Skip to main content

Full text of "Sancti Aurelii Augustini Hipponensis episcopi Opera omnia : post Lovaniensium theologorum recensionem castigata denuo ad manuscriptos codices Gallicanos, Vaticanos, Belgicos etc. necnon ad editiones antiquiores et castigatiores"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  tliis  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  lcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  thisprojcct  and  hclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http://books.qooqle.com/| 


r 


i 


oc-,  ^jac^uej  reioi 


^acq 


PATROLOGItE 

CURSUS   COMPLETUS, 

SEU  BIBLIOTHECA  UNIYERSALIS,  INTEGRA,  UNIFORMIS,  COMMODA,  OECONOinGA, 

OMNIDM  SS.  PITRIIIII,  DOOIOIUM  SCftlPTORIIMQIIB  EGCLESIilSTIGOIUIN. 

SIYB   LATINORUM,   SIYB   GEUBCORUM, 

QOi  AB  jBVO  APOSTOLICO  AD  TEMPORA  INNOCENTII  Ili  (ANNO  1816)  PRO  LATINiS 
ST  CONCILII  FLORENTINI  (ANN.  1439)  PRO  GRASCIS  FLORUERUNT  : 

RECUSIO    GHRONOLOGIGA 

OMNIOM  QU^  EXSTITBRB  MONUMBNTORUM  GATHOLIG.fi  TRADITIONIS  PER  QUINDEGIM  PRIMA 

EGGLESIiS  SiEGULA, 

iUXTA  BDITI0NB8  ACCURATI88IMA8,  INTBR  8B  GUMQUB  N0NNULLI8  G0DIGIBU8  MANUSGRIPTI8  G0LLATA8,  PBRQUAM  DlLIOBIf- 

TBR   CASTIOATA;   DISSBRTATIONIBUS,  GOMMBNTARIIS,    yARIISQUB    LBGTI0NIBU8    CONTINBNTBR    ILLUSTRATa;  0MNIBU8 

OPBRIBUS  P08T  AMPLI88IMAS  BDITIONBS  QUiB  TRIBUS  NOYISSIMIS  SiBGUUS  DBBBXTUR  AB80LUTA8  DBTBCTI8,  AUGTA  l 

INDICIBUS  PARTICULARIBU8  ANALTTICIS,  8INGUL08  8ITB  T0M08  8IVB  AUGT0RB8  ALICUJU8  MOMBNTI 8UB8BQUBNTI- 

BU8,D0NATa;  CAPITULIS  INTRA  IP8UM  TBXTUM  RITB  DI8P08ITI8,  NBGNON  BT  T1TUU8  8IN0ULARUM  PAGINA- 

RUM  MARGINBM  8UPBRI0RBM  DI8TINGUBNTIBU8  8UBJBCTAMQUB  MATBRIAM  SIGNIF1GANTIBU8,  ADORNA- 

TA  ;    OPBRIBUS    GUM     DUBII8,    TUM     APOGRTPHIS,     ALIQUA    YERO    AUCTORITATB      IN     ORDINB 

AD    TRADITIONBM  BGGLB8IA8TICAM   POLLBNTIBUS,  AMPLIFICATA  ; 

DUCBNTIS  BT   AMPLIU8  LOGUPLBTATA  INDIGIBUS  AUGTORUM   8ICUT  ET  OPBRUM,  ALPHABBTIGI8,    CHR0N0L0OIGI8,    8TATI* 

STIGI8,   STNTHBTICI8,  ANALTTICI8,  ANALOOIGIS,  IN  QUODQUB   RBLIOI0NI8  PUNGTUM,   DOOMATICUM,    MORALB,   LITUK- 

OICUM,    GANONICUM,    DISGIPLINARB,    HI8T0RIGUM,    BT    GUNGTA    ALIA    8INB  ULLA  BXGBPTIONB;   8BD  PRiBSBRTni 

DU0BU8    INDICIBU8    IMMBN8I8    BT    OBNBRALIBUS^    ALTBRO    SCILICBT    RERUM,   QUO    G0N8ULT0,   QUIDQUID 

NON   80LUM   TALI8   TALISTB  PATBR,    VBRUM    BTIAM  UNUSQUISQUB    PATRUM,    NB   UNO     QUIDBM    0MI8S0, 

IN      QUODLIBBT     THBMA      8CRIP8BRIT,     UNO      INTUITU      GONSPICIATUR ;      ALTBRO     SGRIPTURiE 

SAGRiG,   BX  QUO   LBGTORI    GOMPBRIRB   8IT    OBYIUM    QUINAM    PATRB8  BT  IN  QUIBU8    OPBRUM 

8U0RUM     LOGIS     8INOUL08     8INOUL0RUM     LIBRORUM     8.    SGRIPTURiB    VBRSUS,     A    PRIMO 

OBNB8B08  USQUB  AD  N0VI88IMUM  APOGALTPSIS,   GOMMBNTATI  SINT: 

BDITIO   ACCURATIS8IMA,    CiBTBRISQUB    OMNIBUS    FAGILB    ANTBPONBNDA,     81    PBRPBNOANTUR    GHARAGTBRUM    IflTIDITilS, 

CHARTiB      QUALITAS,      INTBORITA8     TBXTU8,      PBRFBGTIO     G0RRBCTI0NI8,     OPBRUM     RBGU80RUM      TUM     TARIBTAt, 

TUM  NUMERU8,  FORMA    VOLUMINUM    PBRQUAM    GOMMODA    8IBIQUB  IN  TOTO  PATROLOOIiB  DBCUR8U    G0N8TANTBR 

SIMILIS,     PRBTII     BXIOUITAS,      PRiBSBRTIMQUB     ISTA     GOLLBGTIO,     UNA,     MBTHODICA     BT     GHRONOLOQiaA, 

SBXCBNTORUM    FRAOMBNTORUM    OPUSCULORUMQUB    HACTBNUS    HIG    ILLIG    8PAR80RUM,    PRIMUM  AUTBM 

IN   N08TRA  BIBLIOTHBCA,   BX  0PBRIBU8  BT  HS8.  AD  0MNB8  iSTATBS,  L0G08,  LIN0UA8  FORMASQUB 

PBRTINBNTIBU8,  GOADUNATORUM. 

SERIES   LATINA. 

IN  QOA  PRODEDNT  PATRES,  DOCTORES  SCRIPTORESQDB  BCCLBSUC  LATINiE 

A  TERTDLLIANO  AD  INNOCENTnJM  m : 

AGGURANTE   J.-P.   MIGNE, 

Blbh*thecM  Oerl  ■BlYerMB, 

SITB    CURSUaH    COMPLETORUH    IN    SINGULOS    SCIENTLE   ECCLBSIASTIGA   RAMOS    EDITORK. 


PATROLOGIM  LATINM   TOMUS   LXXIU 


SITM.  PATRUM,  SIVE  HISTORIif)  EREMITIC^  LIBRI  DECEM, 

TOMUS  PRIOft 


PARJSIIS,  ^ 

APUD  GARNIER  FRATRES,  EDITORES  ET  J.-P.   MIG^fE  SUGCESSORES. 

IN  VIA   DICTA  AVENUB-DU-MAINE,  189,   OLIM   CHAUSSBB  DU-MAINB,    187. 

1879 


f 

T 


■o 


•i 


■  f  •1 


i 


APPENDIX 

AD   MONUMENTA  SEX  PRIORUM   ECGLESIJ:  SiEGULORUM 

YITM  PATRUM 

SIVE 

HISTORLE  EREMITICiE  LIBRI  DECEM 

AUCTORIBUS  SUIS  ET  NITORI  PRISTINO  RESTrnrTI 
AC  NOTATIONIBUS  ILLUSTRATf,   OPERA  ET  STUDIO   HeRIBERTI  RoSWETDI,  ULTRAJECTINI 

E  SOQETATE  JESU  THEOLOGI. 

AGCBDIT 

OnOMASTIGON   RERUH  ET  VERBORUM  DIFnCIUORUN,   CUH  MULTIPLTCI  INDICE, 

BTIAH   CONaONATORIO, 
BOinO   MEMORABILISSIMA    QUA   ANTUERPLE   PRODIIT,    ANNO   DOMINI   MDCXXVllI,    £X  OFFICINA    PlANTINIANA» 

NUNG  AUTEM  AGGURATIOR  REVIVISGIT» 
NOVUSIMS    G0RRI6ENTE    ET     REGENSBNTE 

J.-P.   MIGNE, 

BlUlolheeie  Clerl  oiilverfiie, 

0iyi 
GURSUUM    GOMPLETORUM    IN    SINGULOS    SGIENTLE    EGGLESIASTIGiE    RAMOS    EDITORE. 


TOMUS  PRIOR. 


><arii» 


»*»  _      

♦      •  »      » 


FARISriS,  •' 

APUD  GARNIER  FRATRES,  EDITORES  ET  J.-P.  BIIGNE  SUCGESSORES, 

IN  VU  DIGTA  :  AVENUE-DU-MAINE,  189,  OLIM  CHAUSSEE-DU-MAINE,  127. 

1879 


ELEN^HUS   OPERUM 

QVJE  m  HOC  TOMO  LXXIII  CONTINENTUR 


Col. 

Prolegomena 13 

Vitarum  Patraro  liber  primus 89 

—  —     liber  secundus,  sive  Historia  monachorum 707 

—  —     liber  tertius,  seu  Verba  seniorum 739 

—  -      liber  quartns 8!3 

—  —      liberquintus 851 

—  -      liber  scxtus,  seu  Yerba  seniorum 99! 

—  —     liber  seplimus,  seu  Verba  seniorum 1085 

—  —      liber  octavus,  sive  Historia  lausiaca 1065 


•  •  •  • 
••  •  •  • 
•  •  •  • •• 


•  •  I 


•  • 


•• 

•  • 

•  •  * 


*     V     fc        t 
b    •     V  .  t 

a     b    4       k 


t. 
t 


•  • 


•        • 


•  • 


•  • 


•  • 

•  • 

•  •  • 

•  • 


■      • 


•-• 


•    '• 


•         •  •  •  • 

•     •         • 
•  ■  • 

•  ■ 

•  ■ 


•  '•  *     -         » 

•  •  •  •       «     . 

•-      •  »         »* 

•  •  •  " 


Clicby.  —  E\  tjrpis  Paali  Dapont,  12,  via  dicta  Bac-d'Asi)UTe$i  (1708,  1t  78) 


noNiTunL 


Seriei  Patrum  quce  a  TertuUiano  ad  Gregorium  Magnum  exicnditur  quasi  coronidem  in^)onimus  Vitas 
PfktTum  Rosweydi^  opus  videlicet  omniiunvotis  exoptatum,  laudibus  commcndatum,  Nec  a  nostro  proposito 
nobis  aberrare  videmur,  dum  sex  priorum  saculorum  monumcnlis  hanc  Vitarum  collectionem  subjicimus 
quarum  auctores  fortc  omnes  adillam  tcmporis  periodum,  satis  multi ad  Patrologiain  Latinam  pertinent:  iis 
qui  Grxce  scripserunt  nonnisisub  anliquissimx  interpretationis  larva  se  nunc  Lectori  studioso  offerentibus^ 
et  quasi  jus  latinitatis  ab  hac  speciali  forma  mutuatis,  donec  ipsos,  in  soie  Grxca,  suis  locis  legere  liceat^ 
propriam  linguam  loquentes  recentiorique  intcrpretatione  donatos.  M. 


AD  ANTOFITJM  DE  WII^GHE 

ABBATEM  LiETIENSEM  ORDINIS  SANCTI  BENEDICTI 

ET  RELIGIOSUM  EJUS  CCETUM 

J^eriberli  EojetDeqbi  pr0aemium 


Annus  jam  agitur  quartus, ex  quo  mihi  provinciam hanc^  admodum rcverendissime  Domine^  Vitas  Patrum 
recognoscendiimposuisti,  omnem  operam  qua  a  librii  qua  a  sumptibus^ut  olim  Evagrius  inSyriw  eremo  Vitas 
sanctorumPatrumnon  minus  calamo  quam  vita  expnmenti  Hieronymo^identidem  spondens,  Exstimulabat  te 
copiosus^  quem  exhoclibro  cujusque  religiosum  animum  consequi  posse  censebas,  fructus.Ego  primumdetre- 
ctare^  causari  quodaliooperedistinerer^  suggerere  deBaronii  legendis  reliquiisj  quem  sciebameo  olim  animo 
fuisse,  ut  enm  ornaret  provinciam ;  ideoque  Romx  inquirendum  esse,  si  qux  forte  ornamenta  reliquerit. 

Primo  igitur quoquetempore  Romamcogitans^perillustremet  reverendissimumadmodum  dominumMorO" 
natum  sancti Michaelis  inGalliaabbatem^etiamillustrissimicardinalis  Perronii  accedentibusauspiciis^aBa- 
roniahorumstudiorum  cmsciisinquiris,  siquidsubsidiiad  hanc  remprwstantissimusAnnaliumscriptorreli" 
qucrit.  Responsum  verohocRamaaccipitur(EpisixA.Bom.SLdcsLrdm.  Perron.):  c  Verum  quidem  est,  cutinstan-' 
tiam  multorumpiorumfratrum  fuisse  animum  illusirissimo cardinali BaronioS.  M.  amplificare  et scriberein 
libru  m  Vitas  Patrum,quod  etpromisit  in  aliquibus  suis  libris ;  scd huc  usque operi  non adhibuerat manum^quia 
st udia sua alio direxit, Prxceperat quidem ineum  finemprocuratori  ordinis Cassinensis,  ut scriberet ad duo  vel 
tria  principalia  monasteria  sui  ordinis^et  inquireretan  haberi  posseni  libri  impressi  vel  manuscripti,  qui 
tangerent  hanc  materiam;et  si  bene  memini  illustrissimo  cardinaliSappatxsupplicavit^utinHispaniam  scriberei 
pro  simili  inquisitione.Et  existimabataliquidseetiam  reperturum  in  bibliotheca  Vaticana;sed  prxventus  morte 
exse^uinonpotuitpiumsuumdesiderium.Domi  noninveninisiunumlibrum  Vitas  Patrum,  impressum  Lug" 
dunianno{b^2,tam  mendosum  utvixpossitintelligi,  Hxccausaestcur  illustrissimx  Dominationi  vestrx  fie- 
queam  satisfacere,sicutipsa  cupit,  etsicutego  libenter  etcum  omni  reverentia  facerem^  simihiesset  integrum. 
Si  quis  sit  qui  manum  adhibere  velit  huic  operi,  et  operam  suam  impendere  ut  perfectum  reddat  hoc  opus^ 
rem  prxstabit  gratissimam  Deo  optimo  maximo  et  utilissimam  omnibus  religiosis  volentibus  pie  vivere,  » 

Hoc  habiio  responsOjCum  videremhanc  provinciammihiintegram  relictam,  quam  a  me  adornari  optabas^ 
omnibus  aliis  studiis  sepositis^  inunam  hanc  rem  incubui.  Et  quidem  tria  mihi potissimum  in  hae  reco^ 
gnitione  prxstanda  esse  sentiebam. 

Primo,utquoniamabauctoribusomnis  librisauctoritas,incosnonperfktnctoriei9iquirerem.Qttod  qua  cura 
prxstiterim,tum  manuductionelibrorum  scnptomm,  tum  historixvarix  monitu^  docebunt  proximesequentia 
prolegomena. 

Sccundo,ut  textus prodiret  genuinus^nullisinterspersus  glossetnatis,  nullosubdititioadornatus  fuco,  Nempe 
ramenia  auri  e  venissuis  sinceriora  exeunt^quam  a  fornace  aurificis  mistione  nescio  qua  subinde  cutulterata, 
Quam  in  rem  manuscriptosundique  Codices  non  e  Belgio  tantum^sed  etiam  ex  Germania  evocavi,quorumcata-' 
logumprolegomeno  24  reperies.Quxsivi  eteditiones  quas  nanciscipotui  vetustissimas;  imomepropeomnes,seu 
recentiores  seu  vetustas  nactum  esse  vix dubitemasserere.Certe  ad  xmdiversa  exemplaria  indagavi  et  inspexi^ 

qux  locis  et  annisassignatis  prolegomenonMsuggerei.Hisfretussubsidiismanuscriptacumimpressis  impri» 
mis  comparavi,  nune  manuscripta  cum  manuscriptis,  nunc  impressa  cum  impressis  quoque  committens. 

Tertio^utsicubi  verbum  aliquod  difficileoccurreret  ySicubiritusaliquisrarior  dubiumteneretlectoremfSicubi 
historiaperplexasensum  turbaret^  difficultatem  explicatione  tollerem^  raritatem  similium  adductione  no^ 

Patrol.  LXXIII.  V 


%' 


11  IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI.  12 

tiorem  facerem^  perplexitatem  collatis  interse  historicis  evolverem,  omnibus  denique  locis  tenebrosis,  quan- 
tum  mihi  domestica  suggerebat  facula^  lucem  inferrem, 

Qxtia  vero  memineram  Baronium  hisce  Patrum  Vitis  jam  olim  bene  voluisse  (Baron.  Notat.  in  Martyr. 
Roman.  17  Jan.),  quidquid  ex  ejus  scriptis  ad  has  Vitas  ittustrandas  colligere potui^  suis  locis  ejusverbis 
dedi,  et  vel  eo  nomine  libuit  magno  viro  parentare, 

Udbes^  admodum  reverendissime  domine  prs^late^  instituti  mci  rationem^  Iiabes  Vitas  Patrum  tantopere 
desideratas.  Quas  tibi  tuoque  catui  imputabit  posteritas,  quod  favore  sumptuque  vestro,  veste  nu?ic  pro- 
deant  cultiorc, 

Sed  nullasne  solemni  prxfatorum  more,  laudum  tibi  tuoque  cxtui  licebit  hic  laureas  texere?  Non  per" 
miitis  Deo  domesticoque  sat  gloriosus  teste.  Sustinere  igitur  mecalamum  a  luis  tuorumque  laudibus  jubes, 
c  ne  affectusy  inquis^  tuus  erga  nos  transferat  te  supra  rei  veritatem  (Epist.  Abbatis  Winghii  ad  Herib.).  • 
Ego  vero^  etsi  deaffeciu  testari  possim,  nihil  meextraverum  dc  te  tuisque  seniire,  ne  tamen  in  limine, 
quod  aiunt,  ad  inobedientia  iubricum  o/fendam,jussis  pareo. 

Nihil  dicam  de  religionis  quo  fl^gras  studio,  nihil  de  paupertatis  quo  gaudes  amorc,  nihil  de  pieiaiis  quo 
in  Deum  exxstuas  ardore,  nihit  de  prxclaro  tuorum  regimine,  quibus  non  verbis  magis  quam  excmplo 
prxis ;  nihit  denique  {de  quo  tamen  ego  copiosissime  loqui,  tu  libeniissime  audire  posses)  de  singulari  tuo  in 
minimam  societatem  nostramaffectu^quem  animus  tunicaque  non  minus  nosiratem^quam  religiosa  regulw 
discretione  prxdpusB  observantia  (Greg.  1.  ir  Dial.,  c.  36).  et  maforte  Denediciinum  facit.  Nihil  igiiur  d^ 
tuis  laudibus  dicam,  quodhxc  laudum  flabella  semper  flagella  existimasii. 

Sed  nec  te  pro  merito  convenire  licebit,  religiose  catus  Lxtiensis,  qui  disciplina  vestra  reprxsiaiis  nobis 
Tabennam  Pachomii,Ammonis  Nitriam,  Macarii  Sceten?  Quosenim  non  una  Lxtitia  virtutum  manipulps 
exhibuitsub  Dlosio  ?  quibus  7ion  charitatis  pyropis  exsplenduitsubDoulleiio  ?  quo  non  e/fulsit  religionis  decore 
sub  Le  Francquio?  Quisquis  profecto  Viias  Pairum  leget,  dum  jEgypii  perambulans  soliiudines,  PauloSy 
AntonioSy  Paphnutios  lustrat ;  dum  Palxstinm  deserta  pervadens,  Hilarioncs,  Hesychas,  Epiphanios  invi- 
sit ;  dum  Syrix  rupes  aniraque  perrepians,  Ephrxmos^  Aphraates,  Julianos  visitat;  is  Lxtiam  oculis, 
Lxtiam  animo,  Lxtiam  adoret  vestigiis.  m  magnorum  illorum  virorum  imitatores,  quorum  sacra  in 
religiosorum  kinimis  viget  memoria,  abbatcs  invenict.  Quibus  ne  Winghium  non  minus  viriuium  quam 
dignitatis  successorem  acccnse^m,  ejus  non  patitur  modestia.  Quare  eum  posteris,  no7i  suspeciis  moi^' 
iuorum  censoribus,  laudandum  relinquo. 

Fruere  interea,  admodum  reverendissime  domine  prxlate^  cum  religioso  tuo  ccetu  hoc  sumpiibus  tuis 
elimato  de  Viiis  Patrum  tomo.  Cui  si  alter  qua^idoque  tomus  accedat,  qui  omnia  Patrum  ascetica  scripia 
uno  velut  fasce  comprehendat,  haberes  quidquid  ad  veterum  ascesim  7'equiri  possit.  Quo  enim  hic  liber  ad 
mores  effoi*mandos  exemplis  prxit,  alier  docendo  manuduceret.  Sed  quia  soHptum  memini :  Ccepit  Jesus 
FAGERE  ET  DoCECiE  (Aci.  i),  hic  nunc  factorum  liber  prxcurrat. 

Quod  si  solito  favore  studia  mea  perrexeris p7'osequi,  et  sacrx  historix  amantes  e  suis  singuli  pi^ovinciii 
Sanctorum  Vitas  pergant  submittere,  dabooperam  ut  iltx  quoque  simili  modo  recensitx  subsequa)itur. 

Uom  QVUocutto 


hxc  vota  7)iea  erant  anno  16 iB,  quando  ex  umbra  ad  soletn  auspiciis  veslris  Vitx  Patru)n  typis  Moreiia- 
fiis  prodiba7it.  Et  ja^n  sa7ictoru))i  7*eliquorum  Historix  me  accingebam,  cu))i  ecce  tibi  p)^odiit  nonnemo 
Eeclesix  hostis,  cui  necessario  occurrendu7n  fuit.  Relictis  igitur  sanctoruni  armariis  ad  sancitora))i  anna- 
mentaria  me  converti. 

Et  post  tres  debellaios  hostes^  post  Histo7nam  Ecclesiasticam  et  nonnulla  alia  patrix  data^  cum  ja))i  Vilas 
^anctorum  in  nianus  resumerem^  et  Januarius  pluteu^n  pre))ie7*et,  ut  ad  prxlum  adornareiur^  interpellor 
ab  accuratissimo  typographo  mihique  amicissimo  Dalthasare  Moreto,  qui  a^serebat  Vitas  Pat)*u)n  posci, 
ide7itide7nquc  reposci.  Huic  igilur  operi  rursus  me  impendi,  et  hos  xstivos  menses  correctioni  ei  editioni 
dedi,  adjutus  singularibus  tuis  observationibus,  bonarum  spongiaru7n  ptenis. 

Graias  porro  nu7ic,  uti  o/tm,  has  veterum  Patrum  nielotas  denuo  expwnicatas,  in  piorum  aucio)^u)n 

domesiicwn  tuum  cimitiarchium  venturas,  spem  facit  certam  prxclara  illa  iua  sedulitas,  qua)n  in  eluci' 

dando  et  orna7ido  Dlosio,  parente  Lxtiensiu7n  optimo,  non  laboribus,  non  sumptibus  parce7is  adhibes,  donec 

Ja7idem  nova  amicius  synthesi  post  hasce  Vitas,  his  ipsis  D.  Moreti  amtct  tui  typis,  publico  animaruin 

bonoy  in  lucon  voxiat.  Quod  ut  cito  fiat,  oniTies  vovemus. 

hxiereu,  admodum  reverendissime  domine,  redit  ad  te  tua)nque  Lxtiensiuni  corona))x,  qua  nxoHto  glo- 
ria)i  poies,  liber  hic  laborque  denuo  desudaius ;  qui  priscus,  qui  novus  tuus  est  totus,  tuus  xre  libraquc, 
ma)xcupio  tuus.  Tantum  oro  atque  obtestor,  ut  pi^ecibus  apud  Deum  optimwn  maxi))xu)n  quibus  vales,  velis 
obii7xc7*c,  ut  hxc  nova^xtiqua  editio,  ad  X7nulandam  sanctorum  Patrum  virtutem  in  onni  7^eligioso  caiu, 
toto  orbe  terraru)n  fecundior  apparere  possit. 


•ff 


m  VITAS  PATRXJM 


PROLEGOMENA  XXVI 


Bescvolo  lectori  salutem. 

[i]  Neofrendare,lector,si8tylus  quandoque  rudior,  si  phrasis  occurrat  in  VitisPati'umet  verbis  senionun 
incomptior  ;  rem  ipsam  appende,  non  verba  :  fructum  lege,  non  folia ;  llorem  carpe,  ne  volaticos  desidera 
pappos.PraeclaremagnaEcclesiaelumina,  sanctus  Hieronymus  :  a  Inloquendo  simplicitatem  excusabit  san- 
ctimoniai  magnitudo  (Ilieron.,  epist.  101,  Pammach.).  Sanctus  Augustinus  :  «  Bonorum  ingeniorum  insi- 
gnis  est  iudoles,  in  verbis  verum  amare,  non  verba.  Quid  enim  prodest  clavis  aurea,  si  aperire  quodvo- 
lumus  non  potest?  aut  quid  obest  lignea,  si  hoc  potest,  quando  nihil  quierimus,  nisi  patere  quod  clausum 
est  {Augustin.,  lib,  iv  dc  Doctrina  Clinst.y  cap.  11)?  »  Quibus  egregie  succinit  iliustrissimus  cardinalis 
Baronius  :  c  Sicut  effossum  informe  aurum  et  rude  eo  charius  esse  solet,  quod  nihil  videatur  alterios 
metalli  liabere  commistum,  ita  egregia  monumeata  sua  ipsius  vctustate  atque  simplicitatc  micantia,  qui- 
bus  res  potius  quam  verba  in  prctio  esse  solent,  gratiora  plane  erunt  atque  jucundiora  quovis  scripto  re- 
centioris  auctoris,  quibuscunque  eloquentiac  phaleris  exornato.  Quidquid  enim  obducitur  fuco  atque  pig- 
mentis,  suspectum  redditur,  pulchriorque  enitescit  ipsa  sua  puritate  simplicitas,  quae  quod  mentiri  ne- 
sciat,  omne  quamvis  ad  oi-natum  compositum  velamentum  abhorret  (Daroniusy  tom.  JII,  anno  356).  » 

Ego  vero  ita  mecum  ratiocinari  solco  :  Qui  haec  legent,  vel  in  Latinitatis  adyta  penetrarunt,  vel  ante 
Latinitatis  portas  etiamnum  [ii]  exercentur  et  suspirant,  prioribus  non  oberit  stylus  minus  Latinus,  cum 
ipsis  domi  suppetat,  unde  Latiniorem  depromant ;  posterioros  hic  incunabula  sua  quandoque  reperient, 
nec  ipsi  linguaminus  prompti  erubescentad  tertiata  et  vclut  offensantis  linguae  fragmine  dimidiataverba« 
Exjuidem  solidum  aurum,  licet  terrulenta  obductum  faece,  caryoticis  vilium  Kalendarum  strenis  semper 
prxtuli ;  venustis  quidem  specie,  fronteque  divitias  mentientibus,  sed  tenui  tamen  tantum  auri  illitis 
aspergine,  ethoc  fuco  domesticam  tegentibus  paupertatem. 

Ne  rairere  quoquo,  lector,  Vitas  Patrum  toties  cusas,  recusas,  et  per  tot  doctorum  virorum  transisse 
manus,  nec  nitori  tamen  suo  pristino  hactenus  redditas.  Sed  enim  considerari  opto,  quod  monet  divus 
Augustinus,  nempe  sumus,  cc  tanquam  minuscularii  vectigalium  conductores,  vel  tanquam  opiflces  in 
vico  argentario,  ubi  unum  vasculum,  ut  perfectum  exeat,  per  multos  artiflces  transit,  cum  ab  uno  per- 
fecto  perfici  possit.  Sed  aliter  non  putatum  est  operantium  multitudini  consulendum,  nisi  ut  singulas  artis 
partes  cito  ac  facilc  discerent  singuli,  ne  omnes  in  arte  una  tarde  et  difficile  cogerentur  esse  perfecti  (Aug.^ 
lib.  VII  de  Civitate  Dei,  cap.  4.) 

Ita  plerumque  evenit  in  libns  recense&dis.  Non  ab  uno  aliquo,  non  a  duobus,  sed  a  pluribus  sffipe  res 
una  perficitur ;  cum  hic  in  antiquariorum  praestantiam  inquirit,  ut  typographorum  castiget  vitia ;  iste  or- 
dinis  et  rerum  majorem  rationem  habet,  ille  historiae.  Ita  multorum  coUata  manu,  prout  quemque  ge- 
nius  ducit,  prodit  tandem  aliquid  accuratum. 

Quod  ut  de  editione  hac  spondere  non  audeam,  ita  lectorem  invitare  non  vereor,  ut  editionem  hanc 
cum  flliis  editionibus  conferat,  et  arbiter  sedeat  opera^  a  singulis  praestitae. 

Quie  mihi  subsidia  fuerint,  tum  alibris  mss.,  tum  ab  Editis,  quid  alii  quoque  prsestiterint,  qui  ante  me 
hac  decurrere  orbita,  edisseram  ordine,  si  prius  de  horum  librorum  inscriptione,  auctoribus,  interpre- 
tibus,  auctoritate  (quae  solemuia  fere  pra^ambula  sunt)  non  omnino  peifunctorie  disseruero. 


PROLEGOMEXON  PRIMUM.  A    2.  Gennadius,  de  illustr.  Ecclesiae  Scriptor.,  cap. 

Qux  horum  librorum  inscriptio.  d  1 ,  in  Evagrio  monacho :  t  Cujus  etiamliber,  quiatti- 

[iii]  Dico  primo,  ut  nunc  ])assim,  itajam  olimlibri  tulatur  Vitx  Patrum,  velut  continentissimi  et  erudi- 

hi,(velcerteeorumpar8)  inscriptifuere:  VitxPatrum,  tissimi  viri  mentionem  facit.  >  Et  cap.4i,  de  Petro- 

1 .  Gelasius  papa,  in  concilio  anno  Christi  494  cum  nio  Bononiensi  episcopo  •:  c  Scripsisse  putatur  Vitas 

Lxx  episcopis  Romae  habito  delectum  habuit  eccle-  Patrum  monachorum  .^Egypti.  > 

siasticorum  librorum,  decretumque  condidit,  quod  3.  Paschasius  S.  R.  E.  diaconus  prologo  suo  in 

babetur  in  decreto  Gratiani  dist.   15,  cap.   Sancta  librum,  quem  de  Vitis  Patrum  rogatu  MartiniDu- 

Romana  Ecclesia,  in  quo  ista  habet :  Vitas  Patrum,  miensis  abbatis  Latinitati  donavit :  c  Vitas  Patnim 

Pauli,  Antonii,  Hiiarionis,  et  omnium  eremitarum,  sanctorum,  Graecorum  (ut  caetera)  facundia  studiose 

quastamenvirbeatusscripsitHieronymuSjCumomni  conscriptas,  jussusa  te,  sanctissime  Pater,  iu  Lati- 

bonore  suscipimus.  »  num  transferre  sermonem.  « 


fS 


IN  VTTAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


16 


4.  Cassiodorus  Instit.  divin.  lect.  cap.  32  :  t  Vitas  Amcntione  in  hisce  libris.  Apud  Ruflllnura,  lib.  iii  Vi- 


Patrum,  confessiones  fidelium,  passiones  raartyrura 
legite  constanter ;  quas  inter  alia  in  epistola  Hiero- 
nymi  ad  Chromatium  et  Heliodorum  proculdubio 
reperitis,  qiii  per  totnm  orbem  terrarum  floruere,  ut 
sancta  imitatio  vos  provocans,  ad  coelestia  regna 
perducat.  » 

5.  Sanctus  Bencdictus  in  regula  sua,  cap.  42 : 
Monachi  omni  tempore,  sive  jejunii  sive  prandii 
fticrit,  mox  ut  surrexennt  a  coena,  sedeant  omnes 
in  unum,  et  legatunus  CoUationes  vel  Vitas  Patrum, 

-  aut  certe  aliquid  quod  aedificet  audientcs. 

"  6.  Gregoiius  Turonensis,  lib.  i  de  Vita  Patrum 
sui  scDculi,  in  Leobardo  recluso,  cap.  12,  cui  tenta- 
tatio  cellulam  relinquendi  incesserat :   c  Ego  vero 


saspirans  non  minimo  dolore  increpare  hominemBpassim. 


tarumPatrum,  num.  130  :  Quod  verbum  antequam 
quiescam,  sero  ex  cordis  mei  reccnseo  veritate.  ^) 
Apud  Pelagium,  libro  v  Vitarum  Patrum,  libelloiii, 
n.  2:  c  Dicmihi  ali^ydod  verbum.  i  Et  n.  0  :  <i  Ro- 
gabant  autem  eum  senes,  ut  faceret  verbum  ad  fra- 
tres.  »  Et  num.  24 :  «  Abba,  dic  mihi  aliquod  ver- 
bum.  »  Et  libello  v,  n.  13  :  «  Ostende  charitateni, 
abba,  et  dic  mihi  verbum.  i  Et  num.  32 :  «  Audivi 
enim  quia  dixerit  abbas  Pastor,  sed  et  alii  fratres 
hoc  verbum.  »  Libello  vi,  num.  5 :  cr  Dicens  quodam 
verbo,  quod  memoriao  dignum  est  commendari.  » 
Num.  12 :  c  Dic  mihi  unum  verbum.  •  Et  apud 
Joannem,  libro  vi  Vitarum  Patrum,  libello  iii,  n.  4  : 
ff  Dicfratribusverbum8edificationis,pater.  »  Etalibi 


ccBpi,  asserens  diaboli  esse  caliditatem  librosque  ei, 

'  et  Vitas  Patrum,  ac  institutionem  monachorum,  vel 

"  quaks  qui  recluduntur  esse  debeant,  vel  cum  quali 

'  cautela  monachos  vivere  oporteat,  abscedens  ab  eo 

direxi.  Quibus  relectis  non  solum  cogitationem  pra- 

vam  a  se  discussit,  veram  etiam  tanto  sensum  acu- 

mine  erudivit,  ut  miraremur  facundiam  locutionis 

ejus.  > 

7.  Geoi^us  Alexandrinus  in  Vita  sancti  Joannis 

•  ChryfiOfitomi,  c.  22  :  'Ev  U  Tat;  ouvruyjai;  autou  B^ov 

ay^tt^v  IlaT^pwv  xa\  avoytopTjTdiv,  xa\  [llll]  ttjv  toutwv 

nokixtlav  xat    aprrriv    EfTjYEtto,   «ijTrs   sx  T(5v   toioutwv 

^TjjxaTcov    TzoXXou;    xflCTavuTTsaOai    xa\    ttXtjOo;    8axp'j(ov 

xaTa^pstv  ex  tojv  o^aX[X(5v  auT^v,  TzoOf^aai  ds  xat  tov 


Sane  jam  olim  profanis  auctoribus  verbum  pro 
axiomate  vel  brevi  sententia,  qualia  haic  Patrum 
verba  sunt,  usurpatum.  Terentius  Andria,  act.  1, 
scen.  5  :  «  Miseram  me,  quod  verbum  audio?  »  Ubi 
Donatus  :  a  Vcrbum  pro  aj^tafia  more  suo  posuit.  • 
Ibidem,  act.  11,  scen.  5:  t  Verumillud  verbumest, 
vulgo  quod  dici  solet.  •  Ubi  Donatus  :  «  Id  est,  pro- 
verbium,  [v]  et  scntcntia;  et  sic  veteres  verbum  pro 
sententia.  »  Idem,  Eunucho,  act.  1,  scen.  2:  <t  Uti- 
nam  istuc  verbum.  •  Donatus :  «  Et  istuc  verbum, 
pro  tota  sententia.  Verbum  pro  dicto.  Sed  proprie 
aE^tj|ia,  id  est  sententia  vel  enuntiatio,  qua»  uno  liga- 
tur  et  astringitur  verbo,  verbum  a  veteribus  diceba- 
tur.  »  Ibidem:  «  Victus  uno  verboquamcito.  »  Do- 


jjiovTipTj  p^ov  [isteXOeTv,  xal  aroTafaaOai  tt;;  TupSr^;  xa\  ^  natus  :  t  Verbum  dictum  intelligas,  quod  verf)0  com- 


crirfyuffsco?  tou  p(oy.  ^  Porro  in  suis  familiaribus  col- 
loqaiis  sabinde  commeminitVitaesanctorumPatrum 
ct  anachoretarum,  eorumque  conversationis  acvir- 

•  tutis,  ita  ut  ejusmodi  sermonibus  compungerentur 
non  pauci,  ita  ut  ex  eorum  oculis  uberrimae  elice- 
rentnr  ac  deflnerent  lacrymse,  et  ingenti  desiderio 
caperentursolitariam  exercendi  vitam,  etextremum 

*  vale  dicendi  turbulentae  confusioni  vitse  hujus.  i 

8.  Fulbertus  Carnotensis  episcopus,  epist.  79 : 
t  MittotfWCyprianum,  Porphyrium,  et  Vitas  Patrum 
cum  Psalterio,  ut  petisti.  »  Et  in  fine  libriposthym- 
num  de  Nativitate  Christi  et  Epiphania :  a  In  Vitis 
Patram  veterum  quiddam  legi  jucundum.  i  Ubi 
rhythmice  recensct  Joannis  Parvi  seu  Brevis  histo- 


plcctitur,  et  completae  sententiae  pronuntiationem, 
quod  aS^ojfia  nominabatur.  »  Idem,  Eunucho,  act. 
4,  scen.  5 :  a  Verbum,  Ilercle,  hoc.  »  Donatus  : 
i  Verbum,  proverbium.  »  Idem,  Adelph.,  act.  5, 
scena  8 :  c  Non  meura  iliud  verbura  facio.  »  Dona- 
tus  :  «  Verbum  pro  i^ioiLaxi  posuit,  quod  uno  strin- 
gitur  verbo.  Ergo  verbumbrevis  sententia,  verbum 
dixit  veram  sententiam.  Nam  verba  esse  a  veritate 
dicta,  testatur  Varro.  • 

Quae  alii  verba,  Cassimus  scita  vocatlibro  v  Instit., 
cap.  24  : «  Cum  de  Syriaj  partibusSeniorurascitadi- 
scere  cupientes,  iEg}*pti  provinciam  petisseraus.  • 

Dicebantur  etiara  sententix.  Pelagius,  libello  xi, 
n.  20  :  «  Loquar  de  verbis  etsentcntlis  Scniorura.  » 


jiolam,  qui  instar  Angeli  agere  dcsiderabat  nihilD     Quandoque  5er??i07ie5.  Pelagius,  libelio  iv,  n.  1  : 


operans,  quod  habcs  apud  RufQn.,  lib.  iii,  n.  56,  et 
Peli^ium,  libell.  x,  num.  27. 

Dico  secnndo :  Quidam  ex  his  libris  inscripti  quan- 
doque  fuerc,  Verba  seniorum. 

Ita  Beda  Mart}Tologio  suo,  19  Julii :  «  Apud  The- 
baidam  sancti  Patris  nostri  Arsenii,  de  quo  in  Ver- 
bis  Scniorum  refertur,  quia  propter  redundationem 
lacrymarum  tergendarum  sudarium  semper  in  sinu 
vel  in  manu  habuerit.  »  Eadem  apud .  Usuardum, 
Rabanum,  Adonem,Notkeruin.  Desumpta  sunt  au- 
tem  ex  lib.  m  Ruffini,  num.  163,  et  Pelagii,  libello 
ni,  n.  1« 
%    Originem  titttli  hujos  credo  esse  ex  crebra  verbi 


«  Sedentesinnaviloquebantur  sermonem  Patrum.  » 
Et  apud  Cassianum,  coUat.  1,  cap.  1,  Iiabes  «  Ser- 
monem  a^dificationis.  i. 

Subinde  responsa.  Paschasius,  cap.  4'i,  in  fine  : 
a  HaecsapicntiumetspiritualiumresponsaPatrum.  » 
Et  Sigebertus  de  illustr.  Ecclesiai  Scriptor.,  cap. 
118:»  Interrogationes  et  responsiones.  » 

Item  apopht/icgmata,  Petronius,  Bononiensis  epi- 
scopus,  apud  Alphonsum  Ciacconera,  tractatu  ie  san- 
cti  Hieronymi  cardinalitio,  utmox  citabitur  prolego- 
meno4,  §7.  Et  nuper  in  Bibliotheca  Patrum,  tomo 
IX,  in  secunda  et  tertia  editione,  liber  quintus  ct 
sextus  Vitarum  Patrum  hoc  nomine  editus  est.  Quin 


17 


PROLEGOMENON  PRIMUM. 


18 


et  prologus  Prati  spiritualis,  seu  novi  Paradisi,  qui 
Parisiis  GraBce  editus  estanno  iG04  ex  Codicibus  Ya- 
ticanis  ct  viri  clarissimi  Francisci  Olivarii,  eum  li- 
brum  continere  ait  Stij-pifjLaTa  tc  xal  ajzoyO^fiaTa  6aftov 
xal  Oixxloiy  xai  9iXo-/p^(TTcav  JSOTEpcovTS  xal  aosX^ciJv  : 
a  narrationes  ac  scite  dicta  seu  apophthegmata,  sa- 
crorum,  justorum  Chrislique  amantium  Patrum  et 
fratrum.  » 

Nonnunquam  gesla  senum^  Joannes  Moschus,Prati 
spiritualis  cap.  55:  «  Dcdit  mihi  librum  ad  legcndum, 
in  quo  gesta  senum  scripta  erant.  »  In  Gracco  est  : 
BiSXtov  Y£povT(X(^v.  Ita  quoque  nominatur  apud  Doro- 
theum  in  Doctrinis. 

Dicti  quandoque  hi  librisunt  IlaTEpixov  scu  IlaTpt- 
xo'v.  Ita  hic  post  habes  prologomeno  12,  dc  Paradiso 
Joamiis  Moschi.  £t  aliaquoque  &lss.  vidi  qua3  IlaTpi- 
xov  pro  titulo  habent. 

[vi]  Quaeret  hic  primo  criticus  quis[iiain,  quce  inscri- 
ptio  sit  potior,  Yitane,  an  Vitse  ?Non  hanc  moverem 
quacstionem,  nisi  jam  olim  de  ea  quaesitum  legissem 
apud  Gregorium  Turdfiensem.  ll]o  igitur,  prsefatione 
in  librum  suum  de  Vita  Patrum,  qui  liber  agit  de 
quibusdam  saeculi  sui  sanctis  viris  :  c  Quaeritur,  in- 
quit,  a  quibusdam,  utrum  Vita  sanctorum  an  Vitae 
dicei^e  debeamus,  Aulus  Geilius  autem  ct  complures 
alii  GrammaticorumYitasdicere  volqerunt.  NamPli- 
nius  auctor,  in  tertio  Artis  grammatic£e  libro  ait : 
«  Vitas  antiqui  cujuscunque  nostrum  dixerunt;  sed 
grammatici  pluralem  non  putant  haberc  Yitam.  • 
Unde  manifestius  est,  rectius  dici  Vitam  Patrum 
quam  Vitas,  quia  cum  sit  diversitas  meritorum  vir- 
tutumque,  una  tantum  omnes  vita  corporis  alit  in 
mundo.  > 

Pro  Gregorio  quis  adducere  possit,  quod  habet  So- 
sipater  Charisius,lib.ii  Instit.gram.,  cap.de  Interje- 
ctione :  c  Vita  Deum  immortalium.  Cato  senex.  Ubi 
Statilius  Maximus  :  *Ex9(«Svr,ai{,  inquit,  apxa'i)wi> 
a>r  To  Ilonot.  Cum  enim  Cato  de  pluribus  loque- 
retur,  Yita  potius  dixit  quam  Vitse.  »  Sic  Flavius 
Vopiscus  in  Carino  :  c  Maxime  cum  vel  vivorum 
principum  Yita  non  sine  reprehensione  dicatur.  » 

Olim  tamen  obtinuit  tam  apud  profanos^quamec- 

clesiasticos  scriptores,  ut  Vitae  dicerentur.  Virgil.  iv 

Geoi^.  : 

Qaemque  sibi  feoeraB  oaseontein  arcessere  Yitas. 

Idem  \i  iEneid.,  de  Minoe  : 

Yitasque  et  crimina  dicit. 

£t  eodem  libro  : 

Inde  bominum  pecudumque  genuf  fitxque  ToIaDtum. 

Rursus  libro  eodem  : 

Et  ni  doeta  eomea  tenui  siae  corpore  vitas 
Adffloneat  Tolitare. 

Cicero,  de  Nat.  Deor.  lib.  i :  a  Deus  hominum  com- 
moda  vitasque  tuetur.  i  Idem  de  Amicit.  :  a  Serpit 
per  onrnium  vitas  amicitia.  »  Terentius,  Adclpb., 
act.  3,  scen.  3  : 

Inspicere  tanquam  in  speculum  in  Titas  omaium 
Jabeo,  atqueeialiis  sumereexemplum  sibi. 

Capitolinus  in  Maorino :  «  Vit^B  illorum  principum, 


A  seu  t^rrannorum,  sive  caesarum,  qui  non  diu  impcra- 
verunt,  in  obscuro  latent.  »  Et  mox  :  c  Scd  ejus, 
qui  Vitas  aliorum  scribere  orditur,  ciricium  est  di- 
gna  cognitione  perscribere.  i  Lampridius,in  Alexand. 
Severo  :  c  Vitas  principum  honorum  versibus  scri- 
psit.  »  Divus  Augustinus,  de  Civit.,  libro  xxii,  cap. 
29  :  «  Unde  disccmimus  a  non  viventibus  corpora, 
nisi  corpora  simul  vltasque  vidcaraus  ?  t>  Sidonius» 
libro  IV,  epist.  14  :  «  Quia  Cluisto  res  humanas  vitas- 
que  mcdicaturo,  putrium  conscientiarum  cultix) 
squalens  ulcusaperimus.  •  Accedunt[vii]auctoritates 
prsecedentis  conciusionis,  ubi  et  ipse  Gregorius  Vi- 
tas  Patrum,  quas  hic  prse  manibus  habemus,  ita  vo- 
cat,  quod  eo  nomine  vuigatissimai  essent. 
Quo^rct  sccundo  religiosior  alius,  num  Patmm 

gnomcn  nimis  invidiosum  sit,  nec  ab  religiosis  ct  ere- 
mitis  vcl  usurpandum  promiscue  vel  admittcndum  ? 
Hieronymus,  libro  ii  in  epist.  ad  Galatas,  in  cxplana- 
tione  commatis  hujus,  Misit  Veus  spiritum  filii  sui  in 
corda  nostra  clamantem^  Abba^  Pater  (GaL  iv),credi- 
tur  improbasse  piam  monachorum  consuetudinem, 
qui  prsRfectos  suos  honoris  gratia  abbatos  et  patres 
appellant ;  prseter  hoc  autem,  etiam  juramenti  jus 
Christianis  videtur  ademisse.  Habet  enim  eo  loci 
verba  hujusmodi  :  €  Cum  autcm  Abba,  Pater,  He- 
braso  Syroque  sermone  dicatur,  et  Dominus  noster 
in  Evangelio  pra^cipiat  nuUum  Patrem  vocanduru 
nisi  Dcum  (Matth,  xxv),  nescio  qua  licentia  in  mo- 
nasteriis  vel  vocemus  hoc  nomine  alios,  vel  vocari 
nos  acquiescamus.  Et  certe  ipse  praecepit  hoc,  qni 

Q  dixerat  non  esse  jurandum.  Si  non  juramus,  ne  Pa* 
trcm  quidem  quempiam  nominemus.  Si  de  Pati^e  in- 
terpretabimur  aliter,  et  de  jurando  alitcr  sentire 
cogemur.  d  Ho^c  illc. 

Sed  respondet  Sixtus  Senensis,  lib.  vi  Bibliothec» 
sancto,  annotat.279  :  c  Arbitror,  ait,  hancperiodum 
a  seditiosulo  quopiam  monacho  in  fi*onte  paginsB  de- 
scriptam,  et  inde  postea  ab  oscitantibus  librariis  ia 
contextum  translatam.  Nec  mc  falli,  ai^umento 
sunt  quae  Ilieronymus  sententia  plane  contraria,  et 
ex  profcsso  scripsit  llbro  quarto  in  Mattlueum,  ubi 
inquirens  quomodointelligendum  sit  illud  Servatoris 
mandatum,  Nolite  vocari  magistri,  et  patrem  noliU 
vocare  vobis  super  terram^  etc.  (Matth,  xxiii,  8,  9), 
sic  ait :  c  Quaeritur  quare  adversus  hoc  praeceptum, 

<p.doctorem  gentium  Apostolus  se  esso  dixerit,  aut 
quomodo  vulgato  sermone,  maxime  in  Palaestina  et 
iEgyptimonasteriis,  se  invicem  Patres  vocant  ?  qaod 
sic  solvitur  *  Aliud  est  natura  esse  patrem  vel  mft* 
gistrum,  aliud  indulgentia ;  nos  si  hominem  patreim 
vocanius,  honorem  a^tati  deferimus,  non  auctorem 
nostrac  ostendimus  vitae.  Magister  quoque  4ieitur  ex 
consortio  vcri  magistri.  Ejb  ac  iniinita  replicem,  quo- 
modo  unus  per  naturam  Detffi,  et  unus  Filiui  aoQ 
prsejudicat  caeteris,  ne  per  adOptionem  dii  vocentur, 
et  filii ;  ita  et  unus  pater  et  magister  non  prflejudicat 
aliis,  ut  abusive  appellentur  patres  et  magistri.  » 
Hactcnus  cx  divo  Ilicronymo  Sixtus. 
In  eamdem  quoque  sententiam  divus  Augustinus. 


19 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


20 


collatione  Carthaginensi  tertia,  capite  242 :  «  Hono- Aquia  Humbertus  ipse  praefatur,  ipsi  Humberto  eum 


rificentisc  causa  patres  appellamus  eos  qui  nos  vel 
tempore  vel  meritis  praicesserunt.  Aliud  est  cum 
quaerimus  ad  fidera  quem  habeamus  patrem.  Nam 
illud  honoris  est,  ut  quotidie  senibus  dicamus,  pa- 
ter ;  quotidie  etiam  quibusdam  non  nobiscum  in  una 
ecclesia,  nec  in  iisdem  sacramentis  constitutis  dici- 
mus,  frater.  [vin]  Sodomitis  etiam  dixit  Lot,  frater 
(Gen.  xix) :  utique  ad  leniendum  eorumanimositatem, 
non  ad  cognitam  fratemitatem,  et  quasi  unius  hacre- 
ditate  consortium.  Tollantur  ergo  ista.  Distinguamus 
vocabula,  quae  hominibus  propter  honorem  deben- 
tur,  ct  vocabulum  quod  propter  salutem  requiri- 
mxis.  I 
Sed  et  alibi  sanctus  Hieronymus  anachoretarum 


fortasse  tribuit  Theodoricus.  Nunc  vero,  cum  Vitas 
has  secundo  [ix]  tjrpis  submitto,  prodiit  is  liber  Dua- 
ci  apud  Balthasarem  Bellerum  anno  1619. 

Jordanus  quoque  de  Saxonia  ordinis  fratrum  ere- 
mitarum  sancti  Augustini  librum  composuit,  quem 
Vitas  Fratrum  inscripsit,  editusque  est  Romse  anno 
1587,curante  Augustino  Fivizanio,  cjusdem  ordinis 
religioso,  apostolici  palatii  sacrista,  cum  notis  M. 
Antonii  MaiTa^i  Salemitani.  Josephus  Pamphilus 
episcopus  Signinus  in  Chronico  oi^dinis  eremitarum 
sancti  Augu.stini  citatex  Vitisiilis  initium  Spiritualis 
puichritudinis,  quod  initium  nunc  ineditis  non  com- 
paret.  Forte  olim  eo  initio  praefatio  fuit  praefixa, 
quae  nunc  deest. 


principes  patres  vocat  epist.  22,  ad  Eustochium  :  B     Acccdit  etiam  vetustos  quosdam  Mss.titulum  pras- 


«  Macarius,  Pambo,  Isidorus,  quos  patres  vocant.  » 
Cyrillus  ctiam  Alexandrinus  epistolam  quam  misit 
ad  presbyteros  et  diaconos,  quae  habetur  in  Actis 
synodi  Ephesinae,  parte  i,  cap.  2,  simul  inscripsit, 
IlaTpfltat  [lovax^or^,  f  Patribus  ifionachis.  » 

Quaeret  tertio  fortasse  curiosulus  aliquis  unde  in 
plerisque  libris  editis  quasi  recto  casu,  vcl  aTrrtiSTro; 
seu  indeclinabiliter  Vitas  Patrum  inscribatur  ?  Ita 
quidem  editio  Veneta,  anno  1508,  infronte  pro  titulo 
praefert.  Respondeo,  videri  possit  ortum  ex  primis 
quibusdam  editionibus,  in  quibus  cum  nuUum  libro 
frontispicium  praefigatur,  sed  initium  appellationis 
ducatur ;  vel  a  prologo  qui  in  Norimbergensi,  anno 
1478,  sic  habet :  Incipit  prologus  sancti  Hieronymi 


ferre  Vitas  Patrum.  Ita  liber  Vedastinus  ante  annos 
supra  Dccc  scriptus  litteris,  ut  vocant,  capitalibus. 
Sed  qua  grammatica,  vel  qua  occasione  liber  ille 
ita  inscriptus  ?  D.  Georgius  CoIvenerius,M.  N.  Aca- 
demiae  Duacenae  cancellarius,  ^xistimabat,  vctustis- 
simo  more  ad  Graecorum  imitationem  librum  primo 
dictum  et  inscriptum,  Zitfter  Vitas  Patrum^  pro  Liber 
VitsB  Patrum,  id  est,  liber  qui  continet  Vitam  Pa- 
trum ;  ut  Vitas  sit  genitivus  singularis,  ut  familias 
in  paterfamilias.  Deinde  Liher  omissum  esse,  sim- 
pliciterque  dictum  Vita^  Patriim.  Ego  vero  nescio 
an  quispiam  hanc  antiquitatis  formam  in  posteriori- 
bus  saeculis  sit  admissurus.  Ccrte  Joannes  Despau- 
terius,  lib.  ii  Commentariorum  grammaticorum,  in 


presbyteri  in  libros  Vitas  Patrum  ;  vel  a  registro,  ut  cprima  declinatione,ait :  Liber  Vitas  Patrum  sic  non 


in  Germanicis  incerti  loci,  anno  1483  et  1485  :  In 
antiquorum  Patrum  Vitas,  a  beato  Hieronymo  con- 
scriptas  registrum;  factum  videtur  utposterioresedi- 
tores,  Vitas  Patrura,  ajrc65T«o?,  seu  inflexibiliter  ce- 
perint.  Certe  primaomnium  editio,  nuUo  certo  anno, 
ioco,  typographo  consignata  aliter  habet  :  Incipit 
prafatio  beati  Hieronymi  presbyteri  in  primum  li- 
brumde  Vitasanctorum  /^a^rMW.Utnonimmerito  Ga- 
lenus  Westcapellus,  catechesi  225  asserat  se  nescire 
qua  grammatica  liber  hic  inscribatur  Vitas  Patrum. 
Sed  non  acceptam  occasionem  ex  primis  editioni- 
boslibrum  eum  vocandietinscribendi  Vitas  Patrum, 
vel  inde  patet,  quod  constet  antiquam  fuisse  appel- 


dicitur,  sed  Vitx  Patrum;  legi  Vitas  Patrum,  etc. 

Hadrianus  Courten  noster,  Belgiique  nostri  in 
grammaticae  palaestra  alter  Palaemon,  existimat  im- 
peritiam  scriptoris  ex  his  verbis  Vita  S,  Patrum, 
fecisse  Vitas  Patrum^  probabili  in  primis  iacilique 
conjectura. 

Mihi  vero  occurrebat  hujus  appellationis  originem 
profluxisse  ex  veterum  citatione,  qui  ita  fere  librum 
hunc  citant,  licet  verbo  addito,  ut  patet  hic  in 
prima  conclusione,  ubi  Gelasius  ait,  «  Vitas  Patrum 
cum  omni  honore  suscipimus.  »  Gennadius  :  a  Petro- 
nius  scripsisse  putatur  Vitas  Patrum.  »  Paschasius: 
t  Vitas  Patrum  jussus  inLatinum  transferre  sermo- 


lationem  Vitas  Patrum,  etiam  ante  impressionem.Dnem.  »  Cassiodorus:  «  Vitas  Patrum  proculdubio  re- 


Glarum  id  est  Vitas  Fratrum,  quarum  auctores  hinc 
suom  titulum  videntur  hausisse  et  adumbrasse.  Et 
qoidem  diversus  a  diversis  eo  titulo  liber  est  insigni- 
tas.  Humbertus  quintus  magister  generalis  ordinis 
D.  Dominici,  dicitur  Vitas  Fratrum  sui  ordinis  com- 
posoisse,  ut  habet  frater  Theodoricus  de  Apoldia 
epistola  prse&toria  ante  Vitam  sancti  Dominici,  5 
Acigusti.  Nondum  vidi  eom  librum  prodiisse  eo  au- 
dore.  Habeo  penes  me  Mss.  Vitas  Fratrum  ordinis 
D.  Dominici,  auctore  Gerardo  de  Fracheto  Domini- 
cano,  qui  eum  librum  scripsit  jussu  Humberti  gene- 
raUs  quinti  anno  1260.  Citat  et  eum  Antonius  Senen- 
sis  inBibliothecascriptorum  sui  ordinis.  Quia  igitur 
aospiciis  Humberti  eum  librum  scripsit  Gerardus,  et 


peritis.^  x>  Sanctus  Benedictus  :  c  Lcgat  unus  Vitas 
Patrum.  i  Grogorius  Turonensis  :  t  Vitas  Patrum 
abscedens  ab  eo  direxi.  »  Hinc  igitur,  quia  toties 
apud  auctores  lcgebant  quidam  Vitas  Patrum,  eam 
appellationem  Te/vixt5$  libro  indidere.  Satis  autem 
constat  ex  Gcnnadio  supra  citato,  librum  hunc  olim 
recte  in  rccto  inscriptum  Vitss  Patrum.  Ita  enim  ille 
cap.  ii,  in  Evagrio  :  c  Cujus  etiam  liber,  qui  attitu- 
latur  Vitx  Patrum,  velut  continentissimi  et  eruditis- 
simi  viri  mentionem  fadt.  » 

PROLEGOMENON  II. 
Qui  horum  librorum  auctores, 
[x]  Hic  vero  cardototius  rei  vertitur.  Ut  enim  mo- 
netae  non  tantum  a  pondere,  sed  et  ab  efiigie  suos 


21 


PROLEGOMENON  IV. 


22 


cst  valor,  ita  et  libri  pretium  non  tantum  a  mole,  A  obstarct,  etiamsiauctorh8ereticusesset,Vitamabeo 


sed  ct  ab  auctore  aestimatur. 

Quod  si  auctor  quandoque  latet,  tunc  investigare 
conabimur  interpretem  :  qui  si  antiquus,  si  doctus, 
si  probus,  non  magnopere  de  auctore  laborabimus. 
Cur  enim  quod  judiciosusinterpres  suo  dignum  stylo 
caiamove  judicavit,  non  vel  ipsius  fide  recipiamus? 

Quia  vero  multi  hic  libri  sunt,  a  diversis  auctori- 
bus  conscripti,  et  de  quibusdam  perplexissima  res 
est,  de  singuiis  libris  inquiram  singuiis  prolegomo- 
nis. 

PROLEGOMENON  IIL 
Quis  primi  libri  aucior  ? 

Dico  primi  libri  auctores  varii  sunt :  quidam  certi, 
quidam  dubii,  quidam  incerti. 


doscriptam  sinceram  esse  ?  Facile  cuique  est  aepo- 
[jiayerv. 

PROLEGOMENON  IV. 
Quis  secundi  libri  auchr  ? 

De  hoc  potissimura  libro  quoestio  est.  Ilic  cnim 
ille  est  quem  vcteres  plerique,  dum  Vitas  Patrum 
citant,  intelligunt.  Quod  colligere  est  tum  ex  divo 
HieronjTno,  epist.  ad  Ctesiphontem  adversus  Paia- 
gian.;  ubi  ait,  Joannem  inipsius  libriponi  principio, 
quem  hic  primum  reperies  ;  tum  ex  Gennadio,  de 
iilustr.  Eccle.  Script.,  cap.  40,  qui  asserit  iibrum, 
c  qui  attituiatur  Vitx  Patmm^  vclut  continentissimi 
et  eruditissimi  viri  (Evagrii)  mentionem  facere ;  » 
qui  libri  hujus  cap.  27  occurrit. 


Certi  auctores,  suarum  singuli  Vitarum,sunt :  l.  B  Tam  varisD  pugnantesque  de  auctore  hujus  libri 
Divus  Hieronymus,auctorVitarum  aliquot,  utPauli 
primi  ercmitaa,  Hilarionis  anachoreta),  Malchi  mo- 
iiachi  captivi,  Fabiolae,  Paula^  Marcellae  Romanarum 
riduarum.  2.  Sanctus  Athanasius  cpiscopus  Alexan- 
drinus,  auctor  Vitaj  sancti  Antonii.  3.  Paphnutius, 
auctor  Vitce  sancti  Onuphriii  crcraitae.  4.  Sanctus 
Ephrem  S>tus,  auctor  Vitae  sancti  Abrahuj  eremitaj, 
et  Maria}  ejus  neptis.  5.  Aniphilochius  Iconiensis 
episcopus,  auctor  Vit»  Divi  Basilii  Cajsareae  Cappa- 
docix  episcopi.  G.  Antonius  auctor  Vitaj  sancti  Si- 
lueonis  StyliUc.7.  Leontius  Ncapolis  Cypriorum  in- 
suiaj  episcopus,  auctor  Vitae  sancti  Joannis  Eleerao- 
synarii  patriarchse  Alexandrini.  8.  Joannes  Daraa- 
scenus  auctor  Vitaesanctorum  Barlaara  ct  Josaphat. 
9.  Jacobus  diaconus  Edessenus,  auctor  Vita;  sanct» 


(nisi  velimus  a  singuUs  diversos  libros  scriptos  vel 

interpolatos)  sententiae  sunt,  ut  operae  pretium  sit 

eas  in  paragraphos  partiri,  ut  singularum  moraenta 

appareant,  et  justa  judicii  trutina  expendi  possint. 

Auspicabor  a  Gnccis. 

§  I.  Auctorcm  videri  Timothcum  episcopum  Alexan" 

drinum. 

[xii]  Sozoraenus,  lib.  vi,  cap.  20  Hist.  Ecci.,  cum 

deApoilone,qui  iuThebaide  vixerat,  egissct,  addit : 

'AXa'  ora  [jlIv  aywy^  eypfiTO,  xai  fjAixtuv   r,v  Osuov  xal 

7:apaoo?wv  ::paY(jLaTO)v  :;oir,Trj;,   {itOjOcT  T'.;jloOcO;  6  to»v 

*A).6?av8pc''wv   exxXr^iiav   iTitTpo-euia;    ej    [xaXa,  'auTOy 

xai  jzoAXdiv  tov  e7:6[xv7[aOrjV,  xai  aAXwv  ooxi|xojv  (lOvayciSv 

Toj;  pioui  SiefeXOojv.  «  Sed  quaenain  iueiit  ejus  disci- 

plinae  ratio,  et  quanta  quamque  (iivina  fecerit  mira- 


Pciagiaj.  10.  Sophronius,  patriarciia  Jerosoiymita-     cula,    Timotheus    Ecclcsiae   Alexandrinae  antistes 


nus,  auctor  Vitae  sanctae  Mariae  /Egyptiacn}. 

[xi]  Dubius  unus  est  Theophilus,  auctor  Vitae 
Macxirii  Romani.  Nara  quod  Baronius  not.  ad  Marty- 
rolog.  Rora.  2  Januarii  ait,  Macarii  Romani  Vitam, 
quae  est  in  Vitis  Patrum,  scriptam  per  Tneophiium, 
nescio  an  ilii  sit  tribuenda.  Habetur  quidem  nomen 
Theophili  initio  Vitae  Macarii,  sed  et  noraina  duo- 
rum  sociorum  adjunguntur,  Sergii  et  Hygini.  Et 
quod  narratur,  omnium  narratur  noniine,  ut  non 
proclive  sit  defmire  quis  eorum  trium  hanc  de 
Macario  narrationera  in  scripta  retulerit. 

Imo  Gratianus,  in  decreto  27,  q.  2,  cap.  25, 
Hieronymi  nomine,  Macarii  e  thaiamo  fugara  citai. 


accurate  narrat  :  qui  non  iilius  raodo,  sed  aliorum 
etiam  compiuriura,  de  quibusfacta  est  a  me  mentio, 
Vitas  litteris  persecutus  est.  i  Atqui  capite  praece- 
denti  mcntio  facta  monachorum  Joannis,  Or,  Amon, 
Beni,  Thconae,  Copri,  Helle.  Eliae,  Apellis,  Isidori, 
Serapionis,  Dioscori  et  Eulogii,  quorum  omnium 
Vitae  in  hoc  secundo  Vitarum  Patrum  libro  ha- 
bentur. 

Equidera,  qui  Timotheum  libri  hujus  auctorcm 
faceret,  nondum  legi ;  visum  tamen  mihi  fuit  id 
quod  dc  eo  habet  Sozomenus  in  medium  produccre, 
ut  doctiorum  judicio  perpendi  possit.  Mihi  certc 
omnino  vero  simile  fit  plerasque  iibri  hujus  Vitas  ex 


quod  non  aliunde  quam  ex  hac  Macarii  Yita  videtur|xTimotheo  adumbratas.  Apollonis  sane  Vita,  quam 


hausisse. 

Quod  vero  Hieronymi  nomine  citaverit,  id  errore 
communi  fkctum,  quo  Vitae  Patrum  omnes  vulgo 
Hieronymo  fuere  tributae ;  cujus  erroris  occasionem 
et  originem  vide  infra,  prolegom.  4,  §  8. 

Incerti  auctores  sunt  reliquarum  Vitarum,  quae 
primo  iibro  continentur. 

Sed  interpeliat  hicD.  ConstantinusCajetanus^qui 
in  Apologia  sua  pro  Joanne  Gersen,  sanctae  Euphro- 
s^-n»  Vitae  certum  videtur  velle  assignare  auctorem, 
et  quidem  haereticum.Quod  equidem  unde  hauserit 
nescio,  certenuliiusnomen  prodit  auctoris.  Qui  ubi 
proditosfaerit,  cxaminabitur  ejus  conditio.  Et  quid 


Timotheus  dicitur  eu  (xoXa,  seu  accurate  scripsisse, 
hoc  libro,  cap.  7,  accurate  perscriptam  habes  Apol- 
lonii  nomine.  Exstat  quidem  eodem  modo  apud 
Paliadium  Lausiac.  Hist.  cap.  52,  sed  omnino  alter 
ab  altero  habet,  recentior  forte  a  vetustiore ;  quan- 
quam  aetate  potius  suppares  sunt. 

§  II.  Auctorem  videri  Palladium  Galatam  Uelenopo^ 

leos  episcopum, 

Gaienus  Westcapellius,  catech.  215,  ubi  refutat 
historiolam  de  Macario,  qui  dicitur  e  nuptiis  fugisse; 
Palladium  hujus  libri  auctorem  videtur  facere.  Ait 
enim  :  «  Ne  in  iiio  quidem  fictitio  libro,  qui  inscri- 
bitur,nescio  qua  grammatica,  Vitas  Patrum,  quid* 


23 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


24 


quam  deprehendi;  ubi  Palladius,  utrique  Macario  A  praefatione  ad  lectorem  :   «  Ex  opere  ipso  agnosci 


familiaiiter  notus,  longe  alia  refert.  » 

Equidera  quod  Palladius,  vel  quisquis  libri  hujus 
est  auctor,  utrique  Macario  familiariter  notus  fuerit, 
in  hoc  libro,  seu  Vitis  Patrum  non  dicitur ;  sed  in 
ipsa  Palladii  Lausiaca  Historia  profitetur  Palladius, 
66  Macario  Alexandrino  convixisse. 

Sed  ut  Galenum  errore  liberem,  non  de  Macario 
.^Egyptio  vcl  Alexandrino  (ut  Galenus  videtur  existi- 
masse)  naiTatur  ea  historiola,  sed  de  Macario  Ro- 
mano,  cujus  Vitam  primo  libro  hic  reperies  ;  habe- 
tur  quoque  ea  de  Macarii  e  thalamo  fuga  narratio 
in  decreto  27,  q.  2,  cap.  26,  Scripsit. 

Quiatamen  et  in  hoc  libro,  et  m  Lausiaca  Historia, 
eadem  fere  [xiii]  non  tantum  de  utroque  Macario, 


pbtest  quod  Alexandrinus,  quod  Christi  succensus 
amore,  inter  deserta  et  antra  ferarum  pauperiem 
secutus  ;  quod  Bithyniae  (ipso  quidem  invito  ac  re- 
clamante)  totius  populi  suffragio  in  episcopum  suf- 
fectus.  »  Vide  plura  de  eo  apud  Petrum,  in  Catalogo 
SS.,  libro  XI,  cap.  87. 

Baronius,  annali  388  Heraclidis  Paradisum  eum- 
dem  facitcumLausiacaHistoria  Palladii.Sane  eadem 
utrobique  reperias.  [xiv]  De  utroque  igitur  idem  esto 
judicium,  quoad  libri  hujus  auctorem. 

Idem  ante  Baronium  senserat  Aloysius  Lipomanus 
episcopus  Veronensis,  tomo  IH  de  Vitis  sanctorum, 
qui  editionem  Heraclidis,  nonnuUa  interpolatione 


cuucuiciCL^ixijuu»  i^ucu^u^  U.IU4UC  ^'^"^^*",     adhibita(dequavideprolegomenol4,ubiagiturde 
sedetde  alus  plensque  omnibus  habentur,   rionB^^^^^  ^^^^^^^.^^^^^^^^^^^^ 

manis  omnino  suspicio  est,  vel  auctorem  hujus  hbn 

a  Palladio,  vel  hunc  ab  illo,  vel  utrumque  a  tertio 

quopiam,  ordine  tantum  mutato,  quibusdam  detra- 


ctis  vel  additis,  sua  mutuatos. 

Est  quidem  nonnulla  in  narratione  diversitas,  sed 
eaperparva.  Nam  in  hoc  libro  cap.  1,  quod  de  Joan- 
ne  est,  narrat  auctor  se  cum  septem  fratribus  Joan- 
nem  accessisse ;  in  Lausiaca  autem  llistoria  narrat 
auctor  quod  solus  Joannem  convenerit,  et  post  fra- 
tribus  suis  sociis  de  eo  indicaverit,  qui  deinde  ad 
eum  profecti  sunt,  ex  quorum  narrat  ore  quae  prse- 
ter  ea  quam  ipse  viderat  de  Joanne  refert.  Prolego- 
meno  14,  in  interprete  libri  viii. 

Equidem  in  vetustissimo  quodam  libello  manu- 


ladii  nomine  tomo  illi  III  inseruit.  Qui  porro  discu- 
tiendum  sibi  operae  pretium  arbitratus  est,  unde 
factum  sit  ut  ementito  vero  hujus  libri  auctore  (ut 
ipse  existimat)  sub  titulo  Paradisi  Heraclidis  in  lu- 
cem  emerserit. 

Idque  primum,  inquit,  menti  occurrit,  Parisinum 
tjrpographum  istius  commenti  parentem  exstitisse . 
Cum  enim  legisset  is  per  divum  Hieronymum  in 
procemio  Dialogorumcontra  Pelagianos  fuisse  scri- 
ptum, «  Palladium,  servilis  nequitiae  virum,  Origenis 
bseresim  instaurare,  »  divum  quoque  Epiphaniumin 
epistola  ad  Joannem  episcopum  Jerosolymitanum 
asserentem,  c  PalladiumGalatam,quiolimsibifucrat 


8criptocollegiino8triBrugensis,quovariffisanctorumG^^f"''  Origenis  haeresun  praedicare  et  docere 


Vitae  continentur,  atque  inter  caeteras  Abrahae  ere- 
mitae,praemittitur  ei  Vitae  praefatio,  Benedictus  Deus, 
et  cum  hoc  titulo  :  Ineipit  prologus  Palladii  viri  do- 
etissimi  de  Vitis  Mgyptiorum  Patrum,  quae  quidem 
praefatio  hic  huic  secundo  libro  praefigitur. 

§  Ul.Auctorem  videri  Hcraclidem  Bithyni^  episcopum . 

Qui  hocdiserte  assereret,  prseterGesneruminveni 
neminem.  Ita  enim  illeBibliothecae  suae  tom.III,  tit. 
VII,  p.  1 :  c  Heraclidishistoria  non  alia  puto  quam  de 
Vitis  Patrum .  » 

Trithemius,Catal.Eccl.  Script. ,asserit Heraclidem 
monachum  de  Vita  et  conversatione  sanctorum  Pa- 
trum  scripsisse  :  c  Hcraclides,  inquit>  monachus,  vir 


veritus  est  bonusimpressor,ne,si  librum  sub  aucto- 
ris  nomine  evulgaret,  isstatim  abinitio,  utab  haere- 
tico  homine  conscriptus,  exploderetur.  Cogitavit 
igitur  (meo  judicio)  stropham  illam,  ut  de  Palladio 
Paradisum  faceret,  cujus  periacilis  inversio  videba- 
tur,  et  tanquam  ab  alio  compositum  volumen  edi- 
dit,  quo  doctos  viros  adejusemptionemfaciliusani- 
m^et.  »  Ita  quidem  Aloysius. 

Cujus  sane  viri  doctissimi  studium  atque  indu- 
Btriam  obscuraquemquepervestigandi  utilaudamus, 
itahicconjecturae  felicitatemprobare  non  possumus. 
Vere  enim  typographus  librum  eum  Heraclidis  no- 
mine  prsenotatum  invenit,  et  tituloParadisiinsigni- 
tum.  Ita  enim  Ms.  praefert  quem  inspexi,et  jam  olim 


moribus  sanctus,  etdivinarum  Scripturarum  erudi-D^^i'^^®"*'^^  Belvacensi  in  Speculo  historiali,  libro 


tione  insignis,  sanctorumPatrum  anachoretarum,ac 
monachorum  diiigentissimus  inquisitor  et  imitator, 
qoi  velut  argumentosa  apis  de  singulorum  conversa- 
tione  flores  virtutum  in  alveolum  pectoris  sui  confe- 
rens,  mel  spiritalis  dulcedinis  procreavit,  scripsit 
inter  alia  ad  aediflcationem  legentium  opus  insigne, 
de  Vita  et  conversationesanctorum  Patrum  in  eremo, 
vel  in  coenobiis  degentiom  snb  regula,  cujus  titulus 
eslyParadisus,  librum  i.  Claruittemporibus  Gratiani 
imperatoris  anno  Domini  380.  » 

Prodiit  hic  liber  Parisiis,  ex  oflicina  Bellovisiana 
apud  Joannem  Parvum,  anno  Domini  1504,  cura 
Jacobi  Fabri  Stapulensis,  qui  haec  de  eo  habet  in 


xvir,  a  capitc  64,  adusque  99,  et  Petro  a  Natalibus 
in  Catalogo  sanctorum,  libroxi,  cap.  87,  co  nomine 
tituloque  adductus  est.  Quin  et  veteribus  Paradisus 
notus  fuit.Photius  enim  Bibliothecae  suaeCodice  198 
libri  meminit  qui  inscriptus  est  N^ov  IIocpaSEiatov,  id 
est,  Noviis  ParadisuSf  quod  de  Limonario,  seu  Prato 
spirituali  Joannis  Moschi  intelligi,declaratur  sequen- 
tiCodicel99.  Undc  facilecolligereest,siNovus  ali- 
quis  Paradisus  est^  et  Veterem  aliquem  fuisse,  quem 
non  aliumab  hoc  nostro  fuisse  liceat  existimarc. 

Heraclides  quoque,  monachus  quidam  tempore 
Macariorum  notus  fuit,  ut  constat  ex  Nicephoro,  lib. 
IX,  cap.  14.  Quin  et  Synodus  ad  Quercum  habita, 


25 


PROLEGOMENON  IV. 


26 


apud  Photium,Go(iice  59  de  causa  Joannis  Ghrysos-  A  grius  iile  Antiochenus  (ut  ad  Vitam  sancti  Antonii 


tomi,H6i*aclidis  cujusdam  meminit :  ubi  postprimum 
etsecundum  accusationum  aJoannediacono  propo- 
sitarum  caput  [xv]  examinatum  subditur  :  a  Deinde 
Cieperunt  de  Heraclide  et  Palladio  Helenopolis  epi- 
scopis  agere.  »  Diciturque  Heraclides  fuisse  Orige- 
nista,  et  a  Ghiysostomo  Ephesiorum  episcopus  ordi- 
natus.  lidem  conjungunturarticulosecundoinlibello 
ab  Acacio  eidemsynodocontraGhrysostomumobla- 
to.  Fusius  de  eo  in  Vita  sancti  Ghrysostomi  per 
Geoi^ium  Alexandrinum,  qui  ait  eum  in  solitudine 
degisse  solitarium. 

Valde  suspicor  Palladium,ut  tertio  ex  Herveti  ver- 
sione  auctiorprodiit,  ex  variis  auctoribus  esse  con- 
cinnatum.  Nam  si  Palladiiprimam  editionem  inspi- 


dicemus)  deduxit.  Quiaigitur  Evagrius  hujus  Vita;, 
quae  c«eteris  Patrum  Vitisadjungitur,et  fortein  non- 
nullis  Mss.  praemittitur,  interpres  fuit,  existimave- 
runt  Trithemius  atque  Sixtus,  etiam  reliquarum  Vi- 
tarum  vel  interpretem  vel  auctorem  esse. 

Labitur  porro  Sixtus  cumTrithe  mio,cum  Evagrios 
duos  in  unum  conflant.  Distinctus  euim  cst  Evagrius 
Episcopus  Antiochenus  ab  Evagrio  monacho  ct  dis- 
cipulo  sancti  Macarii  >Egyptii. 

Delrius  noster,  parte  tertia  Syntag.  Trag.  in  Octa- 
viam  Senecae,  a3tu4pag.  552  occasioneVita3  sancti 
Antonii  ab  Evagrio  hoc  Antiocheno  in  Latinum  tra- 
ductae,in  qua  locum  quemdam  rcstituit,agit  porro  de 
alio  hujus  opere,nondum,utexistimabat,  edito,quod 


cias,  vix  tertiam  eorum  partem  in  ea  invenias  quao  B  hic  excutiendum.  cc  Evagrius,  inquit^diaconus  Theo- 


iQ  postrema  habentur.Inde  prodiit  Heraclidis  titulo 
instructior  aliquanto  primaiila  editione  Palladii,mi- 
nus  tamenlocuples  quam  postrema.Suspicionis  me® 
fundus  est,duplexpraefatio  apud  Palladium,  una  He- 
raclidis,  alteraipsiusPalladii;  ut  facile  fien  potuent 
alterum  alterius  librum  suo  interseruisse.  Sane  di- 
ctum  quod  habetur  lib.  v  deVitis  Patrum,  libello  x, 
§  67,nomine  Pailadii,  idem  habetur  in  epistola  He- 
raclidis  Gappadociae  episcopi  ad  Lausum  praepositum 
ipsiusHeraclidis  nomine^  quae  epistola  LausiacaeHi- 
storiae  praemittitur.  De  varia  Palladii  editione  vide 
prolegomeno  14,  ubi  de  interprete  libri  vni  agitur. 
Nec  mirum  hic  videri  debet,  a  diversis,  mutato 
nonnibil  ordme,nunc  imminuta,nunc  auctioraeadem 


dosii  senioris  tempore  vixit,  et  ti^^s  libros  de  Vita 
sanctorum  monachorum,quos  in  iEgyptovidit,con- 
scripsit,  quos  vidi  Burdcgalae  in  Bibliotheca  coUegii 
societatis  Jesu,  perantiquis  characteribus,  in  mem- 
branis  descripto;  satiseleganti,licetrudi,  stylo.In 
quorum  libro  iii  se  a  Narbona  iUiEgyptum  navigasse 
scribit,  et  Bethlehemi  divum  Hieronymum  conve- 
nisse.  bignus  scriptor,qui  lucein  aliquando  aspiciat, 
alius  ab  illo  cujus  feruntur  a  nonnuUis  Patrum  VitaD.i 
Sed  facile  imponere  potuit  Delrio  titulus  Evagrii, 
ut  existimarit  alium  hunc  librum  csse  ab  editis  Pa- 
trum  Vitis,quae  divum  Hieronymum  in  fronte  prac- 
ferunt.Quod  si  membranas  eas  cum  editis  libris  con- 
tulisset,deprehendissetstatim  non  aliasiis  historias, 


prodiisse,  nam  et  in  aliis  hic  adjunctis  libris  idem  Q  sedeas  ipsasPatrum  Vitas  contineri,nec  ut  librum  a 


factitatum  reperies.Quaeenimlibroiii  etviihabentur 
eadem  fere  omnia  libro  v  et  vi  reperies ;  qui  tamen  li- 
bri  singuli,utsingularem  suum  habent  interpretem, 
ita  et  singulares  auctores  habuisse  omninomihiper- 
suadeo,  quinto  et  s^to  fortasse  exceptis,quiuterque 
eumdem  Graecum  auctorem  videtur  habuisse,ut  col- 
ligitur  ex  Photio;  atque  in  hac  editione  tantumdivisi 
sunt  ob  diversos  interpretes. Vide  Prolegomenon  ul- 
timum,  Animadversione  4. 

§  IV.  Auctorem  videri  Evagrium  episcopum  Antio» 

chenum, 

Trithemiu8,Gatalogo  Scrip.Ecclcs.,Evag]^ium  epi- 
scopum  Antiochenum  Vitae  Patrum  primum  aucto- 
rem  facit :  «  Evagrius,  inquit,  monachus  et  discipu- 
lus  sancti  Macarii  iE^ptii,  et  postea  episcopus  An-  D 
tiochenns,  vir  andMXmque  doctissimus,  et  tam  sae- 
cularibus  quam  divinis  Scripturis  eruditus,6raeco  et 
Latino  peritos  eloquio,  etiam  in  episcopatu  prioris 
vitae  austeritatem  custodien8,tantae  abstinentiae  fuit, 
ut  miraculo  haberetur.HicprimusVitam  sanctorum 
Patrum  scriptis  conmiendavit.  »  Quae  eadem  lisdem 
pene  verbis  repetit  Sixtus  Senensis  BibUothecae  san- 
ctae  Ubro  iv. 

Qaod  sane  unde  hauserint,suspicari  non  possum, 
cum  nollas  vetenim,  mea  quidem  scientia,  huic  au- 
ctori  easVitas  asserat.  Fors  iis  imposuit  [xvi]  Evagrii 
noinen,qaodVit8e8ancti  Antonupraefigitur,  quam  e 
Gneco  din  Aihaaasii  fonte,  in  Romanum  solum  Eva- 


libro,ita  auctorem  ab  auctorc  distinxisset.Hujus  rei 
indicium  primumcepi  ex  ipsis  Delrii  verbis,cum  ait: 
c  In  quorum  libro  iii  se  a  Narbona  in  iEgyptum  navi- 
gasse  scribit,et  Bcthlehemi  divum  Hieronymum  con- 
venisse.»  Quaeipsissimananatio  habeturin  vulgatis 
PatrumVitis;  quaequehicreperiesUbroiv,cap.  1  et2, 
desumptaqtie sunt  ex  SeveroSulpicio,  Dial.  l,cap.2 
et  3.  Accedit  monitio  Possevini  nostri  in  Apparatn 
sacro,  qui  in  Ms.  iUo  Burdegalensi  haberi  ait  omnia, 
quemadmodum  in  editioneVitantmPatrum,quae  divo 
Hieronymo  tribuuntur,  Lugduni  apud  Jacobum  Hu- 
gatanum,anno  Domini  1515,  atque  in  eamdem  sen- 
tentiam  ad  meperscripsit  noster  Fonto  Ducaeus  Bur- 
degalensis,  auTdTrrrjc. 

§  V.  Auctorem  videri  Evagrium  Ponticum. 

Gesnerus,  in  BibUotheca  sua,  et  Oeorgius  Wice- 
lius,  epistola  nuncupatoria  antcllistoriam  suam  Di- 
vorum,  et  Joannes  Molanus,  cap.  13,  in  tractatu  de 
Martyrologiis ,  et  passim  in  annotat .  adMartyrologium 
Usuardi,  censuere  Evagrinm  Ponticum  auctorem 
[xvii]  esseVitarum  Patrum.  Gujussententiaequoque 
videtur  fuisse  Erasmus,  cum  notat.ad  epistolam  divi 
Hieronymiad  Gtesiphontem,RufBnum  libii  hujusin- 
terpretemstatuit,quemEvagrii  pleraque  opera  inter- 
pretatum  esse  asserit  divus  Hieronymus. 

Quin  et  Gaesar  Baronius,  notat.  ad  Martyrolog, 
Rom„  17  Januarii,  ubide  sancto  Antonio,  post  i^e- 


27 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


28 


lata  verha  Gelasii  ex  decreto,  d.  45:  «  Yitas  Patrum  A  GrsBca  Evagrii  in  Latinum  sermonem  transtulisse. 


Pauli,  Antonii,  Hilarionis,et  omnium  eremitarum, 
quas  tamen  vir  bcatissimus  descripsit  Hieronymus, 
cum  omni  honore  suscipimus  ;>  hsecsubdit:  cEaest 
ususcautela  Gelasius,quoniam  et  Evagrius  Ponticus 
scripsit  Vitas  Patrum,  et  miscuit  Origenistas  non- 
nullos,  quos  idem  Hicronymus  notat  scribens  ad 
Ctesiphontem.»  Et  passim  Evagrii  nomine  eas  Vitas 
citat  tumin  Martyrologio,  tum  in  Annalibus.lnMar- 
tyrologio  quidem  1 5  Januarii^notationc  ad  Isidorum; 
et  17  Januani,  notat.  ad  sanctum  Antonium ;  ct  27 
Martii,  notat.  ad  Jo^nnem  eremitam.  In  Annalibus 
vero  anno  Christi  l,  et  anno  393,  et  anno  394,  et 
aliis  locis. 

Possevinus  quoque  in  Apparatu  sacro,in  Evagrio, 


Non  absimilem  Honorii  velerroremvelcorruptionem 
vide  initio  libri  ir,  notatione  ad  veterum  de  Rufiino 
elogia. 

Omitto  quod  in  hoc  secundo  libro  deVitis  Patrum, 
cap.  27,  exstetVitaEvagrii,  f  tanquam  continentis- 
simi  et  einiditissimi  viri,  »  ut  eam  ibi  haberi  asserit 
Gennadius.Namejuseoin  libro  «  spiritualium rerum 
scientia,  et  incredibilis  abstinentia  »  commendatur, 
quam  non  est  simile  vcro  Evagrium  ipsum  de  se 
historiam  texuisse. 

3.  Quod  si  manuscripti  quidani  libri  Evagrium 
praeferunt,  ut  ilic,  de  quo  diximus,  Burdegalensis, 
et  qualem  esse  audio  Parisiis  apud  clarissimum  vi- 
rum  Nicolaum  Fabrum,  nonmagnoperemoverede- 


ait  cxistimari  eum  Vitas  Patrum  composuisse,  hocBbet.Duplici  enim  hoc  causa  fieri  potuit,tum  ex  Vita 


est,  primam  earum  partem  (citat  ex  vulgatissima, 
quam  sccundam  voco,  editione)  ab  initio  prologi  : 
Bencdidus  Dcus  qui  vult  omnes^  usque  ad  caput  : 
De  periculis  in  eremo^  quod  prajccdit  Vitam  sancti 
Pauli. 

Sed  et  Aloysius  Lipomanus,pracfatione  ante  Pal- 
ladium,qucm  reprajsentattomo  IH  de  Vitis  sancto- 
rum,  loco  ilio  divi  Hieronymi  inductus,  existimavit 
ab  Evagiio  librum  quasi  de  monachis  conscriptum, 
qui  tamennon  exprimit  an  hujus  eum  libri  auctorem 
ccnseat  ;  imo  sentire  videtur  eum  Evagrii  librum 
jani  non  exstare. 

Videamus  nunc  quibus  haec  sententia,  quae  Eva- 
grium  Ponticum  libri  hujus  auctorem  tacit,  argu- 
mcntis  niti  possit. 


sancti  Antonii,  quae  Patrum  Vitis  plerumque  pne- 
raittitur,cuiEvagriitanquarainterpretis  titulus  prae- 
figitur^qui  et  aliissequentibus  post  adhacsit;  tum  ex 
divi  Hieronymi  ad  Ctesiphontero  epistola  male  in- 
teilecta,  de  qua  paulo  post  in  Ruffino  dicemus. 

4.  Loaim  invenio  in  Socrato,  lib.  iv,  cap.  23, 
edit.  Gr.,  ct  c.  18,  edit.  Lat.,  qui  inhanc  senten- 
tiam  afferri  possct.  Ita  enim  capitis  titulus  concipi- 
tur  :  IlEpi  TO'ji  k^io-j  [lOvaJ^ovTo;  'Ajxjxod,  xal  It£(swv 
aY''cuv  avopdiv  xaTaXoyo;  £x  ttJ;  EuaYptou  auYTP*?^»  • 
De  sanclo  A mmun  monaclio,et aliis viris  sanctis  cata- 
logus^ex  Evagrii  libro.y cvixm  in  hoc  capite  tract^tur 
de  Ammone,  Didymo,  Piore,  Isidoro,  Pambone,  Pe- 
tiro,  Macariis  duobus,de  quibus  etiam  agitur  in  hoc 
secundo  de   Vitis  Patnim  libro.  Si  igitur  iila  apud 


1.  Non  aliud  videtur  Baronius  sententiaD  suae  ar-  CSocratem  dcsumpta  sunt  ex  Ubro  Evagrii,ut  titulus 


gumentum  habuisse  quam  iUam  divi  Hieronymi  epi- 
stolam  ad  Ctcsiphontem,  adversus  Pelagianos,  quae 
libricujusdam  de  Monachis  seu  Patrum  Vitis  men- 
tionem  facit.  Hespondeo  :  Non  rite  eam  inteUectam 
a  Baronio  mox  ostendam,ubi  RufQnum  iilarun]  Vi- 
tarum  auctorem  (vcl  certe  interpretem;  ex  ipsomet 
divi  Hieronymi  loco  clarissime  probabo. 

2.ProsententiaBaronii  adducere  quis  posset  Ho- 
norium,  de  illustribus  Ecclesiae  Scriptoribus,  cap. 
40,  ubi  ita  habet:  a  Evagrius  monachus,  supradicti 
Macarii(iEgyptii)famiiiarisdiscipulus,divina  et  hu- 
mana  Utteratura  insignis,  scripsit  multa  necessaria 
monachis,  scilicetVitam  Patinim,  et  Adversumocto 


capitis  praefert,  videntur  et  haec  in  Vitis  Patrum  ex 
ejus  libro  desumpta.  Respondco  :  Haesi  hic  primo 
gradu,  nec  videbam  qui  me  ab  hac  pedica  expedi- 
rem  ;  ubi  tamen  caput  totum  p^legi,  e  vestigio  ex- 
peditus  fui. 

Nam  Socrates  initio  capitis  agit  quidem  de  istis 
Patribus,  sednuUamin  textu  mentionem  facit  unde 
ea  desumpserit.  Post  mcdium  capitissubjungit  quac- 
dam  de  Vita  Evagrii  et  ejus  scriptis,inter  quae  nullum 
numeratur  quod  diserte  Vitas  Patrum  complexum 
fuerit.  Inde  ait  opportunum  essc  tempus,  «pauca  ex 
UUs  quae  sunt  ab  eo  de  monachis  commemorata, 
[xix]  huic  sermoni  attexendi.  d  Recenset  autem  ibi 


principaUum  vitiorum  suggestiones.  »  Respondeo  :Dquaedam   Didactica  ex  iibro  qui  Mona^hus  seu  De 


Omnino  vereor  ne  limi  aliquid  contraxerit  hic  rivu- 
lus,  [xviii]  qui  in  fonte  suo  fluit  purius.  Ita  enim 
Gennadius  cap.il,  ex  quo  sua  corrivare  solitus  est 
Honorius :  <  Evagrius  monachus,  supradicti  Macarii 
(iEgyptii)discipulus,divina  atquehumana  Utteratura 
insignis,  cujus  etiam  iiber  qui  attitulatur  Vitw  Pa- 
trum,  velutcontinentissimi  et  eruditissimi  viri  men- 
tionem  facit,scripsit  multa  monachis  necessaria,  ex 
quibus  ista  sunt :  Adversus  octo  principalium  vitiO' 
rum  suggestiones.  » 

Nec  existimo  quemquam  hic  facile  dubitaturum, 
potiorne  Gennadio  an  Honorio  fides  sit  adhibenda, 
cum   ipse  Gennadius  ibidem  asserat  se  pleraque 


vita  in  actione  posita  inscribitor ;  itcm  quaedam  ex 
Ubro,qui  Gnosticus  seuScientia  praeditus  dicitur.  Et 
nihii  eorum  in  hoc  Ubro  de  cujus  auctore  contro- 
vertimus  reperitur.  Nicephorus  quoque,lib.  xi,  cap. 
42,  enumerat  scripta  Evagrii,  et  nihil  dePatrum 
Vitis  habet;  et  cap.  43,  citat  quaedam  ex  libro  de 
Monachis  et  Gnosticis,  sed  nibU  eorum  in  hoc  Ubro 
comparet. 

Quare  quod  titulus  capitis  habet,  ex  Evagrii  iibro, 
referendum  est  non  nd  totum  caput,  sed  ad  ea  quae 
textus  expressis  verbis  monet  ex  Evagrii  Ubro  de- 
sumpta,  Monacho  scilicet  et  Gnostico.  Et  epigra- 
phc  capitumsaepe  non  yalde  distiucta,  quia  plerum- 


29 


PROLEGOBIENON  IV. 


30 


que  non  ab  auctore,  sed  alibrario  aliquo  concinna-  A  confusum  vidi,  partimreinterpretando,  partimemen- 
tur.  Sic  Petrus  Gillius  Bosphori  Thracii  lib.  ii,  cap.     dando,  auctoris  veritati  restitui. 
10,  clare  deprehendit  elenchos  capitum  historiseSo-        «  Composuit  et  coenobitis  et  synoditis  doctrinam 
zomeni  ab  inscito  homine  factos.  Namquod  clare  in«  aptam  vitae  communis. 


textu  est  lib.  ii,  cap.  3,  de  Michaelio,  iliud  in  Hestiis 
esse  iile  EXEyyoTioio;  dicit  cste  in  Sosthenio,  quod 
Gillius  ait  amplius  duodeviginti  stadiis  inde  rcmo- 
tum.  Pro  Sosthenio  apud,  StephaQmn,  de  urbibus  in 
ruvatxonoXt;  est  AccooO^igiov. 

Ne  quisporrolectoris  animo  scrupulus  iiuddeat  vel 
ob  Baronii,vel  aliorum  auGfcoritatem,  VitasPatrum 
Evagrio  Pontico  as8erentium,subjiciam  hic  librorum 
Evagrii  Catalogum,  ut  is  exstat  apud  Socratem, 
Suidam,  Nicephorum,  Gennadhim. 

Ita  igitur  Socrates  supra  :  Touxto  xal  ptSX^a  a^av 


<  Et  ad  virgines  Deo  sacratas  libellum  competen- 
tem  religioni  ctsexui. 

a  Edidit  et  paucas  sententiolas,  valde  obscuras  et 
(utipse  in  his  ait)  solis  monachomm  cordibus  co- 
gnoscibiles.  Quas  simiiiter  ego  Latinis  cdidi.» 

Non  hic  afFero  quao  de  eodcm  habet  Honorius 
Catalogosuodeillustr.  EcclesisB  Scriptor. ,  qui  Gen- 
nadium  exscribere  solitus,  idque  subinde  mutilate, 
ut  monui  hic  argumento  secundo . 

Si  Evagrius  alicubi  tractasset  de  Vitis  Patrum  in 
aliquo  librorum  ab  auctoribus  citatis  assignatorum, 


93:ou8ata  <i\}y^i^p(xKtmu  "Qv  x6  |jlIv  Movax.65,  i)  TtspiBvalde  simile  vero  cst  quod  hoc  praestitisset  in  libro 


7:paac:\xf^i  iTzrfiypoLmti,  x6  $6  rvwTUtxo;  ^  xov  xaxa?tw- 
Ssvta  Y^cAorEco;  (iege  ex  Suida,  ^  TzzpX  xcSv  xaxaftwO^vxwv 
jvtoaEb)^) ,  xE^xkata  dl  auxoCJ  irevx7[xovxa.  T6  81,  'Avxtp- 
^TiXixo;  a:c6  xcov  Oe^cov  -^pOL^ia^  izpoi  xou;  iceipo^ovxas 
dx^;jLOva{y  ev  oxxco  dt7jprj(x^vov  (x^peot,  xaxa  x6v  apt0(x6v 
Twv  oxxw  XoyiafMSv.  Kai  I5«*6aia  TtpoyvcoTJtxa  7:po- 
6Xi{{iaxa  •  ext  [xf,v  xai  (jxt*/r,pa  860,  Ev  7:p6;  xou?  ev  xot- 
voCtoi?  f|  ev  ouvoStai;  (xova/ou;  •  xai  Sv  7:p6?  xf,v  7:ap- 
6e'vov  :  f  Libri  ab  illo  accurate  conscripti,  quorum 
unus  Monachus,  sive  de  vivendi  ratione  quac  in 
agendo  cemitur;  alter  Gnosticus,  sive  scientia  prse- 
ditusdicendussit,  in  quo  sunt  c^pi}^qu>nqu^nta,. 
alter  Antirrheticus,  id  est,  adversus  d^imqnes  ?^b- 
tantes  confutatio,  ex  sacri^  Litteris  coliecta,  inque 


de  Monachis  ;  nam  titulus  ille  in  eam  rem  maxime 

quadrat;reliquienim  aliud  promittere  videntur  quam 

Vitas  Patrum,  videlicet  didaetica  quaedam,  et  sen- 

tentias.SednihilYitarumin  librode  Monachis  fuisse, 

colligi  potest  ex  reliquiis  apud  Socratem  et  Nicepho- 

rum,  quas  tantum  moraIei<  quasdam  instructiones  et 

sententias  continent,  quas  suo  loco  vcrbis  Evagrii 

dabimus,  ubi  eaedem  illaesententise  apud  aliorumii- 

brorum  de  Vitis  Patrum  interpretem  Evagrii  seno- 

mine  prodent. 

§  VI.  Auctorem  videri  Joannem  Jerosolymitanum 

episcopum» 

Yhsx^lxcpA  Gkravius,  notis  ad  epistolam  divi  Iliero- 
nymi  &d  Ctesiphontem,  cuiu  dicit  hunc  librum  non 


octo  partesdivisa,  numero  pcio  (^gi^t^cuuiiV^i^entisQ  es§e  Hicronymi  vel  Joannis  Jerosolymitani,  videtur 
nostra;  apte  respondentia.  Sexccnta.p^a^tejrea»pro-    ionuer^  iuis^c  al^quos  in  ea  sententia,  ut  existima- 


blematadererumpraesensionefuturarum.  His  acce- 
dunt  duo  carminum  libri :  unus  ad  monachos  qui  in 
coBnobiis  et  conventibus  a^tatem  degunt,  alter  ad 
virginem.  >  Qu»  eadem  ad  verbum  habes  apud 
Suidam  in  Maxapto;,  et  apud  Nicephorum,  lib.  xi, 
cap.  42. 

Gennadius  vero  de  illustribus  Ecclesias  Scripto- 
ribus,  cap,  11 :  c  Evagriunmonachussupradicti  Ma- 
carii  (iEgyptii)  familiaris  discipulus,  divina  atque 
humana  litteratura  insignis.  Cujus  etiam  liber  qui 
attitulatur  Vita  Patrum,  verut  continentissimi  et 
eruditissimi  viri  [xx]  mentionem  facit,  scripsit  multa 
monachis  necessaria,  ex  quibus  ista  sunt: 


verint  Jocmneii\,;feros.oIymitanum  harum  Vitarum 
esseauctorem. 

Qui  hoc  sentirent  non  Icgi,  quai^e  nec  rationes 
eoium  divinare  possum.  Fors  inducti  fuere  in  eam 
opinionem  de  Joanne,  quia  hic  libro  iv,  cap.  35,  au- 
ctor  de  Theodoro  abbate  dicit :  «  Meoque  me  [xxi] 
vocitans  nomine  dixit :  Quanti,  inquit,  0  Joannes, 
deDeo  loquuntur?»  quare  eum  Joannem  existima- 
verint  quorumdam  librorum  de  Vitis  Patrum  aucto- 
rem.  Quod  autem  Jerosolymitanum  hic  potius  quam 
quemvis  alium  intellexerint,  ea  causa  esse  potuit, 
quod  liber  quidam  de  asceticis  circumferatur  Joannis 
Jerosolymitani  nomine,  qui  cis  suspicionem  ingene- 


<  Adversumoctoprincipaliumvitiorumsuggestio-|vrare  potuit  eumdem  esse  cum  eo  cujus  libro  illo 
nes,  quas  aut  primus  advertit,  aut  inter  primos  di-     quarto  Ot  mentio. 


dicit,  ex  SS.  Scripturarum  testimoniis  opposuit  li- 
bros ;  ad  similitudinem  videlicet  Domini,  qui  tenta- 
tori  suo  semper  Scripturarum  testimoniis  obviavit, 
ita  ut  unaquaeque  species  vel  diaboli,  vel  vitiatae 
Datune  suggestionum  contra  se  haberet  testimonia. 
Quod  opus  eadem  simpMcitatc,  qua  in  Graeco  inveni, 
jossus  in  Latinum  transtuli. 

fl  Composuit  et  anachoretis  simpliciter  viventibus 
librum  centum  sententiarum,  per  capituladigestum. 

f  £t  eruditisacstudiosis  quinquaginta  sententia- 
nim,  quem  ego  Latinum  primus  feci.  Nam  superio- 
rem  olim  tnmiBlatttm,  quia  vitiatum  per  tempus  et 


Sed  nec  libri  illius  quarti,  nec  hujus  secundi  au- 
ctor  est  Joannes  Jerosolymitanus.  Quae  enim  haben- 
tur  libro  iv,  cap.  35,  desumpta  sunt  ex  Joanne  Cas- 
siano,  lib.  v  Institut.,  cap.  35,ex  quo  et  Severo  Sul- 
picio  totus  ille  liber  contextus  est,  ut  ibi  ostendam. 
Unde  et  Ms.  Laeticnsis  major  quarto  libro  Joannem 
Cassianum  pnefigit. 
§  VII.ylMc/orem  videri  Petronium  Bononix  episcopum, 

Gennadius  (non  Hieronymus,  ut  non  recte  apud 
Antoninum,  part.  2,  tit.  11,  cap.  11.  §  5)  de  illustr. 
Ecclesis  Scriptor.,  cap.  4 1 ,  Petronium  Bononiaeepi- 
scopum  librihiyus  auctorem  suo  tempore  existima- 


31 


IN  VTTAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


32 


tum  refert :  a  Petronius,  ait,  Bononiensis  Ecclesias  A  trumque  Vitas  insignium  veracissimo  eloquio  texuit 


episcopus,  vir  sanctae  vitac,  et  monachorum  studiis  ab 
adolesccntia  excrcitatus,  scripsisse  putatur  Vitas  Pa- 
trum  monachorum  ^Egypti,  quas  velut  speculum  ac 
normam  professionis  suas  monachi  amplectuntur.  » 
Similia  habctHonorius  Augustodunensisepiscopus; 
VincentiusBelvaccnsis,in  Spcculo  Historiali,lib.  xx, 
cap.  25;  Mombritius,tom.  II  dc  Vitis  sanctorum,  et 
Trithemius  in  Catalago  illustr.Ecclesiae  Scriptorum. 
Nec  aliunde  quam  ex  Gennadio  existimo  deprom- 
pta  qu<e  habcntur  in  VitasanctiPetronii,  40ctobr., 
Petri  Galesinii  industria  concinnata,  ut  ipse  fatetur 
notationibus  suis  ad  Martyrologium,  licct  Sigonii 
nomine  apud  Surium  tomo  V  cxstet :  «  Itaquc  in 
iEgyptum  venit,  ubi  in  iutimam  eremum  penetrans. 


historiis.»  Respondeo  Gelasium  tantum  asscrere  se 
omni  cum  honore  omnium  eremitarum  Vitas,  quas 
scripsit  beatus  Hieronymus  suscipere,hon  tamen  in- 
denccessario  deduci  poteet  eum  omnium  eremitorum 
Vitas  scripsisse.Scripsit  pi*a?terenumeratasdisertis 
nominibus(exceptaillaAntonii,quiB  exversione  Evar 
grii  Antiocheni  est,  ut  videreestin  notationibus  ad 
eam  Vitara;,  Vitam  Malchi  captivi  monachi,  forset 
aliorum  quorumdam,  dc  quibus  hunc  liquide  non 
censtat.  Quare  recte  iu  veteri  illa  Vita  dicitur  scri- 
psisse  •  Patrum  Vitasinsignium,  qualis  Paulus,  Hi- 
larion,  Malchus,  >  etc, 

Fors  cditoribusaGelasiodataest  occasio,  uthacte- 
nus  Ilieronymi  potissimum  titulum  VitisPatrum  pnc- 


singulorum  coUoquio  uti  non  destitit,  quoad  plane  ^  lixerint.  Cui  et  illa  accedere  po,tuit,quod  in  Mss.qui- 

lusdam  pra^missa  fucrit  Vita  qusdam  certo  ab  Hie- 
ronymo  conscripta,  et  post  idem  llieronymi  nomen 
reliquis  sequcntibus  libris  applicuerint,  ut  de  Eva- 
grio  Antiocheno  hoc  ipso  prolcgomeno  4,  §  4,  dixi- 
nius.  Sanein  Ms.  LaitiensiminoreprimoponiturHi- 
larionis  Vita  per  divum  Hieronymum  conscripta, 
inde  Vitae  Patrum,  scu  liber  hic  secundus  cum  duo- 
bus  scquentibus  subnectitur. 

Vel  certe  non  absonum  critdicereGelasium  cen- 
suisse  VitasPatrum  ab  Hieronymo  compositas,  cum 
jam  olim  ea  opinio  videatur  invaluisse.  Certe  Graeci 


cognovit  sancta  corum  Vitas  instituta.  Inde  domum 
reversus  illam  disciplinam  tam  vchementer  amavit, 
ut  littcrarum  monumentis  tradiderit  Monachorum 
Vitas,  quas  religiose  conscriptas  valdeque  probatas 
iidem  monachi  amplcxi  sunt,  quasi  certas  quas- 
dam  regulas,  in  quibus  maxime  eluccret  omnis  op- 
tima  monastici  instituti  sui  ratio.i  Si  tamen  haBC  ex 
veteribus  monumentis  adumbrata  sunt,  non  ex  Gen- 
nadio,  erit  hoc  secundum  pro  hacscntentiatestimo- 
nium. 
QuiatamenGennadiusait,;m<a(wr  scripsisse^  non 


omnino  certumest  eum  Vitas  Patrumscripsisse.  Ejt^,.hivicsccun{lOflilillrkmeLatioinGra»ciamdeduxerunt 
ut  aliquas  scripserit,  certehasab  eoJioft^^fe^icril-  •jKxiiJHienJgn^nnfilno-mine,  cujuspartemGraecamnu- 
ptas,  evidenti  divi  Hieronymi  testimqfrid  liimarrpo-^^l^er^accepi  Venetiis;  et  in  Augustana  quoque  Biblio- 
test,  qui  cas  alteri  ascribit,  uti  clarum  fiet  §  lO^  ^  thecadqtt^^^J^-^.^^Cr^f^^  de  Vitis  Patrum  fragmen* 
Etquidem  AIphonsusCiacco^traotatiilJfe-dwHiV.*'^^"^'!^*^^^  pi^te^llkrohymi  titulo.  Quod  non  alia 
ronymi  cardinalitio  [xxii]  haec  cita^  aat*»fc*tpact£ftu'  *  ratione  contigisse  existimo,  qunm  quod  libri  ejus 


Pctronii  de  sclectis  SS.  Patrum  Apophthegmatis : 
f  Hieronymus  vir  in  omni  doctrinarum  genere  ab- 
solutissimus,  S.  R.  E.  presb^tercardinalis,  cum  ab 
eemulis  suis  accusaretur,ex  voluminibusOrigenisin- 
numera  in  sua  transtulisse  opera,  dixit :  Laus  quac 
debetOrigeni  offerri,  maxima  est ;  ct  cum  illum  in 
meis  operibus  imitatus  sum,  illum  imitari  proposui, 
quem  nobis  etomnibus  prudentibus  placcrc  minime 
vereor. »  Qua;  verba  cum  in  hoc  libro  non  exstent, 
certum  est  alium  aliquem  librum  de  Vitis  et  apoph- 
thegmatibus  Patrum  scnpsisse  sanctum  Pctronium. 
Quem  variislitteris  ex  Italiaevocatum  nondum  nan- 
cisci  potui. 

§  VHI.  Auctorcm  videri  divum  Hieronymum. 

Ita  quidem  editiones  plencque  omncs  in  frontc 
prseferunt.  Et  videri  possunt  iis  nec  auctores,  nec 
astipulatores  defuisse. 

1 .  Gelasius  Romanus  pontifex  in  concilio  Roma- 
no,  de  quo  supra,Prolegom.  1,  decreto  de  libris  au- 
thentici8,ait: « ItemVitasPatnimPauH,  Antonii,Hi- 
larionis,  et  omnium  eremitarum,  quas  tamen  vir 
beatus  scripsit  Hieronymus,  cum  omni  honoresusci- 
pimus.  »  Quibus  quidem  verbis  insinuare  videtur 
Gelasius,etiam  aliorum  aliquot  ei-emitarum  Vltas  ab 
Hieronymo  foisse  conscnptas.  Vetus  quoque  Vita 
divi  Hieronymi  ms. :  c  Plerumque  eremitarum  Pa- 


auctor  incertus  esset  cui  quisquc  procaptu  suo  au- 
ctoiis  nomen  pracfixit. 

2.  Cassianus,  praefatione  in  libros  Institutionum 
ad  Castorem  episcopum,  inter  reliquas  excusationis 
causas,  ob  quas  minus  promptc  se  onus  scribendi 
monachorum  instituta  suscipere  exponit,  ait :  •  Huc 
accedit  quod  super  hac  re  viri  et  vita  nobiles,et  ser- 
monescientiaque  praeclari,multajamopuscula  desu- 
darunt,sanctum  Basilium  et  Hieronymum  dico  alios- 
que  nonnuIlos;quorum  antcrior  sciscitantibusfratri- 
bus  super  diversis  institutis  vel  quaestionibus  ,  non 
8olumfacundo,vcrum  etiam  divinarumScripturarum 

T^testimoniis  copioso  scrmone  i^spondit;  alius  vero 
non  solum  suo  elucubratos  ingenio  edidit  libros, 
verum  etiam  Graeca  lingua  digestos,  in  Latinum  ver- 
tit  eloquium.  »  Ex  cujus  testimonio  videtur  colligi 
posse  Hieronymum  de  Vitis  Patrum  scripsisse.  Re- 
spondeo,  recte  quidem  ex  Cassiano  colligi  divum 
Hieron}  mum  quaedam  monachoruminstitutaetVitas 
suis  scriptis  attigisse,  seu  latino  ea  stylo  conscri- 
pserit,  scu  e  Graeco  verterit;  hujus  tamen  libri  emn 
auctorem  esse  nuUo  modo  colligi  potest. 

3.  Cassiodorus,  Instit.  divin.  lect.,cap.  32,  sic 
ait :  a  Vitas  Patrum,confessiones  fidelium.passionos 
martyrum  legite  constanter,  quas  inter  alia  in  epi- 
stolaHieronymi  ad  Chromatium  et  Heliodorum  de^ 


33 


PROLEGOMENON  IV. 


U 


stinata  procul  dubio  reperitis,  qui  per  totum  orbem  A 
tenraruin  floruere,  ut  sancta  imitatio  vos  provocans 
ad  ccelestia  regna  perducat.  »  Rcspondeo,  exstare 
eamepistolamHieronyminomine  initib  Martyrologii 
Usuardi,  sed  nulla  ibi  mentio  Vitarura  Patrum.  Ut 
nuUo  modo  inde  coUigi  possit  Hieronymum  vel  ha- 
mm  Vitarum  vel  aliarum  auctorem  esse.  Tantum 
epistola  ea  respicit  Martyrologium  quod  Hieronymi 
nomine  post  epistolam  eam  tunc  exstabat.  Quodque 
nuncrecensnactussum  exBibliotheca  Epternacensi, 
sane  vetustissimum,  ante  dcccc  annos,  id  est  sancti 
Willibrordi  tempora,  scriptum.  Quas  igitur  eo  loco 
non  refert  remotissimum  Vitas  Patrum,  sed  tantum 
duo  sequentia,  confessiones  fidelium,  et  passioncs 
martyrum  quorum  brevissima  in  Martyrologio  illo 
memoria,  seu  potius  nomenclatio  exstat. 

4.  Gratianus,  in  decreto,  parte  2,  causa  97,  ]5 
quaest.  2,  cap.  26,  post  recitata  verba  Nicolai  I  ad 
Carolum  regem,  quibus  decemit  «  non  licere,  nisi  ex 
consensu  utiiusque  conjugis,  vota  continentiae  sifsci- 
pere;  d  subdit  glossam,  «  licere,  quando  tantum 
sunt  desponsati.  1  Probatque :  f  Ut enim refert  beatus 
Hieronymus,  Macarius  praecipuus  interChristi  ere- 
mitas,  [xxiv]  celebrato  nuptiarum  convivio,  cum 
vespere  thalamum  esset  ingrcssurus,  ex  urbe  egre- 
diens,  transmarina  petiit,  et  eremi  solitudinem  sibi 
elegit.  1  Quod  in  Vita  Macarii  Romani  invenitur, 
quae  habetur  nunc  quidcm  libro  primo  de  Vitis  Pa- 
trum,  olimforte  librosccundoannexafuit,  ubidealiis 
duobus  Macariis  agitur.  Respondeo  Gratianum  for- 
tassis  occasionemsumpsisse  Vitam  Macarii  tribuendi 
Hieronymo,  quod  existimarct  omnes  Vitas  Patrum  ^ 
ab  Hieronymo  conscriptas,  inductus  duabus  rationi- 
bus,  quas  jam  primo  argumento  proxirpc  dedimus. 

5.  Trithemius  quoque,  in  Catalago  Eccl.  Script., 
Vitas  Patrum  Hicronymo  tribuit.  Etne  quis  existi- 
met  de  aliis  eum  Vitis  loqui  quam  vulgatis,  quaj 
Hieronymi  noraine  circurafcruntur,  earum  praefatio- 
nem  inchoare  ait,  Benedictus  Deiis^  a  qun  ct  vulgatae 
illae  initium  ducunt.  Respondeo  :  Imposuit  Trithe- 
mio  vulgata  editio;  namin  Mss.  alii  auctorcs  assi- 
gnantur,  uti  partim  vidimus,  partira  visuri  sumus. 

6.  Jacobus  Faber  Stapulensis,  praefatione  ad  le- 
ctorera,  quara  HeraclidisParadiso  Parisiis  edito,  de 
quo  supra,  §  3,  prajGxit,  asscrit  se  a  quodara  suorura 
monitura  quod  non  ritein  epistola  dedicatoriaVitasj^ 
Patrura  Hieronymo  abjudicasset,  quas  Hieronymus 
ipse  a  se  scriptas  agnosceret ;  qiiera  enim  ahum 
ccrtiorem  quam  ipsura  testem  desidcreraus?  Nara  in 
Regula  sanctiraonialiura  ,quam  scripsitad  Eustochium 
et  reliquas  virgines,  cap.  10,  itascribit :  «  Dumigi- 
tur  per  eremorum  antra septem  annis  sanctos  Patres 
degentes  ibidcm  in  terris,  velut  in  ccelis  angelos  as- 
sistentes  assiduo  labore  itineris.  arduisque  vivendi 
incommodis,  caeterisqueinnumeriscalaraitatibus  per- 
agrando  visitarem,  de  quorum  vita  moribusque  mi- 
riiicis,  quae  luculenter  ipse  perspexi,  libellumcorape- 
gi,  qui  vobis  sit  ut  lucerna  in  candelabro,  ad  medita- 
tionem  religionis  et  vitae.  i  Quo  quidem  testimonio 


persuasum  est  Fabro,  Hieronymum  quoque  de  Vita 
et  raoribus  sanctorum  Patrum  librum  scripsisse, 
qui  nunc  desideretur;  nec  enim  indc  sequi  sustine- 
bat,  eura  librura  qui  vulgo  tituio  Vitarum  Patrum 
increbuit,  ab  Hieronymo  conscriptum  esse.  Primo, 
quia  Hieronymus  ipse  alium  earum  auctorem  evi- 
dentissirais  indiciisdesignat,  uti  post  videbimus.  Se- 
cundo,  quia  ex  Vita  Joannis,  quae  primo  loco  poni- 
tur,  discimus  eum  qui  librum  conscripsit,  presby- 
terum  non  fuisse,  sed  solum  diaconum ;  non  senem, 
sed  juvenem  :  Hieronymum  autem  cum  deserta  pe- 
tiit,  et  presbyterum  fuisse,  et  aetate  senem,  nullus 
forte  dubitat.  Ita  quidem  Faber. 

Sed  ut  recte  Vitas  has  ab  Hieronymo  negat  esse 
profectas,  ita  non  satis  circumspecte  citato  testimo* 
nio  sibi  passus  est  persuaderi,  ab  Hieronymo  quo- 
que  Vitas  Patrum,  etsi  alias  a  vulgatis,  fuisse  con- 
scriptas ;  cura  Regulae  illae  sanctimonialium  a  pru- 
dentioribus  viris  ab  opere  [xxv]  Hieronymiano  jam 
pridem  sint  ablegatae ;  et  in  calcera  rejectae,  velut  ab 
Hieronymi  genio  alienae. 

Scripsit  quidem  Hieronymus  epistolam  ad  Eusto- 
chium,  quae  est  ordine  22,  de  custodienda  virgini- 
tate,  in  qua  quaedam  attingit  de  monachorura  gene- 
ribus,  et  eorura  regula  atque  instituto.  Sed  nullum 
inde  indicium  colligi  potest  quod  Hieronyraus  vel 
regulaj  iilius  vulgatae  in  calice  operum  ejus  rejectae, 
vel  libri  hujus  auctor  sit. 

Quin  imo  Hieronymura  hujus  libri  auctorem  non 
esse,  ex  ipso  Hieronyrao  evincitur,  ut  §  10  videbi- 
mus.  Qui  enim  Hieronyraus,  quos  ipse  detexit  esse 
hacreticos,  et  asserit  iu  concilio  episcoporum  dam- 
natos,  in  litteras  mitteret,  ettanquam  sanctoscom- 
mendaret? 

Nec  illa  Fabri  assertio  est  solida,  qua .  pertendit 
Hieronymura  et  presbyterura  fuisse  et  senera,  cum 
ad  Syriae  se  recepit  ereraum.  Imo  nec  senex  nec 
presbyter  tunc  erat.  Vide  hic  initio  primi  libri  Hie- 
ronyrai  peregrinationem,  et  quae  in  lege  Talionis, 
tabula  5,  pro  Baronio  contra  Casaubonum  disputavi. 

§  IX.  Auctorcm  videri  Postitmianum  monachum. 

Invenio  in  quibusdam  manuscriptis,  uti  Aquicin- 
ctino,  Laetiensi  majorc,  et  Caraberonensi,  hunc  se- 
cundura  librura  una  cura  quarto  ascribi  Posturaiano 
raonacho.  Eura  titulura  etiaiii  quaedam  editio  prae- 
ferre  dicitur.  Nihil  de  eo  legi  qnod  hanc  opinionem 
stabiiire  possit. 

Non  inanera  prorsus  suspicionera  existimo,  si  quis 
dicat  ortura  hunc  titulura  ex  Severo  Sulpicio,  qui  in 
Dialogis  suia^  Posturaianum  ex  Oriente  post  trienna- 
lem  peregrinationem  reducem,  raulta  de  monacho- 
rura  et  eremitamm  vita  ac  instituto  narrantera  in- 
troducit:  aPostuuiianus,  vinquitinitiodialogiprirai, 
a  ab  Oriente,  quo  sc  ante  triennium  patriAm  relin- 
quens  contulerat,  regressus,  »  etc.  Namquaj  hic  libri 
quarU  prioribus  aliquot  capitibus  habentur,  ea  om- 
nia  compendio  sublecta  sunt  ex  primo  Severi  dia- 
logo,  in  quo  Postumianus  narrator  introducitur. 


% 


IK  TTTAS  PATBTV  PBrA£G01fEN  A  XXTI. 


36 


I  X.  A^Mif/rem  «ue  Buf/inum  AijuUeUnptm  ^firnbf-KuA  de  RaAsky  da^atnr,  qalysd  Pytliagoraei  libmm 

titoio  Sfxtt  niaitiTii  edkiii.  otdaram  est  ex  aiii^ 


Urum. 

PnmiM,  '{Qod  idam.  e  ree^tkti^jnboai  lllMiim  bone 
Boflino  %sdU:m  at  iaterpr^  fnam  E^^riam 
hojaft  lil>n  aoctof^m  (aeere  nd^lor  viiwiieaiit 
Ink  Faber  Stafmleittifl  pne^ftliooe  ad  Paradisiim  He- 
raelidis,  nixi»  divi  Hieronjmi  anetoritatef  qni  in 
epistola  »i  Ctenipbontem  ontra  Peiagianoi.  ita  de 
Efagrio  et  Rnfiino  terihtt :  c  ETagrios.  inqoit,  Pon- 
ticiu  H jperborila.  qoi  scribit  ad  nrgines,  scriiMt  ad 
monacbos,  Miibit  ad  eam.  cojos  nomen  nigredinis 
(Melaniam  [xxvi]  innoit  nomiois  iognificato)  testator 
et  perfidi;£  tenebras,  edidit  librom  et  sententias  nss- 
iz^ui%i  iqoam  nos  impassibilitatem  vei  impertorba- 
tionem  possomos  dicere>,  qoando  nonqoam  animos 


HieroiiTmi  loeis,iitinxxncap.  Jeran.,  obieam  no- 
miiie  Gnmiiii  perstringit.  et  in  cap.  xnii  Ezeclu, 
item  ex  Angnatino  tib.  n  Betractat.,  cap.  40  (qoi 
detxftaa  ante  iibro  [xx^]  de  Xat.  ec  Grat.,  cs4>.  64, 
Sxti  Pontifieis  nomiiie  aHegarat;.  et  ex  ipsa  Roffini 
epislola  ad  ApnMuazuim*  qnam  interpretationi  En- 
cluridii  Sixti  przfixit. 

3.  Qoia  similem  firaodem  snbnectit  bic  diTos  Hie- 
roDjmos  de  sappositio  Funpbiio  in  defensione  Ori- 
genis :  <  Fecerat.  ait.  Imc  et  in  sancti  Pampliili  mar- 
tjiis  nomine.  ot  librom  primom  sex  librorum  de- 
fensioiusOngenis.  Eosebii  Caesariensis.  qoem  fuisse 
Arianom  nemo  est  qoi  nesciat,  nomine  Pampliili 


tiilo  pertorbationis  Titio  commoTetor;  ^t,  ot  simpli-BinartTris  pramotaret.  »  Atqoi  a  Roffino  eam  frau- 


dter  dicam,  Tei  saxom  Te!  Deos  est.  Hojos  libros 

m 

pcr  Orientem  Graecos,  et  interpretante  discipolo  ejos 
Rofrmo  Latinos,  pleriqoe  in  Occidente  lectitant. 

c  Qoi  librom  qooqoe  scripsit  qoasi  de  monadus, 
moltosqoe  in  eo  enomerat,  qoi  nonqoam  foeront,  et, 
^uos  fuisse  scribit,  Origenistas  ab  episcopis  damna- 
tos  esse  non  dubium  est ;  Ammonium  TiJeiicet,  et 
Eosebium,  et  Eutbjrmium,  et  ipsum  ETagrinm,  Or 


dem  consutam,  nimis  quam  Dotnm.  Meminit  ejus- 
dem  fraudis  diTus  Hieronymus  ap.  1.  i  adTersus 
Roffin.,  lib.  n,  etepLst.  dS,  ad  Pa.  et  Ocean.,  et  in 
cap.  xTOi  Ezecb.,  et  diaL  adT.  Pelagianos,  quam 
nondum  detexerat  diTus  EUeronYmns,  cnm  scribe- 
retCatalogum  Script.  Eccles.,  m  patet  ejusdem  cap. 
75  in  Pampliiio. 
Unum  boc  diTi  Hieronymi  testimonium  sufficere 


quoqne  et  Isidorum,  et  muitos  aiios,  quos  dinume-    jodico,  ot  lil)er  liic  Roffino  asserator.  Omitto  suffra- 


rare  taedium  est,  et  juxta  illud  Lncretii  : 

kc  Telati  poerii,  aksiolbia  telra  medeotei, 
Cum  dtre  eooaotar,  prias  oras  pocala  dreom 
Cootiogont  dalei  mellis  flaToqoe  liqaore ; 

ita  iile  unum  Joannem  in  ipsius  libri  posuit  prind- 


gari  Uss.  complures,  ut  Audomarensem  notae  opti- 
mae,  et  avetusta  manu,  quo  praedpue  in  recensendis 
bis  iibris  usus  sum ;  ut  alios  quos  Tidisse  se  asserit 
Benricus  GraTius,  notis  ad  epist.  diTi  Hieronymi  ad 

.  .  .  Ctesipbontem.  de  quajam  actum. 

pio  quem  et  catholicum,  et  sanctum  fuisse  non  du-  ^     Xesdo  an  et  Ruffinus  ipse  Tideri  possit  insinuare 


binm  est,  ut  per  iliius  occasionem  caeteros,  quos  po- 
suerat,  haereticos  Ecdesiae  introdnceret.  • 

Audisti  divum  Hieronymum,  lector;  quid  nunc 
de  hujus  libri  auctore  censes,  in  quo  omnium  isto- 
mm  qui  enumerantur  fit  mentio? 

Vide  igitur  num  alii  cum  Baronio  sint  iapsi,  quod 
existimarint  haec  verba,  t  qui  librum  quoque  scripsit 
qoasi  de  monachis,  >  de  Evagrio  intelligenda.  Sed 
de  Rufflno  intelligi  debere,  cujus  nomen  proxime 
praccessit,  manifestum  est  ai*gumentis  sequentibus. 

1 .  Quia  subdit  divus  Hieronymus  quod  ille  qui 
iibrum  de  roonachi«tcrip8it,in  eo  enumerat  etipsum 
Evagrium ;  videlicet  cujus  jam  ante  mentio  facta. 
Nec  simile  vero,  ut  jam  supra,  §  5,  dixi,  suomet  se 


se  bujus  libri  auctorem  yel  interpretem  esse.  Nam 
cap.  29  libri  hujus  secundi,  ubi  de  Macario  Alexan- 
drino  agit,  addit  :  c  Sed  et  multa,  ut  diximus,  alia 
de  operibus  sancti  Macarii  Alexandrini  mirabilia  fe- 
runtur,  ex  quibus  nonnulla  in  libro  xi  Eccles.  iiist. 
inserta  qui  requirit  inveniet.  »  In  quo  libro  xi,  vide- 
licet  posteriore  ex  duobus,  ab  ipsomet  Ruffino  ad 
Eusebii  Ixclesiasticam  Historiam  (quam  e  Graeco 
Terterat)  additis,  cap.  4,  hal)entur  quaedamde  Maca- 
rio  Aiexandrino,  quae  hoc  libro  secundo  de  Yitis  Pa- 
trum  desunt:  quorum  primum  est  de  caeco  relumi- 
nato,  qui  pulvere  ex  celia  Macarii  deterso,  ct  aqua 
putei  quo  bibere  solitus  erat  macerato,  oculosinun- 
xit;  secundum  vero  de  leaenae  catulis  visu  donatis, 


omaHseprseconioEvagriuro,  etsuaroquoquealiorumDad  quae  ipsa  mirabilia  capite  illo  291ibri  secundi  de 


Vitis  imroiscuisse.  Qood  forte  animadvertens  Maria- 
nuM  Victorius  Hieronymi  scholiastes,  existimavit  se- 
cundo  hoc  loco  altorius  Evagrii  distinctamab  Hyper- 
borita  racntionem  fleri.Sedde  Hyperboritasecundo 
quoquc  ioro  intelligendum  divuro  Hieronymum,  ni- 
mis  quaro  roanifeatum  esse  quisque  deprehendet. 

2.  Quia  iroroediate  post  verbfk  hic  ex  divo  Hiero- 
nymo  reddita  subjungit  idero  divus  iiieronyrous  : 
c  Illaro  nutero  teroeritatem,  imo  insaniam  ejus  quis 
digno  posHit  cxplicare  serroone,  quod  librum  Xysti 
Pythagorsei,  hominis  absque  Christo  atque  etbnici, 
immutatonoroinei  Sixti  mattyris,  et  Roroanio  Eccle- 
tiio  cpiscopi  prffinotavit?  »  quod  non  de  Evagrio, 


Vitis  Patrum  videtur  lectorem  remittere. 

Equidem  Vitas  Patrum  scriptas  esse  post  libros 
iilos  historiae  Ecclesiasticsea  Rullino,  partiro  transla- 
tos,  partim  compositos,  ipse  ejusdem  libri  xi,  cap. 
jam  dicto,  manifeste  declarat :  subdit  eniro  :  c  Ye- 
mm  si  singulomra  mirabilium  gesta  prosequi  veii- 
mus,  excludimurapropositabrevitate,  maxirae  cura 
narrationem  proprii  operis  mereantur.  i  Quod  ipsura 
postea  praestitisse,  libmra  hunc  e  Grseco  textu  con- 
cinnando,  divi  Hieronyrai  testificatione  didiciraus. 

Quaeres :  unde  tarainccrtus,  etiarajara  olira,  hujus 
iibri  auctor  fuit?  Respondeo :  Quia  auctor  noraen 
suumsuppressitjUtietinterpres,  [xxviii]  cujusnoraen 


37 


PROLEGOMENON  V. 


38 


non  nisi  divi  Hieronymi  et  paucorum  Mss.  indicio  A  quoddam  volumen  Gothicis  litteris  scriptum,  cujus 


novimus. 

Cur  autem  Ruffinus  nomen  suum  suppresserit, 
existimo  duas  rationes  assignari  posse.  Primo :  cum 
enim,  referente  Hieronymo  epist.  ad  Ctesiphontem, 
constet  nonnullos  Origenistas  hic  immistos,  non  au- 
sus  fuit  eum  librum  nominesuo  extrudere  et  vendi- 
tare  Ruffinus,  quod  ipse  de  haeresi  ea  suspectus  erat. 
Ut  igitur  liber  hic  sine  ullo  in  limine  offendiculo  re- 
ciperetur,  praefationem  quidem  praefixit,  sed  nomen 
subticuit.  Eodem  modo  nomen  suum  supprcssit  in 
editione  translationis  librorum  Origenis  r,sp\  ap/wv, 
quod  Hieronymus  indicat  epist.  G6  ad  Ruffinum : 
c  Praefiitiuncula  librorum  jcepl  ap/(5v  ad  me  missa 
est,  quam  ex  stylo  intellexi  tuam  esse.  ]> 


titulus  erat,  Vitx  Patrum  OHentalium^  sine  auctore. 
Quod  tamen  inveni  in  praefatione  scriptura  a  Valerio 
Asturicensi  archipresbytero,  aera  940,  hoc  est  anno 
Domini902.  Exordiebatur  autema  Vita  Joannis,de 
quoliber  Evagrii  (verius  Ruffini,utjamprobavi),  sed 
multo  longiore.Deinde  habebat  multas  Vitas  Patmm, 
longe  diversorum  ab  iis  qui  referuntur  communiter 
in  Vitis  Patrum,  quam  ob  rem  omnem  meam 
suspicionem  abjeci.  »  Hactenus  Castrius  noster. 

Omnino  occasio  suspicandi  erat,  cum  nomen  iiiud 
praefatio  praeferret.  Sedcertissimumnobisde  auctore 
vel  interprete  hujussecundi  libri  ex  divo  Hieronymo 
suppetit  testimonium.  Quin,  quod  liber  ille  Toleta- 
nus  dicatur  scriptus  a  Vaierio,  non  statim  inde  se- 


Secundo,  quia  Ruffinus  hujus  libri  non  tam  auctor  B  quitur  eum  ejus  libri  auctorem  esse.  Multi  scriptores 


(ut  jam  dixi)  quam  interpres  est :  ideoque  noluiteum 
suo  nomini  arrogare.  Cum  enim  fere  omnia  quae  hoc 
libro  narrantur  (uno  capite  de  Oxyryncho  excepto) 
habeantur  apud  Palladiumet  Heraclidem,  verisimile 
mihi  fit  Paliadium  vel  Heraciidemvelalium  aliquem 
haec  Graece  edidisse,  suppresso  nomine,  quae  Rufii- 
nus  vertit.  Quae  post  Palladius  auctiora  edidit  suo 
nomine  praefixo,  et  Historiam  Lausiacam  inscripsit. 
Haec  nunc  sufficiant  de  quaestione  hac  perplexa. 
R.  P.  Georgius  Garnefelt,  Carthusiae  Coloniensis 
alumnus,  et  bibIiothef:arius,  studiis  meis  impense 
favens,  in  appendicesuaad  Elucidationessacrasima- 
ginum  eremitarum,  operose  inquirit  de  auctoribus 
VitarumPatrum,  volens  me  sublevare,  vel  errantem 


suum  nomen  pi^aefigunt  \el  postponunt  libris  quos 
exscripserunt,  etsi  non  composuerint,  quodignorare 
non  potest  quivel  paucos  libros  Mss.oculislustravit. 
Cum  autem  liber  ille  Toletanus  dicatur  continere 
«  multas  Vitas  Patrum  longe  diversorum  ab  his,  » 
potuit  Valerius  ille  novam  collectionem  Vitarum  Pa- 
trum  instituisse. 

PROLEGOMENON  V. 
Quis  tertii  libri  auctor? 
Editi  hic  libri  pergunt  erroris  funem  nectere,  et 
Divum  Hierony mum  auctorem  faciunt ;  sed  stylus  sa- 
tis  arguit  ejus  non  esse,  licet  tria  ultima  capita  ex 
ejus  epistolis  desumpta  sint,  quae  auctorem  suum 
venustate  dictionis  produnt. 


in  viam  reducere.  Contendit  maxime,  Hieronymum  C     Nihil  subsidii  ad  auctorem  indagandum  a  Mss. 


in  epistola  ad  Ctesiphontem,  cum  ait,  c  qui  librum 
quoque  scripsit  quasi  de  Monachis,  >  intelligendum 
de  Evagrio,  nondeRuffino.  Nihil  hic  addo.  Judicio- 
sus  lector  t^xtum  tantum  inspiciat,  quem  hic  ante 
dedi,  et  judicet :  cujusvis  judicio  securus  stabo.  Et 
qui  memineritnon  semel  mescripsisseRuffinumpo- 
tius  interpretem  quam  auctorem  esse,  contorta  ab 
amica  manu  tela  evadet  omnia.  Nolo  hic  umbonem 
opponere  amico  benevolo,  vel  tela  in  amicum  pectus 
retorquere.  Nam  et  ipse  tandem  cum  omnia  excus- 
sit,  Evagrio  eum  librum  abrogat,  et  incertum  ejus 
auctorem  statuit.  Quod  a  mente  mea  non  abhorret, 
cum  Ruffinum  saltem  ejus  interpretem  asseruerim. 
Certe  Ruffini  hic  manum  accessissc,  qui   perpense 


libris  hic  habeo.  Nuliiusenim  hic  nomen  constanter 
praefigitur.  Vel  enim  qui  praecedenti  libro  et  sequenti 
Evagrium  aut  Postumianum  inscribunt,  hunc  sine 
inscriptione  medium  transire  permittunt ;  velsi  eos- 
dem  auctores  etiam  huic  inscribunt,  erronee  faciunt, 
ut  de  praecedente  libro  jam  docui.  Quod  si  eum  qui 
praecedenti  libro  inscribitur,  etiam  hujus  et  sequentis 
libri  auctorem  esse  volunt,  nullum  jus  potius  Eva- 
grio  et  Postumanio,  quam  Ruffino,  cum  et  hujus  no- 
men  in  Mss.  quibusdam  praecedenti  libro  praescri- 
batur. 

Quid  igitur  ?  nullus  ne  hic  certus  auctor  indagari 
poterit  ?  Equidem  [xxx]  evenit  mihi,  quod  olim  divo 
Hieronymo  in  re  non  absimili ;  cui  cum  praefatio 


Hieronymi  illam  ad  Ctesiphontera  epistolam  legerit,  ^  librorum  r.ipi  ap/  oiv  Origenis  offerretur  nullo  prae- 

fixo  titulo,  ex  stylo  deprehendit  Ruffini  esse,  ut 
ipse  testatur  epist.  66,  ad  eumdem  Ruffinum.  Si 
idem  hodie  mihi,  obtusioris  licet  naris,  contigisse 
dixero,  fortasse  non  omnino  erravero.  Sed  vestigia 
hujus  indaginis,  cei-ta  satis,  nisi  me  falio,  nunc  assi- 
gnabo. 

Cum  arcurate  hujus  et  praecedentis  libri  praefa- 
tionem  inter  se  conferrem,  dcprehendi  non  styli 
tantum  paritatem,  sed  duo  praeterea,  quae  me  au- 
ctoris,  vel  certe  interpretis,  certiorem  fecerunt. 

l.  Ruffinus,  praefatione  libri  pi*aicedentis,  haec 
habet  in  commendationem  monachorum  :  c  Ut  dubi- 
tarinondebeateorum  meritis  adhuc  stare  mundum . » 


dubitare  non  poterit. 

§  XI.  Auctorem  videri  Valerium  Asturicensem  archi- 

presbyterum. 

Atquc  de  auctoribus  hisce  jam  itadisquisiveram, 
cum  ecce  ex  Hispania  mittit  ad  me  tractatulum  suum 
de  auctoribus  Vitarum  [xxix]  Patrum  R.  P.  Christo- 
phorus  de  Castro,  sacrae  Scripturae  in  Salmanticensi 
Acaderaia  professor,  in  quo  inter  alia  scribit  in  haec 
verba : 

f  Mihi  aliquando  in  raentera  veniebat  essctne  au- 
ctor  libri  Valerius  Asturicensis  archipresbyter,  in 
cujus  scripta  casu  incidi,  cum  in  bibiiotheca  eccle- 
fliae  Toletanae  aliqua  evolverem  Mss.  ubi  vidi  justum 


39 


IX  TTTAS  PATRHf  PBOLEGOMENA  XXYL 


40 


Ad  ffoemeamlem  \oeam  mttjr  retpieiens,  et  sibtA^ideociiriiaopoesittrilwi  EadierioliflKexCassiaiio 
<|iiafli  epipbofKmiatice  mpondei».  prologom  hofQs    conciiuiatio. 


«eofwii  libri  ita  auspicator  :  i  Tere  miiiidiiiii  quis 
doiyitet  m^ritis  s^^e  sanctomm  ?  * 

2.  Ruffioos.  praefirtioiie  eadem  pracedeotis  libri, 
qiuRdam  «iambrairit  ex  pn>«emio  Paliadii  io  Laosia- 
cam  Historiam  :  in  faojns  vero  libri  pfologo  ex  Pal- 
ladii  eptstola  ad  Laostim,  q[iiae  proonnio  sobnecti- 
tiir,  traiiseril»t,  qiUB  lods  sois  collata  et  ootata  in- 
Tenies, 

Qoare  cnm  ona  prefotio  aheram  respiciat  ad 
eamqoe  allodat,  et  otraqoe  ex  eodem  foote  ortom 
babeat,  pariqoe  styli  decorrat  alveo,  existimo  satis 
probabiUter  otiiosqoe  praefationis  et  libri  eomdem 


Nisi  fortaase  qmspiam  obsiare  TeGt  qood  hoe  eo- 
dem  compeodio  per  Sereri  Tineta  itor,  qoae  et  ipsm 
pntatoria  caBdontnr  falce.  Ita  qoidem  libnim  honc 
qoartom  et  Editi  et  Mas.  ex  Serero  et  Casaano.  ta- 
dtis  tamen  nominibfis.  adomatnm  exhibent.  Son  de- 
soot  tamen  Xas. ,  oti  Camberonenas,  qoi  hbrom  hone 
qoartomex  soloCassiano  habeat  expressom,  oimssis 
illis  qme  ex  Serero  possimprsmittontor.  Atqoe  ita 
Eocherio  haec  epitome  triboi  posse  rideri  poesit. 

Aocedit  Petri  Damianinonomnino  Tero  absimile 
testimoniom  lib.  t,  epist.  19:  i  Qood  m  Tobis  dobiom 
Tidetor,  sahem  Testraram  partiomtestimonioaareiii 


aoctorero  vel  interpretem  posse  statoi.Unde  etlibrom  B  aecommodate ;  legite  CoQationes  Patrom,  qoas  Eo- 


honc  Roffino  inscripu. 

PROLEGOMEXON  VI. 

Quisquarti  libri  auctor? 

Dico:  Qoartas  liber  ex  Severo  Solpicio  et  Joanne 
Cassiano  cst  concinnatns. 

Sont  eniro  tantom  excerpta  qoaedam  ex  eorom  li- 
bris,  verbis  pene  eisdem.  Loca  siogoia,  onde  desam- 
pta  sont,  ad  singula  capita  annotavimas. 

Quis  autem  ea  concinDaverit,  non  babeo  certo 
dicere.  Videamos  taroen  an  et  hic  felid  indagine 
possimos  ad  concinnatoris  pervenire  cabiiia.Qood  si 
non  oronino  pervenerirous,  jucondam  saltem  erit 
pres»  l^sse  vestigia 

Sdo  Gennaiiiaro,  de  Script  Eccl.,cap.63,  tradere 


cherios  Logdonensis  ^nso^Niselimatosennoneab- 
breviare  stadoit ;  et  si  nobb  credere  non  voltis,  sal- 
tem  iliios  litterae  credite.  »  Agit  ibi  de  vestito  mona- 
dioram  Damianos,  de  qoo  in  hoe  Severi  etCassiani 
eompendio  habes  cap.  15. 

Quia  tamen  Editi  omnes  et  pleriqoe  Mss.  libram 
hoiic  ex  utroqoe  contractom  repraesentant,  videndom 
an  qood  habet  Cassiodonis,  Divin.  instit.,  cap.  29,  de 
VictofB  quodam  Afiro,  hoc  fiicere  possit :  c  Cassiani, 
inqoit,  dicta  Victor  Martyritanos  episcopus  Afer  ita, 
Doroino  juvante,  purgavit,  etqaaeminus  erantaddi- 
dit,  ut  ei  remro  istaruro  pabna  merito  conferator : 
qoem  inter  alia  de  Africae  partibus  [xxxii]  ato  nobis 
credimus  esse  dirigendum.  >  Forte  eniro  additiohaec 
intelligi  potest  de  Severi  epitoroe,  quae  hic  Cassiani 


Eucheriuro  Lugdunensis  Ecclesiae  presbyteruro,  quae-  Q  ^pitomae  adjuncta  est.  Xisi  quasdam  addiderit  iis  quae 


dam  Cassiani  opuscula  lato  tensa  sermone,  angusto 
vcrbi  rcsoivisse  tramite,etin  onoro  voluroen  coegisse. 

ScioCossiodoruro,  Instit.  divin.,cap.29,afBnnare 
Victorem  quemdaro  Afruro,  llartyritanuro  episcopuro, 
Cassiani  de  institutione  [xxxi]  roonachorum  dicta 
purgasMC,  et  quas  roinus  erant,  addidisse,  non  sine 
palmari  laude. 

Sed  an  hic  liber,  quero  haberous  prae  manibus, 
vel  iibri  aliiuapars,  altericorum  tribuendasit,  non 
ausiro  affirmare.  Atpraestat  hicipsaGennadii  Cassio- 
dorique  verba  subjungerc,  ut  lector  videat  si  quid 
certi  de  concinnatore  hoc  discemere  possit. 

Gennadius  igitur  haec  de  Eucherio :  <  Sed  et  sancti 
Cassiani  quaedaro  opuscula,  iato  tensa  serroone,  idem 


porgavit,  id  est,  antidotum  contra  veneni  intima- 
tionem,  quod  scriptis  suis  sparsim  inserebat  Cas- 
sianus,  apposuerit. 

Baronius  supra  cxistio  at  Cassiodomra  spe  fru- 
stratum  non  accepisse  quod  ex  Africa  exspectabat. 
Siquidem  Ado  Viennensis  episcopus,  in  Chronico, 
anno  425.  ab  ipso  Cassiodoro  id  operis,  ut Cassianum 
corrigeret,  elaboraturo  afiirmat,  dum  ait :  c  Opera 
iliius  a  cathoiicis  cautissime  iegenda,  maxime  de 
iibero  arbitrio  et  gratia ;  sed  et  Encratitamra  Laeresi 
incautius  favit  Errores  iilius  Cassiodorus  Ravenna- 
turo  senator  purgare  volens,  non  ad  plenum  omni 
ex  parte  potuit.  § 

Quisnunc  homm  excerptoram  auctorstatui  possit. 


Euchcrius  angusto  verbi  resoivens  tramite,  in  unum  D  malo  in  medio  relinquere,  quam  temere  quid  asse- 
coegit  voiumen.  »  Hacc  Gennadius,  inquit,  Baronius    rere. 


annai  .4  33,ej  usdem  (Peiagianae)  farinae  cum  Ca^  siano; 
qui  ncdicoret  erroribus  confutatis  Eucheriumexpur- 
gando  contraxisse  opera  Cassiani,  iatum  sermonem 
circumcidisse  practcxuit.  Ita  iiie. 

Quod  si  Eucherius  hujus,  quod  hoc  iibro  quarto 
damus,  compendii  estauctor,  eom  et  scalpeiio  usum 
ct  (orcipc,  nunc  venam  incidendo,  noxiumque  san- 
guinem  extrahendo,  nunc  iuxurians  capiiiitium  cir- 
cumcidcndo,  merito  dixeris.  Nam  ita  sanus,  ita 
concisus  hic  Cossianus  est,  ut  nullo  Pelagianai  prae- 
fldontio}  nimiofervore  venamicet,  nuilisproiixitatis 
cindnnii  exuberet  fastidioia  iacundia.  Equidem  non 


Petrus  Ciacconius,praefatione  ad  iectorem  Cassiani , 
refertin  Vaticinabibiiothecacollectionesaliquot,  ct 
octo  postremos  iibros  Institutionum  in  Graecam  lin- 
guam  conversos  esse,  sed  in  compendium  potius  re  - 
dactos,  quam  integre  conversos,  quem  ea  de  re  dis- 
serentem  legere  quisque  potest. 

PROLEGOMENON  VII. 
Quis  quinii  libri  auctor  ? 

Dico  :  Quinti  iibri  auctor  incertus 
1 .  Quia  Sigebertus,  de  iliustr.  Ecciesiae  Sciiptor  , 
in  Pelagio,  cap.  116,  libram  eum  vocat  De  vita  et 


41 


PROLEGOMENON  YUI. 


42 


dactrina  et  perfeetione  SS,  Patrum^  nec  auctoris  no-  Asententiarum,  quem  ego  Latinum  primus  fed.  Nam 


men  ezprimit. 

2.  Quia  etiam  in  Photii  Bibliotheca,  God.  198, 
sine  auctoris  nomine  citatur  :  'AveyvcoTOT)  dvopoSv 
«Y^wv  p(6Xo;  :  Lectu$  est  SS.viroruni  liber,  Eumdem 
Gracum  esse,  cum  eo  quem  nos  Latine  habemus, 
eo  loco  manifestabo. 

Mai^garinus  de  la  Bigne,  catalogo  seu  indice  chro- 
nologico  in  Bibliothecam  Patrum,  saeculo  v,  existi- 
mat  Evagrium  auctorem  esse  opeiis  quod  ipse  tomo 
IX  secundae  editionis  edidit  hoc  titulo  :  SS,  JEgy- 
pHorum  anachoretarum  apophthegmatay  quae  eadem 
simt  cum  libro  hoc  v,  Pelagio  interprete,  et  vi, 
Joanne  interprete.  Ratio  ejus  est,  quod  Nicephorus, 
Eccles.,Hist.  libro  xi,  cap.  43,  citet  ex  Evagrii  ope- 


superiorem  olim  translatum ;  quia  vitiatum  per  tem- 
puset  confusum  vidi,  partim  reinterpretando,  partim 
emendando  auctoris  veritati  restitui.  »  Haec  Genna- 
dius.  Equidem  etsi  velimus  multas  esse  sententias  in 
hoc  opere  ex  Evagrii  collectione  acceptas,  at  sunt 
hic  plus  quam  dc.  Et  cum  hoc  opere  fiat  mentio 
Theophili  Alexandrini,  Joannis  Gassiani,  Gyrilli 
Alexandrinijam  defunctorum,certum  estEvagrium 
Ponticum,  tainetsi,  teste  Gennadio,  longa  setate 
vixerit,  non  potuisse  sancto  Gyrillo  esse  supersti- 
tem  :  ob  quam  etiam  rationem  exploratum  est  san- 
ctum  Hieronymum  non  esse  horum  apophthegma- 
tum  interpretem.  Nominantur  interpretes  Pelagius 
S.R.E.  diaeonus,  et  Joannes  ejusdem  S.  R.  E.  sub- 


libus  roulta  de  Patrum  dictis,  quae  occurrunt  in  Bdiaconus.De  [xxxiv]quibusagit  Sigebertus,  de  Vir. 

iilustr.,  cap.  116  et  117.  Hactenus  magister  sacri 
palatii.  • 

Qui  ut  recte  hos  libros  Evagrio  auctori  et  Hiero- 
nyrao  interpreti  adjudicat,  ita  minus  recte  certom 
esse  ait,  librum  Vitas  Patrum  esse  Evagrii,  cum  po- 
tius  certo  constet  ejus  non  esse.  Vide  dicta  prolego- 
mena  1,  §  5. 

PROLEGOMENON  VIIL 
Quis  sexti  libri  auctor  ? 

Dico  :  Sexti  libri  auctor  incertus. 

Primo,  quia  Sigebertus,  de  iilustr.  Ecdesiae  Scri- 
ptor. ,  in  Joanne,  cap  117,  librum  eum  vocat  De  Vita 
ct  doctrina  Patrum,  nec  auctoris  nomen  exprimit. 

Secundo,  quia  Photius  in  Bibliotheca,  Cod.  198, 


opere  isto  jam  dicto. 

Sed  vereor  ut  labatur  Margarinus. 

I .  Quia  ctsi  quaedam  in  his  libris  reperiantur  quae 
Nicephorus  ex  [xxxm]  Evagrii  operibus  citat,  non 
reperiuntur  eo  modo.  quasi  Evagrius  ca  ipse  referat 
libnim  velut  conscribens,  sed  potius  ex  Evagtio 
citaptnr. 

Ut  quod  Nicephorus  citat  ex  libro  Practico  Evagrii 
senis  cujusdam  scitum  de  aridiore  diseta,  habes  hic 
libelto  I  Pelagii,  num.  4.  «  Dixit  abbas  Evagrius  : 
Quia  dicebant  quidam  Patrum.  »  Quod  si  Evagrius 
hujus  libeili  auctor  esset,  non  diceret :  c  Dixit  abbas 
Evagrius.  » 

Ibidem,  num.  5.  c  Iterum  dixit(sciiicet  Evagrius) : 


Nuntiata  est  cuidam  monacho  mors  patris,  i  quod  ^  ^"em   proxirao   prolegoraeno  citavi,  hunc  librum 


etiam  ex  Evagrio  citat  Nicephorus  supra. 

Et  libello  VI,  num.  5  :  «  Dixit  abbas  Evagrius 
fuisse  quemdam  fratrem  qui  nihil  habuit  in  substan- 
tia  sua,  nisi  tantum  Evangelium  ,  d  quae  etiam  ex 
Evagrii  Practico  citat  Nicephorus  supra. 

2.  Quaedam,  quae  citat  Nicephorus  ex  Evagrii  li- 
bris,  hic  non  reperiuntur.  Ut,  quod  citat  ex  libro 
Goostico  ejus  de  Gregorio  justo,  de  quatuor  virtuti- 
bus  cardinalibus,  de  Serapione,  de  mente  spiritaii 
c<^itione  imbuta,  de  Didymo,  de  Providentia  et  ju- 
dicio,  de  Basilio,  quod  scientia  meditatione  augetur, 
d  j  Athanasio,  de  mensa  Moysb. 

3.  Quia  varii  citantur  auctores  Evagrio  posterio* 
res,  ut  Joannes  Gassianus,  Gyrillus  Alexandrinus,  et 
alii  nonnulli,  quos  lector  ipse  deprehendet. 

Non  inutile  erit  hic  addere  quie  hac  ipse  de  re 
notavit  Fr.  Joannnes  Maria  Brasichellensis,  sacri  pa- 
latii  apostolici  magister,  in  indice  librorum  expur- 
gandoium,  ad  tomuni  IX  BiMiothecffi  Patrum,  ubi 
agitur  de  anachoretarum  apophthegmatis,  ubi  ita 
conunentatur :  «  De  auctore  et  interprete  hujus  ope- 
ris  varie  ambigitur ;  auctorem  quidam,  et  inter  eos 
Margarinus  in  chronologico  auctorum  hujus  Biblio- 
tliecaeindice,  existimant  fuisse  Evagrium  Ponticum, 
cujus  certom  est  esse  librum  Vitas  Patrura,  cui  hic 
apophtbegmatum  semper  annectitur.  Gennadius,  in 
catalogo,  hsec  de  Evagrio  habet  :  cc  Gomposuit  do 
anachoretis  aimpliciter  viventibus  librum  ccntum 

Patbol.  LXXIH. 


priori  annectit ;  quare  idem  de  hoc  ferendum  judi- 
ciura  quod  de  priore. 

Atoccurres  :  JoannesDamascenus,  in  libroquiin- 
scribitur,  De  iis  qui  cum  fide  excesserunt  ex  hac  tnto, 
refert  de  Macario  historiam,  qui  ex  mortui  hominis 
cranio  sciscitatus  est  de  ejus  statu,  eamque  dtat  ex 
Palladii  Lausiaca  Historia.  Atqui  haec  eademhistoria 
reperitur  libro  hoc  sexto,  libello  tertio  Joannis, 
num.  1 6,  ut  et  hujus  libri  sexti  auctor  videatur  fuisse 
ipse  Palladius.  Respondeo :  Ita  quidem,  hoc  argu- 
mento  motus,censuit  Guentianus  Hervetus,in  prsefa- 
tione  versionis  suas  Palladianse,  qui  eam  historiam 
haberi  ait  libro  iv,  qui  Doctrina  Patrum  inscribitur, 
cap.  De  exemplis  et  doctrina  vitx  spiritualis  (ita  con- 
Dcipituret  inscriptio  etcaput  in  editione  Goloniensi, 
quae  librum  sextum  et  quintum  uno  libro  compre- 
hcndit) ;  qui  liber  idem  est  cum  hoc  sexto  libro. 

Quod  si  id  minus  placeret,  existimabat  eam  histo- 
riam  fuisse  in  Lausiaca  Historiatempore  Damasceni, 
et  postea  ab  hseretico  aliquo  malitiose  sublatam. 
Quod  cum  dixisse  credo,  quod  huic  hominum  generi 
omneshaecspirituum  apparitiones  merse  suntfabule, 
quique  aegrc  ferunt  vel  minimam  sufTragiorum  pro 
aniniabus  defunctorura  memoriam  exstare. 

Equidem  non  abhorret  ab  ha^retico  genio,  cum 
Phiiisthaiis  puteos  Israel  obstruere  {Gcn.  xxvi),  ne 
aliquod  inde  mortalibus  accedat  refrigeriuui.  Gerte 
cura  Palladius  tertio  prodierit,  et  ex  postreraa  edi« 


43 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGGMENA  XXVI. 


U 


tioneconstettprimo  decurtatum.indenonnihil  inter-A 
polatum  prodiisse,  uti  plenius  declarabitur  prolego- 
meno  14,  ubi  agitur  de  octavi  libri,  cujus  Palladius 
auctor  est,  interprete,  existimari  potest  nec  tertio 
integer  [xxxv]  prodiisse,  quandoquidem  ea  de  Maca- 
rio  narratio,  quam  olim  Damascenus  in  Lausiaca 
Historia  legei*at,  ne  in  hac  quidem  tertia  editione 
hodie  reperiatur. 

Atque  huic  opinioni,  quam  priori,  accedo  liben- 
tius,  qua  tam  libri  quinti  quam  sexti,  qui  pro  uno 
libro  hactenus  fuere  circumlati,  quod  in  eo  narratio- 
nem  eam  sit  reperire,  Palladius  auctor  creditur. 

Accedo  autem  iibentius  : 

Primo,  quia  liber  ille  quintus  et  sextus  a  nullo, 
quod  sciam,  Lausiaca  Uistoriadicitur,  inquatamen 
eam  se  legisse  profitetur  Damascenus. 


PROLEGOMENON  XI. 

Quis  noni  libri  auctor  f 

Dico  :  Noni  libri  auctor  estTheodoretus  Cyri  epi- 
scopus,  vocaturque  4>iX($0eoc  seu  Bso^iXyjc. 

Testatur  hoc  ipse  epistola  82,  ad  Eusebium  Ancy- 
rasepiscopum:  c  Mysticum  etiam  scripsimuslibmm, 
et  de  Providentia  alia,  et  ad  Interrogationes  mago- 
rum  aiia.  et  de  Vitis  Sanctorum,  et  praeter  hsec  alia 
multa.  »  Cujus  libri  noraine  Philothei  passim  memi- 
nit  ipse  in  Hist.  Eccles. 

Nicephorus,  lib.  xiv,  cap.  54,  ubi  inter  alia  de 

Theodoreti  scriptis  agit :  a  Et  rursum,  inquit,  4»tXo- 

0£O{,hocest,Dei  amantium  Historia,in  qua  institutam 

tum  eorum  qui  aetate  sua  vitam  sancte  transegerent 

^  persequitur.  » 


Secundo,  quia  in  libro  quinto,  libello  x,  n.  67, 
inter  reliqua  seniorum  dicta  habetur  dictum  quoque 
Palladii.  Unde  colligere  est  librum  illum  non  a  Pal- 
ladio,  sed  ab  alio  aliquo  fuisse  concinnatum. 

PROLEGOMENON  IX. 

Quis  septimi  lihri  auctor  ? 

Dico  :  Septimi  libri  auctor  incertus. 

Vocat  eum  librum  Sigebertus  de  illustr.  Ecclesise 
Scriptor.,  cap.  118  ;  Interrogationes  et  responsiones 
SS.  jEgyptiorum  Patrum^  nec  auctoris  meminit.  Et 
ipse  Paschasius  interpres,  capite  44,  in  fine,  abso- 
lute  pronuntiat :  <  Haec  sapientium  et  spiritualium 
responsa  Patrum,  »  nulla  auctoris  notione. 

PROLEGOMENON  X. 

Quis  octavi  libri  auctor  f 

Dico  :  Octavi  libri  auctor  est  Palladius  Helenopo- 
leos  episcopus,  diciturque  Lausiaca  Historia, 

Clarum  hoc  satis  ex  Socrate.  lib.  iv,  cap.  23,  cu- 
jus  verba  exprimam.  Alia  qusedam  vide  in  Elogiis  ad 
cum  librum.  Ait  igitur  :  El  hi  ti;  potjXoiTo  xk  Tccpl 
auTcov  (jLOvOavciv  cuv  tc  hzolr\fSWif  Jiv  te  iTcpa^av,  xal  Sv 
TTpo;  (o^Aeiov  Td>v  oxouoavTcov  s^Off^ovTO,  S;c(i>(  Ts  au- 
ToT;  Ta  Oijp^a  67:t[xouv,  KSTtcJvrjTai  IlaXXaS^co  T(j>  (iova/^(j^ 
tBtov  (jLOV({6i6Xov,  S;  Euoyp^ou  (i^v  ti;  (jLa07)T))(,  TcdivTa  $s 
axpi6(u$  )CEpl  auT(5v  dic^XOcv  cv  Ji  xal  Yuvatxtjv  ^^^(xiX- 
Xov  ToT(  T:p06ipT](Jtivoi;  avSpdiviv  ETcavsXo^iivoiv  ^^ov, 
(xvT((xr<v  r.ir.airiioLi  :  «  Quapropter  si  quis  studio  duci- 


PROLEGOMENON  XII. 

Quis  decimi  libri  auctor  f 

Dico  :  Decimi  libri  auctor  est  Joannes  Moschos, 
et  inscribitur  Sophronii  Limonarium^  seu  Pratum 
spirituale^  seu  Novus  Paradisus. 

1 .  Ipse  nomen  suum  exprimit  cap.  77  :  a  Dizit 
mihi  Sophronius  :  Vere,  abba  Joannes,  hodie  nihil 
ultra  studeamus.  » 

2.  Photius,  Bibiiothecae  suse  Cod.  199,  pleniiis 
nomen  et  diversum  libri  titulum  exhibet :  *Avsrvc/&aOi] 
P'.6X{ov,  T^99ap9t  xal  Tpiaxov^oi^  2t7)Y?J(xa9i  7:EptEiX7)(jLivov. 
npo^  T7]v  aoxr^Tixijv  §1  xal  touto  Ta  (xoXiOTa  ouvteXoSv 
£<XTt  icoXtTE^av,  Ta  auTa  ntaq  :cpaY(xaTEtiO(jLEvov  T(5  nposi- 
p7)(x^v(o,  7:X))v  OTi  Ttuv  (xsTaYsvsaT^p(i>v  av8p(ov  Ipya  ts  xa\ 

C:cpdl^Ei(  a^toVT}X(iiSTOU(  avaYpdi^st  *  xa\  •^kp  cxeTOev  t£W 
(x^XP^  T^(  'HpaxXsiou  apyijc  xal  STCt:cX^ov  8taTpE(|>fl(VT(i>v 
apETaT^,  cic^p/CTai  tou^  P^ou;.  A6t(x(3va  81  xaXcTaOai 
8^8(i>aiv  6  ouvTa^a(xEvo(  ovo(xa  t6  pt6X^ov  '  Ttvi;  81  ouro 
xat  N^ov  6vo(x«(|^ouoi  IlapaBs^otov  (manuscripti  quidam 
IlapaSs^otv,  qui  ad  marginem  manuscripti  Margumi 
vocatur  IlaTEptxc^v)  'O  81  ouvTETay  (o^,  'I(i>avvT)(  (xev  ovo(x« 
auToSr,  c(  e:ctxXT(9e(oc  81  cX^^^to  6  tou  Mooy  ou,8(  arsTd^aro 
(xev  sv  T^  TOi»  drjf^ou  0so8oo^ou  (xov^,  slTa  ouv8t^Tpfi4>s 
[XXXVII]  ToT;  TS  xaTa  t6v  lop8dcvT)v  ava  tt)v  lpT)(xov  oca- 
xou(ji^voi$,  xa\  ToT(  sv  t^  v^a  Aaupa  tou  (xsyaXou  £i66a 
8iaOXoi5oiv.  'EvteuOev  8i  Ta  te  t^?  'AvTtoys^a;  xX^^xoTa, 
xal  TT)v  'AXsfav^pou,  xat  tt)v  7:sp\  auTT)v  lpT)(xov,  xal 
(x^y^pto  'Oi<JE(o$  £;ceXO(ov,  xa\  7:oXX(ov  xat  (xrfoX^ov  av^pd^v 
aptOTE^a;  ouvaYT)o/^(iiS$,   touto   (xlv   0(|>£i,    touto    81   xal 


tur  accurate  cognoscendi  quas  res  gesserint,  quoDvEaCotJOT)  oxot)  *  8ta  t))v   auTT)v  8i   aiTtav  xal   vt|9oic 


pacto  se  in  vita  exercuerint,  quie  ad  audientium  uU* 
litatem  locuti  fuerint,  quomodo  bestise  iliis  obtem- 
perarint,  iegat  iibrum  a  Palladio  monacho,  qui  Eva- 
grii  fuit  discipulus,  separatim  de  illis  editum.  Nam 
omnia  qu»  ad  eos  spectant,  in  eo  sunt  accurate  ex- 
plicata.  In  quo  [xxxvi]  etiam  de  mulieribus,  qusa 
parem  vivendi  rationem  cum  viris  supradictisezco* 
lebant,  sermo  susceptus  est.  »  Ex  quo  Tripartita 
Historia  lib.  vui,  cap.  i,  et  Nicephorus  lib.  xi, 
cap.  44. 

Cum  autem  tres  sint  diversse  Palladii  editionea 
diversis  intrepretibus,  quae  earum  videatur  germar 
nior,  vide  prolegomeno  14,  ubi  de  interpretibus. 


toTOpT)9i(XEvo(,  iy  T(p  7cp6(  T^v  F(iS(XT)v  8ta:cX(i>,  sxsTo^  ts 
Toc  7capa:cXT(9ia  8iEpsuvT)9a(x6voc,  xa\  (xaO(ov,  t6  7:ap6v 
a)iSvTaY(xa  YP^(ii  ^olX  Tcpoa^^ovsT  S(o9pov^(o  ^  S^o^povqt  t^ 
oix8^({>  (xaOT)Tg,  xa\  i^tip{Zn  outw  touto,  tt)v  tou  ^^Otf 
(xiXXouaav  ^^^oTaaOai  7cp6c  Ta  a(X£^vova  :cpOTE08a(xivoc 
(xeTa6oXT(v.  IIX))v  s(  di:cdcvT(ov  t6  )^pT[ai(xov  6  auvsT({(  xal 
Oso^tX^C  av^p  8pE:c({(X£voc  oux  Sv  T(ov  auvT€TaY(xiv(ov 
xopov  xaTayvo^T)  :  a  Lectus  est  liber  quatuor  et  tre- 
centis  constans  narrationibus.Hic  quoque  monastic» 
potissimum  vitae  conducit,  eamdemque  fere  cum. 
superiore  (Sanctorum  virorum  libro,  ut  Photius  in- 
digitat,  quem  hic  supra  quinto  et  sexto  libro  di  visum 
habes)  pertractat,  nisi  quod  eorum  virorum  dicta 


45 


PROLEOOMENON  XII. 


46 


fftctaque  imitatione  digna  colligit,  qui  post  insecuti  A  prorsus  Joannes  anachoreta  fuit.  Id  tibi  ex  capite  77 


sunt.  Vitas  etenim  narrat  eorum  qui  jam  inde  usque 
ad  Heraclii  imperium  et  deinceps  virtute  magis  cla- 
ruerunt.  Pratum  autem  titulura  libro  indidit  auctor, 
quem  et  Paradisum  novum  quidam  appellant.  Scri- 
ptor  ejus  Joannes  quidam  Moschi  cognomento,  qui  in 
beati  Theodosii  piimum  monasterio  saaculum  valere 
jubens,  cum  iis  deinde  monachis  convixit,  qui  in 
deserto  ad  Jordanem  exercebantur,  quique  nova  in 
Laura  magni  Sabaecertabant.Unde  rursum  ad  Antio- 
chisB  regiones  et  Alexandri  urbem,  proximamque 
eremum,  ad  Oasim  usquedelatus,multorum  magno- 
romque  virorum  res  praeclare  gestas  aggregavit, 
quas  partim  oculis  ipsespectavit,  partimrecenti  tunc 
aadicione  didicit.  Eadem  porro  de  causa  cum  etiam 


voluminis  ipsius  liquido  constare  poterit.  Photius 
quoque  hunc  ipsum  auctorem  libri  Joannem  Moschum 
(natione  fortasse)  fuisse  asserit,  cujus  cognomen  in- 
terpres  Latinus  forsan  Eviratum  reddidit.  » 

Verum  Sophronio  his  de  causis  attrlbuitur  ;  vel 
quia  ad  ipsum  per  charissimum  socium  inscribitur, 
quemadn^odum  et  Rhetorica  Ciceronis  ad  Heren- 
nium,  et  ejusdem  ad  Atticum  epistolae,  ad  Herennium 
et  ad  Atticum  libri  appeilantur ;  sic  Sophronii  liber 
hic  dicatur,  quia  ad  Sophronium  dirigitur.  Atque  ex 
eo  maxime,  quod  ad  usum  illius  in  primis  conscri- 
ptus  est.  Namque  auctor  ipse  in  epistola  quam  libro 
praemittit,  fatetur  se  ex  hoc  prato  coronam  Sophro- 
nio  contexuisse,  ac  per  eum  aliis  deinceps  obtulisse. 


insulas  Romam  versus  navigans  lusti*asset,  hisce  g     Seu  quiain  hoc  libro  dicta  et  gesta  ipsius  Sophro- 


similibus  ibi  quoque  conquisitis  et  cognitis,  hoc  opus 
conscripsit,  quod  dedicat  Sophronio  seu  Sophronae 
discipulo  suo,  eidemque  hoc  ipsum  ofTert,  cum  jam 
animo  praeciperet  instare  vitae  hujus  in  meliorem 
commutationem.  Caeterum  exhis  omnibusindustrius 
quisque  et  Dei  amans,  fructum  capiens,  nunquam 
hujus  scripti  nimiam  prolixitatem  accusarit.  »  Quae 
Photius  compendio  excerpsit  ex  elogio  auctoris, 
nunc  hac  secunda  Moretiana  editione,  ejus  libro  ex 
Mss.  Graecis  praefixo. 

3.  Secunda  Nicaena  synodus,  quae  vii  est  ordine 
inter  generales,  actione  4  ita  habet  :  Tou  £v  «^101; 
3:x;po;  fjjAcuv  Sco^pov^ou  Ix  xoif  Aeificovap^ou.  "EXeyev  6 
a66a;  0eo3cupoa  6  AiXioSttj;,  oti  ^v  ti?  syxaekjto;  £i;  t6 


nii  pro  majori  parte  continentur.  Nam  is  totius  itine- 
ris  libri  hujus  auctoris  fuit  individuus  comes  ;  et 
quaecunque  ambobus  ambulantibus  occurrerunt,  vel 
quaerentibus  responderi  contigit,  diligentissime  de- 
scriptasunt.Quareetiam  haec  verba  saepissimeiterata 
videbis  :  Venimus  ego  et  dominus  meus  Sophronius 
sophista  ad  abbatem  talem,  etc.  Etideo  semper  etiam 
plurali  locutione  utitur,  dicens :  PerreximuSjaccessi" 
mus,  vidimus,  narravit  nobis  senex  monasierii  dux, 
Per  quae  omnia  conspici  datur,  scriptorem  nunquam 
solura  fuisse  in  his  quae  narrat  perquirendis.  Sicut 
ergo  Platonis  Plixdrus^  Timxus^  Gorgias^  et  Parme^ 
nites^  et  Tullii  libcr  de  Senectute  Cato  Major  inscn- 
buntur  a  personis,  [xxxix]  quae  ibi  colloquentes^t 


opo;  Twv  'EXaidiv,  oywviott)?  Ttavu,  etc.  c  Ejusdera  Pa- Q  disputantes  inducuntur;  quid   obstabit  huic  libro, 


tris  nostri  Sophronii  ex  libro  Prato.  Dicebat  abbas 
Theodorus  iEliota  quia  quidam  inclusus  erat  in 
monte  Olivarum,  valde  certator,  >  ctc.  Ubi  totum 
caput  45,  quod  in  hoc  libro  habetur,  Graece  expri- 
mitur.  Quod  idem  repetitur  actione  5,  ubi  et  alia 
duo  exempla  ex  eodem  Limonario  citantur. 

[xxxvmj  4.  Joannes  Diaconus,  lib.  i,  cap.  45,  Vitae 
sancti  Gregorii  Sdagni  :  a  Nihilominus  ex  libro,  qui 
a  Grxcis  AEtftcov  dicitur,  a  Latinis  vero  intelligitur 
Carnjm  vel  Pratum,  praeceptor  meus  inter  alia  toto 
orbe  jam  di£famata  miracula  interpretatus  est.  » 

5.  Joannes  Damascenus,  in  fine  primi  libri,  quem 
pro  imaginibus  scripsit,  testimonium  ex  hoc  libro 
addocit,  hoc  titulo  :  'Ex  tou  Aeipicovap^ou  tou  cc^Iom 


quin  Sophronii  dicatur,  cum  in  eo  is  ambulans,  visi- 
tans,  operans,  interrogans  et  respondens  ubique 
fere  asseratur? 

Aut  demum  ex  illa  causa  Sophronio  ascribitur, 
quoniam  una  cum  Joanne  prsedicto  conscriptor  (ut 
ita  dicam)  forte  ejusdem  libri  fuit.  Lege  hujus  volu- 
minis  caput  77,  et  in  ejus  principio  ita  scriptum  re« 
peries  :  «  Ego  et  dominus  meus  Sophronius  perre? 
ximus  ad  philosophi  Stephani  domum  doctrinae  gra- 
tia,  •  etc.  Deinde  in  (ine  ejusdem  capitis  hoc  modo 
scriptum  legitur :  «  Ista  cum  audivimus,  innuit  mihi 
dominus  ineus  Sophronius,  et  recessimus,  et  dixit 
mihi :  Vere,  abba  Joannes,  hodie  nihil  ultra  studea- 
inus;  satis  enim  aedificati  sumus.  Haec  eigo  scripsi 


nsTpo;  ^(i(uv  Sco^poviou  apy(e;ci(7x(^7:ou  l£po9oXu[jL(ov.  «^mus,  ut  et  vos  pariter  aedificemini.  > 


€  Ex  Parro  Prato  sancti  Patris  nostri  Sophronii  ar- 
chiepiscopi  Jerosolymorum.  » 

6.  Mcephorus,  lib.  viii,  cap.  41  :  c  Multam  quo- 
que  et  utilem  de  iis  (monachis)  historiam  Sophronius 
Jerosolymitanus  nobis  reliquit,  Prati  et  novi  Para- 
disi  titob,  scripto  et  indito.  » 

Quaeres.  Qui  hic  liber  nunc  Sophronio  patriarchae 
Jerosolymorum  inscribatur,  uti  a  secunda  Nicaena 
synodo,  et  Joanne  Damasceno,  nunc  Joanni  Moscho 
seaEvirato  ad  Sophronium  sophistam?  Respondet 
Alojsius  Lipomanus,  episcopus  Yeronensis,  qui  pri- 
mos  hunc  Ubrum  edi  curavit,  quem  Apostolica  Bi- 
liotbeca  suppeditavit  anno  1558:  c  Scriptor  libri 


Una  ergo  ex  his  rationibus,  seu  potius  omnibur 
simul  accedentibus,  jure  meritoque  liber  iste  So« 
pbronii  noraine  inscriptus  videtur. 

Dices :  In  hoc  libro  Sophronius  hic  non  appellatur 
Jerosolymorura  patriarcha,  sed  sophista.  Respondet 
idera  Aloysius  :  Vocabulum  hoc  non  in  malam  olim 
partera,  sicut  fit  modo  passim,  sed  in  bonam  acci- 
piebatur ;  nec  aliud  designabat,  quam  sapientem  et 
prudentera  horainera,  qualis  fuit  et  Libanius  ille,  ad 
quein  raulfae  MagniBasilii  epistolae  directae  fuerunt, 
ipsura  inaxirais  praeconiis  efiferentes.  Potuit  ergo  vir 
Sste  prius  et  raonachus  esse>  et  sophista  nuncupari ; 
inde  vero  ad  sanctam  Jei*08olymorum  sedem  assumi, 


47 


IN  VITAS  PATRUM  PROLSGOIiENA  XXVI. 


4i 


ex  qua,  tanquam  digniori  loco,  postea  denominatio*  A  ciores  solus  est  divus  Hi^onynias-»  4|Qt  Latiae»  quod 


neni  aocepent. 

Petes  :  Quo  tempore  viri  hi  qui  librum  conscripse- 
runt  claruerint?  Respondetidem  qui  supra  :  Id  pro 
certo  non  habetur.  Verum  cum  Magni  Gregorii  Ro- 
mani  pontificis,  hujus  nominis  primi,  factum  nar- 
rent,  et  synchronorumCsesarum,  videlicet  Anastasii, 
'  Tiberii,  Mauritii,  et  Zenonis  mentionem  &ciant,  et 
in  sezta  synodo  hic  liber  adducatur,  conjectura  asse- 
qui  possumus,  cii^ca  annum  Domini  sexcentesimum 
ilj.um  fuisse  conscriptum. 

Porro,  ad  commendationem  hujus  libri  tandem 
AloysiusLipomanus  praefatur :  c  Liber  hic,  amice  le- 
ctor,  quem  tibi  legendum  exhibemus,  Pratum  spiri- 
tuale  nominatur,  ex  GraBco  Latinus  per  doctum  vi- 


quidem  constet,  scripserit. 

Secundum  et  tertium  scriptum  essea  Ruffino,  par- 
tim  ex  divo  Hieronymo,  partim  ex  Mss.,  partim  ex, 
probabili  conjectura  asseruimus. 

An  vero  is  ex  Graeco  transtulerit,  incertum.  Diviis 
Hieronymus  videtur  innuere  a  Rufflno  ipso  compo- 
situm,  epistola  supra  citata.  Ait  enim  :  «  Qui  libmm 
quoque  scripsit  quasi  de  monachis,  t  quod  tamen 
de  libro  secundo  Umtum  capiendum,  ut  constat  ex 
Patrum  nominibus,  quee  divus  Hieronymus  ex  illo 
Ruffini  libro  exprimit,  qui  suo  tempore  circumfere- 
batur,  quorum  Vitee  in  secondo  tantum  libro  repe- 
riuntur. 

Quartus  liber  cum  ex  Severo  Sulpitio  et  Joanne 


rum  Ambrosium  Gamaldulensem  monachum  reddi-  B  Cassiano  sit  concinnatus,  non  magnopere  dubitan  - 


tu;s,  quem  adhuc  typis  excusum,  non  nisi  vemacula, 
atque  ea  Italica  lingua  habuimus. 

«  T^ta  autem  spiritualium  flosculorum  amoenitate 
refen^s  est,  ut  in  paradisi  deliciis  ortus  esse  videa- 
tur.  In  eo  siquidem  antiquorum  monachorum,  et 
aliorum  Patrum  Dep  ex  intimis  prsecordiis  servien- 
tium  redolet  \itsB  splendor,  regularis  disciplinse  ob- 
servantia,  pudicitiae  [xl]  et  continenti»  norma,  victus 
et  vestitus  parcimonia,  contra  haereticos  invicta 
constantia,  in  jejuniis,  vigiliis  et  orationibus  assidua 
perseTerantia,et  erga  Dominum  Jesum  Christum  exi- 
mius  et  insestimabilis  amor;  quin  etiam  admirabilia 
qusedam,  ac  Spiritu  sancto  plena  responsa,  quae  le- 
gentium  mentes  spirituali  quadam  dulcedine  perfun- 


dum,  quin  a  Latino  [xu]  auctore  ea  ooncinnatio 
facta  sit,  maxime  cum  verbis  auctorum  conctnnator 
plerumque  utatur. 

Quinti  et  sexti  libri  Graecum  auctorem  esse,  con- 
stat  ex  Photii  Bibliotheca,  Cod.  i98,  qui  eos  Gnece 
legit,  et  styli  perspicuitatem  collaudat. 

Septimi  libri  Graecum  auctorem  esse,  indicat  ipse 
interpres  Paschasius. 

Octavi  libri  Graecus  auctor  est  Palladius,  ot  da- 
rum  est  ex  Socrate,  prolegomeno  10. 

Noni  libri  auctor  est  Theodoretus,  ut  supra  vidi- 
muM,  quem  Graecum  fuisse  nimis  quam  notum. 

Dedmi  libri  auctor  est  Joannes  moschus,  quem 
Graece  scripsisse  testatur  Photius,' Bibliothecae  Cod. 


dunt;  sanctarum  denique  mulierum  invicta  fides,  C  ^^»  haecque  de  ejus  stylo  habet :  'H  Sl  xoS  Xdyou 


caatitas  incomparabilb,  et  felix  earum  in  Deo  con- 
sunuaatio. 

cOsi  tales  modo  inveniremus  milites  Christo  ser- 
vientet,  quam  illustris,  quam  splendida,  quam  de- 
cora  esset  Eeclesiae  nostrae  facies  I  quam  adeo  deje- 
ctam  et  obsoletam,  ac  suprapeiles  Salomonis,  atque 
Maysi  ^thiopissam  (pro  dolorI)denigratam  conspi- 
cimos. 

c  Lege  ergo  lubenti  animo,  et  fide  certa  opus 
istod,  candide  iector,  cujus  exemplum  ex  apostolica 
Bibliotheoa  acoepimus ;  et  ita  mores  et  vitam  tuam 
ad  ejus  lectionem  compone,  ut  talium  tantorumque 
vironim,  quos  hic  descriptos  invenies,  dignus  aemu- 
lator  existas,  postmodum  vero  eorum  consortio  in 
aetema  beatitudine  fdiciter  adjungare.  Quod  tibi  etl^    3.  Ursus  S.  R.  E.  subdiaconus,  interprcs  Titae 


Sp|AT)vc^a  tU  'co  xaTttivf^TEpov  ToS  icpoT^poUy  xal  a(xaO^- 
ottpov  a^coxX^vei  :  c  Operis  autem  hujus  dictio.  magis 
quam  praecedentis  (videlicet  quinti  et  sexti  libri  hic) 
ad  humiliorem  ac  rudiorem  vergit  stylum.  » 

PROLEGOMENON  XIV. 

Qui  horum  librorum  interpretes  f 

Dico  :  Varii  sunt  horum  librorum  interpretes. 
In  primo  libro  hi  noti  occurrunt  interpretes. 

1.  Evagrius  episcopus  Antiochenus,  interpres 
Vitae  sancti  Antonii  monachi.  Vide  ad  eam  Vitam 
praeludia. 

2.  Dionysius  Exiguus  interpres  Vitae  sancti  Pa- 
chomii.  Consule  praeludia  Vitae  illi  praemissa. 


mihi  Dominus  praestare  dignetur,  et  omnibus  qui 
DoaaimMn  Jesum  diligunt  in  sinceritate.  Vale.  » 

PROLEGOMENON  XIII. 
Qua  lingua  lihri  hi  scripti? 

Dico  :  Plerique  libri  omnes  Graece  scripti  sunt. 

Ptttebit  mox,  assignatis  eorum  interpretibus. 
Equidem  cum  patres  iili  pene  omnes  m  Oriente  nati 
sint,  celebresque  vixerint,  non  mirum  ab  Orientis 
hooiinibus,  Graecis  maxime  qui  scribendi  facultate 
pollebant,  monachorum  quibus  convixerant  acta 
posteris  esse  transmissa. 

Itt  primo  libro,  qui  miscellus  est,  inter  Tarios  au- 


sancti  Basilii  Caesariensis  episcopi.  De  Urso  vide  no- 
tationes  ad  eam  Vitam. 

4.  Gerardus  Vossius  interpres  Vitae  sancti 
Ephraem. 

5.  Anastasius  S.  R.  E.  Bibliothecarius,  interprea 
Vitae  sancti  Joannis  Eleemosynarii,  patriarchae  Ale- 
zandrini.  Vide  ad  eam  Vitam  praeludia. 

6.  Jacobus  Billius  interpres  Vitae  sanctorum  Bar- 
laam  et  Josaphat. 

7.  Eustochius  interpres  Vitae  sanctae  Pelagiae. 

8.  Paulus  Neapolis  Ecclesiae  diaconus»  interpres 
Vitae  beatae  Mariae  JEIgyptiacae. 

Meichior  Goldastus,  tom.  I  Rerum  Alemannica- 


49 


PROLEOOMENON  XIV. 


50 


raniy  pttie?,  Botlsad  Hepidanom,  de  Vita  sanctseAattalerint  probaverintque,   lubens  acqcuescam.  i 
WiboradiB  existimat  Yitam  sanctse  Eugenise  versam     Hactenus  iUe. 


a  Rufflno.  Sed  unde  hoc  deprompserit,  equidem 
nesdo.  Possevinus,  in  Apparatu  sacro,  ait  Yitam 
sancts  EugeniaB  scriptam  ab  Arabro^io  Camaldulensi 
abbate.  An  versam  vult  ?  Certe  plura  alia  Yitas  Pa- 
trum  speetantia  idem  auctor,  eodem  teste,  vertit. 

[xui]  Secundus,  tertias  et  quartus  libri  scripti 
sont  Latine,  vel  certe  de  versione  non  constat.  Yel 
potius :  quartus  certo  scriptus  Latine,  de  prioribus 
duobus  dubium.  Yide  dicta  prolegora.  4,  5  et  6. 

Qointi  libri  interpres  est  Pelagius  S.  R.  £.  diaco- 
nus. 

Ita  constanter  Mss.  Sigebertus,  de  illustr.  Eccle- 
sis  Scriptoribus,  cap.  116:    c  Pelagius  diaconus 


Septirai  libri  interpres  est  Paschasius,  S.  R.  E. 
diaconus,  qui  [xlui]  Martini  Dumiensis  abbatis  ro- 
gatu  eura  Latinitate  donavit. 

Ita  diserte  prsefatio  libro  illi  praefixa  praefert.  Te» 
statur  quoque  Sigebertus  supra,cap.  118  :  c  Marti- 
nus  episcopus  transtulit,  per  raanura  Paschasii  dia- 
coni,  interrogationes-et  responsiones  plurimas  san- 
ctorura  ^gyptiorura  Patrura  in  Duraiensi  ccenobio.  i 

Adverte  hic,  prirao,  duos  fuisse  Paschasios  diaco- 
nos  his  teraporibus  pene  suppares  (nam  Paschasitis 
Ratbertus  duobus  sseculis  posterior  in  hunc  censum 
venirenon  potest),  utrumquescriptis  clarum.  Primus 
est  Paschasius  S.  R.  E.  diaconus,  «  cujus  rectissimi 


Romanae  Ecclesise  transtulit  de  Graeco  in  Latinum,  B(ait  sanctus  Gregorius  lib.  iv  Dialog.,cap.  40   etlu- 


de  Yita  et  doctrina,  et  de  pejfectione  sanctorura 
Patrum  librosxvi,  sciiicet :  de  Profectu  monachorum 
lib.  1;  de  Quiete,i ;  de  'Compunctione^  i ;  de  Continen" 
tia,  I ;  Contra  fornicationem^  i ;  Quod  monachus  nihil 
debeat  possidere.  i ;  ipiiod  nihilper  ostentationem /teri 
debeat^  i ;  Depatientia  et  fortitudine,  i ;  Quod  non 
oporteat  judicare  quemquam^  t ;  Quod  oportet  sobrie 
tivere,  i ;  Quod  sine  intermissione  et  sobrie  oportet 
orare^  l ;  de  Humilitate,  i ;  de  PcBnitentia,  i ;  de  Cha^ 
riiate,  i ;  de  Providentia^  seu  Contemplatione,  i.  » 

Sexti  libri  interpres  est  Joannes  S.  R.  E.  subdia- 
conus. 

Ita  omnes  Mss.  Sigebertus  supra,  cap.  1 1 7 :  c  Joan- 
nes  subdiaeonus  transtulit  de  Grseeo  in  Latinum  de 
VHa  et  doctrina  Patrum  librum  i.  » 

Quod  vero  ait  Sigebertus  a  Joanne  translatum  e 
Grecoin  Latinum/t'6rtimunum,cum  taraenquatuor 
libellos  transtulerit,  potuit  hoc  contigisse  quod  ipse 
in  Ms.  indderit^  qui  libellos  iilos  sine  titulo  indi- 
stinctos  connectebat.  Vel  librum  unum  capit,  qui 
qnataor  libellos  continet. 

Adverte  quis  autem  Pelagius  hic,  quis  Joannes 
fuerit,  merito  queri  potest.  R.  P.  Georgius  Garne- 
fdt,  libro  supra  citato,  censet  Pelagium  hunc  ante 
S.  R.  E.  diaconum,  cum  hunc  librum  verteret,  post 
fdvue  Romanum  pontlficem  ab  anno  Domini  555, 
usque  ad  annum  559.  «  Ad  quod  sentiendum,  in- 
quit,  duo  me  impellunt,  ioquod  fuerit  hnguse  Graecae 
peritissimus ;  2*  quod  varias  legationes  obierit  ad 


culenti  de  sancto  Spiritu  libri  exstant ;  »  quique, 
eodera  teste,  c  teraporibus  Symmachi  apostolice 
sedis  prssulis  defunctus  est. »  Sedit  autem  Symma- 
chus  ab  anno  499  ad  annum515.Hujus  etiam  merai- 
nit  Sigebertus,  de  iilustr.  Eccl.  Scriptor.,  cap.  17, 
et  alii  posteriores.  Hic  idem  est  ad  quera  Eugippius 
presbyter  Yitara  sancti  Severini  Noricorum  apostoli 
a  se  conscriptam  transmisit,  ejusque  censurae  subje- 
cit.  Nara  noraen,  terapus,  locus  et  sacra  iunctio  id 
docent,  cit  Baronius  tomo  YI  Annaliura  ad  annum 
496.  Cui  responditidem  Paschasius,  qnara  epistolam 
Baronius  ibidem  exhibet.  Eara  hic  prolegomeno  25 
invenies.  Secundus  est  Paschasius  diaconus  mona- 
sterii  Duraiensis  in  Gallicia,  qui  suum  librum  de  Yi- 
^  tis  Patrum,  qui  in  hac  edltione  septirausest,  dedica- 
vit  Martino  presbytero  et  abbati  Duraiensi ;  cujus 
Martini  obitum  Gregorius  Turonensis.  lib.  v  Hist. 
Franc,  cap.  37  anno  5Childeberti  juniorisstatult, 
cui  Baronius  tomo  YII  Annalium  annum  583  assi- 
gnat. 

Adverte  secundo,  iisdem  quoque  temporibus  duos 
fuisse  Eugippios :  Unus  abbas,  qui  scripsit  c  ad 
quemdara  Paschasiura  diaconura  de  Yita  sanctimo- 
nachi  Severini,  et  claruit  post  consulatum  Impor- 
tuni  junioris,  Anastasio  imperatore  regnante,  »  ut 
ait  Isidorus  de  illustr.  Ecclesise  Scriptor.,  cap.  !3. 
Claruit  igitur  hic  etiam  post  annum  509,  in  quem 
consulatus  Importuni  seu  Opportuni  incidit.  Nam  in 
epistola  sua  sancti  Severini  Yiti»  prttmissa  ait  se 


Orientalem,  de  quibus  nemo  dubitabit,  Dscribere  biennio  post  consulatum  Importuni.  Alhn 


qui  eoasulere  voluerit  Baromum,  ab  anno  538  ad 
aimam  555.  Id  igitur  persuasum  mihi  habeo,  hunc 
Pelagiim  in  hiece  legationibus  inddisse  in  eum  li« 
brum  Graecum  de  quo  Pkotius  meminit  in  Biblio- 
tbeea,  Cod.  106,  et  hunc  secum  Romam  compor- 
tASse,  ibidem^e  transtulisse.  At  vero  cum  hanc 
vtrtionem  perduxisBet  usqne  ad  Hbelli  seu  partis 
znn  cap.  16  (ut  est  in  prima  editione),  moz  aliis 
■^gotiiipnBpedititt,  seu  potius  Romana  sede  guber> 
■anda  raermtiit,  reliquttia  versionis  opus  videtur 
nDpeeakBe  Jeannl  subdiacono,  quem  arbitror  eum- 
dtm  &mt  qui  Pelagld  ki  RomansB  EcclesiaB  primatu 
na ^vnj^  M  ^iaorisi  quid  alii  certius 


etiam  abbas, «  qui  defloravit  iibros  sancti  Augustini 
episcopi  Hipponensis,  fuitque  iempore  secundi  Pe- 
lagii,  et  imperatoris  Tiberii  Ck>nstantini,  >  utscribit 
Sigebertus  de  illustr.  Ecclesice  Scriptor.,  eap.  99. 
Floruit  igitur  iUe  circa  annum  580. 

Ex  his  nunc  fadle  coUigi  potest  (quod  etiam  ami- 
cissimo  Garnefeltio  in  mWWlftiA  venerat)  posteriorem 
Paschasium  interpretem  esse  iibri  septimi;  in  eum 
enim  saeculum  Martini  Dumiensis,  cui  suam  versio- 
nem  inscribit,  quadrat.  Stylus  quoque  ejus  non  as- 
surgit  ad  prioris  Paschasii  stylum.  Huicpriori  potius 
tribuendatranslatioParadisi  Heradidis.  De  quo  pro- 
legomeno  25.  Qoi  et  8.  R*  £.  diacontte  [xtiv]  fiiit,  ^ 


51 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


52 


utihabemustestimoniosanctiGregoriisupra.Poste-ApraBstiterit;  et  opus  ejuscerta  nota  designat,  quod 


rior  etiam  diaconus  fuit  in  coenobio  Dumiensi,  sed 
dubito  an  etiam  S.  R.  E.  Vereor  enim  ne  ex  conclu- 
sione  duorum  Paschasiorum,  posteriori  titulus  quo- 
que  prioris  adheeserit.  Atque  ita  impressum,  quod 
mutarenondum  sum  ausus. 

Octavi  libri,  qui  a  Palladio  Graece  scriptus,  inter- 
pres  est  Gentianus  Hervetus,  canonicus  Rhemensis, 
qui  preeclaramoperamprsestititinhoc  interpretandi 
genere. 

Adverte  hic  tres  diversas  esse  Palladii  editiones 
diversis  interpretibus. 

Prima  est  quse  prodiit  ipso  typograj^hiae  tirocinio 
in  piima  editione  Vitarum  Patrum,  ubi  nullu»  cer- 
tus  interpres  assignatur.  Hic  liber  in  sequentibus 
editionibus  Vitarum  Patrum  omissus  est,  sed  anno 
1547  rursus  eam  in  suaeditione,  quse  Colonisc  lucem 
vidit  apud  JasparemGennepaeum,  revocavit  F.  Theo- 
doricus  Loher  a  Stratis  Carthusianus. 

Secunda  est  quae  prodiit  Parisiis  apud  Joannem 
Parvum,  an.  1504,  curatore  Jacobo  Fabro  Stapulensi. 
Sed  hsec  alium  titulum  (inscribitur  enim  Paradisus 
Heraclidis)  praefert ;  et  alium,incertum  pariter  exhi- 
bet  interpretem,  quae  eadem  Paiiadii  praefixo  titulo 
postea  prodiit  Venetiis  anno  Domini  1554,  tom  III 
de  Vitis  Sanctorum  per  Aloysium  Lipomanum  colle- 
ctis.  Curavit  autem  hanc  editionem  opera  Francisci 
Torres  conferri  cum  Ms.  exemplari  Palladii,  quod 
Venetiis  estinBibiiotheca  cardinalisBessarionis.qui, 
ut  ait  Lipomanus,  «  a  capite  ad  calcem  usque  utro- 


in  ea  agatur  tam  de  mulieribus  quam  viris.  TLiYza 
hl  oexptCco;  TTEpi  auTOiV  Sts^XOev  *  ev  ^  xai  Y^vatxcov  l^dc- 
(jLiXXov  Tot;  ::po£ip7)[i^voi5  l^ravEXofjL^vwv  p^ov  (xvtjPltjv  tcc- 
noir^xai  :  <  Omnia,  quae  ad  eos  spectant,  in  eo  sunt 
accurate  explicata.Inquoetiam  demulieribus,quae 
parem  vivendi  rationem  cum  viris  supra  dictis  ex- 
colebant,  sermo  susceptus  est.  »  Atqui  tam  de  mu- 
lieribus  quam  viris  habes  in  Hervetina  editione  ple- 
nius,  cumin  aliiseditionibusperparum  de  molieribus 
tractetur.  Vide  supra  Prolegomenon  4,  §  3. 

Noni  libri  interpres  est  idem  Gentianus  Hervetus, 
qua}  cum  supenoris  libri  interpretatione  una  prodit. 

Aloysius  Lipomanus,  tomo  II  de  Vitis  Sanctorum, 
anno  i  553  Venetiis  edito,  inseri  curavit  hunc  Theo- 
doreti  librum,  intcrprete  Alberico  Longo  Salentino, 
quem  a  viro  docto  Tridenti  nactus  fuerat. 

]g  Decimi  libri  interpres  est  Ambrosius  Camaldulensis 
abbas.  Ita  enim  in  apostolicaBibliotheca  seinvenisse 
testatur  Aloysius  praefationeadlectorem,quiprimus 
eum  edi  curavit  tomo  VII  de  Vitis  Sanctorum. 

Dices :  Joannes  Diaconus,  postea  Romanus  ponti- 
fex,  in  quarto  libro,  quem  de  beati  Gregorii  Vita 
scripsit,  duni  cap.  63  voluminis  hujus  mentionem 
facit,  recensendomirabileejusdemsanctissimi  pon- 
tificis  factum,  se  interpretem  profitetur.  Ait  enim ; 
«  Sed  ne  solis  verbis  tanti  praesulis  humilitas  incul- 
cari  credatur,  superestut  ex  Graecorum  relationibus 
a  me  nuper  interpretatis  eadem  Patris  humilitasvi- 


que  collato  volumine,  hunc  eumdem  prorsus  cum  G  'vis  operibus  demonstretur,  in  quibus  videlicet  ita 


illo  reperit,  paucis  quibusdam,  iisque  perexigui  mo- 
menti,  immutatis.  Titulus  etiam  discrepabat,  et  nun- 
cupatorla  epistola,  quaenon  ab  HeraclideAlexandri- 
no,  sed  a  Palladio  Cappadociaeepiscopo,  licetinutro- 
que  volumine  ad  Lausum  scripta  videretur.  His 
igiturpaudslocelliscorrectis.etademendatissimunl 
codicem,  >  ut  existimabat  Lipomanus,  «  redactis,  » 
librum  illumtomo  III  de  Vitis  Sanctorum  inseruit. 
Tertia  est,  quam  hic  damus,  quamque  suo  styloe 
Graeco  textu  adomavitHistoriseLausiacae  tituloGen- 
tianus  Hervetus,  et  Pansiis  vulgavit  Beraardus  Tur- 
risanus  anno  1555,  quae  rursus  prodiit  ibidem  apud 
GuilielmumChaudierium,  anno  l570,annotationibus 
quibusdammarginalibusperFr.ThomamBeauxamis 


refertur :  Enarravit  nobis  abbas  Joannes  Persa,  san- 
ctus  et  venerandus  vir  existens,  de  Magno  Gi^orio 
beatissimo  papa  Romano,  dicens  :  Quoniam  ivi  Ro- 
mam  ad  adorandos  loculos  sanctorum  iqpostolorum 
Petri  et  Pauli :  etuna  dierum,  cum  starem  in  medio  ci- 
vitatis,  video  papam  Gregorium  per  me  transiturum, 
et  cogitavi  me  mittere  anteeum.  Cum  eigo  appro- 
pinquasset  mihi  papa,  videns  quia  pergerem,ut  mit- 
terem  mo  ante  eum ;  sicut  coram  Deo  dico,  fratres, 
primus  misit  se  ante  me  super  terram,  et  non  ante 
surrexit,  quam  ego  prior  surgerem,  et  amplexatus 
me  cum  magna  humilitate,  tribuit  mihi  per  manum 
numismata  tria,  et  jussit  mihi  dari  casulam  et  ne- 
cessitates  meas  omnes.  Glorificavi  ergo  Deum,  qui 


Carmelitam  doctorem  theologum  illustrata;  quael^donavitei  talem  humilitatem  [xlvi]  circa  omnes,  et 


insuper  Laurentii  Barrensis  scholiis  aucta,  Historiae 
Christianae  vetenimPatruminserta  estParisiis  apud 
Michaelem  Sonniuni,  anno  1583,  item  tomo  VII  Bi- 
bliothecae  SS.  Patrum. 

Quod  si  quis  etquartamPalladii  editionem  venari 
velit,  non  magnopero  (xlv]  ei  laborandum  erit.  In- 
veniet  enimRuffinum,  vetiutissimum  Palladii  inter- 
pretem,  si  vera  est  conjectura  quam  prolegomeno 
4  §  2  et  10  expressimus. 

Quaeres  quae  ex  his  sitgermana  Palladii  historia  ? 
Respondeo  :  Videturilla  quam  Hervetusedidit.Nam 
Socrates,  iib.  iv,  cap.  18,  ait  se  supersedere  SS.  Pa- 
trum  Vita$  d^scribere,  quod  id  Paliadius  abunde 


eleemosynam,  etcharitatem.  >  Quam  eamdem  histo- 
riam  invenies  hic  cap.  151.  Respondeo  inveniri 
quidem  eam  eo  loco,  sed  verbis  aliis,  ut  duplicem 
interpretem  liceat  agnoscere. 

Verum  interpres  iste  non  fuit  Joannes  Diaconus, 
sed  ejus  praeceptor,  ut  ipse  clare  exprimit  lib.  u, 
cap.  45,  Vitae  sancti  Gregorii ;  ait  enim  :  <  £x  libro 
qui  a  Graecis  AEi[jLb>v  dicitur,a  Latinis  vero  intelligitur 
Campus  vel  Pratum,  praeceptor  meus  inter  alia  toto 
orbejamdiffamatamiracula  interpretatus  est,  mihi 
scribens,  »  etc.  Quare  recteinplerisqueeditionibus 
est ,  ex  Grxcorum  relationibus  ad  me  nuper  interprela* 

tis ;  non  a  m^,  ut  ^on  recte  citator  ante  Pratum  spi« 


58 


PROLEGOMENON  XV. 


54 


ritnale  editionis  Coloniensis  qnod  exofficinaBirck- APatrum  testimoniis  usi  sont,  praeter  ea  quae  suis 


mannica  prodiit. 

*  Adverte  librum  hunc  hodie  in  ccxix  capita  dunta- 
xatdistinctum  legi,  cum  olim  pluribus  constiterit.ut 
testatur  Photius  Bibliothecse  suas  Cod.  cic.  Ka\  xa 
oi7)'p[fi.aTa  8i  ouyl  tov  faov  ap(0[xov  ev  raaiv  eupTjaet^ 
ToT^  PtSX^oi;  Staaca(iSfi.sva  *  oXX'  ev  xiai  xai  eI;  diSo  xal 
TEoaapaxovTa,  xai  Tptaxoa{oi$  St7]7rXb)[x^va  :  cc  NaiTatio- 
nura  adhuc  non  eumdem  servatum  numerum  in  om- 
nibus  libris  deprehendas,  cum  in  quibusdam  ad  duo 
et  quadraginta  supra  trecentas  sese  extendant.  » 
Dixerat  autem  initio,  quatuor  et  trecentis  constare 
narrationibus. 

Cujus  varietatis  duplicem  rationem  subjungit  : 
ToSto  (aev  evfcuv  xe^aXafuv  eTct  otatp^aet  tou  aptO^jLOu  auv- 


subinde  locis  notantur,  hasc  nunc  occurrunt. 

1 .  Gratianus  in  decreti  parte  3,  dist.  3,  de  Con- 
secr.,  cap.  16,  citat  quaedam  ex  dictis  sancti  ApoUo- 
nij,  de  jejunio  quartse  et  sextae  feriae,  quae  ad  ver- 
bum  invenies  hic,  lib.  ii,  apud  RuflQn.,  cap.  7. 

2.  Burchardus,  lib.  xrx  Decretorum,  qui  est  de 
Pcenitentia,  citat  quatuor  apophthegmata  ex  Vitis 
Patrum  seu  verbis  seniorum.  Nam  quod  capite  52 
habet,  desumptum  est  ex  RuHino,  lib.  iii,  n.  303 ; 
quod  capite  53  desumptum  est,  ex  eodem  libro,  n. 
431 ;  quod  capite  54  est  desumptum,  ex  libro  eodem, 
n.  137  ;  quod  capite  55  desumptum  est,  ex  eodero 
libro,  num.  141. 

3.  Dorotheus  abbas  in  doctrinis  quas  ad  fratres 


avSofA^vou,  TouTo  Sl  xat  St7]YT]fAaTcov  eoTtv  a>;  TtapevOTJxT)  :  Bhabuit,  multa  ex  his  libris  citat.  Ut  doctrina  pnma 


c  Contingit  id  vel  ex  capitum  quorumdam  divisione, 

%el  certe  aliorum  interjectione  adaucto  numero.  » 

PROLEGOMENON  XV. 

Qu3ff  horum  librorum  auctorilas  ? 

De  auctoritate  horum  librorum  existimo  non  tacile 
dubitaturos,  qui  prolegomena  priora  legerint,  in  qui- 
bus  viri  aliquot  religione  spectati,  pietate  illustres, 
doctrina  conspicui,  partem  harum  Vitarum  vel  com- 
posuere  ipsi,  vel  e  Graeco  in  Latinam  linguam  trans- 
ferri  curavere,  uti  sanctus  Martinus  Dumiensis 
abbas ;  vel  earum  lectionem  religiosis  suis  coramen- 
darunt,uti  sanctus  Benedictus,  Cassiodorus  et  Gre- 
goriusTuronensis ;  velearum  partem  pro  authenticis 
scripturisjamamultis  retro  saeculis  diserte  recepere, 
uti  pontifex  Gelasius. 

Accedit  quod  plerique  omnes  auctores  nota  refe- 
nint,  quae  ipsi  suis  spectaverunt  oculis,  vel  a  fide 
dignis  testibus  hauserunt.  Hieronymus  enim,  Ruffi- 
nos,  Cassianus,  Pailadius,  Postumianus  apud  Seve- 
ram,  Theodoretus,  Moschus,  l^atribus  illis  vel  annis 
aliqnot  convixere,  vel  eorum  loca  religiosa  peregri- 
natione  obierunt 

[xLTu]  Jam  vero  Cassiodorus  divin.  Instit.  c<\p.  32, 
qaod  commonitionem  continet  abbatis  Chalcedonii 
et  Gerontii,  congregationisque  monachorum,  excitat 
eosad  diligentem  lectionem  Vitarum  Patrum :  c  Qua- 
propter,  inquit,  desideranter  introite  mysteria  Do- 
mini,  ut  sequentibus  iter  indicare  possitis,  quia 
magnaB  verecundiae  pondus  est  habere  quod  legas. 


citat  quaidam  quae  habentur  iib.  iii  Ruf6ni,  n.  144, 
et  Pelagii  libello  xiv,  n.  16.  Doctrina  secunda  citat 
quod  habetur  apud  eumdemRuffjnura,  libro  eodem, 
n.  129,  etPelagium,  libello  xv,  n.  3.  Doctrina  quinta 
citat  quod  habetur,  apud  eumdem  Ruflinum,  libro 
eodem,  n   61,  etPelagium,  libello  xviii,  num.  9,  et 
Paschasium,  cap.  l,  n.  8.  Ibidem  citat  de  Agathone 
quod  habet  Ruffinus  lib.  iii,  n.  161,  et  Pelagius,  li- 
belio  II,  num.  2.  Doctrina  sexta  citat  quod  habetur 
apud  eumdem Ruffinum,  lib.  iii,  n. 437,  et  Pelagium, 
libello  IX,  n.  3.  Doctrina  septima  adducit  id  quod 
habet  Ruffinus  libro  iii,  n.  51,  Pelagius  libello  iv, 
num.  59.  Sed  et  apud  eumdem  Dorotheum  aliosque 
plura  loca  ex  his  libris  desumpta  esse  notare  est. 
C     Dices  primo  :  Gelasius  papa,  supra  prolegomeno  1 , 
eas  tantum  Vitaseremitarumcum  omnihonoresusci- 
pit.quas  scripsitbeatus  Hieronymus  [xLviii[;at  muIUe 
aliae  his  immixtse  sunt,  quarum  constat  beatum  Hie- 
ronymum  non  esse  auctorem.  Respondeo,  eum  qui- 
dem  diserte  recipere  Vitas  a  beato  Hieronymo  con- 
scriptas,  sed  non  ideo  rejicere  alias.  Imo  videri 
possitGelasius  existimasse  Hieronymum  plures  Vitas 
scripsisse,  praetcrquam  Pauli,  Antonii,  Hilarionis, 
quarum  diserte  meminit,  quasque  suscipit  tanquam 
authenticas  scriptas  a  beato  Hieronyrao.  Nam  cum 
addit :  Et  omnium  eremitarum^  hunc  librum  Vitarum 
Patrum  respicere  videtur  qui  Hieronymi  esse  jam 
tunc  vulgo  ferebatur.  Quod  intelligo  maxime  de  se- 
cundo  libro.  quem  etiam  apudGraecos  Hieronyraino- 


et  ignorare  quod  doceas.Et  ideofuturae  beatitudinisDminecircumferri,jamsupramonuiproIegomenot,§8. 


memores,  Vitas  Patrum,  confessiones  fidelium,  pas- 
sionea  martyrum  legite  constanter.  » 

Enimvero  cum  ex  Graeds  fontibus  pleraque  sint 
haosta,etsi  non  omnino  constet  de  quorumdam  fon- 
tium  origine,  qui  eos  tamen  in  Latinos  alveos  de- 
doxere,  fuere  viri  graves,  et  eccleslastica  fulgentes 
dignitate,  e  cardineo  Patrum  ordine  diaconi  duo,  Pe- 
lagius  et  Paschasius,  unus  Joannes  subdiaconus.  Qui 
cam  versati  Aierint  in  oculis  pontificis,  cujus  unius 
est  de  fontibas  aqaae  vivae,  et  de  cisternis  quae  con- 
tinere  non  valent  aqoas  (Jerem,  u),  ferre  judicium, 
non  video  qnid  de  eorum  germanitate  sit  dubitandum. 

Qaod  d  alios  viros  graves  desideres,  qui  Vitarum 


Nec  mirum  quod  Gelasius  secundilibriauctorem 
existimaverit  sanctum  Hieronymum  (Ilcetalius  nunc 
ejus  auctor  vel  ipso  attestante  ilieronymo  agnosca- 
tur)  cura  etiam  Vitae  sancti  Antonii  auctorem  faciat 
sanctura  Hieronyraum,  quara  tamen  ab  Athanasio 
Graece  conscriptam,  ab  Evagrio  Antiocheno  Latini- 
tati  donatam  certo'  nunc  constat.  Vide  dicenda  ad 
Vitam  sancti  Antonii  in  praeludiis,  not. 

Dices  secundo  contra  auctoritatera  libri  secundi 
auctore  Ruffino  :  Beatus  Uieronymus,  epistola  ad 
Ctesiphontem  contra  Pelagianos,  graviter  in  Ruffi- 
num  invehitur,  quod  Origenistas  quosdam  Vitis  istis 
inseruerit,  quem  locum  expressum  habes  supra,  pro- 


55 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


66 


legomeno  4,  §  10.  Theophilus  quoque  scribens  adA€7:wvu|jLq)  exxXTja^a  •  *Aji(Jitivto«  U  Iv«yxo«  ^i  ai»v<58ou 


Epiphanium,  dum  Ecclesiac  pmsidet  Alexandrinae, 
in  epistola  6?  apud  Hieronymum  gloriatur,  c  quod 
Ecclesia  Christi  egredientes  de  cavemis  suis  Orige- 
nis  colubros  Evangelico  ense  truncavit,  et  secundura 
Nitriae  monachorum  agmen  contagione  pestifera  li- 
beravit.  »  Et  infra  :  t  Didici,  ait,  quod  calumniato- 
res  veraB  lidei  Ammonius,  Eusebius,  et  Euthyraius 
novo  pro  haeresi  furore  bacchantes  Constantinopolim 
navigarint.  »  De  qua  re  certum  facit  Hieronymura 
Epiphanius  epistola  73,  et  Theophilusipsc  Aiexan- 
diinus  epistola  69  et  72 ;  ipseque  pro  re  tam  fclici- 
ter  confecta  Theophilogratulatur  epistolis  70, 7 1 .  Et 
epistola61,  ad  Pammachium  adversus  errorcsJoan- 
nis  Jerosolymitani,  prope  fmem,  agens  dc  Joannis 


7:apaax£uav^0[x£vrj;,  e|JLaXax^a07]  t6  a&j(j^  *  9cepaica0e{$  hl 
iii  Apjv,  yaXcTioSiepov  inzo  xi\i  viJoou  BieT^O?),  xa\  |Ut' 
ou  j:oXu  TcA£UTa  Tov  p{ov,  xai  Tcpo?  T(5v  TcXijo^wv  [uoya'^ 
•/_c5v,  ?vOa  of^  XciTai,  Xa(xnpa{  t)Ei(«58t)  Ta^^c.  *0  81  Bsd^i- 
Xo;  w;  £;:'jOcTO,  XeycTai  5axpuoai  xai  e:;  JcavTa;  etTcetv, 
tw5  ou^Ei;  iXr^  twv  xaT'  auTOv  (jLOvayo?  oioj  'A(i(itiSvi05,  ei 
xal  auTO)  'xps./f^;  olX^qio^  ey^veTO  :  €  Hoc  loco  Theophi- 
lus  una  cum  caitcris  episcopis  conveniens,  de  libris 
Origenis  nullam  quidem  mentionem  fecit;  sed  Sce- 
tenscs  iistos  monachos  ad  pcenitentiam  invitavit, 
pollicitus  se  neque  injuriae  acceptae  fore  memorem, 
neque  mali  quidquam  esse  facturum.  Cum  igitursuis 
clamoribus  illos  urgerent  fautores  Theophili,  ut  ve- 
niam  peterent,  et  interim  simularent  synodum  pro 


epistola:  c  Iste,  ait,  Isidorus,  qui  in  coelum  tuis  lau- B  ipsis  supplicare,  monachiperturbati,atquehocplane 


dibus  toUitur,  idipsum  infamatur  Alexandriae,  quod 
tu  Jerosolymis.  Atqui  quatuor  hi  Ammonius,  Euse- 
bius,  Euthymius,  et  Isidorus  hoc  libro  occuirunt.  > 

Respondeo  eam  partem,ubiOrigenistasillos  indi- 
oio  beati  Hieronymi  detegemus,  minimam  hainim 
Vitarum  esse.  Et  potuerint  iidem  certo  tempore  Ori- 
genis  errore  fuisse  infecti,  post  tamen  resipuisse  : 
maxime  cum  eorum  quidam  in  Graecorum  Mcnueis 
compareant,  et  ab  aliis  viris  sanctis  fuerint  laudati. 

Equidem  in  libello  Acacii,  apudPhotiumCod.  15'J, 
adversus  [xlix]  Chrysostomum  synodo  ad  Quercum 
habitae  oblato,  secundum  hunc  articulum  invenio  : 
c  Quod  beatus  Epiphanius  propter  Origenistas  Am- 
monium»  Euthymium  (non  rite  apud  Baronium,  vcr- 


fieri  oportere  rati,  multis  episcopis  praesidentibus, 
illud  scilicet,  quod  ipsis  dicere  solemne  est :  Etiamsi 
injuriam  fecerimus,  ignosce,  inquiunt^.Theophilo 
igitur  illos  prompte  in  gratiam  simul  et  in  commu- 
nionem  recipiente,soluta  est  cognitio,  quae  adversus 
Scetenscs  istos  instituta  fuerat ;  quod  opinor  non  ita 
successisset,  si  una  cum  reliquis  monachis  Diosco- 
rus  et  Araiiionius  adfuissent.  Nam  Dioscorus  jam 
antea  mortuus,  in  templo  Mocii  martyris  est  sepul- 
tus.  Ammonius  autem  modo  cum  synodus  convoca- 
retur,  corporc  languere  ccepit :  [l]  et  postquam  ad 
Quercum  trajecisset,  morbo  gravius  corrcptus  fuit, 
ac  non  multo  post  finivit  vitam,  et  apud  vicinos 
monachos^  ubi  etiam  jacet,  splendidam  sepulturam 


tente  Fedcrico  Metio,  ex  corrupto,  ut  apparet,  co-  Q  sortitus  fuit.  Theophilus  tandem  ubi  id  intellexisset, 


dice,  Eutychium),  Eusebium,  et  Heraciidem,  et  Pal- 
ladium  noluit  cum  Chrysostomo  communicare.  • 
Meminit  autem  Hieronymus  epistola  illa  ad  Ctesi- 
phontem  Ammonii  et  Eusebii,  quos  Origenistas 
flusse  asserit.  Ut  igitur  ex  synodo  illa  discimus,  eas 
non  caruisse  suspicione  Origeniani  erroris,  ita  pari- 
ter  docemur,  non  omnino  liquidam  fuisse  suspi- 
donem,  si  Chrysostomus  vir  utique  doctissimus 
atque  sanctissimus  cum  iis  communicaverit. 

Nec  omnino  sine  auctoredixi,  potuisse  monachos, 
.ante  Origenistas,  post  resipuisse.  Audi  Sozomenum, 
lib.  VIII,  cap.  17  : 

'EvTauOa  81  ouveXOtov  ©et^^iXo^  a(xa  xoT^  ^tXXot;,  Tuepl 
(jlIv  Tt5v  'Qpiy^vou^  pt6X^tx>v  ou$iv  e;ce(iv7)(x(^veuae  *  tou;  $1 


illacrymasse  fertur,  ac  dixisse  quod  inter  universos 
monachos  suos  talis  non  esset,  qualis  fuisset  Amrao- 
nius,  etiamsiipsi  turbarum  exstitisset  auctor. »  Unde 
discimus  res  horum  monachorum  plane  pcrplexas 
fuisse.  Sane  Georgius  Alexandrinus  in  VitaChryso- 
stomi  ait  Ammonium  et  Dioscorum  vita  functos 
splendide  sepultos,  et  miraculis  claruisse. 

Quidquid  sit,  maneat  inconcussum  divi  Hieronymi 
testimonium,  et  ejus  monitione  cautius  horum  pau- 
corum  dicta  excipiamus.  Quanquam  nihil  in  his  oc- 
currit  quod  sinistre  sonet,  excepta  una  forte  Evagrii 
sententia  de  impassibihtate,  cui  suo  loco  opportunum 
antidotum  apposuimus. 

Christophorus  Castrius  noster  ita  huic  ex  Hiero- 


aizQ  Sxi{T6t»){  (jLovax^ou;  tU  (A6Tavotav  exiXet,  (iijTe  (ivijotxa-  ^^  nymo  testimonio  satisfieri  posse  censebat,  ut  ex 


xetv,  (iTJTe  xaxt5(  noieTv  6noa)(^t^(jLevo(.  'ETctSooSv  Ttov  Sl  au- 
T0T5  av]ffvtiS(iT)v  aiTetv  TtSv  0eo^{Xou  a7COu8aaTt5v,  xai  jupoa- 
9COtou[i^vct)V  TT)v  atSvoSov  IxeTe^etv  6nlp  auTtov,  Tapa-^OfvTs^ 
of  (xova)(^ol  xa\  touto  fyfytoLi  noteTv  vo(i{aavTe(,  tuoXXojv 
iTCioxtintuv  7:poxa67](iivtuv,  touto  h\  to  auvr^de^  auToT^ 
X^yetv,  xav  adixtuvTat,  2uyx.o^P^^ov  l^aaav.  @eo^Q.ou  81 
lioi^i  a7C6taa(i^vou,  ruaX  t^v  xoivtuvtav  auToT^  ajcoodv- 
to;,  SteXtiOT)  toSv  napa  2jxf|Tiv  aStXT^^idcTtov  ^  e^iTaai;, 
onep  oT(iat  oux  Sv  ouv^St),  ei  au^xnapTJaav  toT^  £XXot$ 
(jLOva)(^oT$  Ai({axopt^(  T6  xa\  'A(JL(itovio$  •  'O  (jiv  yap  ^Sij 
icptfiepov  TeXeuTi{aa(,  eidl^  ev  t^  Mtoxfou  tou  (jiapTupo^ 


Hispania  ad  me  scripsit.  a  Primum,  inquit,  prcemit- 
tendum  est,  Theophili  Aiexandrini,  et  Epiphanii 
Cyprii  tempore  motam  fuisse  quaejtionem  de  Dei 
natura,  utrum  essetspiritualis,  an  membris  corporeis 
constans.  Nam  simpliciores  et  praecipue  monachi 
corporeum  essecensebant-  Undeet  hasretici  Anthro- 
pomorphitae  dicti  sunt,  et  hi  quidem  aversabantur. 
Origenem,  quod  Deum  spiritum  esse  doceret ;  sa- 
pientiores  autem,  ut  omnes  Catholici,  spiritum  esse 
prdedicabant.  Quare  quod  hac  in  re  cum  Origene 
sentirent,  simplices  illi  tanquam  Origenistas,  haoe 


*  Vitiosa  interpretatio,ut  patet.Graeca  enim  phra-    id  quod  solemne  est  ipsis  dicere^  etiamsi  injuria  affecti 
sis,  Tot^eo^Si ^ww,  m  optime  yertit  Yalesius  :    fuerint^  Parce  5ci7ieef,  dis^eruntt  EDrr. 


57 


PROLEGOMENON  X¥. 


58 


solam  ob  causam  exosos  habebant.  Hinc  &ctam  ut  Arorum  Yirorum  auctohtate,  mirae  cum  eruditionis 


sanctum  Epiphanium  in  omnibus  catholice  sentien- 
tem  Theophilus  Alexandriaeepiscopus  Anthropomor- 
phitarum  haeresis  insimularit,  ut  referunt  Socrates 
iib.  VI,  cap.  9,  Sozomenus  lib.  viii,  cap.  14,  et  Ni- 
cephorus  lib.  xiii,  cap.  12 ;  ut  etiam  Joannes  Jeroso- 
lymitanus  Epiphanio,  ut  ait  Hieronymus  epistola  6 1 , 
ad  Pammachium,  adversus  errores  Joannis  Jeroso- 
Ijrmitani ;  imo  Ruffinus  eamdem  hairesim  objecit 
Hieronymo,  Invectiv.  lib.  i. 

c  Contra  vero,  qui  Origeni  infensiores  erant,  eos 
qui  ejus  lectioni  vacabant,  Catholicos  alioquin,  de 
haeresibus  Origenis  accusabant,  ut  Epiphanius  Theo- 
philum,  etdeinceps  Chr^rsostomum,  etmonachosqui 
cum  illis  communicabant.  Atque  de  hac  re  nonnihil 


tum  sanctitatis,  qui  Cassiani  opera  et  legerunt  intre- 
pide,  et  ad  suorum  scriptorum  fidem  confirmandam 
adduxerunt  in  medium,  atque  suis  etiam  discipulis 
legenda  mandaverunt.  Ex  his  fuere  divus  Benedi- 
ctus,  Cassiodorus,  Climachus,  Bernardus,  beatus 
Dominicus,  divus  Thomas  Aquinas,  aliique  quos  elo- 
giis  dedimus. 

«  Adde  quod  in  his  Sanctorum  vitis  non  de  eccle- 
siasticis  dogmatibus  fiat  disputatio,  sed  de  justo- 
rum  moribus,  conversationeet  exemplistantum  aga- 
tur.  Igitur,  qua  in  parte  bonus  est,  admissus  fuit;  in 
qua  malus  (ea  autem  est  supradicta  coUatio  de  prote* 
ctioneDei)  rejectus  est.  Sicet  de  Origenis  libris  fecisse 
videtur  sancta  mater  Ecclesia.  Nam  explosis  Ilepl 


insinuat  divus  Hieronymus  in  epistola  62,  ad  Theo-  B  'Ap)(^(ov  et  aliis  nonnulUs  ejusdem  opusculis,  caetera 


philum  adversum  Joannem  Jerosolymitanum  ;  in 
epistola  quoque  68  et  70,  ad  Theophilum,  dum  ilU 
didt:  c  Ostendistiquodhucusquetaciturnitasdispen- 
satio  fuit,  non  consensus ;  Ubere  enim  reverentise 
tuae  loquor.  Dolebamus  te  nimium  esse  patientem, 
et  ignorantes  magistri  gubemacula,  gestiebamus  in 
interitum  perditorum.  d  Sane  suspicioni  dederatoc- 
casionem,  quod  Origeni  consentiret,  et  ipse  esset 
Origenista.  Hoc  praetextu  Origenistarum,  [li]  eadem 
qua  Chrysostomum  simulatione,  quatuor  monachos 
Longos  montis  Nitriae,  quod  ab  eo  recessissent,  quod 
ej  us  mores  non  probarent ,  insectatus  est,  etiam  coacto 
exercitu  Anthropomorphitarum,  in  quibus  erat  mo- 
nachorum  phalanx  non  parva  zelo  percita.  Quos  ta- 


sine  ofTensione  legi  videmus  et  audimus,  et  (quod 
magis  mirere)  contra  haereticorum  insanias  addu- 
cere  non  veremur.  »  Ita  Lipomanus. 

Simile  non  absimUi  in  re  judicium  jam  oUm  fuit 
TheophUi  Alexandrini  episcopi,  de  quo  apud  Socra- 
tem,  Ub.  VI,  cap.  15  :  HjEr,a£  81  xo  [lii]  xai*  ouroy  [it- 
005,  TO  auOi;  auTov  (jLyjBsv  G7ro<JTeiXa(JLevov,  xi  *QptY^vou? 
a<TxetcrOai  Pt6X{a.  'EpwiTjOei;  ouv  ^7:6  xivo;  n&^  a  a^cexij- 
pu^e,  xaCfTa  a<j;:a|^eTai  TictXiv,  Tauta  aTiexp^vaTO  •  «  Ta 
'Qpif^vous  eoixe  Pi6X(a  XetfiaSvt  JuctvTwv  avO^cuv  •  eV  Ti  ouv 
ev  fltuToT;  i^eupcu  xaX<>v,  touto  8p£7ro(jLat  •.et  hi  xl  |xot 
oxavOude^  ^ave^r),  touto^;  xevTouv  U7r6p6a{vca.  ))«  Odium 
contra  iUum  inde  etiam  crevit,  quod  Ubros  Oiigenis 
studiose  legere  nonvereretur.  Rogatus  igitur  a  quo- 


men  fugientes  excepit  Joannes  Chrysostomus  et  de-^  dam  cur  Ubros  quos  condemnaverat  de  integro  am- 

plexaretur  ?  Respondit  Ubros  Origenis  similes  esse 
prato  omnibus  florum  generibus  referto.  Idcirco^ 
inquit,  si  quid  reperio  in  iUis  boni,  iUud  decerpo  : 
sin  spinosi  quidquam,  hoc  utpote  aculeis  pungens, 
missum  facio.  » 

Nec  aUter  judicavit  divus  Hieronymus  epistola  76, 
ad  TranquiUum  scribens  :  t  Quia  meae  parvitatis 
quseris  sententiam,  utrum  secundum  fratrem  Fausti- 
num  penitus  respuendus  sit  lOrigenes)  ansecundum 
quosdam  legendus  ex  parte,  ego  Origenem  propter 
eruditionem.  sic  interdum  iegendum  arbitror,  quo- 
modo  TertulUanum,  Novatum,  Amobium,  ApoUina- 
num,  et  nonnuUos  ecclesiasticos  Scriptores,  Grsecos 
pariter  et  Latinos  ;  ut  bona  eorum  dUigamus,  vite- 


fendit,  monito  etiam  Innocentio  I  pontifice,  qui  in- 
crepavit  Theophilum  ;  et  iUe,  tandem  pcenitentia 
ductus,  monachos  illos  Longossibi  reconciUavittan- 
quam  fideles  et  probos.  Scribunt  hanc  iiistoriam  tu- 
sissime  omneshistorici  Graeci,Georgius  Alexandrinus 
archiepiscopus  in  Vita  sancti  Chrysostomi,  PaUadius 
in  dialogo,  Socrates,  Sozomenus,  Simeon  Metaphra- 
stes,  Leo  imperator  in  oratione,  Cassiodorus,  Sulpi- 
cios,  Isidorus  Peiusiota,  Nicephorus,  quorum  testi- 
monia  referre  non  vacat.  Hi  oranes-  commendabant 
monachos  Ulos  quos  haereticos  putavit  Hieronymus 
a  Theophilo  deceptus. »  Hactenus  Castriusnoster;  de 
qoa  tota  historia  vide  Baronium,  tomo  V,  anno  Chri- 
8ti400. 


Dices  tertio  contra  auctoritatem  Ubri  quaiti,  au-Dmusquecontraria,  juxtaApostolumdicentem:  Omnia 


ctore  Cassiano  :  In  decreto,  distinct.  15,  Cassiani 
opuscula  censentur  inter  apocrypha. 

Respondeo  cum  Aioysio  Lipomano,  tom.  VIII  de 
Vitis  Sanctorum,  Romae  edito  anno  1560,  praefatione 
ante  excerpta  ex  Cassiano,  c  tantum  prohibita  esse 
ob  unam  potissimum  collationem  tertiam  abbatis 
Cheremonis  de  protectione  Dei ;  quod  ex  beatoPro- 
spero  coUigere  est  UbeUo  contra  CoUatorem,  in  quo 
bominemhunc  notat  de  gratia  D^i  et  Uberoarbitrio 
qosdam  temerarie  ac  contra  sanctae  Ecclesiae  defini- 
tionessentientem,  locumjam  citatum  adducens.Cu- 
jos  etiam  sententiae  videtur  Joannes  Trithemius. 
Qaod  Qt  qm  credatfociUos,  addaci  is  potest  prsecla- 


probaUy  guod  bonum  est  tenete  (II  Thess,  v).  Caete- 
rum  qui  vel  in  amorem  ejus  nimium,  vel  in  odium 
stomachi  sui  pravitate  ducuntur,  videntur  mihi  iUi 
maledicto  prophetico  subjacere  :  Vaf  ku  qui  dieunt 
bonummalum,  etmulum  bonum;quifaciuntamarum 
dulce,  et  dulce  amarum  {Isaix  v).  Nec  enim  propter 
doctrinam  ejus  prava  suscipienda  sunt  dogmata;  nec 
propterdogmatum  pravitatem,  siquoscommentarios 
in  Scripturas  sanctas  utUesedidit,  penitusrespuendi 
sunt.  »  Qui  in  fine  haec  subjungit :  c  Quod  si  conten- 
tiosum  inter  seamatores  ejus  et  obtrectatores  funem 
duxerint,  ut  uihU  medium  appetant,  nec  servent 
mo4um,  sed  tptum  aut  probeni,  i^^t  In^probent,  U« 


59 


IN  VTTAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


60 


bentios  piam  rusticitatem  quam  doctam  blasphe-  A  si  miraculis  clari,  et  optimo  fine  consummati,  vix 


miam  eligam.  n 

Dices  quarto  contra  auctoritatem  libri  octavi,  au- 
ctore  Palladio  :  Palladius  hic  Origenista  fuit.  Re- 
spondet  Alojrsius  Upomanus  tomo  III  de  Vitis  San- 
ctorum  :  «  Quod  is  fuerit  Origenista  necne,  ad  pro- 
positum  quo  hic  liber  scriptus  est  parum  facit.  Nam 
non  dogmataildei  in  eo,  sed  sanctorum  Vitce  descr^ 
buntur,  et  (ut  de  Eusebio  CsDsariensi  episcopo,  qui 
et  ipse  Origenis  fautor  fuit,  ait  beatus  papa  Gela- 
sius)  «  Propter  rerum  singularem  notitiam,  quse  ad 
instructionem  pertinet,  non  videtur  renuendus,  » 
praesertim  cum  (ut  ingenii  nostri  imbecillitas  videre 
potuit)  nihil  hic  non  pium,  non  Ghristianam  redo- 
lens  puritatem  legatur.  Approbamus  igitur  opus. 


adduci  possumus,  ut  credamus  hos  illos  esse,  quos 
divus  Hieronymus  haereseos  a  Patribus  damnatos 
asserit.  et  non  prorsus  alios. 

Ego  ut  quod  sentioliberefatear,  postquamlibrum 
hunc  Palladii  ad  Lausum  a  sanctissimo  pariterque 
doctissimo  viro,  Ecclesise  columna,  Joanne  Damasce- 
no,  in  sermone  iiloaureo,  Defunctosvivorum  benefi" 
ciisjuvari,  inscripto,  tantoperecommendatumvidi, 
absque  ullo  conscientiae  scrupulo  totum  opus  bis 
terque  perlegi,  eaque  lectione  cum  mirifice  sum  de- 
lectatus,  tum  vero  flagranti  quodam  coelestium  rerum 
desiderio  totus  exai^i.  Tu  tamen,  quod  probabilios 
et  tibi  tutius  videtur,  sequere. 

Hactenus  doctissirous  et  gravissimiis  vir  Aloysius, 


scriptorem  autem  Dei  judicio,  coram  quo  ille  stat',  gqui  concilio  Tridentino  cum  aliis  duobus  collegis 


reservamus.  Nam  dubia  pro  certis  asserere,  nimis 
temerarium  nobis  videtur.  »  Ita  Aloysius. 

Dices  quinto  cum  codem  Aloysio  supra  contra 
eumdemlibrum  iVerum  aliudquoddam  in  hocopere 
sese  ofiert,  quod  nos  magis  sollicitos  [liii]  reddit. 
DivusHieronymus,  cujus  in  Ecclesia  tanta  est  aucto- 
ritas,  quautara  omnes  scimus,  in  epistola  quam  ad 
Ctesiphontem  scribit,  suggillans  Evagrium  Ponticum 
(imo,  RufQnum,  ut  prolcgoro.  4,  §  10  docui)  Hyper- 
boritam,  qui  librum  scripsit  quasi  de  monachis,  ob- 
jicit  ei  multos  in  eo  libro  enumeratos  qui  nunquam 
fuerint,  ct  quos  fuisse  scribit  Origenistas,  et  ab  epi- 
scopis  damnatos  asserit ;  volensque  apertius  qui  hi 
essent  indicare,  subjungit :  c  Ammonium  videlicet 


(ut  ipse  exprimit  epistola  dedicatoria  [liv]  secundi 
tomi,  Venetiis  impressi  1553,  de  Vitis  Sanctorum,  ad 
Julium  papam  III)  praefliit. 

Dices  sexto,  contra  Vitasomnes  in  genere  :  Epi- 
stola  Adriani  I  papae  ad  Carolum  regem,  quaconfu- 
tat  oppugnantes  secundum  synodum  Nicaenam,  cap. 
17,  in  actione  5,  hoc  oppugnantium  argumentum 
citat :  c  Quod  illi  libri,  Vitse  Patrum,  quoi*um  aucto- 
res  ignorantur,  non  prorsus  idonei  sint  ad  testimo- 
nia  danda,  et  ad  hiec  quae  in  contentionem  veniunt 
confirmanda.  >  Respondet  Adrianus  papa :  c  Vitae 
Patrum  sine  probabilibus  auctoribus  minime  in  Ek> 
clesia  Icguntur.  Nam  ab  orthodoxis  titulataeet  susci- 
piuntur,  etleguntur.  Magisenimpassionessanctorum 


et  Eusebium,  et  Euthymiuro,  et  ipsum  Evagrium,  C  n^&rtyrum  sacri  canones  censuerunt,  ut  liceat  eas 


Or  quoque  et  Isidorum,  et  multos  alios,  quos  enu- 
merare  taedium  est.  >  At  hi  sex,  quorum  in  men- 
tionem  incidimus,  edam  in  hoc  Palladii  opere  inter- 
seruntur,  eorumque  Vitae  accurate  descriptae  repe- 
riuntur.  Quid  igitur  ad  haec  dicemus?  suscipie^ 
musne  viros  qui  a  tanto  Patre  de  haeresi  damnati 
afQrmantur  ?  Respondet  idem  Aloysius  :  Haeremus 
eerte  hoc  in  loco,  lector  candidissime.  Etsi  illud  re- 
spondere  possumus,  librum  duntaxat  Evagrii  (imo 
RufKni,  ut  jam  dixij,  non  autem  Paladii  per  divum 
Hieronymum  fuisse  damnatum.  Aut  illos  profecto 
eosdem  non  esse  qui  et  ab  Evagrio  et  a  Palladio 
conmiemorantur,  sed  omnino  alios.  Contigit  enim 
(teste  ipso  etiam  divo  Hieronymo  et  Gennadio  de 


etiam  in  ecclesia  legi,  cum  anniversarii  dies  eorum 
celebrantur.  »  Aliud  igitur  estita  authenticumesse, 
ut  in  Ecclesia  legatur,  aliudut  a  Catholicis  recipia- 
tur  et  legatur.  Quanquam  non  tam  ibi  pontifex  agat 
de  his  Vitis  Patrum  eremitarum,  quam  de  omnium 
aliorum  Psitrum  Vitis,  quae  sine  probati  auctoris  no- 
mine  non  facile  recipiebantur  in  Ecclesiae  lectiones. 
Dices  septimo,  Melchior  Canus  libro  ii,  cap.  6,  de 
locis  Theologicis,  acer  cumprimis  librorum  censor, 
Gelasii  testimonio  eorum  impudentiamretundit,  qui 
harum  rerumauctorem  beatum  Hieronymumpervul- 
garunt,  quas  nemo  nisi  rudis  et  elinguis  ederet. 
Respondeo:  Nec  nos  beato  Hieronymo  Vitaseasom- 
nes  arrogamus ;  et  plerasque  rudiore  filo  textas,  si 


Viris  illustribus)  complures  sanctos  Patres,  necnon  B  Stridonensia  multitia  inspiciantur,  non  difQtemur. 


monachos  et  anachoretas,  ejusdem  fuisse  nominis, 
ut  in  plurimis  Macariis,  Paulis,  Joannibus,  Isidoris, 
Evagriis,  videre  licet. 

At  si  haec  responsio  tibi  non  satisfacit,  nihil  no- 
bis  dicendum  superest,  nisi  ut  hissex  dimissis  alios 
legere  ne  gi*averis.  Longe  enim  absit  ut  nos,  qui 
toto  vitae  nostrae  tempore  contra  haereticos  desuda- 
vimus,  velimus  nunc  haereticos  homines  in  Eccle- 
siam  introducere. 

Quanquam  si  ex  praedictis  sex  viris  nonnulU  divi 
Antonii  discipuli  fuerunt,  si  aliqui  divi  Basilii,  et 
Gregorii  Nazianzeni  alumni,  si  summa  omnes  vitae 
honestate  pmfiiti,  et  dlTinis  charismatibas  insigiiiti, 


Si  Canus  plura  voluit,  nobis  divi  Benedicti,  Cas- 
siodori,  Gregorii  Tui^onensis,  aliorumque  auctoritas 
potior. 

Dices  octavo,  Galenus  Westcapellius,  ^catech.  21 5, 
librum  fictitium  vocat,  qui  inscribitur,  nescit  qua 
grammatica,  Vitas  Patrum.  Respondeo  :  Non  vult 
Galenus  librum  hunc  ita*-fictitium,  quasi  omidno 
fictus  sit ;  sed  tantum  ita  vocat  ratione  divi  Hiero- 
nymi,  cujus  titulum  praefert,  cum  ejus  non  sit,  sed 
fictitio  et  adscititio  ejus  nomine  venditetur.Quodad 
graramaticam  attinet,  qua  dictum  sit  Vitas  Patrum, 
vide  prolegomenon  1. 


61 


PROLEOOMENON  XXI. 


62 


PROLEGOBfENON  XVI . 


Qua  horum  librorum  utilitas  ? 

Exhis  fontibus  suos  Benedictus,  Gassiodorus, 
Martinus  Dumiensis,  Dominicus,  aliique  religiosae 
fiuniliae  ductores  irrigavere  hortulob.  Sed  illustre, 
quod  de  Antonii  Vita  in  occidentem  illata  narrat  di- 
vus  Augustinus,  cum  duo  agentes  in  rebus,  relictis 
sponsis,  vitam  elegerunt  solitariam  ;  quod  et  hic 
legisse  non  erit  inutile :  c  Ortus  cst  serrao,  ipso 
(Potitiano)  narrante  de  Antonio  [lv]  iEgyptio  mo- 
nacho,  cujus  nomen  excellenter  clarebat  apud  ser- 
¥08  tuos,  nos  autem  usque  in  illam  horam  latebat. 
Quod  illeubicomperit,immoratus  est  in  eo  sermone, 
insinuans  tantum  virum  ignorantibus,  et  admirans 


Adior;  te  si  piget  imitari,  noli  adversari.  Respondlt 
ille,  adhaerere  se  socio  tantae  mercedis,  tantaeque 
militiae.  Et  ambo  jam  tui  aedificabant  turrim  sum- 
ptu  idoneo  relinquendi  omnia  sua,  et  sequendi  tc. 
«  Tum  Potitianus  et  qui  cum  eo  per  alias  horti 
partes  deambulabant,  quserentes  eos,  deveneruntin 
eumdem  locum,  et  invenientes  admonuerunt  ut  re- 
dirent,  quoniam  declinasset  dies.  At  illi  narrato  pla- 
cito  et  proposito  sut),  quoque  modo  in  eis  talis  vo- 
luntas  orta  esset  atque  fjimata,  petiverunt,  [lvi]  ne 
sibimolesti  essentsi  adjungi  recusaretit.  Istiautem 
nihilo  mutati  a  pristinis,  fleverunt  se  tamen,  ut  di- 
cebat,  atque  illis  pie  congratulati  sunt,  et  commen- 
daverunt  se  orationibus  eorum,  et  trahentes  cor  in 
terra,  abierunt  in  palatium.  Illiautem  affigentes  cor 


eamdem  nostram  ignorantiam.  Stupebamus  autem  -o  coelo,  manserunt  in  casa.  Et  ambohabebantsponsas. 


audientes  tam  recenti  memoria,  et  prope  nostris 
temporibus  testatissima  mirabilia  tua  in  fide  recta 
et  catholica  ecclesia.  Omnes  mirabamur ;  et  nos  quia 
tam  magna  erant,  et  ille  quia  inaudita  nobis  erant. 

c  Inde  sermo  ejus  devolutus  est  ad  monasterio- 
rum  greges  etmores  suaveolentiae  tuae,  et  ubera  de- 
serta  eremi,  quorum  nos  nihil  scjebamus.  £t  erat 
monasterium  Mediolaniplenum  bonisfratribusextra 
nrbis  moenia  sub  Ambrosio  nutritore,  et  non  nove- 
ramuH.  Pertendebat  ille,  et  loquebatur  adhuc,  et  nos 
intenti  tacebamus. 

ff  Unde  incidit  ut  diceret,  nescio  quando  se  et  tres 
alios  contubemales  suos,  nimirum  apud  Treviros 
cam  imperator  pomeridiano  circensium  spectaculo 


Quae  posteaquam  hoc  audierunt,  dicaverunt  etiam 
ipsae  virginitatem  tibi.  Narrabat  haec  Potitianus 
(S.  August.^  lib.  \mCo7ifess*csLip.  6).» 

Quae  quidem  lectio  uti  Agentibus  in  rebus  profuit, 
itahaec  repetita  narratio  Augustini  animum  ad  rae- 
liora  stiraulavit,  subdit  enira :  c  Tu  autera,Doraine, 
inter  verba  ejus  retorquebas  rae  ad  raeipsura,  aufe- 
rens  rae  a  dorso  meoubirae  posuerara,  dum  nollem 
meattendere,  et  constituebas  rae  ante  faciera  raeara, 
ut  viderera  quara  turpis  essera,  quara  distortus  et 
sordidus,  raaculosus  et  ulcerosus  ;  et  videbam  et 
horrebam,  et  quo  a  me  fugerem  non  erat.  Et  si  co- 
nabar  a  me  avertere  aspectura,  narrabat  ille  quod 
narrabat,  et  turaerursus  opponebasraitii.etirapin- 


teneretur,  eziisse  deambulatum   in  hortos   muris  q  gebas  me  in  oculos  raeos,  ut  invenirera  iniquitatera 


contiguos,  atqueiilic  utforte  corabinati  spatiabantur, 
imamsecum  seorsum,  et  alios  duos  itidera  seorsura, 
pariterque  digressos ;  sed  illos  vagabundos  irruisse, 
in  quamdam  casam,  ubi  habitabant  quidera  servi  tui 
spiritu  pauperes,  qualiura  est  regnura  coelorura 
{Matth.  v),  et  invenisse  ibi  Codicera  in  quo  scripta 
erat  Vita  sancti  Antonii.  Quara  legere  coepit  unus 
eorom,  et  mirari,  etaccendietinter  legendum  rae- 
ditari  arripere  talem  vitara,  etrelicta  railitia  saecu- 
lari  serviretibi.  Erat  autem  ex  eis  quosdicunt  agen- 
tes  in  rebus. 

<  Tunc  subito  repletus  amore  sancto,  et  sobrio  pu- 
dore  iratus  itasibi,conjeritoculosin  amicum,  etait 
illi :  DiCf  quaeso  te,  omnibus  istis  laboribus  nostris 


meara  et  odissera.  Noverara  eara.  sed  dissiraulabara, 
et  connivebara,  et  obliviscebar.  Tunc  vero  quanto 
ardentius  araabaraillosdequibusaudiebara  salubrcs 
afifectus,  quod  setotostibi  sanandos  dMerant,  tanto 
exsecrabilius  rae  coraparatum  eis  oderam  (5.  Au- 
gust.<,  lib.  Yiii  Confess.^  c.  27).  • 

Sed  jam  ante  urbi  innotuerat  Antonii  Vita,  felici 
AthanasiiRoraara  appulsu,  qui  ejusderaadhucviven- 
tis  notitiara  et  praeclara  dicta  factaque  Romanis  ex- 
posuit.  Quod  vitae  genus  ad  oranes  evangelicae  per- 
fectionis  nuraeros  atteraperatura,  etiara  nobilissimae 
Romanae  feminae  consectari  coeperunt.  Tradit  enim 
haec  de  his  sanctus  Hieronyraus  :  c  Nulla  eo  tera- 
pore  nobiliura  ferainarura  noveratRomae  propositum 


quo  ambimos  pervenire  7  quid  quaerimus  ?  cujus  rei  D  monachorum  ;  nec  audebat  propter  rei  novitatera. 


caosa  militamus?  Majome  esse  poterit  spes  nostra 
in  paiatio,  quam  ut  amic^imperatoris  simus?  Et  ibi 
quid  non  firagile  plenumque  periculis?  Et  per  quot 
pericula  pervenitur  ad  grandius  periculum  ?  et  quan- 
din  istod  erit?  Amicus  autem  Dei,  si  voluero,  ecce 
nane  fio.  Dixit  hoc,  et  turgidus  parturitione  novae 
▼itae,  reddidit  oculos  paginis,  et  legebat,  et  muta- 
batar  intos,  abi  ta  videbas,  et  exuebatur  mundo 
meiis  ejos,  ut  mox  apparuit.  Namque  dum  legit  et 
▼oloit  flactascordis  sai,  infremuit  aliquando  et  dis- 
ererit,  decrevitqae  meliora;  jamque  tuus  ait  amico 
sao :  Ego  jam  abrapi  me  ab  illa  spe  nostra,  et  Deo 
•errire  statoi»  eft  hoc.ez  horabac  in  hoc  loco  aggre*. 


ignominiosum  (ut  tunc  putabatur)  et  vile  in  populis 
nomen  assumere.  Haec  (Marcella)  ab  Aiexandrinis 
prius  sacerdotibus,  papaque  Athanasio,  et  postea 
Pctro,  quipersecutionera  Arianaehaereseosdeclinan- 
tes,  quasi  ad  tutissimum  comraunionis  suae  portura, 
Roraam  confugerant,  vitam  beati  Antonii  adhuc  tunc 
viventis,  monasterioruraque  in  Thebaide  Pachoraii, 
et  virginum  ac  viduarum  didicit  disciplinam,  nec 
erubuit  profiteri  quod  Christo  placere  cognoverat 
{Hier.,  adPrincip.<t  epist.  16).» 

Haec  illa  Occidentis  felicia  germina  vel  ab  uno  ex 
Oriente  delatoseminepropagata.  Fulgentius  quoque 
ioMeridie  consiitatasVitasPatroml^gensjad  eoram 


63 


IN  VITAS  BATBIW  BROSiEOOAiENA  XXVI. 


U 


imitaiionem  exarsit,  utbabetur  VitsB  ^us  cap.  12 :  A     SepUma,  Veneta^in-^quariOfpar  Octavianum  Sco- 
c  BeatusFuIgentiusiEgyptiorummonachorumVitaB     tum  Modoetiensem,  anno  1483. 


admirabileslegens,  institutionum  simul  atqueoolla- 
tionum  spiritali  meditatione  succensus,  memoratas 
terras  navigio  petere  statuit,  duabus  videlicet  cx 
causis,  ut  vel  ibi  deposito  nomine  abbatis,  sub  re- 
gula  viveret  in  humilitate,  vel  districtioris  abstinen- 
tise  legibus  subderetur.  >  Sed  et  Moschusin  Oriente 
constitutus  refert,  senem  quemdam,  qui  prope  loca 
Jordanis  [lvii]  moratusfuerat,  lectoexemplodepa- 
tientia  senis  (quod  habetur  in  Pelagio,  libello  xvi, 
num.  13)  qui  latrones  insecutus  etiam  marsupium 
ofiferebaty  [quod  auferre  neglexerant,  ad  ejusdem 
factiaemulationem  fuisse  incitatum;  additque:  c  De- 
lectabatur  senex  ille  ea  (Vitarum  Patrum)  potissi- 


Octava,  Germanica,  ut  videtur  incerto  loco  et  ty- 
pographo,  in-folio,  anno  1485. 

Nona,  Lugdunensis,  in-quarto,  per  Nicolaum 
Wolfl  de  Lutrea,  et  venundatur  a  Jacobo  Hugueta- 
no,  annol502. 

Decima,  Lugdunensis,  in-quarto,  per  Jaonot  de 
Caropis,  annol507. 

Undecima,  Veneta,  in-quarto,per  Bonetum  Loca- 
teilum,  anno  1508. 

Duodecima,  Lugdunensis,  in-quarto,  per  Stephar 
num  Balam,  anno  1509. 

Decima  tertia,  Lugdunensis,in-quart9,  perJaco- 
bum  Sachon,  anno  1512. 


mum  lectione,  ita  ut  esset  illi  sempor  in  ore,  et  in  B     Decinia  quarta,  Veneta  jn-quarto,  apud  Nicolaum 
corde,  unde  et  ex  ea  maximum  viitutis  fructum  ac-     de  Francofurdia,  anno  1512. 


quisivit  0Vo5c/i.,  cap.  212).  • 
•  Quin  vero  tota  Hispania  jam  olim  tanti  hunc  li- 
brum  fecit,ut  inusum  communem,cum  jam  lingua 
Latina  iis  in  regionibus  exolesceret,  eum  in  Arabi- 
cam  transferri  curarit  unacumsacris  Litteris:probe 
intelligens  quantushinc  fructusad  animosin  omnem 
pietatem  incitandos  exundaret.  Testatur  id  Heleca 
archiepiscopusCaBsaraugustanus  circaannum  860,in 
additionibus  ad  Chronica  Dextri  etMaximi.  «Sacrae, 
inquit,  Scripturse  Arabice  translatae  apnisbyterisca- 
tholicis  habentur,  et  cura  scholiis  circuraferuntur; 
praecipue  Novum  Testamentum,  Epistolae  Pauli,  Apo- 
calypsis  sancti  Joannis,  et  liber  de  Vitis  Patrum,  et 


Decimaquinta,Lugdunensi8)in-quarto,  per  Jaco* 
bura  Miit,  anno  1515. 

Decima  sexta,  Lugdunensis,  eadem  forma,  per 
Jacobum  Mareschal,  anno  1520. 

Decima  septima,  Lugdunensis,  eadem  forma,  per 
Antoniura  Vincentium,  anno  1537. 

Decima  octava,  Coloniensis,  in-folio,  per  Gaapa- 
rem  Gennepaeum,  anno  1547. 

Decima  nona,  Coloniensis,  in  folio,  per  eumdem, 
an.  1548,  nisi  haec  eadem  sit  cum  priore,  mutato 
tantura  titulo  et  anno,  ut  indicabo  prolegooieno  20. 

Vigesiraa,Complutensis,  in-quarto,apud  Joannem 
Gratianum,  anno  1596. 


historiaLatinaFI.LuciiDextri,M.Maximi,etaIiorum,C     Triplicem  autem  inter  has  editiones  varietaton 


etChroniconEu8ebii,etIibri  deCivitateDei  S.  Augu- 
stini,propterea  quod  jam  linguaLatina  evanescebat.  i» 

Pluraadduci  possent  ad  horum  librorummeritum 
etutilitatem  afiirmandam;  sed  quibus  haec  non  satis- 
faciunt,  quid  tandem  ? 

PROLEGOMENON  XVIL 

De  variis  horum  librorum  editionibus  Latinis, 

Non  hic  agimus  de  octavo,  nono  et  decimo  libro, 
qui  hac  tantura  editione  nunc  Vitis  Patrum  acce- 
dunt;  sed  de  reliquis,  qui  plerique  omnes  in  vulga- 
tis  Patrum  Vitis  locum  obtinuere. 

Editionum,  quas  quidem  nandsci  licuitf  hunc 
habe  indiculum. 


invenio,  quara  distinctis  prolegomenis  ob  oculoa 
statuam,ut  appareat  quid  quisque  varians  editor  ia 
sua  adornanda  Sparta  praestiterit,  et  ne  quis  torbe- 
tur,  si  a  variis  varie  has  Vitas  citatas  inveniai. 

PROLEGOMENON  XVm. 

Deprima  omnium^  quod  sciam^editione  LcUina, 

[ux]  Prima  omnium,  quod  sciam»  editio  eat  ia- 
folio,  absque  libri  inscriptione  seu  titulo,  absque  tf- 
pographi  nomine,  loco  et  anno  editionis  ;  typis 
plane  rudibus  :  quae  orania  arguunt,  libram  hunc 
editum  in  ipsa  typographiae  infantia,cum  plerumque 
omnia  ilia  praemissa  omitti  solebant,  et  nonduin  ela* 


Prima  editio,  in-folio,  absque  libri  inscriptione,  Dgantiorum  typorum  usus  esset. 


nopunetypographi,Ioco  etanno  editionis,typis  valde 
informibus,  quae  ita  inchoatur :  Incipit  pr^fatio. 

Secunda,  in-folio,  absque  libri  inscriptione,  no- 
mine  typographi,  loco  et  anno  editionis,  cujus  ini« 
tium:  Incipitprologus. 

Tertia,  in-folio,  absque  libri  inscriptione,  nomine 
typographi,  ioco  et  anno  editionis,  quae  incipit : 
Prologus  in  fructuosum, 

Quarta,  Norimbergensis,  in-foUo  maximo,  per 
Antonium  Cobui-ger,  anno  1478. 

Quinta,  Norimbei^ensis,  in-folio  minore,per  An- 
tonium  Coburger,  anno  M83. 

[lviu]  Sexta,  Germanica,  ut  videtur,  in-foUo,  in- 
certo  locia  et  typograf  ho^  anao  1483. 


Initium  libri  sichabet:  Incipit  prsfaiio  bM^  Hi&' 
ronymi  presbyteri,  in  primum  librum  d$  Viia  san* 
ctorum  Patrum,  Deinde :  Benedictus^  Deus^  etc.  Da* 
sinit  totus  Uber  in  Marino  monacho,  ciyiis  initium 
est :  Erat  quidam  sxcularis^  finis  :  Ubi  uMque  modo 
Christus  orationibus  sanctm  Virginis  multafacit  mira- 
bilia^  ad  laudem  et  gloriam  nominissuiyqui  cum  Por 
tre^  etc.  • 

Constat  autem  haec  editio  omnino  y  Ubrii. 

Primus  Uber  indpit  a  prologo  (qui  beato  Hlerotty* 
mo  tribuitur,uti  et  totus  is  Uber)  B&naAictui  /^tfto^ate. 
Deinde  a  Vita  sancti  Joannisabbatis:  Primum  i^ur 
tanquam  verum  fundamentum.Fioii  luoUbar  in  aa^ 
ptani  pericuUa  itineria.quod  captrt  ita  inchoitiirt  im 


65 


MioiMoitxtm^  m. 


6« 


aUis  quoqtie  quamplurimis  loeis.  Claaditur :  Qui  nos  A  tis  gentilis  inrento,  eamque  citat  ex  libro  iv  Vita- 


de  tantis  perieulis  liberavitf  et  tanta  in  nobisostendit 
mirabilia,  ipsi  gloria  im  xcuUi  sxculorum,  Amen. 

Secundus  liber  incipit  a  prologo :  Vere  mundum 
quisdubitet  meritis  stare  sanctorum,  etc.  Indesequi- 
tur  dictum  primum:  Quidam  sanciorum  Patrum 
seniorum^  interroganlibussemonachis  decausa  absti- 
nentigj  etc.  nnitin  dicto  Syncleticae  de  infirmitate : 
Quia  interiori  homini  nostro  sanitas  inde  crescit. 

Tertius  liber  incipiia  prok>go  Palladii  episcopi  : 
Multa  quidem  et  varia  diversis  temporibus  a  diversis 
conjcrtpta,etc.Indesequiturcaput  pnmum:  Cumpri- 
mumadAlexandriamperrexissem^etc.;  secundum  ca- 
put  iBeatus  autem  Isidorus,  etc.  Finitin  dicto  abbatis 
Sisoi :  Ignosce^  mi  frater,  quia  nondiim  factus  sum 


rum  Patrum,  quse  in  hac  primaeditione  libro  iv  ha- 
betur.Obiit  autem  ipse,  testcTrithemio  in  catalogo 
illustrium  virorum,  eo  ipso  anno.  Imo  et  ante  an- 
num  69,po8t1400editionem  eam  curatam  colligere 
est  ex  Ms.  Cortracensi  monasterii  Sion.  Qui  liber 
verbotenus  cum  impresso  hoc  convenit,  ut  appareat 
ex  eo  exscriptum.  In  ejus  autem  Ms.  flne  habetur: 
c  Gompletus  in  domo  sororum  beat»  Catharime 
demonte  Sinai,vu1gariternuncupatode  Sion,  in  Cur- 
traco,  annoDomini  1469,  mensisNovembrisdie  17, 
ipso  festo  beati  Niniani  episcopi  et  confessoris.  » 

Atque  haec  prima  editio,  ea  forma  et  ordine  quo 
eam  descripsi,  tertio  typisfuitsubmissa^quasonmes 
tres  editiones  primo  ioco  suggerit  catalogus  editio- 


monadius.  Inde  subnectitur  velutappendix  narratio  B  num  jam  prolegomeno  17  datus.  Posteriores  tamen 


qujedam  de  sancto  Macario^  quseestde  dsemone  no- 
ctn  ad  ostium  celluiae  ejus  pulsante,  cujus  initium 
est;  Confirmatum  est  nobis  de  eo  ab  his  qui  de  ore 
itjus  audierunt^  etc.  Finis :  Et  accedentium  ad  altare 
vel  indigniias  eum^  vet  meriia  non  laierent. 

Quartos  liber  ita  inchoatur :  Incipit  argumentum 
in  librum  quartum  deverbis  etexemplis SS.  Patrum 
eremilarum^  cujus  principium  Pelagius  S.R.E.dia- 
conus^  extrema  vero  Joannes  subdiaconus  de  Grxco 
transtulit  inLatinum,  ad  instruciionem  vitx  mona- 
chorum.  Sequitur:  [lx]  Cum  omnis  prxfaiio  textum 
opportuneprmveniens^e\c.;ah\  dicitur  liberhic  dau'5U5 
in  decem  et  novem  partcs.  Prima  autem  pars  est  De 
profectu  monachi.  Incipit ;  Adprofectum  conversaiio^ 
nis  quidam  frater  pervenire  cupi^nj.DecimanonaetC^iros  admodum  peritissimos   ornatum,  in  oppido 


duae  editiones  summaria  capitum  adjecere  et  inter- 
seruere,  quaein  harumtrium  primaomniumdeside- 
rantur* 

PROLEGOMENON  XIX. 

De  secunda  editione  Laiina  qux  a  prima  variat. 

[lxi]  Secunda  editio  (nescio  an  plane  secunda, 
certe  ea  quae  a  prima  variat)est  Norimbergensis,  anno 
1478,quaeita  in  fine  habet :  c  Anno  Christi  nativitatis 
1478,Nonas  vero  Maii,  ob  beatorum  Patrumprofe- 
ctum  Vitam  eremitarum  degentium,  gesta  quorum 
iiaud  immerito  memoritersuntcommendanda,  opus 
^Vitas  Patrum  appellatum)  insigne  a  quamplurimis 
excerptum  codicibus,  per  sacrarum   Scripturarum 


uhiiDa  pars  :  Sxempla  monasiicx  conversationis. 
Indpit:  DuoquidamPatresrogaveruntDeum.  Finit : 
Sie  erit  et  aninut.  Additur :  Finitur  liberquartus  Vi- 
tas  Patrum.  Inde  subnectitur:  Hxc  suni  verba  sepiem 
qus  misit  abbas  MoysesabbaiiPastoriyin  quibusconii- 
netur  consummata  virius  eiperfectio  monachi.  Pri- 
mom  est:  Quia  debet  homo  qtuisi  mortuusesse.  Sep* 
timom  est :  Interrogat  eum  iterum  frater^  dicens : 
Ecee  homo  cxdit  servum  suum.  Finit :  Modico  iem-- 
pore  est  labor,  et  in  sempiternum  est  requies. 

Quintus  liberinchoatur :  /nctpt<pro/o^u5  inquin' 
tum  lihrum  Ftiiu  Pa^rum.Initium  prologiest:  Licet 
db  exordio  oonscriptionis  nostrx.  Deinde  :  Incipit  li' 
ber  quintus  de  eonversatione  et  insiiiuiione  sanctorum 


Nombergensi  per  Antonium  Cobui^er  oppidi  prae^ 
incolara,  quam  comptc  impressum,  finit  feliciter.  » 

Nulla  quoque  huic  editioni  praefigitur  inscriptio 
seu  titulus,  sed  initium  sumitur  a  praefatione,  qua 
ille,quiprimusordinem  primae  editionisimmutavit, 
facti  sui  rationem  reddit.  Ait  igitur : 

a  Ne  occasione  styli  in  hoc  opere  observati,quis- 
quam  legentium  aut  audientiumofTendiculumpatia- 
tur,  quia  non  per  omnia  procedit,  uti  antea  hujus 
materiae  exemplaria  perspexit,  facile  veniam  dabit, 
postquam  multorumdiversitatero  cx)nfusamintuetur. 

c  Ea  propter  idipsum  in  quatuor  partes  divisas 
differentesque  distinxi,  in  cujus  prima  coUegi  in 
unum  historialia .  In  parte  secunda  libellos  et  do- 


/^rttm.Initium  textus  est :  Replicans  senex  quidam  «%  ctrinalia.  Iii  parte  tertia  de  regulari  observantia.Et 


beneficiaperhumanitatem  Chrisii  nobis  exhibita. Finis 
teztns  eet  '  At  illecognovit  quiajusia  suni  j-dicia 
Dei.  Inde  subjungitur :  De  sancto  Mariino  monacho 
incipiendo:  Erat  quidam  sxcularis.Fimt:  Ubiusque 
modo  ChristusorationibussanctxVirginismulta  facit 
mirabilia^adlaudem  et  gloriam  nominis  sui^qui  cum 
Patre  et  Spiritusancto  regnat  Deus  per  omnia  sxcula 
sseulorum.  Amen. 

Atque  ut  aliquid  de  tempore  hujus  editionis  in- 
Testigem,  hoc  certo  afBrmare  posse  Videor,  editum 
hnnc  librum  saltem  ante  annum  71  post  1400.  Nam 
Dionyiiag  Carthusianus,  de  quatuor  novissimis  ar- 
tic.  52.  nafTftthiftoriam  liacarii  de  cranio  sacerdo- 


finali  parte  de  laude  et  virtutum  efficacia.  Ita  sane 
ut  pars  prima  per  historias,  secunda  per  libellos 
et  §,  pars  tertia  perrubiicas,  et  quarta  per  rubri- 
carum  capitula  distinguatur. 

c  Et  ut  clarior  notitia  tabul»  super  eo  habeatur 
primumnumerum  foliis  connumeravi,  adjectas  vero 
quatuor  tantummodo  litteras,quatuor  columnis  fo- 
liorum  deputavi  :  ita  ut  si  versale  fuerit,  remissa 
quasrat  in  prima  medietate  columnae ;  si  vero  com- 
muHls  minorve  littera  fuerit,  in  altera  medietate. 

c  Haec  exordio  pnesentis  operis,  ad  generalem 
ejus  notitiam  sufficit  preemisisse,  ad  cujus  comple- 
mentumme  promoveat  illa  qu»  omnium  est  artifezi 


67 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOBIENA  XXVI. 


sapientia  increata,  in  sseculum  saeculi   benedicta.  A  Vita  S.  PauU  Simplicis. 

Vita  S.  PauU, 
Vita  S.  Pelagiad. 
Vita  B.    Marix    JEgy- 

ptiacx. 
Vita  5.  Marinw  virginis. 
Vita  S.  Euphrosynx. 
Vita  S.  Frontinii  abbatis. 


Amen.  » 

Quse  hic  praefationis  auctor  de  tabula  sua  dicit, 
intelligi  non  possunt,  nisi  ipsa  editio  inspiciatur.  A 
qua  tabula  video  omnes  posteriores  editiones,  quse 
tamen  eumdem  libri  ordinem  habent,  variare. 
Hoc  igitur  servat  iiic  editor  in  tabula  sua : 
Primo  post  rem,  quaeordine  alphabetrco  in  tabula 
exprimitur,  designat  litteris  numeralibus  folii  nu- 
merum. 

Secundo  utitur  quatuor  litteris  migoribus,  seu 
capitalibus  (quas  in  praefatione  versale  vocat,  an 
quod  initium  versus  iis  soleat  scribi  ?J  A,  B,  C,  D, 
[lxii]  et  quatuor  minoribus  a,  b,  c,  d.  Haspost  folii 


68 

Vita  B,  Abrah^  eremitx, 
Vita  B.  Pachomii  abbatis. 
De  Christiano  monacho. 
Vita  S.  Joannis  Eleemo^ 
synarii. 
Vita  S.  Eugenim  virginis. 
Vita  S.  Basilii  episcopi. 
Vita  S»  Patris  Ephrxm. 
Vtta  S.  Simeonis  eremitx^  qui  in  columna  stetit. 

Atque  ita  finis  imponitur  primae  parti. 

[LxiTiJSecunda  parsincipitaregistrosecundi  libri 
sanctorum  Patrum,  quod  aliis  omnibus  editionibus 
hoc  quidem  loco  deest,  excepta  Veneta  anni  1508. 
In  Lugdunensi  1536   ponitur  registrum  hoc  initio 


numerum  in  tabula  afligit  pro  ratione  quatuor  co-  g  totius  libri  post  indicem  generalem  ;  in  Complu- 


lumnarum,  quibus  quodque  folium  constat.  Et  qui- 
dem  priori  medietati  cujusque  columnee  serviunt 
majores  litterse,  ita  ut  A  serviat  priori  medietati 
primse  columnae,  B  secundae,  C  tertiae,  D  quartae. 
Posteriori  autem  medietati  cujusque  columnae  ser- 
viuntminoreslitterae  a,  b,  c,  d,  paritenore,  ut  jam 
dictum  est  de  majoribus. 

Haec  dicenda  fuerunt,  tum  ne  quis  causaretur 
minus  me  accurate  primam  variationem  expressisse; 
tum  quia  posteriores  hujus  generis  editiones,  vel 
praefationem  hanc  omittunc.uteditionesincerti  loci 
annol483et  1485,  quaein  tabula  non  utuntur  qua- 
tuorillis  majusculis  et  minusculis  litteris,  sed  post 
foliorum  numerum  totius  alphabeti  litterasaffigunt 


tensi  anno  1596,  in  fine  totius  libri  post  indicem 
generalem.  Inde  sequitur  Prologus  :  Veremun^ 
dum  quis  dubitet,  etc  Mox :  Incipiunt  adhorta- 
tiones  sanctorum  Patrum,  p^^ofectionesque  mona- 
chorum,  cxteri  quoque  subsequentes  libelli  ;  quos 
deGrxco  in  Latinum  transtulit sanctus  Hieronymus 
cardinalis  presbyter.  lilditio  Lugdunensis  habet  pro- 
fessiones  loco  profectiones.  Inde  sequitur  §  primus  : 
QuidamsanctorumPatrum  seniorum,interrogantibus 
se  monachis  de  causa  abstinentix, etc.  Etsubsequun- 
turusque  ad  ducentos  et  septem  paragraphi.  Inde 
subjiciuntur  varii  libelli,  numero  viginti,  qui  in 
prima  editione  vocantur  novem  decim  partes,  ubi 
deest  unus,  qui  hic  decimus  sextus  est  De  posniten^ 


quas  et  in  tcxtu  exprimunt;  vel  praefationem  certe  ^  tia;  sed  prima  editio  eum  mixtum  habet  cum  libello 


decurtant,  ut  editio  Veneta  anni  1 508  et  Lugdu- 
nensisanni  1536:  quae  verbailla,  adjectas  vero,  etc, 
usque  ad,  haec  exordio,  etc,  omittunt,  tabulamque 
suam  dirigunt  per  folia  tantum,  sine  ullis  additis 
litteris,  quod  postea  servarunt  caeterae  editiones. 

Constat  autem  haec  editio,  ut  jam  dictum,  qua- 
tuorpartibus. 

Prima  parshabetinitium  :  Incipit  prologus  sancti 
Hieronymi,  Cardinalis  presbyteri^  in  libros  Vitas 
Patrum  sanctorum  /Egyptiorum^etiam  eorumquiin 
Scythia,  Thebaida,  atque  Mesopotamia  morati  sunt; 
non  solum  quas  oculis  vidit^  maximoque  labore  con' 
spexit^  verumet  quamplura  a  fide  dignis  relata  con- 
scripsit  notabili  diligentia.  Denique  aliorum  etiam 


'  septimo,  qui  est  De  patientia^  ut  et  hic  decimus 
sextus  in  Parisiensi  editione  inscnbitur.Post  subdi- 
tur :  Incipiunt  septem  capitula^  qux  misit  abbas 
Moyses  abbati  Pimenio,  et  quicustodierit  ea.  liberabi- 
tur  a  pana^  etc,  ut  in  prima  editione ;  sed  post 
septimum  sequuntur  hic  triginta  duo  variorum  Pa- 
trum  dicta,  finiunturque  in  hoc  paragrapho  seu 
numero  qui  incipit :  Erat  quidam  in  canobio  jam 
senex  probaiissimus  monachus.  Finit :  Qui  protegit 
omnes  in  sinceriiate  et  veritate  sibi  servientes. 

Tertia  pars  hoc  habet  principium :  Incipit  tertia 
pars  libri  Vitas  Patrum^  videlicet  de  regula  vel  con- 
versatione  jEgyptiorum  monachorum^  et  eorum  qui 
degunt  apud  Palosstinam  vel  Mesopotamiam.  Prolo- 


auihenticorum  libellos  fideliter  e  Grxco  in  Latinum  i^g^s  •    Frequenter  ac  sxpius  a  me,  fratres,  ftagitatis. 


transtulit  ;  et  ab  aliis  translata  pro  sui  perfe- 
ctione  huicoperi  in^eruiMndesequitur :  Benedictus 
DeuSf  etc  Mox :  Primum  igiturtanquam  vere  funda- 
mentum,  etc,  ut  supra  in  prima  editione,  eodem- 
que  modo  finitur. 

Sed  haec  editio  in  prima  parta.  haec  praeterea 
habet : 
Vita  S.  Pauliprimiere"    Vita  S.  Eufraxixvirginis, 

mitx. 
Vita  S.  Antonii. 


VitaS.Hilarionis. 
Vita  Malchi  captivi. 


Vita   servi   Dei,    Maomii 

Romani. 
Vita  S.  Posthumii. 
Vita  S.  Onuphrii  eremita. 


Capitulum  primum :  Antehoc ^nenniu m.Constathaec 
pars  capitulis  55,  quorum  ultimum  est  :  Quodam 
autem  tempore  quidam  duo  philosophi,  audientes 
famam  beati  Antonii^  etc 

Quarta  pars  hoc  modo  inchoatur :  Incipit  prologus 
sanctiPaschasii^  ad  exhortationemsanctorumPatrum 
tam  Grxcorum  quam  Mgyptiorum.lxaixxxm  prologi : 
Domino  venerabili  Patri^  Martino  presbytero^  et  ab- 
&a/t  .Inde  titulus  initii  textus  :  Incipit  liber  exhorta- 
tionum,etprimo  contra  gastrimargiam^ad  evitandum 
gulx  desiderium.  Textus  initium :  jjwtdam  frater, 
quemadmodum  in  cella  propria  degere  deberet.  Con- 
statautem  tota heec  pars  titulis  xL\i,quorum  ultimus 


69 


PROLEGOMENON  XX. 


70 


estZ)emedtto/ton{fru5a/tac/u>r6torum.Indesubnecti-Aanno  1548  qui  priori  proximus,  hac  inscriptione- 


tar  opusculum  De  laude  et  effectu  mrtulum, 

Hanc  editionem,  sive  hujus  editionis  ordinem, 
post  ad  verbum  prope  expressere  omnes  sequentes 
(quas  supra  proiegomeno  17  exhibui)  Coloniensi 
excepta,  de  qua  mox. 

[l3UUi]  Et  quidem  omnes  editiones  Lugdunenses 
praeferuntepistolamdedicatoriam  Celsi  HugonisDis- 
suti,inutroque  jure  doctoris,  Cabilonensis  canonici, 
qua  reverendissimo  in  ChristoPatri  et  domino  D.  Joan- 
nide  Ponpeto  jurium  celeberrimodoctori,Cabilonen- 
sique  episcopo,  ac  abbatialis  monasterii  Sancti  Petri 
prope  muros  Cabilonenses  commendatario,  admini- 
stratorique  perpetuo  operae  suae  pretium  exponit  in 
Yolumine  hoc  edolando:  c  Tantis,  inquit,  erat  men- 


Vitx  sanctorum  Patrum,  veteris  catfiolicx  atque 
apostolictd  Ecclesix  dicta^  gestaque  insignia  et  admi^ 
randa  excellentium[L7i\]  aliquotDei  amicorum  utriuS" 
que  sexus  complectentes^  auctore  divo  Uieronymo 
partim,  partimque  aliisatque  aliis  quos  versa  pagella 
nosse  poteris.  Accepta  et  approbata  abEcclesia  catho^ 
lica  ante  annos  plus  mille  quinquaginta, 

Atquehuic  editioni  novam  epistolamdedicatoriam 
praemisit,  quam  exaravit  Augustse  xii  Kal.  Feb., 
anno  1548,  ad  reverendissimum  in  Christo  Patrem 
ac  dominum  D.  Henricum,  abbatem  insignis coeno- 
biiordinisdiviBenedictiin  Wiblinghen  Constantien- 
sis  dioecesis,  in  qua  operse  suse  praestitae  hanc  ratio- 
nem  reddit : 


dis  refertum,  in  hoc  ut  antiqui  vix  libri  vestigia "     «  Vitas  Patrum  modo  a  plus  mille  erroribus  qui 


comperiat  quispiam.  Pro  enim  dictionibus  ,  aliae 
etiam  divers»  positae  dictiones,  sensum  divi  Hiero- 
njmi  pervertebant.  Nec  deerant  pro  aliis  syllabae, 
proque  veris  diversa  seu  impressorum  incuria  cor- 
rectorumve  inertia  praetermissa  elementa  vim  di- 
ctionis  ac  sensum  permutantia.  Hoc  tandem  sed  ut 
prius  quam  vetustissimo  adhibito  exemplari.  tantis 
extersum  mendis.  »  Cujus  conatum  lectori  conside- 
random  relinquo. 

PROLEGOMENON  XX. 
De  tertia  editione  Latina,   qux  ab  utraque  priore 

variat. 
Tertia  editio,  varians  est  Coloniensis  anno  1547 
qoae  primo  prodiit  hoc  titulo  :  Prototypon  veteris 


passim  intercurrebant,  ad  vetustissimapariterac  di- 
versa  exemplaria  repurgavimus.  Nam  multa  sunt 
restaurata,  pleraque  adjecta,  nonnulla  adempta, 
omnia  denique  adeo  adamussim  examinata,  ut  non 
modo  renovatus,  sed  pene  renatus  tantus  thesaurus 
(haud  sine  gravi  tamen  labore)  ab  omnibus  piis  me- 
rito  excipipossit.  Addidirous  praeterea  novum  quem- 
dam  ordinem  ac  novum  indicem  qui  semper  dura- 
bit.  Nullis  sane  laboribus  pepercimus,  quo  istud  tam 
insigne  opus  prodire  posset  emunctius  ac  tersius 
quam  hactenus.  » 

Equidem  an  editio  haec  secunda  Coloniensis  plane 
novasit,  anverotitulus  tantum  mutatus,  quodPro- 
totypi  nomenminus  notum  esset,  aflQrmare  non  pos- 


Eeclesim^  continens  Vitas,  gesta,  dictaque  sanctorum^  B\im.  Certe  secundae  editionis  folia  et  typi  cum  prio- 


Dei  amicorum  utriusquesexus,  auctore  seu  rhapsodo 
sancto  Hieronymo  partim^  partim  aliis  aique  aliis, 
CoUmuB  per  Gasparem  Gennepxum. 

Adomavit  hanc  editionera  frater  Theodoricus  Lo- 
her  a  Stratis,  Carthusiae  aulae  Mariae  in  Buxia  prior 
ac  provincialis  visitator,  eamque  dedicavlt  reveren- 
dissimo  et  iiinstrissimo  principi  Othoni  S.  R.  E. 
cardinali,  episcopo  Augustano,  quem  in  epistola  sua 
dedicatoria,  quam  Ratisponae  anno  1546  scripsit,  de 
sua  in  hoc  libro  recensendo  opera  edocet. 

c  Vitas  Patrum  ego  ex  antiquis  et  fide  dignis 
exemplaribus  manuscriptis  oclo  aut  decem  simul 
collatis,  non  exiguo  labore  utcunque  recognovi,  et 


ris  editionis  foliis  ac  typis  plane  quadrant :  omissa 
tantum  hic  estparaphrasis  Cassiani  et  Climaci,  quae 
priori  editioni  in  calce  adjunctaerat,  et  eorumloco 
substituta  est  Vita  Barlaam  et  Josaphat. 

Quidquid  sit,  non  dubito  multum  laboris  insum- 
ptum  a  viro  optimo  in  veteribus  exemplaribus  casti- 
gandis. 

Constat  autem  haec  editio  libris  quinque,  uti  et 
prima  editio ;  sed  ordine  multum  immutato,  et  qui- 
busdam  ex  secunda  editione,  et  aliunde  additis. 

Primus  liber  constat  tribus  partibus,  quarum  pri- 
ma  est  de  sanctis  viris ;  secunda  de  sanctis  mulieri- 
bus  :  quae  utraque  pars  permixta  et  confiata  est  ex 


eiintegritatirestituissemeputo.quavelHieronymo,  «.libro  primo  Ruffini  (qui  estordine  secundus  in  no- 
Athanasio,  Leontio,  Amphilogio,  Anthero,  Nice-  stra  editione)  et  aliis  Vitis  quae  in  secunda  editione 
phoro,  Evagrio,  Petronio,  Eutropio,  Heraclide,  ct 
id  genus  aliis  sanctis  Patribus  scriptum  non  ambi- 
gitor. 

c  Deinde  in  certum  ordinem  quoad  fieri  potuit, 
joxta  Beriem  et  rationem  temporum  digessi,  ut 
kctor  statim  cognoscat  quo  quisque  Patrum  tempore 
per  gratiara  Dei  in  hoc  illuxerit  mundo,  aut  potius 
qiio  tempore  gratia  Dei  luxerit  in  illorum  singulis. 
Non  solom  autem  de  viris,  sed  etiam  de  claris  et 
nnctis  mulieribos,  narrationis  hujus  seriem  in- 
stitoi.  > 

Secundo  vero  haac  eadem  editio  eodem  loco,  et 
Mjgnd  eamdem  typographum,  iibdem  typis  prodiit 


post  librum  primum  Ruffini  subnectuntur ;  quibus 
praeterea  interserit  Vitam  Epicteti  et  Astionis,  Fa- 
biolae,  et  Marcellae.  Tertia  pars  continet  excerpta 
ex  Severo  Sulpicio,  ct  Joanne  Cassiano. 

Secunduslibercontinet  sanctorum  Patrum  Vitas, 
verba,  doctrinas,  et  exhortationes,  qui  est  liber  ter- 
tius  Ruflini  in  nostra  editione. 

Tertius  liber  esc  Palladii,  isque  ex  antiqua  ver- 
sione,  uti  eam  habet  prima  editio. 

Quartus  liber  est,  quem  Pelagius  S.  R.  E.  diaco- 
nus,  et  Joannes  ejusdem  subdiaconus  e  Graeco  ver- 
teimt. 

[lxvi]  Quintus  liber  est  breviorum  sententiamm, 


71 


IN  VITAS  PATRUM  mOLBGOllENA  XXVI. 


72 


uti  et  qtthitus  cstin  prima  editione.Eldemadiungi-A     Ne  quem  taraen  titulus  Iklleret,  non  soli  Hiero- 

...  -^        ,        ..       ..  _i.^        'j.    trix_ X ^        : : : J   ^.i.  ^i::»  „»«::»     M«^Mn«M   w^^w^l^^ 


tur  liber  Paschasii  abbatis  ;  inde  Vita  sanctorum 
Barlaam  eremitse,  ac  Josaphat. 

PROLEGOMENON  XXI. 

De  quarta  hac  editione  Latina^  qux  cum  trihusprx- 
ixderUibus  editionibus  partim  consentit,  partim 
dissentit. 

Post  omnes  editiones  jam  enumeratas  (quae  etsi 
typorum  varietate  ad  xnt  vel  xx  inspexerim,  ad  tria 
tamen  genera,  ut  supra  monui,  referri  possunQsuo- 
cedit  nunc  quarta  hsec  editio,  quae  et  libris  aliquot 
auctior,  et  auctorum  stylo  ad  manuscripta  exempla- 
ria  reformato  correctior  prodit.  Constat  autem  de- 
cem  potissimum  libris. 

Primus  libervarias  continetPatrumVitas,tamvi- 
rorumquam  mulierum,  quiasceticamexcoIuere,sa- 
tis  fuse  ab  auctoribus  conscriptas  Virorum  quidem 

XVI. 


5.  Pauli  primi  eremiUe. 
S.  Antonii  abbatis. 


5.  Simeonis  Styiiix. 

S.     Joannis    Eleemosy' 

narii. 

SS.  Epieteti  presbyteri  et 


S.  Hilarionis  monachi. 

S.  Malchi,  captivi  monO'     Astionis  monachi. 

chi. 
5.  Onuphrii  eremitx. 


S.  Pachomit  abbatis  Ta- 

bmnen, 
S.  Abraham  eremii». 


S.  Basiliin  Cxsarex  Cap-     rum. 

padoci»  archiepiscopi.  S.  Frontonii  abbatis, 
S.    Ephrxm  Syri^  diac.  SS.  Barlaam  et  Josaphat. 

Edessx. 
S.  Eugenix  virginis  ac  S.  Pelagix  meretricis.  - 

martyris. 
S.  Euphrasix  virginis.   S,   Marix  A^gyptiacx  me- 

retricis. 
S.  Euphrosynx  virginis.  S.  Marinx  virginis. 
S.  Marix  meretricis,  ;ie- 

ptis  Abrahx  eremitx.    B.  Fabiolx, 

S.  Paulx  Romanx  vidux. 
S.  Thaisis  meretricis.       5.  Marcellx  vidux. 

Potuissent  plures  Vitae  utriusque  sexus  addi,  qui 


nymo  inscripsi,  sed  et  aliis  variis,  quorum  nomina 
singulae  sibi  Vit«  praeferunt,  quarumquidem  aucto- 
res  indagare  potuimus.  Anonymae  Vitae  eo  loco  sint, 
quo  eas  olim  Patres  esse  censuerunt,  qui  et  eas  leg^ 
runt,  et  ex  iis  virtutum  exempla  expresserunt,  licet 
inter  receptas  in  Ecclesia  lectiones  referri  vetue- 
rint. 

Secundus  liber  continet  Patrum  Vitas  breviori 
stylo  comprehensas,  qui  Ruffinum  Aquileiensem 
presbyterum  agnoscit  auctorem,  vel  interpretem ;  et 
xxxm  capitibus  absolvitur. 

Tertius  liber  comprehendit  non  tam  Vitas  quam 
Verba  seniorum  eodem  Ruf&no  auctore,  vel  inter- 
prete.  Constat  autem  paragraphis  seu  numerisccxx. 

Quartus  liber  ex  Severo  Sulpicio  et  Joanne  Cas- 
siano  conflatus  et  concinnatus,  illius  quidem  Dialo- 
gis,  hujus  vero  Institutionibus  et  CoIIationibus,  va- 
ria  continet  Patrum  exempla  et  monita;  constatque 
capitibus  lv. 

Quintusliberauctore  Graeco  quidem  incerto,certo 
tamen  interprete  Pelagio  S.  R.  E.  diacono,  Verba 
seniorum  complectitur,  libellis  xviii  comprehensa.: 
quorum  primus  est  De  Profeciu  Patrum;  constatque 
paragraphis  seu  numeris  xvni;  secundus  De  Quiete^ 
numerorum  xvi ;  tertius  De  Compunctione^  numero- 
rum  XXVII ;  qvL&Tiixs  De  Continentia^  numerorum  lxx  ; 
quintus  De  Fornicatione,  numerorum  xli  ;  sextus 
De  eo  quod  monachus  nihil  debeat  possidere^  numero- 
que  millium  monacho'  q  rum  xxii;  septimus  DePatientia  seu  Fortitudine^  nu- 

merorum  xlvii;  octavus  De  eo  quod  nihil  per  osten-' 
sionem  fieridebeat^  numerorum  xxiv  ;  nonus  De  eo 
qiiod  non  oporteat  judicare  quemquam^  numerorum 
III  ;  decimus  De  Discretione^  numerorum*cxv  ;  un- 
decimus  De  eo  quod  oporteat  sobrie  vivere^  numero- 
rum  Liv;  duodecimus  De  eo  quod  sine  iniermissione 
ei  sobrie  debet  orari.  numerorum  xv;decimustertius 
De  eo  quod  oporteat  hospitalem  esse^  et  misericordem 
in  hilaritate^  numerorum  xv;  decimus  quartus  De 
Obedientia^  numerorum  xix;  decimus  quintus  De 
humiliiate^  numerorum  lxxxix;  [lxviii]  decimus 
sextus  De  Patientia^  numerorum  xix;  decimus 
septimus  De  Charitate^  numerorum  xxv;  decimus 
octavus  De  Prxvidentia  sive  Contemplatione,  nume- 


S.  MacariiRomanij  servi 
Dei,  qui  invenius  est 
juxia  Paradisum. 

B.Posihumii,  Patrisquin^ 


in  eodem  vivendi  instituto  se  exercuit ;  sed  et  liber  Drorum  xx. 


excrevisset  nimium,  et  extra  propositum  meum 
abiissem,  quo  suscepi  vulgatas  Patrum  Vitas,  quae 
multorum  olim  manibus  fuere  circomlatae,  recen- 
sere  et  nitori  suo  pristino  restituere. 

Librum  hunc  primum  divo  Hieronymo  presb^rtero 
potissimum  inscripsi,tumquodHieronymus  potiores 
in  eo  partes  ageret,  qui  [lxvii]  unus  plures  tum  vi- 
rorum  tum  mulierum  Vitas  conscripsit,  quam  uUus 
alius ;  tum  ut  quam  minime  ab  inveterata,  quae  mul- 
torum  etiam  veterum  animos  occupavit,  opimone  re- 
cederem,  qua  divus  Hieronymus  Vitarum  Patrum 
auctor  creditus  fuit.  Dedi  igitur  hoc  libro  primo 
quidquid  f ere  Hieronymus  in  eo  genere  prestitit. 


Sextus  liber  auctore  Graeco  quoque  incerto,  certo 
tamen  interprete  Joanne  S.  R.  E.  subdiacono, 
etiam  Verba  seniorum  exsequitur  libellis  iv:  quorum 
primus  est  DePrxvideniiasiveConUmplatione,  est- 
que  pars  ultimi  libelli  praecedentis.  Gonstat  autem 
numeris  xvii;  secundus  De  sanciis  senioribus  ,  qui 
signa  faciebani^  numeris  xvii ;  tertius  De  conversor 
iione  opiima  diversorum  sanciorum,  numeris  xviii; 
quartus  Septem  capitula  verborum^  qux  misii  abbas 
Moyses  abbaii  Pcemenio;  et  qui  cusiodierii  ea,  libe- 
rabitur  a  pana,  constatque  numerisxxxvii. 

Septimus  Iiberauctorem  habet  Grsecumincertum, 
certum  interpretem  Latinum  Paschasium  S.  R.  E. 


73 


PROLEGOMENON  XXII. 


74 


diaconum.  Continet  autem  verba  seniorum  in  locosAtutes,  quasi  pretiosos  lapidcs,  passim  proponens, 

communes  digesta,  absolviturque  capitibus  xliv.        utilitatem  suam  toto  in  corpore  lectoris  oculis  pro- 

Atque  qua;  hactcnus  enumeravimus,  prioribus    batur  offerrc.  Decem  quippo  et  novem  divisus  in  par- 


editionibus  varie  dispersa  pro  cujusque  concinnato- 
ris  captu  prodicre,  qua;  vulgato  Vitarum  Patrum 
libro  fuere  comprehensa.  Nunc  sequentia  prseterea 
accedunt. 

Octavus  liber  certum  auctorem  agnoscit  Graicum, 
Paliadium  Helenopoleos  episcopum,  certum  quoque 
Latinum  interpretem  Gentianum  Hervetum.  Conti- 
net  autem  breves  Patrum  Vitas,  et  quarumdam  fe- 
minanim  ascetriarum,  in  Lausi  pra^positi  gratiamin 
unum  volumcn  congestas,  unde  Lausiacae  Historiae 
nomen  obtinuit.  Absolvitur  capitibus  cli. 

Nonus  liber  Dei  amantium  historiam  virorum  pa- 


tes,  distinctaslicetvideatur  habere  virtutes,  attamen 
dum  occasione  uniusplerumque  virtutescaeteraepro- 
miscue  commendantur,  collisis  inter  se  unionibus, 
hoc  est,  collatis  ad  invicem  virtutibus,  gemmarum 
spiritualium  immortalis  claritas  sese  reverberans, 
mutuati  luminis  detrimenta  non  novit.  > 

Tertio,  totum  librum  quintum,  qui  continet  De 
cwlesti  jEgypiiomin  Patrum  conversatione  breviores 
sentcntias,  Quanquam  hae  sententiae  in  secunda  edi- 
tione  per  varios  libros  sparsae,habeantur,  ut  ex  iis 
nihil  in  ea  desideretur  prater  solam  praefationera, 
quam  hic  repracsento : 


riter  ac  mulierumcomplcctitur,  quaePhilotheus,  seuB     «  Licet  ab  exordio  conscriptionis  nostrae  voluntas 


Theophiles  dicitur,  certo  auctore  Graeco,  Theodoreto 
Cyri  episcopo  ,  certo  quoque  Latino  interprete 
Gentiano  Herveto  ;  constatque  c«pitibus  xxx. 

Decimus  liber  auctorem  Graicum  habet  Joannem 
Moschum,  interpretem  Latinum  Ambrosium  Camal- 
dulonsem,  et  nomen  obtinuit  Prati  spiritualis,  quod 
variissanctorumfloribusniteat.Comprehenditautem 
capita  omnino  ccxix. 

Post  decem  hos  de  Vitis  Patrum  et  verbis  senio- 
nim  iibros  accedit  Appcndix,  quae  quia  eadem  pene 
omnia  continet  prioribus  libris  comprehensa,  idco 
eam  in  calcem  libri  rejeci,  et  minore  charactere  ex- 
primi  curavi.  Placuit  autem  hanc  appendicem  subne- 
ctere,  quod  non  ingratam  rem  me  antiquariis  factu- 


nobis  fuerit,  omnia  qua;  de  conversatione  sancto- 
rum  Patnim  scire  potuimus,  quatuor  libris  compr«- 
hendere ;  postmodum  tamen  considerantes  singula, 
quintum  superaddimus,  ne  forte  legentibus  aut  li- 
brorum  quantitas,  aut  sententiarum  displiceret  con- 
tinuata  numerositas.  Cum  enim  in  toto  voluminis 
hujus  corpore  brevium  sententiarum  tanta  sitcopia, 
ut  eas  prolixae  sententiae  addccimare  vix  possint ; 
habito  nobiscum  rationis  judicio,  arbitrati  sumus 
hoc  modo  laborcm  nostrura  lectoris  atque  audi- 
toris  gratiae  commendandum.  Siquidem  [lxx]  et 
breves  et  longae  sententiae  per  quatuor  anteriores 
libros  mistim  relevandi  causa  fastidii  ponerentur, 
collecta  vero  sententiolarum  j^Iuriraa  parteinunum 


nim  existimarera,  si  veteres  Palladii  interpretes  C  ^^^^^""^'  ^^^^  minutia;  quaedam,  et  gemmarum 


producerem,  ut  et  textus  varietas  vel  conformitas 
appareret,  et  styli  quoque  antiquitasrepracsentare- 
tur.  Continentur  autem  appendice  haec  sequentia  : 
[lxix]  Heraclidis  Paradisus,  incerto  sed  veteri  intcr- 
prete  capitibus  Lvui ;  Palladii  Lausiaca,  incerto  sed 
veteri  interprete,  capitibus  xx  ;  iEg}^ptiorum  Pa- 
trum  sententiae,  auctore  Graeco  incerto,  interprete 
Martino  Dumiensi  episcopo.  Constant  numcris  cxix. 

PROLEGOMENON  XXII. 

Quid  quceque  editio  peculiare  ct  diversum 
ab  aliis  habeat  ? 

Ut  res  haecclareob  oculos  ponatur,  statui  quam- 


fragmi)ia  in  massam  aliquam  conflarentur.  Senten- 
tiolas  autem  dicimus,  quantum  ad  nuraerum  dictio- 
num.  Caeterum  quaedam  inveniuntur  in  eis  quanto 
verbis  breviores,  tanto  sensibus  fortiores :  adeo  ut 
si  quis  eas  profusius  exponere  quaerat,  totus  sibi 
adesse  necessario  debeat.  Sane  nobis  aliter  dispo- 
nentibus,  a  Doraino  factura  csse  crediraus  ut  -^Egyp- 
tiorum  Patrum  coelestis  conversatio  legalium  libro- 
rum  numero  signai^etur,  quos  ipse  Dominus  de  po- 
testate  iEgypti,  id  est  tenebfarum,  eripuit,  et  in 
cordibus  eorum  Evangelicae  legis  decreta  Spiritus 
sancti  stylo  conscripsit.  Horum  ergo  intuentes  exi- 
tum  conversationis,  fidem,  propositum  iraitemur  et 


que  editionem  inter  se  comparare.  Et  ne  confusio  D  studium,  ut  socii  passionura  effecti,  consortes  efii- 
detur,  per  paragraphos  coraparationes  distinguam.     ciamur  et  pncmii.  » 


§  I.  Comparatio  primx  et  secundx  editionis. 

Prima  editio  quinque  constans  libris  haec  habet 
peculiaria  et  diversa  a  secunda  editione  : 

Primo,  totum  librum  tertium,  seu  Palladii  Lau- 
siacam,  incerto  sed  veteri  interprete. 

Sccundo,  in  libro  quarto  habet  praefationem,  quae 
secundae  editioni  deest.  Ne  quis  eam  desideret,  ecce 
hic  habe  :  t  Cum  omnis  praefatio  textum  oppoi-tune 
pneveniens,  aut  sequentis  materia;  praedicit  qualita- 
tem,  aut  defensatum  sui  comraendet  auctorcra ;  tura 
vero  praesentis  libri  seriem  proprio  contingit  hac  de 
caosa  prologo  indigere,  quia  speciales  quasdam  vir- 

Patrol.  LXXIII. 


In  nullo  manuscripto  eara  praefationem  inveni, 
uti  nec  breviores  sententias,  quibus  ea  praefatio  prae- 
mittitur ;  quare  existimo  a  prirao  concinnatore  Vi- 
tarura  Patrum,  quisquis  ille  sit,  eas  sententias  ex 
reliquis  libris  excerptas,  quod  ipsa  praefatio  lo- 
quitur. 

Secuuda  editio  quatuor  constans  partibus,  haec 
propria  habet,  quae  in  priraa  desiderantur  :  prirao, 
Vitas  illasinpriraaparte  quas  prolegomeno  19norai- 
natiradedi,  excepta  Vita  Marinae,  seuMarini,  quam 
prima  editio  habet  in  fme  quinti  libri ;  secundo,  to- 
tam  tcrtiam  partcm,  quam  ex  Severo  et  Cassiano 
excerptara  esse  docui  in  hac  quarta  nostia  editione ; 

3 


75 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


76 


tertio,  totam  quartam  partem,  id  cst,  librum  Pas-  A 
chasii,  et  opusculum  Dclaudc et  e/fecti!  virtutinn. 

§  II.  Comparatio  prima  et  tcrtiec  editionis. 

Priraa  editio  nihil  peculiare  continet,  quod  non 
et  in  tertia  reperiatur. 

Tertia  vero  editio  haec  n  prima  diversa  habet  in 
piimolibro,  quae  tribus  constat  partibus.  Peculiaria 
habet  in  prima  et  secunda  parte  : 

Primo,  omnes  Yitas  illas  quas  ct  secunda  editio 
habet  post  Vitas  a  Kufrmo  conscriptas  :  quibus  aiidlt 
Vitam  Epicteti et  Astionis ;  necnon  /Je  m ulierc  Ver- 
ccllemi  icpties  icta^  auctore  divo  Hieronymo  et  in 
flne  quinti  libri,  Vitam  liariaum  et  Josaphat.  Pecu- 
liarem  etiam  habet  totam  tertiam  purtem  quue  con- 
tinet  excerpta  ex  Severo  et  Cussiano. 


Secundo,  in  quinto  libro  peculiarem  habet  libruni 
Paschasii. 

I  III.  Comparatio  primas  ei  quartxeditionis. 

[Lxxi]  Prima  editio  nihil  habet,  quod  non  in  quarta 
hac  noBtra  repeHas,  excepta  prcefatione  quam  libfb 
saO  quarto  (qui  apud  nos  quintus  est)  preeflgit,  quam 
jam  paulo  ante  hic  expressi.  Excepto  item  libro  v 
primee  editionis,  qui  brevioribus  constat  sententiis. 
Eft  tamen  sententlee  omnes  aliis  libris  quartae  edi- 
tionis  intermistsB  occurrunt. 

Quarta  editio  hsecdistincta  aprima  habct,  l<>  to- 
tum  primum  librum,  qui  variis  Vitissanctorumcon- 
statf  excepta  Vita  sancta:  Marinae,  quee  in  prima 
^ditione  in  calce  libri  v  reperitur ;  2°  totum  librum 


YITA  CIIRISTIANI   MONAGBI. 

c  Quidam  Cenomanensis,  nomine  Ghristianas, 
juvenis  conversus  ingressus  est  eremitorium  quod- 
dam  in  archiepiscopatu  Tuix)nensi,  [lxxii]  quod 
dicitur  Castinetum  :  ubi  cum  foiliter  tentaretur  a 
carno  sua,  aflligebat  se  in  quadragesima  jejunans  et 
abstinens  se  ab  omni  potu  pricter  unum  diem  in 
septimana.  In  hieme  stabat  vestitus  in  aqua  frigida 
usque  ad  collum,  disciplinam  sibi  dabat  usquequo 
virgai  diruraperentur.  Qui  cura  quadara  die  hoc  fa- 
ceret,  et  se  cecidisset  usque  ad  sanguinera,  audivit 
vocem  a  parte  Occidentis  dicentem  :  Nihil  prodest 
tibi  quod  facis,  iste  Deus  quem  inclamas,  non  dabit 
tibi  quod  petis  ;  sed  convertere  ad  me,  et  auxiiiabor 
g  tibi.  Quod  ille  audiens  intellcxit  vocem  esse  inimici. 
Et  cum  orasset  Deum  ut  auxiliaretur  sibi  contra 
tentationes,  proposuit  aggredi  peregrinationcm  ad 
diversos  sanctos,  ut  ita  finiret  vitam  suam  peregri- 
nando.  Et  cum  diu  hoc  cogitasset,  accepto  baculo 
egressus  est  nudis  pedibus.  Et  cum  venisset  ante 
quamdara  ecclesiara,  flexis  genibus  rogavit  Deum 
ut  daret  ci  bonum  consilium.  Vix  ab  oratione  sur- 
rexerat,  ct  ecce  sensit  fetorem  magnum.  per  quod 
intellexit  diabolum  astantem,  qui  ei  suggerebat  re- 
linquere  habitura  religionis  et  locura  suura.  Et  gra- 
tias  agcns  Domino  de  tali  signo,  rcversus  est  ad 
fj^atres  suos.  llic  aliquando  in  festo  sancti  Stephani 
dormiebatad  matutinas.  Etcumlegercturillalectio, 
ubi  legitur  :  Et  lapidaverunt  Stephanum,  experge- 


^^^        i^o  i.  r^      '  n  L         **.  factus  ud  hoc  vcrbum,  reprehendit  se  de  soranolen- 

qaartum,  qui  et  Scvero  et  Cassiano  conflatus  cst :  r  .      ,.  „        .,  .       .      .    ^       .      ,   i 

Qo  wn^vt  UK^ ^^,\^..r^    ;«*....of«  xy..nUn.\^  .      ^m,  dicens:  Vae  mihi,  quia  sicdormioad  obsequmm 


3»  totum  librum  septimura,  interprete  Paschasio  ; 
4*  totam  librum  octavum,  seu  Palladii  Lausiacam ; 
5«»  totum  librum  nonum,  seu  Theodoreti  Philo- 
theum  {  G*»  totum  librum  decimum,  seu  Joannis  Mo- 
schi  Pratum  spirituale  ;  7"  ex  appendice  Heraclidis 
Paradisumf  et  iEgyptiorum  Patrum  sententias,  in- 
terpretd  Martino  Dumiensi. 

%  IV.  Comparntio  secunds  et  tcrlix  cditionis. 

S^cunda  editio  in  fine  habet  opusculum  Dc  laude  et 
effectu  tirtutum,  quod  deest  tertiuB  editioni. 

Tertia  editio  haec  particularia  continet,  quaeinse- 
cunda  desiderantur  ;  primo,  Vitara  Epicteti  et  As- 
tionis,  et  Vitam  Barlaam  et  Josaphat,  et  Vitas  Fa- 
biolae  et  Marcellae.  Item  epistolas  sancti  Antonii,  et 


Dei.  Iste  sanctus  nondormiebatquando  lapidabatur, 
et  pro  persecutoribus  orabat;  et  ego  miser  debueram 
rogare  istum  sanctum  martyrera  ut  oret  pro  me. 
Et  post  hoc  ccepit  intentissimc  vigiiare,  ct  rogare 
sanctum  Stephanum  ut  oraret  pro  se.  In  crastino 
cum  esset  in  refectorio,  antequam  aliquid  gustaret, 
venit  vox  ad  eum,  dicens :  Tu  intendis  ad  terrenas 
escas,  etnon  cogitas  de  glorioso  protomartyre  qui 
orat  pro  te.  Tunc  aperti  sunt  oculi  ejus,  et  levans 
oculos  in  coelum,  vidit  martyrem  orantem  pro  se, 
sicut  vox  ei  dixerat.  Quod  cum  dixisset,  statimsur- 
rexit  ct  petiit  locum  secretum  ih  quo  oraret,  et 
dixit :  Sancte  Stephane,  quas  tibi  gratias  agam  de 
tanto  beneficio  tuo  ?  Kihil  habeo  proprium  quod  tibi 


epistolam  Macarii,  et  Miraculum  aliquod  sancti  An-D  Jera  ;  sed  taraen  hoc  do  tibi  quod  araodo  proamore 
tonu  e  Germanico  in  Latinum  translatum,  necnon  ^^j  ^q^  i^ju^r  lineis,  sed  laneis  tantum,  quod  et 
De  mulierc  Vercellcnsiseptics  icta,  auctore  divoHie-  f^^it.  Hic  cum  postea  moneret  cwteros  ut  in  bono 
ronimo ;  secUrtdo,  totum  tcrtium  librum,  quai  est  proposito  pei-sisterent,  narrabat,  dicens  :  «  Eram 
Lausiaca  PaUadl  ex  veteri  interpretatione ;  tertio,     aliquando  in  Castineto  jacens  in  lecto  pleno  paleis 


partem  libri  quinti,  eam  vid«Ucet,  in  qua  continen- 
taf  breviorcs  sententi^. 

§  V.  Comparatio  sccundw  et  quartx  editionis, 
Secunda  editio  nihil  singuiare  habet,  quod  non  in 
qUarta  rcperiatur.  Omisi  tantum  ex  prima  partc  Vi- 
tam  sancti  Clu^istiani  Cenomanensis,  quae  nihil  ad 
Vitas  Patrum  ^figytiorum  et  Orientalium  facit,  et 
nescio  quomodo  inter  has  Vitas  irrepsciit.  Ne  quis 
tamen  eam  desideret,  eccistam  : 


in  solario  quodam,  et  cum  vellem  repausare,  sen- 
tiebam  nescio  quid  quod  se  movebat  sub  renibus 
meis.  Dixi  quoque  hoc  magistro  meo,  sed  illa  motio 
non  quievit.  Quadam  autem  die  inspirante  mihi 
Domino,  coepi  evertere  paleam  lecti  mei ;  et  eversa 
paioa  cum  nil  invenirem,  levavi  unum  de  asseribus 
solarii,  sub  quo  inveni  unum  pedulem,  etin  eodem 
magnam  massam  denariorum.  Quos  cum  invcnis- 
sem,  relictis  iilis  cucurri  ad  magi&tnim  nostrum,  et 


77 


PROLEGOMENON  XXllI. 


78 


confcssus  sum  quid  invenissem.  Ille  jussit  mihi  utAtio  sex  libris.  Libriplanomisccllisunt,insertisetiam 


refcrrem  illos  ad  se.  Quod  cum  fecissem,  omnes 
fratres  jussit  congregari ;  qiii  omnes  cxcommuni- 
caverunt  illum  qui  hoc  fccerat.  Quod  cum  audisset 
carpentarius  quidam,  dixit  [lxxiii]  sc  hoc  fecisse  ; 
et  petivit  vcniam,  humiliter  correctionem  promit- 
tens.  Magister  autem  indulsit  ei,  ct  injunxit  ei 
pwnitentiam.  Sed  dcnarios  male  acquisitos  retinere 
noluit,  imo  divisit  eos  pauperibus  et  egentibus.  » 
Quae  desumpta  sunt  ex  Speculo  Ilistoriali  Vincentii, 
lib.  XXIX.  cap.  11,  qui  ea  citat  ex  Hclinando.  Idem. 
cap.  12,  tradit  (|uoraodo  Christianus  iste  transierit 
ad  ordinem  Cistertiensem.  Vixit  autem  circa  an- 
nura  1100. 

Continet  prjeterea  secunda  editio  in  calce  libri  epi- 


quibusdam  Vitis,  quae  in  nulla  editione  LatinaVita- 
rum  Patrum  comparent.  Primus  liber  auctorem  prae- 
fert  sanctum  Hieronymum.  Sed  pleraque  suntalio- 
rum  auctorum,  raaxime  Ruffini,  ex  secundo  hic  li- 
bro.  Secundus  liber  Eradium  monachum  agndscit, 
Est  paradisus  Heraclidis,  cujus  nomen  in  Eradium 
depravatum  fuissc  cxistimo.  Tertius  liber  tribuitur 
Joanni  monacho  Jerosolymitano.  Quartus  liber 
ascribitur  Leontio  Neapoleos  Cypri  episcopo.  Est 
Vita  Joannis  Eleemosynaiiij  ab  r>o  conscripta,  cUi 
aliic  nliquot  adduntur  Quintus  libcr  inscribitur 
Thcophilo,  Sergio  et  Elchino.  Est  Vita  Macarii  Ro- 
raani  iis  auctoribus,  cui  et  alia  quaedam  subnectun- 
tur.  Sextus  liber  auctorem  habet  Joannem  Evira- 


stolam  Macarii,  etopusculum/^g  laudc  cte/fectu  r/r-g  tum.  Est  Pratum  spiritualc  Joannis  Moschi. 


tutum.  Quae  quia  didactica sunti  necpropriead  Vitas 
vel  verba  seijiorum  spectant,  rectius  reservantur  al- 
teri  asceticorum  tomo»  qui  omnia  Patrum  ascetica 
et  didactica  scripta  comprehendat. 

Quarta  editio  haec  distincta  a  secunda  habct :  Pri- 
mo,  in  primo  libro,  Vitam  sancti  Ephi-aim  distinctam 
ab  hactcnus  vulgata;  etVitam  Epitecti  etAstionis,  et 
Vitam  Barlaam  et  Josaphat ;  secundo,  totum  librum 
octavum,  seu  Palladii  Lausiacam;  tertio,  totum  li- 
brum  nonum,  seu  Theodoreti  Philotheum  ;  quarto, 
totum  librum  decimum,  seu  Joan.  Mosctii  Pratum 
spirituale  ;  quinto,  totam  appendicem. 

§  VI.  Comparatio  iertix  et  quartx  ediiionis. 

Tertia  editio  nihil  pcculiare  diversum  a  quarta  ha- 


Rursus  Italica  haec  editio  iterata  fuit  in-quarto 
cum  figuris,  novointerprete  JoanneMarioVerdizotto, 
Venetiis,  ex  typographia  do  i  Guerra,  1589. 

Gallica  editio  in-folio,  cum  figuris,  interprete  ano- 
nymo,  Parisiis,  anno  1494,  apud  Joannem  du  Pr^. 
Expressa  est  cx  secundaeditioneLatina.  Quare  quid- 
quid  dixi  prolegomeno  19  continere  secundam  edi- 
tionem  Latinam,  etiam  haec  Gallica  continet.  tJnde 
facile  est  ex  prolegomcno  22,  ubi  Latinas  editiones 
inter  se  et  cum  hac  quarta  comparavi,  dispicere  qui 
ha3c  Gallica  cum  nostra  quarta  Latina  conveniat. 

Alia  editio  Gallica  in  parvo  folio  seu  magno 
quarto  cum  figuris,  Parisiis,  sine  indicio  anni  vel 
typographi.  Plane  cum  pnecedente  convenit,  etfors 


bctbraeterVitamChristianiCenomanensis,  quamjam -,  ^^^^r^^,f^.  *    ^  ,,.      . 

dbd  hihil  hocfacere ;  et  De  mulicre  scpties  ,da,  au-  ^     ^^'*  ^*^'?  ^^"'«^  'n-iuarto,  cum  f.gur.s,  inter- 


ctore  divo  Hieronymo,  quse  etiam  huc  non  spectat ; 
et  sententias  breviores,  quas  etiam  dixi  sparsim  in 
aliis  quartffi  editionis  libris  occurrere  ;  el  epistolas 
sancti  Antonii,  otepistolam  Macarii,  quasreservantur 
alteri  Asceseos  didacticae  tomo.  Habet  preeterea  mi-^ 
raculum  aliquod  sancti  Antonii  ex  Germanico  inLa- 
tinum  translntum,  quod  nescio  unde  promptum  sit, 
nec  qua  fide. 

Quai*ta  editio  haecdistintta  a  tertia  habet :  Primo, 
in  primo  libro  Vitatn  sancti  Ephreem,  distinctam  ab 
ea  quae  hactenus  in  aliis  editionibus  f\iit ;  secundo^ 
totum  librum  octavum)  seu  Palladii  Lausiacam,  aii- 


prete  recentiore  anonymo,  Parisiis,  apud  Guilielmum 
Chaudiere^  anno  1605.  Expressa  est  haec  ex  tertia 
editione  Latina,  continetque  tantum  quatuorlibros, 
omisso  toto  quinto  libro,  et  Paschasio,  qui  postqUar- 
tum  additur  in  Latino  textu. 

Alia  Gallica  editio  in  octavo,  interprete  M.  Jacoho 
Gaultier^  Parisiis,  apud  Guilielmum  de  la  Nouc,  an- 
no  1606.  Continet  primum  (lxxv)  et  secundufti  U- 
brum  juxta  exemplar  sccundac  editionis  Latinse. 

Flandrica  oditio  in-folio  parvo,  sine  indicio  loci, 
per  Pctrum  van  Os,  annol490.  Constat  tribus  parti- 
bus  varie  dispositis  et  mistis.  Continettantumex  no- 


.- ^ „_  K«iw»«*  *««^«  «^;*;«  «^  •.«^««♦i  „«.,ui/>r.«     stro  libro  primo,  Vitam  Pauli,  sancti  Hilanonis,  Mal- 

ctioretnquamhalyeattertiaeaitio, exrecentiversione^  *.    ^       ,     .    *,     i  .       ^-         .    ^^.    ,. 

rio«f;-«;  u^.ii.  *n.fi«  wnm  HKr.,»«  «nnnm  ...n^^cbi,  OMuphni,  Abrah»  eremitae,  Simeonis  Styhtae, 

Thaisis  meretricis,  Marinae.  Librum  secundum.  In 


Geatiimi  Herveti ;  tertio,  totum  librum  nonum,  seu 
Theodoreti  Philotheum ;  quarto,  totum  iibrum  deci- 
nram,  seu  Joaiti«  Moschi  Pratum  spirituale;  quinto, 
ex  appendice,  Paradisum  Heraclidis,  et  iEgyptorum 
PtirtLm  BenttntiaS)  interprete  Martino  Dumiensi 
episeopo* 

Aocediint  prsterea  qUse  omnibus  aliis  editionibus 
desant,  prolegomena,  praeiudia^  notationes,  onoma- 
slicon,  et  varii  variarum  renim  indices, 

PROLEGOMENON  XXlII. 
De  variis  editionibus  vulgata  variaque  lingua. 

[Lxxrv]  lialica  editio  in-folio,  Venetiis,  anno  1476, 
apud  Antoniam  BarthoIomeei.Constat  autem  hsec  edi- 


tertia  parte  continet  varia  exempla  et  dicta  ex  variis 
libris  exccrpta.  Ilaiceditio  etsi  nullum  loci  indicium 
praeferat,  existimo  tamen  SwoUa)  impressum,  quod 
librum  viderim  Flandricum  de  bono  universali,  seu 
Ubrum  Apum,  impressum  Swollae,  anno  1488|  apud 
Petrum  van  Os,  qui  et  hujus  libri  de  Vitis  Patrum 
Flandrice  typograpbus  est.  Utriqu  e  libro  idem  in- 
signe  afligebatur. 

Alia  editio  Flandrica  in-folio  parvo,  Delphis  apud 
Henricum  Eckert  van  Homberch,  anno  1498.  Con- 
stat  tribus  partibus,  uti  prior  editio. 

Alia  editio  Flandrica  in-folio  parvo,  Leydae  apud 


79 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


80 


Joannem  Seversoen,  anno  1511.  Sequitur  prioresA     Ms.  sancti  Floriani,  in-folio,  membrana,  vetustis- 


editiones. 

Germanica  editio  in-folio  cum  figuris.  Convenit 
fere  cum  Flandrica  editione. 

Anglicana  cditio  in-folio  cura  figuris,  interprete 
GuilielmoCaptonWestmonasteriensi,Westmonaste- 
riiapudWiinkiindcWorde,  anno  1 495,  juxta  exem- 
plar  Gallicum  impressum  Lugduni  anno  1486.  Eam 
editionem  Lugiunensem  Gallicam  non  vidi,  sed  ex 
Anglicani  Codicisordine video  eamdem  essecum  aliis 
editionibus  Latinis  Lugdunensibus.  Quare  editio  An- 


simus,  ante  annos  prope  dccg  scriptus.  Ita  enim  in 
fine  habet :  Uicliber  fuit  inchoatusinHwiia^  in  exer- 
citu,  anno/>07nmi  819,  i\Non,Juniictj}erfinitusapud 
Sanctum  Florianum  ii  Id,  Scptembr,  incha.  xv  ma.  An 
ultimum  hoc  est  indict.  xv?  Rectius  divinaveris,  in 
hcbdomada  xxma^  id  est,  quinta  decinia.  Atque  ita 
Aventinus  loco  mox  citando  olim  legit,  cum  litterae 
nondum  itaevanuissent.  Continet  ex  libroprimo,  Vi- 
tam  Pauli,  Antonii,  Hilarionis  et  Malchi.  Librum  se- 
cundum.  Ex  libro  quinto  nonnulla  hoc  titulo  :  Inci^ 


glicana  comprehendit  omnia quaedixi supra prolego-  piunt  adhortationes  sanctorum  Patrum^  perfectiones 
meno  19  comprehendere  secundam  editionem.Unde  monachorum,  quas  dc  Grxco  in  Latinum  transtuHt 
ex  prolegomeno22,  ubieditionesomnesLatinascum  beatus  Hieronymus.  Librum  septimum.  Ex  appen- 
hac  quarta  nostra  contuli,  facile  est  videre  quomodo  dice,  -^gj^piorum  Patrum  sententias,  hoc  titulo  : 
haec  Anglicana  editio  cum  hac  nostraconveniat.  Na-  ^  Interrogationcs  vel  responsiones  jEgypiorum  Patrum, 
ctus  sum  hunc  Codicem  ex  Carthusia  Mechliniensi,     guas  de  Grxco  [lxxvi]  in  Latinum  transtulit  Marti- 


admodum  R  D.  priore  promptissime  suppeditante. 

PROLEGOMENON  XXIV. 
De  manuscriptis  libris,  quibus  ad  quartam  Ixanc 
editionem  adornandam  sum  usus. 
Prima  mihicura  fuit,  ne  quid  temere  in  textu  mu- 
tarem  :  nihil  magnopere  ingenio,  niliil  blandientibus 
in  speciem  conjccturis  dedi,  Primum  mihi  a  manu- 
scriptis  substdium  fuit,etiam  e  Germanicaevocatis, 
unde  mihi  quinque  exemplaria  [Lxxvi]submisitR.  P. 
Jacobus  Gretzerusnostcr.  Secundum  a  vetustissimis 
editionibus.  Tertium  rarissime  tamen,  a  conjpctura, 
non  remota  tamen  ea,  sed  propinqua.  Cum  autem 
decem  libros  demus  Vitarum  Patrum,  quorum  tres 


nus  cpiscopus  in  monastcrio  Domcnse, 

Nota  hic  libri  hujus  meminisse  Aventinum,lib.  iv 
AnnaliumBoiorum,  ubi  agit  de  Ludovico  Pio  impc- 
ratore  qui  curavit  ex  Dalmatia,  quam  invaserat,  pro- 
fligari  Lindewitum  Slavum.  «  Hoc,  inquit,  belloscri- 
ptus  est  Codex,  qui  ex  membranis  compactus,  mon- 
stratur  in  monachorum  monasterio,  quod  a  patria 
mea  decem  millia  passuum  Occidentem  versus  hie- 
malem,  in  ripa  Ilmi  conditum  cxstat.  Sunt  in  illo 
libro  descriptae  Vitae  divorum  a  Paschasio  e  Graeca 
linguainRomanamtranslataD.  ItemHilarion  diviHie- 
ronymi,  adeoantiquislitteris,  ut  mihi  repuei^ascen- 
dum,  et   ad  prima  elementa  redeundum  fiierit.  » 


posteriores  nunc  primum  accedunt  ex  interpreta-  C  Hactenus  ille.  Hundius,  in  Metropoli  sua  Salisbu- 


tione  recentiorum  qui  vixere  Patrum  memoria,  non 
est  quod  omnium  librorum  manuscripta  exemplaria 
exspectes.  Eoium  igitur  tantum  librorum  manu- 
scripta  exspecta  exemplaria  qui  jam  olim  translati 
fuere,  quales  sept<^m  priores,  quiquc  hactenus  titulo 
Vitarum  Patrum  impressi  sunt. 

Manuscriptorum  quibus  usus  sum,  ecciste  catalo- 
gus,  quemdo  juxta  vetustatemcharacteris,  quantum 
quidem  mihi  coUigere  licuit,  vel  ex  anno  ascripto, 
vel  ex  charactere.  Sciunt  antiquarii  aliquod  sacculi 
indicium  a  characteris  genere  sumi.  Cito  autem  eos 
referendo  ad  editionem  hanc  quaitam. 

Ms.  Vedastinus,  e  celeberrimo  sancti  Vedasti  mo- 
nasterio  membranaceus  in-folio,  vetustissima  manu, 


riensi,  scribit,  eum  librum  olim  fuisse  in  monasterio 
Munichmunstcriensi  in  Bavaria  ad  Danubium  infra 
Vohburg ;  sed  anno  1 580  se  eum  ibi  non  reperisse ; 
existimare  autem  translatum  esse  Monachium  ad 
Bibliothecam  ducalem  cum  quibusdam  aliis  libris. 
Ita  Hundius.  Irrepsit  error  in  Chronicon  ordinis 
Benedict.  ab  admodum  reverendissimo  D.  Auberto 
Miraeo  concinnatum,  cum  liber  ille  scriptus  dicitur 
anno  918;  omnino819  oportuit. 

Ms.  Ingolstadiensis,  collegii  nostri  in-folio,  mem- 
brana,  valde  vetustus.  Continet  librum  secundum, 
tertium,  quartum. 

&ls.  Amandinus  e  celeberrimo  sancti  Amandi  cce- 
nobio,  a  vetusta  manu,  qui  Heraclidis  Pai^isum 


quippecharacteribuscapitalibusconscriptus.Descri-Dcontinebat,  sed   mutilum,  ad  cujus  tamen  fidem 
ptus  hic  erat  rogatu  abbatis  Nomedii,  qui  eum  basi-     paucula  in  appendice  recognovi. 


licae  sanctiMedardi  obtulerat.  Unde  Suessione,  ubi 
insignis  sancti  Medardi  basilica,  librum  hunc  profe- 
ctum  auguror.  Titulus  autem  libri  hic  erat :  Liber 
sermonum  vel  adhortationis  Patrum  ad  profe^tum 
monachorum.  Liber  autem  hic  ms.  tantum  continet 
ex  libro  nostro  quiuto  libellos  xv,  et  finitin  numero 
26  libelli  xv.  Quare  non  habet  integre  quae  vertit 
Pelagius.  Finis  totius  libri  erat :  Explicit  liher  quod 
vocatur  Vitas  Patrum  ad  profe<^tum  monachorum 
sivc  imitatorcs  corum.  Vix  dubium  mihi,  ante  annos 
Dcco  librum  hunc  conscriptum.  Ex  Nomedii  aetate 
res  certior  statui  poterit. 


Ms.  Audomarensis  ex  ecclesia  coUegiata  sancti 
Audomari,  vetustus,  et  maxime  perfectus  qui  ma- 
ximo  mihi  ad  hanc  recognitionem  adjumento  fuit, 
tum  quod  plures  libros  contineret,  tum  quod  egre- 
gie  scriptus  esset.  Continebat  autem  ex  libro  primo : 
Vitam  sancti  Antonii  per  sanctum  Athanasium, 
interprete  Evagrio :  Vitam  sancti  Hilarionis  au- 
ctore  sancto  Hieronymo ;  Vitam  Malchi  monachi 
captivi  per  eumde.m ;  Vitam  Abrahae  eremitae  per 
beatum  Ephraem  ;  Vitam  bcati  Frontonii ;  Vitam 
Marinae  puellae ;  librum  secundum,  hoc  initio  :  /n- 
cipit  prxfatio  Ruffini  dc  Vita  monachorum.  Bcnedi- 


81 


PROLEGOMENON  XXTV. 


82 


ctus,  etc. ;  librum  tertium,  |)er  paragraphos  seu  nu-  Anuni.  24,  qui  eidem  Posthumiano  tribuitur.  Librum 


merosccvii ;  librum  quartum,  exceptis  primis  xiv  ca- 
pitibus,  quaB  ex  Severo  Sulpicio  sunt  excerpta,  ea 
enim  deerant;  librum  quintura,  cujus  titulus  est  : 
Incipiuni  adhortatio^Rssanctorum  Palrum.perfectio- 
nesque  monachorum^  quas  de  Grxco  in  Laiinum  tran- 
stulit  Hieronijmus  preshyter.  Manifestoerrore.Nam 
idem  liber  [lxxviii]  manuscriptus  in  fme  libelH  xviir, 
qui  in  hoc  quinto  libro  ultimus  est,  haec  habot :  Huc- 
usque  de  Grceco  in  Laiinum  transiulit  Pelagius  dia- 
conus  Ecclesi/e  Romanx^  ei  abhinc  deorsum  Joannes 
subdiaconus.  Librum  sextum,  interprete  Joanne  S. 
R.  E.  subdiacono. 

Ms.  Aflligcmiensis  ex  insigni  abbatia  sancti  Petri 
apud  Alostrum  in-folio,  membrana,  bonae  notaR.  Con- 


quartum,  qui  Joanni  Cassiand  assignatur.  Librum 
quintum.  Titulus  autem  hic  est :  Incipiunt  capiiula 
librisancti  Hieronymi  de  Vita  et  aciibus  SS,  Paii^um 
eremitarumy  translatus  ab  eo  de  Grxco  stylo  in  Lati- 
num.  In  medio  vero  libelli  xvi  (qui  vere  xviii  est, 
sed  duo  libelli  xiii,  de  Hospitalitate,  et  xiv,  de  Obe- 
dientia  in  hoc  Ms.  sunt  omissi)  habetur  :  Hucusque 
Hieronymusde  Grxco  in  Latinum  dicitur  transtulisse^ 
sivCyUi  plerique  autumant^  Pelagius  diaconus  Romanx 
Ecclcsix.  Inde  Joannes  subdiaconus^  quaiuor  disiin^ 
guens  libris  idem  opus.  Librum  sextum. 

Ms.  Laetiensis  minor,  in-quarto,  pergameno,  notae 
non  inferioris  a  prioce.  Qui  liber  olim  fuit  Sancti 
Michaclis  in  Sarto.  Continet  hic  liber  ex  libro  primo, 


tinet  ex  libro  primo  Vitas  sancti  Pauli,  Antonii,  Hi-  ^  Vitam  sancti  Pauli  primi  eremitae,  auctore  divo  Hie- 


iarionis,  Malchi,  Pachomii,  Abrahae,  Simeonis  Sty- 
lytae,  Frontonii,  Euphrosynae,  Mariae  neptis  Abrahae, 
Pelagia»,  Mari<e  iEgyptiacae,  Marinse,  librum  secun- 
dum,  quintum,  sextum^ 

Ms.  Gemblacensis,  ex  vetusta  abbatia  sancti  Petri, 
ordinis  sancti  Benedicti  in  oppido  Gemblacensi  apud 
Xamurcum,  in-quarto,  membranaceus,  charactere 
vetusto.  Continebat  tantum  ex  libro  primo  Vitas 
sancti  Pachomii,  sancti  Basilii,  Joannis  Eleemosy- 
narii,  Mariae  iEgyptiacae. 

Ms.  Crispiniensis,  ex  monasterio  ordinis  sancti 
Benedicti  apud  Valentianas,  in-folio,  membrana,  ve- 
tusta  manu.  Continebat  ex  libro  primo  Vitas  sancti 
Pauli,  sancti  Antonii,  sancti  Hilarionis,  Malchi,Joan- 


ronymo ;  Vitam  sancti  Hilarionis,  auctore  eodem ; 
Vitam  scuPcenitentiamThaidis,  seu  Thaisis ;  librum 
secundum,  tertium,  quartum.  Ms.  Bonae  Spei,  exab- 
batia  ejusdem  norainis,  ordinis  Praemonstratensis, 
apud  BinchiumHannoniaeoppidum,  in-quarto,forma 
oblonga,  pergameno,  charactere  bono  et  vetere. 
Continet  varia  tantum  fragmenta  ex  variis  hinc  inde 
libris  exerpta,  ex  libro  ii  et  iii  Ruffini,  item  ex  ali- 
quot  libellis  Pelagii  et  Joannis. 

Ms.  Moretianus,  in-folio,  pergameno,  non  valde 
quidem  vetustus,  sed  plurimacontinens,  quem  mihi 
D.  Moreti  filii  suppeditarunt.  Continebat  ex  libro 
primo  Vitas  Pauli ;  Antonii ;  Hilarionis ;  Malchi ;  Pa- 
chomii ;  Abrahae ;  Joannis  Eieemosynarii;  Frontonii, 


nis  Eleemosynarii,  Frontonis,  Paulae,   sanctae  Ma-  Q  quam  Hieronymo   ascribit :   Euphrosynae  ;    Mariae 


rinae ;  totum  librum  secundum;  totum  librum  quar- 
tum;  totum  librum  quintum;  totum  librum  sextum, 
Ms.  Aquicinctinus,'ex  ccenobio  ordinis  sancti  Be- 
nedicti  apud  Duacum,  in  membrana,  bonae  notae,  in- 
folio.  Exhibebat  hic  manuscriptus  ex  libro  primo 
Vitas  sancti  Pauli,  sancti  Antonii,  sancti  Hilarionis, 
MalcbifSancti  Joannis  Eleemosynani,6anctae  Euphro- 
sinae  virginis,  Manae  neptis  Abrahae,  Pelagiae  mere- 
tncis,  Mariae  iEgyptiacae,  Paulae.Exhibebatpraeterea 
librum  seamdum,  hoc  titulo  :  Incipiunt  actus  SS. 
Patrum  aPosthumiano  monacho  editiet  ad  Fidosum 
mtsji.Librum  tertium,qui  ibi  constat  paragraphis  seu 
nameriscxu.  Librum  quartum  hoc  initio  :  Incipit 
liber  Posthumiani  de  gestis  sanciorum  Pairum.  Vnde 


neptis  Abrahae ;  Thaisis  meretricis  ;  Pelagiae  mere- 
tricis  ;  Mariae  iEgyptiucae  ;  Marinae ;  Paulae.  Librum 
secundum,  quem  ascribit  Posthumiano  monacho,  et 
dicitur  ad  Phydosum  missus .  Librum  tertium,  qui 
etiam  Posthumiano  asciibitur,  et  ad  Pbydosum  mit- 
titur.Librumquartum,quem  tribuit  Joanni  Cassiano. 
Librum  quintum,  quem  de  Graeco  in  Latinum  ab 
Hieronymo  presbytero  [lxxx]  translatum  asserit.  In 
fme  tamen  libri  xviii,  ait,  sive  ut  plerique  auiumant^ 
transtulii  deGrxco  in  Lalinum  Pelagiusdiaconus  S, 
R.  E.  Librum  sextum,  quem  Joanni  S.  R.  E.  sub- 
diacono  ascribit.  Ex  appendice,  Heraclidis  Paradi- 
sum,  integrum ;  sed  eum  ascribit  Paschasio,  vel  Pal- 
ladio  diacono.  Ita  titulum  concipit:  Incipit  epistola 


occasio  nata  sit  Posthumiano  aliquos  libros  inscTi- D  Paschasii  sive  Paladii  diaconiad  Eugipp^um  presby- 


bendi.  Vide  dicta  supra,  prolegomeno  4,  §  9. 

Ms.  Laetiensis  major  ex  formatissimo  ad  regulam 
sancti  Benedicti  sub  patrocinio  sancti  Lamberti  mo- 
nasterio,  in-folio,  pergameno,  bonae  notae.  Continet 
aatem  ex  libro  primo  Vitas  sancti  Pauli  primi  ere- 
mitae ;  sancti  Antonii ;  sancti  Hilarionis ;  sancti  Mal- 
chi,  captivi  monachi ;  sancti  Simeonis  Stylitae ;  sancti 
Joannis  Eleemosynarii ;  [lxxix]  sancti  Frontonii, 
quam  Hieronymo  tribuit;  sanctae  Euphrosinae;  sanctae 
Pelagiae  meretricis  ;  sanctae  Mariae  iEgyptiacae ;  san- 
ctae  Marinae ;  sanctae  Paulae.  Librum  secundum,  qui 
a  Ms.  boc  Posthumiano  monacho  ascribitur,  et  dici- 
tar  ad  Phydosum  missus.  Ex  libro  tertio,  tantum 


terum  in  libro  qui  vocatur  Paradisus,  de  Miraculis 
sanctorum  Pairum  et  Yita  eorum,  Vide  prolegome- 
non  25. 

Ms.  sancti  Jacobi  fratris  Domini  in  Insula,  ubi  est 
abbatia  ordinis  sancti  Benedicti  Leodii,  in-folio,  per- 
gameno,  scriptus  anno  Domini  1312.  Continet  ex 
libro  primo  Vitas  sancti  Pauli  primi  eremitae,  et 
Malchi.  Librum  secundum,  quintum,  sextum. 

Ex  eadem  abbatia  habui  libellum  in-octavo,  char- 
taceum,  in  quo  erat  Vita  sancti  Onuphrii,  recenti 
manu.  Distinctus  hic  erat  stylus  a  vulgata  Onuphrii 
Vita,  vulgatum  taraen  stylum  retinui. 

Ms.  Camberonensis,  ex  abbatia  sanctae  Mariae  de 


83 


'IN  VTTAS  PATRUM  PROLEGOMENA  XXVI. 


84 


Camberone  oi-dinis  sancti  Bernardi  apud  Athum,  in 
membrana,  folio,  recentiore  manu.  Continebat  ex 
libro  primo  Vitas  sanctl  Pauli,sancti  Antonii,  sancti 
Hilarionis,  Malclii,  Joannis  Eleemosynarii,  Paulae. 
Librum  secundum  hoc  tilulo  ;  Incipiunt  actus  SS, 
Patruma  Posthumiano  m^naclio  editi^ et  ad  Pidosum 
missi,  Librum  tertlum.  Nulli  certo  auctori  hic  in- 
scrlbitur.  Librum  quartum,  qui  Posthumiano  tri- 
bultur. 

Ms.  Claroraarescanus,  ex  abbatia  sanctae  Mariae  de 
Claromaresco,  juxta  Audomarum,  ordinis  sancti 
Bernardi,  in-folio,  membrana,  charactere  bono,  sed 
non  valde  veteri .  Continebat  ex  libro  primo  Vitas 
Thaisis  meretricis,  Mariae  iEgj^ptiacae^MarincTopuellae. 
Librum  secundum,  nulli  auctori  inscriptum ;  librum 
tertium  etiam  anonymum ;  librum  quartum  similiter 
anonymum. 

Ms.  sanctae  MaHae  Bibrach  in  Germania,  in  mem- 
brana,  fblio,  charactere  utcumque  vetusto.  Contine- 
bat  ex  llbro  primo  Vitas  Pauli,  Antonii,  Hilarionis, 
Malchi,  Frontini,  Thalais  meretricis.  Totum  librum 
secundum,  totum  libnim  septimum  Paschasii.  Et 
quaedam  alia  mixta-ex  variis  hbris. 

Ms.  Rebdorflflensis  in-quarto,  pergameno,  chara- 
cterc  satis  recenti.  Continet  ex  libro  primo  Vitas 
[lxxxi]  Paull,  Hilarionis,  Malchi,  Slmeonis  Stylitae, 
Buphrosynae.  Libram  secundum,  quem  tribuitsancto 
Hieronymo;  librum  tertium  et  quartum. 

Ms.  sancti  Petri  in  Munster,  folio,  pergameno, 
recentiore  charactere.  Continet  tantum  excerpta 
quaedam  ex  Vitis  Patrum.  Ex  libro  primo  Vitas 
Pauli,  Antonli,  Uilarionis.  Quaedam  ex  libro  secundo 
et  septimo. 

Mss.  Insulenses  duo  membranacei  clarissimi  viri, 
mihique  amicissimi,  Tussani  Desbarbieux,  in-folio, 
non  valde  vetusti,  quorum  alter  continebat  :.Ex  libro 
primo  tantum  Vitam  Mariae  iGgyptiacie,  Mariae 
neptis  Abrahae,  Pelagiae  meretricis,  et  Thaisis  mere- 
tricis.  Ex  appendlce  solum  Heraclidis  Paradisum. 
Alter  vero,  ex  libro  primo  tantum  vitam  sanctae 
Marinae  virginis,  et  sanctae  Paulae  viduae.  Totum 
librum  quintum  Pelagii  S.  R.  E.  diaconi.  Totum 
librum  sextum  Joonnis  S.  R.  E  subdiaconi. 

Ms.  Sancti  Sepulcri  major,  ex  monasterio  Sancti 
Sepuiori^  quod  Cameraci  est,  ordinis  sancti  Bene- 
dicti,  in-folio,  ohartaceus,  recenti  manu.  Continet 
ex  libro  primo  Vitas  :  Malchi  monachi  captivi, 
auctore  dlvo  Hieronymo ;  sanctae  Euphro.sjniae, 
Thaidis  meretricis,  Mariae  iEgyptiacae,  Marinse  vir- 
ginis.  p^rum  secundum,  quem  tribuit  Palladio, 
ait(][ue  ab  Hieronymo  de  Graeco  in  Latinum  conver- 
sum.  Libruni  tertium,  librum  quartum.  Ex  libro 
quinto,  qui  octodecim  libeliis  constiit,  habet  tantum 
sine  ulla  libellorum  distinctione  numeros  cgxl.  Vo- 
canturque  Admonitiones  sanctorum  Patrum  de  di- 
verso  genere  virtutum^  quas  Pelagius  diaconus  Eccle- 
siw  Romana  dc  Gratco  in  Latinum  transtuHt. 

Ms.  Sancti  Sepulcri  minor,  in  membrana,  in- 
quarto,  manu  quoque  recenti.  Compiectitur  autem : 


Aex  lU)ro  primo,  Vita*  Malchi,  monachi  eaptivi ;  Fpon- 
tonii,  sanctjo  Marinae.  Librum  secundum,  quem  tri- 
buit  divo  Hieronymo.  Librum  quintum,  qui  inscri- 
bitur  :  Adhortationes  sanctorum  Patrum,  perfecUo- 
nesque  monachorxtm^  quas  dd-  Grseco  in  Latinum 
transtulit  beatus  Ilieronymus  presbyter.  Rectius  in 
finelibri  decimi  octavi :  Hucusque  de  Grxco  in  La^ 
tinnm  transtnlitPclagiusdiaconus  Ecclesix  Romank^ 
et  ahhi/ic  deinreps  Joannes  subdiaconus,  Libram 
sextura. 

Ms.  Carthusianorum  Nostrae  Dominae  de  Gratia 
prope  [lxxxii]  Bruxellas,  in-folio,  scriptus  in  mem- 
brana  anno  Christi  1460,  Kal.  Decerabris,  per  Fp. 
Petrura  Weins.  Continct  ex  prirao  libro  Vitas  Pauli 
prirai  eremitic,  auctore  divo  Hieronymo;  Antonii, 
Bauctore  Athanasio,  interprete  Evagrio  ;  sancti  Hila- 
rionis,  auctore  divo  Hieronymo  ;  Malchi  captivi 
monachi,  auctore  eodem ;  sancti  Pachomii,  Abrah« 
monachi  et  ereraitae,  Siraeonis  Stylitae,  Macarii  Ro- 
mani,  Frontonii,  sanctae  Euphrosyna)  virginis,  Tiial- 
sis  raeretricis,  Pelagiaeraeretricis,  MarieBiEgyptiacae, 
Marinae  virginis,  Paulre.  Llbrum  secundum.  Librum 
quintum.  Deorat  quiderasuo  ordina  libellus  decimus 
sextus  de  Pcenitentia,  sed  in  manuscripto  compre- 
hendebatur  sub  libello  septimo  qui  est  de  Patientia, 
quo  titulo  in  nonnullis  mauuscriptis  etiam  liber  xvi 
inscribitur.  Librura  scxtum.  Hic  autem  titulus  libro 
sexto  et  quinto  prcoflgebatur :  I)e  verbis  seniorum 
sanctorum  Patrum.  Quod  opus  de  Grxco  in  Latinum 
tramtulft  Pelagius  diaeonus  Ecelesix Bonmna^,  e.vtre' 
(]  mam  partem  Joannes  subdiaconus  transtulit. 

Ms.  Ruraemundanus,  ex  collegio  nostro  Rur»- 
mundae  in  pergameno,  in-folio,  a  recenti  manu  : 
constat  quinque  libris,  uti  prima  editio.  Ex  qua, 
quod  pauca  typographiae  infantia  imprimerentur 
exeraplaria,  videtur  exscriptus.  In  fme  has  praeterea 
Vitas  coraplectitur  :  Pauli  primi  eremitae,  saneti 
Antonii,  Hilarionis,  Malchi,  Pachoraii,  Abrahn, 
Frontonii,  Barlaam  et  Josaphat,  Thaidis  meretricts, 
Pelagia»  mcretricis.  Mariae  iEgyptiacae,  Paulae. 

Ms.  Sionius,  monasterii  religiosarum  de  Sion, 
ordinis  sancti  Augustini  Cortraci,  in-folio,  charta, 
charactere  rccentiore,  scriptus  anno  1469.  Convenit 
plane  cum  prima  editione,  ex  eaque  descriptum  noii 
dubito.  In  fine  has  Patrum  Vitas  addit:  sancti  An- 
Dtonii,  sancti  Pachomii,  Epicteti  et  Astionis. 

Atquc  haec  dicta  sint  de  manuscriptis  libris  qui 
intcgros  quosdam  libros  vel  raagnam  librorum  par- 
tera  ex  iis,  quos  daraus,  comprehenderunt ;  nara 
subinde  et  alia  manuscripta  citamus  quae  vel  unam ' 
Vitara  aliquara,  vel  simile  quid  huc  spectans  tantum 
habent,  uti  invenicsBertinianum  apud  Audomaropo- 
lira,  Laurentianura  apud  Leodium,  Brugense  socie- 
tatis  nostrae,  et  si  quae  alia. 

Pnctcr  haec  manuscripta  Latina,  nonnulla  quoque 
Graeca  nactussuin,  e  quibus  Latina  sunt  expressa; 
sod  pauca,  eaque  satisiraperfecta,  quae  subinde  ad 
lucera  citiita  invenies.  Nara  alia  quaedara  serius  ad 
manus  meas  pervcnere. 


85 


PROLEGOMENON  XXVI. 


86 


PROLEGOMENON  XXV. 

pe  qppcndiQd  cui  Vitas  Patrum, 

[Lxxxm]  Placuit  hanc  appendicem  reliquis  de  Pa- 
trum  Vita  libris  jungere,  tum  ob  vetustatem  inter- 
pretum,  tum  ut  luxsubinde  locis  dubiis  ex  interpre- 
tationis  varietate  affulgeat,  tum  etiam  quod  quaedam, 
etsi  paucula,  haec  appendix  contiiieat  quae  in  prio- 
ribus  non  sit  reperire. 

Continet  aqten^  haec  ?ippendix  tria  opuscula,  Ilera- 
cli^is  paradisum,  et  Palladii  Lausiacam,  ex  veteri 
utrumque  interpretatione,  de  quibus  vide  dicta  pro- 
legomeno  A,  §  3,  et  prolegomeno14. 

Quem  hic  damus  Paradisum  nomine  Heraclidis,  in 
manuscnpto  Moretiano  jnscribitur  :  Paschasii  sivc 


A  docti  Interpretatio  est,  nec  stylus  multum  abludit  a 
stylo  Vitoe  sancti  Scverini.  Ego  ob  hanc  epistojam 
hic  fortuito  praafixam,  non  ausus  fui  ei  interpre- 
tationem  asserere.  De  Paschasio  hocplur^videPro- 
legoraeno  14. 

[lxxxv]  Continet  prseterea  iE^ptiorum  Patrum 
sententias,  interprete  Martino  Dumiensi  epispopo, 
quas  ex  Codice  Bibliothecae  Tojetanae  excerptas^  ex 
Hispania  ad  me  transmisit  R.  P.  Christophorus  a 
Castro  Sacraruqi  Litterarum  in  Collegio  nostrp  Sal- 
manticensi  professor.  Quas  etiam  reperi  ir\  Codice 
pervetusto  s^cti  Floriani,  e  Gerniaiiia  milii  supper 
ditato. 

Martini  Dumiensis  episcopi  varii  meminereaucto- 
res:  Isidorus,  libro  do  lllustribus  Ecclesiae  Scripto- 


PaUadiidiaconiadEiigippiumprcsbylennn,  inlihro,  B^-i^^us,  cap.  n.  Sigebertus in simili  ScriptorMm  cata- 


qui  toca/ur  Paradisus  de  miraculis  sanctoriimPatnnn 
ei  vita  corum-  Cui  titulo  subjungitur  haep  epistola  • 

«  Doioino  suo  semperque  cbjirissimo  presbytero 
Pasoh^ius  diaconus. 

Frater  in  Christo  cb^rissirae,  dum  rios  pcritiaB 

tuse  fjicundia Sed  optatis  successibu^  e^te^us 

^pliatur  *. » 

[nxxiv]  Inde  sequebatur:  Prologus  primus  Pa- 
chasii,  sive  PaUadii  diaconi adLaasum  ^pisQopum,  Jn 
hoc  libro,  etc.  Inde:  Secundusproloyus  :  Multiqui' 
dem  muM\/s.  Inde  caput  primuw  Par^djsi:  Cumpri' 
mum  Alo;iFandriam. 

Simiiem  Codicem  ma.  cum  his  titulis  et  pmfatio- 
nibus  invenit  Veielii  in  Heduis,  apud  nobilissimum 


logo,  cap.  19  et  118.  Fuit  hic  abbas  et  episcopus^ 
qui  Dumiense  in  Gallaecia  monasterium  coustruj^it, 
postea  ejiiscopus  Bracc^rensis,  cujus  (it  hpi^orific^ 
mcntio  in  concilio  Toletano  decimo,  cap.  7  e^  cpn- 
cilio  Valentino ;  et  in  synodo  Braccarensi  prima,  aera 
598 ;  et  in  secunda,  aera  610,  quibus  prajfuit.  Cura- 
vit  ille  quid(im  nonnulla  ex  Graeco  verti  per  alios  j 
ita  enim  Sigebertus  supra,  cap.  108:  «  Martipus 
episcopus  transtulit  pcr  manus  Paschasii  diaconi  ip- 
terrogationes  et  rcsponsiones  plurimas  sanctorum 
iEgyptiorum  Patrum  jn  Dumieusi  c()enobio. »  Quae 
Paschasius  ejusjussutranstulit,  habes  libro  septinip. 
Fors  Idem  Paschasius  et  haec  ejus  rogatu  transtuU£. 
Quia  tamen  Martini  nomine  in  duobus  manuscriptis 


muua  U.YC1U.  ^  uxcxti  tu  x.ouu«,  «puu  uuuu.o^uuuui      jnveniuntur,  et  ipse  asserit  se  coUectionem  Orienta- 
eju8lociahbatemErardumRupefortium,amicissmius^jj^^  ^^^^^^^^  emendasse,  et  ad  Qrajcum  textum 

rursuscontulisse  (quai  h^betur  in  tomis  couciliorun^, 


mihi  Lueas  Holstanius,  uti  per  iittaras  me  monuit, 
^i  forte  u&ui  esset  ad  seoundam  hanc  Moretianam 
editionem  adornandam.  Parem  quoque  Codioem 
eodem  ordinedigestum  submisit  clarissimus  D .  Tus- 
sanus  Desbar(fi6Wf^  de  quo  monui  Prolegomeno  24. 

Rquidem  Paschasio  huic,  qui  Eugippii  tempore 
vixit,  liber  hic  velut  auctori  tribui  non  potest,  cum 
auctor  in  hoc  libro  interloquens  certo  vixerit  saaculo 
sancti  Hieronymi,  et  Patrum  magna  ex  parte,  quo- 
mm  Vitam  describit.  Quare  recte  additum  sive  Pal^ 
ladii;  vore  enim  Palladius,  vel  Heraclides,  vel 
quispiamalius  eorum  a^qualis,  hujus  Paradisi  auctor 
est. 

An  i^atur  Paschasius  hic  dicendus  estvetus  hujus 


post  concilium  I^ucense  ii),  potuit  ipse  e  Graeco 
et  hsectraustulisse.  Quareejus  uomine  inappencjic^ 
dedi. 

PROLEGOMENON  XXVI. 
Varia  monita  ad  leotorcm  hujus  editionis. 

Adverte  primo,  primam  mihi  curam  juisse  ^t 
textum  cujusque  auctoris  perquam  fidelissime  ex 
fide  veterumCocJiPUm  expriuierein»sprv^tis  phr^sibus 
etiam  minususitatis,necvalde  semperLatinis,  u^  §t 
illaB  seculum  auctoris  sui  proderent. 

Adverte  secundo,  orthogiaphiaB  eamservatamra- 


ParadLsi  interpres  ?  Nec  hoc  affirmare  habeo .  Certe  J)  tioncm,  quam  Typographus  optimam  judicavit.  Quo- 


nihil  talcinsinuat  haec  Paschasii  ad  Eugippium  missa 
epistola.  Imoepistolahaec  potius  prdefigenda  est  Vitae 
sancti  Severini  Noricorum  apostoli.  Etpridemanno 
1595  eam  Vitae  sancti  Severini  pracfixit  doctissimus 
scholiastes  Marcus  Velserus :  Epistola  autem  Eugip- 
pii,  cui  Paschasius  hic  respondet,  exstat  tomo  sexto 
Antiquarum  lectionum,  pagina  455  {Vide  Patrol. 
tohi.  LXII,  col.  1167).  Si  aliunde  probari  possit 
Pa.schasium  hunc  interpretem  esse  hujus  Paradisi, 
ei  posthac  inscribatur  ea  interpretatio.  Equidem  viri 

*  Hanc  epistolam  videsis  Patrol.  tora.  lxii,  col. 
39.  EoiT. 


rumdam  tamen  propriorum  nominum  diversas  sub- 
inde  orthographias  reperies,  sed  apud  diversos  in- 
terpretes,  ut  nunc  Scete^  nunc  Scithi,n\inc  Pccmenius, 
nunc  Pimcnius,  et  similiaaliquotalia.  Quae  plerum- 
que  sua  interprctibus  reliqui,  quod  singuli  forte 
diversimode  nomina  illa  in  Graeco  exemplari  scripta 
invenerint. 

Adverte  tertio,  ne  sajpius  quarumdam  difficulta- 
tum  et  verborum  [Lxxxvilrariorum  ratio  reddenda 
esset,  quodvariis  locis  eadem  occurrerent,  contentus 
brevi  in  notationibus  explicatione,  ad  Onomasticon 
porro  remisi,  in  quo  plenius  de  iis  agitur.In  quo  etiam 


87 


IN  VITAS  PATRUM  PROLEGOMENON  XXVI. 


88 


nonnuUa  repcrics,  quorum  nullum  in  notationibus  A  sextus,  septimus,  qui  Gnecisauctoribusincertiscir- 


datum  indicium. 

Advertc  quarto  mirandum  non  esse,  si  complu- 
scula  cadem  in  diversis  libns,  variato  tantum  stylo, 
reperias.  Evenit  hoc  quod  olim  diversi  eremum  obic- 
re,  et  Vitas  dictaque  Patrum  vel  coram  vel  ab  aliis 
excepere.  Quisque  quod  vidit  vel  audivit,  in  com- 
mentarium  retulit.  Accedit,  quod  quidam  aliorum 
scrinia  compilarunt,  et  praiterea  qusedam  ex  suis 
quoque  armariolis  adjunxere.  Dcdimus  igitur  omnia 
prout  apud  diversos  auctores  et  intcrpretes  inveni- 
mus,  ut  suus  cuique  constarct  labor  ,  et  plurium 
testificatione  plus  quoquc  Patrum  dictis  acccderet 
auctoritatis.  Vide  qua)  de  hac  convenientia  diximus 
prolegomeno  4,  §  3. 


cumferuntur,  certos  tamcn  habentinterpretes,  cum 
quintus  citandus  est,  cito  Pelagium;  cum  sextus, 
Joannem;  ciim  septimus,  Paschasium ;  quorumsin- 
guli  suorum  singulorum  librorum  suntinterpretes. 
Quia  Vero  Pelagiuset  Joanneslibrum  quisque  suum 
in  varios  libellos  [lxxxvii]  distinctum  habet,  dum 
eos  in  mai^ine  cito,  libellorum  simul  ordinem  cum 
dictorum  numeroin  margine  assigno. 

Adverte  octavo,  me  nunc  hoc  anno  1627  ,  cum 
prima  editio  Moretiana  anni  1615  distracta  esset, 
uti  et  LugdunensisGalliae,  rursusrogatu  D.Baltha- 
saris  Moreti  Vitas  Patrumrecensuisse ;  maxime  tex- 
tumoctavi  libriperPalladium,et  noni  per  Joannem 
Mosclmm,  qui  ante  Graice  non  prodierant.  Nunc 


Adverte  quinto :  sicubi  ea  auctorum  convenicntiaB  Gra^ca  eorum  editio  Parisiensis  varios  interpretum 


occurrat  in  margine  *  fere  notnvi  singulorum  loca, 
ut  se  mutuo  illustrarent.  Qualem  in  multis  reperies 
inter  libnim  secundum  Ruffmi,  Palladium  Herveti, 
Heraclidis  Paradisum,et  Palladium  exveteri  inter- 
pretatione.  RufBnum  et  Palladium  Herveti  inter  se 
commisi ;  Paradisum  Heraclidis  pcr  Palladium  Her- 
veti  illustravi  ;  Palladium  ex  veteri  interpretatione 
cum  Hcraclidis  Paradiso  comparavi.  Multa  quoque 
eadem  reperiesin  libro  iii  Ruffini,  Pelagio,  Joanne, 
Paschasio,  quorum  concordiam  in  margine  notatam 
invenies. 

Adverte  sexto :  utcompendio  convenientiam  illam 
citarem,  cum  novem  posteriores  libri,  in  quibus 
ejusdem  rei  repetita  narratio  maxime  occurrit,  vel 


errores  detexit,etmultistenebrosislocis  facem  pne- 
iuxit.  Notationes  quoque  subinde  auxi,  et  inprimis 
Onomasticon,  quod  id  multorum  votum  esset,  maxi- 
me  religiosorum,  quibus  non  suppetit  librorum  co- 
pia,  necusum  lexicographorumetcriticorumhabent, 
qui  rem  antiquariam  tractant.  Accessere  quoque 
trcs  novi  indices,  unus  sacrarum  Scripturarum,  al- 
ter  concionum,  ettertius  auctorum  in  notationibus 
adductorum ;  quos  reliquis  ante  datis  insertos  vel 
subsertos  invenies. 

Adverte  nono,  etsi  aliae  nonnullse  vitae  Eremita- 
rum  Orientalium  hinc  inde  typis  editae  sint,  et  plu- 
res  ex  Mss.  erui  possint,  quia  tamen  institutum  meum 
non  fuitomnium  eremitarum  Vitas  conquirere,  et  in 


auctorcmcertumhabeantvelinterpretem,  ubiauctorc  unumfascemcolligere,  sed  tantum  decantatissimum 


certus  est,  eum  citavi ;  ubi  de  eo  minus  constat,  in- 
terpretis  nomenmarginiapposui.  Verbigratia,  quae 
paria  ocumint  libris  secundo,  tertio,  qui  RufTinum 
agnoscunt  velauctorem  vel  interprctem ;  quarto,  qui 
excerpta  habet  ex  Severo  SulpicioetJoanne  Cassia- 
no ;  octavo,  qui  Palladium :  nono,  qui  Theodoretum ; 
decimo,  qui  JoannemMoschum  repraeseutant  aucto- 
res ;  tantum  in  margine  cito  auctorum  nomina  cum 
capitibus  vel  numeris,  prout  cujusque  liber  vel  per 
capita  vel  per  numeros  digestus  hic  reperitur.  Rur- 


Vitarum  Patrum  librum,  qui  ante  centum  annosto- 
ties  cusus  recususque  fuit,  recensere  et  illustrare  ; 
studio  abstinuiareliquis  indagandis.  Is  enim  labor 
novum  facile  tomum  extundere  posset.  Mihi  nunc 
satis  fuit  SS.  Patrum  insisterevestigiis,  qui  has  vi- 
tas  olim  et  legerunt  etcommendarunt. 

Ego  vero  te,  mi  lector,  non  unis  votis  rogatum  ve- 
iim  utDeum  mihituis  precibus  propitium  faceredi- 
gncris,  uti  ea  quae  his  libris  tractantur  vel  ex  parte 
aliqua  moribus  vitaque  exprimere  possim ;  ne  sim 


sus  vero  cum  in  margine  citandi  suntliber  quintus,  ypianevelut  aessonansetcymbalum  tinniens.  Ita  tibi 

Deus,  eremitarum  sufTragantibus  ineritis,  favorem 
*  Has  notas  intextum  interuncinosrevocavimus.     omnem  opemquc  aspiret.  Vive,  vale,meiapud  Deura 
Edit.  memor. 


VITiE 


PATRUM 


SIYE 


HISTORIiE  EREMITIG^. 

LIBRI  DECEM. 

Collationes  Patrum,  et  ioslitut^,  et  Yit»  eorum,  et  Regula  S.  N.  P.  Basilii, 
quid  aliud  sunt,  nisi  bene  viventium  et  obedientium  monacborum  exempla 
et  instrumenta  virtutum  ?  {S.  Benc/ictus,  Regula  twe  eap.  ult.) 

0  desertum  floribus  Christi  vernans  I  0  solitudo  in  qua  illi  nascuntur  lapides 
de  quibus  in  Apocalypsi  civitas  magni  regis  exstruitur  !  0  eremus  familia- 
rius  Deo  gaudens  1 

{HieronymuSy  epist,  1  ad  Heliodorum,  de  laude  eremj.) 


PILfXUDIA   AD   LIBRUM   PRHnill. 


SecXovi. 

S  Quia  divus  Hieronymus  hoc  libro  primo  saepe  interloquitur.  idemque,  arctioris  vitae  incensus  desi- 
derio,  eremitas  olim  invisit,  iiique  ererao  annos  aliquos  vixit;  placuit  hic  brcvi  synopsi,  viac  vitseque 
ejus  periodos,  qua  per.^giinationes  ejus  spcctant,  oculis  sujicere ;  ad  nonnullara  eorum  lucera,  quae  lec- 
tarus  es.  Quos  ex  illustrissimi  cardinalis  Baronii  laudatissimis  Annalibus  concinnavi,  ut  magno  duce  divi 
Hieronymi  consecteris  vestigia. 


DIVI  HIBRONYMI  PEREGRINATIO. 


Divi  Hieronymi  primordia  et  profectio  Gallicana.   A 

Anno  Christi  34i.  Baron.  tom.  III,  Adam,  372. 
—  Natus  est  Stridone,  oppido  in  Dalraatia,  honestis 
quidem  parentibus,  etsubstantiishaudinfimis,  quas 
postea  pro  aedificatione  monasterii  per  Paulinianum 
fratrem  distraxit  {Hier.  ep.  26)  ;  non  enimdeseipso 
sed  de  voluptuosis  clericis  atque  monachis,  ex  per- 
sona  tamen  sua  illa  ait  (Hier,  epist.  2)  :  c  Natus  in 
paupere  domo  et  in  tugurio  rusticano,  qui  vix  milio 
et  dbario  pane  rugientem  saturare  poteram  ventrem, 
nunc  similam  et  raella  fastidio,  i  ctc. 

Bonosum  habuit  coUactaneiun  (Hier.  epist.  41j,  et 
com  eodem  coaluit  in  liberalibus  disciplinis,  praedi- 
▼ite  adolescente  ;  apuero  enim  excolendusbonislit- 
teris  traditus  est  prseceptori ;  de  quo  ipse  (Hieron.  p 
Apolog.  advers.  Buffin.) :  «  Memini  rae  puerura  cur- 
sitasse  per  cellulas  servulorum,  diemferiatum  duxis- 
se  lusibus,  et  ad  Orbilium  saevientem,  de  aviae  sinu 
tractum  esse  captivum.  » 
Romamveniens  cum  eodem  ipsiusgentili  Bonoso 


Donatum  audivit :  ipsum  enim  suum  nominat  prae- 
ceptorem  {Hieron.^  in  Chron.  anno  W  Constantii)^ 
tum,  ut  ipse  tradit  (Hicr.^  lib.  i  cont.  Pelag,  etin 
Epist,  ad  Gal.  cap.  ii),  scholastico  more  lusit  in  con- 
troversiis  declamandis.  Ibi  adulta  setate  sacro  bap- 
tismo  initiatus  est  (Hier.^  epist,  57.)  :  quo  suscepto, 
paulo  solutiorem  vitam,  quam  gesserat,  continuo 
emendavit ;  nam  4  priori  araissa  corporis  integri- 
tate,  secundam,  quam  vocat  continentiam  post  ba- 
ptismura,  servavitimmacuiatam  totus  piis  officiis  de- 
ditus  una  cum  ejosdem  instituti  sodalibus  (Hier., 
Apolog,  pro  lib.  adv.  Jovin,],  singulis  diebus  Domi- 
nicis  (ut  ipse  tradit  [A/t>ron.,m  Ezech.  c.  xl])  invi- 
sebat  in  subterraneisccemeteriis  reliquias  sanctorum 
mart^rrum  ;  nihilque  cseteris  diebus  otii  sibi  relin- 
quens,  totus  erat  in  describendis  libris  ;  sic  enim 
bibliothecam  Rorase  sumrao  studio  atque  labore  sibi 
confecisse  testatur  (Hier.  ep.  22). 

In  Gallias  post  haec  peregrinatus  cnm  ipso  Bonoso, 
eadem  sitilibrorum,  Treveris  sancti  Hilarii  libros  de 


01 


PRiGLUDIA  AD  LIBRUM  PRIMUM. 


n 


Synodi.smanusuacl^scripsit;qU()sqttc  ihipositusan^^dcindc  per  CiUoiam  ip  &yHaiD  d^enflisse,  $  ubi 


tiquos  Codioe^,  paus  opcni  annicorum  f^que  inUir  altos 
Florentii,  d^sgribendoa  curAvit  [Hicr,^  epist^  ^ct  4). 
ProfectioSyriacafujxt  varias  orbifprovinciou  lustratas 
Anno  Chnsti  370.  Z?a7'on.,adann.  372. —  Contigit 
autem  post  haec  ut  qui  semel  peregrinari  copperat, 
proficisci  quoque  in  Orienteminanimum  induxerit; 
id  quidem  cuui  pruditiopis,  tum  ^tiiim  rcligioaia 
causa  ;  nt  ^^  }"s,  quie  gessi|  iqfpif ere  lleet,  Porro 
peregrlnationis  cjusquae  remanentvestigiaasscctan- 
tes^  dicimus  eum  cum  Bonoso  comit^  e  Galliis  re- 
vertentcm,  Aquileiampervenisse  (4),  consediMequi^ 
ibi  aiiquo  teraporis  spatio,  fruiturus  consortio  san- 
ctissimorum  virorum,  nimirum  sancti  Valeriaai,  ejus 
civitatis  potit  Fortunatianum  episcopi,  Hoiiodori, 


consedit  in  soUtttdinc  iponaohus  (Ifier.  cpist.  4). 
Hxc  totius  ejua  ost  pcrogrinatlonis  periodus,  una 
cum  fidissimis  comitibus,  Evagrio  presbytero  Antio- 
cheno(b),  Innocentio,  Heliodoro,  et,  ut  ait,  cumHyla 
sancti  Melanii  famulo. 

Cum  igitur  reperiamus  Evagrium  individuum  co- 
mite^ii  fiiisse  «dQOti  HicrttOyroi,  apque  otinmcum  eo 
Hierpnymuu^  pare|n*inatam  qjl  Occid^Qto  ii^  Cappa- 
dociam,  par  est  crcdcre,  cum  de  sc  tradat  ipse 
Hieronymuscttm  eo  profectumesse  in  Cappadociam . 
Haec  igitur  ut  asscramus,  eadem  certe  Hieronymi 
atquft  Evagrii  in  Cappadociam  peregnnatio  persua- 
det.  HuQcquc  ipsum  Evagrium,  de  quo  sanctus  Ba- 
silius  meminit  {liasil.,  cpist.  8),  eumdem   csse  cum 


Nepotiani,  Ruflflni.  Chromatii,  Jovini,  Eusebii,  Bo-BEvagiio.|lieronymi  socio  atquecomite,cumnomen, 


nosi,  Florentii,  NiqiBaE)  subdiaconi,  Chrysogoni  mo- 
nachi :  ad  quos  omnes,intimaB  necessitudinistestcs, 
ejusdem  Hicronymi  litterae  exstant  [llier.^  epist  41, 
42,  43,  44). 

Horum  igitur  suavissima  consuetudine  aliquan- 
tisper  detcntufi  est  wnc(ui  Hieronymvs  Aqiliieiad  \ 
cum  inde  dlsccdere  cogitur,  nescio  quo  improviso 
rerum  eventu,  ut  ipse,  ex  eremo  ad  Ruffinum  scri- 
bens,  testatur  verbis  illis  :  «  Postquam  me  a  tuo 
lateresubitus  turbo  convulsit,  postquam  glutino  cha-i 
ritatis  haercntcm  impia  distraxitavulsio(///>r.,  epist. 
41  ,  T>  etc,  tunc  Aquileia  reccdens,  in  Dalmatiam, 
patrium  8olum,veniens,  sororem  juvenculam,  a^tatis 
lubrico  lapsam,  primum  viro  maxime  pio  Juliano, 


tum  munus  presbyterii,  tum  patria,  nempe  Antio- 
chia,  nec  non  locus  ipse,  unde  venit,  nimirum  ex 
Italia,  aequc  demonstrant,  cumdemqueEvagriumil- 
lum  esse,  quiegregiamnavaveratoperamMediolani 
adversus  Auxentium,  dc  quo,  adunumexcomitibus 
Innooeqtium,  ftnta  HierQnytmis  «orlpierat,  nos  suo 
loco  rotulimus  (llier  ,cpist.  49|. 

Quando  autcm  acciderit  Evagrium  ad  sanctum 
Basilium  in  Cappadociam  pervenisse,  cx  eadem  Ba- 
silii  epistola  possumus  intelligere,  qua,antequamde. 
Evagriofaciat  mentionem,  de  vehementi  morbo,  in 
quem  tunc  incidcrat,  agit,  cum  ait :  f  Quinquaginta 
his  diebus  a;ger  decubui,  quibus  mihi  sedulo  a4fuit 
dilectus  et  omnium  studiosissimus  frater  noster  et 


qui  eamadmeliorem  fhigem  restituit,  deindeetiam^  cooperatorEIpidius.  Multumenimfebreconsumptus, 


per  iitteras  Chromatio  commendavit  (Hier.  epist.  37 
et  43) . 

Quando  autem  contigerit  ut  ipse  sic  monasticaB 
vitae  arripuerit  institutura,  diligenti  rerum  ac  tem- 
porum  discussione  pervestigandura  est-  Cibteruin, 
quod  in  rc  dubia  et  inccrta  verscmur,  nitendum  est 
conjecturis,  aliisqueargumentis,  quantumlibctvideri 
possint  a  longe  pctita  ;  sic  enim  saepe  accidit  per 
angustas  nmuias  perspiocrequaiindagatursoilicite 
veritas. 

At,  quodadhancrem  pertinet,  haud  assentiri  pos- 
snmus  affirmanti,  Hieronymum  cum  RufQno  atque 
ooliegis,  itineris  sociis,  primum  Jerosolymam  pe- 
tiisse^inde  vero  inter  se  divisos,  Rufflnum  in  iEgy- 


pcnuria  nutiientis  materiae,  arid^  hac  carne,  ceu  lui* 
cemarum  papyro,  circumdatus,  marcida  longaque 
segritudine  laboravi :  antiquumvuinus  huic  accedens 
a  cibis  me  abstraxit,  oculissomnum  ademit,  tandem 
morti  et  vitas  continem  m^  offecit,  tantum  vivere 
permittcns,  quantum  ad  dolorem  sentiendum  opus 
est  (Basil.,  cpist.  8).  »  Haec  et  alia  plura  de  eadcm 
corporis  infirmitate  Basiiius,  quam  ei  contigisse  su- 
perius  diximusanno  {Anno  369  et  370)  quo  creatus 
est  Csesareae  episcopus,  qui  numeratur  Domini  .'{70, 
quo  pariter  dixerimus  Hieronymum,  cum  eodem 
Evagrio  et  aliis  sociis,  devenisse  in  Syriam  ;  inde 
vero  ejusdem  provinciae  deserta  petiisse,  non  ante 
(mea  sententia)  annum  Domini  trecentesimum  se- 


ptum,  Hieronymum  autem  in  diversasprovinciaspe-Dptuagesimum  primum  :  quodquidem  et  insinuare 


regrinationem  instituisse  atqqe  illino  deserta  Syrise 
petiisse  (Marian.  Victor.  in  Vit,  S.  Hier  ).Nam  Ruf- 
flnum  Roma  rooessisse  cum  MeUmia  profectumque 
in  iClgyptum,  indequeJerosolyraaqipervenisse^cum 
jam  sanotus  Hieronymusin  Syria  monachus  degeret, 
tum  quai  sui^erius  dicta  sunt,  tum  quao  dicentur  in- 
llirius,  perspinqe  demonstrabunt.  Ex  peregrinatione 
vero  ipsius  Hieronymi,  a  se  descripta,  possumus  pa- 
ritep  intelligeretempus  ipsius  ox  Occidente  in  Orien- 
tem  migrationis  ;  ad  Ruflinum  enim,  cum  ille  Jam 
pervenisset  in  iEgyptum,  ex  eremoSyri»  scribit,  se 
primo  profbctuminThraciam,indein  Pontumatque 
Bithyniam,  postea  in   Qalatiam  et  Cappadociam, 


videntur  citatae  ej  Lsdem  superius  litterse  ad  RufPmum 
(//wr.,  epist.  4).  Ex  his  igitur  inducimur  ut  creda»- 
mus,  pmesentcm  annum  esse  secundum  ejus  in  eremo 
incolatus. 

AnnoChristi  Mi.Baron  ad.  an.  872-  Cum  autem 
primum  in  Syriam  venit,  ibi  cum  Evagrio  Antio- 
cheno,  in  via  oomito,  Antiochia^conHedit.  EratEva- 
grius  praedives  aonobilis,  dominusquevilleBllaronia 
dictee ;  ubi  a|iquando agens  Hieronymus  cum  Evagrio 
nactus  ibi  sanctissimum  illumMalchummonachum, 
totiuH  vitieipsiusoursum,  quam  postea  factus  senex 
conscripsit,  accepit :  testatur  id  quidem  Hi^^ronjrmus 
ipse,  cum  ait  :    c  Haronia  triginta  fere  millibus  ab 


93 


DIVI  HIERONYMI  PERWmiNATIO. 


94 


Antlochia,  urbe  Syria?,  haud  grandis  ad  OrientemAculum,  putabamme  Romanis  interesse  deliciis !  Se- 


distatviculus  :  hic,  postmultos  vel  dorainos  vel  pa- 
tronos,dum  ego  adolescentulus  morai^er  in  Syria,  ad 
papae  Evagrii  (c),  necessarll  mei,  possessionem  de- 
volutus  est ,  quem  idcirco  nunc  nominavi,  utosten- 
derem,  unde  nossem,  quod  scripturus  sum  (Hieron. 
in  Vita  Malchi). »  Post  voro  descriptara  egregie  vitara 
Maichi,istaadpostreraura  :  t  HaDC,inquit,  raihisenox 
Bfalchus  adolescentulo  retulit,  haecego  vobis  narravi 
senex,  et  castis  historiam  castitatis  expono.  »  Quo 
plane  Malchi  exemplo,  et  aliorum  plurlmorura  rao- 
nachorum,  quibus  (ut  vidiraus)  Syria  tunc  florebat, 
incaluit  cor  ejus  ad  consectandura  vitae  monasticas 
institutum:  cum  et  ad  Tiieodosium,  magni  nominis 
virum  (d),  et  alios  praeclaros  anachoretas  litteras 


debam  solus,  qui  amaritudine  plenus  eram  ;  horre- 
bant  sacco  merabra  deforraia,  etsqualida  eutissitum 
iEthiopic89  carnisobduxerat:  quotidie  lacrymae,  quo- 
tidie  gemltus  \  et  si  qiiando  repugnantem  saniAUs 
imrainens  oppressisset,  nuda  humo  vix  ossa  haerew- 
tia  collidebam.  De  cibls  vero  et  potu  taceo,  cum 
etiam  languentes  raonachi  aqua  frigida  utantur,  et 
coctura  aliquid  accepisse,luxuria  sit.  Ille  igitur  ego 
qui  ob  gehennae  raetum  tali  me  carcere  ipse  dam- 
naveram,  scorpionum  tantum  socius  et  ferapum, 
saspe  chorie  intereram  puellarum :  pallebant  ora  ]•- 
juniis,  et  mena  deiideriis  aestuabat  infrigido  Qorporo, 
et  ante  hominem  sua  jam  came  praBmortnum  [/«p., 
guura,  jara  came  praemortuaj  sola  libidinum  incen- 


dedit,  petens  eorum  precibus  solvi  vinctilis  saeculi  ;  ^^  dia  bulliebant.   Itaque  omni  auxilio  destitutus,  ad 


ubi  haec  inter  alia  :  «  Nunc  vestrum  est  ut  volunta- 
tem  sequatur  effectus ;  meum  est  ut  velim  ;  obse- 
crationum  vestramm  est  ut  quod  velim  et  possim 
{Uier.,epist,  38).» 

Inter  hfec  temporis  spatia,  cum  quid  esset  decer- 
nendum  de  statu  suo  Deum  servosque  Dei  Ita  con- 
suleret,  agens  Antiochiae  docentera  audivit  Apollina- 
rera,  •  de  quo  ipse  ad  Pararaachiura  :  c^  Apollinarem 
Laodicenum  audivi  Antiochiae  frequenter  et  colui  ; 
et  cum  mein  sanctis  Scripturis  erudiret,  nunquam 
illius  contentiosum  super  sensu  dogma  suscepi.  >» 
Hffic  ipse.  Porro  cum  (ut  superius  dictum  est)  Apol- 
linaris  nondum  perfecte  cognitus  neque  damnatus 
esset,  licenter  docebat,  audiebaturquelicentius. 


Jesu  jacebam  pedes,  rigabam  iacrymis,  orine  terga- 
bam,  et  repugnantem  oamem  hebdomadarum  inedia 
aubjugabara.  Nonerubesco  confiteri  infelicitatiameie 
miseriam  ;  quin  potius  plango  me  non  esse  quod 
fiierim.  Memini  me  elamantem,  diem  crebro  junxiste 
cum  nocte,  nec  prius  a  pcotoria  ceaaasae  verberibiis, 
quam  rediret,  Domino  increpante,  tranquillitaa.  Ip- 
sara  quoque  cellul^  meam,  quasi  oogitationum 
raeai*ura  consciara,  pertiraescebam :  et  mihiraet  ira- 
tus  et  rigidus,  solus  desert^  penetrabam :  et  sicubi 
concavavallium,  asperaraontium,  rupiura  pncrupt^ 
cernebam,  ibi  me  orationis  locus,  ibi  illud  misar- 
rimae  camis  ergastulum  ;  et,  ut  ipse  testis  est  Do- 
minus,  post  multas  lacryraas,  post  ccelo  inhaerentes 


De  loco  vero,  a  sancto  Hieronymo  in  SyriaB  soH-  Q  oculos,  nonnunquam  videbar  mihi  jnteresse  agroini- 


tudine,  ad  habitandum  de1ecto,ad  Chromatium  scri- 
bens,  ita  ipse  meminit:  c  In  ea  parte  delatae  sunt 
(tuae  scilicet  litterae)  quae  inter  Syros  et  Sarracenos 
vastum  limitem  ducit.  »  Eadem  habet  ad  Florentium. 
Chalcidis  provinciae  ea  erat  (ut  alibi  ipse  tcstatur) 
soliiado (Hier.,  epist,  43,  6;  Prctf.  in  Ahdiam), 

Fuere  ejus  comites  Innocentius  atque  Hylas,  ac- 
cessitque  posteaHeliodorus.  His  omnibus  Evagrius 
Antiochenus  cuncta  necpssaria  ministrabat ;  quin  et 
ejus  impensis  Hieronymo  ad  scribendos  libros  sup- 
peditati  sunt  antiquarii ;  iilis  enim  se  ibi  abundasse 
testatur  ;  ejusdemque  Evagrii  opera,  litterae  quae  di- 
versis  ex  locis  Antiochiam  afferebantur,  eldera  red- 
debantur;  vicissiraque  ad  alios  raittendas,  ab  ipso 
ille  accipiebat  (^f>r.,  epist.  41,  43,  6). 

Sed  r^us  in  hunc  modum  probe  dispositis,  illud 
funestumin  primisaccldit,  ut  dulcisfeimo  comite  In- 
noeentio  raorte  exstincto  privaretur,  Ileliodomsque 
cito  recesserit,  spe  tamen  redeundi ;  ipse  vero  cre- 
bris  laboraret  corporis  inflrraitatibus.  Quod  saepe 
queritur  ad  diversos  araicos  scribens  (Hier.,  epist. 
41,1,  37,  3,37,41). 

Quaa  insuper  praeter  haec  passus  sit  impugnatio- 
ncs  dsemonum,  et  quae  oum  exercuerlnt  praelia  car- 
nia,  hicretexam  ex  ejusdem  epistolaad  Eustochium 
{Hier.,  epist.  '22):  «0  quoties  ego  ipse  in  eremo 
constitutus,  et  in  illa  vasta  solitudine,  quae,  exusta 
tsolia  ardoribus,  horridum  monachis  prestat  habita- 


bus  angelorum  ;  et  laetus  gaudensque  dicebam :  PQst 
te  inodorem  unguentorum  tuorum  Qticuvrimu^(CQtit ' 
i).  »  Jlactenus  ipse, 

Verura  non  jejunia  solum,  aliasque  afllictiones, 
ad  camis  irapetus  infrenandos,  adhibebat,  sed  et 
juge  studium  litterarum :  unde  ipse  ad  Rusticum 
scribens  haec  ait  [Hier.y  epist.  4) :  «  Dum  essera  ju- 
venis,  et  solitudinis  rae  deserta  vallarent,  incentiv^ 
vitiorura,  ardoreraque  naturae  ferre  non  poterftm: 
quera  cura  crebris  jejuniis  frangerera,  ra^ns  iaxu^Xi 
cogitationibus  aestuabat ;  ad  quara  edoraandara,  cui- 
dam  fratri,  qui  ex  Hebraeis  crediderat,  rae  in  disci- 
plinara  dedi,  ut  post  Quintiliani  acuraina.Ciceronis 
fluvios,gravitateraque  Frontonis,  etlenitatem  PUnil, 
D  alphabetura  discerera,  et  stridentia  anhelantiaque 
If  verba  meditarer.  Quid  ibi  laboris  insumpserim, 
quidsustinuerira  difficultatis,  quoues  desperaverim, 
quoties  cessaverim,  et  contewtione  discendi  rursus 
inceperim,  testls  est  conscientia,  tam  mea  qui  passus 
sum,  quam  eomm  qui  raecura  duxerunt  vitara.  Et 
gratias  ago  Deo  meo,  quod  de  amaro  semine  littera- 
rura  dulces  fmctus  carpo.  »  Haec  ipse. 

Baron.,  ad  an.  372  e/  378.— Ex  raultisvero  aerum- 
nis,  quibus  ibi  graviter  aflflictatus  est,  illae  quidem 
sibiraaxiraevisaesunt ;  quod  Occidentalisipse  homo, 
collcgis  parura  cognitus,  suspcctae  illis  ftdei  habere- 
tur.  Nam  earadera  prorsus  calumniam,  quam  Pauli- 
nus  episcopus  Antiochenus  (ut  vidimus  ex  Epipha- 


95 


PRi£LUDIA  AD  LIBRUM  PRIMUM. 


96 


nio  atque  Theodoreto)  passus  esta  Vitale  primum,  Acibus  Paulino  et  Epiphanio,  ecclesiastica  traxisset 

9  necessitas  (Hicr.  epist.  61),  ete.  Indicat  his  sane 
verbis  Hieronymus,  se  vocatum  a  Damaso. 

Sed  quod  ait  venisse  Romam  cum  iisdem  nomina- 
tis  episcopis,  haud  puto  intelligendum,  eura  Antio- 
chia  una  cum  Paulino  soivisse,  vel  cum  Epiphanio 
e  Cypro  insula.  Nam  cumipsius  sententia,ut  dictum 
est  superius,  constet  ipsum  apud  Gregorium  Nazian- 
zenum  permansisse  Constantinopoli  usque  ad  tem- 
pus,  quoidem  Gregorius  episcopatum  ejus  Ecclesi» 
consecutus  est ,  plane  apparet  eum  non  antopraete- 
ritum  annum  recessisse  Contantinopoli :  quem  qui- 
dem  haud  existimo  Antiochiam  reversum  esse,  ut 
cum  Paulino  et  Epiphaniose  Romam  conferret ;  sed 


ac  deinde  a  Flaviano,  cum  ab  eis  Sabellianus  appel- 
laretur,  pati  cogitur  sanctus  Hieronymus  in  Syriaj 
solitudinc  apud  Chalcidem  in  cremo  agens^  quod 
communicaret  cum  eodem  Paulino,  a  Meletii,  puto, 
studiosis  exagitatus  ;  nominatus  et  ipse  ab  iisdcm 
Sabellianus,  adeoque  vexatus,  ut  coactus  fuerit  inde 
recedere.  Tradit  ha)c  omnia  ipse  (//ler.,  epist  77) 
scribens  ad  Marcurapresbyterum  Chalcidensem  (e). 

Profectio  prima  Jerosolymitana. 

AnnoChristi  378.  Baron,^  adeumdem  an.  —  Quo 
autem  profectus  sit  ipse  egressus  ex  Syriae  eremo, 
certe  quidem  Jerosolymam  ante  abiisse,  quam  Ro- 


mam  venu-etad  Dam^ura,  ex  ipsius  assertione  pro-g ^^^^^.  ^^^.^^^  ^^^^^^  ^^^^^^^  ^^^^^^  iterper 

Gneciara  suscepbse,  eoque  tempore  Athenas  adire 
voluisse.  Ipsum  namque  petiisse  Athenas,  verba  haec 
in  commentariis  in  Zachariam  fidem  faciunt :  «  In 
arce,  inquit,  Atheniensium  juxta  simulacrura  Miner- 
vae,  vidisphaeraraaBream  gravissimi  ponderis,quam 
ego  pro  imbecillitate  corpusculi  movere  vix  potui. 
Cum  quaerercm  quidnam  sibi  vellet,  responsum  est 
ab  urbis  ejUs  cultoribus,  athletarum  in  illa  massa  for- 
titudinera  comprobari,  nec  prius  ad  agonem  quem- 
quam  descendere,  quam  ex  levatione  ponderis  scia- 
tur  quiscui  debeat  comparari  {tlieron,,  in  Zadiar. 
cap.  xii). »  Hffic  ipse.  Sic  igitur,  qui  ConstantinopoU 
recedens'per  Graeciam  in  Italiam  venit,  iisdem  epi- 
scopis  eodera  terapore  vocatis  Romara  venientibus 
potuit  occurrisse.  Venisse  creditur  et  ipse  vocatusa 


batur,  dum  in  praefatione  ad  Paulinura  in  Didyrai 
coramentariuradeSpiritu  sancto,  recedens  tuncRo- 
ma  post  obitum  Damasi,  se  postliminio  Jerosolymara 
reversum  aflirmat;  et  in  epistola  ad  Asellam,  quam, 
Roma  egressus,  navem  conscensurus  conscripsit, 
ait :  c  Ora  autcm  ut  de  Babylone  Jerosolymam  regre- 
diar  (Hier.  epist.  99;!.  »  Quibus  intelligas  jam  ante 
ipsum  Jerosolymis  versatum  fuisse,  quam  Roraam 
veniret  ad  Damasura.  Quantura  vero  temporis  Jero- 
solymis  manserit,  haud  satis  liquet. 

Profectio  Constantinopolitana. 

Anno  Christi  379.  Baron.,  adeumdeman. —  Gre- 
gorii  Nazianzeni  famapermotus,impul9Usque  sanctus 
Hieronymus,  una  cum  collega  Vincentio,  e  Syria, 
tam  longinquo  terrarum  spatio,  contulit  se  Constan- 


tinopolim.  Quantum  autera  temporis  contigerit  Hie-  C  Damaso  papa,  qui  eo  in  responsionibus  synodalibus 

uteretur.  Contigisse  autem  videtur  ipsius  Hieronymi 
et  alioruraepiscoporura  Roraam  adventus  autumnali 
tempore ;  nam  cum  ad  Aseilam  scribens  dicat,  se 
prope  trienniura  Romaemansisse,  minime  tamen  ab- 
solvisse  ;  rursumque  ejusdem  Hieronymi  in  apologia 
adversus  RuflPmum  assertione  certum  sit ,  ipsum 
mense  Augusto  Roma  profectum,  certe  quidera  ip- 
sum  hoc  anno,  autumnali  (ut  dictum  est)  tempore, 
vel  hieme  Roraara  venisse  oportuit. 

Profectio  secundaJerosolymitana. 
Anno  Christi  385.  Baron.,ad  ann.eumdem — Anni 
trecentesiraioctogesirai  quinti  exordio,nerape  pridie 
Idus  Januarii,  cura  vacasset  sedes  post  obitumDaraasi 


ronyraura  apud  Gregoriura  Constantinopoli  corarao- 
rari,  exactius  inquiraraus,  ex  consignata  ab  ipso  su- 
perius  ejus  scriptionis  chronographia,  cura  testatur 
se  illa  scripsisse,  Gregorio  ipso  jara  facto  Constanti- 
nopolitano  episcopo.  Contigit  id  post  annura  se- 
quentera. 

Quodinsuperse  ibi  Gregoriura  Nyssenum  cogno- 
visse  testetur,  quemteraporeindictae  Constantinopo- 
litanae  synodi  illuc  cura  aliis  episcopis  contigit  pro- 
ficisci ;  ex  his,  inquara  (si  a  praesenti  anno  nuraeres) 
invenics  Hieronyraura  tribus  ferme  annis  Constanti- 
nopoli  audisse  Gregoriura.  Ipse  vero  de  Gregorio 
Nysseno  itaraerainit :  «  Gregorius,  Nyssenus  episco- 


pus,  frater  Basilii  Caesariensis,  ante  paucos  annos,     triginta  et  uno  diebus,  Siricius  Roraanus  ex  patre 
mihi  etGregorio  Nazianzeno  contra  Eunoraiura  legit  *^Tiburtio  in  ejus  iocura  subrogatus  est. 

Cum  autemnon,  utDamasusfecerat,Siriciuspapa 
in  conscribendis  ejusraodi  litteris,  Hieronyrai  opera 
uteretur,  neque  eura,  ut  ille,  quod  par  erat,  araple- 
cteretur  atque  foveret,  mox  pontificis  Roraani  desti- 
tutus  praesidio,  idem  Hieronymus  acerbissimos  pati 
coepit  persecutores,  illos  scilicet  clericos  quorura 
moresiraprobos  scriptis  editissuggillasset.  Quaraob- 
rem  ut  se  a  concitato  turbine  liberaret,  tranquillum 
cogitans  portum,  nempe  tutam  Jerosolymae  mansio- 
nem,  illuc  navigaturus,  hoc  anno  ab  urbe  recedens, 
navimconscensurus,ad  Romanuraportura  se  contu- 
lit.  Idquiderahoc  anno  factum  esse,  ex  eo  perspi- 
cuum  redditur ;  cum  enim  ipse  testetur  {Hier.  epist. 


libros  (Hieron.j    de  Script.    Ecclcs.,   in  Gregor . 
Nyssen.)it^  etc. 

Profectio  Romana. 

Anno  Christi  382.  Baron.^  adeumdem  an. — Tre- 
centesimusoctogesimussecundus  Doraini  annus,con- 
sulatu  Syagrii  secundo  cum  collega  Antonio  anno- 
tatur :  quo  Romae  concilium  celebratum  est,  ex  epi- 
scopis  diversarum  provinciarum,  nempe  Orientis, 
aliarumque  catholici  orbis  regionum. 

Sanctus  Hieronymus  ad  Principiara  scribens  tradit, 
se  quoque  tum  Romara  ex  Oriente  venisse,  cura  iis- 
derasanctis  episcopis;  nara  ait  de  sancta  Marcella: 
«Deniquecum  et  me  Romam,  cum  sanctis  pontifi- 


97 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


98 


09)  se  pene  trienniutn  Romac  raansissc,  pariterque  A 
post  obitum  Damasi  rccessisse,  constetque  ex  his 
quae  superius  dicta  sunt  venisse  Romam  sub  consu- 
latu  Antonii  et  Syagrii,  anno  Domini  trecentesimo 
octogesimo  secundo,  ipsum  hoc  anno  ab  urbe  opor- 
tuitrecessisse.  Prajsentiigituranno,  Augusti  mense, 
ad  Romanum  portum  se  conferens,  navem  conscen- 
dit,  prout  ipse  satis  apei^te  demonstrat  in  apologia 
adversus  Ruffinum  (Hicr.^  lib.uadvers,  Ruffinuin). 

Porro  qui  fuerint  ipsius  Hieronymi  in  navigatione 
comite8,etquandosolverite  portu,  idem  in  apologia 
adversus  RufBnum  his  verbis  describit  :  «  Vis  nosse 
profectionismeae  de  urbe  ordinem  ?  narrabo  breviter. 
Mense  Augusto,  flantibus  Etesiis,  cum  sancto  Vin- 
centio  presbytero,  et  adolesccntc  fratre  (Paulinia- 
nus  liic  erat,  quem  ultimo  loco  natum,  Romae  dum  B 
esset,  ad  se  ut  veniret  accersivit)  et  aliis  O  niona- 
chis,  qui  nunc  Jerosolymis  commorantur,  navim  in 
Romano  portu  securus  ascendi,  maximamesancto- 
rum  frequentia  prosequente.  Veni  Rhegium  ,  in 
Scyllico  littore  paululum  steti,  ubi  vcteres  didici  fa- 
bulas,  et  prajcipitem  fallacis  Ulyssis  cursum,  etSire- 
naiiim  cantica,et  insatiabilemCharybdis  voraginem. 
Cumquemihi  accola;  illius  ioci  multa  narrarent,  da- 
rentque  consilium  utnon  ad  Proteicolumnas,  scd  ad 
Jonie  portum  navigarem  ;  iilum  enim  fugientium  et 
turbatorum,huncsecuri  hominis  esse  cursum,  malui 
per  Malaeas  et  Cycladas  Cyprum  pergere;  ubi  suscep- 
tus  a  venerabiii  episcopo  Epiphanio,  cujus  tu  testi- 
monio  gloriaris,  veni  Antiochiam,  ubi  fruitus  sum 
communione  pontificis  confessorisque  Paulini ;  et  de-  *^ 
ductus  ab  eo,  media  hieme  et  frigore  gravissimo, 
intravi  Jerosolymam.  Vidi  multa  miracula;  et  quse 
prius  ad  me  fama  pertulerat,  oculorumjudicio  com- 
probavi.  »  Hactcnus  Hieronymus  de  suo  adventu 
Jerosolymam. 

Peregrinatio  jEgyptiaca. 

Anno  Christi  386.  Baron.,  ad  eumdcm  an-.  —  Cum 
igitur  Jerosolymam  sanctus  Hieronymus  advenisset 
media  hieme,  haud  dubium  ibi  moratus  ;  profectus 
vero  est  postea  in  iEgyptum,  discendi  cupiditate 
pellectus.  Nam  licet  orbis  pene  totius  magisterexsti- 
tisset,  cum  eum  jam  pridem  etiam  Damasus  papa 
consulere  consuevisset,  cujus  nomine  ad  consul- 
tationes  episcoporum  rescribens,  omnes  ferme  Ec- 
clesias  docuisset ;  ibi  tamen  Didymum  AlexandrinumD 
conveniens,  ipsi  se  tradidit,  ut  discipulum,  sacris 
litteris  imbuendum.  Testatur  id  ipse  ad  Pamma- 


chium  scribens  his  verbis  :  «  Jam  canis  spargebatur 
caput,  et  magistrum  potius  quam  discipulum  dece- 
bat;  perrexi  tamen  Alexandriam  ;  audivi  Didymum, 
etin  multis  ei  gratias  ago  :  quod  nescivi,  didici  ; 
quod  sciebam,ilIo  docente  non  perdidi  {llier.  epist, 
G5).  »  Atque  alibi  ad  eumdem  :  «  Cum  essem  Ale- 
xandria),  vidi  Didymum,  et  eum  frequenter  adivi, 
virum  sui  tcmporis  eruditissimum  ;  rogavique  cum 
ut  quod  Origenes  non  fecerat  ipse  compleret,  et 
scriberet  in  Oseae  commentarios  j  qui  tres  libros  me 
petente  dictavit,  quinque  quoque  alios  in  Zachariam 
{Ilicron.y  procem.  in  Oscam).  »  Hactenus  ad  Pam- 
machium.  Et  adsanctam  Paulam  :  a  DQnique  nuper 
ob  hanc  vel  maxime  causam  Alexandriam  perrexi, 
ut  viderem  Didymum,et  ab  eo  in  Scripturis  omnibus, 
quee  habebam  dubia,  sciscitarcr  {llieron  ,  in  procnn. 
l.  IV  Comment.  in  Epist,  ad  Ephcs.).  >  Haec  ad 
Paulam  :  quibus  cum  nullam  mentionem  habeat 
quod  eam  comitatus  fuerit  peregrinantem  in  iEgy- 
ptum,  nec  alibi,  cum  de  ejusdem  Paulae  profectione 
in  camdem  provinciam  agit,  se  illi  comitem  inhaesisse 
dicat  (Ilier.  Epist.  27),  plane  conjectura  duciraur, 
Hieronyraura  nequaquam  cura  ea  peregrinationem 
illara  suscepisse.  Caeterura  ad  raodicura  tcraporis 
spatiuni,nerapetriginta  tantura  diebus  comraoratum 
cssc  Hieronyraum  Alexandrioe,  Ruffmus  exprobrat 
in  invectiva ;  sed  an  vere,  ipse  scit. 

Caeterum  qui  aliquantipser  Didyraura  auditurus 
Alexandriae  consedit,  antcquara  rediret  in  Palaesti- 
nara,  ^Egypti  raonasteria  peragravit ;  de  quibus  ipse : 
•  ContendiiEgyptum,  lustravi  monasteriaNitriae,  et 
inter  sanctorura  choros  aspides  latere  perspexi 
(Hier.,  Apolog.  advers.  RuffinumK  »  Per  aspides 
cnira  se  significasse  Origenistas,  ipsemet  alias  saepe 
declarat;  sed  nos  de  his  suo  loco  pluribus. 

At  quid  postea  egerit,  mox  subdit  :  a  Protinus 
concito  gi*adu  Bethleem  raeara  reversus  sura,  ubi 
adoravi  pi*aesepe  ct  incunabula  Salvatoris.  Vidi  quo- 
que  faraosissiraura  lacura ;  nee  me  inerti  tradidi  otio, 
sed  multa  didici  quae  ante  nesciebam.  »  At  quaenam 
ista?  alibi  declarat  his  verbis  post  recensitum  redi- 
tum  ex  iEgypto  in  Palaestinam  :  «  Putabant  me  ho* 
mines  post  auditum  Didymura  finem  fecisse  di- 
scendi ;  veni  rursum  Jerosolymam  et  Bethleem  ; 
quo  labore,  quo  pretio  Barrabanura  nocturnura  ha- 
bui  praeceptorcra  ?  tiraebat  enira  Judaeos,  et  raihi 
alterura  exhibebat  Nicoderaura  {Hier,  epist,  65).  » 
Hsec  ipse. 


ROSWEYDI    NOTATIO. 


lO  (fl)  Aquileiam  pervenisse.}  Suniraa  quidem 
laude  (ait  Baronius  anno  Christi  372)  florebat  tunc 
Aquileiensis  Ecclesia,  ubi  exstincto  Fortunatiano 
cpiscopo,  Arianie  sectae  fautore,  eam  Arianorura  labe 
fopdatam,  Valerianus  vir  sanctissimus,  ab  orani 
prorsus  impietatis  faece  purgavit,  ut  idera  sanctus 
Hieronymus  tradit  (/f/er.  ep«/.  43);  ascitisque  ad 
ofTicia  ecf:lesiastica  viris  optimis  ac  eruditis  sic  cla- 
ruit,  ut  de  eis  ipse  Hieronyraus  in  Chronico  ita  digne 
mcminerit  :  «  Aquileienses  clerici,  quasi  chorus 
beatorum  habentur.  {Hieron.,  in  Chron.,  aji.  i  1  Va- 


lent.).  >  Per  quos  omne  c  Ariani  quondam  dogmatis 
virus  exclusum  est  (Hier.y  epist.  43).  »  Sedetquod, 
qui  ibi  erant  clerici,  essent  et  monachi,  hoc  praeco- 
nio  ex  iisdera  tres  potissimuin  laudantur  in  Chro- 
nico,  cura  ait  :  «  Florentius  [Florentinus],  Bonosus 
et  Ruflinus,  insignes  raonachi  habentur :  ex  quibus 
Florentius  tain  inisericors  in  cgenos  fuit,  ut  vulgo 
putcr  pauperura  norainatus  esset(^teron.,i/i  Chron,^ 
an.  13  Valent.).  •  Ab  hoc  adjutura  Heliodorum  in 
Orientem  peregrinationeni  cordecisse,  ejusque  ex- 
pcnsis  Hieronymum  complures  libros  exscribendos 


09 


INDEX  VITARUM  LIBRI  PRIMI. 


100 


curasse,  cjusdem  litteraB  ad  euradem  datce  signifi- 
cahi(^?er.,  episl.  5,  C) ;  quibus  rursus  ejusdem  viri 
mlsericordiacrga  pailpe^escommcndatur,  illis  potis- 
simum  verbis  :  «  Pnctermittoinnumerabiles^quibus 
Christum  sustentasti,  pavisti,  vestisti,  visitasti,  •  etc. 

(b)  Evagrio  presbytero  Antwcficno.]  At  quod  pii- 
mum  (notatBaronius  annoChristi  3"^'2)ad  Evagnum 
Antiochenum  spectat,  huncinsigniterrriiditumdixi- 
mus  jam  superius  temporibus  Juliani  Apostatse,eum- 
que  una  cum  sancto  Eusebio^  episcopo  Vercellensi^ 
m  Occidentem  venisse ;  idque  testiOcatione  sancti 
Basilii,  drt  eo  ita  testantis  in  epistola  ad  Euseblum 
SamosatenUto  (basil.  rj^i.^it.  8),  ubi  ait  ipsutn  redeun- 
tem  ex  Italia  ad  se  litteias  attulisse. 

(c)  Ad  papsB  Evagrii.]  Baronius,annoChnsti372. 
Nominat  Hieronymus  Evagrium  papam,  quod  cum 
ipse  scncx  ea  scriberet,  jam  ipse  Evagrius  factus 
merat  (Utsuo  loco  diceraus)  episcopus  Antiochenus. 
Qui  poBt,  anno  Chiisti  38U«  Theodosii  senioris  1 1 , 
aiteumdem  Evagrium  factum  episcppum  Antioche- 
num,  ex  Theodoreto,  libro  v,  cap.  23;  Socrate,  lib. 
V,  cap.  15;  Sozomen.,  lib.  vii,  cap.  15;  Ambrosio, 


A  cpist.  78.  Quem  idem  Baronius  ait  saltom  pervenisse 
ad  annum  14  Theodosii  ex  ipso  Hieronymi  catalogo, 
De  iliusiribus  Eccle&iae  scriptoribus,  cap.  ultimo. 

(d)  Ad  Theodosium^  tnagni  nomi^^is  rtrttm.]  Quod 
autem  ad  Theodosium  (monet  Baronius  ad  annum 
Christi  372^  anachoretam  spectat,  cujus  precibus 
adjutussanctus  Hicronymus  raohasticaevitai  arduura 
institutum  animo  ardenti  arripuit ;  idem  illeestqui 
hoc  tempore  iniis  regionibusegregiaclaruitsancti- 
tate.  Cujus  res  praeclarc  gestas  Theodoretusconscri- 
psit  (Theodoret.,  in  Philot.,cap.  10);  euraque  patria 
Antiochenura,  eo  sanctitatis  pervenisse  traait,  ut 
nautfty,  ejus  nomine  ihvocato,  tempestatem  maris 
ingruentcm  sedarent  :  quem  Antiochie  defunctum 
aftirmat,  sepulturaque  sanctorum  honorifice  tumu- 
latiim. 

(e)  Chcilcidenscm.]  tJt  habet  vetUs  exemplar,  non 
Celedcnscm :  degebat  enim  ipse,  lit  dictum  est,  In 
Sjriffi  solitudine  Chalcidensi.  Ita  Baronius,  ad  an- 

.  num  Christi  378.  Sed  aliilibri  Celedemem  pra3f*erunt, 
^uti  apud  eumdem  occurrit  epistola  79.  Annianus, 
Celcaensis  pseudodiacohus. 


— -*  •   ••    ■■  " 


yui 


•>■!    fl 


I     l>l 


I   Ml 


■  fctfcli 


■•      ■■    ■  ' 


.Aife 


INDEX  VITAHUM  LlBKl  PKlMl. 


1 1    ntM  VlROKtM 

S^htli  Pauli  primi  erpniitfi,  ftuctore  difo  JdieronytHo  pres- 

bylero  {10  Jan). 
Saocti  Antonii  abbatis,  auctorc  sancto  Athanasio.  eiiiscopo 

Alexandrino;  interpi^eKi  ^Tagrio,  presbyter6  Antiocbeoo 

\i7/an.). 
Sa6cti  Hilarionis  monacbi,  auetore  divo  Hieronymo  prc- 

sbytero  {2i  Oetoh.). 
Sllieti  Malchi^  captifi  mobaehi,  atlctore  dito  Hieronymo 

presbrtero  (21  Oclob.).  ^  q 

Sancti  Onupbrii  eremits,  auctore   iPaphnutio  abbate^  in- 

(erprete  anonymo  (12  Junit). 
StDCti  Pachomii,  abbatis  Tabennensis,    auctore  Qrasco  in- 

certo,  intcrprcte   Dionysio  Gxiguo,  abbate  Romano  (14 

Mait). 
Sancti  Abrab«  eremits,  auctore  sancto  Ephr^m  archidia- 

cono,  interprete  anonymo  (16  MarL). 
S&bcli  Basilii,  Co^&ares  Cappadociic  archiepiscopi,  atictore 

Amphilochio  Iconiensi  episcopo,  Intetpreltf  Urso  S.  R. 

E.  subdiacono  [IJaii.). 
Saneti  £phrsem  Sjri.  diaconi  Edesss,  auctore  Grxco  in- 

cetto,  Ihtcrprcte  Gcranlo  yossio  (1  febr.). 
SABCti  Simeonis  Slrlit»)  auctore  Antonio  ajus  dlscipulo 

^5  Jan.). 
Saneti  Joattnis  KleemosyoaHi,  auctore  Leontio,  Nca|)oleos 

Cyprorum  epiacopO)  interprete  Anastasio  S.  H.  E.  bibiio^- 

tfaecario  (28  Jan.^. 
Sadctorum  E|iictcti  presbyteri,  et  Astiooid  mddAchi,  au- 

tiiM\Amio[%J\Llii). 


Sancti  Macarii  Romaoi,  serri  Dei,  qui  infentus  es(  jdxta 

Paradisum,    adctoribos  Tbeophilo,   Sergio,  et    Hygino 

(23  Oetob.). 
Beati  Poslhumil,  Pairis  quinque  milliam  monaehorum, 

incerto  auctore. 
Sancli  Frontonii  abbatis,  incerto  auctore  (14  Apr,). 
Sanctorum  Barlaam  et   Josnbat,    auctore  Joanne  Dama- 

sceno,  interprete  Jacobo  Btilio  (27  Nov.). 

VITJE  MULIERUM. 

Sanctas  Eugcnis  virginis  ac  martyris,  auctore  incerto  (35 

Dec). 
Sanctfl}  Euphl-asiie  virginis,  auctore  incerto  (iSifart.). 
Sancts  Euphrosynse  virginis,  auctorc  incorto(4  jan.). 
Sancls   MiriJe  mcrctricis ,    neptis  Abrahft  eremit»,   au- 

Gtore  sancto  E[)hrsm  archidiacooo.  interprelo  anonymo 

{2dOe'ob.). 
Sanctse  Thaisis  ineretricis,  auctore  inccrto  {SOetobr.). 
Sanct«e  Pelagis  merelricis,  auclore  Jaeobo  diacono,  ioter- 

prcle  Eustochio  (8  Octobr  ) 
Sanclae  Mariic   ^gyutiacsc  raeretricis,  auctore  SopbrOnio 

Jerusolymitano  eplscopo,  internrete  Pattlo  diacono  Ban* 

ctte  Neapoleos  Ecclesiae  (*i  Apr.). 
SanctJB  Mariae  virginis,  auctorc  inccrto  (\i  Fefjr.). 
Beat»  t^abiolae,  auctore  divo  Hieronymd  presbytero. 
Sanetn    Paulee  Romariie   vidun,  auctore   divo   Hieronymo 

presbvtero  (26  Jan.)^ 
Sancta  "Marccil*  vlduaj,  auclorc  divo  Hicronymo  presby- 

tera  (31  Jan.). 


BG  VmS  PATRUII 


LIBER  PRIMUS 

AUCTORE    DIVO    HIERONYMO    PRESBYTERO 


■■'   '"         ■■>»'»   I.    '■*r- 


'f  >P  it  I        ■        I  '       H    ■—T*-»— w       I  I    -^T^ 


PBliLODIA  IN  VITAH  SANGTI  PAUU 

pnm  EREMit/E 

SIYB 

la  DE  HOC  IPSO  PAULO  EJUSQUE  VITA  TESTIMONIA. 


,^_^_^ 


GcUuius.  dist.  15,  cap*  Sancta  Romana  Eccldsia. 

Vitas  Patnim,  Pauli,  Antonli,  Hilarionie  et  om- 
nitim  eremitarum,  quas  tamen  vir  beatus  scripslt 
Hieronymus,  cum  omni  honore  suscipimus. 
Hicronymusyin  Chronico^anno  l OConstantiiJunioris. 

AntoniusmonaciiuS)  centeeimo  quinto  setatis  anno, 
in  ercmo  moritur;  solitUs  multls  ad  se  venicntibus, 
de  Paulo  (a)  quodam  Thebaco,  mira;  beatitudinis  viro, 
referre  complura  :  cujus  nos  (6)  exitum  brevi  iibello 
explicavimus. 

Idem,  epist.  2l  ad  Paulum  Concordiensem, 

Misimus  interim  te  tibi,  Idest,  PautoseniPaulum 
seniorcm  [c) ;  in  quo  proptcr  simpliciores  quosque 
multum  in  dejiciendo  sermoncU/)laboravimus.  Sed 
nescio  quomodo,  etiainsi  aqua  plena  sit,  tamen  eum<- 
dem  odorem  lagena  servat  (c)  quo  dum  rudis  esset 
jmbata  est. 


A     Mem,  Catal,  iliustr.  Ecclesix  Script.,  cap.  Lf5, 
Scripsi  vitam  Pauli  monachi. 

I  'em.  episl.  5:?,  ad  Eiistochium. 
Hujus  vita)  auctor  Paulus,illu8tratorAntonius,et 
ut  ad  superioria  conscendam,  princeps  JoannesBa- 
ptista. 

Idem,  epist.  57,  ad  Eustochium, 
Paula  sola,  si  dici  potest,   et  incomitata,  ad  ere- 
mum  Antoniorum  atque  Paulorum  pergeregestiebat. 
Paulinus^  prolofjo  vitx  sancti  Ambrosii,  4  Apritis. 

1 4[Hortaris,  venerabilis  Pater  Augustine,  utsicut 
beati  viri,  Athanasius  episcopus  et  Hieronymus  pres^ 
byter,  Rtylo  prosecuti  sunt  vitam  sanctorum  Pauli 
et  Antonii,  In  eremo  positorum,  etc. 
Sidonius,  carmine  xvi  Eucharistico^  ad  Faustum. 
fi       Nunc  vocat  in  tunica  nudus  te  Antonius  illa, 
Quam  fecit  pnlmae  foiiis  (/)  manus  almamagistri. 


roswi:ydi  notatio. 


(a)  Paulo]  Pauli  primi  eremitae  nativitas  etobitus, 
quia  nuUis  consulibus  vel  imperatoi  um  annis  assi- 
gnata  habentur,  investiganda  suntex  a?tate  Antonii, 
ut  recte  monuit  iliustrissimus  Baronius  :  Antonii 
vero  natalem  diem  et  mortualem^  expressum  habe- 
musin  Chronico  Eusebii  etHicronymi^certis  impe- 
ratoram  annis.  Quibus  Christianos  ex  postrema 
Pontaci  et  Scaligeri  editione  adjungam,  quiaposte- 
rioribdB  sunt  appositi,  cum  in  Ms.  vetustis  desint. 

lllud  ante  moneo,  Baronium  vitiosa  editione  Eu- 
sebii  usum,  quce  Antonii  obitum  ponit  anno21  Con- 
stantii  Junioris»  Quare  sequarms.Codicemamandi- 
num  EuBebii,  quo  utor,  ab  annis  1000  scriptumC 
capitalibus  litteris,  quod  indicium  antiquitatis  est. 
Cum^uo  Pontaci  etScaligerieditiobocquidemloco 
conspirat*  Vitiofiam  eam  editionem  eBse^  qua  usus 
est  Baronin!!,  probabo  fusiu»  ad  Vitam  Bancli  An- 
tonii. 

Antonii  igitur  natalis  dies  in  eo  assignatur  atinoi 
Deciiimperatorisquem  PontacusstatuitChristi  25^^ 
Sca!\^r  2o2  ;  mcrtualis  vero  anno  lyConstantii 
JiT-^ioris,  quemPontacuB  statuit  Christi  359,  Scaliger 
357.  Cumquehocposteriore  loco  in  Chronico  dicatur 
Antoniu*  aetatissuas  anno  105  obiisse,  Justc  tantum 
inter  annum  1  Decii  et  lOConstantii  JuniorisinteP' 
cadit. 


Et  quidem  hac  ratione  juxta  calculum  Pontaci  et 
Scaligeri,  annus  1  Dociinonannumeraturinter  annos 
aE^tatis  Antonii.  Alias  enim  cvi  anni  aetuti  Antonii 
tribuerentur.  Qui  tamcnannumerandus  sit  annus  1 
Decii,  et  non  nisi  cv  anniinde  ad  19  Constantil  Ju*- 
nioris  annum  cxsurgant<  dicam  ad  Vitam  Antonii. 

Jani  vero,  cum  in  vita  Pauli  dicatur  Antonius 
fuisse  XQ  cUmPaulum  invisit,  quoipsotemporePau-" 
lus  obiit  GXiii  cxistens  annoimm,  ut  in  cadem  Vita 
habetur ;  et  Antonius  vixeritcvannos,  utjamdictum) 
sequitur  Antonium  supcrvixisse  Paulo  annis  xv. 

Pauli  igitur  obitus  statuendus  est  xv  annis  ante 
mortem  Antonii.  Cumautcm  Antonius  obierit  anno 
19  Cojistantii  seu  Christi  359  secundum  Pontacam, 
vel  357  sccundum  Scaligerum,  manifeste  deducituf 
Paulum  obiisse  anno  4  Oonstantii,  quiestChristi  344 
putationc  Pontaci,  vel  342  putatione  Scaligeri» 

Unde  natalis  Pauli  statuendus  estanno  7  Alexan- 
dri  imperatoris  qui  est  annusChriBti231  juxtaPon- 
tacum,  vel  229  juxta  Scaligcrum. 

Ergo  anno  5  Gordiani)  qui  est  Christi  245  secun- 
dum  Pontacum,  vel  243secundumScaligerum,  age* 
bat  Paulus  annum  1 5,  qui  annorum  circiterxf  dici-' 
turfuisse  ab  Hicroiiymo,  cum  post  mortom  parentum 
relictus  est  hffires. 

Cum  vero  Hieronymttt  dicatinejua  Vita,  euin  fte* 


103 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIBfUS. 


104 


cessisse  in  viliam  remotiorem,  «  cum  persecutionis  A  Oraeca  atque  LatinaEcclesiahactenuslocumhabuit. 
procella  detonarct,  »  scilicet  Decii  et  Valeriani,  de     Quo  quid  vanius  dici  aut  fingi  potest  ? 


quibus  apud  eum  prd?cedit;si  ad  annum  1  Deciifu- 
gam  Pauli  referas,  quicst254secundam  Pontacum, 
vel  252  sccundum  Scaligerum,  sequitur  tuncPaulum 
fuisse  annorum  xxiv. 

Csesar  certe  Baronius  (utin  notationibus  adhanc 
Vitam  fusius)  Pauli  fugam  Decii  anno  {  ponit,  cui 
parallelum  facit  Christi  annuni  253  ;  ejusdcm  vero 
obitum  statuitanno  7  Constantii,  Christivero  M>i. 
Sed  inemendatum,  ut  dixi,  secutus  estEusebiicodi- 
cem,  in  anno  mortis  Antonii,  qucm  fundum  suae 
structura;  statuit;  quo  labefactato,  corruere  reliqua 
necesse  est. 

Mirus  Fiorarii  sanctomm  ms.  calculus,  auod  Pauli 
obitum  ad  Christiannum355  refert;  mirabiliorvero 
Theodorici  Loher  a  Sti  atis,  qui  Coloniensem  editio- 
nem  Vitarum  Patrumcuravit.  llleenim  adfmem  vitae 
Pauli  annotavitjobiisse  eum  circa  annum  Domini  287 , 
qui  erroneura  eum  calculum  a  Petro  in  Catalogo 
sanctorum,  lib.  ii,  cap.  60  accepit. 

{b]Ao\]  Baronius,  tom.  III,  anno  Christi  343, 
Conslantii  etConstantisimpcratorum  7.Cujus(Pauli> 
quidem  vitx  historisc,  divina  1  o  Providentia  bene 
consultum  voluit,  uta  sanctoHieronymoscriberetur, 
viro  abomnifabularumcommento  iongissimeabbor- 
rente,  et  qui  non  nisisibiexploratissima,  stylosuo, 
perpetuaB  memoria;  potuerit  consecrasse ;  cum  prde- 
sertim  sui  so^culi  res  gestas  conscribens,  a  quovis 
prudente  mendacii  redargui  valuisset,  atque  a  quoli- 
bet  e  vulgo  homine  pariter  derideri ;  etqui  sciretse 
adversarios  emunctae  naris  habere,  quamlibet,  levis- 
simam  licet,  occasionem  captantes  ipsius  scripta 
carpendi. 

,  At  (quod  dolendum  est)  ause  tot  succedcntia  sibi 
soicula  assidua  lectione  prooarunt,  et  venerata  sunt 
scripta.  effugere  minime  potuerunt  nostri  temporis 
Hagiomachos  Aristarchos,  ex  Hippocentauro  atque 
Fauno,  quorum  in  ejus  vit®  Actis  mentio  habetur, 
ducentes  argumentum,  totum  id,  quod  scribitur  lu- 
dicrum  essc  commentum.  Hactenus  Baronius. 

Qui  autem  iUi  Hagiomachi  sint,  qui  vitam  hanc 
commentum  esse  censuerint  ludicrum ,  ob  memoriam 
in  eaHippocentauriatque  Fauni,  mihi  inexploratum 
est.  Imo  vero  ludicrum  eorum  argumentum  esse, 
patebit  notatione  ad  eum  locum.  Alia  ratione  Era- 
smus  et  Magdeburgenses  Centuriatores  lusisse  in  hac 
Viia  volunt  sanctum  Hieronymum  :  de  quomox. 

(c)  Paulo  seni  Pauluin  seniorem']  Nam  Paulus 
Concordiensis  centcnarius  tantum  erat,  uteadem 
epistola  exprimitur  :  a  Ecce  jam  centenus  aetatis 
circulus  voivitur.  »  Paulus  vero,  primus  eremita, 
centumettredecimannorum,ut  habetur  inejusVita. 
De  Paulo  Concordiensi  idem  divus  Hieronymus  de 
illustr.  Eccles.  Scrip.,  cap.  53,  in  Tertulliano :  «  Vidi 
ego  quemdam  Paulum  Concordiae,  quod  oppidum 
iSdiae  est,  senem, »  etc.  De  eodem  foite  divus  Hiero- 


B 


Quod,  ut  omnem  aliunde  auctoritatem  seponamus, 
ipsa  narrationisseries,  eteapraesertimciausulaquffi 
narrationemterminat,perspicuedemonstrat.ttObse- 
cro,  inquit,  quicunque  haec  legis,  ut  Hieronymi  pec- 
catoris  memmeris,  cui  si  Dominus  optionem  daret, 
multo  mtigis  eligeret  tunicam  Pauli  cum  meritis  eius, 
quam  regum  purpuram  cum  regnis  suis.  •  An  haec 
ludentis  oratoris  videntur  ?  pauca  certe  ista  verba 
non  paucasplagas  Magdeburgensibusinferunt,utvel 
propter  ea  totam  historiie  fidem  labefactatam  cupe- 
rent.  Ecce  enim  memoriam  et  preces  pro  defuncto  ; 
ecce  monachi  vestem  summo  loco  habitam  ;  ecce 
demum  monachorum  merita  (quoscum  eorum  meri- 
tis,  quaenecineis,  necinquoquam  sancto  uUa  esse 
dicunt,  odiosissime  istiexagitantjtotis  regnisabHie- 
ronymo  prceposi*a. 

Qui  si  nihii  aliud,  quam  pcriculosa  quadam  rheto- 
rica,  de  tanto  Patre,  et  tam  seriis  rebus  ludat ;  tan- 
taque  vafritie  sub  historiae  titulo  fabulam  concinnet; 
non  jam  dignus  est  cujus  quisquam  apud  Deum  re- 
roiniscatur,  sed  quem  omnes  potius  boni  ab  eo  ita 
illusi  exsecrentur. 

Sed  bene  est,  et  resomnino  in  tuto,  neque  nostra 
defensioneopushabet.  Hieronymus  enimquasiprae- 
vidisset,  M  agd  eburgenses  istos  olim  orituros,  et  se  et 
Paulum  suum,  atque  Hilarionem  quoquc,  contra 
istorum  ineptias  et  calumnlas  defendit.  f  Maiedico- 
rum,inquit,voce8Contemnimus,  qui  olim  detrahen- 
tes  Paulo  mco,  nuncforsitandetrahentetHilarioni; 
illum  solitudinis  calumniati,  huic  objicientes  fre- 
quentiam  ;  ut,  qui  semper  latuit,  non  fuisse ;  qui  a 
multis  visus  est,  vilis  existimetur.  Focerunt  hoc  et 
majoreseorumquondam  Pharissci,  (^uibusnecJoan- 
nis  eremus  ac  jejunium,  neque  Domini  Salvatoris 
turbae,  cibi,  potusque  placuerunt.  Verum  destinato 
operi  imponam  manum,et  Scyllaeos  canes  obturata 
auretransibo.  » 
^  (e)  Eumdem  odorcm /a/yena  5n'i'af.|Eademphrasi 
^  et  similitudine  saepius  utitur  divus  Hieronymus:  ut 
epist.  7,  ad  Laetam  :  c  Recens  testa  diu  et  saporem 
retinet,  etodorem,  quo  primumimbutaest.i  Idem, 
1.  lApolog.  adversus  Ruflinum:  f  Silitteras  didicis- 
ses,  olerettesta  ingenioli  tui,  quo  semel  fuissetim- 
buta.  »  Et  in  cap.  i  ad  Ephesios  :  c  Qualisque  fuerit 
liquor,  qui  nova;  testae  infusus  est,  talem  diu  testa 
et  odorem  retinet,  et  saporcm  •  Exprcssum  est  ex 
illo  Horat.  ep.  11  : 

Quo  semel  est  imbula,  recens  scrvabit  o«Iorem 

Testa  diu 

I  O(/)0«^^'*  f^^^  palinx  /b/m.  jHieronymus  in  ejus 
Vita,  cap.  5 :  c  Cibum  etvestimentum  eipalmaprae- 
bebat.  y>  Et  cap.  iO  :  «  Contextis  palmarum  foliis 
vestiebatur.  »  Et  cap.  13 :  c  Quam  in  sportarum  mo- 
dum,  de  palmae  foliis  ipse  sibi  contexuerat.  »  Quam 
postmodum  pius  haeres  Antonius  ex  intestati  bonis 
possedit,  ut  habes  cap.  ^13. 


nymus,  epist.  6,  ad  Florentium  :   «  Scripsit  mihi  et 

quidam  de  patria  supradicti  fratris  Ruffini,  Paulus  r.     Quaeret  hic  ali^uis  cur  tam  pauci  vetcrum  Pauli 

senex,  Tertulliani  sui  Codicem  apud  eum  esse,  »  etc.     Thebaji  meminennt?  Respondeo,  quia  totam  pene  ' 

#_*>      r_        «     •*._• -1- ^     t   mal  ...^      XT  ^..^  i.  ^^....^      ^^  «m^a^avm    « w\     amavm  r^  w*  w^     irwk/\viio  #i*vim  t%iic     dt\i  IIa/\#«iia 


(d)  In  dejiciendo  sermone.]  Mirus  Novatorum  ge- 
nius,  qui  voluntHieronymumnonversatumhicserio 
sed  lusisse  exercendi  ingenii  causa.  Ita  ex  Erasmo 
Magdeburgens.  centur.  iv,  cap,lO.Quosvelhic  so- 
lus  locus  refutet,  quo  testatursetantumabfuisseab 
eOfUtrhetorum  morestylum  hic  suum  exercerct  et 
extolleret,  ut  ex  industria  potiuseum,  in  simplicio- 
rum  ^atiam,  conatus  sit  dejicere. 

Quibus  egregie  annectit  Alanus  Copus,  vir  erudi- 
tissimus,  dial.  ii.cap.  i^.Atisti,  inquit,  potius  novi 
ex  Magdeburgo  rhctores,  nimium  in  rebus  seriis 
ludunt,  etorbinefarie  hic  illudunt.  Atque  o  stultum 
et  hebetem  Gelasium,  qui  inter  Vitas  Patrum  hanc 
historiam  ex  Hieronymi  auctoricate,  non  joco,  sed 
serio,  ponit  (Gelas.y  d,  15,  c.  Sancta).  Quae  tamen 
incredibilis  stupiditas  (siistos  tamacutos  disputato-* 
res  audiamus)  non  in  Gelasio  solum  sed  in  tota 


aetatem  in  eremovixit,ignotusomnibus,sibiDeoque 
tantum  notus.  De  quo  non  nisi  Antonii  relatupauca 
qua^dam  cognita.  •  Nam  quomodo  in  media  aetate 
vixerit,autquasSatana)pertuleritinsidias,  nulli  ho- 
minum  compertum  habetur, »  utait  Hieronymus  in 
prologo  ad  hanc  Vitam.  Quareipse  deprincipio  tan- 
tum  et  fine  Pauli  pauca  se  scripturum  prolitetur,  quod 
ea  res  ad  suam  usque  actatem  omissa  fuerat.  Quam 
causam  quoquefuisseexistimocur  Hieronymi  adver- 
sariijamolim,ut  antevidimus,de  Paulohoc  Thebaeo 
dubitaverint,  existimantcs  eum  non  fuisse  qui  sem- 
per  in  solitudine  vixerit,  et  cujus  proinde  nulli, 
practer  unum  Hieronymum  memmissent. 

Unde  colUgi  quoque  potest  divum  Hieronymum 
Pauli  cremitae  gesta  posterorum  memoriae  primum 
scnptis  prodidisse.  Nam  etsiin  Bavarica  Bibliotheca 
qasedam  Graece  existent,  qam  cum  Hieronymianis 


105 


VITA  SANCTI  PAULl,  PRIMI  EREMlT^E.  NOTATIO. 


106 


conveniont,  paacis  exceptis,  quae  Hieronymusinter- A 
inixta  habet;  ea  tamen  existimarim  exLatino  Hiero- 
nymi  textu  post  translata.  Quod  si  ea  Hieronymi 
actate  exstitissent,  ipseque  ea  vidisset,  eorum  utique 
meminisset :  nec  dixisset,  de  Antonio  a  tam  Gracco 

Suam  Romano  stylo  diligenter  memoriae  traditum; » 
e  Paulo  vero,  quod  «  res  omissa  est.  » 
Existimo  autem.  Hieronymum  hsDc  sua  de  Paulo 
ex  Araatha  et  Macario  Antonii  discipulis  didicisse, 
qui  illi  indicarunt  Paulum  Thebaeum  principem  rei 
eremiticac  fuisse. 
Quando  vero  Hieronymus  Vitam  Pauli  in  litteras 


retulerit,  nescio  an  aiicundc  colligi  possit.  Ex  prolo- 
go  hujus  Vitae  colligitur  eam  scriptam,  ciim  adhuc 
AmathasetMacarius,discipuliAntonii,in  viviserant,. 
Ait  enimde  iis:  «  Etiam  nunc  afTirmant.  sQuodsi 
lectio  veterum  editionum  et  quorumdam  manuscri- 
ptorum  librorum  vera  est  cap.  5  hujus  vitae,  vidc- 
turin  Syriae  eremo  eam  scripssisse.  Itacnim  habet 
eo  capite  :  «  In  ea  parte  ercmi,  quac  juxta  Syriam 
Saracenis  jungitur,  et  vidisse  me  monachos  et  vi- 
dere.  »  Quanquam  istud,  et  videre^  abest  a  quibus- 
dam  Mss.  et  recentioribus  editionibus. 


JANUARII   X 

YITA  SANCTI  PAULI 

PIUMI  EltEMlTiE 

AUCTORE  DIVO  HIERONYMO  PRESBYTERO 

[Hujus  Vitae  textum  videsis  inter  ofiet^a  sancti  Hieronymi,  PatroL  tom,  XXIII,  coL  17,  a  Val- 
larsio  Maffetoque  editum  et  annotafum.  Hic  tamen  Rosweydi  annotationes,  quia  maximi  sunt  mo* 
menti^  exscriaere  juvat,  rem  lectoribus  gratissimam  agere  arbitrantes,  Ijica  notarum  initio  citata 
asterisco  notafnus  sicubi  a  Vallarsiano  textu  variant,) 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


^W  Viia  ]  Erasmus  ait  tantam  in  exemplaribusB 
fuisse  varietatem,  ut  appareat  divum  Hieronymum 
ssepius  idem  argumentum  aliis  tractasse  verbis  ; 
aut  alium  exerceuda^  copiae  causa  hoc  fecisse.  Ego 
vero  tantam  varietatem  non  invenio,  nec  in  impres- 
sis,  nec  in  manuscriptis  exempiaribus.  Quaedam  su- 
binde  verba  mutata  mveni,  librariorum  vcl  incuria 
vcl  audacia.  Sed  vetustissimam  semper  lectionem 
expressi. 

.San<-h"  Pau/t.l  Martyrologium  Romanum,  10  Ja- 
nuarii  :  c  In  Thebaide  natalis  beati  Pauli,  primi 
eremitae,  qui  a  sexto  decimo  aetatis  suae  anno  usque 
ad  centesimum  decimum  tertium  solus  in  eremo 
permansit.  Cujus  animam  inter  apostolorum  et 
prophetarum  choros  ad  coelum  ferri  ab  angelis 
sanctus  Antonius  vidit.  Ejus  autem  dies  festus 
xviii  Kal.  Februarii  celebratur.  »  Nihil  de  hoc  in 
Menologio.  Menaea  breve  vitae  compendium  habent 
15  Januarii. 

Hc  ej  paria  cum  Martyrologio  Romano  habet  Be-G 
da,  Usuardus,  Rhabanus,  Ado,  Notkerus,  praeter 
clausulam  de  festo  xviii  Kal.  Februarii  celebrato. 
Pauli  etiam  meminitHieron.  epist.  13  ad  Paulinum; 
Cassianus,  collat.  18,  cap.  5  et  6  ;  sanctus  Aldel- 
mus,deLaud.virgin.,lib.  r,cap.3i ;  Isidorus,  lib.  ii, 
de  Offic,  cap  15  ;  Vincentius,  Specui.  histor.  iib.  xr, 
cap.  86,  etduobus  sequentib.  ;  Antoninus,  Chronic, 

{mrteii,  tit.  xv,  cap.  3;  Petrus  Equiiinus,  in  Cata- 
ogo  sanctorum,  lib.  ir,  cap.  60. 

Quod  vero  Petrus  Galesinius,  suis  ad  Martyro- 
log.  Rom.  notationibus  10  Januarii  ait,  hujus 
Pauli  meminisse  Cassiodorum  lib.  i,  cap.  { 1 ,  Tri- 
part.  liist.,  et  Heraclidem  multis  locis,  omnino  la- 
oitur.  Eo  enim  loco  Cassiodorus  ex  Sozomeno  Pauli 
Simplicis  meminit.  Heraclides  vero,  non  Pauli  pri- 
roi  eremitae,  sed  etiam  Pauli  Simplicis,  et  aliorum 
Paulorum  mentionem  facit. 

Primi  Eremitsp.]  Rodolphus  Hospinianus.  de 
Orig.  Monach.,  lib  ii,  cap.  1.  Piamon,  inquit,  ab- 
bas,  apud  Cassianum,  coliat.  xviii,  cap.  4,  eos  ana-j) 
choretas,  id  est,  secessores  vocat,  qui  prius  in  cce- 
nobiis  instituti.  solitudinis  elegere  secreta.  Similia 
habet  libro  v  Instit.,  cap.  36.  Sed  dum,  subdit 
hiereticus,  auctores  horum  primos  scribit  col- 
lat.  xvin,  cap.  6,  vel  Paulum  quemdam  Thebaaum, 
Tel  Antonhim  Jlgyptium,  facile  erroris  convinci- 

Patbol.  LXXni. 


tur  Piamon,  cum  neuter  horum  prius  in  coenobiis 
institutus  fuerit. 

Sed  ineptit  haereticus,  nuUam  non  sanctis  viris 
obtrectandi  occasionem  captans.  Non  enim  vult 
Piamon  omnes  omnino  anachoretas  ex  ccBnobiis 
prodiisse,  sed  suo  tempore  ex  fecundissima  coeno- 
oiorum  radice,  sanctorum  etiam  anachoretarum 
post  haec  fiores  fructusque  prolatos  esse  :  id  est,  coe- 
nobia  fuisse  anachoretarum  seminaria;  licetPaulus 
et  Antonius,  hujus  professionis  prindf:es,  non  e  coe- 
nobiis,  sed  e  domo  paterna,  quisque  peculiari  ra- 
tione,  ad  eremum  provolarit. 

A  quo  potmimuM  monachorum  eremus  habitare 
cwpta  sit.^  Varia  de  primo  eremi  habitatore  opinio, 
quae  jam  a  plerisque  asceticorum,  scriptoribus  ex« 
cussa.Vide  Bellarminum,  tom.  II,  controvers.'  irge- 
ner. ;  lib.  ii  de  Monachis,  cap.  39,  quod  est  de  Ere- 
mitis,  ubi  et  hsereticorum  calumnias  contra  hunc 
ordincm  et  statum  egregie  refutat. 

Quod  hic  divus  Hieronymus  subdit,  Jt>  Joanne, 
Paulo  et  Antonio,  habet  et  epist.  2*2,  ad  Eustochium : 
f  Hujus  vita:  auctor  Paulus,  illustrator  Antonius; 
et,  ut  ad  superiora  conscendam,  princeps,  Joaimes 
Baptista  fuit.  • 

A  beato  Elia  et  Joanne.]  Hujus  opinionis  cre— 
bra  apud  sanctos  Patres  et  historicos  mentio.  Basi- 


^aycov,  [jLETavoiav  toT;  avOp&STCOi;  EX7[pu^ev,  c  Hic  mons 
celeber,  Carmelus,  in  quo  Elias  demoratus  perpla- 
cuit  Deo,  etc.  Hic  sita  eremus  est,  in  ^ua  beatus 
Joannes,  esitans  locustas,  tormulam  pcenitentiae  ho- 
minibus  perficiundae,  sua  praedicatione  praescripsit 
et  evulgavit.  •  Gregorius  Nazianzenus,  orat.  v.  seu 
apologet.  post  reditum  ex  fuga,  'llXiou  Tispisvoouv  tov 
Kap;j.r,Xov,  xa\  'Iwavvou  ttjv  £pr,(jLOv.  a  EliSD  Carmelum 

animo  agitabam^et  Joannis  desertum.  y>  Idem  de  iis- 
dem,  orat.  xxv.  Joannes  Chrysostomus,  homil.  69 
in  Matth.  vestium  inter  monachos  usum  ad  Eliae, 
Elisei  et  Joannis  Bantistae  exemplum  refert.  Theo- 
phylactus,  in  cap.  i  Lucae  :  *Ev  SuvaVei  xa\  ;:vejfjLaTi 
IIa^ou  f/vOEV  6  *Iwavvr,5,  8io'ti  sprjtx^Tr,;  ^v  xa\  auTo;,  xal 

ajr^ptTTo;.  t  In  virtute  ac  Spintu  Eliae  venit  Joannes, 
eo  quod  eremita  fuit  etiam  ipse»  et  frugah'8  vitae.  » 
Cassianus,  collat.  xvni,  cap.  6  :  Vastos  eremi  re- 


107 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


108 


cessus  penetrare  non  timeant.  ad  imitationem  sci-A     Subterraneo  speeu  cririitum  calcaneo  tenus  homU 
licet  Joannis  Baptistae,qui  in  eremo  tota  permansit     nem.']  Talis  describitur  sanctus  Macarius  Romanus 

:.  Vita  Pachomii,     hicpost  in  ejus  Vita  cap.  15:  t  rapillicapitistotum 


ajtate ;  EliaJ  quoque  et  Elisei,  »  etc 
cap.  i  :  «  Antonius  magni  Eliae  ataue  Elisei  nec 
non  ct  sancti  Joannis  Baptistae  aemulatorexistens.» 
Sozomenus,  libro  i,  capite  12  :  TajTrj;  5e  ttj?  ap^TTT)? 
otkoao^ioLi  fJp?aTO  [jlIv,  co;  tive^  Xi-^ouai'^,  *HX{a;  6  TTpo- 
^rjTT^?,  xal  Ifoavvr^?  6  Ba;uTiTnr[;.  c  Hanc  praeclaram 
vivendi  rationem  primus,  uti  quidam  memorant,  in* 
stituit  propheta  Elias,  et  Joannes  Baptista.  j»  Idem 
apud  Niceph.,  lib.  viii,  cap.  39. 

De  Elia,  Hieron.,  epist.  13,  ad  Paulinum:  «  Nos- 
tcr  princeps  Eiias,  noster  Eiiseus,  nostri  duces  filii 

Erophetarum,  qui  habitabant  in  agris  et  solitudini- 
us,  et  faciebant  sibi  tabernacula  juxta  fluenta  Jor- 
danis  (IV  Reg.  vi».  » 

De  Joanne,  Chrysostomus,  homil.  i  in  Marcum : 
c  Sicut  sacerdotum  principes  sunt  sacerdotes  apo- 
stoli,  sic  monachorum  princeps  Joannes  Baptista 
est   »  Et  apud  eumdem,  hom.  de  Joanne  Baptista  : 


viri  corpus  operuernnt.  »  Sed  illesanctoPauloThe- 
baeo  posterior  ;  quia  vixit  post  imperium  Juliani, 
uthabetur  in  ejus  Vita.  Quanquam,  cum  tunc  valde 
senex  fuerit,  quod  indicantcani  inHtar  nivis,  potuit 
fuisse  cosevus  sancto  Paulo.  Tali  capillitio  et  sanctus 
Onuphrius,  infra.  in  ejus  Vlta,  c.  2  :  «  Cui  tanta 
capillorum  prolixitas  erat,  Ut  corpns  illius  ipsorum 
dilTusione  tegeretur.  »  Hic  etiam  sancto  Paulo  fuit 
posterior.  Cujus  et  probata  vita.  Quare  ad  aliam 
aUquam  de  lictitip  eremita  fabulam  divus  Hierony- 
mus  hic  rcspexerit. 

Quia  de  Antonio,  tam  Grxco  quam  Romano 
stylo.]  Sancti  Antonii  vitam  Graece  scripsit  sanctus 
Athanasius,  Latine  Evagrius  Antiochenus,  ut  post 
fuse  videndum. 

Sub  Decio  et  Yaleriano  persedhloribus.]  Baro- 
nius,  anno  Christi  'i53,  Decii  primo.  Cum  sub  Decio 


«Considerate,  monachi,dignitatcm  vestram.Joannes  Bct  Valeriano  Hieronymus  Paulum  dicat  factum  ex- 


vestri  princeps  est  dogmatis  ;  ipse  monachus  statim 
ut  natus,  in  eremo  vivit,  in  eremo  nutritur. »  Et 
Hieronymus,  epist.  2i,  ad  Eustochium,  cujus  verba 
ante  dedi. 

De  utro^ue,  solitariam  vitam  agente,  idem  Hie- 
ronymus,  m  cap.  vii  Micbeae;  et  Isidorus,  lib.  n,  c. 
45,  de  Div.  Offic. 

Amathasvero  et  Macarius  discipuli  Antonii]  Tres 
fuere  celebres  sancti  Antonii  discipuli  de  qui- 
bus  divus  Hicronymus,  in  Chron.,  anno  19  Con- 
stantii  Junioris  ;  Christi  367  secundum  Scaligerum, 
vel  359  secundum  Pontacum  :  «  Sarmata,  Amathas, 
et  iMaciirius.  discipuli  Antonii  insigncs  habentur.  » 
Sed  et  Amathae  et  Macarii  meminit  Palladius,  His- 
toriae  Lausiacae  cap.  25.Porro  Macariushic  Antonii 
discipulus  videtur  fuisse  Macarius  Alexandrinus,  He 
quo  Palladius,  cap     0,  narratmirandumquid,  quod 


torrem,  ea  de  causa  Valerianum  apposuit,  quod 
Decio  in  Persas  proficiscente,  ut  dicemus,  Vale- 
rianus  Romae  principis  vicem  ageret,  et  Christianos 
edictis  exagitaret. 

Ideni  eodem  anno.  Hoc  item  piimo  Imperii  sui 
anno  Decius,  comparato  exercitubellum  suscepturus 
adversus  Persas,  reliquit  Romai  Valerianum,  cui  ex 
Senatus  consulto  (ut  tradit  Trebellius)  summam  con- 
tulit  potestatem ;  sic  enim  illi  censuram  tribuit,  ut 
addideritetlcgum  scribendarumfacultatem  Indeque 
accidit,  vi  in  edictis  nomina  inscribercntur  Decii  at- 
que  Valeriani.  Quorum  nominibus  exstat  edictum  de 
persecutione  adversus  Christianos  in  Actis  sancti 
Mercurii  martyris,  licet  et  Augusti  nomen  Vale- 
riano  legaturinditum.Quod  tamen  potius  additum 
postea.  quam  tunc  inscriptum  putamus. 

Idem  eodem  anno.  Quamobrem  actura  est  utsuo 


corara  Antonio   contigit.  Quem  ait  fuisse  quoque     efiam  nomine  (Valenani^  inscriberentur  leges,  et  in 

firesbyterumCellarura,  uti  alteruin  «O.iEgyptium  Cchristianos  promulgarentur  edicta;  adeo  uteadem 
acarmra,  ^resbyterura  Scetes,  de  quibus  ^)lura    persecutio  utriusque  noraine,  nerape  Decii  et  Vale- 


miuiu,    iiic=>ujLciuiu    OI.CCCO,    uc    ijuiuub    inura      perSCCUtlO  UtriUSqUC 

lib.  II,  hic.  QuarenonrectePetrus,  mCatal.  lib.  11,     riani.    censeretur.   < 

cap.  35  et  81,  Macariura  iCgyptiura  facit  Antonii 

discipulum. 

Quorum  superior  magistri  corpus  sepelivit.  ]  In- 
telligit,  opinor,  Hieronymus  Araathara ;  ille  enira 
superior,  seu  praecessor  Macarii,  in  hac  Hieronyrai 
narratione.Quare  rairorinVita  sanctiPosthuraii  esse, 
cap.  7,  infra :  t  Macario,  de  quo  saepe  diximus  cor- 
pus  sepelisse  magistri.  »  Nisi  quis  vocera,  superior^ 
ad  proxiraura  referri  velit,  qui  estMacarius.  Ita  nul- 
lus  dissensus  erit.  Patladius,  cap.  25  utrique  Anto- 
nii  sepelitionera  tribuit  :  c  Cura  ergo  venissera  ad 
ejus  raonasteriura,  quod  est  propterfluvium,inquo 
sedebant  ejus  discipuli  Macarius  et  Amathas,  qui 
eum  etiam,  cura  dormisset,  sepelierunt.  » 

Principem  istius  rei  fuisse.  Quod  non  tam  nomine 
quatn  opinione,  nos  comprobamus*']  Hic  Codices  mire 

variant.Quidarahabent:  PnnctpcmiWM^m/wtwf.  .^.      i     •       r»  ^n  a         *: 

Quod  non  iamopinione.quamnomine.  Alii:  Prtncipem  D^y^oiogiura  Roraanum,  40  Augusti. 


riani,  censeretur,  eoque  noraine  perseveraret  in 
posterura  ;  quod  eo  serael  eorum  qui  justissimi  ac 
sanctissimi  haberentur,  persecutio  nobilitata  nomi- 
num  titulo,  quo  religiosior  ac  justior  haberetur,eo 
licentius  grassaretur  in  Ecclesiam  Christi. 

Ex  his  igitur  complures  tricae  atque  arabages  sol- 
vuntur,  dura  plerique  martyresin  persecutione  Decii 
et  Valeriani  una  passi  esse  leguntur ;  q^uos  constat 
non  simul  eodera,  sed  diverso  terapore  iraperasse  , 
et  quod  nonnulli,  quos  perspicuura  est  passos  esse 
sub  Decio,  iidem  sub  Valeriano  martynum  pariter 
exegisse  traduntur ;  et  quos  sustulit  Valeriani  per- 
secutio,  iidem  sub  Decio  et  Valeriano  passi  legan- 
tur.  Haec  qui  non  considerat,  innumeris  se  ac  plane 
insolubilibus  implicet  erroribus  necesseest,  feratur- 
que  per  devia,  at(}ue  raultiplicibus  viarura  anfracti- 
busdistineatur.  Vide  et  eumdera  Baroniura,  ad  Mar- 


islitu  rei^non  tantum  nominis  fuisse.Quam  opinio- 
nem.  Nonnulli :  Principem  istius  rei  fuisse,  sed  no- 
rhinis.  Quam  opinionem.  Qua)  varietas  haud  dubie 
nata  ex  sensus  diflQcultate.  Receptior  lectio  est^ 
quam  in  textu  expressi. 

De  cuius  etiara  sensu  dissensio  est.  Matthaeus  Ga- 
lenus  Westcapellius,  cap.  4  Orig.  monastic,  exis- 
tiraatdivura  Hieronymura  dicere  Paulura  Thebaeum 
.  ereraiticae  vitae  principera  fuisse,  quod  non  tam  no- 
mine  (puta  Araathae  et  Macarii  discipulorum  sancti 
Antonii,  qui  id  afrirmabant)  quam  opinione,  nos  quo- 
queprobamus. Mihi  vidctur  genuinus  divi  Hieronymi 
sersus  esse,  quod  opinione  et  senfentia  sua  Paulus 
princeps  eremiticae  vitae  fuerit,  nontantum  nomine ; 
id  est,  quod  vere  eremitica)  vitae  princeps  fuerit  Pau- 
lus,  non  tantum  ita  \ailgo  (seu  vere  seu  foiso)  no- 
minetur. 


Quo  tempore  Cornelius  Roma,  Cyprianus  Car- 
thagine.]  Baronius,  anno  Christi253,  Decii  1.  Quod 
ait  (Hieronymus)  tunc  Paulum  deserta  petiisse,  cum 
Comelius  Romae  et  Cyprianus  Carthagine  subiere 
martyrium,  sic  intelligendum  est,  eadem  persecu- 
tione  urgente  Paulum  secessisse,  qua  Cornelius  et 
Cyprianus  raartyrio  sublati  sunt.  Nam  licet  non  si- 
mul  regnarint  Decius  atque  Valerianus,  fueritque 
brevi  aliquo  pacis  interstitio  ea  persecutio  inter- 
rupta,  tamen  quod  iisdera  edictis,  quibus  proraul- 
gata,  etiara  continuata,  ac  iterura  repetita  fuerit, 
una  eaderaque  censetur  ;  ac  Decii  paiiter  et  Vale- 
riani  nomine  dicta. 

Cornelius  Rom^B.]  Comelii  papae  memoria  in 
Martvrologio  Romano,  14  Septembris  :  t  Romaa 
via  Apda  beati  Comelii  papae  et  martyris,  »  6tc  , 
quem   jBaronius,  in  AnnaUDus,  anno  Obri«ti  155 


i09 


VITA  SANCTI  PAULI,  PRIMI  EREMIT^.  NOTATIO. 


ilO 


Galli  et  Volusiant  impp.  2,  coronatum  mysterio  as-A     Ptr  idem  ergo  tempus  quo  ialia  gerebantur.]  Ba- 
^^  ronius,  anno  Christi  i53,  Decii  imperatoris  1 .  Cae- 

terum  ex  Hieronymi  sententia  dicendum  esse,  hoc 
ipso  Decii  persecutionis  exordio  Paulum  factum  ex- 
torrem,  ejus  auctoritate  perspicue  declarabimus. 
Cum  enim  dicit  Paulum  113  egisse  nctatis  annum, 
quo,  eum  invisente  Antonio,  ex  hac  vita  decessit, 
cum  Antonius  tunc  nonagenarius  esset,  quom  vixis- 
se  idem  tradit  ann.  cv,  eumcjue,  ejusdem  Hierony- 
mi  testimonio  id  affirmantis  m  Chronico,  habeatur 
decessisse  Antonium  anno  21  Constantii,  atque  Pau- 
lo  supervixisse  annos  xv,  coUigitur  Paulum  obiisse 
anno  6  Constantii  absoluto,  et  septimo  inchoato.qui 
numeratur  Christi  annus  343.  Qua  i-atione  cum  (ut 
dictum  est)  eo  anno,  quo  Pauius  obiit,  esset  cxm 
annos  natus,  necesse  est  afSrmare  hoc  ipso  anno  253 
ipsum  fuisse  setatis  annorum  xxiii. 
Tantum  igitur  abest  (subdit  idem  Baronius)  ut 


sent 

Cyprianus  Carthagine.]  Et  huius  celebris  memo- 
ria  in  Mar^ologio  Romano,  14  Septembris  :  <  In 
Afirica  passio  sancti  Cypriani,  episcopi  Carthagi- 
niensis,  »  etc.,  quem  mart\rii  laurea  decoratum 
ponit  Baronius  anno  Christi  z6l. 

Multas  apud  jEgyptum  et  Thebaidam  ecclesias  ^em- 
pestas  sxva  pooulata  est.]  Lege  apud  Eusebium, 
lib.  VI.  cap.  3o  et  34  epistolam  Dionysii  episcopi 
Alexandrini,  qua  tempestatis  hujus  proceilas  m 
Ecciesiam  Alexandrinam  accumulat.  Quas  fusius 
expLicatas  habes  apud  Baronium,  anno  Christi  253, 
Decii  1 . 

Thebaidam.]  Solemnis  Hieronymi  et  supra  aevi 
terminatio,  Thebaida,  pro  Thebais.  Sic  in  Vita  san- 
cti  Sebastiani,  20  Januarii,  Persida  pro  Persis.  Vide, 
infra,  Onomasticon. 


Jlostis  caUidus  tarda  ad  mortem  supplicia  con-  ■»  post  haec  Paulus  sub  Valeriano  solitudinem  petierit 
quirens  ]  Cyprianiis,  epist.  8,  de  hac  persecutione  •"  ut,  si  quis  aflfirmare  velit,  eum  xv  annos  natum  (ut 
Deciana  :  «  Tormenta  venerunt,  et  tormenta  sine  multi  perperam  sancti  Hieronymi  sententiam  inter- 
fine  tortoris,  sine  exito  damnationis,  sine  solatio  pretantur)  in  eremum  concessisse;  dicere  opus  sit 
mortis ;  tormenta  qu»  ad  coronam  non  facile  dimit-  non  sub  Decio  et  Valeriano,  sed  sub  Gordiano,  quo 
tant,  sed  tam  diu  torqueant  quam  diu  dejiciant,  nisi '  tempore  pax  summa  in  Ecclesia  erat,  factum  noc 
si  aliquis  divina  dignatione  %^  subtractus,  inter     esse. 


ipsa  tormenta  profecerit,  adeptus  gioriam,  non  ter- 
mino  supplicii,  sed  velocitate  moriendi.  »  Acta  M. 
sancti  Gorffonii  M.  tempore  Diocletiani :  « Graticula 
non  ad  sabitum,  sed  sensim  paulatimque  succen- 
ditur,  ut  martyrii  labor  tanto  roret  crudelior,  quan- 
to  fuerat  inter  moras  incendii  prolixior.  » 

Volentibus  mori  non  permittebatur  ocddi.]  Cy- 


Quamobrem  aetas  illa  Pauli  annorum  xv  non  ad 
tempus  quo  secessit  in  solitudinem  referenda  est, 
sed  quod  tot  annos  tunc  natus  crat,  cum  parentibus 
fuit  orbatus;  idque  maniieste  significare  voluisse 
Hieronymum  illis  verbis  :  f  Post  mortem  amborum 
parentum,  in  haereditatelocupleti  Paulus  relictus  est 
annorum  circiter  xv.  »  Et  quod  proxime  dixerat,  per 


prianus,  epist.  53,  ad  Fortunatum  et  collegas  ejus  :  Q  illud  tempus  quo  talia  gerebantur^  ad  ea  esse  refe- 
€  Quos  videmus  non  animi   infirmitate  cecidisse,     rendum,  quae  subdit  : 


sed  in  prseiio  congressos,  per  imbeciilitatemcarnis, 
eonfessionis  suae  coronam  non  potuisse  perferre ; 
maxime,  cum  cupientibus  mori  non  permitteretur 
occidi;  sed  tam  diu  fessos  tormenta  laniarent, 
quam  diu  non  fide,  qu»  munita  est,  vincerent,  sed 
carnem,  quae  infirma  est,  fatigarent. 

Perseverantem  itaque  *  in  ^  martyrem.]  Hujus 
et  sequentis  memoria  martyris  exstat  in  tabulis  ec- 
clesiasticis  Romanis,  28  Juiii,  verbis  ex  hoc  Hiero- 
nymi  loco  adumbratis.  De  quibus,  Hieronymo  quo- 
que  praevio,  Baronius,  anno  Christi  253,  Decii  1. 

Inter  eculeos  laminasque  victorem.]  De  tormentis 
his  consttie  Onomasticon. 

Jussit  melle  peruiigi.]  Hujus  supplicii  exemplum 
et  graphicam  descriptionem  habes  apud  Apuleium, 
Milesia  viii :  c  Arreptum  servulum  nudum,  ac  to- 
tum  roelle  illitum,  firmiter  alliRavit  arbori  ficulneeB, 
cujus  in  ipso  carioso  stipite  mhabitantium  formi- 
oirum  nidificia  bnrriebant,   et  ultro  citroque  com- 


cum  persecutionis  procella  de- 
tonaret.  Ouae  sane  verba,  si  alio  accipias  sensu, 
Hieronymum  sibi  ipsi  repugnantematque  mendacem 
(quod  nefas  est  dictu)  de  numero  annorum  Pauli  in 
eremum  secedentis  efficies. 

8ic  igitur,  ex  ejusdem  sancti  Hieronymi  sententia, 
prsestat  dicere,  ipsum  annum  agentem  xv  parentibus 
esse  orbatum;  hocque  annoejus  aBtatis23,  ipso  pri- 
mo  persecutionis  impetu  exturbatum,  rus  patemum 
prius,  indeque  confugisse  in  longe  positos  montc», 
nactumque  opportunam  sibi  ad  institutum  paratam 
speluncam,  quod  superfiiit  vitae  usque  ad  annum 
113  incognitum  permansisse. 

Praeclare  quidem  Baronius  ita  ex  Antonii  aetate, 
quam  Hieronymus  in  Chronico  expressit,PauIi  quo- 
que  aetatem  coilegit ;  sed  dolemus  historicum  prae- 
stantissimum  depravato  Chronici  Codice  usum,  ut 
jam  ante  dixi.  Quare  tota  hsec  Baroniana  annorum 
deductio,  ad  jam  supra  dicta  in  praeludiis  ad  hanc 
Vitam  exigenda  est. 


meabant  muitijuga  bcaturiflrine.  Quae  simul  dulcemn     Qui  16  aetatis  anno  Paulum  extorrem  factum  vo- 


ac  meilitum  corporis  nidorem  persentiscunt,  parvis 
quidem  sed  numerosis  et  continuis  morsiunculis 
penitus  inhaerenles,  per  longi  temporis  cruciatum, 
ita  camibus  atque  ipsis  visceribus  abesis,  homine 
consurapto,  membra  nudarunt,  ut  ossa  tamen  vi- 
duata  pulpis,  nitore  nimio  candentia,  funestae  cohae- 
rerent  arbori.  i  Refemnt  huc  quidam  cyphonis- 
mum,  de  quo  in  Onomastico. 

Ignitas  sartagines.]  Crebra  sartaginum  mentio  in 
Actis  martyrum.  Locaplura  auctommsuggeret  Ono- 
masticon. 

Alium  juvenili  miate  florentem.]  Nicephorus,  lib. 

VII,  cap  13  simile  (si  non  idem)  exemplum  de  ascete 
quodam  habet  in  persecutione  Diocletiani.  Simile 
quoque  habet  Petrus  in  Catalogo  sanctorum,  libro 

VIII,  cap.  70.  I .'  Sept ,  de  Niceta  Nicomediae  passo 
temporeMaximiani,  qui  multa  alia  de  eodem  attexit, 
in  quibus  quaedam  mira,  nec  facile  omnibus  pro- 
banda.  Inde  Marulus  desumpsit  quae  habet  lib.  v, 
cap.  5,  ubi  non  recte  a  notatore  adjectum  21  Julii 
ex  Martyrolog.  Utoardi.  Nec  enim  eo  die  de  hoc  Ni- 
ceta  agitiuv  «ed  de  alia  virgine  et  martyre,  socia 
AqBUiMB,  da  qoibns  In  Actis  tancti  OhnBtQphori. 


lunt,  id  est,  post  xv  aetatis  annos  expletos,  sufifraga- 
tores  habent  omnes  Martyrologos,  quos  superius  ci- 
tavimus ;  qui  mente  unanimi,  consona  voce,  hunc  de 
Pauio  Hieronymi  locum  ita  videntur  percepisse  et 
explicasse. 

Apud  infcriorem  Thebaidam.]  De  duplici  The- 
baida,  in  Onomastico. 

In  villam  remotiorem  et  secretiorem  secessit.] 
Epistola  Dionysli  Alexandrini  episcopi,  ad  Fabium 
Antiochenum,  apud  Eusebium,  lib.  vi,  cap.  34,  de 
hac  Decianae  persecutionis  procella  :  *Ef^xX'.vov  81  xal 
uTravgycijpouv  ol  a^ikt^oi.  «  Fratres  ergo  deflectere  e 
via,  et  in  loca  separata  ac  solitaria  se  subducere.  » 
Idem  ibidem  :  TlotXXirgi^  t6  TzXffio;  Toiv  ev  sprjfi^at; xal 
SpETi  7:Xav7j0^vTwv,  &3rd  XipLoCf  xat  Sf|r<;,  xat  xpuou;  xai 
v({awv,  xa\  XriOTtav,  xa\  6r,p^(ov  8i£5p0ap[xivwv  ;  a  Quid 
nttinet  percensere  multitudinem  eorum  qui  in  soli- 
tudine  et  montibus  vagi  errantesoue,  fame,  siti,  fri- 
gore,  morbis,  latronibus,  bestiis  fuerunt  exjpositi?» 
Conti^t  h(.c  juxta  Baronium,  anno  Christi  253, 

Decii  imp.  1. 

Ad  h»c  instabat  crudeUtas,qusfietatem  vid$batur 
imitari  *.]  Henricus  Qravias,  duigens  Hieraa^cox 


111 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


112 


^ector,  cjusquc  phrasium  collector,  ait  alias  legi :  A  masum  :  c  Et  quia  pro  meis  facinoribus  ad  eam  so- 


«  Aderat,  instabat  crudelitate  quasi  pietate  uteba- 
tur.  >  Ita  et  Mss.  plures.  Qua  loquendi  formula  usus 
cstL.  Fiorus,  lib  iii,  c.  5:  •  Aderat,  instadat:  sae- 
vitia  quasi  virtute  utebatur.  »  —  Vide  not.  /  col.  20 
Patrol.  tom.  cit.  Edit. 

94  Quod  ad  sensum  Hieron^^mi  attinet,  vult  Chri- 
stianos  titulo  impietatis  exagitatos;  et  praetextu  reli- 
gioris  in  eos  saevitum,  ut  sciiicet  ad  gentiiitatem, 
velut  ad  pietatem,  revocarentur.  Ita  lib.  i  VitaB  san- 
cti  Sebastiani :  «  Ista  est,  quae  vos,  o  castissimse  con- 
juges  beatorum,  per  pietatis  colorem  ;  impietatem 
martyrum  mentibus  fecit  tradere.  »  Gregorius  Nys- 
senus,  in  Vita  Gregorii  Thaumaturgi,  17  Novemb.  : 
*'AXXot  8i  Tipos  Ta?  xTTfasi;  xwv  Tciottuv  6p(ovTE;,  ii^  av 
rptpaTet;  fi^^oi^^^zo  twv  TcpaYfjLaTcov,  ItzX  tw  7rpoayrj(jLaTi 
Tf)?  guasCs^a;,  ^auvov  tou;  avTeyoii^vow;  t^;  TzioTew;. 
c  Ahi  autem  possessionibus  fidelium  inhiantes,  ut 


litudinem  commigravi,  quaeSyriam  juncto  Barbarifle 
fine  disterminat.  9  Epist.  58,  adeumdem  :  <  Chiisti 
vestem  in  Romana  urbe  suscipiens,  nunc  barbaro 
Syria;  limite  teneor.  »  In  vita  Malchi,  cap.  4 :  t  So- 
litudo,  per  quam  Saraceni  incertis  sedibus  huc  at- 
que  illuc  semper  vagantur.  >  Videsis  in  Onoma- 
stico,  Eremus. 

Syri  cubam  *  vocant.'^  Gravius  legit  gubam,  Nam 
Syriace  guba^  inquit,  cisternam  significat  Hierony- 
mus,  incap.  \iJeremiae:  c  Hoc  autem  Latinus  lector 
inteiiigat,  ut  semel  dixisse  sufficiat :  lacum,nonsta- 
gnum  sonare,  juxtaGrsecos  (Xoexxo;),  sed  cistemam, 
quse  sermone  Syro  ec  Hebraico,  gebe  (1301)  appelia- 
tur.  »  Sed  facile  inter  sep*  etc  commeant.  Vide  Ono- 
masticon. 

Quinque  caricis.^  Id  est  flcubus  siccis  addunt  qui- 
dam  in  textu.  Infra  in  Vita  sancti  Hilarionis,  c.  3 : 


rebuseorura  potirentur,  subpraetextupietatis,  vexa--^  «  Herbarum  ergo  succo,  etpaucis  caricis,  post  tri- 
bant  et  exagitabant  eos  qui  fidem  amplectebantur. »  ^  ' 


Non  aliter  Paulus  a  sororio  exagitatus  est.  Quod  et 
sanctus  Adelmus,  lib.  i  de  Laud.  Virgin.,  cap.  31, 
expressit :  «  Paulus  itidem  inclytus,  et  Patrum  cele- 
berrumus,  qui  a  pellaci  genero,  caecae  cupidmis  phi- 
largyria  decepto,  contra  jura  naturae  proditus  et 
publicatus.  »  Ita  locus  ille  ex  pervetusto  Codice  ms. 
Colle^ii  nostri  Antuerpiensis  legendus.  Acta  ms. 
sancti  Gorgonii  M.  tempore  Diocletiani  ;  c  Pater 
quidem  filium,  frater  fratrem,  si  illius  sectae  inveni- 
retur,  velut  inimicum  manitesta  inqubitione  prode- 
bat;  et  ideo  quisque,  prout  poterat,  se  in  speiuncis 
aut  latibulis  abscondeoat.  » 

Quam  crudele  autem  fuerit  edictum  Decii,  prodit 
Dionysius,  episcopus  Alexandrinus,  apud  Eusebium. 
lib.  VI,  cap.  34  :  Kal  8))  xal  ;tap7;v  to  npo'TcaY(jLa,  auTO 
0)^6$6v  exetvo,  oiov  t6  7cpop^7]0lv  Ijtzo  tou  Kup^oy  ^{jlcov 
j:apa  Ppa)(^u  t6  ooSepoSTaTOv,  <*)$,  ei  BuvaTOv,  oxavSa- 
X(aat  xai  tou;  exXexTou;.  a  Nam  Decii  edictum  erat 


duum  vel  quatriduum  deficientem  animam  susten- 
tabat.  T>  Consulendum  Onomasticon. 

Infirmos  artus  baculo  regente  sustentans.]  Hiero- 
nymus,  in  cap.  i  Amos  :  «  Ne  ultimae  quidem  aetatis 
homines,  quitrementes  artus  baculoregentesusten- 
tent.  »  Idem  in  cap.  viii  Zachariae  :  «  Ut  nullo  hoste 
remanente,  usque  ad  ultimam  setatem,  m  utroaue 
sexu  seniUs  aetas  perveniat,  et  trementes  artus  oa- 
culo  regentc  sustentent.  » 

Hippocentauro.]  Ipse  Hieronymus  explicat,  homi- 
nem  equo  mixtvm.  Vide  Onomast. 

Salutaris  impressionc  signi  armat  frontem,]  Vel 
Antonii  exemplo,  frontem  crucis  signo  armare,  disce 
haeretice.  Vide  Crux  in  Onomast. 

Inter  horrentia  ora  setis.]  Erasmus  ait  hunc  lo- 
cum  diversum  haberi  in  exemplaribus,  nec  ullam 
lectionem  sibi  facere  satis.  Vid^  aliquos  libros  ha- 
bere  senis^  aliquos  setis^  quod  posterius  rectum.  Vult 
enim  Hieronymus  ipsum  Hippocentaurum  inter  ora 


jam  divulgatum,  illudque  tale  profecto  vidcbatur,  Qsua  horrentia  setisblandum  quaesisse  eioquium,  id 
quale  Dominus  praedixeratfuturum,  in  quo  terribi-     est,  conatum  blande  respondere,  etsi  orahorrerent 


lissima  illaejus  propemodum  explebatur  sententia, 
nimirum  Electos  (si  possibile  essct)  in  errorem  in- 
ductos  fore.  i  Prodit  quoque  Nyssenus  loco  jam  ci- 
tato.  Habes  edictum  Decii,  quod  et  crudelitatem  et 
pietatem  eam  spirat,  in  Vita  sancti  Mercurii  marty- 
ris  apud  Metaphrastem,  24  Novembris. 

Necessitatem  in  voluntatem  vertit.]  Cassianus, 
collat.  XVIII,  cap.  6 :  c  Cujus  professionis  (anacho- 
reseos)  principes  hos,  quos  paulo  ante  memoravi- 
mus,  sanctum  videlicet  Paulum  et  Antonium,  novi- 
mus  exstitisse.  Qui  non,  ut  quidam,  pusilianimitatis 
causa,  vel  impatientiae  morbo,  sed  desiderio  subli- 
mioris  profectus,  contemplationisque  divinae,  solitu- 
dinis  secreta  sectati  sunt ;  licet  eorum  prior,  neces- 
sitatis  obtentu,  dumtemporepersecutionis,  affinium 
suorum  devitat  insidias,  eremum  penetrasse  dicatur. 

Scalprx^  etiam  incudes  et  mallei  *.]  Ita  vetustis- 


setis ;  ideoque  barbarum  quid  potius  sonare  nata, 
seu  frangere  verba,  et  fitigore  quodam  promere. 
Nam  si  de  sene  Antonio  intelligeretur,  dixisset a//o- 
quiu7n;  non  vero  eloquium. 

Verum  hwc,  utrum  diabolus.]  Cujus  frustra,  inquit 
Baronius,  anno  Christi  343,  exigitur  fides,  qui  de 
his  dubitans,  quidnam  fuerit,  num  spectmm,  an 
monstmm,  liberasse  voluitfidem  suam. 

Caeterum,nec  insulsa,  nec  inanis  fuit  ipsius  dubi- 
tatio,  an  iEgyptus,  monstromm  ferax,  ejusmodi  ^uo  • 
que  ex  duabus  speciebus  mixtum  animal  genuisse 
potuerit.Quamvisenim,  quod  de  Ixione  atque  Cen- 
tauris  poetae  cecinerunt  figmentum  esse  non  est  qui 
dubitet,  et  secundumCelsum,  deexhibendo  Centauro 
vanasponsio  habeatur,  cum  inquit :  c  Si  ita  stipulatus 
fuero,  te  siste ;  et,  ni  steteris,  Hippocentaurum  dari 
(Aug  ,  de  Civit.  Dei^  l.  xviii,  c.  13  ;  /.97;  /f.  deverb. 


simus  Ms.  sancti  Floriani.  Nempe  exprimit  tria  D  oblig.) ;  »  nec  sit  qui  exigat  a  natura  Centauros, 


pmcipua  cudendae  monetae  instrumenta  ibidem  in- 
venta.  De  scalpris  vide  Onomasticon. 

Furtivx  *  monetx  officifiam.]Ad  eumdem  usum 
paratum  (uisse  putarim,  inquit  Erasmus,  quod  hodie 
Cumis  ostenditur  antrum  Sibyliae. 

Igitur  adamato,  quasi  *  a  Deo  sibi  afferentur^  ha^ 
bitaculo.]  In  vita  \ntonii,  cap.  24.  Hunc  Antonius 
locum,  quasi  a  Deo  sibi  offerretur,  amplexus  est. 

Cibum  et  vestimentum  ei  palma  prabebat.]  Nem- 
ne  ex  fructu  dactylorum  cious,  ex  hirsutis  arboris 
rrondibus  vestis. 

Qux  juxta  Syriam  SaracetUs  jungitur.]  Crebra 
hugus  eremi  mentio  apud  divumHieronymum,  epist. 
6,  ad  Fiorentium : «  In  ea  mihi  pai-te  eremi  commo- 
ranti,  quse  juxta  Syriam  Saracenis  jungitur.  Epist. 
43,  ad  Chromatium,  Jovinum  et  Eusebium  :  a  Nam 
postquam,  sancto  Evagrio  transmittente,  in  ea  ad 
me  eremi  parte  delataa  sont,  qu«  inter  Syros  et  Sa- 
racenos  vastum  limitem  ducit.  •  Epist.  57,  ad  Da-> 


tanquam  speciem  animalis;tamen  ejusmodieamdem 
interdum  peperisse  monstra,  ^uisneget?  nam  sic  Pli- 
nius :  c  Claudius  Caesar  scribit  Hippocentaurum  in 
Thessalia  natum,  eodem  die  interiisse,  et  nos  princi- 

!»atu  ejus  aliatum  illi  ex  iEgypto  in  melle  vidimus 
P/tn.,  lib.  VII.  cap.  3).  In  melle,  inquam,  quod  ejus 
virtutis  sit  ut  computrescere  corpoi  a  non  sinat.  Et 
sicinmelle  marinum  hominem,  ab  ^^^ultima  Mau- 
ritaniaad  iiispanias  allatum  testaturAIex.  ab  Alexan- 
dro,  soUdae  fiaei auctor(^/ear  ab  Alex.,  lib.  iii,  cap.S). 
Quem  qui  legerit,  de  Tritonibus,  diversis  in  locis  suo 
saeculo  visis  et  captis,  iisdemque  vultu  hominem  prae 
se  ferentibus,  et  corpore  prorsus  huraano,  absoluta 
similitudinepubetenus,  postremis  inpiscemdesinen- 
tibus,haud  dubitabit  in  terris  posse  reperiri  quae  ma- 
ria  quoque  producunt;  cum  hominishabitatio  8it[)o- 
tius  terra  quam  mare :  ex  cujus  admistione  cum  ju- 
mento  possint  ejusmooi  concipi  monstraacff  enerari 
Faunos,  Satyrosquej  et  Incubos.]  Est  traqaeiu. 


Ii3 


VTTA  SANCn  PAULI,  PRIMI  EREMITiG.  NOTATIO. 


iU 


de  Faanis  apud  antiquos  historicos,  subdit  idera  A     Oscitlalis  ejus  oculis,   manibusquc.]  Obvia  pas- 


Baronius,  eodem  anno  (ut  poetarura  fabulas  missas 
faciamus),  certaque  mentio.  Inter  quos  Plinius  cum 
dicat,  praeterefflgiem  nihil  in  eis  esse  moris  huraani 
{Plin.,  lih.  V,  cap.  8)  ;  cuncta  haec,  quae  accidisse 
Antonio  a  Hieronymo  enarrantur,  miraculo  evenisse 
dicendum  est,  ut  de  multis  aliis  animalibus,  rationis 
licet  expertibus,  saepe  legitur,  ea,  veluti  humimo 
intellectu  praedita,  ac  Dei  nutu  reddita  pcne  ratio- 
nabilia,qualiasoient homines,  cxhibuisse sanctis  viris 
ministeria.  Ut  (ne  a  Paulo  recedamus)  de  corvo 
contigit,  qui  cum  diebus  singulis  per  tot  annorum 
curricula,  dimidium  panis  eidem  Pauio  afiferre  so- 
leret,  adventu  tamen  Antonii  (quod  in  admiratione 
fuit)  integrum  attulit,  quo  reficeretur  uterque.  Qui 
plura  de  nis  desiderat,  consulat  Onomasticon 

Cotutantio .]  Ita  legendum,  non  Constantino,  ut 
plerique  libri  habent.  Nicephorus,  lib.  ix,  cap.  19 


sim  manuum  oscula,  non  item  oculorura.  Et  ex 
veneratione,  et  ex  alTectu  libari  solita  haec  oscula  : 
de  quibus  copiosius  in  Onomastico. 

Ad  monasterium,  quod  postea  a  Saracenis  occu- 
patum  est.]  Contigit  hoc  anno20  Constantii,Christi 
358.  Hieronymus,  in  Chronico  :  «  Saraceni,  in  mo- 
nasterium  beati  Antonii  irruentes,  Sarmatam  inter- 
fecerunt  »  Cujus  mcmoria  est  in  Mart.  Rom.,  11 
Octobr.  :  «  In  Thebaide  simcti  Sarmatae,  discipuli 
beati  Antonii,  qui  a  Saracenis  pro  Christo  necatus 
est.  » 

.Sabulum  capiti  superjaciebat.]  Solemne  in  luctu 
et  moprore,  cinere,  pulvere,  arena  caput  asperge- 
re.  Frequens  ejus  in  sacris  Litteris  memoria.  Vide 
Onomasticon. 

17(//^  genubus  complicatis.]  Orantium  solemnis 
is  gestus,   qui  ab  hacreticorum  conciliabulis  plane 


agens  de  tractatu  Orientis  et  Meridiei,  et  vario  ani-  ^  exsulat.  Vide  Onomasticon 


malium  in  iisdemlocis  genere :  c  Quarum  (simiarum) 
permultae  etiam  ad  nos  delatae  hoc  manifesto  decla- 
rarii.Ex  quibus  est  etiam  is  qui  dicitur  Pan,  capite, 
vultu,  et  cornibus  capram  referens;  et  ab  ilibus 
item  deorsum  versum  caprinis  pedibus  insistens; 
ventre  autem,  pectore  et  manibus  mera  simia,  qiiem 
tam  quoque  Indorum  rex  Constantio  misit.  Quod 
saneanimalad  tempusaIiquod,cum  ferretur  in  cavea, 
propter  feritatem  mclusum  vixit.Ubi  vero  mortuum 
est,aromatibus  condieruntexenteratumqui  fer»».bant, 
et  insolitae  formae  ostendendie  gratia  Constantino- 
polim  servatum  pertulerunt.  Videntur  autcm  raihi 
animal  hoc  olim  vidisse  Gneci,  eosque  insolentia 
aspectus  exterritos,  Deum  sibi  constituisse  ;  cum 
soiemne  hoc  illis  esset.  ut  quae  fidem  excellerent,  ea 
in  deos  referrent.  Id  quod  in  Satyro  quoque  ab  eis 
est  factum,  qui  et  ipse  simia  est.  » 

Et  post  sanctum  osculum.]  Ex  Apostolico  vi- 
delicet  usu,  Rom.  xvi ;  I  Corinth.  xvi ;  II  Corinth. 
XIII ;  Thess.  v;  IPetri  v.  Vide  Onomasticon. 


Ilymnos  quoque  et  psalmos  cx  Christiana  tra- 
ditione  dccantans.]  Et  hic  solemnis  funeris  apud 
Christianos  ritus,  de  quo  in  Onoraastico. 

Leones  duo.]  Siraile  leonura  obsequium  habes  in 
Vita  sancti  Onuphrii  infra,  cap.  ult. 

Tumulum  ex  morc  composuit.]  Hieronymus, 
epist  49,  ad  Innocentium  :  •  Clerici,  quibus  id  of- 
ficii  erat,  cruentum  linteo  cadaver  obvolvunt,  et 
fossara  huraura  lapidibus  con.struentes,  ex  raore 
tumulum  parant.  »  Intelligit  per  Clcricos,  copiatas 
seu  labonitores,  quibus»  orpora  mortuorura  humandi 
cura  incumbebat.  Reatinus  existimat  clencorum  hic 
nientioneni  fieri  ob  psalraos  decantiindos,  qui  etsi 
decantati  infunere  ex  veterura  raore,  adjunctatamen 
suadent  hiccopiatas  intolligi,  qui  olim  cleri  quaedam 
pars.  Vide  Onomasticon. 

Ex  intestaii  bonis.]  Argute.  Quod  enira  extre- 
me  pauper  testamentum  condat,  et  quid  cui  relin- 

quat. 
Qui  patrimonia  sua  ignorant.]   Nempe,  quia  ut 


imo  terrx  terram  r«ickM. ]  Cicero,  tuscul.  Quaest.,  Covidius  ait,  hb.  xiii  Metamorph. 


lib.  III,  ex  Euripide  :  «  Reddenda  terrae  est  ter- 
ra.  »  Verba  sunt  Amphiarai  ad  raatrem  Achemori 
mcerentem,  quae  etiam  habes  apud  Plutarchura,  in 
consolatione  ad  Apollonium.  Fortunatus,  lib.  iv, 
epitaphio  27,  Euphrasias  : 

«  Tfrrs  terra  redil,  sed  spiritus  astra  rccepit.  » 
Ita  legendum,  non  dedit^  vel  edit. 

Palliwn.,,.  ad  obvolvendum  corpusculum  meum 
defer.]  Vide  in  Onomastico  Funus^  ubi  de  hoc  ritu, 
linteo  vel  pallio  obvoivendi  cadavera. 

Sed  ut  a  se  recedenti  mosror  sux  mortis  leva^ 
retur.]  Baronius,  anno  Christi  343,  non  ideo  tan- 
tum  palliuni  a  Paulo  expetitum  opinatur,  sed  quod, 
qui  prophetico  spiritu  Athanasium  noverat,  et  (quod 
levissimum  videbatur)  pallium  donatum   Antonio 


Pauperis  est  numerare  pecus. 
Et  Horatius,  lib.  i,  epist.  6  : 

Exilis  ilomus  est,  ubi  non  et  multa  supersunt, 
Et  dominum  fallunt,  el  prosunt  furibus.... 

Qui  uno  filo  vitlarum  i7wuwni/)rdia.]ExTertul- 
liano  expressum,  lib.  de  Habitu  muliebri,  cap.  9  : 
«  Uno  lino  decies  sestertium  inseritur,  saltus  et 
insulas  una  cervix  fert.  • 

Ilte  concavis  manibus  naturx  satisfecit.]  Idem  de 
Diogene  habet  Laertius,  lib.  vi ;  et  ^GHieronymus, 
1.  II  contra  Jovinianura,  c.  9  :  «  Quodara  vero  tera- 
porc  habens  ad  potandum  caucuni  li^neum,  vidit 
puerum  manu  concava  bibere.  »  Ita  legendum  ex 
Ms  peroptimo  coUegii  nostri  Lovaniensis,noii  cavum. 


intellexerat ;  de  ipso  etiam  summos  illos  tot  annis  Quare  xoiXov  fuXivov  Mariani  \ictoru  hic  locuni  non 
exantlatosprocatholicafidelabores,exsilia,  fugam,r|habet.  In  Laertio  pro  cauco  tigneo  est  mz(»It^.  Oc- 
srumnas,   innumerasque  alias   molestias  minirae         "^*  .«....•  ,.^^  «♦ .«  v.*a  «nn^*.  Ahmhn.  n.pm,f« 


ignorarit :  quamobrem  sic  Athanasii  pallium  potius, 
quam  aliud  alterius  hominis  tegumentura  exposcere 
ab  Antonio  visus  est,  ut  eo  saltera  coraraunicationis 
symbolo,  et  propensionis   animi  erga  Athanasium 
significaret,  seplurimi  facerehominera,  quem  totpro 
fide  suscepta  certamina  illustrnssent,  ac  proinde 
omnibus  innotesceret,  a  tanto  viro  probari  fidem, 
quam  Athanasiustam  acriter  strenueque  propugna- 
ret.  Quod  ouidem  haud  videbatur  mediocris  esse 
momenti,  aderigendos  titubantium  animos,etrobo- 
randosillos,  qui  solidi  in  fide  perstarent.  Siquidem 
tanti  fecere  soiet  populus  illustriura  monachorum  de 
fide  catholicatestimonium,  utAriani  hoc  sentientes, 
mentiri  non  sint  veriti  magnum  Antonium  eadem  de 
fide  secum  una  sentire ;  adeo  ut  eam  ob  causam  ipsi 
opusfuerit,  relicta  intimaererai  solitudine.Alexan- 
driam  usque  descendere,  et  de  catholica  fide,  quam 
coleretf  publice,  ne  populus  laberetur,  specimen 
edere.  Amrmat  id  sane  Athanasius  in  Vita  ipsius. 


currit  cauci  vox  et  m  Vita  sancti  Abrahae  ereraitae, 
cap.  3,  de  quo  post. 

Auratis  obvotvitis  vestibus.]  De  vestitu  mortuo- 
rum  Gretzerus  noster,  lib.  i,  de  Fun.  Christ.,  cap. 
5:  et  Kirchmannus,  lib.  i,  c.  10,  de  Fun.  Rom. 
QuodhicsuggilIatHieronjmusdi\ituracorporaaura- 
tis  vestibus  et  serico  involuta,  ex  merito  et  religione 
tributum  hoc  sanctisviris,et  martyribus.  S.  Athana- 
sius, in  Vita sancti  Antonii,  cap.  56  :  «  Mos  iEgjptiis 
est,  nobilium,  et  praecipue  beatorum  martyrum 
corpora  lintearaine  obvolvere. » Vide  ad  eara  Vitam. 

llieronymi  pcccatoris.]  Ita  saepe  Patres  humi- 
litatis  affectu  se  inscribere  et  subscribere  soliti.  Vide 
Onomasticon. 

Tunicam  Pauli  cum  mcritis  ejus.]  Agnosce,  haj- 
retice,  fidelium  ex  sanctis  operibus  merita;  et, 
quidivum  Hieronymura  legis,  aestimas;  fidera  quo- 
que  ejus  ad  animse  salutem  imbibe.  Discesanctorum 
reliquias,  vestes  aestimare.  Gregorius  Nazianzenus 
orat.  XXV  :  Ka\  f)  fiijXoDT^   'EXwa^ou  Tzktita  BavTjOeti 


*15 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


ii6 


^*ta  ar,p(5v  vy[ji.xTa,  y.«i  6  BiaaOsi;  ei?  eoOfjTa  yjjuad?. 
f  Et  Elisasi  melote,  quae  i)lus  virium  habuit,  quam 
flla  serica,  ct  nurum  vestibus  per  vim  assutum.  • 
Joanncs  Chrysostomus,  homil.  2,  ad  populum  Antio- 
chenum,  ubi  ait  n^gcm  divitem  Elia  paupere  indi- 
guissc  :  0'jTco  XajjLTTpoTtpa  ttj?  ^rop^up^So^  fj  jjLr,XojTT)  tjv, 
xal  Twv  paaiXixcov  auXcijv  t6  ajcrJXaiov  toO  Sixaiou. 
f  Adeo  splendidior  trabca  erat  meiote,  et  regalibus 
aulis  justi  spclunco.  •  Ita  Theodosius  Senuphii  mo- 
nachi  superhumerale  et  baculum,  gaiese  lanceaeque 
suae  prsetulit.  Acta  Cyri  et  Joannis,apud  Metaphra* 


Asten,  31  Januarii :  a  Munit  caput  superhumerali, 
quavis  galeatutius,  baculo  autem  munit  dexteram, 
iancea  longe  validius,  et  hac  ratione  confidens  fore, 
ut  hostibus  videretur  terribilior,  quam  olim  (ut  aiunt) 
clava  Uercules.  »  Similia  apud  Glycam,  parte  iv 
Annal. 

(61)  Quam  regum  purpuvam  cutn  regnis  suis^,] 
Ita  manuscripti,  et  editioncs  vetustiores.  Recen- 
tiores  substituere,  cum  panis  suiSi  nescio  an  aucto- 
ribus  libris. 


IN  VITAM  BEiTI  ANTONII  PRJILUDIA. 


ILLUSTRIUM  VIRORUM  DE  BEATO  ANTONIO  B     <  Vita  Antonii  conscripta  est  a  magno  Athanasio, 


ELOGIA. 

Ilieronymus,  de  illustr,  Eccl,  Script,,  cap,  88. 

Antonius  monachus,  cujus  vitam  Athanasius  Ale- 
xandrinae  urbis  episcopus  insigni  voiumine  prosecutus 
est,  misit  ^gyptiace  ad  divcrsa  monasteria  Aposto- 
lici  sensus  scrmoni^qac  epistolas  septem,  quae  in 
Graecam  linguam  translatae  sunt,  quarum  praecipua 
est  ad  Arsenoitas.  Floruit  sub  Constantino  et  filiis 
ejus  regnantibus.  Vixit  annos  centum  quinque. 
Idem,  in  Chronico  anno  19  (aj  Constaniii, 

Antonius  monachus  centesimo  et  quinto  aetatis 
anno  in  eremo  moritur,  etc. 

Gelasius  dist.  15,  cap.  Sancta  Romana  Ecclesia. 

VitasPatrum,  PauIi,Antonii,HiIarionis  et  omnium 


episcopo  Alexandrino.  » 

Gregorius  Nazianzenus^  oratione  xxi,  in  laudem  • 

sancti  Athanasii, 

riavTa  fi^v  Toi  Ta  exE^vou  (toS  *AOavaa{ou)  X^yeiv  te 
xa\  Oau[xa|^etv,  [xaxp($Tepov  2(v  eTt)  Tuyov,  ^  xora  Tr^v 
Tcapouaav  6p[X7]v  toS  Xdyou  *  xai  taropta;  IpYOv,  oux 
6u^7)fi^a^  *  a  xai  l^la  TcapaSouvai  Ypa^TJ  7caf$eu[xa  Te  xai 
{JSuafxa  ToT;  ei?  uoTepov,  t^yj^i^  epyov  ejjLOt,  (uaTcep  ov 
exetvo;  'Avtwv^ou  tou  Oe^ou  p^ov  auv^Ypa<}»e,  tou  [xova^ixo*? 
P^ou  vojxoOea^av  ev  7:Xd^a{xaTt  Str^Y/jaew;. 

a  Atque  omnem  quidem  illius  (Athanasii)  vitam 
sermone  prosequi  ac  laudibus  eflerre  longius  fortasse 
fuerit,quam  orationis  institutum  ferat ;  atque  histo- 
riae  opus  fuerit,  nou  encomii :  quam  etiam,  ut  poste- 


eremitarum,  quas  tamen  vir  beatus  scripsit  Hiero-  G  ris  documento  atque  oblectationi  futuram,  proprio 


nymus,  cum  omni  honore  suscipimus. 
Ilonorius,  de  illustr,  Eccl,  Script.  c,  88,  carptimex 

divo  Hieronymo, 

%1  Antonius  raonachus,  cujus  vitam  Athani^ius 
insigni  volumine  prosecutus  cst,  misit  septem  epi- 
stolas  ad  diversa  monasteria,  apostolici  sensus  et 
sermonis. 

Trithemius^  dc  Script.  Eccl. 

Antonius  monachus  et  abbas,  natione  iEgyptius, 
vir  sanctissimus,eremique  cultor  insignis,  cujus  prae- 
cohia  laudum  universus  personat  orbis,  multis  reli- 
giosae  ac  beatae  vitae  normam  praebuit ;  qui  etsi  litteras 
non  didicerit,  in  divinis  tamen  Scripturis  adeo  erudi- 
tasfuit,ut  nullus  doctorumse  ei  praeferre  prsesumb- 


scripto  mandare  cum  primis  optarem ;  quemadmod  um 
ipse  divi  Antonii  Vitam  conscripsit,  cum  vitae  mo- 
nasticae  leges  sub  narrationis  specie  promulgaret.  » 

Ephrxm,  serm.  ascet,  in  illud :  Attende  tibi  ipsi,  eap, 
10 ;  sive,  serm,  10  de  tnoderatione  risus, 

Gujusmodi  sanctusAntonius  exstitit,  quemadmo- 
dum  et  sanctus  Athanasius  archiepiscopus  meminit 
in  Vita  quam  de  eo  conscripsit. 

Palladius^  Hisior,  Lausiac,  cap,  8  m  Ammonie, 
Hoc  autem  miraculum  (quomodo  Ammon  ultra 
Lycum  fluvium  divinitus  translatus  sit)  narravit 
beatus  Athanasius,  Alexandrite  episcopus,  scribcns 
in  Vita  Antonii. 


ret.  Habebat  memoriam  pro  libris,  intellectum  oilSAuctor  Vitx  sancli  Pachomii^  interprete  Dionysio 


sensum  pro  litteris,  gratiam  pro  studio  lectionis. 
Dictavit  iElgyptiaco  scrmone  ad  diversa  coenobia, 
apostolici  sensus  atque  sermonis  varias  Epistolas  (b). 
Equibus  exstat  insignis  illa  Ad  Arsenoitas  epist.  l, 
Ad  alia  coenobia  epist.  6.  Ejus  vitam  beatus  Athana- 
sius  episcopus  Alexandrinus  insigni  voiumine , 
Graeco  sermone  descripsit.  Olaruit  sub  Gonstantino 
Magno,  et  filiis  ejus  regnantibus,  anno  Domini  330, 
multis  coroscans  miraculis. 
DE  SANCTO  ATHANASIO  (c),  YTTJE  HUJUS 

SCRIPTORE. 
Men^  Grxcorum  17  Januarii  in  Vita  Antonii, 
*0  ^k  filoi  ouTou  ouvsYpa^T)  (tKo  xou  fxrfoXou  *AOava« 
o{ou  iiztmiKW»  'AXe^avdpefa^. 


Exiguo,  cap.  1. 

%^  Gui  ( Antouio)  sanctus  Athanasius  Alexandrinae 
civitatis  antistes,  proprio  stylo  testimonium  praebuit; 
dignus  sane  relatorconversationis  Antonii,  qui  juxta 
supplicationem  fratrum,  Vitam  ejus  pro  multorum 
commoditate  perscriberet  et  aemulandum  eum  viris 
8piritalil)us  exhiberet. 

Socrates^  Eccl.  Ilistor.  lib,  cap,  17. 

'0;:oto?  ^v  eni  Toiv  auTwv  •/j3o'vcov  xai  6  (xovay  0(  *Av- 
Tov^o;  Iv  T§  epT[{xco  ttJ?  AiyiSjctou,  &q  ^ave^cof  toT; 
$a{{xoatv  avT6;:aXatev  e^eupiaxcDV  Te  auTo?  Ta?  xiyiyQLi  xal 
tou;  aOXou;,  xai  OTZfa^  TZoXkk  Inolti  TepaaTta,  ;:eptTT6v 
V^yetv  f)[xa;.  "E^Oaas  yop  'AOavaa^o?,  6  'AXs(av$pi^«{ 
lizimoTiOif  (xov<i6t6Xov  eU  'rov  «uroS  p^ov  IxO^fievoc. 


il7  IN  VITAM  BEATI  ANTONII  PRiELUDIA.  NOTATIO.  1 18 

e  Qualis  vita  et  monbus   Antonius  monachusAAlexandrinaB  urbis  episcopus,  insignivoluminepro- 
in  solitudine  ^Egypti  eisdem  fuerit   temporibus,     secutus  est. 


quomodo  cum  daemonibus  palam  et  aperte  dimicarit, 
iilorum  astutias  et  callidas  pugnas  deprehenderit, 
multa  prodigia  et  miracula  ediderit ;  quoniam  ab 
Athanasio  Alexandriae  episcopo  in  libro  separatim 
de  ejus  Vita  conscripto  jam  pridem  cxpositum  est, 
eadem  nos  commemorare  plane  videtur  supervaca- 
neum.  d 

/dem,  lib.  iv,  cap.  18,  EccL  Hist, 

TouTOu  Tou  *A|JL[xouv  TTjV  4"^/.^^  l^^'^*  6av«TOV,  ava- 
Xajx6avo[i^v72V  u;:6  ayY£7.ti>v,  6  xat*  auTov  Pitaaa;  *AvTa5vto^ 
sOciaaTO,  co?  ^r^aiv  ev  T«j>  p{ti>  fljV^O,!?  o  t^;  'AXsJavope^a; 
s:::axo;:o;  *A6avaaio?. 

€  Hujus  Ammonisanimampostmortcmabangelis 


/dem,  ibidem^  cap,  87. 
Fertur  Athanasii  historia,  Antonii  monachi  vitam 
continens . 

Ruffinus^  lib.  i  llist.  Eccl.  cap.  8. 

De  virtutibus  Antonii,  atquc  institutis  ct  sobrietate 
mentis,  ut  in  solitudine  vitam  degens,  usus  solum- 
modo  sit  consortio  bestiarum,  et  de  daemonibuscrc- 
bros  agens  triumphos,  placuerit  Deo  supra  cunctos 
mortales,  utque  institutionis  suae  pneclara  usque  in 
hodicrnum  monachis  cxempla  reliqucrit,  volentem 
me  aliqua  exponere  ille  libelius  cxclusit,  qui  ab 
Athanasio  scriptus,  etianiLatinosermone  editus  est. 
PaulinuSy  prologo  Vitse  sancti  Ambrosii  AAprilis. 


in  coelum  sublatam,  Antonius,  qui  eisdem  vixit  tcm-  B     Hortaris,venerabiUs Pater  Augustine,  utsicut bcati 


poribus,  vidit ;  quemadmodum  ab  Athanasio,  Alexan- 
drise  episcopo,  in  ejus  Vita  conunemoratum  est.  » 
Nicephorus^  lib.  viii,  cap,  40. 

Verum  haec,  tanquam  gustus  quidam,  et  exigua 
imago  Antonii  vitae  et  instituti  sint  exposita,  utcx  his 
universam  ejus,  qualis  fuerit,  philosophiam  colliga- 
mus.  Quam  rebus  omnibus  optimus  Athanasius,  cui 
etiam  fuit  charissimus,  copiose  mcmorix  posterita- 
tis  iitteris  mandavit ;  certaminibus  ejus  contra  dae- 
mones,  et  artibus,  quas  adversus  illos  adinvenit, 
aliisque  vitae  prodigiis  etrebus  quibusvis  conscriptis, 
ut  liber  is  monastici  instituti  ceu  fmis  quidam  esset. 
HieronymuSy  Catal.  illustr.  Eccles.Scripi.^  cap.  88. 

Antonius  monachus,  cujus  Vitam   Athanasius^ 


viri,  Athanasiusepiscopus  ctHicronymus  presbyter, 
stylo  prosecuti  sunt  Vitam  sanctorumPauli  et  Anto- 
nii  in  eremo  positorum,  etc. 

DE  EVAGRIO  PRESBYTERO,  VIT^  HUJUS 

INTERPRETE. 

Hieronymus.  Catal.  illustr.  Eccl.  Script  ,  cap.  125. 

^O  Evagrius  id)  Antiochiae  episcopus,  acris  ac 
ferventisingenii,  cum  adhuc  cssetpresbj^cr,  divei*sa- 
rum  hvpotheseon  tractatus  mihi  lcgit,  quos  necdum 
edidit.  Vitam  quoque  beati  Antonii  de  GraecoAtha- 
nasii  in  sermoncm  nostrum  transtulit. 

Similia  habet  HonoriuSj  cap,  125  de  illustr.  Eccl. 
Script. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


(a)  Anno  19  Constantii,]  Ita  rectissime  EusebiiG 
Ghronicou  manuscriptum  Amandinum,  ita  Pontaci 
et  Scaligeri  editio. 

Baronius,  tom.  II,  anno  Decii  l  (qucm  ipscGhristi 
annum  statuit  25 J)  investigans  Pauli  ad  eremum 
ftjgam  ex  Antonii  obitu,  asseiitex  GhronicoEusebii 
et  Hieronymi,  Antonium  obiisse  anno  21  Junioris 
Gonstantii ;  cui  Gonstantii  anno  ipse  post,  in  Anna- 
Ubus,  t0;ii.  III,  in  annorum  serie, a  Gnristo  assignat 
annum  357.  Quod  occasioneinvestigandi  aetatem  Hi- 
larionis  repetit  tom  IV,  ad  annum  Ghristi  372.  Idem 
tamen,  tomo  III,  anno  Ghristi  358,  Gonstmtii  2*?, 
Antonii  obitum  coUocat.  Quod  cur  fecisse  potuerit, 
mox  inquiram. 

Depravato  Ghronici  Godice  usum  Baronium,  su- 
pra  dixi,  ad  vitam  sancti  Pauii,  quod  nunc  fusius 
probandum. 

Vulgata  Chronici  Eusebiani  editio,  quo  usus  Ba- 
ronius,  ponit  Antonu  natalem  anno  1  Decu,  Ghristi 
254,  etobitum  ejusdem  anno'it  Gonstantii  junioris, 
Ghristi  364 .  Gum  autem  ex  eodem  vulgaii  Ghronico,  D 
posteriore  hoc  loco,  constet  Antonium  obiisseaeatis 
anno  105,  certum  est  vel  natalem  Autonii,  vel  mor- 
tnalem  ejusdem  diem  male  assignari  in  ea  editione, 
cum  a  Ghristi  anno  25^,  quo  ponit  natum  Anto- 
nium,  ad  annum  361,  quo  eumdem  ponit  denatum, 
intercurrant  anni  cvii .  Quod  si  duos  annos  addas,  et 
eam  videlicet  quo  natus  est,  et  eum  quo  denatus 
Antoniu^  (qui  tamen  addendi  videntur,  cum  dicatur 
anno  106  aetatis  mortuus  Antonius,  non  autempost 
annum  \0b\  exsurgent  anni  cix,  cum  tantum  cv 
anni,  quot  Autonius  vixit,  deberent  intercurrere  vel 
exsorgere. 

Rectissirae  igitur  in  Ifs.  Eusebio  Amandino,  ut  ad 
Vitam  PauU  dixi,  Antonii  nativitas  consignaturanno 
I  Dedi,  obitos  Yero  anno  19  Constantu  Junioris 


imp.;  atque  itajusticv  anni,  quibus  Antonius  vixit 
exsurgent.  Nec  aliter  lectura  in  Eusebio,  tempore 
Gregorii  Turonensis.  Nam  ita  ille  Ubro  i,  cap.  58, 
Histor.  Franc  :  «  Gonstantii  Junioris  anno  19,  An- 
tonius  monachus  transiit,  aetatis  anno  105.  »  Ita 
Ms.  T)rudonensis,  cum  in  vulgatis  male  sit  100. 
Scd  et  Vincentius,  Spec.  hist.  lib.  xiv,  cap.  1  f ,  cx 
eodem  Eusebii  Ghronico,  Antonii  obitum  Gonstantii 
Junioris  anno  19  ponit.  Quare  de  Antonii  obitu  in 
vulgato  Eusebio  metachronismus  est  du ^rum  anno- 
rum  si  ab  annis  aetatis  Antonii  ct  annum  nativitatis 
et  annum  obitus  excludas  ;  vel  metuchronismusestiv 
annorum,  si  et  nativitatis  et  obitus  annos  numero 
annorum  aetatis  ejus  compreliendas . 

Miratus  sum  sane  Baronium,  quod,  cum  tomo  II, 
anno  1  Decii,  agens  de  Pauli  eremitac  fuga,  ibidem 
asserat  ex  Ghronico  Euscbii  (depravato,  ut  diximus) 
Antonium  obusse  anno  21  Gonstantii  Junioris;  ta- 
mcn  tomo  III,  anno  22  ejusdcra  Gonstantii,  obitum 
Antonii  ponat.  Gujus  rei  rationera  dum  investigo, 
non  aliam  reperio,  quam  quod  fortasse  Baronius, 
torao  II,  annum  1  Decu,  quo  natus  Antonius,  annis 
aetatis  ejusdem  annumeraverit .  atqueitaab  anno  l 
Decii  adusque  Gonstantii  Junioris  annum  '21,  eum 
simul  includendo,  putatione  Baroniana  justi  exsur- 
guntanni  cv,  quae  supremafuitaetas  Antonii.Tomo 
vcro  III,  videtur  annum  1  DecU  non  annumerasse 
annis  aetatis  Antonii,  sed  i  annum  aetatis  Antonii,  a 
Deciani  iraperii  anno  2  inckoasse,  c[uare  et  obitum 
Antonii  adannum22  GoristaptiiJunioriseodemtomo 
III  prorogavit. 

Quod  vero  dixi,  rectissimc  in  Ws.  Eusebio  Aman- 
dino  nativitatem  Antonii  consignari  anno  1  Decii, 
obitum  vero  19  Gonstantii  Juniori^,  atc[u<>.  ita  justos 
cv  annos  aetatis  AntonU  exsurgere,  ita  intellige,  quia 
cum  vulgatae  editiones  (etiam  correctiores  Pontaci 


119 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


420 


et  Scaligcri)  inter  annura  20  Diocletiani  et  1  Con-  A 
8tantiniduosannosstatuant,eosqueGaleiiotribuant, 
AmandinusCodcxunumtantumannumintermediura 
statuit,  vulgatumquede  Galerioparagraphum  omit- 
tit.  Qui  etsi  admittatur,  ejusque  iinperio  duo  anni 
tribuantur  ante  annum  1  Constantini,  non  necesse 
erit  duos  annos  intermcdios  ponere  inter  annura  20 
Diocletiani  et  i  Constantini ;  sed  primus  annus  Ga- 
lerii  concurrcre  potest  cum  20  Diocletiani,  quippe 
cum  Dioclctianus  anno  JtO  iraperii  sui  20,  ii  Kai. 
Maii  seiu»perio  abdicarit,  indeque  annura  1  sui  ira- 
perii  Gralerius  ordiri  j)otuit. 

Et  quidem  non  nisi  unum  annura  debere  interce- 
dcre  inter  annum  20  Diocletiani  et  1   Constantini, 

Srobatur  :  tum  ex  ipsiusmet  Eusebii  Chronico,  quod 
>iocietiani  anno  19  diserte  habet :  «  Quarto  anno 
persecutionis  Constantinus  regnare  orsus.  »  Atqui 
cum  Dioclctiani  anno  \\'  persecutio  oila  sit,  si  ei 
addas  ejusdem  20,  et  u^^um  interraediura  inter  an-T> 
num  20  Diocletiani  etl  Constantini ;  q^uid  restat,  nisi 
ut  1  annus  Constantini,  \  sit  persecutionis  ?  Tum  ex 
Politia  seu  Actis  sanctoium  Patrum  MetrOphanis  et 
Alexandri,  apud  Pliotium,  in  Biblioth.,  Cod.  256, 
ubi  dicitur  :  Tp^xov  3'  rfir^  toie  t)v  £To;  tou  xa0'  fjjxoSv 
8iwy|jLoO,  ev_to  xat  KovffTavtto;  rpo?  ttjv  a^Oaptov  jBaat- 
>>£:av,  Tr)v  :'::ix7;pov  ^|x£7.£.  «  Tertius  tunc  agebatur 
annus  persecutionis  in  Christianos  excitatae,  quo 
Constantius  cum  ajterno  rogno  caducura  cominuta- 
vit.  7>  Atqui  si  duos  annos  intermcdios  ponas  intcr 
annum  '20  Diocletianiet  I  Constantini,nonjam  fer/io 
persecutionis  anno  Constantius  obierit,  sed  quartOy 
ut  ex  raodo  inita  tempoiis  ratione  raanifestura  est. 
Tum  ex  Olympiadibus  assignatis  in  Ms.  Eusebio 
Amandino.  Nam  primus  annus  Olyrapiadis  27  i  con- 
signatur  anno  20  Diocletiani ;  secundus  anno  inter- 
medio  inter  20  Diocletiani  et  1  Constantini ;  tertius 
anno  l  Constantini.  Unde  clarura  evadit  Eusebiura 
non  nisi  unura  annura  inter  20  Diocletiani  et  1  Con- 
stantini  collocasse.  C 

SufTiciant  haec  proraodo  notationura,  quai  oranino 
dicenda  fuere  ad  rite  subducendura  numerum  anno- 
rum  aetatis  Antonii. 

(&)  Varias  epistolas.]  Septera  enumerat  hic  ipse 
Tntheraius,  et  unara  ait  scriptain  ad  Arsenoitas ; 
quod  verura  est,  coque  noraine  habetur  secunda  in 
editione  Colonicnsi.  Hieronyraus  quoque  uniustan- 
tura,  tanquara  pra^cipua^,  ad  Arscnoitas  merainit. 
Quaro  non  recte  apud  Possevinura  est  omnesseptem 
epistolas  scriptas  ad  Arsenoitas.  Quod  etiara  raale 
tituli  praeferuntin  Bibliotheca  sanctorura  Patrura. 

Harura  epistolarura  non  est  ex  Graeco  interpres 
SyraphorianusCharaperius,  utestapud  Possevinura, 
sed  valerius  Sarrazius,  Symphoriano editionem  pro- 
curantc. 

Quod  vero  Possevinus  in  Apparatu  sacro  in  An- 
tonio  citat  ex  Trithemio,  Scripsit  quoque  celebrc  opus 
duorum  librorumy  quod  Melissa^  id  est  Apicula^no-D 
minatur^  aitque  Trithemiura  crrore  labi ;  vere  labi- 
tur,  si  ita  scripsit.  Scd  in  Tritheraio  ea  verba  non 
invenio.  Suspicor  hoc  verbis  Trithemii  additum  a 
Mai*garino  (k  la  Digne  in  primaeditioneBibliothcca) 
SS.  Patrura,  qui  libros  iilos  Antonii  Meiissae,  nominc 
Antonii  Magni  ediderat.  Sed  error  correctus  tomo  V 
Bibliothecae  sanctorura  Patrura  secundae  editionis. 

(c)  Athanasio.]  Vitae  sancti  Antonii  auctorera  esse 
Athanasiura  nullus  dubitare  poterit,  qui  elogia  prae- 
missa  iegerit.  Et  Graece  auidera  nunc  rccens  prodiit 
anno  1611  Augustae  Vindelicorura,  curante  Davide 
Hoeschelio ;  qui  et  interpretationem  suara,  et  notas 
quasdam,  Graecum  maxiine  spectantes  textum,  ad- 
jecit. 

Athanasio  eam  asserit  Bellarminus  noster  tom.  H, 
contr.  2,  1.  2  dc  Monachis,  cap.  4. 

Primo,  quia  est  revera  insigne  volumen,  ut  Hie- 
ronymus  dicit  fuisse  librum  illum  Athanasii. 

Secundo,  quia  continet  plurima  iila  miracula. 


quorura  meminit  Augustinus  lib.  vni  Confess., 
cap.  6. 

Tertio,  quia  recenset  historiam  illam  de  anima 
Ammonis,  quara  Palladius,  cap.  8,  etSocrates,  lib. 
IV,  cap.  18,  ex  libro  Athanasii  de  vita  Antonii  re- 
ferunt. 

Quibus  addi  possunt  etalia  non  rainus  certa  testi- 
raonia. 

Prirao,  certissimura  testiraoniura  beati  Ephrein 
suggerit,  qui  ex  hac  vita  noraine  Athanasii  duo  loca 
ad  verbum  citat,  quae  vide  in  notat.,  capite  23  et  60. 
Idem  quoque  in  epist.  adJoannem  raonachura  brevi 
Antonii  Vitai  anacephalaeosi  (quae  singula  in  hac 
Vita  habentur)  monachos  ad  coraraunera  vitam  hor- 
tatur. 

Secundo.aeque  certum  indicium  suppeditatauctor 
Vitae  sancti  Pachomii,  quam  jam  olim  Diony^ius 
Exiguus  interpretatus  est,  qui  Athanasii  nomine 
mentionera  fadt  Araraonis  et  Theodori,  qui  in  hac 
Antonii  Vita  occurrunt. 

Tertio,  Daraascenus,  orat.  i,  de  Iraaginibus,  ex 
hac  Vita  locura  citat,  quera  hic  habes,  c.  57,  uti 
catena  ras.  in  Lucara  ex  Graecis  Patribus  collecta, 
quae  exstat  in  Bibliotheca  Palatina,  referente  Felck- 
raanno. 

Quid,  quaeso,  testatius,  ad  auctori  alicui  librum 
asserendum,  adduci  potest?  Sunt  taraen  haeretici, 
qui  subdubitare  non  verentur  an  haec,  quae  hic  exhi- 
betur,  Vita,  sit  ab  Athanasio  scripta.  Ita  Magdebur- 
genses,  centur.  iv,  cap.  ^O,  pag.  1306,  nuUa  tamen 
vel  ratione  vel  conjectura,  vel  auctoritate  addita. 
Dubitat  et  Petrus  Felckmannus  Coronaeus,  qui  nuper 
Athanasii  Gi^colatinae  editioni  praefuit. 

Sed  non  insolens,  dubitarc  hacreticos,  ubi  ouid 
eorum  palato  minus  arridet,  uti  in  hac  vita  praeciara 
monachismi  signique  crucis  testimonia.  Vcrum  prae- 
Iractior  et  ma^is  eiTrons  incedit  Rodolphus  Hospi- 
nianus,  de  Orig.  Monach.,lib,  iii,  cap  1  et  cum  eo 
Abrahamus  Scultetus,  Medull.Theolog.Patrum  parte 
II,  qui  ausi  fuere  asserere  scriptumhoc,  quodhodie 
sub  Athanasii  nomine  circumfertur,  nullamprorsus 
fidem  mereri,  irao  insulsi  horainis  commentum  esse ; 
qui  paribus  his  argumentisinstant,  ita  ut  alter  alte- 
rum  exscripserit. 

Primo,  nuper  enimadmodum  adreliqua  Athanasii 
opera  scriptura  hoc  adjectura  est.  Graece  enira  non 
reperitur,  nec  in  Basileensi,  nec  in  Anglicano,  nec 
in  aliis  Codicibus.  Respondeo,  scripturahoc  inipsis 
typogi'aphi  cccunabulis  Athanasii  nomine  impressum 
fuisse  Latinc  in  Vitis  Patrum  ;  et  passim  in  mss.  li- 
bris,  iisque  vctustissimis  inveniri.  31  Cujus  textus 
Graecus  anno  1 611  Augustae  Vindelicorum  prodiit  ex 
ciusdem  civitatis  bibiiotheca,  curante  Davide  Hoes- 
chelio,  ut  jara  dixi.  Qui  etex  Anglicano  CodiceHen- 
rici  Savilii  variantes  lectiones  adjecit. 

Secundo,  non  repcriuntur  in  hoc  scripto  vitae  mo- 
nasticae  leges,  quas  Nazianzenus  scribit  Athanasium 
suo  narrationis  praetextu  proraulgare  voluisse.  Re- 
spondco  :  Sanctorum  ri7a(utaitsanctusArabrosius 
lio  de  S.  Joseph,  c.  1)  ca^teris  norma  vivendi  est.  Et 
Hieron  ,  epist.  2  ad  Nepot.,  de  Vita  Heliod.  Nor- 
mamque  vitw  ejus^ exemplum  habere  virtutum.ldem 
Epist.  15,  ad  Niarcellam,  de  Asellae  Vita:  Conversa^ 
tionem  illiusperfect,r  vitxnormamarbitrcntur.  Etne 
ab  ipso  Antonio  discedamus  :  *'t]aTt  y*P  [AovayoT? 
Ixavo;  yapaxTv.p  rpo;  acrxr^aiv  6  'AvTOv^oi»  Pi0{.  Perfe" 
ctaest  siquidem  advirtutemvia^  Antotiiumscirey  quis 
fuerit^  utait  Athanasius  in  hujus  vitae  praefatione. 
Nec  paucas  sanctus  Antonius  raonasticas  leges,  ex- 
hortationibus  suis,  quae  in  hac  Vita  habentur,  expri- 
rait  Quod  si  Ilospinianus,  vel  Scultetus,  vel  atius 
quivis  Calvinista,  ex  vitae  hujus  praescripto  vitam 
suara  coinponeret.  nae  ille  raonasticis  legibus  egregie 
obsecutus  diceretur. 

Tertio,  cum  auctor  scripti  hujus  demonstrare  co- 
natur,  Antonium  Christum  in  omni  vitae  suae  cursu 
imitatum  fuisse,  ita  pueriliter  et  ridicule  de  eo  fabu- 


121 


IN  VITAM  BEATI  ANTONH  PILELUDIA.  NOTATIO. 


122 


latur,  nt,  nihil  cum  judicio  eura  legisse  in  Athana- A«^  //iVr.,  epist.  16).  Postea  vero,  multis  praetermis- 


sio  merito  dici  queat.  Respondeo,  non  mirura  hoc 
a  CaWinianis  horainibus  asseri,  cum  de  ejus  sortis 
hominibu8,serolicetinsipientiam  suam  recognoscen- 
tibus,  etsanctis  ipsis  jam  olim  dictum  sit:  Hi  sunt 
quoshabuiinus  aliquando  inderisum  ctin  similitudi' 
nem  improperii.  Nos  insensati  vitam  illorum  xsti- 
mabamus  imaniam  (Sap.  v). 

Quarto,  falsushicauctordicit  Antonium  indoctum 
fuisse  et  titterarum  imperitum,  cum  aliicontraasse- 
rant  causidicum  £msse,  etvalde  doctum.  Respondeo, 
Et  indoctus  fuit,et  doctus  Antonius:  indoctusquidem, 
id  est,  litterarum  imjperitus  ;  doctus  vero  Dei  dono, 
et  sagacitate  animi.  Quod  habesin  Vita  per  Athana- 
sium.  Nam  cap.  1  dicitur  quod  non  passus  sit  sc  lit- 
teris  crudiri:  ergo  recte  litterarum  imperitus  dicitur, 
et  indoctus,  id  est,  non  doctus  litteras,  qui  tamen 
apud  euradem,  capite  38,  dicitur  a  Deo  doctus,  seu 
0£o5i8axTo;.  Quod  utrumque  de  eo  testaturdivus  Au- 
gustinus,  prolog.  lib   i  de  doctrina  christiana  :  •  An- 


sis,  appositus  est  ejus  obitus:  sed  an  ab  eodem  Atha- 
nasio,haudassorere  auderera.Idem  sentit  PosseYinus 
in  Apparatu  sacro  in  Antonio. 

Ego  vero  nullum  dubitationi  locum  invenio,  quo 
minus  Athanasius  linem  vitai  huic  attexuerit  ;  ncc 
invonissent,  credo,  Baronius  et  Pcssevinus,  si  prai- 
fationis  Athanasii  in  hanc  Vitam  fuissent  meraores. 
Ita  enira  ille  adperegrinosfratres: «  Quoniara  igitur 
exegistis  a  rac  ut  vobis  scriberera  de  convei^satione 
beati  Antonii,  volentibus  discere  queraadraodum 
ccpperit,  quivefueritantcsanctura  propositura,qua- 
lera  etiara  habuerit  terrainura  vitie.  • 

3*5  Cur  vero  non  raeminerit  Athanasiuscongres- 
sus  Antonii  cura  Paulo,  non  aliara  causara  invenio, 
quara  quod  non  orania  Antonii  gcsta  referat,  unde 
peregrinos  fratres  raonet,  ut  existiment  se  minima 
audisse  de  maximis.  Cum  ob  portitoris  litterarum 
festinationera  non  potueritraonachos  e\ocs\ve.,utple- 
nius  aliquidaddicens^  munera  majuratransmilterei. 


tonius,inquit,sine  uila  scientia htterarura  Scripturas  g     Quando verocontigerit Athanasiura &cribere  V itana 


divinasetmemoriteraudiendotenuisse.et  prudenter 
cogitando  inteliexisse  pra^dicatur.  n 

Quodvero causidicum  aiunt fuisse  Antonium,  sane 
causidicus  fuerit,  sed  ex  eorum  numero, quixlcrnam 
Titam  accipiunt.et  efficiunturcausidicisanctitatisut 
de  sanctoTiburtiohabeturinVitasancti  Sebastiani, 
Ub.  I. 

Minimprofectoraihivisura,Antoniuraabaliquibus 
eausidicum  dici,  ut  citat  uterque  haBreticus  loco  jam 
citato,  nullo  addito  auctore.  Quod  cuni  diu  qua?sis- 
scm,  tandem  in  Hospiniano,  lib.  ii.  de  Monachatu 
cap.  III,  videocitari  Suidaraad  hocpropositura.Qua- 
re  eum  adeo.  Ille  vero  non  Antonii  nostri  raerainit, 
qui  ortus  fuit  in  iEg^pto  in  vico  Coraa  juxta  Hera- 
cleam,  ut  habet  Sozora.  lib.  i,  cap.  13,  et  Niceph. 
lib.  vrii,  cap.  40,  sed  Antonii  cujusdara  Alexandrini 
qui  Alexandriae  et  Byzantii  sororis  causara  efirit^qui- 


wJtois  iJStj  ouC^v  f,5ioj{aevov.'«  Atque  ego  etiara  pluri- 
mum  illi  rae  debere  fateor ;  atque  ut  dii  gratiara  illi 
in  beatorura  insulis  referant,  quorura  contubernio 
fniitur,  precor  »  Vel  potius  alterius  ethnici  aucto- 
ris  tempore,  ex  quo  Suidas  illa  de  eo  excei*psit ;  nam 
deos  precari,  ethnicisraus  est.  Quare  quod  de  eo  ibi- 
dcm  ait  ^  Tal^av  aK^^TjvEv  hpoL-Jpay  r.o^ltj  fxaUov,  ^ 
isp^Tcpov ^v  :  €  Gazara  raulto  augustiorcrafecit,  quara 
prius  fuerat;  »  aliudit,  opinor,  ad  Gazensia  sacra. 


arcanura;  »  Dei,  inquara,  Marnse  seu  Jovis  pluvii, 
qui  maxime  Gazae  cultus,  ut  habetur  in  Vita  sancti 
Porphyrii,  apud  Metaphr.,  2G  Febr. 

Vides,  lector,   quid  de  einedullata   illa  raedulla 


Antonii,  earaque  Roraara  deferrc,  quoniam  ejus  rei 
nunc  aliqua  nientio  facta  est,  porro  investigeraus. 

Baronius,anno  Christi  340,Julii  papa>4,Constan- 
tini,  Constantiiet Constantis iraperat.  4. Quara  vcro, 
inquit,  proficuus  fuerit  Athanasii  Roraara  accessus, 
vel  ex  00  potest  intelligi,  quod  in  urbera  inyexerit 
ipsc  prirausiEg\'ptiorum  raonachorura  institutionera, 
vitaraque  adrairandam  Antonii  Magni,  licetadhuc 
viventis,a  se  conscriptani  detulerit:  quod  vitwgenus 
ad  omnesEvangelicai  perfectionisnumeros  atterape- 
ratura,  etiara  nobilissimajRoraana^leraintrconsecta- 
ri  coeperunt.  Tradit  enira  ha?cde  his  sanctus  Hiero- 
nymus:  oNulla  eo  tempore  nobiliura  fcininarura  no- 
verat  Rorare  proposituramonachorura,  nec  audebat 
propter  rei  novitatcni,ignorainiobum  (ut  tunc  puta- 
oatur)  et  vile  in  populis  nonien  assuraere.  HaiC 
(Marcella  scilicet)  ab  Alexandrinis  prius  sacerdoti- 
bus,  papaque  Athanasio,  et  postea  Petro  qui  perse- 
P  cuticneraArianaehwreseosdecIinantesquasiadtutis- 
siraura  corainunionis  suaBi)oilura,Roraara  confuge- 
rant,  Vitara  beati  Antonii,  tunc  adhuc  viventis,  mo- 
nasterioruraqueinThebaidePachomii,etvirginuraac 
viduarura  didicit  disciplinara;  nec  erubuit  profiteri 
quod  Christo placere  cognoverat»  (Uievon.^cpist.  d6, 
ad  Princip.) .  Hactenus  ex  Hieronyrao  Baronius. 

Ex  quibus  quidera  elucet,  Athanasii  quoque  opera 
Marcellarade  Vita  Antonii  didicisse,non  taraenquod 
Athanasius  tunc  Antonii  Vitara  a  se  descriptara  Ro- 
mam  detulerit,  quam  ipsius  testificatione  jara  yidi- 
mus,  post  mortein  deraura  Antonii  ad  peregrinos 
fratres  fuisseperscriptara. 

Praestitit  igitur  RoraaeAthanasius^quodante  eura 
Alexandrini  sacerdotes,  quodque  post  eura  Petrus 
Alexandrinus  priraura  presbyter,  deinde  episcopus 
pra?stitere  ;  ut  quae  corara  in  iEg}'pto  et  Thebaide, 
vel  viderant  vel  audicrant  de  Antonio  et  Pachoraio 


Sculteti,  (^uidderaonachatuseuracechatuHospinianiDtunc  adhuc  vivcntibus,  ea  Roraanis  enarrarent.  Si 
tibi  proraittere  debeas,  cura  tara  frivola  contra  re-     quis  breviculis  quaedam  ab  iis  comprehensa  tunc  ve- 


ceptissimam  vitam,  contra  vetustos  Patros,  contra 
ipsam  vetustatem  producunt  argumenta.  Sed  displi- 
cuit  videlicet  reliquiarum  cultus^(\\x\  exhac  Vitalu- 
culenter  probatur,  ideoque  Scultetus,  cap.  iti  Syn- 
thesis  doctr.  beati  Athanasii,  hanc  Antonii  Vitara 
comraentitii  auctoris  scriptura  vocat. 

Firmum  igitur  fixumque  sit,  Athanasiura  hujus 
Vitae  auctorera  esse.  An  vero  et  fmera  Vitse  huic  at- 
texuerit,  dubitatur. 

Baronius.  anno  Christi  343,Julii  papse  7,Conslan- 
tii  et  Constantis  irapp.  7.  Quod,  ait,  in  Vita  Antonii 
ab  Athanasio  conscripta,  de  congressu  Pauli  cura  eo 
nulla  penitus  mentio  habeatur,  inde  accidit,  quod 
(Qt  eoaero  Hieronymo  auctore  dictura  esti  Athana- 
auB  res  gestas  Antonii,  ipso  adhuc  vivente,  scriptis 
comjnendavit,  easque  Romam  detulit  ante  biennium 
ciun  a  Julio  papa  vocatus  est,  quo  tempore  hadc  de 
PmiIo  nondom  aGcideraQt(^ron.,  anno  ChrisHMO 


ht  ,  ne  raemona  exciderent ;  per  rae  licct  ;  raodo 
Athanasio  ipsi  fidera  habearaus,  quod  postmortem 
demura  Antonii,  rogatu  peregrinorum  fratrum, 
vitam  ejus  descripserit. 

Anvero  anno  Christi  340  Athanasius  Roraac  Mar- 
cellara  viduara  de  Vita  Antonii  docuerit,  existirao 
nonoranino  certura  esse.  Nara  cura  Baronius,  tora. 
V,  anno  Christi  'i '  0  statuat  Marcellae  obitura,  valde 
longaevara  eara  oportuitfuisse.quippenonagenariani, 
si  earastatuaraus  xxannorura,cura  Athanasiuspri- 
mura  Roraara  venit,  anno  340.  Quk  aetas  si  Marcel- 
lae  corapetit,  potest  dicto  anno  Christi  3'iO  de 
Antonio  ex  Athanasio  inaudiisse. 

Quod  si  rainor  aetas  Marcellae  tribuenda,curaAtha- 
nasius  saepius  Roraaravenerit,  videlicetanno  Christi 
340,  deinde  3*2,  demura  349,  potest  postremohoc 
anno  Marcella  de  Antonio  didicisse  ez  Athanasio. 

Pergit  Baronius  occasione  sancti  Antonii  et  Mar- 


i23 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


124 


cellae,  haec  contra  monachorum  hostes  subnectere  : 
At  quibusnam  persuasa,  inquit  (Baron.^  anm  340), 
ejusmodi  VitaB  institutum  Deogratum  esse  Marcella 
sensit,  nisi  e\  innumeris  pene  miraculis,  apostolicis 
plane  signis,  atque  virtutibus,  quas  cum  Antonium 
tum  alios,  divino  illis  calculo  suffragante ,  assidue 
operari  cognovit?  Eratquidemin  Oriente  summum 
illud  vivendi  genus  instar  Eliae  ac  Joannis  Baptistae 
cunctis  hominibus  etiam  ethnicis  et  imperatoribus 
ipsis  vcnerandum,  sed  et  impiis  quoque  haBreticis 
reverendum,  atqueadeo  coelestibuscivibusadmiran- 
dum:  utpote  qui  se  in  terris  concives  habere  iaetan- 
tes,  cum  eisdem  tanquam  gentilibus  suis  amice  assi- 
duo  versarentur.  Factumque  feliciter  est  ut  Athana- 
siopropalantc  inferretur,  acparitercolereturin  urbe 
sublimc  illud  vivendigenus,  cujusin  montibusatquc 
desertis  locis  tantumcernebantur  irapressavestigia; 
nec  detrectavit  universus  Christianus  orbis  in  Oc- 
cidente  sectari  quod  sciretinEcclesia  Romana  sus- 
ceptum:  quae  hacc  omnia  accepta  fert  Athanasio,cum 
alioqui  non  defuerint  (quod  dictum  est  superius) 
persecutionis  retro  temporibus,  cum  in  urbe.  tum 
aliis  quoque  in  locis  raonachi  ;  illos  dixerim  qui  in 
similitudinem  Pauli  atque  Antoniiapersecutionibus 
fugientium,eadem  excausa  in  cryptis,  antris,  jugis 
montium,valliumqueconvexisrecessibiis  delitescen- 
tes  instar  ^liac  a  facic  Achab  et  Jezabcl  fugientis, 
Deum  propensius  colerent ;  adeo  ut  licet  raonachi 
nomen  visuni  sit  urbi  novum,  res  tamen  ipsavetus, 
sedin  tantaEcclesiajpacelegibus  quibusdam  excul- 
ta,  fecundiori  germine  propagata 

DonatistKj  hneretici,  iidem  et  circumcelliones  di- 
cti,  qui  his  ipsis  temporibus  adversus  Catholicos 
grassabantur  in  Africa,  primi  ausi  sunt,  non  de  re 
ipsa,  sed  de  nomine  a  piis  quaerere  et  dicere  (inquit 
sanctus  Augustinus'[.4w^?/s<.  in  psal.  cxxxii]  )  con- 
sucverunt:  a  Quid  sibi  vult  nomen  monachorum  ?» 
etinferius  :  «  Nobis  dicunt :  Ostendite  ubi  scriptum 
sit  nomen  monachorum  ?  »  Respondit  post  aha  ad 
haec  ipse.  t  Quare  ergo  etnos  non  appellemus  mona- 
chos,  cum  dicatPsalmus:  Eccequam  bonum  et  quam 
Jucundum  habitare  fratres  in  utium  [Psal.  cxxxii)  ? 
fiovo?  enira  unus  dicitur,  et  non  unus  quomodocun- 
que,  nam  et  in  turba  unus  est,  sed  una  cum  multis 
unus  d.ci  potest,  (jlovo;  non  potest,  id  est  solus;  ei.o'vo; 
enim  unus  solus  est.  Qui  ergo  sicvivuntinunum,ut 
Unum  hominem  faciant,  ut  sit  iilis  vere  quod  scri- 
ptum  est :  Una  anima,  et  cor  unum  (Act.  iv);  muita 
corpora,  sed  non  multae  animae;  recte  dicitur  [xovo?, 
id  est  unus  solus.»  Et  paulo  post:  •  Merito  insultant 
nomini  unitatis,  qui  se  abunitate  33praBcidcrunt. 
Merito  illis  displicet  nomen  monachorum,  quia  illi 
nolunt  habitare  in  unum  cum  fratribus ;  sed  sequen- 
tesDonatum,Christum  diviserunt.  »  HacAugustinus. 

Probe  jara  vides,  lector,  a  quorum  partibus  stent 
qui  nostro  hoc  infelicissimo  saeculo  monachorum  no- 
men  adeo  exsecrantur;  et  quorumnam  profiteantur 
se  essediscipulos,  cum  eorum  sectentur  impietatein, 
duploquam  illi  plane  impii,  cumilii  (ut  ait  Augusti- 
nus'  nominiinsultarentmonachorum,  (juod  ab  uni- 
tate  catholica  defecissent;  isti  vero  dupliciapostasia, 
nempe  quod  ab  Ecclesiae  fide  et  monastica  obser- 
vantia  turpissirae  defecerunt :  tales  plane  fuerunt, 
qui  prima  fecerunt  fundamenta  omnium  haeresum, 
quae  hoc  saeculo  prodierunt.  At  non  hac  tantum  ex 
parte  duplo  (ut  diximus)  pejores  quam  Donatistae, 
sed  triplo  ;  ^uippe  qui  non,  sicut  illi,  de  nomine 
solum  movenntCatholicis  qu8estionem,sed  rem  ipsam 
fuerint  acerbissimo  odio  insectati :  verum  et  cum  id 
agant,  non  verbis  tantum,  sed  rebus  moreque  prae- 
donum,  in  monasteria  tum  virorum,  tum  sacrarum 
virginum,  ubicunque  per  vim  licuerit,  gi*assati  fue- 
rint,  et  debacchari  non  cessent,  etiam  quadrublo  de- 
teriores  illis  habendi  sint.  Caeterum  quod  ad  alias 
res  spectat,  nihiiest  auod  Sacramentarii  Donatistis 
conferripossint,  cumni,  paadsqaibusdamexceptis, 


A  in  reliquis  omnibus  cum  Ecclesia  catholica  consen- 
tirent. 

(d)  Evagrius  ]  Saepius  Hieronymus  Evagrii  nunc 
ut  presbyteri,  nunc  utsibi  charissimi,  nunc  ut  sancti 
meminit.  Vide  eum,  epist.  5  et  6,  ad  Fiorentium  ; 
epist.  41,  ad  Ruffinum;  epist.  49,  ad  Innocentium; 
epist.  43,  ad  Chromatium,  Jovinum  et  Eusebium  ; 
item  in  Vita  Malchi  mona«;hi  captivi,  c.  1  ;  et  in 
Chronico  Eusebii,  anno  2  Aureliani  imperatoris, 
Christi  273,  ubi  eum  ex  familia  Pompeiani  ducis, 
cognomento  Franci,quiZenobiaradevicit,  originem 
ducere  asseverat 

Evagrium  Vitaa  hujus  interpretem  esse,  clare  as- 
serit  divus  Hieronymus,  ut  vidimus  in  Elogio.  Cui 
consentiuntomnia  mss.  exemplaria  quae  Evagrii  no- 
men  huic  Vitae  praefigunt. 

Non  defuere  tamen  quiHieronymohanc  versionem 
vei  scriptionem  tribuant.  Hilanon  enim  Veroneus, 
P  monachus  Cassinensis,  preefatione  ante  doctrinam 
"Dorothei,  Latine  a  seconversam.  ait  t  Hieronymum 
Antonii  monachi  Vitam  ita  transtulisse,  ut  nibil  in 
ea  desit  ex  sensu,  cum  multa  desint  ex  verbis.  » 
Joannes  quoque  Grynaeus,praefatione  Orthodoxogra- 
phiae  ait  :  <t  Vitara  Antonii  Ypa^ixw^  Hieronymus 
descripsit  » 

Sed  majorem  cuic^uam  dubitationem  injicere  pos- 
sit  Baronius,  qui  aliquam  suae  opinionis  rationem 
afferre  videtur.  Nam  notat  ad  Martyrolog.  Rom., 
17  Jan.,  postquam  egit  de  Actis  Antonii  ex  Athana- 
sio  in  Latinura  sermonem  ab  Evagrio  Antiocbeno 
versis,  ait :  «  Pi*cestitit  hoc  ipsum  idem  divus  Hiero- 
nymus,postulante  Pammachio,ut  ipse  profitetur,  ad 
eumdem  scribens  epist  101,  de  Opt.  gen.  interp., 
quam  illam  esse  putamus  quac  habetur  prae  manibus. » 
Idem,  tom.  III  Annal  ,  anno  Christi  358,  ex  divi 
Hieronymi  epistola  I01,deducit  eum  exGraeco  ver- 
tisse  Vitam  sancti  Antonii. 

Q  Legi,  relegi  epistolam  illam  quam  citat  Baronius, 
non  semel;  nec  tale  quid,  qualeasserit,deprehendi. 
Sed  imposuit.  ut  vidco,  viro  multijuga  lectione  oc- 
cupato,  non  bene  perlectus  Hieronymus.  Postquam 
enim  divus  Hieronymusversiones  suas,  quibus  non 
verba  verbis,  sed  sententias  sententii»  exprimebat, 
exemplo  Ciceronis  defendisset,  itaque  se  Eusebii 
Chronicon  ante  viginti  circiter  annos  vertisse  asse- 
ruisset,  ne  vel  ethnici  tantum,  vel  sua  solius  nitere- 
tur  auctoritate,  addit  et  alterius  (Evagrii  scilicet , 
quem  tamonnon  nominat)  virisaeculosuoclaritesti- 
monium.  oVerum,  ne  meorum,  inquit,  scriptorum 
parva  sit  auctoritas,  quanquam  hoctantum  probare 
voluerim,  me  semper  ab  adolescentia  non  verba, 
sed  sententias  transtulisse;  qualis  super  hoc  genere 
praefatiuncula  sit  in  libro,  quo  beati  Antonii  Vita 
describitur  (scilicet  ab  Evagrio  Antiocheno,  ut  ipse 
testatur  incatal  illustr.  Eccles.  scriptor.,  cap.  d25) 
ipsius  lectione  cognosce.  »  Et  subit  eam  praefatiun- 

Dculam,  quae  huic  ipsi  Vitae  praefigitur.  a  Ex  alia  in 
aliam  linguam  expressaad  verbum  translatio,sensum 
operit,  et  velutilaeto^raminesata  strangulat.  Dum 
enim  casibus  et  figuris  servit  oratio,  quod  brevi  po- 
teratindicarisermone,  longoambitu  circumacta  vix 
expUcat.  Hoc  igitur  e^ovitans,  itabeatum  Antonium 
te  petente  transposui,  ut  nihil  desit  ex  sensu,  cum 
aliquid  desit  ex  verbis.  Alii  syllabas  aucupentur  et 
litteras,  tu  quaere  sententiam.  » 

Vides,  Iector,quid  Baronium  inerrorem  traxeht. 
Haec  enim  verba.//oc  igitur  ego  viians.etc.,  ncp  Hie- 
ronymi  sunt  ad  Pammachium.sed  Evagrii  ac  Inno- 
centium,uthichabes  in  praefatiuncula  Vitae  Antonii 
praemissa.  Cujus  auctoritate  suas  quoque  versiones 
tuetur  Hieronymus-  Si  enim  haec  praefatio  divi  Hie- 
ronymi  esset,  non  dixisset  supra  :  €  Verum  ne  meo- 
mm  scriptorum  parva  sit  auctoritas,  v  quibus  insi- 
nuat  se  alterius  auctoritatem  advocaturum. 

Adde  quod  inprologoad  VitamPauli  primi  eremi- 
t»  Hieronymus  ait :  «  Qoia  d%  Antonio  lam  GrsBce 


1» 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


m 


quam    Romano  st^lo  diligenter  proditom  est.  >  A 
Quasi  alii  prodidennt,  non  ipse. 

Hasc  fusius  aliquantodeduxi,  netemere  viderera 
viro  magno  recedere.  Maneat  igitur  Evagrius  Antio- 
chenus  Vitae  hujus  interpres. 

Dices,  Gelasius,  decret.  de  libr.  authent.  et  apocr., 
d.  15,  videtur  asserere  etiam  Antonii  Vitam  a  divo 
Hieronymo  scri|)tam.  Ait  enim  :«  Vitas  Patrum  Pau- 
li,  Antonii,  Hilarionis,  et  omnium  Eremitarum,  quas 
tamen  vir  beatissimus  descripsit  Hieronymus^  cum 
omni  honore  suscipimus.  » 

Baronius,  notat  ad  Martyrologium  Romanum, 
S4  n  Januarii,  ex  Hieronymi  epist.  iOl,  nonrite 
intellecta,  uti  jam  demonstravi,  existimavit  factum 
ut  Gelasius  dixerit  Hieronymum  non  tam  vertisse 
qoam  scripsisse  Antcnii  Vitam,  quia  non  verha  ver- 
biSj  sed  sententias  reddiderit  sententiis.  Quod  ipsum 
repetit  tomo  HI  Annal.,  anno  Christi  358. 

Possevinus,  Apparatu  sacro,  in  Antonio,  etsi  cum 
Baronio  existimet  Vitam  Antonii  a  divo  Hicronymo 
quoque  Latinitati  donatam,  aliam  tamen  causam  as-B 
signatcurGelasiusdicat  eum  scripsisse  (nonautem, 
reriisse)  Vitam  sancti  Anionii.  Non,  inquit,  solum 
quia  sententias  sententiis  reddidit,  utquidam  (Baro- 
nias)  existimavit,verum  etiam  quia  inte^riorem  emi- 
sit.Antonii  enim  iEgypti  Magni,  adhuc  superstitis, 
cum  AthanasiusVitam  scriberet,  factum  est  uteorum 
qn»  subsecuta  sunt  pnetermissa  sint  aliqua,  ut  et 
Antonii  obitus  incertum  sit  num  attextus  sit  dein- 
ceps  ab  Athanasio,  quem  Romam  attulisse  res  ab 
Antonio  gestasante  biennium  ejus  mortis  (intellige 
hic  Possevinum  de  morte  Pauli)  nempe  a  Julio  pont. 
maximo  vocatum,  Hieronymus  narrat.  Ac  proinde 
hand  mirandum  si  hic  m  vita  Pauii  narret  quae 
Athanasius  omisit,de  daemone  in  liippocentauri  spe- 
cie,  de  Antonii  congressu  cum  Paulo,  de  corvo  pa- 
nem  afferente,  de  pallio  quod  Antonio  largitus  fue- 


rat  Athanasius,  et  si  qua  ejusmodi  sunt  alia.  Hac- 
tenus  Possevinus. 

Ego  vero,  ut  Evagrium  Vitam  vertisse  Antonii 
clare  satis,  nisi  me  fallit  opinio,  probavi,  quod  ab 
Hieronymo  quoque  factum,  non  a?que  probatum  est ; 
ita  videri  alicui  possit  Gelasius,  cum  Vitara  Pauli  et 
Antoniiab  Hieronymo  ait  descriptara,  rcspexisse  ad 
Pauli  Vitam,  in  qua  tanta  propc  Antonii  quam  Pauli 
fit  racntio.  Et  sane  Graeca  hujus  Vitac  inscriptio  in 
bibliotheca  Bavarica  utrumque  praefert.  Ita  enim 
habet  :  AirlYTjai;  tou  o^^oj  riauloj  0r,6a{ou,  xai  'Avtw- 
v^ou  Atfyrrloj.  Enarratio  de  sancto  Paulo  Ttwbxo,  et 
Antonio  Mgyptio, 

Nisi  quis  forte  Evagrium,  Graecum  hominem,  et 
Hieronymoconjunctissimura,  studiorumque  ejus  pa- 
tronum,  in  vertenda  AntoniiVita,  Hieronymi  opera 
usura  esse  velit,  suaque  censoriae  Hieronymi  virgulae 
subjecisse.  Certe  interraicant  nescio  quae  Hierony- 
miani  styli  strictura;. 

Quanquam  dicere  quispossit,Evagrio,  etsi  Antio- 
cheno  homini,  Latinara  dictionem  aeque  atque  Grae- 
cam  farailiarera  fuisse,  quippe  quioriginem  ducat  a 
Pompeiano  duce,cognomento  Franco,ut  habet  Hie- 
ronymus  in  Chronico,  quod  supra  citaviraus,  quem 
Latinura  horainera  fuisse  vero  estsiraile. 

Quidquid  deraum  sit,existimo  plerasque  Patrum 
Vitas  bine  auctoris  et  inteipretis  noraine  olira  cir- 
cumlatas,  unde  tara  varia  de  auctoribus  Vitarum 
Patruraopinio  orta  fuit,  ut  vidimus  supra,  in  prole- 
goraenis  generalibus.Quinhanc  ipsara  AntoniiVitam 
citans  divus  Hicronyraus,  epistola  illa  101,  cap.  2, 
seque  interpretis  praefatiuncula  defendens,  non  rae- 
minit  norainis  interpretis.  Unde  fortassis  haec  An- 
tonii  quoque  Vita  inter  Pauli  et  Hilarionis  Vitas 
olira  descripta,  occasionera  dedit  Gelasio  existi- 
mandi  Hieronymum  quoque  VitaeAntoniiauctorem 
esse,  qui  duarum  aliarura  auctor  est. 


XYH  JANUARII. 


VITA  BEATI  mmil  ABBATIS 

AUCTOaE  SANCTO    iTHVNASIO.  EPISCOPO  ALEXANDIVINO 

INTERPRETE  EVAGRIO  PRESBYTERO  ANTIOCHENO. 


(Soagrii  ab  3nnocenttum  (i)  :|>rologus 

Presbyter  Evagrius  Innocentio  charissimo  filio  in  Domino  salutem. 
£x  alia  in  aliam  linguam  ad  verbum  expressa  translatio,  sensus  operit,  ct  veluti  laetum  gramen  sata 
strangulat.  Dum  enim  casibus  et  figuris  servit  oratio,  quod  brevi  poterat  indicari  sermone,  longo  am- 
bita  circumacta  vix  explicat.  Hoc  igitur  ego  vitans,  vitam  beati  Antonii,  te  petentc,  ita  transposui, 
ut  nihil  desit  ex  8ensu,'cum  aliquid  desit  ex  verbis.  Alii  syllabas  aucupentur  et  litteras,  tu  quaere 
sententiam. 


ATHANASII  EPISGOPI  ALEXANDRINI  PRJEFATIO. 

Athanasius  episcopus  ad  peregrinos  fratres. 

Optimum,  fratres,  iniistis  certamen  ;  aut  aequari  iEgypti  monachis,  aut  superare  nitentes  virtutis  ins- 
tantia.  Etenim  apud  vos  jam  plurima  sunt  monasteria ;  monachorum  quoquc  nomen  est  ceiebre  ;  et  hanc 
Toluntatem  vestram  juste  quisque  mirabitur;  orantibusque  vobis  optatum  Deus  tribuet  effectum.  Quo- 
nittn  igitur  exegistis  a  me  ut  vobis  scriberem  de  conversatione  beati  Antonii,  volentibus  discere  quem- 
admodum  cceperit,  quivefuerit  ante  sanctum  propositum,  qualem  etiam  habuerit  terminum  vitae,  et  si 
vera  sini  eaquse  de  ipso  fama  dispersit,  ut  ad  ejus  aemulationem  atque  exemplum  vos  instituere  possitis, 
magna  cum  Isetitia  suseeiH  vestr»  charitatis  imperium.  Etenim  mihi  ingens  lucrum  est  atque  utilitas  hoc 


127 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


128 


ipsum  quod  recordor  Antonii  (2)  et  vos  cum  admiratione  audientes,  scio  ejus  propositum  cupere  sectari : 
perfecta  est  siquidem  ad  virtutem  via,  Antonium  scire  quis  fuerit. 

Ergo  ut  breviter  dicam,  et  omnibus,  quae  de  eo  referentium  sermo  jactavit  creditc,  et  minima  tos 
existimate  audisse  de  maximis ;  quia  non  ambigo  nec  cos  omnia  potuisse  S4  cognoscere,  cum  et  ego 
rogatus  avobis,  quantacunque  per  epistolam  significavero,  non  xqualia  sira  ejus  meritis  narraturus.  Sed 
et  vos  omnes  hinc  navigantes  studiose  percontamini,  quo,  singulis  quae  norunt  referentibus,  congrua 
dignaque  tanti  nominis  relatio  compleatur.  Disponebam  itaque  post  lectionem  litterarum  vestrarum  ali- 
quos  ad  me  monachos  invitare,  et  maxirae  eos  qui  crebro  ad  eum  ire  consueverant,  ut  plenius  aliquid 
addiscens,  munera  vobis  majora  transmitterera.  Sed  quoniam  et  navigationis  tempora  labebantur,  et  lit- 
terarum  portitor  veliementissime  festinabat,  ideo  ea  quae  et  ipse  noveram  (frequenter  enim  eum  visitavi) 
[3]  et  quao  ab  eo  didici,  qui  ad  praebendam  ei  aquam  non  puululum  temporis  cum  eo  fecit  (4),  dilectioni 
vestrae  indicare  propcravi  :  utrobique  curnm  veritatis  habens,  ut  neque  plus  aliquis  audiens,  miraculo- 
rum  congestionem  non  credat,  nec  rursum  mcritis  ejus  inferiora  cognoscens,  non  putet  dignum  esse  mi- 
raculo  pro  tanti  nominis  viro. 


VITA 


Cap.  I.  —  Antonius  (5)  nobilibus  religiosisqueAobsororemreservatis,  quaeet  sexu  etaetatevideba- 
parentibus  natus,  in  iEgypto  oriundus  fuit(6),  tanta     tur  infirmior. 


suorum  nutritus  cura,  ut  nihil  aliud  praeter  parentes 
domumquecognosceret.Et  cum  jam  puer  esset,  non 
se  liltcris  erudiri  (7),  non  ineptis  infantium  jungi 
passus  est  fabulis ;  sed  Dei  desiderio  flagi*ans,  se- 
cundum  quod  scriptuni  cst  [Gen.  xxv),  innocenter 
habitabat  domi  (8j.  Ad  ecclcsiara  quoquc  cuni  pa- 
rentibus  sajpe  conveniens,  nec  infantura  lascivias, 
nec  puerorura  negligentiara  sectabatur ;  sed  tantum 
ea  quae  legcbantur  auscultans,  utilitatem  praecepto- 
rura  vitae  institutione  scrvabat ;  non  suis,  ut  solet 
illa  aetas^  pro  variis  et  dclicatis  cibis  unquara  taedio 
fuit ;  non  escae  raollioris  blandiraenta  sectatus  est ; 
his  solura  quae  dabantur  contentus,  nihil  araplius 
requisivit. 

Cap.  II.  —  Post  mortem  autem  parentum,  anno- 
rum  circiter  decem  et  octo  seu  viginti,  cura  sorore 
admodum  parvula  derelictus,  et  domus  et  sororis 
honestamcuram  gerebat.  Necdum  verosex  fluxerant 
menses,  quibus  ad  ecdesiam  (ut  solebat)  accurrens, 
recordabatur  quomodo  et  apostoli,  oranibusspretis, 
secuti  fuissent  Salvatorera  {Matlh.  x) :  et  raulti,  ut 
legitur  in  Actis  apostolorura(.'l  c/or.  iv),  facultatibus 
suis  venditis,  pretia  ad  pedes  eorura  detuiissent 
egentibus  partienda,  quacve  aut  quanta  spe^  iisdem 
reposita  esset  in  coelis  {Coloss,  i).  Talia  secum  vol- 
vens,  intravit  ecclesiam,  et  accidit  ut  tunc  evange- 
liura  legeretur(9),in  quo  Dominusdicitaddivitem: 
Si  vis  perfectusesse,vade,  vende  omniatua  quaecun- 


Cap.  III.  —  Rursus  autem  ecclesiam  ingressus, 
cum  audisset  Dorainura  in  Evangelio  dicentem  :  No- 
lite  cogitarc  de  crastino  [Matth.  vi),  reiiquam  quo- 
que  portionera  pauperibus  distribuit;  neque  se  ver- 
sari  passus  est  dorai,  sed  sorore  fidelibus  ac  notis 
virginibus  coraraendata,ut  eamra  nutriretur  exem- 
plo,  ipse  jara  omnibus  saeculi  vinculis  liber,  asperum 
at(|ue  arduum  arripuit  institutum. 

Necdum  autem  tara  crebra  erant  in  JEgypto  mo- 
nast^ria,  ncquc  oranino  quisquam  aviam  soiitudi- 
nem  noverat ;  sed  quicunque  in  Christi  servitute  si- 
bimetipsi  prodcsse  cupicbat,  non  longe  a  sua  villula 
separatus  instituebatur.  Erat  igitur  in  agello  vicino 
Q  senex  quidam,  vitam  solitariam  a  prima  sectatus 
setate:  hunc  Antonius  cum  vidisset,  aemulatus  estad 
bonum.  Et  primo  quidem  incipicns  etiam  ipse,  in 
locis  paululum  avillaremotioribus  manebat :  exinde 
autem,  si  quera  vigilantem  in  hoc  studio  compere- 
rat,  procedens,  qua^rebat  ut  apis  prudentissima ;  nec 
ad  habitaculum  suuraante  reraeabat,  nisi  ejus  quem 
cupiebat  frueretur  aspectibus ;  et  sic.  tamquara  mu- 
nere  mellis  accepto,  abibat  ad  sua.Tali  ibidem  insti- 
tutus  exordio,  cum  per  dies  singulos  ita  animum 
roboraret,  ut  nec  opum  paternarum,  nec  suorum 
meminisset  aflQnium,omne  etiam  desideriumet  sol- 
licitudinem  erga  id  quod  coeperat  exerceret,  opera- 
batur  manibus  suis,  sciens  scriptum  esse  :  Qui  non 
operatur,  non  manducet  (//  Thess,   iii).  Mercedem 


quy  habes,  et  da  pauperibus,  et  veni,  sequere  me,  etC  tamen  operis  sui,  pretio  panis  cxcepto,  egentibus 


habebis  thesaurura  in  ccAolMatth,  xix).Quoaudito, 
quasi  divinitus  hujusmodi  ante  memoriam  concepis- 
sct,  et  veluti  propterse  haec  esset  Scriptura  recitata, 
ad  se  Dominicura  traxit  iraperium;  statimqueregi*es- 
sus,  possessiones  quas  habebat  vendidit.  Arurae  au- 
tem  erant  ei  trccentae  uberes,  et  valde  optimae  •  10), 
quas  vicinis  largitus  est  ne  in  aliquo  aut  sibi  aut  so- 
rori  molestia  gigneretur.  Caetera  vero,  quae  in  mobi- 
libus  possidebat,  universa  vendidit :  et  aggregato 
non  exiguo  pretio,  indigentibus  dedit,  paucis  taraen 


largiebatur.  39  Orabat  frequenter,  quippe  qui  di- 
diceratquod  oporteret  sine  intermissione  Dominum 
orare  (/  Thess,  v). 

Auditioni  etiamScripturarum  ita  studium  commo- 
dabat,ut  nihilexejus  animo  laberetur;  sed  universa 
Domini  praecepta  3ustodiens,  memoriam  pro  libris 
haberet  (1 1). Sicsuam  vitam instituens,  ab  universis 
fratribus  puro  diligebatur  aflectu;  et  omnibus.  ad 
quos  studio  discendi  pergebat,  obediens,  proprias 
siiigulorum  gratias  hauriebat:  hujus  continentiam, 


i29 


VTTA  BEATI  ANTONII  ABBATIS, 


130 


jaconditatera  illia88ectabatur;istiuslenitaterji,illiu8  Aautero  ego,  sed  gratia  Dei,  quae  mecum  est  (/  Cor. 
Tigilantiam,nlteriu8  legendi  aemulabatur  industriam;     xv) . 


istum  jejunantem,  illum  humi  quiescentem  rairaba- 
tur ;  alterius  patientiara,  alterius  raansuetudinem 
praedicabat.  Omniura  quoque  vicariam  erga  se  reti- 
nens  charitatem,  atque  universis  virtutum  partibus 
irrigatus,  ad  sedem  propriam  regrediebatur.  Ibi 
secum  universa  pertractans,  omniura  in  se  bona  ni- 
tebatur  expriraere.  Neque  vero  adversura  coaevos 
aliquando  movebatur,  sed  ea  tanturaraodo  flarama 
egregio  viro  crescebat  in  pectore,  ne  secundus  cui- 
qaam  in  praedictis  operibus  inveniretur.  Et  boc  ita 
feciebat,  ut  cum  omnes  gloria  anteiret,  oranibus  ta- 
men  charus  csset.  Nara  etvicini  etraonachi,ad  quos 
sepe  veniebat,  Antonium  videntes,Deicolam  nuncu- 


Postremocuranechocarguraento  destruere  posset 
Antoniura  draco  teterrimus,  et  videret  se  semper  ab 
ejus  cogitationibus  repelli,  secundum  quod  scriptum 
est  (Marc,  ix),  stridens  dentibus  et  ejulans,  qualis 
est,  talis  raerito  apparebat  et  vultu  :  puer  horridus 
atque  niger,  ad  ejus  se  genua  provolvens,  humana 
voceflebat,  dicens :  Multos  seduxi,  plurimosdecepi ; 
nunc  autem  ut  a  caeteris  sanctis,  ita  et  tuo  sura  la- 
bore  superatus.  Qiiera  cura  interrogaret  Antonius 
quisnam  esset,  qui  talia  loqueretur,  ait :  Ego  sum 
fornicationis  araicus,ego  raultiraoda  adversura  omnes 
adolescentes  turpitudinis  arma  suscepi ;  hincet  spi- 
ritus  fornicationis  vocor(14).  Quantos  pudice  vivere 


pabant ;  indultisque  naturae  vocabulis,  quidam  ut  fl-  B  disponcntes  fefelli !  quot  tenuiter  incipientes,  ad  sor- 
i:««.   »i::  »4^  r.»^^.^».  ^;i:r*AKonf /loi  des  pristinas  redire  persuasi  !  Ego  sura,  propter 

quera  propheta  lapsos  increpat,  dicens  :  Spiritu  for- 


liam,  alii  ut  fratrera  diligebant  (12). 

Cap.IV.— Dum  haecgereret  Antonius,  quibusom- 
niam  in  se  provocaret  affectura,iniraicus  norainisChri- 
stiani  diabolus,  irapatienter  ferens  tantas  in  adolc- 
scente  virtutes,  veteranis  eura  aggressus  est  fraudibus . 
Et  primo  quidem  tentans,  si  quo  modo  posset  ab  ar- 
repto  eum  instituto  detrahere,  imraittebat  ei  raerao- 
riam  possessionura,  sororis  defensioncm,  generis 
nobilitatem,  amorem  rerum,  fluxam  saeculi  gloriara, 
escae  variam  delectationera,  et  reliqua  vitae  rerais- 
sioris  blandiraenta;  postreraovirtutis  arduura  finera. 


nicationis  seducti  estis  (Ose^s  iv),  et  revera  per  rae  et 
illifuerantsupplantati.  Ego  sura  quite  ipsura  saepe 
tentavi,  et  seraper  repulsus  sura.  Cura  hoc  Christi 
railes  audisset,  gratias  agens  Deo,  et  largiore  adver- 
bus  iniraicura  confortatus  audacia,  ait :  Multura  ergo 
despicabiiis,  multuraque  conteraptibilis  es  ;  nara  et 
obscuritas  tua  et  aetas  infirraarura  signa  sunt  rerura. 
NuUaraiLi  jara  de  tecura  est.  Dorainus  raihi  adjutor 
est,  et  ego  exsultabo  super  iniraicos  raeos  (Psal, 
cxvii).  Et  statim,  ad  vocem  cantantis,  phantasraa 
quod  videbatur,  evanuit. 


et  maximum  perveniendi  laborera,  necnon  et  corpo- 

ris  fragilitatem  suggerebat,  et  aetatis  spatia prolixa  :         ^       ,,        „  ^        a   ^     ••        ^     ^-  i.  i 

.  .        ..  ..       _  «^i:„:^«^  «.,o/»;  Cap.  V.  —  Haec  autem  Antonii  contra  diabolum 

proisus  maximam  ei  cogitaUonum  caliginera  susci-  n  ....        .^     .    *   x     .  ^  ,    .    . 

f  V  X       1  r       r.^r.^ur.  ^^.rr^n<.n^  ™*^  pHraa  victoHa,  irao  virtusmAntomoSalvatons : 

tabat,  volens  eum  a  recto  proposito  revocare.  .  '^       .        .       '  ,  .x  -^^    .-    ..« 

'  qui  peccatum  in  carne  condemnavit,  SiH  ut  justifi- 

catio  legis  in  nobis  compleretur,  qui  non  secundum 

carnem  ambularaus,  scd  secundum  spiritura  (Rom, 

viii).  Sed  neque  Antonio  securitatera  dedithicunus 

triumphus,  nec  diabolo  semel  fractae  defecere  vires. 

Nam  et  iste,  ut  leo  rugiens  (/  Pet.  v),  quaerebat  adi- 

tum  per  quem  posset  irrumpere ;  et  ille  Scriptura- 

rum  doctus  eloquio,  multas  esse  daemonura  captto- 

nes  (Ephes,  vi),  solerti  propositura  tabore  servabat; 

considerans  quia  posset  Satanas  in  carnis  coUucta- 

tione  superatus,  novarum  adversusse  artium  raacbi- 

nas  acrius  coraraovere.ldcirco  raagis  ac  magis  sub- 

jugabat  corpus  suum,  ne   victor   aliorum,  in  aliis 

vinceretur  {ICor.  ix).  Disponens  igitur  duriori  se  vi- 


Postquam  autem  diabolus  orationibus  ejus  ad 
Deum,per  passionis  fidemseintellexit  elidi,consueta 
adversum  omnes  adolescentes  arma  arripiens,  no- 
ctumis  eum  inquietabat  iUecebris.  Et  primura  nocti- 
bos  infesta  multitudine  et  horribili  metu  sonitus 
eom  exagitare  conabatur.  Per  dies  etiam  tam  apertis 
in  eum  telis  irruebat,  ut  nuUus  ambigeret,  quin  An- 
tonius  contra  diabolum  diraicaret.  Nara  et  ille  cogi- 
tationessordidas  conabatur  inserere,  et  hiceas  oratu 
sobmovebat  assiduo.  IUe  titillabat  sensus  naturali 
camis  ardore ;  hic  fide,  vigiliis  et  jejuniis  corpus 
omne  vallabat.  Ille  per  noctes  in  pulchrae  mulieris 
vertebatur  omatum,  nuUa  omittens  figmenta  lasci- 


viae ;  hic  ultrices  gehennae  flammas  etdolorem  ver-D  tae  lege  constringere,  cum  omnes  infatigabilera  ado- 


mium  recordans,  ingest»  sibi  libidini  opponebat. 

Hle  lubricum  adolescentiai  iter  (13),  et  ad  rui- 
nam  facile  proponebat;  hic  aeteraa  faturi  judicii  tor- 
menta  considerans,  illaesam  aniraae  puritatera  per 
tentamenta  servabat.  Ista  autera  orania  ad  confusio- 
nem  diaboli  fiebant ;  qui  enim  sirailera  se  Deo  fieri 
posse  existimabat,  nunc  abadole  cente  ut  mlserri- 
mos  deludebatur ;  et  qui  contra  carnem  et  sangui- 
nem  saeviebat,  ab  homine,  qui  carnem  portabat  eli- 
sos  est. Adjuvabat  enim  servum  suum  Dorainus,  qui 
nostri  gratia  camem  suscipiens,  victoriam  corpori 
eontra  diabolum  largitu^  est,  ut,  singulis  ita  certan- 
tibos,  apottolicum  liceret  proferre  sermonem :  Non 


lescentis  mirarentur  instantiam  (15),  sanctum  tole- 
ranter  ferebat  laborem,  quia  voluntariaB  servitutis 
longum  in  Dei  opere  studium,  consuetudinem  in  na- 
turam  verterat. 

Cap.  VI.  —  Inediae  autem  et  vigiliarum  intantum 
patiens  erat,  utincredulitatem  viribus  vinceret.  Per- 
noctabat  in  oratione  saepissime,  edebat  semel  in  die 
post  solis  occasum,  nonnunquara  biduo  triduoque 
sic  perraanens,  quarta  deraura  die  reficiebatur.  Su- 
raebat  vero  panera  et  sal,  potumque  aquae  perpar- 
vum.  De  carnibus  vero  et  vino  tacere  raelius  puto 
quara  quidquara  dicere,  quando  nec  apud  plurimos 
quidem  monachorum  istiasmodi  aliquid  reperiatur 


131 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


Quieti  autemmembra  concedensjuncocontexto  at- Aadversum  me  castra,  non  timelnt  tor  mcam{PuU. 


que  cilicio  utebatur.  Nonnunquara  etiara  super  nu- 
dara  huraura  jacebat.  unguenta  penitus  repudians. 
Dicebat  enim  minime  posse  utentiura,  et  praecipue 
juvenum  corpora  roborari,  si  oleiessent  lenitate  raol* 
lita ;  oportere  vero  asperos  carni  labores  imperari, 
secundura  Apostoli  praeceptum,  dicentis :  Quando 
infirmor,  tunc  fortior  sura  (//  Cor,  xn).  Asserebat- 
que  sensura  anirai  sic  posse  reviviscere,  si  corporis 
fuisset  irapetusfatigatus.  Unde  nec  temporum  longi- 
tudinelaborum  merita  pensabat,  sed  amore  et  farau- 
latu  spontaneo  seraper,  tanquara  in  principiis  con- 
stitutus.  ad  profectura  divini  raetus  desideriura  con- 
citabat.  Novisque  cupiens  augeri  praeterita,  supra 
meraorati  Doctoris  serraonura  recordabatur,  qui  ait: 


xxvi).  Talia  eo  dicente.  bonorum  hostis  diabolub, 
admiratus  quod  post  tot  verbera  fuisset  ausus  rever- 
ti,  «bngregatis  canibus  suis,  et  proprio  se  fiirore  di- 
lanians  :  Videtis,  ait,  quia  nec  spiritu  fomicationis, 
nec  corporis  doloribus  superatus,  insuper  audacter 
lacessit  nos.  Omnia  arraa  corripite,  acrius  a  nobis 
impugnandus  est.  Sentiat,  sentiat.  Debet  scire  quos 
provocet.  Dixit,  et  ad  hortantis  vocem  audientium 
turba  consensit,  quia  innumerasdiaboius  habet  artes 
nocendi.  Sonitus  igitur  repentinus  increpuit,  ita  ut 
locofunditus  agitato,  et  parietibus  patefactis,  multi- 
faria  daemonura  exinde  turba  se  efTunderet ;  nara  et 
bestiarura  et  serpentiura  formas  induentes,  omnem 
protinus  locum  replevere  phantasiis  j|0  leonum, 


Praeterita  obliviscens,  et  in  futurum  convalcscens  gtaurorum,  luporura,  aspidura,  serpentium,  scorpio- 


{Philip.  III).  Meminerat  quoque  Eiiae  prophetae  di- 
centis :  Vivit  Dominus,  cui  asto  hodie  ante  ipsum 
(///  Reg  XVII i) ;  etdisserebat  cur  hodie  esset  appo- 
situra,  quia  non  computabat  Elias  praeteritum  tem- 
pus,  sed  tanquara  quotidie  in  certamine  constitutus, 
talem  se  praebere  cupiebat,  quaiem  sciebat  dignum 
Dei  esse  conspectibus,  purum  corde,  et  paratum 
obedire  voiuntati  ejus. 

Cap.  VII.  —  Igitur  sanctus  Antonius  secum  repu- 
tans  opoi*tere  Dei  famuluni  ex  instituto  magni  Eiiae 
exemplura  capere,  et  ad  iilud  speculura  vitara  suam 
debere  componere,  ad  sepulcra  non  longe  a  villa 
constituta  seccssit,  uni  de  cognitis  mandans  ut  sta- 
tutis  diebus  sibi  alimenta  deferret.  Et  cum  in  una 


nura,  necnon  et  pardorum  atque  ursorum.  Et  hsec 
singulasecundum  suara  freraebant  naturam.  Rugie- 
bat  leo,  occidere  volens  ;  taurus  mugitu  et  comibus 
minabatur ;  serpens  sibilo  personabat;  lupomm  im- 
petusingerebantur ;  pardus  discoloriter(1 9)  auctoris 
sui  calliditates  varias  indicabat.  Truces  omnhimvul- 
tus,  et  vocishorridaedirusauditus.  Antonius  ftagel- 
latus  atque  confossus  sentiebat  quidem  asperiores 
corporis  dolores,  sed  iraperterritus  durabat  mente 
pervigili.  Et  licet  gemitura  vulnera  camis  exprime- 
rent,  sensu  tamen  idem  perminens,  quasi  de  inimi- 
cis  luderet,  loquebatur :  Si  virium  aliquid  haberetis, 
sufficeret  unus  ad  praeliura  ;  sed  quoniara  Domino 
vos  enervante  frangiraini,raultitudine  tentatis  inferre 


memoria(l6)supradictusfratereuraclau8isset,  solus  G  terrores,  cura  hoc  ipsura  infirraitatis  indicium  sit, 


ibidem  morabatur.  Metuens  ergo  diabolus  ne  ac- 
cessu  teraporis  ererauraquoque  habitari  faceret,  ita 
eura  aggregatis  satellitibus  suis,  varia  caede  iacera- 
vit,  ut  doloris  raagnitudo  et  niotura  auferret  et  vo- 
cem.  Nam  et  ipse  postea  saepe  referebat,  vulnera 
fuisse  tam  gravia,  ut  universa  horainura  tormenta 
superarent ;  scd  Dei  providentia,  quae  nunquam  in 
se  sperantibus  deest,  conservavit  eura. 

Alio  die,  is  quera  supra  dixiraus  frater  advenit, 
cibos  deferens  assuetos ;  atque  eum  jacentera  in  ter- 
ra  serairaortuura,  fractis  foribus,  invenit.  Quem  im- 
positum  humeris,  ad  villulae  domicilium  reportavit. 
Quo  audito,  ingens  vicinorum  atque  afTiniuiu  multi- 
tudo  concurrens,  triste  in  medio  positi  funeris  red- 


quod  irrationabiliurainduitisforraasbestiarura.  Rur- 
suraque  confidcns,  aiebat :  Si  quid  valetis.  si  vobis 
in  me  potestatem  Dominus  dedit,  ecce  praesto  sum, 
devorateconcessum.  Si  vero  nonpotestis,  curfrustra 
nitimini?Signura  enira  cmcis  et  fides  ad  Dominum, 
inexpugnabilis  nobis  mums  est.  Multa  contra  saa- 
ctum  Antoniura  minantes,  fremebant  dentibus  suia, 
quod  nullus  eorum  tentamenta  consequeretur  efife- 
ctus,  sed  maxirae  e  contrario  gigneretur  illusio. 

Cap.  IX.  —  Non  oblitus  Jesus  (18)  colluctationis 
servi  sui,  eidera  protector  factus  est  Denique  cum 
elevaretoculos,  vidit  desuper  culmen  aperiri,  et,  de- 
ductis  teni^bris,  radium  ad  se  lucis  influere .  Post 
cujus  splendoris  adventum  nec  daemonura  aliquis 


debatofficium.Etjammedianocti8partetransgr^Dapparuit,  et  corporis  dolor  extemplo  deletus  est. 


sa,  gravis  pemgiles  omnium  oculos  vicerat  sopor. 
Tum  Antonius  anima  paululum  redeunte  suspirans, 
elevavit  caput;  cseteris  vero  alta  quiete  prostratis, 
eum,  a  quodelatus  fuerat,  vigilare  conspexit :  eum- 
que  nutu  advocans,  obsecravit  ut,  nullo  penitus  ex- 
citato,  ad  pristinura  sereferret  habitacuium. 

Cap.  VIII.  —  Relatus  ergo,  juxta  consuetudinem 
solus  iterura  perraanebat ;  et  stare  quidera  propter 
recentes  plagas  non  poterat,  orans  vero  proHtratus, 
post  orationera  clara  voce  dicebat :  Ecce  hic  sum 
ego  Antonius,  non  fugio  vestra  certamina,  etiamsi 
majora  faciatis,  nullus  meseparabitacharitate  Chri- 
8ti  (Rom.  viii).  Psallebatque  dicens  :  Si  consistant 


iEdificium  quoque,  quod  paulo  ante  dissolutum  fue- 
rat,  instauratura  est.  lilico  praesentiara  Dominiintel- 
lexit  Antonius,  et  ex  intirao  pectore  trahens  longa 
suspiria,  ad  luraen  quod  ei  apparuerat  loquebatur, 
dicens:  Ubi  eras,  bone  Jesu?  ubi  eras  ?  Quare  non  a 
prindpio  affuisti,ut  sanares  vulnera  mea?  Et  vox  ad 
eumfactaest,  dicens:  Antoni,  hic  eram,  sedexpe- 
ctabam  videre  certamen  tuum.  Nuncautera,  quia  di- 
micandoviriliternon  cessisti,  seraper  nuxiiiabortibi, 
et  faciara  tein  orani  orbe  norainari.  His  auditis,  ex- 
surgens,  in  tantura  roboratus,  orabat  ut  intelligeret 
se  plus  recepisse  tunc  virium  quam  ante  perdiderat. 


433 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


134 


Eratautem  tancAntoniosannosnatustrigintaqain-A  metipsos  sinite  deludere.  Itaque  illis  revertentibus, 

hicreraanebat  illsesus,  necunquam  in  certamine  las- 
sabatur.  Accedentium  autem  augmenta  profectuum 
vel  debilitas  repugnantium,  maximum  ejus  conten- 
tioni  levaraen  addiderant,  et  ejus  anirao  constantiam 
suggerebant.Rursusque  ad  eremuravenientibus  tur- 
bis  quae  jara  raortuura  eura  seexistiraaverant  reper- 
turos  (20),  illepsallebatintrinsecus  :  Exsurgat  Deus, 
et  dissipentur  inimici  ejus,  ct  fugiant  qui  oderunt 
eura  a  facie  ejus.  Sicut  deficit  furaus,  deficiant ;  ut 
liquescit  cera  a  facie  ignis,  ita  pereant  peccatores  a 
facie Dei  (P^a/.  lxvii).  Etiterum  :  Oranes  gentescir- 
cumdcderunt  rae,  et  in  noraine  Doraini  vindicavi  in 
eis  iPsal.  cxvii). 
Cap.  XIII.  —  Sic  Antonius  annis  viginti  solitarie 


qoe. 

Cap.  X.-  Exinde  cum  voluntate  prompta  per  me- 
rita  religiosa  succresceret,  vadens  ad  supradictum 
senem,  precabatur  ut  in  deserto  habitarent  pariter. 
Caosante  illo  senile  aevum  et  rei  novitatem,  solus 
contendlt  ad  montem,  et  cremi  adhnc  monacbis 
ignotae,  vitae  rupto  metu,  viara  conatus  est  pandere. 
Sed  nec  tnne  cessavit  infatigabilis  adversarius ;  nara 
impedire  ejus  proposiluravolenSfargenteumdiscum 
in  itinere  projedt;  quo  viso,Antonius  calHdi  artificis 
agnovit  astatiam,stansque  intrepidus,  et  discum  tor- 
vis  intuens  ocalis,  doli  auctorem  in  phantasmaie 
objai^bat  argenti,  talia  secum  reputans  :  Unde  hic 
in  deserto  discus  ?   avium  hoc  iter  est,  nulta  sunt 


Vestigia  commeantium ;  lapsus  de  sarcina,  praE  raa-  Btransactis,  atque  ab  horainura  segregatus  conspe- 


gnitadine  latere  non  potuit ;  sed  et  qui  perdiderat 
reversas,  ob  solitudinem  locorura,  invenisset  pro- 
fecto  qaod  nierat.Hoc  artificium,  diabole,tuum  est, 
non  impedies  voluntatem  meam,  argentum  tuum  te- 
cam  sit  in  perditionem.  Haec  ilio  dicente,  discus  ut 
fiunas  a  facie  ignis  evanuit. 

Cap.  XI.  —  Dehinc  non  ut  ante  in  phantasmate, 
sed  ingentem  aun  massam  jacenteminitinere  con- 
spexit.  Veram  banc  utrumdiabolussiraulaverit,  an 
ad  Antonium  coraprobandura,  quia  nec  veris  opibus 
inescaretur,  virtus  coelestis  ostenderit,  ignoratur. 
HoG  tamen  agnovimus,  quia  quod  visura  est,  aurum 
fait.  At  ille  magnitudinem  admiratus  radiantis  me- 
talii,rapido  carsa,quasiquoddamvitarct  incendium, 


ctibusperduravit.Curaergo  multorum  et  propositum 
imitari  cupientiura,  et  notorura  raultitudo  ad  eum 
concurreret,necnonetpatientium  infinita  se  caterva 
conglomeraret  (21 1,  tandem  pene  jam  per  vira  fori- 
bus  evulsis,quasi  ex  aliquo  coelesti  aditu  consecratus 
apparuit  (22).Obstupuerunt  universi  et  oris  gratiara 
et  corporis  dignitatera,  quod  nec  per  quietem  intu- 
muerat  (23),  nec  jejuniis,  deeraonumque  certaraine 
faciera  ejuspallorobsederat;  sed  e  contrario,  quasi 
nihil  temporis  exegisset,antiquus  merabrorura  decor 
perseveravit.  Pro  quanto  rairaoulolquaeinilloanimi 
puritas  fuit !  Nunquam  hilaritate  nimia  resolutus  in 
risum  est,nunquam  recordatione  peccatitristitia  ora 
contraxit,  non  raagnisstupentiurase  elatus  est  laudi- 


ad  montem  usque  perrexit,  Ibiqueflunune  transva-^bus.  Nihil  in  illo  indecens  solitudo,  nihil  asperum 


dato,invenit  castellum  desertum,  plenum  (ob  tera- 
pas  et  solitadinem)  venenatorum  aniraaliura,in  quo 
se  constituens  novus  hospes  habitavit.  Statira  ad 
ejos  adventum  ingens  turba  serpentium,  quasi  per- 
secatorem  passa,profugit.At  ille  obstructo  lapidibus 
introita,panesmen8iumsex,utTheb8eismos  est  (19), 
secam  recondens  (nam  crebro  per  annum  incorrupti 
dorare  solent)  necnonet  exiguumhabensaquae,  so- 
Utarius  perdurabat ;  nusquam  inde  procedens,  nun- 
qaam  aliqaem  suscipiens,  intantum  ut  cum  bis  in 
anno  per  tectum  desnper  panes  acciperet,  nullum 
eam  deferentibus  haberetalloquium. 

Cap  XII.—  Multis  igitur,  videndi  eum  desiderio 
et  studio  requirendi,  ante  ostium  ejus  pemoctanti- 


quotidiana  cum  hostibus  bella  contulerant;  sedtera- 
perata  mens  asquali  ad  cuncta  ferebatur  examine. 
PlurimosigiturabiraraundisspiritibusetinOrraitati- 
bus  variis  Dei  gratia  per  Antoniura  liberavit.Sermo 
ejus  sale  conditus  consolabatur  moestos,  docebat 
inscios,  concordabat  iratos,  oranibus  suadens  nihil 
amori  Christi  anteponendam.  Proponebatque  ante 
oculos  bonorum  magnitudinera  futurorura,  et  Dei 
cleraentiara,etbeneOciaretexebatindulta,quod  pro- 
prio  Filio  suo  non  pepercerit  Deus,  sed  pro  nostra 
omniurasalute  eura  tradiderit( /?om.  vin).  Nec  mora, 
plura  audientiura  corda  ad  huraanarura  rerum  con- 
temptum  haec  ejussuasit  oratio^ethabitandaeeremi 
istud  ejus  exordiura  fuit. 


bas^aadiebantur  ut  vulgi  voces  adversura  Antoniura,  D    Cap.  XIV.  —  Quid  sane  et  in  Arsinoitarura  op- 


tamaltusqae  dicentiura :  Quid  te  nostris  ingeris  ha- 
bitacalis  ?  quid  tibi  et  deserto  ?  Abscede  a  iinibus 
alious,  non  potes  hichabitare,  nonnostras  insidias 
sostinere.  £t  primo  quid<^m,  qui  foris  erant  existi- 
mabant  aliquos  homines  scalis  appositis  introisse, 
ibiqae  contendere.  Postquam  autem  per  caveruas 
intro8picientes,naIlum  viderunt,daemones  intellexe- 
nmt  contra  eum  contendere.  et  nimio  metu  perter- 
riti,  Antonii  auxilium  fla^tabant.  At  ille  40  ostio 
propinquans  ad  consokndos  fratres,  ne  timerent, 
atqne  atinderecederent,precabatur,  trepidantibus- 
qne  asserebat  cunctis  a  daemonibus  incuti  metum  : 
Signate  tos,  inqoiens,  et  abite  securi,  ipsosque  se- 


pido  (24)  gestum  sit,non  transibo  silentio.  Nam  cum 
fi*atres  vellet  invisere,  et  rivulura  flurainis  Nili,  qui 
crocodiliset  multissaevis  fluminisbestiispleuus  erat, 
transvadare  esset  necesse  (25),  tara  cum  comitibus 
suis  transivit  illaesus,  quara  inde  redibat  incolumis. 
Rursusque  in  pristinis  laboribus  perseverans,  multos 
magisterio  suo  fratres  conflrmavit,ita  ut  brevi  tem- 
pore  plurima  fierent  raonasteria  (26).  Novos  anti- 
quosque  monachos,  pro  aetate  vel  tempore,  paterno 
moderabatur  affectu. 

Cap.  XV.—  Quadam  autem  die,  cum  sanctus  An- 
tonius  a  congregatis  fratribus  rogaretur  ut  eis  insti- 
tutoria  largiretur  praecepta,  cum  prophetica  liducia 


435 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


136 


exaltans  vocera,  aiebatad  omnem  quidem  mandato- A  rere  quod  exlaboretransactoinstantisoperiB  habere 


rum  disciplinam  Scripturas  posse  sufricere  {tl) ;  sed 
et  hoc  optimum  fore,  si  mutuis  se  invicem  fratres 
sermonibus  consolarentur.  Et  vos  ergo,  inquit,  ut 
patri  refcrtequae  nostis,  ete.go  quae  per  longam  aeta- 
tem  consecutus  sum  quasifiliis  indicabo.Hocsit  au- 
tem  primumcunctis  incommune  mandatum,nullum 
in  arrepti  propositi  vigore  lassescere,  sed  quasi  ?nci- 
pientem  augeresemperdeberequod  coeperit,  praeser- 
tim  cum  humanaevitae  spatia,  aetemitati  compai-ata, 
brevissima  sint  ac  parva.  Ita  exorsus,  paululum  si- 
luit ;  et  admiratus  nimiam  Dei  largitatem,  rursus 
adjecit,  dicens  :  In  praesenti  hac  vita  aequalia  sunt 
pro  rerum  commutatione  commercia,  nec  majora  re- 
cipit  ab  emente  qui  vendit.   Promissio  autem  vitae 


debeat  iibertatem,  sed  jugi  studio  (ut  in  Evangelio 
[Lucx  xii]  scriptum  est)  eamdem  semper  exhibet 
servitutem,ut et  Domino placere possit,  et  ne  mctum 
lucretur  et  verbera ;  sic  et  nos  divinis  congruit  pa- 
rere  praeceptis,  scientes  quod  aequus  illc  retiibutor 
in  quo  quemque  invenerit,  ineositjudicaturus,quod 
prophetica  per  Ezechielem  voce  testatur  (Ezech, 
xxxiii).  Nam  et  infelix  Judas  propter  unius  noctis 
impietatem,  omni  praeteriti  temporis  labore  privatus 
est.  Idcirco  tenendus  est  continuus  instituti  rigor, 
habentibus  Deum  auxiliatorem,  sicut  scriptum  e.st : 
Quiaomni  proponenti  bonumDeuscooperatur  {Rom, 

VIII). 

Ad  inertiam  autemcalcandara,Apostoli  praecepta 


serapiternae-  vili  pretio  comparatur.  Scriptum  estBreplicemus,  quibus  se  mori  quotidie  testabatur 
enim  :  Dies  vitae  nostrae  septuaginta  anni ;  si  autem 
multum  (28),octoginta;  quidquid  reliquum  est,  labor 
et  dolor  est  (Psal,  lxxxix).  Quando  ergo  octoginta, 
aut  centura,  ut  multum,  annis  laborantes,  in  Dei 
opere  vixerimus,  non  paritempore  regnaturi  sumus 
in  futuro  ;  sed  pro  annis  praedictis,  omnium  nobis 
seeculorum  regna  tribuentur.  Non  terram  haeredita- 
bimus,sed  coelum  ;  corpus  quoque  corruptum  relin- 
quentes,  idipsum  cum  incorruptione  recipiemus. 
Ergo,  filioli,  non  vosautt»diumdefatiget,  autvanae 
gloriae  delectet  ambitio  :  Non  sunt  enim  condignae 
passiones  hujus  temporis,  ad  superventuram  glo- 
riam  quae  revelabitur  in  nobis  (Rom.  viii). 
Nemo,  cum  despexerit  mundum,  reliquisse  se  ar- 


(/  Cor,  xv):  similiter  et  nos  humanae  conditionis  vi- 
tam  ancipitem  retractantes,  non  peccabimus.  Cum 
enim  excitati  a  somno^  ad  vesperam  nos  pervenire 
dubitemu.s,  ct  quieti  corpora  concedentes,  de  lucis 
non  coufidamus  adventu,  et  ubique  naturae  ac  vitae 
incertae  memores,  Dei  nos  intelligamus  providentia 
gubernari ;  hoc  modo  non  delinquemus,  aut  aliqua 
fragili  cupiditate  raptabimur  ;  sed  nec  irascemur 
quidem  adversus  aliquem,  nec  terrenos  congregare 
thesauros  ambiemus :  quin  potius  metu  quotidiani 
recessus,  et  sejungendi  corporis  jugi  meditatione, 
omnia  caduca  calcabimus.Cessabit  mulierura  amor, 
libidinis  exstingueturincendium,  invicem  nobis  de- 
bita  nostra  donabimus,ante  oculos  semperhabentes 


bitretur  ingentia,  quia  omnis  terra,  ad  infinitatem  Qultimae  retributionis  adventum:  quia  major  formido 


comparatacoelorum,brevisac  parva  est.  Si  ergo  nec 
universo  orbi  renuntiantes,dignumaliquidhabitacu- 
lis  possumuscompensare  ccelestibus,  se  unusquisque 
consideret,  et  statim  intelliget,  parvis  aruris  et  pa- 
rietibus,  vel  modica  auri  portione  contempta,  nec 
gloriari  se  debere,quasi  magna  dimiserit;  n^ctanlere, 
quasi  4I  parva  sit  recepturus.  Ut  enim  contemnit 
•aliquis  unam  aeream  drachmam^ad  drachmascentum 
aureas  conquirendas ,  ita  etiam,qui  totius  orbis  do- 
minium  dereliquit,  centuplum  de  melioribus  praemiis 
in  sublimi  sede  recipiet.  Ad  sumraum,  illud  perspi- 
cere  debemus,  quod  etsi  nostras  velimus  retentare 
divitias,  lege  mortis  ab  ipsisdevellamurinviti,utin 
libro  Ecclesiastis   (Eccl.  11)  scriptum  est  (29).  Cur 


judicii  et  poenarum  tinior  horridus,simul  et  lubricie 
camis  incentiva  <31)  dissolvit,  et  ruentem  animam 
quasi  ex  aliqua  rupe  sustentat  (32).  Ideor]ue  precor 
ut  ad  finem  propositi  omni  labore  tendamus  (PAt- 
lip,  iii).Nemo  post  tergum  respiciens  Lot  imitetur 
uxorem  {Gen.  xix)  praeseilim  cum  Dominus  dixerit 
nuUum  ponentem  manum  super  aratrum  et  respi- 
cientem  retrorsum,  dignum  esse  regno  coelorum 
(Luca  a).  Respicere  autem  retrorsum  nihil  aliucU 
est  quam  in  eo  poenitere  quod  cceperis,  et  mundanis 
rursus  desideriis  obligari. 

Nolite,  quacso,  viilutis  tanquam  impossibile  no- 
men  pavere,  nec  peregrinum  vobis  aut  procul  posi- 
tum  videatur  hoc  studium,  quod  ex  nostro  pendet 


ergo  non  facimus  de  necessitate  virtutem(30)?curl)arbitrio  (33;.  Hujus  operis   homini  inserta  natura 


non  ad  lucranda  regna  ccelestia  ultro  relinquimus 
quod  lucis  istius  fine  perdendum  est  ?  Nihil  eorum 
curaesit  Christianis,quae  secum  auferre  non  possunt ; 
illud  potius  debemUs  expetere,  quod  nos  ducat  ad 
coelum,  sapientiam  scilicet,  castitatem,  justitiam, 
virtutem,  sensum  pervigilem,  pauperum  curara,fi- 
dem  in  Christo  robustam,  aniraum  irae  victorem, 
hospitalitatem.  Ilaec  sectantes,  mansionem  nobis  in 
terraquietorum,secundum  Evangelium  (Joann.  xiv), 
praeparabimus.Consideremus  Dominiesse  nosfamu- 
los,  et  servitutem  debere  ei  a  quo  creati  sumus.  Ut 
eaim  servusprateriti  gratia  famulatus,  praesens  aut 
fatumm  non  contemnit  imperium,  nec  audet  asse- 


est  (34),  et  ejusmodi  res  est,  quae  nostram  tantum- 
modo  exspectat  voluntatem.  Graeci  studia  transma- 
rina  sectentur  (35),  et  in  alieu')  orbe  constitutos, 
inanium  litterarura  quaerant  magistros  ;  nobis  vero 
nulla  proficiscendi  (36),  nulla  transfretandi  fluctus 
necessitas  imminet,  in  omni  sede  terrarum  consti- 
tuta  sunt  regna  ccelorum.  Unde  et  Dominus  in 
Evangelio  ait:  Regnum  Dei  intra  vos  est  {Luca  xvii)  : 
virtus  quae  in  nobis  est,  mentera  tantumrequirit  hu- 
manara.Cui  enim  dubiumest  quia  liaturalis  animae 
puritas,  si  nulla  fuerit  extrinsecus  sorde  polluta, 
ifons  sit  et  origo  omnium  virtutum  ?  Bonam  eam  ne- 
cesse  est  creaverit  bonus  Creator.  Quod  si  forte  cun- 


137 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


138 


ctabimur,  audiamus  Jesum  flliura  Nave  populo  di-  A  vero  contra  monachos  et  virgines  Christi,odium  est. 


centem  :  Rectum  facite  cor  vestrum  ad  Dominum 
Deum  Israel  (Josue  xxiv).Nec  Joannes  dissonam  tu- 
lit  de  virtute  sententiam,  pnedicans  :  Rectas  facite 
semitas  ejus  {Lucse  ni|.  Siquidcm  hoccst  rectamesse 
animam,curaejus  principalis  integritas  nulla  vitio- 
rum  labe  maculatur:  si  naturam  mutaverit,  perversa 
tonc  dicitur ;  si  bona  conditio  servetur,  et  virtusest. 
Animam  nostram  commendavit  nohis  Dominus,ser- 
vemas  depositum  qualc  accepimus.  Xemo  causari 
potest  cxtrinsecus  situm,  quod  in  se  nascitur:  fa^ 
cturam  suam  qui  fecit  agnoscat,  opus  suum  inve- 
niat  ut  creavit.  Suflicit  nobis  naturalis  omatus  ;  ne 
deturpes,  homo,  quod  tibi  largitio  divina  concessit. 
Opera  Dei  immutare  velle,  polluere  est. 


Eorum  semitis  laqueos  pra^tendunt,  eorum  mentes 
impiis  atque  obsccenis  cogitationibus  nitunturever- 
tere;  sed  nihil  vobis  in  hoc  terroris  incutiant.  Fide- 
lium  enim  orationibus  atque  jejuniis  ad  Dominunob 
statim  corruunt ;  n€c  tamen  si  paululum  cessaverint, 
prorsus  plenara  putetis  esse  victoriam.  Solent  etiam 
saucii  gravius  assurgere,  et  mutata  arte  pugnandi, 
cuni  in  cogitatione  nihil  egerint,  pavoribus  terrent, 
assumentes  nunc  raulierum,  nunc  bestiarura,  nunc 
serpentium  formas^necnon  et  ingentia  quaedam  cor- 
pora,  et  usquc  ad  tectum  domus  porrectum  caput, 
infinitas  species  et  militum  caterTas.  Quae  omnia  ad 
primum  quodquecrucissignumcvanescunt(39).  His 
quoque  agnitis  fallaciarum  modis,  incipiunt  praesa- 


Illud  etiam  sollicite  providere  debemus,  uttyran-  B  gire,  et  futurorum  dierum  eventus  velle  praedicere. 


nicam  irae  superemus  insaniam,  quia  scriptum  est : 
Iracundia  virijustitiam  Dei  non  operatur  (Jac.  i).  Et 
iterum  :  Desideiium  concupiscens  parit  peccatum, 
quo  perfecto,  mors  gignitur  {fbid.),  Divinae  vocis 
praeceptum  est  {Prov^  iv),  ut  jugicustodia  tueamur 
animam  nostram,  41D  quia  exercitatos  ad  supplan- 
tandum  habemus  inimicos,  daemones  scilicet,  contra 
quos  nobis,  secundum  apostolicam  contestationem, 
pugna  sine  intermissione  est.  At  enim  :  Non  est  no- 
bis  colluctatio  adversus  carnem  et  sanguinem,  sed 
adversus  principatus  ctpotestates  hujus  mundi,  ad- 
versus  spiritalia  nequitiae  in  ccelestibus  (Ephcs.  vi). 
Ingens  eorum  turba  istum  pervolat  aerem,  non  pro- 
cul  a  nobis  hostium  caterva  discurrit.  Et  divei*sita- 


Cumque  et  inhis  contempti  fucrint,  ipsum  jamsuae 
nequitiae  principem  ac  totius  mali  summitatem,  ad 
subsidium  sui  ccrtaminis  vocant. 

Cap.  XVI.  —  Crebro  denique  Antonius  talema  se 
visum  diabolum  asserebat,  qualem  et  beatus  Job, 
Domino  revelante,  cognoverat  [Job  xLi).  Oculi  ejus 
ac  si  species  Luciferi,  ex  ore  cjus  procedunt  lampa- 
des  incensae.  Crines  quoqueincendiissparguntur,  et 
ex  naribus  ejus  fumus  egreditur,  quasi  fornacis 
acstuantis  aidore  carbonum.  Anima  ejus  ut  pruna, 
flamraa  vero  ex  ore  ejus  glomeratur.  Cum  hujus- 
modi  terroribus  visus  est  princeps  daeraonura,  inquit 
Antonius,  et  ingentia  ssepe,  ut  dixi,  promittens^ 
impietatis  su£c  defurit  lingua  magniloqua.  De  qua 


tem  quidem  eorum  nonest  mejeparvitatisexponere,  CDominus  triumphavit,  ad  Job  dicens  {Ibid.)  :  Arbi- 


5^  hanc  majoribus  concedo  rationem.  Quod  autera 
in  promptuest,  et  ignorare  non  expedit,  dolosscili- 
cet  eorum  advcrsum  nos  compositos  breviter  indi- 
cabo. 

Hoc  primum  debemus  mentibus  afligerc,  nihil 
Deum  fecisse  quod  malum  est  (37),  nec  ab  ejus 
institutione  daemonura  coepisse  principia :  perversitas 
ista,  non  naturae,  sed  voluntatis  est  vitiura.  Boni 
etenim,  utpote  a  Deo  conditi,  ex  proprio  mentis  ar- 
bitrio  ad  t«rras  ruere  de  coelis ;  ibique  in  coeni  sor- 
dibus  volutati,  gentilitatis  impias  constituere  cultu- 
ras;  et  nunc  de  nobis  torquentur  invidia,  atque  uni- 
versa  mala  commovere  non  cessant,  ne  pristinis  eo- 
rum  sedibus  succedamus. 


traturcnim  ferrum  ut  paleas,  ajramentura  ut  lignum 
putridura,  raaria  ut  terram,tartarura  profunditan- 
quara  captivura  aestimavit,  abyssura  ut  deambulato- 
rium.  Per  prophctam  qnoquc  increpat,dicens  :  Per- 
scquens  comprehendam  (Exodi  xv),  et  omnera  or- 
bera  terrarura  manu  raea  ut  nidura  obtinebo,  et  ut 
ova  derelicta  auferara  (haix  x) .  Sic  iniquus  fune- 
reas  evomens  vocos,  bene  viventiumaliquosfrequen- 
terillaqueat,  sed  nos  nec  ejus  pollicitationibus  cre- 
dere,  nec  minas  formidare  debemus ;  fallit  enim 
frequenter,  nihilque  verum  promittit.  Nara  si  non 
mendacia  cuncta  loqueretur,  quomodo  talia  et  tam 
infmita  proraittens,  haraocnicis  ut  dracoaduncatus 
aDomino  est  (40!,  etcapistro  ligatus  ut jumentum, 


Diversa  autem  eorum  et  partita  nequitia  est  (38).  D  et  quasi  mancipiura  fugitivura  vinctus  circulo,  et  ar- 


Quidam  enim  ad  sumraura  nocendi  verticera  perve- 
nere,  alii  ex  comparationepejorumvidenturesse  le- 
viores ;  atque  omnes  pro  possibilitate  virium,  di- 
versa  contra  singulas  sumpsere  certamina.  Idcirco 
necessarium  est  donum  spirituum  discernendorum  a 
Domino  petere  (/ (7or.  xu),  utpossimustarafraudes 
eomm  quam  studia  pervidentes,  adversus  disparem 
pugnam  unum  Dominicae  crucis  elevare  vexillum. 
Hoc  munere  Paulus  accepto,  docebat  dicens  :  Non 
enim  ejus  ignoramus  astutias  (//  Cov.  ii).  Ad  cujus 
exemplum  etiam  nos  oportet  ex  his  quse  passi  su- 
rous,  mutuis  nos  invioem  instruere  sermonibus. 
Hostile  illis  contra  omnes  Christianos,   maxime 

Patrol.  LXXIII. 


milla  labia  perforatus  (Job  xl),  nuUum  omninofide- 
lium  devorare  permittitur?NuncraiscrabiIisutpa&- 
ser,  ad  ludum  irrctitus  a  Christo  est  (41),  nunc 
comites  suos  quasi  scorpiones  et  serpentes,  calcaneo 
Christianorum  substratos  gemit.  IUe  qui  univeraa 
maria  a  se  deleta  plaudebat,  ille  qui  orbem  terrarum 
manu  sua  teneri  pollicebatur,  ecce  a  vobis  vincitur, 
ecce  meadversum  se  prohiberenonpotestdisputan- 
tem.  Contemnenda  est,  filioli,  penitus  cum  inanibus 
verbis  superba  jactantia  ;  fulgoriIle,quiIuceresesi- 
mulat,  non  veri  splendorest  luminis,  sed  quibus  ar- 
surusestindicat  flararaas.  Naradicto  citius  recedens, 
suarura  secura  refei^  simulacra  poenarum. 

5 


m  DE  VltlS  PAfMU  Liet)li  *>HiMtfS.  140 

Saleiittftiftrttcumitiodulationdhbnnntiqliamappa- Aniitii,  taraeri  cadem  miuc  explicand^  ^tint  iatius, 


rentes  psallere,  proh  nefas !  ad  htcc  et  impuf o  ore 
SACta  Scripturarum  eloquia  meditantur.  Frequenter 
ehim  legentibus  nobis,quasi  Echo  ad  extremaveiba 
48  respondent.  Dormientes  quoque  excitant  ad 
orstndum.  ut  totius  noctis  somnum  eripiant ;  pieros- 
^ue  etiam,  dum  se  in  monachorum  nobilium  habitu 
transferutlt,  monachos  coerceiit,  et  pristina,  qUibus 
c6nscii  sttnt,  peccata  imputant ;  sed  spernendae  sunt 
eorum  increpsitiones,  et  admonitiones  jejunandi,  ri- 
gWiartttri  qttoque  fraudiilenta  suggestio.  Ob  id  enim 
£eimiliares  nobis  species  assumunt,  ut  affinitate  tir- 
ttttum  noccntcs,  facilius  virus  intcrserant,  ct  inno- 
t^ntes  quosqne  per  speciem  honestatis  elidant.  Im- 
pod^ibile  postea  durumque  hoc  studium  praidicant, 


quiattoti  mediocrem  affert  repetitio  Cautelam. 

AdvenienteDomino,destructus  est  inimicus  ^42), 
et  omne  penitus  ejus  robur  elanguit.  t^ropter  qttod 
pristintc  virtutis  memor,  quasi  tjrrannus  jam  senes- 
cens,  cum  ruisse  se  rideat^  in  perniciera  grassatur 
humanam;  nec  taraenpotestfirraura  Cedpectu^co- 
gitationura  et  caeterarum  fraudum  atte  pertertete. 
Nam  Itice  clariusestqttortiamadversaflinostri,  cttm 
nec  humana  came  sint  septi,ut  causari  vaieant,  id- 
circo  nos  a  se  non  posse  superari,  quia,  clauso  ostio 
iiiteriorc  (43),  intrare  non  valeani.  £t  reveral  si 
fuissent  hoc  fragili  corpore  colligati,  obserVato  in- 
troitu,  iisdem  negaretur  accessus.  Cum  autettt  (ut 
dixiinus)  hoc  impedimento  sint  Hberi,  et  obstrttcta 


iitdum  onerosum  esse  videtur  quod  coeptttmest,  ex  D  penetrent,  atque  in  omniHcentervolitentaere,  ma- 


dtfsperatione  taedium^et  ox  taedio  succedat  ignavia. 
Idcirco  propheta  missus  a  Domino,  luctuosadenun- 
tians,  sublimi  voce  dicebat :  Vae  qui  potat  proximum 
ittttm  sttbversione  turbida  [Habac.  ir).  Hujusmodi 
enim  exhortamenta,  depravatoriasuntitineris,  quod 
dttcit  ftd  cGBlum.  Idcirco  dnm  venisset  Dominus 
ad  terras,rit  verade  eodaemonesinvitipraedicar^nt, 
(vere  *Wtm  dicebant  [Luca  iv]  :  Tu  es  Christus  Fi- 
liusDci vivi),vociferantium  oraclaudebat,qui  vinctas 
bominum  linguas  solvebat,  ne  cum  preconio  veri 
peilrersJtatis  venena  miscerent;  etutnosejusexera-' 
plo,  etiamsi  profutura  suaderent,  in  nullo  his  com- 
modaremus  assensum,  quia  profecto  non  congruit 
Htifi  post  libertatem  a  Domino  concessam,  et  Scri 


nifc?stnm  est  ob  enervationera  eorurapcrmanere  ec- 
clesiae  corpus  illaesum.  Denique  satellitcs  impiicum 
principe  suodiabolo,  quem  Salvatoriri  Evangelio  ha- 
micidam  ct  patrem  malitiae  ab  initio  fiiisse  firmilt 
{Joan.  vrii),  nobis  adversum  se  dimicantibus  fortiterf 
nullo  modo  cessissent,  si  potestas  eonim  non  fuissct 
ablata.  Namsi  mcntior,  cur  ndbis,  Satanas,  parcis, 
qui  ubique  discurris?  cttr,  qui  millo  clauderis  loco, 
adtersum  te  beneviventium  etdisputatitiumnott  p6^ 
tes  labefkctare  cottstantiam  1 

Sed  /ortasse  rios  diligis,  qttds  quotidie  conaris 
obruere;  autcredibile  est  te  esscboriitatis  magisti*nm, 
et  favere  magis  optimis  quttm  nocere  ?  £t  quid  tam 
charum  tibi  esse  potest  quam  laedere,  rtiaXime  eos 


ptttmrum  pr8eceptavitalia,adia1joIo  vivendi  capen*^  quitttissceIeribusviriIiterrepughant,secftndamquod 


6<)tlsilia,  qui  suum  deserens  ordinem,  sacrum  Christi 
ttoieraftitiitiperium.  Propterea  etiam  Dorainuseum 
de  flcripturis  loquentem  jubebattacere,  quia  pecca- 
tdri  dicit  Deus  :  Quarc  tu  enarras  justitias  meas,  et 
assumistestamentum  meumper  ostuum(p5rt/.  xLix)? 
Omriia  daemories  simulant,  colloquuntur  i^eepe  cum 
ff AtribttSf  Rcepe  cum  turba  inconditos  excitant  soni- 
tttSf  niflnus  apprehendunt,  sibilant,  insipienter  ca* 
chlnnantf  ut  vel  in  puncto  peccati  Christianum  pe* 
ttos  introeant.  Cumque  ab  universis  fucrint  repulsi, 
nd  extrerottm  debilitatcm  suam  lamentatione  testan-^ 
tur/  EtDomiritts  quidem  quasiDeus,  et  suae  conscius 
BUijestaliSf  obmuteseeM  his  imperabat ;  nosautem 
vdstigiis  sflnctoilim  mhserentes,  eamdem  gradiamur 


scriptum  est :  quia  abominatio  est  pietas  peccatoil 
(Eccli.  t).  Quis  tam  secundum  ad  malitiam  possidet 
pectus?quistam  meditatas  implere  conatur  insidias? 
Sciinus  tcimpurissimum  cadaver;  scimusquiaidcircd 
vivimus  Christiuni,  etcpntra  tenobisestsecuracon- 
gressio,  qttia  infirmatus  es  a  Domitlo.  Ideo  de  tuis 
confoderis  jacuhs.quia  miriationem  tuam  non  sequi* 
tur  effectus  ;  quod  si  fallimur,  cur  cum  tctrore  simu- 
lato,  cur  magnitudine  corporum  nostram  aggTederis 
fidem?  Si  voluritatem  sequitui'  po^ibilitas,  tanttttrt 
tibi  velle  suflficiat.  Isenimpotcntiaemosest,  nott  ex- 
traneafallaci^adjumentatttriquifei^e,  sed  sttatirtutc 
implere  quod  cupiat.  Atriuncdumthe^trali  tntttat!on6 
formarum  (44),quasL  rudem  infantiam  sceriica  4141 


tiam*  qtii  memoratfltssubtiliusfallaciaspervidenteif,  Dniteris  simulatione  delndere,  exhaustasr  tires  mftni- 


eanifbant ;  Cttm  consisteret  adversum  me  peccator, 
obmutui  ,  et  humiliatus  sum  ,  et  silui  a  boms 
(Psal.  xxxviri)*  Et  iterum  :  Ego  vero  tnnquam  snr* 
4u8  ilofi  audiebam,  et  sicut  mutus  non  aperiens 
0B  8tMm;  H  factus  sum  ut  homo  non  audiens 
{Psal*  XXXVI»).  Christus  silentium  ttt  Dotainus  im-» 
peravitf  nos  diabolo  nihil  credamns,  et  vincemus. 
Si  orare  compellunt,  si  j^unia  suadent,  rion  ex  eo* 
rnm  nos  monitis,  sed  ex  nostraconsuetudine  id  aga^ 
mus.  Denique  etiam  si  irruentes  mortem  nobis  in- 
tentare  videantur,ridendi  potius  sunt  quam  timendi, 
quia  cum  sint  debiles,  minantur  cuneta,  riec  faciunt. 
Equidem  de  i8lli  Jam  titinsitorie  me  dixisse  me- 


festius  probas.  Nunqttidnsim  vcrus  ille  angelus  contrfl 
A.«isyrios  missus  a  Domirio(/K/ifr^.  tix),  aftrtptoptt* 
lorum  eguitsocietate,  aut  sonittts  quaesMt,  autplau'- 
sus ;  et  non  potitis  tacitam  exercetis  pot6statem,ceTi- 
tum  octogintaquiriqtte  millia  hoStittm,Sertiiorieveto^ 
cius,  juxtajuberrtisDominiptx)stravit  irhpMiirn?  V68 
et^o  cum  fragilcs  siti»  titibus,  pci^pfcttttts  vos  tcfhs^ 
qttitur  int^ntus. 

Cap.  XVII.  -  At  dicet  ftliqttis  :  Cttr  diabttftts  cgr^ 
diens,  beati  Job  omrtem  In  fttiriJtttf  impttlft  domtttil 
(Job  I)?  cur  ejus  opibus  penitus  dissipatis,  parietunl 
quoqne  fund£(mentasttbireiletis,ttritim  numeffos*  stt* 
bolis  coacertavit  sepulcftf ttt  (/Wrf.,  tt)?  ettt  ipwrti  ad 


(if  Vh^A  6EATI  A^ifO^iU  ABfrAflS.  iH 

extrernuin  t(iri  vulneris  novitate  pefcussit?Qui  iioc  Aniaconsiderantes,  rapidocursrisibtinvicettfn(iirfiaAf£, 
opponit,  audiat  ediverso :  rton  diabolutn  potuisse  hoc, 
sed  Domihum,  a  quopotestas  adversum  nos  dupli- 
citer  datur,  vel  ad  gloriam,  si  prol»amur,  vel  nd  poe- 


nam,  si  delinqoimus.  Quin  potius  ex  hoc  animadver- 
tat,  ne  contra  unum  quidem  homineui  diabolum 
quidquam  potuisse,  si  non  potestatem  accepis.set  a 
Domino.  Nullus  enim  quod  suie  ditionis  est  ab  alio 
deprecatur.  Sed  quid  Job  memoro,  quem  nec  expe- 
f  itum  potuit  vincere !  sed  nec  contra  jumenta  quidem 
eJus,neccontra  oves  suas,sine  concessu  Der  propriam 
robur  exetcuit.  Sic  etiani  inEvahgolio  scriptam  est : 
Daemones  aiitem  rogabant  euni,  dicentcs  :  Si  ejicis 
nos  hinc,  mitte  Aosingregem  porcorum  [yiatlh.  viir). 
Quomodo  igitur  qui  porcorum  expetunt  mortes,  ima- 
ginem  D^i  hominem,  et  tam  charum  Conditori  ani- 
mal  suo  valebunt  jure  perverterc  ? 

Magna,dilectissimi,adversum  daiifnoftes('i5)  arma 
snntvitasinceraetintemerataad  Deum  fides.  Credite 
raihi  experto  :  pertimescit  Satanas  recte  viventium 
vigilias,  orationes,  jejunia,  mansuetudinem,  volunta- 
riam  pauper£atem,vanaegIoriie  contemptum,  humi- 
litaiera,  misericordiam,  ira)  dominatum,  et  praicipue 
purum  cor  erga  Christi  amorem.Novitteterrimus  co- 
luber,  ex  pnecepto  Domini  siib  justorum  se  jacere 
vestigiis,  qui  ait :  Ecce  dedi  vobis  potestatein  calcare 
super  serpentes  et  scorpiones,  et  super  omnem  vir- 
tutem  inimici  {Lucx  x). 

Si  autem  et  divinationem  se  habere  simulantes, 
venturos  fraties  nuntiaverint,  et  adfuerint  quos  ve- 


Sed  si  forfce  contigerit  ut  Dei  nutu  tiA  finem  CcBpta  notif 
veniant,  hoc  ^st,  si  aut  viator  e  media  rogredisrftTf' 
via,  aut  suspon.sfe  hubibus  aquife  ad  tAiatti  cofeli  tkt^ 
di  nem  deferantur^tunc  decipientium  tina  cum  cfedeni- 
tibus  error  aperitu^.UiCcgentilrfatis  fuere  princ?p?af, 
hispriifesagitorumdoh*$apuddelubrada3raonumquon- 
dam  credobantur  oracula  :  qua>  adverttu  Dotttinifitf- 
stri  Jesu  Christi,  indicto  sibisiieritio('(7>,  obWiiiitre- 
runt,  suosquc^  perdidero  captivos.  Qttrs  (rogoOr  frttt 
modicum  ox  obsorvationo  morbortirii',  cum  ^tiirriafe  ab- 
stuantisincondium  do  vcnarumpdlsUlevirfigrtortini 
scrutatur  attactu  ,divinam  arbitratur  habereriotrtiafri'? 
Quis  gubernatorem  navigationis  sua^  viam  inte^Coelt 
sidera  requireritom  majestatis  honore  verio^atrit7Qirt^ 
agric^^Tin  de  aridis  JCstitisfervoribus,aritdehi6rriirff 
Baquaiuiiilargitatc  vcl  frigore  disptrtantem,  non  po- 
tius  expcrientia  Inudat.quamdor  consccrat  norriine'?' 
Verum,  ut  concodamus  paulisper  vera  dafera6ri6s 
nuntiare,  rospondote  rnihi,  quts  fructus  est  noVs^ 
venientia?Nunquidaut  scicns  hrec  aliquaindo  tari<fd- 
tus,  aut  punitusest  nescrens?  In  hoc  nnusqnisqtfe  si6t 
pi-ajpacrat,  seu  tormonta.  seu  gloriara,  si  vel  nefglig^t 
t^cripturarura  raandata,  vel  faciat  Nullug  otid  titS- 
strum  hanc  arripuit  vitam,  ut  habeat  pa^scientiatti 
futurorum,  sed  ut  prajceptis  Domini  .j?S  obedlieris, 
amicus  esseincipiatde  servo.  Curjmdura  ef^tnoYipm- 
scire  quie  voniunt,  sed  implerc  quse  jussa  sant;  ii(st 
institutionibusbonis  haric  flagitare  merc6dera',  Ctttti 
raagis  dcboamus  victoriam  contrtr  rffabolura  at  atixi"- 


nire  praedixerant,  nec  sicfidesestcoramodarida  men-C  l'^tore  Domino  postufaro.  Sed  si  forle  aifiqftiis  htfc  tt- 


dacibas  :  ob  id  enirn  prsecessere  venientes.ut  credu- 
Utas  sibi  paretur  ex  nuntio,  et  posfea  aditus  ex  cre- 
(lulitate  fallacia}.  Yerura  in  hoc  nullum  Christiano 
debet  esse  miraculum,  cum  non  tantum  qui  ievitate 
naturse  percuncfadiscurrunt,  valearit  pervoairegra- 
dient^s :  sedtorames  quoque  equoinim  velocitate  prae- 
vecti,  nuntiant  adfuturos.  Non  enim  oa  qua?nondum 
^^T\  coepta  sunt  referunt,  quia  Deus  solus  coii.scius 
estfutur6inim(/)an.xiii);  sed  quorum  conspiciunt  in 
actu  initium,  eorum  sibi  tanquara  fures  apudignaros 
vetidicant  nofioriera.  Nam  quaritos  niiric  putatis  qui 
possint  velocitate  puerili  islam  cOetrirn  nostrosque 
conCrir  se  seiTnones,  arite  felatura  aTicnjus  hic  positi, 
longe  manentibus  iridicare?  Hoc  qriod  dico  vobis. 


bcnter  assuraat,  ut  futura  cognoscat,  habeaf  purrittt' 
cor :  quia  credo  animam  Deoservicnterii;  si  iri  eapet- 
severaverit  integi*itate  qua  nata  ost  (18'/,  plti&  scirtf 
posso  quam  diemoncs.  Talis  er^at  anima  fifisaDt,  tfixka 
aliis  incognitas  virtutcs  faciebat. 

Cap.  XVfll.  —  Nunc  jam  c^teras  vobis  dBfettfririura 
explicabo  falhtcias.  Solent  nocte  tenjentes,  fmg^fo'^ 
Doi  so  fingoro,  fatrdaro  studfum,  iriirdri  pefseveraflrt- 
tiam,  fatura  prairaia  poiliceri.  Quos  crim  vfderhis, 
tam  vos  quam  doraos  vesf  ras  crucis  arraate  sigriaciila, 
et  confos-trm  sotventur  in  nihrhira  :  qnia  raeftrtirit 
illud  trophafeum  tn  quo  Salvator  aereas  exspofiaiftif 
potestates,  eas  fecit  ostentui.  Solent  eti^  vaifHif 
simulationibtrs  membra  torquer^,  et  nostri*  procaci- 


persplcuum  fieri  potest  exetnplis.  Si  qrils  a  ThebaideDter  offcrrc  se  visibus,  rit  mentem  pavore,  et  eorpifir 


aiit  aticujus  fegionis  oppido  co?perit  proficisci,  et 
hunc  daeriiones  viderint  iri  itinere  ambulantera,  per- 
nicitate  ri^ieniofata  possunt  praedicere  venienteni.  Ha 
^ide  Nili  iriundatiotie  solcAirii  (iC),  cum  multas  rri 
ifobiopia  virferirit  plttvias,  6f  qriibus  fiuviris  intrimes- 
titsi,  ultra  ahreiira  eflflfriere  consuevrt,  praccurrentes 
arf/figypttfrii,  ritfritiant  amtii^adventura.  Hoc  autcm 
^l  homiri^,  rf  iiKs  celeritatfs  essct  fjtnta  riattrra,  fa- 
dle  tittritiarent.  tft  ettfm  speculator  hcatr  Dafvid  ad 
terticem  locl  «'elsronfs  a^cenrfetis  (//  Reg.  xvrir' ,  prior 
qotdiri  hi  qui  hi  terra  erarrt  prospiciens  venicntcs,  rton 
^^am  inceHa  de  futtfvrs,  sed  de  his  qui  venire  cce- 
pemt  rixtnfiflftat ;  sid  etdteitfbnes  crirftpervifglltofti^ 


horrorc  concutfant.  Sed  et  in  hoc  fides  f)ea  tirt# 
fugat  eos  qtrasi  infirma  ludibria. 

Nonest  autem  difTicilis  bonorum  ^pirituum' iritfkK 
rmnque  discretio  (49),  quae  src  Deo  trrbeente  j^n^- 
tur  :  Saftcfof um  amgelorutn  amftbiJis  et  ti^^rtqfriill^i&f 
aspectus  est,  quia  non  cottteiidurit  neque  ckwnari^, 
rieque  audiet  aliquis  ^ocem  eoPM  ;  verttm  tacHe 
lenrterque  properantes,  gaddiurii,  e)C*riltfttiohete, 
fiducjam  pectoribtte  infundunt,  siqtridem  ctfm  iHis 
est  Dominus,  qui  est  fbns  et  origo  laetitice.  Turic 
mens  nostra  non  fnrbida,  sed  lenis  et  placida  angc^-* 
lorumluce  radiatur ;  tunc  armvia  ettieslrum  pi^aemftjN» 
i^ri»  #Mita€el  fl*^aM5<  ^eieHo  (^  p6^9^  hMi«Afi 


143 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


144 


corporisdoraicilio,etmerabrisexoneratamortalibus,  Anoraine  tuo  daemonia  ejecimus,  et  in  nominc  tuo 


cum  his  quos  videt  abire  festinat  ad  ccBlum.  Horum 
tanta  benignitas  est,  ut  si  quis  pro  conditione  fragi- 
lilatishumanae,mirofueriteorum  fulgore  perterritus, 
oranem  continuo  ex  corde  auferant  metum  Ita 
Gabriel  cum  Zachariae  loqueretur  in  teraplo  (Litc^ 
xii) ;  et  angeli  cum  divinum  Virginis  partum  pasto- 
ribus  nuntiarent  (Matth.  xxviii),  et  qui  Dominici 
corporis  agebant  excubias,  securis  videntium  se 
mentibus  ostendentes,  ne  metuerent  iraperabant. 
Metus  enim  non  tantum  ex  pavore  animi,  qnantum 
ex  magnarum  rerum  sacpe  incutitur  aspectu.  Pessi- 
morum  vero  vultus  truces,  sonitus  horridi,  sordidi 
cogitatus,  plausus  motusque  indisciplinatorum  ado- 
les  centum  vel  latronum;  c  quibus  confestim  timor 


virtut^s  multas  fecimus  (Matth.  vii)  ?  respondebit 
Dominus  :  Amen  dico  vobis,  non  novi  vos,  discedite 
amc,  operarii  iniquitatis.Non  enim  novit  Dominus 
vias  impiorum.  Hocergo  magnopere  postulemus,ut 
donum  spirituura  discemendorum  mercamur  acci- 
pere  ;  quo ,  secundura  scntentiam  Scripturarum, 
omni  spiritui  non  credaraus  (/  Joan.  iv). 

Cap.  XX.  —  Volueram  quidem  jam  finire  sermo- 
nem,et  silentio  premere  quaecunque  meac  acciderant 
40  parvitati ;  sed  ne  putetis  mc  frustra  commemo- 
rasse  quae  evenire  non  possent,  idcirco  (licet  insi- 
piens  fiam,  taraen  Dominus,  qui  secretae  mentis  est 
inspector,  novit  non  me  causa  jactantiae,  sed  vestri 
gratia  profectus    hoc  facere),  pauca  replicabo   de 


animae.sensibustorpor  incutitur;odium  Christiano- ^  piurimis.  Quoties  rae  nimiis  laudibus  efferre  conati 


rum,  monachorum  mceror  ct  taedium,  suorum  re- 
cordatio,  metus  mortis,  cupido  nequitiac,  lassitudo 
virtutis,  cordis  hebetatio.  Si  igitur  post  timorem 
horrore  conceptum.  successeritgaudium  etad  Deum 
fiducia  atque  ineffabilis  charitas,  venisse  sciamus 
auxilium,  quia  securitas  animae  pracsentis  majestatis 
indicium  est.  Sic  namque  et  Abrahara  patriarcha 
videns  Deum,  gavisus  est  (Joan.  viii);  et  Joannes 
cum  Mariam  supervenisse  sentiret,  quae  in  sacri 
ventris  hospitio  universitatis  gestabat  parentem, 
exsultavit  necdum  natus  in  gaudium  (Lucx  i).  Si 
autem  incussa  formido  permanserit,  hostis  est  qui 
videtur  :  quoniam  nec  refovere  novit,  ut  Gabriel 
paventem  Virginem  ne  timeat  jubct  (Lttcx  i) ;  et 


sunt,  cura  a  me  in  nomine  Domini  maledicta  recipe- 
rent  (59)  !  quoties  augmenta  Nili  fluminis  futum 
dixerunt,  cum  a  me  audireiit ;  Et  hoc  ad  vestram 
quid  pertinet  curam?  quoties  minitantes  ut  milites 
armati,  scorpionibus,  equis,  belluis,  et  variis  ser- 
pentibus  circumdederunt  me,  et  domum  in  qua  eram 
replevcrunt,  cum  ego  e  contra  psallerem  :  Hi  in 
curribus  ethi  in  equis,nos  autem  innomine  Domini 
Dei  nostri  magnificabimur  (Psal-xix).  Et  statim  mi- 
sericordia  Christi  fugabantur.  Quodam  autom  tem- 
porc  cum  ingenti  luce  venientes,  dixerunt :  Venimus, 
Antoni,  nostrum  tibi  praebere  fulgorcm.  Et  ego, 
clausis  oculis,  quia  lucem  diaboli  dedignabar  aspi- 
cere,  orabam,  et  dicto  citius  impiorum  lumen   ex- 


sicuti  pastores  nuntio  consolati  sunt  (Ibid.).  Quin- G  stinguebatur.  Post  mcnses  autem  paucos  cumroram 


imo  pavorem  duplicat,  et  usque  ad  profundam 
impietatis  foveam,  ut  sibi  homines  prosternantur 
impellit.  Exinde  misera  gentilitas,  dominicae  intcr- 
dictionis  ignara,  falso  daemones  deos  opinata  est. 
Christianorum  autem  populos  his  fallaciis  irretiri 
non  passus  est  Dominus,  qui  diabolum  in  Evangelio 
audacter  sibi  principatum  omnium  praesumentem 
repulit,  dicens  :  Vade  retro,  Satana.  Scriptum  est 
enim  :  Dominum  Deum  tuum  adorabis,  et  illi  soli 
servies  {Matth.  iv ;  Deut,  vi  et  x).  Horum  verborum 
etium  nobis  licentia  est  tributa;  quia  idcirco  locutus 
e8t  talia,  ut  similitudo  tentamentorum  auctoris 
nostri  frangeretur  eloquiis. 
Cap.  XIX Illud  quoque,  mei  charissimi,  admo- 


me  psallerent,  et  de  Scripturis  sibimet  sermocina- 
rentur,  e^o  tanquam  surdus  non  audiebam.  Com- 
moverunt  aliquando  monasterium  meum  (51),  et 
ego  mente  immobili  Dominum  deprecabar.  Saepe 
strepitus,  saepe  saltationes,  saepe  sibilos  ingesse- 
runt ;  et  me  psallcnte,  sonus  eorum  in  voces  flebiles 
vertebatur. 

Creditisne,  filioli,  quod  dicturus  sum  vobis?  Vidi 
aliquando  diabolum  excelsum  corpore,  qui  se  Dei 
virtutem  et  providentiam  ausus  est  dicere,  et  ait  ad 
me  :  Quid  m,  ut  a  metibi  donetur,  Antoni?  At  ego 
sputaculum  (52)  maximum  in  os  ejus  ingeminans, 
totum  me  in  eum  Christi  nomine  armatus,  ingessi : 
et  statim  ille  procerus  aspcctu  inter  medias  manus 


neo,  ut  vitae  magis  sit  vobis,  quam  signorum  soUici- D ^x^^^^^i^-  Jejunanti  etiam  mihi  visus  est  ut  mona- 


.  • 


tudo.  NuUus  ex  vobis  hacc  faciens,  aut  ipse  superbia 
intumescat,  aut  despiciat  eos  qui  facere  non  possunt. 
Conversationem  magis  scrutamini  singulorum  :  in 
hac  vita  et  imitari  vos  quae  perfecta  sunt  convenit,  et 
implere  quae  desunt.  Nam  signa  facere  non  est  no- 
strae  parvitatis,  sed  Domini  potestatis,  qui  ad  disci- 
pulos  gloriantes,  in  Evangelio  ait :  Ne  gaudeatis  quia 
dsemones  vobis  subjecti  sunt,  sed  quod  nomina 
vestra  scripta  sunt  in  coelis  (Lucx  x).  Nominum 
enim  inlibrovitae  conscriptio,  testimonium  est  vir- 
tutis  et  mcriti  ;  expulsio  autem  Satanae,  lai^itio 
Salvatoris  est.  Unde  his  qui  non  in  vitae  laboribus, 
sed  in  prodigiis  exsultabunt,  dicentibus  :  Nonne  in 


chus ;  et  pancs  offerens,his  sermonibus  suadebat  ut 
vescerer,  et  huic  aliquid  indulgerem  corpusculo :  Et 
tu,  inquit,  homo  es,  et  humana  fragilitate  circumda- 
ris ;  labor  paululum  conquiescat,  ne  aegritudo  subri . 
piat.  Illico  luridam  faciem  serpentis  agnovi ;  et  cum 
ad  consueta  Christi  munimentaconfugerem,tanquam 
per  fenestram  fumus  laberetur,evanuit.Auri  quoque 
decipulam  mihi  in  deserto  frequenter  tetendit;  quod 
ideo  offerebat,  ut  aut  visu  irretiret  me  aut  tactu 
commacularet.  Saepe  quoque  me  a  daemonibus  non 
denego  verberatum.  Canebam  autem  sic:  Nullus  me 
saparabit  a  charitate  Christi  (Rom.  viii).  Ad  cujus 
vocis  auditum,  in  se  invicem  defurentes,  non  meo, 


145 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


146 


sed  Domini  fugabantur  iraperio,  qui  ait  {Lucw  x) :  A  nexuit.   Una   est   ergo   ratio   vincendi  inimicum, 
Vidi  Satanara  quasi  fulgur  cadentem  dc  codIo.  Haec 
ei^o,  filioii,  apostolicimemoreloquii,  in  me  trans- 
formavj,  ut  propositum   vestrum  nec   daDmonum 
terror,  nec  aliqua  lassitudo  dissolveret. 

Sed  quoniam  ob  vestram  utiiitatem  multa  memo- 
rando,  insipiens  factus  sum,  et  hujus  rei  vobis 
impertiri  cupio  notionera,  quam  veram  cssc-  nuUus 
ambigataudientium.  Pulsavitaliquando  daemon  mo- 
nasterii  ostiura  :  egrediens,  video  horainem  enormi 
sublimitate,  porrectum  caput  usque  ad  coelura.  Cum 
ab  hoc  quisnam  esset  inquirerem,  ait  :  Ego  sum 
Satanas.  Et  ego  :  Quid,  inquam,  hic  quaeris  ?  Re- 
spondit :  Cur  mihi  frustra  imputant  monachi  ?  cur 
mihi  omncs  Christianorum  populi  maledicunt  ?  Et 


laetitia  spiritualis,  otanimaeDoramura  seraper  cogi- 
tantisjugis  rccordatio  :  quae  daeraonura  ludos  quasi 
fumum  expellens,  persequetur  adversarios  potius 
quara  timebit.  Non  est  enira  nescius  Satanas  ignium 
futurorum,  et  aestuantis  gehennae  copiosa  novit 
incendia. 

Sed  ut  mea  jam  claudatur  oratio,  illud  in  finem 
coraraeraoro :  Cum  aliqua  se  vobis  obtulerit  visio, 
audacter  requirite,  quis  sit  ille,  et  unde  venerit;  ac 
sine  mora,  si  sanctorum  fuerit  revelatio,  angelica 
consolatione  timor  vertetur  in  gaudium.  Si  vero  dia- 
boli  fuerit  oblata  tentatio.  fidelis  anirase  percuncta- 
tionibus  evanescet ;  quia  raaxiniura  est  securitatis 
indiciura,  interrogare  quisnara  est  et  unde.  Sic  et 


cgo  :  Juste  faciunt,  tuis  enira  frequenter  molestantur  B  Nave  filius  auxiliatorem  suum  interrogando  cogno- 


insidiis.  At  illo  ait :  Nihil  ego  facio,  sed  ipsi  se  invi- 
cem  turbant.  Nam  ego  miserabilis  factus  sum. 
Rogo,  nonne  legisti :  Quia  defecerunt  iniraici  frarae» 
in  finem,  et  civitates  eorum  destruxisti  (Psal.  ix)? 
En  nullum  jara  habeo  locum,  nuUam  possideo  civita- 
tem,  jara  mihi  nulla  sunt  arma :  per  omnes  nationes 
cunctasque  provincias  Christi  personat  nomen,  soli- 
tudines  quoque  monachorura  stipantur  choris.  Ipsi 
se,  quaeso,  tueantur,  et  me  sine  causa  non  lacerent. 
Tunc  ego  Dei  gratiam  cum  alacritate  miratus,  sic  ad 
eum  locutus  sura :  Non  tuae  veritati,  quae  nulla  est, 
tam  novara  et  tara  inauditara  ascribo  sententiam. 
Xam  cum  fallacise  caput  sis,  hoc  sine  mendacio 
coactus  es  confiteri.  Vere  enira  Jesus  tuas  funditus 


vit  (Josue  v) ;  nec  Danielera  percontantera  latere  po- 
tuit  iniroicus  {Dan.  x). 

Postquara  Antonius  dicendi  finem  fecit,  laetanti- 
bus  cunctis,  in  aliis  virtutis  cupido  exardescebat,  in 
aUis  infirma  refovebatur  fides,  ex  aliorum  mentibos 
falsae  opiniones  pcUebantur,exanorum  sensibus  ina- 
nium  terrorum  pellebatur  accensio  :  simulque  uni- 
versi,  cum  jara  daeraonura  insidias  contemnerent, 
mirabantur  in  Antonio  tantam  gratiam  spirituum 
discernendorura,quara  Domino  tnbuenteperceperat. 

Cap.  XXI.  —  Erant  igitur  in  monte  monasteria 
tanquara  tabernacula,  plena  divinis  choris  psallen- 
tium  (.53),  legentiura,  orantiura  :  tanturaque  jeju- 
nandi  et  vigiliarura  ardorcm  cunctorum  mentibus 


subruit  vires,  et  honore  nudatus  angelico,  volutaris  C  sermo  ejus  afllaverat,  ut  futurae  spei  aviditate,  ad 


in  sordibus.  Vix  dum  verba  compleveram,  et  ille 
.subhmis  aspectu  Sal  vatoris  nominatione  dejectus  est. 
Quae  ergo  jam,  o  filioU,  polerit  residere  cuncta- 
tio?  quae  trepidatio  manebit  ulterius?  Quis  nos  eo- 
rum  turbo  poterit  convellere  ?  Securae  sint  aniraae 
singulorum  :  non  sibi  fingat  vana  cogitatio  vana 
discrimina;  non  aliquis  timeat  a  diabolo  sublatum 
ad  praecipitia  se  posse  deferri.  PeUatur  omnis  anxie- 
tas ;  Dominus  enim,  qui  nostros  prostravit  inimicos, 
raanens,  ut  promisit,  in  nobis  (Joan.  xiv),  a  variis 
nos  Satanae  munivit  incursibus.  En  ipse  diabolus, 
qui  hujusmodi  cum  suis  satellitibus  exercet  astu- 
tias,  nibil  se  posse  contra  Christianos  fatetur. 


cliaritatcm  mutuara  etraisericordias  indigentibus  ex- 
hibendasjugistudio  laborarent,  qui  infinitam  regio- 
nem  quamdara,  et  oppidura  a  mundana  conversa- 
tione  sejunctura,  plenura  pietatis  et  justitiaevideban- 
tur  incolerc.  Quis  tantura  raonachorum  agmen  aspi- 
ciens,  quis  viiilera  illum  concordiae  coetum  cemens, 
in  quo  nullus  nocens,  tiulia  detractio  susurronis,  sed 
multitudo  abstinentium  etcertamen  officiorum  erat, 
non  in  hanc  statira  eruraperet  vocera  :  Quam  bonae 
doraustuae,  Jacob!  tabemaculatua,  Israel,  tanquam 
neraora  obumbrantia,  tanquara  paradisus  super  flu- 
vios,  tanquara  tabemacula  quae  fixa  sunt  a  Domino, 
tanquam  cedri  circa  aquas  {Num.  xxiy}\ 


Jamcune  Christianomm  et  monachorura  sit  nep|     Cap.  XXII.       Dura  haic  itageruntur,  quibus  in 


per  eorura  inertiara  vires  daeraonibus  praebeantur. 
Nam  quales  nos  et  nostras  repererint  cogitationes, 
tales  se  nobis  praestare  consueverunt.  Et  si  quod  in 
pectoribus  maiae  raentis  et  pavoris  semen  invenerint, 
quasi  latrones,  qui  deserta  obtinent  loca,  cceptos 
cumulant  timores,  et  cmdeliter  imrainentes,  infeli- 
cempuniuntaniraam.  49  Siauteraalacrcsfueriraus 
in  Domino,  et  fiituronim  bonorum  cupido  nos  suc- 
cenderit ;  si  seraper  orania  raanibus  Dei  committa- 
mus,  nullus  daemonura  ad  expugnandum  valebit 
accedere ;  magisenira,  cura  raunitain  Christo  coitla 
conspexerint.  confusi  revertentur.  Ita  et  Job  firraa- 
tum  in  Doraino  diabolus  refugit ;  et  infelicissiraura 
Judam  exspoliatum  fide,  vinculis  captivitatis  in- 


dies  beatae  vitae  studiura  cresceret,  Antonius  man- 
sionum  in  coelo  positarum  recordans,  et  prae- 
sentis  vitae  despiciens  inanitatem,  quasi  parva  essent 
quaecuraque  jara  gesserat,  separatus  a  fratribus  in- 
stituebatur.  Curaque  eura  sive  cibura  sive  soranum 
indulgere  corpusculo,  aut  alias  naturae  necessitates, 
cogeret  humana  conditio,  rairo  afficiebatur  pudore, 
quod  tantara  aniraae  libertatem  raodici  camis  ter- 
raini  coercerent.  Nam  frequenter  cura  fratribus  se- 
dens,  a  cibo  cui  fuerat  appositus,  memoria  escae 
spiritualis,  abstrahebatur  Edebat  tamen,  utpote 
homo,  saepe  solus,  saepe  cura  fratribus.  Et  cum  haec 
mira(utpraBdixi)  ageret,  cura  confusione  animae  ad- 
hibendara  inagnopere  corpori  diligentiampersuade- 


i47  de;  yiT|s  patbw  liqer  pijwfus.  j.4p 

]l)^t  dicAT^f;,  nec  corpus  cs$e  pepitus  .enepandgm,  ne^pra^positus  (50),  cujus  filia  imrpumii  spiritus  ii^fegta- 


Dperatio  contra  voluntatem  Creatoris  dissolveretur ; 
/Bt  nec  ob  id  omne  studium  anin^o}  pQnfcrendum,  ne 
yitiis  si^perata  corporeis?,  ad  letenjaij  infcrni  J;enc- 
J^aijf  truderetur  \  quinim^  iudujtum  sibi  in  carne 
iliiperi^m  yindicaas,  domi/cilium  suum,  ut  apQsto}us 
Paulus  (//  Cor.  xii],  ad  tertium  ccplum  subleyaret. 
^ssepeba^quc  ^oc  a  Salvatore  prseceptum^  in  quo 
ait  :  ^'olita  soiliciti  esse  nnima}  vestrse  quid  man- 
^ucet^  a^t  quid  bibatis,  nec  /corp<jri  qui()  ve.stiami- 
^i,  fmia  hsec  gente^  qjja^runt ;  vester  autem  Pater 
j^yit  quQd  ir^digetis  |ils  omnibus.  Qua^rite  ergo 
primum  rognui^)  Dei  et  jiistitiapi  cjus,  et  bsec  om- 
|iia  adjicicntur  vobis  ihlallJ\.  vi). 


tionibus  quatiebatur,  pulsans  ostium  obsecrabat,  ut 
suo  pignori  subveniret,  et  exiens,  Deum  pro  filia 
precajetur.  Tura  ille  aperire  qiiiidem  minimeyoluit : 
prospiciens  yero  desuper,  a|t :  Q  liomo,  quid  meura 
poscis  auxi}ium  1  raortalis  et  ego  sum,  et  tiiae  socius 
fragilltatis  :  si  autem  credis  in  C)iristura,  cui  dpser- 
yio,  vnde.  ot  socundum  fidem  tuam  ora  Deum,  et 
sanabijLur  filia  tua.  Confestira  ille  credens  abiit ;  et 
invocato  Je.su,  filiam  reduxit  incolumcm.  Mulf:a  et 
alia  inirabilia  per  illum  Dominus  opemtus  est,  et 
merito ;  qui  enim  promisit  in  Evangelio,  Petite,  et 
dabitur  vobis  {Mnlili.  vii),  invepto  qui  ejus  gratiam 
mereretur  accipere,   suam  potentiam  ripn  negavit. 


45ap.  XXII^'  -   His  rebus  t^ansactis,  ciim  persecu-  B  Nan)  plures vexatprum ante  monasterium ojus,  clauso 
^  impiij^iiia  M^ximiani  (5i ;  furore  vesano  yastaret     introitu^  dormientes,  fidelibus  per  eum  ad*  Christum 


|i!(Bclesi^m,  s^f^ptjs  quoque  m^tlyribus  A}exandfiam 
perductis,  relicto  et  ipse  monasterio  secutus  est  fu- 
pHr^  ^hrist^  victima^j^  diceps  :  Pergamus  -^d  glorin- 
^os  ^atfUfP  tfiumphos,  aut  ipsi  copgrcdiamur,  aut 
llj^c|[^u|s  alio.s  prseliai^tes.  Et  amore  quidem  jam 
ffu^vtyr  fijrat,  sed  cum  traderc  se  ultrp  non  valeret, 
^^opiafi  confessQfibps  ip  metallis  yel  in  carceribus 
ji^^lt^tis,  raagn^  cum  libeitate  et  cura  ingrediens 
a^  jg<^JLC^ip,  exhprtabatur,  ne  terrore  impiorupr^sub- 
Hfi^i,  Oop^in^m  i|pgarent.  Jamquesejrtcntiacpronatos 
^][^t{W@,  quasi  ipsevicisset.  usquead  L)cum  felicis 
^jjingl^nis  proseqji^el^atur.  Quamobrern  motus  judex, 
ob  Autonii  sociQriifpque  ejus  coi^stantiam,  priecepit 
J^llUJ^  pof^jti^smpnachorumaut  observarejudicium, 


precibus  curabantiir.  Ilaec  illi  multitudo  venientium, 
desideratam  solitudinem  auferens,  taidio  fuit. 

^Jetuens  itaque  ne  signorum  copiosa  concessio  aut 
suos  animos  extolleret,  aut  alios  plus  de  se  quam 
videbant  in  ipso  cogeret  ajstimare,  ad  superibrcm 
Thebaidem  pergere  cogitavit,  ubi  nullus  eum  agno- 
sceret.  Et  a  fratribusacceptis  panibus,  sedebat  super 
fiuminis  ripam,  transitum  navis  obscrvans.  Illo  talia 
cogjtante,  vox  ad  cum  dcsuper  facti  est,  dicens  : 
Antoni,  quo  pergis,  et  quare?  At  illeintrepide,  quasi 
cpnsuetam  vticem  loquentis  agnosceret  respondit  : 
Quoniam  nonsinun;  mequiescerepopuh,  idcirco  ad 
superiprem  Thebaidem  ire optimum  duxi :  pnecipqe, 
quia  ea  exigor  qi^a?  yirtutera  raeae  pusillanimitatis 


afit  in  dyitate  vei^sari.  Et  C4cteris  quidem  pmnibusC  excedunt.  Et  vox  ad  illum  ait  :  Si  ad  Thebaidem 


i^  i\]^4i^  p)%;uital)scpfidi ;  Antonius  autem  impavi- 
4fi6,  i^lec^  ppi-^ecjatpris  impcrio,  Is^vit  ependyten 
^{i^pi  (55).  fl  alia  die,  stans  in  quodam  eminenti 
h^>  4fi^^^^^^^  prsccinctus  veste  (56),proceden- 
t^  ji|4icem  suo  provpcabat  aspectu^  flagrans  cupi- 
4it4te  ipartjfTJf :  ost,end.eba^j[aepobis,contemptorem 
^T^ue^  et  mortiis  in  Chi  j.stiapis  anim.upi  perseve- 
ffife  dejbere^  l^tantum,  ut  conti-jstaretur  quia  volenti 
j^^  prp  Djei  nominc  i^artyrijum  nm  dabatur.  Sed 
I).qffi)x^us  q^isfiogregi  parcebat,  magistrum  servavit 
/^tonium,  ut  ipstitutum  (sicuti  factuin  est)  raona- 
.(^fujfn  ^Qnsoluu)  orationeejus,  sed  et  conspcctibus 
firraaretur.  Numquam  tamen  a  sanctorum  confesso- 
r^m  Y|&6itigu^  separatus  est,  quin,  auxia  circa  cos 


yadas,  et  ad  pastoralia(60),  ut  cogitas,  pergas,ma- 
jorcm  ac  duplicom  sustinebis  labprem.  Si  au.tem 
vere  quiescere  cupis,  vade  nunc  ad  interius  deser- 
tum.  Cumque  Antonius  diceret :  Quis  mihi  locum 
aviumpoteritpstendere,  ignarusenim  sumlocorum? 
cpnfe.stim  etqui  loquebatur  Saracenosindicayit,  qui 
mercandi  gratia  ad  .Egyptum  venirc  consueverant. 
Ilis  apprppinquaj^s  Antonius,  rogavit  ut  se  pariter 
abducerent  in  desertum  Nullus  obnisus  est,  sed 
tanquam  a  Deo  raissum  comitem  suscipientes,  am- 
plexi  sunt  ejus  societatem. 

Tribus  autem  diebus  et  noctibus  itinere  confecto, 
invenit  montem  (61)  va^de  excelsum,  ad  cujusradices 
fons  aqua?  dulcis  labebatur,  et  campus  haud  magnus 


pufa  jet  clii^ptati^  vinculis  coUigatus,  magiscarcerem  D  totum  ainbiens  montemiqui  palmisperpaucis,  et  his 
p^ieU^tur  exclusus.  Postquam  autem  persecutionis     neglectis,  consituserat.  Hunc  AntoniuK  locum,  quasi 


t^rbo  d/eftiixerat,  ejt  beato  episcopo  Petro  jaiii  ob 
fpai^yrii  gioriara  coroiiato  <57),  ^d  pristinum  mona- 
a^ii^n  regressus,  q,uotidianum  iidci  ac  conscientia; 
^i^^yri^m  mer^ebatur,  acripribus  se  jejuniis  vigiliis- 
que  conficie^^  (53),  vcstimento  cilicino  intrinsecus, 
^s^per  pelUcio  utebatur,  nunquam  corpus  lavaus, 
AUA^ajtnpedibussordesabluens,  ni&i  cumperaquas 
j^i^^^^necjCssitifscompuUsset.  Nulius  denique  Anto- 
^^iQorpu^^uduin,aujtequam  moreretur,unquam  vidit. 
Ca^.  XXiy.  —  Quodam  autem  tempore,  cum  ab 
»if^yLm  se  aiqoyisset  oculis,  et  clauso  monasterio 
nfiu^fifiPf  .OQ^iiiup  susciperet,  AJL^rtinianus  militum 


a  Deo  sibi  ofTerretur,  amplexus  est.  Is  enim  erat 
quem  sibi  ad  fluminis  ripam  sedentj  qiii  loquebatur 
ostenderat.  Et  primo  quideijfi  accipiens  a  comitibus 
panes,  solus  remansit  in  montc,  nullo  alio  cum  eo- 
dein  convei*sante.  Quasipropriam  enim  domum  agno- 
scens,  habebat  locum  illum.  Saraceni  quoque  viden- 
tes  e^us  fiduciam,  optato  per  eum  transltu,  panes 
eidcmcum  laetitia  deferebant ;  necnon  palmarum,  li- 
cet  mediocri,attamen  aliquanto  solatio  refovebatur. 
Cap.  XXV.  —  Exinde  cum  fratres,  agnito  loco, 
tanquam  ad  patr^MU  fiUi,soiiicitealimentatransmit- 
terent,  videns  Ajotonius  quod  ob  suum  refrigerium 


1*9 


VJTA  PEATI  AWromi  ABBATIS. 


W 


multis  onerosn^  I^bor  indicarctur,  et  parcen$  eUam  A^^^^^^^^u^^^^)^  eodemhostjecerjL^io.  Op^rante  illo 


in  lioc  fQop4Pliii4,rpg2^vit  unuio  de  adveoientibus,  ut 
$arci)|uiQ  ?ibi»bi;s  ^^tum  cu^  frumerito  defcrret  (G2) . 
Qjiibu^  ^J^ti^  pir£umie])$  montem,  bm^d  gi^i^ndeiii 
QU(Vir89  «ptum  reperittopiW)  ^(^ue^Q  derivata  aqu^ 
desuper  poterat  influere  ;  ibique  seipiAayit ;  at^u^ 
Q^ndea^n^upasibi  paqemlaborans,  gaudebat,  quod 
sine  cujusquam  n^olestia  ex  i^i  opriis  niunibus  viveret 
i^  de^^rtp.  g^  icjan)  rui*S49  etiam  illucquidamvenire 
co^pissept,  ipisertus  est  lassitudini  eorum,  et  olus  in 
paryo  terj-a»  cesp^te  cojuft»  ut  post  asperupa  iterali- 
quo  vepient^s  sol^tio  refoYerent^r-  Hoc  fratrum  re- 
frigerium  et  pa)'v^lammessembestia),propteraquas 
iljuf  ponvenientes,  depastqe  »f  ^  sunt :  equibus  unarp 
^pprehendens  dixit  omnibus  :  Cur  me  lacditis,  nihil 


ai  me  IdnsiB  ?  abite,  et  iu  nomine  Pon^ifii  ne  buc  ap-I^  phis  mirazida  sarcedunt. 


(nam  semper,  ut  venicntibus  pro  his  quae  sibi  detu- 
lerant,  aUquod  n^unusculum  rependeret,  labprabat) 
traxit  quid(^m  sportellai,  quau)  texebat,  tricinam  sive 
fpniculum  (6i).  Axl  cujus  motum  e^surgep^,  vidit 
bestiam  pubetenus  human^m  fs^ciem  prqQfereptAiD) 
quae  cxinde  i^  asinum  iiniebatur.  Post  cujut^  d«p#^ 
ctum,  vexillum  crpcis  in  fronte  sua  pingt^ns,  hoc  tan- 
tum  ait :  Christi  servus  sum,  si  ad  me  ipissa  es,  uop 
fugio.  Nullum  in  medio  spatium,  et  statim  inforipe 
prodigium  dicto  ocius  cum  satellitum  turba  fugit,  ^t 
in  medio  cursu  ruens  cxstinctum  est  Ista  ^Utem  ej^- 
plosi  mors  atque  epecati  prodigii,  daempnura  ep^t 
communis  ipteritiis;  quiomni  studio  iabprante,  An- 
tonium  a  deserto  deducere  non  valueruntF  tfirandis 


propietis  lUterius.  Quis  non  credat,  pqst  hapc  de- 
Dunti^ioHem.  quasitimentes,  pppquamiUuisbestiAs 
appropipquasse73u;  Antonio  impenetrabiha  ipontiuQi 
etdeserti  piterior^captanti,orationibusetiam  dedito, 
introeupt^s  fr^tres  n^agnis  vix  precibus  extorserunt, 
i^t  olivas  et  legumen  ^t  oj^um^  quod  post  menses 
^quot  roini^tr^bant,  (Ji^aretur  i|ccipere,.  et  seniji 
mod^cun^  j^ji^T^t  fpt^ti- 

Proh  nefas  !  quantas  ibi  (^onversans  expertus  est 
luctajs.  Y<^re,  ^ecijndum  quod  scriptum  est,  non  \\\i 
a()versus  caniem  et  sanguineni  fuisse  colluctationein, 
sed  adversjj^  principatus  et  pot^est^tes  [Ephcs.  vi) ; 
ab  his  qui  i^d  euin  ingrediebantur  agnovimus.  Illi 
enim  tumultus  et  voces  popuU,  armorumqgesonjtus, 


Cap.  XXVIJ.  -tt  2s'on  grande  post  ista  tempus  ^jt- 
cesserat»  et  tantarum  victpriarumhonio  fratrumpr#- 
cibus  vincitui'.  A  moiiachis  enin)  rogatus,  ut  eos 
dignaretur  iuvisere,  una  cum  his  profectus  est,  im- 
positis  cumeJp  aqua  et  panibus,  quia  nusquam,  prpQ- 
ter  n)onasterii  locum  ex  qup  hauserant,  pot^bilis 
^qua  per  arentem  viam  reperiabatur,  Yerupi  in  mo- 
dio  jtinere  bibendi  subsidia  defecerunt  Afdor  pi- 
miusy  aestusintolerabiUs,  mortemcunctan^initantur. 
Circumeunt,  et  quierunt  salteni  coUectam  pluviis 
laeunam,nihiiproisus  rcmpdii,  nibijpccurritpenitus 
ad  saiutem.  Canielus  quasj  periturus  etipse  aistu^s 
dimittitur,  lestuantis  pectusexuritur,  et  jiitis  desp^ 
ratione  fervescit  Movjt  senem  fratruni  secumcoro- 


prorsus  p|enum  montem  dajmonom  multitudine  se(]  mune  discrimen,  etvehementissimecontristatusin- 


vidisse  referfibant ;  ipsum  etiam  quasi  contra  |nimi- 
cps  p;^4in  resi^tentem  et  fortiter  coUuctantem.  Qni 
tamen  et  ^dvenientes  suo  refpvebat  hpilatu,  ct  flexis 
genibus,  armis  quoque  orationnm  omnem  Satana^ 
prosternebatejercitnm-  A^iniiratione  planedignum 
e.st.  in  tan^  imip^i  so)itudine|  unum  hominem  ncc 
dsmoQum  quotidian^  e^pavisse  cpngressipnes.  nec 
tantarum  bestiarumi  quadrppqdum  sive  raptiUum» 
diversae  cessis^e  ferit^ti.  ,Juste  DnvicJ  cpcinit :  Qui 
confidunt  in  Pomipo,  sjcut  mons  Siop  non  commo- 
viglntqr  in  ^ternvim  (/^^ff'.  Qxxiv).  Jmmobiiem  et 
tranquUi^m  ''rtifiens  animi  firmitatem,  et  daemones 
fu^bat,  etferas,  sic^^t  scriptum  est  [Job.  v),secnm 
paciOcabat.  Sed  e^^^i^bplns^ut  supra  dictus  propheta 


gcmuit.  Dehinc  ad  solit^precum  auxilia  confngiens, 
paululumab  eissecessit;  ibique,  genibus  fixis,  sup- 
pUces  manus  tetenditadDominum.  Necmora,  et  ^ 
primasrogantislacryinas,  in  orationis  loco  fons  ebul- 
Uens  erupit,  ibique  exstinct^  sitis,  et^rentiam^m- 
bra  rcfecta  sunt,  et  plenis  utribus  invnentum  potant 
camejuin.  Ita  enim  casu  evenerat,ut  cameluserrans 
per  orenium,  duni  funiculum  trahit,  in  quodam  l^- 
pide  ejusdemaUigatione  funiculi  teneretur,  Tandem 
cpnfecto  itinere  ad  monachos  qui  invitaverant  per- 
venit.  Tunc  vei'o  quasi  patri  omnes  obyiam  occurre- 
runt  et  honoriUcosalutatuin  osculaejus  etampte^us 
certatim  ruunt.  proposito  ferventi  gaudet  Antonius ; 
et  laetfintibus  de  adventu  suo  cunctis,   quasi  xenia 


ait  {PsqK  Lxjn),  pbseryans  eum,  frendebat  dentibus  D  (65 1  de  monte  pprt^ns,  spirituaUa  impartitur  dli- 


suis ;  et  ill^  &i!vatpris  auxiUo,  ab  uniycrsis  tutus 
nerseyerabat  insidiis.  Quadam  ergo  noctequmper- 
yigil  Antonius  ol^secraret  Qominum,  tantos  in  mo- 
nasterium  ejus  bestifVPUm  greges  co^cervayit^utom- 
ne«  eremi  bejlu^s  (63)circum  se  aspiceret.  Quai  cqm 
riptu  oris  morsum  cprpori  minit^irentur,  intellexit 
hostis  astutias,  diiitque ;  Si  a  Pomino  in  me  vobis 
est  tributa  Ucentia,  devorate  concessnm  j  si  ^utem 
daainonum  huc  yenistis  impuJsu,  quantocius  ^bite, 
quia  Christi  f^^qlus  ^nra.  It^  factum  est,  etpum  ju- 
bentis  yoce  omnis  hestiarum  multitudo,  quasi  inaj^ 
statis  verbere  ca^c^^icetur,  aufugit. 
C^p,  XXVI.  —  Non  wvjltipost  haecHuxerantdie^ 


menta.  L,audat  veterum  studia,  hortator  nqvorum 
Sororem  qupque  jam  vetulam  virginem  videns,  et 
aliarum   pueljarum  magistram,  mira  exsultatipne 
sustollitur.  Exinde,  quasidiu?^hessetaberemp,rur- 
sum  festinavjt  ad  montem. 

Cap.  XXYIU.  —  Plurimis  jam  ad  iilu  W  venientibu8i 
cum  etiam  vexati  a  (iienionibus,  malp  neceasitatis 
coactii  audercnt  de.serta  penotrare;  qup?»  iHe  ppn§0- 
lans,  et  monachis  in  commune  pr^cipien9,  fvieb^t : 
Credite  in  Jesum  fideUter :  ^0  mentem  ^  m^lis  qp- 
gitationibus,  ci^rnem  ab  immunditiis  servate.  puram, 
e^t  juxtj\  eloquift  divin?*i  ne  seducamini  in  satijrit^te 
yentris  (P/qv,.  ifxiv),    odite  v^nw  glorimn,  orfttp 


151 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


152 


saepissime,  psallitc  vespere,  et  mane,  et  meridie,  et  Aferrcnt.  Non  enim  Antonii  autcujnsquam  hominum 


mandata  Scripturarum  revolvite.  Recordamini  gesto- 
rum,  quae  sancti  quique  fecerunt,  ut  exempli  memo- 
ria  animam  incitet  ad  virtutem,  refrenet  a  vitiis. 
Suadebatetiam  jugi  meditatione  retinendum  Apostoii 
sermonem,  quo  ait :  Sol  non  occidat  super  iracun- 
diam  vestram  (Ephes.  iv).  Nontantum  autem  super 
iracundiam  solem  occidere  non  debere  interprcta- 
batur,  sed  et  super  omnia  delicta  hominum,  ne  pec- 
catorum  unquam  nostrorum  aut  in  nocte  luna,  aut 
in  die  sol,  testes  abscederent.  IlUus  quoque  admo- 
nebat  prsecepti  memores  esse,  quod  dicit  de  his : 
Dijudicate  vosmetipsos,  ct  probate  (//  Coi'.  xiii);  ut 
rationem  diei  noctisque  facientes,  si  in  se  delictum 
deprehendissent,  peccarc  desistcrent ;  &in  autem 
nullus  error  decepisset,  perseverantes  instarent  po- 


omnino  hanc  esse  medicinam,sedDei  solius,  qui  ct 
quibus  vellet,  etqaovellettemporedaretsanitatem. 
Ita  consolatione  sua  et  vexatos  sequanimit^r  ferre 
tentationem,  et  jam  liberatos,  non  sibi,  sed  Deogra- 
tias  referre  docebat. 

Cap.  XXIX.  —  Fronto  autem  quidam,  vir  ex  Pa- 
laestinis,  qui  infestissimo  da^monio  vexabatur  (nam 
etlinguam  ejuslaniabatdentibus,  et  oculorum  nite- 
batur  lumen  cxstingucre),  pcrrexitadmontem,roga- 
batque  beatum  senem  ut  pro  se  Dominum  rogaret. 
OravitAntonius,  dixitquead  eum  :  Vade  et  curabe- 
ris.  Illi  incredulo  sibi,  et  violenter  ibidem  contra 
praiceptum  remoranti,  eadem  geminabat  Antonius, 
dicens :  Hic  curari  non  poteris :  egredere,  et  calcata 
iEgypto,  statim  te  misericordia  Christi  consequetui*. 


tius  inccpto,  quam  arrogantia  tumidi  aut  alios  con- g  Tandem  credidit,  et  profectus  est;  ac  visa  iEgypto, 


temncrent,  aut  sibi  justitiam  vendicarcnt,  juxtasu- 
pradicti  Doctoris  elcquium  diccntis:  Nolite  judicare 
ante  tempus  (/  Coi\  iv)  ;  magis  debere  eos  Christi, 
cui  soli  occulta  patent,  reservare  judicio  (Rom,  ii). 
Multas  esse  (utscriptum  est)  vias  quai  videntur  ho- 
minibus  justas,  sed  fines  earumad  profundum  respi- 
cere  infemi  (Pror.xivf/xvi);  saepe  nostra  nonposse 
nos  intelligere  peccata,  ssepe  falli  in  ratione  gesto- 
rum  ;  aliud  esse  Dei  cuncta  cernentis  judicium,  qui 
non  ex  superficiecorporum,  sed  ex  mentium  judicat 
arcanis.  iEquum  autem  esse  nos  nobis  compati,  et 
invicem  onera  nostra  portare  [Gal.  vi),  ut  concesso 
examine  Salvatori,  proprias  conscientias  nosmet- 
ipsos  judicantes  intueremur. 

Necnon  dicebat  magnam  esse  ad  virtutem  viam,  si 
singuli  vel  observarent  quod  gererent,  vel  universas 
mentium  cogitationcs  fratribus  referrent.  Non  enim 
posse  aliquem  peccare,  cumrelnturusesset  adalium 
quaecunquepeccasset,etsubire  pudorem  in  pubiicum 
turpia  proferendi.  Denique  nuUum  peccantemcoram 
alio  audere  peccare ;  etiamsi  peccet,  taraen  testem 
Titare  peccati,  mentiri  mngis  et  negare,  et  vetus 
delictum  novo  inficiandi  augere  delicto.Igiturquasi 
sub  ocuiis,  aiebat.  nostris,  et  cogitatu  confundimur 
et  actu,  si  omnia  rcfcrenda  faciamus,  multo  autem 
magis,  si  peccata  nostra  fideliter  describentes  dige- 
ramus  in  ordinem.  Tunc  vero  annotatio  delictorum 
fratrum  videbituroculis.  Si  timebimus  peccati  ceras 


secundum  professionem  senis,  quam  ei  Dominus 
oranti  revelaverat,  infestatio  cessavit  inimici. 

Cap.  XXX  —  Virgo  vero  quanlam,  quae  de  Busi- 
ris  Tripolitanae  regionis  (67)  civitate  ibidem  erat, 
inauditis  acflebilibus  morbis  laborabat.  Etenimna- 
rium  purgamenta,  oculorum  lacrymae,  aurium  pu- 
tridus  humor  in  terram  cadens  confestim  in  vermes 
vertebantur.  Augebat  calamitatera  corpus  paralysi 
dissolutum,  oculosquoqueperversos  contra naturam 
habens.  Hanc  parentes  ejus  deferentes,  cum  ad  An- 
tonium  monachos  iredidicissent;  creJentes  in  Do- 
mino,  qui  pertinacem  sanguinis  fluxura  in  Evangelio 
tactu  fimbriac  stare  praeceperat  (Matth.  ix)  rogave- 
C  runt  ut  miserabilem  filiae  comitatum  suscipcrent. 
Illis  renitentibus  cam  usque  ad  Antonium  perducere, 
remansere  parentes  ejus  foris  cum  filia  debili  apud 
beatum  confessorem  etmonachumPaphnutium(68), 
qui  efTossis  pro  Christo  oculis  sub  Maximiano  perse- 
cutore,  tali  dehonestaraento  (69  corporispluriraum 
gloriabatur.Peneneruntigitur  ad  Antonium  mona- 
chi.  Cumque  de  morbo  puellae  referre  ^§  dispone- 
rent,  relationem  eorura  senis  serrao  praevenit ;  et 
oranera  debilitatis  et  itineris  usque  ad  sanctum 
Paphnutiura  cr«usara,  quasi  ipse  interfuisset,  expo- 
suit.  Rogantibusauteraeura  raonachis,  utparentibus 
cum  niia  pcrmitteretur  ingressus,non  concessit,  sed 
ait:  Ite,  et  invenietis  puellam,  si  non  est  mortua, 
curatara.  Et  adjecit :  Xullus  debet  ad  meam  humi- 


consdas  (66),  ipsi  nos  arguent  apices.  Et  quoraodo  Dlitatem  venire,  quia  largido  curationura  non   est 


mei^etricibus  raerobra  miscentes,  confunduntur  ad 
inraesentiaui  caeterorura,  ita  et  nos  enibesceraus  ad 
littera&i  si  haec  agamus.  Hanc  virtutis  gradiamur 
Tiam,  et  corpora  mentibus  subjugantes.  peniiciosas 
diaboU  conteramus  insidias.  T^eilibus  sermonibus 
liortamentisque  et  Tonientes  ad  se  monachos  incita- 
bat  ad  studium.et  patientibuscondolebat,  pluresque 
eonim  Dominus  per  Antonium  libonmt.  Xunquam 
lamen  aot  de  incolumitate  curatorum  est  inflatus  ad 
gloriAm,  aut  contristatus  de  obsessis  adhuc  corpori- 
btts  mormursivit ;  magis  autem  eodem  seniper  animo 
fi  vultu  mjmens,  gratias  Deo  relen^hat.  snadens  oo- 
cnpatb  ut  conreptionem  qua  vexabantur,  patientius 


humanae  raiseriae,  sed  Jesu  Christi  raisericordiae,  qui 
ubique  in  se  credentibuspraestare  consuevitauxilium. 
Quamobrera  et  illa,  pro  qua  petitis,  suis  precibus 
liberata  est :  et  cura  ad  Dominum  orarem  ^o,  mihi 
pnescientia  sanitatisejus  indulta  est.  Dixit,etTerba 
ejus  puellae  incolumitas  secuta  est.  Xam  exeuntes 
fonis  .id  beatum  Paphnutiura,et  filiam  sospitem,  et 
parentes  laetos  n^perenint. 

Cap.  XXXI.  —  Nonmultos  autem  post  ista  dies, 
cum  duobus  fratribus  euntibus  adAntoniuraaquain 
itinere  defecisset*  ot  uno  siti  mortuo.  alicrjaceretin 
tejTH  monemexspeoians,  Antoniusseilensinnoonte, 
celeriter  ad  se  duos  monachos  vocavit,  quiforteibi- 


153 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


151 


dem  sunt  reperti ;  et  festinato  preccepit  ut  lagenam  A  (SiaUh.  xiv).  Ilajc  autem  Theodonis,  proraisso  tem- 


aqusD  assumentes,  invaderent  iter  quod  ducit  ad 
iEgyptum,  dixitque :  unus  e  fratribus  huc  advenienti- 
bus  modo  migravit  ad  Dominum  ;  alter,  si^non  suc- 
curreritis  addetur;  hoc  enim  mihi  nunc  oranti  reve- 
latum  est.  Sicait ;  et  juxta  praeceptum  ejus  monachi 
festinantes,  exstinctum  corpusinveniunt,  terraque  id 
operientes,  alterum  refocillatum  suo  junxerunt  comi- 
tatoi.Erat  autem  spatium  itinerisunius  diei.  Fortasse 
aliqais  quaBrat :  Cur  non  antcquam  moreretur,  An- 
toniasdixerit?Incongruo  prorsus  Christianis  argu- 
mento,  quia  non  Antonii,  sed  Dei  judicium  fuit,  qui 
et  de  recedente,  quain  voluit,  sententiam  tulit,  etde 
sitiente  revelare  dignatus  est.  Hoc  tantum  in  Antonio 
mirabile   est,  quod  in  monte  remotissimo  sedens. 


pore  non  dixit,  post  cjus  mortem  retulit. 

Monachi  vero,  quibus  dixerat  Antonius  de  morte 
Ammonis,  notaveruntdiem :  et  venientibus  de  Nitria 
fmtribus  post  dies  triginta,  sciscitantes  repererunt 
illo  die  illaque  hora  dormisse  Ammonem,  qua  ani- 
mara  ejus  ferri  senex  viderat;  utrique  igitur  purita- 
tem  mentisin  Antonio  miratisunt,  quomodo  reitam 
longc  gestae  statim  ad  eum  iuisset  perlata  cognitio. 

Cap.  XXXIII.  —  Archelaus  quDque  comes,  cum 
eum  invenisset  in  exteriori  monte  (73),  rogavit  ut 
oraret  pro  Polycratia  (74),  quae  in  Laodicea  erat(75) 
admirabili  et  Christo  dedita  virgine.  Patiebatur  enim 
pessimos  stomachi  ct  lateris  dolores,  quos  jejuniis 
nimiis  vigiiiisque  contraxerat,  et  eratpenitus  toto  de- 


corde  pervigili   cuncta  procul  posita,  Domino  indi-  B  bilis  corpore.  Oravitque  Antonius,  et  diem  quo  oratio 


cante,  cognosceret. 

Cap.  XXXII. — Aliorursus  intemporecumsederet 
in  monte,  etoculussubitotetendisset  in  ccelum,  vidit 
nescio  quam  animam,  iaetantibus  in  ejus  occursum 
angelis,  adcoelum  pergere.  Cujus  spectacuii  novitate 
stupefactus,  beatum  dixitsanctorum  chorum,  oravit- 
que  ut  sibi  rei  praesentis  agnitio  panderetur.  Etsta- 
tim  vox  ad  eum  facta  est,  inquiens  istam  esse  Am- 
roonis  monachi  animam  (70)  quiNitriae  morabatur. 
Erat  autem  Ammon  vir  grand£evus,  qui  persevcran- 
ter  a  pueritia  usque  ad  senectutem  in  sanctitate  vi- 
xeTBi  (Ruffin.,  Liuc.QS ;  Pallad.,  c,  7,  8).  Itinere 
quoque  dierum  tredecim(7t),aNitria,  iocus  in  quo 
sedebat  Antonius,  dividebatur.Videntes  autem  eum 


fuerat  facta  annotavit  Archelaus.ReditLaodiceam, 
et  invenit  virginem  incolumem.  Percontatus  diem 
sanitatis,  reperit  tempus  medelae  cum  annotatione 
congruereA!S.Et  omnes  admirati  sunt,  agnoscentes 
eo  tempore  illam  a  Domino  fuisse  a  doloribus  libera- 
tam,quoorans  Antonius  pro  ipsa  bonitatem  Salva- 
toris  invocaverat . 

Cap.  XXXIV.  —  Swpe  etiam  ad  se  venientium 
turbarum,ante  dies  et  menses,  et  causaspraedixit  et 
tempora.  Nam  quosdam  videndi  eum  tantum  deside- 
rium,alios  imbeciliita8,nonnuUos  obsessa  a  daemo- 
nibus  corpora  pertrahebant  :  nemo  tamen  unquam 
vexationem  aut  detriraentum  laboriosi  itineris  con- 
questusest,regrediebantur  omnesspiritali  cibo  pleni. 


monachi  admii-antem,  qui  venerant,  deprecati  suntC  At  ille  praccipiebat,  non  suae  laudi  hanc  admiratio- 


ut  causam  hilaritatis  ediceret.  Quibus  ait  modo  Am- 
monem  quievisse  quem  propter  frequentem  ejus  ad 
Antonium  commeatum,  et  propter  celebritatem  in- 
dultorum  ei  a  Domino  signorum  optime  noverant. 
De  quibus  etiamhoc  unum  dicendum  est :  Necesse 
ei  fuitaliquandoflumen  nomine  Lycum  (72)  subitis 
aqois  inundatum  transvadare  (Ruffin.  et  Pallad.^su- 
pra) ;  rogavitque  Theodorum,  qui  cum  ipso  erat,  ut 
paululum  a  suo  separaretur  aspcctu,  ne  nuditatem 
corporis  invicem  uterque  conspicerent.  Recessit 
Theodorus,  nihilominusille  seipsum  cum  nudare  vel- 
let,  erubuit.  Cogitantem  autem  eum  in  aUeramripam 
virtus  divina  transposuit.  Rursusque  Theodorus,  vir 
et  ipse  Deo  devotus,transiensad  senemmirari  coepit 


nemab  eis  applicari  debere  ;  sed  Domini,  qui  sui 
notionera  hominibus  pro  capacitate  mortalitatis  in- 
dulserit. 

Cap.  XXXV.  —  Quodam  autem  tempore,  cum 
exisset  ad  exteriora  monasteria,  et  rogatus  esset  a 
fratribus  ut  in  navi  quadam  cum  monachis  profici- 
scentibus  oraret,  ascendit,  et  solus  ex  omnibus  odo- 
rem  sensit  teterriraum.  Asserebant  cuncti,  piscium 
salsorum  et  tarichorum  (76)  in  navi  positorum  hunc 
esse  putorem.  At  ille  alterius  rei  fetorem  se  sentire 
affirmavit.  Adhuc  loquente  illo,  adolescens  quidam 
possessus  a  dsemone,  qui  procidens  juxtacarinamse 
navis  absconderat  repente,  exclamavit.  Quo  statim 
per  Antonium  in  nomine  Domininostri  Jesu  Christi 


quod  tam  velociterfluvium  transvadasset.  CumqueDcurato,  intellexere  universi,  diaboliillum  fuissepu- 
nihil  humoris  in pedibus,  nuUa in  vestibus  ejus  aquae     torem . 


signa  conspiceret,  rogavit  eum  ut  tam  incredibilem 
translationem  quasi  filio  pater  exponeret.  Nolente 
illodicere  quaeacciderant,  amplexusest  pedes  ejus, 
juravitque  non  se  dimissurura,  priusquam  sibi  id 
quod  celabat  referret.  Videns  ergo  senex  contentiose 
vincere  volentem  fratrem,  exegit  vicissim  ab  co  ut 
nuUi  hocante  suam  mortem  indicaret;  atqueita  con- 
fessus  est  se  subito  in  alteram  ripara  fuisse  transpo- 
situm,  neque  omnino  undis  impressisse  vestigia ; 
Dominici  corporishoctantummodo  priviiegium  asse- 
rens,  et  eorum  quibus  ipse,  ut  apostolo  Petro,  dona- 
yeritut  aquKrum  levitatihumanum  corpus  insisteret 


Cap.  XXXVI.  —  Alius  quoque  ad  eum  vir,  inter 
suosnobUis,  daemoniosusaddiicitur,  tanta  oppressus 
insania,  utnon  sciretseesse  apud  Antoniuni,necnon 
et  corporis  suisuperfluaeoraederet.  Quamobrem  ro- 
gatus  senex  ab  his  qui  eum  adduxerant  ut  pro  illo 
Dominum  oraret,intantum  juvenismiseriaecondoluit, 
ut  tota  nocte  pervigilans  cum  eo,  adversus  patientis 
insaniam  laboraret.  Sed  cum  jam  lucesceret,  et  ob- 
sessus,  impetu  in  Antonium  facto,  vehementer  eum 
irapulisset,  irascicceperunt  quieumadduxerant,  cur 
seni  fecissct  injuriam.  Quibus  Antonius  ait :  Nolite 
alienam  culpam  juveni  misero  ascribere :  fiiror  iste 


155  DE  yiTJS  PATBUM 

obsidentis  est,  non  obscssi.  Idcirco  autem  in  hancA 
proruit  dolens  hostis  audaciam,  quia  Dominus  ad 
^ridamregionemire  eum  ju^H  ;  et  expulsi  Satanae 
ijidipium  ist^  adyersum  me  ^mpetus  fuit.  Nulla  pqst 
verba  mora^  adolescens  recej)to  s.ensu,  et  gratias 
agens  Deo,  et  locurp  ubi  esset,  agnpvii,  ef  tofo  J^n- 
tonium  complexans  deoscjilatus^est  affectu. 

Cap.  XX.X^ni.— Innjimera  etalia  j«tiu.s:no;][  si^na 
sunt,  qua;  iT)onachor]am  concprdi  saipe  relatione  cg- 
gnovimus.  Verum  non  tanturp  his  adhibendus  est 
stupor,  quia  multo  plus  qua^  sequentur  conditionem 
ijuos^ractragiUtatisexcedunt.Hora  circiter  nona  (77), 
cuni  ar)te  ci]bam  prare  ccepisset,  raptum  se  sensit  in 
«piritu,  etabangelisinsublimedeferri :  prohibenti- 
bus  transitum  aeris  dajraonibus,  cceperunt  angeii 
contradicentcs  fequirere  qua)  esset  causa  retincndi,  P 
nullis  existerjtibus  in  Antopio  criminibu^.  IJlis  vero 
^^b  j?xprdip  natiyitatis  replicare  peccata  nitentibus, 
calumniosa  angeli  o^a  clauserunt,  dicentes  non  de- 
bere  eos  a  nativitate  ejus  delicta  narrare,  quae  jam 
Chrisfi  essenj,  bonitate  sopita  ;  si  qua  autem  scirent 
expQ  tempore  quo  factus  esset  monachus  (78),  et  Deo 
se  consecrasset,  licere  proferri.  Accusabant  da^mo- 
nes  multa  procaciter  mentientes  ;  et  cum  deessent 
probj^menta  fallacibus,  liber  Antonio  conscensus 
aperitur.  Et  statim  rediens  in  se,  in  eo  loco  in  quo 
stare  coeperat,  hoc  se  rursum  vidit  esse  quod  fuerat. 
Tunc  vero  oblitus  esca?,  ex  illa  hora  noctem  gemitu 
ac  lamentatione  transegit,  reputans  secum  humano- 
rum  hostiqm  multitudinem,  etcoUuctationem  tanti 
exercitus,  et  lahpriosum  per  aeremiter  ad  ccelum,  ^ 
et  hoc  Apostoli  dictum,  quo  ait :  Non  est  nobis  col- 
luctatio  adversuscarnemetsanguinem,  sed  adversus 
principem  potestatis  hujus  aeris  [Ephcs.  vi).  Qui 
sciens  aereas  potestatesob  id  sempertentare  lucta- 
ri  et  contendere,  ne  nobis  liber  transitus  csset  ad 
coelum,  hortabatur  monens  :  Assumite  arma  Dei,  ut 

Cossitis  resistere  in  die  mala  (Ihidem)  ;  ut  nihii  mali 
abens  quod  de  vobis  dicere  possit  inimicus  (Tit.u) 
confundetur.  Nos  autem  apostoliciserrnonis  recorde- 
mur,  dicentis :  Sive  in  corpore,  sive  extra  corpus, 
nescio,  DeussciJ  (IlCpr.  xiij.  EtPaulus  quidem  us- 
que  ad  tertium  coelum  raptus  est,  ibiqueauditis  ver- 
bis  ineifabilibus,  descendit ;  Antonius  autera  usque 
^  aereum  sublatus,  post  coHuctationem  liber  ap- 
paruit.  1' 

Cap.  XXXVIII.  —  Habebat  etiam  istiusmodi  do- 
num  :  si  cujus  rei  sedens  in  monte  ignarus  fuisset, 
et  ejus  secum  inquireret  notionem,  pranii  ei  a  Do- 
mino  revelabatur ;  et  erat,secundum  quod  scriptum 
est,  aDeo  doctus  (Joan.  vi ;  Isa.  li\).  Denique  cum 
a  fratribus  haberetur  iste  tractatus,  et  ab  eo  sedule 
sciscjtarentur  quemadmodum  se  post  corporissarcj- 
nam  anima  gereret,  quive  ei  Ipcus  post  exitum  con- 
cederctur  ;  proxima  nocte  vox  desiiper  nomen  ejus 
inclamitans,  ait:  Antoni,  exsurge,  exi  et  vide.  Qui 
exurgens,  egressus  est  ;  sciebatenim  quibus  respon- 
dere  deberet.  Et  elevatis  ad  cpeluni  oculis,  vidit 
quemdam  longum  atque  terribilem  (79),caputusque 


Xl^EB  PRIMUS. 


J56 


ad  nubes  a^tollentera ;  yidit  etiam  pen^alo$q^$di9fP 
(80;  se  elevare  cupiiBft.tes  ad  ccelum  f^Pallg4.,c.H  ; 
Pasch.,  €.  19,  n.  \),  ^Wue  ^Jjui»  extensis  nwiibas 
prpbibere  tran^gj^essimi? ;  e  qjiiibusaliosapprebepsos 
elidchajt  ad  tef rtjm  {^9  ;[^Uos  (rufitra  reiuipr^  coirfeij- 
(Jens,  dolebat  sup.er  ^e  jjid  cflek.sti^  tra^syolar^,  «t 
Hiaxim^m  gaudiun?  mi^tt.um  moDrorpyic^i  yic|/^r£$que 
tribupbant.  Statim(j.ue  ad  ^uip  yox  imUi  ^st  dic^: 
AnimadverJ.e  qupd  vites.  Et  ti^nc  coepit  jllMinin^tP 
cprde  intelligere  animarumessecpnscfipsttm,ejt4ift- 
bplum  projiibentem  ;  qui  et  ^jbi  r.etinerjet  obao|^p$, 
et  in  sajictprufn,  quos  decipere  non  pot^r?^,  cfyjci^- 
rel^ur  vohitu.  His  visionum  exemplisinci|4tus,  qyot^- 
die  ad  melioi*a  crescebaj^. 

Cap.  XXXIX.—  ^Teq^e  yero  id,  quod  sibi  reyeb^- 
tum  fuerat,  causajactanti^^jtri.busindi^abal ;  s^ji 
cum  orans  jugiter  Dei  laudaret  auxilimp,  interro- 
gantibus  corapellebatur  edicjere;  necspirituales  filios 
pura  in  Christo  ai)iraa  pccultare  quidquarii  yoLeb^, 
prajsertim  cum  hujusrppdi  signor^ii)  rel^tio  et  afxijp- 
rem  ministrarot  proposito,  etfructui^  labori^  o§t^p- 
deret.Nunquam  iile  aut  irs^  subita  copcit^^sp^^Q- 
tiam  rupit,  authumiHtatem  eroxit  in  glorj^m.  ^ain 
omnes  clericos  usque  ad  ultirajim  gradura  (81)  ftpte 
se  orare  conipellens,  episcopis  quoque  atq^e  pres- 
byteris,  quasi  humilitatis  discipuli^s,  ad  benfidic^n- 
diim  se  caput  submittebat  (82).  Diacpnes  verp,  ijui 
ad  epm  utilitatis  causa  veniebapt,  cura  pro  adjutQiio 
eorum  ejus  pra;sent|bpsdisputaret,ad  prandum  pp- 
minum  sibi  pra^ponel^at,  non  erubesce^§,  e^jpsficU" 
scere.  Nam  et  interrpgaba^  frequentef  eos  puflp>  ^v^- 
bus  erat ;  et  si  aliquid  ab  eis  necessarf )^m  ^udi^r^ti 
se  fatebatur  adjutum. 

Cap.  XL.  —  ilabebat  autem  et  in  vultij  m^g^ftin 
gratiam,  etadmirabile  a  Salva^ore  ptiamljop  flaijftws 
acccpcrat.  Si  quis  enim  ignarus  ejus,  i}}tef  mujtitu- 
dmem  nionachoifim  eura  vidcre  desideraspet,  Rullo 
indicapte,  cieterjs  praBtefraissis,  fid  Antoniuin  curre- 
bat^  et  anima)  puritatera  agnospebat  exyiiltu,  etper 
speculum  cprppris  gratiam  sanctae  mentis  ii^tue- 
batur.  Nam  seinper  hilarem  faciem  jgerens,  liquido 
pstcndebatse  decoelestibiis  cpgitare,  jsicutScjriptura 
ait :  Corde  laetante  vultus  flprjBt,  et  in  mqerore  cpi}- 
stitutus  tristatur  {Prov.  xvii).  Ita  et»  Jacol)  agn^Pyl* 
Ijaban  socerum  suum  insidias  sibi  machjnantem, 
dicen^  ad  lilias  ejus  :  Non  est  facies  patris  vestri  si- 
cut  heri  et  riudiustortius  (Gen.  xxxi).  SicS^uel 
agnovit  David  :  La^tificatos  enira  habebat  oculosj  et 
dentes  sicut  lac  -candidos  (/  Re^.  xvi).  Similiter 
agnoscebatur  Anfonius,  quia  semper  eamdem 
facipra  inter  prospera  et  adversa  retinens,  pec  se- 
cupdis  extollebatur,  nec  frapgebatpr  adversis.Erat 
enim  et  in  vultu  amabilis,  et  in  fidei  pujitate  raira- 
bilis. 

Cap.  XLI.  -  Nunquara  schisraatiporum  se  raiscujt 
coraraunioni,antiquara  eorura  sciens  pravitatem  at- 
que  transgressionpm.  Nunquara  Manichaiis(83)  ai^t 
alii^  hsereticis  saltera  amicabilia  verba  largitus  est, 
nisi  tantyra  ea  qua)  eos  possent  ab  iniquitatis  errore 


|5: 


yiTA  BEATI  ANJpisri^  AJBp^TIS. 


156 


revocare,  denuntians  talium  amicitias  atquc  sermo-  Ane  et  ego  corruensinteream.  Hoc  audito^  mirabilis 


ncs  perditionem  esse  animae.  Sic  etiam  Arianos  de- 
testabatur,  ut  omnibus  diceret  nec  juxti  eos  quidem 
essc  accedendum.  Nam  cum  venissent  quidam  Ario- 
maniUe  (84).  reperta  eomm  post  examinationem  in- 
fidelissima  secta,  effugavit  eos  de  monte,  dicens 
multo  sorpentibus  deteriores  liorum  ess  "  scrmones. 
Mentientibusautem  Arianis  (85  aliquando AntoniuJii 
itaut  secredere,  admiratusoorumaudaciam,  etjuati 
doloris  ira  commotus,  rogatusque  ab  episcopisatque 
universis  fratribus,Alexandriam  descendit  i8G) ;  ibi- 
que  Ariomanitas  publico  sermone  conderanavit,  ul- 
tiroam  hanc  esse  haeresim  et  pnccursorem  Antichri- 
sti  aflirmans  ;  praedicavitque  in  populo  Filium  Dei, 
non  facturam,  non  ex  nullis  exstantibus,  sed  pro- 


scnex  a  nobis  admonitus,  volens  tamen  et  ipse, 
paululum  substitit.Cumque  appropinquantemuliere 
puella  jaceretexplosa,  oravik  Uicitus  Dominum  Je- 
sum,  etad  comminationem  ejus  statim  spiritus  im- 
purus  egressus  est.  Puella  incolumis,  populus  in 
laudibusDoi,  njatcr  ingaudio  fuit.  Ipseautem  licta- 
batur,  quia  ad  desideratam  solitudihem  repedabat. 
Erat  autem  valdo  sapiens,  et  hoc  in  se  mirabile  ha- 
bebat,  quia  cum  litteras  non  didicisset,  ingeniosissi- 
mus  et  prudentissimus  erat. 

Cap.  XLIV.  —  Aliquando  etenim  philosophi  duo 
(87)  gentiles  venerunt  ad  eum;  j^utantes  Antonium 
se  posse  decipere.  Erat  vero  in  superiori  monte. 
Quos  cura  vidisset,  paganos  intellexit  ex  vultu  ;  et 


prium,  unius  cura  Patre  substantiaj,  no  creatura  po-  P  procedens  ad  eos,  per  interprotem  (88)  ita  coepit  lo- 


tius,  aut  adoptio,  aut  appellatio  viderelur,  impium 
esse  dicens  vel  mente  concipere  :  Erat  quando  non 
erat,  cum  Verbum  Dei  Deus,  qui  est  sempcr,  Patri  sit 
cojetemus,  quia  ex  eo  natus  est  Patre,  qui  semper 
est.  Unde  aiebat:  Cum  Arianis  voDis  nulla  sit  con- 
junctio.  Quae  enim  societas  luci  ad  tenebras  ?  Vos 
fideliter  credentes,  Christiani  estis  ;  illi  Verbwm,  id 
est  Filiura,  qui  exDeo  Patreest,  creaturam  docen- 
tes,  nullo  intervallo  a  gentibus  separantur,  qui  ser- 
viunt  creatune  potius  quam  Creatori,  qui  est  bene- 
dictus  in  saecula  (Rorn.  i).  Ipsa,  mihi  credite,  ira- 
scuntur  elementa,  etomnis  contra  Arianura  furorem 
secunduna  Apostoli  dictum,  ingemiscit  creatura 
(Rom.  VII i),  quod  sibi  Dominum  suum,  per  quem 
omnia,  et  m  quo  omnia  factasunt  {Rom,  xi),  videat 
aggregari. 

C.vp.  XLII.  Hajc  tanti  viri  pnedicatio  exprimi 
non  potest  quantum  ad  fidom  populos  roboraverit. 
Laetabantur  quippe  hostilem  et  Christo  iniraicara 
haeresim  anathcraatizari  ab  Ecclesiie  columna.  Nulla 
tunc  «netas,  nullus  sexus  domi  remansit.  Taceo  de 
Christianis  :  pagani  quoque  et  ipsi  idolorum  sacer- 
dotes  ad  dorainicum  iraperiura  convolabant,  dicen- 
tes  :  Precamur  ut  videamus  horainom  Dei,quiahoc 
apud  universos  conspicuum  erat  nomcn  Antonii. 
Arabiebant  quoque  saltem  fimbriam  vostimenti  ejus 
attingere,  multum  sibi  et  tactum  prodessecred,entes. 
Quot  tunc  diabolica  obsidione  etvariisinfirmitatibus 
liberati !  quot  simulacris  erepta  sunt  spolia!  quanti 


qui  :  Quaretimilongead  stultuni  hominem  sapientes 
se  vexare  voluerunt  .'IUis  dicentibus,  non  e>sse  illum 
stultum,  sed  et  niraium  sapientem.  vigilanter  re- 
spondit.  Siad  stultum  venistis,  superfluus  est  labor 
vester  ;  si  autem  putatis  me  sapientem  esse,  et  sa- 
pientiam  habere,  bonum  est  ut  imitemini  quod  pro- 
batis,  quia  bona  convenit  iinitari.  Si  ego  ad  vos  ve- 
nissem,  vos  imitarer :  sed  quia  vos  ad  me  quasi  ad 
sapientem  venistis,  estote,sicut  egosum,  Christianj. 
Abscesserunt/philosophi  ,  utruraque  rairantes  ,  et 
acumen  ingenii,  et  da^raonuni  expulsiones. 

Cap.  XLV.  -  Alios  quoque  similiter  mundi  sa- 
pientes(89),qui  eum  irriderecupiebant,  quialitteras 
ignoraret;  tali  disputatione  colligavit,  dicens  :  Re- 
spondete  raihi,  quid  prius,  sensus  anlitterae?  et  quid 
Ccujus  exordiura?  Sensus  ex  litteris,an  litterae  oriun- 
tur  ex  sensu?  Illis  asscrentibus  quia  sensus  esset 
aiictor  atque  inventor  litterarum,  ait :  Igitur  si  cui 
sensus  incoluinis  est,  hic  litteras  non  requirit.  Quis 
pnesentium  post  hanc  colluctationem  nonexclama- 
verit.cum  obstupuerint  et  ipsi  quivicti  sunt,tantam 
in  imperiolitterarumsagacitatem  anirai  adrairante§? 
Neque  enira,  ut  in  solitudine  et  montibus  versatus, 
atque  omnera  ibidera  exigens  vitam,  agrestiset  ri- 
gidus  erat,  sedjucundus  atque  affubilis,  sermonem, 
secundum  Apostoli  praceptum,  divino  conditura 
sale  iColoxs.  iv)  proferebat,  ita  ut  invidia  careret,  et 
araore  oraniura  potiretur. 

Cap.  XLVI.  —  Inter  haec,  quasi  parum  esset  bis 


ctiamaberroregentilium  retracti,  nostrojuncti  sunt  Pgentilitatem  fuisse  separatam,  ettertiovenerunt  viri 


gregi !  Tanti  certe,  ut  paucorum  dicrura  spatio  ex 
idolorum  IM  superstitione  conversio  omnera  per 
annum  credentiura  vinceret  turbara.  Praeterea  cura 
irruentem  multitudinera  coraites  repellerent,  aesti- 
raantes  taedio  illi  convcntura  populi  fore,  ille  tran- 
quilloanirao  dicebat :  Nunquid  hic  coetus  dairaonum 
roajor  est  turbis?  nunquid  obsequentiura  raultitudo 
colluctatorum  in  monte  nostrorum  catervis  est  nu- 
merosior  ? 

Cip.XLIII.— Acciditetiam utcum  eumredeuntera 
tirca  portam  prosequeremur.atergoquaedam  mulier 
ciainitaret,dicens:  Exspecta,homoDei,  filia  meaatro- 
cissimo  vexatur  daemonio;exspecta,obsecro:exspecta 


ad  eum  omnis  secularis  prudentiae  nube  caecati,  at- 
que  universis  philosophiae  studiis  artium  suarum 
spstimatione  doctissimi.  Hi  cura  rntionera  ab  eo  eyi- 
gerent  fidei,  quara  in  Christo  haberaus,  et  niteren- 
tur  arguta  sophismatum  interrogatione  de  divina 
cruce  eum  illudere,  insilentium  paululum  vocecom- 
pressa,primuraeorura  miseratuserroreraest;  deinde 
per  interpretera,  qui  ejus  verba  diligentissirae  in 
Graecum  solebat  exprimere  sermonem,  ita  exorsus 
est,  dicens:  Quid  pulchrius  est,  quidve  honestiqs, 
crucem  colere,an  adulteria,parricidium,vel  incestum 
his  assignare  quos  colitis ;  cum  in  altero  sitcontem- 
ptus  mortis  insigne  virtutum,  in  altero  turpis  reli^jo 


159 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


460 


obscenitatis  magtstra  ?  Quid  raelius  est  dicere  quod  Ainserta  sunt,  etiisdem  voiuminibus  continenturpi 


'ae- 


Dei  Verbum,  manens  ut  erat,  ob  salutem  nostram 
humanum  corpus  a^jsampserit,  ut  societate  mortaii- 
tatisnos  eveheret  ad  ci^lum,  parti:ipesque  naturae 
coelestis  efficeret;  an,  ut  ipsi  asseritis,  divinae  men- 
tis  haustum  (90),  ad  terrena  veneranda  caput  sub- 
mittere,et  pecudum  atque  serpentumformis  cffileste 
nomen  includere  ?  Quo  ore  Christianorum  creduli- 
tatem  audetis  irridere  (91),  dicentium  Christum  Fi- 
lium  Dei  sine  sui  detrimento,  et  coepisse  esse  quod 
non  erat,  et  mansisse  quod  fuerat;  cum  ipsi  ani- 
mam  de  coeiestibus  detrahentes,  non  tantum  homi- 
num  sed  et  serpentium  etpecudum  soleatis  sepelire 
corporibus  (92)  ?  Christiana  creduLitas  pro  salute 
mundi  Deum  suum  venisse  testatur;  vos  vero  inna- 


conia  majestatis  et  mortis  dedecora.  Quamobrem 
odio,  quo  imbuti  estis,  abjecto,  invenietis  illico,  et 
Deum  verum  esse  Jesum,  et  salutis  humana»  gratia 
fragilem  assumpsisse  naturam. 

Cap.  XLVII.— Vestram  tamen  nobis,  si  non  pudet 
narratereligionem.Sed  quas error  infeiix  poteritre- 
ferre  culturas  de  tanta  rerum  foeditate  atque  vecor- 
dia  ?  nisi  forte  (ut  audio)  fabulas  asseratis  deorum 
vestrorum,  etobscenitates,et  crudclitates,et  vanita- 
tes,  et  mortes,  tegentes  eas  allegoricis  vclaminibus 
(100) ;  Liberae  raptum,  terram  (101);  semiclaudum 
Vulcanumetdebilem,  ignem  (102j;  Junonem,  aerera 
(103)  ;  Apollinem  ,  solem  (  lOi  j ;  Dianam,  lunam 
(105) ;  Neptunum,  maria  (106) ;  et  libidinum  prin- 


tam  animam  praedicantes,  ultro  citroque  transfertis.  ^  cipem  Jovera,  aetherem  (107)  interpretantes.  Necpost 


Christiana  fides,  quae  omnipotentiam  Dei  clemen- 
liamque  veneratur,consequenter  incarnationem  dicit 
Deofuissepossibilem,  itatamen,  ut  non  evacuaverit 
dignatio  dignitatem;vos  qui  animam  ex  splendidis- 
Bimo  Dei  fonte  manentem  turpiter  decidisse jactatis, 
qul  mutabilem  et  convertibilem  eam  post  sui  dimi- 
nutionem  audetis  asserere,  jam  illam  quoque  natu- 
ram  dominam  saeculorum  per  animae  contumeiias 
impia  lingua  temeratis.  Imago  enim,  quae  secundum 
vos  naturalem  similitudinem  sui  retinet  auctoris,  cui 
una  est  ex  quo  defluxit  eademque  substantia,  humi- 
litates  proprias  et  injurias  consequenter  ad  suam 
originemremittit.  Igituranimadvertite,  contumelias 
animarum,  ad  patrem  (ut  appellatis)  M  earum  per 
vestram  blasphemiara  redundare. 

Crux  Christi  Domini  Dei  nostri  Li^  nobis  in- 
geritur.  Rogo,  quae  haec  est  religionis  obscenitas  ? 
nonne  potius  est  crucem  aut  alicujus  generis 
mortera  ,  ab  iniquis  hominibus  illatam  patienter 
sustinere  ,  quam  Isidis  (93)  plangere  post  Osirim 
(94)  vagos  incertosque  discursus?Pudeat,quaBso,  vos 
insidiarum  Typhonis  (95);  pudeat  Saturni  (96)  fugae 
et  devorationis  crudelissimae  liberorum.  Erubescite 
pai  ricidium  Jovis(97)  et  incestura,  erubescite  raptura 
ejus  etcoitummulierum  atquepuerorum.  Ille,  sicut 
vestri  fingunt  poetae,  ad  explendum  immanissimae 
libidinisfurorem,  raoUes  deditinamorevagitus;  ille 
in  Danaes  (98)  fluxit  sinus,  ipse  amator  et  pre- 
tium;  ille  moddlatus  ales  Lcdaeos  (99)  petivit  am- 


hanc  excusationisprocacitatemDeura,sed  creaturas, 
contempto  Creatore,  suscipitis.  Quod  si  pulchritudo 
vos  elementoruraad  suara  traxit  venerationera,  mo- 
dum  fas  erat  custodire ;  et  oportebat  mirari  tantum, 
nec  col^re,  ne  facturae  veneratio  Creatoris  essetin- 
juria.Namsecundumistiusmodi,quaravossequiraini, 
rationera  praeposteram,  etarchitecti  honor  migravit 
ad  domum;et  medici  scientia  ad  remedia  conferetur, 
omnium  quoquc artificummeritavellaudes  ad  opem 
transferentur.  Quid  ad  haec  dicitis,  ut  agnoscamus 
quse  sit  crucis  ridiculae  vobis  ignomioiosa  confessio? 
Cap.XLVIII  .-Hac  disputatione  convertentibus  inter 
se  philosophis  oculos,simulque  mussitantibus,subri- 
dens  Antonius  rursum  per  interpretem  aitiPrajdurum 
C  (108)namquecunctovideturoperi,  quoties  justo  uni- 
versaereitenorecalcato,  laboris  merita  factis  magis 
quam  factoribus  astruuntur.  Elementa  quidem  ,ut  me- 
moravi,exipsoconspectu  suam  comprobant  servitu- 
tem.Sed  quoniam  vosobservatione  dialecticanecessa- 
ria,ut  putatis,quaeque  colligitis,  hoc  quoquc  ai-tificio 
etiam  nos  nostram  religionem  compellitisaffirmare. 
Respondete  mihi:  CognitioDei  quemadraodum  ma- 
nifestius  approbatur,  per  collectionem  verborum,  an 
per  operationem  fldei?  et  quid  antiquius  (109)  est, 
operatio  fidei,  an  disputatio  per  argumenta  proce- 
dens?  Illis  respondentibus  firmiorera  serraonibus 
operationem  esse,  et  hanc  Uquidamde  Deo  cognitio- 
nem,  bene  eos  et  ipse  dixisse  consensit,  quia  opera- 
tionem,quaeex  fidedescendit,animi  generat  aflectus, 


plexus;illein  proprium  saeviens  sexum,  regium  pue- ^  dialectica  vero  disputatione  ex  artificio  componen- 


rum  ministris  avibus  polluit.  Haec  vos  creditis,  haec 
colitis,  haec  sunt  vestrorura  ornamenta  tempiorura 
iEquo,  deprecor,  pro  vestra  salute,  nostra  dicta 
pensate  judicio.Cuncta,  annihilcredendura  in  libris 
Christianis  est?  Si  nihil,  nec  crucis  quoque,  cui  de- 
trahitis,noraenagnoscitis.Si  universa  credenda  sunt, 
cvir,  curain  iisdemlibriscruci  resurrectio  copuletur, 
passionera  divinara  stolido  laceratis  eloquio,  et  non 
statira  jungitiscaecorura  visum,  surdorum  auditum, 
claudorum  gressum,  leprae  emundationem,  serviens 
ambulantiDco  suomare,  daemonura  fugas,  resurrec- 
tionem  mortuorum  et  defunctorum  ab  inferis  redi- 
tus?  HaecomniaScripturis  divii^is,  quas  interpolatis, 


tium  sumpsit  oppositionis  exordium.  Cura  ego,  ait, 
operationem  fidei  animo  sitam  quis  habuerit,  wuper- 
flua  erit  verborum  compositio,  per  quam  conceptam 
sensu  nostro  credulitatemtentatisevellere,ettamen 
saepe  nostrasexplicareintelligentiasnon  valetis.  Ita 
solidiorasunt  mentisopera,quara  sophismaturafrau- 
dulenta  conclusio. 

CAP.XLIX.-NosChristiani  mysterium  vitae  nostrae 
non  in  sapientia  mundi  habemus  repositum,  sed  in 
virtute  fidei,  quse  nobis  a  Dco  tributa  per  Christum 
est.  Hanc  orationis  mea3veritatera,rerura,qu8equo- 
tidie  geruntur,  ordo  coraraendat;  nobis  iraperitiset 
litterarura  vestrarura  ignaris  ad  Dei  cognitionena 


161 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS. 


162 


ejus  solum  verba  sufficiunt.  Ecce  nos  tot  gentilitatis  A  tumor  talia  signa  mereatur.  Confugite  ad  Crucifixi 


gregibus  abstracti,  in  universum  orbem  quotidie  pro- 
{>agamur;  vobis  vero  post  adventum  Domini,  nodosaB 
sophismatum  defecerunt  versutia;.  Ecce  nos,  simpli- 
cem  Chisti  fidem  docentes,  idololatriam  debellavi- 
mus,et  per  praedicationem  ignominios%  crucis  aurata 
templa  ceciderunt.  Yos,  si  potestis,  ostendite  quibus 
contextione  verborumgentihtatemChristo  praepone- 
re  suaseritis.  Per  omnes  jam  terras  verus  Dei  Filius 
Cbristusest  agnitus.  Nihil  eloquentia  sophismatum, 
nihil  disputatio  philosophiai  multitudini  oO  potest 
obessecredentium.Cruciflxumnominamus,etuniver- 
si  daemones,  quos  vos  ut  deos  coUtis,  rugiunt,  atque 
ex  obsessis  corporibus  ad  primum  dominicae  crucis 
signum  fugantur.  Ubi  sunt  illa  fabulosa  oracula  ?  ubi 


legem,  nosque  ejus  imitamini  famulos ;  et  hocscien- 
tiae  fme  contenti,  nuUa  deinceps  saecularis  impru- 
dentia)  argumenta  quaeratis.  Hactenus  Antonio  di- 
ccnte  ,  miro  philosophi  stupore  perculsi ,  eum 
honorifico  salutatu  ab  eo  recedentes,  multum  ejus 
sibi  fatebantur  profuisse  conspectum. 

Cap.  L.  —  Hoc  in  eo  vero  mirabile  est,  ut  homi- 
nem  in  extremo  mundi  limite  conditum,  et  favor 
principum,  et  omnis  celebraret  aula  regalis.  Nam  et 
Constantiiius  Augustus  (1 13),  etejusliberi  Constans 
atquc  Constantius,  talia  cognoscentes,  crebro  ad 
eum,  quasi  ad  patrem,  missis  litteris,  obsecrabant 
ut  reciprocis  eos  scriptis  hilararet.  At  ille  ejusmodi 
manens,  qualis  etantequara  litteraj  ad  eum  venirent 


iEgvptiorum   incantationes  (140)?  quo    magorumBfuerat,  ncc  salutationeprincipummovebatur,ettan- 


profecere  carmina  (1 1 1)  ?  Certe  tunc  vastata  sunt 
omnia,  cum  de  sua  Cruce  mundo  Christus  into- 
Quit.  Nihilominus  vos,  practermissis  debilitatorum 
catervis,  gloriosam  Jesu  mortcm  irridere  conamini. 
Illud  autemquale  est,  quod  numquam  infestatione 
regaii  concussa  gcntilitas,  imo  sseculo  chara  et  ho- 
minum  praesidiis  fulta,  jam  corruit.  Nos  famuli  Chri- 
sti  qao  piaspremimur,eomagisassurgimuset  florc- 
mos.  Vestra  simuiacra  ornatis  qnondam  septa  parie- 
tibus,jam  vetustate  collapsa  sunt.  Christi  vero  do- 
drina,  quae  vobis  stultitia  videtur  et  ludus,  licct  ty- 
rannica  persequentium  principumtentamenta  pertu- 
lerit,]icetvanis  sit  incursataterroribus,  nullo  tamen 
terrarum  orbe  concluditur,  nullo  gentium  barbara- 


quam  non  acceptis  litteris,  convocatis  monachis  aie- 
bat  :  Reges  saeculi  epistolas  ad  nos  miserunt,  qua» 
hic  Christianis  adhibendamiratioest?Licetenim  di- 
versa  sitdignitas,  attamen  eadem  nascendi  morien- 
dique  conditio  est.  Ista  sunt  veneratione  omni  per- 
colenda,  illa  toto  ^jiimi  aflectu  retinenda  sunt,  quod 
hominibus  Deus  legem  scripscrit,  quod  per  Filium 
suum  propriis  Ecclesias  ditaverir.  eloquiis.  Quae  mo- 
nachis  est  ratio  cum  epistolis  regum  ?  cur  accipiam 
litteras,  quibus  consueta  nesciam  reddere  salutatio- 
nis  obsequia  ?  Igitur  rogatus  ab  universisfratribus  ut 
Christianos  reges  suisiitterisrefrigeraret,  ne  sciUcet 
per  silentium  ejus  exasperarentur,  ad  susceptas  epi- 
stoIasconvenientiarescripsit.Laudavitprimum,quod 


rum  fine  prohibetur.  Quando  enim  divinae  scientiaeCchristumcolerent,  deindesalutariapersuasit,nema- 


tantas  splendorilluxit?  quando  tot  simui  insc  con- 
venere  virtutes?  Continentia  in  matrimonio  (112), 
virginitas  in  Ecclesia.  Floret  martyrum  pro  Domino 
sao  gloriosaconstantia,quorum  omnium  cim  Chri- 
sti  principium  est. 

Cam  interim  vos  inter  tantosvirtutumchoros  syl- 
logismoram  retia  tenditis,  et  veram  rerum  lucem  te- 
nebrosis  conamini  argumentationibus  obvolvere, 
eoce  nos,  ut  dixit  Doctor  noster,  non  in  gentili  per- 
soasione  (/  Cor,  u),sed  infideapertissima  suademus, 
qoae  verborum  afflrroationem  praevenire  consuevit. 
Adsunt  quippe  patientes  a  daemonibus  vexati.  Quos 
cam  inmediam  produxisset,  verbarepetivit,  dicens  : 
Nonc  ¥08  collectionibus  vestris,et  quo  vultis  malefico 


gnam  putarent  regiam  potestatem,  ne  praesentis 
camis  imperio  tumentes,  ct  se  homines  esse  ncsci- 
rent,  et  judicandos  a  Christo  obliviscerentur ;  ad  po- 
stremum,  cleraentiae  circa  subjcctos  et  justitiae,  curae 
quoqueinopum  admonuit,  atqueunumsempiternum 
esse  Regem  omnium  saeculorum  Jesum  Christum 
epistolis  testatus  est.  His  principes  susceptis  vehe- 
mentissimelaetabantur.  Sancta  quoque  apud  cunctos 
Antonii  flagrabat  opinio,  itaut  ejus  sefilios  cuperent 
norainari  Magna  etenim  cum  advenientibus  affabi- 
litas  omnium  in  se  studium  converterat. 

Cap.  LI. — Postquam  ergo  gentiles  confutati,reges 
admoniti,  fratres  ab  eo  sunt  consolatione  relevati,ad 
interiorem  montem(l  1 4)etad  rigoremsolitumregres- 


carmine  deos  vestros,  quos  putatis,  expellite  ;  sin  Dsus  est,  ibique  ssepe  cum  introeuntibus  dearabulans 


aotem  non  potestis,  victas  subraittite  raanus,  et  ad 
Chiistitrdphaeaconfugite,  etstatim  Crucifixi  credu- 
litatem  majestatispotentia  prosequetur.  Dixit,  et  in- 
Tocato  nomine  Jesu,cum  vitale  signum  in  sacro  nu- 
mero  Trinitatis  pressisset  in  frontibus,  una  cum  ex- 
pokis  daemonibus  vann  praesentium  philosophorum 
coofutata  sapientia  est.  Expaverunt  enim  stupentes 
hominem,  cui  post  tantum  ingenium  afHueret  signo- 
rom  divina  largitio.  Atilie  universa  Christo,  quicu- 
rat,  ascribens,  usus  est  affatu  reciproco,  et  ait  :  No- 
liie  me  putare  his  sanitatem  dedisse,  Christus  per 
servossuosfacitistamiracula.  Credite  et  vos,  et  vi- 
debitis  qaiadevota  Deo  fides,non  eloquentiae  vanus 


ac  residens  stupebat,  sicuti  in  Daniele  scriptum  est 
{Dan,  viri);  et  interjectishorarum  spatiis,consequen- 
tia  respondebat,  ut  intelligcreturaliqua  revelationis 
vidisse  secreta.  Nam  et  in  monte  positus,  ea  quae  in 
iEgypto  longe  gerebantur,  S^f  pnevidens,  episcopo 
Serapioni  (ll5)ibiconstituto  narravit. 

Laraentabilis  sequitur  visio  (H6),  et  omni  lacry- 
marum  fonte  plangenda.Cum  enirafratribus  circa  se 
sedentibus  operaretur,  intente  fixit  oculos  in  coelum, 
gcmens  atque  suspirans;  etpostaliquantum  spatium 
revelationis  incceptae  niraio  dolore  contrerauit;  et 
statira  fixis  genibus  ante  Dei  vultuin  provolutus 
oravit,  ut  clementia  sua  futurum  scelus  averteret. 


{^i  Dfi  vrtts  PA^^M  Limti  Pmitus.  (64 

Succedunt  orationi  laciVmae,  metus  ingehs  irivadit  A  cesseruht,  et  ad  Christi   t)ei  nostri  nominationem 


pnesentes,  obsecrant,ut  tantre  cailamitatis  exponeret 
visionem.Singultusoccupant  vocem,  lingua  fletibus 
prsepeditur,  et  inmedio  conatusermo  gemritu  intef- 
rumpitur.  Vix tamen  cum  vociferatlone  luctuosa  ait : 
Melius  erat,  o  fllioli,impendenspiaculumcita  morte 
lucrari.  Sic  incipiens  fursum  lacrymis  vlncitur,  et 
inter  segra  suspiria  tandem  poctori  commodans  vo- 
cem  :  Magnum,  inquit,  quoddam  et  uriiversis  saeculis 
inauditum  irarainet  nefas.  Magno  fldcs  cathotica  tur- 
bine  subvertetur,  et  homines  jumentissimilesChristi 
sancta  diripient.  Vidi  enim  altarc  Domini  mulorum 
circumdatum  multitudine  ( 1 1 7),  qui  crebris calcium 
ictibus  omnia  dissipabant.  ttiecestcausa  gemituum 
meorum,  quos  audistis.  £t  facta  est  vox  Domini  di- 


semper  universa  perfecta  sunt.  Nemo  sapientum  sa- 
nitatum  admirationem  ascribat  Antonio,sed  Doraino 
Jesn,  qui  solitam  erga  creaturas  suas  exhibens  be- 
nevolentiam,  nunc  quoque  per  electum  famulum 
suum  indulgenter  exercuit.  Antonius  tantdm  orabat, 
et  ob  vit?B  ejusmerita  cuncta  Dominus  largiebatur. 
Ca^.  LIII.  — Sa^pe  autem.  et  contra  voluntatem, 
ad  exteriorem  montem(l2l)  a  fratribus  perduceba- 
tur.  Et  cum  judices,  qui  ad  interius  archisterium 
((22)  propter  asperitatem  itineris,  dt  obsequentium 
multitudinem,  et  horridam  solitudinem  ire  non  po- 
terant,  pervenirent,  ct  qua^rerent  ut  ejus  fruerentur 
aspectibus,  nec  impetraie  possent,quia  moiestissime 
ferebat  vexationem    discui*suum,   ipsos  catenatos. 


cens 


Abominabituraltarium  meum.  Nec  mora,  vi-  ^quos  aut  noxietas,  aut  vigor  publicusco)istrinxerat, 


sionem  sequitur  efl^ectus  ;  nam  post  annos  duos  fi  18) 
saevti  Arianorum  irrupit  insania.  'tunc  ecclesiarum 
iuerunt  rapinaj,  tunc  divinorum  temeratio  vasoium, 
tunc  pollutis  ethnicorum  manibus  sacra  polluta  sunt 
ministeria,tuncpaganorum  opiflcumpraesidia  adv^r- 
sus  Christumcomparata  cum  assumptione  palmarum 
(quodidolofatriae  apud  Alexandriam  insigneest),  ad 
ecclesiam  pergere  compellebantur  Christiani,  ut 
Arianorum  populi  crederentur  (119).  Proh  scelus! 
horret  animus  replicare  quai  gesta  sunt  :  virginum 
matronarumque  ereptus  pudor ;  sangriisoviam  Chri- 
sti  in  Christi  templo  elTusus  veneranda  rcspei-sit  al- 
tarla ;  baptisterium  pro  voluntate  gentilium  pollutum 
est.  Nihil  defuit  visionis  veritati,  ut  monstravit  efl^e- 


ad  eum  destinabant,  scientes  tiiles  ab  Antonio  non 
posse  contcmni;  quorum  fletibus  superatus  pertra- 
hebatur  ad  exteriorem  raontem,  agnoscens  laborem 
suum  utilem  miseris  fore;  suadebatque  judicibus, 
qui  eum  invitaverant,  utin  sententia  proferenda,  et 
odio  et  gratiaj,  Dei  timorera  antoponerent;  nec  igno- 
rare  eos  debere  quod  scriptum  est  :  Quocunque  ju- 
dicio  judicaveritis,  ineojudicabiturdevoMs  (Matth. 
vn) ;  attumen  inter  mediossermonescharaesibi  soli- 
tudinis  recordabatur.  Post  coactam  itaque  praesen- 
tiam,  quam  ducis  preces,  et,  quod  verius  est,  mise- 
rorum  fletus  extorserat,  post  salutariamonrtay  post 
reorum  commendationem,  quoruradam  etiam  abso- 
lutionem,  postulatiti  duci,  ut  paulo  largius  eidem 


ctus,  quod  calcitrantiiim  multorum  indisciplinatiopsuam  prajsentianiindulgeret,aitiionpossesediutius 
Arianorum  esset  impietas.  ^iti  :k:^^wv,  ^^..«^;  ^„..*^  ,,o»o  ^^...v.«i^  ^«^^  oT^.,*: 

Sed  istam   tristitiam   corisequeritis   revclationis 


prosperitate  solatus  est,  et  ait  :  Nolite,  fllioli,  riiofc- 
rori  vos  penitus  dare ;  ut  enim  iratus  est  Dominus, 
sic  rursum  miserebituf ,  et  siium  cito  Ecclesia  recu- 
perabit  ornatum  ;  eosque,  qui  in  persecutionibus  fi- 
dem  Domini  servaverint,  soHto  videl)itis  fulgore  re- 
tucentes.  ftevertentur  ad  foveas  suas  serpentes, 
et  religio  longius  propagabitur  ;  tantum  videte,  ne 
fidei  vestra)  sinceritas  Ariana  labe  sordescat.  Nori 
apostolorum,  sed  daemonum  et  patris  corumdiaboli 
intSL  doctrinaest ;  ob  id  per  insipientiam  juirientorum 
similis  pecudum  eorum  expressus  estariiinus 


of^  ibi(iem  morari,  grato  usus  exemplo,  quod  sTcuti 
pisces  ab  aqua  extracti,  mox  in  arenti  terra  more- 
reritur  (Pclag.,  l.  ii,  7i.  :)),  ita  et  monachos  cam 
saecularibus  ntardantes,  humanis  statira  resolvi  con- 
fabulationibus.  Ob  id  ergo,  inquit,  convenit  ut  pisces 
ad  inare,  ita  nos  ad  montem  festinemus,  ne  tardan- 
tibus  nobis  aliqua  propositi  succedat  oblivio  (l"T^ 
Pi*o  tanta  homiriis  sapientiaduxiniratus,justamde 
eo  trilit  veramque  seritentiam,  dicens  :  Vere  justuni 
es6e  Dei  famulum,  nec  in  rustico  homine  potuisse 
tantarii  aliqiiando  iriesse  sapientiam,  riisi  divirio 
amore  rcgeretiir. 
Cap.  LIV.  —  ^raeter^a  cuin  6alacius  (124),  qui 


Cap.  LII.  —  Hucusque  Antonius.  Sed  nos  minime  Dsub  Nestorio  {)ra}fecto  Alexandri»  rfux  i^gypti  fuit. 


convenit  diflidere,  tam  grande  miraculum  perhomi- 
nem  potuisse  portendi.Salvatorisenirapromissioest, 
ita  dicentis  :  Si  habueritls  fldem  nt  granUta  siriiipis, 
dicetis  huic  monti,  transfer  te,  et  transfeyetiir,  et 
nihilimpossibile  erit  vobis  (Maltli.  xvii).i,i iterum  : 
Amen  amen  ilcovobis,  omrie  qiiod  petieritis  Patrem 
in  nomine   meo,  dabit   vobis.  PetiCe  et  accipietis 


horiio  Arianae  rniqiiitatis  studiosi^simus  fautor,  ita 
Christl  Ecclesiam  persequeretuf,  ut  aniino  vesario 
vir-gines  monachosquenudatos  verberaret  in  pubfico, 
ad  eum  Aritonius  1  Jtteras  misit,  quarum  ista  senteri- 
tia  est :  Video  ifam  t)ei  venienfem  supcr  te,  cfesirie 
persequi  Christiarios,  ne  te  ira  occupet,  quae  proxi- 
riiCtmjam  tibi  minatui*  interitum.Legitinfelix  episCo- 


(Joan.  XVI).  Ipse  enim  siiis  discipulis  et  anivefso    -ftfm ;  et  frrisit,  atque  iri  eam  exspuens,  projecit  in 


crcdentiuin  gregi  riiinc  subjectionem  dajWioniorurri, 
riunc  vaiiarum  inflrmitatuiri  pollicens  ciiratiotiem, 
aiebat ;  Gratis  accepistis,  gratis  date  {Matth.  X).Num-^ 
quidsuae  virtutis  imperio  curabat  Antoriius^Numquid 
suae  possibilitatis  arbitrabatur  esse  quod  fecera;t  ? 
Orationibus,  nori  praeceptis  (120)  dajtriOries  mofbiqtftf 


terram  ;  poftit6res  quoque  iriulfis  afficiens  injuriis, 
Antonio  talia  renufttiarl  pnccepit :  Quoniam  cura  tibi 
tantopere  monactiwriim  est,  etiam  ad  te  mei  vigoris* 
transibitdisciplina.Sedconfestiinminatoremoppreis- 
sit  supplicium,  et  post  quinqUe  dies  os  efTrenatum 
t\ti6  dhina  compescuit.  Egreditur  eriirii  ad  prifriam 


tfe 


VltA  BElAtt  Alffom  ABfiAVlS. 


166 


mansionem  Alexandriae,  quae  appellatur  ChaBreum  AlaciymaBque  dicta  moerentia  consecutae  sunt.  Am- 


(t25),  cura  supradicto  jEgj^pti  proefecto  Nestorio. 
TTehuitur  equis,  quos  inter  omnes  Balacius,  cujus 
erant,  mansuetissimos  nutrierat.  Cuin  ergo  pariter 
solito  sibimet  equi  alluderent,  mitior,  quo  Nestorius 
vehebator,  morsurepentino  Balacium  decussit  in  ter- 
raoi,  et  sic  in  eura  inhians,  femora  ejus  laceravit 
atqiie  corrosit,  ut  stiitim  relatus  ad  civitatem  post 
fertium  diem  moreretuf ;  universique  agnoscerent 
uunarnm  ab  Antonio  pradictarum  effectum  quanto- 
cius  consecutum,  digno  persocutoris  fine  completo. 
Cap.  LV.  -  Caet.Tos  ad  se  venicntes  mira  cum  mo- 
destia  Antonius  admonebat,  ut,  oblita  saeculi  digni- 
tate.  remotioris  vitaebeatitudinem  appetercnt.  Si  qui 


plexabantur  eum  universi,  quasi  jam  de  saeculo  re- 
cessurum.  At  ille,  tanquam  aliena  deserens,  ad  pro- 
priam  patiiam  profecturus,  magna  cum  laetitia  prae- 
cipiebat,  desidiam  instituto  non  debere  subrepere< 
sed  tanquam  quotidie  morituros,  utante  praedixeral, 
a  sordidis  cogitationibus  animam  custodire,  et  om- 
nem  aemulationem  ad  sanctos  quoque  convertere,  ad 
sciiismaticos  vero  ne  prope  quidem  accedere.  Scitis 
enim,  aiebat,  eorum  antiquam  perversitatem  ;  neque 
cum  Arianis  communione  jungamini,  quiaimpietas 
eorum  jam  omnibus  manifesUi  est.  llis  etiam  illud 
addebat,nullum  debere  o9  Christianum  ,cum  sacculi 


viderit  potestatos  pro  Arianorum  et  Moletianorum 
autem  majori  potestate  premebantur,  nec  poterant  (I28)  pugnare  nequitia,  a  Christi  territum  discedere 
obUnere  justitiam.ita  eos  obnixe  defendebat,  ut  ipse  B  veritate ;  mortalium  illam  esse  defensionem,  nec  diu 
pro  illis  pati  vidoretur  injuriam.  Multis  utilis  fuit     falla^em  peritianere  posse  phantasiam.  Quapropter, 


pneclari  senis  oratio  ;  multi,  magriis  divitiis  et  altiori 
gradu  militiae  derelicto,  ejus  haerere  curriculis  cu- 
^ebant.  Etut  irtfmitabrevi  sermone  comprehendam, 
bonum  ifigypto  medicum  Christus  indulserat.  Quis 
nori  tnstitiara  apud  Antonium  mutavit  in  gaudium  7 
^uis  rion  iram  vertit  in  pacem  ?  quis  orbitatis  luctum 
nonad  ejus  temperavit  aspectum?  quis  non  moerore 
paapertatis,  quo  premebatur,  abjecto,  statim  ot  di- 
Titum  despexit  opulentias,  et  in  sualietatus  est  pau- 
periate?quis  post  lassitudinem  monachus  non  ejus 
tegetatus  csi  hortamentis?  quis  adolescens  succen- 
stts  ardoribus,  rion  ex  ejus  admonitu  pudicitiae  ama- 
tor  fiiit?  quis  vexatus  a  diaboto,  sine  medela  rediit? 


aiobat,  custodiendaestpia  fidesinChristo,  etpatrura 
religiosa  traditio  (129),  quara  ex  Scripturarura  le- 
ctione  et  crebro  meae  parvitatis  didicistis  admonitu. 
Cai».  LXVII.  —  Finito  serraone,  fmtrcs  eum  vehe- 
mentissiiue  retardabant,  glorioso  Patris  cupientes 
termino  decorari.  Sed  multas  ob  causas,  quas  et  si- 
lentio  demonstrabat,  praecipue  tamen  ob  praesura- 
ptam  iEgj- pti  consuetudiuem  contradixit.Mos  etenim 
iEgyptiis  est,  nobiliura  et  praecipue  beatorura  raar- 
tyrura  corpora  linteamine  quidem  obvolvere  (130), 
et  studium  funeri  solitum  non  negare ;  terra  vero 
non  abscondere,  sed  super  iectulos  domi  posita  re- 
servare  (131).  Hunc  honorem  quiescentibus  reddi^ 


Quis  inimici  cogitationibus  distractus,non  caeca  tera- (;  inveteratae  consuetudinis  vanitas  tradidit.  De  hoc 


pestaie  sopita,  sereno  regressus  est  anirao  ?  Sciebat 
eriim  quo  quisque  laboraret incoraraodc,  et  exviae 
riieritisdiscretionera  spintuuin  agnoscens,adhibebat 
iriorbofum,  prout  erant  vulnera,  sanitatem.  Unde 
effectum  est  ut  post  ejus  doctrinam  omnes  diaboli 
panderenturinsidiie.  Muttaequoque  desponsatae  |mel- 
iae(l$6:, ad  ejusconspectum  ab  ipso  pene thalamo  re^' 
cedentes,  in  Ecclesite  matris  gremio  consedeimnt. 
Oriid  plura  ?  'totius  orbis  homines  ad  eura  corifliie- 
Sarii,  ei  uriiversarum  geritium  varietas  bellicosissi- 
riium  coritra  daemories  viruni  conspicere  gestiebant. 
Xrillus  se  frustra  illuc  venisse  conquestus  est,  omni- 
Bris  delectabile  af  que  juciiridura  laboris  comraerciuni 


Antonius  saepe  et  episcopos  deprecatus  est,  ut  po- 
pulos  ecclesiastica  contestatione  corrigerent;  et  laicos 
viros  ac  mulieres  rigidius  ipse  convenit,  dicens,  nec 
licitum  hoc  esse,  noc  Deo  placitum  :  quippe  cumpa- 
triarcharum  et  prophetarum  sepulcra,-  quae  ad  nos 
usque  pordurant,  haec  facta  convincerent.  Dominici 
quoque  corporis  exemplum  opoilere  intueri  jubebatj 
quod  in  sepulcro  positum,  lapide  usque  ad  resur- 
rectionis  diem  tertium  clausum  fuerit  (Joan.  xvi; 
Matth.  xxvii).  Atque  his  raodis  vitium  circa  defunctos 
JSgypti  (132),  etianisi  sancta  essent  eorpora,  coar- 
guobat,  dicons  :  Quid  majus  aut  sanctius  corpore 
potest  esse  Dominico,  quod  juxta  consuetudinem 


fiiit.  i^^afigatioeriiniitiriefiseraolumenturii  viatici  re-Dgentium  caeterarum  humo  conditum  esse  scimus  ? 


portabat,  sictlt  rei  pfobfivit  effectus.  Mam  post  feso- 
Iritionem  ejus,  quasi  coriiniuni  vulriere  orbitatis  ex- 
depto,  pfoprium  singuti  parentera  luxerunt. 

Cap,  LVi.  -^  Quis  auteril  firiis  vitae  ejus  fuerit, 
ifigrium  est  et  riae  corameriiorare,  et  vos  curii  deside- 
fio  au'dife,  quia  et  hoc  iri  eo  imitabile  curictis  fuit. 
Jaxta  c:>iiiTntudinem  ad  viseridos  ffatfe^quiin  exte- 
riori  monte  erant,  venit,  ibique  a  divina  providentia 
de  sua  morte  condiscens,  ita  exorsus  est :  tJltimani, 
Ciiijli,  patris  auJltc  sententiam,  non  enira  arbitror 
qfiforf  in  hoc  s^cufo  itefTiffn  vos  visurl  simus.  Cogit 
coAdrtio  itatttr%,at  poiSt  cortteuarium  nuiriefrim  ,quem 
sfflliis  qtiinqtie  supergfediof  (kSfT),  jahi  resolvatf.  Ita 
locrittts,  audieiitium  p^ctofa  (Toritristavit  :  geniitus 


Haec  justa  persuasio  multorum  insitum  evellit  erro- 
rem,  et repositis  in  terracadaveribus  Dominogratias 
pro  bono  raagisterio  retulerunt  Metuens  ergo  con- 
suetudinem  supi*adictam,  ne  eodem  etiam  circa  se 
laberentur  errore,  celeriter  valedicens  monachis, 
qui  confluxerant,  ad  amicura  virtuiis  habitaculum 
fepedavit. 

C.vp.  LVIII.— Post  mensesautera  paucos,cum  non 
inediocre  incoramodum  senilia  merabra  turbasset, 
vocatis  ad  se  duobus  fratribus  (133),  quos  ibidem 
ante  quindecim  annos  modico  intervallo  sejunctos 
instituerat,  quique  etiam  ei  jam  seni  coeperant  mi* 
riistrare,  ait :  £go  quidem,  filioli,  secundum  eloquia 
Scripturaruni  (Josue  xxiii ;  ///  Reg,  ii),  patrum  gra- 


167 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


168 


dior  viam ;  jam  enim  Dominus  me  invitat,  jam  eupio  A  accipere,  Antonium  in  Antonii  rauneribus  amplecti- 


videre  coplestia.  Scd  vos,  o  viscera  mea,  admoneo, 
nc  tanti  temporis  laborem  repente  perdatis.  Hodie 
vos  religiosum  studium  arripuisse  arbitremini,  et 
quasi  ca^ptae  voluntatis  fortitudo  succrescet.  Varias 
daemonura  nostis  insidias,  vidistis  eorum  et  irapetus 
feroccs,  et  vires  efferainatas.  Jesura  suspirate,  et 
credulitatera  norainis  ejus  vestris  figite  raentibus,  et 
a  certa  fidc  univei*si  daemones  fugabuntur.  Meraen- 

totc  etiara  adraonitionum  raearum  et  incertae  condi- 

• 

tionis,  vitara  quotidie  ancipitera  retractate,  et  cce- 
leste  vobis  praeraium  sine  cunctaraine  tribuetur. 
Schisraaticorum  quoque  et  haireticorura  venena  vi- 
tate,  raeumque  circa  eos  odiura  sectamini,  quia 
Christi  sunt  iniraici.  Scitis   ipsi  quod   nullus  mihi 


tur ;  et  tanquara  raagna  haereditate  ditatus,  laetanter 
per  OO  vestiraentura  recordatur  iraaginem  sancti- 
tatis(i40). 

Cap.  LX.  —  Ilic  Antonio  vitae  terrainus*fuit,  ista 
principia  raeritorura  :  quae  licet  parciori,  ut  praedixi, 
serraone  narravcrim,t.iraen  exliis  potestis  advertere 
qualiter  honio  Dei  a  pueritia  ad  senectara  usque  per- 
venerit;  et  quod  orani  semper  dubitatione  calcata, 
nec  languori,nec  longaevae  quidquara  aetati  aliquando 
concesserit.  Magis  autera  aequalitatera  propositi  te- 
nens  (141),  nec  vestiraentura  mutavit^  nec  pedes 
lavit,  nec  escam  sectatus  est  molliorem ;  oculorum 
quoque  acicra,  etnuraerura  dentiura,licet  paululum 
ob  aitatera  viderentur  attriti,  necnon  et  pedura  in- 


nccpacilicus  quidera sermo  cura eis aliquando  fuerit,  Scessura,  totius  etiara  corporis  firmitatem.ita  contra 


proptcr  pravam  eorura  voluntatera,  et  pertinax  con- 
tra  Christura  bellura.  In  hoc  autera  raagis  estote  sol- 
liciti,  ut  Doinini  praecepta  servetis,  ut  post  raortcm 
vestrara  sancti  quique,  quasi  araicos  et  notos,  in 
ajterna  vos  recipiant  tabernacula  (Lucx  xvi).  Haec 
cogitate,  haec  sapite,  haec  retexite;  et  si*qua  raei 
vobis  cura,  si  qua  patris  raeraoria  est,  si  raihi  vica- 
riurarepraestatis  aflectura  (I3'i),nuliusad  ^Egyptura 
meas  perforat  reliquias,  ne  vano  corpus  honore  ser- 
vetur,  ne  vituperati,  ut  nostis,  a  rae  ritus  etiara  circa 
nio  servcntur  obsequia.  Hujus  enira  rei  gratia  raa- 
xirae  liuc  suni  regressus.  Vos  igitur  huraotegite,  vos 
palris  0|".erite  corpusculura.  et  illud  quoquc  senis 
vestri  custodite  raandatura,  ut  nerao  praeter  vestram 


jura  natune  raeritorura  gratia  custodivit,  utlauto- 
rum  corporura,  quae  balneis  atque  deliciis  confo- 
ventur,  hilarior  ejus  caro-videretur. 

Cap.  LXI.  —  Hoc  etiara,  fratres,  quod  per  omnes 
provincias  araor  ejus  faraaque  volitavit,  quem  nec 
librorura  disserainatorura  oratio  luculenta  (1 12},  nec 
raundana}  sapi(*ntiae  disputatio,nec  nobiiitasgeneris, 
nec  opura  infmita  congestio  coraraendavit,  cui  om- 
niura  ore  est  ascribendura,  nisi  Christo,  cujus  hoc 
donura  est?  qui  devotos  ejus  aniraos  erga  suam  prse- 
videns  majestatcra,  hominera  alio  pene  orbe  cela- 
tura,  et  inter  tantas  positura  solitu  lines,  Africae, 
Hispaniae,  Galliae,  Italiae,  Illyrico,  ipsi  etiam,  quas 
urbiura  caput  est,  Romae  (143),  ut  in  exordio  pro- 


dilectionem  locum  tumuli  mei  noverit.  Confido   inf.  miserat,deraonstravit.Creatoris  estisla  bonignitas. 


Domino,  quia  nccessaiio  resurrectionis  terapore  hoc 
corpusculum  resurget  incorruptura.  Vestiraentorura 
autera  meorum  sit  ista  divisio  (13.'>)  :  Melotem  et 
palliuni  tritura.  cui  superjaceo,  Athanasio  episcopu 
date,quod  mihi  novuraipse  detulcrat(136).  Serapion 
episcopus  (137)  aliara  accipiat  melotem;  vos  cilici- 
num  habetote  vestimentum,  et  valete,  visceramea; 
Antonius  enim  migrat,  et  jam  non  erit  in  praesenti 
saeculo  vobiscura. 

Cap  .  LIX.  —  Verba  fmierat,  et  osculantibus  se 
discipulis,  extendens  paululum  pedes,  raortem  la^tus 
aspcxit  (138);  ita  utex  hilaritate  vultus  ejus,  ange- 
lorum  sanctorura,  qui  ad  perferendam  aniraam  ejus 
descendcrant,  praesentia  nosceretur.  Hos  intuens. 


qui  famulos  suos,  licet  nolentes,  nobilitare  consue- 
vit,  ut  virtus  possibiiis  nec  extra  huraanara  esse  na- 
turara  sanctorura  doceatur  exeraplis,  et  ad  beatae  vitae 
iraitationera,  exfructu  laboris  optimus  quisque  im- 
pellatur. 

Cap.  LXII.  —  Hunc  itaquc  fratribus  librum  ma- 
gnopere  perlegere  curatc,  ut,  agnita  fideli  vita  subli- 
miura  Christianorura  et  raonachorura,  sciant  quod 
Salvator  noster  Jef;us  Christus  glorificantes  se  glori- 
ficat,  et  servientibus  sibimet,  non  tantum  regna 
coelorura,  sed  etiara  hic  in  ipsis  montium  secretis 
latere  cupientibus,  fama^tribuitnobilitatera ;  .scilicet, 
ut  et  ipsi  fruantur  laude  meritorum,  et  caeteri  eorum 
provocentur  exeraplis.  Si  autera  necessarium  fuerit, 


tanquam  amicos  videret,  animara  exhalavit,  et  ad-Detgentibuslegite,utvelsicagnoscantquiaDominus 


ditus  est  patribus  secundum  ordinem  Scripturarum. 
Servaverunt  raandata  discipuli  (139),involutura  (ut 
praeceperat)  corpus  humo  operientes ;  et  nerao  inte- 
rira  usque  ad  hanc  diera,  praeter  eos,  ubi  sit  condi- 
tura,  novit.  Legatarius  autem  Antonii  benedicti,  qui 
tritum  pallium  cum  melote  imperio  ejus  meruerat 


noster  Jesus  Christus  non  solum  est  Deus,  Dei 
Filius,  sed  etiara  his  qui  eura  sollicite  colunt,  et 
in  eura  fldeliter  credunt,  hanc  dedit  potestatera,  ut 
daemones,  quos  illi  deos  esse  arbitrantur,  conculcent 
atque  ejiciant,  deceptores  scilicet  hominum,  et 
totius  corruptionis  artifices. 


EPILOGUS  EVAORII  INTERPRBTIS. 


Itaque  prudentes,  qui  legere  volucrint  hanc  scripturam,  obsecramus  ut  dent  veniam,  si  Graeci  sermonis 
vim  exprimere  non  potuimus,  transferentes  eum  in  Latinam  linguam,  licet  contra  nostrum  propositum  haec 
fecerimus.  Sed  non  quasi  invidentes  nolebarausfacere,  sed  sufllcienter  sciens  quantam  infirmitatera  sustinet 
Graecus  sermo  translatus  in  Latinitatem;  tamen  maluimus  Graecum  sermonem  hoc  sustinere,  quam  fraudem 


119 


VITA  BEATI  ANTONII  ABBATIS.  NOTAnO. 


170 


pati  eos  locri  deifici,  qni  quomodocunque  interpretatum  Grsecum  sermonem  legere  possint.  Deus  antem 
omnipotens,  qui  tanto  viro  cooperatus  est  ad  facienda  talia,  et  nobis  cooperetur  ad  imitandum  ipsum* 
vel  ex  parte,  ut  in  omnibus  clarificetur  nomen  ejus  per  magistrum,  et  hortatorem,  et  redemptorem,  et 
Salvatorem  nostrum  Jesum  Dominum  cum  Spiritu  sancto,  cui  est  claritas  et  perpetua  potestas  in  saecula 
s«culorum. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 
Ol  (l)  Innocentium,]  Editiones  hic  SLScrihunt^  knon  paululum  temporis  cumeo  fedt.]  Omnino  fecit 


episcopum^  quod  deestmanuscriptis.Recte.Necenim 
Evagrius  presbyter  Innocentium  vocasset  chariS' 
simum  filiumy  uti  hic  habes,  si  tunc  ille  episcopus 
fuisset. 

Sedquishiclnnocentius?  Suspicor  eum  esse  cu- 
jus  meminit  divus  Hieronyraus,  epist.  41,  ad  Ruffi- 
num,  quem  una  cum  EvagrioJn  Syria  sibi  socium 
fiiLsse  asserit  :  a  Innocentium  enim,  partem  animse 
meiB,  repentinus  febrium  ardor  abstraxit.  Nunc  uno 
et  toto  mihi  lumine  Evagrio  nostro  fruor,  cui  cgo, 
semperinfirmus  ad  laborem  cumulus  accessi.iAlius, 
opinor,  est  Innocentius  apud  Hieronymum,  epist. 
S6,  ad  Apronium,  quem  presbyterum  vocat;  uti  et 
epist.79,  adAlipiumetAugustinum.  Aliusitemapud 
Palladium,  cap.  103,  montis  Oliveti  cultor,  et  ipse 
presbyter.  Hunc  autem  Innocentium,  in  cujus  gra- 
tiam  Evaginus  presbyter  sancti  AntoniiVitam  e  Graeco 


legendum.  Graecus  ^uoque  textus  consentiit :  Ka\  S 
(xaOetv  TjBuvrJOrjV  Tcapa  xou  axoXouOTfaavxo?  auTw  y^pdvov 
oux  oX^YOV,  xai  £7:iy^avxo;  C^wp  xara  jiipo^  autoiJ.  Quae 
habes  nic  Latine  ab  Evagno  expressa.  Sed  male 
hactenus  in  Editis  lectum,  feci,  Quod  Baronium,  to- 
mo  III,  anno  Christi  311,  Eusebiipapae  3,  Constan- 
tini  6,  et  anno  Christi328,  Silvestri  papae  i5^Con- 
stantini  *23,  in  errorem  induxit,ut  existimarit  Atha- 
nasium  sancto  Antonio  inservisse,  et  eidem  aquam 
ferentem  sedulo  oflicio  ministrasse. 

Imo  vero  Athanasius  a  pucritia,  degustato  gram- 
maticas  studio,  Alexandro  episcopo  Alexandrinocoe- 
pit  convivere,  ut  scribit  RufTmus,  lib.  i,cap.44,  suaa 
Historise:  «  Apudquem,  inquit,  Alexandrum  velut 
Samuel  quidam  in  templo  Domini  nutritur,  etabeo 
pergenteadPatres,in  senectutebona,  ad  portandum 
post  se   ephod  sacerdotale  deligitur.  i  Sozomenua 


Latine  vertit,  existimo  juniorem  fuisse,  nec  presby-     quoque  lib.  ii,  cap.  16,  ait  quod  Alexander  6(xod^atTov 

imum  fi-^VLoCi  u.-coypa^^a  xov  'AOavadiov  ei/sv,  •  Athanasium  et 


teratu  initiatum.  Quare  eum  vocat  charissi 
lium,  alio  utique  titulo  usurus  Evagrius  presbyter, 
si  et  ipse  Innocentius,  cui  scribit,  presbyter  fuisset. 
Nisi  forte  ratione  aetatis  ita  vocaverit. 

In  ejusdem  Innocentii  gratiam  scripsitdivusHie- 
ronymus  de  muliere  septies  icta  historiam,  quam 
bab»es  apud  eumdem,  epist.  49,  ubi  eumdem  Inno- 
centiam  vocat  charissimum.  Ne  recte  igitur  in  indice 
Hieron^miano  lanocentius  hic,  cujus  Hieronymus 
meminit,  epist.  41  et49,  confunditur  cum  eo  cujus 
meminit  epist.  56. 

Porro  ex  hoc  Hieronymi  loco  discimus  quo  fere 
teropore  Evagrius  Vitam  hanc  AntoniiLatio  dederit, 
videlicet  cum  HieronymusinSyrise  eremo  versabatur 
ona  cum  Innocentio,  vel  paulo  ante. 

Ad  hunc  Evagrii  prologum  respicit  divus  Hierony- 
mus  epist.  101,  cap.  2,  ad  Pammachium,  exeoque, 
tacito  interpretis  nomine,  quaedam  citat,  ut  jam 
monstravi  in  {)rseludiis  ad  banc  vitam,  ubi  actum  est 
de  Evagrio  hujus  VitaB  interprete. 

(2)  Ingens  lucrum  est,  quod  recordor  Antonii.] 
Magnisemper  sancti  viri  habiti,  ita  ut  etiam  eorum 
recordatio  lucro  et  utilitati  deputaretur.  In  Vita 
sancti  Pacnomii,  cap.  20,  ait  Theodorus  :  t  Credo, 
quia  tanti  viri  recordatus  sum,  peccata  mea  remit- 
tentur  universa  >. 

{3i  Frequenter  enim  eum  visitavi.]  Baroniu8,tomo 
ni,  anno  Christi33S,  Silvestri  panae  15,  Constanti- 
ni  23,exiBtimathoc  anno,  tertio  viaelicetet  episcopa- 
tus  ipsius,  Athanasium  iE^pti  ecclesias  et  monas- 
teria  visiturjse,  ut  patere  ait  partim  ex  Apologia  2 
Athanasii,  partim  ex  Vita  Pachomii,  cap.  27.  Qui 
igitar  Pachomium  invisit,Magnum  quoque  Anto- 
nium,  monachorum  omnium  fama  celcberrimum, 
utpote  antiquiorem,  et  yitae  praestantia  sanctiorem, 
atque  ccBnobiorum  omnium  auctorem  et  principem, 
visitasse  credendus  est.  Vide  diccnda  infi*a,  ad  cap. 
58,  hujus  Vit». 


convictorem  suum  et  scribam  constituit.  >  EtTheo- 
doretus,  lib.  i,  cap.  26  :  Suv^v  ^k  'AXE^avSpco  xcjS  Tcav 
Eu^/JiJLO)  yioi  [xlv  ^h  T7JV  fjXix^av.  f  Qui  cum  aiolescens 
esset,  consuetudine  iliius  excellentis  Alexandri  as- 
sidue  usus  est.  > 

Quod  autem  hic  dicitur,  ad  proBbendam  ei  aquamj 
Graece  est  :  Kal  ir.iyiayxoi  u8top  xata  yetpo;  auxou. 
Et  qui  lavanti  manus  aquas  effudit.  Simile  Elisaei  mi- 
nisterium  habetur  iv  Regum,  c.in  :  *0{  iTziytvs  CSwp 
6;rt  xetpas  *HX^ou,  qui  fundebat  aquas  super  manus 
Elid.  Solemne  id  olim.  Vide  Onomasticon. 

(5)  Antonius.]  Martyrolo^um  Romanum,  47  Jan. 
a  In  Thebaide  sancti  Antonii  abbatis,qui  multorum 
monachorumPater  vita  et  miraculis  praeclarissimus 
vixit,cujus  gesta  Athanasius  insigni  volumine  pro- 
secutus  est.£^us  autem  sacrum  corpus sub  Justiniano 
imperatore  divina  revelatione  repertum,  atque 
Alexandriam  delatum,  in  Ecclesia  sancti  Joanms 
Q  Baptistae  humatum  est.>  Dies  hic  inUenolo^o  Qrse- 
corum  e  bibliotheca  card.  Sirleti  Latine  edito  desi- 
deratur.  Sed  memoriaAntonii  titulo  Magni  occurrit 
hoc  eodem  die  in  Menaeis  Grsecorum.  Et  monachos* 
olim  natalem  diem  sancti  Antonii  hoc  die  celebrare 
consuevisse,  testis  est  Cyrillus  monachus  in  Actia 
sancti  Euthymii  20  Januarii,  quse  ante  miiie  ducen- 
tos  annos  scripta. 

Meminere  sancti Antonii  veteres  Graecorum  patrea 
et  historici,  Chrysostomus,  homil.  8,  in  Matthaeum, 
sub  flnem  ;  Socrat.,  lib  iv,cap.25 ;  Sozomen.,  lib  i, 
cap  43 ;  Theodoret.,  lib.  iv,  cap.  27  ;  Niceph., 
lib.  viir,  cap  40,  et  alii.  Ex  Latinis  Hieronymua,  in 
catal.  Eccles.  Script  ,  cap.  8d,  et  alibi  ;  Rofflnus, 
lib  I,  Hist  sua3,  cap.  8  ;  Cassiodorus,  lib.  i  Tripart., 
cap.  11,  et  lib.  VIII,  cap.  -1  ;  Augustinus,  lib.  i,  de 
Doctr.  Christ.,  in  prologo,  et  lib.  viii  Confession., 
cap.  6  et  12  ;  aliique.  ^tetiam  de  sancto  Antonio 
Vinr^entius,  in  Spec.  hist.,  lib.  xiu,  cap  91,  92,  93, 


Admiranda,  inquit  Baronius  supra,  planein  hisDCt  lib.  xiv,  cap  14  ;   Antoninus,  part.  ii,  titul.  45, 


Quoi^ue  elucet  Athanasii  in  omnibus  spectata  mo- 
destia ;  quippe  qui  res  gestas  Antonii  scribens,  nun- 
quam  de  ejusmodi  congressu  cum  eodem  vel  verbum 
lacit  ;  verum  et  quae  tum  cum  ipso,  tum  cum  aliis 
viris  sanctissimis  transacta  fuerint,  haud  dubium 
memoria  digna,  silentio  obvoluta  reliquit,  ne  vide- 
retur,  dum  aliorum  praedaras  res  gestas  contexeret 
suarum  ipsius  laudum  praedicator  existere,  malens 
recte  iactoram  periclitari  memoriam  quam  mo- 
destiaiu. 
<4>  Qum  abeo  Adtct,  quiod  prmbendam  et'  aquam 

Patrol.  LXXIII. 


cap.  3  per  ouinque  primos  §  ;    Petrus,  in  catalogo 
sanctorum,  lib.  ii,  cap  92. 

(6)  In  JEgypto  onundus  fuit,]  Locum  natalem  ex- 
primit  Sozomenus,  lib.  i,  cap.  13.  *Ey^v«to  81  oSro^ 
AiYJT^iio?,  Tw  Y^vst  Tuiv  su7:aTpi8(5v,  a«6  Kofia.  K(iS(jli} 
8r)  auTT,  ojxou  HpaxXs^a?  TOt;  nap*  Aip7r:ioi?  "Apxaai. 
a  Erat  O^  hic  quidem  ortus  ex  genere  patricioruia 
qui  Comam  (est  is  quidam  pagus  propc  Heracleam 
apud  Arcades  iEgyptiis  finitimos)  incoiebant.iQr8e« 
cus  textus  editus  naoet  &xpaoi,  montibus^  pro^Apxaoc» 
Aroadibus.  Sed  ex  veraione  ChrifctophorBoma  quan^ 

a 


J^t  dic^T^i;,  nec  coppus  cs$e  pej[j|tus  ,enepaiid^m,  ne^pra?positus  (50),  cujusfiliaimipundi  spiritus  irjfegta- 


Dperatio  contra  voluntatem  Creatoris  dibsolverotur ; 
/Bt  nec  ob  id  oame  studium  anin^se  /CQnfcrendum,  ne 
^tiis  si^perata  corporeis^  ad  aeterpas  infcrni  ^enc- 
J^aijf  truderetur  \  quiuimQ  iudu}tum  sibi  in  carnc 
i^peri^m  yindicai^,  domicilium  spum,  ut  aposto)us 
Paulus  (//  Cor.  xii],  ad  tertium  coelum  sublcyaret. 
i^sierejba^quc  ))oc  a  Salvatore  prseccptum^  in  quo 
ait  :  ^folite  solliciti  esse  animae  yestra)  quid  raan- 
4ucet^  aji^t  quid  bibatis,  nec  porpori  quid  vestiami- 
hh  fm^f^  hi*c  ge^tes  quaermnt ;  ycster  autem  Pater 
i^yit  quQiJ  ij)digetis  fils  omnibus.  Quqerite  ergo 
pfimum  i'Og^i^)  Dei  et  justitiapi  cjus,  et  hasc  om- 
pia  adjicientur  yobis  ihfalUi.  vi). 


tjonibus  quatiebatur,  pulsans  ostium  obsecrabat,  \\t 
suo  pignori  subveniretj  ct  exiens,  Deum  pro  filia 
precaretqr.  Tura  ille  aperire  qijidera  minimeyoluit : 
prospieiens  yero  dosuper,  ajt :  Q  liomo,  quid  meura 
poscis  aux|liura  ?  raortalis  et  ego  sum,  et  tiise  spcius 
fragilitatis  :  si  autem  credis  in  Cfiristura,  cui  dpser- 
vio,  vade.  i»t  secundum  fidem  tuam  ora  Deum,  et 
s^nabitur  (ilia  tua.  Confestim  iile  credens  abiit ;  et 
invocato  Jesu,  filiam  rediixit  incolumcm.  Mul^a  et 
alia  mirabilia  per  illum  Dorainus  opcratus  est,  et 
raerito ;  qui  enim  promisit  in  Evangelio,  Petite,  et 
dabitur  VQ.bis  {Matth.  vii),  invepto  qui  ejus  gratiam 
mererctur  accipere,   suam  potentiam  ripn  ne^avit. 


Cap.  X5kllf.  —  His  rebus  transactis,  cjira  pei^secu-BNan^pluresvexatorumantemonasteriuraejus^clauso 


^  impi^tna  M^ximiani(5i  •  furore  vesano  yastaret 
|j!(scle3i^,  ^P^js  qupque  fnJ^ilyrjbus  A}exandfiara 
perductis,  relicto  et  ipse  raonasterio  sccutus  est  fu- 
|ar;^  iChrist^  victimasj  dicens  :  Pergamus  ^d  ^lorio- 
^s  ^atrufp  tfiumplios,  aut  ipsi  cppgrcdiamur,  aut 
jilj^c|[^us  alio.s  prseiiriptes.  Et  au)pre  quidem  jain 
ffu^vtyr  ierat,  scd  cum  tradere  se  ultro  nou  valerct, 
^  ^ppiafi  cpnfessQribps  ip  meta|lis  vel  in  carceribus 
5^9ii^t^^i«^  raagn^  ^um  libeit^te  ct  oura  ingrediens 
^  jg<J^^q9,  exhprtabatur,  ne  ter):*ore  impioruni  sub- 
gpjbi,  Oofx^in^rp  j^^garent.  Jamquiese^entia  coronatos 
^][$)i|lt^3,  qiiasi  ipsevi/cisset.  usquead  Ipcura  felicis 
If^flgl^inis proseq^^batur.  Quamobrcin  motusjudef, 
oh  Aotonii  socipnifpque  ejus  cor^stantiam^  ]>r<ecep)t 
]ffl^l\\^  pef^^tif  s  i^ppacliorum  aut  observarejudicium. 


introitUy  dormientes,  fidelibusper  eum  adChristura 
prpcibus  curabantur.  H«c  ilii  multitudoycnientium. 
desideratam  solitudinem  auferens,  taedio  fuit. 

Wetuens  itaque  ne  signorum  copiosa  concessio  aut 
suos  animos  extolleret,  aut  alios  plus  de  se  (}uam 
videbant  in  ipso  cogeret  ajstimare,  ad  superibrcm 
Thebaidem  pergere  cogitavit,  ubi  nullus  eum  agno- 
sceret.  Et  a  fratribusacccptis  panibus,  sedebat  super 
fluminis  ripam,  transitum  uavis  obsorvans.  Illo  talia 
cogitante,  vox  ad  eum  dospper  facta  est,  dicens  : 
Antoni,  uuo  pergis,  et  quare?  At  illeintrepide,  qu^si 
cpnsuetam  voccm  loqiientis  agnosceret  respondit  : 
Quoniam  nonsinur:  me  quiescere populi,  idcirco  ad 
superiorem  Thebaidem  ire  optimura  duxi ;  praicipqe, 
quia  ea  exigor  qi^a}  viilutem  raeae  pusillanimitatis 


s^t  in  dyitate  vcrsari.  Etc^Tteris  quideiji  pranibus  Q  excedunt.  Et  yo.x  ad  illura  ait  :  Si  ad  Thebaidem 


/i)  i()^4fie  p|/9puit  ai^scondi  f  Antonius  autem  inipavi- 
4ii&,  Q^tec^  ppi^secjatpris  impcrio,  l^^yit  ependyten 
IHiiip^  (^);  ^  alia  die,  stans  in  quodam  cminenti 
IfffiQt  4f^cm[identQ  pra^cinctus  veste  (56),proceden- 
t^  i^^icem  ^uo  proypcabat  j^spectu,  tlagrnns  cu])i- 
A\t^  ipartjjij:  ostjen.djebaMj;jepobis,,contemptorem 
^i^gfuo^  et  mortJLs  in  Chipitiai^is  aniinu^n  pei^seve- 
f^c  dejbere^  j^tantf|jp,  ut  contrjstaretur  quia  volenti 
Ip^  prp  Djci  nomine  martydjum  i^pn  dabatur.  Sed 
jPf^f^^qs  q^ispojgregi  parcebat,  i^agistrum  servavit 
^toniuin,  ut  ipstitutum  (sicuti  factuip  est)  mona- 
.cl^^um  ponsoluu^  or^ioneejus,  sed  et  conspectibus 
firmaretui\  Numquam  tamen  a  sanctorum  ronfesso- 
rum  yps^ijj^ii^  separat^s  est,  quin,  anxia  circa  cos 


yadas,  et  ad  pastoralia(60),  ut  cogitas,  pergas,  raa- 
iorcm  ac  duplicom  sustinebis  laborem.  Si  aut^:^m 
vere  quiescere  cupis,  vade  nunc  ad  interius  deser- 
turp.  Cumque  Antonius  diceret :  Quis  mihi  locura 
aviumpoterit  ostendcre,  ignarusenim  sumlocorum? 
cpnfestim  etqui  loquebatur  Saracenosindicavit,  qui 
mercifndi  gratia  ad  /Egyptum  venire  consueverant. 
His  appropinquju^s  Antonius,  rogavit  ut  se  pariter 
abducorent  in  desertum  Nullus  obnisiis  est,  sed 
tanquam  a  Deo  missum  comiten)  suscipientes,  am- 
plcxi  sunt  cjiis  societatem. 

Tribus  autem  diebus  et  noctibus  itinere  confecto, 
invenit  montem(Gl)  vi^Jde  excelsum,  ad  cujusradices 
fons  aqujc  dulcis  labebatur,  et  campus  haud  magnus 


^lif^a  jBtcJti^ptatipvinculiscolligatus^ipagiscarcerem  Dtotum  ambiensmontoin,qui  palmisperpaucis,  ethis 


p^ieb^tur  cxchisui».  Postquam  autem  pcrsecutionis 
J#rbo  d^fluxerat,  fijt  bcato  episcopo  Petro  japi  ob 
iparjtyrii  g^oriam  corpiiato  (07),  jjid  pristinum  inona- 
$^i^fXi  regi*essus,  quotidianum  lidei  ac  cpnscientia^ 
fcy^yntfm  meriebatur,  acriori)w4.s  se  jejuniis  vigiliis- 
gue  conOcie^s  ($3)i  vestimento  cilicino  intrinsecus, 
4^^per  peili|Cio  utebatur,  nunquam  corpus  lavans, 
Wff^jiftip  pedibus  ^rdes  abluens,  nisi  cum  peraquas 
^;i^^)9  necjC^siUjLs  compulisset.  Nullus  denique  Anto- 
^/Gorpu^j[^uduin,aqXequam  moreretur,unquaui  vidit. 
Qa#>.  ^iy.  —  Quodam  autem  tempore,  cum  ab 
^i^V>^  se  au^oyisiset  oculis,  et  clauso  monasterio 
nfio^ififiPf  .oi^ijao  susc^peret,  jyjL^nianus  militum 


neglectis,  consituseiat.  Hunc  Antonius  locum,  quasi 
a  Deo  sibi  offorrotur,  amplexus  est.  Is  enim  erat 
quem  sibi  ad  fluminis  ripara  scdenti  qui  loquebatur 
ostcnderat.  Et  primo  quideip  accipiens  a  comitibus 
panos,  solus  remansit  in  montc,  nullo  alio  cum  eo- 
dem  conversaute.  Quasipropriameniin  domumagno- 
scens,  habebatlocum  illura.Saraceniquoque  viden- 
tcs  eius  fiduciain,  optato  per  eum  transitu,  panes 
eidemcum  lajtitia  deferebant ;  necnon  palmarum,  li- 
cet  mediocri,attamen  aliquanto  solatio  refovebatur. 
Cap.  XXV.  —  Exinde  cum  fratrcs,  agnito  loco, 
tanquam  ad  pativm  fiIii,solliciteaIimentatransmit- 
terent,  videns  Aijtonius  quod  ob  suum  refrigeriuin 


173 


VITA  BEATI  ANTONH  ABBATIS.  NOTATIO. 


174 


Sic  et  apud  Spartianum  in  Didio  Juliano: «  Ubi  vero  A    (20)0uxjcimmortiiumeumseexistimaverantrepe7'- 


primum  illuxit,  Scnatum  ct  equcstrem  ordincm  in 
palatium  venientem  adraisit ;  aique  unumquemque, 
ut  erat  astas,  vel  patrcm,  vel  fiitum,  vel  parentem 
afifatus  blandissime  est.  »  Ubi  frustra  Heraldus  ad 
Tertull.,  Apolog.  capite  39,  pro  patrem^  rescribit 
fratrem.  Deceptus,  opinor,  quod  existimarit  per  pa- 
rentem  hic  patreminteiligi.  Sed  parens  hic  est  co- 
^atus,utsaepe  apudaevi  istiusscriptores.Lampridius 
in  Alexandro  Severo:  «Jam  vero  ipsi  milites  juve- 
nem  imperatorem  amabant  ut  fratrem,  utfiiium,  ut 
parentem.»  Quod  ait  ut  parentem,  id  cst^ut  cogna- 
tum,  non  vero  ut  patrem.  Nec  enim  juvenis  impe- 
rator  a  militibus  vel  aetate  paribus  vel  supenorious 
haberi  poterat  ut  pater.  Hecte  Nerva  parens  habitus, 
quia  senex.  Ausonius: 

Proximusexstinctomoderatur  sceptra  tyraono, 
Nerra  senex,  princeiis  nomine,  mente  parens. 
{Auson.,  deCxsaribus^  Tetrast.  13.) 

Vide  Onomasticon. 

(iS)  lllelubricum  adolesceniix  i7er.]  Proprium  hoc 
aetatis  ejus  epitheton.  Ambrosius,  de  obitu  Valenti- 
niani :  c  Tanta  enim  fuit  emendatio  vitae  ejus,  in 
illo  omnibus  lubrico  adolescentiae  tempore.  »  Hiero- 
Dymus,  epist.  3,  ad  Rusticum  :  «  Perfectae  quidem 
aetatis  gradum  scandere,  sed  lubricum  iter  esse,  per 
quod  in^rederis.  •  Idem,  epist.  43,  adChromatium: 
c  Scitisipsi  lubricum  adolescentiae  iter.» 

(14)  itinc  et  spiritus  fornicationis  vocor.\  Sic 
;:veufxa  Tropvs^a^,  spirilus  fornicalionis,  Oseae  iv,  ut 
hic  iiequitur.  Palladius,  cap.  86  :  a  Ei  (Evagrio)  ali- 
<^uandogravem  cxhibuit  molestiam  dsemon  fornica- 
tionis.  »  InVitaHilarionis,  capite  16:  t  Qui  habebat 
collegam  meum,  amoris  daemonem.  »  Venereae  au- 
tem  cohortis  princeps  Asmodaeus,  de  quo  Tobiae 
cap.  III  et  VI.  Serariusnostercopiose.  Certos  daemo- 
nes  certis  vitiis  incumbentes,  ab  iisque  nomen  sor- 
tientes,  frequens  apud  auctores  asceticos  mentio 


iuros.]  Ita  diserteMss.  Sed  Coloniensis  editioetSu- 
rius,  quidam  pro  quxjam.  Quod  credo  substitutum, 
ne  videretur  in  Prisciani  regulas  peccatum ;  quia  se- 
quitur,  reperturos. 

(tii)  Nec  non  et  patientium  infinita  se  caterva  con" 
glomerarct.]  Deest  hoc  in  Graeco.  Infra,  cap.  36,  de 
daemonioso  :  c  Adversus  patientis  insaniam  labora- 
ret.  »  Cape  patientcs.,  vel  a  morbis,  vel  a  daemoni- 
bus  ;  nam  mox  sequitur  :  «  Plurimos  ab  immundis 
spiritibus  et  infirmitatibus  variis  Uberavit.  »  Ubi 
Graece  :  IIoXXou?  youv  twv  rrapovxtov  xi  abSfxaTa  raa/ov- 
Ta;  eOEpaTcsuaev  6  Kupio;  8t  auTOu  •  xat  aXXou;  9.r,o 
8ai|xo'va)v  ExaOapiaE.  •  Multorum  itaque  corpora  aegrota 
Dominus  per  ii)sum  sanavit ;  alios  a  daemonibus 
impuris  iioeravit.  » 

(22)  Quasi  ex  aliquo  cxlesti  aditu  consecratus 
apparuit.]  Graece,  IIpof^XOEv  6  'AvtoSvio;  (oaTrsp  h,  Ttvo^ 

P  aouTou    {ie{xuaTaY03"pr){i£vo;    xat    O£o^pou{xevo;.     Quare 
•"  quod  Graece  aSuTov ;   Latine  Evagrio   est  calestis 
aditus. 

(23)  Quod  nec  per  quietem  intumuerat.  Colomien- 
sis  editio,  inquietem.  In  Graeco  tantum  est,  ultJte 
j:tavOr[v,  neque  obesum.  Corpora  et  quiete,  sive  oum 
non  exercentur,  intumescunt ;  et  inquiete,  sive  aypu* 

('i i )  InArsinoitarum  oppido.] InteUigit de Arsinoe, 
seu  Crocodiiorum  oppido  ad  Nilum,  in  Nomo  Arsi- 
noite.  Adjungit  enim  hic  de  crocodiUs.  Est  et  aUa  Ar« 
sinoe  in  ^Egypto.  Vide  Onomasticon. 

(25)  Rivulum  fluminis  Nili  transvadare  esset  nc- 
cesse.^  Grajce  :  Xpe^a;  §e  Yevojx^vr^;  SteXOetv  auTov  tov 
Tou  'ApaevofTou  Stajpuya.  Necessitate  urgente^  ut  AV" 
senoiticx  prxfecturx  fossam  transiret.  Vide  Strabo- 
nem,  Ub.  xvii. 

["iQ)  Plurimafierentmonaslena. ]Baronms,tomolUj 
anno  Chnsti328,  Silvestri  papae  15,  Constantini23. 
Cum  vero,  ait,  exomni  hominumgeneread  Antonium 
inviicndum  confluerent,  et  abeodem  adcontemptum 


Hic  post  cap.  15:  c  Diversa  autemeorum  et  partita  CS  saeculi,  et  perfectse  04  ^^  studium  arripiendum 


nequitiaest  »Cassianus«  coUat.  vii,  capite  32:  «Quae 
vocabula  non  casu,  nec  fortuito  indita  illis  debemus 
accipere  »  Porro  de  varia  daemonum  distinctione  et 
differentia,  vide  Galiicum  Ubelium  Joannis  Maldo- 
nati  nostri  nominc  editum,  ubi  eos  distinguit  ex 
nomine,  ex  natura,  ex  locis  ubi  versantur,  ex  tem- 
pore  yxo  dominantur,  ex  officiis  imperandi  et  obe- 
diendi,  et  ex  vitiis  quibus  prsesident. 

(15)  Cum  omnes  infatigabilem  adolescentis  mira- 
reniurinstantiam.]\5s\xv^2±\i\cinstantiam,xiX  in  sa- 
crisLitterisusurpatur  IlCor.  ii:  Jnstantia  meaquoii- 
diana  pro  contentione,  cura,  studioque  magno.  Sic 
ante,  in  praefatione  ad  hanc  Vitam  :  c  aut  superare 
nitentes  virtutis  instantia.  f 

(16)  Et  cum  in  una  memoria.]  Graece  (xv^jxa.  Paulo 
ante  vertit  sepulcrum.  Sic  martyrum  memoria  Au- 
gnstino,  lib.  xxii  de  Civ.  Dei,  cap.  8,  de  reliquiis 
sancti  St^j>!iani:  <  Ad  ejus  memoriam  veniebat  ma- 
gnae  multitudinis  concursus  et  accursus,»  et  passim 
apud  sacros  scriptores. 


(17)  Pardus  discolonter.}^  Ita  Mss  Colon.  editio, 
discolor  a  tergo.  Alii  simpliciter  discolor,  deest  hoc 
de  pardo  in  textu  Graeco. 

(18)  Non  oblitus  Jesus.l  Thyreus  de  Apparitioni- 
bus  impersonalibus  Christi,  cap.  6,  affert  exempla 
aUqua,  quando  auditus  ^uidem,  non  autem  visus  est 
Chiistus.Ut  hoc  Antonii,  ouandoivoxad  eum  facta 
e«t,  dicens  :  Ego,Antoni,  hiceram.i  Sic  et  cap.  51, 
hic:<Etfacta  est  vox  Domini,  dicens:  Abomina- 
bitur  altarium  meum.t  Vide  et  12  Augusti.  in  Vita 
sanctae  Clarse,  cap.  44  et  7  Martii,  in  Vita  sancti 
Thomse  Aquinatis,  auctorc  Joanne  Garzone. 

(19)  Ot  Thebans  mos  est.]  Non  dubito  hic  per 
panes,  qui  per  annum  incorrupti  durant,  quos 
Thebci  sibi  recondunt,  intelligi  paximates^  seu, 
buecellata.  Soidas :  na$a|xa«,  6  tim»ppq  £pTO«,  Poxa- 
mu$f  panis  Ins  eoetus.  Vide  Onomasticon  nostrum. 


sedulo  invitati,  idem  vivendi  genus  el  institutum  ca- 
pesserent,  complura  condidit  monasteria,  coenobi- 
ticacqueipse  primusvitae  jecitin  eremofundamenta; 
adeo  ut  coenooitarum  monachorum  idem  institutor 
sit  habitus,  vel  potius  restitutor,  si  Essenorum,  qui 
in  iEgypto  sub  Marco  primo  Alexandrinorum  epi- 
scopo  floruerunt,  ratioaliquahabendaesse  videatur, 
Quos  Christianos  fuisse,  suo  loco  superius  perspicue 
aemonstravimus  (Tomo  /,  ajino  Chnsti  6^). 

Porro  gravioribus  persecutionum  proceUis  obortis, 
quibus  non  Christiani  tantum  simul  agentes,  et 
conventus  publice  celebrantes,  sed  et  latentes  in 
penetialibus  aliisque  latibulis  quaesiti,  abriperentur 
ad  necem,  intermitti  iUud  coelestis  vivendi  genus 
oportuit;  quod  sanctus  Antonius  non  modorestituit, 
verum  longe  lateque  in  Christianum  orbemcopiosis- 
simo  fetu  propagavit. 

Erant  quidem  ante  Antonium,  qui  timore  persecu- 
tionis,  civitivtibus  derelictis,  sive  ruri,  sive  in  de- 
Dsertis  locis  abditi,  angelis  similem  vitam  ducebant ; 

1 1  T^  l-*J**  #** 


quorum  nonnuUos  ex  Eusebio  diximus  fuisse  mar- 
tyrio  coronatos  ;  reperit  et  horum  aliquos  ipsemet 
Antonius,  cum,  utiltatamEcclesiaepersecutionem  vi- 
taret  (ut  dictum  est)  in  desertum  locum  secessit,  et 
ab  uno  illorum  prima  rudimenta  monasticae  institu- 
tionis  accepit ;  ((uaeperfecitdeUtescensinsolitudine; 
cum  postea,  divino  afUatus  Numine,  rabnachos  in 
unum  coUegit,  etindiversa  loca,  tanquamindiversis 
alvearUs  apum  examina,  distribuit,  quisub  ejusdis- 
cipUna  a  siBculi  abdicatione  ad  monasticam  profes- 
sionem  amplexandam  fuerant  persuasi.  Oe  quibus  in 
hac  Vita,  cap.  21,  etc. 

Qui  i^itur  Antonium  adeunte  eidem  se  subjecere 
discipuli,  ex  iis  aUi  in  eisdem  cum  iilo  montibus 
monasticam  exercuere  disciplinam ;  alu  vero  eadem 
ex  planta  palmites  succidentes,  et  in  adverais  ^r^ 
vinciis  complaatantea^  bteNi  \«aiY^t^  ^&K^tn  ^^\. 


175 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS, 


176 


nerapehocipsosaeculo,utrepleverintterrarumorbemAino<io  virtutis  semina  homini  insita  sint,  explicant 

tara  sancta  propagine,nimirum  Paliestinara,Syriam,     scholastici.  Vide  Onomasticon. 

AsiamMinorem,  Cappadociam,  Pontum,  Armeniam,         ^'^  ^  ^•"»'*'  ^*^'^^^  /»-/.m.*«/,w«, 

Mesopotamiam,  etBoreales  regiones,  usque  ad  latro- 

nes  Bessas  et  Dacos ;  de  quibus  sanctus  Paulinus  haec 

cecinit  in  reditu  sancti  Nicet&e  viri  sanctissirai,  a  quo 

accepit  quod  scribit  : 


Ovices  rerum!  beDe  Tersa  fonna  ! 
Invii  moDtes  prius  et  crueoti, 
Nunc  tegunt  versos  monacbi  latrones 

Pacis  alumnos. 
Sangninis  quondam,  mo<lo  terra  Tit»  est  ; 
Vertitur  cffilo  pia  vis  latronum, 
Etfavet  Cbristus  supera  occupaoti 

Regna  rapinx. 
Mos  ubi  quondam  fuerat  ferarum 
Nunc  ibi  ritus  vigct  angelorum, 
Et  latet  jusius,  quibus  ipse  latro 

Vixit  in  antris,  etc. 

(Paulin.,  de  reditu  S.  Nicetx.) 

Sed  et  de  Bessis  merainit  sanctus  Hieronyraus,  cura 
8cribens  ad  Heliodorura  haBC  ait:  a  Indus,  Persa, 
Gothus,ifigyptiusphilosophantur;  Bessorura  feritas, 
etpellitoruraturbapopulorura,quiraortuoruraquon- 
dfun  in  feriis  horaines  iraraolabant,  stridoreni  suura 
in  dulce  crucis  fregerunt  melos  {Hier.^  epist.  3  .  » 
Et  ad  Laetara :  t  De  India,  Perside,  iEthiopia,  rao- 
nachorura  quotidie  turraas  suscipiraus(^ier.,  epist. 
7).  •  Eorura  scilicet  qui  ad  locasancta  visenda  pie- 
tatis  ergo  ventitabant. 

(27)  Ad  omnem  quidem  mandatorum  disciplinam 
Scripturasp^)sse  sufficere.]  Quoraodo  Scriptura  suf- 
ficiens  dicatur,  agit  Bellarrainus  tora.  1  Controv.  i 
general.,  lib.  iv,  cap.  9,  de  verbo  Dei  non  scripto,  ad 
secundura  arguraentura. 

(28)  Si  autem  multum  ]  Ita  hicMss.  et  veteres  edi- 
tiones   Coloniensis  :  Si  autem  in  potestatibus.  Atque 


(3  »)  Grxci  studia  transmarina  sectentur.']  Facit  ad 
hunc  locura,  quod  habet  Persius  satyra  6. 

Et  Bestius  urget 

Doctores  Graios.  Ita  fit,  postquam  sapere  urbi 

Cum  pipere  et  palmis  venit  nostrum  boc  maris  expers. 

(36)  Nobis  vero  nulla  proficiscendi.]  Ex  hoc  loco' 
Flaccus  IUyricus,  catalogo  testiura  veritatis,  verius 
veritatis  et  falsitatis,  lib.  iv ;  et  ex  eo  raoderni  hae- 
retici  iraprobant  peregrinationes.  Sed  prave  Antonii 
sensuradetorquent.  Negat  Antonius  peregrinationes 
ad  Terrara  sanctara  velalio,  sirapliciter  ad  salutera 
esse  necessarias.  Quis  Catholicorura  non  una  cum 
Antonio  hoc  negat?  Sciraus  oranibus  in  terris  re- 
gnura  esse  coelorura,  Deuraubiquepi-sesentera.  Sed 
cur  Dei  peculiaria  munera  certo  loco  prtestita  non 
araplectamur  ?  quae  cur  illo  loco  potius  quam  alio 

T^praestet,  quis  ab  eorationeraexquirat?  PraeclareAu- 
^gustinus,  epist.  137.  a  Ubique  quidera  Deus  est,  et 
nuUo  continetur  vel  includitur  loco,  qui  condidit 
orania,  et  eum  a  veris  adoratoribus  in  spiritu  et  ve- 
ritate  oportet  adorari,  ut  in  occulto  exaudiens,  in 
occulto  etiam  justificet  etcoronet.  Verumtamen  ad 
ista  quae  hominibus  visibiliter  nota  sunt,  quis  potest 
ejus  consilium  perscrutari,  quare  in  oig  aliis  locis 
hsec  rairacula  fiant,  in  aliis  non  fiant  ?  j 

Serrao  quoque  Antonio  ad  raonachos  est,  (juibus 
non  ita  peregrinationes  corapetunt,  quanturavis  san- 
ctae  et  laudabiles.  • 

(37)  Nihil Deum  fecisse  quod  malum  wf.]Benesub- 
jungit  daeraonesnon  natura,  sed  suo  vitio  malos  esse. 
Vetus  apud  philosophos  voteres  quaestio  de  origine 
mali.  Perplexusin  ea  re  Arnobius,  lib.  ii  contra  6en- 
tes.  Breviter  Tertullianus  explicat  adversus  Marcio- 
nera,  lib.  ii,  cap.  14  :  •  Nos  autera  .adhibita  distin- 
ctione  utriusque  forraae,  soparatis  raalis  delicti  et 


ita  vulgatus  noster  interpres  Ps.  lxxxix,  ex  Graeco  :  Q  raalis  supplicii,  malis  culpae  et  malis  pcenae,  suum 
*Eav  ^k  Ev  SuvaTTE^ai;.  Hieronymus.  epist.  21,  ad  Pau-     cuique  parti  definimus  auctorera ;  raalorara  quidera 


lura  Concordienseraetiarachat.  Siautemmultum,  et 
epist.  34,  ad  Julianura : Si  autem  amplius.  Vide  eura- 
dera,  epist.  139,  ad  Cyprianura,  ubi  etiara  habet : 
Sin  autem  multum.  Citatque  ex  LXX,  Si  autem  inpo- 
tentatibus  ;  et  ex  Syraraacho,  Contra  opinionem. 

(29)  Ut  in  libro  Ecclesiastis  scriptum  est.]  Colo- 
nlensis  editio  hic  in  textu  addit  Quia  nescit  homo 
quid  sitpost  eum  in  laboresuo. Quod  deestmanuscri- 
ptis  et  veteribus  editionibus.  Certura  est  respici 
ad  sensura  Ecclesiastis  ii,  ut  in  textu  notatura  est. 

(30)  Curergo  nonfacimus  de  necessitate  virtutem.] 
Proverbialis  ut  apparet  locutio,  quara  etiara  Teuto- 
nisraus  frequentat.  Utitur  beatus  Hieronymus  epist. 
lOad  Furiara:  •  Arripe,  quaeso,  occasionera  :  etfac 
de  necessitate  virtutera.  i»  Et  apolog.  3  adversus 
Rafilnura  :  c  Quin  potius  habeo  gratiam,  quod  facis 
de  necesatate  virtutera. 


peccati  et  culpae,  diabolum ;  raalorura  vero  supplicii 
et  poenae,  Deura  creatorera ;  ut  illa  pars  raalitiae  de- 
putetur,  ista  justitiae.  raala  condentis  judicia  adver- 
sus  mala  delicti.  »  Vide  et  Cassianura,  coUat.  viii, 
cap.  6,  quod  nihil  aDeo  raaluracreatum  sit, 

Mali  vero  originem  a  creaturaesseelegantisimi- 
litudine  explicatur  in  Vita  sancti  Auxentii :  «  Quo- 
modo  lux  solis  est  corarauniter  proposita  oranibus 
quibus  adest  vis  videndi;  potest  autera,  si  velit  quis- 
piara,  claudens  oculura  separari  a  dono  lucis ;  non 
quod  sol  in  illo  effecerit  tenebras,  sed  quod  radii 
splendorera  aversatus,  tenebras  sua  sponte  attraxe- 
nt ;  et  (juoraodo  si  quis  doraura  sibi  construens,  nul- 
lura  luci  aditura  praebeat  intrinsecus,  obscuram  do- 
mura  eflficit ;  ita  nos  quoque  in  natura  habentes  bo- 
nura  et  honestura,  nostro  arbitratu  innovaraus  quae 
sunt  praeter  naturara,  nostra  sponte  raalorura  expe- 


(^[)Lubric3Bcarnisincenttva]Fveq}ienshocincen'T\nentiam,  in  boni  et  honesti  aversione,  electione 


tivi  vocabulurade  carnisvitio.  Hieronyraus  epist.  4, 
adRusticura  raonachura:  «  Et  adolescentise,  irarao 
pubertatis  incentiva  calcantem.  »  Idem,  in  Isaiae 
cap.Lvii.a  Corporis  rae  superavit  ardor,  adolescen- 
tiae  incentiva  vicerunt.  »  Cassianus,  coUat.  ii,  c. 
13  :  €  carnalibus  incentivis  inquietuti.  i>  Sed  idera 
noraen  et  aliis  vitiis  tributura.  Vide  Onoraasticon. 

(31  Et  ruentem  animam  quasi  ex  aliqua  rupe  sus- 
tentat.]  Graece  est  av^rrrjaiv,  erigit  :  quod  Evagrius 
interpres  adagiali,  uti  videtur,  forraula  exprirait : 
Quasi  exaliquarupe  sustentat. SicAmmimusA'  xxii, 
ait  quod  Eusebiura  alte  spirantera,  et  surarao  apud 
imperatorera  loco,  «Adrastia  reluctantem.  praeci- 
pitera  tanquara  e  rupe  quadara  egit  excelsa.  » 

(33)  Quod  ex  nostro  pendet  arbitrio.]  Editiones  : 
Quod  exnostro,  Dei  gratiaprxcedente.pendetarbitrio. 
Qu8B  verba  raedia  quamvis  absint  a  textu  Latino 
ms.  et  Grseco  irapres80,tamen  hicexveratheologia 

jntolUgendeL, 
(34JArt(fusqperOhominiinsertanatura$st.'\  Qao- 


nostra  et  instituto  fabricantes.  Malura  enira  extra 
propositura,propriasubstantiaconsidenitura,nullum 
est  mrerura  natura.  Quidquid  enira  a  Deo  creatum 
est,  bonura  est ;  etomnia  quae  fecitDeus,  sunt  valde 
bona  {Gen.  i). 

(38)  Diversa  autem  eorum  et  partita  ne^uitia  est.] 
Cassianus,  collat.  vii,  cap.  17:  a  Hoc  nosse  debe- 
mus,  non  oranes  daeraones  universas  horainibusinu- 
rere  passiones*  sed  unicuique  vitio  certos  spirltus 
incubare,  et  alios  quidera  iraraunditiis  ac  libidinum 
sordibus  inquinari,  i  etc.  Et  eadera  coUat.,  c.  20  : 
«  Illud  etiara  nequaquara  ignorare  debemus,  non 
esse  omnes  ejusdera  ferocitatis  et  desiderii,  sed  ne 
unius  quidera  fortitudinis  atque  neouitiae.  •  De  quo 
idem  fusius  eadem  coUat.,  c.  32,  ubi  dicit  :  «  Tot 
esseiniraraundisspiritibus,quotinhorainibusstudia, 
nondubiecoraprobatur.  »Viae  Augustinum,  libro  x, 
cap.  11,  de  Civ.Dei,  de  variisdaeraonumaffectibus, 
ex  Porphjrrio  et  .Tamblico.  Paliadius,  cap.  19  et  20, 
in  Macano  ifigyptio :  «  Est  enim  ordo  quoque  dae- 


177 


VTTA  BEATI  ANTONH  ABBATIS,  NOTATIO. 


178 


moQam,  q|ai  dicHur  igneus.  Sunt  enim  dseraonum  Anatio  Christi  facta  est  in  terris,  nos  sine  viribus  pror- 


quo(}ue,  sicut  hominuro  differentiae,  non  mutata  es- 
sentia,  verum  mente  diversa.  i  Vide  dicta  ad  cap.  4, 
num.  d4. 

{^9)Adprimumquodguecnicissignumevanescunt.] 
Nota,  haeretice,  signicruciselTicaciam,  cujus  exem- 
pla  manifesta  in  hac  Antonii  Vita  habes  etiam  cap. 
18,  et  cap.  56,  et  capite49.  Piura  de  his  in  operosis 
Gretzeri  nostri  de  Cruce  libris.  Velex  hoc loco Fiacci 
Illyrici  rjedarguitur  roendacium,  qui  in  catalogo  tes- 
tiura  veritatis,  libro  ii,  non  veiitus  est  scribere : 
4  Multa  de  Antonii  luctis  cum  Satana  lego ;  sed  nus- 
quam  de  aqua  benedicta,  cruce,  cera,  et  herbis  sa- 
cratis.  •  Nempe  tam  oculeus  fuit  lliyricus,  ut  cum 
variiscapitibus  Antonius  crucis  efGcaciam  depraedi' 
caiit,  ejusque  vexillum  extulerit,  ne  unum  quidem 
perspexerit. 

(40)  Hamo  crucis  utdraco,  aduncaiusa  Dominoest.] 


sus  cxistere  coppimus.  »  Cassianus,  collat.  vii,  cap. 
23 :  «  Virtute  crucis  etiam  deserta  penetrante,  et 
ubique  ejus  gratia  coruscante,  retusa  est'  nequitia 
daemonum.  »  Vide  dicta  adnumerum  pi*aecedentem. 

(43)  Quia  clauso  oslio  interiore.]  In  ea  opinione 
fuit  aliquando  Alcxander  ab  Alexandro,ut  ipse  |SjB 
refert,  Genial.  dier.  1.  v,  c.  2,  nuUum  videlicet  a  le- 
muribuH  periculum  esse  ostiisobsecratis.  Sed  quam 
eum  sua  fefellerit  opinio,  narrat  ipse  eodem  loco. 
Videsis  Thyraeum  nostrum,  de  Locis  infestis,  parte 
III,  cap.  60. 

(44)  Dum  theatrali  mutatione  foiinarum.']  Obvia 
similitudine  diversas  daemonum  species  etapparitio- 
nes  iilustrat.  Notus  theatri  scenscquemos,  cum  quis 
diversam  formam  induit  personamque  sustinet. 

(45)  Magna  adversusdxmonemarma  sunt  vita  «n- 
ccra  et  intemeratain  Deum  /?rfa.]Delrio  noster,tom. 


Alludit  ad  Jobi  cap.  XL,  v.  20:  An  extrahere  p^teris  j.U\  Disquis.  Magic,  libro  vi,  cap.  2,  sect.   3,  q.   3, 

Lcviathan  hamo?  ubi  in  Graeco  :  "A^tii  hl  fipaxovxa  ev  "  agens  de  remediis  supernaturalibusdivinisseu eccle- 

arptl^poi;  Duces  autemdraconeminhamo?Gregonus 

Nyssenus,  orat  i,  de  resurrectione  Domini,  per  ha- 

mum  divinitatem  Christi  qua  diaboluscaptus  est,  in- 

telligit :  c  Dum  inhians,  inquit,  ad  carnis  escam  aspi- 

rat,  divinitatis  hamo  transfixus  est,  atque  ita  draco 

per  hamum  ductus  est,  ut  ait  Job,  qui  perse,  quod 

tuturumerat,pra!nuntians :  Hamo,  inquit,draconem 

duces.  »  Nec  aliter  Magnus  Gregorius :  c  Leviathan 

iste  hamo  captus  est,  quia  in  Redemptore  nostro  dum 

per  satelUtes  suos  escam  corporis  momordit,  divini- 

tatis  illum  aculeus  perforavit.  Quasi  hamus  quippe 

fauces  gluf ienlis  tenuit.  dum  in  iilo  et  esca  carnis  pa^ 

tuit,  quam  dcvorator  appeteret ;  etdivinitaspassio- 

nis  tempore  latuit,  quse  necaret.  •  Qui  deinde  hujus 

hami  Imeam  per  antiquorumpropaginem  tortamdo- 

cet.  Vide  eumdem  de  hamo  ad  versum  Jobi  praece- 

dentem.  Sanctus  Antonius  hamo  crucem  comparat; 

Olympiodorus,in  Catena  Grtecorum  clavos  ei  aptat: 

f  Is  enim,  ait,came  sua  quasiquadam  esca  objecta, 

clavis  suis,  quasi  hamis,  piscem  captavit.  » 

(4!)  Nunc  miserabilis  utpasscr  ad  ludum  irretitus 
a  Christo  est.]  Ex  eodem  Jobi  capite  desumptum  : 
Nunquid  illudes  ei  qunsi  avi^  aut  ligabis  eum  anciUis 
tuis  ?  Hoc  queruntur  daemones  in  Vitasancti  Pacho- 
mii,  cap.  49:  c  Ex  quo  mirabilis  incarnatio  Christi 
facta  est  in  terris,  nos  sine  viribus  prorsus  existere 
coepimus  ;  itaut  ab  his  qui  credunt  in  nomineejus, 
illudamur  ut  passeres.  »  Apud  Clcmentem,  libro  viii 
Constit.  Apostol.,  capite  7,  inobsecrationeproener- 
gumenis,  respiciendo  ad  vim  exorcismorum  :  'O  Tfjv 
avBpeu— oxT()VOV  091V  8£a[i.tuT7|v  rapaSou;  TjfjLtv,  («5  orpou- 
6^ov  Tzai^ioii.  «  Qui  dedisti  nobi-s  homicidam  serpen- 
tem  vinculis  constrictum,  sicut  passerem  pueris.  n 
Quam  exorcismi  vim  conti*a  diabolos,  deos  gcntiliura, 
egregie  urget  Tertullianus,  Apolog.,  cap.23  :  <r  Sub- 
jecta  est  Christianis  divinitasvestra. »  Et  Cyprianus, 
contra  Demetrianum,  cap.  6  :  «  Videbis  nos  rogari 


siasticis  contra  maleficia,  duo  haec  remedia  ponit. 

Primum,  inquit,  remedium  in  hoc  genere  vera  et 
viva  fides,  hoc  est,  charitate  Dei  et  proximi  vallata. 
Hoc  scutum  nobis  prajfert  et  praebet  divus  Paulus 
ad  Ephesios  scribens  (Ephes.  vi) ;  hanc  loricam  ut 
Thessalonicenses  induant,  urget  (I  Tliess.  v) ;  hanc 
suis  discipulis  commendat  magnus  ille Antonius.  Sic 
Cypriano  raagno  daemon  respondit,  c  se  Christi  fide 
munitisnocerenonposse(A^a5yan-.,ora^mC?ypr.).  » 
Sic  apud  Cassianum  duo  philosophi,  cum  daBinonum 
praistigiis  Antoniura  perturbare  non  possent,  com- 
probarunt  «  magnam  professioni  Christianorum  ines- 
se  \'irt[item  {Cassian.,  collat.  viii,  cap.  18).  »  Sic  apud 
Cornelium  Kempensera,  libro  iii  de  origine  et  situ 
Frisiai,  cap.  31  «  Albarura  nyrapharura  prajstigisB 
postagnitum  sincerum  Dei  Evangeliuraevanuerunt » 
m  Frisia  per  chartam  sancti  Odulphi  de  Trinitate 
scriptam,  et  per  paroecias  missani  ct  lectara. 

Secundum  est  vita  sincera.  De  mandatorum  Dei 
C obser^antia  et  vitae  innocentia,  quamsit  efficax  re- 
medium,  docere  possunt  divus  Cyprianus  ad  Forta- 
natura,  de  exhortatione  raartyrii;  Lactantius,  lib.  ix, 
capite  16;  et  Ambix)sius  Ansbertus,  libro  v,  inApo- 
catyp.  cap.  xi. 

(46)  Ita  et  de  Nili  inundatione  solemni.]  Infra,  cap. 
20  :  c  Quoties  augraenta  Niii  flurainis  futura  dixe- 
runt!))  De  praedictionedaeraonura  videOnomasticon. 

(47)  Indicto  sibi  silentio.]  Luce  Evangelii  coru- 
scante,  idolorum  defecere  oracula.  Pmdentius, 
Apoth.  V.  503 : 

Ex  quo  morlalem  praestrinxit  Spiritus  alvum, 
Spiritus  ille  Dei,  Deus  ;  etsc  corpore  Matris 
Induit,  atque  bomiDem  de  virgiuitate  creavit^ 
Delpbica  damnatis  tacuerunt  sortibus  antra. 

Vide  Eusebium  dePneparat.  Evangel.,  lib.  v,  c.  8, 
qui  Plutarchi  librura  citat  de  oraculorum  Defectu. 


dendom  ei.  Jam  tu  illude  draconi ;  ad  hoc  enim  hic 
factus  estdraco. » De  quaillusione  consuleMagistr.  11 
sent.,  di8t.d,§  /^ogfne.IderaAugustinus,  serm.  197, 
deTempore,  qui  est2  Dominicfiepriraaipostfestum 
sanctissimse  Trinitatis  aliasimilitudinecanis  alligati 
diaboli  irapotentiam  explicat :  c  Alligatus  est  tan- 
aaamcanis  innexuscatenis,  etneminera  potestraor- 
dcre,  nisi  eum  qui  se  illi  raortifera  securitate  con- 
junxerit.  Jam  videte,  fratres,  quam  stultus  est  homo 
ille  quem  canis  in  catena  positus  raordet.  Tu  te  illi 
per  voluntates  et  cupiditates  saeculi  noli  conjungere, 
et  illead  te  non  pra^sumit  accedere.  Latrare  potest. 
sollidtare  potest,  mordere  oranino  non  potest  nisi 
volentem.  1» 

(42)  Adveniente  Domino  destructus  est  inimicus.] 
Moi :  c  quia  inflrmatas  es  a  Domino.  t  Infra,  in  Vita 
saACtiPAoliQmii,  cap.  49 :  c  Ez  quo  mirabiiis  incar- 


(48)  Integritate  qua  nata  est.]  Ita  Ms.  et  Graacus 
tcxtus.  Editi,  renata. 

(49)  Bonorum  spirituum  malorumque  discretio.] 
Delrio  noster,  tomo  II  Disquis.  Magic,  lib.  iv,  c.  1, 
q.  3,  sect.  6,  de  indiciis  petitis  a  revelationum  dr- 
cumstantiis,  ex  hac  Antonii  doctrina,  docet  adver- 
tendum  an  quse  initio  maiitem  isetitia  demulserat,  ea 
sit  posteain  horrorem  et  mcDrorem  versa.  Itemnum 

?|ui  coBpit  a  principio,  sensim  horror  amotus  non 
uerit,  sed  constans  permanserit.  Duae  enim  sunthoe 
revelationum  faLsarum  nota».  Sin  autem  initio  qui- 
dem  homo  perturbetur,  et  horroris  aliquid  persen- 
tiscat,  sed  postmodumhacraolestia  etanxietato  ani- 
midetersa,  dulcedine  quadam  intema  perfundatur, 
signum  esse  divinseconsolationis.  Cujus  reinaturaUs 
causa  esse  videtur  axitiptak\]^\^  c^<g&  ^^XV^wcfiL  ^^qssl 


479 


BE  Vms  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


180 


dsemone  homicida,  et  sympathia  quae  homini  cum  A     (55)  Lavit  ependyten  suum.]  Addunt  editiones,  id 


angelis  intercedit. 

Caeterum  documentum  illud  Antonii  est  accipien- 
dum  de  vera  interna  dulcedine,  quae  faraem  acdesi- 
deriura  virtutumafFertetadauget,  prsBcipue  charita- 
tis  et  humilitatis.  Quam  limitationem  merito  beata 
Catharina  Senensis  adjecit :  quod  confirmat  attesta- 
tio  beatae  AngelaeFulginatis,  sibi  ex  visione  inanimo 
mansisse  vehementius  desiderium  cruciatus  omnes 
et  injurias  pro  Deo  sustinendi. 

(5U)  Maledicta  reciperenf]  Verborum  contumeliis 
et  conviciis  incessere  daemones,  sanctis  viris  olim 
usitatum.  Sulpicius,  epist.  ad  Bassulam,  de  sancto 
Martino :  t  Quidhic,  mquit,  astas,  cruentabestia? 
nihil  in  me,  funeste,  reperies.  »  Etiam  in  exorcismo- 
rum  formulis  convicia  adhibita.  Prudcntius,  Apo- 
theosi,  versu  474 : 

iDtonat  antistes  Domini :  tuge,  callide  serpens, 
Exue  te  membris,  et  spiras  solve  latentes  ; 
Mancipium  Cbristi,  fur  corruptissime,  Texas. 

Vide  Flagellum  daemonum,exorcismo  4,  ubi  larga 
oonviciorum  seges.  Etiam  ethnici  diris  imprecationi- 
bus  daemones  excipiebant,  et  ita  sc  pellere  posse  cre- 
debant.  Ita  ApoUonius  Tyaneus,  apud  Phiiostratum, 
llbro  11,  cap.  2  Caucasi  juga  transiens,  diabolicum 
phasma  conviciis  pepulit.  l)e  quo  videThyraBumno- 
strum,  de  Locis  infestis,  parteiii,  cap.  56. 

(51)  Commoverunt  aliquando  monastei^ium  meum.] 
Crebra  hujus  diabolicse  machinationis  in  Actis  san- 
ctorum  memoria.  Gregorius  Nyssenus,  in  Vita  Gre- 
fforii  Thaumaturgi,  de  conclavi  terraemotu  concusso. 
vita  S.  P.  N.  Ignatii,  libro  i,  cap  !5?,  Ribadineira 
auctore.  Detoto  genere  infestationis  daemonum  vide 
Thyraeum  nostrum,  de  Locis  infestis. 

(52)  Sputaculum.]  Plerique  Editi,  spectaculum, 
male.  In  Graeco  est  :  'Eifw  3i  toTe  [loXXov  EVEpiSjrjaa 
xot'  auTou  :  cui  ego  tum  magis  insufflavi.  Ubi  quidam 
Graeci  Codices  habent,  evE^oSvrjaa,  inclamavi.  Noster 


est,  scapulare,  quod  manuscriptisdeest.  Probatamen 
est  interpretatio.  Vide  Onomasticon. 

(56  j  Candenteprxcinctus  veste.^  Baronius,  tomo  II, 
ad  annum  Christi  256,  Lucii  papae  1 ,  Galli  et  Volusiani 
imperatorum  3,  agens  de  nigni  et  alba  veste,  prio- 
rem  quidcm  vult  fuisse  roliquorum  Christianorum, 
posteriorem  vero  iEgyptiorum.  Nam,  inquit,  Cle- 
mens  Alexandrinus,  Christianus  paedagogus,  qui  M- 
gypti  optimis  moribus  imbuere  curavit  Ecclesiam, 
magnopere  suadet /"^Vej/icnSi^/ejand.  Pa^dag  1.  ii), 
ut  iideles  candidis  vestimentis  utantur.  Cujus  qui- 
dera  institutione  Christianosin  iEgypto  candidis  usos 
esse  vestibus  existimamus.  Hinc  illud  accidit,  cum 
sanctus  Antonius,  martyrii  subeundi  immensoardens 
desiderio,  ut  cognosceretur  csse  Christianus,  alba 
induitindumenta.  UactenusBaronius.  Quanquamve- 
rius  fortasse  dixeris  Antonium  alba  induisse  vesti- 
menta,  non  ut  cognosceretur  esse  Christianus,  qui 
P  vel  monachi  habitu  talis  cognitus  erat ;  sed  ut  ad 
•^  judicem  iEgyptiis  alba  indutis  mistus  securius  pro- 
cederet ;  quoa  monachis,  aui  pulla  veste  dignosce- 
bantur,  civitate  esset  interdictum,  ut  hoc  ipsocapite 
habes.  Illud  certum,  pullam  vestem  monachorum 
fuisse.  Apud  Metaphrastcm,  5  Novembris  in  Vita 
Galactionis  et  Epistemes,  c.  2,  de  Honofrio  mona- 
cho  :  c  Alba  veste  tegens  monasticam,  erat  animo 
vere  monachus.  »  Et  cap.  9  :  «  Querum  unus  chorus 
habebat  viros  visu  honestos,  et  veste  nigra  indutos.  » 
Qui  esse  dicuntur  qui  se  a  mundo  separant,  id  est, 
monachi.  Synesius,  epist.  \46^  ad  Joannem  mona- 
chicum  institutum  arripientem  :  Kat  ^paiov  TetCwviov 
oLiLiziyjaOai  oi  ^Tjaiv.  c  Et  puliam  te  lacernam  indue- 
re  narrat.  t  Athanasius,  iib.  de  Virgin.,sive  Ascc- 
tica,  6  errevSuTT)?  aou  |x^a?.  «  Niger  tibi  ependytes.  • 
Clemens  Alexandriuus,  Paedagogi  iibro  ii,  cap.  10, 
etlibro  iii,  cap.  14,  Christianos  ad  albam  vestem, 
relictis  diversicoloribus,  hortatur. 

(57  Episeopo  Petro  jam  ob  martyrii  gloriam  coro- 


interpres  videtur  legisse  ev^jrruaa,  insputavi.  Daemo-  C  nato.]  Petri Alexandrini  episcopiet Martyrisanniver- 
nesetinsufflari^etexsufflari^etinsputarisoliti.Yide      "~*  '"  ''"  ^    ^     -  ^  -^  i^l— x.._  at*  vt^ 

Onomasticon. 

(53)  Monasteriatanguam  tabemaculaplenadivinis 
ehoris  psallentiinn.']  Ante,  cap.  20  :  «  Solitudines 
quoque  monachorum  stipantur  choris.  »  Quamillu- 
ftrata  esset  iEgypti  eremus  sanctoi:|im  monachorum 
^ssibus,  sanctus  Joannes  Chrysostomus  narrat 
homil.  8,  in  Matt.  cap.  li  :  Ka\  vuv  IXOdiv  et;  ttjv  ep7](xov 
ToO  AiifuwTOu,  TcapaSe^aou  TuavTo;  peXT^to  tijv  ^p7](xov  Ta;>- 
TT)v  H^ti  Y6if6V7)(x^VTjv,  xal  /opou;  'AfYAwv  [lup^ou?  ev 
avOpwTc^O)  a-/i{fxaTi.  «  Si  quis  nunc  ad  JEjgypti  veniat 
sobtudines,  paradiso  quovis  omnem  iliam  videbit 
eremum  digniorem,  et  innumerabiles  an^elorum 
coetus  in  corporibus  fulgere  mortalibus.  »  Quiibidem 
prosequitur  et  feminas  hoc  philosophiae  genere  ex- 
celluisse.  Epiphanius  quoque,  lib.  iir,  haer.  80,  con- 
tra  Massalianos  Martyrianos  :  KaOco;  xa\  ev  IxaaTfo 
|AOvaaTT]p^(o,    h   tb   ttj   twv   Aiyuttc^wv   yciSpa,   xai   ev 


saria  memoria  in  Ecclesia  Latina  celebratur  26  No- 
vem.,  in  Graeca  24  ejusdem.  De  corona,  id  est,  mar- 
tyrio,  vide  Onomasticon. 

(58)  A  crio  ribus  se  jej  u  niis  vigiliisque  confieiens .  ]  Ad 
verbum  periodum  hanc  ex  hac  Vita  Antonii  Athana- 
sio  auctore  citat  beatus  Ephraem,  serm.  Asretico  in 
illud  :  Attende  tibi  ipsi,  cap.  10.  Ubi  quod  in  Graeco 
AthanasiL  est,  et  hic  Latmo  textui  aeest,  o  xai  ecu; 
TeXeuTf)?  TeTi{pr)X6,  idque  ad  mortem  usque  servavit^ 
gestamen  videlicet  vestis  cilicinae  et  pelliceae,  etiani 
Ephraem  expressit,  utpatetex  Latina  GerardiVossii 
interpretis  versione. 

(59)  Martinianusmilitum  pn^positus.]  Sic  apud  Ara- 
mianum,  lib  xxvi.  «  Petronius  ex  praeposito  Mar- 
tensium  militum.  > 

(60)  Ad  pastoralia.]  Graece  pouxdXia.  Hoeschelius 
vertit,  armenta  boum,  non  recte.  Nam  Bucola,  vel 
Bucolia  locus  certus  in  ^Egvpto,  vel  apud  Alexan- 


btkYr\y6po\j  ^(ov^5  Tov  Twv  TCfltvTaiv  AeaTCtJTTjv  xaTa  Trjv 
ala07)aiv  O^vouaa.  a  Quemadmodum  etiam  in  singulis 
monastenis,  tum  in  iEgyptiorum  regione,  tum  in 
aliis  omnibus  sic  laborant  ad  justitiam,  velut  apis, 
in  manibus  quidem  habens  ceram  opificii,  in  ore 
vero  guttas  mellis,  cum  propria  hymnifera  voceuni- 
versorum  Doroinum,  juxtapropriumsensum  laudat. 
GY  (54)  Cum  persecutio  impiissima  Maximiani.] 
Baronius,  tomo  IILannoChristi310,  Eusebii  papae  2, 
Oonstantini  imperatoris  5,  ait  multos  i^yptiosMar- 
tyrespassos  hac  persecutione ;  annum  tamen  certum 
quo  quisque  passus  sit,  incertum  haberi.  Interquas 
et  Potamenia  virgo,  de  ({ua  Palladius,  in  Lausiac. 
Hist.  ca{>.  1.  narrante  Isidoro,  quiab  Antonio,  rei 
fordtan  iiiBpectore,  cum  Alexandriae  yersaretur,  ac- 
eq»it. 


Vide  Onomasticon. 

(6 1)  Invenit  montem.]  Secundus  hic  mons,  ad  quem 
secessit  Antonius :  cujus  descriptio  amplior  exstat 
capite  26  Vitae  Hilarionis. 

!(62)  Utsarculum  sibiy  bis  acutum  cum  frumentode- 
'erra.]  Ita  distinguendus  hic  locus,  ut  impressi.  CJo- 
oniensis  editio  et  Surius :  ut  sarculum  sibi  bis  octi-^ 
tum  cum  frumento  defcrret.  Ms. :  Sarculum  sibi  cum 
bis  acuto  ferramento  deferret.  Graece  5{xeXXav  xai  t:^- 
Xcxuv  xal  atTov  oX^yov,  ligonem^  bipennem^  et  modi- 
cum  frumenti.  Quare  proba  lectio  cum  distinctione, 
quam  exprcssi.  Non  dubium  est,  ^t^acti^timhicabso- 
lute  positum  pro  hipenni.  Necenim  aliud  est  bis  acu- 
tum  seu  bipennis,  quam  anceps  securis,  seu  ferra- 
mentum  aliquod  rusticanum  utrinque  incidens.  In 
Vita  Frontoniiinlra,  cap.  1 :  c  Deferentesqneadere- 


181 


VTTA  BEATI  ANTONn  ABBATIS.  NOTATIO. 


m 


vosque  sarculos.  p  Vide  Onomasticon. 

(63)  Belluas.  Gi^aece,  Oaiva;,  hysenas.]  Vide  Onoma- 
sticon. 

(64)  Tricinam  sive  funiculum.]  Grcece  astpiv  toC» 
Ip-Xo^j,  funicxtlum  operis.  Si  quid  de  tricina  invenero, 
dicam  in  Onomastic^.  An  trichina  ipr/ivT),  quasi  epi- 
lls  textus  funiculus?  Editi  exhibent  tritiam,  vcl  tri- 
ciam,  forte  a  tricis  dicta  tricina. 

(65)  Quxisi  xenia.]  Graece,  Kal  auxo;  oi  vii<3T,z^  e^oSta 


mum  secnm  parva  olerum  semina,  et  bisacutos,  par-  A     (78)  Quo  factus  esset  monachus.']  Ex  hoc  loco  Bel- 

,r..i.  rv ..--_  larminus,  tomo  IV,  in  Judicio  de  Ubro  Concordise 

Lutheranorum,  mendacio  22,  colligit  aliquam  inter 
baptismum  et  monachorum  religionem  esse  simi- 
litudinem ;  quod  sicut  in  baptismo  remittitur  omnis 
poMia  peccatis  debita,  ita  quoque  in  susceptionc  vitae 
monastica)  fiericredibileest.  Quodsane  etsanctorum 
Patrumtestimoniis.  et  sanctorum  virorumexemplis, 
et  scholasticorum  doctrina  e^^egie  firmatur. 

Et  quidem  ad  Patrum  auctoritatem  quod  attinet, 
Hieronymus,  epist.  25,  ita  Paukim  de  obitu  Blesiliaa 
filiae  solatur  :  Revera,  inquit,  si  saeculare  deside- 
rium,  et(quod  Deus  a  suis  avertat)  delicias  hujus 
vitaecogitantemmorsimmaturarapuisset,plangenda 
erat ;  nunc  vero  cum  [)ropitio  Christo,  ante  quatuor 
fere  menses,  secundo  quodammodo  se  propositi  ba- 
ptismo  laverit,  et  ita  deinceps  vixerit,  ut  calcato 
mundo  semper  monasterium  cogitaverit,  non  vere- 
.vris  ne  tibi  Salvator  dicat  :  a  Irasceris,  Paula,  quia 
"  filia  tua  facta  e.<t  filia  mea  ?  »  Eamdem  vim  habet 
etiam  illa  ejusdem  Hieronymi  cohortatio  ad  Deme- 
triadem,  epist.  8  :  •  Nunc,  inquit,  quia  saeculum  re- 
liquisti,  et  secundo  post  baptismumgradu  inisti  pa- 
ctum  cum  adveisario  tuo,  dicens  ci  :  Renuntio  tibi, 
diabole,  et  steculo  tuo,  et  pompae  fuae,  et  operibus 
tuis,servafoedusquod  pepigisti.»  SanctusBernardus, 
lib.  de  Praecepto  et  Dispensatione,  non  procul  a  hne, 
non  solum  id  docet,  scd  duplicem  etiam  aquihusdam 
de  hoc  ipso  rogatus  causam  affert:  t  Audire,  inquit, 
et  hoc  vultis  a  me,  unde  praeter  caetera  poenitentiae 
instituta,monasterialisdiscipHna  meruerithancprae- 
rogativam,  ut  secundum  baptisma  nuncupetur.  l^ 
Arbitror  ob  perfectam  mundi  renuntiationem,  ac 
.  sin^ularem  excellentiam  vitar^  spiritualis,  qua  prse- 
eminens  universis  humanae  vitie  generibus  nujusco- 
modi  conversatio,  professores  et  amatores  suos  an- 
gelis  similes,  dissimiles  hominibus  facit;  imo  divi- 
nam  in  homine  reformat  imaginem,  configurans  nos 


^cscov  ajro  toCJ  opou;  £;^vi^£v  auTOu;  toT;  Xoyoi;.  Ipse 
quasi  viatica  dc  monte  ferens,  ipsos  spirit^libus 
mitneratur  sermonibus.  Quidam  Mss.  lib.  habent 
cj-eniOy  utet  veteres  editioncs.  Vide  Onomasticon. 
Sic  Ambrosio  initio  exhortationis  ad  Yirgines,  apo- 
phoreta  sanctilatis. 

(66)  Si  timebimus  peccati  ceras  conscias.']  Ita  rccte 
Mss.  Coloniensis  editio  cum  antiquioribus  exhibet, 
maculas  conscimtixy  etc.  Eamdem  Antonii  monitio- 
nem  habet  Sozomenus,  lib   i,  c.  13. 

(6")  Busiris  Tripolitanx  regionis.]  ^Egypti  civitas 
est  in  Busiritico  Nomo  regionis  Tripolitanae.  Quod 
postremum  recte  distinctionis  causa  additum ;  quia 
et  alla  civitas  Busiris  in  iEg}'pto,  extra  regionem 
Tripolitanam,  quam  volunt  eamdem  esse  cum  The- 
bis  seu  Diospoli  magna,  in  Thebarum  seu  Diospolite 
Nomo. 

(ffSi  Pa;)/ini/l?'wm.]Hujusmemoriacelebrisin  Mar- 
tyrologio  Romano,  4  Septemb.,  de  quo  Rufllnus 
lib.  I  sua)  Historiai,  cap.  4  et  17;  Socrates,  lib.  i, 
capitc  8 ;  Theodoretus,  libro  i,  cap.  7  ;  Sozomenus, 
libro  I,  cap.  22  ;  Nicephorus,  libro  viii,  cap  14  et 
t'J,  nhi superiorcm  Thcbarum  episcopum  vocat.  Idem 
deeo,cap.  49,  eodemlibro.  Ejusdem  quoque  honori- 
llca  mentio  in  Actis  Metrophanis  et  Alexandri  apud 
Photium,  in  Bibliotheca,  cod.  256.  De  aliis  variis 
Paphnutiis,  vide  hic  notation.,  ad  Ruflin.,  Ubro  ii, 
cap.  12. 


Quae  sequuntur :  «  Qui  efTossis  pro  Christo  oculis  f*  Cliristo,  instar  baptismi ;  et  quasi  denique  secundo 


sub  Maximiano  persecutore,  tali  dehonestamento 
corporis  plurimum  gloriabatur  »,  desunt  in  Graico 
exemplari.  Inseruit  ca  interpres  Evagrius,  ut  clarius 
ab  aliis  aliquot  Paphnutiis  distingueretur. 

(^'9)  Dehomstamento.]  Rarius  verbum,  saeculo  ta- 
men  eo  etveteri  quoque  usitatum.  Sic  hic,  c.  37, ;;ro- 
banicntum.  Vide  Onomasticon.  Vera  ca  martyrum 
gloria,  vulneribus  decorari,  quae  saeculo  dehonesta- 
menta  sunt.  Hlustre  exemplum  apud  Nazianzenum, 
Invectiva  2  in  Julianum. 

(10)  Ammonis  monachi  animain.]  Etiam  mcminit 
Sozomenus,  lib.  i,  cap.  14;  Socrates,  lib.  iv,  ^% 
cap  18.  Manuscripti  fere  semper  i4mon,  non  decli- 
nando.  Sic  et  Gnece  'A[jlouv. 

(7 1 ) Itinere  quoque  dicrum  tredecim.]Q>VQAo  locum 
Antonii,  qui  a  Nitria  xiii  dierum  itinere  distat,  intel- 
ligi  de  monte  secundo,  in  quo  posti'emum  habitavit. 
De  quo  supra  cap.  21. 

(72)  Fluinen  nomine  Lycum.]  Palladius,  capite  8, 
ait  Lycum  fluvium  esse  fossam  magni  Nili. 

(73)  Inexteriori  monte.]  Infra,  cap  56  :  «  Qui  in 
exteriori  monte  erant.  »  Opponit  exteriorem  mon- 
tem  interiori  et  superiori.  C,  51  :  a  Ad  interiorem 
montem  regressus  est.  »  Cap.  44  :  «  Erat  in  su- 
periori  monte.  » 

(74)  Polycratia  ]  Coloniensis  editio  et  Surius  ad- 
dunt,  Publiifilia.  Quodundehauserint,  nescio.Deest 
Mss.  et  Gneoo  textui. 

(75)  Qus  in  Laodicca  erat.]  Cum  multae  sint  Lao- 
diceae,  exislimo  hanc  Coilesyriae  esse,  quae  iEgypto, 
in  qua  Antonius  versabatur,  vicinior. 

(j6^  7V2r7Wwri/7n.]Ita  Mss.  et  Graecustextus.  Non 
recte  Coloniensis  editio^canjrarum.  Veteres  editio- 
nes  cum^urio  caricarum.  Nota  veterum  tarichopo^ 
lia.  Vide  Onomastlcon. 

(77)  Ilora  circiter  nona.]  Horanonajejunium  resi- 
^nari  solitum  nimis  nonc  notum.  Si  quis  plura  de- 
siderat,  consulat  Onomasticon. 


baptizamur,  dum  per  id  quod  mortilicamus  inemlra 
nostra,  quaj  sunt  super  teiram,  rursum  Christura 
induimus,  complantati  denuo  similitudini  mortis 
ejus.  '20  Sed  et  quo  modo  in  baptismo  eruimur  de 
potestate  tenebrarum,  et  in  regnum  transferimur 
charitatis  ajternaj;  ita  et  in  .sancti  hujus  .secunda 
quadam  regeneratione  propositi,  de  tencbris  o^que 
non  unius  originalis,  sed  multorum  actualium  deli- 
ctorum,  in  lumen  vii*tutum  evadimus,  redaptantes 
nobis  illud  Apostoli  :  Nox  prxcessit,  dies  auteni 
appropinquavit  (Rom.  xiii).  » 

Atque  haecex  sanctis  Patribus  nunc  sufficiant.  Non 
desunt  quoque  sanctorum  visiones.  Infra,  apudJoan- 
ncm  Subdiac<5num,  libello  i,  de  Contempl.,  n.  9  : 
ft  Fuit  quidam  inagnus  inter  prajvidentes.  Hic  affir- 
mabat  dicens  :  Quia  virtutem,  quam  vidi  stare  super 
baptisma,  vidi  etiam  super  vestimentum  monachi, 
j^quando  accipit  habitum  spiritualem.  »  Leontius, 
Neapoleos  insulac  Cypri  episcopus,  in  Vita  Simeonis 
Sali,  apud  Metaphrastem,  l  Julii  narratquomodoSi- 
meon  et  Joannes  sancto  habitu  velut  regenerandi 
erant ;  et  quantam  ipsi  primis  septem  diebus  in  sic 
regenerato  gloriam  viderint.  Sanctus  Anselmus,  lib. 
de  Similitud.,c<ip.  191,  narrat  de  Osberno  monacho, 
quomodo  eum  in  extremis  angelus  contra  diabolum 
peccata  ante  ingressum  religioniscommissa  objicien- 
tem  defenderit,  quod  ea  fuerant  professione  monas^ 
tica  abolita.  Vide  et  Annales  Francisc,  de  Christo- 
phoro  religioso  et  angeli  responso. 

Inter  scholasticos  consulend  us  di  vus  Thomas  2-2,q. 
189,  artic.  3,  ad 3,  et  in  iv  Sent.  distinct.  4,q  3,  art.  J, 
quiestiancula  3,ad  .3  ,ubi  quod  ex  Vitis  Patrum  utrobi- 
queexemplumnonassignatolococitat,estilludipsum 
quod  jam  ex  Joanne  Subdiacono  produxi,  quod  etiam 
producit  Thomas  Waldensis  tomo  III  de  Sacrament., 
tit.  9.  capite  80,  quem  vide  egregie  de  hac  re  dis- 
serentem.  Vide  et  Antoninum,  Summae  parte  iii, 
tit.  16.  capite  3,  §  3;  et  Paludanum,  in  nr,dist.  38^ 


183 


OB  VITIS  PATRUH  LIBER  PRIHUS. 


<84 


q.  3;  Silvest.  verb.  Beligio,  dub.  23;  et  Platum  no-AVocatum  qnoque  esse  ab  eodem  saneto  AthanaBio 


strum,  lib.  i  de  Bono  status  relig.,  c.  13. 

Quid  nunc  habent  haeretici,  quod  tantorum  Patrum 
auctoritati,  quod  testatissirais  historiis,  quod  scho- 
lasticorum  receptissimae  doctrin»  opponant  ? 

Quod  autemPhilippus  Melanchthon  in  lib.  Concor- 
diae  Lutheranorum  ^St^^U  docere  Catholicos  mo- 
nasticam  vitam  esse  meli  orem  baptismo,  mendacium 
et  quidem  spissum  est,  ut  ex  jam  dictis  patet. 

(79)  Vidit  qucmdam  longumalquc  terribilem.]yi' 
sionis  hujus  meminit  Palladius,  Hist.  Lausiac. 
cap.  27,  uarrante  Cronio.  Non  valde  absimilis 
visio  in  Vita  Macarii  Romani,  c.  9  :  «  Apparuit 
nobishomo  longa  statura,  quasi  centum  cubitorum.» 

(80)  Vidit etiam  pennatos quosdam»]  Idem  apud Pai- 
ladium,  loco  jam  citato.  In  Vita  Macarii  Romani, 
cap.  11  :  «  In  ramis  autem  ipsis  volatilia  multa,  si- 
milia  avibus  coeli. » Quod  vero  attinetad  animas  evo- 
lare  et  evadere  in  coelum  cupientes,  et  a  Stygiis  por- 
tentis  impeditas,  non  una  similis  apud  auctores  exstat 


aliquando  Alexandriam  abbatemPoemenem,spectat» 
sanctitatis  virum,  habetur  in  Vitis  Patrum  ( Vit.Patr,^ 
parte  ii).  Hactenus  Baronius. 

Quod  ex  Hieronymo  hic  citat  Baronius,  habetur 
hic  libro  ii  RufTmi,  n.  218.  Quod  vero  de  Poemene 
ait,  vel  eum  fefeilit  memoria,  vel  Pcemenem  eum- 
dem  putavit  cum  Pammone.  De  Pammone  hoc  habes 
hic  apud  RufTinum,  lib.  ii,  n.  164 ;  quem  eumdem 
esse  cum  Pambone,  non  cum  Pocmene,  colliges  ex 
Pelagii  libello  iii,  n.  1-1,  et  libello  xvii,  n.  2,  ubi 
eadem  apophthegmata  narrantur  nomine  Pambonis, 
quae  Rutfmus  habet  nominePammonis.  Alius  ab  his 
Piammon  seu  Pyaminon,  de  quo  hic  apud  RufQnuro, 
lib.  I,  cap.  31,  qui  Palladio,  cap.72,  est  Ammonae. 

(86)  Alexandriam  descendit.]  Cum  plurimae  sint 
Alexandriae,  agitur  hic  de  .^gyptia,  quae  et  Magna 
Alexandria  ad  distinctionem  aliarum  dicta. 

(87)  Aliquando  etenim  philosophi  duo.]  Baronios, 
tomo  III,  anno  Christi  328,  Silvestri  pap«e  15,  Con- 


visio.  Eamdem  historiam  Athanasii  nomine  ex  hacQstantiniimp.  23.NonChristum,inquit,colentestan- 
Vitacitatamhabessynta^atedestatudormientium,     tum,  sed  et  gentiles,  et  qui  inter  eos  prse  caeteris  in 


quod  nuper  post  Viridanum  suum  sanctorum  vulga- 
vit  Raderus  noster,  ex  Codice  ms.  Boico  et  Augu- 
stano,  qui  Georgium  Hamartolum,  seu  Georgium  Lo- 
ffothetam  praeferebat;  ut  hujus  etiam  testimonio 
Yita  hsec  Antonii  Athanasio  asseratur.  In  eodem 
syntagmate  narrat  Joannes  Homologetes,  epist.  ad 
Joannem  cubicularium  :  «  Infelicem  animam  e  cor- 
pore  jam  expulsam  quisque  in  aere  ad  se  trahere 
raptareque  conatur.  d  Vide  in  eodem  syntagmate 
Cyriilum  Magnum  et  Martyrium  Antiochenum. 

G9  \!^\)Usque ad  ultimumgradum.\Se\  hinc  per- 
spicias  veterum  graduum  in  ordineclericorum  usum 
qui  gradus  dicti,  quod  gradatim  ad  summum  lieret 
ascensus.SyriciusIpapa,  epist.  ad  Himerium  Tarra- 
conensem  episc . ,  cap.  9  et  10,  et  Gratianus,  dist.  77, 
cap.  Quicumque^  allegat :  a  Postque  ad  diaconii  gra- 
dum,sise  ipse  primitus  continentia  praeeuntedignum 


Christianam  religionem  oblatrarecousueverantpbi. 
losophi,  Antonium  invisere,etcumeosermonet  coiu 
ferre  cupierunt.Etcnim  moleste  ferebantiUitteraitxi^ 
hominem  tam  eximio  ferri  praeconio,quasisummani 
philosophiae  verticem  attigisset.  Quod  si  victorias  ez 
nostibus  armatis,  crucis  virtute  partas,  audire  per- 
gratum  est,  quanto  jucundius  accipi  debet,  absque 
armis  hostes  Christi  insuperabiles.  potentia  crucis 
penitus  demonstrare  superatos  ?  Vide  Cassianum, 
collat.  VIII,  cap.  18. 

(88)  Per  interpretem^OrdmaTiMS  Antoxdi  interpres 
videtur  fuisse  Isaac,  de  quo  divus  Hieronymus  in 
Vita  sancti  Hilarionis,  cap  25  :  c  Repertis  ibi  duo- 
bus  fi-atribus  Isaac  et  Pelusiano,  quorum  Isaac  in- 
terpres  Antonii  fuerat.  »  Quandoque,  ut  res  ferebat, 
alii  ejus  fuere  interpretes,  ut  Cronius  apud  Palla- 
dium  cap .  26,  de  Actis  cum  sancto  Elogio. 


probarit,  accedat.  >  Concilium  Braccarense  i,  c.  38 :  ^     (89)  Aliosquoque  similiter  mundi  5apten(f5.1Qao- 


Laicus  per  gradus  eruditus  ad  Sacerdotium  veniat. 
Dionysius  I  papa,  epist.  1  ad  Urbanum  prsfeet. 
c  Ad  hoc  divmae  dispensationis  provisio  gradus  et 
diversos  constituit  ordines  esse  distinctos,  etc.  Et 
passim  apud  auctores  sacros. 

(82 1  Ad  benedicendum  se  caput  submittebat.]  £a 
fuit  veterum  pietas,  ut  magni  sacerdotum  bene- 
dictionem  facerent,  et  eam  submisso  capite  exci« 
perent.  Vide  Onomasticon. 

(83)  Manich^pis.]  Augustinus,  libro  de  Haercsibus 
ad  Quodvultdeum,  haer.  46 :  «InOraedadiscipuli  ejus 
(Manetis)  vitantes  nomen  insaniae,  quasi  doctiores,  et 
eo  ipso  mendaciores,  geminata  n  littera,  Manni- 
chaeum,  quasi  manna  fundentem  appellaverunt.  » 
Idem.lib.  xix,  cap.  22,contra  Faustum  Manichaeum, 
in  pronuntiatione  variatum  docet  :  c  Neaue  enim 
adaidistb  in  parte  priore  nominis  unam  litteram, 
ut  agnosceretur  manna :  sed  addidistis  in  posteriore 
duas  syllabas,non  appellantesMannichaeum  ,sedMani- 
chaeum,!  idest,  utiaem  ibidem  veilit,  insanifusorem. 


modo  Antonius  litteras  ignorarit,  vide  supra  adc.  l, 
n.  7.  Hujus  liistoriolae  apponam  Oraeca verba,  ut  cum 
scholio  ad  Synesium  conferri  possit.  Ita  apparebit 
Synesium  memorialapsum,  et  Ammoni  iEgyptio  tri- 
buisse,  quod  iEgyptio  Antonio  tribuendam  erat ;  nisi 
'A(xoC»v  pro  'AvTt^vto;  ex  compendio  litterarum  apad 
eum  irrepserit.  Ita  igitur  Graeca  hic  :  ''A^Xcov  Sl  ndiXtv 

TOlO;>T(i>V    a7CaVT7)(TaVT(OV    7CpO(   OUTOV   ev   T(5   2pei  Tb>   i^w, 

xai  vo(xt2^({vTo>v  )(^Xeua^Etv,  oti  (x^  (U(xaOT)xe  Ypa(i.pjcT«, 
X^yet  izp6^  ouTou?  6  *AvT(i5vto{  •  T^iet;  8i  t^  ^^V^  J  "^ 
7:pb5T<{v  Ivxi ;  vous  ^  Ypdc(i(xaTa ;  xal  -d  tivo;  oiTiov ;  6 
voy;  T(5v  Ypft(^{^diT(ov,  ij  Ta  YpdE(i(xaTa  toC  vou;  Twv  W 
ei7co'vT(uv,  TcpwTov  etvat  tov  vouv,  xai  twv  Ypa{^4Jidb(t>v  e^pf- 
T7)v,  l<fr\  6  'AvTCiSvto?'  "Qto^vuv  6  vou?  6Yiaiv6t,  oux  avocYxaTa 
Ta  Ypa(x(xaTa.  Quae  ita  vertit  Evagrius : «  Alios  quoque 
sinuliter  mundi  sapientes,  qui  eum  irridere  cupie- 
bant,  quialitteras  ignoraret,  tali  disputadonecolhgi^ 
vit,  dicens:  Respondete  mihi,  auid  prius;  sensus,  an 
litterae  7  et  quid  cujusque  exoraium?  sensusne  ex  lit- 
teris,an  litterae  oriuntur  ex  sensuTIllis  asserentibas 


{Si)Ariomanita.]  Ita  Mss.  Latini  et  Graecus  textus  D  quod  sensus  esset  auctor  atque  inventor  litteraram. 


impressus.  Coloniensis  et  Surius,  Arrionitsp^  vel 
Arrionianita^  non  recte. 

|85)  Mentientibus  autem  ilnani5  .]BaFonius,tomo 
m,  anno  Christi  343,  Julii  papae  7,  Constantii  et 
^Constantis  6 :  Tanti,inquit  facere  solebat  populus  ilhi- 
strium  monachorum  de  ilde  catho1icatestimonium,at 
Ariani  hoc  sentientes,mentiri  non  sint  veriti,  magnum 
Antonium  eadem  de  fide  secum  una  sentire,  adeo  ut 
eam  ob  causam  ipsi  opus  fuerit  relicta  intima  eremi 
solitudine,  Alexandriam  usque  descendere,  et  de  ca- 
tholica  fide,  quam  coleret,  publice,  ne  populus  labe- 
retur,  spedmen  edere,  quam  signis  quoque  sequen- 
tibus  confirmavit.  Quando  autem  bffic  conUgerint, 
minime  liquet.  Hieronymas  auoqae  de  eadem  sancti 
A&ton&  prdbdione  Aleianariana  ad  ccmftitandoe 
AiiaiKmd  CMrathun  Beribit(A'#ron.,  €pi$t,  xnn^. 


ait :  I^tur  cui  sensus  incolumis  est,  hic  litteras  ncm 
requint.  »  Synesius  vero  in  Dione,  seu  de  ipsius  vit» 
instituto,agensdeingenitaquorumdam  animis  vi,  ut 
sine  subsioio  litterarum  et  scientiarum  ouaeqae  tra- 
ctare  pcssint,  ait  :  'OjcoIos  'A(xou5  6  AiYUTrcio^  ouk 
l^eupev,  aXX'  Ixptve  y^otlay  ypa^x^xaTtJV  *  ToaoClTOv  ourf 
Tou  vou  Tcepi^v.  «  Qualis  Amus  .^^gyptius,  litterarnm 
usum  non  reperit,  sed  judicavit.  Tanta  in  eo  erail 
mentis  vis.  »  Ita  vertit  Petavius  noster,  quanquam 
illud,  oux  e^edpev,  clarius,  et  magis  ad  sensum  hic 
vertas,  non  acquisivit.  Sic  e&p^ax(o  usurpatur  Demo- 
stheni  orat.  contra  Timocr.,  ubi  exponit  Ulnianos. 
Sic  Donatus  apud  Terentium,  Eunucho  act.  2,  scen. 
1»  inv$nire  expUcat  acq^uurere. 

Scholion  in  mannscnpti  Medicni  Codicia  niai|jbA 
obscarahacSynesiiitaillaBtrat:  'Epeptivov  tcv^  «^ 


185 


VTTA  BEATl  ANTONII  ABBATIS.  NOTATIO. 


186 


tvTEildcv  £j:avop6(5vTai.  Cum  quidam  eum  interrogaret 
si  litter»  necessaria}  essent  ?  inquit :  Si  mens  sana 
est,  quis  litterarum  usus  ?  hoc  vero,  quod  hic  dicitur, 
litterarum  usum  non  acquisivit,  sed  judicavit;  ideo 
dicitur^quod  ipse  non  usussit  iitteris,  sed  manifcsta- 
verit  eoslitteris  indigere,  quibus  parum  mentis  obti- 
git,  ut  inde  mentis  defectum  supplere  et  corrigere 
possint. 

(90)  DiviruB  mentis  haustum.]  Mox  ait :  anitnam  ex 
splendidissimo  Dei  fonte  manantem ,  Baronius,  90 
tomo  III,  anno  Christi  328,  Silvestri  pap»  15,  Con- 
stantini  irop.  14,  ait :  c  Erant  hi,  ut  apparet,  Plato- 
nici  philosophi,  qui  aiebantanimam  esse  divinac  men- 
tis  manationem  atque  substantiam.  i  VideConim- 


bricenses  nostros,  ad  Aristotelis  libros  de  Anima.  Bvii,  cap.  16. 


ster  :  Semiclaudum  Vulcanum  ct  debHem  ifjncmMi- 
nutiusFelixOctavio :  Vulcanus  claudus  deuset  debilis, 
Yide  Augustinum,lib.viideCiv.  Dei,cap.  16. 

(103)  Junonem  aerem.^  Cicero,  lib.  ii,  de  Nat.deo- 
rum  ;  Augustinus,  lib.  iv  de  tiv.  Dci,  cap.  10,  etlib. 

VII,  cap.  46. 
(\0\)  ApoUinem  solem.]  Augustinus,  lib  vii  deCiv. 

Dei,  cap  16.  . 

(105)  Dianamlunam.]  Augustinus,lib.  viideCiv. 

Dei,  cap.  16. 

(106)  Neptunum  nmna.] Augustinus,  lib.  iv  de  Civ. 

Dei,  cap.  tO,  et  lib.  vn,  cap.  16. 

(i07|  Jovem  xllicrem.]  Cicero,  lib  ii,  de  Nat.  deo- 
rura;  Augustinus,  lib.  iv  de  Civ.  Dei,  cap.lO,  et  lib. 


(9  \)0uo  ore  Christianorum  credulitatem  audetis  ir' 
ridere.^  Baronins,  ibid. :  c  Argute  quidem  retorquet 
illonim  de  Verbi  incamatione  derisionem  ;  nam  cum 
unam  tantum  Christiani  credant  Dei  incarnationem, 
eteamdem  absqueVerbi  aliqua  mutatione.vel  injuria; 
illi  vero,  quot  homines  Quotf]ue  bestise  unquam  fue- 
rint,  tot  Dei  (actas  esse  fateri  cogebantur  incamatio- 
nes ;  cum  dicerent  animas  divinam  esse  substantiam, 
easdemque  turpes  fieri  et  ignominiosas  atque  pec- 
catis  obnoxias.  > 

(92)  Pecudnm  soleatis  sepelire  corporibus.]  Ridet 


(108)  Pvsdurum,  etc.]  Tota  hsec  sententia  deest 
Graeco,  usque  ad  Elemenla. 

(109)  (3uid  antiquius.]  Baronius,  tomo  III,  anno 
CLiisti  328,  Silvestri  papae  15,  Constantini imp.  43. 
«  Ab  opere,  inquit,  et  experimento  ipso,  verae  fidei 
atque  religionis  probationem  adducit,  consenticnti- 
bus  illis  (philosophis)  ipsa  facta  csse  verbis  potcn- 
tiora.  > 

(110)  Ubi  jEgyptiorum  incantationcs.]  Exod.  vii, 
V.  2  :  Fecerunt  etiam  ipsi  per  incantationes  jEgyptia- 
cas.\ers.2'l:  Fcceruntque  similitcr  malefici .€gy- 


Pjrthagoream  metempsychosim,  de  qua  vide  Conim-    pUorum  incantationibus  suis. 


bficenses,  ad  libros  Aristotells  de  Anima. 

(93)  Isidis.]  Isis  notissima  iEgyptiorum  dea. 
Nolo  bic  notissimas  veterum  fabulas  vetemm  aucto- 
ritatibus  firmare.  Recentioram  omniura  unus  exse- 
quentissime  de  iis  agit  Lilius  GregoiiusGiraldusin 


(111)  Quo  magorum  profecere  carmina.]  Ovidio, 
Fastorura  libro  ii,  Magicum  carmen.  Juvenali  satyra 
VI,  V,  608,  Magici  cantus.  Columellai  libro  x,  Cantus 
magici.  Prudentio,  xiepi  ore^avwv,  hyrano  v,  v.  23, 
Magicum  canlamen» 


deorum  gentiUum  Historia,  quem  de  Iside  videsis,  ^  ^'"f;^""^  camamcn. 
•rntaOTiate  12  G     ([ \2) Contitientia in  matrimo7uo. ]Unmsreiexem' 

J  jre •_ ^  _  plaaliquotexstantin  hislibrisde  vitisPatrura.Scd 

et  aliae  sanctorum  Vitae  alia  suggerunt,  quorum  ca- 
talogum  aliquem  texam  in  Onoraastico. 


(9%i  Osirim.]  Osiris  iEgyptiis  fuit  Dionysius  seu 
Bacchus.  frater  et  maritus  Isidis.  Vide  Giraldum, 
sjntagmate  8. 

«95)  Typhonis.]  Fuit  Typhon  Osiridis  frater,  qui 
Osiridem  discerpsit.  Giraldus,  ibid. 

(96)  Satumi.]  Notissimus  hicpseudotheus,  de  quo 
(HfHldus  s^tagm.  4. 

(97)  Jovts.]  De  Jovis  parricidio  et  incesto  passim 
poetae.  Giraldussyntagm.  2. 

(98)  /n  Danaes.]  Amobius,  lib.  v  et  vii. 

(99)  Lediffos^  Giraldus,  syntagraatc  5,  ubi  de  Ca- 
storibus  seu  uioscuris  agit  Leda  genitis. 

(100)  Tegentes  eas  altegoricis  vclaminibus.]  Baro- 
nios,  tom.  III,  anno  Christi  3:^8,  Silvestri  papae  15, 
Constantini  imp.  13,  ait :  c  £t  illa  confutavit  Anto- 
nius,  quae  philosophi  dicere  potuissent  de  allegoriis, 
quibus  iidem  contcgeresolerentpudendadeomro,et 


(113)  Constantinus  Augustus.]  Baronius,  tomo  III, 
anno  Christi  328,SiUestri papae  1 5,  Constantini  imp. 
83 :  «  His,  inquit,  teraporibus  Antonii  percelebris 
faraa  adeo  percrebuerat,  ut  esset  ubique  terrarum 
diffusa.  Nani  cum  Alexandria  existeret,  ut  cx  Dione 
dixiraus  {Tomo  /,  adannum  C/tn*5ff  64),totiusorbi8 
emporiura,  quae  natio  potuit  ignorasse  quae  ibidem 
luissent  ore  oraniurapervulgata?  Sed  etquod  Con- 
stantinopolira  ejusdera  faraa  pervasit,  et  in  ipsa  regia 
Constantini  surarao  honore  nomen  Antonii  habere- 
tur,  aliis  quoque  colendi  ubique  hbminera  arapUssi- 
mus  patuit  omnibus  aditus,  ut  habes  hic  in  fine  Vitae, 
cap.  61.  Antonii  igitur  viilutum  veheraenti  faraa 
coramotus,atqucinoranibus  persuasus  Constantinus 


ciucta  referre  ad  coelestia  corpora,  et  npturae  diver-    imperator  religiosissimus,  atque  filii ej us Csesarcs,  ad 

»08  motus :  ostendens  magna  affici  ignominiaGreato-  Deura  pietatis  ergo  officii  et  araoris  plenas  litteras  de- 

_.  j_i-...-  ^.    -i.  1  ...  .    .      (jepg^  y^  quera  tara  longe  positura  non  liceret  aspi- 

cere,  atque  praesentera  alloqui,  intemuntio  littera- 
rura  inviserent,  et  cura  eo  pariter  loquerentur.t 

Baronius  (juoque,  annoChristi  336,  Marcipapae  1, 
Constantini  irap.  31,  notatex  Sozom.  lib.  ii.  c  29, 
Antonium  persaepe  ad  Constantinum  imp.  scripsis- 
se  pro  causa  Athanasii. 

(114)  Ad  intcriorem  montem.]  Supra,  cap.  47,  In 
*wp?n'onw?on(p.Interiorseusuperiorraonsopponitur 

exteriori  seu  inferiori.  Vide  supra,  cap.  33. 

(114)  Episcopo  Serapioni.]  Thuraeos  hic  fuit  anti- 
stcs,  confessione  celebris  et  scriptione.De  quo  divus 
Hieronymus,  in  catal.  illustr.  Eccl.  Script.,  c.  99  : 
«  Serapion  6;xojeo)?  episcopus,  qui  ob  elegantiam  in- 
genii,  cognoraen  Scholastici  raeruit,  charus  Antonii 
monachi,  edidit  adversus  Manichaeum  egregiura  li- 
brum,  et  de  Psalmorum  titulis  alium,  et  ad  9 1  di- 
versos  utiles  epistolas,  et  sub  Constantio  principe 
etiamin  confessione  indytos  liut.  i 


rem,  si  debitum  sibi  honorera  et  gloriara,  non  ipsi, 
eed  impendant  boraines  creaturis. »  llactenus  Baro- 
nins.  Forro  de  allegoricis  deorum  velarainibus  agit 
Arnobins,  lib.  iii  et  v ;  Ciemens,  Recognit.  lib.  x. 
cap.  8  ;  Julius  Firmicus,  de  Erroreprof.relig.:Ful- 
giNitiiis,  Mythologiis  ;  Augustinus,  de  Civ.  Dei,  lib.iv 
et  vu ;  et  ex  recentioribus  copiose  Natalis  Comes,  lib. 
Mythaiogiiarum. 

(10 IJ  Liberx  raptum  terram.]  Graece :  TV  oLpnocfyy 
K6pri^  ci?  xijv  yiiv,  ut  recte  Anglicanus  Codex  Augu- 
stanum  supplet.  Varie  Latime  editiones.  Quaedam, 
Librum  ra^^um  terram  Proserpinx.  Coloniensis,  Li- 
berum  raptum  /erram  Prowrptrwf  iSedintelligiturhic 
de  Proserpinae  raptu,quae  et  Libera  dicta.Unde  Pro- 
teqpinae  interpretamentura  in  textura  irrepsit.  Vide 
CSceronem,  vi  Verrina.  Julius  Firmicus,  de  Error. 
prof.  reiijg.,  Proserpinarn  vero  liberam  dicentes, \ide 
AMgaMkuia.  lib.  !▼  de  Giv.  Dei,  cap  10,  et  lib.  vii, 
ntp.  S4-y  tt  Otnddain,  syntagm.  6  et8. 


187 


BE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


188 


(116)  Lamentabilis sequiturvisio.']  Baronius,tomo  AillatasdescribitAthanasiusiiiepist.  ad  Orthodoxos  : 
III,  anno    Christi  339,  Julii   pap»  3,  Constantini,      H  (xiv  ExxATjata  xal  t6  aytov  paTCTKmrJpiov  ;:up7:oX£TTai. 


Constantii  et  Constantis  imperatorum  3:  c  Ilicipse, 
inquit,  annus  est  quo  sanctus  Antoniusiliemagnus, 
monachorum  Pater,divinoclevutusspiritu,  horribi- 
lem  visionem  illam,  de  immcnsa  Ecclesiae  clade  ab 
Arianis  inferenda,  praevidit  atque  praedixit,  biennio 
scilicetantequam  fieret. 

Meminit  quoque  hujus  magnae  visionis  Antonio 
demonstrate  sanctus  Joannes  Chrysostomus,  cum 
primum  hujuscemodilaudum  prajconio  virum  exor- 
nat 


uaaiv 

TiveT^E,^ 

J^^oOoj  oit  xa-  oJTo;  £v  sxstVT)  tt)  /fopa  yiyj^iv,  sv  7] 
xai  «^apacij.  'AXX'  0[xw;  ouolv  ';:ap£6Xa67],  aXXa  xai 
Gs^a;  o-JEO);  xaTr^^uoOTj,  xa»  to-.ojtov  Ikzoii^olio  fJiov, 
o:ov    ol   TOJ    Xpiaroj   vojxoi   ^y[Touat.    Kal   tojto    zni- 


Ecclesis  et  baptisteriis  flammx  inject^.  Pluraque  alia 
addit  plane  cum  his  quae  in  hac  Vita  describuntur 
conformia.  Quanquam  quod  Baronius  hic  cladera 
hanc  et  persecutionem  Arianorura  ab  Antonio  prae- 
diclam  unno  Christi  3r2  assignat,  nescio  an  oranino 
certum  sit.  De  hocforte  in  Onomastico  fusius. 

(119)  Cum  assumptione  palmaru7n  (quod  idolola- 
trix  apud  Alcxandriam  insigne  est)  ad  Ecclesiam 
pergere compellcbantur  Cliristiani^  ut  Arianorumpo- 
puli  credcrenlur. ]Nihi\  horumin  Graeco  textucom- 
paret ;  nisi  in  Griecum  textum  irrepsisse  errorem 
asseramus,  et  pro  ots  xal  Ta  axEJT)  [jLSTa  ^ia^  apna- 
aavTa;  oi'  eOvixojv  sttoiojv  paaTaJ^EaOa',  cum  et  vasa  vi 
prscrepta  paganos portare curarunt ,\QVim\x\jaMoTie^  et 
transpositione  legendum  existimemus  :  ots  xai  -zk 
apTTaaavTe; ,     [xsTa     [Ja^a^ 


ax£jr. 


Trept  Toiv  ooOaXfxtov  Ta  {x^XovTa  JTcoYpaJ/avTo;  arravTa. 
•  Considerct  virum,  per  cunctorum  usque  hodie  ora 
volitantem,  quem  apostohs  proximum  ^Egyptus 
protulit:  beatum  dico  et  magnum  illum  dequosajpe 
audistis,  Antonium;  et  respiciat  quod  hic  quoque 
illius  fuerit  regionis  indigena,  cujus  etiam  Pharao, 
sed  nihii  sit  inde  vitiatus.  Nam  et  visione  Deidignus 
est  habitus,  et  talem  vitam  prorsus  ostendit,  qualem 
leges  Christi  requirunt.  Hocautem  facile  cognoverit, 
quisquis  eum  iegerit  librum  qui  vitai  ejus  texit 
historiara,  in  quo  etiam  prophetiam  lucentem  vide- 
bit.De  his  enim,  quos  Ariana  pestis  invasit,  mani- 
festissime  prophetavit ;  quantaque  Ecclesiis  labes  ab 

illis  immineret,  docuit,  Deo  utique  revelante  haec,         ^ .  ... 

et  cunctaunte  oculos  ejus  figurapingente  (Chrysost.,     tarent,  cumid  sit  signum  idololatriae :  Quia  videlicet 
hom.  8,  in  Marc.  c.  ii).  »  G  Ariani  cthnicorum  moribus  se  accommodabant,  ut 


6i     sOvixwv    enotouv 

es'ea  cum  assum- 

gcstari  curarunt,  Forte 

elinquere,  et  post 

quod  ab  exscriptore 

aflfinitatem  jxeTa 

J3ia;,  quod  tam  piopinque  praecedit.  Potius  dicas  in 

Ufajco  membrum  hoc  de  Christianis  desiderari. 

Quod  parentliesi  includitur  {quodidololatrix  apud 
Alexandriam  insigne  est)  valde  verisimiie  est  esse 
glossema  Evagrii  interpretis. 

Ethnicorum  esse  thallos,  seu  palmas  manu  g<^- 
stando  templum  ingrcdi ,  patct  apud  Athanasii 
epist.  ad  solitarium  vitam  agentes  ;  Etepo;  oI  jxsTa 
OaXX(ov  elasXO^jv,  xai  6;  "EXXr^v  xivojv  ajTa  Tf^  /Eipi  xal 
yXeva^cov,  sjOj;  caxoTfoOr^,  xa\  0'jx  £6Xe7:£v.  «  Alius 
cura  frondibus  ingressus,  et  ut  ethnicus  eas  raanu 
perludibrium  agitans,  statim  obortis  tenebrls,  ocu- 
lis  caligavit.  > 

Sed  quoaiodo  habiti  sunt  Ariani,  qui  palmas  por- 


a  Sed  rursum  (subditBaronius)  quod  ad  eam  visio- 
nem  magno  sancto  Ant"»nio  demonstratam  spectat, 
illud  ctiam  admonendum,  errare  eos.qui  ipsam  iili 
ostensam  putar-unt,  antequam  Arii  haeresis  exorire- 
tur.Non  enim  emergentis  hasrcsis,  sedfuturae  cladis 
per  Arianos  infligendae,  ea  fuit  illi  visio  praemon- 
strata.  Nam  longe  post  exortam  Arii  haeresim  id  fieri 
contigit,  cum  jam  antea  de  cavendis  atque  vitandis 
Arianis  saepe  suos  admonuisset,  atque  ante  haec 
quoquescripsissetolim  ad  Constantinum  acfilios,  et 
secessisset  in  montis  interiorem  solitudinem,  quae 
quidem  omnia  longe  post  ortam  ha^resim  Arianam 
acciderunt. » 

{\\l)Attare  Domini  mulorum  circumdalum  mutti- 


eos  adjutores  contra  Catholicos  haberent.  Apud 
Athanasium,  supra  :  TaTE  vip  siSwXa  lauTuiv  cu^tIijlojv, 
xai  eXeyov  •  "EXXr/;  y^yovs  KojuaTavTio?  xai  o\  *Ap£iavoi 
Ta  f|;xoiv  sT^fYvojaav.  c  Idola  igitur  sua  laudibus  fere- 
bant;  dicebantque :  Constantius  ethnicus  factus  est, 
et  Ariani  nostra  agnoscunt.  »  Mox  de  Arianis  cum 
ethnicis  ad  immolationem  bucculae  propensis  :  ToiaS- 
Ta  fjib  ouv  5i'  aa£6cia;  o\  'Ap3iavo\,  vojji.^ovT£;  £i;  fjjxwv 
u6ptv  TauTaoOavEiv,  [xETa  Tt5v  'EXXtJvojv  £7:paTT0v.  «  Haec 
irreligiosi  Ariani,quiaexistimabantinnostram  igno- 
miniam  redundare,  una  cum  ethnicos  faciebant.  » 
(120)  Orationibus  non  pra^ceptis  ."^  Recte  monet 
Chribtum  non  oratione,  sed  praicepto  seu  jussione 
sanasse ;  sanctos  oratione  et  precibus.  Oravit  qui- 
dem  aliquando  Christus,atnon  sua,sed  populi  causa, 
ut  prajclare  docet  BasiUus  Seleuciensis.  oratione  de 
suscitatione  Lazari,in  illud  Joannis  xi :  Jesus  autem 
elevatis  sursum  oculis.  Jussione  aliquando  usi  apo- 
stoli,  ut  Petrus,  Actorum  xi  :  Et  conversus  ad  cor^ 


l)jiicIvoJ5    t6    OuataaTTJpiov    XaxTtT^ovTa; ,    xai    Tr;v    hpiv 
Tpa::£j^av    dvaTo/TCovTa;,    xal   auT^xa  7:po£t;c£rv,    (u;   £7:i- 

voOwv  xai  £7:i{i/xTojv  8oY(xaTojv  xaTaXrltJ/eTai  Trjv  exxXrja^avDpuj.  diaH:  Tabitha  surge.^t^  preces  praecesserant : 
vi7\,  xal  §TtpoSdfojv  e;:avdaTaai;.  *AXXa  TauTa  usv     Petrus  ponens  genua  oravit.  Vei  etiam  vocato  Jesu 


Tapa^ 

d^^euow^  T£0£daOai  xai  £tp^aOai  d::^8ei5e  Ta  7:p6  tou, 
xa\  {X£Ta  TaCiTa  yEyEvrjji^va.  «  Traditum  est,  Antonium, 
priusquam  Ariani  essentecclesiarum  potiti  guberna- 
cuUs,regnanteConstantio,  secundumquietem  mulos 
astare  insultantes  calcibus,  et  sacrara  raensam  ever- 
tentes  yidisse  ;  iilicoque  praidixisse  tumultum  ex 
adulterinis  permixtisque  doctrinis  ortum,  et  rebel- 
lionera  ex  illis  qui  aUenara  ab  Ecclesia  catholica 
opinionera  tenerent  excitatara,  Ecclesiara  Dei  postea 
occupaturara.  Atque  haec  quidera  vere  ab  eo  ot  visa 
esse  et  prasdicta,  res,  cum  quae  ante  hoc  tempus, 
tum  f|uae  post  accidebant,  manifesto  declararunt. 

(118)  Nam  post  duos  annos.]  Fuithicannus  Chri- 
stii  34?.  Juliipapa}6,Cons'antii  etConstantisimpp. 
G  ^ut  hoc  anno  notat  Baronius)  quo  Gregonus 
Ananus  Alezandrinam  cathedram  invasit  manu  mi- 
litari,  ope  Phllagrii  praefecti.    Clades  autem  tune 


nomine  78  miracula  patrabant,  ut  ibidem  habuit 
Basilius.  Breviter  Arnobius,  libro  i,  ait  Christum 
omniailla  qux  fecit  nominissui possibititate  fecisse. 
Quod  post  dicit :  perfecit  vi  sua ;  alios  vero  eadem 
facere  sui  nominis  cum  affectionepennisH. 

Quod  vero  idem  BasiUus,  oratione  in  EUsaeum  et 
Sunamitidem  habet,  quod  Elisaeus  t6v  ulov  t^;  Euva- 
(x^Ti8o5  |xr)  8ta  7:poa£u/fiJ;,  w;  6  Il^Tpo?  dvioTTjae  XTiv 
AopxdSa,  dXXa  toj  v£xpoJ  tou  TiaiSo;  lauT6v  e^rj^^Xwoev 
aojpiaTt  :  c  Sunaraitidis  fiUum  non  ad  vitam  erexerit 
oratione,  ut  Dorcadem  Petrus,  sed  pueri  cadaveri 
seipsura  instratura  appUcaverit:  »  inteUige  EUsaeura 
figurara  gessisse  Christi,quioratione  nonindigebat, 
etsi  eam  Elisaeus  adhibuerit,  ut  patetlV  Reg.  iv,  33. 
Vult  tamen  BasiUus,  non  vi  orationis  illius  puerum 
exsuscitaturn,  sed  potius  accorporatione  ipsa,  quse 
incarnatiouis  Christi  figura  erat.  Vide  divum  Augu- 


189 


VTTA  BEATI  ANTONn  ABBATIS.  NOTATIO. 


190 


stiiium,mP8almum  lxx;  et  Bemardum,  sermone  2  A 
in  Cantica ;  quare  pil  necesse  ad  ellipsin  confugere, 
et.  quasi  semiplena  esset,  locutionem  explere,  fir) 
jxovov  5ia  Trpoaeu/^?.  Non  ignoravitBasiiius  orationem 
ab  Elisaeo  adhibitam ;  sed  negat  orationis  vi  puerum 
vit€e  redditura  (quo  fere  modo  sancti  miracula  patra- 
bant),  sed  potius  corporis  adaequatione,  quod  Chri- 
stus  incamatione  humanum  genus  erat  exsuscita- 
tums. 

(121)  Ad  exteriorem  montem.]  Supra,  capite  33,  m 
ejrteriore  monte ;  opponitur  interiori  seu  superiori, 
Vide  ibi  dicta. 

{Vll)lnterius  archisterium.]  Intelligiturinterioret 
princeps  Antonii  locus,  in  quo  ipse  versabatur. 
rCempe  ut  extenor  et  interior  moiis  erat,  in  quo  sedem 
coUocaverat  Antonius,  uti  jam  vidimus;  ita  ^uoque 
exterius  etinterius  archisierium  habebat  Quid  vero 
Archisterium  sit,  vide  Onomasticon. 

(123)  Propositi  succedatoblivio.]  Graece  :  fi»]  EJciXa-p 
OcuasOa  Twv  svSov,  ne  eorutn  qui  sunt  intus  oblivisca-'^ 
mur.  Frequens  propositi  usurpatio  pro  animi  obGr- 
matione  in  recto  vita?  instituto  et  voto.  Supra,  cap. 
28  :  Proposito  ferventi  gaudet  Anto?iius.  Sed  infra, 
cap.  66,  desidiam  instituto  nondebere  subrepere. Acia. 
Clementis  papae  martyris,  de  sancta  Theodora  :  Deo 
eastitatis  propositum  profiteri  persuasisset,  Hierony- 
mus,  epist.  7,  ad  Laetam :  vincere  cupiens  et  virginis 
propositum.,  et  matris  desiderium.  Ubi  propositum 
plane  est  votum,  ut  patet  ex  punitione. 

{\1\) Przterea  cum  ^fl/acn«.]Eamdem  historiam 
de  Balacio  habes  breviter  expressam  in  epistola 
Athanasil,  ad  solitariam  vitam  agentes  :  'Avtwv^oj 
Sc  ~0T£  YpattavTOi  jiETio^r^xg  tov  oouxa  BaXaxiov  xaTa- 
TTTjaai  T^5  t^ziTZoXr^c,  xai  TauTr^v  ar:opf{']>ai.  'AXX'  ou 
TTapEtScv  ^  Oe^a  S^xtj.  Met'  ou  tcoXu  yap  tov  XeYojxevov 
oouxa  EJiixaOTljxEvov  r:;~ti>,  xa\  cn:tpy6\it^oy  ei?  ttjv  TcpaS- 
XT,v  iLO^^T^Vf  eTZiOTpaoet;  6  11:7:0;,  xai  8axtov  el;  tov  jJLTjpov 
xaTe'6aXe,  xat  Tptwv  ^(xepaiv  arfOavev.  «  Antonii  ali-  Q 
quando  epistolam  duci  Balacio  conspuendam  abji- 
ciendamque  tradidit(Gregorius  Arianus  Alexandri- 
nae  Ecclesiaeinvasor).  Sed  hoc  divina  vindicta  inul- 
tam  non  praetermisit.  Siquidem  non  diu  postea  Ba- 
lacii  femur  proficiscentis  ad  primam  mansionem 
e^uus.  cui  insidebat,  cervicibus  retortis  ita  momor- 
dit,  atque  e  dorso  excussum  humi  afflixit,  ut  intra 
triduum  proximum  periret. »  Ubi  vides  diversitatem 
aliquam  m  narratione.  Nam  in  hac  epistola  dicitur 
Balacius  laesus  ab  equo,  cui  insidebat;  in  Vita  hac 
Antonii  ab  equo,  Quo  Nestorius  vehebatur.  Quod  for- 
tassis  (inquit  Baronius,  anno  Christi  342)  accidit 
vitio  librariomm.  Quanquam  alii  fortasse  asserent 
eam  epistolamnon  esse  Athanasii,  cum  ipse  Athana- 
sins  in  ea  passim  citetur  et  interloquitur,  quod 
tamen  non  obstare,  quin  Athanasii  ea  sit  epistola, 
opinatur  Baronius. 

(125)  Adprimam  mansionem  Alexandrise^quxap- 
pellatur  (?/»a!Tei/m.]DeChaBreo  Gregorius  Nazianze- p 
nus,  orat.21,  in  laudem  Athanasii :  TlotrjoCI  Be  ^v  icpa 
xai  Tov  NctXov  eiTcetv,  tov  ypu^op^oav  ovtw;  xai  euoTa- 
yuv,  e{X2caXtv  ex  t^?  JwO^Xeto;  ijzi  ttjv  Xepa^ou  f^ovra, 
fyjxpT^fjiav  6S6v,  oifiat  xai  repatTcpto.  «  Nilum  etiam 
poeta  quispiam  diceret,  illum  vereaurifluum  et  spicis 
uberem,  aourbead  Chaereura  retracto  cursu  fluen- 
tem,  diei  uniusitinere  atque  amplius.  Pro  mun' 
sione,  Graece  est  fxov?!.  Ita  et  apud  Athanasium,  epist. 
ad  solitariam  vitam  agentes ;  Hoeschelius  divinabat 
vopijv,  prxfecturam^  Nil  necesse.  Vide  Onomasticon. 

(126)  Multx  quoque  desponsat^  puetlx.]  Quod 
olim  Theclae  contigit,  dum  sanctum  Paulum  concio- 
nantem  audiret,  ut  relicto  sponso  ten-eno,  ccelesti  se 
sponso  dedicaret,  idem  plunrais  virginibus  ad  Anto- 
nii  exhortationes  evenit.  Supra,  cap.  49,  Continentia 
in  matrimonio,  mrginitas  in  Ecclesia.  Quae  virginitas 
ita  post  in  Ecclesia  floruit,  ut  una  familia  Aniciana 
plores  Christo  virgines,  quam  muudoconsules  dede- 
rit.  AugasUnas,  epist.  179,  ad  Probam  et  Julianum, 
de  eonTersione  neptis  Demetriadis  :  ■  Quis  Terbis 


explicet,  quis  digno  praeconio  prosequatur,  quam 
incomparabiliter  gloriosas  atque  fructuosas  habeat 
ex  vestro  sanguine  feminas  virgincsChristus,  quara 
virosconsules  mundus?  Nara  voluniinatemporura  si 
magnum  atque  praeciarum  cst  nominis  dignitate 
signare,  (juanto  est  niajus  atque  praeclarius,  cordis 
et  corporis  integritate  transcenderc  ?  Magis  itaque 
gaudeat  puolla  nobilis  genere,  nobilior  sanctitate, 
quod  sit  per  divinura  consortiura  praecipuara  incoelis 
consecutura  subliraitatem,  quam  si  esset  per  huma- 
num  connubiura  prolera  propagatura  subliraera  Ge- 
nerosius  quippe  elegit  Aniciana  posteritas  tara  illu- 
strera  farailiara  beare  nuptias  nesciendo,  quain  mul- 
tiplicare  pariendo ;  et  in  carne  jam  imitari  vitam 
angelorura,  quara  ex  carne  numerura  adhuc  augere 
raortaliura.  HaiC  est  uberior  fecundiorque  felicitas, 
non  ventre  gravescerc,  sed  raentegrandescere;  non 
lactescere  pectore,  sed  cordecondcscere  ;  non  visce- 
ribus  terrara,  sed  ccelura  orationibus  parturire.  » 

(127)  Quemannis  quinquc  supergredior. \Grxce  : 
Ei[xi  yip  Iyyu;  eTtov  ::£VTe  xai  lxaTo'v.  Annorum  fere 
sumcentum  etquinque.  In  rauitos  annos  olira  ererai- 
tai  et  raonachi  vitam  producebant ;  ut  frustra  hac- 
ret(  i  contra  austerara  victus  rationem,  quasi  ita  vi- 
vacitas  imrainuatur,  deblaterent. 

(128)  Meletianorum  ]  Dicti  Meletiani  a  Meletio  in 
iEgypto  episcopo.  Vide  Epiphaniura,  haer.  68  ;  Theo- 
doretura,  libro  iv  Haeret.  fab.,  cap.  10;  Historiam 
Tripartitam,  lib.  i,  cap.  18. 

(129)  Custodienda  est  pia  fidcs  in  Chrisio,  et  Pa- 
trum  religiosa  tradiiio.]  Baronius,  tomo  III,  anno 
Christi  358,  Liberii  papaj  7,  Constantii  iraperatoris 
22 :« .Moriturus,  ait,  Antonius  nihil  antiquius  habuit, 
quam  fidem  catholicara  suis  prajclarc  testatara  re- 
hnquere  :  de  cujusiidei  custodia  eosdera  saepiusante 
admonuisset.  Hoc  enira  elogio  fidera  suis  discipulis 
astantibus,  quasi  nobile  depositura  comraendavit. 

Sed  et  praeter  fidera  in  Christura,  religiosam  Pa- 
trura  traditionera  custodiendara  raonet. 

^V^  (\'^())  Ei  pracipue  beatorum  mariyrum  cor- 
pora  /inieaminc  quidem  obvolvere.]  Prudentius, 
hyrano  10  Cathcraer.  qui  est  de  defunctis  : 

Candore  nitentia  claro 
Prsctcndere  lintea  mos  cst. 

Et  passira  in  Actis  martyrura.  Vide  Onomasticon. 

(lol)  Super  lectulos  domi  posila  reservare.  Vetus 
.^gyptiorura  ^entiliura  fuit  consuetudo,utcadayera 
medicata  dorai  servarent.  Cicero,  1  Tusc  «  Condiunt 
iEgypti  raortuos,  et  eos  dorai  servant  »  Poraponius 
Mela,  lib.  i,  cap.  9  :  «  Mortuos  nec  creraare  nec  fodere 
fas  putant ;  verura  arte  raedicatos  intra  penetralia 
colloeant.  •  Sextus  philosophus,  libro  iii  Pyrrhon . 
hypothes.,  cap.  21 :  t  i£gyptii  intestina  extrahentes 
condiunt  dcfunctos,  etsecurasuper  terrara  habent.  » 

Sed  et  raortuossuosraensis  velutconvivasadhibe- 
bant.  Lucianus,  de  Luctu  :  Tapiy£u£i  81  6  AiyjnTio;' 
ouTo;  {lev  Tot,  Xi-^ta  Ss  toiov,  frjpava?  tov  vexdov,  <juv- 
8£t7:vov  xai  au(x7:oTr,v  sxrotrJaaTO.  «  Muria  conait  -^gy- 
ptius.Atquehicquidem  (rera  araevisara  narro)  de- 
siccatura  cadaver  convivara  et  corapotoreraadhibet.f 
Silius  Italicus,  libro  xiii  : 

iEgyptia  tellus 

Claudit  odorato  post  funus  stantia  saxo 

Corpora,  el  a  mensis  exsanguem  tiaud  .«»eparat  umbram. 

Ubi-lorte  quis  haereat,  quid  hic  sit  saxum  odoralum; 
et  iegat.  orforafo  succo.  Corippus,  libro  iii  de  Funere 
Justiniani  irap.  : 

.  .  .  .  el  odoro  balsama  succo 
Tempus  in  (Tternum  sacrum  servanlia  corpus. 

Sed  non  teraere  Silii  lectionera  sollicitera.  Capio  igi- 
tur  odoraium  saxum  de  unguento  ipso  cui  corpus  ve- 
lut  inciuditur,  «luodque  una  cura  corporeipsosaxe- 
scitetlapidescit,  et  velutaeneuraredditur.  QusiJEgy- 
ptii  Gabbaras  \ocanty  ut  habetmox  citandus  sanctus 
Angustinu8,8ermone  120  de  Diversis,  cap.  12.  Unde 
recte  Orientio,  in  Commonitorio,  pulvis  solidAtM  ; 


i9t 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIBIUS. 


492 


NoQ  modo  qaa  tumalis  bene  eoadita  saxa  reservant,      A  tibus,  non  explicat.  Paulo  antiqaior  Silius,  libro  xuif 


Aut  Arabam  solidans  pulris  odorque  tenet. 

Ita  recteauoquei4ra6umproarrMm  legitSirmondus 
noster,  aa  Sidonium,  Hb.  ix,  epist.  13. 

DanielHeynsiusin  Crepundiis  Silianis  pro  odorato 
saxo  suspicabatur  legendum  odorata  taxo^  id  est  re- 
conditorio  e  taxo  tabrefacto,  et  Oijxa^w  otxTjfxaTi,  ut 
loquitur  Herodotus.Claudius  Dausqueius  ad  Siiium 
existimat  saxum  odoratum  dici,  vel  quia  taie,  vel 
quiacadaver  odoribusdiffertum. 

Dignum  notatu,quod  est  apnd  Cassianum  collat.xv, 
cap.OfCx  relatione  Nesterotis  abbatis,  qui,  cur  iEgy- 
ptii  cadavera  condirent,  et  in  editioribuscelluliscon- 
derent,  hancoriginem  et  causam  refert.  «  HunCit)- 
gyptiismorem  Niii  fluminis  invexit  eluvies,  utquo- 
niam  univcrsa  terra>  illius  latitudo,  instar  immensi 
pelagi,  non  parvo  anni  tempore  solita  aquarumeru- 
ptionc  contegitur,  ita  ut  nulla  tunc  cuiquam  viandi 


stantes  habet 

....  jEffyptia  tcllus 
Claudit  odorato  post  funus  stantia  saxo 
Corpora 

Alia  addi  poterant,  sed  haecsatis  superque  evincunt, 
Antoniura  tuntam  stultitiam  verius  quam  supersti- 
tioneni  ferre  non  debuisse. 

Ex  sancto  Augustino,  serm.  de  Diversis  120,  qui  est 
prior  tractatus  de  resurrectione  mortuorum,  c.  l2, 
nomen,  quo  cadavera  siccurata  appellarentur,  didi- 
cirnus :  t  -^Egjptii  ergo  soli  credunt  resurrectionem, 
quia  diligentercurantcadaveramortuorum;  raorem 
cnimhabentsiccare  corpora,  et  quasi  aenea  reddere, 
gabbarasea  vocant.»Quaj  mox  irridens scribit :  t  Soli 
u^gyptii  bene  credunt  resurrectionem  mortuorum 
suorum,  aiiorum  vero  Christianorum  spesinangusto 
cst, »  ostendunt,  apud  Christianos  morem,  quantum- 


copianisiiemoorumtransvcctione  tribuatur,  corporaTv   .       ,.,  .-     -       .  *    ^     •  xi^ 

mortuorumpigmentiscondita  redolentibus,  in  edi-B\^^  ^'^'*^^?«^' ^H''™  P^stAntomumperseverasse.Ha- 
tioribus  cellulis  recondantur.  ctenus  o  jxcYaXcovujxo;,    xai  tov    vo.v  o^uSsGxscrTaTas. 

(132)  Vithim  circa  defunctos  JEcjypti.  Sanctorum  AtquehactenusquoqueexorecalamoquemagniJ^ 
Antonii  ct  Athanasii  mentem,quantum  ad  iocum  hunc 
attinot,  jam  olim  explicuit  Damasccnus,  orat.  l,de 
Imagin.  ;  "Iijxsv  tov  fxaxapiov  'AOavacjtov,  a;:r^Yop£uxo'Ta 
t6  ev  Xapvaji  TiO^vat  Ta  tojv  ayttov  X£t'|ava,  (xaXXov  oi 
TrpoTTaTTovTa  6n6  y^v  TauTa  xaXunTstv,  t6  aTo;:ov  eOo; 
Twv  'AtYUTTT^wv  xaTapY^aat  pouXo{x£vov,  ot  tou;  §auTojv 
vexpou;,  ouy'  u::6  yf^v  expu-TOv,  aXX'  £;:t  xXtvwv  xai 
axtfxTTooiwv  ET^Oouv.  a  Scimus  sanctum  Athanasium 
sanctorum  reliquias,  non  in  urnis  collocandas,  sed 
humi  condendas  esse  eoconsiiiocensuisse,utabsur- 
dum  iEgyptiorum  morem  abrogaret,  qui  mortuos 
suos  non  sub  terra  condebant,  sed  in  lectulis  et  scim- 
podiis  collocabant.  •  Sic  Arsenius,  apud  Ruflinum, 
lib.  II,  n.  163,  alloquens  discipulos  sub  intermina- 
tione  divini  judicii  ait :  «  Si  alicuide  meo  corpusculo 


vin  HoDschclius,  quem  virum  magnum  Marcum  Vel- 
serum  ii  verum  PP.  Augustanum  esse  nullusdubito. 
Adeo  vir  ille  ubique  doctrinjc  suk  radiis  se  prodit. 

Quare  non  improbat  Antoniusreliquiarumobser- 
vationem  et  cultum,  sed  ^Egyptiam  consuetudinem, 
dequajam  supra  ex  Cicerone,  Mela,  Sexto  Empy- 
rico,  et  aliis  auctoribus  dictura.  Vide  Gretzerum  no- 
strura,  de  Fun.  Christ,  lib.  i,  cap.  7,  et  apolog.2 
contra  Lithum  Miscnum,  lib.  ii,  cap.  2. 

(133)  Duobus  fratribus.]  Inteiligit,  opinor,  Ama- 
tham  et  Macariam,  Antoniidiscipulos,  quorum  altcr 
etiam  Antonii  corpus  sepelivit ;  de  quibus  actum  ad 
prologum  Vita  sancti  Pauli,  primi  eremitaB.  Nisi  fortc 
mtelligantur  Isaac  et  Pelusianus,  de  quibus  in  Vita 
Hilarionis,  cap.  25,  quos  statim  a  morte  Antonii  Hi- 


aliquid  velut  reliquia  dcderitis.  .  Quod  apud  Pela-     1^!'^^"  t"  monte  invenit :  €  Repertis  ibi  duobusfra. 
gium,libelloxv,n  9,  cst :  t  Si  permiseritis  cuiquam     ^l'\^^}^'f^  ^^  Pelusiano,  quorum  Isaac  interpres 

de  corpore  meo  aliquid  facere.  »  Subjungamet  re-  C'^"^?"'/^"^''^'-    ,.     -.   ,       .  j..... ,.,   .  „^^^^„n, 
centinriim  AvnHmfinnnm  ''     ^  {{6\)  Reprxstatisaircctum.^mitiMhn,  rependatis, 


centiorum  explicationem. 

Baronius.  annoChristi  338,  Liberii  papaj  1 5,  Con- 
stantli  imperatoris '22 :  «  Ob  quaraetiam,inquit,cau- 
sam  Antonius  (ne  scilicet  aequalis  sanctis  in  tcrris 
honor  sibi  impertiretur)  antiquum  illum  in  ^Egypto 
morem  inolitum,  et  ad  Christianospropagatum,  de- 
testatus  cst ;  quo  charorum  corpora  nequaquam  se- 
pulturae  Iraderentur,  sed  poUinctorum  arte  delibuta, 
itaarida  reddebantur,  utabsquecorruptionc  integra 
servarentur ;  quae  sic  redditaquasiaeneaab^g^-ptiis 
(ut  auctor  est  Augustinus»  ^a6/^flra5  dicebantur;  id, 
inquam,  adeo  displicuit  Antonio,  ut  nec  sanctorum 
cadaveribus  id  oflicii  exhibendum  esso  diceret;  cum 
exemplocorporis  Christi,sanctorum  quoque  corpora 
essent  recondenda  sepulcro  ;  quod  pracstare  Ecctesia 


quod  subdititium  est.  Probaetvera  lectio,  reprxstOr 
tis,  nec  ubique  obvium  vcrbum.  Habes  in  Pandectis 
Florentinis,  lib.  xix,tit.  1,  deaction.,  emptet  vend.; 
1.  17,Lucius:  Itautsinonintegras{m2ii6T\2c&)  rcprx" 
5/arer/MJbiYulgo:  Jta  ut  sinonintegrasprxstiterit. 
Itera,  lib.  xxxv,  tit.  1,  ad  SC.  Trebell.,  1  22,  Mulier: 
Decrevisse  divum  Marcum  rcfert  fideicommissum  eis 
repr3Pstandum.\]troqae\oco  Cujacius.  lib.  iii  Obser- 
vat.,  cap.  15,corrigebat,  reprxsentaverit.  Sedlib.xili 
Observ.,  cap.  35,  retractat  suam  correctionem,  et 
rctinet,  repra^stat. 

( 1 35'  Vcstitncntorumautem  meorum  sit  ista  divisio,]^ 
Baronius,  tomo  III,  anno  Christi  358,  Liberii  papae 
7,  Constantii  imp.  22,  ait  :  t  Scd  et  qui  fidem  ca- 


catholica  consuevit,  utbeatorum  cadavera  sepulcris     tholicam  suis  tantopere  commendavit,  ejus  defen- 
clauderet,  sed  honorificentissimis  tamen.  nempe  sa-n  ^®''®^  gloriosissimos  confessores  voluit  suis  exuviis 


cris  altaribus.  »  Hactcnus  Baronius. 

David  Hoeschelius,  notis  ad  hanc  Vitam  :  Mirum 
(inquit  virmagni  norainis,et  judicio  cruditissimus) 
si  Antonius  humationem  prorsus  esse  necessariara 
abscise  docuit  cum  profecto  Josephus,  Genes.  l,  se 
non  terra  obrui,  s?d  loculo  recondi,  et  ex  JEQYpto 
aliquando  asportari  prajceperit.  Verius  ergo  Anto- 
nium  hoc  tantura  voluisse,  raortuos  lon^e  rectius 
humo  comraitti,  quara,  qnod  ^Egyptii  faciebant,  do- 
mi  conditos  asservari;  idque  patriarcharura  etChri- 
sti  exemplo  confirmasse. 

Indescribenda^gyptiorum  conditura  multi  sunt. 
Herodotus,  lib  ii ;  etI)iodorus,lib.  i:  ex  quibus  ob- 
serves,  cadavera  olim  domi  subrecta,  in  loculo  ad 
parietem  statuta,  quod  Antonii  aetate  mutaverat. 
Athanasius  quippeciisertescribitlectulo  imponi  con- 
suevisse.Credo,quocommodiusmens8eaccumberent. 
Huc  enim  ineptiarum  i^yptus  descenderat.  Lucia- 
nus,  de  Luctu,  se  bellis  nujus  generis  convivis  et 


honorare,  dum  ad  testamentum  fidei  ejusmodi  ap- 
posuit  codicillum .  > 

(136)  ^worfnorum  tp^ecfc^M/cra^]  Baronius,  anno 
Christi328,Syivestripap8e15,Constantiniimp.32,exi- 
stimatAthanasium,  cumtertiusejus  episcopatusan- 
nus  agebatur,visitasse  eccIesiasiEgypti,  Alexandrine 
subjectas  ecclesiae.Asserit  porro,quod  tuncsimul  An- 
tonium  visitavit,  ad  eumque  benedictionisgratiaduo 

eallia  attulit,  quorum  altero,  ut  auctor  est  sanctiis 
[ieronymus  (/7/er.,  in  Vita  Pauli),  Pauli  primi  ere- 
mita}  corpus,  cum  ex  hac  vitamigiasset,ejus  rogatu, 
festine  allatum  involvit ;  alterum  idem  Antonios 
moriens.  eidem  qui  dederat  Athanasio  ultiraolegavit 
elogio,  dicens  :  «  Meloten  et  pallium  tritum,  cui  sa- 
perjaceo,  Athanasio  episcopo  date,  quod  novum  ipse 
detulerat.  >  Cum  vero  illua  ab  eo  ad  se  allatum,  non 
missum.  dicat.plane  significat  Athanasium  sanctom 
Antonium  visitasse,  nec  ipsum  modo,  sed  et  mona- 
cho8  ejus  discipulos,  ecclesias  atque  monaateria  in 


comjiotoribasinterfiusse  narrat,  etantibuB  an  cnban-    «remo  posita,  episcopaii  munere  perlustrasse. 


493 


VITA  SANCJTI  HILARIONIS  MONACHI.  NOTATIO. 


194 


(\37)  Serapion  episcopus.]  Thmueos  videlicet  in  A  omni  Romanorumpalmatapotior.Nunc  Athanasius 


iEgypto,  ut  jam  dictum  ad  cap.  51. 

(138)  Mortem  Ixius  aspexiiJ]  Baronius,  t.  IIL  anno 
Christi  358,  Liberii  papae  7,  Constantii  irap.  22. 
a  Hoc  eodem,  inquit,  anno,  sanctus  ille  toto  orbe 
conspicuus,  Antonius  Magnus,  xvi  Kal.  Febr  ,  ex 
hacvita  in  ccelum  migravit.cum  jam  quintum  supra 
centesimum  vixisset  annum.  Uaec  quidem  cum 
Athanasius,tumHieronymusaffirmatin  Chronico.  f 


Antonii  iegatarius    in  exuviis  Antonii.  Antonium 
amplectitur. 

(141 )  Mqxialitaiem  propositi  tenem.]  Sequentia  om- 
nia  de  integritate  corporis  sancti  Antonii  habes  ex 
hoc  Athanasiijjcripto  expressa  apud  beatum  Ephraem, 
suprain  elogiis.  UbiVossiusejusinterpresvicietur  in 
vitiosum  Codicem  incidisse,  dura  vertit :  axU  siforte 
pcdes  aqua  tingeret^  pro,  7iec  pedes  lavit.  Omittitur 


Sed  inemendato  Chronico  usura  Baronium,dixi  in    ^^oque  apud  Ephraem dedentixim  nximero ad  extre- 
prseludiis  ad  hanc  \itam.  Emendatum  Chronicon     mum  usque  servato 


obitum  Antonii  ponitannodQ  Constantii,  cui  pro 
Tftrio  cujusque  calculo  varius  Christi  annus  assi- 
gnatur.  Vide  in  dictis  prseludiis. 

(139)  Servaverunt  mandata  discipuli.]  Baronius, 
sopra  :  «  Sepultus  est  autem,  ait,  Antonius  inco- 
gDito  loco,  ea  nimirum  ex  causa,  quod  id  ipsemet 

Sraecepisset,  ut  sanctus  Hieron^mus  testatur  in 
[Uarione  {Hieron.,  in  Vitallilarion.,  c.  26);  ne  sci-  lon^tnnM.  imn   »?v 

licet  Pergamius  quidam,  ipsius  studiosissiraus,  qui     P®  ';  ^^^jsuin^'^.  ^"^P*  ^A 
ir.  iii:«  i/^Jc  ^;*; J;r«»e  Jr^J  cKiof^  oH  v;iio.v>  J»ar«  R  sanctus Athanasiustradat, 


in  illis  locis  ditissimus  ernt,  sublato  ad  villara  suara  B 
sancti  corpore,  martyrium  fabncaret  ;    non   bnim 
tanti  se  roeriti  esse  rebatur,  ut  sequaiem  sanctis  in 
terris  honorem  sibi  impertiri  vellet. 

Verum  quanturalibet  id  magnis  contestationibus 
discipulos  suos  adroonens  fuerit  consecutus,  ut 
corpus  suum  mandaretur  Qcculto  ioco  sepulcro, 
haud  tamen  voluit  prohibere  quin  honoris  sanctis 
et  Deo  dilectis  impertiri  soliti  particeps  fieret,  ut 
nerape  natalis  ejus  migrationis  dies,  ex  antiquo 
Ecdesiae  more,  pervigiLio  et  sacris  caeteris  ritibus 
coleretur.  Nam  de  sancto  Hilarione  scribit  Hiero- 
nymus,  quod  cognito,  licet  ionge  absens,  Antonii 
ooitu,  iiluc  magno  labore  se  contulit,  ea  nirairura 
ex  causa,  ut  anniversariara  illius  dormitionis  diera, 
eodero  in  quo  defuiictus  erat  loco,  praeviis  noctur- 
nis  vigiliis  celebraret  :  quod  pium  ofQcium  cum 
caeteri  in  iEgypto  cathouci.  tum  etiara  universa 
Ecclesia  catholica  praestare  hactenus  non  praeterrai- 
sit.  »  Vide  ad  caput  26  Vitaesancti  Hilarionis. 


(142)  Quem  nec  librorum  disseminatorum  oratio  Zm- 
CM/en<a.]PetrusDaraianus, librovi,  epist.  17,adAri- 
prandum  raonachura  :  t  Antonius  non  rhptoricatur, 
sed  toto  conspicuus  orbe,  Htteris.ut  itadicara,vita- 
libus  legitur.  »  Quem  vide  egregie  de  stulte  doctis, 
et  sapienter  indoctis  pertractantera. 
Baronius,  tom.  III,  anno  Christi  358,  Liberii  pa- 
j  7,  Constantii  irap.  22,  ait:   a  Licet  Je  Antonio 

nequaquara  eura  claruisse 


scriptorum  iibrorummeraoria  raultas  tamenexmu- 
nere  constat  scripsisse  epistolas,  patria  lingua;  ex 
quibus  septem  in  Grajcum  translatas  fuisse,  auctor 
est  sanctus  Hieronymus(//i'cro7i.,  dc  Script.  Ecctes,, 
c.  88j.  Vide  pracludia  ad  hanc  Vitam. 

(1 13)  Qxise  urbium  caput  est  Romx.]Vide  aureolos 
Lipsii  libros  De  magnitudine  Romana. 

Atque  haec  nuncad  Vitarasancti  Antonii  dictasuf- 
ficitmt;  cujus  raortemetiaraelementaipsaclausocoe- 
lo  Iuxere,testeHieronyrao(^/er.,  Vitx  Ililar.c,  27): 
a  Porro  jam  tricnnium  erat,  quod  clausum  coelum 
terras  illas  arefecerat,  ut  vulgo  dicerent  Antonii 
mortem  etiam  elementa  lugere.  b 

In  Coloniensi  editione  post  Vitam  Antonii  adde- 
batur  exemplura  de  divi  Antonii  insuperabili  casti- 
tate,  ex  Gerraanico  libro  excerptum,  quod  quia  in 
nuUo  manuscripto  libro  reperi,  et  fabulam  potius 
praefert,  omittendura  duxi. 
Quem  hic  epilogura  Evagrii,  interpretis  nomine 
{iKQi)  Lxtanter  per  vestimentum  recordaturimagi-Q^hahes,  suggessit  unus  e  Ms.,  quanquara  vereor  ut 
nem,  sanctitatis,]  In  Vita  sancti  Pauli  prirai  ereraitae  Evagrii  noraen  aegre  tueri  possit;  maxime  si  cum 
habes  quam  grata  Antonio  f uerit  palmea  Pauli  vestis,     prologo  comparetur . 


OCTOBRIS   XX  i. 


YITA  SANCTI  HILAEIONIS, 

MOMACHI 

AUCTORE  DIVO  HIERONYMO  PRESBYTERO. 

(ffujus  VitaB  textum  legere  e$t  Patrol,  tom,  XXIII^  col.  29.  Illuc  igitur  lectorem  revocantes 
Rosweydi  notationes  hic  tantum  recudimus.) 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


fiS  Hilarionis,]  Martyrologium  Romanum,  21 
Octobr.  « In  Cypro  natalis  sancti  Hilarionis  abbatis, 
cujus  vitam  virtutibusatque  miracuiisplenam  sanctus 
Hieronymus  scripsit.  •  Menologium  Graecorum  eo- 
dem  die :  f  Gommemoratio  sancti  Patris  nostri  Hila- 
rionis.  i  De  quo  fusius  in  Menaeis  eodem  die.  Ubi 
McyaXof,  Magnus  nominatur,  ad  distinctionem  puto 
aliorum.  Nam  4  Maii  habetur  Uiiariori  Thaumatur- 
ffDs.  *28  Martii  Hilarion  Junior,  abbas  monasterii 
Peleceti .  6  Junii  Hilarion  Junior,abbas  Dalraatarura. 

De  boc  nostro  Hieronynius,  epist.  13,  ad  Pauli- 
num  :  c  Beatus  Milarion  cum  Palaestinus  esset,et  in 
Palaestina  viveret,uno  tantum  die  vidit  Jerosolymam, 
Qt  neccontemnere  locasancta  propter  viciniam,  nec 
mritis  Dominum  loco  dividere  videretur.  •  Sozo* 
menni  qooqae,  libro  v  Histor  Ecelesiast*,  cap.  14, 


Dscribit  Alaphionem  avum  suumab  HiiarioneChristi 
noraine  invocato  adaeraonioliberatura.Quodutrum- 
que  Hieronymus  hic  in  Vita  non  attingit. 

De  hoc  eodem  Hilarione  Sozoraenus,  libro  iii, 
cap.  13,  et  lib.  v,  cap.  9  ;  Nicephoinis,  libro  ix, 
cap.  15,  et  iibro  x,  cap.  8,  et  libro  xi,  cap.  29. 
De  eodem  breviter  Petrus  Daraianus,  lib.  vi,  epist.  17: 
«  Hilarion  Platones  et  Pythagoras  projicit,  unoque 
contentus  Evangelio,  in  sepulcrali  se  celiulae  antro 
concludit.  Sed  ecce  daemonibus  imperat,  quem  phi- 
iosophoi*um  studia  non  exornant. 

Yitamhanc  Hilarionis  exLatinotextu  Hieronymi 
in  Graecam  linguam  transtulitSophronius,  ut  testa- 
tur  ipse  Hieronymus  catalogo  iilustrium  EcciesiiB 
Scriptorum,  cap  134.  Ex^itat  inter  Vitas  Metanhra- 
8tA  nomina  editas  a  lipomaao  Hiiarionia  xixs^  ^ 


195 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


196 


Grseco  per  Gentianum  Hervetura  ti^anslata.  Sed  eaA 
Sophronii  nomen  non  praefert.  Accepi  eam  Graece 
Parisiis  beneficio  Sirmondi  nostri,  ubi  nuUus  vel  au- 
ctor  vel  interpres  assignatur  Existimo  tamon  eam 
esse  quam  Sophronius  ex  Hieronymi  textu  vertit. 
Eodem  enim  ordinc  procedit ;  etsi  in  quibusdam 
subinde  variet,  et  quaedam  etiam  addat. 

Nonna  *.]  Hanc  allocutionem  seu  salutationem 
ante  Scriplurus  prjeraittunt  veteres  editiones,  et 
quidara  manuscripti.  De  Nonna  vide  Onoraast. 

Asella.]  Ad  Asellarahabet  epistolam  divus  Hiero- 
nymus,  tomo  II,  epist.  90.  De  ejusdem  laudibus  ha- 
bes  apud  eumdem,tomol,  epist  15,  ad  Marcellam. 
Ejusdem  quoque  idem  merainit  tom.  III,  epistola 
114,  adiPrmcipiara. 

Eorum  enim  qui  fecere  virtutes,  etc.]  Mirahicdiffe- 
rentia  tura  Editorura,  turaManuscriptorura.Quidara: 
«  Hujus  naraque  conversatio  et  abstinentia,  ac  prae- 
clara  dona  rairabiliura,  quae  operatus  est  (ut  ait  Cri- 
spus)  tanta  ac  talia  habentur,  quantura  ea  vel  ex 
parvulis  verbis  potuere  extoUere  cujuscunque  prae-  3 
clara  ingenia. » Aiii  ut  expressi.  Crispus  in  Catilina- 
rio  :  «  Eorura  qui  ea  fecere  virtus  tanta  habetur, 
quantura  verbis  ea  potuere  extollere  praBclara  inge- 
nia.  »  Quera  etiara  aeraulatur  Flavius  Vospiscus  in 
Probo  :  «  Ceilum  est  quod  Sallustius  Crispus,  quod- 
que  M.  Cato  et  Gcllius  historicaj  sententiae  raodo  in 
iitteras  retulerunt  :  oranes  oraniura  virtutes  tantas 
esse,  quantas  videri  eas  voiuerunt  eorura  ingenia, 
qui  uniuscujusque  facta  descripserint.  » 

Alexander  Magnus,]  Expressura  ex  Flavio  Vospisco 
in  Probo  :  qui  superioribus  subnectit  :  a  Inde  est 
quod  Alexander  Magnus  Macedo,  cum  ad  Achillis 
senulcrum  venisset,  graviter  ingemiscens  :  Felicem 
te,^  inquit,  juvenis,  qui  talem  praeconem  tuarura  vir- 
tutum  reperisti ;  Homerura  intelligi  volens,  qui 
Achillera  tantum  in  virtutura  studio  fmxit,  quantum 
ipse  valebat  ingenio. 

Quem  vcl  arietemvel  panfum,  etc.]Rosweydusedi- 
dit  ces  loco  arietem^  sicque  hunc  locum  annotavit.  p 
Edit. —  Quem  vel  xs,  vel  pardum^  vel  hircum  capra- 
rwm.] Nemirere,  iector,  de  lectionis  novitate.  Vetus 
est  lectid';  quara  cxhibco,  ex  manuscriptis  deprom- 
pta,  qui  a?5,  et  non  arietem,  exhibent.  Et  vero  ea  le- 
ctio  et  sacris  Litteris,  et  Hieronymianae  menti  re- 
spondet. 

Nam  quod  habetur  Danielis  cap.  11,  v.  32,  de  sta- 
tua  :  Venter  et  femora  cx  ^re.  Et  v.  39  :  Regnum 
tertium  atiud  xreum  ;  Hieronymus  in  coraraentario 
intorpretatur  de  Alexandro  etregno  Macedonum. 

Quod  vero  habetur  Danielis  cap.  vn,  v.  6  Et  ecce 
alia  ^bestia)gua52  parrfi/s,ideraHieronymusde  regno 
Maeedonura  interpretatur,  de  quo,  inquit,  instatua 
legiraus  :  Venter  et  femora  ejus  ex  xre, 

Quod  autera  Daniel  habet  cap.  vni,  v.  5  :  Ecce 
autem  hircus  caprarum  vcniebat  ab  Occidente,  ange» 
lus  Gabriel  interpretatur,  v.  2 1  :  Hircus  caprarum 
rex  Gi^corum  est.  Et  ibidera  Hieronyraus  :  «  HircusD 
caprarum  Alexander  est  rex  Graecorum.  » 

Editores,  quia  sequebatur  de  pardo  et  hirco,  exi- 
stiraarunt  et  tertiuni  aniraal  hic  jungendura  ;  quare 
xs  in  arietem  verterunt.  Sed  Daniel  et  Hieronyraus 
per  arictem  non  Alexandrum  Magnum,  sed  Darium 
regera  Persarura  et  Medorura  intelligunt. 

Epiphanius.]  Hujus  epistola  de  laude  Hilarionis 
hodie,  quod  sciara,  non  exstat.  De  hoc  Sozomenus 
libro  VI,  cap.  32  :  *E7:tcpaivi05  81  ajz^l  BTjaavSouxrjv  (xrjv 
y.ciSarjV,  oOsv  V»  N(J{xou  'EXu6£po::o>.ew;  s^iXoadi^rjae. 
€  Epiphanius  auteracirciter  Besanducera  vicum,  in 
Nomo  Eleutheropolitano  situm,  vitam  nionasticam 
exercuit.  »  Eadem  apud  Nicephorum  lib.  xi,  capite 
39.  De  Epiphanio  et  Hilarione  se  invisentibus  habes 
apophthegraa  apud  Pelagium,  libell.  iv,  n.  15. 

Qui  olim  detrahentes  Paulo  meo.]  Vide  dicta  ad 
Vitam  Pauii  in  Preeludiis  n.  4. 

*  Vlde  Patrol.  tom.  XXIII,  eol.  29,  not.  b.  Eoir. 


Thabath/i.]\cteTes  editiones  Thabacha.  Ms.  San- 
cti  Fioriani  Thauthac.  Sozoraeno,  lib.iii,  capite  14  : 
0a6aOa,  alias  0avaTa.  Nicephoro,  libro  ix,  cap.  15, 
Thabasa. 

Gaza.]  Palaestinae  urbs  notissiraa.  ^ 

liosaut  dicitur  de  spinis  flornit.]  Graece  est  poSov 
2?  axavOoSv,  to  toD  X6fO'j.  Proverbialisforraa.  Aramia- 
nus,  lib.  xvi  de  Eutherio  eunucho  :  c  Sed  inter  ve- 
pres  rosae  nascuntur,  inter  feras  nonnullje  mite- 
scunt. 

Majuma.]  Emporium  Gazse  hic  dicitur  Hieronymo, 
quod  Ptolomaeo  et  Sozomeno,  libro  v,  capite  ui, 
ejT^veiov  FaJ^a^wv,  Gazeorum  navale^  in  Palaestina,  vi- 
ginti  stadiis  a  Gaza  distans. 

Et  pelliceum  liabens  ependyten.]  In  Vita  Antonii, 
cap.  23  :  a  Lavit  ependiten  suum.  »  Vide  ibi,  ad 
n.  55.  Joannes  Andreas,  epistolarum  Hieronymi  ve- 
tus  ieditor,  post  ependyten  in  Vita  Hilarionis  addit, 
et  craciestem  ;  cujus  loco  apud  Adonem,  in  Marty- 
rologio,  21  Octobris  habes,  et  tenattem.  De  quibus 
inquiremus  in  Onomastico. 

Intermare  etpaludem  vasta  solitudine.]  Sic  et  in- 
fra,  cap.  8  de  latronibus  inter  mare  et  paludem  di- 
scurrentibus.  Plura  de  eremis  et  solitudinibus  in 
Onomastico. 

Caricas.]  Sunt  car/ca? Plinio,  libro  xiii,  cap.  5,  ex 
ficorum  genere,  quas  Syriaeessepeculiaresait.Cas- 
sianus,  collat.  viii,  cap.  1,  caricas  inter  ercmitarura 
edulia  refert.  Supra,  m  Vita  sancti  Pauli  eremitae, 
cap.  5,  quinque  caricis  per  dies  sustenlabatur, 

Fiscellas.]  Manuscripti  quidam  et  veteres  editiones 
addunt,  hoc  cst  sportellas.  Sit  interpretationis  vice. 
Est  enira  fiscella  virainca  sporta  ad  varium  usura. 

Agitatov.]  Editi  plerique,  gladiator.  Male.  Quod 
irrepsit,  quia  praecessit  de  gladiatorum  pugna. 
Cicero,  Acadennca  iv  :  «  Ego  enira  ut  agitator  calli- 
dus,  priusquara  ad  fmera  veniara,  equos  sustinebo.» 

Carice.]  Editi  quidara  addunt,  id  est^  herba  agre^i 
et  spinosa^  quod  aut  dubie  ex  raarginali  interpreta- 
raento  in  textum  irrepsit.  Est  enim  juncti  genus 
acuti  et  durissimi,  simiLe  sparto. 

Impetigine,]  Impetigo  infectio  est  et  asperitas 
suraraae  cutis  cura  non  levi  pruritu.  Quae  Lucillio 
libroxxx  Satyr.  depetigo  dicitur.  De  remediis  contra 
eam  vide  Plinium,  lib.  xx,  cap.  19,  et  libro  xxii, 
cap.  25,  et  lib  xxiir,  in  prooem.,  et  cap.  7. 

Eleutheropolitana.]  Eleutheropolis ,  Palaestinae 
urbs,  inter  Jerosolyraara  et  Ascalonera,utrinque  fere 
unius  diei  itinere  dissita. 

Aristxnete  Elpidii^  qui  postea  prxfectus  pratorio 
fuit^  uxor.]  Infra,  cap.  23  :  t  Aristaenete  illa,  cujus 
suura  feciraus  raentionem,  praelecti  uxor.  »  De  El- 
piaio  Amraianus,  libro  xxi :  « Inter  tot  urgentia  Her- 
mogene  defuncto,  ad  praefecturam  proraovetur  Elpi- 
dius,  ortus  in  Paphlagonia,  aspectu  vilis  et  lingua, 
sed  siraplicioris  ingenii,  incruentus  et  raitis.  » 

HemitritsBo.]  Coloniensis  editio  addit  (mor^o  ride- 
licet  imperfectx  febris  tertianx)  quod  prioris  glos- 
seraa  est.  Frequens  hoc  Graecura  vocabulum  etiam 
apud  Latinos  scriptores.  Vide  Onomasticon. 

Et  idotum  Marnas  corrual. ]  Hieronymus,  epist.  7, 
ad  Laetam  :  a  Jam  et  ^Egyptus  Serapis  Christianus 
factus  est^Marnas  Gaza^  iugetinclusus,  et  eversio- 
nemtempli  jugiter  contremiscit. » Idem,  in  caputxvii 
Isaiae  :  a  Serapium  Alexandriae,  et  Marnae  templum 
Gazae  in  ecclesias  Domini  surrexerunt.  > 

Sancti  manus  deosculati  sunt.]  Et  manus  et  pedes 
sanctorum  virorum,  mailyrum,  episcoporum,  sa- 
cerdotum  osculabantur  olicQ  Christiani  venerationis 
ergo.  Vide  Onomasticon. 

Rhinocorura.]  Hieronymus,  de  locis  Hebraicis  : 
«  Rhinocorura  civitas  /Egypti,  cujus  meminit  Isaias. 
Sciendum  autem  quod  hoc  vocnbulum  in  libris  He- 
brai:is  non  habetur,  sed  a  LXX  Interpretibus  pro- 
pter  iiofitiam  loci  iidditum  est.  Quod  in  libraile- 


197 


VITA  SANCn  HILARIONIS  MONAGHI,  NOTATIO. 


198 


braicorum  nominum  diximus.Bldem,  in  caputxxvii 
Isaiae  :  t  Pro  torrentc  iEgypti,  LXX  Rhinocoruram 
transtulerunt,  quod  est  oppidum  in  ^gypti  Pala3- 
stinsequeconfmio.non  tamverba  Scripturarumquam 
sensum  verborum  exprimentes.  • 

i4i7fl5.|  Yetus  editio  Achile.  Hieronymus,  de  locis 
Hebraicis  :  c  Ailat  in  extremis  fmibus  Palaestina; 
juncta  Meridianae  soJitudini,  et  mari  Rubro  :  unde 
ex  iEgypto  Indiam,  etindead  ^Egyptum  navigatur. 
Sedetautem  ibi  iegioRomana  cognomento  Decinia; 
et  olim  quidem  Ailata  veteribus  dicebatur,  nunc 
vero  appeiiatur  Aila. 

Adversus Gazemem  duumvisum.]Yx^iii  duumviri 
in  municipiis  instar  consulum.Adhos  editio  Circen- 
sium  spectabat,  quas  refertur  inter  personalia  mu- 
nera,  libro  l,  D,  tit.  4,  de  muner.  et  honor.,ieg  1, 
ubi  habes,  equoi'um  Circensium  spcrtacula.  Gaza 
autem  municipium  erat,undeHieronymus  Itaiicum 
muntcipem  vocat. 

^07150  qttasi  consiliorum  Deo.]  Cyprianus,  lib.  de 
Idolor.  vanitate,  cap.  2 :  t  Consus,  quem  Deumfrau- 
dis,  velut  consiliorum  Deum,  coli  Romulus  voluit, 
postquam  in  raptum  Sabinarum  perfidia  provenit.» 
Idem,libro  de  Spectaculis,  cap.  4  :  ••  Romulus  Conso 
quasi  consiiii  Deo.  ob  rapiendas  Sabinas,Circenses 

Erimus  consecravit.  »  Quae  expressasuntex  Tertul- 
ani  libro  de  Spectaculis,  cap.  .">.  «Quanquam  et 
Consualia  Romuio  defendunt,  quod  ea  Conso  dica- 
verit,Deo(ut  voiunt^consilii.  )>  Augustinus,  libro  iv 
de  Civ.  Dei,  cap  1 1:  v(  Ipse  sit  et  Deus  Consus,  prae- 
bendo  consilia.»  Varro,  de  L.L.  libro  v  :  a  Consua- 
lia  dicta  a  Conso,  quod  tum  ferige  publicaj  ei  Deo, 
et  in  Circo  ad  aram  ejus  a  sacerdotibus  fiant  ludi 
illi  quibus  virgines  Sabinaj  raptae.*» 

Scyphum  fictilcm.]  Isajxcus  Casaubonusad  Spar- 
tiani  Julianum,  post  dicta  quaedam  de  EiiorrrpoiJLav- 
Ttxfj?  speciebus  uopojxavtEta,  xuXtxoaavTs^a,  et  aliis  : 
Miratus  sum,inquit,persaepe  antiquissinium  mona- 
chum  Hilarionem,  conclamatissimae  virtutis  virum, 
cum  in  Christi  nomine  miraculum  esset  editurus, 
curiosorum  hominum  artes  hoc  genus  esse  aemula- 
tom.  Historiam  narrat  Hieronymus.Eademin  Grae- 


Tov  'Itfl^ixov  (Christianus  hic  erat,  qui  in  ludicro  Cir- 
censi  victus  a  contraria  factione,  non  eqi!  ^rum  vir- 
tute,  sed  magicis  artibus,  opem  ab  Hilarione  flens 


,  ^  —   _.j  —  — -~~t  i  ~ —  -  — - 

apudcTCiiv  Tow?  fjvttJ/o-j;  evo7CTp{l^£Tai  xa0ap(5?  Iv  Toi  G5aTf 
^tit^ivoi  8i  rivTc;  ^aav  Yor)T£/a  twv  evavT/wv.TouTO  i5wv 
xAi  Hetu  ydfpiv  OtxoXoyTiaa?  xa\lXap^03vi,  auTt'xa  {isv  tU  "cov 
oixov  enav/xEi  •  Xa6a>v  81  exe^vou  tou  u$aTor,  ou  ev  tw 


a'.«r/uvij  81  Xa(x6avei  tou;  avTi-oXou;  iT/ivr^.  Quis 
neget  xaT07rrpo|xavTe^a?  his  verbis  describi  illam  spe- 
ciem  quae  cum  aqua  et  cyatho  perficiebatur?  Hacte- 
nus  Casaubonus. 

Imo  vero  quis  non  neget,  hic  ullam  xaTOTTTpofxav- 
-ztixq  esse  speciem,  cum  ea  non  nisi  malo  daemone, 
maloque  carmineetdiabolicapactione  perficiatur? 
Scd  qnero  Graece  deditlocumCasaubonus,  anteLa- 
tineex  Herveti  versionedabo  :  «  Hilarion  reveritus 
eosquiaderant  (nam  ipsi  quoque  rogabant,  ne  dc- 
spiceret  sic  fl^M  afFectumltalicura),  jubetaqua  ira- 
pleri  paculum,in  quo  ipse  solitus  erat  bibere  (erat 
autem  testaceum)  et  poni  in  manus  Italici .  Id  cum 
ille  accepisset,  simui  et  equos  et  stabulum,  quin 
etiam  ipsos  quoque  aurigas  cum  curribus  in  aquapure 
aspidt :  erant  autem  omnes  iigatiprsestigiisadver' 
tarionim.  iJoc  cum  vidisset,  et  Deo  egisset  gratias 
et  Hilarioni,8tatim  quidem  domum  revertitur ;  illa 


A  autem  aquaaccepta,  quos  in  poculo  viditequos  im- 
peditos,  oinnes  aspergit,  deinde  etiam  veneranda 
signat  crucis  figura.  Et  ab  iilo  quidem  tempore  vi- 
ctoria  transit  aa  Italicum,  summo  autem  dedecore 
afficiuntur  adversarii.  »  Quis  hic  daemon  invocatur? 
quod  raalum  carmen  occentatur?  quae  diabolicje 
fraudcs  udhibentur,  ut  Hilarion  dici  possit  curioso- 
rura  horainura  artes  aemulatus  ?  Fors  erit  ut  ma- 
levolus  Casaubonus  prophetiara  per  Urim  et  Thum" 
m2??i,quae  ex  splendore  Japidum  Rationis  colligeba- 
tur,  ex  multorum  sententia,  ad  xaTo::Tpo[jLavT£^av 
referat. 

Quid?Hilarion  maleficio  solvat  daemonum  raale- 
ficia,  qui  hic  apud  divum  Hieronyraum,  cap.  4, 
0  contra  dtenionura  ludibria  Christicrucemsignavit 
in  fronte?  »  Sed  et  ipse  Italicus  protestatur,  apud 
Ililarionem,  non  esse  Christiani  hominis,  «  uti  ma- 
gicis  artibus,»  atque  ideo  ad  eura  sc  confugisse ;  et 
iis  taraen  utatur  Hilarion?  Addo,  a  quod  noIuitSan- 
ctus  antcquara  purgaret   (a  daemone)  virginem  vol 

Badolescentera,  signa  jubereperquiri,  ne  aut  solitis 
incantationibus  recessisse  daemon  videretur,autipse 
sermoni  ejus  accomraodasse  fidera.  »Et  hic  diabolo 
diabolura  pellat. 

Non  ita  vere  Christiani,  quiinimica  potius  scien- 
tia  quara  socia  consciontia  daeraones  pellere,  male- 
ficiasolveresueti.Tertullianus,IibrodeAnima,capite 
57  :  t  Ratio  fallaciae  (raagicae)  solos  non  fugit  Chri- 
stianos,  qui  spiritalia  nequitiae  non  quidera  socia 
conscientia,  sed  iniraica  scientia  noviraus  :  nec  in- 
vitatoria  operatione,  sed  expugnatoria  dominatione 
tractamus  multiformera  luera  mentis  humanae^totius 
erroris  artificem,  salutis  pariter  animaeque  vastato- 
rem. »  Augustinus,  lib.  x  de  Civ.  Dei,  c.  22  :  «Vera 
pietate  honiines  Dei  aereara  potestatem,  inimicam 
contrariaraque  pietati,  exorcizando  ejiciunt,  non 
placando  :  oranes  tentationes  adversitatesque  ejus 
vincunt  orando  non  insam,  sed  suum  Deum  adver- 

Gsus  ipsam.»  Et  cap.  21  ait:  t  Heroas  martyresnon 
supplicibus  donis,  sed  virtutibus  divinis  Heram  et 
aereas  potestates  superasse.  » 

Sed  maluit  videlicet  haereticus  Hilarionem  videre 
maleficum  quam  beneficum,apostaticura  quam  apo- 
stolicum,  malum  ethnicum  quam  bonum  Christia- 
num.  Mirum,ni  et  Christum  magum  facturus  sit,qui 
sputo  curandis  oculis  usus,  quia  crebra  veteris  su- 
perstitionis  in  magicis  desputatio. 

Fuerit  igitur  aqua  scyphi  fictilis  ab  Hilarione  vel 
cruce  signataet  benedicta,quomodo  benedictumab 
eodem  panem  et  oleura  non  unus  in  raedelam  acce- 
pit,  teste  divo  Hieronymo  ;  vel  certe  ab  Hilarionis 
poculo,  quo  ipse  uti  solitus,  omnis  aquae  vis,qualia 
exempla  non  pauca  existant  apud  Hagiologos. 

Joannes  Savaro,  ad  carmen  xxiii  Sidonii,  locum 
hunc  Hieronymi  de  Hilarione  adducens,  notat  aqua 
aspersos  equos,  ut  scilicet  equi  Neptuno  sacriaqna 

DNeptuno  sacra  periusi,in  Circo  velocius  currerent. 
Quod  nollem  viro  magno  excidisse.  Quid  enim?  Vel 
aqua  haec  magicaviequosincitavit,autnaturali.Non 
magica,utclarecontra  Casaubonum  monstravi;  non 
naturali;  nec  enim  irrisisset  adversarius,  et  qui  dia- 
bolum  in  Circensi  studio  consulebat,  non  opinor 
idem  naturale  beneficiumrepudiasset.  Imo  quid  ne- 
cesse  eratstabulum,rhedara,carceramque  repagula, 
et  aurigas  eadem  aauaaspergere,(juae  nihilad  equo- 
rum  cursum  conferebant  7  Fuit,  fuitdivinavis  aquae 
ab  Hilarione  ejusaue  poculo  consecratae,  quaeomne 
maleficium  a  staoulo,  rheda,  carceribus.  aurigis, 
equis  arcuit.  In  hunc  enim  finemsubsidium  petebat 
Italicus.  Nec  communi  aquaeeavis.Vide  Onomasti- 
con  in  Aqua. 

Portenta  qnacdam  verborum,ei  portentosas  figuras 
sculptas  in  xris  Cyprii  /ami7?a. ]Ali^uando  a;re,  ali- 
quando  pIumbo,adverba  et  figuras  msculpendas  usi 
'venefici  et  magi.  TacitU8,Annal.  n :  aReperiebantur 
soio  ac  parietibus  erutse  humanorum  corporum  reli- 
quise,  carmina,  et  devotiones^  ettLoai^Qi«c\sAacA«si 


199 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS, 


m 


plumbeis  tabulis  insculptum,   semiusli  cineres,  ac  Atumquia  iUi  mansionibus  praeerant,  l.  xii  C.Theod., 
tabe  obliti,  aliaque  maleficia. »  de  decur. 


Qui  licio  ei  latnma  striclus  tcnens.]  Ovid.  lib.  i 
Amor.,  eleg.  8  : 

Scit  bene  quid  gramen,  quid  torto  concita  rbombo 
Licia,  quid  Yaleat  Tirus  amanlis  equae. 

Simili  arte  apud  Synesium,  epist.  121,  ad  Anasta- 
siura  hydrocomeara,Uiysses  Polypliemo  persuadere 
conatus     '      ^^-^  -        -•— *  -  »a^^»  »   * 


cnim  cffo  cantiones  quasdara  scio,  et  nexus  et  ama- 
torias  iUecebras,  quibus  vel  tantillum  Galatea  resi- 
stere  non  potest.  t  Atque  has  vocat  artes  pravas 
Ammianus,  Ubro  xxviii,quibus  usum  Marinuracau- 
sarum  defensorem  narrat:  a  Quem  ut  ausura  Hispa- 
nUlaj  cujusdara  artibus  pravis  affectasse  conjugium. 


Manuque  eisbenedicens.^  Infra,  Elusates  Darech^  id 
est,  Denedtc  Hilarioni  inclamabant.  Non  hominibus 
tantum,  sed  et  rebus  inanimis  sancti  benedicebant. 
Infra,  hic:  c  In  subUmi  stansbenedixit  vinese.  •  Et 
alibi :  a  Ut  benedictum  ab  eo  panem  veloleum  acci- 
perent.  »  £t  aUo  loco  :  «  Benedicto  itaque  oleo  uni- 
versiagricolaa  atque  pastorestangentesvulnera,  cer- 
tam  salutem  resumeoant.  * 

Desertum  CadesJ]  Psalmo  xxviii :  Concutiet  Domi" 
nus  desertumCadcs. yi^eAiwxm  Hieronymum^incap. 
xLvii  et  xLviii  Ezech. 

Elusam.\  Graece,  Aouaav.  Est  Elusa  oppidum  Idu- 
raaeae  Ptoloraaeo.  Aiiiponunt  in  Palaestina  II,  alii  in 
Palaestina  I.  AUa  est  Eiuza  GaUias  Narbonensis. 

Colunt  autem  illamob  Luciferum.^  Hieronymusia 
cap.  V  Amos  :  c  Luciferum  hucusque  Saraceni  vene- 


ti-anseunterjudiciorum  fidediscussa,suppUciolethaU  ^  rantur 

daranavit.  »  Quam futurx Ecclesix lineam  mitteret. IMiiiereli' 

1  *1*  *  1*i  "VTV 


Ut.  servarm  c^m.]Vide  Serariura  nostrum  incap. 
VI  Tobiai,  quKstiuncula  1,  ad  v.  14  ubi  agit  de  As- 
modeeo,  quomodo  in  Graeco  textu  dicatur  Saram 
amasse. 

Qui  te  mittebat.'^  Vide  Delrium  nostrum,  tom.  II 
Disquis.  Magic,  Ub.  ii,  parte  r,  q.  4,  section.  7,  ubi 
disputat,  an  malefici  possint  et  soleant  aUos  devo- 
vere,  et  dflemoni  quasi  mancioare.  Vide  et  Tyraeum 
nostrum,  parte  i  disput.  de  daemoniac.,  capite  16. 


neam  adagiaU  specie  dictum.  Volunt  expressum  ex 
Plauti  MosteUaria.  Sed  ibi  longe  alia  significatione. 
Ne  quid  dissimilera,  manuscripti  et  veteres  editio- 
neshiiheni  limitcmmittere^  quaefors  vcrior  lectio  a 
Finitoribus  dosumpta.  Deutraque  lectione  fusiusin 
Onoraastico. 

Ut  erat  coronatus.^  Ex  veteri  sacrificantium  ritUy 
quo  sacerdotes  erant  coronati.  TertulUanus,  de  Co- 
rona  miUtis,  cap.  10 :  « Ipsae  denique  fores,   ipsae 


Amoris  dwmonem!]  Certi  daeraones  certis  vitiis     hostiae  et  arae,  ipsi  ministri  et  sacerdotes  eorum  co- 


dominantur.  Infra:  «  Habebat  enim  senex  hanc  gra- 
tiam,  ut  sciret  cui  daemoni,  velcui  vitio  subjaceret. » 
Vita  Antonii,  capite  4 :  t  Hinc  et  spiritus  fornicatio- 
nis  vocor.  »  Ibidem  notata  vide. 

Noluit  autem  sanctus,  etc.]  Hoc  loco  persuasus 
Joannes  Hessels  a  Lovanio,  praelcct.  in  iibrum  iv 
Sent.,  censuit  nonlicere  maleficiisignura  destruere, 
ut  diabolus  nocere  desinat.  Sed  receptior  estcontra- 


ronantur.  >  Plinius,  lib.  xvi,  cap.  4  ;  t  Deorum  ho- 
norisacrificantcs  icoronarajsumpsere,  victimis  simul 
coronatis.  >  Etiibro  xxi,  cap.  2  :  c  Intersacra  tan- 
tura  et  bclUcos  honores  coronis  suum  nomen  vindi- 
cantibus. » 

Et  digereret  in  schedula.']  Siste,  lector,  et  videsis 
versionera  Herveti  ex  Graeco  Metaphrastis  vel  So- 
phronii  :  a  Cura  vero  ad  monasterium  quoddam  pri- 


[et,duntaxatprobare,  quod  quiHUarioni  sanctitate 
et  dono  miraculorum  sunt  similes,  aut  quando  ali- 
quod  scandali  vel  superstitionis  augendae  subest  pe- 
riculum,  debeant  id  facere,  quod  ad  majorem  Dei 
gloriaoi  tendit,  ut  est,  daemonem  oratione  ejicere  ; 
nonvero  probat  quod,  eo  periculo  cessante,  aut 
quando  quis  non  est  ceilus  de  dono  miraculorum 
(ut  hodie  certi  nuUi  sunt  in  his  partibusubi  fides  pro- 
pagata),f|9  non  Uceat  illi  uti  reraedio,quodadma- 
num  est,  et  experientia  freouenti  comprobatum  no- 
vit.  Metuebat  uutem  divus  Hilarion,non,ne  dsemon 
hoc  pacto  solitis  incantationibus  recederet,  sed  ne 
populo  videretur  iis  recessisse  ;  imo  nequehoc  sim- 
pliciter  verebatur,  sed  altemative  ;  vel  hoc,  vel  ne 


ligas  Soph 
Hieronymi  textu  Graece  interpretatum.  Ex  sehedula 
fecii  Scindulam  monasteriura.Sirailemerrorem  errat 
infra  Hoc  ioso  capite,  ubi  Hieronymus  habet  tno/ia- 
chi  nomenoa6a.9,  Sophronius  vertit  Ti)v  to3  16a  iAOvf|V, 
monasterium  Ibae. 

Prwfecti  tunc  uxor."]  In  plerisqueMss.  deest  iunc^ 
quod  editi  addunt.  Tamen  vel  subintelUgendum  id 
esse,  videtur  coUigi  ex  eo  quod  sequitur,  sed  nihil 
de  prxfecti  ambitu  habens;  quare  tunc  videtur  prae- 
fecti  uxor  fuisse.  Quanquam  si  Ammianum,  horum 
temporuni  scriptorem,  audimus,  tunc  nondum  erat 
praefectus  Elpidius.  Potuit  ergo  Hieronymus  eam 
praefecti  uxorem  vocare  per  anticipationem,  quia 
postea  praefecti  uxor  fuit  Aristaenetae. 


videreturipse  dictisdiaboU  fidemhabuisse,  qui  ne-    _  t^  ,     .      .     j.  .    ^. 

ffabat  aliter  se  expeUi  posse,nisisigno  prius  ablato.  t.     Et:iustitium.\CQ\on\Qns\&  ediUo  Sic  cum  interpre- 

Quod  falsum  erat,ut  divus  Hilarion  ostendit.Et  quia *^  tatione,id  esto;/miuwi  rerumintermissio.etquasi  pu- 


sponte  ingressus,sponteremanebat,nec  eumcogendi 
vim  uUam  magica  iUa  signa  obtinebant. 

Candidatns  Constantii  imperatoris.]  Varia  candi- 
dati  significatio;sedhoc,  opinor,loco  unus  e  schola- 
rium  numero,  quiob  corporis  proceritatem  ad  tute- 
lam  principis  eligebantur.  Vide  Onomasticon. 

Evectionem.]  Significater^diocursus  publiciexhi- 
bitionem.  Augustinus  epist.  55  :  iZenobiusmagister 
memoriae  factus  est,  et  raisit  nobis  evectionem  cum 
annonis.  »  Vide  Onoraasticon. 

Consularem.]  Proprie  loquitur.  Nam  Palaestinse 
provincia  habeoat  con^u/arcm.  De  quo  consule  No- 
titiam  Orientis. 

Decut 
consUio 
tores 
vla 
datum 


blicus  /uc/u5.MalelecturajU5^t(mm  pro  exitium,  Inde 
glosseraa  quoquesubstitutiverbi  intextura  irrepsit. 

Fallacem  Dominum  meum  non  facio.]  Visio  haec 
explicatur  hic,  infra,  de  ethnicis  monasterium  Hila- 
rionis  invadentibus.  De  Hilanone  a  Gazensibusquae- 
sito  refert  etiam  Sozoraenuslibro  v,  cap.  9.Memiait 
effrenis  audaciae  Gazeorura,  tempore  juiiani  imp.^ 
Nasianzenus,  invectiva  priore  in  Julianun.s  quse  est 
oratio  ordine  tertia ;  et  Sozomenus,  Ubro  v,  cap.  8; 
et  Theodoretus,  Ub.  iii,  cap.  6.  Ambrosius,  epist.  28: 
c  Incensae  sunt  basiUcae  Gazis  temporc  imperii  Ju- 
liani.  • 

^e^t7{U7n.]Variahiclectio,quaascripti8,quaab  edi- 
tis  Ubris.  Lectionem  Betheliam  adstruit  Sozomenusi 


201 


VITA  SANCTI  HILARIONIS  MONACHI.  NOTATIO. 


202 


€  CircaBetheleamvicuminNomoGazensi  vitaratra-A  oxopov  toj;  -psaSuTspo-j;  si;  i-ofvr,v  eJdSpiaav.  «  Ammo- 
du\ere  monasticam.  » Idem  Sozomenus,  priori  loco     nium  in  superiorem  Oasim:  Muim,  Psenosirira   Ni- 


ait,  quod  Syris  Uethelia,  id  Graecis  IlavOcOv  esse. 

Dracontium.]  Meminit  hujus  Athanasius  apologia 
de  fiiga  sua,quem  ait  ab  Arianis  iii  exsilium  pulsura 
una  cum  raultis  aliis  collegis  episcopis.  Quera  Baro- 
nius,anno  Christi  356,  Liberii  papae  5,  Constantii 
imperatoris  20,  ilium  esse  gutat  ejus  nominis  virum 
quem  ex  monacho  diu  renuentcm,  ipse  Athanasius 
adegit  tamen  ut  episcopatus  onus  susciperet.  Fuit 
Dracontius  'EpiJLOu;:o'X£oj;  (x'./.pa;,  parvw  llermopolis 
episcopus,  ut  Iiabet  Athanasius  in  epist.  ad  Antio- 
cnenses. 

•O  BahylonemJ]  iEgj^pti  hiccivitas  Babyion,apud 
Athrebiticum  fluvium  in  Letupolite  Nomo.  Alia  in 
Assyria  Babylon. 

Pliilonem,]  Et  hujus  apud  Athanasium  jam  citata 
Apoiogia  mentio.  Baromus  ad  annuni  proximecita- 
tum  ait,ex  Hieronymi  testificatione  prodi,Hi  larionem 
invisisse  Christi  confessores  (Dracontium  et  Philo- 


lammona,  Plencm,  Marcum,  Athenodorum  in  Am- 
moniacam :  Dracontium  episcopum  in  solitudinem 
eam,  quae  circa  Clysnia  est ;  Philona  vero  Babylo- 
nem :  Adeiphium  in  Psinabla  Thebaidis  ;  Hieracem 
autem  et  Dioscorum  presbyteros  in  Soinem,  cxsilio 
relegarunt. 

.4;}/irorf?7o7i.]Aphrodites  et  Aphroditopolis  quadru- 
plex  in  iEgypto  urbs  in  veteri  .Egjpti  tabula  apud 
Ortelium.  ifna  juxta  Alhribin,  in  Delta,  alterajuxta 
Nilum  in  Heptanomia  ;  tertia  juxta  Nilum  in  The- 
baide ;  quaila  apud  Latopoiim  ad  Nilum  in  The- 
baide.  Quie  liic  intelligatur,  dicam  in  Onomastico, 
ubi  de  eremo  et  monasterio  Antonii. 

Baisane.  Hujus  memoria  nondum  mihi  alibi  oc- 
currit. 

Dromadibus  camelis.]  Vetus  editio.  dromcdibus 
camelis.  Vide  Onomasticon. 

Isaac  ct  Pelusiano.]  De  his  nihildum  reperi. 


»w../c«..u.^  vi^.  o^vivixvv..  -tx.....^....  ^,«.v,*.«,  ^«.  *.w,.v.e,.v         Ne  Pergamius.]  Occultari  voluit  Antonius  corpus 


post  sequentem  annum,  vidclicet  anno  Christi  338, 
quo  Baronius  Antonii  obitum  ponit.  Quare  Hilarion 
putatione  Baroniana  invisissct  hos  confessores  anno 
Christi359. 

Scdomnino  aliter  temporum  subducenda  est  ratio. 
Nam  cum  ex  pneludiisad  Vitam  Antonii  pateat  eum 
obiisse  anno  Constantiiimp.  19  et  ex  Vita  Hilarionis, 
cap.  27,  constet,  non  nisi  triennio  pene  elapso  Hila- 
rionem  ad  montera  Antonii  perrexisse,  ut  ejus  ibi 
diemnatalem  celebraret;  nam  eo  capite  dicitur  quod 
€  triennium  eratquo  clausum  ccelum  terras  arefece- 
rat,  ut  vulgo  diceretur  Antonii  mortera  etiam  ele- 
menta  lugere.  »  Atqui  iraraediate  Hilarion  a  raonte 
Antonii  redibat.  Constat  quoque  ex  Vita  Hilarionis, 
capite  25,  quod  cura  ad  raontem  Antonii  pergeret, 
confessores  Philonem  et  Dracontium  inviserit ;  et 
diei-umibidemratio,quosinitinereinsurapsit,subdu- 
citur.  Quare  si  initio  anni  19  Constantii,  Chisti  355, 


suum  ex  Christiana  modestia  et  subraissione,  non  ex 
contemptu  reliquiarum,  ut  cavillantur  haeretici.  No- 
tum  quanta  religione  tunicam  sancti  Pauli  primi 
eremitaj  sibi  viudicarit. 

Martyrium  fabricaretur.]  Et  sanctis  confessoribus 
et  martyribus  ajdessacrffietmartyriaexstructa.  Ha- 
bes  hic  de  confessore.  De  martyribus,  Araraianus, 
lib.  XXII :  «  Cineres  projecit  in  raare  ;  id  metuens , 
ut  clamabat,  ne  collcctis  supremisajdesiis  exstrue- 
rentur  ut  reliquis,  qui  deviarea  religionecompulsi, 
pertulere  cruciabiles  pa^nas,  adusque  gloriosam 
mortem  intemerata  fide  progressi,et  nuncmartyres 
appellantur.  » 

Ad  uttcriorem  Oasim  eremum.l  Habes  apud  Pto- 
loma3um,  in  ^Egypto,  Oasim  maynam  et  parvam. 
Sed  variant  hoc  Hieronymi  loco  et  manuscripti  et 
editi  libri.  Ms.  Sancti  Floriani :  Ad  interius  mona- 
stcrium  transiturus.  Vetus  editio :  Ad  interius  rao- 


Liberii papa^  4,  obiit  Antonius,  Hilarion  dicendus  est  C  nasterium  Oasan  transiturus. 


confessores  illos  invisisse  anno  Constantii  22,  Christi 
353,  sub  Onem  videlicetejus  anni,  cura  jara  15  Ja- 
nuarii  instaret  natalis,  ad  quera  celebrandura  pro- 
perabat. 

Incertus  auctor  vitas  Athanasii  varios  cum  Philone 
et  Dracontio  in  exsilium  cjectos,  post  mortem  Con- 
stantis  imp,, curaGeorgius pseudoepiscopus  secundo 
Ecclesiam  Alexandrinam  invaderet,  comraemorat. 
Kai  yip  EuOu;  ano  tt,;  AtY'j~TOj  xai  tojv  Ai6'jo)V,  IStopt- 
a«v  asv  eniaxo';:oy5,  *A{x|xoSviov,  Mtijiov.  raVov,  «tfAtova, 
'EpixfjVjIlXTjviov^U-ViVoaipiv.Aivajxojva^^AYaOtovaj^AYaiJL- 
^ov,  MapxoVy  £Tepov  'Auljjlojviov,  xai  Mapxov,  Apaxo'v- 
Ttov,  'AStX^tov,  'AYaOr^vooojpov,  za\  npeaSuT^pou?  lepaxa 
xatt  Atcwxopov  •  xai  oCtoj  rixpoj?  fJXaaav,  o'j;  Tiva;  [xiv 
oGtcov  £V  toI;  6S0T5,  Tiva?  Z\  xat  ev  auTf^  'jTiEpopta  aro- 
0flEvetv.  «  Etenim  statim  ex  ^Egypto  et  Libya  expule- 
runtepiscopos,Ammoniura,Moera,Caiura,PhiIonera, 


GazenscscumlictoribusprulcctiJ]}/id\e(\\n^i\m(t6\ii^ 
profccti.  Intelligit  praBfectum  Palestinae,  in  quaGaza, 
et  lictores  ejus  praefecti.  (Juae  autem  hic  breviter 
narrat  Hieronymus,  paulo  expressius  habes  apud 
Sophronium  interpietem,  vel  Metaphrastem,  qui  au- 
ctorcshujus  inquisitionis  Arianos  et  cthnicos  facit : 
*l*]7:£i  0£  KovoTavTio;  [x£v  (Tjv  TTJ  ip/fi  xaT^Tp£'J»£  xa\  TOV 
p''ov,'Io'jXtav6;  ^l  tlq  "cov  Opo'vov  tov  fia-jiXixov  etae^apri  • 
dvociojTaTa,  c')  oixr^  xai  dvo/T)  0eoj  xat  Oeiaa  ejaeSe^a;, 
a-£p  Exetvo;  xaxto;  £Tupdvvr,af  tojv  FaJ^aiojv  oiot  *Apetavf 


auTOv  £(r/aTOi;  jieptCaXeiv.  01  oe  d^ptxvojjzevo'.  auxo; 
^aav,  TO  toj  Xoyou,  {xaTrjV  /avojv,  ::dXat  tou  biio^j  Tr^v 
e;:tGo'jXr,v  zpoetoo'To;,  xai  Tzpo-  Tr;v  Aiaaiv,  toiTZtp  tfir^ 
xat  eyvojpiaaixev  d^txojxevou.  'ExeTvoi  oe  Tf^v  aiayjvTjv  ojx 


quae  etiam  babes  apud  Metaphrastem,  de  Vita  Atha- 
nasii;  etapud  Socratem,libro  11,  cap.  22,  etsi  noraina 
auastiam  apud  diversos  diversiraode  legantur.  Nara 
Athanasius  habet  Mouiov  pro  Mc/jiov,  et  Ilr,Xd;x|xo)>a 
pro  A'.vd|xajva,vel  AtvdSojva^et^AyaOov,  'AvaYatx^ov  pro 
AYa6cova,*AY«fX90v ;  *AOr^vooojpov  pro  'AYaOr^voScopov. 
Loca,  in  quae  singuli  relegati  sunt,  habes  apud 

.«  •  ?  •       ^        1_      _      1     -    -l?i • -'l. 4.^„. 


xovTe;  ei;  ve^SAa;,  fj,  t6  tou  Oe^ou  llajXou,  a^pa  8^f>ovTe; 
Tj  ToJejovTe;.  «  Postquara  autera  Constantius  quidem 
siraul  cura  imperio  vitam  fmiit,  Julianus  vero  cum 
sumraa  91  pernicie  invasit  sedera  iraperatoriam, 
irapiissiraa  sunt  (o  Dei  justitia,  et  patientia,  et  leges 
verae  pictatis  !)  quai  ille  tyrannice  excrcuit.  Quicun- 
que  exGazajis  crant  Ariani,  velin  honore  habebant 
ialsam  gentium  religionem,magna  iraet  inagno  spi- 
ritu  moventur  adversus  Sanctum.  Et  mittunt  Bru- 
cliiumquosdam  ex  iisqui  eadem  quae  ipsi  scntiebant, 
utin  extrema  eum  mala  impellerent.  Illi  autera  cum 
venissent,  eranH,  utdicitur,lupu3hianstemere,  cum 
Sanctus  jam  diu  ante  eorum  pra)vidisset  insidias,  et 


Patrol.  LXXni. 


203 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMtJS. 


204 


j^m  Oasim  venisset,  utprius  diximus.  Cumvero  uorv  kpr^cepisset.  Sed  pojnilo  deest  manuscriptis  Latinis 


ferrent  dedecus,ad  majorem  accenduntur  insaniam. 
reversiin  eura,  incitant  impium  imperatorem,  ut  ad 
fundajuenta  quidem  usque  evei-teretur  illius  mona- 
sterium,  etraonaclii  priusmultis  allecti  suppliciis,ex- 
pellerentur;  Hilarion  autem  et  Hesychius,  ubicunque 
essent  reperti,  gravissime  puniti,  extrcmo  deinde 
afBcerentursupplicio.Nesciebant  vero  se,  utdicitur, 
aquilam  persequi  in  nubibus  ;  aut,  ut  divinus  dicit 
Paulus  (fCor.  ix),  aerem  verberare  autin  eum  eja- 
cuj^i.  » 

JBaronius  tomo  IV,  anno  Cliristi  362,  pberii  papae 
ll,Juliani  imp.  2.  Quod,  ait,  tantostudioiidem  (Ga- 
zenses)  ejusnecem  expetiissent;  ea  potissimum  cau- 
sa  intercessit,  nirairum  quod  idem  sanctus  Hilarion 
apud  eos  agens  insignia  cum  miracula  edidisset,uno 
ex  illis  in  theati'o  facto  perspicuo,  ab  omnibus  fuerat 
acclamatum,  Marnam  Gazensium  deum  esse  supe- 
ratum  a  Christo. 


etGra^cis.  Vult  serpcntem  ipsum  evxx^atum. 

Eatejnprstatc  lcrrwmotutotius  or6ji>.]Hieronymu8, 
in  Chronico,  anno  Valentiniani  2 :  «  Terneraotu 
pertotura  orbem  facto,  mare  littus  egreditur,  et  Si- 
ciliai  multarumque  insularum  urbeset  innumerabiles 
populos  oppressit.  Idem,  in  Isaisecap.  xv:  c<  Audivi 
quemdam  Areopolitem,  sed  et  omnis  civitas  testis 
est,motuterraeraagno  in  mea  infantia,quando  totius 
orbis  littus  transgressa  sunt  maria,  eadem  nocte 
muros  illius  corruisse.u  Ammianus,  libro  xxvi:tHoc 
novatore  (Procopio  tyranno)  adhuc  superstite,cujas 
actus  muUiplices  docuimus  et  interitum,diem  duo- 
decimum  Kaiend.  Augustas,  Cos.  Valentiniano  pri- 
mum  cum  fratre,  horrendi  tremores  per  omneni  or- 
bis  ambitum  grassati  sunt  subito,  quales  nec  fabulse, 
nec  vendica}  nobis  antiquitates  exponunt.  »  Cujus 
tremoris  effectus  graphice  ibi  describit  Ammianus. 
Jn  sabulo.']  Plinius,libroxvii,  capite4  :  <^  Invicem 

locis  ni- 


Caeterum  adeo  furcnsfuit  Gazensium  in  Christia- p  sabulum  album  in  Ticinensi,  multisque  in 
jios  persecutio,  ut  non  tantum  Hilarion  cogeretur  ^'grum,  itemque  iiibrum  etiam  pingui  terrae  permi- 

stum,  inf(M:undura  est.  »  Dicitur  etiam  5a6u/o.  COf 
lumella,  libro  iv,  cap.  33  de  castanea :  t  Sabulo* 
nem  humidura  vel  refractura  tophum  non  respuit.» 
Salonis.]  Salo  Dalmatarura  navale  est  Strftboni. 
Est  et  Salone  Piinio  urbs  et  flumen  Dalmatise. 

In  brevi  lembo.]  Quis  non  ha>reat,  legens  apud 
Metaphrastem  ex  versione  Herveti,  Appellit  Derbili' 
mnon  emporixim  Dalmatiie.  Haesi,  fateor,  et  vel  ob 
eum  locum  Parisiis  Gra?cum  textum  e  manuscriptis 
regiis  evocavi,  in  quibus  :  Ei;  Bep^irlXifiCov  s(x7:optov 
TTj;  AaA{xaTia;  y.cLzoii^ti.  Qui  non  evariat  a  versione 
Herveti,nisi  quod  hdihe^iBerbelimbon  ^ro  Berbilimno, 
Vereor  ut  frustra  c^uis  portum  hunc  in  Dalraatia 
quairat.  Suspicio  mihi  est,  Sophronium,  qui  hanc 
Vitam  ex  latino  Hieronymi  Graece  expressit,  ex 
brevilcmbo  Hieronymi  kcisse Berbelimbon  BEp6rjXi|i- 
60  Ipso  in  loco,  in  quo  magister  ejus  vitam  egit  6ov.  Nec  vanam  conjecturam  puto. 
monasticam.»EademapudNicephorum,libroxi,c.39.  q     ••  Duobus hand parvis  myoparonibus.]kdidi\i  Go- 


captare  fugam,  sed  ct  alii  omnes  qui  degebant  in 
eorumderaGazensiura  ditionc  fugapariter  utque  la- 
tebris  sibi  consulere  sint  coacti.  Nara  de  majoribus 
suishaecSozomenusposteris  commendavit:  «  Hujus 
fligae  cum  alii  plures  meorum  majorura,  tura  avus 
meus  particeps  iuit  (5o5om.,  lib.\,  c.  i'#),  »  etc. 

4d  Slarilimam  urbemLibyx  Parsptoniun}.]  iEgypti 
urbs.Fiorus,  libroiv,  capite  11,  Paraetonium  et  Fe- 
iusium  duo  comua  ^gypti  vocat. 

Scutarius  quidam.]i.TrdBCc,  7iomine  Scutainus.Scd 
existimo  potius  scutariumhic  ab  officio  dici.  Sueto- 
nius  Augusto,  cap.  5G:  «  Adfuit  et  clientibus,  sicut 
Sicutario  cuidam,  evocato  quondam  suo.» 


Methona^.]  MeUione  est  Messenia)  urbs  maritiraa 
ij(i  Peloponeso. 

Vilia  populisscruta  vendcnte.]  Ex  Horatio  expres- 
fium,  epistolajrum  libro  i,  epist.  7 : 

Vilia  vendentem  tunicalo  icrula  popello. 

AdEpidaurum  Dalmatiw  oppiaum.YiGcieDalmati<v 
additum,  quia  et  aliae  duae  Epidauri  in  Peloponeso. 

Boas  vocant.]  Isidorus,  libro  xii  Orig.,  cap.  4  : 
c  Boasanguis  Italisc  imraensa  raole,  persequitur  gre- 
ges  armontorura  etbubulos,  etplurimolacteirriguis 
uberibusseinnectit,et  sugens  interimit,  atqueinde  a 
boum  populatione  Boas  nomen  accepit.  »  Qute  ad- 
umbrata  sunt  partim  ex  Solino,  partim  cx  Plinio. 
Solinus,  c.  8 :  «  Calabria  Chelydris  frequentissima 
est,  et  Boam  gignit,  quera  anguera  ad  immensam 
molem  ferunt  convalescere.  Captat  primo  greges 
bubulos,  et  si  qua?  plurimo  lacterigua  bos  est,  ejus 
se  uberibus  innectit,  suctuque  continuo  saginata. 


loniensis  editio :  (myoparon  genus  navigii  est  ad  cur- 
sum  et  celeritatem  paratum)  quod  haua  dubie  ins^r- 
tum  glossematis  loco.  Mira  liic  lectio,  qua  in  Mss. 
qua  Editis.  Quidam  Ms.:  myoparonibus  desedromo^ 
nem  occurrissent^  denuo  hinc  inde  jluctus  veJtemenr 
tes,  remiges.  Vetus  editio :  mf/oparoni'ftu5  dese  dronio- 
neoccurrissent^  denuo  hinc  inde  fluctus  verrente  re- 
mige.  Fors  dromon  interpretatio  est  myoparonis. 
Est  enimrf/*o?Ho/?,  navis  ad  cursum  experfita,  quales 
fere  piraticse.  De  myoparone  plura  in  Onomastico. 
Paphum.]  Duplex  Paphusin  Cypro  insula,  PaUe- 
paphos,  ei  Neapaphos.  JLocus  autem,  in  quo  apud 
Paphura  commoratus  estHilarion,  Sozomeno,  libro 

V,  cap.  9  dicitur  XapC-jpi;,  Charbyris,  Triparitce  libro 

VI,  cap.  12  Charybdis^  Nicephoro,  libro  x,  cap.  8, 
Charybris. 

Uoc  Salamina^  hoc  Curium^  hoc  Lapetha.]  Tres 
hae  in  Cypro  urbes  Alia  Salamina  et  insula  et  urt)8 


longosaeculoitafellebri  satietateultirao  extuberatur,  propePeroponnesum.Aliud  quoque  CuriuminiBtolis 
utobsisteremagnitudiniejusnuUavisqueat.Postre-^et  Sabinis.  Per  Paphum  autera  quod  praecessit,  et 
modepopulatisanimantibus,regionesquasobsederit,  tres  has  civiUites  totam  Cypri  insulam  designat. Est 
ad  vastitatem  coffit.  Divo  Claudio  principe  in  loco 


cogit.  Divo  Claudio  principe  in  loco, 
ubi  Vaticanus  ager  est,  in  alvo  occisae  Boie  spectatus 
estsolidusinfans.SolinusPlinium,  libroviii,  cap  |4, 
parai)hrastice  expressit :  «  Faciunt  his  fidem  in  Italia 
aj)pellatae  Boae,  m  tantara  araplitudinera  exeuntes, 
yi  divo  Claudioprincipeoccisaj,  in  Vaticano  solidus 
in  n^^o  spectatus  sit  infans.  Aluntur  primo  bubuli 
lactis  succo,  unde  nomen  traxere.  •  Videndum  an 
insula  Boas  in  Dalmatiadicta  sitabois  serpentibus. 
Certehic£ypudHieronymum  serpentem  boaraDalraa- 
tiae  familiarcm  habes.  De  insula  Ammianus,  libro 
xxiJ :  f  Florcntius  contrusus  est  in  insulam  Dalmatiae 
Boas.  •  Idem  libro  xxviii  «  eumque  (Hymettium) 
ad  ^OftS  Dalpiatiae  iocum  exterrainasset. »  Huc  quo- 

Jue  wssus  Joviai^^s  Jha^reticus   1.  liii  C.  Theod., 

Evocdto  prxcepissetJ]  Editilegunt:  evocato  populo 


galaraina  ad  Orientem,  Curium  ad  Meridiera,  La- 
petha  ad  Septentrionem,  Paphus  ad  Occideutem. 

(Ju/e  vocantur  Bucolia. ]Neiercs  cdiiiones  Bocholia. 
Alii  citant  Bacholia.  Sed  Graece  hic  est  BouxoXta,  uti 
et  supra,  Vitae  sancti  Antonii  cap.24,  ubi  Evagrius 
vertit  Pastoralia.  Vide  ibi  dicta  ad  n.  60.  Plura  in 
Onomastico. 

Tunicam  sacculam,  ciicullam,  et  palliolum.]  Hoc' 
Hilarionislegatum,et  totus  thesaurus.  Ipsemoxse- 
peliri  vult  in  tunica  dticiTia.,  citculla,  et sago  rustico. 
Ne  fallare,  ut  existimes,  Hilarioni,  quia  qusedam 
legat,  quiedam  in  sepulturam  reservat,  duplicia 
fuisse  v€»stimenta,  vel  festorum,  vel  munditiae  cau- 
sa.Non  fuere.  Constut  su^ra,  nunc[uam  vestem  mv- 
tasse,  nisi  cum  prior  penitus  scissa  esset.  Qaai)re 
qiiae  nunc  lesat,  recens  ipsi  ces^erai^t  ex  miip^^tr 
morte,  qui  ante  paacbs  mes  obierai,  ui  hic  hAes 


m 


VTTA  SANCTI  MALCHI,  CAPTIVI  MONACHI.  NOTATIO. 


206 


£t  toto  corpore,  qiKui  adliuc  viveret,  integro.]  De  A  statuendus  erit  anno  Christi  292.  Huic  enira  numero 


incorruptls  sanctorum  corporibus  copiose  in  Ono- 
mastico. 

Ad  adjuvandas  orationes  suas.]  Disoe,  hcereticc, 
saoctorum  orationibus  fidelium  orationes  adjuvari. 
Augustinus,  libroxx,  cap.  21,  contra  Faustum  Mtmi- 
duBum  triplex  commodum  in  martyrum  cultu  agno- 
8cit :  ct  Populus  Christianus  memorias  martyrum 
religiosa  solemnitate  concelebrat,  et  ad  excitandam 
imitationem,  et  ut  meritis  eorum  consocietur,  utque 
orationibus  adjuvetur.  •  Cbrysostomus,  libro  de 
fiidi>yla  martyre  adversus  gentiles .  exsepulcris  mar- 
tynim  non  uuam  quoque  utiiitatem  bauriri  docet : 
'H  f*?  ^l"»  "^5  Xfltpvoxo;  £15  *n)v  vJ^y/Tjv  £(jL;:{rxouaa, 
xdron/jlTTEi  TE  a-jrfjV  xal  otav{(JTr,ai,  xai  w;  auiou  xei- 
{livou  ouvEuy  otx^vou ,  xal  TrapgaTcpTo;  xal  6pco[iivou , 
fKrrci^  aurfiV  diocxEtaOat  ::oteT  '  stTa  TipoOutjL^a;  ::oXXi;;  6 
Tovzo  raOcuv,  rXr^pwOgi;,   £T£po;  avO'  iT^pou  y£vo'(xsvo?, 


si  octoginta  annos  addas,  quot  eum  annis  vixisse 
asserit  Hieronymus,  efficientur  ad  mortuaiem  ejus 
diem  anni  ccolxxii.  Sed  aliter  annos  Antonii  nume- 
randos  esse,  ad  praeludia  in  Antonium  monui. 

Quod  si  brevem  annorum,  Vitie  Hilarionis  syno- 
psira  desideras,  eccistara  ex  hac  ipsa  Vita  ei^ceptam. 

Anno  16  aetatis  inchoante,  intrat  eremum,  manei- 
que  ibi  ad  annum  20  inclusive. 

A  2 1  inchoante  ad  26  aetatis  annum  inclusive,  t^ 
nuiter  victitat,  iii  annis  in  diem  ientis  sextario,  iii 
aliis  pane  arido  cum  sale. 

A  27  inchoante  ad  30  ajtatis  annum  inclusive 
herbis  victitat. 

A  31  inchoantead  35  inclusive  sex  uucias  panis 
hordeacei  in  diem  surait. 

A  36  inchoante  ad  63  inclusive  victui  oleum  ad- 
jicit. 


dhoi^  £X£iO£v  a7c^py£Tat.  a  Capsula;  enim  aspectus  in  p     A  64  inchoante  ad  80  inclusive  pane  abstmuit,  sic- 

ipsam  percellit  et  exsuscitat,   ac*^que  complevit  vitae  ordinem. 


animam  invadens 

pNerinde  efificit,  quasi  qui  illic  roortuus  jacet  preces 
simul  fundat,  pnesensque  adcsse  cernatur :  ueindc 
fit  ut  qui  se  sic  affectum  sentit,  mira  alacritate  ge- 
ttiens,  aliusque  prorsus  quodammodo  effectus,  ita  ex 
eo  loco  decedat.  >  Sanctorum  igitur  frequenta  se- 
puLcra,  sanctorum  venerare  reliquias,  sanctorum 
orationes  impiora. 

Baronius,  tomo  FV  Annal.,  anno  Christi  372,  Da- 
masi  papae  6^  Valentiniani  et  Valentis  impp.  9.  <  Hoc 

r>,  mquit,  anno  Hilarion  praestantissimus  mona- 
rum,  post  innumera  miracula  edita,  clarissimus 
•anctitate  ex  hac  vita  migravit  anno  aetatis  suae  (ut 
testatur  sanctus  Hieronymus)  octogesimo.  Ex  cujus 
etiamtestincatione  coUigitur  eumdemhoc  ipso  anno 
ex  hac  vita  discessisse :  siquidem  ipsum  tempore 
obitas  Antonii  Magni,  qui  contigit  anno  21  Constan- 
tii  imp.  (hic  est  annus  Domini  358)  egisse  annum 


QuiLus  omnibus  subductis  justum  efficies  nume- 
rum  octogenarium. 

Sed  et  alia  annorum  ratio  ex  eadem  vita  colligi 
potest. 

Anno  16  aetatis  inchoante,  seu  15  iam  expleto 
intrat  eremura. 

Post  22  annos  solitudinis  sterili  Eleutheropolitanae 
partum  impetrat. 

63  aetatis  anuo,  de  fuga  cogitat.  Et  post  ii  annos 
e  Palsestina  discedit. 

Post  III  annos  a  morte  Antonii  invisit  locum  An- 
tonii. 

Anno  1,  manet  Oasi. 

Fugit  in  Siciliam,  ibipost  iii  annoseum  Hesychius 
invenit. 

Manet  ii  annis  Paphi  in  Cypro. 

Manet  v  annis  in  monte. 


aetads  65  tradit :  quibus  si  addas  annos  xv,  ut  per-        Quibus  si  annum  i  addas,  quem  variis  profectio- 
irenias  ad  lxxx,  quo  obiit,  utique  deduces  annos  ^  nibus  impendit,  conficies  annos  lxxx,  quot  eura 
astatis  ejus  usque  ad  praesentem  372.  »  Hactenus     vixisse  testatur  Hieronymus. 
Baronios.  Ex  cujus  putatione  natalis  dies  Hilarionis 


snsBa 


^^^^^^^w 


OGTOBRIS  XXI. 


VITA  SANCTI  MALCHI, 

CAPTJVI  MQNACHI, 

AUCTORP  DiyO  HIERONYMO  PRESBYTERO. 

{Hui^s  Vitse  ^extum  a  Vallof^siQ  et  qltts  annotatum  habes  Patrol.  tom.  XXIIIj  coL  53.  Accipe 
m4iw  liosweydii  notq,tiones). 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

fijftiJffl/cWJBJartyrologiumRoraanura,2lOctobr.  Dlpsein  catalogo  illustr.  Ecclesi8eScrip.,capite  135, 
•  ilLaronife  inSyriaprope  Antiochiam  sancti  Malchi     eara  inter  opera  sua  recenset.  Quare  quae  apud  ])((>- 
''***"''  '      "         '^"^'^         '^  '        taphrast^ra  nabetur  tomo  Vn,  Aloysii  Lipomani  ejc 

iQneco  per  Gentianum  Hervetum  translata,  existimp 
ante  ex  Hieronymi  Latino  textu  in  Graeciim  vers^ra. 
Magdeburgenses  Centuriatores,  centur.  4,  P-40» 
Erasraura  secuti,  voluntHieronyraum  Vitara  Mafcjii 
prolixiori  narratione  conscripsisse,  exercendi  in^chii 
magis  causa,  quam  rem,  utesset,  simpllciter  expli- 
candi  proposito.  Sed  recte  eos  suismet  verbis  cs^ptat 
AlanusCopus,dialogo  2,  cap.  11 :  c  )if irantur,  inquijt, 
quod  tot  hominis  scelera  prius  comraeraorahda, 
quara  darananda  censuerit  Hieronyraus.  In  qua 
isti  querelase  produnt,  suamque  causam ;  ct  satis  se 
intelligere,  sono  et  non  rhetorica  exercitatione  Hie- 
ronymum  ista  agitasse.Alioquiquorsumilla  contra 
rhetorem  in  ficto  argumento  liidentem  vocileratio  7  » 
Hactenus  Alanus :  qui  porro  ^uinque  scelera,  qua^ 
Magdebur^eoses  Maioho  objioiuat;  egregie  ditto^o 
iUo  n  variis  capitibus  reMit.  '^  ''^" 


monaclii. »  De  Malcno  quodamM^naea^4  Nfovembris : 

'O  aifto;  MflcXyo(  iv  tlpTJVT)  xsXsiouTai. 
Q{  t^yosoturoi  auYxaT^77r7]aav  vo'£; 
Wuyiiv  ora^at,  MaX*/E,  xijv  otjv  Kypiw. 

«  SaDctUB  Malchas  in  pace  conspmmat. 

A.ngen  aBimarum  dttctores  simul  e  ccelo  devolarunt, 

Ut  animaai  tuam,  Malche,  ad  Deum  deducant. 

An  hic  cnm  hoc  nostro  idem  sit,  dubito.  Meminit 
Sllchi  ciyusdam  Theodoretus,iib.  ivHist.,  cap.  26, 
qi^em  Baro^iiis,  fi^nali  370  putat  esse  eum  de  quo 
agitHieronymUs.Non  opinor,quiaMalchus  Theodo- 
r^  vixitinmontc,qui  imrninet  Antiochiir ;  Malchus 
Uieropymi  in  vicp]^^qnipp  trigjpta  raillibus  abAn- 
tfdchta. 
Malchum  Sjns  regem  sonare  habes  hic.  Vide  Ono- 

JWUtfiOOBDi.      *^f   " 

Eferonymo.]  YereHieronymushujus  Vitaeauctor. 


207 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


208 


Qui  7iavali  pr*i^//o. JArabrosius,  libro  i  OfTic,  cap.  A  Christianorum  imperatoruratempore  exaltatam  retu- 


1 0  :  «  Qui  navem  in  raari  regere  gubernaculis  stu- 
det,  vel  remis  ducere,  prius  in  fluvio  prailudit.  » 
Labitur  Erasmus,  cjui  px  hac  similitudine  existimavit 
Hieronymum  subsignificare,  argumentum  hoc  non 
esse  seriufn,  sed  exercitandi  styli  causa  sumptum. 
Quasi  vero  repugnet  serium  quid  esse,  et  idem  tamen 
assumi  ad  exercitandum  stylum.  Serio  cogitabat 
Hieronymusde  historias  Ecclesiastica*  compositione ; 
quam  ut  pro  dignitate  tractareposset^  maluit  ante  in 
parvo^  ut  inquit,  opere  exerceri,  quam  ad  latiorem 
historiam  perveniret ;  serio  utique  utrobique  rcm 
acturus. 

Ms.  Audomarensis,initiohujuscapitis,  prsemitte- 
bat  hsec  verba  :  Qui  legis,  imitare  qxiod  legis. 

Perse<^utionibiis  creverit.']  Hieronymus.  epist.  62, 
ad  Theophilum  adversus  errores  Joannis  Jerosol. : 
«  Fundendo  sanguinem,  et  patiendo  raagis  quara  fa- 
ciendo  conturaelias,  Christi  fundata  est  Ecclesia 


lerit,  nonoranino  aberrahit:  Proeoquod  fuistidere- 
licta.  et  odio  habita,  et  non  erat  qui  pcr  te  transiret, 
ponam  te  insuperbiam  sxculorum  ^gaudium  ingenera- 
tionem  et  generationem.^  et  suges  lac  gentium^  et  ma^ 
milla  rcgum  lactaberis^  et  scies  quia  ego  Dominus  sal- 
vans  tc,  etredemptor  tuus  fortisJacob.fls.  lx).  Etillud 
ejusdem:  Et  crunt  reges  nutritii tui^  et reginxnutrices 
tuiP:  vultu  in  terram  demisso  adorabunt  te,  etpulve- 
rem  pedum  tuorum  lingent  {Isa.  xlix).  Vide  epistolara 
iEnese  Silvii  tum  cardinalis,  postea  Pii  II  pontificis, 
quaj  inscribitur  De  moribus  Germanix^  qua  rcfutat 
varias  Martini  Meir,  qui  archiepiscopo  Moguntino 
cancellariusfuit,caiumniascontracuriamRomanaro, 
probatque  variis  rationibus  Romanos  pra^sulesdm^fs 
ct  potentes  esse  oportere,  ac  potissimura  ad  tria  di- 
vitias  requirit: «  l»  ad  statura  honestumetdignitati 
convenientem  tenendum  ;  l^  ad  alendos  pauperes,  et 
ecclesias  manu  tenendas ;  3^  ad  coerc^ndos  malefa- 


persecutionibus  crevit,  martyriis  coronata  est.  •       B  ctores,  qui  fidei  sinceritati  officiunt.  » 


Etpostquamad  Christianosprincipes  vencrit  (Eccle- 
sia)  potentia  quidem  et  divitiis  major,  sed  virtutibus 
minor  facta  sit.\  Haereticimodemiavidehajc  etsimi- 
lia  Hieronymi  aliorumque  Patrum  loca  ariipiunt. 

Primo,  ut  Ecclesiai  ornatum  et  vasa  sacra  pretio- 
sioraimprobent.  Quos  egregierepercutit  Bellarminus 
noster  tomo  II,  controv.  general.  iv,  libro  iii,  qui 
est  De  cultu  sanctorum,  cap.  6,  ubi  agit  de  omatn 
99  templorura.  Et  tomo  III  controv.  generali  iii, 
quaeestde  Eucharistia,  libro  ii,  dc  Missa,  cap.  14, 
ubi  agit  de  vasis  sacris.  Quo  etiam  facit  in  tempore 
dictum  apophthegma  sancti  Bonifacii,  de  quo  habes 
de  consecr.  dist.  1,  cap.  44  : «  Bonifacius  martyr  et 
episcopus  interrogatus,  si  liceret  in  vasculis  ligneis 
Sacramenta  conficerc,  respondit :  Quondam  sacer- 
dotes  aurei  ligneis  calicibus  utebantur  ;  nuncecon- 
trario,  lignei  sacerdotes  aureis  utuntur  calicibus.  » 
Quoddesumptum  estexconcilioTriburiensi,  cap.  18. 


Maronia^.]  Ita  manuscripti  et  vetuseditio.  Vulgo 
Maronia.  Ptolemaeo  nota  Syriae  civitas  Mapcov£{a$. 
Hic  viculus  dicitur.  Vide  Onomasticon. 

Ad  papx  Evagrii,]  Antiochiae  episcopus  fuit  Eva- 
grius,  Hieronymo  perfamiliaris,  de  quo  ipse  catalogo 
iliust.  Ecclesiae  Scriptorum,  cap.  125.  Vide  dicta  ad 
Praeludia  in  Vitam  sancti  Antonii,  n .  4.  De  papac 
nomine  in  Onomastico. 

Ut  reveraejusdcmloci  md/^e7m.|Rosweydushabet : 
et,  ut  rebar,  pro:  ui  revera^  lectionemquesuamse- 
quentibus  annotat.  Edit.  —  Et,  ut  rebar,  ejusdem 
loci  indigena.]  Ita  Ms.  et vetus  editio.  Coloniensiscam 
Erasmo,  et  revera  auToyOwv,  quod  nescio  an  Erasmus 
ex  ingenio,  an  ex  Ms.  substituerit.  H.  Gravius  didt 
etiam  inquibusdamlibrislegi,  Thebastonis  indigena. 
Quidam  Ms.  i^vorebar  habet  cra^  Sed  vera  lectioest 
quamdcdi.  Putabat  quidem  Hioronymus,  Malchum, 
qui  Maroniae*  versabatur,  ejusdem  fuisse  loci  indi- 


Monere  videlicet  voluit  vir  sanctus  ut  aureas  simul(]  genam,  sed  mox  a  Malcho  docetur  Nisibcnum  se 


mentes  ad  altare  sacerdotes  afferant.  Imitatione 
quadam  expressit  hoc  apophthegma  Trithemius  in 
Chronico  suo  Hirsaugiensi :  «  Veteres  olira  raonachi 
cellas  quidera,  ecclesias  et  alias  mansiones  habebant 
tenebrosas  ;  sed  eorum  corda  erant  lucida  valde  in 
amore  Dei  omnipotentis,  et  in  scientia  divinarum 
Scripturarum  Nostri  autem  ecclesias,  cellas,  do- 
mosque,  et  omnes  mansiones  jam  lucidissimasfabri- 
cant ;  sed  corda  eomm  vitiis  et  desidia  plena,  tene- 
brosa  sunt :  quoniara  nec  Deura,  sicut  debucrant, 
diligunt,  nec  lectionibus  Scripturarura  animura  in- 
tendunt.  Ita  quoque  cura  calices  esscntcuprei,sacer- 
dotes  aurei  fuerunt.  Hodie  autem  calicessunt  aurei, 
et  cuprei  sacerdotes.  » 

Secundo,  ut  clericorum  divitias  insectentur  etim- 
probent,  Qua  in  re  sequuntur  veteres  haereticos,  ut 
Arnaldum  de  Brixia«qui  vixit  an.  Christi  1 139,  tem- 
porc  Conradi  regis  Roraanorura,  qui  dicebat  (teste 


esse.  Labuntur  cum  Erasmo  Centuriatores  Magde- 
burgenses,  cent.  4,  cap.  10,  qui  aiunt  Malchum  ori- 
undum  ex  vico  Maronia. 

Mi  nate,  Nisibem  agelli  colonus."]  Ms.  sancti  Flo- 
riani ;  Mi  naie,  Msivelli  agelli  colonus,  Ms.  Audoma- 
rensis :  Matheni  sibcni  agello  coionus^  quod  coaluit 
ex  mi  naic  Misibeni.  Erit  forte  quispiam,  qui  hinc 
Math^  Nisibeni  exsculpat,  et  locum  ita  dictuui  in  agro 
Nisibeno  arioletur.  Vulgo  loco  Nisibeni  habetur  Ma- 
roniaci.  Apud  Metaphrastcn  habetur  Sevennia. 

Ad  eremum  Chalcidos.^  Est  Chalcis  urbs  Syriae, 
in  regione  Chalcidica.  Apud  Ammianum  Marcelli- 
num,  libro  xxiv,  habes  Chalcida  Syriacam  civita- 
tem.  Vide  Onoraasticon. 

Qux  interlmmas  ei  Beraam  ^]  Ita  legendum  ex 
Manuscriptis.QuidamManuscripti  habebant  Veroeam, 
solemni  quorumdara  veterura  more,  ponentium  V 
loco  B.  In  editionibus  veteribus  erat,  qux  inter  Im-' 


bttone  Frisingensi,  libro  ii,  cap.  20,  de  GestisFride-  n  mas  et  bcroas.  In  Coloniensi  editione,  qux  inier  Im- 


rici  imp.) :  t  Nec  clericos  proprietatem,  nec  episco- 
pos  regalia,  nec  monachos  possessioncs  habentes, 
aliqua  ratione  posse  salvari.  t  Sequunturet  Joannem 
Wiclcfum,  cujus  in  concilio  Constantiensi,  sessione 
8,  damnati  hi  sunt  articuli  xxxii.  Ditare  clerumest 
contra  regulam  Christi  xxxiii.  Silvester  et  Constan- 
tinus  errarunt  Ecclesiam  ditando.  xxxix.  Imperator 
et  seculares  sunt  seducti  a  diabolo,  ut  Ecclesiam 
ditarent  bonistemporalibus.  »  Sed  recte  Ambrosius, 
libro  viii  in  capitexix  Lucae^  non  in  divitiis  crimen, 
sed  in  male  utcntibus  ponit :  «  Discant  divites  non 
in  facultatibus  crimen  hairere,  sed  in  iis  qui  uti  ne- 
sciantfacultatibus.  Nam  divitiae  ut  impedimenta  sunt 
improbis,  ita  bonis  sunt  adjumenta  virtutis.  » 

Quod  si  quis  Isaiae  vaticinium,  ad  Ecclesiam  olim 
sub  ethnicis  imperatoribus  quasi  dereiictam,  post 


mam  et  Essam.  Abutar  otio,  si  monstrosas  quorum- 
dam  manuscriptorum  et  editomm  libromm  lectio- 
nes  repraesentera.  Et  Ima^  et  Beraa  in  Syria,  quae 
huic  loco  quadrant.  Vide  Onomasticon. 

Ut  dum  adviveret^mater.]  Ita  manuscriptus  sancti 
Floriani  editi,  Et  dum  adhuc  viveret  mater.  Tertul- 
lianus,  dc  Corona  railit.,  cap.  7  :  «  Porro  si  quae  aliai 
idolis  faciant,  ad  daemones  pertinent,  quanto  magis 
quod  ipsa  sibi  idola  fecemnt,  cum  adviverent.  »  Ubi 
non  rectc  Latinius,  cum  adhuc  viverent,  reponit. 

DeBeraaEdessampcrgcnlibus.]  ItarecteMss.  Male 
Coloniensis  editio :  De  Berria  ad  Essam  pcrgcntibus. 
Est  Bercea  hic  SjTiae  civitas,  in  Cyrrhestica  regione. 
Edessa  quoque  hic  Syriae  est  civitas. 

\  icinopu  blico  itincri  soliiudo,per  quam  Sarraceni.]' 
Tendltur  haec  latissima  eremus  ab  India  ad  Maurita- 


*  Sic  legit  Rosweydtts  pro  Beroam,  qus  est  lectio 
Yallarsii.  £oit. 


Loco  adlmcviveret,  quod  habetVallarsius.EDiT. 


209 


VITA  SANCTI  MALCHI,  CAPTIVI  MONACHI.  NOTATIO. 


'210 


niam  iisque  et  Athlanticum  Oceanum,  ut  scribit  A  Daria  in  lupanar  detrusa  a  leone  propugnata  est.  Et 


Hieronymus  in  caput  xxi  Isaiac. 

hmaelUx  irruuntcrinitisvittatisque  capitibus.]Ve- 
teres  editiones,  nudatisque  capitibus,  Scd  bene  Ms, 
eura  editione  Coloniensi,  vitlatis.  Varius  gentium 
habitus.  Tertullianus,  libro  de  velandis  Virginibus, 
capite  10 :  c  Debebunt  et  ipsi  aliqua  sibi  insignia  de- 
fendere,  aut  pennas  Garamantum,  aut  crobylos  Bar- 
barorum,  aut  cicadas  Atheniensium,  aut  cirros  Ger- 
manorum,  aut  stigmata  Britonum.  »  Isidorus,  libro 
XIX  Orig.,  O^  cap.  23  :  «  Nonnullaj  gentes  non 
solum  in  vestibus,  sed  in  corpore  aliqua  sibi  propria 
quasi  insignia  vindicant,  ut  videmus  cirros  Germa- 
norura,  granos  et  cinnabar  Gothorum,  stigmata 
Britonum.  Circumcidunt  quoque  Judaei  pneputia; 
pertundunt  Arabes  aures;  flavent  capitibus  intextis 
Getae;  nitent  Albani  albentibus  crinibus;  Mauros 
habet  tetra  nox  corporum,  Galios  candida  cutis ; 
sine  equis  inertes  cxstant  Alani ;  nec  abest  genti 


Thecla3  Martyruni  fortissimaj  maximeque  pudica^ 
nunc  leo,  nunc  leajna  non  tantum  non  obfuit,  sed  et 
subsidio  fuit.  Vide  Acta  ejus  23  Septembris.  Fre- 
quens  llieronymo  phrasis,  pro  muro  essCy  proverbii 
specie.  Vide  Onomasticon. 

Apprehensitm  mordicus  catulum.^  Ita  vetus  editio, 
et  raanuscripti.  Coloniensis  editio,  appreUemosmor- 
dicus  catulos.  Videri  alicui possit non  temere  numero 
singulari  catulum  positum.  Sunt  enim,  qui  semel 
tantum  a  leaina  pai"tum  edi  velint,  etiam  ratione  al- 
lata.  Plinius,  libro  viii,  cap.  16  :  «  Semel  autem  edi 
partum,  lacerato  unguium  acie  utcro  in  enixu,  vul- 
gum  credidissc  video. » Sed subdit  ibidem  Plinius  di- 
versam  aliorum  sententiam  :  «  Aristoteles  diversa 
tradit,  etc.  Is  ergo  tradit  leainam  primo  fetu  parere 
quinque  catulos,  ac  pcr  annos  singulos  uno  minus, 
ab  uno  sterilescere.  »  Unde  si  leiena  hic  catulum 
non  catulos  extulit/uerit  hic  ultimus  leaDUJe  partus. 


Pictorum   nomen  a  corpore,  quod  minutis  opifexB     Camelos^quos  ob  nitniamvelocitatem  dromedarios 


aeus  punctis  expressos  nativi  graminis  succos  inclu- 
dit,  ut  has  ad  sui  specimen  cicatrices  ferat  pictis 
artubus  maculosa  nobilitas^  b 

Pallia  et  latas  calliculas^  trahentes.]  Ita  Ms.  san- 
cti  Floriani.  Veteres  editiones,  calLigulas.  Colonien- 
sis  cditio,  caligas,  Isidorus,  iibro  xix  Orig.,  c.  34  : 
€  Caliculae  Hgae  vel  a  callo  pedum  dictae,  vel  quia 
ligantur.  Nam  socci  non  ligantur,  sed  tantum  intro- 
mittuntur.  »  Notum,  quam  frequenter  olim  g  ei  c 
inter  se  commutarint.  Vide  Onomast. 

Longo  posttiminio. jFesius  :  «  Postliminium  lece- 
ptum  Gallus  ^lius,  m  libro  i  Significationum  quae 
ad  jus  pertinent,  ait  esse  eum  qui  liber  ex  qua  civi- 
tate  in  aliam  abierat,  in  eamdem  civitatem  redit  eo 
jure,  quod  constitutum  est  de  Postliminiis.  Item 
qui  servus  a  nobis  in  hostium  potestatem  pervenit, 
postea  ad  nos  redit  in  ejus  potestatem.  cujus  antea 
niit,  jure  postliminii.  »  Propriehic  usurpatur  7)0.5^/1- 


rocani.]  VopiscusAureliano  :  •  Victa  igitur  Zenobia 
cuni  fugeret  camelis  quos  droraadas  vocitant.  » 

Et  nom  sitarria  rcfocillati^.]  Haocverascriptioet 

lectio.  Quidara  libri  editi  addita  interpretatione  ha- 

bent  :  Et  nova  sitarcia.  id  est^  annona  refocillati. 

Occurrit  ha^c  vox  in  Bibliis,  sed  varie  a  variis  scripta. 

I  Reg.  IX  :  Panes  defecerunt  de  sitarciis  nostris,  ubi 

LXX  habent  ayYs^*,  vasa.  Regia  editio,  sistartiis ; 

Lovaniensis,  cistarciis]  Parisiensis,  sitarchiis    Sed 

bene  Roraana,  sitarciis^  a  aiTo;  et  aox^w  annonam 

sufficere.  Vox  haec  Latine  usurpata  Apuleio,  Milesia 

"i;  Augustino,  tora.  IX, in  tractatude  Cantico  novo; 

Isidoro,  libro  xx,capiU»,  9,  Orig.  Sitarcixnautafum 

sunt^  ab  eo  quod  sutx  sunt^  sed  verum  etymon  ex 

Grajco  dedimus. 

Sabinianum  Mcsopotamix  ducem.]  Ita  Mss.  et  ve- 
teres  editiones.  Coloniensis.5a6niwm ;  Lugdunensis, 
Sabaudianum.  Sedrectura5rt6mia;iwv.  Queratamen 


minium  ao  Hieronyrao.  Saepe  aliaidem  metaphorice  Q  Amraianus,  libro  xviii,   non   Mesopotamiae  ducem, 
.    ,T. ,    ^  ..  sed  Magistrum  militiae  in  Oriente  et  Mesopotamia 

ponit.  I  Rebus  per  Mesopotaniara  in  hunc  statura 
deductis,  etc.,  stetit  sententia  ut  Sabinianus  victus 
quidera  scnex  et  bene  nummatus,  sed  imbellis  et 
ignavus,  et  ab  irapetranda  raagisterii  dignitate  per 
obscuritatem  longe  discretus,  praeficiendus  Eois  par- 
tibus  mitteretur.  » 

Non  tamen  me  ci  credens  ul  sorori.]  Hieronymus, 
epistola  2,ad  Nepotianura  :  «  Hospitiolura  tuum  aut 
raro  aut  nunquara  mulierura  pedes  terant.  Oranes 
pu(»llas  et  vii'gines  Christi  aut  aequaliter  ignora,  aut 
aequiditer  dilige,  ne  sub  eodem  tecto  raansites,  nec 
in  pripterita  castitate  conlidas.  Nec  Sarapsone  for- 
tior,  noc  Davide  sanctior,  nec  Saloraone  potes  esse 
sapientior.  Memento  seraper  quod  paradisi  colonum 
de  possessionc  sua  mulierejecerit. »  Apud  euradera, 
tora.IX,  in  regula  raonacharura  quae  inscribitur 
Eustochio  et  reliquis  virginibus,  ficto  Hioronyrai  no- 


usurpat.  Vide  Onomasticon. 

Etpronubante nobis  mcestitia]yei\ksed'itjo,pronu- 
bente. 

Corporadefunctaportabant.]P\im\is, lib  xi,cap.30, 
egregie  formicarura  sedulitatera  describit.  Inter  cae- 
tera  :  c  Sepeliuntur  inter  se  viventium  solae,  practer 
bominem.  > 

Et  jugi  susurro.]  Alias  susurrio.  Apud  Jobura, 
cap.  IV,  veteres  Psitres  leguni,  ei  quasi  furtive  susce- 
pit  auris  mea  venas  susurrii  ejus. 

Duos  camelos  sedentes^,]  Vetus  editio  :  duos  came- 
lissedentes.  Colomensis,  duoscamelis  insidenies.  Sed 
lectio  quam  dedi  est  ex  Ms.  sancti  Flonani,  et  est 
locutio  frequens  mediae  aetati.  Hieronynius  ipse,  su- 
pra,  in  Vita  sancti  Hilarionis,cap.  9,  asinum  sedens. 
Ita  ibi  Mss.  .£lius  Spaii.ianus,  in  Hadriano  :  a  Se- 
deri  equos  in  civitatibus  non  sivit.  9  Sic  Marci, 
cap.  XI,  de  pullo  asinae  :  quem  nemo  adhxtc  scdit  ho- 


mmMm.Itacitat  Ambrosius,  lib.  IX,  incap.xx  Lucae,  j)niine,  cap.  18  :  «  Nihil  pcriculosius  viro  quam  rau- 
initio.  Vul^tusnunc,5Mper^Me7yi,  etc.  Idera.  lib.  IX     '*  "    *  '  '"    "^ 

in  Lucam  mitio  .  Et  ideo  putlus  scdetur  asina^. 

Pudicitix  tantum  comcientiapro  murosepti.']  Vere 
pudicitiae  reverentes  suntbestiae.  Nontantum  pudicis 
sspe  non  obsunt,  sed  et  eos  tuentur.  IUustre  exem- 
plum  in  Vita  Chrysanthi  et  Dariae  25  Octobris  ubi 


lier ;  nec  raulieri  quara  vir;  uterque  palea,  uterque 
ignis.  »  Bernardus,  serra.  56  in  Cantica  :  a  Cura 
feraina  seraper  esse,  et  non  cognoscere  ferainam, 
nonne  plus  est  quam  mortuum  suscitare  ?  Quod 
minus  est,  non  potes ;  et  quod  raajus  est,  vis  cre- 
daratibi?  » 


*  Vallarsius  legit  Caligas.  Edit. 

*  Va11an>ius,  duos  camelis  insidentes.  Edit. 


3  Vide  Patrol.,  tora.  XXIII,  col.  59,  not.  f.  Edit. 


JUNII  XU. 


VITA  SANGTI  ONUPHRII  m 

AUCTORE    PAPliNUTIO    (2),    ABBATE,    INTERPRBTB    ANONYMO. 


|Jr0bgU0  itttetpretw  diiottqmu 

Bfcati  Onuphrii  Vitam  inter  Gracorum  commenta  scriptam  nuper  reperi,  ut  quondam  a  venerabffi 
ac  prudentisimo  viro,  scilicet  Gregorio  (3),  ipsius  gesta  narrarite,  cognovi.  Hanc  Paphnutius,  vit 
quoque  sanctissimus.  Graeco  sermone  retexit  ab  exordio.  Quem  ego  secutus,  e  Graeco  transtuli  in  Lati- 
lium,  largiente  Domino  ut  ejus  probabilis  vita  secundum  vires  meas  manifestata,  admiraiionem  legentiboa 
prsebeat  ei  imitationem.  Non  perpendite,  c|uaso,mei  sermonis  rusticitatem^  sed  tanti  laborisanitiio  revoi- 
viie  longariimitatem  :  quam  vir  Deo  plenus  patienter  sustinuit,  dum  mundanae  vatdtdtis  gloriam  sprevn^ 
et  cceleste  regnum  districte  vivendo  sibimet  hsereditavit. 


YITA. 


^^t®  lii^irioiiae  t^aphhutius  quaeclam  cogitalio- Ageretur  (5).  Prov^timento  qiioque  foliis  herbisqacl 

ijuiu  et  actuum  suorum  secreia  taliter  reseravit,  utebatur,  quibus  sut)teriora  renuiri  (6)  iarituiiiiridao 

dicens  :  cingebat.  Tali  viso  homine,  nimio  perterritus  sum 

Gai^.  L  —•  Qtiddam  die,  dum  ego  PaphHUtius  solus  terrore,  dnxiatus  uitra  ((uam  credi  potest  timore  M 

tddtu^U^  sederem,  cogitavi  iri  corde  ineo  quod  de-  admiratiorie,  quoniam  tam  mira  (brma  irieis  ocii]& 

serta  peteirem,  et  universa  loca  sanctorum  mona-  nunquam  luit  ostensa  in  bumana  specie.  Quid  fit- 

chomln,  piaeque  conversationis  habitum  lustraretn,  cerem  ignoravi ;  sed  quantum  valui,  fugam  petii, 

stt  qtiillitef  0eo  ihiniBtrarent,  considerarerii.  Unde  montem^he  propinquum  concito  cursu  ascendi;  ilii- 

fS6tiiin  ei^t  ui  tacitus  iier  arriperem,  et  iri  eremurii  que  tremefactus  corrui,  atqueme  sub  frondiumaeii- 

cursu  desiderabili  properarem.  Panes  itaque  curid  sitate  a  ^acie  iUius  abscondi,  multa  dans  suspiria. 

aqoa  exigua  mecum  portavi,  ne  deiicerem  a  labore  lOO  Defeci  pene  aetate  et  labore  abstinentiae.  Hie 

itineris  ccepti.  Quarto  autem  die  peracto,  aiimenta  vero  dum  me  cernebat  in  monte  jacentem^  voce  hi- 

^uae  mecum  siimpsi  defeceiunt,  meaquc  mcmbra  miaclamavit,  efdixit :  Yirllei,  descende  demoriie. 

nuilo  victu  refocillata  vires  perdiderunt.  Moxque  di-  Noli  timere ;  ego  eriim  sum  homo  passibiiis  tibi  A- 

vina  illustrante  gratia,  mors  imminens  abiata  est;  milis.  His  itaque  consolatus  verbis,  mentem  recipi, 

asiumptisque  viribus  iter  arripui,  atque  dies  alios  p  moxque  dcscendi,  et  ad  virum  sanctum  |)erveni,  ai- 

qiiatuorninii  gustando  pcfegi.  Hisitaque  completis,  que  pedibiis  ejus  rrie  timidus  prostravi.  Ilie  quo^tle 

nimiumfessus,humoprostratusjacuivelutmortuus.  me  prohibens  ante  sejacere,  Surge,  inquit,  surge; 

Exteinplo  c|uoqtie  coelesti  solatus  adjutorio,  assister^  tu  enim  es  Dei  servus,  et  vocaris  Pa^lmutius,  san- 

riiiHi  tidi  viruiri,  gloria  tnirabilem^  splendore  terri-  ctorum  amicus.  Statiin  surrexi ;  et  quamvis  fesdos^ 

biiem,pfalciiritudineiaudabilem,iuagriitudineproce-  tamcn  laetus  ante  eum  sedi,  jarii  ferventl  di^sidertS, 

rum^  aspectu  praeclarum.  Quem  ut  aspexi,  vehemen-  quis  ipse,  et  qualis  ejus  esset  vita,  cupiens  digno- 

ter  obstupui ;  sed  tamen  ille  vultu  placido  accedens,  scere,  dicens  :  Ecce  votum  adimplevit,  qui  me  per 

mmc  manus,  nUIic  labisl  mea  tetigit,  mihique  tires  hanc  eremum  Mirexit.  En  artus  mei  faiiscentes  ali- 

potenter  reslauravit  (Jodnnes,   libello  iii,  n.    12).  quod  sentiunt  solatiuiri,  sed  mens  sitibiinda  non  ad- 

Gontinuo  laetus  surrexi,  Deoque  favente,per  solitu-  huc   invenit  refrigerium.  Idcirco  ie,  senior,  corde 

dinem  exinde  deccm  et  septem  diei*um  cursum  di-  devoto  deprecor,  atque  per  illum.  ob  cujus  amorem 

rexi,  quousque  ad  locum  qnem  Dominus  milii  fa-  hujus  solitudinis  deserta  habitas,  te  contestor,  ut 

mulo  suo  indigno  providebat  ostendere,  pcrveni  ;  unde  sis  aut  quomodo  voceris,  seu  quando  hoe  itd- 

illic  ab  itin*eris  labore  cessavi.  p  veneris,  apertis  mihi  verbis   denunties.  Et  vir  Dei 

Gap.  n.  —  Igitur  dum  fessus  requiescerem,  et  recognoscens  quam  libenti  animo  scntentiam  sui  la- 

quam   aegre  (4)  profectus  essem  cogitarem,  virum  boris  audirera,  dixit  mihi : 

procul  aspectu  terribilem  vidi,  in  modum  bestije  piUs  Cap.   III.   —  Quoniam  te,  frater  dilecte,  avida 

undique  circumseptum ;  cui  tanta  scilicet  capiUortim  mente  vitse  mcae  longas  a^rumnas  velle  scire  video,  ^ 

prolixitaserat,  utcorpusilliusipsorumdiffusionete-  repetere  me  tibi  non  dubites  has  ab  exordio.  E^, 


213  VITA  SANCTI  ONUPHRII,  EREMITiG.  ^    214 

lic^t  ilnilieritQs,  vocor  OTiftiphhus.  Et  ecce  non  ml-Atiura  constat  eos  habere  divinum  (9).  Et  si  esuriunt' 


nus  sunt  quam  septuagiuta  anni  (7),  quorl  in 
hoc  dcserto  laboriose  tixi.  Cum  feris  conver8atus 
som  crebrios,  pro  paile  comedi  jugiter  herbaruin 
fnictus,  in  montibus  et  ih  speluncis  et  ih  vaUibus 
meum  reclinavi  miserabile  corpus.  Tot  annis  ne- 
minem  nisi  te  solum  adspexi,  alimentum  a  hullo 
hominuta  siimpsi,  in  monasterio  Hormopolim  dictd 
nutritus,  in  provincia  Thebaida  (8)  norainata,  ubi 
sinral  pene  eenttim  hionachi  degebant.  Poiro  vita 
iUomm  talis  exstitit,  ut  more  et  actione  aequani- 
miter  omnes  vivetrent,  et  uno  oorde  etuno  spiritu, 
jugo  ac  discipUnae  sanctseregttlas  coUa  submitterent, 
atque  fluctus  hujus  sscuii  omnino  non  formidarent. 
Quidquid   uni  placebat,  cunctis  placebat.   Mente 


quis  eis  panem  dabit?  Si  sitiunt,  quis  cis  aquam  tri- 
buit,  ubi  panis  et  aqua  non  est  ?  Maxiraus  labor  in 
desertis  locis  esse  uon  dubitatur,  ubi  nihil  necessa- 
nura  reperitur.  Priraura  ergo,  quondo  in  soUtudine 
'  definiunt  habltare,  in  Dei  tiraore  certant  firmiter 
stare.  In  famel  et  siti,  in  labore  et  passionecorpora 
sua  cruciant ;  contra  diaboUcas  insidias  viriliter  di- 
raicant  ^  et  ut  vincant,  contra  telanequissimiignea 
gladiis  spirltualibus  pugnant.  Antiquus  etenim  ille 
hostiSftotius  inventor  iniquitatis,  studet  eos  subver- 
tere,  6t  in  consortium  maUtiae  suse  irapUcare,  atque 
de  bona  voluntate,  quara  inchoabant,  retrahere  ;  et 
raentcs  eoruraraundanis  voluptatibiisiteruinirretire 
ut  in opere  MOW  coepto  fatiscant  persistere.  Orani- 


sancta,    fide   piira,  chaiitate  perfecta   ante  Deuragpotens  ergo  Deus,  qulnon  dereUnquit  sperantes  ia 


incedebant,  cui  die  noctuque  orani  raansuetudinc 
et  patientia  rainistrare  non  cessabant.  Tanta  his 
erat  taciturnitas  cura  abstinentia,  ut  nuUus  auderet 
nisi  cum  justa  interrogatione,  vel  recto  responso, 
reddere  verbum.  Ibi  quoque  pabutum  sanctae  doctri- 
nfe  ab  adolescentia  suscepi ;  ibi  rcgularis  vitae  nor- 
mam  a  fratribus  didici,  a  qtlibus  aoiabiUter  diiige- 
bflt;  flb  his,  qilaliter  instituta  raandatorum  Dei  ser- 
mre  de  berem,  diUgenter  instruebar. 

Cap.  rv.  —  Profecto  vitam  beati  Patris  nostri 
Eliie  venerabiles  fratres  meos  audivi  frequenter  lau- 
dare,  qui  se  in  eremo  in  tanta  abstinehtia  et  oratio- 
nct  sttidait  affligcre,  ut  tnaximam  virtutera  a  Doraino 
iheniisset  accipere  :  et  igneo  curru  transvectus,spi* 


se,  circumdat  eos  arrais  suse  potentiae,ut  hos  incur- 
sio  Satanae  non  ^aleat  prostemere,  quos  protegit 
celsitudo  ^i^^infe  raisericordiB.  Quapropter  ad  eos 
angeU  Dei  jugiter  raittUhtur,  ac  per  manus  illorum 
quaecunque  necessaria  crebrius  eis  administrantur. 
Aquara  de  petra  hauriunt,  quod  interpretatarChri- 
stus.  Scriptum  est  enira :  Sanctiqui  sperantin  Do- 
raind,  habebunt  fortitodinera,  assuraent  pennas  ut 
aquilae;  volabunt,  et  non  deficient;  current,  etgres- 
sus  eorura  non  labchtur  (  Isa.  xl  ).  Et  alibi  : 
Qtii  sitiunt,  de  supemo  fonte  condiuntur  (10),  et 
herbarura  fblia  in  ore  eomra  tanquara  favus  raeliis 
duicescunt.  Si  autera  aliqoando  diabolus  adversus 
eos  coUuctatur,   protinus  sui^nt :  manus  suas  ad 


litQS  sancti  dona  quae  habnerat,  discipulo  impar-  C  Dorainum  expahdunt,  preces  ante  divinam  majesta- 


tiri,  ac  adhuc  longscvus  senio,  mortis  poenara  non 
ndere.  Insuper  ad  exemplum,  beatura  Baptistahi 
Jdflnnein  protuiemnt,  qui  in  novi  Testamenti  serie 
darissimus  efltilsit,  perqhe  plurimaannoniraspatia 
divino  mancipatiis  ofHcio,  corpus  suura  raaceravit, 
donec  in  Jordanis  unda  Rederaptorera  raundi  ba])> 
tizare  digntis  existeret,  aique  ipsum  Dei  Agnura 
ease  digito  suo  deraonstraret. 

Cap.  "V.  —  E^o  veto  cum  talia  eos  recitantes  au- 
direm,  dicebam  illis  :  Quare,seniores  mei,  vitam  et 
miracula  eomm  obstupescitis  ?  aut  curiUorurafacta 
tuA  assidue  corameraoratis?  An  suntvobis  fortiores, 
^Hi  desertnm  habitant,  dn  leviorcs?  At  iUi  respon- 
dentes.  dixemnt  :  FiU,  fortiores  nobis  surit,  quia  si- 


tem  fideUter  fundunt;  mox  auxilio  coelesti  sublevan- 
tur,et  dolosa  jaculainiraici  penitusdestruuntur.Non 
ihteliigis,  fili,  quaUter  in  Psaimo  legitur  :  Quoniam 
nori  in  finera  oblivio  erit  pauperis,  patientia  paupe^ 
mm  non  peribit  in  aetemum  (PsaL  ix)  ?  et  itemm : 
Exabdivit  eos  Dominus  in  die  tribulationis,  et  de 
orani  anguscia  libcravit  eos  (Psal.  cvi).  Eniravero 
unusijuisque  propriara  raercedem  accipiet,  secun- 
dum  suura  iaborera  (/  Cor.  iii).  Beatus  est  enim 
vir  qui  semper  est  pavidus  ,  et  voiuntatem  Dei 
in  hac  prsesenti  vita  et  fragili  studiosus  agit 
(Prov.  xxviii).  Certissime  scias,  o  fiU,  quoniam  an- 
geli  Dei  sanctis  ac  justis  viris  quotidie  famulantur, 
atque  virtute  superna  corpora  et  animae  iUo  jurum 


ne  ailjatorio  humano  vivunt.   Nos  itaque  alter  ab  D  giter  illurainantur. 


iltero  oonspicimur,  paritcrque  divinum  officium  a 
nobis  celebratur.  Si  quando  cibum  cupimus,  para- 
tnm  reperimus ;  si  quando  infirmitas  aut  aUqua  cor- 
porisimbeciilitas  irrepserit,statim  cura  fratrura  cum 
ottmi  aoUicituJine  nos  adjuvat.  In  aedificiis  iucidc 
eo&structis  habitamus,  in  quibus  et  ab  %stu  solis 
eooperti  sumus,  et  ilb  inundatione  pluvia;,  et  a  tur- 
bihe  venta  ac  tempestatemanemusdefehsi.  Monachi 
vero,  <)hi  in  deserto  sunt,  niiiii  consolationis  nisi  a 
Deo  redpiunt.Si  quando  angustias  aut  tribulationes 
pet|ies8i  fiierint,  vel  cum  diabolo  antiquo  humani 
getleris  inimico  pugnare  cceperint,  quis  eis  astat  ? 
^llo  adJnVflnUif?  Sed  quibus  humanumdeest  soia- 


Cap.  VI.  —  Talideniquerationeego  pauperOnu- 
pbrius  a  sanctissimis  Patribus  in  meo  monasterio 
subtiliter  instructus,  ccepi  tacita  mente  tractare 
qudin  gloriosa  felicitate  perfmuntur  in  cceUs  qui 
certaraina  laboriosa  propter  amorem  Domini  tolerar 
mht  in  terris  :  cor  meura  ardebat,  raens  mea  desi- 
derabiliter  fervebat  raundi  gaudia  penitus  spernere^ 
patriae  coelesti  totis  viribus  appropinquare,  sicut 
Psalraista  edocct,  dicens  :  Miiii  autera  adhaerere 
Deo  bonura  est,  ponere  in  DominoDeospem  meam 
(Psal.LXXii). 

Cap.  YII.  Dumque  haec  soUicitus  excogitaremf 
nocte   silenti    concitUs    surrexi^    parvnni    panem 


215 


DK  VITTS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


210 


raccuni  detuli   cum   cxiguis   leguminibus,  ut  vixAdeberem  vivere,  divinis  «illoquiis  non  ce^sabat  ad- 
usque  in  quartam  diem  sufliceret ;  sicque  secundum     monere. 


Dei  dispensationem  et  ejus  pietatem  profectussura, 
ut  raihi  ostenderet  raeie  habitationis  locum.  Egre- 
diente  autem  rae  de  raonasterio  in  raontana,  vcni  in 
desertura  ;  cogitansque  ut  raanerera  ibi,  continuo 
luracn  splendidura  ante  rae^  quasi  obvians  mihi, 
vidi.  Quo  viso,  valde  tiraui.  Idcirco  quoque  putavi 
me  debere  ad  monasteriura  regredi,  unde  exivi. 
Exteraplo  autera  de  radio  pneclari  luminisvir  aspe- 
ctu  pulcherriraus  accessit  ad  rae,  et  dixit  raihi  : 
Noli  pavescere,  ego  enira  sum  Dei  angelus,  tibi  ad 
custodicndura  ab  ortu  tuo  (11)  providentja  divina 
destinatus,  ut  jubente  Deo  tecum  raanere:ii,ot  te  in 
hanc  cremura  ducerem.  Perfectus  esto,  humilis  in- 


Cap.  IX.— Quodam  autemtempore,  juxtaconsue- 
tudinera  ad  rae  veniens,  inter  verba  salutationis 
prostratus  in  terrara  corruit :  Dorainoque  remittenB 
aniraara,  obdorraivit.  Quodcum  viderera,  nimis  sura 
contristatus  ;  et  devolutus  humi,  iacryrais  obortis 
uberrirae  flevi.  Corpus  ejus  raox  accepi,  et  secds 
Calidioraeara  ternc  comraendavi. 

Cap.  X.  —  Dum  autem  ego  Paphnutius  a  viro 
sanctissimo  Onuphrio,rationis  hujus  loquelam  audi- 
rera,  inquara  ad  eura  :  Pater  sancte,  laborera  esse 
non  raodicura  jara  sentio,  quera  pro  noraineChristi 
tolerasti  in  hac  crerao.  Vir  sanctus  respondit:  Mihi, 
frater,  crede  dilectissirae  :    in  deserto  sustinui,  ut 


cedecorara  Doraino,  cura  gaudio  labora,  cortuura  in  Bsa?pius  putarera  rae  morte  superari.  Abspes  etiam 

omni  custodia  conserva,  vive  sine  querela,  in  bono 

opere  persevera.  Ego  vero  te  non  derelinquam,  do- 

nec  animam  tuam  inpraisentiamsuraraa^raajestatis 

oiferara.  Hfec  locutus  est  mihi  angelus,iterinceptum 

raecura  comitatus. 

Cap.  VIII.  —  Pergebamus  ita  simul  sex  railliaria 
vel  septera,  et  ad  quaradara  veniraus  speluncarani- 
rais  decorara.  Appropiavi,  volens  sciscitari,  si  forte 
quispiara  intus  raaneret.  Secundura  consuetudinera 
monachorura  claraare  coppi,  benedictionem  hurail- 
lirae  petii  (^2).  Inde  virura  sanctissiniura  exirevidi, 
quera  prostratus  humotenus  adonivi.  lUeveroma- 
nus  suas  raihi  porrexit,  de  terra  me  elevavit,  oscu- 
lum  raihi  pacis  tribuit  (13),  atque  dixit  :  Tu  esenim 


(16)  multoties  vita?,  ut  vix  halitum  in  corpore  senti- 
rem  remanere.  Per  diera  aistu  et  igne  solis  ardentis 
urebar,  per  noctem  rore  et  pruina  infectus,  fame  et 
siti  defectus.  0  quanta  et  quaiia  passus  sum  !  Non 
sufGcit,  neque  querapiara  decet  plagas  ac  labores 
enarrare,  quos  horao  moriturus  pro  Dei  viventis 
amore  debet  tolerare.  Reddet  Dominus  raercedem 
laborura  sanctorum  suorum  (5ap.  x).  Cujus  diviti» 
sicut  non  augentur,  ita  nequaquam  rainuentur.  Per 
quera  enira  faraera,  sitira,  frigus  et  a>stura,  atque 
raultigenarura  cruciaraenta  raolestiarura  sustinui,po- 
tens  est  cura  divitiis  ccelestibus  inter  angelorura  ca- 
teiTas  rae  consolari  :  aliraenta  vero  sprevi  corpora- 
lia,  ut  dignus  acciperera   spiritalia.  Sanctus  enim 


frater  raeus,  ereraitic»  cooperator  vita»,  o  fili,    in-  ^  angelus  quotidie  panera   raihi  ofl"erebat,  et  aquam 


gredere.  Dcus  tibi  concedat,  ut  timor  ejus  in  te 
permaneat^opus  tuura  iniliiusconspectucoraplaceat. 
Statim  cura  eospecura  introivi,  diesquepluresapud 
illura  pausavi,  opera  ejus  cupiens  discere,  et  solita- 
riara  habitationera  curiosius  invostigare;ipse  quoque 
ut  raeura  desideriura  agnovit,  consiliura  honorabile 
raihi  praebuit ;  ac  qualiter  insidias  diaboli  supei*are 
deberem ,  verbis  charitativis  gratanter  patefecit.Tran- 
sactis  itaque  quibusdara  diebus,  talibus  adraonuit 
rae  verbis,  dicens  :  Pili,  surge,  mecum  perge  ;inte- 
riora  deserti  debes  intrare,  et  in  alia  speluncasolus 
habitare  :  ibi  si  viriliter  dimicas,  omnia  da^monio- 
rura  tentaraenta  superas.  Idcu*co  vero  Deus  in  hoc 
deserto  vult  te  probare,  si  raandatis  ejus  fideliter 


pro  raensura  rainistrabat,utcorpus  raeura  conforta- 
retur,  ne  deficeret,  et  jugiter  in  laude  Dei  perseve- 
raret.  Arbores  palraarura  ibidera  constitutae  erant, 
qu8B  duodecies  in  anno  dactylorura  fructusgerraina- 
bant  (17).  Quos  persingulosdies  colligens,  propane 
edebara,  raixtos  herbarura  foliis,  'et  erant  in  ore 
raeo  tanquam  favus  raellis.  Nara  in  Evangelio  legi- 
tur:  Non  in  solo  pane  vivit  horao^  sed  in  orani  verbo 
quod  procedit  de  ore  Dei  {Matth.  iv).  Frater  Pa- 
phnuti,siimplere  studes  voluntatera  Dei,  omniatibi 
nccessaria  pneparantur  ab  eo.  Unde  ipsa  Vcritas 
admonet,  diccns  :  Ne  solliciti  sitis  aniraae  vestne 
quid  manducetis,  aut  quid  bibatis,  neque  corpori 
vestro  quid  induamini,  scit  enim  Pater  vestor  quia 


velis  obedire.  Fidelia  omnia  mandata  ejus,  confir-Dliis  omnibus  indigetis.Quajrite  priraura  regnum  Dei 


mata  in  saecuiura  saeculi,  facta  in  veritatc  et  a^qui- 
tate  {PsaL  cx).  Vir  autera  sanctus  hajc  dicens,  sur- 
rexit,  et  raecura  in  interiora  deserti  iter  quatuor 
dierura  perrexit.  Quinta  vero  die  dcveniraus  in  lo- 
cura  qui  (14)  Calidiomea  dicitur,  ibi  palraae  propin- 
quao  erant.Tunc  vir  Dei  inquit :  Ecce,  fili,  vide  lo- 
cura  quera  tibi  Dorainus  pneparavit  ad  raanendura. 
Fuit  autera  ille  raecura  spatio  triginta  dierura,  edo- 
cens  rae  servare  cauta  diligentia  ( 1 5)  doctrinaraDei 
raandatorura.Quibus  ita  peractis,orationesuasancta 
Doraino  lOtS  ^^  coramendavit;  etseparatus  arae, 
ad  propria  reraeavit.  Per  singulos  vero  annos  solitus 
erat  me  visitaro,  ac  quali   industria  et  siraplicitate 


ct  justitiara  ejus,  et  hacc  orania   adjicientur  vobis 
(Matth,  VI). 

Cap.  XI.  -  Curaque  hoc  a  beato  viro  Onuphrio 
intentius  auscultarem,  mirans  in  sermonibus  et  ac- 
tibus  ac  laboribus  illius,  dixi  :  Pater  benigne,  die 
Dominico  vel  Sabbato  coraraunionem  percipiebas 
(18)  ab  aliquo  ?  At  ille  respondens,  ait  :  Oranidie 
Dorainico  vel  Sabbato  angelum  Doraini  paratum  in- 
venio,  sacrosanctura  corpus  et  sanguinem  Doraioi 
nostri  Jesu  Christi  secum  deferentcm  :  de  cujus 
manu  mihi  pretiosissima  donanturmunera.vitaeque 
raeae  salus  perpetua.  Verura  etiara  omnes  qui  vitam 
spiritalera  ducunt  in  creino  raonachi  tali  participaii-  ^ 


217 


VITA  SANCTI  ONUPHRII,  EREMIT>R. 


2i8 


targaudio.  Hi  verosancti  eremitae,  qui  hancsolitu-Aregno  ccelorum  aeternae  haereditatis  capax  fiet.  Si 


dinem  habitant,  si  fortasse  aliquando  videre  homi- 
nem  desiderant,  illico  in  ccelum  ab  angelo  depor- 
tantur  :  visionem  illic  animae  justorum,  fulgentium 
sicut  sol  in  regno  Patris  eorum,  ibi  multitudinem 
contemplantur  angelorum,  suasque  animas  coetibus 
mixtas  beatorum.  Quare  omnes  qui  in  agone  con- 
tcndunt,  totu  mente,  toto  corde,  totis  viribus  in 
bono  opere  fervent,  quatej;ius  gloriam  ccclestis  pa- 
trise  cum  Christo  et  cum  sanctis  mereantur  possi- 
dere.  Ista  denique  omnia,  venerando  Onuphrio  nar- 
rante,  cognovi  juxta  summitatem  ipsius  monticelli 
(19),  ubi  obviavit  mihi.Ita  videlicetgaudium  meum 
impletum  cst,  ut  omnem  adversitatem,  quam  in  iti- 
nere  tuleram,  traderem  oblivioni. 


quis  vero  oblationem  non  valet  oflerre,  vel  prae  ino- 
pia  redimere,  is  in  nomine  Domini  et  ad  honorem 
illius  eleemosynam  (22)pauperi  tribuat,  et  ego  orabo 
pro  eoin  conspcrtu  Dei,  utdignusin  coelestibusvita 
supema  perfrui  valeat.  Si  quis  neque  oblationem  , 
nec  eleemosynam  potest  offerre,  pro  charitate  mea 
incensum  Domino  Deo  nostro  in  odorem  suavitatis 
accondat,  ct  ego  rogo  pro  eo,  ut  gaudium  perenno 
possideat.  Cui  inquam  :  Pater  mi,  ne  irascaris  silo- 
quar :  Si  incensum  nec  quis  habct,  nec  facultatis 
aliquid,  unde  Deum  placare  potest  (23),  ut  tamen 
tua  benedictione  non  careat,  in  quacunque  tribula- 
tione  teinvocat?  Tunc  illcrespondit:  Siquispauper 
in  deserto,  vel  in  aliquo  alio  loco  oblationem  aut 


Cap.  XII.  —  Credo,  inquam,  Pater,  intcr  felices  g  eleemosynam,  seu  incensum  non  habeat  ad  immo- 


me  deputari,  quia  videre  te  et  opera  tua  egregia 
promerui.  Verba  tua  nimis  pulchra,  omni  dulcedine 
mellita,  ita  mei  penetrant  cordis  intima,  ut  possim 
dicere  cum  Psalmista  :  Quam  dulcia  faucibus  meis 
eloquia  tua,  super  mel  et  favum  ori  meo  (PsaL 
cxviii)  !  Qui  ait  :  Fili,  mecum  vade ;  locum  meae 
habitationis  conspice,  parcamus  paululum  vcrbis. 
Continuo  surrexit,  praeivit)  secutus  sum.  Duxit  me 
secum  quasi  trium  milliariorum  iter :  venimus  Cali- 
diomeam  in  spiritalem  locum,  arboribus  palmarum 
gratanter  ornatum.  Ibi  preces  Domino  fudimus ; 
eisque  completis  in  terram  sedimus,  in  divinis  aiter- 
cantes  eloquiis.  Soie  jamjamque  in  occasum  verso, 
vidi  panem  positum  cum  aqua  exigua.  Vir  etenim 


landum,  surgat,  et  manus  suas  ad  Dominum  exten- 
dat,  ter  Dominicam  orationem,  id  est,  Pater  noster, 
pro  me  cum  intenta  mente,  et  in  nomine  sanctae 
Trinitatis  psallat.  Ego  vero  pro  ipso  ad  Dominum 
intercedo,  ut  vitae  ccelestis  mereatur  particeps  fieri 
cumomnibus  sanctis  Dei. 

Cap.  XIV.  —  Iterum  dixi  ad  eum :  Domine,  si  di- 
gnus  essem,  aut  si  donis  gratiac  tuie  mihi  liceret, 
post  obitum  tuum  locum  istum  libentissime  obtine- 
rem.  At  illc  ait :  Nequaquam  tibi,  fili,  conceditur, 
nec  idcirco  misit  te  Deus  in  peregrinationem  istius 
solitudinis,  ut  hic  obtineres  locum  habitationis ;  sed 
utcum  justis  qui  in  deserto  suntgratuleris  :  et  inti- 
mare  ea  studeas  mundo,  quae  cognovisti  in  eremo. 


Dei  sentiens  me  fatigari,  dixit  mihi  :  Profecto,  fili,  C  In  ^Egyptum  perge  :  ibi  esto  usque  ad  fmem  vitae 


cemo  te  periclitari,  nisi  cibum  capias.  Surge  ergo 
et  comede.  Cui  inquam  :  Vivit  Dominus  (///  Reg. 
XVII),  et  benedictus  Dominus  Deus  meus,  in  cujus 
conspectu  erimus;  non  manduco,  neque  bibo,  donec 
charitate  pura  pariter  cibum  sumimus.  Igitur  vix 
eum  coegi  ut  faceret  quod  volui.  Verumtamen  ut 
meum  agnovit  desiderium,  panem  fregit,  tribuit 
mihi;  manducavimus  et  saturati  sumus  103  nobis- 
qae  fragmentasuperfuemnt  edentibus.  Noctem  illam 
insomnem  peneduximus,  divinisque  laudibusimmo- 
rati  sumus. 

Cap.  XIII.  —  Mane  facto,  post  horam  orationis, 
videbam  vultum  ejus  pallore  ita  mutatum,  et  quid 
acciderit  quaesivi  ab  eo.  Qui  ait :  Non  expavescas, 


tua3 ;  opus  bonum  perfice,  et  accipies  coronam  per- 
petuae  gloriae. 

Cap.  XV.  —  Haec  cum  homo  Dei  loqueretur,  ad- 
volutus  sum  pedibus  ejus,  dicens :  Pater  chare,  scio 
enim  quia  quidquid  petieris  a  Deo,  dabit  tibi  Domi- 
nus  propter  imraensum  laborem  certarainis  longis- 
simi,  quo  corpus  tuum  afQixisti  septuaginta  annis 
pro  nomine  Domini :  praebe  ergo  mihi  munera  tu» 
sanctae  benedictionis,  quatenus  tibi  in  virtuteefficiar 
similis,  et  tua  interventione  spiritus  meus  dirigatur 
et  in  futuro  tecum  participari  inerear.  Qui  mox 
econtrarespondens,  protulit  ista :  Paphnuti,  necon- 
tristeris:  petitio  tua,  tribuente  Domino,  eritstabilis. 
Sta  infide,  viriliter  age,  oculoscummenteadDoum 


frater  Paphnuti,  quoniam  omnipotens  Deus  rectoDerigc,inmandatiscorrcborare,bonumfacercirapiger 


itinere  in  hanc  solitudinem  direxit  te,  ut  honoriiice 
sepelias  me,  atquc  corpus  meum  commendes  terrae. 
Hac  etenim  hora  anima  camis  vincuHs  absoivitur  ; 
atque  ad  creatorem  suum  in  coeleste  regnum  depor- 
tatur.  Frateramantissime,  (scio  namque  desiderium 
toum)  quando  redieris  in  iEgytum,  meraorare  mei 
in  praesentia  fratmm  tuorum,et  in  conspectu  omnium 
Christum  colentium.  Haec  est  postulatio  raea  (20); 
qoam  impetravi  a  Domino  Deo.  Si  quis  oblationem 
ob  amorem  nominis  mei  ante  conspectum  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  etad  laudem  ejus  (21)  immolat, 
ab  omni  tentations  diaboli,  et  a  vinculo  pravitatis 
homanae  liber  existit,  atque  cum  sanctis  angelis  in 


contende,  etvitam  aeternam  apprehende  (/  Cor.  xvi). 
Protegant  te  angeli  Dei,  et  conservent  te  ab  orani 
consilio  pravitatis,  ut  purus  ante  Deura  et  iniraacu- 
latus  in  die  sui  exarainis  inveniaris.  Post  haec  sur- 
rexit,  et  ad  Dominura  lacryraansoravit,  gor  uaflcxit, 
atque  subito  dixit:  In  raanus  tuas,  Deus,  coraraendo 
spiritum  meura.  Curaquehaec  dixisset,  lumensplen- 
didum  corpus  ojus  oburabravit,  ct  in  ipsius  claritate 
lurainis  aniraa  sancta  carne  soluta  est. 

Cap.  XVI.  — Reponte  vero  vocera  angelorura  raul- 
tomm  audivi,  laudantiura  Deura,  et  in  disccssu  san- 
ctissiraae  aniraac  sancti  Onuphrii,  aethera  scilicet 
angeliciscanticisresonantia  (24),  gaudiuin  inefFabile 


219 


DE  TITIS  PATRtTM  LlBfR  PRIMUS. 


a» 


astris  intulerunt,  per  quem  coelestes  exercitus  ani-  A  Deftique  me  astante^  ipsa  st^eHmeat  ceddit  cfaril  fdtt- 

mam  militis  inclyti  ccelis  invexerunt.  Mox  oculi  mei 

fletu  prolluunt,  interiora  ^cmitus  producunt,  lacry- 

marum  rivi  raanarunt,planctus  mei  miseri  Paphnutfi 

exuberant.-iiiudflebilis  planxi,qDia  quem  vixinveni, 

diutius  habere  non  potui.Deinde  tunicam  (25)  meam 

per  dimidium  seidi,  una  paite  indutus  sura,  in  alte- 

ram  coUocavi  corpus  beatum,  et  sepelivi  'i\\iu\  in  se- 

pulcro  quod  excisum  ei-at  de  petra.  Tunc  videns  me 

solum  remanere,  iterum  ccepi  lugere.  Ita  moerens 

surrexi,  specusque  illius  habitaculum  intrare  volni. 


gnaruina,  et  palrrKe  radicitus  erotae  simul  pfocabtt^ 
runt.  Cognovi  itac^ue  ego  Paphndtius,  quiii  fion  esseC 
voluntas  Domini,  ine  in  loco  itlo  habitare ;  secesd 
inde,  in  Jl&gyptMni  redii:  iblque  £cclesiae  rettill  qftit 
vidi  et  audivl. 

Sanctos  igitur  Onuphrius  obiit  mense  Jnhio,  die 
undecimo  (26),  id  est,  m  Idus  ejiisdenl  tnensls.  I6i 
beneficiaejuspraestantor  o8(]ue  in  praesenteitn  di^ ; 
ad  laodem  et  gloriamDomini  nostri  Jeso  ChH8ti,etii 
esthonor  et  potestds  in  saecola  saecolonun.  Aidta. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 

lO4i(1)0nu/)/inV.lApudMptaphrastemHjuniidi-         (8)//i  monaUerio  Hermopolim  dicto  nutritus,  m 

■      •    '"'    •^-  *-  ■•  ^ — *  ■  ojxouv  fip  7:ptiSr,v  cv 

£;:iX£yofx^vou   tou 

abage  monaste* 

raagnis  virtutibus  acmerHis  ciarus  migravit  m  cce-     rio,  regionis  Thebaidis,  quae  dicitur  eremopoiites.ji 

tius  iU)basconscri- -.  Non  dubium  corruptum  esse  IprjaoTToXtTou  pro 'Epuo- 


lum,  cujus  insigniagcsta  Paphnutius « ^^..  ., -^ .  ..  *  \h 

psit.  »  Menologium  Gra?corum,  eodemdie:  c  Sancti  ^-rjXhoj.  Quomodo  et  in  Menaeis  restituenduiti  Iv   Ep- 

Patris  nostri  Onuphrii   i^^^gyptii,  qui  cum  esset  in  [xoj  r.(tkti  BtjCojv,  pro  sprljiou  Tztjkv,.  Apud  Metaphra- 

CQjnobio  in  urbe  llermopoli  Thebarum,  et  audiretde  ston  est :  aHabitavi  aotem  antea  insancto  monaste- 

Elia3  prophetae  etJoannis  praecursoris  Vita,  egressus  rio,quo  noraine  apj^elatur  EritiHeuiepolitaniThebar 

ex  coenobio  habitavit  eromum  annos  sexagintii,  hu-  norumregionis,»sinedubiocorrupte.Ex  Ilerveti  ver- 

ost  adrairabilem  sione  in  sando  mojiastcrio,  apparet  eum  reperisse  itL 


minem  omninu  non  videns.  Ubi  post 

vitaj  monasticfe  conversationem  in  coplummigravit, 

quem  magnus  Paphnutius  sepelivit  Cujus  dics  na- 

talis  colebratur  12  Junii.in  sanctissimoejus  oratorio, 

in  monasterio  sancti  Alipii.t  Eadein  iii  Monjfis,  sed 

quibusdam  additis,  quasnon  exscribo,  ne  notae  excre- 

scant. 

Aliusest  Onuphrius,  cujusmentio  exstat  apud  Me- 
taphrastem  in  Actis  SS.  Galationis  et  Epistemis  mai'- 
tyrum,  T)  Novembris,  qua?  rccitat  Lipomanus  tom.  V, 
et  Surius  tom.  VI.  Qui  vixit  eo  terapore  quo  genti- 
liumin  Christianos  persecutiosseviebat.Menologium 
sub  Decio  eorum  mart)  rium  ponit.  Vixitautemapud 
Emesam  Phoeniciai,  qua3  ad  montera  Libanum  est. 


Orccco  £v  av/f.)  [jLovaTn;p^co,  quomodo  forte  ante  te- 
gendum  pro  sv  a6ayfj  |xovaaTr,pia>. 

(9)  (Juibushumanum  iUcst solaiium^constat  eos  ha- 
bcrc  divinum.]  iloc expertus  est  sanctus  nosterXave- 
rius,  qui  cuni  Uomai  esset,  humarium  habobat  solii- 
tiura  a  sociis  :  at  dura  inter  barbaros  et  feras  soliis 
versatur,  ad  Deum  confugit,qui  mirificis  eum  gau* 
diis  perfudit. 

(10)  Qui  sitiunt,  de  supcrno  fonte  condiuntur.] 
Nondura  raihi  locus  hic  in  sacris  Litteris  dccornt. 
Paulo  aliter  citat  Metaphrastes,  et  ex  Isairt  ait  de- 
sumptum. 


(11)  Angelus  tibiad custodiendumab ortu fuo.] An- 
Non  fiiit  ille  segregafus  ab  hominura  consoriio,  ut  geli  custodis  merainere  yarii  Patres.  Hieronymus, 
noster  hic.  Ejus  precibus  Leucippe,  ante  sterilis,  C  Hbro  iii.  Corament.  in  Matth.  capite  xviii.  c  Stagha 


prolem  impetravitGulationem. 

(2)  Paphnutio.]  Varii  fuore  Pa])himti«,  de  quibus 
vide  Iiic  ad  librura  ii  Uuifmi,  cap.  13.  DcPaphnutio 
confessore  dixi  ad  Vitara  sancti  Antonii,  capite  30, 
n.  68 .  Acta  haec  Paphnutio  auctore  (quo  tamen  Paph- 
nutio,  nondum  mini  constat)  habes  etiam  apud  Me- 
taphrastera,  sed  Timothei  anachoreUe  Vita,  et  qui- 
busdam  aliis  intormistis,  quaj  recitat  Lipomanus 
tora.  VI,  etSuriustora  IIL  Junii  li,  Gontiano  Her- 
vetointerpretc.  Sed  ot  aliam  intorpretationem  Acto- 
rum  Onuphiii,  quibus  etiam  intexta  est  Timothei 
^nachoretae  vita,  accepi  ex  monasterio  sancti  Jacobi 
Leodii,  sed  vulgatara  hactenusin  Vitis  Patrmn  malui 
nunc  rotinore.  cujus  quidem  nulium  Ms.  Latinura 
exemplar  habui,  sed  Grascuih  tamen  textura  e  Boica 
Bibliotheca  accepi . 

(3J  Gregorio.]  Quis  hic  Gregorius  sit,  nondum 
mihi  liquet. 


dignitas  animarum,  ut  unaquaeque  habeat  ab  ortd 
navitatis  in  custodiam  sui  angelum  delegatum.  i 
Idon),  in  c.  lxvi  Isaiai:  «  Quod  autom  unusquisqae 
nostruinhabeatangelos,  niultaj  Scriptui^ae  docent.  E 
quibusilludest:  ^oliteconlemnerc  unumdeminifnis 
istiSj  quia angeli eorum  ridenl  quotidie  faciem  PatHs^ 
quiest  in  co-iis  (Maiih.  xviii).  Et  puella  Rhode  Pe- 
trum  apostolum  nuntiante,  alii  angolum  ipsius  ewe 
credebant  (,1/^  xii).  Sin  autom  hocdemimmis  dici- 
tur,  et  de  uno  homine,  quanto  raagis  de  omnibus 
sanctis,  et  praicipue  de  apostolis,  sentiehdunl  est  ? 
quorum  angeli  quotidie  vident  faciem  Patris,  jUxta 
illud  quod  scriptum  est :  Circumdat  anyelus  Domini 
uitu  timentium  eum  [l^sal.  xxxiii).  Et  Jacobde 


in  circ 

se  loquitur  :  Angclus  qui  liberatit  me  (Gen.  XLVth). 

Isti  sunt,  qui  ascondunt  et  descenduntsuperFiiiunl 

hominis.i  Apud  Augustinura,  libro  Boliloquioruni, 

£.cap.  32  :  «  Facis,Domine,Angelos  tuos  spintus  dtot 

(4)  .^gre.]  Vetuseditio,  peregre.  Inteiiigit  per  hoc,     pter  me  \Psal,  cxxx),  quibus  mandasti  ut  custodidiiit 

ut  opinor,  procul :  nisi  forte  ibi  legendum  persegre.     me  in  omnibus  viis  raeis,  ne  forte  offendam  ad  la- 

Sidera  pcdem  moum  (P.tff/.  xc).  Hi  enim  sunt  cUBto- 
es  super  muros  civitatis  tuae  novae  Jerusalem.  a 
(12)  Iknedictionem  kumillimc  ;^d/i.]Bene  addit, 
sccundum  consnciudinem  uwnachorum.  Nihil  fre- 
quontius  ih  his  Vltis  quam  ut  advontans  hospes  be- 
Uedictionem  ab  liosjiite  excipiente  petat. 

(V6)  Osculum  mihi)}acistribuit.\  Solent  olim  ad- 
ventantos  excipere  osculo  ii,  apud  quos  divertunt. 
Vide  Onoraasticon. 

(U)  Catidiomca  j.Von  dubitoqiiih  Intehpres  itt  Co- 
dicera  Gnecum  depravatum  inciderit,  et  Oalidiomea 
ortum  ex  KaXjCr^  v^a,  vel  simili.  Certe  Graice  hic  est, 
xaXu6<o  [AQcpco.  Sic  etcap.  9  :  «  Et  secus  Calidiomeam 


Sane  peraE^re  se  profectum  viribus  dehciontibus,  te- 
statur  ipse  capite  prsecedente. 

(5)  llt  corpus  itiius  ipsorum  di/fusione  icgeretur.'^ 
Ilteronymus,  prologo  in  vitain  sancti  Pauli  primi 
oremita^:  *  Subterraneo  specu  crinitum  calcaneote- 
nus  hominem.  »  In  Vita  Macarii  Romani  infra,  ca- 
pite  15:  «  Capilli  capitis  totum  viri  corpus  operue- 
runt.  » 

fB)  Subteriora  renum.]  Intelligit  pudenda  tantum 
fbliis  herbisqiie  velata. 

(7)  Septuaginta  aniii.]  Ita  vett.  editioncs  cum  co- 
loniensi.  Mart^rrolog.  Rom.,  Menologium  Graecum, 
Mensea  et  Metaphn^s  habent  sexaginta  anni. 


221 


IN  VITAM  SANCTI  PACHOMII  PRiELUDIA. 


9SS 


terrae  coinmendavi,  ubi  Graece,  Kal  xaTE6E[ir^v  to 

Aerjjavov  ayTOu  7uXr,a{ov  t^;   sfifjs  xaXuCr^;.  <   Et  posui 

f  OSretiquias  ejusjuxta  meamcalybam  sivetugu- 
rhira.  »  Etcap.  it :  «  Vettimus  Cahdiomeara,  inspi- 
ritalem  Ipcum,  arboribus  palmarum  gratanter  orna- 
tum.  »  Graece  :  KaT£Xa6o(&6V^aXu67)v  a£|xvoTaT7jv  £/pu- 
dflw  xat  ^oivixa  7:X7)atov  Eor^ttv.  «  Venimus  ad  cafy- 
bein  seti  tdguriiim  maiinie  reHgiosuin,  quod  pal- 
mam  juxta  consistentem  habebat.  » 

(t5|  Cauta  dilige7itia.]\tt\is  editio  :  cautejn  di- 
gnitatem, 

(16)  Abfpe^  erdyn.]  Ita  recte  manuscripti,  et  vetus 
feditio ;  Colotliensis,  ah  ipe  erdm.  Diciuni  abspes^  ut 
ex9pe$. 

(17)  Qux  duodecies  in  anno  dactylorum  fructus 
germinabant.^\i\ST2.,  apudJoannem, libello  m,  n.2, 
nomine  anonymi,  eadem  res  paulo  clarius  piopo- 
nitur.  «  Inveni  istam  palmam  afferentera  mihi  bo- 
t^ones  duodecim  dactylorum.  Per  singulos  raenses 
affert  naihi  unum  botryonem,  qui  mihi  sufficit  tri- 
ginta  diebus,  et  post  hunc  maturatur  alter.  » 

(18)  Die  Dominico  velSabbato  communionemjper- 
cipiehas.]  Ahqui  Hbri,  et  Sabbdto.  Graice  est :  ndOsv 
xotvcovEt; ;  i]a66aTw  fj  Kuptax?; ;  Quando  communicas? 
Sabbato^  an  Dominico? 

(l9)Juxta  summitatem  ipsius  mojiticelli.J  Graece  : 
'1*7:0  xar:ci>6£v  tou  rT£pwy(oi»  too  opou;.  Hoc  tantura  lo- 
co  mihi  iectus  monticellus  a  raonte,  pro  raonticulo. 

(20)  Hxc  est  postulatio  mea.]  Singulare  oranino 
Onuphrii  priviiegiura  et  apud  Deuragratia.  In  Flora- 
rio  sanctorura  ras.  breve  hujus  privilegii  compen- 
dium  :  «  Migravit  a  sseculo  anno  salutis  370.  Hic 
enira  petiit  et  obtinuit  a  Dorainout  si  quis  raeraoriam 
ejus  fecerit  seu  oblationes,  aut  pauperes  paverit  in 
nomine  ejus,  aut  raeraoriae  suae  librura  scripserit, 


A  dimittantur  ilii  universa  peccata.  Etcom  animaexi^ 

rit  de  corpore,  erit  munda  a  peccatis,  quasi  modo 
genitus  infans.  »  Privilegia  auteni  haic,  quia  in 
quibusdara  Ubris  verba  variant,  sane  semper  intel- 
ligenda. 

(24)  E^t  ad  laudem  ejus,]  Ita  est  in  editione  Colo- 
niensi.  Veteribus  deest. 

(^2)  Js  in  nomirie  Domini  ct  ad  konorem  illius 
eJeemosymim^  etc.]  Ita  edltio  Cotoriiensis.  Vetus  : 
ille  pro  amore  meo  in  nomine  Domini  eleemosynam. 

(23)  Undc  Deum  placare  potest.']  Ita  Coloniensis 
editio.  Vetus  :  IJnde  ie  placere  potest. 

(2^)jEthera  scilicet  angelicis  canticis  resonantid.J 
Refertur  quidera  cPther  inter  anoraala  masculini  ge- 
neris  plurali  carentia,  hic  iamen  ejus  neutrura  ptu- 
rale  habes  quod  et  alibi  ex  aethere  et  aere  invenies. 
Vide  (Jnoraasticon. 

(25)  Tunicam.]  Graece  XfiuVTovaptov.  Haud  dubie 
intelligitur  lehinotarium .  ut  apud  Meta{>hfastera  est. 

^Quod  et  alibi  hicoccurrit.  Vide  Oriomasticon. 

(26)  Dic  undecimo.]  Ita  omnes  editiones,  et  Flo- 
rariura  sanctorum  ras.  Gnece  taraen  est  owSExaTTj, 
duodecimo.  Atque  ita Martyrologium  Rpmanum,  Me- 
nologium  Graecum  et  Meniea.  Apud  Metaphrastem 
est :  «  Eratautera  dies  sextus  quidera  deciraUsPau- 
ni,  nonus  autera  Junii  raensis  apud.  Roraanos.  » 
Quod  quoraodo  intelligendura  sit,  vide  in  Onoraa- 
stico  in  raensiura  tabula. 

Quod  Fiorariura  sahctorurii  ms.  anntirii  obitus 
Onuphrii  ponit  370;  nescio  unde  hauserit. 
Maiiiuscriptus  Leodiensis  Sancti  Jacobi,  ultimo  ca- 

gite,  habet  de  leonibus  sepulcrura  unguibus  suis 
inuphrio  efTodientibus,  cujus  raentionera  feci  ad 
Vitiim  sancti  Pauii  primi  ereriiitae.  ca(>.  13,  ti.  50. 
Deest  hoc  huic  Vitae,  et  apud  Metaphrastera. 


^fMAMM 


m  VITAM  SAN€TI  PA€H01in  ^"^  PH.f:LUDIA. 


ILLUSTRIUM  VIRORUM  DE  SANCTO  PACHOMIO  ELOGIA. 

Sozomenus,  Hisl.  Eccl.,  lib.  iii,  cap.  13.  C     Unam  ad  Abbatem  Syrum,  Unam  ad   Abbatem 

lOO   Ilaywjjiio;   ap/TjYo;  syEv^TO  twv  xaXoua^vwv      Cornelium, 


Ta6iviataiTc«iv.  ^T/TJfia  ol  TOJTO15  ijv  xal  ;uoXiT£^a  £v  Tiai 
Kapr,XXayji£v7)  ttJ;  aXXTj^  jjLOva/ixfl;,  ::po;  dpETTjv  [i^vtoi 
h^M^OLy  xai  TTjV  ^JuyTjv  rpoi^psOi^ouia,  twv  Itii  y^;  xa- 
To^poveTv.  avcii  81  op?v,  Tv'  EUjxapw;  ir\  Ta  ojpdvia 
ytupotr,,  f  vixa  toj  aaj[xaTo;  OLTZtdXoL-^tir^^  etc. 

4  Pachoraius  pneses  fuit  eorum  qui  vocantur  Ta- 
binisiota;.  Qnibus  quidem  habitus  erat  et  vitai  insti- 
tutio  a  rebquoruraraonachorura  discipliria  in  quibus- 
dam  rebus  discrepans,  in  virtutis  conteraplatione 
aciem  mentis  defigens  :  anirauiii  sic  tura  ad  rorura 
terrenarum  despicientiam,  tum  ad  coeiestiura  iuda- 
gationem  excitans,  ut  cum  e  corpbris  custodia  mi- 


Ad  omniummonasteriorum  prwpositos^  ut  in  unum 
antiquius  monasterium  ,quod  lingu^LEgyptiaca  Z^auw 
vocatur,  congregati,  Paschae  diera  velut  aeterna  lege 
celebrent,  epistolam  unam. 

Sirailiter  et  ad  diera  reraissionis,  quae  raense  Au- 
gusto  agitur,  ut  in  unura  Praepositi  congregarentur, 
epistolam  unam.  Et 

Ad  fratres  qui  foras  monasterium  missi  fuerant 
operari,  epistolam  unam. 

Trithemius.,  libro  de  Script.  Ecctes. 

109  Pachomius  abbas,  et  raonachorura  swi  tem- 
poris  institutor  perraagnificus,  fiindator  raultorum 


graret,  aditum  ad  ccelura  habcretperfaciiera.  »  etc. -.coenobiorura,    ac    vir  sanctissiraae   conversatioi^isy 
Gennadius,  de  illustr.  Ecclcs.  Script.,  cap.  1.  '"    •      "      -       ^         ^-  -        '-- 

Pachomms  monachus,  vir  tam  in  docendo  quam 
in  signa  faciendo  apostoliae  gratiae,  et  fundator 
iEgj-pti  coenobiorum.  Scripsit. 

Regulam  (b)  utnque  generi  monachorura  aptara, 
quam  angelo  dictante  perceperat.  Scripsit  et 

A d  collegas  prxjmit urse  s ux  epistolas  (c) ,  in  quibus 
alphabetum  mysticis  tectura  sacraraentis,  velut  hu- 
manaeconsuetudinis  excedens  inteiligentiam,  clausit, 
solis,  credo,  eoram  gratise  vei  meritis  manifestatum. 


multis  in  vita  et  post  mortem  coruscans  miracuiis/ 
cum  esset  vir  doctus,  et  in  divinis  Scripturis  eru- 
ditus;  scripsit  ad  acdificationera  fratrura  multas 
epistolas,  de  quibus  subjectae  referuntur  : 

AdCornelium  abbatemj  c^ist.  i;  AdLyrum  abba- 
tem^  epist.  1;  Ad  pnepositos  rwnobiorum,  epist.  i ; 
Ad  fratrcs  opcrantcs^  epist.  1 ;  Heyulam  quoque  mo- 
nachorum,  iib.  1. 

Ciaruit  sub  Valentiniano  et  Theodosio  principi- 
bus,  anno  390. 


228 


DE  Vms  PATHUM  LIBER  PRIMTTS. 


m 


DE  DTONYSIO  EXIGUO    HUJUS   \YTJE  INTER- 

PRETE. 

Cassiodorns,  Instit.  divin.  cap,  ^3. 

Dionysius  monachus,  Scytha  nationo  sed  moribus 
omnino  Romanus,  in  utraque  lingua  valde  doctissi- 
mus,  reddens  actionibus  suis,  quam  in  libris  Domini 
legerat  aequitatem ;  qui  Scripturas  divinas  tanta  cu- 
riosiUite  discusserat  atque  intellexerat,  ut  undecun- 
que  interrogatus  fuisset,  paratum  liaberet  competens 
sinc  aliqua  dilatione  responsum ;  qui  mocum  dialc- 
cticam  legit,  et  in  exemplo  gloriosi  magisterii  pluri- 
mos  annosvitam  suam,  praestantc  Domino,  gloriose 
transegit.  Pudet  me  de  consorte  dicere  quod  in  me 
nequeo  reperire. 

Fuit  onim  in  illo  cum  sapientia  magna  simplici- 
tas,  cum  <ioctrina  humilitas,  cum  facundia  ioquendi 
parcitas ;  ut  in  nullo  se  vel  extremis  famulis  ante- 
ferret,  cum  dignus  esset  regum  sine  dubitatione 
colloquiis.  Interveniat  pro  nobis,  qui  nobiscum  ora- 
re  consueveral ;  ut  cujus  hic  sumus  oratione  suf- 
fulti,  ejus  possimus  nunc  meritis  adjuvari. 

Qui  petitus  a  Stephano  episcopo  Salonitano,  ex 
Gnecis  cxemp\finh\is  Canon^s  Ecclesiasticos{d)  mori- 
bus  suis,  ut  erat  planus  atque  disertus,  magnie  elo- 
quentiae  luce  composuit,  quos  hodie  usu  celeberrimo 
Ecclesia  Romana  complectitur.  Hos  etiam  oportet 
vos  assidue  legere,  ne  videamini  tam  salutares  Ec- 
clesiasticas  regulas  culpabiliter  ignorare. 

Alia  quoque  mutta  ex  Grxco  transtulit  in  Latinum 
(c)y  quac  utilitati  possunt  Ecclesiac  conyenire.  Qui 
tanta  Latinitatis  et  Gnecitatis  peritia  fiingebatur,  ut 
quoscunque libros  Graecos in  manibus  accipciet,  La- 
tinesineolTensionetranscurreret,  iterumque  Latinos 
Attico  sermone  relegeret,  ut  crcderes  hoc  esse  con- 
scriptum.  quod  osejus  inoflensa  velocitate  fundebat. 

Longum  est  de  illo  viro  cuncta  retexere,  qui  inter 
reli(|uas  virtutes  hoc  habuisse  probatur  eximium,  ut 
cum  setotum  Deo  tradidisset,non  aspernareturste- 
cularium  conversationibus  interesse.  Castusnimiura, 
cum  alienas  quotidie  videret  uxores ;  mitis  cum  fere 
gentium  vesano  turbino  pulsaretur.  Fundebat  laciy- 
mas  motuscompunctione,  cum  audiretgarrulaverba 
laetitia^  Jejunabatsine  exprobmtione  prandentium, 
et  ideo  conviviis  gratanter  intererat,  ut  inter  corpo- 
rales  epulas  inquisitus,  spiritales  copias  somper  ex- 
hiberet.  Quod  si  tamen  aliquando  comederet,  par\o 
quidem  cibo,  sed  tamen  esciscommunibus  utebatur. 
lOfl  Unde  summumgenus  aestimo  patientiae,  inter 
humanas  esse  delicias,  et  ab.stinentiaccustodire  men- 
suram.  Sed,  ut  bona  mentis  ejus  infucata  laude  rc- 
feramus,  erat  totus  Catholicus,  totus  paternis  regu- 
lis  perseveranter  addictus,  et  quidquid  possunt 
legentes  per  diversos  quscrere,  in  illius  scientia  cog- 
noscebatur  posse  fulgere.  Cujus  nomini  aliqua 
pravi  homines  calumniose  nituntur  ingerere,  unde 
sua  videantur  errata  aliquatenus  excusare.  Sed  ille 
jam  sacculi  pervei-sitatederelicta,  pnnstante  Domino, 
in  Ecclesiae  pace  sepultus,  intcr  Dei  famulos  cre- 
dendiis  est  habere  consortium. 


A  V,  Beday  dc  ratione  TVinp.,  cap,  45. 

Primi  decemnovennalis  circuli  versu  temporam 
ordo  pncfigitur,  quem  Graeci  calculatores  a  Diode- 
tiani  principis  annis  observavere ;  sed  Dionysius,  ve- 
nerabilis  abbas  Romans  urbis,  et  utriusque  linguffi, 
Grsecae  vidclicet  et  Latinse,  non  ignobili  praeditus 
scientia,  Paschales  scribens  circulos,  noluit  eis  (sicut 
ipse  testatur)  memoriam  impii  persecutoris  innecte- 
ro,  sed  magis  eligit  ab  incamatione  Domini  nostri 
Jesu  Christi  tempora  prajnotare,  quatenus  exordiam 
spei  nostnc  notius  nobis  existeret,  et  causa  repara- 
tionis  humanac,  id  est,  passio  Redemptoris  nostri 
evidentius  elucerot. 
Sigebertus,  catalogoillustr.  Eccles.  Script.^  cap.  27. 

Dionysius  abbas  Romanus,  cognomento  Exiguus, 
ngemina  scientia  Graice  et  Latine  clarus,  transtulit 
de  Graico  in  Latinum  Protcrii  (f)  Alcxandrini  epi- 
scopi  scripta  ad  Leonem  papam  de  celebrando  Pasclui 
in  anno  Domini  455.  Transtulit  etiam  de  Graeco  in 
Latinum  librum  Gregorii  Nysseni  de  conditione  ho- 
minisig),  et  Vitam  Pachomii  abbatis  [h).  Scripsitet 
ipse,  post  Cyrillum,  Cyclum  quinque  cyclorum /in- 
cipiens  ab  anno  nati  Jesu  Christi  532  qui  est  ulti- 
mus  annus  magni  cycli,  qui  est  annorum  Dxxxii  se- 
mel  exacti  a  nativitate  Christi,  e  c. 

Trithemius,  libro  de  Script.  Eccles, 

Dionysius,  abbas  Romanus,  cognomento  (utfertur) 
Exiguus,  vir  ccrte  ingenio  et  scientia  magnus  atque 
clarissimus,in  Scripturis  sanctis  eruditus,  etin  disci- 
plina  saecularium  litterarum  nobiliter  doctus,  Graeco 
C  et  Latino  eloquio  clarus,  computista  et  calculator 
temporum  egregius.  Scripsit  Latino  sermone  non- 
nullaopuscula,dc  quibus  ego  tantum  reperi  subjecta: 

Cyclum  Paschalem  magnum  annorum  Dxxxn, 
lib.  I ; 

De  rationc  festi  PaschatiSy  lib.i;  Paschatis  festira- 
tioncm. 

De  cacteris  (/)  nihil  reperi.  Transtulit  autem  dc 
Gi^aeco  in  Latinum  :  Vitam  sancti  Pachomii  abbatis ', 
librum  quoque  Gregorii  Emisseju\  de  condilione  ho- 
minis;  ct  scripta  Proteriiy  Alexandrini  episcopi,  ad 
Leoncm  papam  if).  Etqutrdam  alia{li). 

Inchoavit  autem  Cyclum  suum  annoDomini  .53  \ 
qui  fuit  uUimus  annus  magni  cycli  paschalis,  qui  se- 
mel  exactus  in  eumdem  semper  revertitur. 
D     Claruit  ergo  sub  Justiniano  imp.   magno,  anno 
Domini  540. 
Idcmd^  Virisillust.ord.  sancli  Dcnedictiylib,  ii,cap.4. 

Dionysius,  abbas  Romanus,  cognomento  Exigui, 
vir  in  divinis  Scripturis  valde  eruditus,  et  in  saecula- 
ribus  litteris  peritissimus,  calculator  ct  geometer 
insignis,  Gracco  et  Latino  instructus  cloquio  :  qui 
doctrinae  suae  magnam  apud  vcteres  auctoritatem 
consecutus,  edidit  non  spemenda  opuscula,  dc  qui- 
bus  pauca  ad  meam  notitiam  pervenerunt  : 

De  ratione  Paschx  librum.  ^Q^  Cyclum  quoque 
magnum  quingentorum  triginta  duonim  annonim, 
Epistolas  etiam  nonnultas  composuit. 

De  Graeco  in  Laiinum  transtulit :  Scripta  Proterii 
AUxandrini  ad  Leonem  papam  de  Pascha  cclebrando; 


225 


IN  VIT^  SANCTI  PACHOMII  PRiELUDIA.  NOTATIO. 


226 


Et  iibrum  Gregorii Emisseni  de  hominis  conditione ; 
Vitam  quoque  sancti  Pachomii  Latinam  fecit. 

Claruit  anno  Domini  570. 

Daronius,  Notat.  ad  Martyrol.  Rom.  14  Maii. 

Pachomii  praeclaras  res  gestas  Gnece  conscriptas 
Dionysius,  abbas  Romanus,  Exiguus  cognoraento, 
Latine  convertit  ante  annos  plus  milie  ac  centum. 


A  Exstat  ejus  praefatio  ante  Vitam  sancti  Pacliomii  : 
habes  eam  in  prima  parte  Vita  sanctorum  Patrura, 
cap.  54.  Miramur  eam  a  Lipomanoet  Surio praeter- 
raissam ;  quae,  ut  timti  viri  ingenii  laudatissimi  mt>- 
numentum,  praetereundanonfuit;  qualis  enim  quan- 
tusve  sanctitate  et  eruditione  fuerit,  consule  Cas- 
siodorum  ilU  aequalem,  lib.  Instit.  ad  lect.  divin. 


ROSWEYDI    NOTATIO. 


{a)  Pachomii.']  Martyrologium  Rom.  l'r  Maii  : 
t  In  ^gypto,  sancti  Pachomii  abbatis,  qui  plurima 
in  ea  r^gione  monasteria  erexit,  et  regulam  mona- 
chorum  scripsit,  quam  angelo  dictante  didicerat.  • 
Menologium  Gnecum,  15  Maii :  «  S.  P.  N.  Pachomii 
Tabennesiotae.  Fuit  Pachomius  sanctus  ex  Thebaide 
inferioris  ^Egypti,  Constantini  Magni  teinporibus. 
Habuit  autem  parentes  idolorum  cultores:  conversus 
antem  ad  Chnsti  fidem  baptismum  suscepit,  et  mo- 
nasticam  vitam  amplexus  ad  ereihum  accurrit,  ubi 
perfectam  vitam  assecutus,  virtutibus  et  miraculis 
ciarus,  multos  sibi  sectatores  eflecit,  ut  antequam  ex 
hac  vita  decederet,  monachorum,  qui  per  illum  ef-  g 
fecti  sunt,  mille  et  (^uadringentorum  numerus  effe- 
ctus  sit.  M  Menaea  etiam,  ii)  Maii,  accuratiore  com- 
pendio  Vitam  ejus  comprehendunt.  De  hoc  etiam 
Beda,  Usuardus,  Rhabanus,  Ado,  Notkerus,  qui  sua 
ex  Gennadio,  quae  habes  in  elo^iis,  expresserunt. 
De  hoc  eodem  Pachomio  Palladms  c.  38  ;  Sozom., 
libroiii,  cap.  13;  Niceph.,  lib.  ix,  capite  14;  Vin- 
centius,  Spec.  histor.  lib.  xvii,  capite  82,  et  lib. 
xviii,  cap.  47 ;  Antonin.,  part.  ii,  tit.  15,  cap.  11, 
§  1  ;  Petrus  Equilinus  episcopus  in  Catal.  sancto- 
rum,  lib.  iv,  c.  171. 

Nomen  Pachomii,  monachorumque  ab  eo  institu- 
torum  disciplinam,  Athanasius  primus  in  Urbem 
advexit,  ut  auctor  e.st  sanctus  Hieronymus,  ep.  16, 
ad  Principiam. 

De  tempore  cjus  obitus  Sigebertus  Miraei^in  Chro- 
nico,  anno  8  Arcadii  et  Honorii .  quem  Christi  statuit 
405,  aliis  editionibus  sequenti  anno  ponentibus  : 
«  Pachomiusabbas  annum  110  agens,  in  virtutibus 
cunsummatur.  »  C 

Alius  est  Pachomius  confessor  apud  Heraclidem, 
in  Paradiso,  cap.  11,  qui  in  Scete  vixit ;  qui  Palla- 
dio,  Lausiacae  Historiaecap.  29,  dicitur  Pachon.  de 
quo  Pachomio  Petrus,  supra,  libro  iv,  cap.  172. 

Aliusquoque  Pachomiusepiscopusetmartyr  apud 
Eusebium,  libro  \iii  eccles.  Hist.,  cap.  14,  de  quo 
Petrus,  supra,  lib.  xi,  c.  32. 

ib)  Regulam.]  Regulae  hujus  aliquod  breviarium 
habes  hic  in  Vita  Pachomii,  cap.  2!2.  Inte^ram  eam 
primus,  quod  sciam,  edidit  Achiiles  Statius  Lusia- 
nus,  Romanis  haeredum  Antonii  Bladii  typis,  anno 
Domini  1575;  deinde  anno  1588.  Petrus  Ciaccon 
eam  correctiorem  typis  quoque  Romanis  dedit,  et 
Cassiano  a  se  recensito  adjunxit. 

Ipsam    Pachomii  reguiam  iEgyptiace  scriptam, 
translatam  in  Graecum,  Latine  reddidit  sanctusHie- 
ronymus,  rogante  Silvanomonacho,  eotempore  quo 
sancta  Paula  exhac  luce  migravit,  Honorio  vi  et  Ari-  ^ 
steneto  coss.,  anno  Domini,  juxta  Fastos  Onuphrii,  ^ 

404. 

(c)  Epistolas.]  Nulla  harum  epistolarum,  quarum 
quidem  mihi  notitia  sit,  praeter  prajliminares  ante 
alia  opuscula,  hodiemo  die  exstat. 

(d)  Canones  ecclesiasticos.]  Prodiere  hi  olim  cano- 
nes  Moguntia;  in-folio,  anno  1525;  deinde  Lutetiae 
Parisiorum  in-8o,  anno  1609,  in  q[ua  posteriori  edi- 
tione  ex  bibliotheca  Nicolai  Fabri  habes  ipsius  Dio- 
nysii  epistolam  ad  Stephanum  episcopum  Salonita- 
num,  qua  breviter  exprimit,  quicfquid  canonumipse 
converterit  ac  ediderit.  «  Ac  in  primis  quidem  ca- 
nones  1  fO  Apostolorum  e  Graeco ;  deinde  regulas 
Kicsenae  synodi,  et  deinceps  omnium  conciliorum, 
dve  quae  antea,  sive  que  postmodum  facta  sunt, 


usque  adsynodum  cl  pontificum,  qui  apud  Constan- 
tinopolim  convenerunt,  sub  ordine  numerorum,  id 
est  aprimocapitulo  usque  ad  1G2,  sicut  habentur  in 
Graeca  auctoritate,  digessimus.  Tum  sancti  Chalce- 
donensis  concilii  decreta  subdentes,  in  his  Graeco- 
rum  canonum  finem  esse  decIaramus.Ne  quid  prae- 
terea  notitise  vestrae  credaraur  velle  subtrahere,  sta- 
tuta  quoqueSardicensisconciliiatque  Africani,  quae 
Latine  sunt  edita,  suis  a  nobis  numeris  cernuntur 
esse  distincta.  • 

{e)  Multa  ex  Grxco  iranstulit  in  Latinum.]  Quae 
illa  sint,  quia  Cassiodorus  non  exprimit,  habes  ea 
hic  partim  apud  Sigebertum,  pai-tim  apud  Trithe- 
mium. 

(/")  Protcrii.']  Scriptahaec,  seu  epistolae  ad  Leonem 
papam  nunc  non  exstant.  Quot  fuerint,  etquidcon* 
tinuerint,  clarius  explicant  sequentosauctores.  Sige- 
bertus,  in  Catalogo  illustr.  Ecclesiai  Scriptorum,  cap. 
26.  a  Proterius,  Alexandrinus  episcopus,  scripsit  et 
ipse  ad  Leoncm  papam,  dubitantem  dc  celebrando 
Pascha  illius  anni ;  qui  cum  csset  embolismalis,  pu- 
tabatur  ab  aliquibus  esse  communis.  »  Annus  ille 
erat  455,  ut  hic  habet  Sigebertus  in  Dionysio  Exi- 
guo.  De  eodem  Proterio  etiam  Isidorus,  Catalogo 
illustrium  Ecclesia)  Scriptorum,  cap.  10;  «  Proterius, 
Alexandrinae  antistes  Ecclesiae,  scripsit  epistolas  ad 
Leonem  Romanac  Sedis  episcopum,  de  festivitate 
Paschali.  Hunc  autem  Leonis  Augusti  teraporibus 
Dioscori  haeretici  successores,  auctore  Timotheo, 
seditione  facta  crudelissime  peremerunt,  ipsumque 
Timotheum  sibi  pro  Alexandrino  episcopo  posue- 
runt.  » Trithemius,  catalogo  illustrium  Eccl.  Scripto- 
rum  :  a  Proterius  episcopus  AlexariSlrinus,  vir  tam 
in  divinis  Scripturis,  quam  in  saecularibus  litteris 
eruditissimus,  theologus  et  computista  insignis, 
quem  Leonis  Augusti  temporibus,  successores  Dio- 
scori  haeretici,  seditione  facta  auctore  Timotheo  cru- 
deliter  pereraerunt,  ipsuraque  Tiraotheum  in  locum 
ejus  pro  Alexandrino  episcopo  idolum  erexerunt. 
Scripsit  inter  caetera  :  Ad  sanctum  Leonem  papam^ 
de  celebratione  Paschie.,  epist.  iii ;  Ad  Hilarium,  de 
eadem  re,  epist.  i :  Quoniam  sanctitas  vestra  orta» 
epistolas  plures  ad  diversos  ;  et  quxdam  alia. 

Claruit  sub  Leone  imp.^-an.  Domini  460. 

[g)  Librum  Gregorii  Nysseni  de  Conditione  Ao- 
?ninn.]  Prodiit  hic  liber  Dionysio  Exiguo  interprete 
inter  Nysseni  opera  ex  Episcopiiofricina,annol562, 
cui  non  est  praelixa  Joannis  Cononis  epistola,  qua  se 
interpretationem  eam  nonnihil  emendasse  quibus- 
dara  in  locis  profitetur,  idque  de  fragraento  Graeco, 
ut  existiraavit  Lewenclavius.  Alteri  enim  Nysseni 
libro  ibidem  ea  epistola  praefixa  est.  Deinde  idem 
Lewenclavius  typis  Joannis  Oporini  Basileae,  anno 
1567,  in-8°,  hunc  eumdera  Nysseni  librura  Gracco- 
latine  e  sua  versione  dedit.  Non  recte  apud  Trithe- 
miura  est  Emisscni  pro  Nysse7ii. 

{h)  Vitam  Pachomii  abbatis.]  llicc  est  illa  quae 
hactenus  interVitas  Patruraluitcircuralata.Earadem 
ex  Graecotranstulit  Gentianus  Hervetus,  quam  habes 
apud  Aloysium  Lipomanura,  tora.  VI  do  Vitis  San- 
ctorum,  et  Laurentium  Surium,  tomo  III,  quae  hac 
nostra  multo  est  auctior.  De  qua  vide  hic,  infra, 
post  numerura  2. 

(t)  De  cxteris.^  Exstat  in  Bibliotlieca  nostra  Lo- 
vaniensi  Dionysii  Exigui  Ms.  epistola  ad  Eugypium 
monachum. 


227  DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS.  228 

Citatur  etejusdem  epistola  ad  Petronium  ep\s-Ancmeme.TDionijsiiExiguiinterpretatione,cume}uS' 

Gopum,  apud  Petavium,  in  Epocha  annorum.  dem  pracfatione  ad  Joannem  et  Leontium ;  quamm 

ij)  Leonem  jmpaw .]  Ex  hocTrithemii  loco  Gene-  epistolarum  non  meminere  auctores  hiccitati,  qui 

brardus,  Chronologiae  suaj  lib.  in,  existimavit  Dio-  catalogum  iilustr.  Ecclesia?  Script.  texuere. 

nysium  hunc  vixisse  tempore  Leonis  I  papfe  :  quod  Lovanii,  in  coUegio  nostro,  cst  ejusdem  Dionysii 

n*onnteinteUigensTrithemium,crederetDionjrsium  versio  ms.  operis  Nysseni  de  Natura  hominis. 

Ubrum  suum,  quemexProterioverterat,  Leompapae  111  Atque   hactcnus  tum  de  Pachomio  ipso, 

dedicasse.Non  noc  vult  Trithemius,  sed  potius  Dio-  tum  de  vit«  ejus  interprete.  Sed  quis  vitas  ejus 

nysium  vertissc  Proterii  Ubrum,  quem  ipse  Prote-  auctor? 

rius  Looni  papae  miserat.  Ita  enim  iUe  et  hicet  cla-  AloysiusLipomanus,  tomo  VldeVitis  Sanctorum, 

rius  in  catalo^o  iUust.  Eccles.  Scriptorum,  in  Pro-  et  Laurentius  Surius,tomo  III,  Vitam  PachomiiHe- 

Jterio  :  c  Scripsit  (Proterius)  inter  ciBieraLAdsanctum  taphrastas  inscribuntauctori.Sed  ion^e  vetustior  ha- 

Leonempapam^  dc  celebratione  Paschx  epistolas  iii.»  jus  Vits  auctor  indagandus  est.  Siquidem  ffetaphra- 

Gravius   labitur  Lewenclavius,   qui  Dionysium  stes  vixit  circa  annum  930,  Dionysius  vero  Vita;  Jiu- 

Nysseni  de  opiGcio  hominis  interpretem  cxistmiavit  jus  interpres  circaannum  530. 

vixisse  annis  abtiinccccc.  Auctor  Graecus,   quiqui  est,  fuit  ipsi  Pachomio 

(k)  Etqusddam  alia.]  Invenio,  praiter  jam  citata,  sjnchronus.  Nam.  cap.  ^O  Vitae  hujus,  ait  se  acce- 

Procliim  Constantinopolitahum  Graecoiatinum,  Dio-  pisse  quae  scribit  ab  iis  qui  Pachomio  convixere. 

nysio  Exiguo  intcrprete,  cum  pracliminari  ejusdem  Metaphrastes,  etsi  ad  verbum,  ut  a  primo  auctore 
epistola  ad  FcUcianum  ct  Pastorem,  quem  cdiditg  Vitacompositaest,  cam  cxurimat,  miuta  tamen  csr 

Joannes  Sichardus  in  Antidoto  contrahaerescs,  in-  pitamscrtahabetquae  apuaDionysium  vetustumiii- 

foL,  Basilcae,  apud  Hcnricum  Petrum,  anno  15^,  terprc|;cm  non  comparent:  qualia  sunt  apudlfeta- 

Guem  post  Latine  tantum  BibUothecae  Patrupa,  tomp  phrastem  capita  onmia  a  40  usque  ad    57  inclusiye ; 

ill,  inseruit  Margarinus  de  la  Bigne.  item  a  73  ad  78  indusive;   rui*sus  caput  85  et  86 ; 

Habesineodem  Antidotorfu(w6Vn7/ii4/(?ica7idrm2  postremoQO.  Unde  videtur  Metaphrastes  in  perfe- 

epistolas  ad  Successum  episcopum  Isauriae  Piocaesa-  ctiora  exemplaria  incidissc. 

ItAII    XIV 

VITA  SANCTI  PAOHOMII 

AUCTORE  GRiECO  INCERTO,  INTERPRETE  DIONYSIO  EXIGUO  AbBATE  ROMANQ. 


PEOLOGUS  DIONYSn  EXIGUI  INTERPRfcTIS. 

Domin»  (l)  venerandae  mihi,  etin  Christo  quoque  magniflcentissimaeDionysius  Exiguqs. 

Pio  venerationis  vestrae  proposito,  qua  valui  facultato,  respondi,  sancti  Pachomii  Vitam,  sicut  in  Gneoo 
reperta  cst,  fide  translatoris  exsolvens :  inqua  re  cum  diu  me  morantem  vestracompulissetauctoritaa,in- 
tegrum  nonerat  ut  quireus  jam  sponsionis  exstiteram,  promissa  difFerrem,  praesertim  vobis,  quae  votum 
potius  qu^m  vires  attendere  consuevitis.  Plura  namqueperChristi  gratiam  iegenda  simul  atque  imitandft 
peragen^s,  avida  voluntate  beatorum  Patrum  cupitis  instituta  cognosccrc,  quatenus  eorum  studiis  (act» 
propoa  componentes,  futuris  saecuUs  documentum  divini  muneris  singulare  prajstetis ;  fatemini  quippe 
maximam  vos  operam  dare  virtutibus,  quas  diligitis  in  conversatione  sanctorum,  quibus  etiamillustridm 
operum  qualitate  cohaeretis ;  quiavirtutem  nuUus  amat,  nisi  qui  sequitur,  etsimiUtudo  morum  magaom 
profert  conjunctionis  indicium :  sicut  e  contrario  vitadispargrandis  est  et  in  ipsa  sanguinis  afl&nitate  119 
discordia.  Sic  frcquenter  inter  propinquos  prava  succedunt  odia,  sic  jurgia  nascuntur  infensa,  sic  usque  ad 
sanguinem  saevit  inexplebilis  et  caeca  malitia,  dum  bonis  invident  pravi,  liberaUbus  cupidi,  quictissimis 
turbulenti,studiosisinertes,  placidis  implacabiles,  tranquUUs  immites,  modestis  temerarii,  sapieatijii^ 
stulti,  simpUcibus  caUidi,  mitissimis  quoque  furiosi.  Sed  meUus  horum  mores  apostolica  tuba  redaiguit; 
namcum  novissimorumpericula  temporumgentiumDoctor exprimeret,  intulit,  diccns :  Eruntenim  homines 
semetipsos amantes.cupidi^clati, superbiyblasphemi,  parentibus  non  obedientes^inprati^ scelcsti^sine affectione^ 
sinepace,  criminatorcs^  incontinentesAmmites^  sine  benignitate,proditores^protervi^t\imidij  voluptaiumamor 
tores  magis  quam  Dei  (U  Tim.  ui).  Hic  beatissimus  Paulus  quae  superius  diffiise  protuUt,  mira  brevitate 
poUegit ;  ostendens  eos  ideotales  fore,  quia  voluptatum  amatores  existerent,  et  quia  vitiossimis  se  cupi- 
ditatibus  subjugarent.  Hinc  enim  mala  cuncta  proveniunt,  dum  Deus  contemnitur,voluptatesveroanian- 
tur.  Per  l^as  diabolus  illicitut  decipiat,  delectat  ut  faUat,  blanditur  ut  perimat ;  et  ne  futura  pnesentibug, 
coBlestia  terrenis,  acterna  brevibus  anteponantur,  insistit :  Voluptalum,  inquit,  amatorcs  magis  quam  Dei^ 
habentes  speciem  quidcmpietatis^  virtutem  autem  eius  abnegantes  (/6?V/.),hocest,tantum  nomine  videntur 
esseChristiftni,  nonopere,  quietiaqi  velut  iutoriores  hostes  pejus  quam  exteriores  saeyi\int,  et  i^  Epclesja 
constatoti  pia  Ecdesiae  niembra  discerpu^.  Qiip^  Apo£^]js\n(^  P^fltJBiy!/'  .Yilm'®  I^TS^f^  Vt  g^jf^y^Spffjh^ 


229  VTTA  SANCTI  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS.  230 

cietate,  non  tamlocorum  qnam  monimdissimilitudinedividamur.  Nec  videatur  cuipiam  mirum,  quodhu- 
jusmodi  pestes  |2)  justis  houiinibus  adversentur,  (^uando  pjeni  dolis,  pleni  fallaciis  sibi  quoque  non  par- 
cant,  et  secum  ipsi  plerumque  dissentiant.  Tales  expenus  vii*  beatus  atque  gloriosus  genitor  vester  (3)  Do- 
minus  i.eus,  non  solum  patienter  ac  fortiter  insectationes  eorum  semper  pro  justitia  portulit,  sed  etiara 
i^ice  Gpe  pro  veri^te  (quae  Chf* i&tus  est)  constanter  atque  sublimiter  totius  mundi  adversa  superavit.  Cu- 
i#s  perfectam  vijt»  regulam  sanctorum  meritis  properoodum  consonantemnimisexoptoperfectorumviro- 
irum  4octa  atque  liacunda  ora^ione  pei^scribi,  ut  Jtanta  claritudo  vestri  generis,  tantumque  decus  ex  aliqua 
j^^o^c^^ur  parte,  et  \'ir|tus  admiran(}a  viri  vix  antiquis  effabilis,  quae  favente  Qu^isto  a  vobis  haireditario  jure 
j^rjjcitur,  Ij&ctionis  officio  posteris  intimetur. 


|Ir0i0i$U0  mctcvi^. 


Dpminusfioster  JesusChristus,  sapientiee  fons,  etscientiac  verum  Inmen,  verumque  Dei  patris  Verbum, 
{ttrquod  factasunt  omnia,  sciens  infirmitatem  nostram  ad  peccata  pronam  atque  praecipitem, plura  circa  nos 
remedia  suae  pietatis  ostendit.  Abraham  namque  pater  noster,  cum  divinis  jussisobtemperans,filium  suum 
offerret  in  sacrificio,  placuit  Deo,  et  merito  fideimoxet  haeredem  recepit  et  prsDmium  (Gen.  xxii).  Cui  etiam 
per  semetipsumDeusjuravit,  dicens  :  Nisi  benediceus  benedixero  te,  et  multiplicans  multiplicabo  tesicut 
stellas  coeli  in  multitudinem,  et  sicut  arenam  quae  est  ad  oram  maris  innumerabilis.  Et  iterum  :  In  semine 
tno  benedicentur  omnesgentesterrae  [Ibid.).  De  quosemine  manifeste  nos  edocet  Apostolus,  dicens  :  Non 
dicii  et  seminibus,  quasi  in  multis,  sed  quasiinuno,  et  semini  tuo,  quod  est  Christus  (GaL  iii).  Omnes 
etiam  {sancti  prophetae,  tantae  salutis  arcanum  reveiante  Spiiitu  sancto,  praevidentes,  scientesque  Deum 
uiilo  modo  posse  mentiri,  ad  ^anandos  languores  nostros  coelestem  medicum  nuntiabant  esse  venturum, 
atque  ut  celeri  preesentia  sua  prospiceret  humano  generi,  continua  supplicatione  poscebant.  At  misericors 
Deus,qui  pia  votasemperantevenit,necunquam  deseriteos  quisetoto  corde  quaesierint,  promissiones  suas 
novissimis  diebus  implevit,  mittens  Filium  suum  natum  ex  muliere,  factum  sublege,  f  13<luipro  simili- 
tndine  mortalitatis  nostrae  carne  pateretur,  eumque  qui  habebat  mortis  imperium  sua  morte  destrueret 
mebr.  II).  Denique  divinitate  suamanens  impassibilis,  a  corruptione  atque  interitu  nos  redemit,  et  a  vincu- 
lis  ^bsolvit  insolulnlibus  inferorum  ;  perfectaque  dispensatione  nostrae  redemptionis,  omnibus  gentibus  per 
lavacrum  regenerationis  peccatorum  indulgentiaAa  contulit,  cunctosque  ad  veram  fidem  per  doctrinam  apo- 
stc^icara  confluentes,  juxta  illud  quod  in  Evangelio  ait,  Euntes  docete  omnes  gentes,  baptizantes  eosin  no- 
mine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  sancti  (Matth.  xxvin),  gremiis  infinitae  pietatis  suae  amplexus  est. 

Igitur  cwok  per  universam  terram  Evangelii  praeconia  coruscarent,  et  plures  in  adoptionem  filiorum 
per  gratiam  Chrisli  concurrerent,  inimicus  humani  generis  vehementer  exarsit ;  multoque  severiora  ten- 
iationum  praelia,  quam  prius  servis  Dei  excitaverat,  nisus  est  commovere ;  suspicatus  infelix  quod  posset 
Aobis  iter  indulgentiae  coetestis  obstruere.  Sed  hac  ipsa  intentione  sua  deceptus  est  et  elisus.  Adjutorio 
namque  divini  muneris,  a  fidelibus  et  vigilantibus  virium  ejus  proteruntur  insidiae,  ut  ipsi  quidem  con- 
(iisio,  famulis  aut(;m  Christi  perennis  gloria  cosnparetur.  Nam  juxta  Domini  permissionem,  cum  ad 
ezamen  patientiae  ac  fidei  eorum  qui  spiritualia  bella  prudenter  exercent,  pagani  imperatores  existe- 
i«nt,  et  ubique  contra  Christianos  persecutionis  procella  desaeviret ;  muiti  apud  ^Egyptum  martyres 
Banod  per  varia  supplicia  usque  ad  mortem  in  Christi  nomine  perstiterunt,  et  simul  cum  Petro  Alexan- 
driA»  civitatis  episcopo,  perpetuas  coronas  et  immortalia  praemia  sunt  adepti. 

Grescel>at  autem  in  dies  fidelium  multitudo,  et  per  omnia  loca  mirabiliter  augebatur  ;  nec  non  ecclesiae 
^piam  plttrimae  et  martyrum  memoriae  construebantur  impensius ;  monasteria  quoque  frequentissima 
eorum  ^pu  cootinentise  studentes,  renuntiaverunt  saeculo,  solitudinis  ipsius  secreta  decorabant.  Hi 
aaiiique  qui  de  gentibus  in  Ohristo  crediderant,  considerantes  martyrum  passiones,  eorumque  sincerum 
circa  Christum  confessionis  affectum,  coeperunt  et  ipsi  per  gratiam  Domini  sanctorum  vitam  conversa- 
tionemque  sectari,  et  hujus  institutionis  esse,  ut  etiam  his  illud  aptaretur  Apostoli :  Circuierunt  in  me- 
iotis,  in  peUihus  cs^prinis,  egenjtes,  angustiati,  afflicjt,i,  quibus  non  erat  dignus  mundus,  in  solitudinibus 
ciraDtes  et  montibus,  in  speluncis  et  cavernis  terrae  (Hehr.  xi).  Quietem  denique  solitudinis  appetentes, 
gaudift  proprije  salutis  ac  ^Sdei  divino  munere  sunt  consecuti,  caeterisque  mox  exempla  sublimioris  vitae 
ncraiiorisque  praebuerunt.  Omnibus  enim  /terrenis  exuti  negotiis,  adhuc  raorantes  in  corpore,  angelorum 
^^Mi  sunt  sanctitatem :  per  quam  fastigia  scandentes  celsa  virtutum,  ultraadmirationera  enituere  mor- 
talium,  ita  ut  in  nullo  prorsus  antiquissimis  Patribus  inferiores  existerent :  a^quiparantes  etiam  illorum 
«erita  qui  pro  nomine  Christi  Jesu  Domini  nostri  certaverunt  usque  ad  sanguinem,  invisibilium  hostium 
ocliuuiia  destrueotes,  de-quibus  ait  Apostolus :  Non  est  nobis  colluctatio adversus  carneraetsanguinera,  sed 
adversus  frindpatus  et  potestates,  contra  mundi  rectores  tenebrarura  harura,  contra  spiritalia  nequitias  in 
CQBlestibus  (Ephes.  vi).  Quorum  multiformes  praecaventes  incursus,  et  caput  serpentis  antiqui  fortitercon- 
tereiites,  sempiterms  praemiis  sunt  potiti,  de  quibus  scriptura  est:  Quod  oculus  non  vidit,  necauris  audi- 
vit,  «lec  iaeor-bominis  asceadit  qu»  pn^arainit  Deus  diligentibus  se  (Isa.  lxiv;  /  Cor.  ii). 


YITA. 


Cap.  primum.  —  Erat  pcr  id  teinpus  beati  AntoniiAresponsanon  redderent :  tandemque  immundo  spi- 


Vita  cunctis  ad  imitandum  praRclare  proposita,  qui 
niagni  Eliac  atquc  Elisaei,  nccnon  et  sancti  Joannis 
Baptist^  xmulator  existens,  secrcta  interioris  eremi 
studio  sectatus  est  singulari,  vitamque  coilestium 
in  terris  gessit  amore  virtutis.  Cui  sanctus  Athana- 
sius,  Alexandrinae  civitatis  untistes,  proprio  stylo  te- 
stimonium  pncbuit :  dignussane  relator  conversatio- 
nis  Antonii,  qui  juxta  supplicationem  fratrum,  vitam 
ejus  pro  multorum  commoditate  perecriberet,  et 
aBmulandumeumviris  spiritalibus  exhiberet.  In  quo 
opere  sancti  quoque  Patris  Ammon  (1)  meminit,  a 
quo  per  Dei  gratiam  primum  jacta  sunt  fundamenta 
convcrsationis  eorum  fratrum  qui  nunc  in  monte 
Nitriac  commomntur,  necnon  et  Theodorum,  san- 


ritu  reveiante,  cognovit  pueri  Pachomii  causa  inso- 
lita  provenisse  silentia,  atque  in  hsec  verba  prorupit 
attonitus  :  Quid  inimicus  doorum  huc  venit?  procul 
hinc  eum  procul  peliite,  et  quantocius  amovete. 
Quod  cum  parentes  ejus  audissent,  eumque  suo  con- 
spexisscnt  sqparariconsortio,  moerore  magno  repleti 
sunt :  eo  praBcipue,  quod  inimicus  deorum  tali  fuis- 
set  contestationc  declai*atus.  Ambigebant  ergo  pa- 
rentes  ejus,  quid  de  eo  fieret,  quia  et  antea  cum  pau- 
lulum  degustasset  de  vino  libationis  dacmonum,pro- 
tinus  evomuerat  illud.  Hajc  itaque  cum  se  viderent 
non  posse  discernere,  quieverunt.  Instabant  autem 
ut  ./Egyptiacis  imbueretur  litteris,  et  antiquorum 
studiis  informaretur. 


ctumadmodum  virum,  quicum  seneprasfatofuerat,  3     Cap.  IV.   — Eodcm   tempore   Constantino  post 


idcm  nobis  pontifex  indicavit;  quem  singulari  ac 
perfecto  proposito  et  fide  noniictaDcosubditum  mul- 
tiplicia  retulit  diaboli  machinamenta  superasse.  Igi- 
tur  ubique  divina  gratia  copiose  diffusa,  illud  quod 
in  Psahnis  scriptum  canitur,  declaravit  expletura  : 
Visitasti  terram,  etinebriasti  eam,  multiplicasti  lo- 
cuplctare  eam  (Psal.  Lxiv).  Nam  pro  tristitia  et  ge- 
mitu,  gaudium  provenit  et  laetitia ;  et  pro  solli- 
citudinc  atquc  miseria,  felicitas  securitasque  suc- 
cessit. 

IHnc  itaque  Patres  monachorum,  viri  mirabiles, 
in  univen>is  propemodum  regionibus  1  1 4  exstite- 
runt,  quorum  nomina  in  libro  viventium  probantur 
ascripta.  Paucissimi  sane  tunc  adhuc  per  iEgyptum 


persecutionem  in  imperio  pcrdurante  (5),  ot  contra 
tyrannum  Maxentium  (6)  gerente  praelium,  pnecc- 
pta  regalia  cucurrerunt  (7),  ut  lectissimi-  quique 
juvenumadtirociniimilitiam  ubique  tenerentur  (8) : 
inter  quos  et  Pachomius  annos  natus  vigintidetentns 
est,  ut  ipse  postea  retulit.  Cumque  navi  fuisset  inter 
alios  ad  peregrina  transvectus,  ad  civitatem  quam- 
dam  (9)  vespera  urgente  delati  sunt.  Cives  ergo  loci 
illius, videntes  tirones  arctius  custodiri flO),  et  quid 
iliis  accidisset  edocti,  pietatc  moti  sunt,  ct,  juxta 
mandatum  Christi  solatia  in  maximo  moerore  posi- 
tis,  et  nccc^saria  corporis  attulerunt.  Tunc  Pacho- 
mius  animadvertens  quod  ab  cis  factum  est,  nimis 
admirans,  ab  his  qui  simul  adcrant  inquirit  qui  sint 


ct  Thebaidam  monachi  esse  ferebantur.  Post  perse-  C  viri  isti,  sic  erga  raisericordiam  atque  hurailitatem 


cutionem  namque  Diocietiani  etMaxim  iani  crudclium 
principum,  multitudo  gentium  intravit  {Rom,  xi), 
sicut  divinitus  praeordinatum  cst,  ct  fecunditas  Ec- 
clesiae  fructus  amplissimos  coepit  cxhibere,  sanctis 
episcopis  juxta  doctrinam  tunc  apostolicam  iter  fi- 
dei  sincera  quoque  convcrsatione  monstrantibus. 

Cai>.  II.  —  Per  idem  tempus  Pachomius  quidam, 
secundum  ritum  ac  traditioncm  parentum  gentiiis, 
apud  Thebaidam  commanens,  divina  gratia  guber- 
nante,  Christianus  effectus  est.  Hic  ab  adoiescentia 
sua  praecipuam  frugalitatis  dicitur  arripuissc  virtu- 
tem.  Idcirco  autem  pro  gloria  Christi,  qui  nos  de 
tenebris  vocavit  ad  lucem,  et  pro  utilitate  eorum 
qui  ista  lecturi  sunt,  strictim  conversationem  ejus 


prompti  ac  faciles ;  audivitque  Christianos  esse,  qoi 
circa  omncs,  et  ma.\ime  peregnnantcs,  impenderent 
prona  liberalitatis  officia.  Sciscitabatur  autem  qnid 
ipsasibi  velit  appellatio  nominis  Christiani ;  dictum- 
que  est  ei  et  homines  esse  pios,  et  verae  cultores 
religionis,  credentes  in  nomine  Jesu  Christi  filii  Dei 
unigeniti,  cunctisque  pro  viribus  benefacientes,  et 
sperantes  a  Deo  retributionem  bonorum  operum  in 
futuravita  percipere.  Haecaudiens  Pachomius,  corde 
compunctus  est ;  et  illustratus  divino  lumine,  Chri- 
stianorum  miratus  est  fidem  ;  atque  divini  timoris 
igne  succensus,  pauiulum  praesentium  conspectibos 
sese  subtraxit  ;  et  ad  coelum  manus  eievans,  ait : 
Omnipotens  Deus,  qui  fecisti  coeium  et  ternira, 


qua»  fuerit  a  parvulo,  refero,  quia  a  tanta  perfe-  *^  respiciens  respexeris  ad  precem  raeara,  et  sancti  toi 


ctionc  ejus  initia  quoque  ipsa  non  discrepant. 

Cap.  III.  —  Hic  etenim  cum  adhuc  puer  esset, 
cum  parentibus  suis  ad  simulacrum  quoddam  daerao- 
nis  super  ripam  Nili  fluminis  collocatum,  tanquam 
yictimas  oblaturus  advenit.  Cumque  saccrdos  irapu- 
1'issimus'  sacra  sacrilega  solito  cclebrarc  voluisset, 
praisentia  Pachoraii  dacraonis  prorsus  evanuere  prae- 
stigia.  Tum  diu  multuraque  idem  sacerdos  haesitans, 
in  modum  simulacri,  quod  coiebat,  raansit  imraobi- 
^is ;  vehementer  admirans  cur  solemnia  daemones 


norainis  raihi  verara  contuieris  perfectaraque  rega- 
lam,  atque  ab  hac  me  compede  moeroris  exeraeris, 
servitio  tuo  me  tradam  cunctis  diebus  vitae  metB,  et 
spreto  sfficulo  jugiter  tibi  adhaerebo.  Quae  cura  oras^ 
set,  ad  suos  reversus  est  comites  ;  et  die  sequenti 
de  civitate  illa  profecti  sunt.  Cumque  diversa  loca 
navigio  circuirent,  si  quando  Pacliomiura  voluptas 
corporis  et  mundana  titiUassct  illecebra,  nirais  aver- 
sabatur,  sponsionis  suae  raemor,  qua  se  Doraino  ser- 
viturum  esse  devoverat.  Nam  divina  gratia  suifira- 


233 


VITA  SANCJTI  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS. 


234 


gante,  jam  ab  annis  poerilibus  amator  exstiteratAcravit  (14).Morabunturcrgo  simul,  abstinentiae  at- 


castitatis. 

Cap.  V.  —  Fgitur  Constantinus  imperator  pietate 
ac  fi Je,  qua  Christo  credidit,  victoriam  de  hostibus 
cotisecutus,  tironcs  jussit  absolvi.  Sic  Ppchomius 
optata  sibi  libertate  concessa,  protinus  ad  Thebaidis 
ulterioraregreditur,et  ingressus  ecclesiam,  quae  est 
in  vico,  cui  cognomen  est  Chinoboscium  (11),  fit 
illicocatechumenus,etpost  paululum  gratiam  lava- 
cri  vitalis  adipiscitur.  Et  ipsa  nocte,  qua  mysteriis 
sacris  imbutus  est,  vidit  in  somnis  veluti  rorem  cop- 
litus  allapsum  suam  replesse  dexteram,  et  in  mcl- 
lis  (12)  crevisse  pinguedinem  ;  audivit  quoquevocem 
dicentem  sibi  :  Considera,  Pachomi,  quod  gcritur. 
Est  enim  1  Ifthoc  signum  gratia}^  qua)  tibi  a  Chri- 


que  prccibus  opcram  dantcs.  Texcbant  quoque  cili- 
cio,  et  laborabant  manibus  suis,  juxta  beatum  Apo- 
stolum,  non  tantum  pro  sua  refectione  vel  requie,sed 
ut  haberent  unde  tribuerent  necessitatem  patienti- 
bus  {EpUes.  iv).  In  vigiliis  ctiam  cum  noctumas  ora- 
tioncs  celebrarcnt,  si  quando  senior  vidisset  somno 
Pachomium  prcrai,  educcns  eum  foras,  arenam  por- 
tare  praecipiebat  de  loco  ad  alterum  locum  ;  et  tali 
exercitio  mentem  ejus  gravatam  somni  pondere  su- 
blevabat,  instituens  ac  formans  eum,  ut  sollicitus 
essct  in  precibus,  dicens  ei  :  Labora,  Pachomi,  et 
vigila,  nc  quando  (quod  absit)  ab  hoc  nunc  incepto 
propositotcamoveatisqui  tcntat,  etinanisfiatlabor 
nostcr.  Quae  cuncti  Pachomius  obedicnter  ac  solli- 


sto  coUata  est.  Hinc  itaquedivino  inilammatus  affe-  "  cite  suscipiens,  ac  dc  dic  in  diemsanctae  rx^ntinentiaB 


ctu,  et  ex  dilectionis  jaculo  salubri  vulnerc  saucia- 
tus,totumsediscip]inis  atque institutionibus  divinis 
subjugavit. 

Cap.  VI. —  Audivitautem  qucmdam  anachoretara, 
cui  nomen  erat  Palaemon  (13),  intra  eremi  secreta 
Domino  servientera ;  ad  quem  confestim,  cum  eo 
cupiens  habitarc,  perrcxit,  et  pulsans  ostium  cel- 
lulae  ejus,prccabatur  ingressum.  Cui  scncxaliquan- 
tulum  patefaciens  aditum,  dixit :  Quid  vis?autqucm 
quaeris?  Erat  enim  severo  aspectu,  proptcr  quod 
roultotemporesolitariusvitam  rigidje  conversationis 
exegerat.  Rospondens  autem  Pachomius,  ait :  Deus 
memisit  ad  te,  utmonachus  fiam.  Cui  senior  :  Non 
potes  hic,  inquit,  monachus  fieri ;  non  enim  parva 


profectibus  crescens,  vencrabilem  senem  nimis  ala- 
crem  l«tumque  reddebat,  ita  ut  Christo  semper  pro 
convcrsatione  ejus  gratias  ageret. 

Cap.  VIII.—  Peridem  tempus  sacratissimus  dies 
Paschalis  advenerat,  et  ait  ad  Pachomium  senior  : 
Quoniam  cunctorum  Christianorum  universalis  est 
ista  festivitas,  nobis  quoquc  para  quae  usui  nostro 
sunt  congrua.  Tunc  illc  promptus  ad  obtemperan- 
dum,  id  quod  sibi  praiceptum  est  implevit ;  praeter 
solitum  namque  parnmper  accipiens  olei,  cum  sali- 
bustritis  admiscuit.  Lapsanas  enim,  id  est,  agi^stia 
olera  (15),  ct  hcrbas  alias  pneter  oleum  consueve- 
rant  cdere.  Cum  ergo  pracparassct,  ait  ad  senem  : 
Feci  quod  tua  patemitas  iraperavit.  Cumque  post 


res  agitur,si  veri  monachi  convcrsatio  casta  pcnse- C  orationcs  beatus  Palaemon  accessisset  ad  mensam, 


tur ;  namplures  huc  dudum  venicntes,  affecti  taedio, 
perseverantiaenon  tenuerc  virtutera.  Et  Pachomius : 
Non  sunt,  inquit,  acqualcs  omnium  morcs.  Idcirco 
prccor  ut  me  digneris  excipcre,  et  processu  terapo- 
ris  taro  voluntatera  raeam  quara  possibilitatera  plc- 
nius  approbabis.  Et  senior  ait  :  Jam  tibi  praefatus 
sum  quod  hic  ficri  monachus  nullo  modo  possis. 
Pci^ge  magis  adaliud  monastcriura,  ctcura  tantisper 
ibidem  continentiac  operam  dcderis  tujic  ad  me  rc- 
grcdere,  teque  sine  mora  suscipiam.  Verumtaraen 
adverte  quod  dico.Egohic,  fili,  satis  frugaliter  vivo, 
Xam  nimis  ardua  et  durissimaconvcrsatione  me  cas- 
tigo,  nallius  rei  cibomm  utens,  nisi  tantura  panis  et 
salis.  Oleo  autem  et  vino  in  totum  prorsus  abstineo. 


vidissetque  olei  apparatum  cura  salibus,  fricansma- 
nibus  frontem,  ct  ubertim  fundens  lacrymas,  ait : 
Dominus  nieus  crucifixus  est,et  ego  nunc  oleum  co- 
medam  ?  Cumque  rogarct  cum  Pachomius  ut  modi- 
cura  quid  ex  eo  suracret,  nuUatenus  acquievit.  Tunc 
pro  raore  sale  et  pane  allato  ad  manducandum  pa- 
ritcr  consedcrunt.^Quai  senex  crucis  Christi  signo, 
sicut  c  jnsucverat,  benedicens,  cibum  uterque  sump- 
serunt,  Domino  gratias  (ut  par  fuerat)  humiliter 
exhibcntes. 

Cap.  IX.  —  Una  vero  dierum,  cum  vigilantcs  si- 
mul  Palaemon  et  Pachomius  accenderent  ignem,  qui- 
dam  frater  superveniens,  apud  eos  manere  voluit. 
Qui  cum  susccptus  esset,  inter  verba  (ut  fieri  solet) 


Vigilo  dimidium  noctis,  quod  spatium  vel  in  oratio- D  erupit,  et  dixit :  Siquis  fidclis  est  ex  vobis,  stetsu- 
ne  solemni,  vel  in  meditatione  divinac  lcctionis  in-     pcr  hos  carbones  ignis,  et  orationem  Dominicam 


snmo;  interdum  quoquetotam  noctem  duco  pcrvi- 
gilem.  Haec  autem  audiens  Pachoraius,  expavit,  ut 
solent  pueri  magistrorum  vereri  pracsentiam  ;  sed 
^ratia  Domini  roboratus,  omnera  hunc  laborera  to- 
lerare  proposuit,  senique  respondit :  Credo  in  Do- 
xnino  Jesu  Christo,  qui  mihi  fortitudinem  patien- 
tiamque  praestabit,  ut  dignus  efficiar  tuis  adjutus 
precibus,  in  sancta  conversationc  per  omnia  vitae 
meae  curricula  permanere 

Cap.  VII.  —  Tunc  sanctus  Palaemon  spiritualibus 
oculis  intaens  Pachomii  fidcm,  tandem  patefecit 
aditum ;  eumque  suscipiens,  habitu  monachi  conse- 

Patrol.  LXXm. 


scnsim  Icntequc  pronuntiet.  Quera  beatus  Palacmon 
intclligens  supcrbiae  turaore  deceptura,  coramonuit 
dicens  :  Desinc,  fratcr,  ab  hac  insania,  nec  tale 
quid  ultcrius  loquaris.Qui  correptione  senis  nonso- 
lura  non  profccit  in  raclius,  sed  plus  elatione  mentis 
infiatus,  super  igncra  staro  ccppit  audacter,  nuUo 
sibi  penitus  iraperante;  cratque  conspiccre,  quomo- 
do  cooperante  iniraico  huraani  generis,  et  Domino 
porraittcnte,ncquaquaraperustusfueritignisattactu. 
Hoc  ipsura  I  1©  vcro  quod  gessit  impunc,  ad  aug- 
mcntuni  profecitejus  insaniu},  sccundum  quod  scri- 
ptum  est :  Ad  pravos  pravas  vias  mittit  Dominus 

8 


i 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS, 


936 


(Prov,  xxvm;  Ecclu  ii).  Hoc  itaque  cum  fuisset  fa-Atientife  munere,  etergaDeum  proximumquc  puris- 


ctum,  postera  dieiderafratermatureproficiscens^ac 
velut  exprobans  eis,  aiebat  :  Ubi  est  fides  vestra? 
Post  non.  multum  vero  temporis  cernens  diabolus, 
eum  sibi  per  omnia  mancipatum,  et  faciie  ad  quaB 
vellet  facinora  eum  posse  compellere,  transliguravit 
se  in  mulierem  pulchram,  splendidis  vestibus  ador- 
natam,  et  coepit  ostium  cellse  ejus  vehementer  ex- 
tundere.  Qui  cum  aperuisset,  aitei  diabolus  in  habi- 
tum  mulieris  immutatus  :  Obsecrote,  quia  nimisa 
creditoribus  urgeor,  et  metuo  ne  me  aliqua  pericula 
comprehendant,  recipias  me  in  tuam  cellulam,  quo- 
niam  debitum  solvere  nequeo,  quatenusper  te  salva 
focta,  gratias  referam;  Deus  enini  me  direxitadte. 


sima  dilectione  prai  multis  nitebatur  excellere.  HaBC 
autem  aliaque  ejus  plurima  didicimus  a  sanctis  ho- 
minibus  Dei,qui  simul  cum  eo  multo  tcmporesunt 
morati;  quibus  etiam  vitui  spiritualis  exemplacon- 
tulerat,  post  lectionem  divinx  legis  ea  quse  ad  aedi- 
ficationcm  animarum  pertinentdiligenterexponen». 
Quae  quia  multa  sunt,  et  vires  nostra;  parvitatis 
excedunt,  non  omnia  pnesenti  stylo  perscripsimus. 
Non  enim  sumus  idonei,  tanti  viri  merita  eloquio 
pari  depromere. 

Cap.  XI .  —  Igitur  erga  locum  montis,  ubi  sancti 
morabantur,  plena  spinis  eremus  adjacebat;  ad 
quam  Sitpe  Pachomius  veniens  ligna  legere,  super 


Qui  acaDcitate  mentis penitus  obscuratus,  necvalensBspinas  nudis  pedibus  incedebat;   et  cum  inflgeren- 


discemere  quis  esset,  qui  sibi  talia  loqueretur,  dia- 
bolum  miser  in  suum  recepit  exitium.  Tunc  hostis 
nostne  substantiae,  videnseum  ad  omne  scelusesse 
praecipitem,  immisiteiturpemconcupiscentiam.  Qui 
mox  cessit  inimici  suggestionibus,  et  ejus  quasimu- 
liebres  petivit  amplcxus.  Quem  s))iritus  immundus 
invadens,  elisit  atrociter ;  et  revolutus  super  pavi- 
mentum,veluti  mortuus  diu  multumque  permansit. 
Post  aliquantos  autem  dies  tandem  in  se  reversus, 
et  dementiae  propriae  sero  poenitens,  ad  sanctum 
Palaemonem  venit ;  et  cum  magno  fletu  quid  sibi  ac- 
cidisset  exposuit,  vociferans  et  dicens  :  Agnosco, 
Pater,  agnosco,  quod  ego  causa  perditionis  meae 
existam.  Bene  enimmecommonere  dignatus  es,  sed 
ego  infelix,  qui  te  audire  contempsi.  Quapropter  ob- 


tur  ei  plurima?,  laetabatur,  patienter  ac  fortiter  fe- 
rens,  recolens  quod  Dominus  noster  in  cruce  clavis 
fueritdignantcraffixus.Diligebatautemanachoresim 
plurimura,  froquenter  expetens  solitudinem.  Etillic 
diu  in  oratione  pi^rsistens,  Domino  supplicabat,  ut 
a  tantis  se  fraudibus  clementer  eriperet. 

Cap.  XII.  —  Quodam  vero  tempore  contigit  ut 
Pachomms  procul  a  cella  sua  progressus,  veniretad 
queradam  vicum,  cui  nomen  est  Tabennenso  (17), 
in  quo  tunc  nullus  penitus  habitator  existebat.  Ubi 
cum  pro  iiiore  diutius  in  orationibus  perduraret,  vox 
ad  eum  caOitus  delata  est,  dicens  :  Mane  hic,  oPar 
chomi,etmonasterium  construe.  Venturi  sunt  nam- 
que  ad  te  quaniplurimi,  tua  cupientes  institutione 
proflcere ;  quibus  ducatum  praestabis,  juxtii  regulam 


secro  ut  mesanctis  orationibus  tuisadjuvaredigne-^  quam  monstraverotibi.Etprotinusap])aruitangelu8 


ris,  ne  sub  ingenti  periculo  constitutum  discerpat 
inimicus  et  perimat.  Cumque  ista  cum  lamentis 
prosequeretur  et  fletibus,  et  sanctus  Pala^mon  bea- 
tusque  Pachomius  lacrymas  pro  eo  funderent  com- 
patientis  aflectu,  subito  correptus  ab  immundospi- 
ritu,  de  conspectu  eorum  prosiliit,  et  per  deserta 
discurens,  agebatur  infrenis.  Pervenit  autem  ad  ci- 
vitatem  Panos(l6)nomine,  ac  deinceps  in  fornace 
balnei  per  amentiam  sese  praecipitans,  incendio  pro- 
tinus  interiit. 

Cap.  X.  —  Haec  audiens  vidensque  Pacliomius, 
magis  ac  magis  incubuitabstinentiaeteneremensu- 
ram ;  et  cum  in  omnibus,  tum  maxime  in  orationi- 


Doniini,  deferens  ei  tabulam,  in  qua  erat  omnis 
forma  institutionis  ascHpta,  qua  docendi  forent, 
quicunque  ad  ejus  magisterii  studia  pervenissent. 
Quam  regulam  Tabennenses  hodieque  custodiunt, 
eodeni  cibo  seraper  utentes  et  habitu,  ipsam  quoque 
disciplinam  soUicita  circumspectioneservantes.Nam 
raonachi  qui  ibidem  commancnt,  non  solum  more, 
sed  et  robore  corporis  et  locorum  I  D  situ  pr© 
CKteris  longe  diversi  sunt,  et  necesse  est  eos  diver- 
sam  quoque  regulam  custodirc. 

Ilanc  ergo  vocem  Pachomius  mentis  sinceritate 
discernens,  quara  ilU  divina  gratia  et  raerita  vits 
contulerant,  agnovit  ad  se  coelitus  delatam,  regu- 


bus  animum  servare  pervigilem,  juxta  Ulud  quodr^lasque  valdo  mirabiles  approbavit.   Tunc  reversus 

/•\  .  j/l'^- i  »f»  \        *^ I L?l T-V_l i       1«. 


'ecriptumest:  Omnicustodiaservacortuum  (Prov.w), 
Intantum,  ut  eum  senex  miraretur  attonitus,  quia 
non  solum  consuetam  abstinentiae  regulam  alacer 
extrinsecus  exsequebatur ,  sed  etiam  intrinsecus 
conscientiam  suam  juxta  coelcstium  forraam  stude- 
bat  exigere  purissimam,  sicut  bcatus  Apostoius  di- 
cit :  Gloria  nostra  haec  est,  testimonium  conscien- 
tiaa  nostrae  (//  Cor,  i),  certus  ex  hoc  magnara  sibi 
in  ccelestibus  parare  mercedem.  Nam  et  cum  divi- 
nas  Scripturas  legeret,  memoriaeque  niandaret,  non 
id  passim  negligenterque  faciebat,  sed  unumquodque 
praeceptum  solerter  examinans,  ac  pia  mente  per- 
tractans,  studebat  in  dies  opere  perficere,  quae  me- 
moria  ret^ntabat.  Pradcipu^  vero  humiUtatis  ac  pa- 


ad  venerabilem  senem  Palaemonera,  retuUt  quem- 
adraodura  voce  sitdivinacoraraonitus,  obsecrans  ut 
secura  paritervenii^et  ad  locura  quo  possentDomini 
raandata  explere.  Qui  nolens  eum  in  aUquo  contri- 
starc,  utpote  charissimura  fiUura,  precibusejusilUco 
paruit,  atque  ad  praefatara  viUam  cum  eo  pervenit, 
modicamque  ibicellulam  construentes,  laitabanturin 
Doraino,  proraissionura  ejus  beneficiapraestolantes. 
Post  aUquantum  vero  temporis  ait  Palaemonad  Pa- 
chomiura  :  Quoniara  cerno  gratiara  a  Deo  tibi  colla- 
tam,  otdeinceps  istic  perraanere  disponis,  veni,  sta- 
tuamus  inter  nos  pactum,utnondi\-idamurab  invi- 
cem,  sed  quandiu  in  haclucc  versamur, visitatione 
nps  consolemur  assidua.  Utrisque  placuithaec  pactiio, 


237 


VITA  SANCTI  PACHOMU  ABBATIS  TABBNNENSIS. 


S38 


quam  omni  tenapore   vit»  sua?  tam  beatus  senex 
quam  beatus  Pivchomius  soUicitius  sunt  exsecuti. 

Cap.  XIII. — Interhaec  vcnerabilis  idem  Palaemon 
dolore  splenis,  qui  ex  nimia  continentia  illi  provc- 
nerat,  toto  corpore  gravi  ca?pit  aegritudinis  incoin- 
modo  laborare.  Nam  sumebat  escam,  potu  sa^pius 
abstinens  ;  itcm  solummodo  bibcbat,  nihil  cibi  per- 
cipiens.  Rogatusigitur  ab  aliquibusfratribus,quiad 
eum  gratia  visitationis  advenerant,  nc  pcnitus  cor- 
pus  debilc  frangeret,  scd  ei  aliquantulum  solatii  pa- 
teretur  impendi,  tandem  cessit  orantibus,  ut  victu 
congruo  attenuata  membra  refoverct.  Sed  non  hoc 
diutius  pertulit.  Nam  graviores  solito  dolorcs  splenis 
expertus,  relicta  ciborum  insolentia,  ad  antiquum 
victum  sine  dilatione  revcrtitur,  dicens:  Si  martyres 
Christi  alii  per  fhista  lacerati,  alii  capite  caesi,  non- 
nulli  etiam  ignibussunt  cremati,  ct  tamen  usque  ad 
finem  fortiterpro  fide  toleraverunt,  cur  ego  patien- 
tia»  pi*a5mia,  pai-vis  cedens  doloribus,  impatienter 
abjiciam,  etdesiderio  \iisc  prajscntis  afflictiones  mo- 
mentaneas  inaniter  expavescam?  Dcniquc  suadenti- 
busacquievi  cibosinsolitos  sumere,  qui  mihi  dolores 
auxerunt  potius  quam  ullam  requiem  prccstiterunt. 
Rccurram  igitur  ad  prisca  remedia,  et  continentiae 
subsidia  non  relinquam,  in  quibus  est  (utcgocertus 
sum)  omnis  post  Deum  requies  et  vera  laetitia.  Non 
cnirapropterhomines  haecarmasuscepi,  sedobamo- 
rem  Christi  his  certare  disposui.  Sic  itaque  viriliter 
agens,  intra  mcnsem  dierum  valido  languore  con- 
sumptus  cst.  Ad  quem  Pachomius  vcniens,  fovebat 
eam  ut  patrem,  deosculans  pedes  ejus,  atque  com- 
plectcns  ;  et  veluti  valefacicns,  sic  eum  videbatur 
afTari.  Venerabilisautem  senex,omni  virtutum  gratia 
cumulatus,  et  plenus  dierum,  sicut  scriptum  est, 
quievit  in  pace  Uob  xlii).  Tunc  sanctus  Pachomius 
corpus  ejus  sepelivit  :  cujus  anima  suscepta  choris 
angelicis,  ad  coelos  evecta  cst.  Quo  peracto,  Pacho- 
mius  ad  propriumdivorsorium  rcvcrtitur. 

Cap  .  XJ V.  —  Etnon  post  multum  temporis,  gernia- 
Dus  ejus,  Joannes  nomine,  cuncta  de  illo  compe- 
rieny,  venit  ad  eum.  Quem  cum  vidisset,  gavisus  est 
pluj  imum.  Nam  ex  quo  baptiaatus  in  Christum  cre- 
diderat,  et  solitariam  vitam  ekgerat,  nullum  suorum 
viderat  propinquorum.  Igitur  Joannes,  ut  vere  Pa- 
chomii  frater,  imitator  ejus  efTectus,  cum  eo  per- 
mansit,  unum  habentesidemquepropositum,  eum-« 
demque  circa  Deum  dilectionis  afTectum.  Et  quia  in 
lege  Dei  diebus  meditabantur  ac  noctibus,  nullis 
terrenorum  negotiorumcuriseorumanimi  deprime- 
bantur.  Nam  etsi  quidquam  supererat  illis  ex  his, 
quae  suis  manibus  operabantur,  id  continuo  distri- 
buebant  egentibus;  ut  juxta  praeceptum  Domini  Jesu 
Christi  de  crastino  minime  cogitaront  (MattU,  vij.  In 
tontum  verovestimentorum  penuriaseseconstrinxe- 
rant,  ut  numquamlebitone  alio  uterentur,  nisi  cum 
indumenti  sordes  necessitas  coegisseteLuere.  Lebi- 
too  (18)  autem  Unea  vestis  erat,  instar  coLobii,  qua 
mopachi  atuntor  bodieque  per  Thebaidem  et  JEgy^ 


Aptum.  Sed  beatus  Pachomiusad  humiiiandum  cor- 
pus  proprium  induebat  se  plerumque  cilicio, 

£t  per  annos  quindecim,  postillos  ingentes  sudo- 
res  atque  laborescximios  vigiliarum  et  abstinentias, 
non  jacenssomnum  capiebat  noctibus,  sed  in  medio 
cellulae  suae  residens,  adeo  ut  nec  dorsum  saltempa- 
rieti  pro  sustentatione  reclinaret.  Cumque  nimis  ex 
hoc  affligeretur ,  ferebat  tamen  aequanimiter  hunc 
laborem,  spe  quodammodopnelibansiUamrcquiem, 
quse  sibi  parabatur  in  coelis.  Plurimorum  namque 
Patrum  consideransinstituta,  dabatsemperoperam, 
cum  proprio  fratrc  ad  majora  virtutisaugmenta  con- 
surgcre.  Operabantur  etiam  scdilia,  etunusquisque 
sicut  potcrat,ita  vivebat,cum  sumina  scilicet  huini- 
litate  et  paticntia,  et  fide  non  ficta. 

B  Cap.  XV.  -  Inter  hffic  Pachomiusitei^um  divinitus 
admonoUu*  pro  reguUs  quibus  deberent  institui  qui 
erant  per  eum  Dominoci^edituri;  coepitquc  cum  ger- 
mano  suo  habiticulum  in  quo  manebant  capacius 
reddere,  et  iedificiis  ampliare  quamplurimis.  eorum 
(utdiximus;gratiaqui  saeculorenuntiantes,  1 1  !f|  ad 
serviendum  Christo  erant  sine  dubitatione  venturi; 
quatenus  essent  spatia  digna  membrorum  '(19)t  in 
quibus  eorum  possit  recipi  multitudo.  Cum  ergo 
sanctus  Pachomius  in  majus,  ut  dictum  est,  locorum 
ambitus  extenderet,  etmonasterii  menibra  dilataret, 
idem  frater  ejus  solitudinem  atque  anachoresimco- 
gitans,  habitaculi  diligebat  angustias;  et  nimiumin- 
digne  ferens,  erat  enim  natu  major,  ait  beato  Pacho- 
mio:  Desine  ab  hac  intentione  tua;  quid  agis  rem  su- 

r  perfluam,  inaniter  temetipsum  dilatare  contendens. 
Qui  cum  haec  audisset,  graviter  quidem  tulit  quod 
insolitam  audissct  injuriam;  verumtamen  nihil  om- 
nino  ei  respondit,  sed  mansuete  sustinens,  sese  con- 
tinuit.  Consequenti  vero  nocte  ad  inferiora  domus 
descendens,  cujus  aliquam  partem  ipse  construxe- 
rat,  prostravit  se  inorationem;  ccepitque  flere  vehe- 
menter,  ac  dicere :  Va^  mihi,  quia  prudentia  carnis 
adhuc  in  mc  sibi  vendicat  locum.  Adhuc  enim  sc- 
cundum  camem  ambulo,  sicutnuper  expertus  sum* 
Tantae  namque  conversationis  instituta  suscipiens, 
aequuin  non  est  ut  me  modo  impatientia  praecipitet^ 
modb  mceror  vexet,  modo  furor  exagitet,  quamvis 
jure  ac  meritovidearirasci.  Misereremci,  Domine, 

])ne  peream,  ne  diaboli  deceptus  fraude  succumbam. 
Si  enim  metuagratiadeseruehti  etaliquam  in  me 
partem  suorum  actuum  repererit  inimicus,  durissi- 
mae  ejus  servituti  subjiciar,  quia  scriptum  est  :  A 
quo  quis  supcratur,  huic  et  servus  addicitur  (II  Pet» 
li).  Et  iterum  scriptum  est :  Sitotam  legem  quisim^ 
pleverit,  ofTendat  autem  in  uno,  factus  est  omnium 
reus  {Jac.  ii).  Credo  ,  Domine  ^  quod  miseratioAes 
tuae  multae  sunt ;  quae  me  nullis  meritis  subnixum 
abjuvabant,viamquesanctorum  tuorum  perteUlumi- 
natus  ingrediar  ;  et  in  anteriora  me  semper  exten- 
dens,  obliviscar  ea  quae  retro  sunt  (Philip,  iii).  Sic 
enim  famulorum  tuorum  chorus,  qui  tibi  a  s<ecuIo 
placuit,  (uopix)tectus  auxilio,  diaboli  vitavit  incur- 
sus,  ionge  iateque  pro  multorum  salute  mirabili  de- 


239 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  PRIMUS. 


240 


corerasplendoit.  Egoautem,  Domine,  quomodo  alios 
docere  tentabo,  quos  per  me  ad  monachorum  pro- 
positum  vocare  dignaberis ;  cum  ncc  passiones  car- 
nis,  quffi  adversus  aaimam  militant,  ante  devicerim, 
nec  legem  tuam  immaculatamentescrvavcrim?Sed 
confido,  Christe,  quod  tua  mihi  virtus  in  omnibus 
semper  assistat,  eaquegeram  qusetuisconspectibus 
placeant.  Remitte,clementissimeDeus,  remittc,pre- 
cor,  omnia  peccata  mea,  etcormeum  tuajugiterin- 
spectione  purifica.  Haec  igitur  cum  lacrymis  Domino 
confitebatur  et  fletibus,  tota  nocte  pervigiL  in  ora- 
tione  consistens;  et  prae  nimietate  sudoris  atque  la- 
crymarum^namtempus  erat  sestatis)  itapavimentum 
ubi  oraverat  humcctum  reddidit,  ut  fusa  illic  aqua 
crederetur.  Consueverat  autem  stans  in  oratione 
manus  expandefe,  quas  per  aliquot  horarum  spatia 
minime  colligebat;  sed  extensione  diutuma,  veluti 
cruci  confixum  corpus  rctinebat  imraobile,  et  sic 
animum  suum  ad  vigilandum  in  precibus  excitabat. 
Etquamvisessetin  omni  virtutum  generepraepotens, 
incredibili  tamen  humilitate  et  mira  mansuetudine 
cum  suo  germanocohabitans,  eum  per  omnia  susti- 
nebat.  Qui  non  post  multum  temporis,  vitae  prae- 
sentis  cursum  implevit.  Cujus  funus  debito  curavit 
honore  Pachomius.  Nam  totam  noctem  super  ejus 
cadaver  psulmisegit  hymnisquepcrvigilem;  et  ani- 
mam  quidem  ejus  Domino  comraendavit,  cui  et  ipse 
crediderat,  corpus  vero  sollicite  reddiditsepulturae. 

Cap.  XVI.— Tunc  infatigabilisPachomiusarcta  et 
singulariconvcrsatione  scmetipsura  afiligens,  stude- 
bat  integrum  se  atque  imraacolatura  in  oranibus  ex- 
hibere.  Si  quando  namque  eura  cogitatio  pulsassct 
illicita,  mox  eamdivinoraunererepellebat,  atquein 
tiraore  Doraini  perscverabat  affixus,  aitcrnarum  me- 
mor  pcenaruiii,  et  dolorura  sine  fine  raancntiura, 
ignis  scilicet  illius  inexstinguibiiis,  et  vermis  nun- 
quamomnino  morientis.  Cum  his  itaque  Pachoraius 
modis  et  ab  illicitis  abstineret,  et  ad  raeliora  profi- 
ceret,  dilatandi  raonasteria  curaragerebat  iraraodi- 
cara  pro  susceptione  multorura :  cui  diabolus  vehe- 
mentercoepit  obsistcre,  stridensque  super  euraden- 
tibus,  veluti  singularis  ferus  ('ZO),  tentationes  ei  va- 
rias  excitabat,  si  forsan  adversus  eura  fraudis  sua) 
reperisset  ingressum.  Sed  hic  scutofidei  comrauni- 
tus,  vigilanter  iniraici  declinabat  insidias,  sanctas 
Scripturas  raemoiia  retinens  atque  decantans. 

Cap.  XVII.  —  Quadaravero  die,  cura  Pachoraius 
supplicaret  Domino,  etgenuavellet  in  oratione  cur- 
vare,  ante  conspcctum  ejus  daemonura  prxstigiis  la- 
cus  apparuit.  Hujusceraodi  namque  figuras  inanes 
atque  superfluas,  hostis  huraani  generis  serapcr  ex- 
hibere  festinabat,  ut  aliqua  subreptione  vel  fraude 
mens  orantis  a  propria  intentione  distracta,  preces 
Doraino  purissiraas  oflerre  non  posset.  Pachoraius 
ergo  daeraonura  raachinas,  Christo  revelante  cogno- 
scens,  pariterque  despiciens,  raaxima  fidei  capiebat 
augraenta  ;  hos  quidem  constanter  argucns,Deum 
vero  solita  gratiarum  actione  benedicens. 

Consueveratquoquesanctusvirprocul  f  l||amo- 


A  nasterio  suo  causa  orationis  ad  loca  remotiora  de  - 
scendere.  Qui  cum  exinde  reverteretur,  immundi 
spiritus  illudentes,frequenter  eura  facto  velut  ordine 
praecedebant,  exhortantes  alter  alterura,  quasi  ante 
judicera  directis  agrainibus,  ac  dicentes:  Date  locum 
horainiDei.Pachomiusautcra  spe  Christi  Rederapto- 
risarraatus,  spemebat  corum  ridiculosafigmenta,  et 
ac  si  canura  latratus  ineptissimos  deputabat.  Qui 
magnam  viri  considcrantesinstantiam,quod  in  nullo 
prorsus  tantis  luctarainibus  frangeretur,  irruunt  su- 
per  eura  raagno  cuneo  conglobati;  et  circumdantes 
ejus  habitaculum,  visi  sunt  illud  a  fundamento  con- 
vellere,  ita  ut  putaret  sanctus  locura  penitus  fuisse 
collapsura.  Qui  manens  intrepidus,  consuetam citlia- 
ram  spiritalis  plectri  raodulationc  pulsabat,  ingenti 

l^voce  decantans:  Deusnoster  refugiura  et  virtus,  ad- 
jutor  in  tribulationibus,  quae  invenerunt  nos  nimis  ; 
proptereanon  timebiraus  dum  turbabiturtcrra  (Pial. 
XLV).  Quo  psallente,  protinus  est  facta  tranquillitas, 
et  irapetus  iniraicorura  vclut  furaus  evanuit:  paulu- 
lura  quidcra  rccedentes,  ut  canes  qui  cum  fatigati 
fuerint,  ad  praesens  videntur  abscedere,  scd  impa- 
dentiores  postea  revertuntur;  nara  cura  idcm  sanctos 
post  orationes  ad  opus  solitura  consedissct^  instar 
galli  gallinacei  niraiae  raagnitudinis  corara  eo  visus 
est  iniraicus,  crebras  iterans  voces,  et  clamores  in- 
conditos  cxcitans;  deinde  insiliens  in  cura,  suis  ve- 
lut  unguibus  foede  laccravit.  Qui  signo  crucis  fron- 
tcra  suara  rauniens,  exsufllavit  incura  (21),  raoxque 
fugatus  est.  Intcliigebatcnira  cunctasiniraici  versu- 

p  tias;  et  tiraore  divino  praeditus,  illusiones  ejus  pro 
nihilo  coraputabat.  Unde  frequcnter  abeo  lacessitus 
in  nullo  lacessere  potcrat;  sed  tanquara  turris  inexpu- 
gnabilis,  patientissimus  ad  orania  certamina  perdu- 
rabat. 

Rursus  alio  terapore  cohortesdaemonum^tali  ge- 
nere  phantasraatis  sanctum  Dei  famulum  tentai-c  mo- 
liuntur.  Plures  enira  convcnientcs  in  unum,  arboris 
foliura  coraraeo  raagnisfunibus  coliigare  videbantur, 
et  surarao  conanirae  trahere,  dextra  laevaque  ductis 
ordinibus;  ac  sese  mutuo  cohortantes,  sic  insistere 
nitebantur,  ac  si  magni  lapidis  moverent  pondus  im- 
menBum.Hocauteranequissirai  spiritus  idcirco  fii- 
ciebant,  ut  raentera  ejus,  si  possentf  in  risum  forte 

D  resolverent,  et  invenirent  unde  illi  exprobrarent. 
QuorumPachoraiusirapudentiaracemens,ingemuit; 
atque  ad  Dorainura  solitis  precibus  convolavit,  sta- 
tiraque  virtute  Christi  totus  eorum  cuneus  est  ad 
nihilum  redactus. 

Frequenter  enira  cum  resideret  ad  mensam,  Deo* 
que  gratiasageret,apparebant  illi  inhabitupulcher- 
riraarura  niulierum,  specie  diflerentiura,  et  procaei 
ac  foedanuditatc  conspicuae,eidemastare  videbantur, 
et  ex  appositis  velle  contingere.  Sed  athlelafortissi- 
mus,quaravis  sentiret  exhoc  ipso  raolestiara,  tamen 
exteriores  oculos  claudens,etinteriorcs  ad  Dominum 
reserans.  eorum  moliraina  proterebat.  Aderat  enim 
misericors  Dorainus,qui  etiara  nunc  contritisac  rectis 
corde  cunctisadessedignatur^etdidt:  Nolite  timere, 


m 


VITA  SANCn  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS. 


242 


ego  vobiscum  sum  omnibus  diebususqueadconsum-Animis  alacer  pro  vitae  sanctitate  certabat,  postulans 


mationem  sseculi  (Matih,  xxvin),  suumque  iidelem 
faraulum  servabat  in  omnibus. 

Cap.  XVIII.  —  Alia  quoque  vice,  cumidem  sanctus 
gravibus  diaboli  molestiis  urgeretur,  sic  ab  eo  est 
crudeliter  caesus,  ut  a  vespera  usque  mane,  totum 
corpus  multis  esset  verberibus  exaratum.  Et  quan- 
quam  doloribus  cruciareturimmanibus,  nulla  tamen 
desperatione  penitus  frangebatur :  sed  memor  erat 
Domini,  qui  servos  non  deserit  in  tentatione.  Tunc 
quidam  monachus,  (22)  Apollo  nomine,  gratia  vi- 
sendi  venit  adeum.  Cui  Pachomius  loquens  eaqude 
pertinent  ad  salutem,  insidias  diaboli  multiformes 
esse  pronuntians,  coepit  etiam  illa  quse  circase  gere- 
bantur  exponere,  quantaque  sibi  per  eorum  acerbi- 


a  Domino  ut  si  fieri  posset,  quod  modum  humanse 
fragilitatis  excederet,  necessitatem  somni  superaret 
(Ruff.^  /.  III  n.  35),  quatenus  diebus  ac  noctibus  vi- 
gilans,  adversariorum  machinamenta  destrueret, 
sicut  scriptum  est :  Persequar  inimicos  meos,  et 
comprehendam  illos  ;  et  non  convertar,  donec  defi- 
ciant.  AHligam  illos,  nec  poterunt  stare :  cadent  sub 
pedibus  meis,  et  prsecinxisti  me  virtute  ad  bellum 
{Ps,  xvii).  Postquam  vero  haec  petitio  ejus,  quantum 
conditio  permisit  humana,  completa  est,  invisibilem 
hostem  tanquam  videns  sustinuit,  in  eloquiis  cceles- 
tibus  se  perseveranter  exercens.  Preces  autem  ejus 
incessabiles  erant,  ut  Domini  voluntas  in  omnibus 
impleretur. 


tates  illata  essent  verbera,  recensere.  Ad  quera  mo-  B     Cap.  XXI.  —  Quodam  autem  tempore,  cum  Pacho- 


nachus  ait :  Viriiiter  age,  et  confortetur  cor  tuum, 
venerabilis  Pater.  Sciens  enim  diabolus  quia  si  te 
suis  cedentem  conflictibus  viceri  t,  consequenter  etiam 
nos,  qui  pro  virium  possibiUtatecertarainum  tuorum 
sectatores  existimus,  quique  maxima  per  te  capimus 
^empla  virtutum,  perfacile  superabit;  idcirco  teve- 
hementer  impugnare  non  desinit.  Sed  tu,  Domini 
protectione  munitus,  impetura  ejus  fortiter  excipe ; 
ne,  quod  absit,  et  pro  nobis  cogaris  reddere  ratio- 
nem.  Nam  si  tu,  quinobisgratiadivinapraelatuses, 
aliqua  desidia  cesseris,multisoccasionem  ruinaecau- 
samque  prsstabis.  Haec  audiens  Pachomius,  grandes 
accepit  vires  adversus  daemonura  insidias  ;  et  glorifi- 


mius  vigilaret  in  oratione,  apparuit  illi  angelus  Do- 
mini,  dicens  :  Voluntas  Dominiest,  oPachomi,utei 
pura  mente  deserviens,  multitudinem  congreges  mo- 
nachorum,  et  juxta  formara  quae  tibi  ostensa  est, 
cunctos  instituas,  ac  Deo  exhibere  contendas.  Acce- 
perat  enira  dudura  tabulara  (23),  in  qua  erant  hsec 
adnotata : 

Cap.  XXII.  —  Singulisjuxta  vires  suas  ederecon- 
cedas  et  bibere,  et  pro  modo  vescentium,  laborare 
compellas ;  et  neque  comedere  modeste,  neque  jeju- 
nare  prohibeas.  Validioribusquidem,  etcomedenti- 
bus,  vaLidiora  opera  ;  lcviora  vero  infirmioribus  et 
abstinentibus  iraponas. 


cans  Deum  de  fratris  praesentia,  precabatureum  ne  ^     Faciesautem  diversas  cellulas,  ettemos  per  unam 

se  desereret.  Exinde  meraoratus  Apollo  saepe  venie- 

bat  ad  senera.  Qui  post  aliquantura  teraporis,  dura 

solito  Pachoraiura  visitans,  paucis  cura  eo   diebus 

remoratus  esset,  valida  infirmitate  correptus,  huma- 

nis  rebus  excessit,  juxta  votura  senis  diessuos  per- 

fecta  conversatione  consuraraans.  Sepelitur  itaque 

sanctis  raanibus,  psalrais  ab  eo  et  hymnis  et  canticis 

spiritalibus  ex  raore  celebratis. 

Cap.  XIX.  —  I  %Q  Tantara  vero  post  haec  fidu- 
ciam  beatus  Pachoraius  apud  Dorainura  acquisierat, 
etita  spe  divina  raagnificus  habebatur,  ut  saepenu- 
mero  calcaret  serpentes  et  scorpiones,  etper  orania 
maneret  illaesus  ;  necnon  crocodili,  siquando  neces- 


cellulam  manere  constituas.  Omnium  vero  cibus  in 
uno  loco  paretur  atque  consumatur. 

Induantur  autera  noctibus  lebitones  lineos  (24), 
praecincti  lurabos,  habeantque  singuli  raelotem  (25), 
id  est,  caprinara  pellem  confectara  albam,  sine  qua 
neque  comedant,  neque  dorraiant. 

Accedentes  taraen  ad  coramunionera  sacramento- 
rum  Christi,  et  cingulos  solvant,  et  melotem  depo- 
nant,  cucullis  utentes  tantumraodo. 

Hoc  etiara  praeceptura  erat,  ut  juxta  nuraerum 
elemcntorura  et  Graecarura  litterarura,  xxrv  mona- 
chorura  turraae  constituerentur,ita  ut  singulis  turmis 
iraponerentursingularura  nomina  litterarum,  id  est. 


sitas  fluviura  transire  corapelleret,  eura  cura  surama|.  ab  a,  et  deinceps  usque  ad  o),  ut  cum  interrogaret 


subjectione  portabant,  exponentes  eum  ad  locum 

quocunque  prsecepisset.  Super  his  ergo  Deo  gratias 

referens,  quod  ab  universis  iniraici  fraudibus  serva- 

letur  iilaesus,  orabat,  dicens :  Benedictus  es,  Doraine 

Deus  patrum  nostrorura,  qui  nondespexisti  huraili- 

tatBDEi  meara,  neque  sivisti  rae  uirais  intirraura  decipi 

Yel  illudi  fraude  diaboli ;  sed  raisericorditer  igno- 

tantiae  meae  discutiens  tenebras,  docuisti  rae  facerc 

voluntatem  tuam.  Nam  cura  pusillus  esscra  et  abje- 

ctus,  ac  vitae  raeaepenitus  ncscius,  tiraoris  tui  sensura 

mihi  largitus  es,  ut  tenebras  exteriores  et  supplicia 

ctema  devitans,  te  verara  lucem  gaudiumque  pe- 

renne  cognoscerem. 

Cap.  XX.  —  Cum  ergo  se  videretassiduadaeraonis 
^npugnatione  pulsari,  tanquara  fortissimus  athleta 


archiraandritara  de  aliquoin  multitudinetanta,facili 
responsione  cognosceret  Verbi  gratia,  cum  diceret 
qualiter  esset  «,  vel  X,,  etrursusX,  vel  p,  vel  a  (26), 
proprio  quodarasignonorainislitterae,  uniuscujusque 
turraae  mores  expriraeret,  simplicioribus  et  innocen- 
tioribus  i,  noraen  iraponens,  difficilioribus  autem  et 
tortuosis,  (,  competenter  accommodans ;  ita  ut  pro 
modo  conversationis  ct  propositi,  singnlis  turmis  lit- 
terarum  eleraenta  concinerent,  solis  spiritalibus  haec 
ipsa  quae  significarent  scire  valentibus. 

Sed  et  hoc  in  illa  tabula  ferebatur  ascriptum,  ut 
peregrinus  alterius  monasterii,  si  veniret  habens  ha- 
bitum  diversura,  nullus  cura  eo  conederet,  excepto 
eo  qui  iter  agens  id  observare  non  posset. 

Qui  vero  semel  ^d  hoc  intraret  monasteriuro,  ut 


243 


DE  vms  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


244 


ibi  jugiter  permaneret,  per  tres  annos  a  studiis  sa-  Abum  Pachoraius  frequenter  insinuans,  multum  cos 


cratioribus  arceretur,  operaretur  tantum  opera  sua 
sirapliciter,  et  ita  post  trienniura  stadium  certarainis 
introiret. 

Cum  autem  comederent,  capita  sua  cucullis  operi- 
rent  (27),  ne  frater  fratrera  videret  raanducantem ; 
et  ut  nullus  coracdens  loqueretur,  nec  praeter  mensam 
suos  alibi  circuraferret  aspectus. 

Necnon  ab  angelo,  qui  cura  Pachomio  loqucbatur, 
hoc  quoque  constitutum  est,  ut  diurna>  orationes  xii 
(28)  fierent,  et  vespertinae  xii,  et  noctumae  xii. 

CuniquePachoraiusdiceret,  paucasorationes  esse, 
respondit  angelus :  llas  constitui,  quas  possent  inflr- 
raiores  absque  laboreperficere;caeteruniquiperfecti 
suntjliac  lcgenon  indigent.  Apud  se  naraquein  pro- 
priis  constituti  cellulis,  orarc  non  desinunt,qui  pu- 


juverat,  et  ad  ffimulationem  spiritualis  operis  incito- 
verat.  Qui  etiain  contemplantes,  vitam  senis  speci- 
men  esse  virtutis,  niniis  admirabantur,  dicentes : 
Errant  valde  qui  putant  homines  exinde  jam  a  natl- 
vitate  parenturo,  quodam  privilegio  beatos  existere, 
ut  arbitrii  libertas  adimatur,  et  peccatores  per  poe- 
nitentiara  non  possint  operam  dare  virtutibas.  Ecce 
enira  manifestissiraam  inhocvenerabilipatrePacho- 
mioDorainiconspicirauslargitatera,quicumdcparen- 
tibus  ortus  sit  gcntilibus  et  profanis,  adtantara  bea- 
titudinem  divini  cultusse  extendit,  ut  omnia  ChriBti 
raandata  perfecerit.  Unde  certura  est,  et  ex  nobia 
quicunque  voluerint,  adjuvante  Dei  gratia,  normam 
sancti  viri  posse  subsequi,  sicut  et  ipse  perfectissi- 
raorura  patrura  aeraulatuscst  snnctitatem.Denique, 


ritate  mentis  et  divina  conteraplatione  pascuntur.    3  quid  est  aliud  quod  in  Evangelio  scriptum  est,  di- 


Curaque  hoc  dixisset,  nuntius  coelestis  abscessit ; 
et  Pachoraius  solite  Deo  gratias  1 1%  |  referens,  de 
vlsione  certus  est  redditus,  quara  trina  revelatione 
cognoverat.  Coepitque  suscipere  cunctos,  qui  per 
poenitentiara  se  Dei  raiserationibus  ofTerebant;  quos 
etiam  post  longam  converhationis  experientiam  mo- 
nachorum  co?tibus  aggregabat,  instruens  eos  mundi 
illecebras  fugero,  sanctisque  semper  institutionibus 
inhaerere,  priraitus  adraonens  ut  generaliter  mona- 
chus  universo  mundo  renuntiet,  deinde,  juxtaEvan- 
gelicum  praeccptum  (Lucx  xxiv),  parentibus  suis,  et 
ad  posti'emura  sibiraetipsi,  ut  ita  possit  tpllere  cru- 
cera  suam,  et  Christi  vestigia  veneranda  sectari. 

Tali  utique  beati  senis  admonitione  formati,  fructus 


cente  Christo  :  Venite  ad  me  omnes,  qui  laboratis  et 
oncrati  estis,  eft  ego  reficiam  vos  {Malth.  xi) ;  nisi  ut 
iniqua  projicientes  onera,  quae  deprimunt  genus  hu- 
raanura,  bono  incomrautabili  sine  detrectationejon- 
gamur?  Et  ideo  perseveremus  usque  in  finem  cum 
hoc  sene,  ut  conglonficari  cura  ipso  in  illa  perenni 
beatitudine  mereamur;  nam  recte  nosinstruit  ad  om- 
nia,  non  solura  verbo,  sed  etiam,quod  est  eflficacius, 
proprio  mirabiliter  inforraat  exemplo.  Tunc  acce*> 
dentcs  ad  sanctura  Pachoraium,  dicunt  ei  :  Pater 
venerabilis,  cur  soius  raonasterii  sollicitudinero  su- 
stines  ?  Quibus  ille  respondit :  Nemo  jugum  subito 
juraentis  imponens,  laborare  compellit,  ettantopre- 
mit  onere,  quo  sub  fasce  deficiant ;  sed  paulatim 


poenitentiae  dignissimos  afTjerebant,  raaxirae  consi-p  assuescitea,Ievioribuscxercensanteponderibu8,  as- 

J^ _. X  _  •  J^IJ*  «^i.l     •!•         .  f  ^  J  1 A  X  L _  _• J.  J     _  _       _  - 


derantes  eura  jara  sGftatedefessura,infatigabili  studio 
spiritalis  vitae  servarepropositura.  Non  solura  nam* 
que  se  districtiori  regulai  subdiderat,  sed  et  totius 
monasterii  soUicitudinem  curamque  portabat,  ultra 
vires  omnibus  servire  contendens.  Ad  horam  nam- 
que  convivii  ipse  parabat  raensara  fratribus,  et  solita 
exhibebat  oflficia.  Nec  non  in  hortulis  serebat  olera, 
quae  suis  raanibus  irrigabat.  Si  quis  etiam  monaste- 
rii  pulsasset  ostiura,  vigilanter  occurrens,  prompte 
responsa  reddebat.  Infirrais  autcra  diebus  obseque- 
batur  et  noctibus  ;  et  in  his  oranibus  exeraplum  se 
maximum  suis  discipulis  ofTerebat.  Quapropter  hi 
qui  nuper  ad  Doraini  servitium  veniebant,  alacriores 
ad  orania  pietatis  ofBcia  reddebantur  :  quos  taraen 


que  dura  valeant,  et  opportune  possint  ad  opera  gra- 
viora  consurgere.  Eoderaraodo  nos  quoque  convenit 
mensui^ara  ipsara,  qua  nos  raensus  est  Christus,  sic 
agere  vobiscum,  ut  de  vestra  per  orania  gaudeamus 
firraitate.  Cleraentissimus  autemDeus,  qui  nunqaam 
prcccs  huniilitatis  raese  despicit,  corda  vestra  in  sua 
disciplina  corroboret,  ut  orane  opus  bonum  perficere 
cum  paticntia  et  longanimitate  possitis,  sanctorum 
Patrura  vestigia  subsequentes,  ut  sincerara  ac  Deo 
placitara  conversationera  vestrara  videntes  alii  ad 
Christi  servitium  veniant,  curaraque  raonasterii  pa- 
tris  aequo  labore  sustentent. 

Cap.  XXIV.  —  Regulas  igitur  eis  quas  acceperat, 
tradidit,   scilicet  ut  haberent  modcratum   cibum. 


beatus  senex,  quia  talium  soUicitudinura  munus  ad- £)  vUissiraura  vestitura,  soranum  etiani  competentem. 


huc  obviare  non  potcrant,  securos  csse  ab  universis 
distentionibus  adraonebat,  dicens  :  In  quo  vocaties- 
tis  fratres,  viriliterin  eo  persistite,  psalraos  dicite,  li- 
bros  alios,  et  praecipue  sanctura  EvangeIiura,raemoria 
retinete.SiceniraservientesDoraino,  et  juxta  raan- 
data  ejus  invicem  diligentes,  vos  quidera  eritis  per- 
fecti ;  raeura  vero  spiritum  per  orania  refovebitis, 
prsesertim  si  coelestia  pr^ecepta  fueritis  soUicitius 
exsecuti. 

Cap.  XXIII.  —  Erantautcra  tres  hiviriquiprirai- 
tus  ad  Pachomiura  convenerant,  quorum  ista  sunt 
nomina.  Psenthessus,  Suris  etObsis.  QuibusDeiver- 


Unde  factum  est,  ut  juxta  voluntatem  Domini,  qui 
omnes  honiines  convocat  ad  salutera,  cunctaque  bo- 
norura  increraenta  largitur,  ad  senera  plurimi  conTo- 
larent,  volentes  pariter  coraraorari :  inter  quos  erat 
Pecusius,  et  Comelius,  Paulus  quoque,  et  Pachomius 
alter,  et  Joannes,  qui  oranes  iraraaculatam  fiderii 
beati  Patris  et  doctrinara  salutiferani  libenter  am  - 
plexi  sunt.  Statuitque  ut  hi  qui  poterant  monasterii 
su.sciperent  curam,  et  ita  in  brevi  multiplicatus  est 
raonachorum  nuracrus.  §*Z9  Proindecura  solemni- 
tas  ex  niore  deposceret  ut  raysteriorura  coelestium 
participes  fierent,  ex  proximis  viculis  presbjter09 


245 


VITA  SANCn  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS. 


246 


convocabant,    qui  eis  festivitatein  laetitiaR  spiritalis  Apositos  (29),  qui  sibi  ad  lucrandas  anima^,  quse  ad 


iinplerent.  Non  enim  patiebatur  idem  senex,  inter 
eosessequempiam,  qui  ciericatas  officio  fungeretur. 
Dicebat  enim,  multo  melius  esse  atque  cnmmodius 
monachis,nonsolum  nulliusproi*sus  honoris  quserere 
primatus  etgloriae,  verum  etiam  occasiones  hujusce- 
modi  deccenobiis  araputare,quoniamfrequenter  liinc 
interfratres  contentiones  etwmulationesinutiles  na- 
scerentur.  Sicut  enim  scintilla  ignis  cum  in  messem 
ceciderit,  non  cito  restinguitur,  et  interdum  totius 
anni  fructus  exurit;  itacogitatio  feralis  ambitus,  si  in 
ment€s  irrepserit  monachoium,  utvel  primicupiant 
esse,  vel  clerici,  nisi  cito  suggestionis  hujusardorem 
de  suo  corde  pepulerint,  illico  perdentcontinentiam 
multis  laboribus  acquisitam.  Opoilet  ergo  cum  om- 


eum  quotidie  conf[uebant,adjutoresexisterent.  PIu- 
rimis  enim  (sicut  dictum  est)  adeum  venientibus,  et 
multipliciter  in  opere  spiritali  crescentibus,  magna 
quaBdam  conversationis  eorum  videbaturesse  diver- 
sitas.  Quibus  senex  juxta  datam  sibl  divinitus  regU«- 
lam,  gratia  Christi  se  per  omnia  moderante,  provi* 
ribus  et  ingeniis  singulorum  mensuras  et  formas 
operum  custodirc  censebat  :  aliis  quidem,  utlabore 
manuum  victum  querrerent ;  aliis,  ut  fratrum  occupa- 
rentur  obsequiis,  nec  iisdem  cunctis  temporibus  ves- 
cerentur,  sed  unusquisque  pro  labore  suovelstudio, 
continentise  moderamina  retineret.  Sollidtudinem 
vero  totius  dispensationis  erga  fratres  atque  peregri- 
nos  eisdem  commisit,  qui  se  in  ordine  sequebantur. 


ni  mansuetudine  et  puritate  communicantes  Christi  B  Univei^sos   autem  monachos  promptos  esse  ad  obe- 


ecclesiis  clericos  venerari,  quia  hoc  expedit  mona- 
chis,  nullas  autem  religiosas  appeterc  dignitates. 
Si  vero  repererimus  aliquos  ex  monachis  jam  pridem 
clencos  ab  episcopis  ordinatos,  amplectamur  eorum 
ministerium;  quia  etin  veteri  Testamento  non  omne 
vulgus  sacrum  pnesumebat  officium,  sed  hi  tantum 
qui  erantde  tribu  Levi  ad  haec  obsequianasccbantur. 
Si  qnaiido  autem  extraneus  frater  advenerit,  de  quo 
certum  est,  quod  sacerdotiifungaturoflicio,  non  ex- 
probremus  ei,  tamquam  qui  sacrajurapersuaserit, 
et  his  se  ministeriis  insolenter  ingesserit.  Quomodo 
namque  hoc  de  eo  suspicabirnur,  quem  nos  ad  cele- 
branda  ctflestia  sacramenta  enixius  obsccremus  ? 
Imo  magis  ut  patrem,  et  nobisin  hac  re  obedientem, 


dientiam  commonebat,  uthoccompendio  facile  per- 
fectionis  apprehenderentcelsafastigia,  cordaquesua 
in  timore  Christi  diligenterexcolerent.  Sic  enimDeo 
potius  quam  sibi  viverent,dum  fructusobedientiae  sup- 
plices  exhiberent.Hic  autem  pater venerabilis,  quam- 
vis  esset  spiritalibus  actibus  occupatus,  si  quando 
tamen  acciderat  ut  abesset  is  cui  monasterii  curam 
commiserat,  sic  adimplebat  omnia  solus,  velut  om- 
niumfamulus.  Et  hocagebatsinealiquaostentatione 
vel  jactantia,  quic  inagnas  spiritalium  virorum  solet 
evacuare  virtutes.  Nam  summa  mentis  humilitate 
cunctos  ajdificabat  in  Domino,  utiliter  universa  di- 
spensans.  Omnia  quoque  monasteria  sollicite  circui- 
bat,  usque  dumrursus  ad  eosdem  filiossuospatemo 


plus  honorare   nos  convenit,  utpote  qui  sanctorum  ^  repedaret  affectu.  Quos  inveniens  inopere  Dei  solli- 

vestigia  soctetur,  etillibalumDeomunusofferrenon 

desinat,  roaxime  si  conversatio  ejus  exspectata  cun- 

ctis  est  et  probata.    Si  vero,  quod  absit,  in  aliquo 

delicto  putatur  esse  collapsus,  de  eo  nos  judicarenon 

possumus.  Deus  enim  judexjustus,  constituit  episco- 

pos  super  eos  judices,  qui  beatorum   apostolorum 

successores  et  imitatores  existunt,qui  possuntspiri- 

tali  examini  discere  negotia  singulorum,  etaequum 

de  cis  ferre  judicium.  Nos  autem  compatiamur  ex 

imo  pectore  Uilibus  :  quia  et  misericordes  nos  Domi- 

nus  essecommonet  {Matth.  vi),cui  supplicarejugiter 

oportet,  ne  nos  in  aliquam  tentationem  patiatur  in- 

daci.   Haec  amemorato  Patre  nonsolumdicebantur 

viriliter,  sed  et  cum  omni  sollicitudine  servabantur. 


cite  vigilare,  gaudebat,  multumque  profectuum  eo- 
rum  laetabatur  augmentis. 

Cap.  XXVI. —  Quodam  vero  tempore,  videns  ali- 
quos  mediocres  homines  in  vicinis  locis  dum  pa- 
scerent  pecora,  a  communionesacramentorumChri* 
sti  abstinere,  nec  divinorum  frui  1^3  lectione 
voluminum,  qui  per  omneSabbatumatqueDomini'^ 
cum  solemnitcr  ubirjue  rccitantur,  iniit  consilium 
cumS.  AprioneTentyrorum  episcopo  (30),  utin  vico 
eorum  jam  pene  deserto  construeretur  ecciesia,  ad 
quain  convenirent,  et  mysteria  divina  perciperenti 
Quod  ubi  factum  est,  cum  nec  dum  cssent  ordinat 
clerici,  qui  solemniaplebi  peragerent,  ipse  ad  horam 


Si  quando  denique  venisset  ad  eum  clericus,  qui  sub  IJ  conventus     ecclesiae     cum    monachis    occurreba* 


ejus  regula  vellet  vivore,  dignitati  ejus  honorem  red- 
debat  ecclesiai  debitum ;  ille  vero  monachorum  ser- 
viens  institutis,  tanquam  patri  se  multa  humilitate 
sabdebat. 

Cap.  XXV.  -  Omnes  autem  Christi  famulos  bea- 
tus  Pachomius  adco  diligebat,  ut  eis  semper  compa- 
teretur  paterno  affectu.  Senibus  etiam  et  cegro  tanti- 
bus,  necnon  etparvulis.misericordiaeopera  propriis 
iiianibus  ingerebat,  pra?  caeteris  eorum  mentes  muni- 
mine  spiritali  corroborans.  Cumque  in  fide  et  in 
opcre  multi  proficerent,  et  magnus  fratrum  nume- 
rasaugeretur,  omnes  propemodum  satagebantajinu- 
latores  esse  virtutis.  Constituit  igitur  ex  eis  pra.»- 


salutiferas  plebi  paginas  relegens ;  quia,  ut  dixi,  non- 
dum  ibidem  lectores  fuerant  constituti,  nec  alii  cle- 
rici,  qui  ministeriasacracelebrarent.  Quamdiu  ergo 
presbyter  et  reliquus  ordo  clericorum  aberat,  Pa- 
chomius  veniebat,  et  sic  alacriter  ac  inverecunde 
lectoris  implebat  officium,  et  ita  mentis  ac  corporis 
oculos  habebat  intentos,  ut  videntes  eum  populi,  non 
hominem,  sed  Dei  angelum  crederent.  Undeplures 
intitutione  ejus  ab  errore  conversl,  facti  sunt  Chri- 
stiani.  Erat  enim  circa  proximi  charitatem  valde 
perfectus,  et  intantum  inisericors,  ut  si  quando  vi- 
disset  aliquos  diaboli  fraudc  deccptos,  eosque  non 
verum  Deum  colerc,  sed  vanis  inservlre  simuIacHs, 


247 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


248 


super  eorum   perditione  ingemisceret   fortiter,  etAsuo   occulte,  hunc  perseq uabar  (P^a/.   c.)  Nullus 


ubertim  lacrymas  pro  eonim  salute  funderet. 

Cap.  XXVII.  —  Per  idcm  terapus  Alexandrinae 
ccclesiaB  sanctus  episcopus  Athanasius  prseerat,  vir 
omni  virtute  mirabilis.  Quicumsolemnitersuperio- 
ris  Thebaidae  circuiret  Ecclesias,  et  salutari  doctrina 
in  fide  Christi  plebem  institucret,  accidit  ut  ad  loca 
Tabennensium  navigio  perveniret.  Quod  ubi  Pacho- 
mius  agnovit,  statim  cumuniversismonachisinejus 
properavit  occursum  ;  omnesque  gaudentes  et  exsul- 
tantes,  cum  psalmis  et  hymnis  summura  Christi  su- 
scepere  pontificem;  et  erat  ingens  multitudo  fratrum 
qui  de  ejus  adventu  iuiLa!:autur  in  Domino.  Pacho- 
raius  vero  non  sc  ostendcbat  antistiti memoiato,  sed 
ex  industria  subtrahens  se,  in  monachorura  turmis 


(aiebat]  bonus  de  orcsuoprofertquidquam  mali,  nec 
sanctis  [^atribus  venenato  ore  prorsus  obloquitur.  De 
qua  re  multis  quidemScripturisDei  monstrabat  indi- 
gnantisoiTensam,  pra^cipue  tamen  Mariae  proferebat 
cxcmplum,  qua3  mox  ut  adversus  Moysen  querelas 
obtrectationis  efrudit^pcrfusalepra  divinum  judicium 
vitare  non  potuit.  IIa^cdocens,utilitatcmmaximam 
audie.ntibus  conferebat  [Num.  12). 

Cap.  XXVIII.  —  Comperit  autem  germana  soror 
ejus  institutionem  senis  pncclaramatque  subllmcm 
[Ru/f.  L  m,  n.  34)  ;  cupiensque  videre  eum,  ad  mo- 
nasterium  ejusadvenit.Quod  ubiagnovit  Pachomius, 
hujuscemodi  responsum  ei  per  ostiarium  direxit  : 
Eccc,  soror,  audisti  de  me  quod  vivam  et  incolumis 


occuluit,  exhac  videlicetcausa,  qnodantefatusTen-Bexistam;  perge  igitur  in  pace,  nec  contristeris  quod 


tyrorum  episcopus  dc  eo  sanctumAthanasiura  sa^pius 
exorabat,  virum  dicens  esse  mirabilem,  et  vere  fa- 
mulum  Dei,  quem  ad  honorera  sacerdotii  dignissirae 
promoveret.  Id  ergo  sciens  Pachomius,  non  ei  se 
manifeste  monstravit,  inter  monachorumagmina  de- 
litescens,  usque  dum  idem  praeteriret  episcopus, 
quem  intantum  venerabatur,  ut  nuilum  prsestantio- 
rem  ipsis  temporibus  hominem  diceret.  Compererat 
enim  sanctam  vitam  ejus  et  persecutiones  innume- 
ras,  quas  ab  Arianis  pro  Chnsti  perlulerat  confes- 
sione;  charitatem  quoque,  quamergauniversos,  et 
raaxime  monachos,  exhibebat,  intento  mirabatur 
animo,  eumque  toto  cordis  affcctu  venerabatur.  Nec 
solum  hunc  diligebat  ardentius  ;sed  et  omnesrectas 
fidei  viros  summo  studio  prffiferebat.  Haereticos  au- 


te  non  videam  corporalibus  oculis.  Quod  si  volueris 
hanc  conversationem  sequi,  quam  teneo,  ut  possis 
apud  Dominura  misericordiam  reperii^e,  1  %^  cogita 
tecumdiligentorettracta;  etsi  cognovero  hoc  san- 
ctum  cordi  tuo  sedisse  propositum,  praecipiam  fra- 
tribus  meis  uttibiprocul  acdificent  mansionem,  in 
qua  cum  disciplina  verecundiaque  persistas.  Nec 
dubito  quod  alias  exemplo  tuo  Dominus  advocabit, 
qua;  tecum  maneant,  et  per  te  mereantur  salutis 
acterna;  invenire  subsidium.  Nullam  namque  requiem 
in  hoc  corpore  mortis  habere  poterit  homo,  nisi  qui 
piis  operibus  Deo  placuerit.  Haec  audiens  soror  ejus, 
flevit  ainare :  et  compuncta  divinitus,  adexhortatio- 
nemsaluberriraam  moxappulit  animum  seque  Chri- 
stoservireprofessaest.  Hanc  ergo  mentem  germanae 


tem  detestabatur  plurimura,  et  maxime  Origenem,  Qsuvc  Pachomius  agnoscens,  Deogratias  egit,  qui  ei 


velutblasphemum  acperfidum,vehementer  horrebat: 
qui  praBvius  Arii  Meletiique  declaratus,  sub  Heracla 
(32)  venerabili  Alexandrinac  civitatis  episcopo,  de 
ccclesiapulsuse8t,quique  sacrpc  Scripturae  dogma- 
tibus  exosa  atque  detestanda,  quae  nonnulloiiim 
corda  subverterent,  expositionibus  suis  admiscuit. 
Et  sicutisolent  qui  venenatemperant,  amaritudinem 
melle  eontegere  ;  siciste  proprii  virus  erroris,  coele- 
stium  verborum  dulcedine  liniens,  exitiosa  rudibus 
dogmata  propinavit.  Quapropter  universos  fratres 
soilicitius  admonebat,  ut  non  solum  ipsi  Origenis 
commenta  (33)  non  legerent,  sed  neque  legentibus 
quidem  aurem  penitus  admoverent.  Unde  fertur  ali- 


promptam  largitus  est  voluntatem,  et  protinus  re- 
iigiosioribus  imperat  fratribus  ut  ei  procul  asc  mo- 
nasterium  construant.  Quod  ubi  factum  est,  et  illa 
secundum  timoreni  Dei  vitam  duceret,  convenerunt 
ad  eam  aliac  piurimae^etbrevitemporemagnaemul- 
titudinis  mater  efTecta  est.  Quas  instruens  et  docens, 
ut  cor  a  cupiditatibus  carnalibus  abstrahentes,  ad 
coelestia  et  mansura  semper  attollerent,  ipsa  et  viven- 
do  pariter  et  loqucndosalutis  eis  itinera  demonstra- 
bat.  Sanctus  autem  Pachomius  cuidam  Petro,  state 
jam  grandaevo,  et  veneranda  senectute  conspicuo, 
pro^cepit  ut  interdum  iamulas  Dei  visitaret,  etsancta 
cxhortatione  sustolleret.  Habebatenimcummortifi- 


quando  reperisse  volumen  ejus,  etinaquas  misisse  Dcatione  passionum  omniura,  etiara  sermonem  (sicut 


continuo,  testatus  his  verbis  :  Nisi  scirem  noraen 
Dei  in  eo  essc  conscriptum,  omnes  garrulitates 
blasphemiarum  ejus  ignibus  concremassem.  Adeo 
rectae  fidei  eratamator,  acmulatorqueveritatis.  Sicut 
autem  inimicis  Ecclesiae  odio  adversabatur  hostili, 
ita  Catholicorum  probabaturadgaudere  profectibus 
et  ipsum  Chiistum  redemptorem  oraniura,  se  insa- 
cerdotibusejus  in  Ecclesiaethrono  testabaturcemere. 
Si  quando  vero  fratrem  detrahentem  cuiquam  pro 
quolibet  negotio  cognovisset,  non  solum  non  crede- 
bat  ei,  sed  etiam  avertens  se  mox  ab  eo,  veluti  a 
facie  serpentis  concitus  abscedebat,  illud  Psalmo- 
griphi  f)*equenterinsinuans :  Detrahentem  proximo 


scriptum  est)  sale  conditum,  eratque  oculis  mentis 
et  corporis  valde  castissimus,  quisa;penumero  virgi- 
nibus  Christi  de  sanctis  Scripturis  ioquebatur  {Coloss. 
iv),  et  insinuabat  ea  quae  pertinent  ad  salutem.  Pa- 
chomius  vero  descripsit  eis  regulas,  quibus  utentes, 
jugiter  convcrsationis  suae  moraenta  dirigerent.  Ex- 
ceptis  enim  melotis,  quasfeminaenon  habent,omnis 
institutionis  earum  forma  monachis  probabatur  csse 
consimilis.  Si  quis  autem  de  fratribus  habebatin  mo- 
nasterioferainarumpropinquam  aliquam  vel  sororem 
eamque  visitare  voluisset,  mittcbatur  cum  co  unus  ex 
senioribus  probata;  vitac;  et  primum  quidem  videbat 
eam  quae  sororibus  prseerat;et  deinde  sub  ejus  prsesen- 


249 


VITA  SANCTI  PACHOmi  ABBATIS  TABENNENSIS. 


250 


tia  et  aliarum  quseernnt  provectiorisaitatis, sororem A  ret, jejunabat  usque  ad  vesperam. Frcquenter  autein 


suam  vel  pi*oximam  trater  cum  omni  pudore  et  gra- 
tia  sanctitatis  ccrnebat,  nihil  ei  deferens,  nec  prorsus 
ab  ea  quidquam  accipiens.  Non  cnim  proprium  quid 
habebant  quod  sibi  mutuo  largirentui*;  eratque  satis 
utrisque,  solum  visitationis  officium,  memoriaque 
futurorumcumspe  felicitatis  aetemae.  Si  quando  vero 
vel  ad  structuram,  vel  ad  aliam  rem  feminae  mona- 
chis  indigerent,  eligebantur  magnas  conversationis 
viri,  qui  fratribus  ad  quicsita  prxessent  officia  ;  et 
cum  timore  Domini  labor?ntes,  refectionis  hora 
revertebantur  ad  monasteriura,  caventes  apud  eas 
quidquam  cibi  potusque  percipere. 

Una  vero  regula  tam  virorum  quam  feminarum 
hodieque  perdurat,  nisi  quod  feminse  melotis  (ut 


ct  biduana  jejunia  transigebat,  per  duos  annos  omni- 
bus  pretiosis  et  delicatioribus  cibis  abstinens,  seque 
ad  perfectam  continentiam,  quantum  aetas  illa  patie- 
batur  extendens.  Ccepit  itaquc  secum  tractare,  qua- 
tenus  monasterium  expeteret,  sanctajque  se  regulae 
manciparet.  Et  deserens  omnia  quaj  habebat,  quos- 
dani  religiosos  viros  reperit,  optima  institutione 
viventes  ;  habitavitque  cum  eis,  in  Domini  timore 
proficiens. 

Cap.  XXX.  —  Quodam  vero  tempore,  contigit  ut 
post  orationem  vespertinam,  cum  monachi  resedis- 
sent,  et  divina  consuete  meditarentur  eloquia,  unus 
ex  eis  disputans,  audiente  quoque  Theodoro,  taber- 
naculum  veteris  Testamenti  et  sancta  sanctorum  ad 


diximus)  minime  utuntur  (Pallad.  c,  39).  Quod   si "  novos  referret  populos,  ad  circumcisionem  sciiicet 


defuncta  esset  virgo,  curantes  funus  ejus  reUquae, 
cunctaque  quae  ad  sepulturam  pertinent  adimplentes 
deferebant  usque  ad  ripam  fluminis,  quod  utraque 
monasteria  dividit,  psalmos  ex  more  canentes.  Tunc 
transeuntes  monachi  cum  ramis  palmarum  et  oliva- 
rum  frondibus,  psallentes  transvehebant  eam,  et 
in  sepulcris  suis  cum  hilaritate  condebant. 

C  AP.  XXIX.  Haec  talis  ac  tanta  conversatio  longe 
lateque  crebrescens,  sanctique  Pachomii  nomen 
ubiquc  perveniens,  umversos  ad  agendas  Deo  gra- 
tias  excitabat.Nonpauci  quoque  contemnentes  hujus 
mundi  negotia,singularem  monachorum  conversatio- 
nemetspiritaliastudiadiligebant :  interquosetTheo- 
dorus  (34),adole8censannorum  ferme  xiv,Christianis 


atque  praeputium,dicens  quod  exterius  tabernaculum 
figuram  gereret  prioris  populi  Judaeorum,  interius 
autem,  quod  est  sancta  sanctorum,  vocationem  prae- 
signaret  omnium  gentium,  quae  et  sacratioris  aditus 
meruisset  accessum,  et  majorum  mysteriorura  parti- 
ceps  exstitisset.  Pro  hostiis  enim  aniraaliura,  et  pro 
arcT  in  qua  erat  manna,  etvirga  Aaron  quae  frondue- 
rat,  et  tabulae  testamenti,  pro  thuribulo  quoque  et 
mensa  et  candclabro  ac  propitiatorio,  Deus  Verbo 
nobis  in  sua  incarnatione  clementer  apparuit,  et  il- 
laminavitnos  luraine  suae  praesentiae;  nostrorumque 
factusest  propitiatio  peccatorum,  et  pro  manna  cor- 
pus  proprium  largitus  est  ad  edendum.  Haec  cum  mo- 
nachis  qui  praesentcs  aderant,  idem  frater  religiose 


ortus  parentibus,  et  secundum  sseculum  valdeclaris,  p  dissereret,  addidit  dicens  :  Hanc  interpretationem  a 

•  _1  aTTl*l*  *  m*  I     *         ^*^  M  t~%  1  *  1*1**  **  rtl        1 


hoc  modo  convei-sus  est.  Undecimo  die  mensis  Tibi, 
id  est,  octavo  Id.  Jan.  (35)  quaedam  apud  -^gyptum 
celebratur  ex  morefestivitas.  Cernensitaquedomum 
suam  nimis  amplam  ac  splendidam,  ac  bonis  omni- 
busabundantem,  perDeigratiamcorde  compunctus, 
talia  secum  coepit  volvere  :  Quid  tibi  proderit,  in- 
felix  Theodore,  si  totum  mundum  lucratus  fueris 
(Matth.  xvi),  et  temporalibus  utens  usquequaque 
delidis,  ab  illis  aeternis  bonis  et  imraortalibus  exclu- 
daris?  Nullus  enim  potest  et  praesentibus  deliciis 
perfrui,  et  perennis  gloriae  praemia  promereri  Suf er 
his  er^  fortiter  ingemisccns,  penetralia  suae  domus 
ingressusest;  et  procidens  in  faciem  suam,  cum  la- 
crymis  ait  :  Omnipotens  Deus,  qui  occultorum  es 


sancto  patre  nostro  Pachomio  didici,  qui  in  Tuben- 
nensi  monasterio  monachos  priraitus  congregavit, 
cura  quibus  in  dies,  Domino  auxiliante,  profeci.  Et 
credo,  quia  tanti  viri  recordatus  sum  (35),  peccata 
mea  remittentur  universa.  Audiens  ista  Theodorus, 
accensus  est  animo,  et  intra  semetipsum  precatus 
est,  dicens  :  Domine  Deus,  si  talis  est  vir  justus  in 
terris,  dignum  me  fac,  ut  eum  videam,  et  sequens 
vestigia  ejus,  universa  mandata  perficiam  ;  salvus 
quoque  factus,  bona  tua,  quae  diligentibus  te  pro- 
misisti,  promerear.  Haec  dicens  cura  lacrymis,  vin- 
cebaturamore  divino  fortitersauciatus.  Post  aliquot 
autem  dies  venit  ad  eos  quidam  venembilis  vir, 
Pecusius  nomine,  longaeva  senectute  decoratus,  ut 


cognitor,  tu  scis  quia  nihil  horum  quae  sunt  in  hocrvvisitaretfratres,  simulquequaliteragerentsciredesi- 


saeculo,  amori  tuo  praepono.  Propter  quod  obsecro 
te  misericors,  utin  voluntate  tua  me  dirigas,  illumi- 
nans  animam  meam  miseram,  ne  in  aeternae  mortis 
contenebrata  peccatis  obdormiat,  sed  redempta  tuo 
munere,peromniate  collaudet  atque  glorificet.  Haec 
eo  orante,  venit  mater  illius,  et  invenit  oculos  ejus 
plenos  lacrymis,  et  ait :  Quis  te  contristavit,  charis- 
sime  fili,  ut  sequestreris  a  nobis?  Nam  solliciti  ac 
dolentes  ubique  te  quaerebamus,  ut  nobiscum  pariter 
epulareris.  Qui  respondit :  Perge,  quaeso,  mater,  et 
dbura  sume,  quia  ego  nunc  manducare  non  possum. 
Nec  acquievit  precibus  ejus,  ut  cum  ea  comederet. 
1  IM^Etcum  adscholam  ambularet  ut  litteras  disce- 


derans.  Quem  valde  Theodorus  precabatur,  ut  se 
comitem  susciperet,  et  ad  sanctum  Pachoraium  per- 
ducere  dignaretur.  Qui  nihil  differens,  eum  secum 
gratanter  assumpsit.Curaque  porvenissentad  locura, 
Theodorus  adoravit  Dorainum,  dicens  :  Benedictus 
es,  Doraine,  qui  sic  celeriter  orationem  peccatoris 
audisti ;  et  sicut  abs  te  poposccrara  ,desideriura  raeum 
complere  dignatus  es.  Accedens  ergo  ad  ostium  mo- 
nasterii,  mox  ut  vidit  Pachoraiura,  ciepit  flere  prae 
gaudio.  Ad  quera  venerabilis  pater  ait :  Noli,  filr-rai, 
pl?tngere,  quia  et  ego  homo  peccator  sum,  licet  Dei 
opus  aggressus  sim :  et  haec  dicens,  introduxiteum  in 
monasterium.  Qui  cum  fratrum  multitudinera  vidis- 


251 


DE  VITIS  PATtlUM  LIBER  PRIMUS. 


252 


set,  illummatusmente,circadivinumcultumpio  zclo  Arem  pro  nomine  Christi,  non  pro  vana  laude  custo- 


vehementer  incaluit,  ac  processu  temporis  magna  in 
virtutibus  incremcnta  percepit.  Erat  cnim  largitate 
divini  muneris  praeditus,  et  in  operibus  bonis  ac  ver- 
bis  muitum  prudens ;  et  humilitate  atque  contritione 
cordis  valde  mirabiiis^  in  jejuniis  sedulus.  in  vigiliis 
intentus,  in  oratione  sollicitus,  nunquain  penitus 
omittens,  quo  minus  spiritalisgratiaemajoia  nume- 
ra  sectarctui".  Consolabatur  autem  plurimos  moRrore 
depressos;  et  eos  qui  iiliquo  peccato  deviaverant, 
admonitione  humili  atque  benevola  corrigebat. 

Cap.  XXXI.  —  Denique  tam  prajclaram  ac  fulgen- 
tem  convcrsationem  cjus  Pachomius  cernens,  satis 
eum  dilexit,  et  in  corde  suo  conseruit.  Audiens  au- 
tem  mater  ejus  quod  apud  beatum  Pachomium  mo- 


diunt,  plurimasutilitatiscausa  virtutes  caeteris  adhi- 
bere,  licet  videantur  ad  breve  tempus  nonnullos 
ofTendere. 

Cap.  XXXII.  —  Igitur  sicuthujus  stndiara  adaemu- 
lationem  eorum  qui  meliora  cupiunt  imitari  protuli- 
mus,  ita  negligentias  aliquorum  justum  credimns 
intimari,  ad  cautelam  eorum  qui  ista  lecturi  sunt. 
Quidam  monachi  secundum  carnem  viventes  {Coloss. 
iii),  nec  veterem  hominem  curantes  exuere,  sanctum 
Pachomium  fortiter  affligebant ;  frequenter  itaque 
salutaribus  eos  monitis  alloquens,  nullum  penitus 
profectum  eorum  sentiebat.  Unde  tristis  et  anxius. 
Domino  pro  eis  supplicabat  impensius,  dicens :  Do- 
minator  Domine,  tu  prajcepisti  nobis  diligere  proxi- 


raretur,  ad  eum  protinus  advolat,  sccum  dcferens^mos  ut  nos  ipsos  (Levit.  x\\  ;Matth.  \i\).Qma.  evgo 

episcoporum  scripta,  quai  prsDcipicbant  ut  ci  ^uus  fl- 

lius  redderetur.  Hanc  ergo  susceperunt  virgines  in 

monasterio,  quod  a  virorum,  ut  supra  dictum  est, 

haud  procul  aberat ;  quaj  mox  mittitepistolassancto 

Pachomio,  similiter  obsecrans,  ut  filium  proprium 

videre  permitterct  (Huffiii.,  l.  iii,  n.  3i).  Tunc  ad- 

vocans  Theodorum  Pachomius,  ait  ad  eum  :  Com- 

peri,  fili,  quod  huc  mater  tua  venerit,  et  te  videre 

desideret :  ecce  nobis  et  episcoporum  litterasattulit. 

Pergens  itaque  satisfacito  matri,  maxim..^  propter 

sanctos  pontifices.  qui  nobis  per  eam  dignati  sunt 

scripta  dirigere.  Respondit  Theodorus  :  Prius  me, 

venerabilis  pater,  certum  lacito,  quod  post  tantam 

spiritalium  rerum  cognitionem,  si  videro  eam,  non 


secreta  cordis  mei  agnoscis,  obsecro,  ne  me  claman- 
tein  ad  te  pro  eoruin  salute  despicias ;  sed  misertus 
eorum,  da  iilis  timoremtuum,  utdivinam  tuam  po- 
tofitiam  cognoscentes,  in  vcritate  tibi  deserviant,  spc 
promissionum  tuarum  pcr  omnia  roborati ;  quia  ni- 
mis  afHigitur  anima  mea  pro  eis,  et  omnes  sensus 
mei  turbantur  usquequaque.  Haec  dicens,  siluit.  Post 
aliquot  vero  dies  videns  quod  nec  per  orationem  me- 
liores  elfecti  sunt,  iterum  stans  ad  orationem,  pro  cis 
Domino  supplicavit;  etquasdam  privatas  ac  proprias 
regulas  eis  omndi  atque  vivendi  tradidit,  ut  saltem 
quasi  scrvi  statuta  complentes,  paulatim  consuesre- 
ront  ad  filiorum  munus  affectionis  industria  perve- 
nire.  Qui  cernentes  se  post  concupiscentias  suas  ire 


dabo  inde  rationem  Domino  in  die  judicii,  et  quodCnon  posse,  praisentiamque  sancti  Pachomii  formi- 


praecipis  faciam.  Hanc  enim  juxta  mandatum  Christi 
cum  toto  mundodeserui.  Etquomodoeam  in  offen- 
sionem  fratrum  nunc  audebo  conspicere?  Nam  si 
prius,  ante  manifestationein  t^nta?  grati»,  filii  L»^vi 
pai'entes  proprios  ignorarunt,  ut  justiflcationes  legis 
imip\ero,nt(Exodi  xxxii  ;  Dcu t.  XKXiii  \  Lcvit.  xxi), 
quanto  magis  ego,  qui  tanti  muneris  particeps  factus 
sum,  parentes  non  debeodivinae  praeponerecharitati, 
dicente  Domino  in  Evangelio  :  Qui  diligit  patrem  aut 
1 580  matrem  super  me,non  est  me  dignas(:Vrtf //i.  x)? 
Dicit  ci  Pachomius  :  Si  probas  id  tibi  non  expedire, 
fili  mi,  non  te  cogo.  Hoc  autem  eorum  est  qui  per- 
fecte  renuntiant  huic  mundo,  et  seipsos  sibi  pcnitus 
abnegant.  Oportet  enim  monachos,  inutiles  et  sfecu- 


dantes,  spiritu  timoris,  non  illius  casti,  decepti  sunt ; 
et  abierunt  retro  post  Satanam,conversationemejtt8 
admirabilem  non  ferentes.  His  itaque  recedentibus, 
grex  universus  in  sui  status  integritate  permansit, 
magis  ac  magis  ad  incrementa  virtutura  assurgens, 
sicuti  soleut  in  agris  optiina  fruinenta  laetius  efflo- 
rescere,cum  fucrint  ab  eis  zizania  rad  icitus  amputata . 
Hacc  autein  retuli,  volens  ostendere  quia  sicut  nihil 
obest  hominibus  sapculo  deditis,  si  se  tradiderint  mo- 
nachorum  institutis,  ita  nihil  utilitatis  aflert  raona- 
chis  professio  venerabilis,  si  negligentes  existunt  ; 
sed  nec  oratio  patenia,  nec  condescensio  eos  poterit 
adjuvare  torj)entes. 
Cap.  XXXIII.  —  Confessor  interea  Dionysius  pres- 


lares  salutationeset  colloquia  vana  difl^ugere,  et  hisDbyter  et   oeconomus,  id    est,  dispensator  Ecclcsiae 


qui  membra  Christi  sunt  pia  mente  sociari .  Si  quis 
autem  passione  quadam  saeculi  captus,  dicit :  Paren- 
tes  caro  mea  sunt,  eos  diligere  debco,  audiat  beatum 
Petrum  apostolum  praedicantem  :  A  quo  quis  supe- 
ratur,  huic  et  servus  efficitur  (//  Vcl.  ii).  Qui  ergo 
vincitur  amorc  carnis,  servus  sine  dubio  est  carnis. 
Cumque  non  acquievisset  Theodorus  matri  se  pi^ae- 
sentare,  decrevit  et  illa  in  ipso  monasterio  cum  Chri- 
sti  permanere  virginibus,  hajc  apud  se  pertractans : 
8i  voluntjitis  Domini  fuerit,  inter  alios  saltem  mo- 
nachos  videbo  eum  :  et  propter  hanc  occasionem, 
mcara  quoque  lucrabor  animara,  duin  in  hac  sancta 
conversatione  persisto.  Constat  igitur  eos  qui  rigo- 


Tentyrorum,amicissimus  sancti  Pachomii,comperit 
ab  aliquibus  quod  ex  aliis  monast^riis  ad  eum  ve- 
nientibus,  non  concedat  cum  suis  fratribus  vesci, 
sed  eos  sequestrato  loco  juxta  monasterii  fores  ex- 
cipiat.  Contristatus  itaque  plurimum  super  hac  re, 
venit  ad  eum  ;  et  increpantis  potius  assumens  arti- 
nium  quam  monentis,  aiebat :  Non  recte  facis,  abba, 
charitatem  fratribus  debitam  non  ajqualiter  omnibas 
exhibens.  Quicorrectionem  cjus  cum  multa  longani- 
mitate  patientiaque  suscipiens,  ita  respondit :  Novit 
Dominuspropositum  meum,et  patema  tua  cognoscit 
airectio,  quod  nunquam  cujuslibet  animamcupiam 
cx)ntristari,  nec  dicam  spemere .  Quomodo  igitar  hoc 


263 


VTTA  SANOTI  PACHOMII  ABBATIS  TABmTXSIS. 


254 


anderem  Bgere,  ut  meum  cohtra  meDominum  pro- Asciens  indignum  tali  muncre,  diverso  modo  ne  hoc 


vocansirrttarem,  qui  manife«te  testatur  in  Evangeiio 
dicens :  Quamdiu  fecistis  uni  ex  minimis  fratribus 
meis,  mihifecistis  [Matthm  ixv)  ?  Accipe  itaque  satis- 
finetionem  meam,  venenibilis  pater,  quia  non  velut 
^tans  atquespemens  eos  qui  huc  veniunt,  hocquod 
aweriis  facio  :  sed  quia  in  coenobio  congregationeni 
fiQscepi,  plurimos  quinuper  conversi  sunt,  ct  diver- 
S08  eorum  mores  esse  cognosco.  Nonnulios  autem 
novi  intantum  i(>8ius  conversationis  ignaros,  ut  nec 
monfichonim  habitum  noverint.  Inter  quos  sunt  par- 
Tuli,  tanta  simplicitate  viventes,  ut  nec  dexteram  va- 
leant  scire,  neque  sinistram.  Idcirco  credidi  esse 
eomroodius,  ut  supervenientes  fratres  seorsum  sus- 


ipsum  fieretdifferebat.  Etcum  amplius  importunita* 
tem  ejus  feri-e  non  pobset,  venit  ad  sanctum  Pacho* 
miuni  cuncta  quae  negotii  erant  eidem  pandens,  cer<>> 
tus  quod  ipse  solus  contentiones  hujusmodi  posset 
absolvere.  Qui  cum  causam  pcnitus  cognovissct,  ait 
presbjleix) :  Nonne  ad  hoc  venisti,  ut  per  mecogno*- 
sceres  Domini  voluntatem?  Audi  ergo  me,  et  daei 
quod  postulat,  nihil  in  hac  parte  dcsperans.  Forta»- 
sis  enim  per  hoc  otficium  liberabitur  anima  ejus  de 
captivitatc  diaboii.  Ssepe  namque  contingit  ut  homo 
malus  aflectus  beneficiis,  ad  bonos  se  conferat  mores. 
Desiderium  namquemeliorum  piumnovitingenerare 
propositum,  his  duntaxat  animabus«  quae  non  usque 


dperentur,  inhonore  maxinio  constituti.  HincergoBadco  ncgligcntiae 'torpore  prolapsse  sunt,  ut  possint 


non  aestimo  patribus  vel  fratribus  qui  ad  nos  diver- 
tnnt^  ullam  contumeliam  fieri,  sed  magis  debitam 
reverentiam  commodari :  pi^aesertim  cum  statutis 
horis  ad  reddendum  nobiscum  Deo  vota  sua  conve- 
nlant^  et  post  hoc  singuli  ad  locadestinata  concur- 
imnt,  quieti  operam  dantes,  mesecundum  Deum  sol- 
iidtius  usibus  I^Y  eorum  necessaria  providento. 
Hec  audiens  praefatus  presbyter,  omni  eum  iaude 
dignissimum  comprobavit,  ccrto  cognoscens  quod 
secundum  Deum  cuncta  agerct ;  multumque  releva- 
tus  sancti  Pachomii  satisfactione,  laetus  remeavit 
ad  propria. 

Gap.  XXXIV.  —  Mulier  autem  quaedam  in  eadem 
Tentyrorum  civitate  patiebatur  fiuxum  sanguinis  et 
hac  inlirmitate  jam  prolixo  tempore  laborabat.  Hsec 


Ktudere  viitutibus  Nos  ergo,  frater,  hocagere  decet, 
quod  Dco  placeat  Sic  enim  dilectio  ejus  in  nobis  esse 
probabitur,  si  compatiamur  altcrutrum.  Hocaccepto 
responso,  senior  f ecit  quod  sibi  fuerat  imperatum  • 
Sed  frater  ille  voti  compos  effectus,  ad  beatum  Pa- 
chomium  roversus  est,  jam  mentesobriusatque  com- 
punctus,  et  cadens  in  facicm,  confitebatur  dicens : 
0  homo  Dei,  multum  sublimatus  es  a  Deo,  qui  dis- 
cernens  ea  quee  pertinent  adsalutem,  malum  in  bono 
vicisti.  Si  ergo  iion  fuisses  erga  me  mitis  atquelonr 
ganimis,  sed  aliquid  in  me  rigidum  protuiisses,  ab 
hoc  discedens  habitu,  aDco  prorsus  alienusefllccrer. 
Nunc  autem  beuedictus  tu  Domino,  per  quem  anima 
mea  salva  facta  est.  Tunc  allevans  eumde  terrave- 
nerabilis  senex,  hortabatur  sedulo,  utvitam  sumeret 


audiena  Pachomium  Dei  esse  cultorem,  sanctaque  Q  copgruam  dignitati,  ne  quando  negligens,  perpetua 


eonversationemirabilem,  insuper  et  Dionysium  pres- 
bytemm  amicum  ejusessecharissimum^rogateum 
ot  sui  raisereatur,  et  quasi  per  occasionem  necessa- 
riara  ad  se  Pachomium  convocet.  Qui  precibus  mu- 
lieris  flexus,  hoc  agere  non  moratur.  Cum  ergo  ve- 
nitset  Pachomius  ad  ccclesiam,  et  post  orationem 
Dioiijrsium  salutasset,  juxta  eum  protinus  assedit. 
Damque  loquerentnr  ad  invicem,  muiierfiduciafidei 
roborata,  credensque  dicenti  Christo :  Confide,  filia, 
fidestna  aalvam  tc  fecii(Mattk.  ix),  post  tergum  ejus 
latenier  accessit,  et  cucullum,  quod  operiebat  caput 
ejus,  tremens  attigit ;  statiraque  sanata  est.  Et  pro- 
ctdens  in  faciem  suam,adoravit  Dominum,glorificans 
ejuBclementiam,  quodtantaperservos  suosbeneficia 


in  futuro  tormenta  sentiret.  EtoscuIatuseum,dimi- 
sit  in  pace,  quem  etiam  usque  ad  fores  monasterii 
prosecutus  est. 

Cap.  XXXVI.  -  Adhuc  autem  sancto  Pachomio 
ibidem  stante,  occe  vir  a  longe  festinus  veniens,  ad 
ejus  vestigia  provolvitur,  obsecrans  ut  flliam  suam  a 
daemonio  vexatain,  perChristi  gratiamcurare  digna- 
retur.  Quo  relicto  prae  foribus  ingressus,  ipse  tale 
ei  rcsponsum  per  ostiarium  dirigit :  Non  est  nobis 
consuetudo  cum  mulieribus  loqui;  sed  siquidhabes 
ex  vestimentis  ejus,  mitte  nobis,  quod  in  nomineDo- 
mini  benedicentes,  tibi  protinus  remittam  ;  et  credi- 
mus  in  Christo  quod  filia  tua  isto  modo  ab  inimici 
liberetur  incursu.  Cumque  timica  puellaesancto  ftiis- 


eredentibus  contulissct.  Tunc  sanctus  vir  Dionysius  t)  set  allata,  severe  nimisintuitus  ait :  Non  est  ejus  iste 


frctnm  sentiens,  benedixit  mulieri,  et  protinus  ad 
•iia  repednvit! 

Cap.  XXXV.  —  Aliquando  vero  necessitas  exegit 
ut  sepis  munimine  monasterium  vallaretur,  in  quo 
(^re  laborantibus  fratribus,  ipse  laetus  ferebat  maxi- 
mum  anxilium. 

Post  aiiquantosautem  dies  monachus  quidam  pres- 
byier,  multorum  fratrum  pater  existens,  qui  solitus 
erat  sanctum  Pachomium  crebro  visitare,  venit  ad 
eom  cum  uno  fratre,  propter  contentioncm  quae  in 
monaftterio  orta  fuerat,  cx  hac  videlicet  causa  :  is 
ipec  frater,  qui  cum  eo  pervenerat,  molcstus  erat  ei 
pimium,  clericatus  desiderans  dignitatem  :  quem 


vestitus.  Affirmante  vero  patre  atque  dicente  ejus 
esse,  respondit  ei :  Etego  noviquod  ejussit ;  sed  vir- 
ginitatem  suam  Deo  dedicans,  non  servavit  sancti- 
moniae  puritatem  :  propter  hocejus  inspiciens  tuni- 
cam,  et  intelligens  castitatem  suam  minimecustodis- 
se,  non  ejusessetestatussum.Spondeat  itaque  tibi 
in  conspectu  Doraini  deinccps  vivere  continenter,  et 
propitiabitur  ei  Christus,  sanamque  restituet.  Pater 
igitur  indignans  et  moerens,  filiam  suam  perscrutatus 
est,  et  sic  esse  ut  sanctus  Pachomius  dixerat  puellae 
confessione  cognovit.  Quae  cum  juraniento  poilicita 
fuisset  nunquam  se  talia  gerere  velle,  proeavirl>ea- 
tusDomino  supplicavit,  benedicensqueoleummisit. 


255 


DE  VlTIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


256 


Quo  peruncta,  sino  mora  curata  est,  et  glorificabat  A 
Dominum  jugiter^quod  nonsolum  daemonc,sed  f  1IBS 
etiamdetostabiliconvcrsationccaruisset,  ct  in  reli- 
quum  continentiae  sestudiis  per  Christi  mancipasset 
auxiiium. 

Cap.  XXXVII.  —  Tali  igitur  opinione  de  sancto 
viro  ubique  currente,  alius  nihilominus  qui  filium 
suum  a  daemonio  possessum,  sine  intermissione  dc- 
flebat,  nec  eum  perducere  poterat  ad  monasterium, 
genu  nixus  supplicabat  Pachomio,  ut  pro  eo  pi*eca- 
retur  omnipotentiam  Christi.  Qui  cum  orasset,  dedit 
ei  benedictum  panem,  sollicite  pnficipiens  ut  ante 
cibum  ex  eopaululum  semper  energumenussumeret. 
Cumque  esurisset  filius  ejus,  ex ipso  pane  particulari 
ei  tradidit,  sed  non  permisit  immundus  spiritus  ut 
exinde  omnino  gustaret;  ex  aliis  autem  panibus  qui  B 
erant  appositi  manus  suas  implevit,  ccepitquecome- 
dere.  Pater  ergo  benedictum  panem  pei  frusta  com- 
minuens,  in  interioribus  pahnarum,  sublatis  cxinde 
ossibus,  immisit ;  et  has  eitantum  modo  palmasap- 
posuit,utnesciens  idquodfactumest,  benedictionem 
percipere  mereretur.  Quas  adaperiens,  ilie  frustaquse 
injecta  fuerant  projiciebat ;  et  ipsas  exsecratus  pal- 
mas,  nihil  penitus  escae  volebat  accipcre.  Cumque 
pater  eum  sine  cibo  manere  diebus  plurimis  com- 
pulisset,  fame  coactus,  exbenedicto  panc  percepit; 
ac  protinus  somno  detentus,  a  maligno  spiritu  libe- 
ratus  est.  Quemsecum  pater  adsancti  Pachomiive- 
stigia  perduxit,  laudanset  gloriflcans  Deum,quiper 
servos  suos  operatur  magnalia  et  gloriosa,  quorum 
non  est  numerus.  Alias  quoque  sanitates  plurimas  in  ^ 
virtute  sancti  Spiritus  vir  bcatissimus  fa;j:ci.s,  non 
extollebatur,  nec  unquamcor  ejus  elatum  est.Habe- 
bat  autem  hanca  Domino  gratiam,  ut  idemsemper 
etsequalisessetin  omnibus,  animumque  indisciplina 
Domini  sollicitum  retineret.  Et  siquando  poscens  ali- 
quid  a  Domino,  petitionis  suse  non  conscqueretureT- 
fectum,  noncontiistabaturomnino,  sed  patientissime 
sustinebat,  sciens  lioc  expedire  vel  sibi  vel  omnibus, 
quidquid  divina  misericordia  ccnsuisset :  quia  fre- 
quenter  intentione  sincera  videmur  postulare  con- 
traria,  quaeDominibonitas,  cum  non  concedit,  prae- 
staredignatur ;  et  tunc  potius  clementerexaudit,  cum 
vota  nosti^a;  ignorantiie  nocte  velata  non  perficit. 

Cap.  XXXVIII.  —  Quidam  denique  juvenis,  Silva- 
nus  nomine,  de  scena  conversus.  ad  sanctum  Pacho-D 
mium  venit,  volens  in  cjus  monasterio  commorari. 
Qui  cum  susceptus  esset,  infectus  per\'ersa  consue- 
tudinc  sa^culi,  nullis  disciplinae  regulis  poterat  coer- 
ceri  ;  salutemque  propriam  negligens,  dies  suos  va- 
nitatibus  pristinis  atque  ridiculis  occupabat :  adeo 
ut  nonnullos  ex  fratribus  everteret,  et  ad  studium 
simile  commoveret.  Quod  plurimi  non  ferentes,  san- 
cto  Pachomio  suggeruntut  eum  de  monasteriopelli 
pneciperet.  Ad  quam  rem  non  eis  annuit ;  sed  aequa- 
nimiter  ferens,  adinonuitpra^fatum  fratremutsecor- 
rigeret,  et  antiquae  conversationi  renuntiaret.  Pro 
quo  etiam  jugiter  Dominosupplicabat,  ut  ei  compun- 
€tionem  cordis  solitapietatisabundantia  largiretur. 


Cumquc  memoratus  juvenis  in  propria  persisteret 
pravitate,  et  aliis  exemplum  perditionis  ostenderet, 
ad  postremum  visum  est  omnibus  ut  a  sancta  con- 
gregatione  velutindignisaimusarceretur  Sedbeatus 
Pachomius  hoc  idem  credidit  diflerendum.  Quem 
etiam  mitissima  atque  sapientissimacorreptionecon- 
veniens,  et  coelestibus  erudiensinstitutis,  ita  divino 
timore  succendit,  ct  sic  anima  ejus  futurorum  iide 
compunctaest,  ut  sedeinceps  abstinerenon  posseta 
lacrymis.  Emendatus  itaqueper  omnia,  magnumcae- 
teris  documentum  convcrsionis  exhibuit.  In  omni 
namque  loco  et  in  omni  operationeflebatjugiter  ;et 
nec  tunc  quidem,  cum  cibum  interfratrescaperet,  a 
lamentione  cessabat.  Qua^  res  etiam  permovit  raul- 
tos  ex  monachis,  quietdixerunt:  Tandem  aplanctu 
te  cohibe,  nectanta,  quaesumus,  afflictionedejicias. 
Qui  respondit :  Conorquidem,  sicut  jubetis,  a  lacry* 
mis  temperarc,  necpossum  Pectus  eniin  raeumve- 
luti  qusedam  flamma  comburens,  quietum  me  esse 
non  sinit.  Rui*sum  ipsi  dixerunt :  Apudtein  secreto 
tuo,  vel  certeinorationibusplangito;  cum  vero  con- 
venimus  ad  mensam,  cibum  sumere  debes,  et  afleti- 
bus  abstinere.  Nampossibile  est  animametsineistis 
exterioribus  lacrj^mis  semper  in  compunctione  per- 
sistere :  quia  plui  es  c  fmtribus  videntes  te  flcntem, 
manducarenonpossunt.  Etcogebant  eum  fateri,  cur 
ita  se  suis  dilueret  fletibus.  Tunc  ait  ad  eos :  Non 
vultis  ut  plangam,  cum  videam  me  foveri  multis  ob- 
sequiis  sanctorum  fratrum :  quorum  et  pulvis  pedum 
mihi  venerandus  est,  nec  eis  me  conferre  dignum 
prorsus  existimo.  Non  ergo  plangam,  quodhomo  de 
scena  multis  peccatis  obnoxius,  officia  tanta  perci- 
piam?Timeo  valdene,  sicutDathan  et  Abiron,  me 
quoquc  profanum  hiatu  suoterradeglutiat  (Num.wi), 
Illi  namque  impiis  ausibus  manibusque  pollutis  san- 
cta  sibimet  usurpare  tentaverunt ;  egovero  posttan- 
tam  cognitionemdivini  muneris,  animaemeaesalutem 
desidiosaconversationeneglexi.  Ideo  quippe  ista  re- 
colens,  non  erubesco  flere  coram  onmibus,  quia 
multafacinora  mea  esse  cogno^co,  quae  jugibuslacry- 
marumfontibusdebeamexpiare.  |  ^OQuodsiipsam 
miseram  animam  meam  per  lamenta  dilTunderem, 
niliiL  facerem  magnum,  quia  nuUum  pro  factis  meis 
in  praesenti  dignum  possum  reperire  supplicium. 

Cumque  per  dies  singulos  idem  frater  ad  meiiora 
proflceret,  omnesque  propemodum  in  humilitatesu- 
pcraret,  ita  de  eo  sanctus  Pachomius  coepit  coram 
omnibus  dicere  :  Testor  vos,  fratres  ac  niii,  coram 
Deo  et  sanctis  ejus  angelis,  quia  ex  quo  copnobium 
hoc  fundatum  est,  nullum  de  fratribus  qui  mecum 
sunt  vel  fuerunt,  humilitatem  meam  secutum  esse 
cognosco,  nisi  unum  tantummodo.  Quo  fratres,  au- 
dito,  nonnulli  putabanthunc  unumesse  Theodorum, 
alii  Petronium,  alii  veroOrsesium.Cumquerogaret 
Theodorus  eum,  ut  quis  iile  esset  deproraeret,  et 
sanctusvirindicare  differret,  rursus  euraTheodorus 
veliementer urgebat  Alii  quoque  majores exfratribus 
plurimumprecabantur  utdiceret  quis  esset  cuitesti- 
raonium  tale  perhiberet.  Tuncrespondit  Pachomius: 


257 


VTTA.  SANCn  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS. 


258 


Si  scirem  eum  de  quo  dicturus  sum  van»  glorifeAcceperuntparentes  defuncti,  culpantes  cum,  dicere  : 


stimulis  incitari,  nunquam  eum  ostenderem ;  scd 
quia  proculdubio  credo  quod  per  Christi  gratiam 
quantum  laudis  ei  accesserit,  tantum  ipse  munus 
humilitatis  acquiret,  idcirco,  ut  eum  possitis  imitari, 
sine  metu  palam  beatificare  non  desino.Tuquidem, 
Theodore,  et  quicunque  tui  sunt  similes,  fortiter  in 
monasterio  certantes,  diabolum  vinxistis  ut  passe- 
rem  {M)y  etsub  vestris  pedibus  allisistis  eum,  per 
Dei  gratiam  con(:ulcant.es  ut  pulverem  :  sed  si  (quod 
absit)  neglexeritis  in  aliquo,  consurgens  is  qui  sub 
Testigiis  Vestris  est,  adversus  vos  gravi  furore  bac- 
chabitur.  Juvenisautem  Silvanus.quemdudum  pro- 
pter  negligentiam  dc  monnsterio  pellerc  volebatis, 
ita  prostravit  inimicum,  et  asuis  sensibus  efTugavit, 


Quid  est  hoc  spectaculum  novum  ?  Quis  mortui  non 
misereatur,  licet  sit  inimicus  ?  Suflficiens  pcr  se  est 
ipsa  calamitas.  Noli,  quaesuraus,  inferre  mortuo, 
quod  nec  belUiac  facerent,  ncc  tuam  condecet  pe- 
nitus  sanctitatem.Nam  etnoshinc  notamur  maximo 
opprobrio.aliaque  quamplurima  suspicionumprobra 
nascuntur.Utinam  numqunm  ad  hunc  locum  vcnis- 
semus !  utinam  nec  iste  monachus  fuissot  eflectus ! 
non  hunc  Ertemum  dolorem  nobis  infligeret.  Roga- 
mus  ergo  ut  solitam  psalmodiam  defuncto  restituas. 
Qui  respondens  ait :  Vere,  fratres  ac  filii,plus  vobis 
pncscntis  mortui  misereor,  intantum  ut  vobis  de 
visibili  rc  ac  temporaii  curantibus,  cgo  de  invisibili 
ejus  substantia  sollicitudinem  geram,  et  idcirco  haec 


atnusquam  corameocomparcat,altaque  humilitate  "  erga  eum  fieri  decernam.  Et  vos  quidem   majores 


eum  peromnia  superavit.  Et  vos  quidem  fratres  ha- 
bentes  opera  justitia&,in  his  quac  gessistis,  gloriosi 
confiditis;  hic  autem  quanto  fortius  pugnat,tanto  se 
deteriorem  omnibus  judicat,  ex  tota  mente  totaque 
virtute  inutilem  se  reprobumque  pronuntians.  Ideo 
denique  et  lacr^^mas  habet  in  promptu,  quia  semet- 
ipsum  nimis  humiliat  et  inclinat,  nec  alicujus  mo- 
menti  quod  gesserit  existimat.  Diabolum  autom  nil 
ita  leddit  invalidum,sicut  humilitas  de  cordc  puro, 
coi  tamencorrectionis  opcra  probantur  adjuncta.  Sic 
itaquc  viriliter  anlefatus  juvenis  Silvanus  pcr  octo 
aDnoinim  curricula  Deo  militans,  cui*sum  vitae  suae 
finivit  in  pace.  De  cujus  exitu  testatus  cst  beatus 
Pachomius,  quod  multitudo  sanctorum  angcloium 


illi  dolores  per  hunc  honorem,  quem  putatis,  acqui- 
ritis ;  ego  autem  quantulamcunque  ei  requiem  vcl  sa-. 
tisfactiontm  (39)  per  hanc  injuriam  pracparo.Propter 
quod  non  curo  pro  hoc  exanimi  180  corpusculo, 
sed  pro  immortali  ejus  animasatago,  quae  et  hanc 
carnem  rursus  in  resurrectione  receptura  est  incor- 
ruptam  et  integram.  Alias  autem  si  hoc  quod  vultis 
annuero,  vcluti  placens  hominibus  judicabor;  atque 
ut  ad  praesens  vobis  satisfecisse  videar,  id  dispicio, 
quod  ei  prodesse  poterit  in  futuro.  Fons  onim  boni- 
tatis  Dcus  noster  existens,  occasiones  quaerit,  per 
quas  opulenta  super  nos  data  pietatis  suae  efFundat, 
remittatque  nobis  pcccata,  non  solum  in  hoc  sjcculo, 
sed  ctiam  in  futuro.  Nam  cum  dicat  in  Evangelio, 


cnm  magna  lastitia  sumentes  animam  ejus,  velut^qui  blasphemaverit  in  Spiritum  sanctum,  non  re- 


electam  hostiam  Christi  conspectibus  obtulerunt. 

Ckr*.  XXXI V.  —  Eodem  tempore  Panos  civitatis 
episcoiJUs,Varus  nomine  (38),  per  orania  venerabilis 
ac  Deo  deditus,  rectieque  fidei  fervcntissimus  araa- 
tor  existens,  audivit  dispositionem  convei^ationis 
Pachomii.  Quem  missis  cpistolis  evocavit,  plurimis 
Terbis  exorans  ut  etiam  circa  civitatem  ejus  mona- 
steria  optata  construeret.  Cumque  multis  ex  causis 
predbus  acquievisset  episcopi,  dum  properat  ad 
eiun,  justum  credidit  ut  per  iter  oinnia  monasteria 
que  ab  eo  curabantur,  inviseret.  Etcum  uni  exipsis 
monasteriispropinquasset^cujusdam  fratris  occurrit 
ez8equiis,qui  vitam  suam  negligenter  consumpserat. 
Fratresautem  ipsius  monasterii  funusprosequcban- 


mittetur  ei,  neque  in  hoc  sacculo,  neque  in  futuro, 
dat  indubitanterintelligiquod  suntquacdam  delicta, 
quae  possunt  et  post  hanc  vitam,  si  pro  eis  suppli- 
cetur,ignosci  (Hlatth.  xiO.Nos  ergo  quos  dignos  judi- 
dicavit  Christi  potentia  divina;  suac  dispensationis 
exercere  medicinam,  si  non  unicuique  congruens 
adjutorium  proferamus,profecto  vcluti  contemptores 
tcstimabimur,  et  audiemus  iilud  quod  scriptum  est 
in  prophotia  {Act,  xiii ;  Habac,  i) :  Vidcte  contem- 
ptores  et  admiramini,  et  disperdimini.  Et  ideo, 
quscso,  sinite  defunctumapropriis  malisaliquatenus 
exui,  et  quantulamcunque  requiem  in  illo  futuro 
examini  promereri.  Sepelite  ergo  eum  sine  psalmis, 
ut  dixi.Potens  est  etenimDeus  benignus  et  <:lemens, 


torhonorifice,  psalmos  solitosconcinentes,precsen-Dmultumque  misericors,  pro  supplicatione  nostrae 


tibus  quoque  defuncti  parentibusacpropmquis.Qui 
eam  vidissent  Pachomium,  feretrum  continuo  depo- 
suerunt,  ut  tam  pro  mortuo  quam  pro  se  Domino 
lopplicaret.  Qui  mox  ut  orationem  dcbitam  Deo  per- 
solvit,  conversus  ad  firatres  ait  :  Desinite  psallere. 
Pnecepitque  dehincti  vestimenta  splendida,  quibus 
indatuserat^auferri:  quaecoram  omnibus  fecitoxuri, 
et  itacadaver  efferri  jussit,  ac  pra^tor  aliquam  psal- 
modiam  sepeliri.Igitur  fratrescum  parentibus  ejus 
ct  universis  qui  tunc  aderant,  novum  genus  spoctii- 
cali  contuentes,  etobstupefacti  nimiura,  prec^bantur 
senem,  utconsuetam  super  eum  psalraodiam  cele- 
brari   permitteret.  Quibus  cum  non  acquicvisset, 


parvitatis  eum  in  aeternam  suam  requiem  collocare. 
Haec  cum  dixisset,  abierunt,  et  secundum  quod  ve- 
nerabilis  Pater  praeceperat,  eum  in  monte,  ubi  erant 
parata  monumenta,  sepelire  curaverunt. 

Cap.  XL.  —  Moratus  est  autem  sanctus  ibidem 
cum  monachis  duobus  diebus,  docebatque  in  primis 
singulos  tiraorem  Doraini,  deinde  qualiter  itdversus 
diabolum  dimicjire  deberent,  et  insidias  ejus  per 
Christi  possent  declinare  gratiam. 

Tunc  nuntiatur  ei  quod  frater  quidara  de  Chino- 
bosciorura  raonasterio  gravi  infirraitate  detentus, 
benedictionem  precisejus  ultiraatn  postularet.  Haec 
audiens  homo  Dei,  confostim  secutus  eit  eos  qui 


SB9 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  PRIMUS. 


m 


hsec  sibi  retulerant.Guniqucconcitusproficisceretur,  A  delatusesti  quodsapientioe  geratis  studium,  et  1 31 


ct  duobus  vel  trlbus  miliibus  abessct  a  monasterio 
quod  pctebat,  audivit  suavissimam  vocem  in  aere 
personantem;  suspiciensque  vidit  ipsius  fratris  ani- 
mam  veloci  cursu  ab  angelis  Domini  laudantibus  ad 
beatam  vitam  percnnemque  sustolli.  Comitcs  autcra 
Pacbomii  cum  neque  vocem  audirent,  ncc  quidquam 
scntirent  penitus,sed  tantummodocenicrcnt  eum  ad 
Orientem  diu  suspiccre,  dicuntei :  Curstetisti,Pater? 
Properemus,  ut  possimus  occurrere.Qui  rcspondit : 
Frustra  jam  currimus  ;  hoc  enim  est  quod  diu  con- 
8idcro,qucmadmodum  fratcr  ipsoad  gaudia  perpetua 
deducatur.  Quem  cum  rogarent  ut  eis  exponcret 
quomodovidissetanimam,quantum  poterantaudire. 
narravit  eis  ex  his  quic   i|t^c  conspcxcrat.  Quidam 


juxta  rcligionem  vcstram,  quietem  diligatis  irapeii- 
sius,  insuper  etiam  prudenter  his  qui  proponunt  aii- 
quid  satisfacere  videamini,  et  ideo  de  his  quac  legift- 
tis  vos  interrogaredisposui.Cui  Theodorus  :  Profer, 
ait,  quod  vis.Et  philosophus  :  Ilabes,  inquit,tume- 
cum  disceptationem,  ut  quae  fuerint  qua^sita  dissol- 
vas  ?  Cui  Theodorus  respondit :  Exprime  jau  quod 
intendis  Tunc  phiiosophus  ait  :  Quis,  non  natos, 
mortuus  cst  ?  Quis  rursum  natus,  a  morte  substra- 
ctus  cst  ?  Quis  autcm,  cum  sit  mortuus,  non  est  fe- 
torc  corruptus  ?  Et  ait  Theodorus :  Non  grandis,  in- 
quit,  haec  propositio  tua,  o  phiLosophe ;  nara  facile 
quod  inquiris  solvam.  Qui  non  natus,  mortuus  est, 
habctur  Adam  protoplastus.  Qui  vero  natus  ost,  nec 


igitur  ex  his  cuntesad  mcmoratummonasterium^ctB  tamcn  mortuus  est,  existit  Enoch,  qui  Deoplacuit, 


diligenter  inquirentos  qua  hora  frater  illcdormisset. 
ea  quae  a  sancto  didicerant  viro,  vem  omnia  cogno- 
verunt.  Ilaec  autem  retulimus  duabus  ex  causis  : 
primum,  volentes  ostendere  beatum  senem  nimium 
fuisse  perspicacissimum,  gratiamque  posscdisse 
propheticam,  ac  longe  posita  intclIectuaUbus  ocu- 
lis  pra^vidisse  ;  deindc,  ut  tales  scmper  imitantes, 
malorum  consortia  sollicite  vitaromus.  Et  de  his 
quidem  nobis  hactenus  dicta  sufficiant. 

Cap.  XLI. — Sanctus  ergo  Pachomius  ad  antefatum 
episcopum  cum  suis  monachis  vcniens,  ab  eo  in 
sunima  vencrationc  susceptus  ost.  Nam  festivitatcm 
maximam  in  ejus  cclcbravit  adventu,  deditque  ei 
loca  ubi  sperata  monasteria  condcret,  sicut  dudum 


atquc  translatus  est.  Qui  mortuus  est  autem,  nec 
fetore  ullo  corru|)tus,  uxor  est  Loth,  qua;  conversa 
in  statuam  salis  \Gcn.  xix),  qua;  usque  nunc  ineo 
habitu  pro  incredulorum  pcrdurat  exemplo.  Et  ideo 
consilium  do  tibi^  o  philosophe,  ut  has  incptas  pro- 
positiones  tuas  ct  inancs  descrens  quaestiones,  ad 
verum  Dcum  quem  colimus,  te  sine  diiatione  con- 
vcrtas,  remissionemque  peccatorum  tuorura  pro 
aeterna  salute  percipias.  Ad  ha3c  plulosophus  obsta- 
pcfactus,  nihil  inquisivit  ultcrius ;  sed  discedeos, 
acumcnviri,respon$ionemque  tam  celerem  paratam- 
quc  miratus  cst. 

Cap.  XLIII. —  Proinde  Pachomius  in  iisdem  mo- 
nasteriis  nuper  exstructis,  diebus  plurimis  iramora 


per  scripta  rogaverat,  qua?ctiamvenerabilisvircumQtus  cst.  Exinde  profcctus  est,  atque  ad  illudmona- 


alacritato  construxit.  Et  cum  maceriso  munimen  in 
circuitu  ducerct,  ne  quis  facilc  posset  irrumpere, 
quidam  pcstilentcs  homines,  quos  dinboli  ca^cavit 
invidia,  nocte  vcnientes,  qu»  constructa  fuemnt 
destrucbant.  Sed  non  in  longum  malignitatis  eoruni 
poena  diiata  cst  Nam  cum  scnex  discipulos  suos  ad 
tolerantiam  commoncret,  et  ilii  nequissimi  juxta 
consuetudinem  convenisseut,  u!  facinorum  suorum 
coepta  perficerent,  ab  angelo  Domini  protinus  exusti 
sunt,  et  velut  cera  a  facic  ignis  ad  nihiium  sunt  re- 
dacti.  Fratres  ergo  velociter  universum  consumma- 
verunt  sedificium ;  in  quo  beatus  Pacbomiusconsti- 
tuit  monachos,  rcligiosos  viros,  quibus  Samuelem 
pra^posuit,  hilarcm  virum,  et  dono  frugalitatis  exi- 


steriuni,  quod  sub  ejus  crat  ditione,  pervenit.Quem 
cum  fratrcs  onmes,  in  occursum  cjus  propei*antes, 
summa  vencratione  suscipcrent,  infantulus  quidam 
de  ipsa  congrcgationc,  qui  inter  alios  occurrerat, 
clamarc  ca^pit  ac  dicere  :  Vere,  Pater,  ex  quo  hinc 
ambulasti,  nullus  nobis  oiera  nec  legumen  aliquod 
coxit.  Ad  qucm  sanctus  grata  mente  respondit :  Non 
contriistcris,  iili  mi,  ego  jam  coquam.  Ingressusque 
monasterium,post  orationem  venit  ad  coquiuam;  et 
invcniens  frati*em  qui  coquinas  prccerat,  psiathos  (id 
est,  tegctes)  operantcm,quasmattas  vulgus  appellat, 
aitadeum  :  Dic  miiii,  fratcr.  quantum  temporis  ha- 
bcs,  exquo  non  coxisti  fratribus  olera  vel  leguraina? 
Qui  rcspondit  :   Sunt  fcre  duo  menses.  Et  sancins 


mium.  Quia  vero  praedicta  monasteria   in   subur- D Pachomius  ait :  Quarc  contra  proiceptum  facere  vo- 


bano  fucrant  instituta,  idcm  sanctus  ibi  voiuit  ma- 
nere  diutius,  usque  dum  hi  quos  ordinaverat, 
Christi  munere  firmarentur. 

C.vp.  XLIL — Interea  philosophus  quidam  civitatis 
ipsius,  audita  scrvorum  Dei  opinionc,  venit  ad  eos, 
scire  volens  quid  essent,  quidve  profiterontur ;  et 
vidcns  aliquos  ex  monaclus,  ait  ad  eos  :  Vocate  mihi 
Patrem  vestrum,  quia  de  rebus  nccessariis  cum  eo 
disputaturus  sura .  Cum  cognovissct  autcm  sanctus 
virquiaphilosophus  esset,  misit  ad  oumCornelium 
et  Theodorum,  praecipiens  eis  ut  ad  ea  qua)  scisci- 
taverit  prudenti  responsione  satisfacercnt.Egrcssus 
igitur  ad  eum  philosophus  ait:  Multu«adnos  sermo 


luisti,  ut  tanta  fratrum  negligeretur  utilitas.Hjui  sab 
humili  satisfactione  respondit :  Optaveram  quidem, 
venembilis  Patcr,  quotidie  implere  ministerium 
mcum ;  sed  quia  quidquid  coquebam,  nan  consume- 
batur  a  fratiibus,  quia  omnes  abstinent  (sioli  quippe 
pueri  aliquid  cocturae  percipiunt),  ne  tanto  labore 
parat8cprojicerenturexpens8e,proptereapulmentiun 
non  coxi.  At  ne  otiosus  essem,  psiathos  (40]  elegi 
cum  fratribus  texerc,  sciens  unum  de  )iis  qui  mihi 
deputati  sunt  ad  opus  hujusmodi  posse  sufficere,  ut 
parvas  escas,  id  est,  olivas  et  herbulas  ad  refectio- 
nem  fratiibus  pararet.  Hicc  audiens  Pachoraius  ;  Et 
quot  suut,  inquit,  psiathi,  quos  te  fecisse  dixisti  ?  Q«i 


261 


VITA  SANCTI  PACHOMH  ABBATIS  TABENNENSIS. 


262 


respondit :  Quingenti.  Et  ille  :  Defer,  inquit,  huc  ora-  A  Ex  hoc  ihnocens  ero  ;  vos  videritis,  si  ea  quae  sunt 


ncs,  ut  videam.  Quicum  fuist>entallati,  protinuseos 
igne  sup;)Osito  jussitexuri.  Tunc  ait  illis  :  Sicut  vos 
traditam  vobis  erga  dispensationein  fratrum  rcgulam 
despexistis,  sic  ego  passim  labores  vestros  incendio 
concremavi,quatenus  cognoscatis  quam  perniciosum 
sit  Patrum  instituta  convellere,  quae  pro  animarum 
salutc  provisasunt.  An  ignoratisquodgloriosumsit 
semper  abstinere  praesentibus?  Na>::  siquis  abea  re 
quae  in  ejus  est  potestate  divina  consideratione  se 
continet,  magnum  consequitur  a  Domino  pnemium. 
Ab  ea  vero  re,  cujus  utendi  liccntiam  non  habet, 
quadamnosciturneccssitatecohiberi;  et  ideopropter 
abstinentiam  coactam  atque  inutilem  frustra  videtur 
.exspectare  mercedem.  Denique  cum  j^lures  escae  ap- 


recta  rcspucritis.  Quod  si  mihi  vultis  acquiescere, 
Deoque  placerc  per  omnia,  cunctos  Origenis  libros 
in  flumen  raergite,  ne  ab  illis  vos  ipsi  mergamini. 
Udic  dicens,  discessit  ab  eis.  Et.  rediens  ad  exerci- 
tiuni  solit<e  virtutis,  i*eperit  fratres  in  oi  atione  con- 
sistere,  cumquibus  alacriter  hymnos  cantilena)  spi- 
ritalis  explicuit. 

Cap.  XLV.  —  Monachis  igitur  ad  vescendum  con- 
venientibus,  venerabiUs  senex  in  cellulam,  ubi  con- 
sueverat  supplicare  Domino,  se  recepit.  Et  obserans 
ostiura  orabat  intente.memor  visionis  quam  aliquan- 
do  conspexerat ;  et  obsecrabat  Dorainum,  quatenus 
ei  declararetstatura  monachorura  quifuturus  esset, 
vel  quid  post  ejus  obitura   in  tanta   congregatione 


posita;  fuerint,  sifratres  parciushis  utuntur  propter  3  contingoret ;  et  ab  hora  nona  usqueadillud  terapus 


Deum,  tunc  apud  Deura  sibi  maximara  spera  repo- 
nunt.  De  cibis  autera  quos  non  vident,  nec  eis  ad 
percipienduin  facultas  ulla  tribuitur,  quoraodo  pro 
parcimonia  praBmium  conceditur.^  Ideoque  propter 
exiguos  sumptustantafratrum  non  debuit  intermitti 
commoditas. 

Cap.  XLIV.  —  Hajc  cura  loqueretur  ad  eos,  etsuf- 
ficienter  eorura  delicta  corriperet,  ostiarius  ad  euin 
festinus  ingressus  est,  raagnos  viros  et  anachoretiis 
egregios  indicans  advenisse,  qui  eunividere  desidc- 
rarent.Quosillico  jussit  intrare,debitaque  rcveren- 
tia  salutans  eos,  post  orationera  per  fratrum  ducebat 
cellulas,  et  orania  eis  monasterii  loca  monstrabat. 
Qui  rogaverunt  senem  ut  cura  co  de  quibus  cuperent 


quo  frater  qui  nocturnis  orationibus  prieerat  vocera 
mitteret,  et  ad  preces  solitas  excitaret,  instantiara 
suae  supplicationis  extendit.  Cumque  precaretur  at- 
tentius,  subitocircamediara  noctem  visionem  cernit, 
qua}  eum  juxta  petitionem  propriam  de  statu  poste- 
rorum  suonira  plenius  edoceret.  Nara  monasteria  sua 
veheraentius  dilatando,  nonnuliosque  pie  victuros  et 
continenter  agnovit,  neglecturos  etiara  plurimos  di- 
dicit,suamque  salutera  penitus  esse  perdituros.Vidit 
ergo, sicut  ipse narravit,  raultitudineminonachorum 
in  valle  quadara  prohindasatis  atquo  caliginosa  con- 
sistere,  et  alios  exinde  velle  conscendere,  nec  valere, 
quia  occurrebant  ex  adverso  sibi,  nec  invicem  di- 
gnosccre  potorant,  nec  de  profundo  illo  ettenebroso 


rebus  secreto  loquerentur.  Tuncvero  duxit  eos  seor-C  ^oco  prorsus  eraergere  :  alios  auterafrustra  conatos 
som,  seditque  cum  eis  lilisautera  de  rebus  abditis  prae  lassitudine  ruere,  atque  ad  infcros  pervenire  ; 
atque  arcanisaltius  disputantibus,  coepit  sanctusPa-  alios,  jacentes,  miserabiliac  iacryraosa  voce  deflere; 
cbomius  odorera  sentire  teterrirauni.  Videbat  enim     nonnuilos  vero  cura  maxirao  labore  conscendere. 


eos  exculto  satis  utisernione,  ot  in  Scripturis  sanctis 
paratos  existere,  nec  poterat  de  intolerantia  fetoris 
aliquid  vel  cogitare,  vel  dicere.  Ubi  ergo  de  divinis 
eloquiis  diutius  disputarent,  et  hora  nona  jara  rt  ^- 
ctionis  tempus  indiceret,  surgentcs  ipsi,  mox  abiro 
Toluerunt.  Quos  sanctus  vir  enixius  orabat  ut  cibum 
pariter sumerent  Qui  nuluemnt  penitus  acquiesccre, 
dicentes  tebtinare  se  ante  occasura  solis  f  Q*^  ad 
propria  remeare,  Et  vale  dicentes  ei,  sine  mora 
profecti  sunt.  Tunc  sanctus  Pachoraius  volens  certius 
causam  fetoris  agnoscere,in  orationera  prosternitur, 


quibus  in  ascensu  ipse  lux  protinus  occurrobat,  in 
qua  constituti  referebant  Deo  gratias  quod  evadere 
potuissent.  Ita  Pachoraius  intellexitquaB  novissirais 
essent  ovontura  teniporibus  ;  Ccecitateraque  raontis 
eorura  qui  postfuturi  sunt,  etcrroreni  cordis,  bono- 
rumque  defectura  valde  doluit;  raaxime  vero,  quod 
pncpositi  tunc  negUgentes  ac  desides  forent,  nec  in 
Deoconfiderent,  sedconcordiadiscordiose  uterentur, 
placentes  stultic  multitudini,  et  ostentantes  liabitum 
monachorum,  nullaque  bona  opera  praeferontes.  Se- 
rael  autein  possiraispriraatuin  tenentibus,  ipsumque 


exorans  Doroinum  quatenus  sibi  quaies  essent  pan-  tq  noraen  sanctai  convcrsationis  ignorantibus,  nccesse 


dere  dignaretur.  Moxque  cognovit  quod  irapietatis 
eonim  dogmata,  quibus  probabantur  imbuti,tantam 
pemiciem  de  eorum  cordibus  exhalarent.  Necmora, 
viros  ipsos  insequitur,  et  apprehensis  ait :  Unum  volo 
▼06  interrogaresermonem  Qui  dixerunt :  Interroga. 
KQroquid,  ait,  Origenis  commenta  legistis ?  Qui  ne- 
gaotes,  d.AOiuat  :  Nequaquam.  Quibus  ait :  Ecce 
oontestor  vos  coram  Domino,  quod  omnis  homo  qui 
lcgit  Origenem,  et  consentit  his  quai  prave  disseruit, 
in  f»rofunda  pervenietinferorura,  hoereditasque  ejus 
erunt  vermes  et  exteriores  tenebra?,  quibus  iniquo- 
roin  aniraa»  sine  line  punientur,  En  ego,  quod  mihi 
manifestaturo  esta  Doroino,  vobis  sollicite  nuntiavi. 


est  ajraulationes  acjurgiagenerari.  etquis  pracsitac 
major  sit,  arabitiosa  lite  contendere  ;  ot  n^probari 
quidera  bonos,  ac  raaloseligi;  nec  probitate  morum, 
sed  antiquitate  velordine  unumquemque  velle  caete- 
risanteferri.  Unde  neque  aliqua  bonis  virisloquendi 
fiducia  suberitpro  utilitate  communi,  sed  erunt  in 
silentio  et  quiete,  aut  ceite  sub  colore  honestatis 
magnis  persecutionibus  affligentur,  Et  quid  est  opus 
singuhi  rocensere,  cum  oraniapenequajsuntregulis 
subnixadivinis,  huraanis  coramutabuntur  iUecobris? 
Tunc  Paclioraius  exclaniavit  ad  Doniinuiu,  cuin  la- 
crymis  dicens:  Oranipotens  Deus,  sisic  erit,  utquid 
permisisti  coenobia  ista  constitui?Si  enim  in  tempo- 


263 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


264 


re  novissimo,  quicunquefratribuspraienintperversi  Amonachi  juxta  consuetudinem  conun  sene  ad  au- 


futuri  sunt,  qualcseruntilliqui  sub  corum  regimine 
versabuntur?  Caecus  enira  si  casco  ducntum  pnebet, 
uterque  in  foveam  cadit  {Malth.  xv).  IIcu  me!  quia 
frustra  ct  sujicrvacue  laboravi.  Memcnto,  Domine, 
t?tudiorumnieorum,qua3tuo  munereperfecisti;  me- 
mento  famulorum  tuorum,qui  tibi  tota mentc  deser- 
viunt;  raemonto  testamenti  tui,  quod  usqueadcon- 
summationem  sjcculia  tuis  promisisti  custodiri  culto- 
ribus.  Tu  nosti,  Domine,  quia  ex  quo  suscepi  hunc 
habitum  monachi,nimis  humiliatus  sum  in  conspectu 
tuo,  nunquam  satiatus  sum  pane,ct  aqua,  vel  quali- 
bet  creatura  alia  quam  fecisti. 

H.-ec  00  diccnte,  vox  ad  eum  Aicta  est,  dicens:  Ne 
gloncri.s,  Pachomi,  cumsishomo;  etindigeasmisc 


diendum  verbum  Dei  constiterunt.  Qui  aperiens  os 
suum,  docebat  eos,  dicens  :  Filioli  mei,  quantacan- 
que  vobis  est  virtus  atrjuc  possibilitas,  pro  salate 
vestra  certate  fortiter,  etadversus  armatum  hostem 
viriliter  dimicate  :  prius  quam  vcniat  tempus,  quo 
nosmetipsos,  si  tamen  inertcs  fuerimus  ac  desides, 
miserabili  lamentatione  plangamus.Non  negligamus 
dics  nostros,  quos  largitus  est  nobis  Dominus  ;  sed 
operemur  in  eis  cum  omni  alacritate  virtutcm.  Dico 
enim  vobis.  quoniam  si  sciretis  quanta  sanctis  in 
coclcstibus  bona  parata  sunt,  et  qua;  tormenta  ma- 
ncant  cos,  qui  a  virtutis  itinere  deviaverunt,  cogni- 
taque  veritatc,  non  in  ea  digne  versati  sunt.  summis 
utique  viribus  a>tema  supplicia  vitantes,  ha^redita- 


ricordia,  quia  cuncta  quae  condidi,  mca  miseratione  B  tem  illam   beatam,  quai  Doi  famulis  promissa  est, 

subsistunt.  Qui  confestim  prostratus  in  terra,misen- 

cordiam  Domini  postulabat,  dicens  :  Omnipotens 

Deus  ,  veiiiant  mihi  miserationes  tua)  ,   et  vivam 

{Psal.  cxviii);  et  nc  auferas  misericordias  tuas  a  me, 

quia  miscricordia  ct  veritas  tua  semper  suscepcrunt 

me(/'5a/.  x.xxii).  Scioenimc^'o,Doraine,quia  flSS 

nutant  et  claudicant  universa  sine  protectionis  tuaj 

auxilio.  Ilaic  cum dixisset, astiU^runt  suptr  cum  an- 

geli  lucis:  ct  juvenis  in  medio  comm,  ineffabili  pul- 

chritudine  atque  claritate  resplondons,  quiinstar  so- 

lis  ex  se  fulgoris  radios  cmittobat ,  habcns  super 

caput  coronam  spincam.  Et  levantes  a  terra  Pacho- 

niium  angeli,  dicunt  ci :  Quoniam  pctisti  a  Domino 

niisericordiam,  ccco  venittibimisericordia  tua,  Deus 


festinaretis  adipisci  :  quam  nemo,  nisi  malus  ac 
perditus,  fugit  ac  negligit ;  quia  quid  amittat,  peni- 
tus  nescit;  quem  jam  jamque  resipiscere  oportet, 
et  terrenis  absolvi  cupidiUitibus,  ut  mala  pncterita 
deflcndo  jugiter,  indulgentiara  Domini  consequatur, 
et  sic  ad  meliora  convcrsus,  itersuum  dirigat,  qua* 
tenus  in  exitu  vito}  Knctus  existens,  ad  coclestem  Re- 
gom  cum  magna  laude  pcr^eniat ;  quando  terrestre 
hoc  habitaculum  deserens  aniraa,  ad  cognitioncm 
sua>  substantia;  properat ;  quando  coelestibus  sociata 
viilutibus,  ad  Patreni  lurainura  pervenirc  festinat. 
Quid  cxtollitur  honio  per  vanam  gl  riam?  Quid  eri- 
gitur  pulvis  ?  Quid  superbit  tcrra  et  cinis  {Eccli.  x)  ? 
Plangaraus  nos  ipsos  potius  dura  terapus  habcmus, 


Moria)  Jesus  Christus  Filius  Doi  Patris  unigenitus,  fi  ne   cuni  fuerit  explota  singulis  terminata  dilatio, 


qiii  inissus ost  in  hunc  raundura,  et  pro  salutc  generis 
huinani  crucifixus  est,  spineara  lcrens  incapite  coro- 
nam.  Et  Pachomius  ait:  Oro  Domine,  nunquid  ego 
to  crucifixi?  EtDominus  placidior  ait  ad  cum  :  Non 
tu  quidera  crucifixisti  rae,  sed  parentes  tui.  Verura- 
tamen  aniinaiquior  esto  ,  ct  confortetur  <^or  tuum  , 
quia  postcritas  tua  raanebit  in  sa^culum,  nec  usque 
m  rinein  mundi  deficiot;  ipsiquo  qui  post  te  futuri 
sunt,  dc  profunda  illa  caligine  liberabuntur,  quot- 
quot  vixorint  abstinonter,  et  curam  salutis  propriae 
gesserint.  Modo  namquequi  praescntia  tuaseconti- 
nent,  tuanun  sequcntes  cxerapla  virtutura,  maxima 
gratiie  luce  resplendent ;  post  te  vero,  qui  in  hujus 
sajculi  caligincfuerint  immorati,  quia  prudenter  in- 


tunc  inveniaraur  terapus  popnitontia!  exposcere, 
quando  jam  acciperc  non  meremur.  In  hac  enim 
vita  nobis  peccata  doflore  permissum  est ;  in  infemo 
autera,  sicut  a  sancto  David  prophota  diHicimus, 
quis  confitebitur  Deo  (PxaL  vi)  ?  Nirais  anima  illa 
probatur  infolix,  ct  orani  lacryraarum  fonte  plan- 
genda,  qua;  sa;cuIo  renuniians,  iterum  saiculi  actl- 
bus  iinplicatur,  ot  inutilibus  dudum  cuiis  exuta, 
rursura  redit  ad  dura;  servitutis  obsequia.  Et  ideo, 
charissirai  fratres,  ab  hoc  instabili  niundo,  ct  post 
paululuni  transituro,  perpetuam  beatamque  vitam 
nobis  non  patiaraur  auferri.  Vereor  autem,ct  totus 
penitus  intreraisco,  ne  camis  nostrae  parentes  asi 
saiculi  rebus,  et  vita3  pncsentis  occupati  ncgotiis. 


tcUi^^^ontquaj  petenda  sunt,  qua;vc  fugienda,  etspon-Dqui  putabant  nos  dcseruisse  mundimala,  et  ab  hinc 

tanea  voluntate  nuUo  huraanitusutentes  exeraplo,de 

Umtis  cxsilierint  tenebris,orancraque  justitiam  ser- 

vantcs,  ffitemam  vitam  toto  cordo  dilexerint ;  amen 

dicotibi  quiacum  istiserunt  quinunctecum  in  sum- 

ma  contincntiaet  sanctitate  pra3clari  sunt,  eamdem- 

que  salutera  ac requiera  sortientur.  Ilaec  dicens  Do- 

niinus,  ascenditin  coelura.Sicautem  illustratus  aer 

est,  ut  splcndor  lucis  illiu^non  possit  humanisser- 

monibus  oxplicari. 

C.vp.  XLVI.  — Tunc  sanctus  Pachomius  super  his 
qua;  sibi  ostcnsa  sunt,  voheraentcr  adniirans,  ad 
nocturnam  synaxiiii  cura  universa  fratcrnitate  con- 
vcnit.  Et  ofliciosanctosolemniter  odimpleto,  cuncti 


jam  vita  frui  perpetua,  suo  nos  judicio  condemnent, 
dicentes  nobis  :  Quomodo  lassati  estis  in  scmitis 
vestris  (Sap.  v),  tantis  obsessi  miscriis?  Ex  vestra 
namque  tara  raagna  tristitia,  nobis  etiam  moeror 
accessit,  et  pocnis  nostris  vester  ignis  adjectus  est. 
Hami  quippe  nostri  facti  sunt  inutiles,  nec  fructus 
quos  in  flore  monstravemnt  cdiderunt  Sed  et  illud 
propheticura  ne  nobis  ingerant,  expavesco :  Ideo  in 
deprjedationem  vonerunt  dilecti,  facti  sunt  abomi- 
nabiles,  et  corona  capitis  eorum  sublata  est.  Civita- 
tes  ad  Austrura  sita},  clausa>  sunt,  noc  est  qui  ape- 
riat  eas  (Jerein.  xiii).  ToUatur  enim  impius,  ne  vi- 
deat  gloriam  Dei  (Isa,  xxvi,  sccundum  Septuag.). 


265 


VITA  SANCTl  PACHOMII  ABBATIS  TAIiENNENSlS. 


206 


Ila?c  cogitantes,  fr.itres  raei,  totis  ceiicmus  viribus,  Acogamus,  hunc  terminum  scrmonibus  nostris  impo- 


ne  ab  hoste  superemur.  Ille  sempcr  insistitut  peri- 
mat,  nos  soUicite  vigilemus,  ne  (quod  absit)  ejus 
Iraude  porimamur. 

Ante  omnia  pr«c  oculis  haboamus  ultinmm 
134  diem,  et  momentis  singulis  :cternorum  dolo- 
nim  supplicia  formidemus.  11  is  cnim  causis  anima  se 
consuevit  agnoscere,  corpusque  proprium  jejuniis 
ac  vigiliis  deprimens,  ipsa  iu  mcerore  luctuque  con- 
tinuo  perseverat,  donec  Spiritus  sancti  calore  suc- 
censa,  supernae  contemplationis  mereatur  auxilium, 
et  a  contagiis  exsoluta  terrenis,  divinis  jugiter  exsa- 
tictur  alloquiis.  Alias  etiam  qui  semper  ha^c  cogitat, 
puritatcm  mentis  obtinet,  humilitatemcordisacqui- 
rit ;  vanamgloriam  respuit;  omnisajculariprudentia 


nimus.  Deus  pacis  ct  gratiie  conlirmet  vxyn  atque 
corroboret  in  timore  suo,  fratres.  Amen.  Haic  di- 
cens,  sine  mora  surrexit,  et  commendans  eos  Do- 
uiino.  profectus  est. 

Cap.  XLVH.  —  Cumque  pergeretad  monasterium, 
cui  cognomen  crat  Tabennense,  cum  Theodoro  et 
Cornelio,  ca^terisquc  quam  plurimis  fratribus,  sub- 
stitit  parumpcr  in  itinero,  vclut  interrogansaliquem 
de  quodam  secreto  negotio  ;  et  cognovit  in  spiritu 
unum  de  mandatis  qua?  praefixerat  in  monasterio, 
fuisse  neglectum.  Prieceperat  enim  fiatribus  qui  in 
pistoria  arte  laborabant,  ut  si  quando  facerent  obla- 
tiones,  nihil  loquerentur  j^upervacuum,  sed  apud 
semetipsos  salutaria  meditarentur  eloquia.  Vocavit 


carerecontendit.  Philosophetur  ergo,  charissimi fra- g  ergo  Theodorum,  qui  ipsius  monasterii  curam  gere- 


trcs,  aniraa  spiritalis  quotidie  adversus  crassara 
camissuae  materiam ;  omnique  circumspectionerum 
ea  taliter  agat,  quatenus  ad  melioni  sibi  consentiat. 
Et  cum  vespere  pervenitur  ad  stratum,  singulis 
merabris  corporis  sui  dicat :  Doncc  simul  sumus, 
obedite  mihi  suadenti  qux  rccta  sunt,  mecumque 
Doraino  cum  alacritate  servite.  Manibus  quoquesuis 
dicat:  Veniet  tempus  quandojactantia  vestracessa- 
bit,  quando  pugillus  administrator  iracundia;  non 
erit,  quando  palmae,  quae  ad  mpin.is  extensa!  sunt, 
conquicscent.  Pedibus  dicat :  Erit  quando  ad  ini- 
quitatera  non  valebitis  prorsus  excurrere,  quando 
pravitatis  itinera  non  poteritis  intrarc.  Cuncta  quo- 
que  merabra  sua  similiter  alloquatur,  et  dicat  cis  : 


bat,  et  dicit  ei :  Vade  secreto,  et  sollicitius  inquire, 
quid  fratres  sero,  cum  oblationes  facerent,  sunt  lo- 
cuti ;  ct  quidquid  deprehenderis,  ad  me  referre  cu- 
rabis.  Qui  pcrgens,  diligenter  investigavit  omnia,  ci 
ca  quai  didicit  sancto  Pachoniio  nuntiavit.  Qui  dixit : 
Num  existimantfratres  quodtraditiones  (|uas  eis  de- 
dimus  servandas  humana!  sint,  et  nesciunt  quod  pro 
contemptu  etiam  minimi  mandati  magna  pericula 
negligentes  maneant.'  Xonne  vii  diebus  Israel  silen- 
tium  circa  Jericlmntinam  civitatem  concorditer  te- 
nuit,  deinde  tempore  constituto  totus  populus  excla- 
mans  civitatem  protinus  cepit ;  ct  ita  praeceptum 
Dei,  quanquam  datum  per  hominem,  nulla  dissimu- 
latione  contempsit  ?  Nunc  ergo  vel  deinceps  mona- 


Antequam  mors  nos  ab  invicem  dirimat,  et  scpara-  C  cl*»  praecepta  nostra  custodiant,  ut  hoc  eis  peccatum 


tio  quaeper  peccatum  primi  hominis  accidit,  implea- 
tur,  ccrtemusfortiter,  stemusperseveranter,  viriliter 
diraiccraus,  sine  torpore  atque  pigi*itia  Domino  ser- 
viamus,  usque  dum  rursus  adveniat,  et  tomporales 
abstei^ens  sudores  nostros,  ad  immortalia  nos  regna 
perducat.  Funditelacryraas,  oculi,  demonstra,  caro, 
taam  nobilera  servitutcm,  collabora  mecum  in  pre- 
cibus,  quibus  Deo  confiteor,  ne,  cum  requiescere  vis 
atque  dormire,  perpetua  nobis  cruciamcnta  conqui- 
ras.  £t  ideo  vigila  semper  in  operibus  tuis,  quia  si 
te  sobrie  gesseris,  bonorum  tibi  retributio  copiosa 
proveniet.  Quod  si  neglexeris,  tormentorum  genera 
miseranda  te  succident ;  et  tunc  audietur  ululatus 
animae  deflentis  ad  corpus  :  Ileu  me !  quiacolligata 


negligentia}  remittatur,  siquidem  et  nos  ipsi  quae 
aliis  inriicimus  omni  sollicitudinc  custodimus. 

Tunc  ingressus  monasterium,  post  orationem  ve- 
nit  ad  fratrcs,  ([ui  psiathos  operabantur,  sedensque 
cum  eis,  ca*pit  ct  ipse  texere.  Transiens  autem 
puerulus  qui  constitutus  crat  ad  obscquium  ejus,  qui 
septimanam  faciebat  ('i  1 ),  intendit  texentem  beatura 
Pachomium,  et  dicit  ci :  Non  bene,  Pater,  operaris, 
alio  modo  abbas  Theodorus  intexit.  Et  mox  sui^ens 
ait  ad  puerum :  Ostende  raihi,  fili,  quomodo  texere 
debeam.  Et  cum  didicisset  ab  eo,  sedit  rui*sus  ad 
opus  suum,  raente  tranquillus,  et  in  hoc  ISSfacto 
superbia)  spiritum  comprimens.  Nam  si  sccundum 
carncm  quantulumcunque  saperet,  nequaquam  pueri 


sumtibi,  et  propter  tepa>namperpetua»condemna-jjmonitis  acquiesceret;  sed  potius  increpasset  eum 


tionis  excipio.  Si  haec  intranos  assidue  retractemus, 
efiiciemurveretempluraDomini,  et  Spiritus  sanctus 
habitabitin  nobis,  nec  ullanos  Satanae  poteritulte- 
rius  circumvenire  versutia  (/  Cor.  iv).  Super  decem 
millia  anbonb  paedagogoru  mraagistroruraque  doctri- 
nam,timor  Dorainiper  cogitationeshujusceraodi  nos 
erudiet,  prudentesque  custodiet:  et  quajcumquefor- 
sitanhuraano  sensu  nonvaleraus  attingere,  ha?c  no- 
bis  Spiritus  sanctus  inspirabit.  Nam  quid  orcraus, 
ut  beatus  ait  Apostolus,  sicut  oportet,  nesciraus ; 
ted  ipse  Spiritus  postulat  pro  nobis  geuiitibus  in- 
ennrrabiiibus  {Hom.  viii).  Erant  quidem  etaliaplu- 
rima  qus  diceremus ;  sed  ne  vos  multum  laborare 

Patrol.  LXXIII. 


quod  ultra  a;tati'm  suam  loqui  pra-sumeret. 

Cap.  XLVin.  —  Alio  vero  tempore,  cum  se  re- 
movisset  ab  omni  conspectu,  ct  in  secreto  suo 
raoraretur,introivitadeumdiabolushabitusimulato, 
et  ex  adverso  consistens : "  Ave,  inquit,  Pachomi. 
Ego  sum  Christus  |i*2),  et  vcnio  ad  te  ndelem  ami- 
cum  meum.  Tuncipse,  revelante  sibi  Spiritusancto, 
visionem  renuens  inimici,  cogitabat  intra  se,  atque 
diccbat :  Adventus  Christi  tranquillus  est,  et  visio 
ejus  omni  timorc  lil)era,  ct  gaudio  plona  est ;  proti 
nus  enim  ethumana»  cogitation(?s  abcunt,  ct  d(^sidc- 
ria  aeterna  sucx:edunt :  cgo  autem  nunc  turbatus. 
variis  cogitationibus  aj.stuo.  Et  continuo  surgens,  ct 

9 


267 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


268 


Christi  sifjiio  sc;  rnunii^n.s,  -(^xtendit  manus  suas  ut  A  non  possct  id  ii^ere,  respondit :   Si  vobiscum  pu" 


ipsuni  comprehendcret.  Et  cxsufnans  in  cum  dixit: 
Discedc  a  me,  diabolc,  quia  maledictusestu,  ct  visio 
tua,  et  artes  insidiarura  tuarum,  nec  habes  locum 
apud  famulos  Dei ;  ct  factus  vcluti  pulvis,  ccllulam 
ejus  molestissimo  fetore  complcvit,  ita  ut  ipsum 
corramperet  aerem,  vocc  magna  proclamans  :  Modo 
te  lucratus  essem,  etsub  meam  potestatem  redegis- 
sem,  sed  praecclsa  estvirtus  Christi :  ideo  deludor  a 
vobis  in  omnibus.  Verumtamen  quantum  possum, 
vos  impugnare  non  dcsinam  ;  oportet  enim  me  opus 
meum  sine  intermissione  complere.  Pachomiusergo 
confortatus  Spiritu  sancto,  confitebatur  Domino, 
gratias  ei  agens  de  miris  erga  se  beneficiis  atque 
muneribus. 


gnavero,  non  parva  vobis  utilitatum  commoda  mi- 
nistrabo,  maximc  tibi,  o  Pachomi,  qui  ad  tantam 
celsitudinem  pcrvenisti,  ut  corporeis  oculis  gloriain 
Domini  dignus  sis  habitus  intueri .  Sed  nunquid  in 
perpetuum  cum  tuismonachis  habitabis,  quosnunc 
et  orationibus  protegiij,  et  exhortatione  corroboras? 
Erit  tempus  post  obitum  tuum,  quando  inter  eos, 
prout  libucrit,  dcbacchabor,  et  agam  de  his  quae- 
cunque  placuerint  mihi.  Tu  namque  facis  ut  nunc  a 
tanta  monachorum  congregatione  conculcer.  Et  san- 
ctus  vir  :  Nonne  scis,  inquit,  infelix,  quod  forsitan 
post  nos  meliores  crunt,  qui  Christo  sincera  volun- 
tate  servicntes,  eos  qui  ad  disciplinam  Dominicon- 
fugerint,  ct  doctrinis  spiritalibus  imbuant,  et  piis 


C\p.  XLIX  —  In  hoc  etiam  monasterio  quadam  g cxemplis  aDdificent.  Novi,  aitilla,  quod  contracaput 


nocte  cum  Theodoro  dcambulans,  subito  procul 
intuitus  est  grandcm  phantasiam,  multa  seductionc 
compositam.  Erateniminhabitu  mulieris,  excedens 
omnem  humanam  pulchritudinem,  ita  utformac  ejus 
expositio  et  visus  exponi  non  posset.  Ilanc  videns 
etiam  Theodorus,  turbatus  est  valde,  ct  vultus  ejus 
iramutatus  est.  Quem  vcnerabilis  sencx  videns  ni- 
mium  formidare :  Confide  in  Doraino,  ait,  o  Theo- 
dore,  nec  aliquatenus  expavescas.  Ilaec  dicens,  stetit 
in  oratione,  supplicans  Domino,  ut  stupenda  illa 
phantasia  divina;  majestatis  pra^sentia  solveretur. 
Cumquc  simul  orarcnt,  ca»pit  illa  proxima  fieri, 
quampraecedebatplurimadirmonumrauItitudo.Cum 
ergo  preces  suas  Pachomius  explicasset,  illa  veniens, 


tuum  modo  mentitus  sis.  Tuuc  Pachomius  ait :  Tu 
mandacii  principatum  geris,  nam  proescire  nihil 
omnino  praivales.  IIoc  cnim  solius  Dei  est,  et  msge- 
statis  ejusac  potcntiic  proprium,  cuncta  praenoscere. 
Quse  rcspondit:  Secundumpraescientiamquidem,  ut 
dicis,  penitus  nihil  novi,  conjiciendo  tamcn  ISA 
plurima  cognosco.  £t  sancto  Pachomio  sciscitante, 
quomodo  conjiciat,  ait  illa  :  Ex  praecedentibus  quae 
sunt  vcntura,  considero.  Et  vir  sanctusait  adeam: 
Quomodo  conjiccre  possis,  exprime.  Etilla:  Omnis, 
inquit,  rei  principium  processu  temporis  ad  consti- 
tutum  tendit  augmentum,  deinde  ad  detrimentum 
divergit.  Sic  ergo  et  in  hac  divina  vocatione  conji- 
cio,  quae  inter  initia  sua  ccelesti  roborata  prcsidio, 


ait  ad  eos  :  Quid  supcrfluc  laboratis,  dum  contra  me  Q  signis  et  prodigiis,  variisque  virtutibus  crevit.  Cum 


nihil  agere  potestis  ?  Ego  namque  potestatcm  acce- 
pi  a  Domino  tentarc  quos  volo.  Et  interrogaviteam 
Pachomius,  dicens :  Quid  vis  essc,  vel  unde  venis, 
aut  qucm  tentare  tu  qua^ris  ?  Quic  ait :  Ego  sum 
diaboli  virtus,  ct  mihi  cst  caterva  dajmonum  tota 
subjecta.  Ego  sura  quie  sancta  lumina  in  terram 
prajcipito,  et  caligine  mortifcrjB  voluptatis  involvo. 
Ego  Judam  quoque  decepi,  et  ab  apostolatus  dejeci 
fastigio.  Et  tc  igitur,  o  Pachomi,  expetivi  a  Domino, 
et  irapugnare  non  cesso  ;  nec  possum  aniplius  op- 
probria  dscraonura  sustincrc,  quod  universis  iinpu- 
gnationibus  ac  praeliis  meis  superiorem  te  esse  de- 
monstraveris.  Nullus  enim  me,  sicut  tu,  sine  viribus 
reddidit.  Nam  juvenibus  et  senibus,  necnon  etpueris 


igitur  senescere  coeperit,  a  propriis  minueturincre- 
mentis,  aut  teraporis  diuturnitate  lassescens,  aut 
negligentiae  torporc  deficiens,  tunc  adversus  hujusce- 
modi  poiero  piievalere.  Sedctnunc  opasmeumest, 
supplantare  quos  possum,  magnosque  viros  tentare 
non  dcsino.  Cui  Pachomius  ait:  Si,  ut  dicis,  magnoB 
viros  tentare  non  dcsinis,  propriumque  opus  tuum 
animarura  perditioncm  csse  professa  es,  utpoteque 
cunctos  exceUis  in  malitia  daemones,  dic  quomodo 
nunc  adversus  Dci  famulos  non  potes  praevalere  ?  Et 
illa  :  Jam  tibi,  inquit,  ante  praedixi,  ex  quomirabilis 
incamatio  Christi  facta  est  in  tcrris,  nos  sineviribds 
prorsus  existerc  coepiraus  ;  ita  ut  ab  his  qui  credunt 
in  nomine  ejus  illudamur  ut  passeres  (43).  Verum- 


doctrina  tua  me  subdidit;  et  ut  ab  cis  penitus  con- rv  tamen  etsi  infirmi  sumus  redditi,  non  usque  adeo 

1  nri  *  t  M  A  ^^  *  X*  A.  J  *  .  »• 


culcer,  efTecit :  tantura  congi*egans  contra  me  exer- 
citum  monachorura,  et  muro  inexpugnabili  Dei 
tiraore  circuradans  ita,  ut  rainistri  mei  non  valeant 
ex  vobis  quemquam  sua  multiplici  fraude  seducere. 
Haec  autem  nobis  omnia  contingunt  propter  Verbum 
Dei,  faotum  horaincm,  qui  vobis  potcstatem  tribuit 
nostiam  proculcare  virtutem.  Et  Pachoraius  ait : 
Quid  igitur?  Mc  solura,sicutdixisti,  tcntare  venisti, 
an  no«i  aIios?Et  tc,  ait,  etqui  tui  sunt  similes.Ite- 
rum  sanctus  vir  interrogavit  eam,  diccns :  Ergo  et 
Theodorum?  Illa  rcspondit :  Et  Theodorum  expetivi, 
et  potestatein  accepi  tentare  vos,sedappropinquare 
vobis  penitus  nequeo.  Et  interrogantibus  eara  cur 


geriraus  otia,  ut  non  quos  possumus  decipere  moliar 
mur.  Nunquam  quippe  quiescimus  adversari  generi 
vestro,  scrcntes  raalas  cogitationes  in  animalms 
eorum  qui  contra  nos  decertare  contendunt.  Et  si 
nobis  titillantibus  annuere  cos  ex  partc  aliquid  sen- 
scriraus,  tunc  araplius  ncquissimas  cogitationes 
iraraittimus,  et  diversarum  voluptatum  incendia  mi- 
nistramus ;  et  ita  pi-a^liantes  acerrime,  subintramus 
eos,  nostriEquc  plcnius  potestati  subjicimus.  Sivero 
vidcrimus  ea  quae  suggeruntur  a  nobis,  eos  e  COntra- 
rio  non  solura  non  suscipere,  verum  nec  libenter 
attenderc,  fideque  quae  in  Christo  est,  vigilanter  et 
sobrie  semunire,  sicut  fumus  dissipatutinaere,siG 


369 


VITA  SANCTI  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS. 


270 


ab  eoram  cordibos  pellimur  et  fugamur.  Non  omni-  A  thios  operabatur  ;  tantamque  contritionem  pfopter 


bus  etiam  viribus  nostris  permittimur  cuni  omni 
homine  congredi ;  quia  non  omnes  possunt  nostros 
impetussustinere.  Nam  si  coiicederetur  nobis  passim 
contra  omnes  nostra  fortitudine  depugnare,  multos 
poss^us,  qui  nunc  tuo  foventur  labore,  decipere. 
Sed  quid  agimus  ?  quia  juvantur  precibus  tuis,  et 
▼irtute  atque  potentia  Crucifixi  muniuntur.  tunc 
sonctus  Pachomius  voce  magna  cumgemitu  dixitad 
eam :  O  indormitabilis  nequitia  vestra,  qua;  nun- 
qoam  adversus  genus  humanum  ssvire  desistit  ^ 
donec  iterum  divina  virtus,  id  est,  Dei  Filius  de 
ooBlis  adveniens,  ex  integro  vos  consumat  et  perdat. 
H«c  dicens,  increpavit  cater?am  daemonum  sub 
nomine  Christi.  Quae  mox  dissipata  est,  et  ad  nihi- 
lum  dissoluta. 

Mane  autem  facto,  convocans  Pachomius  omnes 
fratres,  qui  vel  sanctitate  vitaa,  vel  antiquitate  tem- 
poris  praecedebant,  exposuit  eis  cuncta  qua?  viderat 
atqueaudierata  malignisspiritibus.  Insinuavit  etiam 
per  epistolas  suas  absentibus,  muniens  eos  in  disci- 
]^naatque  timore  Domini,  et  instruens  providenter, 
tit  in  nuUo  prorsus  phantasiis  daemonum  ccdant,nec 
ihsidiarum  multiformium  prsestigiaextimescant.Qui 
videntes  etaudientes  quae  per  divinam  gratiam  ab  eo 
miracola  gerebantur,  corroborati  atque  soHdati  fide, 
cum  omni  alacritate  laborem  continentiac  snffere- 
bant. 

Cap.  L.  —  Interea  alicujus  fratris,  qui  patientiae 
senis  scmnlus  ot  imitator  erat,  cum  starctad  oratio- 


Dominumsustinebut,utsaepenumerofuniculos  1 9^ 
intorquens,  compungercntnr  manus  ejus,  etsangui- 
nis  guttae  effluerent,  intantum,  ut  ex  ipso  opere 
magna  viri  tolerantia  monstraretur.  In  tanta  igitur 
infirmitate  corporis  constitutus,  nunquam  fratrum 
collectam  deseruit,  sed  ad  explendas  omnes  diurnas 
orationes,  sollicite  convolavit,  adeo  ut  nunqualti 
dormiret  interdiu.  Consueverat  autem  per  singulas 
noctes  priusquam  caperet  somnum,  qusedam  de 
Scripturis  sanctis  meditari  ;  totaque  membra  sra 
Christi  signaculo  muniens,  glorificabat  jugiter  Do- 
minum,  et  ita  paululum  quiescebat.  Deinde  circa 
noctis  medium  surgens,  usque  ad  matutinas  oratio- 
nes  alacer  permanebat.  Hujus  aliquando  manus  qui- 
B  dam  frater  inspiciens,  operis  nimietate  atque  violen- 
tiafori:*'^^  sauciatas,  etresporsas  sanguine,  dicit  ei: 
Quid  ita  pater  durissimo  labore  te  discrucias,maxime 
tali  infirmitate  depressus?An  forte  metuis  neapud 
Deum  contrahas  ofTensam,  vel  otii  crimen  incurras, 
si  non  sedulo  fueris  operatus?  Scit  Dominus  quid 
pateris,  et  quianemotantistnbulationibus  afflictus, 
ulium  vafet  opus  attingere,  praicipue  tu,  qui  nulla 
necessitate  constringeris.  Nam  si  peregrinis  post 
Deum  sufRcientiam  pauperibusque  Iargimur,quanto 
magis  tibi  tanto  Patri  cum  devotione  maxima  ser- 
viemus  ?  Ad  quam  ille  respondit  :  Impossibile  est 
mihi  non  operari.  Et  frater  ait :  Si  hoc,  inquit,  tibi 
placet,  saltem  manus  tuas  oleo  perunge,  netantum 
sanguinem  profiuentes  in  labore  dcficiant.  Qui  consi* 


nem,  percussit  scorpius  pedem ;  et  adeo  virus  infu-C  ^^^  ^j^^  acquicscens,  fecitquod  hortatusesteum ;  ei 


dit,  ut  usque  ad  cor  ejus  dolor  excurreret,  et  spiri- 
tom  paulo  minus  exhalaret.  Qui  lic^t  sit  affectus 
extremo  cruciatu,non  tamen  secommovit  a  loco  sno, 
donec  finiretur  oratio  :  pro  quo  statim  Pachomius 
preces  Christo  fudit,  et  pristinae  sanitati  rcstituit. 

Cap.  LI.  -  Theodoro  quoque  gravis  passio  capitis 
inflicta^doloresacerrimosexcitabat.  Qivi  cum  rogaret 
Pachomium,  ut  eum  suis  rclevarct  orationibus,ait  ad 
eam :  Putasne,  fili,  quod  alicui  contingat  dolor,  aut 
pa8sio,aut  aiiquid  hujusmodi  sine  permissiono  Dei? 
Ideirco  in  dolore  Hustine,  et  in  humilitate  tua  pa- 
tientiam  liabe;etquando  voluerit  Dominus,  conferet 
tibi  sospitatem.  Quodsi  te  diutius  probare  dignatur, 
esto  gratus,  ut  fuit  perfectissimus  et  patientissimus 


intantum  vulneratae  manus  cjus  gravatae  sunt,  ut 
nequaquam  posset  ferre  cruciatus.  Ad  quem  visen- 
dum  beatus  Pachomius  veniens,  causamque  cogno- 
scens,  ait  ei :  Putabas,  fratcr,  quod  te  oleum  posset 
juvare?  Quis  enim  te  coegit  ita  sedulo  laborare,  ut 
sub  prsetextu  operis,  inhoc  visibilioleo  magisquam 
inDeospem  tuara  poneres?  Aut  nunquid  impossibilo 
est  Deo  sanarc  te?  Autignorat  a^gritudinessingulo- 
rum,nostrisque  commonitionibus  indiget?  vel  despi- 
cit  nos  qui  est  natura  misericors  ?  Sed  utilitatem 
considerans  animarum  nostrarum,  sinit  ad  momen- 
tum  nos  pati  tristitiam,  ut  tolerantiae  perpetua 
pracmia  largiatur.  Super  ipsumigituromnemcuram 
nostram  sollicitudinemque  jactemus;  etquando  vo- 


Job,  qui  multastribulationum  etcruciatuum  tenta-Dluerit^  vel  quomodo  judicaverit,    ipse   terminum 


tionesexcipienSfDominum  benedicebat.  Etsicut  illoi 
taquoquepro  doloribus  tuis  majorem  requiem  a 
CSiristo  percipies.Bonaquidem  est  abstinentia,  et  in 
oratione  perseverantia;  tamen  infirmus  magis  pr<e- 
aiiaiD  adipiscitor,  cum  longanimis  etpatiens  inveni- 
tor.  £t  quia  nobis  de  magnanimis  viris  sermo 
pi^ocessit,  necessariumieor,  unius  adhuc  viri  tole- 
mliftm,quaeGanctamlaudem  transcendit  humanam, 
proferrein  medium  pro  utilitate  multorum. 

Cap.  LII.— Zachaeus  quidam  monachus,post  longa 
eontinentise  tempora,  regio  morbo  correptus,  scque  • 
ttniuB  a  fjratribus  liabuit  cellulam,  tota  vita  sua 
j^iM  tantiuii  et  tale  contentus.  ^mper  autem  psia- 


doloribusnostrisbenignusimponet.  Qui  respondens, 
ait :  Ignosce  mihi,  venerabilis  pater,  et  ora  pro  mc 
Dominum,  ut  et  hoc  mihi  delictum  remittere  pro 
sua  pietate  dignetur. 

Asseverabant  etiam  plurimide  hoc  sene,  quod  per 
annum  integrum  se  deflevit,post  biduanum  jejunium 
parum  cibi  percipiens.  Hunc  sanctus  Pachomius  mo- 
nachis  proponebat,  velut  exemplum  bonorum  ope- 
rum,  firmamentumque  virtutum.  Ad  qucmetiam  eos 
qui  crant  in  fncerore  positi,  dirigebat,  quiahabebat 
et  consolatorium  verbum,  sicut  nuilus  alius.  Qui 
usque  ad  finemfortiterdecertansinsenectute  sancta, 


271 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


272 


pro  doloribus  tantis  aiterna  solatia  recepturus,  adAmius  fudit,  quiaetipsuminmonasterio,cognomento 


coelestia  regna  transivit . 

Cap.  LIIl.  —  Certus  itaque  Pachomius,  quod  ta- 

lentum  sibicreditumnunquam  prorsus  absconderat, 

sed  omnibus  prairogans,  ethunc  et  alios  quamplures 

peifectai  conversationis  ad  Christum  ante  pncmise- 

rat,  diem  festum  laita  mente  celcbrabat  super  tantis 

ac  talibus  fructibus  a  Domino  sibi  concessis,  de  qui- 

bus  noster  hic  sermo  diu  productus  est,  Deo  gratias 

referens.  Post  beatissimum  vero  Paschalis  fcsti  diem, 

.multis  fratribus  ad  Dominum  priemissis,  ad  postre- 

mum  ipse  quoque  sanctusPachomius  infirmatus  est; 

et  ministrabat  ei  Theodorus,cujas  sajpe  meminimus. 

Et  quamvis  esset  toto  corporc  nimis  attenuatus  ac 

debilis,  faciem  tamen  habebat  hilarem  atque  fulgen- 


Chinobosciorum  ajgrotare  compererat  Cui,  licet  ab- 
senti,  B  t^H  cunctam  fratei  nitatem  commendavit  in 
Domino,  mittens  ad  eum  protinus  ut  veniret.  Et  si- 
gnaculo  Christi  sc  muniens,  atque  angelum  lucis  qui 
fuerptadse  directus,  aspectu  intuenshilari,  sanctam 
reddidit  animam,  quarto  decimodie  mensis  Pachon, 
secundum  .'Eg}'ptios,  quod  est  juxta  Ilomanos,  ad 
septimum  diem  Iduum  Maiarum  (ii). 

Cujusvenerabile  corpusculumdiscipuliejus,  sicut 
decebat  pro  more  curantes,  totam  noctem  super 
illud  duxerepervigilem,  psalmos  hymnosque  canen- 
tes,  sequenti  vero  die  sepelierunt  eum  in  monte,  ubi 
fueratconstitutum.  llli autem qui  missi  erantad san- 
ctum  Petronium,  eum  deduxerunt,  adhuc  infirmitate 


tem,  ita  ut  ex  hocquoque  videntibus  pia»  mentis  acp  ipsa  laborantem.Quipaucisdiebustotamfratemita- 

•  ••  •a*  a  j.*!**  ^^      1  1  !!••  Ji^j  *.!• 


sincerissimai  conscientitc  suae  monstraret  indicia. 
Antcduosergodies  sanctic  dormitionis  sua?,  convo- 
cans  universos  fratres,  ait  ad  eos:  Egoquidem,  cha- 
rissimi,  viam  patrum  securus  ingredior,  nam  video 
me  a  Domino  protinus  evocari.  Yosergo  mementote 
verborum  quaj  a  mc  frequcnter  audistis,  etvigilantes 
in  precibus.  sobrii  estote  in  operibus  vestris.  Nulla 
sit  vobis  conjunctio  cum  sectatoribus  Meletii,  vel 
Arii,  vel  Origenis,  seu  caiteris  Christi  praiceptis  ad- 
versantibus.  Cum  illis  autem  conversamini,  qui  Do- 
minum  metuunt,  et  possunt  prodessc  vobisconversa- 
tione  sancta,  ct  animabus  vestrisspiritualiapra?stare 
solatia.  Ego  namque  jam  dehbor,  et  tempus  mca) 
resolutionis  instat  (//  Tim.  iv).  Eligite  igiturex  vo- 


tem  gubernans,  et  hic  in  pace  defunctus  est,  relin- 
quens  post  se  virum  justum  et  acceptum  Deo,  Orse- 
sium  nominc  (45). 

Cap.  LIV.  —  Ilaic  igiturnos  ex  multis  corum  me- 
ritisdcscripsimuspauca,  et  cx  magnis  parva  digessi- 
mus,  non  ut  illis  honor  aliquis  praestaretur ;  nec 
enim  fas  est  eos  indigere  pi^aeconiis,  quibussuiliciens 
est  a}terna  laus  et  indeticiens  gloria,  quam  coram 
Christo  et  sanctis  angelis  ejus  adepti  sunt,  ct  plenius 
cum  suiscorporibusin  resurrectione  omniura  conse- 
quentur.Fulgebuntenim  sicutsolin  regnoDei(J/a<tA, 
xni)  ,  qui  glorificantes  sc  gloriGcare  testatus  est 
(/  Rcfj,  II) :  sed  et  nos  ajmulatores  eorum  pro  nostris 
efliciamur  viribus,  cum  vitas  eorum  prjcclarissiraas 


bis  fratrem,  me  ])ra}sente,  qui  post  Deum  pncsit  n  agno.scentes,  eas  imitari  Christo  donante  contendi- 


omnibus,  curamquc  vcstrarum  gerat  animarum. 
Quantumvero  meadiscretioneperpendo,  Petronium 
egoad  hoc  opusidoncumjudico,  vcstrum  autem  est 
quodexpedit  vobiseligcre.  Receperunt  ergo  ct  in  iioc 
obedientis.simi  fiiii  consiliuni  patris.  Erat  enim  Pe- 
tronius  potens  in  fide,  humilis  in  conversationc,  in- 
tellectu  prudentissimus,  bonis  moribus,  discretione 
perfectus.  Pro  quo  precem  Doraino  sanctus  Pacho- 

ROSWEYDI 

(\)  Z^o??? /;i^. ]  Totds  liicprologus  interpretis deest 
cditioni  Coloniensi.  Habetur  in  Mss.  et  vetcribus 
editionibus.  Scd  in  editionibusnon  recte  cst  Ihmiine^ 
tanquamsi  viro  alicui  primario  haec  Vita  inscribatur. 
Imo  vero  vel  ipsa  dedicatio  et  constructio  DominiB 
legendum  suadent,  ut  habent  manuscripti  sancti 
Laurentii  Lcodii  et  Gcmbhicensis.  P 

Sed  quic  haic  Domina  ?  Diflicile  est  divinare.  Su- 
spicor  tamen  Gailam  indicari,  Symmachi  consuiis  et 
Patricii  filiam,  claris  ortam  natalibus,  et  religione 
praBstantem,  qua)  Dionysii  hujus  Exigui  tempore 
vixit  Romai  in  mona.steno  ad  sanctiPetri  ecclesiam. 
Ducor  duqbus  secjuentiumnumerorum  argumentis, 
quibus  Symmachi  delatorcs,  et  ejusdem  gloriosum 
pro  Christo  martyrium  dcsignantur. 

Galla^  hujus  celcbris  memoria  in  Martyrologio 
Roinano,  h  Octobris  :  «  Romae  sanc^c  Gallae  vidua», 
filifc  Symmachi  consulis.qujc  virosuodefuncto,apud 
ecclesiam  l)eati  Petri  multis  annis,orationi,  eleemo- 
synis,  jejuniis,  aliis(^ue  sanctisoperibus  iiitenta  per- 
mansit:  cujus  fclicissimum  transitumsanr.tus  (xrcgo- 
riuspapadescripsit.)>Quanquamdedicobitus  sancta3 
Gallai  discepUit  Arnoldus  Wion  Ligni  vitae  parte  ii, 
libro  III,  ad  diem  G  Aprilis,  quo  ejus  obitumconti- 


mus,  precibus  semper  adjuti  beatorum  patrum,  pa- 
triarcharum,  prophetiirum,apostolorura,martyrum, 
oraniumque  sanctorum,  per  quosomnipotenset  cle- 
mens  Deus  noster,  beata  et  coaeterna  et  consubstan- 
tialis  et  inseparabilis  Trinitas,  Pater,  et  Filius,  et 
Spiritus  sanctus,  glorificatur  jugiteretcoUaudatur, 
quia  ipsi  debetur  omnis  laus  et  gloria  in  ssecula  sae- 
culorum.  Amen. 

NOTATIO. 

gisse  ex  sancto  Gregorio  probat.Et  5  Octobris  potius 
diem  Translationis  vel  Comraeraorationis  cjus  esse 
pertendit. 

Dc  ea  sanctus  Gregorius,  libro  ivDial.,  cap.  13  : 
«  Gothorura  naniquc  tcraporibus  Galla,  hujus  urbis 
nobilissimapuella,  Symraachi  consulis  atque  Patricii 
filia,  intm  adolescentia;  terapora  raarito  tradita,  in 
unius  anni  spatio  ejus  cstmorte  viduata,  et  ad  Petri 
apostoli  ccclcsiam  monasterio  se  tradidit, »  ctc.  Ex 
hoc  r^tcri  rccentiores  sua  desumpsere.  Petrus  in 
catalogo  sanctorura,  lib.  ix,  c.  25;  Trithemius,  de 
Viris  illust.  ord.  sancti  Bencdicti,  lib.  iii,  c   13. 

Scripsit  quoqucFuIgentiuse^regiamad  Gallamde 
consolatione  super  raorte  raariti,  et  statu  viduarum 
epistolam,  in  qua  inter  caetera  :  «  Disce  igitur  tu 
quoque  nihil  dcnobilitate  generis  assignare.Etlicet 
avo,  patrc,  socero,  marito  consulibus  pridem  fueris 
inter  saeculares  iUustris,nunc  in  co  teillustrem  fieri 
co^noscc,  in  quo  tibi  virtus  humilitatis  accrescit.  » 
Ubi  etiamsc  ad  Probara  sororera  ejus  (quia  videlicet 
in  eodera  monasterio  uti  sorores  vivebant)  scriptu- 
rum  asserit :  «  Disposuinms  etiam  (si  Dominus  to- 
luerit,  et  si  vixerimus)  ad  sororem  tuam,  sanctam 
Christi  virginem  Probam,  quam  Dominus  hoc  tem- 


273 


VITA  BEATI  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS.  NOTATIO. 


274 


pore  prsBcipuum  in  urbe  Roma  dare  dignatus  ost  M^^stpostpersecutionem-.ci  male  ibi  propemnte  pro 
vn^initaUs  et  humil.tatis  exemplar,  de  jejumo  et  ,,,,.rf,/,vz„<,.I„telligc  de  porsecutione  Diocletianr  et 
oratione  aliquid  scribere.  Quo  tempore  etiam  Eu-     Maximiani,  qua>  duravit  derera  annis.  ut  cst  apud 

l_  *  1*1-  .-.  '±  O"»  T»«       <  1-1  •  •  . 


g>'piu8  ad  Probam  virgineiii  scripsit  librurn  Thesau- 
roruin  ex  Augustino,  uttestuturCassiodorus  Divin. 
lect..  cap.  23. 

Alia  est,  opinor,Galla  senior,  Q.  Aurelii  Symma- 
cbi  senioris  cons.  ordinarii  et  pnefecti  urbis  neptis, 
CDJus  ipse  raeminitlibro  vi,  epist.  3-,  quamque  ne- 
poticulam  suam  vocat. 

Alia  quoque  Galla,  Eucherii,  post  Lugdunensis 
episcopi,  uxor,  cujus  dum  de  Eucherio  agit,  mcini- 
nit  Ado  in  Martyrologio,  16  Novembr.,  et  Petrus 
in  catalogo  sanctorum,  lib.  x,  cap.  67. 

Alia  est,  decujus  sepulcro  agit  Gregorius  Turo- 
nensis  de  Gloria  confess.,cap  3G,  quoe  sepulta  fuit 
in  ecclesia  sancti  Vonernndi  in  Arvernia;  quam  Ba- 
ronius,  in  .Martyrologio,  eamdem  cum  priorc  puta- 
vit.  Sed  ea  inclusafuit  Lugduni,  haecinArverniase- 
pulta. 

Alia  item  Galla  viduacum  filia  Simpliciola,quam 
sanctus  Augustinus  laudat  epistola  103,  quie  in 
Africa  vixerunt. 

(2j  Quod  hujusmodi  pcstes. ]St:it\mMevt  :  «Tales 
expertus  vir  beatus,  atque  gloriosus  genitor  vester, 
Dominus  meus.  »  Intelligit.  opinor,  ||5t>delatores 
Syinmachi  et  Boetii.de  quibus  itiiProcopius.lib.  i  de 
Bello  Gothico  :  11jii\x(X'/o;  y-ai  Bostio?  6  toutoj  yafxGpos, 
*'jnaTp:'§ai  [xiv  to  av£xaO£v  ^orr^v  •  izpto^u)  ol  pouXfjs  Tf,; 
'I^foua^wv  xa\  uroTfo  SYSvsoOr^v  a^x^fo  te  ^iXoTO^iav  aaxTJ- 
aovTE,  y.ai  St/.atoTJVTj?  EnjxEArj-jaaivto  ouosvo;  r^^saov  • 
noAAot;  T£  ajTfov  xai  fsvtov  ycTjjxaTi  Tr;v  OLizrtpict^^  lacra- 
^ii^^o»  •  xal  8o'$r,;  £T:t  ex£Ya  ytoprJaavTE.  avopa;  2;  ^Oovov 
TO'j;  r:txcoTaTO-j;  STrrjYaTrjTTjV,  ot;  or)  cjxo^avTOuai 
0£ooioiyo;  dvajicioOEl;  aTE  vEtoTspot;  ;;odYaaatv  zyyti- 

pryjv " --      _  _ 


:to  avops 


TOUTtO    £XT£tV£     Xat 


/pr,;aaTa 


£'•? 


Eusebium  libro  viii,  capite  37,  Hist.  Ecclesiast.,  et 
in  Chronico.  Incepit  ea  pcrsecutio  anno  li)  Diocle- 
tiani,  et  duravit  ad  annum  6  Constantini  (justus 
enim  itaannorum  denarius  exsurgit)quoMaxcntius 
occisus,  ut  habet  incorruptum  P^usebii  Chronicon 
Amandinum  manuscriptum,  et  Pontaci  et  Scaligeri 
editum.  Recteigitur/)o.^/;)fr.9fc?^//o;/r7/?,  scilicetDio- 
cletiani  ct  Maximiani.  Namlicet  illi  serundo  perse- 
cutionis  annopurpuramdeposucrint,  uthabetEuse- 
bii  Chronicon,  eornm  tamcn  nomine  saiviebat  per- 
secutio  per  sequentes  imperatores  et  ctesares,  qui 
tamen  omnes  exstincti  intra  illud  decennium.  Nam 
SeveruscfesarprimoannoConstantiniinterfectusest, 
Galerius  Maximianus  3  Constantini,  Maximinus  i 
ejusdem  anno  moriuntur.  Maxentius  Constantini 
annoO  superatus  occubuit.  Ipse  HerculiusMaximia- 
B  nus  Constantini  anno  '2  occisus.  Ita  annos  hos  digerit 
Eusebii  ms.  Chronicon  Ainanfiinum.  cui  Hierony- 
mus  multa,ut  fatetur  in  prretatione,  inseruit.  Ut  mi- 
rum  njn  sit  si  de  inorte  MaximiniChronicondissen- 
tiat  ab  Eusebji  Historia  ecclesiastica,  qui  libro  ix, 
c.  8,Maximini  niortem  refert  post  mortem  Maxentii. 
'O  o'  dvaToXf;;  oj  -oajv  c-tJ^rJ-ja;  cXitvo)  ypovov.  «  Orien- 
tis  (tyrannus  Maximinus)  non  Inngo  tempore  post 
illius  (Maxentii)  occasum  invitamanens.  d  EtBaro- 
nius  Maximinimortem  afTert  ad  annum  Constantini. 
Quidquidsit,  jiost  Maxentii  necem  cessavit  persecu- 
tio.  Xam  etsi  Maximinum  post  Maxentium  vixissc 
ponamus  cum  Eusebioin  Historiasua  ecclesiastica. 
idem  tamen  eodem  loco  testatur,  quod  edictum  pro 
Christianis  dederit.Et  licetusque  ad  Constantinian- 
numlO  vixeritDiocletianus,quiatamen  imperio  pri- 
vatus  vivebat,  cessavit,  ut  dixi,  persecutio  anno  6 
Constantini.  Vide  Baronium,  tomo  III,  ad  annum  7 
Constfmtini. 

(6)  Tyrannum  Ma.rentium.]  Xulli  hactcnus  editi 


orjtxoatov  dvaYpa^TTa  ETrotrJaaTo.  <  Symmachus,  et  hu- 
JDs  gener  Boetius,  a  suis  majoribus  gentis  nobili- 
tatera  adepti,interRomanosetsenatorios  virosprin- 

^l^l:  ^^h  ^}u^:?J^^!![^^.^t^^^^^^^^  P5*''C  libri'tyranninomen  expressere.  Expresbitmanuscri- 

.  .  X  ..       .-.i_^.   ^..       ptus  sancti  Laurentii.  iLtiam  A?/rt2;t7i7  nomine  abso- 

lute  posito  Prudentius,  libro  i  contra  Symmachum, 
V,  183,  intellexit  Maxentium  : 


fiincti,  philosophiae  super  casteros,  et  ajquitati  stu 
duerunt,  multisquc  tam  civium  quam  externorum 
inopice  succurrendo  saluti  fuere.  Hi  postquam  ad 
ingent«m  gloriamevasere,deterrimosquosque  insni 
invid  iam  concitarunt .  Nam  his  calumniatori  bus  Thco- 
doricus  rex  persuasus,  Symmachum  Boetiumque, 
pcrinde  ac  rebus  novis  studentes,occidit,  eorumque 
bona  omniapublicavit.  D  Meminit  et  delatorum  suo- 
rura  Boetius,lib.iConsol.  Philos.,pros.iv.Symmachi 
ct  Boetii  jussuTheodorici  occisorum  mentionemfa- 
cit  Anastasius  Bibliothecarius,  in  vitispontificum  in 
JoanneI,etPaulusdiaconus,Historia.Mnisccllaelib.xv. 
(3)  Genitor  vester.]  Fuerit  hic  Q.  Aurelius  Mem- 
mius  Symmachus,  exconsul  ordinarius  etpatricius, 
adquemexstat  epistola  Ennodii,  libro  vii,  epist.  2>, 
CQJus  etiam  lib.  vni.epist.28,  idem  meminit.  Theo- 
(Joricus  quoque  rex  eidem  scribit  apud  Ca.ssiodorum 
libro  II,  epist.  li,  et  lib.  iv,  epist.  6  et  51.  Ejus- 
dem  apud  eumdem  mentio  inter  Senatores,  quibus 


Mulvius  cxccplum  Tiherina  in  stagna  tyrannum 
Pr.TcipilanH.... 

Baronius,  anno  Chri.sti  31G  Silvestri  pap»  3Con- 

stantini  imp.  H,  quia  in  vulgatis  hactenus  tyranni 

nomen  defuit,  referebat  ad  Licinium.  Sed  Maxen- 

tiuin  intelligendum,   ut  manuscriptus  jam  citatus 

pra}fert,  probatur,  quia  hic  post  dicitur  quod  Con- 

stantinusjussit  tirones  {ihsolvi.Koi)  uno  integroigi- 

tur  anno  duraverit  bellum  quotirones  militaverint, 

si,  dum  adhuc  tiront^s  existerent.  militia  solutisint, 

cum  tirocinium  uno  tantum  annoduret,  utmox  di- 

cturus  suin.  Jam  vero  bellum   contra    Maxentium 

non  duravit  uno  anno  ;  contra  Licinium  vero  annis 

aliquot. 

Pachomium  bello  Maxentianonon  Licinianomili- 

examen   Praetextati  et  Basilii,   qui   magia;  aicesse-D  tasse,  manifeste  deduciturex  ipsius  "VitaPachomii, 

bantur,  deroandatum  lib.  iv,  epist.  22.  Meminit  et     et  Eusebii  ac  Sigebci-ti  Chronico.  Nam  cum  cap.  4 


Symmachi  Hormisda  papa.  epist.  3/  etOG  quas  ha- 
bes  inter  decretales  pontificum  epistohis. 

Intelligi  autem  hic  a  DionysioSymmachum,Gal- 
lae  genitorem,  qui  martyrium  pro  Chri.sto  sustinuit 
▼idetur  coUigi  ex  verbis  sequentibus  :  -  Non  solum 
patienteret  Ibrtiterinsectationes  eorum  semperpro 
justitia  pertulit,  sed  etiam  felici  fine  pro  veritate 
(quae  Christus  est)  constanter  atque  sublimiter  to- 
tias  mundi  adversa  superavit.  )> 

(4)  Ammon.']  Habes  de  eo  et  Theodoro  apud  Atha- 
Dasium  in  Vita  Antonii,cap.  3:2.  In  veterHms  editio- 
nibus  deest  hic  integra  linea  post  fu7idavientaMde- 
licet,  conversationis  eorum  fratintm,  qui  nunc  in 
monte  Nitnm  commorantur. 

(5)  Constantino  post  persecutionem  in  imperio  per- 
durante.]  ItaMss.etveteres  Editiones.InColoniensi 


YitaePachomii  dicatur  ipse  Pachomiusfuissexx  an- 
norum  cum  in  tirocinium  ascriptus  est,  et  in  Sige- 
berti  Chronico  dicatur  Pachomius  annum  agens 
110,  in  virtutibus  consummatus,  seuobiisse,etanno 
obitusejusibidem  annus405  Christiassignetur;  bel- 
lum  vero  Maxentianum  in  EusebiiChroniconotetur 
anno  Christi  315.  juste  coUiges  annoxcinter  annum 
Christi  31;)  :f|uo  bello  Maxentiano  Pachomius  tiro 
existens  annorum  xx  militavit)  et  annum  Christi 
30.5  (quo  ipse  obiit),  Jam  si  addasxx  annos,  quot 
natus  erat.  cum  relatus  est  in  numerum  tironum, 
recte  statues  eum  anronim  cx  obiisse.  Et  per  ron- 
sequens  natalis  ejus  statui  poterit  anno  Christi395 
qui  estS  annus  imperii  Diocletiani. 

(7-  Prxcepta  regalia  cMct/rrerwn^]  Baronius,anno 
Christi  316,  Silvestri  pap»  3,  Constantini  imp,  11, 


•275 


DE  VITIS  PATRUH  UBER  PRIMU6. 


976 


« Hic  ille.  inquit,  plane  annus  esse  videtur,  qui.dum  A  cogitaverit,   eamque     existimaverit   pivitatam   ad 
ad  sequens  prfolium  Licinius  ubiquc  delcctuni  ha-     quam  Pachomius  appuhnit. 


beri  juberet,  et  tironcs  describi,  m  JEgypto  inter 
aliosmognus  iile  Pachomius,  tunc  adhuc  ethnicus, 
militite  ascriptus  est.  » 

Posset  ex  Baronii  mente,  qui  Pachomium  me- 
ruisse  140  vult  ffira  sub  Licinio,  buc  referri  quod  ha- 
bet  Zosimus  libro  ii  Historia)  sua^,  ubi  agit  de  bel- 
lico  Licinii  apparatu :  AU^^^izty  ayY£).ou;  xaTa  xa  sOvr, : 
u  Dimisit  ad  nationcs  hinc  indc  nuntios.  » 

Sed  non  rccte  Baronium  colligere,  ipse  textus 
evincit,  qui  clare  insinuat  Constantini  praBcepta 
regalia  cucurrisse,  cumque  iussis^e  tironum  dele- 
ctum  agi.  Itaenimhabet:  (x  ItaqueConstantinopost 
persecutionem  in  imj)enopcrdurante,  etcontraty- 
rannum  gerente  pra?hum,  prajcepta  regaliacucurre- 
runt,  utlectissimi  quique  juvenum  ad  tirocinii  mi- 
Htiam  ubiquc  tenerentui'.  r»  Nec  enim  hic  Licinius 
tyrauni  titulo  afficeretur,  et  ibidem  vocarentur 
ejusdem  reijaUa  pr<rce]}ta. 


Primo,  quod  Metaphrastes  dicat  fuisse  oppidwu 
quoddam  Tfwbarum.^ed  inde  nonposse  colljgi  Oxy- 
rynchum,  jam  dixi. 

Sccundo,  quod  Evagrius,imo  Ruffinus  {Ruf.<,  hic, 
lib.  II,  c.  5,  de  Vit,  PP.)^  utin  prolegomenis  docui, 
inVitis  sanctorum  Patrum,  cap.  5,  paha  i^uaedaiiii 
habeat  de  Christianorum  benignitate  et  hospitalitate 
quacdicit  se  suo  tempore  Ox^Tynchi  expertum  cuin 
iis  qua3  olim  Pachomius  ait  se  invenisse  in  Theba- 
rum  quadam  civitate.  Sed  non  inferiora  beneficen- 
tise  officia  a  Christianis  ctiam  aliis  locis  prae&tita, 
etquidem  Pachomiiaetate,  narrat  Eusebius  libroix 
cAp.  7.  ut  non  potior  ratio  sit  de  Oxyryncho  quam 
alia  aliqua  civitate  cogitandi. 

Quare  oxistimo,  cum  multae  Thebae  sint,  unam 
Thebaium  civitatem  fuissc,  ad  quam  ex  Thebaida 
et  iEgypto  solvens  cum  rcliquis  tironibus.  et  ad 
Constantinum  piopcrans  pervenerit  Pachomius,  et 


Vix  dubito,  Baronio  occasionem  fuisse  referendi  "eam  Christianorum  expertus  fuerit  charitatem 


hunc  tironum  delcctum  ad  Licinium,  quod  Licinio 
MfcypUis  parebat,  ut  insinuat  Sozomenus  libro  i, 
cap.  11,  et  Zosimus  libro  ii.  Quomodo  enim  Con- 
stantinus  delectum  jussissetagi  in  provincia  adver- 
sarii  sui  ?  Rectc  quidem  ita  Baronms  subduxisset, 
modo  hic  ageretur  de  bello  Li  ^iniano  contra  Con- 
stantinum.  Sed  cum  jam  probaverimus  agi  hic  de 
bello  contra  Maxentium,  et  vcrba  de  tironum  dele- 
ctu  modo  data  a  (.onstantinoeumindictum  claresi- 
gnificent  ;  etsi  iEgyptus  Licinio  cessisset  e!  pare- 
ret,  quia  tamen  bello  contra  Maxentium  Licinius 
cum  Constantino  conspirabat,  potuit  delectus  utri- 
usque  nomine  in  iEgypto  profuisse  indictus. 

(8)  Ad  iirocinii  miliiiam  ubiquc  ienerctur.]  Ita 
q^uandoque  opus  fuit,ut  militcset  tirones  in  subita- 
no  delectu,  ne  refugerent,teneri  et  prehendi  debue- 
rint.  Livius  libro  iii  :  <  Quemcunque  lictor  jussu 
eonsulis  prehendisset,  tiibunus  mitti  jubcbat.vVide 
Lipsium,  de  Militia  Romana,  Hbro  i,  dialog.  4. 

(9)  Ad  civitatem  quamdam.]  Metaphrastes  habet, 
oppidum  quoddam  Thebarum. 

Baronius,anno  Christi316,  SilvestripapaBS,  Con- 
stantini  imp.  i  1.«  Haud  otiosum,  inquit,  erit  locum 
perscrutari,  in  quo  Pachomius,  Christianorum  ibi 
agentium  admiratus  coUatam  in  gentiles  etiam  ho- 
mines  charitatem  pariter  ac  pietatem,  Christianae 
religionis  concepit  aflectum,  qui  velut  semen  dili- 
genterexcultum,  in  ingentcm  arborem  excrevit. 

fThebarum  civitatem  unam  illam  fuissecumscri- 
bat  auctor  I  Metaphrastes)  ii)  mcntem  revoco,  eam- 
que  civitatem  exisUmo,  qua?  Oxyr}'nchus  dicta,  di- 
versis  sanctorum  virorum  ac  mulierum,  pro  status 
cujusque  diversitate,classibus  abundabat  ( A^ra^r/u^, 
inViiisSS.  Palrum%  cap.  5;)  quaiqueerat  sanctissi- 
morum  virorum  asylum,  et  colleclio  civium  beato- 
rum ;  quorum  prajclarissiraa?  virtutes,  cum  in  omni- 

bus  actionibus  elucerent,  insuscipiendis  tamenhos- j^bat  :\  Lacet  mel  ex  oreejussuscepl. 
pitibus,  solisinstar  radiorum  adeoefrulgebant,  ut  Hieronymus,  adversusLuciferianos, 
etiam  gentiles  homines  inmaximamsui  admiratio-  " 

nem  adducerent,  et  ad  capessendumChristianam  fi- 
dem  eorum  animos  provocarent. » 

Itaquidem  Baronius,  qui  Ttiebarum  civiiatcm  idem 
existimat  atque  Thebaidis  civiiatem  ;  quod  nescio  au 
omninohic  admittendum  sit.  Quidquid  sit,Oxyryn- 
chum  non  essecam  civitatcm  adquamvenerit  quam- 
que  transierit  Pachomius,  velinde  probari  potest  : 

Primo,quoddicaturn^irt,  vesfiera  urijenie.ad  civi- 
tatem  delatus :  atquiOxyrynchusprocul  h  mari  et  a 
Nilo  distat:  diciturque  Ptolomaeo  Oxyrynchitisnomi 
p.^?ov  ixr^Too^oXt;  mediierranea  meirojmiis. 

Secundo,  quod  dicatur  ad  peregrina  transvecius 
pervenisse  ad  civitatem  Thebarum  :  atqui  Oxyryn- 
chus  in  Thebaide  est,  ex  qua  provincia  Pachomius 
oriundns^  et  militiie  ascriptus  est. 

BariMuo  ixm  eaxiwe  fu«r«,ob -qiias  de  Oxyrfacho 


(10)  Videnies  lirones  rtrdiw^ct/sfodin .JMetaphras- 
tes  :  ff  Cum  civesvidissent  eos  in  satistuta  essecus- 
todia,  JD  ex  veteri  Romano  ritu,  quo  tironibus  custo- 
des  dati.  Serviusad  iib.  viiiEneid.  •  Ante  urbem 
pueri  Romani  anno  17  militabant,  quo  etiam  so)o 
sub  custodibus  agebant.tCicero,inCaeliana:iKobi8 
quidem  olim  annus  erat  unus  ad  cohibendum  bra- 
chium  toga  constitutus,  ut  exercitatione  ludoque 
campestri  tunicati  uteremur;  eademquc  erat,sista- 
tim  mereri  stipendia  coeperamus,  castrensis  ratioac 
militaris.  §  Plautus,  Mostellaria,act.  1,scen.  2: 

Ad  legionem  cuin  itaDt,  adminiculam  eis  danunt 

Tum  aliquem  cognatura  suum. 

EatCDUfi  abeunt  n  fabris. 

Unum  ubi  emeritum  est  stipendium,  igitur  tum 

Specimen  cernitur,  quo  eveniat  sdincalio. 

(W) Chinoboscium^'^  Non  recte  in  veten  editione 
Cynobostium.  £tcap.53,  Thynobosiium.  Hic,  infra, 
C  cap.  40  : «  Frater  quidam  de  Chinobosciorum  mona-r 
sterio.  v  Etcap.  53  :  a  Quia  et  ipsum  in  monasteriOy 
cognomento  Chinobosciorum,  aiflrotare  com^ere- 
rat.  »  Xr,vo6oax{a  Chenoboscia  urbs  est  Thebaidos, 
ita  forte  dicta,  quod  ibi  anseres  pascerent.WdQ  Ono- 
masticon. 

(l:)  Et  in  melHs.]  ItainprimitivaEcclesiabapti- 
zati  mellis  et  lactis  dulcedinem  gustabant.  Teftul- 
lianus,  de  Corona  militis,  cap.  3,  agens  de  baptismi 
cffiremoniis,  postquam  jam  de  baptismo  ipso  egit. 
cc  Inde  suscepti  lactis  et  meilis  concordiam  prssgu- 
stamus.  >  Idem  libro  i  contra  Marcionem,  cap.  14, 
agens  de  deo  Marcionis,  qui  alias  creaiuram 
Dei  Hispuens,  in  suis  sacramentis  tamen  eain  non 
respuebat,  scd  Ecclesix  ritus  a^mulabatur  :  <  Sed 
ille  quidem  usque  nunc  nec  aquam  reprobavit  Cre- 
atoris,  qua  suos  abluit  ;  nec  oleum,  quo  suos  im- 
git  :  nec  mellis  et  lactis  societatem,  quasuos  infim- 
tat.  »  Bcata  Agnes.  teste  Ambrosio,  serm.  90,dice- 

c.  4,  ex  Tra- 
ditione  in  Ecx^lesiis  hoc  observari  docet,  simulqife 
mysterium  explicat,  ut  scilicet  recens  baptizati  me- 
minerint  se  instar  infantum  esse.  <  Nam  et  nmlta, 
inquit,  alia,  quae  per  traditionem  in  Ecclesiis  ob- 
sei*vanturl41auctoritatem  sibi  scriptae  le^  nsur- 
paverunt  velut  in  iavacro  ter  caput  mergitare,  de- 
indeegressos  lactis  et  mellis  praegustareconcordiani 
ad  infantiae  signiflcationem.  t  Infantum  autem  pro- 
pria  est  innocentia.Undc  Clemens  AJexandrinus.Qbrp 
I  Paedag.,cap.  6,  virosinnoceutes  etj^stosab  Homero 
dici  YaAaxTo^ayou;,  lacte  vescentes,  advertit. 

Originem  hujus  rei  existimo  manasseex  Illo  ExQ- 
di  III :  Edumm  de  ierra  HJa  inicrram  bonam  ^tspa- 
tiosam^  in  ierram  qu^^fluii  lacte  ct  m«//e.Quod  Cfle* 
mens  Alexand.,  sup.,  ad  catechesin  perfiM^tam  re- 
fert. 

AUim  nec  valde  ai^nmilam  cpfi^ueti^dineig  iTtotH 


277 


VITA.  SANCTI  PACHOMII  ABBATIS  TABENNENSIS.  NGTATIO. 


278 


Hierooymus  fuisse  in  Occidentis  Ecclesiis,  ut  videli- A^ine  manicis,  quali  monachi  yEgyptii  utuntur. »  Vide 
cet  recens  Christo  renati  vinum  et  lac  degustarent,     Onomasticon. 


auo  rationale  iac  etsapientiam  desidei-are  discerent. 
Quod  originem  ex  illo  Isaiae  lv  tmxit:  Venito.cmUe 
absijueargenlQ, etabsqueullacommulaUonv  vinum  et 
lac.  In  quem  locum  ita  scribit  Hieronymus  :  «  Quod 
\inummiiicuitetSapientiaincrateresuo,omnesstul- 
tos  saeculi,mundique8apientiam  non  hahentes  provo- 
cans  ad  bibendum.  Etnonsolum  vinum  emamus^sed 
etla<j :  quod  significat  innocentiam  par\ulorum.Qui 
mos  ac  typus  in  Occidentis  Ecclesiis  hodie  usque  ser- 
vatur,  ut  renatis  in  Christo  vinum  lacque  tri buatur. 
De  quolactedicebatetPaulus  :  Lac  vobis  potum  dedi, 
non  solidum  cibum  (1  Cor.  iii).  Et  Petrus  :  Quasi 
nwdo  nati  parvuli  rationale  lac  desiderare  (IPet.  ii). 
Cnde  et  Moyses  vinum  et  lac  in  Christi  intelUgens 
passione,  mystico  sermone  testatur :  Graiiosi  oculi 
ejus  a  vino,  et  candidi dentes  ejus alacte(Gen. xu\).y> 
Sanecum  jam  perbapti.smumrenati  instar  infan- 


De  colobio  Cassianus,  libro  i  Instit.,  cap,5  :  «  Co- 
lobiis  quoque  lineis  induti,  quBe vix  ad  cubitorum  ima 
l^ertingunt  i»  Quid  autem  diversu.shic  monachorum. 
qui  sub  regula  Pacboniii  vivebant,  habitus  designet, 
vide  apud  Sozomenum,  Ub.  iii,  c.  i''i,  et  infra  in  Ono- 
mastico. 

{V3)  Quatenus  cssent  spalia  digna  membrorum.] 
Mox:  «  et  monasterii  membra  dilataret.  »  Notum 
verbum,  sed  non  omnis  ejus  signiflcatio  aeque  nota. 
yeiereamembrum  propaileajdiumvelcubiculousur-' 
pabant.  Phnius,  libro  ii,  cpist.  17  :  c  Cubiculoadhae- 
ret  dorraitorium  mcmbruni,  transitu  interjacente.  » 
Idem,'  Hbro  v,  epist.  6:  «  Multa  in  hac  membra.  * 
Columella,  libro  i,  cap.  6,  » mcmbra  villae  >  in  tres 
partes,  a  urbanain,rusticara,  etfructuariam » dividit. 
Sidonius,  libro  ii,  epist.  '2:  «  Eifecit  membrum  bene 
frigidum.»  Cassiodorus,  in  Psahnum  cxlviii.  «  Di- 


turasint,  rectesupradixitTertuIlianusEccIesiamla- pCimus  unum  esse  palatium,  quod  multis  membris, 

s,  "multis  spatijs  ambiatur.  »  Occurrit  ctiam  aliquoties 


ctisa^  mellis  societate  suos  infantare.  EtPauUnus, 
epist   12,  sacro  tinctos  fonte,  infantcs  vocat 

Inile  itarcDs  sacro  ducil  de  fonte  sacenlos 
iDfantes  nireo  corpore,  corde,  liabitu. 

Unde  l^odieque  in  Ecclesia  cathoUca,  Dominica  in 
Albis,  dum  baptizati  olim  albam  vestem  deponebant, 
canit^r:  Quasi  modo  genit-i  infantcs  rationabilc  sine 
dolo  lof  concupiscitc. 

(13)  Palxmon.]  Hujus  memoria  exstat  in  Marty- 
ro)ogio  Romano  11  Januarii :  « In  Thebaide  sancti 
Palaemonis  abbatis,  magistii  sancti  Pachomii 

(14)  ffabilu  momchi  co«5fmzr//.]  Adverte,  hajre- 
tice,  quanta  fueritoUmsacraemonachorum  vestisre- 
yefentja,  ut  ea  laici  religioni  consecrarentur.  Yidede 
initiat^oneet  consecratione  monachi  apud  Dion)'sium 
Areopagitam  Ecclesiast.  hierarchia?  c.  6,  ubi  inter 
caBt<jsra  habes  vesti  mutationem^  dum  quis  in  mona- 


apud  jurisconsultos  veteres. 

(20)  Veluti  singulaiisferus.]  IlabeturpsalmoLxxix 
singularis  fcrus^  ubi  in  Graeco  est,  [jlovio;  «Ypto;.  In- 
telligilur  decerto  aprini  generis  animante.  VideOno- 
masticon. 

("2i)  E.rsufflavit  in  eumJ\  Infra,  cap.  48 :  «  Et  ex- 
sufHans  in  eum  dixit. »  Daemones  ab  usque  primitiva 
Ecclesia  ad  hanc  letatem  exsuillari  soUti.  Vide  Ono- 
masticon. 

Ii2)  ApoUo.]  Yarii  fuere  ApoIUnes,  vel  Apollones, 
vel  Apollonii  monachi.  Quis  hic  fuerir,  difticile  est 
distinr.te  dicere. 

{^l^)Acccpcvat  enimdudum  tabulayn.]^^  regulailla, 
quam  in ta))ula  scriptiim  ab  angclo  accepit,  habes  hic, 
supro,  cap.  12,  in  textu.  De  regula  cadem  vide  in 
prieludiis  ad  hanc  YiUun,  n.  2.  Accepit  videlicet  Pa- 
chomius  veluti  aiter  Moyses,  in  deserto  divinas  leges, 


c^qfn  consecratur.  TcrtulUanus,  libro  de  velandisC  quibussuosad  vitamterrispcrfectambeatamquedu- 
Vjrgiftibus,  cap.  3:  a  0  sacrilegae  manus,  quao  dica-     cendnni  imbueret. 
tum  Deo  habitum  detrahere  potuerunt. «  Hieron., 
episl.  15,  ad  Marcellam :  «  Tunicamfusciorem  induta 
se  repente  Pomino  consecravit  » 

I15>  Lapsanascnim  id  cst  agrestia  olera.]  Ita  Editi 
omnes  et  Mss.  Solent  quandoque  auctores  etiam  in 
textu  verborum  difficiliorum  expUcationemadjunge- 
re,  quod  videtur  hicfactum.  Cassianus,  libro  i  v  Instit., 


(2^1)  Lcbitones litieos. ]\ide  hic,  supra,  ad  caput  14, 
n.  18. 

( 'Jh)  Et  mclotcm.]  Et  hic  rursus  explicatio  obscu- 
rioris  vocis  in  textu  apponitur,  id  est,  caprinam  pel- 
lem.  Hieronymus  pra»fatione  in  regulam  sancti  Pa- 
chomii  :  |4;*^  <«  Etcaprinam  ^ielliculam  quam  me- 
lottm   vocant.  »    Cas.sianus,    libro  i  In.stit.,  c.   5  : 


cap.  il :  «  IUud quoquearduum  atque  sublime  genus     «  Ultimus  est  habitus  eoinim  pellis  caprina, quse me- 
coptinentise  similiter  praetermittens,  in  qua  summae     lotes  vel  pera  appellatur. 


reputept^r  deliciae,  si  herba  sale  condita,  quam  lap- 
saDiuiqvocant,aquadiluta,  ad  refectionem  fratribus 
apponatur.  >  Idem,  libro  eodem,  cap.  22  :  «  Apud 
qoos  secta  singulis  mensibus  porrorum  folia,  lapsa- 
nia,  sal  frictum.  oiivai,  pisciculi  ininuti  saliti,  (juos 
illi  ma^dia  vocant,  summa  voluptas  est.D  Vide  pro- 
verbium,  Lapsana  viverc,  de  tenui  et  paupere  victu. 
Qioscondes,  libro  u,  capite  142,  Xau-^aivrjv  vocat. 
il6>  Adcivitalem  Panos.]  Panos  ^xgypti  urbs  est 


(20)  Et  rursus  X  vel  p  vel  a.]  Ita  constanter  ms. 
Coloniensis  editio  :  Et  rursus  :  Sahttate  p.  vcl  a.  Sic 
in  Palladio,  cap  38  Saluta  p.  Quidam  manuscripti 
ad  longumomnianominaexprimunt:  Et  rursus  labaa, 
ro,  vcl  simma.  Ita  Ms.  Oemblacensis.  In  Manu- 
scripto  sancti  Laurentii  est :  Et  rursus  lauta^  ro^ 
vcl  simma.  Sozomenus,  lib  lu  Eccles.  Hist.,  c.  19, 
ait  in  Tabula  Pachomii,  quam  ab  angelo  accepit, 
scriptimi  fuisse  :  Ila-jav  oz  tt,v  Tjvotx{av  ei;  gixoaeTeaaapa 


ia  Tliebaide,  quae  Ilavoj^oAi?  Ptolomaeo;  quam  etDTa-jfi-taTa  5i£A£tv,  xa\  sr^ovouaiai  TaC»Ta  toT;  'EXXtjvwv 


Chemniin  dictam  volunt. 

( 1 7)  Tabennense.lCassiiiims^  libro  iv  Inst.,  cap.  l : 
«  Quaedam  sciiicet  de  y£g>'ptiorum,  qu%dam  de  Ta- 
b^jonerviiotarum  regulis  admiscentes :  quorum  est  in 
Thebaide  ccenobium,  quanto  numero  populosius  cun- 
cUs,tanto  conversationis  rigore  districtius.Si  quidem 
in  eo  plusquam  quinque  imUia  fratrum  sub  uno  ab- 
b^le  reguntur.  » 

{\S}  Lebitofie.]  Quid  lebiton  sit,  ipsehic  explicat: 
«  Lebiton,  inq\ut,  linea  vestis  erat,  instar  colobii, 
qu^monachiutunturhodiequeper  Thebaidam  et  /E- 
gyptom.  *  Hic,  infra,  cap.  '22,  in  regula  Pachomii  : 
cliiduantur  autem  noctibus  lebitones  Uneos.  i  Hie- 
robyincv»,  praefatione  in  regulam  sancti  Pachomii,  le- 
bitffnarium  vocat :  <  Nihil  habent  in  ceiluiis  praeter 
pnjfcjtKimn,  e^  d^o  lebitonaria  (quod  /Egyptiis  mona- 
chUgoniWf  Testime^i^  est  siiie  inaoicis).  »  Isidorus, 
^K^  Qng'x<^  %i''  «Lebito^^iim  est  colobium 


aTOi/ctO'.;,  xai  ono);  r/£i  fliou  xai  rflou^  IxaoTfo  TaYjxaT! 
Tr)v  -pooT^Yopiav  iz.apfjio^aai ,  otov  anXouTTEpo-j?  a  fj  t 
a^ioxaAoOvTa;,  <jxo>io'j;  $£  X  ^»  5.  ^«'  «^^•ou;  aXXw;, 
xaOta;  ixXajx^avEiv  ajTCO/ov  stt»  :tp6;  t6  oyTJuLa  to3 
YpafjiuaTo;  ttjv  npoa^psitv  Toy  li^iiot^zo:;.  w  Postremo  Ut 
totus  conventub  in  quatuor  et  viginti  classes  distri- 
bueretur,  etsingulai  singulislitteris  Oraecis  vocaren- 
tur,  verbigratia,  utsimpliciores  vocarentur  a  vel  ;, 
ut  vafri  ^  vel  ^  ut  alii  aiiarum  litterarum  nominibus 
appeliai'enturqueniadmodumformalitteraerationem 
vitae  classis  cujusque  apte  videretur  exprimere.  » 

r27  Cum  autcm  amicd^nrnt^  capHasuamcullisope- 
rirent.]  Cassianus.Ubro  ivlnstit.,  cap.  17,  de  ^figy- 
ptiis  monachis  et  maxiine  Tabennensiotis:  «  Tan- 
taque  vescentibus  ei;s  silentii  hujus  disciplina  ser- 
vatur,  utcucuUisultraoculoruro  palpebrasdemissis, 
ne  scilicet  liber  aspertus  habeat  curiosius  eo- 
piuiUL  evagaodL  nihil  ampiius  ialu— ntur,  qnam  m  wi- 


279 


sain 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


ain.otappositosinca  vcl  qiios  in  oa  capiuntcibos.i  A  cunctos  Oi  igonis  libros  in  llumenmoi^te,neabilli9 

(28)  yeawii  ab  aivjch,  ctc^  ul  (Uurn<r  oratio-     vos  ipsi  mcrKamini.» 
m  XII,  etc.l  Cassianus,  libro  iilnstit.,  capite  i,  mo-        Haronius,  anno  Cliristi  ^02,  Anastasii  papa  5,  Ar- 


nes  XII,  etc.]  Cassianus,  libro  iilnstit.,  capite 
minit  duodenarii  psalniorum  nuinori,  tam  in  vcsper- 
tinis,  (juam  in  nocturnis  solomnitatibus  custoditi : 
€  Qui,inquit,  intemeratusnuncusqucpordurat,  quia 
non  humana  adinventione  statutusa  soni  •ribusatTir- 
matur,  sed  ccolitus  angeli  magisterio  patribus  tuisse 
delatus.  »  Vide,  infra,  Palladium  capite  38. 

(20)  PraposUos.]  Hieionymus,  pnefatione  inregu- 
lara  sancti  Pachomii:  c  Qui  (Tabennenses  monachi) 
habont  per  singuia  monasteria  patreset  dispensato- 
res,  ot  hebdomadarios,  ac  ministros,  ot  singularum 
domorum  pra^positos.  > 

('i^O^Aprwne  Tentyrorumepiacopo.]  Colonionsisedi- 
iAO^ToAprionehTihoXPycerio.  Nomen  Aprionis  occur- 
ritininscriptionibusanuqi:';sapudGruterum,p.n05. 

p.  UVIO  .\RTIGVrO 
APRIO    PATER    L.    1).    AR 

HEREDIDUS  _  ^ 

Occurrit  etiam  in  iis  Aprius.  Apud  Athanasium,  Apo-  Pachumii,*ac  doctrinaj  ejus  ac  vitaeproponit  exempJft, 
log.  2  de  fuga  .sua,  pag.  018,  est  Saprion  opiscopus.  qua;  illo  ut  doceret  angolo  admimstrante  didicerat: 
Et  ibidem,  pag.  5%,  cat  Aprianus  inter  episcopos,  '  "  »     .  _x  i.      :  u^  ^     i:- 


aidii  et  Ilonorii  impp.  S.  Decodem  quoque,  ait,  Ori- 
genis  -sfil  a?//ov,  errorum  fonte,  puto  intelligendum, 
quod  roperitur  in  gestis  beati  Pachomii,  ipsum  exsc- 
cratum  esso  monachoslegenteslibrosOrigenis.  Cir- 
cuinforebantur  onim  libri  illi  T.zpi  apyjSiy  per  iEgjrpti 
monasteria,  qui  auctoritate  Didymi  ebs  notationibus 
illustnxntis  apud  nonnuUos  inagno  orant  in  pretio. 
Unde  et  factum  ost,  ut  idem  Pachomius,  ex  hac  vita 
migraturus,  quasi  testamento  Ori^enis  erroresdam- 
natos  reliquerit.  Quod  posterius  m  hac  Vita  habes, 
capite  iu\. 

(3i)  r/irorfan/.9.]DeeoGennadiusincatalogo  illu- 
striuin  Ecclesiaj  Scriptorum,  capite  8:  t  Theodonw 
presbytor,  succossor  gratiaj  etprapositura;  supradi- 
cti  abbatis  Pachumii^scripsitadaliamonasteriasan- 
ctarum  Scripturarum  sermone  digestas,  in  quibus 
Btamenfroquontermeminitmagistri  et  institutorissni 

__  ,  •  •  1  i       •  •  •a  ^  ..  ^ *A ■  _  I  _ 


qui  subscripsere  Sardicensi  concilio. 

(31)  Per  idem  tempus.]  Baronius,  tomo  III,  anno 
Christi  328,  SilvestripapiBir),  Con.stantini  imp.  23. 
•  Hoc,  inquit,  anno  Athanasius,  quiantesuporiorem 
annum  creatus  episcopus  Alexandrinus,  mox  lacos- 
situs  Meletianorum  catumniis,  convenientibus  Euse- 
bianis,  anno  proximo  elapso  (ut  vidimus)laboranti- 
bus  iispro  restitutiono  Arii  Alexandriam,  in  praison- 
t€m  usque  annum  dire  oxagiUitus  ost;  repulsis  his, 
persuasoquoConstantino,  tandomquievit,  nactusque 
nuncpnmumhoscetranquillitatisdiesAIcyoniosdiu- 
tius  exspcctatos,  ut suscoptum  opiscopalo  "munus,  uti 
par  erat,  obiret ;  quod  magis  sibi  necessariumvisum 
est,  opus  aggroditur,  perdilTirile  ijuidem,  ncmpe  ut 
univemm  eamdemque  amplissimam  Alfxanurina; 
Ecclesiajsubjectam  periustrando  diflncosim,  quod  hai- 

__  ^      I  A  L  •  •  •         l^         t  •  • 


simul  et  hoilatur  peruianendum  in  proposito  conlis 
ot  studii,  et  rediro  1 43  ii^  concordiam  et  unitatem 
eos  qui  postabbatis  obitum  discossionofacta,  acontu 
scmotipsos  abscidei-ant  unitatis  :  sunt  autem  bujus 
exhortationis  epistolae  tres.i 

Theodori  hujus  memoria  agitur  in  Gncca  Ecdema 
If)  Maii,  ut  habet  Monologium  Gnecum  :  c  Eodcm 
die  Theodori  sanctificati.  Hic  beatus Theodorus  r/im 
Dei  logom  mcditatus  ossot,  castissimo  animo  totns 
purus  etrectus,  ot  vasutile  ac  sanctificatum  ostensum 
ost,  supprgrodions  visibilium  rerum  sonsum,  cum 
.sancto  Pachomio,  et  contubernio  et  moribus  con- 
junc.tus;  et  vore  dignus  qui  sanctificatus  appollaretur, 
quippo  (jui  miraculorum  operationodives  factus  est. 
Cum  igitur  tam  bene  vitam  egisset,  in  summa  scne- 
ctfte  niigravit  ad  Dominum.))  Quae  etiain  habes^aui- 
busdam  additis,  in  Graecorum  Menaeis,  ubi  16  Maii 


resisetschisma,  praviquomorosinEcclesiacorrupis-  Cdies  eius  fostus  notatur.  Ut  error  in  Menologium ir- 

.•■|  A.*  *  j_l^  A  »  A  •  1  ■  •!  A.  !_•_!•  !/*%•••  *  J.A.*  A.  • 


sent,vigilantissimostudiorestauraret,rostituerotquc 
in  ois  fidcm  ot  pacomoxsulom,  morosquo  corruptos 
Ecclesiasticadisciplina  componorot,  otc.  IIujus  qui- 
dem  peregrinationis  ox  opisco[)ali  suscepta?  munere 
ipse  meminit,  eXc. 

«  Cum  igitursanctus  Athanas!;::.  {Athanas.,apol.'i) 
cunctas  ex  officio  visit4irot  Ecolosias.  non  in  civitati- 


sterium  sancti  Pachomii  perviMiit. 

Qui  igitur  anno  primo  belli  Liciniani  Pachomius 
natus  eratannosxx,  eo  annoscilicet  quiDomininu- 
meiatur  (sicut  dictum  e.st  snporius)  316,  erat  hoc 
anno  setatis  annorum  xxxii.  habons  monastica)  insti- 
tutionisannosxii.  Quamobrem  quodip.soinActisillis 
senex  ait  dictus.  veneratione  potius  quam  aBtate  sic 
nominatusapparot.  utpotequodPatermuItorammo- 


repsisso  vidoatur,  ubi  dies  16  Maii  omittitur :  qni 
signahdus  erat,  et  Theodoro  adscribondus.  Ejusdem 
mentio  cst  in  Moiia?is,  in  Vita  sancti  Pachomii  15 
Maii,  ubi  dicitur  otiain  6  f^Yta^asvo;.  sanctificatns. 

(35)  IJndecimo  die  mensis  Tyln\  id  cst,  oclavo  id. 
Januar.]  No  inirere  undocimum  diem  Tybi  mensit 
-'Egyptiorum  responderc  diei  sexto  Januarii  Romo* 

'^  '  '  Nam 

sexto 
Jam 

voro  a  17  Docombris  ad  soxtum  Januarii  habos  11 
dies.  Vido  in  Onomastico  Mensium  tabulam. 

(36)  FA  rrrdo  (^uia  tanti  viri  recordutus  sum.]  Ita 
Atiianasius  n^.omoria;  sancti  Antoniimultum  trihuit. 
Supni  in  prrefationo  ad  ojus  Yitam:«  Etenim  niihi 
jngons  lucrum  est  atquo  utilitas  hoc  ipsum  ^un  dro- 
cordor  Antonii.  »  V,x  sanctorum  memoria  tnplcx  in 


se  dosiderium  agnoscit  Bemardus,  serm.  5  in  festo 
nachoinim  efTectus  erat,  qui  ot  ipsi  ogregiafloruerunt  rvomniumsanctorum :  «  Plane  quod  eorum  mem(jriam 
.sanctitate.»  Hactenus  Baronius.  vcnoi^aniur,  nostra   inteiost,  non  ipsorum.    Vultis 

SedPachomii anni reformandisuntad jam  dictasu-     scirc  quantum interest  nostra?  Ego  in  me, fateor,  ex 
perius,cap.  4,  n.  6,  ubi  probavimus  Pachomium  bello 
Maxentiano  militasse,  quod  gestum  est  anno  Chri- 
sti  312.  Undehocanno  328  (quo  eum  oxistimatBaro- 
nius  ab  Athanasio  visitatum )  fuerit  annorum  xxxvi. 

(32)  Heracla.]  Fuit  hic  Alexandrina»  civitatis  epi- 
scopus,  de  quo  Eusobius  in  Chronico,  anno8  Alexan- 
dri  imp.:  «  Alexandrina)  Ecclesiai  duodecimus  epi- 
scopus  ordinatur  Heraclas  aniiis  xvi.  Ejusdem  me- 
rninit  Ensobius,  libro  vi,  capite  12,  U,  24et28 
ecclosiast.  Histor.  Exstat  hujus  momoria  in  Marty- 
rologio  Romano  1  \  Julii :  «  Alexandriaj  sancti  Hera- 
cla^  antistitis,  ob  cujus  celoborrimam  opinionem 
Africanus  historiographus  memorat  se  Alexandriam 
ad  eum  visendum  properasso 

(33)  Origenis  commenta.^  Infra,  cap.  45  :  t  Quod 
si  mihi  vultis  acquiescere,  Deoque  placere  per  omnia. 


hacrecordatione  sentio  desiderium  vehemensinflam- 
mari,  et  dosiderium  triplex.  »  Reliqua  apud  oum 
vide. 

(37 )  1)  iaholu  m  v  in  :iistis  u  t  passerc  m .  ]  I  pse  d  iabolua, 
iiifra,  cap.  W)^  suam  infirmitatem  et  captivit.Htem 
fatetur:  t  Ex  quo  mirabilis  inciimatio  Christi  fncta 
ostin  torris,  nos  sino  viribus  prorsusexistereca»pi- 
mus;  ita  ut  ab  his  qui  crodunt  in  noinine  ejus  illn- 
damur  utpassoros.  >  SimiIehabotsupraAthanaf:ius, 
in  Vitasancti  Antonii  cap.  16.  Aliam  et  contrariam 
de  illusiono  passoris,  quadiaboluspeccatuivspiiiva 
consuotudino  virtos  tonot  iisquo  illudit,  histon<kJam 
et  siniilitudinem  habet  Edinerus  in  Vitasancti  Aa- 
selmi,  libro  ii,  cujus  dies  festus  occurrit  21  Aprilis: 
ii  Alia  vice  conspexit  puerum  cum  avicula  in  via  hi" 
dentem,.quae  avis  pedem  fllo  annexamhabens,  sicpe, 


Mi 


VITA  SANCTI  ABRAHifi  EREMlTiB. 


282 


fcnm  laxius  ire  pcrmittcbatur,  fuga  sibi  consulcre 
cupiens,  avolare  nitebatur.  At  puer  filum  manu 
tenens,  retractam  usque  ad  se  dejiciebat,  et  hoc  in- 
gens  gaudium  illi  erat.  Factum  cst  id  frequentius. 
Quod  pater  aspiciens,  miserae  condoluit  avi,  ac  ut 
ni()to  li!o  libertati  redderelur,  optavit.  Et  eccc 
filum  rumpitur,  avis  avolat,  puer  plorat,  pator  ex- 
sultat.  Et  vocatis  nobis  :  Considerastis,  inquit, 
jocum  pueri  ?  et  confessis  considcrasse,  ait  :  Simili 
considemtionejocaturdiaboluscum  multis  homini- 
bus.  quos  suis  laqueis  irretitos  pro  sua  voluntate  in 
diversa  vitia  pertrahit.  Sunt  cnim  quidam,  ut  verbi 
gratia  dicam,  aut  avaritiai,  aut  luxurio},  et  simil>um 
flamrais  succensi,  et  cx  magna  consuetudine  illis 
addicti.  His  contingit  aliquando  ut  sua  fncta  consi- 
derent,  deflcant,  seque  amodo  a  talibus  cessaturos 
sibi  promittant.  En  more  avis  se  volare  liberos  au- 
tnmant.  Sed  <|uia  pravo  usu  irretiti  ab  hoste  tenen- 
tur  voiantes,  in  eadem  vitia  dejiciuntur.  Fitque  hoc 
ssepius,  nec  omnimodis  liberantur.  nisi  magno  cona- 
tu  perrespectumgratiaeDei,  filum  pravae consuetudi- 
nis  dirumpatur.  «QnodetiamhabesapudAnselmum, 
lib.  deSimilitudinibus,  cap.  189,et  Antoninum,tom  II 
Chronic,  tit.  xvi,  cap.  11,  §2,  paulo  explicatius. 

(38)  Panos  cmtatis  episcopus,  Vants  nomine.] 
Apud  Metaphrastem  est,  cap.  61,  Civitatis  cpiscopus 
noftnine  Panuarius,  quod  haud  dubie  cx  Panos  et 
Varus  depravatum. 

(39)  Ego  autem  quantutamcumque  ei  requiem  vel 
uUisfactionem.]  Apnd  divumGregorium,  libro  ivDia- 
log.,  cap  50,  inquirit  Petrus  nn  prosit  animabus 
mortuorum,  si  corpora  in  ecclesia  sint  sepuIta?He- 
spondet  divus  Gregorius  :  c  Quos  gravia  peccata  non 
deprimunt,  hoc  prodest  mortuis,  si  in  ecclesia  sepe- 
liantur,  quod  coruin  proximi,  quoties  ad  eadem  loca 
sacra  conveniunt,  suorum  quorum  sepulcra  conspi- 
dnnt,  recordantur,  et  pro  eis  preces  Domino  fun- 
dont.  Nara  quos  peccata  gravia  dcpriraunt,  non  ad 
absolutionem  potius  quam  ad  majorem  damnationis 
camulum,  eorum  corpora  in  ecclesiis  ponuntur.  :» 
Quod  posterius  membrum  tribus  sequentibus  capi- 
tibus  per  exempla  probat.  Totum  eum  locum  expres- 
som  habes  in  responsione  Nicolai  I  pontificis  ad 
eonsulta  Bulgarorum,  cap.  90. 

Quo  inodo  autem  obsit  malis  .sacra  sepultura,  ex- 
plicat  idem  Gregorius,  cap.  53,  dicens  :  t  Ex  qua 
re.  Petre,  collige,  quia  his,  quos  poccatji  gravia  de- 
primunt.  si  in  sacro  loco  sepeliri  se  faciant,  restat 
ut  etiam  desua  pi*a}sumptione  judicentur,  quatenus 
eos  sacra  loca  non  libercnt,  sed  ctiam  culpa  teme- 
ritatis  accusct. » 

Quo  raodo  etiam  divus  Thomas,  in  Supplemento, 
q.  71,  art.  1 1 ,  ad  5,  rcspondens  priori  loco  Gregorii 
ait  :  c  quod  sepultura  in  sacro  loco,  impio  dcfuncto 
Qon  nocet,  nisi  quatenus  hanc  sepulturam  sibi  indi- 
gnam  propter  huraanara  gloriara  procuravit.  »  Quem 


A  vide  ea  qua^stione  egregie  disputantem  utrum  cultus 
exsequiarum  defunctis  prosint. 

Atque  ad  horum  sanctorum  doctorum  mentem, 
mens  quoque  Pachomii  revocanda  est.  Huc  etiam 
refcrri  potest,  quod  habet  Joannes,  infra,  libello  i, 
aui  est  de  Praevidentia,  n.  13,  ubi  Nilopoli  dives 
aamnatus  honoritice  sepelitur,  ut  qui  parum  boni 
vivens  in  hoc  saeculo  fecerat,  parum  quoque  boni  in 
hoc  saeculo  reciperet.  Contra  vero  eremita  sanctus 
a  belluis  comeditur,  quia  parum  culpae  in  hac  vita 
contraxcrat,  quae  ita  expiaoatur. 

(40)  Psiathos.\  Infra,  cap.  47  :  t  Vcnit  ad  fratres, 
qui  psiathios  operabantur.  »  Et  cap.  52  :  t  Semper 
autem  psiathios  operabatur.  »  Sunt  autera  psiathi, 
psiathii,  et  psiathia  raattulae.  Ridicule  quaedam  edi- 
tiones  ciathos  habent.  Occurrit  saepe  haec  vox  in  his 
Patrum  Vitis.  Vide  Onomasticon. 

(4)  Qui  septimanam  faciebat.]  Diccbatur  hic  hch- 
domadarius,  cui  minister,  uti  et  hic,  adjungebatur. 

pHieronymus,  prjefatione  in  Regulam  sancti  Pacho- 

^  mii :  «  Habcnt  per  singula  monastcria  1 474  patres. 

et  dispcnsatores,  ct  hebdomadarios,  ac  ministros.  » 

(42)  Effo  sum  Christus.]  Siraili  fraude  apparuit 

sancto  Martino,  ut  cst  apud  Scverum  Sulpicium, 

de  Vita  sancti  Martini,  cap.  25. 

{42)  Jlludamur  ut  passeres.]  Vide  dicta  supra  ad 
Vitam  sancti  Antonii,  cap.  16,  n.  41. 

l44)  Quarto  dccimo  die  meJisis  Pachon,  sccundum 
^Egrjplios^  qui  est  juxta  Romanos  ad  septimum 
diem  Iduum  Maiarum.]  In  vcteri  editione  pro 
Pachon  est  Chon.  Sed  rectum  est  Pachon^  ut  habent 
manuscripti,  qui  notus  est  raensis  apud  iEgyptios. 
Recte  autem  dies  yEg}'ptii  racnsis  assignatus  respon- 
dct  diei  mensis  Romani  ibidera  positi.  Siquidem 
primus  dies  Pachon  incipit  juxta  Romanos  die  26 
mensis  Aprilisquaredies  14  mensis  Pachon  respon- 
det  septimo  Iduum  Maiarum,  scu  Maii  9;  nara  a 
die  25  Aprilis  usque  ad  9  Maii  sunt  dies  xiv.  Vide 
in  Onomastico  tabulam  racnsiura. 

G  (45)  Orsesium  nomine.]  De  eo  Gennadius  in  cata- 
logo  illustrium  Ecclesiae  Scri])tbrum,  cap.  9  quera 
ipse  Oriesiesim  voc^it  :  «  Oriesiesis  monachus,  am- 
borum,  id  est  Pachuraii  et  Theodori  coUega,  vir  in 
sanctis  Scripturis  ad  perfectura  instructus,  corapo- 
suit  libvum  divino  conditura  sale,  totiusque  raona- 
sticaj  disciplinae  instrumentis  constructura;  et  ut 
siraplicitcr  dicam,  in  quo  totum  pene  Vetus  et  No- 
vum  Testamentura  compendiosis  disscrtationibus, 
juxla  monachonim  duntaxat  necessitatem,  invenitur 
expositum,  quem  tamen  vice  testamenti  prope  diera 
obitus  sui  fratribus  obtulit.  »  In  Regula  Pachomii 
pcr  Achillem  Statium  edita  vocatur  Orsiesius  ;  oc- 
currit  apud  Pclagium,  infra,  libello  xi,  n.  37,  et  li- 
bello  XV,  n.  51,  Orsisius  Oriesis  regulas  de  insti- 
tutis  monasticis  habes  tomo  V  Bibl.  Patrum. 


MARTII    XVI. 


VITA  SANCTI  ABRAH^ 


(1) 


EREMlTiG. 

AUGTORE  SANCTO  EPHR^M  (2)  DIACONO,  INTERPRETE  ANONYMO  (3). 


Prabigud  auctom. 


Fratres  mei,  cupio  vobis  enarrare  conversationem  bonara  perfecti  atque  admirabilis  viri  Abrahae^quam 
«c  inchoavit,  ut  in  consummatione  ejus  gloriam  perpetuam  mereretur.  Sed  paveo  admirandam  ctluculen- 


S83 


DE  YITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


%U 


tam  de  eo  historiam  texere,  cum  imagincm  virtutum  ejus  considero.  Ecce  enim  conversatio  quidem  mi 
pertccta  est  optima,  ego  vcro  infirraus  et  rusticus.  Equidem  imago  virtutis  cjus  admiranda  ac  splendida, 
colores  autem  verborum  quibus  depingenda  est,  admodum  tnstes  ac  tetri  sunt.  Attamen  licet  imperitus, 
vel  ex  parte  tcntabo,  quanquam  coraprehenderc,  perfcctc  non  valeam,  enurrabo  tamcn,  inquantum 
sufQcio  de  eodem  viro  disserere  ;  quoniam  qui  secundus  Abraham  meruit  nuncupari,  non  facile  humano 
ore  potest  referri.  Exstitit  cnim  nostris  temporibus,  angclicam  vitam  in  terris  agens.  Acquisivit  autem 
patientiam,  quasi  adamas  fortissiraus,  per  quara  ccclestcm  gloriam  adipisci  meniit.  Et  quia  a  juventute 
castitatis  pudicitiam  conscnavit,  temi>lii:ii  sancti  Spiritus  factus  est,  tanquam  sanctificatum  vas:  et  ita 
semctipsum  exhibuit  Deo,  ut  eum  habitatorem  in  montis  sua)  hospitio  haberet. 


VITA. 


Caput  primum.  —  Hic  itaque  beatus  Abraham  ha- 
buit  parcntes  valde  locupletes,  qui  eum  tenere  ac 
supra  modum  diligentcs,  ita  ut  otiam  affcctura  hu- 
raanum  eorum  dilectio  transcondcrct,  desponsave- 
runt  ei  puellam  adhuc  in  pueritia  constituto  (4),  ex- 
spectantes  ac  desiderantes  in  aliqua  oum  dignitate 
sacculari  proficere.  Sed  hic  longe  aliter  sentiens,  in 
ipso  primo  adolescentiaj  gradu  ecclesiarura  conven- 
.ticula  jugiter  frequentabat ;  et  quaecunque  ibi  ex 
divinis  Scripturis  recitabantur,  aureni  hbenter  ac- 
commodans  audiobat,  et  in  cordis  sui  raeraoriara  ita 
recondebat,  1 4o  ut  etiam  cum  absens  cssct  ca 
quai  didicerat  meditatione  intentissima  rurainari^t. 
Curaque  memorati  parcntcs  cjus  tcuipus  nuptiarum 
propinquabilc  (5)  judicarent,  compellcbant  oum  ma- 
trimonii  vinculis  obligari.  Sed  cum  haec  ille  prirao 
renueret,  postmodura  raolcstiam  eorum  jugem  scdu- 
laraquc  non  fercns,  pudoris  vcrecundia  superatus,ac- 
quiescere  perurgetur.Cura  itaque,  celebratisnuptiis, 
sponsa  die  scptirao(G)inthalamoresiderct,  repcnte 
qoasi  lux  quaedam  in  cordeejusdivina  gratiarcfulsit, 
quam  veluti  ducem  quemdam  sui  voti  inveniens,  illi- 
co  exsiluit,  et  secutus  est,  ct  ab  urbc  cgrcditur. 

Cap.  II.  —  Duobus  autcra  fere  raillibus  procul  a 
dorao  sua  cellulam  vacantcra  rcperit :  ubi  se  consti- 
tuens,  et  glorificans  Deura  cura  ingenti  laetitia  per- 
manebat ;  stuporem  vcro  raaxiraura,  tain  [)arentibus 
suis  quara  vicinis,  de  hoc  facto  incusscrat.  Qui 
exeuntes,  in  divcrsa  dispersi,  ubique  Dci  hominera 
requirebant.  Post  dies  autem  decera  et  septeiu  in 
raemorata  ccllula  eum  orantem  rcperiunt.  Beatus 
autcm  vir,  cum  eo  stupore  porculsos  aspicerct :  Quid 
me,  inquit,  vos  adrairantcs  aspicitis?  Qlorificate 
potius  raiscricordissiraura  Dcuni,  qui  rae  ex  coeno 
iniquitatura  raearum  eripuit ;  ct  orate  pro  rac,  ut 
jugura  hoc  suavissiraum,  sub  quo  rac  indignura  sus- 
cipcrc  dignatus  est  DQpiincis,  us^quc  in  ilpcm  va- 
leara  bajulare,  conversationemqueracara  bcncplaci- 
tara  secundum  voluntatcra  ejus  possira  in  onmibus 
coaptare.  Qui  cura  oranes  ouin  audientes,  respon- 
dissent  Amen,  deprecatus  est  eos  nc  ei  vellcnt  crc- 
bro  molestiani  obtentu  visitationis  interre.  Quibus 
recedentibus,  aditum  ccIIuIje  suaj  obstruxit :  et  con- 
cludcns  seraetipsura  intrinsecus,  parvissimum  fc- 
nestrae  foramen  reliquit,  per  quod  alimenta  die  con- 
sueta  reciperet . 


A  Itaque  mentem  ejus  remotam  aturbulentis  inter- 
pellationibus,  divinagratia  illustrabat ;  proficiensque 
quotidie  in  optima  conversatione,  primum  quasi 
fundamentura  vitae  suai  continentiam  possidebat ; 
necnon  vigiliis  et  orationibus,  cum  fletu  et  humili- 
tate  atque  charitate,  studebat.  Cumque  per  omnem 
locum  de  co  sancta  opinio  divulgaretur,  cuncti  au- 
diontes,  ad  videndum  eum,  et  ut  aedificarentur  ab 
eo,  undique  confluebant.  Sermo  quoque  e\  sapienti» 
ac  scientise  ot  consolationis  a  Deo  affluenter  datus 
est,  qui  in  mentibus  audientium  quasi  luminare 
lucidissimura  radiabat. 

Cap.  III.  —  Contigit  autera  anno  duodeciroo  re- 
nuntiationis  ejus,  ut  parentes  ejus  ex  hac  vita  rece- 
dentes,  aurum  ei  copiosum  pnediaque  magna  relin- 

B  querent.  Qui  rogans  amicura  queradam  admodum 
sibi  charum,  ad  distribuenda  univ^rsa  indigentibug 
ac  pupillis  officium  rcligiosum  illi  injungit,  ne  ipsius 
orationibusimpcdiraentura  hujus  rei  gratia  gignere- 
tur.  Et  cura  hoc  fccisset,  secunis  anirao  et  mente 
quieta  perraansit.  Hoc  enim  bono  viro  maximum 
studium  erat,  ut  cor  ejus  nullis  terreni»  negoiiis 
vincirctur;  et  idcirco  super  terram  nihil  aliud  pos- 
t-idebat,  cxccpto  uno  sago,  unaque  nihilominus  tu- 
nica  cilicina  qua  utebatur.  Caucum  (7)  quoque  per- 
modicura,  in  quo  edere  seu  bibere  solitus  erat, 
habebat :  nccnon  ct  unum  psiathium  (8),  in  quo 
cubitarc  consueverat.  Cum  his  autem  omnibus  hu- 
railitatem  supra  modura  et  charitatem  ad  ompes 

Q  {fiqualiter  possidcbat ;  nec  proponebat  in  honore  lo- 
cupletum  paupen,  ncc  principem  subjecto,  vel  nobi- 
loin  ignobili  pricferebat ;  sed  omnes  similiter  dili- 
gens,honorabat  universos,  sine  cujusquam  acceptione 
personai.  Ncc  aliquando  queraquam  procaciter  in- 
crepabat,  sed  crat  scrrao  ejus  charitate  et  suavitate 
conditus.  Quis  audiens  ejus  eloquium,  satiari  potuit 
aliquando  dc  his  quic  aliquando  cx  sermonis  ejus 
dulccdino  proforcbantur?  vel  quis  vultum  illius, 
sanctitatis  iiuagincra  [)ra}fcrentem,  respiciens,  noQ 
ratigis  vidcndi  eura  sicjiius  dcsideriuin  sumpsit  ?  In 
omni  terapore,  abstincntiaj  suae  regulam  quam  semel 
arripuit,  non  mutavit(O)  :  quinquaginta  annosinsti- 
tutuin  proj)rium,  oinni  alacritatc  coraplevit,  et  ob 
niinium  amorem  ac  dcsiderium  quod  habebat  in 
Christo,  omne  aevum  temporis  illius  quasi  dies  [^au- 


286 


VTTA  SANCTI  ABRAHiE  EHmnM, 


M 


cimos  reputabat;  et  totus  rigor  acerriinas  conversa-  A  paganorum  sine  roora  dirigitor.  Quo  dom  sanctus 


tiojois  ejus  apud  cum  pro  nihilo  videbatur. 

€ap.  IV  —  Erat  autem  haud  procul  ab  urbe  illa 
vieusadmodum  spatiosus  ac  magnus,in  quo  univcrsi 
pariter  a  minimo  usquc  ad  maximum  pagani  crudc- 
lissimi  existebant.  qunn  4>  idolorum  cultu  nullus 
oiDDino  valebatavertere.NonnuHi  quidem  presbyteri 
et  diaconi,  in  hoc  ipsum  illic  ordinati  et  dirccti  ab 
episcopOfSine  uUo  salutis  eorum  fructu  reccdebant, 
nequaquam  afHictionis  ferentes  laborem :  quia  non 
solum  non  suaderi  et  ad  consensum  animus  eorum 
ferox  non  poteraC  flecti,  verum  etiam  persecutiones 
in  eos  qui  se  monebant  ac  seditiones  vehementissi- 


Abraliam  pergeret,  precabatur  Dominum,  dicens : 
Clementissime  ac  benignissime  Deus,  respice  infir-r 
raitatem  raeam,gratiamque  tuam  coelestem  ad  meum 
praeaidium  dirige,  ut  gloriiicetur  nomen  tuum  sanr 
ctum.Perveniens  autem  ad  vicum,vidensque  omnes 
in  insania  idolatriaR  vehementer  esse  detentos,  ej. 
imo  pectore  ingemiscens,  graviter  flevit ;  et  elevans 
oculos  suos  ad  cceium,dixit :  Tu  soius  qui  sinc  pec- 
cato  es,  Deus,  ne  despicias  opera  manuum  tuamm. 
Festinantcrque  direxit  nuntium  in  civitatemad  ami- 
cum  ilium  charissimum  sibi,ut  pecuniamex  reliquiis 
patrimonii  sui  aifcrret.  Quam  cum  accepisset,  inter 


mas  concitabant.  Sed  turba  nihilominus  monacbo-  -paucos  dies  construxit  ecclesiam.  Et  velut  sponsam 
nim  semel  atque  iterum  adire  nitentes,  nihil  penitus  optimam,  multo  eam  mirificoque  decoravit  omatu. 
pro  conversione  eorum  agere  potuerunt«  Porro  unaB  Attamen  dum  aidifiearetur,  quotidie  homo  Dei  per 


die  residens  cum  clericis  suis  cpiscopus,  beatissimi 
hugus  viri  habuit  mentionem,  dixitque  ad  eos  :Ego 
taiem  virum  temporibus  fl  40  nncis  videre  non  po- 
toi,  ita  in  omui  opere  bonitatis  peifectum,  et  sic 
cunctis  virtutibus  adomatum,  in  quo  elegit  Deus  lia- 
bitare,  ut  habeturnuncsanctissimus  Abraham.Res- 
pondentes  autem  clerici  verum  esse  eum  Dei  famu- 
lum  monachumque  perfectum  affirmabant.  Et  epis- 
oopus  :  Volo,  inquit,  eum  in  vico  illo  gentilium  or- 
dinare  presbyterum  ;  potest  enim  eos  patientia  ac 
nimia  charitate  ad  Deum  convertere .  Et  consurgens 
protinus,  ad  cellulam  sancti  viri  cum  suis  proficis- 
dtnr  clericis.  Gumque  salutasset  eum,  statimque  de 
gaotiUbus  vici  illius  insinuat,  ut  ad  eos  ob  salutem 


media  simulacra  gentilium  transiens,  nihil  penitus 
loquebatur,  nisi  in  corde  suo  orabat  solummodo, 
gemitusque  cum  fletu  mittebatad  Dominum.  Post- 
quam  vero  ecclesia  est  consummata,  quasi  munu^ 
quoddam  cum  multis  lacrymis  obtulit  Deo ;  ibi  ge- 
nutus  positis,  has  preces  suppliciter  in  sua  oratione 
profudit  ;  Tu,  inquiens,omnipotensFiliDeivivi,qui 
totum  mundura  erroris  depressum  caligine,adcogni- 
tionem  luminis  tui  per  tuam  praesentiam  deduxisti, 
hunc  quoque  populum  tuum  dispcrsum  congregain 
sinuui  Ecclesiae  tuae,  et  illuraina  oculos  mentis  eo- 
rum,  utrespuentes  simulacroruraculturara,  te  solum 
amatorem  hominum  acbenignura  Deum  cognoscant. 
Cumque  hanc  orationera  finisset,  continuo  egres- 


eoruni  pergeret  rogans.Qui  cumaudisset,tri8tisve-Q  sus  ab  ecclesia,  perrexit  ad  templum  gentiliumt 


bementer  efliectus,  ait  ad  episcopum :  Qu%so,inquit, 

Pater8anctissime,permitte  mihi  utmeas  iniquitates 

defleam^  neque  hujusmodi  negotium  infirmo  et  exi- 

guo  existenti  injungas.  Ad  quem  mrsus  episcopus 

dixit  :  Per  Dei  gratiam.  inquit,  potenses;  ne  vclis 

ergo  in  hac  bona  obedientia  fieri  cunctabundus.Cui 

vir  beatos  iterum  respondens  dixit :  Obsecro  sancti- 

tatem  tuam  ut  me  mala  mea  plangere  permittas.Et 

aitad  eum  episcopus  :  Ecce  totum  munduni  et  qus^ 

ia  eo  sunt  reiiquisti,  et  vitam  crucifixam  amplexa- 

tos  es ;  attamen  cum   haec  univei>>a  compleveris, 

agnosce  te  ol)edientiam,qua  cunctis  virtutibus  emi- 

oet,  non  habere.Usec  ille  cura  audisset,  coepit  flere 

imare,  dicens  ad  eum :  Quid  sum  ego,  canis  mor- 


arasque  eorum  et  simulacra  manibus  suis  evertit  at- 
que  destruxit.  Quod  factum  cum  cerneret  turba  gen- 
tilium,  quasi  agrestes  ferae  insiliunt,  eumquelacera- 
tum  multis  verberibus  fqgaverunt.  Ipse  autem  clan» 
noctein  ecclesia  residens,  plagarura  suarum  lacera- 
tionem  non  curans.  sed  tanturaniodo  cuni  fletibus  ac 
gemitibus,  ut  salvi  fierent,  Dominura  precabatur. 
Facto  autera  raane  advenientes  pagani,inveniuntho- 
minem  Dei  orantera  ;  et  niraio  stupore  perculsi, 
quasi  enei  (11)  quidam  effecti  sunt.  Unde  et  ad  ec- 
clesiam  quotidie  vehiebant,  non  tiimen  oi^ationis 
gratia,  sed  ut  oculis  suis  ecclesiai  contcraplanteo  or- 
natura  ac  pulchritudinem,  delectarentur.  Coepit  ita- 
que  quadam  dic  vir  beatus  Abraham  deprecari  eos, 


tODs  (IReg.  xxiv)  ?  et  qute  est  vitamea,quoniam  talia  D  ut  agnoscerent  Deum.  lili  vero  saeviores  eflecti  fusti- 


^  me,  o  sanctissime  Pater,  judicasti?  Cui  ^it  epis- 

Gopus  :  Ecce  hic  residens,  tuam  solumraodo  salu- 

^m  acqoiris ;  ibi  autem  plurimi  per  te,  divina  gra- 

^  operante,  salvandi  sunt,  quoscumqne  ad  Domi- 

<Uim  Deum  converteris.  Considera  itaque  unde  am- 

pliorem  mercedem  habeas,  utrum  si  teipsura  salva- 

^'^Aris    solum,  an  si  plurimos   tecum  ad  salutem 

^«Iduxeris.    Tunc   beatus  vir  Dei  flens,  ait :  Tiat 

'^oiuntas  Domini;  verumtamen  propter  obedientiam, 

^iaocanque  jusseris,  pergaro. 

Cap.  VI.  —  Educens  ergo  eum  de  cellula  in  civi- 

"^iMem  iliico  introduxit ;  ibique  per  impositionem 

■>ianus  presbyter  ordinatus  (10),  statim  ad  vicum 


bus  eum  quasi  lapidem  quemdam  atque  exanimem 
ceciderunt ;  et  deinde,  pedibus  ejus  fune  ligatis, 
extra  vicum  traxerunt,  lapidibus  obmentes ;  mor- 
tuumque  eum  arbitrantes,  seminecem  reliquemnt. 
Media  autem  nocte  in  semetipsum  reversus,  coepit 
flere  vchementissime,  ac  dicere  :  Ut  quid,  Domine, 
despexisti  humilitatera  raeara,  et  quare  faciem  tuam 
avertis  a  me?  et  cur  repellis  animam  meara,  et  de^ 
spexisti,  Doraine,  opera  raanuum  tuamra  ?  Et  nunc, 
Doraine,  respice  super  servura  tuura,  et  exaudi  de- 
precationera  raeara,  et  corroboi-a  rae ;  14%  et  ab- 
solve  servos  tuos  a  vinculis  diaboli,  et  praestaeisut 
cognoscant  te  quoniam  tu  es  soius,  etpraet^r  tenon 


287 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


288 


est  aliiis  Deus.  Deinde  consurgens  ab  oratione,  intra- 
vitinvicum;  ingressusque  ecclcsiam,  Dominopsal- 
mos  cancbat.  Rursus  autemfacto  diluculo,  vcnientes 
viderunt  eum  Et  stupofacti  atque  in  insaniam  versi, 
nulla  habentes  viscera  misericordiae,  acerrimis  illum 
tormentis  crudeliterque  conficiunt;  etsolito  funibus 
alligatum,  e.xtra  vicum  traxerunt. 

Cai».  VI.  —  Haec  autem  cum  per  triennium  patc- 
retur,  quasi  verus  adamastolerabiliterperdurabat ; 
nectottantisqueinsectationumtribulationihuscessit; 
sed  cum  caederetur,  cum  trahcretur,  cum  persecu- 
tiones  paterctur,  cum  lapidaretur,  cum  fame  el  siti 
laboraret,  in  omnibus  his  quaa  ei  acciderant,  nun- 
quam  ad  iracundiam  provocatus,  nunquam  ad  in- 
dignationemcommotuscst;nunquampusiIlanimitate 
distabuit,  nunquam  taedio  fatigatus  est ;  sed  cum 
aspera  omnia  pateretur,  magis  ac  magis  amor  ejus 
in  eos  et  charitas  augebatur.  M  odo  admoncbat,  modo 
blandiebatur,  modo  blandimentis  suavissimi  eloquii 
liniebat.  Et  quidem  seniores,  veluti  patres  rogabat ; 
juvenes  ut  fratres,  adoiescentes  ut  filios  ;  cum  econ- 
trario  ab  eis  subsannaretur,  irrideretur,  atquc  raille 
opprobria  pateretur. 

Cap.  VII.  —  Quadam  igitur  die  habitatores  vici 
illius  congregati,  nimioque  stupore  mirantes  acper- 
tcrriti,  ad  invicem  colloquentes  :  Cernitis,  inquiunt, 
tam  magnam  patientiam  viri,  et  ineffabilem  circa  nos 
charitatem,  quomodo  in  tantis  tribuiationibus  quas 
ei  intulimus  nequaquamex  hoc  loco  disccssent,  ne- 
que  alicui  nostrum  malum  verbum  locutus  sit,  nequc 
aversus  estanobis,  sed  cum  gaudio  magno  sustinue- 
rit  universa.  Unde  nisi  esset  (ut  asserit)  Deus  verus 
quem  prajdicat,  et  regnum  et  paradisus,  uUiu  quo- 
que  malorum,  non  hanc  tribulationem  pateretur  ina- 
niter.  Illud  etiam  considerandum,  quoniam  deos 
nostros,  cum  esset  solus,  evertit,  et  in  nullo  eum 
laederc  valuorunt.  Vore  servus  Dei  ost  homo  hic,  ct 
cuncta  vera  sunt  quie  de  co  fama  dispersit.  Venite 
itaque,  credamus  in  Deum  quem  pi^Kdicat.  Et  haec 
inter  se  colloquentes,  pariter  omnes  in  ecclesiam 
pergunt,  clamantes  atquedicentes:  Gloria  Deo  cce- 
lesti,  qui  misit  famulum  suum,  ut  nos  aberrore  sal- 
varet. 

Cap.  VIII.  —  Tuncbeatus  homo  I)ei  haec  videns, 
laetitia  ingenti  repletus  est,  et  facies  ejus  quasi  ros 
matutinus  mutata  est.  Aperiensque  os  suum,  ait  ad 
eos :  Patres  mei,  fratres  ac  filii,  venite,  demus  glo- 
riam  Deo,  qui  illuminaredignatusestoculosmentis 
vestrae,  ut  eum  possitis  agnoscere ;  et  percipitc  signa- 
culum  vitac  utpurificcmini  ab  immunditiaidolorum: 
et  credite  ex  toto  corde  et  animo,  quod  unus  sit 
Deus  cceli  et  terrae  et  omnium  quae  in  eis  sunt,  sine 
initio,  inenarrabilis  et  incomprehensibilis,  dator  lu- 
minis,  et  amator  ac  redemptor  hominum,  terribilis 
ac  suavis ;  et  in  Filium  ejus  unigenitum,  qui  cst  sa- 
pientia  ejus;  et  in  Spiritum  sanctum^  qui  vivificat 
omnia,  ut  coelestes  ex  terrenis  effecti,  vitam  ccple- 
stem  possitis  adipisci.  Respondentes  autem  universi, 
dixerunt:  Itapaternoster,  ita  dux vita^nostrae,  quem- 


Aadraodum  denuntias  nobis  et  doces,  ita  credimus 
et  facicmus.  Et  confestim  sanctus  Abraham  assumens 
sacram  baptisma,  baptizavit  eos  in  nomine  Patris, 
ct  Filii,  et  Spiritus  sancti,  a  minimo  usque  ad  maxi- 
mum.  Erant  autem  usque  ad  mille  animas.  Deinde 
per  singulos  dies  divinas  Sariptui-as  eis  Iegebat,do- 
cebat  eos  de  regno  Dei,  de  paradisi  deliciis,  de  gc- 
henna;  suppliciis,  de  justitia,  de  fide  ct  charitat»*. 
Illi  vcro,  sicutbona  terra  percipit  semen  bonum,  et 
affert  fructum,  aliud  centesimum,  aliud  sexagcsi-' 
mum,aliud  trigesimum  {Malth.  xii);  ita  verba  ejus 
libentissime  audicntes,  atquein  timore  Dominipro- 
ficientes,  fructuslargissimosaffercbant  In  conspectu 
autem  eorum  quasi  angelus  Dei  videbatur,  et  quasi 
quadam  aedificii  ligatura.  Sic  enim  charitas  eorum 

B  circa  ipsum  erat  per  doctrinam  sermonisdulcissimi, 
ut  ex  hoc  Deum  crcderc  viderentur. 

Cap.  IX.  —  Completo  igitur  anno,  postquara 
credidcnint,vir  beatus  Abraham  non  cessabatdiebus 
singulis  verbumeisDomini  praedicare.  At  ubi  eorum 
studium  circa  Deum  fidemque  firmissimam  vidit,  et 
quod  erga  eum  niraiacssent  charitate  conncxi,  et 
honorem  sibimaximum  exhiberent,  vercnsneobten- 
tu  eoruni  abstinentiae  suae  regulam  destruere  cogere- 
tur.  et  quocunquc  modo  mens  ejus  terrenis  curis 
astringeretur,  consurgens  in  mcdio  noctis,  hancora- 
tionem  fudisse  fertur  ad  Dominuni :  Tu  solus  sine 
peccato,  Deus,  qui,  cum  sis  sanctus,  requiescis  in 
sanctis,  quisolusamator  es  hominum  ac  misericore 
Dominus,  qui  mentis  oculos  hujus  multitudinisillu- 

C  minasti,  qui  eos  ab  adversani  vincuhsabsolvisti,  qai 
implicatos  eos  ab  simulacrorum  erroribus  converti- 
sti,  et  tuae  cognitionis  eis  scientiam  tribuisti ;  quaeso, 
Dominc,  utusquc  in  fincm  regerc  eos  et  conservare 
digneris,  etauxilium  tuum  gregi  huic  optirao,quem 
possidercvoluisti.perpetuumcopiosuraqueclenientw 
impertias  ;  et  quasi  rauro  validissirao  eosgratiabo- 
nitatis  tuae  circurades,  et  cor  corura  semper  illuroi- 
nes,  ut  ea  quae  sunt  tibi  14^  placita  perficientes, 
aiternara  vitara  percipcrc  raercantur ;  mihi  quoque 
infirraissirao  adrainiculura  tribuas,  neque  reputcs  in 
peccatura  quod  ab  eis  fcstino  discedere.  Tu  enim 
nosti,  nniversorura  cognitor,  quod  te  solura  desi- 
dero,  ct  te  raihi  Dorainura  esse  cognosco.  C^nsum- 
raataque  oratione  discedens,  tertio  consignavit  vicum 

DChristi  signaculo;  abiitquc  latttntcr  in  aliumlocum, 
et  quibus  potuitlatebris  occultavit. 

Cap.  X.  —  Manc  autera  solito  more  adecclesiam 
turbaeconveniunt.  Cumqueeura  minirac  reperissent, 
raaxirao  stupore  pcrcussi,  et  quasi  errantes  oves, 
diversis  locis  pastoreni  propriura  perquirebant,  no- 
raenque  ululantescuralacryraisinclaraant.  Cumaa- 
tem  diutissirac  perquirendo  eum  invenire  non  po«- 
sent,  nimio  moerore  dejccti,  confestim,  quod  eisac- 
ciderat,  pergentes  cpiscopo  nuntiaveinint  Qui  cum 
hoc  agnovissct,  ipsc  quoquc  adraodum  tristis  effectus, 
statini  pluriraos  ad  requircndura  Dei  hominemdesti- 
navit,  raaxirae  ob  consolationera  gregis  ejus^eoquod 
cemerct  eos  llebiliter  conlristari.  Cumque  ab  om"» 


289 


VITA  SANCTI  ABRAH.E  EREMITiE. 


290 


nibus  tanquam  lapis  pretiosissimus  quaereretur,  etAnaei,  festinate  celeriter,  atque  introeuntes,  vitam 


prorsus  inveniri  non  posset,  habito  consilio  cumclc- 
ricis  suis,  episcopus  memoratum  vicum  ingreditur. 
Coepitque  ad  oosconsolatoriumproferre  sermonem, 
et  dolorem  maximum,  quem  dc  discessu  hominis  Dei 
conccperant,  blanda  prsDdicatione  lenirc.  Cemens 
autem  in  fide  Christi  eos  Ormissimos,  elegit  ex  cis 
viros  probabiles,  quos  presbyteros  ac  diaconos  lecto- 
resquc  constituit.  Audiens  vero  hoc  sanctissimus 
Abraham,  vehcmenter  gavisus  est  ;  et  glorificans 
Deani,  dixit  :  Quid  retrihuam  tibi,  Domine  Deus 
meus,  bcnignissime  Pater,  atque  amator  hominum 
suavissime,  pro  omnibus  qua^  retrihuisti  mihi  ?  Ho- 
norifico  etglorifico  dispcnsationem  tuam.  Tunc  con- 
tinuo  ad  pristinam  ccUulam  rcvertitur.  Fecit  igitur 


ejus  violenter  eripite.  Ait  autem  contraeum  beatus 
Abraham:  Omnes  gentes  circumdederunt  me,  et  in 
nominc  Domini  vindicabor  in  eis  (PsaL  cxvii).  At  ille 
protinus  cum  hanc  vocem  audisset,  evanuit,  cella 
autem  beati  viii  intcgra  atque  illa;sa permansit. 

Cap.  XIV.  —  Itcm  post  paucos  dies  cum  media 
nocte  psalleret,  psiathium  suum,  super  quod  con- 
sistebat,  ca?pit  vehemens  flamma  comburere.  Tunc 
ille  intrepidus  ignem  conculcans,  diccbat .  Super 
aspidem  ct  reguium  ambulabo,  leonem  et  draconem 
conculcabo  (Psat.  xc);  ct  omnem  virtutem  inimici, 
in  nomincDomini  mei  Jesu  Christi,  qui  mihi  pra^bet 
auxilium,  superabo.  Diffugiens  itaque  Satanas,  voce 
magna  proclamabat :  Ego  te,  inquiens,  mala  morte 


altcram  extrinsccus  cellulam,  et  semetipsum  magnaBdevincam,  inveniamque  artes,  quibus  te  conteram, 


cum  leetitiain  interiore  conclusit.  0  miraculum,  cha. 
rissimi,  laudibus  plenum  et  gloriae  sempiternifi !  In 
tantis  namque  afflictionibus,  quas  in  saepe  dicto 
vico  perpessus  est,  nunquam  abstinentiae  sua3  regu- 
lam  fregit,  neque  in  dexteram  vel  sinistram  ab  ea 
divertit.  Gloria  et  magnificentia  Deo,  qui  ei  talem 
tolerantiam  tribuit,  qua  et  alios  possit  convertere, 
et  sui  propositi  gratiam  custodire. 

Cap.  XI.  —  Ccrnens  autem  diabolus,  bonorum 
hominun^  aemulus,  quod  tantas  in  eum  tribulationum 
molestias  excitans,  non  in  dcsidiam  Doi  hominem 
trahere.  non  in  aliquo  mcntem  viri  Dei  valuissct 
a  Domino  separare  ;  et,  quod  majus  est,  sicut  au- 
rum  in  fomace  pressuris  fulgentior  redderetur  atque 


qui  me  nunc  quasi  contemptibilem  reputas. 

Cap.  XV.  —  Quadam  dieigiturcibum  eosumente, 
transfiguratus  daimon  in  habitu  adoIescentis,cellularil 
ejus  ingreditur,  et  appropinquans.  14^  caucum 
ejus  nitebatur  cvertere.  Vir  autem  Dei  manu  illud 
retinens,  manducabat  intrepidus.Tuncexsiliens  dia- 
bolus,  aliam  phantasiam  repcnte  confingit ;  et  ecce 
quasi  candelabrum  statuens  ante  eum,  et  luccrnam 
desuper  ardentem,  ore  polliito  ac  fetido  psalmos 
eantabat  voce  magna :  Bcati,  inquiens,  in  via  imma- 
culati,  qui  ambulant  in  lege  Domini  (PsaL  cxvi). 
Cumque  ex  eodem  psalmo  verba  plurima  cecinisset, 
nuUum  ei  sermonem  sanctus  ille  respondit,  donec  ci- 
bum  solitum  percepisset.  Postquam  vero  de  mensa 


in  majorem  patientiam   et   alacritatem    charitatis  C  surrexit,  cum  omni  constantia  ait  ad  eum  :  Canis 


proficeret ,  vehementer  irritatus  et  acriter  cfTeratus, 
adTersuseum  cum  magna  phantasia  (12)  advenit, 
ut  saltem  sic  ei  pavorem  incutiens,  decipere  eum 
posset  ac  fallcre. 

Cap.  XII.  —  Igitur  cum  starct  in  medio  noctis  ac 
psalleret,  repentc  lux  copiosa,  vcluti  solis,  in  cclla 
eJQs  refulsit,  et  vox  quasi  cujusdam  multitudinis  au- 
ditaest,  dicens:  Beatus  cs,  Abraham,vere  beatuses 
et  fidelis,  nullusque  sicut  tu  in  omni  conversatione 
inventus  est,  qui  omnes  voluntates  meas  explesti. 
Protinus  autem  vir  sanctus  dolum  maligni  cogno- 
soens,  exaltavit  vocem  suam,  ac  dixit :  Obscuritas 
tua  tccum  sit  in  perditionem,  o  plene  dolo  atque 
fidlacia.  Ego  enim  homo  peccator  sum,  habens  ta- 


immunde  et  ter  miserande,  atque  infirmissime  et 
mendacissime,  si  nosti  quod  beati  sunt,jcnr  cis  mo- 
lestus  es  ?  Nam  beati  sunt  revcra  omnes,  qui  ex  toto 
corde  diligunt  Deum.  Respondens  autem  diabolus^ 
ait:  Idcirco  illis  infestus  sum,  ut  supcrem  eos,  ut  ab 
omni  opere  bono  praepediti,  meis  facinoribus  so- 
cientur.  Cui  vir  beatus  ita  respondit :  Non  tibi  bene 
sit  maledicte,  ut  quempiam  timentium  Deum  supe- 
rarevel  impedire  praevaleas,  nisiJbrte  eos  qui  tibi 
similes  cxistentes  a  Deopropria  voluntate  discedunt. 
Illos  vincis  ac  fallis,  quoniam  Deus  nonestineis.  Ab 
his  autem  qui  diligunt  Deum,  tanquam  fumus  a 
vento,  exhalescis  ac  deficis.  Una  siquidem  eorum 
oratiosic  te  perscquitur  ac  deturbat,quemadmodum 


men  spei  pnesidia,  pcr  gratiam  Dei  in  nuUo  tuas  D  pulvis  a  vento  insectatus  dispergitur.  Vivit  autem 


iflsidias  pertimescam  .Neque  enim  plurima;  phantasiie 

pAvorem  mihi  incutiunt.  Nomert  siquidem  Domini 

mei  et  Salvatoris  Jesu  Christi,  quem  dilexi  et  diligo, 

mihi  validissimus  murus  est,  in  quo  te  incrcpo,  im- 

Qiande  canis,  ac  ter  miserande.  Et  diccnte  eo  haec, 

confestim  ut  fumus  ab  oculis  ejiis  evanuit.  Sanctus 

tatem  Dei  famulus  cuni  niulta  alacritate  tranquil- 

loqae  animo  benedicebat  Dominum,  quasi  qui  nul- 

^am  pbantasiam  vidissct. 

Cap.XIII.  —  Rursus  vcro  post  dies  paucos  orante 
^onocta,  tenens  securim  diabolus,  cellulam  ejus  co- 
*i4ibatur  evertere.  Et  cum  jam  putarctur  pcrforasse 
I,  voce  mif^SL  clamavit  etdixit:  Festinate,  amici 


Dcus  meus,  qui  est  benedictus  in  saecula,  qui  est 
gloriatio  mea,  quia  non  te  pertimescam,  ctiam  si 
omni  tempore  hic  constiteris.  Sic  autem  pro  nihilo 
te  spernam.  veluti  si  unus  catulus  contritus  ab  ali- 
quo  contemnatur.  Ilaec  eo  dicente,  confestim  ille  (ut 
solebat)  evanuit. 

Cap.  XVI.  —  Rursus  postdiesquinque,  cum  psal- 
modiam  suam  noctis  tempore  consummasset,  aliud 
phantasise  argumentum  ab  inimico  conftngitur.Ecce 
enim  quasi  turba  plurima  ccrnitur  advcnisse;  etve- 
lut  trahentes  invicem,  cum  clamoribus  sc  mutuo 
cohortantur,  ut  homo  Dei  in  fovcam  projiceretur. 
Quos  circumspiciens  vir  beatus:  Circumdederuntme, 


291 


DE  TltlS  PATRUM  LlfeEH  PRiMUS. 


ifc 


iiiqait,  sicut  apes  favuni,et  exarserant  sicat  ignis  in  A  bat?  Quem  aliquando  monacbnra  audiens  bene  con- 


spinis,  et  in  nornineDominivindicaborin.eis  (Psal. 
cxvii).  Tunc  Satanas  exclamans,ait:  Heu  !  heu  me  ! 
quid  tibi  de  caetero  faciam  nescio.  Ecce  enim  me  in 
omnibus  Tictum  ac  superatum  intelligo,  etuniversas 
vires  meas  esse  despectas,  et  me  undique  conculca- 
tum.  Verumtamcn  nec  sic  quidem  a  te  aliquando 
discedam,  donecsuperans,  humilcm  te  mihiquesub- 
jectum  faciam.  Vir  autem  Dci  ait  ad  eum :  Anathe- 
ma  tibi  et  omni  virtuti  tua?,  pollutissime  dicmon  ; 
gloria  autem  ct  honorDomino  solisancto  ac  sapienti 
Deo,  qui  nobis  dilectoribus  suis  te  tradidit  concul- 
candum.  £t  idcirco  versutias  tuan  subsannamus 
atque  contemnimus.  Agnosce  itaque,  infirmissime 
atque  iftfelicissime  dicmon,  quia  nos  neque  to,  ne- 
que  tuas  pcrtimescimus  pliantasias. 


C\i'.  XVII.  —  Per  multum  autem  tempus  diversis 
argumentis  ac  machinis  contra  virum  fortissimum 
dimicans,non  quivit  cogitationibus  ejussolidissimis, 
saltem  pavorem  certans  incutere.  Magis  autemprse- 
liando,  alacritatem  in  eo  et  charitatem  apud  Deam 
maximam  suscitabat.  Diligcns  namque  Deum  ex  toto 
animo,  et  conversationem  suam  sccundum  volunta- 
tem  ejus  instituens,  afilucnter  gratiam  divinam  pro- 
meruit  :  et  propterea  non  valebat  diabolus  la?dere 
eum.  Persevcranter  namque  pulsavcrat,  ut  ei  the- 
sauri  divinaegratiaepanderentur.  Cumque  patefactus 
fuissetingrcssus,tressibiindc  pretiosissimos  lapides 
sumpsit,  fidem,  spem  et  charitatem,  quibus  in  eo 
perfecte  ac    firmiter  virtutcs  rcliqua;  ornabantur. 


versari,  non  pro  co  deprocatus  est  Dominum,ut  liber 
ab  omnibus  diaboli  laqueis  servaretur,  et  cursum 
vitse  suae  inculpabiliter  consummaret  ?  Aut  quem 
peccatorum  vel  impium  audiens,  pro  eo,  ut  salvare- 
tur,  cuni  lacrymis  diebus  ac  noctibus  Dominum  Hon 
postuiabat?  £t  in  omnitempore  institutionissuie  non 
praeteriviteumsine  lacrymis  dies.  Labia  sua  non  sol- 
vebat  facile  iri  risum.  Non  appropinquavit  oleam 
corpusculo  ejus:  facies,  vel  etiam  pedes,  adiecon- 
versionis  sua:  nunquam  diluti  sunt.  Sic  namque  se 
exhibebat,  tanquam  quotidie  moriturum. 

Cap.  XVIII.  —  0  vere,  fratres,  gloriosum  mira- 

culum,  in  tanta  abstincntia,  jugibusque  rigiliis,  fle- 

tibus  mixtis,  chamcuniis  (13)  quoque  et  contritione 

P  corporis  nunquam  omnino  lassatus  est,   nunquam 


infirmatus  scgnitia  obtorpuit,  nunquam  tiedio  fati- 
gatus  est :  sed  veluti  esuriens  quisquam  aut  sitiens, 
sic  ille  aviditate  quadam  sustinens  omnia,  ntinqQain 
sui  propositi  potuit  mens  ejus  dulcedine  satiart. 
Erat  autom  aspectus  ejus  quasi  flos  quidam 
immarcescibilis,  atque  in  facie  ejus  puritas  animi 
noscebatur.  Sed  et  totum  corpusculum  ejus,  qoati 
nihil  egissct,  validum  ac  robustnra  apparuit,  dtpO- 
te  qui  divina  gratia  in  omnibus  frueretur,  et  jucun- 
ditate  |  SO  spiritalis  laetitiae  potiretur.  In  ho^a 
namque  dormitionis  suse  ita  splendidissimus  valta 
apparcbat,  quasi  qui  nequaquam  vitae  sua3  temptiS 
in  abstinentia  peregisset.  Sed  et  aliud  in  eo  pef  dl- 
spensationem  rairaculum  gestum  est.  In  omnlbOa 


Texens  quoque  pretiosissimam  coronam  bonis  ope-  C  siquidem  quinquaginta  annis  abstinentiae  su»,  ve- 
ribus,  Regi  regum  Domino,  a  quo  munus  accepcrat,     stera  cilicinam,  qua  imlutus  fuerat,  non  mutavit. 
offerebat.  Quis  enim  sicc.x  totocorde  Deum  et  pro-        Reliqua  de  Vita  Abrahx  et  ejus  nepte  vide  infr^^ 
ximum  tanquam  seipsum  dilexit  {Lucx  x)  ?  Aut  quis     inter  Vitas  feminamm. 
ita  laborantibus  compatiebatur  ct  iniscricors  existe- 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


(1)  AhrahxS\  Memoria  hujus  habetur  in  ecclesia- 
sticis  tabulis.  Ita  enim  Martyrologiura  Romanura 
16  Martii:  i(  In  Syria  sancti  Abrahae  ercraitae,  cujus 
res  gestas  beatus  Ephraira  diaconus  conscripsit.  » 
Menologium  Graecorum  29  Octobris :  «  Natalis 
sancti  Patris  uostri  Abraharai.  »  Fusius  eodem  die 
in  .\lena3is,  ubi  et  Maria  neptis  cjus  jungitur. 

(2)  Ephraim.]  Auctorhic  Actorura  sancti  Abrahae, 
tttMss.  praeferunt,  et  cditio  Coloniensis  ;  quseetiam 
hoc  auctore  habes  apud  Lipomanura,tomo  II,qui  ea 
ex  Vitis  Patrum  editionis  Coloniensis  desuinpsit. 
Nam  quae  in  aliis  editionibus  habentur,  in  line  de- 
curtata  sunt.  Desunt  enira  tria  ultima  capita  post  D 
Vitara  Mariae  neptis  Abrahae,  quae  ibidem  huicjun- 
cta  est.  Meminit  ejusdem  idem  Ephraira  in  libello, 
qoi  Teslamenlum  Ephraim  inscribitur. 

Metaphrastes  quoque  ejusdera  res  gestas  iusius 
enarmvit,  quas  habes  opud  Liponianum,  tomo  VI, 
et  Suriura,  torao  II. 

Merainit  de  Abraham  sancti  Ephraira  discipulo 
Soxomenus,  libro  in,  cap.  15,  et  Nicepliorus,  lib.ix, 
capite  if). 

(3)  Interpreicanonymo.]EsL(\emh2^e  Acta  exnova 
Gerardi  Vossii  interpretationeprodierehicproxime 
elapsis  annis,  inter  opera  beati  Ephraira,  torao  III. 

(A)Desponsaverunt  ei  pucUam  adhucinpueritiacon- 
stitulo.]SsAiem septennes  esse  oportebat,  utcontra- 
herent  sponsalia,  ut  notat  Barnabas  Brissonius  de 
ritu  nuptiarom.Modestinus  jurisconsult.,  lib.  iv  Dif- 
ferentiarom,!.  In  sponsal,,d,  Deritu  nupt.  f  In  spon- 


salibus  contrahendis  actas  contrahcntiura  definita 
uon  est,  ut  in  matriraoniis.  Quapropter  a  priraordio 
sptatis  sponsalia  effici  possunt ;  si  raodo  id  fieri  ab 
utraque  persona  intelligatur,  id  est,  si  non  sint  nii- 
nores  quam  septem  annorura.  >  Quie  vcrba  certam 
noininatiin  sponsalibus  contrahendis  praescriptam 
aetatera  non  luisse  si^nificant. 

Quanquam  quodad  legis  Papiae praeraia  attinet,  ca 
demurn  sponsalia  probari  adraittique  Augustus  con- 
stituit,  quibus  bicnnio  post  justae  ac  legitiina;  nuptia 
accedere  possent.  Ut  proinde  minores  natu  decem 
annorura  virgincsfrustrasponsae  haberentur.  Cujus 
rei  constituendac  causa  fuit,  quod  sponsaliorura  ob- 
tentu,qU8e  ad  exitura  et  eflectum  brevi  perduci  per 
sponsarura  iraraaturam  aetatera  non  poterant,  le^ 
frauderafierianiraadvertisset.  Dio,Iibrociv,  in  Actu 


Xau-JOVTa-  SoSSsxa  yap  jaT;  xopai;  ei;  ttjv  to3  Yajioa  cufftsv 
err,  ::at[ot),  xaOa-ep  cITTov,  voji^£T«i.  QufC  verba  Ka 
Brissonius  reddidit,  quod  ea  ab  interprete  X^landro 
raiuus  lideliter  ot  plane  versa  esscnt: «  Quoniam  au- 
tem  quidain  infantes  puellas  dcspondentes  praemiis 
quidera  conjugurn  fruebantur,  cxterum  elTectumrei 
etconjugUra  opusnon  prxstabant,  ea  sponsalia  vires 
nullas  habere  constituit,  postquae  duobus  transactis 
annis  sponsa  duci  minime  posset ;  hoc  estut  omnino 


493 


VITA  SANCTI  BASiLIi  a€)SAREA  CAI>PADOCIiE  ARCHIEPISCOPI. 


294 


decennis  ^ifgo  desponderetur,  siquidera  cx  ea  com-  A  «po^?-  Qnod  vulfjo  candnm  dortforibus  dicitur  calix. 


iriodi  quidsponsuscaperevellet.  Duodccirao  nanique 
anno  virr^o  raatura  viro,  et  nuhilis,ut  jnra  antedixi, 
existinrintnr.  »  QuaeadducitetianLiisd^erapcneverbis 
2oDaras,  tora.  11  Annaliura,  et  inentfra  Dionis  clare 
proponit.  Hoc  ipsura  strictira  tangit  Suetonius  Au- 
gusti  cap.  34:  «Cumquo  etiani  iraraaturitate  spon- 
sajrum,  et raatriraonioruui  crebra  rautatione  vira  iegis 
eludisentirct,  terapus  sponsas  habendi  coarctavit.  » 
QuopertinetCaiiiocus.l.poen.fd.  De  sponsal.^quera 
ex  ejus  lib.  i,  ad  l.  Juliara  et  Papiara  Pandectarum 
concinnatores  delibarunt  :  «.  Sspe  justsc  ac  necessa- 
rue  causa^non  solum  annum  vel  bienniura,  sed  etiara 
triennium  aut  quadrienniura,  et  ultcrius  trahunt 
sponsalia,  veluti  valetudo  sponsi  sponsasve,  vel  raor- 
tes  parentura,  aut  capitalia  criraina,  aut  longiores 
peregrinationes,  quae  ex  necessitate  fiunt.  »  Vide 
etiam  Cujaciura,  libro  kvi  Observat.,  cap.  55. 

t5)  Propinquabilc.]  Alias,  propinqui  habile.  Tunc 
delendum,  memorari  parentes. 

(6)  Die  septimo.]  Ita  Ms.  Audomarensis,  et  Meta- 
phrastes.  Deest  impressis.  Exprimitur  hic  ritus  qua- 
mmdam  gentium  septem  dieous  nuptias  cclebran- 
tittm,  Gen.  xxix,  21,  denuptiis  Jacob  et  Lia; :  Jmple 
hebdomttdatn  dierum  hujus  copulw.  Judicura  xiv, 
12  :  Quod  si  splveritis  mihi  intra  septem  dies  convi- 
vii.  Et  vers.  17  :  Septem  igitur  diebusconvivii  Jlebat 
anU  eum.  Tobiae  viii,  23  :  Adjuravit  Raguel  Tobiatn, 
Ut  duas  hebdomadas  moraretur  apud  .«c.Nempe,  ait 
Serarius  noster,  epulura  nuptiale  in  deciraura  <juar- 
tum  diem  porri^itur,  propter  duplicatara  scilicet 
laetitiam  ob  nuptias  et  dieraoniura  illud  expulsum. 
Aogastinus,  q:  85  in  Genesim  :  «  Quod  ait,  Con- 
timma  septimanamistius,  adnuptiarum  celebratio- 
aem  pertinet,  quo;  septem  diebus  celebrari  solent.  i> 
HieronyiQUs,  tradit.  in  Genes. :  «Dicitur  eia  socero 
Laban  ut  septera  dies  pro  nuptiis  prioris  sororis 
expleat.  »  Ootinuit  is  mos  apua  Orientalcs,  etapud 
Jmeos  etiamnum  servatur.  £x  hac  Yita  coUigitur 
•tiam  idguisse  apud  iEgjptios. 

i?)  Caucum.]  ltaMs.Auaoraarensis;utiethicinfra, 
cap.  15,  Editiones,  catinum.  Usurpatur  hsccvox  tura 
BUraecis,  tum  a  Latinis.  Glossae  Graecolatine,  Kauxa, 
patera.  Suidas  :  Kaux:ov  7:ap'  f^jxtv,  xaXt;  ok  izotpx  lo- 


Marcellus  Empiricus,  cap.  25  :  <  Vermis  terrenus 
exfoditur,  etin  iigneo  cauco  ponitur,si  Heri  potest, 
fisso,  etferroilligato.  »  Hieronymus,  libro  ii  contra 
Jovinianuni,  cap.  ix  :  «  Quodara  vero  terapore  ha- 
bens  ad  potandum  caucum  ligneum,  vidit  puerum 
manu  concava  bibere.  »  Ita  ibi  legendum  |$| 
esse,  ex  Ms.  raonui,  supra,  ad  Vitam  sancti  Pauli 
prirai  ereraitie,  cap.  14,  n.  55.  Vide  Onoraasticon. 

(8)  P.9?Vi;/</W7«.]Frequensha3cdictioapud  Asccticos 
scriptores  de  lecto  ftt  raattula  Ascetarum.  Hac  ea- 
dera  Vita,  cap.i4,  pro  psiutfiioahaL  editio  habet^na^- 
tulam,  Wde  dicta  ad  Vitira  Piichomii,  cap.  4'^,  n.  40. 

(9)  Abstinentiw  s:i,v  rcgulam,  etc,  non  mutant,] 
Ephiaim  sermone  ascetico  sive  de  vita  monastica  ; 
ft  Sancti  probatissimique  olira  Patres,  jactis  firmiter 
unius  regulae  fundaraentis,  canonem,  quem  semel 
arnpuerant,  ad  lincra  usque  vitie  retinuerunt.  Nam 
alii  quinqUaginta  annis,  aiii  pluribus,  »  otc.  Idem 

BsefmoncparaeneticodeAdventuDoraini :  «  Canouem 
unura  retine,  sicutctiara  sancti  fecerunt  Paties,  qui 
ad  quinquiiginta  et  ultra  annos  non  mutarunt  ca- 
nonera  ac  regulam.  » 

(10)  Per  impositionemmanuspresbytcr  ordinatus.] 
Ita  ipsis  apostolorum  teraporibusordinatiopresbyte^ 
rorura  raanuura  irapositione  seu  /etpoOEata  estfacta  : 
(/  Timoth.  IV,  14 :  v.  22.)  Vide  Onoraasticon. 

{\\)Enci.]  Itascribendura  et  legendura.  Hactenus 
editura  xnci.  Quod  etsi  intelligi  possit,  quod  instar 
aeris  prce  stupore  diriguerint,  non  tamen  ita  scribit 
auctor.  Graece  est  Iveo'.  Est  autem  Graecis  sved;  per- 
culsiis.  Hesychius,  evsoi,  ex-Xtjxtoi.  Vide  Onomast. 

(12)  Cum  ynagjm phantasia.]}d  est,  apparatu.  Ni- 
cephorus,  libro  xi,  cap.  18,  de  Valente  iraperatore  : 
fCuraautera  Epiphaniorum  festus  dies  adesset,  cum 
universa,  quam  sccum  habebat  phantasia,  inanique 
et  splendida  pompa  in  Ecclesiam  venit.  »  Graece  est, 
auv  TT)  ::£«:•  auTOv  ^avTaa^a. 

C  (<3)  Chameuniis.']  Ita  legendum.  Quae  vox  etiam 
in  manuscripto  saepe  depravata  est.  Vetus  editio 
habet,  Cammeniis.  Coloniensis,  Caumeniis.  Quod 
postremum  orturn  ex  transpositionc  litterarura,  quae 
m  quibusdam  valde  soleranis  fuit. 


J.^NUARH  I. 


VITA  SANCTI  BASILII 


(*)» 


G^SAUEiG  GAPPADOGIiE   ARGHIEPlSGOPf, 

AUCTORE  AMPHILOCHIO  (2),  ICONII  EPISCOPO, 
INTERPRETE  l]RS0  (3)  S.  R.  E.  SUBDIACONO. 


PRiEFATlO   LMTERPRETIS. 

Hettti  Ba8ilii.»0KBare«  Cappadociae  praesulis,  Vitam  me  in  Latinam  vertisse  dictionem,  secundum  postu- 
htiOTirm  tBam,  cognosce.  Neque  enim  inobediens  esse  tibi  debeo,  qui  omnibus  iratribus  meis  et  proxi- 
«ib  debitor  siim.  Sed  uttnam  tam  bene  quam  prompte,  tam  utiliter  quam  feliciter,  quod  postulasti, 
herim  eircpr^Ttos :  prsesertim  cum  necessario  super  boc  fueris  exhortatus,  et  ut  tantus  vir  apud  Latinos, 
^madniodam  apad  Qnecos,  celebris  habeatur,  jure  satcgeris.  Denique  licet  ejus  quaedam  salutifera 
Kripta  sensK)  Latinus  habeat,  vita  tamen  illius  quam  sit  admirabilis  hactenus  ignoratur.  £t  certe  satis 
incongruum  est  quDd  docuerit  sciri,  et  quid  fuerit  operatus  nesciri  :  cum  sanctus  vir,  utpote  imitator 
itiius  de  quo  Locas  scribit,  quia  ccepit  Jesus  facere  et  docera  (Act,  i),  non  solum  verba  Dei  docebat  ho- 
odiies,  sed,  ut  magnus  vocaretur  in  regno  coelorum,  antea  faciebat.  Fruere  igitur  salubrius  doctrinis 
<}•» ;  et  116  forte  dieas  iiliim  docuisse  et  non  feoisse,  jam  nunc  scies  quia  fecit  quod  docuit,  et  de  csetero 
MeblB  q«od  mitefis. 


295 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


296 


1S9  Licet  ante  lioc  opus  ego  non  praesumpserini  aggredi,  putans,  ut  ipse  nosti,  ab  alio  jam  transla- 
tum,  in  quo  merito  ipse  rae  reprehendi.  Nunquidnam  quia  Scripturam  sacram  quidam  interpretati  sunt, 
idcirco  posteriores  interpretes  hanc  minus  interpretati  sunt?  Si  hoc  esset,  eamdem  sacram  Scrii>turain 
Latinitas  ex  ipso  Hebraico  fonte  per  beatum  Hieronymum  Ecclesiae  Romanaj  presbyterum  (4),  et  divinas 
Bibliothecac  cultorcm,  hactcnus  non  hausisset. 

Verum  diligenter  inquirens,  nihil  scriptum  de  Vita  hujus  sancti  apud  Latinos  inveni,  nisi  duo  mira- 
culorura  ejus  (8),  id  est,  de  puoro  Christi  negatore  liberato,  et  rauliere  a  peccatis  erepta ;  quae  tamen 
adeo  depravata  reperi,  ut  rursus  ea  interpretari  quam  emendare  maluisscm. 

Sane  notandum  est,  quia  cum  quidam  legunt  in  his  Actibus  quac  sanctus  Araphilochius  scripsit,  discre- 
passe  autumant  ab  his  qua3  sauctus  Gregorius  Nazianzenus  in  epitaphio  (6)  hujus  raagni  viri  com- 
memorat,  cum  alter  forte  tacucrit  quod  alter  non  tacuit,  idipsum  nobis  inter  Evangelistas  reperien- 
tibus.  Praesertim  cum  et  idein  Amphiiochius,  qui  super  tanti  viri  vita  scripserint,  haec  expositurus  aptc 
designet. 


IJroloflUj^  auctorb. 


Charissimi,  non  inconveuiens  erat,  sed  justum,  devotos  filios  super  obitu  patrio  contristari,  ct  ei  dona 
lacrymarura  olferre,  quod  hactenus  compatienteregiraus.  At  vero  postquara  luctus  turbinem,  secundum 
quod  scriptum  est,  deposuiinus,  ad  gratiOcara  supplicationera  omniura  Domino  Christo  Deo  nostro  re* 
pendendara  coraraoti  sumus;  operae  pretium  duxi,  tara  memorabilera  Vitara,  quara  vera  rairacula  pasto- 
ris  et  inagistri  nostri  Basiiii,  ne  diutino  transcursu  tcraporis  oblivioni  profundae  tradantur,  scriptars 
foro  mandanda. 

Tribus  cnim  sacratissimis  et  egregiis  viris,  Gregorio  videlicet,  qui  in  theologia  clainiit  (7),  et  Gregorio 
meniorabili  Nysscorum  {^)  civitatis  episcopo,  sed  et  beato  Ephraem  (0),  aliis  atque  aliter  sermonibos 
cpitaphicis  tantum  virum  fulgidum  exhibentibus,  visum  cst  et  raihi  tanquara  abortivo,  ut  cum  Apostolo 
dicam,  cum  prae  raanibus  accepissem  narrationes  quae  ab  utrisque  admirandis  viris  editae  sunt,  ea  qne 
his  deesse  videbantur  supplevi,  raore  scilicet  devoti  filii  debitura  patri  repraesentantis,  de  .^ursuin  quaedam, 
ut  aestimari  potest,  assequentis,  et  certara  scientiara  percipientis.  Novit  enim,  novit  nubes  abscondere 
solera,  et  raorosus  bonarum  narrationum  transcursus  facile  introducit  oblivionem. 

Magnus  igitur  exstitit  pastor  noster,  et  faraosus  raundo  Basilius  ccelcstiura  virtutura  consermocinator, 
angelorura  ordinura  corarainister,  praedicabilis  Ecclesiae  doctor,  incorrupta  dograatura  orthodoxorum  co  • 
lumna;  qui  naturara  existentiura  cnucleatius  explanavit,  qui  pessiraura  Trinitatis  apostatain  Julianum 
(10)  deposuit,  qui  Valentisos(ll)  blaspheraura  obstruxit,  qui  Arianorum  expresse  nequissimum  errorem 
devastavit,  qui  Christianorum  liquido  stabilivit  rectam  opinionem.  Pastor  acccptabilis  Ecclesiae  popnli, 
regalis  sacerdotii  consors,  circumamictus  veritate  Christi,  ovium  aries,  divinae  lidei  magister  inclytus; 
qui  et  vivens  ct  postobitum  raagnis  coruscavit  miraculis,  qui  Deo  odibilis  Juliani,  utdictum  est,  extol- 
lentis  in  altum  cornu,  ct  loquentis  adversus  Deuni  iniquitatem,  corruptionem  oratione  suaparavit.  Interea 
Valens  accipiensindignelmperialem  purpuraro,  et  Arianorum  nequam  sensui  patrociniura  pracstans,  venit^ 
ad  illu.streni,  quee  apud  nos  est,  Cacsaris  urbem.  Veinim  qualiter,  vel  qua  causa,  non  est  praesentis  tempo- 
ris  enarratio.  Sed  ad  propositum  redearaus ;  virtutes  illius,  quas  a^-ulva  usque  ad  finein  habuit,  narraturi. 

VITA. 

Caput  primum.  —  Basiiius  solus  super  terrara  Aper  duodecim  (15)  raoderatus  est  annos,  Julianus, 


a^qualitatera  ostendit,  vitain  videlicet  operibus  de 
coratam,  ot  sermonibus  divinae  sapientiae  illustra- 
tam,  omnia  Christo  dans,  animara  et  corpus,  ver- 
borura  pahnas  (12),  propterquod  et  gentilera  erro- 
rera  ut  araneorura  telas  dirupit.  Hic  septera  anno- 
rum  factus,  ad  litteras  traditur  a  parentibus  :  va- 
cansautem  inmathematicisquinquennio,  fructifica- 
bat  plurimum  in  philosophica  disciplina,  naturae 
mansuetudine.  Rursus  relicta  |  S9  P^tria,  Cappa- 
dox  enim  erat  genere,  pervenit  ad  niatrera  scrmo- 
num,  id  est,  Athenas  (13),  et  castitate  seu  multa 
continentia  et  temperantia  dccenter  omatus,  adhse- 
ret  praeceptori  Graerorum  sapicntiae,  Eubulo  (14) 
nomine,  et  ita  sese  disciplinis  tradidit,  ut  eum  tam 
prseceptores  quam  condiscipuli  imitarentur.  Erant 
enim  hujus  cooperatores,  magnus  Gregorius  Nazian- 
zenns  episcopus,  qni  throni  Apostolici  gabemacula 


qui  ad  breve  terapus  Christianus  fuit,  atque  Liba- 
nius  (16).  Hic  autera  prac  omnibus  admirabiiis  vir 
posuit  in  corde  suo  non  participari  pani  vel  vino, 
donec  ex  supema  provisione  sapientiae  penetraret 
arcana.  Moratus  autera  in  eruditionibus  quindedm 
annos.  et  oranera  gentilem  phiiosophiam  transcor* 
rens,  in  fine  astronoraiara  quoque  ac  geometriam, 
et  optiraa  quseque  legens,  cura  nullo  modo  valuisset 
per  ea  invenire  oninium  conditorem,  quadara  nocte 
vigilante  illo,  divinus  quidara  splendor  infit  ut  tran- 
scuireret  nostrae  religionis  scripturara. 

Surgens  ergo  properavit  iEgyptum  (17),  et  acce- 
dens  ad  qucmdam  Archimandritarum,  nomine  Por- 
phyriura  (18),  petivit  dari  sibi  sacros  libros  ad  per- 
ceptionera  divinorum  dogmatum.  £t  hoc  percepto 
mansit  illic,  dans  operam  meditationi  divinonun 
eloqniorum,  aqua  et  oleribus  edacatus.  Anno  vero 


297 


VITA  SANCTI  BASILII,  CiESAREiE  CAPPADOCI^  ARCHIEPISCOPI. 


298 


integro  ibidem  moratus.  et  veritatis  rationem  fldeAenim  omnes,hiin  vitamaiternam,hi  in  opprobrium 


considerans,  perseveravit  scrutatus  verbum  verita- 
tis,  et  petivit  se  dimitti  Jerosolymam  causa  oratio- 
iii&  (19)  iturum,  et  illic  miracula  inspecturura,  qui 
ezoratus  dimisit  eum. 

Cap.  II.  —  Rediensautem  illo,  ubi  Gnccorum  in- 
stitutus  est  philosophia,  ccppit  persuadere  multis 
philosophiset  multitudini  gentilium  ostendereChri- 
stum,  demonstrans  illis  viam  salutis.  Requirebat 
vero  et  praeceptorem  suum  Eubulum  (qui  erat  dux 
verbi)  in  vicissitudinem  studiorum,  quibus  ab  ipso 
fiierat  institutus,  ad  trahendum  eum  ct  inclinandum 
immaculat<efidei,utpote  ipse  bcne  currcnsad  eam. 
Omnesque  doccbat,  qui  philosophia  imbuti  erant, 
illum  sequi  quasi  magistrum.  Rcquirens  autem  eum 


et  confusionem  perpetuam  :  et  astabimus  ante  tri- 
bunal  Christi(// 6^or.v),  quemadmodum  docent  nos 
magniloqui  prophetae,  Isaias,  Jeremias,  Ezechiel, 
Daniel,  et  David  rex,  et  egregius  Paulus.  Et  post  hos 
ipse  Dominus  poenitentiaj  dator,  et  hujus  recompen- 
sator,  qui  ovem  perditam  requisivit  {Matth,  xviii), 
qui  recedentem  a  patemis  sinibus  cum  multis  divi- 
tiis  puerum,  et  his  luxuriose  consuniptis  postea  re- 
deuntem,  fame  tabefactum,  germane  amplcxus  est, 
et  adornans  fulgida  stola  et  annulo  ac  vestibus  pre- 
tiosis,  suadet  nihil  puero  peccanti,  non  saevire,  sed 
veluti  fratri  veniam  dare  {Lucx  xiv);  sic  absque  in- 
vidiaDominus  excellcns  bonitatein  aiqualem  his,  qui 
circa  |  ^4  undecimam  horam  venerunt,  mercedem 


in  omnibus  scholis,  invenit  in  proastio  (20)  cum  phi-^dat  {Matth.  xx).l]isc  etnobis  poenitentibus,  et 


resi- 


losophis.Xihil  erat  enim  apud  cosstudii  quam  dicendi 
qaid  ac  audiendi  novum.  Disputante  autem  illo,re- 
prehendit  eum  astans  Basiiius.  Et  quidam  eorum 
qui  cum  ipsis  erant  dixit  :  Reprehendit  tc  quis,  o 
philosophe  ?  Qui  ait :  Aut  Deus,  aut  Basilius.  Reco- 
gnoscens  ergo  eum,  et  hos  qui  secum  erant  dimit- 
tens,  aderat  cum  Basilio,  et  tribusdiebus  jejuni  per- 
severantcs,  quscstiones  inviccm  proponebant.  Inter- 
rogavititaqueEubulus  Basilium:  Qua;  est  deflnitio 
philosophiae,  Basili?  Qui  ait :  Prima  deflnitio  philo- 
8ophia>,  meditatio  mortis.  Ille  vero  admirans,  ait  : 
Qois  est  mundus  ?  Ait :  Qui  est  super  mundum.  Et 
dolces  quidem  suntmundi  sermones,  ipsevero  mun- 
du8  vehementer  amarus,  si   quis  hunc  vitiosc  reti- 


piscentibus,ex  aqua  et  Spiritu  sancto  rcgenerationem 
donabit,  quia  nec  oculus  vidit,  nec  auris  audivit,  nec 
in  cor  hominis  asccndit  qua»  praeparavit  Dominus 
diligentibus  se  {/  Cor.  ii).  Horum  ergo  sensu  intel- 
lecto,  Eubulusait :  OBasili,  coelestis  Trinitatisasser- 
tor,pertecredo  in  unum  Deum  Patrem  omnipoten- 
tem,  et  csetera  ;  exspectans  resurrectionem  mortuo- 
rum,  et  vitam  venturi  saiculi,  amen.  Opere  autem 
osiendam  tibi  fldcm  quae  in  me  est :  quoniam,  om- 
nibus  quaemihi  adsuntin  manibus  tuisdatis,  residuo 
vitae  meae  tempore,  si  placitum  in  conspectu  Dei 
fuerit,  tecum  ero,  suscepta  ex  sancta  aqua  seu  Spi- 
ritu  regeneratione.  Ait  autcm  Basilius  :  Benedictus 
Dominus  Deus  noster,  cx  hoc  nunc  et  usque  in  saecu- 


neat.  Et  alia  est  voluptas  corporis,  et  alia  incorpo-C  lum,o  Eubule,qui  illustravit  lumen  verum  in  mente 


ralis  naturae.  Et  paritcr  haec  cuiquam  inesse  impos- 
sibile  constat.  Nemo  enim  potest  duobus  dominis 
«ervire  {Matth.  vi).  Verum,  quantum  virtus suppedi- 
tat,  frangimus  esurientibus  panem  scientiae,  et  eos 
qoi  per  malitiam  quorumdam  sinc  tecto  sunt,  per 
lirtutem  ducimus  sub  tectum.  Si  vero  eum  nudum 
videmu8,amictucircumdamus,  etdomesticosseminis 
non  despicimus.  Cumque  dixisset  haic,  imaginans  ei 
paraboiice  Saivatoris  nostri  misencordiam,  quam 
drca  nos  per  poenitentiamopcratur,  tres  tabulas  (2 1 ) 
sensim  proponit  in  proforibus  mentis,  unam  quidem 
insuperioribus  portarum  virtutes  ferentem,  pruden- 
tiam  videlicet,  fortitudinem,temperantiam,  et  justi- 
tiam.  Insinistravero  parte  seductionem.  Porro  hinc 


tua,  et  transtulit  te  a  multorum  errore  deorum  ih 
agnitionem  misericordiaj  suod.  Pon-o  si,  ut  fassus  es, 
mecum  pariter  esse  vis,ostendam  tibi  quo  salutino- 
strae  modo  provideamus,  a  vinculis  istius  saeculi  li- 
berandi.  Venundemus  omnia  qua3  nobis  insunt,  et 
tribuamus  egenis,  sicque  dcmum  ad  sanctam  civita- 
tem  pergamus,  inspcctores  per  nos  efficiendi  patra- 
torumibidem  miraeulorum,  et  acquiramus  flduciam 
apud  Deum.  Taliter  itaque  ambo  rebus  suis  pie  di- 
stributis,  sola  ex  his  indumenta,  quae  sancto  baptis- 
mati  praeparari  solent,  cmentes,  Jerosolymam  ten- 
dunt,  convertentes  ad  Dominum  gentilium  multi- 
tudinem  copiosam. 
Cap.III.  —  Pervenientes  veroadAntiochiurbera, 


etinde  intemperantiam,  profanationem,linguosita-j)diverteruntadreceptaculumquoddam.  Filiusautem 


tem,  suasionem,  et  hujuscemodi  exaroen  raalorum. 
Poenitentiam  autem  decenter  astantem  intrepidam, 
hilarem,  lenem,  et  contrariis  quidem  adversantem, 
populo  vero  bona  omnia  iraprecantera.  Praeterea 
JQxta  hanc,abstinentiam,  sagacitatem,clementiam, 
padicitiaro,  pudorem,  humanitatem,  et  multorum 
bonoFum  plebem.Sensus  vero  hujus  historiae  viden- 
tibns  quidem  est  monitio,  audiontibus  autera  zeli 
potioris  occ:u»io.  Haec  et  ipsc  ego  videns  delectatus 
sum,  et  in  hoc  ductus  sum,  o  Eubule.  Sunt  quippe 
in  nobis  non  imagines  neque  aenigmata,  sed  ipsa  li- 
quido  Teritas  ad  salutem   adducens.  Resurgemus 

t  Hoc  capat  deest  in  Vitis  Patrum. 

Patrol.  lxxiii. 


hospitis,  nomine  Philoxenus,  sedebatprae  foribusin 
meditatione  multa  :  erat  autem  hic  discipulus  Liba- 
nii  sophistae,  a  quo  susceperat  versus  Homericos  ad 
transferendum  eos  in  rhetoricos.  Et  cum  in  multa 
tribulatione  consistcret,  laborando  deflciebat ;  quem 
aspiciens  Basilius  dixit  ad  eum  :  Quare  ita  tristis  es, 
adolescens  ?  Ait  :  Qua3  niihi  utilitas  erit,  si  dixero 
tibi  ?  Perseverante  autem  Basilio,  et  ei  prodesse  pol- 
licente,  dixit  ei  tam  sophistam,  quam  etiam  versus, 
et  quia  propter  hoc  laboro.  Qui  susceptis  versibus 
ccepit  dicerc  homm  translationem.  At  vero  adole- 
scens  stupefactus  j^ariter  ct  gavisus,  in  scriptis  ex- 


10 


299 


DE  viTis  patrum;  liber  primus. 


300 


poni  eam  rogavit.  Qui  scripsit  horum  solutionera  in  A  eo  veniensdescendit  in  aquam,  et  turbata  aquacon- 


tribus  editionibus :  puer autemsuscepit  eos  gaudens, 
et  diliculo  pergit  ad  Libanium,  et  dat  ei  versuum 
enucleationem.  Accipiens  autem  Libanius,  et  con- 
sternatus  supertranslatione,dixit :  PerdivinamPro- 
videntiam  nullus  pi*ajsentium  sapientium  tale  quid 
potest  interpretari.  Unde  ergo  est  horum  innovator? 
ait  puer  :  Peregrinus  quidam  veniens  ad  hospitium 
meum,  paratissime  disseruit  mihi  horum  dissolutio- 
nem.  Nihil  ergo  negligensLibanius,  cursim  ad  hospi- 
tium  venit,  et  videns  Basilium  una  cum  Eubolo,  et 
recognoscens  eos,  obstupefactus  est  pro  inspirato 
utriusque  adventu.  Rogavit  autem  eos  divertere  in 
dx)mum  suam ;  et  hoc  consecutus,  rogavit  etiam  ut 
suavem  seu  conditam  sumerent  escam.Qui  pane  et 


volavit  in  coelum ;  hi  vero  qui  astabant  tremefocti 
glorifieaverunt  Deum;  baptizatus  autem  Ba«ii1iusexi- 
vitab  aqua.  Admiransautem  ftraximinusBasilii  dilec- 
tionem  quam  in  Deu  m  habebat,  et  oratione  fusa  super 
eum  induit  vestibus  resurrectionis  Christi.  Baptizavit 
autem  et  Eubulum,  et  ungens  etiam  sancto  chris- 
mate  (25),  tradidit  vivificam  communionem,  etro- 
gavit  Basilium  Dei  sacerdos  post  orationem  sumere 
cibum,  quod  et  fecit  dicens  :  Domine  Jesu  Christe 
Deus  noster,  ita  credo  evangeliae  voci  tuae,  et  spero 
in  benignitatetua,ait,  manducans  et  bibens,  \incam 
resistentem  nobis  diabolum  cooperatione  Spiritus 
sancti  tui.  Stupefactus  antem  sacerdos  Dei  in  fide 
ilUus,  reversus  estcum  eis  in  sanctam  civitatem.  An- 


aqua,  secundum  consequentiam  quae  ab  ipsis  tene-  Rniversario  vero  tempore  illic  demorantes,  communi 


batur,  mensurate  perceptis,  gratias  egerunt  Deo,  et 
omniumdatoribonorum.ParatissimeitaqueLibanius 
coepit  cum  iis  quacrere,  ac  protendere  verbositates 
rhetoricas.  lUi  autem  proposuerunt  ei  de  fide  ser- 
monem.Atvero  Libanius  sentiens  quse  dicebantur : 
Nondum  est,  inquit,  tempus  hujus  operationis ;  cum 
autemjusseritsuperna  Providentia,  non  est  qui  re- 
sistat.  Sed  quia  in  maximis  mihi  profnisti,  o  Basili, 
disputare  quoque  ad  novitios  meos  no  dedigneris. 
Qui  celeriter  congregatis  juvenibus,  docebat  eos 
munditiam  animaeet  impassibiliUitem  corporis,gres- 
sum  mitem,  vocem  temperatam,  sermonem  ordina- 
tum,  cibum  et  potumimperturhabilem,coramsenio- 
ribus  silentium,  ante  sapientiores  auditionem,  circa 


consilio  venerunt  Antiochiam,  et  Basilius  a  Mele- 
tio  (26)  ejusdem  urbis  episcopo  ad  diaconi  ordinem 
promotus,  et  Proverbiorum  (27)  sermonem  interpre- 
tatus,  multa  est  admiratione  provectus. 

Cap.  V.  —  Post  non  multo  tempore  transacto, 
properavit  una  cum  Eubulo  ad  Cappadocensium  re- 
gionem  :  et  cum  jam  jamque  ingressuri  essent  Cae- 
sariensiumcivitatem,  invisione  noctis  revelatus  est 
tunc  episcopo  ipsius  urbis,  Eusebio  (28)  nomine, 
homm  adventus,  et  quod  Basiliusejusesset  futuros 
successor.  Qui  expergefactus  vocavit  principem  ec- 
clesia.sticae  administrationis,  ct  quosdahi  venerabi- 
lium  clericorum,  et  misit  eos  ad  orientalem  portam 
urbis,  dicens  eis  visionem;  cumque  irent  ad  por- 


prselatos  subjectionem,  circa  aequales  seu  minoresQ.tam,  obvii   fuerunt  eis,  cum  ingrederentur.  Quos 


charitatem  non  fictam,  pauca  eflari,  plura  vero  in- 
telligere;  non  exasperari  sermone,non  superabun- 
dare  loquelis,  non  esse  promptos  ad  risum,  pudore 
ornari,cum  mulieribusimpudicisnon  colloqui,  deor- 
sum  visum  habere,  sursum  aniraam ;  fugerecontra- 
dictiones,  non  didascalicam  sequi  dignitatem,  nihil 
sestimare  a  quibuscunque  coUatos  honores.  Quodsi 
quisquam  vestrum  aliis  etiam  prodesse  potest,  a  Deo 
niercedem  exspectet,  et  aeternorum  bonorum  vicis- 
situdinem  a  Christo  Jesu  Domino  nostro.  His  dictis, 
Basilius  ad  discipulos  Libanii,  et  miris  ab  omnibus 
laudibus  cumulatus,  una  cum  Eubulo  oarpebat  iter. 
Cap.  IV  —  Curaque  Jerosolymam  pervenissent,  et 


videntes  et  agnoscentes,  rogaverunt  ut  ascende- 
rent  ad  episcopum.  Cumque  intrarent,  intuitus  eos 
sanctissimus  episcopus,  et  stupefactus  in  similitu- 
dine  visionis,  Deo  gratias  egit.  Interrogavit  autem 
unde  venirent,  et  quo  abirent,  et  quae  eorum  essent 
vocabula,  et  discens,  dixit  diaconibus  praebere  quae 
ad  requiem  eoiiim  congruerent :  qui  adducentes  eos 
ad  insigne  habitaculum  (29),  omnia  obtuleruntad 
suavitatem  eorum.  Eadem  autem  hora  advocans 
sanctissiraus  vir  lectissimos  cleri  et  civitatis,  enar- 
ravit  eis  ea  quae  a  Deo  fuerant  sibi  revelata.  Qui 
una  vocedixcru  nt :  Veraciteret  hoc  digna  estmunda 
vita  tua,  ut  divinitus  de  coelo  rcvclaretur  is  qui  post 


omnemiocumsacrosanctumfideetamoreperlustras--.  te  futurus  e.st  pontificalem  thronum  omare.  Unde 

.  g     m  •  'rv  •  *  X  _1  ^^  *1*11-  *X  1*  l^*f*  *Tj  T^        * 


sent,  et  in  eis  Deum,  qui  super  omnia  est,  adoras- 
sent,  manifesti  facti  sunt  episcopo  civitatis,  nomine 
Maximino  (22).  Et  huic  procidentes,  postulaverunt 
adipisci  divinam  regenerationem  in  Jordane  (23) 
flumine.  Quos  intuens  sanctus  hic  vir  Dei,  gratia 
plenus,  adimplevit  petitionem  ipsorum,etunacum 
iidelibus  viris  venit  ad  Jordanem.  Cum  autem  Basi- 
lius  accessisset  ad  ripam,projicit  se  super  humum, 
et  cum  lacrymis  et  clamore  vaUdo  patebat  signum 
suae  fideirevelari.  Et  mox  cum  tremorc  consurgens 
ES&  deponit  vestimenta  sua,  ctcumeisproculdu- 
bio  veterem  horainem,  sic  demum  descendens  in 
aquam  orabat,  et  accedens  sacerdosbaptizavit  eum. 
Et  eccefulgur  ignis  praefulsiteis,  etcolumba  (24)  ex 


nihU  hajsitans  fao  quod  tibi  videtur.  Episcopus  au- 
tem  advocato  BasiUo  una  cum  Eubulo,  ccepit  scni- 
tari  cum  eis  sacras  Scripturas ;  et  admirans  peiagus 
sapientiae  quae  inerat  illis,  et  habitis  eis  idoneis  as- 
sistoribus,  non  post  multum  temporis  obiit.  Conve- 
nientes  ergo  episcopi  ad  synodum  (30),  cum  opera* 
tione  Spiritus  sancti  ellgunt  BasiUum  ad  thronum 
episcopalem.  Qui  videUcet  consecratus  gubemaKat 
Eccle.siam  Dei  providentia. 

Cap.  VL  —  Post  aliquod  vero  tempus  postnlavita 
Dco  quo  concedcret  sibi  gratiam  sapientiae  et  intel« 
lectus,  utoflerret  per  propria  verba  sua  incmentnm 
Deo  sacrincium,  ct  veniret  in  praesentiam  sancCt 
Spiritus :  et  post  sex  dies,  velut  in  excessu  meutii 


301 


VITA  SANCn  BASILII,  CifiSAREifi  CAPPADOCLE  ARCHIEPISCOPI. 


'afe 


adrenta  Spiritns  sancti  factus,  septimo  die  coepit  A  Christianorum  mysterium,  in  crastinttm'  adit  BksS- 


mimstrare  Deo  per  singulos  dies,  et  post  aliquod 
tempus  fide  ac  oratione  multa,  inchoavit  propria 
mana  scribere  missx  mystcria.  Et  quadam  nocte 
astans  ei  Dominus  in  visu  cum  apostolis  propositio- 
nem  panis  faciens  in  sancto  altari,  ercxit  Basilium, 
dicen^  ei :  Secundnm  petitionem  tuam  repleatur  o^ 
tmim  iaude,  ut  per  propria  verba  tua  incrucntum 
offeras  sacrificium.  Qui  non  ferens  oculis  visionem, 
sorrexit  treniefactus,  et  acccdens  ad  sanctum  altare 
ccepit  dicere  ac  scribere  in  charta,  ita  :  «  Reple  os 
meum  laude  (31),  ut  laudem  gloriam  tuam,  Do- 
niirte  Deus,  qili  creasti  nos,  et  adduxisti  ad  vitam 
hanc ; »  et  reliquas  sanctae  raissffi  ofationes.  Et  post 


lium  supplicans  ei  quo  sine  dilatione  acciperet  iii 
Christo  signaculum.Qui  nihil  negligens,  solitdsgrtt- 
tes  ei,  qui  oranes  vult  salvari,  referens,  bapti^avii: 
eum  cum  omni  domo  sua  credentem  in  Dominntti. 
Cap.  VIII.  —  Helladius  (37)  auteni  sanctae  recor- 
dationis,  qui  inspector  etministerfliitmirdculormii 
quae  ab  eo  patratasunt,  quique  post  obitQm  ejusdem 
apostolicae  meraoriae  Basilii  sedem  illius  sugciper^^ 
meruit,  vir  et  miraculis  clarus,  ^qiie  odili  viHxlte 
omatus,  retulit  mihi  quia  cum  seliatoi*  quidain  fldc- 
lis,  nomine  Proterius  (38),  perigeret  id  sajdtjtbi'  ct 
percolenda  loca,  et  ibidcm  filiam  sttam  tondyi^  (39), 
et  in  unura  venerabilidm  monasteriofurfimittere,  ct 


finem  orationum  exalta\1tpanera(32),prolixe  orans     sacrificium  Deo  ofPerre  vdluisset,  diabolus,  qtil'ab 
et  dicens :  «  Attende,Domine  Jesu  Christe,Deus  no-  ^  initio  homicida  est,  invidens  ejus  religibso  jiroiid^ 


ster,de  sancto  habitaculo  tuo,  et  veni  ad  sanctifican- 
dum  nos,  qui  sursum  cum  Patre  sedes,  et  hic  nobis- 
cura  invisibiliter  ades,  et  dignare  potenti  manu  tua 
tribuere  nobis  et  per  nos  orani  populo  sancta  san- 
ctis.»  Populiisrespondit:  a  Unus  sanctus, uriusDomi- 
nus  Jesus  Christus  cum  sancto  Spiritu  in  gloria  Dei 
Patris.  Amen. »  Et  dividehs  panem  in  tres  poriiones, 
unamquidem  suscepitcum  timore  multo,  allam  vero 
senravit  ad  consepeliendum  sibi  (33),  tertiam  autera 
positam  (34)  super  columbam  auream,  suspendit 
snper  altare.  Eubulus  autem  et  cleri  princeps  siraiil 
prae  foribus  templi  starites,  videbarit  lumen  intelli- 
gibile  in  templo,  et  homines  clarissime  candidatos, 
et  vocem  populi  glorificantis  Dominurii,  et  fiasilium 


sito,  coraraovit  unura  ex  servis  ejus,  tt  htlhc  aH 
puellfe  succendit  araorera.  Hic  itaqu^  cura  tante 
voto  (jsset  indignus,  et  non  auderet  propoMttitii' 
saltem  contingere,  alloquitur  ununl  ex  detestbidift 
raaleficis,  reproraittens  illi  ut  si  fort^  artb  sua  pos- 
set  illara  corambvere,  multara  ei  anri  ttibufefet 
quantitatem.  At  vero  veneficus  dixit  ad  eutii" :  0 
homo,  ego  ad  hoc  iriipos  existo ;  sei  si  vls,  iliitta^ 
te  ad  provisorera  raeura  diabolura,  et  iil^  f^let  vd- 
luntatera  tuara,  si  tu  duritaxat  feceris  voluiltatem' 
ejus.  Qui  dixit  ad  euin  :  QuaecUri^tle  dixerii  mitiii 
faciara.  Ait  itle  :  Abrenuntias,  ihq[tlit,  Cfitistd  iti 
scriptis?  Dicit  ei  :  Etidrii.  Porro  iniqtHfetU  ope^i'»- 
rius  dicit  ei  :  Si  ad  hoc  paratci^  es,  cdopei^tor  tibt' 


altari  astantera ;  etconstemati  super  visione,  cecide-     efficiat'.  Ille  autem  ad  ipsurii :  ParatUal  sum,  tkliiiiiii' 


rant  in  faciem,cuiri  lacrj-misglorificantesDomirium. 
Cum  autem  exisset  Basilius,  ceciderunt  ad  pedes. 
Qui  intcrrogavit  caUsam  adorationis  et  adventum 
eorum.  IUi  vero  dixerunt  gloriosissimum  miraculum 
quod  viderunt  in  templo.  Tunc  Basilius  extense 
gratias  150^<^i^sl^omino,  enarravitglbriosissiraa. 
El  advocato  aurifice,  fecit  columbara  de  auro  muri- 
dissimo,  et  in  ea  posuit  portioriem,  suspendens  super 
sanctam  mensam,  instar  sanctae  iliius  columbac  quas 
apparuit  in  Jordane  Domino  baptizato.  Hoc  autem 
facto,  repromisit  serriionem  exhortationis  se  dicere 
ad  populum  ;  et  collocata  cst  infinita  multitudo  in 
ecclesia,  inter  quos    erat   vir  magnus,  Dei  cultor 


ut  consequar  desiderium.  Et  facta  eplstdla,  pessliiiae 
operationis  miriistieir  ad  diabolura  dfesttnaVit  eaiiiij 
habentera  dictatura  hujusraodi :  c  Qtitliiiaiii  dbrniiiol' 
et  provisori  meo  oportet  rae  dare  operarid,  quo  i^ 
Christianorura  religione  discedant,  et  ad  tuaiii  m- 
cietatera  accedant,  ut  corapleatur  portib  tdii,  ihisi' 
tibi  prafesentera,  mfeas  deferenterii  litte'riilk^,  ciifi- 
dine  puellae   sauciatuiii.  Et  obsecro  ut  tiujiis  vbti 
compos  existat,  ut  et  ih  hoc  glorier,  et  cum  SLftlueri- 
tiori  alacritate  coltigarii  amatores  tuos. »  Et  data  e1 
epistola,  dixit  :  Vade  tali  hora  noctis,  et  sta  siipra 
monumentum  alicujus  pagarii,  et  erige  chari;ain  in 
aera,  et  astabunt  tibi  qui  te  deberit  ducere  ad  dia-^ 


Epbnem  (35),  de  quo  postmodurii  enarrabimus,  »liboIurii.  Qui  hoc  alacritcr  gesto,  eriiisii  miserririiam 
qoaliterex  apparitione  divina  irispector  factiis  fuerit  illam  vocem,  irivocans  diaboli  adjutorium;  et  cdri- 
memorandi  Basilii.  tiriuo  astiterurit  ei  principes  potestatis  teriebrarurii) 


Cap.  VII.  —  Itaque  cura  divinura  celebraretur 
officium,  Hebraeus  (36)  quidara,  ut  Christianus,  se 
populo  miscuit,  ordiriem  officii  et  donum  commU- 
nionis  explorare  volens,  et  videt  irifantulurii  riiem- 
bratirii  iricidi  in  manibus  Basilii  ;  et  comraunicari- 
tibns  omnibus  venit  et  ipse,  et  data  est  ei  in  veritate 
caro;  deinde  adest  et  calici,  qui  erat  sariguine  pte- 
nns,  et  ipsius  paH^iceps  est  eflectus.  Atque  ex  utro- 
que  conservatas  rcliquias,  pergens  iri  domuin  suam, 
ostendit  uxori  suse,  ad  confirmationcm  eorura  quae 
dlcebaritur,  enarraris  quae  propriis  viderat  oculis.Cre- 
dens  ergb  quod  revera  horrenduiri  slt  et  gloridsum 


spiritus  nequitiae  {Ephes.  vi),  et  sirisceptb  qtd  fueriit 
deceptus,  cuin  gaudio  raagno  duxerurit  eiim  utn 
eraitdiabolus,  querii  et  monstraverurit  ei  siiperexcel* 
surii  solium  sedenterii,  et  iri  gyro  ejus  nequitiaa  spi^ 
ritus  circumstantes  ;  et  susceptis  verieficl  litieris» 
dixit  ad  infelicera  illuiri':  Credis  iri  me  ?  Qui  dlxii': 
Credo.  Dixit  ei  diabolus  :  Tergiversatoi*es  estis  vos 
Christiani,  et  quidera  quarido  irie  opiis  habetis,  ve- 
nitis  ad  me ;  cum  autem  consecuti  fueritis  effecturii, 
abncgatis  mc  ct  acceditis  ad  Christura  vestrura,  qiiij 
cum  sit  bonus  atque  iriisericors,  susciplt  vos.  Sed 
fac  raihi  in  scriptistarii  Chrisli  tui  et  saricti  bapii- 


303 


BE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


304 


smatis  voiuntariam  abrenuntiationem,  quam  in  me  A  suasoriis  ejus  verbis  deveniens,  dixit  ad  eum :  Si  vis 


per  saecula  spontaneam  repromissioncm,  et  quia 
mecum  eris  in  die  judicii  simul  perfruiturus  aeter- 
nis  suppliciis,  quse  mihi  sunt  praeparata.  At  ille 
exposuit  proprise  manus  scriptum,  quemadmodum 
fuerat  expetitus.  Rursusquc  ille  corruptor  anima- 
rum  draco  detstinat  daemones  fornicationi  prseposi- 
tos(40),et  ezardescere  faciunt  puellam  ad  amorem 
pueri,  quae  projecit  se  in  pavimentum,  et  coepit 
clamare  ad  patrem  :  Miserere  mei,  miserere,  quia 
atrociter  torqueor  propter  talem  pueru^i  nostrum. 
Compatere  visceribus  tuis,  ostende  in  me  unigeni- 
tam  tuam  patemum  affectum,  et  junge  me  puero, 
quem  eligi.  Quod  si  haec  agere  nolueris,  videbis  me 
amara  morte  post  paululum  mortuam,  et  rationem 


mihi  satisfacere,  et  infelicem  animam  mcam  certifi- 
care,  cras  ego  et  tu  pergemus  unanimiter  ad  ecde- 
siam,  et  coram  mc  sume  intemerata  roysteria,  et 
taliter  mihi  poteris  satisfacere.  Tunc  coactus  dixit 
ci  sententiam  capituli.  Protinus  ergo  puella  feminea 
inflrmitate  deposita,  ct  consilio  bono  accepto,  currit 
ad  pastoremetdiscipulumChristiBasilium,  adversus 
tantam  clamans  impi(^tatem  :  Misericordiam  mihi 
miserae  prssta,  sancte  Dei,  miserere  mei,  discipule 
Domini,  quae  contractum  cumdaemonibusfeci.  Mise- 
rere  mei,  quae  proprio  patri  facta  sum  inobediens. 
Et  cognita  illi  fccit  rei  gestae  negotia.  Porro  sanctus 
Dei,  convocato  puero,  sciscitabatur  ab  eo  si  haec  hu- 
jusmodi  essent.  Qui  ad  sanctum  cum  lacrymis  ait  i 


dabis  Deo  pro  me  in  die  judicii.  |  S9  Pater  autemB  Etiam,  sancte  Dei.  Nam  ctsi  ego  tacucro,  opera  mea 


cum  lacrymis  dicebat  :  Heu  mihi  peccatori !  quid 
est  quod  contigit  miserae  iiliae  meae  ?  quis  thesaurum 
meum  furatusest?quis  filia;  meae  injuriam  intulit? 
quis  duice  oculorum  meorum  lumen  exstinxit  ?  ego 
te  semper  supercoeiesti  sponso  consiliatus  sum 
desponsare  Christo ,  et  Angelorum  contubernio 
sociam  constituere,  et  in  psalmis  ct  hymnis  et  can- 
ticis  spiritualibus  canereDeo  accelerabam,  tu  autem 
in  lasciviam  petulantiae  insanisti.  Dimitte  roe,  sicut 
volo,  cum  Deo  contractum  facere,  ne  deducas 
senectutem  meam  cum  mcerore  in  infernum,  nequc 
confusione  nobilitatem  parentum  tuorum  operias. 
Quae  in  nihilum  reputans  quae  a  patre  sibi  diceban- 
tur,  perseverabat  clamans  :  Pater  mi,  aut  fac  desi- 


clamabunt.  Et  enarravit  ei  et  ipse  malignam  diaboli 
operationem,  qualiter  ab  exordio  usque  ad  finem 
fuerit  subsocutus.  Tunc  dicit  ci  :  Vis  converti  ad 
Dominum  Deum  nostrum  ?  Qui  dixit  :  Etiam  volo, 
sed  non  possum.  Dicit  ci  :  Cur  ?  Respondit  :  In 
scriptis  abrenuntiavi  Christo,  et  foedus  pepigi  cum 
diabolo.  Dicit  ei  sanctus :  Non  tibi  sit  curae  :  benignus 
est  Deus  noster,  ct  suscipiet  te  pcenitentiam  agentem. 
Benignus  enini  cst  super  maiitiis  nostris.  Et  proji- 
ciens  sc  puclla  ad  pedes  ejus,  evangelice  rogabat 
cum,  dicens  :  Discipulc  Christi  Dei  nostri,  sl  quid 
potcs,  adjuva  nos.  Dicit  sanctus  ad  puerum  :  Credis 
posscsalvari?At  ille  dixit :  Credo,  Domine  ;  adjuva 
incrodulitatem  meam  (Marci  ix).  Et  confestim  ap- 


derium  meum,  aut  prius  pauxillum  mortuam  me     prchcnsa  manuejus,et  facto  super  cum  Christisigno 


videbis.  Pater  itaquc  ejus  in  magna  dementatione 
constitutus,  tam  immensitate  moestitiae  absorptus, 
quam  amicorum  consiliis  acquiescens  se  admonen- 
tiumac  dicentiumexpedirepotius  voluntatem  puellae 
fieri,  quam  sesc  manibus  interficere,  conscnsit,  et 
praecepit  fieri  dcsiderium  pucliae  potius,  quam  cam 
exitiabili  tradere  morti.  Et  mox  protulit  pucrum  qui 
quaercbatur,  simul  et  propriam  genitam,  et  dans  eis 
omnia  bona  sua,  dixit:  Salve  nata  vere  misera ;  mul- 
tum  lamentaberis  repoenitens  in  novissimis,  quando 
nihiltibiproderit.  Porro  ncfandi  matrimoniiconjugio 
facto,  et  diabolicae  operationis  compieto  facinore,  et 
pauco  tempore  praetereunte,  notatus  est  puer  a  quibus- 


simul  et  oratione,  retrusit  illum  in  uno  loco,  intra 
qucm  sacri  habebantur  amictus  (41).  Et  data  ei  re- 
gula  oravit  et  ipse  pro  illo  per  tres  dies.  Post  quos 
visitavit  eum,  et  dixit  :  Quomodo  te  habes,  fili? 
Dicit  ei  puer  :  In  magna  sum,  domine,  defectione. 
Sancte  Dei,non  sufTero  clamores,  pavores,  jacula,et 
lapidationes  ipsorum.  Tenentes  enim  propriae  manus 
meae  scripturam,  objurgantur  in  me,  dicentes  :  Tu 
venisti  ad  nos,  non  nos  ad  te.  Et  dicit  ei  sanctus  : 
Noli  timere,  fili  mi,  tantummodo  crede.  Et  data  ei 
modica  esca,  et  facto  super  eum  Christi  denuo  signo 
et  oratione,  inclu&it  eum ;  et  post  paucos  dies  visi- 
tavitillum,  et  dixit :  Quomodo  te  habes,  fili  ?  Ait: 


dam,  quod  non  ingrederetur  ecclesiam,  neque  attre-  ^  Pater  sancte,  a  longeclamores  eorum  audio  simuiet 


ctaret  imraortalia  ct  vivifica  sacramenta,  et  dicunt 
miserandae  uxori  ejus :  Noveris  quia  maritus  tuus, 
qaem  elegisti^non  est  Christianus,  sed  extraneusesta 
fide,  etpenitus  est  alienus.Quaetcnebris  etdira  plaga 
referta^  projecit  se  in  pavimentum,  etcoepit  ungulis 
semetipsam  discerpere,  et  percutere  pectus  atque 
clamare :  Nemo  unquam  qui  parentibus  mobediens 
fuit,salvus  factus  est.Quis  annuntiabitpatrimeocon- 
fusionem  meam?Heu  mihi  infelici!  in  quod  perditionis 
profimdum  descendi !  quare  nata  sum?  vel  nata  quare 
non  statim  indireptibilis  [Gr.  aviprraTro^,  abrepta] 
facta  sum  ?  Hujusmodi  ergo  eam  complorantem  se- 
ductus  vir  ejus  agnoscens,  venit  ad  eam,  asseverans 
non  se  ita  rei  veritatem  habere :  quae  in  refrigerium 


mmas  ;  nam  non  video  illos.  Et  rursus  dato  ei  cibo, 
et  efTusaoratione  clausit  ostium,etdiscessit.Praeterea 
quadragesimo  die  abiit  ad  eum,  et  dicitilli :  Quomo- 
do  te  habes,  frater?  Respondit  et  dicit  ei :  Bene,  san- 
cte  Dci.  Vidi  enim  tc  hodie  in  somnis  pugnantem 
prome,  etvincentem  diabolum.  Mox  ergosccundum 
consuetudinem  facta  orationc  eduxit  illum,  et  duxit 
iUum  adcubiculum  suum.  l^^^Mane  autem  facto, 
convocato  tam  venerabili  clero  quam  monasteriis  et 
omni  Christo  amabili  populo,  dixit  eis  :  Filii  mei  di- 
lccti,  universi  gratias  agamus  Domino ;  ec6e  enim 
futurum  est  ut  (wem  pcrditam  pastor  bonus  super 
humeros  suos  imponat  (Lucx  xv),  et  reducat  Ecde- 
siae;  et  nos  oportet  pervigilem  ducere  noctem,  et 


305 


VITA  SANCn  BASILII,  C^SAREiG  CAPPADOCLG  ARCHIEPISCOPL 


306 


deprecari  voluntatem  ipsius,utnonvincatcorruptor  Ami  soror,  sed  surge  et  oma  domum  tuam,  et  circa 


animanim.  Quo  protinus  acto,  et  promptissime  po- 
pulo  congregato,  per  totam  noctem  una  cum  bono 
pastoredeprecati  sunt  Deum,  cum  lacrymis  pro  ipso 
clamantes,  K}Tie  eleison.  Et  diluculo  unacum  omni 
multitodine  populi  assumit  sanctus  puerum,  et  te- 
nens  dexteram  manum  ejus,  duxit  cum  in  sanctam 
Dei  ecdesiam  cum  psalmis  et  hymnis.  Et  eccc  dia- 
bolus,  qui  vitae  nostras  semper  invidet,  si  hanc 
sine  tristitia  viderit,  cum  tota  pemiciosa  virtute 
8ua  venit,  et  puero  invisibiliter  comprehenso,  vo- 
luit  rapere  illum  de  manu  sancti ;  et  ca?pit  puer 
damans  dicere:  Sancte  Dei,  auxiliare  raihi,  et  adeo 
contra  iilum  impudenti  instantia  venit,  ut  ipsum 
egregium  Basilium  simul  cum  illo  impeileret  et  sub- 


horam  nonam  tolle  thuribulum  et  ccreos  (44), 
obviam  vade  sancto  Basilio  archiepiscopo  ;  venit 
enim  applicare  in  domo  nostra.  Illa  autem  tremefa- 
cta  super  tam  gloriosum  dictum,  fecit  ut  edocta  est ; 
erat  autem  illa  virgo  pudice  vivens  quadragintatrans- 
iens  annos  cum  conjuge  suo  conservans  secretum, 
sterilem  se  simulans  hominibus.  Obvians  autem  no- 
bis  cum  debita  modestia,  congruentem  salutationem 
tribuens  primura  quidera  benediciturasancto  Patre 
nostro  ;  deinde  dicit  illi :  Quomodo  habes,  domina 
Theognia  (45)  ?  Ula  vero,  stupefacta  de  vocatione 
nominis,  dicit  ei:  Bene,  sancte  Dei.Dicitilli  sanctus 
Paternoster:  Ubi  est  dorainus  Anastasius  presbyter, 
frater  tuu«  ?  Ditit  ei:  Maritus  raeus  est,  domine,  et 


verteret.  Conversus  ergo  sanctus  ad  diabolum  ait  :  B  i^it  ad  colendara  terrara   Qui  dixit  :   In  dorao  toa 


Impudentissirae,  et  aniraarura  vioiator,  pater  tene- 
brarum  et  perditionis,  non  tibi  suflficit  tua  perditio, 
quam  tibimet  ipsi  et  his  qui  sub  te  sunt  acquisisti, 
sed  adhuc  non  quiescis,  et  Dei  Aiei  plasma  tentando? 
Diabolusverodixit  ad  eura  :  Praejudicasraihi,  Basili, 
ita  ut  muld  ex  nobis  audirent  voces  ejus.  At  vero 
sanctus  Dei  ad  illum  :  Increpat,  inquit,  tibi  Dominus 
{Judje  epist.)^  diabole.  At  ille :  Basili,  praejudicium 
mihi  facis.  Non  ivi  ego  ad  eum,  sed  ille  venit  ad  me, 
abrenuntiando  Christum,  raecuraque  est  sponsione 
pactuatus,  et  ecce  scriptum  habeo  et  in  die  judicii 
coram  communi  judicedeferara  illud.  Sanctusautem 
Domini  dixit :  Benedictus  Dorainus  Deus  meus,  non 
deponet  populus  iste  manus  ab  excelso  coeli,  nisi 


est,  et  ne  fatigeris.  Verecunda  ergo  mulier  non  so- 
lura  de  vcrbohoc,  atquevocabulonorainissui,verum 
etiara  quod  dixerat  ei  deifer  Pater  noster,  quoniam 
quidera  raulicr  existeret  nomine,  soror  vero  usu,  et 
stupefacta,  treraoreque  concussa,  cecidit  in  terram, 
claraans  et  dicens  :  Sancte  Dei,  ora  pro  me  pecca- 
trice,  quia  magna  et  rairandaintueor  opera.  Et  facta 
super  illam  benedictione,  coram  omnibus  dixit  ei  : 
Extende  pannum  inter  brachia  tua.  Et  cum  exten- 
disset,  jussit  efTundi  carbones  de  thuribulo  in  pan- 
num,  superponens  incensura  ;  et  ante  omnes  ibat, 
et  venientibus  nobis  in  domumpresbyteri,  obviavit: 
et  ipse  deosculans  honorabiles  ejus  pedes,  dedit 
illi  in  Domino  salutationera,  et  dicit  ei  presb^rter  : 


reddideris  scriptura.  Et  conversus  dixit  plebi:  Tol-C  Unde  raihi  hocut  veniat  sanctusDeiad  me?Et  didt 


lite  manus  vestras  in  ccBlura,  universi  claraantes  cum 
lacrymis,  Kyrie  eleison.  Cumque  staret  populus  hora 
multa  extensas  habentes  manus  in  coelum,  ecce  scri- 
ptum  pueri  in  aei^m  deportatum,  et  aboranibus  vi- 
sum  venit,  et  positum  est  in  manus  egregii  patris 
nostri  pastoris  Basilii.  Suscepto  autem  ilio,  gratias 
egit  Deo,  gavisusque  vehementer  una  cura  universa 
plebe,  dixitad  puemm :  Recognoscislitterulashas, 
firater?  At  ille  dixit  ad  eura  :  Etiara,  sancte  Dei, 
propriae  manus  meaescriptura  cst.  Et  dirupta  scri- 
ptnra  introduxit  eum  in  ecclesiara,  etdignus  nabitus 
est  sacrisinteressemissarumofTiciis.  et  participatio- 
ne  sacrorum  mystenomm,et  rauneribus  Christi.  Et 
&cta  susceptione  magna  recrcavit  universura  popu- 


ei  Pater  noster:  Bene  te  inveni,  discipule  Christi ; 
eamus  et  faciamus  sanctam  Dei  missam.  Erat  enim 
ipse  presbyter  Dei jejunans  per  1  SOsingulos  dies, 
absqueSabbatoet  Dominica,  noncontingens  aliquid 
nisi  panem  et  aquam.  Et  pergentibus  nobis  ad  ec- 
clesiam,  praecepitpresbytero,  ut  missas  caneret.Ille 
autem  ait  ad  eum :  Sancte  Dei,  sicut  doces,  qui  ma- 
luK  est  a  meliore  benedicitur.  Dicit  ei  sanctus  pater 
nostenCura  omnibus  studiistuishabetoobedientiam. 
Consentiens  autempresbyterastitit  ad  sanctam  mis- 
sam,  et  terapore  exaltationis  viviflcae  corporis  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi  vidit  sanctus  Dei,  et  quidam 
de  dignis,  sanctum  Spiritum  descendentem  in  spede 
ignis,circumdantem  presb^rtemm,  et  sanctumaltare. 


Inm,  et  ducto  puero  et  instructo,  atque  data  ei  de- D  Comraunicantes  autera,  et  gratias  agentesDomino, 


centi  regula,  tradidit  eum  uxori  ejus,  indesinenter 
glorificantem  et  laudantem  Deum.  Araen. 

Caf.  IX.  —  Enarravit  autera  et  hoc  praedictus 
hobilis  vir  Heiladius,  quoniam  una  diemra  rcsplen- 
dente,  sanctus  pateretraagnus  Basilius  profectus  est 
de  dvitate  nostra,  nemini  dicens  quo  esset  iturus. 
Et  ingressus  coram  nobis  dixit:  Filii  mei,  sequimini 
me,  ut  videatis  mecum  gloriam  Dei,  et  admireraur 
disdpnii  magistmm.Mox  ergo  ut  proficisci  coepitde 
dvitate  nostra  communis  pater  noster,  agnovit  eum 
per  virtatera  Spiritussancti  Anastasius  {A2)  presby- 
ter,el  dicit  nominatim  quidemuxori  suae,  usu  autera 
sorori  (43) :  Ego  vadam  ad  culturam  agn,  domina 


iviraus  indoraurapresbyteri,et  suraentes  escam,dizit 
illi  sanctus  Dei:  Refer  raihi  unde  tibi  thesaums  iste, 
et  quae  est  vita  tua?  Dixit  ei  presbyter  :  Ego,  sancte 
Dei,  peccator  sura,  subjacens  publicis  tributis.  Ha- 
beo  juga  boum  duo,  unum  quidem  ego  duco  {46), 
alterum  autera  raercenarius  meus^etunamquidem 
est  in  administratione  peregrinomm,  unum  autem 
in  administratione  vectigalium  ,e t  est  confamula  mea 
haec,  ministrans  hospitibuset  mihi.  Dicitilli:  Voca 
illam  sororem,  juxta  quod  et  est,  ct  dic  mihi  actus 
tuos.  Dicit  ei  presbyter  :  Nonpossideobonum  super 
terram,  extraneus  sum  omnium  virtutum.  Dicit  ei 
communis  Pater  noster  :  surge  et  eamus  simul ;  et 


90?  Pf  VJTI9  FATRUtf  UWSR  PRI^S.  ^» 

4uci;fc  il\2ipi}L  in  umm  ceUulam  domus  cjus,  et  dicit  Aejus  ;  ct  prosterncns  se  antc  faciem  ejus,  diccib^ 


ei :  Ap^i^i  j^uam.  Et  dicit  ei :  S^^cte  Dei,  ne  jubeas 
ji^l^edi,  qupniain  necessaxia  est  domus  (^7).  DJicit 
fi|  lfaapjtia$  :  ^  ego  %d  boc  opus  veni.  Nolente  ei^o 
j^esjayp^o  aperire  dave,  senuon^aperuit  Paterno- 
sUv  .cgrfgiMSi  ct  jngressus  invenit  iUic  virum  ulcer 
tps^iCjuidefluxerai^t  plurima  corporis  sui  membrfi, 
et  nuUus  ^um  sciebat  iffic  csse,  nisi  presbyter  ct 
bu|u8  sorpr.  Dicit  ei  sanctus  Pater  :  Quare  voluisti 
^scond&re  thesaurum  istum?  Dicit  ^i  presbyter  : 
j^Viio^us  est,  domine,et  iiguriosus,  ettimuine  forte 
caderet  in  verbo.  Dicit  ei  pater  :  Bene  certasti  in 
iUum,  seddimitte  me  nocte  ista  ministrare  ilU,  ut  et 
egp  pcjrte  mercedem  consequar.  Etdimittentessan- 
cti^u  cjum  ujceroso  in  ceUulam,  nec  vocem  habentc 


Miserere,iniserero  mihi  peccatrici,  sancte  Dei,s^per 
omnibus  peccatis.  Stans  verp  beatissimus  iUe,  soJUi- 
cite  inOuirebat  ab  ea  quidoam  esset  ejus  mugitus  ef, 
ulul^tus.  Illadixit :  £cce,  sancte  Bei,  oipuiajpeccat^ 
et  delicta  me^  scripsi  in  hac  charta,  et  bmllavi;  tu 
autem,  sanctc  Dei,  buUam  istam  m,iaime  movca^, 
sed  tantummodo  de  tuis  sanctLs  orationibus  omnia 
haec  deJe.  Magnus  quidem  sanctus  BasUius  elevaipMs 
chartam  iUam,  et  attendens  in  coelum  dixit :  Tibi, 
Domine,  soU  sunt  opera  istius  manifesta,  tu  quidem 
mundi  hujus  abstuUsti  peccata,  etde  solaista  aiuma 
facUius  delcre  potes.  Omnia  quidem  nostrorum  faci- 
nora  dinumerata  sunt  apud  te;  tu  enim  misericordia 
immensa  es,  et  investigabilis.  E4f(ft  £^  haec  dicens 


loquendi  prse  imbeciUitatepassionis,  claudcntes  os-Bintroivit  in  simctam  ecclesiam,  tenens  praefatam 


tium  ^iscess^pus.Mcdicus  autcm  vulnerum,  faciens 
^uper  eum  orationem,  per  totam  noctem  deprecans 
I)euin,pm)iepi)anguorem  et  omnem  infirmitatemsa- 
nafis,  curavit  eum.  Dicit  ergo  nobiscum  presbyt^r : 
,Glpiia  tibi,  Peus,  qui  facis  mind^iUa  timentibus  te, 
et  pftitiones  eorum  exaudis.  JEcce  medicus  aegrotum 
fecit  s^num.  Et  statiin  plamavit  sanctus  Dei  ut  ape- 
rifemus  januam.  Eduxit  itaque  ulcerosumtotum  sa- 
]ittm,npnha|bentem  clca^icem  in  corpore  suo,loquen- 
)tem  .plar^,  i^t  giorifican^m  QeumHoc  autem  maguo 
]q[ijfraia^p  fac^,reversi  sumus  in  civitatem  nostram, 
(pufia  gaudio  laudantes  et  beuedicentes  Deumi  cui  est 
bpnor  et  gloria  in  saecula  ^eculorum.  Amen. 
Cap.  ^.  —  MuUer  qusedam  (48)  nobUis  genere. 


chartam  in  manibus;  ct  prosterneus  se  coram  altaji, 
et  per  totam  noctem,  et  in  crastinum  per  totamisa 
sarum  solemnia  deprecans  Deum.Et  accersitaiemin- 
illa,  porrigit  ei  chartam,  et  dixit  ad  eam  :  Audisti, 
mulier,  quia  nuUus  potest  demittere  peccata  nisi 
solus  Deus  ?  Illa  dixit :  Audivi,  Pater,  et  ideo  te 
promovi,  Pater,ad  intcrcedendumapudDeummise- 
ricordissimum  pro  me.  £t  haec  dicens,  solvit  char- 
tam  et  reperit  eam  totamdeletam.Remanserat  enim 
magnum  iUud  peccatum,  quod  fecerat,  solum  scri- 
ptum.  Vid^ns  autcm  illa  hoc  peccatum  minime  de- 
lctum,  percutiens  se  in  pectore,  angustiari  coepijt, 
ceciditque  ante  pedes  ejus,  cum  lacrymis  clamans, 
et  dicens :  l^serere  mihi,  serve  Dei  excelsi,  et  sicut 


6t  ^iyitil^^s  ^^uiaribus  orta,  et  vanitatibus  hujus  ^  de  omnibus  peccatis  mcis  certamen  habuisti,   et 

Diim^icppappsi^,  et  in  omnibus  superexaltata,   et 

yid|i^  pffepta,  ipdecent^r  devoravit  pecuniam,  luxu- 

lipSQ  yiviens,  «tWlT^  semetipsam  subjiciens,  nufla 

q^9  Pep  sunt  placit^  agj^bat,  sed  porcorum  simiU- 

ttt<}ine  i^  sterquUi^o  pervolut».  Nqtu  quidem  Dei 

4{i<imM^4p  i^  spmetipsap  reversa,  immensurabUium 

^pii  iacinorum  iUuipin^ta  mente,  tacitumo  siientio 

iWH>rdiMM}r  multitudiuem  peccatorum  suorum,  et 

dol^ter  plorabat  dicens :  Yae  mihi  peccatrici,  quo- 

iQQdo  reddam  rationm  de  multitudinepeccatonim 

meorum  :  spiritttale  templttm  corrupi,  habitantem 

ip  Qorpore  animam  coinquinavi.  Vae  mibit  vs  mihi, 

quid  opQr»bar?  quid  mihi  contigit2  dicamsicut  me- 

2:eiricem  iUfm,avit  sicut  publicanum  iUum  pec^e? 


exauditus  es,  et  pro  hoc  solp  intercedere  vales,  ut 
ipsum  peccatum  deleatur.  Sanctns  verp  BasiUus  la- 
crymatus  est  prae  mispricordia,  et  dixit  :  Surge  , 
muUer,  et  ego  homo  sum  peccator,  necesse  habepis 
ifidulgentiam.  Qui  delevit,  re)fnisit  tibi  peccata  qi|e 
vojiiit ;  poteiis  estenim  Deus  et  hoc  unuQi  peccatofik 
a^ferre  ate,  il)equi  abstuUtpeccatamundi:  si  amo4o 
observaveris,  et  in  vUs  Domim  ambulaveris,  |ti0D 
tantum  indulgentiam  habobis,  sed  et  gloria  digna 
eris.  Vade  autem  in  erepium,  et  ilUc  invenies  san- 
ctum  hominem  nomin^tum  inter  omi^es  sanctos  Pa- 
tres,  nomineEphra^m.  liU  porrige  hanc  chartam,  et 
ipse  intercedet.  et  obtinebit  apud  Dominum  prp  p, 
Tunc  mulier  commendavit  se  sai^ctp  Dei  episcopo, 


[Aliuf  inkrP'  addit ;  Sed  nemo  sicut  ego  peccavi,  D  et  cucunit  in  oremum,  ct  pertransivit  longitudinis 


mi4me  post  sanctumbaptisma.Quomodo  ergo  certa 
ero  quift  p(enitQntemme  suscipietDetts?]  Haecomnia 
intra  sp  oonsiderantp,  Ule  qui  omnes  vult  salvos 
tecere,  et  in  censuram  veritatis  reducere,  et  nemi- 
nem  yuU  perire,  in  ejus  memoriam  reducere  digna- 
109  ept,  qme  a  jttventute  sua  perpetrarat  peccata.  £t 
(sedena  ea  qu«  ab  adolescQntia  sua  usque  ad  sene- 
ctutem  fecerat  delicta,  scnpsit  in  charta.  Novissime 
yero  scripsit  magnum  quod  fecerat  pessimumque  pec- 
catum,  et  piumbo  bullavit  (49)  chartam  illam.  Prae- 
videofiyero  tempus  aptum,  qttandosanctusBasiUus 
solituB  erat  orationis  causa  ad  eccicsiam  accedere, 
pracurreiis  subitogactavit  chartam  iUam  ante  pedes 


iter.  Pervenitad  magnum  et  mirabilem  eremi^am, 
nomine  Ephraem,et  pulsansjaiujam  cl^^at  dicens: 
Miserere  mihi,  miserere,  sancte  Dei.  lUe  vero  pna- 
videns  in  spiritu,  pro  qua  petitione  a^yeperat,  dicit 
ei :  Vade,  inuUer,quoniam  ego  peccator  hpniQ  suin, 
necesse  habeoetego  adjut^riu^i.  Iila]autem  jactayit 
chartam  dicens :  Sanctus  Basilius  archiepi^pfis 
misit  me  ad  te,  ut  depreceris  Deum)  ut  peocatum 
qttod  in  hac  ch^rta  scriptnm  est,  deleatttr.  Reliqua 
vero  plttra  pcccata  sauctus  BasiUus  oraus  d^levit, 
et  tu,  sancte  Dei,  de  uno  deUcto  ne  pigriteris  ip- 
tercedere  ad  Deum,  quia  ad  te  mi^  ^uru.  Tanc 
confessor  iile  dixit:    Non,  (iUa.  Nfunqai^  qui  de 


909 


VITA  SANCn  BASILH,  C^SAREiE  CAPPADOCIiE  ARCHIEPISCOPI. 


310 


multitudine  illonim  facinorum  potuit  obtinere  apud  Apexitordinem,  dicens  in  semetipso  :  Nes  qui  jpoila- 


Deum,  et  de  hoc  uno  non  potest  intercedere  et  ob- 
^ere?  Vade  etenim,  ne  tardaveris,  uteumjungere 
debeas,  priusquam  anima  ejus  de  corpore  proticisca- 
tur.Tunc  mulier  illa  commendavit  se  sanctoconfes- 
aori  E^hraBBi,  reversa  est  in  Caesaream.  Cum  autetn 
ingressa  «sset  urbem,  obvia\  it  coq)us  deducentibus 
sancti  BasiUi,  et  videns  prostravit  se  in  terram,  coe- 
pit  damure  adversus  sanctum  Dei,  dicens  :  Vae  mi- 
hi  peoeatrici,  vsb  mitii  oonsamptae,  \«i  mihi,  sancte 
Dei,  pro  hoc  direwsti  me  in  eremum,  ut  de  me  si- 
ne  fatigatione  proficisceres  ;  et  ecce  sine  operibus 
reversa  sum,  in  vanum  devorans  tantac  multitudinis 
pelagi  viamiteranti.  Videat  Dominus  Deus,  etjudicet 
kiterroe  ette,  quoniam  potuisti  interoedere  et  obd- 


vimus  pondus  diei  et  iestus,  nihil  proflcimus ;  ct  hic 
in  tali  obscquio  et  honore  humano,  columna  Igms 
exstitit!  miror.  Hsdc  eo  dicente,  mittitsanctusarchi- 
diaconum  suum,  dicens :  Vade  contra  portam  occi- 
dentalem,  et  in  angulo  eccksi»  invenies  abbatem 
cum  alio  quodam,  habeiitem  cucuUam,  raribarbium, 
pusiilum,  et  caBtera  vultus  ejus,  et  dicesei:  Ingre- 
dere  sacrarium  (52),  invitat  te  pater  tuus  archiepi- 
scopus.Etdisoeos  per  interpretem  dictam,  respondit 
dicens  :  Errasti,  firater,  nos  hospites  sninHs.  Etper- 
gens  archidiaconus  renuntiavit  hsc  magno  Basilio 
sacros  libros  redtanti.  Videt  sanctus  Ephrsexn  lin- 
guam  igneam  loquentem  per  os  ejus,et  dicit  diacoiio: 
Vade,  et  dices  domino  EphraBm,  jube  intrare  in  san- 


nere  apudDeum,  nisi  adaliummedirigeres.  EthaecBctum  tribunal  (53j ;  vocat  te  archiepiscopus  ut  in- 

dkens,  jactavit  pnefatam  chartam  supra  stratum, 

in  quo  ducebatur  corpus  sancti  Basiiii.  Et  minutius 

referebat  rei  eventus  coram  omni  populo.  Unusqui- 

dem  ex  clero  volens  cognoscere  quodnam  esset  pcc- 

catum  illud,  elevans  chartam  illam  et  solvens,  re- 

perit  eam  totam  deletam,  et  mundam,  claraans  voce 

magna  illi  femin» :  0  muiier,  charta  ista  scripta  non 

est;  quid  enim  in  tali  labore  et  angustia  consumeris, 

nesciens  magnaliaDei  in  tefacta,  et  investigabilem 

ijas  mLsencordiam.  Multitudo quidem  populi  viden- 

testale  gloriosum  miraculum  etraagnum,gloriGca- 

bant  Deum,qui  potestatem  talem  habet,  ut  interris 

remittat  omnium  peccata  ;  et  daret  gratiam  servis 

tois^  ut  post  disces-sum  eorum  sanent  omnem  lan- 

guorem,et  omnem  infirmitatem,  remittendique  om- 

nium  delictorum  fecinora  potestatem  concessit  his 

qui  rectam  fidem  Domino  conservant,  certantes  in 

bonis  operibus,  et  glorificantes  Deum  et  Dominum 

nostmm  Jesum  Christum. 

Cap.  XI. —  Fratres  (50),  narrationem  volo  facere 
de  Basilio,  nobili  scilicet,  et  Ephrajm  5yro.Et  quae- 
dam  quidem  ex  Patris  nostri,  quaedam  autem  ex  non 
mentientis  ore  sancti  et  mirabilis  Ephrasm  audivi. 
Ett  vero  ita  : 

Ephrsem  nobilis  existens  in  ererao,  qu»dam  qui- 
dem  illustratione  sancti  Spiritus  videns,  qusedam  ve- 
ro  ex  desiderio  et  interrogatione  edisrens  rairanda 
nobis  Bostri  Patris  Basilii,  sine  intermissione  roga- 
bat  revelari  sibi  (51),  qualis  csset  Magnus  Basilius. 


grodiaris  in  saiictum  tribunal.  Stupefactus  ergo  «u- 
per  iiis  sanctus,  giorificans  Deum,  et  iaciens  meta- 
nopam  (5'In  rcspondens  ei  dixit :  Veraciter  magnus 
Basilius,  veraciter  columna  ignis  Basilius,  veraciter 
Spiritus  sanctus  ioquitur  \ier  os  ^us.  Rogavit  atilei& 
archidiaconuraut  renuntiaret  ei,  quoniamcnagispost 
missas  <55)  in  secretario  salutabo  eum.  Ingrediena 
ei^o  post  absolutionera  missae  in  secretarium,  voca- 
vit  sanctum  Ephrsem,  et  in  Domino  osculum  (56) 
tradidit  ei.  Dicitilli:  Bene  venisti,  quia  multipli- 
casti  discipulos  Christi  in  Ecclesia,  et  daemones  ex- 
pulisti  per  Christum,  in  quo  cst  labor  tuus.  Pator, 
venisti  videre  peccatorem  hominem.  Dt^  tibi  Dens 
mei*cedem  secundurn  laborem  tuum.  Et  respondens 
'  ei  honorabilisEphraim,  et  dicensomnia  quae  in  corde 
suo  versabantur,  una  cum  abbatc  qui  cum  illo  erat 
communicavit  in  sanctas  manus  ejus,  et  faciente  eo 
cliaritatem  dixit  sanctus  Ephram :  Pater  honorande, 
unam  peto  gratiam  abs  te,  et  hanc  concede  dari 
mihi.Qui  dixit  ad  eum  :  Jube,  dic  qu«e  videntur  tibi, 
multaenim  tibidebeo  ;  etmaxime  propter  U^yorem 
tuura,  et  tui  adventus.  Dicit  ei  Ephraem  :  Scio  Pa- 
ter  sancte,  quia  quaecunque  petis  a  Deo,  concedet 
tibi;  volo  ut  depreceris  Deum,  ut  loquar  Grece  (57). 
Qui  dixit  ei :  Super  potentiam  meam  petiisli ;  sed 
quia  fideliter  petiisti,  veni  Pater,et  eremi  praeceptor, 
deprcceraur  Dorainum,  potens  est  enini  facere  vo- 
luntatem  tuam.  Scriptum  est  enim  :  Voluntates  Ur 
mentiiiiii  se  faciet,  et  orationes  eorum  exaudiet,  0t 


In  exstasi  ergo  factus,  vidit  coluranara  ignis,  cujus  Dsalvos  facieteos  {Psal.  xliv).  Et  facientibus  oratio- 


caput  pertingebat  ad  c(Blum,etvox  desursura  dicens: 
Ephraem,  Ephraem,  quemadmodura  vidisti  colum- 
nam  hanc  ignis,  talis  estet  magnus  Basilius.  Et  sta- 
tim  tollens  interpretem,  eo  quod  nesciret  loquilin- 
guam  Graecam,  venit  in  magnam  ecclesiara  niagni 
nominis  Csesareae,  et  pervenit  in  sanctam  festivita- 
tem  1^1  Theophaniae,  et  ingrediens  occulte  vidit 
procedentem  in  ecclesia  magnura  Basiliura,et  dixit 
sequentibus  se :  Quoniam  in  vanura  laboraviraus; 
puto  enim,  frater  iste,  in  tali  ordine  existens,  non 
estjuxtaquod  vidi.  Eratenira  circuradatusstola  can- 
dida,  et  circa  eum  venerandus  clerus  candidatus  et 
obsequens  ei.Et  stans  in  loco  absconsoecclesiae  as- 


nes  per  plurimas  horas,  surgcns  dixit  raagnus  Ba- 
silius :  Quarc*,  domine  Ephraem,  non  aocipis  ooiiBe^ 
crationera  presbyterii,  quoniam  congruit  tibi  ?  Dicit 
ei  per  interpretera  :  Quoniam  peccator  sum.  Rfe- 
spondit  illi :  Utinam  peccata  tua  ego  haberem  !  Et 
dicit  ei :  Mittamus  genufiexionem,  et  jacentibus  8U«- 
per  paviraentum,  posuit  manum  super  sanctam 
Ephraera  magnus  sacerdos,  et  dixit  orationem  dia- 
conii,  et  dicit  illi :  Jube,  subleva  nos.  Repieta  ergo 
liiigua  ejus,  dicit  sanctus  Ephnem  Graeca  lingua: 
Salva,  miserere,  suscipe,  et  conserva  nos  Deus  in 
tua  gratia;  etconsumraatum  est  quod  scriptum  est : 
Tuncsaliet  sicut  cervus  claudus,  et  aperta  arit  lingua 


311 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


312 


balbatientium  (/«a.  xxx\).  Et  loquente  eo  Graece,  ^  terpretem  diaconum,  et  ipsum  presbyterum  (58), 
ipsa  hora  glorificaverunt  Dominum,  qui  omnia  po-  dimisit  iUos  in  pace,  glorificantes  Deum  pro  omni- 
test,  et  exaudlt  orationestimentium  se.  Et  spirita-  bus  quac  audierunt  (Luc,  il),  secundum  quod  di- 
liter  lcetantes  per  tres  dies,  et  consecrans  illum  in-    ctum  fuerat  ad  illos. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


(1)  Ba5t7tr|.  Martyrologium  Romanum  1  Januarii : 
f  G9>sareae  m  Cappadocia  dcpositio  sancti  Ba.silii 
episcopi,  cujus  celebritas  xviii  Kalendas  Julii,  qua 
die  orainatus  fuit  episcopus,  potissimum  recolitur. » 
De  qua  ejus  ordinationein  episcopum  ibidem  14  Ju- 
nii :  t  Caesarea;  in  Cappadocia  ordinatio  sancti  Ba- 
silii  episcopi,  qui  tempore  Vaientis  imperatoris  do- 
ctrina  et  sapientia  insignis,  omnibusque  virtutibus 
omatus,  mirabiliter  cffuisit,  et  Ecclosiam  ndversus 
ArianosetMacedonianosmiraconstantia  defendit.  • 
Menologium  Graecum,  1  Januarii:  cEodem  die,com- 
memoratio  S.  P.  N.  Basilii.»  In  Menajis,  eodem  die, 
fusius  de  eo  agitur.  Cujusctiam  memoria  cum  Gre- 
gorio  Nazianzeno  theologo,  et  Joanne  Ghrysostomo 
ibidem  celebratur  30  Januarii,  et  utroque  loco  magni 
(fxEYoXou)  epitheto  honestatur.  Evagrius,  in  Gnostico, 
Basilium  woaitveritatis  co/u  mMam.ItarefertXicepho- 
rus,Iib.vi,  I  O^cap.43.  GregoriusNyssenus,in  Enco- 
mioEphraem,aitBasilium  esse  osEcclesix^axiream  doc- 
trinx  /Micimam. Ipsi  Ephraem  dicitur  in  encomio  ejus, 
^  p«ai{  Twv  apeiwv,  j3{6Xo;  tojv  £::a(vwv,  gressus  virtu- 
tum,liber  laudum. Qui  etaliis  praeclaris  elogiis  eum  ibi 
exornat.  Theodoreto,  lib.  iv,  cap.19.  'O  t^;  otxou;jL^v7j; 
^oTyJp :  prxfulgidum  lumen  orbis  Mmrcr.« .  Varia  ejus 
elogia  vide  initio  Operumejus.Res  ejuspraBclare  ge- 
stas  laudatissimissuisAnnalibusintexuit  cardinalis 
Barunius.  Qui  ex  veteribus  Basilii  encomium  scri- 
pserint,  declarat  hic  ipse  Amphilochius  in  Prologo. 

(2^  Amphilochio.^j  Martyrologium  Romanum,  23 
Novembris  : «  Iconii  in  Lycaonia  sancti  Amphilochii 
episcopi,  qui  sanctorum  Basilii  et  Gregorii  Nazian- 
zeni  in  eremo  socius,  et  in  episcopatu  coUega,  post 
multa  certamina  pro  catholica  fide  suscepta,  sancti- 
tate  et  doctrina  clarus  quievitin  pace.»  Menologium 
Graecum  eodemdie:  c  Natalis  S.  P.  N.  Amphilochii, 
episcopi  Iconii,  subThcodosioimp.  Magno,  virdivi- 
narum  litterarum  pcritia,  etsanctitate  vitae,  rectaeet 
catholicae  fldei  sinceritate  insignis,  Basilii  Magni 
amicitia  et  testimonio  commcndatus.  Hic  iibros  or- 
thodoxam  fidem  continentes  conscripsit,  et  ad  sum- 
niam  senectutem  provectus  in  pace  quievit.  »  Fu- 
sius  de  eodem  in  Menaeis  die  eodem. 

Amphilochium  Vitte  hujus  auctorem  esse,  jam 
olim  ante  annos  dccc  existimavit  Ursus  S.  R.  E. 
subdiaconus  cardinalis,  qui  eam  tunc  Latinitate  do- 
navit,  de  quo  plura  numero  3,  et  Sigebertus,  cata- 
logo  iilustrium  Ecclesia)  Scriptorum,  cap.  7  :  «  Am- 
philochius,  Iconii  episcopus,  scripsit  vitam  Basilii 
Oaesariensis  episcopi.  »  Eam  etiam  Sixtus  Senensis, 
lib.  IV  Bibl.  Sanctae  Amphilochio  tribuit.  Et  eo  au- 
ctore  recitateam  Vincentius,  in  Spec.  hist.  lib.xiv. 
capitibus  78,  79,  80 ;  Antonius,  part.  ii.  tit.  ix, 
cap.  4,  §  j  et  2  ;  Petrus,  episcopus  Equilinus,  in 
catalogo  sanctorum,  lib.  ii,  cap.  28.  Ejus  exemplar 
Graecum  nomine  Amphilochii  insignitum  accepi  Pa- 
risiis  ex  bibliotheca  regia. 

Baroniustamenin  Martyrologio  Romano,  ad  diem 
1  Januariiait:  «  Exstat  Amphilochii  nomine  scri- 
ptaVita  Basilii,  quae  tamen  prudentiorum  omnium 
sententia,  alterius  cujuspiam  potius  quam  Amphilo- 
chii  aequalis  Basilio  esseputatur,  cum  aliquailhcha- 
beantur,  quae  illi  minus  convenire  videntur. »  Idem 
in  Annaiibus,  tomo  IV,  varios  in  Vita  hac  njevos 
notat,  quos  singulos  hic  suis  locis  indicabo,  ut  ma- 
gno  hoc  censore  sincera  ab  interpolatis  discernas. 

Jam  olim  Glycas,  cum  vidcret  hanc  Vitam  Amphi- 
lochiinomine  circumferri,  eam  Amphilochio  abjudi- 
cavit,  hoc  potissimum  argumento :  «  Quanquam, 
inquit(6f/2^c.,  ixpart,  Annal.),  perscriptum  reperia- 
mus  inlibrodesancti  Basilii  miraculis,  quae  magnus 


ille  vir  Amphilochius  litteris  commendasse  perhibe- 
tur,mandato  perpetuae  Virginis  Deiparaeper  sanctum 
Mercurium,  Magni  Basiliiprecibus,desertorem  hunc 
trajcctum  hiisse:  non  tamen  haec  narratio  meretur, 
ut  ei  continuo  fidem  adhibeas.  Quam  ob  rem  istud  t 
quoniamineodem  scripto  legimus  Magnum  Basilium 
CtesareaR  pontificem  id  temporis  fuisse,  cum  eas  re- 
ffiones  imperator  improbissimuscontra  Persas  expe- 
ditione  susccpta  peragraret.  At  vero  aliter  eximius 
ille  Gregorius  cognomentoTheologus  memoriaepro- 
didit.  Nam  si  Basilius,  hoc  ita  narrante,  in  Ponto 
degebat  sub  initium  imperii  Valentis,  qui  aliquanto 

B  post  tempore  regnavit,  cum  Csesai^eae  pontifex  esset 
Eusebius :  multo  niinus  Juliano  imperante  Basilius 
antistitis  raunere  fungebatur.  De  quosatis  evidenter 
apparet  Julianumiter  per  Cappadociam  facientem, 
neque  Basiiium  istic  pontificemreperisse,  neque  ip- 
sius  ecclcsiae  minatum  esse.  Consimili  modo  necpre- 
catus  est  hoc  nomine  Deum  Basilius  pontifex,  nec 
ad  tollendum  c  medio  desertoremMercuriusilleChri- 
sti  testis  fuit  abiegatus.  Quippesi  hoc  pacto  resgesta 
fuisset,  obscurum  non  esset  in  hodiemum  usque 
diem,aquo  Julianus  telo  confixus  fuerit.  Nam  jaculo 
trajectumconstat,auctorefactiprorsus  incognito.  » 
Cuiussententiaeetsi  Baronius,  tomoIV,  anno  Chri- 
sti  36;^,  arcedat :  t  At  ipse  tamen,  inquit,  Glycas 
haud  in  eo  nobis  probari  potest,  cum  eamobcausaro, 
quod  ea  commentitia  Amphiiochii  nomine  scripta 
naberentur.derogat  penitus  fidem  historiae,  quae  au- 
ctoritate  Hclladii  citati  a  Damasceno  (Damasc,  de 
hnagin,,  orat.  1),  quem  ipse  non  vidit, ahter  tamen 

rjrem  gestam  rccitantis,  egregie  tcstata  redditur.  » 

Quidquidsitdedissensionenarrationis  ab  Helladio 
et  Araphilochio  institutae  (si  tamen  diversorum  au- 
otorum  ea  sit  narratio,  et  non  potius  Amphilochius 
Helladium  integre  expresserit,  quem  Daraascenus 
compendiose  citat),  certe  in  hac  Ursi  interpretatione 
ea  historia  non  comparet,  utejus  rationem  reddere 
minime  cogamur. 

Etsi  ccrtior  et  solidior  Vita  Basilii  ex  ipsius  et 
Gregorii  Nazianzeni  scriptis  et  aliis  synchronis  au- 
ctoribus  colligi  possit,  quod  fere  in  Annalibus  suis 
praestat  Baronius,  et  jam  prae  manibus  habet  docto- 
rum  Ecclesiae,  aliorumque  aliquot  Vitas  noster  Pe- 
trus  Halloix ;  quiatamen  nobis  nunc  propositum  fuit, 
non  quid  de  quoque  sancto  undecjue  indagari  pos- 
sit,  hic  exprimere,  sed  potius  Vitas  Patruin,  qu» 
toties  typis  excusa}  sunt,  et  in  multorum  manibus 
versantur,  atque  a  doctis  viris  citantur,  recensere, 
dubia  in  iis  explicare,  notare  apocrypha  ;  permisi 
hancquoque  Vitam  intercaeteras  suum  tenere  locum 
D  praemittens  tamen  hanc  Baronii  monitionem,  quam 
habet  tomo  iv,  anno  Christi  378,  Damasi  papae  42, 
Valentis  15,  Gratiani  12,  Valentiniani  imp.  3 : 

<«  Quae  Amphilochii  falso  nomine  ferturVita  Basi- 
lii,  haud  digna  satis  habetur,  quae  eruditorum  auri- 
bus  ingcratur,  nisi  adeo  sint  perspicaces,  qui  in  eis 
quae  sint  vera  a  falsis  disquirere  ac  secernere  va- 
leant.  Complura  enim  ibi  vera  esse,  inficias  nemo 
iverit.  ut  ea  praesertim  quae  ab  ambobus  Gregoriis, 
Nazianzeno  atque  Nysseno,  necnon  ex  Ephraem 
esse  noscuntur  accepta,  vel  ab  Helladio  mutuatus 
est  auctor.  »  Hactenus  Baronius. 

(3)  i/^r5o.]  Baronius,ad  Martyrologium  Romanum,  1 
Januarii  : «  Dedit,inquit  (Vitam  Basilii  ab  Arophilo- 
chio,  ut  creditur,  scriptam)  Latinitati  Uisus  S.  R.E. 
subdiaconus,  cujus  praefationem,  quae  desideratur  in 
caeteris,legimus  inveteri  manuscripto  Codicenostne 
bibliothecae,  quam  possidemus  liberalitate  pise  me^ 


313         VTTA  SANCn  BASILII,  CiESAREiE  CAPPADOCIiE  ARCHIEPISCOPI.  NOTATIO.         314 

ponae  optimi  ac  eruditissimi  viri  Achillis  StatiiAchio  narratur.  Sed  deest  eain  hac  Ursi  cardinalis 

versione.  De  morte  Juliani  vide  accurate  inquiren- 
tem  fiaronium,  tom.  IV,  an.  Christi  363,  Liberii 
papae  12,  Julianiimp.  2. 

(11)  Qui  valentis  os,^  Quamconstans  Basiliuscon- 
tra  Valentem  perstiterit,  describit  Gregorius  Na- 
zianzenus,  oratione  funcbri  in  laudem  Basiiii, 
Ephraem  oratione  de  ejusdem  laudibus;  Sozomenus, 
lib.  VI,  cap.  15  ;  Socrates,  libro  iv,  cap.  21  ;  Thco- 
doretus,  lib.  iv,  cap.  17  ;  Gildas,  Sapiens,  orat.  in 
Eccles.  Ordin.  ;  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  48.  Vide 
Baronium,  tom.  IV,  ad  an.  Christi  370. 

(12)  Verborum  palmas.]\u\g'dtsB  editiones,  wrmo- 
num  manus.  Graece  est,  Xoyov,  7:aXafia;,  scrmonem, 
palmas.  Uterque  interpres  legit  Xofwv  ::aXa[jLa;.  Chry- 
sostomus,  homil.  2,  de  Machab.,  quae  est  ordine  49, 
tomo  I  editionis  Frontonianae  :  'AxXa  xaOa::£p  /.sp^Ji  'f? 
7:apaxATjg£i  twv  AOYfov.  Sed  quasi  manibus  colwriatione 
verborum.  Idem,  homil.  1,  de  Machab.,  quae  estin 

P  eadem  editione  ordinc  44  :  *Ev^xev  avTi  y  sipwv  t^  twv 

"  Xo'irwv  Tzpo^  auTov  ypr^aaa^vTj  ::apaxXTla£i  xai  aufjLCooX?)  : 

Pro  manibus  eum  verbis  exhortationis  usa  impulit, 

(i\)  Athe^icui.li   Gregorius  Nazianzenus,  oratione 

funebri  in   BasUium,  ox   qua  Nicephorus,  lib.    xi, 

capite  17.  Ante  tamen  Caesareae  et  Constantinopoli 

operam  litteris  dederat,  ut  idem  Gregorius  testatur. 

Ut  hic  Athenx  dicuntur  verborum  mater^  sic  Gre- 

gorius  loco  proxime  citato  vocat  eas  twv  Xo^wv 

loaoo?,  litterarum  sedem  seu  domicilium.  Libanius, 

declamat.  29,  Twv  Xofwv  £pYaT:r;piov,  sermonum  offir 

cinam. 

(44)  Eubulo.~\  Sozomenus,  lib.  vr,  cap.  18,  alios 
Basilio  et  Gregorio  Nazianzeno  praeceptoresassignat: 
"AfJL^oi  v^oi  ovTE^,  *I[jL£p^w  xal  IIpoaipEa^w  T0T5  tcJte 
ooxtuLWTaTO'.5  ao^iaraT;  £v  *A6T[vai$  E^o^TTjaav,  jxETa 
TauTa  £v  *AvTioyE^a  AiSav^co  tw  Supw.  «  Ambo  cum 
adhuc  adolescentes  essent,  llimerio  et  Proaeresio, 


Lusitani. 

«  In  iisdem  praeterea  quaedam  miracula  ejusdem 
Basilii,  Helladio  auctore  scripta  habentur,  in  Lati- 
num  vensa  ab  Anastasio  Bibliothecario,  temporibus 
Nicolail,  Romani  pontificis,  cujus  ibidem  habetur 
praefatio  ad  praedictum  Ursum  conscripta.  »  Hacte- 
nus  Baronius. 

Ex  his  colligimus  Ursi  Vitae  hujus  interpretis 
setatem,  cum  1S3  Anastasius  floruerit  circa  ann. 
Domini  860. 

Caeterum  doctus  hoc  Baronii  indicio,  exstare  Ro- 
mae  Ursi  prsefationemin  Vitam  Basilii,quae  nondum 
lucem  vidibset,  Romam  scripsi  ad  R.  P.  Andream 
Zazzaram,  congregationis  Oratorii  praelustre  decus, 
qui  statim  eam  ex  manuscriptis  Codicibus  exscri- 
bendam  curavit,  mihique  tiansmisit.  Qua  accepta, 
deprehendi  stylum  aliquanto  meliorem  esse  quam 
textus  vitae  Basilii  in  vulgatis  hactenus  PatrumVitis 
exhibeat.  Quare  et  textum  Vitae  Basiliieodem  inter- 
prete  indicem  evocari,  quem  hic  repraesento. 

Ne  fallare  tamen,  octo  tantum  priora  capita  cum 
praefatione.Ursi  nomine  insignita,ad  me  Roma  mis- 
sasunt.Reliqua  tria  indidem  accepi  ex  Manuscriptis 
congregationis  Oratorii,  sed  Ursi  nomen  non  prae- 
fereoant,  ut  dubitem  an  ex  ejus  officina  sint.  Sane 
Ursum  etiam  illa  transtulisse,  saltem  10,  ipse  indi- 
cium  facit  praefatione  hac,  n.  5.  An  vero  haec  ex 
ejus  translatione  sint,  affirmare  non  habeo. 

(A)Hieronymum  Ecclesix  Romanx  presbyterum.] 
Videsjam  olim,  etiam'  Ursi  interpretis  hujus  ietate, 
invaluisse  opinionem  eam  de  presbyteratu  Romano 
Hieronymi.  Quam  etiam  refert  Vita  Hieronymi  ma- 
nuscripta,  guae  penes  me  est.  Sed  ipse  Hieronymus 
contrait,quiAntiochiaese  ordinatum  asserit  ;  itata- 
men,ut  nulli  certae  ecclesiae  adstringi  cogeretur.  Ita 
enim  ipse  epist.  61 ,  ad  Pammachium  adversus  erro- 
res  Joannis  Jerosolym.,  loquens  dc  Paulino  Antio- 


sophistis   id    temporis  facile  praestantissimis,  se  in 


mine  presbyteri,  tollismihi,  propter  quod  sajculum 
dereliqui ;  ego  habeo  quod  semper  habui,  nullum 
dispendium  in  ordinatione  passus  es.  » 

Quod  si  quis  forte  Hieronymum  vocari  velit  Ro- 
manum  presb^rterum,  quia  Damaso  pontifici  ab  cpi- 
stolis  fuit,  non  valde  abnuero. 

(5)  iVwi  duo  miraculorum  c/t/5.j  Ergoaetate  Ursi, 
nihil  Latine  ad  ejusmanus,  de  VitaetmiraculisBa- 
sdlii  auctorc  Amphilochio  pervenerat,  praeter  duo 
illa  miracula  quae  hic  habes,  cap.  8et  10;  quae  quia 
styli  ruditate  offendebant,  paulo  ipse  cultius  ea  co- 
Qatus  est  exprimere. 

(6)  In  epitaphio.]  BsLSilii  epitaphium  seuoratiofu- 
nebris  a  Gregorio  Nazianzeno  conscripta,  habetur 
torool  OperumNazianzeni,orati6ne  20.1dem  quoque 
cpitaphium  seu  carmen  funebre  de  eodem  compo- 
asuit,  quod  exstat  tomo  II  Operum  Nazianzeni,  car- 
nine  xiv. 

(7)  Gregorio  videlicct,  qui  in  thtologia  claruit,] 
Nicephorus,  libro  xi,  cap.  1 9  :  cr  Gregorius,  (jui  a 
ireteribus  Nazianzenus,  a  nobis  autem,quodtaIicog- 
nomine  dignus  sit,  Theologus  est  vocatus.  • 

(8)  Gregorio  memorabiti  Nysseorum.'}  Gregorii 
Nysseni  orationem,  qua  fratris  suilaudes  et  memo- 
riam  concelebrat,habes  inter  ejusdem  Opera,  Lau- 
rentio  Siiano  interprete.  In  ea  Basilium  Moysi,  Sa- 
mueli,  Eliae,  Joanni  Baptistae,  et  Paulo,  ob  singu- 
lares  cujusque  virtutes  et  actiones  comparat. 

(9)  Beato  Ephrxm.]  Habes  Basilii  encomium  ab 
Ephraemo  scriptum  inter  Opera  Ephrsm,  tom.  III, 
Latinitati  donatum  a  Gerardo  Vossio,  cujus  encomii 
meminitipse  Ephraem,  in  orationc  in  xl  Martyres. 

(10)  Apostatam  Jutianum.]  Respicit,  opinor,  ad 
historiam.kle  Juliani  morte,quae  Basilii  precibus  im- 

Jetrata  didtor  abHelladioapud  Dama8cenum,orat. 
,  de  imag.  Que  paolo  aliter  in  vnlgato  Amphilo- 


D 


nium  Athenis  cum  Himerio  docentem  ex  Sozome- 
no  statuit. 

fl5)  Qtti  throni  Apostnlicigubernacula  duode^m.] 
Non  unius  taiitum  Amphilochii  opinio,  Gregorium 
Nazianzenumduodecim  annis  ecclesiae  Constantino- 
politanae  prsefuisse.  Ita  enim  et  Menaea,30  Januarii, 
m  memoria  sanctorum  trium  Ecclesiae  Doctorum  : 
ripo^aTr,  Se  xat  KwvaTavTivouTroT.so);  exxXr,aia5  ypdvou? 
8fi>o£xa  :  «  Praefuit  ecclesiae  Constantinopolitanae  an- 
nos  duodecim.  »  Intelligit  annos  quibus  ibi  vixit,  et 
ecclesiam  eam  contra  Arianos  propugnavit. 

{16)  Libaiiius.]  Sozomenus,  supra,  ad  n.  i4,Liba- 
nium  Basilii  magistrum  fuisse  asserit. 

(17)  Surqens  ergo  properavit  Mgyptum.']  Constat 
ex  Nazianzeni  oratione  funebri  jam  ante  citata,  Ba- 
silium  peregrinationes  aliquas  suscepisse  :  "ETrsiTa 
exor,fjL!ai  Tivi;,  e::£i$r[ire  ^Ja«$  ^^'*-  £iy,£>  f*»iv  avayxaiwv 
u;7oXapL6avo'jai    xai    oux    a:;o    axoTTOu    ttJ;    T:pox£i|i^v7)5 


oiXoao^^a^.  «  Ac  deinde,  quoniam  me  carebat,  ne- 
cessarias  quasdam    peregrinationes,  minimeque  a 

Sropositae  sibi  philosophise  scopo  alienas  iniyit.  » 
ficetas,  Gregorii  commentator,  existimat  Basilium 
profectum  Seleuciam  ad Theclae  templum,  vel  orandi 
causa,  vel  etiam  quiet^e  ac  tranquillae  vitae  stu- 
dio. 

Sed  profectionis  suae  in  ^Egj^ptum  ipse  Basilius 
duabus  epistohs  meminit.  Ac  in  primis  epist.  165, 
I04  ^  Eustachium  philosophum,  nondum  benc 
doctus  Basilius  pene  in  fortunae  offensacula  refere- 
bat,  quod  longaperegrinationeEustachium  minime 
reperisset,  nec  in  patria,  nec  in  Syria,  nec  in  ^Egy- 
pto.  Clarius  animi  sui  aestum  et  peregrinationes  ad 
veritatem  inauirendam  susceptas  exprimit  ipse 
epist.  79,  aa  Eustathium  episcopum  Sebastiae  : 
'Ef*^  ;;oXuv  ^pdvov  7:poaavaXti6aa5  tij  (xaTaMJrrjtt,  xa\ 
icSaav  oyeSov  ttjv  e|xauTo3  v€(JTTjTa  IvcMpav^aa?  t^  |xa- 


315 


Oe  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMU8.  ' 


316 


totSrou  Twv  x«TapYou^x£v<uv,  :>oXXa  ttjv  eXeivtjV  }i.ou  J^<«jt,v  etiara  SoEomenus,  libro  n,  cap.  19. 

a7:oxX«uaac  Tju/ojxrjv  ooOfjvai  jxo'.  yzipzytnyjv  ;:po;  Tr,v  (23)  /n  Jordane.]  Fuere  olim  qui  ob  aquasJorda- 

EiaraywTTjv  Twv  doYOLOTwv  T^c  €U5e6e^a5,  xoBi  rco  v:  ravTwv  nis  baptismo  Christi  consecratas,  in  Jordane  quo- 

e7:ifx£Xl;r,v  [jLot,$'.opOo>aivTivaTo5rJ6ou;7cotT[905Uai,r:'jXuv  que  baptizari  expetierint.   Tali  desiderio  flagrasse 

Edvov  h  Tfj?  5Epo;  tou;  ^ajXoo;  ofitXia;  StasTca^iVTo;,  Constantinum    Magnum,  narrat  Eusebius  in  ejus 

tt  TO^vuv  avaYvoi»;  t6  ej/oYYgXtov,  xai  OEaaaaEvo?  exsT  Vita,  libro  iv,  cap.  62. 

asYtTTTiv  a^opjiTjv  si;  TEXeiwaiv  ttjv  $ia;:paaiv  twv  uTrap-  {'A)  Et  cotiimba.]  Ita  jam  ante  Spiritus  sanctus, 

ydvTtov,  xai  tt^v  j:po;  Toy;  evocEl?  twv  aBsA^div  xotvwv/av,  dum  Cbristus  a  Joanne  baptizaretur,  apparuit.  Cu- 

xVt  oAw;  To  a9povTiT;w?  £/£tv  toO  pio'j  toutou,  xat  ur,6  jus  rei  rationem  aliquam  assignat  Nicephorus,  1.  i, 

jiT)d£jjLia{  <j'j[jL;:aO£ia;  n^^  Ta  tooi  ttjv  ^y/r,y  zjziTcpi-  cap.  18  :  «  Factum  id  cum  propter  volucris  ipsius 

oeoOat,    r,uyd|jLr^v    eupeiv    Tiva    twv    a8£Xtpojv,    TauTr,v  puritatem,  tum  quod  ea   olim  diluMi   finem  laBto 

£Xd{jL£vov  Tr;v  odov  Tou  [Jiou.   di;  T£  auTtu  Tjvoiaj:£pata>-  praedixit  nuntio.   » 

07jvat  Tov  paOuv  toutov  tou  ftou  x/.uoova  •  xa\  ^A  roXXou;  Uti  hic  Basilio,  ita  non  raro  aliis  sanctis  columba 

^h  £upov  xaTa  Tf,v  *AX£^avop£tav.  -oXXou?  oi  xaTa  ttjv  in  ba)>tismo  apparuit.  Et  vetus  olim  in  quibusdam 

.  _                                               super  baptisteria  ap- 

Constantinopolitana 
episcopo  celebrata, 


xov  £v  novot;.  <f  Ego  sane  poste^quam  multum  tem- 
poris  vanitati  impendissem,  et  omnem  propejuvon- 
tutem  inani  studio  attrivissem  quo  tenebar,  cum 
apprehendendis  inlatuataD  a  Deo  sapientiae  discipU- 
nis  immorabar,  tandem  aliquando,  ubi  velutex 
gravi  somno  expergefactus  a  *  evangclic«  veritatis 
admirabile  lumou  respexi,  agnnvique  inutilitatem 
sapientia^  prinripum  hujus  sx^culi,  qui  aboientur,de- 
plorata  pluriraummiserabili  raea\ita,ductorora  rai- 
hl  dari  optabara,quiad  pictatis  rae  dogniatii  introdu- 
ceret.  Et  cum  primishoc  uiihi  curaj,utmorum  cor- 
rectionem  aliquam  instituerem,  quos  per  diutinam 
consuetudinera  cura  irapiobis  contractara  perverte- 
ram.  Lecto  itaque  Evangelio,animadversoque  illic, 
quod  plurimum  occasionis  et  moraenti  airerat  ad 
pertectionis  studium  si  quis  bonasua  \endat,deque 
illis  egenis  fratribus  communicet,  et  prorsus  nuUa 


actione  5,  quem  locum  vide  hic,  infira,  citatum,  ad 
n.  34. 

(25)  Et  itngejis  etiam  xancto  chtismate.]  Sacri  hu- 
jus  chrismatis  in  baptismo  et  post  baptismum  usus 
etiara  nunc  ab  ipsis  EcclesiaB  priraordiis  in  ecclesia 
cathoiica  dumt.  De  quo  consule  Bellarrainum,  tom. 
III,  contr.  Gen.  ii,  lib.  ii. 

(26)  A  Meletio.']  Nicephorusjibro  xi,  c.  17  :  t  Ba- 
silius  a  Meletio  Antiochiae  episcopo  diaconus  crea- 
tus,  postea  patria^  suae  Caesai^eae  (!!appadocum  anti- 
stes  factus,  cura  cura  et  fide  Ecclesiis  pi-aefiiit.  » 

(27)  Protfrbiarum.j  Inter  opera  Basilii  exstat  in 
Proverbiorura  principinra  tractatus. 

(28)  Eusebio,]  Nicephorus,  hbro  xi,  cap.  18  : «  Eu- 
sebio,  qui  ante  Basiliura  Ecclesiae  Caesariensis  gu- 
bematorfuit,dissidiuraquoddam  cumBasilio  etiam- 
num  diacono  intorcessit.  »     Ubi    narrat     postea 


teneatur  vitae  istius  cura,nec  patiatur  mentein  suam  Cuasilium  Eusebio  reconciliatum,  et  eidem  in  cathe- 
aliquarerurapraesentiuraairoctioneturbari,optabam     dra  episcopali  successisse. 


dari  aliquem  ex  fratribus,  cui  istudvitae  genus  arri- 
dcret,  quo  una  cura  profundura  vita^  hujus  pclagus 
superaiejiiceret.  Inveni  sane  raultos  apud  Aloxan- 
dnam,  nec  paucosapud  reliquura  ^gyptum,deinde  ct 
alios  in  Palaestina,  et  CQele.syria,  et  Mosopotaraia 
quorum  admiratus  suracumin  servanda  diaeta  tein- 
perantiam  tum  inobeundis  laboribus  tolerantiara. 

(18)  Porphyrium.]  In  Menaeis  Graecorura  invenire 
est  varios  sanctos  Porphyrios,  sed  nescio  an  ullus 
eorum  huic  historise  quadret. 

(19)  Jerosolymam  causa  orationis.]  Jam  olim  pe- 
regrinatio  haec  celebris  vel  ab  ipso  Christi  in  ccelura 
ascensu.  Hieron.,  epist.  17,  ad  Marcellara  :  vc  Lon- 
gum  est  nunc  ab  ascensu  Domini  usquo  ad  pra^son- 
tem  diem  per  singulas  actates  currore,  qui  opisco- 


(49)  Adinsigne  habitacutum.^^Almeditio  '.adinsi- 
gnem  z<rtam.  Gnpce  est,  Iv  EKiarliit;)  Sta^Tr^,  quod  alter 
interpros  deflexit  in  z^mtam,  ut  subinde  Bta  in  X^ 
coramigrare  solet.  Vide  Onoraasticon. 

(HOi  5//HorfMw.|Quaehaec  synodus  fiierit,  nonduni 
inihi  liquet.  Forte  intelligit  tantum  synodum  de 
congregatione  hac  episcoporum,  qua  ad  creationem 
Basilii  in  episcopura  conveniunt. 

(31)  Reple  os  meum  taude.']  Hsec  prima  hic  ex 
Liturgia  Basilii  citata  verba,  non  invenio  inejusdem 
LiturgiaParisiis  Graece  edita  typis  regiis  anno  1560. 

lOS  S^d  non  rairura,  tanto  temporis  spatioali- 
quid  in  Liturgiis  imrautatura  esse,  aliquid  additum, 
aliquid  deraptura.  Quin  et  sa?pe  diversa  ejusdem 
Liturgiae  Grcecadeprehenduntur  exemplaria.  Sane 


poiiim,  qui  raartyrura,  quioloquentiura  in  doctrina.    oditio    Graeca  Morelliana   Liturgiae    Chrysostomi, 

ecclesiastica   virorura  venerint  Jerosolyraara,    pu-     valdo  disfiidet  a  versione  Latina  Erasmi. 

tantes  rainus  so  religionis,  rainus  liabere  scientia?,  jx     Quae  hicscquontia  ex  LiturgiaGraecaBasiliicitan- 


nec  suramara,  ut  dicitur,  raanum  accepisse  viitu- 
tum,  nisi  in  iilis  Christura  adorassent  locis,  de  qui- 
bus  priraura  Evangeiiura  de  patibulo  coruscaverat. » 
Varia  exeraplaJerosolyraam  orationiscausatenden- 
tium  vide  apud  Gretzerum  nostrum,  libro  i  de  Pe- 
regrinat.  cap.  4,  et  aliquot  seqq. 

(10)  In  proastio.]  Alia  versio,  in  sut)urbano.  Sae- 
pe  aetatis  mcdiae  interpretes  rotinent  Graecuin  vo- 
cabulum.  Infra,  apud  Ruffinum,  l.  iii,  n.  16.  Yide 
Onoiuasticon. 

(21)  Trcs  tatjulas.]  Alia  versio  trcs  catinos,Ctr«ic<i 
est,  Tp£!{  ::tvaxa?.  rUya^  et  tabulara,  et  discura  sou  ca- 
tinuin  Graecis  sonat.  Sed  recte  hic  noster  tabulara 
vertit.  Adurabratuni  ox  tabula  Cebotis,  ubi  tros  sunt 
7:ep^6oXoi  seu  septa,  uti  hic  tres  tabulae  Habes  ibi- 
dem  etiam  virtutes  et  vitia,  uti  hic. 

(22)  Maspimino,]  Hieronymus,  in  Chronico,  Maxi- 
mum  vQGat,«imoll  Cronstantii  ef  Coastantis,  cui 


tur  verba,  habosin  oditioneMorellianapeneeadem. 
Verba  in  Vita  hac  citata  habent  ita  Graece  : 
ripda/s;  Kupts  'Ir,ao-j  XptiTE  6  St6^  fjjxrov  ef  a^fou  xot- 
o'xr,T/,piou  aou,  xai  £XOi  ei?  "d  ayiaaai  ^{la?  6  «vtu  Tfii 
riaTpl  auYxa07i|i£vo:.  xai  oJBs  ^[jlTv  adpaTo;  Tj^oyy,  xai 
xaTaS^wiov  t^  xpaTaidt  <Jou  */£ip't  [i£Ta8ouvai  fjaTv  xai 
^C  hl^^^*"^  navTi  To>  Xao),  Tot  ayia  toT?  iyioi^.  'O  Xfltd;, 
Ki;  ayto?,  sT;  xupto;  'Irjaou;  Xptoro;  Et;  ^d^av  B«<kJ 
IlaTpo;.  ajxrjv.  Qua?  ita  Latine  reddidit  Ursus  :  At- 
trnde,  Domine  Jesu  Christe  Deus  noster^  de  sancto 
habitacuto  tuo^  et  veni  ad  sanctifkandum  nos  ;  ^Mt 
sursum.  rumPatre  sedes,  et  hic  nnhiscum  invisibiliter 
adcs;etdig?iare  potcnti  manu  tua  tribuere  nobis et per 
nos  o7nnip'i])utosancta  sanctis.  Populus  REnPONDiT  : 
[In  nssanctus^unusbominusjesus  Christuscum  sancto 
Spiritu  in  gloria  Dc  i  Pat  ris .  A  men .  Jam  vero  GrsecaBa- 
siiii  ediiionis  Morellianae  vix  dissident  a  superioribiui. 
Ilpdaxcc  Ktipti  *lr^<sQ\i  Xpiai»  6  8f 6<  l)t^v  i(  ^ou  x«t- 


317  YITA  SANCTI  BASXLQ,  CilBSARE^  GAPPAJ)0CI4bi  ARCiULIEPlSCOPI.  NOTATIO.         318 


(32)  Emltavit panern,]T)G  elevfttione  panisseuEu- 
chanstiae  in  missa,  vide  Claudium  Samcte.sium,  de 
Eucharistia,  repetitione  u,  qua^  est  de  Adorationo 
Eucharistia^,  cap.  7. 

(i3)Adcon$ep(:liendumsihi.}Fmt  olim  quoruradam 
consuetudo,  ut  Eucharistiam  etiam  mortuis  ingere- 
rent  et  consepqlirent,quam  abrogavit  concilium  Car- 
th^inense  iii,  can.  6 :  a  Placuit  ut  corporibus  de- 
functorum  Eucharistia  non  detur  ;  dictum  est  enim 
aDomino  :  Accipiteet  edite(MaUh.xx\i).  Cadavera 
autem  nec  accipere  possunt,  nec  cderc.  Cavendum 
est  etiam  ne  mortuos  baptizari  possc  fratrum  infir- 
mitas  credat,  cum  Euchar^tiain  mortuis  uon  dari 


T,;  cixovo;  VfLjTflr^  TauTriV  ttjv  at;:oxaAuvJ^iv  •  ioipa  ya,^ 
Tzpo^  ejL£v  ppayu  a^avf;  xov  jjLapiupa.  jaci'  oG  tzoXI  $£  xo 
$opy  f;{jLaY;ji^vov  xaTc/ovxa  :  Quod  autem  imaginum 
institutio  non  nova,  sed  j^risoa  sit,  et  apud  sanctos 
eteximiosPatres  nota  et  usitata,  disce  ex  iis  qua:>  in 
Vita  beati  Basilii  abHelladio  ojus  discipulo.inponti- 
licatu  successore  conscripta  sunt.  Pius  enim  vir,  ut 
ipse  narrat,  Dominre  nostrac  astabat  imagini,in  qua 
Mercurii  etiam '  celebris  martyris  ligura  descripta 
erat  Astabat  autem  supplicans,  ut  inipius  Julianus 


animadverterit.  x>  Subscripsit  buicconcilio  sanctus  Jg  apostata  tolicretur.  Ex  qua  quidein  iniagine  didicit 


Augustinus;  et  idemcanonrepetiturinconcilio  Hip- 
ponensi,  cajp.  5,  etinconciiio  Antissiodorensi,  anno 
540,  can.  12,  et  in  concilio  generali  vi  (quod  est 
Constantinopolitanum  ui),  quod  celebratum  est  in 
TruLio  anno  Christi  680,  Agathonis  pap(c  anno  3, 
Constantini  Pogonati  (cum  solus  regnavit),  anno  13, 
ubi  canon  83  ita  liabet  :  Mr,o£i;  xoT;  ifofjLaai  twv  te- 


>  > ' 


ATJTfOVTOJV  TT^;  SU/ aplCfTlO;  (l£TaOtOOTCU  •  Y-T?»':'*^  Y«P  * 
Aa6£T£,  9aY£T£  •  li  di  twv  v£xp(ov  aoiuLflcTa  ouos  XaCfiTv 
SivavTat.  ojo£  ^aYEiv.  o  Nemo  mortuorum  corporibus 
Eucharistiam  communicet.  Scriptum  est  enim  :  Ac- 
cipite^  ct  comcdite  (Malth.  xxvi).  Mortuorum  autem 
corpora  non  possunt  accipere  nec  comedere. »  jFru- 
stra  est  Petrus  Crespetius  in  Summa  catholica,  qui 
exi&tiniavit  de  hac  reagere  Cyprianum,  iib.  i,  ep.  2, 
et  lib.  IV,  epist.  6.  Nam  cum  ait  Cyprianus  :  «  Non 
morientibus,  sed  viventibus  communicatio  a  nobis 
danda  est  »,  agit  ibi  de  iapsis,  quibus  non  tam  mo- 
rientibus  vult  communionem  dandam,  quam  viven- 


quid  esset  evonturuiu.  Vidit  uutcni  Martyrem  exi- 
guum  ad  tempus  ab  uculis  suis  evancscentem,  non 
autem  muUo  post  hastam  oruentam  tenentem. 

(38)  I^rotcrivx.]  liscc  narratio  apud  solum  inveni- 
tur  Aiuphilochium. 

(39)  Tondere. ]A[ia  editio,  ronsccrare.  Gnece  e^t: 
aTToOpifai,  tonderc.  Xeuipe  quia  per  tonsuram  Deo 
consecranda  virgo  erat,  ideo  alter  interpres  veitit, 
consccrare. 

(40)  DAnuones  1'ornicationi  pr.rfwsilos.]  Vide  dicta 
supraad  Vitam  sancti  Hilarionis,  cap.  16,  num.35. 

|41)  Intra  qncrn  sacri  habebantur  amicius.]  Alia 
versio  :  uno  loc-o  i nterioiis  sacri periholi.Grdiice  est : 
*Ev  ivl  To::*o  £5w  To^iv  Upcov  7C£pi6oAojv.  Aiter  inter- 
pretum  retinuit  Gi^ajcum  vocabulum,  alter  rem  ex- 
pUcuit. 

IfvS.  (A^^Anastasius.]  Haac  narratio  apud  unum 
est  Amphilochium. 

ii2)L'suautcm  sorori.]  Insigne  exemplum  castitatis 


tibus,  sdlicct  curn  jam  resipiscerent  et  pararent  se  C  conjugalis,  quodmiracuioprobatum,dumignemsinu 


ad  quotidie  imminentia  martyria. 

(34)  5i/perco/umtom.]  Columbae  olimetsuper  alta- 
ria  et  super  baptisteria  in  memoria  Spiritus  sancti 
appenso^.  Hinc  clerici  Antiocheni  epistola  ad  Joan- 
nem  C<»nstantinopoIitanum  episcopura,contraSove- 
rum  episcopum  suum  haereticum  ;  Ti;  yap  £t;  tj::ov 

T«J    9r[(0'J     l}v£'jp.ft'^0«    XpyW?     *£    X*l    4pYyp*«    ~£pl<JTE- 

ML^,  xc£fLa{iiva;  u;:£pavoi  io>v  Oe^ojv  xoXu[jL67)0po3V,  xat 
D*jaia777,c/h>v.  (AcTa  twv  aXXo>v  £ao£T£p^aaT0,  X£ywv,  oj 
/p^vai  £v  £io£t  n£pt9T£pa$  ovo(ia;£(jOai  t6  a-jfiov  IIveu- 
jifl.  «  Colurobas  aureas  et  argenteas,  in  formam  Spi- 
ritussancti  superdivina  lavacra  et  altaria  appensas, 
anacum  aliis  sibi  appropriavit,  dicens  nonoportere 
in  specie  qolumbfie  Spiritum  sanctum  nominare.  » 
Lecta  est  h^  epistola  in  synodo  Constantinopoli- 
tana,  act.  5 ;  qua;  synodus  habita  est  Constantinopoli 
postobitum  x\gapeti,  tempore  interregni  pontificii 
sub  MennaConstantinopolitanoepiscopo,anno  Chri- 


illa}so  gestat  Theognia.  Uti  hic  ex  thuribulo  prunic 
in  sinum  Theogniie  ad  oastitatis  testimonium  inje- 
ctai,  ita  in  Vita  Joannis  Eleemosynarii,cap.4.'),ha- 
bes  simile  continentiae  exemplum  et  miraculum  de 
abbate,  (lui  Porphyriam  raeretricem  convertit. 

Quae  ante  uxores,  post  sorores  et  erant  et  dice- 
bantur,  cum  mariti  ad  sacros  ordines  transibant. 
Idacius,  in Chronico  ms., apud Sirmundum  nostrum, 
de  Pauiini  episcopi  Nolani  uxore :  «  Terasia  de  con- 

iugefactasoror.  »  Fortunatus,  libro  i,  carm.  15,  de 
Hacidina  Leontii  Burdigalensis  episcopi  conjuge  : 
Quae  tibi  nuoc  conjux.est  niodo  chara  soror. 
('i\)Totle  thurilmlum  et  <'nm?.]Utindeorura  cultu 
olimthus,  lucerna3,et  faces,  eadera  im  iraperatorum 
veneratione  adhibita.  Herodianus,  in  Coramodo,de 
Lucilla  sorore  ejus,  Ka\  to  ;:0p  npo£::o'{x::£jcv  auT^;, 
et  ignis  cam  prxccdebat  Quem  honorcm  negatum 
Marciae  CoramodiconcubinaBidem  refert;  Pertinacem 


sti  536.  Eadem  haBC  citantur  in  synodo  generali  v|i  j^quooue  hoc  pnncipatus  insigne  non  permisisse  sibi 
(qusB  est  ir  jSlicaena),  act.  5.  ,       ^pracferri.  M.  quoque  Antoninus    libris   vit®   suae. 


tl5)  Ephrxrn,]  Narratio,  cjuae  hic  de  sancto  E- 
phraem  promittitur  habetur  mfra,  cap.  11. 

(3^)  Hebrwus.]  Excmplum  hoc,  quo  Christusforma 
pueri  in  Eucharistia  monstratur,  ex  hac  Vita  citat 
divus  Thomas,  opusculo  lviii,  cap.  11.  Similem  ha- 
betvisionem  Paschasiuslibrode  eorporeet  sanguine 
Domini,  cap.  1 4,  quae  oblata  fuit  Plego  presbytero, 
cum  Christum  forma  pueri  in  altari  viditetamplexus 
est :  a  Quatenus,  inquit  Paschasius,  et  veritiis  pato- 
sccretin  ostenso,  et  sacerdotis  desideriurainiplere- 
tur  ex  miraculo ,  nostraque  fides  firmaretur  ex 
relatu.  *  Quod  exeraplura  ex  Pascbasio  citat  divu.s 
Thomas,  supra,  ubi  non  recte  .Efjidius  legitur  loco 
Ptegus. 

(Sn^Helladius.]  Vitam  sanctiBasilii  fuisse  scriptam 
ab  Helladio  ejus  discipulo  et  successore.  testatur 
Joumes  Damascenus,  oratione  1  de  Imagin.,  ubi 


Xa;jLj:aoa;  inter  imperii  insignia  ponit.  Pensarum  regi 
praelatumignemdocetXenophon.,Hbroviii.  De  Asia- 
ticis  quoque  insinuat  Amraianus,  l.  xxiii.  Vide  Li- 
psiura  ad  lib.  i  Annaliura  Taciti. 

Sic  larapados  imperatori  Constantinopolitano  et 
imperatrici  praelatai,  ut  habet  Codinus,  de  OfTic. 
aula^  Palatina^,  et  Tbeodorus  Balsarao  raox  citan- 
dus 

Hinc  res  htec  ad  viros  primarios  abit,  raaxirae 
patriarchas  et  priraarios  episcopos.  Theodorus  Bal- 
sarao.  de  Privileg.  patriarrh.,  lib.  vii  Juris  Grieco- 
RomaHi  :  ^VjT,zi  os  tive;  Xsvojtiv  (•>;  oux  s^stTat  toj 
*AX£^avop£(a;  f]  'AvTto/£''a;  tj/ov,  [XcTa  Xafxraoo;  ~a- 
T&tap/t/.f;  Tot;  6$ot~oot^a;  ::ot£\v  £t;  tt.v  Ttov  noT.Etov 
f;aatA£-jouaav  rj  £t;  Hfipav  ototxr^aiv,  7;apa  Ta;  anovE- 
^xrfliiiaii  CLTiQ  Twv  xavo'v(ov  auToT;  *  f)  yap  XafjiTca;  ToiJ  8i- 
daoxaXixoif   (^aatv)    £9Tiv   a^KiSfjiaTo;,    Tiap'    evoptav    81 


310 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


$t$a9X£iv  oux  E^cttai  apyitpiX,  xacTa  tov  x'  xavdva  Tf)^  A  lium  eam  Ephrasm  fuisse  gratiam  impcrtitum,  ut 
ev  TcT>  TpouXXcu  xf^a;  xai  oixoujxEvtxf;?  extt^j  tjvoSou.     Gi^accedicta  intclligcret,  ataue  Gnucepariter  loque- 


retur.  Sed  ^uoniam  nihil  de  his  ipsc  Ephracm,  qui 
testatur  sibi  Basiliumperinterpretemesselocutum, 
libentius  dicere  pertermittimus,  pauciora  potius  re- 
fen*e  contenti,  quae  omni  sunt  fide  munita,  atque 
acceptatione  dignissiraa,  quam  plura  veritate  nu- 
tantia  inculcare.  j>  Hactenus  Baronius. 

Historia  tamen  haec,  quac  hic  Amphilochii  aucto- 
ris  nomine  circumfertur,  habeturetiam  in  Menologio 
Gra^co  ms.  quoderitapudcardinalem  Gremonensem, 
intcr  Vitas  a  Basilio  imp.  (quem  viii  laudat  synodus) 
cum  suis  iconibus  collectas.ubi  ita  habes :  «  Atque 
ut  magis  etiam  mortalibus  prodesse  posset(Ephr8em) 
cum  Gaesaream  venisset,  a  Basilio  Magno  creatus- 
presbyter,  repente  iinguam  Gi*aH^m  (cujus  ei-at,  ut 
nomo  media  Syria  natus,  prorsus  rudis  ct  cxpers) 
callere  coepit.  >  Quae  ex  manuscripto  citata  habes 
apudGerardum  Vossium  initio  tomi  i  Operumsancti 
REphncm. 

(bS) Presbyterum.]ldem  testatur  jam  proxime  ci- 
tatum  Menolo^um.  Sozomenus  tamen,  libro  iii, 
cap.  5,  narrat  Ephraem  in  ordine  clericali  ad  dia- 
conatum  solum  eiatum. 

Atque  hactcnus  Vita  sancti  Basilii,uti  eamRoma 
ex  congregatione  OratoVii  accepi,  interprete  Urso, 
S.  R.  E.  subdiacono.  Quae  plane  convenit  cum  ea 
quae  hactenus  barbaro  et  rudi  stylo,  incerto  inter- 
prete,  in  Vitis  Patrum  est  divulgata.  Nisi  quod  in  ea 
in  fine  addatur  seu  interseratur  historia,  de  Jo^epk 
Hebrxo  tnedico^  et  morte  Dasilii^  quae  hic  deest.  In 
hac  contra  habes  caput  3.  Quomodo  Basxlius  Antio^ 
chiam  pervenerit,  ei  Libanii  discipulos  insiruxerii, 
1^^  quod  caput  deest  in  Vitis  Patrum,  ut  appa^ 
reat  Vitam  hanc  olim  per  varia  fragmenta  descri- 
ptam  et  translatam. 

Integram  Vitam  Basilii  Graece  scriptam,  et  Amphi- 
lochii  nomine  insignitam,  accepi  Parisiis  ex  Biblio- 
theca  regia,  quam  jam  olimvertitnescioquis^cujus 
Q  interpretationem  habeo  ex  codice  Marchianensi  ve- 
tustissimo,  quae  stylo  convenit  cum  ea  quae  in  vitis 
Patrum  est,  rudem  planeet  impolitam.  In  Gneco  ta- 
menexemplari  caputunum  est^De  miraculo  Basilii 
in  Pctrum  fratrem  suum  et  ejusuxorem yquodetisaa 
in  iila  vcrsionedeest. 

Graeca  haec  Vita,  et  Latina  vetusinnominatiinter- 
pretis  versio.  continet  haec  praeterea  capita,  quaeet 
m  hac  Vita  Basilii,  interprete  Urso,  et  in  ilia  quae  in 
Vitis  Patrumhactenusfuit,desunt :  De  mysticareve' 
lalione  et  morteApostatx  Juliani,  Item,  De  scriptura^ 
quam  muUerculx  fecit.  Ad  haec,  Quomodo  Spiritus 
sancti  adventum  vidit^  etde  quodayndiacono^  et  Liba- 
nio  Sophista.  Praeterea,  De  quibusdam  gentilibus^  et 
interpretatione  Hexaemeri.  Deinde,  (^tiomodo  dtidui 
est  Antiochiam.et  de  filio  Fa/<?nf t^.  Denique,  De  F«i- 
lente  Deo  odibiii,  seu  apertione  ccclesix  in  Nicxa, 

Surius  ofTensus  impolitia  veteris  versionis,  quam 
manuscriptam  integram  habuit,  excepto  capitejam 

^^  _         dicto,  De  Petro  fratre  Basilii^  eam  stylo  Latiniore 

re^:  c  Cumque  me*apprehendisset,  sancto  suo  osculo  D  reformavit,  et  tomo  suo  primo  de  Vitis  sanctorum 
consalutavit.  i  Januarii  inseruit.  Sed  quia  ipsi  exemplar  Graecum 

(57)  Grxce.]  Baronius,  tomo  iv,  anno  Christi  370,  dcfuit,  dum  insistit  confra^osis  veteris  versionis  ve- 
Damasipap2e4,ValentinianietVaientisimpp.7.aAd-  stigiis,  non  potuit  non  subinde  cespitare.  Sed  alias 
dunt,inquit,  nonnulli  tunc  temporis  sanctum  Basi-     hac  de  re  accuratius. 


«Quia  vero  nonnulli  dicuntnon  esseperniissum  Ale- 
xandrino  vel  Antiocheno,  verbi  gratia,  ut  cum  lam- 
pade  vel  face  patriarchali  faciat  iter  ad  urbem  impe- 
ratoriam,  vel  aliam  dioecesim,  exceptis  illis  provm- 
ciis,  quae  per  canones  eis  attributae  sunt.  Quippe  fax, 
inquiunt,  ad  offlcium  doctoris  spectat.  Extrajprovin- 
ciam  vero  docere,  non  permissum  est  pontinci,  se- 
cundum  canonem  20  haoitae  in  Trulla  sanctae  atque 
universalis  sextae  synodi.  p  Apud  quem  plura  vide 
dc  harura  lampadura  praelatione,  et  qui  ea  uti  pos- 

sint.  » 

(45)  77i<?o<7n/a.]  Aliaversio,  7Vi«o^cnia.  Sed  Graece 
est  0eojvta. 

{Mj)Eooduco.']  Aliaversio,  ego  mino.  Graece  est : 

T«    «    «'   »  «   «^   » 
0  [XsV  £v  Eyw  £Aa'jvo>. 

(47)  Quoniam  necessaria  est  domus.]  Alia  versio, 
Quia  nccessaria  sunt  domus.  Gncce  est :  "Oti  yp£^a 
gT:i  Tou  otxou. 

(48)  Mulier  qua^dam.]  Non  absimilis  historia  oc- 
currit  in  Vita  sancti  Joannis  Eleemosynarii,  infra, 

cap.  51. 

(49)  Bullavit.]  Alia  versio,  sigillavit.  Graece  est  : 
e6ojUcuaev,fit///arf.  pro  sigillare  frequens  vox  mediae 
aetati.  In  Vita  Joannis  Eleemosjnarii,  infra,  c.  51. 
«  Non  potes  scribere,  et  buUare,  et  afferre  mihi  ?  » 
Et  post  :  €  Datei  proprium  pictacium  buUatum.  » 

(§0)  Fratres.]  Hoc  caput  Amphilochio  asserit  ms. 
codex  Graecus,  quo  usus  est  Gerardus  Vossius,  et 
vocat «  Comparationem  ac  similitudinem  sanctorum 
Patrum  Basilii  et  Ephraem  Syri.  »  Prajmittit  eam 
Vossius  ante  opera  Ephraem.  Quaedam  hoc  capite 
contenta  etiam  ipse  Ephraem  describit  in  encomio 
sancti  Basiiii. 

(51)  Rogabat  revelari  sibi.]  Vide  Delrio  nostrum, 
tom.  II  bisquis.  Magic,  lib.  iv,  cap.  i,  quajstione 
3,  sect.  1,  ubi  agit,  An  revelatio  a  Deo  peti  possit. 

(5*2)  5arrartu?n. ]Alia  \mio,  presbylcrium.  Graece 
est,  tepfltreTov. 

(53)  Jnsanctum  tribunal.]  Graece  :  ei?  t6  ayiov  p^fxa. 
Erat  ^Tjfjia  certus  iocus  in  templis  antiquorum  juxta 
altare.  Vide  Onomasticon. 

(54)  Et  faciens  metanoeam.]  Graece,  xai  roiT^aa; 
fjLexavoiav.  Alia  versio  :  ct  gcnuflectens.  Recte  expres- 
sit  phrasim  Graecam  istius  saeculi,quo  paXetv  jieTavoiav 
erat  t  genuflectere,  honoris  causa  ad  alicujus  pedes 
se  abjicere,  et  venerabundo  animo  prosternere,  be- 
nedictionem  petere.  «.  Occurrit  in  \  ita  sancti  Chry- 
sostomi,  quam  citat  Joannes  Daraascenus  orat.  i,  de 
Iraagin.paXdiv  jxeTavotav  Tfr/Icuavvr;.yoann/rpneradun- 
dus  ad  pedes  accidem.  Ubi  non  recte  Franciscus  Zi- 
nus  verterat :  Joanni  desidcrium  injiciens.  VideJa- 
cobura  Billium,  ad  iocum  citatum  Damasceni. 

(55)  Po^t  mt55a«.]Alia  versio :  po5(  ministrationem. 
Graece  ueTa  ttjv  XeiToupy^av. 

(56)  05cu/Mm. ]Alia  versio,  salutaiionem.  Utrura- 

2ue  verum  fuit.  Nara  osculo  se  salutabant.  Ipse 
iphraera  in  Panegyrico  in  laudem  Basilii  in  hacipsa 


FEBRUARII  1. 


VITA  SANCTI  EPHILEM  w  SYRI 

DIAGONI  EDESSiG  (2> 

AUCTORE  GRiECO  INCERTO  (3),  INTERPRETE  GERARDO  VOSSIO  (4). 


Capdt  pri^um. — Sanctus  hicPaternoster  Ephraem,  A 
ex  Oriente  oriundus^  Syrus  genere,  piis  parentibus 
natus  in  Edessa  (5).  Vixit  temporibus  Constantini 
Magni  regis,  et  aliorum  qui  post  ipsum  regnarunt. 
Abstinens  a  puero  ab  omni  re  mala.  Cujus  parcntes 
60  adhuc  puero,  persomnium  videlicet  visionem  con- 
spexerunt,  quod  ex  ore  ipsius  Ephrasm  vitis  adscen- 
deret  (6)  valde  frugifera,  quae  excrescebat,  et  reple- 
bat  omnem  subcoelo  regionem :  veniebantque  cuncta 
Tolatilia  coeli,  et  comedebant  de  fructu  viti^,  et  pne- 
ter  qaae  comedebant,  adhuc  superabat  fructus.  Hic 
ab  eetate  juvenili  eremum  incoluit,  cumpunctionis 
sibi  abyssum  vindicans,  per  quam  et  divinam  Spi- 
ritus  sancti  gratiam  suscepit. 

Cap.  II.  —  De  quo,  quidam  divino  afflatus  spiritu, 
persomnium  vidit  virum  terribilem,tenentemchartae  ^ 
foiumen,  et  interrogabat  :  Quis,  putas,  acciperc  et 
custodire  iilud  poterit  ?  factaque  est  vox  ad  eum  : 
Xallus  alios,  nisi  Ephraem  servus  meus.  Quo  quidem 
astante,  et  os  aperiente,  illudque  devorante,  illico 
Ibiis  sermonuma  Deo  proficiscentium  scaturiit,  com- 
punctione  etpa^nitentia  plenus,  timorem  commemo- 
rans  jadicii,et  secundi  cum  majestate  adventus  uni- 
versorum  Regis  et  Domini  Jesu  Christi,  veri  Dei 
nostri,  ut  reddat  unicuique  secundum  opera  sua 
iJiatth.  XVI ;  i^om.ii).  Prsetereaetiam  divinorum  dog- 
natum  rectitudinem  ac  veritatem  libris  manda- 
^it. 

Caf.  ni.— Alius  autem  quidamsanctorum  senum, 

nrsasinvisioneviditangelorum  agmina(7)  excoelis 

^Tino  jassu  descendentia,  et  in  manibus  caput,  id 

mst  yolamen  intus  et  extra  conscriptum  tenentia.  Et  C 

«lioebant  inter  se :  Cui  debet  liber  iste  committi  ?  Et 

«lius  quidem  hanc,  et  alii  alios  nominabant.  Aiii  au- 

tem  responderunt  dicentes :  Vere  sancti  et  justi  sunt 

isti :  veramtamen  nemini  hocvolumen  credi  poterit, 

sisi  Ephraem  miti  et  humiii  corde.  Viditque  senex 

^ood  sancto  Ephraem  tradidisset  lOI^  caput.  Et 

«ouigeas  mane,  audivit  ex  ore  ipsius  aptissimos  pro 

^orum  instructione  sermones,omnis  compunctionis 

<t  timoris  divini,  velut  ex  fonte  aliquo  scaturiente, 

profluentes.  £t  agnovit  senex,  a  Spiritu  sancto  illa 

soggeri,  quae  cx  illius  ore  manabant. 

Cap.  IV. — Captus  est  autem  desiderio  sanctus  hic 
Pater  noster  Ephraem  visendae  Edessenorum  urbis 
(8),  oravitque  Deum  dicens  :  Domine  Jesu  Christe, 
dignare  me  videre  civitatem  iilam,  et  cum  ingrediar,  0 
obviam  mihi  habere  merear  hominem  ejasmodi,  qui 
nMnm  a  Scnptora  sennonem  ezordiator,  Et  ingre- 


dienti  jam  ei  in  locum,  et  pertranseuntiportam  civi- 
tatis,  occurrit  malier  (9) ,  quae  in  civitate  erat  merc- 
trix :  quam  aspiciens  scrvus  Dei  Ephraem,  indoluit, 
sic  secum  loquens  :  Domine  Jesu  Christe,  de- 
spe.\isti  preces  servi  tui  Ephi*aem  ;  quo  pacto  enim 
haec  de  Scriptura  mecum  disserat  ?  Substitit  autem 
meretrix,  intuens  illum.  Ad  quam  sanctus  :  Dic 
mihi,  puella,  quid  subsistis,  et  ita  intentis  in  me  in- 
tueris  oculis?  Cui  respondens  meretrix,  ait  ad  eum  : 
Intueor  te,  quia  ego  mulier  ex  te  viro  sumpta  sum. 
Tu  autem  ne  me  intuearis.sed  terram  ex  qua  tu  vir 
suraptus  es.  Quae  cum  audiret  servus  Dei  Ephraem, 
suspexit,  et  glorificavit  Deum,  qui  talem  ei  sapien- 
tiam  dederat,ut  ejusmodi  ab  ipsa  re.sponsum  accipe- 
ret.  Et  cognovit  suam  a  Dco  nequaquam  fuisse  spre- 
tam  orationem.  Veniensque  in  urbem,  diversatus  est 
ibi. 

Cap.  V.  —  Casu  autem  juxta  ejus  hospitium  alia 
meretrix  (10)  habitabat :  quae,  cum  ilie  per  complu- 
res  dies  in  urbe  commoraretur,  dixit  ad  eum  :  Bene- 
dic,  domine  abbas.  Etfixisoculisfenestramintuens, 
vidit  illam  prospicientem,  aitque  ad  cam  :  Deus 
benedicat  tibi.  Ad  quem  illa :  Quid  tuo  deest  septo 
atque  domicilio?  Cui  sanctus :  Tres  lapides  etargilla 
roodica,  ut  fencstraobstruatur,  per  quamprospicis. 
Cui  ipsa  respondit,dicens  :  Cum  primumte  alloquor, 
rejicis  me,  ego  dormire  tecum  cupio,  ct  tu  vel  a  coi- 
locutioneme  excIudis?Re8pondensautem  illi  servus 
Dei  Ephr%m,ait:  Si  mecum  dormirevelis,vcniquo 
dixero  tibi,  ut  ibi  simul  dormiamus.  Ad  quem  mere- 
trix  :  Dic  milii,  inquit,  locum,  et  veniam.Etsanctus 
ad  illam :  Si  condormire  mihi  cupias,  nonpoteris  alio 
in  loco,  nisi  in  urbc  media.  Respondens  autem  illa, 
dixit  ad  illum  :  Et  non  erubescirous  conspectum  ho- 
minuro  ?  Et  respondens  magnus  Ephraem,  dixit  ei  : 
Si  homines  erubescimus,  multo  magis  Deum  erube- 
scere  simul  et  timere  oportebit,  qui  novit  etiam  oc- 
culta  hominum,  quoniamipse  est,qui  veniet  judica- 
turus  mundum,  et  redditurus  unicuique  secundum 
operasua  (Rom.  ii).Haec  audiens  merctrix,  compun- 
cta  est  ex  verbis  illius  ;  et  accedens  procidit  ante 
pedes  ejus,  plorans,  dicensque  :  Serve  Dei,  deduc 
me  in  viam  salutis,at  a  multis  meis  malisoperibus- 
que  improbis  liberer.  Sanctus  autem  senex  multis 
eam  admonens  ex  sacra  Scriptura,  confirmansque 
iilius  poenitentiam,  misit  ipsam  in  monasterium,  et 
salvavit  ejus  animam  ex  coeno  flagitiorum. 

Cap  VI.  -  £t  discedens  a  civitate  iila,  venit  Cat- 
saream  Cappadodae,  ubiiDgressastemplum^reperit 


323 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


SaDctum  Basilium  archiepiscopum  concionaniem  ad  A  mus  istud  hic  agcre,  in  tanta  hominmn  praesentis  ? 


populum,  et  cccpit  magna  voce  beatissimus  Ephraem 
praedicare  eum.  Dicebaiit  autem  quidam  de  turba  ; 
Quis  est  iste  peregrinus,  qui  sic  laudat  episcopum  ; 
quippe  adulatur  ipsi  potius,  ut  aliquid  ei  lai^iatur. 
Peracta  autem  jam  concione,  ait  Basilius  :  A(icersite 
ad  me  hominem,  qui  insistebat  laudando  mc.  Et 
accersito  eo,  dicii  ipsi :  Quid  ita  instanter  vocifera- 
baris  laudando  me,  domine  Ephraem?  Respondens 
autem  sanctus  senex,  dixit :  Ideo  persevcrabam  cla- 
mando,  et  laudando  te,  quia  aspiciebam  immacula- 
tam  columbara  (11)  stantem  in  humero  tuo  dextero, 
etinaures  tibi  suggerentem  quae  populo  concionaba- 
ris.  Magnus  autem  Basilius  Spiritn  sancto  plenus, 
ipsum  agnovit,  et  dixit  ad  eum :  Tu  ne  Ephrscm  es 


nonne  nos  pudet?  Et  ait  ad  illam :  Si  homines  eru- 
bescis,  quanto  magis  erubescere  oportet  Deum,  ab- 
sconditii  tenebrarum  redarguentem  (/  Cor.  iv).  At 
illa  confusa,  re  infecta  abiit,  nihil  perficere  cum  iilo 
valcns,  etne  ad  iram  quidem  eum  concitare. 

Cap.VIII  .— 1^9Atque  ista  sunt  certamina  Magni 
Ephrsem.  Vir  cnim  erat  clemens  ac  patiens,  man- 
suctus,  pui^us  ac  simplex,  in  cognitione  divina  velut 
omni  fuco  carens,  secundum  quod  scriptura  est 
{Job,  I),  deraissus  atque  modestus,  humilis  et  com- 
punctioneplenus,  supra  fidem;  ut  etiam  ipso  tacen- 
te,  vel  ex  solo  aspectu  (13)  intuentes  ipsum  docere 
videretur.Totus  precibus  ad  Deum  fUndendis  inten- 
tus  erat.  Hic  igitur  sanctus  pater  noster,  post  vitam 


Syrus?  Vere  quemadmodum  intellexi,   sic  et  in  teBbenebeatequeperactam.etcumse  exemplum  divinae 


comperi,  quietis  amator.  Scriptum  habetur  in  pro- 
pheta  David  :  EphrflRm  fortitudo  capitis  mei  (Ps.  lix, 
cvii).  Nam  mansuetudo  tua  atque  clementia,  etsim- 
plicitas  clara  est,  velut  lumen  apparens  omnibus. 

Cap.  VII.— Alibi  rursustranseunte  sancto  Ephrsera, 
fraudulenter  accessit  ad  ipsum  meretrix  (12),  qu« 
assentatorie  eum  ad  turpem  pertrahere  nitebatnr 
commistionem;sinrainus,saltera  utad  indignationem 
ipsumcommoveret,  quod  nemo  unquara  illum  vidis- 
set  iratum.  Qui  dixit  ad  illara  :  Sequere  rae.  Cura 
autem  jam  appropinquaret  ad  locnm  a  magna  civi- 
tatis  turba  frequentatum,  dixit  ad  eam  :  Isto  in  loco 
veni,  faciamus  uti  cupis  [Pelag.,  lihello  x,  n.  21).  At 
ilia  videns  turbam,  dicit  ad  eum  :  Quomodo  poteri- 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

(1)  Ephrwm.]  Martyrologium  Romanura,  l Februa- C  historial.  lib.  xiv,  cap.  86 ;  Antoninus,  part.  u,  tit 

i  :  «  Sancti  Ephnem  Edessenaj  Ecclesice  diaconi,     ix,  cap.  4,  §  1  et  2.  Petrus  episcopus  Equilinus  in 

1.  _  i_i_ />j.  -n.i__-^^: x-_      Catalogo  sanctorum,  iib.  iii,  cap.  70,  qui  sua  de- 

surapseruntex  Vita  sancti  Basiliiper  Araptiilochiaii, 
qua3  in  ejus  Vita  praecedente  habes  cap.  11. 
(4)  Gerardo  Vossio.]  Fuit  hic  doctor  Theologus, 


virtutis  exhibuisset,  pluriraosque  sanctae  doctrinae 
sermones  exposuisset,  praescius  sui  obitus,  compo- 
suit  testamentura  ad  discipulos,  et  quoscunqtie  mo- 
nachos,  de  futuris  eos  coraraonefacierts,  et  sic  mo- 
dicum  a;grotans,quievitinDomino,a  monachis  eremi 
scpultunc  traditus.  Precibus  igitur  et  intercessionc 
sancti  Ephrsem,  dignetur  et  nos  peccatores  Christds 
Deus  noster  facere  imitatores  divinae  vitae  ipsius, 
per  quam  consequi  possimus  misericordiam,  et  re- 
missionem  peccatorura  nostrorum,  in  quae  collapn 
sumus.  Quoniam  ipsiChristo  etDeonostroconvenit 
omnis  honor  et  adoratio,  cum  Patrd,  et  sancto  at 
viviflco  Spiritu,  in  ssscula  sseculorum.  Amen. 


rii 


qui  post  inultos  labores  pro  fide  Christi  susccptos 
sub  Valente  imperatore  sanctitate  et  doctnna  con- 
spicuus  quievit  in  Domino.  »  Menologium  Graecum, 
18  Januarii  :  a  Natalis  sancti  Patris  revercndissimi 
Ephricm  Syri,  ex  patria  Edessa,  in  cujus  laudem 
exstat  scrmo  sancti  Gregorii  Nysseni.  »  Ejnsdem 
eodem  die  breve  in  Menaeis  habes  elogium. 

(2)  Diaconi  Ede^sx.]  Ita  Ilieronymus  Catalogo  il- 
lustrium  Ecclesiae  Scriptorum,  c.  115  ;  «  Ephncm 
Edessenac  Ecclesiae  diaconus,  multa  Sjto  sermone 
composuit ;  et  ad  sanctam  venit  clantudinem,  ut 
l>ost  lectionem  Scripturarum  publice  in  quibusdam 
ecclesiis  ejus  scripta  recitentur.  Legi  ejus  deSpiritn 
sancto  Griecum  volumen,  quod  quidam  de  Sjrriaca 
lingua  verterat,  etacumensublimisingeniietiamin 
transIationecognovi.Decessit  sub  ValenlePrincipe.» 
Palladius  qnoque,  cap.  101.  Lausiacae  historiae  dta- 
conum  Ecdesix  Edessenx  vocat. 


prajpositus  Tungrensis,  patria  Borchlonius,  e  coroi- 
tatu  Lossensi,  dicecesis  Leodiensis:  Qui  multis  annis 
Romae  vixit,  et  varia  Patrum  Opera  e  Graecia  in 
Latinum  deduxit.  Quorum,  qui  voiet,  catalogumre- 
periet  in  line  tomi  III  Operum  S.  P.  N.  Ephraem. 

(5)  Natus  in  Edessa.\\\k  etiam  Metaphrastes.  So- 
zomenus,  libro  m,  cap.  15,  Nisibi  natum  ait :  "O5  h 
Nt-j/e^S  fov,  TeTjv  xrfiz  zTzv/Mpiuyv  TO  yfvo?  glyev  :  c  Qni 
Nisibi  natus,  genns  ex  illius  urbis  indigenisdoxit.i 

(6)  Vitisascendt:ret.\  Eamdem  visionem  habes  as- 
sertore  GregorioNyssenoinencomio  sanctiEphraem, 
et  Metaphrastc  in  cjus  Vita,  et  Menolo^o  Oraecb 
manuscripto  cardinalis  Crenfionensis,  capite  nltiniOi 
prajcedentis  Vitae  citato. 


(3)  Grxco  incerlo.^lxvienta.  est  liajc  Vita  Roma;  in  j)     (7)  Angelorum  agmina.lEX  hujus  visionis  asserto- 
ctustissirais  Mss.  Graecis  Vaticanisetaliisanonyraa;     rem  habes  Nyssenum  jain  citatum,  et  Metaphr. 

*  . ^-„Ai^_: :_-..-  rt /^.j  jgj  Yiscndx  Edesscnorum  urbis.l  Non  ex  novitate 

quadam,  sed  desiderio  invisendi  loca  sanctti,ef  hati^ 
riendi  aliquam  utilitatem  ex  consorlio  sapientmou 
et  eam  quoque  aliis  impartiendi.  Nyssenus  supra  \ 
«Hiscevero  de  causis  eo  concessit,  ut  loca  ibi  san- 
cta  inviscrct,  tum  ut  saf)icntem  aHquom  conveniret 
virum  ac  cognitionis  ipBe  fructum  vel  caperel,  vdl 
alris  praeberet.»  Eo  animo  Ephnem  properasse  Edes- 
sam,  refert  etiam  Metaphrastes. 

(9)  Occurrit  mulier.]  Eadem  habes  apud  Gregi- 
riumNyssenum  in  encomib  sanctiEphraem,  item  a^nd 
Metaphrastem. 

{\Ojl  Alia  MMnytridf.]  Haac  hktoriai*v<qpanior>rapiFi 
cit  Gregoiios  Nyssenus  iji  encomio  saodi  fiph|«m| 


vctustissimis 

nisi  quod  in  vetustissimo  manuscripto  Graeco  Cod. 
Bibtiothec.  Cryptae  fer.,  sub  litt.  xx,  ejosmodi  inscri- 
ptio  reperitur  :  Ihpt  tou  Kupou  "H^paiii.  la.  to5 
AjJL^tAov^ou  £-iaxo;;oj.  DcDomno  Ephrxm^  forte^  Am- 
philochii  episcopi. 

Habes  egregium  Ephncih  encomium  a  Gregorio 
Nysseno  Graece  conscriptum,  Gerardo  Vossio  inter- 
prete,  mter  Opera  Epln^Mn,  et  in  postrema  Nysseni 
editione  :  qui  testatur,  cx  variis  scriptis  Ephraem 
Vitam  ejus  se  concinnasse,  et  sedulae  instar  apis,  ex 
plurimris  iloribus  favum  spirituafem  confecisse.Meta- 
uhrastes  quoqoe  vitam  Ephraem  conscripsit,  quam 
habet  Lipomanus  .tomo  V  de  Vitis.  saHetorum^et  Sn- 
rius  tomo  I.  De  Ephraem  quoque  VincentiusyiQ  Spec. 


396 


VITA  SANCTI  SIMEONIS  STYLITiB* 


m 


dum  ait :   c  Ex  impudica  pudicara,  ex  lasciva  gra-A- 
vein,  ex  inquinata  pui^am  castamque  reddidit.»  Tota 
est  apud  Metaphrastem,  ubi  quod  liic  est  tuo  scpto, 
ibi  est  tno  cibo. 

(W)  ImniacHlatam  columba7n.\  Idem  narrat  Gre- 
gorius  Nyssenus  in  encomio  Ephraem,  et  hubes 
etiam  apud  Metaphrastem. 

Simile  hahes  in  Vita  sancti  Gro^orii  apud  Joan- 
nem  Diaconum,  libro  rv,  ca]).C9,ubi  Petrus  Diaco- 
nu8,  qui  sancti  Gi^egorii  familiarissimus  fuit,  narrat, 
quod  u  super  caput  \Gregorii)  ipse  Spiritum  sanctum 


in  similitudine  columbse  tractantis  fi^equentissime 
perspexisset.  »  Et  sequenti  capite  sulxlit  Joannes 
Diaconus :  «  Hinc  est  quod  consuetudinaliter  Spiri- 
tus  sanctus  in  specie  columbae  super  scribentis  Gre- 
goni  caput  depingitur.  » 

05)  Merctnx.]  Idem  habes  infra,  libro  v  De  Vitis 
Patrum ;  apud  Pelagium,  libello  x,  n.  21. 

( 13)  Vcl  ex  solo  aspcctu.]  Xyssenus,  .supra :  cc  Aspe- 
ctusque  ejus  angelicus  sumclens  erat,  qui  per  so 
absque  ulla  oratione  intuentes  ad  commiserationem 
permoveret.  » 


JANUARIl    V. 


VITA  SANCTI  SIMEONIS  (», 

STYLITiE  (2), 

AUCTORE  ANTONIO  (3)  EJUS  DISCIPULO. 


Caput  primum.  1  ^OSanctus  Simeon  exutero  ma-  BEt  die  quinta  egrediens  abbas  Timotheus    interro- 


tris  suae  clectus  est  a  Domino,  et  meditabaturparere 
et  placereilli :  erat  autem  isti  pater  Susocion(4)  no- 
mine,  et  nutriebatur  a  parentibus  suis.Quicumfactus 
foisset  annorum  tredecim,  pasccbat  oves  patris  sui; 
et  videns  ecclesiam  (5),  relictis  pecoribus,  ingressus 
est,  audivilque  Apostolum  ibi  legi.  Interrogansque 
unum  seniorem,  ait  :  Domine,  quid  cst  istud  quod 
I^tur?senex  respondet  ei :  Pro  substantia  animae  ut 
disc^it  homo  timere  Deum  ex  toto  corde,  et  ex  tota 
mente  sua  {Ducw  x).Dixit  beatus  Simeon  :  Quid  est 
timere  Deum?  Dixit  ei  senior  :  Quare  me  flagitas, 
lili?  Et  ille  :  Quasi  Deum,  inquit,  interrogo  te.  Ista 
enim  quae  a  te  audio,  discere  volo,quia  ignarus  sum 
et  stultus.  Hespondit  ei  senior  :  Si  quis  jejunaverit 


gavit  eum,  dicens  :  uude  es,  fili  ?  aut  quos  parentes 
habes  qui  sic  afllictus  es  ?  aut  quod  est  nomen  tuum, 
ne  forte  aliquid  mali  gesscris,  aut  forsitan  servus  sis, 
et  dominum  tuum  fugias  ?  Tunc  beatus  Simeon  cum 
lacnmis  dixit  :  Xequaquam,  domine,  sed  opto  ut 
sim.  servus  Dei,  si  ipso  voluerit,  quia  volo  servare 
animam  meam  perditam.  Jube  ergo  me  introire  in 
monasterium,  et  omnibus  deservire  ;  noli  me  foris 
diutius  dimittere.  Tunc  apprehensa  manu  ejus,  in- 
troduxit  eum  abbas  in  monasterium,  dicens  fratri- 
bus  :  Filioli  mei,  ecce  trado  vobis  istum  fratrem, 
docete  eum  canones  monasterii.Fecit  autem  in  mo- 
nasterio  quasi  menses  quatuor,  serviens  omnibus 
sinequerela,  in  quibus  Psalterium  ex  integromemo- 


jugiter^  et  obsecrationesfeceritpermomenta,  ethu-*^riaB  commendavit,  quotidie  percipiens  cibum  divi- 


miliaverit  seipsum  omni  houiini,  ct  non  dilexeiit  au- 
nim,  neque  parentes,  neque  vestimenta,  neque  pos- 
sessiones,  et  honorat  patrem  et  matrem,  et  sacerdo- 
tes  Dei  prosequitur,hic  haereditabit  regnum  aRteriium; 
et  qui  econtrario  ista  non  custodit,  hic  hajreditabit 
tenebras  exteriores,quas  paravitDeus  diabolo  et  an- 
gelis  eyi^{Matth.  xxii,  xxv).  Istaomnia,  fili,  inmo- 
nasteiio  exaggerantur.  Audiens  haec  beatus  Simeon, 
cecidit  ad  pedes  ejus,  dicens  :  Tu  es  pater  m«us  et 
mater  mea,  et  doctor  operum  bonorum,  et  dux  ad 
r^;na  coelorum.  Tu  enim  acquisisti  animam  meam, 
^aejam  mergebatur  in  perditionem.Dominus  reddat 
tibi  vicissitudinem  pro  anima  mea.  Ista  sunt  enim 
qa»  aedificant.  £go  autem  jam  nunc  vadam,  sicut 


num.  Cibuni  vero  quem  simul  cum  fratribus  acci- 
piebat,  tacite  pauperibus  erogabat,  non  sollicitus 
de  crastino.  Fratres  ergo  ad  vesperam,  ille  vero 
septimo  die  cibum  sumcbat. 

Cap.  III. — Unaautem  dierum  ingressusadputeum 
aquam  hauru^e,  sumpsit  funem  de  situla,  unde  fra- 
tres  aquam  hauriebant,  et  involvit  eum  toti  corpori 
suo  nudo  a  renibus  usque  ad  collum  ;  et  ingressus, 
dicit  fratribus  :  Exivi  haurii  e  aquam,  et  non  inveni 
funem  in  situla.  Et  illi  dixerunt  :  Tace,  frater,  ne 
forte  agnoscat  abbas,  quousque  tempus  pnetcrcat. 
Putrefactum  est  autem  corpus  ejus  de  obligatione  et 
aspcaitate  funis,  quia  191  secabat  cum  usque  ad 
ossa;  ingressus  est  enim  in  carnem  ita,ut  vixappa- 


docuisti,  in  monasterium,  ubi  Deus  voluerit :  et  fiatC  reret.  Quadam  autem  die  exeuntes  aliqui  de  fratri- 


voluntas  ejusinme.  Dixit  illi  senior:  Fili,priusquam 
ingrediaris  monasterium,  audi  quae  dico.  Tribulatio- 
nem  Ii:ib:l:iras  es  ;  necesse  est  enim  te  servire  et 
viUgare  in  nuditate,  et  indesinenter  sustinere  mala : 
et  itenim  confortandus  es,  vas  pretiosum  Deo. 

Cap.  II. — Etstatim  exiens  beatus  Simon  de  eccle- 
sia,ibatin  monasterium  sancti  Timothei  (6)  magui- 
fid  \Iri  (7);  et  procideiis  ante  fores  monasterii,  jace- 
bat  per  dies  quinque  non  manducans  neque  bibens. 


bus,  invenerunt  eum  cibum  suum  dantem  pauperi- 
bus ;  et  regressi,  dixerunt  abbati  :  unde  nobis  ad- 
duxisti  hominem  istum  ?  Non  possumus  abstinere 
sicut  ille :  de  Dominica  enim  in  Dominicam  jejunat, 
cibos  quos  accipit  pauperibus  erogat :  sed  et  fetor 
gravissimus  ogreditur  de  corpore  ejus,  ita  ut  nulluft 
juxta  eum  stare  possit;  et  cum  ambulat,  vermes  de 
corpore  ejus  caduut,  lectusque  ejus  plenus  eet  ver- 
mibus.  Tunc  exiens  abbas  invenit  sicut  iUi  dixerunt; 


327 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


328 


cui  ait  :  Fili,qaidestquod  dicunt  fratres  de  te?Non  A     Cap.  Y.  —  Post  haec  egressus  occulte,  pergit  non 


tibi  suflicit  jejunare  sicut  nos  ?  An  non  audivisti 
Evangelium,  de  doctoribus  dicens  (Matth.  x),  quia 
non  est  discipulus  super  magistrum  :  eritautem  om- 
nis  pcrfectus,  si  sit  sicut  doctor  ejus  ?  dic  mihi, 
fili,  fetor  iste  unde  procedit  ?  Stans  beatu»  Simeon, 
nihil  respondit.  Et  iratus  abbas,  jussit  eum  spoliari, 
ct  invencrunt  funem  circa  corpus  ejus,  ita  ut  nihii 
pareret  de  co  nisi  summitas  tantum.  Exclamans  au- 
tcm  abbas  voce  magna,  dixit :  undenobisadvenitiste 
homo,  destruere  volens  regulam  monasterii  ?  Rogo 
ergo  te,  disccde  hinc,  et  perge  quo  vis  :  cum  multo 
tamen  dolore  et  laborc  tulerunt  a  corporc  ejus  fu- 
nem,  de  quo  erat  invoiutus,  una  cum  camc  ejus 
putrida.  Facientes  autem  illi  studium  per  multos 
dies,  sanaverunt  eum. 

Cap.IV.— Sanatus  autem  post  haec,  exivit  de  mo- 
nastcrio,  nullo  sciente  ;  et  ingressus  est  puteum  de- 
sertum,  ubi  non  crataqua,  non  longe  a  monasterio, 
ubi  immundi  spiritus  inhabitabant.  Et  ipsa  nocte  re- 
velatum  est  abbati  quodmultitudo  populorumcircum- 
daientmonasterium  suum  cum  fustibus  et  gladiis, 
dicentes :  Danobis  servum  DeiSimeonem,Timothee. 
Sin  autem,  incendemus  te  cummonasteno  tuo,  quo- 
niam  exasperasti  hominem  justum.  Qui  evigilans, 
ait  fratribus :  Filioli  mei,  visionem  vidi,  et  multum 
turbatussum  in  ea.  Etin  alia  nocte  vidit  multitudi- 
nem  virorum  fortium  astantium  et  dicentium  ei :  Da 
nobis  senum  Dei  Simeonem  ;  dilectus  est  enim  Deo 
et  angelis ;  quare  illum  vexasti  ?  major  te  est  apud 


longe  amonasterio,  ibique  multotempore  fuit,  aedi- 
ficavitquc  sibi  clausuram  ex  lapide  sicco  (8),  ibique 
fuit  annos  tres.et  vcnicbant  ad  eum  midti  ad  oratio- 
nem.  Dcinde  fecit  columnellam  cubitorum  quatuor, 
stetitque  in  ca  annos  quatuor.  Crescebat  autem  de 
eo  fama  sancta  per  orbem  terrae,  et  faciunt  ei  colum- 
nam  habentem  cubitos  duodecim,  ct  stetit  in  ea  an- 
nos  duodecim.  Rursumque  fcccrunt  columnam  cu- 
bitorumviginti,stetitque  in  ea  annos  duodecim.Tunc 
congregati  sunt  omncs  habitatores  loci  iilius,  etaedi- 
ficaverunt  juxta  ipsam  columnam  basilicas  duas,  et 
columnam  cubitorum  tnginta,  et  super  ipsam  stetit 
annos  quatuor,  et  ccepit  virtutes  facere.  Multi  lan- 
guidi  vcniebant  ad  eum,  et  daemonia  habentes,  et 
gcurabateos  :  caecivisum  recipiebant,  debilium  manus 
restituebantur,  surdi  auditutn  recipiebant,  leprosi 
mundabantur.  Multas  hic  gentes  inclinovit  ad  fidem 
Christianam,  id  est,  Sarracenos,  Persas,  Armace- 
nos  (9)  ct  Laotos  (10),  similiter  et  Allophylos.  Au- 
dientesque  dc  eo  et  de  virtutibus  ejus,  conveniebant 
et  adorabant  eum. 

Cap.  VI.— Tuncinvidus  diabolus  transformavitse 
in  speciem  angeli,  fulgens  in  splendore  cum  equis 
igneis.  Et  currus  igneus  apparuit  juxta  coluranam, 
ubi  stabat  beatus  Simeon  1 919  illuxitquc  cum 
fulgorc  et  splendore  quasi  specie  Angeli  fulgens.  Et 
dixit  diabolus  blandis  sermonibus :  Simeon,  audi 
verba  mea,  qusc  tibi  Dominus  mandavit.  Misit  me 
angelum  suum  cum  curru  igneo  et  equis  igneis,  ut 


Deum  ;  omnes  enim  angeli  contristantur  propterCrapiam  te,  quomodo  rapui  Eliam  (IVRcg.w).  Tem- 


illum.Ipsumautem  prasponere  habet  Deusin  mundo, 
ita  ut  per  illum  multa  signa  fiant,  qualia  nemo  fe- 
cit.  Tunc  exsurgens  abbas,  cum  magno  timore  dixit 
fratribus :  Requirite  mihi  hominem  illum,etadducite 
in  hunc  locum,  ne  forte  omnes  moriamur  propter 
illum.  Vere  enim  sanctus  Dei  est;  mirabilia  enim 
magna  vidi  et  audivi  de  illo.  Tunc  omnes  monachi 
exierunt  eum  quacrere,  et  omnia  perlustrantes  et 
non  invcnientes,  renuntiavenint  abbati  dicentes  : 
NuUum  locum  reliquimus,ubi  eumnon  quaesissemus, 
nisi  tantum  in  dcserto  puteo.  Respondit  abbas  : 
Rogo  vos,  fratres,  ite  ad  perquirendum  eum,  sed  et 
ego  vadam  vobiscum.  Vere  sanctus  et  servus  Dei 
est.  Et  sumens  secum  quinque  ex  illis,  venit  ad  pu- 


pus  tuum  jam  est.  Et  tu  similiter  ascende  jam  me- 
cum  in  currum,  quia  Dominus  cceli  et  terrae  trans- 
misit  hunc. Ascendamus  paritcr  in  coelos,  ut  videant 
te  angeli  et  archangeli  cum  Maria  matre  Domini, 
cum  apostolis  et  martyribus,  confessoribus  et  pro- 
phetis,  quia  gaudent  viderc  te,  ut  ores  Dominam 
qui  te  fecit  ad  imaginem  suam.  Etiam  locutus  sum 
tibi,  ne  tardes  ascendere.  Simeon  complcta  oratione 
dixit  :  Domine,  vis  rapere  me  peccatorem  in  coe- 
lum  ?  Et  elevaiis  dexterum  pedem  ut  ascenderet  in 
currum,  levavit  dexteram  manum,  et  fecit  signaca- 
lum  Christi.  Cum  signum  crucis  fccisset,  continuo 
diabolus  nusquam  comparuit,  cum  argumento  sao 
evanuit  sicut  pulvis  ante  faciem  venti.Tunc  intelle- 


tcum.  Et  faciens  orationem,  descendit  cum  fratribusI^xitSimeon  artem  esse  diaboli, 

in  puteum.  Vidensque  illum  beatus  Simeon,  coepit        Cap. VII.  — Reversus ergo  in  se,  dixit  pedi  suo  :  Non 

rogarc,  dicens  :  Rogo  vos,  servi  Dei,  dimittite  me    reverteris  retrorsum  hinc,  sed  stabis  hic  usque  ad 


una  hora,  ut  reddam  spiritum  meum ;  adhuc  enim 
modicum,  deficiens  est.  Valde  autemfatigatur  anima 
mea,quoniam  exasperavi  Dominum.  Dixitque  ad  il- 
lum  abbas  :  Veni,  serve  Dei,  ut  deducamus  te  in 
monasterium;  cognovi  enim  de  te  quia  scrvus  Dei  es. 
IUo  vero  nolente,  adducunteum  vi  ad  monasterium, 
et  omnes  prostemunt  se  ad  pedes  ejus,  flentes  et  di- 
centes :  Peccavimus  in  te,famule  Dei,  indulge  nobis. 
Beatus  autcm  Simeongemebat,dicens :  Quaregrava- 
tis  infelicem  et  peccatorem  ?  Vos  autem  estis  servi 
Dei  et  Patres.  Stetit  autem  ibi  quasi  annum  unum. 


obitum  meum,  doncc  accersiat  Dominus  me  pecca- 
torem.  Interea  diabolus  in  frigore  apposuit  vulnus 
super  femur  ejus,  et  putrefactum  est  ita  ut  multi- 
tudovermium  scatescensde  eo,  descenderetdecor- 
pore  ejus,  decurrebatque  de  pedibus  eju6  in  colum* 
nam,  et  de  columna  in  terram.  Annoautem  integro 
stetit  incolumna  superunum  pedem.  Quidam  autem 
juvenis  astitit  ci,  Antonius  nomine,  qui  vidit  et  scri- 
psit  haec.  Juxta  pracceptum  illius  coUigebat  vermes, 
qui  cadebant  ad  terram,porrigebatque  iili  sursum. 
At  ille  ponebat  eos  sibi  in  ipso  vulnere^ad  similita- 


329 


VTTA  SANCn  SIMEONIS  STYLlTie. 


330 


dinem  justi  Job,  dicens :  Manducate  quod  vobis  Do- Arum,etanimasiinpiorummergisin  perditionem,  qui 


minus  dodit. 

Cap.  VIII.  —  Audiens  autem  Basilicus  rex  Sara- 
cenorum  (11)  famara  ejus,  venitad  eum.  Vidensau- 
tem  illum  stantem  sui-sumet  orantem,  subito  cecidit 
vermis  d?  corpore  ejus.  At  ille  currens  apprehendit 
eum  in  fide,  et  posuit  super  oculos  suos  (12).  Et  vi- 
dens  Simeon,  ait:  Quare  hoc  fecisti,  vir  illustris,  et 
me  gravasti ;  vermis  est  enim  de  corpore  meo  pu- 
trido.  Et  cum.haec  audissct  rex  Basilicus,  aperiens 
manum  suam,  invenit  margaritam  pretiosissimara. 
Et  dixit  ad  beatuni  Simeonem :  Non  est  vermis 
putridus,  scd  margarita  pretiosissima ;  cui  ille 
respondit  :  Homo,  secundum  fidem  tuam  data 
est  tibi,  et  benedicitur  in  manibus  tuis  omnibus  die- 


duos  leoneshumiliasti,et  fortiaChaldaeorum  incendia 
mitigasti  servis  tuis  (Dan.  vi),  qui  Eliam  corvisdefe- 
rentibusescampavisti  {lIIReg,  xvii).suscipeanimam 
ejus  in  pace,  et  colloca  eam  in  locum  patrum  sancto- 
rum,  quia  tibi  est  potestas  in  saBcula  sseculorum. 

Cap.  X.  —  Post  hos  vero  dies  rursum  fecerunt  ei 
columnamhabentem  cubitos  quadraginta,  et  193 
stetit  supcr  ipsam  annos  sedecim  usque  ad  obitum 
suum.  Inquo  tempore  draco  grandisnimishabitabat 
juxta  eum  in  partibus  Aquilonis,  unde  nec  herba 
ibidem  nascebatur,  cui  etiam  intravit  lignum  in 
oculo  dextero.  Et  ecce  quadam  die  veniebat  caecus 
ille  draco,  et  trahensse  applicuit  ad  habitaculum  in 
quo  vir  Dei  morabatur,  totus  in  gyrum  se  compli- 


bus  vitse  tuae.  Et  ita  ingressus  est  homo  ille  plenusficans,  quasi  veniam  poscens,  humiliatoque  capiteja- 

cebat.  Quem  beato  Simeone  intuente,  statim  exivit 
de  oculo  ejuslignum  habens  cubitumunum.  Videntes 
autem  omnes,  glorificaverunt  Deum,  tamen  ab  eo  fii- 
gerunt  propter  metum.  Sed  bestia  ipsainvolvitse,  et 
mansit  in  uno  loco  immobilis,  quandiu  omnis  populus 
pertransiret.  Deinde  sui^gens,  adoravit  ostium  mona- 
sterii  fere  per  duas  horas,  et  sic  reversa  est  incubile 
suum,  et  neminem  laesit. 

Cap.  XI.  —  Mulier  quaedam  sitiens  nocte,  venit  ad 
hydriam  aquam  bibere,  in  quaerat  parvulus  serpens; 
et  bibens,  deglutivit  illum,  et  crevit  in  utero  ejus. 
Sed  multi  medici,  et  incantatores,  et  magi,  adhiben- 
tes  studium,  nihil  profecerunt.  Post  aliquod  vero 
,  tempusadducituradsanctum  Simeonem:  at  iilejussit 


fide. 

CaP.  IX.  —  Post  multum  vero  temporis,  audiens 
mater(l3)  ejus  famam  de  eo,  venit  videre  eum  ; 
sed  prohibita  est  videre  eum,  quia  locum  illum 
mulier  non  ingrediebatur  jl4).  Cum  autem  audlsset 
beatus  Simeon  vocem  matris  suae,  dixitei  :  Sustine, 
mater,  modicum  tempus,  et  simul  nos  videbi- 
mus,  si  Deus  voluerit.  At  illa  haec  audiens,  flere 
coepit,  et  rogare  ut  eum  videret,  et  solutis  crinibus, 
incrcpabat  eum,  dicens :  Fili,  quarc  hoc  fecisti  ? 
pro  utero  quo  te  portavi,  satiasti  me  luctu:  pro  la- 
ctatione  quate  lactavi,  dedisti  mihi  lacrymas;  pro 
osculo  quo  te  osculata sum, dedisti  mihi  amaras  cor- 
dis  angustias  ;  pro  dolore  et  labore  quem  passa  sum 


imposuisti  mihi  saevissimas  plagas.  Ettantum  locutaOeam  poni  in  terram,  et  de  aqua  monasterii  in  os  ejus 

est,  ut  nos  omnes  faceret  flere.  Audlens  beatus  Si- 

meon  vocem  genitricis  suae,  posuit  faciem  suam  in 

manus  suas,  et  ploravit  amare,  mandavitque  illi, 

dicens :  Domina  mater,  quiesce  modicum  tempus, 

ct  vidcbimus  nos  in  aetema  requie.  At  illa  coepit 

dicere  :  Per  Christum  qui  te  plasmavit,  si  cst  possi- 

bilitas  videndi  te,  in  tanto  tempore  alienum  a  me, 

permitte  me  videre  te,  aut  si  non,  vel  vocem  tuam 

audiam,  et  statim  moriar,  quia  pater  tiiusin  tristitia 

proptertemortuusest.  Etnuncnein  meipsaamaritu- 

dine  perdas,  fili.  Haecdicens,prae  tristitia  et  planctu 

in  somnam  conversa  est :  habebat  autem  tres  dies 

et  tres  noctes,  non  cessans  deprecari  eum.  Tunc 

beatus  Simeon  oravit  ad  Dominum  pro    illa,   et 


mitti.  Tunc  exclamavitfortiter,  etstatim  exivit  de  ore 
ejus  serpens,  cujus  longitudo  erat  cubitorum  trium. 
Eadem  horacrepuitserpens,  qui  etiamadmuitorum 
testimonium  suspensus  est  ibi  septem  diebus.  Et 
sana  facta  est  mulier  ex  illa  hora. 

Cap.  XII.  —  Virtutesejus  quamvis  alicujus  facon- 
dia  enumerare  vix  valeat,  tamen  prout  sunt  vires, 
omnino  silentio  eas  tegi  minime  patiar.  Factum  est 
autem  ut  aqua  in  loco  non  inveniretur,  et  totus  po- 
pulus  periclitabatur,  et  omnia  aniroalia  prse  aqusB 
penuria.  Vid^ns  vero  sanctus  Simeon  contritionem 
eorum ,  stetit  ad  orationem .  Circa  decimam  autem  diei 
horam  subito  dirupta  est  terra,  et  factum  est  chaos 
magnum  ab  Orientali  parte  ipsius  monasterii :  et  in- 


statim  reddidit  spiritum.  Colligentes  vero  corpu-lflrentaestquasispelunca,in8estimabilitermaltamha« 


scalam  ejus,  adduxerunt  in  conspectu  ejus.  Et  ille 
flens,  ait'  Dorainus  suscipiatteingaudio,quiatribu' 
lata  es  propter  me,  et  portasti  me  in  utero  mensibus 
novcui,  atque  lactasti  simul  etiam  et  nutristi  cum  la- 
bore.  Ilaee  eo  dicente,  matris  vultus  sudabat,  et 
eorpUBejascommotum  est,  nobisomnibus  inspicien- 
tibos.  Ille  aatem  elevans  oculosadcoBlum,  dixit :  Do- 
mine  Deus  virtatUm,  qui  sedes  super  Cherubim,  et 
scmtarisfandamenta  abyssi^qui  cognovisti  Adam  an- 
tequam  esset,  qoi  proraisisti  regni  ccelorum  divitias 
diligentibas  te,  qui  locutus  es  Moysi  in  rubo  ignis 
(IPjNMf.in),  quibenedixistt  Abrahampatrem  nostrum 
((kn .  XXII) ,  qoi  introduois  in  paradisumanimas  j  usto- 

Patrol.  LXXIII. 


bens  aquam.Tunc  jussit  fodi  septem  cubitis,  etezeo 
tempore  superabundlivit  aqua  in  illo  loco  usqae  in 
praesentem  diem. 

Quo  in  tempofe  expetentes  quidam  de  longe  ora- 
tionem  ipsius  et  opera,  meridiana  hora  divertenmt 
paulalum  ad  umbraculura  arboris  propter  aestomad 
repausandum.  Camque  sederent,  ecce  subito  pne- 
gnans  cervapraeteribat  secus  illos,  et  dizenmt  ad  il- 
lam :  Per  orationem  sancti  Simeonis  te  coi^uramas : 
modicum  sta,  ut  te  comprehendamus.  Quae  stetit 
eadem  hora.  Appreliendentesqueeam,occiderunt,  et 
comederunt  partem  aliquam  ex  ea.  Statimque  obma- 
taerant,  et  sicveniebant,  sicut  etcervailia.  Curren- 

11 


831 


DE  YITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


332 


te8autem,venerantadsanctamSimeonem,portanteBAvestram>cum  habitantibus  in  ea,  qui  etiam  bunc 


corium  ejus,  et  fecerunt  ibi  duos  atmos,  et  vix  ali- 
quando  sanitatem  recipere  potuerunt.  Iniquum  est 
enim  peccatum  eorum  recitare.  Corium  autem  cervae 
suspenderunt  ibi  ad  testimonium  multorum. 

Cap.  XIII.  —  Sed  et  pardus  immaniserat  in  locis 
iliis,  qui  et  homines  et  animalia  interficiebat,  et  in 
gyro  omnia  vastabat  Venientes  autem  homines  loci 
illius  ad  sanctum  Simeonem,  nuntiaverunt  ei  quod 
tanta  ac  talia  maia  pardus  operaretur.Tuncsanctus 
Simeon  jussitde  terra  vel  deaqua  monasterii  aspergi 
in  iila  loca.  Et  factum  est.  Exquirentes  vero  postmo- 
dum,  inveneruntipsum  pardum  jacentem  mortuum, 
et  omnes  gloriGcaverunt  Deum  Simeonis. 

Cap.  XIV.  —  Quemcunque  tamen  sanabat,  praeci- 


reconciliavit  sibi :  et  ego  timui  ne  subito  occideret 
me ;  ne  ergo  amplius  fatigctis  me  humilem  et  pau- 
perem.  Et  ita  cum  timore  regressi  sunt,  nuntiantes 
omnia  qiiae  viderant  et  audierant. 

Cap.  XVI.  —  Post  paucos  vero  annos,  factum  est 
una  die,  hoc  est,  sexta  Sabbati,  et  inclinavit  se  ad 
orationem,sustinenstresdies,idest,  sexta,  Sabbato, 
et  Dominico.  Tunc  ego  pavefactus  ascendi  ad  ipsum, 
et  steti  in  conspectu  ejus,  dixique  ad  eum  :  Surge, 
domine,  benedic  nos,  quoniam  populus  tres  dies  et 
tres  noctes  habet,  exspectans  benedictionemate;  et 
non  respondit  mihi.  Et  rursus  aio  ad  eum;  Quare 
me  contristas,  domine,  aut  quid  offendi  ?  Supplico, 
mitte  mihi  manum,  autforsitan  jama  nobis  migra- 


piebatilli,  dicens:  Vade  in  domumtuam,  cthonori-  ^sti  ?  Et  sentiens  quod  non  loquebatur  mihi,  cogitavi 


licaDeumqui  te  sanavit,etne  audeasdicere  quodte 
Simeon  curaverit,  ne  tibi  subito  deterius  contingat : 
et  ne  praesumas  jufare  per  nomen  Domini,  quia  grave 
peccatum  est :  sed  in  me  humili  et  peccatore  jui*a  sive 
juste  sive  injuste  (15).  Quam  ob  causam  omnes 
Orientales  et  barbarse  gentes,qu8C  suntin  iliisregio- 
nibus,  per  eum  jurant. 

Cap.  XV.  —  Latro  quidam  de  Antiochia,  qui  no- 
minabatur  Jonathas  (16),  multa  mala  faciens,  cum  a 
multis  persequeretur,  nec  posset  se  jam  ab  illis  abs- 
condere,  quasi  leo  a  facie  multorum  persequentium 
fugiens,  subito  ingressus  est  monasterium  ;  et  am- 
plexus  columnam  sancti  Simeonis,  coepitamarissime 
flere.  At  ille  dixit  ei :  Quis  es  ?  aut  unde  venisti  ho- 


ut  nulli  dicerem,  quia  timebam  illum  tangere.  Et 
stans  quasi  hora  media,  inclinavi  me,  et  posui  aurem 
meam  ad  auscultandum,  etnonerat  flatus,  nisitan- 
tum  quasi  odor  multorum  aromatum  ascendebatde 
corpore  ejus,  et  sicintellexi  quiarequievitin  Domino* 
Et  hebefactus,  planxi  amarissime;  et  inclinans  me, 
osculatus  sum  oculos  ejus  (18),  et  barbam  complexus 
crinesque  capitis  ejus.  Et  increpans  dixi :  Cui  me, 
domine,  dereiinquis  ?  vel  ubi  requiram  tuam  angeli- 
cam  doctrinam  ?  Quaie  responsum  reddam  pro  te  ? 
aut  cujus  anima  respiciat  columnamsine  te,  et  non 
lugeat  ?  Quale  responsum  reddam  infirmb,  quando 
veniunt  et  requirunt  te  hic,  et  non  inveniunt?Quid 
dicam,  aut  quid  loquar  ego  humilis?Hodievideo  te, 


mo,  autcur  hicintroisti?  Atille:  Ego  sum  Jonathas  C  crastina  vero  considero  ad  dexteram  sive  ad  sini- 


latro,  qui  omnia  mala  feci,  veni  hic  poenitere.  Ait 
itaquesanctus  Simeon :  Taiium  est  regnum  coelorum 
(Matth,  XIX).  Sed  ne  vclis  me  tentare,  ne  iterum  in- 
veniaris  in  sceleribus  ipsis  quse  reliquisti.  Haec  illo 
loquente,  ecce  ofQciales  (17)  veniebant  ab  Antiochia, 
dicentes :  Trade  nobis  inimicum  etmaleficuiii  Jona- 
than,  ne  subito  commoveatur  civitas  in  seditionem. 
Bestiae  euim  paratae  sunt  ad  devorandum  eum.  Re- 
spondit  eis  beatus  Simeon  :  Fiiioli  mei,  ego  non  ad- 
duxi  eum  huc :  quoniam  qui  adduxit  eum,  major 
nobisest,  et  ististalibus  subvenit,  etenim  talium  est 
regnum  coelorum.  Et  si  potestb  intrare,  rapite  eum 
hinc.  E^o  autem  non  possum,  quia  timeo  eum  qui 
illum  misit  ad  me.  Audientes  autem  hsec  viri  illi. 


stram,  et  non  invenio  te.  Aut  quo  amictu  operiam 
columnam  tuam  ?  Heu  me,  quando  veniunt  aliqui  de 
longe  quasrentes  te,  et  non  inveniunt !  Et  prae  multa 
tristitiaobdormivi.  Statimque  apparuitmihi,dicen8: 
Nonderelinquamcolumnamhanc,  nec  locum  et  mon- 
tem  hunc  benedictum,  in  quo  illuminatus  sum;  sed 
descendens,  satisfac  populo,  et  annuntia  de  me  An- 
tiochiae  secrete  ne  tumuitus  fiat  in  populo.  E!go  enim 
requievi,  sicutDominus  voluit;  tu  autem  ne  cesses 
ministrare  in  hoc  loco,  et  reddettibi  Dominus  mer- 
cedem  in  coelis.  Exsurgens  autem  a  somno,  pavefa- 
ctus  dixi :  Domine,  memento  mei  in  requie  sancta 
tua  Et  sublevans  vestimenta  ejus,  proddi  ad  pedes 
ejus,  etoscuiatussumvestigiaillius;  ettenensmanos 


regressi  sunt  cum  timore  1 94niagno,  etrenuntia-  S  ^jus,  posuisuper  oculos  meos,  dicens :  Benedic,  ob- 


verunt  omnia  Antiochiae;  sed  Jonathas  latro  persep- 
tem  dies  amplexans  et  tenens  columnam,  dicit  ad 
beatumSimeonem:  Domine,  si  jubes,  ambularevolo. 
Respondit  illi  justus :  Iterum  in  ipsa  mala  festinas  ? 
Dixit  illi  Jonathas  :  Non,  domine,  sedtempusmeum 
impletum  est.Etsic  loquens  cum  eo,  reddiditspiri- 
tum.  Et  volentibus  eum  sepelire  juxta  monasterium, 
ecce  alii  officiales  veniebant  ab  Antiochia  propter 
illum,  et  coeperunt  clamare  etdicere:  Danobis  ini- 
micum  nostrum,  omnis  enim  dvitas  turbata  est 
propter  illum.  Respondit  ei  beatus  Simeon :  Qui 
illum  adduxit,  venit  cum  multitudine  coelestismili- 
tie,  qui  potens  est  in  tartarom  mittere  oivitatem 


secro,  mi  domine.  Et  iterum  flevi  et  dixi :  Quales 
reliquias  tollam  a  te  in  memoriam?  Et  haec  dicens, 
motum  est  corpus  illius.  Ego  autem  timui  tangere 
eum. 

Cap.  XVU.  —  Et  ut  nemo  sciret,  desoendi  celeri- 
ter,  et  fidelem  fratrem  misi  Antiochiam  ad  episco- 
pum  (19).  Qui  statimveniens  cumtribus  episcopis, 
et  cum  illis  Ardaborius  magister  militum  (20)  com 
suis,  tendentes  cortinascircacolumnamejas,  defixe- 
runt  vestimenta  sua.  Erant  autemconfictaabaoro. 
Et  deponentibus  eum  juxta  altare  ante  columnami 
coiligentibusque  se,  aves  volabant  super  coiamnam, 
ciamantes  et  quasi  lugentesi  ita  ut  omnes  viderent. 


333 


VITA  SANCTI  SIMEONIS  STYLITiE.  NOTATIO. 


334 


Planctus  etiara  populi  et  jumentorum  resonabat  per  Aserve  Dei,  tuus  enim  adventus  me  salvabit ;  et  si  me- 


milliaria  septem.  Sed  et  montes.  et  campi  et  arbores 
contristati  sunt  circa  loca  illa ;  ubique  enim  nebula 
tenebrosa  facta  estper  circuitum.  Ego  autem  consi- 
derabam  Angeium  ^21)  venientem  ad  visitandum 
eura.  Circa  horam  scptimam  seniorcs  septem  loque- 
bantur  cum  angelo,  vultus  cujus  erat  sicut  fulgur, 
ct  vestimenta  sicut  nix.  Et  vocem  ejus  in  timore  et 
tremore  tandiu  consideravi,  quandiu  audirc  potui: 
qaid  tamen  fuisset,  ignoio. 

Cap.  XVIII.  —  Cum  autem  jaceret  sanctus  Simeon 
in  feretro,  volens  papa  Autiochia;  de  barba  illius  pro 
benedictione  aliquid  contingere,  extendit  manum, 
statimque  arefacta  est  :  multaeque  obsecrationes  et 
oratlones  fiebant  ad  Deum  pro  eo,  et  sic  restituta  est 
manos  ejus. 

Cap.  XIX.  —  Supponentes  autem  corpus  feretro, 
cum  psalmis  et  hymnis  (22)  duxerunt  Antiochiam. 
Omnis  autem  populus,qui  eratper  circuitumregionis 
illius,  plangebat,  quod  patrocinium  tantarum  reli- 
quiarum  tolleretur  ab  eis,  ct  quod  episcopus  Antio- 
chiae  jurasset,  ut  nemo  tangeret  corpus  illius. 

Cap.  XX.  —  Venientes  vero  in  quintum  milliarium 
ab  Antiochia,  in  vicum  qui  vocatur  Meroe  (23),  nulius 
potuitmovere  eum.Tunc  quidam  |  9Shomo,annis 
quadraginta  surdus  et  mutus,  subito  cecidit  ante 
feretrum,  et  coepit  clamare  et  dicere  :  Bene  venisti, 

ROSWEYDi  NOTATIO. 


ruero  vivere,  ego  tibi  serviam  omnibus  diebus  vitae 
mc;e.  Etelevansse,  apprehendit  unum  de  burdonibus 
qui  portabant  feretrum  (24),  statimque  movit  se  de 
loco  isto.  Et  ita  sanus  factus  est  homo  ex  illa  hora. 
Peccatum  autem  hominis  illius  tale  erat :  Hic  amabat 
uxorem  alienam,  et  volens  eam  adulterare,  non  po- 
tuit;  et  mortua  est,  et  posita  in  monumento.  At  ille 
ivit,  et  violavit  sepulcrum  ejus;  statimqueobmutuit, 
et  surdus  factus  est,  et  obligatus  est  in  illo  loco 
annis  quadraginta. 

Cap.  XXI.  —  Tunc  exeuntes  omnes  de  civitate 
Antiochisc,  suscipiunt  super  argentum  et  aurum  cor- 
pus  sancti  Simeonis,  cum  psalmis  et  hymnis,  et  cum 
multis  lampadibus  (25)  portaverunt  in  ecclesiam  ma- 
n  jorem,  etinde  in  aliam  ecclesiam,  quae  vocatur  Poeni- 
tentia.  Multae  etiam  virtutes  fiunt  ad  sepulcrum  ejus, 
magis  quam  in  vita  sua ;  et  homo  qui  sanus  factus 
est,  ibi  servivit  usque  in  diem  mortis  suae.  Multi  au- 
tem  obtulerunt  thesauros  episcopo  Antiochiaepro  fide, 
poscentes  reliquias  de  corpore  ejus ;  sed  propter  jus- 
jurandum  minime  praestitit. 

Ego  humilis  et  peccator  Antonius,  inquantum  po- 
tui,  lectionem  hanc  breviter  exposui.  Beatus  autem 
qui  habet  illam  scriptam  in  libro,  et  legit  ih  ecclesia 
et  in  domo  Dei ;  et  cum  memoriam  ejusfecerit,  mer- 
cedem  ab  Altissimo  recipiet:  cui  esthonor,  potestas, 
et  virtus  in  saecula  sseculorum.  Amen. 


(i)Simeonis  Slylitx.]  Martyrologium  Romanum,  5  G     Hic  primus  absolute  dicitur  Stylites  (licet  Suidas 


Januarii :  c  Antiochiae  sancti  Simeonis  monachi.  c^ui 
in  columna  stans  multos  annos  vixit :  unde  et  Stylitae 
nomen  accepit.  Cujus  vita  et  conversatio  exstitit  ad- 
mirabilis.  »  Menologium  Graecorum,  I  Septembr.  : 
c  Commemoratio  sanctiPatrisnostriSimeonisStyli- 
te,  qui  fuit  sub  imperatore  Leone  Magno,  et  Marty- 
rio  Antiochenae  urbis  pontiflce,  a  provincia  Cilicise, 
ex  castello  Sesan,  qui  monasticam  vitam  ingres- 
sa^in  columnamascendit,  inqua  quadragintaseptem 
annos  stetit,  et  multis  per  eum  editis  miraculis  in 
pace  quievit.  >  Quae  verbotenus  sunt  in  Menaeis,  ubi 
pro  Sesan,  est  Staav. 

Tres  fiiere  Simeones  Stylitae,  qui  non  recte  quan- 
doque  a  viris  dbctis  confunduntur.  Trium  insimul 
meminit  Triodium  pag.  32  :  Oupavo;  TEipa^aSdTTjoo; 
C9avr|  sv  •fr^,  f)  $i;  8uo  auT7)^£u(i£(6viO(  6p.(i>vi»fi^a,  ot  iv 
ToT;  oTuXoi(  TpEt(  Ei9(,  xat  eT(  6  SoXo^.  t  Coelum  qua- 
tnor  instructum  luminibus  in  terra  apparuit ;  bis 
bina  ipsa  Simeonia  cognominatio,  quorum  in  co- 


cum  etiam  0aujAaT:6v  admirabilem  vocet),  alii  cum 
additione  aliqua. 

Ut  secundus^  in  Menaeis,  24  Maii  :  *0  ev  6aufxaTcc5 
opEt :  in  admirabili  monte,  Qui  junior  fuit  sub  Justino 
seniore,  ut  ibi  notatur;  qui  in  Menologio,  24  Maii 
dicitur  Stylites  admirabilis ;  in  synodo  v,  quae  est  ii 
Nicaena,  aaione  v  :  SufxEwv  EtuX!ttj5,  6  ei;  t6  6aufxa<i- 
t6v  Spo? :  Simeon  Stylita,  qui  in  mirabili  monte  fuit. 
Ubi  etiam  sub  J  ustino  j  uniore  dicitur  vixisse  a  Joanne 
Damasceno,  orat.  3,  de  Imaginibus,  Sufiscov  tou  Oau« 

EaoTou  opou; :  Simeon  admirandi  montis  quod,  ut  scri- 
it  EvMTius.  lib.  vi  IJist.  Eccles.,  cap.  22  (qui  eum 
novitl  'Ev  x^ovt  loTto;  avwTfliTw  tou  opou{  axp(i>pE^a(, 
Stetit  in  columna,  in  summo  montis  vertice  posita. 
Dp  quo  etiam  Nicephorus,  lib.  xviii,  cap.  24. 

Tertius  in  Menaeis,  26  Julii,  notatione  ;:p£a6uT^pou 
xa\  ap-/^tjxav8p^Tou,  presbyteri\e\  senioris  et  archiman- 
dritae  amcitur.  An  hic  idem  sit  cum  aliquo  duorum 

graecedentium,  vel  cum  eo  de  quo  Moschus  in  Prato 


lumnis  tres  sunt,  et  unus  Salus.  >  Trium  quoque])Spirituali,  cap.  57.  qui  juadraginta  milliaribus  ab 
Stylitarum  meminere  Menaea.  JSj^f  civitate  Ciliciae  vixit,  etfulmine  ictus  interiit, 


Noster  hic,  de  quo  agimus,  senior  est  cujus  me- 
minit  Tbeodoretus  in  Philotheo,  cap.  26,  qui  eum 
CiLcem  dicit  ex  Sesa  vico,  et  pastorem  ovium.  De  eo 
Quoqae  Evagrius,  libro  i  Histor.  Eccles.,  cap.  13  et 
II  ;  Tbeodorus  Lector,  lib.  i  Coliect. ;  Nicephorus, 
lib.  XIV,  cap.  51,  qui  a  Theodoreto  in  Phiiotbeo,  et 
a  Simeone  Metaphraste  Vitam  ejus  scriptam  refert. 
Prioris  exstat  inter  opera  Theodoreti,  non  item  po- 
sterioris,  nisi  bsec  quse  Antonium  auctorem  haoet, 
etiamtituium  Metaphraste  olim  prsetulerit.  Ejusdem 
etiam  meminit  Eulogius  archiepiscopus  Alexandriae, 
oratione 9,  apud  Photium,  Cod.230;  Metaphrastes in 
Vita  Tbeodosii  Coenobiarchae,  1 1  Januarii,et  in  Vita 
Danielis  Stylitae,  llDecemb.;  GregoriusTuronensis, 
DegloriaConfess.  cap.26;  Suidas,in  SujjLEtJiv;  Cedre- 
nog,  in  Compendio  Historiee,  anno  25  Tbeodosii  JU' 
nioris  ;  Olycai,  tv  parte  Annal. 


mini  incertum  est. 

Si  diversus,  quartus  Simeon  Stylitaapud Motdium 
fuerit,  cujus  nulla  nec  in  Menaeis,  nec  in  Menologio 
exstat  memoria. 

Error  in  primis  est  in  Menologio,  24  Maii,ubi  cum 
agatur  de  Simeone  Stylita  juniore,  tempore  Justini, 
male  assignatur  de  eo  aiere  Theodoretum,  cum 
ille  de  seniore  a^at.  Quod  forte  Baronium  quoque 
in  errorem  induxit,  cum,  notat.  in  Martyrol.  Rom., 
ad  diem  v  Januani,  ait  de  seniore  Stylita  agi  in 
Menologio,  24  Maii,  et  de  juniore  1  Septembris. 
Nam  contra  aflirmari  oportuit. 

Hujus  egregia  sanctitas  toti  orbi  innotuit.  Imago 
ejusRomae  in  vestibulis  officinarumad  tutelamfige- 
batur,  ut  est  apud  Theodoretum,  supra  Oenoveva 
quoque  in  Oailiis  divinitus  eum  velut  praasentam 
novit,  ut  babent  ejns  Acta,  3  Januarii.  Exgtat  ad  eaxa 


335 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


336 


Theodosii  junioris  epistolain  Actis  concilii  Ephesini,  A  sunt  appellata;  is  enimprimus  ultra  columnas  exten- 


tomo  V,  cap.  15,  edit  Pelt.  Scripsit  quoque  ad  eum 
Leo  Magnu8.irap.,  teste  Evagrio,  lib.  ii  Hist.,  cap.  9. 
I  <9tt  De  tempore,  quo  vixit,  ex  Theodoreto,  in- 
quit  Baronius,  ejus  primordia  colligi  possunt.  duni 
ait  columnam  jam  incoluisse  teraporibus  Meletii 
episcopi  Antiocheni,  qui  sub  Valente  Irap.  vixit 
desiitque  ab  humanis  eo  anno  quo  celebrata  est 
magna  synodus  Constantinopolitana,  Siagrio  et 
Euchario  coss.,  qui  numeratur  annus  a  Christo, 
juxta  veriores  chronographos,  38 1 .  Supervixit  autein 
Slmeon,  ut  ait  Cedrenus,  usque  ad  annum  4  Leonis 
Magni  imp  ,  quod  etiam  colli^itur  ex  Actis  Danielis 
Stylitae.  fet  annus  is  a  Christo  460,  qua  ratione 
jam  centenano  major  obdormisse  dignoscitur.  Apud 
Nicephorum  in  margine  habetur  vixisse  Simeonem 
103  annos,  sed  nihil  tale  in  textu. 


Evagrius  summam  Vitae  ejus  severe  actaB  ita  colli- 
4t  lib.  I,  cap.  13.  Ai^Tpt<|/£  tq/vuv   ev  aapxi  xdvoe  tov 

>,        «.      -V  .  w        «r        « f *l?..  ..1..  _.". ' 


dit  tigna,  quo  ampliarentur  superiora.  ]>  Glossae  : 
Masniamtm^  V^i^rz^cL,  Mi.nimm^  sxOeTr,;. 

(3)  Antonio.]\.\icXov  Vit«  hujus  est  non incertus, 
ut  putavit  Baronius.  sed  Antonius,  qui  ipse  nomen 
suum  declarat  cap.  7.  t  Quidam  autem  juvenisastitit 
ei,  Antonius  nomine,  qui  vidit  etscripsit  haec.  »  Et 
capite  ultimo  :  «  Ego  humilis  et  peccator  Antonius, 
inquantum  potui,lectionemhancDreviter  exposui.  » 
De  hoc  puto  intelligere  Evagrium,  libro  i  Hist.  Eccl., 

ap.  13  TouToy  Ta;  OeoaTjjjLE^a?  yeYpa(p£  fxev  xai  ti«  twv 
'id;cTa)V  YevofA^vwv,  yi-^pa^t  ol,  xal  Xo-^ito^  arJOfzo  xai 
soSoSpiTo?  6  TTjv  KupEOTcov  einoxoTcrJaa;  :  t  Hujus  res 
gestas  litteris  prodidit  cum  alius  quidam,  qui  eum 
oculis  aspexisset ;  tum  Theodoretus  ecclesiae  Cyre- 
nensis  episcopus  eadem  diserte  exposuit. 

(4)  Erat  autem  isti  pater  Svsocion.]  Vetus  cditio  : 
Erat  autemisle  fiUus  Susocion.']  k  nu]loa\io  scriutore 
patris  hoc  nomen  exprimitur.  Tantum  dicitur  ruiss^ 


cap 

auio;c 
0 


{xlv  aT£vw;:w  lT£ai  6t%a  tov  aYwva 
PpwyuT^poi;  Ijrcflt  *  xai  ev  TeaaapaxovTajnlyei,  6tt)  Tpia- 
xovti.  a  Iste  Simeones  hoc  severum  vivehdi  genus  in 
carne  traducens,  vitamad  lvi  annos  propajgavit.  Nam 
in  monasterio,  in  quo  priraum  divinas  vivendi  prae- 
ceptiones  didicit,  annos  vixit  ix.  In  Mandra  autera, 
slc  enim  vocatur,  xlvii,  atque  horum  annorum  x  in 
loco  admodura  angusto  c^nfecit  -,  in  coluranis  arctio- 
ribus  VII ;  denique  in  colurana  quadraginta  cubito- 
rura,  XXX. »  Eadera  habet  Nicephorus,  lioro  xiv,  cap. 
51,  in  quo  error  in  nuraerum  irrepsit.  Nara  pro 
undetriginta  scribendum  triginta.  Quae  putatio  si 
vera  est,  non  potuit  pervenisse  ad  ccntesimum 
annum.  Alioqui  necesse  esset  asserere  eum,  cum 
xLiv  erat  annorum,  primum  ingressum  esse  mona- 
sterium.  Quod  non  quadrat  cum  Vita  hic  ab  Anto- 
nio  scripta,  qui  eum  statira  ab  adolescentia  ingres- 
sum  esse  monasteriura  scribit.  C 

Ex  quo  haec  Vitae  surama  colligitur :  Cum  erat  tre- 
decim  annorum,  pascebatoves.  Inde  videtur  ingres- 
sus  monasterium,  ubi  vixit  anno  i;  inde  iii  annis  in 
clausura ;  post  iv  annis  in  columna  cubitorum  iv; 
iterum  vii  annisin  columnacubitorum  xii ;  rursusxii 
annis  in  columna  cubitorum  xx ;  post  ivannos  in  co- 
lumna  cubitorum  xxx;  demum  xviannos  in  columna 


ne  variat,  et  matris  quoque  nomen  exprimit  :  «  Is 
erat  filiuscujusdamlsici  nomine,  materautem  ejus 
Mathana  dicta  est.  * 

^5)  Ecclesiam.]  Theodoretus  ait  fuisse  ecclesiam 
sanctorum  Martyrum. 

(B)  In  monastcrium  sancti  Timothei  |  In  Theodo- 
retonomenhujus  virinon  exprimitur.  Exprimuntur 
aliorum  virorum  monasteria,  ut  Amraiani  et  Euse- 
bii;  Eusebonae  et  Abitonis,  item  Heliodori.  Cui 
postoriori  qusedam  conveniunt,  quae  hic  habentur 
de  Timothei  monasterio. 

(7)  Magnifici  viri.]  Magnificushic  est,  qui  magna 
signa  et  miracula  facit.  Vide  Onoraasticon. 

(8)  Clausuram  ex  lapide  sicco.]  In  vienaeis,  22  Fe- 
bruarii,  in  Vita  Thalassii  et  LinmaBi  est  fTjpdXiOoc. 
Quod  Longus  et  Hervetus  simpliciter  lapidem  vertunt, 
in  Theodoreti  Philothe ),  cap.  22,  si  tamen  SijpdXteo? 
in  ejus  textu  Graeco  fuit.  Suidas  :  Supo?  X/Oo?,  6  avc« 
;cT]XoS  xTiCdfxevo?  •  ^v  yap  XiOw  ?Tjpcj>  Sieweuoajx^yov  to 
9poupiov,  ex  (leyaXcov  X^Owv  auvT)pfxoafjL6vov.  «  Siccum 
saxum,  quod  sme  luto  aedificiis  adhibetur.  Ei*at  la- 
pide  sicco  castellura  interpolatum,  ex  magnis  saxis 
coagmentatum. »  Apud  Theodoretum  in  Philotheo, 
cap.  18,  in  Eusebio  :  Lapidibus  ne  luto  quidem  con- 


cubitorum  xl.  Atque  ita  exercitationis  anni  exbur-    junctis.  Contra  est  in  eodem  Theodoreto,  cap.  29, 
— .  .„  i,..,j  — 1* —  Anr^ 17 ::      ^^^^  ^^  lapidibus,  quod  in  Menaeis,  tttjXw  xai  X^Ooi?. 

(9)  Armacenos.\  Armaca  Antonino  Cappadociae 
urbs.  Sed  magis  hic  puto  intelligi  Armenios^  ut 
habet  Theodoretus. 

(10)  Laotos.]  Gentemhanc  nuUibi  invenio.  Auri- 
tum  populum  vox  Graece  sonat  An  iidem  qui  Pano- 
tii  ?  Isidorus.  Ub.  xi  Orig.,  cap.  3  :  a  Panotios  apud 
Scythiam  esseferunttamdiifusaaurium  magmtudme 
ut  omne  corpus  ex  eis  contegant.  «av  199  enim 
Graeco  sermone  omne,  wTa  aures  dicuntur.  •  Quas 
h»c  Vita  gentes  habet,  Sarracenos,  Persas,  Armace^ 

Dno5,  Laotos,  et  Atlophylos,  eommioco  apud  Theodo- 


guntLii.  haud  raultum  difierentes  a  numero  Evagrii. 

Apud  Theodoretum  habetur,  quod  ii  annos  mansit 
in  primo  monasterio ;  x  annis  in  monasterio  Helio- 
dori ;  iii  annis  in  vico  Telanesso ;  xxvui  annis  in 
columna,  in  id  tempus  ouo  Theodoretus  ejus  Vitam 
scripsit.  Hic  tantum  haoentur  anni  xliii  exercita- 
tionis.  sed  eo  tempore  adhuc  vivebat. 

Cedrenus,  in  Compendio  historiae,  ait,  an.  25 
Theodosii  Junioris  eum  coiumnam  ascendisse,  et 
an.  4  Leonis  vita  functum.  Ex  quo  intervaiio  juxta 
computum  Annalium  Baronii  conficiuntur  tantum 
anni  xxviii. 

CcjHtra  calumniatores  Ma^eburgenses  Stylitam 
hune  egregie  defendit  illustnssimus  cardinalis  Bel* 
larminus,  tom.  II  Controv.  generaL  ii,  De  raona- 
chis,  c.  39  ;  et  Alanus  Copus,  dial.  ii,  c  18. 

(2)  Stylitx.]  DucituragrammaticisetaTOXo;  etarTJXTj 
ab  eadem  origine  TaTTjfxi,  sto.  Suidas  :  StuX/tt)5,  6  in\ 
x{ovo;  taTdi(iEvo?,  Stylita  qui  columham  insistit.  Quis 
primus  apud  Romanos  super  columnam  cellulam 
struxerit.  docet  nos  Asconius  in  Ciceronis  orationem 
in  Q.  Caecilium,  quae  Divinatio  in  Verrom  dicitur  : 
a  Maenius  cum  doraum  suam  venderet  Catoni  et  Flacco 
censoribus  ut  ibi  basilica  aedificaretur,  exceperat  jus 
sibi  unius  columnae,  super  quam  tectum  projiceret  ex 
provolantibus  tabulis,  unde  et  ipse  et  posteri  ejus 
spectare  munus  gladiatorium  possent,  quod  etiam 
tttm  inforo  dabatur.  »  Unde  ab  eodem  Maanio  dicta 
ftuit  Mmiiana»  Festua :  •  M«niana  «difleia  a  Mcenio 


retum  habes  Ismaelitas,  Persas^  Armenios^  Iberes^ 
Homeritas.  lidem  apud  Cedrenum  exceptis  Homeritis; 
nisi  quis  suspicari  veiit  apud  eum  iyjr^^pai,  ^vMdia' 
nos,  ex  Homeritis  depravatum;  vel  contra  apud  The*- 
doretum.  V.4  potius  Cedrenus  sua  expressit  er  po- 
steriore  loco  Theodoreti,  ubi  Homeritas  omitUt,  ucet 
priore  loco  eos  aliis  adjungat. 

(11)  Basilicus  rex  Saracenorum.]  Qu»rendum  m 
historiis.  HabetTheodoretus,quod  praefectua  quidam 
unius  tribus  seu  phylarchus  SaracenorumSimeoncm 
ac4*.esserit ;  sed  sine  nomine,  et  in  alia  re. 

(12)  Et  posuit  super  oculos  suos.]  Ritus  veneratio- 
nis  hic  est,  quo  rem  sibi  oculos  contra  charam  imU- 
cabant.  Sic  cap  17 :  «  Manus  ejus  posui  super  oculos 
meos  dicens :  Benedic,  obsecro,  mi,  domine.  • 

(13)  MaterA  Gregoritt»  Turonenria,  de  (Honaeon- 
fefgorttm,  cap.  26  j  f  Legitttr  in  ejtts  (Slmeonu  Sty- 


337 


VITA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


338 


■UUb)  VitfiB  libro.  Nullam  unquara  mulierera  postAconscriptallDecerab.  EademdeSimeonistriumpho 

'"     '  *'  visio  oblata  luit  sancto  Auxentio  cum  esset  in  Bithy- 

nia,  ut  habent  ejus  Acta  apud  Metaphr.  4  Febr. 

(22)  Cum  psalmis  et  hymnis.]  Mox,  capite  22 : 
«  Cum  psalmis  ethymnis,  et  cum  multis  lampadibus 
portaverunt  in  ecclesiam  majorem.  »  Sanctus  Hie- 
ronymus,  in  Vita  sancti  Pauh  primi  eremitae.  c.  13  : 
c  Hymnos  quoque  et  psalmos  ex  Christiana  tradi- 
tione  decantans  >  Frcquens  in  primorum  Christia- 
norum  ritus  in  his  ViUs  occurrit. 

(:23)  Meroc.]  Vicus  quinque  raillibus  ab  Antio- 
chia,  uti  hic  dicitur,  distans.  De  hac  Stephanus :  "Eori 
U  Mtp6ri  xaia  avaToXa?  Tf,;  izzpX  Aa<pv7)v  'AvTioyE^a?  • 
t6  eOvixov  MEpoaTo?,  t)  Mapouaio?,  xara  t6  ttj?  lopT^? 
ovoiJLa*  xai  t6  xttjTixov,  Mepooaiaxds  :  •  Locus  ad  Orieu- 
tem  non  longe  a  Daphne  Antiochiao,  cujus  gentile, 
Meroaeus  vel  Merusius,  secundum  festi  nomcn ;  pos- 
sessivum,  Meinisiacus. 

(20^«'  burdonibus,  qui  portabant  feretrum.]  Etsi 
.    .    ■"  burdo  ambiguum  sit  vocabulum,  clarum  hic  mtel- 


conversionem  oculis  attentis  inspexit ;  postquara 
vero  coluronae  editiori  se  sanctitate  fervens  invexit, 
non  niodo  extrnneae  niulieri,  verum  etiam  nec  pro- 
pnae  matri  se  videndum  permisit.  x> 

(14)  Quia  locumiilum  muliernon  ingrediebatur.] 
Idem  habetTheodoretus.  Item  Evagrius,  libroi,  cap. 
14  ;  et  Nicephorus,  lib.  xiv,  cap.  51 ;  et  Gregorius 
Turonensis,  supra,  qui  mirum  quid  de  mulieris  cu- 
juspiam  temeritate  refert :  a  Ferunt,  inquit,  (juam- 
dam  muliercm  indutam  fuisse  veste  virili,  ct  m  ba- 
silicam  ingredi  voluisse  columnse  Tractavit  secum 
misera  agere  posse  per  indumentura  quod  latere 
posset  Altissiinum,  ignorans  illud  Apostoli  :  (Juia 
l)eus  non  irridctur  (Gal.  vi),  et  licet  ioi  veniens  ad 
templum  erexit  pedem,  ut  sanctum  ingrederetur 
limen.  tanien  protinus  retrorsum  ruens  cccidit,  et 
mortua  e^t ;  satisque  fuit  popuhs  ne  haec  ultra  mu- 
lier  ulla  pnEsumtret,  cum  in  istam  cerneret  ultio- 
nem  pe^sirae  irrogatam.  t 

(15  Jn  mc  humi  i  ct  pcccatore  jura^  siv^ 
sive  ifijustc.]  Sane  hoc  capiendum ;  nec  eniin  inju- 
ste  jurandum.  Vult  tantum  pravam  jurandi  per 
Deuni  abDgare  temeritatem,  suura  potius  nonien 
ei  exponens  Huc  spectit  pcena  cujusdara  apud 
Theodoretura,  qui  votum  teste  Simeone  facturavio- 
laverat,  in  cujus  ore  et  pectore  caro  avis  lapiduit. 

(I6i  Jjnatha.^.]  De  hoc  non  raemini  legere,  fors 
nec  alius  quispiam  In  Grjeco  est  *AYo'vaT05,  sine  geni- 
bus^  quod  illi  latroni  cognomen  fortasse  an  ex  even- 
ta  adhacsit.  Unde  depravnte  primo  scripseie  Gona- 
thas^  inde  Jonathas. 

(17)  OfficiaUii.']  Ita  vocabnnt  rainistros,  publicos. 
Sic  officium  frequenter  apud  Auctores  accipitur. 

(18)  Oscufalus  .mm  oculos  ejus.]  Ritus  veneratio- 
nis,  qua  pi^aistantissima  quacque  membra  et  partes 
corporis  osculo  delibabant.  Sanctus  Hieronymus,  in 
Vita  sancti  Pauli  primi  eremitaD,  cap.  1 1  :  «  Oscu- 
latis  ejus  oculis  manibusque.  r>  Sic  mox  ex  humili- 
tate 

(10 
constat 

(i{))  Ardaborius  magisler  militum,]  Apud  E\ 
griuni,  lib.  i,  cap.  13  :  *Ap5a6ouf^ou  81  auTwv  loi 
ffrpaTTjYOJvTo;  TaY;jLaTa)v  ;  «  Ardabutio  praeterea  pra}- 
fecto  prassidiorum  in  Oriente.  »  Idem  apud  Nice- 
pborum,  supra. 

(21)  Ar\gelum.]  Soleumem  porapara  exhibitara  a 
coelitibus  ipsadie,  quatriumj)hans  coeluin  consccndit 
Simeon,  Daniel  Stylita  longe  lateque  absensagnovit, 
nthabetur  in  Vita  ejus  per  Siraeoncra  Metaphrastera 


ligi  de  aniraaU,  quia  in  Graeco  (loCJXai.  Isidorus,  lib. 
xii  Orig.,  cap.  I  :  «  Burdo,  ex  equo  et  asina.  »  Glos- 
sariura  :  »  Burdo,  ^a^ovo?  e5  i7zr,o'-j  xai  ovou  GrjXc^a;.  • 
sic  «  Mulus  ^{x^ovo?  gf  inr.Q'j  GrjXE^a;  xat  ovoo,  »  quod 
apud  Varronera  est  ii  de  RR.,  cap.  8:  «  Ex  equa  et 
asino  Gt  raulus  ;  contra  ex  equo  et  asina  hinnus.  » 
I3urdonura  raentio  fit  in  l.  49  d.  Delegat.,  libro  iii. 

(25 i  Cum  multis  lampadibus.]  Et  larapadibus,  et 
cereis,  et  facibus,  et  scolacibus  funera  rehgiose  olim 
celebrata.  Acta  sancti  Cypriani  :  «  Cura  cereis  et 
scolacibus.  »  Male  hacteniisibi  obtinuit, 5c/ioian6u5, 
ut  ex  vetustis  libris  docui  in  notationibus  ad  Marty- 
rologiura  Adonis,  14  Septembris,  in  martyrio  sancti 
Cypriani. 

Omisit  Auctor  hic,  uti  et  Theodorctus,  de  obedien- 
tia  ejus  erga  monachos  iEgypti,  de  qua  ita  Suidas  : 
i^uuLEojv,  6  Gauji.a<JT6?,  7:epi  oj  ol  ev  AipjrTw  (j.ovayoi 
tiaGo'vT£5   oTi  £7:i  xfovos   lOTaTai,    [ji£{i<}/a[xEvoi  Toi  5ev(o, 


OQJV 


v£To.  «  Simeon  rairabilis  ille,  de  quo  cum  iEgyptii 
monachi  intellexissent  eura  in  colurana  stare,  insoli- 
tam  rem  aversati,  quod  primus  id  attentasset,  eum 
suo  coatu  excluserunt.  Post  autem,  cognita  viri  vita, 
et  animo  fastus  expeite,  rursus  eum  susceparunt. 
Marcianus  vero  imijerator  hominis  privati  habitu 
clara  eura  adiit.  •  (^uae  fusius  deducta  vid'3  apud 
Evagrium,  lib.  i,  c.  13;  etNiceph.,  lib.  xiv.  cap.  51. 


JANUARII  XXIII. 


VITA  SANCTI  JOANNIS  «), 

ELEEAIOSYNARir, 

AUCTORE  LEONTIO  (2),  NEAPOLEOS  CYPRORUM  EPISCOPO, 
INTERPRETE  ANASTASIO  (3)  S.  R.  E.  BIBLIOTHECARIO. 


PRiEFATIO  AiVASTASn  IMTERPRETIS 
AD  D0V1IIVUM  (4)  IVICOLAUM  PAPAM. 

I  98  Cogitante  me,  ac  diu  tacite  soliiciteque  mecum  considerante,  quid  in  domo  Dei  commodius  ac 
digniusoperari  possem,  ne  ea  videlicet  praesumerem  quae  mihi  ex  ministerio  credita  non  sunt,  nec  rursus 
illa  arriperem  quae  ingenioli  mei  vires  excedunt,  secundum  illud  Salomonis ;  Mel  invenisti,  comtde  quod 


339  DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS.  340 

sufficit  tibi,  ne  forte  satiaius  evomas  illud  {Prov,  xxv).  Et  alibi  :  Altiora  te  ne  quxsieris^  et  fortiora  te  ne 
sci'utatus  fveris  (Eccll.  iii) ;  ecce  subito  quidam  strenui  ac  studiosi  vin  me  cohoiiari  voluerunt,  ut  in  La- 
tinura  sermonem  verterem  Leontium  de  Vitae  residuis  (5)  Joannis  Alexandrini  antistitis,  quem  Graeci 
propter  multiplicem  compassionem,  quam  ei^a  omnes  possidebat,  merito  et  absolute  Eleemona,  id  est, 
misericordcm  appellant,  quatenus  tantus  vir  non  tantum  sermone  Graeco,  verum  etiam  Latino  eloquio 
pollentibus  utilitati  esset  et  commodo. 

Quapropter  quia  me  dignum  ad  tantum  opus  atque  idoneum  minime  perspexi,  levavi  oculos  rncos 
in  montes  undc  veniret  auxilium  mihi  {PsaL  cxx);  sicque  solatia  patrum  et  orationes  adbibens,  tara  pro- 
ficuum  virum  non  passus  sum  celare  Latinis.  Sed  licet  membranas  inciderim,  scedulas  praeparaverim, 
non  tamen  hunc  in  Codicem  conficere  ausus  sum,  antequam  a  dominationc  vestra,  o  millies  beate,  li- 
centiam  adipisci  promerui.  Neque  enim  fas  est  ut  absque  vicario  Dei  (6),  absque  clavigero  coeli,  absque 
curru  et  auriga  spiritualis  Israeiis,  absque  universitatis  pontifice,  absque  unico  papa,  absque  singulari 
pastore,  absque  speciali  Patre,  absque  te  oranium  arbitro  aliquid  consummetur  aut  divulgetur. 
Tu  enim  tenes  claves  David  (Lucsb  xi),  tu  accepisti  claves  scientiae.  In  arca  quippe  pectoris  tui  tabulaete- 
stamenti  et  manna  ccDlestis  saporis  requiescunt.  Tu  enimquod  ligas,  nerao  solvit ;  quod  solvis.  neraoligat; 
qui  aperis,  et  nemo  claudit;  claudis,  et  nerao  aperit  (Mallh.  xvi).  Vicera  naraque  in  terris  possides  Dei. 

I  99  Cnm  autera  hunc  beatura  in  Latinura  verterem  eioquiura,  nec  Graecorura  idioraata,  nec  eorum 
ordinera  verborura  sequi  potui  vel  debui.  Non  enim  verbum  e  verbo,  sed  sensum  e  sensu  excerpsi.  Sed 
nec  Latinas  regulas  usquequaque  servare  curavi,  dum  tantum  intentio  meaillo  tenderet,  ex  quo  utilitas 
nasccretur  legentibus.  Qua  de  re,  coangelice  domne,  non  personara  tantillitatis  meae  intrens,  non  astu- 
tiam  investigans,  non  verborum  phaleras  requirens,  sed  potius  pio  cordis  oculo  profectum  legentium  prae- 
noscens,  ut  tantus  vir  tanquara  exeraplar  et  speculu  ra  sit  oranibus,  vestra  apostolica  auctoritate  transla- 
tionera  hanc,  si  vestro  arbitrio  placet,  firmate;  si  dfsplicet,  eraendate;  dumraodo  Latinitas  se  tant3  non 
doleatesse  sale  privatam,  quo  Graecia  se  gaudet  optime  conditam- 

Suscipe  ergo  sanctum  a  peccatore  interpretatum ;  et  noli  attendere  per  quem  translatus  sit,  sed  quis 
transiatus  sit.  Neque  enini  propter  fistulam  plumbeam  (7)  aquam  limpidissiraara  despicis,  neque  propter 
spinas  quae  producunt,  rosara  quae  producitur  spernis.  Custos  denique  et  amator  tuus,  quando  voluit, 
Pharaoni  (Gen.  xli)  et  Nabuchodonosor  (/)an.  iv)  iniquis  regibus  sorania,  quibus  futura  praenoscerentur, 
ostendit;  et  Caipham  impium  quod  expediebat  protulit  (Joan,  xi):  quinimo  et  quando  voluit,  asinai  loqui 
articulata  voce  permisit  [Num.  xxii). 

Salve,  Priesal  amate  Deo,  per  ssecula  salve, 
•  Totius  atque  orbis  papa  beate  vale. 


IJrooemium  auctori^. 


Intentio  quidemuna  estnostra  quoque  et  eorum  qui  ante  nos  fuerunt  studiosorum,  et  sanctorura  virorum, 
super  prsesenti  meraorabilis  viri  Vitae  narratione ;  id  est,  ut  ex  hoc  oranibus  quidem  iraitatio  pia  et  utilitas 
fiat,  gloria  autem  et  magnificentia  sanctae  et  adorandae  Trinitati  referatur ;  et  in  hoc,  sicut  et  in  omnibus, 
quae  «emper  in  generationem  et  generationem  propria  luminariaostendit,  ad  illurainandos  quiin  tenebris 
etin^^umbra  mortis  sedent  (Luc.  i)  et  peccati.  Quoniam  vero  amici  Christi  non  valde  miramur,  qui  ante 
generationem  nostram  fiierunt  viri,  qmi  Deo  placita  conversatione  vixerunt ;  sed  de  diabolica  operatione 
illos  sermones  semper  diciraus  ad  alterutrum,  quia  sub  viris  qui  ante  nos  fiierunt,  non  erat  ita  iniquitas 
hominum  multiplicata  sicut  modo ,  ut  praedixit  divina  Scriptura ,  co  quod  abundavit  iniquitas, 
refiigescit  charitas  multorura  {Matth.  xxiv) ;  ideo  non  valeraus  ad  eorum  consurgere  meritum  :  hujus 
rei  gratia  ad  praesentem  sanctac  hujus  Vitae  narrationem  ex  parte  veniraus  ad  ostendendura  etiam  diebus 
nostris  volentes,  et  propositum  suum  cogentes,  excellentiores nobis  demonstrari,  etangustam  et arctam  viam 
posse  incedere  {Matth.  vii)  et  obstruere  os  loquentium  iniqua  (Psal.  lxii),  etanima;  nocuos  intellectus. 

Jam  quidera  et  alii  ante  nos  optiraa  atque  excellentissiraa  de  hoc  adrairabili  viro  et  surarao  sacerdote 
Joanne  philosophati  sunt,  potentes  existentes  in  opere  et  in  serraone.  Dico  enira  Joannera  et  Sophronium 
(8)  Dei  cultores,  et  amatores  virtutura,  et  pietatis  propugnatores  ;  attaraen  quaravis  tales  essent,  de  di- 
gnitate  et  merito  studii  viri  istius  et  ipsi  omiserunt,  et  idipsura  perpessi  sunt,   quod  nonnulli  studiosi 
agricolae,  vineam  uberem  et  finctuosam  vindemiantes ;  nam  relinquuut  utique  ex  fructu  benedictionem, 
etiam  nolentes,  retro  se  sequentibus  egenis  eligentibus  vineam,  ex  quibus  sumus  et  nos  minimi.  Nam  ct 
omnes  sancti  isti,  quamvis  omni  fortitudine  sua  fructiferara  hanc  olivara,  quae  in  dorao  Dei,  ut  ait  Psal- 
mista  (Psal.  u),  plantata  est,  propter  raultiplices  reveia  olivas,  quae  in  ea  sunt,  zelo  Dei  vindemiare  stu- 
duerint,  attamen  latuit  eos  multus  olivae  fiructus,  Domino  dispensante.  Nostram  ergo  vilem  et  firigidam 
alacritatem  suscipite,  ut  duo  viduae  minuta  {Luca  xxi);  non  enim  iilis  detrahentes,  neque  qui  possimus 
eorum  a  Deo  donatam  sapientiam  imitari,  justi  gesta  scripturae  tradere  festinavimus  ;  sed  primo  quidem 
ut  quodinteUigimus  non  justum  esse,  ea  qu»  possunt  utliitatem  audientibus  facere,  silentio  occultare; 


S4l 


VITA  SANCn  JOANNIS  ELEEMOSYNARU. 


842 


ne  et  nos  incidamns  in  JQdiciam  servi  illius  {Matth,  xxv),  qui  talentum  in  terra  |  tlO  abscondit.  Secnndo 
matero,  ut  in  bac  narratione  nostra  correctiores  et  delectabiles  historiaB  conscribantur,  quse  scriptse  non 
sont  ab  optimis  viris,  in  laudibus  sanctissimi  revera  atque  beatissimi  Joannis.  Deinde  vero,  quia  sapien- 
tes  et  potentes  in  sermone,  amatores  historiaB  erant,  sapienter  et  sublimiter  materiam  depinxerunt :  quod 
maxime  et  peramplius  erexit  nos  ad  pra^entem  sollicitudinem,  ut  eo  qui  inest  nobiK,  pedestri,  deformi, 
hamilique  charactere  enarraremus,  ut  posset  et  idiota  et  sine  litteris  de  his  qua^  dicuntur  proficere. 


VITA. 


Caput  primxim.  —  Cum  pcrvenissem  Alexandriam  A  Evangeiium  audientem  se,  dicitmihi  cum  compun- 


ego  indignus  ad  amplectandos  sanctos  et  victores 
martyres  Cyrum  etJoannem  (9),  et  eorum  jucundis 
epulis  et  refectione  frueremur,convenientibus  etcol- 
loquentibus  ibidem  quibusdam  viris  venerabilibus 
atque  philochristis  (10  ,et  disputaremus  de  Scriptu- 
ris  et  de  aniroae  institutione,  venit  ad  nos  quidam 
peregrinus  petens  elcemosynam.  Dicebat  enim  se 
nuper  de  captivitate  Pcrsarum  ereptum.Accidit  igi- 
tur  ut  nullus  de  considentibus  inveniretur  habens 
pretium  aut  nummum.  Unus  ergo  de  considentibus 
habebatillic  astantem  merccnanum,callide  datorem, 
accipientem  tres  tan  tum  nummos  persinguios  annos, 
et  habentem  uxorem  ct  duos  filios.  Cumque  reces- 
sisset  qui  petebat,  prosecutusesteumingeniose,  ct 


ctione  :  In  hoc  miraris,  Domine?  Jam  si  invenisses 
sanotum  patriarcham,  quid?Aioei:  Quidamplius 
viderem  ?  Tunc  dixit  mihi :  Crede  per  indulgentiam 
Dai.  Ipsemefecitpresbyterum,  etvicedominum(15) 
sanctissimae  ecclesiae,  et  vidi  in  eo  opera,universam 
pene  naturam  excedentia.  Et  si  dignatus  fueris  in 
servilia  tua  hodie  veniendo,  sanctificare  nos,  enar- 
rabo  tibi  gesta,  quae  ipse  inspcctor  eorum  factus  as- 
pexi.  Cumque  hoc  dixisset,  tenui  manum  et  erexi 
eum  ;  apprehendensque,  duxit  me  in  a  Deo  serva- 
tam  domum  suam.  I  aque  cumvoluissetnobismen- 
sam  dignatus  apponere,  dixi  ad  eum  :  Non  justum 
est,  0  Domine,  animae  cibum  reiinquentes,  corpus 
ante  animam  reGcere,  sed  magis  cibum  qui  non  pe- 


abstulitascquamferebatcrucicuIamargenteam(11)Brit,  sumamus,  et  postmodum  corpori  necessitatem 


et  dat  ei,  dicens  se  non  habere  aliud  aliquid  usque 
ad  siliquam  unam  (12)  in  vita  sua.  Ego  igitur  de 
hoc  quod  acciderat,  imoquodgestum  videram,  per 
gratiam  Dei  considerans  quod  fecerat,et  compunctus, 
enarravi  statim  prope  sedenti,  Mennse  nomine,  viro 
industrio  et  timenti  Deuni,  qui  et  erat  ordinans  di- 
spensationem  sanctissimae  ecclesia}  sub  nobili  et 
beatissimo  Joanne  patriarcha.  Qui  cum  me  intuilus 
esset  admirantem  et  laudantem  eum  qui  eleemosy- 
nam  fecerat^dixit  mihi :  Ne  mireris,  eo  quod  extradi- 
tione  et  do^rina  hujusmodi  actionis  operatorexsti- 
tit.  Etdicenteme  ad  cum,  Quomodo  ?  propter  chari- 


prsestemus.  Cum  ergo  coepisset  vitam  sancti  sine 
mendacio  recitare,Primum,inquit,et  praecipuum  bo- 
num  ejus  fuit,quoniam  omnimodis  nonjnravit.Petii 
igitur  chartam  et  atramentarium,  et  quae  diceban- 
tur,  per  ordinem  annotabam. 

Cap.  II.  —  Promotus  ergo,  et  in  throno  residens 
in  amicaChristimagnacivitate  Alexandria,  decreto 
divino  veraciter,  et  non  ex  hpminibus,  neque  per 
homines,  hocprimum  forte  fa<^m  et  praemium  om- 
nibus  demonstravit.  Mittens  enim  mox  dispensato- 
res,  et  eum  qui  dicebatur  super  pacem  (16',  didt  co- 
ram  omnibus  ad  eos  in  honorabili  secreto  (il) :  Non 


tatem  prodestomihi.  Ipserespondensait:  Sanctissi-  justum  est,  fratres,  nos  ante  alterius  cujusquam 
mo  ter  beato  patriarchae  nostro  ministrans  permansit  curam  habere  quam  Christi  Omni  vero  multitudine 
Joanni,et  tanquam  filius  propriuspatrisindustriam  Gquaeconvenerat,  audito  verbo  compuncta  ac  susti- 


soscepit,  dicente  sancto  ad  eum  :  Humilis  Zacharia, 
esto  misericors ;  et  yerbum  habes  ex  Deo  per  infeli- 
dtatem  meam,  quia  neque  in  vita  mea  neque  post 
mortem  deerita  te  Deus:  quod  servatusque  hodie. 
Maltas  enim  benedictiones  mittit  ei  Deus,  sed  non 
dimittit  quidquam,quodnon  statim  det  pauperibus, 
propemodum  constringens  et  in  nihilum  redigens 
domumsuam.  Multoties  autem  in  exsultatione  inve- 
nerunt  eum  quidam,  dicentemDeo:  Sic  sic,  aut  tu 
mittendo,  aut  egodispergendc ;  videbimus  vero  quis 
^ncat.  Liquet  enim  quoniam  tu  dives,  Domine,  et 
nte  nostrae  ministrator  es.  Porro  est  quando  juxta 
eventam  non  habet  ad  horam  aliquid  quod  det  a  se 
petenti ;  ettristatus  dicit  ad  tabernarium  aut  ad  ne- 


nente,dicititerum  iile  beatus:  Euntes  ergo  per  totam 
civitatem,  conscribite  1 S  |  mihi  usque  ad  unum 
omnesdominosmeos.IIlis  autem  non  inteliigentibus 
qui  hi  essent,  sed  rogantibus  dicere,  et  mirantibus 
quinampatriaix^haedominiexisterent,  respondit  rur- 
sus  angelicum  illud  os,  et  ait :  Quod  vos  egenos  et 
mendicos  vocatis,  ilios  ego  dominos  et  auxiliatores 
praedico.  Ipsi  enim  nobis  vere  et  auxiliari,  et  coelo- 
rum  regnumdonarepoterunt.  Et  cumhocmultave- 
locitate  vidisset  factum  Christi  imitator,  praecepit 
eis  per  singulos  dies  stipendia  tribui,  et  per  pro- 
prium  dispensatorem  pradbens  eis  suffidentem  ne- 
cessitatem  :  plus  autem  erant  quam  septem  millia 
quingenti.  Tunc  quasi  pastor  verus  et  non  merce- 


gotiatorem  :  Da  mihiunum  tremissem  ^13),  et  ser- D  narius,  cumsacro  suo  ovlli  et  cum  convementibus, 
^am  tibi  uno  mense  vel  duobus,  ut  vis  et  ubi  vis,     sanctis  viris  episcopis  ad  ecclesiam  sanctam  pergens 
qnoniam  esuriunt  valde  qui  in  domo  mea  sunt.  Et    consecratus  estdivino  judicio  (18). 
sQmens  dategeno,  rogans  ut  neminidicat.Cumergo        Cap.  III.—  Justum  vero  est  et  hoc  gestonim  ejus 
seofliseet  meidem  Dei  cultor  Mennas  (14),  tanquam    non  postponere  bonom.  In  crastinom  enim  iterum 


8A3 


DE  VraS^PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


344 


mittens  per  totam  civitatem  eosdem   Dei  amicos,  Aeum,  ne  tardet,  sed  illnd  ProphetsB  dictom  protinas 


oeconomos  et  cancellarios  (10),  et  reliquos  quibns 
erat  dispositio  civitatis  credita,non  perroisitmensu- 
ram  qualemcunque,  vel  pondu ;  parvum  vel  magnum 
in  tota  civitate  ;  sed  omnia.in  una  Campana  state- 
ra  (20),  modioetartabe(21),  vendere  et  emere  con- 
testabatur,scribens  in  subscriptione  suaconditionem 
per  omnem  regionem,  habentem  formam  hanc  : 
(  Joannes  humilis  et  exiguus  servus  servorum  Do- 
miiii  nostri  Jesu  Christi,  omnibus  sub  paupertate 
nostra  degentibus,  quique  ab  eodem  Domino  et  Deo 
nostro  regimini,  haec :  Egregio  beato  Paulo,  per  eum 
qui  in  eo  loquebatur^Christum  jubente,  et  omnibus 
legem  ponente,  Obedite  prsepositis  vestris  et  subja- 
cete  eis  ;  ipsi  enim  pervigilant,  quasi  rationem  pro 


exclamamus  :  Cito  anticipet  nos  misericordia  tua, 
Doraine  (Psal,  lxxviii);  quomodo,  putas,  nos  conser- 
vorum  nostrorum  petitiones  cum  omni  festinatione 
debemus  peragere,memoresDi)minidicentes:  Inqua 
mensura  mensifueritis.remetieturvobis/^ifait/i.  vn^. 
Et  Prophetae  iterum  perhibentis  :  Quemadmodum 
perfecisti,erittibi?  Una  ergo  dierum  simili  modo  hic 
mirabilisprocedens,ctinsoUto  loco  praesidensusque 
ad  horam  quintam,  et  nemine  accedente,  moestus 
et  collacrymans  recessit;  nullo  autem  audenteeum 
interrogarecausammceroris,  sanctus  Sophronius  ait 
ad  eum  secreto  (illic  cnim  erattunc) :  Quaecausa  cst, 
Dei  curatoivretinentis  animum  tuum  sanctum  tristi- 
tiae?omnesquippenosrepenteconturbavit.  Qui  dixit 


animabus  vestris  reddituri  {Hebr.  xin)  :  credit  tan-  -d  ei  mansueta  voce  :  Hodic  (23)  humilis  Joannes  qua- 


tillitas  mea,  verbo  divino  obedientes  vos,  suscip'ere 
petitiones  nostras  ut  ex  Deo,  etnon  ex  homine,  unde 
hoc  sciens,  moneo  charitatcni  vestram,  ut  nequa- 
quam  in  quopiam  vestrum  appareat  hnjuscemodi 
praevaricatio.  Denique,  ut  ait  divinaScriptura,Sta- 
teram  magnamet  parvam  odio  habet  Deus  {Prov.  xi). 
Si  vero  quis  apparuerit  post  praesentem  subscrip- 
tionis  nostrae  conditionem,  istiusmodi  crimen  in- 
cidens,  universas  facultates  suas  indigentibus,  non 
volens,  sine  mercede,  apponct.  •  Ergo,  ut  dignum 
memoria,  ethoc  ipsum  publicum  prseceptum  hic 
ponere  festinavimus.  ^ 

Cap.  IV.—  Relatum  est  autem  aliquando  huicdi- 
vinitus  sapientiam  consecuto,quod  perxenia  eccle- 


iemcunque  mercedem  a  quopiam  non  habuit,neque 
Christo  pro  innumeris  peccatis  ejus  aliquid  obtuiit, 
sicut  nec  aliquando .  Cui  sanctus  Sophronius  divini- 
tus  inspiratus,  respondit  (mox  enim  intellexit  cau- 
sam  ob  quam  idein  tristabatur  patriarcha)  :  ilodie 
quidem  gaudere  et  laetari  l^ttoportet,beatissime; 
veraciterenim  beatissimus  es,  ita  pacificans  a  Chri- 
sto  creditum  tibi  gregera,  ut  nullam  habcat  contra 
proximum  suum  litemaut  dubietatem,  sed  velut  an- 
gelossine  litigio  et  sine  judicio  homines  esse  fed- 
sti.  lUe  autem  vere  mitis  pastor,  credens  quod  di- 
ctum  erat  verum  csse,  oculos  in  coeium  extendens, 
dicebat:  Gratiasagotibi,  Deus,  quia  etimmeritam 
pusUlanimitatera  meam  sacerdotio  fungi,et  me  exi- 


siae  rectores  empti  personas  acciperent  circa  dispo-  G  guum  et  peccatorem,  sacerdotem  tuum  vocari,  et 


sitiones  captivorum.  Quosnihil  negUgens,  convoca- 
vit  ;  et  neminem  penitus  exasperans,  superauxit 
mercedes  quae  eis  gfius  dabantur,  ponens  verbum, 
quatenus  munera  a  ^uoUbet  omnimodis  non  accipe- 
rent :  Quoniam,  inquit,  ignis  consumet  domos  mu- 
nera  accipientium.  Ex  tunc  igitur  per  gratiam  Dei 
abundaverunt  domus  eorum,  ita  ut  quidam  ex  eis 
additse  sibi  mercedis  quantitatem  dimitterent. 

Cap.  Y.—  Discens  vero  aUquando  iterum  Uleter 
dives,  quodquidam  injuriampaterenturab  adversa- 
rUs  suis,  et  volentes  adire  eum,timore  cancellario- 
rum  et  ecdesise  defensorum  (22)  atque  ei  astantium 
prohiberentur,consideravit  tale  quid  Deo  acceptum 
negotium  ;  et  quarta  et  sexta  feria  publice  ponens 


pascere  rationabilemgregemtuumdignatuses.  Mox 
ergo  pusiUanimitate  orani  deposita,gaudium  in  hu- 
mUitate  multum  iUi  adfuit.  Hunc  vero  (ut  quidam 
aiunt)  in  hoc  imitatus  est  Constantinus,  qui  post 
Heraclium  imperatorem  exstitit,  cujus  et  filiuserat. 
Cap.  VI.  —  Hujus  sancti  patriarchae  temporibus 
ascendentes  Persae  (24)  captivaveinint  et  deprsedati 
sunt  Syriam.  Itaque  pene  omnes  qui  elTugiebant 
manus  Persarum,ad  nomenhujus  ter  beati,tanquam 
ad  portum  sine  fluctu  accurrebant,  ab  eo  et  ipsi 
sufTragio  et  susceptione  perfrui  postulantes.  Quos 
beatus  iste  hospitio  recipiebat,  et  consolabatur  non 
tanquam  captivos,sed  quasi  natura  veraciter  fratrcs. 
Gontinuo  ergo  plagatos  quidem  et  infirmos  in  xeno- 


seUam  et  duo  scamna,  sedebat  ante  ecrJesiam,  col-  rv  dochiis  et  nosocomiis  fecit  recumbere,   praecipiens 


loquensquibusdam  strenuis  viris,autsanctaEvange- 
lia  praemanibustenens,nullum  tanti  obsequiiappro- 
pinquare  sibi  permittens,  excepto  uno  defensore 
ecclesiae^Ucentiam  et  confidentiam  dare  festinans  se 
adire  volentibus ;  quibus  et  confestim  quod  dignum 
erut,per  ecdesiae  defensores  fadebat ;  et  praedpie- 
bat  ut  nemoeorum  gustaret,  quoadusqueordinarent 
capitulum.Et  audientibus  dicebat  :  Sinos  homines 
existentes,  permissionem  semper  pro  petitionibus 


curam  eis  et  medicinam  gratis  impendi  ;  et  tunc 
i*ecedere,quandounusquisque  eorum  propria  volun- 
tate  veUet.  Eorumvero,  quicum  saniessent  et  ege- 
ni,  veniebant  ad  rogamt25),masculisquidem8ingii- 
las  sUiquas  dabat;  muUeribusautem  et  puelli8,taii- 
quam  infirmioribus  membris,  binas.  Venientibus 
autem  quibusdam  indutis  omamentis  aureis  etdez- 
tralibus,et  quaerentibus  eleemosynam,  referebant  de 
eis  patriarchae  hi  quibus  erat  roga  credita.Adquos 


nostris  habemus  ingrediendi  domum  Dei,et  petitio-  heatus  iUe  torvo  oculo  ac  severa  voce  usus,  quan- 

nes  nostras  notas  facere  ei,  viddicet  intractabiU  ac  quam  mitis  esset  et  visus  hilaris,  dixit :  Si  quidem 

onmi  creaturae  supereminenti,  atque  operam  damus  humiUs  Joannis,  imo  Christi  dispensatores  vuUU 

quo  preces  nostne  impleantur,  necnon  et  rogamus  esse,  divino  praecepto  sine  calUditate  obedite,  di- 


315 


VTTA  SANOn  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


84G 


^oenti :  Omni  petenti  te  da  (Lucxvi),  Si  autem  ve-Adines  babente  ex  Deo  buraili  |SS  anima  mea,  bi 


increduli  fortasse  bodie  venernnt,  etme  indiffiden- 
tiam  secum  cadere  hortabantur. 

Cap.  VIII.  —  Adhuc  (28)  existente  eadem  populi 
multitudinein  civitate,  quidam  peregrinorum  videns 
tantam  ejus  compassionem,  voluit  tentare  eum  ;  et 
indutus  vestimenta  vetera,  adiiteum,  euntem  ad  vi- 
sitandos  qui  in  nosocomio  jacebant.  Bis  enim  per 
hebdomadam  vel  teribat  illuc.  Etdicitadeum:  Mi- 
serere  mei,  quoniam  captivus  sum.  Dicit  datori :  Da 
ei  sex  nnmismata.  Deinde  cum  hsecaccepisset^vadit 
et  mutat  habitum.  et  obviat  ei  aiiunde,  et  procidit 
ei,  dicens  :  Miserere  mei,  quia  coarctor.  Dicit  denuo 
patriarcha  datori :  Da  ei  sex  nummos  aureos.  Cum 
ergo  isset,  dicit  iile  distributor  ad  aurem  illius  pa- 
Cap.  VII.— Cumque  istos  dimississet,  universam  B  triai*chae  :  Per  orationes  tuas,  domine,   idem  ipsc 


nientes  curioee  investigaveritis,  Deus  curiosorum 
ministrorum  nqnindiget,  neque  humilis  Joannes.  Si 
enim  que  dantur  mea  existerent,  et  mecum  nata 
assent,  fortasse  bene  in  meis  tenax  existerem.  Si 
Tero  quae  dantur  Dei  sunt,utique  in  suis  praeceptum 
saum  custodiri  vult.  Si  autem  ex  incredulitate  aut 
modica  fide  illud  timetis,  ne  forte  multitudo  eorum 
qnibus  dantur,  superet  introitum  pecuniarum;  ego 
Testrae  pusiilse  fidei  communicari  non  patior.  Etenim 
si  benepladto  Dei  actum  est  ut  essem  ego  indignus 
dispensator  ejus  munerum,  si  totus  mundus  congre- 
garetur  Alexandriae  eleemosynae  indigens,immensos 
thesauros  Deinon  angustabunt,neque  sanctam  eccle- 


quae  circumdederat  iilos  defoctionem  et  modicam 
fidem  scindens,  ioquebatur  his  qui  ei  consedebant, 
et  admirabanturde  a  Deodata  eicompassione :  Cum 
68sem,inquiens,in  Cyproadhuc  juvenis  quasi  anno- 
ram  quindecim,  video  una  noctium  in  «jomnis  puel- 
lam  quamdam,cujus  spccies  suprasolem  splendebat, 
omatam  supra  omnem  humanum  sensum,qu8e  venit 
et  stetit  ante  lectum  meum,  et  puisavit  me  in  latei  e. 
Ezpergefactus  vero,  video  eam  in  veritate  stantem, 
et  asstimavi  eam  esse  muliercm ;  figura  igitur  crucis 
signatus,  dixi  ei :  Quai  es  tu  ?  ct  quomodo  uusa  es 
intrare  super  me  dum  dormirem?  Habebat  et  coro- 
namde  olivarum  ramis  supercaput  suum.Tunc  iila 
hilari  vultu  et  subridondo  labiis  dicit  mihi:  Ego  sum 


accepit  secundo.  Fecit  vero  seipsura  patriarcha  tan- 
quam  nesciret.  Venit  itaque  tertio  iterum  accipere, 
et  tetigit  dator  patriarcham  qui  aurum  ferebat,signi- 
iicans  quod  ipse  esset.  Tunc  respondit  ei  Dei  amicus, 
ille  veraciter  misericors:  Daei  duodecimnumismata 
ne  forte  Christus  meus  sit,  et  tentet  me. 

Cap.  IX.  —  Nauclerus  quidam  peregrinus  damna 
pertulit ;  et  accedens  hunc  beatum  virum,  rogabat 
eum  multis  lacrymis,  ut  compateretur  ei,  sicut  et 
omnibus  aliis.  Praecepitque  eum  accipere  quinque 
libras  auri  Cumque  accepi^sethas,  abiens  emit  en- 
tbecam  (29),  et  misitin  navim.  Mox  accidit  ut  extra 
pharum  (30)  naufragium  pertulisset ;  navim  vero 
non  perdidit.  Accessit  iterum  ad  eum,  de  bona  ejus 


piimaiiliarum  regis.  Cumque  hsec  audissem,  statim  ^  voluntate  praesumens,  et  dixit :  Miserere  mei,  ut 

Deus  mundi  misertus  est.  Cui  ille  patriarcha  dixit: 
Crede,  frater,  nisi  miscuisses  pecuniai  ecclesiae  illas 
pecunias  quae  tibi  remanserant,  nuUatenus  naufra- 
gium  pertulisses.  De  malis  cnira  habuisti  eas,  et 
perditas  sunt  cum  cis  et  qu»  fuerunt  ex  bonis.  Ve- 
rum  prsecepit  denuo  dari  ei  decem  libras  auri,  de- 
nuntians,ei  necommisccreteisalias  pecunias.Emens 
pneterea  cnthecam,  et  navigans  uno  die,  vento  va- 
lido  flante,  projectus  est  in  terram;  et  omnia  per- 
didit,  et  ipsam  navem,  et  non  sunt  salvatae  nisi 
animce  tantum.  Voluit  ergo  prae  confusione  et  an- 
gustia  idem  nauclerus  necare  seipsum ;  sed  Deus  qui 
semper  saluti  hominum  providet,  revelavithocbeato 
patriarcha;.  Et  cum  audisset  quod  acciderat  ei,  nun- 


adoravi  eam.  Tunc  dicit  milii  :  Si  me  possederis 
omicam,  ego  te  ducam  in  conspectu  imperato- 
ris.  Etenim  nemo  habet  potestatem  apud  eum, 
ncot  ego.  E^  quippe  feci  eum  in  terris  hominem 
fieri  et  salvare  homines.  Et  hsec  dicens,  disparuit. 
Elgo  vero  in  memetipsuin  reversus,  inteliexi  visio- 
nem,  et  dixi :  Credo,Compassio  ac  Eleemosyna  est, 
etideo  habet  in  capite  ex  olivae  foliis  coronam.Et- 
flnim  veraciter  compassio  et  benignitas  erga  homines 
Deum  came  vestiri  fecit.  Statim  ergo  vestivi  me,  et 
nullamdomusmeaeexcitansan  ecclesiam  abii.  Erat 
enim  jam  aurora.  Et  cum  irem  obviam  fratri  frigore 
vezanti  (26),  expoiiavi  me  indumento  caprino,  et 
dedi  ei,  dixique  intra  me  :  Ecce  in  hoc  sciam  si  uti- 


que  vera  est  visio  quam  vidi,  an  daemoniaca  Et  ve-  ^tiat  ei  venire  ad  se  nihil  omnino  dubitans.  Tunc 


ritate  testante,  necdum  ecclesiam  comprehenderam, 
et  sabito  obrians  miiii  quidam,  albis  indutus  ve&ti- 
bos,  datmihi  ligaturam  (27)  centum  numismatum, 
dicens :  Aocipe  haec,  frater,  et  dispensa  ut  ris.  Ego 
jmtem  prae  gaudio  statim  haec  suscipiens,  reversus 
suro,  volens  reddereei  ligaturam  illam,  quasi  nihil 
imligens,  et  amplius  non  vidi  aliquem.  Tunc  dixi 
mihi :  Veraciter  non  erat  phantasia.  Ex  iila  ergo 
hora  saepe  dabam  aiiquid  fratribus,  et  dicebam  : 
'Yidebo  si  mittat  Deus  miiii,  ut  dixit,  centupla.  Et 
cnm  tentassem  Dominum,  malefadens,  et  satisfactus 
diversis  modis  per  eas  res,  dixi :  Cessa,  mi- 
anima,tentando  intentabilem*  Tot  igitur  certitu- 


aspersit  se  pulvere,  et  tunicam  scindens,  indecenter 
accedit  ad  eum.  Cumquevidisseteum  in  tali  habitu 
ille  sanctus,  redarguit  eum,  et  dixit:  Misereatur  tui 
Dominus  benedictus  Deus.Credo  ei  quod  abhodiema 
die  nequaquam  nauftagium  incidas,  usquequo  mo- 
riaris.Hoc  vero  tibi  contingit,  eo  quod  et  ipsanavis 
tua  ex  injustitia  esset  possessa.  Mox  ergo  jussit  tradi 
ei  unam  magnam  navim,  plenam  frumento  viginti 
millium  modiorum,  de  illis  navibus  quaesanctissimae 
ecclesiae  subjectae  ministrabant.  Quam  redpiens, 
exiit  Alexandria;  etafHrmabatipse  nauclerus,  asse- 
verans :  Viginti  diebus  ac  noctibus  vehementi  vento 
naYigavimuSjnonvalentesomnino  scire  quoissemus. 


347 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


348 


neque  per  stellas,  nequeper  loca,  excepto  quod  gu- A  et  dixit  eis :  Quot  libras  dedistis  illi  qo!  ad  me 


bemator  videbat  illum  patriarcham  secum  tenentem 
temonem,  et  dicentem  sibi :  Ne  timeas,  bene  navi- 
gas.  Igitur  post  vigesimam  diem  apparuimus  in  in- 
sulis  Bntanniae ;  et  descendentibus  nobis  in  terram, 
invenimusillicfamem  magnam.Cum  ergodixissemus 
primocivitatis,quodfrumentum  in  navi  portaremus, 
dixit :  Bene  Deus  adduxit  vos.  Quidquid  vultis,  eli- 
gite  ;  aut  per  singulos  modios  numisma  unum,  aut 
ejusdem  ponderis  accipite  stannum.Elegimusitaque 
dimidium  sic,  et  dimidiumsic.  Rem  autem  vaditdi- 
cere  sermo,  inexpertis  munerum  Dei  incredibilem 
quidem  et  sine  fide,  his  vero  qui  experientiam  mira- 
culi  ejus  habent,  credibilem  atque  arceptam.  Navi 
praeterea  Alexandriam  cum  gaudio  reversa  quievi- 


cessit?  Qui  dixerunt:  Domine,  ut jusdt  sacratissima 
Stinctitas  vestra,  quindecim  libras.  Cum  autem  co» 
gnovisset  per  inhabitantem  in  se  gratiam,  illos  esse 
mentitos,adducit  eum  qui  acceperat,  et  interrogavit 
eum  quid  accepisset?  Illo  vero  dicente  quinque  li* 
bras,  proferensde  honoranda  manu  suaillesanctas 
pittacium  (37),  quod  sibi  traditum  fuerat,  dixit  eis: 
A  vobis  exquirat  Deus  et  illa  alia  decem  centenaria, 
quoniam  si  dedissetis  quindecim  libras,  utdixit  ha- 
miiitas  mea,  qui  attulit  quinque  centenaria,  quinde- 
cim  daret  Etut  certos  vos  faciam,  mittens  adducam 
quse  has  attulit.  Et  mittens  duos  venerabiles  viro6y 
ut  accersirent  reverendam  feminam,  quae  in  bapti- 
sterio  pittacium  ei  porrexerat,  cui  et  indicat,  di- 


mus  in  Pentapoli  (31);  et  asportavit  nauclerus  deBcens  :  Benedictionem,  quam  Deus  sibi  offerendam 


illo  stanno,  ut  venumdaretillud.  Habebat  enim  iiljc 
antiquum  socium  in  negotiis  pctentcm  ex  eodem 
stanno.  Dat  ei  in  sacco  quasi  qninquaginta  libras.  At 
ille  volens  probare  speciem  si  bona  essset,  solvit  il- 
lud  in  igne,  et  invenit  argentum  purum.Putavitque 
se  esse  tentatum,  et  retulit  eisaccum  dicens :  Deus 
indulgeat  tibi.  Nunquid  invenisti  me  impostorem 
erga  te,  quia  tentando  argentum  pro  stanno  dedisti 
mihi?  Expavescens  vero  de  sermone  iilo  nauclerus, 
dicit:  Crede,  ego  pro  stanno  illud  habeo.  Si  vero 
ille  qui  fecit  de  aqua  vinum  {Joan,  ii),  ipse  per  ora- 
tiones  patriarchx  fecit  et  stannum  argentum^  nihil 
mirum.  Et  ut  satisfias,  veni  ad  navim,  et  videbis 
cstera  istius  metalli  socia,  quod  accepisti.  Ascen- 


misit  in  cor  tuum,  ferens  tecum,  veni  ad  homilita- 
tem  meam.  Quae  cursim  surgens,  apprehendit  vesti- 
gia  sancti  viri  una  cum  quantitate  auri.  Cum  ergo 
suscepisset  ille  patriarcha  oblationem,  et  oraaset 
super  eum,  et  super  fiiium  ejus  sufBdenter,  dixit: 
Obsecro  te,  nonna  (36),  haectantum  voluisti  dare 
Christo  an  aliud  aliquid?  cum  autem  sensisset  dei- 
ferum,  illud  quod  fecerat  cognovisse,  tremore  com- 
pressa,  dixit :  Per  sanctas  domini  mei  orationes.et 
sanctum  meum  Mennam  (37),  quindecim  centenaria 
scripseram  in  pittacio ;  et  ante  unam  horam  cum 
starem  in  synaxi,  ut  darem  hoc  tibi  Domino  meO| 
dissolvens  illud,  importune  legi.  Egoenim  indigna 
ancilla  tua  scripsi  hoc  propria  manu,  et  inveni  de- 


dentes  itaque,  invenerunt  stannum  ai^entum  opti-^cem  deleta  a  seipso.  Tunc  stupefacta  intra  memet- 


mum  factum.  Et  non  est  peregrinum  miraculum,  o 
philochristi.  Qui  enim  quinque  panes  multipiicavit 
{Joan.  VI),  et  rursus  aquam  iEgypti  transmutavitin 
sanguinemf^xodt  vii),  et  virgamin  serpentemtrans- 
mutavit,  et  transtulit  flammam  in  rorem  (Dan.  ui), 
facilius  et  hoc  tam  gloriosum  miracuium  operatus 
est,  quatenus  et  famulum  suum  1  ^^  ditaret,et  nau- 
clero  misericordiam  suam  praestaret. 

Cap.  X.  —  Descendente  sanctissimo  isto  viro  ali- 
quando  in  ecclesiam  Dominico  die,  accessit  ad  eum 
bomo,  qui  multas  possederat  facultates :  et  fures  in- 
gressi  domum  ejus,  despoliaverunt  eum  usque  ad 
stramentum  ;  et  cum  multa  quaestio  esset  facta,  et 
non  invenisset  qui  haec  perpetraverant,  compulsus 


ipsam,  dixi  :  Utique  non  est  voluntas  Dei  ut  dem 
nisi  quinque.  Dimittente  autem  patriarcha  revereo- 
dam  illam  feminam,  ceciderunt  ad  pedes  ejus  di- 
spensatores,  qui  trangressi  sunt  voluntatem  ejos, 
petentes  indulgentiam,  et  afQrmantes  nihil  tale  ae 
ulterius  acturos  fore. 

Cap.  XI.  —  Intuens  Niceta  patricius  (38)  hnjns 
viri  virtutibus  pleni  magnanimitatem,  et  sine  pard- 
tate  manum  expansam,  et  tanquam  ex  fonte  jogiter 
omnibus  praestantem  instinctu  quorumdam  diabolam 
imitantium,  subit  ad  sanctum,  et  dicit  ei :  Regnum 
arctatur,  et  pecunia  eget.  Jam,  quia  sine  parcitate 
erogantur,  quae  deferuntur  tibi  pecuniae,  da  eas  im- 
perio,  da  eas  in  publicum  sacceUum.IUevero  dehoc 


est  multa  nimis  paupertate,  deprecari  cum  magnaDquod  dictumfuerat,  imperturbatus  manens,  dicitad 

reverentia  sanctissimum  Ulum  patriarcham,  dicens 

ei  et  calamitatem  suam.  Misertus  ergo  illiusmultum 

(tuerat  enim  ex  clarissimis  et  magnis  principibus) 

dicit  ad  aurem  illius  cui  aurum  creditum  erat,  ut 

daret  ei  quindecim  Ubras  auri.  Cum  autem  has  da- 

turus  abiret,  apprehendit  consilium  logothetae  (31) 

et  ceconomi  ;  et  ex  diabolica  operatione  invidentes, 

non  dederunt  ei  nisi  quinque  libras.  Cum  ergo  re- 

verteretur  de  coIlecta(33)  idem  honorabiUssimus 

archiepiscopus,  dat  ei  in  scriptis  muUer  vidua  habens 

anicum  filium,  notitiam  xenii  (34)  quinque  cente- 

nariorum  auri.  Cum  autem  suscepisset,  et  honora- 

biie  secretum  dimississet,  convocavit  dispensatores. 


eum :  Non  justum  est  ut  arbitror,  domine  patrid, 
quae  super  coelesti  Regi  oblata  sunt,  terrestri  dare. 
Si  vero  et  omnino  tale  aliquid  judicasti,  crede,  ha* 
miUs  Joannes  ex  eia  nummum  non  dabit  tibi  ;  sed 
ecce  sub  humili  lectulo  meo  est  apotheca  Christi, 
ut  volueris  fac.  Surgens  itaquestatim  patricius,  vo- 
cat  de  suis  hominibus  qui  portare  deberent,  et  im- 
ponit  super  eos  pecunias  totas,  non  reUnquens  ex 
eis  nisi  unum  centenarium,  Etcum  descenderentqoi 
portabanthujusmodipecuniam,  ascendebantqaidam 
aUi  portantespusiUas  lagunculas,  habentespecanias 
missas  patriarchae  de  Africa,  superscriptas  alias  qai- 
dem  MEL  OPTIMUM,  aUas  autem  hbl  sihe  fumo.  Com 


349 


VITA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


350 


• 
ergo  descendens  patricins  legeret  superscriptiones  A  situte  compresso  eorum  qui  ab  eo  alebantur,  et  in 


lagenarum,  insinuat  patriarchae  ut  sibi  mitteret  de 
tali  meile,quo  adopus  suum  uteretur.Noveratenim 
eum  mali  esse  immemorem.  Ascendente  igitur  qui 
lagunculas  habebat  creditas,  et  responsa  reddente, 
et  indicante  pecunias  esse  pro  melle  in  vasis,  statim 
▼ere  mitis  pastor  misitei  unam  lagunculam,  super- 
scriptam  mel  opttmum,  faciens  ei  et  pittacium,  con- 
tinens  ita  :  c  Dominus  qui  dixit :  Non  te  deseram  ne- 
que  derelinquam  (Hebr.%\U]Jos,  i),  sine  mendacio 
est ;  et  Deus  verus ;  idcirco  Deum,  qui  omnibus 
escam  et  vitam  praebet,  homo  corruptibilis  constrin- 
gcre  non  potest.  Valc.  »  PraBcepit  autem  abeunti- 
bus  etportantibuslagunculam^utdicerentciut  ante 
se  iaceret  eam  aperiri,  et  dicerent  ei  quod  oranes 


multa  cura  et  oratione  beato  perseverante,  sensit 
quidam  civitatis  habitator  eam  quse  circumdederat 
sanctissimum  illum  ariditatem  et  omnimodam  ege- 
statem  :  bigamus  existens,  desideratdiaconus  san- 
ctae  ecclesise  fieri.  Et  per  necessitatemquacsanctum 
undique  circumdederat,  volebat  suadere  ei  ut  eum 
consecraret;  fecitque  ei  deprecationem,continentem 
ita  (in  facie  quippe  ei  non  audebattale  aliquid  dice- 
re)  :  «  Sanctissimo  et  terbeatoPatri  patrumJoanni 
vicario  Christi,deprecatioct  postulatioa  Cosma  (40) 
indigno  servoservorumsanctitatisvestrae.  Ediscens, 
sanctissimedomine,quaeobtinet  honorandum  caput 
tuum  secundum  permissionemDei.imopro  peccatis 
nostris,  escarum  penuriam,  non  justum  existimavi 


quas  viderat  deferri  lagunculas  pecuniis  essent  pro  ^servus  tuus,  in  refectioneconversari,domino  meo  in 


melle  repletae.  Contigit  |  ^;^  ergo  sedente  eo  ad 
mensam,  ut  nuntiaretur  adesseeosquilagunculam 
portabant,  et  pittacium  patriarchae.  Ascendentibus 
itaque  eis,  cum  vidisset  unam  tantum  lagunculam, 
dixit  eis  patricius  :  Dicite  ei  :  Credo,  domine,  mag- 
nam  iracundiam  adversum  me  retines,  nam  unam 
solara  non  mitteres  mihi.  Tradito  autem  pittacio 
eodem,et  bullam  (39)  dissolventibus,  et  evacuanti- 
bus  coram  omnibus  pecuniam,  agnovit  et  rehquas 
lagunculas,  quas  vidit,  similiter  plenasesse.  Cum  er- 
go  legisset  quodhomo  corruptibilisDeum  constrin- 
gere  non  posset,  compunctusdesermonc,  dixit :  Et 
WvitDominus,  neque  Niceta  constringet  eum,  homo 
etenim  et  ipse  peccatoret  corruptibilis  est.  Et  relin- 


subtilitate  (41)  manenti.  Sunt  igitur  indigno  servo 
tuo  frumenti  ducentamillia  modiorum,etaurilibraB 
centum  octoginta,  quas  rogo  dari  Christo  per  tedo- 
minum  meum  :  tantum  ego  indignus"  in  ministerio 
vestri  diaconatu  frui  merear,  ut  per  talem  cum  te 
domino  sancti  altaris  ministrationem,  emundet  a 
peccatorum  meorum  luxuria.  Dicit  enim  vere  Dei 
praedicator  sanctus  Apostolus,  quoniam  ex  necessi- 
tate  et  legis  translatio  fit  (Hebr.  vii).  »  Haec  susci- 
piens  divinitus  sapiens,  et  virum  advocans,  ait  ad 
eum  :  Tu  es  qui  preces  nobis  per  notarium  tuum  et 
filium  misisti?  Quo  dicente  :  Etiam,  domine,  misit 
omnes  foras  beatus  et  misericordissimus,  noicns  co- 
ram  omnibus  hunc  confundere,  et  coepit  dicere  ad 


quens  mox  prandium,  et  sumens   secum  quotquot     eum  :    Oblatio  quidem  tua  valde  justa  et  tompori 


pecunias  ab  honorando  Patre  abstulerat,  et  laguncu- 
lam  quae  ab  eo  transmissa  iuerat,  et  de  suo  centena- 
ria  tria,  apprehcndit  honoranda  ejus  vestigia  ^ullo 
in  obsequium  proprium  sumpto  ;  sed  in  humilitate 
multa  ascendens,  rogabat  eum,  quasi  aliis  accusan- 
tibus  motum,  induigentiam  a  Deo  exposceret,  satis- 
fadens  ei  quod  etsi  pcenitentiam  ei  daret,  prompte 
hanc  susciperet  et  custodiret.  Admirans  autem  ar- 
chiepiscopus  velocem  viri  conversionera,  nihil  de 
commisso  conquestus  est,  sed  et  magis  consolaba- 
tur  eum  verbis  consolatoriis.  Talisautcm  amboiiim 
confirmata  est  ex  tunc  a  Deo  charitas,  ut  compater 
supradicti  fieret  patricii. 


necessaria,  scd  maculosa  est ;  et  nosti  quod  in  Lege 
ovis  sive  parva,  sine  magna,  nisi  immaculata  esset, 
non  in  sacrificium  offerebatur  [Levit.  xxii) ;  et  ideo 
ad  sacrificium  Cain  non  respexit  Deus  (Gen.  rv). 
Quoniam  vero  dixisti,  frater,quod  ex  necessitate  et 
legis  transiatio  fiat,  de  lege  veteri  hoc  dicitAposto- 
lus;  nam  quomodo  ait  frater  Domini  Jacobus,  quod 
quicunque  observaverit  totam  legem,  offendatautem 
in  uno,  factusestoraniumreus  {Jac.  ii)?  Ue  fratribus 
vero  raeis  egenis  et  de  sancta  Ecclesia,Deusqui  eos 
nutrivit  ante  quam  ego  et  tu  nasceremur,  ipse  et 
nunc  nutriet  eos  :  tantum,  si  sermones  ejus  illaesos 
custodierimus.  Ille  enim  qui  tunc  quinque  panes 


Cap.  XII  — Qui  Abraham  in  hocquodexpediebat|^vmultiplicavit  fJoan.  vi),  potest  et  decem  horrei  mei 


tentavit,  ut  ejus  fidem  soli  Deo  cognitam  universus 
mundus  discens  imitaretur  (Gen  xxii),  tentavit  et 
memorabilem  istum  Joannem.  Modus  autem  illius 
tentationis  forma  utilitatis  sanctis  ejus  ecclesiis  ex- 
stitit.  Est  autem  forma  haec  :  Inaestimabili  multitu- 
dine  fugientium  a  Persis,  sicut  jam  dictum  (Supra 
e.  6),  et  advenientc  Alexandriam,  et  sterilitate 
multa  ciborum  facta,  eo  quod  non  subiret  flavius 
Nilus  secundum  consuetudinem,etauro  cunctoero- 
gato  quod  possederatpatriarcha.  misitet  mutuoac- 
cepit  a  multis  philochristis  circa  decem  centenaria. 
£t  his  iterum  consumptis,  et  adhuc  fame  manente, 
et  de  caetero  mutuum  dare  ei  nullo  volente,  sed 
omnibns  pertinadam  famis  timentibus,  et  neces- 


raodiis  benedicere.  Quapropterillud  dicoad  te,fUi, 
quod  in  Actibus  apostolorura  dictum  est :  Non  est 
tibi  portio  neque  ha^reditas  in  hacparte  (Act.  viii). 
Curaque  hunc  tristera  et  sine  effectu  diraisisset, 
nuntiatur  ei  duas  Ecclesiae  magnarum  navium  ad 
terram  esse  submissas,  quas  miserat  in  Siciliam 
propter  frumentum.  Hcc  autem  audiens  ille  beatus 
cadens  in  tcrram,  gratias  egit  omnipotenti  Deo.di- 
cens  :  Gratias  refero  tibi,Domine,  quoniara  non  per- 
misisti  servo  tuo  pecuniis  vendere  gratiam  tuam. 
Vere  inquirentes  te,  Domine,  et  sanctae  Ecclesiae 
tuae  regulas  custodientes,  1  ^^  non  deficient  omni 
bono  (Psal.TLixiii). 

Cap.  XIII.  —  Quibusdam  duobus  clericis  in  cul- 


351 


D£  VrriS  PATROM  LIBER  PRHIUS. 


m 


pam  cadentibus,  hocest,  BMUiuminaltenitruininji-A    Cap.  XIV.-Deiferiiinidam stueUirtwi Patnim  (47) 

cientibus,  hos  ezcommunicavitcanonice  per  aliquot 

dies.  Horum  quidem  unushbenter  suscepit  increpa- 

tioncm,  et  cognovit  culpam  suam  ;  alter  vero  maii- 

tiosus  existens,  gaudens  prseceptum  susoepit.  Occa- 

sionem  eniro  quaerebat  uiiser,  ne  ingrederetur  eccle- 

8iam,8ed  licentiam  baberetpersevcrandi  in  nefandis 

actibus  suis.  Irascebatur  autem  contra  sanctum  pa- 

triarcham,  et  quantum  in  se  erat,  minabatur  ei  no- 

cere.  Quidam  vero  dicebant,  et  ipsum  esse  qui  pro- 

diderat  pecunias   Ecclesiae  ad  patiicium  Nicetam 

{Sup,^  c.  11),  quas  et  rapuit  manu,  ut  praescriptum 

est.Nuntiatum  estigitur  quod  ille  maii  memormoli- 

tiam  reservaret,  et  non  rectam  erga  beatum  hunc 

voluntatern  haberet.  Ille  autem  vere  pastor,  memor 

dicti  illius  :  Quis  infirraatur,   et  ego  non  infirmor  B ''^^^^i^unt  ambo  ab  invicem  irati  et  irreconciliati. 

(//  Cor»  xi)?  et  iterum :  Vos  qui  potentes  estis,de- 

betis  infirmitates  impotentiumportare  (GaLsi;  Rom, 

xv;,   voluit  hunc  acoersire,  et  deccnter  admonere, 

et  soivere  euni  ab  excommunicatione;  videbat  enim 

lupum  conantem  rapere  ovcm.  Dispensatione  vere 

Dei  actum  est  ut  innotesccret  omnibus  patriarche 

imraeroor  roali  animus.  Oblitus  est  accersire  eum, 

et  solvere  ab  excomraunicatione.  Cum  ergo  ad  san- 

ctum  Dominicum  diera  pervenisset,  et  sancto  altari 

astitisset  |42),  ut  incruentum  sacrificium  offerret, 

jam  diacono  generalem  orationera  pene  consum- 

mante,  sanctum  velum  exaltaturo  (4*^),  in  mentem 

malitiae  immemorisvenit;  et  statim  divini  prsecepti 

recordans,asserentis  :  Si  offers  munustquin  ad  alta- 


dixeront :  A^gelorum  quidem  est  Qullateims 
re,  sed  in  omnimoda  et  perpetua  pace  coDsistcra  ; 
hominum  vero  est  altercari  quidom^  sed  statim  re- 
conciliari ;  daemonum  autem  est  litigare,  et  totom 
diem  transireirreconciiiatos.Uoc  propterea  pre&ti 
8umus,  amatores  Christi,  propter  prsesentem  narr»- 
tionem.  Placuithuicaliquandonobili,  unacttmcom- 
memorato  Niceta  patricio,  de  quadam  pubiica  real- 
tercari.  Modus  autem  litigiierattalis ;  necessarium 
est  enim  dicere,  cum  sit  animae  utilis  :  PatridiiB 
qu^dem  disponere  volebat  forum  propter  lucra  po- 
blica;  patriarcha  autem  id  non  patiebatur,  panpe- 
rum  in  hoc  procurans  salutem.Multumergo  contra 
se  secreto  contendentes  (48),et  inflexibilesmanentes, 


£rat  autem  hora  quinta,  et  quidem  patriarche  erat 
refragatio  et  amaritudo  pro  mandato  Dei,  patridi 
autem  propter  pecuniaria  lucra  erat.  Tamen  aitiUe 
justus :  neque  pro  rationabiii,  neque  pro  irrationar 
biii  oc^sione  debet  homo  irasci.  Adveniente  ei^o 
hora  undecima,  mandat  per  archipreabyterum  im 
cum  clero  patriarcha  patricio  hoc  dignum  memoria 
verbum :  Domine,  sol  ad  occasum  est.  Cum  autem 
hoc  verbum  ilie  audisset,  non  tolerans  cordis  sni 
ardorem,  sed  tanquam  divino  igne  inflammat», 
sancti  sermone  compunctus  est,  infectusque  lacry- 
mis  statim  totus  factus  est ;  et  surgens,venit  ad  bea- 
tum  hunc.  Quem  cum  vidissetait :  Bene  venisti,  fih 
Ecdesi8e,obediensvodejus  {Ephes.  rv).  Mittentibw 


re,  etibi  recordatus  fueris,  quia  fratertuus  habet  c  ^git"'*  *™^^"8  metanceam(49),etamplexantibu8d- 


aliquid  adversum  te,  relinque  ibi  munus  tuum 
{Matth.  v),  etc  intimat  diacono  facienti  orationem, 
quam  diaconus  solitus  fiicereerat,  ut  reinciperet  a 
capite  (44) ;  et  si  irapleretur,  itcrura  recapitularet, 
usque  dum  perveniat  ejussunctificatio.  Finxitenim 
8e,  tanquaro  si  euro  ventris  necessitas  compulisset. 
£t  veniens  in  honorabile  cirailiarchium  (45^  misit 
statiro  fere  viginti  hebdoroadarios,  quaerentes  jam 
dictum  roaliroodi  clericuro  (16).  Intentio  eniro  pa- 
storishaec  erat,  uteduceretdeoreleonisovera.  Deus 
vero,  qui  voluntatem  timentium  se  facit,  fecit  prae 
manibus  inveniri  mox  clericum.  Et  veniente  eo,  et 
veritati  testimonium  p^bihibente,  prior  patriarcha 
genu  flexit,  dicens :   Indulge  mihi,  frater.  Veritus 


terutruro,  sederunt.Etaperiens  os  suumpatriardia, 
dixit :  Grede  mihi,  domine,  nisi  quia  vidi  te  ndde 
tribulatum  de  hoc,  jam  non  pigritarer  ^go  venire  ad 
claritatem  tuaro.  Eteniro  Dominus  et  Deus  nostor 
ipse  circuibat  civitates  et  castcUa  et  domos,  viaitBH- 
do  horoines.  Omnibus  autem  humilitate  sommi  aa- 
cerdotis  aedificatis,  etadmirationeplenis,  respoiidit 
199  adeuropatricius  :  Crede,Pater,  quiaulteriiiB 
non  capient  aures  meae  eoru  m  verba,qui  litigiosaa  wut- 
bi  suggerupt  res.  Tunc  sapiens  doctor  dixit  ei:  On- 
de,  filietfrater,  si  omnibus  hisvoluerimus  credere, 
multoruro  peccatorum  erimus  domini,  masimt  in 
tempore  hoc,  quando  facti  sunt  multi  hominum  in- 
vicem  odientes.  Multoties  enim  et  mihisuadereten- 


ergo  illius  honorabilepontificium,eteorum  quiade-|^taverunt  hi  qui  suggerebant  mihi  dispositiones 


rant  pnEsentiam,magis  verotiroensjudidum  Dei,et 
horrens  ne  forte  descenderet  ignis  de  coelo  eadem 
hora  et  consumeret  eum,  videntem  honorandam 
illam  canitiem  humi  jacentem,  genu  flexit  et  ipse, 
petens  vcniam  et  misericordiam.  Et  dicente  patriar- 
cha :  Deus  nobis  omnibus  indulgeat,  surrexerunt  et 
ingressi  sunt  ambo  ecclesiam  ;  et  tanc  cum  multo 
gaudio  et  laetitia  astitit  sancto  altari,  cum  munda 
conscientia  valensdicere  Deo:  Dimitte  nobisdebita 
nostra,  sicut  et  nos  dimittimus  debitoribus  nostris 
{Matth,  VI).  Ita  autem  sana  ex  tunc  et  compuncta 
mente  factus  est  lector  ille,  ut  presbyterii  consecra- 
tione  potiri  mereretur. 


rum  ;  et  cum  facerem  ssepe  finem,  ut  seductus  fti»- 
ram,postmodum  alii  quidam8Uggerebantmibi,qaod 
fuerim  deceptus  in  capitulo  ;  cum  ergo  secnndo  et 
tertio  hoc  fuerim  perpessus,  dedi  terminum  mibi- 
metipsi  absque  utrorumque  parte,  ne  darem  dell* 
nitionem  alio  in  capitulo.  Quod  si  qui  suggerebant 
mihi,mentirentur,  ipsi  poenam  solverent,quam  aoco- 
satus  ferret,  si  contra  eum  calumnia  veradter  fdis- 
set  injecta.  Et  ez  eadem  die  improtide  suggerera 
mihi  contra  aliquem  omniQoaliquid  nullns  jamau- 
sum  habet.quoddeposco  et  moneo  magnnm  deoorem 
tuuro,  fiii,  siroiliter  faccre.  Saepe  enim  et  csedes  ia- 
justas  fiM^iunt,  qui  sublimitatem  creditam  habent, 


353 


VTTA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


354 


n  faerint  Terbis  saasoriis  commoti,  et  si  sine  cru-  A 
datu   redderint  quae  ad  eos  veniunt  capitula.  Et 
patricius  tanquam  a  Deo  jussus,  pactus  est  ejus 
mandatum  se  custodire  omni  tempore  illa^sum. 

Cap.  XV.  —  Iste  memorabilis  habebat  quemdam 
nepotem,  nomineGcorgium  (50).  Una  itaque  dierum 
fiiciens  iste  cnm  quodam  civitatis  tabernariorum 
rixam.  conviciisab  eo  severe  affectus  est :  qui  amare 
dolens,  non  solum  quia  publice,  verum  etiam  quia 
a  viliori  inhonoratus  esset,  maxime  vero,  quia  crat 
nepos  patriarchae,  subiit  ad  eum  in  conclavi,  eo  in 
secretomorante,  flens  vehementer.  Cum  autem  hunc 
ita  aestuantem  ct  lacrymantem  vidisset  mitissimus 
patriarcha,  interrogatcausam  detinentis  eum  anxie- 
tatis,  scire  hanc  volens.  Cumque  illenon  posset  prae 
amaritudine,  quae  circumdederat  eum,  exprimere  B 
sermonem,  hi  qui  praesto  fuerunt  quando  eum  exho- 
norari  a  negotiatore  contigerat,  cceperunt  recitare 
ardiiepiscopo  causam  :  Et  quia  non  debuerat,  in- 
qoiunt,  ita  sanctitas  vestra  contemni,  ut  proprios 
saos  ac  propinquos  a  despectis  exhonoi  ari  pateretur 
hominibus.  Ille  autem  vems  medicus,  volens  primo 
veluti  emplastro  quodam  curare  nepotis  sui  furiam, 
et  tamen  tanquam  ferro  incisionem  et  liberationem 
passionis,  per  sapientissimum  os  suum  huicafferre, 
talibus  verbis  coepit  exstinguere  morbum,ctdicere  : 
Et  oranino  ausus  est  aliquisos  aperire,  et  contradi- 
oere  tibi  ?  Crede,  fili  mi,  patri  tuo,  quoniam  faciam 
in  eo  hodie  rem,uttota  Aiexandria  miretur  Cumque 
TidiBseteum  remedium  rccepisse,  ettristitiamcun^ 
ctam  projecisse,  putantem  videlicetquod  ageret  con-  Q 
tra  eura  qui  se  contumeliis  afiecerat,  et  facereteum 
flageUari  per  eum  qui  super  forum  erat  constitutus, 
et  Tariia  pompis  ciehonestari,  dicit  ei,  deoscuians 
pectna  ipaius  :  Fili  mi^  si  ex  veritate  humilitatis 
meaB  nepos  existis,  praepara  teipsum  et  flagHllari,et 
eonvicia  pati  ab  omnihomine.  Vera  enim  cognatio 
non  ex  scmguine  et  came,  sed  ex  virtute  mentis 
agnoacitur.  Confestimigituraccersiviteum  quisuper 
caopones  erat  constitutus,  et  prdecepit  ei  ne  ab  ilio 
caiipone  acciperet  neque  consueta  sua,  neque  pu- 
Wea,  neqne  pensionem  ergasterii  ejus.  Et  ipse  enim 
tanctJsaimaB  Ecclesiae  erat.  Et  omnes  expavescentes 
immotilem  longanimitatem  ejus,  intellexerunt  esse 
hoc  quod  dixit :  Quoniam  fociam  in  eum  rem,  utp. 
miretur  tota  Alexandria,  videlicet  quia  non  solum 
ncissitiidinem  non  reddit,  veram  etiam  pro  ultione 
a^jotorium  impendit. 

Cap.  XVI.—  Nuntiatum  est  aliquando  huicbeato, 
q[aod  qaidam  clericoram  malitiam  incorde  adversus 
qaemdam  reservaret,  et  irreconciliatus  eipermane- 
ret.  Ule  vero  quaerebat  hujus  nomen  et  gradum 
noaae.  In  crastinum  eiigo  die  Dominico  didicit  hunc, 
Damianum  quidem  nomine,  diaconum  vero  esse  of- 
fido.  Prsecepit  itaque  archidiacono  ut  sibi,  quando 
idem  Damianus  ad  ecclesiamveniret,  demonstraret. 
Igitor  cum  in  crastinum  statio  Dominico  die  fieret, 
Tenit  et  diaconus  ad  stationem ;  et  videns  archidia- 
eonos,  oatendit  eum  patriarchse*  Ob  eam  enim  tan- 


tummodocontroversiamastabattunc  pontifex  sancto 
aitari ;  quid  vero  vellet  facere,  nulli  credidit.  Cum 
ergo  vonisset  diaconus  Damianus,  ut  susciperet  ab 
eo  sanctam  communionemsecundum  propriumgra- 
dum,  tenuit  manum  illius  ille  sanctus,  et  dixit  :Vade 
prius  reconciliari  fratri  tuo  ;  et  tunc  veniens,  digne 
suscipe  immaculata,  immemor  malitiae,  Christi  my- 
steria.  Reveritus  ergo  coram  tanta  multitudine  cle- 
ricomm  contradicere  illi,  maxime  in  tali  loco  et  in 
tali  horrenda  hora,  spopondit  hoc  facere,  et  tunc  de 
sanctis  mysteriis  dedit  ei.  Igitur  ex  tunc  omnescle- 
rici  et  laici  custodiebant  se,  ne  inter  se  malitiarare- 
tinerent,  timentes  ne  et  ipsos  confunderet,  trium- 
pharetque  queraadmodum  et  illum  diaconura. 

Cap.  XVII.  —  Ilabebat  quidera  sanctissiraus  hic 
vir  scientiara  divinarura  Scripturarura  ;  non  autera 
1  %%  in  sapientia  serraonis,  has  tanquara  ex  inani 
gloria  raeraoriter  dicens,  sed  perearadera  ipsaraope- 
mra  actionera,  et  raandatomra  observationera;  et  in 
secreto  quotidiani  consilii  sui  nullus  serrao  otiosus 
audiebatur,  nisi  foile  ordinatio  rei  civilis  exigeret, 
sed  aut  relationes  sanctoruraPatmra,aut  scripturales 
quaestiones,  aut  dograaticaproblemata,proptermul- 
titudinem  nec  nominandomra  haereticomra  qui  re- 
gionera  circuradederant.  Si  vero  alicui  aliquis  de- 
trahere  inciperet,  hunc  patriarcha  per  altcrara  ser- 
mocinationera,  ut  sapiens,  ingeniose  reraovebat ;  et 
si  iterum  perraaneret,  nihil  quidera  ei  dicebat ;  sed 
huncannotans,  praecipiebat  hebdoraadario  ne  sineret 
ulterius  eura  intrare  cura  his  qui  nuntiabantur,qua- 
tenus  per  eura  caeteros  teraperaret  atque  emdiret. 

Cap.XVIII  —  Definitionera  autera  et  aliam,  quara 
affectavit  hic  sanctus,  non  est  justura  postponere. 
Audiens  quod  postquam  coronatus  est  iraperator  (61 ), 
nuUus  universi  senatuset  astantiura  exercituura  an- 
tiquura  meraoriale  aiiquod  nuntiet,  sed  raox  hi  qui 
dicuntur  raonumentomra  aedificatores  suraant  qua- 
tuor  vel  quinque  minutias  raarmomm  pusillasde  di- 
versis  coloribus,  et  ingrediantur  ad  eura,  et  dicant : 
Doraine,  quali  raetallo  iraperiura  tuum  jubet  fieri 
monuraentura  tuura  ;  insinuantes  videlicet  ei  quia 
tanquara  homo  cormptibilis  et  transitorius  curam 
habeto  tuae  ipsius  animae,  et  pie  regnum  dispone ; 
imitabatui^  et  iste  beatus  veracitor  hanc  dignam  laude 
traditionera,et  praecepit  sibi  raonuihentum  aedificari, 
ubi  et  reliqui  praedecessores  ejus  patriarchae  jace- 
bant ;  imperiectura  vero  manere  usque  ad  obitum 
suum,  ut  imperfecto  existente,  per  celebrem  festivi- 
tatem,  assistente  clero,  ingredientes  qui  dicebantur 
studiosi(52),  dicerentad  eum  :  Domine,  monumen- 
tum  tuum  imperfectum  est,  pnecipe  ergo  ut  con- 
summetur,  eo  quod  nescias  qua  hora  fur  veniat 
{Matth,  xxrv).  Hocautem  faciebat  illesanctus  utita 
fieret,  volens  imitationem  bonam  et  post  se  futuris 
relinquere  patriarchis. 

Cap.  XIX.  —  Doraino  ob  multitudinem  peccato- 
mm  nostromra  permittente,  propria  templa  quae 
erant  Jerosoiymis,  apercutiendis  a  Deo  Persls  cre- 
mari,  discens  bic  sanctiBsimus  patHarclia  in  multa 


355 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


3S5 


egestate  esse  sanctum  Modestum  patriarcham  Jero- A  rachanellae  (58)  numismateuno.  Mox  ergotransmisit 


solymorum  (7)3),  ad  horum  relevationem  et  reaedifi- 
cationem  mittit  ei  numismata  mille,  et  mille  saccos 
plenosfruinento,etmillelegumina,  millelibras  ferri, 
millerestessiccatorum  piscium,  quiraenomenae  (54) 
dicuntur,  mille  vascula  vini,  et  mille  .^lgjptios ope- 
rarios,  mittens  ei  per  litteras  :  «  Da  mihi  veniam, 
vere  Christi  operator,  nihil  dignum  templis  Christi 
mittenti.  Vellem  enim,  crcde  mihi,  si  esset  conve- 
mens,  et  ipse  eo  venire,  et  ipse  operari  in  domo  san» 
ctse  Christi  resurrectionis.  Verumtamen  illud  rogo 
honorandum  caput  tuum,  et  nullatenus  hoc  imputes 
minimo  nomini  exiguitatis  meae,  sed  hoc  potius  pe- 
tas  aChristo,  et  ibi  me  conscribat  ubiveracitercon- 
scriptio  beata  consistit.  > 


illud  in  crastinum,  ut  venundaretur.  Et  videns  is  qui 
obtulerat,  emit  illud  triginta  sex  numismatibus,  et 
rursus  obtulit  patriarchae.  Cum  vero  in  crastinum 
vidisset  illud,'emit  hoc  similiter,  et  rursus  obtulit 
patriarchae,deposcens  ut  tegeretur  ab  eo.Cum  autem 
tertio  hoc  fecisset,  dicit  ei  gratulabundus  ille  san- 
ctus  :  Videbimus  quis  deficiet,  ego  an  tu.  Erat  enim 
opulcntus  valde,  et  suaviter  quasi  vindemiabat  eum 
ille  sanctus,  paulatim  ab  eo  multa  auferens;  et  dice- 
bat  semper  quod  posset  aliquis  intentione  dandi  pau- 
peribus  exspoliare  divites,  et  ipsum  etiam  hypoca- 
misum  (59)  ab  eis  benevole  auferre,  etnon  peccare, 
et  maxime  si  sunt  aliqui  immisericordes  et  avari. 
Duo  enim  lucratur  talis :  unum  quidcm,  quiaanimas 


Cap.  XX.  —  Arripit  ille  sanctus  et  hoc,  bonum  B  illorum  servat ;  alterumautem,  quoniam  et  ipse  ex 


dico,  videlicet  quod  infimo  stratu  recumbcret,  ct  vi- 
libus  operimentis  in  cellula  sua  uteretur.  Quod  cum 
audisset  quidam  possessorum  civitatis,  ascendens  ad 
eum,  etridensquod  opertorio  scisso  et  laneo  tegere- 
tur,transmisit  ei  coopertorium  numismatumtriginta 
sex,  rogans  multum  eum  ut  eo  cooperiretur  ad  me- 
moriam,  inquit,  mittentis.  Ille  vero  hoc  suscipiens, 
propter  multam  yiri  postulationem  coopertusesthoc 
una  nocte,  per  totam  pene  noctem  dicebat  ad  seme- 
tipsum,  ut  rccitabant  cubicularii  ejus  :  Quis  dicet, 
quod  humilis  Joannes  (habebatenimsemper  verbum 
istudin  ore)  palliotriginta  sex  numismatum  tegatur, 
etfratres  Christifrigorenecentur  ?  Quantisuntmodo 
qui  dentibus  strident  prae  glacie  ?  quantisunt  modo 


hoc  mercedem  non  modicam  habet.  Attulit  autem  ad 
credulitatem  verbi  et  testimonium  verax,  quod  circa 
sanctum  Epiphanium  et  Joannem  (60)  episcopum 
Jerosolymorum  factum  est,  quomodo  sanctus  Epi- 
phanius  per  artem  tulit  argentum  patriarchse,  vi* 
delicet  Joannis  ejusdem,  et  dedit  egentibus. 

Cap.  XXI.  —  Dignum  et  congruum  praedicto  capi- 
tulo  referebat  semel  coram  omnibus  iste  sanctus,  di- 
cens  :  Habebam,inquit,  quemdam  ministruminapo- 
theca  mea  in  Cypro.fidelem  valde,  et  virginemusque 
ad  obitum  suum.  Hic  ergo  narrabat  mihi  quia  in 
Africa  existente  me  facta  est  res  hujusmodi  :  Per- 
manebam  enim,  ait,  cum  quodam  teloneario,  divite 
vehementer  et  immisericordi.  Semel  ergo  pauperi- 


^ *  c^  /    .    .  P "o-  j — r--- 

quipsiathumi55)habentes  subtus  dimidium,  et  supra  ^  bus  in  hiemesedentibus  ad  solem,  seque  calefacien- 


dimidium,  etnon  possunt  extendere  pedes  suos,  sed 
dormiuut  ut  glomustrementes  (56)?  Quanti  in  monte 
dormierunt  incoenati,  et  sine  lucerna,  habentes  du- 
plicem  cruciatum  tam  ex  frigore  quam  ex  jejunio  ? 
Quanti  desiderant  saturari  de  foliisolerum,  qusepro- 
jiciuntur  de  coquina  mca?  Quanti  vellent  tingere 
panem  suum  in  zemate  (57)  quod  projiciunt  coqui 
mei  ?  Quanti  cupiunt  vel  odorare  vinum,  quod  fun- 
ditur  in  cellario  meo  ?  Quanti  sunt  in  civitate  ista  in 
hachora  peregrini.  nonhabentes  ubi  hospitentur,  et 
in  foro  jacent,  fortasse  et  pluvia  madefacti?  Quanti, 
putas,  habent  totum  mensem,  vel  etiam  duos,  non 
gustantes  oleum.  Quanti  sunt  qui  non  habent  alte- 


tibuSfCoeperunt  singuli  domoseleemosynatorum  col- 
laudare,  et  pro  eis  orare  per  singulos  eorum,simili-' 
ter  et  domos  eleemosyn  am  non  facientium  vi  tuperare. 
Inter  quae  venit  in  medium  eorum  et  nomen  senioris 
mei  telonearii,  et  coeperunt  singuli  interrogare 
proximum  :  Vere  tu,  frater,  accepisti  aliquando  de 
domo  illa  benedictionem  ?  Et  omnibus  interroganti- 
bus  invicem,  nullus  inventus  est  accepisse  aliquando 
de  domo  cjus  aliquid.  Dicit  ergo  unus  ezeis:  Quid 
dabitis  mihi,  et  ego  accipiam  hodie  ex  eo  benedi- 
ctionem  ?  £t  facientibus  cum  eo  pactum,  venit  et 
stat  foris  poitamdomus,  exspectans  quando  ad  do- 
mum  suam  reverteretur.  Ex  dispensatione  Dei  per- 


rum  vestimentum  in  eestate,  et  alterum  in  hieme,  et-.venerunt  simul,  ipse  ingrediens  portam,  et  animal 

•  .  •  •  •  iVv  *  j.  ^    n\  A  ^  *  ^*^  A  *  I  *      *  *      *         y/^  I  \  _s  *  *    * 


ita  miseriis  afHiguntur  ?  Tu  vero  exspectans  etiam 
aetemam  jucunditatem  assequi,  et  vinum  bibis,  et 
pisces  immanes  devoras,  et  in  cubiculis  demoraris, 
modo  autem  cum  omnibus  malis  et  in  coopertorio 
triginta  sex  numismatum  te  calefacis  ?  Veraciter  ita 
vivens  et  in  tali  laxatione  conversans,  non  exspecta- 
bis  illic  praeparatis  gaudiis  frui,  sed  audies  utique 
quod  et  dives  ille  audivit  (Lucx  zvi) :  Recepibti 
B  f#0  bona  in  vita  tua,  pauperes  vero  mala ;  nunc 
ego  consolantur,  tu  vero  cruciaris.  Benedictus  Deus, 
humilis  Joannes  alia  nocte  non  cooperietur  illo.  Ju- 
stum  est  enim,  et  bene  acceptum  Deo,  ut  tegantur 
centum  potius  quadragintaquatuor  fratres  et  domini 
tui,  quam  tu  infeliz.  Venundabantur  enim  quatuor 


portans  siligines  a  mancipio  (6i)  causa  prandii  ip- 
sius  Vidensigitur  egenum,  non  inveniens  lapidem, 
per  furorem  arripit  siliginem  de  clitella,  et  jactavit 
in  faciemejus.  IUe  vero  suscepiteam,  etabiitutsa- 
tisfacer^tconfratribussuis,  qutd  exeisdem  manibus 
accepisset  eam.  Itaque  post  duos  dies  segrotavit  in- 
firmitate  ad  mortemidem  telonearius,et  viditinsom- 
nis  seipsum  rationem  ponentem,  et  omnes  actus 
suos  super  stateram  appendere  :  in  una  quidem 
acie  (62)  congregabantur  Mauri  quidam  deformes, 
altera  autem  acies  aliorum  quorumdam  erat  candi- 
datorum  et  terribilium  specie.  Qui  nihll  invenientes 
boni,  ut  et  ipsi  appenderent  econtra  adversum  mala 
opera  quss  collecta  erant  a  Mauris  in  acie  ipsorum, 


367 


VTTA  SANCn  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


358 


nimis  tribnlabantar  et  tristabantur,  et  mente  con- Agentarium,  qui  damna  inciderat.Adlocutionem  vero 


flternebantur  ad  alterutrum,  et  dicebant :  Ergo  ne 
nihil  habemus  hic?  Tunc  dicit  unus  eorum  :  Vere 
nihil  habemus,  nisi  unam  siiiginem,  quam  dedit 
ante  duos  dies  Christo,  et  ipsam  non  voluntarie.  Et 
mittentibus  eis  siliginem,  aequalitas  facta  est.  Tunc 
dicunt  teloneario  hi  qui  apparuerunt  ei  candidati : 
Yade,  et  auge  ad  siliginem  hanc,  nam  vere  Mauri 
isti  te  apprehendent.  Ejulans  ergo,  agnovit  qu8e  visa 
snnt  ab  eo  non  esse  mendacia,  sed  vera^ia.  Omnia 
Tero  quae  a  juventute  sua  commiserat,  et  quorum 
ipse  erat  oblitus,videbat^thiopes  illos  congregare, 
et  deportare  ad  libnim,  et  dicebat  :  Vave  |63>,  si 
una  siligo  quam  jactavi  per  furorem  ita  profuit,  a 
qnantis  malis  se  liberat  qui  dat  in  simplicitate  sua 


venientibus  ambobus,  dicit  ei  notarius  :  Audi  me, 
ZoUe,  et  eme  servum  unum,quiahabeo  tam  bonum, 
ut  dicat  homo  quod  patricius  sit  Et  audiens  argen- 
tarius  quod  servum  haberet,  admiratus  est,  et  dicit 
ei  :  Crede  mihi,  quia  non  possideo  unde  emere  pos- 
sim.  Dicit  ei  rursum  notarius  :  Accipe  nmtuum,  et 
eme  eum,  multura  enim  est  bonus,  et  benedicet  tibi 
Deus  per  eum .  Acquievit  ergo  ei,  et  emit  eum  sordi- 
disvestibusindutum,  numismatibus  triginta.  Relin- 
quens  autem  eum  notarius,  abiit  Constantinopolim, 
satisfaciens  quod  nuili  hoc  manifestaret,  et  quod  de 
pretio  nequaquamsibi  retinendo  aliquid  defraudaret, 
sed  hoc  totum  pauperibus  daret.  Ergo  aliquando 
idem  Petrus  coquinam  faciebat  domino  suo,  ali- 


bona  indigentibus  ?  Et  de  csetero  ita  modestus  et  g  quando  autem  lavabat  pannos  ejus,  nunquam  ali- 


pmdens  atque  summus  eleemosynator  factus  est,  ut 
etiam  corpori  proprio  non  parceret. 

Contigit  enim  aliquando  secundum  consuetudinem 
procedere  eum  diluculo  ad  teloneum,  et  obviat  ei 
nanta,  qui  a  naufragio  nudus  ut  natus  est  evaserat; 
et  cecidit  ante  eum,  rogans  ut  protectionem  apud 
«im  impetraret.  Hic  ergo  putans  quod  egenus  esset, 
exspoliavit  se  esophorium  (6i)  suum,  quod  iiiius 
melius  erat,  et  dat  ei,  rogavitque  eum  ut  hoc  ipse 
Testiretar.  Pergens  vero  ille  et  erubesccns  vestiri 
hoc,  dedit  illud  venditori  ut  venumdaretur.  Et  cum 
recederet  telonearius,  vidit  hoc  suspensum,  et  trista- 
tat  est  vehementer;  et  ascendens  domum  suam, 
nihil  passus  est  gustare ;  sed  claudens  ostium  con- 


quando  in  quolibet  horum  assuetus.  AfHixit  autem 
seipsum  et  jejunio  rouito.  Cum  vero  vidisset  se  be- 
nedici  dominus  ejus  super  omnem  benedictionem, 
dicit  ei,  verecundatus  enormem  ejus  virtutem  et  hu- 
militatem :  Volo,  humilis  Petre,  liberarete.  et  ut  sis 
de  reliquo  frater  meus.  Ille  vero  noluit.  Viderat  au- 
tem  eum  frequenter  convicia  perferre,  et  percuti  a 
conservis  suis.  Habebantautem  eum  tanquam  amen- 
tem,  ita  ut  et  nomen  ei  impouerent  Amentis  Quo- 
tiescumque  ergo  tribulabant  eum  conservi  sui,  et 
dormiebat  in  tribulatione,  apparebat  ei  qui  in  Africa 
illi  apparuerat,  vestitus  esophorio  ejus,  tenens  et 
illa  triginta  numisroata  in  roanu,  dicens  ei  :  Noli 
mcestus  esse,  irater  Petre,  ego  suscepi  et  pretium 


davistoi,  |00  sedebat  ploranset  cogitans:  QuiaCtui,  sed  sustenta  usque  dum  cognoscaris. 


non  fai  dignus,  inquit,  ut  mei  memoriam  haberet 
tgenoB.  Cum  ergo  anxiaretur,  obdormivit ;  et  ecce 
lidit  qnemdam  speciosum  tamquam  solem,  feren- 
tem  cmeem  super  caput  suum  et  esophorium,  qu^ 
dederat  naut»,  assistentem  sibi  et  dicentem  :  Quid 
ploras,  domine  Petre?  Hoc  enim  erat  ei  nomen. 
Dle  Tero  dizit,  ut  ad  Deum  disputans  :  Quia,  Do- 
ndne,  ez  quibus  lai^giris  nobis,  damus  alicui,  et  in 
tnrpe  lacmm  vertunt  accipientes.  Tunc  dicit  ei  : 
Cognoscis  hoc?  Et  ostendit  ei  quia  deintus  vestitus 
eaaet  ejos  esophorio.  Dicit  ei :  Ecce  ego  illo  vestior, 
ex  qno  dedisti  mihi  hoc;  et  gratias  ago  voluntati 
tOA  bone,  quoniam  frigore  afdigebar,  et  tu  coope- 
rolsti  me.  Ad  se  ergo  reversus,  admiratus  est,  et 


Post  aliquod  vero  tempus,  venerunt  a  patria  ejus 
quidam  argenti  venditores,  ut  orarent  ad  loca  san- 
cta;  et  invitaviteosadprandium  dominus  domini  Pe- 
tri;  et  cum  ministraret,  statim  ille  cognovit  eos.  Ipsi 
autem  dum  pranderent,  oeperunt  affigurare  eum,  et 
invicemad  aures  dicere  :  Quam  similat  puer  iste  do- 
mino  Petro  teloneario.  lile  vero  occultabat,  quantum 
poterat,  vultum  suum.  Iterum  ergo  comedentibus 
eis,  coeperunt  dicere  ad  eum  qui  eos  invitaverat  : 
Vere  putamus,  restibi  magnaevenit,  domineZoile; 
etenim,  nisi  erramus,  pubLicam  personam  in  mini- 
sterio  tuo  habes.  Neque  enim  sciebant  certius,  quia 
erat  de  coquina  et  jejunio  commutatus  vultus  ejus. 
Diu  igitur  considerantibus  eum,  dicit  unus  ex  eis  : 


coepit  beatificare  egenos  et  dicere  :  Vivit  Dominus,  D  Vere  dominus  Petrus  est,  surgaro  et  tenebo  eum. 


d  inopes  Christus  meus  sunt,  non  moriar,  et  fiam 
tanqoam  nnas  ez  eis. 

Acceraito  vero  notario  suo,  qaem  et  emerat,  dicit 
u  :  Secretam  volo  credere  tibi ;  et  crede,  si  propa- 
lararis  me,  barbaris  vendam  te,  autsi  non  audieris 
me.  Dat  veroei  decem  Ubras  auri,  et  dicit  ei :  Vade, 
ei  eme  tibi  negotium;  et  sume  me,  et  duc  in  sanctam 
civitatem,  et  vende  me  cuiiibet  Christiano,  et  pre- 
tinm  da  paaperibus.  Notario  autem  recusante,  dicit 
d  fterom :  Qaoniam  si  me  non  vendideris,  ego  ven- 
dam  te  barbaris,  nt  praedizi  tibi.  Obedivit  ergo  ei 
notarios ;  etpervenientibus  eis  ad  sancta  loca,  inve- 
alt  idam  notarios  amicam  saum  charum,  fabnam  ar- 


Vaide  enim  imperator  audiens,  tristatur  de  eo,  quia 
dudum  non  comparuit.  Foris  itaque  stans  audivit 
haec ;  et  ponens  catinum  a  se,  non  est  ingressus,  sed 
recto  cursu  cucurrit  ad  portam.  Erat  itaque  ei  qui 
eum  tunc  habebat  ostiarius  mutus  et  surdus  a  na- 
tivitate,  qui  per  nutum  tamen  aperiebat  et  claude- 
bat.  Festinans  ergo  servus  Dei  exire,  dicit  surdo  et 
muto:  Tibi  dico  in  nomine  Christi.  Ille  vero  audivit 
statim,  etdizit :  Etiam,  domine.  Iterumvero  illead 
eum :  Aperi.  Respondit  mutus  et  surdus  secundo  : 
Ego,  domine.  Statim  ergo  surrexit,  et  aperuit  ei.  Et 
exeunte  eo,  subiit  ostiarius,  et  damavit  coram  om- 
nibas  gaudens  et  exaitans;  quia  audivit  et  locutus 


m 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


360 


est,  Domine,  Domine.  Porro  omnibus  qui  in  eadem  A  quia  usque  hodie  putabam  quod  vel   aliquid  face- 


domo  erant  perterritis,  quoniam  audiebanteum  lo- 
quentem,  itecum  dicit  ille  quondam  mutus :  Ille 
qui  coquinam  faciebat,  exiit  curn»ns,  sed  videte  ne 
forte  fuga  lapsus  sit,  magnus  eiiira  servus  Dei  est. 
Quando  disccdebat,  dixit  raihi ;  Tibi  dicoin  nomine 
Domini ;  et  mox  ^idi  de  ore  ejus  exeuntem  ilam- 
mam,  et  tangentem  aures  meas  :  et  statim  audivi, 
et  locutus  sum.  Et  |t^I  exsilientes  et  sequentes 
eum  cuncti,  ulterius  non  viderunt  eum.  Tunc  poeni- 
teniiam  oinnes  agebant,  qui  in  domo  illa  erant,  et 
ipse  dominus  ejus  qui  Petrum  emerat,  quia  in  tali 
exhonorantia  humiliassent  eum,  et  maxirae  hi  qui 
vocabant  eura  Araentera. 
Hae  sunt  beatissirai  a  Deo  honorati   Joannis  pa- 


rera,  datis  quas  habere  possum  pecuniis ;  nesciebam 
autem  quod  et  seipsos  venderent,  quadam  compas- 
sione  superati 

Cap.  XXIII.  —  Semper  quidem  honorabat  mona- 
chicum  scheraa  sanctus  hic,  et  colebat  et  compatie- 
batur,  ubi  maxime  aspiciebat  monachum  Ci>rporali- 
bus  ^jtilitatibus  angustatura.  Ilabebat  autem  et  hoc 
super  multos  pnccipuum,  quia  accusationem  qua- 
lemcumque,  sive  mendacora,  sive  veracem,  non  sns- 
cipiebat  contra  aliquera  circumamictum  monachico 
habitu.  Semel  enira  evenit  ex  iramissione  quorum- 
duin  criminatorum,  pertulisse  eum  aliquid  tale  : 
Quodam  loonacho  gyrante  incivitatocum  puelhi  una 
juvencula,  et  petente  eleemnsynara  per  dies  aliquot. 


triarchae  narrationes.  Non  solum  enim  devita  sua^quidam  qui  hocviderant,  scandalizati,  etexistiman- 


contentus  erat  voJentem  proficere  aedificare,  verum 
etiam  de  Deo  acceptis  et  veracibus  relationibus  suis, 
et  dicebat  seraper  hsec  audientibus  :  Si  proprio  san- 
guini  non  pepercerunt  quidam  horainum,  sed  hunc 
dederunt  in  manus  fratrum,  imo  Chiisti,  quomodo 
putas  nos  cum  alaciitate  et  humilitate  debemus  de 
facultatibus  nostris  dare  Christo  et  egenis  atque 
pauperibus,  ut  recompensationem  recipiamus  a  ju- 
sto  et  mercedura  redditore  Deo,  in  illa  timenda  et 
horrenda  retributionis  die?  Qui  nunc  seminat  jiarce, 
parce  et  metet,  et  qui  seiuinat  in  Itenedictionibus, 
id  est,  large  et  magnanimiter^rauitipiiciter  et  raetet 
(//  Coj\  IX);  hoc  cst,  bona  iila  haereditabit  quae  om- 
nem  mentem  transcendunt. 


tes  quod  mulier  ejus  esset,  attulerunt  patriarchae 
contra  eum  querelas,  dicentes  :  Propter  quid,  aDeo 
honorate,  derogat  talis  angelicae  monachicse  vitae 
scheraati,  puellara  quaradam  habens  mulierem  ?  Mox 
ei^o  Dei  famulus,  putans  prohibere  contra  Deum 
commissa  peccata,  tanquam  qui  ad  hoc  ab  eo  esset 
provectus,  praecepitiriulierem  quidem  flageliis  csedi, 
et  separpri  ab  eo ;  ipsum  autem  verberari,  et  in  car- 
cere  secreto  rocludi.  Dum  ergo  cum  omni  celeritate 
jussio  sancti  in  opus  procederet,  apparuit  ei  nocte 
per  visum  monachus,  ostendens  ei  dorsum  suum  po- 
trefactum  (non  parcentes  enim  cecic  erant  eum  Ec- 
clesiae  defensores)  dicens  ei  :  Ita  placet  tibi,  domiue 
patriarcha;  hac  una  vlce  errasti  ut  homo;  crede 


Cap.  XXII.  —  Omnibus  ergo  rectis  moribus  iste  Gm>ht,  quia  de  proximo  est  vita  et  mnrs.  Et  haec  di- 


sanctus  adomatus,  nec  hoccarebat ;  valde  enim  di- 
ligebat  eloqui  de  actibus  sanctorum  Patrum,  et  eo- 
rum  qui  eleemosynae  cultores  fuerunt.  Unde  cum 
una  dierum  recitaret  do  vita  sancti  Serapionis,  qui 
vocabatur  Sindonius,  et  inveniret  eum  (ut  fertur) 
amictum  suum  dedisse  egeno  (Pallad,^  cap.  H3)t  et 
iterum  pauiulura  processisse  illinc,  et  frigus  patienti 
obviasse,  et  illi  tunicam  praebuisse,  et  quia  nudus 
sedebat,  tenens  sanctum  Evangelium ;  et  interniga- 
tus  a  quodam  :  Quis  te  exspoliavit,  abba  ?  demon- 
strans  sanctum  Evangelium,  ait  :  Iste ;  et  alio  tem- 
pore  hoc  ipsum  Evangelium  vendidisse,  et  dedisse 
eleemosynam,  et  discipulo  suo  dicente  :  Abba,  Evan- 
gelium  ubi  est?  et  illo  dicente  ad  eum  :  Crede,  fili, 


cens,  discessit  ab  eo.  Mane  autem  facto,  recordatus 
est  ilie  beatu»  visionis  noctumae,  et  sedebat  super 
lectuui  suum  moestus ;  mittitque  statim,  et  convocat 
per  cancellarium  suum  monachum  de  loco  in  quo 
erat  reclusus,  cogitans  intra  se  beatus  ille  patriarcha 
si  similis  esset  iili  qui  nocte  sibi  apparuerat.  Cum 
ergo  venisset  cum  labore  multo  (neque  enim  pro- 
pter  plagas  moven  poterat),  cumque  vultum  ejus  vi- 
disset  patriarcha,  remansit  sine  voce  immotos;  non 
valensloqui :  sola  autem  manu  sua  innuit  utsederet 
prope  se  in  lectulo  suo.  In  semetipsum  vero  re¥er- 
sus  etsignatus,  rogavit  monachum,  praecinctum  lin- 
teo,  ut  sine  verecundia  despoliaret  se,  quutenus  vi« 
deret  dorsum  ejus,  si  ita  esset  sicut  et  in  somnia 


quidixit  mihi:  Vende  quio  habes,  et  da  pauperibus  X)  \iderat.  Vix  ergosuasusut  id  ageret,  despoliavit  ae. 


(Matth.  xni),  ipsum  vendidi  et  dedi  eis,  ut  in  die  ju- 
dici  habeamusfiduciam  abundantiorem  apud  Deum ; 
et  quia  alias  iterum  vidua  mulier  petisset  ab  eodem 
sancto  Serapione  eleemosynam.quoniam  esuriebant 
filii  ejus,  et  non  habente  eo  aliquid  omnino,tradidit 
se  ei,  ut  venderet  eum  ad  mimos  Gnecos,  quos  et 
Christianos  fecit  in  paucis  diebus. 

Haec  le^ens  sanctus  de  sancto  Serapione,  stupefk- 
ctus  et  miratns  sancti  industriam,  totus  iacrymis  in- 
fectus  vocavit  omnes  dispensatures  proprios,  legit  et 
eis  omnia  de  sancto  Serapione,  et  dicit  ad  eos  : 
Vavae,  o  philochristi,  quod  prodest  homini  coilo- 
quentl  de  actibus  Banctorum  Patrum?  Credite  mihi, 


Cum  verodespoliareturutmonstraret  dorsumsaom 
viro  sancto,  per  admirandum  Dei  199  consilium 
solutus  est  quo  erat  indutus  amictus,  et  cecidit  in 
terram,  et  viderunt  eum  omnes  esse  eunnchom. 
Sed  quia  recens  erat,  nulli  hoc  existebat  manife* 
stum.  Videntibus  eiigo  eum  omnibus  et  sancto  pon- 
tiflce,  et  maxime  dorsi  ejus  pemiciosa  verbera,  mit- 
tens  mox,  segregavit  illos  qui  hunc  inconsiderate. 
tractaverunt.  Vennrabiiissimo  autem  monacho  com- 
plura  rationabatur,  in  ignorantia  dicens  se  in  enm 
peccasse,  et  in  Deum  vemm.  Et  in  hoc  admonebat 
eum  ille  sanctus  :  Non,  inquit,  o  fili,  ita  sine  custo- 
dia  in  dvitatibuB  conversari  oportct  eos  qui  sancto 


mi 


VITA  SANCn  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


362 


angelico  vestro  indumento  circumamicti  sunt,  ma-A  quod  mortuuscsses,etmemoriam  tui  fadebamus  ter 


xime  et  feminam  circumducere  ad  scandalum  alio- 
rom  videntium.  Tunc  monachus  cum  omni  humili- 
tate  rationem  reddebat  sancto,diccns  :  Crcdc^  do- 
mine,  non  mentiar.  Gazx  eram  antc  paucos  dies  ; 
et  exeunte  me  de  civitate,  ut  venirem  et  salutarcrn 
sanctum  abbatem  Cyrum  (65),  obviavit  mihi  hsec 
bene  visa  puella  foris  portam,  vespere  incumbente  ; 
et  accurrens  ad  pedes  meos,  rogabat  ut  mecum  am- 
bularet.  Dicebat  enim  se  Hebi*aBam  esse,  ct  velle 
fieri  Christianam ;  et  coepit  eadem  narrare  verbis 
bonnbilibus,  ut  non  pcrmitterem  perire  cam.  Ti- 
mens  itaque  ego  judicium  Dei,  sumpsi  eam,  sesti- 
maus  quod  non  immitterct  tentationem  Satanas 
spadonibus.  Nesciebam  vcro  quod  nemini  parcat. 


iu  auno.  Cum  ergo  audisset  quod  in  anno  ter  face- 
rent  pro  co  memoriam,  interrogat  eos  in  quo  die,  et 
in  quo  mcns*!  haec  celcbrarent.  £t  illis  dicentibus, 
8anctisTheophaniis,etDominica  sancta  atquesancta 
Pentecoste(C7),dixit  ilie :  Quiatribusistis  temporibus 
anni  vcniebat  quidam  candidatus  ut  soi,  et  dissolve- 
bat  me  a  vinculis  ferreis  et  a  custodia  ;  et  movebar 
deambulando  tota  die,  et  nemo  recognoscebat  me, 
et  in  crastinum  inveniebar  vincula  ferrea  portans. 
Dicebat  igitur  sanctus  episcopus  quia  ex  hoc  disci- 
mus  habere  dormientes  quietem,  quando  proeiscol- 
lectas  facimus. 

Cap.XXV. —  Quod  in  Actibus  apostolorum  audivi- 
mus  factum  (Act.  iv),  hoc  frequenter  ot  huic  com- 


Igitur  venientibus  nobis,  sanctissime  Pater,  et  ora-  B  patientissimo  accidebat.  Videntes  cnim  multi  indesi- 


tionem  perficientibus,  baptizavi  eam  ad  sanctum  ab- 

bam  Cyrum,  et  gyrabam  cum  ea  in  simplici  cordc, 

exposcens  modicum  sumptum,  quatenus  introduce- 

rem  eam  in  monasterium.  Cum  hsec  audisset  pa- 

triarcha,  dixit :  Papo) !  quot  absconsos  servos  habet 

Deus,  et  nescimus  noshumiles  ?  Et  enarrabat  his  qui 

praesto  erant  visionem  quam  viderat  nocte  de  eo.  Et 

protulitpatriarcha  centum  numismatadc  manu,  da- 

torus  ei :  Dci  autem  amicus  ille  verc  monachus,  non 

passus  aliquid  accipere  ex  eis,  dignum  memoria 

verbum   ad  patriarcliam  locutus  est,  diccns :  Ego 

hoc  non  postulo,  domine ;  monachus  ehim  si  fidem 

habet,horum  nonJndiget.  Si  autem  horum  eget,  fi- 

dem  non  habet.  Quod  maxime  amplius  satisfccit 


ncntem  ejus  et  inscrutabiiem  circa  gentes  compas- 
sionem,  movcbantur  multoties  ad  vendenda  multa 
de  substautiis  suis ;  et  ferentes,  prsebebant  Dei  de- 
voto  ministro.  Unde  et  quidam  veniens  unadierum, 
offerebat  ei  septem  libras  auri  et  dimidiam,  satisfa- 
ciens  sancto,  quod  non  possideret  aliud  aliquid  in 
auro.Petcbat  autem  ab  eo  cum  multis  genuflexioni- 
bus  ut  oraret  quatenus  Dominus  Deus  filium  ejus 
snlvaret.Habebatcnim  unurasolummodo  filiumquasi 
annorum  quindecim,  ut  rcduceret  navim  ejus  cum 
bono  ab  Africa,  illuc  enim  abierat.  Accipiens  igitur 
summus  sacerdos  quantitatcm  auri  de  manu  ejus, 
1 93  miratus  est  cum  tam  csse  magnanimum  ad  of- 
ferendam  totam  quantitatcm  auri  quam  possidebat. 


omnibus  qui  audierant  quod  servus  Dei  isto  mona-  G  Oravit  quidem  ei  (68)  et  in  facie  multum,  et  sic  cum 


chus  esset.  Genuflexit  igitur  patriarchae,  ct  exiit  in 
pace.  Extunc  igitur  plus  honorabat  et  hospitio  re- 
cipiebat  monachos,  et  bonos  sestimatos  ct  maios : 
et  aedificabat  mox  xenodochium  seorsum,  et  appel- 
lavithoc  Receptaculum  omnium  monachorum. 

Cap.  XXIV.  —  Mortalitate  aliquando  civitatem 
comprehendcnte,  ibat  et  ipse  sanctus,  ut  videret 
fonerum  obsequia.  Valde  enim  dicebat  hoc  esse  pro- 
ficuum,  et  sepulcrorum  considerationem.  Multoties 
Tero  assidebat  et  his  qui,  morituri,  vexationem  in 
ezitu  animae  patiebantur  ;  et  ipse  eorum  oculos  pro- 
priis  manibus  claudebat,  memoriam  habere  ex  hoc 
■empitemam  volens,  etcuram  proprii  exitus.  Praeci- 
piebat  autem  et  collectiones  pro  defunctis  impigre 


dimisit.  Tamcn  propter  cjus  multam  fidem,  posuit 
subtus  sanctam  mensam  ligaturam  quantitatis  auri 
patriarcha  in  oratorio  cubiculi  sui,  ct  synaxim  fecit 
statim  pcrfcctam  super  eam  pro  iiio  qui  hanc  obtule- 
rat,  satis  abundeque  Deum  rogans  quatenusetfilium 
ejus  salvaret,  et  navcm  cum  salutc  reduceret,  secun- 
dum  quod  fuerat  postulatus  ab  illo.  Necdum  ergo 
triginta  transactis  diebus,  defunctus  estfilius  homi- 
nis  iliius  qui  obtulcrat  septem  iibras  et  dimidiam 
patriarchae;  et  in  teitia  die  mortispueri,  recepit  et 
navimsuamabAfrica,in  qua  eratet  frater  germanus, 
ejusdemviricrcditor.  Etvenicns  juxta  Pharum,  re- 
tulit  quomodo  navis  naufragium  pcrtulit,et  perdiderit 
totum  quo  erat  plena,et  quod  non  essentsalvatae  nisi 


(66;  etsine  dubio  perficere.  Etenim  dicebat  quia^aniroae,et  unascaphavacua.Cumei^oethunccasum 


«nte  paucum  tempus  captivus  ductus  est  ad  Persas 
qoidam,  et  descendens  in  Persidam,  rctrusus  est  in 
carcerem  qui  appeliabatur  Lethe,  hoc  est,  oblivio. 
Qoidam  ergo  fiigientes  illinc,  venientesque  in  Cy- 
pram,  et  interrogati  a  parentibus  illius,  si  forte  vi- 
dissent  eum,  respondentes  dixerunt  eis,  quia  nos 
propriis  manibus  sepeiivimus  eum.Nonautem  erat 
istede  quo  interrogabant  eos,scd  alius  indissirailiter 
eum  similans.  Dixerunt  vero  eis  et  mensem,  et  diem 
obitosipsiujB.  lUiverotanquampro  mortuo  faciebant 
ei  tres  collectas  per  singulos  annos.  Post  quatuor 
itaque  annos  venit  in  Cyprum,  fuga  lapsus  a  Persis. 
Dixerunt  ergo  ei  sui :  Vere,  frater,  nos  audivimus 

Patrol.  LXXIII. 


didicissct  evenisse  sibi  dominus  navis  et  pater  pueri. 
secundum  verbum  Prophetae,paulo  minusin  inferno 
habitavit  anima  cjus  (Psat,  xciii) ;  nondum  enim 
tribulatione  filii  sui  exstincta,  comprehendit  eumet 
navis ;  relata  sunt  itaque  omnia  quse  acciderant  ei 
patriarchae,  et  pene  plus  quam  is  qui  haec  perpessus 
fuerat  in  tristitia  morabatur,  maxime  propter  filium 
ejus  unicum.  Nesciens  ergo  quidfaceret.rogat  mise- 
ricordissimumDeum,ut  consolaretur  virum  immensa 
pietate  sua.  Convocare  enim  eum,et  consoiari  in  fa- 
cie  sanctus  erubcscebat :  verumtamen  mandavit  ei 
utnullatenus  desperaret  neque  enim  sine  justo  judi- 
cio  Deum  facere  aliquid,sed  omniain  hocquod  ex- 

12 


363 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIBIUS. 


964 


pedit,  quodnoflignoramus.  Ergo  ut  non  perdat  mer-  A  sam,  quiapropterexitum  viginti  Ubrarum,infirmatiu 


cedem,  quam  tecit  jnseptemet  dimidia  lihra  auri^et 
ildem  quam  possidebat  circa  sanctum  patriarcham; 
jam  vero  ut  et  nos  in  tentadonibus^  qiiae  nobis  eve- 
niunt,  quando  aliquid  boni  fecerimus,  imperturbati 
etgratlasreferentesadDeum  permanearaus  ;vidit  in 
somnis  jam  dictus  vir  philochristus  postera  nocte 
quemdam,  quasi  in  habitu  sanctissimi  patriarche, 
dicentem  sibi :  Ut  quid  tribularis,  frater,  et  mcerore 
dissolveris?  Nonnetu  me  rogastiut  peterem  a  Deo, 
ut  salvus  fleret  filius  tuus?  Ecce  «alvus  factus  est. 
Orede  mihi,  si  viveret,  pravus  et  immundus  homo 
fieret.  Et  de  navi  tua,  vere,  nisi  Deus  placaretur  pro 
bonoquodfbcisti  parvitati  mea),  sententia  erat  data, 
quatenus tota,  ut  jacet,  cum  animabus  in  profundum 


Cist  ille  invitus  eleeraosynator.  Erat  enim  (ut  praedi* 
ctum  est)  valde  immisericors,  et  amator  pecuniA. 
Non  .sufferens  ergo  beatus  se  quidem  super  menaam 
reficere,  illum  autem  super  lectum  cruciari  gravitery 
pervenit  ceiehter  ad  eum  |  ^^  ilie  vere  sine  super^ 
bia,et  dixit  ad  eum  hiiari  vuitu :  Fac  charitatem,  fili 
Troile.iGstimas  quod  in  veritate  dixerim  tibi  fratri» 
bus  hujuscemodi  dare?  crede  mihi,  per  jocum  dili 
tibi  dare.  Ego  enim  volui  praestare  eis  singula  nu- 
mismataproptcr  sanctam  festivitatem ;  sedqttia  nott 
iiabebat  distributor  meus  secum  sutficientem  quanti* 
tatem,hujus  rei  gratia  mutuam  dedisti  eammihi,^ 
ecceattulitibiilias  trigintalibras.Ut  verovidit  quaiH 
titatem  episcopus  in  honorabiii  manu  sapientis  eri- 


pergeret,  et  perderes  fratrem  tuum.  Sed  sui^ge,  etBstentis  medici  et  pastoris,  febris  quidem  subito  di« 


giorifiea  Deum,  qni  dedit  tibi  eum,  et  salvavit  fllium 
tuum  mnndum  de  hocsseculovano.  Evigilans  itaque 
vir,invenitcor  suum  consolatum,  et  universam  tri- 
stitiamejusejectam ;  et  indutus  vestimenta  sua,  ve- 
nit  cursim  ad  honorabilissimum  patriarcham,  et  ja- 
etat  se  ad  pedes  ejus,  gratias  agens  Deo  et  ei,  et 
narrans  visionem  quam  viderat.  Quam  aadiens  ju- 
flftitsimus,  dixit :  Qloria  tibi,  benigne  et  misericors 
Deus,  qui  et  deprecationem  peccatorum  exaudis. 
Itemmque  ad  hominem  dixit :  Nequaquam,  o  flli, 
gratiam  hMic  orationi  me»  ascribas,  sed  Deo  et  fl- 
dei  tu»,  hec  enim  omnia  ista  impetrarevaluit.  Erat 
enim  valde  humiliter  sentiens  sanctns,  verbis  scili* 
cet  atqoe  pmdentia. 


sparel>at,  firigus  etiam  recedebat,  fortitudo  quoqae 
et  corporis  ejus  calor  ad  eum  revertebantur :  ut  ei 
hoc  non  posset  latere  hanc  esse  causam  repente 
comprehendentis  eum  commutationis.  Soscipiena 
ergo  aurum  ab  honorandis  manibus  patriarchfe^  el 
nikiii  omnino  contradicens,  exspectabat  ab  eo  ps' 
triarcha  conscriptionem  abrenuntiationis  mercedia 
earum  quae  dat»  sunt  triginta  auri  libraram.  Fedi 
autera  hoc  cum  gaudio  Troilus  episcopus,  scribena 
propriismanibus  ita :  Deus,  domino  meo  Joanni  be»- 
tissimo  patriarchae  hujus  Alexandrinonim  magin 
civitatis,  da  mercedem  triginta  libramm  qu»  data 
snnt  tibi,  quoniam  ego  recepi  mea.  Hoc  acripttim 
itaque  sanctus  accipiens,  sumpsit  secumet  eumdea 


Cap.  XXVI. -•  Peiigebat  aliqoando  liic  bcatus  ad  ^episcopum  ad  prandium,  ut  enim  jam  dictoro  eilf 


▼isitandospauperes,  inlocum  qoi  diciturCaBsarium  ; 
illic  enim  eis  feeerat  qua8itholos(69)  quosdamproii- 
108,  ligneig  tabulis  pavimento  strato  ad  requiesceo' 
dos  eos,  et  simnl  cum  storeis  et  rachanis  (70)  per 
totam  hiemem,cQm  quodam  episcoporum  eomm  qui 
cum  eo  erant,  amatore  pecuniae,  passibili  modo 
presso.  Dixitque  beatus  patriarcha  ad  eum  :  Ama  ac 
honora,  flrater  Troile,  fratres  Christi ;  hoc  enim  ei 
erat  nomen.  Nontiaverantenim  quidam  patriarchae 
quod  tilginta  libi*ag  auri  portaret  in  ipea  horadome- 
stifus  «Jusdem  episcopi  Troili,ut  emeret  speciem  aN 
genti  anflglyphi,gratiamens8e  suse.  Episcopus  autem 
tanqoam  veritus  sermonem  patriarcbse,  irao  ad  horam 
coldactas,  singola  dari  omnibus  fratribns  prsecepit 


statim  sanus  factus  est.Volensergo  mercedis  reddi* 
tor  Deus  corripere  eum,simul  autemet  ad  misers» 
tionem  contribulatoram  et  compassionem  erigerBf 
ostendit  ei  eadem  die  dormienti  post  prandium  pa* 
triarchffi  in  somnis,  qua  merccde  privatns  eeset.  Vidit 
enim  (ut  ait)  domum,  cujus  pulchritudinem  atque 
roagnitudinem  non  potest  ars  hominum  imitari^  et 
januam  hujus  totamaoream,et  superjanoaratitQlaiD 
conscriptura  :  Manmo  .«tarna,  m  mbquies  Taotu 
EPI9C0PI.  Cura  ergo  hoc,  inquit,  legisaem,  gavisna 
sum,  sciebam  onim  donandam  mihi  ab  imperatore 
talis  domuscpulationem.  Nondum  aotem  hnjiumodi 
titoli  superscriptionem  perlegeramf  et  eoce  quidaiB 
r^os  cubicniarius,  habens  secom  et  alioa  obseqnli 


ei  qoi  triginta  libras  illas  portabat.   Celeriter  ergo  |^divini;  et  com  pervenisset  ad  talem  nitentis  domttl 

bojosmodi  aori  quantitas  erogata  est.  Recedentibus  ''  "     '  .       ^  .  »       ^        ..    ^^,^* 

itaqoe  utrisqoe,   patriarcha  scilicet,  et  qui  invitam 

(otita  dieam)  eleemosynam  fecerat,episcopo  Troilo 

in  propriisepiscopiistelot  quaedam  amens  et  anim» 

pericoloeain  eom  cogitatto  irrait,  propter  pecunia^ 

mm  dationem  ;  horroris  et  amoris  pecunifiR,et  cra- 

deiitatig  et  negligentiae  genimen  enm  sequebatur, 

febre  extranotnrammista^propter  quodsegrotus  in- 

ntos  in  lectom  cecldit.  Hebdomadario  ergo  a  san- 

ctiasimo  patriarcha  ad  eom  veniente,et  ad  mensam 

etuadempatrjarchae  euminvitante,  recusavit,frigore 

enim  et  febre  se  vexari  pro  qoadam  caosa  dicebait. 

Igitorcomliocaodisset  patriiu^a,mox  agnovitcao- 


januam,  dixit  ad  proprios  offldales:  Deponite 
titulum.Et  cum  deposuissent,  itemm  dixit :  Molale 
eom,  et  ponite  quem  misit  oriiis  terramm  rex.  St 
attnlerunt  et  afflxerant  aliud  aspiciente  me,  aaper* 
scrifjtum  ita:  Mansio  AsrttMK  ag  REQnBS  JoAioiif 

AMHIEPISGOPI    AlEXANDRIjB,  EMPTA  LIBRIll  TRianrfA« 

£t  cum  hoc  vidisset,  surrexit  a  somoo,  et  magDo 
sommoqoe  pastori  qo»  visasontei  in  somnis  enor» 
ravit.  Proflciens  ea  de  causa  Troilus  episoopoit 
factus  ex  tuno  cieemosynator  magniflcaa. 

Cap.  XXVII  —  Dominuaqni  divitiasiDtempori 
qoodam  beato  Job  at>stuiit,feeit  simiie  cthoic  omiii 
bonitate  pleno,  sancto  patriarcb»  Jo«mi.  '^Narikas 


365 


VITAl  SANCTI  JOANNIS  ELEEM08YNARI1. 


m 


enim  sanctissiiiifie  ecclesiaQ  coTnprehendentibus  vio-Amandavit  mihi  Dominus  meuset  omnium  Ohristus 
lentam  hiemem,  in   loco  qui  dicebatur  Adria  (71),     Deus  (yoan  x). 


projecerunt  omnia  sua,  qu<c  nuves  portabant ;  erant 
vero  oinnes  naves  simul.  Erat  autem  summa  multa 
valde  enthecarum  suarum  ;  habebant  enim  tantum 
vestimenta  et  ai^entum,  ct  alias  res  altiores,  ut 
coinputareturpondus  quod  ivitin  porditionem  quan- 
titatis  centenariorum  triginta  quatuor.  Plus  enim 
erant  quam  tredecim  naves,  capientes  per  singulas 
decein  miilia  modiorum.  Yenientibus  veroAlexan- 
driam  etpergentibus,  statim  reliqui  creditores  et  pri^ 
mi  nautee  in  ecclesiam  confugerunt.Sanctus  vero  hoc 
audiens,  etc^usam  propter  quam  fugerant,niittiteis 
Terbum  manibus  suis  conscriptum,habens  ita  :  «  Do- 
minus  dedit,  fratres  ;  Dompus,  ut  voluit,  abstulit ; 


Cap.  XXIX.  — Districtus  quidamabhis  quipensio- 
nem  exigebant,  cum  non  habcret  quod  daret  (erat 
enim  regio  in  magna  difTicuItate,  eo  quod  fluvius  Nilus 
secundumconsuetudinemnon  irrigaretaquis  terram} 
ipse  abiens  deprecatus  est  ducem  quemdam  magna- 
torum,  ut  mutuas  sibi  daret  quinquaginta  libras  au- 
ri ;  ct  dicebat  se  dare  pignora,  si  vellet,  dupla.  Re- 
promisit  ergo  duxdare  ei,  ad  pncsens  verodistulit. 
Exactoribus  ergo  constringentibus  eum,  vadit  ipse, 
ut  omnis  ad  poitum  a  quo  cuncti  recipiuntur,  vide- 
hcet  ad  mitissimum  etdignum  admiratione  patriar- 
cham.  Et  nondum  pene  propriam  necessitatem  ei 
narraverat,  dixit  sanctus  ad  eum :  Do,  fili,  si  volueris, 


sicut  Domino  placuit,  ita  factum  est :  sit  nomcn  Do-B^t  quo  vestior,  vestimentum.  Etenim  cum  admira- 

bilibussuisbonisethoc  possidebat,  quodnon  posset 
viderc  aliquem  de  necessitatibus  lacrymantem,  et 
noh  statim  sepropriis  rigaret  lacrymis:  undeet  mox 
petitionem  volentis  ab  eo  mutuum  accipere  adim- 
plevit.Et  sequcnti  nocte  videt  dux  quod  staret  super 
altare  quidam,  cui  ofTerebant  multi  oblationes ;  et 
per  unam  quam  ponebant,  accipiebant  centum  pro 
ipsa  de  altari.  Erat  autem  et  patriarche  post  tergum 
ejus.  Jacebat  ergo  una  oblatio  ante  eos  in  uno  soa- 
mno,  et  dicit  quidam  duci  :  Vade,  domine  duc,  ac- 
cipe  oblationem  illam,  et  offer  ad  altare,  et  tolle 
pro  ea  centum  oblationes.  Ilio  vero  pigritante,  ou- 
curritpatriarcha,  licet  post  eum  staret,  et  tulit  hanc 
ante  eum,  et  obtulit,  et  accepit,  sicut  omnes,  cen- 


mini  bencdictum(yo6.i).Exite,fiHi,  nihilexhoc  veriti : 
Dominus  enim  sollicitus  erit  de  crastino.  i  Ascendit 
itaque  pene  dimidium  civitatis  in  secretum :  die  au- 
tem  altero  voientes  (72)  consolari  nobilem  istum  ; 
ipse  vero  preeoccupans,  coepit  omnibus  dicere  :  Ne- 
qoaquam)  0  filii  etfratres,  causa  navium  difficultatis 
tristemini ;  nam  humiiis  Joannes,  credite,  inventus 
est  culpabilis  ;  quippe  nisi  extollentiam  liaberem, 
nuUo  modo  hoc  ferrem.  Sed  quia  extollebar  in  his 
qu&e  Dei  erant)  et  aBstimabam  quod  magna  opera  fa- 
cerera,  dans  quae  hominum  erant,  hoc  mihi  evenit } 
volens  ergo  Deus  ut  hoc  intelligerem,  ista  permisit. 
Eleemosyna  enim  non  vigilantem  plerumque  in  extol- 
lentiam  elevat :  invitus  vero  casus  humiliat  sustinen- 


tem.  Ait  enira  divina  Scriptura  :  Paupertas  virum  G  tum  de  altari.  Evigilans  itaque,  non  poterat  discer- 


humiliat.  Et  iterum  David  hoc  sciens,  dicebat  :  Bo« 
nam  mihi  quod tu  humiliasti  me,  ut  discam  justiOca- 
tiones  tuas  {Psal.  cxviji).  Dum  enim  malis  factussum 
obnoxius,  quia  dationem  per  vanaiu  gloriam  perde^ 
bam,  et  quoniam  per  vitium  meum  perditae  sunt 
tantsB  pecuniae,  habeo  nunc  judicium  animarum  quae 
in  arcto  sunt.  Verum,  dilectissimi,  qui  tunc  tempore 
jasU  illius  Job  fuit  Deus,  et  nunc  idem  ipse  est,  qui 
non  propter  egestatem  meam,  sed  ob  indigentium 
necesftitatem,  non  derelinquet  nos.  Ipse  enim  dixit : 
Nontede8erara,nequederelinquam(//c&r.xiii).  |  OC^ 
£t  rursus:  Qusrite  primum  regnumDei,  et  justi- 
tiam  ejus,  et  haec  omnia  adjicientur  vobis  (Matth. 
▼i).  Volentes  ergo  consolari  eum  civitatis  habitato- 


nere  somnium.  Misit  autem  et  adduxit  eumqui  vole- 
bat  mutuum  accipere,  ut  praestaret  ei.  Et  cum  ve- 
nisset,  dicit  ei  dux  :  Accipe  quod  petisti  mutuum . 
Respondcns  ilie,  dixit  ei ;  Ante  tulit  mercedemtuam 
dominuspatriarcha.Etenim  te  domino  difTerentemei 
compulsus  sum  ad  iilum  tanquam  adportumconfu- 
gere,  multa  enim  erat  vis  inquietudinis  exactorum. 
Cum  crgo  audisset  hoc,statim  recordatusest  somnii, 
et  dixit :  Vcre  bene  dixisti  :  Quia  ante  tulit  merce- 
dem  tuam.  Ante  tulit  enim,  et  vaa  iiii  qui  vult  fa- 
cere  bonum,  et  differt.  Et  enarravit  ei  et  omnibus 
somnium  quod  viderat. 

Cap.  XXX. — Pergente  aliquando  sancto  ad  tem- 
plum  sanctorum  victoriosorum   martyrum  Cyri  et 


res,  ut  dictum  est,  ipsi  magis  inventi  sunt  econtra  q  Joannis  ,ingloriosaeorummemoriaorationisgratiaf 


oonsolationem  ab  ejus  beatitudine  recepisse.  Nimis 
ergo  breve  tempus  praeteriit,  et  in  duplum  restituit 
Deus  novo  nostro  Job  facultates  ,  et  iterum  eratipse 
magnanimus  circa  misericordiam,  fortasse  autem  et 
religiosior  quam  antea  fuerat. 

Cap.  XXVIII.  —  Ad  extremam  paupeilatem  perve- 
meati  cuidam  dedomesticis  ministris,  propria  manu 
iste  sanctas,  ut  nulius  sciret,  duaslibras  auri  dedit; 
et  audiens  ab  accipiente  :  Quoniam  haec  accipiens, 
domine,altcrius  non  habeo  vultum  intendcndi  in  ho- 
norabiiem  et  angelicam  faciem  tuam,  vcre  dignum 
laade,ut8apiens,locutus  est  verbum  :  Nondum,in- 
qaienSySanguinemmeum  pro  tc,  frater,  efTudi,  sicut 


exeunte  portam  civitatis,  suscepit  eum  mulier  pro- 
cidens,  etdicens :  Vindica  me,  quoniam  injuriam  pa- 
tior  agenero  meo.  Quibusdam  ergo  de  obsequio  ejut , 
qui  habebant  confidentiam  apud  eum,  dicentibus : 
Quiacumreversusfueris,causam  ejus  faciesiRespon- 
dit  sapientissimus  :  Et  quomodo  Deus  orationem 
nostram  suscipiet,  si  ego  istam  postposuero  ?  Quis 
mihi  spopondit  ut  vivam  ego  in  crastinum  ?  et  ibo  ad 
Christum,pro  ea  rationem  redditurus?  Etnon  recessit 
de  loco  illo,  usque  dumquod  satis  ei  erat  fieri  faceret. 
Ckv.  XXXI.— Ad  voluntatem  igitur  memoi^abiJis 
hujus,  quae  tota  in  Deo  erat,  misit  ei  Deus  viros  sa- 
pientes  et  semper  memoi*andos,  Joannem  etSophro- 


367 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


368 


niuni.  Consiliarii  enim  eraut  veracitcr  boni,  quibus  Aversari  hunc  ;  dicebant  enira  hi  qui  in  testaiucnto 


et  tanquara  patribus  indiscrete  obcdiebat,  et  gratias 
figebat,  tanquara  constantibus  maxime  et  viriliter 
agentibus  militibus  pro  pietate  religionis.  Etenira 
sancti  Spiritus  virtute  freti,  et  cura  Severianitis  (75) 
ac  cacteris  circa  regionera  existcntibus  iraraundis 
haereticis  sapientia  sua  ac  disputationibus  pugnara 
habentes  etconflictura,  raulta  quidcra  castella.  plu- 
resque  ecclesias,  siraiiiter  et  raonasteria  ab  ore  ta- 
liura  bcstiarum,  tanquam  boni  pastores,  evellerc 
studuerunt,  propter  quod  et  maxirae  plurimum  ho- 
norabat  sanctos  hos  iiie  vere  sanctissimus. 

Cap.XXXII.  —  Si  vcro  alicubi  aliquem  durum  etin- 
humanum  etpercussorem  circa  proprios  servossen- 
tiebat  illebeatus,hunc  primoconvocabat,et  cum  mul- 


patris  ejus  inventi  sunt  testcs,  quia  non  dimisit  ei, 
domine,  pater  ejus  moriens  usque  ad  unum  numi- 
sma ;  sed  habens  decem  libras  auri,  adducit  eum 
ipsa  hora  quando  testamentura  scribebat,  ct  dicit  ei : 
Has  decera  libras  habe,  fili  mi.  Quid,  vis  diraittam 
tibi  istas,  an  vis  Dominam  raeam  Dei  gcnitriccm  cu- 
ratorera  etprovisorera?  Puero  veroeligente  sanctam 
Dei  genitricera,  prsecepit  dare  cuncta  pauperibus. 
Et  ecce,  inquiunt,  sanctissirae,  in  raulta  inopia  con- 
sistit,  nocte  ac  dic  domum  Dorainae  nostrae  non  do- 
sercns.  Cura  ergo  haec  audissct  a  scientibus  sanctus 
hic,  neraini  aiiquid  diccns,  adducit  quemdam  tabel- 
lionem  ;  et  narrabat  ei  reni,  dans  ei  terminum  ut 
nulli  crederet  quara  praecepitei  facererem,dicens  ei : 


talenitaterogabat,dicens:Fili,  venitquideraadauresS  Vade,  et  in  vcteribus  chartulis  scribe  testamentum 


peccatrices  meas  quod  ex  operatione  inimici  raodicum 
duriuscirca  proprios  pueros  tuos  feraris  ;  sed,  rogo, 
des  locum  irae.  Non  enim  ut  percutiamus  cos,  dedit 
nobis  hos  Deus,  sed  ut  serviant.  Fortasse  vero  nec 
proptcr  hoc,  sed  ut  sustententur  a  nobis,  ex  quibus 
M9S  Deus  praestitit  nobis.  Quid  enira  (edic  raihi) 
ct  dedit  homo :  et  emit  eum  qui  ad  imaginera  et  si- 
roilitudera  Dei  creatus  et  honoratus  est  ?  Nunquid 
enim  tu,  dominus  ejus,aliquid  plus  possides  in  pro- 
prio  corpore,  manum  aut  pedem,  vcl  auditura,  aut 
animam?Nunquidnon  similis  est  tibiperorania?Au- 
di  lumen  gloriosum,  Paulum  dicentera :  Quotquot  in 
Christobaptizati  estis,  Christum  induistis  (GaL  iii). 
Non  est  Judaeus  neque  Graecus,  non  est  servus  neque 


cujusdara  noraineTheopenti;  et  fac  in  eadem  char- 
ta  me  et  patrem  pueri  consobrinosfratres,  et  vade, 
et  dic  juvcni  :  Scis,  frater,  quod  genus  cxistens  pa- 
triarchae,  non  debueras  ita  m  paupertate  versari  ?  et 
ostcnde  ci  chartam,  et  dic :  Quoniam  si  erubescis, 
ego  ordino  causam  tuam  apud  patriarcham,etvidc 
quid  tibi  dicet.  Cum  ergo  omnia  quae  jussa  sunt  ei  a 
I)atriarcha  tabellio  fecissct,venit  ad  eum  dicens:  Quia 
pactus  est  puer  mihi,  ut  ego  loquar  causam  suam 
dorainb,et  raagnasgratiarum  actiones  referebat  mihi. 
Dixit  itaquc  sanctus :  Vade  et  dic  ei :  Quia  locutus 
sura  patriarchae.  Et  dixi :  Quoniara  et  ego  scio  quia 
habuit  consobrinus  raeus  filiura,  sed  ex  vuitu  hunc 
nonrecognosco.  Bene  ei^o  facis,  adducens  hunc  ad 


liber,oranes  enim  vosunum  cstis  inChristo.  Siergo  C  ^^-  Adducens  ergo  eum,  porta  et  chartam  tecum. 


apudChristum  aequales  sumus,  etad  invicera  aequa- 
les  efficiamur.  Etenim  Christus  forraam  scrvi  as- 
sumpsit,  docens  nos  non  superbire  contra  ser\'os  no- 
stros.  Unus  enim  est  Dorainus  oraniura,  in  coplis  ha- 
bitans,  et  hurailia  rcspiciens  :  non  dixit  subliraia, 
sed  hurailia  (Psal.  cxii).  Quantura  cnira  aurum  de- 
dimus,  ut  honorificatum  et  emptum  nobiscum  eum 
sanguine  divino  et  Dominico,  nobis  scr\ituti  subji- 
ciamus  ?  Proptor  eum  coelum,  proptcr  cum  teiTa, 
propter  eum  stellae,  propter  eum  sol,  propter  eum 
mare  et  quae  in  eo  sunt.  Est  autem  vcrum,  quia  et 
angeii  ei  ministrant,propter  eum  Christus  pedesser- 
vorum  lavit^-propter  eum  cruciGxus  est,  et  caetera 


Cura  vero  pervenissent,  tuiit  eum  secreto  ille  justus, 
et  coepit  deosculari  cura,  et  dicere:  Bene  venit  filius 
consobrini  raei.  Ditavit  igitur  eura,  et  uxori  tradidit 
in  Alexandria,  et  doraura  et  omnia  quibus  opusha- 
buit  donavit  ei,  dcraonstrare  festinans  quoniam  non 
derclinquet  Dorainus  sperantes  in  se  (Judithj  vi). 
Cap.  XXXIV.  —  Irapraeterralsse  autem  et  hujus 
mandaticuramhabuithicadrairabilis,  legera  ponen- 
tis  :  Volenti  rautuareatc  ne  avertas  aliquando(Z)^t. 
XV ;  Luc.  VI),  non  prohibuit  aliquem  hujusmodi  ab 
eo  suffragium  postulantem.  Unde  hoc  sciens  quidam 
inalignus  et  impostor,  petiit  ab  eo  ut  sibi  mutuasda- 
ret  viginti  libras  auri.  Erat  autem  de  his  qui  dicun- 


omnia  propter  eum  passus  est.  Tu  autem  eum  quip.  turGallodromi(14).Conteranensergosanctumqueiii- 
a  Deo  honoratur  inhonoras,  etquasi  non  sis  ejusdera     admodum  et  alios  multos,  dicebat :  Quia  nihil  mihi 


naturae,  non  parcens  feris  ?  Dic,  obsecro,  velles,  quo- 
ties  culpam  admittis,  ct  mox  redderet  tibi  Deus  ? 
Nequaquam.  Dic,  quomodo  oras  quotidic,  diccns  : 
Dimitte  nobis  dcbitanostra,  sicut  et  nos  dimittimus 
debitoribus  nostris  {Matih,  vi)  ?  liis  et  his  similibus 
verbis  de  habitante  in  se  thcsauro  monens  hunc 
absolvit;  et  nisi  didicisset  istum  emendatura,  prae- 
parabat  ct  instruebatservum  afflictum,  ut  fugam  ar- 
riperct,  et  venditionem  peteret ;  et  hunc  comparans 
justus,  statira  libeinim  statuebat. 

C.1P.  XXXIII. —  Audiens  aliquando  cujusdara  ele- 
emosynatoris  puerum  orphanum  derelictum,  paren- 
tibus  suis  morientibus,  et  in  multa  paupertate  con- 


dedit.  Quaesierunt  itaque  Ecclesiae  pastores  et  ordi- 
natores  ut  in  carcerera  hunc  mitterent,  et  publica- 
rent  ejus  substantiam.  At  imitator  dicentis,  Estotc 
misericordes,  sicut  et  Pater  vester  misericors  est 
(Lucx  vi},  qui  suum  solem  oriri  facit  super  bonos  et 
malos,  et  pluit  super  justos  et  injustos,  nequaquam 
illis  consensit,  ut  eum  aflligerent.  His  autem'turban 
tibus  contra  eum,  utpotc  qui  patriarchse  illuserat,  ct 
dicentibus  ad  eumdemsanctum:Nonjustumest,do- 
mine,  ut  quod  pauperes  acciperent,  ^hic  luxuriosus 
accipiat,  respondit  econtra  ille  ter  beatus,  dicens  : 
Crcdite,  fratres,  quia  si  extra  voluntatem  accipere- 
tis  aliquid  ab  eo,  duo  mandata  transgrederemini,  et 


369 


VTTA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


370 


unum   adimplebitis  qnando  et  ad  paupercs  dataAnim,dicebatqucsedemonstransquasi  iratum:\ere 


199  fuerit  hujuscemodiquantitas.Unum  quidem, 
quia  apimrebitis  impatientes  circadamnum,  eteflQ- 
ciemini  aliis  formamala;  altenim  autem,  quoniam 
non  obedientes  eritis  Domino  Deo,  dicenti :  Ab  eo 
qui  abstulerit  tua  ne  repetas  (Ltic.  vi).£xpeditergo, 
o  filii,  ut  efliciamur  omnibus  exemplum  patientix. 
Etenim  Apostolus  dicit :  Quare  non  magis  injuriam 
sustinctis  ?quarenon  magis  fraudempatimini  (I  Cor. 
vi)  ?  Et  bonum  est  quidem  veraciter,  fratres,  omni 
petenti  dare,excelsius  autem  et  honorabilius  et  non 
petenti ;  ei  autem  quiaufert  vestimentum  sine  volun- 
tate  a  nobis  dare  et  tunicam,  angelica)  vere  naturae 
imitatio,  imo  divina}  est.  Ex  his  enim  quae  habemus 
Dominus  praecepit  benefacere  proximo  :  Bonum,  in- 


non  obaudiam  vobis,  ite  a  me.  Modo  nihii  aliud  fa- 
ciam,  ut  vos  non  scandaiizemini,  nisi  accipiammu- 
lierem,  quatenus  curam  habeam  domus,  et  faciam 
malos  dies.  Qui  vult  scandalizari,  scandalizetur,  et 
detfrontcm  in  parietem.  Quid  vultis  ex  me?  Nun- 
quid  judices  constitutiestissuper  me  aDeo?Ite,  de 
vobis  curam  habetote,  vos  pro  me  Deo  non  reddetis 
rationem.  Unus  est  judex,  et  sancta  dies  judicii,  qui 
singulis  rcddet  secundum  opera  eorum.  Dicebatau- 
tem  hsBc  clamans.  Quidam  ergo  ccclesiae  defenso- 
rum,  hacc  multoties  audientes  ab  eo,  referebant  pa- 
triarchae  quod  fiebat.  Deus  vero  scicns  quod  noliet 
ilie  sanctus  ofTcndcre  abbatem  Vitalium,  induravit 
cor  ejus,  ne  crederet  eis.  Recordabatur  enim  ante 


quit,  facies  fratri  tuo,  juxta  quod  possidet  manus  g  memorati  eunuclii ;  sed  increpavit  vehementer  eos 


tua,  non  cx  his  quae  ex  lite  et  contentione  et  ab  in- 
juriam  passo  auferuntur. 

Cap.  XXXV.  —  Senex  quidam  magnus,  quasi 
annonim  sexaginta,  audiens  tales  res  beati,  voluit 
tentare  eum,  si  posset  verbis  suaderi,  et  ad  scanda- 
lum  facile  inclinari,  ct  ut  contigit,  si  condemnaret 
aliquem.  Et  habitans  prius  in  monastcrio  abbatis 
Seridonis  (75),  exiit  et  venit  Alexandriam ;  et  sumit 
conversationem  hominibus  quidem  roprehensibilem, 
sed  Deo  gratam,  qui  dat  (ut  ait  David)  singulis  se- 
Gundum  cor  eorum  (Psal.  xix).  Ingrediens  i(aque 
civitatem,scribit  omnes  quae  notae  erant  meretrices, 
etccepit  laborare  opuscuia,  et  accipere  per  singuios 
dies  siliquam  unam.Cum  ergo  occumberetsol,man- 


qui  contraVitaliumabbatem  accubationem  ei  affere- 
bant,  dicensad  eos :  Quiescite  accusare  monachos. 
An  ncscitis  quod  circa  sanctue  memoriae  Constanti- 
num  (77)  imperatorem  actum  fuisse,  conscriptiones 
quse  de  eo  leguntur  contineant?  Quoniam,  ait,  qui- 
dam  non  timentes  Deum,cumcelebraretursecunda 
Sjnodus  in  Nicaea  (78),  coeperunt  contra  se  dare  in 
Bcriptis  famas  turpes  beato  illi  impeiatori,  quidam 
clerici  quidem  existentes,quidam  monachi,  et  adfa- 
ciem  adducens  sanctusDei  Constantinus  accusatorem 
etaccusatum,  utinimque  audivit.  Et  cum  invenisset 
multas  talium  criminationum  veras  esse,  afferens 
ardentem  cereum,  incendit  omnes  quae  datae  suntin 
scriptis  malas  opiniones,  dicens  :  Vere  si  propriis 


ducabat  unius  aerci  lupinos(76),etintrabatadunam^  oculis  vidissem  sacerdotem  Dei,  vel  aliqucmeorum 


meretricum,et  dabatei  aereos  nummos,  et  dicebat: 

Dona  mihi  noctem  istam,  et  noli  fornicari.  Et  mane- 

bat  juxta  cam  nocte  illa,observans  eam  ne  fornica- 

retur.  Stabat  ergo  a  vespere  in  uno  angulo  cellulae 

ubi  doimiebat  mulicr,  psallens  et  orans  pro  ea,  et 

mittens  genuflexiones  usque  ad  auroram ;  et  exiens, 

accipiebatverbum  ab  illa  quod  nulli  diceret  actionem 

ejus.  Ita  agebat  semper,  quousque  una  carum  ma- 

nifestavit  vitam  ojus.quod  non,  ut  fornicaretur,  in- 

traret  ad  eas,  sed  ut  salvaret.  Oravit  senex,  et  coepit 

mulier  a^daemonio  vexari,  ut  per  illam  caeterse  time- 

rent,  et  non  manifestarent  eum  omni  tempore  vitae 

ejus.  Dicebant  ergo  quidam  ci  quae  a  daemonio  vexa- 

batur:  Quid  est?  Rcddidittibi  Dcus  quoniam  men- 

tita  es.  Ut  fornicetur  enim  ingreditur  pessimus  iste, 

et  non  est  aliud  aliquid.Jam  enim  etsanctusVita- 

lias  (hoc  quippe  nomeu  erat  ei)  volcns  hominum 

f^loriam  fugere,  et  animasatenebrisrevocare,  dice- 

bat  audientibus  cunctis,  cum  laboraret  in  opere,  et 

solveret  vesperi :  Eamus  modo,  domina  talis  exspe- 

ctat  nos.  Ubiergoerat  ordo  ipsius?  Multis  ergom- 

minantibus  eti]ludentibusei,dicebat :  nunquid  cgo 

non  vestio  corpui  ut  omnes  ?  Aut  monachis  solis 

iratus  est  Deus  ?  Vere  et  ipsi  homines  sunt  ut  omnes. 

Dicebat  itaque  ei  quidam  :  Accipe  tibi  unam  mulie- 

rem,  abba,  et  muta  vestimentum  tuum,  ut  non  blas- 

pheroetur  Deus  per  tc,  et  habebis  judicium  quae 

scandHlizaantur  animarum.Atillerespondebateis  ite- 


D 


qui  monachico  habitucircumamicti  sunt,peccantem, 
chlamydem  mcamcxplicarem,etcooperirem  eum,ne 
ab  aliquo  videretur.Nam  etin  servum  Dei  illum,vi- 
delicet  eunuchum,  ita  putastis,  et  misistis  me  extra 
viam,  ct  feci  animae  meae  peccatum  magnum.  Con- 
fundens  ergo  eos  multum,  absolvit.  Servus  autem 
Dei  Vitalius  a  pnDpria  operatione  non  cessabat.  De- 
precabatur  ergo  ut  quibusdam  post  mortem  ejus 
Mi^H  in  somnis  manifestarct  Deus,  ut  non  imputa- 
returin  peccatum  his  qui  scandalizabantur  in  eum, 
eo  qu^  rem  quam  agebat  diccrent  scandalo  esse 
plenam.  et  non  haberet  homo  peccati  judicium  ex 
ea,  quidquid  locutus  fuissct.  Multas  igitur  de  tali- 
bus  mulieribus  in  compunctionem  induxit  haecope- 
ratio  ejus,  et  maxime  quando  videbant  eum  nocte 
extendentem  manus  et  orantem  pro  unaquaque  ea- 
rum  :  propter  quod  quaedam  earum  a  fomicatione 
cessabant ;  quaedam  vero  accipiebant  viros,  et  pu- 
dice  conversabantur  ;  quaedam  vero  et  modis  omni- 
bus  mundum  relinquentes,  singularem  vitam  duce- 
bant.  Nullus  tamen  scivit  usque  ad  ejus  dormitio- 
nem  quod  ipsius  admonitione  et  oratione  impudicae 
muliercula;  a  fornicatione  cessarent, 

Unde  quodam  die  exeunte  eo  a  prima  talium  mu- 
lierum  dili  culo.  obviat  ei  quidam  homo  immundus, 
intrans  ad  fornicandum  cum  e>a;  et  cum  vidisset 
sanctum  Vitalium  ex  ea  egredientem,  dedit  ei  ala- 
pam  in  faciem,  dicens  ad  eum  :  Usquequo,  pessim 


37! 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


371 


illusor  Christi,  non  emendas  te  ab  his  nequitiis  tuis?  A  Gaza,  et  suscepit  cellulam  abbati»  Vitalii  •ecunduro 

Qui  dixit  ad  eum  :  Crede  mihi,  accipies  alapam  a 

me  humili,  uttota  Alexandria  colligatur  ad  clamo- 

restuos.Nondum  brevi  temporc  transacto,  dormivit 

cum  pace  in  cellula  sua  sanctus  Vitalius,  nemine 

sciente  omnino.  Habebat  enim  valde  pusiilam  cellu- 

lam,  super  locum  qui  dicitur  Porta  solis  (79).  Unde 

et  plerumque,  cum  coUecta  celebraretur  Juxta  cel- 

lam  ejus  in  ecclesia  Mctne  (80) ,  convenientes  quse- 

dam  muliercularum  harum,ad  alterutras  dicebant  * 

Eamus,  eamus,  itemm  abbas  Vitaiius  coilectam  ha- 

bet.Et  venientibus  eis,  curabat  eas.  Igiturdormiente 

eo,  ut  prsedictum  est,  m  propria  cellula,  et  nuUo 

sciente,  mox  quidam  daemon  tanquam  iEthiops  de- 

fbrmis,  astat  ei  qui  dederat  alapam  abbati  Vitalio, 


fidem,  et  in  ea  permansit  usque  ad  mortem  auMn. 
Et  sanctissimus  patriarcha  multas  gratias  egit  Deo, 
quia  non  permisit  eum  peccare  in  servum  suamVi- 
taiium.  Multi  autem  multum  eztuno  in  Alexandria 
prohierunt  sibi,  et  hospitio  recipiebant  monachoc : 
et  monebantur  ut  non  eondemnaretur  aliquis  ab  cit 
sicut  cvoiiorat.  F^ecit  autem  et  sanitates  post  mortem 
honorabile  nomen  sancti  Vitalii  per  divinam  gra- 
tiam :  cujus  orationibus  det  nobis  Dominus  bonam 
conversationem,  et  misericordiam  in  die,  quando 
manifestabit  abscondita  hominum,  et  nuda  fadet 
consilia  cordium  (I  Gor,  iv). 

Cap.  XXXVI.  —  Praecipiens  aliquando  dari  cui- 
dam  petenti  eleemosynam,   decem  nummos  ereoa 


et  dat  ei  alapam,  dicens:  Suscipe  alapam  quam  mi-^  ^ntum,  convicia  ab  eo  patiebatur  in  facie  atrodter 


sit  tibi  abbas  Vitalius.  Et  cadens,  statim  coepit  spn- 
mare.  Congregata  est  igitur,  secundum  prophetiam 
Vitalii,  pene  tota  Alexandria  in  violentiam  quam 
patiebatur  a  daemone ;  et  maxime  quia  sonitum  datae 
ei  alapae  audierunt  quidam,  quasi  ad  unius  jactum 
sagittae.  Post  aliquantas  vero  horas  in  mentem  re- 
diens  is  qui  patiebatur.  scidit  vestimenta  pectoris 
sui,  et  cucurrit  ad  cellulam,  clamans  et  dicens  : 
Culpam  fbci  tibi,  serve  Dei  Vitali,  miscrere  mei. 
Oucurrerunt  vefo  cum  eo  omnes  audientes.  Cum 
penrenisset  ad  cellulam  sancti,  exiit  iterum  deemo- 
nium,  Jactans  eum  omnibus  aspicientibus.  Et  cum 
ingrcderentur  intro  hi  qui  cum  eo  cucurrerunt,  in- 
veneruntsanctum  stantem  in  geniculis  suis,  et  oran- 
tem,  et  animam  Domino  tradentem,etin  pavimento 
scripturam  htgusmodi :  VMAlexandnni,  nolite  ante 
tempus  aliquid  judicare,  quoadusqueveniatDominus 
(I  Oor.  iv).Confttebatur  vero  et  homo,  qui  a  daemo- 
nio  vexabatur,  quod  sancto  fecerat,  et  quod  dixerat 
sanctus  ei.  Reeitata  sunt  ergo  beatissimo  Joanni 
patriarchae  omnia  quae  circa  sanctum  Vitalium  acta 
sunt;  et  descendens  cum  clero,  venit  ad  corpus 
sancti  Vitalii ;  et  cum  vidisset  superscriptionem, 
dixit :  Vere  hanc  hnmiiis  Joannes  per  Deum  evasit, 
nam  alapam  quam  accepit  qui  patitur  ego  accipe- 
rem. 

Tune  itaque  omnes  fomicariae,  et  quae  abrenun- 
tiavcmnt  ex  eis,  et  viros  susceperant,  cum  cereis  et 
lampadibus  praeibant  eum  flentes,  et  dicentes :  Per- 


illebeatus,  quia  non  dederat  ei  quotquot  voluit.  His 
autem  qui  de  obsequio  erant,  quaerentibus  caDdere 
eum  qui  conviciabatur,  increpavit  eos  vehementer 
patriarcba,  dicens  :  Sinite  eum  fratres  :  habeo 
!••  ego  sexaginta  annos,  blasphcmans  per  opera 
mea  Christum,  ct  unum  convicium  non  portabo  ab 
isto  ?  Et  praecepit  datori  solvere  sacculum,  ut  aine- 
ret  pauperem  toliere  quantum  veliet  pretium. 

Cap.XXXVII.— 6i  vero  aliquando  audiebatsapien- 
tissimus,  quoniam  eieemosynator  est  talis,  adduce- 
bat  eum  in  hiiarit^tc  seorsum,  et  dicebat  ei  :  Quo^ 
modo  factus  es  e]eemo8ynator?naturaliter,anteipsum 
violenter  cogens  ?  Unde  quidam  qui  ab  eo  interro<- 
gabantur,  verecundati,  occultabant  quidem,  quidam 
autem  dicebant  ei.  Propter  quod  unus  interrogatoB 
a  sancto,  respondit  ita  :  Crede  mihi,  domine,  quia 
nihil  do  aut  facio  boni;  vemmtamen  ipsum  quod  &- 
cio  et  praebeo,  ex  quibus  Deus  et  orationes  tuae  lar- 
giuntur,  ita  facore  assuevi.  Eram  prius  valde  immi- 
sericors  et  cmdelis,  et  semel  damna  pertuii,  etin 
subtilitatem  deveni  :  ciepit  cogitatio  raea  dicere 
mibi :  Vere  si  esses  eleemosynator,  non  relinqueret 
toDeus.  Statui  ergo  per  singulosdies  dare  quinque 
aereos  nuramos  pauperibus ;  et  cura  coepissem  dare, 
statira  SataniB  prohibebatrae,  dicens :  Verequinqoe 
nurami  isti  sufiiciunt  doraui  ad  olera,  aut  ad  bal- 
neura  percipiondnra  ;  et  statira,  tanquara  si  de  laa- 
cibus  natorura  raeorura  privarera  eos,  nihil  dabam. 
Cum  ergo  vidissera  quod  superarer  a  vitio,  dioo 


didiraus  salutem  nostram  et  doctrinam.EnarrabantDpuero  meo  :  Per  singulos  dies  furare,  me  nesciea- 


enim jam  conversationem  ejus  omnibus,  et,Quoniara 
non  propter  turpem  rem  ad  nos  intrabat ;  et  quia 
nunquam  aliquando  vidimus  eum  super  latus  dor- 
mientem,  aut  unara  ex  nobis  tenentem  manu  sua. 
Et  reprehendentibus  eas  quibusdam  et  dicentibus : 
Quare  haec  non  omnibus  dicebatis,  sed  scandaliza- 
batur  in  eo  tota  civitas?  enarrabant  jam  capitu- 
lum,  quod  circa  eam  gestum  est,  quae  a  daemonio 
vexationem  sustinuit,  et  quia  hoc  timentes  taceba- 
mus.Sepulto  ergo  eo  in  multo  honore,  permansit  is 
qui  ab  eo  correctus  et  sanus  factus  est,  faciens  me- 
moriam  ejus.  Postmodura  autera  et  renuntiavit  sae  • 
eulo,  ingressus  monasterium  abbatis  Seridonis  in 


te,  quinquc  nuraraos,  et  da  eieeraosynam.  Sum  ego 
enim  trapezita,  doraine.  Ille  vero  bcnefaciens,  cce- 
pit  furari  denos  (81).  Erat  autem  quaudQ  et  sili- 
quara.  Cura  ergo  vidisset  quia  benedicebamur,  et 
divitiis  abundabamus,  coepit  et  tremisses  furan,  et 
dare.  Seraelitaque  adrairans  benedicUones  Dei,di<i 
ei :  Vere multura  profuerunt,>ili,quinque  nununi  illi. 
voio  ergout  des  decera.Tunc  dicit  raihi  et  puer  sub- 
ridendo :  Vade,  ora  fuitis  raeis.  Nam  vere  hodie 
non  haberemus  quera  raanducasseraus  panem.  Sed 
si  est  fur  justus,  ego  sura.Tunc  ergo dixit,quomam 
treraissia  dabat  et  siiiquas  etiam,  ex  fide  iliiua,  aa- 
suevi,  domine,  de  anirao  dare.  ^ificatus  eiigo  san- 


173 


VTTA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARII. 


374 


etas  valde,  dixit  ad  eum :  Credc  mihi,  multas  <;on  •  A  nos  fictor,  et  peccato  et  jnobedientia  deceptos  ite- 


▼ersationes  Patrum  legi,  tale  aliquid  non  audivi. 

Cap.  XXXVIII. — Maiitiamreservantetn  quemdam 
illustrium,  contra  alium  principem,  audiene  hic  ma- 
gnns  Joannes,  monuit  eum  Baope,  et  suasit  ad  con- 
eordiam,  et  non  potuit  eum  convertere  ad  pacero. 
8emel  ergo  mittit  et  adducit  eum  sanctus,  quasi  pro 
re  publiea  :  et  facit  missas  in  oratorio  suo,  nulium 
habens  nisl  ministrum  suum  (8*2 ).  Cum  ergo  sancta 
benedixisset  patriarcha,  etorationem  Dominicam  in- 
choasset,coepenmtdicere  trestantum  illi,  Paterno- 
ster.  Et  eum  pervenisset  ad  sermonem,  quodicitur, 
Bimittenobis  debita  nostra,  sicut  et  nos  dimittimus 
debitoribus  nostris,  innuit  domestico  patriarcha,  ut 
taceret.  Siluit  ergo  et  patriarcha,  et  remansit  prin- 


rum  viviflcavit,  et  %00  propiio  sanguine  i*edemit  a 
raorte,  et  oinuem  terram  etipsum  coeium  in  obse- 
quium  hominum  subdidit,  sed  etnuncqualiter  peo- 
cantes  non  dissipat,  sed  ionganimitcr  magis  exspectat 
immobilis  iila  natura,  et  patiens  iiie  oculus,  et  nobis 
plerumquebiasphemantibusipse  consolaturet  blsi^ 
ditur  per  miserationem  suam,  desursum  piuvias  pro- 
pter  vitam  nostram  tribaens,  quantos  maios  opera- 
rios,  pergentes  ut  occidant  autfurentur,  tegitet  non 
tradit,  necapianturetpuniantur?  quantos  existentes 
in  navibus  inpeiago,  utpraedenturobviaates  sibina- 
ves,  et  occidant  qui  in  eis  sunt,  non  permittit  ia 
profundum  demergi,  sed  imperat  mari  ne  absorbeat 
eos,   eiBpectans  conversionem  maiitiie  ipsorum  ? 


oeps  solus,  dicens  versum:  Dimitte  nobis,  sicut  etB  quanti  pejerant   corpus  (83)  et   sanguinem   ^us 


Bos  dimittimus.Et  statim  conversus sanctus,  dicitei 
mansueta  voce  :  Vide  in  quaii  ternbih  hora  quid  di- 
cas  Deo :  Quoniam  sicut  ego  dimitto,  ita  et  tn  di- 
mitte  mihi.  Tanquam  ab  igne  statim  cruciatum  fe- 
rens  preedictus  princeps,  cecidit  in  faciem  ad  pedes 
sancti,  dicens :  Qusecunque  Jusseris,  domine,  faciet 
servus  tuus.  Et  reconciliatus  est  inimico  suo  ex  tunc 
tnm  omni  veritate. 
Cap.  XXXIX.— Superbum  auterasi  videbataiiquem 


sacrosanctum,  et  patitur  et  ionganimiter  agii, 
non  reddens  eis  hic  aliquid  difBeile?  quantos  in 
itinere  latrocinantes  non.  tradit  in  cibum  obvian- 
tibus  sibi  bestiis  ?  quantos  euntes  in  concava  ter- 
rarum,  et  itinerum  seditiones  operantes,  protegitt 
ut  non  consumantur  a  custodientibus  canibus,  irei 
etiam  hominibus?  Etmeinterdumaut  cummeretrice 
recumbente,  aut  cum  his  qui  se  inebriant,  aut  cum 
turpia  ioquentibus  conversante,  aut  cstero  quoiibet 


beatus,  hunc  quidem  non  arguebat  in  facie :  quanda  sseculi  hujus  implicato  peccato,  apis  quidem  circum- 

autem  eum  in  secreto  suo  sedentem  videbat,  affcro-  fertur,  et  valies  et  alveos  circuit,  quaerens  coiiigere 

bat  de  humilitate  sermones,  ut  per  tale  magisterium  fructum,  ut  dulce  faciat  mihi  guttur,  quod  fcada  et 

aensim  percuteret  superbum,  et  modestum  faceret,  iniqua  pronuntiat ;  uva  autem  festinat  per  caiorem 

dicens  ita :  Miror,  domini  mei,  quomodo  non  recor-  maturari,  ut  repleat  os  et  iffitificet  cor,  quQd  facto- 

daturmiseraanimameahumilitatisquaidemonstra^G  ^^^^  suum  praBvaricatum  est.  Flores  invicem  se 

^t  nobis  super  terram  apparere  Filium  Dei,  sed  in-  prsoccupant,  ut  delectent  ocuios,  qui  fornicationi- 


tnmeaco  et  extollor  super  fratrem  meura,  si  fuero 
modicum  aut  pulchrior  eo,  aut  ditior,  autgioriosior, 
mut  principatum  officiicujuscunqae  habuero,non  in- 
telligens /divinam  vocem,  quse  dicit:  Discite  a  me 
qoiamitissumethumiliscorde,  et  invenietis  re(]uiem 
animabuB  vestris  (Matth.  xi);neque  sanctorum  voces 
oogitans,  quoniam  quidam  terram(  6ren.  xvm),  qui- 
dam  cinerem,  quidam  vermem  et  non  hominem 
{Psal,  XXI),  quidam  aut  impeditioris  et  tardioris 
linguae  (Exod.  iv)  se  nominabant :  et  quia  Isaias, 
quando  Deumvidere  meruit,ut  capit  homo.tunc  im- 
munda  labia  se  habere  pronuntiavit  (/5a.  vi).  Quid 
anim  et  sum  humiiis?Nonne  de  luto fictus  sum.unde 


bus  et  alienis  mulieribus  ad  iuxuriam  innunt.  Ficus 
turbatur  (84),  quatenus  perveniat,  utrepleat  manum 
permagnitudinera,  etosper  dulcediMm,  quodtenet 
et  basiat  aiienam  rauherem.  TaUa  ergo,  inquit, 
operafratres  agentes,  et  tales  retributionea  recipien- 
tes  a  bonigno  Deo,  qualem  debueramus  liabere  pru- 
dentiam,  considerantes  novissimam  nostram  ethoi^ 
rendara  horam  ?  Multum  enim  de  memoria  mortis  et 
exitu  animsB  disputabat  semper  ille  beatus,  ita  ut 
frequenter  quidam  ad  eum  superbo  schemate  intra- 
rentet  ridenti  vuitu,  etinconsiderato  oculo;  etexi- 
rent  humili  more,  et  compuncta  facie,  et  lacrymanti- 
busoculis.Propterquodetdinebat:  Quia  (ut  ffistimo 


aunt  et  iateres?  Nonne  omnem  quam  puto  haberej^  egohumilis)  sufficit  ad  salutem  assidueet  dolenter 


^oriam,  utflosfoBni  marcessit  (ha.  xl)?  His  ergo  et 
hvgusmodi,  et  aiiis  piuribus  verbis  sapientissimus, 
quasi  de  se  dicens,  eura  qui  languorera  inflationis  et 
soperbiee  habebat  cauteriocoraburens,  proderat  ejus 
animae.  Intelligebat  enim  is  qui  ulcus  habebat  quod 
de  eo  patriarcha  haec  intiraaret. 

Cap.  XL.  —  Et  hoc  frequenter  ille  a  Deo  honora- 
tHB.afrerebat  in  mediura,ad  humilitatis  arguraentura, 
direns :  Quod  si  considerasseraus  et  cogitassemus 
Dei  erga  nos  misericordiara  et  bonitatera,  nec  in  coe- 
loB  snblevaremus  oculos  nostros,  sed  semper  in  hu- 
Bnili  habitu  ac  prudentia  degeremus.  Ut  enim  praeter- 
qualiter  non  existentes  ut  essemus  produxit 


cogitare.etsollicitudinem  haberede  morte,quoniam 
nemo  nobis  in  illa  hora  compatietur,  aut  comitabi- 
tur  ex  vita  ista.  nisi  opera  bona  nostra.  Et  quomodo 
angelis  venientibus  et  properantibus  turbatur  tunc 
anima,  si  inventa  non  fuerit  pneparata?  quomodo 
rogatutaddatur  sibi  modicura  tempu8Titfie,etaudiet: 
Quid  enim  ?  Terapus  quod  vixisti,  bene  consum- 
psisti  ?  Et  iterura  dicebat  tanquam  de  semetipso  : 
Quomodo,  humilis  Joannes,  transire  poteris  bestias 
arundineti  [Psal.  lxvii),  quando  obviabunt  tibi  exar 
ctores?  Vae  qualis  timor  et  tremor  obtinet  animam 
tunc  rationem  ponentem,  tantis  exquisitoribus  tam 
amaqs  et  immisericordibus  ?  Etenim  sanctus  istein 


d75 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


376 


niemoria  sempcr  retinebat  quod  sancto  Simoni  qui  Ascopio.  Semel  crgo  et  bis  fecit  hoc  ipsum  schema 


incolumnis  stetit  (85),  per  revelationem  factumest 
notum :  Quia  (ut  ait)  exeunte  anima  e  corpore,  ob- 
viant  ei  cum  ascenderitaterrain  coelum,  chori  dae- 
monum,singuli  in  proprio  ordine .  Obviat  ei  chorus  dse- 
moniorum  superbiae,  investigat  eam,  si  habeat  opera 
eorum.  Obviat  chorus  spirituum  detractionis:  aspi- 
ciunt  si  quando  oblocuta  sit,et  poenitentiam  non  ege- 
rit.  Obviant  iterum  superius  deemones  iomicationis: 
scrutantur  si  recognoscant  in  eavoluptates  suas.  Et 
quando  a  terra  usque  ad  coelum  misera  anima  posi- 
tura  rationem  pervenerit,  seorsum  ab  ea  sancti  an- 
geli  stabunt,  et  nou  adjuvabunt  eam  nisi  bonitates 
suae.  Haec  considerans  hic  nobilis,  pertomtus  pro 
taU  hora  etsollicitus  factus  est,  ferens  inmemoriam 


illc  beatus.  Erudivit  et  in  hoc  plebem  magnifice,  et 
emendavit ;  timebant  enim,  ne  iteriimidipsum  sche- 
ma  facereteis  ille  semper  memorandus. 

Cap.  XLII.  —  Loqui  autem  in  sacrario  omnino 
non  permittebat,  sed  in  conspectu  omnium  foras 
mittebatcum,  dicens:  Si  quidem  ut  orares  venisti 
huc,  in  hocmentem  tuamet  os  tuum  vacare  exopta; 
si  vero  propter  iocutionem,  scriptnm  est :  Domos 
Dei  domus  orationis  vocabitur  (Matth.  xxi)  ;  noli 
ergo  facere  eam  speiuncam  latronum. 

Cap.  XLIII.  —  Hoc  autem  erat  admirabilius  san- 
ctissimi  hujus  [^triarchae,  quoniam  nec  monachicam 
vitam  ducens,  neque  in  clero  moratus  in  ecclesia, 
sed  et  feminae  lcgitime  dudum  conjunctus  (86),  ita 


et  sancti  Hilarionis  eloquium  ( Vita  HilarionU^c.  38);  gtcnuit  vigorcm  ecciesiae  ab  ipso  initio  quopatriarcha 


quia  cum  e  vita  egressus  essct,  formidavit  et  dixit 
animse  suae :  Octoginta  annos,  o  humilis  aninia,  ha- 
bes  serviens  Christo,  et  times  exire?  Exi,  quia  mise- 
ricors  est.  Et  dicebat  sibi  patriarcha :  Si  is  qui  octo- 
ginta  annos  servivit  Christo,  et  mortuos  suscitavit, 
et  signa  fecit,  timuit  amaramillam  horam,  quid  ha- 
bes  tu,  hnmilis  Joannes,  dicere  aut  facere,  quando 
obviaverint  in  faciem  tuam  crudelesilli  et  immise- 
ricordesexactoresct  inquisitores?  Ad  quantos  poteris 
rationem  reddere,adeosquicxquirunt  de  mendacio, 
adeos  qui  de  detractione,  ad  eos  quide  crudelitate,ad 
eos  qui  de  avaritia,  ad  eos  qui  de  memoria  mali,  ad 
eos  qui  de  odio,  ad  eos  qui  exquirunt  de  perjurio  ? 
Et  dementatus    dicebat :  Dcus,  tu  eos   increpa. 


consecratus  est,  et  in  talem  sublimitatcm  exaitatOK 
est,ut  muLtos  eremitarum  et  in  arcta  vita  degentium 
superaret. 

Cap.  XLIV.  —  Volens  autem  nec  hujus  boni  esse 
inexpers,  videlicet  monachicae  vitae  connumeratio- 
nis,  studet  rem  tamen  :  Congregans  duos  ordines 
sanctorum  monachorum,  statuitin  eis  omnem  atili- 
tatem  tribui  de  villis  suis  in  civitate  sua  :  et  faciens 
eis  cellulas  in  duobus  oratoriis  Dominae  nostraesan- 
ctae  Dei  genitricis,  et  sancti  Joannis,  quae  ipse  a 
fundanientis  sedificaverat,  dicens  amantissimis  Deo 
monachis  ita:  Ego  postDeumutilitatemcorporalem 
vestram  procurabo,  vos  autem  spiritualis  habetote 
meae  curam  salutis.  Vespertina  et  nocturna  vigilia 


nam  omnis  fortitudo  hominum  eis  resistere  nonCiiiihiapudDeumimputetur^quidquidveroincellalis 


valet.  Tu,  Domine,  da  nobis  ductores  sanctos 
angelos,  qui  custodiant  et  gubernent  nos  ;  multa 
enimTest  contra  nos  eorum  insania,  multus  tre- 
mor,  multus  tiw>r,  multum  periculum  pelagi  aeris 
hujus.  Si  enim  de  civitate  in  civlliitem  super  teiTam 
ambulantes.deprecamur  eosquinobis  ductores  sunt, 
ne  in  praecipitia  cadamus,  aut  in  agrestium  bestia- 
rum  loca,  autin  ftumina  infmita,aut  in  inaccessibi- 
les  et  invios  montes,  aut  in  latronum  manus,  aut  in 
eremum  incomprehensibilem  1SOI  autinaquosam, 
et  pereamus.  Quot  ductoribus  fortibus  et  divinis  cu- 
stodibus  opus  habemus,  pergentes  longa  via  hac  et 
aetema,  videlicet,  quae  ex  corpore  est  cgressio,  et  ad 


vestiis  officii  feceritis,  pro  vestris  sit  animabus.  Hoc 
autem  fecit,  voiens  sollicitiores  efficere  Dei  amicos 
monachos.  Unde  etpermansitDeo  talisgrata  consti- 
tutio  ordinum;  et  ad  similitudinemmonasterii  ex  his 
civitas  pene  vivit,  in  diversis  locis  pervigiles  hym- 
nodias  Deo  referens. 

Cap.  XLV.  —  Et  hoc  beatus  iste  ita  omnes  doce- 
bat,  ct  contestabatur  dicens :  Nullatenus  aliquando 
haereticorumcommunionis,  imo  coinquinationis  pai^ 
ticipemini,etiam  si  omni  vita  vestra  ex  aliqua  im- 
pulsione  vel  necessitate  communionem  catholicae 
Ecclcsiae  non  in.enientes,  sine  communione  per- 
manseritis.  Si  enim.  ait,  uxorem   corporalem  legi- 


ccelum  ascensio?  Hae  sunt  sapientia  plenaebeati  adDtimcpossidentes^inregionealiqualonginquaabsque 


se  et  ad  omnes  doctrinae  ;  hse  sunt  ejus  quotidianae 
curae  atque  meditationes. 

Cap.  XLI.  —  Multam  autem  et  de  sancta  statione 
curamhabebat,  et  sollicitudinem  demonstrabat.  Una 
enim  dierom  volens  multos  resecare,ut  non  egrede- 
rentar  post  aolfttionem  sancti  Evangelii  de  ecclesia, 
et  otiosis  sermonibus  pro  oratione  vacarent,  quid 
fecit  ?  Reliquit  mox,  postquam  lectum  est  sanctum 
Evangelium,  ecclesiam ;  et  ipse  exiit,  et  sedit  cum 
turba.  Omnibusvero  obstupentibus,  dixit  adeos  jus- 
tus :  Filioh,  ubi  oves,  illic  et  pastor.  Aut  intrate 
intro,  et  ingrediemur;  aut  manete  hic,  et  hic  ma- 
nebo.  Ego  propter  vos  descendo  in  sanctam  eccle- 
siam,  nam  poteram  facere  mihimet  missas  in  epi- 


ista  tempore  multomorantes,  rehnquere  hanc  et  alii 
copulari,  a  Deo  et  legibus  prohibemur,  si  vero  hoc 
egerimus,  punimur  ;  quomodo  putas,  Deo  per  re- 
ctam  fidem  et  catholicam  Ecclesiam  conjuncti,  ut 
ait  Apostolus  :  Aptavi  vos  uni  viro  vii^nem  castam 
exhibere  Christo  (llCor.  xi),  si  orthodoxam  etsan- 
ctam  fidem  adulteraveritis  per  communionem  hsere- 
ticorum,  non  in  futuro  saeculo  tormenti,  quod  cxspe- 
ctat  haereticos,  erimus  facti  participes  ?  Commanio 
enim,  ait,  ideo  dicitur,  eo  quod  communem  faciat, 
et  firmet  communicantem  quibus  communicat.  Ne 
igitur,  quaeso,  ait,  o  filii,  hujusmodi  oiatoriis  ap- 
plicetis. 
Cap.  XLVI.  —  Cum  omnibus  bonis  suis  et  hoc 


377 


VTTA  SANCTI  JOANNIS  ELEEMOSYNARn. 


378 


beatus  hic  possidcbat,  quod  (ut  dictum  est)  non  Asunt  eam,  abrenuntiantesinundo,  cumeaporgcntes 


condemnaret  proximum,  ncc  condemnantes  recipe- 
ret.  Dicaro  vero  et  ejus  doctrinam  de  hoc  omnibus 
proficuam  :  Juvenis  quidam  rapiens  monacham, 
fiigit  Constantinopolim.  Hoc  dicens  justus,  tristis 
factus  est  usque  ad  mortem.  Tempore  vero  aliquo 
transacto,  consedente  eo  una  dierum  in  honorabili 
cimiliarchio  cum  quibusdam  ciericis,  et  sermonem 
animse  utilem  movente,  venit  in  medium  et  memo- 
ria  juvenis  qui  ancillam  Dei  rapuerat,  ct  coeperunt 
qui  sancto  considebant  anathematizare  talem  juve- 
nem,  tanquam  qui  duas  animas  perdiderat,  suam 
videlicet  etsanctimonialis.  Compescuit  ergo  et  rese- 
cavit  eos  beatus,  dicens  :  Ne  sic,  filii,  ne  sic ;  nam 
ostendam    vobis  quia  et  vos  duo  peccata  facitis : 


in  monasterium  ejus.  Servus  enim  Dei  monachus, 
qui  totonderat  cam,  postquam  satisfecit  omnibus, 
tradidit  Deo  spiritum  in  pacc.  Ideo,  inquit,  dico  vo- 
bis,  fiiii,  ne  praecipites  ad  condemnanda  et  judi- 
canda  sitisaliena.  Multotics  enim  peccatum  fomica- 
tionis  vidimus,  pccnitcntiam  vero  ejus,  quam  fecit 
occultc,  non  aspeximus.  Et  est  quia  furtuoi  facien- 
tem  qucmdam  vidimus,  suspiria  vero  ct  lacrymas 
quas  produxit  Dco  nescimus.  Et  nos  quidcm  habc- 
mus  cum  qualem  vidimus  illum,  turem,  aut  forni- 
catorem,  aut  perjurura ;  apud  Dcum  vero  receptaest 
occuita  ejus  confcssio  et  pcenitentia,  et  est  ab  ipso 
pretiosus.  Omnesigituradmirabantursuper  doctrina 
industrii  pastoris  hujus  atque  magistri. 


unum,  quia  transgredimini  mandatum  dicontis  :  B     Cap.  XLVII  .  —  Duobus  clericis  calceamenta  fa- 


Nolite  judicare,  utnon  judiccmini  (Malth.  vii);  dcin- 
de,  quia  nescitis  certius  si  usque  hodie  peccent,  et 
non  pcenitcant. 

Legi  enim  vitam  Patris  aliquid  tale  habentem  : 
quia  in  civitate  quadam  duo  monachi  abierunt  in 
ministerium.  Et  cum  transiret  unus  per  locum,  cla- 
mabat  ei  una  fornicaria,  dicens :  Salva  me,  Pater,  ut 
Christus  meretricem.  Ille  vrro  hominum  confusio- 
nem  %0%  omnino  non  curans,  dixit  ei  :  Sequere 
me.  Et  tenens  eam  per  manum  ejus,  exiit  publice 
de  civitate,  omnibus  aspicientibus.  Facta  est  ergo 
fiima  quia  abbas  accepit  mulierem  domnam  Por- 
ph^rriam  (ita  enim  vocabatur  mulier).  Pergentibus 
ei^o  cis,  ut  mitteret  eam  in  monasterium,  invenit 


cicntibus,  ct  juxta  se  laborantibus,  unus  quidem 
habebat  filios  multos,  etuxorem,  et  patrem,  et  ma- 
trem  :  vacabat  vero  ecclesiae  sine  intermissionc,  et 
omncs  post  Deum  alebat  de  artc  sua.  Alter  vero 
quamvis  doctior  essetillo,  eo  quod  non  permaneret 
in  ecclesia,  sed  etiam  Dominicis  diebus  laboraret, 
nec  seipsum  tantum  nutrire  valebat.  Invidebat  ergo 
iste  vicino  suo.  Etunavice  non  suffcrens  invidiam, 
dicit  ei  cum  ira  :  Unde  tu  sic  dives  factus  es  ?  Ego 
vero  vacans  plus  arti  meaj  quam  tu,  in  paupertatem 
deveni.  Dicit  vero  ei,  volens  faccrc  eum  vacarc  ec- 
clcbiae  :  Invenio  pretium  in  tcrra,  et  inde  paulatim 
dives  factus  sum ;  sed  si  vis,  semper  voco  te,  et  veni 
mecum;  et  quidquid  invanerimus,  accipiesdimidium. 


muiler  inunaecclesia  pucrum  in  terram  projectum,  Q  Cum  ergo  acquiesceret  ille,  ct  sequerctur  cum  cun- 


et  sustuliteumutnutriretillum.  Itaquepost  annum 
qnidam  venerunt  in  patriata,  ubi  erat  abbas  et  Por- 
phyria,  qua;  fuerat  de  morctricibus ;  et  videntes 
eam  habere  puerulum,  dicunt  ei :  Veracitcr  bonum 
abbati  pullum  genuisti.  Nondum  enim  sanctum  sche- 
ma  acceperat.  Euntes  ergo  Tyrum  qui  viderant  eam 
(iude  enim  abbas  tulerat  illam),  diffamaverunt, 
quia  genuit  de  abbate  Porphyria,  et  nos  vidimus 
puerulum  oculis  nostris  similantem  ei.  Quando  ergo 
cognovit  ex  Deo  abbas  obitum  suum ;  dicit  nonnas 
Pelagiai,  sic  enim  mutavit  nomen  ejus,  quando  tra- 
didit  ei  sanctum  schema :  Eamus  Tyrum,  quia  ha- 
beo  illic  responsum,  et  volo  ut  venias  mecum.  Illa 
vero  non  valens  contradicerc  ei,  secuta  est  eum  :  et 


tem  ad  ecclcsiam,  sine  intermissionc  bcncdixit  ei 
Deus,  ct  divitem  fecit  eum.  Tuncdixit  ei  ille  bonus 
consiliarius  :  Vidisti,  frater,  unum  mendacium  pro- 
pter  Dcum  (88)  quantum  profuit  animai  tuae  ct  sub- 
stantiae  tuse  ?  Credc,  nihil  inveniebam  aliquando  in 
terra,  ut  a^stimasti  gratia  pretii ;  sed  quoniam  dixit 
Dominus  :  Quaerite  primum  rcgnum  Dei  et  justitiam 
ejus,  et  haec  omnia  adjicientur  vobis  (Malth.  vi) ; 
idcirco  occasionem  feci,  tantum  ut  seducerem  tc  \ 
et  ecce  non  sine  causa  laboravi,  scd  invenisti,  ct 
superinvenisti.  Hoc  igitur  discens  sanctus  )>atriar- 
chn,  fecit  illum  bonum  consiliarium  presbyterum, 
tamquam  dignum ;  erat  enim  lector. 
Cap.  XLVIII.  —  Et  quidem  hactenus  ante  memo- 


venerunt  ambo,  habentes  et  puerulum  septem  an-  D  ratus  Dei  cultor  Mcnnas,  qui  fuerat  vicedominus 


norum  existentem.  Cum  ergo  aegrotasset  abbas  in 
infirmitate  ad  mortem,  ascenderunt  ad  visitationem 
ejus  de  civitate  usque  ad  centum  animas.  Et  dicit  : 
AfTerte  prunas.  Itaque  cum  venissct  thuribulum  (87) 
plenum  prunis,  tulit  et  eyacuavit  eas  in  vestimen- 
tum  suum,  et  dixit :  Credite,  fratres,  quia  sicut  Deus 
rubum  custodivit  incombustum  ab  igne,  sicut  nec 
tanicam  hanc  meam  incenderunt  prunae  istae,  ita 
nec  ego  agnovi  peccatum  mulieris,  ex  quo  natus 
8om.  Et  omnes  mirati  sunt,  quomodo  non  ardebat 
vestimentum  ab  igne  ;  et  glorificaverunt  Deum  ha- 
bentem  occultos  servos.  Ex  occasione  autem  nonnae 
Pelagise  quondam  meretricis,  aliaefornicariae  secutae 


sanctissima^  ecclesiae  Alexandrinorum  magnae  civi- 
tatis,  enarravit  nobis.  Sequentia  autem  vilitas  mea 
depinxit;  quaedamvero  a  quibusdam,  quibus  dignc 
credendum  est,  audivi.  Dicentibus  ergo  nobis  in  prae- 
dictis  inquodam  capitulo  \Snp.,  c.  ll),quod  multa 
spirituali  diiectione  patriarcha  et  Niceta  patricius 
ad  invicem  colligati  essent,  dignum  indicium  talis 
exhibitionis  praesens  cxistit  capitulum. 

Quando,  permittente  Dco  (89),propeccatis  nostris, 
futurum  erat  ut  traderetur  Alcxandria  sinc  Deo  Per- 
sis,  reminiscens  pastor  dicentis  :  Cum  pcrsecuti  vos 
fuerint  in  civitate  ista,  fugite  in  aliam  (Matth.  x), 
fugam   arripuit  in  propriam  patriam,  videlicet  in 


370 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRTMUS. 


380 


Cyprum,  in  civitatem  suam.  Unde  occasiono  ac-Aglorificabo  {I  Reg,  ii).  Vere  enim  magniflce  glorift- 


cepta,  praefatus  Niceta  patricius  dixit  ad  sanctum : 
Obsecro,  si  inveni  gratiam  ante  tc,  ne  dedigneris 
fatigari  usque  ad  roginam  civitatem,  et  hene  ac- 
ceptas  preces  tuas  donare  piissimis  imperatoribus. 
Ille  vero  multae  fidei  1B08  riri  consentiens,  obe- 
diens  ad  hoc  factus  est  Deo  et  voluntati  ejus,  et  a 
se  datum  honorem  quantumerat  circabeutuin  osten- 
dere  volente.  Fatigata  igitur  navi  multiplicitiM*  a  vi 
ventorum,  in  qua  sanctus  cum  patricio  erat,  et  in 
profunduin  mittendn,  videt  saepe  memoratus  patri- 
cius,  et  optimates  qui  cum  eo  erant,  una  nocte,  in 
qua  tempestas  facta  est,  patriarcham  modo  quidem 
cum  pauperibus  per  navim  ubique  circumcurren- 
tem,  modo  autem  iterumcum  eismanus  in  coelum 


cavit  sanctum  hunc,  qui  in  suis  semper  bonis  glori- 
ilcatus  est  Dominus.  Non  enim  fercns  nobilis  hic, 
temporali  vita  suaconquiescerc  sancta  etdigna  laude 
bona,  quid  egit  ?  Xenodochia,  gerontocomia,  atqne 
monasteria  a  fundamentis  aedificans,  et  choros  san- 
ctorum  monachorum  statucns,  incessabilem  verae 
justitiae  memoriam  possidet,  per  ea  quae  celebrantnr 
in  eis  bona  opera.  Quod  enim  de  his  qui  mala  agunt, 
et  successores  propriorum  malorum  post  mortem  in 
vita  hac  relinquunt,  ait  Domino  plenus  Apostolus  : 
Quoniam  quorumdam  peccata  manifesta  sunt,  prae- 
cedentiaad  judicium  ;  quosdamautem  etsubsequun- 
f ur.  Hoc ocontra(93)  de  hoc beato  dicendum est :  Quo- 
niam  quorumdam  justitiae  manifestae  sunt  praeceden- 


extendentem,  et  ab  alto  adjutorium  abstrahentem . B  tesin  regnum  ccelorum  (/TVm.,  v),  quosdamautem 


Oumque  in  Rhodum  (90)  pervenissent  ascendentes, 
videt  expergefactus  a  Deo  vocatus  hic  quemdam  ou- 
nuchum  coruscantem  forma,  et  aureum  sceptrum  in 
dextra  tenentem,  assistentem  sibi  et  diccntem :  Veni, 
jube  (91 ),  Rex  regnantium  quaerit  te.  Nihil  ergo  sta- 
tim  negligens,  advocat  patricium  Nicetam,  et  dicit 
ei  cum  multis  lacrymis  :  Tu  quidem,  o  domine,  ad 
terrenum  imperatorem  me  vocasti :  sod  praeveniens 
coelestis,  ante  vocavit  exiguitatem  meam.  Et  retutit 
et  eunuchi,  imo  angeli  visionom,  quie  npparuerat 
sibi.  Gavisus  ergo  et  tristis  fiictus  idem  gloriosissi- 
mus  vir,  impedire  sanctum  non  potuit.  Abunde  igi- 
tur  sanctis  ejus  repletus  orationibus,  et  imperato- 
ribus  has  deferens,  cum  mnlto  honore  redire  ei  in 
Cyprum  jussit. 

Cap.  XLIX.  —  Adveniente  ergo  eo  in  propriam 
civitatem,  quae  Amathunta  (92)  vocabatur,  testamen- 
tura  proprium  scribere  cito  ministris  suis  praecepit. 
Velocitervero  et  sine  dilatione  chartam  et  calamum 
praesentantibus,  praecepit  sacrum  illud  os  scribere 
sio  :  «  Joannes  servus,  propter  eam  vero  quae  sup- 
posita  est  mihi  sacerdotii  dignitatem,  Dcigratia  liber. 
Gratiasago,  Deus,  tibi,  quoniam  exaudisti  miseriam 
meam,  rogantem  bonitatem  tuam.  ne  inveniretur 
morienti  mihi  nisi  unus  tremissis  Invoniente  enim 
me  in  honorabili  episcopio  sanctissimae  Ecclesiae 
Alexandrinorum  magnae  civitatis,  quam  per  indul- 
gentiam  Dci  suscepi,  quando  in  ea  cnnsecratus  sum 
cpiscopus,  circiter  octoginta  centenaria  auri,  et  quae 


et  subsequuntur,  de  quibus  unus  et  iste  exstitit.  Et 
quoniam  non  fabula,  neque  ad  gratiam  est,  quod 
dictum  constat,  testimonium  nobis  perhibcat  plane 
quod  mox  in  pretiosa  ejus  dormitione  gestum  est 
prodigium.  Tradente  enim  eo  et  commendante  pro- 
priam  animam  in  manu  Domini,  ut  ait  alicubi  sacra 
Littera :  Justorum  animae  in  manu  Dei  sunt(5ap.  m), 
et  hanc  ei  ut  sacriilcium  immolatum  offerente,  cum 
recondend  um  esset  honornbile  ej  us  corpus  hoimrifice, 
et  cum  congruo  sacerdotibus  ritu  in  quodam  orato- 
rio  sancti  miraculorum  factoris  Tychonis  (94),  flt 
quoddara  tale  signum  gloriosum. 

Oap.  L.  —  Jacebant  in  quodam  tumulo,  ubi  et  ja- 
stus  hic  reponendus  ei*at,  duorum  quondam  epiaco- 
C  porum,  qui  ante  dormierant,  sancta  veradter  cor- 
pora  sanctorum  :  quae  et  in  natura  exanimi  interim 
degentia,  tanquam  si  viva  revera  essent,  aequalem 
sancto  honorem  tribuerunt.  Cum  enim  beati  oorpns 
inter  duosillos  coraponendum  esset,honorantes  sum- 
mum  pastorem  pnstores,  et  multam  ejus  Hduciam 
apud  Deum  reverentes,  simul  et  mirantes,  Dei  juB- 
sione  tanquam  vivicorporasuaseparante8(95),inme- 
dio  sacrum  hunc  susceperunt,  honorem  et  ipsi  ei 
praeceptione  Doi  sicut  a  Deo  honorato  ofTerentes,  et 
omnibus  statim  ostendentes  quae  a  Deo  ei  donata 
est  gloriara  atque  sublimitatem.  Quod  maximumet 
gloriosissimum  miraculum,  non  unu8,neque  decem, 
neque  contum  viderunt,  sed  omnis  turba  quae  con- 
venit  ad  prctiosam  ejus  sepulturam. 


intraverunt  mihi  ab  araicis  Christi,  pene  numerura  D     Cap.LI.  -  <904Aliudautemeju8gloriosius,quod 


hominis  transceadunt ;  in  seipsam  mentera  colligens, 
etcognoscens  haec  orania  dorainatoris  omniura  esse, 
festinavi  ea  quae  Dei  erant  Deo  dare.  Unde  et  quod 
remansit  mihi  hoc  tremisse,  Dei  et  hoc  existens,  ju- 
beo  dari  his  qui  sunt  Dei.  •  0  gloriosa  res!  o  devo- 
tionem  sancti !  Non  attendit.  sicut  debuisset,  suis  ; 
quod  faciunt  multi  qui  in  divitiis  sunt,  qui  Dei  dona 
aut  ex  injustitia  collecta,  tanquam  propria,  et  tan- 
quam  si  ea  secum  ferre  possunt,  thesaurizant,  etnon 
large  egenis  praebent ;  sed  illa  quaerebat  quae  semper 
manent,et  aliquandonon  minuuntur.Unde  sino  raon- 
dacio  repromissionibus  non  est  fraudatus,  quae  asse- 
deiant,  ex  persona.Dei,quoniara  qui  giorificant  me, 


quidera  adhuc  vivens  in  carnecoepit  miraculum,  sed 
postquara  migravit  ad  Deura,  complevit,  sermocom- 
memorare  tentabit.  Mulier  quaedara  de  ea  quae  san- 
ctum  protulit  civitate  existens,  cum  audisset  eum 
venisse  a  Rhodo  (96),  et  angelum  ei  ibidem  appa- 
ruisse,  et  vocationeni  ad  coraraunera  Dominum  ei 
denuntiasse,  peccamen  gravissiraura  in  se  recogno- 
scens,  quod  nec  auditus  horainura  posse  intrare  af- 
firmabat,  fidera  inambiguara  suraens,  ad  sanctum 
cursira  pervenit ;  et  peJes  ejus  coraprehendens,  cam 
lacryrais  raultis  claraabat,  et  dicens  secreto  sancto  : 
Peccatura,  o  ter  beate,  habeo  misera^quod  ad  aures 
hominum  venire  non  potest,  et  scio  quod,  ai  vis, 


3M 


VTTA  SANCTI  JOANNIS  ELEE^rOSYNARIL 


m 


poteeidniihiindulgere  ;  dixitenim  vobis  DominuB  : 

Quoniam  quaecunque  solveritis  super  terram,  erunt 

solut&,et  incoelis ;  etquaecunqueligaveritissuper  tor- 

ram,  enint  ligata  et  in  coelis  (Matth.  xvin) ;  et  quo- 

rum  remiseritis  peccata^remittuntureis ;  et  quorum 

retinueritis,  retenta  sunt  \Joan.  xx|.  Hadc  verba  au- 

diens  a  muliere  sanctus,  et  timcns,  si  petitionem 

ejus  reititaret,noxiusejustormentiflcret,dum  posst^t 

liberari  aproprio  peccatoper  fidem  quam  habebat  in 

mim,dicit  ad  eam  humi)i  ter  :8i  utique  credis,  o  mulier, 

Deo,    quod  per  infelicitatem  meam  ignoscatur  tibi 

crimenquod  dicis.confitere  mihi  hoc.  Quae  dixit:  Non 

possum,  domine,  dicere  id,  neque  enim  potest  audi- 

tns  hominumportareillud.  Dicit  ad  eam  iterum  san- 

ctus  :  Et  si  erubescis,  vade  et  scribe  iHud,  si  nosti 

Utteras,  et  fer  mihi.  lila  iterum  responditr  Vore, 

domine,    non   possum.  Exspectans  ergo   modicum 

quid  tacens,dixitei:  Non  potes  scribere  et  bullare,  et 

afferre  raihi  ?  Tunc  dixit  ei :  Possum,  domine,  hoc 

facio,  rogans  honorabilem  ot  coangclicam  animam 

tuam  ne  solvatur,   neque  ullo  modo  inveniatur  a 

quolibet  pittacium  (97)  hoc  aliquando.Verbum  igi- 

tar   accipiens  a  Deo  honorabilis  quod  nullus  homo 

solweret  aut  legeret  ejus   pittacium,  abiens  scripsit 

propria  roanu  peccatum,  et  bullans  portavit  beato. 

Suscipiens  ergo  sanctus  pittaciura,  post  quinque 

dies  ad  Dorainum  profectus  est,  nemini  aliquid  de 

hujusmodi  pittacioautdisponens,  aut  indicans.  Mu- 

!ier  itaque  fortuitu,imodispensatione  Dei,non  exi- 

stens  in  civitate  die  in  qua  translatus  est  in  pace  de 

sseculo  isto  ad  aliud  patriarcha,volente  etin  hocde- 

monstrare  Deo  quantam  apud  eum,  utpote  proprius 

&mulus,  fiduciam  possidebat.  Sed  post  unam  diem 

reconditionis  prctiosi  ejus  lipsani  (98)  adveniens, 

cum  audisset  dormitionem  ejus,  amens  et  desipiens 

propemodum  facta  est,  existimans  pittiicium  quod 

dederat,  in  episcopiorelictum,omnibus  faceretcul- 

i    pamejus  manifestani.Citoergoresiliens,  et  priorem 

iidem  suamindubitabilemsuperanimam  resumens, 

arcam  a  Deo  honorati  apprehendit;  et,  sicut  viventi 

ei  veraciter,  ita  turbata   perhibebat  :   Homo  Dei, 

tibi  hoc  peccatum  non  potui  enarrare,  eo  quod  su- 

pra  modum  existeret  grave,  et  ecce  nunc  omnibus 

fiEU^m  estforsitan  manifestumet  cognitum ;  utinam 

non  tibi  rem  meam  manifestassera.  Heu !  heu  raihi  ! 

putans  confiisionis  absolutionera  invenire,  confusio 

omnibusfactasura;  pro  medela  blasphemiararecepi. 

Qoid  mihi  ad  te  opus  erat  secretum  animac  raeae  pate- 

fekcere?  Tamen  non  deficiara  neque  diffidara,  neque 

removebo  a  turaulo  lacryraas,  usquc  dura  satisfactio- 

nem  de  petitione  mea  accepero.  Neque  enim  mor- 

taus  es,  sancte  Dei,sed  vivis.Scriptura  est  enira  quia 

jnsti  in  perpetuura   vivent  [Sajp.  v).  Itcruraque  ea- 

«iemverba  assumens,  dicebat :  Nihil  horao  Dei,peto 

a  te,  nifii  ut  certura  facias  cor  raeura  quidnara  de 

datotibipittaciofactumsit?  Deus  ergo  quidixitali- 

quando  ad  ChananaBam  :   Fides  tua  te  salvara  fecit 

(.Va«//.  xv),  ipse  et  hanc  certam  fecit,  Tribus  enim 

diebus  perseverans  ad  sepulcrum  sancti,  et  cibum 


A  aut  potum  omnino  nongU8tan8,tertianocte,  dumrur- 
sus  cum  lacrymis  eosdem  durosac  fideles  sermones 
beatissimo  diceret,  ecce  egreditur  Dei  famulus  de 
tumulo  Buo,  oculatim  apparens  cum  duobus  epl'- 
8Copis,qui  cum  eo  jacebant,unohinc,et  alterohincas" 
pirnntibus  (99),  et  dicit  ad  eam  :  Usquequo,  mulier, 
hos  qui  hic  sunt  commove6,et  nondimittis  eosquie- 
scere?  Infuderuntenim  stolas  nostraslacrymajtua». 
Et  hfec  dicens,  dat  ei  proprium  pittacium  bullatura  ,di- 
cens:  Su6cipe,recogno8ci8hoc?solve,aspice.  Etinsei- 
ipsamexvisione  veniens,vidit  iterura  sanctos  ingre- 
dientesin  propriura  locum:  et  solvene,  invenit  litte- 
ras  suas  deletas.etsubscriptionem  sub  eis  habentem 
sic  :  Propier  Joannem  serviim  meum,  deletumeM  pec- 

t^catwn  tuum.  Quis  loqueturpotentiasDoraini,  oarai- 
ci  et  fratres  ?  Qui  ita  raisericorsetaraator  hominum 
faciens  voluntatera  timentium  8e,et  glorificansglo- 
rificantes  8e,et  per  miraculorura  operationes  magni- 
ficans  eo8?Non  autem  in  hoc  loco  solum,  in  quo  pre- 
tiosa  dormitio  ejus  facta  est,  gratia  quam  habult 
apud  Deum,raanifesta  est,sed  ubique  longius  claruit. 
Cap.LII.— Eadem  eniradieinqua  adDeuraexhac 
vita  beatus  iste  profectus  est,  quidam  eorura  qui 
angelicara  vitara  et  scheraa  raonachicura  %0^  ha- 
bent,  vir  admirabilis  et  industrius,  Sabinus  norai- 
ne,  AlexandriaB  habitans,  vidit  quasi  in  excessu  raen- 
tis  factus,  divinitus  honoratura  Joannera  de  proprio 
episcopio  egredientem  cum  cleroorani  cereaportan- 
tem,  et  ad  imperatorera  euntera,  tanquara  eunucho 
quodara  (ut  ipse  dicebat  Sabinus)  cubiculario  hunc 
vocante,  postquara  januam  episcopii  exiit,  quod  si- 
gnificat  proprii  corporis  separationera,  et  unara 
puellara  ut  solera,  suscipientera  eura,  et  manu  te- 
nentera,  et  super  caput  coronara  ex  oleae  rarais  cir- 
curaaraiotara.  Moxergo  agnovitsanctusSabinus  mi- 
grationeni  patriarcha)  ad  Dorainumipsahorafuisse 
factara.  Quapropter  atlnotantes  quidera  raensera  et 
diera,  erat  enira  celebris,  videlicet  sancti  raartyiis 
Mennae  (100),  quibusdara  venientibus  de  Cypro  per- 
cunctantes  quidara  qui  habitabant  AlexandriaBde  rai- 
gratione  sancti  patriarchae^agnoveruntvorarafuisse 
visionem,eoquodeadera  horafieretin  quaobiitbea- 
tus  et  raaxiraedeexeraplopuellaDquaBraanu  tenebat 
eura.  Acceperat  enim  repromissionesabea  sanctus, 
sicut  in  prascedentibus  verbisVitae  diximus  (Sub., 

D  c.  7)  :  Quia  si  rae  possides  amicara,  ego  te  ante 
imperatorem  introducam,  quod  et  revera  facit. 

Cap.  LI1I.~  Non  autem  ex  hoc  tantum  omnessatis- 
factionem  acceperunt,  quod  eleemosyna  et  raiseri- 
cordia  quara  habuit  circa  egentes,  eum  in  coelorum 
regnura  deduxerunt;  sed  quia  alius  eorura  qui  habita- 
batcivitateraAlexandriam,  tiraensDeura,  viditipsa 
nocte  in  qua  et  sanctus  Sabinu8,oranes  pauperes  et 
orphanos  atque  viduas,  oleae  raraosbajulantes,  et  in 
patriarchce  obsequio  euntes,et  ad  ecclesiara  pergen- 
tes.  Non  solura  duo,  aut  decera,  aut  centura  satis- 
factionessunt,  per  quas  scirans  clare  quoniara  san- 
ctorura  nuraerura  raeruitraeraorabilis  hic  :  sedecce 
et  aliae,  quas  subsequens  forma  ostendit. 


3g3 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


384 


CAP.LIV.--Hymiiodiaenimanniver8ariapostmul-  Abonum  qui  post  futuri  sunt  hominum :  quatenusse- 


tum  tcmporis  dormitionis  sancticolebrata,  m  tcmplo 
suj^erius  memorati  sancti  Tyclionis  (Sup.,  c.  49),ubi 
pretiosumlipsanumbeatissimi  patriarchaeJoannis  re- 
positum  est :  erat  autem  quae  colebatur  sacra  vigiliae 
hymnodia  annuae  recordationis  sancti  miraculorum 
faotorisTychonis.  Isquisestmiraculorum  Dominus, 
volens  ostendore  omnibusquali  honoresorvumsuum 
sanctum  Joannem  dignum  fecerit,placuit,de  honora- 
bili  ejus  lipsano  unguenti  sanifcram  suavitatem  ema- 
nare,quauniversiinlaetitiafreti  gloriam  retulerunt 
Patri  et  FilioetSpiritui  sancto  ;  vero  scilicetDeo  no- 
stro,  qui  proprios  sanctos  gloria  glorificat  infmita. 
CaP.  LV.— Et  nullus,o  amiciChristi,tantimiraculi 
incredulus  sit.  Etenim  usque  nunc  videtur  in  ami- 


cundum  imitationem  eorum  conversantes,  eisdem 
et  nos  honoribusdigniefriciaraur  a  justo  mercedum 
retributore  Deo.  Efficiamur  igitur,  dilectissimi,  et 
nos  consummatores  praascriptarum  rectitudinum 
sanctissimi  hujusPatris  nostriJoannis:  et  quasiin- 
colap  existentes  et  peregnni  in  vita  ista,  in  astemmn 
thesaurizemus  futurum,  per  iargam  qua)  indigenti- 
bus  tribuitur  donationem  (ICorAn).  Etenim,  secon- 
dum  divinitus  inspiratum  Apostolum,  qui  seminat 
in  benedictionibus,  de  benedictionibus  et  metet 
(/  Cor.  II);  etprocorruptibilibusincorruptibilia,pro 
teraporalibus  aeterna,quae  oculus  non  vidit,  nec  auris 
audivit,  etincorhominisnonascenderunt  quae  prse- 
paravit  Deus  diligontibus  se  :  quae  omnes  nos  im- 


ca  Christi  Cyprorum    insula,  in  diversis  sanctis  ta-Bpetremus  per  gratiam  et  misericordiam  Jesu  Chri- 
lem  Dei  giatiam  oporantcm,  et  tanquamex  fontibus     sti  Domini  nostri,  cum  quo  est  Patri  una  cum  san- 
unguentorum  suavitatcm  de  pretiosis  eorum  lipsa-     cto  Spiritu  gloria  et  honor  et  imperium,   nunc  et 
nisprofluentera,  ad  gloriara  ejusdembonitatis,  etad     sempor  in  sfficula  saeculorum.  Amen. 
honorem  sanctorum  ojus,atquealacritatem  et  zelum 

ROSWEYDI 

(1)  Joannes,]  Martyrologium  Romanum,23  Janua- 
rii:  «  Alexandnse  sancti  Joannis  Eleemosynarii,ejus- 
dem  urbis  opiscopi,  misoricordia  in  pauperes  cele- 
berrimi.»  Menologium  Graicuin,  \'l  Novembris ; 
«  Commemoi-atio  S.  P.  N.  Joannis  archiepiscopi 
Alexandrini,  cognomonto  Eloemonis.  Hic  fuit  Cy- 
prius  genere,  Epiphanii  illius  regionis  ducis  filius  : 
qui  cum  omnem  diligentiam  atque  operain  ad  virtu 
tis  studiumet  Deigratiam  conciliandam  contulisset, 
propter  vita;  splendorem,Heraclio  imp.  potente,fac- 
tusestarchiepiscopusAlexandrinus.Itaqueutlucerna 
in  candclabropositaeluxit,  multisqueannis  in  sacer- 
dotio  transaciis,  multa  efficiens  miracula,  abunde 
paupcribus  et  egonis  vitae  necessaria  su|)peditans. 
Unde  Eleomonis  cognomentum  accepit,  omnibus,  et 
ipsis  etiam  infidelibus  venerabilis  migravit  ad  Do- 
minum.D  Eadem  eodemdiereporiuntur  in  Menaeis, 
pauculis  additis. 

Quod  Baronius  ad  dictum  23  Januarii  diem  ait, 
Grajcos  etiam  eodom  die  do  co  agero,  licet  natalis 
dies  sit  3  Februnrii,  nescio  undo  hausevit.  Jamvidi- 
mus  ex  Menaeis  et  Monologio,  12  Novembris  me- 
moriam  ejus  apud  Graecos  celobrari.  Et  infra  in 
^jOi^  Vita,  cap.  52,  dicitur  Joannosobiisse  die  san- 
cti  Menna3,  Mennam  autem  Megalomartyrem  luibes 
in  Monaiis,  etMonologio,  'i  1  Novembris,  codemcum 
Joannc  inonse,  die  vix  difrorente. 

Addit  ibidem  Baronius:  Puto  hanc,  in(]uit,  ipsam 
/"23  Jan.)  esse  diom  ordinationis  ejus,  quam  ot  nata- 
lem  dici  consuevisse  et  solomnitor  etiam  celebrari, 
supra  diximus,  dum  egimus  do  cathodra  sancti  Pe- 
tri.  In  Annalibus  tamen,  tomo  viii,  anno  Christi 
620,  Bonifacii  V  papaj  3,  Horaclii  imp.  1 1,  ait  diem 
anniversariam  quo  obiit,  esse  2ii  Januarii. 

(2;  Lcontio.]  Sigebertus,  catalogo  illust.  Ecclesiaj 
Scriot.,  cpp.  57  :  aLeontius  Neapolis  Cypriorum 
insulae  episcopus,  scripsit  Vitam  Joannis  Alexan- 
drini  episcopi,  cjui  ob  eximiam  in  pauperes  miseri- 
cordiamagnominaturEleemosjnarius: »  Trithemius 
cataiogo  illust.  Ecr.le.siae  Scriptorura,  de  oo  etiam 
agit  ot  nihilpraBter  hanc  vitam  ox  ojus  scriptiscitat. 

Plura  Leontii  opora  onuraerat  septima  genoralis 
synodus,  act.  IV.  Ouio$  6  avaYvto-jOeig  Tza^r^p,  cv  ixia  tcov 
TidXetuv  K'J-po-j  hooTzptTzu}^  oU-pz^t  •  xai  r.oXkx  EYxtoaia 


TO'j  'EXsTjfxovo;,  hi  |jL7}v  xa\  Tou  fxsloii  Sup.e(ijv  Tou  XaXo'j 
xa\  rccpa  Tiva  *  xat  cv  Tiaoi  toT;  Ao-)fot(  outou  6p6(idoEo( 


NOTATIO. 

YvojofJ^cTai.  "Hxfi.aJ^s  Si  xaTa  T0'j5  yptJvou;  Ma'jpix^ou  ToiJ 
PaaiXeto;.  t  Hic  qui  lectus  est  Pater,  in  una  urbium 
Cypri,decoresacratissimoclaruit.Etmultaprajconia, 
ct  lostivos  sermones  ejus  habemus,  cum  quibus  est 
etiam  sormo  ejus  in  Transfigurationem  Salvatoris 
nostri.  Conscripsitautem  etVitamsanctiJoannisar- 
chiepiscopi  Alexandriac,  cognoraento  Eleeraonis,  id 
est,  Misericordis  ;  quin  etsancti  Simeonis  Simplicis, 
etaliaquaedara.  Atqueinomnibus  sermonibus  suis 
orthodoxus  cernitur.  Floruit  autem  temporibus  Mau- 
ritii  imperatoris.  o  Anastasius  Bibliothecariua,  in  sua 
vorsione  viisynodi,postSimeonera  addit  eum  scripsi»- 

Cse,  «  turbationosque  propter  Christura  circa  ea  tem- 
pora  in  ecclesia  factas,  »  quod  hic  deest  in  Graeco. 
Quare  vel  ipse  perfoctius  Graecum  exemplar  nactus 
fuit,vel  ccrte  to'j  i]aXo'j,quod  epithoton  est  Simeonis, 
quo  simplox  etstultus  Syris  designatur,  ipse  meta- 
phrastice  cxplicat.  Ex  Gracco  to'j  aoXo;.  Nam  aoXo; 
Graecis jada/io,  fMr^a^/o.Quare  forte  nihil  deesttex- 
tui  Graeco,  scd  Anastasius  lapsus  fuerit  ambigao 
vocabuli  caXoO  et  aaXou. 

Quao  res  Baronio,  tom.  VIH,  anno  Christi  59-l,et 
anno  620  labendi  occasionem  praebuerit,  ut  cxisti- 
raaritLeontium  hunc  historiam  sui  temporis  scri- 
psisse  incipientem  a  Mauritio  narrare  oas  quie  fue- 
runt  in  Ecciesia  perturbationes.  Eadem  habetPos- 
sevinus  nostor  in  Apparatu  Sucro.  Quare  liberille 
forte  non  excidit,  ncc  alicubi  delitescit,  quia  nun- 
quam  forte  scriptus  fuit.  Nec  recte  priore  locoapud 
Baronium  et  apud  Possevinum  dicitur  Leontius  CJon- 
stantiae  episcopus,  irao  Neapolis  fuit.  Vide  Onoma- 
sticon  in  AVa;>o/?5. 

^  Habes  in  eadem  synodo,  actione  eadem,  citatos 
aliquot  libros  Lcontiii  contra  Judaeos  pro  Christia- 
norum  apologia,  ex  quibus  etiam  quaedam  adducit 
Joannes  Uamascenus  orat.  l  ot  3  do  ima^n. 

Baronius,  notatione  adMartyrologium  Romanum 
23  Januarii,  existimat  duplicom  Leontii  editionem 
ot  translationem  esso  inter  se  diversam ;  in  quaruro 
altera  aliqua  habontur  (juae  in  altora  desideraiitur. 
Est  quidom  duplex  editio,  et  translatio  Vitae  Joan- 
nis  Eleomosynarii,  seddiverso  auctore  :una  aucto- 
rem  habet  Lcontium,  quae  hactenus  existit  in  Vitis 
Patrum,  et  habetur  tomo  II  Lipomani.  Altera  au- 
ctorom  habot  Metaphrastem,  quam  habos  apud 
Lipomanum,  tomo  V  ot  Surium,  tomo  I. 

(3)  .4na5/a5/o.]Sigebcrtus,supra,cap.  \0\  :iAna- 
stasius,  jubenteNicolao  papa,  transtulit  in  Latinam 
Vitam  Joannis  Oeemosynarii,  scriptam  Grace» 


385 


VITA  SANCn  JOANNIS  ELEEMOSYNARII.  NOTATIO. 


386 


Leontio  episcopo.  ^  Idem  de  eo  habetTrithemius,  Alibris  et  unciis,  et  yago  pondere  mensurata.  Unicui- 
supra,  ubi  plura  alia  ab  Anastasio  e  Graeco  translata  que  autem  ponderi  ccrtus  est  modus,  nominibus 
recenset. 

(4)  Domnum.']  Ita  manuscrip.    (romblacensis  et 


Aquic,  deest  hscc  inscriptio  Editis.  Domimts  olim 
usurpatum,  cum  de  hominibus  figereiuvloco  Domi7ius 
quod  soli  Christo  venerationis  ergo  rescrvabant. 

(5)  Leoniium  de  Vitx  residuis.\  Leontius  agit  de 
Vitae  residuis  Joannis  Eieemosynarii,  quacvideliceta 
Joanne  et  Sophronio  cjus  Vitai  priorious  scriptori- 
bus  fuerant  prsetcrmissa,  ut  ipseLeontiusasserit  se- 
quenti  prooemio. 

(6)  Absque  vicario  Dei.']  Egregia  hic  habcs  pontifi- 
cis  elogia,  quodsitc  vicariusDei,  clavigercoeli,  au- 
rigaspiritualislsraelis,  universitatis  pontitcx,unicus 
papa,  singularis  pastor,  spcciaiis  Pater,  omnium 
arbiter.  > 

(7) /*ro;)(er/i5/w/am;)/«mftpam.]  Non  absimilis  apud 
divum  Augustinum,  libroiv  dc  Doct.  Christ.  simili- 


propriis  designatis.  » 

Cll)  Modio^  etartabe.]  Editi :  jnodo,  ct  artaba,  id 
est  mensura  modios  tres  mntinente^  et  terliam  partem 
modii,  qua)  est  explicatio  artabic.  Quam  cxplicatio- 
nem  in  margine  habebnt  manuscrip.  Aquicinct.  Isi- 
dorus,  lib.  xviOrig.,  cap.  '25  :  •  Artaba mensura est 
apud  /Egyptios,  sextariorum  lxxii,  composita  ex 
numero,  propter  lxxii gentes  veliinguas qua? orbem 
impleverunt.  » 

(2?)  Ecclesiw  defensorum.]  Infra,  cap.  23,  cecide- 
rant  eum  ecclesi<e  defensores.  Et  hoc  oflicium  est 
ecclesiasticum   Vide  Onomasticon. 

(23)  Uodie.]  Tale  olim  Titi  im])cratoris  dictum 
apud  Suetonium  in  Tito,  c  8,quod  in  Metaphntste 
est,  T6  «JLrj  paatAEJiai  (jtjjxeoov  £-£•  KLrfiiyoL  £U£py£- 
TT[aa;j£v. 

(M)  Persx  ]  Contigit  hajc  Persarum  incui*sio  et 


tudo  :  «  Bonorum  ingeniorum  insignis  est  indoles,  Bdeprajdatio  in  Syriam  anno  Christi  614,   Bonifacii 


in  verbis  verum  amare,  non  verba.  Quidenim  prodest 
clavis  aurea,si  aperirequod  volumus  non  potest?  aut 
quid  obcst  lignea,  si  hoc  potest  ?  quando  nihii  quaari- 
mus,  nisi  patere  quod  clausum  est.  » 

(8)  Joannem  et  Sophronium.]  Horum  de  Joanne 
Eleemosynario  scripta  nondum  mihi  videre  contigit. 
Honim  et  mentioinfra,  cap.  31. 

(9)  Cyrum  et  Joanncm-I  Infra,  cap.  30:  t  Adtem- 

Jilum  sanctorum  victoriosorum  martyrum  Cyri  ct 
oannis.  »  Martyrologium  Romanum,  31  Januarii : 
•  Roma;,  via  Portuensi  sanctorum  martyrum  Cyri  et 
Joannis,  qui  post  multa  tormenta  pro  confessione 
Christi  capite  truncati  sunt.  9 

(10)  Philocliristis.]  Editi  hactenus  philosophis.  Sic 
etinf.,  cap.  12,  etmutuo accepita multis philochristis. 
Cap.  22,  Vavx,  o  philochristi.  Et  cap.  25  :  Vidit  in 
somnisjam  dictus  virphilochristus.  Nempe;)/i?7oc/*ri- 
stus  est  amator  Christi,  uthicexplicaturcapJ4://oc 
prseterea  prspfati  sumus  amatores  Christi. 


papae  4,  Heraclii  imp.  5,  ut  habet  Paulus  Diaconus 
historia  Miscella ex  Theophane,  lib.  xviii:  c  Annov 
imperii  Heraclii  ceperunt  Persae  Jordanem  bello,  et 
Pataestinam,  et  sanctam  civitatem,  etmultos  in  ea 
per  Judieorum  manus  interfeccrunt,  id  est  (ut  qui- 
dam  aiunt)  miilia  nonaginta ;  isti  enim  ementes 
Christianos,  prout  unusquisque  habere  poterat,  oc- 
cidcbant  eos ;  Zachariam  vero  Jerosolymitanum 
pncsulem  comprehensum  et  pretiosa  etvivifica  ligna 
sanctae  crucis  cum  multa  pneda  abduxorunt  in 
Persidem.  »  Hujus  calamitatis  miseriam  deflet  An- 
tiochus  monachus  Palaestinse  variis  homiliis.  Vide 
Baronmm,  dicto  anno  Chri.sti,  et  Adonem  in  Marty- 
rol.,  14  Septemb. 

(25)  Rogam.]  Ita  recte  Ms.  Aquic.  et  editiones 
vett.  cum  Coloniensi..  InMs.  Gemblaccnsi  est,  rogan- 
dum^  male.  Mox  :  quibus  erat  roga  credita. 

(26)  Vexanti  ]  Ita  manusc.  Aquicinct.  Editi,  vexato. 
Sed  solemne  hujus  aevi  sci-iptoribus  ita  similiaverba 


(11)  Cruciculam  argenteam.]  Ecce  morem  Chri-C  usurpare.  Ita  saepc  in  sequentibus  lihris  tribulantes 
stianorum  e  coUo  gestandi  cruciculas.  Vide  Ono-     pro  tribulati. 

(27)  Ligaturam.]  Gmce  Metaphrastes  :  arrooEaijLov. 
Infra,  cap.  25,  ligaturamauri. 

(28)  Adhuc.']  Editi,/i(/r/07i(;.  Quodundc  irrepserit, 
ncscio. 

(29)  Entliccam.]  Vet.  editio  et  Colonien  ,  anthe- 
cam^  id  est  archam.  Nota  jurisconsultis  cntheca,  et 
posterioris  aevi  scriptoribus.  Cassianus,  libro  iv  In- 
stit.,  cap.  14 :  «  Cumque  totam  enthecam  coenobii 
suam  credat  esse  substantiam.  »  Hic,  infra,  cap.  27: 
f  Erat  autem  summa  multa  enthecarum  suarum.  » 

(30)  Pharum.]  Itauterque  manuscr.,  et Mctaplu^- 
stes  (jraece  cpapov.  Male  in  Editis,  forum.  Intelligit 
locum  prope  Alexandriam  notissimum.  Idem  habes 
infra,  cap.  25. 

(31)  Pentapoli.]  In  Metaphraste  est  Decapoli. 

(32)  Logothetse.]   Editi   vett.,  LogotheLr,    id  est 


mast. 

(12J  Usqueadsiliquam  unam.]  Isidorus,  1.  xviOrig., 
cap.  ik  :  <  Sili^ua,  vigesima  quiirta  pars  solidi  est, 
ab  arboris  semine  vocabulum  tenens.  » 

(13)  Tremissem.]  Editilibriaddunt,  7V/c5^  tertiam 
partem  solidi  aurei.  Quod  interpretamenti  vicc  in 
textam  irrepsit.  Isidorus,  ubi  supra :  a  Tcrtiam  par- 
tem(solidi^  ideodixerunttremissem,  eoquodsolidum 
faciat  ter  missus.  »  Inf.,  cap.  37,  tremissia. 

(14)  Biennas.]  Narravit  hic  Leontio  Acta  omnia 
Joannis  Eleemosynarii,  quaehabentur  a  cap.  2usque 
ad  48,  ut  ibi  in  textu  dicitur. 

(15)  Vicedominum.]  Id  est,  oeconomum  scu  dispen- 
satorem  ecclesiae ;  paulo  ante  de  eodem  :  Cui  et  erat 
ordinans  dispensationem  sanctissimx  ecclesix.  Vide 


i?cJ  o  '  T  T  X  II-  •*  j-  •       *       rationatoris.  Colonicns.,  ratiocinatoris.  Manuscrip. 

^^'rr:^^!}^'''^^:^':^'^::'^^:  ""nn  Aquicinc,  superscribebat,  Unt  causanon  eiserml 


sacnim  pronuntiab.at,  ilpr^yvAk  pacifica,  quae  erantD 
certae  formulae,  quas  habes  in  Euchologio.  Vide  Ono- 
masticon. 

5MI9  (17)  In  Jionorabili  secreto.]  Metaphrastes, 
t£«v  aazo  toj  oexp^rou,  qui  erant  a  secreto. 

(18)  Comecratus  est  divino  judicio.]  Baronius, 
tomo  VIII,  annoChristi  610,  Bonifacii  IV  papae  4, 
Heraclii  imp.  1 ,  Joannis  in  patriarcham  Alexandri- 
nom  consecrationem  ponit. 

(19)  Cancellarios.]  Infra,  cap.  5,  canccllariorum^ 
ei  ecdesis  defensorum.  Etcap.  23.  Convocat  per  can- 
eellariumsuum  monac/ium.  Apparet  hicoflicium  esse 
ecdesiasticum.  Vide  Onomasticon. 

(20)  Inuna  Campam statera.]Editi :  inuna  cam- 
pana,  id  est^  justaet  aqualistatera.  Isidorus,  lib.xvi 
Orig.,  cap.  24 :  c  Statera  campana  a  regione  Italiac 
nomea  accepit,  abi  primumejus  osus  rcpertus  est. 
Hscdoas  luces  non  habet ;  sed  virga  est  signata 


num  positoris.  Erat  logothetarum  certum  inter  eccle- 
siasticos  officium,  de  quo  plura  in  Onomastico. 

(33)  Collecta.]  Ms.  Aquic.  superscribebat :  id  est^ 
distributiones  ad  pauperes. 

(34)  Notitiam  Xenii.]  Notitia^  hic  cst  pittacium,  ut 
mox  sequitur.Apud  Metaphrastem  Graece  est  yaprTjv, 
chartam. 

(35)  Pittacium.]  Saepius  haic  vox  hic  occurrit.  Si- 
gnificat  parvam  schcdulam.  Vide  Onomasticon. 

|36)  Obsecro  te^  nonna .  ]  Ita  recte  uterque  Manu.sc. 
et  vet.  editio.  Non  recte  in  Coloniensi,  nonne.  Hoc 
loco  nonna  notat  dominam.  Eadem  vox  et  alibi  in 
his  libris  occurrit.  Infra,  cap.  46,  nonna  Pet^gia. 

(37)  Etsanctum  m6!u m3/cn/m7n.]IntelHgit,opinor, 
Mcnnam  oeconomum  ecclesiae  temporo  Joannis  no- 
stri,  ut  habetur  suprai  cap.  1.  Notus  alias  Mennas 
sanctus  martvr 

(38)  Niceta  patHciu\.]  Videliceti  fHius  Gregor» 


387 


DE  VITI9  PATRUM  LIBER  PRIMU8. 


886 


pairicii  per  Alexandriam  et  Penlapolim,  ut  habetA.Ediii:  oi7yiiliarcium,td  estiecretariurnprinoipale.et 


historiaMiscellaexTheophane,  anno  1  Hcraclii^libro 
XVIII,  apud  Paulum  Diaconum. 

Quod  Nicetas  regnum  arctari  dicit,  eo  facere  exi- 
stimat  Baronius,  tomo  viii,  anno  Christi  610,  Boni- 
facii  V  papaeS,  Heraclii  imp.  II,  quodhabet  Paulus 
DiaconUs  m  historia  Miscella,  libro  xviii:  «Anno  12 
imperii  Heraclii.  mense  Aprili,  die  4,  indictione  10, 
iraperator  Heraclius,  celebrata  solemnitate  Pa.schali, 
mox  secunda  feria  vesperi  motus  est  contra  Pei*si- 
dem.  Sumptis  autem  mutuo  venerabilium  domorum 
pecuniis  aporia  coarctatus,  accepit  etiam  ccclesia^ 
magnse  multa  candelas  ferentia,  simul  et  alia  vasa 
ministratoria.  Quibus  conflatis,  exarari  fecit  in  his 
nummos  aureos  et  argenteos  plurimos.  » 

Porro,subditBaronius,collectioeju8modipecunia- 
rum  non  facta  est  Constantinopoli  tantum,  sed  etin 
aliis  totius  imperii  civitatibus,  in  quibus  pretiosum 
aliquid  inventum  esset.  Legati  sunt  in  Orientalem 


ita  m  manusc.  Aquic.  superscriptum  erat.  Proprie 
/.c'.;j.r,A'ap/£Tov  nmcliarrhiinn  cst  Tcstiarium  seu  ar- 
chivum  cimeliorum,  ubi  ornamenta  et  donariaeccle- 
siaa  rcponebantur.  Anastasius  BibliothecarluB,  in 
Vitis  pontilicum,  cap.  72,  in  Severino  :  «  Sigiilave- 
runt  omne  vestiariumecclesix,8eucimiliaepiscopii, 
qua3  diversi  Christianissimi  imperatoresseupatncii 
et  consules  pro  redemptione  onimarumsuarum  beato 
Petro  apostolo  reliquorant.  »  Ciinelia  haec,  ve8tia«> 
riorum  gazce  dicuntur  liuiliolmo  Bibliothecario  iu 
Vitis  pontiir.,  cap.  1l2,  in  Stephano  VI :  t  Quid 
mirum  si  vestiariorum  gnzas  ablatas  reperit,  ^ui 
sacraria  perquirens,  de  pluribus  donariis  etecGlesift- 
rum  ornamentis  pene  nihil  invenit.  » 

(46)  Mali  mndi  clcricum.]  Quod  explicat  maDUsc. 
Aquic.  superscribondo  :  idest,  malosmorcshabcHtii» 
Gi^JBce  forte  fuerit  /.«xoTpoTiov. 

(47)  Deiferi  qnidem  SS.  PP.]  Cujus  h«ec  sententia 
plagam  ab  imperatore  quicstores  viri  quidem  insi-  ^  sit,  nondum  inihi  compertum. 
gnes.  Alexandriam  autemetin  univcrsainiEgj-ptum"      ('i8)  Miiltum  ergo  contra  se  secreto  contefidenles»] 


missus  est  Nicetas  patricius.  Hic  igitur  cum  Alexan- 
drinas  ecclesiaB  pecuniasin  fiscuminferreconaretur, 
nactus  cst  adversantem  Joaunem  Alexandrinum  epi- 
scopum,  qui  cuncta  solebat  in  pauperes  erogare,cum 
negaret  se  daturum  quod  suum  non  esset)  sed  pau- 
perum» 

Sed  pace  Baroniidixefim,  non  quadrant  lueccum 
sBtate  et  historia  Joannis.  Siquidem  PaulusDiaconus 
eam  pecuniafi  exactionem  ponit  anno  12  Heraclii, 
Baronius  vero,  anno  1 1  ejusdem  imp.  At  vel  ipso 
Baronioibidcm  teste,Joannesanno  11  Hcracliiobiit. 
Accedit  quod  tam  Lcontius  quam  Metaphrastes  in 
.loannis  Vita  asscrunt,  post  hanc  Joannis  et  Nicetae 
de  pccunia  contentionem,  oos  amicosinterse  vixisse, 
adeo  ut  Joannes  post  factus  sit  ejus  compater,  an 
liberos  eius  e  sacro  fonte  suscipicns  ?  EtipsaLeontii 
et  Metapnrastse  narratio  satis  indicat  hanc  contentio- 
nem  non  ultimo  Joannis  anno,  sed  ionge  ante  conti- 
gisse. 

(39)  Ihillam.]  Manuscr.  Aquic.  superscribit,  ?rf  est 
sigillum.  Infra,  c.  51,  Uullare  ;  item pittaciumbulla' 
tum.  Saepius  ha^cvoxin  variis  auctoribus  eo  90f|l 
significatu  occurrit,  uti  et  in  Vita  sancti  Basilii, 
supra,  cap.  10:  Vidc  Onomasticon. 

(40)  Cosma.]  Jam  ante  Joannis  tempora  invalue- 
rat  in  ccclesia  Alexandrina  labes  Simoniaca,  ad 
quam  exstirpandam  Grcgoriuspapa,  libro  xi,  epist. 
49,  indict.  6,  Eulogium  Alexandrinum  cpiscopum 
liortatur. 

(41)  Subtilitate,'}  Editi  subtilitate^  idesl  tenuiiate 
ot  pauperlate.  Inf.,cap.  38,  rursus  codem  significatu 
occurrit. 

(42)  Et  xanclo  altari  asiilisset.]  Graceapud  Meta- 
phrastem  :  Auto;  os  toj  ^■/^\i.7.-i  -acaiTa;.  Quod  Her- 
vetus  vertit :  cum  ipse  autcm  astaret  in  tribunali,  imo 
altari;  ita  cnim  Graicis  in  re  sacra  pyjjjLa  accipitur. 

(43i   Sanctum  velum  ejaltaturo .]  Metaphrastes 


Editi :  Coram  secretario  contendentcs.  Ms.  Gemblacy 
contra  se  acriter  contendentes.  Manuscrip.  Aquic, 
coram  sccrcto  contendentes. 

(49)  Mittentibus  igitur  ambobus  metanoeam,]  Editf 
addunt :  id  est  pwnitudinem siverewgnitionem,  Quid 
sit  6aAAe'.v  {jLETavoiav,  jam  explicui  ad  Vitam  sancti 
BasiHi,  cap.  1  l,num.  54.  Infra,  capite35,  Et  mitUns 
gcnufle.Tiones. 

(50)  Georgium.]  Ita  uter(}ue  Manusc. ;  ita  et  Me- 
taphrastes.  Coloniensiseditio,  (rr^i^or/t/m.  Baronhia, 
tomo  VIII,  anno  Christi  620,  Bonifacii  Y  pap»  3, 
Honiclii  iinp.  11,  quia  apud  Nicephorum  in  Chro- 
nico,  Joannem  Georgius  in  episcopatu  Alexandrino 
sequitur,  existimat  hunc  illum  esse  con9obrinUm 
ejusdcm  Joannis,  de  quohic  agitur.  Hationemconje- 
ctura'  suie  addit ;  quod  antiquitus  in  more  esset 
positum  Ecclesioe  Aiexandrinse,  ut  defunctis  illis  epir 
scopis,  qui  praestantioresfuissent,  et  eamillustrassent 

(]  Ecclesiam,  aliquis  cx  eorum  propinquis  successor 
ehgeretur,  ut  vidimus  dc  Cyrillo  nepote  Theophili 
in  locum  ojus  subrogato  {Uaron.j  c.  4,  an.  412). 
Hactenus  Baronius. 

Valdc  cgo  dubito  an  ea  tunc  a)tate  esse  potuerit 
Georgius  Joannis  ncpos,  ut  cpiscopi  Alexandrini 
muncre  fungi  posset,  quem  hoc  capite  ileuteminstar 
pucri  vel  adolescentis  habemus. 

(51)  Postquam  corofiatus  cst  imperator,^  Quod  de 
niore  hoc,  dum  coronatus  est  imperator,  hic  dicitur, 
non  momini  alibi  lcgere.  Consulto  hoc  imitatus  est 
Joanncs  Elcemosynarius,  et  post  eum  aliialiudnon 
absimile  cxcogitarunt.  Illustrc  exemplum  ^idit 
Maxilianus  I  impcrator,  cui  cum  displicuisset  pala- 
tiurn,  quod  apud  CEnipontcm  fabricabatur,  aliam  se 
doraum,  nuaB  magis  placitura  erat,  iBdifiaitUrum 
sc  csse  attlrniabat.  Laque  die  sarcophagum  cum 
omni  supellectiie  libitinaria  clampai-ari  jussit,  eum- 


quo  omnibus  cxpeditionibus  secum  vexit,  et  qu£un 
clarius  :  KaT*  auTTjv  Tr;v  oipav,  £v  fj  to  ispov  x«Tan£T«-  diligcntissimc  smguHs  nocfibus  consorvari  inssit. 
ajAa  Trov  0§iwv  aoaipetTai  ooipojv  :  f  Ea  ipsa  hora,  in  D  Arbitrabantur  pleriquc  aulici,  thesaurum  aliquem 
qua  sacrum  velumaufertur  a  sanctis  donis.  »  Sicln  illic  conservari:  alli  nonnihil  librorum  quibusnisto- 
A..:i:_i — n:i,i:^*i :^  A..\ii*:„^^^*in'  ««^  440  :«     j.jjjg  vctcres  contincrcntur.  Cicsar  vcro  subridendo, 

in  rci  cujusdam  sibi  omnium  charissim^  usum, 
dcferri  illura  dicebat .  Ita  refert  Reinhardus  Lorichius 
Hadamarius. 

Sed  olim  Phllororaus  prcsbyter  Galata  annos  sex 
in  sepulcris  mortuorum  habitasse  dicitur,  utmortis 
formidinera  superaret.Palladius,cap.ilS.  Hcraclides, 
cap.  32. 

(52)  StHdiosi.]  Quid  hic  in  Grwco  fberit,  divinare 
non  possura.  iI?tou5«to!  respondet  Latino  verbo.  Sed 
qui  hi  studiosi  ?  Metaphrastes  habet :  pfit  prsfecH 
erant  opcri. 

(53)  Sanctum  Modestum  pairiarcham  Jerosolymo- 
rum.]  Ita  legondum  ex  mantwcripto  Aqoidnfitiiio. 
Vetiu  et  Coioniensit  editio,  sandun»  el  modmlwm. 
Modwti  hujas  Mpi»  maiiiinik  AntioQhilsiBalUMiiis 


Ouilielmo Bibliothecario,de  Viti8pontift".,cap.  il2,in 
Stcphano  VI,  vclthcra  circa  altare  h&bas:*  Contulit 
in  eadem  basilica  apostolorum  (Jacobi  et  Pliilippi) 
cortinam  lineam  unam,  velothera  seriCa  tria  in 
circuitu  altaris.  »  Atque  ibidcm  sajpius  habes  vela 
circa  altaria. 

(44)  Iniimat  diacono  facienti  orationemy  quam  dia- 
conus  solitus  facere  erat^  ut  reinciperet  a  capite.] 
Metaphnistes  :  AtjXoT  tcT)  $t«xo'v(|)  tijv  gjvojittjv  «ittjchv 
e;:avaX«6£lv  :  Significat  diacono  ut  connexam  rcsumCtt 
pctitionem,  Anastasius  intcrpres  videtur  lcgissc,  ouv- 
tJOtjv  pro  auvA-TrJv.  Nisi  potius  Paraphra.stem  egerit. 
Nam  auvftitTT)  a  diacono  dici  solita  oratiO)  quae  et 
diAxovuia  dicebatur,  quod  forte  hic  in  Gr^o  tuit.  De 
utraque  vide  Euchoiogium. 

(46)  CimUiarokium^  Oocuitit  ot  infirm  cApiW  46. 


389 


VITA  SANCTI  JOANNIS  ELLEM08YNARII.  NOTATIO. 


390 


Laurie  Sabae  abbatis,  qiii  hoc  tempore  vixit,  in  epi- A  cap.  26.  Quanquam  utrumque  puto  esse  ^axr^  Vide 
stola  ad  Eustathium  prappositum  mouasterio  Datale-     Ononiasticon. 


nae  AiicynecivitatisGalatije.quam  habesinejusdem 
Antiochi  Pandecte  In  qua  hiec  huc  facientia  :  <  Mo- 
destus .  anctitiitis  eximiu.^  vir  (de  quo  non  semei  di- 
c^um)  non  eorum  modo  providani  gerit  curam  sol- 
licitus,  quse  per  hanc  vastam  eretnum  sparsim  dis- 
jecta  sunt,  monaateriorum,  sed  et  moderandie  hui(' 
civitati,  ac  universaj  circum  fmitima)  regioni  soler- 
ter  prospicit,  Deo  eidem  cooperante  in  omnibus. 
Uic  enim  ad  vivum  nobis  e.xprimit  imaginem  novi 
ci^uspiam  Beseh^olis,  aut  ceite  Zorobabelis.  Gratia 
eteniin  plenus  S|iiritus  sancti^  templa  Salvatoris 
nostri  Jesu  Chnsti,  quao  «juidem  barbarico  igne 
conflagrarunt.  insublime  erigit  omni  prorsus  digna 
veneratione,  puta  aedes  sanctae  Calvariae,  ac  sancta> 
Resurrectionis,  domum  insuperdignam  omni  honore 
venerandae  Crucis,  quae  mater  ecclesiarum  est,  sed 
et  sancta}  Assumptionis  aedem  a  fundamentis  exa^ 


&d)  Edspoliarc  diviics,  et  ipstnn  cliam  hypucami- 
siuin^  etc.j  Sane  intellige  :  ipse  se  explicat,  cum 
dicit  brnevole  auferendum.  Nec  enim  furandum  ut 
quiseieemosynas  hirgiatur.  Augustin.,  serm.  35,  de 
verbis  Domini  :  «  IIoc  {Facitc  vohis  aniicos  dc  mani- 
mona  initfuitatis  [Lucve  xvi])  quidam  male  inteili- 
gendo  rapmntres  aiienas,  et  ahquidinde  pauperibus 
largiuntur,  et  putant  se  facere  quod  prceceptum  est« 
etc.  De  justis  laboribus  facite  oieemosynas.  Ex  eo 
quod  recte  habetis,  date,  etc.  Nohte  velle  eleemo* 
synas  facere  de  fenore  et  usUris.  Fidelibus  dico.  » 

Hypocaniisiuni,  Manuscript.  Gemblacens.,  ypoca-' 
jnissuni.Ms.  Aquicinct.  yppocamisium,  cum  super- 
scriptione,  id  est  vestimcntum^  quod  subtus  camisium 
est,  quod  postin  omnes  textus  editos  irrepsit. 

(60)  (Juod  circa  sanHum  Epip/uinium  ctJoannem. 
De  iiac  hiitoria  vide  Vitam  sancti  Epiphanii  10  Jan. 


dificavit ;  adeo  ut  per  hiec  lajta  initia  de  futuris  quo-g      (^l)  -4  mancipio  ]  Id  est  pistrino.  Hoc  paucis  no- 

que  spes amplissimas  concipiamus,  f90B  idque  vel     tum.  Vide  Onomasticon. 

ob  eo8  maxime  qui  huc  sperantur  venturi  ab  exter-        (62)  In  una  quidemacic.]  Anintelligit  lancem  tru- 


nis  regionibus,  sancta  haec  loca  ut  adorent,  ut  om- 
nes  in  communegiorilicemus  Deum.  » 

Patriarcham  Jerosolymorum,  etaUi  auctores  Mo- 
destum  ponunt  praefuisse  Jerosoiyraorura  ecclesiao. 
Acta  Anastasii  Persac,  22  Januarii: :«  De  eo  refert  ad 


ijma  profectus  Modesto  pontifici  et  ejus  ciero  raon- 
stravit.  oMona^a  Graccorum  diem  illi  assignant  1 6  Xo- 
vembris,  et  ^hyj^soXj^oy,  apy.zizhMTzov,  Jcrosolymo- 
rum  archiepiscopum  vocant. 

Baron.,  t.  VIII,  anno  Christi  616,  Deusdedit  papae 
2.  Heraclii  imp..  7.  Quod,  ait,  Zacharias  viveret,  non 
alius  admissus  est  Jerosoiymorum  episcopus,  cum 
non  liceret  in  eodem  loco  episcopos  auos  esse ;  licet 
ob  episcopalem  praefecturam  idem,  vivente  adhuc 
Zacharia,  fuerit  norainatus  Jerosolymorura  praefe- 


tinaj?  An  in  Graeco  erat  TpaXayf,  arabiguum  vocabu- 
lum,  quod  et  trutinam  et  aciem  exercitus  signifi- 
cat?  Vide  Onomasticon. 

(63)  Vava;.]  Editi  veteres  ve  vc.  Colon.  Papa^  l 

(04)  Esophorium.]  Manusc.  Aquic.  explicat,  id  est 
vestimentum  ititerius,  quod  interula^  vcl  fibula  cotlo 
appensa  vocatur.  Vide  Onomast. 

(65)  Et  satutarcm  sanctum  abbatem  Cyi^m.]  Ex- 
plicatius  Metaphrastes  :  ad  adorandum  sanctum 
Cyrum  cl  Joanncm.  Erat  liorum  celebris  Alexan- 
driu}  memoria,et  terapiumquoque  iisdicatum.  Vide 
sup.  cap.  1,  n.  9. 

^66)  Impigre.]  Ita  rectc»  in  manuscriptis.  Vetus 
editio,  impingere.  Coioniensis,  injunyere. 

(67)  Sanctis  Theophaniis^  et  Dominica  saucta,  at- 
que  sancta  Pentecoste.]  Triplici  hoc  tempore  pro  eo 
qui  defunctus  putabatur  collectae  factae.  Simile 
exemplura  de  vinculis  captivi  solutis,  dum  sacrum 


ctus,  utin  Actissancti  Anastasiimartyris,  dumagi-Qpro  eo  tanquam  defuncto  fieret,  habet  Gregorius 
tur  de  ejus  baptismo  post  Zachariae   reditum  per     tom^  37,  in  Evang. 


Hodestum  Jerosolymis  exhibito.  Sed  revera  si  non 
episcopus,  loco  tamen  episcopi,  usquedum  idem 
postliniinio  rediit  Zacharias,  Alodestus  iilam  adrai- 
nistravit  ecclesiara,  cuncta  restituens. 

HuJus  autera  cladis  Jerosolymitana2,auo  Zacharias 
pontifex  quoque  abductus  est,  meminit  Pauius  dia- 
conus  i.  XVIII  Histoncorum.  a  Anno  quinto  impcrii 
Heraclii  ceperunt  Persae  Jordanem  belio,  et  Palaesti- 
nam  et  sanctam  civitatem,  et  muitos  in  ca  per  Ju- 
daeorum  manus  Interfecerunt,  id  est,  ut  quidam 
aiont,  miiiia  nonag^inta.  Isti  enim  ementes  Cnristia- 
nos,  prouC  unusquisque  habore  poten.t,  occidebant 
eos.  Zachariam  vero  Jerosolymitanura  praesulem 
oomprehensum.  et  pretiosa  et  vivifica  Iigna  cum 
multa  praeda  aaduxerunt  in  Persidem.  » 


(58)  Oravit  quidem  ci.]  Puto  intelligi,  oravit  pro 
eo.  Infra,  c.  Zi.Vade,  ora  furtis  meis. 

(69)  Tholos.]ue  hoc  aedificii  genere  vide  Onomast. 

(70)  Cum  storeis  et  ?'achanis.]  Manuscr.  Aquiciiict. 
cum  toris  ct  rachanis :  Ms.  Qemblacen.,  cum  sloris 
et  rachanis.  Vetus  editio,  cw??i  storis  et  raconis  Co- 
Ioniensi.<i,  no?i  5<or(??.^  et  racis.  Dicuntur  hic  racha- 
nx,  unde  supra,  cap.  20,  dictae  sunt  racfuinelta. 

(71)  Adria.]  Coloniensis  editio,  AdJUra.  Sed  uter- 
que  Ms.  ut  impressi. 

(72)  Volentcs.]  Ita  uterque  Manusc.  Editi,  vole- 
bant,  Sed  mutarunt  veriti  barbarismum.  Sic  infra, 
capite  33,  initio,  audiens  mo  audivi , 

(73)  Severianitis.]  Intelligit,  opinor,  Acephalos, 
haereticos,  qui  paulo  ante  tempora  Joannis  Eleerao- 
synarii  orti  circa  annum  513  a  Severo  Antiocheno 


tb^i)Millerest€s  siecatorum  pisciuni,qui  menome*      ..  ,  t^        .       tt-  *     it 

nx.]  Ab  hocreste,  quo  siccali  pisces  et  alia  coUi- d  ^t^^^^i"^;  ^?  ^"^  Evagrius,  Hist.  eccl.,  hb.  iii.  ca- 
gantar,  existimo  hodieque  vulgo  dici,  een  risisoi     P^^.S»x  J?  ..  ;       .^«r    .  .11 

rui buckingh,  een  rist  aiupn.  ("^)  Gallodromi.]  Ms.Aquic.superscnbebat :  man" 

gones  discurrcnics  et  fraude  decipientes.  Itaet  textus 


Menamenas  existimo  esse,  quas  Plinius,  lib.xxxli, 
cap.  11,  Mipnasyocai. 

(55)  Psiathwn.]  Ms.  Aquic.  supers^^ribit,  id  est 
mattafrt.  Jam  aliqaoties  de  eo  dictum.  Vidi  Onoma- 
sticon. 

(56)  (It  Glamus  tremenfes.]  Itn  Editi  et  Manuscri- 
ptos  Oemblac.;  sedin  manuscr.  Aquic.  est,  utglO" 
m't^trthanies. 

(blf  Zemate.[  Ita  Ms.  Aquic,  ci  supcrscribit,  id 
est  jactura aquarum  ubi  carnes  coquuntur,  vel  fcr- 
mento  aui  fadce.  iis.  Gemblac.  Zimate.  Editi,  schc- 
mate,  male.  Vide  Onomasticon. 

{fi8)  Raehanellw,]  Ita  uterque  Ms.,  et  Aquicinct. 
wapenctMtfidestpannicuti.  Editi :  recanetUBymale. 
Fonnantur  rachdfUtt^^  racham^^  utinfra  vocantur, 


editionis  veteris  et  Coloniensis.^icapudPalladium, 
cap.  15  et  16,  est  a-avo8^o{xo;.  quod  veitunt  merca- 
torem  negotiantem  in  Hispania. 

(75)  Scridonis.J^  Infra  hoc  capite  :  Ingressus  mo- 
nasterium  abbatis  Seridonis  in  Gaza.  Occurrit  san- 
ctus  Seridon  vel  Siridon  episcopus  in  Martyrologio 
Roraano  2  Januarii. 

{"7^)  Unius  xrei  lupinos.]  Ita  supplet  manusc. 
Aquic.  quod  deestEditis.Ms.  Genibiac.  habet,  unius 
nummi  xrei  pretium. 

(11)  Constantinum.J  Hahainr  historia  apud  Sozo- 
menum,  lib.  i,  cap.  16;  Theodoretum,  libro  i,  ca- 
pite  ll. 

(78)  Secunda  synodus  in  Nic^.]  Imo  pfima^g»- 
neralis  in  Nic^a,  nisi  forte  ante  eam  aliqua  particu- 


391 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


392 


laris  synodus  ibi  habita  sit.  Vel  intelligc  secundam 
synodiim  in  Nicaia  respectu  synodi  apostolorum, 
quae  omnium  prima  generalis  fuit. 

(79j  Porta  !<oUs.]  Locus  Alexandria?,  cui  proxima 
cst  ccclesia  sancti  Metrae,  ut  liic  sequitur. 

(80)  fn  ccclesia  Metra'.]  Editio  Coloniensis,  in  ec- 
clesia  meirc.  Vetus,  in  ecclesia  mctre.  Manusc.  Aqui- 
cinctinus,  in  ecclesia  metra:.  Manuscr.  ^lO^^^^i^- 
blacensis  in  ecclesia  meretriculx.  Metras,  seu  Me- 
tranus  martyr  Alexandria;,  31  Januarii.  Martyrolo- 
gium  Romanum,  31  Januarii:  •  Alexandria)  nata- 
iis  saucti  Metrani  mai'tyris,  qui  sub  Decio  imp.  cum 
ad  jussionem  paganorum  noUet  impia  verba  pro- 
ferre,  iili  totum  cjus  corpus  fustibus  colliserunt, 
vultumquc  et  oculos  praiacutis  caiamis  terebrantes, 
ipsum  extra  urbem  cum  cruciatibus  expuierunt,  ibi- 
quo  lapidibus  o))pressum  interemerunt. 

(81)  Denos.]  Itauterque  Ms.  Edii^,  Venarios.  Ju- 
bebat  dominus  ut  quinque'nummos  furaretur,  ille 
denos  furabatur. 

(82)  Facit  mi.sas  iti  oraiorio  suo,  nullum  liabens 
jiisi  ininistrum  suum.\EccQ  usum  in  Ecclesia  cele- 
brandi  missas  privatim. 

{H3)  Pejerant  cory^t/^.JItauterquemanuscr.  Vetus 
editio,  petierant  corpus.  Coloniensis,  indigne  perci- 
piunt  corpus. 

Ca^^Ficus  turbatur,]  Ita  vetus  et  Coloniensis  edi- 
tio,  et  manusc.  Aquicmct.  At  in  manusc.  Gemblac. 
est,  ficus  tunditur. 

(85)  Simeoniy  qui  in  columnis  stetit.]  Visio  haec 
deest  in  Vita  Simeonis  Stylitae,  sup.  Ait  autem  eum 
stetisse  in  columnis^  quia  varias  columnas  institit 
idem  Simeon.  Videsupra,  in  Vita  ejus,  cap.  5. 

(86)  Feminx  leyitime  dudum  conjunctus.]  Non 
ait  femmae  conjunctum  cum  patriarcha  esset,  sed 
dudum,  et  jam  olim.  Clare  Metaphrastes  initio  Vitse 
ejus. 

(87)  Thuribulum,]  Simile  castitatis  exemplum 
sup.,  in  Vita  sancti  Basilii,  cap.  9. 

(88)  Unum  metidacium  proptcr  Deum .]  Caveintel- 
ligas  ulla  unquam  ratione  mcntiendum.  Ipse  se  ex- 
plicat  quomodo  piam  hanc  fraudem  inteliexerit,etsi 
alter  verum  in  terraprctium  inventumexistimabat. 

(89)  (Juando  permittente  Deo.]Bixron.yt.\lllf  anno 
Christi6'20,  Bonifacii  V  papae  3,  Heraclii  imp.  11. 
«  Porro,  inquit,  qui  exscripsit  ex  prototypo  Meta- 
phrastem  paraphrastice  aliquid  aadidisse  ad  Acta 
Leontii,  non  negamus,  ut  (juas  postea  addidit  haud 
veritate  constantia  verbis  istis  :«  hic  revcra  bonus 
pastor,  divinus  inquam  patriarcha,  credens  Prin- 
cipi  pastorum  Christo,  qui  jubet  :  Si  persccuti  fue- 
rint  vos  in  una  civitate.  fugite  in  aliam  (Matth.  x) : 
cum  esset  Aiexandria  tradenda  Persarum  manibus, 
divina  providentia  illinc  quidem  recedit,  migrat 
autem  in  suam  patriam  Cyprum,  suum  ei  corpus 
largiturus,  ut  quae  eum  aluerat ;  pracsciverat  enim 
jam  appropinquare  decessum.  » 

tf  Haec,inquam,ab  ipso  addita,  nulla  cstapud  mc 
dubitatio.  Etenim  Persarum  incursionem  factam  in 
yEgyptum  diu  ante  contigisse  certum  cst  ex  iis  quae 
superius  dicta  sunt,  quo  tempore  ipse  nequaquam 
suam  reliquit  ecclesiam,  et  si  latebras,  ne  captivus 
duceretur,  captasse  potuit.  Caeterum  hujus  Alexan- 
dria  profectionis  alia  causa  lon^eque  diversa  fuit. 
Cum  enim  virtutem  tanti  viri  Nicetas  patricius  co- 
gnovisset,  optavit  eum  ducere  ad  imperatorem  Con- 
stantinoj^olim,  ouo  ab  ipso  percepta  benedictione, 
securior  ille  ad  Persicum  bellum  proficisceretur.  Id 
quod  demonstrantipsiusverba  Leontii,  quae  sequun- 
tur.  »  Hactenus  Baronius. 

Optassem  equidem,  Baronio  in  memoHa  haesissc, 

?uod  scripseratin  Martyrologio  Romano  addiem23 
anuarii,  ubi  ait  duplicem  esse  cditionem  et  transla- 
tionem  Actorum  Joannis;  non  de  periodo  illa,quasi 
a  Metaphraste  inserta  sit,  iili  in  mcntem  venisset. 
Nam  et  Leontius,  quem  hlc  edimuS)  eamdem  perio- 


Adum  habet,  ut  nuKa  mihi  dubitatio  sit  quin  et  Me- 
ta]jhrastes  eam  ex  Leontio  hauserit. 

Etsi  vero  anno  6  Heraclii  (cui  Baron.  Christi  an- 
num6l5  assignat)  habeat  Paulus  Diaconus  in  His- 
toria  miscella,  1.  xviii,  Persas  iEgyptum  depopula- 
tos,  tamen  statim  ad  propria  redierunt.  Post  vero 
imminebat  gravis  tempestas,  qua  non  tantum  opes, 
sed  et  vita  Christianorum  periclitabatur  ;  de  qua 
idem  Paulus : «  Anno  1 1  imperii  Heraclii  durus  Chos- 
roes  jugum  suum  super  omnes  homines  fecit  in  ef- 
fusione  sanguinisetrationetributorum. «» Atque  eam 
tempestatem  fugit  Joannes  noster,  qua  occasione 
arrepta  (ut  nan^at  Leontius  et  Metaphmstes)  Niceta 
patricius  eum  ad  imperatorcm  deducere  voluit,  (jui 
se  jam  ad  bellum  contra  Persas  accingebat,  ut  illi 
videlicet  benedictionemsuam  impertiretur. 

(90)  In  Rhodum.]  Ita  uterque  manuscr.  Edit.,  in- 
tcrdum.  Notissima  insula  Rhodus. 

(91)  Kenijt/fte.]  Ita  Manuscr.Aquicinct.  Gembla- 
]^cens\s,  x^eni. Editi,  vetiirejuberis.  Vox  hdsc  jubeOyti 

f)osterioris  aevi  Scriptoribus  varie  usurpata.  Aure- 
ius  Victor  :  a  Maximianum  imperatorem  jubet.  i 
Idcm :  <  Caesarem  jubet.  »  Quod  Casaubonus,  notis 
adiElium.  VerumSpartiani,  capit  pro  creat.  Sic  non 
jubere  dictum  notat  pro  prohibere^  in  AlexandroSe- 
vero  Spartiani. 

(92)  Amath*inta.]  Ita  formabiintur  hoc  saeculono- 
mina.  Amathus  Ptolomaeo  est  oppidum  Cypri,  ut 
a  Persis  Per$idos  formabant  Persiaa  nominandi  ca- 
su,  ita  ab  Amathus  Amathuntis  formarunt  AmO' 
thunta,  etiam  nominandi  casu. 

(93)  Hoc  econtra.l  Totum  hoc  membrum  contra- 
rium,  et  tamcn  sensui  necessarium,  deestonmibos 
editionibus.  Supplevi  ex  utroque  Manuscripto. 

(94)  Tychonis].  Manusc.  Aquiciui^t.,  Thiconis. 
Manuscr.  Gemblacen.,  Tichonis.  Editi,  Tyronit, 
Omnino  Tychonis  legendum  cujus  memoria  cxstat 
in  tabulis  ecclesiasticis.  Martyrologium  Romanum, 

^I6junii:  c  Amathunta;  in  Cypro  sancti  Tychonia 
episcopi  tempore  Theodosii  junioris.»  Menologium 
Graecum  et  Mensea,  16  Junii. 

(95)  Corpora  sua  separantes.']  Etiam  in  primoge- 
nia  Ecclesia  simile  quid  factum.Tertul.  I.  de  Anima 
c.  51  :  •  Est  et  alia  relatio  apud  nostros,  in  caeme- 
terio  corpus  corpori  juxta  coUocando,  spatium  re- 
cessu  communicasse.  Si  et  apud  ethnicos  tale  quid 
traditur,  utiqueDeus  potestatis  suae  si^na  proponit, 
suis  in  solatium,  extraneis  in  testimonmm.  »  Simi- 
lia  exompla  in  aliis  sanctorum  vitis  legisse  videor. 
Vide  Gregor.  Turonensem  de  Gloria  confess.,  c.  32. 
dc  duobus  amantibus,  ubi  sepulcm  a  se  invicem 
exarata  se  junxere. 

(96)  A  Rhodo,]  Ita  uterque  Ms.  Editi,  Arbodo^ 
pessime. 

(97)  Piitacium.']  Itauterque  Ms.  Editi,  pe-ccatum, 
Sed  pittacium  rectum  esse,  suadent  sequentia.  Scri- 
bitur  plerumque  pyctacium  vel  pictacium,  jrjxrtc  est 
iibellus,    epistola,  tabella.  Vide   Onomast.  Simiie 

^  exemplum  in  Vita  Basilii,  supra,  cap.  x. 

^  (98)  Lipsatii.]  Ita  recte  uterque  Ms.  Et  Aquic.su- 
perscribebat :  id  est,  corporis  vel  reliquiarum.  Ve- 
tuseditio,  lipsam.  Unde  Coloniensis  fecit,  ipsa. 

(99)  Uno  hincetaltero  hiticaspitantibus.]  ItaMa- 
nuscriptus  Aquicinctinus.  Editi  :  uno  hinc  et  altero 
itide  ei  assistentibus._  Ex  iectione  Aquicinctini  Co- 
dicis  fors  quis  divinabit  legendum,  stantibus  vel  of- 
pectantibus.  Repraesentavi  veterem  lectionem,  si 
foilc  proba  sit,  et  alibi  etiam  reperiatur.  Invenio  in 
Glossis  Isidori  :  Aspita^ruina.  Itaetin  Glossario 
Ms.  Camberonensi. 

(400)  Sancti  matiyris  Mennx.]  Festum  ejus  oc- 
currit  in  Mcnologio  et  Macneis  11  Novembris.  Et 
tamen  in  iisdem  Joannis  festum  ponituriSNovem- 
bris.  An  hoc  factum  extranslatione  festi,quod  Meii<- 
nas  celeberrimus  erat  martyr  toto  Oriente  notus  ? 
Ut  Joanni  diem  sequentem  dederint? 


JULH  viir. 


VITA  SANCTOR171II 

EPICTETI  PEESBYTEEI 


ET 


ASTIONIS  MONACHI 

AUGTORE  INCERTO. 


(i), 


Caput  prdium. —  Temporibus  Diocletiani  profanis- Acum  pignusper  tuam  gratiamrecupei^e  in  pnorem 


simi  imperatoris  (2),  eratquidampresbyter  inparti* 
l>a8  Orientis,  nomine  Epictetus,  religiosam  vitam 
:qgens,  et  castus  in  omni  sua  conversatione  existens. 
Hic  namqueaparva  a^tateinservitioDominienutri- 
tus,  exercebatur  in  omnibus  justificationibus  Jesu 
Christi  {Psal.  cxviii).  Cum  autem  ad  maturam 
pervenisset  xtatem,  ut  Samuel  quondam  ephod 
sacerdotalc  promeruit  portare  (/  Reg.  ii),    eo  quod 


habitum  dignare,ut  agnoscat  haecgeneratio  incredula 
et perversa,  sanctum  et  terribile  nomen  tuum  colere, 
et  enarrarc  mirabiliatua  in  omni  tempore.  Etfinita 
oratione^desanctificatooleo  puellaemembra  universa 
perunxit.  Qua;  hanc  sanitatem  acraedelamconsecuta, 
unacum  parentibussuis  Dominum  bcnedicebat.Tunc 
sanctus  Epictetus  prsecepit  patri  pueilae  dicens  :  Si 
cupis,  ocharissimemi,utnulia  dereliquo  infirmitas 


multa   signa  ac  prodigia  per  eum  divina  gratia  seu  vexatio  aliquaindomotuapraivaleat,  persingu- 

in   omnibus    operabatur.  Denique  caecorum  sacpe  lasseptimanascumomnituafamiliadominicasacra- 

ocolos  orationibus  illuminabat,  sed  et  leprosos  ad  menta  cum  devotione  intima  et  mundo  corde  perci- 

seTenientes  emundabat,  paralyticos  sanabat,  acde  percfestina.  Haeccum  dixisset,  lactum  eum  etbono 
obsessis  corporibus  daemonia  efTugabat.                    ^  animo  cum  omnibus  ad  propria  abire  imperat. 

Cap.  Il.—Igitur  una  e  diebus,  dum  solus  sua  in  Cap.  III.  —  Item  alio  terapore,  daeraoniacus  qui- 

cella  resideret,acsolitas  orationes  Christo  exhiberet,  damad  eum  deductus.  Quemcum  secum  degere  Dei 


quaedam  pueila  comitis  cujusdam  filia,omnibus  mem- 
bris  praeter  linguamtotamortua  ad  eum  perducitur. 
Comque  proforibus  ejus  pater  filiara  posuisset,  in- 
gressas  ipse  ad  sanctum,genibusejussubitoadvolu- 
tos,  taliterclamansetdiccns :  Miserere  mei,  o  homo 
Dei  cxcelsi,  eo  quod  Deus  tuus,  totus  misericors  et 
miserator  a  servis  suis  pronuntiatur.  Ne  velis  me, 
qoaeso,  projicereafacietua,  cum  illegratantersusci- 
piat  omnes  ad  se  confugientes.  Ego  cnira  unicam 
habeo  fiiiam  annos  fere  xv  aetatis  agentem,  sed  haec 
pertriennium  temporis  animiaparalysidissolutaest. 
Itaqae  nondubitoquod  illequixii  annorumfluxum 
sangainis  restrinxit  (Matth,  ix),  poterit,  si  voluerit, 
rt  liliac  meae  per  te  integram  incolumitatem  praestare, 


homo  fecisset,  coepiftriduurataliterdiabolusadeum 
vocifcrari  et  dicere  :  0  cixix,  o  torraenta,  quae  sine 
causa  patior.  Quam  bene  mihi  semper  in  Phrygiae 
partibus  erat,  quomodo  quotidie  hominibus  tS19 
meum  sacrificium  rituraque  suadebam  ?  in  quantis 
itaque  honoribus  ego  miser  illic  degebam^  sed  nunc 
usque  non  intellexi,  eo  quod  levitate  quadam  inde 
recessi  cthuc  perveni.  £go(3)namque  sum  ille,  qui 
per  Montanum  plurima  vcrba,  et  blasphcraia  plena 
protuli.  Ego  per  Maxiraiilam  diversa  perpetravi  sce- 
lera.  Ego  totam  illam  regionem  ad  meara  culturam 
sordesque  detraxi.  Egoper  Arium  Alexandrinamur- 
bem  invasi,  atque  ut  Filium  Dei  vivi  creaturam  di- 
ceret,  persuasi.  Egoper  Manem  Manichaeorura  haere- 


eo  qaod  fidei  ipsius  nos  voviraus,  et  filii  sanctae  Ec-Gsim  institui,  atque  ut  mihi  jejunia  consecrarent, 


desiae  existimus,  atque  in  noraine  Patris  ct  Filii  et 
Spiritus  sancti  sumus  baptizati.  Hoc  audiens  sacer- 
dos  Domini,  jussitpuellamintro  ad  se  perduci.  Quam 
com  ante  ipsins  pedespaterposuisset,  taliter  pro  ea 
homo  Dei  precesprofudit  ad  Dominura  Deura  dicens: 
Deos  aeteme,  agitatorcherubim,  quideccelo  descen- 
disti,  ut  paradiso  exulatum  in  antiquam  reduceres 
possessionem,  qui  per  humanitatis  tuae  dispensatio- 
Dem  nostram  iniinnitatem  suscepisti,  ut  te  nos  in  no- 
strisvasisfictilibuspossidere  proraerearaur,  quaeso> 


ostendi.  Ego  per  Donatum  totamAfricam  devastavi. 
Et  eccc,  nUnc  abuno  famulotuo  utmancipium  fugi- 
tivum  ligatus  teneor,  oCbriste.  Haecet  plura  horum 
dsemone  vociferantc,  a  beato  viro  increpatus,  tertio 
die  a  suo  domicilio  rccessit,  purgataque  persona 
Christo  Domino  gratias  referebat. 

Cap.  IV.  —  Alio  rursus  tempore  caeca  mulier  ad 
eum  perducta  est,  ct  stans  coram  ipso,  taliter  defle- 
bat  dicens  :  Qui  sis,  agnosco ;  sed  et  quantum  apud 
Deum  valeas,  credo.  Ne  ergo  velis  despicere  fletum 


Domine,  quaeso,  dignare  respicere  in  fidera  farauli])  meura,  nec  in  vanura  ducere  obsecrationem  raeam. 
tui  ;  etsicut  filiam  archisynagogi  de  mortis  januis  Totius  namque  provinciae  hujusraedici  suarainme 
levocasti  ad  vitam  {Marc.  v),  ita  et  nunc  hujus  uni-     prudentiam  industriamque  exercentes,  in  nullo  pro- 

Patrol.  LXXIII.  13 


395 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


396 


desse  potuerunt ;  sed  et  quantum  inme  suara  artem  A  partitur  dicens  :  Suadeo  tibi  emerea  me  aurumigni- 


demonstraverunt,  in  tantum  ego  misera  doioribus 
dissolvebar.Unde  obsccrosanctilatemluam  utdigne- 
ris  tantummodo  dexteramtuam  super  oculos  raeos 
in  noraine  Christi  tui  imponei^e,  et  credo  quod  itaox 
raeorum  luminura  visio  per  te  mihi  tribuatur.  Tunc 
sanctus  Epictetus  adrairans  hujus  ferainie  lidem, 
dexteram  suam  superoculos  ejusposuit, glorificans 
Domini  bonitatera,  et  dicens  ad  eara  :  Secundum 
quod  credidisti,  o  filia,  fiat  tibi.  Adhuc  verba  in  ore 
Chiisti  sacerdotis  volvebantur,  et  repente  patefactis 
oculis  mulier  lumen  aspexit,  claraans  et  dicens  : 
Gloria  tibi,  Deus  Christianorum,  qui  non  despicis 
peccatores  in  errore  positos,  sed  propter  raagnam 
misericordiam  tuam  suscipiset  salvas  ad  te  conver- 


tu|D  probatum,  ut  locuples  fias  et  vestimentis  albis 
induari?,  ut  non  appareat  confusio  nuditatis  tuae 
(/Ipoc.  iii).Aurura  ergohoc  ignitum  probatum Chri- 
stus  Dorainus  noster  cst.  Et,fili,  qui  voluerit  eum  in 
sede  sui  pectoris  habere,  statim  divitias  ccelestespro- 
raerebitur,  et  vestiraentis  albis  induetur,  id  est,  fide, 
spe  et  chantate,  per  quas  de  reliquo  non  hunc  visi- 
bileramunduratantum,  sed  etdiabolum,  quem  vosut 
dominumcolitiSfCurauniversis  angeiis  ejus  poteris 
superare.  Nara  et  pater  tuus  iste  qui  videtur,  fili, 
non  est  veinis  pater,  sed  oranipotens  dicitur  Deus 
i^ater  tuus,  et  ideo  alius  dicitur  ille,  et  aliusiste  pro- 
nuntiatur.Iile  1t  1 3  naraque  invisibilis  et  inenarrabi- 
lis  existit,  hic  vero  visibilis  et  corruptibilis  est.  lile 


t6ntes  se.  Et  cum  haec  dixisset,  statim  cumuniversa  o  incomprehensibilis  permanet  et  immortalis,  hic  cor- 


dorao  suacrediditinDeumSalvatorem.  Etquiasatis 
iongumest,si  velimus uni versa  mirabilia quae  pei  eum 
Dominus  operatus  est  studioso  lectori  exponere,  hapc 
interim  pauca  de  multis  in  transcursu  perstrinxisse 
sutticiat.  Nuncvero  ad  propositum  opus  revertamur. 
Cap.  V.— Unaitaque  e  diebus,  dum  quidam  ado- 
lescens  niraium  decorus  vultu,  et  pulcher  aspectu, 
Astion  norainc,  visitationisgratia  ad  eura  devenisset 
atque  juxta  se  eura  sedere  beatus presbyter rogasset, 
ponens  manura  super  caput  ejus,  coepit  eura  blandis 
serraonibustaliteradfidera  Dominicohortari  diccns  : 
Quis,  inquit,  es  tu,  o  dulcissirae  fili,  et  unde  venis, 
aut  quo  vadis?aut  cujus  filius  seu  generissis  indica 
mihi.  At  ille  respondens  dixit  ad  eum  :  Origincni  vel 


ruptibilis  et  mortalis  in  omnibus  degit.  Perilliusigi- 
tur  dispensationem  constantuniversa,  peristiusvero 
ordinationem  nihil  permanet  stabilitura.  Ille  jussit^ 
et  fa^^tus  es ;  raandavit,  et  in  utero  matns  formatils 
es  ;praecepit,  et  egressus  es  ;  imperavit,  et  ad  hanc 
juvenilem  aetatem  perductus  es.Et  quidcm  iste  visi- 
bilis  paterhonorandus  est,fili,  non  tamensicut  ille  ; 
eo  quod  ille  ad  imaginera  et  sirailitudinem  suam  nos 
condidit  et  creavit,inteIIectumquoqueacprudentiatti 
donavit,  sensum  pervigilem,  etmemoriam  bonorinn 
habere  concessit,  atque  super  omnia  opera  sua  nos 
constituit  dominatores,  ex  servisinfiliosetfratrcs 
atque  araicosnossibi  per  suamgratiam  adoptavit;et 
ideo  hunc  verum  patrcm,  qui  nobis  tanta  praestitit 


genus  raeura,  qualiter  beatitudini  tuae  exponani,  o  ^  bona,  seraper  convenit,  fili,  agnoscere  et  adorare. 
beatissime  pater,  ignoro.  Hoc  ergo  quod  scio,  tan-  Nara  et  isto  visibili  patri  ad  hoc  tantum  honor  esrt 
tumraodo  breviteret  intranscursu  tibi  indicabo.  Pa-   .deferendus,  quod  scrvi  ministerium  ei^  nos  sacpe 


t6r  meus  primariusurbis  hujusetnimium  ditissimus 
habetur ;  mater  vero  de  illustrium  gencre  et  Juliani 
senatorisexstititfilia,  qui  rae  quotidie  quasi  unicum 
pignus  ac  pretiosissiraara  inspiciunt,raargaritara.  Et 
sanctus  ad  hsec :  Bene  dixisti,  rai  nate,  quia  velut 
margaritam  inspiciunt ;  non  enim  jara  habent ;  sed 
ihspiciunt  tanturamodo,  eo  quod  benedicta  anima 
tua  pretiosior  omni  margaritaoranique  metallo  habe- 
tur  Christo,  quam  sibi  ipse  Salvator  noster  jara  in 
suura  ministeriura  et  ad  serviendura  elegit,  ut  video. 
Veni  crgo,  rai  nate,  et  respue  ea  quie  in  rauniohoc 
habentur,  ut  cumsanctisomnibus  illa  in  fiituro  per- 


excrcuit  in  parva  actate  constitutos,  frequenter  nos 
dura  pavit,  saepius  dura  sollicitus  fuit  ad  ea  quaein- 
fantiac  nostra)  erant  necessaria,  dum  osculata  est 
caro  quaecarnis  sunt,dumsollicitudinemhabuitpro 
visceribus  propriis.  Ecce  itaque  pro  talibus  causts 
honor  ei  deferendus  cst. 

Scd  et  matcr  nostra  alia  habetur,  fili.  Non  haec 
visibilis,  sed  imraortalis  permanet ;  et  quae  digne 
Salvatori  nostro  est  desponsata,  atque  per  angelos 
est  adornata,  per  prophetasexomata,per  apostolos 
glorificata,  per  martyrcs  ct  confessores  exaltata,  at- 
que  in  Christo,  et  per  Christum  in  ccelesti  dialamo 


cipias  quaehic  non  videntur.  Ista  enim  omnia  quac  D  est  elevata,  quae  et  ab  hominibus  haec  sancta  mater    " 


hicintuentur,  transitoriasunt  et  peritura ;  illa  autem 
quaj  Deus  sibi  servientibus  praeparavit,  manent  in 
aeternum,  quomodo  et  ipsemanetin  aetemum.  Nam 
aumm  hoc.  fili,  quod  videtur,  non  est  verura,  sed 
quaedam  vanitas  est  phantasiae,  per  quara  in  hoc 
mundo  illudunturanimaejustorura.  Sirailiter  ct  ar- 
gentura  quod  istis  oculis  cernitur,  falsura  possidet 
noraen,  quod  ab  oranibusfabricatur  etliraatur,  tan- 
turaraodo  ut  decipiat  rapaceset  suadeatinsipientes. 
Veni  ergo,  et  audi  rae,  fili  dulcissime,  et  ego  tibi 
ostendo  quale  aurura  tibi  est  eligendum,  vcl  quale 
argentuni  sit  concupiscendum,  illud  scilicet  quod 
Dominus  noster  atque  Salvatorinsecredentibusira- 


Ecclesia  pronuntiatur.  Cujus  vox,  ut  turturis  babe-   — 

tur,  ad  cujus  labia  distillant  aromata,  scilicet  aposto 

lorum  doctrina.  Gujus  oculi,  duo  suntcoBli  luminaria!  3 

cujus  dentessuntcandidi,  etquasilavacro  ascenden 

tis.  Qucm  inysticum  sensum  viginti  quatuorlibri  (4] 
sacratissiraa  habent  in  figura.  De*cujus  manfbu^ 
stillat  rayiTha,quod  est  justitia  et  fides  vera.  Cnfnm 
decera  digiti,  decalogi  virtutem  continent  et  sacrs-' 
ment  um.  Cujusi  ubera  duo  sunt  Testamenta,  Moy^ 
saica  scilicet  lex,   et  Evangelii  gratia.  Cujus  pedes 
sirailes  sunt   aurichalco ;  cujus  venter  et  interiort 
sacratissiraifontem  Baptismi  etomnium  gentium  ^ 
clarant  regenerationem.  Veni  ergo,  duleissiine  ttH 


»7 


VITA  SANCTORUM  EPICTETI  PRESBYTERl  ET  ASTIONIS  MONACHI. 


m 


«ate,  et  hujus  venssimae  matristuae  ubera  suge  ;  et  A  dcvcnerunt,  ubi  nullus  crat  qui  eos  vel  eorum  pa- 
aoquiescens  monitionibus,  respuequae  in  hocsaeculo     triam  posset  agnoscere. 


videntur,  ut  iliis  frui  merearis,  quae  in  futura  vita 
suis  filiis  se  Deus  repromisit  donare.  Sed  ct  veinim 
Patrem  nostrum  audi  dicentem  :  Exi  de  terra  tua,  et 
de  cognatione  tua,  et  veni  in  iilam  tfriiim,  quam 
demonstravero  tibi  {Gen.  xii);  in  terram  scilicet  vi- 
▼cntiuni,etregionem  sanctorum:  in  terram  fluentem 
lacte  et  melle,  id  est,  in  doctrina  apostolorum  et 
prophetarum.  Et  cum  universa  quai  tibi  praeceperat 
expieveris,  tunc  tradet  possessiones  paradisi,  pan- 
det  tibi  sacramenta  ccelestia,  donabit  regni  coplorum 
gloriam,demonstrabit  apostolorum  iminensam  lagti- 
tiam,mnrtyrnm  choros,  angelomm  atque  aicliange- 
lonim  frequentiamsajpiusdcclarabit.Sed  superhacc 


Cap.  VII.  —  Igitur  cuni  hanr,  sanctam  fugam  bea- 
tissimi  viri  perpetrassent,  coeperunt  parentcs  san- 
cti  Astionis  j^er  diversa  loca  eum  requirere,  et  no- 
men  ejus,  huc  illucque  discurrentes,  cum  nimio 
mwrore  inchunare.  Siquidem  paterejus  vociferaba- 
tur,  dicens  :  Fili  dulcissimo,  et  unicum  nieum  pi- 
gnus,  Astion  charissime,  quid  tibi  factum  est,  vel 
qualis  /era  te  subito  devoravit,  ut  nec  p;irum  aliquid 
reliquiarum  tuaruin  potuerim  reperire  ?  0  baculuis 
senectutis  niea),  et  viscerum  meorum  luraen,  ubi  te 
jain  ulterius  requiram  nescio,  et  in  quam  regionem 
propter  te  rnoos  mittain  famulos  ignoro.  Tu  enim 
eras  urbis  hujus  prctiosissima  margarita,  ta  inter 


omnia,  ut  filium  et  fratrem  te  sibi  pergratiam  ado-Btuos  cives  ut  columba  pulcherrima  incedebas  ;  tuut 


ptabit.  Ha?c  audiens  juvenis8apientissimus,procidit 
od  senis  genua,  et  rogare  eum  ccepit,  ut  illise  potius 
offeiret^cui  ipse  ab  iueunte  aetate  deserviret,qui  et 
txntae  potentiae  et  magniludinis  solus  haberetur.  Et 
qoia  propter  servosseu  ministros,quiaad  ejuserant 
ofaeequiam,  ne  quispiam  eomm  hsec  patri  indicaret, 
amplius  nihil  Astion  in  die  illa  ad  hominem  Dei 
locntus  est. 

Cap.  VI. —  Aliavero  die  surgens  primo  diluculo, 
vt  apis  prudentissima,  ad  eumdem  locum  unde  he- 
0terna  die  coelestes  flores  fuerat  depastus,  propera- 
fit.  Et  ingressus  in  mansionem  sacerdotis  Domini, 
taliter  eum  salutavit,  dicens  :  Ave,  o  apostole  Chri- 
sti,  ct  novi  Testamenti  minister.  Et  sanctus  ad  hiec : 


radius  solis  inter  omnes  fulgebas ;  tu  ut  splendidi.s- 
siina  luna  inter  populare  vulgus  coruscabas;  tuintcr 
sapientes  sapientior  existebas.  Et  quid  multa  ?  Per 
tua  melliflua  verba  universos  ad  tui  amoris  deside- 
rium  provoc^bas.  Ilacc  quidem  pater.  Sed  et  mater 
scindcns  vestimenta  sua,  ac  fericns  manibus  pectus, 
tali  modo  deflebat,  dicens  :  Quis  te  a  me  separavit, 
vel  quis  seduxit  ?  seu  qualis  avis  demens  de  gremiis 
rapuit,  o  dulcissime  fili  Astion,  ignoro.  Sed,  ut  sus- 
picor,  forte  ille  Christianoruin  Deus,  unuin  misit  de 
suis,  et  pervertit  cor  tuum, et  abalienavit  te  a  nobis. 
Et  nunc  vie  mihi  misera)  soli,  eo  quod  infinita  tristi- 
tia,  et  intolerabilis  dolor  me  apprehendit,  et  tanto- 
rum  annorurn  labor  inanis  inventus  est.  Ceciditco- 


A.fe  et  tu,  juvenis,  qui  mart}Tii  stolam  et  coronamC  rona  capitis  mei.Aruitsiquidemfructus  ventris  mei, 


nuriis  gemmis  coniextam  in  capite  gestas.  Cumque 
jnita  se  eum  sedere  fecisset,  taliter  ad  eum  locutus 
cst:  Quid  est,  fili  ?SemenDominicum,quod  hesterna 
dic  in  terram  cordis  tui  per  divinam  gratiam  semi- 
oavimns,  ascendit  ad  fructum,  an  adhuc  infidelitatis 
fitio  detinetur  ?  Et  Astion  ait  :  Ut  no^it  beatitudo 
tna,  o  sanctissime  pater,  unicus  mei  genitoris,  ni- 
miamquc  charus  existo  ;  et  satis  timco,  si  Christia- 
tm  effectus  fuero,  ille  prae  nimia  desperatione,  aut 
ipirito  violenter  careat,  aut  in  profundum  maris  se- 
metipsam  piiecipitet ;  et  aut  vere,  quod  absit,  pro- 
pter  me  amens  efTiciatur  ;  atque  unde  mihi  salutem 
ipero  devenire,  illi  mortem  perpetuam  et  gehennoe 
freparem  ignes.  Ergo  si  dignaris  consilium  mcum 


et  sedeo  ut  civitas  desolata.  Mater  fui  usque  hodie 
per  te,  fili  mi,  ac  regina,  et  nunc  te  amittens,  nec 
reginae  gloriam,  nec  matris  gaudium  habeo.  Sed  et 
tu,  nate  dulcissime,  arbor  fuisti,  et  excisaes;  mar- 
garita,  eta  Galilicis  (6)  furatus  es;  gemma  pretiosa, 
et  in  obscuro  collocatus  es ;  utlampas,  et  exstincta 
es;  columna  eras,  et  dejectus  es;  regalis  stiitua,  et 
eversus  es.  Et  quid  multa  ?  Iloino  fuisti,  et  ih  mo- 
menti  hora,  ut  suspicor,  subito  mortuus  es,  Etnunc 
propter  te,  fili  mi,  amens  efFecta  sum,  ul  nec  vel 
vitani,  vcl  nomen  meum  intelligam.  Ilajc  et  hujus- 
modi  verba  pater  ejus  et  mater  dicentes,  nullo 
modo  se  poterant  a  moerore  maximo  relevare. 
Cap.  VIII. — Igiturcum  in  memorata  urbe,sancti 


accipere,    facito  interim  quae  dico.  Jube  me  hodie  ^Doi  homines  mansiones  sibi  aptas  invenissent,inea 


leri  catechumenum,  et  impone  mihi  jejunium  in 
qoantoa  volneris  dies,etpost  dies  definitos  mihi  sa- 
cramentom  baptismatis  tribue.  Cumque  omniaquae 
Christianse  pcrtincnt  religioni  explevero.tunc  pre- 
OMP  atpariter  ab  hac  urbe  ambo  egrediamur,  et  in 
regionem  longinquam,  !tl4  ubi  nos  Spiritus  san- 
ctus  perduxerit,  properemus,  ne  immaculatam  con- 
Kieiitiam  meam  per  suas  lacrymas  poUuat  pater. 
CmDque  in  pradentissimo  juvene,  quae  disposuorat 
ipw,  consummata  fuissent,  post  dies  paucos,  ora- 
tione  ad  Christum  praemissa,  ambo  ab  url)e  cgre- 
diuntur :  et  deacenderites  navim,  inScytharum  fines 
ingressi  siitit,  atqae  in  Ahniridensium  civitatem  (5} 


gratiarum  actiones  soli  Deo  exhibebant.  Et  quia 
scriptum  est :  Nonpotest  civitasabscondisupermon- 
tem  posita  (iVaff/j.  v),neque  divina  gratia  latcre  sub 
modio,  coepit  iterum  ccelestis  virtus  per  sanctum 
Epictetum  plura  signa  et  prodigia  in  regione  Sc^rtha- 
rum,  quam  ea  qua3  in  Orientis  partibus  feceratope- 
rari.  Xam  una  dierum  queedam  mulier  ad  eum  ve- 
nions,  obtulit  oi  filium  suum,  annorum  fere  xv,  mu- 
tamet  surdura,  et  aridum  existentem ;  projiciensque 
eum  ad  pcdes  sancti  Epictcti,  taliter  ad  illum  lo- 
quebatur,dicens  :  Unde  adveneris  nescio,veldequa 
regione  existas  ignoro.  Hoc  autem  tantuihmodo 
credo,  quia  si  vis,  potes  languentibus  sanitatis  ihe- 


399 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


400 


delam  praestare,  eo  quod  habitus  tuus  atque  religio  A     Cap.  X.  —  Itera  alio  terapore  vidit  hominem  qui 


Nazareni  illius  te  esse  discipulum  declaret.  Audivi- 
mussiquidemquantasignaetprojjigiaaliidenumero 
tuo  in  iilius  sunt  nomine  operati.  Ergo  quia  unus 
ex  illius  discipulis  haberis,  subveni  infirraitatibus 
nostris.  Prscdica  nobis  de  rairabilibus  illius,  ex- 
pone  dc  natione  ipsius,  seu  divinitatis  sacramen- 
tum,  ut  et  nos  servi  ejus  per  te  tflici  mereamur.Haec 
audiens  sacerdos  Domini,taliterraulierilocutusest, 
dicens  :  Si  credere  vis  mulier  in  eum  quem  ego  prae- 
dico  Deum,  et  nullum  deinceps  infidelitatis  vitium  in 
animo  tuo  resederit,  sed  credideris  ex  totocordetuo 
quod  ipse  sitconditor  coeli  etterraD,marisquoqueet 
fontium  aquarum,  et  omnium  quaj  in  eis  sunt,  erit 
quod  petisti.  Nec  cnim  longe  est  ab  unoquoque  no- 


denimia  altitudine  iapsus,semimortuusa  parentibus 
in  domum  propriam  duccbatur.  Cumque  intueretur 
illos  de  repentino  facto  nimiura  laraentari,  pia  mise- 
ratione  coraraotus,  secessit  in  queradara  iocum  occul- 
tum ;  et  stans,  taliter  Dominura  nostrum  pro  eo  pre- 
catus  est,  dicens  :  Christe  Dcus,  qui  per  beatum 
Paulum  apostolum,Eutychum  de  fenestra  ruentem  a 
mortis  januis  revocasti  ad  vitam  {Act.  xx),  et  qui 
iEneae  ab  annis  lxxx  in  grabato  jacenti,  per  sanctum 
Petrum  stabilitatem  tribuisti  menabrorum,et  claudo 
ex  utero  matris  existenti  integi*am  sanitatem  prassti- 
tisti(i4d.iii),  etnunc,  quaeso,  Domine,respice  super 
istum  hominera,  qui  per  diaboli  operationera  a  tanta 
cccidit  altitudine;  dona  ei  integram  sanitatem,  fad- 


strum,eoquod  in  ipso  sumus,  viviraus,  et  raovcmur  j  toque  eum  esse  de  numero  gregum  tuorum,quia  tu 


(Act,  vii).Haec  dicens,  puerum  dissolutum  jubetele- 
vari;  et  sublevatis  oculis  ad  ccelum,  taliter  pro  eo 
Dominura  deprecabatur,  dicens :  Oranipotens  Deus, 
qui  es  iramensus  et  invisibilis,  inenarrabilis  quoque 
et  incomprehensibilis,  salus  Christianorum,  infir- 
mantium  raedicus,  gubernator  navigantiura.pericli- 
tantiura  portus,  lumen  ctecorum,  pes  claudorum, 
via  errantium,  respice,  quaiso,  Domine,  super  hunc 
famulum  tuum,  et  solve  vin<;ulum  linguae  illius  ad 
laudem  nominis  tui.  Apcri  quoque  aures  ipsius,  ad 
audiendum  tua  coelestia  sacramenta.  Sana  univcrsa 
membra  ejus  contrita,tam  animam  quametiam  cor- 
pus,  sicut  illius  paralytici  quem  post  triginta  et  octo 
annos  tuus  venerabilis  adventus  integm  donavit  sa- 


cs  pastor  noster,  verus  Dominus,  qui  in  tuo  sancto 
Evangelio  locutuses,  dicens  {Joan.  x) :  Ego  sum  pa- 
stor  bonus,  et  cognosco  raeas  oves,  et  cognoscunt 
rae  raeae.  Sicut  novit  rae  Pater,  ct  ego  agnosco  Pa- 
trera,  et  animam  meara  pono  pro  ovibus  raeis.Ora- 
tione  finita,  accedens  juxta  horainem,  taliter  ad  eum 
locutus  est,  dicens  :  In  nomine  Jesu  Christi  sui^e  et 
ambula.  Et  apprchcnsa  ejus  manu  dextera  elevavit 
eum ;  et  protinus  consolidatae  sunt  bases  ejus  et 
plantae,et  exsilivit  et  ambulavit.Et  veniens  unacum 
parentibus  suis  usque  ad  habitaculum  sanctoi-um, 
exclamavit  magna  vocc,  dicens  :  Unus  Deus  Epicteti 
et  Astionis,  vere  unus  Deus  Christianorum  ;  idco- 
que  non  recedo  hinc,  nisi  hodie  Christianus  cnm 


nitate  {Joa7i,  \),  ut  agnoscant  nomen  tuum  qui  te  G  meis  parcntibus  fuero  effectus.  Tunc  sacerdos  Do- 


non  noverunt,  l^  1 S  et  credant  quia  tu  es  solus  et 
verus  Deu8,qui  rcgnas  et  permanes  una  cura  Patre 
etSpiritu  sancto  in  sacculasaeculorum.  Expleta  ora- 
tione,  exspuit  tcr  in  os  infantis,  atquc  interrogans 
eum,  dixit  :  Fili,  in  quem  Deum  nos  convenit  cre- 
dere,  in  idola  quae  ab  hominibus  fiunt,  aut  in  Jesum 
Christum  crucifixum,  qui  te  hodie  sanare  dignatus 
est?  At  iile  cum  magna  voce  exclaraavit  dicens  :  In 
Jesura  Christura  nos  convenit  credere,  o  beatissime, 
qui  tanta  bencficia  semper  et  usque  in  pra^sentera 
diera  in  horainibus  operatur.  Curaque  hoc  rairacu- 
lum  cerneret  Almiridensiura  raultitudo,  dedit  glo- 
riam  Deo,  et  plusquam  mille  animae  in  illa  die  cre- 
didcrunt  in  Dominum  Salvatorem. 


mini  assumenshomincm,cumuniversisqui  aderant, 
eadem  hora  catechumenos  effecit,  et  post  paucos 
dics  sacramcntum  eis  bnptismi  tradidit. 

Cap.  XI.  —  Alioquoque  tempore,  dum  ad  haurien- 
dam  aquam  ex  flumine  ipse  beatissimus  Astion,  sine 
jussione  vel  comraendatione  senis  perrexisset,  turpis 
quaedam  cogitatio  in  via  eunte  illo,  mentes  ejus  sa- 
bito  invasit.  Et  cum  per  triduum  hic  talis  ac  tantus 
vir  non  potuisset  de  suo  pectore  eam  extrudere,  ni- 
mium  tristis  effectus  est,etvultas  ejus  valdepro  hoc 
permanebat  confusus.  Quem  intuens  venembiiis  se- 
nior,  ait  ad  eum  :  Quid  est  hoc,  fili,quod  sictristem 
te  intueor,  et  insolito  raoerore  aspicio  confectum  ? 
Haec  siquidem  tristitia,quae  te  nunc  detinere  videtar, 


Cap.IX.—  Nonsolum  igitur  sanctus  Epictetus,sed  Dnon  est  illa  quara  sancti  solent  habere  in  vultu,  vel 


et  beatissiraus  Astion  pluriraa  rairacula  in  noraine 
Doraini  operabatur.Denique  collata  est  eis  pluriraa 
gratia  adversus  oranes  infirmitates,sed  et  contradae- 
raones  maxiraa  illis  potestas  tributa  est.  Una  igitur 
e  diebus,  dura  ad  hauriendura  aquara  pergeret  ad 
Danubium,  occurrit  ei  homo  qui  a  daeraonio  vexa- 
batur.  Et  approprians  juxta  illura,  et  orans  pro  eo 
sufficienter,  salutare  signura  in  fronte  ejus  fecit,  et 
per  universamerabra  ejus  dcpinxit.  Qui  eadem  hora 
egressus  est  ab  eo.  Fugicns  autem  diabolus,  dice- 
bat :  Fides  tua,  o  Astion,ac  puritas  mentis,  magnara 
adversus  genus  nostrura  a  Salvatore  accepit  potes- 
tatem.  Et  hsec  dicens,  nusquam  comparuit. 


pcenitentes  pro  sua  corarauni  salute ;  sed  puto  hanc 
esse  illara  raortiferara  tristitiam,  quae  aut  apostatam 
Judam  (Matth.  xvii),  vel  Achitophel  con.siliatorem 
Absalonis  necavit  (///  Reg.  xvn).  Tunc  ille  :  Ante 
hoc  triduum,  quando  tua  venerabilitas  cum  homini- 
bus  illis  de  coelesti  mysterio  loquebatur,  pudoreve- 
tante,  ego,  te  nesciente,  ad  hauriendam  aquam  ad^ 
fluviumperrexi.Eunte  me  vero  in  via,  turpis  quaedam, 
ct  satis  sordida  cogitatio,  et,  ut  puto,  pcr  diabolanB^ 
in  raentem  raihi  ascendit.  Et  nunc  itaque,  ecce  jam 
per  triduura,  quantura  valeo  cura  lacrymis  et  ora^ 
tione  Scripturarum  laboro  ad  expellendam  eam,  et 
nullo  modo  valeo  superare.  Tunc  sanctos  Epictetas 


401 


VTTA  SANCrORUM  EPICTETI  PRESBYTERI  ET  ASTIONIS  MONACHI. 


402 


teiribilem  ei  suum  vultum  ostendens,  et  indignansAnus,  hocpatria;  et  nihil  aliud  sumus,  quam  veriDei 


quodammodo  adversus  dsemonem,  taliter  ad  eum  lo- 
cntus  est,  dicens :  £t  quare  absque  mea  sententia 
ostium  cellulae  egressus  es,  vel  sine  oratione  Christi 
sacerdotis  perrexisti  ad  fluvium  ?  An  ignoras  quia 
commendatio  pnepositi  semper  junioribus  murus  in- 
expugnabilis,  etloricafidei,  ad  superandumdiabolum 
existit  ?  Et  haec  dicens,  jubct  eura  pariter  secum  in 
oratione  ante  Dominum  prostemere.  Cumque  diu 
raultumque  Salvatoris  ff  IG  misericordiam  precati 
fuissent,  etfinita  oratione  ex  solo  surrexisscnt,  vidit 
beatus  Astion  puerum  quemdam  nigrumcum  ignea 
fiurula  de  suo  sinu  egr^ientem,  ac  talia  sibi  dicen- 
tem  :  Confessio  tua,  Astion,  magnas  meas  contrivit 
hodie  vires,  et  una  oratio  vcstra  me  inermem  in  om- 


cultores.  Et  iterura :  Si  nobis  posthanc  confessionem 
supplicia  jusserit  adhiberi,  nihil  aliud  in  tormentis 
positi  dicamus,  nisi :  Domine  Jesu,  tua  voluntas  sem- 
per  fiat  in  nobis. 

Cap.  XIII.  —  Igitur  alia  die,  primo  diiuculojubet 
Latronianus  dux  tribunal  praeparari  in  media  civi* 
tate,  et  pncconibus  imperat  ut  cum  nimio  chtmore 
ad  tara  nefandum  et  horridum  spectaculum  multitu- 
dinem  populi  invitarent.  Et  facta  jam  hora  diei  ter- 
tia,  quasi  furibundabestiaLatronianusprocedit.  Et 
populo  undique  exspectante,  sedenspro  tnbunali  ju- 
bct  adduci  sanctos  in  conspcctu  suo.  Cumque  exhi- 
biti  coram  eo  astarcnt,  raox  ut  vidit  cos,  a  pavore 
niraio  totus  obriguit;  non  enira  poterat  intenderein 


nibnsreddidit  ac  desolatura.  Ideoque  egressus  hinc,  B  sanctos,  eo  quod  instar  solis,  pnc  nimiagratia  quam 


intrabo  in  cor  Latroniani  ducis  (7),  et  excitabo  eum 
adversum  vos  ceieriter,  et  per  varia  suppliciorum 
genera  vos  expendet,  eo  quod  ingressi  estis,  ut  qui- 
dam  latrones  sive  malefici,  in  provinciam  ipsius,  et 
mnltos  homines  a  cultura  deorum  ipsius  per  veneficia 
vestra  avertentes,  Deo  vestro  sociatis.  Etbsec  dicens 
demon,  ultra  non  comparuit. 

Cap.  XII.  —  Igitur  cum  hujuscemodi  spiritalibus 
exercitiis  sancti  Deifamuli  conversarentur,  et  Salva- 
tori  nostro  Jcsu  Christo  in  psalrais  ct  orationibus 
onanimiter  deservirent ;  ac  multa  mirabilia  non  so- 
lam  in  hominibus,  verum  etiam  et  in  pecoribus  di- 
vina  gratia  per  eosdem  operaretur,  subito  advenit 
Latronianus  duxinAlrairidensiuracivitatera.  Etcura 


gercbant,  fulgebant  facies  eorum.  Erat  siquidem 
sanctus  Epictetus  annorum  fere  sexaginta,  statura 
procerus,  barba  prolixa,  et  splendorc caniciei  deco- 
ratus.  Sirailiter  et  beatissiraus  Astion  monachus, 
statura  et  ipse  procei  us  existebat ;  sed  et  nimium 
pulchcr  ac  dclicatus,  et  quasi  triginta  quinque  annos 
aitatisagens.  Curaqueuniushoraespatiura  transisset, 
interrogavit  eos  Latronianus  dux,  dicens  :  Quae  sunt 
vocabula  vestra,  quodgenus,  seu  de  quali  provinda 
vos  estis  oriundi,  nobis  inconspectu  hujusmultitudi- 
nis  explanate.  Respondentes  sancti,  dixerunt:  Nos 
Ciiristiani  sumus,  et  de  parentibus  nati  Christianis, 
atque  de  Christianorum  patria  nos  suraus  oriundi. 
Latronianus  dux  dixit :  Ego  noraina  vestra  interim 


per  triduum  opera  publica  et  iraperialia  rainisteria  ^  volui  audire.  Nara  co  quod  de  iila  maiedicta  perfidia 


qaae  ibidem  erant  pervidisset,  quarta  die  nuntiave- 
rant  ei  quidam  de  officio  dc  beatissimisviris,  dicen- 
tes  ei,  et  quod  malefici  sunt  et  magi,  multos  pcrsua 
veneficia  averterent  jam  a  sacrificiis  deorum.  Haec 
cumilie  audisset,  continuo  iraperat  aliquos  ex  qnsi- 
stionariis,  ut  post  solis  occasura  pergerent  ad  habi- 
taculum  sanctorum,  et  comprehensos  eos  ferro  vin- 
ctos  perducerent  in  custodiam  carceris.  Cura  ergo 
oomprehensi  beatissimi  viri,  in  vinculatorium  i8)d  uce- 
rentur,  psaliebant  dicentcs :  Deus  noster  refugiura  et 
Tirtos,  adjutor  in  tnbuiationibus  quac  invenerunt  nos 
nimis  {Psal.  xlv}.  Etiterura :  Dorainus  virtutura  no- 
biscum,  susceptor  noster  Deus  Jacob  {Ibid.),  Rur- 
snroque  :  Multa;  tribulationes  justorum,  et  non  im- 


estis,  et  ego  novi,  et  universi  circumstantes.  Ad  haec 
sancti  martyres  dixerunt:  Nos  Christianisumus,  et 
Jesum  Christum  Dominura  nostrum,  in  cujus  po- 
testate  cuncta  habentur,  agnoscimus  et  adoramus, 
universa  idola  tua  abominamur,  dicente  Scriptura  : 
Similes  illis  fiant  qui  faciunt  ea,  sed  et  omnes  qui 
confidunt  in  eis  (Psal.  cxiii).  Haec  audiens  dux,  ni- 
mium  iratus  est,  et  imperat  ut  exspoliatos  fortiter 
verberarent.  Cumque  a  ministris  Christi  martyres 
caederentur,  oculorum  suorura  obtuturaelevantesad 
coelum,  taliter  dicebant :  DoraineJesu,raagisterno. 
ster,  tua  voluntas  fiat  in  nobis.  Sed  cura  diu  raul- 
turaque  ca^derentur,  etnihilejus  iraraanitasadversus 
Dei  cultores  prsevaluissct,  taliter  iratus  contra  eos 


piomm;  sed  tamen  ex  omnibus  his  liberabit  eosDLatronianus  locutus  cst,  dicens:  Ubi  est  mirabilis 


Doroinus.  CustoditDominusoraniaossaeorum,  unum 
exhisnon  conteretur  [Psal.  xxxiii).  Curaqueingressi 
fiiissent  in  carcerem,  totam  noctem  more  sibisolito 
inpsalmis  etorationibustranscgerunt.  Post  expletam 
nitem  vigiliarum  solemnitatera,  hoc  modo  sanctus 
E[ncteta8  ad  beatum  Astionera  locutus  est,  dicens  : 
Si  nos,  o  dulcissime  fili,  crastino  die  interrogaverit 
jndex,  dicens:  Quod  genus,  vel  quae  nomina  vestra, 
vd  ex  quaprovincia  estis,  et  unde  huc  venistis?  nos 
oihii  iiii  penitus  respondeamus  ;  nequegenus  ei,  vei 
Qomina  nostra  indicemus ;  scd  nec  patriani,  unde  su- 
mos  oriundi,  illi  fateamur ;  nisi  hoc  tantura  dicamus, 
qoia  Cluristiani  somus,  et  hoc  nomennobis,  hocge- 


illc  vester  defensor,  queni  sine  cessatione  l^  1 9  vo- 
bis  in  auxiliura  invocastis  7  Veniat  itaque  nunc,  et  si 
potest,  de  raeis  vos  eripiat  raanibus.  Sancti  martyres 
dixcrunt:  Christiani  sumus,  otyranne,  fiatvoluntas 
Dei  nostri  in  nobis.  Haic  cum  audissetLatronianus, 
jussit  eos  in  eculeura  levari,  et  fortiter  ungulis  fer- 
reis  radi  Cuuique  raderentur,  iterum  dicebant :  Chri- 
stiani  suraus,  o  tyranne  Latroniane^  fiat  voluntas 
Dei  nostri  in  nobis.  Tunc  deindcjussit  t^rrannusut 
larapades  ardentes,  cura  adhuc  ineculeo  penderent, 
ad  latera  eorum  applicarent.  Cumque  et  hoc  tor- 
menti  genus  magnanimiter  tolerarcnt,  dicebant : 
Christiani  sumus,  o  tyranne,  fiat  voluntas  Dei  in 


m 


VE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


404 


nobis.  Et  curo  >am  horaseptimftfactafuisgot^iussitA^ine  \crbi  divini,  etdeillo  pane  qui  de  ccpb  dcscen" 


oos  Latronianus  de  eculeo  deponi,  et  in  custodiam 
carceris  perduci. 

Cap.  XIV.  —  Unus  autem  ex  qusestionanis,  nomine 
Vigilantius,  audiens  hunc  vcrsiculum  sanctos  raarty- 
rea  in  tormcntis  positoSf  frequentor  ot  scepius  itera- 
re,  id  est,  Christiani  sumus,  o  tyranne  Latroniane, 
fial  voluntas  Deinostri  in  nobis,  existimansquod  ali- 
quam  magnifica!  prsecantationis  in  se  haberet  virtu- 
tem,  quia  dicebant  nullo  modo  posse  meditantibus 
Gum  dolorem  santire,ca?pithunc  ipsum  versiculum 
inceasabili  meditatione  ruminare,infradomumetin 
plateis,  dormiens  atque  exsurgens,  etin  omni  tem- 
porc  decantarc.  Cumque  per  triduum  jugiter  non 
quie8Ccretdecantando,quai1a  domum  dic  ca?pitvoce 


dit,  quotidic  reficicbantur,  atque  indesinenter  psal- 
lebant,  diccntes :  Deus  misereatur  nostri,  etbenedi- 
cat  nobis;  iiluminet  vultum  suum  super  nos,  etmi- 
sereatur  nostri ;  ut  cognoscaraus  in  terra  viamtoam, 
in  omnibus  gentibus  salutare  tuum. 

Cap.  XVI.  —  Igiturcumin  urbe  Almiridensiumsan- 
cti  raurtyres  hsec  tormenta  pro  Christi  nomine  tote- 
rarent,  quidam  peregrinus  quodam  die  videns  bea- 
tissimum  Astionera  ante  tribunal  judicis  consisten- 
tera,  ot  cognoscens  quis  cujusque  generis  haberetur, 
festinanter  navigans  in  partibus  Orientis  descendit, 
et  veniens  in  civitateraundecratoriundus,nuntiaYit 
patri  ejusct  matri  hajcuniversa  quse  ilU  acciderant, 
diccns  cum  cura  senc  quodara  Christiano,  Epicteto 


publica  proclaranre,  dicens:  Ego  Christianussura,  oBnoraino,  inmartyrio  consistcre.  Similiter  nomon  ci- 


tyranne  Latroniane,  fiat  voluntas  l)ei  nostri  in  nobis. 
Et  perveniens  ad  beatissimos  martyres  in  custodia 
carceris,  aignaculitra  vit»;  ab  c's  proracruitpcrcipci^ ; 
ct  cura  omni  dorao  sua  crcdens  in  Dcum  Salvatorera, 
beatorum  snncta  corpora  ipse  postraodura  cura  ho- 
nore  maximo  sepelivit. 

Cap«  XV.  — Igiturpostquintam  demumdiera,se- 
dens  iteruni  Latronianus  dux  pro  tribunali,  jussit 
sanctum  Epictetum  prcshyterum,  ct  Astioncm  rao- 
nachum  in  conspectu  suoperduci.  Cuinqueaministris 
dsemonum  ducerentur,  psallebant,  diccntcs :  In  te 
inimicos  nostros  ventilabimus,  Dominc,  ct  innominc 
tuo  spememus  insurgentes  in  nobis.  Non  cnira  in 
arcu  nostro  spei-amus,  et  gladius  humanus  nequa- 
quam  salvare  nos  poterit ;  sed  dcxtcra  tua,  et  bra- 
chium  tuum^  et  illuminatio  vultus  tui,  quoniam  tu 
complacuisti  in  nobis  {Psal.  xliii).  Cumquc  antesub- 
sellium  profanissimi  ducis  Christi  martyres  astitis- 
sent,  aitad  cos  Latronianus  dux :  Acquiescitis  milii, 
et  sacriflcatis  diis,  au  adhuc  in  vestrainsania  pcrdu- 
rntis?  Sanctus  Epictetus  respondit :  Siepius  nosin- 
errogasti,  /Vequenter  nobis  blanditus  es,  multo- 
tiesque  dona  plurima  ct  honores  nobis  maximos  pro- 
misisti  et  tamen  penitus  nihil  aliud  a  nobit  audire 
potuisti,  nisiquia  Christiani  suraus,  cteccenunc  hoc 
ipsum  iterare  non  quiescimus.  Cura  autem  audisset 
Latronianus  li^coraniavcrba,  deditraugiturautleo; 
et  exclamans  vocc  magna,  taiitcr  ad  suos  raiiitcs  lo- 
cutus  est,  diccns  :  Velociter,  o  rainistri  hujus  splen- 


vitatis  in  qua  essent,  diligentissirac  cos  cdocuit.  At 
iili  hsec  audicntcs,  raox  ad  genua  sibiista  rcfercntis 
advolvuntur ;  ct  fortitcr  eum  rogare  coeperunt,  ut  ea 
qua3  voraessent  eis  diceret.  Atilic  jurejurandovera 
hicc  csse  affirniabat.  Tunc  coepit  dicerc  pater  ejus: 
Si  ego  infciix  racritus  fucro  ut  videam  faciem  iiUi 
raci,  quidquid  illud  cst  quod  raihi  raandaveritet  do- 
cuerit,  lioc  sine  aliqua  morafacturus  sura.  Similiter 
voro  et  mnterdicebat :  Ego  raiserabiiis  et  humiliata 
per  orania,  si  illumadhucin  hoc  corporemeritafuero 
intueri,  !l$ifi|  ct  domum  universamque  meam  sub- 
stantiara  derciii.4uara,  et  illi  soli  adhterebo.eoquod 
supcr  ha?c  orania  ipso  solus  raihi  charior  et  dulcior 
haboatur.  Quod  ct  si  rae  iraperaverit  fieri  Christia- 
nara,  nec  hoc  recusabo  facere,  ct  cura  ipso  postmo- 
dum,  si  voluerit,  parata  sum  torraenta  sustinere,  ct 
mortera  gratanter  accipcre.  Et  haicdicentes,  univer- 
sara  subtantiara  suara  ac  divitias  sub  actoribus  et 
procuratoribus  reliqucrunt.  Et  c^rcssi  cum  tribus 
pueria  de  dorao  sua,  navira  protinus  conscenderunt, 
et  navigaro.  coeperunt,  utin  Scytharura  terramatque 
in  Alrairidcnsiura  civitatem  dcvcniront.  Cujus  pro- 
vinciac  tunc  pontifex  et  praepositus  sanctarum  Dei 
ccclcsiarura,beatissiraus  Evangelicus  (9;  liabebatur. 
Cap.  XVII.  —  Igitur  expleto  nuraero  triginta  die- 
rum,  jussit  tyrannus  ut  sancti  martyres  coram  se 
cxhibercntur.  Qui  cum  hilari  animo  et  vultu  splen- 
dido  corara  illo  constitissent,  sic  ad  eosLatronianus 
dux  locutus  cst,  diccns  :  Saepius  vos  de   nominum 


didissimi  culminis,  salet  acctura  hucairertc,  etprio-  |v  vestrorura  voaibulo  interrogavi,  vel  genere,seuunde 


ribus  eorura  lacerationibus  confricate,  siniulque  pi- 
ceraetadiperaincacabumameumraittife,  etcura  cub- 
peritfortiterebullire,eos  in  euradcra  raittite.Et  sancti 
hsec  audientesdicebant.  Christianisuinus,  o  tyranne, 
fiat  voluntas  Dei  in  nobis.  Curaquc  hoc  tormenti  gc- 
nuspro  Christi  nomine  magnaniraiter  tolerassent,  ot 
in  nullo  penitus  Itesi  iliissent,  iraperat  sicvissiraus 
tyrannus  ut  inde  eos  ejicerent,  et  in  custodiara  car- 
ceris  denuo  perducerent :  Ne  foi-te,  inquit,  et  cou- 
stantia  eorura  nobis  ignorainiora  et  Christianis  au- 
daciam  gencrare  videatur.  Etsic  jussit  ut  per  xxx 
dies  nullus  ad  eos  introiret,  neque  ab  aliquo  cibus 
potusque  deferretur.  Sed  athletae  Christidcplenitu- 


cstis  oriundi,  ct  nunquara  raihi  vcritatem  dixlstis. 
Nunc  itaquc,  curanccpatriaranovi,  necgenus  agno- 
sco,  scd  ncc  noraina  vcstm  potui  addiscere,  hoc  co- 
gitaviapud  raeraetipsura,  direns:Eo  quodnihilaliod 
vos  essc  vidcraini,  nisi  corporei  dairaones,  qui  sine 
noraine  vel  genere  esse  noscuntur ;  et  ideo  secunduii 
quod  digni  estis,  hoc  vos  vocabulo  nuncupabo.  Et 
adjccit  dicerc  ad  eos :  Dicite  raihi  vos,  o  corpoit-i 
daeraones,  sinon  sacrific^itis  imraortalibus  diis,  fado 
hodieut  capita  vestraabscindantur.  Christi  martyres 
dixcrunt:  Nos  Christiani  suraus,ctin  nomineChristi 
dacraones,  quos  vos  ut  deos  adoi*atis  et  coUtis,  nos 
de  obsessis  corporibus  effagamus.  Utinam   in  te 


m 


VITA  SANCTORUM  EPICTETI  PRESBYTERl  ET  ASTIONIS  MONACHI. 


406 


daBmonpessimusnonhabitaret.  Hocaudiensvesanus  A  in  bono.  Et  nunc,  qua?sumus,  Domine,  suscipe  nos 


ilie,  et  horrendus,  nimium  efferatusest;  et  jussitmi- 
nistris  suis  ut  cum  lapidibus  ora  sanctorum  coiitun- 
derent.  Deinde  imperavit  ut  virgas  afferrent  fraxi- 
neas,  et  sic  ex  eis  tam  diu  eos  verberarent,  quandiu 
spirituni  exhalarent.  Beatissimi  vero  athleta}  Christi 
taliter  patlentes,  nihil  alind  dicobant,  nisi :  Domine 
Deus  noster,tua  voluntas  fiat  in  nobis.Sedcum  diu 
multumque  ca}derentur,et  semperhilaresmagnani- 
mesque  in  confessione  Domini  perdurarent,  videns 
minister  ille  diaboli  eo  quod  nuilo  modo  pra^valuisset 
ejjus  insania  contra  ipsorum  constantiam,  jussit  mi- 
nistris  scelerum  duci  eos  foris  civitatem,  et  capita 
eorum  gladio  amputari.  Cumque  ducerenturpsalle- 
bant,  dicentes  :  Laudate  nomen  Domini,  laudate, 


in  manibus  tuis  sempiternis,  et  introduc  nos  in  Jc- 
rusalem  coRlestem,  quie  ost  mater  omnium  sancto- 
rum,  cujus  ipsees  lumen,  et  sponsus,  conditorquo- 
que  ac  fabricator,  ut  una  cum  angelis  et  archange- 
lis,  patribus,  patriarcliis,  prophetis,  1C 1  fl|  apostolis, 
mai-tyribus,  confessoribus,  jugiter  coUaudemus  et 
giorilicemus  Patrem,  et  Filium,  etSpiritum  sanctum 
in  sa?cula  sajculorum. 

Cap.  XIX.  —  Et  cum  respondissent  circumstan- 
tes,  Amen.rogare  ccepitcarnifices  sanctus  Epictetus, 
ut  ante  se  prius  beatum  percuterent  Astionem.  Sed 
cum  iile  diceret :  Quia  te  primum  decet,  o  beatissimC 
Pater.hanc  salutiferampropriamque  propitiationem 
mereri,  sanctus  Epictetus  respondit  :  Veterana,  in- 


servi,  Dominum  (Ava/.  cxxxiv),  quiafactaestvolun- Bquit,  calliditas  serpentis,   satis  subtiHs  et  circura- 


tas  Dei  nostri  in  nobis  per  omnia. 

Cap.  XVIH.— Cumautem  pervenissentad  locum 
ubi  ferieudi  essent,  stantes  contra  partem  Orientis, 
expansis  manibus,  et  sublevatis  oculis  in  cwlum, 
taliter  Dominum  oraverunt,  dicentes :  Benedictus  es, 
Domine  Deus  patrum  nostrorum,  et  laudabilis,  et 
sQperexaltatus  in  siecula,  eo  quod  non  humana,  sed 
tua  voluntas  per  omnia  facta  est in  nobis.  Tu  es  enim 
quidoces  in  te  credentes,ut  faciant  voluntatem  tuam, 
et  ut  annuntient  mirabilia  tua  in  omni  tempore,  eo 
quodSpiritus  tuus  sanctusgubernat  unumquemque 
in  bono  secundum  propositum  cordis  sui,  et  secun- 
dum  propriam  voluntatem .  Tu  es  enim  qui  Abraliam 
secundum  tuam  voluntatem  sempergubernasti,Isaac 


ventosa  est,  fili;  et  ideo  quod  nunc  jubeo  fieri,  pro 
tua  salute  acmea  requie  liabetur.  Hodie  namque  de- 
cem  et  septem  annos  per  divinam  gratiam  munus  ca- 
stum  immaculatumque  te  servavi,  etmodo  vis  utin 
puncto  uniushoraetantorum  annorum  laborem  per- 
dam?  Non  ita.  Quod  enim  cupio  facere,  mi  fili,  per 
inspirationem  Spiritus  sancti  facio.  SicenimAbra- 
ham  in  holocaustum  Isaac  filium  obtulit ;  Jephte  fi- 
liam  Domino  in  sacrificium  exhibuit;  Petrus  quoque 
Stephanum  ante  sein  c»elestibus  praemisit.  Etquam- 
vis  ego  non  possmi  esse  incredulus  de  bonitate  Dei, 
eo  quod  potest  te  et  sine  mea  praesentia  in  omnibus 
conservare,  sicut  et  usque  in  hodiernam  dieto  cu- 
stodivit  immaculatum ;  tamen  agnoscore  debes,  eo 


sanctificasti;  et  cum  Jacob  colluctatus  es,  imponens  Ca  quod  bonus  pastor  semper  pro  ovibus  suis  animam 


illi  nomen  novumlsrael;  qui  Joseph  a  persuasioni- 
bus  .t^-ptiac  et  blandimentis  castum  custodisti,  et 
Susannam  simiiitera  pollutione  insidiatorumimma- 
culatam  conservasti  ;  qui  sanctorum  propiietarum 
toorum  corda  purificasti,etbeatissimoru[n  apostolo- 
mm  mentes  per  donum  sancti  Spiritus  illustrasti, 
diceus  ad  eos :  Accipite Spiritum sanctum  (Joan.xx)\ 
qoi  athletas  tuos  per  gratiam  tuam  coronasti,  et  pro 
aomine  tuo  dimicantibus  semper  victoriam  condo- 
oasti;  qui  nos  humillimoset  peccatores  famulos  tuos 
ad  hanc  patriam  perduxisti,  ut  annuntiemus  in  ea, 
ac praedicemus  Evangeliituidoctrinam,  his  qui  in  ea 
habitaat;  qui  noster  gubernator  ac  magister,  ac  bo- 
nusprovisor  in  omnibus  exstitisti ;  qui  usque  ad  hanc 


ponit  iJoan.  x;.  Ergo  quod  facio,  pro  me  et  te  facio, 
fili.  Noli  igitur  amodo  de  mea  societate  dubitare. 
Credo  enim  quod  jamsanctus  Michael  cum  angelis, 
et  Abel  cum  prophetis,  Petrus  quoquecum  apostolis, 
Stephanus  cum  martyribus,  Daniel  cum  confessori- 
bus,  in  occursum  tibi  venerint,  flli,  qui  te  nunc  in 
suis  gremiis  suscipiant,et  usquead  thronum  Christi 
Salvatoris  nostri  cum  hymnis  et  canticis  spirituali- 
bus  perducant.  Iljccethorum  amplioraaudiensbea- 
tissimus  Astion,  respondit,  dicens  :  Fiat  voluntas 
Dei  et  tua,  o  sacerdos  Dei,  ac  venerande  pater.  Et 
facienssignaculum  crucis  in  fronte  sua,  taliter  ora- 
vit  ad  Dominum,  dicens  :  Quoniam  tu  es  protector 
meus,  Domine,  in  manus  tuas  commendo  spiritum 


boram  secundum  tuam  voluntatem  nos  sempergu-Pmeum(/^5a/.xxx).  Ethajcdicens,  statimaspiculatore 


bernasti.  Quaesumus,  Domine,  ut  dignerisnobissan- 
ct08taosangelostransmittere,quinosliberent  et  de- 
iendant  ab  adversariorum  potestate,  et  victores  nos 
ac  triumphatores  per  tuam  gratiam  usquo  ad  thro- 
num  tuae  roajestatis  perducant.  Sed  et  viros  hujus 
regionis  seu  civitatisconserva  in  timore  tuo,  protege 
in  misericordiatua,  custodi  in  bonitate  tua,  guberna 
secundum  voluntatem  tuam  :  benedic  pusilUseorum 
cum  magnis,  atque  pro  honore  quem  nobis  propter 
nomen  sanctum  tuum  exhibuerunt,  repraesenta  eis 
niercedem  inbeatitudinesempiterna.Tribue  quoque 
Dobisfiduciam,  ut  quotiescunque  divinam  tuam  ma- 
jesta^m  exoraverimus,adimpleas  petitiones  nostras 


caput  ejus  amputatur.  Hoccum  factum  fuiss(^t,  cer- 
nens  sanctus  Epictetus,  dedit  gloriam  Deo.  Et  proji- 
ciens  se  super  corpusculum  ejus,  rogare  ccppit  a 
caniificibus  ut  quomodo  jaceret  super  cadaver  san- 
ctimartyris,sicetipsum  percuterent.  Quodcupi  ex- 
plotum  fuisset,  intuentes  universi  qui  aderant  Chri- 
stiani  pariteracgentiles,  debonomagistro  Epicteto, 
acde  perfecta  di.scipuli  obediontia,cumlacrymisDeo 
gratias  retulerunt. 

Cap.  XX.  —  Et  dum  illidarent  Deo  gloriam  et  ho- 
norem,  ecce  subito  corpora  sanctorum  martyrum  in 
modura  nivisvisa  sunt  candida;  atque  prae  nimietatc 
splendoris,  quasi  solis  radii  esse  videbantur.  Omnes 


407 


DE  VITlfe  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


408 


qui  a  quacunque  infirmitate  detenti  esse  videbantur, 
statim  ut  cadaveraipsoinim  ex  fidc  contingebant,  seu 
cum  veneratione  deosculabantur,  continuo  univcrsa 
anxietas  seu  dolor  ab  eis  fugabatur.  Girca  soiis  vero 
occasum  veniens  Yigiiantius  cum  omni  domo  sua  ct 
cum  aliis  Christianis,  occulte  tulit  corpora  sancto- 
rummartyrum :  etperfundens  ea  myrrhaetaromati- 
bus  prctiosissimis,  in  loco  congruo  et  aptissimo  cum 
hymnis  et  psalmis,  ct  cum  magna  devotione  scpcli- 
vit.  In  quo  loco  multa  signa  et  prodigia  ad  laudem 
nominis  Christi  usque  in  prcesentem  diem  celebran- 
tur. Latronianus  vero  supervenicntc  nocte  invaditur 
a  pessimo  daemone,  et  surgens  primo  diluculo  vouit 
in  praetorium,  atque  ibi  positus  coepitplurima  amen- 
tiae  inaniaque  verba  proferre ;  deinde  arreptogladio, 
priores  quosquc  de  oflicio  suo  insequi  et  vulnerare  ; 
super  alios  vero  ut  canis  rabidus  insilire,  atque  alio- 
rum  indumenta  dilanians,  huc  iliucquc  discurrere. 
Hoc  illi  intuentes  ct  videntcs,  quia  amens  et  insa- 
nus  exstiterit,  despoliantes  illum,  pugnis  acverberi- 
bus  mactare  fortiter  coeperunt, ac  deindcligatisejus 
manibus  ac  pedibusiuparvissimodomicilioprojece- 
runt.  Qui  post  biduum  sufTocatus  adaemone,  violen- 
ter  spiritum  exhalavit. 

Cap.  XXI.  —  Igitur  cum  dies  tertia  passionis 
sanctorum  martyrum  illuxisset,  et  Vigilantius  ad  se- 
pulcrum  eorum  orationis  gratia  devenissct,  subito 
apparuit  ei  beatus  Astion,  et  dicit  ad  eum  :  Genito- 
res  mci  ad  quaerendum  me  dc  patria  nostra  hodie 
huc  sunt  venturi.  Rogo  igitur  te,  frater  charissime, 
festina  descendere  ad  portum,  et  suscipe  eos  in  do- 
mum  tuam,  atque  per  omnia  consolare  eos,  co  quod 
propter  me  valida  sunt  tristitia  macerati ;  sed  etin 
postremo  de  Salvatoris  nostri  fide  atque  diversis  ma- 
gnalibus  facias  eos  monere.  Hiec  etnlurahorum  au- 
diens  Yigilantius,  dedit  gloriam  Deo,  etstatim  cuin 
festinatione  ad  fluvium  descendit.  Et  ecce,  circa  ho- 
ram  tertiam  cemit  naviculam  parvam  subito  appli- 
cuisse  ad  portum.  Cumque  egressi  dc  navi  epibatae 
(10)  fuissent,  ccepcrunt  a  circum»tantibus  ibidem  vi- 
ris  sollicite  inquirerc,  si  aliquis  eorum  aliquando 
audisset  ibidem,  aut  vidisset  juvenem,  Astion  nomen 
habeutem.  Cumquc  multi  multa  de  eo  dicerent,  Yi- 
gilantius  supervenit,  et  dixit :  Ego  vere  vidi  et  novi 
eum.  Sed  interim  venite  indomum  meam,etquie- 
scite  ItlEO  pusillum,  eo  ([uod  valde  fatigati  estis  in 
navi,  et  postmodum,  si  vultis,  ego  vos  ad  eum,  cum 
opportunumfuerit,sineaIiqua  moraperducam.At  illi 
procidentes  ad  genua  ejus  coepcrunt  fortiter  plantas 
ejusconstringere,  osculantesatqueobsecrantes,  utsi 
possibile  sibi  esset,antequam  cibum  caperent,perdue- 
rent  eos  ad  illum.Et  Yigiiantius  ad  haec :  Facite  prius 
interim  quac  rogo,ut  et  ego  vestram  petitioncm  atque 
voluntatem  impleam.Cumque  domumipsius  ingressi 
fuissent,  et  ad  mensam  consedissent,  coepit  mater 
sancti  Astionis  ad  Yigiiantium  taliter  dicere  :  Si  mihi 
locum  demonstraveris,  odulcissime  frater,  ubinunc 
meus  unicus  demoratur  Astion,  hodie  coronam  au- 
ream  capiti  tuo  imponam.  Similiter  quoque  et  pater 


A  ejus  dicebat :  Egosi  iilum  per  te,  o  juvenis,  mei^ear 
hodie  viderc,  indumenta  auro  texta  te  adoperiam, 
atque  dimidium  bonorum  meorum  tibi  condonabo. 
Adhaec  Yigilantiusrespondit :  Ille  ante  triduum  hinc 
egrcssus,  in  rcgionem  ambulavit  longinquam,  atque 
dimidium  substantiae  suae  una  cum  domo  mihi  cum 
quadam  chartula  commendavit,  dicens  :  Si  aliquis 
venerit,  missus  a  patrc  meo  ad  quserendum  me,  in- 
troduc  eum  in  hanc  domunculam  meam,  etdicito  ei : 
Haec  dicit  Astion  monachus :  Sustine  me  hic  quoad- 
usque  rcdeam  ad  te  cum  salute.  Quod  etsi  volueris 
haeres  meae  substantiae  esse,  festina  universa  iila  quae 
in  hoc  lit)ro  scripta  sunt  adimplere,  et  esto  feiiciter 
nihil  dubitans.  Et  mater :  Quae  dicitur,  inquit,  regio 
illa,  quo  porrexit  dulcissimus  meus  et  unicus  Astion  ? 

B  Yigilantius  respondit  :  Rcgio  robustorum,  seu  for- 
tium  virorum.  Et  mater  :  Sunt  aliqui  homines  ibi- 
dem  commancntes?  Yigilantiusrespondit :  Plures  et 
valde  nobiles  habentur,  quorum  possessio  paradisus 
dicitur;  quorum  tabemacula  ex  lumine  sunt  con- 
structa ;  quomm  vita  Deus  est,  et  conversatio  im- 
mortalis  existit ;  quorum  vestes  sanguine  sunt  re- 
spersae,  et  in  capite  coronae  ex  auro  purissimo  cum  * 
gemmis  variis  fabricataehabentur.Sed  et  Rcx  nimium 
potentissimus  acmctuendusestineadem  regione,cu- 
jus  nomen  Deus  deorum  et  Dominus  dominantium  ap- 
pellatur;cujusnuntiiangelidicunturjustiti8e,quomm 
vestisunaestomnibus,  ettactuseorum  igni  assimila- 
tur  urenti.  Sed  et  senatus  hujus  imperatoris  valde 
clamshabetur;  et  mediapars  prophetae  nuncupatur, 
alii  vero  apostoli  pronuntiantur.  Sed  et  civitasistius 

CRegis  valde  est  preeclara,  nomenqueejusChristico- 
lis  pronuntiatur  cujus  murus  ex  auro  purissimo  est 
constructus,  habens  portas  duodecim  ct  in  ipsis  sin- 
gulae  dependent  margaritae,  atque  singuli  ex  senato- 
ribus  per  singulas  sedent  indesinenter  {Apoc,  xxi). 
Et  prima  quidem  porta  dicitur  Petri,  secunda  Pauli, 
tertia  Andreae,  quarta  Joannis,  quinta  Jacobi,  sexta 
Philippi,  septima  Bartholomaei,  octavaThomae^nona 
Matthaei,  decima  Thadaei,  undccima  Simonis,  duo- 
decima  Matthiae.  Scd  et  templum  mirificum  est  inea, 
habens  Sancta  sanctorum  ct  altare  aureum  ;ante  cujus 
conspectum  virquidam  astat  miriOcus,  tenens  decem 
chordarum  psalterium,ac  jugiter  ibidem  degentes  ad 
laudem  Rcgisillius  cohortatur,dicens:  LaudateDomi- 

D  numde  coelis,laudate  eum  omnes  angeliejus,laudate 
eum  omnes  virtutes  ejus  {Psal.  cxlviu).  Hujus  itaque 
nomen,David  filius  Jesse  pronuntiatur.Sed  etplateae 
hujus  civitatis  ex  auro  purissimo  sunt  stratae,  cij^us 
fluvius  vitam  aeternam  emanat,cuj  us  pomi  feraper  sio- 
guios  menses  reddunt  fructos  suos,  et  folia  eorum  ad 
medicamentum  proccdunt  animarum  ;cuj  us  lumenin- 
enarrabileest,et  portae  nunquamclauduntur,eo  quod 
nunquam  ibi  nox  erit,  ncc  ullae  tenebrae  habentur, 
sed  semper  gaudium  et  perpetualaetitia  ibidem  jugi- 
ter  commoratur.  Et  mulier  ad  haec  respondit  :  Et 
non  intcllexisti,charissime  fratcr,  aquo  vocatus  illic 
meus  Astion  perrexit,  nc  in  aliqua  culpa  deprehen- 
sus  sit,  vel  ne  quispiam  ex  comitibus  aut  e  senatori* 


409 


VTTA  SANCTORUM  EPICTETI  PRESBYTERI  ET  ASTIONIS  MONACHI. 


410 


bus  qui  illic  demorantur  eum  convocavit,et  sibi  for- A 

sitan  prae  nimia  pulchritudine  ejus  in  filium  eum 

adoptavit?  Et  Vigilantius :  Ab  ipso,  inquit,  principe 

r^onis  illius  cum  multo  honore  ct  comitatu  ibidem 

▼ocatus  perrexit.  Ego  siquidem  tunc  rainistros  ipsos 

Tidere  non  potui ;  attamen  sicut  ipse  mihi  refercbat, 

valde  pulchcrrimo  ac  splendido  vultu  habebantur, 

gerentes  aurca  arma  ct  hyacinthina  indumenta.  Et 

qoia  in  hac  nostra  regione  fidcliter  ex  toto  animo 

quae  sibi  ab  illo  injuncta  fuerant  adiinplevit,  hac  de 

causa  eum  illuc  per  suos  ministros  dicebat  vocita- 

tnmfuissc,  ut  principatum  ci  videlicet,  super  decem 

ctvitatcs,  condonaret  Et  mater :  Putas  igiturin  tanta 

gloria  nunc  ibidem  positus  habetmemoriam  nostri  ? 

£t  Vigiiantius :  Ilie  quidem  memoriam  vestri  nimium 

babet  in  mente,  et  valde  cupit  vos  juxta  se  habere  " 

semper,  si  tamen  ea  quae  scripta  sunt  in  libro  illo 

quem  mihi  reliquitadimplere  volueritis.  Et  mater  ad 

haec  :  Age,  ergo,  et  depositum  nobis  celeriter  reprae- 

aenta.  £t  ha^c  dicentes,  e  mensa  pariter  consurgunt. 

Cap.  XXII.  —  Tunc  Vigilantius  assumens  eos,  in 

cellam  sunctorum  roartyrum  introduxit ;  et  osten- 

dens  eis  dominicam  crucem  et  sacrosanctum  ^^H 

Evangelium  Christi,ait  ad  eos :  Haec  sunt  quae  Astion 

filius^^ester  mihi  dereliquit.  Si  ergo  mysterium  hujus 

divinae  virtutis  et  ea  quae  in  hoc  codice  scripta  sunt, 

feceritis,  profecto  videbitis  eum,  et  cum  ipso  in 

perpetuum  eritis  in  illa  regione.  Ha(}c  audiens  pater 

ejus,  accepit  Evangelium  Christi  prae  manibus,  et 

aperiens  pervenit  ad  eum  locum  ubi  Dominus  Jesus 

locutus  est  ad  discipulos  suos,  diccns  :  Amen,  amen  G 

dico  vobis,  quod  vos  qui  secuti  estis  me,  in  regcnc- 

Talionecum  sederitFilius  hominis  in  scdc  majestatis 

«MB,  sedebitis  et  vos  super  sedes  duodecim  judi- 

cantes  duodecim  tribus  Israel.  Et  omnis  quirelique- 

rit  domum,  vel  fratres,  aut  sorores,  aut  patrcm,  aut 

matrem,  aut  uxorem,  aut  fiiios,  aut  agros,  propter 

nomen  meum,  centuplum  accij^iet,  et  vitam  aeter- 

oam  possidebit.  Multi  autem  sunt  primi  novissimi,  et 

novissimi  primi  (Matlh.  xix).  Et  pater  :  Quis  est,  in- 

qoit,  iste  Dominus  Jesus,  ct  qui  sunt  qui  secuti  sunt 

cum?  sed  et  quisunt  illi  qui  jubentur  relinquere  pa- 

trem  aut  matrem,  uxorem  et  filios,  propter  nomcn 

.r  -«nos  dicit  percepturos  esse  in  futura  beatitu- 

uioevit!!!.  aetemam?Quaesumuste,  fratercharissime, 

utsi  aliq  Jtd  in  his  quae  vera  sunt  nosti,  nobis  expIa-D 

nare  non  fi.i^iteris.  Aperiens  autem  Vigilantius  os 

iQum,  et  iiir.ipiens  a  Scriptura  ista,  evangelizavit  il- 

lisiyominii:a  Jesum  Christum,  qualiter  ab  origine 

mundi  om-tia  per  ipsum  facta  sunt,  et  qualiter  homi- 

nem  ad  in  aginem  et  similitudinem  suam  fccerit,  et 

inparadisam  deliciarum  posuerit;  etquomodo  unam 

costam  tulerit  de  iatere  ipsius,  et  fmxit  eam  in  mu- 

lierem:  sed  et  quomodopropter  serpentem  Adam  de 

paradiso  dcHciarum  in  hancterrammortalium  expu- 

^  et  qualiterEva,  quia  ipsi  serpenti  magis  obedire 

Toloit  quam  Domino  Deosuo,  anxietatibus  et  dolori- 

^  in  parturitione  est  condemnata;  sed  et  qualiter 

ssncti  prophetae  ante  primum  adventumFiliiDei  ve- 


nientes,  praedicaverunt  eum  csse  vcnturum,  et  non 
sunt  recepti ;  vel  quomodo  Dominus  Deus  noster  Je- 
sus  Christus,  qui  est  unicus  Patris,  Verbum  ac  Sa- 
pientia,  virtus  scilicet  ac  splendor  gloriae,  dignatus 
sit  in  novissimis  diebus,  de  Spiritu  sancto  et  Maria 
semper  virgine  in  mundo  nasci  ;  et  quomodo  illos 
qui  secuti  sunt  eum,  discipulos  suos  fecit  esse,  ct 
mittcns  cos  ad  praedicandum  verbum  salutis  gcnti- 
bus,  apostolis  imposuerit  nomen :  sed  et  quod  regni 
sui  participes  eos  effecerit,  qui  hujus  saeculi  con- 
tempserint  vanitatera,ctipsum  solum  super  amorom 
propinquorum  diligerent.  Cumque  haec  ethorum  am- 
pliora  sapienter  eis  Vigilantius  disseruisset,  itcrum 
venerunt  in  locum  illum  ubi  scriptum  est :  Et  dixit 
Jesus  discipulis  suis  :  Amen  amen  dico  vobis,  quia 
omnis  qui  mc  confessus  fuerit  coram  hominibus, 
confitebor  et  ego  eum  coram  Patre  meo,  qui  est  in 
ccelis ;  qui  autem  negaverit  me  corara  hominibus, 
denegabo  ct  ego  eum  coram  Patrc  meo,  qui  est  in 
coelis.  Nolite  igitur  arbitrari,  quia  veni  pacem  mit- 
tere  in  terram;  non  veni  pacem  mittere,  sed  gladium . 
Veni  enim  separare  hominem  ad  versus  patrem  suum, 
et  filiam  adversus  matrem  suam,  et  nurum  adversus 
socrum  suam,  ct  inimici  hominis  domestici  cjus.  Qui 
amat  patrem  aut  matrem  plus  quam  me,  non  est  mc 
dignus.  Et  qui  non  accipit  crucem  suam,  ctsequitur 
me,  non  est  mo  dignus.  Etqui  invenit  animam  suam, 
perdet  eam.  Et  qui  perdiderit  animam  suam  propter 
)ne  et  Evangelium  meum,  inveniet  eani  {Malth.  x). 
Et  iterum  :  Cum  autem  tradiderint  vos  apud  reges 
et  praesides,  nolite  cogitare,  quomodo  aut  quid  lo- 
quamini.  Noncnim  vosestis,  quiloquimini,  scd  Spi- 
ritus  Patris  vestri  qui  loquitur  in  vobis.  Tradct  au- 
tem  frater  fratrem^  in  mortcm,  et  pater  filium  ;  et 
surgent  filii  in  parentes,  et  mortc  eos  afftcient ;  et 
eritis  odio  omnibus,  propter  nomen  mcum.  Qui  au- 
tem  perseveraverit  usque  in  finem,  hic  salvus  erit. 
Rursumque  perveniens  in  ultimam  partem  sancti 
Evangelii,  ccepit  secundum  Joannem  iterum  legere, 
dicens  :  Pater,  quos  dedisti  mihi,  volo  ut  ubi  ego 
sum,  et  illic  sint  mecum,utvideantclaritatcm  meam, 
quam  dcdisti  mihi,  quia  dilexisti  me  ante  constitu- 
tionem  mundi  (Joa?i.  xvii).  Et  denuo  :  Ut  oranes 
unum  sint,  sicut  tu,  Pater,  in  me,  et  ego  in  te,  ut  et 
ipsi  in  nobis  unum  sint,  ut  credat  mundus  quia  tu 
me  misisti.  Et  cgo  claritatem  quam  dedisti  mihi 
dedi  eis,  ut  sint  unum,  sicut  ct  nos  unum  sumus. 
Ego  in  eis,  et  tu  in  me,  ut  sint  consummati  in 
unum,  et  cognoscat  mundus,  quia  tu  me  misisti,di- 
lexisti  eos,  sicut  et  me  dilexisti. 

Cap.  XXIII.  —  Haec  et  ampliora  horum  dum  legis- 
set  pater,  ad  Vigilantium  ait :  Precor.  frater  charis- 
sime,  itcrum  explana  nobis  diligentius  ea  quae  modo 
legimus,  eo  quod  nos  penitus  in  his  verbis  nihil  in- 
telligimus.  Vigilantius  respondit  :  Illos  quos  dicit 
Dominus  Jesus  noster  :  Quia  qui  me  confessi  fuerint 
coram  hominibus,  confitebor  et  ego  eos  coram  Patre 
meo,  qui  est  in  coelis ;  qui  autem  dencgaverint  me 
coram  hominibus,  denegabo  eos  et  ego  coitun  Patre 


^^*  DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS.  41% 

meo,  qui  ost  in  ccelis;  nos  suinus  qui  in  eum  credi- Aipsius  iste  est.  Vigilantius  respondit :  Verum  Pater 


mus,  et  m  noniine  sancto  ejus  speranius.  ^^^  Si 
ergo  evenerittcmpus  persccutionis,et  dixcrint  nobis 
principes  hujus  sieculi  :  Abnegate  Deum  vestrum, 
etadorate  nobiscum  idola,  qui  sunt  magnidii  nostii, 
qui  et  universafecerunt;  si  eis  non  consenserimus, 
vel  quae  jusserintnon  fecerimus,sed  pro  noinine  ejus 
tyrannorum  minas  tormentaque  toieraverinms,  con- 
tinuo  et  ipse  in  illa  sua  felici  regione,  oorara  Patre 
et  coram  sanctis  suis  angelis  confitebitur  nos,  id  est, 
amicos,  et  nimium  charos  sibi  constituet  nos.  De 
quorum  numero  exstitit  nunc  iile  vester  unicus  et 
nimium  sanctus  Astion.  Nam  ante  hos  paucissiraos 
dies,  dux  provinciie  istius  Latronianus,  dum  cora- 
pelleret  eum  ut  abnegaret  Jesum  Christum,  verum 


ejus  iile  est,  qui  et  Dominus,  cum  quo  nunc  demo- 
ratur,  qui  et  tanta  bona  ei  in  futura  beatitudine  con- 
donavit  £t  iste  vero  mortaiis  est,  et  mortales  filios 
habet ;  et  dum  putatur  stare,  subito  cadit ;  dum  dicit 
se  vivere,  repcnte  moritur,  eo  quod  nec  iste  illum 
Patrem  verum  agnoscit,  quem  ille  agnovit,  de  quo 
scriptum  est :  Pater  noster,  qui  es  in  coelis,  sanctifi- 
cetur  nomen  tuum. 

Cap.  XXV.  —  Igitur  cum  per  unam  septimanam 
intor  se  disputarent  et  Christi  mirabilia  dicerent  ad 
invicem  ct  libenter  audirent,Dominica  die  advenien- 
te,  ambo  pariter  crediderunt  in  Christum.  Quos  as- 
sumens  Vigilantius,  perduxit  ad  quemdam  presbyte- 
rum  sanctum,  nomine  Bonosum,  qui  persecutionis 


te  degebat.  Qui  orans  pro  eis  sufficienter,  et  cate- 
chizans  eos  eadem  hora  catechumenos  fecit.  Igitur 
cum  inde  egressi  fuissent,  coeperunt  dicere  ad  Vigi- 
lantium  :  Ecce  adimplevimus  ea  qua)  in  libro  illo 
quem  nobis  dedisti  continentur  :  veni  modo,  et  the- 
sauruni  iilum  ostende  nobis,  quem  Astion  noster,  ut 
ipse  afiirmasti,  tibi  commendavit.  Et  Vigilantius  : 
Sequimini  me,  ego  eum  vobis  sine  mora  aliqua  de- 
monstrabo.  Sed  interim  eum  liabeo  absconditura,  et 
nescio,  si  modo  possum  eum  inde  ejicere.  Ergo,  si 
vobis  placet,  de  noctibus  eamus  ad  locum,  et  usque 
ad  lucem  ibidem  permaneamus  operantes,  forsitan 
poterimus  eum  invenire,  eo  quod  satis  illum  in  pro- 
fundo  abscondi.  £t  cum  ao]  deciinasset,  assumens 


dlumqucm  nos  dicimus  imperatorem  caOostem,  ut  B  atrocitatem  devitans,  in  quodam  secreto  iocooccul- 

conscntiret  ejus  voluntati  et  da^monibus  famulatura 

exhiberet,  ille  nuilo  modo  acquiescens  jussibus  ejus 

parere,  fortis  in  fidc  sua,  et  nimium  magnanimus 

advorsus  ea  qua^  sibi   ingerebantur  mala,  cum  alio 

quodam  venerabili  sene  Cliristiano,Epicteto  nomine, 

per.stitit  usque  in  finem  immobilis  in  sua  sancta  con- 

tes.sione.  IJoc  intuens  ejus  injperator  iiio  ccelestis, 

et  valde  admirans  de  benevolentia  et  sincera  ipsius 

erga  se  dilectiont',  mittens  suos  ministros,  hoc  e.st. 

salutiferos  angelos,  cum  ingenti  eum  honoro  in  ilLim 

civitatem  ubi  ipse  demoratur  assumpsit,  ut  illi  pne- 

mia  sempiterna,  pro  eo  quod  viriliter  contra  ipsius 

adversarios  decertatus  sit  condonaret.  Et  ideo  tam 

Astioni  vcstro  quam  ejus  similibus,  aptantur  ea  qu» 

iegisti  sacramenta  :  Ut  oranes,  inquit,  unura  sint,  f  eos  Vigilantius,  foras  civitatera  cura  ilUs  egreditur. 
sicut  tu  Pater  in  me,  et  ego  in  te;  et  ipsi  in  nobis  ' 
unum  sint,  ut  credat  mundus  quia  tu  me  misisti ;  et 
ego  clariiatem  quam  dedisti  mihi  dedi  illis,  ut  sint 
unum,  sicut  et  nos  unum  sumus.  Ideo  quicunque 
raeruerint  esse  de  numero  Astionis  vestil  o  hono- 
rabilis  pater,  Salvatoris  nostri  martyres  vocitantur. 
Cap.  XXIV.  —  Et  mater  ad  ha3c  :  Ne,  inquit,  mor- 
tuus  est,  et  non  vis  nobis  facere  manifestura  ?  Vigi- 
hintius  respondit :  Mortui  nos  sumus,  qui  in  hac 
mortali  ciirne  degimus,  et  in  hoc  sjeculo  vano,  abs- 
que  notitianostri  factoris  existere videmur.Nam  vera 
vita  ibi  est,et  verus  cibus  potusque  ibidera  habetur, 
ac  dignitas  sine  fine,  his  qui  meruerunt  eara  accipe- 

re;  ibi  est  ubi  seraper  iinmortiilitas  regnat,  et  per-  j)Alexander,  eo  quod  dignus  habitus  es  in  nuraero  fi- 
petua  gaudia  commorantur.Tunc  mater :  Volebam, 
inquit,  niodo  eum  videre  in  illa  gloria  consistentem. 
Putasne  agnoscere  rae  habeat,  eo  quod  genitrix 
ejus  fuerim  aliquando?  Aut  forte  in  tanto  honore 
ibidera  positus,  ut  dicis,  raodo  inspicore  contemnet, 
eo  quod  pulchritudinem  mei  vultus,  ipsumlugendo 
amisi?  Et  Vigilantius :  Si  feceris  itaque  qu«  scripta 
sunt  in  hoc  libro,  quem  mihi  dereliquit  sanctus  Epi- 
ctetus  et  Astion,  et  credideris  ex  toto  corde  in  Je- 
sura  Christum  regem  ipsius,  in  quem  et  istecredidit, 
poteris  eura  vidore.  Sin  vero  nolueris  credore,  im- 
possibile  est  ut  tu  illum  videas,  vel  matrem  suam 
nominet  aliquando,  eo  quod  incredula  exstitisti  in 
man^atis  Patris  ipsius.  Et  mater :  Ecce,  inquit,pater 


Et  pervenientes  ad  sepulcrum  «anctorura,  adraonet 
eos  secum  totam  noctem  in  orationibus  vigilare. 
Curaque  jara  aurora  ascenderet,  et  lucere  inciperet 
dies,  ecce  vident  subito  circa  se  lumen  refulsisse 
immensum,  ac  niirium  suavitatis  odorem  fragrare, 
sanctosque  inartyres,  qui  jam  dorraierant,  in  corpo- 
re  juxta  se  consistere,  ac  Dorainum  secum  collau- 
dare.  Tunc  sanctus  Astion  irruens  in  amplexibus 
niatris  flft^ii  suie,  coopit  osculari  eam,dicens  :  Bene 
advenisti  ex  Orientis  partibus,  o  discipula  Christi,  et 
mea  mater  Marcellina.  Similiter  et  beatissimus  Epi- 
ctetus  apprehenso  ciipito  viri  ejus,  exosculabatur 
eum,dicens:  LietareinDomino,  o  dulcissime  frater 


delium  depuUni,  et  perennem  beatitudinem  prome- 
reri.  Sed  et  ad  Vigilantium  dixerunt  :  Gaude  et  tu 
in  Domino,  o  duicissime  frater  Vigilanti,  eo  quod 
dignus  etfectus  es  ut  impleatur  in  te,  quod  scriptum 
est :  Quia  qui  converti  fecerit  peccatorem  ab  errore 
via?  suae,  salvabit  aniraam  ejus  a  morte,  et  operit 
multitudinem  peccatorum. 

Cap.XXVI.  —  Tunc  sanctus  Astionhoc  modocoe- 
pit  dicere  ad  matrem  :  0  dulcissima  ac  benedicta 
domina  mea  mater,  illa  omnia  qua;  in  sacrosancto 
Evangelio  Christi  Domini  nostri  scripta  sunt,  vera 
sunt  et  firma.  Festina  ergo  ea  sine  mora  aliqua  ad- 
implere,  ut  ea  quae  illic  scripta  sunt  consequi  uro- 
merearis.  Igitur  poilionem  inihi  de  tua  substantia 


i\3        VITA  SANCrORUM  EPICTETI  PRESBYTERI  ET  ASTJONIS  MOKACin.  NOTATIO.       414 
obtingentom,  pro  mea  requie  (U)  ac  tua  salute  pau-  A  Bonoso,  ad  eum  perduxemnt,  exponcntesque  illi  per 


pcribus  dlvidc  ac  distribuc,  ut  sic  merearis  cuin 
justitia?  corona  et  bonis  operibus  decorata  ad  nos 
pervcnire.  Et  mater :  Bene,  inquit,  haberis  a  Rcge 
tuo,  seu  a  familiaribus  ejus,  dulcissime  fili?Respon- 
dit  Astion:  In  tantum  dego  bene,  ut  qualiter  tibl 
exponam  nesciam;  fiiium  namquesunm  Dominusac 
Deus  noster,  ex  seryo persuam gratiam  me adojfji- 
vit,  in  civitate  sua  mansionom  mihi  tribuit,  in  pala- 
tio  suo  militare  me  fecit,  inter  scnatores  maximam 
dignitatem  mihi  condonavit,  paradisi  amoenitatem 
mihi  ad  deiicias  tradidit.  Sed  et  rainistri  ejus  tan- 
quam  de  suis  me  habcre  dignati  sunt,  ac  diiigunt. 
Pergo  namque  cum  eis  per  singulos  dies  ad  visitan- 
dnminfirmos,  ad  elevandum  elisos,  ad  iiluminandum 


ordinem  cuncta  quae  acta  fuissent,  rogabant  ut  in 
numcro  fidclium  eos  Christoconsccraret.  At  ille  ni- 
mium  gavisus  in  Domino,  assumens  eos,  et  orans 
pro  cis  sufficicnter,  sacramcntura  baptismi  tradidit. 
Et  exultans  cum  eis  perdics  octo,  in  aliam  civitatem 
quai  in  proximo  habetur,  rcmcavit.  Cumquc  sacer- 
dos  Domini  inde  remeasset,  taliter  ad  VigUantium 
Alexander  et  Marccllina  diccre  ca^perunt  :  Multa 
beneflcia  tua  erga  nos  habcntur,  o  dilectissime  ct 
nimium  nobis  amabilis  frater,  eo  quod  per  tuam  sa- 
lutiferam  doctrinam  jugum  diaboli  meruinms  eva- 
dere,  et  ad  Christi  Salvatoris  nostri  notitiam  perve- 
nire.  Siquidcm  nimisexistis  in  sapientiagloriosusin 
sancta  ccclesia,  prjcclarus  in  doctrina?  gratia;  per- 


ca^cos,   ad  salvandum    periclitantcs    in   mari,    adBfectam   habens  dilectioncm  erga  sancti  Evangelii 


expugnandum  gcntcs  barbaras  prreliantcs  in  tcrra, 
ad  consolandum  mcpstos,  addefcndendumimpotcn- 
tes,  atque  effugandos  daemones  de  obsessis  corpori- 
bus,  in  nomine  Domini  nostri  JesuChristi.  Sed  et 
quotidiedevobismihipraecipiunt,  dicentes;  Admone 
patremtuumetmatrem,utadhaecpeiTcniantloca.Et 
mater:  Agnoscunt  itaque  nos,  fili  mi?  Respondit  san^ 
ctus Astion,et dixit  Xiniium  vos diligunt et  agnoscunt, 
domina  roater:  tantum  si  vestra  voluntas  estagnosce- 
reeos,  utadillam  beatitudinem  sinc  aliqua  dubita- 
tione  possitis  per\'enire.  Et  matcr,  prie  nimiogaudio 
ferienspectussuum,dicebat :  Putas  quandoque  infclix 
et  misera  illuc  pervcniain?  Et  beatissimus  Astion  re- 
spondit :  Si  credideris  perfccte  in  Jesum  Cbristum 


religionem,  ct  nimium  amorcm  in  pcrcgrinorum  su- 
sceptione,  inenarrabilembenevolentiam  circaimpo- 
tentiumdcfcnsioncm,  seu  infirmorum  visitationem; 
fervensfidei  calorc  erga  idolorum  destructionem,  vel 
sanctormn  martyrum  amorem;  acsccundum  tuino- 
minis  sacramentum,  vigilans  existisin  cunctis  bonis 
operibus  propter  Dei  amorem.  Igitur  nihil  aliud  est 
de  te  pronuntiandum,  nisi  eo  quodunusex  intimis 
Dei  amicis  hoberis.  Et  haic  diccntcs,  tam  eum  quam 
sanctum  ac  vencrabilem  prcsbyterum  Bonosum  du- 
centes  secumad  propriamcivitatem,  hilares  animo, 
ct  pcrfccti  in  Domino  remcarunt ;  atque  umversa 
bonasuacgcntibus  distribucntcs,  glorificabantDcum 
Patremomnipotentem,qui  cos  de  tcnebris  ad  cogni- 


Dominum  ac  Deumnostrum,  quemadmodum  crodi- G  ^^Qjjjg  gyjg  lumen  perducerc  dignatus  est. 


dit  Vigilantius  ,  atque  omnia  bona  tua  distribueris 
indigentibus,  sine  dubio  ct  vivere  et  exultare  habes 
mecum  in  illa,  in  qua  et  ego  dego,  boatitudine  sem- 
pitema.  Cnmque  his  et  hujuscemodi  verbis  athlctae 
Chiisti  instructi  essent,  recesserunt  ab  cis 

Cap.  XXVII.  —  Igitur  cum  quadragesima  dormi- 
tionis  eorum  dies  illuxisset ,  et  Christi  pontifex 
E^^angelicus  in  urbem  Almiridensium  devenisset,as- 
saraens  eos  Vigilantius  una  cum  sancto  presbytero 

ROSWEYDl  NOTATIO. 


Pertulerunt  autem  martyrium  sancti  atquc  athletae 
Christi,  Epictetus  presbyter  et  Astion  monachus  in 
Almiridensium  civitate,octava  diemensis  Julii.tem- 
poribus  Dioclctiani  tyranni,  sub  ducc  Latroniano. 
Secundum  nos  vcro,  regnantc  in  c<i4is  Jesu  Christo 
Salvatorc  nostro,  quem  decet  gloria  et  imperium 
una  cum  Patre  et  Spiritu  sancto,  in  saeculasaeculo- 
rum.  Amen. 


mra  manuscripto,'  ubi  ita  habetur  8  JuUi:   («  In  jjtus  sacrorum  librorum;  pro  quavarietate  locus  hic 
jtorummartvrumEpicticiet  Astionispro     intelligcndus  est.  ,  ^     .l-       •  -^  ^ 

(5i  AlmirideiLsium  civifatem.]  Scythia)  civitatera 

esse,  Vita  haec  indicat.  Vide  Onomast. 

(6)  Galilxis.]  Ita  olim  vocati  Cbristiani.  Lucianus, 
in  Philopatr.  Vide  Onomasticon . 

(7)  Laironiani  dj^c/.^]  Scythiaehoctcmporeduxvel 
prteses  fuit  iste  Latronianus.  De  quo  porro  inqui- 

rendum. 

(8)  VinculaiQrixim.]C^vcer^m  intelligit. SicGraeci 
vocant  o£C(jL(.)TTipiov.  quod    ibi   SgauLwv   vinculorum 

copia. 

(9)  Evanfjelicus.]  Diversissima  Scytharum  natio. 
Quidam  aritc  tempora  Diocletiani,  quidam  post  con- 
vei-si.  JamScythae  aliqui  adChristumconversi  erant 
temporcTertulliani,  ut  constatex  libro  cjus  adver- 
sus  Judapos,  cap.  7  ct  8.  Imo  sanctus  Philippus  di- 
citur  Sc>i;hia3  fidem  intulisse,  ut  habet  breviarium 
Romanum,lMaii,utnon  mirum  sit  imperante  Dio- 
cletiano  Evangelicum  fuisse  Scythiae  episcopum. 


Orientesanctorummartymm  Epictici  ct  Astionis  pro 
Christo  intt»rfectorum  subDiocletianoimp.,  quorum 
miri  actuset  passionesleguntur.  Passisuntannosa- 
lutis  290.  »  Idem  dies  assignatur  in  Martyrologio 
Usuardi  aucto  a  Carthusianis  Coloniensibus  anno 
15*2  i.  Ex  hac  autem  Vita  citat  excmplum  Speculum 
exemplorum.distinct.  8,  quaeest  ex  Vitis  Sanctorum, 
exemp.  21,  quod  hic  habetur  cap.  11. 

IlujusVitanullumexemplarmanuscriptumhabui, 
praeterunum  cx  ccclesiaSanctiSalvatoris  Ultrajccti, 
a  recenti  manu.NuUum  quoque  impressum,  praeter 
unura  Coloniensein  Vitis  Patrum.  Nam  reliquaeedi- 
tioues  liac  Vita  carent. 

(2)  JJiocIeiiani  profanissimi  iinpcraioris.]  Editus 
addcbat:  qui  regnavit  circa  annos  Domini  190,  quod 
deest  manuscripto,  et  plane  erroneus  estnumorus. 

(3)  Eyo.^  Qufesequunturusquead  AVc^?  deerantin 
edito.  Quiedam  ex  narratis  historiis  conveniunt  qui- 
dem  temporibus   Diocletiani ,  et  eo  superioribus  ; 


415 


DE  VrriS  PATRUM  LIBElt  PRIMUS. 


416 


(10)  Epibats]  Ita  Hirtio  dicuntur,  qui  navalibusAjorividelicetgloriaaccidentali.  Nam  scitum  illud  ex 
operis  kjs  merent.  Hic  nautaQ  intelliguntur.  Augustini  serm.  22  de  verbis  Apost.  « Injuriam  facit 

(11)  Pro  mea  requie.^Ssine  haec  intcllige,pro  raa-     raartyri,  qui  orat  pro  martyrc.  » 


OCTOBRIS    XXIII. 


VITA  SANCTI  MACARII  ROMANI 

SERVI  DEI, 

QUI  IIWVEIVTUS  EST  JUXTA  PARADISUM. 

AUCTORIBUS  THEOPHILO,  SERGIO,  ET  HYGINO  (2). 


(*) 


Capct  primum.  — Gloria  et  magnificentia  Deo  soli  B 
beni;;nissimo,  qui  per  innumerabilia  miraculorum 
exempla  nos  tepidos  et  indignos  quotidie  invitat  ad 
beata3  vitae  coelcstis  gaudia.  Nos  itaque  miseri  et 
humiles  monachi  Theophilus,  Sergius  et  Hyginus, 
deprecamur  vos  omnes  sanctissimos  patres  et  fra- 
tres,  utaccommodetis  aureshis,  quae  vobis  narraturi 
sumus  de  vita  et  conversatione  sanctissimi  Macarii 
Romani,  qui  apparuit  nobis  prope  paradisum  ad  vi- 
ginti  milliaria.  Et  hoc  rogamus,  ut  fldem  dictis  ad- 
hibeatis,  qui  quidem  multo  melius  nobis  fuisse  cre- 
dimus  sub  silentii  portu  innoxios  remanere,  quam 
falsitatis  reos  puniri. 

Cap.  II.  —  Igitur  nos  praetitulati  fratres,  Theophi- 
lus,  Sergius  et  Hyginus  propitia  Divinitate  abrenun- 
tiantes  sacculo,  venimus  ad  monasterium,  quod  est^ 
in  Mesopotamia  Syrise  in  medio  duorum  f!'iniinum 
Tygris  et  Euphratis,  9^o  in  quo  vir  clarissimus 
Asclopion  hegumenus  (3),  multorum  exstitit  Pater 
raonachorum.  Ibi  denique  conjungentes,  a  pnKno- 
minato  Patre  et  omni  coetu  fratnim  gratanter  susce- 
pti,acjugoregula}collasubmittcntes,  communi  vita 
conversati  sumus. 

Cap.  IIL  —  *  Factum  estautem  tempore  longo  post 
h8ec,hora  nona  quadam  die  synaxi  expleta  (4)  acce- 
dentes  ad  Euphratis  fluminis  littus,  consedimus  Ibi, 
aliquandiu  inter  nos  de  sustinentia  et  conversatione 
siraul  ^t  labore  servorum  Dei  disputatum  est.  Tunc 
mihi  misero  Theophilo  venit  in  mcntem  cogitatio  ; 
et  respondens,  dixi  fratribus  meis  Sergio  et  Hjgino:  -. 
Yelle  mihi  adest,  o  fratres  dilcctissimi,  cunctis  vita; 
raeae  diebus  ambulare,  illoque  ire,  ubi  coelum  ten^ac 
se  conjungit  (5).  Atilli :  Te,  inquiunt,  fratcr  Theo- 
phile,  ut  fratrem  spiritalem  semper  habuimus  ,  et 
priorem,  et  amodo  nullatenus  a  te  separabimur:  no- 
bis  enim  verba  tua  placent :  idcirco,  ubi  corde  con- 
cepisti,  perge;  et  nos  in  vita  et  morte  tecum  erimus. 
Itaque  surgentes  deloco,  inlravimus  monasterium  : 
factaque  vespera,  omnique  diurni  officii  oratione 
completa,  caeteris  quiesccntibus  clam  monasterio 
egressi  sumus.  Post  haec  vero  decem  et  septem  dies 
ambulantes,  conjunximus  Jerusalem  (6),  etsanctam 
resurrectionem  Jesu  Christi  et  crucem  adoravimus. 


Deinde  exeuntcs  in  Bcthlehem,vidimus  et  saliitavi- 
mus  sanctum  praesepe,  ubi  Christus  nasci  dignatus 
est,  et  ubi  stella  magosadduxit,Christo  munera  de- 
ferentes  ;  et  vidimus  locum  mirabilem  ubi  angelus 
cum  multitudine  exercitus  coelestis,gloriam  in  altis- 
simis  Deo  canebat,  qui  locus  ad  duo  railliaria  longe 
a  Bcthlehem  situs  est.  In  raontcm  quoque  Oliveti 
ascendimus,  et  in  ipso  loco  sancto  adoravimus,  ubi 
Christus  pedibus  stetit,  quando  elevatus  est,  ct  a 
nube  suscoptus  ascendit  ad  ccelos.Exinde  Jenisaleiii 
revei*si  adoravimus  Deum,  et  consignantes  nos  et 
commendantes  Christo  et  sanctis  ejus  (7),  exivi- 
mus  non  habentcs  jam  animum  et  mentem  in  hoc 
saeculo. 

Cap.  IV. — c  Igitur  nos  Christi  comitante  gratia, 
viam  continuo  aggredientes,  ac  quinquagesimo  die 
fluminis  Tygris  alveumpertranseuntes,  teiram  Per- 
sarum  ingressi  sumus,  ct  vcnimus  in  campum  ma- 
gnum  ct  planitiosum  vocabulo  Assia,  in  quo  martyr 
ChristiMercurius  |8)  apostatam  Juhanum  peremisse 
legitur.  Deinde  civitatem  Persidis,  nomine  Kitisse- 
fodo  (0),  intrantes,  in  qua  tres  pueri,  Ananias,  Aza- 
rias,MisaeI,  rcquiescunt,nonlongeaBabylonc,  ado- 
ravimus  ibi ;  et  in  codem  loco  manducantes,  et  Do- 
mino  laudishymnum  ofTerentcs,  mansimusdiesali- 
quot.  Inde  profccti  post  menses  quatuor,  peilransi- 
vimus  Persidis  regionom,  et  Indiae  terram  suraus 
ingressi.  Ingredicntes  vero  domum  quamdam  ,  et 
neminemibi  habitatorcm  reperientcs,  duos  ibidem 
fecimus  dies.  Et  ecce  tcrtia  post  haec  die,apparuerunt 
advementes  duo  armati,  vir  et  femina;  nos  vero  ni- 
mio  terrore  perterriti,  surreximus,  illisque  obviam 
irc  deliberavimus.  Ipsiautem  nos  videntes,  simul  et 
exploratores  esse  credentes  ,  concito  gradu  per 
viam  qua  vcnerant  redierunt;  et  post  aliquantulam 
congregati,de  suis  quasi  tria  millia£thiopes  advene- 
runt..Quifestinanter  domum,in  qua  eramus  orantcs, 
vallo  circumdantes,  nosque  cuncti  aspicientes,  per 
quatuor  ejusdem  domus  angulos  ignem  copiosum 
applicucrunt,  vivos  nos  cremare  nitentes.  Quod  nos 
ut  aspeximus,  timore  valido  exterriti ,  Christum 
omnium  Salvatorem  invocavimus»  et  in  medium 
illorum  prosilivimus.  Tunc  ipsi  lingua  sua  multum 


*  Sequentia  dcsunt  in  Menseis,  et  a  viris  quibusdam  doctis  censentur  apocrypha. 


417 


VITA  SANCTI  MACARII  ROMANI. 


418 


inTicem  murmurantes,  diuque  contra  nos  frenden-  Ain  quo  elephantorum  magna  multitudo  stabat,  et  per 


tes,  cum  neque  nos  illos,  nec  ipsi  nos  ullatenus  in- 
telligere  possemus,  comprehendentes  nos,  in  ob- 
scuro  clauserunt  carcere.  Sedentibus  ergo  nobis  in 
tenebris,  non  erat  qui  panem  vel  aquam  tribueret. 
Nos  denique  cum  iacr}'mis  omnipotentis  Dei  crea- 
toiis  omnium  misericordiam  invocare  haud  omisi- 
mus.  Facientibus  autem  nobis  ibi  dies  aliquot,  ite- 
rum  congregati,  cum  nos  fame  et  siti  exanimes 
credidissent,  circumdederunt  carcercm.  Sed  cum 
orantes  nos  aspexissent,  aperientes  januam  eduxe- 
runt  nos  ;  et  com  multum  inter  se  murmurantes 
loqucrentur,  novissime  cum  lignis  agrestibus  (10) 
cacdentes  nos  acritcr,  de  fmibus  suis  ejecerunt,  et 
octoginta  dies  sino  cibo  cxplevimus,  sicut  testis  cst 
nobis  Dcus. 

Cap.  V.  —  «  Ejecti  itaque  a  fmibus  illis,  iter  feci- 
mu8  dies  multos  in  Oricntcm,  et  dcvenimus  in  locum 
admirabilcm,  et  campum  gloriosum,  qui  arboribus 
altissimis  plenus,  ct  mellifluis  fructibus  abundabat. 
Denique  nos  glorificantes  et  laudantes  Dcum,  man- 
ducavimus  dulcifluos  fructus,  et  saturavimus  nos 
valde.  Itaquc  exeuntcs  inde,  terram  Chanana^orum 
(11)  ingrcssi  sumus,  qui  ab  aliis  Cynocephali  di- 
cantur;  et  videntes  illos,  in  aspcctu  eorum  valde 
mirati  sumus.  Ipsi  vero  cum  mulieribus  suis  ct  par- 
Tialis,  subtus  in  pctris  habitantes,  nos  omnino  non 
tetigerunt,  Christi  nos  protegente  gratia. 

Cap.  VI. —  «  Inde  igitur  profecti  contra  Orientem, 


medium  illorum  illaesi  transivimus.  Post  hiecitaque 

minime  nobis  apparuit  via.  Tunc  nos  cum  lacrymis 

clementiam  Domini  invocantcs,  et  per  novem  dies 

sine  cibo  per  devia  ambulantes,  conjunxijnus  tandem 

in  locum  planitie  largum,  qui  fnictibus  pluiimis 

abundabat.  Jam  ergo  tenebnc  densissimae  cuncta  illa 

repleverant  loca  ;  nec  aliquid  lucebat,  sed  nebula; 

obscurissirase  erant.  Tunc  nos  nimium  turbatiet  affli- 

cti,  cadentes  in  terram  cum  planctu  valido  orantes 

clamaviraus  ad  Deum,  etin  eodem  loco  dies  septem 

complcvimus,  non  manducantcs  nec  bibentes,  nec 

lumen  cqpU  vidcntcs.  Nobis  autcm  valde  afllictis,  et 

in  orationc  persistentibus,  post  dics  septem  adfuit 

cdluraba,  quac  nobis  appropinquans,  acdiucirca  nos 

Bvolitans,  et  pennulas  fortiter  pcrcutiens,  quasi  ad 

ambulandura  nos  confortabat.  Tunc  nos  Deo  agentes 

gratias,surrexiraus,iliaqueprajcedcnte,perdeviaiter 

feciraus;  ctcccc  ante  nos  raaxiraara  inveniraus  absi- 

dara  (13),  in  circuitu  scriptara.  Videntesvero  scriptu- 

raraillam,  gavisi  suraus,  ctcollaudavirausDorainum. 

Hacc  autem  erat  scriptura :  Absidam  islam  fecit  Ale<s^ 

ander  Piiilippi  Maccdo  imperator,  quando  persccutus 

est  Darium  regem  Persarum.  Qui  terram  hanc  ingrcdi 

volucrit,  ad  manum  sinistram  vadat;  ad  dcxteram 

enim  terra  invia,  et  rupibus  ct  angustiis  cst  plcna. 

Cap.  IX.  —  •  Nos  igitur  ad  lasvam  intrantes,  am- 

bnlaviraus  dies  raultos.  Et  factura  est  post  quadra- 

ginta  dies,  euntibus  nobis  vcnit  pcssiraus  ct  intole- 

rabilis  fctor,  ex  quo  velut  exanimes  effecti,  et  cadcn- 


cum  centum  et  decem  dies  eos  pertranseuntes  itern .     .    .  •        t\      •  ^-        i         *. 

,    .-  .         .       '^  ^tesmteiTam,  oravirausDommura,utjara  clcraenter 

D06trum  fecisseraus,  mtravimus  terram  gentis  quae  •••t      *  x        T>i.j- 

'  ^  ^  recipi  juberet  amraas  nostras.  Post  modicura  vcro 

surgentes  a  terra,  aspeximus  lacura  raagnuni,  et 

raultitudinera  serpentiura  in  eo  ignitorura ;  et  ex  ipso 

lacu  exierunt  voces,  et  audiviraus  ululatura  et  pian- 

ctura  raagnura,  quasi  populi  innuraerabiiis,  et  de  ca^lo 

vox  sonuit,  dicens  :  Locus  iste  judicii  et  poenarum 

est,  in  quo  cruciantur  qui  Cliristum  ncgaverunt.  Nos 

autem  vocera  hanc  audientes,  et  pectora  percutientes 

cura  lacryrais  et  timore  niraio  ipsumtransiviraus  la- 

cura,  et  veniraus  inter  raontes  duos  altissiraos,  et  in 

medio  ipsorum  apparuit  nobis  horao  longa  statura 

(14),  quasi  centura  cubitorura,  et  ipse  catenis  con- 

strictus  screis,  totoligatus  erat  corpore.Duaaautem 

catenaD  de  una  corporis  parte,  in  monte  uno  erant 


nominatur  Pichiti  (12);  ipsa  vero  gens  in  statura  et 
altitudine  sua  non  9^0  plus  quam  mensurara 
imias  cubiti  habebat.  Et  videntes  nos,  timore  per- 
eolsi  fugerunt.  Nos  autcm  Deum  collaudantes,  qui 
de  illorum  manibus  nos  liberavit,  cursum  nostrum 
qaotidie  acceleravimus. 

Cap.  VII.  —  «  Posthaecautem  deveniraus  in  raon- 
tes  altissimos  terribilesque,  ubi  sol  non  intrat,  nec 
arbor  nec  herba  crescunt ;  ibi  ergo  serpentes  innu- 
mcrabiles,  et  dracones  et  aspides,  sed  et  basiliscos, 
et  viperas,  et  unicornes,  et  bubalos  vidimus  mul- 
tos ;  alias  quoque  bestias  mortiferas  multas,  et  ve- 
nenosa  animalia,  quorum  noraina  vel.4iaturara  pe- 


nitus  ignoramus.  Dextera  igitur  Dei   nos  prote-Dfixae,  et  duae  in  monte  altero,  et  ignis  maxiraus  in 


gente,  illacsi  pertransiviraus  illa ;  sed  et  sibilos  dra- 
conam  et  serpentium  per  viginti  continuos  dies  in 
auribus  habuimus,  et  non  nisi  aures  obturantes 
lUos  ferre  quivimus. 

Cap.  VIII.  —  c  Interea  in  locum  incidimus  terri- 
biiero,  rupeshabentemasperriraas,  inaltura  erectas, 
etin  ima  desccndentes.  Nos  ergo  septera  dies  ibi  fe- 
cimas,  ultra  progredi  non  valentes.  Septiraa  autem 
po8t  haec  die  apparuit  cervus  ante  nos  ambulansru- 
giendo,quem  surgentes  secuti  sumus.  Iterautemfa- 
dentes,  multo  majores  invenitnus  ante  nos  rupes. 
Kos  vero  maximo  cum  labore  et  angustia  exinde 
eva8imu8,et  venimusin  campum  planum  et  magnum, 


circuitu  ejus  ex  orani  parte.  Vox  autera  claraoris 
illius  audiebatur,  quasi  per  quadraginta  railliaria. 
Qui  ut  nos  vidit,  plorans  et  ejulans  fortissime  ex- 
clamavit:  crudeliter  enim  ab  igne  cremabatur. 

Cap.  X.  —  «  Curaque  nos  talia  cemeremus,  valde 
pertirauiraus  ;  et  coopcrientes  facies,  a  longe  ipsos 
transiviraus  raontes  ;  et  ecce  in  aliura  continuo  de- 
venirauslocura,  ubi  rupes  raultae  et  profunditas  ma- 
gna  erat.  Ibi  etiam  quaradam  vidimus  feminam  cri- 
nibus  solutis  stantem,  toto  corpore  a  maxirao  et 
terribili  dracone  involutara.  Quandocunque  orgo  ad 
loqucndura  os  suura  aperire  voluisset,  caput  suum 
draco  confestim  in  os  ejus  mittens,  linguam  ipsius 


419 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


420 


mordcbat.  Oapilli  autem  hujus  mulieris  ad  terrain  A  et  cantabant  canticum  ccrloste,  id  cst,  voces  clieru- 


usquc  descondebant.  Curaque  in  illam  mirantcs  et 
pavidi  aspicereraus,  subito  de  ipsa  proOinditatc  val- 
lis  miserabilcsaudivimusvoces,  dicentes  :  Miscrcre 
nobis,  miserere,  Cliriste,  FiliDcialtissimi,  Nosita- 
que  vehementer  exterriti,  ponentes  genua  in  tei^ 
ram  oravimus,  dicentcs  cura  iacryrais  :  Domine. 
qui  nos  creasti,  toilc  animas  nostras,  quoniam  Ju* 
dicia  tua  oculi  nostri  vidcrunt  in  tcrra. 

Cap:  XI.  —  «  Surgentes  autem,  ingenti  luctu  et 
moerore  simul  ct  tiraorc  veniraus  in  locura  aliura,  in 
quo  arbores  multas  et  maximas  vidimus,  babentos 
similitudinem  ficorum  :  mt^  in  ramis  autem  ipsis 
volatilia  multa,  similia  avibus  cceli  (15,),  voce  hii- 
inana  fortiter  clamabant,  diccntia  :  Parcc  nobis,  n 
Domine,  qui  plasmasti  nos ;  parcc  nobis,  niisericors, 
quia  peccavimus  ante  faciera  tuain,  super  omnem 
terram.  Nos  autera  oraviinus,  dicentes  :  Domine 
misericordissirae,  ostende  nobis  ista,  quic  vidiraus, 
miracula  tua,  quoniara  ignoramus  quid  sint.  Venit 
ergo  vox  dicens  .  Non  est  vestrum  nosse  mysteria 
quffi  ^idistis,  viam  pergitc  vestrara. 

Cap.  XII.  —  «  Inde  igitur  cum  ingenti  pavore 
egressi,  dcvenimus  ad  locum  honorabiliorem  acspe- 
ciosissimum,  in  quo  quatuor  viri  stabant,  habentes 
figuras  vcnerabiles,  tanquam  mira  pulchritudinede- 
coras,  ut  cr(?di  aut  fari  oranino  faciie  vix  possit :  isti 
siquidem  coronas  aureas,  gcmrais  et  lapidibus  hono- 
rifice  coinpositas,  in  capitibus  habebant,  et  in  inani- 


bim,  Nos  autem  haic  intuentcs,  timuiraus  valde.  Ipsa 
vcro  ecclesia  a  partc  Meridiana  sirailitudinera  habe- 
batlapidisprasinipretiosi,  a  partc  Australi  colorem 
sanguinis  inundissimi  pra>tendebat,  a  parte  autem 
Occidentali  toti  erat  alba,  instar  lactis  et  nivis  can- 
didi.ssimae  :  stellae  super  ipsam  ccclesiam  plus  quam 
hujus  mundi  sidcra  lucebant,  sol  ibi  septeraplicitcr 
lucebat  et  calcbat,  quam  in  liujus  tei  ra?  regione ;  al- 
pes  et  arbores  omnes  plus  alta?,  et  folia  ac  fructus 
plui^es  ct  dulciores,  quam  istius  mundi  arbores  ha- 
bebant ;  scd  et  aves  cobU  aliter  resonabant,  quam 
aves  ternc  istius  :  omnis  autem  terra  ipsa  duplices 
habebat  colorcs,  id  est,  una  facies  alba  erat  ut  nix, 
et  alia  rubicundissimis  coloribus  cnit  Xos  igitur 
stupentes,  et  in  eodcm  loco  adorantes,  ac  ipsos 
viros  salutantes,  cum  timoro  egressi,  cceptum  iter 
arripcre  festinavimus. 

Cap.  XIV.  —  «r  Dcniquo  post  hicc  centum  impleti 
sunt  dies,  ut  Dominus  testis  cst  nobis,  quod  nullo 
refecti  suraus  cibo,  aqua  nos  frcqucntius  rcfocillan- 
tes  :  cum  ccce  subito  euntibus  nobis,  venit  populi 
innumerabilis  multitudo  virorum  ac  muliemm  ob- 
viara,  in  unum  conglobati ;  non  autem  inter  illos 
Jongiorem  prceterquam  unius  cubiti  staturam  vidi- 
mus.  Igitur  visis  iliis,  valde  pcrtirauimus.  Tunc  mi- 
serabilis  cgo  pcccatorTheophilus  dixi  fratribus  meis 
Sergio  et  Hygino  :  Solventes  capillosnostros,  vcnia- 
nms  adversus  cos ;  forsitan  fugient a  nobis,  etlibera- 
bit  nosDoininus  dc  inanibus  illoruin.  Quod  cum  ipsis 
bus  palmas  aureas  gestabant ;  ignis  vcro  maxiraus  q  vigum  fuisset  bonum,  solutis  fasciolis  et  capillis  no- 


ac  terribilis  ante  illos,  et  spathas  acutissimas  ante 
se  tencbant.  Nos  vero  ista  cernentcs,  ac  valido  per- 
culsi  timore,  exclamaviraus  ad  illos,  dicentes  :  Do- 
mini  ct  servi  Dei  excelsi,  raisercniini  nostri,  utspa- 
th»  et  iste  ignis  nobis  non  praevaleant  nocerc .  At 
illi  rcspondentes  nobis,  dixerunt  :  Noiito  tiraere, 
viara  (j[uam  vobis  Deus  demonstravit,  ite  sccuri : 
nos  enim  Dominus  in  isto  posuit  loco,  ut  viam  hanc 
servaremus  et  custodiremus,  usque  in  diemjudicii, 
quando  orbem  terrae  judicaturus  advcniet. 

Cap.  XIII.  —  «  Haec  nos  audientes  a  sanctisviris 
illis,  ac  de  longe  eos  salutantes,  pertransivimus  lo- 
cum  ipsum,  et  per  quadraginta  continuos  dics  arabu- 
lavimus,  nulium  omnino  cibum  sumentes,  aquam 


stris,  irruimus  super  cos  repcntc,  ipsi  autem  hoc 
cernentes,  confcstim  fiiios  suos  arripientes,  striden- 
tesquc  dentibus,  citiusaufugeruntomnes.  Nos  autem 
Dorninum  coliaudavimus,  quicripuit  nos;  et  truns- 
euntes  flumcn,  inveniiuus  herbas  candidas  et  albas, 
sicut  lac ;  dulccs  vclut  incl,  aitas  vero  usque  ad  unum 
culjltuin.  Manducantcs  itaque  dc  hcrbis  incllifluis, 
ac  nos  saturantes  cx  cis,  gratiarum  actioncs  Crea- 
tori  omnium  obtulimus,  qui  nos  per  tanta  servavit 
pcricula,  ac  gratuita  nos  sua  gratia  nutriebat.  Nos 
interca  itcr  agcntcs  pcr  devia,  subito  scraitam  in- 
veuimus  spcciosani ;  et  cadcntcs  in  tcrrain,  adora- 
vimus  et  collaudavimus  Dominum  miscricordem, 
qui  eam  nobis  dcraonstravit.  » 


tantum  bibentes.  Arabulantibusergo  nobis,  subitovo-  D     Cap.  XV.  —  Igitur  per  dics  pluriinos  ipsam  viam 


cespopuiiinnumorabilis(i6)  audivimus  psallentium, 
et  odor  suavissimus,  quasi  balsami  optimi  et  pretio- 
sissimi,  venit  nobis,  et  sicut  de  mellis  favo  dulcis- 
simo,  os  nostrum  indulcoravit.  De  suavissimo  igitur 
odoris  ncctare,  ac  coelestis  roelodia  cantilense  sopor 
nos  arripuit.  Post  modicum  autem  surgentcs  e  som- 
no,  vidimus  ante  nos  ecclesiam,  mirabiii  omatu 
decoratam,  ac  pretiosissimam,  qusc  tota  quasi  cry- 
staliina  vidcbatur,  in  medio  autem  ipsius  ccclesiaB 
altare  honorificum,  et  dealtari  aqua  egredicbatur, 
quse  lactis  candidissimi  coloremhabcbat.  Nos  autem 
aquam  ipsam  in  veritate  lac  speravimus.  In  circuitu 
vero  fontis  illius  stabant  viri  sancti  et  honorabiles, 


sequcntcs,  tandcra  ad  speluncara  pervcnimus  hono- 
rabilcm.  Tunc  signaculo  sancta*  crucis  inembns  un- 
dique  munitis,  in  caradcra  ingrcssi  sumus  cr^^ptam, 
sed  nullum  ibi  invcnicntcs  habitatorera,  diximus  in- 
ter  nos  :  Munditia  ha}c  non  cst,  nisi  dc  manu  homi- 
nis.  Maneairms  crgo  hic,  usque  ad  tS96  vcsperam, 
et  viderc  habcbimus  loci  hujus  habitatorem.  His  ergo 
dictis,  una  hora,  utpote  lassi,  rcsediraus,  et  subito 
odore  suavissima  perfusi,  obdormivimus.  Rursum 
igitur  parvo  intcrvallo  cxcitati  a  somno,  foras  spe- 
iuncain  cxiviinus,  ct  contra  Orientcra  respeximus ; 
et  ecce  subito  figurain  hominis  a  longe  properuntis 
vidimus,  cujus  capilli  capitis,  instar  lacftis  candidia- 


m 


VltA  SANCrri  MACARII  ROMANt. 


m 


simi  aiit  nlvis,  qusisi  in  aera  volantes,  totum  viri  Aexspectate  paululum  ;  babeo  enim  leories  duos,  qui 


corpus  operuerunt.  Ipse  autem  mox,  ut  nosa  longe 
"reslpexit,  semetipsumin  terramprojecitprotinus,  ac 
rursum  cl^vans  se,  adnositaclamarecoepit  :  Si  vos 
ex  Deo  estis,  sanctae  crucis  signaculo  munite  vos,  ad 
"me  usque  properantes ;  sin  autem  ex  diiibolo,  higite 
a  meo  Dei  servo.  Haec  eo  dicente,  taii  voce  affatisu- 
Inus:  benedic  nobis,  Pater  sancte,  et  noliturbari, 
quoniam  et  nos  servi  sumus  Jesu  Christi,  Domiiii  et 
Balvatoris  nostri.  Renuntiavimus  siquidem  seeculo 
huic  vano,factique  sumus  monachi.  Talia  ut  audivit, 
lUico  ad  nos  venit ;  et  manus  suas  ad  coilum  ele- 
vans,  diutius  oravit  ;  et  surgens  ab  omtione,  ca- 
piQt>s  ab  ore  et  facie  sua  tollens,  benedixit  nos,  ac 


pcr  diem  foras  ambulantes(lO),  sero  ad  me  rever- 
tuntur,  ne  ipsis  subito  venientibus,  mali  aliquid  pa- 
tiamini  ab  eis.  Xobis  ergo  cum  pavore  paululum 
exeuntibus,  leones  rugiendo  exteraplo  advenerunt, 
et  ipsum  sanctura  Dei  adoraverunt.  Ipse  vero  manus 
super  eos  ponens,  ac  coUa  demulcens,  aitillis  :  Fi- 
iioli  mei,  boni  fratres  tres  dc  sa^culo  venerunt  ad 
nos,nefaciatisillis  malum.  Continuo  nosadvocans. 
dixit  :  Fratres,  vcnite,  et  jam  timere  nolite.  Nos 
vero  cumpavore  nimio  intrantes,salutavimusillum, 
etvespertina  synaxi  celebrata,  resedimus,  glandes 
ac  herbarum  radices  pro  cibo  sumentes,  et  aquam 
bibentes  cum  silentio.  Mane  autem  facto,  locuti  su- 


tectitusestnobis.Ipsiusvero  capilli  capitisac  barbajBmus  viro  sancto,  dicentes :  Pater  sancte  et  domine. 


fi7)erant  candidi  ut  lac,  faciesqueejussicutvultus 
angeli.  Eratenim  sicutlignum  secus  aquarum  de- 
corsus  plantatum  {Psal.  i),  et  pne  senectute  nimia, 
oculi  ejus  non  aperiebantur,  eo  quod  supemlia  eos 
cooperiebant ;  ungulac  quoque  manuum  ejus  ac  pe- 
dum  longac  nimis,  barba  veroet  capilli,  corpus  ejus 
omne  circumdederunt :  loquelaillius  exilis,  et  quasi 
de  profiinditate  emissa ;  cutis  faciei  ejus  quasi  pellis 
testudinis. 

Ca.p.  XVI.  —  Tunc  ipse  cum  laciymis  ad  nos 
exorsus  est  ita:  Fratres  mihibenedicti,  unde  estis  ? 
tcl  nndehucadvenistis?  dicite  nobis  qualitersc  ha- 
beat  genushumanum,  velquomodofidesChristiano- 
rntn,  et  si  San^aceni  vel  ethnici  hactenus  Christi 
populo  persecutionem  ingcrunt.Nositaque  utinter- 


obsecramus  tuam  beatitudineni.ut  conversationem 
tuam  nobis  enarres,  et  quomodo  huc,  aut  unde  veni- 
sti,  et  quo  nomine  voceris,  edicito  nobis. 

Cap.  XVIII. —  At  sanctus  nobis  tale  dedit  respon- 
sum  :  Ego,  inquit,  mi  amantissimi  fratres  et  filii, 
Macarius  vocor,  in  regali  civitate  natus  et  nutritus, 
filius  viri  Romani,  qui  inchlus  fuit,  et  in  impe- 
riali  pollebat  civitate.  Cum  autem  pueriles  excessis- 
sem  annos,  me  renuente  ac  nolente,  pater  meus  de- 
sponsavit  mihi  uxorem,  diemque  statuitnuptiarum. 
Interea  thalamo  adornato,  cum  jamfrequentiapopuli 
fuisset  invitata,  et  sponsa  sedente,  pater  meus  hila- 
rior  effectus,  cunctos  invitatos  hortatur  ad  voluptii- 
tem  convivii.  Omnibus  autem,  qui  aderant,  jocis  ac 
saltationibus  intentis,  furtimexivi,  et  dornum  viduae 


rogati  sumus,  ei  per  ordinem  responsum  dedimus,  Qcujusdam  famiHarisintravi,  acseptem  diescum  illa 


aimul  dicentes  angustias  et  pericula,  quaeperomnem 
passi  sumus  viam,  et  quia  voluntas  ac  desiderium 
esset  ire  ubi  ccelum  terrae  se  jungit,  aperuimus. 
ipse  autem  ad  haec  respondens,  ait :  Filioli  mei  cha- 
lissimi,  audite  me.  Ab  isto  loco  ultra  ad  paradisi 
loca  non  potest  ire  homo  came  vestitus.  Ego  enim 
{leccator  exiguus,  valde  inhac  ctiam  voluntate  labo- 
Itnri,  cupiens  ultra  procedere,ut  linem  terrai  ac  poli 
cernere  quivissem,  sed  nocte  quadam  astitit  mihi  hi 
^isu  Domini  angelus,  dixitque  ad  me  :  Ne  ultrapro- 
cedas,  neque  Dominum  tentare  priKs-umas.  Cui  ego  : 
t}uam  ob  caosam,  inquam,  mi  Domine,  inantea  per- 
'gere  non  licet  ?  At  ille :  De  isto,  inquit,  loco  viginti 
santmilliariausque  ad  paradisura,  ubi  Adam  et  Eva 


latitanspermansi.^«tO  Ipsa  autem  diebus  singulis 
domum  patris  mei  ingressa,  audivit  quae  de  mea  in- 
quisitione  loquebantur;  et  veniens,  cuncta  mihi  re- 
plicans  dixit.  Pater  autem  meus  cum  me  undique  re- 
quirendo  non  inveniret,  flcvit  araarissime,  sed  et 
mater,  ac  totafamilia.  Octiiva  exinde  die,  id  cst,  no- 
cte  Dominica,  mulierem  illam  salulavi,  et  egressus 
in  publicam  viam,  inveni  virum  quemdam  canitie 
venerabilera,  quasi  ad  ambulandum  paratum  stan- 
tem.  Quem  adorans,  dixi:  Quopergerehabes,  senior 
sancte  ?  At  ille  hilari  vultu  ad  me  conversus,  dixit  : 
Quo  tu  ire  desideras,  egotecum  ire  dispono,  eo  quod 
itinera  ipsa  mihi  oppido  sunt  cognita.  Tunc  ego 
confortatus,  coepi  hominem  sequi.  Per  domus  vero 


in  deliciis  erant.  Posuit  denique  Dorainus  ante  eum-  D  exinde  intrantes  vicinas,  per  viam  panem  rogaviraus 


dem  paradisum  cherubim  cum  ignea  rhomphea  (18) 
atque  volubili,  ad  custodiendum  vitaj  lignum  (Gen. 
in);  etbabet  Hpedibus  usque  ad  umbilicum  similitudi- 
uem  hominis,  pectus  sicut  pectus  leonis,  manum  si- 
cutcrystallum,  habens  gladium  ut  servet  paradisum, 
ne  aliquis  illuc  proximare  valeat.  Ego  itaque  haec 
aadiens  ab  aiic;..lo,  amplius  non  respondi,  nec  ultra 
procedere  tentavi.  Igitur  ego  Theophilus,  et  iti- 
neris  mei  socii  ac  fratres,  ista  a  sancto  audientes, 
prostrato  omni  corpore,collaudavimusDominum,  et 
ipsum  servum  Christi  salutavimus. 

Cap.  XVII.  —  Vespere  autem  facto,  dixit  nobis  : 
Fratrcs  mei  dilectissimi,  exite  foros  cellulara,  et 


accipere,  et  accepimus.  Per  plurimos  autem  dies 
ambulantes,  tandem  pervenimus  ad  locum  tormcn- 
torum,  et  iritravimus  angustias  viarum  omnium, 
undevos  veniredixistis.  Curaergoadtrigintamillia- 
ria  prope  locum  istum  venissemus,  quadara  die  se- 
dentibus  nobis,  inter  ipsa  mutua  colloquia,  repente 
socius  meus  disparuit.  Tunc  ego  nimium  turbatus, 
et  quo  me  verterem,  ignarus,  cadens  in  terram, 
plangebam  validissime.  Et  ecce  confestim  sine  mora 
is  qui  ante  disparuitcum  magna  claritate  apparuit, 
et  ita  afTatusest  me:  Noliturbari,  dilectissime,  ego 
enim  sum  angelus  Raphael  (20),  in  adjutorium  tibi 
missus,  «lui  te  huc  perduxi  priEcepto  Altissiini.  Do- 


423 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


424 


minusautemviamtuamprosperamfecit.  Loca  siqui- Adelectabile  juxta  me  in  terra  positum  aspexi.  l^ 


dcm  tenebrarum,  loca  tormentorum,locapoenarum 
pertransisti,  in  lucem  venisti,  fontem  aquac  vivae  et 
loca  justorum  vidisti ;  idcirco  noli  timere,  sed  sur- 
gens,  viam  tuam  proGciscere.  Quo  dicto,  rursus  qui 
apparuit,  disparuit. 

Cap.  XIX.  —  Ego  vero  interea  viribus  receptis, 
surgens  ambulare  co^pi,  et  alongeonagrumintuitus, 
clamavi,  dixiqucilli :  Ave,  perChristum,  quitecrea- 
vit,  ostende  mihi  viam,  per  quam  ambulem  ;  ipse 
autem  concitc  occurrens,  ingressus  est  ante  me  per 
scmitam  quamdam  parvulam  et  angustam.  Quem 
cgo  subsecutus  sum,  sicquc  duos  complevimus  dies, 
simul  ambulantcs.Die  autem  tertia,  aspeximus  cer- 
vum  mii^ae  magnitudinis  a  longc.  Quemonagervidens 
et  pertimesccns,   declinavit  a  me  ;  iteruin  ego  solus 


vero  in  memetipso  cogitans  dixi :  Unde  in  hac  Boli- 
tudine  fasciolum?  iEstimans  tamen  quia  in  veritate 
esset  iasciolum,  oblitusque  ego  miserrimus  me  signo 
crucis  munire,  quoniam  quidem  sacrosanctaB  cruds 
signaculum  omnem  inimici  enervat  phantasiam,misi 
manum,  et  levans  fasciolum  reportavi  in  speluncam. 
Altera  nihiiorainus  die  egressus,  calceos  (22)  femi- 
neos  reperi  jacentes  in  terra  :  sed  nec  tunc  miser 
ego  insidias  diaboli  advertens,  ncc  crucis  vexillo  m% 
muniens,  calceos  levavi,  et  in  speluncam  portans, 
fasciolo  junxi.  tSSO  Tertia  autem  jam  die  itemm 
exiens,  diabolum  in  decore  vel  spccie  mulieris,vesti- 
bus  pretiosis  indutac,  stantem  inveni :  ego  vero  mise- 
rabilis  nec  sic  quidem  laqueos  inimici  recordans, 
nec  aliquo  modo  me  signans,  scdcredens  inveritate 


relictus,  angustiatus  sum,  viam  omninonon  habens.  p  quia  mulier  esset,  aio  ad  iliam:  Undehucadvenisti? 


Tunc  contracervum  clamans,  dixi :  Quiaadjutorium 
mihi  tulisti,  per  Deum  te  conjuro,  semitam  mihi 
ostende.  Ad  hanc  vocem  veluti  animal  domesticum 
ad  mc  declinans,  angustum  ingrcssus  ad  callem, 
posttergum  me  semper  asjaciens.Sicergo  tresinsi- 
mul  ambuiavimus  dics.  Tum  ccce  quarta  die  im- 
mensum  ac  terribilem  offendimus  draconem,mediam 
distcntum  per  \iam.  Qucm  utcervus  vidit,  repente 
fuga  elapsus  evasit.  Ego  interim  timore  valido  pcr- 
culsus,  in  torram  oecidi  ;  deinde  confortatus  in  Do- 
mino,  surrexi,  ac  me  signo  sanctae  crucis  muniens 
ad  draconem  dixi :  Deum  omnipotentem  time,  et 
noii  mihi  nocere.  Tunc  ipsc  terribiliter  de  terra  sc 
crigens,  humana  me  affatus  est  voce,  diccns  :  Vcni, 


aut  quis  tc  in  hanc  adduxit  solitudinem?  Illa  continuo 
flere  amarissime  coepit.  Tunc  ego  misellus,  simul 
cum  illa  veluti  compatiendo  valdc  ploravi.  Posthsec 
respondens  dixit :  Ego  miserrima,  o  pater  sanctis- 
sime,  filia  sum  viriRomani;  quac  cum me  invitam  ac 
nolentcm  desponsasset  juveni  cuidam  nobilissimo 
Romano,  ac  dies  nuptiarum  venirent,  et  thalamum 
ac  convivium  ordinaient,  internuptias  ipsas  spon- 
sus  meus  disparuit.  Cumque  turbati  omnes,  huc 
illucque  eum  inquirendo,  turbarentur,  ego  gavisa 
eflecta,  clam  exii ;  et  nocte  oadem  iu»r  ampiens,  nec 
itineris  ducem  aliquo  modo  habens,  per  angusta 
montium  ac  vallium  errando  hucusque  perveni.Haec 
ego  cum  audissem,  et  omnia  ita  esse  credidissem, 


bcncdicte  domine,  tu  enim  es  servus  Dei  altissimi  p  simul  et  sponsam  meam  fore  sperans,  per  manos 

\f  n/«m>iiio       Anrr/>liio  oii^AVirt    onnr>4iio    T}r>ir\l-in/i1       fimi««n*vi  A«-tv>MAl->  am/Ii   illntin       nf    im     rtnn/i    intt^/^Hll  Yl    cn  a1lin/*<ITn  * 


Macarius.  Angclus  autem  sanctus  Raphael,  figuram 
et  vultum  tuum  mihidcmonstrans,  precepitconcite 
ut  tibi  occurrcrem,  atque  perducerem  in  locum  a 
Deo  tibi  prccparatum.  Ego  itaque  quarto  hodie  die 
te  hic  exspectavi,  nihil  omnino  comedens.  Hac  vero 
nocte  innubc  lucidissima  te  sedentcm  aspexi,  simul 
et  vocem  desuper  audivi,  dicentem  mihi :  Accelera 
ut  eripias  Macarium  servum  Dei,  qui  adcst,  ut  tibi 
pracdixi.  Quapropter  surgcns,  sequercmc,  ncdubi- 
tes  ;  sed  veni,  et  locum  monstrabo  tibi,  ubi  Domi- 
num  debeas  collaudare.  His  ergo  dictis,  quasi  vir 
juvenis  apparuit,  et  mccum  ad  speluncam  hanc  us- 
que  pervenit.  Cumque  ingressi  fuissemus,  repente 
evanuit. 


apprehendi  iliam,  et  in  hanc  introduxi  speluncam : 
lacrymae  vero  ab  cjus  oculis  nullatenus  cessabant. 
Tunc  ego  miseriis  et  laciymis  ejus  compatiens,  et 
valde  super  eam  dolens,  sedere  eam  juxta  me  fed : 
similiter  et  glandes  illi  ad  manducandum  praeboi, 
non  enim  insidias  diaboli  intellexi,  nequc  ullatenus 
cinicis  me  signo  munivi  ;  sed  similiter  sedentcs,  diu- 
tius  colloquia  habuimus.  Tunc  coepi  quasi  de  labore 
nimio  somno  gravari;at  illa  manibussuis  mea  om- 
nia  membra  mulcendo  palpavit,  eteo  amplius  somno 
gravatus  sum.Quid  morcr?misercgo,qui  antea  nun- 
quam  cum  femina  peccare  conscnsi,  in  somnis  ma 
peccatumperpetrassecognovi;  nam  subito  expei^ge- 
factus  e  somno,  quasi  cumfeminadiscoopertumme» 


Cap.   XX.  —  Tunc  ego  peccator  in  parte  alterarj  in  terra  jacentem  inveni,  ipsa  jam  vero  non  appa— 
prospexi  duos  leonis  catulos  jacentes,  materautem     ruit. 


illorum  juxta  illos  mortuajacebat.  Quam  ego  foras 
ejicicns,  sepelivi,  et  Dominum  collaudans,  glorifi- 
cavi,  qui  tanta  in  memirabilia  fecit,  et  de  tam  gra- 
vibus  angustiis  liberavit,  ipsos  autem  leunculos, 
frondes  arborum  decerpens  ac  illis  porrigens,  ut 
proprios  enutrivi  filios  ;  sicque  duos  annos  insimul 
quicte  habitantcs  complcvimus.  Cum  ecce  post  haec 
laqueus  diaboli,  cujus  nunquam  a  sei-vis  Dei  cessat 
invidia,  adfuit.  Nam  die  quadara,  hora  quasi  sei)- 
tima,  e  spelunca  foras  egressus,  sole  fervcscente 
resedi  :  tunc  subito  subtile  (21)  fasciolum  et  ocuiis 


Cap.  XXI.  —  Tunc  infclix  ego  insidias  diaboli. 
sero  advertens,forasspcIuncamcitiusexivi,et  pecta9 
fcriens,  ingenteslacrymas  fudi.  Ipsi  interea  leonest 
qui  mecum  aderant,  meum  intelligentes  delictumf 
quantocius  fugerunt  a  me.  Haec  autem  cum  ceme- 
rem,  fugisse  scilicet  Icones,  cum  luctu  nimio  ac  do- 
lore,  coepi  Christi  raiscricordiam  devote  invocare, 
quatenusetraihipoenitentiae  normamostenderet,  ae 
leones  redire  juberot.  Nec  raora,   clementissimas 
Patei%  qui  me  ad  ))a'nitentiam  servare  voluit,  illos 
confestiin  fecit  redire  Icones,  mecumque  ingressi  in 


425 


VTTA  SANCTI  MACARII  ROMANI. 


426 


hanc  speluncam,  humum  pedibus  sais  ad  unius  sta- A  vitam  meamin  vehtate  enarravi.  tSSl  Vos  ergo,  si 


turam  hominis  aggerebant ;  ego  autem  lisec  intelli- 
gens,  collotenus  ipsam  intravi  fossam,  ipsis  impc- 
rans  leonibus  ut  in  eodem  me  sepelirentloco.Quod 
cum  factum  fuisset,  annos  tres  sepultus  in  eadcm 
fossa  peregi.  Interea  ingenti  pluvia  descendente, 
mpta  est  spelunca  desuper  caput  mcum  ubi  stabam, 
et  lucem  vidi,  et  foras  manus  emittens,  herbasquae 
in  circuitu  super  caput  erant,  decerpsi  et  comedi. 
Tribus  itaque  annis  evolutis,  adfuerunt  leones,  et 
lumen  circa  me  videntes,  effodiebant  humum  in  qua 
me  sepeiierunt,ego  quidem  totocorpore  sanus  egres- 
sus  sum,  virtutem  pristinam  in  me  senticns.  Tunc 
glorificans  Dominum  roeum  Jcsum  Christum,  exivi 
de  spelunca,  ponensque  genua  mea  in  terra,  qua- 


pugnas  vel  insidias  maligni  hostis  sufferre  potestis, 
considcrate,  et  hic  nobiscum  manete,  sin  alias,  ad 
monasterium,  de  quo  egressi  estis,  revertimini,  et 
Dominus  sit  in  itinere  vestro. 

Cap.  XXIII,  —  Nos  autcm  cum  ista  e  sancto  Dei 
audissemus,  cadentes  in  terram,  glorificavimus  Do- 
minum,  qui  facit  mirabiiia  solus,  etad  sanctum  ser- 
vumque  Christi  locuti  sumus  Macarium,  dicentes  : 
Pater  beatissime  Macari,  ora  pro  nobis  ad  Dominum, 
ut  ad  nostrum  rcmearc  possimus  monasterium,  at- 
que  conversationemtuam  sanctam  per  omnes  Christi 
Ecclesias  enarrare,  credimus  cnim  quia  Dominus  id- 
circo  nos  perduxit  ad  tc.  Tunc  senior  diutius  super 
nos  orationem  fudit,  et  fusa  oratione,  bcncdixitatque 


draginta  dies  et  quadraginta  noctes  in  eodem  immo-B  osculatus  cst  nos  omnes,  et  commendavit Christo,  ut 


bilis  permansi  loco,  collaudans  et  obsecrans  Deum, 

et  gratiarum  actiones  offerens,  qui  tanta  misericor- 

diarum  munera  nobispeccatoribus  jugiter  praestat. 

Cap.  XXII.  —  His  ergo  completis  diebus,  res- 

pexi  in  speluncam,  ct  ecce  quatuor  anguli  ejusdem 

speluncse  iumine  coeiesti  resplenduerunt  valde ;  ct 

vidi  Salvatorem  Christum  in  schemate  viri,  quasi 

auream  habcntem  in  manibus  virgam,  ac  dulcisona 

voce  mirabilem  cantum  pcrsonantem  ;  vox  autem 

illius  vchemens  et  fortis,  quasi  milie  hominum  au- 

diebatur.  Cum  vero  jammelodiae  coclestis  cantici  ex- 

plerentur,  repente  vox  tribus  vocibus  insonuit,  di- 

cens  :  Amen,  et  in  sempiternum  amen.  In  ipsaigitur 

liora  egressus  a  spelunca  Salvntor,  scandebat  ad 


in  pace  dirigeret  viam  nostram,  deinde  tradidit  nos 
leonibus  iliis,  prjecipiens  eis  ut  transducerent  nos, 
quousquc  loca  tcnebrarum  pertransiremus,ubipri- 
dem  septem  dies  ettotidcmnoctesin  tenebrisjacui- 
mus.  Dimissi  ergo  a  scrvo  Christi  sancto  Macario, 
prospere  ad  absidam  Aiexandri  pervenimus,  ubi  leo- 
nes  salutantes  nos,  concito  gradu  reversi  sunt  ad 
servum  Dei. 

Cap.  XXIV.  —  Igitur  favcnte  Christo  Deo,  sine 
angustia  aliqua  nostram  ambulavimus  viam,  et  in- 
trocuntcs  terram  Persarum,  vcnimus  in  campum 
mirabilem,  qui  dicitur  Assia,  ubi  sanctus  Mercurius 
interfecit  apostatam  Julianum,  et  ingressi  denuosu- 
mus  civitatem  Kitissefodo,  in  qua  pueritres  requie- 


«thera,  et  ecce  continuo  maxima  ignis  columna,  ^  scunt,  non  longe  a  Babylone.  Post  haec  Tigrim  llu- 

quasi  nubes  valida,intravit  speluncam,  et  facta  sunt 

tonitrua,  et  immensse  coruscationes,  et  omnia  coeli 

Tolatilia  secunduni  proprias  audivi  voces  canere, 

dicentia  :  Sanctus,  sanctus,  sanctus,  Dominus  Deus. 

^o  itaque  dum  haec  cemerem,  simulque  audirem, 

propter  visionis  magnitudinem  temtus  valde  sum, 

et  in  exstasi  raptus,  cecidi  in  terram,  et  octo  dies 

inde  perm:msi,  tunc  namquc  intellcxi  quia  Salvator 

mundi  Christus  Dominus  hanc  ingressus  speluncam 

benedixerit,illamque  sanctificavent.  Tunc  egointro- 

gressus  in  eam,  pro  ignorantia  propria  ac  negligen- 

tia,  coepi  satisfacere,  collaudans  ct  glorificans  Chri- 

stam  Salvatorem  ac  Redcmptorem  nostrum,  etcrea- 

torem  omnium,  qui  tanta  mc  sustinuit  patientia,  et 


men  pertranseuntes,  quintodecimo  die  intravimus 
Jerusalem,  et  ad  sepulcrum  Domini  nostri  Jesu  Chri- 
sti,  per  cuncta  loca  sancta  sanctorum  orantes,  gra- 
tiarum  actiones  Christo  Salvatori  omnium  libavimus 
qui  nos  sua  gratia  incolumes  servavit  euntcs  et  re- 
deuntes.  Indc  igitur  egrcssi,  vcloci  cursu  ad  nostrum 
pervenimus  monasterium  ;  et  nostrum  hegumenum, 
et  fratres  nostros  omnes  in  pace  ct  sospitate  repe- 
rientes,per  ordincm  qux  vidimus  et  audivimusmi- 
rabilia,  et  misericordias  Domini,  sed  et  vitam  et 
conversationem  beatissimi  Macarii  illis  enarravimus. 
Quotquot  autcm  ha^c  audiebant,  laudabant  et  glori- 
ficabant,  et  hymnum  dicebant  Deo  Patri  omnipo- 
tenti,  ct  Filio  ejus  unigenito,  Domino  ac  Salvatori 


perduxit  ad  poenitentiam,  et  rursustalem  mihi  de-Dnostro,necnonet  Spirituivivificatorietilluminatori 


monstravit  clementiam.  Quando  autem  hasc  acta 
sont,  septem  in  hac  spelunca,  aetatis  vero  quadra- 
0DtA  annorum  habebam. 
Ecce  nunc  vobis,  velut  filiis  charissimis,  omnem 


animarum  nostrarum,  qui  trinuS  in  personis,  una- 
que  Deitate  nominatur,  vivit  et  regnat  ubique  Deus 
benedictus  et  laudabiiis,  nunc  et  semper,  per  im- 
mortalia  saecula  sxculorum,  Amen. 


(I)  Macarii  /?omam.]  Nullahujus  mentio  in  Mar- 

tfrologio  Romano.  Menologium  Grajcorum,  23  Octo- 

fe«  :  «^Eodem  die'commemoratio  S.  P.  N.  Macarii 

fiomani.  y>  Menaea  fuse  eodem  die  Acta  cjus  expri- 

Qlont»,  quae  cum  his  nostris  plane  convcniunt.  In 

Menaeis  tamen  peregnnatio  et  itincrum  diflicultates, 

^oas  tres  peregrinantes  Vitaehujus  auctorcssubiere, 

<^nittuntur.  Unicum  Vitaehujus  Ms.  exemplar  habui 

^  abbatia  Einhamensi,  charactere  plane  feccnti. 

Patrol.  LXXIII. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 

Baronius  in  Martyrologio  Romano,  ad  diem  1 1  Ja* 
nuarii,  existimat  de  hocMacario  Romano  agere  Pal- 
ladium,  dum  cap.  123  enumerat  eos  qui  ad  Pinia- 
num  maritum  pai^vac  Melaniae,  quae  nunc  in  Siciliae, 
nunc  in  Campaniac  agris  exercebatur,  accesserunt : 
c  Similiter,  inquit,  etiam  cj^uidam  nomine  Macarius 
ex  vicaria.  »  Baronius  hic  mtelligit  vicariam  praefe- 
cturam,  recte,  quod  ex  ca  monasticam  vitam  am- 
plexus  sit . 

14 


4M 


DE  VITIS  PAtRltlif  LlBEft  PtllltUS. 


428 


fidh  exisliiiid  iihieii  Macarlbhl  hunc  nostriim  Ho-  A  ingressum  Itineris  sighare  se  sigho  cruci^^  ct  Deo 


maniilil  eiiiildem  osse  clim  Marario  Palladii ;  inio 
potius  Macarium  Palladii  osse  eum  cujus  meminit 
HufKinus  in  apologia  sua.  Vide  dicendaad  Palladium. 
I3aronius  ait  Acta  haec,  auctore  Thcophilo,  minus 
probari ;  quae  autem  in  Actis  offendantnon  exprimit. 
Ego  ea  passu^  stim  in  hac  feditiotie  comparere^  quia 
habtenus  in  omnlbus  editionibus  prodierunt.  Et  vero 
Mena^a  Gra?corum  ea  quoque  suo  inserunt  ofTicio,  et 
Gratianus  xxvii,  q.  2,  cap.  26,  ex  eis  testimonium 
cilat.  Actaigiturhaeccum  Hierta^is  comparavi,  utap- 
pareat  ih  qulbus  Oraeci   cum    Latinis  conveniaht. 
Erunt  foiiisse  qui  ea  saltem  amplectenda  censeant, 
iu  quibus  utrique  consentiunt.  Yertit  ea  ex  Menieis 
Raderus  noster,  et  Viridario  suo  Sanctorum,  partei, 
ihseruit. 

Quod  i\  divusHieronymus  iil  ViiaPauli  primi  ere- 
IDit^  ad  hanc  historiam  (in  qua,  c<'ip.  15,  dicitur 
«  quod  barbaet  capillicorpusejus  onine  circumde- 

de 


derunt  »)  respicit,  ubi  ait  in  prologo,  inquirens 
priiho  eremicultoie  :  «  Nontlulli  et haic  et  alia,  pr 
vblhntas  tulit,  jactltant,  subterruneo  specu  crinitura 
caicaheo  tenus  hominem,  et  multa,  quaj  persequi 
otiosamest,  incredibilia  fingentes.  Quorumquiaim- 
pudens  mendacium  fuit,  ne  refellen(ia  quidem  sen- 
tehtia  videtiii*;  ;>  si,  Inquam,  Hieronyinds  ad  hdnc 
historiam  l^espicit :  omnino  vetus  est  fabula,  et  ejus 
Judicio  explosa. 

(2)  Theoiffulo,  Serqio  et  H\iijino.']  Ita  auctores  hos 
exprimunt  Menaea.  Editi  Latini  pro  Ilijgino  exhibent 
tfiiminn^  Ms.  Gunnum. 

\'S)  Aiclepion  Heonmefim.]  Menaia  :  *Ex  t^$  [i.ov^; 
toO  &y(o\j  *AaxX7)nioCf,  ex  sancti  Asckpii  canobio. 
Theodoretus  in  Philot.heo,  cap.  25,  meminit  Ascle- 
pii  admirabilis  monachi,decem  stactiisaCittica  vico, 
UDi  Zebinas  sepultus,  etPoljxhronius  ejUs  discipu- 
Itts  Videtlii-  vixlsde.  Sed  cum  illi  letate  Theodoreti 
^HH  vixerint,  anti(|uiol*cm  aliquem  Asclepium 
fuisse  ex;istimo,  qui  huic  monasterio  in  Mesopotamia 
sito  prajfuerat,  a  quo  et  nomen  accepit. 

|4)  tlora  nona  quddam  dic  syyiaxi  explcta.]  De 
hora  non^,  quasyhaxis  solvi  solet,  et  jejunium  resi- 
gnari,  vide  Onomasticon. 

Omniahaec  sequentiacapita,  quibuslunulascuravi 

Sraeiigi,  quie  stupemhis  contincnt  peregiinationes, 
estim  Meiiitis.  Ekistimo  tamen  f  uisse  in  exemplari 
jifotot^^po,  ex  qUo  Menaja  suam  de  Macario  histo- 
riam  iiauserunt.  Sed  omissa  in  Menaeis  csse,  quod 
Vitam  Macarii  non  spectarent.  Certe  Menaia  horum 
trium  scquentes  peregrinatidnes  satis  his  verbis  in- 
sinuaht  :  Kol\  tf,?  r.ootiHi  iofaaevoi  aXkzr.iXkriXay 
tflpiTfi^^  osivi,  Tt^  {jlIv  £?  avOpwTtwv,  nfj  8£  ix  Orjp^wv 
0Xi6d[isvoi  xaxo/ou(j.£voi  (sfc),  xal  auxoi  i<j-h  ot£  ttj;  ix 
Tcuv  aypiwv  poTavtov  Tpo^^;  oTEpoujxcvoi.  :  «  Itcr  au- 
spicati  aiia  ex  aliis  mala  experti  sunt,  modo  ab  ho- 
iiiiuibus,  modo  a  feris  illata,  nonnunquam  ab  herba- 
Hirti  agrestlultt  pastu  retardati.  »  Quibus  apparet 
MenaeapaucishaBcperegrinantium  incommoda,  quui 
aliquot  sequentibus  capitibus  narrantur,  expri- 
mere. 

(5)  Ubi  c^luni  terrxjungitur.]  Fuitveteruiti  mul- 
torura  sententia,  planain  esse  terram,nec  antipodes 
ullos  esse;  atque  itacoelum  alibi  terrre  jungeretur. 
Quin  multi  paradisum  certa  ten'ae  regione  statiic- 
runt,  subllmiore,  ubi  coelumteiTaB  jungitur.  Alcimus 
AvinUs,  llb.  1  de  Gcnesi  : 

^rgo  abi  lrali.stni&sis  inaDdi  ca^ut  incipit  ludis, 
Qiio  perhibeht  lerram  canfinia  jungere  coelo, 
Lucttd  inaccesBa  cunctis  morlalibus  arce 
Perikianel 


sanctisque  itcr  suum  commendare, 

(8).l5/ff,  in  quo  martyr  Christi ldcrcurius.\  Cer- 
tuin,  in  Perside  Julianum  occisum.  Videbarohium, 
tortio  IV,  anno  Christi  363,  Liberii  papaj  1 2,  Juliani 
imp.  "ly  varie  inquirentera  de  percussore  Juliani. 

(9)  Kiiisscfudo.']  Existimo  ^ic  intelligi  Ctesiphon- 
temPersidis  civitatem.Quod  autem  additAnaniam, 
Azariam,  et  Misaelera  hic  (Jhiescere,  nesdb  onde 
hauserit.  Martyrologium  Romahum,  16  Decembris : 
••  Trium  pueroruih  Anania3,  Azarise,  et  llisaelis, 
quorum  corporaapud  Babyloniam  sub  quodam  spe- 
cu  sunt  posita  »  Certe  Ctesiphon  non  procul  a  Ba- 
bylonia,  uti  etiam  hocloco  ih  Vlta  MacslHi  dicittit. 

(10)  Lignis  agrestibus,]  Intelli^t,  opindr,  rudia  et 
ihipolitaiigna.  An  Phalanges  Phnii,iib.  Vii,  cap.56) 
quibus  olim  pnelia  committebant  Airi  ? 

(11)  Chanan,rorum.]  Mirum  hoc,  nec  alifci  mihi 
lectum,  Chananaeos  eosdem  esse  cum  Cynocel^halis. 

...         (12) Pichiti. ]  Manuscrlptiis Pytici .  Unde  quis  forte 
out  Sformet  Pythecos,  unde  Ceratpylheci.  Sed  Pichili  ha- 


bcnt  veteres  editiones  et  Manuscr.  addit :  et  hi  alio 
nom  ine  vocantur  Pigmxi. 

(13)  Absidam.^  ManUscrlpttis  addit,  id  esiartum. 
DHm  et  alHs.  et  absida  aeqlie  erant  ih  Usu.  Vide 
Onomasticon. 

(14)  Uomo  longa  statura.]  Non  novum,  poenaruni 
locis  vel  a  diabolo  infestatis  monstrosa  quaBdam  ap- 
parere.  tn  Vita  Antonli,  cap.  38  :  «  Vidit  quemdanl 
tongum  litque  ter^ibilem  caput  usque  ad  nubes  at- 
tollentem.  ■ 

(15)  Volatitia  multa  similia  avibus  cwli.]  In  Vita 
sancti  Antonii,  cap.  38  :  «  Vidit  etiam  penrtatod 
quosdam  se  elevare  cupientes  ad  coeluih.  »  Qiiod 
apud  t^aschasium,  cap.  19  n.  4,  «  tanquam  avc*  ili- 
quietas  animas  volantes  vidit  Antonius.  jd 

(16)  Subito  voccs  populi  innumerabilis.]  .Multorum 
opinio  fuit,  animas  quasdam  versari  in  campo  anlGS- 
nissimo.  Ita  Beda,  lib.  v  Hist.  Anglic,  cap.   l3; 

C  Dionysiiis  Carthusiahus,  In  dial.  de  Judicio  particu- 
iari,  art.  31  ;  et  Ludovicus  Blosius,  MoniUspirituali, 
cap.  13.  Vide  Bellarminum,  tom.  II,  contr.  gen.  ni, 
quaj  de  Purgatoiio,  lib.  ii,  cap.  7;  Suai^eziUili,  ih 
iii  part.,  disp.  -16. 

(17)  Ipsius  vero  capilK  capitis  ac  barbx.]  Itd  haBC 
Macarii  dc^lineatio  ad  verbum  est  in  Menaeis  Graecis  : 
"^Haav  81  al  Tfiiye;  ajToO  XEuxal  wctei  ytojv  •  t6  Si  oiliji^ 
auToij,  (o;  Oftpixa  y  eXtovrj;*  ex  31  tou  ::oAXoCf  yl^puiq,  Jtr/tt- 
Xaa[x£'vai  rjcrav  otX  o^cue;  fitiTofl  eTtflivdj  Tfiiv  oipBdeXu^V 
auTou,  xotl  ol  0VU7SS  TO)V  ysipcIJv  xai  twv  noScov  auToS 
^-»-»_     —   — n .  „.   ..  xptys;  Tou   7:coyovo{ 


ai  0£ 


(6)  Conjunximus  Jerusalem.]  Phrasisistiussaeculi. 
SiG  atite,  cap.  2,  ibi  dcnique  conjungenles.Sic  poat: 
conjunximus  tandon^  id  est,  pervenimus.  Quain  fve- 
quens  oiim  fueritJerosolymitanaperegrinatio,patct 
variis  liorum  librorum  iocis.  Vide  Onomasticon. 

(7)  Consignantes  nos^  et  commcndantes  Christo,  et 
sanctis  ^'u5.]Religiosus  antiquorum  patrum  mos  ad 


«Xetov    Eiyo'*  tt;;   aTCiOafifjs 
auTod,  (i.e'ypt  tcov  Tzo^toy  auTOu. 

(18)  Cherubim  cum  ignea  rhx>mph^.]  V^a  de 
cherubim  paradisi  cUstodibus  opiuio.  «  Nohestcre- 
dendum  inquit  Theodoretus,  cherubim  dicere  virtu- 
tes  quasdain  invisibiles,  ut  quidam  existiinant,  quo- 
niam  invisibilis  natura  nihil  isthic  contulisset,  cuih 
visio  sensibilis  esse  deberet,  qui  ipsurtl  Adahi  cklet^ 
reret.  Non  igitur  gladius  ille  flilmmeus  hatnraliter 
D  igiicus  erat,  sed  visu  talis ;  neque  cherubim  erapt 
animalia,  scd  talia  videbantur.  »  Addit  porro :  t  Et 
statuit  Cherubim,  »  Genesis  iii  dictum,  autindic^t 
potentem  quamdam  et  terribileiti  Hslortem,  el  fbr- 
mam,  perinde  ac  si  qua^dam  animalia  in  ingressu 
paradisi  collocasset,  quibus  inde  arceretur  Adam.  ^ 
In  eadein  opinatione  fiiit  Thcodorus  Heracltea?  fepi- 
Bcopus,  itemque  ProcopiUs  GaisaBUs.  Yide  Pert*iitliii 
nostrum,  ad  cap.  Genesis  iii. 

(i9)  Qui  per  diem  foras  ambulantes.]  Contl^  idio- 

rum  morem  :  «  Leo,  »  ait  Hicrbnyrtius  Itt  cA|).  11 

Nahum, «  scmper  noctibiis  circuit. »  Et  Pdsdiiio  ctil; 

In  ipsa  (nocte)  pertransibunt  omttes  bestfid  sAllUi. 

(iO)  liaphael.]  DuxhiciuitMacario,  ul  oliih  Tobift. 

(21)  Fasciolum.]  Mcnsea,  doo?JdipieJV. 

(22)  Calceos.]  ManuscrijJi,  'crfi^(M.  ^emfe  caligae 
erant  olim  calceorum  loco,  Sic  auctoir.  cap.  xa^ 
Calcea  te  caligas  iuas. 


VITA  BfiATI  POSTHUMII  «,, 

PATRIS  QtJtKQtt:  ItlLLIlJllt  MOlf  AGHORUH, 


iNdEtlTO  AUCtORE. 


|)r0lagui9. 


t}tioniabi  d^siderib  desiderasti  dempiel'  Jiudiw  iquae  sandA  sunt ;  et  nos,  ne  silentlo  tetopora  perA^htuir, 
curare  debemus  :  idcirco  de  operibus  t)omini  tacere  ilon  possurnus,  qu«  ih  sems  stlis  indesinent^r 
o^ndit.  At  priinunl,  de  sahcto  Posthlimio  Dci  scrvo  sciendum,  quo  ordine  eum  Dominus  M  suam  vOcar^ 
dij^iEilUd  est  gi^tianl,  slcut  referentiiim  Jactavit  oratib,  qui  cbhversioiils  ejus  ordihem  hovt*nint.  Htefe 
viistrse  diiectioni  sctiptiis  intim^rc  curavi,  quomodo  per  l-U8tir^««  Dominus  credentibus  iri  S*  m^hifestbVit 
reghi  ^ui  bystierium. 


vitA. 


CAPutPMMUM.^  EratPosthumius  Mempheus  A  ficavit  Dominum  valde .  Vere  autem  credidimus  in  eo 


gaiei*e,  gehtilis  natus,  ab  infantiainnocens,ignaru6 
litteranim,  ^tab  omni  peHtia  alienus  JBgyptiorum, 
ab  ikiram  gentiliuih  delubris  sempcr  exti-aneus. 
Fnerat  restium  spatarius  (2)  ^  nunquam  se  adolescen- 
tiom  gregibiis  commiscuit,  nec  publici  usus  fabulas 
aiiquando  cognovit,  pes  ejus  ad  saitandum  non  est 
cdmmotus.  In  vita  sua  nunquam  de  ore  ejus  turpis 
«rmo  processit,  neque  avaritia  in  cor  ejus  aliquando 
Mcendit.  Ad  femiham  oculos  suOs,  cum  adhuc  esset 
in  ssecolD^  non  levavit ;  mendacium  omni  virlute 
vit&vit ;  discordiam  vel  odium  adversUs  proximum 
niiihi)neque  contra  ektraneum,  noverat ;  custodiebat 
ptcem  in  animo  sUo  per  omne  tehipus. 
Cap.  U.— Cum  ergo  haec  ab  eo  gererentut,  et  anno- 


impletum  illud  propheta)  Ezechiclis  (Ezech,  iii),  vel 
Joannis  apostoli  (Apoc,  x),  qui  librum  dc  manibus 
angelorum  accipientes,  comederunt  et  adimpleti 
sunt  sapientia  ad  prophctandum. 

041».  III .  —  Item  angeius  Dominitetigit  labia  Post- 
humii.  Et  depulsa  amaritudine,  iingua  ejus  de  Deo 
loquebatur  ingentia.  Dixitque  ad  eum  angeius  : 
Posthumi,  fige  genua  tua  in  terra,  et  faciem  tuam 
ad  Orientem,  et  tunc  dabiturtibi  a  Deo  quemadmo- 
dum  possisorare.  Et  posultPosthumius  genua  sua  in 
terram,  faciem  quoque  etiam  ad  Oricntem,  et  infiisa 
est  ei  oratio,  et  ait  :  Benedicam  tc,  Domine  Deus 
omnipotens,  rexco^lcstis,  qui  ignorantibus  te  nomen 
tuum  innotescere934|  facis,per  Dominum  nostrum 


rUD  etsettriginta  septem,  placuitDeoeripereeum  de  B  Jesum  Christum  Filium  tuum,  nomcn  tuum  efliciens 


corruptionepeecatorum,  et  ad  incorruptionem  vitse 

aetenufe  ^TOcare.  Unde  fertur  introisse  ad  eum  an- 

gdom  Domini,  quando  ipse  plectam  (3)  de  spato  ple- 

cteb«t.  Aitque  ad  eum  angelus  :  Posthumi.  At  ille 

itt :  Quid  est?  Et  dixit  ad  eum  angelus  Domini : 

(Nd  est  in  manu  tua  ?  Ilie  ait :  Funis  plectacius.  Et 

di3dt  ad  eum  ang^lus  Domini :  Deum  excelsum,  qui 

Ittbitat  in  ccelo,  nosti  ?  Posthumius  dixit :  Domine, 

WBtdo  ti  eft  Deus  ih  coplo ;  sum  enim  rusticus,  et 

mlla  est  mitiitepientia.  Arti  meae  inservio  ab  infan- 

tit  taM^  et  nihii  ab  urt>ani8  hominibus  audivi  quod 

<tiMrem,  sed  et  publicum  semper  fugi  accessum. 

Dudt  ad  eum  angelus ;  Ora  Deum>  etdabitur  tibi  sa- 

pientia  et  intellectus.  Posthumius  dixit :  Deum  non 


mahifestum,ut  populum  tibi  congrcgaret  ex  omnibds 
gentibusadoptivum.  Nam  voiensmundo  succurrere 
labore  laboranti,  propter  generis  humani  salutem, 
unico  Fiiiononpepercisti.  Per  eum  ergote  obsecro, 
et  tuam  misericordiam,  ut  milii  caeco  verum  lumen 
in  tenebris  constituto  ostendas.  Tu  enim,  Domine, 
nosti  quianulium  sciebam  omnino  sermonem,  etdi- 
gnatuses  donare  quodloquerer  adte,  et  docuisti  me 
quibus  tc  rogarcm .  Ex  me  ipso  cognosco,  Domine 
Deus  meus,  quia  vere  caeci  vident,  surdi  audiunt, 
mutorum  linguic  solvuntur,  claudi  ambuiant,  lepro- 
si  mundantur,  pauperes  evangelizantur,  peccato- 
res  vocantur  (Matth.  xi).  Quis  eram  ego,  quia  re- 
cordatus  es  inci  ?  In  quo  praevalet  apud  te  pusillani- 


<M>n  orare,  nescio  ^im  quid  dicam.  Et  accepit  an-  Q  mitas  mea,  quia  requisisti  me?  Quare  nunc  peto  ut 


9<rias  fotium  lauri,  et  scripsit  in  eo  verba  orationis, 

^^  dedit  illttd  Posthumio^  dicens :  Manduca  iliud,  et 

^titamamm  inore  tuo  sicut  fel,  ventreraque  tuum 

^^itplebit  obsecrationibus  sapientiae,  et  dabit  tibi  for- 

'"^Qtth  omtiohis  et  sanes  doctrinae.  £t  accipiens  Post> 

^'«tiulHmiiaadiicavit :  etfactum  est  osejus  amarum. 

^orro  \enter  ejos  dulcedine  impletus  est,  et  magni- 


asordibusme  abluas  peccatorum  naturalis  miseria! 
meae,  qua;  mo  longo  tempore  picssit ;  vivebam  enim 
cruditusa  parentibus  infideliter  more  gentilium  tan- 
quam  socius  jumentorum.  Misisti  tu  mihi  angeium 
tuum,  et  percussisti  femur  meum,  aperuistique  mihi 
saxeum  pectus.  Vae  tacenti  dc  te,  quia  ignis  ustione 
trucidatur  in  sempitemum.  Ecce  in  brevi  cognovi 


431 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


432 


quoniam  non  estgaudium  impiisapud  tc,  nec  pec-Acuralegistuaj,quimihiincarnedominabatur,8ubver- 


catoribus  Itetitia  post  obitum  veniet ;  nisi  ad  te  con- 
vertentur,  salvi  esse  non  possunt.  Et  quoniam  non 
est  visum  tibi  perdere  me,  Domine  redemptor  humi- 
litatis  meae,  ostende  mihi  in  melius^  ut  in  pleno  co- 
gnoscam  Dominum  et  Salvatorem  Jesum,  et  quod 
non  est  alius  absque  te,  qui  es  benedictus  in  ssecula. 
H<£C  oratio  sancti  Posthumii  prima,  per  quam  eum 
introduxit  angelus  Domini  ad  viam  fidei  requiren- 
dam. 

Cap.  IV.  —  Erat  intentus  ex  hoc  beatus  Posthu- 
mius,  quando  ad  eum  angelus  Domini  remeare  pos- 
set  :  fretus  ex  hoc  sperabat,  quod  esset  eum  Domi- 
nussemper  visitaturus.  Cum  autem  pauci  dies  trans- 


tcns :  a  sordibus  aqua,  Spiritus  sancti  regeneratione, 
raundasti.Loquitur  in  meanimarenovata,qua!  longo 
tempore  interoves  perditas  jacebdt  abjecta.  Accepto 
signo  laetatus  sum  quasi  nominis  magni :  census  im- 
peratoris(r))  militi  infixo  reparatur  in gratiam. Quasi 
mutus  acccpi  vocem.Loqui  cupio  filiis  tuis,  et  hym- 
num  narrare  in  confessione,  quoniam  absolvisti 
captivum  migrantem.  Quo^sisti  stuitum  per  sapien- 
tiam,  vitam  donasti,  egentem  ditasti,  mortuum  re- 
suscitasti,  longe  positum  appropinquare  tuae  maje- 
stati  fecisti,  alienum  a  conversatione  Israel,  socium 
sanctorum  tuorum  per  Christi  gratiam  esse  voluisti. 
Ideo  confiteor  tibi,  et  psalmum  dicam  nomini  tuo, 


issent,  ecce  Posthumius  juxta  consuetudinem  suamB  cum  me  docueris  ordinem ;  psallam  tibi,  et  benedi- 


restim  torquebat  ex  junco.  Et  ingressus  angelusDo- 
mini  ad  eum,  ait :  Ave,  Posthumi.  Statimque  pave- 
factus  surrexit  Posthumius.  Et  ait  illi  angelus  :  Vis 
ducam  te  ad  virum  sacerdotem  Dei,  qui  te  baptizet 
in  nomine  Patris  et  Fiiii  et  Spiritus  sancti?  Et  re- 
spondit  Posthumius :  Domine  mi  sancte  Dei,  hoc  est 
mihi  optabile  jucundumque  valde,ut  plene  me  viam 
doceas  Dei,  et  quae  sit  perfecta  salus  operum  super- 
norum.Et  apprehendit  eum  angelus  Domini  a  verti- 
ce  capiili  capitis  ejus,  et  duxit  eum  ad  quemdam 
nomine  Priscum  (4),  sanctum  virum  et  timentem 
Deum.  Aitque  illi  :  Huncdoce  quac  sit  via  Domini, 
sapientiae  et  intellectus,  et  baptiza  eum  in  nomine 
Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti.  Porro  sacerdos  Do- 


cam  nomini  tuo  ina}teinum,et  in  saecula  saeculorum. 
Cap.  VI.  —  93S  Igitur  Posthumius  baptismum 
consecutus,  litteras  nesciebat;  sed  tameu  nomen 
Domini  fldei  augmento  et  robore  de  dic  in  diem  cres- 
cebat.  Accendebatur  fratcmae  studio  charitatis,humi- 
litatis  vinculo  ad  universos  colligatus  fuerat  fratres. 
Charitatis  jugum  vehementer  amabat  :  cunctosque 
fratres,  qui  aderant,  ccclesiae  proxima  loca  inhabi- 
tantes,  soilicite  requirebat.  Studiose  psalmos  dice- 
bat  ;  corpus  vero  suum  jejuniis  afHigebat^  in  ora- 
tione  Dei  quotidie  pemoctabat.  Agrestes  edebat  her- 
bas,  et  aquam  frigidam  bibebat.  Cilicio  corpus  oper- 
tum  fatigabat,  per  eremum  currens,ut  misenim  fran- 
gerct  corpus,  asscrens  esse  peccatum,  aiiquando  ab 


mini  audiens,  gratuiatus  est  valdc ;  scd  sacerdos  non  C  opere  si  vacasset.  Verbositatem  ^ermonis  cavebat, 


intellexit  angelum  Dei  esse,  qui  introduxit  eum  ad 
se.  Statimque  angelus  in  splendida  mutatus  efflgie 
refulsit  in  faciem  sacerdotis  in  albis  vestibus,  vultu- 
que  decoro.  TuncChristi  saccrdos  timore  perterritus 
cecidit  constematus  in  terra.  Rursumquc  angclus 
erexiteum,  et  ait:  Nc  timeas;  conscrvus  enim  tuus 
et  omnium  fratnim  tuorum  ego  sum  {Apoc.  xxii). 
Oportuit  enim  tibimanifestare  gloriamDei  nostri,ut 
scias  quo  modo  huncdoceas  verbum  Domini,  emdiens 
eum  secundum  salvationem  cjus,  ut  vivat  in  aetemum 
corani  Domino.  Hasc  diccns,  discessit  ab  eis. 

Cap.  V.  —  Priscus  autcm  episcopus  accepto  secum 
Posthumio,  docuit  eum  jejunare.  Cuimanum  impo- 
nens,  catechumenum  fecit ;  atque  ita  velociter  bapti- 


divinis  libris  accommodabat  aurem,  jurare  omnino 
detestabatur  :  mundum  se  in  omni  oratione  sua  exi- 
hibebat,  plangere  non  desinebat :  nam  cum  frequen- 
tia  patcretur  in  corpore  da^monum  tentamenta,  ad 
nota  omtionum  praesidia  convolabat.  Et  ne  amplios 
sonmo  indulgerc  videretur,  ut  mortalia  m^mbra  fo— 
veret,  pauluium  supei   saxa  requiesccbat^  ut  cunB. 
duritia  Icctuli  doloribus  ageret  corpus,  statim  adL 
Dei  consurgeret  opus.  Pancm  etiam  suum  ad  men— 
suram  accipiebat,  ct  aquam  ad  mensuram  bibcbat  - 
Nunquam  plcno  ventre  a  mensa  rccessit,  nec  sitina 
suam  unquam  satiavit,  dicens,  Non  esse  dignum  si 
carnis  voluntas  esset  impleta.  Obedientiam  vcro  et 
fecit,  et  docuit,  patientia  vero  superbos  et  iracundos 


zavit,  docens  eumsymbolum  Sacramenti.  Qui  mox,  ])homines  humiliter  mitigavit.  Sed  quando  Satanas 


ut  baptizatus  est,  impletus  est  Spiritu  sancto,  et  di- 
xit  lianc  orationem  :  Gratias  tibi  ago,  Domine  Jesu 
Christe,  qui  per  Spiritum  sanctum  reconciliare  me 
dignatus  es  Deo  Patri,  et  redemisti  me  a  moite  eta 
poina  aetema :  quam  non  credentes  in  te  consequun- 
tur,  peccatorum  suorum  ponderibus  aggravati.  Sunt 
autem  peccataplumbo  graviora,  quibus  ego  laotor  ex- 
tractus,etde  omnibusiniquitatibus  ct  necessitatibus 
liberatus,  exulto.  Vere  enim  personarum  acccptio 
apud  Deum  non  est  (Act.x),  sed  misericordia  multi- 
plex.Quoraodoigiturindignusegoadsedesaccedcrcm 
creaturae  tuae,  nisi  tu  me  coeiesti  digito  tangcres,  f©- 
num  male  aridum,quod  in  corporis  materia  habitare 
praeceperas  ?  velociter  mihi  voluisti  subvenire,  inimi- 


suggestionibus  suis  cupiebat  propositum  ipsius  im- 
pedire,  oculos  in  coelum  levabat,  et  statim  sanctum 
adesse  sibi  senticbat  auxilium.  Talis  ejus  vita  usque 
ad  senectam  fuit,  qualis  ab  initio  fuit,  cum  hsec 
gererentur  in  eo,  ut  omnino  usque  ad  extremum, 
suura  despiceret  corpus. 

Et  si  quando  inflrraitas  febriura  aut  stomachi  do- 
lores  gravi  tormento  eum  aflicerent,  non  dedit  in- 
duigcntiam  morbo  inflrmitatis,  nec  calidis  usus  est 
rebus,  necjcjunia  minoravit,  aestimans  quod  si  cor- 
pori  calido  cibo  consuleretur,  a  Domino  redemptio 
animae  non  daretur.  Nam  si  aliquando  valetudo  gra- 
vis  debilia  genua  fatigaret,  itaut  ad  vigiliasPosthu- 
mius  exsurgere  non  valeret,  orando  et  psallendo  in 


433 


VITA  BEATI  POSTHUMII,  PATRIS  QUINQUE  MILLIUM  MONACHORUM. 


434 


stratu  suonondesincbat.Si  lingua  pra»  siti  siccaretur,  A     Nihil  ex  hoc  Posthumius  locutus  est  Macario ;  sed 


cordis  intimarugiebant,  ne  silentio  ejus  hostis  ani- 
maj  diabolus  Istaretur,  aut  in  operc  Dei  vir  sanctus 
negligens  inveniretur.  Sed  cum  in  tam  districtiori 
vita  Posthumius  permanerct,  ad  baptizatorem  suum 
perrcxit,  et  ab  eo  commendatoriam  orationem  popo- 
scit,  et  sine  aliquo  victu  eremi  petivit  arcana:  ibique 
multo  tempore  demoratus,  innumcras  dxmonum  in- 
sidias  pertulit.  Sed  Dominus,  qui  de  mundo  vcnera- 
bilem  converterat  virum,  quotidie  cor  ejusarmabat 
ad  suslinendas  versutias  daemonum. 

Cap.  VII.  —  Notaigitur  facta  estsanctoMacario, 
scilicet  beati  Antonii  discipulo,  conversatio  Posthu- 
mii,  et  celebre  cjus  factum  est  nomcn,  visumque  est 
illi  ad  hunc  abire  in  eremum.  Nam  idem  Macarius 


dum  cjus  vcrba  secum  in  animo  volvcrct,  Macarius 
emisit  spiritum ;  statimque  populorum  ingensturba 
intente  ad  funus  currunt.  Ibi  psallentiummultitudo, 
diversis  h^rmnorum  vocibus;  quasi  uno  ore  laudes 
Deo  canebant,  doncc  corpus  ad  sepulcrum  dcduce- 
retur  humandum :  nemo  tamen  vehementer  dolebat, 
co  quod  sanctus  Maeariustam  velocitermonastcrium 
rclinqueret,  quoniam  Dominus  similem  ei  Posthu- 
mium  gregi  suo  magistrum  providcrat. 

Cap.  VIII. — Tribuscrgodiebus  post  sancti  Macarii 
decessum  orabat  Posthumius,  ut  accipcret  de  co^lo 
fontem  doctrinaeper  Jesumin  Spiritu  sancto,  utpos- 
set  tanlam  populorum  militiamdoccre  prudentiam. 
Tcrtioigitur  dic  venitad  eum  sccundum  consuctudi- 


ab  illustri  viro  Antonio  monachorum  fcrc  quinqua-B  "^"™'  ^^*  ^""^  converterat  angelus,  et  locutusestad 


ginta  millia  susceperat  gubcmanda.  Ejusdem  igitur 

Macarii  exitus  dc  sa^culo  appropinquabat,  ctDomi- 

nicogregi,quispost  ejusexcessum  magistcrii  nominc 

sabrogarctur,  inquircbatur.  Sanctus  itaque  Macarius 

cam  ad  sanctum  vcnisset  Posthumium,  excepit  eum 

libenter,  praK^ipuccujusjam  ab  angelo  famam  au- 

dierat.  Non  ergo  ille  ut  hospcs,  scd  ejus  subtiliter 

explorare  propositum  vcncrat.  Porro  Macarii  aspe- 

ctibus,Posthumii  complacuit  conversatio,et  eum  sua- 

derc  coepit,  ut  sancti  Antonii  anachorctarum  princi- 

pis  non  gravarctur  visitare  reliquias.  Sed  cum  omni 

Tirtute  renitei^tur,etabirc  pcnitusnoluissot,  insom- 

nis  Posthumius  sine  aliquo  cunctamine  irc  jussus, 

divinas  contradicere  non  poterat  majestati.  Itaque 


eum ;  et  constituit  cum  nionastcriorum  doctorcm  et 
princi[)em,  in  eum  locum  a  quo  Macarius  recesscrat; 
dcditquo  ei  formam  spiritualium  praeceptorum,  et 
abiit.  Porro  Posthumius  congregatis  fratribus  cun- 
ctis,  aperiens  os  suum,  locntus  est  eis,  dicens  : 

Audite,  filioli,  verbum  quod  Dominus  locutus  est 
vobis,  praeclaram  pra>ceptorum  justitiam  et  charita- 
tis  rcgulam  sensibus  nostris  volens  infundere.  Pa- 
terna  enim  voce  loquor  ad  vos  in  nomine  Domini 
nostri  Jesu  Christi,  ct  Spiritus  Dei  nostri.  Accepi 
enim  formam  de  manu  angeli,ut  dicam  universa  quae 
acciderint  sensui  meo,  ad  vestram  aidificationem. 
Intente  igitur  prsebcte  aurcs :  Deus  ipsc  mandavit 
quod  de  ore  meo  procedit. 


cnm  Macario  aggreditur  iter,  multitudinem  congre-  C     Prima  est  cnim  mandati  confoederatio,  in  omnibus 
gationis  monachorum,  quae  a  solo  gubcmatur  Ma-     ^os  obedire  majoribus. 


cario,  ingressus,  de  quo  saepc  (6)  diximus  corpus  sc- 
peiisse  magistri,  cum  spiritus  cjns  vocatusestex  sa^- 

culo. 

Qui  cum  se  in  extrcmo  vitai  istius  tcmporalis  as- 

piceret,  advocato  ad  se  sancto  Posthumio,  ita  cxor- 
8U8  est  ci :  En  frater,  tempus  rcsolutionis  mex  in- 
fitat;  quapropter  audicns  bonum  testimoniumdetc, 
Hnem  senectutis  meae  dcbilitatis  supposui  gressibus 
ad  pertingendum  usquc  ad  tc.  Nunc  igiturbene  fe- 
ctsti  venire  mecum.  Suscipe  ergo  patemo  amore 
C^gem  Dei  ad  regcndum.  Noii  quacrcrc  quod  tibi 
utile  est,  scd  quod  multis,  ut  salvi  fiant  (/  Cor.  x) ; 
iie  ergo  neges  suscipicndi  honoris  gratiam,mercedcm 
m  Domino  receptums  tempore  opportuno. 

Tuncsanctus  Posthumius  pedibus  ojus  provolutus, 

■ait :  Charissimc  Pater,  quomodo  mihi  tam  magnae 

multitudinis  curam  imponis,  rustico  homini,littcras 

nescienti  ?  Provide  igiturex  eis  mcritum  hominem, 

qai  possit  cum  soliicitudine  tantasanimas  regere  po- 

pnlorum.  Tunc  Macarius  ait  Posthumio  :  Excusatio- 

nes  non  audio,  nequc  causas  recipio ;  hi  enim  omnes 

sub  tua  ditione  manebunt,  ncc  alius  cst  tantae  absti- 

nentiac  vir,  qui  possit  istius  populi  gubcrnarc  93G 

animas,  acsoUicite  pcrtractare.  Et  ut  certius  dicam, 

<iilectissime  frater,  tc  clectione  sua  Dominus  desi- 

gnavit  ad  suscipiendum  huncministerii  locum  :  ne- 

<iaaquam  ergocoelesti  poteris  contradicerejussioni. 


Secunda  mandati  est  subjectio,  ut  in  timore  casto 
scniatis  Domino. 

Tcrtia  positio  est,  ut  tempcrantcr  et  pie  et  juste 
vivatis  in  hoc  saeculo  {Til,  ii). 

Quarta  mandati  ratio,  ut  corpora  vestra  affligatis 
pcr  omnia,quo  possitis  acquh*cre  animarum  salutem 
domando  jejuniis,  ac  mortificando  carnem,  quiahaec 
est  delcctatio  bonorum  opemm. 

Quinta  constitutio,orationi  frequenter  instare,sic- 
ut  etApostolusindesinentcrorarenosjubet(/.  Thess. 
v).  Orantes  quippe  sempcr  ac  jcjunantes,  et  fidei 
donain  memoria  mcntium  tenebimus  infixa,  ut  pos- 
simus  scaturicntium  da^monum  superare  naturam. 
D  Sequitur  aliud  genus  crroris,  in  quo  majus  est 
animx  daranum,  superbiae  malum  per  omnia  esse 
cavendum  :  haic  angclum  in  priraordio  mundi  de 
ccbIo  dejecit,  et  novimus  superbiam  originale  esse 
peccatum.  Ad  quam  excludendam  dc  cogitationibus 
nostris  Deum  scmper  Jeprecemur,  ut  donetur  nobis 
forraa  hurailitatis. 

Accedit  et  alia  infestatio  mortis  in  corpore,  si  de 
saeculari  vitiorum  causa  monachorum  sollicitet 
quemquam. 

Funiculum  vcro  charitatis  ante  omnia  inter  vos 
habctc,  fidc  continua  in  spe  manentes,  quoniam  ad 
regnum  Dei  festinatis  aetemitatis.Cura  ergo  disci- 
plinae  monachommperfectaestdilectio.  Haecvincula 


485  DE  VITIS  PATOUM  UBEH  PRIMUa.  4* 

charitatis  ot  pacifi  exornant  Bine  avaritia.  Igitur  in  A  pHcitas  confirmat  Scripturarum  Dei.Multi  ^ut^lQ  4e 
dilectiono  sincera  modus  sufTiciens  est  prseseutibus ; 


et  quiinvicemdiligunt,  fiU|  regni  vocabuntur.  Perfe- 
ctius  invicem  diligentes,  ipt»i  sunt  qui  inanducant 
panem  in  regno  Deisine  macula  ILup^  xiv).  PerfD- 
cti  ergo  entis,  3i  mundum  sacrificium  charitaji  ip 
odorem  suavitatis  zelo  succendet.  Gaudebit  euiip 
Dominus  Jesus  in  vobis,  quia  fecistis  fideliter  quod 
ipse  mandavit.  Nam  prima  legis  in  mpnte  Sina  ordi- 
natio  hacc  ad  Moysen  data  est :  Diliges,  inquit^  Do- 
minum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  ex  tota 
aniraatua  {Dcut.  vi;  Luc.  x;  Ltvit.  xix).  Secunda  : 
DiUgcs  proximum  tuum,  sicut  teipsum.  Vacatenim 
dilectio  Dei,  nisijungatur  et  proximi.Plenum  enim 
praiceptum  veritatis,  ut  maneat  in  sensu  individua 


Dco  aiitcr  senticutes,  exciderunt  adilectionc  ipsius 
et  proximorum  suqrum.  Qui  autemhujusmodisunt, 
audiar^tCar^ch  prpphetam  dicentepn:  |>ax  JHSjtitiae^et 
honor  pi^Jatjs  (Bmich  y).  Sic  e^m  videjis  po][>nIi 
^^\  dilectioneri^fr^lierftitatisesseinpQnniptam,  i^te.r 
punctos  fj^cjt  eps  amicjtiaB  Dei  fien  socios,  Quonlaip 
qui  diligunt  Deum,  secundum  boni  operis  gloriami 
ipvjceui  inpperibus  bonis  irrit^m  faciu^:)t  vitami?tiu8 
n^i^pdi,  profanantesquidquid  exdiabolo  estcpgjtati*^ 
nuni  malarum  in  cor^ibus  Dei  servorum  ;  quQniana 
cupiunt  an^choretarum  perfrui  vita,si  cprpus  abdi- 
cant  adhuc  in  terra  positijj^m  c(^lestibus  delecten^ftr, 
nihii  terrenum  prorsusexquirant.utjarnsaecularimp 
tenebrarum  causas  ccnculcantes  ac  prostepientes. 


regula  charitatis.  Tqnc  ergo  dilectio  beata  erit  in  ^     Verum  quia  ccelestibus  regionil>us  apti,  vos  satis 


pieno,  si  coila  obedientise  posueritis  proposito. 

Obedientia  quoque  in  congregatione  laudatur. 
Nihil  vobis  proderit,  filioli,  si  diiigitis  invicem,  et 
non  vultis  invicem  obedire.  Dilectio  sino  obedientia 
faciet  criminosum,  etconscientiaaegrum.  Qfiomodo 
enim  gramen  seminalcs  impedit  fructus,  sic  inobe- 
diens  homofrustra  jejunat,et  ora^ionisnuUum  accipit 
fructum.Igiturqui  m  uno  esse  concupiscunt,etviv6re 
mente  communi  disposuerunt,  hi  consiliis  majoribus 
serviant.QuidquidexconsiliisprocesseritPatrum^hoc 
fefiat  quia  perfectione  adhuc  procul  est.  Quicunque 
frater  oneris  quidpiam  collo  suo  portaverit,  nec  qui- 
dem  sustinet,  dc  humero  suo  onus  pxstare,  si  abbas 
praesens  fuerit,  reperiens  aquam  scativam  sive  ger- 


placere  convenit  Creatori,  virgines  mente  e^  porppre 
permanentes,  fructus  ftdei  et  limam  serraonis  quafn 
niaxirae  conservantes ;  nefas  estenim  ut  n^onachuin 
quis  repreHendat  in  mo^jco  vejin  maxinjp.  Irrepre- 
hensibiies  enim  nps  csse  oportere,  Apostplus  docpt 
(Coloss.  IV),  pt  ut  sermo  nosteringratiajiale  sefnper 
sjtconditus,  gcilicet  condimento  quo  nos  ^yan^elista 
condivit,  dicens  :  Yos  estis  sai  terr»  [Matth.  v).  Quod 
peto  ut  npu  in  vobis  evanescat,  ne  forte,  cum  ev^- 
nnerit,  cxtra  congregationem  multitudinfs  foras 
projiciatur,  Unguis  inimicorum  quotidie  concijlc^- 

dum. 

Hqc  autem  obsecrp,  fiUoU,secundum  forniani  <mfe 
mibi  data  est  tjfi  "aanu  angeU,  fi^gere  Unguani  de^f^- 


minantem  (7),  praeter  abbatis  consilium  diverteritad  G  hentiuui  iniquornw,  (^ui  mordaci  den^,  ptiani  9Jne 


bibendum,autalteriusfratris  secum  pomitantis.etiam 
junioris^  poccatumfecisti,  qui  praeter  benedictionem 
aquam  potasti.Quodsicalorsolisexarserit,et  volue- 
ris  bibere,  et  abbas  ad  to  %9%  domandum  prohi- 
buerit;si  vel  mentemurmuraveris,deliquisti.Deinde 
si  in  via  calcaveris  spinam,  non  cst  educenda,donec 
abhas  praeceperit. 

Procul  ab  invicem  contextas  vites  stprnite. 

Cum  ad  dormiendum  seceditis,interstitium  cubitus 
habeatur  unius;  ne,  dum  ad  invicem  proximant  cor- 
pora,  nutriantur  libidinis  incentiva. 

Porronegotium  noctis,  proptcr  lucifugas  daemones 
et  noctipetas,  in  spiritali  0{)ere  peragatur.  Experre- 
ctisautem  nuiladesaecularibuscausaingerenda,  do- 


pausa,  EcplesiaeChristi  insultare  fpstinwt. 

Dissensiones,  quas  habetis  intervos,  projicite  ab 
invicem,  scientes  Dominum  nostrum  non  esse  djs- 
sensionis,  sed  pacis  (/  Cor.  xiv).  Si  quaigitur  sc^- 
dala,  iniinico  suggerente,  fraterhahet  adversusfra- 
trcm,  proptcr  obedientiam,  fide  exstante,  dioaittat; 
quoniam  ego  non  ex  me  loquor,  sed  ex  Deo,  qui  ip 
manu  nuntii  sui  docuit  me. 

£t  si  obedientiam  praelato  praebueritis,  hospit^ii- 
tatem  percgrinanti,  ex  praecepto  Domini  facitis. 

Si  fieri  pot^st,  nullo  pacto  railes  Dei  debet  irasd, 
non  solum  ad  socios,  verum  etiam  ad  extraneos. 

In  quocunque  negotio,  nullus  saecnlarium  servum 
Dei  audeat judicare,  quiainterse  et  iUum  distat.Non 


necadgaUicantura,  fratemarum  orationum  commu-  p  patiarisconjugatumjudiciotecumcontendere;meliw8 


nis  hora  succedat.  Alterius  vociscantus  alterum  non 
excitet  ad  orandum  ;  sed  cum  suum  pectus  tundere 
coeperit,  qui  primum  experrectus  est,  provocetur 
etiam  itiequidormit,  exsurgere.  Saepeenim  SatauQs 
somno  animam  captam  noctumis  in volvittenebris.ut 
aborationis  patrocinio  separata  sit,  operantediabolo 
socio  tenebrarum.  Ideo  dico  vobis,  filioli,  vigilatc, 
quia  nescitis  qua  hora  fur  veniet  animamm 
{Matth.  xxiv). 

Studete  igitur  complacere  Deo,  conversationem 
habentcsspiritalem.Divina  mandata  in  dilectioneDei 
cum  sapientia,  legis  praecepta  in  tabulis  cordiurave- 
stronim  9int;nec  quidem  amplius  sapiatis  quam  sim- 


est  enira  monacho  fraudera  et  injurias  sustinere, 
quam  ut  audiatur  vox  miUtis  Christi  in  clamore. 

Non  decct  monachum  causa  pecuniae  esse  negotia- 
torem,  sed  cQplcstium  bonorum  lucra  mercanteoi. 
Pnedicet  verbum  salutis,  animas  inritet  ad  cQelum, 
ad  nihilum  deducat  saeculi  desiderium.  Cor  eairi 
Christianum  exsuita,  maxime  Sjervi  Dei,  tyranmini 
fraudatorem  aniraamm,  divinae  virtutis  oratione  e\- 
pugnat. 

Quod  si  terrorcs  aliquos  intulerint,  currat  ad  aiud- 
liura  crucis,  statira  ille  recedet:  versutia  ejus  crebris 
orationibus  ct  jejuniis  devincitur.Filioli,quid  ad  v^- 
strara  pertinet  curara,  si  adversus  vos  convfiiiafit 


437  YITA  SANpTJ  FRONTOXII  ABpATIS.  4^ 

dsmoiuim  castra,  potestis  et  vos  rnuUis   adjqvari  \     Qiiadarn  dio  \i}  moptc  sedeqtj  mihl^  ingqqs  Yclvit 

agmimbiis  angclQrum.  Sed  cum  diemonqm  oater-  militum  turba  occurrit-  Qmos  dum  oc^|is  pcrncreui 

ne  qrescere  cceperint,  ocuIqs  yestros  ad  pqaluin  le-  vpnientes  ^  longe,   Sat^niP  ange|qs  statim  es^q  po- 

vetis,  dicentes:  Domine  Jesu  Gbriste,  adjuva  iqflr-  gnQvi.   Ego  aiftefT)  de|)qsito  oipni  tcrfore,  gei^ibiis 

mitatem  meam  Tunc  sermo  vobis  propbeta^  fllisaei  prpvplutus  bmipo,  ut  secedereqt;  or^ibQU^,  l^qn^jpi^m 

flOi^vemal;  adversus  eos  quj  deSam^ri^  compreben-  inyoct^ns  Redemptoreff).  Tupc  turba  qqas  yencrat, 

dwTB   Qum   venerant,  qui  terrent^  se  ))ucro  suo  re-  v^lnt  stipula,  quae  a  yento  rapit^r^  nusquifi^  pqip- 

spondit :  Aperi,  Domine,  pculos  servi  tui,  ^t  videat  parnit*  Qr^tiasergQ  pgiQomino  per  Jqsui^)  Cbrjstufp 

qimd  piures  sunt  nobiscum  quAm  cum  ilUs.  Sftatim  Qominum  oostrmi),  quq4  ipco  certamini  finem  i|:p- 

ergo  ad  adjuvandum  vos,  angelqrum  Dei  legioncs  ppsuit  cito,   et  orationcin  meam   ijUco  esft^i^lvit. 

adf^ent,  qui  Qdei  vpstrae  auxilium  prasbcant.  Uultas  iti^que  ipsidias  passus  sf}mi  ct  px  qfuqit^^^ 

CxP.  im.  —  H®c  sunt,  filioli,  mandata,  quie  ut  m^  eripuit  Dominus.  Undc  et  vos,  fiUoli,  cpn^t^f^t^ 

pnsiilanimitas  9SS  cordis  invenit,  vobis  de  dia-  estote,  quia  n^itis  est  Dominus  ^d  Ubei^^flufn  nos. 

holi  certaminibus  expianavi.   Nolo  ^utem  ea  quae  Amate  orgo  IjomiuuiU)  p4jtc  p)aligpum,  ct  D^pfi 

nobis  ipso  immittente  acciderunt  sileptio  pra^terire  misericordiaB  erit  vqbispum,  ut  possitis  ejus  insi4J^ 
Qt  et  yos  ppssitis  malitiis  ejus  resistere.                   Q  eyadere.  Am^U' 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

(1|  PQsthumii.]  Aliaj  editiones  habent  Pasthumii.  railite,  sic  apud  Augustinum*  epist.  50:  «  Sic  error 

De  noc  nihil  mihi  occurrit  vel  in  tabulis  ecclesias-  corrigendus  est  ovis,  ut  non  5n  ea  corrumpatur  si- 

tieis,  vel  apud  historicos.  Multa  hic  affinia  cum  Pa-  gnaciilum  Redemptoris.   Neque  enim  si  quisqpam 

cbQmio.  ejusque  regul^.  Et  cumP^bqmius  dicatur  regio  charactcre  a  signato  desertore  sigpfituf,  et^p- 

?aibusdam  Pachumius,  vereor  ne    p(\stliumim  ex  cipiat  indulgqptiJ^R^  fttque  iUe  re4eat  ad  militi^, 

^ach\tmio  irrepserjt.  ilTeautem  esse  in  miUtia  in  qua  nonaum  erat  inci- 

|2i  ^>a^arfM5.]Itaomneseditiones.Mo\',p^fr<a>?irf6  piat,  in  aliquo  eorum  charact(»r  iUe  rescinditur,  an 

tp^thoplectebat.  Nothaa,  Sfxithulx  jHitmarnm.  Levit.  non  potius  in  ambobus  agnoscitur,  et  honoro  debi- 

E.  £t  px  palrais  fere  restessuos  et  plect^  piecte-  to,  quoniam  r^gius  est,  approbatur  ?  » 

eremitae.  Alijjs  existiinabam  legendum  spartc^-  (g)  ite  quo  sxpe.]  Jlinc  apparet  auc|prem  huius 

,  qiiasi  qui  e  sparto  restem  plec&t,  qui  Polluci,  Vitae  et  alias  sanctorum  Vitas   consarcinasse.    Up 

lib.  vij,  cap.  33,  dicitiir  ozapTorXoxo;.  Bfacario,  qui  AntohiumdiciturscpeHsse,  vide  supra 

(3) Ptectdm,]  Mox,  funis plectacius^  a  Graeco  tzXol-ov  prolog:im  in  Vitam  sancti PauU  primi  eremita^,  n.  6. 

id  ^  plc^um  seu  flexu™-  Q^^b  yoxnonri^qin  bi»  0)  Aquam  fc^tivan\  sive  germinaj^^eim.]  |psp  e^- 

lioris  occurrit.  pUc{|t  quid  scqtiva  sjt  afjuai  U^nipe  (j^iae  sci^^iirit  pt 

"  (4j  Priscum.]   Hic  dicitur  sacerdos;  sequenti  ca-  gerpiiinat.  An  ox  sua  origine  ?  Nisi  forte  corruptara 

pite,  eptscopus.  aquaraintclUgat,etscatenteravermibu8.Veljrto/ftxi?n 

($1  Census  impera^orw. ]  Videtur  haec  periodus  me-  quis  1egat,utih  Martyrol.  Adonis,  30  Julii  ex  Ms.  re- 
lioris  styU  fr^mentqn^  esse.  Forsex  plegapti  ^iiquo  p  po^ui^quxferelutulcnta'  Sic^Uuslutui^^ntafn  ^li^ 
^atreaaumt>ratum.Allud|ta4miUtiaiq,  cumnomcn^^  pi^iHf)  ^i^f!  F^HI^  P^]^\  oremitae,  cap.  5* 
imperatoBs  miUti   inscrioebatur.  pt  hic  de  ove  et 

APRJLIS  XIV. 

VITA  SANCTI  FKONTONII 

AB^ATIS 

AUCTOBE   IRfCKRTO. 


Proio^m. 


Qaoniam  ssepe  46si(lei*astis  audire  quae  sancta  sunt,  et  ego  placide  disposui  operari,  jam  non  in  pelUbus 
caprarum,  se^  a^ro  et  argeqto  geminisque  pretiosissimis  decrevi  construero  templura  Dei,  ut  et  nos  t%n- 
^^  lapides  yivi  apctiflcemur  in  dpmum  spiritualcm,  ex  operibus  meliorum  proticientes  in  Gkvkto  Jesu 
Pooiino  nostro  ((  f*£t.  i() ;  quid  nunc  apud  Nitriam  gestum  sit,  referam ;  et  non  prseteribo  veritalem  ulk) 
^o,  quoniam  satis  aediQc^t  monacbos  pra^sens  opusculum. 


VITA 

Capbtprimdm.— IgiturFrontonius,  verusDei  ser-  aviam  desiderans  solitudinem,  convocatis  ad  sefra- 
'^iStudio  Dei  timoris  de  diein  diem  proficiens,  pu-  tribus,dixit  (erant  enim  cum  eo  viri  circiter  septoa- 
wcam  communemque  vitam  perhorrescens,  tSStt    ginta) :  En  quid  nobis  et  mundo  damnabiU,  cujus 


439 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


A\0 


operibus  renuntiare  omni  modo  condecet,  ut  ccele- Aquere  poterit,   ipsum  jugiter  in  mente   habentes, 

eumque  assidue  orantes?  Certe  si  fame  defecerimus 
in  cremo,  nos  Dominum  accusemus,  et  impropcre- 
mus  ei,  cum  ad  ipsum  venerimus  dicentes :  Credi- 
dimus  Evangelio  tuo,  ubi  dixisti  quod  universos  in 
te  credentes  ca;li  pabulo  pasces :  fecimus  cuncta  quae 
pneccpisti,  speravimus  in  tc,  et  tu  nos  despexisti. 
Sed  quia  ibi  nos  probasti,  hicmagis,  ut  probes  veri- 
tatero,  redde  quod  promisisti.  Nolite  ergo  murmu- 
rare  adversus  Deum,  neraurmurantes,  sicut  patres 
nostri  in  hoc  deserto,  a  serpentibus  pereatis.  Quod 
si  cxpectaveritis  Dominum,  quando  voluerit,  dabit 
bona  timentibus  se.  Quo'  dicto,  siluerunt  omnes 
paululum  a  murmuratione  sua  :  erant  tamen  in 
mcDrore  positi. 


stem  consequamur  vitam  ?  Quapropter  pcrgamus 
ad  eremum,  nihil  nobiscum  fcrentes,  ad  acquiren- 
dam  coelestemgloriam,et  superiorem  investigemus 
ex  virtutibusdisciplinam.Hisdictis  universi  consen- 
sere ;  deferentesquead  eremum  secum  parva  olerum 
semina,etbis  acutos,  parvosque  sarculos(2),  unde 
humuro  defoderent,  profectisunt,etveneruntitain 
eremum  :  rursusquc  Frontonius  ait :  Dominus  in 
Evangelio  ait :  Nolite  cogitare  quidmanducetis,aut 
quid  bibatis,  aut  quo  operiamini ;  haec  enim  omnia 
gentes  mundi  quicrunt.  Qua^ritc  primum  regnum 
Dci,  et  justitiam  ejus,  et  haec  omnia  adjicientu]-  vo- 
bis  [Matth.  vi).  Tencamus  proraissum,  et  invenie- 
mus  in  nobis  opus  Domini  conscrvatura.  Oranes  ergo 


habitabant  in  ererao,  in  opere  Doraini  jugitcr  labo- B     CaP.  IV.  —  Ego  vero  proposui  universa  breviter 


rantes,  et  in  agone  spirituali  proficientes;  adjuvabat 
enira  Dorainus  ser\'os  suos.  Ipse  vero  Frontonius 
non  pro  se  tantura,  sed  pro  cunctis  orabat,  sciens 
scriptura  esse :  Non  quaercns  quod  raihi  utile  sit,  sed 
quod  raultis,  ut  salvi  fiant  (/  Cor.  x). 

Cap.  II.  —  Curaquc  in  eadera  eremo  longo  tem- 
pore  morarentur,  tentare  eos  adversarius  Christia- 
norum  coepit,  ut  cogitarent  in  corde  suo  quod  de- 
buissent  in  saecuio  dcraorari,  quia  Anachorctarum 
vita  durissima  est,  et  nerao  eam  potest  sulferre. 
Murmuravere  ergo  in  cordibus  suis,  diceiites:  Quid 
est,  quod  voluit  Pater  noster  Frontonius,  ut  habi- 
temus  in  ererao  ?  Nunquid  illi  qui  in  urbibus  et  ra 
castellis  habitant,  Deura  videre  non  possunt ;  et  qui 


exsequi,  et  cuncta  serraone  rustico  coniprehendere 
qua»  cura  suo  prosequi  titulo  fas  est;  et  perhujus- 
modi  libelli  sententias  ac  syllogismos  dulci  cloquio 
currere,  prout  potest  unusquisque  lector  audire. 
Redeamus  ad  ordinem  ccepti  opusculi,  ut  non  no- 
stra  videamur  asscrere. 

Cap.  V.  —  Pergit  itaque  angelus,  missus  aDomi- 
no  ad  quemdam  divitem  nocte,  etdicitiili :  Tu  epu- 
laris  in  divitiis  splendide,  et  servi  mei  in  ererao  in- 
digcnt  panc ;  surge  crgo  diluculo,  et  mitte  servis 
raeis  escas  cx  oranibus  quai  tibi  dedi,  quia  procu- 
ratorcra  te  posui  gregis  raei,  qui  te  coelo  lactante 
jugiterpavi,  nec  unquara  diraisi.  Ita  ergo  placuit 
raihi  ex  eleeraosyna  tua  reficere  paupercs  raeos,qui 


in  eremo   habitant,  soli  vident?  nonnc   cos  boniCindeserto  spiritualiter  vivunt,  etse  raihi  suoDomi- 


actus  coramendant?  quisnam  poterit  cibo  vivere 
angelorura  ?  Ecce  raoriraur  fame ;  defcctus  vigilia- 
rura  non  capit  labor,  sed  acriora  nos  frangunt  jeju* 
nia,  fiuntque  debiliagenua,uturaisquisque  nostrum 
non  possit  stare. 

Cap.  III.  —  Audiens  Frontonius  eorum  murraur, 
antequaraad  eura  convenirent  dicentesaliquid,  ipse 
praiveniens  eos  ait :  Quousque  irritatis  Deuin  raur- 
raurantes  in  cordibus  vestris,  et  dicentes  :  Nunquid 
qui  ereraura  inhabitant,  hi  tantura  suntDei  servi !  et 
quis  ex  cibo  poterit  vivere  angelorura  !  Convenia- 
mus  ad  abbatera,etIoquamur  ad  eum,  ut  habiteraus 
in  civitate:  quia  si  qui  nos  illic  viderint,  opportune 
nobis  juxta  Dei  votura  dirigunt  escas,  prout  cuique 


no  credidcrunt ;  idcirco  faciasserraonem,  quem  mo- 
do.  missus  a  Domino,  loquor  ad  te.  Quod  nisi  fece- 
ris,  dissipasti  foedus  pacificum  DominiDei  tui. 

Cap.  VI.  —  At  ille  tanto  tcrrore  conventus,  ex 
illo  soranoexporgiscitur;  consurgensque  mane,coii- 
vocatis  necessariis  araicis,  servisque  !S40  suis  fi- 
delibus,  locutus  est  ad  eos,  dicens :  Jaccnti  mihi  no- 
cte  in  lecto,  quidpiara  soporis  ceperam ;  et  ecce  su- 
bito  nuntius  astitit,  dicens:  En  tu  epularis  in  divitiis 
tuis  splendide,  seni  vero  mei  in  deserto  indigent 
panibus.  Surge  ergo  diluculo,  et  mitte  ser\'is  meis 
escas  ex  omnibus  quae  dedi  tibi,quiaprocuratoremte 
posui  gregis  mei.  Eccc  raittcre  quaero  ;  sed  ubi  mo- 
rentur  serviDei,  ignoro.  Cupio  pra^ceptum  implere 


Dominus  dedorit  facere.   Illud  autem  scitoto,  quia  D  adraonitus :  sed  quis  raihi,  ad  quem  dirigam  locum, 


non  nocabit  Dorainus  farae  aniraara  justi.  Ecco  oculi 
Dorainisupertiraenteseura,  ut  alateos  fame  (PsaU 
xxxii).  Et  illud  non  memoramini  scriptum,  quod  ait 
Apostolus  :  In  fame  et  siti  (//  Cor.  xi)  ?  Sed  vobis  quo- 
queineremo  nunquam  defueruntradicesherbarum, 
nec  mansistisaliquandojejuni.  Recordamini  autem 
quia  antea  locutus  sum  vobis:  Nolite  cogitare  quid 
manducetis,  aut  quid  bibatif^,  aut  quo  operiamini, 
haic  enim  omnia  gentes  raundi  quserunt  (Matth.  vi). 
Novit  Dominus  cibum  dare  timentibus  se.  Qua^rite 
primura  regnum  Dei,  et  justitiam  ejus,  et  haec  om- 
nia  adjicientur  vobis.  Si  enim  Dorainus  volatilia  pa- 
scit,  et  corvos  non  deserit,  quomodo  nos  derelin- 


ostendet?  Convenit  me  angelus,  praecepit  et  Deus. 
Sed  vos,  qui  seniores  estis,ostenditelocum.  Et  nemo 
valuit  illi  iiidicare  locum,  quia  in  abdito  montis 
manebant,  et  nemo  ubi  raorarentur  agnoverat. 

Cap.  VII.  — Igitur  alteranocteduriori  commina- 
tione  conventus,plagisque  confossus  divesille,  corri- 
pitur  et  urgotur,  ut  servis  Dei  dirigeret  escas.  Ite- 
rura  diluculo  consurgens,  a  prioribus  amicis  quaere- 
bat  consilium,  ut  sibi  dicerent,  aut  certeabaliis  in- 
quirerent,  ubi  sorvi  Dei  raorarentur.  Aiebat  quoque 
ista  cura  raaxiino  fletu,  plagas  ostendens,  quibusde 
manu  angeli  fuerat  nocte  correptus.  Sed  cum  nemo 
posset  locum  habitationis  servorum  Dei  ei  ostendere, 


441 


VITA  SANCn  FRONTONn  ABBATIS.  NOTATIO. 


442 


unns  qui  praecactcris  majoris  erat  consilii,responditA  rercherbas,  utlaborantiaanimaliaescis  pluribus  re- 
ct  ait:  Si  volueris  accipere  consilium  meum,  cha-     ficerentur. 


rissime,  forsitan  erit  hoctibi  salubre.  Sunt  tibi  ca- 
mcli  septuaginta,  onera  eos  ex  omnibus  bonis,  qui- 
bus  intelligis  Dei  famulos  posse  vesci ;  et  dirigo  ca- 
melos  per  viam,  nemine  duccnte.  Et  si  ex  Deo  hoc 
factum  est  imperium,  animalia  tua  salva  rcgredien- 
tur  ad  te  ;  si  vero  tibi  ex  diabolo  jactura  imminet, 
libenter  tolera  flagella  temporis,  quam  acrioriforte 
caede  corripiaris.  Quod  sihoctibiconsilium  displicet, 
quaerealiumquipoteritdare  melius  responsum.  Haec 
diccns,  conticuit,  sed  ipsi  diviti  et  qui  cum  eo  erant 
hujuscemodi  consilium  bene  placuit.  Oneravit  crgo 
sexaginta  quinque  camelos  (3)  ex  his  quae  servi  Dei 
comedere  possent ;  quinque  vero  camelorum  cibaria 


Cap.  IX.  —  Manc  autcm  facto,  abbas  consilium 
utile  eligens,  et  avaritiam  omnino  spernens,  medie- 
tatcm  sumpsitescarum,  aliam  vero  partem  dividens, 
super  camelos  omncs,  ne  alii  viderentur  portare,  et 
fieret  aliis  injuria,  omnibus  mediura  imposuitonus, 
volut  eulogias  (8)  revocans  Domino  rerum,  ut  avari- 
tiae  iegem  scinderet,  et  medietatem  oblationis  pro- 
prio  domino  camelorum  reddidisset.  Erant  igitur 
supradicti  amicicum  dominocamelorum,consolantes 
eum  de  animalium  tantorum  periculo,  simulque 
Dominum  deprecantes,  ne  accideret  innocenti  viro 
tanta  jactura.  Octava  autem  die,  cum  essent  omnes 
in  unum  collecti,  jejuni;  unus  qui  levcs  actinnulas 


fecta  imposuit,  escam    cunctorum  animalium,  in  B  aures  habebat,  per  flamina  vcntorum  campanulaR 


maximo  dolore  dicens  :  Si  quis  invenerit  cos,  et 
eonim  exposuerit  onera,  visis  cibariis  miserebitur 
eis,  et  dabit  eis  manducare.  Et  cum  ingenti  fletu 
tino  ordinc  innectens  chordas,  direxit  eos  per  viam, 
commendans  Domino,  ut  siexDeo  essetimperium, 
remearent  celeritercum  salute.NuUusveroducator 
(4)  cum  animalibus  abiit. 

Cap.  VIII.  —  Et  quando  egressi  sunt  januam,  di- 
misit  servulus  primum  camelum,  cujus  ducalem  (5) 
tenebat,  quem  caeteri  sequebantur,  et  abierunt  per 
viam  juxta  praecinctum  montis  (6),  euntes  soli.  Sed 
nescio  an  soli  camcli  pergere  poterant,  sed  Domini 
nuntio  praeeunte,  viam  directam  (ut  intellectum  est 
postea)  abierunt  et  quarto  die  confecto  itinere,  hora 


rapiens  sonitum,  paululum  reticuit ;  ct  cum  be- 
ne  tandem  sonantem  comprehenderet,  ait:  Puto 
quod  ex  altitudine  montium  campanae  sonantis 
motus  auditur.  Tunc  omncs  egressi  senserunt  ca- 
melorum  adventus ;  gratulando  mirabilis  accidit 
laetitia,  fecunda  vero  de  consolatione  viri.  Nam 
qul  defuncta  animalia  aut  perdita  jam  lugebat,  gau- 
dens  de  receptis  animalibus  941 1  laetabatur.  Vene- 
runt  omnes  illaesi,  non  tristes  vultu,  nec  maciem 
nccessitatis  habentes.  Suscepit  ergo  camelos  suos 
homo  ille,  cum  magna  gratiarum  actione  :  et  visis 
oneribus,  multo  amplius  recreatus,  exsultat.  Tunc 
et  illos  amicos,  et  pauperespluros,ad  prandium  no- 
bile  vocat,  easdemque  eulogias  indigentibus  distri- 


nona  agentibus  opus  Dei  fratribus,  sicut  quidam  po-  Q  buit  quas  acceperat.  Sed  et  amicis  qui  aderant  ex 


stea  retulit  nobis,  ecce  primus  ante  fores  accubavit 
camelus :  sed  campanae  sonitum  (7)  audire  non  po- 
tuit  perstrepens  sonus  hymnorum.  Abbas  tamen 
quoniam  prope  ostium  erat,  ipse  prior  vidit,  et  ga- 
Tisus  est  valde.  Angustus  enim  erat  introitus  mona- 
sterii,  et  solus  abbas  fores  suo  statu  claudebat,  cae- 
terisque  interpositis  fratribus  tacuit,  nihil  respondens 
donec  hymni  compierentur.  Tunc  completo  hymno- 
rum  ordine  advocatis  fratribus,  pcne  improperans, 
ait :  Ubi  suntmurmurationesvestrae  ?  EcccDominus 
improperio  forti  nobis  escas  ab  alto  misit,  cui  voluit 
viro  prudenti  imperans  adduxit  nobis  camelos  onu- 
stos.  Venite,  deponamus  onera,  ut  possint  refici 
animalia  iassa.  Tunc  omncs  mira  gratulatione  laeti. 


eis  largitus  est ;  et  ipse  quoque  benedictionem  san- 
ctae  jucunditatis  accipiens,  gaudebat  in  Domino 

Cap.  X.  —  Ex  illo  igitur  anno,  usque  in  mortem 
Frontonii,  sic  dives  ille  notato  tempore,  quando  pri- 
mum  miserat,  escas  nccessarias  ipsis  dirigobat ;  et 
aliis  sic  divitibus  Dominus  impcrabat,  ut  ex  omnibus 
dapibus  irrigati,nihil  Dei  servi  cum  sancto  Frontonio 
minus  haberent.  Vigilabant  in  opcribus  Dei  filii  cum 
Patre,  spiritualibusque  cos  admonens  dapibus,  im- 
plebat  quotidie  serraone  ccelesti ;  oxsultansque  laeta- 
batur  in  Domino,quisibi  talcmdederatintellectum, 
ut  avia  solitudinis  loca  digna  quaesisset. 

(iAP.  XI.  —  Legendum  hoctradite,  multorum  ad 
aedificationem  raonachorum.  IHeenimmagisoritme- 


communiter  gratiarum  actionem  Deo  reddiderunt,  D  lior  in  conspectu  Dei,  non  quicunque  legerit,  sed  qui 


et  gaudentes  deponebant  onera  camelorura,  Supra 
qoinque  vero  camelos,  reseratis  sarcinis,cibaria  re- 
pererunt.AbluentesigituranimuIiurapedeSfdestratu 
eorum  fecerunt  praesepia ;  et  apposuerunteis  escas, 
qnas  ipsi  sibi  apportaverant,necnon  et  ipsietiara  dis- 
currcbant  per  oranes  raontis  anfractus,  notas  inqui- 


{i^Frontinii.]  Aliis /''ronfo  dicitur.  Martyrologium 
Romanura,  14  Aprilis  :  «  AiexandriaesanctiFronto- 
^is  abbatis,  cujus  vita  sanctitate  et  rairaculis  claruit . » 
£adem  apud  Usuardura  et  Adonera.  Addit  Beda : 
«  Qui  septuaginta  ferrae  Pater  exstitit  raonachorura . » 
'Rhabanus  et  Notkerus  fusiusaliquanto  rem  narrant, 


credendo  Dei  servis  sic  fecerit.  Mercedera  autera  a 
Christo  Jesu  Domino  nostro  recipiet,  quieleemosy- 
nara  pauperura  non  despexerit,  et  serv<»sDeidirccto 
corde  intuitus  fuerit,  in  gloria  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  cui  est  honor  ctgloria  in  saecula  saeculorum. 
Amen.  Haec  sub  Antonino  (9)  imperatoregestasunt, 
tertiodecimo  anno  imperii  ejus. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

exhoc  loco,  ut  apparet,  dopromptam.  Miror  unde  in 
Florario  Sanctorum  raanuscripto  :  «  Obiit  anno  sa- 
lutis  [1\.  »  De  hoc  Petrus  in  catalogo  sanctorura 
libro  xi,cap.ultimo,  nura.  i20.Cavendus  lapsus  Pe- 
tri,  lib.  IX,  cap.  109,  et  Antonini,inChron.,  partei, 
tit.  VI,  cap.26,  §1,  quiconfunduntActahujusFron- 


44B  m  VJTIS  PATRUII  LIBBP  RB|VDS.  4*4 

tonii  cum  Actis  Frontonis  difscipvili  sancti  Pqtrj,  epi-  A     (3)  Se:i^cjginta  q^inqu^  camelos . ]  I|4  ][i|f|nu§cr.  Ai)- 

scopi  Petragorici.  Distinguendi  sunt,  ot  unius  Vita  *  dofparensis,  et  vetus  editio.  Rhabano  ct  N^^tkero 

^b  altcrius  separanda.  (/«/«(/t/c  deest.  Requiritur  hocadnumeniin  septua- 

Recte  advefiit  Petrus    Maturus  noster,  Antonini  ginta.  Kam  mox  alia  quinque  sequuntur. 

commentator,  quaedecamelishicnarranturnoncon-  (4)  Uucator.]  Ita  usurpabant  pro  ductQr,  Tertul- 

venire  Gallia^  r^ionibqs,  i^isi  dicatur,  iliquit,  |iujus  lianus,  libf o  adyersijs  Jud^os,  c^p.  13 :  a  pum  4u- 

"Vitap  auctoreip,  ouicunaue  ille,  camelosprb  jumeh-  cator  ejus  in  ea  pati  haberet.  » 

tis  sarcinariis  quiDuscunquft  usurpiisse.  (.")J />t/ca/em.]  Eademforma,  quaantedwcaior.  Sic 

Sca,  ut  dixi,Frontonies  hi  duo  distinfniondi  quo-  ducatio^  apud  TertuJlVanum,  dd  Coronamilit.,  cap. 

rum  uhus  in  Galliis  floruit,  alter  in  i£g>'|>to,  ubi  ch-  11  :  «  Vel  ipse  hs^c  praestruxerim,  et  caeteras  ofticia- 

mclorum  usvis.  Fronf^^pis  Gaili  mcnioria  (-cichns  Hura  corp(ia|nim  caiisas,  quibu^  %piliarissiipa  is^ 

cx^lat  25  Octob.  in  liiartyro|ogio  Romano.             '  qiicationecessitatis.  » 

Alius  auoque  Frontb  raartjr unus  cx  xviii  marty-  (6)  Juxtd prxcinrtum  inontis.']  ItaMs.Vetus  editio : 

ribiis  Csesaraucustariis,  de  qiio  in  Martyroiogio  Jio-  juxta  prxcijictorium  montis.  Coloniens.,  Juxtdprjt' 

mano,  16  Apriris,  et  Prudentius,  hymn.  4  r.zp:  tz^-  dictam  viam  montis. 

9C|v.  P^trps,  in  catalogo  sanctor^m,  lib.  ly,  pap.  5p.  (J)  pam/7a7i«rJ07ii7u7n.]lfipcapparetjanioUipgpe- 

(2)  ii,is  acutos,  pdrvos(jue  sarculos.]  JiisactUa  seu  gibus  tintiiinabula  apposita.  Vide  Onomas^. 

bisaculits  hic  peculiare  instrumentum  est,  ut  et  ih  (S)  Eutogias.]  Frequens  vox  haec  GrsBca  apud  Lati- 

Vita  sahcti  Antonii,  cap.'^»,^.  62.  GlossariumCam-  nos  scriptores  pro  benedictionibus  seu  munere  bene^ 

beronense  manuscriptuni :  •  Qisacuta,  lerra^ientum  dictionis.  Vide  Qnomast. 

quodc|arputrinqueincidpns.  »  Pl^ne(juaforma6/;)t'Ai-  ^      (9)  Hspc  sub  Antqnir^o.]  Ita  Manuscfipt.  e^  ^|Rr 

nis  (licj^ur,  quasi  bjs  pennatum  seu' acutufn.  niei^sis.  Male  in  veteri  editione,'4?}'o^to. 


r  ■■         ■■■!!;      '   *■       ■■     ■■■■ 

NOVEMBRIS   XXV 11. 


VITA  (I)  SANCTORUM 


ET 

•  I 


JOSAPHAT  INDIyE  REGIS, 

'     »■••"■■  f 

AUGTORE   SANCTO   JOAJNNE  DAMASCENO  (3), 
INTERPRETE  JACOBO  BILLIO  (4)  PRTINiEO. 


Quicunque  spintu  Dei  aguntur,  hi  sunt  filii  Dei,  ut  aitApostolus  (flom.  viii).  Ulud  porroSpiritit 
sancto  donari,  et  filios  Dei  fieri,  expetendori^m  oranium  extremum  est  (Nasianz.,  orat.  de  Athanas.);  et 
quo  cum  ventum  fuerit,  conquiescit  omnis  contemp|atio,  quemadmodura  divinb  Litteris  proditum  est.  H^nP 
igitur  exceUentem,  et  expetendainnn  omnium  rerum  supremam  beatitudinem,  sancti  omnes,  qui  ab  aevo 
condito  exstiterunt,  per  virtutum  cultum  ac  studium divino  beneficio  consecuti  sunt ;  ut  qui  partimmarty- 
rium  subicrint,  atque  ad  sanguinem  usque  adversus  peccatum  in  acie  steterint,  partim  reUgiosseacDeo  de- 
votap  vite  ceitamen  exantlarint,  arctaraque  viara  tenuerint,  aniraique  destinatione  martyres  exstiterint. 

Quorum  Juculentas  virtutes  ac  prajclarafacinora  (hoc  est  cteorum  qui  martyrio  peHuncti  sunt,  et  eonun 
qui  per  reUgiooura  cxercitationera  angelicura  vitae  genus  iraitando  expresserunt)  litterarum  monumentis 
coniinendare,  atque  ob  virtutis  exempiura  ad  posteras  aetates  transinitterc,  a  divinisapostoUs,  etbeatis  pa- 
tribus  Christi  Ecclesia  accepit,  hoc  videjicet  ad  nostri  generis  salutera  velut  lata  legepromulgantihus.Et- 
^^iim  via  ea  quae  ad  virtut^em  ducit,  aspera  est  atque  ardua  et  permolcsta,  iis  prfiesertim  qui  nondum  sese 
tPtosad  Deum  transtulerunt,  verum  adhuc  vitiorum  animique  perturbationum  tyrannide  contlictantur.  Quo 
f|t  ut  multis  ad  eara  illecebris  indigeamus,  nirairura  et  consiliis  ac  cobortationibus,  et  exerapUs  eorum  qui 
hanc  viam  priores  inierunt. 

Id  quod  etiam  minore  cum  molestia  ad  eam  a<;frahit,  elficitque  ne  ob  vit»  difTicultatem  animis  frangamur 
ac  desperationeafficiaraur.  Siquidem  ei  quoque  cui  ardua  etdifTicilis  via  ineunda  est,  non  perinde quispiam 
monei^(}o  ac  cohortandp,  ute^m  ingrediatur,  pei^s^aseri^.' At  cunci  raultos  osiendit  qui  eam  confecerint.  ac 
tandem  percomraodura  diversorium  nacti  sint,  tum  vero  magis  euraadducet,  ut  earademquoque  iriam  ca- 
pessat. 

ff^ic  jgi^uripsje  ^f}0(^i|e  re^lae  jnsistcns,  ac  prae^erea  |mpendcns  ignavo  illi  seryo  pericujum  metuens,  qui 


445  VTTA  SANCTORUM  ^RI4AM  fll^EVITiE  ET  J0S4P|IAT  INBI E  TIEGIS.  446 

talentam  a  Dominp  acceptura  in  terrHm  abdidit^quodqueeiqqaestus  facicp(|i  pausa  da^ur^  pi^t  jta  pccnl^- 
vit,  ut  nihil  ex  eo  lucri  faceret  {Matlh.  xx\),  historiara  j^nirpabus  utllem,  ad  ?ne  usquqallatiimsilentipfni- 
nime  praeteribo,  quam  mihi  pii  quidara  viri  intfrioris  ^thiopiap  (quoslndos  vocant)  exveriscommentan|p 
translatam  narraverunt.  Haec  pprro  ad  hunc  mo^um  s^  hnbpt. 


•*• 


VITA. 

Capuj  PBHii >f .— India,  qu^  ingens  ^p  |requentis-  A  cpplum  pleriq^ie  ponvqlarpnt,  ei^urgi^  quicj^w  VP^  in 


«ipa  est  regip,  procul  ab  ^yp^p  d jstat,  ^tq^e  qndi- 

qoe  *  J  9  ab  i^feypti  partp  fnari  ^lluj^vir,  a  continefttP 

antem  s^d  Persidis  fiflps  Jipcedit.  Ea  pqrro  atra  i^o- 

lolatriai  ci^ligfinp  oU^^  qtdHcpbj|tur,  atque  ex^rpwfi 

krb^rip  scatebat,  f^efarlisque  flagjtiis  addicti^  prat. 

Postea^uam  aqterri  ui^igenjlius  Dpj  Fi|jus  (Joqti.  i), 

qui  est  m  sinu  Patris^figpaeptuq^  suum  peccati  sqr- 

vitute  Qpprossum  indignoaniu^o  cprneqs,miseripor- 

dia  ergaipsum  popnmotus,  inst^rOPstil  pxcepto  ppp- 

(ata»ppan»it,  ap  PatrisfhronorpHc^jnoptnpsalutis 

C9|rsa  ()}oc  est  ^i  pps  in  ca>lis  h^bitaremus,  atqup  a 

letenlapsH  excitaremur>  ac  pepcato  liberati  priorem 

adoptipnem  rpciperpmus),  in  Virginis  corpore  habi- 

t4Tit,  atque  expletis  oranibus  parnis  propter  nos 


cadeu)  r^iP^c.  Abppnpr  (7]|  nqpdine,  vir  opif^us  qt(i- 
deu)  ac  poteqtjq,  victoriisque  et  t^elUca  iqrtitudinc, 
cqrporjsque  procer^t^t^  insignis,  ^c  pi^aetorea  ^1^)^^^ 
e)egantja  c)arus,  atqup  pb  raui\c|anps  qcissimpq^p 
m^rpospentps  rerura  supcess^s  inso)p^ter  :eeflerens; 
cadterum,  qq^utuni  ad  anin^^fi)  attinpVat,  oxtrqfiifa 
pauperttite  la(>orans,  t^p  rnultis  ra^U^  cppstrict,us  ct 
enectus,  quippequi  gentiliumpartes  tencret,  ac  su- 
perstitioso  idolormu  crrori  wagnoperu  addictv)s  e|^- 
sct.  Porro  cura  rex  in  piagnis  deliciis  ^  vij^  q|)tp- 
ctamcntis  et  volupt^tibu<$  vers^retWFi  nec  res  ulla 
esset  qu^e  ^on  tij.  ipsius  volunt^te  ^c  cupi^itatp  s)ip- 
pederet.  unurn  id  dcnmm  prat,  qup4  ipsi  laetitiw 
interrumperct,  aniiT)Uipque  ipsii;s  curis  p^ls^r^ti 


assumptaemunerihus,prucera  ad  mortera  suscipiens,  ^nimirmp  sterjlitatis  ipalum.  N^m  cuin  pliis  carerct, 

ac  terrenis  mirandum  in  modura  cura  coBlestibus 

copjupctis,  a  morte  ad  v^tam  rediens,  et  cumgloria 

in  cttlos  a^cendens,  et  in  Patris  dextra  magnitice  se- 

dei)6,  Spiritum  paraclitum  discipulis,  a  qiaibus  con- 

«pectus  fuerat,  pro  eo  ac  promiserat,  in  ignearura 

linguamra  fprma  piisit,  ipsosque  ad  oranes  gentes 

l^vi^  ut  eos  qui  in  ignorantiaB  tenebris  sedebant 

iluc.  I),  illuminareat,  atque  in  Patris  et  Filii  et  Spi- 

ntus  Sancti  nomine  baptizarent,  adeo  ut  deinceps 

il)i,partim  Orientales  sedes,  partim  Occidentales  re- 

gione8,quae  ipsis  obtigerant,  circumirent,  ac  Septen- 

Inonalia  et  Mcridionalia  climata  peragrarent,  ut 

imperatum  munus  oxsequerentur,  tum  sanctissimus 

4Doque  Thomas  (5),  unus  ex  duodeqm  Christi  apo- 


hsec  eum  cura  sp)licitum  habobat,  quppa(|i  pacto 
bis  vinculis  solveretur,  ac  susceptjs  libpris  patrjs 
npwen  obtjneret,  quo  videlicet  jjpud  plprosque  nihil 
est  optatius.  Atque  huiusnipdi  rpx  hip  erat,  paqHp 
mente  ac  sententia. 

At  illustrissima  Ghristianqrum  natip,et  mopacho- 
rum  caterva»,  rogis  cultufp  ac  vpner^tionem  pro  nj- 
hilo  ducentos,  nec  ipsius  mipas  paetuentes;  perflpi 
gratiara  araplissimQsprogressus  faciebsH^t)  Rtqiii  in 
miiltitudinem  oronisermpne  majorpm  e:iccrescprpfit, 
ac  parvam  omnino  regis  rationem  haberent,  iJs  aij- 
tem  rebus  quae  i^d  Dei  cultum  pprtinehant  singulg- 
rem  in  modura  deditiessent.  AppfPptereapprPWlti 
ex  iis  qui  ad  raqnasticum  ordinew  sese  coi>t»ilpnHfi|:* 


^lis,  in  Indiara,  salutiferae  doctrinae  illic  praedi-C  omniaquidem  ea  quaiinvitajucunda  sunt  peraeqiip 


^ascausa  missus  est.  Dopnino  autem  CQoperante, 
ac  sertDoncm  per  sequentia  signa  contirmante (Ifarcj 
^^).gentilitiae  superstitionistenebrs  depulsaB  sunt, 
^e  iili  simulacrorum  sacrificiis  et  cultu  libcniti, 
^rectam  fidem  se  adjunxcrunt.  Sicque  apostolicis 
&)anibus  velut  reficti,  Christo  per  baptismuin  con- 
^atisunt;  ac  tacitis  incrementis  augescentes  in 
U^,  ab  omni  labe  aiiepa  proficiebant,  ecclesiasquo 
pertotam  regioncm  exstruebant . 

Cujn  autepi  etiam  in  iEgypto  raonasteria  cxo^di- 
£cari,ac  monachoj'umingentiaagminacunmlari  cob- 
Piwent,  atqiie  eorura  virtutis  et  vitae  rationis,  ad 
Bfigelonim  imitationem  accedentis,  fama  orbis  terra- 


contemncbant.solijiisque  pietatis  amoreteftpbantpr» 
ac  mortis  pro  Christo  subeundaB  siti,futi|rqBquebea- 
titudinis  cupi(|itatc  flagrabant.  Eoque  noroine,  ftpp 
tiipido  ac  dubitante  anirop,  verum  perqjiaip  flfipnti 
ac  libero  salutiferuro  Cl^risti  norocn  pj^dic^b^ftt, 
Christumque  unum  in  ore  habebapt,  atque  flwxaip  pt 
caducam  praescntium  rerura  naturara,  futura^qwp 
vitae  firmitatem  et  imroortalitatem  omnibus  p^lam 
apteque  demonstrabant,  ap  velut  sifbsicjia  qi|^dam, 
et  soraina  ipsis  porrigebant,  quoruro  ope  ad  l)eijm 
sese  conferrcnt,  vitamque  in  Christo  absconditaqi 
conscquerentur  {Coloss.  lU).  Ex  quo  pffpptupa  est  ut 
multi,  suavissima  iUa  doctrina  perpepta,  ab  aperhf? 


rumfines  pervasisset,  atque  ad  Indos  usque  pervc-£)erroris  tenebris  abscederent,  atquc  ad  .dulceip  veri- 


•"«set,  ipsos  quoque  ad  |?jusdcm  vitae  sti^dium 
Wcitavit,  adeo  ut  coraplures  ipsorura,  rclictis  oip- 
nibus  rebus,  in  soiitudines  concederent,  atque  in 
Baortali  corpore  eorura  qui  corporis  expertes  sunt 
^  rationera  sjLiisciperent.  Cum  igitur  res  praeclaro 
^u  essent,  atque  aurcis  pennis  (£>)ut  dici  solet,in 


tatis  lucam  sese  adjungorent,  jisqgp  adeo,  ut  non- 
nulJi  etiam  illustres  viri  ac  senatores,  aljjcptis  Jiu- 
jus  yitae  sarcinis,  in  monachorum  album  spsc  q«C)ri- 
berent. 

Rex  autem  ubi  haec  inteilexiti  ipgenti  944  M^~ 
cundia  commotus,  atqfie  m^igfi^tiOfK^  iterv^n^i  ^- 


447 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


448 


m 

tim  cdicto  sanxit  ut  Christiani  omnes  pietatem  eju-A  fecisti,  ac  non  modo  meie  amicitiae  memoriam  ex 


rarc  cogerentur.  Ac  deinceps  nova  suppliciorum  ge- 
neracomminiscebatur,  atqueinusitata  mortisgenera 
minabatur;  litterasque  adomnesregionisditioni  suaj 
subjectae  partcs  mittcbat,  quibus  et  praefectis  etdu- 
cibus  imperabat  ut  tormcntis  atque  iniquis  cacdibus 
in  homines  pietatepraeditosgrassarentur.PraRsertim 
autcm  in  praestantissimos  quosquemonasticiordinis 
Cxcandescebat,  atquc  implacabile  adversum  eos  bel- 
lum  cxcitabat.  Ob  eamque  causam  priorum  plerique 
animo  vacillabant  :  alii  autem,  quia  cruciatibus  fe- 
rendis  imparcs  erant,  netario  ipsius  imperio  pare- 
bant.  At  vcro  monastica^  classis  duces  atqueantisti- 
tes,  partim  ipsius  iniquitatem  coarguentos  ac  refu- 


animo  procul  ejecisti,  vcrum  etiam  adversus  ipsam 
naturam  impotum  fecisti,  ac  ne  tuorum  quidem  filio- 
rum  miseratione  affectus,  tum  opes,  tura  omnem  vi- 
isi  splendorcm  pro  nihilo  putasti,  tantamque  igno- 
miniam  tam  luculenta  gloria  potiorem  et  pi-acstabi- 
liorem  habuisti?  Quidnam  tc  ad  hoc  impulit^  cujus- 
nam  lucri  spes,  ut  eum  qui  Jesus  nominatur  orani- 
bus  diis  atque  hominibus  anteponcrcs,  ad  duram 
hanc  et  superstitiosam  vitae  rationem  suavissirasc 
hujusce  vitae  oblectamcntis  anteferres? 

Hac  oratione  audita,  vir  ille  Dei,  lepida  simul  ac 
placida,  et  aequabili  voce  ad  hunc  modum  i*cspondit : 
Si  scrmones  mecum  conserere  in  animum  inducis,  o 


tantes,  martyrio  vitam  finicbnnt,  atque  ad  sempi-  B  rex,  fac  hostes  tuos  e  medio  tribunali  submoveas,  ac 


ternam  boatitudinem  perveniebant ,  partim  in  soli- 
tudinibus  et  montibus  sesc  occultabant,  non  tor- 
mcntorum  quae  ipsis  denuntiabantur  metu,  vcrum 
diviniorc  quodam  consilio  ac  providentia. 

Cap.  II. — Cum  itaque  hujusmodi  caligo  Indorum 
regionem  invasisset,  ac  pii  et  sancti  viri  undique 
vexarentur,  impietatis  autem  propugnatores  opibus 
ac  potentia  florerent,  atque  cruoribus  et  victimarum 
nidorc  ipse  quoque  acr  inficeretur,unus  c  rcgiorum 
satraparum  principibus,  animi  fortitudine,  corporis- 
que  magnitudinc  ac  pulchritudine,  caeterisquc  aliis 
rebus,quibus  corporis  elegantiactanimigenerositas, 
tanquam  certis  quibusdam  notis  exprimi  solcnt,alios 
omnes  ant«cellebat.  Quamobrem  cum  impium  illud 


tum  dc  his  rebus  quas  intelligcrc  cupis  tibi  respon- 
debo.niis  autem  praesentibusnullus  mihiad  tesermo 
erit.Citra  sermonem  autcm  excrucia,  obtrunca,  fac 
dcnique  quidquid  lubet.  Mihi  enim  mundus  crucifi- 
xus  est,  et  cgo  mundo,  ut  ait  meus  magister  {Gal, 
vi).  Cumque  rcx  dixisset :  Quinam  tandem  sunt  hi 
hostcs  mei,quos  me  hinc  ablcgarc  jubes  ?  Iracundia, 
inquit  ille,  et  cupiditas.  Nam  cae  primum  quidem  ab 
omnium  rerum  parente  atquc  architecto  ita  proda- 
ctsi  sunt,  ut  naturae  opitularcntur,  ac  nunc  etiam 
eamdem  iis  operam  praebent,  qui  non  utcaini,  sed 
ut  spiritui  consentaneum  cst,  vivunt.  In  vobis  au- 
tcm,  qui  prorsus  carnales  cstis,  nec  uUam  spiritas 
partem  habetis,  adversariae  exstiterunt,  eaque  qoae 


edictum  audissct,  inani  hac  atque  humi   serpente  q  inimicis  et  hostibus  conveniunt,  cxsequuntur.Cupi- 


gloria  et  deliciis  valere  jussis,  ad  monachorum  cce- 
tura  scse  aggregavit,  atque  in  locis  solitr.riis  exsu- 
lans,  jejuniis  et  vigiliis,  ac  diligenti  oraculorum  di- 
vinorum  meditatione  scnsus  suos  apprime  repurga- 
bat,  animumquc  ab  omni  vitiosa  afTectione  solutum 
et  abductum,  ca  lucc  quam  tranquillitas  a  vitiosis 
afiectionibus  parit  illustrabat.  Rcx  autcm,  cum  enm 
majorem  in  modum  diligcrot,  atquc  in  honorc  ac 
pretio  haberet,  ut  hoc  audivit,  de  amici  jactura  do- 
lorem  animo  cepit,  vehementiusque  advci^sus  mona- 
chos  cxarsit.  Atque  cum  homines  ad  eum  conqui- 
rendum  quaquavei^sum  misisset,  ct,  qucmadmodum 
vulgo  dicitur,  nullum  non  lapidem  movissct  |8)  quo 
cum  invenirct,  aliquando  post  illi  qui  ad  eum  inve- 


ditas  etenim,  cum  ei  a  vobis  opera  datur,voluptutem 
excitat :  cum  autem  aboletur,  iracundiam.  Proinde 
facessant  ipsue  hodierno  die  abs  te  ;  pnesint  autcm 
ad  eorum  quae  a  me  diccntur  auditionem  ac  judi- 
cium,  prudeutia  et  justitia.  Nam  si  iracundiara  et 
cupiditatem  ^4Sdc  medio  sustulcris,  atque  earum 
lcco  prudentiam  et  justitiam  induxeris,  verc  omnia 
tibi  dicam.  Atque  rex  his  verbis  est  usus  :  En  peti- 
tioni  tuac  cessi,  atque  cupiditatem  ct  iracundiam  e 
concilioejiciam;  daboque  operam  ut  prudentia  et 
justitia  interponantur. 

Jam  igitur  absquc  ullo  metu  mihi  cxponc  unde 
tibi  hic  error  obortus  sit,  ut  ca  quae  in  vana  spe 
posita  sunt.  iis  rebus  quae  manibus  tcnentur,  atque 


stigandum  missi  fuerant,ut  cum  in  solitudine  com- ..  oculis  cernuntur,  anteponas.  Respondcnsautem  ere- 
morarisenserunt,itaperscrutati  sunt,uttandem  cum     mita  dixit : 


arriperent,  atque  ad  rcgis  tribunal  sisterent.Rex  au- 
tem,cum  eum  qui  quondam  splendidis  vestibus  ute- 
batur,  atque  in  magnis  deliciis  vitara  cxigebat,  tam 
viliter  et  abjecte  amictum,  ac  religiosae  cxercitatio- 
nisasperitate  afnictum.  vitaeque  solitariae  signa  haud 
obscure  gestantem  conspexisset,  moerore  simul  at- 
que  iracundia  implcbatur,  atque  ex  utroque  afTcctu 
temperato  sermonc,  ita  cum  allocutus  cst  : 

0  vccors  et  dcmcns,  quid  te  adduxit  ut  honorem 
cum  ignominia,  etillustrcm  gloriam  cum  turpi  ac 
dcdecoris  plrno  habitu  commutarcs?  Siccine  tu,  qui 
regno  meo  pneeras,  atquc  in  copias  mcas  impcrium 
militare  obtincbas.teipsumpucrorum  ludibriumef- 


Si  intelligcrc  cupis,  o  rex,  unde  hoc  primuni  roihi 
animo  injcctum  fuerit,ut  caducas  rcsconteranerem, 
ac  me  totum  sempitcrnarum  rerum  spei  traderem, 
audi.  Olim,  cum  adhucjuvenili  aetate  essera,bonum 
ac  salutare  vcrbum  audivi,cujus  vis  majorera  inmo- 
dum  me  rapuit,  ipsiusque  mcmoria,divinicujusdHm 
scminis  instar,  pectori  meo  insita  ita  permansit,at 
nunquam  a  me  divelli  potuerit  ;  adeo  ut  et  radices 
egcrit,  et  germcn  cdidcrit,  ac  maturo  tempore  fru- 
ctum  in  mc  tulerit.  IIujus  autem  vcrbi  haec  viserat: 
Excordcs,  inquicbat  illc,  ac  stolidi  homines,  animo 
ita  comparati  sunt,  ut  ea  quae  sunt,  perinde  ac  si  non 
sint,  aspernentur;  eaautem  quaenonsunt,  perinde 


449 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


450 


ac  si  sint,  amplectantur,  ac  mordicus  retineant.  Qui  A  cas,  qui  fieri  potcst  ut  non  optimo  jure  te  veri  boni 


autem  eorum  quae  suntdulcedinem  minime  degusta- 

\it,  is  eorum  quec  non  sunt  naturam  perfectam  ha- 

bere  nonpoterit.  Hanc  porro  uisi  exploratam  Labue- 

rit,quonam  modoea  contemnetacpro  nihiloputabit? 

Porro  perea  qu8e  sunt,  haec  oratio  sempiternas  res, 

atquc  a  jactatione  alienas  intelligebat :  pcr  ea  autem 

quae  non  sunt,  hanc  vitam  et  dclicias,  ac  mendacem 

prosperitatem :  quibus,  o  rex,  heu  !  cor  tuum  male 

affixum  est  :  egoque  item  quondam  ea  complecte- 

bar.Yerum  hujus  sermonisvis,  animummeum  sine 

nUa  intermissione  vellicans,  mentem,  qua^  meiprin- 

dpatum  tenet,  ad  id  quod  melius  erat,  eligcndum 

excitabat.  Caeterum  lex  peccati,  cum  mentis  meae 

;e  pugnans,  ac  velut  quibusdam  compedibus  me 


inscitia  laborare  dicam,  ut  qui  omnino  haec  inter  se 
componas,  pietatem  scilicet  erga  Dcum  cum  humana 
amicitia  et  gloria  instar  aquae  defluente?  Quonam 
item  modo  in  hac  re  socii  tibi  futuri  sumus,  ac  non 
contra  tum  amicitiam,  tum  honorem,  tum  liberorum 
amorem,  etsi  quid  aliud  majus  esset,  aspcrnabimur, 
cum  te,  0  rex,  in  Deum  sceierate  gerere  conspicia- 
mus,  qui  tibi  ipsum  esse  et  spiritumducerc  praebuit, 
qui  est  Christus  Jesus  omnium  Dominus  :  qui  cum 
principio  careat,  ejusdemque  cum  Patre  aeternitatis 
sit,  coeiosque  ac  terram  sermone  procrearit,  homi- 
nem  tamen  %^^  suismet  manibus  cfTmxit  eumque 
immortalitate  coornavit,  regcmque  omnium  rerum 
quae  in  terni  sunt  constituit,  eique  quod  omnium  re- 
mciens,  per  affectum  erga  res  prajsentes  captivum  B  rum  praestantissimum  erat,  hoc  cst  paradisum,  tan- 


tenebat. 

CumautemSalvatoris  nostri  benignitati  acbonitati 
me  ex  hacacerbacaptivitate  vindicare  placuit,  atque 
ipsementimeac  ad  superandam  peccati  legem  robur 
ddidit,  oculosque  meos  aperuit,  ut  mali  ac  boni  de- 
lectam  haberem  ;  tum  scilicet,  tum,  inquam,  ani- 
madvertiac  vidi,  pnesentia  omnia  vanitatem  et  affli- 
ctionem  spiritus  esse  (Eccli.  i),  quemadmodum  etiam 
sapientissimus  Salomon  quodam  loco  dixit.  Tum 
peccati  velamen  e  corde  meo  sublatum  est,  atquc 
obscuritas  ea  quae  ex  corporis  crassitic  animo  mco 
incnmbebat  discussa  et  dissipata,  atque  cujusnam 
rei  cansa  procreatus  sum  agnovi ;  mihique  facien- 
dam  esse  ut  per  mandatorum  observationem  ad  sum- 


quam  regiam  quamdam  aulam  attribuit.  At  ille  in- 
vidia  dcceptus,  et  in  fraudem  induqtus,  ctvoluptatis 
illeccbris  delinitus(Gci;z.  iii;  Sap.  iii),  his  omnibus 
misere  dejectus  est;  et  qui  prius  beatus  censebatur, 
miserum  spectaculum  praebebat,  lacrymisque  ob  ac- 
ceptam  calamitatem  dignus  erat.  Verum  enimvero  is 
qui  nos  effinxerat  ac  procreaverat,  benignis  rursum 
oculis  manuum  suarum  opus  conspicatus,  nullam  di- 
vinitatis  suae  mutationem  suscipiens,  nostrae  salutis 
causa,  id  quod  nos  sumus  citra  peccatum,  factus  est, 
atque  crucem  et  mortcm  sponte  subiens,hostem  eum 
qul  jam  inde  ab  initio  generi  nostro  invidebat  pro- 
stravit,  nosque  acerba  illa  captivitate  liberatos  in 
priorem  libertatem,  prosuaerganos  bonitatc,  resti- 


mum  ilium  rerum  omnium  effectorem  ascendam.  ^tuit,  eoque  rursum  unde  nos  inobedientia  cxturba- 

Qoaproptcr  relictis  omnibus  rebus,eum  secutussum. 

Gratiasque  Deo  per  Jesum  Christum  Dominum  no- 

stmm  ago,  quod  me  ex  luto  ct  lateritio  labore,  ac 

creduli  et  pestifero  tenebrarum  hujus  saeculi  prin- 

cipe  liberarit,  viamque  mihi  compendiariam  et  pro- 

clivem  ostenderit,  per  quam  in  hoc  iictili  corpore 

&Qgelicam  vitae  rationem  amplexari  pessim.  Cujus 

ftdipiscendac  studio,  arctam  hanc  ct  angustam  viam 

ingrediendam  mihi  duxi  (Malth,  vii),  sic  videlicct 

ammo  constitutus,  ut  pi*aesentium  rerum  vanitatem 

atqaeinstabilem  earum  jactationem  et  convcrsionem 

vehementer  improbem,  neque  adduci  possim  ut  cre- 

^  aliud  quidquam  praeter  id  quod  vere  bonum  est 

Wam  appellandum  esse.  A  quo  tu,  o  rex,  misere 


verat,  ob  suam  erga  nos  humanitatem,  reduxit,  ma- 
jorequc  quam  antea  honore  prosecutus  est. 

Hunc  igitur  qui  nostra  causatotcruciatus  pertulit, 
tantisque  rursuni  nos  beneficiis  affecit,  hunc,  in- 
quam,  ipse  rejicis,  atquc  ejus  cruccm  dictcriis  inse- 
ctaris,  totusque  corporis  deliciis,  ac  perniciosis  affe- 
ctibus  affixus,  ignominiosa  ac  turpitudinis  plena  si- 
mulacra  deos  appelias.  Nec  teipsum  duntaxat  a  coe- 
lcstium  bonorum  conjunctione  abstmxisti:  verum 
etiam  omnes,  qui  tuis  imperiis  obtemperant,  ab  ea 
removes,  atque  in  animae  periculum  conjicis.  Quo- 
circa  velim  noscas  me  minime  commissurum  ut  tibi 
paream,  in  eademquc  tecum  erga  Dcum  ingrati- 
tudine  verscr ;  atquc  eum  qui  praeclare  de  me  me- 


teabrupistiac  sejunxisti.  Eaquc  de  causanos  etiam  Dritus  est,  mihique  salutem  attulit,  abjurem,  etiamsi 


>  te  disjuncti  ac  distracti  sumus,  quoniam  tu  in  per- 
spicuom  et  indubitatum  exitium  ruis,  acnos  in  idem 
pcnculum  praecipites  fcrri  cogis.  Nam  quandiu  insola 
niundi  militia  censebamur,  nuliam  ofTicii  partem 
praetermittebamus.  Ac  tu  quoque  optimus  testis  eris, 
^  nec  negligentiac,  nec  socordiae  nomine  unquam 
^  notatos  ac  reprehensos. 

Posteaquam  autem  id  quoquc,  quod  omnium  bo- 
florura  caput  est,  hoc  cst  pietatem,  nobis  extorquere, 
^ique  detrimento  (quod  detrimentorum  omnium 
cxtremum  ac  gravissimum  est)nos  afKicerc  studuisti, 
ttobbquc  interim  honores  ob  eam  causam  in  nos  col- 
^^  atqueamplissima  beneficia  in  memoriam  revo- 


fcris  me  lacerandum  et  absumendum  objicias,  aut 
gladio,  aut  igni  me  addicas,  quae  quidcm  in  tua  po- 
testate  sitasunt.  Neque  enim  mortem  exstimesco, 
nec  pra}sentia  expeto,  quippe  quae  perquam  imbecilla 
et  vana  essecompcrtumhabeam.Quid  enim  in  ipsis 
utilitatis  est?  quid  quod  stabiie  sit  ac  diutumum? 
Neque  id  solum,  verum  etiam,  tura  quoque  cum  ad- 
sunt,ingensipsis  aerumna  conjuncta  est,  ingens  moe- 
ror,  ingens  et  perpctua  soIlicitudo,siquidcm  eorum 
voluptati  ac  pcrceptioni  niiiil  non  moestitia»  ac  dolo- 
risadnexum  est  :  ipsorum  divitiae,  paupertas  sunt; 
ipsorum  sublimitas,  extrema  dejectio.  Quisnam  au- 
tem  eorum  mala  enumerando  consequi  possit  ?  Quae 


4bi 


Ijfe  VttlS  PATRtjM  Lt^ER  I^RlAftJS. 


452 


(jUideth  fiJltlcis  verbis  theologus  itietis  (9)  mihi  de-  A  itloils  se  cortlulil,  Ut  demehtionbiis  sacniia  oftcrret, 

rhoilstr5lvit,his  vcrhlsutens :  Totiis  raundus  in  md- 

ligno  positus  t?sl  (/  Jodn.  V  el  ii).  Ac   bursUm  :  No- 

lite  diligere  mundum,  neque  ea  qu*  in  mundo  siint. 

QUOniiim  omne  quod  iil  ihiirtdocst,  aut  est  concdpi- 

^fehtia  carrtis,  aUt  concupistentia  oculorum,  aut  su- 

perhia  vitae  Et  mundUs  t^ansit,  et  cbnscUpiscehtia 

ejus.  Qui  autcm  frtclt  vbluntatem  Dei,  manetin  aeter- 

nUin.  Hancigitur  fegb  bonam  Dei  volUritaterti  qUae- 

rens,  omnia  prodcrclictbliabUi,cum  iisque  mecort- 

jUhxi  qUi  eadeih  cupiditJttie  tlertentur,  atqu^  feuhidcm 

Deum  eitjiRtUht.InterqUosnohsimultasest,  noh  li- 

VDr,non  mcKrorfcsfetcur*;  sed  omncsidemcurricu- 

lUm  obeunt,  ut  ad  sempiti^rnas  eas  mansiones  per- 

veniant.  qUas  luminum  Pater  iis  a  qUibus  aniiitur 


laudcsque  rtd  edendam  grati  aninii  signiiQcationem 
pei^srtlverot  :  ignordhs  nimirum  quisham  bonorum 
bmilium  vere  auctor  essel,  ad  quem  spirituille  sacri- 
ficium  adhiberi  debei^et.  Ille  igitur  rebus  inanimis  et 
surdis  ftlii  blium  acceptuin  ferens,  qUaqua  versum 
missis  nUntiis  plebem  ad  ejus  natalitia  celebranda 
cogendam  curabat.  Ac  cerherc  erat  omnes  re^s  metu 
cbnfluchtcs,  secUnique  ea  qujc  ad  sacrificium  accom- 
raoddta  erant  alterchtes,  pro  cujusque  scilicetfacul- 
tatUni  modulo,  atqUe  erga  eum  benevolentia.  Prae- 
sertiiri  aUtem  ipse  stimulos  eis  ad  munificentiam  ad- 
movebat,  ut  qUt  quamplurimos  et  maximos  boves 
mactandos  btTerret.  Atque  ad  bunc  raodura  luculen- 
tissimo  festo  peractb,  omnes,  tam  quisenatoriibrdi- 


prjeparavit  (Jac.  i  •  /  Vf)r.  iii.  Hos  ego  pro  parertti- ^  nis erant magistratuque  fungebantur,  quaih  militum 


bUs,  libs  pi-ofratribus,  hos  J^iio  atnids  bt  familiaribUs 
habeb.  Ab  iis  aUtem  qui  quondam  amici  tnei  ac  frSi- 
tres  brnnt  elongavi  fUgiens,  et  mansi  ih  solitudirte 
(PM.  LXtl),  Deum  exspechins,  qUi  salvum  me  fecit 
a  pusillanimitftte  spiiitUs,  et  tertipestate. 

HaecicUm  ita  commbde  ac  jucunde  a  Dei  hbhiiniB 
dicta  essent,  reX  iracUndiAqUidem  iriipeiltbatur,  Uc 
sancturavlrumacct-bissuppliciisetcrucijit-ecupiebat; 
rursum  aUtem  se  reprimebat,  atqUe  id  agjrredi  cun- 
ctabatur,  Venerandam  ipsius  digrtitatom  ac  splendo- 
nittt  veritus.  Sermonem  vero  excipiens,  his  eum 
vfei^bis  est  allocutus  : 

UttdiqUe,  o  miser,  exitio  tUo  stUduisti,  Ut  qui  Ad 


raanum  atque  etiam  plebeios  et  ignobiles  amplissi- 
mis  dohis  prosequebatur. 

In  ipsbautem  natalitiorum  fdii  sotemni  die,  delecti 
viri  circiter  (luinquaginta,  qul  in  ea  Cbaldaeorum 
sapiehtia,quaeih  conspicicndisnotandisque  sideribus 
vei*satUr,  studium  atquc  operam  collocarent,  ad  re- 
gem  conveherunt.  Quos  cum  rox  propius  ad  se  ao- 
cedero  jUssisset,  de  sihgulis  percunctabatur quidnam 
pucr  in  lucem  editus  futurus  esset.  Ilii  autem  longa 
considerutione  habita,  hiturum  (iicebant  ut  opibus 
ac  potentia  lloreret,  atque  oranes  qui  regnum  ante 
ipSUm  obtinuis.sent  superaret.  Unus  vero  astrologus, 
qui  socios  Dhines  isuos  eruditione  anteibat,  his  verbis 


ipsum,  fbrtuna,  ut  videtur,  te  impcllcnte,  tum  men-     usus  (ist :  Quantum  ex  siderum  cursuaddiscere  pos- 
temtumlinguamhcueris,rtcproindeobscurattiquam-Csum,  o  rex,  fiiii  qui  nunc  ex  te  ortus  est  amplitudo 


dam  atqUc  inanem  verbbt^um  naeniam  efluderis.  Ac 
nisi  sermonis  prirtcipio  metibi  factUrum  rccepissem, 
ut  e  medio  concilio  iracundiam  dopellercm,  nunc 
carnes  tUas  in  ignem  conjecissom.  Quoniam  aUtem 
ipse  antevertens,  tibique  cavens,  hujusmodi  verbls 
me  obvinxisti,  audaciam  tu^m  ob  prislirtam  meim 
ei-gale  amicitiam  fero.  Quamobi*em  exsurge,  atque 
ab  oculis  irteis  profuge  ;  non  jam  te  videbo,  sed  malc 
ttiactabo 

Itaegressus  Dei  homo  in  solitudirtcm  socessit,mcE- 
rt5i'c  (lUidem  ob  nomine  aflcctus,  quod  martyriura 
minime  obiissct,  cacterum  nullo  non  die,  quanturti 
art  cbttscientiam  attinet,  martyrio  f\ingcns,atque  ad- 
vct^Us  J)rinclpatUs  et  pbtestrttes,  advorsusmUndi  re- 


atque  profectus  non  in  tuo  regno  erit,  sed  irt  altero 
prifcstantibi*e,  atque  incomparabiliter  exccllentiore. 
Atque  ipsum  Christianorum  quoquereligionem  quam 
tu  insectiiris  arrepturum  existimo,  nec  eum  ab  hoc 
scbpo  ac  spc  aberraturum  puto.  Hacc  scilicet  dixit 
astrologus,  ut  oliin  Balaara  u\um.  xxiii),  non  quod 
a.strologia  verltate  nitatur,  sed  quod  Deus  ut  omnis 
impiis  excusatio  amputaretur,  vcritatem  per  ipsos 
adversarios  ostenderet. 

Rex  autem,  ut  hsec  intellcxit,  ojusmodi  nuntium 
graviter  ac  raolcsto  animo  excepit,  voluptatemijoe 
suamraa-stitiainterrurapisensit.Nihilorainustameii, 
In  privata  quadam  civitate,  pubherrimo  palatio  ex- 
structo,  splendidaqUe  dorao  elaborata,  illic  filium 
ctbh*s  tenebrarum  hujus  sapculi,  advci-sus  spiritualia"  collbcavit,  jussitque  ut  exactis  primis  a^tatis  annis, 


nequili*,  Ut ait  beaius  Paulus,  dimicans  iEjihcs.w). 
CUiri  igitur  ille  abiisset,  rex  graVioi-c  iracUhdia  cott- 
citatUs,  acribt^ra  pi*i*$e(JUtiortem  adversus  inondsti- 
fcum  agmett  exercern,  majbrequc  hortorc  ^\^  si- 
ftjttlacrorum  cultoi'Cs  ac  sjicerdotes  afTlcere  ccepit . 
Ca^.  111.  —  Cum  autem  rex  irt  tam  griivi  crrbrfe 
atqUttlmpbstuhl  Vei^sarctur,  nascitur  ci  clegantissiraa 
fOHnA  filiUs,  atque  ex  ea  pulchritudine  quse  ipsl  afTu- 
sd  erat  In  qUbd  futUrum  erat  pracsignans.  Sic  enlm 
sfermone  iTerebAtur  in  iiln  tr»iTft  pUerum  pAri  pulchri- 
tiidlhe  ac  vcnustate  nusquam  cjcstitisse.  tleXautcnl 
ob  pUidri  nativltattem  maximo  gaudlo  peHusUs,  eum 
Ibiapkiatttbtnindvit;  dtquc  ad  Idolol-um  tcittpla  de- 


nullis  ad  eum  accessus  pateret.  Atque  psedagogw 
ipsi  et  ministros  setate  florentes  eximiaquc  forma 
ptnbditos  constituens,  hoc  ipsis  inandavit,  ut  nihil 
oorUra  qua3  in  hac  vita  molestasuntperspectum  q>si 
facer(3ht,  non  mortera,  non  senectutem,  nonmorbum. 
non  paupertatem,  non  quidquam  aliud  molestiae ; 
quodque  ipsi  oblcctationem  iiiterpellare  posset ;  ve- 
rum  orania  jucurtdu  et  cura  suavi  fructu  conjuncUi 
pt*oponerent,  ut  in  liis  ipsius  animus  cum  voluptate 
ac  deliciis  vei*suiis,  nihil  omnino  rerum  futurarum. 
cogitationo  complecti  posset,  ac  ne  verbo  quid«m 
teuus  de  Christi  religione  ipsiusque  decretis  quid- 
qUam  audiret.Narahoc  pne  omnibus  rebus  ipsioc* 


4M 


VITA  SANCTORUM  SARLAaM  BREMtTiG  ET  JOSAPHAT  INDIiE  RE6IS. 


454 


ctilttir^  in  itiililio  hab^bdi,  dstrdiogi  himiruttl  ratici-  A  tittm  sibi  concilians.  Qtiod  si  ph)  certo  scire  cupis, 

inqulunt,  niliil  nos  tingere  atque  comminisci,  priva- 
tim  ei,  tentjindi  ipsius  causa,  dic  te  relicta  patria 
reiigione  ac  regni  gloria.Christianalil  lldem  amplecti 
habitumque  monastici1m,quem  olim  tanquahiparum 
honestum  persecutus  es,  induere  velle.  Namqui  hsBc 
adversus  virum  illum  scelerate  confingebant,ipsius 
anhni  institutum  adcompunctionem  propensissimum 
expioratum  habebant ;  nec  dubitabant  quin  si  liasc 
verba  a  rege  audiret.  statini  ipsi  quod  praestantius 
esset  suadens,  auctor  futurus  esset  ut  iis  quae  recte 
coilsultn  essent,  nuilam  moram  afferretj  atque  hinc 
vera  esse  quae  dicebant  invenirentur. 

Rex  autem,  qua  virille  ergase  benevoleiitia  esset 
rainime  ignorans,  ea  quae  dicebantur  probabilitate 


httim  verthis.Ottod  si  minisirorum  aliquem  inmc^N 
btlm  incideire  contlgissef,oum  statim  illinc  ejiciju- 
bebsLt,  siUemrtiqdb  nitidum  optimoque  valentem 
ip^  siibstituebat;  ut  he  quid  omnino  sulebrosi  atque 
acbrbl  in  filil  Oculos  incurrl'l*ct.  Ad  huhc  moddth 
8C  tex  gerebai,  atque  hitic  cogitabat  ct  agebat.  Vi- 
deiis  enim  noh  Videbat,  ^t  audiens  hon  intelligebat. 
Cum  auiem  certior  factus  fuisset  tnonachos  notl- 
imllos(quorum  he  vestigiumquidemullumrcliquuhi 
essb  putabat)  sldhuc  suplst*es8e.  iracUndia  &bstudbat, 
atqUe  accrriino  impetu  in  cos  ferebathr,  Ac  pn^o- 
hfes  passim  told  urbe  ei  regione  proclirsare  imperA- 
ttat,  qui  edicerent  ne  monastiti  ohiinis  quisquam 
lisquaib  omnino  post  triduum  inveniretur;  quod  si 


iilVehiretur,  fiammis  addiceretur.  Hi  enimsUnt,  in-Bomni  carere  ac  falsu  esse  censebat  Neque  sibi  fa- 


qiltebat,  quorUm  aUctoritiitc  popuius  addUcitur  Ut 
eilth  qili  cruci  SufilxUs  est  pro  Deo  cOlat.  Interea 
atilem  hujusmodi  quiddam  accidit,  qtiod  majorem 
ipsi  indlgnationerh  excitavit,  cumqUC  raonachis  in- 
fensioreni  reddidit. 

Cap.  iV.— Interhomines  dignitate  prajdltos  qui- 
(Uita  ernt  qUi  ))i*inlas  in  avA^  obtinebat,  vir  elegahtl 
v]ta,abfldei  pietate,quique  saluti  sha!  opetlim  sumnib 
studiodabat:  oc£Ultetamen,obregismetum.  Quaih- 
obhemnonnulli,  Obenm  qUa  apud  regem  pollebat  au- 
ctOriiatem  ipsi  invidentcs,eUm  crihlinari  949  stude- 
Unl,dc  ^nmmopere  laborabant.  &t  quidem  cum  rex 
altquando  satellitum  hiahupro  suo  moi*e  septUs,  ad 


ciendum  esse  ducebat,  ut  ea  temere  suscipcret,  ve- 
lum  rem  ipsam  atquc  objectum  crimen  exploraret. 
QuaprofJter  cum  eum  remotis  arbitris  accivisset* 
tentandi  ipsius  caUsa  ita  eum  est  allocutus  :  Nosti,  o 
amtce,quoniam  modo  adversum  eos  qui  monachi  di- 
cuntur  atque  adeo  adversus  omnes  Christianos  me 
gesserim,  nunc  autem  eo  nomine  popnitentia  ductus 
atqucprassentiumrernmperta!sus,adspes  illas  quas 
eos  commemorantes  «1udivi,nempe  immoiialiscujus- 
dam  regni,  quod  in  alin  vita  iuturum  est,  me  con- 
ferre  cupio  (ham  prassens  regnum  morte  omnino 
ihterrumpitur);  Istud  autem  me  nulio  alioqui  modo 
conseqUi,ac  voti  mei  corhpotem  iBsse  posse  existlmo. 


Tenationem  profeictus  fuisset,  in  vcnatorum  numoro  ^  nisiChristidnusfinm,  rcgnique  mcigloriffiacrcllquis 
j[lrobt]S  llie  \[t  erat.  Cum  aUtem  ipsc  solus  ambulatet  ^  iiujusce  vitie  jucunditatibus  et voluptfltlbus  dicta  et- 


(dliVtho,  Utopinor,  con.silioitaferente),  hominem  itt- 
let'  densaS  arborcs  hunii  prostratum,  ac  pede  a  fera 
qnadam  graViter  conititum,  offendit.  QUi  quidem 
it>SUtti  prsetereuntera  intuens,precibu8ab  eo  conten- 
debat  he  se  praBteriret,  Vcrum  calamitatis  sua;  mise- 
ititiolie  afiiceretur,  atqueindoiuum  suam  abducen- 
j&in  curdret.  Sihiul  etiam  illudadjunxit,  suiith  opc- 
iliii  ipsi  hoh  prorsus  inutilem  attiue  ihancm  fore. 
ihraeclarus  autem  ille  vir  ei  dixit :  EqUidem  IpsC  vir- 
Ititis  studto  iltqtie  amorc  te  assUmam,  tuique  quahi 
nkaiiniani  potero  ctiram  geram.  Vcrum  qua;  tandcitt 
estbsec  utilitas  quAm  abs  te  ad  mc  rcdituram  esse 
alst  iPauiier  auteta  ille  et  Imbecillis :   Ego,  inqUit, 


trema  8aiute,illos  religioso}  vita;  cultores,  et  motia- 
chos,  quos  inique  et  sceierate  expuli,  quocunque 
tandem  in  loco  sint,  inquirens,  ipsis  me  admisceam. 
Ad  haec,  qUid  ipse  ais  ?  et  quid  mihi  faciendUth  ccn- 
ses?  dic  qua;so,perverltateti1  ipsam  te  obtestor.Noh 
cnihi  me  fbgit  te  sUpra  omnes  mortalesveri  studio- 
sum,  atque  animi  probitate  prl^ditum  esse.  Bontis 
autem  ille  vir,  Ut  hsec  audivit,  abstrusatil  fiaudem 
nuiio  tnodo  agnoscehs^animi  compunctiohe  affecttis 
est^lacrymisque  pr0tusus,8implici  animo  respondit  : 
Rex,  ajtemum  vive,  bonuih  et  salutat*e  consiliuni 
iniisti.  Qui  enlhi  qua;rit,  inqtilt  ille,  ipsum  ihveni- 
H  potest,  iamen  ipsum  omnibus  viribus  qnserendum 


i^tttonibus  laesis  medcot.  Nam  si  quahdo  in  Verbis-jest :  Qul  enlm  quaerit,  irtquit  ille,  ipsurh  invehtet 
jAUtcolioquits  vulntisaliquodautalHictioinveniattir,     /'-—-*   ^ -»-- - 

Mnientaneismedicamcntisca  curo,ac  ne  malum  ul- 
lcritid  gerpdt  prohibeo.  Pius  itaqueille  vlr,quanquam 
i^  4hod  ditettit  ntillius  momcnti  duccret,tatnen  di- 
vim  mandati  causa  euni  in  domum  suatn  deferri, 
^flUe  qUdW  pat  et^t  ctirarh  adhiberi  jussit.  Atinvidi 
"'^etlivore  peirtii  hohiines,  de  quibus  ante  locuti 
f^bius^tihj"  :•  i^! :  -item  qUdm  jam  pridem  parttii^iebant 
>tt  Iti^m  proferente8,ipsum  aptid  regem  hoc  nominc 
•j^sant,  quod  non  solum  amicitinc  ipsius  oblitus, 
"^OTUiii  cultum  ncglv3xisset,  atque  ad  Christianam 
''^^iiOheni  Antmtim  inllexissct,  verum  ctiiim  iidver- 
'^  tpsitis  majestateni  graVia  molirctur,  popularem 
^td  ittrbim  t)erV\4i"leiife,  omninhiqnc  bcnevtiien- 


(£Hf4?xi).Prsesentlum  autem  rerum  frUctus  licet  ih 
speciem  oblectet  ac  voluptaiem  afferat,  pulchrum 
tamen  est  eum  propellere  ac  propulsare.Etenim  ho- 
ster  tum  denique  est,  cum  est ;  ct  quos  oblectilt, 
multo  mngis  rursum  excruciai.Nam  et  ipsius  sUavi- 
tatis  et  molestiao  umbra  imbeciiliores  sunt,  ac  Velnt 
navis  in  mari  cursum  tenentis,aut  avis  aereih  pera- 
grantis  vestigiaquam  ocissime  evanescunt  (Sap.  v). 
Cohtra,futurorum  spes,  quamChristiani  prdKiicant, 
firina  ac  tutissima  est,tametsi  in  mundo  pressuram 
habent  [Jnan.  xvi).  Ac  jucunditates  quidem  ete  qtti- 
bus  nunc  fruimur  brevea  suntjliic  AUtem  hihil  orii- 
nino  praeter  suppllciumticnunquHmfihichdOS  crucitt- 
tus  accersunt.  Hmnm  enim  risttim  suavitad  fluta  et 


455 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


456 


temporaria  est,  acerbitas  autem  sempiterna  :  Chri-Aduos  monachos  per  desertum  iter  facientes   cemit 


stianorum  coatra  labor  quidem  teniporarius  est,vo- 
iuptiis  autem  etutilitas  immortalis.Quamobremfeli- 
citer  vclim  cedat  bonum  tuum  consilium.f^4IO  Pul- 
chrumestenim,  ac  valde  pulchrum,  ea  quajinteritu 
obnoxia  sunt  cum  sempiternis  commutare. 

His  verbis  auditis,  rex  vehementer  quidcm  indi- 
gnatus  est ;  cicterum  iracundiam  compressit,  neque 
ipsi  tum  quidquam  locutus  est.  At  ille,  ut  qui  pru- 
densac  sagax  esset,regem  sua  verba  graviteret  mo- 
leste  accepisse  animadvertit,  versutoque  animo  id 
duntaxat  egisse,  ut  ipsius  animum  exploraret ;  do- 
mumque  reversus,  in  ma»rore  atque  languore  versa- 
batur,  addubitans  videlicet  quonam  modo  regisani- 
mum  mitigaret,  atque  impendenssibipericulumef- 


Quos  statim  comprehendi,  et  ad  curruinsuum  addu- 
ci  jussit.  Atque  iracundis  oculis  eos  intuens,  ignem- 
que,  utdici  solet,  spirans  (10) :  An  non  audiisti8,in- 
quit,  o  impostores  et  circuniscriptores,  prsecones 
meos  aperte  proclamantes  ne  quis  vestri  dlaboliciin- 
stituti  post  triduum  in  urbe  aut  ulla  regni  mei  re- 
gioneinveniretur,  aut  alioqui  prorsus  ignicreraare- 
tur?  Monachi  autem  :  En,  inquiunt,  pro  eo  ac  jusd- 
sti,  ex  urbibus  tuis  ac  regionibusexcedimus.  Verum 
cumlongum  nobis  iter  propositum  sit,  ut  ad  fratres 
nostros  proficiscamur,  ac  cibo  careamus,  hac  viain- 
cedimus,  ut  nobis  viatica  suppetant,  nec  fame  absu- 
mamur.Rex  autem  inquit:  Qui  mortisminas  metuit 
huic  cibos  comparare  minime  vacat.  Monachi  autem: 


fugont.  Cum  autem  insomnis  noctem  totam  exige-^  Recte dixisti,  o  rex,  inquiunt :    qui  mortem  metu- 


ret,  cjusqui  pedis  infrnctionelaborabat  in  mentem 
ipsi  venit,  eumque  ad  se  accitum  ita  est  allocutus : 
Mcmoria  teneo,  te  milii  hoc  dixisse,  quod  noxiis 
verbis  medearis.  IUe  autem:  Est  ita,  inquit,  et  si 
opusest,  scientiai  niea)  specimen  edam.  Senatorau- 
tem  sermonem  excipiens,  ipsi  veterem  suam  erga 
regem  benevolentiam  et  auctoritatem  quam  apudeum 
obtinerct  exposuit,  recentemque  item  sibi  versuto 
animo  adhibitum  sermonem,  et  quemadmodum  ipse 
quidem  probe  respondisset,  ille  autem  ipsius  sermo- 
nern  molesto  animo  accipiens,  per  vultus  mutatio- 
nem,  iram  in  intimo  pectore  latitantem  ostendisset. 
Pauper  autem  ille  et  infirmus,  recum  animosuo 
considerata,  dixit :  Noscas  oportet,  vir  illustrissime, 
regem  malam  ac  sinistram  adversum  te  opinioncm 
concepisse,  nempe  quod  ipsius  regnum  occupare 
studeiLs,  atque  tentandi  tui  studio  ea  dixisse  quae 
dixit:  quamobrem  fac  exsurgas,  ac  tonso  capite, 
splendidisque  his  vestibusabjectis,  atque  induto  cili- 
cio,  cum  primum  luxerit,ad  rcgemadeas.  Hoc  autem 
sciscitiinte  quidnomsibi  sichabitusvelit,  responde  : 
De  iis  rebus  de  quibus  mecum  hesterno  die  collocu- 
tus  es,  o  rex,  en  adsum,  paratus  te  in  hac  via  quam 
ingredi  constituisti  sequi.  Nam  etsi  delicia}  ac  vo- 
luptates  jucundae  sunt,  absit  tamen  ut  eas  post  te 
retineam.  At  vero  vii^tutis  iter,  quod  ingredi  paras, 
licet  arduum  et  asperum  sit,  tamen,  modo  tecum 
sim,facileet  procliveac  jucundum  erit.  Utcnim  me 


unt,   id  curant,   quonam  pacto  eam  effugiant.  Qui- 
nam  autem  hi  sunt,  nisi   qui  fluxis   rebus  intabes- 
cunt,  easque  ad  stuporem  usquemirantur  ?Qui  qui- 
dem  cum  in  altera  vita  quidquam  boni  sese  conse- 
cuturos  esse  desperent,  a  praesentibus   divclli  ne- 
queunt,  ob  eamque  causam  mortem  timent.  At 
qui  jam  pridem  mundum  etea  quae  in  mundo  sunt  odioH 
prosequimur,  arctamque  et  augustam  viam  Chri- 
sti  causa  ingredimur,  nec  mortis  metu,  nec  pncsen- 
tium  rerum  cupiditate  af  Qcimur  ;  verum  tuturarui 
duntaxat  rerum  desiderio  tenemur.  Quoniam  igitu: 
mors  ea  quam  nobis  infertis   ad   sempitemam 
pricstantiorem  vitam  transitus  efficitur,  idcirco  ci 
piditati  potius  nobis  est  quam  terrori. 

Hic  rex  per  solertiam,  videlicet  monachos  arripeir-«e 
cupiens,  dixit :  Quid  ?  An  non  paulo  ante  vos  sec^3- 
dere  dixistis,  ut  meo  imperio  pareatis  ?  Quod  si  mor-- 
tem  minime  timetis,  quid  est  quamobrem  fugain 
ineatis?  En  haic  quoque  frustra  et  inaniter  jactante$» 
mentiti  estis.  Responderunt  monachi  :  Non  idcirco 
f ugimus  quod  denuntiatam  nobis  abs  tc  mortem  per- 
timescamus;  verum  tui  miseratione  commoti,  ne 
graviorem  condemnationem  tibi  accersamus,  sece- 
dere  in  animum  induximus.  tSSO  Nam  alioqui, 
quautum  ad  nos  attinet,  nullo  modo  rainas  tuas  ex- 
pavescimus.  Ad  haec  rex  ita  commotus,  ipsos  exori 
jussit.  Sicque  Dei  famuli  extremo  vitae  die  functi, 
martyrii  coronam  per  ignem  adepti  sunt.  Statimque 


oblectamentorum  hujus  vitae  socium  habuisti,  ita-.  edictumpromulgatumest,ut  siquis  raonachusinve- 

•  |j*  11*J  ±   *  *  ^         A.  *"^  **  J.*  II*  *  *  A    *  A  *J  A  Aj 


etiam  molestiarum  habiturus  es,  quo  etiam  in  futu- 
rorum  bonorum  societatem  tecum  veniam.Praeclarus 
igitur  ille  vir  infirmi  horainis  verba  comprobans,  fe- 
cit  quemadmodum  ipse  monuerat.  Eum  itaque  rex 
videns  atque  audiens,  hac  quidem  de  causa  delecta- 
tus  est,ipsius  nimiruni  erga  se  benevolentiam  admi- 
rans;  atque  falsa  esse  quae  adversus  eum  ad  sc  de- 
lata  fuerant  intelligens,  majore  eum  honore  atque 
apud  se  auctoritate  ac  fainiliaritate  donavit.Cajterum 
adversus  monachos  rursum  ira  exarsit,  eorum  scili- 
cet  hacc  pneceptacsse  dicens,  ut  homines  ab  hujusce 
vitae  voluptatibus  abstineant,  atque  incerta  spe,  tan- 
quam  per  somnium,  sese  illudi  sinant. 
Cum  autem  rursus  ad  venationem  egrederetur, 


niri  posset,  sine  ulla  inquisitione  trucidaretor.  Atque 
ita  nullus  hujusmodi  ordinis  in  illa  regione  reliquus 
factus  est,  nisi  qui  in  montibus,  et  speluncis,  et  ca- 
vernis  terrae  sese  occultarant.  Verum  hsec  hacte- 
nus. 

Cap.  V.  —  At  regis  filius,  de  quo  initio  nobis  oratio 
instituta  est,  in  palatio  quod  ipsi  exstructum  fuerat 
ita  manens,  ut  a  nemine  adiri  posset,juveniiem  aeta- 
tem  tandem  attigit  (cum  interea  omnem  tam  iEthio- 
pumquam  Persarum  doctrinam  percepis8et)pnidens 
etcordatus,  atque  omnibus  virtutumdotibus  illustris. 
Quin  naturales  etiam  quacstiones  pr£cceptoribus  suis 
proponebat ;  adeo  ut  ipsi  quoque  adolescentis  inge- 
nium  animique  acumen  admirarentur,  rexque  etiam 


aM-MM.a« 


457 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREBflTiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


458 


ipse  ez  vultas  ipsius  venustate,  animique  habitu,  in  A  inter  muros  et  januas  abs  te  concludar,  eoque  statu 


stuporem  traheretur.  Mandabat  autem  his  qui  cum 
eo  versabantur  ut  darent  operam  ne  quid  prorsus 
eorum  quae  in  hac  vitamolesta  sunt  intelligeret,  nec 
omnino  quod  mors  pra^sentes  voluptates  exciperct. 
Cfleterum  inani  spe  nitebatur,  atque  (ut  proverbio  di- 
citur)  in  coelum  sagittas  mittere(l  1)  conabatur.  Quo- 
nam  enimmodomorshumanai  naturaeincognitaesse 
posset  ?  Itaque  ne  pueri  quidemcognitionemeffugit. 
Nam  cum  animum  summa  sagacitate  omatum  et  in- 
structum  haberet,  secum  ipse  considerabat  quidnam 
patrem  adduxisset  utipsi  oranium  aditum  interdice- 
ret,  nec  quemlibet  ad  seaccedere  pateretur.  Perse 
enim  intelligebathoc  citra  patris  imperium  nonfieri. 
Caetenim  ipse  interrogare  verebatur,  tum  quod  mi- 


sim,  ut  a  nemine  adiri  ac  cemi  queam.  Quoniam,  o 
fili,  inquit  rex,  nolo  quidquam  videas  quod  pectori 
tuo  molestiam  afferat,  tibique  voluptatem  interpellat. 
Siquidem  hoc  ago  ac  specto,  ut  in  perpetuis  deliciis, 
atque  omni  gaudio  animique  voluptate.  omne  vit© 
tempustraducas.  Atvelim  scias,  o  here,  inquit  filius 
ad  patrem,  mehoc  modo  non  ingaudio  atqueanimi 
voluptate,  sed  potius  in  afflictione  atque  ingenti 
angustia  vitam  agere  ;  adeo  ut  ipse  quoque  cibus  ac 
potus  fastidio  mihi  et  acerbitati  sit ;  etenim  gestit 
animus  ea  quae  extra  has  januas  sunt  perspicere. 
Quaiiiobrem  si  me  Isete  acjucunde  viverecupis,  jube 
me  arbitratu  meo  foras  progredi,  atque  eamm  rerum 
quamm  prospectus  mihi  negatur  spectaculo  animum 


nimeveroconsentaneumesse  diceret,  quin  pater  eagoblectarc. 


qnae  ipsiconducerentanimadverteret;  tum  quodillud 
flecum  reputaret,  siid  depatrisvoluntateficret,  quan- 
tumlibet  ipse  percontaretur,  se  tamen  rei  veritatem 
minimeintellecturum  esse.  Quapropter  exaliis,acnon 
a  patre  haec  scire  constituit.  Itaque  cum  unum  e  pae- 
da^ogis  reliquis  chariorem  acfamlliarioremhaberet, 
eumque  majore  adhuc  benevolentia  sibi  devinxisset, 
atque  ampllssimismuneribusaffecisset,  ab  eo  scisci- 
tabatur  quidnam  regem  impulisset  ut  eum  in  hoc 
septo  inclusum  teneret.  Illud  etiam  adjungebat :  Si 
mihi  apertc  hoc  exposueris,  omnibus  te  anteponam, 
perpetuaeque  amicitiae  foedus  tecum  feriam.  Psedago- 
gOB  autem,  ut  qui  etiam  ipse  pmdens  et  cordatus 
esset,  puerlque  sagacitatem  ac  numeris  omnibus  ab- 


Haec  ut  rex  audivit,  moestitia  affectus  ^Sl  est, 
illudque  cogitabat  fore,  ut  si  illi  quod  petebat  dene- 
garet,  majorem  ei  mcerorem  ac  sollicitudinem  affer- 
ret.  Quocirca  se  quae  grata  ipsi  essent  facturum 
dixit.  Ac  statim  eximios  equosac  satellitummanum 
regiae  dignitati  congruentempararijussit,eiqueforas, 
quoties  vellet,  progrediendi  potestatem  fecit.  lis  au- 
temqui  cum  eo  versabantur  summoperemandavitut 
curarent  ne  quid  injucundi  obviam  haberet ;  verum 
quidquid  pulchrum  et  amoenum  ac  jucundumesset, 
ipsi  ostenderent ;  choreasque  in  viis  agitarent,  suavis- 
simisque  cantionibus  operam  darent,  ac  varia  specta^ 
culaconstituerent,ut  ipse  mentem  his  rebusoccupa' 
ret  atque  oblectaret. 


solutam  prudentiam  exploratam  haberet,  neque  sibiQ     Cum  igitur  regis  filius  ad  hunc  modum  forascre- 


ab  eo  periculum  ullum  conflatum  iri  existimaret, 
omnia  ei  sigillatim  exposuit,  nempe  et  persecutionem 
adversus  Christianos,  ac  potissimum  adversus  eos 
qui  se  pietati  colendae  totos  devovissent  promulga- 
tam,  et  queniadmodum  ab  omnibus  finitimis  locis 
expulsi  et  ejecti  fuissent,  atque  item  ea  quacipso  in 
lucem  edito  astrologi  praedixissent .  Ne  igitur,  inquit, 
andita  eorum  doctrina,  eam  religioni  nostrae  praefS- 
ras,  idcirco  a  regc  data  opera  est,  ne  multi  tecum 
oonsuetudinemhaberent,  sedpauci  omnino.  Acnobis 
etiam  atque  etiam  mandavit,  ut  studeremusnequid 
hcgusce  vitae  molestiamm  per  nos  intelligeres. 

Haec  ut  adolescens  audivit,  nuUum  alterum  verbum 
adjunxit.  Caeterum  salutaris  sermoipsius  pectus  teti- 


bro  progrederetur,  quadam  die  ministrorum  obli- 
vione  factum  est  ut  duos  viros  perspiceret,  quorum 
alter  lepra,  alter  caecitate  laborabat.  Quos  conspica- 
tus,  atque  animi  moestitia  affectus,  ab  iis  qui  secum 
erant  quinam  hi  essent,  ct  quodnam  grave  hoc 
spectaculum  esset,  percontatus  est;  illi  autem,cum 
id  quod  in  ipsius  aspectum  veuerat  occultare  non 
possent,  has  humanas  calamitates  esseresponderunt, 
quae  ex  corrupta  materia,  et  corpore  vitiosis  humo- 
ribus  pleno,  mortalibus  contingere  solent.  Tumille: 
Cunctisne  hominibus  haec  accidere  consueverunt  ? 
Non  cunctis,  inquiunt  illi,  verura  iis  duntaxat  quo- 
rum  valetudo  propter  improbos  humores  depravata 
sit.  Rursum  igitur  sciscitari  perrexit  adolescens  :  Si 


git,  ac  Paraciiti  gratia  spirituales  ipsiusoculosape-Dnon  omnes  hominesin  has  calamitates  incidere  con- 
'rire  agg^essa  est,  eum  ad  verum  Deum,  tanquam  suevemnt,  sed  quidam  duntaxat,  exploratumne  est 
porrectamanuducens,quemadmodumorationispro-  quinam  sint  quos  malorum  acerbitates  arrepturae 
gressu  demonstrabimus.  Cum  autem  rex  ipsius  pater  sint ;  an  contra  citra  ullam  distinctionem  atque  ex 
crebro  eum  viseret  (singularis  etenim  ipsius  erga  improviso  conflantur?£tquistandemhominum,re- 
eum  amor  erat),  quadam  die  his  verbis  ad  eumfilius     sponderunt  illi,  futura  perspicere  ac  perfecte  intel- 


imis  est :  0  here  ac  rex,  aliquid  ex  te  scire  cupio, 
ccjus  causa  perpetuus  mceror,  atque  omnis  intermis- 
sbnis  expers  sollicitudoanimum  meum  exestaccon- 
fldt.  Pater  autem  exhocipsosermoneintimisvisce- 
ribus  discruciatus,  ait :  Dic  mihi,  charissime  fili, 
qoisnam  sit  hic  mceror  qui  te  obsidet,  acstatim  eum 
in  gandiumeommutarestudebo.Tumpuer:  Expone, 
inqait,  qoidnam  causae  sit  cur  hic  detinear,  atque 
Patrol.  LXXIII. 


Jigere  queat  ?  Hoc  enira  humanae  naturae  captum 
excedit,  ac  solis  imraortalibus  diis  attributum  est. 
Hic  percontandi  quidera  finem  fecit  regis  filius ;  ve- 
rum  ex  hujusmodi  spectaculo  dolorem  animo  cepit, 
reique  novitate  ita  affectus  est,  ut  oris  ipsius  forma 
immutaretur. 

Rursum  autem  foras  progrediens,  in  capularem 
quemdam  senem  incidit,  rugata  facie,  fractis  acdis- 

15 


459 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. " 


460 


solutis  tibiis,  curvo  corpore,   capite  prorsus  cano,  Auliumejusmodiintotahacundiqueregionecognosco. 


qui  praetereadentibus  carebat,  atque  concisum  quid- 
dam  et  interruptum  loquebatur.  Stupore  itaquecor- 
reptus,  cum  hominem  eum  proprius  ad  se  adduci 
jussisset,  eos  qui  tum  aderant  interrogabatecquid- 
nam  tam  insolens  spectaculum  esset.  Illi  autem 
dixerunt :  Hic  aetate  v:jlde  provectus,  ac  paulatim 
decedentibus  ipsi  viribus,  membrisque  imbecillita- 
tem  contrahentibus,  ad  hanc  quam  cemis  aerumnam 
pervenit.  Et  quisnam,  inquit  ille,  ipsius  finis  est  ? 
Nihil  aliud,  inquluntilli,  quam  mors  ipsum  excipiet. 
Omnibusne  hominibus,  inquit  ille,  hoc  propositum 
est,  an  quibusdam  duntaxat  contingit  ?  Responderunt 
illi :  Nisi  mors  antevertens  aliquem  hinc  abducat, 
fieri  non  potest  quin  temporis  progressu  status  hu- 


Quo  quidem  nomine  magna  ille  molestia  impletos, 
gravique  animi  vulnere  affectus,  ei  similis  erat  qui 
ingentem  thesaurum  amisit^  atque  in  ejus  investiga- 
tione  mentem  totam  occupatam  ac  defixamhabet.Ac 
proinde  in  perpetuo  languore  et  sollicitudine  versa- 
batur,  omnesque  mundi  jucunJitates  et  voluptates 
in  ipsius  oculis  piaculi  cujusdam  et  exsecrationis 
instar  erant.  Cum  autem  hoc  animi  statu  esset,  ac 
magno  cum  gemitu  bonum  invenire  cuperet,  insom- 
nis  ille  oculus,  qui  omnia  cemit,  atque  omnes  salvos 
fieri,  et  ad  veritatisagnitionem  venirevult(/  Tim,  u), 
ipsum  aspexit,  suamque  ipsi  consuetam  benignita- 
tem  ostendens,  quodnam  iter  tenendum  esset,  hoc 
modo  demonstravit. 


jusce  periculum  non  faciat.  Tum  adolescens  :  Quoto  B     Cap.  VI.  —  Erat  enim  eo  tempore  monachos 


anno  hoc  cuipiam  contingit  ?  atque  prorsusne  mori 
necesse  est,  neque  ars  uUa  est  qua  mortem  effugia- 
mus,  atquein  hanc  calamitatem  minimc  incidamus? 
Dicunt  ei :  Octogesimo,  aut  centesimo  anno  ad  hanc 
senectutem  homines  perveniunt,  ac  deinde  moriun- 
tur,  nec  aliter  fieri  potest.  Debitum  enim  naturale 
mors  est,  hominibusab  initio  impositum,  nequeulla 
ratione  ipsius  adventus  vitari  potest. 

Haec  omnia,  ut  sagax  ille  ac  pmdens  adolescens 
audivit  atque  intellexit,  intimo  corde  ingemiscens, 
dixit :  Acerba  haec  vita  est,  atque  omni  dolore  ac 
moestitia  plena,  si  res  ita  se  habet.  Et  quonam  modo 
quispiam  in  incertae  mortis  exspectatione,  ciyus 
adventus  non  modo  vitari  non  potest,  sed  etiam,  ut 


quidam  divinamm  remm  peritus,  vitaqueac  sermone 
ornatus,  atque  in  omni  monastica  vivendi  ratione 
summopere  versatus :  unde  oriundus,  aut  ex  quo 
genere,  dicere  nequeo,  vemm  in  solitudine  quadam 
Sennaaritidis  terrae  domicilium  habens,  ac  sacerdo- 
tii  dignitate  prseditus.  Huic  porro  seni  Barlaam  no- 
men  erat.  Hic  igitur  cum  divino  quodam  admonita, 
quonam  statu  regis  filius  esset  comperisset,  e  soli- 
tudine  egressus,  ad  cultam  et  habitabilem  terram 
profectus  est ;  mutatoque  habitu  suo,  atque  induUs  - 
mundanis  vestibus,  et  conscensa  navi,  ad  Indorum^ 
regnum  sc  contulit,  ac  mercatorem  se  esse  fingens,  ^ 
in  eam  urbem  in  qua  regis  filius  palatium  habebatd 
ingreditur.  Permultosquedies  illic  commoratus,  qi 


dixistis,  incertus  est,  securo  animo  erit?  Abiitque  Q  rerum  ipsius  status  esset  diligenter  exquisivit, 


haec  secum  volvensatqueassidueconsiderans,  mor- 
tisque  memoriam  identidem  animo  repetens,  ac 
deinceps  in  doloribus  animique  constematione  vi- 
vens,  atque  inperpetuo  mcerore  degens.  Atque  apud 
se  dicebat :  Ergone  mors  me  aliquaudo  corripiet?  Et 
quisnam  erit  qui  mei  post  moitemmeminerit,  cum 
tempus  omnia  oblivione  contriverit  ?  Num  praeterea 
morte  functusin  nihilum  dissoivar ;  an  contra,  aitera 
quaedam  vita  est,  et  aiter  mundus?Ha3C  et  hissimi- 
liaperpetuocogitans,  palloreconficiebatur.  Praesente 
tamen  patre,  si  quando  ad  eum  vcniret,  hilaremac 
moerore  vacuum  animum  prae  se  ferebat,  quodscili- 
cet  ea  quae  cogitabat  ad  ipsius  cognitionem  venire 
noUet.  Incredibilem  autem  in  modum  aliquem  nan- 


quinam  essent  qui  propius  ad  eum  accedere  sole— 
rent :  cum  igitur  paedagogum  eum  de  quo  superios  sk 
nobis  mentio  facta  est  ipsi  omnium  famiUarissimon 
esse  inteUexisset,  seorsim  eum  conveniens,  his  Yei> 
bis  usus  est : 

Scias  veUm,  domine  mi,  me  mercatorem  esse, 
atque  ex  longinqua  regione  venisse,  eximiique  pretii 
lapidem  habere,  cui  nuUus  unquam  simUis  inventus 
est,  quemque  nemini  adhuc  ostendi.  Tibi  autem  hoc 
declaro,  quod  te  pmdentem  ac  cordatum  virum  esse 
videam,  ut  me  ad  regis  fiUnm  introducas,  ipsique 
eum  dono  dem.Siquidembona  omnia  incomparabi- 
Uter  anteceUit.  Nam  et  us  qui  cordis  ocuUs  capti 
sunt,  sapientiae  iucem  afTert,  et  surdis  aures  aperitf 


cisci  cupiebat,  quiipsius  pectori  certam  fidem  face-Det  mutisvocem  impertit,  et  aegrotantes  in  sanitatem 


ret,  ac  bonum  sermonem  ipsius  auribus  instiUare 
posset. 

Quocirca  de  paedagogo  eo  cujus  ante  mentionem 
fecimus  rursum  quaerlt  num  quem  norit  qui  ad  eam 
rem  cujus  cupiditate  flagrabat  adjumcnto  ipsi  es^e, 
ipsiusque  mentem  gravibus  cogitationibus  aestuan- 
tem,  atque  hujusmodi  curam  abjicerenequeuntem, 
confirmare  possit.  Ille  %^%  autem  ea  quae  prius  dicta 
fuerant,  in  memoriam  rursusipsirevocans,  dicebat : 
Jam  quoque  prius  tibi  exposui  quemadmodum  pater 
tuus  sapientes  illos  viros  ac  pietati  colendaedevotos, 
qui  dehiyusmodirebus  disputant,  partim  obtmnca- 
rit,  partim  irato  atque  infenso  animo  expulerit,  nec 


asserit,  et  stultos  sapientia  donat,  et  dsemones  pel- 
Ut,  ac  denique  quidquid  pulchmm  et  expetendum 
est,  domino  suo  uberrime  suppeditat.  Ait  ad  eom 
paedagogus  :  Te  quidem  hominem  gravis  atque  con- 
stantis  animi  esse  video  ;  caetemm  verba  tua  immo- 
dicamquamdam  jactantiampraeseferunt.  Quodenim 
excellentes  atque  ingentis  pretu  lapides  et  uniones 
viderim,  quonam  modo  enumerando  recensere 
queara  ?  nec  tamen  unquam  aut  vidi  aut  audivi  qui 
eas  quas  commemorasti  vires  haberent.  Veramta- 
men  eum  mihi  ostende,  ac  si  taiis  est  qualem  ais, 
sine  uUa  cunctatione  ad  regis  fiUum  te  introducamy 
qui  te  maximis  honoribasacbenefidisomabit.  Prios- 


461 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


462 


quam  autem  per  ipsum  oculorum  obtutum,  qui  Mii  A(^faUh,  xiii).  Quocirca  si  in  cordetuo  frugiferam  ac 


nequit,  dicta  tua  confirmaris,  fieri  non  potest  ut  do- 
mino  meo  ac  regi  de  re  incerta  et  incognita  hsec  tam 
immodicaacpraetumidarenuntiem.  Dixitautem  Bar- 
laam  :  Recte  dixisti,  tc  hujusmodi  vires  ac  facultates 
nec  unquam  perspexisse,  nec  audisse.  Etenim  ora- 
tio  adte  meanon  de  re  vulgari,  sed  ingenti  quadam 
et  admiranda  est.  Quod  autem  eum  cernere  quaesi- 
visti,  audi  quid  dicam. 

Lapis  hic  summi  pretii,  prseter  eas  quas  dixi  vires 
et  facultates,  hanc  etiam  habet.  Eum  enim  promptc 
ac  facile  prospicere  non  potest,  qui  sanum  ac  fir- 
mum  oculum  ,  corpusque  purum  atquo  ab  orani 
spurcitie  alienum  non  habet.  Nam  si  quis,  his  dua- 
bus  rebus  non  recte  comparatis,  in  hunc  pretiosum 


bonara  terram  invenero,  divinum  semen  in  te  coiyi- 
ccre,  atque  ingens  raystcrium  tibi  aperire  minime 
dubitabo.  Si  autem  petrosa  ea  et  spinea  fuerit,  via- 
que  a  quolibet  calcata,  omnino  salutare  hoc  semen 
haudquaquam  serere,  ipsumque  avibus  et  feris,  ante 
quas  mai'garitas  pr^jicere  mihi  prorsus  interdictum 
est,  in  praedam  objicere  praestiterit.  Verum  de  te 
meliora  ac  saluti  viciniora  contido  :  nempe  quod  et 
lapidem  qui  pretium  omne  superat  videbis,  ac  per 
luminis  ipsius  splendorem  hoc  consequeris,  ut  ipse 
quoquelumenefriciaris,fructumquecentuplumferas. 
Etenim  tua  causa  longam  viam  conficere  studui,  ut 
quae  nunquam  vidisti,  tibi  ostenderem,  atque  eado- 
cerem  quae  nunquam  audisti. 


lapidem  oculos  temere  ac  petulanter  injiciat ,  ipsaK  Dixitrutemad  eum  Josaphat:  Equidem  ipse,  ve- 
quoque  scilicet  qua  pneditus  est  cemendi  vi  ac  nerando  senex,  incrcdibili  quodam,  atqueejusmodi, 
mente  insuper  mulctabitur.  Ego  porro  ,  utpote  me-  quod  nuUo  modo  coerceri  queat,  desiderio  teneor, 
dicinae  minime  rudis  et  ignarus,  oculos  tuos  parum    -novum  queradara  ac  bonum  sermonem  audiendi.  At- 


sanos  esse  conspicio  :  ac  proinde  vereor  nc  hanc 
quoque  quam  habes  cernendi  facultatera  amittas. 
Verum  de  le^is  filio  audivi,  eum  tam  vitae  castitate 
pneditum  esse,  tam  pulchros  ac  perspicaces  oculos 
habere.  Quocirca  thesaurum  hunc  ipsi  ostcndere  rai- 
nime  dubitabo.  Quamobrem  ne  coramiscris  ut  hoc 
negligas,  ac  re  tanti  momenti  dominum  tuum  pri- 
ves.  Ille  autem  ad  eum  dixit:  Si  haec  itase  habent, 
ne  mihi  lapidem  ostendas,  siquidem  plurirais  pec- 
catis  vita  mea  inquinata  est,  ac  praeterea  ne  oculos 
quidem^satis  sanos  habeo.  De  hac  autem  re  domi- 


que  ignis  in  pectore  meo  inccnsus  est,  qui  me  ad 
necessarias  quasdam  quaestioncs  intelligendas  vehe- 
menter  inflammat.  Cteterum  adhuc  hominera  nan- 
cisci  raihi  non  licuit,  qui  de  hac  re  certam  mihi 
fidem  facere  posset.  Quod  si  sapientem  quemdam, 
et  doctrina  praeditum  virum  nactus  fuero,  ac  saiu- 
tarerasermonem  audiero,necavibus,  utopinor,  nec 
feris  eum  tradam ;  nec  rursum  petrosus  et  spineus, 
ut  tuis  verbis  utar,  ero.  Quin  potius  et  candido  ac 
sincero  animo  cum  excipiara,  et  eruditeacdiligenter 
conservabo.  Tu  vero   si  quid  ejusmodi  nosti,   ne 


num  meum  regem  certiorem  facere  minime  cuncta-  C  quaesoid  reticeas,  verum  mihi  narres.  Quamprimum 

enim  e  longinqua  regione  te  venisse  audivi,  animi 
voluptate  affectus  sum,  atque  in  bonam  spem  ve^i 
fore  ut  opera  tua  id  quod  cupiebam  consequerer.  Eo- 
que  nomine  statim  te  ad  me  introduxi,  comiterque 
tanquam  farailiarium  meorum  etaequalium  aliquem 
excepi.  Atque  utinam  spe  mea  minime  fallarl  Dixit 
autem  Barlaam :  Praeclare,  atque  ut  regia  magnifl- 
centia  dignuni  erat,  hoc  fccisti,  ut  non  ad  extemae 
vilitatis  spcciem  aniraum  adjiceres,  verum  abstrusae 
spei  teipsum  traderes. 

Ei*at  cnira  aliquando  raagnus  quidam  et  illustris 
rex,  cui,  cum  in  aureo  curru,  satellitum  manu  re- 
giae  majestati  digna  cinctus  iter  faceret,  contigit  ut 
duos  vii*os,  laceris  ac  sordidis  vestibus,  atque  ore 


bor.  Hoc  sermone  habito,  ad  regis  &&8  filium  in- 
gressus,  orania  ei  sigillatira  exposuit.  Ille  autem  ut 
praeceptoris  verba  audivit,  spirituali  quadam  laetitia 
et  voluptate  pectus  suum  afQari  sensit;  ac  velut 
numine  correptus,  hominem  celeriter  introduci 
jussit. 

Ut  igitur  ingressus  est  Barlaam,  eiquequam  con- 
veniebat  pacem  dedit,  sedere  jussus  est.  Curaque 
praeceptor  secessisset,  Josaphat  ad  seneradixit:  Vc- 
lim  mihi  pretiosum  illum  iapidera  ostendas,  de  quo 
magna  etadmirandaabste  coraraeraorari  pineccptor 
meus  mihi  narravit.  Barlaam  auteni  suain  ad  eum 
disputationem  adhuncmodum  auspicatus  est:  Haud- 
qoaquam  scquum  est,  o  rex,  ad  illustrem  tuam  ex- 


cellentiamquidquamfalsoetinconsiderate  amedici.  Dmacie  confecto,  ac  majorem  in  modum  pallido,  ob- 


Omnia  enim  quaedeme  adtc  allata  sunt  veraatque 

ab  omni  dubitatione  aliena  sunt.  Verum  nisi  pru- 

cientiae  tuae  prius  pericuium  feccro,  nefas  est  hoc 

Oiysterium  tibi  declarare.  Aitenim  Dominus  meus  : 

dziit  qui  seminat  serainare.  Et  dura  seminat ,  alia 

^aidem  cecidemnt  secus  viam,  et  volucres  coeli  co- 

^ederunt  illa.  Alia  cecideinint  super  petrosa ,  ubi 

^on  erat  terra  multa,  et  confestira  exorta  sunt,  eo 

^uod  non  haberent  terram  raultam.  Sole  vero  exorto 

^estuavemnt,  et  quia  non  habebant  radicem,  ame- 

*^nt.  Alia  autem  ceciderunt  inter  spinas^^et  surgen- 

tes  spinae  suffocavemntea.  Alia  postremoceciderunt 

in  terram  bonam,  et  dederunt  fructum  centuplum 


vios  haberet.  Regi  porro  exploratum  erat  eos  cor- 
poris  afflictatione  ac  vitae  Deo  consecratae  laboribus 
cames  suas  ita  confecisse.  Ut  igitur  eos  vidit  ,  e 
curm  statim  desiliens,  atque  hurai  prostratus,  eos 
adoravit:  ac  deinde  surgens,  amicissime  complexus 
est,  et  salutavit.  Proceres  autem  ipsius  ac  praefecti 
hoc  raoleste  tulerunt,  eum  facinus  regia  gloria  in- 
dignum  admisisse  existimantes.  Vemm  cum  coram 
ipsura  reprehendererainimeauderent,  cumgermano 
ipsius  fratre  agebant,  ut  regem  admoneret,  ne  dia- 
deraatis  araplitudinera  et  sublimitatem  adhunc  mo- 
dura  dedecore  ac  contumelia  afficeret.  Cum  itaque 
ipse  haec  fratri  dixisset,  atque  intempestivam  et 


463 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


464 


praeposteram  ipsiushurailitatera  accusasset,  respon- 
sum  ipsi  rex  dedit,  quod  a  fratre  minirac  intelle- 
ctum  est. 

Mos  enim  regi  erat  ut  cum  aliquem  morte  multa- 
ret,  praeconemcum  tuba,  qua)  quidemmortis  idcirco 
dicebatur,  ad  ipsius  forcs  mitteret,  atque  ex  tubae 
illius  clangore  omnes  ei  moriendum  esse  intellige- 
bant.  Itaque  cum  advesperassct,  lethalem  tubam  ad 
fratris  sui  fores  clangorem  edituram  rex  misit.  Ut 
igitur  ille  hanc  tubam  audivit,  desperata  salute  per 
totara9S4  noctem  domcsticis  rebus  consuluit.Mane 
autem  atra  ac  iugubri  veste  indutus,  cura  uxorc  ac 
liberis  ad  palatii  fores  flens  ac  laraentans  profectus 
est.  Gura  autem  rex  ipsum  ad  se  admisisset,  atque 
itaejulanteravidisset,  his  verbisusus  est:  0  stulte 
ac  dcmens,  si  fratris  tui,  cum  quo  idem  tibi  genus 
et  par  honor  est,  in  quem  nuUius  omnino  sceleris 
tibi  conscius  es,  praeconem  ita  extimuisti ;  quonam 
modo  mihi  reprehensionis  notam  idcirco  inussisti, 
quod  Dei  mei  pra^cones,  qui  mortem,  nc  Domini  in 
quem  me  multa  et  gravia  scelera  perpetrasse  scio 
pertimescendum  adventum  raihi  quavis  tuba  vocalius 
aitiusque  denuntiant,hurailiter  ac  dem  isse  salutarim? 
En  igitur  ut  tuara  dementiam  coarguerem,  hac  ra- 
tione  usus  sum,  qucmadmodum  etiam  cos  qui  tibi 
utrae  reprehenderes,  inanimuminduxerunt,  statim 
stolidos  et  amentes  esse  demonstrabo.  Atque  itacu- 
ratum  et  utiliter  instructum  fratrem  suum,  domum 
r^misit. 

Jussit  autem  e  ligno  quatuor  arcas  effici :  quarura 
cum  duas  undique  auro  contexisset,  fetidaque  cada- 
verum  ossa  in  eas  injccisset,  aureis  scris  eas  obflr- 
mavit;  reliquis  auteraduabuspiceacbitumine  obli- 
tis,  pretiosisque  lapidibus  et  exquisitis  unionibus, 
omnique  unguentaria  fragrantiaimpletis,asperisquc 
funibus  constrictis,procereseos,aquibus  obvirorum 
iUorura  occursum  reprehensus  fuerat,  ad  se  accivit, 
ipsisque  quatuor  has  arcas  proposuit,  ut  quanti  hae, 
quantique  illse  pretii  essent  aestimarent.  lUi  autem 
duas  eas  quae  inauratae  erant,  maximi  prctii  esse 
asserebant;  nequeenim  aliterfieri  possc  inquiebant, 
quin  in  ipsis  regise  coronae  ac  cingula  recondita  es- 
sent.Eascontra  quse  pice  ac  bitumino  oblitae  erant, 
viles  oranino  ac  nuUius  pretii  esse  aiebant.  Rex 
autem  ipsis  dixit :  Ne  me  quidera  fugiebat,  vos  hoc 
dicturos  esse;  nam  sensibilibus  oculis  ea  quae  in  sen- 
sum  cadunt  perspicitis.Atqui  non  ita  facicndum  est; 
veruminterioribusoculis  sive  pretium,sive  utilitatem 
etfoeditatem,  quaeintusconditasunt,  spectare  opor- 
tet.  Ac  protinus  inauratas  arcas  aperiri  jussit. 
Quibus  patefactis,  gravis  quidam  ac  teter  odor  exha- 
lavit,atque  injucundissimum  spectaculum  oculis  ob- 
jectum  est. 

Ait  itaque  rex  :  Hic  -eorura  typus  est  qui  cum 
splendidis  et  illustribus  vestibus  utantur,  atque  ob 
ingentem  gloriam  in  potentiam  insolcnter  se  elTcrant, 
intus  taracnfoetidis  cadaverilyis  ac  flagitiispleni  sunt. 
Postautera,  cum  eas  quse  pici  ac  bituraine  oblitae 
erant,  aperiri  jussisset,  omnes  eos  qui  aderant, 


Asplendore  atque  odoris  suavitate  quae  in  ipsis  re- 
condita  erat  oblectavit.  Dixitque  eis :  Scitis  coinam 
rei  hae  arcae  similes  sint?  humilibus  nimirum  atque 
abjectis  illis  viris,  vilibusque  vestibus  indutis,  quo- 
rum  vos  extemum  habitum  intuentes,  contumeliae 
acprobro  mihi  duxistis,  quod  ante  eosin  terram  me 
nbjecissem.  Ego  autem  eorum  dignitatem,  atque 
animorum  pulchritudinem  spiritualibus  oculis  consi- 
derans,  ex  ipsorum  contactu  gloriam  contraxi,  eo»- 
que  quavis  corona  et  quavis  regia  purpura  prscstan- 
tiorcs  existiinavi.  Ad  hunc  igitur  modura  pudorem 
ipsis  incussit,  eosque  in  his  rebus  quae  in  aspectum 
cadunt  minime  oberrare  docuit,  verum  iis  animum 
adjungcre  quae  intellectu  percipiuntur.  Itaque  ad  pii 
et  sapientis  regis  similitudinera  ipse  quoque  acces- 

B  sisti  ;  ut  qui  bona  spe  nixus  me  susceperis,  quae 
quidera,  ut  opinor,  minime  te  fallet.  Dixit  auteraad 
eura  Josaphat:  Haec  omnia  pulchre  atque  conclnne 
dixisti.  Yerum  iliud  scire  aveo,  quisnamsit  tuus  Do- 
rainus,  quem  tu  orationis  initio  de  illo  seminatore 
verba  fecisse  dicebas. 

Cap.  VII.  —  Rursus  igitur  sermonem  assumens 
Barlaam,  dixit :  Si  quisnam  Dominus  meus  sit  in- 
telligere  cupis,Dominus  Jesus  Christusest,  unigeni- 
tus,  inquam,  ille  Dei  Filius,  ille  beatus  et  solus  po- 
tcns,  ille  Rex  regum  ct  Dominus  dominantium,  qui 
solus  habet  imraortalitatera,  ac  lucera  habitat  inac- 
cessibilera,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  glorifi- 
catur(/  rm.vi).Neque  enira  exeorumnumero  sum 
qui  multos  hos  et  petulantes  deos  colnnt,  atque  haec 

Q  animac  expertia  et  surda  simulacra  venerantur ;  ve- 
rum  unum  Deum  agnosco  et  confiteor,  qui  in  tribus 
personis,  hoc  est  Patre  et  Filio  et  Spiritu  sancto, 
atque  una  natura  et  essentia,  in  una  gloria  et  regno 
minime  diviso  glorificatur.  Hic  igitur  intribus  per- 
sonis  unus  Deus,  principii  ac  finis  expers  (Nas,f 
orat.  2,  de  Pasch.)^  sempiternus,  increatus,  immu- 
tabilis,  corpore  vacans,  invisibilis,  circumscriptione 
carens,  animicoraprehensionera  fugiens,  solus  bonus 
ac  justus  est,  qui  orania,  tara  quae  oculis  cernuntor 
quara  quae  oculorum  obtutum  fugiunt,  ex  nihilo  in 
ortum  produxit. 

Primum  scilicet  invisibilium  ac  coelestium  virta- 
tum  innumerabilem  quamdam  multitudinem  a  ma- 
teria  et  corpore  secretam,  hoc  est  administros  di- 

«^vinae  majestatis  spiritus  ;  deinde  autem  mundum 
hunc  in  aspectum  cadentem,  hoc  et  ccelum,  ac  ter- 
ram,  et  mare;  quem  ctiamlaetissimaluce  coomavit, 
coelura  nempe  sole  ac  luna  et  sideribus,  terram  au- 
tem  omnis  generis  1SS^&  stirpibus  ac  variisaniman- 
tibus,mare  denique  numerosissimispisciumgeneri- 
bus.  Haec  omnia  ipse  dixit,  et  facta  sunt:  ipse  man- 
davit,  et  creata  sunt  {Psal,  cxlviii).  Post  autem  ho- 
mincra  suismet  raanibus  efTingit,  sumpto  nimimma 
terra  ad  corporis  corapositionem  luto,anima  autem 
rationis  etintelligentiae  participcper  suam  insufQa- 
tionera  ipsi  tributa,  quacquidera  adDeiimaginemet 
similitudinem  efifecta  esse  scripta  est  {Gen.  i)  :  ad 
imaginem  videlicet,  propter  vim  intelligendi  atque 


mmgmimm 


465 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiG  REGIS. 


466 


arbitriilibertatem;  ad  sirailitudinem  autem,  propter  A 
virtutis  ipsius,  quoadejus  fieri  potest,  imitationem. 
Ilunc  porro  hominem,  arbitrii  iibertate  atque  im- 
mortalitate  donatum,  eorum  quae  in  terra  sunt  re- 
gem  constituit ;  atque  ex  ipso  feminam,  quse  ipsi 
auzilio  esset,  ipsi  similem  eflecit. 

Consitoque  in  Eden  ad  Orientem  paradiso,  volu- 
ptatis  omnis  atque  oblectamenti  plcno,  hominem, 
qaem  efTmxerat,  in  ipso  coUocavit;  sic  quidem,  ut 
divina  bonitas  omnia  lignaquse  illic  erant  sine  nuilo 
impedimento  eum  percipere  juberet ;  unius  autem 
duntaxat  degustatione  ipsi  interdiceret  (quod  qui- 
dem  Jignum  scientise  boni  et  mali  appellatum  est), 
his  verbis  utens  :  Quacunque  die  comederitis  ex  eo, 
morte  moriemini.  Enimvero  unus  ex  praedictis  an- 
gelicis  copiis^  qui  uni  agniini  praeerat,  cum  natura-  B 
lis  vitii  ne  miniraum  quidem  vestigium  a  creatore 
accepisset,  verum  boni  causa  procreatus  fuisset, 
libera  mentis  inductione  a  bono  in  malura  deflexit, 
atque  insolentia  elatus,  advei^us  Dominura  ac  Deum 
rebellare  voluit.  Ac  propterea  ex  ordine  suo  ac  di- 
gnitate  expulsus  est,  atque  pro  beata  illa  gloria  et 
angelico  nomine,  diaboli  ac  Satanso  nomen  consecu. 
tus  est.  Deus  enira  ipsura,  et  coelesti  gloria  indi- 
gnum,  praecipitem  e  coelo  exturbavit.  Cum  eo  porro 
simul  avulsa  et  ejecta  est  ingens  angelorum  qui  ipsi 
Baberant  raultitudo  :  qui  quidera  raentis  inductione 
mali  efTecti,  ac  boni  loco  principis  sui  defectionem 
secuti,  daemonum  noraen,  ut  irapostores  ac  circura- 
scriptores,  acceperunt. 

Diabolus  igitur,  abjui*ato  prorsus  bono,  raalaque  Q 
natura  assurapta.  invidiam  adversus  hominera  con- 
cepit  (Sap,  ii),  propterea  quod  seipsura  etantaglo- 
ria  ejectum,  illUm  autera  ad  tantura  honorera  sub- 
vectum  perspiceret  :  eumque  e  beata  illa  vivendi 
ratione  dejicereraoliebatur.  Quare  serpentera  irapo- 
sturae  suae  offlcinam  nactus,  per  eum  feminam  con- 
Tenit.  Cumque  eam  spe  divinitatis  adduxisset,  ut 
interdictum  lignum  dcgustaret,  per  eara  postea 
etiam  Adaraum  (nam  hoc  primo  horaini  noracn  fuit) 
in  fraudem  irapulit.  Porro  autera,  ut  primus  horao 
contra  divinura  iraperium  interdictara  plantara  degu- 
itaYit,  a  summo  parente  atque  architecto  e  delicia- 
mm  paradiso  exterrainatur,  atque  boatae  illius  et  ab 
ezitio  immunis  vitae  loco  in  hanc  (heu !)  miserara 
Titam  incidit,  ac  postremo  raoile  raultatur.  AtqucT^ 
hinc  vires  nactus  diabolus,  et  victoria  elatus,  aucto 
hominum  genere,  omne  improI)itatis  genus  ipsis  in 
animum  injecit.  Ex  quo  factura  estut  Deus  ingcntera 
peccati  impetura  coercereac  reprimere  volens,  terrae 
diiavium  induxerit,  atque  oranem  animara  viventera 
ez8tinxerit((76n.  vii).  Cura  autemunumduntaxat  in 
iOa  aetate  justum  virum  invenisset,  hunc  cum  uxore 
ac  liberis  in  arca  quadara  servatura,  solura  in  terra 
oonstituit.  Posteaquam  autem  rursum  homines  nu- 
iDcro  augeri  cceperunt,  Dei  oblivione  capti  sunt, 
at^ue  ad  graviorera  impietatera  proruperunt,  ut  qui 
diversis  peccatis  in  servitutem  se  addixerint,  atque 
10  varia  errorum  generi^  distraxerint. 


Alii  enim  casu  ac  fortuito  omnia  ferri,  providen- 
tiaeque  expcrtia  esse  censuerunt ;  tanquam  scilicet 
nuUus  Dorainiis  sit  qui  ea  regat  ac  raoderetur.  Alii 
fatura  invexerunt,  natalitiisque  sideribusomniacom- 
miserunt.  Alii  multos  deos  malos,  ac  multis  vitiosis 
affectionibus  laborantes  coluerunt,  quo  videlicet 
suarura  affcctionura  et  gravium  flagitiorum  defenso- 
res  et  patronos  eos  haberent.  Quorum  etiam  formas 
pictura  expriraentcs,  surdas  statuas  ac  sensu  caren- 
tia  simulacra  in  altura  erexerunt,  eaque  in  teraplis 
inclusa  coluerunt  et  adorarunt,  servientes  nimirum 
creaturae  potius  quam  Creatori.  Quidam  enimsolem 
et  lunam  ac  sidera,  quae  Deus  ad  lucem  terreno  huic 
raundo  afferendara  posuit,  coluerunt :  quae  quidem 
aniraa  et  sensu  carent,  ac  Creatoris  providentia 
illurainantur  et  conservantur,  non  autem  quidquam 
per  se  virium  habent.  AHi  autera  ignem  et  aquam 
ac  reliqua  terrae  elementa,  quibus  nec  anima  nec 
sensusinest.  Nequeeos  quianiraaetrationepraediti 
sunt  ejusraodi  rebus  cultum  adhibere  puduit.  Alii 
feris,  ct  reptilibus,  et  p*^cudibus,  etquadrupedibus 
animantibus  venerationem  tribuerunt :  hinc  sciiicet 
sese  rationis  magis  expertes  ostendentes  quam  ea 
ipsa  quae  colebant.  Alii  turpium  quoinimdam  et  ab- 
jectorum  horainum  formas  depinxerunt,  eosquedeos 
appellarunt,  partira  raasculos,  partim  feminas :  quos 
etiara  ipsiraet  adulteros,  et  horaicidas,  etiracundos, 
et  invidos,  et  furiosos,  et  parricidas,  et  fratricidas, 
et  fures,  950  etraptores,  et  claudos,  et  debiles,  et 
veneflcos.  et  insanos  esse  tradiderunt,  atque  horum 
nonnullos  mortera  obiisse,  nonnuUos  fulmine  per- 
cussos  fuisse,  nonnuUos  hominibus  serviisse,  atque 
exsules  exstitisse,  nonnullos  vulnera  accepisse,  ac 
lamenta  edidisse,  atque  ob  improba  etfoeda  flagitia 
in  animalia  sese  iramutasse.  Quo  flebat  ut  homines 
ab  ipsis  diis  occasionem  sumentes,  orani  irapuritatis 
genere  sese  contarainarent.  Ac  tura  horrenda  qui- 
dem  caUgo  genus  nostrum  tenebat ;  neque  erat  qui 
inteUigeret,  nec  qui  Deum  requireret  (P^a/.  xiii). 

Ea  autem  aetate  Abraham  solus  inventus  est  qui 
aniraac  sensura  flrraura  ac  valentera  haberet,  atque 
ex  rerum  conditarura  prospectu  conditorem  agno- 
sceret.  Nam  cum  ccelura,  acterram,  et  mare,  solem 
itera  et  Itmara  ac  reUqua  considerasset,  hujusmodi 
ornatum  concinnitatis  plenum  admiratus  est.  Cum- 
que  raundura,  etea  quae  in  ipso  sunt,  conspexisset, 
non  casu  ac  fortuito  ea  exstitisse  atque  conservari 
existiraavit.  Nec  rursumterrae  elementis,  aut  inani- 
mis  siraulacris  omatus  hujusceraodi  causara  ascri- 
psit ;  sed  Deum  verum  per  haec  agnovit.  atque  uni- 
versi  effectorem  et  consei*vatorera  esse  intellexit. 
Deus  autem  ejus  probitatem  animi  atque  candorem, 
rectumquejudiciura  comprobans,  seipsum  ei  patefe- 
cit  (non  quidem  ut  natura  est,  neque  enim  fieri 
potest  ut  creata  natura  Deum  cemat,  verum  per 
dispcnsatorias  quasdamDei  visiones,  quemadmodum 
ipse  novit),  plenioreraque  sui  cognitionem  in  ipsius 
animo  inserens,  gloriaeum  affecit,  sibique  famulum 
ascivit.  Qui  quidem  per  successionem  bis  qui  ab 


467 


DE  VmS  t>ATRUM  LIBER  PRIMUS. 


468 


ipso  promanarunt  transraissa  pietatc,  eos  veri  Dei  Ain  una  persona,  et  duabus  natuns,  perfectus  Deus, 


cognitione  instruxit.  Eamque  ob  causam  Dominus 
semen  ipsius  in  infmitam  multitudinem  excre- 
scere  voluit,  populumque  sibi  peculiarem  appellavit 
(Gen.  XV ;  /  Pet.  ii) ;  eosque  i4i]gyptia5  gentis,  ac 
tyranni  Pharaonis  servitute  pressos,  editis  horrendis 
atque  admirandis  signis  et  prodigiis  per  Moysen  et 
Aaronem,  viros  sanctos  ac  prophetiae  dono  pracdi- 
tos,  eduxit  (Exodi  xv).  Quorum  etiam  opera  iEgy- 
ptios,  pro  eo  atque  ipsorum  improbitas  merebatur, 
excruciavit ;  et  Israelitas  (sic  enim  populus  ille,  qui 
ab  Abrahamo  ortum  duxit,  vocabatur)  siccis  pedi- 
bus  per  Rubrum  mare,  scissis  videlicet  aquis,atque 
tum  a  dextra  tum  a  sinistra  muri  instar  effectis,  tra- 
jecit.  Cum  autem  Pharao  et  iEgyptii  a  tergoeosse- 


et  homo  perfectus ;  matris  virginitatem  etiam  post 
partum  ab  omni  labe  conservans.  Atque  iisdem  om- 
nino  quibus  nos,  excepto  peccato,  passionibus  ob- 
noxius  effectus  (Ileb.  tv),  infirmitates  nostras  susce- 
pit,  ac  morbos  nostros  portavit  (Isa.  Lin).  Quoniam 
enim  per  peccatum  mors  in  mundum  introierat 
(Roin.  v;,  necesse  erat  ut  qui  redemptionis  ^^59 
raunere  perfuncturus  erat,  ab  omni  peccato  punis 
esset,  peccatique  morti  minime  obnoxius. 

Triginta  porro  annis  cum  hominibus  versatus,  in 
Jordanis  undisa  Joanne  viro  sancto^  ac  prophetarum 
omnium  praestantissimo,  baptizatus  est.  Eoquebapti- 
zato  vox  ejusmodi  de  coelo  a  Deo  Patre  delata  est: 
Hic  est  Fihus  meus  dilectus,  in  quo  mihi  bene  com- 


querentur,  revei^sac  aquae  eos  prorsus  deleverunt.  Ac  B  placui  (Lurx  iii)  :  atque  Spiritus  sanctus  columbae 


postea,  cum  per  maxima  miracula  divinosque  pro- 
spectus,  quadraginta  annorum  spatio  populum  in  de- 
serto  deduceret,  ac  coelesti  pane  eum  aleret,  legem 
(quse  futurorum  typus  atque  adumbrati  o  erat)  lapi- 
deis  tabulis  divinitus  inscriptam  dedit,  eamque 
Moysi  in  monte  tribuit  (Exodi  xxxi).  Quae  quidem 
ab  omnibus  simulacris  etflagitiosis  actionibus  abdu- 
cebat,  solumque  verum  Deum  venerari  docebat.  Sic 
igitur  per  ingentia  miracula  ipsos  in  bonam  quam- 
dam  terram  induxit,  quam  olim  patriarchse  illi  Abra- 
hamo  se  ipsius  semini  daturum  receperat.  Ac  lon- 
gum  esset  commemorare  quot  quamque  magna  et 
admiranda  et  illustria  atque  eximia  beneficia,  quse 
numerum  omnem  excedunt,  in  eos  contulerit.  Qui- 


specie  in  ipsum  descendit.  Ac  deinceps  magna  etad- 
miranda  signa  efficere  ccepit,  mortuos  videlicet  ad 
vitam  revocans,  caecis  lucem  afiferens,  daemones  in 
fugam  vertens,  surdos  et  claudos  curans,  leprosos 
purgans,  atque  inveteratam  naturam  nostram  undi- 
querenovans,operibusque  erudiens,  acvirtutis  viam 
edocens,  atque  a  corruptione  abstrahens,  et  ad  sem- 
piternam  vitam  iter  monstrans.  Unde  etiam  duode- 
cim  discipulos  elegit  (Mattfi.  xix),  quos  apostolos 
nominavit,  ipsisque  negotium  dedit  ut  coelestem  vitae 
rationem  praedicaront,  quamutin  terra  ostenderet, 
ac  nos  humiles  et  terrenos  per  incamationem  snam 
coelestes  eflriceret,  venerat. 
At  vero  admirandaeipsius  ac  Deitati  consentaneae 


bus  omnibus  id  agebatur,  ut  ab  omiii  nefario  cultu  C  vitae  atque  infmitorum  miraculorum  invidia et  fiirore 


et  flagitio  genus  humanum  abstraheret,  atque  in  ve- 
terem  statum  revocaret.  Nihilo  secius  tamen  adhuc 
natura  nostra  erroris  libertati  scrviebat,  ac  per  dia- 
boli  tyrannidem  mors  inhominesregnumobtinebat, 
omnesquedivinasententiacondemnatos  in  infernum 
transmittebat. 

Cum  igitur  in  ejusmodi  calaraitatem  ac  miseriam 
venissemus,  minime  nos  despexit  is  a  quoeffictiat- 
que  in  ortum  producti  fueramus  ;  neque  manuum 
suarum  opus  funditus  perire  sivit.  Verum  benigna 
Dei  ac  Patris  voluntate  unigenitus  Filius,  et  Dei 
Verbum,  qui  est  in  sinu  Patris ;  ille,  inquam,  ejus- 
dem  cum  Patre  ac  Spiritu  sancto  substantiae,  ille 
aevo  omni  antiquior,  ille  principii  expers,  qui  in 


commoti  Judaeorum  pontifices  ac  principes,  apud 
quos  scilicet  commorabatur,  et  ad  quorum  utilita- 
tem  admiranda  hujusmodi  signa  et  prodigia  perpe- 
trarat,beneficiorumomnium  immemores,eam  morte 
multarunt,  unonimirum  exipsius  discipulisadipsum 
prodcndum  arrepto,  comprehensumque  ipsum  gen- 
tibus  dediderunt,  ipsum,  inquam,  qui  omniumvi 
erat,  ac  sponto  haec  suscipiebat.  Hac  enim  de  caui 
venit,  ut  nostracausa  omniaperpeteretur,quovid 
licet  nos  a  vitiosis  affectionibus  in  libertatem  vindi 
caret.  Cum  autem  multa  in  eumsuppliciorumgene 
exercuissent,  eum  ad  extremum  cruce  condemna— 
runt.  Atque  omnia  in  carnis,  quam  ex  nobis  assum — 
pserat,  natura  pertulit :  divina  interim  ipsiusnatur9> 


principio  erat,  et  apud  Deum  ac  Patrem  erat,   et  D  ab  omni  perpessione  libera  manente.  Nam  cum  diir- 

Deus  erat,  ad  servos  suos  indulgenter  se  demittit ; 

et  quidcm  ita,  ut  haec  demissio  nec  verbis  declarari, 

nec  mente  comprehendi  possit.  Nam  cum  Deus  per- 

fectus  esset,  perfectus  homo  ex   Spiritu  sancto    et 

sancta  Maria  virginc  Dei  genitrice  eflicitur,  non  ex 

viri  semine  aut  voluntate  aut  concubitu  (Joa7i.  i),  in 

labis  omnis  experte  Virginisuteroconceptus,  sed  ex 

Spiritu  sancto,  quemadmodum  ante  conceptionem 

archangelorum  unus  missus  est,  qui  novam  illam  et 

admirandam  conceptioncm  Virgini  nuntiaret.  Et- 

enimDei  FiliusexSpiritu  sancto  sine  semineconce- 

ptus  est :  compactaque  sihi  in  Virginis  utero  carne 

animacaanima  rationis  ac  mentisparticipe,  prodiit 


plici  natura  praeditus  esset,  hoc  est  divina,  et 
quam  a  nobis  assumpserat,  humana  quidem  natura 
perpessa  est,  divinitas  autem  perpessione  iramunu 
et  iinmortalis  erat.  Cinici  igitur  in  carne  afBxnsest 
innocens  Dominus  noster  Jesus  Chribtus.  Peccatum 
cnim  non  fecit,  nec  inventus  est  dolus  in  ore  ejns 
[Isa.  Liii ;  Hom.  v)  ;  proindeque  morti  obnoxius  non 
erat.  Quandoquidem,  ut  jamdixi,  morsperpeccatum 
in  mundum  introivit.  Verum  nostracausa  came  mor- 
tem  oppetiit,  ut  nos  a  mortis  tyrannide  redimereti 
Descendit  ad  inferos,  iisque  contritis,  eas  quae  ab 
orbe  condito  illic  inclusse  tenebantur,  animas  libera- 
vit.  In  sepulcro  conditus,  tertia  die  resurrexit,  cum 


469 


VTTA  SANCTORUM  BARIAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDM:  REGIS. 


470 


sdlicet  mortem  superasset,  victoriamque  nobis  ad-  A 
versus  eam  donasset,  atque  immortalitatis  largitor 
immortaiitatem  cami  conciliasset,  discipulis  visus 
est,  ipsisque  pacem  impertivit  [Joan.  xx ;  Act.  i),  ac 
per  eos  universo  mortalium  generi. 

Post  quadraginta  autcm  dies  in  coelos  ascendit^ 

atque  in  Patris  dextra  sedct,  rursumque  venturus 

est  judicare  vivos  et  mortuos,  ac  reddere  unicuique 

JQXta  opera  sua  {Psal.  Lxi).  Post  gloriosam  autem 

soam  in  ccelos  ascensionem,  sanctissimum  Spiritum 

ad  sanctos  suos  discipulos  in  ignis  specie  misit ;  cu- 

JQS  instinctu  peregrinis  linguis  loqui  coepcrunt ,  quem- 

admodum  ipse  dabat  eloqui  illb.  Hinc  igitur  per 

ipdus  gratiamin  omnes  gentes  dispersi  sunt,  atque 

orthodoxam  fidem  praedicaverunt,  ba])tizantes  eos 

inDomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti,  et  do-B 

centes  servare  omnia  Salvatoris  prfccepta  {Matth. 

xxviii).  Ad  hunc  igitur  modum  gentes  a  recta  via 

aberrantes  illustrarunt,  ac  supersititiosum  idolorum 

errorem  demediosustulerunt.  Quamvisautem  hostis, 

dadem  suam  indignissime  ferens,  nunc  quoque  bel- 

lom  adversus  pios  excitet,  stultis  videlicet  ac  stolidis 

persaadens  ut  idolorumcultum  adhuc  retineant,  im- 

becilla  tamen  ipsius  vis  effecta  est,   atque   ipsius 

frameaB  per  Christi  potentiam  in  finem  defecerunt. 

EttibiDominummeumacDeum  et  salutis  auctorem 

paacis  verbis  declaravi ;  plenius  autem  eum  cogno- 

sces,  si  ipsius  gratiam  in   anima  tua   acceperis, 

divinoque  beneficio  tibi  contigerit  ut  ipsius  servus 


Cap.  VIII.  —  Heec  verba  ut  regis  filius  audivit,  C 
ipsias  animus  lumine  perstrictus  est,  ac  praelastitia 
e  solio  suo  exsurgens,  Barlaamque  complectens, 
diiit :  Fortasse,  nisi  me  conjectura  fallit,  vir  prce- 
stantisgime,  hic  est  inaestimabilis  iUe  lapis  quem  non 
abs  re  occultum  tenes,  nec  cuilibet  promiscue  osten- 
dis,  verum  iis  demum  qui  sanis  ac  firrais  animi  sen- 
sibQs  prsediti  sunt.  Ecce  enim  ut  haec  verba  auribus 
ocepi,  suavissima  lux  pectus  meum  subiit,  et  grave 
iliad  moeroris  velamen,  quod  jam  pridem  animo  meo 
Qodique  incumbebat,  statim  sublatum  est.  Si  igitur 
i^conjido,  fac,  qua^so,  sciam.  Sin  autern  aliquid 
^quae  abs  te  commemorata  suntpraestantius  nosti, 
Qeconcteris  id  mihi  rursus  aperire. 

Rorsum  igitur  respondit  Barlaani :  Ita  sane,  mi 
ine  ac  rex^  hoc  est  illud  magnum  mysterium,  ^ 
absconditum  ^Sfl  est  a  sseculis  et  generatia- 
Dibas,inextremisautem  temporibus  hominum  generi 
patefactam  ((7o/o55.  i).  Cujus  declarationem  olim  per 
SpiritQs  divini  gratiam  multi  prophetae  ac  justi  viri 
Pfxdixerunt,  multifariam  multisque  modis  edocti 
(Bebr.  XI),  atque  alta  voce  annuntiantes.  Cumque 
ttlutem  omnino  futuram  prospicerent,  ejusquecer- 
nendaB  cupiditate  tenerentur,  non  tamen  eara  per- 
'pexerunt ;  verum  ultima  haec  generatio  divino 
Wficio  salutis  auctorem  suscepit.  Quamobrem 
<pi  crediderit,  et  baptizatus  fuerit,  salvus  erit 
(^are.  xvi). 

^ixit  autem  Josaphat :  Omnia  ea  quae  abs  te  dicta 


sunt  sine  ulla  dubitatione  credo,  eumque  quem  an- 
nuntias  Deum  gloria  afficio.  Hoc  unum  peto,  ut  sine 
uUo  errore  cuncta  mihi  declares,  quidque  mihi  fa- 
ciendum  sit  exacte  doceas.  Atque  etiam  quidnam 
baptismus  sit  quem  abiis  qui  fidepraediti  sunt  accipi 
ais,  deinceps  fac  intelligam. 

IUe  autem  ad  eum  respondit :  Sanctae  hujus  et  in- 
contaminatae  Christianorum  fidei  velut  radix  ac  cer- 
tum  fiindamentum  divini  baptismi  gratia  est,  ut  quae 
omnia  a  nativitate  contracta  peccata  expiet,  atque 
ea  inquinamenta  qua^  ex  vitio  conflata  sunt  prorsus 
expurget.  Sic  enim  Salvator  mandavit,  utperaquam 
ac  Spiiitum  regeneremur,  atque  ad  veterem  dignita- 
tem  redeamus :  per  orationem  videlicet  ac  salutarem 
invocationem,  ad  aquam  accedente  Spiritu  sancto. 
Baptizamur  igitur  juxta  Salvatoris  sermonem  in  no- 
mine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti  (Matth.  xxvni). 
Atque  ita  Spiritus  gratia  in  ejus  qui  baptizatur  ani- 
maimmoratur,  eam  illustrans,  ac  divinam  reddens, 
atque  imaginemillamacsimilitudinem  Dei,adquam 
condita  est,  ipsi  instaurans.  Ac  deinceps,  veteribus 
omnibus  vitii  operibus  abjectis,  novae  vitae  cumDeo 
pactum  inimus  {Naz.^  orat.  de  sanct.  Baptism.)^  ac 
puriorem  vivendi  rationem  auspicamur  :  quo  nimi- 
rum  etiam  cohajredes  eorum  efficiamur  qui  ad  im- 
mortalitatem  regenerati  sunt ,  ac  sempitemam 
salutem  consecuti  sunt.  Citra  baptismum  autem 
fieri  non  potest  ut  quisquam  bonam  spem  conse- 
quatur,  quamlibet  etiam  pios  omnes  pietate  ante- 
celluerit.  Sic  enim  Deus  Verbum,  qui,  ut  generi 
nostro  salutem  afTerret,  hunianitatem  suscepit,  dixit: 
Amen  dico  vobis,  nisi  quisregeneratus  fuentexaqua 
et  Spiritu  sancto,  non  intrabit  in  regnum  coelorum 
{Joan.  III).  Quamobremanteomniate  rogo,  utanimo 
fidem  accipias,  ac  statim  ardentissimo  quodam  desi- 
derio  ad  baptismura  accedas,  nec  ullam  omnino  mo- 
ram  adhibeas.  Periculosa  siquidem  est  dilatio,  pro- 
pterea  quod  praestitutus  morti  diesincertusest.  Josa- 
phat  autem  ad  ipsum  dixit :  Et  quaenam  bona  illa 
spes  est,  cujus  fleri  posse  negasti  ut  quisquam  citra 
baptisraum  corapos  fiat  ?  Quidnam  etiam  illud  est, 
quod  ccelorum  regnum  appellas?UndenamitemDei 
humanitate  induti  verba  audivisti  ?  Quinam  rursus 
est  incertus  morti  pracstitutus  dies,  de  quo  ingens 
sollicitudo  pectus  meum  subiens,  moeroribus  ac  do- 
loribus  carnes  meas  conficit,  atque  adeo  ipsum  os- 
siura  robur  exest?Deniqueutrummorientesin  nihi- 
lura  dilabimur,  an  contra  post  praesentem  peregri- 
nationera  alia  vita  superest :  haec  et  his  consentanea 
ex  te  scire  avebam. 

Barlaara  hujusraodi  responsum  his  verbis  dedit : 
Bona  ea  spes,  de  qua  locutus  sum,  regni  coelestis 
est.  Eaautera  est  ejusraodi,  ut  nuUaomnino  humana 
lingua  explicari  possit.  Ait  enim  Scriptura :  Quae 
oculus  non  vidit,  et  auris  non  audivit,  et  in  cor  ho- 
rainis  nonascenderunt,  prscparavit  Deusdiligentibus 
se  (/Afl.  LXiv ;  I  Cor.  ii).  Cura  autera  abjecta  hac 
crassa  carne,  beatitudinem  illam  divino  beneficio 
consecuti  fuerimus,  tum  ille,  cujus  beneficio  spes 


471 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


472 


nostra  nos  rolniine  fefellerit,  nos  docebit,  efficietqae  A  (luc^  xxi).  Etenim  cum  Deus  horainem  ab  initio 


ut  bonorumillorumgloriam,  omnem  mentiscaptum 
superantem,  lucem  illam  qus  nulla  oratione  expri- 
mi  potest,  vitaraillam  quae  mortenon  interrumpitur, 
ac  denique  iUam  cum  angelis  vitae  consuetudinem 
cognoscamus.  Nam  sihoc  divinitus  consequamur,  ut 
cum  Deo,  quantumhuraanae  natura;  fas  est,  consue- 
tudinera  habearaus,  orania  eaquaonuncnobisignota 
sunt  ab  eo  sciemus.  Hoc  enim,  Schpluris  divinitus 
inspiratis  edoctus,  omniura  maxirae  coelorum  re- 
gnura  esse  duco^  nempe  ad  sanctse,  et  qua;  vitae 
initium  dedit,  Trinitatis  contemplationem  accedere, 
atque  incomparabili  ipsius  lumine  purius  illustran, 
ac  revclata  facie  (//  Cor,  iii)  ipsius  gloriam  omnem 
verborum  facultaterasuperanteracontueri.  Nec  vero 


efRnxisset  (quemadmodum  etiam  jam  tibi  exposoi) 
insuHlavit  in  eum  spiraculum  vitae  (Gen,  ii),  qaae 
quidera  aniraa  rationis  atqueintelligentiae  particeps 
appellatur.  Quoniara  autera  morte  damnati  sumos, 
omnibus  nobis  raori  necesse  est ;  nec  fieri  potest  ut 
hic  calix  hominem  ullum  praetereat.  Nihil  autem  est 
aliud  mors  quam  animi  a  corpore  disjunctio.  Ac 
quidem  illud  corpus,  quod  e  terra  effictam  est, 
posteaquani  ab  animo  sejunctum  est,  in  terram,  ez 
qua  suraptura  fuerat,  revertitur,  ac  corruptum  dis- 
solvitur  (Gen.  iii ;  Eccli,  iii).  Anima  autem  immor- 
talis  cum  sit,  eo  proficiscitur  quo  sumraus  ille  effe- 
ctor  iraperat,  vel,  ut  rectius  loquar,  quemadraodam 
ipsa  sibi,  cura  adhuc  in  came  versaretur,  hospitium 


rairandura  est,  gioriara  illara  ac  lucera  et  arcana  j^  pi*aeparavit.  Ut  enim  quisque  vitae  munere  hic  fhn- 
bona  nviilis  verbis  declnrari  posse  ;  neque  enim  am-    ctus  fuerit,  illic  recepturus  est. 


pla  ct  eximia  essent,  si  nos  terreni  et  mortales,  ac 
gravem  hanc  et  afTectionibus  obnoxiam  carnem  ge- 
stantes,  ea  tum  cognitione  percipere,  tum  verbis 
exprimere  posseraus.  Quae  cura  cxplorata  tibi  sint, 
ea  fide  sola  citra  ullam  dubitationcra  accipe,  atque 
ab  omni  fictione  abhorre  ;  illudque  stude,  ut  per 
bona  opera  imraortalera  illara  gloriara  arripias. 
Qua  cum  tibi  potiri  contigerit  perfectius  haec 
cognosces. 

M^9  Quod  autem  ex  rae  qusesivisti,  quonara- 
modo  nos  incamati  Dei  verba  audierimus,  hoc 
habeto,  nos  per  sacrosancta  Evangelia  ea  quae  ad 
theandricam,  hoc  est  Dei  cura  homine   conjuncti, 


Denique   confcctis  longis  tempomm  curricalis, 
Deus  noster  cura  raetuenda  et  serraonis  facultatem 
superante  gloria  ad  judicium  de  orbe  ferendum  ve- 
niet.  Cujus  metu  coelomra  virtutes  commovebon- 
tur,  atque  omnis  angelomm  exercitus  tremore  cor-    - 
reptus  coram  ipso  astabit  {Luc.  xxi) :  tum  videlicet,    , 
cura  in  archangeli  voce  ac  divina  tuba  mortui  ad  J 
vitam  redibunt,  ac  treraendo  ipsius  throno  sistentar^ 
(IThess.  iv).  Est  autera  resurrectio,  animae  rursi 
cura  corporeconjunctio.  Quocircahocipsumcorpas, 
quod  interit  ac  dissolvitur,  ita  resurget,  ut  deince] 
interire  nequeat  (/  Cor.  xv).  Nec  vero  huic  rei  fidemcD 
ullo  modo  abrogare  in  raentera  tibi  veniat.   Neqa^= 


dispensationem  pertinent,  didicisse.NamitasanctusGenira  ci  qui  ipsura  primura  e  terra  cfQxit,  postea- 

ille  liber  appellatur,  ut  qui  iramortalitatera  et  sta- 

tura  a  cormptione  alienum,  et  scmpiternara  vitam, 

et  peccatomra  reraissionem,  et  coelomm  regnum, 

nobis  qui  mortales  interituiquc  obnoxii  ac  terreni 

suraus,  fauste  annuntict.  Quctii  quidera  scripsemnt 

qui  spectatores  ac  rainistri  Yerbi  fuemnt.  De  quibus 

superius  dixi,  quod  Salvator  noster  Christus  disci- 

pulos  et  apostolos  elegerit.  Qui  quidcra  nobis  post 

gloriosara  Dei  in  coelos  ascensionem,  ipsius  in  terra 

vitffi  rationera;  et  doctrinara  ac  rairacula,  quantura 

ab  hominibus  praestari  poterat,  litteramra  raonu- 

mentis  mandamnt.  Sic  ctenim  in  extrema  libri  sui 

parte  eximius  ille  inter  divinos  evangelistas  dixit : 

Sunt  et  alia  multa,  quae  fecit  Jesus,  quae  si  scnban- 


tur  per  singula,  nec  ipsura  arbitror  raundura  eos  qui  D  effectio  ? 


quara  in  terrara  ex  qua  suraptura  est  rediit, 
Creatorissententiaramrsus  ad  vitam  excitareimpoa — 
sibile  est.  Nara  si  quodRex  Deus  ex  nihilo  in  ortuno 
produxerit,  tccura  reputes,  istud  satis  magno  ai^- 
mento  tibi  futurum  est.  Etenim  surapta  terra,  qaae 
prius  nonerat,  horaineraprocreavit  [Gen.  ii).  Qao- 
nara  igiturraodo  e  terrahomo  factus  est?  Quonam 
raodo  ipsa  ex  nihilo  producta  est  ?  Quonam  item 
fiindaraento  nititur?Quonaradenique  modo  ex  ipsa 
infinita  tura  brutorura,  tura  seminum,tumstirpiam 
genera  producta  sunt  ?  Quinetiam  in  nostro  quoqoe 
ortu  velim  hoc  consideres.  An  non  enira  perexiguom 
scraen  in  terram,  hoc  est  in  vulvara  ipsum  exd- 
picntem  emittitur  ?  Unde  igitur  haec  tanta  animalis 


scribendi  sunt  capere  posse  librps  {Joan.  xxi). 

In  hoc  igiturdivino  Evangelio,  tura  incarnationis, 
tum  declarationis,  tura  rairaculomm,  tura  praece- 
ptorom  ipsius  historia,  Dei  spiritu  exarata  conti- 
netur.  Ac  deinde  supplicii  illius  ab  orani  labe  re- 
moti,  quod  Dorainus  nostra  causa  subiit,  sanctaeque 
triduo  post  resurrectionis,  atque  in  coelos  ascen- 
sionis,  ac  denique  illustris  ac  raetuendi  ipsius  se- 
cundi  adventus  mentio  habetur.  Rursum  enira  Dei 
Filius  cum  gloria,  omni  sermonepraestantioriatque 
ingenti  coelestis  militiae  multitudinc  in  terram  ven- 
tums  est,  ut  de  mortaliura  genere  sententiam  fe- 
rat,  atque  unicuique  pro  eo  ac   gessit,    rependat 


Quaraobrera  ei  qui  orania  ex  nihilo  produxit, 
atque  ctiaranura  producit,  rainime  impossibile  est 
corporea  ea  quae  raorte  extincta  atque  corruptasunt, 
e  terra  ad  vitara  revocare,  ut  unusquisque  consen- 
tancam  opcribus  suis  raercedem  recipiat  (//  Cor.y; 
Psalm.  Lxi).  Laboris  enira  est,  inquit  ille,  praesens 
tcnipus  ;  futumra  autem,  mercedis.  AliDqui,abinam 
Dci  justitia  erit,  nisi  sitresurrectio?  Siquidem  multi 
probi  viri,  cum  in  hac  vita  multas  calamitates  ac 
multa  supplicia  tulissent,  pervira  tandem  demedio 
sublati  sunt.  NonnuIIi  contra  impii  ac  faciaorosiho- 
raines,  in  deliciis  ac  prosperis  remm  saccessibos 
praesentem  vitam  consurapsemnt :  at  Deus,  ut  qoi 


^ 


473 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


474 


simul  et  bonitate  et  justitia  prsestet,  resurrectionis  A  acerbius  excogitari  potest)  ad  sempitemam  pG&nam 
ac  referendarum  rationum  diem  constituit,  ut,  cum     ablegabit. 


qusque   anima  corpus   suum  receperit,  improbus 

quidem  et  sceleratus,  qui  hic  omnia  secunda  ac 

laeta  habuerit,    illic  scelerum  poenas  luat ;  probus 

contra  eoinim  quae  inique  gesserit,  poenis  in   hac 

vita  pcrsolutis,  illic  bonorum  haereditatem  conse- 

quatur.  Audient  cnim,  inquit  Dominus,  qui  in  mo- 

namentis  %^M  sunt,  vocem  Filii  Dei.  Et  exibunt, 

qui  bona  fecerunt  in  resurrectionem  vitae  ;  qui  autcm 

nala  egerunt,  in  resurrectionem  judicii  {Joan,  v). 

Quo   scilicet  tempore  sedes  quoque  collocabuntur, 

atque   Antiquus  dierum  {Dan.  \i\),  rerumque  om- 

xiiuin  parens  et  architectus  praisidebit.  Ac  libri  ape- 

lientur,  in  qnibus  omnium  nostrum  actiones,  ser- 


Cap.IX  — Josaphatautemhisadeumverbisususesf: 
Magnas  quasdametadmirandasres,magnoque  metu 
ac  tremorc  dignas  mihi,  o  homo,  narras,  si  quidem 
hsec  ita  se  habent,  atque  postquam  fatis  concesse- 
nmus,  et  in  cinerem  acpulvcrem  dissolutifuerimus, 
resurrectio  et  regeneratio  futura  est,rerumque  in  vita 
gestarum  examen  ac  merces.  Verum  quo  argumento 
haec  probas?  et  quonam  ei  rei  quae  nondum  oculis 
perspecta  est  auditae  atque  intcllecto}  usque  adeo 
firmam  et  indubitatam  fidem  adhibuistis  ?  Nam  quae 
jam  gesta  ac  re  ipsa  declarata  sunt,  etiamsi  ipsi  mi- 
nime  videritis,  at  ab  iis  qui  ea  viderunt,  ac  memo- 
riae  prodiderunt,  audivistis.Quonam  autem  modode 


mones,   cogitationes  inscriptae  continentur.  AtqueBrebus  futuris  tam  magnaetpraetumidapraedicantes, 
jgneus  fluvius  rapido  cursu  volvetur,  cunctaque  quae     certam  de  iis  fidem  nacti  estis. 


in  abstruso  delitescunt,   patefient.  Non  iilic  patro- 

nus,  aut  verborum  lenocinium,  aut  falsa  excusatio, 

aut  opum  potentia,  aut  dignitatum  fastus,  aut  am- 

plissimae  munerumlargitiones  rectumjudicium  sup- 

primere  poterunt :  verum  incorruptus  ille  ac  verus 

judex  ad  justitiae  laudemorania  perpendet,  hocest, 

et  actionem,  et  sermonem,  etcogitationem.  Ac  pro- 

flciscentur  qoi  virtulibus  operam  dederunt  ad  sem- 

pitemam  vitam,  et  lucem  omnem  orationis  vim 

excedentem,  ut    cum  angelis    oblectentur,  atque 

arcanis  bonis  fruantur,  sanctaeque  Trinitati  pure 

astent ;  qui  autemturpibus  flagitiis  sese  devinxerint, 

atque  omnes  impii  et  peccatores  ad  sempitemum 


Respondit  Barlaam :  Ex  iis  quae  jam  contigerunt, 
de  futuris  etiam  certam  fldem  nactussum.  Namqui 
haec  praedicamnt,  nec  uUa  in  re  a  vero  aberrarunt, 
veram  per  signaet  prodigia,  variasque  virtutes  ser- 
monibus  suis  robur  conciliamnt,  iidem  etiam  de  fu- 
turis  nos  admonuerunt.  Quemadmodum  igitur  hic 
nihil  praeposterum  ac  fictumdocucrunt,  vemm  om- 
nia  ea  quae  ab  ipsis  dicta  et  facta  sunt,  sole  clarius 
efTulserunt,  eodem  quoque  modo  ilhc  vere  omnia 
tradidemnt.  Quae  quidem  etiam  ipse  Dominus  noster 
ac  herus  Jesus  Christus,  tum  sermone,  tum  opere 
confirmavit.  Amen  enim,  inquit,  dico  vobis,  quia 
venit  hora,  quando  mortui  audient  vocem  Fiii  Dei, 


cruciatum,  qui  quidem  gehenna  dicitur,  et  exte-Cet  qui  audierint,  vivent  (Joan.  xii).  Acrursum.-Ve- 


riores  tenebrae,  et  insomnis  vermis,  ct  stridor  den- 
tium,  aliaqueinnumeratormenta. 

Quorum  omnium  nuUum  aeque  grave  et  acerbum 
est,  atque  a  Deo  abalienari,  et  a  dulcissima  ipsius 
facie  abjici,  gloriaque  illaquae  nullis  verbis  exponi 
potest  orbari,  atque  inspectante  universo  orbe  tra- 
dud,  et  ignominia  quae  nunquam  flnem  habitura  sit 
notari.  Posteaquam  enim  horrcnda  illa  sententia 
edita  fuerit,  omnia  deinceps  immutabilia,  et  con- 
versionis  omnis  expertia  manebunt  :  sic  videlicet, 
Qtnec  vita  laeta  justis  flnem  habitura,  necafflictio 
et  pcena  peccatoribus  terminum  acceptura  sit.  Ne- 
qae  enim  sublimior  post  eum  alter  judex  est,  nec 
per  sequentia  opera  purgatio,  nec  praestitutus  emen- 
dationis  terminus,  nec  alia  ulla  iis  qui  in  cruciatu 
versabuntur  ars  et  ratio,  quippe  cum  supplicium 
ona  cum  ipsis  in  sempitemum  duret. 

Quae  cum  ita  sint,  quales  tandem  nos  in  sanctis 
conversationibus  ac  piis  actionibus  esse  oportet,  ut 
digni  habeamui*  venturas  minas  eiTugere,  atque  a 
dextris  Filii  Dei  stare  (IlPet.  iii)  ?  Nam  haec  justo- 
rum  statio  est,  quemadmodum  contra  miserrima  ad 
sinistram  pars  peccatoribus  assignata  est.  Post  au- 
tem  Dominus  justos  Patris  sui  benedictos  vocans 
{Matth.  XXXV) ,  in  perpetuum  regnum  introducet;  pec- 
catores  autem  cum  ira  et  exsecratione  a  suavi  et 
tranqaiila  facie  sua  abjectos  ("quo  nihil  gravius  et 


nit  hora,  in  qua  omnesqui  in  monumentis  sunt  au- 
dient  vocem  Filii  Dei.Et  procedent  qui  bona  fecerunt 
in  resurrectionem  vitae ;  qui  vero  mala  egerunt,  in 
resurrectionem  judicii  {Luca  xx).  Ac  mrsum  ait  : 
De  mortuomm  autem  resurrectione  non  legistis 
quod  dictum  est  vobis  a  Deo,  dicente  :  Ego  sum 
Deus  Abraham,  Deus  Isaac,  et  Deus  Jacob  ?  Deus 
porro  mortuorum  Deus  non  est,  sed  viventium.  Ut 
enim  colliguntur  zizania,  et  combumntur,  sic  erit 
in  consummatione  saeculi  hujus  {Matth.  xxix).Mittet 
Filius  Dei  angelos  suos,  et  colligent  de  regno  ejus 
omnia  scandala,  et  eos  qui  faciunt  iniquitatcm.  Et 
mittent  eos  in  caminum  ignis  :  illic  erit  fletus  et 
Dstridor  dentium.  Tunc  justi  fulgebunt  sicut  sol  in 
regno  Patris  eoram. 

Haic  dicens  addidit  :  Qui  habet  aures  audiendi, 
audiat  (Luc.  ii).  His  igitur  pluribusque  aliis  ^SOl 
verbis  Dominus  corpc^mm  resurrectionem  declaravit . 
Reipsa  autem  sermonibus  suis  fldem  astmxit,  cum 
mortuos  ad  vitam  revocavit,  ac  sub  terrestris  vitae 
suae  catastrophen  Lazarum  qucmdamamicum  suum, 
qui  jam  quatriduo  mortuus  erat,  ac  foetebat,  e  mo- 
numento  vocavit,  eumquc  qui  animam  efflaverat,  vi- 
vum  exhibuit  {Joan.  xi).Quin  ipse  quoque  Dominus 
perfectam,  nec  jam  mortisubjectam  resurrectionem 
auspicatus  cst:  quippe  quimorte  in  camedegustata, 
triduo  post  ad  vitam  rediit,  acmortuommprimoge- 
nitus  efTectus  est  (ICor,  xvi).  Quanquam  enim  alii 


475 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


476 


quoque  a  morte  ad  vitam  excitati  sunt,  morte  tamen 
rursus  functi  sunt,  nec  futurae  verae  resurrectionis 
imaginem  exhibere  potuerunt.  Solus  autem  ipse  re- 
surt^ectionis  illius  auctor  ac  princeps  exstitit,  ut  qui 
immortali  resurrectione  ad  vitam  redierit.  Haec  illi 
etiam  qui  ab  initio  spectatores  ac  ministri  verbifue- 
runt,  praedicarunt.  AitenimbeatusPaulus,  qui  nonab 
hominibus,  sed  e  coelo  vocatus  est  (Gal.  i)  :  Notum 
vobis  facio,  fratres,  Evangelium  quod  annuntiavi  vo- 
bis.  Tradidienimvobisinprimisquodetaccepi,  quod 
Christus  mortuus  est  pro  peccatis  nostris  secundum 
Scripturas,  et  quod  sepultus  est,  etquodresurrexit, 
secundum  Scripturas  [Rom.  iv).  Si  autem  Christus 
praedicatur  quod  resurrexit  a  mortuis,  quomodo  di- 
cunt  quidam,  quod  resurrectio  mortuorum  non  est? 
Nam  si  mortui  non  resurgunt,  nec  Christus  quidem 
resurrexit.  Si  autem  Christus  non  resurrexit,  inanis 
est  fides  vestra.Adhuc  estisin  peccatisvestris.  Siin 
hac  tantum  vita  sperantes  sumus  in  Christo,misera- 
bihoressumusomnibushominibus.NuncautemChri- 
stusresurrexitamortuis,primitiaedormientium.Quo- 
niam  quidem  per  hominem  mors,per  hominem  autem 
resurrectio  mortuorum.  Ut  enim  in  Adam  omnes 
moriuntur,  ita  in  Christo  omnes  vivificabuntur 
(/  Cor.  xv).  Et  paucis  interjectis  :  Oportetenim,  in- 
quit,  corruptibile  hoc  induere  incorruplionem,  et 
raortale  hoc  induere  immortalitatem.  Cum  autem 
mortale  hoc  induerit  immortalitatem,tunctietsermo 
qui  scriptus  est,  Absorpta  est  mors  in  victoria. 
Ubi  est  mors  victoria  tua  ?  Ubi  est  mors  stimulus 
tuus?Destruetur  autem  prorsus  acdelebiturmortis 
potentia,  ut  quae  jam  vim  suani  non  exerat,  verum 
deinceps  hominibus  immortalitas  atque  incorrupti- 
litas  sempitema  concedatur.Eritigitur,erit,inquam, 
sine  ulla  dubitatione  mortuorum  resurrectio,  idque 
certissime  credimus.  Quinetiam  rerum  in  vita  gesta- 
inim,  examen  ac  pi^aemia  et  pa»nas  fore  perspectum 
habemus,  in  metuendo  videlicet  adventus  Christi  die 
(/ Per  II),  in  quo  coeli  igne  solventur  et  elementa 
ardore  contabescent,ut  theologi  cujusdam  verbis  utar. 
Novos  autem  ccbIos,  acnovam  terram  secundum  ip- 
sius  promissionem  exspectamus.  Nam  quod  illic  ope- 
rum  praemiaetpoenaesint,  nihilque  omnino  bonorum 
vel  malorum  negligatur,  verum  et  actionum,  et  ver- 
borum,  et  cogitationum  merces  reconditasit,  ex  his 
Christi  verbis  constat:  Quicunque  potum  dederituni 
ex  minimis  istis  calicem  aquaefrigidae,tantum  in  no- 
mine discipuli,  non  perdet mercedera 8\iSim{Matt/i.x) . 
Ac  rursum  ex  his  :  Cum  venerit  Fiiius  hominis  in 
majestate  sua,  et  omnes  angeli  cum  eo,tunc  sedebit 
super  sedemmajestatis  suae,etcongregabuntur  ante 
eura  omnes  gentes,  et  separabit  eos  ab  invicem,sicut 
pastor  segregat  oves  ab haedis. Et statuetoves  quidem 
a  dextris  suis,  haedos  autem  a  sinistris.  Tunc  dicet 
Rexhisqui  a  dextris  erunt:Venite,  benedicti  Patris 
mei,possideteregnumvobis  paratum  a  constitutione 
mundi.  Esurivi  enim,  et  dedistis  mihi  manducare  ; 
sitivi,etdedistis  mihi  bibere  ;  hospes  eram,  et  colle- 
gistis  me;  nudus,  et  cooperuistis  me  ;  infirmus,  et 


Avisitastis  me  ;  incarcere  eram,  et  venistis  ad  me 
[Matth.  XXV).  Cur  his  verbis  utitur,  nisiquiabenefi- 
cia,  qusea  nobis  in  egentes  conferuntur,  sibi  asciscit? 
Et  alio  loco  ait:  Omnis  quicunque  confitebitur  me 
coram  hominibus.confiteboretegoeumcoram  Patre 
meo,  qui  est  in  coelis  {Luca  xii). 

En  per  haec  omnia,  ac  plura  alia,  firmaet  certa 
esse  bonorum  operum  pra;mia  declaravit.  Quemad- 
modum  etiam  contra  improbarum  actionum  pcenas 
illic  reconditas  esse  denuntiavit,per  admirandassd- 
licet  et  eximias  parabolas  quas  ille  sapientiae  fons 
prorsus  s^ienter  exposuit.Etenim  divitem  quemdam 
inducit  (Lucw  xvi),  purpura  et  bysso  indutum,  ac 
quotidie  splendide  epulantem;  tenaf^em  autem  atque 
a  misericordia  remotum,  adeo  ut  pauperem  quem- 

Bdam,  Lazarum  nomine,  ad  fores  suas  jacentem  de- 
spiceret,  ac  ne  ipsas  quidem  mensae  suae  micas  eiim- 
pertiret.  Utroque  igitur  extremo  vitae  die  functo, 
paupcr  quidemille  atque  ulcerosus  in  Abrahaesinum 
delatus  est  (quo  nempevocabulo  proborum  virorum 
sedem  declaravit),  divescontra  acerbissimo  flammse 
supplicio  in  infemo  addictus  est.  Ad  quem  etiam 
Abraham  his  verbis  utebatur  :  Recepisti  bona  in  vita 
tua,  et  Lazarussimilitermala.  Nuncautemipsecon- 
solatur,  tu  vero  cruciaris. 

ISO^Rursum  alio  loco  coelorum  regnum  homini  re- 
gi  simile  esse  ait  qui  filio  suo  nuptiasfecit(ilfat</i«xxii). 
Per  nuptias  porro  futura  laetitia  et  claritas  indicatur . 
Etenim  adhumilcsacterrenis  alTectibus  imbutos  ho- 
mines  verba  faciens,  ab  iis  rebus  quse  ipsis  usitatae 

^  ac  famiUares  erant,  parabolas  ducebat :  non  quod 
nuptias  et  mensas  in  sevoilloesseostenderet,  sed  ad 
eorum  crassitiem  sese  demittens,  his  vocabulis  ute- 
batur,  ut  futuraipsis  perspicua  faceret.  Omne  itaque, 
inquit,  rex  ille  sublimi  praeconio  ad  nuptias  invitavit 
atque  utbonis  illisad  satietatem  usque  friierentur. 
Multi  autem  eorum  qui  invitati  fuerant,  ire  ne- 
glexerunt :  verum  se  ipsos  partim  in  agris,  partimin 
negotiationibus,  partim  in  uxoribus  nuper  acceptis 
occupantes,  nuptialis  thalami  splendore  carueront. 
Iliis  autem  sua  sponte  a  suavissima  illa  laetitia  ex- 
clusis,  alii  vocati  sunt,  atqueimpletae  suntepulae  di- 
scumbentibus.Ingressusautemrex  utvideret  discum- 
bentcs,  vidit  illic  hominem  non  vestitum  vcste  nu- 
ptiaU.  Et  dixit  ei:  Araice,quomodo  hu&intrasti,  non 

Dhabens  vestem  nuptialem  ?  At  illeobmutuit.  Tuni 
dixit  rex  ministris :  Ligatis  pedibus  ac  manibuseju 
toUite  eum,  et  mittite  in  tenebras  extenores.   Illi< 
erit  fletus  et  stridordentium.  Per  hos  porro  qui  nu 
ptiis  interesse  recusamnt,  nec  ei  a  quo  vocabantu 
uUo  raodo  morem  gessemnt,  iUi  significantur  qui 
Christi  fidem  minimeaccurremnt,  vemmaut  inid 
lomm  cultu,  aut  in  aUqua  haeresi  perstiterunt.  Per 
eum  autem  qui  veste  nuptiisconsentanea  carebat,i 
demura  inteUigitur,  qui  fide  riuidem  praeditas  fuit^ 
caetemm  spiritualem  vestemirapurisflagitiisconspur-' 
cavit,  raeritoque  proinde  a  nuptialis  thalami  laetitia 
submotus  est. 
Quin  aUam  quoque  hujusmodi  parabolam  eodem 


477 


VTTA  SANTORUM  BARLAAM  EREMITiG  ET  JOSAPHAT  LNDLE  REGIS. 


478 


pertmentem  attulit,  propositisnimirum  decem  qui-Apeccatum.  Vac  qui  dicitis  malum  bonum,  ponentes 


basdam  vii^inibus,quarura  quinque  prudentes  erant, 
et  quinque  fatuas  (Matth.  xxv).  Qusc  quidem  fatuaB, 
scceptis  l^Qtipadibus  suis,  non  sumpserunt  oleum  se- 
com,  prudentes  autem  sumpserunt.  Hoc  autem  loco 
per  oleum  probarum  actionum  possessioncm  signifi- 
cavit. 

Media  autem  nocte,  inquit,  ciamor  factus  est:  Ecce 
sponsus  venit,  exite  obviam  ei.  Porro  per  mediam 
noctemdfei  illius  incertitudinem  indicavit.Tunc  sur- 
rexerunt  omnes  virgines  illse;  et  quae  paratae  erant, 
exierunt  obviam  sponso,  et  intraverunt  cum  eo  ad 
nnptias,  et  clausa  est  janua.  Quae  autem  imparatas 
erant  (quas  etiam  idcirco  non  abs  re  stultas  appella- 
vit),  cum  lampades  suas  exstingui  perspicerent,  ad 


amarum  in  dulce,  et  dulce  in  aniarum»  Vae  qui  po- 
tentes  estis  ad  bibendum  vinum,  etviri  fortes  ad  mi- 
scendam  ebrietatem.  Qui  justificatis  impium  promu* 
neribus,  ctjustitiam  ^^HSjusti  aufertisabeo.  Qui 
declinatisjudiciurapauperura,etdiripitissubstantiam 
egenorum,  ut  si  vobis  orphanus  in  praedam.  Et  quid 
facietis  in  die  visitationis?  et  ad  quem  confugietis  in 
auxiliura?  etubi  derelinquetis  gloriam  vestrara,ne  in 
visitationera  incidatis?  Propter  hoc,  sicut  devorat 
stipulara  lingua  ignis,  et  calor  flararaae  exurit  ,  sic 
radix  eorura  quasi  favilla  erit,  et  gerraen  eorum  ut 
pulvis.  Abjecerunt  enira  legera  Doraini  exercituura, 
et  eloquiura  sancti  Israel  blaspheraaverunt  {Isa.  v). 
Eodera  accedit,  quod  ait  alius  propheta:  Juxta  est 


oleum  ^mendum  sese  contulerunt.  Posteaque,  clau-  jd  dies  Doraini  raagna  et  velox  nirais.  Vos  diei  Doraini 


sis jam  fonbus,  accedentes,  claraabant,  dicentes:  Do- 
Dune,  Domine,  aperi  nobis.  Ipse  autera  respondcns, 
dixit  eis:  Amen  dico  vobis,  nescio  vos.  Ex  his  orani- 
bosperspicue  constat,iraprobis  actionibus,atqueadeo 
8enDonibus,ipsisqueetiara  cogitationibus,  suaraesse 
mercedem  constitutam. 

Dixitenim  Salvator:  Dico  vobis,  quod  oranever- 
bumotiosum  quod  locutiiuerinthoraines,reddent  de 
eorationem  in  die  judicii  {Matth,  xii).  Ac  rursura: 
Yestri  vero  et  capilii  capitis  urancs  numerati  sunt 
(Matth.  x).  Quo  scilicet  loco  per  capillos  niinutissi- 
rm  etiam  considerationes  animique  cogitationes 
significavit.  Consentanea  autem  his  quoque  beatus 
Pauius  tradit :  Vivus  est,  inquit,  serrao  Dei,  et  effi- 


araara,  tribuiabitur  fortis.  Dies  irae  dies  illa,  dies  tri- 
bulationis  et  angustiae,  dies  calaraitatis  et  raiseriae, 
dies  tenebrarura  et  caliginis,  dies  nebulae  et  turbinis, 
diestubae  et  clangoris  supcr  civitates  raunitas,  et  su- 
perangulos  excelsos.  Ettribulabo  raalignos,et  am- 
bulabunt  cacci,  quia  Dorainopeccaverunt;  et  effunde- 
tur  sanguis  eorura  sicut  humus,et  corpus  eorum  sicut 
stercora.  Sed  et  argentum  eorum,  etaurum  eorum 
non  poterit  liberare  eos  in  die  furoris  Domini.Inigne 
zeli  ejus  devorabitur  oranis  terra,  quia  consumraa- 
tionera  cura  festinatione  faciet  cunctis  habitantibus 
terram  (Soph.  i).  Insuper  etiara  David  rex  et  pro- 
phetaadhunc  raodura  claraat:Deusraanifeste  veniet, 
Deus  noster,  et  non  silebit.  Ignis  in  conspectu  ejus 


cax,  ac  penetrabilior  oranigladio  ancipiti,  et  pertin-  Q  exardescet,  et  in  circuitu  ejusterapestasvalida.  Ad- 


gensusque  addivisionera  animaeetcorporis,  spiritus 
qnoque  et  compagura  ac  medullarura,  et  discretor 
cogitationum  et  intentionum  cordis.  Etnon  estulla 
creatura  invisibilis  inconspectu  ejus,  omniaautera 
Qodaet  aperta  sunt  in  ocuUs  ejus,  ad  quera  nobisest 
Mrrno  (Hebi\  rv). 

Haec  etiam  prophetae  longis  ab  hinc  teraporibus, 
Spiritus  sancti  gratia  iilustrati,  apertissirae  nuntia- 
vcrunt.  Ait  enim  Isaias :  Ego  opera  illorum  novi,  et 
reddam  eis.  Ecce  venio  ut  congregem  omnes  gentes 
etlinguas;  etvenient,  etvidebuntgloriarameara;  et 
cntcoelum  novum,  et  terra  nova,  quae  ego  faciam 
loaQere  coram  me.  Et  veniet  omnis  caro,  et  adorabit 
nieiQconspectu  meo,  dicit  Dominus ;  et  exibunt,  et 


vocabitccelum  desursum,  etterraradiscernerepopu- 
lura  suum(Psal.  xlix).  Ac  rursura  :  Exsurge,  Deus, 
inquit,  et  judicaterrara,  quoniara  cogitatio  hominis 
confitebitur  tibi(/'5a//?i.i,xxvii).  Ac  rursum:  Tu  red- 
des  unicuique  juxta  opem  sua.  Coraplura  autera 
*etiara  alia  hujusraodi,  tura  Psalraista,  tura  oranes 
prophetae  divino  Spiritu  edocti,  de  futuro  judicio  ac 
mercede  prcedicarunt.  Quorum  sermones  Salvator 
quoque  certissirae  confirnians,  nos  raortuorura  re- 
surrectionera,  rcruncque  in  vita  gestarura  raerce- 
dem,  atque  iinraortalera  futuri  sseculi  vitara  credere 
docuit. 

Cap.  X.— Josaphat  autera  ingenti  ob  hajc  verba 
anirai  corapunctione  plenusjaciymis  perfundebatur, 


^debunt  cadavcra  hominum,  qui  prdevaricati  sunti-iatquehisad  seneraverbisusus  est:  Orania  raihi  per- 
•       ...  *-'  -_         ..  ..  ...1 


"ime.Nam  vermiseorum  non  raorietur  et  igniseorura 
noo  exstinguetur.Eteruntusqueadsatietatera  visio- 
nis  omni  carni  {Isa.  lxvi).  Ac  rursum  de  die  iilo  ait: 
Etinvolvetur  (ScRium  sicutliber,  oranes  stellae  cadent 
Qcut  folium  de  vinea.  Ecce  enira  dies  Doraini  venit 
plenus  furore  et  ira,  ad  ponendara  terrara  in  solitu- 
<iinein,et  peccatoresejusconterendos  ex  ea.Quoniam 
^Uaecceli  et  splendor  earum  non  expandentlumen 
SQum.  Et  obtenebrabitur  sol  in  ortu  suo,  et  luna  non 
^plendebitinlumine  suo.  lCt  quiescere  faciara  super- 
^iam  infidelium,  et  arrogantiam  fortium  hurailiabo 
Vw.xiii)  Ac  rursus  ait:  Vae  qui  trabitis  iniquitatera 
U)  funiculis  vanitatis,  et  quasi  viAculura  plaustri. 


spicue  declarasti,  achorrendara  hancetadrairandam 
narrationem  luculenta  oratione  coraplexus  es.  His 
itaque  nobispropositis,  quid  tandera  faciendura  est, 
utea  suppliciaquaesceleratishominibus  parata  sunt 
eflugiaraus,  acjustorura  gaudiura  consequaraur? 

Respondit  Barlaara :  Litteris  sacris  proditum  est 
(Act.  II),  quod  cum  Petrus,  qui  apostolorura  princeps 
vocatus  est,plebem  doctrina  instrueret,  corde  com- 
puncti  sunt,  queraadraodura  scilicet  tu  quoque  ho- 
diemo  die.  Curaque  dixissent :  Quid  facicraus  ?  Pe- 
trus  ad  eos  dixit :  Poenitentiam  agite,  et  baptizetur 
unusquisque  vestrura  in  remissionempeccatorura,et 
accipietis  donum  Spiritus  sancti.Vobisenim  est  pro- 


479 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


480 


missio,  et  flliis  vestris.  et  omnibus  qui  longe  sunt,  A  excepisti,  ac  libenter  audiisti,  nihil  ex  eis  emola- 


quoscunque  advocaverit  Dominus  Deus  noster.  En 
igitur  ipse  misericordiae  suae  divitias  in  te  efTudit, 
teque  qui  animo  ac  voluntate  procul  ab  eo  dissitus 
eras,  etalienis,  non  dicamdiis,  sed  pestiferisdaemo- 
nibus,  etsurdisac  sensusexpertibus  statuis  cultum 
adhibebas,  accivit.  Quocirca  ante  omnia  ad  eum  qui 
te  vocavit  accede,  a  quo  veram  tam  eorum  quae  ocu- 
lis  cemuntur,  quam  quai  ab  oculorum  sensu  remota 
sunt,  cognitionem  consequeris.  Quod  si  posteaquam 
vocatus  es  accedere,  recusas,  aut  moras  nectis,  justo 
Dei  judicio  exhaeres  eris,  ac  rcpudiaberis,  quia  ipse 
repudiasti.  Ad  hunc  enim  modum  ipse  quoque  apo- 
stolus  Petrus  ad  quemdam  discipulum  dixit:  *  Ego 
autem  credo  quod  et  obedivisti  vocationi,  et  adhuc 


mcnti  ronsecutus  es.  Adraonui  enim  te,  ne  ob  rem 
prseteritam  poenitentia  ducereris  ;  et  exxe  moerore 
conturbatus  es,  propterea  quod  emanibus  tuisfuga 
me  subduxerim,p(Bnitentia  videlicetob  rem  praete- 
ritam  affectus.  Pnecepi  tibi  ne  ea  quse  assequi  non 
posses  aggredereris,  et  tamen  arripere  me  conaris, 
cum  iter  meum  assequi  nequeas.  Ad  haec  id  quoqae 
tibi  edixi,  ne  incredibili  sermoni  fidem  arrogares,  et 
tamen  in  visceribus  meisunionemstaturae  meae  mo- 
dum  excedentem  inesse  credidisti ;  neque  tantulum 
tibi  prudentiaefuit,  ut  intelligeres  me  totam  ad  ovi 
struthionis  magnitudinem  minime  accedere.Quonam 
itaque  pactotantumunionem  corpusculum  istudca- 
peret  ? 


sincerius  obediens,  crucem  tolles,  Deumque  ac  Do-  g     Ad  huncigitur  modumilliquoqueinsumma  stulti- 


minum  te  vocantem  sequeris,  qui  te  a  morte  ad  vi- 
tam,  et  a  tenebris  ad  lucem  invitat.  Nam  profecto 
Dei  ignoratio,  animse  caligo  ac  mors  est ;  et  simula- 
cra  colere  ad  naturac  exitium,  amentiam  omnem 
excedit. 

Quos  quidem  homines  cuinam  rei  similes  esse  di- 
cam?et  quanam  imagine  corum  stoliditatem  tibi  ob 
oculos  ponam?  Sed  tamen  exemplum  quoddam  tibi 
proponam,  quod  mihi  a  viro  quodamsummasapien- 
tia  praedito  commemoratumest.  Aiebat  enim,  simu- 
lacrorumcultoresaucupi  simiiesesse,  qui  cumlusci- 
niam,  perexiguam  aviculam,  cepisset,  gladiumque 
arripuisset  ut  eam  jugularet  accomederet,  ea,  con- 
cessa  sibi  articulata  vocc,  ad  aucupem  dixit :  Quid- 


tia  versantur,  qui  in  simulacris  confidunt.  Kam  ea 
manibus  suis  eflecerunt,  et  opera  digitorum  suomm 
adorant,  dicentes :  Hi  opifices  nostri  sunt.  Qui  fit 
igitur  ut  cos  quos  effecerunt  et  condiderunt,  opifices 
suos  essecenseant?  Quinetiam  cumeamagno  stu- 
dio  custodiant,  ne  a  furibus  subripiantur,  tamcn  sa- 
lutis  suae  custodes  nuncupant.  Atqui,  quae  haec  stul- 
titia  est,  illud  non  intelligere  fieri  non  posse,  ut  qoi 
sibi  ipsisopem  ferre  acse  tueri  nequeunt,  alios  tucri 
ac  servarepossint?  Ac  praeterea  opes  suas  effundunt, 
dum  statuas  etsimulacradaemonibusexcitant,eosqae 
bonorum  datores  esse  nugantur,  ab  iis  ca  sibi  dari 
quae  nec  ipsi  unquam  habuerunt,  nec  unquam  habi- 
turi  sunt.  Eoque  nomine  scriptum  est  :  Similcs  illis 


nam,  ohomo,  exmea  necead  te  utiiitatis  rediturum  G  fiant,  qui  faciunt  ea,  et  omncs  qui  conGdunt  in  eis 


est?  neque  enim  per  me  ventrem  tuum  c.\|/iure  po- 
teris.  Atsi  me  vinculis  liberaveris,  tria  praecepta  tibi 
tradam:  quibus  si  parueris,  magnis  per  omnem  vi- 
tam  commodis  afficieris.Ilieautemex  ipsiussermone 
admiratione  commotus,  sese  facturura  reccpit,  ut  si 
novum  aliquid  ab  ea  audirct,  statim  eara  libertate 
donaret,  ac  missamtaceret.Conversa  itaqueluscinia, 
homini  ait :  Nunquam  rem  quam  consequi  nequeas 
aggredere.  Nunquam  rei  praeteritae  tepcBniteat.  Rei 
incredibilinunquum  fidem  adhibe.  Haec  tria  mandata 
serva,  tS04  et  praclare  tccum  agetur.  Ilie  autem 
horum  verborura  sagacitatem  ac  prudentiam  adraira- 
tus,  eam  vinculis  solutam  in  aerem  emisit.  Luscinia 
itaque  periculum  facere  cupiens  an  ille  vcrborum 


{Psal.  cxiii).  Qui  quidera  aurifice  mercede  conducto 
siraulacrura  manu  efTecerunt^ac  prono  corpore  ipsum 
adorarunt.  Humeris  illud  tollunt  ac  proficiscuntur; 
si  autcra  ipsura  uspiam  collocarint,  illic  manet,  nec 
moveri  potcst.  Et  quantumlibet  quis  ipsi  ciamaverit, 
non  exaudiet,  nec  ex  calamitatibus  eum  eripiet 
Quamobrera  confiindantur  qui  in  sculptilibus  confi^ 
dunt :  et  qui  dicunt  iis  quae  confiata  sunt  :  Vos  dii^ 
nostri  estis.  Iraraolaverunt  enim  daemoniis,  et  noik^ 
Deo,  diis  quos  ignorabant.  Novi  recentesque  vene — 
runt,  quos  non  coluerunt  patres  eorum.  Generatic^ 
enira  perversa  est,  nec  jara  fides  ipsis  inest  {Deut^ 
xxxu). 
Ex  hac  igitur  perversa  et  incredula  generatione^ 


eorum  quajaudieratvim  inteliexisset,atquealiquamDDorainus  te  vocat,  his  verbis  utens  :  Exi  de  medi 

ex  ipsis  utilitatera  percepisset,  per  aerem  volitans, 

ad  eum  dixit :  Proh!  quam  nihil  est  in  te  consiiii,  o 

homo !  qualemthesaurura  hodie  araisisti !  Estsiqui- 

dem  in  meis  visceribus  unio,  struthionis  ovum  ma- 

gnitudine  excedens.  Qua3  ut  ille  audivit,  moerore 

conturbatus  est,  eumque  poenituit  quod  luscinia  ex 

ipsius  manibus  effugisset.  Atque  eara  rursum  arri- 

peretentans,  dixit  :  Veni,  quajso,  in  aedes  meas  ; 

atque  ubi  prajciare  et  huraaniter  a  me  acccpta  fue- 

ris,  honorificete  dimittara.Luscinia  autemipsi  dixit: 

Nunc  planetestoUduraac  vecordem  esse  scio.  Nam 

posteaquam  ea  que  ad  te  dicta  suntprompto  animo 


eorum,  ac  separare,  et  iraraundum  noli  tangere,ve— — 
rum  agenerationehac  perversa  teeripe  {Num.  xvi)^^ 
Surge  et  ambula,quianonhabes  hicrequiem  (Mich^^ 
II).  Etenim  raultiplex  deorura,  quiayobis  coluntar^' 
principatus  praeposterus  est,  et  cum  dissidio  conjan— — 
ctus,  atque  ejusmodi,  qui  nullo  modo  consister^ 
queat.  Apud  nos  autem  non  sunt  dii  multi,  nec  Do — 
mini  multi,  verura  unus  Deus  Pater,  ex  quo  omnia« 
et  nos  in  ipsura  ;  et  unus  Dominua  Jcsus  Christu^ 
per  quem  orania,  et  nos  per  ipsura  (I  Cor.  viii),  qu/ 
est  iraago  Dei  invisibilis,  priraogenitus  omnis  crea- 
turae,  etomniura  saeculorum,  quoniamin  ipsocreata 


481 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITJS  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


482 


8unt  omnia,  tam  qua;  in  coelis  quam  quse  in  terra,  Aet  gemitus.  Tuncerumpet  quasi  manelumen  tuum, 


tam  visibiliaquaminvisibilia,  sivethroni,  sivedomi- 
nationes,  sive  principatus,  sive  potestates((7o/o55.  i). 
Omnia  per  ipsum  facta  sunt,  et  sine  ipso  factum  est 
nihilquod  factum  est  (Joan.  i);  et  unus  Spiritus  san- 
ctus,  in  quo  omnia,  qui  Dominus  est,  etviviflcat,  qui 
Deus  est,  et  divinitatem  affcrt,  Spiritus  bonus,  Spi- 
ritus  rectus,  Spiritusparaclitus,  Spiritus  adoptionis 
tiliorum.  Horum  unusquisque  Deus  est,  siseparatim 


et  sanitas  tua  citius  orietur.  Etanteibitfaciemtuam 
justitia  tua,  et  gloria  Domini  coUiget  te.Tuncinvo- 
cabis,  et  Dominus  exaudiet:  clamabis,etdicet:  Ecce 
adsum  (Isa,  LXiii).Ego  enira  sum,  qui  deleo  iniqui- 
tates  tuas,  et  non  memorabor.  Tuveromemoresto, 
et  judicemur.  Dictu  iniquitates  tuas,  ut  justificeris 
{fsa.  xLiii).  Si  fuerint  peccata  tua  ut  coccinum, 
quasi  nix  dealbabuntur.  Et  si  fuerint  rubra   quasi 


consideretur:  ut  Pater,  sic  Fiiius;  ut  Filius,  sic  Spi-,    verraicuius,  velut  lana  alba  erunt.  Os  enira  Domini 
ritus  sanctus.  Unusautem  Deus  in  tribus  personis,     locutum  est  {Isa.  i). 


unanatura,  unum  regnum,  unapotentia,  unagloria, 
una  substantia  :  quae  personarum  ratione  dividitur, 
sed  Deitatis  respectu  una  est.  Unus  enim  est  Pater, 
cui  proprium  est  genitum  non  esse.  Unusitemuni- 


Cap.  XI.— Aitad  eum  Josaphat :  Haic  tua  verba 
praeclara  et  admirandasunt;eaquecredidi,etcredo, 
omnemque  idoiorum  cultum  ex  animo  odi  ac  dete- 
stor.  Etenim  prius  etiam  quam  ad  me  accederes, 


genitus Filius,  cuiproprium  est genitura  esse.  Unus g  oblique quodararaodo acdubitanter  ergaea  afficieba- 


denique  Spiritus  sanctus,  cui  proprium  est  proces- 
sisse.  Sic  enim  nos  ex  lumine,  hoc  est  ex  Patre,  lu- 
flien,  id  est  Filium,  in  lumine  {Psal.  xxxv),  hoc  est 
Spiritu  sancto,  cernentes,  in  tnbus  personis  unam 
divinitatem  laudeac  gloria  afficimus.  Atque  ipseve- 
rus  ac  solus  Deus  est,  qui  in  Trinitate  agnoscitur  ; 
quoniam  ex  ipso,  et  per  ipsum,et  in  ipso  omniasunt 
{Rom.  XI). 

Hujus  beneficio  et  gratia  ipse  quoquc,  cura  dc  tuo 
statucertior  factus  esset,  raissus  sum,^4S  ut  ca  te 
docerem  quae  didici,  atque  ab  ineunte  aetate  usque 
ad  banc  canitiemservavi.  Quocirca  si  credidens,  et 
baptizatusfueris,  salvus  eris ;  si  autem  noncredide- 
ris,  condemnaberis  {Marc.  xvi).  Nam  ea  quaehodier- 


tur  aniraus  raeus.  Nunc  autera  posteaquara  eorum 
vanitatera,  horainuraque  qui  ea  coluntstultitiamex 
te  inteiiexi,  perfecto  odio  ea  insector,  ac  Deo  vero 
me  in  servitutem  addicere  gestio,  modo  me  ipse, 
horainera  indignum,  ob  iniquitates  meas  minirae  sub- 
moveat,  verum  pro  sua,  ut  doces,  benignitate  mihi 
omniacondonet,  raeque  servura  sibi  asciscerc  digne- 
tur.  Jam  itaquebaptisraasuscipereparatussura,  at- 
que  orania  quae  prajscripseris  servare.  Quidnam  au- 
tera  raihipostbaptisraurafaciendura  est?  Satisne  est 
ad  salutera  credere  ac  baptizari  ?  anetiara  alia  quae- 
dam  adjungere  necesse  est  ? 

Dixit  autem  ad  eumBarlaara  :  Audi  quidtibipost 
baptisraura  facicndum  sit :    nempe  ut  ab  omni  pec- 


no  die  cemis,  et  quibiis  gloriaris,  hoc  est,  gloria,  et  Q  cato,  et  ab  orani  vitiosa  afTectione  abstineas,  atque 


deliciae,  et  opes,  et  omnis  hujusce  vitae  irapostura, 
jam  jamquepraeteribunt,  teque  invitumetiam  acre- 
pugnantem  hinc  ejicient. 

Ac  corpus  quidem  perexiguo  sepulcro  includetur, 
solum  relictum,atqueomni  araicorum  et  cognatorum 
coetu  destitutum.Facessentautera  mundi  jucundita- 
tes,  atqae  ingens  quaedam  insuavitas  ac  fetida  cor- 
mptio  praesentis  pulchritudinis  et  fragrantiae  loco 
tibi  undique  affundetur.  Aniraa  vero  tua  inferno  ad- 
dicta,  ininferioresterrae  partesusque  ad  postremam 
resurrectionem  conjicietur.  Quo  scilicet  tempore 
anima  recepto  corpore  suo  a  Doniini  facie  projicie- 
tor,  ac  gehennae,  cujus  flamma  serapitema  est, 
mancipabitur.  Haec  tibi,  atque  etiam  longe  his  gra- 
viora  contingent,  siin  infidelitate  perstiteris. 

Si  autem  ei  qui  te  ad  salutem  invitat,  prompto 
animo  parueris,  atque  ad  eura  cupidoetiaeto  animo 
Mocurrens,  ipsius  lumine  signatus  fueris  (Psal.  iv), 
eumque  ita  sequaris,  ut  a  tergo  minime  respectes, 
atque,  omnibus  rebus  abjectis  et  contemptis,  ipsi 
soli  adhaereas,  quantam  inde  flduciam  ac  laetitiam 
consequeris,  audi :  Si  sederis,  securus  eris  ;  si  dor- 
mieris,  jucunde  conquiescas:  nec  tiraebisterrorem 
supervenientem,  nec  impioram  daemonura  irapetus 
{Prov.  iii),  verum  confldenter  ut  leo  incedes  {Prov. 
xxvin),  ac  cum  iaetitia  et  sempiterna  exsultatione 
vives.  Etenim  super  caput  tuum  exultatioet  iaus  et 
hetitia  te  comprehendet.  E£fugiet  dolor,  et  moeror, 


orthodoxaefidei  fundaraentovirtutura  studiura  super- 
struas.Quoniara  fidessineoperibusraortua  est  {Jac. 
i),  queraadmodura  etiara  operareraota  fide.  Ait enim 
Apostolus  {Gal.  v)  :  Spiritu  arabulate,  et  desideria 
carnis  ne  porficiatis.  Manifesta  sunt  opera  carnis, 
quae  sunt  adulterium,  fomicatio,  iramunditia,  luxu- 
ria,  idolorum  servitus,  vcneficia,  inimicitiac,  conten- 
tiones,  aemulationes^  irae,  rixac,  dissentiones,  sectae, 
invidiae,  homicidia,  avaritia,  maIedictiones,amor  vo- 
luptatum,  ebrietatcs,  comessationes,  et  his  similia, 
quae  praedico  vobis,  sicut  praedixi,  quoniam  qui  talia 
agunt  regnumDei  non  consequentur.  Fmctus  autem 
Spiritus  est,  charitas,  gaudiura,  pax,  longaniraitas, 
benignitas,  bonitas,  fides,  raansuetudo,  continentia, 
D  sanctificatio  aniraae  et  corporis,  cordis  afflictatio  et 
contritio,  eleeraosyna,  injuriamm  oblivio,  humani* 
tas,vigilia,  sincera  dcoranibuspraecedentibuspecca- 
tis  poenitentia,  corapunctionis  lacryrase,  luctus  tum 
pro  suis,  tura  pro  aliomm  peccatis,  aliaqueejusdem 
generis  :  quae  quidera  tanquara  gradus  et  scalsc  inter 
se  cohaercntes,  atquealiac  abaliis  sufTuItae,  animum 
in  coeluni  subvehunt.  Eii  haec  sunt  quae  postbaptis- 
mura  araplccti  juberaur,  atque  ab  aliis  qua}  cum  his 
pugnant  abstinere. 

Quod  si  post  acceptam  veritatis  cognitionem 
priora  mortua  opera  rursum  arripiamus,  ac  canis 
instar  ad  nostmra  vomitura  revertaraur  (llPet.  ii), 
illud  nobis  usu  veniet,  quod  a  Domino   dictum  est 


483 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


{Luca  xi)  :  Cumeniin,   inquit,  exiyerit  immundus  Avocans).  Adhaec,  cum  lexperjariumprohibeat. 


spiritus  ab  homine  (per  baptismi  scilicct  gratiam) 
ambulat  per  locainaquosa^quaerens  requiem,  etnon 
invenit.  Permoieste  autem  ferens  se  diutius  tecti  ac 
laris  expertem  esse,  ISIiO^it:  Revertar  indomum 
meam  unde  cxivi.  Et  veniens  invenit  eam  scopis 
mundatam  et  ornatam,  ca^terum  inanem  ac  vacan- 
tem,  ut  quee  gratiai  cultum  atque  operationem  mi- 
nime  susceperit,  nec  so  ipsam  virtutum  opibus  cu- 
mularit.  Tunc  vadit,  et  assumit  secum  septem  aiios 
spiritus  nequiores  se,  et  ingressus  habitat  illic.  Et 
fiuntnovissima  hominisillius  pejoraprioribus.Siqui- 
dem  baptismuspriorum  ciuidem  omnium  peccatorum 
syAgraphas  aqua  obruit,  ac  prorsus  deletet  oblitte- 
rat,  atque  in  posterum  firmissimus  nobis  murusest 
ac  turris,  etfoil^telum  ad  prtX'liumcum  hostecon- 
serendum.Xontamenarbitrii  libertateintollit,  neque 
peccata  ea  qua;  postbaptismumcontrahunturremit- 


stus  jurare  omnino  vctat,  nec  quidquam  aiiud 
mittit,  quam,  Est,  est :  Non,  non.  Oculum  pro  ocul 
et  dcntem  pro  dente,  illic ;  hic  autem  :  QuicunqiKj 
percusserit  te  in  dexteram  maxillam,  praebe  ei  eti 
teram.  Et  qui  tecum  vultjudiciocontendere< 
cam  tuam  toliere,  dimitte  et  ei  paliium.Et  quicunqi 
te  angariaverit  milie  passus,  vade  cum  illo  alia  di 
Qui  petit  a  te,  da  ei.  Et  volentcm  a  te  mutuari  i 
avertas. 

Audistis  quia  dictumest:  Diliges  proximum  tuui 
etodio  habebis  inimicum  tuum.EJgo  autem  dicoTob: 
Diligite  inimicos  ve&tros,  benefacite  his  qui  odei 
vos,et  oratepro  persequentibus  etcaiumniantibui 
ut  sitis  filii  Patris  vestri  qui  in  coelis  est,  qui  soh 
suum  facitoriri  super  bonos  et  nialos,  et  pluit  su] 
justos  et  injustos  {Luc.  vi).  Nolite  judicare,  utn^ 
judicemini  Dimittite,  etdimittetur  vobis.  Nolitei 


tit,  nec  secundam  in  piscinam  immersionem  conti-B  saurizarc  vobis  thesaurosin  terra,  ubi  aerugo  ettin 


net.  Unum  enim  baptisma  confitemur  ;  ac  proinde 
summa  diligcntia  cavere  dobemus  ne  in  novassor- 
des  incidamus,  verum  Domini  mandata  capessamus. 
Nam  cum  ipse  apostolis  dixisset:  Iteetdocete  omnes 
gentes,  baptizantes  eos  in  nomine  Patris,  etFiliiet 
Spiritus  sancti,  nonhic  constitit,  vcrumadjecit,Do- 
centes  eos  servare  omnia  quaecunque  praecepi  vobis 
{Marc.  XVI). 

Mandavit  porro  ut  spiritu  pauperes  simus  (Matilu 
v)  (tales  enim  beatos,  coelestique  regno  dignos  esse 
pronuntiat).  Deinde  ut  in  praesenti  aevo  lugeamus 


demolitur,  et  fures  effodiuntet  furantur.Thesau 
autem  vobis  thesauros  in  coclo,  ubi  neque  aerugo,  n 
que  tinea  demolitur,  et  ubi  fures  non  effbdiunt  m. 
furantur.  Ubi  enim  est  thesaurus  tuus,  ibi  et 
tuum.  Ne  solliciti  sitisanimse  vestrae  quid  manduc^ 
tis,  neqoe  corpori  vestro  quid  induamini ;  scit  enun 
Pater  vester  cceiestis  quoniam  his  omnibus  indigetis. 
Quare  qui  animam  et  corpus  dedit,  prorsus  etiam 
cibum  et  indumentum  dabit ;  ille,  inquam,  qui  coeli 
aves  nutrit,  et  agri  lilia  tanta  pulchritudine  omat 
Quaerite  autem  primumregnum  Dei  etjustitiam  ejus, 


monet,  quo  videlicet  in  futuro  consolatione  afTicia-G  et  hscc  omnia  adjicientur  vobis.  Nolite  soUidti  esse 


mur.  Mox  ut  mites  simus,  acjustitiae  fanie  etsiti  te- 
neamur.  Tufn  ut  misericordes  et  liberales,  atque  ad 
commiserationem  propensi  simus.  Cordis  item  puri- 
tate  praediti,  atque  ab  omni  inquinamento  camis  et 
spiritus  abstinentes.  Pacifici  etiam  tum  erga  ajios, 
tum  ipsi  cum  animis  nostris ;  nimirum  id  quod  de- 
teriusest  praestantiori  subjicientes,  atque  intestinum 
ac  perpetuum  beilum  recto  judicio  com[>rimentes. 
Postremo,  ut  omnem  pcrsecutionem  et  afflictionem 
et  probrum  justitiae  causa  pro  ipsius  nomine  nobis 
illatum  sustineamus,  quo  sempiternum  gaudium  in 
praeclara  illa  donorum  distributione  consequamur. 
Quinetiam  cumadhucinmundoversaretur,  ad  hunc 
modum  suos  hortabatur  :  Luceat  lux  vestra  coram 


de  crastino,  nam  crastinus  dies  sibi  ipsi  soliicitus 
erit  (Matlh.  vi). 

Omnia  quaecunque  vultisutfaciantvobis  homines, 
eadem  et  vos  facite  illis(Li/c.  xviu).  Intrate  per 
angustam  portam,  quia  lataestporta.ctspatiosavLa, 
quae  ducit  ail  mortem,  et  multi  sunt  qui  intrant  per 
oam.  Quoniam  angusta  est  porta,  etstrictavia,'que 
ducit  ad  vitam,  et  pauci  sunt  qui  invcniant  eam 
{Malth.  VII  ;  Luc,  xiii).  Non  omnis  qui  dicit  mihi 
Domine,  Domine,  intrabit  in  regnum  coelonim«  sed 
qui  facit  voluntatem  Patris  mei,  qui  in  coelis  est 
(J/a^^/i.  vii).Qui  diiigitpatrem  aut  matrem  plus quam 
me,non  est  me  dignus.Et  qui  diligit  filium  aut  fiiiam 
plus   quam   me,  non   est  me  dignus.  Et  qui  non 


hominibus,  ut  videant  opera  vestra  bona,  et  glo-  ^«JOl^  accipit  crucem  suam,  et  sequitur  me,  non  est 
rificent  Patrem  vestrum  quiin  ca»lisest  {Matth.  v). 
Etenim  Moysisquidem  lex  antiquituslsraelitis  data 
dicebat :  Non  occides,  Non  moechaberis,  Non  furtum 
facies,  Non  falsum  testimonium  dices.  Chnstus  au- 
tem  ait :  Omnis  qui  irascitur  fratri  suo  sine  causa, 
reuserit  judicio.  Qui  autcm  dixerit,  Fatue:reus  erit 
gehennae  ignis.  Acrursum  :  Si  oiTers  munus  tuum  ad 
altare,  et  illic  recordatus  fueris  quod  frater  tuus  ha- 
bet  aliquid  adversum  te,  relinque  illic  munus  tuum 
ante  altare,  et  vade  prius  reconciliari  fratri  tuo. 
Et  quicunque  viderit  mulierem  ad  concupisccndam 
eam,  jam  moechatus  esteam  in  corde  suo  (spurcitiem 
nimirum  animae,  ac  iibidinis  assensum,  adulterium 


me  dignus  [Matth.  x).  En  haec  omnia,  et  his  similia, 
Salvator  apostolis  mandavit,  ut  fide  praeditos  doce- 
rent.  Atque  haec  omnia  nobis  observanda  sunt,  si 
quidem  nobis  cordi  sit  perfectionem  adipisci,  et  ju- 
stitisc  coronas  ab  omnicorruptionealienasconsequi 
quas  rcddet  Dominus  in  dieillajustus  judexomnibua 
hisqui  ipsius  adventum  dilexerint  (//  Tnn,  iv). 

Dixit  autem  ad  eum  Josaphat:  Ei^go  cum  tam  per- 
fecta  doctrina  purissimam  vitam  desideret,  dic, 
qua?so,  si  mihi  ab  uno  vei  duobus  mandatis  aberrare 
contigerit.anpropterea  toto  scopo  aberrabo,  spesque 
mea  omnis  inanis  futura  est  ? 

Respondit  Barlaam  :  Non  est  quod  ita  existimes ; 


wmm 


^BMMiMMiriM 


485 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


486 


nam  Deus  Verbam,  qui  salutis  nostrae  causa  humani- 

tatem  induit,  ingentem  naturac  nostrae  imbecillitatem 

et  aeruirinam  expioratam  habens,  ne  in  hac  quidem 

partenosincurabili  morbo  iaborare  permisit ;  verum, 

ut  sapientissimus  medicus,  iubricae  nostne  ac  pec- 

candi  cupidae  voluntati  poenitentiae  medicamentum 

admiscuit,  eam  videlicet  ad  pcccatorum  remissionem 

praedicans.  Posteaquam  enim  veritatis  agnitionem 

suscepimus,  ac  per  aquam  et  Spiritum  sanctificati, 

atque  ab  omni  peccato  et  spurcitie  sine  ullo  labore 

purgati  sumus,  si  nobis  in  aiiqua  peccata  labi  conti- 

gerit^non  quidem  superest  jam  altera  perbaptismum 

regeneratio(^e6r.  vi),  quae  in  piscinae  aqua  per  Spi- 

ritnracomparatur,  acperfecte  nos  instaurat(hoc  enim 

beneficium  semel  duntaxat  conceditur),  verum  per 

asperam  poenitentiam,  et  calentes  lacrymas,  et  labo- 

res  ac  sudores,  propter  viscera  misericordiae  Dei  no- 

8tri«  purgationem  ac  peccatorum  remissionem  conse- 

qoimur.  Etenim  per  Domini  gratiam  lacrymarum 

fbns  baptismus  appeilatur,  tametsi  alioqui  labore  ac 

tempore  opus  habcat.  Ac  complures  e  multis  peccatis 

eripuit,  quoniam  nullum  peccatum  est  quod  Dei  be- 

nignitatem  vincat,  si  quidem  prius  resipuerimus,  ac 

delictomm  maculas  iacrymis  eluamus,  ne  alioqui 

mors  antevertens,  nos  scelerum  maculis  inquinatos 

hinc  ejidat.  Xon  enim  est  in  inferno  pcenitcntia  nec 

oonfessio  (Psal.  vi).  Quandiu  autem  vitae  usura  frui- 

mur,dummodoorthodoxaefideifundamentumfirmum 

maneat,etiamsi  trabium  aliquid  aut  recti  labefactetur, 

quod  per  peccata  corruptum  cst,  pcenitentiae  adju- 

mento  sarcire  ac  renovare  licet.  Neque  enim  misera- 

'tionum  Dei  multitudo  numerari  potest,  nec  miseri- 

cordiae  ipsius  magnitudo  in  mensuram  cadit  {Psal, 

CXLiv).Peccata  contra,  quaecunque  tandem  illa  fue- 

Tint,  mensurae  ac  numero  subjiciuntur  Quo  fit  ut  ea, 

com  in  mensuram  ac  numeium  cadant, immensam 

Dei  misericordiamatqueinnumerabiles  miserationes 

Tincere  nequeant. 

Ac  proinde  ob  peccatorum  multitudmcm  animum 

despondere  minime  jubemur,  sed  Dei  bonitatem 

«gnoscere,  ac  peccata  nostra  condemnare,  quorum 

Temissio  propter  Chtisti  benignitatem  proposita  est, 

qni  pro  sceleribus  nostris  sanguinem  suum  efTudit. 

Torro  cum  ex  multis  Scripturae  locis  poenitentiae  vim 

addiscamus,  tum  potissimum  ex  Domini  nostri  Jesu 

Christi  actionibus  ac  parabolis.  Ex  tunc  enim,  ait, 

CQipit  Jesus  docere,  et  dicere  :  Pcenitentiam  agite, 

appropinquavit  enim  regnum  coelorum  {Matth.  iii). 

Qoin  etiam  in  parabola  filium  quemdam  inducit, 

(Luc.  xv],  qui  cum  acceptis  paternis  opibus  in  lon- 

ginquam  regionem  profectus  fuisset,  easque  in  omni 

loxus  atque  intemperantiae  genere  consiimpsisset, 

postca,  ro^'is)nc  illa  fame  laborante  abiit,  etadhaesit 

onicivium  regionis  illius.Qui  etiamilluminagrum,ut 

porcos,  hoc  est  asperrimum  et  exsecrandum  pecca- 

tam,  pasceret,  mieiit.  Cum  itaquc  multis  calamitati- 

bus  affectus  fuisset,  atque  in  tantam  miseriam  venis- 

set,  ut  ne  porcorum  quidem  siliquis  ipsi  ventrem 

sQnm  implere  liceret,  tandem  aiiquando  hanc  usque 


A  adeo  gravem  ignominiara  agnoscens,  vitamque  suam 
lugens,  dicebat  :  Quanti  raercenarii  in  dorao  patris 
raei  abundant  panibus,  C2;o  iiutera  farae  pereo.  Sur- 
gam,  et  ibo  ad  patrera  raeura,  et  dicara  ei  :  Pater, 
peccavi  in  coelura  et  coram  te,  jara  non  sura  dignus 
vocari  filius  tuus,  fac  rae  sicut  unura  de  mercenariis 
tuis.  Et  surgens  venit  ad  patrem  suura.  Cura  autem 
adhuc  longe  csset,  vidit  illum  pater  suus,  et  miseri- 
cordia  motus  est,  ac  accurrens  cecidit  super  collum 
ejus,  et  osculatus  cst  eum,  atque  in  pristini  honoris 
locum  restituit,  et  ob  ipsius  inventionem  laetissiraum 
festura  celebravit,  occiso  vitulo  saginato.  En  hanc 
pj^rabolam  de  iis  qui  a  peccatis  resiliunt,  atque  ad 
pcenitentiam  accurrunt,  nobis  comraeraoravit.  Quin 
etiam  bonum  quemdara  pastorera  rursus  inducit(Z«uc. 

Bxv),  qui  cura  centura  oves  haberet,  atque  unara  ami- 
sisset,  relictis  nonaginta  novera,  ad  conquirendara 
eara  quae  aberrabat  profectus  est,  doncc  eam  inve- 
nisset,  atquchumeris  sublatara,  cum  iisquae  minime 
aberraverunt  conjunxisset.  Qui  etiam  hoc  nomine 
araicos  ac  vicinos  ad  convivium  ob  eam  inventara  ce- 
lebrandura  invitavit.  Ita,  inquit  Salvator,  gaudium 
eritincoelo  super  uno  peccatore  poenitentiara  agente, 
quara  super  nonaginta  novera  justis,  qui  non  indi- 
gent  poenitentia. 

tSO^  Atque  adeo  discipulorura  princeps  Petrus, 
illa  inquara  fidei  petra,  ipso  salutiferae  passionis  tem- 
pore  certo  quodam  consilio  aliquantisper  a  Deo  de- 
sertus  (nerape  ut  huraanae  irabecillitatis  vilitatera  ac 
miseriam  perspectam  haberet),  eo  peccati  prolapsus 

C  est,  ut  Dominum  abjuraret  {Luc.  xxiij.  Post  autem 
confestim,  inquit,  verborura  Domini  recordatus,foras 
exivit,  et  flevit  amare,  ac  per  calcntes  illas  lacrymas 
acceptum  detrimentura  sarcivit,victoriaraque  in  alte- 
rara  partera  inflexit.  Nam  cum  rei  militaris  peritus 
esset,  etiarasi  cccidit ;  non  tamen  animo  fractus  est, 
nec  salutis  suae  spem  abjecit :  verura  resiliens,  acer* 
bissiraas  ex  oppresso  pectore  lacryraas  profudit,  ac 
statira  ut  eas  hostis  conspexit,  non  secus  atque  vehe- 
mentissimae  cujusdam  flammae  ardore  ambustisocuiis, 
pedem  retulit,  procul  fugiens,  atque  horrendum  in 
modum  ejulans.  Contra  autem ille  principera  rursum 
locura  tenuit ;  quemadraodura  totius  orbis  magister 
institutus  fuerat,  ita  etiam  poenitentiae  exemplar  effe- 
ctus.  Post  resurrectionem  autem.  cum  Christuster- 

T^  tio  ad  eum  dixisset,  Petre,  amas  me  ?  triplicem  ab- 
jurationem  correxit,  respondens  scilicet,  Etiam, 
Domine,  tu  scis  quia  amo  te. 

Ex  his  igitur  omnibus,  aliisque  quamplurimis,  at- 
que  adeo  numerum  omnera  superantibus  exemplis, 
lacrymaruraacpoenitentiaevim  intelligimus.  Tantum 
opera  detur,  ut  ipsa,  queraadmodum  rationi  consen- 
taneum  est,  fiat,  hoc  cst  ex  afl^ectu  peccatum  exse- 
crante,  ipsuraque  odio  insectante,  atque  condemnan- 
te,  ac  lacrymas  eraittcnte,  queraadraodum  ait  pro- 
pheta  David  :  Laboravi  in  gemitu  raeo,  lavabo  per 
singulas  noctes  lecturaraeura,lacryrais  meisstratura 
meum  rigabo(Psa/.  vi).  Actum  peccatorura  purgatio 
per  Chnsti  cruorem  in  misericordiae  ipsius  magnitu- 


i 


487 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


488 


dine  ac  miserationum  multitudine  continget.  Ipsius  A 
enim  haec  verba  sunt  :   Si  fuerint  peccata  vestra 
sicut  coccinum,  quasi  nix  dcalbabuntur  ;  si  autem 
ut  vcrmiculus,  quasi  lana  aiba  crunt. 

Operue  prctiura  est  itaque  ut  posteaquam  veritatis 
cognitionem  accepimus,  atque  regenerationem  et  fi- 
liorum  adoptionem  consecuti  sumus,  divinaque  my- 
steria  percepimus,  omni  studio  ac  diligentia  provi- 
deamus,  ne  corruamus.  Neque  enim  cadere  athletam 
decet,  quandoquidem  multi,  cum  cecidissent,  sese 
crigere  minime  potuerunt.  Etenim  aiii,  cum  januas 
vitiosis  afTectionibus  aperuissent,  atque  arctissimo 
nexu  ipsis  haesissent,  non  jam  ad  poenitentiam  sese 
convertere  potuerunt.  Alii  autcm  morteprius  abrepti 
quam  contractas  vitiorum  sordes  per  pcenitentiam 
abstersissent,  condemnati  sunt.  Propterea  periculo-  B 
sum  est  in  vitium,  quodcunque  tandem  iilud  sit,  iabi. 
Cscterum,  si  labi  contigerit,  statim  enitendum  est 
ut  rcsiiiamus,  rursumque  ad  praeclarum  certamen 
obeundum  stcmus.  Et  quoties  cadere  contigerit,  to- 
ties  etiam  statim  usque  ad  extremum  vitae  diem  cu- 
randum  est,  ut  resurgamus,  atque  in  procinctu  ste- 
mus.  Convertimini  enim  ad  me,  et  ego  convertar 
ad  vos,  ait  Dominus  {Zachar.  i). 

Cap.  XII.  —  Ad  haec  autem  Josaphat  dixit :  Qua- 
nam  igitur  ratione  seipsum  quispiam  post  baptismum 
ab  omni  peccati  labe  purum  servabit?  Nam  etsi  pec- 
cantibus,  ut  ipse  ais,  pcenitentia  patet,  tamen  labore 
et  fatigatione,  ac  fletu  et  luctu  opus  est  :  quae  qui- 
dem  ejusmodi  mihi  esse  videntur,  ut  non  ea  multi 
facile  consequi  possint.  Quocirca  viam  potius  nanci-  G 
sci  cuperem,  qua  sincere  atque  exacte  Dei  praecepta 
servarem,  nec  ab  iis  deflecterem,  nec  post  priorum 
peccatorum  veniam  impetratam,  suavissimum  illum 
Dominum  ac  Deum  ad  iracundiam  provocarem. 

Respondit  autem  Barlaam  :  Recte  hsec  dixisti,  do- 
mine  mi  ac  rex,  atque  hoc  mihi  pergratum  est;  ve- 
rum  arduum  est,  nedicam  impossibiie,  utquispiam 
in  igne  versetur,  nec  tamcn  fumo  ofTundatur.  Eodcm 
item  modo  arduum  est  ac  perquam  difficile  ut  qui 
hujusce  vitae  negotiis  tanquam  vincuiis  quibusdam 
astrictus  tenetur,  ejusque  curis  ac  tumultibus  disti- 
netur,  atque  in  opibus  ac  deliciis  vivit,  sine  ulla  in- 
flexione  mandatorum  Dei  viam  peragret,  purumque 
seipsum  at^ue  incolumem  ab  iis  servet.  Ait  enim 
Dominus  (Matth.  vi)  :  Nemo  potest  duobus  dominisl) 
servire.  Aut  enim  unum  odio  habebit,  et  alterum  di- 
liget;  aut  uni  adhaerebit,  et  alterum  contemnet.  Non 
potestis  Deo  servirc  et  mammonae.  Quin  etiam  cha- 
rus  ipsius  discipulus  Joannes  evangeiista  et  Theolo- 
gus  in  epistola  sua  ait  :  Nolite  diligere  mundum, 
neque  ea  quac  in  mundo  sunt.  Quoniam  omne  quod 
est  in  mundo,  aut  concupiscentia  carnis  est,  aut  con- 
cupiscentia  oculorum,  aut  superbia  vitae,  quae  non 
est  ex  Patre,  scd  ex  inundo  est.  Et  mundus  transit 
et  concupiscentia  ejus.  Qui  autem  facit  voluntatcm 
Dei,  manet  in  aeternum  (/  Joan.  ii). 

Haec  igitur  cum  divini  ac  divinitus  inspirati  patres 
nostri  aiiimadvertissent,atque  iliud  apostoli  audissent 


quod  per  multas  tribulationes  oportet  nos  intrarein 
regnum  coelorum  (Act,  xiv),  in  id  omni  animi  con- 
tentione  incubuerunt,  ut  post  baptismum,  immacu- 
latumac  labisomnis  expers  incorruptionisindumen- 
tum  conservarent.  Ac  proinde  quidam  eorum  alterom 
etiambaptismum  insuper  assumpserunt,  hocest,  eom 
qui  in  %W^  sanguinis  profusione,  ac  martyrio  sitos 
est.  Baptismus  enim  hic  quoque  appellatus  est,  et 
quidem  praestantissimus,  ac  summa  veneratione  di- 
gnus,  neque  enim  postenoribus  peccati  sordibusin- 
quinatur.  Quem  etiam  Dominus  meus  accipiens, 
baptismum  merito  nuncupavit.  Deinde  ipsius  imiUi- 
tores  efTecti,  primum  quidem  ipsius  spectatores,  et 
discipuli,  atquc  apostoli,  deinceps  autem  universus 
sanctorum  martyrum  chorus,  idolorum  cultoribus, 
regibus  ac  tyrannis  seipsos  pro  Christi  nomine  obji- 
cientes,  omnia  suppliciorum  genera  sustinuenint, 
feris  videlicet  objecti,  atque  igne  cremati,  etgladiis 
obtruncati  ^  Cumquepraeclaram  confessionem  edidls- 
sent,  et  cursum  consummassent^  ac  fidem  servassent, 
justitiae  palmam  consecuti  sunt,  angeiorum  contu- 
bernales,  et  Christi  cohaeredes  efTecti.  Quorum  virtos 
usque  adeo  emicuit,  ut  in  omnem  tcrram  eorumso- 
nus  exierit,  et  in  fines  orbis  terrae  fulgor  eorum 
{Psal.  xvui),  quae  recte  cumvirtutegesserunt,  ruti- 
larit.  Horum  non  verba  duntaxat  et  opera,  sed  ipse 
quoque  cruor  et  ossa,  omni  sanctitate  plena  sunt. 
Daemones  namque  per  vim  in  fugani  vertunt ;  atqne 
iisqui  cum  fide  accedunt,  incurabiles  alioqui  morbos 
profligant.  Quin  vestes  quoque  ipsae,  et  si  quid  aliad 
ad  pretiosa  eorum  corpora  propius  accessit,  omnibos 
venerationi  sunt. 

De  quibus  longa  oratione  mihi  opus  esset,  si  pra- 
clara  eorum  facinora  sigillatim  exponere  vellem. 
Posteaquam  autem  crudcles  illi  ac  beliuini  tyranni 
misere,  ut  eorum  improbitas  merebatur,  perienmty 
persccutioquc  finem  accepit,  ac  pii  imperatores  to- 
tius  orbis  imperio  potiti  sunt,  succedentes  alii,  acse- 
lum  illum  divinamque  cupiditatem  sibi  imitAnrfiMq 
proponentes,  eodemquc  timoresauciam  animam  ha- 
bentes,  illud  optime  secum  considerabant  otque  spe- 
ctabant,  ut  ab  omni  spurcitie  puram  animam  ac  coi^ 
pus  Deo  exhiberent :  sic  nimirum  se  comparantas, 
ut  omnes  vitiosarum  affectionum  actiones  amputa- 
rent,  seipsosque  ab  omni  carnis  et  spiritus  inquina- 
mento  repurgarent.  Quoniam  autem  hoc  non  alia  ra- 
tione,  quam  per  mandatorum  Christi  observationem« 
a  sepraestari  posse  inteiligebant,  mandatorum  pono 
observationem  ac  virtutum  cultum  in  mediis  mundi 
tumultibus  aegre  consequi  se  posse  perspiciebanti 
novum  quoddam  atque  ab  aliis  diversum  vitae  gemia 
sibiipsis  instituerun  t,  ac  j  uxta  divinam  vocem,  relicti» 
omnibus  rebus,  hoc  est  parentibus,  liberis,  aunids, 
cognatis,  opibus,  deiiciis,  cunctisque  mundi  commo- 
dis  contemptis,  in  solitudines,tanquamexsuIesqui- 
dam,  sese  contulerunt,  egentes,  angustiati,  afflicti, 
quibus  dignus  non  erat  mundus  (Hehr,  xi) :  in  soli- 
tudinibus  errantes,  in  montibus,  et  speluncis,  et  in 
cavemis  teme,  ac  seipsos  ab  omnibus  terrenisjucun- 


489 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


400 


ditatibas  et  volaptatibus  procul  removentes,  atque  A  modo  fecisse,  quae  ipsis  a  Deo  praecepta  essent,  ve- 


adeo  panis  etiam  et  vestimentorum  gravi  penuria 
laborantes. 

Quod  ut  facerent,  duplex  eos  causa  impellebat  : 

altera,  ut  vitiosarum  afTectionum  materias  minime 

cementes,  earum  cupiditates  radicitus  ex  animis 

sais  evellerent,  earumque  memoriam  oblitterarent, 

tc  divinamm  et  coelestium  rerum  amorem  et  desi- 

derium  in  seipsis  insererent;  altera,  ut  per  affli- 

ctionem  corpus  conficerent,  animoque  ac  voluntate 

martyres  effecti,  ea  gloria,  quam  ii  qui   martyrio 

perfhncti  sunt,  obtinent,  minime  carerent ;  verum 

cam  ipsi  quoque,  quantum  in  se  esset,  Christi  pas- 

sionem  expressissent,  ipsius  quoque  regni  participes 

essent.  Ad  hunc  igitur  modum  uptima  considera- 


rum  multo  plura  esse  qus  sibi  deessent,  quam  quae 
jam  praestitissent.  Rursum  is  qui  in  religiosa  exerci- 
tatione,  ob  corporis  fortasse  imbecillitatcm  inferior 
erat,  seipsum  nihili  pendebat,  ac  miserum  dicebat, 
animi  scilicet  ignaviae,  ac  non  natura)  imbecilUtati 
defectum  suum  assignans.  Ita  aUi  aliis,  atque  omnes 
omnibusmodestioresse  pracbebant.  Inanis  porro  glo- 
riae  affcctus,  aut  hominibus  placendi  studium,  quo- 
nam  tandem  pacto  in  ilUs  inesset,  quippe  qui  hac  de 
causa  orbem  fuga  reUquerant,  atque  in  desertis  mo- 
rabantur,  ut  virtutes  suas  non  hominibus,  sed  Deo, 
a  quo  virtutum  quoque  prsemia  sperabant,  demon- 
strarent.  Illud  quippe  probe  norant,  religiosa  exer- 
citia,  quse  inanis  gloriae  causa  obeuntur,  mercede 


tione  adhibita.monasticam  ac  solitariam  vitam  con-  ^carere,  ut  quae  non  Dei,  sed  humanae  laudis 


sectati  sunt. 

Atque  alu  quidem  sub  dio  durantes,  solis  aestu,  at^ 
qne  asperrimis  frigoribus  ac  piuviis,  et  ventorum 
tarbinibus  af&ictabantur.  Alu  constructis  tuguriis, 
ant  in  speLunds  etantrissese  occultantes,  vitamage- 
bant.Sicque  virtutem  colentes,omnem  camalem  con- 
aolationem  et  quietem  ad  extremum  usque  repudia- 
rant,  crudis  oleribus  et  herbis,  aut  pomis,  aut  etiam 

sicco  ac  durissimo  pane  vitam  tolerantes ;  nec  sua- 

'viam  ciborum  qualitati  duntaxat  nuntium  remitten- 

tes,  sed  prse  exuberanti  quadam  continentia  magni- 

tadinemanimi  sui  ad  ipsamquoque  quantitatem  cx- 

tendentes.TantuIum  enim  duntnxat,  etiam  ex  ipsis 

idlibus  maximeque  necessarus  cibis  percipiebant, 

qaantum  ad  tolerandam  famem  satis  esset.  Quidam  G  quidem  Dominus  piis  in  peccatorum  remissionem,  ac 


causa 
fiant.  Ac  proinde  hujusmodi  homines  duplici  detii- 
mento  afflciuntur,  dum  nimirum  corpus  conficiunt, 
nec  tamen  mercedem  ullam  ferunt.  Qui  autem  coele- 
stis  gloriae  desiderio  flagrant,  atque  ad  eam  omni 
celeritate  contendunt,terrenam  omnem  ethumanam 
aspernantur. 

Ex  hujusmodi  porro  hominibusalu  sic  degunt,  ut 
in  secessu  ac  solitudine  pietatis  certamen  obeant,  et 
ab  hominumcontubernio  per  omne  vitaetempus  sese 
removeant,  atque  ad  Deum  appropinquent.  Alii  pro- 
cul  iiiter  se  constructis  aedicuUs,  Dominicis  diebus 
ai  unam  et  eamdem  ecclesiam  pergunt,  ac  divina 
mysteria,  hoc  est  incruentum  puri  corporis  ac  pre- 
tiosi  sanguinis  Christi  sacrificium  percipiunt  :  quae 


enim  eorum  integram  hebdomadam  per  inediam 

transigentes,  Dominico  demum  die  cibum  admitte- 

bant.  Quidam  bis  tantum  hebdomada  quaque  ipsius 

loeminerant;  aUi  alternis  diebus  sub  vesperam  ede- 

bant,  sic  utdbum  duntaxat  degustarent;  precibus- 

que  ac  vigiUis  propemodum  cum  angclis  quoque 

eertantes,  atqueauri  etargeiitipossessione,  emptio- 

nibosque  et  venditionibus  prorsus  valere  jussis,  inter 

bomines  omnino  se  esse  obliviscebantur. 

Invidise  autem  et  animi  elationi,  quae  potissimum 
bonorum  opcrum  comites  esse  solent,  locus  inter 
eosnuUus  erat.  Neque  enim  is  qui  in  vitae  monasti- 
cm  exercitationibus  inferiorem  locum  tenebat,  adver- 
soseumcujus  iUustrior  virtus  erat,  Uvoris  cogitatio- 


tumanimi  tum  corporisiiiuminationemetsanctifica- 
tionem  donavit.  Atquedivinorum  oraculorum  exerci- 
tatione,  mirabiUbusque  consilus  et  cohortationibus 
mutuosesepascentes,  et  occulta  hostium  bella  pate- 
facientes  (ne  quis  videUcet  luctandi  adhuc  ignarus 
ab  iis  superetur),  domum  rursus  singuU  redeunt, 
virtutis  mel  in  pectorum  suorum  favis  studiose  re- 
condentes,  suavissimumque  fructum  ac  coelesti 
mensa  dignum  excolentes  ;  alii  autem  coenobia- 
cam  vitam  consectantur. 

Qui  quidem  maximo  numero  in  unum  coacti, 
unius  praefecti  atque  antistitis  (qui  oranibus  virtute 
praestat)  imperio  se  ipsos  subdunt  :  ac  voluntatem 
suam  obedientise  mucrone  prorsustruncantes.  seque 


nem  in  animum  admittebat :  nec  rursus  eum  qui  vir-D  velut  emptitia  mancipia  ultro  reputantes,  non  jam 


tutibns  pollebat  arrogantia  990  etfastus  adversus 
imbeeiliiores  efferebat,  atque  in  hanc  fraudem  im- 
pcUdiat  ut  proximum  nihili  penderet,  aut  de  reU- 
gioaa  exercitatione  gloriaretur,  ob  eaque  quae  cum 
lande  pnestitisset,  magnifice  atque  arroganter  de  se 
tentiret.  Nam  qui  virtute  alteru.n  anteceUebat,  id 
totnm  non  sais  laboribus,  sed  Doi  virtuti  ascribens, 
honuli  mente  hoc  sibi  persuadebat,  se  nihil  omnino 
efficere,venim  mnltoplura  sibi  praestandaesse,  juxta 
illad  quod  ait  Dominus  :  Cum  feceritis  omnia  qu» 
pnecepta  sunt  vobis,  dicite  :  Servi  inutiles  sumus, 
qott  debuimas  fhcero  tecimus  (Luc.  xvii).  Acquidam 
etiam  hoc  sibi  persuadebant,  se  ne  ea  quidem  ullo 

Patrol;  LXXIII. 


sibi  ipsis  vivunt,  sed  ei  cui  ob  Christi  amorem  sese 
submiserunt,  vel  ut  aptius  loquar,  vivunt  jam  non 
sibi  ipsis,  vivit  autem  in  his  Christus  (GaL  ii),  quem 
rebus  omnibus  abjuratis  secuti  sunt.  Nam  in  hoc 
demum  secessus  a  mundo  consistit,  ut  propter  ea- 
rum  rerum  quae  natura  subUmiores  sunt  cupiditatem 
voluntarium  sui  ipsius  odium  quispiam  concipiat,  ac 
naturam  abjuret.  Hi  igitur  angelorum  instar  in  vita 
versantur,  psalmos  videUcet  et  hymnos  concordibus 
animis  Domino  canentes,  et  confessorum  nomen 
propter  obedientiae  certamina  obtinentes.  In  quibus 
etiam  Dominicum  illud  oraculum  expletur  :  ubicun- 
quo  fuorint  duo  vel  tros  congregati  ia  nomine  me0| 

16 


m 


DE  VrriS  PATRUM  UBER  PRIMUS. 


492 


illic  sum  inmedioilloruin(Afa^(/i.xTiii).  Quibusver-Atam  eam  quae  nunquam  oocidit,  nec  morte  inter- 
bis  non  hoc  duntaxat  numero  eos  qui  in  ipsius  no-     ruropitur,  arripuerunt. 


mine  congregantur  circumscripsit,  verum  per  duos 
aut  tres  indeOnitum  numerum  significavit.  Nam 
sive  pauci  sive  multi  ob  sanctum  ipsius  nomen  in 
unum  conveniant,  eique  ardenti  aroore  cultum  adhi- 
beant,  illic  eum  in  medio  servorum  suorum  adesse 
minime  dubitamus. 

Per  ha&c  exempla,  et  per  hujusmodi  coitiones  et 
actiones,  terreni  coelitum  vitam  imitati  sunt,  ut  qui 
in  jejuniis,  et  precibus  ac  vigihis,  in  calentibus  la- 
crymis  et  luctu  ab  omni  animi  distractione  libero  in 
peregrinatione  ac  mortis  memoria,  in  lenitate  ani- 
mique  affectu  ab  iracundia  remoto,  in  labiorum  si- 
lentio,  in  paupertate  atque  inopia,  in  castitate  ac  pu- 


Hos  igitur  admirandos  et  sanctos  viros  nos  qooque 
indigni  ac  despicabiles  imitari  studemus;  verum  eo- 
rum  vitae  coelestisfastigium  minime  assequimur,  sed 
pro  infirmitatis  nostrse  ac  miserae  facultatis  modulo 
eorum  vitam  exprimimus.  Atque  ipsorum  habitum 
genmus,  etiamsi  opera  non  assequamur.  Etenim  di- 
vinam  hanc  professionem  peccatum  propulsare,atque 
incorruptionis  per  divinum  baptisma  nobis  concessae 
sociam  et  opitulatricem  esse  perspectum  habemus. 
Ac  beatorum  illorum  virorum  sermonibus  adducti, 
caducas  atque  interitui  obnoxias  hujusce  vitae  res 
magnoperecondemnamus,  in  quibusnihil  firmumet 
aequabile,  quodque  eumdem  semper  statum  retineat, 


dicitia,  in  humilitate  et  quiete.  ac  denique  iu  perfe- q  inveniri  potest  :  verum  omnia  vanitas  sunt  et  afHi- 


cta  erga  Deura  et  proximum  charitate  praesentis  vitae 
curriculum  confecerint,  angelosque  monbus  expres- 
serint.  Ob  camque  causam  Deus  rairaculis  nc  signis 
variisque  virtutibus  eos  exomavit,  effecitque  ut  ad- 
mirandae  eorum  vitae  rationis  sono,  ipsi  quoque  orbis 
terrarum  fines  personent.  Acsiunius  ipsorura,hoc 
est  Antonii,  qui  etiam  monasticae  vitae  auspex  ac 
princeps  exstitisse  dicitur,  vitam  tibi  sigillatim  ex- 
ponerem,nimirumex  unaarbore  fructum  eorumqui 
ejusdem  generis  ac  speciei  991  sint,  dulcedinem 
prorsus  intelligeres,  quodnamque  ille  exercitationis 
reiigiosae  fundamentura  jecit,  et  quodnara  fastigiura 
struxit,  et  quantas  a  Salvatore  gratias  consecutus 
est.  Plerique  etiani  alii  post  eum  eodem  certaraine 


ctio  spiritns  {Eccle.  ii);  raultas  terapons  puncto  mu- 
tationes  ferens  :  siquidem  in  somniis,  et  urobris,  ac 
ventis  aerem  perflantibus  imbecilliora  sunt.Qaorum 
parva  et  brevis  voluptas,  imo  non  voluptas,  sedfraus 
quaedam  et  irapostura  perversitatis  mnndi ,  quero  nullo 
raodo  diligere,  verum  potius  ex  animo  odisse  atque  in- 
sectari  docemurf / /oan. ii)  Ac  sane  odio ac  detestatio- 
nedignus  est  :  nam  quidquid  amicis  suis  doco  dat, 
idera  rursus  animo  irato  eripit,  atque  omni  bono  spo* 
liatos,  ignominiaque  indutos,  gravibusque  sarcinis 
onustos  ad  sempitemaro  calaroitatem  transmittit.Et 
quos  in  sublime  attollit,extreroae  huroilitati  atque  af- 
flictioni  obnoxios  quaroprirouro  reddit,  hostiumque 
suommludibrio  exponit.Hujusmodi  enim  suutipsius 


perfuncti,  ad  easdem  coronas  et  eadem  praemia  per-  Cbeneficia,hujusraodi  ipsius  munera.Amicorum  enim 


venemnt. 

Beati  certe  illi  ac  ter  beati,  ut  qui  Dei  aroore  fla- 
grarunt.  atque  obi))sius  charitatem  omnia  pro  nihilo 
duxemnt.  Siquidem  lacrymas  profuderunt,  diuque 
ac  noctu  in  luctu  versati  sunt,  ut  perpetuam  conso- 
lationero  adipiscerentur ;  se  ipsos  ultro  depresse- 
runt,  ut  illicin  alturo  attoUerentur ;  carnes  suasfarae 
ac  siti  et  vigiliis  confecemnt,  ut  illic  paradisi  deli- 
dae  et  exsultatio  ipsos  exciperent.  Spiritus  sancti  ta- 
beraaculum  per  cordis  puritatem  exstitemnt,  quem- 
adnaodum  scriptum  est:  Inhabitaboin  ipsis  et  inam- 
bulabo  (//  Cor.  vi).  Seipsos  mundo  cmcifixemnt 
{Ephes.  VI),  ut  ad  Christi  dexteram  starent ;  lumbos 
8U08  in   veritate  succinxerunt,  atque  in  proroptu 


suorum  hostis  est,  oranibusque  qui  ipsius  voluntati- 
bus  obsequuntur  Jnsidias  stmit :  horrendum  videli- 
cet  in  raodura  eos  qui  ipsi  innituntur,conturban8,  et 
eorura  qui  fiduciam  suam  in  eo  collocant  nervos 
omnes  elidens.  Cum  stultis  fcedus  sancit,  fidsasque 
pollicitationes  init,  hoc  tantum  animo,  ut  eoe  ad  se 
pertrahat.  Illis  autem  sincero  animo  sese  ad  ipsum 
adjungentibus,  improbusipse  ac  mendax  esse  com- 
peritur,  nihil  eorum  quae  pepigerat  prsestans. 

Nam  cum  jucundis  cibis  eomm  fauces  hodie  deii- 
nivit,  cras  eosdero  hostibus  suis  devorandos  objicit. 
Hodieregemaliqueracreat,  etcras  euradem  in  mise- 
ramservitutem  addicit;  hodieinnumerisbonisfloren- 
tem  reddit,  cras  mendicuro  et  manciploram  manci- 


semper  himpades  habuemnt,immortalis  sponsi  ad-  |>  pium;  hodie  insignemcoronam  ipsius  capitiimponit, 
ventum  exspectantes(3fa(^/i.  xxv).Nam  cum  mentis     cras  ipsius  faciem  terrae  allidit ;  hodie  ipsius  coUum 


ocuUs  praediti  essent,  horrendum  iUum  diem  semper 
prospiciebant :  atque  tum  futurorum  bonoraro,  tum 
futuri  supplicu  contemplationem  ita  in  corpore  de- 
fixam  gerebant,  ut  ab  ipsa  nunquam  diveUerentur. 
Atque  hic  laborare  studuerunt,  ut  sempiternae  glo- 
riae  compotes  essent.  Perturbationum  expertes,  non 
secus  atque  angeli,  fuerant;  ac  nunc  cum  iUis  quo- 
rum  vitam  iroitati  sunt,  choreas  agnnt.  Beati  iUi  ac 
ter  beati,  quoniara  firrais  raentis  oculis  praesentium 
reram  vanitatem,  atquehumanae  prosperitatis  incer- 
titudinem  et  inconstantiam  perspexerunt,  eaque  re- 
{•eta,  •empiterna  bona  sibi  ipiis  condiderant^ac  vi« 


splendidis  dignitatum  honoribus  exornat,  cras  eom- 
dem  ferreiscatenis  vinctumdejicit.  Ad  breve  tempus 
omnium  amorem  ac  benevolentiamipsi  conciliat;  aU- 
quanto  post  autem  eidem  omnium  odium  et  exsecra- 
tionem  conflat.  Hodie  ipsum  voluptate  afficit,etcras 
eumdero  luctibus  ac  laroentis  conficit.  Quemnamau- 
tem  etiam  ipsis  finem  imponat,  audi.Incolas  enimge- 
hennae  eos  a  quibus  adamatus  est  miserandum  in 
modura  efficit  Hsec  semper  ipsius  mens  ac  sententia 
est,  hoc  institutum  Nec  eos  qui  praBterierunt  luget, 
nec  eoram  qui  reUcti  sunt  commiseratione  afflcitur. 
niis  enimgravidetrimentomulctatlB,  retibosquesai 


493 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


494 


inclusis,  ad  hos  rursusariem  suam  transferre  niti- A  mundi  jucunditatem  et  dulcedinem  significat,  per 


tur,  neminem  videlicet,  qui  periculosos  ipsius  la- 
queos  effugiat  esse  cupiens. 

Quamobrem  eos  qui  tam  pestifero  ac  1S99  cru- 
deli  domino  serviunt,  quique  abono  ac  benigno  per 
summam  dementiam  seipsos  removentes,  rebus 
prsesentibus  inhiant  et  intabescunt,  nec  futura  uUo 
modo  cQgitant,  verum  ad  corporeasquidem  volupta- 
tes  sine  ulla  intermissione  sese  conferunt,  aniraas 
autem  suas  fame  confici,  et  innumeris  malis  confii- 
ctari  sinunt,  homini  a  furentis  unicomis  facie  fu- 
gientisimiles  essecenseo,  quicumclamorisipsiusso- 
numatque  horrendos  mugitusfcrre  nequeat,magno 
impetu,  ne  ipsi  in  prsedam  cedat,  aufugit.  Dum  au- 
tem  celeriter  currit,  in  ingentemquamdamscrobem 


quam  ilie  amicos   suos  ludificans,    eos  saluti  suae 
prospicere  minime  sinit. 

Cap.XIII.  —  Hanc  parabolam  majorem  in  raodum 
comprobans  Josaphat,  dixit :  Quam  verus  hic  sermo 
est,  ac  concinnitatis  omnis  plenus  1  Quamobrem  ne 
te,  quaeso,  hujusmodi  figuras  mihi  assidue  demon- 
strare  pigeat,  quo  certo  intelligam  qualis  nostra 
vita  sit,  et  quas  res  amicis  suis  accersat.  Dixit  au- 
tem  senex  :  Simiies  rursum  suntii  qui  voluptatum 
hujus  vitae  amore  capti,  earumquesuavitate  deliniti, 
res  fiuxas  et  imbecilles  futuris  atque  a  jactatione 
alienis  antiquiorcs  habuerunt,  homini,  qui  tres 
amicos  habuit,  ex  quibus  duos  quidem  ingenti  ani- 
mi  adectu  colebat,  ac  vehementer  amabat,  adeo  ut 


ruit,  acruendomanusextendens,arboremquamdam  Bad  mortem  usqueproipsis  dimicareacpericuLaquae- 


arripit,eamquearctissime  retinet,  atque  gradu  quo- 
damaffirmatis  pedibus,  pacata  deinccps  omnia,atque 
ab  omni  periculo  aliena  esse  arbitratur.  Respiciens 
aatem,  duos  mures  cernit,  alterum  candidum,  alte- 
rum  atrum,  arboris  illius  quam  arripuerat  radicem 
perpetuo  coriodentes,  jamque  pene  eam  amputan- 
tes.  Atque  insuper,  conjectis  in  imam  scrobem  ocu- 
lis,  horrendum  draconem  conspicit,  aspectu  ipso 
ignem  spirantem,  ac  torvis  oculisipsum  intuentem, 
horrendeque  ipsi  devorando  inhiantem.  Ac  rursum 
in  gradu  illo,  cui  pedes  ipsius  innitebantur,  oculo- 
rum  acie  defixa,quatuoraspidum  capita  videt,  e  pa- 
riete,  in  quo  consistebat,  prominentia.  Sursum  au- 
tem  oculos  convertens,  nonnihil  mellis  ex  arboris 


vis  adireminimerecusaret,  tertiumautemadmodum 
aspernabatur,  ita  ut  nec  honorem  unquam,  nec 
quam  par  erat  benevolentiam  ipsi  pr8estaret,sed  exi- 
guam  quamdam  duntaxat,  eamque  flctam  ac  simu- 
latam  amicitiam  exhiberet.  Veneruntautemquodam 
die  immanes  atque  horrcndi  milites,  qui  eum  sum- 
ma  cum  festinatione  ad  regem  traherent,  ut  decem 
raillium  talentorura,  quae  debebat,  rationem  redde- 
ret.  Ille  igitur  in  summam  angustiam  redactus,  ali- 
quem  quaerebat,  qui  inmetuendaillarationumapud 
regem  redditione  opem  ipsi  ferret.  Currens  itaque 
ad  primum,  omniumque  aliorum  charissimum  ami- 
cum,ad  eum  ait :  Non  te  fugit,  o  amice,  queipadmo- 
dum  tua  causa  vitam  meam  semper  in  discrlmen 


iUios  ramis  stillans  perspicit.  QuocircacalamitatumQadduxerim  ;   nunc  autem   hodierno   die,    urgente 


earum  quibus  undique  obsidebatur  et  urgebatur, 
omissa  consideratione,  nimirum  quonam  pacto  ex- 
teme  quidem  unicornis  vehementi  furore  percitus 
eum  devorare  quaereret,  ab  inferiore  autem  parte 
acerbos  draco  eum  deglutire  vehementer  expeteret, 
ac  rursus  arbor  ea  quam  arripuerat  jam  jamque 
ampatanda  esset,  pedes  denique  ipsius  lubrico  et 
iniidogradui  inniterentur ;  horum  inquam  tantorum. 
periculorum  oblitus,  in  exigui  illius  mellis  dulcedi- 
ne  perdpienda  seipsum  occupavit. 

Haeceomm  qui  praesentis  vitae  ludibriis  intabescunt 
figura  est :  cujus  quidem  explanationem  protinus 
tibi  exponam.  Unicornis  igitur  mortis  typum  gerit, 
quae  semper  mortalium  genus  persequitur,  atquear- 


necessitate,  ope  tua  atque  auxilio  indigeo.  Ecquid 
ergo  te  mihi  auxilio  forte  poUiceris  ?  et  quaenam  in 
te,  vir  charissime,  spes  mihi  constituta  est  ?  Re- 
spondens  autem  ille,  ait :  Amicus  tuus  non  sum,  o 
homO)  nec  qui  sis  novi.  Sunt  enim  mihi  alii  amici, 
quibuscum  hodie  oble^tari  me  oportet,  quosque  in 
posterum  pro  amicis  habiturussum.Quareduotan- 
tum  cilicia  tibi  porrigo,  ut  ea  in  via  qua  pergis  ha- 
beas,  quae  etiam  ipsa  nihil  tibi  emolumenti  aliatura 
sunt ;  nec  est  quod  a  me  quidquam  l^iyS^^pectes . 
Haec  ille  audiens,  ac  de  auxilio,  quod  ab  eo  exspe- 
ctabat,  spem  omnem  abjiciens,  ad  secundum  ami- 
cum  se  confert,  ad  eumque  ait;  Recordare,  amice, 
quantum  a  me  honoris  et  beneficiorum  acceperis. 


npei*e  Citntendit.  Scrobs  autem  mundus  est,   quiDHodiernoautemdiein  maximamcalamitatem  et  af- 


omnis  generis  malis  ac  mortiferis  laqueis  scatet. 
Arbor  ea  quamcompressismanibustenemus,  etquae 
a  daobos  muribus  indesinenter  arroditur,  cujusque 
hoadnis  vitse  curriculam  est :  quod  quidemperdiei 
ac  noctishorasabsumituretconllcitur,  ac  paulatim 
ad  ezcisionem  accedit.  Quatuor  autem  aspides,  hu- 
maoi  corporis  super  quatuor  lubrica  et  instabilia 
elementa  constitutionemnesignant :  qui  cura  irarao- 
derate  se  habent  ac  perturbantur,  corporis  corapa- 
ges  dissolvitur.  Ad  haec  igneus  ille  ac  tmculentus 
draco,  horrendum  inferni  ventrera  adumbrat,  qui 
eos  susdpere  gestit  qui  praesentes  voluptates  futu- 
ris  bonie  anteponunt.  Meliis  vero  guttula  distillans, 


flictionera  prolapsus,  opitulatore  aliquo  opus  habeo. 
Quidnara  igitur  adjumenti  nunc  mihi  aflerre  queas, 
facsciara.  Illeautemait  :  Hodie  railiipernegotiate- 
cura  certamen  subire  minimelicet.Curis  enim  et  sol- 
licitudinibus  undique  urgeor,  atque  in  afflictione 
sura.  Paulura  tamen  tecum  pergam,  quamvis  nihil 
hinc  commodi  ad  te  rediturum  sit ;  ac  post  statim 
domura  reversus,  ncgotiis  meis  operam  dabo. 

Inanibus  igitur  manibushomo  inde  reversus,atque 
orani  ex  parte  auxilio  destitutus,  de  vana  spe  quam 
in  perfidis  et  ingratis  araicis  suis  coliocarat,  et  de 
inutilibus  laboribus,  quos  pro  suo  erga  eos  amo- 
re  susceperat,  seipsum  deplorabat.  Pergit  autem 


m 


DE  VmS  PATRIM  UBER  PRIHDB. 


4M 


etiam  «d  tertium  aaiicttni,  quem  nec  uUo  anquam  A  aptisque  termonibus  animum  meum  exhilanttti. 


loco  babuerat,  neclntitise  sun  socium  aaciverat.  At- 
que  ad  eum  ^mdibundoetin  terram  dojecto  vultuhis 
verlne  usus  est :  Vix  mihiad  te  loquendi  faeultatem 
•8 concedit.Etenim  iilud  perspectiasimum  habeo,  me 
mnquam  tibi  benigne  fecisse,  necamieo  erga  te  ani- 
mo  fuiase.  Cseteram^quoniamgravissima  calamitate 
oppreasusin  reliquis  meis  amids  nullam  salutis 
apem  inveni,ad  teaccedo,teque  rogo  atque  obsecro, 
ut  si  eziguam  aliquam  opem  mihi  afferre  queas,  ne 
id,  ittgratitudinis  me»  memor,  &cere  recuses.  Ille 
autem  hilari  et  amceno  vultu  ait :  Sane  sincerissi- 
mum  amicum  meum  teesaeprofiteor,  atque  exiguae 
illius  tuaB  erga  me  beneficenti»  memor,  eam  tibi 
hodiemo  diecum  fenorerependam.Quocirca  ne  me- 


Quocirca  vanitatis  higus  mundi  mrsum  imaginem 
mihi  exprime,  et  qua  ratione  hanc  vitam  in  paee  ac 
securitate  peragrare  queam. 

Excipiens  igitur  sermonem  Josaphat,ait:  Hujusce 
quoque  questionissimilitudinemandi.Urbem  qoam- 
dam  magnam  exstitisse  accepi,  in  qua  dves  hoc  in 
more  atque  instituto  positum  habebant,  ut  peregri- 
num  quemdam  et  ignotum  virum,  ac  legum  et  con- 
suetudinum  civitatis  omnino  rudem  et  ignarum 
acdperent,  eumque  sibiipsis  regem  constituerent, 
penes  quem  per  unius  anni  curriculum  rerum  om- 
nium  potestas  esset,  quique  libere  et  sine  ullo  im- 
pedimentoquidquid  veilet,  faceret.  Post  autem.dum 
ilie  omni  prorsus  cura  vacuusdegeret,  atque  in  luzu 


tuas  ac  pertimescas.  Nam  ego  ante  te  profidscar,  re-  Q  et  deliciis  sine  uUo  metu  versaretur,  perpetuum- 


gemque  tuo  nomine  obsecrabo,  ne  te  hostium  mani- 
btts  dedat.  Quare  &e  bono  animo  sis,  vir  amicissi- 
me,  nec  te  moerore  excrucies.  Tum  ille  compunctio- 
neaffeetas,  et  lacrymisperfusus,  dicebat:  Heu  me 
misenim,  quidnam  priusdefiebo  aclamentabor  ?  Var 
namne  meam  in  immemores  et  ingratos  faisos  iUos 
amicos  benevolentiam  condemnabo?  an  potius  insa- 
nam  eam  ingratitudinem,  qua  in  hunc  verum  et  sin- 
cerum  amicum  usus  sum,  insectabor? 

Josaphatautem  huncsermonem  non  sine  admira- 
tionesusdpiens,  ejus  expUcationemrequirebat.Dixit 
itaque  Barlaam :  Primus  amicus,  opum  copia  est,  et 
divitianuB  amor,  ob  quem  horoo  in  sexcenta  peri- 
cula  inddit,ac  multas  sramnas  perfert.  Cum  autem 


que  sibi  regnum  fore  existimaret,  repente  adversus 
eum  insui^gentes,  regiamque  ipsi  vestem  detrahen- 
tes,  ac  nudum  per  totam  urbem  tanquam  in  trinm- 
phumagentes,  inmagnam  quamdamaclongel994 
remotam  insulam  eum  relegabant,  in  qua  nec  vi- 
ctu  nec  indumentis  suppetentibus,  faroe  ac  nuditate 
miserrime  premebatur,  voluptate  sciUcet  atque  ani- 
mi  hilaritate,  qu»  pneter  spem  ipsi  concessa  fherat 
in  moerorem  rursus  prseter  spem  omnem  et  exspe- 
ctationem  commutata. 

Contigit  ergo  ut  pro  antiquo  dvium  iUoram  more 
atque  instituto,  vir  quidam  magno  ingenii  acumine 
prseditus  ad  regnum  asdsceretur.  Qui  statim  subita 
ea  feUdtate,  quae  ipsi  obtigerat,  baud  quaquam  pr»- 


extremus  vitee  dies  clausus  est,  ex  UUs  omnibus  opi-  q  cepe  abreptus,  nec  eoram  qui  ante  se  regiam  digni- 


bos,  prseter  inutiles  quosdam  pannos,  qui  ad  funus 
adiiibentur,  nihil  oranino  secum  accipit.  Secundus 
autem  ainicus.  nxor  ac  Uberi  sunt,  caeterique  cognati 
et  fiimiliares,  quoraro  aCTectioneac  benevolentiacon- 
stricCi  tenemur,  ut  ab  his  divelU  vix  queamus,  ac  prse 
eoram  amore  corpus  etiam  et  animam  nostram  ne- 
gligamus.  Ex  ipds  porro  nemo  in  mortis  hora  utili- 
tatis  aUquid  percipit,  nisi  quod  ad  sepulcram  usque 
duntaxat  cadaver  comitantur,  ac  protinus  domum 
reversis,snis  cuHs  ac  negotns  operam  dant,  memo- 
riam  ejus,  quiquondam  ipsis  charas  erat,  non  mi- 
nus  oblivioni,  quam  corpus  sepulcro  reUnquentes. 
At  vero  tertius  amicus,  qui  contemptui  ac  fiastidio 
erat,  c^Jusqueaditumhorremusetaversamur,  opti- 


tatem  obtimierant,  misereque  ejecti  fuerant,  inca- 
riam  imitatus,  animo  anxio  ac  soUicito  id  agitabat, 
quonam  pacto  rebus  suis  optime  consuleret.  Dam 
crgo  crebra  meditatione  hsec  secum  versaret,  per 
sapientissimum  quemdam  consiUarium,  de  dviam 
consuetudine  ac  perpetui  exsilu  loco  certior  fiustas 
est,  quonam  pacto  sine  uUo  errore  ipse  sibi  cavere 
deberet  intellexit  Cum  igitur  hoc  cognovisset,  f^- 
turamque  prope  diem  ut  ad  illam  insulam  abl^ga- 
retur,  atque  adventitium  iUud  et  aUenum  r^am 
aliis  reUnqueret,  pate^tis  thesauris  snis,  quoram 
tunc  promptnm  ac  Uberam  usum  habebat,  aurique 
atque  ai^nti,  acpretiosoramlapidum  ingentimole 
famulis  quibusdam,  quos  fidisdmos  habebat,  tra> 


moram  operam  chorus  est,  hoc  est  fides,8pe8,  chari- 1%  dita,  ad  eam  insulam  ad  quam   abducendas  erat 

tas,  misericordia^  benignitas,  reUquusque  virtutum  '"''  '"—^—'^       ^  -  ^^^ 

coetus :  qui  quidem  ante  nos,  cum  e  corpore  exce- 

dimus,  proficisd,  ac  nostra  causaOeum  precibusin- 

flectere,   atque  ab  tfostibus  nostris  et  horrendis 

exactoribus,  qui  de  referendis  rationibus  acerbam 

nobis  in  aer  Utem  movent,  ac  cradeUter  nos  arri- 

pere  contendunt  Uberare  potest.  Hic  nimirum  est 

candidus  iUe  ac  probus  etgratus  amicus,  qui  quam- 

Ubet  etiam  exiguum  bonum  nostram  opus  memoria 

tenet,  ac  cum  fenore  nobis  iUud  rependit. 

Cap.  XrV.  -  Rursum  igitur  Josaphat  dixit :  Uti- 
nam  tibi  a  Domino  Deotuoomniafhusta  et  jucunda 
sint,hominumsapienti8sime.  Siquidem  optimistais 


prsemisit.  Vertente  autem  anno  dve8,commota 
ditione,  nudum  eum,  quemadmodum  superiores 
ges,  in  exsiUum  miserant.  Ac  caeteri  quidem^  Sttien- 
tes,  et  brevis  temporis  reges,  gravissima  fiune  hiMh 
rabant :  iUe  contra  qui  opes  suas  praemiserat,-  in 
perpetna  rerum  copiavitam  ducen8,atqueinfinita  vo- 
luptate  hnens,  perfidorum  ac  sceleratorum  dvinm 
metu  prorsus  abjecto,  si^ientisdmi  consilu  sui  no- 
mine  beatum  se  pnedicabat. 

Hic  porro  per  dvitatem  vanum  hunc  atque  impo- 
storem  mundnm  intellig^.Per  cives  autem,  prindpa- 
tus  et  potestates  daemonum,  ac  mundi  rectores  tene- 
braram  hujus  ssecuU,  qui  nos  per  voluptatis  molU- 


■IF- 


OB 


497 


VTTA  SANCTORTJM  BARLAAH  ERE30TiE  ET  JOSAPHAT  ISDIM  REGIS. 


49B 


tiem  inescant,  atqoe  in  animqm  nobis  inducant  ut  A  n  erant,  ita  evehens,  ut  ipsis  ab  ofnniboshonor  tri« 
de  rebus  caducis  et  interituris,  velut  de  immortalibus    buatur. 


cogitemns,  tanquam  scilicet  earum  fructus  nobis 
perpetuus  ac  sempitemus  futurus  sit.  Cum  igiturad 
hunc  modum  decepti  atque  in  fraudem  impulsi  su- 
mus,  nec  de  certis  iilis  ac  sempitemis  ullum  unquam 
consilium  iniimus,  necnobis  in  futurum  aBvum  quid- 
quam  recondidimus,  repentinus  nobis  mortis  interi- 
tus  ingruit  {Prov.  i).  Ad  tum  demum  nudos  nos,at- 
que  omnibns  hujus  vitae  rebus  spoliatos  impiobi  illi 
ac  saevi  tenebrarura  cives  accipientes,  ut  qui  tempus 
illis  omne  impenderimus,  in  terram  tenebrosam  et 
obscuram  abducunt,in  terram  sempiteraae  caliginis, 
ubi  lux  non  est,  nec  mortalium  vitam  intueri  licet 
iJob,  x).  Per  probum  vero  consiliarium,  qui  pru- 
denti  ac  perquam  sapienti  illi  regi  ompia  vere  ape- 


Ac  ceraere  est,  hominum  genus  ita  comparatum 
esse,  utante  credulemipsiustyrannidemnihil  omni- 
no  firmum  ac  stabile  habeat.  Quemadmodum  enim 
columba  aquilam  aut  accipitrem  Aigiens,  locum  sub- 
inde  commutat,  ac  nunc  quidem  in  hac  arbore,  nunc 
autem  in  iUo  frutice,  ac  deinde  in  rupium  cavemii , 
ac  variis  spinis  pedem  ailigens,  nec  tutum  usquam 
perfugium  inveniens,  in  perpetua  jactatione  atque 
erumna  versatur  :  eodeui  modo  se  habent,  qui^res 
prsesentes  ad  stuporem  usque  mirantur,  quippequi 
inconsiderato  quodam  impetu  misere  laborent,  nec 
quidquam  omnino  firmum  aut  stabile  habeant,  nec 
ad  quem  finem  perventuri  sint,  intelligant,  nec  quo 
tandem  vana  vita,  cui,  perquam  infeliciter  ac  misere 


niit,ac  sublata  consilia  tradidit,mevilemet  humi-Bmala  bonis  prsferentes,  ac  probitatis  Loco  Titium 


lero  homunculum  intellige,  qui  huc  idcirco  venio,  ut 
tibi  viam  bonam  et  ab  omni  errore  liberam  common- 
strem,  teque  ad  sempitema  et  nunquam  finienda 
dona  traducam,  illucque  omnia  tua  recondere  sua- 
deam,  contraque  te  ab  impostore  hoc  mundo  abdu- 
cam.  Quem  quidem  ipse  quoque  aliquando  misere 
amabam,  ejusque  voluptates  et  oblectamenta  com- 
plectebar.  Caeterum  cum  rectis  raentis  oculis  ani- 
madvertissem,  quemadmodum  in  his  rebus  universa 
mortalium  vitaconteritur,  aliis  nimirum  accedenti- 
bos,  aliis  decedentibus,  nec  ullo  omnino  firma  et  sta- 
biH  sede  constituto,  hoc  est,  nec  divitibus  et  copiosis 
in  opibus,  nec  potentibus  in  potentia,  nec  sapienti- 
bas  in  sapientia,  nec  iis  quibus  prospere  res  succe- 


eonsectantes,  sese  subjecerunt,  eos  ducat ;  nec  quis- 
nam  frigidos  multoitun  ac  miserorum  laborum  suo- 
rum  fi-uctus  ezcepturus  sit,  hoc  est,  propinquusne 
an  alienus,  ac  persspe  ne  amicus  quidem  aut  no- 
tus,  verum  inimicus  et  hostis. 

Haec,  inquam,  omnia,  et  qu»  his  con&entanea  sunt, 
cum  ipse  in  anim»  me»  foro  disceptassem,  totios 
vitse  mee,  quam  in  rebus  vanis  consumpsi,  ac  ter- 
renis  laboribus  addiotus  transegi,  odium  me  ceplt. 
Oomque  eorum  amorem  ex  animo  excussissem  et 
pjecissem,  ea  sese  oculis  meis  obtulemnt,  qum  vere 
bona  sunt,  hoc  est,  Dei  metu  praeditum  esse,  atque 
ipsius  voluntati  obsequi.  Nam  hoc  bonorum  omnium 
caput  esse  compertum  habui.  Hoc  enim  sapientie 


dunt,  in  prosperitate,  nec  iuxui  deditis  in  luxu  etQ  initium  esse  dicitur,  atque  adeo  perfecta  sapientift. 


capediia,  nec  iis  qui  secure  sibivivere  videntur,  in 

inani  sua  ct  imbecillissima  securitate,  nec  in  uUa 

aiia  re  ex  iis  qui  laudibus  efTeruntur.  Vemm  heec  res 

tonrentiam  aquarum  in  profundum  mare  labentium 

tranaitai  similis  est :  eodem  enim  modo  fluxa  sunt  et 

fragilia  omnia  prsesentia.  Hinc  scilicet  haec  orania 

vana  esse,  neque  quidquam  utilitatis  habere  intel- 

lexi.  Quin  potius  quemadmodum  priora  omnia  obli- 

vioneobruta  sunt  (sive  gloriam  dixeris,  sive  regnum, 

9iwe  dignitatum  splendorem,  sive  potentise  amplitu- 

dmem,  sive  tyrannorum  audaciam,  sive  quid  aliud 

^usdem  generis)  eodem  modo  preesentia  quoque 

tandem  vetustas  obscurabit.  Quorum  innumerocum 

ijpse  quoquesim,consuet8eimmutationi  prorsussub- 

jieior.  Ut  enim  iis  qui  ante  me  exstiterunt,  praesen- 


Etenim  moeroris  «xpers  vita  est,  atqae  ab  omni  of- 
fensione  libera  iis  qui  eam  ampleetuntar,  et  qoi  ei 
tanquam  Domino  innituntur,  tuta  et  ab  omni  peri- 
culo  immunis.  Cum  itaque  Hnimum  meum  ad  erro- 
ris  omnis  experfeem  mandatorumDominiviama^ie- 
dssem,  nihiique  in  ipeis  obliqaum  et  anflfvetiiesam, 
ac  voraginibus  et  scopulis  et  sentibas  et  tribulis 
plenum  esse  certo  comptrissem,  verum  eam  oinnino 
planam  et  sequabileiij  esse ;  eorumquidem  quihanc 
ingrediuntur  per  clarissimas  contemplationes  ocu- 
los  obiectantem,  pedibusque  pulchritudinem  conci- 
liantem,  atqne  eos  ad  pneparationem  Evangelii  pa- 
eis  calceantem,  me  ipsum  prioris  imposture  ac  sto- 
lidse  fraudis  nomine  miserum  existimavi,  ac  per 
rectam  illam  incedere  aggressus  sum :  quam  etiam 


Uoin  rerum  voluptatibus  perpetuo  frui  minime  con-  d  optimojure  rebus  omnibusantetuli,  atqueooliapsam 

et  diratam  animae  meae  domum  instaurare  ccepi. 

Cum  ergo  ad  huncmoduro  rebns  mei»  consulerem, 
ac  mentis  lubricum  corrigere  studerem,sapientisea- 
josdam  magistri  vocem  auoivi^haecmihi  indamantis: 
Egredimini,  inquit«  omnes ,  quos  salatis  cupidiU» 
tenet,  atque  a  mundi  vanitate  vos  removett,  trandt 
enim  ipsius  flgura  (/  C^t*.  tfff:  Jam  jamque,  et  ecce 
non  erit.  Irretortis  oculis  excedite ;  nec  tamen  ina- 
nes  et  vacui,  vernm  sempiteraae  vitae  viatica  ferentes. 
Etenim  longum  iter  vobis  ineandum  est,  quodque 
nniilo  tiHjttMe  vto  viatico  optts  Iwbeet;  Jrtqae  ad 


lam  est,  sic  ne  mihi  quidem  concedetur.  Ani- 
^nadverti  enim,  quemadmodum  tyrannus  hic  ac  tur* 
^Hilentas  mundus  homines  tractet,  eos  nimirum  huc 
[ue  illucinvertens,  hos  sdlicet  ex  opibus  ad  ege- 
t,  illos  rursus  ex  gravissima  paupertate  ad 
Qjloriam,  hos  evitaducens,  illos  rursum  eorum  loco 
'▼itam  inducens ;  sapientes  quosdam  et  ingeniosos 
improbans  ac  rejiciens,  eosque  qui  in  honore 
«c  splendore  erant,  conteroptos  et  despicabiles  red- 
dene ;  alios  contra  insipientes  ac  stolidos  in  glorise 
throno  coUocans  ItVS  edeqae  qui  al^e^  el  obsco- 


499 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


500 


sempitemum  locum,duas  regiones,  in  quibus  man- A  in  Evangelico  volumine  inculcat  (Matth,  xxv).  Ad 


siones  multae  sint  (/  Coi\  ii),  habentera,  pervenietis. 
Quarum  alterara  quidem  Deus  iis  qui  ipsius  araore 
flagrant,  ejusque  mandatis  obtemperant,  praepara- 
vit,  omnibus  bonis  florentem  et  circumfluentem. 

Ad  quam  qui  divino  beneficio  admittuntur  (Isa. 
xxxv),  in  sempitema  incormptionedegunt,utquiim- 
.mortalitate  interitus  omnis  experte  fruantur,  unde 
efiugit  dolor,  tristitia  et  gemitus.  Altera  autem  quae 
tenebris  et  calamitate,  ac  dolore  confeita  est,  dia- 
bolo  et  angelis  ejus  parata  est.  In  quam  eciam  con- 
jicientur,  qui  per  flagitiosas  actiones  eam  sibi  con- 
ciliaverint,  atque  ab  interitu  aliena  et  sempitema 
bona  cum  pra^sentibus  commutarint,  totosque  sese 
ignis  loterni  pabulura  effecerint? 


hunc  scilicet  modum  quam  tutissime  fortunfts  tuas 
omnes  per  egentium  manus  illuc  praemiseris.  Nam 
quidquid  in  eo  beneflcii  contuleris,  Dominus  sibi 
ascissens,  magno  cum  fcenore  tibi  rependet.  Etenim 
eos  qui  ipsius  amore  praediti  sunt,  beneficiorum 
remunerationibussemper  superat.Ad  hunc,  inquam, 
modum  hujus  sseculi,  cui  diu  jam  nonsine  ingenti 
afflictione  servisti,  surreptis  thesauris,  ex  his  prac- 
clare  viaticum  tibi  in  futurum  comparabis,  atque 
alieno  eos  eripiens,  tibi  ipsi  prius  recondes,  per 
fluxa  ncmpe  et  caduca  haec  bona,  ea  quae  firma  et 
stabilia  sunt  emens.  Deinde  autem,  Deo  tibi  opem 
ferente,  hujus  mundi  incertitudinem  et  inconstan- 
tiam  perspicies :  omnibusque  rebus  valore  jussis,  ad 


Hac  ego  voce  audita,  atque  ipsius  veritate  intelle-  ^  ftiturum  te  transferes,  atque  ea  quae  praetereunt 


cta,  in  hoc  unum  opus  incubui,  ut  ad  illud  hospi- 
tium  pervenirem  quod  omni  rlolore  etmoestitia  va- 
cat,  tantaque  contrasecuritate  ac  tantis  bonis  scatct : 
quorum  cognitio  nunc  mihi  duntaxat  ex  parte  est, 
ut  qui  spiritualis  aetatis  ratione  puer  sim,  ac  velut 
per  specula  dnntaxat  et  aenigmata  res  futurae  vitae 
perspiciam.  Cum  autem  venerit  quod  perfectum  cst, 
ac  facie  ad  facicra  cognoscam,  tum  demum  evacua- 
bitur  quod  ex  parte  est  (/  6'or.  xni).  Quo  circa  gra- 
tias  ago  Deo  per  Jesum  Chrisf.um  Dominura  nostrum. 
Eteniro  lex  spiritus  vitae  in  Christo  Jesu,  a  peccati 
et  mortis  lege  me  liberavit,  oculosquemeosapemit, 
ut  camis  affectura  mortem  esse,  spiritus  autem  af- 
fectum  vitam  etpacem,  liquido  cemerem  (Rom.  viii). 
Quemadmodura  igitur  ergo  praesentiura  rerura  cog- 
nita  vanitate,  perfectoodio  eashabui,eoderaroodo, 
ut  de  ipsis  existiines,  te  moneo.  atque  erga  eas,  non 
secus  ac  alienas,  et  quam  primura  diflluxuras  affi- 
cians  ;  atque  hinc  ereptis  oranibus  facuitatibus,  in 
immortali  aevo,  ad  quod  tibi  sine  ulla  mora  profi- 
cisci  necesse  est,  thesaurum  qui  furto  compilari  ne- 
queat,  et  ^90  opes  quae  exhauriri  nuUo  modo  pos- 
sint,  tibi  recondas  (Luc.  xii ;  Matth.  vi),  ut  cum  eo 
accesseris,  haudquaquam  penuria  labores,  verum 
opibus  cirr.umfluas,quemadmodum  tibi  aptissimam 
imaginem  superius  proposui. 

Cap.XV.—  Dixitautera  Josaphatadsenera  :  Qua- 
nam  igitur  ratione  pecuniarum  thesauros  illuc  prae- 


ipse  praeteriens,  iisque  rebus  quae  in  spe  positae  ac 
firraae  sunt,  te  addicens,  tenebrasque  cum  mortis 
umbra  relinquens.odioque  tum  mundura  tum  mundi 
principem  insectans,  camemque  interitui  obnoxiam 
hostem  tibi  osse  ducens,  ad  kicem  inaccessibilem 
accurres  (/  Tim.  vi),  cruceque  humeiis  sublata, 
Ghiistura  irretortis  oculis  sequeris,  ut  etiam  cum 
ipso  glorificeris,  vitaeque,  non  jam  caducae  et  falla- 
cis  haeres  efficiaris. 

Josaphat  itaquc  ad  eum  ait :  Istud  ipsum,  nempe 
omnia  pro  nihilo  putare,  atque  usque  adeo  asperum 
vitae  genus  suscipere,  quemadmodum  superius  di- 
xisti,  vetusne  institutum  est,  ab  apostolomm  doctri- 
na  manans,  an  recens  mentis  vestrae  solertia  exco- 
gitatum ;  tanquam  scilicet  hoc,  ut  melius  ac  prse- 
stantius,  vobis  amplexandum  duxeritis? 

Senex  autemait :  Nonrecens  inductam  legem  tibi 
affero  (absit  istud),  vemm  antiquitus  nobistraditara. 
Dixitenira  Dorainus  ad  divitera  quemdam,  qui  ex  ipso 
percontabatur  quidnam  sibi  faciendum  essetutvitam 
aeternam  consequeretur,  jactabatque  se  cuncta  quae  in 
lege  scripta  erant  servasse.  Unum  tibi  deest,  vade, 
vende  omniaquae  habos,  et  da  pauperibus,  ethabe- 
bis  thesaurura  in  ca?lo,  et  veni,  ac,  sublata  cruce, 
me  sequere.  At  ille,  his  auditis,  mcestitia  affectus 
est.  Erat  enim  admodum  dives.  Cum  igitur  Jesus 
eura  racernre  affectum  vidisset,  dixit :  Quam  difTicile 
ii  qui  pccunias  habentintrabuiit  in  regnum  Dei ;  fa- 


mittere  queam,  ut  corum,  cum  hinc  abcessero,  fru-  rxciiius  enim  est  camelum  perforamen  acus  transire 


ctum  ab  omni  furto  et  intcritu  aiienum  nanciscar ; 
quonamque  item  pacto  meum  in  res  praesentes 
odium  demonstrare,  resquc  sempiternas  consequi 
possim,  aperte  mihi  velira  cxplices.  Ait  igitur  Bar- 
laam  :  Divitiaead  sempitemamregionem  perpaupe- 
mm  manus  praemittuntur.  Ait  enim  quidam  sapien- 
tissimus  propheta,  Daniel  nomine,  ad  regem  Baby- 
lonis  :  Propter  hoc,  rex,  consilium  meum  tibi  pla- 
ceat,  et  peccata  tua  eleemosynis  redirae,  atque  inju- 
stitias  tuas  in  miserationibus  paupemm  (Daniel  iv). 
Quin  etiam  Salvator  his  verbis  utitur  :  Facite  vobis 
amicos  de  mammonainiquitatis,  ut  cum  defeceritis, 
recipiant  vos  in  aeterna  tabernacula  (Luc.  xvi). 
Multaque  dc  eleemosyna  et  largitione  erga  pauperes 


quam  divitem  intrare  in  regnum  Dei  {Marc.  x  ;  Luc. 
xviii).  Hoc  igitur  mandato  audito,  sancti  omnes  id 
studuemnt,  ut  ab  hujusmodi  opum  difficultate  sese 
abstraherent,  ac  per  largitionera  erga  pauperes,  di- 
spersis  omnibus  facultatibus,  sempitemisque  divi- 
tiis  sibi  ipsis  reconditis,  crucem  sustulemnt,  Chri- 
stumque  secuti  sunt ;  sic  nimirum  ut  quidam,  velufc 
jara  a  medictura  est,raartyrioperfungerentur,qui- 
dara  autem  religiosae  vitae  exercitatione  concertap 
rent,  atque,  quantum  ad  vere  hujusce  philosophiae 
rationem  attinet,  nihilo  illis  inferiores  essent.  Quo- 
circa  illud  scias  velira,  Regis  nostri  ac  Dei  manda- 
tum  hoc  esse,  per  quod  homines  sempitemorum  bo- 
nommparticipes  redduntur. 


501 


VTTA  SANCTORUH  BARLAAM  EREHITiB  ET  JOSAPHAT  INDLE  REOIS. 


502 


Camigitar,  inqnit  Josaphat,  tam  antiqua  et  ne-Alumen  detecta  facie  contuentar:adeumdemquoque 


cessaria  hujusmodi  philosophia  sit,  quid  causae  est 
quamobrem  hodiema  die  pauci  sint  qui  hanc  vitam 
imitentur  ? 

Respondit  senez :  Multi  quidem  eam  imitati  sunt, 
etetiamnum  imitantur.  Atmultoplures  cunctantur, 
ac  moras  nectunt.  Pauci  enim  sunt,  utait  Dominus, 
qui  per  arctam  et  angustam  viam  incedant;  qui  au- 
tem  perfocilem  etlatam,quam  iphxnmi{Matth,  vn  ; 
Lue.  xxni).  Nam  quisemelpecuniarumcupiditate,et 
vitiorum  q\m  ex  voluptatibus  oriuntur,  amorecor- 
repti,  vanaeque  et  inani  glorise  addicti  sunt,  vix  ab 
ipsis  divelli  possunt,  ut  qui  alieno  domino,  quique 
omnia,  contra  ac  Deus,  imperat,  atque  ipsos  tan- 
quam  catenis  quibusdam  vinctos  tenet,  ultraseipsos 


modum  Christilumen  omnibusquidem  il1ucet,6plen- 
doreraque  suum  nobis  affatim  iropertit ;  at  vero  pit) 
sua  quisque  cupiditate  aniroique  alacritate  ipsum 
percipit.  Nam  nec  ille  jusUtiae  sol  uUum  ex  his  qui 
oculorumacieroin  ipsumintendere  cupiuntbeneficio 
eo  privat,  nec  rursum  his  vim  infert  qui  suapte 
sponte  tenebras  eligunt ;  verum  suae  quisque  liberae 
voluntati  et  electioni,  quandiu  in  hac  vita  est,  re- 
iinquitur. 

Cum  autem  Josaphat  quidnam  arbitrii  libertas  at- 
que  electio  esset  qusereret,  responditsenex:  Arbitrii 
libertas  est  aniroae  ratione  utentis  voluntas,sineullo 
impedimento  ad  id  quod  vult,  hoc  est  sive  ad  vir^ 
tutem,  sive  ad  vitium,  incitata,  atqueasummoillo 


mandparit  Animus  quippe,  cum  semel  salutis  suaeR  parente  et  architecto  ita  elTecta.  Rursum,  Arbitrii 


apem  abjecerit,  habenas  suas  aversis  a  ratione  cupi- 
ditatibus  permittens,  quaquaversum  fertur.Ac  pro- 
inde  Propheta  ofTusarol^  9  ly  huj  usroodi  animis  amen- 
tiam  deploranSfCaliginisqueipsos  urgentis  crassitiem 
lugens,his  verbis  utebatur:  Filii  hominum,  usque- 
qno  gravi  corde  ?  ut  quid  diligitis  vanitatem,et  quae- 
ritismendacium  ?  Queroadmodum  etiam  quidam  sa- 
pientum  magistrorum  nostrorum,  virrerumdivina- 
rumperitissimus,  eamdemcumPropheta  cantilenam 
eanens,ac  quaedam  a  seipso  adjungens,  tanquam  ex 
alta  quadam  et  editissimaspecula  oronibus  inclamat: 
Filii  hominum,  usquequo  gravi  corde?  ut  quid  dili- 
gitisvanitatem,  etquffiritismendacium  {Psat.xuv); 
magnumnimirumaliquid  hanc  vitam,  et  delicias,  et 


libertas  est  inteliectualis  animae  pro  suo  arbitratu 
agitatio.  Electio  autera  est  earum  rerum  quae  in  ar- 
bitrio  nostro  sitae  sunt,  cum  consilio  conjuncta  ap- 
petitio.  Siquidem  remeam  quse  inito  consilio  melior 
judicata  est,  eligentes  appetimus.  Consiliura  est  in- 
vestigatrix  appetitio  de  rebus  gerendis,  quarum 
penes  nos  potestas  est.  Deliberat  enim  quispiam  ex- 
pediatne  sdiquid  agere,  necne.  Deinde,  quod  pne- 
stantius  est,  judicat,  ac  judicium  efficitur.  Mox  au- 
tem  aiTicitur,  atque  id  quod  ex  consilio  judicatum 
est,  amat,  ac  sententia  dicitur.Namsiitajudicetut 
tamen  erga  id  quod  judicatum  est,  miniraeafficiatur, 
hoc  est,  id  minime  aroet,  sententia  baudquaquam 
appeliatur.  Turo  post  afTectionem  flt  electio.  Nam 


ex]gnamglorioiam(etraendaceraprosperitateraesseGelectionihil  aliudest  quara  e  duabus  rebus  propo- 


existimantes  (Nas.,  ora,  de  suis  ser,  et  ad  Julium 
Esisoten.)7  Qnae  quidem  non  magis  eorum  sunt  qui 
firuuntarquam  qui  ea  in  spe  habuerunt ;  nec  rursus 
horum  magis  quam  eorum  qui  ea  quidem  unquara 
exspectarunt,et  quae  non  secus  acpulvis  a  turbine  ad 
aliosatquealiossubinde  perflantur,  ac  vicissim  jac- 
tantur,  aut  fnmi  instar  defluunt,  acvelutinsomniura 
homines  ludificantur,  et  utumbraretinerinequeunt 
ac  denique  ita  natura  comparata  sunt,  ut  nec  cum 
absunt,  ease  habituros  esse  horaines  dosperent,  nec 
cnm  adsunt,  possidentibus  certa  et  stabilia  sint. 

Cum  igitur  ad  hunc  modum  Salvator  preecipiat, 
propheUe  et  apostolipiaedicent,  acsancti  omnesviri 
tnm  re  ipsa,  tura  serraone  ad  virtutis  viam  ab  omni 


sitis  alteram  prae  altera  amplecti  et  eligere.  Atque 
illud  vel  ex  ipsa  etymologia  perspicuum  est,electio- 
nem  esse  consilium  cum  dijudicatione  conjunctum. 
npoaipetdv  enim  est  alterum  prse  alteio  electum. 
Nemo  porro  quidquam  adhibito  judicio  alteri  prse- 
fert,  nisi  prius  consilium  inierit ;  nec  rursum  eligit, 
nisi  prius  judicarit.  Nam  quoniam  non  eaomniaquse 
nobisrecta  et  pneclara  esse  videntur  in  opus  perdu- 
cere  studemus,  tum  denique  electio  et  eligendum 
efGcitur  id  quod  ex  consilio  propositum  est,  cum 
appetitionem  comitem  asciverit. 

£x  quo  concluditur,  electionem  esse  appetitionem 
cum  deliberatione  conjunctam  earum  rerum  quse  in 
nostra  potestatesits  sint.  Etenim  id  quod  ex  consilio 


crrore  maxime  immunem  nos  impellant,  etiamsi  D  prapositum  est,  eligentes  appetimus.  Omne  quippe 


pauci  hanc  teneant,  contra  autem  raulti  latam  atque 
in  exitium  ducentem  sibi  deligant,  non  tamen  pro- 
plereadivinse  hujus  philosophi»  institutum  minoris 
cstimandum  est.  Utenim  8ol,cum  illurainandi  causa 
exoriens  radios  suos  affluenter  eraittat,  omnesque 
ad  excTpiendum  lumen  cohortetur,  si  quidam  clausis 
oculis  splendorem  ipsius  intueri  nolint,  non  propter- 
ea  reprehendonem  meretur,  aut  a  reiiquis  negligi 
debet,  necsplendoris  ipsius  gloria  ob  illorum  stulti- 
tiam  in  conteraptu  versatur ;  quin  potius  illi  quidem 
aeipsos  lumine  orbantes,  tanquam  caeci,  parietes 
palpant,  atque  in  multas  .  crobes  praecipites  ruunt, 
multiaque  spinis  eorum  oculi  punguntur ;  sol  contra 
qplendorem  suum  retinens,  eos  illustrat  qui  ipsius 


consiliura  actionb  causaetpropter  actionem  suscipi- 
tur.  Ita  consiiium  quidem  electionem  antecedit,  ele- 
ctio  autem  oranem  actionem.  Quodrca  non  modo 
actiones,  sed  ea  etiam  quae  animo  agitantur  (quee 
quidem  electiones  exhibent),tum  coronas^tum  pcenas 
accersunt.  Etenim  electio  inhis  rebus  quaein  arbitrio 
nostro  sitae  sunt  vei  sans,  tum  peccati,  tum  justi  ope- 
ris  origo  est.  Nam  quarum  rerum  facultates  penes 
nos  sunt,  harum  etiam  actiones  facultatibus  consen- 
taneae  penes  nos  sunt.  Quamobrem  cum  facultates 
virtuti  consentaneae  in  nostra  potestate  sint,  in  no- 
straquoque  potestate^VS  virtutes  sintnecesseest. 
Proprie  enim  in  arbitrio  nostro  consistunt  ea  omnia 
qu»  animam  attingunt,  et  de  quibus  deliberainus. 


503 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  PRIMD8. 


504 


Ad  hanc  igitur  modam  libereconsultantibushoroi-A  idolorum  cultu  constrictus  teneretor.  Eratautemei 


nibus,  ac  libcraitem  vuluntatceligentibus,  quatenus 
quispiam  eligit,  hactenus  quoque  divinam  lucem 
percipit,  atrjue  in  philosophiac  studiis  progressus  fa- 
cit.  Varia  enira  electionum  sunt  genera.  Etquemad- 
modum  quidam  aquarum  fontes  e  terrae  visceribus 
scaturientes,  partim  e  supcrficie  terrai  oriuntur, 
partim  aliquanto  profundius,  partim  profundissime ; 
atque  harum  aquarum  alia^  e  propinquo  emanant 
gustuque  dulces  sunt,  aliae  cx  imo  exeunt  ac  salsae 
aut  sulphurex  sunt,  atque  item  alia;  uberiime  pro- 
fluunt,  alia2  paulatim  stillant ;  codem  modo  in  ele- 
ctionibus  quoque  cogita,  alias  ccleres  ac  perquam 
fervidas  esse,  alias  segnes  et  frigidas,  ac  rursum 
alias  ad  virtutcm  omnino  propensas,  alias  ad  vitium 


probus  quidam  consiliarius,  ac  tum  erga  Deum  pie- 
tate,  tum  cseteris  virtutibus  ornatissimus,  qui  cum 
regis  errore  angeretur,  eumque  permoleste  ferret, 
atque  ipsum  hoc  nomine  coarguere  in  animo  habe- 
ret,  tamen  hac  de  causa  sese  reprimebat,  quod  ve- 
reretur,  ct  sibi  et  sociis  suis  pemiciem  accerseret, 
eamque  utilitatem  quaeexipso  ad  aliospromanabat 
amputaret.  Occasionem  autem  nihiiominus  quaere- 
bat,  qua  comroode  ipsum  ad  bonum  pertraheret.Dixit 
igitur  nocte  quadam  ad  eum  rex :  Adesdum,  egre- 
diamur,accivitatem  circumeamus,  num  fortealiquid 
quod  in  rem  futurumsit  pei^spiciamus.  Cum  autem 
illi  per  urbem  obambularent,  lucis  splendorem  per 
foramen  quoddam  radiantem  cemunt :  cui,  cum 


omnibus  viribus  inclinatas.  Igitur  quales  earum  af-goculosadjecissent,subterraneumquoddam  etcavcr- 


fectiones  sunt,  tales  quoquc  ad  agendum  impetus 
consequuntur. 

Cap.  XVI.  —  Dixit  autem  ad  senem  Josaphat : 
Suntne  ctiam  alii  nonnulli,  qui  eadem  quae  tu  prac- 
dicont,  an  vero  tu  hodierno  die  solus  es  qui  haec 
doces,  ac  pra^sentem  vitam  usque  adco  aversandam 
atque  odio  iusectandam  esse  moncs  ? 

IHe  autera  ad  hunc  modum  respondit :  Inhac  ve- 
stra  infelicissima  regione  nemincm  novi.  Nam  patris 
tui  tyrannis  innumeris  mortis  generibus  eos  mulcta- 
vit,  deditque  operam  ne  prorsus  inter  vos  divinae 
cognitionis  prsedicatio  audiretur.  Apud  reliquas  au- 
tem  nationes  haec  cantantur  ac  celebrantur,  ab  aliis 
quidem  rectissima  ratione,  ab  aliis  autero  perverse, 
quippe  cum  animarum  nostrarum  hostis  eosa  recta 
via  transversos  egent,  atque  in  alienas  opiniones 
diviserit,  eosque  loca  quaedam  divinx  Scripturae  ali- 
ter  quam  germanus  sensus  ferat,  interpretari  do- 
cuerit.  Cseterum  una  est  veritas,  quae  ab  illustribus 
apostolis  et  divinis  patribus  praedicata  est,  et  in  ca- 
tholica.  atqueabextremisorbis  finibus  ad  extremos 
usque  fines  diffusa  Ecclesia  sole  splendidius  lucet. 
Quam  quidem  ego  ut  tibi  praedicarem  ac  traderem, 
ad  te  missus  sum . 

Dixitautemad  eumJosaphat:  Nihilnehorum  pa- 
ter  meus  unquam  didicit  ? 

Rcsponditsenex  :  Perspicuequidem,  atquc  ut  par 
erat,  nihil  didicit.  Occlusis  enim  scnsibus,  bonum 


nosum  domicilium  conspicantur,  in  quo  praesidebaU. 
vir  quidam  extrema  inopia  laborans,  ac  vilibus  qui- 
busdam  et  hiceris  pannis  indutus.  Astabat  autem 
ipsiusuxor,  vinumipsitemperans.  Cumque  ipse  po«^ 
culum  manibus  accepisset,  illa  suave  quoddam  car— 
mcn  canens,voluptatemipsiafferebat,  saltansuimi— 
rura,  ac  maritum  laudibus  deliniens.   Rex    igitair- 
aliquantisperhaecperspiciens,  mirabatur  quod  cunL 
tanta  e^estate  premerentur,  utnecdomus  nec  vestis 
ipsissuppeteret,tamenusque  adeo  laetamethilareiEi 
vitam  ducerent  Atque  ad  primarium  suum  consilia- 
rium  his  verbis  utitur :  0  rem  miram,  o  amice ! 
quod  scilicet,  nec  mihi,  nec  tibi,  vita  nostra,  quaro- 
^  vis  alioqui  tanta  gloria  et  deliciis  etvoluptate  undi- 
'  que   collucens,  usque  adeo  unquam  placuerit,  ut 
vilis  haec  et  aerumnosa  vita  vecordes  istos  oblecUt 
et  exhilarat,  ut  quae,  tametsi  alioqui  aspera  et  avcr- 
sanda,  faciUsipsis  acblandavideatur.  Opportunam 
aut^m  horam  nactus  princeps  ille  consiliarius,  in- 
quit :  Tu  vero,  o  rex,  cujusmodi  tandem  homm  vi- 
tam  esse  existimas?  Omniuro,  inquit  ille,  quas  on- 
quam  viderim,  insuavissimam  et  miserrimam,  ex- 
secrationeque  dignam  et  aversandam.  Tunc  ait  ad 
eum  %^9  primarius  illc  consiliarius :  Ad  eumdem 
ita  modum  mihi  crcde,  o  rex,  ac  multo  etiam  acer- 
bior  vita  nostra  iis  csse  videtur,  qui  sempitemam 
illam  gloriam,  ac  bona  iUa  quae  omnem  roentis  ca- 
ptum  superant,  conteropiantur  atque  cognoscunt. 


,    .    ,       .  ,.  ,       ,.,  Atque  auro  rutilantes  aedes,  ac  praedara  haec  indu- 

de  mdustria  repudiat,  atque  m malum  libera  anirai  n        .  ,  •*      j  r  •      ••    ^  • ^i    *• 

._j      .       _     ^_,^^  t>menta,  caetemque  vitae  delicia>,  iis  qui  coelestiam 

tabemaculorum  non  manu  factorum,  vestisque  di- 


inductione  propendet. 

At  vellem,  inquit  Josaphat,  iUe  quoque  hac  d(J- 
ctrina  imbueretur. 

Respondit  senex :  Haec  apud  homines  sunt  impos- 
sibiUa ;  apud  Deum  autem  nihU  est  quod  fieri  non 
possit  (iVa/(/i.  xix).  Ecquidenim  scis  futurumnesit 
ut  patri  tuosalutem  alTeras,  atque  admiiandomodo 
patris  tui  pater  tandem  voceris?  Narratum  enim  mihi 
cst  regem  qucmdam  exstitisse,  qui  praeclarc  admo- 
dum  regiam  suamdignitatem  adininistrabat,Ieniter- 
que  ac  placide  populum  qui  ipsius  ditioniatque  ira- 
perio  suberat  tractabat,  in  hac  autem  una  re  labe- 
batur,  quoddivinaecognitionis  lumine  careret,  atque 


vinitus  contextae.acdiadematumcorruptionis  omnis 
expertiura,  quae  rerum  omnium  architectus  ac  Do- 
rainusdiligentibusse  praeparavit,  stercoribusetcoeno 
fetidiores  videntur  (/  Cor,  ii).  Quemadmodum  enim 
isti  judicio  nostro  ac  sententia  desipiunt,  ita  etiam, 
ac  multo  magis,  nos  qui  in  mundo  oberramus,  atqae 
in  mendaci  hac  gloria,  stultisque  deUciis  nobis  pla- 
ceraus,  in  eorum  oculis  qui  bonorum  Ulonim  dulce- 
dinem  degustanint  luctu  et  lacrymis  digni  sumas. 
His  autein  verbis  perculsus  rex,  inquit :  Quinam 
igitur  iUi  suntqui  praestantiorem  nobis  vitam  agant? 
Omnes,  inquitUle>  qui  sempitema  caducis  ettragili- 


505 


VITA  SANCFORUM  BARLAAM  EREMITiS  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


506 


bus  praBtuleniiit.  Camque  rex  rursum  quaenam  scm- 
pitema  illa  essent  quaesivisset ;  respondit  ille  :  Rc- 
gnum  ab  omni  successione  alienum,  ac  vita  morti 
minime  obnoxia,  et  opes  egestatem  non  metuentes, 
laetitia  item  et  oblectatio  ab  omni  mcestitia  et  dolore 
sejuncta,  paxque  perpetua,  et  ab  omni  inimicitia  et 
contentione  libera.  His  bonis,  quibus  divinitus  frui 
contigerit,beati  illiac  saepe  beati ;  vitam  enim  omni 
labore  et  moestitia  vacuam  in  omne  aevum  ducent, 
omnibus  regni  Dei  jucunditatibus  et  oblectamentis 
dne  ullo  labore  fruentes,  ac  cum  Christo  in  perpe- 
taum  regnantes.  Cumque  rex  dixisset :  Quisnam 
tandem  hsec  conscqui  promerebitur?  respondit  ille  : 
Omnes  qui  vitam  iUuc  ducentem  arripuerint ;  aditu 
eaim  nemo  prohibetur,  quimodo  voluerit.  Tum  rex : 
Et  quaenam,  inquit,  est  via  qua  illucitur?  Respondit 
ille  praQcIari  animi  vir  :  Cognoscere  solum  verum 
Deum,  et  Jesum  Christum  unigcnitum  ipsius  filimn, 
et  sanctum  ac  viviGcum  Spiritum  (Joan,  xvii). 

Rex  igitur,  regia  sane  prudentia  prsedictus,  ad  eum 
inquit:  £t  quidnamhactenus  te  prohibuit,  quominus 
mihi  haec  exponeres  ?  Neque  enim  haec  cunctatione 
ac  dilatione  mihi  digna  esse  videntur,  si  quidem 
vera  sunt.  Quod  si  dubia  sunt,  sedulo  et  accurate 
iavestigandum  est,  quoadusque  eacitra  uUam  ambi- 
guitatem  ac  dubitationem  inveniamus.  Non  negU- 
gentia  et  socordia  factum  est,  ait  iUe,  ut  tibi  haec 
exponere  cunctarer,  cum  vera  sint  atque  ab  omni 
dubitatione  remota ;  verum  quod  excellentem  gloriac 
tuae  magnitudinem  vererer,  atque  Uliid  metuerem; 
ne  tibi  gravis  ac  molestus  essem.  Quocirca  si  mihi 
fiunulo  tuo  hoc  imper.HS,  ut  te  de  his  rebus  in  poste- 
mm  submoneam,  imperio  tuo  obsequar.  Sane,  inquit 
rex,  non  interdiu  solum,  sed  etiam  quaUbet  hora 
mibi  harum  rerum  memoriam  renova.  Neque  cnim 
negligenteracperfunctorie,  verumsummo  studioac 
fervore  his  rebusanimum  intendereoportet.  Audivi 
igitury  ait  Barlaam,  hunc  regem  deinceps  pie  ac  re- 
ligiose  vitam  instituisse,  praesentisquevitae  curriculo 
placide  ac  tranqmile  confecto,  sempiternam  beatitu- 
dinem  consecutum  esse.  Quamobrem  si  quis  etiam 
iwtrem  tuum  de  his  rebus  tempestive  admoneat, 
fortassis  inteUiget  atque  exploratum  habebit  quan- 
tis  roaUs  impUcitus  teneatur,  atque  ab  iis  csse 
ftYertens,  quod  bonum  est,  amplectetur  (//  Pet,i). 
Nam  in  praRsentia  quidem  cat^cus  est,  et  manu  ten- 
tans,  ut  qui  vero  lumine  sesQ  orbarit,  atque  ad  im- 
pietatjg  tenebras  transfugerit. 

Didt  autem  ad  eum  Josaphat :  De  patre  meo, 
qaod  Dominus  jusserit,  fiat.  Nam  ipsi,  velut  etiam 
abs  te  dictum  est,  ea  omnia  possibiUa  sunt,  quae 
apud  homines  impossibiUa  esse  videntur.  Ego  vero 
per  ezimios  ac  singulares  tuos  sermones,  vanitatis 
presentinm  rerum  pertaesus,  ab  his  quidem  om- 
Dino  animum  abducere  constitui,  ac  tecum,  quid- 
^iid  mihi  vitas  superest,  traducere,  ne  per  fluxa  et 
firagiUa  sempitemorum  bonorum  et  omni  interitu 
ali^onun  friictu  excidam. 

Respondit  miez  :  Si  hoc  feceris,  prudentissimo 


Acuidam  juveni,  quem  copiosis  atque  iUustrissimis 
parentibus  natum  esse  inteUexi,  similem  te  praebe- 
bis.  Cui  cum  pater  nobilis  cujusdam  atque  in  primis 
copiosi  nri  fUiam  insigni  pulchritudine  praeditam 
despondisset,  ac  de  hujusmodi  matrimonio  cum 
fUio  sermonem  conseruisset,  quidque  in  animo  ha- 
beret  exposuisset,  hacc  ut  ille  audivit,  quasi  abso- 
num  quiddam  ac  prseposterum,  hujusmodi  rem  ex- 
cuticns,  reUcto  patre  profugit.  Cumque  iter  &ceret, 
apud  senem  quemdam  pauperem,  ut  a  diei  aestu 
sese  recrearet,  divertit. 

FUia  porro  senis  illius  quae  unica  iUi  virgo  erat, 
pro  foribus  sedens,  manibus  operabatur,  oro  autem 
Deum  sine  uUa  intermissione  laudabat,  ex  intimo 
pectore  gi*atias  ipsi  agens.  Ipsius  autem  laudem  ju- 

B  venis  audiens,  ait  :  Quodnam,  o  pueUa,  tuuminsti- 
tutum  est?  Et  quam  ob  causam,  cum  in  tanta  viU- 
tate  et  inopia  verseris,  tanquam  ob  ingentia  bene- 
ficia  accepta.  horum  auctorem  laude  afficis  ?  Ipsa 
autcm  ad  eum  respondit :  An  nescis  quod  quemad- 
modum  exiguum  pharmacum  e  magnis  plerumquc 
9fi|ll  morbis  hominem  eripit,  eodem  modo  etiam 
ob  parvas  res  Deo  gratias  agere,  ingentia  bona  con- 
ciUat?  Ego  igitur  pauperis  senis  filia,  ob  exigua 
haec  gratias  ago  ac  Dominum  laudibus  aflicio,  iUud 
nimirum  exploratum  habens,  quod  qui  haec  dedit, 
majora  quoque  dare  potest.  Atque  haec  quidem  de 
rebus  externis  ac  minime  nostris,  ex  quibus  nec  his 
qui  multa  possident  fructus  uUus,  imo  etiam  saepc 
damnum  oritur,  nec  his  qui  pauciora  accepcinnt, 

^  incommodum  uUum  ac  detrimentum  existit,  quippe 
cum  utrique  eamdem  viam  obeant,  atque  ad  eum- 
dem  finem  contendant.  At  in  iis  quao  magis  neces- 
saria  majorisque  momenti  sunt,  multis  maximis- 
que,  atque  adeo  innumeris  beneficiis  a  Deo  affecta 
sum  ;  etenim  ad  Dei  imaginem  condita,  ipsiusque 
cognitione  imbuta,  et  ratione  prseter  omnia  animan- 
tia  exomata,  et  ex  morte,  per  viscera  misericoinUae 
Dei  nostri  ad  vitam  revocata  sum,  ac  percipiendo- 
mm  ipsius  sacraroentomm  potestatem  accepi.  Deni- 
que  paradisi  porta  patcfacta  est,  Ubemm  mihi,  si 
quidem  voluero,  aditum  pnebens.  De  tot  igitur  ac 
tantis  beneficiis,  quorum  paupercs  aeque  ac  divites 
participes  sunt,  dignas  Deo  gratias  agere  prorsus 
nequeo.  Quod  si  exiguam  hanc  quoque  laudem  ei 

Dqui  mc  tot  muneribus  cumulavit  minime  obtulero, 
quam  tandem  excusationem  babitura  sum? 

Juvenis  autem  ingentem  hanc  pmdentiam  admi- 
rans,  accito  ipsius  patre  :  Da  mihi,  inquit,  fiUam 
tuam  (siquidem  ipsiuspmdentiam  acpietatem  amore 
complector).  Senex  autem  ait  :  Non  Ucet  tibi,  qui 
divitibus  et  copiosis  parentibus  ortus  es,  hanc  pau- 
peris  virifiUamaccipere.  Rursum  autem  juvenis  ait : 
Certe  hanc  accipiam,  nisi  tu  prohibeas.  Etenim  fiUa 
quaedam  nobiUs  ac  dives  mihi  desponsa  fuerat ;  ve- 
mm  ea  repudiata  atque  abjecta,  in  fugam  me  dedi. 
Contra  fiUae  tuae,  ob  ipsius  erga  Deum  pietatem  ac 
pradentiam  amore  corr^tus,  matrimonio  cum  ea 
jungi  paratus  sum.  Senex  autem  ad  ipsum  ait :  Eam 


507 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


50g 


tibi  dare  nequeo,  ut  in  paternam  domum  abducas, 
atque  a  raeis  ulnis  abstrahas,  unica  enim  mihi  est. 
At  ego,  inquit  juvenis,  apud  vos  manebo,  vestram- 
que  viUe  rationem  suscipiam ;  ac  postea,  lucuienta 
vcste  abjecta,  senis  illius  vestes  petiit,  iisque  se  in- 
duit.  Cumque  ille  ipsum  diu  multumquc  tentasset, 
variisque  raodis  ipsius  animum  cxplorusset,  ut  eum 
raentis  gravitatc  prseditum  esse  cognovit,  ncc  stulto 
quodam  amore  obsessum  filiam  suam  in  matrimo- 
nium  peterc,verum  pietatis  studio  pauperem  vitam 
amplexari,  eainque  glorise  suae  ac  nobilitati  antefer- 
re,  arrepta  ipsius  manu  in  conclave  suum  eum  in- 
troduxit,  et  ingentes  opes  illio  reconditas,  atque 
innumerabilem  pecuninrum  molem,  quantamque 
juvenis  ille  nunquam  viderat,  ipsi  commonstravit. 
Aitque  ad  eum  :  Fili,  liaic  omnia  tibi  dono  do,  pro- 
ptcrea  quod  mearum  opum  haeres  csse  in  animum 
induxisti.  Qua  ha^reditate  perccpta,  ille  omnesterrae 
divites  et  claros  bomines  superavit. 

Cap.  XVII.  —  Dixit  autem  Josaphat  ad  Barlaam : 
Apte  sane  haec  etiam  narratio  rerum  mearum  sta- 
tum  exprimit,  ac  proindc  de  me  quoque  han;  abs  to 
dicta  esse  existimo.  Verum  quodnam  tandem  est  il- 
lud  experimentum  perquod  animi  mei  constantiam 
cxploratam  habere  cupis  ? 

Respondit  senex  :  Equidem  ipse  etiam  periculum 
fcci,  et  intellexi  quanta  inte  mentis  prudentiaatque 
constantia,  quamque  rectus  et  integor  tibi  animus 
sit;.verum  actionis  tuaj  fmis  ha^cconfirmabit.  Hujus 
rei  gratia  flecto  genua  mea  ad  Deum  nostrum 
(Ephes.  III),  qui  in  Trinitate  celebratur,  ad  eum, 
inquam,  qui  omnia,  tam  qua)  aspectu  sentiuntur 
quam  quae  oculorum  sensum  fugiunt  procreavit ;  qui 
vere  ac  sempiterne  est,  nec  gloriosi  status  sui  aut 
principium  unquam  habuit,  aut  finem  habiturus  est: 
ad  illum,  inquam,  metuendum  atque  omnium  rcrum 
praepotentem,  bonumque  et  ad  misenitionem  pro- 
pensum,  ut  cordis  tui  oculos  illuminct,  detque  tibi 
spiritum  sapientite  et  revclationis  ad  ipsius  agnitio- 
nem,  ut  cognoscas  quae  sit  spcs  vocationis  tute,  et 
quae  divitiae  gloriae  haereditatis  ipsius  in  sanctis,  et 
quac  supereminens  illa  magnitudo  potentiac  ipsius  in 
nos  qui  credidimus,  ut  janf  non  sis  liospes  et  advc- 
na,  sed  civis  sanctorum  et  domesticus  Dei  [Ephes.  i), 
superaedificatussuper  fundamentum  apostolorum  et 
prophetarum,  ipso  summo  angulari  lapide  Jesu 
Christo,  in  quo  omnis  acdificatio  constructa  crescit 
in  templum  sanctum  in  Domino  {Ephes,  ii). 

Josaphat  autem  ingenti  animi  compunctione  affe- 
ctus,  dixit :  Haec  scilicet  omnia  ipse  quoque  scire 
gestiens,  abs  te  peto,  ut  et  divinae  gloriai  divitias,  et 
ipsius  potentiae  excellentiam  mihi  declaies. 

Dixit  autem  ad  ipsum  Barlaam  :  Deum  supplex 
rogo  ut  haec  te  doceat,  atque  hujusmodi  rerum  co- 
gnitionem  animo  tuo  inserat.  Quandoquidem  apud 
homines  ipsiusgloiia  ac  potentia  nullomodo  corame- 
morari  potest,  quamvis  etiam  omncs  omnium  homi- 
num,  tam  quinuncsunt  quamqui  aliquandofuerunt, 
linguae  in  unum  coeant.  Deum  enim,  inquit  evange- 


Alista  et  theologus  (Joan.  i),  nemo  t^A|  vidit  un- 
quam.  Unigenitus  Filius,  qui  estinsinu  Patris,ipse 
enarravit.  Ejus  porro  qui  oculorum  obtutum  fugit, 
atqueimmensus  est,gloriam  et  majestatem,quiataQ- 
dem  eorum  qui  e  terra  concreti  sunt,  coraprehen- 
sara  liabere  queat,  nisi  ipsi  arbitratu  suo  eam  pate- 
fecerit,  queraadraodura  scilicet  prophetis  suis  et 
apostolis  patefecit?  Nos  autem  tum  ex  eomm  prae- 
dic^tione,  tum  exipsa  rerum  natura,  quantamasse- 
qui  nobis  datur,  eam  discimus.  Ait  enim  Scriptura: 
Ca?1i  enarrant  gloriam  Dei,  et  opera  manaum  ejos 
annuntiat  firmamentura  {Psal.  xviii).  Ac  rursus  : 
Invisibilia  ipsius  a  creatura  raundi,  per  ea  quse  fa- 
cta  sunt,  intellecta  conspiciuntur,  sempitema  qao- 
que  ipsius  potentia  et  divinitas  \Rom.  i). 

^  Quemadmodum  cnim  quispiam  domum  praeclare 
ac  summa  arte  constructam,  aut  vasculum  eleganter 
concinnatum  perspiciens,  architectum  aut  iabram 
statim  ob  animura  sibi  proponit  sic  etiam  ego  ez 
nihilo  eflflctus,  atque  in  ortum  productus,  etiamsi 
fictorem  ac  productorcm  raeura  cemere  nequeam, 
taraen  ex  aptissiraa  maximeque  admiranda  mei  stra- 
ctura  ad  sapientiae  ipsius  cognitionem  veni,  non  qoa- 
tenus  est,  sed  quatenus  intelligere  queo :  nempa  qoia 
non  casu  ac  fortuito  productus  8um,necame  ipso  ez- 
stiti,  verum  ipse  arbitratu  suo  me  effinxit :  sic  nimi- 
rum  ut  me  remm  omniura  conditamm  prindpem 
constituerit,quibusdam  autem  inferiorem  fecerit,  ac 
contritum  etiam  divino  suo  imperio  me  ex  hac  vita 
educens,  ad  alteram  vitam  finis  expertam  ac  sempi- 

C  temam  transferat.  Qdibus  omnibus  in  rebas  provi- 
dentiae  ipsius  viribus  obluctari  nequeo,  nec  mihi 
quidquam,  vel  quantum  ad  staturam,  vel  quantum 
ad  formae  figuram  attinet,  adjicere  aut  subtrahere, 
nec  ea  quse  in  me  vetustate  confecta  sunt,  reno- 
vare,  nec  qua3  labefactata  et  cormpta  sunt,  in  inte- 
gmm  restituere.  Neque  enim  mortalium  ullus  an- 
quarafuit,  qui  homra  quidquam  efflcere  posset,  non 
rex,  non  sapiens,  non  dives,  non  potens,  non  deniqae 
alius  quispiam  humana  studia  consectans.  Nunas 
enim,  inquitille,  regum,  aut eomm  quiinsubiimitate 
sunt,  aliud  habuit  nativitatis  initiura.  Unus  enim  est 
omnium  introitus  ad  vitam,  et  idem  exitus  (Sap.  tii|. 
Quamobrcra  ex  iis  quae  ad  me  pertinent,  ad  ma- 

l^  gnificentiaesummi  illius  architecti  cognitionem,  ▼elot 
porrecta  manu  ducor.  Praeterea  autem  aptissimam 
remm  omniuraconditamra  stmcturam  atqueconser- 
vationcm  consideravi,  nempe  quod  suapte  quidem 
natura  cuncta  mutationi  atque  conversioni  subjecta 
sunt,  nimimra  ea  quae  mente  praedita  sunt,  ratioiie 
voluntatis,  progrcssusque  in  bono  aut  recessas  a 
hono ;  eaautem  quae  in  sensum  cadunt,  ratione  ortos 
et  interitus,  accretionisque,  et  imminutionis,  et  mo- 
tationis  ejus  quae  in  qualitate  posita  est,  ac  deniqoe 
localis  motus.  Ac  per  ea  tacitis  quibusdam  vocibat 
praedicant  se  a  Deo  crcatore  ac  mutationis  omnis  ei 
convei*sionis  experte  procrcata  esse,  atque  contineri 
et  conservari,  scmperque  gubernari.  Quonam  enim 
alioqui  raodo  naturae  inter  se  pugnantes  ad  uniog 


509  VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREBflTiE  ET  JOSAPI^T  INDIiE  REGIS.  510 

mnndi  ornatara  omnibus  numeris  absolvendum  inApterpopnitcntiam.Nemineroenim  exiisquiadipsum 


Qnam  coiissent,  ac  dissolutionis  expertes  permansis- 
sent,  nisi  visquaedam  omnipotens  haec  et  copulasset, 
et  seroperadissolutione  aliena  conservaret.  Quonaro 
enim  pacto,  nisi  voluntas  ipsius  ita  tulisset,  aliquid 
mansisset  ?  aut  quonam  pacto,  ut  Scripturae  \erbis 
Titar,  quod  ab  eo  roiniroe  vocatum  est,  conservari 
potuisset  ? 

Nam  cam  navis  remoto  gubematore  consisfere 
neqaeat,  verum  statim  pessum  eat ;  nec  ulla,  quan- 
tnmlibet  exigua,  domus  starc  possit,  nisi  sit  aliquis 
qai  ipsius  curam  gerat,  quonam  tandem  pacto  raun- 
das,  opususqueadeo  ingens,atque  ita  praeclarum  et 
admirandam,sineeximiaaliquaet  ingentiatque  ad- 
mirandagubematione  sapientissimaque  providentia. 


accurnint,  exsecratur,  nec  aversatur  solus  ille  bo- 
nus,  atqueanimorum  amans  Dominus  (Sap.xi).  Be- 
nedictum  sit  nomcn  gloriae  ipsiussanctum,  et  lauda- 
bile,  et  superexaltatatum  in  saecula.  Amen{Dan.  ni). 
Cap.  XVIII.  —  Dixit  autem  ad  eum  Josaphat :  Si 
diuturno  tempore  tecum  reputasses,  vir  sapientis- 
sime,  quonam  pacto  propositarum  quaestionum  solu- 
tionem  mihi  perspicuam  redderes  meo  quidem  judicio 
id  melius  praestare  non  potuisses,  quam  ea  mihi,qu8e 
nunc  exposuisti  commemorans  :  quippe  qui  omnium 
quidem  reram  eflectorem  et  conser\'atorem  Deum 
esse  docueris,  majestatisque  ipsius  gloriam  omnem 
mentis  humaiuo  captum  excedere,  clarissimis  ratio- 
nibus  demonstraris ;  neque  ulla  alia  ratione  quem- 


tamdiutoraotemporisspatioconstitisset?EcceenimBquam  eam  consequi  posse,  nisi  cui  ipse  arbitratu 


qaantum  jam  temporis  fluxit,  ex  quo  coelum  est,  nec 
taroen  obscuritatem  contraxit,  nec  terrae  vis  tandiu 
parens  elanguit,  nec  fontes,  ex  quo  oili  sunt,  scatu- 
rire  destiterunt,  nec  mare  tot  fluvios  excipiens  mcn- 
soram  suam  excessit,  nec  solis  ac  lunae  cursus  im- 
mutationem  uUam  subiemnt,  nec  diei  ac  noctis  or- 
dines  inversi  sunt.  Ex  his  nimirum  omnibus  Dei  po- 
tentia  et  magniflcentia,  quae  omnem  orationis  facui- 
tatem  superat,  nobis  declaratur,  prophetamm  atque 
apostolorum  testimonio  conflrmata.  Vemm  ipsius 
gloriam  nemo  unquam  pro  dignitate  cogitare  aut 
collaadare  poterit.  Siquidem  divus  Apostolus,  ille, 
inqaam,  qui  Ghristum  in  seipso  loquentem  habebat 
(//  Cor,  XI),  cum  ea  omnia,  tam  qua;  intellectu  per- 


suo  eam  patefaciat.  Quo  quidem  nomine  eloquentis- 
simam  tuam  sapientiam  majorem  in  modum  admiror. 

Sed  illud  velim  mihi  dicas,  vir  beatissime,  qua- 
naiii  ipse  aetate  sis,  et  quibus  in  locis  commoreris, 
quosque  philosophiae  socios  habeas,  siquidem  anima 
mea  tuae  arctissime  haeret,  atque  per  omne  vitae 
tempus  ne  latum  quidem  unguem  a  te  discedere  cu- 
pio. 

Ait  autem  senex  :  Annos,  ni  fallor,  quinque  et 
quadraginta  natussum,  atque  in  terrae  Sennaar  de- 
sertis  vitam  dego.  Commilitones  porro  eos  habeo, 
qui  ad  superni  itincris  cursum  mecum  laborant  ac 
certant. 

Quid  ais  ?  inquit  Josaphat.  Mihi  enim  septuaginta 


dpiantur,  quam  quae  sensibus  subjecta  sunt,  cumCannos  excedere  videris.  Quid  igitur  cst,  quamobrem 


anlmo  suo  considerasset,  dixit :  Ex  parte  cognosci- 
roas,  et  ex  parte  prophetamus  :  cum  autem  vcnerit 
qood  perfectum  est,  evacuabitur  quod  ex  partc  est 
{TCor,  xiii).  Ac  propterea  ex  immensis  sapientice 
ipaios  opibus  admiratione  ac  stupore  perculsus  aperte 
exclamavit  :  O  altitudo  divitiamm  sapientiae  et 
sdentiae  Dei !  quam  incomprehensibilia  sunt  judi- 
daejaa,  et  investigabiles  viai  ejus  {Rom.  xi) ! 

%9X  Quod  si  ille  qui  ad  tertium  usque  coelum 
perveneiat,  atque  arcanaverba  audierat(A/ Cor.  xii), 
hajosmodi  voces  emisit ;  ccquis  mei  similiura  in  tan- 
torum  mTsteriorum  abyssumoculo8advertere,atque 
aliqaid  pro  dignitate,  non  dicam  dicere,  sed  ne  qui- 
dem  cogitare  poterit,  nisi  ipse  sapientiae  subministra- 


te  quadraginta  quinque  tantum  annos  habere  dicas  ? 
neque  enim  hac  in  re  mihi  vera  loqui  videris. 

Dixit  autem  ad  eum  Barlaam  :  Si  annos  meos  ab 
ipso  \itae  ortu  nosse  quaeris,  rectesane  eos  plusquam 
septuaginta  esse  conjecisti.  At  mihi  quidem  nullo 
omnino  modo  inter  vitae  annos  censentur,  qui  in  hu- 
jus  mundi  vanitate  consumpti  sunt.  Nam  cum,pec- 
catisin  semtutem  addictus,  carniviverem.quantum 
ad  interiorem  hominem  attinet,  mortuus  eram. 
Quamobrem  mortis  annos,  vitae  annos  nunquam  ap- 
pellarim.  Ex  quo  autem  raundus  raihi  crucifixus  est, 
et  ego  raundo  (Gal.  vi),  atque  exuto  veteri  horaine, 
qui  secundura  erroris  desideria  corrurapitur,  non 
jaracarni  vivo,  sed  vivit  in  rae  Christus;  quod  autera 


tor  atqae  insipientium  corrector  dederit?  Etenim  in  D  vivo,  in  fide  vivo  Filii  Dei,  qui  dilexit  me,  et  pro  rae 


ipnasroanu  et  nos  et  serraones  nostri  sunt,et  oranis 
pradentia  ac  solertiae  scientia.  Atque  ipsiusbeneficio 
veram  earum  remra  quaesuntcognitioncra  haberaus, 
niondiqae  concretionem  intelligiraus,  eleraentorura 
vires,  temporam  initiuro  et  raedietatera  et  finem, 
ptrtiam  anni  vidssitudines,  ac  tempestatura  rauta- 
tiones :  quoniam  oronia  in  raodo  et  raensura  consti- 
tDit.  Siqaidem  multura  posse,  ipsi  seraper  praesto 
ert;  et  brachii  ipsius  robori  quis  resistet?  Etenira 
taih|aam  momentum  staterae,  si  est  ante  eum  orbis 
terraram,  et  tanquam  gutta  roris  matutini,  quae 
deiceiidit  m  terram.  Sed  miseretur  oinnium,  quia 
omnia  poteat,  et  disdmolat  peccata  hominam  pro- 


seipsura  tradidit  {Ephes.  iv):hos  vitae  annos  etsalu- 
tis  dies  optirao  jure  vocaverira.  Quos  quidera  quin- 
que  et  quadraginta  csse  asserens,  consentanea  ra- 
tione,  ac  non  absurde,  horura  nuraemra  tibi  dixi. 
Quin  tu  quoque  ea  semper  mente  ac  sententia  sis 
velira,  nirairura  ut  eos  qui  quantura  ad  orane  probum 
opus  mortui  sunt,  peccatis  autem  vivunt,  atque  eo- 
mm  qui  hurai  provoluti  sunt  principi  obsequuntur, 
et  in  voluptatibus  ac  pestifcris  cupiditatibus  vitara 
absuraunt,  nullo  modo  vivere  existimes,  veram  eos 
exstinctos  esse  tibi  persuadeas,  vitaeque  ftmctioni 
roortnos.  Naro  peccatum  immortalis  animae  roortero 
esse  sapiens  quidam  non  immerito  pronuntiavit.  At- 


511  DE  VrriS  PATRUM  UBER  PRWDS.  W2 

que  etiam  his  verbis  Apostolus  utitur  :  Cum  servi  A  niis,  et  stirpibus,  quas  solitudo,  coeletti  rore  perfasa, 
e^setis  peccati,  liberi  eratis  justitiae.  Quem  ergo  fru- 


ctum  habuistis  in  his  in  quibus  nunc  erubescitis  ? 
Finis  cnim  illorum  mors  est.  Nunc  autem  iiberati  a 
pcccato,  ser\'i  autem  facti  justitiae,  habetis  fructum 
vestrum  in  sanctificationem,  fmem  autem  vitam  ae- 
temam.  Stipendia  enim  peccati,  mors ;  gratia  au- 
tem  Dei,  vita  aeterna,  in  Christo  Jesu  Domino  no- 
stro  {Rom.  vi). 

Dixit  autem  ad  eum  Josaphat :  Quandoquidem  vi- 
tam  quse  in  carne  ducitur,  vitam  esse  minime  cen- 
ses,  parestigitur  ut  ne  mortem  quidcm  hanc  quem 
omnes  subeunt  mortem  esse  censeas. 

Respondit  senex  :  Sine  ulla  dubitationede  his  quo- 
que  ita  censeo.  quippe  qui  temporariam  hanc  mor- 


et  creatoris  imperio  parens,  alit,  nobig  suppetit.  Ob 
qu»  nemo  est  qui  adversum  nos  pugnam  ineat  ai- 
que  contendat,  majoremque  partem,  ut  avaritiaBlex 
prsescribit,  arripere  quaerat ;  verum  uberrime  om- 
nibus  illaboratus  cibus,  et  extemporalis  mensa  pro- 
ponitur.  Quod  si  quando  piorum  firatrum,  qui  no- 
bis  vicini  sunt,  aliquis  panis  benedictionem  afferai, 
hunc  tanquam  ad  eorum  qui  cum  fide  obtaleront, 
benedictionem  a  divina  providentia  missam  sosdpi- 
mus.  Vestes  autem  nobis  ex  asperis  ciliciis  et  ovinm 
pellibus  sunt,  vetust»  omnes,  atque  ex  variis  pan- 
nis  consutae,  imbecillam  nostram  camem  atteren- 
tes.  Etenim  eadem  nobis  esttum  sestatis  tamhiemii 
vestis.  Quam  etiam  ut  semel  induimus«  exuere  po- 


tem  minime  pertimescam,  irao  nec  omnino  mortem  B  stea  nobis  non  licet,  quousque  vetustate  confecte 

proreus  deleatur.  Ad  hunc  enim  modum  et  frigoiii 
et  oistus  molestiis  corpus  afflictantes,  fator»  im- 
mortalitatis  vestem  nobis  comparamus. 

Cumque  hic  Josaphat  quaesi  visset  undenam  vestem 
illam  qua  indutus  erat  sibi  comparasset,  respondit 
senex  :  A  quodam  piorum  fratrum  eam,  cum  ad  te 
profecturus  essem,  utendamaccepi ;  neque  enimpar 
erat  ut  cum  ea  quam  ferre  soleo  veste  acoedersm. 
Quemadmodum  enimquispiam  charissimum  queni- 
dam  cognatum  in  alienam  regionem  captivumabdii- 
ctum,  illinc  educere  cupiens,  abjecta  veste  sua,  atr 
que  hostium  suscepta  persona,  ad  eorum  r^ontm 
sese  confert  variisque  aiiibus  propinquum  suumei 


eam  appellem,  si  quidem  me  per  divinorum  praece- 
ptorum  viam  incedentem  arripuerit,  quin  potius 
transitum  a  raorte  ad  praestantiorera  et  perfectio- 
rcra  vitara  atquc  in^^3Christo  absconditam  {Co- 
loss.  111).  Cujus  quidera  consequenda  cupiditate  fla- 
grantes  optirai  viri,  praesentera  hanc  vitam  permo- 
leste  ferebant.  Undc  etiam  ait  Apostolus  :  Scimus 
enira  quoniam  si  terrestris  doraus  nostra  hujus  ha- 
bitationis  dissolvitur,  aedificationcra  ex  Deo  habe- 
raus,  doraura  non  raanutactara,  aeternara  in  coelis. 
Nara  et  in  hoc  ingeraisciraub,  habitationem  nostram, 
qus  de  coelo  est,  superinduicupirntes,si  taraenve- 
stiti  et  non  nudi  inveniamur  (//  Cor.  v). 


Nara  etqui  suraus  in  hoc  tabernaculo,  ingemisci-     acerbatyrannideinlibertatem  asserit ;  codcm  modo 
rausgravati,coquod  noluraus  exspoliari,  sed  super-'^  ego  quoquede  tuis  rebus  certior  factus,  hec  habite 

suscepto  veni,  ut  divina  praedicatione  pectas  tniim 
consererera,  atque  a  truculentiprincipismandiseni- 
tute  te  vindicarem.  Ac  nunc  per  virtutem  divinam, 
quantum  quidem  in  me  fuit,  ministerio  meo  perfim- 
ctus  sum.  Etenim  ipsius  cognitionem  tibi  annuntiir 
vi,  ac  prophetarum  et  apostolorum  prsedicationem 
exposui,  vereque  ac  sine  ullo  errore  praesentiumie- 
rura  vanitatera  demonstravi,  quantisque  malis  hk 
mundus  scateat,  eos  qui  ipsi  obtemperant  in  firao- 
dem  inducens,  variisque  modis  irretiens.  Deinceps 
igitur,  eo  unde  huc  veni,  revertendum  est,  ac  tnm 
alieno  habitu  deposito,  meum  induam. 
Obsecravit  autem  senem  Josaphat,  ut  se  ipei  com 


ve^tiri,  ut  absoibeatur  quod  raortalc  est  a  vita.  Ac 
iiirsura  :  Infelix,  inquit,  ego  horao,  quis  rae  liberabit 
de  corpore  mortis  hujus  {Rom.  vii)  ?  Et  alio  loco  : 
Cupio  dissolvi,  et  esse  cura  Christo  {Philip.  i) .  Et 
propheta  David  :  Quando  veniara,  ctapparcbo  ante 
facieraDci(P5a/.  xLi)?Quando  auteraego  quoqueora- 
nium  infirmus  corpoream  mortera  nulio  modo  exti- 
raescam,  hinc  facile  tibi  intelligere  licet,  quod  patris 
tui  rainis  conteraptis  ac  pro  nihilo  habitis.  intj^epide 
ad  teaccesserim,utsalutiferaradoctnnaratibi  expo- 
nerem ;  tametsi  alioqui  corapertissiraura  haberera 
fore  ut  si  haec  rescisceret,  sexcentis  me,  si  fieri  pos- 
set,  mortibus  afficeret.  Veiiira  ego  Dei  serraonem 


omnibus  rebus  anteponens,  ipsoque  frui  cupiens,  nec  ^  consueta  veste  ostenderet.  Cum  itaque  Barlmam  ve- 

stera  eam  quam  gerebat  exuisset,horrendamJo6aphat 

spectaculum  sese  obtuiit.  Etenim  tota  camis  ipetos 
qualitas  [niovr^^  forlasse  legendum^  id  est^  pingaedo] 
absumpta  erat,  ac  pellis  ex  solis  aestu  atque  axdore 
circum  ossa  tensa  erat,  non  secus  ac  si  qaiapell«n 
subtiiibus  calamis  tetendisset.  Pannoso  porro  ae 
perquara  aspero  cilicioelumbisusqueadgeniiaoinr 
gebatur,  idemque  paliium  humeris  gerebat. 

Admiratus  itaque  Josaphat  hijgusmodi  vit«  dwi- 
tiam  et  asperitatem,  atque  ex  ingenti  et  ea  singakri 
tolerantia  stupore  afifectus  ingemuit,  profosisque  kf 
crymisad  senem  ait :  Quoniam  eatibi  huc  veniendi 
causa  fuit,  ut  me  ex  acerba  diaboli  servitate  extrar 
heres,beneficio  tuo  extremam  tkll4n^>Aiuaiin|ie» 


temporariam  hanc  mortera  perhorresco,  nec  eara 
hujusmodi  nomine  appollandara  duco,  Doraini  scili- 
cet  mandato  obteraperans  dicentis  :  Noiite  tiraere 
eos  qui  occiduntcorpus,aniraum  autem  non  possunt 
occidere  ;  sed  potius  tiraete  eura  qui  potest  animam 
et  corpus  perderc  in  gehennam  [Matth.  x). 

Heec,  inquit  Josaphat,  verae  vestrae  philosophiae 
prseclara  facinora,terreuorumhorainura  qui  a  pra}- 
senti  hac  vita  vix  avelli  possunt,  naturara  longe  raul- 
tumque  superant.  Ac  vos  beati,  qui  hac  strenuissima 
mente  praediti  estis.  Quinam  porro  tibi  ac  sociis  tuis 
in  hujusmodi  solitudinis  victussit,atqueitemunde,et 
cujusmodi  vobis  vestes  suppetant,  vere  mihi  expone. 

Barlaam  autem  dixit :  Victus  quidem  nobis  ex  po- 


YITA  SANOTORUM  fiAlO^/kAM  mSltttM  ST  J08APBAT  INDLB  REGIS. 


514 

ne,  atqoa  wiiTiiMn  mMm  de  custodia  educ  (P^aZ.  A  antecellat,  cum  paulo  ante  to  eos  in  magna  inopia 

0301)^  ac  me  ittneris  tui  sodam  adhibe,  ut  mnndi  im- 

poetnra  prorsus  liberatos,  tura  denique  salutaris 

baptismi  sigilium  accipiam,  sociumque  me  tibi  ad- 

mirand»  hijgus  i^osophiae  atque  eximiae  exercita- 

tionis  pr»beam. 

Dixit  aotem  ad  eum  Barlaam  :  Gapreee  hinnulum 
divee  quispiam  olim  aiebat :  cum  autem  ipse  crevis- 
sat,  naturali  affecta  pertractus  solitudines  expetebat. 
Eigressos  igitur  quodam  die,  caprearum  gregem  pa- 
stni  operam  dantem  inTenit,  atque  ad  eas  sese  ad- 
jongens,  per  agros  et  campos  oberrabat,  ac  sero 
qoidem  domum  se  referebat ;  mane  autera  faraulo- 
mm  negligentia  foras  egrediebatur,  atque  cura  sil- 
Teatribus  capris  se  aggregabat.  Porro  cum  ill»  pabu- 


vivere  atque  extrema  paupertate  conflictari  dixeris. 
Quidnara  itera  sit,  quaraobrem  nunc  me  pauperera 
appelles,  cara  autem  araplissirais  opibns  praeditus 
fuero,  minirae  liberalera  fore  dicas,  qui  nunc  ad  lar- 
giendum  proraptus  ac  propensus  sura. 

Respondit  Barlaara  :  Non  eos  paupertate  confli- 
ctari  dixi,  sed  inexhaustis  potius  opibus  florere.Nara 
opibusopesseraperadjungere,  nec  cupiditatera  tan- 
quara  freno  coercere,  verura  sine  ulla  satietate  plura 
appetere,  extreraae  paupertatis  arguraentura  est. 
Contra,qui  serapitemanira  reruracupiditate  praesen- 
tiaomnia  conteranunt,  eaquepro  stercoribus  ducunt, 
ut  Christura  solura  lucientur  {Philip.  iii),  omnique 
ciborum  et  induraentorura  excusa  atque  in  Deum 


latom  longias  processissent,  ipsequoque  eas  comi-Bprojecta  cura,  raajorera  ex  inopia  voluptatem  ca- 


tatos  est.  At  vero  divitb  illius  viri  famuli,  re  cognita, 
eoDacensis  eqois  eas  a  tergo  insecuti  sunt,  ac  suara 
qoidem  capream  vivam  captara,domumque  reductam 
poathac  ita  tenuerunt,ut  nuUi  ad  eam  aditus  pateret; 
r^iqaum  autemgregem  partim  trucidarunt,  partira 
UMle  multarant.  Eodem  modo  ne  nobis  acddat  me- 
too,  si  mihi  te  comitem  adjungas.  Hoc  est,  ne  et  tuo 
oontabemio  priver,  et  ingentes  sociis  meis  calami- 
tates,  acsenipitemam  patri  tuo  condemnationem  ac- 
eeraam.  Valt  itaque  te  Dominus  nunc  quidem  divini 
haptbmisigilio  consignari,atquehic  manentera  omni 
pietatis  generi  studere,  praeceptisque  suis  operam 
dare.  Posteaquam  autem  iliius  bonorum  oraniura 
datoris  manere  occasio  sese  obtulerit,  tum  demura 


piunt  quara  quisquara  eorura  qui  raundi  araore  fla- 
grant,  ex  opura  et  pecuniarura  abundantia  capiat ; 
quique  arpplissiraas  virtutura  divitias  sibi  aggesse- 
mnt,  atque  iraraortaliura  bonorura  spe  sese  alunt, 
hos  ego  optirao  jure  te  atque  adeo  quovis  terreno 
rege  locupletiores  dixerira.  Quod  si,  Deo  tibifavente, 
tu  quoque  spirituales  hujusraodi  divitias  arripueris, 
eas  surarao  studio  ac  diiigentia  servabis,  ac  seraper, 
et  quidera  merito,  augere  cupies,  nec  uUam  omnino 
earura  partera  effundere  sustinebis.  Nara  in  hoc  de- 
mum  verae  divitiae  sitse  sunt.  Earum  autera  opum 
quae  in  sensura  cadunt,  moies  detrimento  potius 
quam  comraodo  araicos  suos  affecerit.  Quare  non 
abs  re  eas  extreraam  paupertatem  appellavi,  quas 


et  adnoeTenies,  et  per  reliquum  omnehujusce  vitaeQ  coelestium  bonomm  amatores,  rebus  oranibus  re- 


tampas  nobiecum  deges.  Ac  Domini  benignitate  fre- 
tat,  handqaaqaam  dubito  quin  in  futura  vita  ita 
ooBijaagamar,  ut  nunquam  deveili  possimus. 

Joeaphdt  aatemlacrymis  rursum  pertusus,  ad  eum 
alt :  Si  Domino  ita  placet,  ipsius  voluntas  fiat.  Quo- 
circa  com  di^no  baptismate  me  initiaveris,  pecu- 
niMqioe  a  me  et  Tostes,  tam  ad  tuum  quam  ad  soda- 
liom  tnoram  victam  ac  vestitum  acceperis,  in  reli- 
gioMB  ezercitationb  locum,  divinas  pacis  prse&idio 
•eptaa,  abecede ;  meaqae  causa  sine  ulla  intermis- 
aioneDeum  roga,  ut  ne  spe  mea  frastrer,  vemm  pri- 
mo  quoqoe  tempore  ad  te  pervenire,  atque  in  alta 
qoiete  otiiitatem  ex  te  percipere  possim. 

Bariaam  aotem  ait:  Quin  Christi  quidem  sigillum 


misso  nuntio,  ita  fugiunt,  ut  quispiam  serpentem 
fugit.  Si  vero  eura  hostem,  quera  raei  piae  exercita- 
tionis  socii  et  corarailitones  jara  obtmncarunt,  ac 
pedibus  proculcamnt,  vivura  mrsus  abs  te  acceptum 
ad  ipsos  detulero,  bellommque  ac  perturbationum 
causa  ipsis  fuero,  prorsus  ipsis  exitiosus  nuntius  ero. 
Quod  quidem  absit  ut  &ciam. 

9SS  Idera  autem  de  indumentisetiam  inteiligas 
velim.  Nam  eos  qui  vetustatis  labem  et  cormptelam 
exuemnt,  atque  inobedientiae  vestera,  quantum  in 
ipsis  fuit,  deposuerunt,  Christum  autem  tanquara 
vestiraentura  salutaris,  et  paliiura  laetitiaiiuduerunt ; 
quonara  tandera  raodo  mrsus  pelliceis  tunicis  indue- 
rem,  ipsisqueignominiae  araictura  iraponerem?  Quin 


accipia8,niliile8tquodprohibeat.QuareteipsumjaraT%potius,  cura  sodales  meos,  ut  qui  pia  et  religiosa 


adoma,  ac  Deo  juvante  Christianae  fidei  sacris  ini- 
tiaberis.  De  iis  autem  pecuniis,  quas  te  tum  milii, 
tum  eodalibus  meis  datumm  dixisti,qui  tandem  fieri 
poeset  ot  to  qui  pauper  es,  divitibus  eleeraosynam 
impertias?  Siqoidem  divitum  est  de  pauperibus 
bene  mereri,  non  autem  contra  paupemm  de  locu- 
pletiboB  et  copiosis.  Nam  sodalium  omnium  meomm 
postremos  opibus  omnino  te  superat.  Vemra  divinis 
miserationibus  fretus,  hoc  mibi  persuadeo,  te  pro- 
pediem  locopletissimum  fore.  Quod  cura  contigerit, 
minime  ad  largiendura  promptus  ac  prodivis  eris. 
Dixit  aotem  ad  eum  Josaphat:  Expone  mihi,qu8eso, 
quonam  pacto  sodaliom  taorum  extremusopibus  me 


solitudinis  exercitatione  contenti  sint;  eamque  pro 
verissirais  deliciis  ducant,  nullis  oranino  ejusraodi 
rebus  indigere  compeitura  habeara,  pecuniis  et  ve- 
stibus,  quas  te  ipsis  datumra  dicebas,  in  pauperes 
distributis,  fac  tibi  ejusraodi  thesaumm  in  futumra 
recondas,  qui  nullo  modo  surripi  possit,  Deura  sci- 
licet  in  ipso  per  illomra  preces  opitulatorem  tibi 
adjungens.  Sic  enira  hoc  consequeris,  ut  opes  ad  op- 
tima  quaeque  tibi  adjumento  sint.  Ac  deinde,  cum 
Spiritus  arraaturara  acceperis,  et  iurabos  in  veritate 
succinxeris,  ac  justitiae  loricam  indueris,  et  saiutis 
galeam  capiti  tuo  imposueris,  et  pedes  in  Evangelii 
pacis  preeparationem  calcearis,  fiieique  scutum  ao 


515 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  PRIMUS. 


516 


Spiritus  gladium,  quod  est  ^erbum  Dei,  manibus  Asionis  modum  comprehendere  minime  stadeas  (ne- 


sumpseris  (Ephes.\i)^  atque  undique  te  praestantis- 
simis  armis  instruxeris  ac  muniveris,  ita  demum  fi- 
denti  animo  ad  bellum  cum  impietate  committendum 
egredere,  ut  ea  in  fugam  versa,  atque  ipsius  duce 
diabolo  in  terram  alliso,  a  dextra  Domini  manu  qu» 
vitae  pnncipium  affert,  victricem  coronam  conse- 
quaris. 

Cap.XIX.  —  Cum  Barlaam  hujusraodi  doctrinis  ac 
salutiferis  sermonibus  regis  filium  imbuisset,  atque 
ad  divinum  baptismum  praeparasset,  eique,  ut  con- 
suetudo  fert,  ad  aliquot  dies  jejunare  ac  precibus 
incumbere  praecepissct,  ad  eum  crebre  ventitare 
non  desinebat,  atque  omnia  orthodoxae  fidei  dog- 
mata  ipsi  tradebat,  divinumque   Evangeiium  ex- 


que  enim  comprehendi  potest),  verum  integro  corde 
ac  sine  ulla  supervacanea  investigatione  illud  tene, 
nimirum  Patrem  et  Filium  et  Spiritum  sanctum  om- 
nibus  modisunum  esse,  excepta  ingenlti  propnetate, 
et  generatione,  et  processione  ;  illudque  item,  uni- 
genitum  Filium  ac  Dei  Verbum,  et  Deum,  salotis 
nosti*ae  causa  Patris  decreto,  ac  Spiritus  sancti  ad- 
juncta  opera,  in  terram  descendisse ;  sine  semine 
iu  sanctae  Virginis  ac  Deigenitricis  Mariae  utero  per 
Spiritum  sanctum  conceptum,  ac  sine  ulla  labe  ge- 
nitum,  perfectumque  hominem  effectum;  illudqae 
praeterea,  ipsum  perfectum  Deum,  ac  perfectum 
hominem  esse,  ex  duabus  naturis,  hoc  est  divinitate 
et  humanitate,  ac  in  duabus  naturis  intelligentia  et 


ponebat,  ac  praeterea  apostolicas  cohortationes  etg  voluntate  etoperationeetarbitrii  libertatepraeditis. 


prophetarum  loca  ipsa  explanabat.  Nam  cum  vir  ille 
divinitus  tradita  doctrina  poUeret,  omnem  tam  vete- 
ris  quam  novi  Testamenti  scriptum  memoriter  re- 
citabat.  Cumque  divino  Spiritu  incitatus  ferretur, 
adolescentem  verae  Dei  notitiae  luce  collustravit.  £o 
autem  die  quo  baptizandus  erat,  docendi  causa  his 
ad  eum  verbis  utebatur  :  En  Christi  sigillum  acci- 
pere,  atque  dominici  vultus  lumine  consignari  (Psal, 
iv),  Deiquefilius,  acvivifici  Spiritus  templum  effici 
properas.  ^ 

Quocircain  Patrem  etFiliumetSpiritum  sanctum 
crede,  sanctam,  inquam,  ex  qua  vita  initium  duxit, 
Trinitatem,  quae  in  tribus  personis  et  una  divinitate 
celebratur,  ac,  quantum  quidem  ad  personas  et  per- 
sonales  proprietates  attinet,  distincta  est,  quantum 
autem  ad  essentiam,  conjuncta  et  copulata  :  unum 
Deum  ingenitum  agnoscens,  atque  unum  Filium  uni- 
genitum,  Dominum  nostrum  Jesum  Christum,  lumen 
de  lumine,  Deum  verum  dc  Deo  vero,  genitum  ante 
omnia  saecula.  (Etenim  ex  bono  Patre  bonus  Filius 
genitus  est,  etex  unigenito  luminesempitemumlu- 
men  effulsit,  ex  vera  vita  vivificus  fons  prodiit, 
et  exipsametpotentia,  Filii  potentia  emicuit,  qui  est 
splendor  gloriaB[//f6r.i],  etVerbum  vere  subsistens, 
qui  in  principio  erat,  et  apud  Deum  erat,  et  Deus 
erat  [Joan.  i],  principii  expers  et  sempiternus;  per 
quem  omnia  facta  sunt,  tam  quae  oculis  cemuntur 
quam  quae  cerni  nequeunt.)  Et  unum  Spiritum  san- 
ctum,  ex  Patre  procedentem,  agnoscens,  Deum  per- 


atque  omni  ratione  perfectis,  juxta  normam  ac  ra- 
tionem  utrique  naturae,  hoc  est  divinae  et  humans 
consentaneam,  una  autem  t^filAcomposita  persona. 
Haec,  inquam,  simpliciter  atque  sine  uila  curiosa 
investigatione  accipe  :  nec  illud  inteliigere  stode, 
quonam  pacto  Dei  Filius  seipsum  exinaniverit,  atqne 
ex  vii^ineis  sanguinibus  homo  sine  semine  atque 
corruptione  factus  fuerit ;  aut  quonam  pacto  doa 
naturae  in  unam  personam  convenerint.  Nam  hec 
quae  divinitus  nobis  a  Scriptura  sancta  dicta  sunt, 
fide  tenere  docemur  :  modum  autem  nescimos,  nee 
exponere  possumus. 

Crede  Filium  Dei,  qui  per  viscera  misericordie 
suae  homo  factus  est,  omnes  eas  humanas  affectiones» 
'quae  naturales  sunt,  nec  vitio  dantur,  suscepisse. 
Famc  enim,  quantum  ad  humanamnaturam  attinet, 
ac  siti  laboravit,  et  dormivit,  et  in  angore  ▼ersatoi 
est,  et  pro  nostris  iniquitatibus  ad  mortem  dactiis, 
cmcique  affixus,  ac  degustata  morte  sepultora  affo- 
ctus  est,  divina  interim  natura  ab  omni  perpeasione 
ac  mutatione  libera  manente.  NuUum  enim  omninQ 
perpessionem  ipsius  naturae  ab  omni  perpessione 
alienae  attribuimus ;  verum  in  ea  natura  quam  at- 
sumpsit  eum  passum  et  sepultum  esse  agnoscimiis, 
ac  divinagloria  a  morte  ad  vitam  et  immortalitateiB 
exdtatum  esse,  atque  in  coelos  ascendisse,  tandem- 
que  rursum  cura  gloria  ventumm  esse,  ut  de  vivis  ac 
mortuis  sententiam  ferat,  atque  unicuique  pro  eo 
ac  meritus  est  rependat  (Matth.  xvi  ;ipoc,xxn).  Be- 


fectum,  et  vitam  afferentem,  ac  sanctitatem  praeben-  D  sui^ent  enim  mortui,  et  excitabuntur  qui  in  monii- 


tem,  eadem  voluntate  praeditum,  omnipotentem 
eamdem  aeternitatem  habentem,  vere  subsistentem. 
Ad  hunc  igitur  modum  Patrem  etFilium  et  Spiritum 
sanctum  adora,intribus  personis  seu  proprietatibus, 
atque  in  una  divinitate.  Communis  enim  his  tribus 
estdivinita8,atque  unaipsorum  natura  est,  una  sub- 
stantia,  una  gloria,  unum  regnum,  una  potentia, 
una  auctoritas.  Commune  autem  est  Filio  et  Spiritui 
sancto,  quod  ex  Patre  sunt :  at  vero  Patri  proprium 
est  ingenitum  esse,  Filio  genitum  esse,  Spiritui 
denique  processisse. 
Sic  igitur  hflec  crede  :  at  generationis  aut  proces- 


mentis  sunt.  Atque  illi  quidem  qui  Christi  mandata 
observaverint,  et  in  recta  fide  ex  hac  vita  excesserint, 
sempiternam  vitam  haereditariopossidebunt ;  qui  an- 
tem  in  peccatis  sese  corruperint,  atque  a  recta  fide 
deflexerint,  ad  sempiternum  supplicium  abiturisont 
(yoan.  v) .  Crede  nec  ullam  mali  essentiam,nec  regnum 
ullum  esse  ;  nec  principii  expers  iliud  esse  statue, 
aut  in  seipso  exstitisse,  vel  etiam  a  Deo  ortum 
traxisse  (procul  a  te  sit  haec  absurdita5),verum  opus 
nostrum  ac  diaboli  hoc  esse,  quod  no^stra  incuria  et 
negligentia  obrepit,  propterea  quod  libero  arbitrio 
prsediti  sumus,  ac  sponte  nostra  tam  bonum  quam 
iihil  am  eiigimus.  Ad  haeo  unum  baptisma  ex  aqua 


517 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


518 


«i  Spirito  sancto  in  peccatonim  remissioneraconfi-ASpiritussancti,  eum  in  piscina  quae  in  ipsiushorto 

erat  baptizavit,  ac  super  eum  Spiritus  sancti  gratia 
venit.  Cumque  ad  ipsius  cubiculum  rediisset,  atque 
incruenti  sacrificii  sa^rum  peregisset,  immaculata 
Christj  mysteria  ipsi  impertivit.  Posteaque  ille  spi- 
ritu  exsultabat,  Christum  Deum  laude  atque  glona 
afiiciens. 

Dixit  autem  ad  eum  Barlaam  :  Benedictus  Deus, 
et  Pater  Domini  nostri  Jesu  Christi,  qui  pro  ingenti 
sua  misericordia  regeneravit  in  te  spem  vivam,  in 
haereditatem  incorruptibilem,  et  incontaminatam,  et 
immarcescibilem,  conseiTatam  in  coelis  in  Christo 
Jesu  Domino  nostro  per  Spiritum  sanctum  (IPeL  i), 
Hodiemo  enim  die  a  peccato  liberatus,  accepto  sera- 
pitemae  vitae  pignore,  Deo  mancipatus  esj  acrelictis 


Atque  insuper  ab  omni  labe  pura  Christi  mysteria 
accipe,  certissime  credens,  Dei  nostri  corpus  et 
Bangninem  essc,  quae  hominibus  fide  prseditis,  ad 
peccatoram  veniam  dono  dedit.  Christus  enim  ea 
nocte  qaa  tradebatur,  testamentum  novum  discipu- 
lis  suis  etapostolis,  ac  per  eos  omnibus  qui  in  ipsum 
anedituri  erant(/  Cor,  xi),  in  haec  verba  sanxit ;  Ac- 
cipite  et  manducate,  hoc  est  corpus  meum  quod  pro 
▼obisfrangiturin  remissionem  peccatorum.  Eodem- 
que  modo  sumptum  calicem  ipsis  porrexit,  dicens  : 
Hicestsaiigaismeus  novi  testamenti,  qui  pro  vobis 
effunditar  in  remissionem  peccatorum.  Hoc  facite 
in  meam  commemorationem.  Ipse  igitur  Dei  sermo 


TivosetefBcax  {Hebr,  iv),  atque  sua  virtute  nihil  non  g  tenebris  lumen  induisti  adoptatus  in  libei  tatem  glo- 


efBcicns,  per  divinum  ac  sacrosanctum  sermonem, 
ac  Spintas  sancti  adVentum,  ex  oblationis  pane  et 
irino  corpas  suam  ac  sanguinem  eflicit,  atque  immu- 
tai,  et  iis  a  quibas  cupido  animopercipitur  sanctita- 
tem  et  lucem  affert. 

Venerandam  characteris  Domini,  hoc  est,  Dei 
Verbi,hamanitatenostracausainduti,efGgiemadora, 
comfideexosculans,  atque  ita  existimans  teipsum- 
met  creatorem  in  imagine  contueri.  Siquidem  ima- 
ginis  honor,  at  a  sancto  viro  proditum  est  (BasiL, 
lib.  de Sfriritu  sanctOj  cap.  18),  ad  exemplarrefertur. 
Ezemplarporro  estid  cujus  imago  efBngitur,  atque 
ab  eo  derivatar.  Etenim  cum  picturam  in  imagine 
oenumas,ad  veram  formam,  cujus  imagoest,  mentis 


riffi  filiorum  Dei  :  Quotquot  enim,  inquit  iile,  rece- 
perunt  eum,  dedit  eis  potestatem  filiosDei  fieri,  his 
qui  credunt  in  nomine  ejus  {Joan.  i).  Itaque  non  jam 
servus  es,  sed  filius  et  haeres  Dei,  per  Christum  in 
Spiritu  sancto  (Gal.  iv).  Quocirca,  charissime,  id 
stude  ut  mundus  et  immaculatus  ipsi  inveniaris,  su- 
pra  fidei  fundamentum  proba  opera  exstruens.Fides 
enim  sine  operibus  mortua  est,  quemadmodum  et 
opera  sine  fide  (//  Petr,  iii ;  Jac.  ii). 

Atque  ut  jam  prius  me  ad  te  dicere  memini,  de- 
posita  jam  omni  malitia,  veterisque  hominis,  qui  se- 
cundum  erroris  desideria  corrampitur  (Ephes.  iv), 
operibus  omnibus  odio  habitis.tanquam  modogeni- 
tus  infans,  rationabile  et  sine  dolo  virtutum  iac  su- 


ocnlistransimus^eumquinostracausacamemsibiad-Ggore  concupisce  (/ Pe^.  ii).  ut  in  eo  crescas,  atque 


jQHxit  pie  adorantes ;  non  ipsi  quidem  picturae  di- 
viaitatem  attribuentes,  verum  ut  incamati  Deiima- 
ginem,  pro  nostro  ergei  eum,  qui  nostra  causa  etiam 
uqiie  ad  servi  formam  sese  exinanivit,  amore  ac  be- 
Befolentia  complectentes.  Eodemque  modo  etiam 
pTO  ipdas  Matris,  atque  omnium  sanctorum  ef^^ 
iigiee,  eadem  ratione  complectens,  atque  item  vivi- 
loe  ac  venerandae  crucis  typum  fide  adorans,  exo- 
Kolare,  ob  Christam  videlicet  ac  Deum  et  mundi 
Servatorem,  qni  salutis  nostrae  causa  carne  in  ipsa 
nspennu  est,  nobisque  ad  victoriam  adversus  dia- 
bolQm  obtinendam  hoc  signum  dedit.  Cohorrescit 
enim  ille  ac  tremore  afficitur,  ipsius  vim  intueri 
iniiiime  sastinens.  In  his  dogmatibus,  atque  hujus- 


ad  mandatomm  Dei  cognitionem  perveniasin  vimm 
perfectum,  in  mensuram  aetatis  plenitudinis  Christi 
(Ephes.  iv) ;  ut  non  jam  sis  parvulus  sensibus,  vitio- 
sarum  affectionum  fluctibus  ac  tempestate  jactatus  et 
circuraactus,  vemm  malitia  quidem  parvulus  sis,  ad 
bonum  autem  firmam  ac  solidam  mentem  habeas, 
atque  ut  dignum  est  ea  vocatione  qua  vocatus  es  in 
mandatorum  Domini  observatione  verseris,  excussa 
nimimm  atque  a  te  remota  prioris  vitae  vanitate,  quem- 
admodum  gentes  ambulant  in  vanitate  sensus  sui, 
obscuratum  habentes  intellectum,  alienati  a  gloria 
Dei,  cupiditatibusque  suis  et  motibus  a  ratione  aver- 
sis  subjecti.  Tu  vero  quemadmodumad  Deum  vivum 
et  verum  accessisti,  sic  etiam  ut  filius  lucis  ambula. 


modi  fide  baptizaberis  eam  mutationis  omnis  exper-  D  Fructus  enim  Spiritus  est  in  omni  bonitate,et justitia. 


teo,  atqne  ab  omni  haeresi  puram  usque  ad  extre- 

iinim  vite  ^iritam  retinens :  omnem  autem  doctri- 

namfatqae  omnia  dogmata,  quae  huic  a  reprehensione 

alieQe  fidei  adversantur,  exsecrare,  atque  abaliena- 

tioDem  a  Deo  esse  existima.  Ait  enim  Apostolus  : 

Etiamii  Angelus  de  coelo  evangelizet  vobis  praeter- 

ifuan.  qaod  evangelizavimus  vobis,  anathema   sit 

(A1/.1).  Neque  enim  aiiud  est  Evangelium,  aut  alia 

ides,  pneter  eam  quse  ab  apostolis  praedicata,  atque 

a  dhdnis  Patribus  in  variis  conciliis  confirmata  est. 

Hec  cum  dixisset  Barlaam,  atque  illud  fidei  sym- 

iMlam,  qaod  in  Niceeno  condlio  editum  est,  regis 

eipomiiMet,  innomine  %fk%  Patris  et  Filiiet 


et  veritate  (Gal.  v).  Atque  illudoperam  da,  ne  novum 
eum  hominem,  quo  hodie  indutus  es,  priori  posthac 
vetustate  labefactes,  verum  quotidie  in  justitia  et 
sanctitate  et  veritate  renoveris.  Nam  hoc  nemo  non 
potest,siveiit,  quemadmodum  audisti,  quod  potesta- 
tem  dederit  filios  Deifieri,  hisqui  creduntin  nomine 
ejus(yoan.  i).  Quapropternon  jam  hoc  dicere  possu- 
mus,  nos  virtute^  adipisci  minime  posse.  Proclivis 
enim  ac  facilis  via  est ;  atque  etiamsi  ob  corporis 
afflictionem  arcta  quodammodo  et  angusta  dicta  est 
(Matth.iLi),  tamen  ob  futuroram  suorum  spem  iis  re- 
cta  et  clara  est,  qui  nonstulte  ambulant,  verum  Dei 
voluntatem  exacte  intelligunt,  atque  ad  dimicandum 


519 


DE  VmS  PATRUM  UBER  PRIMU8. 


S» 


advertns  diaboli  hostis  venmtias  ipsius  armaturam  A  atqne  omni  vitiosa  consoetudine  teremove.ac  potiaa 


induunt,  et  in  oratione  atque  obsecratione,  cum  pa- 
tientia  et  spe  in  hoc  ipsum  invigilant  {Ephes.  vi). 

Ac  proinde  facitout  quemadmoduma  meaudisti 
et  eruditus  es,  firmumque  fundamentum  jecisti,  in 
ipso  abundeK,  crescens  videlicet  etproficiens,  ac  boni 
militis  otiicio  fungens,  fidem  habens,  et  bonam  con- 
scientiam  proborum  operum  testimonioconfirmatam 
(I  rim.  vi)  ;justitiamcolens,  pietatem,  fidem,chari- 
tatem,  patientiam^lenitatem;  vitam  8empitemam,ad 
quam  vocatus  es,  apprehendens ;  omnem  autem  vo- 
luptatum  ac  vitiosarum  affectionum  cupiditatem, 
non  modo  quantum  ad  actionem,  sed  etiam  quantum 
ad  cogitationem,  procul  a  te  removens,  ut  animam 
tuam  ab  omni  spurcitie  puram  Deo  ezhibeas.  Non 


virtutibus  assuesce,  easque  ita  cole  atque  exerce,  at 
earum  habitus  tibi  comparetur.  Nam  si  panlum  labo- 
ris  in  ipsis  susceperis,  atque  earum  faabitum  con- 
traxeris,  postea,  Deo  juvante,  citra  laborem  ullum 
proficies.  Siquidem  virtutis  habitus  antmae  insitus, 
utpote  naturalem  cum  ea  cognationem  habens,  Dei- 
que  ope  adjutus,  vix  omnino  mutationem  ullam  re- 
cipit,atquein  primisfirmusest,  quemadmodum  vides 
fortitudinemet  prudentiam,  temperantiamque  item 
ac  justitiam,  vix  omnino  mutationem  ullam  admit- 
tere,  propterea  quod  animae  habitus  et  qnalitates  et 
operationes  sint,  eam  penitus  penetrantes.  Nam  cum 
vitii  affectiones,  quae  nobis  non  natorales,  sed  adven- 
titiae  sunt,  posteaquam  ad  habitum  pervenerint,  vix 


enim  actiones  duntaxat,  verum  etiara  cogitationesg  omninodimoveri  possint,  quid  afferri  potest,  quiii 


nostrae  apud  Deu  m  in  numerato  sunt,  coronasque  aut 
supplicia  nobis  conciliant.  Siquidem  Christum  simul 
cum  Patre  ac  Spiritu  sancto  in  puris  cordibus  habi- 
tare  perspectum  habemus.  Ac  rursum  illud  non 
ignoramus,  quod  quemadmodum  fumus  apes,  eodem 
modo  pravae  cogitationes  divini  Spiritus  gratiam  a 
nobis  propellunt. 

Quamobrem  summo  studioin  hoc  enitere,  utomni 
vitiosa  cogitatione  ex  animo  tuo  exstincta  et  deleta, 
optimasquasquecogitationes  inea  inseras^templum- 
que  Spiritus  sancti  teipsum  efficias.  Siquidem  per 
cogitationes  ad  actiones  ipsas  venimus ;  atque  omne 
opus  a  cogitatione  animiqueagitatione  progrediens, 
parvum  primo  initiumarripit,ac  deinde  tacitis  incre- 


virtus,  quae  et  naturaliternobis  a  summo  illoparente 
et  effectore  insita  est,  ipsiusque  ope  et  a^joniento 
nititur,  si  nobis  nonnihil  laborantibnB  per  habitam 
in  anima  radices  egerit,  multo  minus  immatari 
queat  ? 

Cap.  XX.— Undeetiam  mihi  quidam  ipsius  cultor 
rem  hujusmodi  narravit :  Cum,  inquit,  flrmissimam 
divinae  contemplationis  habitum  mihi  comparassem, 
ipsiusque  meditatione  anima  mea  tincta  esset,  hujaa 
rei  periculum  aliquando  facere  cupiens,  mentera 
meam  ita  continui,  ut  eam  pro  suo  more  meditationl 
sese  adjungere  minimesinerem.  Quodqnidem  id  eam 
peraegre  ac  permoleste  ferre  intellexi,  atqne  ad  eam 
effrenata  quadam  cupiditate  properare,  necadcon- 


mentis  augescens,  ingens  ad  extremum  efficitur.  Ob  Q  trariam  uliam  cogitationem  uUo  modo  inflecti  posse. 


eamque  causam,  nuUo  modo  ^^ermitte  ut  improba 
consuetudo  tibi  dominetur ;  verum  donec  recensest, 
parvam  radicem  e  pectore  tuo  evelle  ?  nealioquicum 
pollularit,  ac  radices  suas  alte  infixerit,  postea  non 
nisi  longo  tempore,  ac  magno  cum  labore  exstirpari 
possit.  Ob  id  enim  majora  peccata  quotidie  ad  nos 
aditum  habent,  atque  in  animas  nostras  imperium 
obtinent,  quoniam  iis  quae  minora  esse  %^H  viden- 
tur,  hoc  est  improbis  cogitationibus,  inhonestis  ser- 
monibus,  malisque  colloquiis  consentanea  correctio 
minime  adhibetur.  Ut  enim  in  corporibus  qui  parva 
vuhieranegligunt  saniem  plerumque  ac  mortem  sibi 
ipsis  accersunt,  ad  eumdem  modum  etiam  in  animis 
hoc  usu  venit,  ut  qui  minima  vitia  ac  peccata  nihili 


At  cum  habenas  ipsi  nonnihil  permisissem,  statim 
ad  studium  suum  et  operam  celerrimo  cursu  ferelM- 
tur ;  exstabatque  id  quod  ait  Propheta:  Quemadmo- 
dum  desiderat  cervus  ad  fontes  aquarum,  ifa  deside- 
rat  aninva  ittisa  ad  te,  Deus.  Sitivit  anima  mea  ad 
Deumfontem  nvum  (P^at.XLij.Exhisigitur  omnibos 
demonstratum  est  in  nobis  hoc  situm  esse,  ot  virto- 
tem  adipiscamur ;  idque  nostri  arbitrii  ac  poteaCatit 
esse,  eamne  amplecti,  an  contra  peccatam  ipei  anta- 
ferrevelimus.  Etquidem  ii  qui  vitio  in  senritatem 
sd  addixerunt,  aegre  ab  eo  abstrahi  possunt,  qaem- 
admodum  a  me  superius  dictum  est. 

Tu  vero,  qui  per  viscera  misericordiae  Dei  nostri 
eo  liberatus  es,  ac  per  Spiritus  divini  gratiam  Chri- 


pendunt,graviorasibiinvehant.Quatenusautemgra-T)Stum  induisti,  fac  te  totumad  Dominnm  transferas, 


vioia  peccata  ipsis  oboriuntur,  contracto  tandem 
habitu  anima  in  contemptumcadit.  Impius  enim,  in- 
quit  ille,  cum  inprofundum  venerit,  contemnit(/Vo- 
verb.  vni).  Ac  deinceps,  ut  sus  in  coeno  volutari 
gaudet  (//  Pet  ii),  sic  etiam  anima  illa  pravae  con- 
suetudini  immersa^  ne  peccatorum  quidem  fetorem 
sentit,  verum  potius  ipsius  gaudet  etoblectatur,vi- 
tiumque  instar  boni  cujuspiam  arctissime  retinet. 
Atque  ut  etiam  aliquando,  recepta  meliori  mente, 
scelerum  suorum  sensu  afiiciatur,  non  tamen  sine 
magno  labore  ac  sudore  a  prava  consuetudine,  cui 
ultro  ac  sponU  sa  in  servitutem  addixit,  liberatur. 
Quocircaomnibus  viribni  ab  omni  mala  cogitatione 


nec  vitiosis  affectionibus  januam  ullo  modo  aperias, 
verum  animam  tuam  suavi  virtutum  odore  ac  spleo- 
dore  coomatam,  sanctae  Trinitatistemplum  reddas^ 
atque  in  ipsius  contemplatione  omnes  mentis  tw 
facultatesoccupes.  Namcum  is  qui  cumterreno 
degit  atque  coUoquitur  beatus  ab  omnibus  prsedi 
tur  non  est  dubium  quin  is  coi  divino  beneficio 
tigit  utmente  cum  Deo  colloquatur,  consuetudin 
que  cumeo  habeat,omnibeatitudinecuTuuletur.< 
cum  ita  sint,  eum  semper  ob  oculos  tibi  prop0B^) 
atque  cum  ipso  colloquere.  Quanam  autem  ratS.  ^^ 
cum  Deo  colloqueris?  Nimirum  per  orationem  efc  ^ 
teerationem  ad  Deum  appropinquans.Nam  qui  i 


521 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


522 


dssimo  desiderio  ac  purgato  pectore  orat,  atquc  abAsicque  Dominum  suuro  invocat,  sceleraque  sua  in 


omnibus  rebus  ex  materia  concretis  et  terrenis  ab- 
ducta  mente,  tanquam  coramDcoastat,  ac  cummetu 
et  tremore  preces  adeumadhibct,  hic  nimirumcum 
eo  consuetudinem  babet,  faciequc  ad  faciem  cum  eo 
colloquitur. 

Siquidem  bonus  noster  Dcus  ac  Dominus  ubique 
adest,  eos  qui  sincero  ac  puroanimo  ipsum  precantur 
exaudiens,  queraadmodumait  Propheta  :  Oculi  Do- 
mini  super  justos,  et  aures  ejus  in  preccs  eorum 
{Psal,  XXXIII).  Quo  fit  ut  Patres  hominis  cum  Deo 
conjunctionem  orationem  esse  de/iniant,  eamque  an- 
gelorumopus  acfuturae  lactitisepra^ludiumnppellcnt. 
Siquideminhocpotiusquam  inullis  aliisrebussitum 
esse  ccelorum  regnum  censent,  ut  quis  ad  sanctim 


memoriam  revocat,  ac  de  eorum  remissione  cum 
Deo  colloquitur,  calentis.simis(iuc  lacrymis  cum  ob- 
sccrat,  ut  pro  sua  bcnignitato  propitium  ac  facilem 
se  ipsi  praibeat,  ox  hujusmodisermonum  et  cogita- 
tionnm  usuet  consuetudinc  hoc  consequitur,  utom- 
nem  hujusce  vitajcuram  deponat,  atque  humanis  af- 
fectionibus  superioi-  existat,  dignusquehabeatur  qui 
Dei  congcrro  appelletur.  Quoquid  beatiusautsubli- 
mius  contingere  possit?  Utinam  itaque  Dei  beneficio 
beatitudinis  hujusce  compos  fias  ! 

Ecce  enim  mandatonimDomini  viam  tibi  demon- 
stravi,  noc  quidquam  subtraxi,  quominus  omneDei 
consilium  tibi  annuntiarom.  Ac  jam  quidem  ego  mi- 
nisterium  meum  absolvi  {Ad.  xx).  Superest,  utsuc- 


Trinitatem  appropinquet,  eamque  comtemplctur.  Bcinctislumbis  mentis  tuie,  instar  sancti  iilius  qui  te 


Quam  quidem  ad  rem  cum  precandi  assiduitas  men- 
tem  velut  manu  ducat,  non  abs  re  beatitudinis  illius 
praeludium  ac  velut  e(Ogies  quaedam  appellata  est. 
%f^9  Verum  non  omnis  oratio  ejusmodi  est ;  sedea 
demum  hoc  nomine  nuncupanda  est,  qu£  Dcum,  qui 
orationis  materiam  suppeditat,  magistrum  habet, 
quxque  supra  terrena  omnia  assurgit,  atque  cum 
Domino  Christo  sine  ulla  intermedia  re  versatur. 

Hanc  velim  tibi  acquiras,  atque  in  ea  provehi  con- 
tendas.  Etenim  ipsa  hanc  vim  habct,  ut  te  a  terra  in 
cflelos  subvehere  possit.  CsDterum  non  temere,  ac 
sine  uUa  prseparatione  in  ipsa  progressus  facies:  ve- 
nmi  itademum,  si  animam  tuamab  omnibus  vitiosis 
affcctionibus  prius  repurgaris,  eamque  ab  omni  im- 


vocavit,  ipse  quoque  in  omni  vitse  tua»  ratione  san- 
ctum  tc  praebois.  Sancti  cnim  estote,  quoniam  ego 
sanctus  sum,  dicitDominus  \Lcvii.  xix).  Atque  etiam 
apostolorum  princcps  ad  Imnc  modum  loquitur :  Si 
Patrem  invocatis  oum  qui  sine  personarum  accep- 
tionesecundum  cujusque  opusjudicat,  in  timore  in- 
colatus  vcstri  tenipore  convorsamini,  scientos  quo- 
niam  non  corruptibilibus  auro  et  argento  liborati 
estisde  vana  vostra  conversatione  paternarum  tradi- 
tionum,  sod  protioso  sanguino  quasi  agni  incontami- 
natietimmaculati  Josu  Christi  [I  Pet.  i). 

Haic  igitur  omnia  in  monto  condita  sine  ullainter- 
missione  recordaro,  Doi  motum  ethorrendumipsius 
tribunal,  et  splondorom  cum  quem  justi  in  futuro 


proba cogitatione  detersam, puri  cujusdam  ac  recens  C  aevo  accepturi  sunt,  ac  contra  peccatorum  in  teterri- 


abstersi  speculi  instar  effeceris,  etab  omni  injuria- 
ram  recordatione  atque  ira  (qu»  majori  quam  reli- 
qoa  omnia  impedimento  est  quo  minus  prcces  no- 
stra  ad  Deumsublimes  ferantur)  teipsum  procul  rc- 
moveris,  cunctisque  qui  te  licserint,  ofTensionom  ox 
animo  remiseris,  atqueper  eleemosynasetpauperum 
miserationes,  orationi  velutpennas  quasdam  additas, 
eam  Deocum  calentibus  lacrymis  obtulcris.  Ad  hunc 
qoippe  modura  orans,  iisdom  vcrbis  uti  potoris,  qui- 
bos  beatus  ille  David,  qui  rex  erat,  ac  soxccntis  cu- 
ris  distrahebatur,  nihiloque  secius  tamen  animam 
soamavitiosis  afTectionibus  perpurgavei  at,  ad  Deum 
ntebatur,  dicens  :  Iniquitatemodio  habui,  etabomi- 


mistenebris  mcerorem ;  priosontium  item  rerumim- 
becillitatcm  et  vanitatom,  ac  futurorum  a^ternitatem 
semper  ob  oculos  habons  :  iiludque  praiterea,  quod 
omnis  caro  foni  instar  est,  ot  omnis  gl^^ria  ejustan- 
quam  flos  foni.  Exsiccatum  ost  fenum,  et  flos  ejus 
decidit.  Yerbuinautom  Domini  manot  in  aiternura 
[Isa.  xl).  Ha^c  semper  meditare  (/  Tim.  iv) ;  et  pax 
Doi  tocum  sit  (Pliilip.  iv),  quai  tc  illuminct,  et  sa- 
pientia  instruat,  et  ad  saiatis  viam  ducat,  improbara- 
que  voluntatom  procul  a  tua  mente  depollat,  atque 
animam  tuam  crucis  signo  imprimat,  nc  ullumper- 
vcrsi  spiritus  scandalum  ad  te  propius  accodat,  ve- 
rum  divino  boneficio  in  omni  virtutum  peiicctione 


natug  sum,  legem  autemtuamdilexi.  Septies  indicj^futurum  illud  aclinis  et  successionisexpers  regnum 


laudem  dixi  tibi,  super  judiciajustiticC  tu%.  Custodi- 
Tit  animamea  testiraonia  tua,  et  diiexitea  vehemen- 
ter.  Appropinquet  deprecatio  meain  conspoctu  tuo, 
Domine ;  juxta  cloquium  tuum  da  milii  intellectum 
IPsal,  cxviii). 

Sic  videlicet  clamante  te,  Deus  exaudiet,  et  ad- 

hoc  loquente  te  dicet :  Ecceadsum  {!sa.  lxxxv).  Quo- 

circa,  sihujusmodi  orationem  adeptus  tuoris,  beatus 

eris.  Neque  enim  fieripotest,  quin  is  quicum  hujus- 

taodi  animi  alacritate  Deum  orat  atque  obsocrat,  quo- 

tidie  novosin  virtuteprogressus  faciat,  atque  omnes 

liostis  laqueos  superet.  Nara  qui  mentem  suam,  ut 

cojusdam  viri  sancti  verbis  utar,  excalefecit,   ani- 

^namque  suam  erexit,  atque  in  coelum  se  transtulit, 

Patrol.  LXXIII. 


adipiscaris,  ac  boata)  ct  vitic  initium  afforentisTrini- 
tatis,  quac  in  Patre  et  Filio  et  Spiritu  sancto  glorifi- 
catur,  lumine  collustrcris. 

Cap.  XXI.  —  Cumhujusmodidoctrinis,  ad  raorcs 
informandos  accommodatis ,  prajstantissimus  se- 
nex  rogis  filium  instruxissct,  ad  suum  hospitium  se 
contulit.  At  adolescentis  ministri  et  prajceptores  fre- 
quentem  ipsiusinpalatium  ingressum  perspicicntes, 
admiratioiio  alficiobantui  .Unusautem  oxiisquiprio- 
rem  intor  eos  iocumobtinobat  ot  quemr  ox  volut  fide- 
lissimum  acsuistudiosissimumfilii  suipalatio  pnefe- 
cerat,  Zardan  uomine,  ivgis  filium  liis  vorbis  allocu- 
tus  est :  Non  te  fugit,  here,  quanto  patris  tuim  et  uaffi- 
ciar,  quaque  erga  eum  fide  sim,  eoque  etiam  nomine 

17 


§ag 


im  vms  patrim  liber  mhmws. 


5S4 


me  tanqtMm  fkliesimttmfemiilBin  tibi  administnim  Adixerit,raevideli<5etin*ni  suo  yeihmm.  ie^ocMMOin 


esse  jussit.  ^^O  Nunc  autem  exterum  hunc  vinim 
crebro  tecum  colloqui  videns.  illud  vereor  ne  Chri- 
stianae  religionis,  quam  patertuusingenti  odioinse- 
ctatur,  cultor  sit ;  sicque  ego  capitali  sententiae  ob- 
noxius  reperiar.  Proindo  vel  de  eo  patrem  c^rtiorem 
fac,  vel  posthac  cum  eo  colioqui  desine ;  vel  certe, 
ne  in  reprehensionem  incurram,  a  facie  tua  me  ab- 
lega,  atque  alium  qui  mihi  subrogetur  a  patre  tuo 
postuia . 

Regis  autem  filius  ad  eum  dixit :  Hoc  primum,  o 
Zardan,  iaciamus.  Velo  quodam  obductus  sta,  ipsius- 
que  ad  me  sermones  audi,  atque  ita  quidnam  tibi  fa- 
ciendum  sit  exponam. 

Cum  igitur  Barlaam  ad  ipsum  accessurus  esset. 


fi-audem  inducere  studens,  ac  Jucunda  bac  oblecU- 
tione  et  amoBnitate  privare,  'atque  «d  perigrini  Dei 
cultum  traducere  ?  Zardan  autem,  Quidiiam,  inquit, 
tibi  visum  .est,  o  rex,  tamulum  tuum  tontare  ?  Per- 
spectum  enimhabeo  virisermones  pectustuum  altis- 
sirae  penetrasse.  Nam  nisi  ita  esset,  non  tam  lu>ben- 
ter  ac  perpetuo  cum  eo  sermones  misoeres.  Et  qui^ 
dem  nos  istiusmodi  praedicationem  haudquaquam 
ignoramus.  Verumexquoteraporepater  tuus  atro- 
cissimam  adversus  Christianos  persecutionem  exci- 
tavit,  illi  hinc  expulsi  sunt,  atqueipsorBmpraedicatio 
conticuit.  Quod  si  tibi  dogma  hoc  arridet,  ipsiusque 
duritiem  et  laborem  subire  potes,  iaustum  sane  ac 
felix  sit  id  quod  animo  tuo  insedit.  Ego  autem  quid 


Zardane  intra  velum  introducto,  adsenemait :  Divi-B  tandem  faciam,  quihujusraodi  duritiem  neadversis 


nam  tuam  doctrinam  mihisumraatim  repete,  quo  iir- 
miuspectori  meo  inseratur.  Exce])to  igitursermone, 
Barlaam  longam  de  Dco  atque  ergaeumpietateora- 
tionem  habuit,  quodque  eum  solumextotocorde,  et 
ex  tota  anima,  et  ex  tota  mente  amare,  ipsiusque 
mandata  cum  timore  acdesiderioobservareoporte- 
ret  (Matth.  xxii) ;  quodque  ipse  esset  qui  omnia,  tam 
quae  in  cemendi  sensumcadunt  quam  quae  ab  oculo- 
rum  sensuremotasunt,  condidisset.  Ac  deindepriml 
hominis  effictionem,  mandatumque  ipsi  datum,  la- 
tamque  in  eum,  ob  violatum  edictum  a  creatore,  sen- 
tentiam  commemoravit.  Deincepsbona  ea  recensuit, 
quibus  nos,  rejecto  ipsius  mandato,  nosmet  ex«!lusi- 
mus.  Mox  earum  molestiamm  mentionera  fecit,  quae 


quideraoculis  intueri  possum,  ac  regisiuetuanimam 
doloribus  atque  acerbitatibus  distractum  habeo?  Quar 
nam  apud  eum  excusatione  utar,  qui  ipsius  imperia 
neglexi,  atque  huic  viro  ad  te  aditum  permisi  ? 

Dixit  autem  ad  eum  regis  filius  :  Equidem  nihil 
aliud  quod  ingenti  tu»  erga  me  benevolenti»  satis 
prseraii  afferret  agnoscens,  hoc  unum  beneficio  too 
majus  reperi,  nimirum  ut  tibi  bonumillud,  quodnar 
turam  superat,  perspicuum  reddere  studerem,  hoc 
est,  ut  quem  ad  finem  procreatus  sis  intelligeres,  ac 
ci^eatorem  agnosceres,  relictisque  tenebris,  ad  luoem 
accurreres.  Atque  in  hac  spe  eram,  foreutsiroul  at- 
que  de  ea  aliquid  audiisses,  ardentissima  quadam 
cupiditate  illarasequereris.Verum  8pemea,utvideov 


postquam  ab illisbonis  excidimus, misere nosinvase- C  falsus  sum,  ut  qui  ad  ea  quaedicta sunt^tepideeffec- 


runt.  Tum  autem  ea  qua;  ad  benignitatera  etaraorem 
erga  hominum  genus  pertinebant  subjunxit,nempe 
quonam  modosurarausille  opifex  salutis  nostrae  cu- 
ram  gerens,  magistros  ac  prophetas  Unigeniti  incar- 
nationem  praedicantes  raiserit .  Deinde  etiara  ipsius 
descensura,  incamationem,  beneficia,  miracula,  tole- 
rataque  pro  nobis  ingratitudinis  vitio  laborantibus 
supplicia,crucem,lanceam,  voluntariam  raortera,  ac 
denique  nostram  in  integmm  restitutionem  et  revo- 
cationem,  atque  ad  priraum  bonum  reditum;ac  post 
ea  coelorumregnura,  quod  homineseodignosmanet, 
reconditum  iraprobiscruciatumignera  nunqupmex- 
stinguendum,  perpetuas  tenebras,  imraortalera  ver- 
mera,  caeterasque  oranes  poeras,  quas  li  qui  peccati 


tum  U}.  conspiciam.  Regi  autem  ac  patri  meo  si  hec 
indicaveris,  nihil  aliud  hinc  consequeris,  quain  ut 
ipsius  animnra  curis  ac  mceroribus  conficias.  Verum 
si  candido  acsincero  ineum  animo  es,  cave-ne  ipse 
antequara  coraraoda  occasio  ^  obtulerit,  quidquam 
hujusraodi  ex  te  resciscat.  Hac  orationead  eumba- 
bita,  tanquara  in  aquam  seminare  (42)  videbatur. 
Neque  enim  sapientiae  ad  stoiidum  I^^M  animum 
aditus  unquam  patebit. 

PostridieautemBarlaamadeum  accedens,  de  di- 
scessu  suo  serraonem  ingerebat.  Ille  autem  ab  eo 
divelli  minirae  sustinens,  animo  excraciabatur,  Ift- 
crymisque  totus  perfundebatur.  Sen«Kvefo  cumlon- 
gura  ad  eura  serraonera  habuisset,  eumque  ut  tir- 


servitute  se  constrinxerunt,  sibi  ipsis  iiggesserunt.  D  missiraus  inbono  perstaret  obtestatus  esset,  Terbis» 


Haec  cum  oratione  prosecutus  esset,  ac  siib  finem  in 
doctrinam  ad  raoresaccoramodatara  delapsus  fuisset, 
multaque  de  vitap  puritate  verba  fecisset,  praesen- 
tiumque  rerum  vanitatemdamnasset,  eorumque  qui 
histotos  scaddicunt  raiseriara  coarguisset,  orationem 
tandem  precatione  conclusit,  aDeo  niniirum  ipsifii^ 
mam  etconstantem  orthodoxae  tidei  confessionem, 
vitumque  ab  omnireprehensionis  nota  immunenc,  ac 
purissiraam  rauneris  sui  administrationera  optans. 
Ac  postea  precationi  line  imposito,  ad  hospitium 
suum  rursus  se  reccpit. 

Regis  autemfiiius,accitoZardane,  quid  animi  ha- 
beret  periclitans,  dixit:  Audiistiqu»mifaitabulaiste 


que  ad  cohortandum  accomodatis  ipsius  pecloe 
confirmasset,  precibus  ab  eo  contendebat  ut  iaeto 
atquehilari  animo  discedendi  potestatem^bi^Mieret. 
lUud  etiam  adjungebat,  eara  brevi  inter  se  conjun- 
ctionem  mutuara  fore,  qufe  dissidii  omnis  expers 
esset.  Atregis  filius,  cumnec-diutiusscni  negotium 
facessere,  neceum  expetitoitinere  prohibere  poooet, 
ac  pnctereametuens  ne  Zardan  ille  regem  de  eocer- 
tiorem  faceret,  ac  suppliciis  eum  affieeret,  his  ad 
eura  verbis  usus  est :  Quandoquidera  ita  tibi  hoc 
aniino  insidet,  spirituaiis  Pateracpiaeceptorumop- 
time,mihique  omms  boni  auctor/Ut  me  'in^muadi 
^anitate  rersantem  deseras,-  utquefMi  spilitu^dis  quie 


51^5 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMIT^  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


m 


tis  locum  proficiscaris,  non  ultra  te  retinere  atque  Abonum,  quod  tanta  aaimum  voluptate  perfundat,  u^t 


impedimento  tibi  esse  audco.  Abi  igitur  Dci-  pace 
septus,  ac  mesi  miserise  in  praeclaris  tuis  ad  Domi- 
numprecibus  memoriam  nc  intermittas,  quo  tindem 
ad  te  pervenire  ac  faciem  tuam  pei^picere  queam. 
Unam  autem  rema  te  postulo,  nimirum,  ut,  quo- 
mam  pro  tuisreligiosae  vitaesodalibus  nihil  accipere 
voluisti,  saltem  pro  te  exiguum  aliquid  pecunisa  in 
victum  acvesteminindumentumaccipias.Ille  autem 
ad  eum  respondit :  Cum  proiratribus  meisnihilate 
acceperim  (neque  enim  illi  aliquid  ex  hujus  mundi 
rebus,a  quibus  ultro  sese  removemnt,  accipere  opus 
-faabent),  quonam  tandem  pacto  mihi  id  acquiram, 
quod  ipsis  inteixlixi  ?  Nam  si  pecuniarum  possessio 
bona  esset,  illis  certe  ante  me  eas  impcrtiissem. 


Deus  se  ipsum  iis  a  quibus  diligitur  donans :  cujus 
et  pulchritudo  sermone  omni  prsestantior  est,et  po- 
tentia  invicta,  et  gloriasempitema,et  cujusbonaea 
quse  ipsius  amicos  manent,  omnia  quae  ocuiis  cer- 
nuntur  imcomparabiliter  antecellunt  :  quae  oculus 
non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in  cor  hominis 
asccnderunt  (/  Cor,  ii)  ?  Quorum  utinam  tibi  robu- 
stissima  Dei  manu  septo  ac  munito  haereclem  esse 
contingat  I 

Regis  autem  filius  lacrymis  perfusus,  angebati^r, 
ac  summa  molestia  afficiubatur,  ut  qui  ab  amantis- 
simo  patre  ac  praestantissimo  magistro  relinqui  md- 
nimc  sustineret.  Et  quisnam,  inquiebat,  o  Pater, 
tuas  partes  explebit?  aut  quem  tandem  hujusmodi 


-Quoniam  autem  exitiosam  earum  possessionem  esse  ^  pastorem  ac  ducem  consequi  potero?  otquonam  so- 


8cio,  nec  illos,  nec  me  item  hujusmodi  laqueis  im- 
plicato^. 

Cum  igitur  ne  hoc  quoque  ipsi  persuadere  potuis- 
Bet,  ad  alteram  potitionem  rursum  se  convertit,sup- 
plexque  ab  eo  petiit  nepreces  suasomnino  neglige- 
ret,  nec  se  omni  moestitiae  genere  profligarot.verum 
ut  detritum  illud  et  asperum.ac vetustate  confectum 
pallium  (tum  ad  religiosae  magistri  sui  vitae  refrican- 
dam  memoriam,  tumad  pnesidium  adversus  omnes 
Satanae  afflatus)  sibi  relinqucret,  atque  ipse  pro  eo 
aliud  acciperet :  quo  scilicet,  inquit,  id  quod  a  me 
datum  fuerit,  perspiciens,  humiiitatis  meac  memo- 
riam  retincas. 

Aitautem  senex:  Vetus  meumac  detritum  pallium 


0 


latio  desiderium  tui  lcnibo?  Ecce  enim  me  imprqbum 
ac  reb.  !Icm  servum  ad  Deum  adduxisti,atque.in  filii 
et  haeredis  classe  coliocasti,  ac  me  perditum  atque 
omnibus  bestiispraedam  expositum  cxquisiisti,1l^||t^ 
et  cum  iis  Dei  ovibus  quae  minime  aberraverant  cd- 
pulasti(Lt/c.  xv),atque  compendiariam  veritatis  viam 
mihi  demonstrasti  (P5a/.  Lxxxv),  mequedetenebris 
et  umbramortis  eduxisti  {Lucx,  i),  acpedes  meos  e 
lubrica  et  exitiosaac  perversa  etcurva  via  extraxisti. 
Magna  et  admiranda  mihi  a  te  bona  orta  sunt,  atque 
ejusmodi,  ut  singularem eorum  magnitudinem  nulia 
oratio  consequi  possit.  Magnorum  igitur  ipsequoque 
pro  me  exiguo  homunculoipsiusbeneiicionim  utinam 
sis  particeps  !  atque  id  quod  meae  gratiarqm  actioni 


tibi  dono  dare,  aliudque  novum  indumentum  acci- ^^  deest  expleat  Dominus,  quisolus  beneficiorum  rela- 


pere,  mihi  non  licet,neexigui  mei  laboris  mercedem 
hic  recepisse  divina  sententia  pronuntiet.  Caeterum, 
ne  tuamanimi  alacritatem  retundam,  vetusta,  nec  a 
meis  quidquam  diversa,  ea  indumentasint,quae  mihi 
abs  te  porrigentur.  Regis  itaque  filius,  cumasperos 
quosdam  ac  vetustos  pannos  quaesivisset,  eosque 
seni  dedisset,  ipsius  vestc  invicem  accepta,  magnam 
inde  laetitiam  concepit,  quavis  purpura  ac  regio  or- 
naraento  citra  omnem  comparationem  praestantio- 
rem  eam  existimans. 

Di  vinissimus  autemBarlaam  jam  jamque  discedore 
Gupiens,  ea  quae  ad  discessum  pertincbant  loqueba- 
tor,  postremamque  hanc  ipsi  doctrinam  adhibuit. 
Charissime  frater,  inquit,  ac  suavissime  fili,  quem 


tione  eos  qui  ipsius  amore  pr«;diti  sunt  supQrat. 

Barlaam  autem,  ipsius  lamentationes  amputans, 
surrexit,  atque  ad  orandum  sc  comparavit,  mani- 
busque  in  co^lum  sublatis,  his  vorbis  usus  est:  Deus 
et  Pater  Domini  nostri  Jesu  Christi,quieaquse  prius 
tenebris  obducta  erant,  luce  perfudisti,  atque  res 
omnes  conditas,  tam  quae  aspectu  sentiuntur  quam 
quae  ab  oculorum  sensu remotc sunt,  ex nihilopro- 
duxisti,qui  figmentumtuum  convertisti,  necnpspost 
insipientiam  nostram  abire  permisisti,  gratias  tibi 
agimus,  ac  tuae  potenti»  et  sapientiae,  lioc  est  Do- 
mino  nostro  Jesu  Christo,  per  quem  etiam  saecula 
fecisti  {Heb.\)^  nosque  prolapsos  et  jacentes  cxcitasti, 
etdelinquentibus  peccata  remisisti,  errore  vagantes 


ego  per  Evangclium  genui  (/  Cor.  iv),  scis  cui  Regi  Dreduxisti,  captivos  redemisti,  morte  exstinctos  per 


noroen  dedisti,  et  cum  quo  pacta  inivisti.  Quare 
firma  ea  serves  necesse  est,  atque  omnia  militiae  mu- 
nia,  qutt  in  hujusmodipactorum  charta,praesente  ac 
testante,  atque  etiam  pacta  ipsa  litteris  mandante 
universo  ca^lesti  eMMitu,  promisisti,  alacri  animo 
exsequaris,  Quae  quidcm  si  praestiteris,  beatus  ens. 
Quocirca  tibi  providendum  est  ne  quid  prscsentium 
rerum  Deo,  ipsiusque  bonis  anteponas.  Quid  enim 
rerum  pi*aesentium  tantum  terroris  afferre  potest, 
quantum  ignis  seterni  IKiciatus,  qui  ita  ardet,utin- 
terim  lucis  omnis  expers  sit,  nec  unquam  exurendi 
finem  faciat?  Ac  rursum,  quodnam  est  hujus  mundi 
*  Hoc  intellige  de  divitiis,quibu8aliquisabutitur. 


Filii  tui  ac  Domini  nostri  pretiosum  sanguinem  ad 
vitam  revocasti. 

Te  igitur  invoco,  atque  unigenitum  Filium  tuum 
et  sanctissimum  tuum  Spiritum.Respicein  oratione 
praeditam  hanc  ovcm,  quae  per  me  indigUum  homi- 
nem  ad  altare  tuum  acoedit,atque  ipsius  animam  per 
virtutem  ac  gratiam  tuam  sanctiflca.  Visita  vinenm 
hanc  (Psal.  lxxix),  quaeper  Spiritum  sanctum  tuum 
plautata  est,  atque  hoc  ei  da,  ut  justitiae  fructumfe- 
rat  ;  corrobom  eum,  pactum  tuum  in  ipso  confir- 
mans  ;  ac  per  boni  tui  Spiritus  sapientiam  eum  a 
diaboli  fraude  atque  impostura  eripe.  Doce  eum  £ei- 


527 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


528 


cere  voluntatemtuam(PM/.  GXLii),et  auxilium  tuura  A  ptum  esse  perspiciebat,  sedulo  eum  invisebat.  Cura- 


ab  eo  ne  auferas  [Psal.  L).  Atque  et  ipsi  et  mihi 
servo  inutili,  bonorura  tuorum  quae  finem  nesciunt, 
haereditatem  consequi  beneficio  tuo  contingat.  Quo- 
niara  benedictus  es  et  gloriosus  in  sar^cula.  Araen 
{Dan.  m). 

Absoluta  autem  oratione-  conversus,  ipsum  jam 
coelestis  Patris  filium  exosculatus  est,pacemque  ipsi 
ac  sempiternam  salutem  precatus,  ex  aula  excessit, 
laetusque  abiit,  gratia  Deo  agens,  cujus  favore  iter 
ipsi  ex  animi  sentcntia  successerat. 

Cap.  XXII.  —  Josaphat  autera,  posteaquam  exiit 
Barlaam,  precibus  sese  dedit,  calentissimisque  la- 
crymis  profusis  ad  hunc  modum  locutus  est :  Deus, 
in  adjutorium  meum  intende.  Domine,  ad  adjuvan- 


que  ipsius  statum  accurate  considerasset,regi  confe- 
stim  indicavit,  ^93  se  nihil  quod  morbum  ipsi 
accerseret  in  eo  rcperire  potuisse  ;  acproinde  itaexi- 
stiraare  eura  aliquo  animi  moerore  alTectum  in  mor- 
bumincidisse.Rex  autem,  his  verbis  auditis,  hoc  ar- 
bitratus  est  eum  a  filio  asperius  acceptum  fuisse, 
atquehacdecausa  concepto  moerorerecessisse.Quid- 
nam  autem  id  esset  deinceps  scire  cupiens,  Zardani 
se  eum,  ut  oborti  morbi  causam  intelligeret,  cra- 
stino  die  invisurum  significavit. 

Zardan  autem  hujus  proraissi  certior  factus,  sta- 
tim  ut  diluxit,  indumentis  acceptis,  ad  regem  profi- 
ciscitur,  eumque  simul  atque  ingressus  est,  humi 
prostratus  adoravit.  Rex  autera  :  Quid,  inquit,  tibi 


dummefestina  (Psal.  Lxix).Quoniam  tibi  derelictus  3  vim  attuhsti,  ut  ad  me  accederes?  Nam  ipse  ad  te 


estpauper  :  orphano  tu  eris  adjutor  {Psal.  ix).  Res- 
pice  in  me,  et  miserere  mei  (Psal.  lxxxv),  quiomnes 
vis  salvos  fieri,  et  ad  agnitionem  veritatis  venire(// 
Ttm.  i).  Serva  mcquaeso,  indignum  licet  homuncu- 
lum  atque  corrobora,  ut  in  sanctorura  mandatorum 
tuorum  via  ambulem.  Quoniam  ego  irabecillis  acrai- 
sersura,  nec  iisviribus,  utboni  quidquara  facere  pos- 
sira.  Tu  vero  salutera  mihi  afl^erre  potcs,  qui  omnia, 
tam  quae  oculis  cernuntur  quam  quae  cemi  nequeunt, 
continesatque  conservas.  Ne  rae  post  improbas  car- 
nismeae  voluntatesabire  sine;  verumdoce  mefacere 
voluntatem  tuam  {Psal.  cxlii),  atquein  sempiternam 
ac  beatam  vitam  me  conserva.  0  Pater,  et  Fili,  et 
divine  Spiritus,  consubstantialis,acdivisionis  expers 


proficisci,  meumque  erga  te  amorera  omnibus  decla- 
rare  in  animo  habebam.  Ille  autem  respondit:  Mo^ 
bus  meus,  0  rex,  non  ex  eorum  numero  est  quibus 
homines  laborare  solent,  verum  ex  animi  moestitia 
et  anxietate  corde  in  dolorem  prolapso  corpus  quo- 
que  condoluit.  Araentiae  porro  mihi  ducendum  esset, 
si  cumita  rae  haberera,  non  ut  servum  decet,adte 
accederera;verura  utregia  tuaraajestas  ad  me  famu- 
lumveniens  sesefatigaret,  exspectarem.Percontante 
autem  rege  quidnam  eum  in  hunc  raoerorem  conje- 
cisset,  respondensZardan:Magnura,inquit,  pericu- 
lura  mihi  irapendet,  raagnisque  suppliciis  ac  multis 
raortis  generibus  dignura  me  agnosco,  quoniam  prae- 
ceptis   tuis  negligenter  obsequendo  ingentem  tibi 


Divinitas,te  invoco,  te  gloria  afiicio.  Te  enim  laudat^  jam  jamque  moerorera  accersivi. 


quidquid  creatura  est,  ac  te  gloria  afficiunt  inteile- 
ctuales  ac  corpore  vacantes  virtutes  in  saecula. 
Amen. 

Deinceps  igitur  quam  diligentissime  seipsum  con- 
servabat,  atque  ita  comparabat,  ut  etanimae  et  cor- 
poris  puritatem  acquireret,  atque  in  continentia,  et 
orationibus,  obsecrationibusque,  per  totum  noctis 
curriculumseseprorogantibus,  vitam  duceret.  Nam 
cum  pleruraque  diurno  tempore,  tura  ob  eorura  qui 
cum  ipso  versabantur,  contubernium,  tum  etiara  in- 
terdura  ob  regis  ad  eum  accessura,  aut  quod  ipse  ab 
eo  acciretur,  sese  interrurapi  videret,  noxipsi,quod 
diei  deerat,  supplebat,ut  quiinprecibus  et  lacryrais 
ad  diluculum  usque  starct,  ac  Dei  opem  iraploraret. 


Rursum  autem  ex  eo  quaerente  rege  quaenam  hu- 
Josmodi  neghgentia  csset,  in  quam  incidisset,quod- 
que  periculura  illud  in  quo  versatur  :  In  custodia 
doraini  mei  filii  tui,inquit,  negligentem  mepraebui. 
Improbus  enira  quidam  ac  praestigiator  ingressus, 
de  Christianaereligionis  doctrina  ad  eum  verba  fecit. 
Posteaqueregi,quosadipsius  filiumsenex  sermones 
habuissctsigiilatimexposuit,quantaraqueiileexipsi5 
voluptatera  cepisset,  quodque  prorsus  Christo  se  ad- 
dixisset.  Quin  etiara  senis  noraen  ipsi  indicavit, 
Barlaam  ipsura  nuncupari  dicens.  Nametiam  antea 
rex  de  Barlaam,  ac  summa  religiosae  ipsius  vitae  as- 
peritate,  multa  auditione  acceperat.  Ut  autem  hsec 
ad  regis  aures  pervenerunt,  tantus  ei  moeror  obortus 


Unde  etiam  prophetica  illa  vox  in  ipso  implebatur:  Dest,  ut  totus  coacuteretur,  iracundia  aestuaret^atque 


In  noctibus  extollite  manus  vestras  in  sancta,  et  be- 
nedicite  Dominum  (Psal.  cxiii). 

Zardan  autem  ille,  cum  hujusraodiipsiusvitaera- 
tionem  intellexisset,sumraaqueinde  raoestitia  affice- 
retur,  gravibusque  anirai  curis  vexaretur,  nec  quid 
faceret  haberet,  ad  extremum  moerore  oppressus, 
simulato  morbo,  in  suasaedes  concessit.Quod  utrex 
comperit,  alium  queradam  ex  his,  quos  fidissimos 
habebat,  misit,qui  ipsius  loco  fi lio  rainistraret.  Ipse 
autera  valetudinis  Zardanis  curara  gerens,celeberri- 
mum  ad  eum  medicum  mittit,  eura«iue  ut  summara 
ad  ipsius  curationera  sollicitudinera  adhibeat  rogat. 

Medicus  igitur,  quoniam  eumregi  gratumet  acce- 


hoc  nuntio  pene  exanimaretur.  Ac  statim  Arachen 
quemdam,  qui  etiam  secundumab  eo  digaitatis  gra- 
dum  obtinebat,  primusque  in  omnibus  aroilnis  con- 
siliis  crat,  ac  praeterea  astrologiae  scientiam  tenebat, 
ad  se  accivit,  eiquc  magnocuy  uaerore  atque  animi 
consteniatione  quod  acciderat  narravit.  Ille  aute 
ipsius  perturbatione  animique  confusione  conspecta:  ^ 
Moesto,  inquit,  0  rex,  ac  perturbato  animo  esse 
sine;  nequeenim  raeipsura  desententiadeducturu 
diftido,  quin  potius  illud  cvtissimum  habeo,  brev 
foreutille  impostoris  illius  doctrinam  abjuret,  tuae — 
que  voluntati  morera  gerat. 
Cum  igitur  hisverbis  Araches  regemad  animihi' 


529 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  ISDIM  REGIS. 


530 


laritatem  convertisset,  ad  hujusroodi  negotii  consi- Aspecie,  tum  habitu  venerandos,  solitariaeque  exerci- 


derationem  animum  adjecit.  Ac  primum,  o  rex,  in- 

quit,  hoc  agamus  :  demus  operam  ut  pestiferum 

illum  Barlaam  arripiamus.Quodsi  consequamur,  a 

scopo,  milii  crede,  non  aberrabimus,  nec  spe  nostra 

fallemur.  Nam  iUe  ipse,aut  verbisad  persuadendum 

accommodatis,  aut  variis  tormentorum  instrumentis 

impulsus,  invitusetiam  ac  repugnans,  falsa  et  erroris 

plena  verba  sua  esse  confitebitur,  atque  dominum 

mcum  filium  tuum  de  sententia  dimovcbit,  adducet- 

que  ut  patris  dogmatibus  haereat :  sin  autem  illum 

arripere  nequeamus,alium  ego  senem  eremitam  novi , 

Nachornomine,  qui  Barlaamoitaprorsus  sirailis  est, 

ut  vix  ab  illo  internosci  possit.  Hic  porro  eamdem 

nobiscum  doctrinam  profitetur,  euraque  in  mathe- 


tationis  notas  in  vultu  ferentes,  comprehendunt, 
raptatosque  Arachi  exhibent:  sic  animo  comparatos, 
ut  nec  uUo  modo  perturbarentur,  nec  ignavum  ali- 
quid  ac  triste  vel  prae  se  ferrent,  vel  loquerentur. 
Qui  autem  ipsos  omnes  tanquam  antistes  preeibat, 
ex  cilicio  contextam  peram,  quoruindam  sanctorum 
Patrum,  qui  ex  hac  vita  discesserant,  reliquiis  con- 
fertam  gestabat. 

Conspectis  autem  ipsis  Araches,  ut  Barlaamum 
minime  vidit  (nam  eum  norat)  moerore  conturbatus 
est,  atque  ad  eos  dixit :  Ubinam  est  impostor  ille  qui 
regis  filiuminerroreminduxit?  Is  autem  qui  peram 
gestabat  respondit  :  Non  est  ilie  inter  nos,  absit  (si- 
quidem,  Christi  gratia  pulsus,  a  nobisfugit),  verum 


mathicis  magistrum  habui.  Ad  hunc  igitur  ego  no-Bapudvos  domicilium  habet.  Eum  ergo,  inquit  dux, 


ctu  me  conferam,  eique  omnia  sigillatim  exponam, 
ac  deinde  rumore  hoc  sparso,  Barlaamum  scilicet 
comprehensum  esse,  ipsum  exhibebimus.  Qui  etiam 
ipse  Barlaami  sibi  nomen  attribuens,  se  Christia- 
norum  sacra  colere  simulabit,  eaque  intueri  ac  de- 
fendere  pne  se  feret.  Ac  postea,  longa  disputatione 
habita  tandem  fractus,  manus  dabit.  Quod  cum  G- 
lius  tuus  perspexerit,  hoc  est,  Barlaamum  victum 
esse,  ac  doctrinam  nostram  palmam  tulisse,  non 
estdubium  quin  ad  victorum  partes  sese  adjunctu- 
rus  sit.  Quam  etiam  ad  rem  istud  magni  momenti 
est,  quod  ille  majestatem  tuam  veretur,  tibique  ob- 
sequi  magnopere  studet.  Adde  quod  ille  ctiam  qui 
Barlaami  personam  geret,  resipiscet,  seque  in  er- 
roreversatum  esse  affirmabit. 

Hoc  sermone  rex  delectatus  est,  hominisque  consi- 
lium  optimum  esse  judicavit,  inani  videlicet  spe  ni- 
xus.  Quocirca  cum  Barlaamum  nuper  recessisse  com- 
perisset.eum  comprehendere  festinabat.  Itaquemili- 
tibus  ac  centurionibus  missis,  varios  itmerum  e.\itus 
occupavit,  ea  autem  via  quam  ex  omnibus  suspectio- 
remhabebat,  ipse,  conscensisequis,  cum  omni  cele- 
ritate  persequebatur,  atque  omni  ratione  assequi 
cogitabat.  Caeterum,  cum  sex  totos  dies  inani  labore 
%f^  se.se  fatigasset,  ipse  quidem  in  regio  quodam 
palatio,  quod  ruri  situm  erat,  remanet.  Arachen  au- 
tem  cum  equitibus  haud  paucis  ad  ipsam  usque  Sen- 
naaritidem  solitudinem  conquirendi  Barlaami  causa 


nosti  ?  Certe,  inquit  eremita,  eum  qui  impostor  dici- 
tur  novi,  hoc  est  diabolum,  qui  in  medio  vestri  habi- 
tat,  atque  a  vobis  adoratur  et  colitur.  Hic  dux  :  De 
Barlaam  ego  qua^ro,  deque  eo  percontabar  ubinam 
esset.  Monachus  autem  :  Cur  igitur,  inquit,  praepo- 
stere  locutus  es  de  eo  qui  regis  filio  imposturam  fedt 
me  interrogans  ?  Nam  si  Barlaamum  quaerebas,  om- 
nino  ita  loqui  oportebat  :  Ubinam  ille  est  qui  regis 
filium  ab  errore  in  viam  reduxit,  ac  salutedonavit? 
Nam  ille  frater  noster  est,  ac  religiosae  exercita- 
tionis  socius.  Multi  autem  jam  dies  sunt  cum  eum 
non  vidimus.  Tum  Araches  :  Domum  illius,  inquit, 
mihi  demonstra.  Respondit  monachus  :  Si  ipsi  vos 
videre  cordi  esset,  obviam  vobis  ipsemet  prodiisset, 
G  nobis  autem  ipsius  domum  indicare  minime  licet. 
Qua  de  causa  indignatione  percitus  dux,  atque 
irato  ac  furioso  vultu  eum  intuens,  ad  eum  dixit : 
Novis  et  inusitatis  vos  mortis  generibus  nuncmacta- 
bo,  nisi  statim  Barlaamum  mihi  exhibueritis.  Et 
quid,  inquit  monachus,in  nobis  perspicis,  cujus  stu- 
dio  etamoreabhac  vitasegre  divellamur,  mortemque 
a  tc  nobis  invehendam  pertimescamus?  Quin  potius 
gratiam  tibihabituri  sumus,  quod  virtutis  studio 
haerentes  e  vita  cduxeris.  Neque  enim  incerta  exi- 
tus  alea  parvum  nobis  mctum  injicit,  quod  scilicet, 
quo  statu  nos  arreptura  mors  sit,  minime  comper- 
tum  habeamus ;  ne  forte  aut  voluntatis  lubricum, 
aut   quidam  diaboli  impetus  instituti  nostri   cons- 


ffiisit.  Qui  cum  ad  eum  locum  pervenisset,  oranium  _.  tantiam  inflectat,  aliterque  nobis  quam  ut  pactis 


incolarum  animos  perturbavit;  atque  cum  illi  virum 

eum  a  se  visum  esse  negassent,  in  solitudinem,  ut 

pios  viros  venaretur,  sese  contulit.  Cumque  solitudi- 

nem  illam  magna  ex  parte  peragrasset,  ac  montes 

<3nxi8set,vallesque  quasdam  minime  tritas,et  accessu 

<iiniciles,  cum^ea  hominum  manu  quam  secum  habe- 

bat,  pedibus  pervasisset,  ad  tumulum  quemdam  pro  • 

feaus,  inejus  lastigio  eremitarum  turmam  inambu- 

laotemcemit;  nullaqueinterpositamora,  eos  ad  se 

adduci  jubet.  Milites  itaque  celerrimo  cursu,  atque 

aliialiosanteverterecontendentes,  tumulum  petunt. 

Eoque  cum  pervenissent,  circumdedenint  cos  tan- 

quamcanes  multi  {PsaL  xxi),  auttanquam  pestiferae 

quaedam  et  immanes  belluae;  atque  ipsos  tum  oris 


cum  Deo  a  nobis  initis  consentaneum  est,  aut  sen- 
tire  aut  facere  persuadeat.  Quocirca  cum  ea  quae  vo- 
bis  ipsis  pollicebamini  consequi  jam  omnino  despe- 
retis,  sine  ulla  cunctatione  quod  lubet  facite.  Neque 
enim  pii  fratris  nostri  domicilium,  quamvis  nobis 
cognitum,  ostendemus,  nec  alia  uila  vobis  ignota  mo- 
nasteria  prodemus,  ut  videlicet  hac  ratione  mortem 
turpiter  efTugiamus  :  quin  potius  praeclare  mortem 
oppetemus,  ut  prius  virtutis  sudores,  si  nunc  forti- 
tudinis  animi  cruorem  Deo  ofTerentes. 

Hanc  eorum  sermonis  libertatem  sceleratus  ille 
minirae  ferens,  verum  ex  hujusmodi  animi  magni- 
tudine  gravissima  iracundia  commotus,  multis  eos 
verberibus  ac  tormentis  aifecit.  Quae  tamen  illi  sic 


5« 


Bt  Vms  PATRtfflf  tl6Eft  FRiBfOS. 


532 


p^rtaTi^nint,  ut  eorum  ftnimi  robur  ac  fbrtitudo  ipsi  A     Rcx  autcm  ait :  Vos  ut  pestiferos  Somines  ac  populi 


qikoque  tyranno  admirationem  moveret.  Cum  au- 
tem  muitis  illatis  suppliciis  eos  tamofi  flectere  non 
poiuisset,  nec  qiiisquam  inteil'  eos  invcntus  essetquf 
Barlaanmm  ipsi  ostendere  sustinerot,  arreptos  eos 
ad  regem  duci,  atque  inter  enftdum  percuti  contu- 
meliisque  affid Jobot,  reliquiarum  etiam  peram  in- 
terim  gestantes. 

Cap.  XXIII.  ~  Interjectis  itiique  haud  paucis  die- 
bus,  ad  rogeni  ipsos  addiixit,  deque  eorum  statueum 
certiorem  fecit.  Acdeinde  ipsiacerbissinia  iracundia 
inflammato  eos  sistit.  Quibus  perspectis,  ipse  indi- 
gnatiorie  aestuans,  fiircntis  hominis  speciem  praebe- 
bat.  Cumque  ipsos  crudelissime  ca^di  jussisset, 
posteaquam  plagis  atrocem  in  modum  concisos  vidit. 


seductores  suppliciis  afficio,  quoniam  omnes  in  frau- 
dem  impellitis,  atque  a  vitae  jucunditatibus  avocatis, 
ac  pro  dulci  vita  et  suavissimacupiditatehuc  eos  adl- 
gitis,  ut  duram  et  sordidam  atqne  semmnosam  hanc 
vitjc  rationcni  amptexentur,  deorumque  honorem 
Jcsu  tribuendum  esse  praedicatis.  Quocirca,  nepopu- 
lus,  imposturam  vestram  sequens,  desertam  terram 
relinquat,  atque  apatriis  diis  deficiens,  alienum  ado- 
ret,  suppliciis  vos  ac  morte  multare  dignum  csse 
judicavi.  Monachus  autem  inquit  :  Si  omnes  bono- 
rum  hujusce  vitaj  participes  esse  cupis,  cur  non 
omnibus  ex  wquo  delicias  et  opcs  tuas  impertis  ? 
Verum  alii  quidem  quamplurimi  paupertate  confli- 
ctantur,  tu  vero  ipsorum  facultates  per  vim  ereptas 


vix  tandetn  exingenti  furore  emergens,  carnificibus^  tuis  adjungis?  Ex  quo  perspicuum  est  te  salutis  po- 

puli  cura  minime  tangi,  verura  camem  tuam  sagi- 
nare,  materiara  videlicet  corrosuris  vermibus  prae- 
parantem.  Ac  propterea  omnium  Deo  abjurato,  eos 
qui  non  sunt,  et  qui  omne  flagitiorum  genus  invene- 
runt,  deos  appellasti,  ut  dum  ad  eorum  imitationem 
libidinose  ac  flagitiose  vivis,  id  assequaris,  nt  deo- 
rum  imitator  esse  pncdiceris.  Nam  quid  afferri  po- 
test,  quin  qua;  vestri  dii  fecerunt,  eadem  quoque 
homines,  qui  ipsis  animum  adjiciunt,  faciant?Qua- 
proptcr  in  magno  profecto  errore  versaris,  o  rex. 
Vereris  autem  ne  oMosdam  populares  tuos  adduca- 
mus  ut  nostris  decretis  assentientes,  a  tuo  iraperio 
desciscant,  atque  ad  ejus  qui  omnia  continet  ac  tae- 


verberandi  fmem  facere  imperavit,  atque  adeos  ait: 
Quanam  de  causa  liaec  mortuorum  ossa  99o  gesta- 
tis?  Si  eorum,  ad  quos  pertinent  desiderio  haecfertis, 
hac  ipsa  hora  vos  etiam  cum  illis  collocabo,  ut,  voto- 
nun  vestrorum  compotes  effecti,  gratiam  mihi  ha- 
beatis.  Divinae  autem  illius  cohortis  dux  atque  an- 
tistes  regias  minas  pro  nihilo  ducens  perinde  ac  si 
nihil  ipsi  adversi  contigisset,  liberavoceacsplendido 
vultii;  gratiamque  in  ipsius  anitna  insidentem  signi- 
ficante,  ad  hunc  modum  respondit  :  Hsec  pura  et 
sslhcta  ossa  idcirco  circumferimus,  ut  admirabilium 
virortitn,  quorum  ipsa  sunt,  desiderium  utcunque 
leniamus,  eorumquereligiosamexercitationcm,  Dco- 


qu^  charam^vitam  nobis  in  memoriam  revocemus,  p  tur  partes  se  adjungant.  Cupis  enim  multos  te avari 


atque  ad  ejusdem  vitae  studium  nos  ipsos  exciteraus, 
ac  reqiiietn  eam  et  delicias  eas  in  quibus  nunc  ver- 
santiii*  ob  oculos  hobis  proponentes,  ipsos  quidem 
befetds  pi^aedicamus,  hos  autem  ad  sequenda  eorum 
v^igiA  hds  i^sos  mutuo  acuimus.  Quin  etiam  mortis 
m^mdHfem,  (Jujfe  |)ermagnam  utilitatem  alfert,  atque 
ad  "reHgidS»  vitsb  ci^rtirhina  promptos  nos  ac  velut 
plfeWtiEitio§re()(Jit>ttbbfehihbi(ioni)paramus,  ac  praeter- 
e&  fek  eortihi  iidhtartii  san6tilatem  hanrimus. 

Rftri^W  igitut*  irei  ■:  Si,  imjuit,  mortis  necdrdatio 
vestftt  senfehtia  \itilitatem  piaHt,  quidn^m  cai^sae  est 
curftdil  in  ibi^him  pdtiti»  ve^rdnim  ossibui.  qu» 


tiae  tuae  administros  habere,  utipsi  quidem  fierumnas 
subeant,  tibi  autem  eorum  opera  quaestus  augean- 
tur  :  quemadmodum  videlicet  si  quispiam  canes  aut 
aves  ad  praedam  cicuratas  alens,  eos  quidem  ante 
praedam  demulceat,  posteaquam  autem  aliquid  arri- 
puerint.  ex  ore  praedam  ipsis  extorqueat.  Ad  eum- 
dem  enim  modum  tu  quoque  multos  habere  cupiens, 
qui  tibi  partim  e  terra,  partim  e  mari  tributa  et  ve- 
ctigalia  dcferant,  ais  quidem  tibl  eorum  salutem 
curae  esse,  ca;terum  sempiternum  ipsis,  priusquam 
etiam  tibi  ipsi  exitium  accersis,  tibique  illud  satis 
est,  ut  opcs  quoris  stercore  ac  ca^no  viliores  tlbi  af- 


vcftWa  sAVA,  iac  ip^opiediekh  iriteribuht,  qiiaitt  in  his     fTtiant,  A6C  animadvertis  te  luminis  loco  tenebras 

aliiibft  ab^ne  ccfmiptU  h&itc.  mehaOriam  usiirpatis?    cbmplecti.  Verum  ex  hoc  gravisomno,  quaeso,emer- 

'Ritepdhdit  ttionachus  :  Cbm  iquinque  (^.ausas  attu*  i  g^e,  dausosque  tdosoculos  aperi,  ac  Dei  nostri  glo- 

leri^fh  quamobrefitt  rellclbias  circuraiferamus,  tu  ad^riani.omnibusundiqueilIdcehtetn,ceme,tandemque 


u^^'A'ffuhtaxat  rfesp^dhd^ns,  cavfllls  ih  nos  bteris. 
Vcrftmei^i^ili^,  iiqfhi  (^e^fe^  eorum  qui  j^  deces- 
stfrhhi  osSi  morti^  ihehioriah'!  'rfepra*scn'tant,  quam 
^oMh  "\\i{  h^m  vWfe  W^tira  ffuuiYtur.  C^teniih 
quohiam  \ii  ie  his  ifca^tuis,  atque  dssa  ea  qu»ih 
cSirhe  ^z,sHtltm6ri&ih  mi  oculis  objiciuht,  qtii  fft 
ullps^jaraja^ih^ue  vcriturtB  mdrfiijmertiOT,  tulst*fr- 
BAVi^ictfe  Vioh  cdhsulsls,  tefriiVn  anirham  tuam  drhrii 
flagitiorum  geh'4ii  addictkm  h^beas,  Dei  aut  ciilib^ 
rrfi  afc  «jii^etatife  sttidibsds,  tim  te  'nihil  Iseserunt,  hlhil 
p-iFii*^ffti«h  'rt^Mht^dhrh  cdmtoihe  habent,  atft  m 
^^^•cbht^itrfft/ffhW^^  (k  (ihiMerhm  "^^ 


diqu^ndo  ad  teipsum  redi.  InteHigite  enim,  inquit, 
ihsipictites!h  populo,  ctstulHatiqnando^plte  {PsaJ. 
xxxix).  IHud  scia»,  alium  d^urh  htm  esse  'p^telr 
Oehm  hostrum  [PsaL  xviT),  nec  uliam,  nisi  ih  ij)^ 
saluterh. 

Kex  autetn  :  Stultis,  inquit,  liis  tvHn  ntrgis  finetti 
impone,  ac  mih!  protihus  Barlaamurt  o^endc,  atA 
alioqui  eju.smodi  poenarurh  instr*urnttrta'exprerieri», 
qhorTim  nunquam  a^bs  f e  fkJrfcUhim  ftictomest.  Fop* 
tissirhus  autem  iile,  tic  prajstantl  ahimi  magitittnfine 
liionachus,  ccelestisque  pMosOphiffi  araa!tdr  db  r^ 
gias  minas  •huUb  modo  de  selntentia  dSitidv^^bittur, 
€eaintrfelpidO'})edt»re  slatts,  <tf0||tficebat :  Ek  ^iwb 


iS^  VTTA  SANCTORUH  BARIAAM  EREaOTi?  ET  JOSAPi|AT  INDLE  REGIS.  534 

a  te  jabeatur»  o  rex,  iacerc,  miaime  a  nobis  indi-A^o^^seainceleritatemadhibueruntuthominemar- 
ctum  eet,  sed  qus^  a  Domino  nostro  impei*ata  sunt ; 
qui  Bos  temperantia^  studere,  atque  omnes  volupta- 


te8  et  cupiditates  iu  potestate  tenere,  fortitudinem- 
que  cokre,  ac  laborem  omnem  et  afHictionem  justitiae 
causa  austinere  doeet.  Quoigitargravioranobispie- 
tatia  cauaa  maia  intuleris,  eo  pneclarius  de  nobis 
meritus  fueris.  Quocirca  quidquid  lubet  fac  ;  nequc 
enim  committemus  utaliquid  quod  a  recto  abhorreat 
£ftciainu8,  ac  peccato  nos  addicamus.  Nec  enim  leve 
hoe  scelu»  esse  putes,  si  coliuctatorem  ac  commili- 
tonem  nostrum  tibi  in  manus  tradamus.  Verum  hoc 
Bomine  minime  nos  irridebis,  quamvis  etiam  sex- 
centas  mortes  nobis  inferas.  Neque  enim  adeo  ignavi 


riperent  eumquc  ad  ipsum  adducerent.  De  quo  cum 
quismim  essct,  quamque  religionem  coleret,  etquo- 
nam  nomine  vocaretur,  quaisivis8et,ChristianumiUe 
se  esse  professus  est,  Barlaamuraque  nuncupari 
(quemadmodum  videlicet  ab  ipsis  instructus  fueratv 
quo  nominegaudio  perfusus  Araches,  ut  quidem  prae 
se  ferebat,  acceptoeo,quampninum  ad  regem  rever- 
titur,  eique  ipsum  exhibet.  Aitque  rex  audientibus 
iis  qui  astahant :  Tunc  es  ilie  daemonis  administer 
Barlaam?  llle  autemrespondit.Deiadministersum, 
ac  non  dacmonum,  quamobrem  ne  me  conviciis  in* 
cessas.  Plunmasenimroihigratiasageredebcs,  quo- 
niam  filium  tnum  errore  atque  im{)ostura  liberatum 


sumus,  ut  tormentorum  tuorum  metu  philosophiam  p  ad  Dei  cultum  erudivi,  atque  cum  vero  Deo  in  grar 

noetram  prodamus,  atque  aliquid  divina  lege  indi-     ''" ''"^^ — '  -:"*-*: :>>^*:i...:    r» — 

gnum  perpetremus.  Adversus  hsec  quaecunque  tor- 


mentorum  instrumenta  nosti,  ea  expedias  licet.  No- 
bis  quippe  vivere  Christusest,  ac  mori  pnestantissi- 
mum  lucmm  [Philip,  i). 

Ob  hujusmodi  verba  rex  ftirore  inflammatus,  theo- 
logas  eorum  linguasamputarijubet,  oculosque  erui, 
manosque  simul  ac  pedes  truncari.  Qua  sententia 
pronuntiata,  iictoreset  satellitescircumstantes  inhu- 
mane  ac  crudeliter  ipsos  demutilabant.  Ac  linguas 
quidem  eorum  uncinis  ex  ore  extractas  betiuina  qua- 
dam  feritate  abscindebant,  oculos  autem  ferreis  un- 
goibaseruebant,  ac  denique  instruroentisquibusdam 
eonun  manus  ac  pedes  luxantes,  amputabant :  at 
beati  iUi  ac  venerandi  et  generosi  viri,  tanquam  ad 


tiam  reductum  umni  virtutis  genere  institui.  Rur- 
sum  autem  rex  irati  animi  speciem  prseferens,dixit : 
Par  sane  erat  ut,  tibi  sermonis  omnis  ac  defensio- 
nis  facultate  praecisa,  sine  ulla  interrogatione  te 
morte  multarem.  Yeinim  pro  mea humanitate  tanti- 
sper  tc  fero,  quousque  ad  certum  diem  de  te  quae- 
stionem  habuero.  Ac  siquidera  mihi  obtemperandura 
duxeris,  veniam  obtinebis  ;  sin  minus,  pessimam 
mortem  oppetes.  Haec  locutus,  Arachi  eum  tradit, 
mandatque  ut  eum  quam  diiigentissime  cnstodiat. 
Postridie  autem  illinc  adpalatium  suum  reversus 
est.  Ropenteigiturcaptura  esse  Bartaamum  vumore 
ierebatur  adeo  utipsequoque  regis  fUius  hac  re  au- 
dita  gravissimo  animi  dolore  afficeretur,  nec  u)lo 
modo  lacrymis  raoderari  posset,  verum  gemitibus  ac 


epalas  vocati,  strenuoetibrtianimoadcruciatusac-^tuctibus  Deum  obsecrarot,  ipsumque  ut  seni  opem 
eedebant,  mutuis  cohortationibus  sese  acuentes,  at- 
que  ad  mortem  pro  Christo  subeundam  forti  atque 
intrepido  animo  pergentes. 

Inhujusmodi  variissuppliciissacrosancti  monachi 
(13),  numero  decem  et  septem,  fortes  ac  toierantia 
pneditas  animas  suas  Domino  commendarunt.  Ex 
qno  perspicue  constat  animum  pietate  pra&ditum  vi- 
tioris  aflectionibus  imperare,  quemadraodum  qui- 
dam  anostrisdecretisalienus  prodidit(yo.?^/)Aw^),  se- 
Bissacerdotisac  septem  fihorum  certaraina  corarae- 
Bwrans,  qui  una  cum  matre  pari  oranino  sententia 
pnedita  pro  patriae  legis  defensione  dimicarunt  Qui- 
bos  tolerantiaetanimi  magnitudine  nihiloinferiores 


ferret  obtestaretur.  Nec  vero  lugentera  eum  bonus 
iUe  Deus  despexit ;  benignus  enim  est  iis  qui  ipsius 
opera  in  die  tribulationis  exsj^ectant,  atque  eos  qui 
ipsius  metu  praediti  sunt  agnoscit.  Unde  ctiam  ju- 
▼eni  pei  nocturnuravisumoraniadeclarat,  roburque 
ipfliaddit,  Sitque  ad  pietatis  certamen  eum  eonflrmat. 
Experrectus  itaque  cor  snum  paulo  antemcBStitia  ac 
dolore  profligatura,  laetitiaet  fiducia  suavissimoque 
lumine  %i^^  perfusum  reperit.  Rex  autera  his  ita 
gestis,  atque  inita  hujusraodi  cogitatione,  gaudebat, 
praeclara  consideratione  se  uti  existiraans,  araplissi- 
maraque  Arachi  gratiara  habens.  Verura,  ut  divini 
Davidis  verbis  utar,  raentita  est  iniquitas  sibi  {Psal. 


bieximii  Patres  ac  supemae  Jerusalera  cives  exsti-T^xxix),  atque  justitia  adversus  iniquitatera  palmara 

^AMHmX  ^^    *«•.  *!«*>  A  1*** 


tenmt. 

Cap.  XXIV.  —  His  igitur  pia  raorte  peifunctis, 
wxad  primarium  consiliarium  suum  Arachendixit: 
QooDiam  prius  consilium  minime  successit,  ad  po- 
sterius  animum  adjice,  ac  Nachorera  accersendum 
«»a.  Araches  igitur,  intempesta  nocte  ad  ejus  spe- 
iBDcam  se  contulit,  siquideminsolitudinehabitabat, 
difinationi  operam  dans.  Cumque  ipsi  consihum  id 
omne  qnod  cepissent  declarasset,  simul  atque  dilu- 
rit,  ad  regem  se  recepit.  At  tum  quaesitis  rursus 
eqms,  ad  investiganduraBarlaamuraseseabiresirau- 
l«nt  Cuni  autem  exiisset,  ac  k)ca  solitaria  perhi- 
strarel  vimm  uiuira  ex  voragine  quadani  egredien- 
tMi  eoiu|i«ail.  Qomn  eiim  persequi  jussisset,  ipsiu^ 


tulit,  prorsus  videlicet  eam  stemens  ac  dejiciens, 
periitque  memoria  ejus  cum  sonitu  (Fsal.  ix)  \ 
queraadmodum  serraonis  progressu  a  nobis  osten- 
detur. 

Biduo  quippe  post  rex  ad  filii  palatium  accessit, 
eoque  ipsi  obviam  prodeunte,  pater  eum  suo  more 
minime  osculatusest,  verura,  indignanti  atque  irato 
sirailis,  inregiuracubiculum  ingressus,  moestovultu 
consedrt.  Ac  deinde  accito  filio,  his  ad  eura  verbis 
utitur :  Fili,  quaenara  haec  faraa  est,  quae  ad  aures 
meas  permeavit,  anirauraque  raeura  raierore  confi- 
cit  ?  neque  enira  existirao  ulhira  unquara  horainera 
ob  filii  ortura  tantogaudioperfusura  fuisse,quantara 
ego  i:^2t  causa  volnptatera  percepi ;  nec  rursum  ul- 


535 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS; 


536 


lum  unquam  tantum  raa^roris  cx  filio  contraxisse  A  inlicias  iverim.  Tenebris  enim  fuga  jelictis,  ad  lu- 


credo,  quantum  nunc  cx  to  contraxi.  Meam  cnim 
canitiem  dedecore  affecisti,  ac  lucera  oculorum  meo- 
rura  abstulisti,  nervorumque  meorum  robur  exci- 
disti.  Timor  enim,  quem  tua  causa  timebara,  eve- 
nit  mihi :  et  quod  verebar,  accidit  raihi.  Factusque 
sura  hostibus  meis  inludibrium,  et  in  risum  adver- 
sariis  meis  {Job.  iii).  Stulta  mente  ac  puerili  animo 
irapostorum  verbis  fidem  adlubuisti,  atque  impro- 
boiTim  et  malevolorum  horainura  consilium  consilio 
meo  antiquius  habens,  acdeorum  nostrorum  cultum 
relinqucns,  ad  alicni  Doi  cultum  te  contulisti.  Quid- 
nara  tibi,  fili,  in  raentem  venit,  ut  haic  fiiccres ;  ac 
tu,  quem  in  omni  securitate  alere  me  sperabam, 
quemque  senectutis  meaj  baculura  ac  robur  habitu- 


cera  accurri,  ac  relicto  errore  ad  veritatem  me  ad- 
junxi  :  nuntioque  dsemonibus  remisso,   ad  Christi 
ordines  me  contuli,  qui  Dei  Patris  Filius  ac  Verbum 
est,  cujusque  verbo  omnia  ex  nihilo  in  ortum  pro- 
ducta  sunt,  quique  efficto  e  terra  homine  vitalem 
ipsi  spiritum  insufHavit,  eumque  in  voluptatis  para- 
diso,  ut   illic  degeret,  coUocavit.  Cumque   ipsius 
mandatum  violasset,  mortique  proinde  obnoxium  se 
reddidisset,  atque  horrendi  mundi  principis  |K>te- 
stati  subjecisset,  non  tamen  omnia  facere  destitit, 
quo  eura  ad  pristinam  dignitatcm  revocaret.  Ac  pro- 
pterea  ille  rerum  oranium  conditarum  effector  ge- 
nerisque  nostri  ai^chitectus,  nostra  causa  homo  ef- 
fectus  est,  atque  in  terram  veniens,  et  e  sancta 


rura  optirauraquc  regni  raeisuccessoremrelicturumBvirgine   nascens,   cum   hominibus  consuetudinem 


rae  existiraabam,  inimici  atque  hostilis  in  rae  animi 
argumentura  exhibere  minirae  dubitares? 

An  non  consentaneura  erat  ut  mihi  potius  pare- 
res,  meaque  secreta  sequereris,  quam  versipellis  ac 
putidi  senis  nugis  stultisque  sermonibus  ccderes, 
qui  tibi  hoc  in  aniraum  immisit,  ut  pro  dulci  vita 
acerbara  suscipcres,  ac  pro  suavissimis  deliciis  du- 
ram  illam  et  asperara  viam,  quam  Mari»  filius  te- 
nere  adraonet,  ingredereris  ?  An  non  autera  etiam 
sumraorum  deorum  irara  pertimescis,  ne  fulmine  te 
feriant,  aut  tonitruo  interimant,  propterea  quod 
repudiatis  ac  pro  nihilo  habitisiis  qui  nos  tot  tantis- 
que  beneficiis  affecerunt,  ac  regio  diaderaate  orna- 
runt,gentesquenuraero&issiraasditioni  nostrae  atque 


habuit  (liaruch^  iii).  Ac  pro  nobis  ingratis  servis 
Dorainus  mortem  subiit,  et  quidem  mortem  cruds 
{PhiUpp.  ii),  ut  videlicet  peccati  tyrannis  de  medio 
tolleretur,  priorque  condemnatio  deleretur,  ac  coeli 
porta;  nobis  rursum  paterent.  Nam  illuc  naturam 
«^O^  nostram  evexit,  atque  in  gloriae  tlirono  collo- 
cavit,  regnumque  finis  expers,  iis  qui  ipsius  amore 
pnedicti  sunt,  donavit,  bonaque  omni  sermone  atque 
auditu  praestantiora  (/  Cor.  ii).  Ipse  enim  est  fortis 
ille,  ac  solus  potens,  Rex  regum  et  Dominus  domi- 
nantium  {Apoc.  xix),  cujus  robur  invictum  est,  et 
potcntia  ejusmodi  quaeomnem  ingenii  conjecturam 
excedat;  qui  solus  sanctus  est,  et  in  sanctis  requies- 
cens;  qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  glorificatur; 


iraperio  subjecerunt,  ac  denique  ut  precura  raearum  Q  in  quorum  nomine  baptizatus  sum,  et  quos  confi- 


et  orationum  opera gignercris,  ac  dulcissimie  hujus 
lucis  particeps  fieres,  pra^ter  spem  elTecerunt,  ei  qui 
cruci  affixus  est  arctissirac  te  conjunxisti,  inanibus 
videlicet  ipsius  cultorum  prorai^>bis  deceptus,  qui 
nova  quaedara  saccula  confingunt,  raoituoruraque 
corporuin  resurrectioneranugantur  ,aliaque  sexceata, 
ut  stolidis  horainibus  fucum  faciant,  introducunt? 

Verum  nunc  saltem,  charissirae  fili,  si  quid  mihi 
patri  tuo  obteraperandura  putas,  prolixis  his  nugis 
longum  valere  jussis,  benignis  diis,  quaeso,  sacrifica, 
atqueeosplurimisvictiinis  et  sacrificiis  placarestu- 
deamus,  ut  errati  veniara  ab  ipsis  impetres,  siqui- 
dem  hanc  vim  ilh  habent,  ut  et  beneficiis  et  suppli- 
ciis  afficere  possint. 


teor,  celebro  atque  adoro,  unum  Deum  in  tribus 
pei-sonis,  consubstantialem,  ac  confusionis  exper- 
tem,  increatum,  iraraortalem,  sempitemum,  infini- 
tum,  ab  omni  circumscriptione  remotum,  corpore 
vacantem,  a  perturbationibus  et  mutatione  atquc 
conversione  alienum,  omni  termino  carentem,  bo- 
nitatis  et  justitiae  ac  sempitema)  lucis  fontem,  reram 
oranium  conditarum,  tam  quae  cemi  possunt  quam 
qua3  oculorum  sensura  fugiunt,  effectorem,  atque 
omnia  continentem  et  conservantem,  omnibu&  pro- 
spicientera,  atque  in  orania  regnum  et  imperium  ob- 
tinentem.  Neque  enim  sine  ipso  res  ulla  facta  est, 
nec  sine  ipsius  providentia  quidquam  conflari  se 
consistere  potest.  Ipse  siquidem  est  omnium  vita. 


Acnos  eorum  quaedixiraus  exeraplumtibisumus,  Doraniura  coagraentatio,  omnium  iiluminatio,  totus 


qui  ipsorum  beneficio  ad  h3c  imperiura  perveniraus, 
atque  hanc  ipsis  bcneficii  viccm  rependimus,  ut  et 
eorum  cultoribus  honorem  tribuamus,  eteos  qui  ad- 
duci  nequeunt  ut  ipsis  sacrificent,  suppliciis  excru- 
cieraus.  Multas  igitur  hujusraodi  nugas  coraraemo- 
rante  rege,  ac  nostra  quidera  dograata  suggillante  ct 
traducente,  idolorura  autera  cultura  laudibus  et  en- 
coroiis  prosequente,  divinissiraus  juvenis  rcm  eo  loco 
esse  videns,  ut  non  jam  angulum  et  latebras,  verum 
candelabrum  potius  ac  speculum  desideraret  (Malth. 
v),  quo  omnibus  in  perspicuo  esset,  iibertate  ac  fi- 
ducia  plenus,  ad  hunc  modura  locutus  est  : 
Quod  a  me  factum   est,  o  here ,  haudquaquam 


dulccdo,  ac  totus  sine  ulla  saturitate  desiderabilis 
{Ca7it.  v),  omniumque  rerum  expetendarura  sum- 
mus  vertex.  Quocirca  Deum  hunc,  quia  tanta  boni- 
tate  ac  potentia  praeditus  est,  relinquere,  atque  im- 
puros  dacraones  vitioruraque  oranium  architectos  oo- 
lere,  surdisque  ac  rautis  statuis,  quae  nec  aliqaid 
sunt  nec  erunt,  cultum  ac  venerationem  tribuere, 
cujus  tandera,  o  pater,  stultitiae  ac  dementiae  fuerit? 
Ecquando  enira  vox  ab  ipsis  audita  est  ?  Ecquando 
vel  exiguura  iis,  qui  preces  ad  ipsos  adhibebant, 
dederunt?  Ecquando  arabulamnt,  aut  sensumullam 
acceperunt  ?  Nara  neque  hi  qui  stabant  sessionis  an- 
quam  meminerunt,  nec  quisedebantstantesunquam 


537 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


538 


wi  sunt.  Horum  turpitudinem  ac  fetorem  et  stupo-  A  est?  Aut  quonam  modo  pater  ille,  ac  non  potius  ho- 


rem,  atque  etiam  daemonum  in  ipsis  operantium, 
ac  peripsos  imposturam  vobisfacientium,in(irmita- 
tcm  atque  imbecillitatem,  cum  a  viro  sancto  intel- 
lexissera,  eorumque  improbitatem  rejecissem,  ac 
perfecto  odio  insectatus  fuissem,  ad  Deum  vivum 
ac  verum  me  adjunxi,  ipsique  ad  extremum  usque 
vitae  spiritum  serviam,  quo  etiam  in  ipsius  manus 
spiritus  meus  veniat. 

Cum  igitur  tantabona,  quaeque  nuliaoratione  ex- 
pUcari  possint,  mihi  occurrissent,  gaudebam  qui- 
dem  me  improborum  daemonum  servitute  liberatum, 
atque  ab  horrenda  captivitate  revocatum,  ac  Domi- 
nici  vultus  lumine  (Psal.  iv)  coUustratum  esse  :  il- 
lud  autem  meangebat,animumquc  mcum  distrahe- 


stis  ^99  vocandus  sit  ?  Quo  circa  nec  ego  posthac 
te  patrem  appellabo,  verura  a  te  abscedam,  non  se- 
cus  atque  is  qui  serpentem  fugit :  siquidemte  saluti 
meae  invidere,  meque  in  exitium  per  vim  impellere 
perspectum  habuero.  Nam  si  mihi  vim  afierre,  ac 
tyrannice  mecum  agere  velis,  quemadmodum  etiam 
dixisti,  nihil  aliud,  mihi  crede,  hinc  lucri  facies 
quam  ut  patris  loco,tyrannus  et  carnifex  appelleris. 
Quandoquidem  facilius  tibi  fuerit  aquilae  vestigia 
consequi,  ac  per  ipsum  aerem  volare,  quam  me  de 
meji  in  Christum  fide  ac  praeclaro  fcedere  cum  ipso 
initodeducere.  Verum  intellige,  o  pater,  atque,  ista 
oculorum  mentis  lippitudine  et  caligine  discussa, 
suspice,  ac  Dei  mei  lumen,  oranes  undique   collu- 


bat,  quod  tu,  dominus  ac  pater  meus,  hujusmodiBsti-ans^intuere^atqueipsetandem  aliquando  suavis- 


beneficiorum  minime  particeps  esses.  Verum  animi 

tuiin  sententiatuapertinaciammetuens,  moerorem 

meum  pectore  premebam,  quod  tibi  stomachum  mo- 

vere  minime  vellem.Deum  autem  orare  atque  obse- 

crare  non  intermittebam,   ut  a  longinquo  exsilio, 

quod  tibi  ipsi  accersivisti,  cum   pietatis   fugitivus, 

Titiique  omnis  et  impietatis  minister  eflectus  es,  te 

reirocaret.  Quoniam  autem  tu  ipse,  opater,  res  meas 

in  apertum  protulisti,  quae  mca  omnino  sententia 

8it,  audi :  Pacta  cum  Deo  meo  inita  non  frangam  ; 

noD,  inquam,  per  eum  qui  me  pretioso  cruore  suo 

aservitute  vindicavit.  Quamobrem,  cum  quidanimi 

habeamtibi  exploratum  sit,  negotium  tibi  ipsi  faces- 

sere  desine,    a  praeclara  confessione  me  deducere 


simo  illius  splendore  illuminare.  Ut  quid  enim  tc 
ipsura  carnis  affectionibus  ac  voluntatibus  totum  te 
tradidisti,  nec  uUo  modo  ex  ipsis  emergis  ?  lllud  in- 
tellige,  quod  omnis  caro  fenum  est,  et  omnis  gloria 
ejus  tanquam  fios  feni.  Exsiccatum  est  fenum,  et 
flos  ejus  decidit;  verbum  autem  Domini  mei,  quod 
omnibus  aimuntiatum  est,  manet  in  aetemum 
(JPet.  II). 

Quid  igitur  ita  perdite  atque  insane  gloriam  eam 
retines  etamplecteris,  quae  instar  recentium  florum 
marcescit  atque  deletur^et  exsecrandas  ac  fetidas  de- 
licias,  ventrisque  et  eorum  quae  infra  ventrem  sunt 
afiectiones,  quae  quidem  ad  aliquod  tempus  stulto- 
rum  sensus  oblectant,  caeterum  amarius  felle  postea 


moliens.  Nam  quemadmodum  si  coilum  manu  arri-^  digeruntur,  tum  nimirum  cum  umbrae  istae,  atque 


pere,  aut  totum  mare  exsiccare  in  animum  induxe- 
ris,  irritus  atque  inutilis  tibi  hic  conatus  fuerit,  eo- 
dem  modo  hoc  quoque  irritum  tibi  fore  persuade. 
Ac  propterea,  aut  ipse  consilio  meo  obsequens,  ad 
Ghristum  te  adjunge,  ut  bona  ea  quae  cogitationem 
onmem  superant  percipias,  sociique  inter  nos,  ut 
natone,  ita  etiam  fidei  simus,  aut  a  tua  filietate, 
mihi  crede,  abscedam,  puraque  conscientia  Deum 
mm  colam. 

Haec  igitur  omnia  ut  rex  audivit,  impotenti  furore 
confestim  percitus,  iracunde  ad  eum  loquebatur, 
dentibasque  fnrentis  instarfrendens,  his  verbis  usus 
^:  Quisnam  alius  mihi  tantoram  malorum  auctor 


inanis  hujusce  vitae  insomnia  praeterierint,  atque  in 
perpetuo  ignis  nunquam  exstinguendi  ac  tenebrosi 
cruciatu  eorum  amatores,  et  qui  iniquitati  operam 
dant,provolventur,  ubi  in  somnis  vermis  absque  ullo 
fine  ipsos  corrodet,  ac  perpetuus  ignis  in  iafinita  sae- 
cula  eos  concremabit  ?  Inter  quos,  o  rem  gravem,tu 
quoque  conclusus,  ob  scelerata  consilia  tua  gravi 
pcenitentia  afflcieris,  atque  hos  dies  multum  requi- 
res,  meorumque  verborum  recordaberis.  Verum  ni- 
hil  ex  ejusmodipoenitentiautilitatis  percipies,  siqui- 
dem  in  infemo  poenitentiae  atque  confessioni  locus 
non  est  {Psahn.w). 
Nam  praesens  tempus  labori  praestitutum  est,  fu- 


cst;  ut  ego  ipse,  qui  te  tanto  amore  complexus  sum,  ..  turumautem  mercedi.  Ac  profecto  etiamsi  praesentes 


^ue  tua  causa  feci,  quae  nullus  unquam  pater  fe- 
cit?Qaa  etiam  de  causa  mentis  tuae  perversitas  ac 
perricacia,  ex  licentia  mea  collectis  viribus,  ut  in 
ineQiD  caput  insanires,  fecit.  Non  abs  re  igitur  in 
ortutaoastrologimalum  et  improbum  vimm  atque 
•nt)gantem,  et  adversus  parentes  contumacem  te 
foredixerant.  Atsi  nunc  quoque  commiseris  ut  con- 
>iliQin  menm  fmstra  cadat,  hostilem  in  te  animum 
Sefam,atqueitatemuitabo,  utnein  hostes  quidem 
^08  tantae  saevitiae  specimen  quisquam  exhibeat. 

HQrsum  autem  ille  :  Quidnam  est,  o  rex,  cur  ira- 
^ndia  inflarameris,  eoque  nomine  discmciens, 
^Qod  tanta  bona  divinitus  sim  consecutus?  Et  quis 
^oam  pater  filii  felicitate  dolere  atque  augi  visus 


voluptates  fluxioni  et  interitui  minirae  subjectae  es- 
sent,  vemm  cum  dominis  suis  in  aeternum  durarent, 
non  tamen  propterea  eas  Christi  beneficiis  ac  bonis 
omni  cogitatione  praestantionbus  anteferre  oporte- 
bat?  Nam  quanto  sol  profunda  nocte  clarior  est  atque 
splendidior,  tanto  quoque  atque  etiam  multo  magis 
bona  ea  quaeDei  amore  praeditispromissa  suntquovis 
terreno  regno  iiiustriora  et  magnificentiora  sunt. 
Proindeque  omnino  consentaneum  erat  ea  quae  ma- 
jora  et  praestantiora  sunt  infenoribus  ac  vilioribus 
antiquiora  habere.  Cum  autem  orancs  hujusce  vitae 
res  et  corruptioni  obnoxiae  sint  [Joh.  xiv),  et  inso- 
mnii  atque  umbrae  instar  praetereant  ac  deleantur 
(Psal.  cxLiii),  adeo  ut  instabilibus  potius  auris,  et 


m 


DR  VITIS  PAiaUM  LIBER  PBIMUS. 


5M 


navis  per  niare  rarrentis  vestigiis,  quani  hominum  Aesset,  atque  iratus  secessisset,  filius  in  cuWifiulttin 


prosperitati  fides  habenda  sit ;  quoB  tandem  simplici- 
tas,  vel  ut  rectius  loquar,  stultitia  et  dementia  hajc 
est,  eaquae  caduca  et  imbecilla  corruptionique  ob- 
noxia  sunt,  imo  nihil  prorsus  sunt,  iis  quae  a  corru- 
ptione  alienaacsempiterna  sunt,  potiora  ducerc,  ac 
propter  caducarum  rerum  fructum,  bo;w;u:n  illo- 
rumfructu  ab  omni  successione  remoto  privari  ?  An 
non  haec,  o  pdt»^r,  intciliges  ?  Au  non  prtetereuntia 
praeteribis,  atque  ad  ea  quK  fixa  et  certa  ^unt,  ani- 
mum  adjunges?  An  non  patriam  peregrinationi  an- 
tepon^s,  lucern  tenebris,  spiritum  carni,  vitam  ae- 
ternam  umbmemortis,  ea  quse  non  dilabuntur  fluxis 
etfragilibus  ?  An  non  ex  atroci  hac  horrendi  mundi 
principis,  hoc  est  per>ersi  diaboli  servitute,  fuga  te 


ingressus,  subiatis  ad  sui  cortaminis  arbitruo)  oculis 
ex  intimo  corde  exdamavit :  Domine  Deus  meus, 
dulcis  spes,minimequemendaxpromis»o,ac  finnuia 
corum  qui  se  tibi  totos  devoverunt  pedugiuiHi  pro> 
pitio  ac  benigno  oculo  pectoris  mei  contritioaem 
ceme,  nec  me  derelinquas,  nec  discedas  a  me  {P$al, 
xxxvii) ;  verum,  juxta  pollicitatiouemtuam,  abomni 
mendacio  alienam,  mecum,  hoc  est,  cum  indigno 
atque  abjecto  homunculo  sis.Teenimrerum  omnium 
conditarum  effectorem  et  gubematorem  agnosco  et 
confiteor.  Quocirca  in  hac  prseclara  confessione  ve- 
lim  me  confirmes,  ut  ad  extremum  usque  spiritum 
in  ea  permaneam.  Respice  in  me,  et  miserere  mei 
(Psal.  xxiv)  ;  mihique  asta,  illaesum  atque  incola«- 


subduccs,  teque  ad  bonum  et  ad  mlscricordiam  pro-  B  mem  ab  omni  Satanae  operatione  me  conservant. 


pensissiraum  Doniinum  confercs  ?  An  non  a  multo- 
rum  commentitiorum  deorum  cultu  teipsum  abduces, 
atque  uni  vivo  ac  vero  Deo  cultum  adhibebis  ?  Nam 
etsi  in  Deum  peccasti,  cum  muitas  in  eum  blasphe- 
mias  elTudisti,  atque  ipsius  servos  gi'avibus  toriuen- 
tis  excruciatos  necasti,  non  tamen  dubito  quin  te  ad 
meliorem  mentem  rech^untem  susccpturus  sit,  om- 
niaque  delicta  tna  e  nienioria  ojecturus  Non  enim 
mortem  peccatoris,sedmagis  utconvertaturet  vivat, 
ille  vult  (Esccli.  xviii),  qui  ut  nos  a  recta  via  aber- 
rant^  requireret,  cxea  sublimitate  quaenuUis  verbis 
exponi  potest  descendit,  crucemque  et  mortem  no- 
stra  causa  pertulit,  ac  nos  qui  sub  peccato  venditi 
eramus,  pretioso  suo  sanguiue  redemit.  Ipsi  laus  et 
gloria  in  saecula  saeculorum.  A.men  {Rom.  vii). 
Rex  autem  stupore  simul  atque  ira  correptus  est :  G  pectus  suum  illabi  sensit;  fiduciaque  perfusiis,totani 


Res)iice,o  Rex,  siquidem  anima  mea  vehementi  tni 
desiderio  ftagrat,  atque  ita  incensa  est,  tanquam  in 
sitis  ardore  in  terra  inaquosa,  te  immortalitatis  fbn- 
tem  concupiscens  [Psal.  lxii).  Netradas  bestiis  ani* 
mam  confitentem  tibi :  et  animae  pauperis  tui  ne 
obliviscaris  in  finem  (Psal.  lxxiii).  Verura  mihi  b»- 
neficio  tuo  contingat  ut  per  omnem  vitse  cursniD 
pro  tuo  nomine  tuaque  confessione  omnia  perpetiar, 
meque  totum  tibi  iramolem.  Te  enim  robur  affere»- 
te,  imbecilles  etiam  viribus  pollent,  quoniam  tu  so- 
lus  invictus  es  propugnator,  ac  Deus  miserkorB, 
quem  quidquid  creatum  est,  benedicit  ac  celebrat 
in  saecula  saeculorum.  Amen. 

Hac  oratione  functus,  divinam  consolationem  in 


illud  nempe,  obfilii  prudontiam,atqueejusmodi  ser- 
mones,  qui  nullo  pacto  refelli  possent  ;  hoc  autem, 
quiaipsius  deos  traducere  ac  criminari  non  desine- 
bat,totamque  ipsius  vitam  suggiilabat  acproscinde- 
bat.  Atque  hujusmodiquidem  scrmonis  splendorom 
ob  internam  tenebrarum  crassitiem  haudquaquam 
admisit.  Cum  autem  ob  amoris  a  uatura  insiti  affe- 
ctum  in  ipsum  aniniadvertere,  aut  eum  malo  aliquo 
multare  non  posset,rursumque  ipsumde  tl€IO  sen- 
tentia  dimovere  se  posse  prorsus  desperaret,  veritus 
ne  sipluribus  eum  sermonibus  lacesseret,  eo  libere 
ac  fidenter  loquente,  deosque  suggillante  atque  ca- 
villisinsectante,majore  ipse  iriicundia  inflammatus, 
hostile  aliquid  ii;  3uni  d<>signaret,  irato  animo  sur- 
gens  secessit,  his  duntaxat  verbis  utens  :  Utinam  ^^  fensum  rcgnum,  omnisque  generis  bona  ab   ipsts 


noctcm  in  precibus  traduxit.  Rex  autem  cum  de  fiUi 
statu  cum  Arache  sermones  contulisset,  ipsique  ri- 
gidamipsiuslibertatem  animiquein  sententiapervi- 
caciam  declarasset,  hoc  consiiium  capit,  ut  quam 
fieri  possetamicissimeatque  obsequiosissime  C4&mea 
colioqueretur,  blanditiis  vjdelicet  perfecturum  ae 
sperans  ut  eum  ad  se  porti^aheret.  Crastino  itaqua 
die  ad  filium  se  confert,  ac  propius  sedens,  ipsum 
accersit,  atque  complectitur  et  exosculatur,  leniter- 
queac  placidcirrepens  :  0  charissime  etamantissimft 
fili,  inquit,  patris  canitiem  honore  affice,  precibn»- 
que  meis  auditis  accede,  ac  diis  sacrificium  adhibe. 
Sic  enim  et  illos  benignos  et  faciles  habiturus  es,el 
dicmm  diuturnitatem,  gloriamque  omnem,  eti 


nunquam  natus  fuisses,  nec  in  lucem  prodiisses,  si 
quidemfuturumerat  ut  in  deos  tam  impius  et  contu- 
ineliosus  csses,  atque  a  paterna  amicitia  et  admo- 
nitione  abscederes.  Verum  advei^arii  deos  quorum 
invictum  robur  est,  non  perpetuo  subsannabunt» 
nec  diu  gaudebunt,  nec  eorum  pnestigiae  vim  habi- 
turoe  sunt.  Nam  nisi  mihi  dicto  audientem  atque 
erga  deos  gratumte  pncbueris,  multis  prius  acva- 
riis  tormentis  affcctum  acerbissima  mortetede  me- 
dio  tollam,  nec  tecum  ut  cum  fiLio,  sod  ut  cum  ho- 
ste  aiiquoac  rebelli  agam. 
C^p.  XXV.  —  His.  mm&  cum  in  eum  pater  usus 


percipies,  et  mihi  patri  tuo  per  omnem  vitam  chanx 
eris;  ac  denique  hoc  assequeris  ut  omnes  hominei 
te  in  honore  habeant,  laudibusque  efferant.  Siqoi- 
dem  ad  iaudem  adipiscendam  magni  interest  patri 
obedire,  ac  praesertim  in  iis  rebus,  quae  ad  bonnm 
et  ad  deorum  benevolentiam  spectant.  Quidnan  ao- 
tem,  iili,  censes,  utrumne  me  consulto  ac  de  indu- 
striaa  bona  via  deflextsse,  atque  contranam  iBgredi 
maiuisse,  an  vero  boni  ignoratione  et  imperitta 
meipsum  pestiferis  dogmatibus  dedidisse  ?  Certe  si 
me  sponte  ac  de  industria,  contra  quam  utile  sil, 
maia  bosnis  pmkrre^  mortemqHe  \ita  potipreogk  b»* 


54« 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMIM  CT  JOSAPIIAT  INDliE  REGIS. 


m 


bere  existimas,  vehementer,  o  fili,  a  recto  judicio  A  bonum  est  invenit,  obtempera.  En  enim  demonstra- 


abenrare  videris. 

An  non  vides  quot  lerumnis  et  afflictionibus  me- 
ipsum  persajpe  tradam,  tum  in  expeditionibus  ad- 
versus  hostes,  tum  in  publicorum  negotiorum  pro- 
cnratione  meipsum  occupans,  adeo  ut  famem  etiam 
ac  sitim,  cum  ita  necesse  est,  perferara,  ac  pedibns 
ambulem,  humique  soranura  carpam?  Opuraauto  h 
et  pecuniarum  tantain  me  contemptio  ac  despicien- 
tia  est,  ut  interdum  profusa  manu  palatii  mei  the- 
sauros  exhauriam,  quo  amplissima  diis  dolubra  ex- 
struam,  omnique  omatu  illustrem,  aut  pecuniarum 
aggeris  miiitibusliberalissime  distribuara.  Cura  ita- 
que  tantus  in  rae  voluptatura  conteraptus,  tanta  in 
periculis  tolerantia  sit,  si  Galilaeorura  religionera,  ea 


tum  cst  me  nec  sponte  nec  per  ignorationem  a  bono 
aberrasse,verum  et  illud  iuvenisse  et  accepisse.  Cu- 
pioautem  te  quoque  in  stulto  errore  minime  versari, 
verumraeisvestigiishiercre  ;  quaniobrera  fac  patrem 
tuum  verearis.  An  nescis  quantum  bonura  sit  patri 
obtemperare,  atque  ipsi  in  omnii)us  rebus  obsequi, 
quemadmodum  contra  quara  exitiosura  et  exsecran- 
dum  patris  animura  exacerbarc,  ipsiusque  jussapro 
nihilo  habere  .^  Omnes  enim  qui  haec  fecerunt,  malo 
mortis  genere  interierunt.  Quo  in  numero,  fili,  uti- 
nam  ne  censearis !  verum  ea  quce  parenti  grata  sunt, 
faciens,  bonorum  omnium  compos  fias,  regnique 
mei  ha?res  sis. 

Magnanimus  autem,  ac  vore  nobilis  adolescens, 


qnam  manibus  tenoraus  pi-a^stantiorem  esse  cogno-Bcura   supervacaneara  patris  orationera  ac  stultura 


scerem,  an  non  sumrao  studio  id  agerera,  ut  contem- 

ptis  omnibus  rebus,  salutera  mihi  compararem  ?  Sin 

autem  raihi  boni  ignorationem  atque  imperitiara  vitio 

vertis,  illud   tecum    reputa,   quot  noctes  insomnis 

excgerim,  quaestione  aliqua  proposita,  et  quidem 

interdum  haud  admodum  nece.ssaria,nullam  oranin») 

mihi  rcquiem  concedens,  priusquam  perspicuam  et 

accoraodatissimara  30B   ipsius  solutionem  inve- 

nissem. 

Qoocirca  cum  caaucarumharum  rerum  ne  mini- 
mara  qnidem  contemnendara  ducam,veruraoranino 
condneibiliter  atquead  oraniura  utilitateni  eam  excu- 
tiam  et  absohram  (sic  enim  inter  omnes  constare  ar- 
bitror,  neminem  omnium  qui  sub  sole  sunt,  arca- 


consilium  audiissot,  atque  flexuosi  serpentis  artes 
animadvoitissot,  norape  quod  a  dextris  laqueum  pe- 
dibus  ipsius  parasset,  id  scilicet  agens  ac  moliens, 
utdivinfira  Ipsius  aniraara  inflecteret,  atque  ipsi  ad 
propositara  palraara  inipedimentura  afl^erret,  illud 
Dominiprirceptura  sibi  ante  oculosposuit :  Non  veni 
mittere  pacem,  sed  gladium.  Veni  enim  separare 
filium  adversus  patrem  suum,  et  filiam  adversus  ma- 
trem  suara,  ot  qua?  deinceps  sequuntur  {Matth.  x). 

Illudque  item  :  Qui  amat  patrem  aut  matrem  plui^ 
quam  me,  noncst  me  dignus.  Ac  rursum  illud :  Qui- 
cunque  me  negaveritcoram  hominihus,nogaboetiam 
eum  coiam  Patre  raeo,  qui  in  coclis  est.  Haec  cum 


nom,«. ..»....«»  ^r^r^ui..^^^  ^^^..^^4.:  •         r  secum  ipse  reputasset,  divinoquc  metu  animam  con- 

nanira  rerum  cognitionem  accuratius  unquam  mve-  Li      .     .  '      ,  ^  '      .      } 


stigassequamipsefecerira),  ouonam  pacto  res  divi- 
nas,  et  ea  qua;  venerari  ac  deorum  honore  afficere 
oportet,  contemnenda  duxissem,  acnon  potius  omni 
stodio,  omnibus  viribus,toto  deniqueanimo  actota 
mentein  eorum  investigatione  terapus  atque  operara 
posoissem,  ut  quae  vera  et  raaxime  consentanea 
sunt,  invenirem?  Etenim  magno  cumlabore  sicea 
qu8»sivi,  ut  et  raultas  noctes  ac  multos  dies  in  his 
consuinpserim,  et  multos  item  sapientes  et  eruditos 
viros  ad  consilium  adhibuerim,  atque  etiam  cum 
multis  eorum  qui  Christiani  appellantur  sermones 
contnlerira.  Ac  perimpigrara  conquisitionora  etar- 
dentem  investigationera,  via  veritatis  a  rae  inventa 


strinxissct,  illud  Saloraonis  dictuni  perquara  tempe- 
stive  usurpavit :  Tempus  araandi,  ettempus  odicndi; 
terapus  belli,et  tempus  pacis  [Eccle.  iiij.  Ac  primum 
quidem  mente  ad  hunc  modum  precatus  est  :  Mise- 
rere  raei,  Deus,  raiserere  mei,  quouiaminte  confidit 
animamea;  et  in  umbra  alarum  tuarum  sperabo, 
donec  transeat  iniquitas.  Clamabo  ad  Deum  altissi- 
mum,  Deum  qui  bene  fecit  mihi  [Psal.  lvi);  ac  reli- 
qua  qufe  deinceps  in  psalmo  sequuntur. 

Post  autem  ad  patrem  his  verbis  usus  est :  Pa- 
trem  quidera  colere,  atquo  ipsius  iraperiis  parere, 
ipsique  araico  et  benevolo  anirao  inservire,  corarau- 
nis  magister  noster  docet  {Exod.xx),  utqui  natura- 


est,  sapientum  virorum  atque  tumdoctrina,tura  in-<p|lerahujusraodichuritateminanimisnostrisinseverit 

genio  praeditorum  testimonio  confirmata.  Quorura 

haecsententia  est,nullara  aliara  essepraetoreara  quara 

hodiemo  die  teneraus,   suraraos  deos  colentes,  ac 

dulcem  et  cum  voluptate  conjunctam  vitam  omnibus 

bominibus  Ipsorum  munere  concessam,  ac  jucundi- 

tatc  animique    oblectamento  porfusam  arctissime 

complectentes.  Quam  quidem  Galilajorura  duces  et 

antistites  stulte  repulerunt,  adeo  ut  suave  hoc  lu- 

mcn,  atque  oranes  voluptates,  quas  nobis  fruendas 

dijconocsserunt,alterius  cujusdara  incertae  vitae  spe 

pTompto  aniino  abjiciant,  nescientes  videlicet,  nec 

qcM  dicafit,  nec  de  qnitus  affirment  \I  Tim.  i). 

Tn  vero,  charissime  fll,  pat»i  tuo,  qui  per  accu- 
mt^  ihc  Verisshttttm  i^iv^stigationem  id  quod  vere 


At  cura  parentura  araor  atque  erga  eos  benovolentia 
animae  ipsi  periculum  creat,  eamque  a  sumrno  illo 
eflectore  procul  removet,  hunc  alfectura  prorsus  ex- 
scindere  juberaur,  ac  nullo  raodo  iis  qui  nos  a  Deo 
abstrahunt  cedere  ac  manus  dare,  verum  eos  odisse 
et  aversari  :  quamvis  etiara  is  qui  exsecranda  prae- 
cipit  pater  sit,  quaravis  mater,  quamvis  rex,  quam- 
vis  donique  penes  eum  vitaj  nostrae  potestas  sit.  Quae 
cum  ita  sint,  paterna;  benevolentiae  causa  Dei  jactu- 
ram  facere  proi^us  nequeo ;  ac  proinde  tum  tibi  ipsi, 
tum  mihi  no^otium  facessere  desine ;  verum  raihi 
morem  gere,  ac  vivum  et  verum  Deum  ambo  cola- 
mus.  Nam  quae  nunc  veneraris,  simulacra  sunt,  ho- 
minum  manibus  efiecta,  spiritus  expertia  et  snrd 


543 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


544 


nihilque  omnino  aliudquam  cxitiumetsempiternum  Asicut  liber  involvetur,  terra  autcm  efTracta  omnium 


cruciatum  cuitoribus  suis  accersentia. 

Sin  autem  id  recusas,  quidquid  lubet,  mihi  infer, 
servus  enim  Christi  sum.  Ac  neque  blanditiis  neque 
tormentis  ab  ejus  301^  amore  desciscam  :  quem- 
admodum  etiam  pridie  tibi  dixi,  Domini  mei  no- 
men  interponens,  ac  sermonem  interposito  jureju- 
rando  confirmans.  Quod  autem  nec  te  sponte  male 
agere,  nec  rursum  ignoratione  a  bono  aberrare  di- 
xisti,  verum  ingenti  ac  laboriosa  invcstigatione  hoc 
cognovisse,  nempe  bonum  esse  simulacra  colere,  ac 
libidinum  voluptatibus  affixum  esse,  certe  te  sponte 
male  agere  dicere  haud  nequeo.Quod  autem  magna 
inscitiaecaligine  circumfusussis,  ac  tanquam  in  tra- 


hominum,quiunquam  aprimi  hominis  Adami  ortu 
usque  ad  diemiUumfuerunt,corpora  sursum  emittet, 
ac  tum  omnes,quiaborbe  conditomortefuncti  sunt, 
in  ictu  oculi  ad  Domini  tribunal  sistcntur,  atque 
unusquisque  rerum  in  vita  gestarum  rationem  red- 
det  i/Cor.xvj.Tunc  justi,  qui  in  Patrem  et  Filium 
ac  Spiritum  sanctum  crediderunt,  atque  in  probis 
actionibus  praesentis  vitse  curriculum  confecerunt, 
solis  instar  fuigebunt  (Afa^^/i.  xiii).  Quonam  autem 
pacto  gloriam  eam  quai  ipsos  exceptura  cst,  tibi 
commcmorabo?  Nametiamsiipsorum  spieudorem  ac 
pulchritudinem  solis  lumini,  aut  etiam  clarissimae 
fulgetrae  comparem,  nihii  tamen,  quod  huic  splen- 


ctabilibus  tenebris  ambuhins,  ne  minimum  quidem  n  dori  parsit  dixero.  Oculus  enim  non  vidit,  necauris 

luminissplendoremperspicias,  ob   idque,  recta  via 

amissa,  in  pracipitia  et  barathra  oberres,  id  vero 

certissimum  ac  compertissimum  habeo,  tequeetiam, 

0  pater,  id  intelligere  cupio.  Ac  propterea  tenebras 

lucis  loco  tenens;  acmortemvitaiinstar  complectens. 

utilia  consiiia  iniisse,fructuosasquecogitationes  sus- 

cepisse  tibi  videris.  At  non  ita  est,  non  inquam  est 

ita.  Nam  nec  ea  quai  veneraris  dii  sunt,  sed  daemo- 

num  statuiE,  omnem  eorum  exsecrandam  operatio- 

nem  intus  continentes  ;  nec  rursum  vita  ea  quam 

suavem  etvoluptariam  appellas^jucunditatisque  om- 

nis  et  hiiaritatis  plenam  esse  censes,  cjusmodinatu- 

ram  habet,  sed  si  veritatis  judicio  standum  est,  ex- 

secranda  ac  modis  omnibus  aversanda  est.  Quamvis 

enim  M  aliquod  terapus  fauces  deliniat,  post  ta- 

men,  ut  a  magistro  meo  dictum  est,  felle  amarius 

digeritur,  gladioque  ancipiti  acutior  est. 

Et  quonam  tandem  pacto  ejus  malatibi  recensere 
possem?  Dinumerabo  ea,et  super  arenam  multipli- 
cabuntur  (Psal.  cxxxviii;;  diaboli  enim  hamus  cst, 
exsecranda  voluptate,  tanquam  illcccbra  quadam  ob- 
ductus,per  quam  eos  qui  in  fraudem  inducuntur,ad 
imum  inferni  gurgitem  ti*ahit.  Bona  autem  a  Domino 
meo  promissa,  quae  quidem  tu  incert»  vitae  spem 
nuncupasti,  ab  omni  mendacio  et  mutatione  aliena 
sunt,finem  nesciunt,  corruptioni  subjectanon  suot : 
denique  nulla  est  oratio,quaB  illiusgloriaeetjucundi- 
tatis,  illiusinenarrabilisgaudii  ac  perpetua»  lajtitiae 
magnitudinem  exprimere  queat.  Omnes  enim,quem- 
admodum  ipse  vides,  morimur,  nec  est  homo  qui 


audivit,  nec  in  cor  hominis  asccnderunt  quae  Deus 
in  ccplorum  regno,  in  incomparabiii  luce,  iit  arcana 
ct  fmis  experte  gloria,  iis  qui  ipsius  amorc  praKliti 
sunt  pnrparavit  (ICor.  ii).  Ac  justi  quidem  ejusmodi 
bona  atque  ejusmodi  beatitutlinem  consequentur. 

Qui  autem  verum  Deum  abjurarunt,ac  fictoremet 
opificemignorarunt,impurosqued(emonescoluerunt, 
ac  surdis  simulacris  venerationem  tribuerunt,  voiup- 
tatumquehujus  vanae  vitac  cupiditatcflagrarunt,at- 
que  in  vitiosarum  aiTectionum  coeno  porcorum  instar 
sese  volutarunt  suasqueanimas  vitii  omnisofBciDam 
efTccerunt,  nudietaperti  stabunt,  ignominia  suflusi, 
mcpsti,  ac  tum  gestu,  tum  re  ipsa  miserabiles.Atque 
omnesipsorum  sermones,  et  actiones,  etcogitationes 
ante  ipsorum  ora  venient ;  ac  deinde  post  gravissi- 
mam  ignominiam  atque  intolerandum  iliud  probrum 
gehennae  igni  nunquam  exstinguendo,  ac  lucis  omnis 
experti,  exterioribus  tenebris,  dentium  stridori,ac 
venenato  vermi  addicentur.  Ha^c  illorum  portio  erit, 
hsic  haereditas :  in  his  per  sempiterna  saecula  versa- 
buntur,  scelerum  pcenas  dantes,  propterea  quod  bo- 
nis  iis  quae  in  poliicitatione  recondita  erunt,  propter 
brevem  voluptatem  repudiatis  et  abjectis,  acternum 
sibi  ipsis  supplicium  accersiverunt.  Fro  his  igitur, 
hoc  est,  ut  et  gaudium  illud  omni  sermone  praestan- 
tius  consequamur,  et  arcana  illa  gloria  fruainur,an- 
gelosquesplcndore  adaequemus,acbono  etdulcissimo 
Dominofidenti  animo  astemus,atqueatrocissimas6t 
nunquam  liniendas  poenas,  et  acerbissimam  illam  in- 
faraiam  erTugiamus,  quas  non  303  pecunias,  qoft 


vivat,    et  mortem  visurus  non  sit  {II  Reg.  xiv;D  non  corpora,imoetiam  ipsasanimasprofundereiiar 


PsaL  Lxxxviii);  futurum  est  autem  ut  rursum  ad 
vitam  redeamus,  tum  nimirum,  cum  Dominus  Jesus 
ChristusDeiFilius  ingloria,quac  nullis  verbis  decla- 
rari  potest,  ac  tremenda  potentia  veniet  [Mallh.  xxv), 
ille,  inquam,  Rex  regum  ac  Dominus  dominantium 
(.4poc.  xix),cui  omne  genu  flectetur,ccclestium,ter- 
restrium,  et  infernorum  (Philip.  ii) ;  quique  tantum 
omnibus  pavorem  commovebit,  ut  etiam  ipsae  coe- 
lestes  viitutes  obstupescant  {Luc.  xxi).  Astabunt 
porro  ei  cum  timore  millia  millium,  et  decies  cente- 
na  millia  angelorum  et  archangeiorum,  cunctaque 
metu  actremore  plena  erunt  [Dan.  vii).  Unusenim 
archangelorum  buccina  clanget ;  ac  statin^  ccelum 


fuerit  ?  Quis  tam  ignavi  animi  est,  quis  tam  excon, 
quin  sexcentas  temporarias  mortessubirein  animani 
inducat  ut  a  sempiterna  et  hnisomnis  experte  morte 
liberetur,  beatamque  et  ab  omni  interitu  remotam 
vitam  haereditario  possideat,  ac  sanctae  et  vitse  ini- 
tium  afTerentis  Trinitatis  lumine  coUustretur  ? 

Qkv.  XXVI.  —  Haec  verba  cum  rex  audiisset,  fi- 
liique  firmitatem  atque  constantiam  perspexisset, 
nec  bianditiis,  necscrmonum  lenocinio,necdeniqae 
suppliriorum  minis  cedentis,  orationisquidem  illiiu 
probabilitatem,ac  responsa  quae  refelli  non  possent, 
admirabatur,  atqueetiam  a  propria  conscientia,qus 
ipsum  vera  et  justa  dicere  demonstrabat,  coai^gueba- 


S45 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


546 


tar;  Yerumapravaconsuetudineatque  a  vitiosisaf- Asit.  Cumigitur  rex  in  alto  atque  edito  solio  conse- 


fectionibus,  quarum  habitum  contraxemt^  et  quae 
eam  velut  camo  et  freno  coercebant,  nec  veritatis 
lomen  perspiccre  sinebant,  in  diversum  trahebatur. 
Ac  propterea  nuUum  non  lapidem,  ut  dici  solet,  mo- 
?ens,  in  eo  quod  prius  sibi  proposuerat  haerebat, 
consilium  nimirum,  quod  cum  Arache  ceperat,  In 
opus  perducerecupiens.  Itaquead  filium  ait :  Opor- 
tebatquidem,  fili,  te  meis  iraperiis  omnibus  in  rebus 
simplicitcr  obsequi.  Quoniam  autem  pro  tua  duritia 
atque  contumacia  mihi  ita  vehementer  rcstitisti, 
hoc  unum  contendens,  ut  tuasententia  majoris  apud 
te^quam  omnia  alia,ponderis  atque  auctoritatisesset, 
age,  inani  contentione  valere  jussa,  rationibus  ad 
persuadendum  aptis  agamus.  Ac  quia  Bariaam,  a 


disset,  fiiium  una  sedere  jussit.  At  iile  pro  suo  erga 
patremhonore  ac  reverentia  id  facere  recusavit,at- 
que  in  terra  non  longe  ab  eo  sedit.  Astiterunt  igitur 
viri  infatuatae  a  Deo  sapientiae  periti,  quorum,  ut 
Apostoli  verbis  utar,  insipiens  cor  erravit  (/  Cor,  i). 
Putantes  enim  se  esse  sapientes,  stulti  facti  sunt,  et 
mutaverunt  gloriam  incorruptibilis  Dei  in  simili- 
tudinemcorruptibilium  hominum,  et  quadrupedum, 
et  serpentium  (Uom.  i).  Hi,  ut  cum  regisfilio,  atque 
iis  qui  ab  ipsius  partibus  stabant,  sermonem  conse- 
rerent,  in  unum  convenerunt.Atque  in  eis  illud  ada- 
gium  implebatur  :  Caprea  cum  leone  pugnam  iniit 
(14)  Etenim  ipse  Altissimum  posuerat  refugium 
suum,  et  inalarumipsiusumbrasperabat(P5a/.  xc). 


quo  tibi  fucus  factus  est,  vinctus  a  me  tenetur,  am-g  Illi  autem  in  hujussaeculi  principibus  qui  destruun- 


plissimo  coetu  habito,  atque  omnibus  tum  nostris 

tamOalilaeis  in  unum  coactis  praeconibusque  disertis 

verbis  edicere  jussis,   ne  quisquam  Christianorum 

nUins  periculi  metu  afficiatur,  verum  omnes  omni 

metu  vacui  per  sodalitia  et  cognationes  in  unum 

coeant,  communi  consilio  rem  consideremus.  Atque 

aQtvos  et  vester  Barlaam,  nobis  in  sententiam  ve- 

stram  adductis,  ea  qua;  optatis  consequimini ;  aut 

contra  vos  in  sententiam  nostram  adducti,  jussis 

meis  sponte  ac  prompto  animo  parebitis. 

Prudens  autem  revera  et  cordatus  juvenis  per  vi- 
som  quod  divinitusipsi  contigerat,  regis  versutia  co- 
gnita,  ait :  Domini  voluntas  fiat,  sitque  quemadmo- 
dum  jossisti.  Ipse  autem  bonus  Deus  ac  divinus  hoc 


tur,  ac  mundi  principe  tenebrarum,  cui  se  ipsos 
misere  subjecerunt ,  (iduciam  suam  collocabant 
(Psal.  Lvi ;  Ephcs.  vi). 

Producitur  itaque  Nachor,  qui  Barlaamum  se  esse 
simulabat.  Ac  rex  quidem  hoc  sibi  propositum  ha- 
bebat;  verum  sapiens  Dei  providentia  coelitus  aliud 
administrabat.  Astantibus  enim  his  omnibus,  rex  ad 
oratores  buos  et  philosophos,  vel  potius  plebis  sedu* 
ctores  et  stolido  corde  praeditos,  ait :  304  En  vobi» 
certamen,  et  quidem  maximum  propositum  est.Duo- 
rum  enim  alterum  vobis  continget,  nempe  ut  vel 
doctrina  nostra  confirmata,  errorisque  convicto  Bar- 
laamo  ipsiusque  sociis,  maximam  gloriam  et  hono- 
rem  tum  a  nobis  tum  a  senatu  consequamini,ac  vi- 


nobis  concedat,  nc  a  recta  via  aberremus ;  nam  in  C  ctricibus  coronis  orneraini ;  vel  fracti  ac  superati. 


ipso  confidit  anima  mea,  et  ipse  mei  miserebitur. 
Tancigitur  rex,  omnestam  idolorum  cultores  quam 
diristianos  in  unum  conveniri  jubet,litteris  nimirum 
(juaquaversum  missis,  ac  praeconibus  qui  per  omnia 
oppida  proclamarent,  ne  quis  Christianorum,  tan- 
qinam  inopinati  aliquid  perpessurus,  in  metu  versa- 
retur;  verum  omnes  per  sodalitia  et  cognationes  in 
onam  coirent,  quod  veritatis  studiosa,  ac  non  coacta 
etviolenta  inquisitio  una  cum  eorum  duce  atque 
antesignano  Barlaamo  futura  esset.  Eodemque  modo 
idolorum  etiam  cultores  ac  sacerdotes,  Chaldaeo- 
nimqueetlndorum  sapientes,  qui  in  universo  ipsius 
imperio  erant,  quosdamque  etiam  augures,  et  prae- 
stigiatores,  ac  vates  convocavit,  ut  adversus  Chri- 
stianos  victoriam  obtinerent. 

Et  quidem  ingens  ad  regem  exsecrandae  ipsius  re- 
iigionis  multitudo  confluxit  :  Christianorum  autem 
unas  tantum,  Barachias  nomine,  inventus  est,  qui 
Baarlamo(ut  quidemexistimabatur)  suppetiasferret. 
Nam  pii  viri  partim  extremo  vitas  diefunctifuerant, 
a  furiosis  scilicet  urbium  praetoribus  obtruncati ; 
partim  impendentium  periculorumraetuinmontibus 
ac  speluncis  dclitescebant ;  partim  denique  regismi- 
nas  pertime.scentes  in  lucem  prodire  minime  aude- 
baat,veniMoctumi  pietatiscultores  erant,in  occulto 
duntaxat  diristum  colentes,  non  autemlibere  ipsius 
fidem  profitentes.  Ille  autem  solus,  utpote  generoso 
aoimo  praeditus  ad  propugnandam  veritatem  acces- 


cumomni  ignominia  gravissimaramortemoppetatis, 
atque  omnes  vestra^  facultates  populo  addicantur, 
quo  memoria  vestra  prorsus  a  terra  deleatur.  Nam 
et  corpora  vestra  bestiis  devoranda  objiciam,  et  li- 
beros  vestros  perpetua  servitute  raultabo. 

Hac  oratione  a  rege  habita,  ipsius  filius  his  verbis 
usus  est :  iEquam  sententiam  hodierno  die  tulisti, 
0  rex,  earaque  velimDeusconfirraet;  atque  egoea- 
dem  magistro  meo  dico.  Conversusquead  Nachorem, 
qui  Barlaam  esse  putabatur,  ad  eura  ait :  Non  te  fu- 
git,  0  Barlaara,  in  qua  gloria  quibusque  deliciis  rae 
inveneris.  Tu  taraen  perraultis  serraonibus  me  ad- 
duxisti  ut  a  patriis  legibus  et  institutis  abscedcrem, 
atque  ignotum  Deura  colerera,  arcanorum  quorum- 
D  dam  videlicetac  sempiternorum  bonorum  spe  men- 
tem  meara  ad  sequenda  tua  dogmata,  et  exacerban- 
dum  patris  mei  ac  domini  aniraura  me  pertrahens. 
Quocirca  ita  existima,  te  nunc  velut  in  trutina  stare. 
Nam  si  ex  proposito  certamine  superior  discesseris, 
eam  scilicet  quam  mihi  tradidisti  doctrinam  veram 
esse  deraonstrans,  atque  eos  qui  hodiema  die  nobis 
adversantur,  in  errore  versari  ostendens,  tu  quidem 
majorem  quam  uUus  unquam  habuerit,  gloriara  re- 
feres,  ac  veritatis  praeco  vocaberis ;  atque  ego  in 
tua  doctrina  perstabo,  Christumque,  quemadraodum 
praedicasti,ad  extremum  usquespiritumcolam.  Sin 
autem,  sive  dolo,  sive  serio  ac  vere  superatus, 
ignominiam  mihi  conflaveris,  contumeliam  meam 


547 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIIRJS. 


548 


statim  uldscar.  Etenim  meismet  manibus  cortuumA  quidquid  raoveteoquod  moveturfortiusest;  etqaod 


ac  linguani  evollani,  eaque  cum  reliquo  tuo  cor- 
pore  canibus  in  pi^a^dam  dabo,  ut  tuo  exemplo  om- 
nes  regum  iiliis  imposturam  minime  facere  condi- 
scant. 

His  verbis  auditis,  Nachor  ingentem  tristitiam  ac 
mo3rorem  concepit,  ut  qui  seipsum  in  foveam  quam 
fecerat  incidere,  ac  laqueo  quom  absconderat  impli- 
cari,  suoque  gladiose  confodi  perspicerot.  Cum  igi- 
tur  rem  secum  reputasset,  ad  filii  regis  partes,  ut 
impendens  vitae  discrimen  efTugeret,  S(»se  potius  ad- 
jungere,  ipsiusque  dogmata  confirmare  statuit.  quod 
videlicet  ilJe  optimo  juresupplicio  eum  aiBcere  pos- 
set,  si  quidem  ipsius  animum  oflendisset.  At  id'  to- 
tum  divinte  providcntiae  erai,quai  religionis  nostrae 


continet  atque  conser\'at  fortius  est  eo  quod  conti- 
netur  et  conservatur.  Quocirca  ipsum  Deum  esse 
dico  qui  omnia  SAS  procreavit  atque  conservat, 
quique  principiis  expers  est,  et  sempiternus  et  im- 
mortalis,  et  nulla  re  indigens,  omnibusque  pertur- 
bationibus  ac  defectibus  sublimior,  hoc  est  ira  et 
obii\ioneatqueignorantia,reliquisqae  omnibus  rebus 
generis  ejusdem.  Per  ipsum  autem  omniacoagmen- 
tata  et  concreta  8unt(P5a/.  xv).  Nec  vero  sucriflciis 
aut  libaminibus,autulla  alia  re  inaspectum  cadente 
opus  habet  (Act»  xvu),  verum  contra  omnes  eo  opos 
habent. 

Cap.  XXVII.  —  His  ita  de  Deo  commemoratis, 
quemadmodum  ipsius  beneflcio  mihi  de  ipso  loqui 


decreta  supientcr  peradvcrsariosconfirmabat.  Nam^concessum  est,  ad  humanum  genus  veniamus,  ut 


cum  idolorum  antistites  ot  Nachor  sermones  conse- 
rere  inciperent.  ut  Bariaam  illc,  cum  sub  Balaac 
Israclem  quondam  exoccrari  ac  diris  devovere  con- 
stituisset,multis  tamen  eum  ac  variisbenedictionibus 
cumulavit  {Num.  xxii),  ad  eumdem  etiam  modum 
Nachor  insipientibus  ac  stolidis  sapientibus  vehe- 
jnenter  obluctabatur  .Cum  eniin  rex  in  throno  sederet, 
atque  ipsius  hlius,  uti  jam  a  nobis  dictum  est,  ipsi 
ossideret,  eique  etiam  stulti  rhetores  astarent,  qui 
ut  gladium  linguas  suas  ad  opprimendam  et  ever- 
tendam  veritatcm  acuerant  {Psal.  lxiii).  quique,  ut 
cum  Isaia  loquar,  laborem  parturiunt,et  iniquitatem 
pariunt  {IsaitV  lix),  plebis  etiam  ad  certaminis  spe- 
ctaculum  innumerabilis  multitudo  confluxisset,  ut 


quinam  ipsorum  veritatis,  quinam  erroris  participes 
sint  conspiciamus.  IUud  enim,  o  rex,  inter  nos  con- 
stat,  tria  in  mundo  hominum  genera  esse,  nimirum 
eos  qui  apud  vos  deorum  cultores  dicuntur,  et  Ju- 
dieos,  et  Christianos .  Ac  rursum  eoruin  qui  multos 
deoB  coiunt  triplex  genus  esse,  nempe  Clialdaeos, 
Graecos  et  iEgyptios.  Nam  hi  reliquis  nationibus  plo- 
rium  deorumcultus  et  adorationis  duces  ac  raagistri 
fuerunt.  Quocirca  quinam  ipsorum  in  veritate,  qui- 
uam  in  erroi^evei^senturfVideamus.  Ac  Chaldaei  qui- 
dem  Deum  ignorantes,  post  elementa  aberraverunt, 
resque  conditas  Creatoris  loco  colere  cieperunt :  qua- 
rum  etiam  cum  formasquasdam  effecissent,easccBli, 
et  terra),  et  maris,  et  soUs,  ac  lunac,  reliquorumque 


utra  pars  victoriam  adipiscerctur  cognosceret,rheto-  C  clementorum  etsiderum  figuram  appellarunt^easque 


.rum  unus,  qui  omnibus  doctrina  praRstabat,  ad  Na- 
chorem  dixit :  Tune  esille  usque  adeo  audax,  atque 
in  deos  nostros  contumeliosus  Barlaam,  qui  charis- 
simum  regis  filium  in  ejusmodi  errorem  coi^jecisti. 
eumque  crucifixum  colere  docuisti?  Kespondit  Na- 
chor  :  Sane,  ego  sum  Barlaam,  qui  deo»  tuos,  quem- 
admodum  dixisti,  nihiii  pendo,  quique  regis  filium 
non  in  errorom  conjeci,  sed  errore  liberavi,  atque  ad 
verum  Deum  adjunxi.  Tuni  rhetor  illeadbunc  mo- 
dum  locutus  est :  Quoniam  magni  et  eximii  viri,  a 
quibus  omnis  sapientia  et  scientia  inventa  est,  subli- 
mes  deos  atque  iunnortales  eos  nuncupent,  omnes- 
que  orbis  tcrra;  reges  et  illustres  viri  ipsos  colant  ac 
venerentur,quonammodo  ipse  linguam  adversuseos 


res  in  templis  conclusas  adorant,  ac  deos  appellaiit. 
Quos  ctiam  diligenter  ac  studiose  servant  ne  a  fnri- 
bus  subripiantur.  Nec  illud  ipsis  in  mentem  veoit, 
quidquid  servateo  quod  servaturmajusesse,  etitem 
eum  qui  aliquid  efficit  eo  quod  oflicitur  pra^tantio- 
rem  esse.  Nam  si  ipsorum  dii  ea  imbecillitatesuqt, 
ut  saluti  suae  consulere  nequeant,  quonam  tandem 
pacto  aliis  salutem  afVerent  ?  Itaque  magno  errore 
Chaldaci  lapsi  sunt,  mortuas  et  utilitatis  expertes 
statuas  venerantes.  Atque  etiam  mihi  mimri  subit, 
o  rex,  quonam  modo  ii  qui  apud  eos  philosophorum 
nomen  obtinent,  illud  haudquaquam  aniraadvcrte- 
rint,  elementa  quoque  interitui  obnoxia  esse.  Quod 
si  elementa  interitui  onmino  obnoxia  ac  subjecta 


acuis,  atque  omnino  eo  audaciae  prorumpis,  ut  ha^cDsunt,  quitandem  diiesse  queant?  Quod  si  elementa 


proferas  ?  Quonam  item  argumento  probas  eos  deos 
non  esse,  sed  eum  qui  cruci  ailixusest?  Excipiens 
autem  sermoncm  Nachor,  rhetorem  quidem  iilum 
nuUo  responso  dignatus  est ;  verum  cum  plcbi  silen- 
tium  manu  indixisset,  atque  os  suum,  tanquam  iila 
asina  Balaam,  aperuisset,ea  qua)  dicere  minimein- 
stituorat  prolocutus  est,  aitque  ad  rcgcm  :  Ego,rex, 
Dci  providentia  in  mundum  veni ;  conspectoquecce- 
lo,  terra,  inarf,  sole,  ac  luna,  reliquisque  ejus- 
modi  rebus,  carum  ornatum  admiratus  sum.  Mun- 
dum  autem,caque  omnia  qua;  ipsiuscomplexucon- 
tinentur,  necessario  moveri  conspicicns,  eum  aquo 
.naovetur  et  conservaturDeumesseintellaxi.Etenim 


dii  non  sint,  quonam  modo  statuae,  quse  eonam  no- 
mine  construuntur,  dii  erunt  ? 

Ad  ipsaigitur  elementa,  o  rex,  accedamus,  utea 
deos  non  esse  demonstremus,  sedcorruptioni  ac  mu- 
tationi  subjecta,  atque  ex  nihilo  in  ortuni  veri  Dei 
jussu  producta  esse,  qui  quidem  corruptionis  et  im- 
mutationis  expers  est,  et  invisibilis,  contraque  ipse 
omnia  cernit,  et  arbitratu  suo  immutat  atque  con- 
vertit.  Quid  igitur  de  elementis  dico? 

Qui  coelum  deum  esse  arbitrantur,  errant.  Nam' 
ipsum  converti,  ac  necessariomoveri.atqueexmu]- 
tis  rebus  constare  videmus ;  propterea  enim  xoojkk 
id  est  mundus  appellatur.  Munflusporro  arttficiscn- 


&49 


VTTA  SANCTORUM  BAiBLAAM  ERBIIITiE  fiT  lO&APHAT  INDIiE  REGIS. 


!fiO 


jnadbia  construotio  est.  Qtiod   autem  congtrnctum  A     Ck>flsimili  etiam  modo  ii  qui  lunam  dcam  essc  opi- 


Cflt,  principium  ac  finem  habet.  At  ccplum  una  cum 
sideribus  suis  nccessario  movetur  ;  siquidem  astra 
certo  or  Hne  ac  spatio  impulsa,  a  puncto  in  pun- 
ctcmi,  f  ortim  occidunt,partiraexoriuntur,  certisque 
^empomm  spatiis  iter  suum  obeunt,  ut  aestates  et 
iiiemes,  quemadmodum  ipsis  a  Deo  imperatum  est, 
^ciant.  Nec  leges  sibi  juxta  inevitabilem  natur% 
necessitatom  constitutas  cum  coeJesti  omatu  infrin- 
gunt.  £x  quo  perspicuum  est,  coeium  non  deum, 
«ed  Dei  opus  esse. 

Qai  autem  terram  deam  esse  censent,  errant.  Yi- 
demus  enim  eam  ab  hominibus  injuria  afHci,  et  eo- 
•cnm  impcrio  subjectam  esse,  elTodi  etiam  et  conta- 
ininari,  atque  inutilem  iieri.Nam  si  igne  torrcatur, 


nantur,  errant.  Nam  ipsara  necessario  moveri  etim- 
mutari  vidcinus,  atque  a  puncto  in  punctum  luigra- 
re,  et  ad  hominura  utilitatera  nunc  exoriri,  nunc 
occidoi  e,  ac  sole  minorem  esse  ;  augcri  etiam  atque 
imminui,  ac  deliquia  interdum  pati.  Quai'o  fieri  non 
potest  ut  luna  dea  sit,  vorum  Dei  opus. 

Deuique  qui  liorainem  deum  esse  arbitranturer- 
rant.  Nam  euranecessario  raoveri,  et  ali,  etinvitum 
etiam  senescere  videmus,  atque  interdura  delectaii, 
interdura  raoRrore  aftici,  ciboque  ac  potu  ct  veste 
indigere.  Iracuadum  etiam  atque  invidura  esse,  et 
libidiue  incitari,  et  poenitentia  duci,  ac  raultis  defe- 
ctibot  laborare.  Verura  multis  etiam  modis  corrum- 
pitur,  nimirum  ab  elementis,    et  aniraantibns,  ac 


ittnoritur,   siquidem  ex  testa  nihil  oriri  potest.  AcBpostremo  a  morte  ipsi  imminente.  Ex  quo  efficitur 


•pFSBterea  siimbribusnimium  perfundatur,tumipsa, 
■tam  ipsius  fructus  corrumpuntur.  Quin  ab  bomini- 
bus  reliquisque  aniraantibus  proculcatur,  interfecto- 
nun  sanguine  inquinatur.  efToditur,  completur,  ca- 
daverum  theca  efficitur.  Qua)  cum  ita  sint,  fieri  Aon 
^paiest  nt  terra  dea  sit,  sed  res  a  Deo  ad  hominum 
-iiaum  effecta. 

£odem  modo,  qui  aquam  deam  esse putant,  errant. 
Nam  ea  quoque  ad  hominum  usum  procreata  est, 
eommque  dominationi  subest.  Contaminatur  etiam 
-et  lab^iactatur,  et  cum  igne  coacta  est,  immutatur : 
alios  atque  alios  subinde  colores  sumit,  utpote  quae 
et  fingore  concrescat,  et  ex  cruore  spurcitiem  con- 
Arahat,  et  ad  impurarum  omnium  rerum  ablutionem 


ut  homo  deus  esse  nequeat,  sed  Deiopus.Quocirca 
ingenti  errore  Chaklaii  lapsi  sunt.  dura  opiuionum 
suarum  comraenta  sequuntur.  ElemenUi  enira,  in 
qua)  interitus  cadit.  ac  mortuas  statuas  venerantur, 
nec  se  in  deoruni  nuraerum  ea  referre  sentiunt. 

Ad  Grsecos  jam  veniamus,  ut  si  quid  forte  de  Deo 
recte  seutiant  videamus.  Grcoci  igitur  sapientiae  lau- 
dem  sibi  urrogantes,  stultiores  etiam  Chaldaiis  ^ 
pnfibuerunt,  complures  videlicet  deos  inducentes, 
partira  masculos,  pailim  feminas,  vitiosarum  omnis 
generisafTeotionum,  ac  scelerumarchitectos.  Etenim 
ridicula,.etstulta,etimpia,  orex,  Gncci  induxerunt, 
eos  qui  non  sunt  juxta  perversas  suas  cupiditates 
deos  appcllantes.  ut  nimirum    eos  vitii  patronos  ac 


«dhibeatttr.  £x   quo  liquido   constat  aquam  deamc  defensores.habentes,  adulteria  perpetrent,  rapiant, 

trucident,  atquc  atrocissima  qutequescelera  comrait- 
tant.  Nam  cum  ipsoruni  dii  hujusraodi  flagitia  desi- 
gnarint,  quonam  pacto  ipsi  quoquc  non  eadem  per- 
petrabunt?  Ex  his*igitur  erroris  studiis  et  institu- 
tis,  horainibus  bella  et  ciedes,  atque  r.cerbas  ciipti- 
vitutes  crebro  experiri  contigit.  Quin  etiam,  si  de 
ipsorum  diis  sigillatim  verba  facere  velinius,  ingen- 


non  posse,  sed  Dei  opus. 
Jam  vero  qui  ignem  deum  esse  arbitrantur,  ipai 
•qnoque  errant.  Etenim  ignis  ad  hominum  usum 
oreatus  est,  ipsorumque  dominationi  subest,  ot  .ab 
ipsisad  omnis  generis  carnes,  pailim  elixandas, 
paitim  assandas,  atque  etiam  ad  mortua  corpora 
«oncremanda,  e  loco  in  locum  ctroumfertur  ;  atque 


•■uniptfr  multis  modis  corrumpitur,  etab  hominlhus  .tem  obsurditatera  perspecturus  es. 

eistinguitur;  ac  proinde  ignis  deus  esse  non  potest.  Siquidem  Saturnum  ipsi  ante  oranes  d(;um  indu- 

eed  Dei  opus.  cunt,  eique  filios  suos  mactant.  Qui  quidem  exRhea 

Ad  eumdem  etiam  modum  qui  ventorum  flatum  multos  filios  habuit,  quos  etiara   ipse  furore  porci- 

deum  eese  existimant,  errant.  Perspicuum  enim  est  tus  devorabat.  Aiunt  autem  Jovem   ip«i    genitale 

•ventum    alteri   inservire,  9#0   atque   hominum  merabrum  abscidiisso,  atque  in  raare  projocisso,  ox 

cansa  ad  transvehendas  navos  ac  frumentacompor-  quo  Venerem  ortiira  esse  fabulantur.  Jupitor  autcra 
tanda,  jreliquosque  ipsorum  usus  a  Deo  conditum  |%  patrera  suum  vinculis  cQnstrictura,in  tartaruniprae- 

•eMe.Uuc  accedit,  quod  pro  Dei  jussu  atque  impe-  cipitem  dedit.  Vidos  errorem   ac  libidinem,  quam 

>no:tum  augessit  tum  imminuitur.  Quare.fieri  non  adversus  deum  suum  invehunt.  Non  cnim  fieri  pot- 

potest  ut  ventus  Deus  sit,  verum  Dei  opus.  .est  ut  deus  catenis  vinciatur,  ip.sique  genitidos  par- 

Porro  qui  solem  deum  esse  putant,  ipei  quoque  -tes  amputentur  ?  0   singularem   amentiam  !    Quis 

errant.  Siquidem  eum  necessario  moveri  perspici-  mente  pragditus  hscc  dixerit  ? 


muSfatqne  a  puncto  in  punctum  migrare  et  com- 
'matari,  etoccidereet  exoriri,ut  ad  hominum  utili- 
tatem  stL.  ii.;j  c:t.plantascalore.aflQciat,  atque  insu- 
per  eum  divisionem  cum  reliquis  sideribus  habere, 
Mc  raultis  partibus  coelo  minorem  esse,  iuceque  in- 
tenium  defici,  nec  ullum  imperium  et  principatum 
obiinere.  £x  quo  illud  planum  est  ifleri  non  posse 
«t  6dl>  deus  tsit, .  sed  Dei  opus . 


Secundus  Jupiter  inducitur,  quem  in  omnes  deos 
suos  regnura  tenere  aiunt,  atque  in  varias  animan- 
tiumfigurasimmutari,  ut  raortalibus  mulieribusstu- 
prum  inforat.  Etonira  eum  in  taurura  sese  immu- 
tasse  tradunt,  ut  Europa  potiretur ;  in  aurum,  ut 
Danae  ;  in  cygnum,  ut  Leda  ;  in  satyrum,  ut  An- 
tiopa ;  in  fulmen,  ut  Semela.  Ac  postea  multos  ex 
ii&lilios  exstitisse,  Bacctuim   sciLicet, .Zetl^um,,Am- 


551 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRDIDS. 


552 


phionem,  Herculem,  Apollinem,Dianam,  Perseura,  A  tras  habentera,  solamque   cum  canibus  vagantem, 
Castorem  et  Pollucem,  Helenam,  Minoem,  Rhada- 
mantum,  Sarpedonem,  et  novera  item  filias,  quas 
Musas  nuncupant. 

Ac  demum  de  Ganymede  sermonera  inducunt. 
Hinc  itaque,  o  rex,  horainibus  contigit,  ut  ad  dei 
sui  iraitationera  ha;c  omnia  imitarentur,atqueadui- 
teri  essent,  et  insano  masculorum  amoretenerentur, 
et  aliahorrenda  flagitia  perpetrarent.Quoniaraigi- 
tur  raodo  (leri  potest  ut  Deus  adulter  sit,  aut  pay 
dico,  aut  parricida? 

Quin  Vulcanura  etiara  queradam  deum  esse  tra- 
dunt,  eumque  claudum,  malleumquc  acforcipem  te- 
nentem,  ct  ferari»  arti  victus  causa  operam  dan- 
tem.  Ergo  rerum  penuria  laborabat.  Atqui  a  Deo  ab- 


ut  cervum  aut  aprum  intercipiat.  Quonam  igitur 
modo  dea  erit  venatrix  raulier,  etcum  canibus  ober- 
rans? 

Postremo  Yenerem  etiam  deam  esse  adulteram 
dicunt.  Aliquando  enim  cum  Marte  concubuit,  ali- 
quando  cum  Anchise,  aliquando  cum  Adonide,  cujus 
etiam  mortera  deploi*at,  amasiura  suum  requirens. 
Quin  ctiara  eara  ad  inferos  descendisse  aiunt,  ut 
Adonidem  a  Proserpina  redimeret .  Yidistine  un- 
quam,  o  rex,  dementiara  hac  raajorem  ?*  deam  ni- 
mirura  inducere,  quae  adulterii  crimine  sc  obstrin- 
gat,  et  ploret  ac  lamentetur. 

Adonidem  autera  etiam  deum  venatorem  indu- 
cunt,  euraque  ab  apro  percussum  ^iolcnta  morte 


hon-et,  claudum  esse,  atque  horainumopcindigere.ginteriisse  aiunt,  nec  in  hujusmodi  calamitate  opem 


Adhjcc  Mercurium  etiamnobisdeura  inducunt,qui 
cupidus  sit,  et  fur,  et  avarus,  et  raagus,  et  verei- 
pellis,  ac  serraonura  interpres.  Quod  quidem  item 
in  Dei  naturam  minirae  cadit. 

jEsculapium  insuper  in  deorum  numero  habent, 
qui  mcdicus  erat,  et  pharmaca  309  conficiebat, 
atque  emplastra,  victus  parandi  causa  (nam  in  ege- 
state  versabatur)  componebat,  post  autera  eura  pro- 
pter  Tyndarei  Lacedasmonii  filium  a  Jove  fulmine 
percussum  interiisse  narrant.  Quod  si  iEsculapius, 
cum  deus  esset,  ac  fulraine  percuteretur,  sibi  ipsi 
opitulari  nequivit,  qui  tandem  aliis  opera  ferre  po- 
terit  ? 

Mars  ctiam  ab  iis  deus  belli  studiosus  et  iracun- 


sibi  ipsi  afferre  potuisse.  Quonam  itaquc  pacto  ho- 
minum  curam  geret  adulter  et  venator,  quique  vio- 
lenta  morte  interiit  ? 

lladc  oronia  ac  raulta  alia  ejusmodiadhuc  foediorft 
et  sceleratiora,  o  rex,  de  diis  suis  Grffici  inducunt, 
quse  ncc  diccre,  nec  memoria  ullo  modo  usurpare 
fas  est.  Unde  homines  a  diis  suis  occasionem  arri- 
pientes,  omne  sceieris  et  libidinis  atque  impictatis 
genus  perpetrarunt,  horrendis  flagitiis  suis  terram 
et  aerem  contaminantes. 

iEgyptii  autem  eos  stultitia  et  stoliditate  superan- 
tes,  gravius  quam  ullffi  aliaB  nationes  aberrarunt. 
Neque  enim  Gnccorum  deos  venci^ari  satis  habue- 
runt;  verum  insuper  bruta  animantia,  tam  terrestria 


du.s,  ac  pccudum  aliarumque  rerum  cupidus  indu-Gquam  in  aquis  degentia,  tam  stirpes  quara  plantas 


citur.  Qucm  item  postea,  cum  Yenerem  constupra- 
rct,  a  puero  Cupidine  acYulcano  vinculis  astrictum 
fuisse  dicunt.  Qui  igitur  Deus  is  esse  queat,  qui  cu- 
piditate  flagrat,  ac  bellis  delectatur,  adulteriumque 
perpeti^at,  a?  vinculis  constringitur  ? 

Rursum  autem  Bacchum  intcr  deos  numerant, 
nocturnafesta  celcbrantem,  teraulentiaj  magistrum, 
alioruraque  uxores  abstrahentem,furorea58tuantera, 
fugientcra,  ac  postremo  a  Titanibus  obtruncatum. 
Quod  si  Bacchus  cum  interimeretur,  sibi  ipsi  opi- 
tulari  non  potuit,  verura  et  furore  praeceps  ageba- 
tur,  et  ebrietati  studebat,  et  profugiebat,  quonam 
pacto  deus  essc  queat  ? 

Tura  autcra  Herculera  inducunt,  qui  se  vino  ob- 


in  deorura  numero  habuerunt,  atque  omni  insani« 
ac  libidinis  genere  gravius  quam  uUse  terne  nationes 
sese  conspurcarunt.  Antiquitus  enim   Isidem  cole- 
bant,  virura  simul  ac  fratrem  Osiridem  habentem, 
qui  a  fratre  suo  T}^hone  obtruncatus  est.  Eaquc  de 
causa  Isis  cum  filio  suo  Oro  in  Byblum  Syria;  fngit, 
Osiridcra  quocrens,  atque  acerbe  lamentans,  quoad 
tandem  Orus  crevisset,  ac  Typhonem  de  medio  sns- 
tulisset.  Ergo  nec  Isis  fratri  suo  ac  viro  suppetias 
ferrc  potuit,  nec  Osiris,  cura  a  Typhone  trucidare- 
tur,  sibi  ipsi   auxilio  esse  potuit,  nec  denique  Ty- 
phon  fratricida^  cum  ei  ab  Oro  et  Iside  exitiuro  af- 
feretur,  scipsum  a  morte  vindicare.  Et  tamen  cum 
hi  ob  hujusmodi  calamitates  ad  hominum  notitiam 


ruat,  atque  in  furorera  ruat,  suosque  filiosjugulet,  j)pervenissent,  a  stultis  iEgyptiis  dii  habiti  sunt. 


ac  deinde  flammis  absumptus  intereat.  Qui  autem 
Deus  csse  is  qucat,  qui  se  vino  obruit,  ac  Uberos 
suos  obtruncat,  ignisque  ardore  conflagrat?  Aut  quo 
tandem  modo  ahis  auxilio  esse  poterit,  qui  sibi  au- 
xilium  afferre  non  potuit  ? 

Praeterea  Apollinem  inducunt,  invidia  laboran- 
tem,  atque  arcum  et  pharetram.  ac  nonnunquam 
ctiam  citharara  et  tibiara  tenentora,  horainibusque 
quaestus  causa  vaticinia  edentcra.  Egebat  igitur.  At- 
qui  fieri  non  potest  ut  Deus  egeat  et  invideat,  et  ci- 
tharoedus  sit. 

Eodera  etiam  modo  Dianara  ipsius  sororem  indu- 
cunt,  venationi  studentem,  atque  arcum  ct  phare- 


Quin  neque  his  aut  rcliquis  gentium  numinibas 
contenti,  bruta  enim  animantiainvexerunt.  NonnuUi 
etenim  ipsorum  ovem,  aUi  hircum^  alii  vitulum  et 
suem,  alii  corvum  et  accipitrem,  aUi  vulturem  et 
aquilam,  alii  crocodilum  ;  quidamfelem,  etcanem, 
et  lupum,  et  simiam,  et  draconem,  et  aspidem ;  alii 
ccpas,  et  alia,  et  spinas,  ca;tei*asque  res  conditas 
coluerunt.  Nec  homines  miseri  nihil  omnino  virium 
his  omnibus  rebus  inesse  sentiunt.  Nam  r.um  deos 
suos  ab  aliis  hominibus  et  comedi,  et  igne  cremari, 
et  jugulari  atque  corrumpi  videant,non  tamenpro- 
inde  eos  deos  non  esse  intellexerunt. 

Quocirca  magno  errore  tam  JSgyptii,  tam  Chal- 


553 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMIT^  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


554 


daji,  tunigraecilapsi  sunt.  deos  hujusmodi  inducen-  A  atque  ingratos  sesc  praebentes,  gentium  deos  saepe- 


tes,  atque  ipsoruni  stiituas  efficientes,  surdaque  et 
sensus  oxpertia  simulacra  SO^  pro  diis  habentes. 
Ac  domiror  quo  pacto,  cum  deos  suos  ab  artificibus 
sec:iri,etdolari,actruncari,atquetcmponslonginqui- 
tate  inveterascere  et  immutari,  atque  igne  conflari 
cernerent,  hinc  eos  minime  deos  esse  non  animad- 
verterint.  Xam  qui  in  suae  salutis  negotio  nullara 
vim  habeut,  quonam  tandem  modo  hominum  saluti 
consulent  ?  At  vero  poetae  ipsorum,  ct  philosophi 
tam  Chaldaeorum  quam  iEgyptiorum,  cuii?  versibus 
suis  ac  litterarum  monumentis  deos  suos  exomare 
studuerunt,  eorum  ignominiara  magis  detcxerunt, 
nudamque  omnium  oculis  proposuerunt.  Nam  cum 
hominis  corpus,  quamvis  ahoqui    multis   partibus 


Rumero  adorarunt,  prophetasque  ad  se  missos  ac 
justos  viros  morteaffecerunt.Acdeinde,  posteaquam 
ita  Dei  voluntas  tulit,  ut  Filius  suus  in  terram  ve- 
niret,  eum  contumelia  afTectum,  Pontio  Pilato  Ro- 
manorum  duci  tradiderunt,  crucisquesuppliciocon- 
demnarunt,nulla  videhcet  ipsius  beneficiorum  atque 
innumerabilium  miraculorum,  quae  inter  ipsos  de- 
signarat,  habita  ratione,  suoque  scelere  perierunt. 
Nam  nunc  quoque  solum  quidem  omnipotentera 
Deum  colunt,  sed  non  secundum  scientiam,  siqui- 
dera  (ihristum  filium  Dei  negant  (Rom,  x),  gentili- 
busque  similes  sunt,  etiarasi  ad  veritatem,  a  qua 
procul  se  removerunt,  propius  aliquanto  accedere 
videantur.  Ac  de  Judaeis  hactenus. 


constet,  nullum  tamen  membrorum  suorum  abjicit,  B     At  Christiani  a  Domino  nostro  Jesu  Christo  do- 


verum  fiimissimam  cum  ipsis  omnibus  conjunctio- 
nem  habens,  secuni  ipsum  concordat,  qui  tandem 
in  Dei  natura  tanta  pugna  et  discordia  futura  est  ? 
Nara  si  unadeorum  natura  esset,  deus  deum  inse- 
ctari,  aut  obtruncare,  aut  malo  aliquo  raulctare 
minime  debebat.  Quod  si  diia  diis  voxati,  et  inter- 
erapti,  ct  spoliati,  ac  fulraine  percussi  sunt,  non  jam 
una  eorum  natura  est,  sed  distinctae  voluutates  at- 
que  omnes  exitiosa>  ac  pcstiferae. 

Ex  quo  concludendum  e.st  neminera  eorum  deura 
esse.  Perspicuumest  igitur,  orex,  omnem  eorumde 
deorum  natura  disputationem  erroris  plenam  esse. 
Qdonaui  autem  pacto  ii  qui  apud  Graicos  sapientiae 
atque  doctrinae  fama  floruerunt.  illud  minime  intel- 


ctrinae  suee  originem  ducunt.  Hic  autem  Dei  altissi- 
mi  Filius  in  Spiritu  sancto  creditur.  Qui  quidem 
huraanaesalutis  causadecceio  descendit,atque  ex  san- 
ctaVirgine  genitusest,  acsineseraineetcorreptione 
carnera  suscepit,hominibusque  apparuit,ut  eosa  fal- 
80  multorumdeorura  culturevocaret.  Atque  admiran- 
da  incarnationis  suae  dispensatione  perfunctus  mor- 
tem  sponte,  atqueingenti  quodam  consilio,  percra- 
cera  degustavit.  Triduo  autem  post  resurrexit,atqae 
in  codIos  ascendit.  Cujus  praBsentiaegloriam  eiScrip- 
tura,quaeapud  eosEvangelica  vocatur,  si  eam  legere 
in  animum  induxeris,  perspicere  licet,  o  rex.  Hic 
duodecim  discipulos  habuit,  qui  post  ipsius  in  coe- 
lum  ascensum  in  orbis  terrae  provincias  exierunt, 


lexenint,  eos  qui  legcs  tulerunt  suismet  legibus  ju-C  'i'Siusque  augustam  amplitudinera  proraulgarunt : 


dicari?  Nam  si  legos  justa;  sunt,  injusti  omnino  ip- 

sorura  dii  sunt,  qui  contralegumpraescripta  mutuo 

sese  interfccerint,  atque  in  veneficia,  et  adulteria, 

et  furta,  et  praeposteras  libidines  proruerint.  Sin 

autem  recte  fecerunt,  legescerte  iniqu»  sunt,utpote 

adversusdeos  constitutae.Nuncautemleges  praeclanc 

ac  justae  sunt,  ut  quae  et  virtutes  laudent,  et  vitia 

prohibeant ;  deonira  autem,   quos  ipsi  colunt,  ini- 

qua  snnt  opera  :quareiniquietiam  ipsorum  dii  sunt 

oronesque  impii  ac  moile  multandi,  qui  ejusmodi 

deos  inducunt.  Nam  si  ea  quae  de  ipsis   iitterarum 

monumentis  prodita  sunt,  flcta  et  fabulosa  sunt, 

nihii  aliud  sunt  quara  raeri  sermones ;  si  autem  na- 

turalia.  non  jam  dii  sunt  qui  haec  fecerunt  ac  per- 


quemadraodura  etiara  unus  ex  ipsis  regiones  nostras 
peragravit,  ut  veritatis  dogmata  praedicaret  (Supra 
c.  I);  unde  etiamnura  ii  qui  praedicationis  eorum 
justitiae  administrara  operara  navant,  Chnstiani  ap- 
pellantur.  Atque  hi  sunt  qui  vcritatem  supra  omnes 
terrae  nationes  invenerunt.  Siquidera  Deum  rerum 
omnium  conditorem  atque  architectum  inFilio  unige- 
nito  et  Spiritu  sancto  agnoscunt,  nec  praeter  eum  ul- 
lum  alium  Deum  venerantur.  Habent  autem  Domi- 
ni  JesuChristiS09mandatacordibus  suis  insculp- 
ta,  eaque  custodiunt,  mortuorura  resurrectionem 
ac  futuri  saeculi  vitam  exspectantes.  Nonadulterii, 
non  fornicationis  crimine  sese  devinciunt,  non  faU 
sum  testimoniura  dicunt,  aliena  non  concupiscunt. 


pes8i8unt;quodsialIegoricosensueadicuntur,fabuIa)£)patri  ct  matri  honorem  tribuunt,  proxiraos  amant, 


8unt,acnihil  praeterea.  Demonstratum  est  itaque,  o 
rex,  hos  omnescultus,qui  multis  diis  tribuuntur,  er- 
roris  atque  exitii  opera  esse  (neque  enira  deos  ap- 
pell  .  »i  convenit  qui  videntur  ac  non  vident  ;  verum 
eum  qui  cum  ipse  cerni  nequeat,  omnia  cemit), 
Deumque  qui  omnia  condidit,  colendura  esse. 

Yeniamus  igitur,  orex,  etiam  ad  Judaeos,  utquid- 
nam  ipsi  quoque  deDeosentiant  videamus.Nam  ipsi 
ab  Abraham.  Isaac  et  Jacoboriuudi,  iEgyptum  inco- 
laerunt.  Illinc  autem  Deus  eos  in  manu  potenti  et 
brachio  excelso,  per  Moysen  ipsorum  legislatorem 
eduxit,  ac  per  multa  prodigia  et  signa  suara  ipsis 
potentiam  declaravit.  Venim  ipsi  quoque  perfldos 

Pateol.  LXXIII. 


justura  judiciura  ferunt :  quae  sibiipsis  fieri  nolunt, 
aliis  non  faciunt ;  eos  a  quibus  laeduntur  obsecrant, 
ac  sibi  eorum  amicitiam  conciliant.Inimicos  benefi- 
ciis  afficere  student,  lenes  et  faciles  se  praebent, 
ab  orani  iniquo  concubituatqueabomniimpuritate 
abstinent,  viduara  non  conteranunt,  pupillo  maero- 
rem  non  inferunt,  qui  habet  non  habenti  prolixe 
subministrat.  Peregrinum  si  viderint,  tecto  admit- 
tunt,  ejusque  non  secus  ac  veri  et  germani  fratris 
adventu  delectantur.  Non  enim  cami8,sedanimira- 
tione  fratres  se  vocant.  Vitam  suam  Christi  causa 
profundere  parati  sunt :  nam  ipsius  pnecepta  firme 
observant,  sancte  videlicet  ac  juste,  quemadmodum 

18 


555 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


156 


Dorainus  Deusipsisimperavit,  viventesrgratias  ipsi  Anietu,  tui  autem  in   laetitia  et  animi  remissione, 


omni  hora  in  omni  cibo  et  potu,  ac  rcliquis  bonis 
agentes  (Ephes.  v).  Vere  enim  haec  veritatisvia  est, 
quae  quidem  eos  qui  eam  ingrediuntur,  ad  sempi- 
ternum  regnum,  quod  a  Christo  iu  futura  vita  pro- 
missum  est,  tanquam  porrecta  manu  ducit. 

Atque  ut  intelligas,  o  rex,  me  haec  ex  cerebro 
meo  minime  flngere,  si  adChristianorum  Scripturas 
oculos  adjcceris,  me  nihil  a  veritate  alienum  loqui 
reperies.  Quare  praeclare  filius  tuus  intellexit,  opti- 
moque  jiireDco  vivo  cultum  adhibere  didicit,  utin 
fiituro  aevo  salutem  obtineat.  Magna  etenim  atque 
admirandasuntquas  a  Christianis  tumdicunturtum 
geruntur.  Neque  enimhominum,  sedDei  verba  pro- 
loquuntur,  rehquae  autem   nationcs  errant,  ac  sibi 


aequum  mihi  judicium  istud  esse  non  videtur,  sed 
principatus  licentia,  et  pactorum  violatio.  Rex  ita- 
que  hujusorationisleporevictus,  assumptis  sapien- 
tibus  et  sacerdotibus  suis,  Nachorem  filio  concessit, 
hac  nimirum  spe  fretus,  fore  ut  ea  quae  poUicitos 
fuerat  praestaret. 

Regis  itaque  filius  in  palatium  suum  proficiscitur 
non  secus  atque  Olympicus  quidam  victor,  supera- 
tis  adversariis,  secum  Nachorem  habens.  Quem 
cum,  remotis  arbitris,  accivisset,  hisad  eum  verbis 
usus  est:  Neme,  qui  sis,  ignorare  existimes.  Ccr- 
tissimum  enim  habeo  tedivinissimumBarlaamhaud 
quaquam  esse,  verum  Nachorem  astrologum.  Ac 
miror  quid  vobis  in  mentem  venerit,  ut  hujusmodi 


ipsis  imposturamfaciunt,  siquidem  in  tenebris  am-Bfabulam  fingeretis,atquehocvobispersuaderetis,vos 


bulantes,  ebriorum  instar  in  seipsos  impingunt. 
Atque  hic  sit,  o  rex,  mcaead  te  orationis  finis,  quam 
quidem  veritas  in  mente  mea  dictavit.  Desinant 
itaque  vaecordes  tui  sapientes  adversusDominumnu- 
gari.NamvobisDeum  creatoremvenerari,atque  ipsius 
verbis  ab  interitu  alienis  aurem  accommodare  ex- 
pedit,  ut  condemnationem  ac  supplicium  effugien- 
tes,  vitam  interitus  expertem  haereditario  possideatis. 
Cap.  XXVIII. — Hajc  posteaquam  aNachore  com- 
memorata  sunt,  rex  iracundia  aestuabat ;  rhetores 
autem  ipsius  et  sacerdotes  muti  s^abant,  ut  qui 
nihil  contra,  praeter  infirmos  quosdam  ac  nuUius 
momenti  sermuncuh)s,  afferre  possent.  At  vero  regis 
filius  spiritu  exsultabat,atque  hilari  vultu  Dominum 


eas  clarissimadieocuUsmeis  tenebrasobjecturosesse 
ut  pro  ove  lupum  acciperem.Verum  non  abs  re  pro- 
verbio  fertur,  Cor  stuiti  vana  cogitare.  Atque  haBC 
quidem  cogitatio  et  consiUum  vestrum  rancidum 
sane  ac  prorsusstoUdum  erat,opus  autem  quodipse 
egisti,  omni  prudentia  et  sagacitate  plenum  est, 
3 1 0  ac  propterea  gaude,  Nachor,  et  exsulta. 

Multas  enim  tibi  hoc  nominegratias  habeo,  quod 
veritatis  patrocinium  hodierno  die  suscepisti,  nec 
sceleratis  verbis  ac  versuta  simulatione  labia  tua. 
contaminasti ;  quin  potius  ea  multis  sordibus  expur- 
gasti,  falsorum  nimirum  deorum  errore  confutato, 
atque  Christianorum  dogmatum  veritate  confirmata. 
Ego  vero  dupUci  de  c^usa,  ut  te  mecum  adducerem, 


celebrabat.qui  iis  quorum  fiducia  in  ip.so  posita  est,  C  operam  dedi;altera,ne  te  rex  privatim  tenens,  sup- 


in  rebus  perplexis  et  impeditis  exitum  dat,  quique 
etiamper  inimicum  et  hostcm  veritatem  confirma- 
bat,  eflBciebatque  ut  et  qui  erroris  antesignatus  erat 
rectffi  doctrinae  patronum  se  praeberet. 

Rex  porro,  quamvis  aUoqui  Nachori  vehementer 
irasceretur,  nuUo  tamen  eum  malo  afficere  potuit, 
propterea  quod  lege  coram  omnibus  ante  promul- 
gata,  ei  pro  Christianis  Ubere  verba  facere  permi- 
sisset.  Caeterum  ipse  perasBpe  sermonibus  ipsius 
obluctans,  eum  per  signa  quaedam  admonebat,  ut 
iUam  pugnandi  acrimoniam  remitteret,  atque  rhe- 
torum  disputationi  manusdaret.  At  iUe  vehementius 
invalescebat,   omnes  ipsorum  propositiones  atque 


pUcio  afficeret,proptereaquod  non  ea  es  locutusqae 
ipsi  grata  essent ;  altera  ut  hodiei*no  tuo  beneficio 
gratiamtibi  rependam.Quonam  auteni  tandera  pa- 
cto  istud  ?  Nimirum  te  admonens,  ut  a  prava  et  pe- 
ricnlosa  hac  via,  quam  ad  hunc  usque  diera  tenui- 
sti,  deflecta,  ac  rectam  et  salutarem  semitam  ingre 
diaris  :  quam  quidem  non  ignorans,  sed  sponte  ma- 
lum  amplectens,  effugisti,  in  iniquitatis  barathra  et 
praecipitiateipsumimpeUens.  InteUige  itaque,  oNa- 
chor,  cum  pindens  et  sagax  sis,  ac  Christum  solam 
et  vitam  apud  ipsum  abstrusam  elucrari  stude,  fla- 
xis  his  et  caducis  contemptis  ac  pro  nihilo  habitis. 
Non  enim  in  aeternum  vivea  ;  Bed,cura  raortaUs  sis. 


argumenta  refutans,  errorisque,  quo  tenebantur,  Djam  jamquehinchabituruses,quemadroodaroetom- 


fraudem  ac  faUaciam  detegeiis.  Cum  autem  pene 
ad  vesperam  usque  disputatio  producta  fuisset,  rex 
concionem  solvi  jussit,  tanquam  sciUcet  postridie 
rursum  de  hac  re  agitari  veUet. 

Josaphatautem  regem  itaest  aUocutusrUtprimoju- 
steomniageri  jussisti,o  rex,ita  justitiaequoque  finem 
impone,  duorum  alterum  faciens,nempe  ut  velmagi- 
strum  meumhacnocte  mecum  manere  perraittas,  ut 
de  his  rebus  de  quibus  crastina  die  cum  iis  qui  nos 
beUo  lacessent  verba  facienda  sunt  una  dispiciamus, 
ac  tu  item  tuos  assumens,  arbitratutuo  cum  iUis  ea 
quae  in  rem  futura  videbuntur  mediteris  ;  aut  tuos 
mihi  hoc  nocte  concedens,  meum  accipe.  Quod  si 
utrique  apud  te  sint,  meus  nimirum  in  affiictione  et 


nes,qui  antete  exstiterunt.  Atque,  o  te  misei-am  !  si, 
ubi  justum  judicium,acjusta  operum  raerces  est,gra- 
vem  peccati  sarcinam  tecum  ferens  abeas,  nec  eam 
prius  abjeceris,  cum  abjicere  proclive  sit. 

Nachor  itaque  ob  hujusmodi  sermones  animo  com- 
punctus,  his  verbis  usus  est :  Recte  dixisti,  o  rex, 
recteinquam  Nam  ipse  quoque  verum  etabbmni 
mendacio  aUenum  Deum,  per  quera  omnia  fiicta 
sunt,  novi  ;  atque  itcra  futurum  judicium  scio,  ez 
muUis  videlicet  Scripturae  sacrse  verbis  id  edoctos, 
verura  improbaconsuetudo,  atque  antiqui  supplan- 
tatoris  versutia  cordis niei  oculos csecavit,  densasqae 
animo  meo  tenebras  ofTudit.  Nuncau^^viadverbam 
tuum  abjecto  tenebrosoyelaiiiine,ad  raljr '- '    '     ici 


S&7 


VITA  SANCTORUM  BARIAAM  EREMIT^  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


558 


lucem  accurram :  fortasse  enim  mei  miserebitur,  A  e^poscit.   Sacerdos   itaquc,    utpote  divina  gratia 


poenitentiieque  januam  mihi improbo  ac  rebelli  servo 
aperiet.  Quanquam  mihi  llcri  non  possc  videtur  ut 
peccatorum  meorum,  qua;  arena  graviora  sunt,  et 
eorum  quae  tum  sciens  tum  ignorans  perpetravi,  vc- 
niam  obtineam. 

Uac  oratione  audita,  regis  filius  statim  cxsurgit, 
atque  animo  incalescit,  animuraque  Nachoris  ad  de- 
sperationem  propendentem  recuperare  atqueerigere 
incipit.  Nulla  cnim,  o  Nachor,  inquit,  nulla  de  hac 
re  dubitatio  animum  tuum  subeat.  Scriptum  est 
enin  (Joan.  viii)  posse  Deum  etiam  ex  his  lapidibus 
excitare  filios  Abraho}.  Quod  quidem,  ut  aiebatpater 
Barlaam,  quid  aliud  est,  quam  quod  homines  deplo- 
ratae  iraprobitatisatqueomni  iniquitatis  genere  con- 
taminati  salutem  consequi  possint,  Christique  fllii 


plenus,  ingentem  anin^o  voluptatem  cepit,  eumque 
confestim,  ut  mos  ferebat,  per  dies  haud  paucos 
Christianae  fidcrudimentis  institutum,  divino  311 
baptismate  perficit  in  nominc  Patris  et  Filii  et  Spi- 
ritus  sancti  (Marc,  idt.).  Mansit  autem  cum  illo  Na- 
chor,  perpetua  ob  ea  peccata  quae  perpetrarat  pce- 
nitudineductus,  Deumque  benedicens,  qui  neminem 
perire  vult,verumomniumresipiscentiam  exspectat, 
atque  eos  qui  poenitentiam  agunt  humane  ac  benl- 
gne  excipit  (//  Pet.  ui  ;  Ezech.  xviii). 

Rex  autem,  cum  de  Nachoris  rebus  mane  certior 
factus  fuisset,  ac  spe  sua  excidisset,  et  praeterea 
sapientes  suos  ac  stolidos  oratores  nuUo  negotio 
superatos  fuisse  conspexisset,in  magna  animi  anxie- 
tite  versabatur ;  eosque,  cum  graves  prius  contume- 


efiici,  qui  pro  sua  summa  et  incredibili  humanitate  ^  lias  ac  dedecora  ipsis  intulisset,  ac  nonnullos  etiam 

bubuiis  nervis  atrocera  in  modum  lacerasset,  ipso- 
rumquc  oculos  tuligine  ilievisset,  a  se  ablegavit.  Ipse 
autem  falsorura  deorum  imbecillitatera  damnare  in- 
ctBpit,etiarasialioqui  nondura  adChristilucemplene 
ac  perfecte  oculos  conjicere  in  aniraum  induceret. 
Etenira  densa  caliginis  nubes  ipsi  undique  affusa 
cordis  ipsius  oculos  adhuc  tenebat.  Caeterum  non 
jara  sacerdotes  suos  in  honorera  habebat;  nec  festa 
et  libamina  simulacris  suis  peragebat,  verum  animo 
in  utramque  partem  vacillabat :  hinc  nimirum  deo- 
rura  suorum  imbecillitatemimprobans,  illincautem 
Evangelicae  vitaesinceritatera  reforraidans,  pravaque 
consuetudine  ita  constrictus,  ut  ab  ea  vix  avelli  pos- 


omnibus  sese  ad  meliorem  frugem  recipientibus  coe- 
lestesportas  patefecit  ?Neque  enim  cuiquam  omnino 
salutis  aditum  praeclusit,  verura  eos  quos  scelerura 
poenitet  misericordi  anirao  suscipit;  obearaque  cau- 
sam  iis  qui  hora  prima,  et  tertia,  etsexta,  et  nona, 
ct  undecima  ad  vineam  acccsserunt,  aequa  merces 
attribuitur,  quemadmodura  Evangelicis  scriptis  pro- 
ditum  68t  [Maith.  xx).  Ac  proindc  etiamsi  ad  huoc 
uaque  diem  in  peccatis  consenueris,  tamen  si  fer- 
venti  anirao  accedas,  eadem  quae  ii  qui  ab  adole- 
scentia  certamen  subierunt  praemia  consequeris. 
Haec  et  multa  alia  cum  divinissimus  juvenis  ad  Na- 
chorcm  in  roalis  inveteratum  de  poenitentia  locutus 


fuisset,  ipsique  veniam  spopondisset,  ChristumquCp  f^et.  Siquidem  corporearuravoluptatumservitutima- 


facilera  ac  propilium  ipsi  forc  promisisset,  illudque 
firo  certo  aifirraasset,  eum  pro  sua  bonitate  seraper 
pcccatoris  poenitentiara  suscipere  (laratura  esse, 
aegram  ipsius  aniraara,  tanquam  meilicaraentis  qui- 
busdam  emolliens,  ipsum  prorsus  in  sanitatera  asse- 
niit. 

Staiim  enim  ad  eura  Nachor  dizit :  Tu  quidera,  o 
animo  etiam  quam  corpore  nobilior,  qui  adrairabili- 
bas  his  mysteriis  praeclare  imbutus  es,  ad  extreraura 
usque  in  praeclara  confessione  velira  maneas  ,  nec 
eam  aut  ulium  terapus,  aut  uUus  modus  e  tuo  pe- 
ctore  eveilat.  Ego  autem  hac  ipsa  hora  proflciscar, 
nt  salutem  meara  quaerara,  mihiqueDeum,  quem  ad 
Iram  provocavi,  perpoenitentiam  propitium  ac  faci- 


ji>rem  in  raodura  addictus  erat,  vitiosisque  affectio- 
nibus  prorsusoperara  dabat,  captivi  instar  ductuB, 
atque  absque  vino,  ut  Isaiae  verbis  utar  (haw  Li), 
ebrius,  et  ab  improba  consuetudine  tanquam  fnono 
quodara  retractus. 

Cum  igitur  rex  cura  duplici  cogitatione  ad  hunc 
modura  luctaretur,  nobilissimus  ipsius  filius  ac 
vere  regio  anirao  praeditun,  in  suo  palatio  quietus 
degebat,  natui*ae  suae  generositatem,  modestiamque 
et  constantiara  per  opera  cunctis  declarans.  Nam 
theatr^  etequorura  certaraina,  et  venationum  exer- 
citationes,  et  inania  orania  juvenilis  aetatis  studia, 
et  iraposturas  quibus  stulti  animi  deliniuntur  et 
inescantur,  nihili  omnino  ducebat;  verura  ex  Christi 


lem  reddam.  Non  enim  posthac,  nisi  tibi  aliter  vi- jx  mandatis  omnino  pendebat,  ac  divino  araore  saucia- 


d6atur,regis  faciem  conspiciam.Ingenti  autera  animi 
bBtitia  effectus  regis  filius,atque  hunc  sermonem  li- 
benter  ezcipiens,  ipsum  coraplectitur  et  exosculatur, 
atten^!sqiie  ad  Deum  fusis  precibus,  eum  e  palatio 
emitijt. 

EgresBUU  autem.l^achor,  anirao  corapunctus  in 
deiisisamam  solitudinem  cervi  instar  prosiliit,atque 
in  monachi  ci:gusdam,  quisacerdotii  dignitate  orna- 
toa  erat,  speluncam  se  confert  iu  qua  ille  propter 
imminentem  metum  delitescebat.  Atqueante  ipsum 
ferfentissimo  pectore  liimi  sese  provolvit,  ipsiusque 
pedes,  insts**  videlicet  veteris  illius  meretricis  {Lucx 
TH^    ^  perfundit,  ac  divinum  baptismum 


tus,  eura  expetebat,  qui  vere  expetendus  est,  totus 
suavis  ac  totus  desiderabilis  (6^an^  v),  atquehujus- 
modi,  ut  sine  ulla  saturitate  exspectatur. 

In  memoriara  autem  rediens  magistri  sui  Bar- 
laain,atque  ipsius  vitam  sibi  ante  oculos  proponens, 
ipsius  amore  animura  suum  demulceri  8entiebat,ac 
quonam  pacto  ipsum  videret,  summo  studiocurabat; 
atque  ipsius  sermones  sine  ulla  intermissione  in 
corde  suo  circuraferens,  erac  tanquam  arbor  secus 
aquarura  clecursus  piantata,  perpetuoqueirrigata^ac 
terapestivos  domino  fructus  afferens.  Multas  enim 
animas  diaboli  laqueis  eripuit,  Christoque  servatas 
obtulit,  siquidem  multi  ad  eum  scse  conferentes, 


559 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


560 


salutaribus  sermonibus  fruebantur.  Ex  quibus   nonAveni,  ut,  ad  edendam  grati  animi  significationem, 


pauci,  fuga  relicto  errore  ad  salutarem  doctrinam 
accurrebant.  Alii  autem,  rebus  hujus  vitae  longum 
valere  jussis,  monasticam  palaestram  capessebant. 
Ipse  autem  orationibus  et  jejuniis  operam  dabat, 
identidemque  hanc  vocem  ad  Deum  mittebat:  0  Do- 
mine  mi,  o  Domine  mi  ac  Rex,  cuiego  credidi,  ad 
quem  ego  pix>fugi,  atque  errore  liberatus  sum,  di- 
gnam  famulo  tuo  Barlaamo  mercedem  rependc,  pro 
eo  quod  mihi  oberranti  te,  qui  via,  vita  et  ventas 
es  {Joan.  xiv),  demonstravit.  Ac  mihi  hoc  concede, 
ut  rursum  illum  in  corpore  aiigelum,  quo  mundus 
dignus  non  est  {Heb.  xi),  conspiciam,  atque  cum  eo 
quod  mihi  vitae  superest  conficiam,  ut  vitae  ipsius 
vestigiis  insistens,  tibi  Dco  acDominoplaceam. 


festum  una  celebremus,  atque  eleganti  forina  pne- 
ditos  adolescentes  ac  formosas  puellas  diisimmorta- 
libus  immolemus,  taurosque  centura,ac  plurimaalia 
animalia  ipsis  ofleramus,  quo  eos  quoque  in  poste- 
rum  invictosadjutores  habcamus,  quinobis  univer- 
sum  vitae  curriculum  planum  et  sequabile  reddant. 
Ad  haec  rex  :  Minime  vero,  inquit,  o  senex,  vici- 
mus,  minirae,  inquam,  vicimus;  verum  nullo  potius 
negotio  victi  sumus.  Nam  qul  a  nobis  stabant,  re- 
pente  adversum  nos  exstiterunt,  ac  velut  fui-ore  et 
insania  iaborantera  atque  imbeciliam  nostram  aciem 
nacti,  prorsuseam  fregerunt  ac  prostraverunt.  Nunc 
autem,  si  qua  tibi  facultas  et  vis  suppeiit,  qua  to 
humi  jacenti  religioni  nostrae  opitulari,   eamqae 


Cap.  XXIX.—  Eo  autem  tempore  pubUcum  falso-  B  rursum  excitare  queas,  velim  exponas.  Theudas  au- 


rum  deorum  festum  in  urbe  illa  erat.  Regem  porro 
•huic  festo  interesse  ac  copiosissimis  victimis  illud 
exomare  oportebat  Verum  cum  sacerdotes  ipsum 
in  deorum  cultu  segnem  ac  tepidum  esse  conspice- 
rent,  id  verebantur,  ne  ad  templum  venire  neglige- 
ret,  sicque  ipsi  mtmeribus  iis  quae  a  rege  accipere 
consueverant,  caeterisque  proventibus  orbarentur. 
Surgentes  itaque,  ad  speluncam  quandam  in  vastis- 
sima  solitudine  sitamproficiscuntur,  in  qua  vir  qui- 
dam  magicis  artibus  deditus,  atque  falsi  idolorum 
cultus  acerrimus  propugnator  habitabat,  Theudas 
nomine,  quem  etiam  rex  singulari  honore  comple- 
ctebatur.  charumque  magistrum  existimabat,  ipsius 
nimirura  vaticiniis  regnum  suum  omnium  rerum 
copiafiorere,  atque  in  dies  augeridicens.  Cum  igitur 
sacerdotum  cultores  ad  ipsum  venissent,  ejus  opem 
atque  auxilium  implorabant^eiquedeorumimproba- 
tionem  in  quam  rex  inciderat  exponebant,  quaeque 
regis  filius  fecisset,  et  quemadmodum  Nachor  ad 
ipsius  voluntatem  atque  sententiam  conciunem  ha- 
buisset.  Ac  nisi  tu  ipse  venias,  inquiebant,  nobisque 
opem  oiTeras,  spes  omnis  extincta  est,  omnisque 
deorum  cultus  ac  veneratio  periit.  Nam  tu  unicum 
nobis  calamitatis  solatium  relictus  es,  atque  in  te 
uno  spes  omnes  nostras  positas  habemus. 

Theudas  itaque  cum  satanico  eo  exercitu  quem 
secum  habebat  in  expeditionem  pergit,  atque  adver- 
8US  veritalem  armacomparat:  accitis  nimirum  mul- 
tis  pravis  spiritibus,  quos  ad  res  improbas  prompte 


C 


tem  regi  ad  hunc  modum  respondit  :  Galilaeoram 
contentiones  atque  inanes  sermones,  orex,  minimc 
pertimesce.  Quae  enim  sunt  ea  quaeab  ipsis  afferun- 
tur,  quantum  quidem  ad  viros  ratione  ac  prudentia. 
praeditos  attinet?  Meo  quidem  judlcio  facilius  deji — 
cientur,  quam   folium  a  vento  excussum.  Neqaa 
enira  vel  conspectura  meum  sustinebunt,  tantunm. 
abest  ut  sermones  conserant,  atque  ad  mecum  dis — 
putandum  pedem  conserant.  Caeterum,  utet  propo — 
situmistud  certaraen,  et  quidquid  aliud  in  animo  ha  «> 
bueriraus,  recto  cursu  feratur,  resque  nobis  ex  anin»/ 
sententia  succedant,  fac  pubiicura  hoc  festum  exor- 
nes,  deoruraque  benevolentiara,  tanquam  firmis- 
simaqusedam  arma  induas,  ac  tumfausta  omnia 
habiturus  es.  Haec  cura  ille  jactasset,  qui,   ut  cam 
Davide  loquar,  in  malitia  potens  erat,  atque  iniqm- 
tatem  tota  die  raeditabatur(P5a/.  li),  turbidamqae, 
ut  Isaiae  *  verbis  utar,  subversionem  amico  suo  pro- 
pinabat  (Habac,  ii),  improborum  spirituum,    quos 
ipse  comites  habebat,  ope  atque  adjumento  perfedt, 
ut  rex  cogitatinnes  eas  quae  ipsum  salutis  fsubmo- 
nobant  prorsus  e  memoria  ejiceret,  eisdemqoe,  qai- 
bus  solebat  studiis  sedulo  haereret.  Ac  proinde  cam 
regiae  litterae  quaquaversum  commeassent,  quibos 
oranes  ad  exsecrandura  deorum  festum  convenire 
jubebantur,  cernere  erat  ingentem  hominum  molti- 
tudinem  confluentem,  atque  oves  et  boves,  variaqae 
animalia  secumadducentem. 
Cum  igituromnescoiissent,  surgens  rex,  unacam 


aeSl  9  libenter  auxiliarem  manum  afTerre  norat,  Dimpostore  Theuda  ad  teraplumprofectusest,  uttaa- 


et  quos  ipse  semper  ministros  adhibuerat,his  comi- 
tatus  ad  regem  accedit. 

Ut  autem  ipsius  adventus  regi  nuntiatus  est,atque 
ipse  palmarum  virgam  manu  tenens,  ovinaque  pelle 
indutus  ingressus  est^  rex  e  throno  suo  exsiliit,  ip- 
sique  obviam  prodiit,  eumque  osculatusest.Cumque 
cathedram  afferri  jussisset,  ipsum  prope  se  colloca- 
vit.  Posteaque  Theudas  his  ad  regem  verbis  utitur: 
Rex,  in  aetemum  vive,  maximorum  deorum  favore 
ac  bcnevolentia  septus.  Ad  me  enim  allatum  est  te 
ingens  certamen  adversus  Galilaeos  iniisse,  ac  lucu- 
lentissimam  palmam  retuUsse.  Eoque  nomine  buc 

*  Memori»  lapsus  est. 


ros  ac  pcrmulta  aniraantia  immolarent.Sicque,  ne&- 
rium  et  exsecratione  dignum  festum  celebrabant ; 
adeoutet  brutorum  animantium  mugitibttttota  urbs 
personaret,  et  victimarum  nidore  ipse  qaoque  aer 
inficeretur.  His  ad  hunc  modam  coufectis,  cum  im- 
probi  spiritus  de  Theudae  victoria  major^m  in  mo- 
dum  gloriarentur^sacerdotesque  gratias  ipsihabait- 
sent,  rex  rursum  ad  palatium  se  recepit,  aitque  ad 
Theudam  :  En  quemadmodum  jussisti,  nihilomnino 
studii  a  me  praetermissum  est,  quodquidem  ad  festi 
splendorem,  et  sacrificionfti  magnificentiam  perd- 
neret.Jamitaquetempus  est  ut  quae  mihipromisisti 


561 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREBHTiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


562 


ezpleas,filiumquemeum,quiarelJgionenostradesci-A  clam  obscurum  ex  rupe  quadam  condidisse,  filium- 


vit,  a  Christianorum  errore  vindices,ac  cum  benignis 
diis  in  gratiam  reducas.  Nam  ego  cum  artem  oranem 
adhibuerim,  atque  omnem  lapidem  moverim,  nul- 
lam  tamenmorbimedicinamreperi,sed  ipsiusmen- 
tem  omnibus  rebus  superiorem  esse  perspexi.  Nam 
si  blande  ac  leniter  cum  eo  agcrc  institui,  ne  sic 
quidem  euro  mihi  ullo  modo  aniraum  adjicere  com- 
peri.  Rursum  si  severe  atque  acerbe  eum  accepi,  in 
pervicaciam  potiusinde  Ipsum  attoUi  conspexi.Qua- 
mobrem  calamitatera  eam  qusc  mihi  accidit,  sapie.n- 
tiae  tuae  committo.  Ac  siquidem  ea  opo  tua  et  auxilio 
liberatus,  filium  meum  mecum  rursusdeos  meosco- 
lentem,  atque  voluptuarisp  hujus  vitse  cupiditatibus 


que  illic  una  cum  nutricibus  inclusisse  fertur,  nec 
ante  duodecim  annos  cxactos  ullura  omnino  ipsi  lu- 
cU  spiendorcm  ostendisse.  Confecto  autem  hujus' 
modi  teraporiscurriculo,  filium,  qui  nihil  oranino  re* 
rura  raundanarura  ad  hunc  usque  diem  perspexerat, 
ex  hoc  cubiculo  educit-;  ac  tura  ipsi  omnia,  juxta 
suura  quodque  genusexhiberi  ac  demonstrari  jubet, 
viros  nirairum  in  uno  loco,  in  alio  feminas,  aliunde 
aurum,  alia  ex  paite  argentum,  uniones  ct  lapides 
exquisiti  pretii,  vestes  luculentas  et  elegantes,  cur- 
rus  insigni  pulchritudine  siraul  cura  regiis  equis  au- 
reo  freno  instructis,  cura  aulaeis  purpureis,ac  sesso- 
ribus  arraatis,  bouraiteraarraenta,  etpecudum  gre- 


ac  regni  voluptatibus  frueniera  video,  aureani  tibi^ges;  atque,  utsuraraatiradicam,omniacertoordine 


statuam  erigam,  efficiamquc  ut  posthac  in  sempi- 
temum  idem  tibi  diis  honor  a  cunctis  tribuatur. 

Theudas  igitur  attentamaurera  diab  I )  subjiciens, 
atque  ab  illo  improbum  ac  pestiferura  consiliuni 
edoctus  ipsique  linguse  atque  oris  operara  navans, 
ad  regera  ait  :  Si  filium  tuura  in  potestatem  tuara 
redigere,  ipsiusque  in  pugnundo  pervicaciam  inanem 
reddere  cupis,  ars  a  me  excogitata  est,  cui  obluctari 
nallo  modo  poterit,  verura  durus  ipsius  animus  fa- 
dlius  emoliietur,  quam  cera  ingenti  rogo  adraota. 
Rex  itaque  vanura  horainera  inani  turaore  inflatura 
fidens,  ad  voluptatera  statira  aniraique  laE^titiara  sese 
S 1  «1  convertit,  sperans  videlicet,  petulantera  illam 
ct  audacem  linguam  aniraura  divinitus  edoctura  ac 
philosophiae  plenura  superaturara  csse.Curaquequae- 


puero  deraonstrabat.  Percontante  autem  eo  quonam 
singulae  res  noraine  appellarentur,  regis  satellites  ac 
stipatores  uniuscujusque  nomen  exponebant.  Cum 
autera  mulierura  noraen  scire  cuperet,  tum  regis  ar- 
migerlcpide  acfestive,  daemones  eas  appeliari  dixit, 
a  quibus  horainura  mentes  in  errorem  traherentur. 
Pueri  autem  pectus  earum  amore  atque  cupiditate 
vehementius  quam  uUius  alius  rei  desiderio  illectum 
ac  deiinitum  est.  Curaigitur  oranibus  rebus  peragra- 
tis  ad  regera  eura  adduxissent,  ac  rex  ex  ipso  quid- 
nara  ex  oranibus  rebus  quas  vidisset  ipsi  magis  erri- 
deret,  quaesivisset :  Quid,  inquit,  aliud  quam  daemo- 
nes  ilii  qui  homines  in  fraudem  iiiducunt?  Neque 
enim  iliius  rei  ex  his  omnibus  quas  hodiemo  die 
vidi  perinde  atque  eorum  amore  animus  meus  in- 


nam  ilia  ars  esset  ex  eo  sciscitaretur,  tura  Theudas,  ^  census  est.  Atque  hunc  pueri  sermonem  rex  iile  ad- 


taroquam  novacula  acuta  doium  contexlt(P5a/.LXxii), 
callideque  pharmaca  coraparat.  Atque  iraprobam 
technam,  diabolique  consiliura,  quaeso,  perspice. 
Omnibus,  inquit,  o  rex,  qui  filio  astant  atque  inser- 
^ont,  ab  eo  procul  disjunctis,  pulchra  et  perquara 
eleganti  forma  prseditas  raulieres,  atque  ad  pelli- 
ciendosanimos  adomatas,  cum  eo  perpetuo  versari, 
ipsique  ministrare,  vitacque  consuetudinera  et  con- 
tobernium  cumeo  habere  jube  Ego  autem  uno  ex 
iis  spiritibus,  quos  ad  res  hujusraodi  coraparavi,  ad 
eum  posteasubmisso,  acriorem  voluptatis  ignem  ex- 
citabo.Ac  simul  atque  vcl  cum  una  sola  hujusmodi 
muliercula  rem  habuerit,  nisi  tibi  omnia  cx  anirai 
sententia  fluant,  erit  jara  cur  me  contemnas,  atque 


miratus  est,  quamque  violenta  ac  tyrannica  res  fc- 
minarum  amor  esset,  hinc  judicavit.  Quocirca  tu 
quoque  non  ulla  alia  ratione  quam  ista  te  filium 
tuura  in  potestatcm  redactumm  putes. 

Rex  hocconsilium  excipit,atque  confestim  adeum 
delectae  puellae  praestanti  atque  egregia  forma  indu- 
cuntur.  Quas  etiam  cum  ipse  eleganti  omatu  illu* 
strasset,  atque  omnino  ad  peiliciendum  juvenis  ani- 
murainstruxisset,  omnes  ipsius  famulos  et  ministros 
e  palatio  ejicit,  easque  in  eomm  locum  subsUtoit. 
Uae  itaque  ipsi  undique  haerebant,  eumque  comple- 
ctebantur,atquead  nefarium  concubitumexstimula- 
bant.  per  omnes  videiicet  gestus  ac  sermonesipsum 
ad  voluptatem  provocantes.  Neminem  alium  habe- 


at  nullius  usus  horainera,  non  honoribus.  scd  maxi-U  bat  quem  conspiceret,  cum  quo  colloqueretur,  aut 


mis  sappliciisafficiendumducas.Nihil  enim  mascu- 
loram  animos  perinde  allicere  ac  deraulcere  eolet, 
Qt  feminarumconspectus.  Atque  utsermonibus  meis 
Adem  adhibeas,  historiara  hanc  velira  audias. 

CaP.  XXX.  —  Rex  quidara  cura  roascula  prole  ca- 
reret  vehementer  animo  angebatur,  caraque  cala- 
mitatem  haud  parvam  existimabat.  Hoc  igitur  cum 
itata  esset,  filium  in  lucem  edidit,  eoque  nomine 
tanuna  voluptate  perfusus  est.  Dixerunt  autem  ad 
eom  emditi  quidam  medici,  tore  ut  si  puer  intra 
daodecim  annos  solem  aut  ignem  videret,  lumine 
prorsas  orbaretur,  id  enim  ex  oculorum  ipsius  situ 
designari.QaaB  cum  pater  audisset,  cubiculum  quod- 


ccenaret,  ipsae  enim  omnia  ipsi  erant.  Atque  haec 
quidem  rex  faciebat.Theudas  autem  mi^sum  ad  pe- 
•tiferam  suam  speluncam  profectus,  libix)8  qui  res 
hujusmundi  eiKlcere  poterant,  in  manus  sumit :  evo- 
caturaque  unum  ex  improbis  spiritibus  ad  Christi  mi- 
litein  bcUo  lacessendum  emittit,  nesciens  scilicet  mi- 
ser  ille  quantum  sui  risum  excitatums^quantamquc 
simul  cum  universa  sua  diJAbolica  cohorte  in&miae 
notamsubiturusesset.Improbus  autem  spiritu8,alii8 
insuper  nequioribus  spiritibus  assumptis,  ad  gene- 
rosi  adolescentis  cubiculum  8c  confert,  in  eumque 
impetum  facit,  vehementianmam  carnis  fornacem 
succendens.  Ac  diaboius  quidem  intemas  ipsi  flam^ 


563 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


564 


iDas  admovebat,  puellie  autem,  ut  corporis  pulcbri-  A     Ad  juvenem  enim  ex  pueliisiliisuna  omniamfor* 


tudine  insignes,  sic  animo  deformes  improbam  ma- 
teriam  cxterne  suppeditabant. 

At  vero  pura  illa  anima  pestiferispiritusimpetum 
agnoscens,  ac  praeposterum  cogitationum  belluro, 
quod  magno  ac  vehementi  3  fl  4  adversum  seimpetu 
veniebat,  conspiciens,  perturbabatur,  tantoquemalo 
liberari,  purumque  sese  Christo  exhibere  cupiebat, 
nec  sanctam  illam  stolam,  qua  eum  baptismi  gratia 
induerat,  libidinis  ccpno  contaminare.  Confestim  ita- 
que  amori  amorem,  hoc  cst  impudico  divinum  op- 
ponit,  sibique  pulchritudincm  iliam  ac  gloriam  omni 
sermone  pra}stantiorem,quani  purae  animae  in  Christi 
sponsi  nuptiis,  ex  quibus  illiqui  nuptialem  tunicam 
conspurcarint  ejicientur,  vinctisque  manibus  et  pe- 


mosissima  ingreditur,quae  etiaro  regisimjosdam  filift 
erat,  captivaquea  patria  sua  abducta,  r^Abennery 
praestantissimi  cujusdam  munerisinstar,  oblata  fue- 
rat :  quam  pater,  ut  eximia  pulchritudine  prseditamf 
ad  labefactandum  ac  dejiciendum  fiiiianimum  mise- 
rat.  Hanc  impostor  ille  subit,  ipsique  ejosmodi  ser- 
mones  suggerit  qui  animi  ipsius  prudentiam  ac  sa- 
pientiam  perspicue  declararent,  siquidem  diaboius 
omnes  ad  vit>um  accommodatas  artesfaciie  ac  prom- 
pte  exercet.  Posteaque  regis  fiiium  a  dextris  adortos, 
puellie  amorem  ipsi  inserit,  ob  ipsius  videlicet  pru- 
dcntiam  et  gravitatcm,  Htque  etiam  ob  eam  cau- 
sam,  quod  cum  ea  nobilitate  esset,  atquc  e  rogia 
stirpe  prodiisset,  patria  tamen  simui  ac  gloria  or- 


dibus  in  exteriores  tenebi*as  protrudentur,  habita-jgbata  esset.  Ad  heec  hujusmodi  quoque  cogitationes 


turse  sunt  (Matt/i, xxii),  in  mcmoriam  revocat.  Haec 
cum  animosuo  considerans,  et  lacrymas  profundens, 
pectus  vcrberabat,  improbas  illas  cogitationes,  non 
secus  ac  fucos  quosdam  in  fugam  vertens.  Deinde 
surgens,  ac  mnnus  attollens,  catentibus  lacrymis  ac 
gemitibusDei  opem  atque  auxilium  iniplorabat,  iis- 
que  verbis  utebatur :  Omnipotens  Domine,  qui  solus 
viribus  polies,  atque  ad  miscricordiam  procfivis  es, 
Domine,  inquam,  spes  desperatorum  et  eomm  qui 
auxiiio  carent,  mei,  quaeso,  inutiiis  tui  servi  nunc 
recordare,  faciiique  ac  propitio  oculo  me  intuere, 
animamque  meam  a  diabolica  framea  eripe,  ac  de 
roanu  canis  unicam  meam,  nec  me  in  hostium  meo- 
rum  manus  incidere  permittas  {PsaL  xxT).  Non  su- 


ipsi  subserit,  ut  eam  ab  insano  idolorum  cultu  ii- 
beraret,  Christianamque  efficeret. 

Haec  autem  omnia  versuti  draconis  technae  erant. 
Nam  cum  regis  Glius  animo  ita  compai*atus  et  con- 
stitutus  essct,utnuilam  obsccnaracogitationemaot 
iibidinosumamorem  ad  pueiiam  vaQilianteminseipso 
perspiceret,  verum  ipsius  duntaxat  caiamitate  ani- 
ma^que  exitio  se  commoveri  sentiret,  rem  banc  dia- 
boiicum  commentum  esse  minime  animadvertebat. 
Siquidem  revera  caiigo  iile  est,  ac  lucem  assimilat. 
Ut  enim  regisfiiius  pueiiam  aiioqui  divinaeque  cogni- 
tionis  oracula  ipsi  exponere  coepit :  Agnosce,  in- 
quiens,  o  mulier,  Deum  in  omne  aevum  viventem, 
nec  te  idolorum  errore  detineri  sine,  verum  Domi* 


pergaudeantmihiquioderuntmeinique(P5a/.xxxiv)',Cnum  rerum  omnium  efFectorem  inteilige,  ac  beata 


nec  roe  in  iniquitatibus  corrumpi  sinas,  corpusque 
meum,  quodtibi  castumcxhibere  promisi,  probro  et 
contumeliaafficere.Te  enim  concupi8CO,teque  adoro, 
Patrem,  et  Fiiium.  et  Spiritum  6anctum,in  saecula. 
Cumque  Amen  subjunxisset,  divinam  consoiatio- 
nem  coelitus  ipse  sibi  advenire  sensit,atque  improbae 
cogitationes  s^e  subduxerunt.  Ipse  autem  ad  matu- 
tinum  usque  tempus  in  precibus  pemtitit;'  inteiie- 
ctisque  versipeiiis  hostis  technis  atque  artibus,  cor- 
pas  suum  tum  cibi  penuria,  tum  siti  aiiisque  affli- 
ctionum  generibus  premere  coepit,  in  orationibus 
erectocorpore  pernoctans,  sibique  ipsi  pacta  ea  quse 
cum  Deo  inierat  in  memoriaro  reducens,  atque  turo 
eorum  qui  justitiam  coiuerint  futurum  spiendorem 


eris,  immortali  sponso  adjuncta ;  multa,  inquam, 
ejusmodi  ciim  ipse  dixisset,  statim  iroprobus  spiriti» 
muiieri  in  mentem  immittit,  ut  fraudis  laqueos  ex- 
plicaret,  ac  Deo  charam  iliam  animam  ad  libidiius 
foveam  prsecipitem  traheret.  quemadmodum  videli- 
cet  oiim  generis  humani  auctorem  Evae  opera  e  pt- 
radiso  ac  Deo  misere  exterminavit,  eomque  beate 
atque  immortaiis  vitae  ioco  morti  addixit. 

Posteaquam  igitur  pueiiaverba  iiiaomnisapientii 
refcrta  audivit,  pro  6ua  stuititia  ea  non  inteliexit, 
verum  hujusmodi  responsumedidit,  quaie  abea  edi 
consentaneum  3 1 S  ^^^»  <iuae  diaboii  iingua  atqus 
08  erat ;  aitque  :  Si  salutis  meae.  o  domine,  eora 
tangeris,  ac  me  Deo  tuo  condiiare,  abjectaeque  ani- 


animo  et  cogitatione  informans,  tum  denuntintam  d  mae  meae  saiutem  afferre  studes,  fac  tu  quoque  ani 

iroprobis  gehennam  aperte  sibi  ob  ocuios  proponens.  meae  petitioni  annuas,  ac  statim  patriis  omnibusdiii 

Quod  scilicet  ea  de  causa  faciebat  ne  hostis  inertem  meuirepudiatis,  Deo  tuo  me  adjungam,ipsumquead 

ac  solutam  ipsius  animam  nactus,  pravas  cogitatiiH  extremum  usque  spiritum  coiaro.  Ita  tu  saiatis  me», 

nes  ipsi  nuiio  negotio   insereret,  animique  ipsias  .atque  ad  Deum  conversionis,  mercedero  referes. 

puritatem  turbaret  et  inficeret.  Cum  igitur  hostis  Cum  autem  iile  quaenam  haec  petitio  essetquaesi- 

omnino  mente  concideret,  seque  strenuum  juvenem  visset,  tum  illa  et  habitu,  et  aspectu,  et  sermone, 


derjecturum  prorsus  diffideret,  ad  aiiam  caiiidiorero 
fraudeoi  sese  confert  (ut  qui  seroper  maius  sit,  nec 
unquam  aliquid  moiiri,  atque  incommoduro  aliquod 
et  detrimentum  afferre  intermittat),  in  id  omni  stu- 
dio  incumbens,  ut  quae  sibi  a  Theuda  mandata  fue- 
rant  exsequatur.  Itaque  rursus  hujusmodi  pharma- 
ca  comparat. 


ac  denique  omni  ex  parte  sese  ad  aliiciendum  ip- 
sius  animum  comparans  :  Matrimonio,  inqoit,  ma- 
cum  conjungere,  atque  ego  imperib  tais  labeoi 
obsequar. 

At  iiie  :  Incassum,  inquit,  o  mulier,  daram  hnyaar 
roodi  petitionero  milii  proposuisti  .Nam  qnanqaamai- 
genti  salutis  tuae  cara  teneor^  tefua  w  mortis  €| 


565 


VlTk  SANCTORUM  BARLAAM  EREMiriE  ET  JOSAPHAT  INDI^E  REGIS. 


566 


exitii  voragine  extrahere  cupio,  mihi  tamen  corpusAmatrimoniinexutecumcopularicupiens.tamcnquo- 
meum  perfoedum  concubitum  inquinare  nimis  grave     niam  id  tibi  minime  gratum  est,  non  jam  tibi  vim 


est,  imo  proi*sus  impossibile. 

Illa  vero  planam  ipsi  viam  ad  scelus  sternens  : 
Ecquid,  inquit,hujusmodi  sermone  uteris,  qui  omni 
sapientiae  genere  polles?  Ecquid,  inquam,  hancrem 
spurcitiem  ac  foedumconcubitum  appeHasti?Xeque 
eiiim  ipsaquoqueChristianorum  librorum  ignara  at- 
que  expers  sum,verumet  multos  iu  patria  mea  libros 
perlegi,  et  saepe  cum  Christianis  sermones  contuli. 
Quid  igitur  ?  Nonne  in  quodam  librorum  vcstrorum 
scriptum  est :  Ilonorabile  connubium  et  torusimma- 
culatus  {Uebr.  xiii)?  Ac  rursum  :  Melius  est  nubcre 
quain  uri  (/  Cor.  vii)  ?  Ac  rursum  :  Quod  Deus  con- 
junxit,  homo  non  scparet  (Malih.  xvi)  ?  Nonne  omnes 


afleram,  verum  quidquid  animo  tuo  insederit,  post- 
hac  faciam.  Tu  igitur  ne  me  quoque  prorsus  abjicias 
et  exsecreris,  verum  in  liac  una  re  mihi  obsequens 
salutcm  inihi  afler,  atque  a  superstitioso  errore  me 
iibera,  tu  autem  deinceps  per  omnem  vitaj  cursum 
quai  tibi  visa  fuerint  facias  licebit. 

His  verbis  utens  (nam  et  habebat  quiipsi  suggere- 
ret,  cui  etiam  aures  clam  admovebat,  atque  Scriptu- 
rarum  peritus  est  ille  vitii  artifex  diabolus),  his,  in- 
quain,  verbis  utens.  eumquc  demulcens,  ac  retia  et 
laqueos  ipsi  tum  a  dextris,  tum  a  sinistris  undique 
nectens,animiipsiusturrim  labefactare,  institutique 
ipsius  nervos  debilitare,  ac  voluntatem  et  sententiam 


veteres  justi,tampatriarch[cquamprophetaiIegitimo  Bemollire  incipiebat.  Vitii  autem  sator,ac  proborum 


matrimonio  copulalos  fuisse  Scriptura  vcstrae  do- 
cent  ?  Xonne  Petrus  ille,  quem  apostolorum  princi- 
pem  fuisse  pra?dicatis,  uxorem  habuisse  scribitur 
{Liic.  iv)  ?  (Juidigitur  te  adduxit,  ut  rem  hujusmodi 
spu^itiem  appellares  ?  Magnopere  sane  mihi  a  dog- 
maturii  vestrorum  veritate  aberrare  videris. 

Cui  ille  respondit  :  Ita  profecto,  raulier,  luec  se 
babent.  queraadmodum  abs  te  dictum  est.  Licet enim 
quibuslibet  raatriraonio  copulari,  cxccptis  taraen  iis 
qui  virgiiiitateraChristosemel  proraiserint.Ego  enim 
ab  eo  diequo  per  (livini  baptismi  lavacruiu  ajuvcn- 
tutis  et  ignoranti»  meae  peccatis  purgatus  sura,  pu- 
rum  meip&umChristocxhibere  [»olIicitus  sum.  Quo- 


viroinira  hostis,Iabantem  ipsiusanimumconspiciens, 
ac  summa  inde  laetitia  perfusus,  statim  pestiferos 
spiritus  qui  una  cum  illo  adcrant  appellat:  Cernite, 
inquiens,  quonam  pacto  puella  ita  ea  perficere  con- 
tendat  i\\iM  a  nobis  perfici  nequiverunt.  Agite  igitur, 
acriter  nunc  in  eum  impetum  3 1  O^aciamus.Neque 
enim  ad  explendamejus  a  quomissi  sumus  volunta- 
tein  aliud  ieque  opportunum  tempus  nanciscemur. 
Hseccumversipellis  iliead  socios  dixisset,  inChristi 
militem  insiliunt,  omnes  aniiui  ipsius  vires  pertur- 
bantes,atque  acerriraum  puella}  amorem  ipsius  pe- 
ctori  inserentes ,  veheraentissitniUDque  libidinis 
ignein  in  ipso  inflammantes. 


uam  igitur  modo  pacta  ea  quai  cum  Deo  sanxi  dis-  c     llle  autem  cum  seipsum  vehementer  uri,  capti- 


soivere  atque  infringere  audebo? 

Rursom  autem  ad  eum  raulier  his  verbis  usa  est : 
Sit  sane  de  hac  re  ut  ipse  vis.  At  exiguam  alteram, 
ac  nullius  raomenti  cupiditatem  meam  exple,si  qui- 
dem  anirase  me.c  salutem  afferre  tibi  cordi  est.  Ilac 
duutaxat  nccte  mocum  rem  habe,  atque  effice  ut  et 
ogo  tua  pulchritudine  iruar,  ac  tu  rursum  forma^ 
mejc  elegantia  explearis.  Quod  si  feccris,  hoc  tibi 
polliceor,  raesiraul  atquediesilluxerit,  Christianam 
religionem  suscepturain,atque  oinnem  deorum  meo- 
ramcultura  fuga  relicturiun  esse.Atqueob  hujusraodi 
consilium,  non  raodo  veniam,  sed  etiara  beneficia, 
saiutis  mea  causa,  a  Deo  tuo  consequeris.  Gaudium 
eniin,  inquit  Scriptura  tua,  est  in  coelo  super  uno 
pecc;itore pcenitentiara  agente  {Lxicxiiw).  Narasi  ob 


vuraque  ad  peccatum  trahi  perspiceret,  atque  cogi- 
tationes  suas,  puella3  salutem  conversionemque  ad 
Deum  ipsi  proponentes,  flagitium  tanquam  hamum 
quomdam  esca  occultare,  hostisque  instinctu  sibine- 
gotium  facessere,  perinde  videlicet  ac  scelus  minimc 
esset,  servandajaniina»  causacum  mulieresemelrem 
babere,  in  hujusmodi  animi  anxietate  consiliique 
penuria  alto  pectore  ingemiscens,  seipsum  statimad 
orationem  confert,  atque  uberes  lacrymarum  rivos 
ex  oculis  profundens,  ad  eum  qui  salutem  iis  qui  in 
ipso  confiduntaflerrepotestclamabat :  Inte,Domi]ie, 
speravi,  non  confundar  in  aeternum  {Psal.  xxx) ;  ne- 
que  irrideantmeinimicimei,dextra}  tu»  haerentem  ; 
verum  hac  horapro  tua  voluntate  mihi  asta,viasmeas 
dirigens,  ut  sanctum  tuum  et  gloriosum  acformidan- 


scelerati  hominis  resipiscentiaraIa)titiaincoeIoexci-Ddum  nomen  in  me  famulo  tuo  illustretur,  quoniam 


tatar,  quod  aflerri  potest  quih  hujus  resipiscentiae 
auctori  magnum  priemiuin  dobeatur  ? 

Ita  certe  resse  habet,  nec  estquoddubites,  Quid  ? 
An  non  apostoli  quoque  religionis  vestra^  duces, 
coniplura  certo  consilio  faciebant,  divinum  praecc- 
ptum  mujorispra>cepti  causa  interdura  vioIantes?An 
nonPaulusTiinotheum,  pnestantioris  consihi  causa, 
circuracidisse  dicitur  (Act.  xvi) ;  atqui  circumcisio 
apud  Christianos  in  crimine  censetur;  nec  tamen  ille 
hoc  facere  dubitavit.  Atque  aliahujusmodi  perraulta 
io  Scripturis  tuis  reperies.  Quocirca,  si  serio  aniinse 
me»  salutem  aflerre  cupis,  exiguam  hanc  meam  cu- 
piditatem  exple ;  et  ego,  quanquam  alioqui  perfecto 


benedictus  es  in  sgecula.  Amen  (Psal.  xxiv). 

Cum  autem  per  aliquot  horas  cum  lacrymispreces 
fudisset,  genuaque  pei^saipe  flexisset,  in  terram  se 
prostravit,paulamqueobdormiscensseipsum  a  qui- 
busdani  horrendis  viris  arripi  videt,  regionibusque 
quibusdam,  quas  nunquam  viderat,  peragratis,.in 
amplissirauracarapumperduci,  pulchris  floribus  at- 
que  ingenti  suavitate  pnB^um,ubi  et  plantas  oranis 
generiscei*nebat',inusitatis  quibusdam  etadmirandis 
fructibus,  tum  visi  jucundissimis,  tumperceptusua- 
vissirais  redundantes.  Arborum  porro  folia  ex  tenuis- 
sima  quadam  aura  dulcera  sonum  edebant,  ac  dum 
impellerentur,inexplebilem  odorisfragrantiam  emit- 


567 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


568 


tebant.  Quin  etiam  sedes  illicsitaeerant,auroatqueA 
ingentis  pretii  lapidibus  structae,  luculentura  sane 
splendorem  afferentes ;  lectique  item  illustres,  miris 
quibusdam  stragulis,  atqne  elegnntia  omnem  oratio- 
nis  facultatem  superante  coornati.  Adhaec  aquae  pro- 
fluebant  perquam  limpida?,  oculosque  ipsos  oble- 
ctantes.Tum  autem  per  ingentem  atque  admirandum 
hunc  campum  horrendi  illi  viri  eum  in  urbem 
quamdam  introduxerunt,  inenarrabili  splendoreru- 
tilantem,  ex  pellucido  quidemauro  muros,  ex  lapi- 
dibus  autem  a  nemine  unquam  visis  pinnas  ac  pro- 
pugnacula  exstructa  hnbentem.  Et  quis  tandem  est 
qui  urbis  illius  pulchritudinem  ac  splendorem  ser- 
mone  consequi  possit?  Lux  porro  supeme  radiis 
identidem  micans,omnesipsius  vicos  impiebat,atque 
alati  quidam  exercitus  lucidi  omnes  in  ea  moraban-  " 
tur,ejusmodicantumedentes,quemnunquammorta- 
lisauris  audivit.  Vocemqucdicentem  audiit :  Ilaec  eo- 
rum  qui  justitiam  colucrint  estrequies,  hoc  eorum 
qui  Domino  su»  vitae  ratiores  probarint  oblecta- 
mentum.  Hunc  autem  ex  illo  loco  eductum  terribiles 
ilH  viri  retrorsura  ducere  vello  dicebant.  At  ipse  ju- 
cunditateillalaetitiaqueanimi  omnino  raptus:  Neme, 
quaeso,  inquiebat,  ne  me  inquam  hac  laetitia,  quae 
nullis  verbis  exprimi  potest,  private;  verum  hoc 
mihi  concedite,  ut  in  uno  amplissiraae  hujusce  civi- 
tatis  angulo  degam.  Illi  autem  ad  hunc  modum  re- 
spondebant  :  Fieri  nunc  minime  potest  ut  hic  sis  : 
hoc  autem  multis  laboribus  ac  sudoribus  tandem 
consequeris,  si  quidem  tibi  ipsi  vim  intuleris. 

Hoc  sermonehabito,  ac  maximo  illo  camporursusG 
peragrato,eum  in  tenebrosa  loca,  omnisque  moeroris 
plena,  atque  cum  eo  splendore,  quem  prius  con- 
spexerat,  aclaetitia  illa  c  diametro  pugnantia,duxe- 
runt.  Etenim  obscura  prorsus  ac  tenebrosa  caligo 
erat,  atque  afllictione  ac  tumultu  totus  ille  lociu 
redundabat.  Illic  ignis  fornax  accendebatur,  et  car- 
nificum  vermium  genus  serpebat,  ultricesque  virtu- 
tes  fornaci  imminebant.  Ac  nonnulli  miserum  in  mo- 
dam  igni  conflagrabant,voxquehujusmodiaudieba- 
tur  :  Hic  sceleratorum  locus  est,  hic  eorum  cruciatus 
qui  foedis  flagitiis  seipsos  contaminarunt.Post  autem 
ab  his  qui  eum  illuc  introduxerant,  ex  eo  locoedu- 
ctus  est.  Statimque  ad  sese  rediens,  toto  corpore 
contremiscebat,  lacrymaeque  fluminum  instarex  ip- 
sius  oculis  fluebant ;  atque  omnis  impudicae  illius  X) 
puellae,  reliquarumque  aliarum,  pulchritudo  quovis 
coeno  et  sanie  fetidior  ipsi  visa  est;  memoriaque  ea 
quae  viderat  recolens,  tum  bonorum  illorum  cupidi- 
tate  tum  dolorum  illorura  metu  correptus,  in  lecto 
jacebat,  sic  efTectus,  ut  nuUa  ipsi  exsurgendi  potestas 
esset. 

Ut  autem  de  adversafiliivaletudineadregemalla- 
tum  est,  statim  ad  eum  profectus  quidnam  ipsi  acci- 
disset  percontabatur.  Ille  autem  quidnam  vidisset 
exponit,  aitque  :  Cur  pedibus  meis  laqueum  parasti, 
et  incurvasti  animara  meam  {Psal.  lvi)  ?  Nisi  enim 
Dominus  adjuvisset  me,  paulo  minus  habitasset  in 
infemo  animn  xata{Psal,  xxxix) .  Yerum  quam  bonus 


Isracl  Deus  his  qui  recto  suut  corde,  qui  etiam  eri- 
puit  humilitatem  meam  de  Bl^i^^dio  catulorum 
leonum,  dormivi  conturbatus  (Ps.  lxxi)  .  Sed  visi- 
tavit  me  Deus  salvator  meus,  mihique  quantis  ii 
qui  eum  ad  iracundiam  provocant  bonis  sese  pri- 
vent,  quantisque  rursum  tormentis  obnoxios  se  rcd- 
dant  demonstravit. 

At  nunc,  o  pater,  quoniam  tu  aures  tuas  occlusisti, 
ne  vccem  meam  bona  atque  utilia  tibi  occinentfm 
audires,  ne  rac  saltem  quo  minus  rectam  viam  ca- 
pessam  impedias  Iloc  enim  cupio,  hoc  expeto,  ut 
omnibus  rebus  liberatus,  ad  ealoca  contendam.  in 
quibus  Barlaam  Christi  famulushabitat,  accum  co 
quod  mihi  reli.]uum  est  vitac  conficiam.  Quod  si  rae 
per  vim  retinere  in  animura  induxeris,  quam  pri- 
mum  me  raoerore  ac  tjedio  exstinctura  videbis.  Ita 
flet  ut  nec  tu  i^nter  jam  appelleris,  nec  me  filium 
habiturus  sis. 

Cap.  XXXI.  —  Rursum  igitur  ingensregem  raoe- 
stitiainvasit;rursura  omnem  vitajsuae  spem  dei^^n- 
dere  ccepit ;  atquc  acerba  sccum  anirno  agitans,  in 
palatium  suum  abiit.  At  vero  improbi  illi  spiritus,, 
qui  adversus  divinum  juvenem  aTheuda  mi.ssi  fue- 
rant,  ad  eum  pudore  suffusiredeunt,  atque  quamvi? 
alioqui  mendacio  gaudeant.  acceptam  tamen  clademr 
confitentur.  Quippe  perspicua  cladis  signa  in  scele 
rato  suo  vultu  gerebant.  Ille  autem  :  Usqueadeone 
inquit,  imhecilles  ac  miseri  estis,  ut  adolescente 
unum  vincere  minime  potuentis  ?Tuncimprobi  spi 
ritus  virtute  divina  excruciati,  veritatem  invitiinl 
cem  protulerunt,  his  verbis  utentes :  Christi  potem- 
tiae  ac  passionis  ipsiussigno.quodCrucem  appellont, 
ne  tantillum  quidem  obluctari  possumus.Nara  cun? 
ea  effingitur,  statim  quotquot    aeris  principes  ac 
mundirectorestenebrarumsuraus(Ep/iM.  vi),  quara 
celcrrirae  fugimus,  ac  piius  etiam  quara  ea  plane  ac 
peifecte  expressa  sit,  propuIsamur.Quamobrem  nos 
quidem  in  hunc  juvenera  impetu  facto,  graviter  eum 
perturbavimus;  verura  ille  cum  Christi  opem  implo- 
rasset,  ac  crucis  signo  seipsum  munivisset,  nos  irato 
animo  propuht,  atque  firmissimum  sibi  praesidium 
comparavit.  Ac  proinde  nulla  interpositu  mora  in- 
strumentura  illud  arripuiraus,  cujus  opera  etiam 
princeps  noster  priraura  horainera  aggressus  est, 
euraque  potestati  suae  subjecit.  Et  quidem  profecto 
nosquoquevanara  adolescentis  spem  pro  nihilo  du- 
cebamus;  verum  ad  auxilium  rursus  accitus  Christus, 
coelestis  irae  igni  nos  exustos  in  fugam  vertit.  Quare 
stat  sontentia  non  ultra  ad  eum  accedere.  Ad  hunc 
scilicet  modura  improbi  spiritus  Theudae   ea   quae 
contigerant  perspicue  declararunt. 

Rex  autera  omni  ex  parte  animo  haerens,  consilio- 
que  destitutus,  Theudam  rursus  accersit,  ad  euroque 
ait:  Omnibus  iis  quae  docuisti,  vir  sapientissiroe, 
perfectis  et  absolutis,  nihil  tamen  utilitatis  conse- 
cuti  sumus.  Nunc  igitur,  si  quod  tibi  aliud  consi- 
lium  superest,  illud  experiamur.  Fortasse  enira  ali- 
quam  depellendi  mali  rationem  nanciscemur. 

Cum  autemTheudas,  ut  cum  ipsius  filio  in  collo- 


569 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDI^  REGIS, 


570 


quium  veniret  petiisset,  mane  rex,  eo  secum  assum-  A  prudentia  et  sagacitate  antecellit.  Illud  enim  eum  a 


pto,  ad  visendum  filium  proficiscitur.  Cumque  prope 
eum  consedisset,  eum  alloqui,  ac  probris  insectari, 
atque  ipsius  contumaciam  animique  rigiditatem  ac- 
cusare  coBpit.  lilo  verorectadogmata  rursum  confir- 
mante,  Ghristique  amore  nihil  antiquius  habendum 
esse  clamante,  Theudas  in  medium  prodiens,  his 
verbis  usus  est :  Quidnam,  o  Josaphat,  quod  in  im- 
mortalibus  diis  nostris  reprehendendum  sitinvenisti, 
ut  tu  ab  eorum  cultu  discederes,  ac  regis  patris  tui 
aniraum  ita  offendendo  totius  populi  odium  tibi 
comnio.eres?  An  non  abiisvitam  accepisti?  An  non 
ipsi  patri  te  dono  dederunt,  auditis  videlicet  ipsius 
precibus,  eoque  sterilitatis  vinculis  soluto?Cum  au- 
tem  *multos  inanes  sermones,  ac  multas  inutilesquae- 


quo  alitur  novit,  tu  contra  ejus,  a  quo  cx  mhilo 
productus  es,  cujusquebeneficioviviset  conscrvaris, 
ignorationc  laboras.  Ac  deura  appellas  quem  paulo 
ante  ferro  vcrberari,  atque  igne  conflari,  et  malleis 
tundi  videbas,  qucm  argento  atque  auro  cinxisti, 
atqueaterrain  altum  sustulisti;  posteaque  in  terram 
abjectus  abjecti  lapidis  abjcctior  es  adorator,  non 
Deum  adorans,  sed  mortua  et  anima;  cxpertia  ma- 
nuum  tuarumopera.  Imo  vero,  ne  moi-tuum  quidom 
aequum  est  simulacrum  appellare,  verum  novum 
quoddam  actanta  :imentia  dignum  nomon  excogitiire 
par  est.  Nam  lapideus  comminuitur,  testaceus  con- 
fringitur,  ligneuscorrumpitur,a}reusrubiginc  infici- 
tur,  aureuset  argenteus  igni  conflatur.Quin  etiam  dii 


stionesilleinveteratae  improbitatishomoproponeret,  gtui  partim  exiguo  ac  vili,  partim  summo  prctio  ven- 


atquede  Evangeliipraedicationeargumenta  necteret, 
hoc  videlicet  animo,  ut  eam  suggillaret,  atque  ido- 
lorum  cultum  confirmaret,  ille  superni  Regis  filius, 
atque  illius  urbis.  quam  non  homo,  sed  Deus  con- 
struxit  {Hebr.  viii),  civis,  posteaquam  sese  paulisper 
continuisset,  tum  demum  ad  Theudam  ait  : 

Audi,  0  imposturae  vorago,  ac  palpabilibus  tene- 
bris  caliginosior,  semen  Babylonicum,  atqueChala- 
nicae  tunis  exstructorum,  quoioim  causa  mundus 
confusus  est,  nepos  {Gen.  xi);  vane,  inqiiam,  atque 
infelix  senex.  qui  gravioribus  quam  quinque  illae  di- 
vino  ignc  concrematae  urbes  sceleribus  te  constrin 
xisti.  Ecquid  salutis  praedicationem,  per  quam  ea 
quae  tenebris  circumfusa  erant,  lucem  acceperunt, 


duntur.  Nequeenim  ipsis  divinitas,  sed  materia  pre- 
tium  dat.  Atqui  Deum  quisnam  emere  aut  venderc 
queat?  Jam  quonam  pacto  Deus  appellatur  qui  motus 
expers  est?  An  non  illud  cernis»  nec  eum  qui  stat 
unquam  sedere  nec  eum  qui  sedet,  unquam  stare? 
Pudeat  te,  o  vecors  manum  ori  appono,  o  stulte, 
qui  res  hujusmodi  laudas.  Etenim  a  veritate  avei^sus, 
falsis  picturis  deciperis  atque  in  fraudem  induceris, 
statuas  videlicet  eflTingens,  rcbusque  manu  tua  effe- 
ctis  Dei  nomen  attribuens.  Resipisce,  miser,  atque 
illud  intellige,  te  deo  abs  te  facto  antiquiorem  esse. 
Cujus  tandem  furoris  ista  sunt?  Horcine  tibi  persua- 
sisti,  te,  cum  homo  sis,  Deum  efticere  posse?  Qui 
tandem  istud  fiei  i  queat?  Quocirca  non  hominem  ef- 


per  quamerrantes  viam  invenernnt,  pcrquam  ii  qui  C  ficis,  vcrum  hominis  aut  cujuspiam  animantis  for- 


perierant,  ac  misera  servitutc  premcbantur,  in  pri- 
stinum  statum  restituti  sunt,  cavillis  insectari  cona- 
ri8?Cedo  utrum  tandem  ex  Lis  duobus  praestantius 
estj  nempe  omnipotentem  Deumcum  unigenitoFilio 
et  Spiritu  sancto  colere,  Deum,  inquam,  increatum 
etimmortalem,  bononim  oninium  fontem,cujusnec 
iroperium  ac  robur  conjectura  percipi,  nec  gloria 
mente  comprehendi  potest,  cui  angelicorum  accce- 
lestium  ordinum  millia millium,  et  decies  319  mil- 
liaiDillium  astant,  cujusgloriae  coelum  etterra  plena 
8unt,  per  qucm  omnia  ex  nihilo  in  ortum  producta 
sunt,  per  quem  mtfndus  continetur  ac  conservatur, 
ipsiusque  providentiagubematur,  colere  ac  venerari; 
an  veropestiferosdaemoncsatqueinanimasimulacra. 


mam,  non  lingua,  non  faucibus,  non  ccrebro,  non 
ulla  aliqua  interna  parte  praeditam ;  ac  proinde  ne 
hominis  quidem  aut  animantis  similitudo  est,  sed 
inutilis  omnino  res  ac  vanitatis  plena.  Quid  igitur 
rebus  sensus  expertibus  blandiris?  Quid  mente  ca- 
rentibusetinutilibusassides?  Nisi  latomi,autarchi- 
tecti,  aut  malleatoris  ars  adesset,deum  non  haberes. 
Nisi  custodes  praesto  essent,  deum  tuum  amisisses. 
Nam  quem  saepe  stolidorum  hominum  copiosissima 
urbs  tanquam  deui!i,  ut  ab  eocustodiatur,  obsecrat, 
cum  eo  ipso  pauci  custodes,  ne  surripiatur,  rema- 
neiit.  Ac  si  quidem  ex  argento  vel  auro  constet,diU- 
genter  custoditur ;  si  autem  ex  lapide,  aut  argilla, 
aut  alia  quadam  viliori  materia,  seipsum  custodit. 


quorum  laus  etgloria  adulterium  e.st,  acpuerorum  rjlta  de  vestra  sententiavalentior  est  isquiex  argilla 
constupratio,  caetcraque  flagitia  quae  de  diis  vestris     quam  qui  ex  auro  conflatus  est. 


in  superstitionisvestrae  voluminibus  conscripta  sunt? 
Non  vos  pudet,  miseri,  atque  ignis  sempitemi  ci- 
bus,ChaIdaiciquegenerissimilitudinemgerentes,non 
vos,  inquam,  mortuas  statuas  humana  manu  extru- 
ctas  adorare  pudet?  Caesum  enimlapidemautlignum 
acfabrili  arte  politum,  deum  nuncupatis  :  ac  dcinde 
eximium  tauram,  aut  aliud  fortasse  et  pulcherrimis 
cujusque  generis  animantibus  assumentes,  mortuo 
numini,  qua  vaecordia  estis,  immolatis.  Atque  victi- 
ma  deo  tuo  prsestantior  est.  Nam  illum  homoelabo- 
ravit,  Deus  autem  animal  procreavit.  Ac  propterea 
etiam  brutum  animal  te,  qui  ratlone  prasditus  es, 


An  non  igitur  optimo  jure  vos  stultos  et  caecos  ac 
stolidos  homines  irridere,  vol  potius  luctu  prosequi 
possumus?  quippe  opera  vestrafurorem  potius  quam 
pietatem  redolent.  Nam  qui  rei  militari  studet,  sta- 
tuam  ad  militaris  speciei  similitudinem  expressam, 
ac  certo  loco  positam,  Martem  nuncupat.  Qui  autem 
mulierum  amore  ad  insaniam  usque  flagrat,  animse 
suae  cupiditatem  pictura  informans,  vitium  suum 
deum  efficit,  Veneris  scilicct  nomine  eum  appellans. 
Alius  rursus  temulentiae  suae  causa,  efllcto  simula- 
cro,  Bacchum  ipsum  nominat.  Eodemque  modo  alio- 
mmvitionimcupidi,  eorura  simulacra  constituerunt, 


571 


DK  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


572 


▼itiisque  s^js  deorum.  nomeA  imppnunt.  Eaque  de  A,coippmmprte  functft.e,  s^^jjJjCr^  ex^^ 

caii5;a  flDnd  f^nnim  nrsui  liKiHinncm  ooUck«;/\nAa  awV      'Dhmc.»»»  h^  i«/\m/\  mrkwnfni*  •  iif  anfAm  T)p.iiA.  snoli&to 


causa  apud  eorum  aras  libidinosse  saltationes  eii- 
stunt,ac  meretricii  cantus»  furiosique  impetus.  Quis- 
nam  autem  exsecrandum  eorum  flagitium  deinceps 
commemorare  queat?Autquis  foedissimam  ipsorum 
libidinem  oratione  complectens,  os  suum  conspur- 
care  sustineat?  Verum  haec  omnibus  perspicua  sunt, 
etiam  si  ipsi  taceamus.  Hi  tui  dii  sunt,  o  statuis  tuis 
stupidior  Theuda.  Hos  ut  adorem,  hos  ut  venerer 
admones.  Tuaeprotectoimprobitati  ac  stultflBsenten- 
tiaB  consentaneum  est  istud  consilium;  at  similis  ipsis 
tufias,atque  omnes  qui  confidunt  in  eis  {Ps,  cxui). 

5go  autem  Deum  meum  colam,  meque  totum  ipsi 
consecrabo;  Deo,  inquam,  creatori,  819  ac  rerum 
omnium  gubematori,  perDominumnostrumJesum 


Rursum,  ut  homq  moriturVMt  autem  Ijeus,  spoliato 
inferno,  ad  vitam  redit.  Ob  idque  etiam  clamavit 
Propheta  :  Infemus  in  amaritudin^  fuit,  occurrens 
tibi  deorsum.  Siquidem  in  amaritudine  fuit  atque 
illusus  est,  cum  nudum  hominem  sese  accepisse  pu- 
tans,  in  Deum  incidit,  ac  repente  inanis  et  captivus 
exstitit.  Resurgit  itaque  ut  Deus;  atque  in  coBlum, 
unde  aullo  modo  digressus  fuerat,  ascendit,  ac  no- 
stram  despicabilem  atque  omnibus  inferiorem  natu- 
ram  omnibussuperiorem  reddidiUimmortaiiqueglo- 
ria  rutilantem  ingloiiae  throno  coUocavit.  Quidnam 
igitur  hinc  Deo  Verbo  detrimenti  conflatum  est, 
quod  tu  eum  maledictis  atque  contumcliis  insequi 
non  embescis?  Utmm,  quaeso,  ex  his  duobus  prae- 


Christum,  spem  nostram,  per  quem  etiam  ad  lumi-  B  stantius  est .  nempe  haec  confiteri,  atque  hunc  bonum 


num  Patrem  in  Spiritu  sancto  accessum  habuimus, 
per  quem  ab  acerba  servitute  in  ipsius  sanguine  li- 
berati  sumus  (Ephes,  ii).  Nisi  enim  ipse  etiam  usque 
ad  servilem  formam  sese  abjecisset  (Philip,  u), 
haudquaquam  id  consecuti  essemus,  ut  in  filios  ad- 
optaremur.  Quippe  nostra  causa  se  ipse  abjecit,  nec 
Deitatem  rapinam  arbitratus  est,  sed  quod  erat  per- 
mansit,  etquod  non  eratassumpsit.  Consuetudinem 
cum  hominibus  habuit  (Daruch,  iii),  carne  sua  in 
cmcem  ascendit,triduoin  sepulcro  conditus  est,  ad 
inferos  descendit,  inde  eosquos  sub  peccato  venditos 
horrendus  mundi  princeps  vinctos  tenebat,  eduxit. 
Quidnam  igitur  hinc  detiimenti  tulit,  quod  eo  no- 
mine  eum  caviliis  insectari  videris?  An  non  perspicis 


in  quot  fceda  et  obscena  loca  radios  suos  sol  domit-Qdinis  regno  percipient. 


hominumque  amantemDeum  venerari  (quijustitiam 
mandat,  continentiam  praecipit,  puritatem  praescri- 
bit,  ad  misericordiam  propensum  esse  docet,  fidem 
praBbet,pacem  praedicat,  ipsamet  veritas  etnomina- 
tur  et  est,  ipsamet  charitas),  hunc  inquam  vencrari ; 
an  contra  improbos  et  plurimis  flagitiis  devinctos, 
ac  tam  rebus  ipsis  quam  nominibus  foedos  et  obsce- 
nos  deos  tuos  ?  Vaj  vobis,  o  saxis  duriores,  ct  bratis 
amentiores,  atque  exitii  filii,  actenebrarum  hairedes. 
Beatus  autem  ego  ac  Christiani  omnes,  qui  bonum 
ac  benignum  Deum  habemus.  Nam  qui  ei  cultum  ad- 
hibent,  etiamsi  ad  breve  aliqupd  tempus  in  hac  vita 
rebus  adversis  conflictentur,  at  immortalem  tamen 
mercedis  iructum  in  sempiteraae  ac  divinae  beatitu- 


tat,  quotque  fetida  cadavera  conspiciat  ?  An  hinc 
labem  aliquam  contrahit?  An  non  potius  eaquae  sor- 
dida  ac  putida  sunt  exsiccat  atque  constringit,  quae 
caliginosa  sunt  illuminat,  atque  interim  ipse  prorsus 
incolumis  ac  labis  omnisexpers  manet  ?  An  non  item 
ignis  ferrum,  quod  sua  natura  nigrum  ac  frigidum 
est,  assumens,  prorsus  inflammat  atque  candefacit, 
nec  intenm  feiri  proprietates  uUa  ex  parte  recipit  ? 
Non  enim  eo  malleis  contuso  aliquid  perpetitur  aut 
detrimenti  quidquam  accipit. 

Quocirca  si  haec  quae  creata  sunt,  eamque  natu- 
ram  habent  ut  aliquando  intereant,  ex  viliomm  ac 
detenomm  reram  contagione  nuUo  incommodo  afB- 
ciuQtur,  quatandem  ratione,  o  stolide  ac  saxeo  cor- 


Dixit  autem  ad  eum  Theudas :  En  illud  perspicuum 
est,  multos  et  magnos  et  sapientes  viros  atque  inter- 
pretes,  ac  tum  virtute  tumdoctrina  admirabiles,  re- 
ligionem  nostram  instituisse,  omnesque  orbis  terraa 
reges  ac  principes  eam  ut  praeclaram  atque  omni  pe- 
riculo  vacuam  excepisse;  Galilaeomm  contra  doctri- 
nam  msticos  quosdam  ac  pauperes  et  abjectosviros, 
eosque  perpaucos,  necplures  quam  duodecim,  prae- 
dicasse.  Nura  igitur  ignobilium  ac  rusticomm  prae- 
dicatio  multorum  ac  magnomm  virorum.  quique 
tanta  sapientiae  laude  flomemnt,  legibus  atque  in- 
stitutis  potior  liabendaest?  Quid  autem  habes  unde 
hos  vera  dicere,  illos  mentiri  demonstres? 

Rursum  igitur  regis  filius  respondit:  Asinus  cs,  o 


de  praedite,  irridere  me  idcirco  audes,  quod  Filium  D  Theuda,  ut  dici  solet,  lyram  audiens  (15),  atque  in- 

W  «V  I  .......  .-  .  .  <•  1  ^ 


ac  Deum  Verbum  a  pateraagloria  nuUo  modo  disces- 
sisse,  sed  cum  Deus  esset,  humanae  salutis  causa 
Qorpus  humanum  assumpsisse  dicam,  ut  homines 
divinae  ac  spirituaUs  naturs  participes  efHccret,  no- 
stramque  substantiam  exsubterraneisinferniparti- 
bus  eductam,  coelesti  gioria  exoraaret,  atque  iteip 
ut  ^^ebrarum  hujus  saecuii  principem,  susceptae 
caniis  tai^quAm  iUecebris  quibusdam  inescatum  tu- 
peraret,  genusque  nostrum  ex  ipsius  servitute  ac  ty- 
rannide  Uberaret?  Unde  etiam  crucis  tormentum  sine 
peipessione  subiit,  duas  videUcet  sua^  naturas  de- 


tellectus  expers  manens  ;  vel,  ut  rectius  loquar, 
aspis,  aures  obturans,  ne  praeclare  incantantium  vo- 
cem  exaudias  (PsaL  lvii).  Recte  igitur  de  te  a  pro- 
pheta  dictum  est :  Si  mutare  queat  ^thiops  pellem 
suam,  ac  9SO  pardus  varietates  suas,  tu  quoque 
stulte  et  caece,  benefacere  poteris,  cum  mala  didice- 
ris.  Quin  te  vis  veritatis  sensu  afficit  ?  Nam  hoc 
ipsumquodais,  amuItisadmirabiU  sapientiapraeditis 
viris  nefarios  tuos  cultus  laudari,  atque  a  multis 
xegibus  confirmari,  contraque  EvangeUcam  praedi- 
cationem  a  paucis,  iisque  obscuris  viris  pnedicari, 


cl«n^M.  yt  ^m  Jhfuno  ^  ci^i^  agitnr,  ujt  Qieu^    id  v^  t^o(L  reljligioAis  nqstnae  vim,  tiim  improborum 

"»*^  WiU  J^«M*q¥  <*W4|fc  tWI«n.qw4iM^mjBtt|i     M^f^tmm  AogfO^im  ipib^cfllit^  ^  nemidiim 


573 


VITA  SANCrrORUM  BABLAAM  EREMIT^  ET  JGSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


574 


demonstrat:  quippe  cum  doctrhm  vestra,  quamvisAexpone.  Quid  de  ipgis  quod  prodicesv  hAbes*  uisi 


eruditos  patronos  ac  firmosadjutores  habeat,  debi- 
litetur  tamen  et  exstinguatur ;  nostra  autem  religio, 
licet  omni  humano  subsidio  careat,  sole  tamen  cla- 
rius  luceat,  orbemque  totum  occuparit :  nam  si  ab 
oratoribus  et  philosophis  edita  fuisset,  regesque  ac 
principes  adjutores  habuisset,  dicere  fortasse,  vir 
improbe,  potuisses,  humanam  potentiam  id  totum 
praestitisse.  Nunc  vero  sanctum  Evangelium  a  vilibus 
piscatoiibus  consciiptum,  atque  ab  omnibus  tyran- 
nis  vexatum,  nihilo  tamen  secius  totum  orbem  obti- 
nere  perspiciens  (in  omnem  enim,  inquit  ille  [Psal, 
xviii ;  Rom,  x],  terram  exivit  sonus  eorum,  etin  fi- 
nes  orbisterraeverbaeorum),  quidjam  aliud  dicere 
possis,  quam  divinam  et  invictam  potentiam  esse, 


dementiam  ac  turpitudinem,.  inanemque  artem, 
verborum  eiegantia  foBtidae  suse  reiigionis  ccBnum. 
contegentem? 

Quin  etiam  ex  poetis  tuis,  quicunque  ab  ingenti 
furore  atque  insania  vel  tantulnm  emergere  potue- 
runt,  id  quod  verius  erat  dixerunt,  nempe  eos  qui 
dii  appellantur  homines  exstitisse,  ac  propterea 
quod  quidam  eorum  urbibus  ac  regionibus:  impera* 
runt,  quidam  autem  aliudquiddamnuIliuspoBne  mo* 
menti,  dum  viverent,  efTecerunt,  homincs  errore 
lapsos,  deorum  nomine  eos  appellasse.  Principio 
enim  Seruch  (16)  iile  statuas  invenisse  litterarura 
monumentis  proditus  est.  Siquidem  eos  qui  antiqui- 
tus  veLstrenui  animi,  vel  amicitiae,  vel  cujuapiam  aL- 


8alatis  humanae  causacultum  suum  confirmantem  ?  Bterius  virtutis  opusmemoriadignum  edidissent,  sta- 


Ecquod  autem,  o  vecors,  aigumentum  iis  quae  jam 
allata  sunt  prsestantius  quaens,  quo  tuos  uientiri,  no- 
stros  vera  loqui  probem  ?Nam  nisi  tua  omnia  nugae 
ac  figraenta  essent,  profecto  cum  tantis  humanis  vi- 
nbus  nitantur,  minime  imminuerentur  ac  debilita- 
rentur.  Yidi  enim,  inquit  ilie,  impium  superexaltum 
et  elevatumsicutcedrosLibani:  et  transivi,  et  ecee 
non  erat ;  quaesivi  eum,  et  non  est  inventus  locus 
ejus  [PsaLxxxyi),  De  vobis,  qui  insani  idolorum  cul- 
tus  propugnatores  estis,  haec  dixit  Propheta :  Jam 
jamque  enim,  et  non  invenietur  ipsius  locus ;  sed 
sicut  deficit  fumus,  deficiet,  et  quemadmodum  defi- 
cit  cera  a  facie  ignis,  sic  peribitis  {Psal,  Lxvu). 
Contra  de  Evangelica  Dei  cognitione  dixit  Do- 


tuis  ornasse  dicitur.  Posteri  autem,  majorum  metir 
tem  ignorantes,  nempe  quod  memoriae  duntaxat 
causa  iis  qui  laude  dignum  aliquid  elTecissent  sta- 
tuas  et  columnas  erexissent,  daemonis  vitii  auctoris 
opera  paulatim  aberrantes,  homines  iisdem  passio- 
nibus  obnoxios  ac  corruptioni  subjectos,  tanquam 
immortales  deos  adorarunt,  sacrificiaque  ipsis  ac 
iibamina  excogitarunt  :  daemonibus  videlicet  in 
statuis  habitantibus,  atque  hujusmodi  honorem  et 
sacrificiaadsese  perti^ahentibus.  Illiitaque  eos  qui 
Deum  in  notiiia  habere  minime  probani  (Rom,  i), 
duplici  de  causa  ut  se  deos  esse  existiment  ad- 
ducunt:  altera,  ut  ipsi  hoc  nomine  celebrentur, 
gaudent  enim  ipsi,  utpotefastu  atque  arrogantiaple^ 


minus:  Ccelumetterra  transibunt,  verba  autem  mea  Q  ni,  cum  ipsis  tanquam  diis  honor  tribuitur ;  alterai 


non  transibunt  {Lucs  xxi).  Ac  rursum  Propheta  his 
verbis  utitur:  In  piincipio  tu,  Domine,  terramfun- 
dasti,  et  opera  manuum  tuarum  sunt  coeli.  Ipsi  peri- 
bunt,  tu  autem  permanes,  etomnessicutvestimen- 
tum  veterascent  Et  sicut  opertorium  mutabis  eos, 
et  uratabuntur ;  tu  autem  idem  ipse  es,  et  anni  tui 
non  deficient  {Psal.  ci).  Ac  divini  quidem  adventus 
Christi  praecones,  et  sapientes  orbis  terrarum  pisca- 
tores,  qui  ex  erroris  ac  fraudis  voragine  omnes  ex- 
traxerunt  (quos  quidem  tu,  qui  peccati  vere  servus 
es,  aspemarisac  nihilipendis),  persigna  et  prodi- 
gia  solis  instar  in  mundo  iulserunt,  caecis  iucemdo- 
nanfes,  surdis  auditum,  claudis  gressum,  mortuis 
denique  vitam  impertientes,  Nam  vel  eorum  dunta- 


3^  I  ut  eos  quos  in  fraudem  induxerintad  prseipa- 
ratum  sibi  sempiternumignem  trabant.  Eoque  ao- 
mine  omni  fiagitii  ac  turpitudinis  genere  ipsos  eru-' 
dierunt,  adeo  uteorum  fraudiatqueimposturaesemel 
addicti  homines,  mentis  tenebris  circumfusi,  atque 
admalorum  colophonem  venientes^suiquisquevitii 
ac  suae  cupiditatis  statuam  fixerint,  deumque  nomi- 
narint.  Qua  quidem  in  re,  cum  erroris  sui  nomine 
exsecrandi  sint,  tumvero  obearumrerumquaaado- 
rant  absurditatem  majori  exsecratione  dignos  se 
praebuerunt.  Id  autem  tandiu  locum  habuit,  quoad 
Dominus  per  visceramiserioordi»  susenos  qui  ipsius 
fide  pnediti  sumus,  ex  improbo  ac  pestifero  bujus- 
modierrore  liberavit,  veraqueDei  cognitione  imbuit. 


xat  umbrae  omnes  hominum  morbos  profiigabantDNeque  eniminaliomllosalus  est,  nec  praeter  ipsun^ 


(Act,  v).  Daemones  quos  vos  ut  deos  metuitis,  non 
modo  ab  humanis  corporibus  depellebant,  sed  etiam 
crocis  signo  ex  ipso  terrarum  orbe  fugabant :  cvgus 
ope  at!£ue  adjumento  omnem  quidem  magiamdele- 
terunt,  veneficiaque  omniairrita  reddiderunt.  Atque 
iili  quidem  hamana  infirmitate  per  Christi  virtutem 
ad  hunc  modum  sanati,  rebusque  omnibus  conditis 
renovatis,  tanquam  veritatis  prae^ones  ab  omnibus 


solum  qui  mundum  effecit,  ac  virtutis  su^  verbo 
omniaportat(//e6r.  i),  aliusdeus  aut  in  coelo  aut  ii^ 
teiTa  est.  Verbo  enim  Domini,  inquit  illie,  cceU 
firmati  sunt,  et  spihtu  oris  ejus  omnis  virtus  eor 
rum  (JPsal,  xxxu) ;  atque  omnia  per  ipsum  facta 
sunt,  et  sine  ipso  factum  est  nihil  quod  factum  est 
(Joan.  i). 
Slieudas  autem  cum  haec  verba  audiHsset»  atqua 


iis  qu  i  sapientia  praediti  sunt  laudantur ,  admirationi-  fasjosmodi  serm  onem  divinituB  infusa  «apientia  pl^ 

que  babentur.  Quid  autem  habes, quod  de siqpientibus  num  esse oemeret,  tanquam  tonitrui  sono  per GttLs«s« 

atqueoratoribustuis,  quorum  Deus  sapientiam  stul-  silentio  teaebatur.  Tandem  autew  aliquando  miseo 

tamfecit,deiUiB|inquam,diabolipatroni8inn6dittm  liam  aoam  BgDOfieens  i^ebteoebra^  eBim  «ordi» 

afitiraa?  Qttid«mioria  digaum  nundo  ireUqueriBi,  ipeius  oculos  saloUiM4»cliwik  t#tiiimt)  MfWti^ 


575 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PWMUS. 


576 


teactaevitaepoenitudine  affectusest ;  atquecondem-A     Theudas  igitur  his  verbis  institutus,  statim  ex 


nato  idolorumerrore.adpietatis  lucem  accurrit,  ac 
deinceps  a  scelerata  et  exsecrandavitae  ratione  usque 
adeo  sese  removit,  tantumque  cum  turpibus  animi 
alFectionibus  magicisqueartibusbellumgessit,  quan- 
tum  ante  amoris  foedus  cum  ipsis  ferierat.  Nam  tum 
in  medioconcilio  stans,pra}sidente  rege,  magnavoce 
exclamavit :  Vere,  o  rex,  spiritus  Dei  in  filio  tuo  ha- 
bitat,  verefractiacsuperatisumus,  nec  defcnsionem 
ullam  habemus,  nec  ad  ea  qua)  ab  ipso  commcmo- 
rata  sunt,  vel  oculosipsos  obvertere  possumus.  Ma- 
gnus  igitur  revera  Christianorum  Deus  est,  luagna 
ipsius  fides,  magna  mysteria. 

Conversus  itaque  ad  regis  filium,  ait :  Dic,  quceso, 
o  claro  ac  illustri  animo  praedite,  Deusne  me  exce- 


aula  excedit,  atque  ad  sceleratam  speluncam  suam 
profectus.  magicos  librossuos  tanquam  scelerisomT 
nis  primitias,  ac  diabolicorum  arcanorum  thesauros, 
excussit.  Ipse  autem  ad  sacrosancti  illius  viri,  ad 
quem  etiam  Nachor  perrexerat.  antrura  sese  confert, 
rerumque  suarum  omnium  statura  ipsi  exponit,  ca- 
piti  suo  terram  aspergens,  gravesquegeraitus  edens, 
ac  seipsum  lacrymis  perfundens,  nefariaque  suafla- 
gitia  seni  ordine  commemorans.  llle  auiem,  ut  qui 
salutis  animae  afferendae,  atque  ei  versipellis  di-aco- 
nis  faucibus  eripiendae  peritissimus  esset,  salutaribus 
verbiseumdemulcet,»1t1tacvelutexcantat.veniam 

spondet,  ac  propitium  et  facilera  ipsi  judicera  forc 
poUicetur.  Ac  postea  cum  eum  Christianae  fidei  ru- 


pturus  est,  si  ab  improbis  actionibus  abscedens,  ad  gdimentis  imbuisset,  multoruraque  dierura  jejunium 


eum  meconvertero?  Sane,  inquit  veritatis  praeco, 
sane,  inquam  ,te  excipiet ,  omnesque  item  qui  ad  ipsum 
sese  converterint.  Nec  vero  vulgari  raodo  excipiet  ; 
verum  ut  filio  e  longinqua  regione  redeunti  {Lucx 
XV),  hoc  est,  a  scelerata  vitae  ratione  ad  meliorera 
frugem  sese  convertenti,  obviam  prodibit,  eumque 
amplectetur  et  exosculabitur ;  ac  peccati  fceditate 
detracta,  statim  ipsi  vestimentum  salutaris  imponet, 
charissimaque  gloriae  stola  eum  induens,  mysticura 
supernis  virtutibus  epulum  peraget,  ob  receptam  vi- 
delicet  ovemperditamfestumdiem  celebrans(/6H/.). 
Ipsemet  enim  Dominus  ingens  in  coplo  gaudiura  esse 
dixit  super  uno  peccatore  poenitentiam  agente.  Ac 
rursum  :  Non  veni  vocare  justos,  sed  peccatores  ad 


ipsi  indixisset,  eum  divino  baptismo  lustravit.  Ac 
deinceps  per  omnem  vitse  cursum  ille  sincero  anirao 
de  admissis  sceleribus  poenitentiam  cgit,  lacr}-mis- 
que  ac  geraitibus  Deura  placare  studuit. 

Cap.  xxxiii.  —  Quae  cum  ad  hunc  modum  evenis- 
sent,  rex  consiliiinopiaundiquedestitutus,  ingravi 
planc  mcerore  versabatur,  animoque  magnopere  ja- 
ctabatur.  Coacto  autem  rursum  senatu,  quidnamde 
filio  suofaceretdispiciebat.Cum  auteramulti  multas 
sententias  in  raediura  protulissent,  Araches  ille,  de 
quo  superius  raentionera  feciraus,  qui  et  ducum  om- 
nium  clarissimuserat,  ct  principemin  senatulocom 
obtinebat.  his  ad  regem  verbisusus  est:  Quidnam, 
0  rex,  filio  tuo  facere  oportuit  quod  non  fecerimus, 


poenitentiam  (Lucx  v).  Et   per  proplietam  :  Vivo  C  ut  ad  sequenda  nostra  dograata,  deosque  nostros  co- 


ego,  dicit  Dorainus  ;  nolo  raortem  peccatoris.  sed 
magis  ut  convertatur  a  via  sua  et  vivat.  Convertimi- 
ni  a  via  vestra  raala ,  et  quare  raorieraini  doraus 
Israel  ?  iniquitas  iniqui  non  nocebit  eiinquacunque 
die  conversus  fuerit  ab  iniquitatc  sua,  et  fecerit 
justitiara,  et  in  mandato  vitae  ambulaveiit,  vita 
vivet,  et  non  morietur  Omnia  peccata  quae  admisit, 
non  memorabuntur,  quia  judiciumetjustitiamfecit, 
in  ipsis  vivet  (Ezech.xxxin).  Ac  rursura  peralterum 
jprophetara  exclamat*  Lavamini,  mundi  estote,  au- 
ferte  malum  cogitationum  vestrarum  ab  oculis  meis, 
quiescite  agere  perverse,  discite  benefacere.  Si  fue- 
rint  peccata  vestra  sicutcoccinum,  tanquamnixde- 
albabuntur  ;    et  si  fuerint  rubra  vclut  vermiculus. 


lendos  eum  induceremus?  Verura,ut  video,  impos 
sibilia  aggrediraur :  siquidera  a natura  ipsi,  aut  etiam 
fortasse  a  fortuna,  pervicacia  et  anirai  durities  in- 
sita  est.  Itaque  si  ipsum  suppliciis  ac  cruciatibus 
afficere  in  animum  induxeris,  tum  ipse  nature 
hostem  te  pracbebis,  patrisque  nomen  amittes, 
tura  ipsius  jacturam  facies,  ut  qui  pro  Christo 
mortcra  appetere  paratus  sit.  Reliquura  est  igi- 
tur  ut  hanc  rationera  ineas,  nerapc  ut  regnum 
cura  eo  partiaris,  eique  in  ea  parte  quae  ad  eum 
attinuerit  regii  rauneris  administrationem  com- 
mittas.  Ac  si  quidera  negotiorura  natura,  rcrumqae 
mundanarum  curaeum  adinstitutum  nostrumvilae- 
quegenusamplectendiira  pertraxerint,  res  nobis  ex 


sicutlana  albaerunt  (Isaix  i).  Cum  igitur  hae  polli-nsententia  succedet.  Mores  etenim  in   animo  vehe- 

■     .  -•  ••  •  1 1*  ^  •  J  1  A*  *  X  l^1*^A  -    -     f 


citationej;  iis  qui  ad  meliorem  frugem  scse  receperint, 
a  Deo  propositaesint;  nc  cuncteris,  o  homo,  nec  mo- 
ram  ullara  adhibeas  ;  verum  ad  Christum  benignura 
Deum  nostruin  accede,  et  illuminare,  et  facies  tua 
n">n  confuncetur  (Psal.  xxxii).  Nam  simul  aique  in 
divini  baptismatis  piscinam  iramersus  fueris,  tota 
veteris  hominis  spurcities,  atque  universa  scelerura 
sarcina  in  aqua  sepelietur,  atque  in  nihilura  dilabe- 
tur ;  tuque  novus  illinc  ac  recens,  atque  ab  omni 
labe  purus  conscendes,  nullam  peccati  lubem  aut 
rugara  tecura  ferens.  Acdeinceps  in  te  situm  eritut 
purgationem  per  viscera  misericordiae  Dei  uostrihinc 
contractam  tuearis  atque  conserves. 


menter  corroborati  aegre  expungi  atque  oblitterari 
possunt,  verborumque potius blanditiis  quam  vi com- 
mutantur.  Sin  autera  in  Christianorum  religione 
perstiterit,  illud  ipsum  certe,  quod  filio  non  sis  or- 
batus,  moerorera  tuura  aliqua  ex  parte  mitigabit. 
Hancorationemcura  Aracheshabuisset.  omnesipsius 
sententiara  comprobarunt,  ac  proinde  rex  sc  ita 
acturura  assensit. 

Itaque  postridie  cum  illuxisset,  filium  accivit,  eum- 
que  ita  est  allocutus  :  Hic  mihi,  o  nate,  postremos 
ad  te  sermoest,  cui  nisi  quampriraum  parueris,  at- 
que  in  hac  saltem  repectorismei  dolorem  leniveris, 
non  ultra,  mihi  crede,  indulgentertecomagam.Per- 
contante  autem  illo  quod  sibi  hoc  sermone  Yellet : 


5T7 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


578 


Quoniam,  inquit  ille,  multis  susceptis  laboribus  Aetlenitatevenerationemacterrorerasibicommovere 


perfractum  et  contumacem  te  ad  omnes  reperi, 
ut  qui  nullis  unquam  sermonibus  meis  parenclum 
tibi  duxeris,  age,  diviso  imperio  meo  id  faciam,  ut 
ta  separatim  degas,  ac  regnum  geras.  Ita  jara  tibi, 
quaro  cupis,  viam  ingredi  tuto  licebit.  Divina  autem 
ilbft  anima,  quanquam  alioqui  regem  hoc  sibi  labe- 
factandi  sui  instituti  causa  pro|)onere  compertum 
haberet,  obtemperandum  tamen  duxit,  hoc  scilicet 
animo,utex  ipsiusmanibuselapsus^viamquam  cxpe- 
tebat  ingrederetur.Sermonemigiturexcipiens  ad  re- 
gem  ait:  Equidemipsedivinumiilum  viinim  qui  mihi 
salutisitercommonstravit  quaerere  gesticbam,rebus- 
que  omnibus  valerejussis.cumeo  quidquid  mihi  vit» 
reliquum  esttraducere.  Verum  quoniamper  te,o  i*a- 


cupiebat.  Qu:»  etiam  res  omnes  ad  eum  magis  per- 
trahebat,ni:nirum  quod,  utvita  et  actiotiibus  admi- 
randus,  ita  etiam  animo  factUs  ac  modostus  esset. 
Ex  quo  effectum  est  ut  putcntia  magnum  a  modestia 
et  mansuetudine  subsidium  nacta,  omnes  eo  addu- 
ceret,  ut  ipsius  verbis  parerent. 

Siquidem  in  tam  brevi  adeo  tetnporis  curriculo, 
plebs  omnis  ipsi  subjecta,tam  oppidani  quam  fmitimi 
divints  ipshis  sermonibus  in  Christiana  religione  in- 
stituebantur,  ac  falsum  multorum  dcorum  cultum 
ejurabant,  et  ab  idolorutn  sacrificiis  et  exsecrando 
eorum  cultu  sese  abrumpebant,  atque  ad  fidem  erro- 
ris  expertem  sese  conferebant,  ipsiusque  doctrina 
innovati,  ad  Christum  adjungebantur.  Omnes  autom 


ter,mihi  ea  quae  cordisunt,  facere  minime  licet,  hac  B  sacerdotes  ct  monachi,  ac  nonnulli  episcopi,  qui  ob 


in  re  tibi  morem  gero,  siquidem  iu  Iiis  rebus  in  qui- 
bus  perspicuum  exitium  atque  abalienatio  a  Deo 
non  proponitur,  patri  obtemperare   pulchrum  est. 

Rei  itaque  summa  laetitia  perfusus,  regioiiem  om- 
nemimperio  suo  acdictioni  subjectamin  duas  partes 
dividit,filiumque  regem  creat,ac  diademate  exornat, 
regiaque  omni  gloria  insignitum  in  eam  regni  par- 
tem  quae  ipsi  attributa  erat  cum  luculenta  satellitum 
manu  emittit ;  principibus  autem  ac  ducibus,  reique 
militaris  prsefectis  et  satrapis,  si  quorum  voluntas 
ita  tulisset,  cum  filio  suo  ac  rege  proficiscendi  po- 
testatem  facit.  Atquc  ingentem  quamdam  ac  nume- 
nmssimam  urbem,  in  qua  regiam  sedem  haberet, 
assignat.  omniaque  ea  quae  regibus  conveniunt  ipsi 
impertit.  Tum  igitur  regiam  auctoritatem  ac  pote-  ^ 
statem  nactus  Josaphat,  cum  ad  eam  urbem  in  qua 
ea  quse  ad  regnum  gerendum  pertinebant  parata 
erant  venisset,dominicae  passionis  signum,  hoc  est. 
Tenerandam  Chrislicrucem  in  singulis  urbis  turribus 
collocaTit.  Idolorum  autem  delubra  et  aras  dejecit, 
atque  a  fundamentis  ipsiseruit,  nullas  videlicet  im- 
pietatis  reliquias  linquens. 

Atque  in  media  urbe  ingens  ac  praeclarum  tem- 
plum  Christo  Domino  excitavit,  plebiqueirnperavit, 
ut  ad  eum  locum  crebro  commeans,  Deo  per  crucis 
adorationem  cultum  adhiberet.  At  tunc  ipse  ante 
omnes  in  medium  prodiens,  intentissimo  animo  pre- 
ces  fundebat,  omnesque  eos  qui  sub  ipsius  potestate 


patris  ipsius  metum  in  montes  et  speluncas  se^c  ah 
diderant,  e  latibuiis  suis  exeuntes,  laeto  animo  ad 
eum  proficiscebantur.  Ipse  vero  iis  qui  Christi  causa 
tantis  molestiis  et  acerbitatibus,  totquecalamitnti- 
bus  alTecti  fuerant,  obviam  prodiens,  eos  honorifice 
excipiebat,  atque  in  palatium  suum  introducebat, 
pedesipsorumlavans,  squalidam  comam  abstergens 
atque  omniofficii  genei*e  ipsos  complectehs.Postau- 
tem  ecclesiam  recens  a  se  constructam  dedicandam 
curat,  atque  episcopum  quemdam,qui  fidei  Chinstia- 
nae  oausa  multis  aerumiiisconflictatus  fuerat,  suique 
episcopatus  thronum  amiserat,  antistitem  in  eo  in- 
stituit,  virum,  inquam,  sanctum,  et  ecclesiasti- 
corum  canonum  peritum,  divinoque  zelo  prorsus 
flagrantem.  Ac  tum  piscina  ex  tempore  facta,  eo, 
qui  ad  Christum  sese  converterant,  baptizarijubet. 
Et  quidem  principes  ac  magistratus  primi  baptizati 
sunt,post  autem  qui  militaris  ordinis  erant,  ac  re- 
iiquum  vuigus.  Ac  qui  baptismum  suscipiebant,  non 
modo  animarum  sanitatem  consequebantur.  verum 
etiam  quicunque  corporis  morbis  etfebribus  laborar 
bant,  abjecta  omni  adversa  valetudine,  tum  animo 
puro,  tum  integro  corpore  e  piscina  revertebantur, 
percepta  videlicet  tum  animorum  tum  corporum  sa- 
nitate. 

Obeamquecausam  ingens  hominum  multitudoad 
regeni  Josaphat  undecunque  confluebat,  pietatis 
doctrinaabeoimbui  exposcens,  atque  omnia  idoio- 


ac  ditione  erant  monebat,  obsecrabat,  nihil  denique  pvrutn  templa  evertebantur,  omnesque  opes  ac  pegi 


pTsetermittebat,  quoipsos  asuperstitiosoerrore  abs- 
traheret,  atque  ad  Christum  adjungeret :  idoiorum 
caltas  fraudem  atque  imposturam  indicabat.  Evan- 
gelii  prsedicationem  exponebat,Dei  verbi  393pi®~ 
nam  indulgentise  demissionem  commemorabat,  ad- 
▼entosipsiusmiracula  praedicabatcrucis  supplicium, 
per  quod  salutem  consecuti  sumus,  declarabat,  re- 
sarrectionis  vim  atquein  coelos  ascensione«'ii  narra- 
bat,  denique  tremendum  illuin  diem  annuntiabat  se- 
cnndi  ipsius  horrendi  adventus,  atque  tum  recondi- 
ta  piis  bona,  tum  eos  cruciatus  qui  impios  ac  scele- 
ratos  manent.  Hec  omnia  perquam  ienibus  ac  blan- 
dh  Terbis  complectcbatur  .Neque  enim  tam  potettatis 
amplitodine  ac  regia  magniflcentia  quam  modestia 


niae  in  fanis  reconditae  abstrahebantur,  eorumque 
loco  sacrosancta  templa  Deo  exaedificabantur,  opes- 
que  illas  ingentisquo  pretii  vestes  ac  thesauros  rex 
Josaphat  ipsis  assignabat,  vilem  scilicet  ac  super- 
vacaneam  illam  materiam  hac  ratione  utilem  ac  fru- 
ctuosam  efliciens.  Exsecrandi  porrodaemones,  quiin 
fanis  illis  etaltaribus  commorabantur,  atrocissimum 
in  modum  vexabantur,  ac  fugabantur,  coortamque 
sibicalamitatem  audientibus  muItisclamabant.Atque 
finiUma  illa  universa  regio  tenebrosaipsorum  traude 
atque  impostura  liberabatur,  ac  ChrisUanorum  fidei 
ab  omni  iabe  ac  reprehensione  libene  iuce  collus- 
trabatur. 
Siqoidem  ipse  quoque  rex  omnibiu  Tirtotis  exem- 


579 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


580 


plar  erat,  ac  permultos  ad  eamdcm  voluntatem  etAficere  existimaret,  cum  in  eos  beneficii  aliquidcon- 


sententiam  excitabat  et  inflammabat.  Hujusmodi 
quippe  principatus  atque  imperii  natura  est;  semper 
enim  subditi  ad  eum  qui  rerum  potitur  sese  compo- 
nunt,  eaqueamare  acconsectari  solent,  quibus  prin- 
cipem  deiectarisentiunt.  Hinc,  Deo  adjuvante,  pietas 
ipsisaugebatur.novosque  indiesprogressus  faciebat, 
ac  rex  in  Ciiristi  mandatorum  observationem  totus 
incumbebat,  atque  cx  ipsius  charitate  pendebat. 
Eratqae  verbi  grati®  dispensator,  ac  multarum  ani- 
marum  gubernator,  ad  Dei  portum  eas  appellens. 
Etenim  illud  exploratum  habebat,  omniumregiorum 
munerum  hoc  prirnarium  et  prsestantissimum  esse, 
ut  homines  adDeimetum  acjustitiae  cultum  crudiat: 
quod  etiamipse  faciebat,  seipsum  videlicet  ad  impe- 


ferret.  Nam  cum  animo  liberalissimo  ac  vere  regio 
prseditus  esset,  egentibusomnibusaffatimtribuebat; 
quod  sciiicet  infinitis  partibus  majorem  mercedem 
hincBperarpt,  cum  tempus  iliud  advenissetquo  mer- 
ces  actionibus  rependenda  esset. 

Gum  autem  hujuamodi  ipsiusfama  brevi  quaqua- 
vei*sum  sparsaesset,  omnes  ad  eum  tanquani  aliquo 
ungucnti  odore  concitati,  quotidie  confluebant,  ut 
tum  corporum,  tun)  animarum  paupertatcm  excu- 
terent;  atque  ipse  omnibus  in  oreerat.  Nequeenim 
terror  ac  tyrannica  vis  populumpertrahebat,verum 
desiderium  ac  sincerus  erga  eum  amor,  qui  quidem 
divinitus  atque  ex  pnestantissima  ipsius  vitae  ratione 
in  omnium  animis  insitus  erat.  Tum  igitur,  tum,  in- 


riotenendas  animi  perturbationes  comparans.subdi-  B  quam,  ii  quoque  qui  sub  patris  ipsius  imperio  erant, 


tosque  suos  admonens,  atque  optimi  naucleri  instar 
justitiaB  clavum  sedulo  tenens.  Nam  hec  demum 
veri  regni  lex  ac  norma  est,  nimirum  volupta^ 
tibus  imperare,  iisque  dominari,  quemadmodum 
ipse  etiam  &ciebat.  Quippe  nec  de  majorum  nobili- 
tate,  nec  de  regia  gloria,  in  qua  versabatur,  ullo 
modo  sese  efferens  (quandoquidem  luteum  omnes 
generisauctoremhabemus,  ejusdemque  argillee  pau- 
peres  oeque  ac  divites  sumus),  verum  in  humilitatis 
abyssummentem  suam  assidueconjiciens,  futuram- 
que  beatitudinem  animo  et  cogitatione  9%4L  com- 
plectens,  inquilinum  hic  seipsum  esse  ducebat ;  ea 
autem  propria  esse  statuebat,  quibuspost  hujus  vitae 
peregrinationem  frueretur.   Cum  autem  haec  pr»- 


ad  eum  potius  sese  adjungebant,  omnique  abjecto 
errore,  veritatem  praedicabant.  Ac  domus  quidem 
Josaphat  crescebat  et  invalescebat  ;  domus  autem 
Abenner  decrescebat  ac  debilitabatur,  quemadmo- 
dum  scilicet  de  Davide  ac  Saule  in  Regum  libro  pro- 
ditum  est  (//  Reg.  ii). 

Cap.  XXXI v.  HaBC  rex  Abennereonspiciensy  tan- 
dem  aliquando  recepta  mente,  falsorum  deoram 
suorum  atque  inanis  imposturae  imbeciUitatem  con- 
demnavit.  Ac  rursum  coarctis  senatorii  ordinis  priii- 
cipibus,  quseipseinanimo  haberet,  in  lucem  protu- 
lit.  Omnibus  autem  eadem  confirmantibus  (visitant 
enim  eos  Oriens  ex  alto  {Lucae  i),  hoc  est,  Salvator, 
exaudita  videlicet  famuli  sui  Josaphat  oratioae)^  rex 


clare  gessissct,  atqueomnes  quibus  prserat,  a  veteri  C  de  his  rebus  filium  certiorem  faciendum  esse  cen- 


atque  a  patribus  tradito  errore  liberatos,  ejus  qui 
nos  pretiososuo  sanguine  ex  mala  servituteredemit 
servos  effecisset,  postea  id  animo  agitare  coepit  ut 
bcneficontiae  ac  largitionis  virtutem  excoleret.  Nam 
temperantiam  quidem  ac  justitiam  numeris  jam  om- 
nibus  absolvcrat,  ut  quiet  temperantise  corona  redi- 
mitus,  et  justitiae  purpura  convestitus  esset.  Illud 
igituranimadvertebat,  terrenarumopum  inconstan- 
tiam  profluentium  aquarum  cursum  imitari:  quocirca 
illic  eas  reconderc  properabat,  ubi  neque  tinea  ne- 
que  rubigo  demolitur,  nec  fures  effodiunt  ac  furan- 
tur;  itaque  sine  uUa  parcimonia  pecunias  omnesin 
pauperes  distribuere  coepit.  Illud  enim  perspectum 
habebat,  ei  qui  ad  ingentem  potentiam  pervenerit 
curandum  esse  ut  eum  cujus  beneficio  potentiam 


suit.  Itaque  postridie  epistolam  ad  eum  scribit,  hoc 
exemplo  : 

«  Rex  Abenner  charissimo  suo  filio  Josaphat  sa- 
lutem. 

c  Cogitationes  multae,  o  charissime  fili,  animam 
subeuntes,  eum  gravissime  conturbant.  Etenim  no- 
stra  omnia  instar  fumi  deficere  atque  evanesoere, 
ac  contrareligionem  tuam  sole  clarius  fiilgera  cons- 
piciens,  ea  quae  a  te  mihi  dicta  sunt  vera  ease  senn; 
quodque  densae  s^elerum  et  impietatis  tenebrai  nos 
ita  obruebant,  utin  veritatem  ocuIo8COigicere,atqae 
omnium  rerum  parentem  et  architectum  agnoecm 
minime  possemus,  verum  lucem  usque  adeo  aplenr 
didam  abs  te  nobis  demonstratam,  occlasis  de 
industria  oculis  perspicere  recusaremus,  sdque  te 


consecutus  sit  pro  viribus  imitetur;  hac  porro  ra-^multis  malis  afficeremus,  et  (o  me  miserum  I)  haod 


tione  eum  ad  Dei  imitationem  accessurum  esse,  si 
nihil  misericortlia  potius  atque  antiquius  ducat. 
Quamobrem  pielatis  opes,  quaeethicfuturaevolup- 
tatis  spe  animum  oblectant,  et  illic  speratae  beati- 
tudinis  fructu  animum  exhilarant«  super  aurum  et 
lapidem  pretiosum  sibi  aggerebat.  Postea  carceres 
suos  perscrutans,  tum  iis  qui  ad  metalla  damnati 
erant,  tum  iis  qui  a  creditoribus  strangulabantur, 
ac  denique  omnibus  omnia  copiose  subministra- 
bat.  Orphanorum  omnium  ct  viduarum  ac  paupe- 
rum  patererat,  indulgensinquam  acbenignuspater, 
atque  ita  comfMunitaa,  ut  aeiptam  beneflcio  af- 


paucos  Christianos  crudelem  in  modum  truddare- 
mus  :  qui  quideminvicta  potentia  ipsis  opem  ferente 
corroborati,  ad  extremum  usque  spiritum  adversoffl 
immanitatem  nostramdimicarunt.Nuncvero,detrae- 
ta  ex  oculisnostriscrassaillacaligine^exiguom  quem- 
dam  veritatis  radium  cemimu8,priorumque  vitioram 
poenitudo  animum  subit.  Yerum  hunc  quoque  aplen- 
dorem  alia  horrendas  desperationis  nubes  exocieiis 
opprimere  atqueexstinguere  conatur,  mihi  videlicet 
peccatorum  meorum  multitudinem  ob  oeolos  pro- 
ponens,  quodquejam  egoChristo  odio  atqueexse- 
eratioiii  sum,  eaque  in  oauta,  ut  jam  ub  ipeo  reei|ii 


581 


VITA  SANCTOHUM  BAHLAAM  EHEMIT^  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


582 


nequeam,  ut  qui  adversus  eum  rebellarim,  ipsique  Aliare   queam.    Quoniam   tu  gloriosus  es  insaecula 
bellura  indixerim.  Quid  igitur  spei,   o  suavissime     saeculorum.  Amen. 


fili,  ad  haec  dicas,  fac  quamprimum  sciam,  ac  quid 
mihi  patri  tuo  faciendum  sit  doce,  atque  ad  ejus, 
quod  in  rem  meam  futurum  sit,  cognitionem  me 
tanquam  porrectamanufacducas.  Yaie. « 

Ilanc  epistolam  cum  Josapbat  accepisset,  quse- 
que  in  ea  ccntinebantur  legendo3*^o  peragrasset, 
voluptate  simul  et  admiratione  animus  ipsius  im- 
pletusest.Atque  incubiculum  suum  confestim  ingi*es- 
sus,  etanteDominicam  effigiemin  faciem  abjectus 
terram  lacrymis  perfundebat,  simul  etDominogra- 
tias  agens,  et  ad  ipsius  laudationem  exsultationis 
labia  movens,  hisque  verbis  utens : 

Exaltabo  te,  Deus  meus  Hex,  et  benedicam  nomi- 


Cum  ad  hunc  modura  orasset,  atque  hoc  sibi  per- 
suasisset,  se  voti  sui  compotem  futurum,  Christi 
misericordia  fretus,  illinc  cum  regio  satellitio  exces- 
sit,  atque  adpatris  palatium  .sese  contulit.  Ut  autem 
pater  de  filii  adventu  certior  factus  est,  statim  ob- 
viam  ei  prodit,  atqueipsumcomplectituret  exoscu- 
latur,  deque  ipsius  adventu  maxima  voluptate  affici- 
tur,  publicumque  ac  solemne  festuni  celebrat.  Quid 
autem  posten?  Hemotis  arbitris,  una  consident.  Et 
quis  tandem  cos  sermones,  quos  tum  filius  ad  regem 
habuit,  et  quanta  cum  sapientia  disseruit,  ulla 
oratioDe  complecti  queat? 

Quid  enira  aliud   loquebatur,  quam  quae  ipsi  a 


ni  tuo  in  saeculum,  et in  saeculum  saecuh*.  Magnuses,  gdivino  Spiritu,  perquempiscatores  universum mun- 
Domine,  et  laudabilis  valde,  et  magnitudinis  tua»  duro  Christo  irretierunt,  etlitterarum  exporteseru- 
X  n^z^  /n-.,    X   r.^  ^..!.  1 * *««      (jitis  virisdoctrinapraestiterunt,  instillabantur?  Per 

ejusgratiamipsequoqueeruditus  et  instructus,  ad 
regem  verba  faciebat,  scientiae  luce  eum  collustrans. 
Ac  prius  quidem,  cum  ut  patrem  a  superstitioso 
errore  abstraheret,  diu  multumquelaborasset,  nihii 
non  dicens  aut  faciens,  quo  ipsius  animum  ad  se 
alliceret,  frustra  tamen  canere  ac  surdo  loqui  vide- 
batur.  At  cum  Dominus  afHictionem  servi  sui  Jo- 
saphat  inspexit,  atque,  exauditis  ipsius  precibus, 
clausas  patris  ipsius  januas  patefecit  (voluntatem 
enim,  inquit  ille  [Psal.  clxiv],  timentium  se  faciet, 
et  deprecationem  eorum  exaudiet),  tum  denique 
rex  ea  quae  dicebantur  facile  intelligebat,  adeo  ut. 


non  est  finis  (Psal,  cxliv).  Et  quis  loquetur  poten- 
tias  tuas,  auditas  facietomnes  laudes  tuas(P5a/.cv)? 
Qoi  convertisti  petram  in  stagna  aquarum,  et  ru- 
pem  in  fontes  aquarumfP^a/.  cxiii).  En  enim  etiam 
rapeshaec^acrupe  durius  patrismei  pectus,  tua  vo- 
lontate  ceraeinstar  emoUitum  est.  Potes  enim  etiam 
ex  lapidibus  excitare  filios  Abrahae  (Matth.  iii). 
Oratias  tibi  ago,  benigne  Domine  acDeus  raisericor- 
diae,  quoniam  in  peccatis  nostris  lenitate  usus  es« 
atque  etiamnum  uteris,  et  ad  hunc  usque  diem  ira- 
punitos  nos  reliquisti  {Basil.,  lib.  Const.  c.  1).  Nara 
rkOR  quidem  jara  pndem  a  tua  facie  abjici  mereba- 
mur,  atque  in  hac  vita  publica  infamia  notari,  quem- 


admodum  scelerati  illi  Pentapolitae,  qui  igni  ac  sul-  C  opportunum  terapus  nactus  filius  per  Christigratiara 


phoreconfiagraruntfG^n.  xixi.  Atpatientiaetincora- 
parabilis  lenitas  tua  benigne  nobiscura  egit.  Gratias 
tibi  ago  indignus ego  ac  despicabilis,  etiarasibenigni- 
tati  tuaelaudandan  ac  celebrandae  irapar  sura.  Ac  te  Do- 
mine  JesuChriste,invisibilisPatris  Fili  acVerbum  qui 
omniaverboproduxisti,  ac  voluntate  tua  contines  et 
taeris,  qui  in  ligno  extensus  es,ac  fortem  vixistil  Afaf  (/i . 
xn),  iitque  qui  ab  eo  vincti  tenebantur,  sempitemam 
libertatem  attulisti  ;  te  inquam  per  rciserationes  tuas 
obtestor,  ut  nunc  quoque  invisibilera  etomniurare- 
ram  effectricem  manum  tuam  extendas,  ac  servum 
tnum  et  patrem  meum  ex  gravi  illa  diaboli  captivitate 
prorsns  liberes,  teque  serapitema  vita  prseditura, 
et  Terum  Deum  ac  solum  imraortalera  et  aetemum 


adversus  improbos  spiritus  qui  patris  anirao  dorai- 
nabantur  victoriara  adipisceretur,  ipsumque  illo- 
rum  errore  atque  irapostura  orani  ex  parte  libera- 
ret,  salutaremquedoctrinara  perspicue  ipsi  traderet 
ac  coelesti  et  vivo  Dco  ipsura  conciliaret. 

Principioenira  altius  exorsus,ipsi  raagnasetadrai- 
randari  resquas  prius  necintellexerat,nec  cordis  auri- 
bus  perceperat,annuntiavit.  Etenira  longara  ad  eum 
de  Deo  orationem  habuit,  piamque  doctrinam  ipsi 
ostendit  (nempe,  quod  non  sit  alius  deus  sursura, 
praeter  unura  Deutt,  qui  in  Patre  et  Filio  ac  Spiri- 
tu  sancto  agnoscitur),  ac  raulta  itera  theologiae  ar- 
cana  ipsi  aperuit.  Posteaque  etiara  eaquae  ad  remm 
conditamm  tam  invisibilium  quam  visibilium  pro- 


Regem  esse  apertissimeipsi  ostendas.  Contritionem  D  creationera  attinebant  exposuit :   nirairura  quo  pa- 


qnaeao  animi  mei  propitio  ac  placido  oculo  aspice, 
ae  pro  ea  tua  pollicitatione,  in  quam  mendacium 
non  cadit,  a  meis  partibus  sta,  qui  te  remm  om- 
nium  efTectorem,  conditorem,  etgubematurem  con- 
fiteor  et  agnosco.  Fluat  in  me  saliens  aqua  tua 
{foan,  iv),  deturque  mihi  serrao  in  apertione  oris 
{Bphes.  vi),  ac  raens  in  te  angularllapide  rccte  defi- 
xa,  ntego,inutiIis  servustuus,  patri  mco  incamatio- 
ms  tuae  mysterium,  uti  par  est,  exponere,  atque  a 
wio  pestiferomm  daemonum  errore  per  potentiam 
toam  ipsnm  abducere,  tibique  Deo  ac  Domino,  qui 
Qon  Tis  mortem  peccatomm,  sed  eomm  resipiscen- 
tiam  ac  poenitentiam  exspeetas  (Ezech,  xvrii),  conci- 


cto  summus  ille  parens  et  S9G  opifex  rebus  om- 
nibus  ex  nihilo  productis,  hominera  ad  imaginem  ct 
similitudinein  suam  effinxerit,  ipsuraque  arbitrii  li- 
bertate  donatura,  eomm  quae  in  paradiso  pulchra 
erant  participera  fecerit,unius  tantumarboris  gustu 
ipsi  interdicto,  hoc  est  ligni  scientiae.  Quo  quidem 
mandato  violato,  eum  e  paradiso  exterminavit.Unde 
et  ipse,et  uxor,  ea  quam  cum  eo  habebant  conjun- 
ctione  lapsi,in  hos,multos  errores  incidemnt,  pecca- 
to  videlicet  in  servitutem  addicti,  mortique  per  dia- 
boli  tyrannidem  obnoxii  effecti.  Qui  quidem  homi- 
nibus  semel  in  potestatem  suam  redactis,  hoc  egit, 
utDei  ac  Domini  oblivione  prorsus  caperentur, 


583 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


584 


Ipsisque  persuasit   ut  pcr  cxsocrandam    idolorum  A  cxstruxit.  Nec  vero  iu  urbedunUixat,  sed  etiara  in 


adorationem  sibi  cultuni  adhibcrent. 

At  vero  Deuscreator  nostcr,  miscrationc  commo- 
tus,  benigna  Patris  voluntate  ac  Spiritus  sanoti  ad- 
juncta  opera,  cx  Virgino  sancta  nostri  instar  in  lu- 
cem  edi  voluit:  cumque  cruciatu  alTectus  fuissetis 
qui  a  perpessionc  immunis  crat,  triduo  post  a  mor- 
te  ad  vitam  cxcitatus,  nosa  priorimulta  et  condem- 
natione  liberavit,  pnestantiorique  gloria  donavit. 
Siquidem  in  ca^lum  asccndens,  simul  nos  eo  unde 
descenderat,  evexit  Quem  etiam  rursus  venturura 
credimus,  ut  figmentum  suum  ad  vitam  revocet, 
atque  unicuique  secundum  ipsius  opera  reddat.  Po- 
stea  de  iilo  ccelorum  regno,  quod  eos  quiid  promc- 
rcntur  manet,  verba  fecit,  atque  arcana  illft  bona, 


tota  regione  eamdem  o])cram  sedulo  navabant.  Per- 
versi  autem  spiritus,  qui  in  aris  domiciiiura  habe- 
bant  cum  uhilatu  pellebantur,  invictaraque  Dei  no- 
stri  potentiam  tremulo  clamore  testabantur,  omnis- 
quc  vicina  regio,  ac  multae  item  finitira»  gentes  ad 
l)iam  fidem  sese  conferebant.  Tum  igitur,  cum  divi- 
nissimus  iilc  episcopus,  de  quo  superius  verba  feci- 
mus,  accessisset,  rex  Abcnner  fidei  Cliristi  inae  ele 
mentis  imbuitur,  ac  divino  baptismo  in  nominePa- 
tris  et  FiHi  et  Spiritus  sancti,  perficitur.  Ac  Josa- 
phatcx  divina  piscina  ipsum  excipit,  res  sane  om- 
nium  maxime  nova.  Patris  enim  pater  existit,  etei 
a  quo  carnali  modo  progenitus  fuerat  spiritualem 
regenerationem  conciliat.  Etenim  coelestis  Patris  fi- 


reconditamque  item  improhis  pojnam  proposuit,  ni-B  lius  erat,   divinajque  profecto  radicis   divinissiraus 


rairura  ignera  nunquara  exstinguendum,  exteriores 
tenebras,  immortalera  verraem,  caiteraque  torraen- 
torura  genera,  qua;  peccati  servi  sibi  ipsis  recondi- 
dorunt.  Haec  omnia  quam  plurimis  sermcnibus,  ac 
Spiritus  sancti  gratiam  abunde  ipsi  inesse  testanti- 
bus,  prosecutus,  tum  dcmum  impervestigabile  divi- 
naj  benignitatis  pelagus  enarravit,  quamque  ilie 
eorum  qui  ad  eum  sese  convertunt  po*nitentiam 
libenter  exspectet,  quodque  nullum  scelus  sit  quod 
ipsius  misericordiani  superet,  si  quidera  ad  raelio- 
rem  frugem  redire  in  animum  inducamus.  Quod 
cura  raultis  exemplis  ac  scriptura)  testiraoniis  decla- 
rasset,  orationi  finem  imposuit. 
Cap.  XXXV.  -  Rex  autem  divinitus  tradita  hac 


fructus ;  radicis,  inquara,  illius  quae  clamat  :    Ego 
sura  vitis,  vos  palraites  {Joan.  xv). 

Ad  hunc  raodura  rexperaquaraacSpiriturarege- 
neratus,ejusraodi  voluptate  quae  nuUa  oratione  expli- 
caripotestafficiebatur;  sirauiqueetiaracumipso  uni- 
\ersacivitas  acfinitiraaregio  divinobaptismatc  dona- 
batur,  lucisque  filii  existebant  qui  prius  in  tenebris 
versabantur.  Atque  omnisraorbus  et  oranisa  da;mo- 
nibus  invecta  calaraitas  procul  ab  iis  qui  fide  prae- 
diti399  erant  propellebatur,  oranesque  turaani- 
mis  tum  corporibus  integri  atque  incoluraes  erant. 
Multaquc  itera  alia  niiracula  fidei  confirraandae  causa 
edebantur,  ecclesia)  ctiam  cedificabantur,  et  episcopi 
qui  raetu  dehtescebant,  inluceraprodibant,  suasque 


sapientia  corapunctus,  ingenti  voce  ac  ferventissi- C  ecclesias  recipiebant.  Acpraetereaalii,  tum  exsacer- 


mo  animo  Christum  Salvatorem  confitetur,  atque 
ab  omni  supcrstitioso  errore  abscedit  :  vivificaique 
crucis  signum  inspectantibus  oranibus  adorat,etau- 
dientib  js  omnibus  Deum  verum  ac  Dominura  no- 
strura  Jesura  Christura  priedicat.  Atque  coraraerao- 
rata  priori  sua  irapietate,  et  adversus  Christiahos 
crudelitate  et  iraraanitate  condemnata,  ingens  ad 
pietatera  portio  efficitur.  Exstabatque  id  quod  a 
Paulo  dictum  est  :  Ubi  abundavit  iniquitas,  illic  et 
superabundavit  gratia  [Rom.  v).  Cura  igitur  sapien- 
tissiraus  Josaphat  etiara  ad  rei  militaris  duces  et  sa- 
trapas,  atque  ad  oninera  denique  populura  de  Deo 
atque  erga  ipsum  pietate  multa  verba  faceret,  et 
quasi  ignea  lingua  prxclarum  aliquid  ac  modulatura 


dotura  tura  ex  monachorura  ordine,  ad  pascendum 
Christi  gregera  instituebantur.  Porro  rex  Abenner  ad 
hunc  raodum  ab  improba  et  fiagitiosa  vitae  ratione 
sese  removens,  acdo.  perpetratis  sceleribus  poeniten- 
tiaraagons,  regiuraomne  imperiura  filio  tradit,ip8e 
autera  in  solitudine  degens,  caputque  cinere  sine 
ulia  interraissioneaspergens,etgravesgemitus  edens 
ac  seselacryrais  abluens,so1us  cura  eo  soloqui  ubiqne 
praesens  est  coiioquebatur,  noxarurasuaruniTeniam 
ab  eo  petens.  Quin  in  tantara  corapunctionis  atqne 
hurailitatis  abyssura  sese  deraisit,  ut  ipsum  quoque 
Dei  noraen  labiis  usurpare  recusaret,  ac  vix  tandem 
a  filio  adraonitus,  illud  pronunciare  auderet.  Tanta 
autera  actara  praeclara  in  eo  vitse  coramutatio  fuit, 


caneret,   superveniens  Spiritus  sancti  gratiaoranesD  ac  tanta  cura  laude  virtutis  iter  tenuit,  ut  priorum 


ad  celebrandara  Dei  gloriara  excitabot  ;  ita  ut  uni- 
vei*sa  raultitudouna  voce  claraaret :  Magnus  Chri- 
stianorura  Deus  est,  nec  praeter  Dorainura  nostrum 
Jesura  Christura,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto 
glorificatur,  alius  Deus  est. 

Divino  porrozelo  impletus  rex  Abenner,  in  aurea 
ilia  et  argentea  idoia,  quae  in  ipsius  palatio  erant, 
acri  animo  impetum  facit,  eaque  omnia  dejicit, 
posteaque  in  minutas  partes  redacta  pnuperibus 
distribuit ;  sic  nimirura  utiliaeareddeos,  quae  prius 
utilitate  orani  ac  fructu  carebant.  Quin  etiara  ipse 
cum  filio  idoloi*ura  terapla  et  aras  omnes  obsidens, 
a  fundamentis  ipsa  eruit,  eorumque  loco  templa  Deo 


iniquitatura  ignorantiara  pietatisraagnitudine  sape- 
raret.  Cura  autera  quatuor  annos  hoc  pacto  in  pce- 
nitentia  et  lacryrais  atque  omnivirtutisgenere  tran- 
segisset,  in  lethalera  raorbura  incidit.  Cum  autem. 
ipsi  vitae  finis  iraraineret,in  raetuaniraiqueanxietates- 
versari  coepit,  raala  ea  quae  a  se  perpetrata  fueranlc 
in  raeraoriara  revocans.  At  Josaphat   consolatori^ 
oratione  cuortura  ei  raoeroris  onus  sublevavit, 
verbis  utens:  Quare  tristis  es,  o  pater,  et  quare  tei 
sura  conturbas  {Psal.  xli)  ?  Spera  in  Deo,  et  confltei 
ipsi,  qui  est  spes  oranium  finium  terrsp,  et  in 
longe  [Psal.  lxiv),  qui  per  prophetn  n  damavit 
Lavamini,   mundi  estote,  auferte  malum  cogits^ 


m 


585 


VTTA  SAXCTORUM  BARIJ^AM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDIiE  REGIS. 


m 


tionum  vestrarum  ub  oculis  mcis  discitc  bencfacerc.  Aalfci^,  Dominc  JesuGbristc,  quoniam  decet  tc  gloria 
Et  si  fuerint  peccata  vestra  sicut  coccinum,  tanquam     in  soDcula.  Amen. 


nix  dealbabmitur  ;  et  si  fuerint  rubrasicut  vermicu- 
lns,  tanquam  lana  alba  eruntiJsaix  i).  Quocirca  ne 
timeas,  o  pater,  nec  dubio  animo  sis  ;  noque  enim 
corum  qui  ad  Deum  sese  convertunt,  pccciita,  im- 
mensam  ipsius  bonitatemvincunt.  Illa  enim  quocun- 
que  tandem  numero  fuerint,  sub  mensuram  cadunt, 
banc  autem  nec  metiri  nec  nuraerare  quisquam  po- 
test.  Quocirca  fieri  non  potest,  ut  qvod  mcnsurin 
subjicitur,  id  quod  nuUa  mcnsura  com|)rchcndi  po- 
test,  superet. 

Hujusmodi  verbisad  consoiandum  accommodatis, 
ipsius  animum  leniens,  ac  vclut  excantans,  cum  ad 
bonam  spem  revocavit.  Deindc  pater,  rxtensis  mani- 
bos,  gratiasipsi  agebat,  acbeneprecabatur.  diemqucB 
eum  quoipse  inlucem  editusessct  laudibusefTercbat, 
his  verbisutens  :  Duldssime  fili,  filiinquam.quinon 
tam  meus  es  quam  coelestis  Patris.  quamnam  tihi 
gratiam  referam  ?  quibus  te  benedictionibus  prose- 
quar?  quas  Deo  tua  causa  gratias  agam  ?  Perierara 
enim,  ac  tua  opcra  inventus  sum ;  peccato  mortuus 
enun,  et  revixi  {Lucx  xv)  ;  bostis  o f  pf^rdiiellis  Dei, 
et  in  gratiam  receptus  sum.  Quid  igitur  tibi  pro  his 
omnibus  rependam  (Psal.  xxx)  ?  Deus  cst  qui  satis 
amplis  pnemiis  te  remunerari  queat.  IIoc  serraone 
habito,  cum  charissimum  filium  ssepius  cxosculatus 
fuis&et,  ac  deinde  preces  fudisset,  atquc,  In  manus 
tuas,  o  benigne  Deus,  commendo  spiritum  meum, 
dixisset,  in  pcenitentia  animam  suam  Domino  rcd- 
didit. 

Filius  autem  Josaphat  patrcm  mortuuin  lacr^^mis 
prosecutus,  justisque  ipsi  persolutis,  corpusejusin 
piomm  virorum  sepulcriscondidit.  Ncr  tamen  ipsius 
corpus  regia  veste  obvolvit,  sed  po^nitonliic  vcsti- 
mentis  cxomavit.  Atque  ipse  in  sepulcro  stans,  ac 
manus  in  coelum  tendens,  lacr^rmasquc  cx  orulis  flu- 
Tii  instar  profundens,  his  verbis  ad  Deum  clamavit : 

Gratiastibiago,  DeusRexgioiiai,  quisoluspotens 
et  immort^s  es,  quoniam  orationem  meam  minime 
despexisti,  nec  lacrymas  meas  pro  nihilo  duxisti:  ve- 
nim  servum  tuum  ac  patrem  meum  a  scelcrata  vi- 
vendi  ratione  avocatum,  ad  te  omnium  Salvatorem 
pertrahere  voluisti,  eum  videlicet  ab  idolorum  er- 
rore  abducens,  atque  ipsi  hoc  donans,  ut  te  Deum 


Hujusmodi  preces  et  orationes  Deo  offerebat,  sep- 
tem  dics  a  sepalcro  omnino  non  disccdens,  nec  cibi 
quidquam  aut  potus  admittens,  nec  mrsus  somno 
corpus  rccreans,  S^H  vemra  et  lacrymis  solum 
rigans  {Psal.  cxu),  etcura  luctibus  omnem  orationis 
facultatcm  supcrantibus  in  oratione  pcrstans.  Octavo 
autem  dcniquc  die  in  palatium  reversus,  opcs  omnes 
acpecuniaspauperibus  distribuit:  adco  utnullus  jam 
([ui  rcmm  inopia  prcmerctur,  superesset.  Paucisquc 
diebus  in  hujusmodi  ministerio  exactis,  omnes  thc- 
sauros  cxhau.sit :  id  vidclicct  agcns,  ne  angustam 
porlara  introirc  paranti  pccuniamm  moles  impedi- 
mcntum  aflerret. 

Cap.  XXXVI.  —  At  vero  quadragesimo  a  paterni 
obitus  die  meraoriam  ipsius  ceiebrans,  magistratus 
oranes  ac  railitaris  classis  et  plebeii  ordinis  haud  pau- 
cos  convocat:  atquein  regio  throno  sedens,  cunctis 
audicntibus  lianc  orationem  habuit :  En,  ut  ipsi  cer- 
nitis,  Abennerrex  ac  patermeus,  haudsecus  ac  pau- 
pcrura  quivis  raortem  obiit.  Ac  nec  divitiae,  nec  opes, 
nec  regiagloria,necrursumegopatris  amantissimus 
filius,  ncc  reliquomm  ipsius  amicomm  ac  cognato- 
mm  quisquam  opcm  ipsi  et  auxilium  afferre,  atque 
abincvitabili  scntentiaipsum  cximere  potuit;  vemm 
ad  iliud  tribunal,  ut  praesentis  vitae  rationem  reddat, 
proficiscitur,  neminem  omnino  qui  ipsi  opituletur 
secum  ducens,  iis  duntaxat  exceptis  (quaecunque 
tandem  illa  fuerint)  quo)  ab  eo  gesta  sunt.  Hoc  an- 
^  tem  ipsura  quoquc  omnibus  qui  mortalem  naturam 
nacti  sunt  contingere  natura  comparatum  est,  neque 
alitcr  fieri  potest.  Nunc  igitur  audite  me,  o  filii  ac 
fratres,  plebs  Domini,  ct  sancta  haereditas,  quos 
Christus  Dcus  noster  pretioso  sanguine  suo  redemit, 
atquc  a  vcteri  errore  ct  adversarii  servitute  in  liber- 
tatem  vindicavit.  Vos  meam  inter  vosvitaerationem 
nostis:  ncmpe  quod  ex  quo  tempore  Christi  CQgni- 
tionem  consccutus,  divinoque  beneficia  ipsius  servus 
efTectus  sura,  oinnibus  aliis  rebus  contemptis  atque 
odto  hahiUs.  ipsius  duntaxat  cupiditateflagravi;  id- 
quc  unum  mihi  in  votis  fuit,  ut  ex  hujus  vitaa  tem- 
pcstate,  atque  inani  pcrturbatione  ac  tumultu  egres- 
sus,  solus  cum  ipso  solo  consuetudinem  haberem. 
atque  in  sunima  animi  tranquillitateDeo  meo  ac  De- 


venun  ac  benignum  intelligeret.  Ac  nunc,  o  Domine  D  mino  servirem.  Vcmm  me  patrismei  indiversum  ni- 


Deos,  cujus  bonitatis  pelagus  pcrvestigari  ncquit,in 
loco  pascuse,  in  loco  refectionis,  ubi  vultus  tui  lux 
splendet,eum  colloca;  nec  antiquarum  ipsiusiniqui- 
tatiim  recordare,  sed  pro  ingenti  tua  miscricordia 
peccatomm  ipsius  chirographum  delc,  ac  dcbitorum 
ipaias  chartas  concerpe,  sanctosquc  tuos,  quos  et 
igne  et  gladio  de  medio  sustulit  (Psat.  Lxxviii),  cuin 
ipeo  ingratiam  reduc  eisque,  nc  ipsi  infensos  et  ira- 
tot  sese  praebeant,  impera.  Omnia  quippe  tibi  om- 
niam  Domino  possibilia  sunt,  hoc  uno  exccpto,  quod 
qoin  te  eorum  qui  sese  ad  te  convertunt  misereat, 
fiioere  non  potes.  Miscricordia  onim  tua  in  omnes 
dilhaisa  est,  atque  iis  a  quibus  invocaris,   salutcm 

Patrol.  LXXIII. 


tcntis  voluntas  retinuit,  pracceptumque  illud,  quod 
patribus  honorcm  haberi  jubct  {Deut.  v).  Unde  Dei 
gratia  et  adjumento  incassum  minime  laboravi,nec 
hujusraodi  dies  frustra  consumpsi ;  verum  et  illum, 
ct  vos  omnes,  Deo  conciliavi,  eumque  solum  Deum 
verura,  ac  rcrura  oinnium  Doipinum  cognoscere  do- 
cui  non  quidem  ego  istud  faciens,  sed  gratia  Dei 
mecura,  qui  me  etiam  e  superstitioso  errore  atque 
idolorura  cultu  eripuit,  ac  vos,  o  plebs  mea,  gravi  et 
accrba  captivitatc  liberavit.  Jamigitur  tempus  est  ut 
caqua^  Deo  poUicitussumexpIeam.  Tempus,inquam, 
est  ut  quo  ipse  me  ducet  profici8car,eaquevotaqui- 
bu8  me  ipso  obstrinxi  persolvam.  Nonc  itaque  vobis- 

19 


587 


DE  VITIS  PATROTI  LIBER  PRIMUS. 


588 


cum  ipsi  consideratc  quemvobisprajesse  acregnuraAin  coclum  tendentem,  ac  sexta^  horas  precaiionem 
obtinere  velitis.  Jam  enim  in  Domini  voluntate  per-     persolventem  invenerunt. 


fecti  estis,  nec  quidquam  ex  ipsius  praeceptis  vobis 
occultum  est.  In  his  ambulate,  nec  vel  ad  dexteram 
vel  ad  sinistram  declinate.  Ac  Deus  pacis  velim  sit 
cum  omnibus  vobis. 

Hsecut  plebs  audivit,  tumultus  statim  acstrepitus, 
ingensque  clamor  et  confusio  exorta  est,  plorantibus 
omnibus,  atque  orbitatem  suam  deplorantibus.  Quin 
etiampraeterluctusetejulatusilludetiamjurejurando 
afHrmabant,  sese  illum  minime  dimissuros,  sed  re- 
tenturos,  nec  secedcndi  potestatem  ullo  modo  ipsi 
facturos.  Sic  clamantepopulo,  atqueomnibusraagis- 
tratibus,  excipiens  rex  populares  compescit,  silen- 
tiumque  ipsis  imperat,  seque  illorumcontertioni  cc- 


Conspecto  autem  eo,  circumfusi  stftthn,  cum  la- 
crymis  eum  obsecrabant,  ac  discessum  ipsi  obje- 
ctabant.  At  ille,  Quid,  inquit,  inanem  laborera 
suscipitis  ?  Nec  enim  est  quod  vos  me  regem  ultra 
habituros  essc  speretis.  Nihilo  secius  tamen  eoiiim 
ingenti  contentioni  cedens,  ad  paiatium  revertitur, 
coactisque  in  unum  omnibus,  quid  in  animo  haberet 
der.laravit,  ac  postea  interpositoetiam  jurejurando 
sermonem  confirmavit,  nempe  se  posthac  ne  unum 
quidem  diemcum  ipsis  fore  :  Ego  enim.  inquit,  meo 
erga  vos  rainistcrio  perhmctus  sura,  nec  quidquam 
praetermisi,  necsubterfugi,  quominus  annuntiarem 
\ohis  (Act.  xx),  ac  docerera  testificans  omnibus  in 


dere  atque  obteraperare  asserens,  eos,  quaravis  alio- g  Dorainura  nostrura  Jesura  Christum  Bdem,  ac  poeni- 


qui  moerentes  atque  ejulatus  signa  in  genis  ferentes, 
domura  reraittit.  Ipse  autera  unura  ex  principibus. 
quem  ipse  tura  pietatis,  tum  vitse  sanctitatis  nomlne 
pluris  omnibus  faciebat,  adrairationeque  proscqueba- 
tur,  hoc  est  Barachiam,  cujus  etiara  superius,  cura 
Nachor  Barlaaraura  se  esse  simulans  cura  philoso- 
phts  dispiitavit,  verba  fecimus,  quemque  solumzelo 
divino  penitus  flagrantera  abipsius  partibus  stetisse, 
atque  ad  disputationcra  adversus  illos  ineundam  pa- 
ratum  fuisse  diximus,  hunc,  inquam,  remotis  arbi- 
tris,  assumptura,  blande  ac  leniter  allocutus  est, 
obnixisque  precibus,  ut  regnura  accipcret,  atque  in 
timore  Dei  plebera  suara  regeret  obsecrabat  quoipse 
ad  expetitura  iter  se  accingeret. 


tentiae  viara  ostendens.  Ac  nunc  ego  viam  hanc 
ineo,  quam  jam  pridem  expetebam,  nec  ultra  fa- 
ciem  meam  quisquam  vestrum  videbit.  Quapropter, 
ut  divini  Apostoli  verbis  utar,  contestor  vos  ho- 
dierno  die,  quod  mundus  ego  sum  a  sanguine  oro- 
nium  vestrum.  Non  enim  subterfugi,  quominus  an- 
nuntiarem  vobis  consilium  Dei. 

Haec  illi  audientcs,  ac  scntentifle  ipsius  firmitatem 
exploratam  habentes,  nempe  quod  cum  a  suscepto 
consilio  revocare  rainime  possent.orbitatem  quidem 
suam  deplorabant,  nec  tamen  uUo  raodo  eum  de 
sententia  deducebant.  Tura  autera  rexBarachiamil- 
lura,  de  quo  supra  locuti  sumus,  manu  tenens  : 
Hunc,  inquit,  o  fratres,   hunc  vobis   regem   creo. 


Ut  autemeum  renuentem,  atque  istud  omnino  re-  Q  Cumquc  ille  ejusmodi  rei  vehementer  obluctaretur. 


pudiantemvidit,  hisque  verbis  utentera :  Orex,  quam 
istud  tuum  judicium  iniquum  est,  quam  tuus  scrmo 
divino  mandato  parum  conscntaneus ;  nam  cura  pro- 
ximum  non  secus  ac  teipsum  amarc  docearis,  qua 
tandem  ratione  sarcinam  eam,  quani  tu  abjicerestu- 
des,  mihi  imponere  festinas  ?  nara  si  regio  munere 
fungibonumest,ipsequodbonumestretine;sinautera 
offendiculura  istud  ac  scandalura  anirai  est,  quidraihi 
illud  objicis,  ac  rae  in  fraudera  inducerecupis?Ut,in- 
quara,  eura  his  verbisutenteraetasseverantera  vidit, 
cum  eo  quidemcolloquidestitit:  ipse390autem  in- 
tempestanocteepistolaraingentisapientiaplenam,at- 
queadomnepietatis  genus  impellentera,ad  populares 
^08  exarat,  nerapequara  dc  Deo  sententiamtenere. 


invitum  eum  ac  repugnantem  in  regio  thronocollo- 
cnt,  ipsiusque  capiti  diaderaa  iraponit,  atque  annn- 
lura  regiura  ipsiinraanura  praebet.  Atque  adOrien- 
tem  stans,  pro  rege  preces  fudit,  hoc  videlicet  a 
Deo  postulans,  ut  Dei  fidem  constanter  teneret, 
ac  Christi  rnandatorura  iter  ab  orani  flexa  alienum 
inveniret.  Adha?c  pro  clero  etiara  atque  universo 
grege  prccatus  cst,  opera  videlicet  et  auxiliura  ac 
salutem  ipsis  a  Deo  petens,  atque  ut  quidquid  ipsi 
postularent  ad  utilitatem  moderaretur. 

Hac  oratione  habita,  conversus  ad  Barachiam, 
ait :  En  tibi,  frater,  hoc  praecipiam  quod  Apostolas 
testatus  est :  Attende  tibi  ipsi,  et  univereo  gregi  in 
quo  te  Spiritus  sanctus  regem  posuit,ut  Christi  po- 


quamipsivitam,quaslpudes,quasdeniquegratiaruraDpulura,  qiiera  proprio  sanguine   acquisivit,  regas 


actiones  offerre  deberent,  praescribens.  Acpostea,  ne 
queraquara  aliura  praeterBarachiam  ad  regiamdigni- 
tatem  adraitterent  prohibebat.  Hacepistola  in  cubi- 
culo  suo  relicta,  inscientibusomnibusegreditur.Nec 
tamen  efllcere  potuit  ut  ipsius  discessus  ad  exlrenium 
usque  incognitusesset.  Nam  siraul  atque  illuxit,  ea 
res  audita  perturbationera  ac  luctum  plebi  attulit, 
omnesque  sumraa  celeritate  ad  eum  investigandum 
perrexerunt,  ipsius  fugani  omni  rationc  occupare 
cogitantes.  Quo  etiamfactura  est  ut  studiura  ipsius 
frustra  rainirae  cesserit.  Nara  cum  itineraomniaoc- 
cupassent,  ac  montes  omnes  obsedissent,  inviasque 
vallesperagrassent,intorr«ntequodamiDsummanus 


(Act.  xx).  Et  quemadraodum  Deum  ante  me  cogno- 
visti,  cumque  puro  anirao  et  conscientia  colulsti, 
ita  nunc  quoque  raajori  studio  in  hoc  incumbe,  ut 
ipsi  vitae  tuae  rationes  probes.  Quo  enim  maJQS  a     .. 
Deo  iraperiura  consecutus  es,  eo  quoque  niajoni  ipsi    -j 
rependas  oportet.  Ac  proinde  gratitudiniaC  debitimi   -« 
ei  cujus  bcneflciis  auctus  es  persolve,  sancta  ipsios  ^ 
praccepta  custodiens,  atque  ab  orani  via  in  exitiQm^tf 

ducentc  deflectens.  Utenim  iniis  qui  navigantyCam 

nauta  quispiam  peccat,  exiguum  iis  qui  simal  navi 

gant  detrimentum  affert ;  cum  autem  gabemator, 
universae  navi  exitium  accersit,  ita  etiam  in  regn<^ 
usu  vcnit.  ut  cum  quispiam  eomm.  qui  suhsant' 


589 


VTTA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMIT^  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


590 


peccat,  non  tam  alium  quam  scipsum  laedat;  sin  AquibusoffensusfuerisinjuriaBmemoremtepraebeas; 


autem  rex  ipse  peccet,  totum  regnum  labefactat  ac 
detrimento  afBcit.  Quaproptcr,  ut  ingcntes  ration(>s 
redditurus,  si  quid  corum  quai  opus  sint  praetermi- 
seris,  magno  studio  magnaque  cura  teipsum  in  bono 
cnstodi,  Yoluptatem  omnem  ad  peccatum  te  pertra- 
hentem  odio  insectar^.  Ait  cnim  Apostolus  :  Pacem 
sectamini  cum  omnibus,  et  sanctificationem,  sine 
qua  nemo  vidcbit  Deum  {Heb.  xii).  Rerum  humana- 
rum  circulum  animadverte,  quo  pacto  videlicot  in 
orbem  volvatur,  alias  atque  alias  alio  atque  alio 
modo  eas  ferens  ac  torquens  ;  illudquc  stude,  ut  in 
varia  carum  mutatione  pium  animum  constanter  re- 
tineas.  Siquidem  una  cum  rebus  commutari,  dubiae 
atquc  instabilis  mentis  argumentum  est.  Tu  vero  fac 


verumcumipsepeccatorumtuorum  veniam  postules, 
iis  etiam  qui  in  te  peccant  ignosce.  Remissioni  enim 
reraissio  rependitur ;  et  si  cum  nostris  conservis  in 
gratiam  redeamus,  Dominus  quoque  suam  in  nos 
iracundiam  comprimet.  At  cont^a  nostra  adversus 
eos  qui  aliquid  in  nos  admiserunt  saevitia  hoc  effi- 
cit,  ut  peccatis  nostris  nulla  venia  tribuatur  (Matth. 
XVIII).  Quemadmodum  audis  quidnam  illi  qui  decem 
talentorura  millia  debebat  acciderit,  nempe  quod 
ob  suam  in  conservum  crudclitatem,  tanti  debiti 
exactionem  sibi  ipsi  renovarit.  Quare  magnopere 
nobis  providendum  e3t,  ne  hoc  quoque  nobis  usu 
veniat.Quin  potius  debitum  omne  remittamus,  at- 
que  omnem  iram  e  pectorc  ejiciamus,  ut  nobis  quo- 


in  virtute  firmussis,  ac  prorsus  stabilitus.  Ob  tcm-Bque  raulta  nostra  debita  remittantur.  Praeter  haec 


porariam  et  caducam  gloriam  inani  tumore  minirae 
Insolescc;  verura,  repurgato  animo,  naturae  tuae 
vilitatem  cogita,  vitaequehujus  brevitatem  atquc  ad- 
junctara  cami  mortcra  cogita.  Haec  enira  si  conside- 
res,  in  superbiara  haudquaquam  incides,  sed  Deum 
verum  ac  330  coelestem  Regem  metues,  sicque 
praeclare  ac  feliciter  tecum  agotur.  Bcati  cnim,  in- 
quit  ille,  omncs  qui  timent  Dominum,  qui  ambulant 
in  viis  ejus  {Pml.  cxxvii).  Ac  rursura  :  Beatus  vir 
qui  timet  Dominum,  in  mandatis  ejus  volet  nimis 
(Psal.  cxi).  Quaenam  autem  prae  caeteris  praccepta  tibi 
servanda  sint,  audi  :  Beati  misericordes,  quoniam 
ipsi  misericordiam  consequentur  (Luc^  vi).  Ac  rur- 
sum  :  Estoteinisericordes,sicutetPatcrvestercceles- 


omnia,  ac  prae  omnibus  rebus  bonum  depositum  cu- 
stodi,  hoc  cst  piam  fidei  doctrinam,  in  qua  institu- 
tus  et  eruditus  es  (//  Tim.  i).  Illudque  cave,  ne  ul- 
lura  hajresis  zizaniura  in  vobis  enascatur  :  verum 
purum  ac  doli  expers  divinum  setnen  conserva,  ut 
uberem  atque  amplara  segetem  Domino  ^xhibeas, 
cum  ad  exposcendam  rerum  ab  unoquoque  in  vita 
gestarum  rationem,  consentaneamque  actionibus 
nostris  mercedem  referendam  veniet.  Quo  quidem 
tempore  justi  fulgebunt  sicut  sol,  sceleratos  autem 
caligo  ac  sempiterna  ignominia  ohvM^t  {Matth.  xiii). 
Ac  nuiic,  0  fratres,  Deo  vos  commendo,  et  verbo 
gratiae  ipsius,  qui  potens  est  supcracdiOcare,  et  dare 
vobis  haereditatem  in  sanctificatis  omnibus(i4c^  xx). 


tismisericorsest.Hocenimpraeceptum  ab  iis  potissi-Q     Haec  cum  dixisset,  positis  genibus  suis,  quemad- 


mumexposcitur  quiin  summo  imperio  constituti  sunt. 
Ac  sane  qui  magnam  potentiam  nactus  est,  eum 
aquo  hujusmodi  potentiam  accepit  pro  viribus  imi- 
tari  debet.  Haec  porro  in  re  Deura  maxirae  imitabi- 
tur,  si  misericordia  nihil  putiusantiquiusque  habont. 
Hqc  accedit  quod  subditos  nihil  aeque  ad  benevolen- 
tiam  allicit,  ut  beneficii  gratia  egentibus  conces.sa. 
Nam  obsequium  illud  quod  ex  metu  oritur,  adutn- 
brata  est  adulatio,  per  fictum  honoris  vocabulum  eos 
qui  animum  ipsi  adjiciant,  ludificans  ac  circumscri- 
bens.  Atquc  is  qui  invito  animo  paret,  oblata  occa- 
sione  seditionem  excitat  ;  qui  autem  benevolentiae 
vinculis  constrictus  tenetur,  firmam  ei  qui  rerum 
potitur  obedientiam  praestat.  Quse  cum  ita  sint,  da 


modum  scriptura  est,  cum  lacrymis  rursum  oravit, 
atque  conversus  Barachiam,  quem  regem  designa- 
rat,  omnesque  eos  qui  magistratu  fungebantur, 
cxosculatus  est.  Tum  vero  res  lacrymis  sane  digna 
contigit.  Omnes  enim  ipsura  circurastantes  (non  se- 
cus  ac  si  hoc  duntaxat  viverent,  quod  cum  eo  es- 
sent,ac  simulatqueab  eo  disjungereiitur,vitam  amis- 
suri  essent)  quid  non  dicebant  quod  ad  clendam  mi- 
sericordiam  pertineret?  aut  quid  relinquebant  quo 
eorum  luctusaugeri  posset?ipsum  exosculabantur 
et  complectebantur,  mentisque  impotes  prae  doloro 
erant.  Vae  nobis,  clamabant,  quam  gravi  calamitate 
opprimimur!  Dominura  eumappellabant,patrem,sa- 
lutis  auctorem,benede  scmeritura.  Per  te,  inquie- 


operam  ut  egentibus  facilis  ad  te  accessus  sit,  iisque  rv  bant,  Dei  cognitionem  accepimus,  errore  liberati 


qui  inopia  conflictantur,  aures  tuae  pateant,  ut  tu 
quoque  apertasDeiauresinvenias.  Nam  qualcs  nos 
ipsos  conservis  praebuerimus,  talem  etiam  erga  nos 
I>ominum  nanciscemur,  et  quemadmodum  audieri- 
mus,  audiemur,  et  quemadmodura  videriraus,  a  di- 
vino  et  omnium  rerum  conspectore  oculo  videbiraur. 
Quamobrem  ante  misericordiam  misericordiam  con- 
feramus.  ut  simile  per  simile  recipiamus. 

Quin  etiam  aliud  quoque  praeceptum  cum  supe- 
riore  isto  conjunctum,  ipsique  cognatura  audi  :  Di- 
mittite,  et  diraittetur  vobis.  Quod  si  non  remiseritis 
hominibus  delicta  ipsorum,  nec  Pater  vester  coele- 
stis  pcccata  vestra  vobis  remittet.  Ob  idque  ne  iis  a 


sutnus,  ab  omnibus  malis  conquicvimus.  Quid  jam 
nobis  post  discessum  tuum  futurum  est  ?  Quaenam 
mala  nos  arripient?  Hajc  cum  dicerent,  pectorafe- 
riebant,  caraque  quae  eos  invaserat  calaraitatem  de- 
plorabant.  At  ille  consolatoria  orattone  ingentem 
eorum  ejulatum  comprimens,  illud  pollicebatur,  se 
(quoniam  corpore  jam  non  poterat)  spiritu  cum  illis 
fore.  Hoc  sermone  habito,  spcctantibus  omnibus  e 
palatio  excedit ;  ac  statim  oranes  desperato  reditu 
eum  sequebantur,  atque  ex  urbe,  ut  quam  jam  con- 
spicere  rainime  possent,  profugiebant.  Posteaquam 
autem  e^civitate  egressi  sunt,vix  tandem  atque  aegre 
acrius  eos  ipso  admonento,  atque  etiam  asperiorem 


:.oi 


DE  VITIS  PATRUM  IJBER  PRIMUS. 


m 


interdaiu  objurgatiouem  adjungcnte,  ab  eo  distracti  A  contortis,  in  intimam  solitudincm  se  contulissct,  at- 


sunt,  atque  innti  revertebantur,  identidem  oculoa 
reflectentes,  88 1  ac  pedibus  inter  ambulandum  of- 
fendentes.  NonnuUi  autem  ex  iis  qui  ferventiori  ani- 
mo  pracditi  erant,  lugentes  eminus  ipsum  sequeban- 
tur,  quoadusquc  nox  oboila  eos  inter  se  disjunxit. 
Cap.  XXXVII.  —  Generosus  igitur  ille  vir  ex  aula 
egressus  est,  perinde  laetus  atque  alacris,  ut  cum 
quispiam  e  longinquo  ac  diuturno  exsilio  in  patriam 
se  refert.  Atque  externe  quidem  eas  quibus  uti  soie- 
bat,  vestesgerebat,  interneautemcilicium  illud  quod 
Barlaamipsi  dono  dederat.  Porro  nocte  illa  in  paupc- 
riscujusdam  viridomunculam  se  conferens,vestes  eas 
quibus  indutus  erat  abjicit,  postremumque  illud  be- 
neficium  egentitribuit.Cumquead  hunc  modum  tum 
illiustummultoiximaiiorum  pauperum  precibusDei 


que  caducarum  rerum  confusionem,  tanquam  rao- 
lestissimam  quamdam  sarcinam  et  catenam  excus- 
sisset,  spiritu  Isetabatur,  conjectisque  in  Christuin, 
cujus  dcsiderio  ardebat,  oculis  ;  ad  eum,  tanquam 
ad  pi-aisentem  atquo  ipsius  vocem  audientem  claraa- 
bat,  eumque  aIIoquebatur,his  videlicet  verbis  utcns : 
Ne  jam  quajso,  o  Domine,  oculus  meus  hujusce  vitac 
bona  videat;  nec  praesens  vanitas  mentem  meam  a 
suscepto  itinere  abstrahat ;  verum,  Domine  mi,  ocu- 
los  meos  spiritualibus  lacrymis  imple,  gressusque 
meosdirige,  famulumque  tuumBarlaam  mihi  com- 
monstra.  Mihi,  inquam,  cum  per  quem  mihi  salus 
parta  est  ostende,  ut  solitariic  ac  monastico^  vit« 
sinceritatem  peripsum  addiscam,acnon  ob  hostilis 
bclli  imperitiam  in  fraudem  inducar.  Da  mibi,  Do- 


opem  atque  auxilium  sibi  accivisset,  cjusquc  gratia  "  mine,  viam  meam  nancisci,  per  quam  te  adipiscar, 


et  praesidio  tanquam  salutis  vestimento  ac  hctitiae 
pallio  sese  induisset,  ad  solitariam  vitam  excessit, 
non  panem,  non  aquam,  non  quidquam  aliud  ex  iis 
quoe  ad  victum  necessaria  sunt  secum  ferens,  nul- 
lumquealiud  indumentum  gerens,  praeter  asperum 
illud  cilicium,  de  quo  paulo  ante  mentionem  fcci. 
Etenim  singulari  quodamdesiderio,ac  divino  immor- 
talis  regis  Christi  amore  saucius,  toto  animo  in  id 
quod  amabat  incumbebat,  totus  extra  se  raptus,  ac 
divinitus  iramutatus,  Deique  charitate  omni  ex  parte 
correptus.  Fortis  enim,  inquit  ille,  sicut  mors  di- 
lectio  [Cant.  viii).  Tantam  videlicct  ipse  ex  divino 
amore  temulentiam  contraxerat.tantaque  sitiacstua- 


quoniam  anima  mea  tui  desiderio  saucia  est,  teque 
salutis  fontem  ardenter  sitit. 

Uh}C  secum  perpetuo  volvebat,  ntque  ad  Dcum  lo- 
quebatur,  per  orationem  ac  sublimissimaro  contero- 
plationem  ipsi  sese  conjungens.  Atque  ita  contento 
gressu  coeptum  iter  exsequcb.stur,  ad  locum  eura  in 
quo  Barlaam  degebat  pervenin?  contcndens.  Herbis 
))orro  iis  quae  in  deserto  existebant  alebatur.  Ncque 
enim,  ut  jam  a  me  comraemoratum  est,  praeter  cor- 
pus  ac  pannos  illos  quibus  indutus  erat,  quidquam 
aliud  secum  ferebat. 

Canterum  cum  cxiguum  ac  nullius  omnino  momcnti 
victum  cx  herbis  sibi  pararet,  aquae  penuria  prorsus 


bat,  instar6ciIicetiIIiusquidicebat:Quemadmodum^,  laborabat,  quod  videlicet  solitudo  illa  aqua;  expers 


desiderat  cervus  ad  fontes  aquarum,  ita  desiderat 
anima  mea  ad  te  Deus.  Sitivit  anima  mea  ad  Deum 
fontem  vivum  (Psal.  xu).  Et  quemadmodum  anima 
illa,  quae  hujusmodi  charitate  vulnerata  erat  in 
Cantico  canticorum  ait :  Vulnerata  charitate  ego  sura 
(Cant,  II).  Ac  rursum  :  Ostende  mihi  faciem  tuam, 
et  fac  me  audire  vocera  tuara ;  vox  enira  tua  dulcis, 
et  facies  tua  decora. 

Hujusce  orani  serraonc  praestantioris  pulchritudi- 
nis  Christi  desiderio,  tanquara  igne  quodara  in  pe- 
ctore  accepto,  apostoiorura  chorus,  ac  raartyrum  ag- 
raina,  orania  ea  quae  oculis  cemuntur  conterapse- 
runt,  atque  orani  huic  fluxce  et  caducae  vitae  innu- 
raera  torraentorum  et  mortis  genera  prstulerunt, 


csset.  Cum  igitur  solejam  suhmeridiem  vchemen- 
ter  ardente  iter  faceret,  vehementius  ob  a>stura  in 
arida  regione  siti  flagrabat,  atque  extreina  et  gra- 
vissima  aerumna  vexabatur.  Verum  cupiditas  natu- 
ram  vincebat,  ac  sitis  ea  divina  qua  afflciebatar 
sitis  aquas  flararaara  minuebat. 

Atvero  illc  boni  inimicus  et  invidus  diabolos,  hu- 
jusmodi  animi  institutumatquc  usque  adeoardentem 
ipsius  erga  Dcum  charitatem  indignissirao  animo 
pcrspiciens,  multas  ipsi  in  solitudine  tentationes 
excitabat,  regiae  nimirum  ipsius  gloriae  splendidissi- 
maequo  8819  satellitum  manus,  qua  ipsius  latos 
cingi  solcbat,  atque  araicoinira  item  et  aequaliura  me- 
raoriara  ipsi  refricans ;  illudque  itera  ipsi  ob  animum 


divin8epuIchritudinisamoreflagrantes,atqueingen- jjproponens,  oraniura  aniraas  ex  ipsius  anima  pen- 


tera  Dei  Verbi  erga  nos  amorera  cura  anirais  suis  re- 
putantes.  Hunc  ignem  cum  praeclarus  etiam,  ac  cor- 
pore  quidem  nobilis,  caeterum  longe  nobiliorc  ac  raa- 
gis  regio  anirao  praeditus  vir  in  seipso  accepisset, 
terrena  orania  prorsus  aspernatur,  omncs  corporis 
voluptates  proculcat,  opes  et  gloriam  atque  humanos 
honores  pro  nihilo  ducit,  diadema  et  purpuram  abji- 
cit,  aranearura  telis  viliora  ea  existitnans,  atque  ad 
orania  dura  et  acerba  raonasticao  vitae  studia  prora- 
pto  anirao  sese  tradit,  illud  Psalmistae  clamans  : 
Adhaesit  anima  raea  post  te,  o  Christe,  suscipiat 
rae  dextera  tua  (Psal.  lxii). 
Cumque  ad  hunc  raodura,  oculis  a  tergo  rainirae 


dere,  ac  reliquas  denique  alias  hujuscc  vita»  oblecta- 
tiones  ipsi  objiciens.  Ac  deinde  virtutis  asperitatem, 
atque  ingentes  ejus  sudores  ipsi  proponebat,  corpo- 
ris  item  irabecillitatem  et  inexpertas  atque  insuetat 
serumnas,  et  temporislonginquitatera,  acpnesentem 
sitis  oppressionem,  quodque  nulla  ex  parte  conso- 
latio  nulla  ipsi  exspectanda  esset,  aut  tanti  laboris 
tantaequc  fatigationis  flnis.  Ac  denique  ingentem  in 
ipsius  animo,  quemadraodura  quodara  locode  roagno 
Antonio  proditura  est,  cogitationura  pulverem  oom- 
raovebat. 

Utautera  ad  labefactandumipsiusanimiinstitutum 
imbecillera  hostis  ille  se  vidit[Christum  cnim  ipse  sibi 


593 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


594 


ob  anlraum  proponens,  atque  ipsius desiderio  inflam-  A  nimirum  hic  quoque  animi  ipsius  firmitatem  ac  stre- 


raatus,  speque  cgregieconfirmatus,  ac  fide  subnixus, 
iUius  instinctus  et  consilia  pro  nihilo  ducebat),  pu- 
dore  sufTusus  est,  utpote  ad  primum,  ut  dici  solet, 
impetum  prostratus.  Quapropteralteram  viam  inire 
coepit  (multas  quippe  ipsi  vitii  semitas  habet),  ac  va- 
riis  spectris  eum  evertere  atque  in  metum  conjicere 
nitcbatur .  Nonnunquam  enim  ater  ipsi,  ut  est,  appa- 
rebat ;  nonnunquam  rursus  districtum,  gladium  tc- 
nen8,in  eum  impetum  faciebat,seque  eum,nisi  quam- 
primum  ab  instituto  resiliret,  pcrcussurum  minaba- 
tur.  Quandoque  rursus  variarum  bestiarum  formam 
subibat,  adversus  ipsum  rugiens  ac  perquam  hor- 
i^endummugitumetstrepitumedens:  atque  etiamin 
draconis  et  aspidis  ct  reguli  formam  sese  subinde 


nuitatem  explorante.  Ac  sic,  sub  dio  degens,  tum 
aestu  conflagrabat,  tum  frigore  obrigebat,  prsestan- 
tissiraum  illum  senemvelut  quemdam  ingentispretii 
thesaurum  quaerere  nunquam  intermittens.  Multas 
porro  pestiferorum  spirituum  tentationes,  ac  multa 
praelia  sustinebat,  multosque  item  labores,  ob  her- 
barum,  quibus  de  more  victitabat,  penuriam  perfe- 
rebat ;  quoniam  scilicet  has  quoque  solitudo  ea,  ut 
qua}  siccitate  laboraret,  parce  admodum  produce- 
ret.  Verum  adamantinus  atque  invictus  ipsius  spiri- 
tus,  amorc  ac  desiderio  ardens,  hujusmodi  molestias 
facilius  ferebat  quam  alii  voluptates  ferre  soleant. 
Quocirca  divina  ope  minime  caruit ;  verum  secun- 
dum  dolorum  ipsius  aclaborum  multitudinem  (Psal. 


immutabat.  At  praeclarus  ille  ac  strenuissimus  pugil  B  xxxiv)  allatas  a  Christo,  cujus  cupiditate  flagrabat. 


tranquillo  animo  consistobat,  ut  qui  Aitissimura  per- 
fagtum  suum  posuisset  (Psal.  xc).  Ac  mente  excu- 
bans,  pestiferuraquc  spiritura  irridens,  dicebat :  Non 
me  fugit,  0  impostor,  quinam  sis,  qui  haec  in  me  ex- 
cites:  nimirum  qui  jam  inde  ab  initio  mortalium  ge- 
neri  perniciem  moliaris,  nec  unquam  impiobitati 
stadere  ac  nocumentum  infcrre  desinas.  Ac  sane 
qoam  pulchre  tibi  hichabitus  quadrat  I  Nam  hoc  ipso 
quod  bestias  et  reptilia  imitaris,  raentis  tuae  feritatem 
et  perversitatem^  voluntatisque  ad  noxam  ac  pestem 
inferendam  promptitudinem  demonstras.  Quid  igi- 
tur,  o  miser,  ea  aggredcris  quse  conficerc  non  potes  ? 
Ex  qao  enim  has  artes  atque  haec  spectra  a  tua  impro- 
Intate  proficisci  comperi,  nulla  jamhinc  sollicitudine 


consolationes,  tam  noctu  quam  diu  animum  ipsius 
exhilarabant.  Confecto  autcm  biennii  curriculo,  Jo- 
saphat  quidera  perpetuo  circuraibat,  eum  quem  cx- 
petebat  quaarens,  atque  ad  Deum  lacrymas  Huminis 
instar  profundens,  meditabatur  clamans :  Ostendc 
mihi,  Domine,  888  niihi,  inquam,  eumostende. 
qui  mihi  tui  nominis  cognitionem  ac  tanta  bona 
conciliavit,  nec  propter  peccatorum  meorura  multi- 
tudinem  tanto  bono  rae  priva ;  verura  hoc  concede, 
ut  et  ipsius  conspectu  fruar,  et  idera  cum  co  reli- 
giosae  exercitationis  certamen  subeara. 


Dei  autera  favore  speluncara  quaradam  invenit, 

pervestigata  videlicet  eorura  qm  eo  se  conferebant 

^  .       ^      .  ., .     ,.  .  ...  seraita;  atquemonachumquemdarasolitarium  vitae 

afncior,  Dommus  mihi  adjutor  :  et  ego  despiciam  ^  ,     .  •    -x 

...'  ,^.  •„         ^        .f  C  genus  colentcm  nanciscitur,  eumque  maximo  cum 

immicos  meos  (Psal.  cxvii).  Et  super  aspidem  et..^  _,  .         y  .        ,.         t> 

....  ^        .       .......  ...      anuni  fervore  coraplexus  et  osculatus,  ubmam  Bar- 

basiiiscum,  quorum   m   simuitudmem  expressisti,     ,         u  u-*      a      •    •*  u  i.        •      i        •    • 

^  r  1     iBL&m  habitaret,  sciscitabatur,  simulque  ipsi  rerum 


ambulabo,  atquc  Christi  potentia  corroboratus,  leo- 
nem  et  draconem  conculcabo  [PsaL  xc).  Confun- 
dantur  eterubescantomnes  inimici  mei,  confundan- 
tur  et  erubescant  valde  vclociter  {PsaL  vi). 

Hac  oratione  iitcns,  crucisque  signo,  hoc  est  in- 
victis  armis  seipsum  cingcns,  omnia  diaboli  spcctra 
irrita  reddidit.  Confcstim  cnimbc&tiai  acreptiliain- 
star  fumievanuerunt,  etsicut  fluitcera  afacieignis 
{Psal,  Lxvii).  Ipse  autcm  Christi  potentia  confirma- 
ta8,laeto  animo  proficiscebatur,  Deoque  gratias  age- 
bat.  At  etiam  complurcs  ac  variae  bestiae,  variique 
generisserpentcsetdraconcs,  quos  solitudo  illa  nu- 
triebat,  ipsi  occurrentes,  non  jam  pcr  inanc  spe- 


suarum  statum  exposuit.  Cum  igitur  ex  ipso  ubi  viri 
illius  quem  quaerebat  domus  esset  intellexisset,  eo 
quam  celerrime,  non  secus  ac  peritissimus  quispiam 
venator  fcram  nactus,  se  contulit,  peragratisque  al- 
terius  cujusdam  senis  admonitu  aliquot  pa^uum 
roiliibus,  laetus  ac  spei  i*obore  septus  incedebat, 
aequcnimirura  ac  puer,quipatrem  quem  jampridem 
non  vidit  brcvi  se  conspecturum  sperat.  Nam  cum 
divinus  amor  animura  semelobsederit,  multoacnor 
ac  ferventior  eo  esse  solet  qui  a  natura  manat. 

Astat  itaque  speluncaeforibus,  iisque  pulsatis,  Bc- 
nedic,  inquiebat,  o  pater,benedic,  inquam.  Ut  autem 


ctn]m,sed  re  vera  ab  ipso  ccrnebantur.  Ex  quo  cf-  ^  Barlaam  hac  voce  audita  ex  antro  egressus  cst,  eum 


fidebatar  ut  mctus  quidem  ac  laboris  via  plcna  es- 
sei,  ipse  autem  utrumque  animo  et  cogitationc  su- 
peraret.  Nam  et  metura  charitas,  ut  ScripturcC  ver- 
bu  utar,  foras  raittebat  [IJoan.  iv),  et  laborem  ca- 
plditas  levabat.  Ad  hunc  itaque  modura  cum  muHis 
et  variis  calamitatibus  et  serumnis  pcr  dies  haud 
paacos  colluctatus,  ad  Sennaaritidem  illam  solitu- 
dinem  in  qua  Barlaam  habitabat  pervcuit.  Ubi 
etiam  aquam  nactus,  flammara  rcstinxit. 

Cap.  XXXVIII.  —  Josaphat  autem  biennium  iiite- 
gram  in  hac  vastissima  solitudine  mansit,  huc  at- 
qae  illuc  oberrans,  nec  Barlaamum  inveniens,  Deo 


per  spiritum  agnovit,  qui  ob  admirandam  illam  mu- 
tationcm,  quaa  priore  illo  vultu  ac  florente  juvenilis 
aetatis  pulchritudinedemigrarat,  ab  extremo  aspectu 
vix  agnosci  poterat,  ut  qui  tum  ex  solis  aestu  atrorem 
contraxissct,  et  pilis  abundaret,  acgenas  macie  con- 
fectas,  oculosque  alte  depressos,  et  palpebras  lacry- 
marumfluentis  undiqueattritas,  atqueingentifamis 
afflictionc  perustas  haberet.  At  vero  Josaphat  spiri- 
tualcm  patrcm  statim  agnovit,  utpotc  iisdcm  oris  li- 
neamentis  prdeditum.  Confestim  itaquc  scnex  versus 
Ortum  stans,  Deo  preccm  cum  gratiarum  actione 
conjunctam  adhibuit.  Dictoque  Amen,  in  mutuos 


595 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


596 


amplexus  statim  inierunt,  diuturnam  cupidltatem  si-  A  spirituale  colloquium  inierunt,  salutares  aic  ccelesti 


ne  uUa  satietate  explentes. 

Cum  autem  abunde  sese  complexi  fuissent,  atque 
consuitassent,  sedentes  inter  se  colloquebantur.  Ac 
sermonem  exorsusBarlaara,his  verbisusus  est :  Prae- 
clare  fecisti,  quihuc  veneris,  dilectelili,fiii,  inquam, 
Dei,  ac  ccelestis  regni  hseres  pcr  Dominum  nostrum 
Jesum  Christum,  qucm  dilexisti,  atque  caducis  ct 
fragilibus  bonis  non  abs  re  chariorem  habuisti,  ac, 
prudentis  et  sapientis  mercatoris  instar  oranibus  ta- 
cultatibus  venditis,  margaritam  pretium  omnc  supe- 
rantem  emisti,  ac  thesaurum  qui  surripi  non  possit 
(Maith,  xv),  in  agro  mandatorum  Domini  absrondi- 
tum  nactus,  omnia  dedisti,  nec  rei  uUi  ex  iis  quue 
jam  jamque  effluxurae  sunt  pepercisti,  quo  agrum 


sapientia  plenos  sermones  per  totamnoctem  conte- 
xentes,  quoadusque  auror»  exortus  ad  consuetanim 
rursus  orationum  memoriam  ipsos  revocaret. 

Mansit  autem  ad  hunc  modum  diutumo  tempore 
cum  Barlanrao  Josaphat,  admirabilem  hanc  atque 
humana  conditione  pnestantiorem  vitam  colens,  ac 
tanquam  patrem  et  praeceptoremcumonmi  obedien- 
tia  cthumilitato  ipsum  sequens  :  sicnimiinjm,  ut  ad 
omne  virtutis  studium  exerceretur,  atque  quonam 
pactocumspiritualibus  et  invisibilibus  spiritibus  lu- 
ctandum  esset,  edoceretur.  Ex  quo  illud  consccutus 
est,  ut  vitiosas  omnes  afTectiones  exstingueret,  car- 
nisque  afTcctum  spiritui,  non  secus  ac  servum  domi- 
no,  subjiceret,  deliciarum  omnium  animique  remis- 


illum  tibi  comparares.  Det  tibi  Dominus  pro  fluxisBsionumoblivionecaperetur,somnotamquamimprobo 


et  caducis  aeterna,  pro  iis  quae  intcritui  obnoxia  sunt 
ca  in  quae  nec  interitus  nec  vetustas  cadit. 

Velimautemmihi  dicas,  charissimc,  quonampacto 
huc  accesseris,  quique  post  discessum  mcum  rerum 
tuarum  status  fuerit,  atquc  tuusne  patorDcum  norit, 
an  vero  nunc  quoquc  eadem,  qua  prius,  dementia 
abreptus,  a  daemonum  fraude  atque  imposturacapti- 
vus  abducatur.  Baec  pcrcontante  Barlaarao,  Josa- 
phataltius  repetito  serraonc,  quicnam  sibi  postipsius 
digressum  contigissent,  quarnque  prospcrum  rebus 
cursum  Dominus  ad  id  usque  terapus  quo  rursum 
inter  se  convenisscnt  tribuisset,  sigillatim  exposuit. 

Senex  itaque  haec  audiens,  voluptate  simul  atque 
admiratione  affectus  est,  calentesque  lacrymas  mit- 


mancipio  imperaret.  Atque,  ut  brevi  perstringam. 
tanto  studio  in  solitariae  vitae  certamen  incumbebat, 
ut  ipse  quoqucBarlaara,  qui  permultum  temporisin 
ea  contriverat,  miraretur,  ipsiusque  acrimonise  con- 
cederct.Tan tulum  enim  duri  illius  atque  consolatione 
carentis  cibi  admittebat,  ut  vitam  duntaxat  tolcraret, 
nec  committeret,  ut  per  ultro  accersitam  mortem 
prajmiis  iis  seseorbaret,  qusevirtutum  cultui  ac  stu- 
dio  tribuuntur.  8ic  autem  naturam  noctumis  excu- 
biissubjiciebat,  ac  si  nulla  omnino  carnis  et  corporis 
parte  constaret.  Oratio  porropei*petuum  ipsius  stu- 
dium  erat :  universumque  vitae  tempus  in  spirituali- 
bus  ac  ccelestibus  contemplationibus  insumebatur : 
adeo  ut  nec  horam  unam,  imo  nec  uUum  omnino 


tens,  dicebat:  Gloriatibi  sit,  Deus  noster,  qui  tuiQ  teraporis  punctum,exquo  in  ea  solitudine  habitavit 


aniore  praeditis  semper  praesto  es,  atque  ipsis  opitu- 
laris.  Gloiiatibi,  Christe,Rexomnium  ac  Dcus  opti- 
me,  quoniam  benigna  tuavoluntasita  tulit,ut  semen 
illud  quod  in  servi  tui  Josaphatanimum  jecisticen- 
tupUcatum  finictum  affcrret,  te  videlicet,  animanim 
nostrarum  agricola  et  Domino  dignum.  Gloria  tibi, 
Paraclete  bone  ac  sanctisslme  Spiritus,  quoniam 
quamtu  sanctistuisapostolisgratiam  tnbuisti,hanc 
ctiam  huic  impertiendam  duxisti  :  atque  ingentem 
hominum  multitudinem  ipsius  opera  superstitioso 
errore  liberasti,  ac  vcra  Dei  cognitione  illustrasti. 
Ad  hunc  modum  Deo  ab  utroquegratiae  agebantur; 
ipsisque  ita  inter  se  coUoquentibus,  ac  Dei  gratia 
exsultantibus,  adfuit  vespera.  Proinde  ad  orationem 


deperderet.  Ac  sane  hoc  demum  vere  monastici  or- 
dinis  munus  est,  nunquam  a  spirituali  opere  vacuum 
invcniri.  Quod  quidem  generosus  iUe  et  expeditus 
ccclestisitineriscursoregregie  praestitit,atque  animi 
sui  ardorem  ab  initio  ad  extremum  usque  perpetao 
conscrvavit,  asccnsiones  in  corde  sempei  disponens 
(PsaU  Lxxxiii),  ac  de  virtute  ad  subUmiorem  virtu- 
tem  transiUens,  desideriumque  desiderio,ac  studiam 
studio  indesinenter  adjungens,  quoad  tandem  ad 
speratam  beatitudinem  pervenit. 

Cvp.  XXIX.  —  Cum  itaque  hoc  pacto  Barlaam  et 
Josaphat  una  vcrsarentur,  ac  pulchro  inter  se  cer- 
taraine  contendcrent,  ab  omni  cura  et  hujusce  vi- 
tic  pcrturbatione  iramunes,  mentemque  ab  omni 


consurgentes,  consuctum  precationum  pensura  per- D  conf usione  j^uram  ac  sejunctam  habentes,    post 


solverunt.  Ac  postea,  cum  cibo  rccreandum  corpus 
esset,  Barlaammagnificam  mensam  apposuit,  spiri- 
tuaUbus  videlicet  epulis  confertam,ejus  autem  con- 
solationis,  quae  sensibus  percipitur,  quam  minimum 
sane  participem.  Cruda  enim  duntaxat  olera  erant, 
ipsiusmet  manibus  consita  et  exculia,palmaequc  per- 
pauca},  quaein  ea  soUtudine  inveniebantur,  ac  dcni- 
«lue  silvestres  hcrbae.  Cum  igitur  gratias  Deo  cgis- 
scnt,  appositisque  epulis  corpus  refecisscnt,  atque 
aquam  e  propinquo  fonte  bihissent,  ei  rui-sum,  qui 
manum  aperit,  et  implet  omnc  animal  bcnodictione 
(/'6aZ.cxLiv),  gratias  egerunt.  Ac  334  dcindc  con- 
surgcntes,posteaquam  nocturaas  precesabsolvcrunt, 


multos  ab  ipsis  pictatis  causa  susceptos  labores, 
quodara  die  senex  accersito  spirituaU  fiUo,  quem 
per  EvangeUura  genuerat,  hujusmodi  spiritualem 
scrmonem  aggressus  est : 

Jam  pridera,  o  araice  Josaphat,  te  in  hac  soUtudi- 
ne  habitarc  oportcbat,  atque  hoc  raihi  oranti  Chri- 
stus  dc  te  poUicitus  fuerat  fore  ut  te  ante  extremum 
vitaj  diera  vidercm.  Vidi  itaquc  quemadmodum  cu- 
piebam;  vidi,  inquam,  te  a  mundo  etmundi  rebus 
avulsura,acChristo  rainimedubio  ac  vaciUanti  animo 
conjunctura,  atque  ad  perfectnm  plcnitudinis  ipsius 
mcnsurara  progi'essum.  Nunc  igitur,  quandoquidem 
mortis  meo}  tcrapus  instat,  atque  coUectanea  et  mihi 


597 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMITiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


596 


cqualis  ea  cupiditas,  quae  ut  cum  Christo  essem,  Aeam  ob  causam  Domino  obstricti  sumus,  quodcum 


semper  me  tenuit,  jam  expletur,  tu  quidem  corpus 
meum  terra  conde,  pulverique  pulverem  redde.  Post 
antem  ipse  in  hoc  loco  haere,  susceptum  spiritualis 
fitaBgenuspersequens^meaeque  tenuitatis  memoriam 
retinens.  Vereor  enim  ne  tenebrosum  da^monum 
agmen  animo  meo  propter  ignorantiarum  mearum 
multitudinem  impedimentum  ailerat. 

Tu  veroi  fili,  ne  reiigiosae  exercitationis  laborem 
metuas,  neque  ad  temporis  longitudinem  ac  daemo- 
Dominsidias  elanguescas ;  quin  potius  ipsorum  imbe- 
dilitatem,  Ctiristi  virtute  coromunitus,  audax  irride ; 
adlabonim  autem  duritiam,  ac  temporis  diutumita- 
tem  animo  ita  comparato  esto,tanquam  quotidie  dis- 
cessum  e  vita  exspectans,  atque  eumdem  diem  tibi 


dives  esset,  propter  nos  egenus  foctus  est,  ut  nos 
ejus  paupertate  divites  essemus,  et  qui  a  perpessione 
immunis  erat,  ut  vitiosis  affectionibus  nps  liberaret, 
cruciatus  subiit  (//  Cor.  vui),  persolvere  potest  ? 
Quod  enim  beneiicium  est  servum  eadem  perpeti 
quae  Dorainus  perpessus  sit?  Atqui  nos  permultum 
ab  ipsius  cruciatibus  remoti  sumus.  Haec  tecum  re- 
puta,  cogitationes  destruens,  et  omnem  altitudinem 
extolientem  se  adversus  scientiam  Dei,  et  in  captivi- 
tatem  redigens  omnem  sensum  in  obedientiam 
Christi  (//  Cor.  x).  Et  pax  Dei,  quaj  exsuperat 
omnem  sensum,  custodiatcor  tuum,  et  cogitationes 
tuas  in  Christo  Jesu  {Philip,  iv). 
Hac  oratione  a  Barlaamo  habita,  Josaphat  infini- 


TJte  monasticae,  tum  initium,  tum  finem  esse  existi-  B  tam  vim  lacrymarum  profudit,  sic  nempe,  ut  tan- 


mans.  Sic  semper  ea  quae  a  tergo  sunt  obliviscens, 
atque  ad  ea  quae  a  fronte  sunt  teipsum  extendens,  ad 
destinatum  persequere^ad  bravium  supernae  vocatio- 
nia  Dei  in  Christo  Jesu  {Philip,  m),  quemadmodum 
sanctos  Apostolus  his  verbis  hortatur:  Non  deficia- 
mm:  sed  licet  is  qui  foris  est  homo  noster  corrum- 
|Mtnr,tamen  is  qui  intus  est  renovatur  de  die  in  diem. 
Nam  quod  momentaneum  est  et  leve  tribulationis 
nostrae,  supra  modum  in  subiimitate  aeternum  gloriae 
poDdus  operatur  in  nobis,  non  contemplantibus  nobis 
qosvidentur,  sed  quae  non  videntur.  Quae  enim  vi- 
dentor  temporalia  sunt,  quae  autem  non  videntur, 
9km{IICor.  iv). 
Haec  cum  animo  tuo  reputans,  vir  charissime,  vi- 


quam  ex  uberrimo  fonte  scaturientes,  ipsum  pror- 
sus,  ac  terram  in  qua  sedebat,  proluerent.  Atque 
ipse,  hujusmodi  dissidium  deplorans,  perquam  ar- 
denter  ab  eo  contendebat,  ut  postremi  illius  itineris 
comitem  se  adhiberet,  nec  post  ipsius  discessum  in 
mundo  jam  remaneret,  his  verbis  utens  ;  Ecquid^o 
pater,  tui  duntaxat,  ac  non  proximi  rationem  habes  ? 
Quonam  autem  modo  hac  in  re  perfectae  charitatis 
officio  fungeris  (pro  eo  atque  a  Christo  dictum  est, 
Diliges  proximum  tuum  sicut  te  ipsum),  cum  tu  qui- 
dem  ad  requiem  pergas,  me  autem  in  oppressione 
atque  aerumna  relinquas,  ac  priusquam  in  religiosae 
vitae  certaminibus,  ut  par  est,  exercitatos  sim,  va- 
riasque  hostium  insidias  compertas  habeam,  ad  sin- 


riiiter  age  et  confortare  [Psal.  xxvi),  atque  ut  egre-  Qgularem  pugnam  cum  ipsis  ineundam  me  objicias  ? 


ginsmiles,  id  da  operam,  ut  ei  qui  te  miiitem  scripsit 

placeas  (//  Tim.  u) ;  nec  quamvis  imbecillitatis  ac 

laogooris  cogitationes  improbus  ilie  spiritus  tibi  im- 

Quttat,  institutique  tui  nervos  frangere  ac  debilitare 

stadeat,  ipsius  insidias  pertimescas,  illud  Domini 

pneceptum  8SS  cogitans,  in  mundo  pressuram  ha- 

bebitis :  sed  confidite,  ego  vici  mundum  {Joan.  xvi). 

Qoocirca  gaude  in  Domino  semper,  quoniam  ipse  te 

clegit  atque  a  mundo  sejunctum  ante  faciem  suam 

posoitlpse  autem^quite  vocatione  sua  sancta  voca- 

vitfprope  cstsemper.  Nihil  itaque  sollicitus  sis,  sed 

inomni  oratione  atque  obsecratione  cum  gratiarum 

actione  petitiones  tuse  innotescant  apud  Deum  {Phi- 

lip.  iv).  Ipse  enim  dixit :  Non  te  deserara,  ncc  dere- 


Et  quo  quidnam  aliud  contingere  potest,  nisi  ut  ve* 
teratoriis  ipsorum  artibus  prostemar,  atque  ut  im- 
peritis  ac  timidis  gladiatoribus  usu  venire  solet,  sem- 
pitemam  animae  mortem  oppctam  ?  Ad  Dominum, 
quaeso,  roga  atque  obsecra,  ut  me  quoque  tui  e  vita 
discessus  socium  asciscas,  id  ut  &cia8,  per  eam 
ipsam  spem  quam  habes  fore  ut  laboris  mercedem 
percipias,  te  obtestor.  Hoc,  inquam,  a  Deo  precibus 
contende,  ut  ne  unicum  quidem  diem  post  tuum 
discessum  in  hac  vita  peregriner,  atque  in  densissi- 
ma  hac  soUtudine  oberrem. 

Haec  cum  Josaphat  plorans  diceret,  senex  piacide 
ac  leniter  ipsumreprimens,  Dei  judiciis,  inqQit,qu8e 
mentis  humanae  captum  excedunt,  oblikictari  minime 


iinqaam.  Haec  itaque  in  vitae  duritia  ac  religiosaeDdebemus.Namego,  cum  de  hacre  multas  adDeum 


exercitationis  viiitate  tecum  ipse  reputans,  in  animi 
roluptate  versare,  Domini  Dei  nostri  memoriam  re- 
tioens.  Memor  enim,  inquit,  fui  Dei,  et  deiectatus 
som  [Psal.  Lxxvi). 

Cum  autcm  rursum  advcrsarius  aliud  in  tc  belli 
genos  excogitaverit,  sublimes  ncmpe  atque  arro- 
gantes  cogitationes  proponens,  regnique  tcrreni  glo- 
rijun  quam  reliquisti,  caeteraque  quae  in  mundo  sunt 
tibilnocidis  coUocans,  salutiferam  doctrinam  clypei 
insfcar  obtende,  dicentem  :  Cum  feceritis  omiiia  quse 
pnecepta  snnt  vobis,  dicite  :  Servi  inutiles  sumus, 
qooniam  id  quod  facere  debuimus,  fecimus  (Lucs 
XTU}.  £t  quidcm  quis  nostrum  debitum  Ulud,  quo 


preces  fudissem,  eumque  cui  nulla  vis  afferri  po- 
test,  velut  per  vim  adigere  tentassem,  ut  ne  inter 
nos  disjungeremur,  ab  ipsius  bonitate  hoc  didici,  mi- 
nime  tibi  nunc  conducibUe  esse  carnis  onus  abjice- 
re,  verum  in  religiosa  exercitationc  tandiu  permao 
nere,  quoad  splendidiorem  coronam  tibi  texueris. 
Nondum  enim  pro  ea  quae  tibi  parata  est  mercede 
satis  decertasti ;  verum  paulum  adhuc  labores  opor- 
tet,  ut  lactus  in  Domini  tui  gaudium  intres.  Nam  ego 
quidem  jam  pene  centenarius,  annos  quinque  et  se- 
ptuaginta  in  hac  solitudine  confeci.  Tibi  vero, 
ctiamsi  non  tanta  temporis  morafutura  est,  atcerte 
ad  id  spatium,  ut  jubet  Dominus,  propius  accedas 


599 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


600 


necesse  e«t,  quo  iis  nulia  ex  parto  inferior  sis,  qui  A  disjunctionem  aegerrimo  animo  ferenti.  Jamautem 


diei  et  sestus  pondus  pertuierunt  {Mattli.  xx).  Qua- 
propter,  o  amice,  quae  a  Deo  decreta  sunt,  prompto 
ac  lubenti  animo  accipe.  Nam  quai  ipsc  decrevit, 
quis  tandem  mortalium  dissipare  queat?  Atque 
ipsius  gratia  conservatus,  tolerantiam  pi^aesta. 

Iliud  etiam  cura,  ut  adversus  inimicas  cogitationes 
animo  excubes,  ac  mentis  puritatcm,  non  sccus  ac 
quemdam  ingentis  pretii  tliesaurum,  salvum  et  inco- 
lumem  serves,  ad  sublimiorem  actioncm  ct  contem- 
plationem  in  dies  teipsum  proveliens,  ut  illud  in  te 
impleatur,  quod  Dominus  amicis  suis  promisit,  liis 
verbis  utens  :  Si  quis  diligit  me,  scrmonem  mcum 
servabit,  et  Pater  meus  diiiget  eum,  et  ad  cum  ve- 
niemus,  et  mansionem  apud  eum  facicmus  (Joan. 


lucente  die  manus  atque  oculos  in  C09lam  sustalit, 
Deoque  gratias  reddens,  hoc  sermone  usus  est. 

Domine  Deus  meus^quiubiquepraesens  es,  atque 
omnia  impIeSfgiatias  tibi  ago,quoniam  humilitatem 
mcara  respexisti  {Psal.  l),  atque  hoc  mihi  conces- 
sisti,ut  in  ortbodoxa  tuafide,et  mandatorum  tuoruro 
via,  hujusce  peregrinationis  cursum  absolverim.  Ac 
nunc,  optime  Domine,  atque  ad  misericordiam  pro- 
pensissime,in  aetematabemacula  tua  me  recipe,nec 
camemoria  retinc  quae  vel  sciens  vel  insciens  inte 
peccavi.Conserva  autem  etiam  fidelem  huncservum 
tu  um  cui  me  inutilem  famulum  tu  um  praeesse  volu  isti . 
Ab  omni  vanitate  atque  adversarii  vexatione  ipsum 
eximc  :  illudque  effice,  ut  nodosissimis  iis  laqueis 


XIV).  Haec,  ac  multo  his  plura  sanctissima  illa  ani-  g  qyog  diabolus  ad  eorum  omnium  quibus  salus  cordi 


ma,  ac  theologica  lingua  digna  locutus  sencx,  mo}- 
rentem  ipsius  animum  lenivit.  Deinde  ad  quosdam 
fratres,  longo  intervallo  38A  ^^  ^P^<>  dissitos,  eum 
amandat,  ut  ea  quae  ad  sacrosanctum  sacrificium 
conficiendumaccommodatacrant  afTerret.  Etquidcm 
Josaphat  prxcinctis  vcstibus  quam  celcrrime  hoc 
ministerium  exsequitur;  verebaturcnim  neabsentc 
Barlaam  debitum  nalurae  munus  persolvcret,  ac  Do- 
mino  spiritum  reddens,  gravc  sibi  detrimentum  in- 
ferret,  siquidem  et  verborum  ct  extremarum  allocu- 
tionum  et  orationum  ipsius  expers  fuisset. 

Cumigitur  longinquumilluditer  fortissimoanimo 
confecisset,  atque  ea  quue  ad  sacrosanctum  sacrifi- 
cium  opus  crant  attulisset,  divinissimus  Barlaam  in- 


est  offensionem  expandit  sublimior  existat.  Omnem 
impostoris  potcntiam,  omnipotens  Deus,  a  scrvi  tui 
facie  dele  ;  atque  eas  ipsi  vires  afTer,  ut  pestiferum 
hostis  animarum  nostrarum  caput  proculcet .  Spiritus 
tui  sancti  gratiam  ex  alto  in  eum  demitte,  atque  ad 
invisibiles  conflictus  robur  ipsi  adde,  ut  victoria;  co- 
ronani  a  teconsequatur,  ac  nomen  tuum*  o  Pater,  ac 
Filii  tui,  et  Spiritus  sancti,  in  ipso  celebrctur,  quo- 
niam  te  decet  laus  et  gloriain  seecula.  Amen. 

Hac  precatione  habita,  cum  paterno  affectu  Josa- 
phatum  complexus,  atque  osculo  sancto  exoscuLatus 
fuissct,  acscsc  crucis  signo  muniisset,  pedesque  ex- 
tulisset,  ingenti  laetitia  pcrfusus,  non  secus  ac  si 
amici  quidam  accessissent,  ad  beatum  iter,  atque  ad 


crucntum8acrificiumDeoobtulit;pcrcepUsqi.cChri-C,,,ipi^„j„  b^^t^  im„,  ^jj^  ^^^^^^  p,^f^t„,  ^t^ 


sti  ab  omni  labe  puris  mysteriis,  ac  Josaphato  item 
impertitis,  spiritu  exsultavit,  sumptoque  de  more 
cibo,  salutaribus  rursum  sermonibus  ipsius  animum 
alere  cocpit,  his  verbis  utens  :  Non  jam,  charissime 
fili,  nos  in  hac  vita  eadem  domus  ac  mcnsa  conjun- 
getjam  enim  ultimam  patrum  meorum  viam  ingre- 
dior.  Quocirca  tibi  faciendum  est  ut  per  mandato- 
rum  divinorum  observationem,  atque  in  hoc  loco  ad 
extremum  usque  vitac  dicm  commorationem,  tui 
erga  mc  amoris  specimcn  cxhibeas ;  sic  nimirum 
Tltae  tixic  rationcs  instituens,  quemadmodum  didi- 
cisti,  nec  unquam  abjectae  atque  ignavae  animac  mcae 
memoriam  intermittens.  Multum  itaque  vale,  atque 
in  Christo  delactarc,  atque  exsulta,  quoniamtcrrena 


scnex  plane,  ac  spiritualium  dierum  plenus. 

Cap.  XL.  —  Josaphat  autem  summa  cum  venera- 
tione  atque  ejulatu  patrem  complexus,  laciymisque 
abluto  ipsius  corporc,  atque  aspero  illo  cilicio,  quod 
ab  eo  in  aula  acceperat,  involuto,  consuetos  psalmos 
recitat,  pcr  totum  diem  ac  totam  noctem  simul  et 
canens,  et  pretiosum  beati  viri  corpus  lacrymis  ri- 
gans.  Postiidie  autcm  effosso  juxta  speluncam  se- 
pulcro,  ac  sacro  corporc  i*evercnter  admodum  gc- 
stato,  spiritualem  patrcm  egregius  et  charissimus 
fiUus  inhumavit,  ardentiusque  animo  inflammatus, 
atque  ad  orationem  seipsum  quam  maxime  conten- 
dens,  his  verbis  usus  est  : 


et  interitui  obnoxia  cum  sempiternis  et  ab  interitu  D     Domine  Deus  meus,  exaudi  orationem  meam  qua 


alienis  bonis  commutasti :  ac  propinqua  est  opemm 
tuorum  merccs,acjam  jamquc  adest  qui  mercedem 
i*efert.  Qui  quidem  ad  inspiciendam  eam  vineam, 
quam  excoluisti,  veniet,  tibique  pro  ea  exculta  mer- 
cedem  amplissimam  praebebit.  Fidelis  cnim  sermo, 
utclamatdivinus  Paulus  apostolus  (/  Tim,  t),  atque 
omni  acceptione  dignus  :  Si  comraorimur,  ot  coii- 
vivcmus ;  si  sustincmus,  ct  conregnabimus,  in  scm- 
piterno  illo  ac  flnis  experte  regno  incomparabili  luce 
collustrati,  atque  verc  beatae  ac  principis  Trinitatis 
iiluminatione  donati.  Ilaec  Barlaam  ad  vesperam 
usque,  ac  per  totam  etiam  noctcm,  Josaphato  lo- 
quebatur  efTusissime  lacrymanti|  atquc  hujusmodi 


clamavi  ad  te,  misercrc  mei,  ct  exaudi  me,  quoniam 
te  ex  animo  qusero:exquisivitte  anima  mea,ne  aver- 
tas  faciem  tuara  a  rae,  et  ne  declines  in  ira  a  servo 
tuo.Adjutor  meus  esto,  ne  derelinquas  me,  neque 
dcspicias  me,  Deus  saiutaris  meus.  Quoniam  pater 
nieus  et  matcr  raea  dcreliquerunt  me,  tu  autem,  Do- 
mine,  assumpsistime  Legempone  mihi,  Domine,  in 
via  tua,  et  dirigcmein  semitam  rectam  propter  ini* 
niicos  meos.Netradideris  racin  animas  tribulantiam 
me  (Psal.  xxvi),  quoniam  intcprojectus  SSV  svtm 
ex uteio.  De  ventre  matris  meae  Dcus  meus  es  ^  ne 
discesseris  a  me  (Psal.  xxi).  Quoniam  pneter  te 
non  est  mihi  adjutor.  En  in  miserationom  taanim 


601 


VITA  SANCTORUM  BARLAAM  EREMlTiE  ET  JOSAPHAT  INDLE  REGIS. 


m 


abysso  spem  animsemeaedefizi.  Vitam  meamguber- Aadhac  liabebat,  acmulta  cum  admiratione  ad  grati 


na,  qui  res  omnes  conditas  sapientise  providentia, 
omni  sermone  praestantiori,  moderaris.  Et  notam  fac 
mibi  viam,  in  qua  ambulera  ;  atque  ut  bonus  ac  be- 
nignus  Deus,  per  famuli  tui  Bariaam  preces  ac  sup- 
plicationes  me  serva,  quoniam  tu  Deus  meus  es,  ac 
te  gloriiico  Patrem,  et  Filium,  et  Spiritum  sanctum 
in  saicula.  Amen.  Hac  orationeperfunctusjuxta  se- 
palcrum  fiens  consedit,  ac  sedens  obdormivit.  Atque 
formidandos  illos  viros,  quos  prius  conspexerat,  ad 
se  venieutes,  seque  ad  raaximum  illum  et  adrairan- 
dum  campum  ducentes,  atque  in  iliustrissiraam 
illam  ac  splendidissimam  civitatem  introducen- 
tcs,  intueri  sibi  visus  est.  Cum  autem  ipse  por- 
tam  ingrederetur,  alii  ipsi    obviam   fuerunt,    in- 


animi  significationem  Deum  laudibus  efferebat. 

Mansit  autera  ad  extreraum  usque  vere  angelicam 
in  terra  vitara  ducens,  ac  duriori  religiosae  exercita- 
tionis  genere  post  senis  disocssura  utens.  Nam  cum 
anno  letatis  vigcsirao  quinto  regnura  terrenum  reli- 
quisset,  raonasticaeque  vittccertamen  subiisset,  quin- 
que  et  triginta  annos  in  vastissiraa  ea  solitudine, 
perinde  ac  si  nuUa  caimis  parte  constaret,  humana 
conditione  subliraiorem  vitara  egit :  sic  nempc,  ut 
multas  quiderahorainura  aniraasapestiferoserpente 
prius  abstraxerit,  Deoque  intcgras  et  incolumes  ser- 
vaverit,  caque  in  re  apostolicara  gratiara  consecutus 
sit^  aniraique  etiara  inductione  raartyr  exstiterit,  ac 
Christura  in  regura  ac  tyrannorumoculiset  aspcctu 


genti  lumine  perfusi,  coronasque  ejusmodi  pulchri-  B  fidenti  animo  confessus  sit,  vocalissirauraque  ipsius 


tudine  collucentes,  quae  nulla  oratione  expnrai  pos- 
sit,  et  quales  nunquam  mortalesoculi  conspexerunt, 
manibus  tenentes.  Percontante  autem  Josaphat  cu- 
jusnam  essent  splendidissimae  iilae  coronae  quas  pcr- 
spiccret  :  Tua  quidem  una  est  (responderunt  illi) 
tibi  ob  multas  eas  animas  quibus  salutem  attulisti 
confecta,  nunc  vero  ob  religiosae  vitae  exercitatio- 
nem,  cui  das  operam,  studiosius  et  accuratius  ad- 
ornata,  si  quidem  strenuo  animo  eam  ad  extreraura 
usque  peragraris.  Aitcra  autcm  tua  quoque  ipsa  est ; 
verum  patri  tuo,  quiab  iraproba  vivendi  ratione  opc- 
ra  tua  deflexit,  sinceroque  animo  resipuit,  ac  sese 
ad  Dominum  convertit,  eam  praebeas  oportet ;  Josa- 
phat  autem  eara  rera  moleste  ferre   videbatur.  Et 


raajcstatis  praeconem  sese  praebuerit  ;  multosque 
rursum  pravos  spiritus  in  solitudine  profligarit, 
omnesque  Christi  vi  ac  potentia  superarit,  coelestis- 
que  beneficii  atquc  gratiaj  uberrirae  paiticeps  factus 
sit.  Unde  etiara  anirai  oculura  ab  orani  terrena  cali- 
gine  purum  habebat,  ac  futura  tanquam  praesentia 
])rospiciebat,  Christusque  ipsirerumomnium  instar 
erat,  Christum  cxpetebat,  Christum  non  secus  ac 
prajsentem  cernebat,  Christi  pulchritudinem  nun- 
quara  non  intucbatur,  juxtaillud  Prophetae:  Provi- 
debara  Dorainurain  conspectu  meo  semper,  quoniam 
a  dextris  est  raihi,  ne  commovear  (Psal,  xv).  Ac 
rursura  :  Adbaesit  aniraa  raea  post  te,  me  suscepit 
dextera  tua  {Psal.  xxvi).  Etenim  re   vera  ipsius 


qui  fleri  potest  (inquiebat)  ut  pater  meus  unius  dun-  ^  aniraa  post  Christum  adhaesit,  Grraissimo  nexu  ipsi 


taxat  pa?nitentiae  gratia,  pariamihi,  quitotactantos 
labores  exantlavi,  beneflcia  consequatur  ?  Haec  ut 
dixit,  Barlaaraum  confestim  sibi  videre  visus  est, 
velut  probris  se  insectantem,  ac  dicentem  :  Hi  sunt, 
o  Josaphat,  sermones  mei,  quos  quondam  ad  te  ha- 
bai :  nimirum  fore  utcum  ad  ingentes  opes  pervenis- 
ses,  non  jara  liberalis  ac  profusus  esses,  ac  tu  ob  id 
verbum  ancipiti  anirao  eras.  Nunc  autem  quonam  pa- 
cto  parem  tibi  honore  patrem  esse  moleste  tullsti,  ac 
non  potius  hoc  nomine  laetitiam  animo  concepisti, 
quoniam  multae  tuae  pro  eo  fusae  preces  exauditae 
sunt  ?  Josaphat  autem,  pro  eo  ac  solebat,  ad  eum 
dixit  :  Ignosce,  pater,  ignosce.Ubinamautera  habi- 


copulata.  Noque  enira  ab  admiranda  illa  operatione 
descivit,  nec  religiosae  suae  exercitationis  regulam 
immutavit.  Quin  potiusab  initio  adflnem  usque,at- 
(jue  ab  ineunte  aetate  usque  ad  tam  provectam  aeta- 
tem  eamdem  animi  alacritatem  retinuit :  SSS  ^tno, 
ut  rectius  loquar,  ad  sublimiorera  quotidie  virtutem 
processit,  ac  puriorem  divinobcneficio  contemplatio- 
nera  consecutus  est. 

Denique  cum  ad  hunc  modum  vlxisset,  ct  usquc 
adeo  dignara  vocatione  sua  operara  ei  a  quo  vocatus 
fuerat  reddidisset,  mundumque  sibi  ipsi  ac  seipsum 
mundo  crucifixisset,  ad  Deum  pacis  in  pace  migrat, 
atque  ad  Dominum,  cujus  perpetua  cupiditas  eum 


tes,  fac  intelligam.TuncBarlaam :  In  hac  pulcherri-  -^  tenuerat,  proficiscitur,vultuique Domini pure  ac  sine 

.  •  j***ja1  ••!'  X  •  ^^  11*  ••X  *  A  A.  • •         _  •  


ma  atque  ingenticivitatedomiciliura  nactussura,  in 
medio  urbis  vico,  inmienso  lumine  coruscanti.Rur- 
sum  autemJosaphatsibicumeoagerevidebatur,  ut 
ab  eo  in  ipsiustabernaculum  abduceretur,  coraiter- 
que  hospitio  exciperetur.  Ille  autem  nondum  tempus 
odesse  respondit,  ut  ad  illa  tabernacula  veniret, 
quippe  quicorporissarcinaadhucpremdretur.  Quod 
si  forti  animo,  inquit,  in  sancto  vitae  gcnere,  velut 
tibi  mandavi,  pcrstiteris,  aliquando  post  venics,  at-* 
que  cadcm  tabernacula  et  camdem  laetitiam  acglo- 
riam  consequeris,  mecumque  in  sempiternum  eris. 
Ezperrectus  autem  Josaphat,  animumilla  luceatque 
omni  sermonis  facultate  sublimiori  gloria  peiiusum 


ullius  rei  interpositu  apparet,  eaque  jam  ipsipraepa- 
rata  gloriae  corona  exornatur,  idquedivinitusconse- 
quitur,  ut  Christum  cernat,  cum  Christo  sit,  Christi 
pulchritudine  perpetuo  exsultet,  in  cujus  manus 
commendata  anima,  ad  vivorum  regionem  transiit, 
ubi  epulantium  sonus,  ubi  laetantium  habitatio  est 
{Psal.  xLi). 

Praeclarum  autem  ipsius  corporis  vir  quidam  san- 
ctus,  qui  non  longe  ab  eo  habitabat,  quique  iter  ipsi 
ad  Barlaamum  prius  commonstrarat,  divino  quodam 
admonitu,  ea  ipsa  hora,  qua  morte  functus  est,  ad- 
fuit,  eosacrosanctis  cantibus  ornato,  profusisquc  la- 
crymis,  quae  ipsius  erga  Josaphat  amoris  indices  es- 
sent,  aliisque  ommbus  rebus  quae  apud  Christianos 


603 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


604 


in  more  atque  instituto  posita  sunt  confectis  atque  ALuculenter  autem  simulac  raagnifice  in  ea  ecclesia 


absolutis,  in  patris  Barlaami  monumento  eum  condi- 
dit.  Par  siquidem  erat  ut  quorura  animse  in  perpe- 
tuum  simul  futuraeerant,  eorum  etiam  corpora  con- 
jungerentur. 

Cujusdam  autem  formidandi  viri,  qui  id  in  soninis 
serio  imperabat,  monachus  iilc  qui  ipsura  funcre 
extulerat  obtemperans,  in  Indiad  regnum  se  confert, 
regemque  Barachiam  convcniens,  de  omnibus  Josa- 
phati  rebus  cerdorem  ipsum  facit.  IUe  autem  nuila 
interposita  mora  cum  ingenti  populi  multitudineiter 
init,  atquead  speluncara  tandera  pervenit,  ac  sepul- 
crum  intuetur^  illicquc  calentissirais  lacr^rrais  fusis 
integumentum  tollit,  cernitque  Bariaarauraet  Josa- 
phat  membra  composito  habitu  sita  habentcs,  cor- 


quae  ab  ipsis  fundamentis  a  Josaphat  exstructafuerat, 
eorum  corpora  condita  sunt.  Multa  porro  rairacuia, 
raorboruraque  depulsiones,  tura  in  corporum  trans- 
vectione,  tura  in  eorura  inhuraatione,  tum  etiam 
posteris  teraporibus,  Dorainus  per  pios  famulos  suos 
eff ecit .  Viditque  rex  ac  vulgus  oranes  virtutes  eas  quae 
per  ipsos  edebantur.  Ac  plerique  e  fmitimis  nationi- 
bus  infidelitatis  ac  ignorationis  Dei  raorbo  laborantes 
per  ea  signa  quae  in  raonuraento  fiebant  ad  fidera 
accesserunt.  Atque  oranesqui  ipsius  Josaphat  vitam 
ad  angelorura  iraitationeraexpressam,atqueatene- 
ris  unguibus  ardentera  ipsius  erga  Deum  amorem 
cernentes  atque  audientes,  admirationecorripieban- 
tur,  Deurain  oranibus  celebrantes,  quiseamantibus 


poraque  nihil  a  pristino  colore  imrautata,-  verura  in-  £  opera  et  auxiliura  nunquara  fcrre  desinit,  eosque 


tegra  et  prorsus  incoiuraia,  una  cura  induraentis. 
Haec  igitur  sacrosanctarura  aniraaruin  tabemacula, 
suavissimura  odorera  eraittentia,  ncc  foedi  quidquara 
cxhibentia,  pneciaris  loculisiraposita,rexin  patriara 
suam  transfert. 

Ut  autem  ea  res  ad  plebis  aures  pervenit,  innu- 
merabiiis  rauititudo  exoranibus  urbibusac  finitirais 
locis  ad  beatorura  illorura  corporura  conspectura  et 
adorationera  confiuxit .  Ubi  etiara  sacrosanctis  hy  ranis 
eorum  causa  dccantatis,  copiosisque  larapadibus  ac- 
censis,  apte  iiiic  quispiara  ac  perquam  accoraraodate 
dixisset,  Luroina  circa  lurainis  filios  et  hceredes. 


araplissirais  beneficiis  remuneratur. 

Hic  praesentis  libri  finis  est,  quem  pro  mea  viiili 
conscripsi,  queraadraodura  a  praeclarisvirisqui  mihi 
haec  haud  falso  tradideinint  accepi.  Utinam  autem 
vos,  qui  hanc  animis  utilem  historiam  legitis  atque 
auditis,  ad  eorum  partera  asciscaraini,  qui  Deo  vits 
suac  i*ationes  probaverunt,  per  orationes  et  interces- 
siones  beatorura  virorura  Barlaam  et  Josaphat,  dc 
quibus  hsec  historia  contexta  estin  Christo  JesuDo- 
raino  nostro,  quetn  decet  honor,  iraperium,  majestas 
et  magnificentia,  cura  Patre  et  Spiiitu  sancto,  nunc 
et  seinper  in  saecula  saeculorum.  Amen. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


>(i)  Vita.]Be  historialiac  placet illustrissimi C 
cardinalis  Bellarraini  judiciura,  qui,  libro  de  Script. 
Eccles.,  in  Joanne  Daraasceno,  ita  disquirit :  Dubita- 
tio  existitanhaecnarratio  sit  vera  historia,  an  potius 
conficta  ad  erudiendos  nobiles  adolesccntes,  qualis 
est  Vita  Cyri  apud  Xenophontera.  Caeterum  verara 
historiara  esse  constat  ex  eo  quod  sanctus  Joannes 
Daraascenus  in  finehistoriaeinvocat  sanctos  Barlaara 
et  Josaphat,  quorura  res  gestas  scripserat,  et  Eccle- 
sia  catholica  in  Martyrologio  descriptos  veneratur 
die  27  Noverabris  eosdera  sanctos  Barlaara  et  Josa- 
phat. 

Billius  interpres  ita  ratiocinatur  :  Quod  ad  ipsara 
liistoriae  veritatera  attinet,  ob  quasdara  causas,  quas 
nihil  hoc  loco  coraraeraorare  attinet,  videri  fortiisse 
nonnullis  potuisset,  hoc  opus  non  tara  verara  histo- 
riara  esse,  quam  sub  historiae  specie  tacitara  vitae 
monasticae  atque  ad  Christianara  perfectionem  cxa- 
ctaccollaudationem,  nisi  auctor  sub  finem  eara  se  ab 
hominibus  a  mendacii  criraine  alienis  accepisse  testa- 
retur.  Ei  ergo,  praesertira  asseveranti,  diffidere,  D 
hominis  esse  mihi  videretur  plus  suis  suspicionibus 
quam  Christianae  charitati^  quae  omnia  credit,  tri- 
buentis. 

Ego  vix  dubito  ouin  totius  historia}  fundamentura 
verum  sit.  Forte  disputationes  quaedam  de  quibus- 
dam  fidei  mysteriis  ab  auctore  vel  additae,  vel  dila- 
tatae.  Nara  qui  potuit  Josaphat,  recens  ad  fidera  con- 
versus,  tot  Scnpturae  locis  se  communire,  qui  nun- 
quam  ea  legerat? 

Habes  totam  hanc  Vitam  et  historiam  apud  Vin- 
centium,  in  Sj^ec.  histor.  lib.  xv,  per  capita  lxiv 
distinctam,  qui  antiquam  versionem  paululum  con- 
traxit. 

Magis  contraxit  Petrus  in  catalogo  simctorura  lib. 
X,  cap.  114.  Habes  integrara  ex  antiqua  versione  in 
Vitis  Patrum  ex  Coloniensi  editione,  et  apud  Lipo« 
manum,  tom.  V. 


(2)  Darlaam,  eto.l  Martyrologiura  Romanum,  27 
Noverabris  :  t  Apud  Indos  Pei^sis  finitimos,  sancto- 
rura  Barlaara  et  Josaphat,  quorura  actus  mirandos 
sanctus  Joannes  Daraascenus  conscripsit.  »  Flora- 
riura  sanctorura  ras.,  29  Septembris  :  <  Josaphat 
regis  et  confessoris.  b  Et  27  Decerab.  :  •  Josaphat 
regis  et  ereraitac  anno  salutis  383.  »  Quam  aetatem 
unde  Florariura  hauserit,  nescio.  Menaea  quoqueso- 
lius  Josaphat  raerainere,  26  Augusti  :  ToS  &s(fi^ 
*Itoa7as  ylou  *A6£V7;p  xou  pa<7iX^a>;. 

(3)  Joajine  Damasceno,]  Joannem  Damascenum 
Vitae  hujus  seu  historiae  auctorem  esse,  his  rationi- 
bus  tuetur  Billius  : 

Prirao,  quia  Trapezuntius  vir  natione  Graecus,  et 
raagni  non  intersuos  tantura,sed  etiara  inter  nostroe 
norainis,  non  aliura  quara  Daraascenum  ejusaucto- 
rera  protulit. 

Secundo,  ipsa  phrasis,  reliquis  ipsius  operibus 
quam  sirailliraa,  Daraa.scenura  auctorera  testatur. 

Tertio,  ad  eam  opinionera  confirraandam  illud 
mihi  magni  moraenti  est,  quod  ut  in  libris  De  ortho- 
doxa  Fide,  ac  reliquis  pene  omnibus  Damascenus 
multa  e  Basilio,  Gre^orio  Nazianzeno,  aliis<}ue  ejus- 
dera  notae  Patribus,  Iibenter  corrogat,  atque  integros 
saepe  versus,  irao  etiara  totas  periodas  ao  ipsis  imi- 
tuatur;  eodera  raodo  in  hac  quoque  historia,  multa 
exiisdemauctoribus,suppresso  interim  nomine,pro- 
ducianimadverti,  ac  praesertim  ex  Nazianzeno,  ut 
c.  7,  8,  10,  11,  15,  1/,  20,  24,  ac  plerisque  aUis 
locis. 

Quarto,  non  solum  ab  illis  lubenter  mutuo  sumit, 
sed  etiara  multa  quoque  afiert  ex  libris  De  ortho- 
doxa  fide  ad  verbura  transcripta,  ut  ea  omnia  que 
cap.  15  de  arbitiii  libertate  disputat.  Quod  quidem, 
ut  opinor,  non  taraaperte  faceret,  nisitanquam  suo 
jure  iis,  ut  suis,  uteretur. 

Quinto,  cap.  19,  disputatio  ca  de  imaginibus,  qu» 


605 


VTTA  SANCT^  EUGENIiE,  VIRGINIS  AC  MARTYRIS. 


006 


Damasceni  aetate  fervebat,  in  eadem  sententia  non  A  Joannem  a  sancto  Andrea,  vii*um  ut  optimum  et  do- 


parum  me  confirmat. 

Ut  autem  haec  omnia  pro  Daraasceno  faciunt,  ita 
banc  historiam  Joannis  Sinaitac  rainime  essc,  apcr- 
dssime  convincunt. 

Primo,  nam  cum  ille  Thcodosii  senioris  tempore 
foerit,  ut  patet  ex  lib.  xiii  histor.  Miscell.  Pauli  Dia- 
coni,  quonam  pactoinhac  historia  quam  auctor  ex 
India  transvectam  testatur,  Nazianzenum,  cujus 
scripta  vixdum  in  hominum  manibus  versabantur, 
dtare  potuisset,  atque  etiam  eo  antiquiorom  episco- 
pam,  ac  Valentis  tempore  vita  functum  Basilium, 
sappresso  licet  nominc,  cap.  i9,  ubi  de  imaginibus 
tractat,  et  cap.  34,  ubi  Josaphat  eam  ad  Deuin  ora- 
tioaem  habet,  quam  ex  Constitutionibus  Basilii,  ca- 
pite  iy  perspicue  hausit? 

Secando,quonam  modoBarlaamum  de  imaginibus 
ad  regis  filium  disserentem  induceret,  cum  ea  quie- 
stionondum  eo  tcmpore  excitatafuisset?Hactonus 
Billias. 

Bellarminus,  iibro  de  Script.  Eccles.,  in   Joanne 

Damasceno,  argumentum  ob^icitetsolvitde  auctore 

Damasceno  :  c  Historia,ihquit,  Barlaamet  Josaphat 

insi^is  et  utilisest.  SedquiaBarlaam,duminstruit 

discipulum  suum  Josaphat,  jubet  eum  credere  in 

Spintum  sanctum  ex  Patre  et  Filio  procedentem, 

dabitatio  exortaestan  hoc  opus  esse  potuerit  Joannis 

Damasceni,  qui  libro  i  De  fide  orthodoxa,  cap.  II, 

docet  Spiritum  sanctum   non  procedere   ex  Fitio^ 

sed,  jjfr/^i/ttim.  Sed  responderi  potest,  in  historia 

Barlaam  particulam  illam,  ex  Fiiio^  videri  additam 

ab  aliquo.  Nam  in  nova  editionc  per  Billium  casti- 

gata,  non  habetur,  ex  Filio.  »  Hactenus  Bellarrai- 

nns. 

Invenitur  tamen  haec  historia  in  variisBibliothecis 
uuis.  Graecorum  inscriota  Joanni  Sinaitae.  Ita  Biblio- 
tbecaSfortiana,  num.  d3i  ut  notat  Baronius  ad  diem 
2)  Novembris,  et  ipse  Billius  eidem  inscriptam  in- 


ctissimum,  ita  etiam  optimorum  ac  doctissimomm 
librorum  copia  instructissimuro,  exemplaris  Graeci 
copia  facta  est )  innumeris  etiam  locis  vitiosam. 
Quod  quidem  lubentius  certe  nimiic  festinationi, 
quam  Graeci  sermonis  iCTiorationi  tribuendum  puta- 
rem,  nisi  nirais  multaloca  essent,  in  quibusvixfe- 
stinationis  excusatione  inscitiac  notam  interpres  de- 
precari  queat.Qme  ressuspicionemmihi  noiinullam 
mjiceret  Trapezuntium  fortasse  versionis  hujusce 
parentem  non  esse,  nisi  in  quibusdam  etiam  aliis 
eum  Graeca  persajpe  non  satis  assecutum  esse  com- 
perissem.  Utcunquese  reshabeat,  novam  traductio- 
nem  habes,  si  ninil  aliud,  pra?cedenti  profecto,  nisi 
fallor,  paulo  clariorem  ac  fideliorem. 

(5)  Thomas.]  Thomam  Indiae  fidem  annuntiasse 
testatur  Dorotheus  in  Synopsi,  qui  corpus  ejus  re- 
quiesccrc  scribit  in  Calaminc  civitate  Indiw. 
-j     (6)  Atque  aureis  pcnnis.]  Proverbium  hoc  rarius, 
^nec  facile  obvium. 

(7)  Abenner.]  Mentio  hujus  in  Menaeis  Grsecis,  ?6 
Augusti  ratione  Jcsaphat  filii,  ubi  scribitur  'ABevrJp. 

$)yullwn  non  lapidem  motme^lProverbiumhoc 
occurrit  rui*sus  infra,  cap.  26.  Habes  apud  va- 
rios  auctores.  Euripides  in  Heraclidis  dixit  Ilavia 
xivfjaa'  TT^TGOv. 

(9)  Tlteologus  meus.  ]  Ita  Joannes  evangelista 
y.aT*  £;o/riv  dictus.  Vide  Suidam. 

(10)  Igncmque,  ut  dici  solet^  spirans.]  Et  hoc  pro- 
verbii  speciem  habet. 

(11)  In  rcelum  sagittas  mittere.]  Reperire  estapud 
Suidam  et  Zenodotum  :  El;  lov  oupavov  loEeugi;,  m 
cmlum  jacularis. 

(12)  In  aquam  jemmarc.]  Theognis  : 

■^laov  xa\  ar:£^p£iv  ::o'vtov  aXo;  izo\'.r^;. 
Par  ut  qui  squoreis  scmina  mandat  aquis. 

(\3)  Sacrosancti  monachi.]Dehh^  opinor,  Marty- 
rologium  Romanum,  3  Augusti  :  «  Apud  Indos  Per- 


venit  in  codice  Grajco  clarissimi  viri  Fumaii. 
A)Jacobo  Billio.]  Notus  hic  vir,variis  ex  GraecaC  sisfinitimos  passio  sanctorum  monachorum,  etalio 


iQ  Latinam  lin^uam  interpretationibus,  vir  vere  ca- 
Ibolicus,  nobilis  Gallus,  et  abbas  sancti  Michaelis  in 
£remo,  in  Biitannia  minore. 

Exstat  et  alia  antiqua  versio,  quam  volunt  esse 

'  procQratam  aGeorgio  Trapezuntio.  Eiusnomine  edi- 

tor  in  editione  Damasceni,  anno  1548,  Basileae,  ex 

officina  Henrici  Petri. 

Mihi  videtur  vetus  translatio  multoantiquiorTra- 

Ctio.  Nam  invenitur  ea  in  manuscriptis  mem- 
ceis  ;  et  jam  ante  annos  ccc  ea  translatione 
nsQsestVincentiusinSpeculo  historiali,supra  citato. 
Thipeautius  veroPatruni  memoria  vixit,  nondum 
crannis  elapsis. 

Qoisquis  vetus  interpres  sit,  de  ejus  versione  ita 
Billius :  De  Trapezuntii  versione  nibil  aliud  dicam, 
S4^  nisi  eam  mihi  quidem  antea  semper  valde  ru- 
dem  et  impolitam  visam  fuisse,  postautem  (ubiper 


rum  fidelium,  quos  Abenner  rex  persequens  Eccle- 
siam  Dei,  diversis  aflectos  suppliciis  caedi  jussit.  » 
Nisi  inMartyroIogio  intelligantur  ii  de  quibus  supra 
in  hac  vita,  cap.  1. 

(14)  Caprea  cum  leone  pugnam  iniit.]  Apud  Sui- 
dam  senarius  :  Mt)  7:^65  Xioyrza.  dopxa;  a^oifiai  fAayrj;. 
Ne  cum  leone  caprea  pugnam  sumpsero. 

{\b)Asinuses  lyramaudiens.]  Notissimum  vulgo  : 
"Ovo;  Aj.oa;.  videlicet  oxpoaTr;;  :  Asinus  lyrx  auscul^ 
tator.  Vide  ParoBmiographos. 

(16)  Set^ch.]  An  Sarug  intelligit  filium  Reu,  Ge- 
nesis  xi  ?  Certe  EpiphaniusinPanarii  principio  ori- 
ginem  idololatriai  deducit  aThare  et  Seruch.  Thare 
autem  Sarug  avum  habuit  in  Latino  Bibliorum  textu. 
Et  qui  in  Latino  textu  est  Sarug^  in  Graeco  est  2s- 
pouy,  ut  nullum  dubium  sit,  quin  Damascenus  ad 
locum  illum  Bibliorum  et  Epiphanii  respiciat* 


DEGEHBRIS  XXV. 


VITA  SANCTyE  EUGENIJ;  «), 


YIRGINIS  AG  MARTYRIS, 


AUGTORB  INGERTO. 


Caput  PRIMUM.  —  luscptimoconsuIatusuoCom-DHic  itaque  cum  uxoi^e  Claudia,  cum  duobus  fiiiis 
modas  (3)  imperator  direxit  illustrissimum  virum  Avito  et  Sergio,  ct  cum  filia  Eugenia,  ab  urbe  Ro- 
philippnm  (5)  ad  .£gyptum,  ut  praefecturam  ageret  mana  ad  urbem  Alexandriamdum  venissent,  et  Ro- 
Alexandriae,  et  omnes  potestatcs  qua3  pcr  totam  mana  gravitate  ageret  praefecturam,  atque  omnem 
JEgyfixm  administrabanturejus arbitrio  deservirent    provinciam  iBgypti  Rom»aaia Y^^va  ^wiKKJt^^xBv 


607 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


608 


ctisquidem  inagicam  curiositatera  sectantibus  finem  A 
imposuit,  Judseos  vero  nec  nuncupationem  nominis 
habere  permisit,  Christianos  autem  procul  ab  Aie- 
xandria  tantum  debere  esse  constituit.  Ipse  vero 
plus  licet  philosophorumamicusquam  fautoridolo- 
rum,  Romanis  tamen  superstitionibus,  ac  si  religio- 
sus  cultor,  instabat,  non  rationi,  sed  traditioni  con- 
cordans. 

ClP.  II.  —  Eugeniamigiturfiliamsuam  dumlitte- 
ris  liberalibus  perfectissimc  docuisset,  ct  tam  Latino 
cam  quam  Graeco  eioquio  instruxisset,  etiam  philo- 
sophiam  doceri  permisit.  Erat  enim  acris  ingenii,  et 
tam  memoria3  capax,  ut  quidquid  audiendo  semel 
vei  legendo  potuisset  arripere,  perpetuo  retineret. 
Erat  autemEugenia  pulchra  facie  et  eleganti  corpore, 
sed  pulchrior  mente,  et  formosior  castitate.  Igiturio 
cum  quintodecimo  %tatis  suie  anno  ab  Aquilio, 
Aquilii  (5)  consulis  filio  peteretur  sponsa,  interroga- 
turapatre  utrum  pctenti  juveni  illustrissirais  orto 
natalibus  consentiret?  Illa  rcspondit:  Maritus  mori- 
bus,  non  natalibus  cligendus  est ;  ipso  enim,  non  pa- 
rentibus  ejus  utendum  est.  Igitur  cum  aliis  atque 
aliis  posccntibus  animo  castitatis  34 1  obsisteret, 
pervenit  ad  manus  ejus  beatissirai  Pauli  apostoli 
doctrina;  et  licet  sub  paganissimis  parentibus  age- 
ret,  esse  tamen  coepit  animo  Christiana. 

Cap.  III. — Et  quoniamjussifuerantChristiani  ab 
Alexandria  urbe  discedere,  rogat  parentes  ut  spe- 
ctandigratia  permitteretur  pncdia  suain  suburbano 
Alexandriae  posita  circuire.  Curaque  statira  ut  po- 
poscerat  impetrasset,  et  ab  urbe  properaret  ad  vil-  G 
lam,  audit  Christianos  psallcntes  atque  dicences  : 
Omnes  diigentium  dseraonia,  Deus  autera  noster  coe- 
los  fecit  {Psal.  xcv).  Haec  ita  audiens  suspiravit  et 
flevit,  et  dicit  ad  eunuchos  pueros  noraine  Protumet 
Hyacinthum  :  Scio  vos  inecum  iitteris  eruditos  et 
digna  simul  et  indigna  hominum  legimusgesta,  phi- 
losophorum  quoquesyllogismos  vano  labore  constru- 
ctosstudio  scinipulosissimo  transegiraus:  Aristotelica 
arguraenta  et  Platonis  ideas,  ct  Epicuri  sectas,  et 
Socratis  monita  et  Stoicorum ;  et  ut  breviter  cuncta 
complcctar,  quidquid  cantat  poeta,  quidquid  orator 
invenit,  quidquid  philosophus  cogiUit,  una  hac  sen- 
tentia  excluduntur,  qua  tripudiantes  Christianos 
audimus  psallere :  Omnes  dii  gentium  da^monia, 
Deus  autem  nostcr  coelos  fecit.  Confessio  etpuIchri-D 
tudo  in  conspcctu  ejus,  sanctitas  et  magnificentia  in 
majestate  ejus.  Igitur  jubet  conferre  sermonera :  et 
Apostolus  legitur,  et  Propheta  laudatur ;  fit  concor- 
dia  fidei,  et  qua  arte  ad  penetralia  sapientiae  divinse 
absque  sui  separatione  perveniant,  consilio  ardenti 
deOnitur.  Dominam  me,  inquit,  vobis  usurpata  po- 
testas  attribuit,  sed  sororem  sapientia  fecit.  Simus 
ergo  fratres,  sicut  divina  sapientia  ordinavit,  non 
sicut  sc  jactathumana  temeritas.  Pergamus  pariter 
ad  Christianos,  ct  sicut  ordinavero,  properemus.He- 
lenum  audio  dici  cpiscopum,  cujus  est  habitatio  illa 
in  quadic  noctuque  audiuntur  Deo  suo  cantare,quos 
etiam  nos,  quoties  transimus,  psalientes  audimus. 


Sed  hic  episcopus  variis  dicitur  Ecclesiae  suae  oocu- 
pationibus  detineri.  His  autem  qui  in  divinis  laudi- 
bus  vacant,Theodorum  quemdam  presbyterum  con- 
stituit,cuj  us  tanta  miracula  narran  tur ,  ut  etiam  caecos 
suis  oiationibus  illuminet.  et  daemones  efluget,  et 
infirmantibus  afferat  sanitatem :  sane  addiversorium 
hujus  congregationis,  in  quo  Deo  canitur,  nullam 
patitur  venire  feminarum.  Hoc  ergo  considerans, 
tondere  me  arbitror,  ut  ci*astina  noctuma  profectio 
ordinata  per  ipsos  nobis  transitura  praebeat.  Vobis 
itaque  duobus  juxta  bastemam  (6)  ambulantibus,  et 
ca»teris  praecedentibus  ad  locum  deponar  a  vobis  ;  ei 
vacua  pertranseunte  basterna,  nos  tres  (7)  herili 
habitu  siraul  ad  Dei  horaines  properemus.  Placuit 
utrisque  consilium ;  et  sequenti  nocte,  sicut  ordina- 
verat,  adimpletur. 

Cap.  IV.  —  Tantam  autem  credentibus  sibi  Chri- 
stus  gratiam  exhibere  dignatus  est,  ut  eadem  hora 
qua  ad  monasterium  pervenerunt,  sanctus  Helenas 
superveniret  episcopus,  Et  quia  mos  est  apud  JEgj' 
ptum,  quando  circumcuntmonasteriaepiscopi,  psal- 
lentium  eos  sequatur  exercitus ;  supervenit  idem 
Helenus  Heliopolis  episcopus,  et  cum  eo  amplios 
quam  dccem  millia  virorum,  psallentium  ac  diccn- 
tium :  Viajustomra  recta  facta  est,  et  iter  sanctonun 
praeparatura.Audiens  haec  Eugenia,  dixit  ad  socios  : 
Considerate  vira  carminum,  et  videtis  ad  nos  respi- 
cere  quidquid  modulatis  vocibus  psallunt.  Denique 
cum  de  Dco  vero  noster  tractatus  in  dispositione 
mutui  sermonis  haberetur,  audivimus  hoc  cantare  : 
Quoniam  oranes  dii  gentium  daemonia,  Deus  auteni 
noster  coelos  fecit.  Et  ecce  nunc  arripientibus  nobis 
iter,  quo  recedere  cupimus  a  culturis  idoloram,  et 
ut  ad  Christianam  culturam  perveniamus,  gratiam 
promereri,  ecce  roillia  hominum  nobis  occurrant, 
una  voce  clamantium  et  dicentium  :  Via  justorum 
recta  factaest,et  iter  sanctomm  praeparatum.  Intel- 
ligamus  ergo  quo  pergat  hic  populus ;  et  si  ad  hoc 
habitaculum  vadmit  quo  nos  ire  disposuimus,  junga- 
mur  canentibus  turbis,  et  advenientibus  computati, 
ingrediamur  ut  socii,quousquenotitias  coUigamas. 

Cap.  V.  —  Igitur  cum  se  junxissent  psallentibus, 
inquirunt  qui  esset  senior,  qui  solus  vehiculo  aselii 
uteretur  in  medio  populi  sequentis  et  praecedentis; 
audiunt  quod  hic  esset  Helenus  episcopus,ab  infantia 
Christianus  :  qui  dum  infantulus  in  monasterio  cre- 
sceret,  tantae  sanctitatis  virtutibus  augebaUMr«  ut  si 
quando  missus  fuisset  ignem  (8)  e  vicino  petere,  ar- 
dentes  prunas  vestimento  deferret  illaeso.  Denique 
ante,  inquit,  paucos  dies  venit  quidam  magus,  qui 
verbomm  argumentis  populum  Dei  conabatur  ever- 
tere,  dicens  falsum  istum  esse  episcopum,  se  missnm 
esse  a  Christo  ad  docendum.  Hic  autem  erat  versu- 
tissimus,  et  de  Scripturisdivinis  populum  seducebat. 
Deniquc  omnis  turba  Chilstianomm  accessit  ad  hunc, 
quem  videtis,  Patrem  nostrum,  ct  dicit  ei  :  Audivi- 
musZarcam,  quod  ipse  sit  missus  a  Christo :  consti* 
tue  diem  in  quo  eum  aut  recipias  tibi  socium,  aut,  si 
potes,  convincas  falsa  dicentem.  Jgitor  constituitur 


609 


VTTA  SANCTiE  EUOENI^,  VIROINIS  AC  MARTYRIS. 


610 


dies  dtlocusin  medio  Heliopolis  civitate  :  venit  Za- A  Cognosce  te  creaturam  Dei  cssCf  et  deseende.et  noU 


reas  magus  cum  artibus  8uis,849venitetHelenus 
episcopus  cumorationibussuis.Cumque  populum  s»- 
latasset,ait :  Nunc  probabitis  spiritus  qui  sunt  a  Deo 
HJoan.  iv).  Et  conversus  ad Zaream,coepitverborum 
ingens  habere  luctamen  ;  sed  quia  versutus  erat  ni- 
mis,et  concludere  eum  sermonum  ratione  non  potuit, 
respiciens  populum  fortiter  laedi,  quodZareas  superior 
abscederet  in  verbis,  modicum  silentium  postuiavit, 
et  ait  ad  populum :  Pauli  apostoli  in  hac  parte  mo- 
nita  omnino  tenenda  sunt ;  dicit  enim  Timotheo  di- 
scipulo  suo  :  Noli  verbis  contendere  ;  ad  nihil  enim 
utile  est,  nisiad  subversionem  audientium  (//  Txm, 
II) .  Sed  ne  hoc  testimonium  non  quasi  cauti,  sed 
quasi  timidi  proferamus,  accendatur  ignis  in  media 


te  i^ermittere  adorari.Atilla,hisauditis,descendit,et 
secuta  est  me,diccns  :  Nontcdoseram.quousquc  me 
creatori  meo  restituas  et  conditori .  Igitur  cum  ista 
in  animo  episcopi  volvercntur,  acccssit  adeum  Eu- 
tropius,cum  quo  locuta  fuerat  Eugenia,  et  dixit  ei  : 
Tres  pueri  fratres  unanimiter  culturam  simulacro- 
rum  reiinqucntes,Christoscrviontiumnumero  in  isto 
monasterio  se  sociari  desiderantes,et  hodie  vestigia 
tua  prosequentes,  huc  ingressi  sunt  :  poscentesque 
me,  cum  lacryrais  postulaverunt,  ut  mereantur  no- 
titise  tuae  beatissimae  revelari.  Tunc  beatus  Helenus 
dixit :  Oratias  tibi,  Jesu  bone,  refero,  qui  me  praeve- 
nirc  fecisti  hujus  reinotitiam.  Tunc  convocariad  se 
prfficepit  pueros ;  ct  apprehendensmanum  Eugenise 


civitate,etingrediamurpariterflammas:etquiustusB^di^  orationem.  Quam  cum  complesset,  tuiit  se- 


non  hierit,  credamus  quod  hunc  miserit  Christus. 
Tunc  omnibus  sententia  placuit.  Statim  denique 
ignis  copiosus  accensus  est.  Tunc  beatus  Helenus 
jubet  Zaream  introire  flammas.  Cui  Zareas  inquit  : 
Ingredere  tu  prinras,  qui  hoc  proposuisti.  Consi- 
gnans  se  igitur  beatissimus  pater  Heienus,  expansis 
manibus  ingentes  flammas  intrat  (9) ;  et  stans  illic 
dimidiafere  hora,nequecapillis,neque  vestimentisex 
aliqua  parCe  vioiatis,  ut  Zareas  quoque  intraret  si- 
militer  imperabat.  SedZareasreluctare  coepit  et  fu- 
gere.  At  ubi  invitum  illum  populus  in  ignibus  tradi- 
dit,  statim  eum  circumdans  flamraa  coepit  exurere. 
Et  immitiens  se  sanctus  Helenus,  licet  semiustum, 
vivuni  tamen  eripuit,  quem  cum  dedecore  elimina- 


questratim  eos,  ct  gravissimo  vultu  quidnam  dice- 
rentur  interrogat,  vel  cujus  nationis  essent  credidit 
inquirendum.  Ad  hsecEugeniaresponditiCives,  inquit 
Romaui  sumus :  unus  ex  his  duobus  h^atribus  mejs 
Protus  dicitur,  alius  Hyacinthus,  egovero  Eugenius 
nuncupor.  Cui  beatus  Helenus  dixit :  Recte  te  Euge- 
nium  vocas  ;  viriliter  enim  agis,  et  confortetur  cor 
tuum  pro  fide  Christi.  Ergo  recte  vocaris  Eugenius. 
Nam  et  hoc  scias,  quia  Spiritu  sancto  nos  et  te  Eu- 
geniam  corpore  ante  prxvidiraus,  et  qualiter  huc 
veneris,  et  quod  isti  tuisint,  nonme  passus  estprae- 
terire.  Sed  hoc  mihi  Dominus  revelare  dignatus  est, 
quod  gratissimum  ei  habitaculiTm  in  corpore  tno 
prseparasti,   custodicndo  virginitatis  prsemium,  et 


vit  populus  de  fmibus  regionis  hujus.  Hunc,  sicut  ^  praesentis  tempons  blandimenta  fallacia  respuendo. 


videtis,  quotidie  quocunque  perrexent,  in  Dei  lau- 
dibus  populus  comitatur. 

Cap.  VI.  » Audiens  haec  beata  Eugenia,  ingemuit 
etprocidit  adpedes  ejus,  qui  sibi  retulerat  ista,  etait: 
Obeecro  te  ut  me  illi  una  cum  istis  duobus  fratribus 
meis  insinues,  ex  idolis  enim  converti  volumus  ad 
Christum.  Et  quia  simul  hoc  deflnivimus,  et  fratres 
somus,  etiam  hoc  ab  eodem  impetrare  volumus,  ut 
nunquam  nos  patiatur  ab  invicem  separari.  Et  ille: 
Nunc,inquit,silete,quousque  ingressus  monasterium 
ad  quod  pergit  paululum  requiescat,  et  cum  oppor- 
tnnum  fuerit,  intimabo  ei  omnia  secundum  verbum 
tuuro.  Interea  dum  appropinquasset  monasterio  ad 
quod  pei^ebat,  ecce  et  illi  egrediuntur  obviam  pa- 


Scito  autem  te  pro  castitate  multa  passuram  :  sed 
non  te  deseret  ille  cui  te  ex  integro  tradidisti.  Ad 
Protum  autem  et  Hyacinthum  conversus,  ait :  In 
corpore  servitutis  positi,ingenuamdignitatemanimi 
tenuistis  fortiter  et  tenetis.  Unde  vobis,  me  tacente 
Christus  Dominus  loquitur,  dicens  :  Amen,  amen 
dico  vobis,  jam  non  dicam  vos  servos,  sed  amicos 
[Joan.  xv).  Unde  et  vos  beatos  annuntio,  quia  con- 
cordastis  Spirituisancto,quia  848un&nimitercon- 
sensistis  monitis  Salvatoris,  simul  ad  gloriam  per- 
venientis  illam  percepturi.  Ilaec  beatus  Helenus, 
nuUo  alio  teste  praeter  Deum,  locutus  est  in  medio 
et  jussit  eam  sic  in  virili  habitu  permanere  ;  et  non 
eum  deseruerunt,  quousque  baptisroatis  sanctiflca- 


tri,  hymnum  Deo  dicentes  :  Suscepimus,  Deus,  mi-Dtioneinstructi,  monasterio  ad  quod  festinavcrunt 
sericurdiam  tuam  in  medio  templitui  (PsaL  xlviii).     sociarentur. 


Ingredientibus  episcopo  et  populo,  etiara  ingredi- 
tur  Eugenia,  cum  Hiacyntho  et  Proto  comitibussuis, 
tantum  ei  nota  cum  quo  sermonem  habuerat. 

Cap. VII  - Perfectis  igitur  matutinis  laudibus,  pau- 
iulum  requievit  episcopus,  et  jussit  sibi  ad  sextam 
praeparari,  ut  divina  mysteria  celebraret,  ut  dum 
sexti^m  coepisset,  nona  ad  refectionem  jejunantium 
opportune  perveniret.  Requiescens  autem  episcopus 
soranium  vidit,  in  quo  ad  simulacrum  feminae  duce- 
batur,ut  ilii  sacriflcaret.  Tunc  dixi,  inquit,  in  somnio 
liis  qui  me  tenebant  :  Permittite  me  ut  loquar  cum 
dea  vestra.  Et  cum  me  permisissent  loqui,  didt  ei  : 


Cap.VIII.— Redeamusautem  adillud  tempus,quo 
Protus  et  Hyacinthus  auferentes  Eugeniam,  abie- 
runt.  Bastemaigitur,jumentis  arabulantibus  et  pue- 
ris  qui  pracibant,fwaa  pervenit  ad  matrem.Videntes 
autem  eminusproperantes  pueros,  et  bastemam  ve- 
nientem,  occurreruntcumgaudiouniversi;  et  inve- 
nientes  vectorium  vacuum,  omnes  simul  mugitum 
reddiderunt,  flt  quoque  repente  totius  civitatis  stre- 
pitus.  Quis  enim  audire  poterat  praefectum  liliam 
charissimara  perdidisse  ?  Erat  itaque  planctus  inae- 
stimabilis,  fletus  immensus:  lugebant  universi  oon- 
fusi:  parentes  flliam,  sororem  fratres,  servi  don^- 


61i 


DE  VITIS  PATRUM  LTBER  PRIMUS. 


612 


nam;  ettenebat  universos  raoeror,  et  infinita  animi  Aquod  inftma  solebat  exercere  persona  suscepit;  in 


tribulatio.  Fitque  per  totam  provmciam  inquisitio, 
interrogantur  aruspices,  inquirantur  pithones  ;  sa- 
crificiis  quoque  et  sceleratis  superstitionibus  da3- 
monia  interrogantur,  ut  quo  venisset  Eugcnia  indi- 
carent.  Hoc  solum  omnes  diccbant,  quod  eam  dii 
de  corlo  rapuissent.  Credidit  factum  pater ;  et  fletum 
ad  consolationem  revocans,  dat  festa  responsis,  et 
deorum  numero  consecrans,  ex  auro  puro  ejus  fecit 
fieri  simulacrum :  quod  ita  ccepit  excoli,  ut  non  mi- 
norem  honorem  quam  diis  suis  exhiberent.  Mater 
tamen  ejus  Claudia,  et  fratres  Avitus  et  Sei^us, 
nulla  poterant  ratione  consolationem  accipere,  sed 
erant  intolerabiliter  lugentes  eam. 
Cap.  IX.  —  Beata  autem  Eugenia  virili  habitu  et 


omnibus  aquam  portarc,  ligna  concidere,  munditias 
adhibere.  Ineo  denique  loco  habitaculumsibi  elegit, 
ubi  ostiarius  raonasterii  raanebnt,  ne  vel  ipso  se  su- 
periorem  ostenderet.  Sane,  refectionem  fratrumsok 
licite  curabat,  et  psallendo  Deo  ordinem  fortiter  cos- 
todiebat;  et  tertise,  sextae,  nonx,  vespertinis  vel 
noctumis  atque  matutinis  horis  tam  cautissime  in- 
sistebat,  ut  videretur  jam  perisse  Deo,  si  horaniiQ 
vel  quidpiam  spatii  absque  divinis  laudibus  aliqoa 
prffiteriisset.  Ita  denique  in  hoc  opere  esse  Deo  cfaa- 
rior  coepit,  ut  dsemones  ex  obsessis  corporibus  pel- 
leret,  et  caecorum  oculos  aperiret.  Scd  quia  multa 
singulatim  narrare  intendo  per  ordinem,  quantam 
permittit  brevitas,  accedamus. 


animo,  in  praedictovirorum  monasterioperraanebat:  £     Cap.  XI.  ^  Matrona  quaedam  Alexandrina,  cxte- 


atque  ita  in  divinis  eruditionibus  profccit,  ut  intra 
secundum  annura  omnes  scripturas  Dominicas  me- 
moria  retineret.  Tantam  eaerat  animi  tranquillitas, 
ut  unam  illam  oranes  dicerent  ex  numero  esse  an- 
gelorum.  Quis  enim  deprehenderet  quod  essct  femi- 
na,  quarajvirtus  Christi  et  virginitas  iraraaculata  pro- 
tegebat,  ut  rairabilis  esset  et  viris  ?  Sermo  enira  ejus 
erat  humilis  in  charitate,  clarus  in  mediocritiite,  vi- 
tiis  carens,etfacundiam  fugiens,omncs  in  hurailitate 
superabat.  Nullus  illa  ad  orationera  inveniebatur  an- 
terior,  efQciebatur  autera  oranibus  orania :  tristem 
consolabatur,  Iseto  congaudebat,  irascenteraunoser- 
mone  suo  mitigabat ;  superbientem  ita  suo  aedifica- 
bat  exemplo,  ut  ovem  subito  e  lupo  factam  secredere 


ris  matronis  pnestantior,  nomine  Melanthia,  an- 
diens  opinionem  ejus,  venit  ad  eara,  quia  quartana 
gravissirae  et  jara  per  annura  et  eo  ampiiua  vexa- 
batur.  Quara  cura  beata  Eugenia  oleo  peninxisset, 
orancra  continuo  S44  violentiam  feliis  evomoit. 
Et  sanissima  reddita,  pedibus  ad  suum  diversoriuni 
propcravit,  quod  in  vicino  monasterii  possidebat. 
Ordinat  interea  raunera,  scyphos  argenteos  tres  im- 
plet  solidis,  et  hos  sanationis  suae  gratlA  mittit  td 
beatara  Eugeniara.  Cuigratanter  remittens  qaemi- 
serat,  ait:  Abundaraus,  ot  superabundamns  omni- 
bus  bonis.  Unde  te,  parens  charissima  Melanthia. 
ut  ista  egentibus  magis  ac  necessitatem  patientibus 
dividas,  hortor  et  moneo. 


deleetaretur.  Tantam  a  Deo  etgratiam  consecuta,  ut  (]     Cap.  XII.—  Audiens  Melanthia,  contristata  ett; 


quemcumque  in  dolorepositum  visitasset,  omnissta- 
tim  dolor  recederet,  et  omnis  salubritas  adveniret. 
Comitesantem  ejus  HyacintbusetProtus  comitaban- 
tur  eam,  et  erant  in  oranibus  obteraperantes  ei. 

Cap.  X.  —  Tertio  igitur  anno  conversionis  ejus, 
abbas  qui  prserat  fratribus  in  monasterio,  migravit 
ad  Dominum.  Postcujus  abscessum  omnibus  visum 
estutsibibeatam  Eugeniam  eligerent  abbatem.Tunc 
bcata  Eugenia  metuens  se  ferainam  contra  regulam 
viris  praeponi ;  iteratiraensne  omnes  unanimiter  dc- 
precantes  sperncret,  ait  ad  eos  :  Obsecro  vos  ut 
Evangelium  in  praescnti  adhibeatis.  Quod  cum  fuisset 
aUatum,dixit:  QuotiescumqueChristianisaliquid  eli- 
gendum  ost,  Christus  est  ante  orania  auscultandus. 


et  veniens,  coepit  rogare  et  ampliora  promittere.Fit 
assidua  circa  beatam  Eugeniaro,  et  in  nullo  depre- 
hcndens  quod  essot  femina,  elegantia  decipitur  ja- 
ventutis.  Vidcns  eam,  juvenem  per  veritatem  pota- 
bat  esse  terrenum  ;  sc  autem  non  aanctitate  ejos, 
sed  aliqua  arte  existimans  fuisse  salvatam,  in  oon- 
cupiscentia  ejus  elabitur ;  et  putans  amplioris  pecD- 
nisc  cupidiorem,  coepit  infinita  oflerre,  et  ampliora 
proraittcre.  Curaque  saepius  eadem  precaretor,  et 
grato  anirao  oblata  sibi  ab  Eugenia  cemeret  reddi, 
declinat  ad  raajorera  interitum,  aegritudinem  simu- 
lans.  Quam  cum  beata  Eugenia  rogatu  visitaret,  ae- 
denti  ante  lcctum  suum  sanctae  Eugeniae  talia  co^pit 
producere  :  intolerabilis  circa  te  amor  pectns  meaa 


Videamus  ergo  in  hac  elcctionc  vestra  quid  ipsc  prae-  D  exagitat,  nec  uUum  remediura  fatigationi  meffirepe- 


cipiat,  ut  et  vestris  jussis,  et  ipsius  raonitis  intenda- 
mus.  Et  revolvens  Codicem,  venit  ad  locum,  ct  coepit 
legerc,  dicens :  Dixit  Jesus  discipulis  suis  :  Scitis 
quia  principes  gcntium  majores  sunt  his  quibus  do- 
minantur,  et  principatum  eorumgerunt  {Mattk.  xx). 
Apud  vos  autem  non  est  sic ;  sed  si  quis  in  vobis 
vult  primus  esse,  sit  vester  ultimus  ;  et  si  quis  inter 
vos  voluerit  esse  dominus,  sit  vester  servus  {Luca 
xviii).  Ethisdictis,  adjecit:  Ecce,  inquit,  et  vestris 
jussis  obtemperans,  decrevi  primatum  suscipere,  et 
Domini  jussionibus  obedire,  ultimum  me  vestrae 
charitaU  constituo.  Exhilaratur  omniura  causa  in  con- 
sensu  ejus  :  ipsa  tamen  ante  omnes  opus  monasterii 


rire  potui,  nisi  ut  te  omnium  rerum  mearam  domi* 
nura  instituara.  Quid  teipsura  vanis  et  inaiiibns  absti- 
nentiis  crucias  ?  Ecce  possessionem  k)cupletatio  in- 
finita,  et  ecce  auri  pondus  immensum,  et  argenti 
rainisteriura  copiosura^  et  familiae  infinitua  est  nu- 
merus  :  dignitas  generositatis  est  mihi ;  hoc  anno 
absque  filiis  viduata  sum,  succede  pro  eis  in  fiiCQha- 
tibus  raeis,  et  non  solum  rerum  meanim,  sed  meiH 
esto  jam  dominus.  Cumque  h»c  et  his  similia  ioque- 
retur,  dixitad  eam  Eugenia:  Recte  nomen  tuamBi> 
gredinis  testatur  perfldiam;  magnum  enimtediabolo 
habitaculum  praeparasti :  discede  a  servia  Dei,  de- 
ceptrix  etillecebrosaMelanthia;  nos  enim  aiiter  mi* 


6f3 


VITA  SANCT.€;  EUGENI;!^,  VIRGINIS  AC  MARTYRIS. 


m 


litamus.  Habeant  opos  tuae  tui  similcs  dominos,  nos 
delectat  mendicare  cum  Christo.  Aflatim  divcs  cst, 
qui  cum  Christo  pauper  est.  Fugiant  a  te  imdgines 
concupiscentiae,  non  est  enim  salutis  tuae  ista  quac 
te  invasit  insania.  Draconis  habitaculum  facta,  ve- 
nenum  effundis  ;  sed  nos,  Christi  invocato  nomine, 
venenorum  tuorum  virus  evadimus,  et  misericor- 
diam  Domini  invenimus. 

Cap.  XIII.  —  Tunc  illa  dcceptionis  suae  pudorem 
non  ferens,  sperans  se  detegi,  nisi  prior  ipsa  detege- 
ret,  reversaAlexandriam,  adiro  pi^fectum  statuit, 
hoc  ordine  dicens :  Scele8tumjuvencm,simulantem 
Christianam  religionem  incurri ;  ct  dum  mcdcndi 
gratia,  qua  dicitur  possc  infirmitatibus  prodesse,  ad 
me  venire  permittcrem,  unam  mc  ex  iilis  existimans 
de  qyarum  pudore  bacchatur,  ausus  cst  impudcnter 
alloqui,  et  verbis  procacibus  ad  crimcn  hortari ;  ct 
nisi  dedissem  vocem  in  prsescnti,  ct  ancillie  mcae 
fuissem  liberata  solatio,  more  barbarico  suae  mc  li- 
bidini  captivassct.  Audiens  ha^c  praefectus,  nimio  fu- 
rore  inflammatur,  et  jubet  ad  locamonastcrii  desti- 
nari,  qui  eum  vinctum  ferro  cum  omnibus  commo- 
rantibus  deponcrent.  Deponuntur  itaque  omnes  in 
vinculis ;  et  quiauniuscarceriscos  non  ferebat  locus, 
per  diversascustodias  dividuntur.  Posthaccstatuitur 
dieiluneris,inquo  alii  adbestias,aliivcroad  igncs,  alii 
ad  diversa  supplicia  damnarcntur.  Fitrumorimmen- 
8U8,  impudens  quoquc  fama  cunctam  .^Egypti  pera- 
gratprovinciam.Omnescrcdunt,omncscondcmnant, 
etomnihus  verisimile  videtur  Melanthiam  illustreni 
feminam  mentiri  non  possc.  Quid  multa?  Vcnit  dics 
funerum  constitutus,  et  in  qua  univcrsae  civitates  in 
vicino  positae  conveniunt,  ut  vidercnt  fcrarum  tradi 
morsibus  corruptores:  kitroducuntur  in  catenis,  et 
a  coUaribus  ferreis  cum  bcata  Eugcnia  ;  et  nulio 
agnoscente  quod  esset  fcmina,  clamor  populi  diver- 
sissententiis  ingruebat.  Tunc  jubetur  adduci  propin- 
quiaSi  nt  non  per  internuntios  eam  prsefectus  audi- 
ret,  sed  exore  ejus  addiscerct  veritatem.  Aptantur 
equulei  et  verbera,  flammae,  tortorcs,  et  cajtera  quae 
solent  abscondita  cordis  exsculpere,  pneparantur. 

Cap.  XIV.  —  Tunc  praefectus  Philippus  dixit :  Dic, 
seeleratissime  Christianorum,  hoc  vobis  Christus 
vester  tradidit  in  mandatis,  ut  operam  corruptioni- 
bu8  datis,  et  pudorem  atque  vcrccundiam  matrona- 
lem  fraudulenta  astutia  capiatis?  Dic  nunc,  furcifer, 
qu»  te  temeritas  coegit,  ut  illustrem  feminam  Me^ 
lanthiam  appetcres,  et  ingrcssus  sub  spccic  mcdici, 
castitatem  generosissimam  ad  lupanariam  ignomi- 
niam  provocares?  Audiens  haec  beata  Eugenia,  ca- 
pitedemisso,  ne  possit  agnosci,  taliter  dedit  praefccto 
responsum :  Dominus  meus  Jesus  Christus,  cui  ego 
servio,  castitatem  docuit,  et  integritatem  corporis 
cnstodientibusvitam  promittitaetemam.  Hanc  autem 
llclantiiiam  falsam  testcm  nuncpossumus  declarare, 
aed  melius  est  ut  nos  patiamur  mala  quam  illa,  dum 
convicta  fuerit,  aliquid  patiatur,  nc  et  fructus  pa- 
tientiae  nostrse  depereat;  sed  tamcn,  si  per  victo- 
riam  principumtesteturvestra  subiimitas  quod84S 


A  non  in  eam  ipsam  retorqueatis  sententiam,  et  haec 
fallax  testis  nihil  patiatur  mali,  nunc  probabimus 
crimen  quod  nobis  objicit,  redundare  in  eam. 

At  ubi  testatus  cst  pcr  principuiu  salutem  praefe- 
ctus,  proraittens  ad  omnia  quae  postulabat  effcctum, 
dixitEugcnia  :  0  Melanthianigrcdinis  nomen,ette- 
ncbrosa  Melanthia,  applicari  fecisti  aculeos,  suspendi 
praecipis  Christianos.  Damna,  pcrcute,  incende, 
bcnc  nos  accipis ;  non  tamcn  tales  habet  famulos 
Christus,  quales  tu  testaris.  Taracn  adduci  pra^cipe 
anciilara,  quam  testem  nostri  criminis  esse  dixisti.ut 
exore  ejus  possit  denudari  mcndacium.  Cumque  ap- 
plicata  fuissct  in  conspectu  judicis,  coepit  dicere  : 
Istum  juvcncm  impudicissimum,  frcquenter  quidem 
circa  viles  pcrsonas  detectum  in  adulteriis,  ipsa  im- 
Bpunitas  ad  hoc  eum  perduxit,  utctiam  dominae  mcae 
circa  primam  horam  dici  cubiculum  impudcnter  in- 
gressus,  primo  quidcm  sermone  quasi  pro  salute  ejus 
veniret  indicarct ;  secundo  pro  sua  concupisccntia ; 
et  tertio  etium  ad  violentiam,  si  cursim  cgo  ingressa 
familiam  non  vocasscm,  qua;  hodic  hujus  criminis 
testis  est.  Tunc  praefcctus  cx  familia  adcsse  jubet  ali- 
quos,qui  itagestum  csse  suo  testimonioconfirmarent. 
Cumque  applicarentur  singuli  ita  esse  ut  illa  dixerat 
tcstabantur.  Tunc  judcx  vehemcnter  commotus,  ait : 
Quid  ad  haec,  infauste,  dicturus  os,  qucm  tot  revin- 
cunt  testes,  tantaque  indicia  manifestant? 

Cap.  XV.  •  Ad  haec  beata  Eugenia  ait  :  Tempus 
loqucndi  est,  quia  tempus  tacendi  transiit  (Eccli.  iii). 

C  Optaveram  quidemcrimen  objectum  in  futuro  judicio 
denudari,  et  castitatem  meam  illi  soli  ostendere,  cu- 
jus  amore  servandacst.  Tamen  ne  glorietur  in  servos 
Christi  fallax  audacia,  et  paucis  pandam  verbis  veri- 
tatem,  nonad  jactantiara  humanse  declamationis,sed 
ad  gloriam  nominis  Christi.  Tanta  enim  est  virtus 
nominis  ejus,  ut  etiam  feminae  in  timore  ejus  positse 
virilem  obtineant  dignitatem  ;  ct  neque  ei  sexus  di- 
versitas  lide  potest  inveniri  superior,  cum  beatus 
Paulus  apostolus,  magister  omnium  Christianorum, 
dicat  quod  apud  Dominura  non  sit  discretio  mascuU 
et  ferainae,  oranes  enim  in  Christo  unum  sumus 
(Galat.  iii).  Hujus  ergonormam  anirao  fervente  sus- 
cepi,  et  cx  confidentia  quara  in  Christo  habui,  nolui 
esse  femina,  sed  virginitatem  imraacuiatam  tota  ani- 

Dmi  intentione  conservans,  virum  gessi  constantcrin 
Christo.  Non  enim  infrunitam  honestatis  simulatio- 
nem  assumpsi,  ut  vir  feminam  simularem ;  sed  fe- 
mina  viriiiter  agendo,  virum  gessi,  virginitatem  quae 
in  Christo  est  fortiter  amplectendo.  Et  haec  dicens, 
scidit  a  capite  tunicara,  qua  erat  induta,  et  appamit 
feraina.  Et  statira  ad  praefectum  ait :  Tu  ruihi  quidem 
secundumcarnera  pater,Ciaudia  mater  est,et  fratres 
hi  duo  qui  tecum  sedent,  Avitus  et  Sergius.  Ego  au- 
tem  Eugcnia  filia  tua,  quae  pro  amore  Christi  mundum 
omnem  cum  deiiciis  suis  respui  tanquam  stercus. 
Ecce  Protus  et  Hyacinthus  eunuchi  mei,  cum  quibus 
scholam  Christi  ingressa  sum :  Christus  autem  tam 
idoneus  ibi  ex8titit,ut  victricemlibidinum  omnis  poU 


615 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


616 


lutionis  me  faceret  per  misericordiam  suam,  cui 
credo  usque  in  finem  rae  jugiter  permansuram. 

CiP.  XVI.  —  Agnoscentes  itaqae  pater  (iliam,  et 
sororem  fratres,  servi  dominam,  currunt  statim  ad 
eam  ;  et  effundentes  lacrymas  in  conspectu  populi, 
amplexibus  ejus  incumbunt.  Nuntiatur  factum  Clau- 
diae  matri,  et  statim  cursu  concito  ad  spectaculum 
venit.  Deferuntur  vestimenta  auro  texta,  et  licet  in- 
vita,  induitur,  atque  in  excelso  tribunali  posita,  in 
sublime  attollitur,  et  ab  omni  populo  clamatur :  Unus 
Christus,  unus  et  verus  Deus  Christianorum.  Sane 
sacerdotes  et  episcopi,  qui  cum  multo  populo  Cbri- 
stiano  ante  amphitheatrum  erant,  et  dum  fuissent  in- 
terfecti  hi  qui  accusabantur,  ab  eisdem  sepelirentur, 
ingrediuntur,  Deo  hymnum  dicentes,  atque  omnes 
una  voce  clamantes  :  Dextera  Domini  glorificata  est 
in  virtute,  dextera  manus  tua,  Domine,  confregit 
inimicos.  Tollitur  ergo  in  triumpho  Eugenia  ;  et  ne 
tanto  gaudio  populi  ejus  defuisset  probatiocastitatis, 
visus  est  ignis  de  coelo  desccndens,  qui  ita  circum- 
dedit  domum  Melanthise,  ut  nec  vestigium  alicujus 
rei  quse  ad  eam  pertinebat  remanserit.  Fit  gaudium 
populi  cum  timore  Dei;  ecclesia  quoe  jam,  quasi  vi- 
duata,'octavo  anno  clausa  fuerat,  reseratur.  Revo- 
catur  Christianorum  populus,baptizatur  praefectus  in 
fascibus  constitutus,  baptizantur  filii  ejus,  baptizatur 
mater  ejus  Claudia.  Restituit  privilegia  Christianis, 
et  mittit  relationem  ad  Severum  imperatorem  de 
Christianis,  et  memorat  satis  rcipublic»  Christianos 
prodesse,ideo  debere  eos  absquepersecutione  aliqua 
in  urbibushabitare.Consentit  relationibus  imperator, 
et  fit  tota  Alcxandrina  civitas  quasi  una  ecclesia. 
Eratque  omnibus  civitatibus  gaudium,  et  dignitas 
Christiani  nominis  florescebat. 

Cap.  XVn.  —  Sed  quia  semper  sanctitatem  aemu- 
latio  sequitur  inimici,  et  contra  bonitatem  pugnat 
malitia :  consilio  diaboli  aliqui  ex  honoratis  Alexan- 
driae,cultores  idolorum,  accipientes  S4  A  ^gre  quod 
Christianisprivilegiatribuisset,  venientes  ad  regem, 
dixerunt  statum  reipublica;  conturtmtum  a  Philippo, 
qui  cum  nono  anno  in  fascibus  irreprehensibiliter 
administraverit,  nunc  decimo  anno  (10)  perdidit  om- 
nia.  Denique  deorum  immortalium  deseruit  c«re- 
monias,  et  omnem  civitatem  ad  culturam  cujusdam 
hominis  quem  Judaei  occiderunt  convertit.  Non  est 
legibus  vestris  ulla  reverentia.  Passim  quisque  ut  vo- 
luerit  templa  reverenda  ingreditur,  non  ut  colendi 
benevolentiam  prsetendat,  et  non  ut  deos  essc  quos 
colimos  credat ;  sed  ut  dicat  infinitas  blasphemias, 
saxa  aut  metalla  potius  quam  divini  nominis  signa. 
Haec  et  similia  multa  dicta  sunt  Severo  et  Antonino 
Augustis.  Qui  commoti  (11),  direxerunt  ad  eum  hu- 
juscemodi  decreta  :  c  Divus  parens  noster,  Commo- 
dus  quondam  Augustus,  non  ut  prscfectum,  sed  ut 
regem  (12)  te  Alexandriee  ordinavit  atque  constituit, 
ut  dum  in  vita  maneres,  successorem  nuUum  susci- 
peres.  Undehisbeneficiisejus  superaddere  cupientes, 
statuimos  ut  diis  omnipotentibus  solitam  culturam 


Aexhibeas,  vel,  deposita  dignitate.  ctiam  propriis  fii- 
cultatibus  cedas.  9 

Cap.  XVin.  —  Accepta  igitur  hac  Augnsti  aucto- 
ritate,  simulat  a^jitudinem,  quousqueuniversadis- 
traheret,  et  donaret  per  omnem  provinciam  ecde- 
siis  ct  pauperibus.  Ipse  autem  praefectus  in  tiroore 
Dei  et  in  cultura  Christi  etiam  alios  confortabat  in 
Christo.  Interea  omnis  Alexandria  conspirat  in  epi- 
scopatum  ejus  (13),  etccepit  eum  respublica  habere 
praefectum,  quia  successor  ei  nondum  venerat,  et 
ecdesia  habere  episcopum,  quia  merito  fidei  sibi 
cum  elegerat  sacerdotem.  Duravit  autem  in  epi- 
scopatu  unum  annum  et  menses  tres. 

Cap.  XIX.  •—  Post  haec  autem  spatia  tempomm, 
veniens  Perennius  praefectus  (14),  dum  AJexandric 

Bquaereret  percutere  eum,  et  non  posset,  qoia  omnis 
civitas  in  amore  ejus  durabat,  immisit  ei  qui  se  fin- 
gerent  ChriFtianos,  et  ingredientes,  percussenmt 
cum  (15)  in  oratione  Dominica  constitutum.  Poit 
tradunturpercussorespraefecto  Perennio.IUe  aotem 
conscius  jussionis  suae  et  quasi  audiendos  custodic 
mancipavit,  postpaucosautem  dies  principum  indnl- 
gentia  relaxatos  dimisit.  Beatissimus  autcm  Phiiip- 
pus  post  percussuram  tribns  diebus  in  corpore  esse 
permissus  est,  non  ad  aliud,  nisi  ad  corda  dnbia 
confirmanda;  nam  ut  migraret  ad  Dominum,  nMfftyrii 
se  noluit  corona  fraudari,  et  ipse  hanc  ut  redpereC 
oravit.  Nam  qui  in  corpore  positus  daemonia  fugabil, 
et  illuminabat  oratione  caecos,  quanto  magis  se  no- 
luisset  palma  privari?  Poterat  utique  quod  volebtt 

Q  impetrare  sine  dubio;  ct  ita  recepit  ut  particepspo- 
minis  Philippi,  esset  particeps  et  coronae;  et  sntci- 
perent  martyrescollegam,  quemmerito  Ecclesiasi»- 
ceperat  sacerdotem.  Juxta  atria  itaque  ibi  sanda 
Eugenia  filia  ejus  monasterium  Christi  viiiginibas 
coUocaverat,  illic  suumjussit  collocaricorpascniiim, 
in  quo  loco  beatissima  Claudia  xenodochium  fiibrica- 
bat,  et  constituit  praedia  quae  susceptionibnsparegri- 
nantium  deservirent;  ipsa  autem  cum  AvitoetSergio 
filiis,  et  cum  beata  Eugcnia  regressa  est  Romam. 
Cap.  XX.  —  Igitur  filios  Philippi  cum  omni  gandk^ 
senatus  reccpit  Romanorum,  et  unum  proconsnlem. 
Carthaginem,  alium  vicarium  Ahicae  dirigant.  Ad 
beatam  autem  Eugeniam  cum  multae  matronse  eon- 
venirent,  et  pene  omnes  virgines,  quascunque  po- 

Dtuisset,  notas  aut  amicas,  faceret  etiam  Christocre- 
dere^  et  in  virginitate  dommica  permanere;  qnaedam 
ex  regio  gencrevirgo,  Basilla  nomine,  cnpiebat  ean 
attingere.  Sedquia  causa  nominisChristiani  ad  eam 
ire  non  potcrat,  rogabat  per  intemuntium  fiddem, 
uteam  dc  religione  Christianainstrueret.  Tnnc  beali 
Eugenia  convocat  ad  se  beatissimos  comites  snoi 
Protum  et  Hyacinthum,  et  dicit  eis  :  Accingimiu 
militia  ad  quam  vos  convocat  Christus ;  quo  vos  Bi- 
sillae  ofTeram  subspeciemuneris,  ut  voseam  inGhri- 
sto  faciatis  ancillam.  Fit  itaque  hujus  muneris  gratii; 
et  suscipit  Basilla  quasi  fiunulos,  scd  eos  quasi  apo- 
stoloshonorabat.  Vacabatautemcum  eis  omni  hort; 
et  quasi  eunuchos  servitio  habens,  non  diebus,  non 


l^ 


^m 


mi 


VITA  SANCT^  EUGENLfi,  VmGINIS  AO  MARTYRIS. ' 


618 


Boctibns  a  coUoquiis  Dei  et  orationibus  cessabat.  Ativosflores,utinarcidiores  perseverantesadvectent: 


Igitor  Comelius  cum  esset  in  urbe  Roma  sacrse  le- 
gb  antistes,  pervenit  ad  eam  latenter,  et  baptiza- 
vit  eam.  Confirmata  autem  beata  Basilla  in  timore 
Dei,  procurante  misericordia  Christi,  pene  omnibus 
noctibus  mutuis  se  fruebantur  aspectibus  ipsa  et 
beata  Eugenia. 

Cap.  XXI.  —  Omnibus  itaque  viduis  Christiauis 
conventus  erat  ad  beatam  Claudiam,etomnibus  vir- 
ginibusconventus  erat  ad  beatam  Eugeniam.Sanctus 
aatem  Otmielius  papa  urbis  Romae,  omni  vespere 
Sabbati  quae  lucescit  in  Dominico  die,  dabat  eis  no- 
ctem  hymnis  pervigilem,  et  pullorum  canoribus  no- 
ctis  quiete  agebat  ejus  sacrosancta  mysteria,  et  ita 
confirmabat  eas  sabbato.  Eugenia  autem  et  Basilla, 


ut  memoravi,  omnibus  se  pene  noctibus  fruebantur^  dunt. 


mentiuntur  securitatem  transeuntistempori8,ut  per- 
petui  sfficulicruciatibustradant.  Ideoque  charissime 
virgines,  quse  mecum  in  agone  virginitatis  nuncus- 
que  accurristis,  perraanete  in  amore  Domini,  quem 
ccepistis.  Tempus  flendi  temporaliter,  sine  fastidio 
et  horrore  sufferte,  ut  tempora  gaudii  aetemi  cum 
omni  possitis  dilectione  suscipere.  E^  enim  com- 
raendavi  vos  Spiritui  sancto,  et  credoquod  vos  mihi 
integrasomnes  illibatasque  constituat.Nolite  itaque 
faciem  meam  ex  hoc  corporaliter  quaerere,  sed 
gesta  et  actus  per  spiritum  contemplamini.  £t  his 
dictis,  osculata  est  universas,  et  flentes  fortissimo 
animo  consolabatur.  Dicentibus  autem  sibi  vale  in- 
vicem  Basilla  et  Eugenia,   oratione  facta  disce- 


in  Christo,  et  altemo  se  eloquio  renovabant.O  quan- 
tas  per  Eugeniam  virgines  Salvator  invenit !  34  V 
quantas  etiam  per  Basillam  Christus  sponsas  obti- 
nuit !  quantae  per  Claudiam  viduitatem  prompta 
volontate  servarant !  quanti  juvenes  per  Protura  et 
Ityacinthum  Christo  Domino  crediderunt ! 

Cap.  XXII. —  Valeriano  itnnnn  ct  rJnllieno  impe- 
rantibus,  orta  seditio  de  Christianis  est,  eo  quod  Cy- 
priannsCarthaginemeverteret,et  Coraelius  Romam. 
Dtta  est  ergo  auctoritas  ad  Patemum  proconsulem, 
ut  Cjrprianum  occideret.  Comelius  autem  quia  a 
moltis  Romanis  etiam  illustribus  fovebatur,  erat  in 
abditis.  Tunc  beata  Eugenia  videns  Basillam,  ait :' 
Revelatum  est  mihi  a  Domino  quod  pro  virginitate 


Cap.  XXrV.  —  Ecce  eodem  die  perrexit  una  ex 
anciilis  ad  Pompeium  sponsum  Basillae,  quse  etdixit: 
Quia  te  dominam  nostram  Basillam  novimusabim- 
peratore  meraisse,  sextus  et  eo  ampiius  est  annus 
quam  tu  in  tenero  setatis  anno  ut  postea  acciperes 
distulisti ;  sed  patraelera  ejus  Helenum  scies  esse 
Christianum,  ethancita  factam  Chri8tianam,uttibi 
omnino  non  nubat.  Nam  et  duos  eunuchos  Protnm 
et  Hyacinthum  simulavit  se  illi  doqum  offerre  Euge- 
nia,  quos  ilia  quasi  dominos  excolit,  et  quoddie  pe- 
des  eorum  ac  si  deorum  immortalium  osculatur^quia 
ipsi  auctores  sunt  artis  magicse,  qUam  Christiani 
coramittunt.  His  auditis,  Pompeius  statim  cucurrit 
ad  Helenum  patraelem  ejus ;  qui  et  nutritor  ejus  erat 


paasara  sis.  Et  Basilla  ad  Eugeniam  respondit  :  Et  C  et  tutor,  et  dicit  ei  :  Intra  hoc  triduum  nuptias  meas 


mihi,  inquit,  dignatus  est  Dominus  dcraonstrare 
qaod  martyrii  coronam  duplicem  capias :  unam 
qoam  apud  Alexandriam  projustislaboribus  acqui- 
siflti ;  et  aliam,  quam  in  effusione  tul  sanguinis 
oonsecntura  es.  Tunc  bcata  Eugenia  expandens 
manus  suas,  dixit :  Domine  Jesu,  Altissimi  Filius, 
qni  ad  salutem  nostram  venisti  per  virginitatem 
matris,  tu  per  virginitatis  praemium  oranes  quas 
mibi  credidisti  perduc  ad  regnum  gloriae  tuae. 

Cap.  XXIII.  —  Residentibus  autera  sanctis  virgi- 
nibus  Chriflti,  quae  erant  cum  Eugenia  et  Basilla, 
dizit  omnibus  beata  Eugenia  :  Ecce  vinderaiae  tem- 
pns  est,  in  quo  succiduntur  botri,  et  pedibus  con- 
colcantur,   sed  post  haec  regalibus  conviviis  ap- 


celebrare  disposui,  pro  qua  re  fac  me  videre  spon- 
sam  meara,  quam  mihi  domini  reram  invictissimi 
principes  fieri  conjugem  praeceperunt.  Ille,  his  audi- 
tis,  iignovit  proditum  negotium,  ait  ad  eum  :  Qnoua- 
que  anni  transirent  Infantiae  ejus,  meam  cirea  eam 
tutelara  pro  germanitate  patris  ejus,  et  pro  ipso  nu- 
triraento  exercui  ;  nunc  vero  quia  ccepit  sui  esse  ar- 
bitrii,  in  suavult  esse  potestate.  Undesi  illam  videre 
desideras,  ejus  erit  arbitrii,  non  mei  imperii. 

Cap.  XXV.  —  Audiens  haec  Pompeius,  vehemen- 
tius  coepit  ardere ;  et  pei^ens  ad  Basillae  domum,ut 
nuntiaretur  janitoribus  imperabat.  Cui  ista  sunt  a 
BasiIlamandata:Causam  te  videndi  penitus  nuUam 
me  habere  cognoscas,  neque  audiendi,  neque  salu- 


ponnntur.  Absque  eorara  sanguine  nuUa  potestasDtandi.  His  auditis,turbatusestveheraentiQs;etomni 


imperii,  nuUa  illustris  dignitas  decoratur  :  et  vos 
palmites  mei,  et  meorara  viscerum  botri,  estote  pa- 
rati  in  Domino.  Virginitas  cnira  est  prirase  virtutis 
indidnm  Deo  proxiraura,sirailisangeIis,parensvitae, 
amica  sanctitatis,  via  securitatis,  domina  gaudii, 
dnx  virtutis,  foraentura  et  corona  fidei,adminiculum 
et  subsidium  charitatis.  NihU  ita  nobis  laborandum, 
nihU  ita  est  enitendum,  nisi  cura  virginitate  viva- 
mos,  aut  quod  est  gloriosius,  pro  virginitate  etiam 
moriamur.  Quae  sunt  hujus  raundi  blandiraenta  fal- 
ladaaima,  et  cum  gaudio  teraporali  veniunt,et  cum 
p«rpetQO  dolore  discedunt :  fadunt  momentaneum 
nmmf  ut  aBteraum  fletum  infUgant ;  tribuunt  fugi- 

Patrol.  LXXIII. 


pene  senatorum  favore  usus,  prostravitsecoram  im- 
peratore,  dicens  :  Subvenite  Romanis  vestris,sacra- 
tissimi  principes,  et  deos  novos  quos  Eugenla  secum 
adduxit  ab  ^Egypto  veniens,  ab  hac  urbe  separate. 
Diu  est  enim  quod  hi  qui  Christiani  dicuntur  reipu- 
bUcae  nocent :  qui  irrident  legura  nostrarura  sacro- 
sancta  caereraonia,  et  oranipotentes  deos  nostros,  ac 
si  vana  siraulacra,  despiciunt.  Jura  quoque  ipsius 
naturae  pervertunt,  separant  conjugium,  gratiam 
sponsarara  sibi  associant :  et  dicunt  iniquum  esse,si 
sponsumsuumsponsaaccipiat.  Quid  faciemus,  piis- 
simi  imperatores  7  Inventi  S4S  sunt  dU  qui  homi- 
nes  prohibeant,  etquibiif  itta  videboat^  si  nati ikmi 

SO 


649 


DE  Vms  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


620 


fuerint  quibus  valeat  imperari  ?  Ubi  reparatio  Ro-  ^nihil  aliud  remanserit,  nisi  sola  ara,  quae  fnit  ante 


manarum  virium  ?  ubi  Romani  exercitus  rediviva 
certamina  ?  Pro  quibus  victrices  dextrae  vestrae  hos- 
tium  cervices  inclinabunt,  si  jam  uxores  habendse 
non  erunt,  si  sponsas  amittimus,  et  tacemus? 

Cap.  XXVI.  —  HsBc  ethis  similiadum  prosequere- 
tur,  et  omnis  senatus  ea  flebili  querela  depromeret, 
decrevit  Gallienus  Augustus  (16),  ut  aut  sponsum 
sunm  Basilla  acciperet,  aut  gladio  interiret;  Euge- 
niamTeroautsacrificare  diis,autcrudeiiter  interire; 
et  dedit  licentiam  ut  quicumque  Christianum  penes 
se  absconderet  puniretur.  Convenitur  Basilla,  ut 
sponsum  recipiat.Dicit  se  illa  Regem  regum  habere 
sponsnm,  qui  est  Christus  Filius  Dei.  Et  cum  hsec 
dixisset,  gladio  transfossa  est.  Tenti  statim  Protus 


januam  templi,  ad  quam  stabat  beata  Eugenia.Hac 
in  insula  Lycaonia  gesta  sunt  coram  omnibns  qoi 
sequebantur  agonem  Eugeniae.  Fit  concursus  popoli 
Romani,  et  vana  acclamatio.  Alii  dicunt  innoceii- 
tem,  alii  magam.  Nuntiantur  ista  praefecto,  praefe- 
ctus  imperatori  manifestat.  Imperator  eam  jubet 
ligari  saxo,  et  praecipitari  in  Tiberim ;  sed  statim 
saxum  disruptum  est  Beata  vero  Eugenia  ita  se- 
dens,  super  fluviali  aqua  efTerebatur,  ut  oranibus 
Christianis  appareret  illum  fuisse  cum  l&igcinii  in 
flumine,  ne  absorberetur  qui  fuerat  cum  Petro  in 
mari,  ne  mergeretur. 

Cap.  XXIX,  —  Item  inde  sublata,  in  thermamm 
Severianarum  fomacibus  mittitur  :  quae  sic  statiin 


et  Hyacinthus,  trahuntur  ad  templum  ;  sed  oratio-  B  exstinctae  sunt,  ut  thermarum  calor  refrigesceret, 


nem  illis  fiicientibus,  simulacrum  Jovis  ad  quod  du- 
cebantur  sacrificare,  cecidit  ad  pedes  eorum ;  et  ita 
comminutum  est,  ut  ubi  fuerit,  non  pareret.  Non 
virtuti  divinae,  sed  magicae  arti  hoc  imputans,  jubet 
eoR  decoliari  Nicetius  urbis  praefectus. 

CAP.XXVn.  —  Qui  etiam  accersitam  ad  se  Euge- 
niam  ccepit  de  magicis  artibus  ab  ea  flagitare  scrmo- 
nem .  At  illa  constanter  os  suum  aperiens,  dixit  ; 
Poliiceortibi  quodars  nostra  vehementiormagisest: 
nammagisternosterhabet  Patrem  sine  ulla  matre, 
et  matrem  absque  patre.  Denique  sic  eum  genuit 
Pater,  utomninofeminamnunquam  sciret;  siceum 
genuit  mater,utmasculum  omnino  non  nosset :  hic 
ipse  habet  uxorem  virginem,  qus^  illi  quotidie  filios 


et  omnia  incendia  lignorum  ad  nihilum  devenirent. 

Sic  denique  chaos  fecerunt,ut  ulterius  exhiberi  non 

possent.  Mittiturposthaec  in  custodiam  tenebrarum, 

et  per  decem  dies  jubetur  nullum  cibum  accipere, 

et  lumen  pcnitus  non  videre.  Ibi  autem  tantus  qoa- 

tidie  abundavit  splendor,  lit  dum  egrederetur  beata 

Eugenia,  quasi  lumen  aliquod  radiaret.  Appaniit 

autem  illi  Salvator,  ferens  in  manu  panera  nivei 

candoriset  immensaesunvitatis  et  gratiae,  et  dixit  ei: 

Eugenia,  accipe  cibum  de  manu  mea;  ego  sum  Salva- 

tor  tuus,  quem  tota  mentis  animique  intentione  di- 

lexisti,  et  diiigis.  Eodem  die  te  in  ccelis  recipiam,  quo 

cgo  descendi  ad  terram.  Et  haec  dicens,  abscessit. 

Ipso  autem  die  Natalis  Dorainimissusestgladiator, 


creat,  etiam  innumerabiles  ei  filios  parit,  quotidie  q  qui  eam  in  custodia  positam  percussit ;  et  sublatnm 


suam  camem  ejus  camibus  conjungit.  Oscula  ejus 
circa  eam  sine  intermissione  sociantur,  in  amore 
suo  invicem  omnino  perdurant,  et  tanta  integritate 
subsiBtunt,  ut  omnis  virginitas,  et  omnis  charitas,et 
omnis  integritas  ex  eorum  conjugio  dirimatur. 

Cap.XXVIII. —  Audiens  haec  Nicetius,  obstupuit; 
et  ne  ad  imperatorem  perveniret  quod  eam  libenter 
audiret,  jussit  eam  ad  templum  duci  Dianae ;  et  ita 
spiculator  imminens,  dixit  ei :  Redime  vitam  tuam, 
patrimonium  tuum,  Eugenia,  et  sacrifica  deae  Dianae. 
Tunc  beata  Eugenia  expandens  manus  suas,  ccRpit 
orare  ac  dicere:  Dcus,  qui  cordismeiarcanacogno- 
scis,  qui  viiginitatem  meam  sinceram  in  tuo  amore 
servasti,  qui  me  Filio  tuo  Domino  meo  Jesu  Christo 


est  corpus  ab  affinibus  Christianis,  et  positum   est 
non  longe  ab  urbe  viaLatina  inpraedio  ejus  proprio, 
ubi  multorum  sanctorum  ipsa  sepelierat  membra. 
Cap.  XXX.  "  Claudia  autem  mater  ejus,  cum  ad 
ejus  sepulcrum  fleret,apparuitei  vigilanti  in  medio 
noctissilentio,auro  texta  cycladeinduta,cum  multo 
populo  virginum,  et  dixit  ei :  Qaude  et  l8etare,qnia 
et  me  introduxit  Christus  in  exsultationera  sancto- 
rum,etpatrem  meum  in  patriarcharum  numenmrf 
Ecce  die  Dominico  et  te  suscipiet  in  gaudium  sem- 
piteraum.    Commenda  filiis  tuis  fratribus    meis 
custodire    signaculum  crucis,   et    efficiantur  no- 
stri  participe^.  Ecce,  loquente  ea,  facta  est  ciaritas, 
349  quam  oculus  ferre  non  poterat;  et  aogeli 


sociare  dignatus  es,  qui  Spiritum  sanctum  tuum  in  ..  transeuntes,  hymnum  dicebant  Deo  inenarrabilibos 

^*j*  %  ±.  •!_•  •  *••  ^^  •V  TT  \  •jII^Ij  % 


me  r^gnare  fecisti,  adesto  mihi  nunc  in  confessione 
nominis  tui,ut  confundantur  omnes  qui  adorant  hoc 
idolum,  et  qui  gloriantur  in  simulacris  suis.Et  dum 
oraret,  fit  terraemotus  in  eodem  loco  ;  et  ita  templi 
ipsius  fundamenta  mersa  sunt  cum  ipso  idolo,  ut 


vocibus.  Hoc  solum  intelligebatur,  quod  nomen 
Jesu  Christi  et  Spiritus  sancti  in  ipsis  laudibos  r^ 
sonabant.  Gloria  et  honor  Patri^  et  Filio,  et  Spiri- 
tui  sancto,  et  nunc,  et  semper,  et  in  saecula 
culorum.  Amen. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


(1)  fu^enta?.]  Martyrologium  Romanum  25  De- 
cemDris  :  c  Romae  in  coemeterio  Aproniani  sanctae 
Eugeniae  virginis,  quse  tempore  Gallieni  imperatoris 
post  plurima  virtutum  insignia,post  sacros  vii^inum 
choros  Christo  aggregatos,  sub  Nicetio  urbis  praefe- 
cto  diu  agonizans ,  novissime  gladio  jugulata  est.  i 
Monolog.  Graecorum  24  Decemb.,  Ajcta  ejus  com- 
pendiose  retexens  :  c  Certamen  sanctae  Eugeniae 


martyris  et  sociorum.  Haec  fiiit  sub  Commodo  impe- 
ratore  filia  Tribuni  in  Urbe  Roma.Missus  autempa- 
ter  ab  imperatore  incivitatem  Alexandriae,  ut  tribu- 
natus  magistratum  ^ereret,  secum  vexit  uxorem  et 
filios,quorum  una  fuit  beata  Eugenia :  quae  cum  lit- 
teras  edisceret,  et  in  multorum  librorum  lectione 
versaretur,inciditin  epistolas  sancti  apostoli  Pwili,ez 
quibus  CSristi  fidem  didicit.Itaque  patrios  tamultns 


621 


VITA  SANCTiE  EUGENLG  VIRGINIS  AC  MARTYRIS.  NOTATIO. 


622 


et  mundi  fallaciam  derelinquens,  cum  duobus  eunu- 
etkis  ad  monasterium  ^uod  est  antecivitatem  Aiexan- 
driae  se  contulit,  virili  habitu  induta.  Accepta  igitur 
hospitio  ab  Heleno  episcopo,  causam  addens  quare 
iliuc  venisset,  divino  baptismatc  cum  iis  quos  secum 
duxerat  dignata  est,  ct  in  ordinem  monachorum  ag- 
grcgata,  et  post  aliquod  tempus,  monasterii  curam 
sibi  creditam  suscepit.  Ubi  propter  miracuia  (]^u8e 
per  iliam  Deus  efficiebat  facta  cst  familiaris  muhcri 
cuidam  ordinis  senatorii,  quse  Melanthia  vocabatur : 
accusata  postea  est  ab  illa,  quasi  ad  coitum  illam 
provocasset,  crimenobjiciens,  quod  illius  naturae  re- 
pugnabat ;  existimans  enim  marem  esse  propter 
speciem  habitus,  ejus  pulchritudine  vulnerata,  cum 
sepe  periculum  faciens  ab  ea  repulsa  esset,  detulit 
iliam  ad  Philippum  tribunum.Gura  vero pater  illam 
accersiri  jussisset,  veritas  detecta  est,  non  solum 

guodin  habitu  viri  esset  mulicr,  sed  etiam  quod  tri- 
uni  esset  fiKa  :  (juare  patrera,  raatrem,  ct  multos 
ex  familia,  ad  Christianorum  fidem  attraxit;  et  pater 
quidem  tribuni  dignitate  deposita  baptizatus  est, 
postea  et  martyrii  perfectionem  assecutus,  irruenti- 
Dus  in  eum  in  templo  idolorura  infidelibus,  qui  et 
illum  gladiis  interfecerunt :  sancta  vero  Eugenia  Ro- 
mam  adducta  est  cum  matre  et  fratribus,  Proto  et 
Hyacintho  eunuchis,  qui  obtruncati  sunt;  ipsa  vero 
saxo  gravi  alligata  in  Tiberim  flumen  projecta  est, 
atque  illinc  servata,  gladio  consnTnmntionem  acce- 
pit.  »  Menaea  quoque  24  Dccciiii>.,  aliquod  iambis 
Vitam  ejus  perstringunt. 

Acta  ejus  descripta  a  Metaphraste  exstant  apud 
liporoanum,  tomo  V,  et  Surium,  tomo  VI,  interprete 
Gentiano  Herveto.  Hscc  vero  plane  cum  Actis  a  Me- 
taphraste  allatis  consentiunt.  eodcm  ordine  digesta ; 
ut  vel  hsec  antiqua  translatio  sit  e  Metiphraste  pres- 
sius  pxpressa,  vel  certe  hic  translator  et  Metaphra- 
stes  ex  eodem  fonte  hauserint,  quod  postcrius  forte 
verius;  cum  ct  nova  Metaphrastse  translatio  quaedam 
habeat  fusius  dicta,  quxdam  antiqua  ha3c  translatio^ 
quae  in  nova  dcsunt. 

Nisi  quis  malit  Metaphrastem  Latinum  hunc  tex- 
tura  in  Graecum  vertisse,  cum  eodem  procedat  or- 
dine,  et  subinde  videatur  Latinum  toxtum  non  bene 
percepisse.  Sane  quod  hic  dicitur  c.  1,  de  scptimo 
consulatu  Commodi,  ipse  de  septirao  imperii  Com- 
modi  anno  inteliexit,  planc  erronee,  ut  mox  dicam. 
Auctores  quoque  sequentes,  qui  Metaphraste  anti- 
quiores  fuere,  raerainerunt  Eugenific  qua3  verisiraile 
est  eOs  ex  hoc  Latino  fonte  deduxisse. 

Meminit  Eugeniae^utceleberrimse  martyris,  Alci- 
mus  Avitus  episcopii^  Viennensis,  in  carraine  ad 
Fuscinam  sororera  de  laude  castitatis  lib.  vi  c.  20 ; 
Fortunatas,  libro  viii,  carm.  4,  de  Virginitate;  Al- 
delmus  quoque  de  Laude  virginitatis. 

(2)  Incerio.]  Ita  inscripsi,  quia  nullius  auctoris 
nomen  nec  in  Manuscripto,necin  Editis  inveni.  Vi- 
deo  tamen  a  Goldasto,  tom.  l,  part.  ii,  Rcrum  Ale- 
mannicarum,  notis  in  Hepidannum  de  vita  S.  Wibo- 
rad«,lib.  i,  cap.  27,  Acta  Eugeniaj  citari  interprete 
Rafnno.  Quod  si  ex  Mss.  ipsc  hausit,  facile  consen- 
tio.  Certe  stylus  non  abludit  a  stylo  RufTmi. 

(3)/n  seplimo  consulatu  Commodi.]  Annus  is  est 
secundum  Baroniura,  torao  II,  Christi  194,  qui  erat 
13  imperii  Commodi.  Sed  idem  Baronius,  anno 
Christi  188,  imperii  Comraodi  7,  prsefecturara  Au- 
ffostalem  iEgypti  Philippo  decretam  ponit.  Nam 
ficet,  inquit,  post  cxactum  annum  septimum  Com- 
modi  illa  potitus  dicatur,  id  accidit  quod  non  siraul 
acab  imperatore  electusesset  nomen  consequebatur 
etmunus,  sed  cum  AIexandriamingrederetur,idquc 
lege  Augusti  factum  Ulpianus  aftirmat  [L.  unie.^  jf. 
De  offic.  pf'xf.  Aug.). 

Sequitur  hic  Baronius  Acta  Eugeniae  per  Meta- 
pbrastem  Gi*secis  tradita,  quae  lo:.o  septirai  consula- 
tns,  septimum  imperii  annum  exprimunt. 

Sed  eaMetaphrastse  Baroniiquc  positio  cum  Actis 
ipsis  seuLatinisseu  Grsecis  nullo  modo  conYenit.Si- 


A  quidem  hic^cap.i7,dicituragentilibusPhilippuS|Cum 
persecutio  a  Severo  excitata  est^no  vem  annis  J&gjpio 
irreprehensibiliter  praefuisse,  et  decimo  perdidisse 
omnia,  quod  videlicet  tunc  catholicis  faveret.Eadem 
habcs  apud  Metaphrastem.  Jam  vero  plures  anni 
quam  decem  intercedunt  inter  septimum  annum 
imperii  Commodi  (quo  voIuntPhilippoiEgyptiprae- 
fecturam  delatam)  et  decimura  annura  imperii  Se- 
veri  (quo  volunt  eamdem  eidem  praefecturam  abro- 
gatam).  Nara  cura  annus  7  imperii  Commodi  respon- 
deat  apud  Baronium  anno  Christi  188  ;  et  decimus 
annus  Severi  anno  Christi  204,clarum  est  interutrum- 
que  Ghristi  annum,  etiam  exclusive  sumptum,  in- 
tercedere  annos  xv,  vel  exsurgere  annos  xvii,  si 
uterque  extremus  annus  connumeretur.  Atque  deci- 
mo  praefecturae  suaeanno  dicitur  Philippusab  admi- 
nistratione  sua  subraotus. 

Quare  rectissirae  Latinus  textus  praefecturam 
Mgypii  delatam  Philippo  statuit  septimo  consulatu 

gCoraraodi,  id  cst,  anno  iSiraperiiCoramodi,  cui  res* 

Sondet  annus  Christi  194 ;  atque  rectissime  quoque 
ecirao  anno  praefecturae  suae  ea  privatus  dicitur 
l'hilippus,  id  est  anno  decimo  impeni  Severi,  Christi 
204  Nam  ab  anno  Christi  194  ad  annum  Clfristi 
204  justos  decem  annos  habes. 

S^O  Atque  ex  his  aoparet  sinceritas  Actorum 
Latinorura  prae  Graecis.  Quibus  optassem  magnum 
Baroniura,  utfere  alias  solet,  relictis  depravatis 
Grsecis.  institisse. 

(4)  Pliilippum.]  Baronius,  tomo  II,  anno  Christi 
204,  Zephyrini  papaeS,  Severi  imp.  10,  ait  halluci- 
natus  esse  qui  putarunt  hunc  eumdem  fuisse  cum 
Philippo  imperatore  ;  inter  quos  Credenus  est,  in 
Maximino,  quos  Zonaras  jure  redarguit  in  Philippo 
irap.,ut  idem  Baronius  notat  ad  diem  13  Sept. 

(5)  Aquilio  Aquilii.]\eim  editio,i49iii7to  Aquilini. 
Baronius  tomo  II,  anno  Christi  188  legit  Acilio,  qm 
hocanno  consulatum  gessitunacum  Commodo:  msi 
dixerimus,   inquit,  hunc  esse  aliquem  ex  8u£fectis 

G  consulibus.  Testatur  enim  Dio,  Commodum  (quod 
nunquam  ante  factum  fuerat)  in  annum  unum  vi- 
ginti  quinque  consules  designasse.  Sed  cum  nomen 
convcniat  consulis  ordinarii,  haud  alius  consul 
quacrendus  sufiectus. 

Quod  Baronius  ibidem  existimat  Eugeniam  de* 
sponsara  Aquilio  consuli,  existimo  eum  sumpsisse 
ex  Metaphraste,  ubi  dicitur  Aquilius  Eugeniam  de^ 
spondisse,  sed  intelligi,  non  sibi,  sed  filio,  ut  Lati- 
nus  hic  textus  habet.  Nam  parentes  filiis  sponsas 
spondcbant,  despondebant. 

(6)  Dasternam.]  Paulo  post  vocat  vec^ortum.  Am- 
mianus,  lib.  xiv.  <  Quo  comitatu  matronae  complu- 
res,  opertis  capitibus,  et  bastemis,  per  latera  civi- 
tatis  cuncta  discurrunt.»  Vide  Onomasticon 

(7)  Basterna  nos  ires.]  Ita  recte  Ms.  Male  in  edi- 
tis,  basternos  tres. 

(^S)  Igncm.]  Similis narratio  deHeleno  abbateha- 
betur  lib.  ii  de  Vitis  Patrum,  cap.  9,  ubiiisdem,  uti 
Pl  hic,verbis :  t  ardentes  prunas  vestimento  ferebat  11- 
laeso.i  Uter  ex  altero  sumpserit,  non  facile  dixero. 
Potius  vel  hinc  colligas  Ruffinum  etiam  hujus  Vitae 
auctorera  esse,  ut  lib.  ii  de  Vitis  Patrum.  Eamdem 
historiolara  de  Hellenc  habet  Palladius  c.  59. 

(9)  Flammas  intratt.]  Frequens  ea  ad  ignem  pro- 
vocatio,  cum  argumenta  alia  ad  fidem  probanaam 
et  propagandam  desunt,  in  sacris  historiis.  Exem- 
pla  varia  congcssi  in  dissertatione  mea  De  fide 
hafrcticia  servanda^  cap.  12. 

(10)  Nuncdecimo  anno.']  Baronius,  tomo  II,  anno 
Christi  204 ,Zephyrini  papae  2,Severi  imperatoris  1 0. 
Haud  adeo  mirum,  inquit,  videri  debet  tam  diu  Phi- 
lippum  in  ejus  muneris  functione  perseverasse  Cum 
eniraea  raaxirai  oranium  momentiesset  Auguatelis 
dicta  praefectura  (iEgypti)  quam  veluti  Romam  im- 
perii  obsidem  sibi  Augustus  servavemt,  nee  quem  • 
piam  Senatorum  ad  eam  mittideberesanciverat^sed 
ez  equestri  ordine  aUquem  virum  optimom  qui  nul- 


m 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


las  unquam  principatus  amore  turbas  ciere  posset,  A  renntuj.  Apud  Metaphrastem,  Terentitts,  Bnroiiiiit, 


nactus  semei  quempiam  fidelissimum  virum,    ea 

Eraefecturadignum,  imperator  haud  facile  dimove- 
at;  quod  paci  et  securitati  Romani  imperii  id  ex- 
pedire  potissimum  sciret,  cum  .£gypti  essent  om- 
nium  studiosissimi  novarum  rerum,  atque  levissimi 
animi  ad  concitandas  turbas  et  rebellandum.  Sed 
haec  Diopluribus  {Dio^  Hist,  Rom.  /.  xv). 

(ii)  Quicommoti.]  Baronius,  tomo  II,  annoChri- 
sti204,  Zephyrini  papae  1,  Severi  imp.  10,persecu- 
tionem  a  Severo  excitatam  ponit.  Movisse  quoque, 
ait,  videtur  stomachum  Severo  ad  persecutionem 
fidelium  excitandam,  quod  intelligeret  nobilissi- 
raam  omuium  iEgypti  praefecturam  Augustalem  ad- 
rainistrantem  Philippum  Jam  Christianum  reddi- 
tum  esse.  Hactenus  Baronms.  Cum  dicatur  hoc  ca- 
pite  vitae  decimum  annum  esse,  quo  Philippus  prae- 
fecturam  suscepit,  non  quadrat  nic  computuscum 
anno  septimo  Commodi,   quo  dicitur  praefecturam 


annoproxime  notato:  Quod  Lxtum,  inquit^Easebiiis 
nominat  (Euseh.y  l.  vi,  cap.  2),  idem  fortasse  T&' 
rentius  Uetus  dictus  est.  Perennium  habent  MenM, 
manuscripti,  Ado,  et  Usuardus  in  Martjrologio.  Oe- 
currit  etiam  his  temporibus  Herennius  Cetsus^ 
apud  Trebeliium  Poilionem  in  XXX  tyrannis  in 
iEmiliano.  Unde  videtur  colligi  posse  Herenninm 
tunc  Augustalem  iEgypti  praefectum  fuissc. 

(15)  Percusserunt  eum.jBwroninSy  tomoll,  anno 
proxime  citato :  Quod  vero,  ait,  Eusebius,  de  mar- 
tyribus  in  JSgypto  passis  agens,  nullam  de  Philip 
pi  hujus  martyrio  raentioneni  habuerit,  inde  fi)r- 
tasse  accidit;  quod  cum  necis  ipsius  causa  prseteriit 
Quod  enim  a  sicariis  clam  occisusesset,  nec  pnblioi 
aliqua  quae  sciretur  Christiani  nominis  confesoo 
praecessisset,  ab  eo  praetermissus  esse  videri  potest, 
cum  alioqui  permulta  majoris  quoque  raomenti  tJb 
eo  (ut  in  singulis  fere  annis  videreest)  esse  silentio 
praetermissa  nullum  sit  dubiom. 


suscepisse.  

(12)  Ut  Regem.l^  Baronius,  sujpra,    anno  Christi  B     Memoria  hujus  exstat  in  Martyrologio  Romano, 
204.  Quodautem  m  eaepistola  Severusdicat,(apud     13Septembri8  :  fAlexandriae  natalis  b^ti  Philij^, 


Metaphrastem  ex  versione  Herveti.)  :  cTe  tanquam 
regem  potius  quam  praefectum  ele^t^Egyptipraesi- 
dem ;» iliud  plane  comprobat  quodm  haecverbascri- 
bit  Tacitus :  c  iEgyptum  jam  inde  a  divo  Augusto 
equites  Romani  obtinent  loco  regum.  Ita  visum  ex- 

Sedire  provinciam  aditu  difficilem,  annona  fecun- 
am,  superstitioneaclasciviadiscordem,  etnobilem 
et  insciam  legum,  ignaram  magistratuum  domi  re- 
tinere  {Tacit.^  lib.  xvn).  • 

(13)  In  epiteopatum,  ejus.]  Baronius,  tomo  II,  an- 
no  Christi  204,  Zephyrini  jpapae  2,  Severi  imp.  iO, 
ait  corrigendum  in  Actis  Philippi  quod  dicitur  fa- 
ctum  fuisse  episcopum  Alexandnnum.  Nam  (inquit 
Notat.  addiem  13  Septemb.)  ojuspraefecturasaecula- 
ris,  et  non  sacerdotalis  fuit.  Eusebius  etenim  cum 
tam  in  Chronico  quam  in  historia  texit  seriem  epi- 
scoporum  Alexandrinorum,  Nicephorus  episcopus, 


patris  sanctae  Eu^eniae  Virginis.  Hic  dignitatem 
praefecturae  iEgypti  deserens,  baptismi  gratiam  a»- 
secutus  est :  qnem  in  oratione  constitntum  Uumt 
Terentius  praefectusejussuccessor  gladio  jugoiari.» 
Vide  Menologium  Graecorum,  supra,  in  Eu^nia,  ek 
Menaea,  24  Decembris,  post  Acta  Eugeniae  dooi 
iambos  de  Philippo  habent. 

(16)  Decrevit  Gallienus  Augustus."]  Baronias, 
toroo  II,  anno  Christi  262,  Dionysii  papse  2,  Valeriani 
et  Gallieni  impp.  8.  Quod,  ait,  spectatad  martyrea 
Romae  pasbos,  quod  nonnulli  suo  Gallieno  impera- 
tore  martyrium  subiisse  dicantur,  non  id  acdoit,  ut 
cessante  Valeriano,  in  mart^rrio  fuerint  coronati, 
quando  qnidera  (utdicemus)GaUienus,capto  abho- 
stibos  Valeriano  parente,  raox  persecutionem  ce»- 
sarejussitydatis  pro  Christianis  eaictis ;  sed  quod  so- 
lus  Grallienus    Roraae  imperaret,  Valeriano  agente 


et  Nicephorus  Callistus,  et  alii  qui  id  ipsum  prae-  C  cum  exerdtu  in  Oriente,  idcirco  plerique  roartyrei 
stiterunt,  nullus  ipsorum  inter  Alexandrinos  epi-  sive  Romae,  sive  alibi,  sub  Gallieno  passi  dicmitar, 
scopos  adnumerat  Philippum.  et  inter  aliosclarissima  femina  Eugenia  vungo. 

(14)  Perennius  p^^xfectus.']  Ita  Ms.  In  editis,  He- 


lURTII  XUl. 


VITA  SANCTiE  EUPHRASIiE 

VIRGINIS. 

AUCTORE  INCERTO. 


(0 


SKI  CAPUTPaiMUM.-In diebusTheodosii^iropera- 
toris  pii8siroi,fuitvirquidam  inregia  civitate  ^enator 
nomine  Antigonus,  eratque  imperatori  genere  et  so- 
cietate  conjunctus,sermone  sapienssimul  etopere,  et 
bonasemperpraecipuesuadens,  etpie  Romanis  legi- 
bus  Lyciae  negotiagubernans.  Erat  autem  etcompas- 
sibilis  homo,  cunctis  necessaria  praebens.  Diligebat- 
que  eum  princeps  non  solum  tanquam  parentem  ac 
senatorem,  sed  etiam  tanquam  Christianum,  et 
pium,  et  semper  consilia  utilia  proferentem.  Erat 
autem  hic  locnples  vehementer,  ita  ut  civitas  regia 
alium  divitiiSfSermone  et  opere  sirailem  nonhaberet. 
Hic  aecepit  uxorem  ex  genereproprio,ex  eodem  im- 
periali  sanguine  deecendentem,  cui  nomen  Euphrar 
xity  miiiier  religiosa,   et  timens  Dominum  nimis 


D  et  ecclesiae  vacans,  et  ofTerens  Deo  preces  cum  k- 
crymis.  Haec  multos  in  opere  Deifedt  idoneos,  mnl- 
tasque  oblationes  in  ecclesiis  et  sanctuariis  (S)  oflb- 
rebat.Vehementer  eam  diligebat  imperator  et  Aa- 
gusta,  praecipue  quod  ex  eorum  genere  erat  necnoa 
et  moribus  composita,  et  honesta,  et  valde  religio- 
sa.  Nata  est  autem  eis  filia,  et  vocavemnt  eam  no- 
mine  matrissuae  Euphraxiam. 

Cap.  II.  —  Cumque  habuissenthanc  filiam,  uii 
dierum  dixit  Antigonus  Euphraxiae:  Nosti,  wmtvm 
Euphraxia,  quia  nihil  estistavita,nihil  divitue»  nihil 
vanitashujus  saeculitemporalis.Inoctogintanamqiie 
annis  hominis  tempus  impletur  cum  ruina,  divitis 
autem  in  coelo  repodtaein  infinita  saMalomm  «wala 
timentibus  Deum  manent ;  et  privamosnoa  illisdivi- 


mjimtUA 


m 


VITA  SANGTiE  EUPHRAfiliE,  V|RGINIS. 


626 


tiis,  muodaius  cogitatioxiibus  obligati ;  et  in  foUacia  A  muliares  matronas  persuasit  Augustae  ut  sine  notitia 


p<witi  temporalium  divitiarum,  dies  nostros  frustra 
oonsamimus,  nihil  animabus  nostris  utiliter  acqui- 
rentes.  Audiens  autem  haBC  Euphraxia,  dixit  Anti- 
gono  viro  suo:  £t  quid  jubes,  domine  mi,  ut  facia- 
mos?  Cui  dizit  Antigonus :  Unam  filiam  per  Deum 
•cqoisivimus,  q\m  sufficit  nobis,et  nequaquam  ultra 
conveniamus  infeiicitati  ac  miseriae  saeculi.  Audiens 
hsec  Euphraxia,  consui^ens  extendit  manus  ad  coe- 
liim,et  ingemiscens  dixit  viro  suo  Antigono:  Bene- 
dicttts  Deus,  qui  dignum  te  fecit  timore  suo,  et  ad 
oogiiitionem  veritatis  adduxit.  Vere,  domine,  seepius 
aupplicavi  Deo,  ut  cor  tuum  iiiuminaret,  et  mentem 
tuam  pro  hac  causa  faceret  elucescere^  sed  hoc  tibi 
panderenonpresumpsi,  quiaveroipsefecisti  princi- 


pnncipis  mitteret,  et  Euphraxiae  conjugii  verba  nun- 
tiaret.  Quae  cum  audisset,  amare  flevit,  et  dixit  mu- 
lieribus  quae  fuerant  destinatae :  Vae  vobis  in  futuro 
saeculo,  quse  milii  talia  persuadetis,  et  ad  talia  con- 
curritis  contra  mulierem,  quae  secundum  Deum  vi- 
vere  festinat.  Recedite  a  me,  quoniam  extraneam 
congregationem  vestram  nunc  egistis.  Illae  vei*o  de- 
formatae  discedentes,  nuntiaverunt  Augustae  quae  ge- 
sta  sunt.  Cognosceos  autem  imperator  quod  fiietum 
fuerat,  graviter  invectus  est  in  Augustam  ;  et  indi- 
gnatus  adversus  Augustam,  dixit  :  Vcre,  Augusta, 
extraneam  rem  ab  hac  conversationc  fecisti.  Ilaec 
lunt  opera  Christianae  Augustae  ?Sic  promisisti  Deo 
pie  regnare?  sic  recordaris  Antigoni,qui  nobis  sempcr 


piom,  jube  me  ut  loquar.Gui  dixit  Antigonus :  Dic,  j^utilis  permansit?  Alienam  rem  nostro  imperio  egi- 


soror  mea,  quod  vis.  Respondit:  Nosti,  domine  meus. 
quia  ante  multas  generationes  ApostoIustestatur,et 
dizit:  Tempus  breve  est:  reliquum  est,  ut  qui  ha- 
beot  uxores,  tanquam  non  habentes  sint  (/  Cor.  vix). 
Deficit  enim  hujus  Keculi  cupiditas.  Ad  quam  enim 
utilitatem  erunt  ista  pecunia  et  tanta  abundantia 
possessionom^Nihil  eorum  est  quodnobiscum  pote- 
rit  deacendere  in  infemum.Cumbono  ergo  consilio 
tuo  festina  multa  dare  pauperibus,  ut  non  illud 
oonsilium  quod  tractasti  inveniatur  infructuosum. 
Andiens  autem  Antigonus,  glorificavitDeum. 

Cap.IIL— Cum  igitur  adeptus  essetoptimam  con- 
versationem,  et  multa  pauperibus  erogasset  Antigo- 
nus,  unum  solummodoannum  vivens,  postquamsuae 


sti,  quod  mulierem  in  puellah  aetate  constitutam, 
quae  pene  solummodo  uno  anno  cum  ?iiro  vixit,  et 
mox  ex  constituto  propter  cceleste  regnum  se  ab 
utrisqueseparaverunt,  tu  rursum  ad  mundun  redire 
compellis?  et  neque  timmsti  Deum,  hanc  iniquita- 
tem  volens  facere?  Quis  satisfaciet  hominibus,quia 
non  per  me  factum  est  hoc  ?  Indecentem  et  incon- 
gruam  fecisti  rem,  quod  nec  oportuil  ut  meum  au- 
diret  imperium,  propter  sincerissimum  meum  ami- 
cum  maxime  Antigonum. 

Cap.  V.  —  Audiens  haec  Augusta,  et  vultum  nimiae 
confusionib  mutans,  sicut  lapis  fere  per  duas  horas 
sine  voce  permansit.  Et  factaest  magnatristitia  in- 
ter  imperatorem  etAugustam,propter  Euphraxiam 


renuntiavit  uxori,  vitam  suam  pic  disponens,com-C  Antigoni  conjugem.  TuncEuphraxiaagnoscensquia 


pleto  anno  defunctus  est,  et  sepultus  in  pace.  Tunc 
imperator  pariter  et  Augustafleverunteum,tanquam 
ez  eorum  genere  descendentem,  virum  justum  etre- 
ligiosum.  Compatiebantur  enim  et  Euphraxiae,  non 
solum  tanquam  propriae  consanguineae,  sed  etiam 
quia  eratjuvencula.  Duobus  namqueannis  ettribus 
mensibus  vixitcum  viro  suo  ;  nam  uno  anno  ex  con- 
stituto  ab  alterutro  abstinentes,  sicut  fratres  vixe- 
runt.  IgitursepuItoAntigono,  ab  imperatore  et  Au- 
gosta  multum  consolabatur  8S9  Euphraxia.  llla 
vero  sumens  propriam  suam  filiam,  dedit  eam  in 
manus  imperatoris  et  Augustae ;  et  prostrata  ad  pe- 
des  eorum,  cum  clamore  et  magno  gemitu  dixit :  In 
manus  Dei  et  vestras  hanc  orphanam  nunc  com- 


magna  tristitia  propter  eam  inter  imperatorem  et 
Augustam  fuisset  effecta,  vultu  omnino  demisso, 
tristis  facta  est  usque  ad  mortem,  et  de  civitate  vo- 
lebat  discedere.  Tunc  flens  acriter,  dixit  Euphraxiffi 
filiae  suae  :  Filia  mea,  habemus  in  JEgjpio  copiosam 
magnamque  substantiam :  veni,  eamus  iUuc,et  visi- 
temuspatristui  possessiones :  etmea  omnia  tua  sunt, 
filia  mea.  Tunc  ergo  cum  filia  sua  Euphi*axia  de  re- 
gia  civitate  discessit,  principe  nesciente,  et  venit  in 
i£|gyptum  ;  ilUc  quoque  morabatur,  et  sua  praedia 
crebro  visitabat.  Et  profecta  est  in  interiorem  The- 
baidem  cum  procuratoribus  suis  atque  ministris, 
habentibus  curam  suarum  rerum.  Quae  etiam  illic 
vacans  in  sanctuariis,  et  multas  oblationes  iUic  of- 


mendo.  Memoriam  ergo  hahentes  Antigoni,  qui  fuit  D  ferens  per  monasteria  virorum  ac  muUerum,  mul- 
vester,  suscipite  eam  atque  tuemini,  et  estote  ei  in    tas  pecunias  erogabat. 


loco  patrisetmatris.  Multi  autem  flumina  lacryma- 
ram  et  voces  emiserunt  audientium,  ita  ut  etiam 
prindpes  lugerent. 

Cap.  IV.  —  Post  paucum  vero  tempus  a  luctu  aU- 
qoanto  quiescentem  Antigoni,  suasit  imperator  ei  ut 
filiam  suam  Euphraxiam  cuidam  senatori  ditissimo 
daret  uxorem.  Et  factum  cst  ut  arrhas  Euphraxia 
aceiperet.  Susceptis  arrhis,  puellae  aetas  exspectaba- 
tnr.Erat  enim  nimis  infantula,  quando  suscepit  ar- 
rhas,  quasi  annorum  quinque.  Post  aliquantulum 
'veto  tempQS  cogitavit  ipse  senator,  utuxorem  Anti- 
gQBi  «bi  crederet  copulari ;  et  per  preces  aat  per 


Cap.  VI.  —  Eratautem  monasteriummuUerum  in 
una  civitate,  habens  architria  (3)  centum  triginta,  de 
quibus  magnas  etmirabiles  virtutes  homines  praedi- 
cabant.  In  illo  namque  monasterio  nemo  gustabat 
vinum,  nuUa  Ularum  pomum  edere,  aut  uvas,  aut 
ficus,  aut  aUquid  hujusmodi  bonorum,  quae  terrena 
nascunturubertate,gustabat.Quaedam  autem  earum 
abrenuntians  saecuto,  neque  oleum  edere  volebat, 
quaedam  earum  a  vespera  usque  ad  aUam  vesperam 
jejunium  protrahebat ;  aUae  vero  post  biduum  ede- 
bant,  aliae  vero  post  triduum.  NuUa  earum  pedes 
8U08  abluebat:  aUqoantae  vero  aadientes  de  balneo 


627 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PWMUS. 


628 


loqui,  irridentes,  confusionemet  magnam  abomina-  A<iomum  tuam,  non  potes  hic  manere.Non  enim  quis- 


tionera  se  audire  judicabant^  quae  neque  auditum 
suum  hocaudirepatiebantur.Unaquaeque  rero  earum 
stratum  in  terra  habebat,  ciliciura  parvulum  unius 
cubiti  latitudinis,etlongitudinLstrium  et  paululum  in 
ipsis  requiescebat.  Erant  autem  et  vestes  earuro, 
de  cilicio  usque  deorsum,  obstringentes  pedum  ex- 
tremitates.Quantumcumque  poterat,unaqua3que  la- 
borabat.Etcura  aliquara  earura  aliquando  contigerat 
inflrmari,  non  ei  fomentum  autadjutoriumaliquod 
medicinae  conferebatur  ;  sed  si  quara  contigisset 
aegrotari,  tanquara  maximara  benedictionera  aDeo 
accipiebat,  ettolerabat  languorem,  donec  eam  medi- 
cina  dominicapreeveniret.NuUa  eanun  januas  exibat. 
Erat  autem  janitrix,  per  quam  responsa  orania  fie- 
bant,  raatura;  raultaeque  sanitates  ibi  fiebant. 

€/Ap.  VII.  —  Harura  quidem  Euphraxia  dUigens 
consilium  sanctarura  mulierum,  propter  mirabilera 
oonversationera  earum,  saepius  adSSSipsum  mo- 
nasterium  pergebat,  thymiaraaque  illic  ofTerebat  et 
cereos.  Una  quidem  dierum  rogabat  abbatissara  et 
priores  monasterii,  dicenseis:  Parvam  benedictio- 
nem  volo  absque  terrore  vestro  prsebere,  reddituum 
auri  viginti  aut  triginta  librarura,  ut  oretis  proista 
faraula  vestra,  et  pro  Antigono  patre  ejus.  Cui  ab- 
batissa  respondit :  Doraina  mea  matrona,  ancillse 
tuae  non  egent  redditibus,  neque  pecuniam  concupi- 
scunt.  Propterea  namque  omnia  reliquerunt,  et 
cuncta  despiciunt  in  hoc  naeculo,  ut  a^ternis  bonis 
hrui  mereantur,  et  nihil  possidere  volunt,  ne  ca^iesti 


quam  manere  potest  hic,  nisi  se  devovent  Christo, 
Cui puella  respondit:Ubi  est  Christus  ?  Illagratanter 
ei  dorainicam  imaginera  dcmonstravit.  Pergens  au- 
tem  Euphraxia,  osculata  estdominicam  figuram  ;  et 
conversa,dixit  abbatissae:  Vere  et  ego  me  voveo  Chri- 
sto  raeo,  ut  ulterius  cura  doraina  mea  matre  non 
vado.  Dixit  ei  abbatissa:Filia,nonhabesubihicma- 
neas,  et  non  poteshicraanere.  Puella  dixit:  Ubi  vos 
manetis,  et  ego  maneo.  £t  cum  jam  vespera  esset, 
et  multura  mater  ejus  coegisset  atque  abbatissa  ut 
arabularet.nequaquampotuerunteam  tollere  demo- 
nasterio.  Multura  ergo  crebris  diebus  mater  ejas 
atque  abbatissa  ei  blandiebantur,  et  persuaderene- 
quierunt  utdemonasterio  potuissent  eam  expellere. 
BNovissime  vero  dixitabbatissapuellae:  Filia,  sivis  hic 
permanere,  litteras  habes  discere  et  Psalterium,  et 
usque  ad  vesperam  habes  jejunium  ducere,  sicut 
universse  sorores.  Puella  dixit  ei:  Ego  et  jejunium, 
et  omnia  disco,  solumraodo  diraittite  me  hic  esse. 
Dixit  ergo  abbatissa  matri  ejus  :  Domina  mea  ma- 
trona,  (Umitte  hanc  hic;  video  enim  quia  gratiaDei 
illuxit  in  ea  ;  et  justitia  patris,  et  honestas  tua,  et 
orationes  utrorumque  vestrum  aeternam  vitam  pro- 
videre  ei  noscuntur. 

Cap.  IX.  —  Surgens  igitur  Euphraxia,  et  assu- 
mens  filiam  suam,  addominicameamimaginemad- 
duxit ;  et  extendens  manus  ad  ccelum,  cum  magno 
clamore  et  fletu  clamavit,dicens:  Domine  Jesu  Chri- 
ste,  habe  curam  istius  infantulse,  quia  te  concupivit 


regno  priventur.  Sed  ne  te  contristem,autsinefru-G  ^t  tibi  se  commendavit.  Et  conversa,  dixit  ad  filiam 


ctu  dimittam,  paucum  oleum  ad  candelas  et  thy- 
miama  in  oratorium  confer,  et  hoc  erit  nobis  pro 
meixede  justitiae.  Et  his  oblatis,  rogabat  Euphraxia 
abbatissam,  ut  omnes  serores  orarent  pro  Antigono 
et  filia  ejus  Euphraxia. 

Cap.  VIII.  —  Una  vero  dierum  Euphraxiae  infanti 
abbatbsa  dixit,  tentando :  Domina  mea  Euphraxia, 
diligismonasteriumnostrumetonmes  sorores?  Illa 
i^espondit:  Etiam,domina,diligo  vos.  Dixit  ei  abbatis- 
sa  rursum  cum  joco  :  Si  nos  diligis,  esto  nobiscum 
in  nostro  schemate.  Cui  infantula  dixit :  Vere  si  non 
contristaretur  mater  mea,  ulterius  non  egrediar  de 
loco  isto.  Cui  abbatissadixit:  Inter  nos  et  sponsum 
quem  plus  amas  ?  Puella  dixit  :  Neque  illum  novi. 


suara :  Euphraxia,  filia  mea,  Deus  qui  fundavit  im- 
mobiles  montes,  et  te  quoque  in  suo  timore  confir- 
raet.  Et  cum  haec  dixisset,  in  manibus  eam  tradidit 
abbatissae;  et  deflens,  pectusque  suum  tundens, 
ita  recessit  a  monasterio,  ut  omniscongregatiocum 
ea  ploraret. 

Cap.  X.  —  Alia  vero  die  abbatissa  sumens  £u- 
phraxiam,  introduxit  eara  in  secretarium,  ct  facta 
oratione  super  eam,  induit  eara  indumento  mona- 
chali ;  et  extendens  manus  ad  coelum,  pro  ea  sup- 
plicavit,  diceiis  :  Rex  saeculorum,  qui  in  ea  ccepisti 
opus  bonum,  tu  perfice  hoc  in  pace  ;  da  ut  ambulet 
secundura  noraen  tuura,  ctfiduciara  inveniat  in  con- 
spectu  tuo  scmper  ista  infantula.  Tunc  et  Euphra- 


nequeiile  me;  vos  autem  novi,  etvos  amo.  DiciteDxia  mater  ejus  orans,  dixit :  Filia  mea,  amas  hoc 


mihi :  Vosautemquera  diligitis,  me  an  illum  ?  Illae 
vero  dixerunt  :  Nos  te  diligimus,  et  Christum  no- 
stmm.Puellavero  respondit:  Ego  vero  et  vos  diligo, 
etChristum  vestrum.  Sedebat  vero  Euphraxia  mater 
ejus,  etfluminum  lacrymarumejusnoneratraodus. 
libenter  enira  audiebat  verba  puellae  abbatissa,  quia 
cum  esset  setate  infantula,talia  ioquebatur.  Nondum 
enim  septem  annos  impleverat,  dum  cum  abbatissa 
loqueretur  hujuscemodi  verba.  Tunc  ingemiscens 
mater,  et  amare  deflens,  ad  filiam  suam  dixit :  Filia 
mea,veni,  pergamus  ad  domura,  quia  jam  vespera 
est.  Cui  puella  dixit  :  Ego  hic  raaneo  cura  doraina 
abbatissa.  Dixitabbatissa  puellae :  Vade,  domina,  in 


schemate  vcstiri  ?  Cui  Euphraxiadixit :  Utique,roater 
mea,  quia  sicut  agnovi  ab  abbatissa,  et  dominae  so- 
rores  dixerunt,  hoc  schenia  pro  arrhis  prsebet  dili- 
gcntibus  sa  Dominus  Jcsus  Christus.  Cui  raater  soa 
dixit  :  Cui  dcsponsata  es,  ipsefaciatte  thalamosao 
dignam.  Et  hoc  dicens,  et  orans  pro  filia  sua,  vale- 
dixit  abbatissae  et  sororibus,  et  osculata  est  filiam 
suam.  Et  egressa,  juxta  raorera  circuibat,  praebens 
pauperibus  quod  indigebant. 

Cap.  XI.—  Ubiquc  autcm  divulgabatur  Eupluraxi» 
optinia  conversatio,  quantum  confert  ct  monasteriis 
etvcnerabilibus  locis,  ita  ut  imperator8S4l&udiret, 
et  omnis  senatus  eam  nimis  aojutrent,  atque  glorifi 


629 


VITA  SANCTiE  EUPHRASIiE,  VIRGimS. 


630 


carent  Deum.  Audiebant  enim  quod  nec  piscemgu-Apalatio  nunquam  a  te  dividebatur.  Horum  ei^  re- 


staret,  nec  vinum  biberet ;  sed  post  tanta  dona  quac 
iiniversis  conferebat  et  gloriam,  a  vespera  usquead 
vesperam  jejuniumfaciebat,  aiiquando  sumens  legu- 
men,  aliquando  olera. 

Cap.  XII.  —  Post  paucos  autem  dies  evocans  ab- 
batissamatrempuellae,  dixit  ei  secrete:  Domina,  ali- 
quam  rem  volo  tibi  dicere,  non  te  conturbet.  Cui 
respondit :  Domina  mea,  quod  jubes  dic.  Dixit  abba- 
tina :  Vidi  enim  in  somnis  Antigonum  virum  tuum 
in  magna  gloria  constitutum,  et  rogavit  Dominum 
JesoftChristum  ut  egrediaris  de  corpore  tuo,  et  de 
caetero  siscum  illo,  et  fruarisilla  gloria,  quam  Anti- 
gonus  meruitvir  tuus.  Audiens  autem  haec,  reversa 
est  indomumsuam  matrona,  ut  religiosafemina;  et 


cordationem  habens,sub8tantiam  hanc  bene  dispone. 
Omnes  constitutos  sub  jugo  servitutis  manumitte,  et 
eis  legitima  concede.  Manda  actoribus  patris  mei  ut 
omne  debitum  dimittant  agricolis,  quod  a  diepatris 
mei  usque  ad  hanc  diem  reddebant,  ut  sine  sollid- 
tudine  mearum  terrenarum  rerum  consistens,Chri8to 
sine  quolibet  servire  valeam  inpedimento,  cui  ani- 
mam  meam  commendasse  cognoscar.  Orate  pro  an- 
cilla  vestra,  tuetAugusta,  ut  mereatur  Ghristo  ser- 
"vire,  proutdignaturancillamsuam.  i  Deindesignans 
epistolam,  veredario  dedit.  Qui  revertens,  obtulit 
imperatori  relegendam  epistolam.Quam  solvens  et  re- 
legens  in  secreto  cum  Augusta.multas  lacr^as  ambo 
e^derunt,  nimis  orantes  pro  Euphraxia.  M ane  au- 


non  solum  non  est  turbata,  sed  laetitia  magna  gavisa  Btem  facto,  convocans  imperator  omnem  senatum  et 


est.  Orabat  enim  ut  ab  humana  vita  discederet,et  de 
caetero  esset  cum  Christo,  et  mox  vocans  filiam 
saam,  dixit  ad  eam  :  Filia  mea,  sicut  mihi  dictum  est 
a  domina  mea  abbatissa,  vocavit  me  Christus,  et 
appropinquaverunt  dies  obitus  mei.  Ecce  omnem 
sabstantiam  meam  et  patristuidediinmanustuas  : 
dispensa  eam  pie,  ut  coelestem  possis  habere  haeredi- 
tatem.  Audiens  haec  Euphraxia  a  matre  sua,  coepit 
ingemiscere  et  flere,  dicens :  Vae  mihi,quiaperegrina 
sum  et  orphana.  Dicit  ei  mater  sua :  Filia  habes 
Chnstum  pro  patre  et  sponso,  ideo  nec  peregrina  es 
nec  orphana:  habes  etdominam  abbatissam  pro  ma- 
tris  ofHcio.  Vide,  filia,  festinaquodpromisisti  adim- 
plere.  Deum  time,  et  omnes  sorores  honora,  ser- 


patrem  pariter  Euphraxiae  sponsi,  jussit  coram  epi- 
stolam  legere.  Illi  vero  audientes  epistolam,  omnes 
sunt  lacrymis  repleti,  etveiut  ex  unoore  dixerunt: 
Vere,  domine  imperator,  lilia  est  Antigoni  et  Eu- 
phraxiae  genus  tuum,  et  ex  sanguine  ejos  est  haec 
puella.  Vere  religiosorum  parentum  religiosa  est 
filia,  sanctae  radicis  sanctus  est  ramus  ;  et  omnes 
quidem  ex  quadam  concordia  glorificaverunt  Deum, 
et  pro  puella  pariter  oraverunt,  et  nequaquam  ulte- 
rius  senator  iile  visus  est  importunus. 

Cap.  XrV.—  Imperator  ergo  cuncta  disponens  pie, 
et  res  puellae  bene  distribuens,  et  ipse  defunctus 
est,  et  cum  suis  patribus  sepultus  est  in  pace.  Eu- 
phraxiaveromagnificabatur,  etsecundum  Deumcon- 


viens  eis  cum  omni  humilitate.  Nunquam  in  corde  C  versabatur,  abstinens  ultra  mensuram  suam.  Erat 


tuo  cogites :  de  sanguine  regio  sum  ;  nec  dicas :  De- 
bent  mihi  servire.  Pauper  esto  in  terra,  ut  m  ccelo 
diteris.  Ecce  omnia  sub  manibus  tuis  habes.  Posses- 
siones  et  pecunias  in  monaslerium  confer,  pro  patre 
tao  et  pro  me,  ut  inveniamus  misericordiam  apud 
Deum,  et  liberemur  ab  aetemo  supplicio.  Haec  prae- 
dpiens  filiae  suae,  tertia  die  defuncta  est,  et  sepelie- 
ront  eam  in  monasterio  in  monumento. 

Cap.  XIII.  —  Audiensimperatorquiamortuafiiis- 
set  Euphraxia  uxor  Antigoni,  revocans  senatorem 
coi  desponsata  fuerat  hlia  ejus,  indicavit  ei,  dicens: 
Quiapuella  conversa  est  in  monasterio.  Ille  vero  ro- 
gavit  imperatorem  ut  per  veredarios  scriberet  pueliae, 
eique  praeciperet  ut  ad  civitatem  veniret,  et  nuptias 


enim  annorum  duodecim,et  ad  certaminasefortiter 
exercebat.  Et  primum  quidem  a  vespera  usque  ad 
vesperam  comedebat,  deinde  post  biduum,  postea 
post  triduum.  Nulla  aliapraeterillam  triclinia  mun- 
dabat  et  cubicula  sororum  stemebat  :  aquam  ad 
SSS  coquinam  ipsa  portabat.  Haec  autem  consue- 
tudo  erat  in  monasterio ;  si  quando  contigerat  ali- 
quam  sororem  tentari  a  diabolo  per  somnum,  mox 
abbatissae  pandebat.  Illa  vero  cum  lacrymis  Deum 
postulabat  ut  diabolus  ab  ea  recederet.  jubebatque 
ut  lapides  portaret,  et  substratum  sub  sago  cinerem 
super  cilicium  spargeret,  et  ita  dormiret  usque  ad 
dedmum  diem.  Una  vero  dierum  ipsa  a  diabolo  ten- 
tata  est,  et  superposuit  stratui  suo  dnerem.  Videns 


celebraret.  Suscipiensautem  Euphraxia  imperatoris  D  autem  abbatissa  cinerem  sub  stratu  Euphraxiae^risit 


epistolam,  manu  propria  epistolam  aliam  rescripsit, 
sic  habentem :  «  Domine  imperator,  suadesne  an- 
dllae  tuae  utrespuam  Christum,  ethomini  corrupti- 
biU  et  vermibus  consumendo  conjungar,  qui  hodie 
est,  etcras  non  est?  Absit  ab  ancilla  tua  ut  hanc  ini- 
qaitatem  faciam.Quapropter,imperator  domine,non 


et  ait  ad  unam  sororem  seniorem  :  Vere  haec  puella 
tentari  coepit,  et  orans  abbatissa,  dizit :  Deus,  qui 
creasti  eam  secundum  tuam  voluntatem,  ta  eam 
in  tuo  timore  conforta.  Et  vocans  eam  abbatissa, 
dixit  ad  eam :  Quare  non  indicasti  mihi  tentationem 
diabolicam?  Illa  vero  cadens  ad  pedes  abbatissae, 


nlterius  vos  vir  ille  fatiget,  ego  enim  Christo  con-  .dixit :  Ignosce  mihi,  domina  mea,  quiaconfusa  sum 


sensi,  et  impossibile  est  eum  me  negare ;  sed  sup- 
plico  potestati  vestrae  ut  mcmoriam  parentum  meo- 
nun  habeatis.  Idcirco  toUe  omncm  substantiam,  et 
dispensa  pauperibus  simul  et  orpbanis,etda  universa 
ecdcsiis.  Novi  enim  quia  recordaberis  parentum 
meorum,  mazime  patris  mei.  Audivi  enim  quia  in 


indicare  tibi  hanc  causam.  Dixit  ad  eam  abbatissa  : 
Filia  mea,  ecce  pugnare  coepisti ;  viriliter  age,  ut 
vincas  et  coroneris. 

Cap.  XV.  —  Post  paucos  vero  dies  denuo  tentata 
est,  et  narravit  alicui  sorori,  nomine  Jali»,  qoie 
multum  diligebat  Euphraxiami  qa«  etiam  in  certa- 


m 


DE  yms  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


m 


xninibus  eam  exercebat.  Dizitque  ei  Julia:  DominaAcantem,huju8modiientationemeiimiiiisit,quodquar 


mea  Euphraxia,  non  abscondas  hoc  abbatissae  ;  sed 
refer  hoc,  ut  oret  pro  te.  Omnes  enim  tentamur  a 
diabolo ;  scd  speremus  in  Christi  nomine,  quia  vin- 
cimus  eum.  Ei^osorormca  non  moreris,  sedindica 
abbatissae  causam,  et  noli  confundi.  Audiens  autem 
btec  Euphraxia,  gratias  egit  Juliee,  et  dixit  ad  eam  : 
Adjuvet  teDeus,  soror,  quiaaediflcasti  me,  etmeam 
animam  confortasti.  Vere  ingredior,  et  causam  do- 
min»  abbatissae  pronuntio.  Dixitque  Julia  :  Etiamsic 
flEic  ut  oret  pro  te,  et  adjiciat  tibi  abstinentiam.  lUa 
veroingrediens,  indicavitabbatissae  causam.Dixitque 
ei  abbatissa  :  Non  pertimescas,  filia,  omne  bellum 
diaboli,  quo  contra  nos  nititur.  Certa  igitur  fortiter 


si  ille  senator  cui  f\xeratdesponsata,supenrenien8cam 
auxiliomulto,  abstraheret  eam  de  monasterio,  etea 
sublata  abiret.  Qu«  cum  jaceretin  cubili  suo,violen- 
ter  proclamabat.  Abbatissa  vero  et  ali»  sorores  ex- 
pergefacta!,audierunteju8  violentiae  vocem.  Et  exci- 
tantes  eam,  dixerunt  :  Unde  est  tibi  heec  anxietas, 
filia?  Illa  vero  repente  somnium  redtavit.  Abbatissa 
vero  excitans  sorores,  stetit  in  oratione.  Post  com- 
pletum  vero  ministerium  usque  ad  horam  tertim, 
tenens  Codicem  Euphraxia,  stabat  legens  sedenti- 
bus,  et  postea  stans  ad  horam  tertiam  in  in^in^Th 
rio.  Post  completionem  vero  tertis,mox  Euplimia 
sororibus  necessaria  parabat,munditiam3K0in  tri- 


immobili  animo,  et  non  prsevalebit  adversum  te.  ncliniofaciens,etlectosstemens,aquamimplens,etad 

■mr      m.  «tj^*  ^...  "-_       — • 1. .     i;.>^^     ^ ^        _X1a . Z^^    ^^ 


Multum  enim  abeo  tentanda  es ;  sed  certa,ut  vincas, 
utvictorias  ettriumphum  accipias  a  sponsotuoChri- 
sto,  et  quantum  potes  adjice  abstinentise  tuae.  Qui 
enim  praecipue  decertat,  praecipua  dona  percipiet. 
Post  aliquantulum  vero  temporis  spatium  interroga* 
vit  eam  abbatissa,  dicens :  Post  quot  dies  comedisti, 
filia  ?  Puelladixit :  Post  tresdies,  dominamea.  Dixit 
ei  abbatissa :  Adjice  iadhuc  unum  diem.  Illa  vero 
jussionem  ejus  cum  iaetitia  magna  suscipiens,  dis- 
cessit. 

Cap.  XYI.— Cumque  facta  essetannorumviginti, 
aetate  confortabatur  etpraevaiebat.  Erat  enim  nimis 
speciosa,  tanquam  vera  matrona,  et  sanguine  regio 
procreata.  Denuo  autem  tentata,  indicavit  abbatissae 


coquinam  portans  ;  ligna  firangens,  etleguminaco- 
quens ;  &rinam  confermentans,  et  coquens  panem 
in  cUbano.  Etdum  haec  omnia  faceret,  necinnoctur- 
na  psalmodia  deerat,  nec  in  tertia,  nec  in  sexta,  nec 
in  nona,  nec  in  vespera.  Nam  postquam  complevit 
vespertinas  orationes,  per  se  ministerium  iaciebai 
inferendo.  Cum  qua  etiam  et  laborabat  Julia,  satis 
enim  diligebat  Euphraxiam. 

Cap.  XIX.— Denuo  siquidem  diabolusper  somnom 
vehementer  eam  tentans,eicertamen  immisit  maxi- 
mum.Quae  mox  anxietatis  suae  certamen  abbatisss 
confessa  est.  Pro  qua  dum  oraret  abbatissa,dixit  ei : 
Filia  mea  Euphraxia,tempus  certaminis  est.Yide  ne 
molliat  diabolus  mentem  tuam,  et  perdas  laborem 


causam.  Dixitque  ei  abbatissa:Noli  timere,filia,  Deus  Q  tuum.  Adhuc  enim  parvo  tempore  dimicans  tecum, 


tecum  est.  Erat  autem  in  aula  monasterii  acervus  la- 
pidum.Volens  autem  abbatissatentare  Euphraxiam, 
et  ad  Matris  provocare  obedientiam,dixit  ei :  Vcni,filia 
mea,  istoslapides  transporta  hinc,et  pone  eos  juxta 
clibanum.Euphraxiavero  mox  accessit  lapidestrans- 
portare :  erant  autem  et  grandes  lapides  inter  eos, 
quos  duaesorores  vix  poterant  agitare.IUa  vero  super 
humeros  suos  arripiebat  eos,  nuUo  adjutorio  bpus 
habens.  Erat  autem  juvenis  et  valde  fortis,  nec  dixit 
abbatissae:  Adjuvet  me  aliasoror.Nec  dixit:  Grandes 
fiunt  lapides,  non  praevaleo.Nec  dixit :  Jejuna  sum  et 
deficio,  et  opus  hoc  grande  est ;  sed  cum  fiducia  jus- 
sionem  per  obedientiam  adimpievit. 

Cap.  XVII . — Alia  vero  die  dixit  abbatissa  ad  eam : 
Non  est  justum  ut  lapides  isti  j  uxta  furnum  sint  positi 


dum  fuerit  superatus  a  te,rursumeffugiet.  Dicebat- 
queei  simul  JuUa :  Domino  et  soror  mea,  si  modoei 
non  repugnamus  et  vincimus,insenectutequale  bel- 
lum  cum  eo  faciemus  7  Cui  respondit  Euphraxia:  Vivii 
Dominus,soror  JuUa,qua  si  mihi  pracceperit  abbatis- 
sa,  non  gustabo  in  tota  septimana  panes,  donec  enm 
Domino  adjuvanto  vincam.  Cui  JuUa  dixit:  Si  tn 
hoc  potes  implere  in  terra,beataerisin  ccelo.Inisto 
namque  monasterio  nuUa  potuit  sinecibo  totam  sep- 
timanam  permanere,  nisi  domina  nostra  abbatisaa. 
Tunc  ingressa  Euphraxia,  nuntiavit  tentationen 
diaboU  per  somnum  abbatissae,  eamquerogavitatei 
praeciperet  quatenus  totam  hebdomadam  aine  dbo 
persisteret.  Cui  abbatissa  dixit :  Fac  quidquid  tibi 
videris  facile  esse,  filia  mea.  Deus  qui  creavit  te 


sedreporta  eos  inlocum  suum.  lUa  verodenuocon-Dconfirmet  te,  et  contra  diabolum  donet  tibi  victo- 


fidenter  jussionem  abbatissae  suae  complevit.Hocergo 
opus  viginti  dies  jussit  eam  facerc,utpatientiamejus 
comprobaret.  Omnes  itaque  sorores  videbant  quod 
fiebat,  et  pueUae  obedientiam  admirabantur.  Aliae 
quoque  sorores  deridebant,  aliae  acclamabant :  Viri- 
Uter  age,Euphraxia.Triginta  vero  dies  impleti  sunt. 
Denuo  divini  operis  celebratione  facta,  die  quadam 
pergente  Euphraxia  ut  lapides  portaret,  dixit  ei  ab- 
batissa :  Dimitte,  fiUa^hoc  ministerium,  ettoUc  furi- 
nam  et  consperge,  et  coque  panes  in  furno,ut  inve- 
niaris  ad  vesperum  in  ministerio  sororum.  lUavero 
cum  magna  laetitia  et  gaudio  jussa  complevit- 
Cap.  XVm.  *  Rursus  diabolus  inveniens  eam va- 


riam.  Coepit  igitur  Euphraxia  totam  septimanam 
jejunare,  et  neque  psaUendi  officium  dereUquit,  nec 
sororum  ministerium,ita  ut  omnes  tolerantiam  ipsios 
mirarentur,  et  pulchritudinem  simul  et  juventotea 
aetatis.Dicebant  autem  quaedam  de  coUegio  earum : 
Habemus  hodie  annum,  custodientesEuphraxiam,et 
sedentem  eam  non  vid  imus,neque  per  diem  neqaeper 
noctem,  nisi  solumquando  requiescebat  in  loco  soo 
nocte.Nunquam  enimsedit,velquando  etiam  panem 
comedit.  Omnes  ergo  sorores  diUgebant  Euphraxiim 
quia  se  ita  humiUter  exercebat^  et  cum  stodio 
famulatum  sororibus  exhibebat,  dum  praeripoe  utir 
que  de  sanguine  imperiaU  descenderet.  Pro  quare 


mjmma^ 


e33  VITA  SANCTi£  EUPHRASLE,  VIRGINIS.  654 

intente  nimis  pro  ea  orantes,  rogabant  Qpmuiiun  ut  Anus  ejus,  et  usque  ad  ejus  calcaneum  traxit,  etper- 


salvaretur. 

Cap.  XX.  —  Fuit  autem  .inter  eas  quaedam,  no- 
mine  Germana,  quam  dicebant  ex  ancilla  ortam. 
Haec  invidiam  habens  adversus  Eupbraxiam,  insur- 
rexit  adversus  eam  in  coquina  secrote,  et  dixit  ei: 
Dic,  Euphraxia,  ecce  tu  semel  in  sepiimaniMomedis 
secundum  regulam  abbatissae,  etnoshocnonpossu- 
mus  adimplere.  Si  coactae  fuerimus  ab  abbatisaa, 
qoid  faciemus  ?  Cui  Euphraxia  respojpdit  :  Domina 


venit  usque  ad  tibiam.  Quae  cum  vidisset  crudelissi- 
munx..viilnus  vaide,  et  sanguincm  vehementer  efTu- 
sum^  projiciens  securim  angustiata  et  in  terram 
prostrata  est.  Julia  vero  cucurrit,  et  clamans,  soro- 
ribus  nuntiavit  quia  Euphraxia  accipiens  securim,  de 
securi  mortua  est.  Cumque  concursu  clamor  factus 
fuisset  universarum,  circumstabant  eam  paucae  simul 
et  flebant.  Tunc  accedens  abbatissa,  aquam  infaciem 
ejus  misit  (4) ;  et  consignans  eam  atquecomplectens. 


mea,  domina  nostra  abba^a  dixit.nt  unaquaeque  %itei:  Fiiia  mea  Euphraxia,  cur  angustiata  es?  Re- 

acat  poterit  decertet.  Ndrl  enim  sine  ^^cefsitate  crea  te,  et  loqtiere  sororibus.  lila  vero  respicientet 

itS^  lioc  jugum  imposuit.Dixit  ei  Germana :  Impo-  abbatissa  dixit :  Domine  Jesu  Christe,  sana  ancillam 

dtrix  et  omni  calliditate  plena,  quis  nesciat  quia  sub  tuam,  quoniam  propter  te  multa  patitur.  Et  cum 

ingenio  hoc  agis,  ut  post  pmationem  abbatissae  tu  ligasset  pedem  ejus  de  panno  cilicino,  levavit  eam: 
eisuccedas  ?  Credo  in  Chrisfe,  quia  te  nunquam  di-  get  dans  ei  manum,  ducebat  eam  ad  raonasterium. 

gnabitur  ad  abbatissae  venire  locum.  Audiens  haec  Illa  vere  respiciens  ligna  projecta,  dixit  sororibus  : 


Euphraxia,  prostravit  se  ad  pedes  ejus,  et  dixit  ad 
eam  :  Ignosce  mihi,  domina  mea,  et  ora  pro  me. 
Cognoscens  autem  abbatissa  quod  fuerat  factum, 
Germanam  coram  omnibus  vocavit,  dixitqueei :  An- 
dlla  nequam,  et  a  Deo  extranea,  quid  tibi  nocuit 
Eophraxia,  quia  festinastistudium  ejus  obrumpere? 
Aliena  es  a  sororum  concilio,  indignaes  a  ministerio, 
et  collegio  sororum  extranea.  Cui  multum  supplica- 
bat  Euphraxia,  qu»itenus  illi  veniam  largiretur ;  et 
Don  eam  flexit,  donec  implerentur  dies  triginta.  Tri- 
gesimo  vero  die  videns  Euphraxia  quia  nil  rogando 
proficeret,  assumens  secum  Juliam  et  seniores  femi- 
nas  monasterii,  deposcebat  ut  rogarent  abbatissam^ 


VivitDominusmeus,  nisicollegeroligiia,  Q^jMtima- 
nam  meam  complevero  (5),  non  ascendam.  Ciii  Julia 
dixit :  Noli,  domina  soror,  non  vales ;  dimitte,  ego 
colligam  ea,  tuascende,  requiesce  propter  dolorem. 
Illa  vero  non  acquievit,  sed  complens  manus  suas 
lignis,  sic  ascendit.  Cuitamen  diabolus  nonpepercit. 
Nam  cura  ascendisset  superioresgradus  scalae,calcan8 
sumraitatem  tunicae  suae,  super  ipsum  Ugnum  ruit 
quod  portabat,  et  fixum  est  lignum  in  aspectu  ejus, 
ita  ut  sororescrederent  quia  lignum  ejus  oculum  pe- 
netrasset.  Tunc  cxclamans  Julia,  ait  ad  eara :  Do- 
raina  raea,  tibi  dixi  quia  non  potes  requiescere,  et 
non  rae  audisti.Cui  dixitEuphraxia :  Caute  subtrahe 


quatenus  ei  reconciliaretur.   Quo  facto,  evocavit  C  a  rae  lignum,  oculusmeus  sanus  est.  Traxit  ergo  ab 


eam  abbatissa  corara  omnibus,  dixitque  ei ;  Nonne 
dijudicasti  in  corde  tuo  ut  studiumpuellaehujusab- 
scinderes,  nec  cogitasti  quia  dum  esset  matrona,  et 
ex  imperiali  genere  constituta,  humiliavit  semetip- 
sam,  et  propter  Deum  servivit  tibi?  Omnibus  ergo 
rogantibus  pro  Germana  placata  est. 

Cap.  XXI.  —  Tunc  diabolus  contra  Euphraxiam 
certamina  non  cessavit  committere.Nimisenim  fu- 
rebat  contra  eam,  et  cito  perduci  volebat  ad  finem. 
Una  quidem  dierum,  cum  ad  hauriendam  aquam 
descendissetad  puteum,  arripiebat  eam  diabolus  cum 
lagena,  et  dejecit  eam  deorsum  in  puteura,  ita  ut 
nausearet  Euphraxia,  et  perveniret  caput  ejus  ad 
fundum.  Elevata  vero  de  aqua,  et  tenens  funera  si- 


ea  lignura,  et  sanguinis  facta  est  efTusio  veheraens. 
Abbatissa  vero  deferens  oIeura,et  facta  oratione,sup- 
posuit  ei  raanura;  rursuraque  dixitad  eam  :  Vade  ad 
straturii  tuura,requiesce,et  ego  dominabus  sororibus 
ministerium  tuura  injungo.  Euphraxia  vero  dixit : 
Vivit  Dorainus  raeus,  quia  non  requiesco,  donec  offi- 
cium  meura  coraplevero.  Multum  cnim  rogabatura 
sororibusut  requiesceret  propter  plagas  quashabe- 
bat,  et  passa  non  est ;  sed  sic  ulcerata,  ex  utraquc 
plaga  sanguine  procurrente,  stabat  ministeriura  fa- 
ciens  sororibus,  et  ncque  in  opere  Dei  deerat,  nec 
in  alio  rainisterio. 

Cap.XXIII.  —  Rursusitaquealiavice,cura  ascen- 
deret  cura  Julia  in  solarium  tertium  (6),  arripiens 


tolaB,itacIamavitdeputeo:  Christe,  adjuvame.  Qua^eara  diabolus,  praecipitavit  eara  deorsura.  Et  cum 


Toce  facta,  cognitum  est  quia  Euphraxia  corruissetin 
pnteum,  et  concurrentes  sorores  cum  abbatissa  ab- 
ftraxerant  eam  de  puteo.  Quae  surgens  exinde,  et 
semetipsam  consignans,  subrisit  et  ait:  Vivit  Chri- 
8tos  meus,  quia  non  rae  vincis,  diabole,  neque  cedo 
tibi.  Usque  nunc  quidera  unam  lagenam  portabam 
com  aqua  in  coquinara;  ab  hodie  SS9  vero  dua- 
bu8  lagenis  aquam  portabo.  Et  ita  fecit. 

Cap.XXII.  —  Videns  itaque  diabolus  quia  eam  in 
poteo  necare  non  valuit,  rursum  alia  vice  cum  des- 
otndissetligna  incidere,  cumque  jam  pauca  incidis- 
set,  astitit  diabolus  observans  eam.  Etdumlevasset 
•acorim  otlignnm  incideret,  colligavit  diabolus  ma- 


exclamasset Julia,  concurrentes  sorores  crediderunt 
se  Euphraxiam  mortuara  invenire.  Quae  surgens, 
occurrit  cis.  Quam  suscipientes,  introduxerunt  eam 
ad  abbatissam;  interrogavitque  eamsi  in  aliquo  fuis- 
set  laesa.  Cui  Euphraxia  respondit :  Vivit  Dominus, 
doraina  raea,  quia  ncc  quomodo  cecidi  novi,  nec 
quomodo  surrexi.  Audiens  abbatissa  quia  de  tanta 
altitudine  corruens  nihil  esset  laesa,  glorificavit 
Dcura,  dicens :  Vade,  filia  ad  opus  tuum,  et  erit 
Dorainus  tccura. 

Cap.  XXIV.  —  Rursus  ei^o  inimicus  volens  eam 
occidere,  sicadoriebator.  Cum  Euphraxia  ollam  fer- 
ventem  teneret,  in  qi;a  olos  coquebat,  ut  effonderet 


635 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


636 


coctionem  olerum  in  vasculo,  ablatis  pedibus  a  dia- Aeum  in  terram.  Infantulus  antem  mox  exsurgens, 


bolo,  retrorsum  cadens,  ollac  illius  coctionero  in  fa- 
ciem  suam  fudit.  Et  dum  omnes  sorores  in  hocfacto 
expavescerent,  exsiliens  Euphraxia,  subrisit,  et  ait 
ad  cas  :  Ut  quid  turbatae  estis?  Abbatissa  vero  vi- 
dens  quia  non  fuisset  laesa,  respexit  in  ollam,  et  vi- 
dit  quia  quod  remanseratessetfervens.  Et  conversa 
dixitEuphraxia :  Vere,  domina  mea,  quia  velut  aqua 
frigida  venit  in  faciem  meam.  Admirata  est  vero 
abbatissa,  ct  intuens  in  eam  dixit :  Filia,  Deus 
custodiat,  et  tibi  sine  intermissione  tolerare  in  su 
timore  concedat.  Et  ingressa  abbatissa  oratorium, 
convocavit  priores  seniores  (7),dixitque  eis :  Nostis 
quia  Euphraxia  promeruitgratiamDei?  Cognovistis 
enim  quia  nec  praecipitata  contristata  est,  neque  ni- 


» 


cucurrit  adjanuam,  quaerens  matremsuam.  Currens 
autem  ostiaiia,  nuntiavit  abbatissaequodfactum  est 
Quae  cum  vocasset  matreminfantis,  dicit  ei :  Dic  mi- 
hi,  inquit,  soror,  tentarenos  venisti  ?  Respondit  au- 
tem  mater  infimtis,  dicens :  Per  Dominum  nostrum 
Jesum  Ohristam,  domina  mea,  quia  neque  ambola- 
vit,neque  locutus  est  hic  infansusque  in  praesentem 
liaram.  Sedcum  suscepisseteum  haec  domina  soror, 
mox  locutus  art.  lila  vero  projiciens  eum  in  terram, 
stetit  obstupefEU^ta;  in&stulus  vero  surgens,  venit  ad 
me  ancillam  tuam.  Dicit  ei  abbatissa :  Ecce  eigo  ht^ 
bes  eura  sanum,  tolle  eum,  et  vade  in  pace.  Qqb 
assmnens  fliium  suum,  pergebat,  gloriGcans  Deum. 
Cap.  XXVH.  —  Rumm  ergo  abbatissa  dixit  ad  se- 


mietate  fervoris  exusta  est.  At  iliac  dixerunt :  Vere  ^  niores  sorores  :  QuidvobisdeEuphraxiavidctur^Cui 


ancilla  Dei  est  Euphraxia,et  curam  ejus  habet  Domi- 
nus  ;*%iMn  in  hujusmodi  tentationibus  liberata  est 
a  Domino. 

Cap.  XXV.  —  Omnisitaquecivitasatqucprovincia 
consuetudinem  habebat  ut  infantesmale  habentes  in 
illud  deducerent  monasterium,ad  ancillas  Dei  mira- 
cula  facientes,  et  suscipiebat  eos  abbatissa,  et  ingre- 
diebantur  in  oratorium;  et  supplicabant  pro  eis  Do- 
minum,  et  mox  ab  omui  languore  sanabantur  in- 
fantes,  et  recipicbanteos  matresproprie  sanos,  pro- 
flciscentes  atque  glorificantes  Deum.  Erat  autem 
quaedam  in  monasterio  mulier  energumena,  ab  in- 
fantia  obligata  in  monasterio,  quatenus  salvaretur, 
quae  habebat  spiritum  immundumdaemonem,ligatis 


respondcntes,  dixerunt  :  Vere  ancilla  Dei  est.  Voca- 
vitque  eam,  et  dixit  ei :  Fiiia  mea  Euphraxia,  volo 
ut  huic  patienti  (8),  quac  in  monasterio  est,  perma- 
nus  tuas  cibum  offeras,  si  non  times  eam.  Cui  Ea- 
phraxia  respondit :  Non  timeo,  domina  mea,  quid- 
quid  mihi  praecipis.  SumensergoEuphraxia  quiddam 
vasculum,  misit  in  iiiud  legumen  etfragmen  panis, 
et  obtulit  ei.  Illa  vero  repente  dentibus  stridens,  et 
valde  fremens,  fecit  impetum  super  eam  :  et  appre- 
hendens  illud  vasculum,  volebat  conMngere.  Eu- 
piu^xia  vero  apprehendens  manum  ejus,  dizit :  Vi- 
vit  Dominus  Deus,  si  te  posuero  in  terram,  tollo  vir- 
gam  dominae  abbatissae,  ct  sic  te  flagellabo,  ut  nun- 
quam  praesumashoc  agere.  Vidensautem  quia  pre- 


manibus,  etspumam  faciens,  et  dentibus  suis  stri-Gvaluissetpatienti,quievit.  Postquamautem  cessavit, 


dens,  multumquc  clamans,  ita  ut  omnes  audientes 
camtimorc  conciderent.  Et  cum  frequenter  abba- 
tissacumscnioribussororibus  prosalutc  SS9  ^jus 
omssct,  nihil  promeruit :  quapropter  nec  valebant 
se  ad  cam  jungere,  ut  ei  vel  cibum  offerrent.  Erat 
autem  ligatum  quoddam  vasculum  in  fune,  et  ipso 
vasculo  legumina  vel  jpanes  mittebant,  et  appende- 
batur  ipsum  vasculum,  et  sic  ei  de  longe  porrigeba- 
tur,  et  ita  vescebatur.  Frequenter  autem  abjicicns 
ipsum  vasculum,  cum  virga  jaculabatur  in  faciem 
offerentis  sibi  cibum. 

Cap.  XXVI. "— Una  vero  dierum  factum  estut  in- 
trarct  ostiaria,  et  diceret  abbatissae  :  Domina  mca, 
mulier  quacdam  infantulum  adduxit,et  stans  foiis  ad 


coepit  Euphraxia  blandiri,  et  dicere  :  Sede,  soror, 
comedeet  bibe,  et  noli  turbari.  IlLaque  sedit,  come- 
dit,  et  bibit,  et  rcquicvit.  Ab  illa  hora  jam  ilii  cibus 
cum  virga  dabatur.  Omnes  autem  sorores  videntes 
quod  feceratEuphraxia,orabantpro  ea  adDominum. 
Cum  vero  cocpisset  moveri  et  indignari,  dicebant 
ad  eam  sorores  :  Quiesce  soror,  et  noli  malignari ; 
nam  si  venerit  domina  Euphraxia,  flagellabit  te;et 
repente  quiescebat. 

Cap.  XXVIII.  —  Rursumautem  Germana  invidia 
mordebatur,  et  cor  ejus  urebatur,  dicebatque  sorori- 
bus :  Nisi  fuisset  Euphraxia,  non  inveniebatur  alia 
quaecibum  eiofferret  ?  tollamcibos,  et  ego  ministro. 
Sumens  ergo  cibos  ejus,  accessit  ad  patientem,  et 


januam,  deflet.Estautem  infantulusquasiannorumDdicitei :  Accipe  cibos,  soror,  et  comede.  Ula  vero 


circitcr  octo,  paralyticus,  surdus  et  mutus.  Videns 
autem  abbatissa,  spiritu  sibi  revelante,quia  gratiam 
proraeruissct  aDominocontra  daDmones  Euphraxia, 
dixit  ostiariic  :  Voca  milii  Euphraxiam.  Quae  cum 
venisset  ante  abbatissam,  dixit  ei :  Vade,  suscipe 
infantem  a  matre  sua,  et  defer  huc.  Illa  vero  egressa, 
et  videns  infantulum  paralyticum  et  trcmentem,mi- 
serata  est  super  eum  ;  ct  ingeraiscens  dolenter,  si- 
gnavit  infantem,  et  dixit  ei  :  Qui  te  creavit,  ipse  tc 
sanet,fili.  Etsumenseum,  pergebat  ad  abbatissam. 
Infans  vero  dum  portarctur  ab  Euphraxia  sanatus 
est,etclamavit  matrisuee.  Videns  autem  Euphraxia 
quia  infantulus  coepisset  loqui,  perterrita  projecit 


continuo  exsiliens  in  eam,  vestes  ejus  conscidit;  et 
conterens  eam,  projecitin  terram  ;  et  irruens  soper 
illam,  CQspitmanducare  cames  ejus.  Clamore  autem 
facto,  et  nulla  pra^sumente  ei  appropinquare,carrens 
Julia  ad  coquinam,  dixit  Euphi^axiae  :  Festina,  do- 
mina,quia  Germana  a  patiente  diiacerataest.Correns 
autem  Euphraxia,  tenens  manus  patientisetguttor, 
eripuit  ab  ca  Germanam  cruentatam  et  dilaceratam. 
Cui  dixit  Euphraxia :  Bene  fecisti,  quia  sic  contri- 
visti  sororem  ?  Illa  vero  stabat  spumam  faciens,  et 
dentibus  stridens.  Dixitei  Euphraxia  :  Ab  hac  hora 
si  maligna  fueris  erga  sorores,  non  tibi  cedo,  neqae 
misereorj  sedvirgam  dominsemeseabbatisstt  tollam, 


m 


637 


VITA  SANCTJE  EUPHRASI^.  VmGINIS. 


638 


et  cam  ea  te  sine  misericordia  flagellabo.  IUa  vero  Anus  Jesus  Christus.  Daemon  dixit:  Non  possum  exire 


sedens,  repente  cessavit. 

Cap.  XXIX.  —  Mane  autem  facto,  completo  sacro 
ofiicio,  et  egredientibus  eis  ab  oratorio,  visitans  Eu- 
phraxia  patientem,  invenit  eam  disruptam  vestem 
suara  in  terram  projecisse,  et  sedentem  supor  eam, 
et  coliigentem  stercus,  et  comedentcm.  At  Euphraxia 
ut  vidit,  flevit,  et  quae  facta  fuerant  abbatissae  nun- 
tiavit.  Convenientes  vero  sorores,  invenerunt  eam 
nudam,  et  coiiigentem  phlegma,  et  comedentem. 
Dixit  autem  abbatissa  ut  daretur  ei  alia  tunica,  ut 
▼estiretur.  Sumens  itaque  Euphi-axia  tunicam,  et 
parapsidem  cum  lcgumine,  et  fragmen  panis,  obtulit 
ei,  et  dixit :  Accipe,  soror,  et  vestiSoOte,  etgusta, 
qnare  sic  te  deturpas  ?  Quae  sumens,  comedit  etbibit. 


ab  ea,  quid  me  persequeris  ?  ubi  habeo  proflcisci  ? 
Euphraxia  dixit  :  In  tenebras  exteriores,  in  ignem 
aeternum,  in  inflnita  tormenta,  parata  tibi  et  patri 
tuo  Satanae,  et  facientibus  voluntatem  ejus .  Onmes 
itaque  sorores  stabant  respicientes  in  eam,  ct  non 
praesumebant  propius  appropinquare.  Euphraxia 
vero  dure  certabat  cum  daemonc  resistente.  Et  respi- 
ciens  in  coplum,  dixit :  Domine  Jesu  Christe,  noli  me 
in  hac  hora  conhmdi,  ut  non  vincat  me  hic  dmmon 
immundus.  Et  continuo  daimon  spumans,  et  stridore 
facto,  clamans  voce  magna,  egressus  est  a  muliere, 
etabea  hora  sanata  est.Cucurreruntautem  sorores, 
gloriflcantes  in  hoc  Deum,  magnus  cnim  timor  obti- 
nuerat  omnes.  Euphraxia  vero  tulit  mulierem,  et 


Et  induens  eam,  ministravit  ei.  Euphraxia  vero  a"abluit  eamaqua,  et  induit  eam  vestimento,  et  duxit 

lacrymis  non  cessavit,  usque  ad  vesperam  pro  ca 

gemcns.  Quo  cum  pervenisset,  mox  supplicabat  Do- 

mino  cum  lacrymis,ut  illa  patienssanaretur.Diluculo 

vero  abbatissa  vocans  Euphraxiam,  dixit  ei  :  Cur 

me  celasti,  preces  offerens  Deo  pro  hac  patiente  ?  Si 

manifestasses  mihi,  et  ego  sinc  dubio  venirem.  Cui 

Euphraxiadixit:  Ignosce  mihi,  domina,  vidi  eam  tur- 

piter  positam  etinflrmam,  et  dolui  super  eam.Abba- 

tissa  vero  dixit :  Habeo  tibi  aliquid  conflteri,  et  vide 

nc  Satanas  tentet  te,  et  elatio  tibi  generetur.  Ecce 

tibi  Christus  potestatem  circa  eos  dedit,  ut  ejicias 

eos.  Audiens  haec  Euphraxia,  misit  cinerem  super 

caput  suum  ;  et  prosternens  semetipsam  in  terram, 


ab  abbatissam :  quse  una  cum  sororibus  introduxerunt 
eam  in  monasterium,  et  gloriam  dederunt  Deo  pro 
facto  miraculo. 

Cap.XXX.  —  Ab  illa  verohora  humiliavit  se  ara- 
plius  Euphraxia^  et  sine  somno  tota  nocte  persistc- 
bat :  omnem  vero  hebdomadani  jejunabat,  ut  con- 
sueverat,  sine  defectu  faciens  cunctis  sororibus 
ministerium,  ct  cum  omni  studio  atque  laetitia  in 
mansuetudine  atque  humilitate  degebat.  Una  vero 
dierum  abbatissa  vidit  visionem,  et  conturbata  est 
vehementer.  Rogare  autem  ca?perunt  eam  omnes 
sorores,  supplicantes  et  dicentes  :  Confltere  nobis, 
domina  abbatissa,  cur  sic  ingemiscis,  et  nostras  ani- 


daraavit  dicens  :  Quae  sum  ego  infelix  et  immunda,  p  mas  simul  affligis.  Et  dixit  :  Non  me  cogatis  usque 


ut  daemonem  tantum  expellam,  quem  orantes  per 
tantum  tempus  non  potuistis  expellere?  Dicit  ci 
abbatissa  :  Filia  mea,  te  sustinebat  hoc  tempus,  co- 
piosa  est  tua  merces  in  ca^lo.  Ingressa  autem  Eu- 
phraxiamonasterium,  projecitsemetipsam  ante  alta- 
ro,  suppllcans  Deo,  utprecibus  ejus  sanaretur,  et  de 
excelso  daretur  auxilium.  Et  surgens  a  pavimento 
orans,  rursum  ibat  ad  paticntem,  jussione  abbatissse, 
ct  omnes  sorores  sequebantur  eam,  ut  mirarentur 
quae  facienda  erant.  Ad  quam  accedens,  ait  :  Sanet 
te  Dominus  meus  Jesus  Christus,  qui  tc  creavit.  Et 
roox  signum  crucis  fecit  in  fronte  ejus.  Mox  autcm 
clamavit  coram  omnibus  :  Oh !  quomodo  ab  ista  im- 
postrice  et  fallace  oxco,  habitans  in  ea  plurimos 
annos,  et  nullus  me  expellerc  potuit,  et  haec  immun- 


in  crastinum.  Dixcrunt  ei  seniores  sorores  :  Crede, 
domina,  quod  si  non  annuntiaveris  nobis,  tribulatio- 
nem  magnam  animabus  nostris  ingcris.  Abbatissa 
dixit :  Ego  quidem  quod  futurum  est,  usque  in  diem 
crastinum  dicere  non  volcbam ;  sed  quia  cogitis  me, 
nunc  audite  :  Euphraxia  nos  deserit,  cras  enim  hac 
vita  privabitur ;  nulla  vero  indicet  ei  ne  contri- 
stetur.  His  itaque  dictis,  magnus  ejulatus  per  mul- 
tas  horas  factus  est.  Una  autem  sororum  cup  co- 
gnovisset,  currens  ad  furnum,  invenit  Euphraxiam 
panes  coquentem,  cui  Julia  aderat  secundum  con- 
suetudinem.  Dixit  ergo  illa  soror  quae  venerat  : 
Cognosce,  domina  Euphraxia,  quia  intus  magnus 
luctus  est  apud  abbatissam  propter  te,  et  apud  soro- 
res.  Audientes  autem  haic  Julia  et  Euphraxia.  stupc- 


da  atque  luxuriosa  conatur  persequi  me  ?  Cui  Eu-     factac  sunt,et  diutius  steterunt.  Post  haec  autem  Ju- 


phraxia  dicit  :  Non  ego  te  persequor,  sed  Christus 
omniumDeus.Dixit  eidaemon  :  Non  exeo,  immunda, 
non  enim  accepisti  potestatem  ejiciendi  me.  Eu- 
phraxia  dixit :  Ego  immunda  sura,  et  omni  roaligni- 
tate  plcna,  ut  tu  quoquc  testaris ;  verurataraen, 
jubente  Domino,  egredere  ab  ea.  Nam  si  sumo  bacu- 
lum  abbatissae,  fliigellabo  te.  Caeterum  resistente 
dsmone,  et  exire  nolente,  suracns  Euphraxia  abba- 
tissae  baculum,  dixit  ei  :  Exi,  aut  certc  torquco  te. 
Respondit  ci :  Quomodo  ab  ea  egredi  potero,  cum  ab 
ea  recedere  non  possim?  Mox  igitur  Euphraxia  co^pit 
caedere.  Et  cum  tertio  percussisset,  dixit :  Egredere 
fl  flgmento  Dei,  spiritus  immunde.  Increpet  te  Domi- 


lia  dixit :  Putasne  auditu  audivit  abbatissa,  quia  ex 
missione  illius  qui  aliquando  sponsus  fucrat  tuus, 
jussitiraperatorte  adduci  ex  monasterio,  etpropter- 
ea  lamentantur?  Cui  Euphraxia  respondit  :  Vivit 
Dorainus  raeus  SOO  Jesus^Ohristus,  quia  si  omnia 
fundaraenta  terra;  moveantur,  non  mihi  persuadere 
praevalebunt,  ut  Christum  Dominum  meum  derelin- 
quam.  Veruratamen  domina  meaJulia,dum  coquun- 
tur  panes,  vade,  vide  fletus  istos,  vide  quid  conti- 
gerit,  ne  anima  mea  perturbetur.  Illa  vero  pergens 
et  stans  foris  ante  januas,  andivit  somnium  abbatis- 
sam  hoc  modo  referentem :  Vidi,  inquit,  quasi  duos 
cujusdam  schematis  viros  hac  advementes,  qui  quae- 


639  D£  VITIS  PATRi||f  UfiSR  PRUCU8.  MO 

rebant  £uphraziam  toliere,  dixeruntqae  milii :  Diri-  A  cat  te  abbatissa.  Illa  vero  egresea  estfploransaiqiie 


ge  eam,  opus  habet.  Rursum  ergo  et  alii  venientes, 
dixeruntmihi :  Assumens  tecum  Euphraxiam,  deduc 
cam  ante Dominnm.  Quam  mox  assumens,  properavi 
cum  eis.  Etcum  venissenus  ad  quamdam  portam, 
cujus  gioriam  enarrare  non  valeo,  spontc  nobis  aper- 
ta  est.  Et  ingressae  sumus,  et  vidimus  ibi  inenarrabile 
palatium  cceleste,  in  quo  et  soiium  nuptiale  non  ma- 
nu  factum.  Ego  quidem  interius  appropinquare  non 
potui.  Euphraxiam  vero  assumentes,  obtulerunt  Do- 
mino  :  et  procidens,  osculata  est  pedes  ejus  imma* 
culatos.  Vidi  ibi  dena  millia  angelorum,  ac  multitu- 
dinem  sanctorum  innumerabilem ;  et  omnes  stabant 
respicientes ;  et  vidi,  et  ecce  mater  Domini  assumens 
Euphraxiam,  adduxit  eam  ad  Ihalamum  nuptialem, 


conturbata  :  et  ingressa,  astitit  abbatiss»,  defleni 
atque  moerens,  etgemitibus  nimis  af&icta.  Abbatis- 
sa  vero  respiciens  eam,  dixit:  Quid  habes,  iUia^qaia 
sic  ingemiscis  ?  Euphraxia  dixit:  Plango  me,  domi- 
na  mea,  quia  scivisti  me  morituram,  et  non  indica- 
sti  mihi,  ut  plangerem  peccata  mea,  dum  sim  ab  om- 
nibus  peccatis  coinquinata.  His  dictis,  se  proatravit 
in  pavimentum,  ettenuit  pedesabbatisse^perqoam 
omne  consiiium  ejus  alacriter  est  perductum.  Cla- 
mavitque  Euphraxia  et  dixit :  Miserere  mei,  domina, 
et  deprecare  Dominum,  ut  milii  concedat  vel  onom 
annum,quiasine  pcenitentia  sum,  etnescio  qu«  me 
tenebrae  cooperiant.  Dixit  eiabbatissa:  Yivit  Domi- 
nus,  quia  coelesti  senatu  dignam  te  fecit  rex  tnas 


in  quo  decoris  coronam  parabat,  et  audivi  vocem  ad  B  Christus.  Et  coepit  omnibus  recitare,  quibus  bonis 


Euphraxiam  dicentem  :  Ecce  merces  tua.  Nunc  ita- 
que  perge,  post  decem  dies  vcniens,  fruere  iiis  in 
sseculis  infinitis.  Et  idco  quia  hodie  nona  dies  est, 
ex  quo  visionem  vidi,  cras  morietur  Euphraxia. 

Cap.  XXXI.  Audiens  haec  Julia  recitantem  secrete 
abbatissam,  tundens  pectus  suum  et  faciem,  amare 
deflens  venit  ad  clibanum ;  et  cum  vidisset  eam 
flentem  Euphraxia,  dixit  ad  illam  :  Conjuro  te  per 
Filium  Dei,  soror  Julia,  indica  mihi  quid  audisti,  et 
quare  plangis.  Dixit  ei  Julia :  Plango,  domina  mea, 
quia  hodie  scparabimur  a  tc ;  sicut  enim  audivi  a 
domina  mea  abbatissa,  cras  ex  hoc  corpore  exhala- 
bis.  Quod  dum  Euphraxia  audisset,  angustiata  est, 
et  pusillanimis  facta,  cecidit.  Sedebat  autem  juxta 


habet  frui  Euphraxia.  Et  rogabat  eam,  ut  pro  ipsa 
Dominum  supplicaret,  quatenus  ejus  particepe  cise 
mereretur.  Orabat  enim  ut  cum  ea  conversaretnr 
in  Christo  ;  et  ipsis  donis  quibus  ipsa  erat  fruitora, 
et  ipsa  frueretur. 

Cap.XXXIL— Euphraxia  vero  jacens  adpedesab- 
batisss,  ccepit  tenere  frigus  et  rigorem;  post  paaln- 
lum  vero  vehemens  eamfebris  invasit.Abb»tissaveio 
sororibusait:  Sumiteeam,  et  ingrediamur  in  ortto- 
rium,  quiajam  appropinquat  hora  ejus.  Posuenmt 
ergo  eam  in  oratorium,  et  observabant  eam  usqoe 
advesperam.Vespere  autemfacto,cumhorasumendi 
cibum  jam  advenisset,  pnecepitSBI  «»  abbati«s 
ut  egrederentur,solummodo  Juliam  secum  retineai 


eam  Juiia  flens.  Cui  Euphraxia  dixit :  Soror,  da  mihi  C  ne  aliqua  hora  relinquerent  Euphraxiam  ;  et  claasu 
manum  tuam,  et  leva  me,  et  duc  me  ubi  ligna  sunt    januis,usque  manefiierunt  cum  ea.  Julia  veroroga- 


posita,  et  ibi  me  pone ;  et  tolle  panes  de  clibano,  et 
porta  in  monasterium.  Fecit  Julia  haec,  et  abbatissae 
non  indicavit.  Cum  ergo  jaceret  Euphraxia  in  pavi- 
mento  clumavit :  Cur,  Domine,  abominatus  es  me 
peregrinam  et  oi*phanam  7  Cur  despexisti  me  ?Ecce 
tempus  quando  debebam  cum  diabolo  pugnare,  et 
anima  raea  a  me  expetitur.  Misericors  esto  in  me 
ancilla  tua,  Domine  Jesu  Christe,  dimitte  vel  unum 
annum,  quatenus  defleam  peccata  mea,  quia  sine 
pcenitentia  sum,  et  ab  omni  poenitentia  nudata.  Non 
est  in  me  opus  salutis :  nam  nemo  in  infemo  confite- 
bitur  tibi.  Non  est  poenitentia  in  sepulcro,  non  pos- 
sum  post  mortem  lacrymis  prsevalere ;  non  enim  qui 


batEuphraxiam,dicens :  Dominami  soror,  non  ohli- 
viscaris  mei :  memento  quod  inseparabiliter  tibico»- 
juncta  sum  semper  super  terram ;  supplica  Dco  p» 
me,ut  me  non  separet  a  te.Memento  quia  ego  tibipro- 
vidi  bona  certamina.  Deprecare  Dominumi  ut  ae 
absolvat  ab  hac  sarcina  cami8,ut  merear  tecum  abiis 
cum  fiducia.Mane  vero  facto,abbatissa  videna  quiaia 
novissima  respiratione  esset  Euphraxia  ut  morm- 
tui*,  mandavit  sororibus  per  Juliam,  dicens  :  VenilBi 
filiae  me8e,valefaciteei,  quiajamdefecit*  Quibus  ve- 
nientibus,  valedixeruntei,  flentesdicentesque:  Me- 
mento  nostri,  domina  soror  Euphraxia,  nomeu  beoe- 
dictum  a  Deo,  qui  te  dilexit.  Post  omnia  autem  Tenit 


in  inferno  sunt  laudabunt  te,  Domine,  sed  viventesDilla  quaediupassa  ad8Bmonefuerat,etper  eamsahs 


laudabunt  nomen  sanctum  tuum.  Dona  mihi  vel  ad- 
liuc  unum  annum,  ut  pcenitentiam  agam,  quiadeso- 
lata  sum  sicut  ficus  sine  adjutorio.  Cum  ergo  defle- 
ret,  audicns  quaedam  sororum,indicavit  abbatissa^at- 
que  sororibus^  quia  Euphraxiaprostrata  in  i*eposito- 
rio  lignorum,  ita  clamaret.  Dixitque  Julia  :  Vere, 
domina,  audivit  quia  moritur ;  propterealamentatur. 
Dixit  ergo  abbatissa  sororibus  :  Quis  annuntiavit  ei, 
ct  animam  ejus  afflixit  ?Quis  indicavit  ei,  et  cor  ejus 
attrivit  ?  Nonne  vos  rogavi,  ne  diceretis  ei,  donec 
ejushora  veniret?Cur  hoc  fecistis  et  afllixistis  ani- 
mam  ejus?Ite,  et  adducite  eam  milii.  Illse  vero  per- 
gentes,  dizerunt  ei :  Veni,  domina  Euphraxia,  vo- 


facta  est :  et  lugenssicut  et  omneB,osculabatarBMh 
nus  ejuSfdicens:  Istaemanusquantum  mihi  indigBg 
et  peccatrici  ministraverunt !  per  Deom  et  per  istv 
manus  daemonium  expulsum  est  a  me.  Et  cum  Eor 
phraxia  respondere  nonposset,  dixit  ei  abbatisn: 
Filia  mea,non  misereris  vel  hujus  sororis?  Quare  M 
loqueris  ei,  quae  propter  te  ita  tribulatur?  Euphraxia 
vero  respondit  adeam:  quare  meluges^domina  sorat 
Dimitte  me  requiescere,  quia  deficio  ;  verumtamM 
tu  benedic  Deum,  et  ipse  te  conservabit.  et  dixit : 
Ora  pro  me,  quia  magnum  certamen  est  in  anima 
mea  in  hac  hora.  Cum  ergo  orassct  abbatissa,  «4 
omnes  respondissent  Amen,  reddiditaiiMoam,Eril 


Mf 


VTTA  SANCTiE  EUPHRASIiE,  VTRGINIS. 


642 


aiiCeni  aimomiiitriginta  :  sepelierantqueeamintu- Aergo  unam  soronim,  nomine  Theogeniam,  quae  eis 


nmio,  ubi  et  genitnx  ejus  Euphraxia  requiescebat ; 
et  glorificaTerunt  Deum,  quia  promeruissent  habere 
aororem  apud  Denm. 

Cap.  XXXIII.  ^ Mia  vero  magistra  ejus,  tribus 
diebos  flens,  ab  ejus  timulo  non  recessit ;  hsecenim 
docuerat  eam  litteras  et  psaltenum  et  multumeam 
diligebat,  cum  ejus  esset  discipula,  atque  ex  genere 
imperatoris.  Quarta  vero  die  Iseta  facta  Julia,  acces- 
sitad  abbatissam,  et  dixitei:  Dominamea,  orapro 
me,  quia  vocavit  me  Christus,  intercedente  pro  me 
beata  Euphraxia.  Et  haec  dicens,  osculata  est  cunctas 
sorores.  Quinta  autem  die  post  obitum  Euphraxiae, 
defuncta  est  et  magistra  ejus  Julia,  et  sepulta  est  in 
s^alero  ubi  posita  erat  beata  Euphraxia. 

Cap.  XXXrV.  —  Post  triginta  vero  dies  evocans 
abbatissa  monasterii  priores^  dixit  ad  eas :  Filiae 
me»,  eligite  vubis  matrem,  et  constituite  in  locum 
menm,  quae  vobis  prseesse  possit.  Illae  vero  respon- 
demnt :  Domina,  pro  qua  causa  hoc  dicis  denuntia 
nobis ;  nunquam  enim  famulabus  tuis  hoc  dixisti. 
Dizit  eis  abbatissa :  Vocavit  me  Dominus.  Suppiica- 
vit  enim  pro  me  dominaEuphraxia,  et  multum  labo- 
rafit  in  snis  predbus,  quatenus  ego  coelestem  tha- 
bunom  promererer.  Nam  et  Julia  per  sanctam  Eu- 
phTftTJam  particeps  ejus  effecta  est,  et  ingressa  est 
in  illad  palatium  non  manufieuitum  ;  et  ego  festino 
digna  fieri,  et  cum  eis  locum  habere.  Audientes  so- 
Tores  de  Euphraxia  et  Julia,  quia  in  maxima  esset 
^ria,  gaudebant,  et  orabant  pariter,  ut  et  ipsseC  fruamur  Salvatore  Dominonostro  Jesu  Christo.  Cui 
mererentor  ad  illum  thalamum  accedere.  Elegerunt    est  honor  et  gloria  in  saecula  saeculorum.  Amen. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

bus,  ubi  haec  Grae^e  citat :  Aiyti  f]  Sicbcovo^  xcu  xopa- 
a/w,  Ttcoye  xup^a  ulou  ei^  tov  oTxcJv  aoo,^STi  ou  Suvaaai 
(t>$6  TcapafisTVat  *  ou8i  vap  Zivonai  xi^  &^g  Trapa^istVat, 
sav  (x^  auvTd^^Tjxai  xw  Aptarcu.  Aiyti  ouTij  t6  xopaatov, 
IIou  coTiv  6  XpioTC^^ ;  'H  Sidtxovo^  eTc^etfsvauT^  tov  8sa- 
icoTixov  /^apoxTfJpa,  xa\  OTpa^staa  Xiysi  tyj  '  8iax({v<i), 
'AXt)6w?  xiY*»»  Tw  XpiaTw  auvTdtaaoaat,  xal  oux^ti  a7:^p- 
/^Ofxai  fieTa  ttJ^  xup^a;  (xou  *  xa\  icoXtv  avaaTaaa  ^  Eu- 
irpaE^a,   xa\  XaSouaa  ttjv   OuYOT^pa  lauTfJc,  Tcap^aTrjaev 


praeesset.  Quam  evocans  abbatissa  ad  se,  dixit  ad 
eam  :  Ecce  testimonium  bonum  quod  sorores  om- 
nes  de  te  dederunt,  et  posuerunt  te  ad  principatum 
et  praesulatum  traditionis  divinaelegiset  consequen- 
tia  nostra.  Conjuro  te  per  intemeratam  Trinitatem 
et  consubstantialem,  ne  istius  mundi  quaeras  divitias 
autpossessionem,  neque  occupes  sororesad  terrenas 
sollicitudines  :  sed  magis  ut  contemnentes  teropo- 
ralia  bona,  perpetua  mereantur  accipere.  Et  rursum 
sororibus  dixit :  Quomodo  perfecte  nostis  vitam  et 
conversationem  Euphraxiae,  estote  imitantes  eam,  ut 
participes  ejus  eflficiamini.  Et  cum  dixissent  omnes 
Amen,  valedicens  eis,  intravit  oratorium  ;  et  clau- 
dens  januas,  praecepit  ut  usque  ad  diluculum  nulla 
B  illarum  intraret.  Mane  autem  facto  ingressae,  invene- 
runt  eam  obdormisseinDomino ;  et  hymnum  diccn- 
tesDomino,  reposuerunt  eam  in  sepulcro  ubibeata 
Euphraxia  condita  erat.  Ab  iila  autem  die  nequa- 
quam  in  illo  tumulo  alia  sepeiierunt  corpora. 

Cap.  XXXV.  —  Multa  vero  signa  et  sanitates  fie- 
bant  in  memorato  sepulcro,  etexpulsidaemonescla- 
mabant :  Quia  postmortem  praevaletcontra  nos  Eu- 
phraxia,  et  persequitur  nos  ?  Haec  est  revera  Vita 
Euphraxiae  matronae,  quae  coelesti  senatui  interesse 
promeruit.  Festinemus  igitur  et  nos,  tam  fratres 
quam  sorores,  hujusmodi  conversationemhabere,  et 
sectarihumilitatem,  obedientiam,  laborem,  mansue- 
tudinem,  longanimitatem,  ut  et  nos  ita  angelorum 
conversationem  mereamur,  et  cum  gaudio  magno 


(1 )  Euphrasix,]  Martyrologium  Romanum, 

18  Iffurtii :  c  In  Thebaiae  depositio  sanctae  Euphra- 
tim  'vimnis.  »  Usuardus  de  eadem  hac  die.  Menolo- 
ginm  GraBCorum  25  Julii :  Eodem  die  sanctae  Eu- 
«razue,  filiae  Antigoni  c^jusdamsenatorii  ordinis,  et 
Enpiraxiae  sub  Theodosio  imp.  cujus  erat  consangui- 
nea :  mortno  autem  Antigono,  mater  EupraxiaTheo- 
dosio  illam  commendavit,  qui  senatoriocuidamviro 
despondit.  lila  vero  discedens  cum  matre  in  Thebai- 

«  M  A*  ^  A.  ^  J**  • 


dem  ifigypti  profecta,  ad  monasterium  ingressa  in     th  t6v  Ssa^oTtxov  vapaxTfjpa  •  xa\  sxTs^vaaa  Ta;  /,sTpa{ 

-     auTfJ;  £i(  Tov  oupavov  iSoYjas  uLSTa  xXauOtxou,  K;5pis' *Ir|- 


So  erant  virgines  centum  et  quatuor,  parem  ange 
Titam  dncentes,  aemulataearum  virtutem,  a  mo- 
nMterio  ipso  discedere  passa  non  est :  erat  autem 
tonc  virgo  sezdecim  annos  nata.  Mater  vero  illinc 
discedens,  Orientis  monasteria  obeundo,  possessio- 
nes  multns  et  beneflcia  indigentibus  contulit.  Post 
hec  cam  in  morbum  incidisset,  reversa  est  ad  man- 
siooem  in  qua  filiam  reliquerat ;  cumque  orones  fa- 
cnltatessaasfiliae  commisisset,  requievitin  Domino. 


aou  XpiaTl,  ao\  (xsXy[ast  Tcspi  tou  namoM,  OTt  ae  lizi" 
OT)asv,  xa\  ao\  ^cap^OsTo  iauTTJv.  c  Diaconissa  vero  ad 

guellam  :  Abi,inquit,  domum  tuam,  quia  non  potes 
ic  permanere  ;  neque  enim  in  hoc  cuiquam  licet 
commorari,  nisi  cum  Christo  conjungatur.  Puella 
autem  :  ubi  est,  inquit,  Christus?  Atilla  ostenditei 
Domini  imaginem.  Cui  puella  conversa :  Vere,  in- 
quit,  ego  cum  Cbristo  conjungor,  neque  ampiius 


Eopraxia  vero  cum  bona  omniapauperibus  eteccle-X)cum  heramea  discedam.  Etrursum  consui^ensEn- 
"    Dei  dii^buisset,  monasticae  vitae  exercitatio-     phraxia,  filiamquc  suam  apprehendens,  dominicae 

'        ......      —.   ..  iraagini  ipsam  admovit,  manibusque  sublatis  in  COB- 

lum  magna  voce  clamavit :  Domme  Jesu  Christe, 
puella  tibi  erit  cura^,  quando  te  concupivit,  seque 
ipsam  dicavit  tibi.  i  Quae  Damascenus  compendio 
excerpsit  ex  Actis  Graecis  Eupraxiae,  quae  m  hac 
Vita  Latina  fusius  habes  narrata  cap.  8  et  9. 

Ciaruit  temporibusTheodosii  imp.,  uti  patet  ex 
ipsa  Vita  et  Menologio. 

Alia  ab  ista  est  j^phrasia  Nicomediensis,  quae 
mira  arte  elusit  procaciam  lascivientis  juvenis,  de 
q^ua  Nicephorus  lib.  vii,  cap.  13.  Mensa  Euphra- 
siam  Nicomediensem  martyrem  tempore  Maxuninii 
imp.  habent  19  Januarii. 


nem  egregie  amplexa,  tantum  in  virtute  profecit,  et 
neeessitates  corporis  subjugavit,  ut  per  quadraginta 
qoinaue  dies  immobilis  steterit,  intentis  ad  coelum 
manibus.  Itaque  propterexcellentem  virtutem  beata 
Eopraxia  miracuiorum  gratiam  accepit,  quamultos 
m  Tariis  languoribus  liberavit,  et  ipsa  beatum  finem 
assecata,  ad  Dominum  transiata  est.  » 

EQphrasiae  res  gestas  habent  omnes  editiones,  ex- 
eepta  prima  Vitarum  Patrum,  ex  quibus  et  ms.  Co- 
dice  Surius  mutato  stylo  descripsittom.  II.  E^o  vete- 
rem  stylum  retinui,  ez  voto  multorum  vivorum 
dactoram.  Joannes  Damascenus  ex  ejusActis,  utle- 
gitime  scripliB,  petit  auctoritatem  orat.  3de  imagini- 


643 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


6a 


(2)  Suncluarns,]  Ita,  opinor,  vocat  aejjLvcTa,  wio-A 
nastcria.  Sic  cap.  5 :  t  Quae  etiam  illic  vacans  in 
sanctuariis.  » 

(3)  Architria,]  An intelligit cellulas?  In  Vitasancti 
Antonii  cap.  53,  habes  archisterium^  deinterioreet 
primaria  Antonii  cella. 

(4)  Aquamin  faciem  ejus  misit.]A{fu8SL  aqua  fri- 
gida  exanimati  ad  se  redibant.  Unde  proverbium, 
Aquam  aspcrgere,  id  est,  animos  addere.  MoxinVita 
Euphrosynae,  cap.  15 :  «  Jactavit  in  faciem  ejus 
aquam. 

(5)  Et  seplimanam  meam  cojnplevei^o.]  Indeoccur- 


runt  apud  varios  scriptores  liebdomadarii  seu  sepU^ 
manarii.  Vide  Onomasticon. 

(6)  Solarium  tertium.]  Ergo  plura  erant  in  una 
domo  soiaria,  id  cst  tabulata .  Alias  solarium^  id  est 
suprema  contignatio  soli  exposita,  unum  tantum 
erat. 

(7)  Priores  seniores.]  Mox,  cafl.  27  et  30  scniores 
sorores.  Sjepe  occurrunt^cnionwtam  intervirosquam 
inter  mulieres,  inhis  Vitis 

(8)  Patienti.]  Id  cst,  energumenx,  Clarum  ex 
cap.25. 


JANUARII   I. 


VITA  SANCTyE  EUPHROSYNyE 

YIR6INIS, 

AUCTORE   INGERTO. 


(*) 


Caput  primum.  ~308EuitvirinAiexandriano-Bvitatera,  et  de  sapientia  ejus  et  de  doctrina,  et  quia 


mine  Paphnutius  (2),  honorabilis  omnibus,  et  custo- 
diens  mandata  Dei.  Hic  accepit  conjugem  dignam 
generis  sui,  etipsam  honestis  moribus  plenam,sed 
sterilis  non  pariebat.  Virautem  ejus  nimis  fluctuans, 
eo  quodnon  haberetcui  omnes  facultates  dimitteret, 
ut  post  obitum  suum  beneetcongrue  suam  substan- 
tiam  gubemaret,  indigentibus  non  cessabat  mini- 
strare  nocte  et  die,  ecclesiisque  adhaerens,  jojuniis 
et  orationibus  orans  et  petens  aDeo  dari  sibi  filium. 
Similiter  et  uxor  ejus  doloribusafficiebaturmaxime, 
videns  virum  suum  fluctuantem  nimium,  multam  et 
ipsa  etiam  pecuniam  erogant;  pauperibus  et  inorato- 
toriis,  poscens  adimplere  desiderium  suum.Similiter 
autem  et  vir  ejus  circuiens  quaerebat  invenire  ali- 


erat  pulchra  nimis,  et  composita  vultu  et  animo. 
Multos  autem  excitavit  ad  accipiendum  eam  filiis  suis, 
et  muitisdecertantibus  cum  patre  ejus,  pervenire  ad 
fmem  non  poterant,  sed  tamen  ipse  dicebat :  Do- 
mini  voluntas  flat.  Unus  autem  exsuperans  omnesin 
honore  et  divitiis,  accersivitpatremillius,  et  postu- 
labat  ab  eo  ut  daretfiiiam  ejus  flliosuo  in  matrimo- 
nio,  *t  concessit. 

Cap.  IV.  —  Post  multum  vero  temporis  accipiem 
eam  Paphnutius,  cum  esset  annorum  octodecim, 
abiit  in  monasterium  cum  ea,  in  quo  consueverat, 
muitamque  iterum  pecuniam  largitus  est  ad  necessa- 
ria  fratrum.  Dixitque  abbati :  Fructum  orationam 
tuarum  adduxi  tibi,  ut  orcs  pro  ea  ;  quia  jam   ad 


quemhominem  dignuniDeo,  qui  posset  precibus  suis  ^  nuptias  eam  tradere  volo.  Jussit  antem  abbas  eam 


effectum  desiderii  ejus  perficere.  Etita  pcrambulavit 
in  monasterio,  in  quo  ejusdem  monasterii  patrem 
magnum  dicebant  apud  Deum.  Dlicque  ingressus,  et 
multam  pecuniam  ofierens,  multam  etiam  fiduciam 
ab  abbate  et  universis  fratribus  consecutus  est. 

Cap.  II.  —  Post  multum  vero  temporis  indicavit 
abbaticausam  desiderii  sui :  qui  compatiens  illi,po- 
stulavit  a  Domino  dari  illi  fructum  ventris ;  et  ambo- 
rum  orationes  exaudiens  Deus,  largitur  unicam  fi- 
liam.  Videns  autem  Paphnutiusabbatisconversatio- 
nem,  nunquam  a  monasterio  recedebat.  Unde  et 
conjugem  suam  introduxit,  ut  bcnedicereturab  ab- 
bate  et  afrati*ibus.Toilens  autem  infantulam  a  lacte, 
et  facta  annorum  septem  baptizata  est,  imposuerunt- 


introduci  in  xenodochia  monasterii,  locutusque  est 
cum  ea,  et  benedicens  exhortatus  est  eam  de  casti- 
tate,  et  humilitate,  et  patientia  timoris  Domini :  h" 
ciens  ibi  tres  dies,  aurem  ponebat  quotidie  ad  psal- 
mos,  et  videns  singulorum  conversationem  et  spiri- 
tuale  propositum,  mirabatur  eorum  vitam,  dicens: 
Beati  sunt  viriisti,  qui  et  in  hocsaeculo  similesaih 
gelis,  et  post  ha>c  vitam  aetemam  consequantur.  Et 
coBpit  cor  ejus  esse  soUicitum  in  zelo  timoris  Dei. 

Cap.  V.  —  Post  tres  autem  dies  dixit  Paphnutias 
ad  abbatem :  Veni,  Pater,  ut  salutet  te  ancilla  tnB, 
et  ora  pro  ea,  quia  ambulare  volumus  in  dvitatem. 
Cum  autem  venissetabbas,  projecit  se  puella  adpe- 
des  ejus,  dicens  :  Obsecrote,  Pater,  ora  prome,  lU 


que  illi  nomen  Euphrosynam.  Gaudebant  autem  su-Dlucretur  Deus  animammeam.Extendensquemanom 


per  illam  parentes  ejus,  quia  erat  accepta  Deo  et 
pulchra  facie . 

Cap.  III.  —  Facta  autemannorumduodecim,ma- 
ter  ejus  migravit  de  hoc  saeculo.  Remansit  autem 
pater  ejus,  erudiens  eam  litteris  et  lectionibus,  cae- 
teraque  hujus  mundi  sapientia.  Puella  vero  tantam 
excipiens  disciplinam,  ita  ut  mirarctur  pater  illius 
prudentiam.  Opinio  autem  ejus  peragravit  totum  ci- 


suam  benedixit  eam,  dicens  :  Deus,  qui  cognosds 
hominem  antequam  nascatur,  304  tu  hujusancillB 
tuae  curamhabere  digneris,  ut  mereatur  portionem 
et  consortium  habere  in  regno  coelorum.  Et  com- 
mendantes  seni,  abierunt  in  civitatem  :  pater  vcro 
illius  si  aliquando  inveniebat  monachum,  hunc  ad- 
ducebat  ad  domum  suam,  rogans  ut  oraret  pro  ea. 
Una  autem  die  anniversaria,  quando  ordinatus  est 


645 


VTTA  SANCTiE  EUPHROSYNiE,  VmGINIS. 


646 


abbas  monasterii,  de  quo  supradiximas,misitabbas  A  meo  inobediens  es8epatrimeo,etquid  faciam  ncscio. 


anum  e  firatribus  ad  Paphnutium,  ut  invitareteum 
ad  solemnitatem  abbatis  :  qui  abiens  in  domum  ejus, 
requisivit  eum.  Pueri  autem  dixerunt  ei :  Processit. 
Cap.  VI.  —  Audiens  vero  Euphrosyna,  et  advo- 
cans  illum  fratrem,  ccDpit  eum  interrogare  :  Dic 
mihi  pro  charitate,  domine  mi  frater,  quanti  fratres 
estis  in  monasterio.  At  ille  dixit :  Trecenti  quinqua- 
ginta  duo.  Dixit  ei  puella  :  Qui  voluerit  venire  illic 
ad  conversionem,  suscipit  illum  abbas  vester  ?  Re- 
sponditei  :  Etiam  cum  multo  gaudio  suscipit  illum, 
maxime  propter  vocem  Domini,  qui  dixit :  Qui  venit 
ad  me,  non  ejiciam  foras  (Joan.  vi).  Dicit  ei  Eu- 
phrosyna  :  Omnes  in  ecclesia  vestra  psallitis,  et 


Totam  enim  noctem  absque  somno  transivi,  postu- 
lans  Deum  utostenderetanimae  meae  misericordiam 
suam ;  et  manc  facto,  placuit  mihi  mittere  in  eccic- 
siam,  et  adducere  unum  fratrem,  ut  audirem  ab  ipso 
verbum  salstis,  et  quid  facere  debeam.  Postulo  au- 
tem  te,  Pater,  pro  meicede  animae  tuae,  scio  quia  a 
Deo  missus  es,  doce  me  quse  Dei  sunt.  Dicit  ei  se- 
nior  :  Dominus  dicit  :  Si  quis  non  abrenuntiaverit 
patrem,  et  matrem,  et  fratres,  et  filios,  insuper  et 
propriam  animam,  non  potest  meus  esse  discipulus 
[LuctB  xiv).  Ego  tibi  plus  dicere  nescio.  Tamen  si 
potes  ferre  tentamenta  camis,  celinque  omnia,  ot 
fuge  facultates  patris  tui,  quae  multos  inveniunt  hae 


aequaliter  jejunatis  ?  Dicit  ei  monachus  ille  :  Com-nredes.  Ecceptochia  (3),  hierocomia(4),  xenodochia 

^Mk  «MM^    *^.^*J  11*  •••  C  A^  »  «J  *1|*  •••  rt  • 


muniter  quidem  psallimus,  jejuniaverounusquisquc 
qnomodo  vult,  aut  quantum  valet,  ut  non  fiat  con- 
tumax  voluntatis  conversatio,  sed  proprii  arbitrii  et 
spontanea  voluntate.  Omnem  ergo  perscrutans 
monachorum  conversationem  ,  dixit  ad  mona- 
chum  :  Volebam  abire,  et  pervenire  ad  hujusmodi 
inenarrabilem  vitam  ;  sed  timeo  inobediens  esse  pa- 
tii  meo,  quia  pro  vana  et  caduca  hujus  sseculi  sub- 
stantia  cupit  me  tradere  viro.  Dicit  ei  monachus  : 
Soror.  non  permittas  ut  polluat  homo  corpus  tuum, 
et  tradas  talem  pulchritudinem  pati  opprobrium,  sed 
desponsateChristo,  qui  tibi  potest  proipsisomnibus 
transenntibus  dare  regnum  coelorum,  et  consortium 
angelorum.  Occulte  autem  exiens,  vade  adraonaste- 
riom,  mutato  habitu  saeculari  indue  vestem  mona- 


monasteria,  viduae,  pupilli,  peregrini,  infirmi,  ca- 
ptivi,  ubi  voluerit  et  placuerit  patri  tuo,  relinquet ; 
tu  soia,  ne  perdas  animam  tuam.  Dicit  ei  puella : 
Confido  in  Deum  et  orationibus  tuis,  quia  labo- 
rare  habeo  pro  anima  mea,  Deo  auxiliante.  Dicit 
ei  senex  :  Talia  desideria  a  firmitate  non  decidan- 
tur  ;  modo  enim  est  tempus  poenitentiae.  Dicit  ei  Eu- 
phrosyna  :  Et  ideo  te  fatigavi,  ut  impleas  desiderium 
meum ;  et  facta  oratione  benedicas  me,  et  abscidas 
comam  capitis  mei.  Et  exsurgens  senior,  facta  ora- 
tione  abscidit  comam  capitis  ejus,  induitquc  eam  tu- 
nicam  schematis  (5),  et  orans  pro  ea  dixit :  Deus  qui 
liberavit  omnes  sanctos  suos,  ipse  custodiat  tc  ab 
omni  malo.  Et  haec  dicens  senex,  discessit  ab  ea,  et 
ambulabat  in  via  sua  gaudens. 


chalem,  ut  possis  evadere.  Quae  cum  haec  audis  set,  ^     SOS  Cap.  VIII.  —  Euphrosyna  verocogitans  in 

placoit  iili,  et  dixit  ad  eum  ;  Et  quis  me  habetton- 

dere?  Noiebat  a  laico  tonderi,  qui  nonservat  fidem. 

Dicit  ei  monachus  ille  :  Ecce  pater  tuus  veniet  me- 

cam  ad  monasterium,  et  faciet  ibi  tres  dies  vel  qua- 

toor.  Ta  autem  adduc  unum  dc  monachis,  et  quo- 

modo  voles,  occurret  tibi  cum  magno  gaudio. 

Cap.  Vn.  —  Haec  et  his  similia  illo  dicenteadEu- 
phrosynam,  venitPaphnutius,  et  videns  monachum, 
interrogavit  eum,  dicens  :  Quid  ad  nos  fastidium 
snmpsisti,  domine  ?  Et  dixit  ad  eum  :  Anniversaria 
dies  est  monasterii,  misit  me  abbas  ut  venias  et  ac- 
dipias  benedictionem.  Gavisus  estautem  Paphnutius, 
iogressusque  cum  eo  in  naviculam,  abierunt  in  mo- 
nasteriom.  Cumautem  esset  ibi,mittens  Euphrosyna 


semetipsa  dixit :  Si  ambulavero  in  monasterio  puel- 
larum,  pater  meus  requirens  iuveniet  rae,  et  violen- 
tertrahetmeinde  proptersponsum  meum.  Proinde 
pergam  ad  monasterium  virorum,ubi  nullus  suspiciet 
me  esse.  Et  haec  dicens  projecit  vestem  muliebrem, 
induitque  se  virilem,  et  sero  facto  exivit  de  domo 
sua,  accipiens  secum  quingentos  solidos.et  abscondit 
se  in  aliquo  loco  per  totam  noctem.  Mane  autem  fa- 
cto,  venit  pater  ejus  in  civitatem  ;  volente  autem 
Deo,statim  in  eccIesiaambulavit.Euphrosyna  igitur 
pervenit  ad  monasterium  illud,  ubi  etpater  ejuserat 
notissimus,etnuntiavit  per  ostiariumabbati,  dicens : 
Eunuchus  quidam  de  palatio  veniens,  ante  ostium 
stat,  cupiens  loqui  tecum.  Egresso  autem  abbate. 


onam  famulum  fidelissimum,  dixit :  Vade  in  mona-Dprojecit  se  Euphrosyna  in  terra,  et  facta  oratione 


steriom  Theodosii,  ingressusque  ecclesiam,  mona- 
cham  qaemibiinvenerisadductecum.  Misericordia 
antem  Dei  ecce  quidam  monachus  veniebat  de  mo- 
nasterio,  vendens  quae  secum  habebat.  Et  videns  eum 
paer,rogavit  eum  utveniret  ad  Euphrosynam.  Qui 
eom  venisset,  videns  eum  puella,  surgens  salutavit 
eam,  dicens :  Ora  pro  me,  Pater ;  etorans  benedixit 
eam,  et  sedit.  Dixit  autem  Euphrosyna :  Domine  mi, 
ego  habeo  patrem  Christianum  et  servum  Dei,  pos- 
sessorem  substantiae  nimis ;  habuitque  uxorem  quae 
me  genuit,  quae  jam  transivit  de  hac  vita.  Vultautem 
jMter  meus  pro  omnibus  rebus  suis  traderc  me  sae- 
colo  haic  iniquo,  et  ego  nolo  inquinari  in  eo,  sed  ti- 


sederunt.  Dicit  ci  senex :  Quid  est  quod  huc  venisti, 
fiIi?Dicitei  Euphrosyna:  Ego  quidem  de  palatio  fui 
eunuchus,  et  desiderium  habui  semper  conver&atio- 
nem  monachorum,  et  civitas  nostranuncvalde  habet 
hocstudium  conversationis.  Notum  autemfactum  est 
mihi  de  bona  vestra  conversatione,  et  cupio  habitare 
vobiscum.  Habeo  enim  et  possessioncs  multas,  et  si 
dominus  dederit  requiem,  adduco  eas  huc.  Dicit  ei 
senex  :  Bcne  venisti,  fili :  ecce  monasterium ;  si  pla- 
cet,  habita  nobiscum.  Et  dicit  ei  senex  ille  :  Quod  est 
nomen  tuum  ?  Dicit  ei :  Smaragdus.  Dicit  ei  abbas  : 
Juvcnis  es,  non  potes  solus  sedere,  opus  cst  tibi  ha- 
bere  magistram,  ut  discas  regulam  et  conversatio- 


647 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


518 


nem  monachonim.  Qul  dixit  abbati :  Sicut  jubes,  A  laborantium  requies,  gementiam  portus  erat.  Teirt, 


domine  mi,  sic  facio.  Et  protulit  quingentos  solidos 
in  roanu  abbatis,  dicens  :  Accipe  interim  istos,  et 
si  videro  quia  possim  sufTerre  hic,  venient  et  illa 
reliqua.  Vocavit  abbas  unum  fratrem,  nominc  Aga- 
pitum,  virum  sanctum,  et  impassibilem^  tradiditin 
manusejus  Smaragdum,  dicens  :  Amodo  hiceritfi- 
lius  tuus  et  discipuius  ;  talem  eum  consigna,  ut  ex- 
superet  magistrum.  Et  flexis  genibus,  facta  oratione, 
consignavit  eum.  Etrespondentibus  omnibus  Amen, 
suscepit  eum  Agapitus  in  cellam  suam.Etquia  habe- 
bat  vultum  decorum  Smaragdus,  dum  veniebat  in 
ecclesiam  ad  deprecandum  Deum,  multos  diabolus 
incitabat  adversus  decorem  vuitus  illius  pcr  malas 
cogitationes,  ita  ut  omnes  molesti  essent  abbati,  qui 


terra,  nec  celes  sanguinem  meum,  donec  Tidean 
quid  Euphrosynse  filise  meae  contigerit.  Hec  et  hit 
similia  Paphnutio  prosequente,  elevavemnt  omnes 
qui  aderant  voces,  etflebant,  itaut  omnis  dvitasla- 
mentaretur  eam. 

Cap.  X.  —  Non  sufTcrens  autem  Papfanutius,  nee 
inveniens  consolationem,  perrexit  ad  memoratnm 
senem,  de  quo  supra  diximus,  ar  procidens  ad  pedei 
ejus,  dixit :  Peto  ne  cesses  99(9  orare,  ut  inTenui- 
tur  labor  orationum  tuarnm ;  nesdo  enim  qoid  aoci- 
derit  fiiiae  meas.  Audiens  autem  venerabilis  seneZf 
contristatus  est  valde,  et  jussit  ad  se  omnes  fratres 
venire,  et  dixit  eis  :  Ostendite  charitatem,  fratres; 
postulemus  a  Domino  ut  dignetur  nobis  ostendere 


talempulchritudinemintroduxissetinmonastcrium.  Qquid  factum  sit  de  filia  amici  nostri  Paphnutii.  Et 
Abbasautem  haec  audiens,  vocavit  Smaragdum,  et-   jejunantes  omnes,  etorantes,ettotahebdomadani- 


dixit  ei  :  Pulchra  est  facies,  fili,  infirmis  fratribus  ; 
volo  autem  ut  sedeas  solus  in  cella  tua,  et  ibi  psal- 
las,  et  ibi  manduces,  non  tamen  egressurum  te  inde 
alicubi.  Et  prsecepit  Agapito  ut  praepararet  cellam 
solitariam,  et  in  ea  degeret  Smaragdus.  Fecit  autem 
Agapitus  omnia  quae  sibi  a  Patre  monasterii  fuerant 
imperata,  et  introduxit  Smaragdum  in  cellam  soli- 
tariam,  et  erat  ibi  orationibus  vacans,  jejuniisque  et 
vigiliis  nocte  ac  die  operam  dabat,  serviens  Domino 
in  simplicitate  cordis,  ita  utmiraretur  prsedictus  fra- 
ter,qui  eum  susceperat,  et  omnibus  fratribus  retulit 
ejus  constantiam,et  omnes  collaudabant  Deum,qui 
in  infirmitate  talia  operatur. 


hil  eis  revelatum  est  de  Euphrosyna,  sicut  solebat, 
quando  aliunde  rogabantDeum.OratioenimEupbro- 
synse  eratadDeum  die  noctuque.ne  manifestam  eam 
faceret  in  vita  sua  Deus.  Cum  autem  nec  seni  neqne 
aiicui  fratri  revelatum  esset,  coepit  consolari  emn 
abbas  :  Noli  deficere,  fili,  a  disciplina  Domini,  qula 
quem  diligit  Dominus  c^rripit  {Prov,  m).  Et  hoc 
scias,  quia  sine  voluntate  Deiunus  passer  noncadet 
in  terra  (Luc3P  xii),  quando  magis  filia  taa  ?  Abeque 
nutu  illius  nihil  provenit.  Scio  enim  quia  bonam 
partem  sibi  elegit,  propterea  de  ea  nihil  nobis  refe- 
iatum  est.  Scio  enim,quodabsit,si  inmalis  operibnt 
incidisset,nunquam  Deus  despexerat  tantnm  laborem 


Cap.  IX.  —  Paphnutius  autem  pater  illius,  cumCfratrum.  Habeo  fiduciamin  Domino,qaiainhacTita 


reversus  essetdomi,fcstinusingressus  est  cubiculum, 
in  quo  filia  ejus  manere  solita  erat,  et  non  inventa, 
tristis  moerensque  eflectus  co^pit  perquirere  anxius 
servos  et  ancillas  quid  de  Euphrosyna  actum  esset. 
Pueris  autem  dicentibus :  Quianocte  vidimus  eam, 
maneautem  non  comparuit.  Et  pntavimus  quod  pater 
illius  infantuliqui  eam  desponsaverat,  venerit  et  tu- 
lerit  eam.  Et  misit  servos  suos  ad  domum  illius,  et 
non  invenerunt  eam.  Audienssponsusilliuset  pater 
ejus,  contristati  sunt  valde,  etvenientes  ad  Paphnu- 
tium,invenerunteumvehementerainictum,jacentem 
in  terra,etdixerunt  ei :  Forsitan  aliquis  seduxit  earo, 
et  fugit  cmn  illa.  Statimque  servi  illius  cum  equis 
per  totam  Alexandriam  missi  sunt.  Erant  autem 


ostendat  eam  tibi  Deus.  Audiens  haec  Paphnntias, 
recepit  consolationem,  gratias  agens  Deo,  et  oram 
quotidie,  bonis  operibus  et  eleemosynis  intentm 
erat. 

Cap.  XI.—  Post  aliquantosvero  dies  ridtabat  mo- 
nasterium,  commendans  se  in  orationibas  firatram. 
Una  autem  die  veniens  ad  abbatem,  projedt  se  ad 
pedes  ejus,  dicens :  Ora  pro  me,  Pater,  qaia  niv 
possum  sufferre  dolorem  de  filia  mea,  sed  magis  ae 
magis  de  die  in  diem  renovatur  et  cresdt  rukom 
meum,  et  tribulaturanimamea.  Vidensaatem  eam 
senex  nimis  afflictum,  didt  ei :  Vis  colloqaiam  hi- 
bere  cam  uno  firatre  spirituali,  qai  venit  de  palatio 
Theodosii?ignoransquod  ipsa  esset  filia  ejas.  Dixit 


ibi  etnaves,intrantesqueineasrequirebantpervim.  ^ei  Paphnutius  :  Volo.  Et  vocavit  abbas  Agapitam, 


Et  scrutantes  monasteria  puellarum,  eremos,et  spe- 
luncas,  per  domos  amicorum  et  vicinorum ;  et  non 
reperta,  ta&quam  mortuam  lugebant  eam,  socer  nu- 
rum,  sponsus  sponsam  fiebat ;  pater  filiam  lugens, 
dicebat :  Heu !  heu !  filia  dulcissima?  heume  !  oculo- 
rum  meorum  consolatio  mea !  Quis  meam  invasit  fa- 
cultatem?  quis  meam  possessionem  sparsit?quis  vi- 
neam  meam  siccavit?  quis  meamlucemamexstinxit? 
quis  spem  meam  fraudavit?  quis  pulchritudinem  filiae 
meaeviolavit?  quis  putaslupus  agnam  meam  dissipa- 
vit?  qualis  locus  talem  vultum  tetigit?  qualis  pelagus 
captivam  ducit  illam  imperialem  faciem?Illagene- 
rositatis  constitutio,  illa  mnlonim  consolatrix,  illa 


dixitque  ei :  Tolle  Paphnutium  et  introdac  eam  in 
cellam  Smaragdi.  Et  introduxit  eam  in  ceDam  Sma- 
ragdi,nihil  ei  antea  innotescens.  Cumautem  TidisMt 
subito  patrem  suum,  cognoscen8eam,totalacrymii 
repleta  est.  Paphnutius  autem  sperabat  esse  com- 
punctionem ;  non  enim  cognovit  eam,  qoia  apedet 
vultus  emarcuit  prae  nimia  abstinentia,  vigiiits  etkh 
cr}'mis.  De  cuculla  autem  opernit  fociem  aoam,  ne 
aliquo  modo  agnosceret  eam.Facta  aatem  oratioBi 
sederunt.  Coepit  autem  ei  loqni  de  futari  regni  bea- 
titudine  et  gloria  sempitema,  quomodo  per  hnmyi- 
tatem  et  castitatem,  atque  sanctam  converBatioiiem, 
per  eleemosynam  et  charitntem,  ad  eam  quis  posdt 


m 


649 


VITA  SANCTiE  EUPHROSYNiE,  VmGINIS. 


6&0 


pertingere.  Et  de  contemptu  sseculi,  nec  diligendos  Anieispromittebasfiliammeam?£ccenonsolumil!ain 


esse  filios  pius  quam  Deum,  qui  omniumexstititfa- 
ctor.  Apostolicam  quoque  scripturam  interpretans, 
quomodo  tribulatio  patientiam  operatur,  patientia 
probationem  {Rom.  v).  Videns  vero  patreni  suum  in 
gravi  moerore,  compatiebatur  illi. 

Cap.  XII.  —  Sedtimensne  agnosceretur,  etimpe- 
dimentum  ei  facerct,  volens  autem  eum  consolari, 
dixit  ei  :  Crede  mihi  quod  non  despiciet  te  Deus.  Et 
si  in  perditionem  anima  esset  filiae  tuac,  manifestaret 
eam  tibi  Deus,  ut  nec  illa  a  diabolo  retenta  inferret 
tibi  et  sibi  luctum  perpetuum.  Sed  credo  in  Deum, 
qniabonum  consilium  elegit  sibi,  sicut  jam  dixi,  sh- 
cundum  vocem  Evangelii,  qua  dicitur  :  Qui  diligit 


non  videbo,  sed  tu,  in  quo  consolationem  modicam 
habebam,  derelinques  nos.  Heu  me !  quis  jam  con- 
solabitur  senectutem  meam?  Ad  quem  ibo,  quis  mei 
adjutorerit?  Duplex  malum  quod  lugeo:  trigintaei 
octo  anni  sunt  quod  peixlidi  filiam  meam,  nihil  mihi 
de  ea  revelatum  est,  quod  die  nocteciue  orabam, 
necsimilem  illius  inveni,  detinetmeincomparabilis 
dolor.  Quid  sperem  amodo?  ubi  consolationem  in- 
veniam?  jam  descendam  lugens  in  infemum.  Vi- 
dens  autem  eum  Smaragdus  vehementer  plorantem, 
ot  nullam  consolationem  accipientem,  ait  ad  eum  : 
Quid  turbaris  et  temetipsum  interficis?  Numquid 
invalida  est  manus  Domini,  aut  quidquam  est  Deo 


patrem  aut  matrem  super  me,  non  est  me  dignusrkdifficile?  Jam  pone  finem  tristitise.  Recordare  quo- 
(^MaUh.  X);  et,  Si  quis  non  abrenuntiaverit  omnibus     modo  patriarchae  Jacob  manifestaveritDeus  Joseph, 


quae  possidet,  non  potest  meusesse  discipulus  {Lucx 
xrv).  Potens  est  autem  i)eus,  et  in  hoc  sa^culo  ma- 
nifestare  eam  tibi  Sine  jam,  sine ;  quid  temetipsum 
interficis  contristando?  Sed  agc  gratias  Deo,  nihil 
desperans.  Nam  Agapitus  magistcr  mcus,  multoties 
nimistristis  diccbat  mihi :  Quiavenit  quidam  notnine 
Paphnutius  operibus  bonis  intentus.  qui  iiliam  suam 
tanquam  mortuam  luget,  nebciiuib  4^11!  ei  acciderit, 
et  nimia  lamentationc  aflligitur  :  maxime  quia  uni- 
ca  erat  illi,  et  cum  lacrymis  projecit  se  ad  pcdes 
abbatis,  ut  per  cjus  orationcs  et  omnium  fratrum 
Deus  patefaceret.  Ita  et  tu  roga  Deum  proptcr  eara, 
£t  ego,  quamvis  iudignus  et  maiorum  meorum  con- 
ficius,  saepius  deprecatus  Dominum,  utdignetur  dare 


quem  quasi  raoituum  lugebat  (Gen.  xlvi).  Sed  obse- 
cro  te  ut  per  tres  dies  me  non  deseras  neque  dere- 
linquas.  Haesitans  autem  Paphnutius  intra  semet- 
ipsum  pcr  triduum,  dicens  :  Forsitan  eiDeus  revela- 
verit  de  ine.  Tertio  autem  die  dixit  ad  Smaragdum  : 
Exspectavi  sicut  rogasti,  domine  mi  frater,  et  non 
discessi  ulicubi  per  tres  continuos  dies. 

Cap.  XI  Y.  —  Cognoscens  autemSmaragdus,  qui  et 
Euphrosyna,  quia  instabat  dies  dormitionis  ejus, 
vocavitPapbnutium,  etdixitad  eum  :  Quia  omnipo- 
tens  Deiis  bene  disposuit  meam  miseriam,  et  adim- 
plevit  desiderium  meum,  quod  ad  finem  usque  virili- 
ter  certando  perduxi,  non  mea  virtute,  sed  ejus 
adjutoiio,  qui  me  custodivit  ab  insidiisinimici:per- 


tibi  sufferentiam  et  longanimitatem,  et  quod  expe-cacto  cursu  superest  mihi  corona  justitiae.  Nolo  au- 


dit  adimpleat  tam  de  te  quam  de  filia  tua.  Proptcr 
boc  etfrequenter  te  videre  volui,  et  coUoquitecum, 
at  aliquam  consolationem  per  me  humiiem  forsitan 
invenires.  Ut  autein  non  agnoscerctur  per  multa 
coUoquia,  dixit  ad  Paplinutium :  Vale,  doniine  mi. 
Et  dum  recedere  vellet  Paphnutius,  aniina  illius 
compatiebatur  illi,  facies  ejus  pallebat,  et  reple- 
batur  lacrymis.  Pne  niraio  autem  jejunio  et  diu- 
toma  inedia  sanguinem  vomebat.  Multum  igitur 
confortatus  Paphnutius  in  admonitione  ejus,  disces- 
sit  ab  ea.  Et  veniens  ad  abbatem,  dixit :  ^Edificata 
est  anima  mea  de  ill)  fratre,  et  ita  sum  laetus  effe- 
ctus  in  gi^atia  Dei  ex  consolatione  ejus,  tanquam 
invenissem  filiam  meam.  Commendans  se  in  oratio- 


temte  jam  esse  sollicitum  pro  filiatuaEuphrosyna, 
ego  cnim  sum  illa  misera,  et  tu  es  pater  roeus.  Ecce 
jam  vidisti,  et  satisfactum  est  tibi,  sed  nemo  hoc 
sciat,  et  non  permittas  ab  alio  corpus  meum  nudari 
et  lavari,  sed  a  temetipso  hoc  facias.  Et  quia  promisi 
abbati  habere  multas  possessiones,  et  si  potuissem 
sustinere  et  perdurare  in  loco  isto,  adducerem  eas 
liic,  imple  ergo  quod  promisi,  quia  venerabilis  est 
locus  iste,  et  ora  pro  me.  Haec  dicens  tradidit  spiri- 
lum  Kalendis  Januarii. 

Cap.  XV.  —  Dum  audisset  talia  verba  Paphnu- 
tius,  et  vidisset  quia  obdormivit,  commota  sunt  vi- 
scera  ejus,  ceciditque  in  tcrram,  et  factus  estvelut 
mortuus.  Accurrens  autem  Agapitus,  vidensquoque 


nibus  abbatis  et  omnium  fratrum,  reversus  est  in  D  quia  defunctus  esset  Smaragdus,  et   Paphnutium 


domum  suam,  magnificans  Deum. 

Cai».  XIII.  —  Coinplens  autem  Smaragdus  in  cella 
solitaria  triginta  et  octo  annos,  incidit  in  infirmitate, 
qaa  et  mortuus  est.  Quanani  309  ^'^»0  tli^  secun- 
dum  consuetudinem  venit  Paphnutius  invisere  mo- 
nasterium,  et  post  orationem  et  saiutationem  fratrum 
dixit  seni  :  Si  jubes,  Puter,  initte  me  Sinaragdum 
videre,  quia  valdc  desiderat  eumanimamea.  Vocato- 
que  Agapito  praecepit  ei  ducere  Paphnutium  ad  visi- 
tandumSmaragdum.  IntroiensPaphnutiusin  cellam 
ttbi  aeger  jacebat,  coepiteum  osculari  lacrymans,  et 
diceoB :  Heu  me !  ubi  sunt  promissiones  tuae,  ubi 
T^rba  dulda,  quod  mihi  iuturam  videndam  oculis 

Patrol.  LXXIII. 


jacentem  in  terra  semivivum,  jactavit  in  faciem  ejus 
aquam  (G),  et  elevavit  euin  dicens  :  Quid  habes,  do- 
mine  mi  Paphnuti?  Ait  autem  Paphnutius :  Dimitte 
me  ut  hic  inoriar,vidienimniirabiIiahodie.  Surgens 
autem  irruit  in  faciem  ejus,  multitudinem  lacryma- 
rum  infundens,  clamabat  dicens :  Heu  me !  filia  mea 
dulcissima,  quare  ante  non  manifestasti  mihi  ut  ego 
quoque  tecum  morercr  spontanea  voluntate  ?  Vae 
mihi !  quomodolatuistiPquomodo  pertransisti  insi- 
dias  adversariorum,  et  nequitias  spirituales  tenebra- 
rum  vitae  hujus,  etintroisti  in  vitam  aetemam? 

Cap.XVI.  -  HaeeAgapitusaudiens^etcognoscens 
tam  mirabilem  caasam,  stupefactus  est,  et  currens 

21 


651 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


652 


nuntiavii  omnia  abbati.  Veniens  autem  abbas  cecidit  A.  Deum,  gratias  agentes  ei  cujus  sunt  omniaquse  bona 


super  eam,  et  ejulans  dicebat :  Euphrosyna  sponsa 
Christi,  et  filia  sanctorum,  ne  obliviscaris  conservo- 
rum  tuorum  et  hujus  monasterii,  sed  ora  pro  liobis 
ad  Dominum  Jesum  Chnstum,  ut  faciat  nos  viriliter 
certando  pervenire  ad  portum  salutis,  et  portionem 
habere  secum  et  cum  sanctis  suis.  Et  jussit  ut  con- 
gregarentur  omnes  fratres,  ut  cum  hoiiore  debito 
sanctum  corpusillius  sepulturae  traderetur.  Dum  au- 
tem  congregati  adessent,  et  vidissent  tam  stupen- 
(lum  miraculum  glorificabant  Deum,  qui  etiam  in 
femineo  sexufragili  tanta  miracula  operatur.  Quidam 
autem  frater  unum  habens  oculum,  osculatus  est 
vultum  ejus  cum  lacrymis,  statimque  ut  eam  tetigit, 
oculus  ei  restitutus  est.  Et  videntes  omncs  fratres 


sunt.  Multumque  confortati  et  aedificati,  sepelierunt 
cam  inmonumento  patrum.  Pater  vero  ejus  omnia 
quas  habuit,  in  ecciesia  et  xenodochio  et  monasterio 
ofTerens,  conversus  est  in  eodem  monasterio,  et  plu- 
rimam  partem  substantiae  suae  ibidem  oflerens  in 
eadem  cellaibidem  demoratus  est,  in  eodem  psiathio 
(7)  dormiens  in  quo  Euphrosyna. 

Vixit  autem  Paphnutius  in  sancto  proposito  annoe 
decem,  etemigravit ad  Dominum :  juxta  filiam  suam 
sepelierunt  eum  giorificans  Deum  abbas  cum  omni 
SGScongregatione.  Dies  autem  migrationis  eorum 
ad  Dominum  cclebratur  in  eodem  monasterio  usque 
in  praesentem  diem,  glorificantes  Deum  Patrera,  et 
Filium,  et  Spiritum  sanctum,  cui  est  honor  et  gloria 


qui   aderant  hoc  quod  factum   est  benedixeruntbin  saecula  saeculorum.  Amen. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


(1)  Euphrosynx,]  Martyrologium  Romanum,  i  Ja- 
nuarii :  a  Alexandrise  depositio  sanctae  Euphrosynse 
virginis,  quse  in  monasterio  virtute  abstinentiae  et 
miraculis  claruit.  •  Menologium  Graecorum,  25  Se- 
ptembris :  •  Nataiissanctae  matris  nostrae  Euphrosy- 
nae,  beati  Paphnutii  iEgyptii  filiae.  »  Menaea,  25  Se- 
ptembris  versibus  iambis  Vilam  breviter  exprimunt. 

Galesinius,  notat.  ad  Martyrol.,  ait  hanc  etiam 
abaliisdictam  Euphrasiam,  eiusque  mentionem esse 
apud  Damascenum  in  extremo  tertio  libro  de  Imagi- 
nibus.  Recte  quidem  Euphrasis^  seu  Euphraxix  apud 
Damascenum  mentio,  sed  non  EuphrosynXy  quae  ab 
illa  diversa  est.  Dies  autem  natalis  Euphrasix  oecuv^ 
rit  13  Martii.  Vide  hic  paulo  ante  in  Euphrasia. 

EuphrosynaeVitam  habes  pcr  Metaphrastemapud 
Lipomanum,  tomo  VI,  et  Surium,  tom.  I.  Hacc 
quam  damus  hactenus  inter  Vitas  Patrum  fuit  cir- 
cumlata.  Comparavimus  eam  cum  veteribus  editio- 
nibus  et  Ms. 

(2)  Paphnutius,]  Menologium  Graecomm,  25  Se- 
ptemb.  <  Eodem  die  commemoratiobeatiPaphnutii,  C< 
patris  Euphrosynae .  x)  In  Mcnaeis  eodem  die  de  eodem . 


(3)  Piochia.]  Mira  hic  variorum  librorum  lectio. 
Pleraeque  editiones  habent  tapetia,  ineptissime.  In 
manuscripto  Audomarensi  crat  topchia.  Indubiep 
transponendum  legendumque  ptochia^  TrzoiygXa,  id 
est  pauperum  domus.  Soient  subinde  Latini  aiictores 
Graecis  vocabulis  uti,  cum  Latina  versio  commoda 
non  occurrit. 

(4)//i6rocom/a.]ItaMs.  Bertinianus.  Primaeditio, 
ierocomia^  quodortumex  scriptionei^/^ocotnta.  Intel- 
liffo  hierocomia,  ubi  curantur  qui  sacro  morho^  UpJ 
voao),  laborant. 

(5)  Tunicam  schemaiis.]  Syyifxa  Graecis  monachi 
habitus.  Vide  Onomasticon. 

(6)  Jactavii  in  faciem  ejus  aquam.]  Ita  olim  exa- 
nimatis  friffida  afTundi  solita.  Supra,  Vita  Euphra- 
siae,  cap.  22  c  aquam  in  iaciem  ejus  misit.  » 

(7)  !n  eodem  psiathio.]  Ms.  Bertinianus  :  in  e€ideni 
phisiata.  Editi,  in  eodem  straiu.  Recta  lectio  psia- 
thium,  id  est  mattula,  ut  jam  saepe  dictum.  Vide 
Onomasticon. 


OCTOBBIS  XXIX. 


VITA 

SANCT^  MARI^  MERETRICIS 

NEPTIS  ABRAHyG  EaEHITiG, 

AUCTORE  SANGTO  EPHRiEM  ARCHIDIACONO, 

INTERPRETE  ANONYMO. 

Hxc  est  pars  ViUt  tancti  AbraluB,  qux  habetur  supra,  col.  381. 


(!) 


Caput  primum.  —  Volo  autem,  diiectissimi,  una- 
nimitati  vestne  etiam  aliud  admirandum  negotium, 
quod  in  seneciute  sua  vir  beatus  gessit,  enarrare. 
Est  enim  sapientibus  ac  spiritualibus  viris  plenum 
sediiicationis,  necnon  humilitatisatque  compunctio- 
nis  exempiaiii.  Res  vero  gesta  hujuscemodi  est : 

Cap.  II.  —  Habuit  vir  beat^s  Abraham  camis 
propinquitate  germanum  :  quo  defuncto,  unica  filia 
ejusannorum  septem  reiinquitur.  Quamcum  paren- 


Dtibus  orbatam  noti  amicique  patns  ejus  vidissent, 
patruo  ejus  sine  m^ra  producunt.  Cumque  eam  se- 
nior  cemeret,  in  cella  sua  exteriori  jubet  incladi. 
Erat  autem  in  medio  utriusque  ceilulae  feaestra  per- 
modica,  per  quam  docebat  eam  psalterium  aliasque 
scripturas,  et  cum  eo  300  in  laudibus  Domini  vigi- 
labat,  et  psalmos  nihilominus  concinebat,  atqne  in 
omni  abstinentia  aemulari  suum  patruum  nitebatur. 
Alacriter  ^uoque  in  arrepto  instituto  proficitii8| 


658 


VITA  SANCT^  MARLE,  MERETRICIS. 


654 


aniveraas  virtates  animi  festinabat  implere.   Vir  A  aut  in  quam  foveam  memetipsam  pnecipitem  ?  Ubi 


namque  sanctissimus  Jncessanter  pro  ea  cum  lacry- 
mis  Dominum  deprecabatur,  ne  mens  ejus  cura  ter- 
renorum  actuum  implicaretur,  eo  quod  cjus  pater 
moriens  infinitas  pecunias  ei  reliquisset:  quas  mortuo 
germano,  ct  filia  ejus  ad  se  confugiente.  confestim 
iamulus  Ghristi  distribuijussit  egenis  atque  orpha- 
nis.Haec  quoquepatruum  suum  prccabatur  quotidie, 
ut  pro  se  Dominum  oraret,quatenusa  cogitationibus 
pessimisetdiversoruni  iaqueorum  diaboli  enperetur 
insidiis.  Constanterigiturinstituti  sui  reguiamobti- 
nebat.Exsuitabat  autera  patruus  ejus,  quod  sic  eam 
promptamsine  ulla  hsesitatione  incunctis  virtutibus 
cemeret  promoveri,  in  lacrymis  scilicet,  in  humili- 
tate,  in  modestia,  in  quiete :  et  quod  his  sublimius 


est  magisterium  sanctissimi  patrui  mei?  Ubi  monita 
coUegae  ejus  Ephrsem?  qui  me  docebant  in  mea  vir- 
ginitate  perdurare,  exhortantes  ut  impollutam  ani- 
mam  immortali  sponso  servarem.  Sponsus  etenim 
tuus,  dicebant,  sanctus  et  zeiansest.  Heu  me  !  quid 
agam  ?  Non  audeo  jam  coeium  aspic^re,  cum  apod 
Deum  ethomines  me  mortuam  esse  cognoscam.Jam 
enim  ad  fenestram  illam  propinquare  non  audebo. 
Quomodo  ego  peccatrix  et  plena  immunditia)  sordibus 
rursum  cum  sancto  patruo  meo  loqui  tentabo  ?  Quod 
et  si  ausa  fuero,  nonne  ignis  ex  fenestra  exsiliet, 
qui  meconfestimexuret?  Melius  est  ergo  mihi  abire 
in  aliam  patriam,  ubi  nuUus  estqui  mepossit  agno- 
scere,  eo  quod  semel  jam  mortua  sim,  nec  ultra 


est,  erga  Deum  eximia  charitate.  Viginti  siquidem  Bmihi  spes  salutis  relicta  sit.  Gonsurgens  autem, 


annis  cum  eoin  abstinentia  degons,  velutagna  pudi- 
dssima  atque  incontaminata  columba  convixit.Quo 
tempore  annorum  expleto,  saeviiibat  adversus  eam 
diabolus,  et  insidias  solitas  praetendebat,  quomodo 
eam  posset  suis  cassibus  irretire,  ut  saltem  sic 
moestitiam  sollicitudinemquebeato  viro  posset  incu- 
tere,  etquantulumcunquen]OP.t('ni  ip<^iusa  Domino 
separare. 

Cap.  III.  —  Erat  autcm  quidam  professione  tan- 
tammodo  monachus,  qui  sub  obtentu  sedificationis 
ad  eum  saepius-  pergere  solebat.  Sedet  iliam  beatam 
perfenestram  nihilominuscontemplandojuxurise  sti- 
mulisagitatus,  cum  ea  colloquicupiebat,amornam- 
que  libidinis  cor  ejusquasiignissuccenderat.Insidia- 


protinus  perrexit  in  aliam  civitatem,  atque  in  sta* 
bulo  (2)  se  quodam,  mutato  pristino  habitu,  col- 
locavit. 

Cap.  IV.  —  Verum  cum  haec  ruina  praefatae  femi- 
nu)  contigisset,hujusmodi  visiobeaco  viro  ostenditur 
per  soporem.  Vidit  namque  draconem  terribilem 
atque  immanem,  aspectuque  i|)so  fcetidissimum,  et 
in  fortitudine  sibilantem;  quasi  exeuntem  de  quodam 
loco,  et  usque  ad  cellulam  suam  venientem,  et  re- 
perisse  ibi  columbam,  atque  glutisse  eam,  et  rursus 
in  suam  foveam  remeasse.  Expergefectus  autem, 
contristatusque  vehementer,  flevit  amare  ;  existi- 
inam;  Satanaepersecutionemadversus  DeiEcclesiam 
concitari,  et  plerosque  a  fide  veritatis  averti,  vel  ne 


batur  ei  quoquc  multo  temporis  spatio,  ita  ut  unius  Q  schisma  aliquod  in  sancta  Ecclesia  gigneretur.  Pro- 


annicirculusvolveretur,doneccogitationem  ejus  ver- 
borum  suorum  mollitie  enervaret.  Denique  ape- 
riens  cellae  suae  lenestram,  egreditur  ad  eum,  qui 
eam  protinus  scelere  iniquitatis  atque  libidinis 
contaminavit  ac  polluit.  Postquam  vcro  tanti 
peccati  facinus  perpetravit,  expavit  cor  ejus  ; 
conscindensque  diicium  quo  erat  induta,  faciem 
suam  manibus  verberabat,  cupiens  nimio  mtierore 
se  morti  tradere.  Atque  anxietatis  oppressa  pon- 
dere,  dum  deliberationis  portum  non  cerneret,  di- 
versis  cogitationum  aestibus  fluctuabat ;  plangebat- 
que  se  non  esse  quod  fuerat,et  cumejulatusaepius 
proferens :  Ego,  inquit,  jam  me  ex  hoc  mortuam 
sentio:  perdidi  dies  meos  et  labopem  abstinentiae 


volutus  itaque  genibus,  precatus  est  Dominum,  di- 
cens  :  Tu  qui  es  praescius  universorum  Deus,  ama- 
tor  hominum,  tu  nosti  quid  sibi  velit  haec  visio. 
Rursum  post  duos  dies,  vidit  eumdem  draconem  si- 
mili  modo  ad  ceilam  suam  venisse,  et  posuisse  ca- 
put  subpedibusejus,  fiiisscque  diruptum;  columbam 
vero  3941  iU^^ni  quam  devoraverat,  vivam  in  ventre 
ejus  repertam ;  et  extendisse  manum  suam,  vivam- 
que  eam  recepisse.  Expergefactus  autem,  vocabat 
beatam  illam  semel  atque  iterum,  putans  eam  incel- 
lula  esse,  et  diccbat :  Cur  te  piguit,  fiiia  Maria,  sic 
ctenim  fuit  vocitata,  jam  duobus  diebus  os  tuum  in 
Dei  laudibus  aperire?  Sed  cum  responsum  ei  nuUum 
daretur,  et  quod  eam  per  biduum  psallentem  solito 


meae,  orationum  lacrymae,  vigiliarumque  opera  adDmore  non  audiret,  animadvertit  vibionemsuam  ad 


nihilum  sunt  deducta  ;  Deum  meum  exacerbavi,  et 
meipsam  interemi.  Heu  me  miseram  I  omni  lacry- 
roarum  fonte  plangendam  !  Sanctum  patruum 
meum  amarissimo  mceix)re  depressi,  opprobrium 
animae  mae  operuit  me,  illusio  diaboli  facta  sum. 
Qaid  milii  infelici  jam  ultra  vivere  ?  Heu  me !  quid 
egi  7  Heu  me !  quid  factum  est  mihi  ?  Heu  me !  quid 
mali  perpessa  sum  ?  Heu  me  I  unde  et  qualiter  cor- 
rui?  Quomodo  obscurata  estmens  mea  ?  Non  intel- 
lexi  quomodo  lapsa  sum,  non  cognovi  quomodo 
contaminata  sum,  nescio  quomodo  cor  meum  nu- 
bes  tenebrosa  contexit,  quomodo  potui  ignorare 
qnid  gererem  ?  Ubi  abscondar?  vel  qno  pergami 


illam  certissimepertinere.  Tuncingemuit  ac  flevit 
amarc;  et  profundens  lacrymas,  ait:  Heu  me!  quia 
agn.im  meam  lupus  crudelissimus  rapuit ,  et  filia  mea 
captiva  effecta  est.  Exaltans  quoque  vocem  suam, 
cum  lacrymis  dixit:  Salvator  mundi  Ghriste,  con- 
verte  ad  me  agnam  meam  Mariam,  atque  in  ovile 
vitae  eam  restitue,  ut  non  scnectus  mea  cum  moe- 
rore  de  hoc  mundo  recedat.  Ne  despicias  depreca* 
tionem  meam,  Domine,  sed  mitte  velocius  gratiam 
tuam,  ut  ejicias  eam  de  ore  draconis  incolumem. 
Itaque  duo  dies  qui  ei  per  visionen  revelati  sunt, 
duorum  annorum  curricaio  finiuntur,  quibuslubri- 
cam  ^tam  neptis  cjos,  quasi  in  Tentre  atrodssimi 


055 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


656 


draconis  exeirit ;  sed  sanctus  hbmo  per  omne  tem-  Astupefactus,  ait :  Quid  est,  dominaMaria,  quod  subi- 

««j  ••  ••  •        »  •  /%   99  %•  ^ 


pu8  die  noctuque  nunquam  pro  ea  Dominum  depre- 
cando  animum  relaxavit. 

C^p.  V.  —  Post  duos  vero  annos,  cum  ubi  esset 
et  quemadmodum  se  gereret  comperisset,  rogabat 
quemdam  sibi  notissimum  ut  usque  ad  eam  perge- 
nl,  et  cuncta  cognosceret  diligenter.  Pergens  itaque 
iUe  quem  miserat,  et  omnia  sub  veritate,  et  quia 
ipsam  quoque  vidisset,  renuntians,  rogatus  a  sancto 
viro,  habitumei  detulitmilitarem,  et  equum  adse- 
dendum.  Ostio  itaquejiatefacto  egreditur,  statimque 
habitu  militari  induitur,  camelauchium  (3)  quoque 
longumcapitisuo,  utfaciesejusvelaretur,  imposuit; 
sed  et  soUdum  denariorum  unum  secum  portans, 
ascendensqueequum,  concitus  properabat.Tanquam 


to  in  tam  gravissima  suspiria  prorupisti?  Hodie  duo* 
bus  annis  hic  permanes,  et  nunquam  ex  te  gemitus 
vel  tristior  sermo  auditus  est  :  nunc  vero  quid  tibi 
contigerit,  ncscio.  Quae  respondit  ad  eum  :  Beaia 
essem,  si  ante  triennium  fuissem  dcfuncta.  Ad  haec 
beatus  senior,  ne  agnosceretur,  veluti  cum  quadam 
serenitate  ait  ad  eam :  Modo  cum  iactitiae  nos  inter- 
sumus,  tu  peccata  tua  commemorare  venisti  ?  O  ad- 
miranda  clementise  tuae  dispcnsatio,  Deus  altissime! 
Putasne  puella  non  dixit  in  corde  suo,  Quoroodo 
aspectus  viri  hujus,  patrui  mei  aspectum  similat  ? 
Sed.solus  tu  amator  hominum,  Deus,  aquo  est  om- 
nis  bona  sapientia,  ita  dispensasti,  ne  eum  posset 
agnoscere,  et  fortasse  confusione  turbata  effngeret. 


quis[»iam  patriam  cujuslibet  vel  civitatem  cupiensB^oc  autem  non  ob  aliud  est  credendum,  nisi  quia 


explorare,  habitum  incolarum  loci  illius,  ne  facile 
agnoscatur,  assumit :  sic  beatus  iste  Abraham  ini- 
mici  habitu,  ut  eum  in  fugam  verteret,  utebatur. 
Venite  igitur,  admiramini,  dilectissimi  fratres,  hunc 
secundum  Abraham  .Primus  quidem  Abraham  egres- 
SQ8  ad  praelium  regum,  percutiensque  eos,  Loth  ne- 
potem  suum  reduxit:  hic  vero  secundus  Abraham 
contra  diabolum  profectus  est  ad  bellum,  ut  eo  de- 
victo,neptem  suam  cum  majori  triumpho  revocaret. 
Itaque  cum  pervenisset  ad  locum  divertitin  sta- 
bulum  ;  ac  sollicitis  oculis  huc  atque  iiluc  circum- 
spiciens,  ut  eam  videret,  pcrquirebat.  Deinde  cum 
multa  hora  prseterisset,  et  vidondi  eam  minime  tri- 
bueretur  occasio,  subndens,  ait  ad  stabularium 


lacrymse  famuli  tui,  patrui  ejus,  hujuscemodi  iqpud 
S V 1  te  obtinuere  locum,  ut  ex  impossibilibus  pos' 
sibilia  facere  dignareris.  Proferens  itaque  sanctas 
vir  solidum  quem  attulerat,  stabulario  dedit,  dixit- 
que  ei :  Fac  nobis,  quseso,  amice,  optimam  coenam, 
ut  cum  puellaepulari  possim  ;  iongi  namqueitineri<i 
intervaUo,amore  ejus  adveni.O  verasapientiasecun- 
dum  Deum  !  o  vere  inteUcctus  spiritalis !  o  vere  prse- 
dicanda  salutis  discretio !  quinquaginta  annis  absti- 
nentiae  suse  nequaquam  panem  gustaverat;  nunc  car- 
nes  sine  haesitatione,  ut  salvaret  aniraamperditam, 
manducavit.  Sanctorum  angelorum  chorus,  super 
hac  discretione  beati  hujus  ovans,  vehementer  stu- 
puit,quae  alacriter  sineuUa  dubitatione  manducavit 


Audivi,  inquit,  o  amice,  quod  habes  puellam  opti-C  acbibit,  ut  animam  in  limodefixam  abstraheret.  0 


mam;  quam  si  JQberes,  iibentissimeperviderem.Qui 
cum  aetatis  ejus  intueretur  canitiem,  et  senectutem 
annorum  numerositate  jam  fessam,  quod  ob  luxu- 
riam  eam  videre  cuperet  non  sperans,  sic  responsum 
dedit:  Est,  inquit,  ut  tibi  compertum  est,  etiam 
supra  modum  speciosa.  Erat  siquidem  Maria  haec 
penesupra  quam  natura  exegit,  formaepulchritudine 
decora.  Cumque  senior  nomenejus  rcquireret,  Ma- 
riam  vocari  iUe  respondit.  Tunc  hilari  vultu:  Quaeso, 
inquit,  ut  mihi  praesentiam  ejus  exhibeas,ut  possim 
cum  ea  hodie  epulari,  multum  namque  ex  auditu 
comperi  ipsam  laudari  puellam.  Quae  cum  vocata 
adesset,  atque  in  habitu  meretricum  sanctus  eam 
patruus  ejus  vidisset,  pene  totum  corpus  ejus  prae 


D 


sapientia  sapientium,  etinteUectus  inteUigentium ! 
Odiscretiodiscernentium!  Venite,  adrairamini  super 
hac  imperitia,  venite,  expavescite  super  hac  diife- 
rentia,quomodoperfectus  hic  et  sapiens  ac  disci*etor 
et  prudens,  idiota  et  indiscretor  effectus  est,  ut  ex 
ore  leonis  animam  absorptam  erueret,  et  ex  vinculis 
et  carcere  tenebroso  animam  abstrusam  ac  vinctam 
absolveret. 

Cap.  VIII.  —  Igitur  postquam  epulati  sunt,  provo- 
cabat  eum  puella  ad  cubandum,  ut  in  cubiculum  in- 
troirent.  At  Ule  :  Eamus,  inquit.  Cumque  introisset, 
cemit  lectum  in  sublim3  stratum,  in  quo  statim  re- 
sedit  alacriter.  Quomodo  te  appeUem,  vel  quomodo 
te  nominem,perfectissime  athleta  Chnsti,  vehemen- 


dolore  solutum  est,   amaritudinemque  animi  laeto     ter  ignoro.  Continentem  te  asseram,  an  incontinen 


Tultu  celavit ;  et  lacrymas  erumpentes  virili  sexu 
retinuit,  ne  forte  si  eum  femina  cognovisset,  fugae 
praesidium  fiagitaret. 

Cap.  VII.  —  Residentibus  itaque  eis  atque  biben- 
tibus,  coepit  cum  ea  vir  mirabiUs  ludere.  Quae  con- 
surgens,  complexa  cervicem  ejus,  osculis  demulce- 
bat.  Cumque  oscularetur  eum,  odorata  ejus  corpu- 
sculum  suavissimo  odore  abstinentiae  fragrare,  rc- 
cordata  est  dierum  quibus  cum  summa  abstinentia 
vixerat ;  et  quasi  quodam  telo  percussa  in  animo 
vehementer  ingemuit,  lacrymasque  profudit;  et  tan- 
quam  viro  cordis  non  sufTerens,  in  haec  verba  pro- 
nipit :  Vs,  vae  mihi  miserae  soU !  Tunc  stabulaiius 


tem?  sapientem,  an  insipientem?  discretorem,  an 
indiscretorem  ?  Quinquaginta  annos  conversationis 
tuae,  super  psiathium  (4)  cubitaveras  ;  et  quomodo 
nuncsuper  hujuscemodi  lectum  constanterascendis? 
S6d  hacc  universa  fecisti  ad  laudem  et  gloriam 
Christi,  et  mansionum  iter  longissimum  arripiendo 
et  cames  comedendo,  et  vinum  bibendo,  et  fn  sta- 
bulumdivertendOfUt  salvares  animam  perditam.Nos 
autem  sisaltem  verbum  utiUtatis  loquicum  proximo 
volumus,  cuncta  importune  discemimus. 

Cap.  IX. — Sedente  eo  itaque  superlectura,aitad 
eum  pueUa:  Veni,  domine,  ut  calceamenta  de  pedi- 
bus  tuis  auferam.  AtiUe  ait  ad  earo:0b6era,iaqait, 


«■n 


«57 


VITA  SANCTiE  MARLE,  MERETRICIS. 


658 


ostium  diligenter,  et  abstrahes  ea.  Volebat  veroAbes,  veniaro :  praeeede,  et  ego  sequar  sanctitatem 


paellaprimodiscalceare  eam  ;  sed  cnm  ille  nonpa- 
tcretur,  obseratis  ostiis  venit  ad  eum.  Cui  senior  : 
Doraina,  inquit,  Maria,  appropinqua  mihi.  Cumque 
appropinquasset,  tenuit  firmiter  manum  ejus,  quasi 
qui  putaretur  osculari  eam.  Auferens  quoque  came- 
lauchium  a  capite  suo,  et  erumpens  vocem  in  fletum, 
ait  ad  eam  :  Filia  mea  Maria,  non  me  agnoscis  ?  vis- 
cera  mea,  nonne  cgo  sum  qui  te  nutrivi  ?  quid  tibi 
flEu^tum  est,  o  filia  mea  ?  quis  te  interfecit?  ubi  est  ille 


tuam,  et  exoscolor  vestigia  tua,  quia  sic  super  me 
doluisti,  ut  ex  voragine  immunditiflBhujus  educeres 
me^  Et  ponens  caput  suum  adpedes  ejus,  tota  nocte 
flebat,  dicens  :  Quid  tibi,  Domine,  Deus  meus  pro 
omnibus  his  retribuam  ? 

Cap.  X.  —  Diluculo  autem  facto,  ait  ad  eambeatus 
Abraham  :  Surge,  filia,  et  eamus  hinc  ad  cellulam 
nostram.  Quae  respondens,  dixit  ad  eum:  Habeohic 
modicum  auri,  etaliquid  vestimer.torum,quid  dehis 


habitus  angelicus  quem  nabebas,  filia  mea?  ubi  est  jubes  fieri  7  Respondensautem  beatus  Abraham,di- 

continentia  ?  ubi  fletus  ?  ubi  vigiliae  ?  ubi  chameu-  xit :  Relinque  hic  omnia  hsec,  quae  ex  parte  maligni 

niae  (5)  ?  A  celsitudine  coeli  in  hanc  foveam  quomodo  quaesita  sunt.  Et  surgentesexierunt.  Statimque  im- 

devoluta  es,  filia  mea  ?  cur,  quando  peccasti,  non  ponenseamsuperequum,trahebatpr8eceden8quem« 

mihi  indicasti  ?  non  mihi  illicoretulisti?  et  egocerte  admodum  pastor  cum  invenit  ovem  perditam,  cum 
pro  tc  pcenitentiam  agerem  cum  dilectissimo  meoBgaudiosuperhumeros8U08tollit(Luc.  xin) ;  itabea- 

Ephnem.  Quaresic  fecisti  ?  aut  quare  me  ita  dese-  tus  Abraham  gaudens  in  corde  suo  iter  cum  nepte 


misti,  et  in  hanc  me  moestitiam  intolerabilem  de- 
duxisti?  Quis  autemsine  peccato  est,  nisi  solus  Deus? 
Cumque  hsec  aliaque  multa  dixisset,  tanquam  lapis 
immobilis  in  manibus  ej4is  remansit,  timore  pariter 
et  confusione  suppleta.  Rursus  autem  beatissimus 
vir  cum  lacrymisadjecit,  dicens :  Nonloqueris  milu, 
o  filia  mea  Maria  ?  Non  loqueris  mihi,  pars  visce- 
rum  meorum?  nonne  propter  te,  filia  mea,  huc 
adveni  ?  Super  me  sit  hoc  peccatum,  o  filia  mea ; 
ego  in  die  judicii  pro  te  reddam  rationem  Domino, 
ego  pro  peccato  hoc  satisfaciam  Deo.  Usque  ad  me- 
dium  itaque  noctis  hujusceraodi  verbis  consolabatur 


faciebat.  Cumque  venisset  ad  proprium  locum,  illam 
quidem  ubi  ipse  fuerat,  interiori  cellula  reclusit,  ipse 
vero  in  cella  exteriori  permansit.  Haec  itaque  induta 
bilicio,  in  humilitate  animi  et  cordis  atque  oculorum 
fletibus  perdurabat,  vigiliis  quoque  atque  arctissimis 
abstinentise  laboribus  semetipsam  conficiens,etcum 
modestia  et  quiete  ad  Dominum  indesinenter  proda- 
mans,  facinus  proprium  spe  firmissima  veniae  plan- 
gebat,  tam  sapienter  jugiter  obsecrationibus  va« 
cans,  ut  nullus,  quamvis  sine  visceribus,  non  com- 
pungeretur,  cum  voces  fletusejus  audiret.  Quis  enim 
sic  immisericorsestinventus,qui  lamentantem  eam 


eam,  et  cum  lacrymis  uberrirais  adraonebat.Cumque    agnoscens,  ipse  quoque  non  fleret ?  Aut  quis  de  ejus 
parumper  fiduciam  percepisset,  taliter  flens  ad  eum  Q  vera  cordis  compunctione  non  egit  gratias  Deo  no« 


locuta  est :  Non  valeo  te,  inquiens,  propter  confusio- 
nem  vultus  mei  attendere.  Et  quomodo  possum  ora- 
tionemDeo  fundcre,  quando  sic  imraunditiacoeni  hu- 
jus  polluta  sura  ?  Et  sanctus  vir  ad  eam  :  Super  me, 
inquit,  sit  iniquitas  tua,  o  filia  mea ;  ex  manibus  meis 
peocatum  hoc  Deus  requirat :  solummodo  audi  me, 
et  veni,  eamus  in  locum  nostrum.  Ecce  enim  et  cha- 
rissimus  Ephra^mprotcniraiura  dolet,  tuiquecausa 
scdule  Dominum  deprccatur.  Noii  diflidere,  filia,  de 
clementia  Doraini ;  licet  tua  sint  peccata  velut  mon- 
tes,  scd  illiusmisericordiaorancra  supererainct  crea- 
turam.  Sicut  legimus,  accessit  niulier  iraraunda  ad 
mundum,  et  non  eura  inquinavit,  sed  ab  eo  potius 
ipsa  mundata  est :  lacrymis  pedes  Doraini  lavit,  ca- 


stro  ?  Poenitentia  siquidem  ejus,  si  nostrissupplica- 
tionibus  compantnr,  omnemmensuramdoloris  exce- 
dit.  Sic  enim  impensiusDominum  precabatur  ut  sibi 
ignosceretur  quod  gesserat,  utetiam  signum,  si  sus- 
cepta  fuisset  ejus  poenitentia,  divinitns  postularet. 
Clementissimus  itaque  Deus,  qui  neminemvultper- 
ire,  sed  omnes  ad  poenitentiam  reverti  (/  7Vm.  ii), 
ita  condignam  satisfactionem  ejus  recepit,  utoratio- 
nibus  ejus  posttriennii  plenitudinem  sanitas  plurimis 
reddcretur.  Impensius  namque  ad  eam  turba  populi 
confluebat,  quae  pro  illorum  salute  Dominum  effica- 
citer  precabatur. 

Cap.  XI.  »  Beatas  antem  Abraham  alios  decem 
annos  in  hacvitaperdarans,  et  cemens  optimampce.- 


pillisque  suis  cxtersit  (Lucx  \ii).  Si  potest  scintilia  D  nitentiam  ejus,  glorificansque  Deum,  septuagesimo 


pelagus  inflamraare,  possuntetpeccata  tua  ejusraun- 
ditiam  inquinare :  non  est  novura  cadere  in  lucta- 
mine ;  scd  raalura  cst  jacere  dejectura.  Revoca 
nnde  extuleras  pcdera  fortiter :  te  cadente  risit  ini- 
micus,  sed  fortiorera  te  sentiat  resurgentem.  Mise- 
rere,  quaeso,  senectutis  rae« ;  doieas  pro  canitiei 
meae  labore,  obsecro,  et  exsurgens,  veni  ad  cellulam 
mecum.  Noli  timere ;  lubricura  cnira  est  genus  raor- 
talium  ;  sed  sicut  citius  cadit,  sic  itcrura  velociusper 
Dei  adjutoriura  surgit,  qui  pcccantes  non  vult  mori, 
aed  sanari  etvivere(Ej^c/t.  xviii).Illa  vero  SVtS^it 
ad  eum  :  Si  scis  quia  poenitentiam  agere  possum, 
et  satisfadionem  meam  suscipiat  Deus,  ecce  ut  ju- 


vitae  suae  anno  quievit  in  pace.Quinquagintasiquidem 
annos  magna  cura  devotione.  atque  humilitate  cor- 
dis  ctcharitate  nonficta,  institutum  suum  implevit. 
Cap.  XII.  ^  Personam  hominis  nunquam  accepit, 
sicut  apud  pluriraos  fieri  consuevit,  ut  unura  quidem 
amore  praeferant,  aliumverodespiciant,nequeregU' 
lam  abs^inentiae  suae  mutavit,non  pigritia  obtorpuit, 
non  scgniter  egit,  seditasemperexstititquasi  quoti- 
die  moriturus.  Hic  fuit  modus  beatissimi  Abraham,  et 
haec  conversatio  et  certamina  tolerantiae  ejus.  Ita 
enira  in  ccrtarainis  acie  contra  adversarium  stetit,  ut 
nequaquam  se  post  tergum  converteret ;  sed  neque 
in  tribulationibus  quas  in  vicoperpes6ii9  est,  neque 


«59 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  i>RIMUS. 


660 


in  prelio  cura  phantasiis  daemonum  dimicans,  rela-  Ahiems,  etinfinita  tempestas  nudum  me  atquespolia- 


xavitanimumsuum,  vel  inaliquo  trepidavit.  Maxi- 
mum  autem  atqueadmirabilecertamen  hocfuit,  quod 
erga  beatissimam  Mariam  gessit,  quomodo  per  sa- 
pientiam  spiiitualem,  prudentiam,  inquam,  et  im- 
peritiam,  per  indifferentiam  et  incontinentiam  de 
voragine  iniquitatis  eam  abstraxit.  0  miraculum!  In 
ipsum  cubile  draconis  ingressus  est,  ibique  eum 
pedibus  conculcavit,  et  ex  medio  dentium  ejus 
escam  eripuit.  Hi  agones  et  sudores  beati  viri  exsti- 
terunt. 

Cap.  XIII.  —  Et  hoc  quidem  ita  conscribimus  ad 
consolationem  ct  devotionem  omnium  qui  volunt 
pie  et  alacriter  vitam  suam  instituere :  et  adlaudcm 
et  gloriam  Dei,  cujus  gratia  affluenter  nobis  cuncta 


tum  absque  perfectione  bonorum  openim  inveniet. 
Cap.  XVI.  —  Adrairor  in  raemetipso,  charis- 
simi,  quomodo  quotidie  delinquo,  et  quotidie  poe- 
nitentiam  ago ;  per  horas  aedifico ,  et  per  horas 
constructasubverto.  Ad  vesperam  dico :  Sequenti 
die  poeniteo ;  mane  autem  facto,  elatus  diem  prae- 
tereo.  Rursus  ad  vesperam  dico :  Noctu  vigilabo, 
et  cum  lacryrais  obsecrabo  Dominum,  ut  peccatis 
meis  propitius  sit ;  cum  autem  noxadvenerit,  somno 
potius  occupor.  Ecce  qui  mecum  acceperunt  pecu- 
niam  die  ac  nocte  negotiari  contendunt,  ut  et  lau- 
dem  prseconii  consequantur;  et  decem  dvitatibus 
praesint ;  ego  ob  pigritiam  meam  occultavi  eam  in 
terra,  etDominus  meuspropinquavit  venire;  etecce 


quae  opportuna  sunt  conceduntur ;  in  alio  vero  volu-  R  contremiscit  cor  meum,  et  defleo  dies  negligentiae 


mine  reliquas  ejus  virtutes  descripsimus.  Hora  autem 
illa  quando  quievit  migraturus  ad  Dominum,  pene 
universa  civitas  congregata  est.  Et  unusquisque  eo- 
rum  cum  omni  devotionecastissimoejuscorporiap- 
propinquans,  benedictionem  sibi  ex  vestimentis  ejus 
diripuit.  Et  si  in  quocunque  languore  id  quod  direp- 
tum  est  contigit,'Sinealiqua  morasanitassubsecuta 
est. 

Cap.  XIV.  —  VixitetiamMariaalios  quinque  an- 
nos,  sicquc  supra  modum  vitam  suam  instituens,  et 
diebus  ac  noctibus  in  lamentationemagna  lacrymis- 
que  perseverans,  Dominum  precabatur,  ut  plerique 
praetereuntes  locum  iilum  per  noctem,  et  audientes 
vocem  fletuum  ejus,  nihilominus  verterentur  in 


meee,  non  habens  quaiem  excusationem  obtendam. 
Cu^.XVII.— Miserere  mei,  qui  solus  sine  peccato 
es  Deus,  etsalvum  me  fac,  quisolus  benignus  es  et 
demens;  quia  prseter  te  benedictum  Patrem,  et  uni- 
genitum  Filium  tuum  qui  incamatus  est  propter  nos, 
et  Spintum  sanctum  qui  vivificat  omnia,  alium  nes- 
cio,  neque  in  alium  credo.  Et  nunc  memento  mei, 
amator  hominum,  et  deduc  me  de  carcere  iniquita- 
tum  mearum,  quia  utrumque  tuum  est,  Domine,  et 
quando  voluisti  me  in  hunc  mundum  intrare,  et 
quando  ex  eo  migrare  prseceperis.  Memorare  meiin* 
defensi,  et  salva  me  peccatorem  ;  et  gratia  tua,  que 
mihi  in  hoc  saeculoopitulatio,refugium,  et  gloriatio 
facta  est,  ipsa  me  sub  alas  in  illadiehorrenda  atque 


planctum,  etfletum  suum  ejus  fletu  copuiarent.  Hora  G  terribili  protegat.  Tu  enim  agnoscis,  qui  esscrutator 


autem  dormitionis  ejus,  qua  ex  hac  vita  assumpta 
cst,  omnes  qui  viderunt  eam,  prjfter  splendorem 
Yultus  ejus,  gloriam  Domino  retulerunt. 

Cap.  XV.  —  Heu  mihi  (6),dilectissirai,quoniamhi 
quidem  dormieioint.  et  ad  Dominuracum  omni  fidu- 
ciaperrexerunt;  quorum  mensin  nuUo  prorsus  mun- 
danis  negotiis  colligata  est,  sed  in  sola  Dominicha- 
ritate.  Ego  89 S  vero  impromptus  atque  imparatus 
mea  voluntate  permansi,  et  ecce  comprehendit  me 


cordis  et  renum,  quod  multas  pravitates  et  scanda- 
lorura  traraitcs,  irapudentiuravanitatera  ethaeretico- 
rura  defensionera  contempsi.  Et  hoc  non  ex  me,  sed 
ex  gratia  tua,  per  quam  illuminata  est  mens  mea. 
Unde  obsecro,  sancte  Domine,  salva  me  in  regno 
tuo,  et  dignare  mebenedicerecumomnibus  qui  pla- 
cuerunt  ante  te,  quoniamdecet  tegloria,  adoratio  et 
magnificentia,  Patrem  et  Filium  et  Spiri  tum  sanctum. 
Amen. 


ROSWEYDl  NOTATIO. 


(1)  Marias  meretricis,]  Fcstum  hujus  in  nullis  ta- 
bulis  ccclesiasticis  invenio  certo  die  assignatura,  nisi 
quod  in  Menaeis  '29  Octobris  Mum  Abraho!  jungitur. 
Et  simul  hactenus  Vita  AbraluBetMariae  neptisejus 
impressa  fuit,  auctore  Ephrffim.  Distinxi,  ut  viros 
ascetas  a  feminis  ascetriisseparatos  haberes.  Q 

(2)  Stabulo,]  Id  est  diversorio  vel  meritorio.  Unde 
infra,  cap.  6,  ftabularius, 

(3)  Camelauchium,]  Ita  le^endum.  Editi,  calavian- 
chum,  id  est  pileum,  Occurrit  et  infra,  capite  9,  ubi 
Coloniensis  editio,  catamanen  habet.  Vide  Ono- 
masticon. 

(i)  Super  psiatfiium,]  Vetus  editio,  super  humi 
spatium .  Sed  jam  ante  saepius  in aliis Vitis  psiathium 
occurrit,  ut  de  lectionis  veritate  nuUumsitdubiura. 


(5)  ChameuniiV.']  Vetus  editio,  continentiw,  Colo- 
niensis,  caumeniou.  Vera  lectio,  quara  dedi.  Sunt 
ya{A£uv^ai,  humicubationes,  Supra,  Vita  Abrahae, 
cap.  18,  cliamcuniis  quoque  et  contritione  corporis 
nunquam  omnino  lassatus  e5(.Vide  Onomasticon. 

(6)  Heu  mihi.]  Tria  se^juentia  capita  desunt  tam 
apud  Ephraem,  tom.  III,  m  VitaAbraha;,necseeain 
Graecis  exemplaribus  reperisse  testaturEphrsemiin- 
terpres  Vossius,  quaraapud  Metaphrastera,  tomo  VI 
Lipomani,  et  tomo  II  Surii.  Deerant  etiam  in  Ma- 
nuscriptis  nostris.  Sed  quia  Coloniensis  editio  hiec 
habet,  etiam  expressi.  Vossius  existimat  clausulas 
has,  ex  aliis  Epliraemi  locis,  quibus  similia  qusedam 
habet,  concinnatascsse. 


BH 


BHHBBBH 


OCTOBRIS  vin. 


VITA  SANCT^  THAISIS  m, 

MEIIETRICIS, 

AUCTQRE  INCERTO. 


Caput  prdium.  —  SV4  Faitquaedam  meretrUjAjubes,  pater,  utaquam  meam  effundam?  At  iUere- 


Tliaisi8nomine,tants  pulcbritu(linis,ut  multipropter 

ea.En  vendentes  substantiam  suam  ad  ultimam  per- 

venirent  paupertatem ;  sed  et  lites  inter  se  conse- 

rentibus  amatoribus  suis,  frequentersanguine  juve- 

num  puellaelimen  replebatur.  Quee  cum  abbas  Pa- 

phnQtius  audisset,  sumpto  habitu  s^ulari  et  uno 

solido,profectus  est  ad  eam  in  quadam  iGgypti  civitate 

deditqueei  solidum  promercede  peccati.  Ac  illa  ac- 

cepto  pretio,  ait:Ingrediamur  domum.  Tunc  ille  in- 

gressus,utlectum  pretiosisvestibus  stratumconscen- 

deret,  invitabat  eam,  etdixit :  Si  estinterius  cubicu- 

Inm,  in  ipso  eamns,  illa  dixit :  Est  quidem,  sedsiho- 

mines  vereris,  nec  in  isto  exteriori  cubiculo  ullus 


spondit  :  In  cella,  ut  digna  es.  Cumque  iterum 
quemadmodum  Deum  oraret  requireret,  dicit  ei  : 
Non  es  digna  norainare  Deum,  necin  labiis  tuis  no- 
men  divinitatis  ejus  adducere,  sed  nec  ad  coelum 
manus  expandere,  quoniam  labia  tua  iniquitate  sunt 
plena,  et  manus  tuee  sordibus  inquinatse  ;  sed  tan- 
tummodo  sedens  contra  Orientem  respice,  hunc 
sermonem  solum  frequenter  iterans  :  Qui  plasmasti 
me,  miserere  mei  (2). 

Cap.  III.—  Cumei^o  tribus  annis  itafuisset  inclu- 
sa,  condoluitabbasPaphnutius,  etmoxprofectus  est 
adabbatem  Antonium,  utabeo  requireret  si  peccata 
ejus  remisisset  ei  Dominus,  an  non.  Cum  ei^go  per- 


ingreditur;  si  vero  Deura,  nullus  est  locus  qui  divi-  n  venisset,  et  tantam  illi  causam  subtiliter  narrasset 


nitatis  ejus  oculis  abscondatur.  Quod  cum  audisset 
senex,  dicit  ei :  Et  sds  esse  Deum?  Cui  illa  respon- 
dit:  Et  Deum  scio  et  regnum  futuri  saeculi,  necnon 
ettormentafutura  peccatorum.  Dicit  ei :  Si  ergo  haec 
nosti,  cttrtantasanimasperdidisti,utnon  solumpro 
tuis,  sed  et  pro  illorura  criminibus  reddita  ratione 
damneris?Quod  cumThaisis  audisset,  provolutaad 
pedes  Paphnutii  monachi  cum  lacryrais  exorabat, 
.dicens:  Poenitentiam  injunge,  Pater ;  conHdo  enim 
renussionemteorantesortiri;  horarumtantum  trium 
indndas  peto,  et  post  hoc  quocunque  jusseris,  ve- 
niam ;  et  quodcunque  pracceperis,  faciara.  Cumque 
locQm  illi  abbas  Paphnutius  constituisset,  quo  veni- 
R  deberet,  ilia  disccdens,  collcctis  oranibus  qua^cun- 
^e  ez  peccato  susceperat,  prolatisque  in  media  ci- 


convocatis  discipulis  suis  abbas  Antonius  pnecepit 
ut  illa  nocte  omnes  vigilarent,  et  in  oratione  sin- 
gillatim  persisterent,  quatenus  alicui  ex  eis  decla- 
raret  Deus  causam  pro  qua  abbas  Paphnutius  vene- 
rat.  Itaque  cum  singuli  secessissent,  et  incessanter 
orarent,  abbas  Paulus,  major  disdpulus  sancti  An- 
tonii,  vidit  subito  in  coelo  lectum  pretiosis  vestibus 
adomatum,  quem  tres  virgines,clara  facie  fulgentes, 
custodiebant.  Cum  ergo  ipse  Paulus  diceret :  Non 
est  largitio  haec  alterius  nisi  PatrismeiAntonii;  vox 
ad  eum  facta  est :  Non  est  Patris  tui  Antonii,  sed 
Thaisis  meretricis  est.  Quod  cum  manifeste  abbas 
Paulus  retulisset,  cognita  Dei  voluntate  abbas  Pa- 
phnutius  discessit,  et  reversus  ad  monasterium  in 
quo  fuerat  inclusa,  ostium  quod  obstruxerat  dissi- 


^itatepopulo  spectante  igni  supposuit,  clamans  :  Qpavit  :  illavero,  utSQfB  ^buc  ita  permaneretin- 


Venite  omnes  qui  peccastis  raecura,  et  videte,  quo- 
modo  ca  quae  mihi  contulistis  exuram.  Erat  autem 
P^om  librarum  quadraginta. 

Gap.  n.— Quae  cumoraniaconsurapsisset,inlocum 
V^m  abbas  constituit  ei,  perrexit :  quara  ille,  re- 
P^  virginali  monasterio,  in  celiula  parva  ducens, 
Mtinm  ^llulae  plumbo  signavit  parvaraque  reliquit 
foieatellam,  per  quam  ei  victus  roodicus  inferretur, 
JQnitqaeei  omnibusdiebus  parurapanisetpaululura 
A^asororibus  monasterii  rainistrari.  Cum  autem 
diaoedcret  ostio  plurabato,ait  ad  illura  Thaisis :  Quo 


clusa,  postulabat  ;  cura  vero  aperuissetostiumdixit 
ei :  Egredere,  quoniam  remisit  tibi  Deus  peccata 
tua.  IUa  respondit  :  Testor  Deum,  quia  ex  quo  hic 
ingressa  sura,  orania  peccata  mea  velut  sarcinam 
statui  ante  oculos  meosy  et  non  discesserunt  pecca- 
ta  mea  ab  oculis  meis,  sed  fiebam  semper  iUa  con- 
spiciens.  Cui  abbas  Paphnutius  ait :  Non  propter 
poenitentiam  tuam  remisit  tibi  Deus,  sed  qiifai  ho- 
rum  cogitationem  seffiperhabuisti  in  animo.Etcum 
eam  inde  cduxisset,  quindecim  tantum  diebusThai- 
sis  vixit,  et  sic  pausavit  in  pace. 


ROSWEYDI    NOTATIO. 


(t)  Thaisis.] Hujus  coraraeraoratio  estin  Menologio  D  pauperibus  distribuit,  etseipsam  in  cella  quadam  in- 
Onecorum  8  Octobris :  c  Natalis  sanctae  Thaisiae,  qua;     clusit,  ubi,  lacryrais  etgemitibus  ex  profundo cordis 


/nerat  meretrix.  Haec  ab  adolescentia  fuit  a  propria 
RMUre  depravata  ;  itaque  ofTidnam  diaboli  se  con- 
atituit.  Sed  a  viro  sancto  Paphnutio  capta  est. 
Conversa  igitur,  et  pcenitentia  scelerum  compuncta 
ei  omnia  sua  quadringentarum  pretio  aestimata 


craissis,  claniabat:  Quiplasraastime,  miserere  mei. 
In  hac  exercitatione  annos  tres  transegit :  unde 
egressa  jussu  abbatis  post  quindedm  diescxcessit.» 
Quae  ad  verbum  desumpta  sunt  ex  Menaeis,  in  qui- 
bus  tamen    Paphnutio    patria  assignatur,  qusi 


663 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


664 


hic  deest.  Dicitur  cnim  ibi  SiBwvto?,  Sidojiius,  Flo- 
rarium  Sanctorum  ms.,  28  Augusti :  «Thaisis  pecca- 
tricisconversio.  »Et  8  Octobris  :f  Sanctae  Thaisis  pec- 
catricis  depositio  per  sanctum  Paphnutium  conver- 
sa  a  studio  meretricio.  Quam  ille  reperto  virginum 
monasterio,  in  cellulam  parvam  reciudens,  ostium 
plumbo  sigillavit,  etparvam  eifenestramdimisit,per 
quam  ei  cibus  modicus  deferretur.  Post  triuro  vero 
annorum  poenitentiam  abbas  Paphnutius  rediens, 
post  revelationem  sibi  a  Deo  de  illa  factam,  os- 
tium  quod  plumbo  signaverat,  dissipavit,  dixitque 
ei :  Egredere,  quia  dimisit  tibi  Deus  peccata  tua. 


A  At  illa,  Testor,inquit,Deum,  quia  ex  quo  hacingres- 
sa  sum,  ex  omnibus  meis  peccatis  quasi  sarcinam 
feci  raihi,  et  ante  ocuios  meos  statui.  Et  sicut  non 
recessit  anheiitus  de  naribus  meis,  ita  nec  quidem 
uno  moraento  usque  ad  hanc  horam  peccata  mea 
recesserunta  me.  Claruit  anno  salutis344.  » 

Vita  hacc  in  quibusdara  Manuscriptis  separatim 
ponitui ,  in  aliis  interseritur  aliis  iibris,  ut  libro  ii, 
cap.  16,  ratione  Paphnutii  qui  eam  convertit.  Dedi 
separatim,  ut  femina  feminis  jungeretur. 

('2)  Qvi  me  plasmasti,  miserere  mei.]  Eamdem 
Thaisise  orationem  habes  in  Menaeis  et  Menologio. 


OCTOBRIS  VIII. 


VITA  SANCTyE  PELAGIJE  „„ 

MEBETRIGIS. 

AUCTORE  JACOBO  DIACONO  (2),  INTERPRETB  EUSTOCHIO  (3). 


PROLOGUS  INTERPRETIS. 


Verba  sacerdotis  tauti,  et  celata  Latinis, 
Eustochius  Christi  transtuli  subsidio. 


Sed  vos,  lectores,  mecum  pensate  laborem, 
Et  memores  nostri  fundite  verbaDeo. 


IJraefatia  aurtovi^. 


SVA  Magnas  semper  Domino  nostro  gratias  referre  debemus,  qui  non  vult  pcrire  peccatores  in  mor- 
tem,  sed  omnes  per  poenitentiam  converti  cupit  ad  vitam  (/  Tim.  ii).  Audite  ergo  miraculum  quodgestnm 
est  in  diebus  nostris.  Visum  estmihi  peccatori  Jacobo  scribere  vobis  fratribussanctis,  utaudiendy  vel  le. 
gendo  sciatis,  et  animabus  vestris  maximum  consolationis  auxilium  acquiratis.  Misericors  enim  Deus,  qui 
nulium  hominem  vult  perire,  statuit  in  hoc  sdBCulo  ut  per  satisfactioncm  delicta  donentur,  quia  in  futuro 
justum  judicium  erit,  in  quo  recipiet  unusquisque  secundum  opera  sua.Nuncergosilcntiummihi  pnebete» 
et  intuemini  mecum  omni  diligentia  cordis,  quia  relatio  nostra  compunctione  satis  uberrima  plena  est. 


VITA. 


CiPUT  PRIMUM.  —  Sacratissimus  episcopus  Antio- 
chia)  civitatis  convocavit  ad  se  omnes  prope  se  exi- 
stentes  episcopos,  pro  certa  quadam  causa  :  unde 
convenerunt  episcopi  numero  octo,  inter  quos  fuit 
et  sanctissimus  Dei  virNonnus  (4),  episcopusmcus 
vir  mirificus  et  efTicacissimus  raonachus,  de  mona- 
sterio  quod  dicitur  Tabenensiotarum.  Propter  in- 
comparabilem  enim  ejus  vitam  et  decoratissimam 
conyersationem  raptus  est  de  monasterio,  et  epis- 
copus  ordinatus.  Congregatos  ergo  in  praedicta  ci- 
vitatc,  jussit  nos  episcopus  ipsius  clvitatis  manere 
in  basilica  beatissimi  martyris  Juliani  (5) .  Ingressi- 
que  successimus,  ubi  et  caeteri  qui  convenerant 
episcopi  ante  januam  ipsius  basilicae  resederunt. 

Cap.  II«— Quibus  sedentibus,  aliquiepiscopi  domi- 
num  meum  Nonnum  rogabant  ut  aliquid  ab  ipso 
docerentur;  statimqueexore  suosanctus  episcopus 
coepitloqui  ada&dificationemet  ad  salutem  omnium 


B  qui  audiebant.  Cunctis  veronobis  admirantibussan- 
ctam  doctrinam  ejus,  cccesubito  ti*ansiitper  nospri- 
ma  mimarum  Antiochiae ;  ipsaque  est  prima  choreu- 
triarum  pantomimarum  (6),  sedens  superasellum;  et 
processitcumsummaphantasia,adornata  ita,ut  nihil 
videretur  super  ea  nisi  aurum  et  margaritae  et  lapi- 
des  pretiosi ;  nudit:is  vero  pedum  ejus  ex  auro  et 
mai^aritis  erat  cooperta  :  cum  qua  raaxima  erat 
porapa  puerorum  et  puellarum  in  vestibus  pretiosis 
amicta,  et  torques  aurcasuper  collum  ejus.  Quidam 
praecedebant,  alii  vcro  sequebantur  eam  :  pulchri- 
tudinis  autera  decoris  ejus  non  erat  satietas  omnibus 
saocnlaribus  hominibus.  Quae  taraen  transiens  per 
nos,  totum  iraplevit  aerem  ex  odore  musci  (7),  vel 
caiterorum  suavissiniorum  odoramentorum  fra- 
grantia.  Quam  ut  viderunt  episcopi  ita  SW  nudo 
capite  et  omni  raembrorum  compage  sic  invere- 
cunde  transire  cum  tantis  obseqaiis  ut  nec  Tela- 


165  VITA  SANCTiE  PELAGLE,  MERETRICIS.  660 

men  saper  caput  positum,  nec  super  scapulas,  ta- A  minica^postquam  complevimusnoctumasorationes, 


centes  ingemuerunt,  et  quasi  a  peocato  gravissimo 
avertenint  &cies  suas. 

Cap.  III.  —  Beatissimus  autem  Nonnus  intentissi- 
meeatn  et  diu  respiciebat,  ita  ut  posteaqunm  traiis- 
isset,  intueretur  et  respiceret  eara.  Et  postea  avertit 
faciein  suam,  dicens  ad  circnmsedentes  episcopos : 
VosQon  delectati  estis  tanta  polchritadine  ejus  ?  Illis 
vero  nibilrespondentibus,  posuit  faciem  super  gcnua 
sua,  et  manuale  sanctum  quod  tenebat  sanctb  ma- 
nibus  suis,  et  sic  omnem  sinum  suum  replevit  la- 
crjmis,  et  suspirana  graviter,  dixit  iterum  ad  epi- 
scopos:  Non  delectati  estis  tanta  palehritadine  ejus  ? 
lUis  vero  nihil  respondentibus :  Vere,  ait,  ego  valde 
delectatus  sum,  et  placuit  mihi  pulchriiodo  ejus, 


dicit  ad  me  sanctus  Nonnus  episcopus :  Tibi  dico, 
frater  diacone,  vidi  somnium  et  fortiter  conturbor, 
eo  quod  non  possum  discemere  illud.Qui  mox  dicit 
ad  me  vidisse  se  in  somnis,  quomodo  ad  cornu  ai- 
taris  staret  nigra  columba,  multis  sordibus  involu- 
ta,  quic  circumvolabatme,et  fetorem  ac  squalorem 
sordium  ejus  ferre  non  valebam.  Illa  vero  circum- 
stetit  me,  donec  dimissa  est  omtio  catechumenorum 
(8) .  Postquam  vero  proclamavit  diaconus  catechu- 
menis  :  Procedite,  statim  nusquam  comparuit.  £t 
post  missam  fidelem  et  completionem  oblationis, 
cum  dimissa  esset  ecclesia,  egredieute  me  limitem 
domus  Dei,  venit  denuo  ipsa  columba  multis  sordi- 
bus  invoiuta,  et  iterum  circumvolabat  me.  Ego  vero 


quoniam  istam  habet  Deus  praBponere  et  statuere  in  I^  extendens  manum,  apprehendi  eam,  et  jactavi  in 


conspectu  tremendo)  et  admirabilis  sedis  suse,  judica- 
torustam  nos  quam  episcopatum  nostrum.  Et  iterum 
diiitadepiscopos  :  Quid  putatis,  dilectissimi,  quan- 
tas  horas  fecit  in  cubiculo  suo  haec  mulier,  lavans 
et  componens  se,  cum  omni  sollicitudine  animi  et 
intentione  ad  spectaculum  omans  se,  ut  corporali 
polchritudini  et  omatui  nihil  deesset,  quatenus  om- 
nibus  placeret,  ne  turpis  videretur  esse  suis  amato- 
ribus,  qui  hodie  sunt,  et  crastino  non  sunt?  Ergo  et 
nos  habentes  patrem  in  coelis  omnipotentem,  spon- 
sam  immortalem,  donantem  bene  custodientibus 
profflissiones,  quae  habent  divitias  coelestes  et  aeter- 
na  pnemia,  quse  sestimari  non  possunt,  quae  ocuius 
non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in  cor  hominis  as- 


concham,  quae  erat  in  airio  sanctae  eccLesiae ,  et  di- 
misit  in  aqua  omnes  sordes  saas  quibus  obvoluta 
erat,  et  asccndit  de  aqua  candida  sicat  nix :  quse  et 
volans,  in  excelsum  fci*ebatur,  et  omnino  ab  oculis 
meis  sublata  est.  Cum  ergo  narrasset  somnium 
sanctus  Dei  Nonnus  episcopus,  apprehendit  me :  et 
pei*>'enimus  ad  majorem  ecclesiam  cum  caeteris 
episcopis,  et  salutavimus  episcopum  civitatis. 

Cap.  VI.  ^  £t  ingrediens,  omnem  populum  ec- 
clesias  hortatus  est,  qui  ingressi  sederunt  super 
thronos  suos;  ctpost  omnem  canonicam  celobratio- 
nem  vel  lectionem  sancti  Evangelii,  idem  episcopus 
civitatis  porrigens  sanctum  EvangeUum  beatissimo 
Nonno,hortabatureum  utverba  faceretad  populum. 


cenderunt,  quse  praeparavit  Deus   diligentibus  se.  C  Qui  aperiens  os  suum  loquebatur  sapientiam  Dei, 


Quidenim  plura  loquor?habentes  repromissionem, 
faciem  illam  magnam  et  splencUdam,  et  insestimabi- 
lem  spoiisi  vultum  vidcre,  cui  Cherubim  respicere 
non  audent,  non  ornamus  neque  detergimus  sordes 
dc  miseris  animabus  nostris,  sed  dimittimus  eas  ne- 
gligenterjacere. 

Cip.  IV.  —  His  omnibus  dictis,  apprehcndit  me 
peccatorem  diaconum,  pervenimusque  in  hospitium 
nbinobisfuerat  ceUuladata.  Et  ingressus  cubiculura 
suom,  jactavit  se  in  pavimentum,  et  faciem  suam  ad 
temun ;  percutiensque  pectus  suum,  lacrymabatur, 
<licens  :Domine  Jesu  Chiiste,  ignoscemihi  peccatori 
^indigno,  quia  unius  diei  ornatus  meretricis  super- 


quae  habitabat  in  eo,  quoniam  nihU  con)positionis, 
autpliilosophia;,  aut  indiscretum  alloquebatur,  nihil 
in  so  habens  humanae  natura;  superUuura  :  sed  re- 
pletus  Spmtu  sancto,  arguebat  et  commonebat  ple- 
bem,  sincerissime  loquens  de  futuro  judicio,  ctper- 
petuis  bonis  quse  reposita  sunt.  Cuncta  ergo  plebs 
compuncta  est  ex  8VS  verbis,  quibus  locutus  est 
per  eum  Spiritus  sanctus,  ita  ut  pavimentum  san- 
ctae  Ecclesiie  inundaret  popuU  lacr^^mis. 

Cap.VII.  —  Guberaatione  vero  misericordiac  di- 
vinoe  contigit,  ut  conveniret  ad  eamdem  ecclesiam 
et  meretrix  haec,  de  qua  factus  est  nobis  sermo;  et 


quod  mirum  est,catechumena,cui  nunquam  accessit 
venitomatum  animae  mea?.  Quali  vultu  respiciam  ad  «%  soUicitudo  peccatorum,  nec  aliquando  ad  Dei  con- 
te?  aut  quibus  sermonibus  justificer  in  conspectu     venisset  ecclesiam,  subito   compuncU 


too?  Xon  enim  occultabo  cor  meum  ante  te,  quo- 

luam  prospicis  secreta  mea.  Et  vo)  mihi  peccatori  et 

iAdigno,  quoniam  antc  nltare  tuum  assisto,  et  non 

ofl(Bro  pulchram  animam  qualem  expctis  a  me.  lUa 

6oim  promisit  placere  hominibus,  et  fecit ;  et  ego 

pronusi  tibi  placere,  et  mentitus  sum  propter  pigri- 

tiam  meam.  Nudus  sum  tam  in  coelo  quam  in  terra> 

non  adimplens  pnecepta  mandatomm  tuorum.  Ergo 

Qon  est  mihi  spes  ex  opcribus  bonis,  sed  spes  mea 

io  misericordia  tua,  qua  confido  salvari.  Haec  vcro 

iUo  dicente,  et  homm  causa  plurimum  ululantc, 

eodera  die  vehemcnter  festacelebravimus. 

CkP,  y,  —  Superveniente  autem  die,  quas  estDo- 


ipuncta  est  timore 
Domini,cum  argueret  sanctusNonnuspopulum,  ita 
ut  desperai*et  de  sc,  ipsa  mulier  plangcns  flumina 
lacrymarum  fundcbat,  necuUo  modo  a  flctu  c.nti* 
nere  se  poterat.  Et  statim  prsecepit  duobus  pueris 
suis,  dicens :  Sustinete  in  hoc  loco ;  ct  dum  egressus 
fucrit  sanctus  Nonnus  episcopus,  sequamini  eum,et 
inquirite  ubi  maneat,  et  venite  et  renuntiate  mihi. 
Pueri  vero  fecemnt  sicutpraecepit  eis  domina  sua  ; 
ct  sequentes  nos,  venemnt  in  basilicara  beatissirai 
martyris  JuUani,  ubi  nobis  hospitium  seu  cellula 
erat.Et  regressi,  venemnt,  dominae  suae  dicentes  : 
QuoniaminbasiUca  beatissimimart^rrisJuUani  raa« 
net.  Quo  illa  audito,  statira  transmisit  diptychum 


667 


DE  VmS  PATRUM  UBER  PRIMUS. 


668 


tabularum  (9)  per  eosdem  pueros,  ita  continentem : 
f  Sancto  disdpulo  Christi,  peccatrix  et  discipula 
diaboli.  Audivi  de  Deo  tno,  quod  coelos  inclinavit, 
et  descendit  super  terram,  non  propter  justos,  sed 
ut  peccatores  salvat^et  {Matth,  ix) ;  intantum  humi- 
liatus,  ut  publicanis  appropinquaverit,  et  in  quem 
cherubim  respicere  non  audent,  cum  peccatoribus 
conversatus  sit.  Et  tu,  domine  meus,  qui  multam 
sanctitatem  habes,  etsi  camalibus  oculisipsum  Do- 
minum  Jesum  Christum,  qui  se  illi  raulieri  mere- 
trici  Samaritanse  manifestavitad  puteum  \Joan.  iv), 
non  aspexisti,  tamen  verus  cultor  illius  es,  sicut  a 
Christianis  audivi  referentibus.  Si  vero  illius  Christi 
verus  es  discipulus,  non  me  respuas,  per  te  deside- 
rantcm  videre  Salvatorem,  ut  per  te  mcrear  videre 
vultum  sanctum  suum.  t  Tunc  rescripsit  ei  sanctus 
Nonnus  episcopus  :  f  Quascunque  es,  manifesta  es 
Deo,  et  tu,  et  tractatns  tuus,  et  voluntas  tua.  Atta- 
men  dico  tibi,  ne  talis  tentare  humilitatem  meam, 
ego  enim  sum  homo  peccator  servus  Dei.  Si  pro 
certo  habes  desidenum  divinitatis,  virtutem  adi- 
piscendi  et  (idem,  et  me  vis  videre,  sunt  mecum 
episcopi  alii;  veni,  et  ante  eos  me  videbis,  nam  sola 
me  videre  non  poteris.  i  Cum  hsec  relegisset  mere- 
trix,  gaudio  repleta,  cursu  venit  ad  basiiicam  beati 
martyris  Juliani,  et  nuntiavitnobis  de  pr^esentia  suu. 
Quo  audito  sanctus  Nonnus  episcopus,  vocavit  ad  se 
omnesqui  illicaderantepiscopos,  et  jussit  eamveni- 
re  ad  se.  Quae  accedensubicongregatierantepisco- 
pi,  jactavit  se  in  pavimentum,  et  apprehendit  pedes 
beati  Nonni  episcopi.dicens:  Rogo  te,  domine  meus, 
imitaremagistrumtuumDominum  Jesum  Christum, 
et  effunde  super  metuam  bonitatem,ct  fac  meChri- 
stianam.  Egocnimsum,  domine  meus,  pclagus  pec- 
catorum  et  abyssus  iniquitatis.  Peto  me  baptizari. 
Cap.  VIII.  —  Cum  vix  eam  pcrsuasisset  sanctus 
Nonnus  episcopus  surgere  a  pedibus  suis,  cum  sur- 
r^sset,  dicit  ad  eam  :  Canones  (10)  sacerdotales 
continent  nonbaptizari  meretricem,nisi  (idejussores 
pracstiterit,  ut  non  se  iterum  in  ipsis  malis  revolvat. 
Quffi  audiens  talem  episcopi  sententiam,  jactavit  se 
iterum  in  pavimentum,  et  apprehendit  pedes  sancti 
Nonni,  ct  ipsos  lacrymis  suis  lavit,  et  capillis  suis 
extei^bat,  dicens:  Rationem  reddas  Deo  pro  anima 
mea,ettibiascribaminiquitates  factorum  meorum, 
si  distuleris  rae  iniquam  et  turpissimam  baptizare. 
Non  invenias  portionem  apud  Deum  cum  sanctis, 
nisirae  nunc  feceris  alienam  malorum  operum  meo- 
rum.Negcs  Deum,  et  idola  adores,  nisi  mc  hodiein 
sponsam  Christi  renasci  feceris,  et  obtuleris  Deo. 
Tunc  omnes  episcopi  et  clerici  qui  convcnerunt,  vi- 
dentestalem  peccatricem  pro  Deitatis  desiderio  talia 
loquentem,  admirantes  dicebant  nunquam  se  talem 
vidisse  fidem  etdesiderium  salutis,sicuthujus  mero- 
tricis.  Etstatim  metransmiseruntpeccatoremdiaco- 
num  ad  episcopum  civitatis,  ut  haec  omnia  ci  insi- 
nuarem,  et  unam  de  diaconissis  (1 1)  'juberet  ejus 
beatitudo  transmittere  mecum.  Qui  audiens,  laetatus 
est  gaudio  magno,  dicensiBene,  pater  honorabilia, 


Ate  exspectabant  opera  ista,8cio  quod  os  meum  ens. 
Et  statim  transmisit  mecum  dominam  Romanam 
primam  diaconissarum.  Quae  veniens,  invenit  eam 
adhuc  ad  pedes  sancti  Nonni  episcopi,  cui  vix  per- 
suasit  surgere  a  pedlbus  suis,  dicens  :  Surge,  filia, 
utexorcizeris.  Dixitqueei :  Confitere  omnia  peccata 
tua.  Quae  respondit :  Si  perscrutata  fuero  sdentiam 
cordis  mei,  noninvenio  in  me  aliqua  opera  bonorum 
actuum .  Peccata  enim  mea  scio,  quod  arena  maris 
gravioim  sint;  aqua  enim  perparva  est  prae  mole  pec- 
catorum  meorum.  Oonfido  vero  de  Deo  tuo,  quoddi- 
mittat  pondus  inquitatum  mavnm,  etrespiciatsu* 
per  me.  Tunc  disdt  ad  eam  sanctus  Nonnus  episoo- 
pus  :  Dic  quod  sit  nomen  tuum  ?  Quae  respondit : 
Naturali  nomine  Pelagia  vocata  som  a  parentibos 

B  meis  ;  cives  vero  Antiochiae  Murgaritam  me  vocant, 
propter  pondus  omamentorum  quibus  me  adoma- 
verunt  peccata  899  niea.  Ego  enim  cram  oma- 
mentum  et  comptum  ergasterium  diaboli.  Iterom 
dicit  ad  eam  sanctus  Nonnus  episcopus :  Naturali 
nomine  Pclagia  vocaris?  Quae  respondit  :  Ita,  do* 
mine.  Quo  audito,  sanctus  Nonnus  episcopus  exor- 
cizavit  eam,  et  baptizavit;  etimposuiteisignumDo- 
mini,  tradiditque  illi  corpus  Christi.  Fuitque  ilUp«r 
ter  spiritalis  sancta  domina  Romana,  prima  diaoo- 
nissamm :  quae  acccipiens  eam,  ascendit  in  catecbn- 
menum  (12),  eo  quod  etnos  ibi  maneremna.  Tnnc 
didt  ad  me  sanctus  Nonnus  episcopus  :  Tibi  dico, 
frater  diacone,  laitemur  hodie  cum  angelis  Dei,  eft 
oleum  extra  consuetudinem  sumamus  in  dbo,  et  vi- 

^num  cum  laetitia  spiritali  accipiamus,  propter  salo- 
tem  hujus  puellae. 

Cap.IX.— Sumentibusvero  nobis  dbum,audiuntar 
voces  subito,  velut  hominis  qui  violentiam  patitor : 
diabolus  enira  clamavit,  dicens ;  Yae,  vae !  quid  pa- 
tior  a  decrepito  sene  isto  ?  Non  tibi  suffidunt  tri- 
ginta  raillia  Sarracenorum,  quos  mihi  abripuisti  et 
baptizasti,  et  obtulisti  Deotuo  ?  Non  tibi  suffidebat 
Ileliopolis,  quoniara  cum  etipsamea  esset»  etonmes 
qui  in  ea  habitabant,  me  adorarent,  tu  mihi  abri- 
puisti  et  obtulisti  Deo  tuo  ?  Sed  et  nunc  maidmam 
spem  meam  abstulisti  a  rae,  jam  nunc  non  fero  ma- 
chinationes  tuas.  0  jam  quid  patior  a  damnabiiiistol 
Maledicta  dies  illa,  in  qua  natus  es  tu  :  flumina  la- 
crymarum  infirmo  hospitio  inundant,  jam  spes  mea 

Dabstracta  est.  Ista  omnia  damabat  diabolus,  et  la- 
mentabatur  ante  januas,  etaudiebatur  ipse  ab  omni- 
bus  hominibus.  £t  iterum  repetens,  ad  neophytam 
puellara  dixit :  Haec  mihi  fiicis,  dorainamea  Pelagia, 
et  tu  meura  Judara  imitaris?  lUe  enim  gloria  et  ho- 
nore  coronatus,et  apostolus  constitutus,  tradidit  Do- 
minum  suum,  ita  et  tu  mibi  fecisti.  Tunc  didt  ad 
eam  sanctus  Nonnus  episcopus :  Signatc  cmceChri- 
sti,  et  abrenuntla  ei.  Quae  signavit  se  in  nomine 
Christi,  etinsufllavitindaemonera,  et  statimnusqoam 
coraparuit. 

Cap.  X.  —  Post  biduura  ergo,  dormiente  ea  cum 
sancta  Romana  commatre  sua  in  cubiculo  suo,  ap- 
parnitdiabolus  nocte,  etsusdtavit  andllamDd  Pe- 


669  VTTA  SANCTiE  PEIAGIiE,  MERETRICIS.  670 

Iflgiam,  et  dicebat :  Rogo  te,  domina  mea  Margarita,  A  petii  episcopom  meum,  ut  me  permitteret  ire.  Dum 


BQnqoid  non  ex  auro  et  argento  ditata  es  ?  nunquid 
non  ex  auro  et  gemmis  pretiosis  adornavi  te  ?  Rogo 
te,  qiiid  te  contristavi  ?  Responde  mihi,  ut  satisfa- 
damtibi,  tantum  ne  me  facias  opprobrium  Christia- 
noram.  Tunc  ancilla  Dei  Pelagia  signavit  se,  et 
exsafilavit  in  daemonem,  dicens  :  Deus  meus,  qui 
eripuit  me  de  medio  dentium  tuorum,  et  induxit  in 
ooelestem  thalamum  suum,  ipse  tibi  resistet  pro  me. 
Et  statim  nusquam  comparuit  diabolus. 

Cap.  XI.  —  Tertia  vero  die,posteaquam  baptizata 
estsaacta  Pelagia,rogavit  puerum  suura,  quipraeerat 
reixisejus  omnibus,  et  dicit  ad  eum  :  Vade  in  vestia- 
riom  meum,  et  scribe  oumia  quae  sunt  tam  in  auro 


me  permisisset  ire,  dicit  ad  me  :  Tibi  dico,  fratcr 
diacone,  dum  perveneris  Jerosolymara,  require  ibi 
quemdam  fratrem  Pelagium,  monachum  et  eunu- 
chum,  qui  multos  annos  habitabat  in  solitudine  clau- 
sus,  quasi  eum  visitaturus ;  vere  enim  poteris  ab  eo 
juvari.  Hscc  autem  omnia  dicebat  mihi  de  ancilla 
Dei  Pelagia  non  manifeste. 

Cap.  XIV.  —  Perveni  ergo  Jerosolymam,  et  ado- 
ravi  sanctam  resurrectionem  Domini  nostri  Jesu 
Christi :  et  alia  die  requisivi  servum  Dei.  Et  accessi, 
et  inveni  eum  in  monte  Oliveti,  ubi  Dominus  oravit, 
in  modica  cellula  undique  circum:lusa,  et  parvam 
fenestellam  habuerat  in  pariete.  Et  percussi  ostium 


qnam  in  argento,  vel  in  omaraentis  aut  vestibus  pre-  ^  fenestellulae,  et  statim  aperuit  mihi,  et  cognovitme  : 


tiofiis,  et  aOer  mihi.  Puer  fecit  sicut  praecepit  ei  do- 
mina  sua,  et  omnem  substantiam  suam  detulit.  Quae 
statim  vocavit  sanctum  Nonnum  episcopum  per  san- 
ctam  Romanam  commatrem  suam,  et  omnem  sub- 
stantiam  snam  posuit  in  manibus  ejus,  dicens  :  Hae 
SQnt,  domine,  divitiae  quibus  ditavit  me  Satanas  : 
has  trado  in  ai^bitrio  sanctitatis  tuae,  et  quod  nosti 
expedire,  fadas  ex  eis,  mihi  enim  optandae  suntdiyi- 
tisDomini  mei  Jesu  Christi.  Qui  statim  vocavit  cu- 
stodem  ecclesiae  seniorem  ;  et  ipsa  prSesente,  omnera 
lobstantiam  ejus  in  manibus  illius  tradidit,  dicens  : 
Adjoro  te  per  inseparabilem  Trinitatem,  ne  quid 
hincin  episcopium  aut  in  ecclesiam  ingrediatur,  sed 
magis  viduis  et  orphanis  et  pauperibus  erogetur,  ut 
qnodmaleattractum  est,  benedistribuatur,  etdivitiae 


ego  vero  non  cognovi  eam.  Quoraodo  enira  poterara 
cognoscerc  illara,  quara  antea  viderara  inaestimabili 
pulchritudine  Jam  facie  marcidam  factam  prae  nimia 
abstincntia?  Oculi  veroejus  sicut  fossae  videbantur. 
Quae  dicit  ad  rae :  Unde  venis,  frater  ?  Ego  respondi 
et  dixi :  Missus  sum  ad  te,  jubente  Nonno  episcopo. 
Quae  ait  ad  rae  :  Oret  pro  rae,  quoniam  vere  sanctus 
Dei  est.  Et  statim  clausit  ostiolum  fenestellae,  et 
coepit  psallere  horam  tertiara.  Ego  vero  oravi  juxta 
parietcra  cellulae  ejus,  et  recessi,  multum  juvatus 
de'angclica  visione  ejus.Reversusvero  Jerosolymam, 
coepi  per  raonasteria  arabulando  visitare  fratres. 

Cap.  XV.  —  Magna  vero  ferebatur  fama  per  mo- 
nasteria  de  doraino  Pelagio  :  propterea  deliberavi 
etiam  iterato  ad  eura  rcdire,  et  salutaribus  doctrinis 


peccBtricis  fiant  thesaun  justitiae.Si  vero  spreto  sa-  Qejus  refici.  Curaque  ad  cellulara  suam  pervenissem, 


cram^to,  sive  per  te,  sive  per  quemlibet  alium  sub- 
tnuerisdehisquidquam^anathema  ingrediatur  do- 
mura  ejus,  et  cum  iliis  habeat  partem  qui  dixerunt : 
Cmci6gatur,  crucifigatur.  lila  vero  convocavit  oranes 
pQeroe  et  puellas  suas,  et  liberavit  oranes  :  dona- 
^tqae  tortos  (13)  aureos  eis  de  raanu  sua,  dicens  : 
Festinate,  et  iiberate  vos  de  hoc  saeculo  nequara, 
pleno  peccatis,  ut  sicut  fuiraus  in  hoc  saeculo  siraul, 
ita  auml  permaneamus  sine  dolore  in  vita  illa  quae 
«t  beatissima. 
Cap.  XII.  —  Octava  vero  die,  quando  habebat  de- 
P^isitiQnem  albarum  facere,  surgens  nocte,nobis  igno- 
itntibiis,  deposuit  vestem  baptismatis  sui,  et  induit 
setanicam  tricinara(14),  etbirram(15)  sancti  Nonni 


et  pulsare,  imo  norainatira  eura  interpellare  praesu- 
roerem,  nihil  respondit.  Exspectavi  secunda  die  et 
tertia  perseverans,  et  proprio  noraine  Pelagiura  in- 
terpellans,  nerainera  audivi.  Quare  intra  rae  dixi ; 
Aut  nerao  est  hic,  aut  recessit  qui  hic  erat  mona- 
chus.  Nutu  vero  Dei  monitus,  iterum  dixi :  Conside- 
rem  ne  forte  raortuus  sit ;  et  aperui  ostiolum  fene- 
stellulae,  et  prospexi,  et  vidi  eum  mortuum,  et  clausi 
ostiolum ;  et  de  luto  replens  diligenter,  cursu  veni 
Jerosolymara,  et  nuntiavi  coraraanentibus,  quod  san- 
ctus  Pelagius  monachus  mirabilia  faciens  requievis- 
set.  Tunc  sancti  patres  venerunt  cum  diversis  mo- 
nasteriis  monachorura,  et  sic  solutura  est  ostiolum 
cellulae ;  ct  delatum  est  foras  sanctum  corpusculum 


cpiaoopi,  et  ex  illa  die  nusquam  coraparuit  in  civi-  D  ejus,  quod  auro  et  lapidibus  pretiosis  condigne  po- 


tite  Antiochia.  Quam  sanctaRomana  flebat  amaris- 
Q&e,  et  sanctus  Nonnus  consolabatur  cam,  dicens  : 
Nbii  flere,  filia,  sed  laetare  gaudio  raagno,  quoniara 
M^aoptimam  portionem  elegit,  sicutMaria,  quam 
Ik)nunus  praefert  Marthae  in  Evangelio.  IUa  autem 
ibiit  Jerosolymam^  et  construxit  sibi  cellulam  in 
iDonte  Oliveti,  ubi  Dominus  oravit. 

Cap.  Xni.  —  Postaliquantura  vero  temporisconvo- 

ciTit  episcopus  civitatis  oranes  episcopos,  ut  unus- 

fBisqae  reverteretur  ad  propria.  S94I  Post  trien- 

mmaat  quadriennium  temporis,  desideravi  ego  Ja- 

ctbof  diaconus  proficisci  Jerosolymam,utibiadora- 

itm  resorrectioDem  Domini  nostri  Jesu  Christi,  et 


suerunt.  Et  dum  sancti  patres  ungerent  corpus  myr- 
rha,  tunc  cognoverunt  quod  fuisset  mulier :  qui  vo- 
lentes  miraculura  abscondere,  sed  populum  ipsum 
latere  non  poterat,  exclaraaverunt  voce  raagna,  di- 
centes :  Gloria  tibi,  Doraine  Jesu  Christe,  qui  mul- 
tas  divitias  absconsas  habessuper  terram,  non  solum 
viriles,  sed  etiam  muliebres.  Divulgatum  est  autem 
omni  populo,  et  venerunt  omnia  monasteria  virgi- 
num,  tam  de  Jericho,  quam  ex  Jordane,  ubi  Domi- 
nus  baptizatus  est,  cum  cereis,  larapadibus  et  hym- 
nis;  etsic  depositae  sunt  sanctae  reliquiae  ejus,  por- 
tatae  a  sanctis  patribus. 
Haec  vita  meretricis,  h»c  conversatio  desperat» 


671                                            DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRMUS.  672 

cum  qua  et  Dominus  nos  faciat  invenire  misericor-Agloria,  potestas  et  imperium  in  sascala  saBCuloram. 

diam  suam  in  die  judicii ;  quoniam  ipsi  est  honor  et  Amen. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

(1)  Pelagisp.]  Martyrolog.  Romanum,  8  Octobr.  (7)  Musci.]  Infra,  in  Vita  sanctae  MarcellaB,  c.  3, 
f  Jerosolymis  sanctae  Pelagise  cognomento  Poeni-  fragrare  musco  mure.  Vide  Onomasticon. 

tcntis .  »  (S)Dimissa est oratio catechumenorum •JMox seqoi* 

(2)  Jacobo  Diacono.]  Ita  auctor  seipsum  vocat  hic  tur,  missa  fidelis  seu  fidelium.  Itaolim  officium  divi- 
in  praefatione.  num  erat  distinctum,  ut  pars  vocaretur  missa  caU- 

(o)  Eustochio.]  Ita  interpres  suum  nomen  exprimit  chum^norum^  pars  missa  fidelium. 

in  prologo,  qui  deest  edit.  Colon.,  sed  habetur  in  (9) /;tp^i/c/iM7/i  to6u/ani?n.) ErantDiptychabifores 

Ms.  sancti  Audoman,  et  vett.  edit.  tabellae  ad  varium  usum.  Vide  Onomast. 

(4)  Nonnus.]  De  hoc  MartjTologium  Rom.  2  De-  (10)  Canones.]  Vetitum  olim  canonibus,  ne  q|ui« 

cembris  :  t  Edessae  sancti  Nonni  episcopi.cujus  pre-  ad  baptismum  admitteretursine  patrino  seu  fideju»- 

cibus  Pelagia  poenitens  ad  Christum  conversa  est.  »  sore,  quod  multo  accuratius  observatum  in  mere- 

(5)/f//*am.l  VariioccurruntJulianiin  Martyrolo-  tricibus  ct  histrionibus,  quorum  conversio  roagis 

^io.  Existimo  nic  intelLigi  unum  ex  iis  qui  passi  sunt  erat  dubia. 

in  Syria,  in  qua  Antiodhia.  (11)  i>taconmt5 . 1  Diaconissae  antiquitus  baptixan- 

(6)  Prima  choreutriarum  pantomimarum.]  Ita  das  mulieres  vclaoant. 

emendavi  ex  coniectura.  Loco  choreutriarum,  vetus  (12)  Catechumenum.]  Intelligit  locum  catechume- 
thorentriarum-,  Coioniensis  (/lorenharuw.  Ms.sanctignorum  in  ecclesia,  qui  distinctus' erat  a  loco  fide- 

Audomari :  Prima  chaos  in  tfieatrum  pantomimi.  lium. 

Erunt  forte  qui  loco  thorentiarum  divinent  legen-  (13)  Tortos.]  Itavetus  editio.  Colon.,  iorques. 

dum  theatricarum.  Noti  xopsuTai  Platoni  et  Aris-  (14)  Tricinam.]  Addunt  Editi,  id  est,  cilicinam. 

toteli,  qui  et  cantabant  et  saltitabant.Talis  haec  PeJa-  (15)  Birram.]  Birra  nunc  vestem  pretiosam  nanc 

gia  pantomima  choreutria.  viiem  significat.  Vide  Onomasticon. 


APRIUS  II. 


VITA 

SANCTiE  MARI^  «)  iEGYPTIACiE, 

MERETRICIS 

AUCTORE  SOPHRONIO  (2)  JEROSOLYMITANO  EPISCOPO, 

INTERPRETE  PAULO  (3)  DIACONO  SANCT^E  NEAPOLEOS  ECCLESIiE. 


PR^FATIO  INTERPRETIS, 

Doraino  gloriosissimo  ac  praestantissimo  regi  Carolo. 

S91  Sciens  gloriosissimam  majestatem  vestram  tam  divinis  eloquiis,  quam  sanctomm  praecedentiom 
excraplis  valde  delectari,  cum  jamdudum  lihellum  conversionis  Mario;  .^lgyptiacae,  cum  tomulo  de  c^jus- 
dara  vicedomini  (4)  poenitentia,  domino  mco  ohtulerim,  quia  ille  ipse  casu  quodam  deperiit,  nunc  interim 
jussui  vestro  in  eodem  restaurando  devotus  ohedivi.  Ohsequii  quoque  et  devotionis  meas  foit  ut  iHm 
simplicem  tantum  memoratae  rei  textum  exhiberem,  sed  et  alia  quaBsitu  digna  superadjicerem,  de  vene- 
i*andis  scilicet  constitutis  (5)  et  gestis  praesulum  Romanae  Ecclesiac  :  quorum  sanctionibus  quam  reverenter 
Ecclesia  utatur,  majestas  vestra  optime  novit.  Hoc  autem  brevitatis  compendium  servus  vester  ideo  som- 
psit,  ut  serenitas  vestra,  quam  Reipublicae  fascibus  valde  oneratam  altendo,  cui  sparsim  diversa  non  vacat 
percurrere  scriptorum  volumina,  quasdera  consuetudines  ecclesiasticas  in  brevi,  quasi  in  quodam  Enciii- 
ridio  inclusas,  tenere  possit,  ct  quia  secundura  regalera  industriam  domini  mei  in  hoc  fervore  didiciy  nt 
facta  dictave  vestra  juxta  auctoritatera  irrefragabilem  dirigere,  ct  quid  ei^a  cultum  divinnm  tenei^him, 
quidvc  rejiciendum  sit,  sollicite  disquirere  et  perscrutari,  elucubrationis  sit  assiduaa,  qualiter  ejos  din* 
nitatis  opc  rauniti,  prosperis  successibus  ad  omnia  currere  mereamini. 


Prolojjud  auctorb. 


S91S Secretum  regis  ceiare,bonum  est ;  opera  autem Dei  revelare  et  confiteri,honorificum  est (70^.  xd). 
Ita  enim  legitur,  angelum  dixisse  Tobiae  post  oculorura  araissionera,  gloriosaraque  illuminationeJA,  et  poit 
illa  transacta  pericula,  e  quibus  liberatus,  consecutus  est  Dci  pietatem.  Etenim  regb  secretum  maair 
festare,  nocivum  et  valde  periculosum  est ;  et  Dei  gloriosa  silere  opei*a,  magnum  est  animae  detrimea- 
tum.  Propter  quod  ego  divina  t^re  silentio  dubitans,  et  pigri  servi  metuens  condemnationis  imminwi» 


673 


VITA  SANCTiE  MARIiG  iEGYPTIACiE,  MERETRICIS. 


674 


jndidum,  qui  a  domino  talentum  accipiens,  fodiens  in  terram  abscondit,  et  datum  ad  operationem 
celavit  ertrtinegotiationem  (Matth.  xxv),  sacrara  ad  me  prolatam  narrationem  nequaquara  silebo.  Sed 
nullus  mihi  sit  incredulus  scribenti  de  cis  quae  audivi,  nec  quisquam  me  mentiri  aestimet,  de  rei  magni- 
tndine  dubitans.  Mihi  enim  absit  sacris  mentiri  rebus,  et  adulterari  verbum,  ubi  Deus  memoratur.  Ejus 
autem,  qui  minima  intelligit,  et  indignius  de  Dei  magnitudine,  qui  carnem  assumpsit,  et  incredulus  cst 
igtadicenti,  non  mihi  pertinebit  periculum.  Si  qui  autem  illi  sunt  qui  hujus  scripturse  legerint  textum, 
gloriosamque  rei  admirationem  sane  credere  renuerint,  et  illis  Dominus  raisereatur,  faciatque  capaces 
sancti  verbi,  ne  rei  existant  Dei  miraculorum,  quae  plura  in  suis  fieri  praedestinavit  electis  :  quoniam  et 
ipsihumanaB  naturae  infirma  considerantes,  impossibilia  decernunt  ea  quae  de  hominibus  sanctis  gloriosa 
dieuntur.  Assumam  de  c«tero  narrationem,  ipsam  rem  referens,  quae  in  hac  nostra  generatione  facta 
dignoscitur,  quam  sacer  vir,  divina  et  agere  et  docere  educatus,  narravit.  Sed  ut  supra  dictum  est, 
nallos  baec  ad  incredulitatem  trahat,  considerans  impossibile  fieri  in  hac  nostra  generatione  tam  grande 
ffiiraculum,  quia  gratia  Dei  per  omnes  generationes  in  sanctas  pertransiens  animas,  amicos  Dei  facit  et 
prophetas,  quemadmodura  Salomon  secundara  Deum  edocuit  (Sap.  vii).  Terapusnaraque  estsacrae  prodere 
narnitionis  initium,  magnura  virileque  certaraen  venerabilis  Mariae  iEgyptiacae  videlicet  quahter  exple* 
rerittempora  vitae  suae. 


VITA. 


Caputprimum. — In raonasterio  Palaestinorura  fuit  A  ut  ita  dicam,  matemis ulnis  in  hocseesse  monasterio 


^ir  vitae  moribus  et  verbo  omatus,  qui  ab  ipsis  cuna- 

bolis,  monachicis  est  actibus  diligenter  instructus, 

et  conversationibus  veraciter  educatus,  nomine  Zo- 

simas  (6).  Et  nullus  nos  aestiraet  dicere   Zosiraara 

iliam  in  praedicationis  erroneae  dograatibus  accusa- 

tum  sectae  alterius  :  alius  enira  hic,  et  alius  ille,  et 

multa  inter  utrosque  distantia,  licet  unum  uterque 

sortiti  sint  vocabuli  noraen.  Hic  itaque  Zosimas  ab 

initio  in  uno  Palaestinorum  conversatus  est  monaste- 

rio,etomnempertransiens  monachicara  disciplinara, 

in  abstinentiae  opere  omniura  factus  est  probatissi- 

mus.  Omne  enim  praeceptum  sibi  traditura  canonis 

ab  his  qui  ab  infantia  educati  sunt,  luctara  perfectae 

disciplinae  monachicae  irreprehensibiliter  conserva- 


traditura,  et  usque  ad  quinquagesiraura  tertium 
annum  in  co  cursum  monachicura  peregisse.  Post 
haec  autera  pulsatus  est  a  quibusdam  cogitationibus, 
quasi  jam  in  omnibus  esset  perfectus,  alterius  non 
indigens  in  ulio  doctrina.  Haec  autem,  ut  dicebat,  in 
se  cogitabat :  Nunquid  est  in  teriis  monachus,  qui 
novura  aliquid  possit  tradere  mihi,  juvare  me  valens 
in  aliquo  quod  ignorem,  aut  quod  ego  in  raonachico 
non  explevedm  opere?  Nunquid  invenitureorum  qui 
solitudinem  duxerunt  vir  qui  priormeinactibussit? 
Haec  et  his  89S  simiiia  eo  cogitante,  astitit  quidam 
et  dixit  ei  :  0  Zosima,  bene  quidem,  et  sicut  possi- 
bile  fuit  horaini,  decertasti,  bene  cursura  raonachi- 
cura  consuraraasti.  Taraen  nuUus  est  in  horainibus 


bat.  Molta  etiam  et  ipse  sibi  adjiciens  supei^addidit,  £  qui  se  perfcctum  esse  demonstret.  Major  enira  lucta 


capiens  camem  spirituisubjugare.  Nec  enira  in  ali- 
p)  offendisse  coraprobatur.  Ita  enim  fuit  in  cunctis 
perfectos  monachicis  actibus,  ut  raultoties  raulti  rao- 
Oichi  de  prsedicti  loci  monasteriis  et  de  longinquis 
pirtibiis  ad  eura  confiuentes,  cjus  exemplis  atque 
doetrinis  se  constringerent,  et  ad  illius  imitationem 
ibstinentiae  se  multo  magis  subjugarent. 

Cap.  II.  —  Haec  itaque  omnia  in  se  habens,  a  rae- 
fiatione  sacn  eloquii  nunquara  discessit,  sed  in 
Ma  sv.o  quiesc^ns,  sive  surgens,  aut  operam  tenens 
Banibus,  vel  cibum,  si  conveniebat  ut  sumeret,  bo- 
liim,quo  ille  uticonsueverat,  spiritualiter  utebatur, 
QBum  opus  habebat  intacitum  et  nunquam  deficiens, 
pnliere  frequenter  et  meditationem  facere  sacri  elo- 


praesensquarailla  quae  praeteriit,  licet  tu  nescias.  Ut 
autera  cognoscas  quantae  sint  et  aliae  viae  salutis, 
egredere  de  terra  et  de  cognatione  tua,  et  de  dorao 
patris  tui,  ut  Abrahara  ille  patriarcharum  eximius 
(Gen.  XII),  et  veni  ad  raonasterium  quod  juxta  Jbr- 
danem  adjacet  fluraen. 

Cap.  III.  —  Mcx  igitur  secutus  dicentem,egressus 
de  raonasterio,  in  quo  ab  infantia  conversatus  est, 
et  perveniens  ad  Jordanem,  fluvium  omniura  san- 
ctiorera,  dirigitur  ab  eo  qui  vocaviteum  in  raonaste- 
riura  in  quod  iliura  Deus  venire  praecepit.  Pulsans 
igitur  raonasteiii  januara,  loquitur  prius  monacho 
qui  januam  observubat,  etille  nuntiavit  eumabbati. 
Qui  suspiciens  eura,  habituque  et  specie  religiosum 


<piii.  Muitoties  enira  asserunt  quia  et  divinae  iliustra-  C  conspiciens,  postquara  flexit  genu,  ut  raos  est  mona- 


tionis  dignus  effectus,  a  Deo  sibi  visioncs  ostensae 

lont,  et  mirum  non  estnecincredibile.  Si  enira,  ut 

lit  Dominus,  beati  raundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum 

videbnnt  (Matth.  v) ;  quanto  magis  qui  suara  purifi- 

Civerint  caraem,  sobrii  semper,  animoinimque  per- 

l%iles,    oculos   divinae    prospiciunt  illustrationis, 

tilioiiis  indicium  hiiic  praeparatae  futurae  bonitatis 

aodpientes  7  Dicebat  autem  ipse  Zosimas,  ab  ipsis, 


chis,  accepta  oratione,  hoc  eum  interrogavit :  Unde 
fratcr,  advenisti  ?  et  quam  ob  rem  apud  humiles  te 
conjunxisti  monachos  ?  Zosimas  autem  respondit : 
Unde  quidem  veni,  non  puto  nccessarium  dicere ; 
aedificationis  autera  gratia,  Pater,  adveni.  Audivi  de 
vobis  raagnalia  et  laude  digna,  etposseDeoanimam 
sociari.  Dixit  autem  eiabbas :  Deus,  frater,  qui  so- 
lus  sanat  animae  infirmitatam,  ipse  te  et  nos  doceat 


G75 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


67G 


divina  mandata,  et  dirigat  omnes  ad  ea  facienda  Abant,etpsaUentesconsonavoce:Dominu8iliamifuitio 


quae  opportunasunt.  Homo  enim  hominem  sedificare 
non  valet,  nisi  unusquisqueattendat  semetipsuni  fre- 
quenter,  etsobrio  inteliectu  quod  expedibile  est  ope- 
retur,  Deumhabenscooperatorem.  Tamen  quoniam, 
ut  dixisti,  charitas  Christi  te  videre  nos  humiles  mo- 
nachos  perduxit,  mane  nobiscum,  si  ob  hoc  venisti, 
ut  omnes  nos  nutriet  pastor  bonus  sancti  Spiritus 
sui  gratia,  qui  animam  suam  dedit  liberationem  pro 
nobis,  et  proprias  oves  vocat  ex  nomlne  {Matth,  xx ; 
Joan.  x).  Hsec  dicente  abbate,  flectens  iterumZosi- 
mas  genua,  accepta  oratione,  respondit  Amen,  et 
mansit  in  eodem  monasterio. 

Cap.  IV.  — •  Vidit  autem  ibi  seniores  actibus  et  vi- 
sione  splendentes,  spiritu  ferventes,  etDominoser- 


mea  et  salus  mea,  quem  timebo  ?  Dominas  defensor 
vitae  meae,  a  quo  trepidabo?  etc.  (Psal.  xxvi),  exi- 
bant  unum  muitoties  aut  duos  monasterii  cnstodes 
relinquentes,  non  ut  custodirent  ea  quae  intus  erant 
reposita  (non  enim  erant  apud  illos  aliqua  furibos 
congrua),  sed  ne  oratoiium  absque  divinis  relinque* 
rent  solemniis.  Unusquisqueautem  se  annonabat  (9\ 
prout  poterat  aut  voJebat.  Nam  unus  portabat  cor- 
pori  ad  mensuram  sufQciens  (10),  alius  carycas,  alios 
palmarum  fructus  dactylos,  alius  vero  legumina 
S94  aquisinfusa,alius  nihilpraetercorpus  proprium 
et  vestimentum  quo  utebatur.  Nutriebantur  autem, 
quandonecessitas  exigebatnaturse  herbisquaenasce- 
bantur  persolitudinem.  Canon  autemeratunusquis- 


vientes.  Psallentia  (7)  ibi  erat,  incessabiles  totius  B  que  sibi  ipsi  et  lex  absque  praevaricatione,  ut  noa 


noctis  habens  stabilitates,  et  in  manibus  semper 
operatio,  etin  ore  psalmidiviniabsquediminutione. 
Sermo  ibiotiosus  non  proflciebat:  cogitatio  auri  ar^ 
gentique,  aut  rei  alicujus  apud  iilos  non  erat ;  ex- 
pensa  anni  totius,  aut  mensura,  vel  temporalisvitae 
meditationes,  doloribus  congruae,  nec  nomen  apud 
illos  cognoscebatur  ;  sed  unum  erat  primum  solum- 
modo,  quodfestinabaturabomnibus;  utunusquisque 
mortuus  esset  corpore,  sicut  semel  saeculo,  et  eis 
quae  in  saeculo  sunt  mortificatus,  et  jamnon  vivens. 
Cibum  autem  habebant  indeficientem,  divinitati  elo- 
quia ;  nutriebant  vero  corpus  pane  et  aqua,  utmulto 
magis  apud  divinam  clementiam  apparerent  efficaces. 
Cap.  V.  —  Haec  Zosimas,  ut  dicebat,  perspiciens, 


cognosceret  aliquis  consocium,  quaiiter  abstinebat, 
aut  quomodo  agebat.  Jordauem  enim  mox  tran»- 
meantes,  longe  ab  invicem  se  sequestrabant,  et  nuUiu 
se  jungebat  ad  socium,  civitatem  aestimantes  solitii- 
dinem.  Sed  et  si  unus  ex  ipsis  a  longe  venientem  ad 
se  aiiquem  videbat,  mox  declinabat  de  itinere,  et 
ad  aiiam  partem  pei^ebat.  Vivebat  autem  sibi  et 
Deo,  psallens  frequenter  et  constituto  gustans  tein- 
pore  cibum.  Ita  omnia  jejunia  celebrantes,  reverte- 
bantur  ad  monasterium  ante  vivificura  diem  resor- 
rectionis  Domini  et  Salvatoris  nostri  Jesu  Christi, 
quam  festam  Dominicam  cum  ramispalmarum  cele- 
brare  sancta  accepit  Ecclesia.  Revertebantur antejn, 
unusquisque  habens  propriilaboristestem  propnam 


aedificabatur  valde,  praetendens  se  ad  perfectionem,  ^  conscientiam,  cognoscentcm  qualiter  operatus  est, 


et  crescere  faciens  propriura  cursum,  cooperatores 
inveniens,  optime  divinum  innovantes  paradisum. 
Transaclis  autem  aliquot  diebus,  appropinquavit 
tempus,  quando  sacra  jejunia  Christianis  traditum 
est  cciebrare,  et  purificarc  seipsos  ob  divina;  passio- 
nis  diem  resurrectionisque  salutationem.  Regia  (8) 
autem  monasterii  nunquam  aperiebatur,  sedsemper 
erat  clausa,  et  absque  ulla  perturbatione  monachi 
cursum  suum  expiebant ;  nec  enim  erat  Ilcitum  ape- 
rire  aliquando,  nisi  fortassis  raonachus  propterali- 
quod  opus  necessarium  adveniebat.  Solitarius  enim 
erat  iocus  illc,  et  piunmis  vicinorura  non  solum  inu- 
sitatus,  sed  et  incognitus.  Canon  autera  talis  a  priscis 


et  qualia  laborum  semina  seimnavit.  Et  nullus  olio 
modo  interrogabat  aliuni,  quomodo  aut  qualiterla- 
boris  certamina  cousummasset. 

Cap.  VII.  —  Hic  est  itaquehujus  monasteriicanon, 
ct  ita  perfecte  etoptime  custodiebatur.  Unusquisque 
enim,  ut  dictura  est,  per  solitudinem  Deo  jungeba- 
tur,  et  in  semetipso  decertabat,  ne  hominibusplace- 
ret,  sed  soli  Deo.  Illa  enim  quae  propter  homineB 
fiunt,  et  quae  ut  liominibus  placeant  aguntur,  non 
solum  non  prodemnt  facientibus,  sed  et  per  multa 
damna  efliciuntur  agentibus  obnoxia.  Tunc  itaque 
Zosimas  consueta  monasterii  lege  transmeavit  Jor- 
danem,  modicura  quid  pro  corporis  necessitate  de- 


servabatur  teraponbus :  propter  quod,  ut  considero,  _.  portans  congrua,  et  vestem  qua  utebatur ;  et  cano- 


Deus  Zosimam  perduxit  in  idem  monasterium . 

Cap.  VI.  —  Dehinc  ergo  referara  qualiter  ipsius 
monasterii  servabatur  traditio.  Dominica  quam  pn- 
mam  jejuniorum  hebdomadam  nominari  mos  est, 
agebantur  divina  sacramenta  consuete,  et  unusquis- 
que  particeps  efficiebatur  vivifici  ac  intemerati  cor- 
poris  et  sanguinis  Domini  nostri  Jesu  Christi.  Et 
solito  modicum  cibum  sumentes,  congregabantur 
omnes  in  oratorium,  et  curvatis  genibus,  factaque 
suppliciter  oratione,  saiutabantse  invicem  monachi, 
et  unusquisque  genuflexo  publicearaplectebaturab- 
batem,  postulantes  orationem,  ut  haberent  ad  in- 
choatum  certamen  eum  cooperatorem  et  comitato- 
rem.  His  ita  se  habentibus,  fores  monasterii  patefie- 


nem  quidem  celebrabat,  solitudinem  pertransiens,  et 
terapore  escae  necessitatem  faciebat  naturae.  Sede- 
bat  autem  nocte  in  terra,  modicum  quiescens,  et 
soranum  ad  modicum  gustans,  quocunqueeumves- 
pertinum  reperiebattempus.  Diluculoautemprope- 
rare  incipiebat,  semper  incessabile  idem  habens 
propositum,in  desiderium  habens,utdicebat,introire 
in  solitudinem,  sperans  invenire  aliquem  patremin 
ea  habitantem,  qui  eum  posset  aliquid  aedificara, 
sicut  desiderabat,  et  sine  cessatione  iter  agebat,  ae 
siapudaliquera  manifestumfestinans.  Vigintiautem 
dierum  exigens  iter,  cum  sextae  horae  tempus  adve- 
nisset,  stetit  modicum  ab  itinere  :  et  conversus  ad 
Orientem,  agebat  solitam  orationem.  Conmeveral 


677 


VITA  SANCTiE  MARI.E  i^GYPTJACiE,  MERETHICIS. 


678 


enira  constituto  diei  tempore  figere  itineris  cursum, 
et  stans  psallere,  et  genuflexo  orare.  Dum  autem 
psalleret,  et  in  coelum  inspiceret  intentis  obtutibus, 
vidit  a  parte  dextra,  ubi  orabat,  umbram  quasi  hu- 
maui  corporis  apparentem ;  et  prirooquidcm  contur- 
batusest^ac  contremuit,  phantasium  alicujus  spiri- 
tus  existimans  sevidisse,  signo  autem  crucis  semu- 
niens,  et  a  se  timorem  projicicns  (jam  enim  et  ora- 
tionis  ejus  finis  instabatj,  convertens  oculo8,viditali- 
qnem  in  veritate  properantem  adpartem  Occidentis. 
Mulier  autem  erat,  quod  videbatur,  corpore  niger- 
limo,  prae  solis  ardore  denigrata,  et  capiilos  capitis 
habens  ut  lana  aibos,  modicos  et  ipsos,  non  amplius 
quam  usque  ad  cervicem  descendentcs . 

Cap.  VIII.  —  Hoc  itaque  Zosimas  videns,  et  desi- 
deratae  dulcedinis  gavisus  efiectus,  coepit  festinanter 
carrere  in  eam  partem,  ubi  et  aiiud  quod  apparuit 
festinabat.  Gaudebat  enim  gaudio  magno.  Non  enim 
Tiderat  in  spatio  dierum  iliorum  speciem  hominis, 
aatanimalium,  velvolucrum,  bestiarumqueformam. 
Desiderabat  enim  cognoscere  quae  vcl  qualis  bestia 
esset  quffi  videbatur,  sperans  quoniam  majorum  ali- 
c^jus  efficeretur  profectus.  Illa  autemutviditcontra 
Zoeimam  venientem,coepit  fugiens  currere  apud  in- 
leriorem  solitudinem.  Zosimas  autem  setatis  sene- 
ctam  obliviscens,  et  laborem  non  reputans  itineris, 
tetendit  rapidissimo  cursu,  desiderans  conspicere 
fiigientem.  Hicenim  per&equebatur ;  illaautem  pro- 
grediebatur.  Erat  autem  cursus  Zosimse  velocior,  et 
panloerilciebaturpropinquior.Ubiautemappropiavit, 
Ht  jam  etiam  possetvoxaudiri,  c(ppit,hasvocesemit- 
tens,  clamareZosimas  cum  lacrymis  :  Cur  me  fugis 
decrepitum  ac  peccatorem,  sei*ve  Dei  ?  Vere  sustine 
me  perDeum,quicunque  es,  pro  cujus  nominehanc 
inhabitas  solitudinem.  Sustine  me  infirmum  et  in- 
dignum.  Sustine  me  pro  spe,  quam  habes  pro  tanti 
laboris  remuneratione.  Sta,  et  tribue  orationem  et 
benedictionem8eniperDeum,quineminemaliquando 
(M*ojecit.  Haec  cum  lacrymis  Zosima  postulante,  ve- 
nerunt  currentes  in  quemdam  locum,  in  quo  quasi 
aridos  torrens  designabatur,  in  quo  fuisse  torrentem 
consideravit;  sed  locus  ille  talem  convenit,  ut  habe- 
retsimilitudinem,  quomodo  in  terra  illa  apparebat. 
Ut  venerunt  itaque  in  prsedictum  locum,  illud  quod 
fiigiebatdescendit,etiterumascendit  in  partem  aliam. 
Zo8ima.<  autemclamans  et  nusquamprogredivalens, 
stetit  in  aliam  partem  torrentis,  qui  speciem  vide- 
bator  habere  torrentis,  et  addidit  S^S  lacrymas 
lacrymis,  et  suspiria  suspinis  ampliavit,  ut  multo 
magLs  ex  propinquo  stridore  luctus  audiret. 

Cap.  XI.  —  Tunc  illud  corpus  quod  fugiebat,  vo- 
cem  talem  emisit :  Abba  Zosima,  ignosce  mihi 
propter  Deum,  quoniam  manifestare  me  tibi  con- 
Tersa  non  possum.  Mulier  enim  sum,  et  omni  cor- 
poreotegmine  nuda,utipse  vides,  et  corporis  turpi- 
tndinem  habens  intectam.  Sed  si  vis  peccatrici  mu- 
lieri  orationem  vere  tribuere,  projice  mihi  indumen- 
tam  quo  circurodatus  es,  ut  possiro  muliebrem  in- 
firmitatem  operire  ad  te  convertens,  et  tuas  acci- 


A  piam  orationes.  Tunc  tremor  nimiusquc  metus  et 
mentis  excessus  accepit  Zosimam.  Strenuus  enim 
eratvirille  valde,  et  divinitatis  dono  prudentissimus, 
et  cognovit  quia  ex  nomine  non  vocasset  eum  quem 
nanqoam  viderat,  de  quo  nec  unquam  audierat,  nisi 
manifestissime  providentiae  gratia  fuisset  illustrata. 
Fecit  autem  cum  festinatione  quod  jussum  est,  et 
exuens  se  pallio  quo  erat  indutus,  terga  versus  pro- 
jecit  ei.  Illa  accipiens,  in  quantum  potuittegens  par- 
tem  corporis,  quam  oportet  plus  tegi  caeteris,  prse- 
cinxit  se,  ct  conversa  ad  Zosimam,ait  ei :  Quid  tibi 
visum  est,  abba,  peccatricemvideremulierem?  Quid 
quseris  a  me  videre  aut  discere,  quia  tantum  non 
pigritasti  tolerare  laborem?Illeautem  interrapro- 
stratus,  poscebat  benedictionem  secundum  morem 
accipere.  Prostravit  autem  se  et  ipsa,  et  utrique  ja- 

"  cebant  in  terra,  unus  ex  alio  benedictionem  poscens. 
Cap.  X.  —  Post  multarum  autem  horarum  spatia 
dixit  mulier  ad  Zosimam :  AbbaZosima,tibi  compe- 
tit  benedicere  et  orare  ;  tu  enim  presbyterii  honore 
fultus  es,  et  plurimis  jam  annis  sancto  assistis  al- 
tari,  et  donis  divinitatisChristi  secreta  rimaris.Haec 
verba  Zosimam  in  magnum  timorem  et  certamen 
magis  inducebant,  et  tremens  senex  sudoris  guttis 
infundebatur.  Dicit  autem  ei  defessus  viribus  et 
quasi  halitu  jam  conclusus:  Manifestajamquidem 
es  ex  ipsa  visione,  o  spiritualis  mater,  quoniam  tu 
ad  Dominum  profecta  es,  et  fortiori  parte  mortua 
es.  Manifesta  autem  plus  omnium  tributa  est  tibi 
gratia,  ut  me  vocares  ex  nomine,  quem  nunquam  vi- 

^  di|^.  Sed  quia  gratia  non  ex  dignitate  cognoscitur, 
sed  ex  animarum  actibus  significari  consueta  est, 
benedic  propter  Deum,  et  orationem  tribue  indul- 
gentiae  tuae  perfectionis.  Stabilitati  autem  senis  san- 
cti  compassa,  dixit :  Benedictus  Dominus,  qui  sa- 
lutem  procurat  animarum ,  et  Zosima  respondente 
Amen,  surrexerunt  utrique  de  terra.  Et  ait  mulier 
seni :  Homo,  quam  ob  rem  ad  me  peccatricem  ve- 
nisti  ?  Tamen  quoniam  quidero  tegratia  Spiritus  san- 
cti  direxit,  ut  aliquod  ministeriuro  exhibeas  roea) 
exiguitatis  corpori  congruura,  dic  raihi,  quoraodo 
hodie  Christianissima  regitur  tribus,  quomodo  im- 
peratores,  quomodo  sanctae  Ecclesisa  pascitur  grex  ? 
Zosimas  autem  respondit  hoc  verbum  :  Matcr,  tuis 

j.  orationibus  sanctis  pacera  stabilera  Deus  largitus 
est;sed  suscipe  indigni  raonachi  consolationem,  et 
per  Dominura  ora  pro  orani  raundo,  et  pro  rae  pecca* 
tore,  et  non  hujus  cursus  et  itineris  labor  sine  fru- 
ctu  raihi  efficiatur  tantae  solitudinis  via.  Et  iUa  re- 
spondit  ad  eura  :  Te  quidera  oportet,  abba  Zosima, 
sacerdotii,ut  dixi,habentera  honorera,pro  oranibus  et 
pro  rae  orare,  in  hoc  enira  et  vocatus  es  ;  sed  quia 
obedientiae  praeceptura  haberaus,  quod  mihi  a  te  jus- 
sum  est,  bona  faciara  voluntate.  Et  haec  dicens,  ad 
Orientera  conversa,  et  elevatis  in  excelsura  oculis, 
raanibusque  extensis,  coepit  orare  motu  tantum  la- 
biorum  in  silentio,  voxquepenitus  nonaudiebatur  ut 
posset  intelligi.  Unde  et  Zosiraas  nulla  potuit  verba 
ex  ipsa  oratione  agnoscere.  Stabat  autera,utdicebat 


679 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


680 


tremens,  terram  conspidens,  et  nihil  ullo  modo  lo- A  sum  operata.  Dicam  autcm,nihil  negans,  sed  verios 


quens.  Jurabat  autem,Deum  testem  verbi  proponens, 
quoniam  ut  vidit  eam  perseverantem  in  orationis 
constantia,  paululum  elevatif;  ab  aspectu  terne  ocu- 
lis,  vidit  eam  elcvatam  quasi  cubitum  unum  a  ter- 
ra,  et  in  aere  pendentem  orare.  Hic  autem  ut  vidit, 
nimio  pavore  correptus,  prostravit  se  in  terram,su- 
dore  suffusus,  et  nimium  perterritus,  nihil  dicere 
prsesumebat,  in  seipso  autem  dicebat :  Domine,mi- 
serere  mei. 

Cap.  XI.—  In  terra  autem  prostratusjacens.  scan- 
dalizabatur  in  mente,  putans  ne  spiiutus  esset  qui  se 
fingeret  orare.Conversa  autem  mulier,  erexit  mona- 
chum  dicens  :  Quid  te,  abba,  cogitationes  tuae  per- 
turbant  scandaiizari  in  me,  quia  spiritus  sum,  et 


referam,supplicans  te  prius  ut  nondeficias  orare  pro 
mc,  ut  misericordiam  merear  et  inveniam  in  die  ju- 
(licii.  Et  senex  sufTusus  lacr}'mis,  flebat.  Tunc  ccepit 
mulior  narrare  ca  quic  de  se  erant,  ita  dicens  : 

Cap.  XIII.  —  Ego,Pater,  patriam quidem iEgyptum 
habui :  parentibus  autem  meis  viventibus,  duodeci- 
mum  agens  aetitis  annum,  affectum  illonim  sper- 
nens,  Alexandriam  veni,  et  quomodo  quidem  vii^- 
nitatem  meam  in  primis  violavcrim,  et  qualiter  in- 
desinenter  et  insatiabiliter  vitio  libidinis  subjugata 
jacuerim,  erubesco  considerare.  Hocenim  non  breve 
est  dicere:  illud  autem  citius  dicam,  ut  possis  co- 
gnoscere  insatiabilem  vitii  mei  ardorem,quem  hibni 
inamoremstupri.  Deccmetseptemeteoamplius  an- 


iictam  orationemtacio  ?  Satisfactus  esto,  homo,pec-  g  nos  transegi  publice  in  incendio  jacens  luxuriae.  Non 


catricem  me  esse  mulierculam,  tamen  sacro  sum 
drcumdatabaptismate  ;  ct  non  sum  spiritus,sedfa- 
villa  et  cinis  et  totum  caro,  et  nihil  spirituaiis  phan- 
tasiaealiquando  vel  ad  mentemrcduccns.  Haec  dicens, 
signocrucissignutfrontemsuam,  oculosque  etlabia ; 
simulque  et  pectori  vexiilum  crucis  infigens,  ita  di- 
xit :  Deus,  abba  Zosima,  de  advereario  et  immissio- 
nibus  ejus  liberet  nos,  quoniam  multa  super  nos 
est  invidia  ejus.  Haec  audiens  sencx^  prostemit  se, 
et  apprehendit  pedes  ejus,  dicens  cum  lacrymis : 
Obsecro  te  per  Dominum  Jesum  Christum,  verum 
894|Dominum  nostrum,quide  virgine  nascidigna- 
tus  est,  pro  quo  hanc  induta  es  nuditatem,  pro  quo 
has  cames  expendisti,  ut  nihil  abscondas  a  servo  tuo, 


prcpter  alicujus  donum  virginitatem  meam  perdidi; 
neque  enim  ab  aliquibus  dare  volentibus  aliquidac- 
cipiebam  ;  hoc  enim  libidinis  furore  succensa  con- 
siderabam.ut  ampliusad  me  facerero  currere,gratiB 
implens  stupri  mei  et  sceleris  desiderium.  Neqne 
vero  consideres  quia  pro  divitiis  nihil  accipiebam ; 
mendicans  enim  vivebam,  aut  multoties  stuppam 
filando.  Desiderium  enim,ut  dixi,  habebam  insatia- 
bile,  ita  ut  indesinenter  me  in  sterquilinio  luxuric 
volutarem.  Et  hoc  mihi  erat  placabile,  ethocvitam 
existimabam,  si  indesinenter  naturae  injuriam  ptf- 
egissem.  Hocmodomevitamducente,vidi  inqaodam 
aestus  tempore  multitudinem  Libyorum  et  ^Egyptio- 
rum  quasi  ad  mareconcurrentem.Reperiitaqueali- 


quae  es,  et  unde,  ctquando  vel  obquam  causam4K>-^  quem,  et  interrogavi :   Ubi  festinant  viri  isti,  qui 


Utudinem  hancinhabitasti,  sed  etomnia,qu8ecircate 
sunt,edicito  mihi,  ut  Dei  magnaliafaciasmanifesta. 
Sapientia  enim  abscondita  et  thesaurus  occultus 
quae  utiiitas  in  utrisque  ?  sicut  scriptum  cst  [Eccli, 
XX)?  Dic  mihi  omnia  propter  Deum  ;  nec  enim  pro 
gloriatione  aut  ostentatione  aliquid  dicis,  sed  ut 
mihi  satisfacias  peccatori  et  indigno.  Credo  enim 
Deo,  cui  vivis,  cum  quo  et  conversaris,quoniamob 
hujusccmodi  rem  directus  sum  in  hanc  solitudinem 
ut  ea  quae  circa  te  sunt  Dcus  faciat  manifesta.  Non 
enim  nostrae  virtutis  est  judiciis  resistere  Dei.  Nisi 
fuisset  acceptabile  Christo  Domino  manifestare  te  et 
qualiter  decei*tasti,  nec  toipsam  permiserat  videri 
ab  aliquo,  nec  me   confoitarct  tantam    propcrare 


currunt  ?  Dixit  autem  mihi :  In  Jerosolymam  omnes 
ascendunt  ob  sanctae  crucis  exaltationem,  quse  po«t 
aliquot  dies  solito  celebratur.  Dixi  autcm  ei  et  ego  : 
Putas  suscipient  me,  si  voluero  ire  cum  ipsis  7  Et 
ille  dixit :  Si  habes  naulum,  nullus  te  prohibebit. 
Dixi  ei :  Vere,  fi-ater,  naulum  vel  sumptum  non  hi* 
beo.  Vadam  autem  et  ascendam  in  unam  navim, 
quam  conduxerunt.  Et  licet  renuant,  memetipeam 
tradam ;  corpus  enim  meum  in  potestate  habentes, 
pro  naulo  accipient.  Propterea  autem  cum  eis  voliii 
ambulare  (abba  meus,  ignosce)  ut  multos  haberem 
cooperatores  in  meae  libidinis  passione. 

Cap.  XIV.  —  Dixi  tibi,  mi  domine  senex,  ignosce 
mihi,  ne  compellas  me  meam  dicere  confusioneni. 


viam,  nusquam  valentem  progredi,  autpotentemdeDContreiuiscoenim,  novitDominus,  maculant  enim  ei 


cella  mea  procedere. 

Cap.  XII.— Hbbc  eodicente,  sed  et  alia  plura,ele- 
vans  eum  mulier,dixit:  Vere  erubesco,  ignosce,abba 
meus,  dicere  tibi  turpitudidem  meorum  actuum ;  ta- 
men  quiavidisti  nudum  orpus  meum,  denudabo  tibi 
etoperameorumactuum,  utcognoscas  quam  turpis 
luxuriae  et  opprobrio  confusionis  repleta  est  anima 
mea.  Non  enim,  ut  tu  ipse  considerasti,  propter  ali- 
quam  gloriam,  quae  circame  sunt,  volo  narrare.Quid 
enim  potero  glonari ,  quae  diabolus  vas  fui  electionis  ef- 
fecta?  Scio  autem  quia  si  coepero  narrare  ea  quse  sunt 
de  me,  fugies  a  me,  quasi  quis  fugiat  a  fade  serpen- 
tis,  auribus  non  valens  audire,  ob  inexpedibilia  quae 


ipsum  aerem  isti  sermones  mei.  Zosimas  autem  ter- 
ram  lacr^^mis  infundens,  respondit  ad  eam  :  Die 
propter  Deum,  o  mater  mea,  dic,etne  praetermittas 
sequtntiamtam  salutiferae  narrationis  lllaautemad- 
jungens  priori  narrationi,  addit  haec  :  Ille  auiem 
adolescens  audiens  sermonum  meorum  obscurita- 
tem  (11),  ridens  discessit.  Ego  autem  fiisum,  quem 
manu  tenebam,  projiciens  (hunc  enim  post  tempof 
conveniebat  me  tenere),  cucurri  ad  mare,  ubi  illoi 
perspexi  currentes,  et  vidijuvenes  aliquot  in  liitore 
stantes,  numero  quasi  decem,satiscorpore  vultuque 
acerrimos,  ot  ad  id  quod  mihi  ent  placabile,  opti- 
mos.  Erant  autem  et  alii,  qui  jam  naves  aacende- 


681 


VITA  SANCTiE  ViABlJE  iBGYPTIACiE  MERETRICIS, 


682 


rant  Impudenterautera,  ut  mihi  consuetudo  erat,  in  A  progredi  valens  (factum  quippe  fuerat  corpusmeum 


medio  eorum  me  irruenter  dcdi,  dicens  :  Accipite 
ei  roe  vobiscum  quo  pergitis,  non  enim  ero  vobis 
implacabiiis.  Sed  et  alios  sordidiores  ])roferens  ser- 
mones,  omnes  &d  ridendum  commovi.  Ilii  autem 
inerubescentem  motum  meum  videntes,  accipientes 
S^9  Q16)  innaviculam  portaverunt.  Exindeautem 
navigationem  ccepimus.  Quas  autem  post  liaec  acta 
8unt,  quomodo  tibi  enarrare  potero,  o  homo  Dei? 
Quap  lingua  dicere  potest,  vel  auris  valet  audire  ea 
quae  in  naviculavel  itinere  facta  sunt?  quomodo  ad 
pec4^ndum  et  volens  miseros  ego  compellebdm  no- 
lentes.  Non  est  narrabilis.  sed  inenarrabilis  nequis- 
sima  species.  cujus  tunc  sum  infelicibus  magistra 
aceleribus  elTecta.  Ergo  nunc  satisfactus  esto,  quia 


a  vi  comprimentium  valde  confractum),  recedens 
discessi,  et  steti  in  quodam  angulo  atrii  templi ;  et 
vix  aliquando,  ob  quum  causam  prohibebar  videre 
vivificum  lignum  in  cogitationem  reduxi.  Tetigit 
enim  mentem  et  cordis  mei  ocuios  intellectus  salu- 
tis,  recogitans  quiasqualida  actuum  meorum  scelera 
mihi  introeundi  aditum  obserabant.  Coepi  itaque 
flens  nimium  conturbari  et  pectus  tundere,  atque 
suspiria  de  profundo  cordis  proferens,  et  gemens 
ejulansque  prospexi  in  loco  in  quo  stabam,  sursum 
imaginem  sanctse  Dei  genitricis  stantem,  et  aio,  ad 
eam  intcndens  et  indeclinanter  attendens:  Domina 
vii^go,  quae  Deum  genuisti  secundum  camem,  scio 
quia  nec  condecens  nec  opportunum  sit  me  sic  hor- 


stupesco,  quomodo  meas  niare  iilud  sustinuit  ini- B  ndam  adorare  imaginem  tuam  vel  contemplari  ocu- 

lis  tantis  sordibus  pollutis,  quae  esse  virgo  dignosce- 
ris  et  casta,  quee  corpus  et  animam  habes  immacu- 
latam  :  justum  est  me  luxuriosam  a  tua  purissima 
castitatis  munditia  abominari  et  projici.  Tamen  quo- 
niam,  ut  audivi,  ob  hoc  effectus  est  Deus  homo, 
quem  ipsa  digna  genuisti,  ut  peccatores  vocaret  ad 
poenitentiam,  adjuva  mesolitariam  et  nullum  haben- 
tem  adjutorium,  percipe  confessionem  meam,  et 
milii  licentiam  tribue  ecclesiae  patefactum  ingredi 
aditum,  et  non  efficiar  aiiena  avisione  pretiosissimi 
ligni,  in  quo  aflfixus  Deus  homo,  quem  concipiens 
ipsa  virgo  peperisti,  et  proprium  sanguinem  dedit 
pro  mea  liberatione.  Jube,  o  Domina,  et  mihi  indi- 


quitatum  luxurias,  quoraodo  terra  non  aperuit  os 
suura,  et  in  infernum  viventem  me  demei^it,  quae 
tantas  in  laqueum  mortis  induxi  aniraas.  Sed.  ut 
arbitror,  meara  Deus,  qui  nerainera  vult  perirc,  sed 
omnes  fieri  salvos  (/  Tim.  ii),  requirebat  pohniten- 
tiam.  Non  enim  vult  mortera  peccatoris,  sed  longa- 
nimiter  exspectat,  sustinens  conversionem  (Ezech, 
xviii).  Sic  itaque  cum  raagna  festinatione  ascendi- 
mus  Jerosolyraam ;  et  quantos  quidem  dies  ante  fe- 
stivitatem  in  civitate  coraraorata  sura,  sirailibus 
nequissirais  vacavi  operibus,  raagisque  pejoribus. 
Non  enira  sufQciens  fui  juvenibus  raecura  in  mari 
luzuriantibus  et  in  itinere,  sed  et  alios  multos  pe- 


regrinos  et  cives  in  raei  sceiere  actus  congregans,     gnae  obdivinaecrucissalutationemjanuampatefieri, 


coinquinavi  seducens. 

Cap.  XV.  —  Quando  autem  venit  sanctae  exalta- 
tionis  festivitas  pretiosae  crucis,  ego  quidem,  sicut 
efc  prius,  praeibara,  juvenura  illaqueans  et  capiens 
animas.  Vidi  autera  prirao  diliculo  oranes  ad  cccle- 
siam  unaniraiter  concurrentes .  Abii  et  ego,  cur- 
rens  cum  currentibus,  et  veni  cum  illis  in  atriura 
templi ;  et  cura  venisset  hora  exaltationis  divinae 
cruds,  impingebara  et  impingebar,  repeiiebarque 
quodamraodo,  festinans  ingredi  cura  populo,  coa- 
ctor  usque  ad  januara  terapii  cura  his  qui  ingre- 
diebantur,  cura  raagna  iaboris  tribulatione  appro- 
pinquans  et  ego  infelix  :  quando  autera  ingredi  vo- 
lebam,  illi  quidem  omnes  .sine  impediraento  ingre- 
diebantur,  me  autera  divinaaliqua  virtus  prohibebat, 
non  indulgens  introitura.  Mox  igitur  repulsa,  eji-Dtota  ex  oranibus  treraebunda  turbabar.  Itaque  con- 


et  te  ex  te  genito  Christo  dignissiraam  do  fidejus- 
sorem,  quia  nunquara  ultra  meara  carnem  coinqui- 
nabo  per  horrida  imraistionum  ludibria ;  sed  mox 
ut  filii  tui,  Virgo  sancta,  videro  lignum,  sseculo  et 
actibus  ejus,  et  omnibus  quae  in  eo  sunt  renuntio, 
et  continuo  egredior  ubicunque  ipsa  ut  fidejussor 
me  duxeris. 

Cap.  XVII.  —  Haec  dicens,  et  quasialiquam  satis- 
factionera  recipiens,  fidei  succensa  calore,  et  de  pie- 
tatis  visceribus  Dei  genitricis  praesumens,  movi  me 
de  eodem  loco,  in  quo  stans  feci  orationem ;  et  ve- 
niens,  iterum  ingredientibus  rae  raiscui,  et  ultra  non 
erat  qui  rae  repelleret,  neque  qui  me  prohiberet  ap- 
propinquare  januis,  quibus  in  templum  introibant. 
Accepit  ergo  rae  treraor  validus  399  etextasis,  et 


ciebar  foras:  et  ejecta,  inveniebar  sola  in  atrio 
stans  Considerans  autem  per  muliebrera  infirraita- 
tem  hoc  mihi  accidere,  iterura  aliis  rae  iraraiscendo, 
▼im  raihi  quodamraodo  faciebam  introeundi,  sed 
enim  laborabam  in  vacuura. 

Cap.  XVI.  —  Ut  enira  liraina  vestigio  continge- 
bam,  omnes  interius  recipiebantur,  nulium  habentes 
impedimentum,  me  autera  soiara  non  recipiebat ; 
■ed  quasi  militaris  raultitudo  esset  taxata  ut  raihi 
ingredientiadituraclauderet,  ita  rae  repentinaaliqua 
prohibebat  virtus,  etitemra  inveniebar  inatrio.  Hoc 
ter  et  quater  passa  et  facere  conans,  nihilque  pro- 
ilciens,  desperans  de  caetero,  et  amplius  nusquam 

Patrol.  LXXIII. 


jungens  me  ad  januara,  cujus  mihi  aditus  primo 
claudebatur  (quasi  omnis  virtus  quae  prius  ingredi 
me  prohibebat,  post  autera  viam  ingrediendi  para- 
ret),  ita  absque  impediraenti  labore  introivi,  et  sic 
intra  sancta  sanctorura  reperta  sum,  et  pretiosi  ac 
vivifici  crucis  ligni  adorare  mysterium  digna  habita 
sura  :  et  tunc  vidi  Dei  sacramenta,  et  quaiiter  est 
paratus  suscipere  poenitentes.  Tunc  projiciens  me 
corara  in  terrara,  et  sanctum  iliud  exosculans  pavi- 
mentura,  exibara.  Currens  autem  ad  illam  quae  me 
fidedixit,  veni  restans.  Conjunxi  igitur  me  in  illum 
locura  ubi  fidedictionis  conscriptura  erat  chirogra- 
phum,  etgenu  cunans  coram  vultu  sanctae  Virginis 

22 


688 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


G84 


Dei  genitricis,  his  imprecatasam  verbis :  Tu  quidem  A tantorum  quae  sustinui  periculorain,  et cogitationiim 


semper,  o  benignissima  Domina,  tuam  ostendisti 
pietatis  misericordiam  :  tu  non  indignam  supplica- 
tionem  projecisti;  vidi  gloriam  quam  peocatores  me- 
rito  non  videmus,  gloriam  omnipotentis  Dei  qui  per 
te  suscipit  peccatorum  pcenitentiam.  Quid  amplius 
peccatrix  et  misera  valeo  recordari  aut  enarrare  ? 
Tempus  est  jam  implere  qu«  fidedixi,  fide  dilectio- 
nis  tu8B  placita.  Nunc  ubi  tibi  complacet,  dirige  me. 
Esto  mihi  salutis  ducatrix,  et  veritatis  magistra, 
prsecedens  me  in  viam  quse  ducit  ad  pacnitentiam. 
Et  hsec  dicens,  audivi  vocem  alicujus  a  longe  cla- 
mantis :  Jordanem  si  transieris.  bonam  invenies  re- 
quiem.  Ego  autem  hane  vocem  audiens,  et  pro  me 
factam  credens,  lacrymans  exclamavi,  et  ad  Dei  ge- 


quse  inique  perturbaverunt  me  :  timeo  enim  ne  ab 
eisdem  aliquam  patiar  tribulationem.  Dixit  Zosi- 
mas  :  Nihil  relinquas,  o  domina,  quae  non  indices. 
Semel  enim  in  hoc  te  manifestam  cognovimus  or- 
dine,  omnia  te  indiminute  oportet  nos  edocere. 

Cap.  XIX.  —  Illa  autem  dixit  ei  :  Crede,  abba, 
decem  et  septem  annis  feris  immansuetis  et  irratio- 
nalibus  eluctans  desideriis,  dum  cibum  initiabam, 
desiderio  mihi  erant  cames ;  concupiebam  pisces 
quos  iEgjptus  habebat ;  desiderabam  etiam  yinum 
delectabile  mihi ;  multum  enim  delectabar  in  vino, 
et  superabundantius  usque  ad  ebrietatem  bibebam, 
et  nunc  mihi  erat  valde  in  desiderio,  eo  quod  mul- 
tum  uterer,  dum  essem  in  saeculo.  Hic  antem  aquam 


nitricis  imaginem  prospiciens  vociferavi  :  Domina,  B  omnino  non  habens,  vehementissime  urebar,  et  sus- 


Domina,  Reginatotiusorbis,  per  quam  humanoge- 
neri  salus  advenit,  noli  me  derelinquere.  Et  haec  di- 
cens,  de  atrio  templi  sum  egressa,  etfestinanter  am- 
balabam.  Exeunte  autem  me,  vidit  me  quis,  etdedit 
mihi  tresnummos,  dicens :  Accipehsec,  nonna  (12) : 
ego  autem  accipiens,  tres  ex  eis  panes  comparavi,  et 
hfos  accepi  benedictioni  mei  itineris  congruos.  Inter- 
rogavi  eum  qui  panes  vendebat :  Unde  et  qualis  via 
esse  noscitur,  homo,  quae  ducit  ad  Jordanem  ?  Et  co- 
gnoscens  portam  civitatis  quae  in  iila  latera  pergit, 
currens  iter  agebam  plorans . 

Cap.  XVin.  -  Interrogationi  autem  interrogatio- 
nem  annectens,  reliquum  diei  consumpsi  iter  prope- 
rans:  erat  autem  horadiei  tertia,  quando  pretiosam 


tinebam  necessitatis  periculum.  Fiebat  mihi  et  de 
luxuriosis  canticis  nimium  desiderium,  pcrturbans 
et  reducens  ad  memoriam  dsemoniorum  cantica  de- 
cantare,  quseinsaeculo  dediceram.  Mox  autem  lacry- 
mans,  et  pectus  meum  percutiens,  meipsam  ad  me- 
moriam  reducebam  deconvenienti  fidedictionisquam 
feceram,  egrediens  contra  hanc  solitudinem.  Venie- 
bam  autem  per  399  cognitionem  ante  imaginem 
sanctae  Dei  genitricis,  quae  me  et  in  fide  sua  susoe- 
pit,  et  ante  illam  plorabam,  ut  effugaret  a  me  cogi- 
tationes  quae  miserrimam  meam  animam  affligebant. 
Quando  autem  superfhie  dolenterque  lacrymabar,  et 
viriliter  pectus  meum  tundebam,  tunc  videbam  lu- 
men  undique  circumfiilgens  me.  et  serenitas  mibi 


et  sanctam  crucem  videre  merui.  Et  sole  jam  ad  oc-  ^^*  quaedara  stabilis  mox  fiebat.  Cogitationes  autemquae 


casum  declinante,  ecclesiam  beati  Joannis  Baptistae 
positam  juxta  Jordanem  conspexi,  et  in  eodem  t4*m- 
plo  ingressa  adorans  continuoin  Jordanem  descendi, 
et  ex  illa  sancta  aqua  manus  et  faciem  lavi.  Com- 
municaviautemvivificaetintemerata  Christi  Domini 
sacramenta,  in  eadem  sancta  praecursoris  et  Baptistae 
Joannis  basilica,  et  tunc  unius  panis  medietatem 
comedi,  etex  aqua  Jordanis  bibi,  in  terra  nocte  quies- 
cens.  Lncescentein  crastino  in  partem  aliam  trans- 
ivi,  et  iterum  petii  ductricem  meam  ut  me  dirigeret 
nbi  ei  placitum  esset.  Deveni  autem  in  hanc  solitu- 
dinem,  et  ex  tunc  usque  hodie  elongavi  fugiens, 
exspectans  Deum  meum,  qui  salvos  facit  pusillos  et 
magnos,  qui  convertuntur  ad  eum  (Psal.  liv).  Zosi- 


ad  foraicationem  iterum  compellebant  me,  quomodo 
tibi  enarrare  possum?  Abba,  ignosce.  Ignis  intus  infe- 
lix  corpus  meum  nimis  succendebat,  et  totam  me  per 
omnia  exurebat,  et  ad  desiderium  commistionis  per- 
trahebat.  Dum  ergo  mihi  talis  ascenderet  cogitatio, 
prostemebam  meipsam  in  terram,  et  lacrymis  ter- 
ram  infundens,  ipsam  mihi  veraciter  astare  sperans, 
quae  me  fidedixerat,  minanti  me  compellatione  exag- 
gerare  furentem,  quasi  praevaricanti,  et  poenas  prse- 
varicationis  mihi  imminentes  ira  mucronis  contra 
me  agentem.  Non  enim  ante  surgebam  de  terra,  nid 
prius  illa  dulcissima  lux  illuminaret  m*>.  solito,  et 
cogitationes  me  perturbantes  elTugaret.Semper  itaqoe 
cordis  rnei  oculos  ad  illam  fidejussorem  meam  sine 


mas  dixit  ad  eam :  Quot  anni  sunt,  o  domina,  ex  quo  Dcessatione  erigebam,  deprecans  eam  auxiliari  mihi 


hanc  inhabitas  solitudinem?  Responditmulier :  Qua- 
draginta  septem  anni  sunt,  ut  considero,  ex  quo  de 
sancta  civitate  egressa  sum.  Dixit  autem  Zosimas  : 
Et  quidinvenire  ad  esum  potuisti,  o  mi,  autinvenis, 
Domina.  Respondit  mulier :  Duos  semis  quidem  pa- 
nes  Jordanem  transmeavi  deportans;  et  qui  post 
modicum  arefacti  quasi  lapides  obduruerunt,  etmo- 
dicum  quid  usque  ad  aliquos  annos  comedeus  tran- 
segi.  Dixit  autem  Zozimas  :  Et  sic  absque  dolore 
transisti  tanti  temporis  longitudinera  ?  nihil  repen- 
tlnae  immutationisetconturbationis  sensisticalorem? 
nia  dixit :  Rem  nunc  me  interrogas,  quam  dicens 
Talde  contremisco,  si  ad  commemorationem  venero 


in  hac  solitudine  et  pcenitentia.  Habui  ergo  a^jutri- 
cem  et  coadjutricem  ipsam,  quae  genuit  castitatis  an- 
ctorem,  et  sic  decem  et  septem  annorum  curricolis 
cum  multis,  ut  dixi,  usque  hodie  periculis  eluctata 
sum.  A  tunc  ergoadjutoriummeumDei  genitrix  asti- 
tit  mihi,  per  omnia  in  omnibus  me  dirigens.  Dixit 
autem  Zosimas  :  Non  habuisti  cibum  aut  vestimen- 
tum?  Et  illa  dixit  :  Panes  quidem  illos,  sicut  jam 
dixi,  decem  et  septem  expendens  annis,  deinde  nu- 
triebar  herbis  quae  inveniebantur  per  solitudinem . 
Indumentum  autemquod  habui,  transmeato  Jordane 
nimia  vetustate  scissimi  et  consumptum  est.  Multam 
ergo  glaciali  frigore  et  aestus  ardore  necesaitatem  su- 


685 


VTTA  SANOTiE  MARLE  iEGYPTlAOiE,  MERETRICIS. 


686 


stiiiui,  ooncrementasestus  incendio,  et  nimio  frigoris  A  quam  usque  nunc  sanctificationis  hujus  usasiimpor- 


tempore  gelu  ligescens  et  tremons,  multoties  in  ter- 
ram  cadens  absque  spiritu  jaccbam  immobilis,  mul- 
tis  etdiversis  necessitatibus  et  tentationibusimmen- 
sis  eluctans,  per  omnia  usque  in  hanc  diem  virtus 
Dei  multis  modismiseram  animammeam  etcorpus 
meum  custodivit.  Recordans  enim  dequalibus  malis 
liberavit  me  Dominus,  esca  nutrior  inconsummabili, 
et  satietatis  possideo  epulas  spem  salutis  mese.  Nu- 
trior  autem  et  cooperior  tcgmine  verbi  Dei,  qui  con- 
tinet  omnia  (Deut.  viii) .  Non  enim  in  solo  pane  vivit 
homo  (itfa(</i.  iri),  et  non  habentes  operimcntum  pe- 
trae  circumdati  sunt  te^mine  hi  qui  se  peccati  ex- 
spoliaverunt  tunica  (Job.  xxiv,  juxta  lxx). 

Cap.  XX.  ""  Audiens   autem   Zosimas  quoniam 


tione  ;  et  ideo,  deprecor,  meam  ne  spernas  petitio- 
nem,  890  sed  per  omnia  ipsa  vivifica  atque  divina 
mysteria  afi^er  in  ea  hora,  qua  Dominus  discipulos 
divinae  coenaB  participes  fecit.  Joanni  autem  abbati 
monasterii,  in  quo  habitas,  edicto  :  Attcnde  tibi  ipsi 
et  gregi  tuo ;  aliqua  enim  fiunt  ibi  emendatione  in- 
digentia.  Sed  nolo  te  haec  nunc  ei  dicere,  sed  quan- 
do  tibi  praeceperit  Deus.  Haec  dicens,  orationem  a 
sene  postulando,  in  interioremsolitudinemvelocius 
festinavit. 

Cap.  XXI. — Zosimas  autem  prostemens  se  oscu- 
labatur  terrae  locum,  inquo  ejus  vestigia  steterant, 
dans  gloriam  Deo  :  immensasque  gratia  agens,  re-> 
versus  est,  laudans  et  benedicens  Dominum  Deum 


Scripturarum  testimonia  proferebat  ex  libris  Moysi^  nostrum  Jesum  Christum.  Iterum  autem  remeans 


videiicet  et  beati  Job  sive  Psalmorum,  dixitad  eam  : 
Psaimos,  0  mater,  didicisti,  vel  alios  libros  sacrae 
Scripturae  legisti?  Illa  autem  hocaudiens,  subridens 
dixit  ad  eum  :  (Irede  mihi,  non  vidi  hominem  ex  quo 
Jordanem  transivi,  nisi  te  hodie  :  sed  neque  feram 
aut  aliud  animal  qualecunque,  ex  quo  in  hanc  deveni 
solitudinem. Litteras  autem  nunquamalicubi  didici, 
sed  neque  psallentem  aut  legentem  aliquem  auscul- 
tavi.  Sermo  autem  Dei  vivus^  et  efficax  intellectum 
intrinsecus  docet  humanum  (Heb.  iv).  Huc  usque 
finis  eorum  quae  mca  sunt.  Nunc  autem  obsecrans 
qaaeso  te  per  incarnationem  Verbi  Dei  et  ores  pro 
me  luxuriosa.  Et  cum  haec  dixisset,  cucurrit  senex 
et  genn  flexo  se  in  terram  prosternere,  vociferans 


ejusdem  solitudinis  iter,  quo  venerat,  conjunxit  in 
monasterio  eo  tempore,  quo  consueverant  ii  qui  in 
eodem  morabantur.  Et  totum  quidem  annum  illum 
tacuit,  minime  audens  quidpiam  dicere  ex  his  quas 
viderat ;  in  seipso  autem  deprecabaturDeum,  ut  ite- 
rumciostenderetdesiderHbilem  vultum.  Suspirabat 
autem,  annui  cursus  consideranstarditatem.  Quando 
autem  advenit  sacra  jejuniorum  initiata  prima  Do- 
minica,  mox  post  solitam  orationem  alii  quidem 
psallentes  exierunt :  ipse  autem  modica  febris  infir- 
mitate  detentus,  mansitintus  in  monasterio.  Recor- 
datus  est  autem  Zosimas  sibi  praedictum  sanctae  ii- 
lius,  quia  neque  volens  exire  valebis-  Aliquantis  au- 
tem  elapsis  diebus,  ab  infirmitate  sublevatus,  in  mo- 


et  dicens  :  Benedictus  Dominus  Deus  qui  facit  mira-  C  nasterio  conversabatur.  Quando  reversi  sunt  mona- 


bilia  magna  solus,  gloriosa  et  vehementer  stupenda 
qoibas  non  est  numerus  (Job^  ix).  Benedictus  es, 
IkNnine  Deus,  qui  ostendisti  mihi  quanta  largiris  ti- 
mentibus  te.  Vere  enim  non  derelinquis  quaerentes 
te,  Domine (Psa/.  IX).  lila  autem  apprehendens  se- 
nem,  non  permisit  in  terram  perfecte  prosterni,  sed 
dixit  ei  :  Haec  quae  audisti,  homo,  obtestor  te  per 
DominomSalvatoremnostrumJesum  Christum,  ne- 
mini  dixeris,  quoadusque  Deus  de  vinculo  camis  ab- 
8(dvat  me.  H>8  omnibus  acceptis  in  pace,  et  iterum 
hoceodem  tempore  adveniente  anno  apparebo  tibi, 
etvidebis  me,  Dei  nos  gubemante  gratia.  Fac  autem 
propter  Dominum,  quod  nunc  tibi  injungo,  ut  sacris 
jejaniis  recurrentibus  anni  venturi  nontranseas  Jor- 


chi  sacratae  coenae  vespere,  fecit  quod  ei  jussum  est : 
et  mittens  in  modico  calice  intemerati  corporispor- 
tionem  et  pretiosi  sanguinis  Domini  nostri  Jesa 
Christi,  posuit  in  canistro  carycaspaucas  etpalma- 
mm  fructus,  id  est  dactylos,  et  parum  lenticulae  in- 
fusae  in  aquis  ;  et  venit  tarde,  et  ad  ripam  Jorda- 
nis  sedebat,  adventum  sanctae  praestolans.  Beatissi- 
ma  autem  illa  tardante  muliere,  Zosimas  non  dor- 
mitavit,  sed  sollicite  attendebat  solitudinem,  susti- 
nens  quod  videre  desiderabat.  Dicebat  autem  in 
semetipso  :  Nunquid  veniens,  dum  ne  non  invenit, 
reversa  est  ?  Ha^c  dicens,  flebat ;  et  elevans  in  coe- 
lum  oculos,  suppliciter  Deum  deprecabatur,  dicens : 
Non  me  alienes,  Domine,  itemm  videre,  quam  me 


daaem,  ut  consuetudinem  habetis  in  monasterio.  D  videre  tribuisti.  Non  vadam  vacuus,  peccata  mea 
Stapebat  autem  Zosimas,  audiens  quoniam  et  cano-     portans  in  increpatione. 


nem  nH^nasterii  inscia  quasi  quae  nosset  dicebat;  ni- 
hilqoe  aliud  clamabat  nisi  gloriam  Dei,  qui  majora 
qaam  petitur  diligentibus  se  largitur.  lUa  aatem  di- 
xit :  Sastine  ut  dixi,  abba,  in  monasterio  ;  neque  etsi 
ezire  iroloeris  quoquam,  valebis.  Vespere  autem  sa- 
cratissimo  Dominicae  coenae,  divini  corporis  et  vivi- 
fid  eanguinis  portionem  in  vase  sacro  dignoque  tanti 
mysterii  affer,  et  sustine  me  in  parteJordanis  quae 
conjangitar  saeculo,  et  veniens  vivifica  accipiam  do- 
na.  Ex  quo  enim  in  ecclesia  beatissimi  Praecurso- 
ris,  priasquam  transirem  Jordanem,  communicavi, 
deinceps  usque  nunc  nunquam  communicavi,  nun- 


Cap.  XXII.  —  Haec  orans  cum  lacrjrmis,  alia  in 
eumcogitatioincidit.  Quid  itaque  si  venerit,  fociet  ? 
quomodo  transiet  Jordanem,  quia  navicula  non  est  ? 
qualiter  ad  me  indignum  perveniet?  Heu  me  infeli- 
cem  !  heu  quisme  tam  justae  speciei  alienavit?  Haec 
sene  cogitantc,  ecce  sancta  illa  advenit,  et  in  parte 
aliafluminisstetit,  undevenerat.Zosimas  autem  vi- 
dens  eam,  surrexit  gaudens,  et  exultans  nimis  glo- 
rificabatDeum.  Lucta  autem  certaminis  in  ejus  flu- 
ctuabat  cogitationis  intentione,  quia  non  potest  Jor- 
danis  transire  fluenta.  Et  respiciens  8enex,vidit  eam 
vexillo  crucis  aquas  Jordanis  signantem.  Totios 


687 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  PRHnJS. 


688 


enim  tnnc  noctis  tenebras  splendor  illaminabat  lu- A  tuitum  oculorum  deducens,  et  lustrans  abiqne  sio- 


nse^quia  tempus  recursus  illiuserat.Statim  autem  ut 
signum  crucis  impressit,  ascendit  super  aquas  ;  et 
aoibulans  superliquidum  aequoris  fluctum,  \eniebat 
quasi  per  soiidum  iter.  Zosimas  autem  stupens^  et 
genua  flectere  nitens,  clamans  desuper  aquas  prohi- 
buit,  dicens  :  Quid  facis,  abba,  quia  et  sacerdos  Dei 
es,  et  divina  portas  mysteria  ?  Qui  statim  obedivit 
dicenti.Illaautem  descendens  de  aquis,  dixitseni : 
fienedic,  Pater,  benedic.  Ille  autem  cum  magna  fe- 
stinatione  respondit  (stupor  enim  nimius  invaserat 
eum  in  tam  glorioso  miraculo),  et  dixit :  Vere  non 
mentitur  Deus,  qui  pollicitus  est  sibi  similes  esse  eos 
qui  semetipsos  puriGcant.  Gloria  tibi,  Christe  Deus 
noster,  qui  ostendisti  mihi  per  ancillam  tuam  hanc. 


ut  citissimus  venator,  sicubi  suavissimam  compre- 
henderet  feram.  Ut  autem  nihilullo  modo  viditquo- 
quam  moventem,  coppit  seipsum  lugens  iufundere 
lacrymis.  Tunc  elevans  oculos,  orabat  dicens  :  Ob- 
secro  mihi  ostende,  Domine,  in  corpore  angelum, 
cui  totus  comparari  indignus  est  mundus. 

Cap.  XXV.  —  Haec  oi-ando,  pervenit  ad  locum, 
qui  in  simiiitudine  fuerat  dcsignatus  torrentis,  et  in 
extrema  ejus  parte  superiore  vidit  splendentem  so- 
lem  ;  etaspiciens,  vidit  sanctae  mortuumjacens  cor- 
pus,  et  manus,  ut  oportet,  sic  compositas,  et  ad 
Orientem  jacens  corpus  aspiciens.  Currens  autem, 
lacrymis  lavitbeatissimae  pedes,  non  enim  aliud  cor- 
poris  membrum  audebat  contingere.  Lacrymans  au- 


quantum  mea  consideratione  inferiorsum  mensuraB  tem  aliquandiu,  et  psalmos  dicens  tempori  et  rei 


vereeperfectionis.Uaeceo  dicente,  postulavit  mulier 
ut  sanctum  diceretSymboIum  et  sic  Dominicam  in- 
choaret  orationem.  Et  expleto  Pater  nostcr,  sancta, 
sicut  mos  est,  pacis  osculum  obtulit  seniori ;  et  sic 
vivifica  mysteriorum  suscipiens  dona,  in  coelum  ex- 
tensis  manibus  ingemiscens  cum  Iacrymis,itaclama- 
bat :  Nunc  dimittis,  Domine,  ancillam  tuam  secun- 
dum  verbum  tuum  in  pace  ;  quia  viderunt  oculi  mei 
salutaretuum  [Luc.  ii).  Etseni  dixit :  Ignosce,  abba, 
/^taliud  mesepetitionis  imple  mandatum.  Vade  nunc 
ad  monasterium,Dei  pace  gubernatus ;  recursu  au- 
tem  anni  advenientis  iterum  veni  in  illo  torrente,  in 
quo  tecum  sum  prius  locuta.  Per  omnia  non  omittas, 
sed  propter  Deum  veni :  et  videbis  me  iterum,  qua- 


congruentes,  fecit  sepulturse  orationem,  et  dicebat 
sibi  ipsi :  Forsitan  non  complacet  sanctae  hsec  fieri. 
Haec  eo  cogitante,  designata  scriptura  erat  in  tcrra, 
ubi  hoc  legebatur  :  a  Sepeli,  abba  Zosima,  misere 
Marise  corpusculum.  Redde  terrae  (13),  quod  suum 
est,  et  pulveri  adjice  pulverem.  Ora  tantum  pro  me 
propter  Dominum  transeunte  mense  Parmothi  (14) 
secundum  JEgy^tios  ;  qui  est  secundum  Romanos 
Aprilis  die  nona,  id  est,  v  Idus  Aprilis  salutifene 
passionis,  post  divinae  et  sacrae  coenae  communio- 
nem.  » 

Cap.  XXVI. ~  Has  senex  cum  legisset  litteras,  co- 
gitabat  quidem  prius  quisnam  esset  qui  scripsit :  illa 
enim,  ut  dixerat,  litteras  ignorabat.  In  hoc  tamen 


liter  Deus  voluerit.  Ille  autem  respondit  ad  eam  :  Q  valde  exsultans  gaudebat,  quia  ejussanctum  didicit 


Iltinam  esset  possibile  nunc  tua  sequi  vestigia,  et 
tui  pretiosissimi  vultus  visione  frui !  Oro,mater,ut 
unam  senis  petitiunculam  facias,  et  modicum  cibi  ex 
eo  quod  huc  attuli,  digneris  accipere.  Et  haec  dicens, 
ostenditei  quodsecum  detulerat  canistrum.  Illa  au- 
tem  extremis  digitis  lenticulam  contigit,  et  tria  tol- 
lens  grana  proprio  intulit  ori,  sufQcere  dicens  gra- 
t  iam  Spiritus,  ut  custodiret  animae  substantiam  im- 
maculatam.  Tunc  dicit  seni :  Ora  pro  me  propter 
Deum,  et  meae  memor  esto  semper  infelicitatis.  Ille 
pedes  ejus  sanctos  contingens,  SOl  cum  lacrymis 
deprecabatur,  ut  oraret  pro  Ecclesia,  et  pro  impe- 
rio,  et  pro  se,  et  sic  dimisit  eam  abire  flens  et  eju- 
lans.  Non  enim  audebat  eam  multum  detinere,quae 
nec,  si  vellet,  poterat  detineri. 

Cap.  XXIII.  —  Illa  autem  crucis  iterum  impres- 
sione  Jordanem  signans,  ascendit  ambulans  super 
liquidum  elementum,  ettransivit  sicut  ante  veniens 
f  ecerat.  Senex  autemreversus  est  gaudio  et  tremore 
repletus.  Et  semetipsum  reprehendebat,  poenitens, 
quia  nomensanctae  ut  cognosceret,  non  inquisivit ; 
sperabat  tamen  advenienti  hoc  consequi  anno. 

Cap.  XXIV.— Transacto  autem  eodem  anni  cursu, 
venit  iterum  in  vastam  deserti  solitudinem.  expletis 
omnibus  secundum  consuetudinem,  festinabat  ad 
gloriosam  illam  visionem  intuendam.  Perambulans 
autem  solitudinem,  et  non  inveniens  aliqua  cupiti 
loci  indicantia  signa,  dextra  laevaque  aspiciens,  in- 


nomen.  Cogitavit vero  quia  mox  ut  divina  in  Jordane 
mysteria  participavit,  ineadem  hora  in  locum  illum 
venit,  ubi  mox  de  hoc  mundo  transivit,  et  idem  it«r, 
quod  Zosimas  per  dies  viginti  ambulansvix  consuoh 
mavit  laborans,  unius  horae  cursu  Mariaconsumpsit, 
et  statim  migravit  ad  Dominum.  Glorificans  autem> 
Zosimas  Dominum,  et  lacrymis  corpus  ejus  infun- 
dens  :  Tempus  est,  inquit,  miser  Zosima,  quod 
tuum  est,  perfice.  Sedquidfaciaminfelix,  quia  unde 
fodere  valeam,  non  habeo?  Deest  sarculum,  non  eit 
rastrum,  nihilque  ex  omnibus  habeo  prae  manibos. 
Haec  illo  in  corde  suo  dicente,  vidit  parvum  lignum 
et  modicum  jacere :  quod  assumens,  coepit  fodere. 
Valde  autem  durior  erat  terra,  etmultum  fortlssima 
D  et  nequaquam  valebat  fodere,  quia  et  jejunio  con- 
fectus,  et  longi  itineris  fatigatione  nimitf  erat  defe- 
ctus.  Laborabatenim,  ct  suspiriis  nimiis  uiigebatur, 
et  sudoribus  madefactus,  ingemuit  graviter  ex  ipeo 
cordis  sui  profundo.  Et  respiciens,  vidit  ingentis 
formae  leonem  juxta  corpus  sanctae  stantem,  et  ejos 
plantas  lambentem.  Videns  autem,  contremoit  pr» 
pavore  grandissimae  ferse  illius,  praedpue  qaia  aa- 
dierat  sanctam  feminam  illam  dicentem  quia  nun- 
quam  aliquam  feram  viderat.  Signo  autem  se  crocit 
confirmavit  undique  credensquia  illsesam  castodire 
valet  eum  virtus  jacentis.  Leo  autem  ccepit  innuere 
seni,  blandis  eum  nutibus  salutans.  Zosimas  autem 
dizit  leoni :  Quoniam  a  Deo  missus  venisti,  maxime 


689 


VJTk  SANC?r^  MARLE  iEGYPTIACiG,  MERETWCI8.  NOTATIO. 


690 


ferarum,  ut  hujus  Dei  famulae  corpus  terrae  com-A  pariter  j  et  leo  quidemin  interiora  solitudinis  quasi 
mendetur,  exple  opus  officii,  ut  possit  sepeliri  ejus  ovismansuetaabscessit;Zosimasautemreversusest, 
corpusculum.  Ego  enim  senectute  confectus  non  va-    benedicens  et  laudans  Deum,  et  hymnum  laudis  de- 


leo  fodere,  sed  nec  congruum  quid  habeo  ad  hoc 
opus  exercendum  ;  et  iterum  tanti  itineris  longitu- 
dine  properarenonvaleo  utafferam.Tu  divinojussu 
hoc  opus  cum  ungulis  facito,  ut  commendemus  ter- 
rse  hoc  sanctum  corpusculum. 

Cap.  XXVI.  —  Continue  autem,  juxta  senis  ser- 
monem,  leo  cum  brachiis  fecit  ipsefoveam,  quanta 
ad  sepeliendum  sanct^  corpusculum  suflQcere  posset. 
Senex  vero  lacryniis  pedes  sanctae  abluens,  et  muU 
tipliciter  effusa  prece  exorans  pro  omnibus  cam  tunc 
etampliusprose  exorare,  operuit  terra  corpusculum 
nndum,  astante  leone,  sicut  eam  prius  repererat,et 


cantans  Christo  Domino  399  nostro.Yeniens  au- 
tem  in  coenobio,  omnia  eis  ab  initio  retulit,  et  nihil 
abscondit  ex  omnibus  quae  yidit  et  audivit,  ut  om« 
nes  audientcs  magnalia  Dei,  nimio  stupore  admira- 
rentur,  et  cum  timore  et  amore  magna  fide  celebra- 
rent  beatissimse  sanct®  transitus  diem.  Joannes  au« 
tem  abbas  invenit  quosdam  indigentes  emendari, 
juxta  sanctae  illius  sermonem,  et  hos,  miserante  Do- 
mino  Dco,  convertit.  Zosimas  autem  in  eodem  de- 
gens  monasterio,  implevit  annos  centura,  et  tunc 
migravit  ad  Dominum  in  pace,  gratia  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  cui  cum  Patre  gloria  et  honor  et  im< 


nihil  aliud  habens,  nisi  iliud  scissum  vestimentum,  "  perium  una  cum  sancto  vivificatore  et  adorando 
quod  ei  jam  ante  projecerat  Zosimas,  ex  quo  Maria  Spiritu,  nunc  et  semper  et  in  sascula  saeculorum. 
qoaedam  sui corporis  texit  membra.  Deinde  recedunt    Amen. 

ROSWEYDI    NOTATIO. 


{i)Marix.]  Martyrologium  Romanum,  2  Aprilis : 
c  In  Palaestina  depositio  sanctaeMariae  ^Egyptiacae, 

?uae  Peccatrix  appellatur.»  Menologium  Graecorum 
Aprilis :  cSanctae  matris  nostrae  Mariae  i^yptiacae, 
quaecum  decem  et  septem  annoslascivam  et  turpem 
vitam  duxisset,  conversa  in  meliorem  statum,  talis 
evasit^utmiraculisetiam  multis  virtutem  suam  com- 
probaverit ;  siquidem  quadraginta  septem  annis  ita 
vixit,  ut  neminem  nisi  ipsum  Deum  spectatorem 
habuerit.  > 

Claruit  Maria  iEgyptiaca  temporibus  Justini  se- 
nioris  imperatoris,  circa  annum  Domini  520.  Vixit 
iisdem  fere  temporibus  alia  item  ex  meretrice  poe- 
nitens  Maria  dicta,  Tarsensispatria,quae  in  monaste- 


rio  apud  iEgas  posito  exercuit  vitam  monasticam.DeC  Onomasticon. 


(3)  Paulo,]  Sigebertus,  catalo^o  illustr.  Ecclesi» 
Scriptorum,  cap.  69  :  «Paulus  diaconus  Neapolita- 
nse  ecclesiae  transtulit  de  Gi*aeco  in  Latinum  Yitam 
sanctae  Mariae  iEgyptiacae.  i 

Eadcm  carmine  expressit  Hildebertus  episcopus 
Cenomanensis,  ut  refert  Henricus  a  Gandavo,  c^ta- 
logo  illustr.  Scriptorum,  cap.  8  :  c  Hildebertus  ex 
Cenomanensi  episcopo  archiepiscopus  Turonensis, 
qui  claruit  tam  prosa  quam  metro,  scripsit  eleganti 
metro  Vitam  Mariae  iEgyptiacae,  »  cujus  exemplar 
ms.  penes  me  est. 

(i)  Vicedomini.]  Intelligit  Theophilum,  cujus  fe- 
stum  occurrit  die  4  Februarii.  Cujus  historiam  ha- 
bes  apud  Surium,  tomo  I,  sed  alio  interprete.  Yide 


qua  mentio  habetur  in  Prato  spirituali,  cap.  21. 

(2)  Sophronio.]  Sophronium  nujus  Vita;  auctorem 
esae  testatur  Nicephorus,  libro  vii,  cap.  5.  Citatur 
eadem  Sophronio  auctore  in  Nicaena  synodo  ii,  act. 
4,  et  a  sancto  Joanne  Damasceno  in  oratione  3  de 
Imaginibus.  Meminit  ejusdem  Triodium,  ubi  agit  in 
quinta  feria  quintae  hebdomadis  quadragesimalis  de 
Andrea  Cretensi  archiepiscopo,  auctore  magni  cano- 
nis  :  'EjTO^Tjoe  81  toutov,  ote  xai  6  izaxpioip/ri^  'lepoao- 
^|x(uv  6  (Ji^ac  Socppovto;  tov  ttJ;  Al^mla^  Map^T);  ^{ov 
ouvcYpa^aTO  *  xaTavu^iv  Yap  xai  outo;  6  ^^o;  izpotiOai- 
TOi  ajretpov,  xai  tcoXXtjv  toT;  e7rcaixo'ai  xai  a(xapTivou9t 
icoipa|juiOfav  B^cooiv,  et  [jlovov  tcjjv  ^auXcov  a7C0<TT^vai 
PodXotvTo  :  <  Fecit  autem  hunc  canonem  eo  tempore, 
qao  magnus  Sophroniuspatriarcha  Jerosolymitanus 
vitam  Mariae  Agyptiacae  litteris  mandavit:  Quae  et 
ipsa  compunctionis  plenif^sima  est,  lapsisque  etpec- 
catoribus  multum  consolationis  offert,  si  moao  a 
pravis  operibus  desistere  velint.  • 


(5)  Constitutis.]  Qom  haec  constituta  sint,  mihi 
non  liquet. 

(6 )  Zozimas  1  Aiiis  5o5tmu5. Martyrologiura  Rom. , 
4  Apr.  c  In  Palaestinasancti  Zosimi  anachoretae,  qoi 
funus  sanctae  ^iariae  iEg>ptiacae  curavit. 

(7)  Psallentia.]  Ita  nunc  loquebantur.  Saepe  oc- 
currit  psallentium  apud  Grcgorium  Turonensem. 
Yide  Onomasticon. 

(8)  Rcgia.]  Ita  Ms.  Aliae  editiones  :  janua,  Intel- 
ligit  orimam  monasterii  januam,  quae  Regia  diceba- 
tur.  Vide  Onomasticon. 

(9)  Annonabat.]  Ita  Ms.  Surius :  c  annonam  fere- 
bat.  1  Alia  versio  :  c  vitae  neces6aria  ferebat.  » 

(10)  Corpori  ad  mensuram  sufficiens.]  Surius  : 
c  Aquam  corpori  ad  menfi|ram  sufGciens.i  Aiiaver- 
sio  :  <  Parvum  panem  ad  firegilitatem  coiporis  su- 
stentandam.  j>  Ut  suspicer  in  textu  nostro  omissom 
paximatium  quod  aha  versio  interpretatur  parvum 
panem. 


Hujus  Sophronii  anniversaria  memoria  agitur  a  ])     (11)  Obscuritatem,]  Ita  tres  Mss.  Surius  et  aii» 
Latinis  1 1  Martii.  Martyrologium  Romanum  :  <  Je-     editiones,  scurrilitatem.  Sed  Paulus  obscuritatem 

V *  M*        ^%  1  ••  •  •  ^W  \  *  t  *A         A  £  *A 


rosolymis  sancti  Sophronii  episcopi.  i>  Menologium 
Grscum  ead»*m  die : «  Sancti  patns  no^tri  Sophro- 
nii  patriarchae  Jerosolymitani,  ex  civitate  Damasco, 
multiplici  eruditione,  divinarum  litterarum  senten- 
tia  et Jpietate  insignis.  •  De  cujus  episcopatus  initio 
▼ide  Baronium  anno  633  ;  deque  ejusdem  obitu  an- 
no  636.  De  Sophronio  quoque  agit  Histor.  Misceii., 
lib.  XYiii,  anno  20  Heraclii  imp.,  et  iib.  xix,  anno 
26  ejusdem.  Cedrenus,  anno  ^  ejusdem  imp.;  et 
Zonaras,  in  iii  parte  Annal.  in  Heradio. 


seu  obscurritatem  a  scurra  formaverit. 

(12)  iVonmi.J  Ita  Mss.  Yetus  editio,  numos,  Sa- 
rius,  mater,  Vide  Onomasticon. 

(13)  Redde  terrx.]  SimiUs  sententia  in  Yita  san- 
cti  Pauli  primi  eremitae. 

(14)  Parmothi.]  Ita  Ms.  In  Surio  est  ParmfllW,et 
in  margine  Parmenuthi  Vetus  editio  :  Parmenothi, 
Pharmuthi  est  octavus  mensis  iEgyptiorum.  Yide  in 
Onomastico  tabulam  mensium. 


FEBRUARII  XII. 


VITA  SANCT^  MAllIN^  o, 

VIRGINIS. 

AUCTORE   INGERTO 


Caput  primum.—  SOS^rat  quidam  saecularisha- A 
bens  unicam  filiam  parvulam.  Ipse  converti  cupiens, 
commendavit  eam  cuidam  parentisuo,etabiit  ad  mo- 
nasterium,  quod  longe  erat  de  civitate  miliiaria  tri- 
gintaduo.Etingressus  periiciebat  omneopusquod  e- 
rat  monasterii,  ita  ut  abbas  ejus  amplius  eum  quam 
caeteros  qui  in  raonasterio  erant  diligeret,  eo  quod 
fidelis  esset  et  obediens.  Contigit  autera,post  aliquod 
tempus»  ut  recordaretur  charitatis  filiae  suai,  et 
ccepit  contristari  atque  affligi  intra  se,  Et  cum  por 
multos  dies  hoc  faceret,  vidit  eum  abbas  ejus  tribu- 
lantem,  et  dixit  ei  :  Quid  habes,  frater,  quod  sic 
tristis  ambulas  ?  dic  mibi,  et  Deus  qui  consolatur 
omnes,  dabittibi  auxilium.  Tunc  ille  procidenscum 
lacrymis  ad  pedes  ejus,  dbdt :  Habco  unum  filium  in 
civitate  quemreliqui  parvulum,  et  recordatus,  aHli-  d 
gor  propter  eum.  Et  noluit  indicare  ei  quod  puella 
esset.  Abbas  vero  ejus  ignorans  quod  esset,  etnolens 
eum  amittere,  quia  necessarius  erat  monasterio,  di- 
cit  ei :  Si  diligis  eum,  vade,  et  adduc  eum  huc,  et 
git  tecum.  £t  abiens  adduxit  eam,  dicebaturque 
Marina.  Et  mutavit  ei  nomen,  et  vocavit  eam  Mai i- 
num.  Et  dedit  eam  addiscendas  litteras  intra  mona- 
sterium,  et  erat  cum  ea  :  nullusque  agnovit  de  fra- 
tribus  quod  puella  esset,  sed  vocabant  eam  omnes 
Marinum.  Et  dum  esset  annonim  quatuordecim, 
coepit  eam  docere  pater  suus  viam  Domini,  et  dice- 
bat  ei  :  Vide,  filia,  ut  nullus  cognoscat  mysterium 
tuum  usque  in  iinem  tuum,  et  sollicita  sis  ab  insi- 
diis  diaboli,  ne  seducaris  ab  eo,  et  istud  sanctum 
monasterium  videatur  per  nos  solvi,  utin  conspectu  Q 
Christi  cum  sanctis  angelis  ejus  coronam,  et  non 
cum  impiis  aeternam  daranationem  accipiamus.  Et 
alia  multa  docebat  eam  per  singulos  dies  de  regno 

Dei. 

Cap.  II.  —  Dum  autem  factaesset  annorum  decem 
et  septem,  defunctus  est  pater  ejus.  Remansit  vero 
haec  sola  in  cella  patris  sui,  et  ipsa  observavit  se  in 
omnibus  doctrinis  patris  sui,  et  erat  obediens  omni- 
bus  in  monasterio,  ita  ut  ab  abbate  suo  et  ab  om- 
nibus  diligeretur.  Habebat  autem  monasterium  par 
boum  ct  carrum,  quia  vidnum  habebat  mare,  ubi 
eratemporium  ad  millia  tria;  et  ibant  monachi,  et 
afferebant  quse  necessariaerant  monasterio.Una  ve- 
ro  die  dicit  abbas  ejus  :  Frater  Marine,  quare  et  tu 
non  vadis  cum  fratribus  et adjuvas  eos  ?  Quse  respon- 
dit  :  Jussisti,  Pater  ?  Erat  autem  in  ipso  eraporio 
pandochium  (2).  Coepitergo  frater  Marinus  frequen- 
ter  pergere  cum  carro,  et  si  faciebat  tardead  rever- 


tendum,  manebat  in  ipso  pandochio  cum  caeteris 
monachis. 

Cap.  III. — Gontigit  autem  per  insidias  inimici,ut 
pandox  ille  haberet  filiam  virginem.  Ad  quam  in- 
gressus  miles  aliquis,  concubuit  cum  ea,  et  concepit 
puelia  de  illo  railite.Et  dum  cognitum  fuisset  a  pa- 
rentibus  ojus,  co'perunt  afTligere  puellam,  dicen- 
tes  :  Dic  nobis  de  quo  concepisti  ?  Respondit  eis  : 
De  illo  monacho,  qui  dicitur  frater  Marinus,qui  hic 
frequenter  cum  carro  mansit,  ipse  mc  oppressit,  et 
concepi.  Statim  auteraperrexeruntparentes  ejusad 
raonasleriura,et  dicunt  abbati :  Ecce,  domine  abba, 
quidfecitmonachustuusMarinus?  quo  modo  dece- 
pit  fiiiam  nostram  ?  Dicit  eis  abbas  :  Sinite,  videa- 
mus  si  manifesta  sunt  qus  dicitis.  Et  veniente  eo 
dicit  ei  abbas  ejus  :  Frater  Marine,  tu  hoc  scelus 
operatus  es  in  iilia  eorum  ?  Stans  diutius  cogitavit, 
intra  se  ingemiscens  dixit :  Peccavi,  Pater,  poeniteu- 
tiam  ago  huic  peccato ;  ora  pro  me.  Ad  iracundiara 
autera  coramotus  abbas,  jussit  eum  contundi  et  af- 
iligi.  Et  ait  :  In  veritate  dico.  quia  tu  qui  hoc  ma- 
lum  operatus  es  non  manebis  in  hoc  monasterio. 
Etjactavit  eam  foras.  Ipsa  vero  nunquam  uUi  con- 
fessa  est  mysterium  suum,  sed  abiens  jactavit  se 
ante  fores  monasterii,  et  jacebat  super  terram  in 
poenitentia,afnigen8se  tanquam  39-4  ipsa  peccas- 
set,  et  ab  ingredientibus  fratribus  postulabat  ut  vd 
una  buccclla  panis  ei  daretur.  Hoc  faciens  per  tres 
annos,  non  recessit  de  monasterio.  Pandochis  vero 
filia  peperit  filiura  raasculum,  ct  ablactavit,  et  ad- 
duxit  eum  materpuella^  secum,  et  jactavit  eum  ibl 
ante  monasterium,  et  dicit  ei :  Ecce,  frater  Marine, 
quomodo  nosti  nutrica  filium  tuura.  Et  reliqnit  eum 
ibi,  et  abiit.  Sancta  virgo  suscipiens,  tanquam  pro- 
prium  filiura,  de  ipsa  buccella  panis,  quara  aocipie- 
bat  ab  introeuntibus  in  monasterium,  nutricabat  fi- 
lium  alienum.  Factura  est  hoc  per  alios  duos  annos. 

Cap.  IV.  —  Postraodum  autera  videntes  fratres, 
misericordia  compuncti,  ingressi  ad  abbatem  rogare 
coeperunt  ut  eura  reciperet  in  raonasterium,  dicen- 
tes  :  Abba,  indulge  et  suscipe  fratrem  Marinum. 
Ecce  quinquc  anni  sunt,  quod  in  poenitentia  ante 
januam  raonasterii  jacet,  et  non  recessit  unquam 
hinc.  Suscipe  eura  in  poenitentiam,  sicut  DominuB 
noster  Jesus  Christus  pra^cepit.  Yix  autem  coegenint 
eum,et  jussit  eumingredi,et  vocavit  eum  ad  se,  et 
ait :  Pater  tuus  fuit  vir  sanctus,  quod  tu  nosti,  et 
parvulum  introduxitteinhoc  sanctum  monasteriam 


«■i 


sas 


VITA  SANCT^  KARINJ:  VmOINIS.  NOTATIO. 


694 


et  non  est  operatus  quidquam  mali,  quod  tu  cogita- 
sti,  et  fecisti :  nec  aliquis  in  hoc  sancto  monasterio. 
Nunc  autem  ingressus  es  cum  filio  tuo  quem  de 
adulterio  habes,  unde  oportet  te  pcenitere.  Grave 
enim  peccatum  fecisti.  Et  hoc  tibi  jubeo,  ut  omnes 
munditias  monasterii  tu  solus  quotidie  facias,  et 
aquam  ad  necessaria  purganda  portes,  et  calcearium 
(3)omnibus  per  singulos  dies  tu  perflcias,  omnibus- 
qae  servias,  in  hoc  enim  habebis  meam  gratiam. 
Sancta  vero  libenti  animo  suscipiens,  omne  opus 
quod  ei  jussum  perficiebat. 

Cap.  V.  "  Contigit  autem  eam  intra  paucos  dies 
dormire  in  Domino.  Euntes  vero  fratres,  nuntiave- 
runt  abbati  dicentes  :  Frater  Marinus  deiunctus  est. 
Dicit  eis  abbas :  Videte,  fratres,  quale  peccatum  fuit, 
at  nec  merucrit  pcBnitentiam,  Sed  tamen  ite,  lavate 
eum,  etsepelite  longea  monasterio.  Et  euntes,dum 
lavant  eum,  cognoverunt  eum  quia  femina  esset.  Et 
cceperunt  omnes  emittere  voces,  et  tundentes  se, 
clamabant :  Quiatalisconversatioetpatientiasancta 
inventa  est  in  ea,  cujus  mysterium  nullus  agnovit, 
et  sic  ab  eis  aHlicta  fuisset.  Et  venientes  cum  lacry- 
mis,  dicunt  abbati  :  Abba,  veni  et  vide  fratrem  Ma- 
rinum.  Dicit  eis  :  Quid  est  hoc?  Fratres  dicunt 
iterum :  Veni  et  vide  mirabiiia  Dei,  et  vide  quid  de  te 


AagSB.  Ille  territus  perrexit,  et  venit  ad  corpus.  Et 
levans  pallium,  unde  coopeilum  erat,  vidit  quia 
mulier  esset ;  et  n*ox  cecidit,  et  caput  suum  percu- 
tiebat  in  terram:  et  vociferabatur  dicens  :  Conjuro 
te  per  Jesum  Christum  Dominum,  ne  me  condemnes 
ante  con.spectum  Dei  eo  quod  afHixerim  te,  quia 
ignorans  feci.  Tu,  domina,  non  dixisti  mysterium 
tuum,  et  ego  non  cognovi  in  vcritate  sanctam  con- 
versationem  tuam.  Et  jussit  sanctum  corpus  ejus 
intra  monasterium  in^^oratorio  reponi. 

Cap.  VI.  —  Eadem  vero  die  puelia  illa  arrcpta  a 
dsemonio  venit  ad  monasterium,  et  coufitebatur 
crimen  quod  admiserat,  et  de  quo  concepisset.  Et  in 
septima  die  repausationis  ejus  in  Domino.  ibi  intra 
oratorium  liberata  est  a  dsemonio.  Audientes  autem 

B  qui  erant  in  ipso  emporio,  et  vicina  monasteria, 
mirabilia  qu»  facta  fuerant,  accipientes  cruces  et 
cereos^  cum  hymnis  et  canticis  et  psalmis,  benedi- 
centes  Deum,  venerunt  in  eodem  monasterio,  et 
oratorium  ingressi  ubi  corpus  ejus  requiescebat,  be- 
nedixerunt  Deum.  Ubi  usque  modo  Christus  oratio* 
nibus  sanctse  virginis  multafacit  mirabilia,ad  laudem 
nominis  sui.  Qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  vivit 
et  regnat  Deus,  per  omnia  saecuia  s^ulorum.  Amen. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


(1)  Uavinx!\  Tres  Marinas  in  tabulis  Ecclesiasticis 
invemo.Alexandnnam^Antiochenam,  fJispanam^  sed 
valde  inter  se  confusas,  ut  difficile  statuere  sit  an 
duae  tantum,  an  tres  fuerint.  Videamus  de  singulis, 
et  eas  inter  se  comparemus,  collatis  auctoribus.      Q 

Marina:  nostrae,  quae  Alexandrina  est,  memoria 
certo  die  consecrata  invenitur  in  Menaeis  i2  Februa- 
rii,  ubi  Maria  primo,  deinde  mutato  habitu  Marinus 
dicitur.  Nulla  ejas  in  Menologio  mentio,  sed  altefius 
Marinae  virg  et  mart.,  17  JuUi,  quae  Latinis  Marga- 
reta  dicitur. 

Apud  Latinos  vereor  ut  certi  quid  statui  possit. 
Nam  valde  variant  tam  vetusta  quam  recentiora 
Martyrologia  quoad  diem,  quoadlocum,  quoad  mar- 
tyrii  lauream,  ut  haec  nostra  Marina,  quae  virgo 
tantum  fiiit,  videatur  cum  alia  aliqua,  quae  et  virgo 
et  martyr  fuit,  ex  nominis  afQnitate  confusa. 

Cujus  varietatis  et  confusionis  occasionem  indc 
ortaro  existimo,  quod  sancta  Margareta  virg.  et 
mart.  Antiochena  a  Graecis  Marina  dicta  sit.  Inde 
Beda,  Rabanus,  et  Nothkerus,  qni  Marinam  mar- 
tyrem  habent  18  Junii,  apud  Antiochiam  sub  Oly- 
brio  praefecto,  eamdem  eodem  loco,  Margaretae 
nomine  habent  13  Julii.  Et  quidem  Rabanus  et 
Notkerus  ibi  eumdem  quoque  praefectum  OlybriumD 
exprimunt,  Romanum  autem  Martyrologium  Mar- 
garetam  habet  20  Julii. 

Usuardus  vero  ex  prima  recensione  Molani  habet 
S9«8»  18  Junii :  a  Alcxandriae  passio  sanctae  Marinae 
yiTg., »  quod  in  Usuardo  ex  secunda  Molani  recen- 
sione  omittitur ;  nec  ulla  fit  in  ea  editione  mentio 
Marinae,  quae  Alexandriae  sit  passa. 

Sed  Molanus  tam  in  prima  quamsecundaUsuardi 
recensione,  20  Julii,  non  in  textu  Usuardi,  sed  in 
additionibus^  Margaretae  diem  festum  ponit,  de  qua 
in  annotatione  ex  secunda  recensione  dicit  Usuar- 
dum  nomine  Marinae  habere  18  Junii,  quodintellige 
de  Usuardo  ex  prima  ejus  recensione  ;  nam  in  sc 
conda*  ut  dixi,  omittitur. 

Qui  porro  in  annotationibus  secundsB  recensionis 
ad  20  /olii  addit,  fortassis  incuria  scriAtoris  18  Ju- 
nii  Titiose  irrepsissei/mntln^.  NamBeda,  inquit, 


eo  die  secundum  historiam  habet,  in  Aniioehia, 
Unde  apparet  Molanum  utrobique  Marinam  et  Mar- 
garetam  pro  eadam  accepisse. 

Qui  rursus  in  additionibus  ad  Usuardum  tam  pri- 
ma!  quam  sccundae  suae  receasionis,  IS  Julii,  ait  Mar- 
garetam  eo  die  apud  multos  coli.  Et  eo  die  manu- 
scriptus  meus  Usuardus  diserte  Margaretam  habet, 
atq^  ita  cum  3eda,  Rabano,  Notk^  de  Margaretas 
did  tonsentit. 

Nondum  igitur  Marinae  nostrae  festum  diemexcus- 
sis  quatuor  vetustis  Martyrolo^i  scriptoribus,  cer- 
tum  apud  Latinos  habemus ;  imo  ne  quidem  ejus 
memoriam. 

Habetur  quidem  in  Adone  vulgato,  18  Junii :  t  In 
Alexandria  sancta)  Marinae,  virginis  et  mart.,  et  Bal- 
binae.  »  Sed  praelixa  hic  est  stellula  a  Mosandro, 
Adonis  editore,  quod  id  in  aliis  tribus  Manuscriptis, 
quibus  ipse  usus  est,  non  esset,  praeterquam  in  uno 
a  Benedictino  quodam  aucto.  Et  certe  m  meis  duo- 
bus  vetustissimis  Manuscriptis  nullahic  Marinaeno- 
strae  apud  Adonem  mentio ;  quare  nec  quod  martyr 
dicatur,  Adoni  est  imputandum,  ut  hic  putavit  Baro- 
nius.  Imo  vero  ouia  martyr  didtur,  capiendum  erit 
de  Marina  seu  Margareta,  ut  Molanus  ad  Usuardum 
cepit  :  et  pro  in  Alexandria^  ponendum  erit  in  An- 
tiochiay  loco  cujus  non  rite  apud  Galesinium  est,  m 
Achaia, 

Ita  in  Manuscripto  Adone  nulla  Muinfle,  nulla 
quoque  Margaretae  memoria.  Nam  qood  in  «litione 
Mosandri  Margarita  habeturl3  Julii,ibi  quoque  stel- 
lula  praefixa  est,  quod  id  aliis  Mss.  deesset. 

Quis  igitur  dies  Mannae  npstne  apud  Latinos  as- 
signabitur?  Habetur quidemtn  Martyrologio  Romano 
Baronii  18  Junii :  «  Alexandriae  passio  sanctas  Ma- 
rinae  virginis,  »  ouam  Baronius  ibi  putat  Marinam 
nostram  esse.  Sea  ouomodo  illi  passio  convenit? 
cur  non  potius  de  Marina  seu  Margareta  vimne  et 
martyi*e  accipiatur,  uti  praeeunt  Beda,  Raoanus, 
Notkerus  ? 

Nisi  velimus  tres  hos  Martyrologos  Marinam  seu 
Marg^eUm  virg.  et  mart.  cum  Urnn^  noitra  tan- 


695 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


696 


tutn  virg.  confudisse,  quandoquidem  iidem  rursus 
de  Margareta  agent  13  Julii. 

Atque  ita  18  Junii  in  Martyrologio  Romano  legen- 
dum  erit,  Alexandrix  sanctx  Marinsp  virg.,  omissa 
passionis  voce,  utijam  olimBellinusinMartyrologio 
Rom.  expressit.  Ita  quoque  habet  Usuardus  mcus 
manuscn[>tus.  Nisi  quis  passionev:  et  quod  martyr 
dicitur  interpretari  malit,  quod  multa  a  fratribus 
suis  religiosis  passa  sit,  uti  9  Jan.  Basilissa  dicitur 
martyr^  quia  multa  passafuit,  etsi  non  affecta  mar- 
tyrio.  Certe  Florarium  manuscriptum  sanctorum, 
18  Junii  nostram  Marinam  etiam  cum  passionis Moce 
agnoscit.  Ait  enim  :  ((  Alexandriae  passio  sanctae 
Marinae  virginis,  cujus  gesta  habentur  circa  finem 
quinti  libri  de  Vitis  sanctorum  Patruni.  »  Intelligit 
editionem  primam  Vitarum  sanctorum  Patrum  ; 
nam  ibi  in  fine  quinti  libri  habetur. 

De  Marinae  nostrae  virginis  translatione  Venetias 
Martyrolog.  Roin.,  17  Julii  :  «  Venetiis  translatio 
sanctae  Marina?  virg.  ;  o  quod  a  Baronio  additum  exi- 
stimo  Martyrologio  Romano,  ex  Petri  Aquilini  cata- 
logo  Sanctorum,  1.  vi,  cap.  108,  nam  in  Martyrolo- 
gio  Romano  Bellini  non  habetur. 

Aliam  Marinam  virg.  etmart.  exhibet  Martyrolog. 
Romanum  Baronii  18  Julii :  c  Gallaeciae  in  Hispania 
sanctae  Marinae  virg.  ct  mart. ;  quod  in  nullo  antiquo 
Martyrologio  reperio,  nec  quiciem  Romano  Bellini, 
utaBaronio  exHispanicisscriptoribusinseilum  exi- 
stimem  Martyrolo^o  Romano.  Unde  fortassis  non 
frustra  dubitant  quidam,  num  haec  Hispanica  Marina 
eadem  sit  cum  alterutra  Marinarum  jam  assignata- 
rum,  id  est  vel  Alexandrina  vel  Antiochena.  Refert 
enim  Villegas  in  Flore  sanctorum  Hispaniae.parte  i, 
18  Juiii,  quosdam  esse  qui  hanc  censcant  eamdem 


Aesse  cum  Marina  virgine,  quae  hic  in  Patrum  Vitis 
occurrit.  Sed  cum.ea  virgotantum  fuerit,  nonetiam 
martyr  qualis  Hispana  Marina  existimatur,  minus 
videtur  eoruin  sententia  probabilis. 

Alios  esse  rcfert,  qui  hanc  eamdem  faciant  cum 
Marina  seu  Margareta  virgine  et  martyre  quae  passa 
est  Antiochiae.  Et  quidem  Molanus  in  annotationibus 
ad  Usuardum,  20  Julii  ex  secunda  recensione  asserit 
Hispanos  in  lectionibus18  }\m\\{pulo  Julii)  habere, 
Marinam  fuisse  ex  Antiochia  Gallaeciae,  et  cum  nulla 
Antiochia  sit  in  Gallaccia,  non  videtur  improbabile 
Margaretam  ab  Hispanis  coli,  sed  Marinae  nomine. 
Favet  huic  sententiae,  quod  in  eumdem  pene  diem 
utriusque  festum  incurrat.  Nam  Marina  seu  Mai^- 
reta  Antiochena  in  Venologio  ponitur  17  Julii,  in 
Martyrologio  Romano  20  Julii ;  Hispana  autem  in 
Martyrologio  Romano  18  Julii ;  in  Tnesauro  concio- 
nat  19  Julii. 
Villegas  tamen  supra,  et  Thesaurus  concionato- 
^rum  Thomai  de  Trugillo,  tomo  III,  19  Julii  quaedaro 
^'Marinae  Hispanai  propria  assignant,  ut  clibanum,  in 
quem  conjecta  dicitur.  et  fontem  in  quo  quaedam 
ejus  interventu  miracula  feruntur  perpetrata,  qu» 
eruditi  viri  qui  vicini  sunt  viderint  quo  referri  de- 
beant. 

(2)  Pandochium.]  Ita  Manuscripti.  Coloniensis 
editio,  pandocium,  id  est  taberna.  Vetus,  honio  ma- 
71C71S  nomine  pandox.  Rectum  est  pandochium,  r.ay- 
So-/£Tov,  taberna.  Sic  pandox^  tabemarius. 

(3)  (7a/rrarn/m.]ItaColoniensiseditio.  Vetus,  cat- 
carium.  Intelligit,  opinor,  ministerium  aliorum  cal- 
ceos  purgandi.  In  Ms.  est  caldarium  vel  caliclarium. 
An  igitur  intelligitur  ministerium  caldam  praepa- 
randi  ?  vel  fratrum  caiiculos  eiuendi  ? 


VIT A  BE AT^  F ABIOL^ , 

AUGTORE  DIVO  HIERONYIHO  PRESBYTERO, 

{Hujus  epistobs  textum  legere  est  PatroL  tom,  XXII ^  coL  690.) 

RPSWEYDI  NOTATIO. 
400  Fabiolx.']  Dies  obitus  ejus  ignoratur,  necC  Clinicus  est,  xX^vt],  lectusj  detinet,  nec  inde  se  prae 


ejus  in  tabulis  ecclesiasticis  exstat  memoria. 

Apud  nos.]  Cato,  oratione  de  Dote,  apud  Gellium, 
lib.  X,  cap.  23  :  c  In  adulterio  uxorem  tuam  si  de- 
prehendisses,  sine  judicio  impune  necares  :  illa  te, 
si  adulterares,digitononauderet  contingere,  neque 
ius  est.  >  Vide  Cod.  lib.  ix:  ad  1.  Juliam,  de  adulterio 
et  stupro.  Alia  lex  apud  Cliristianos. 

Laterani. ]ErQt  bic  Plautius Lateranus,  dc  quoTa- 
citus  lib.  XV,  et  Arrianus,  lib.  ii,  cap.  1.  .ildium 
Laterani  meminit  Juvenalis  sat.  10,  et  Julius  Capito- 
linus  in  M.  Antonio  Philosopho  :  c  Educatus  est  in 
eo  loco  in  quo  natus  est,  et  in  domo  avi  sui  Veri 
juxta  aedes  Laterani.  »  Idem  in  Vero  imper.  memi- 
nit  Sextilii  Laterani  consulis. 

Staret  in  ordine panitentium.^Bsironius^  tom.VI, 
anno  Christi  390,  Siricii  papae  4,  Valentiniani  45, 
Theodosii  12,  impp.  post  narratam  Theodosii  imp. 
pGenitentiam  subdit :  Quam  vi^eret  hoc  tempore  in 
Ecclesia  severitas  publicae  poemtentise,  a  quo  non  li- 


aegritudine  movere  potest.  Vide  Onomasticon. 

Peragrahat  ergo  insulas,  et  totum  Etruscum  mare.] 
Baronius,  tomo  V,  annoChristi  390,Anastasiipapai  1, 
Arcadii  et  Honorii  impp.  4  Ex  quibus,  inc^uit,  plane 
intelligisquam  brevitempore  ex  iEgypti  vmea  plan- 
tatae  in  Rornano  solo  propagines  extenderint  usque 
ad  mare,  et  intra  mare  in  insulis  paimites  suos.  Pro- 
pagatos  autem  ad  posteros  etiam,  qui  erant  in  Tyr- 
rhenis  maris  oris  ct  insulis,  monachos;  et  ipsam 
Gor^oniam  insulam,ubi  unumtantum  fuisseRutilius 
tradit  [Hutil.,  lib  i  Itiner.)^  pluribus  esse  monacho- 
rum  germinibus  auctam,  ex  litteris  sancti  Gregorii 
papae  {Greg.^  lib.  i,  epist.  48)  possumus  perspicue 
intelligere,dum  de  Palmariac  etaliarum  insularam 
monachismeminit,  necnon  de  pluribus  monasteriis 
in  insula  Gorgonia  congregatis,  et  postea  ad  melio- 
rem  formam  per  ipsum  Gregorium  restitutis. 

Erupisse  Hunnorum  examina,]  Hieronymus  in 
Chronico,    anno  ^8  Valentis  :  •  Gens  Hunnorum 


berai*et  excusaretve  nobilitas,  dignitas,  nequesexus,  D Gothos  vastat ;  quia  Romanis  sine  armorum  depo<!> 
plane  declaratur  alio  exemplo  clarissimae  feminae     sitione  suscepti,  per  avaritiam  Maximi  ducis,  fame 


Romanae,  Fabiolae  nomine,  quae  adhuc  supererat 
Fabiorum  antiquse  familiae  nobile  germen.  Hanc 
contigit  ob  secundas  nuptias  posf  divortium  factum 
cum  priori  viro  illicite  contractas,  hisce  ferme 
diebus,  publicam  Romae  agere  poenitentiam. 

Clinicum,^  Infra,  in  Vita  Paulae,  num.  5  :  c  Quis 
dinicorttm  non  ejus  facultatibus  sustentatus  est?  » 


ad  rebellandum  coacti  sunt. »  Vide  Orosium,  lib.  vu, 
cap. 33. 

Baronius,tomoV,annoChristi  895,Siricii]^apell, 
Arcadii  et  Honorii  impp.  1 .  Hoc  anno  Fabioia,  in- 
quit,  clarissima  femina,  quae  concesserat  Jerosolj- 
mam,  ut  ibi  reliquum  vitae  ageret,horam  grassatione 
perterrita,  una  cum  aliis  nayim  conscendere,  et  in 


697 


VTTA  SANCT^  PAULiE  ROMAN^  VIDUiE.  NOTATIO. 


698 


haliam  remeare  compulsa  est.  Vide  ibi  plura  deA 
Hunnorum  eruptione  et  grassatione. 

Aberat  tunc  Bomanus  exercitux,  et  bellis  civilibus 
in  Italia  tenebaturJ]  Baronius,  ioco  proxime  citato : 
Quem  enim  secum  Theodosius  in  Occidentem  ad- 
versus  Eu^enium  tyrannum  Orientis  exercitum  du- 
zerat,  StiQco  Theodosii  defuncti  voluntatem  Italia 
detinebat.  De  Romano  ilio  exercitu  et  beilo  contra 
Eugenium,  vide  eumdem  Baronium,  tomo  IV,anno 
Christi  394  et  seq. 

Herodotus.]  Lib.  i,  et  initio  iv,  qui  eos  Scythas 
vocat,  et  xxMH  annis  Asiam  tenuisse  narrat. 

Ob  nimiam  aun  cupiditatem.]  Baronius,  tomo  V, 
ante  citato  :  Cupidissimuni  sane  omnium  mortalium 
hoc  genus  hominum  esse,  Ammianus,  cum  eorum- 
dem  mores  pluribus  scribit,  afQrmat  (Ammian,, 
lib.  xxxi). 

Erat  in  illo  tempore  quxdam,  apud  nos  dissensio.] 
Baronius,  tomo  V,  anno  Christi  305,  Siricii  papae  1 1 , 
Arcadii  et  Honorii  impp.  1.  (Juaenam,  inquit,  essent.. 
dissensiones  iilae,  quious  in  Palaestina  intcr  se  invi-  ^ 
cem  fidelesaltercabanturstudioindefesso,  superiori 
dictasunttomo  (Baron.,  tomo  IV,  anjio  Christi  392, 
393,  394),iuisse  nimirum  Origenistarum improbitate 
conflatas  quibus  Joannes  episcopus  Jerosolymorum, 
£yagriusPonticus,PaIladiusGalata,lsidorusA]exan- 
drinus,  et  Ruffmus  Aquileiensis  in  primis  studebant 

/^ormiriMV/a.JBaronius,  tomo  V,  anno Christi  lOO, 
Anastasiipapse3.Arcadii  etHonoriiimpp  6,  obitum 
Fabiolae  ponit,atque  ita  colligit :  Hoc  anno,  inquit, 
defunctae  sanctae  Fabiolae  spectatae  egregiequae  san- 
ctitudinis,etgenerisclaritudinecelebris  viduae  san- 
ctus  Hieronymusrogatus  ab  Oceanoepitaphium  scri> 
psit :  cujus  exordio  cum  ita  diversa  tempora  nume- 
ret,quo  potissimum  anno  idacciderit  circumscribit, 
dum  ait :  a  Plures  anni  sunt  quod  40 1  superdormi- 
tione  Bresillae  Paulam  venerabilemfeminamrecenti 


adhucvulnere  consolatussum;  quartn  estatiscircu- 
lus  volvitur,  ex  quo  ad  Heliodorum  episcopum,  Ne- 
potiani  scribens  epitaphium,  quidquidhabere  potui 
virium  in  illo  tunc  dolore  consumpsi ;  et  ante  ferme 
bienniumPammachio  meopro  subita  peregrinatione 
Pnulinae  brevem  epistolam  dedi,  eruoescens  ad  di- 
sertissimum  virum  plura  lo<jui,»  etc.  Paulo  vero. 
post:<  In  praesentiarum  tradis  mihi  Fabiolam,  lau- 
dem  Christianorum,  miraculum  gentilium,  luctum 
pauperum,  solatium  monachorum,  »  etc.  {Hieron,^ 
epist  30).  Cumigitur  ipse  sanctus  llieronymus  qua- 
tuor  annos  numeret  ab  obitu  Nepotiani;  duos  vero 
a  dormitione  Paulinae,  prsesentem  annum  Fabiolae 
funeri  ipsum  ascribere,  ex  iis  quae  superius  dicta 
sunt  satis  manifestum  apparet,  ut  dc  his  nec  levis 
quidem  dubitandi  relinqui  possit  occasio. 

Nisi  quod  cum  repcrias  in  litteris  sancti  Hieronymi 
post  decem  annos,  nempe  post  urbis  excidium,  scri- 
ptis  ad  Marcellinum  ct  Anapsychiam,  de  Fabiola 
tanquam  vivente  mentionem  haberi  (ad  quam  idem 
sanctus  llieronymus  duos  in  Ezechielem  libros  a  se 
conscriptos misisse  testatur(//iero/i.,epM/.8  ;  prxfat, 
in  lib.i.  in  Ezech.^^qnos  non  nisi  post  cxcidium  urbis 
ipsum  elucubi*asse  liquet),  aflirmare  necesse  est, 
aliam  illam  abhac  fuisse  Fabiolam,  minoremque  di- 
cendam ;  nccquidem  mirum,  cumetduas  Paulas, 
totidemque  Melanias,  seniores  ac  juniores,  eodem 
tempore  liceat  numerare. 

Fi/riu5.]  Vide  Livium.lib.  v,  cap,  49;Florum,  li- 
bro  I,  cap.  13. 

Papirius.]  Livius,  lib.  x,  cap.  39 ;  Florus,  lib.  i, 
cap.  16. 

Scipio.]  Florus,  libro  11,  cap.  18  ;  Orosius,lib,  vi, 
cap.5. 

Pompeius.'\  Florus,  lib.  iii,  cap.  5 ;  Appianus,  in 
Mithridatico  :  et  Plutarchus,  in  Vita  Syllae. 


JANUARII  XXVI. 

VITA  SANCT^  PATJL^ 

ROMANiG  YlDUiG 

AUCTORE  DIVO  HIERONYMO  PRESBYTERO. 
{ffujus  epistolai  texlum  videsis  Patrol.  tdm.  XXII^  col,  878.) 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


Paulz.]  Martyrologium  Romanum  26  Januarii  :  C 
«  Apud  Bethleem  Juda;  dormitio  sanctae  Paulae  vi- 
duae.matris  Eustochii  virginisChnsti.Qua}  cum  esset 
e  nobilissimo  senatorum  genere,  renuntians  saeculo, 
et  facultates  suas  pauperibus  distribuens,  ad  prae- 
sepe  Domini  se  rccepit :  ubi  multis  virtutibus  prai- 
dita.  et  longo  coronata  martyrio,  ad  ccelestia  regna 
transiviticujus  vitam  virtutibus  admirandam sanctus 
Hieronymus  scripsit »  Nata  est  Paula  Romae  patre 
Rogato,matre  Blesilla,  ut  hichabes  c.  2,  cujus  nata- 
lem  anno  ti  Constantii,  Christi  351,  ponunt. 

Alia  est  Paula  junior,  hujus  neptis  cx  Toxotio  fi- 
lio  et  Laeta  genita,  uti  hic  habes,  cap.  23. 

Fugiendo  gloriam.]^2\\\}sWm  in  Catilinario:  «Ita- 
que  quo  minus  glonam  petebat,  eo  magis  illam  asse- 
qaebatur.  »  Nazarius  m  Panegynco  Constantini : 
rtasuuam  gradum  extulisti,  quin  ubique  te  gloria 
quasi  umbra  comitata  sit. 

BUsillam.]  Baron.,  tomo  IV,  anno  Christi  382, 
Damasi  papae  K»,  Gratiani  16,  Valentiniani  7,  Theo- 
dosii  4,  impp.  Quod,  ait,  pertinet  ad  Blesillam, 
tantae  haec  virtutis  fuit,  ut  viginti  annorum  vidua  a 


viro  relicta,  quocum  mensibus  tantnm  septemvixe- 
rat,  magis,  inquit  Hieronymus  (///eron.,  epist,  25), 
ipsam  deploraverit  amissam  virginitatem,  quam 
mariti  obitu  doluerit. 

At  quonam  modo  ad  mundi  contemptum  hanc 
idem  sanctus  Hieronymus  instituerit,  ipse  ad  Eusto- 
chium  sororem  scribens  dccet  his  verbis :  «  Memini 
meante  hocferme  quinqucnnium,cum  adhucRomae 
essem,  et  Ecclesiasten  sanctae  Blesillae  legerem,  ut 
eam  ad  contemptum  mundi  hujus  provocarem,  et 
omne  quod  in  mundo  cerneret,  putaret  esse  pro 
nihilo,  rogatum  ab  ea,  ul  in  morem  comraentanoli 
obscura  quaeque  dissererem,  ut  absque  me  posset 
intelligere  quae  legcbat.  Itaque  quoniam  in  procin- 
ctu  nostri  operis  subita  morte  subtracta  est,  etc. 
{Jdem,  epist,  116.) 

Porro  quantae  hujus  adolescentulae  viduae  virtu- 
tes  extiterint,  idem  sanctus  Hieronymus  in  conso- 
latione  de  obitu  ejus  ad  Paulam  matrem  conscripta 
pluribus  docet  (/rfem.  fpt5^  25). 

Fuisse  autem  excultam  Grsecis  ac  Latinis  litteris, 
idem  affirmat,  cum  ait:  <r  Si  Graece  loquentem  au- 


m 


»E  tms  PAlWM  LIBER  PWiroS. 


700 


disses^  LAtine  eam  nesdre  pntares.  Si  in  Romannm 
sonum  lingua  se  verterat,  nibil  omnino  peregrini 
sermo  redolebat.  >  Sed  et  de  eadem  subdit :  c  In 
paucis  non  dicam  mensibus,  sed  diebus  ita  Hebre» 
linguae  vicerat  difficultates,  ut  in  discendis  canen- 
disque  Psalmis  cum  matrc  contenderet.  • 

Intcr  quatuor  PaulaefiliaSf  nempw  i^aulinam,  Eu- 
stochium,  Biesillam.  atque  Ruffmam,  primnm  om- 
nium  Biesillam  contigit  ex  hac  vita  migrasse,  ut 
idem  sanctusllieronymusad  Pammachium  scribens 
affirmat  {Idem,  epist.  26).DecujusadChristumcon- 
versioneexstatejusdem  ad  sanctam  Marcellam  epi- 
stola,  ubi  agit  de  ajgrotationo  BlesiilsB  [Idcm^  cpist. 
23).  Hactenus  Baronius. 

De  ejus  obilu  idem  Hieronymus,  epist.  10,  ad 
Furiam  :  «  Blcsillamque  pnctereo,  quae  maritum 
suum,  tuum  secuta  germanum,in  brevi  vitae  spatio 
temporavirtutum  multa  complevit   » 

Paulinam.]  Baronius,  ibid.  De  Paulina  ejusdem 
sanctcR  Pauiae  filia,  sorore  Blesiliae,  exstat  in  ejus 
dormitione  sancti  Hieronymi  epistola  ad  Pamma- 
chium  consobrinum  sanctae  MarcellaD,  ut  diem  san- 
ctus  Hyeronymus  tradit  (!dem.  epist.  56,  '25,  f)0),qui 
fuit  ejus  Romae  condiscipuius. 

Eustochium.]  Baronius,  ibid.  :  De  Eustochio  mi- 
nores  sunt  omnes  laudcs  sancto  proposito  quod  su- 
sccpit,  et  vitae  instituto  quod  arripuit,  quas  majori- 
bus  in  dies  viitutum  incrementis  adauxit,  ac  tan- 
dem  feliciter  consummavit.De  qua  ad  Pammachium 
hapc  Hieronymus  :  «  Quid  Eustochio  fortius,qua;  no- 
bilitatisportas  etarrogantiamgenons  consularis  vir- 
ginali  proposito  fregerit,  et  in  urbe  prima  primum 
genus  subjugavent  pudicitiae  (Idem,  epist.  -^G)?  » 
Hanc  altiorem  gradum  caeteris  conscendentem  idem 
sanctus  Hieronymus  scripto  ad  ipsam  de  Custodia 
virginitatislibelloadjuvit(/rfcm,ep/Ar2'2).  Quidnam 
autem  terribile  acciderit  Praetextatae  amitae,  virgi- 
ncm  a  suscepto  proposito  abripere  conanti,  narrat 
sanctus  Hieronymus  epistola  ad  Laetam  hjec  probe 
scientem  (A/em,f/>i5^';),  quae  Paulam  filiam  natara 
ex  promissione  martyris  virginem  permansuram 
Deo  dicaverat  adhuc  tem^llam. 

/?i//^/?am.]Baroniusibid.:  Quarto  loco  nata  Rut- 
fma,nupta  estviro  clarissimo  Aletio;  quae  immatiiro 
funerc,  inquit  Hieronymus  {Idcm,  epiU.  27),  pium 
matrisanimumconstcrnavit.  Hujuspraeclaras  virtu- 
tcs  sanctus  Paulinus  Nolanus  episcopus  scripsit  in 
consolatione  obitus  ejus  ad  Aletium  virum  ipsius 
(Paulin.^  epist.  31).  Porro  haecminornatu,  nondum 
nupserat,  quando  ab  urbe  recessit  Paula  mater  Jero- 
solymam  profectura  ;  sed  jam  nubilisfacta,  ut  testa- 
tur  sanctus  Hieronymus  (Ilieron.,  epist.  27),  femina 
matris  educatione  sanctae  aeque  viro  sancto  coniuncta; 
de  qua  idem  Paulinus  :  <  Est  enim  coniux  fidei,  so- 
ror  vimnitatis,  filia  perfectionis ;  cui  Paula  mater, 
soror  Eustochium,  tu  maritus  (Paulin.,  epist.  31;.  » 

Toxotium.]  Baronius  ibid.  :  ToxotLus  duxit  uxo- 
rem  Laetam,  Albini  tiliam,  ethnici  hominis,  et  genti- 
litiae  supoi*stitionis  pontificis,  ex  auibus  j^enita  est 
Paulajunior.Miranaum  planeaccidit,  utpia  conver- 
satione  Toxotii  atque  Laetae,  Albinus  pontifex,  Chri- 
stianaereligionis  hostis  implacabilis,  admirante  prae 
miraculo  urbe,  jam  evaserit  Christianus,  ut  iaem 
sanctus  Hicronyraus  narrat  his  verbis,  scribcns  ad 
ejus  filiara  Laetam  dePaulafilia  :  aQuis  inquit,  hoc 
credcret,  ut  Albini  pontificis  neptis  de  promissione 
martyris  nasceretur?  ut  praesente  et  gaudente  avo, 
parvula  adhuc  lingua  balbutiens,ChristiAlleluia  re- 
sonaret?  ut  virginem  Christi  in  suo  gremio  nutriret 
senex?  Et  bene  feliciterque  exspectavimus.  Sancta 
et  fidelis  domus  virum  sanctificat  infidelem.  Jain 
candidatus  est  fidei,quera  filiorum  et  nepotum  cre- 
densturba  circumdat.Ego  puto  etiam  ipsum  Jovem, 
sihabuisset  talem  cognationem.potuisse  in  Chiistum 
credere  (Hieron.,epist.  1).  »  Haicipse.Grande  sano 
miraculum,  potuisse  senem  renasci  denuo,  atque 
idolomm  pontificemin  eztrema  fideUom  classc  pro- 


Afiteri,  et  incipere  discere  religionis  elementa,  qm 
apud  suos  sacrorum  agebatantistitem,et  decrepitum 
senem  a  nepte  infantula  balbutiente  depromptum 
reddere  Alleluia,  quam  ipsam  mater  Laeta  sanctissi- 
ma  femina  cupida  despondere  virginem  Christo,  ab 
eoderasanctoHieronymopetiit  et  accepitdemstitn- 
tione  ojusdem  filiicepistolam  paraeneticam :  aua  ipsa 
quantum  profecerit,  illud  modo  satis  sit  inaicasse, 
eamdera  setate  auctara  ad  aviam  Pauiam  Jerosoly- 
mam  navigasse,  ibiquo  cum  sancto  Eustochiom 
sancta  Deo  dicata  virginitate  consenuisse  (Idem^ 
epist.  7). 

67m/cort/m.]Malein  auibusdamcodicibns,  clerioh 
rum.  Supra,  in  Vita  Fabiolae,  num.  6:  c  Qnem  nu- 
dura  et  clinicum  non  Fabiolae  vestimenta  texere  ?  • 
Vide  Onomasticon. 

Cumque  Orientis,  etc.]  Baronius,  tomo  IV,  anno 

Christi  382.Daraasi  papae  16,  Gratiani  16,  Valenti- 

niani  7,  Theodosii  4,  imperatorum,  4 1  OOrientis  et 

B  Occidentis  episcoposadRomanura  concilium  conve- 

nisse  asserit. 

Exacta  /i/cmg.]naroniusibid.:  Non  tantum  episco- 
porura  adventus  Romani  ad  concilium  significatur, 
sed  terapusquo  Romaeraanserunt^pariterinnotescit, 
nerapo  coraraoratos  esse  Roraae  usque  ad  sequentis 
anni  veris  tempus. 

Descendit  ad  portum.]  Baronius,  tomo  IV,  anno 
Christi  385,  Siricii  papae  1,  ValentinianiiO,  Theodo- 
sii  7,  impp.,  hoc  aiino  Paulaeprofectionem,  qua  Jc- 
rosolymam  petiit,  ponit.  Ut  autem,  inquit^haec  certo 
cognoscas  quod  ad  tempus  pertinet,  illud  in  primis 
accipc.  Cura  idera  sanctus  Hieronyraus  affirmet  de- 
functam  esse  Paulam  coss.  Honorio  vi  et  Aristsne- 
to- ;  rursumque  dicat  eamdera  Jerosoly mis coramora- 
tara  osse  annos  viginti,  utique  affirmare  necesse  est 
hoc  anno  eara  Jerosolymara  profectam  esse,  etc. 

Quod  autcni  ad  Paulae  ex  urbe  profectionem  spe- 
ctat,dignum  planoChristiana  spoctaculumRoma  tunc 
vidit,  feminum  consularera,  patriae  parenturaque 
C  splendorera,  divitias,  charaquepignora  amplius  non 
roversuram  rolinquore,  atquo  una  cum  filia  Christo 
dicata  ad  Christi  cunabulu  per  tot  maris  spatia  et 
vitae  discrimina  navigare,  etc. 

Ad  insulam  Pontiam.]  De  insulis  Pontiis  PHnius 
1.  III,  cap.  6;  Mola,  I.  ii,  c.  7;  Suetonius,  in  Caligu- 
la,  cap.  15. 

Flavix  I)omitiU3r.'\  Eusebius,  in  Chronico,  anno 
Doraitiani  16  :  a  Scrioit  Brutius,  pluriraos  Christia- 
norum  sub  Domitianosubiisse  martyriura.  Inter  quos 
et  Flaviara  Doraitillara.  Flavii  Cloraontis  consulis  ex 
sorore  neptom,in  insulain  Pontiara  relegatam,quan- 
do  se  Christianam  esso  testata  est.  »  Idera  de  ea 
Histor.  Eccl.  1.  iii,  cap.  19.  Vide  de  ea  Martyrol. 
Rora.  et  Annales  Baronii. 

Segorvilulam  con(crnan/em.  jHocloco  conternan' 
tcm  intelligit  Tpiet^,  trium  annorum.  Vide  divum 
Hieronyinum  in  locis  Hebraicis,  in  Zoara  et  Baba. 
Videetiam  Onoraasticon. 

Errorc  Dosithci  ]  Ex  prirais  haereticis  fuit  Dosi- 
D  theus,  a  quo  haeresis  Dositheorura.  Vide  Hierony- 
mum,  contra  Luciferianos. 

Namque  cernebat.]  Baronius,  tomo  IV,  anno 
Christi  385,  Siricii  papai  1,  Valentiani  10,  Theodo- 
si7,  irapp.  His  sirailia  narrat  sanctus  Hilarias, 
libro  de  Synodis,  necnon  sanctus  Paulinus,  in  Xa- 
tali  7  sancti  Felicis;  atque  Soverus,  Dial.  1.  iii,  qui 
de  feininis  arreptitiis  illud  addunt,  quod  licet  pedi- 
bus  suspensse  essent,  doorsum  capite,  nihiiominiis 
vostes  inhaererent  divino  miraculo  pedibus,  quo  fe- 
mineo  essot  pudori  consultum.  De  his  fortasse  Hie- 
ronymus,  apolog.  advcrsus  Ruttin.  «  Vidi  multa 
rairacula,  et  quae  prius  ad  rae  faraa  pei*tulerat,  oca- 
lorura  judicio  coraprobavi.» 

Campos  Taphneos.]  Ita  Surius  et  Reatinus.  Vetot 
editio :  Thaneos  sine  campis^  jungendo  cum  terram 
Gessen. 

Episcopo  Isidoro  confessore.]  Hcgos  memoiia  oo- 


HM 


701 


\Trk  SANOTiE  MARCELUE  VIDUJE.  NOTATIO. 


loi 


enrrit  in  Romano  Martjrol.  ?  Januarii:  «Nitriae  in 
iEgypto  beati  Isidori,  episcopi  et  Qpnfessoris. »  Non 
recte  hic  Reatinus  inteliigit  Isidorum  Pelusiotam . 

ArsatasA  Yetus  editio  etReatinus,  Arsenios.  Exi- 
«timo  inteiligi  Arsacium,  de  (juo  Palladius  Lausiac. 
Hist.  cap.7,ubiSerapionem  ei  jun^t,  uti  hic  Hiero- 
nymos.  Nisiintelligatur  Arsisiiis,ae  quo  etiam  Pal- 
ladiasc.7  et  117;  SozomenusJ.  in,  c.  13,  et  lib.  vi, 
c.  30,  ubi  etiam  Serapionis  junctim  meminere.  H. 
Graviusdivinabati^  r^entto^.  An  inteWigii  Arseniotas? 
Sed  illa  gens  est  Integra  aloco  sic  dicta.  Non  dubito 
quin  particularealicujus  hic  nomen  Hieronymus  po- 
suerit,  quod  adjuncta  suadcnt. 

Quidam  veleralor  caliidus.]  Baronius,  tomo  IV, 
annoChristi388,Siriciipapse4,  Valentiani  13,  Theo- 
dosii  10,  impp.  Sed  etPalladius  ei  (Evagrio)  inhaerens 
ejusdem  quoquemorbi  (Origenistarum)  conta^one 
contabuit ;  de  quo  Hieronymus  adversus  Pelagianos 
agens  haec  habet :  ••  Palladius  servulis  nequitiae  eara- 
dem  haeresim  instaurare  conatusost,et  novam  trans- 
lationis  llebraicae  niilii  calumniamstruere;  numet 
illius  ingenio  nobilitatique  invidimus?  Nunc  quoque 
mvsteriuminiquitatisoperatur,»etc.  (Ilieron  procem. 
aavers.  Pelag . )  Ob  quam  ctiam  causam  sanctus  Epi- 
phanius  eumdem  in  Palaesttna  ista  docentem  de- 

Slorans,  ait  :  «  Palladium  vero  Galatam,  quiquon- 
am  nobis  charus  fuit,  et  nunc  misericordia  Deiin- 
diget,  cave.  quia  Origenis  haeresim  praedirat  et 
docet,  ne  forte  aliquos  de  populo  tibi  credito  ad 
perversitatem  sui  inducat  erroris  iApud.  Hieron., 
epist.  60).  »  Haecipsc  scribens  ad  Joannem  Jerosoly- 
mitanum  episcopum,  cum  idem  Palladius  jam  dese- 
raisset  eremum  Nitriae,  et  morbi  causa,  ut  ipse  te- 
statur  {Pallad.,  inLausiac^  cap.  2'2),  abiissetin  Pa- 
lestinam  ;  ubi  aliquandiu  moratus,  hacreses  docebat 
Origenis  :  quem  cavendum  Epiphanius  Joannem 
ejus  loci  episcopum  quam  primum  admonuit.  Cum 
vero  Origenistarum  nuUum  alium  nominct,  nisi  Pal- 
Isdium,  certe  etsi  alii  essent  eadcm  labe  conspersi, 
taroennonaliumquaraipsum  idmuneris  subiissc,ut 
Origenis  deliramenta  doceret,  satis  apparet.  Quam- 
obrem  Origenistam  illum,  quem  sanctam  Paulam 


A  tentasse  Hieronymus  scribit,  neminem  certe  pne- 
ter  Palladium  tunc  in  Palaestina  morantem  fuisse 
conspicio. 

Globos  mihi  Stoicorum.]  Censebant  Stoici,  bono- 
rum  animas  post  hanc  vitam  in  cGeiestibus  globis 
habitare.  Vide  Lipsium,  Physiol.  lib  iii,  dissert.  14. 

Grxco  sermone  respondit.]  Gravius  Graece  hic  no- 
tat  :  Oudlv  Efiol  y^yove  yetpov.  Apud  Plutarchum,  de 
Consolatione  ad  Apolfonium,  Diogenes  moribun- 
dus  a  medico  excitalus,  rogatusque,  uY^  ti  nipi  auTov 
tXri  y  oXsTcdv ;  Ou8lv,  EcpT)  «  an  gravius  aliquid  ipsi  acci- 
disset;  respondit:  Nihil  esse  mali.» 
yttrM/fn//a5Cflmiuw.]Editiomnes,t?irtt/en/ta5.Vide 
Reatinum,  qui  hoc  conatur  interpretari.  Sed  juru' 
lentia  saepe  Hieronymo  usurpata.  Sic  hb.  i  in  Jovi- 
nianum  :  cjurulentiascamisingestas.»  Etin  cap.XL 
Ezech.  «  holocaustorum  cineres,  etcarnium  jurulen- 
iitis.  •  Item  in  cap.  iv  Zachariae  :  o  Et  pro  jurulentia 
camium  varios  coeperunt  floresgestare  viilutum.  • 
Celsus,  lib.  ii,  cap.27  :  «Caro  omnis  jurulenta.»  Ut 
B  omnino  vix  dubitandum  sit,  quin  virulentia  ex  afQ- 
nitate  jurulentix  sit  nata. 

Dormivit.]  Baronius,  tomo  V,  anno  Christi  404, 
dormitionem  Paulae  ponit ;  colligens  id,  uti  ait,  ex 
rationetemporis.  Quoditacape.  Hieron.  scribit  Pau- 
lam  obiisse  f  Honorio  Augusto  sexies  et  Aristaeneto 
coss.,  VII  Kal  Febr.,  tertia  Sabbati.  >  Ex  hoc  notato 
characterismo  dici  hebdomadae,  recte  colligit  Baro- 
nius  consulatum  Honorii  vi  et  Aristaeneti  incidere  in 
annuni  Christi  4o4,  cum  non  inciderit  c  in  tertiam 
Sabbati  dies  septima  Kal.Febniariarnm  (id  est,  26 
Jan.)  anno  405,  vel  403,  vei  alio  quopiam  anno  his 

Eroximo,  sed  tantum  404  ;  unde  constat  apud  Euse- 
ium  Scaligeri  consulatum  istum  Honorii  et  Aristae- 
neti  male  conferri  in  annum  Christi  405,  et  apud 
Eusebium  Pontaci  pejus  in  annum  )07  Recte  quoque 
Dionys.  Petavius  noster,  in  splendido  opere  de 
Doctrtna  ternporum,  cuni  anno  404  copulavit  hunc 
consulatum.  posita  littera  dominicali  C  unte  bis- 
Q  sextum.  Quod  etiam  Setho  Calvisio  in  mentem  vc- 
nerat. 


JARCABU  XXXI. 

VITA  SANCTJ;  MARCELL^. 

VlDUiE 

AUCTORE  DIVO  HIERONYMO  PRESBYTERO. 

{Hujus  vitsB  textum  videsis  PatroL  tom.  XXI l^  coL  1087.) 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


4^1  Marcellx.]  Martyrologium  Romanum,  31 
Januarii:   «  Romse  sanctse   Marcellic  viduae,  cujus 

graeclarasIaudesbeatusHieron^rmusscripsit. »  Cele- 
ris  cjus  memoriain  variisdivi  Hieronymiscriptis. 
Septimo  mense  ]Hieronymus,epist.iO,  ad  Funam, 
hinc  etiam  comparationom  (uti  et  hoc  ipso  capite 
mox)  inter  Marcellam  et  Annam  evangelicam  insti- 
toit :  •  Sufficit  tibi  sancta  MarceUa,quae  respondens 
generi  suo,aIiquid  nobis  de  Evan^eho  retulit  {Lucx 
II).  Anna  septem  annis  a  virginitate  vixerat  cum 
marito;  istaseptemmensibus.  Illa  Christi  exspecta- 
bat  adventum;  ista  tenetquem  ilia  susceperat.  Illa 
▼agientem  canebat;  istaprxdicattriumphantem.IIla 
loquebatnr  de  eo  omnibus  qui  exspectabant  redem- 

fionlnn  Israel ;  haeccum  redemptis  gentibusclaroi- 
:  Fraier  non  redimit^redimetnomo  [PsaL  XLvni). 
Etde  aHopsakno  :  Homo  natus  est  in  ea^  et  ipse 
fundavit  eam  Altissimus  (Psal.  lzizti). 


D  Cumque  «im  Cerealis.]  Baronius,  tomo  IV,  anno 
Christi398,  Damasipapa^  9,  ValentinianietValentis 
inapp.  12.  Sexto  (ait)die  postparentis(Valentiniani 
senioris)  obitum  opera  Cerealis  avuncuIi,VaIentinia- 
nus  (Junior)  tumquadrimus,Justinaefilius,Augustu8 
solemnimore  nuncupatusest  {Socrat.Jib.  iv.c.  26). 

Quod  autemad  Cerealem  avunculum  spectat,  pe- 
nes  quem  tanta  inesse  videbatur  creandinovi  impe- 
ratons  auctoritas,  non  alius  hicputandus  est  ab  lUo 
qui  sub  Constantio  praefecturam  urbanam  gessit,  et 
sub  eodem  postea  oonsulatum  ;  alius  enim  ab  isto 
nullus  rcperiturclarus  memoria  hoc  temporeCerea- 
lis.  Hunci^itur  ipsum  esse  jure  dixerimus,  quemnu- 
ptiasqusesisse  sanctae  Marcellae,  sanctus  Hieronymus 
meminit  {Uieron.^  epist,  16.  Est  hxc  Vita), 

Cujus  clarum  inter  eonsules  nomen  est  \  Baroniua 
ibid. :  Qaod  autemconsolatum  honc  gessiase  dicat, 
contigit  ille  annoDomini  358,  una  comDaciano  col* 


703 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRIMUS. 


704 


lega.  Cujus  et  hujusmodi  reperiturinscriptio  inbasi 
statuae  ipsi  dicatsei/Jo?na?,  in  xdibus  Cevolis.  via  Ju- 
lia)  : 

NERATIVS  CEREALIS  V.  C. 
CONS.  ORD.  THERMARVM 
RE8TITVT0R  CENSVIT. 

Exstat  etalia  in  via  lataejusdem  sententi:e  inscri- 
ptio  de  restitutione  thermarum  facta  per  Cerealem 
consulem ;  atque  alia  rursum,  qua  dc  cjusdem  prae- 
fectura  urbana  mentio  habctur,  superius,  tomo  III, 
secunda  editionc,  suo  loco  restituta,  quje  errore  po- 
sita  erat  tempore  Constantini  (Bat^on.,  anno  35o). 

Porroex  amplissiraoCerealis  nomine  etauctoritate 
metire  sanctae  MarcelliE,  clarissimae  feminic,  excel- 
lentcminteromnesRomanasmulierosamplitudinem, 
nuse  eo  maioribus  crevit  acccssionibus,  quo  propter 
Christum  ab  ipsa  magis  despccta  est,  ut  vere  nonin 
urbe  tantum,  sed  toto  Romano  orbe  efTulserit  egre- 
gium  Christianse  pietatis  exemplum. 

Fragrarc  mmvo  mure.]  Vita  Pelagia;  supra,  ca- 
pite  2  :  a  Totum  implevit  aerem  ex  odore  musci.  > 

Papaque Athanasio.']  Baronius,  tom.  III  anno  Chri- 
sti  3i0,  Juliipapae  4,  Constantini,  Constantii.Con- 
stantis,  impp.,  1.  Quam,  inquit,  proficuus  fuerit 
Athanasii  Romam  acccssus,  vel  ex  eo  potest  intelligi, 
quod  in  urbem  invexerit  ipse  primus  iEg}'ptiorum 
monachorum  institutionem.  Vitamqueadmirandam 
Antonii  Magni,licet  adhuc  viventis,  a  se  conscriptam 
detulerit;  quod  vitiE  genus  ad  omnes  evangelicae  per- 
fectionis  numeros  attemperatum,etiam  nobilissimae 
Romanae  feminae  consectaricoeperunt.  IlactcnusBa- 
ronius. 

Non  dubium  quin  Marcella  de  Vita  Antoniimulta 
ex  Athanasii  aliorumque  sacerdotum  Alexandrino- 
rum  relatione  didicerit ;  nondum  tamen  tunc  Atha- 
nasius  Vitim  sancti  Antonii  conscripserat.  Vide  dicta 
supra  ad  Vitam  sancti  Antonii  in  Praeludiis,  n.  3. 

Quasi  ad  tutissimum  reliijionis  portum  Romam 
confugerant .]  Ita  semper  olim  factum,  ut  Romam 
tanquam  ad  aliarum  ecclesiarum  metropolim  in  fi- 
dei  rebus  concursum  sit.  Vide  Athanasii  epistolas 
ad  Julium  et  Marcum  pontifices,  et  passim  Baronius 
in  Annalibus. 

Turritx.]  Id  Magdalense  significat  cognomen.  Nam 

bl^iO  Magdal,  sive  blW  Migdal^  ab  Hebraeis  Turris 
dicitur  :  VLTidiQMagdalenx^  id  est,  Turritx  nomende- 
rivatur,quodindicatsanctus  Hieronymusepistola  l  iO 
ad  Principiam,  in  explanatione  psalmixuv:  a  Ma- 
gdalena,  inquit,  vere  Tiupydrj;,  vere  turris  candoris 
et  Libani,quae  prospicit  faciem  Damasci,  sanguinem 
videlicet  Salvatoris,ad  sacci  pocnitentiam  provocan- 
tem.  » 

Deniquc  cum  ct  me  Romam.]  Baronius,  tomo  IV, 
anno  Christi  382,  Damasi  papac  K»,  Gratiani  IG,  Va- 
lentiniani  7,  Theodosii  4,  impp.  Hoc  anno  Romae 
conciiium  celebratum  est  ex  episcopis  diversarum 
provinciarum,  nempeOrientis.aliarumaue  catholiei 
orbis  regionum,etc.Indicat  his  sane  verois  Hierony- 
mus  se  vocatum  a  Damaso. 

Detotohoc  lUeronymi  itinere,etRomamappulsu, 
vide  dicta  supraex  Baronio  in  praeludiis  ad  liorum  r, 
ubi  de  Hieronymi  variis  peregrinationibus  actum. 

Convenit.]  Quam  Marcella  discendi  cupidissima 
fuerit,  testatur  idem  liieronymus,  praefat.  jn  epist 
Pauliad  Galatas  :  cr  Scio  equidem  ardorem  ejus,  scio 
fidem  (quam  flamraamsemperhabeatinpectore)su- 
peraresexum,  oblivisci  hominis,  et  divinorum  voiu- 
minum  tyropano  concrepante,  rubrura  hujus  saeculi 
pelagus  transfretare.  Certe  cumRomaeessem,  nun- 
quam  tamfestinamevidit,  ut  non  de  Scripturis  aii- 
quid  interrogaret ;  neque  vero  more  Pythagorico, 
quidquid  responderam,  rectum  putabat ;  nec  sine 
ratione  praejudicata  apud  eam  \alebat  auctoritas,sed 
examinabat  omnia,etsagacimente  universa  pensabat 
ut  me  sentirem  non  tam  discipulam  habere  quam  ju- 
dicem.  •  Quse  facili  vel  memoriae  lapsu  vel  calarai 
exerratione  BaroniuSi  loco  mox  citando,  existi  nnvit 


Ade  Albina  Marcellae  roatre  ab  Hieronjmodicta.  Sed 
clarum  deMarcella  ibi  eum  agere,  cum  Albinajam 
esset  mortua,  utibidem  habetur. 

Baronius,  torao  IV,  anno  Christi  382,  Damasi  pa- 
pae  16,  Gratiani  16,  Valentiniani  7,  Theodosii  4, 
irapp.  Suncta  Marcella,ait,nonserapercumquidad- 
discere  vellet,  eum  (Hieronymum)  praesens  adibat, 
sed  per  epistolam  id  etiamfacere  consuevit.utidem 
sanctus  Hieronymustmdit  {Hieron,^  epist,  147).  Do- 
cuiteaminteraliapluriraadecera  voces,  quibusapud 
Hebi-aeos  Dei  noraen  appellatur  (Episl.Xok).  Exphca- 
vit  eidera  dictiones  Hebraicas,  Alleluia,  Maranatha 
necon  Diapsalmal^pis^  137)  Graecamvocem  {Epist, 
1 58) ;  ac  tractatum  de  Blasphemia  ^%%  in  Spiri- 
tumsanctura(£p<5Mi7).  Disseruit  etde  aliis  variis 
quaestionibus  {Epist.  148.) 

Navem  plenam  blasphemiarum .]  Intelligit  Ruffini 
Roraara  appulsum.  Hieronymus,  Apolo^.  lib.  ii : 
e  0  triremera  locupletissimam,    ouae   Onentalibos 

B et /Eg)ptiis  mercibus  Romanae  urbis ditare  venerat 
paupertatera: 

Tu  maximus  ille  es, 

Unus  qui  nobis  scribendo  restituis  rem. 

Ergo  nisi  de  Oriente  venisses,  eruditissimus  virhe- 
reret  adhuc  inter  Matheraaticos.  » Insinuat,  opinor, 
Macariura  Roraanum,  quera  Gennadius  catalogoil- 
lustrium  Ecclesiae  Scriptorum,  cap.  28  ait  libnim 
composuisse  contra  Matheraaticos,  quiaue  Ruffmo 
perfamiliaris  fuit.  Etpaulopost:  c  Te  raaitotempore 
Fharus  docuit,  quod  Roraa  nescivit,  iustruxit  iEgjr- 
ptus  quod  Italia  hucusque  non  habuit.  »  Vide  hic, 
mfra,  in  pra^ludiis  ad  librum  ii,  Ruffini  peregrina- 
tionera . 

Fictus  ariolus  stuUorumverberct  7U}^e5.]ItaIegen- 

dura,  non  naresy  ut  habet  Erasmus  et  Reatinus,  et 

reliqua}  editiones.  Ipse  Hieronymus,  lib.  ii  in  Jovi- 

p  nianura:  «  In  circulis  platearura  quotidie  (ictus  ario- 

^  lus  nates  verberat.  »  De  verbere  natium  habes  apud 

Lucianum  in  Vita  Peregrini.  Vide  Onomasticon. 

Tunc  discipulus  oX6io;,  et  vere  nominis  sui,  elc.] 
Baronius,  tomo  V,  anno  Christi  397,Siricii  papae  13, 
ArcadiiietHonoriiimpp.  3.Quaenam,ait,  haec  sancti 
Hieronyrai  veluti  aenigraatibus  obumbrata  locatio? 
Quid  per  discipulum  oaCio;,  et  vere  nominis  sui^  si  in 
talem  magistratum  non  impegisset  ?AIluditplaneau- 
ctorad  scriptionera  illara  RufBni  ad  Macanum  scri- 
ptara  de  adulterationelibrorura  Ori^nis,Romaeedi- 
tara,ad  sternendani  viaraejusdemOrigenis  erroribus 
ad  quem  etiam  praefationem  rspl  apydiv  inscripsit; 
qui  cum  Macarius  diceretur,  vere  (inquit  Hierony- 
musi  0X610;  iste  dicendus,  hoc  est  beatus,  nempe 
Macarius  ex  nomine,  nisi  in  talera  incidisset  docto- 
rera.  Atquisnara  iste  Macarius  fuerit,  consule  u 
nobis  notata  ad  Roraanura  Martyrologium  {Dieu 
Jan.),  ut  ab  aliis  ejusdera  noramis  sanctis  viris 
ipsura  scias  discrirainare.  Hactenus  Baronius. 
Sed  non  recte  Baronius  Macarium  hunc  Ruifini 
Ddistinxit  a  Palladii  Macario,  et  confuditcum  Maca- 
rio  Romano,de  quosupra  lib.i.  Vide  ibi  dicta,  n.  i. 
Tuncsancta  Marcetla.]  Baronius,  ibid.:  Immenso 
tunc  quidera  perjculo  Roraana  iluctuavit  Ecclesia, 
cura  htneresum  ille  thesaurus  (libri  Origenis  rcpi  ap- 
ycov)  manibus  clericorum  circuraferretur,  ab  impm- 
dentibusque  laudaretur,  exscriberetur,  vipereoque 
fetu  raultiplicaretur  ubique:adeout,nisi  Cbristipro- 
raissionibus  firmissirao  fundaraento  snper  firmam 
petrara  EcclesiaRoraana  in  Petroconsolidata  fuisset, 
ejus  casusjure  timeripotuisset,ipsaquetunc  naufrar 
gium  expavisset  navicula  Petri,nisi  Uhristus  naviga- 
retinea  (luc^xi).  Plane  accidit  ut  sicut  cum  Chri- 
stusPharisaeorum  exagitaretur  opprobriis,  extoilens 
vocem  quaedam  mulier  magnificare  eum  intrepide 
ccepit;  itaRomansefeminaeconfessione  fidescatholica 
ab  Origenistarum  blasphemiis  vindicaretur  lUaBsa  : 
dum  confiindenssapientiam8apientium,silentibus  iif 
Quorum  mtincris  erat  ezsurgere,  et  stare  pro  muro 


705 


VITA  SANCT^  MARCELLiE  VIDUiE.  NOTATIO. 


706 


domus  Israel,  excitavit  Dominus  spiritum  feminae  A  riori)  Ruffinuscum  Melania  inferens  sein  urbem,  in 

r*A^^: 4 «? ...  Vk  1  1.  .1  :•  .         •       .    «^  i r\  • •         j** .  _        ▼     .•         '  , 


Etenim  exsurgens  tunc  mulier,  nova  Debora,  phalan- 
ges  evertit  ChananaBorum. 

Ac  simplicitali  il/uderet  episcopi.]  Bnronius,  ibid. : 
Suggillat  sanctus  Hieronymus  Siricii  Papae  simplici- 
tatem,  non  dolura.  Dum  enim  non  adduci  posset,  ut 
crederet,  in  Christianis  adeofama  conspicuis  ha^resis 
occultari  venenum,  ex  probitate  animi  sui  nesciens 
(ut  ait)  mala  existimare  de  aliis  haud  confestim  spi- 
lituaiis  gladio  potestatis  (ut  par  erat)  deforme  mon- 
strum  exstinxit,  neque  citissime  darnnavitigni  ver- 
sionem  illam  veneno  refertara  :ztp\  apyrov  Origenis. 
Licet  et  aliqua  saltera  ex  parte  excusattonera  illam 
pnbtexere  jure  potuisset,  quod  exemplo  evangelici 
patrisfamilias  usque  ad  messera  siverit  zizania  cres- 
cere,  ne  cura  eis  evellerettriticura ;  exspectans  nirai- 
rum,  ut  qui  vere  essent  haeretici,  perspicue  raatura 
segete,  certioribus  signis  fierent  raanifesti.  Etenira 
cum  ejusmodi  hominura  genere  negotiura  erat,  qui 

»•  «•  -■  •  •«* 


eara  invexit  haRreses  Origenis,  edito  a  se  Latine  red- 
dito  ejusdem  auctoris  Periarchon,  novo  equo  Troja- 
no,  hostibus  intus  referto,scd  religione  velato  haere- 
suniquc  dicendo  theca,  ex  qua  expositai  sur.t  m  Ro- 
mana  Ecclcsia  dolosa^  merces :  quarum  mercatores 
etiam  eo  dementiaG  prolapsi  sunt,  ut  in  Apostolicum 
usque  thronum  eas  inferre  tentaverint,  una  recla- 
mante  Marcella,  extollenteque  vocem  cum  muliere 
evangelica  {Lucx  xi) . 

Tali  quidemstatufluctuantera  Romanara  Ecclesiara 
Anastasiura  reperisse,  sanctusHieronyrau8,in  epistola 
ad  Principiara  (quae  est  haec  ipsa  Marcella)  Vitajindi- 
cati  (Hieron.^  epist.  16).  Hujus  autem  (Anastasii)  quae 
partes  fuerint,  idera  sanctus  Hieronyraus  ad  Derae- 
triadera  itascribit(  Idern  epist.  8):  f  Dura  esset  parvu- 
la,  etsancUcac  beataeraeraoriae  Anastasius  episcopus 
Roraanam  regeret  Ecclesiam,  de  Orientis  partibus 
haereticorura  s%va  terapestas,  simplicitatera  fidei,quae 


venerant  in  vestiraentis  oviura,  cum  intrinsecus  cs-BApostoli  voce  laudata  est  (Rom.  xii),  polluere  et  la- 
sent  lupi  rapaces,  afTectataque  sanctitate,  necea  qui-     befactare  conata  est.  Scd  vir  ditissimae  paupertatis, 


dem  vulgari.  sed  qude  esset  toto  orbe  spectata,  aspi- 
dum  ova  foverent. 

Ceterum  quod  haud  velocitcr  Siricius  periclitanti 
occasione  Origenis  errorum  occurrit  Ecclesiae,  quam 
dtius,  nempe  anni  sequentis  exordio,  ex  ha:  vita 
sublatusest,  erectusque  super  cathedram  Petri  acer- 
rimusoppugnator  Ori^enistarum  haereticorum,  Ana- 
stasius  papa.  Saepe  quidem  ante  pavendis  estdcmon- 
stratum  exemplis,  ut  pontifices  iili,qui  causam  fidei 
paulosegnius  tractaverunt,  ac  remissius  curaverunt, 
a  Christo  primario  oraniura  pastcre  fuerint  qnara  ce- 
leriter  ex  hac  vita  subducti,  adeo  ut  raanifcste  fuerit 
declaratura,  summojugiquestudio,  &pecialique  dili- 
gentiasemper  invi^lassc  super  Romanam  Ecclesiara 
divinam  providentiam,  ne  qua  vel  levi  saltem  suspi- 
cione  hsreticae  contagionis  aspergeretur. 

Cernentes  hxretici.]  Baronius,  supra  :  Ex  paucis 


et  apostolicae  soUicitudinis,  statim  noxium  percutit 
caput,  et  sibilantia  hydrae  ora  compescuit.  x> 

Damnationis  hxreticorum  hxc  fuit  principium.] 
Subdit  Baronius  :  Quid  autem  actum  sit  cum  Ana- 
stasius  papa  sedere  coppit,  rem  brevi  suraraa  ita  ad 
Principiara  scribens  sanctus  Hieronyraus  araplexus 
est,  cura  ostendit  sanctara  Marc^liara  in  causafuis- 
se,  ut  Origenis  haeresis  Roraae  daranaretur. 

Ut  absentes  damnari.'\  Baronius,  torao  V,  anno 
Christi  397,  Siricii  papae  13,  Arcadii  et  Honorii, 
impp.  3,  ait :  Addit(Hieronyraus)  eo  asancta  Mar- 
ceila  provectura  esse  ncgotiura,quod  cura  intellexis- 
sent  naeretici,  sese  jam  manifeste  Romae  detectos 
esse,  vocati  licet  ab  Anastasio  successore  Siricii,  cum 
venire  penitus  recusassent,  absentes  damnari  merue- 
rint :  ut  plane  cunctis  perspicue  apparuerit  non  dor- 
mire,  neque  dormitare,  qui  custodit  Israel,  licet  in- 


his  possumus  intelligere,  Marcellam  valide  egisse     terdura  illi  dormirent  quibus  vigilandi  munus  in- 
.tque  restituisse  certamen  ;  insuper  et  hostes  in  fu-G  cumbit. 


gam  convertisse  Etenim  ipsi  ab  ea  palam  defecti, 
negaverunt  Periarchon  haeresum  proraptuarium  sua 
ipsorum  operain  Latinumesse  conversum,et  inficiati 
sunt  pariterseeacum  Origene  sentire  ;  ataue  prae  se 
ferentes  catholicam  disciplinara,  ut  catholicae  Eccle- 
siae  communicantes,  quaesierunt  a  Roraano  pontifice 
litteras  comraunicatorias,  quo  earura  testificatione 
se  probarent  ubique  esse  catholicos,  ac  ita  his  mu- 
niti  iitteris,  ab  urbe  probati  catholici  discessisse 
▼iderentur. 

Impetrant  ecclesiasticas  «p{5^o/a.t.]Baronius,ibid. : 
Quod  ad  Ruffinum  spectat,  etsi  profecturns  Aqui- 
leiam .  solum  patriura  petierit,et  acceperit  ab  ipso  Si- 
ricio  Roraano  pontifice  coramunicatorias  litteras,  Ca- 
tholicis  tantum  (utsaepius  diximus)  impertiri  solitas, 
minime  cessit  culpae  Siriclo.  Nam  cum  ipsa  haeretica 
interpretatio  Periarchon  Origenis,  nomine  careret 
auctoris,necaauo  praefatioilla  essetscripta  liqueret, 
nihil  est,  quoa  Ruffinum  nondum  detectum,  irao 


Hujus  tamgloriossevictorim  origo  Marcella  est,]  Ba- 
ronius,  ibid  :  Quam  egregie  divini  judicii  pondere 
certamen  fuit  aeaua  lance  pensatum,  dum  per  ferai- 
nam  dissipari  delegit,  quod  duce  femina  per  suos 
diabolus  tueratmachinatus  !  Melania(quod  et  supe- 
riusest  demonstraturai  vexillura  irapietatis  pietatis 
taraen  charactere  notatura,  erexit,  praegrandidispen- 
dio  cathoiicae  veritatis.  Nara  sub  eo  etiam  paulo  post 
Pelagius  haeresiarcha  ordines  duxit.  Hinc  illa  justa 
querela  sancti  Hieronymi,dum  totius  hujus  militiae 
recenset  antesignanos  :  c  Quid,inquit,  volunt  mise- 
rae  mulierculae,  oneratae  peccatis,  quae  circumferun- 
tur  omni  vento  doctrinae,  seraper  discentes  et  nun- 
quara  ad  scientiara  pervenientes  (//  Tijn,  iii) ;  et  cae- 
terimuliercularura  socii  prurientes  auribu8,ignoran- 
tes  quid  audiant,  quid  loquantur  {Hieron.,epist.,ad 
Ctesiph.,  adv,  Pelag . ),  »  etc.  Subdit  enira  pererudite 
catalo^ura  praecipuarura  haeresum,  quaepraevia  sem- 
per  aliqua  cura  haeresiarcha  rauliere,inre1iciterpro- 


catholicum  se  claraantem,  et  ab  orani  haeresi  se  alie-  Ddierunt.  Sed  ferainara  feminae,  et  Melanise  Chnstus 


num  extrinsecus  profitentem,  a  catholica  comrau- 
nione  extorrem  facere  deberet.  Nec  Romanae  sedis 
moris  est  non  convictum  quempiaraconderanare. 

Caeterum  ostentare  solitum  fuisse  Ruffmum  acce- 
ptam  Siricii  epistolam,  quo  se  catholicumesse  omni- 
Dus  demonstraret,  testatur  sanctus  Hieronyinus  in 
apologia  adversus  eura  conscripta,  cura  ait :  a  Siricii 
jam  in  Doraino  dorraientis  profers  epistolara,  et  vi- 
Tentis  Anastasii  dicta  contemnis?  *  Haec  ipse.  Re 
enim  postea  ab  Anastasio  bene  comperta,  accepit 
quam  meruit  Ruffinus  ipse  sententiara. 

Succedit  inpontificatumejusvir  insignis  Anastd- 
sius.]  Baroniu8,tomo  V  anno  Christi  398,  Anastasii  pa- 
ptt  1,  Arcadii  et  S%S  Honoriiimpp.  4.  Invenit  hic, 
ait,  apostolicam  sedem,  ipsam  Petn  naviculam,  cujus 
•omptit  regendum  clavum,  turbinibus  agitatam  n»- 
rillooram,  eom  (ut  diotom  est  plmibtts  anno  supe- 


Marceilam  opposuit,  quae  et  victricia  erexit  de  dam- 
nata  impietate  trophaea. 

Obsideri  Romam.]  De  tempore  hac  urbi  funestis- 
simo,  vide  Baronium,  tomo  V,  anno  Christi  410,  In- 
nocentii  papae 9,  Honorii  16, Theodosii 3,  impp.,  cum 
ab  Alarico  Gothorum  rege  urbs  capta. 

Marcellx  quoque  domum.]  Erat  htec  in  Aventino. 
Hieronyraus,  epist.  151 :  c  Quodsi  exeraplaria  libue- 
rit  mutuari,velasancta  Marcella.quae  manet  in  Aven- 
tino,  vel  a  Lot  teraporis  nostri,  Domnione  viro  san- 
ctissirao  accipere  poteris.  > 

Cumque  et  illam  et  te  ad  beati apostoli  Pauli  basili' 
cam,]  Baronius.  tomo  et  anno  proxime  citato  :  Qui 
ei^  inventa  vasa  sacra  btrban,  ut  illsesa  servarent, 
attulerunt*ea  inbasilicam  sancti  Petri ;  iidem  Oodii 
inventas  sanctissimas  feminas  ataue  coflrnitasi  viva 
pretiosiora  Ohristi  vasa,  ad  apostoli  PaaU  basilicam 


707                                          DE  YITIS  PATRUM  UBER  PRIMUS.  70B 

via  Ostiensi  positam  perduxemnt,  quo  (ut  eventus  A  malis  me  crucio.  Postquam  vero  darissimum  terra- 

docuit)  custodirentur  intactae.  rum  omnium  lumen  exstinctum  est.  imo  Romani 

Post  aliquos  dies.]  Baronius,ibid.  :  Cseterum  pau-  imperii  truncatam  cajput,  et  (ut  verius  dicam)  in  una 

cos  post  dies  eamdem  sanctam  Marcellam  ex  hac  vita  urbe  totus  orbis  inier\it,obmutui,  et  humiliatus sunij 

migrasse,  idem  sanctus  Hieronymus  docet  Qui  hoc  etsilnide  bonis(Psal.  xxxviii),etc.  HaBC  Hieronymus: 

tempore  cum  elucubraret  conimentarios  super  Eze-  quibussignificat,paulo  post  expugnatam  url>em,san- 

chielem,  uno  eodemque  nuntio  obsidionem  urbis,  ctamMarcellamdiemclausisseextremum,  cujusme- 

eamdemque  captam  audivit,  simulque  sanctae  Mar-  moriam  reddunt  ecclesiasticae  tabulae  anniversaria 

cellae  atque  chari  Pammachii  ad  Deum  transitum ;  die,  sed  nonquu  ipsaobiit,  verum  qua  decentiori  se- 

nam  ibi  ista  ipse  praefatur :  (lJieron.,prxfat,  in  lib.  i  pultura  donata,  translata  est,  pricue  Kal.  Febniarii, 

comment.  in  ^zecA.)Transire,  inquit,  cupiebam(post  cum  Pammachi,qui  eodem  tempore  obiit,dies  natalii 

interpretationem  sciUcet  elaborataminIsaiam)etex-  agatur  tertio  Kalend.  Septemb.  Qui  igitur  sanguine 

tremam(ut  dicitur)  manumoperiimponereprophe-  conjuncti  erant,  et  vitae  sanctae  instituto  coTlege 

tali.  EteccesubitomorsmihiPammachiiatqueMar-  (ambo  enha  monasticam  excoluerant  discipiinam) 

cellae.  Romanae  urbis  obsidio,  multorumquefratrum  iidem  obierunt  hoc  eodem  anno. 

et sororum  donnitio  nuntiata  est. Atque  ita consterna-  De  his  post  tot  tantaque  superius  dicta,  illud  satis 

tus  obstupui,  ut  nihil  aliud  diebus  ac  noctibus,  nisi  ad  utriusque  laudem,  quod  sanctus  Hieronymus  in 

de  salute  omnium  cogitarera,  neque  in  captivitate  praefatione  ad  eosdem  in  Danielem  :  c  Obsecro  (in- 

sanctorum  putarem  esse  captivum :  nec  possem  prius  quit)vos,Pammachi9tXo{xaOi7TaTs,etMarceUa,unicom 

orareserare,  nisi  aliquidcertiusdicerera,  duminter  Romanae  sanctitatis  exemplar,  junctos  fide  et  san- 

spem  et  desperationemsolUcitus  pendeo,  aliorumque  guine,ut  conatus  meosvestrisorationibusadjuvetis.» 


DE  VITIS  PATRUM 

LIBER  SECUNDUS, 


SIVE 


HISTORIA  MONACHORUIII 

AUCTORE  RUFFINO  AQUILEIENSI  PRESBYTERO. 


PRiELUDIA  IX  LIBRUIII  SECUXDUM. 


Cedori. 


4^4  Quia  hic  duo  sequuntur  libri,  Rufifino  vel  auctore  vel  interprete  (de  qua  re  disseruimus  Prol^go- 
meno  4,  §  10)  placuit  hic,  quod  et  primo  libro  in  Hieronymo  prsestitimus,  ex  magni  historici  Annalibus 
RufGni  peregi  inationem  seligere,  eamque  verbis  Baronianis  repraestare  [F.  reprxsentare].  Sicubi  quid 
obscurum,  vel  si  qua  in  re  non  omnino  inter  nos  convenit,  Notatio  et  lucem  obscuritati^  et  divers»  opi- 
nationis  lationem  dabit. 

Quia  vero  Baronius  existimavit  Ruffinum  MelaniaB  haesisse  lateri,  ejusque  peregrinationis  kdsse  oomitem, 
utriusque  peregrinationes  velut  rotam  rotae  intexuit,  nec  eas  nunc  mihi  disparare  placuit,  sed  utBaronio 
visum,  connexas  exhibeo ;  etsi  nuUa  Melanise  hoc  libro  fiat  mentio,  sed  de  ea  octavo  demum  libro  in  Pal- 
ladii  historia  Lausiaca  disertim  agatur. 

Toto  quidem  hoc  libro  Ruflinus  (si  tamen  auctorejus  et  non  potius  interpres  est)  suam  per  ^g]rptam 
peregrinationem  describit :  4^S  quam  Baronius  ex  hoc  libro  non  attingit;  quia  existimavit,  librihujos 
auctorem  fuif^e  Evagrium,  de  quo  aliter  sentiendum  docuimus,  prolegom.  4,  §  5.  Si  tamen  Rulfinas 
libri  hujus  auctor,  peregrinationem  ejus  per  ^Egyptum  toto  hoc  libro  leges;  si  interpres,  Ruffini  variaoi 
peregrinationem  ex  variis  collectam,  his  pmludiis  Kiabes  expositam. 


RUFFINI  ET  MELANI^  (a)  PEEEGRINATIO. 

Profectio  JEgyptiaca.  dira  persecutio  exagitavit  ecclesiam  .Ylexandrinam, 

Hoc  anno  Christi  372,  Damasi  papn  5,  Valentis    totamque  ^gyptum,  ipsum  Hieronymum  ex  Syriae 

imp.  9  quo,  ut  dioemus,  deftincto  llagno  Athanaaio,    solitudine  ad  Ruffinum  ^Bgyptum  petentem,at mona- 


709 


PR^UBIA. 


710 


dios  illic  Gonfessoi^  inviBentem,  scripsisse,  littem  A  nim  invisere  choros/et  ciBlestem  in  terris  drcnm-» 


(6)  tane  ab  eo  dat»  significant,  etc. 

Institnisse  vero  ejusmodi  peregrinationem  Runi- 
nomuna  cum  Melania  Romana  clarissima  femina  Je- 
loeolymam,  sedin  iEgytum  primo  ad  invisendos  illic 
i^ntes  sanctos  monachos  navigasse,  idem  sanctus 
Hieronymus  (c)  ad  Florentium,  nccnon  ad  Ruffinum 
{d^  scribens,  duabus  epistolis  declaravit  (Hieron., 
epist.  5,  41),  quas  ex  Syriee  solitudine  dedit.  Ac- 
oedunt  his  alii  testes  ;  confirmat  enim  hocipsum  de 
peregrinatione  RufYini  cum  Melaniasanctus  Paulinus 
(e)  iii  epistola  ad  Severum  (Paulin,^  epist,  9),  nec- 
non  PalliMlius  (f)  de  eadem  Melania  agens. 

Quonam  vero  potissimum  terapore  ejusmodi  Ruf- 
fini  cum  Melania  peregrinatio  acciderit,  diversae  ea 


ire  familiam  {Hier.,  epistola  41).  »  Et  inferius: 
a  Rursum  suspensamvoto  nutante  mcntem,  quidam 
Alexandrinus  monachus  (k),  qui  ad  ^Egytios  con- 
fessores,  et  voluntate  jam  maityres,  pioplcbisjam- 
dudum  fuerat  transmissus  obscquio,  manifestus  ad 
credulitatem  nuntii  auctor  impulerat.  >  Et  paulo  [)ost: 
<  RufTmum  Nitriai  esse,  et  ad  beatum  perrexisse 
Macarium,  crebra  commeantium  multitudo  refere- 
bat.  »  Hsec  ipse. 

Quibus  omnibus  redditur  manifestum  Melaniam 
cum  Ruffmo  hoc  anno,  superstite  adhuc  Athanasio, 
Alexandriara  pervenisse,  ct  sanctum  Hieronymum 
(ut  dictum  est)  post  Athanasii  obitum,  excita- 
ta  hoc  anno   ab  Arianis   persecutione  in   eccle- 


de  re  reperiuntur  sententiae ;  nam  Palladius  ipso  g  siam  Alexandrinam  et  incolas  eremi,   illam   ad 


ezordio  Yalentis  imperii  {g)  id  factum  esse,  afHr- 
mare  videtur  (Palladius  in  Lausiac,^  cap.  33) ;  sed 
apnd  sancti  HieronymiChroniconannodecimoejus- 
dem  imperatoris  hseo  ieguntur :  c  Melania  nobilissima 
mulierum  Romanarum,et  Marcellini  quondam  consu- 
lis  filia  (/i],  unico  praetore  tunc  urbano  (i)  filio  de- 
relicto,  Jerosolymam  navigavit,  ubi  tanto  virtutum 
predpueque  humilitatis  fuit  miraculo,  ut  Theclae 
nomen  acceperit. »  Hsec  ibi :  quae  intelligenda  puta- 
mus,  non  cum  primum  Roma  profecta  est,  sed  cum 
ez  .£^;ypto  Jerosolymam  pervenit.  Nam  quod  spectat 
ad  profectionem  in  iEgyptum^  cum  ipsius  Ruffini, 
necnon  PaUadii  0)  assertione  constet  Melaniam  ac 
ejns  comites,  vivente  adhuc  Athanasio,  fuisse  Akx- 


Ruffinum  epistolam  conscripsisse  ex  Syriae  eremo, 
ubi  agebat  subaegrotans,  etc. 

Quaraauteradiximus  Melaniam  cum  Ruffinoatque 
sociis  ante  obitum  Athanasii  certnm  esse  Alexan- 
driam  ex  urbe  venisse,  quonampotissimura  tempore 
id  accidisse  putandum  ?  Si  Paliadio  assenserimus 
affii*manti  id  factum  circa  exordia  Valentis  imperii, 
ipsum  RufQnumadjungere  possemus  astipulatorem, 
ubi  aitannis  scx  (/)  se  Alexandriae  comraoratum  esse, 
et  postea  iterum  ad  aliquot  dierum  spatium  illucre- 
versum  commorari  contigisse  (Ruffin,,in  Hieron, in- 
vect.  2) .  Sed  hoc  rursum  dissuadet  ut  credamus,  quod 
exnupercitataHieronymi  epistola  adRuffinuminau- 
ditus  antea  et  inopinatus  adventus  ejus  iniEg^rptum 


andrise,  qnem  liquet  hoc  ipso  anno  ex  hac  vita  mi-  ^  et  quam  recentissimus  fuisse  videtur,  ut  superius 
,  ntique  ante  decimum  Valentis  annum  eam     dictum  est,  etc. 

Baronius.  postmulta,  anno  eoctem.  —  Quod  autem 
ad  iEgypti  monachos  spectat  dirissime  aLucio  exa- 
g^tatos  ;  Rufllnns,  qui  cum  Melania  in  iEgypto  age- 
bat,  hsec  de  illis  scriptorum  monumentis  posteris 
legendatradidit:  (Ati/*/!n.,  {.  n.  c.  3, 4)  « Indepost  fu- 
gas  civium  et  exsilia,  post  caedes  et  tormenta  flam- 
masque  quibus  innumeros  confecerat,  ad  monaste- 
ria  (m)  furoris  sui  arma  convertit,  vastat  eremura, 
et  bella  quiescentibus  indicit.  Tria  millia  Himul,  aut 
eo  amplius  viros  per  totam  eremum  secreta  et  solitaria 
habitatione  dispersos  oppugnare  pariter  aggredi- 
tur :  mittit  armatam  equitum  et  peditum  manum :  tri- 
bunos,  praepositos.  etbellorum  duces,  tanquam  adver- 


cnm  suis  iSgyptum  profectam  esse,  affirmare^ne- 
cesse  est.  Qnod  enim  contigerit,  ipso  vivente  adhuc 
sanctoAthanasio,  Melaniam  Aiexandriam  pervenis- 
te,  Palladius  ex  eo  perspicue  demonstrare  videtur, 
enm  ait  Melaniam  ab  ipso  Athanasio  donatam  esse 
ovina  pelle,  quam  dono  acceperat  a  Macario  abbate, 
oblata  ipsi  munere  a  leone  pro  gratiamm  actione  de 
catulis  csBcis  ab  ipso  luci  redditis ;  cujus  rei  adeo 
admirandae  Ruffinus  historiam  narrat,  qui  et  ait  se 
praaentem  fuisse  cum  persecutio  est  illatamonachis 
post  Athanasii  obitum  ab  Arianis:  <r  Eaenim,  inqnit, 
qne  prsesens  vidi,  k>qnor,  et  eomm  gesta  refero, 
qnorum  in  passionibussociusessepromemi  (Ruffin.^ 


l.  II,  cap.  4).  >  Haec  ipse.  De  eadem  Melaniae  pere-Bsus  barbaros  pugnatums,  eligit.  Qui  cumvcnissent. 


grinatione  dnm  Palladius  agit  {Pallad.  in  Lausiac^ 
eap.  2,  Lipom.,  t.  HI),  ait  eam  duce  Isidoro  eremum 
JBgypti  iustrasse,  et  inter  alios  magni  nominis  mo- 
nachoe  41iA  invisisse  Pambonem,  eidemque  pro 
monachoram  usu  donasse  trecentas  libras  argenti. 
Cnm  autem  (quod  diximus)  tunc  contigerit  Hie- 
ronymnm  eam  epistoiam  scritiere  ad  Ruffinum,  cum 
ille  inviseret  monachos  persecutione  vexatos  (quod 
hoc  ip^so  anno  fectum  est  postobitum  Athanasii,  de 
qao  panlo  post  dicturi  sumus)  affirmandum  videtur 
hoc  eodem  quoque  anno  a  sancto  Hieronymo  ad  Ruf- 
finnm  eas  litteras  datas  esse,  ubi  inter  alia :  c  Au- 
dio  te,  inquit,  iEgypti  secreta  penetrare,  monacho- 


novam  belli  spedem  vident,  hostes  suos  gladio  ob- 
jectare  cervices,  et  nihil  aliud  dicere,  nisi :  Amice, 
ad  quid  venisti  ?  Per  id  tempus  patres  monachomm 
(n),  vitac  et  antiquitatis  merito,  Macarius,  Isidoms, 
aliusque  Macarius,  atque  Heraclides  et  Pambus  An- 
tonii  discipuli  per  iEgyptura,  et  raaxirae  in  Nitriae 
deserti  partibus  habebantur  viri,  qui  consortium 
vitae  et  actuum  non  cum  caeteris  mortalibus,  sed  cum 
supernis  angelis  habere  credebantur.  Quae  praesens 
vidi,  loqucr ;  et  eomm  gcsta  refero,  quorum  in  pas- 
sionibus  socius  esse  promerui.  •  Et  in  epistola  ad 
Anastasium  Romanum  pontificem  haec  item  se  pas- 
snm  esse  gloriator,  cum  ait :  c  Quamvis  igitur  fidAs 


711 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  PRMUS. 


lif 


nostra  persecutionis  hsereticorum  tempore,  cum  in  A  in  latebram,  qui  propter  insignem  fidem  et  majori 


sancta  Alexandrina  Ecclesia  degeremus,  in  carceri- 
bus  ct  in  exsiliis,  quae  pro  iide  inferebantur,  probata 
sit,  tamen  et  nunc  si  quis  est  qui  vel  tentare  fidem 
nostram  cupiat,  sciat,  etc. 

At  haec  de  se  sumraa  jactantia  ab  ipso  Ruffmo  esse 
commenta,  exclamat  sanctus  Hieronymus.  cum  his 
recitatis  ipsius  verbis,  sic  subdit :  Miror  quod  non 
adjecerit,  Vincius  Jesu  Christi;  et:  Liberatus  sum  de 
ore  leonis ;  et:  Alexandrix  ad  bestias  pugnavi  ;  et: 
Cursu m consummavi,  fidem servavi ;  superest mihi co- 
rona  justitix.  Qu^^H^  malum,  exsilia,  quos  iste 
carceres  nominat?  Pudet  me  apertissimi  mendacii, 
quasi  carceres  et  cxsilia  absque  judicum  sententiis 
irrogentur.  Volo  tamen  ipse  scire  carceres,  et  qua- 


haereticorum  odio  infestabantur,  et  occaltantium 
tangebantur  invidia,  gravi  tunc  seditione  diabolicis 
facibus  inflammata,  quasi  contra  legem  publicam 
contumax,  protrahi  ac  pati  jussa  est  quae  illos  ma- 
nebant,  nisi  prodere  maluisset.  Processit  iraj[>avide, 
cupida  passionis,  et  injuria  publicationis  exsul- 
tans,  quamvis  non  exspectasset  trahi,  tracturos 
antevolans  ad  judicem ;  qui  confusus  veneratione 
preesentis,  non  exsecutus  est  infidelitatis  iram,  dum 
fidei  miratur  audaciam. 

c  Eadem  tempestate  per  triduum  quinque  millia 
monachorum  latentium  panibus  suis  pavit  {Matth. 
XIV ;  Marc.  vi;  Luc*e  ix) :  ut  per  ejus  manum  ite- 
rum  Dominus  Jesus  pristinum  numenim  in  deserto 


rum  provinciarum  se  dicat  exsilia  sustinuisse.  Et  B  pasceret,  tanto  quidem  nunc  impension  clementia, 


utiquehabetcopiamde  multis  carceribus  in  infinitis 
exsiliis  unum  aliquod  nominandi.  Prodatnobiscon- 
fessionis  suae  Acta,  quse  hucusque  nescivimus,  ut 
inter  alios  Alexandriae  martyres  hujus  quoque  gesta 
recitemus,  et  contra  latratores  suos  possit  dicere : 
De  caetero  nemo  mihi  molcstus  sit,  ego  enim  sti- 
gmata  Domini  nostri  Jesu  Christi  in  corpore  meo 
porto  (Gal.  vi).  Haec  Hieronymus  (Apolog.^  lib.  ii). 
Certe  quidcm  Melania  clarissima  femina,  consulis 
Marcellini  neptis  (o),  antiqua  nobilitate  et  filii  prae- 
fectunu  urbanse  (p),  magistratu  toto  Romano  orbi 
notissima,apudquam  primum  locura  Ruflinus  obti- 
nebat,  omnium  praefectorum,  quocumque  pergeret, 
frequentabatur  obsequiis  ;  tantumque  abfuit  ut  vel 


quanto  minori  iicentia  fovebantur  occulti,  quam  illi 
quondam,  qui  ad  Dominum  voluntarie  in  libertate 
et  pace  convenerant.  Sed  haec  nec  timida  deprehen- 
di,  interdictum  secura  praebebat  officium,  nec  vo- 
lens  gloria  operationis  agnosci,  tamen  operis  ma- 
gnitudine  prodebatur,  totidem  apud  homines  testi- 
moniis  gloriosa,  qnot  pastis,  Deo  conscio  (Paulin.^ 
epist.  10).  ])  Haec  Paulinus,  mirifica  praedicatione 
tam  egregia  facta  celebrans,  quae  sane  gesta  esse  in 
iEgypto  (5),  non  autem  in  Palaestina,  illud  persua- 
det,  quod  nullibi  tam  ingens  numeinis  monachorum 
simul  coilectorum  nisi  in  ^Egypto  fuerit  reperiri. 
lAansisse  quidem  ipsam  Melaniam  in  i£gypto  men- 
sibus  octo  (0,  Palladius  docet  (PalladiuSj  in  Lau- 


ipsi  vel  alicuiexejusfamiliairrogataexsiiiafuerint,  Qsiac^  cap.  33).  Porro  ab  hisdivcrsa  esse  noscuntur 


quod  Ruffmusjactat,  ut  etiam  qui  persecutionem  fi- 
dei  causa  paterentur,  ad  ipsam  tanquam  ad  asylum 
confugerent,  ab  eademque  pariter  in  tuto  colloca- 
rentur,  atque  etiam  alerentur,  ut  quae  de  ea  pro- 
xime  dicturi  sumus,  cum  ipsa  processit  ad  judicem, 
fidem  certam  faciunt.  At  cur  Ruffinus,  sicut  alio- 
rum,  non  etiam  suam  recensuit  confessionem  exem- 
plo  Pauli  apostoii  ?  quod  prsesertim  sciret  rem  tan- 
tam  haud  ab  adversariis  facile  ratam  fore  habendam 
absque  aliqua  ccrtiori  probationis  fide,  cum  alioqui 
aliorum  confessiones  adeo  exacte  (q)  describat  ? 

Si  qua  tamen  tunc  Alexandriae  contigit  Ruffini 
confessio,  ea  tantum  fuisse  existimatur  (r),  cum 
provocata  Melaniaad  judicium,  quod  faveret  Ortho- 


quae  de  ejusdem  Melaniae  officiis,  quibus  prosecuta 
est  in  Palestina  relegatos  confessores,  idem  Palla- 
dius  tradit,  quae  paulo  post  narraturi  ^%H  sumus. 
Ut  autem  tam  ingenti  opere,  in  occultandis  atque 
pascendis  monachis  quinque  millibus  in  deserto,  v&- 
luti  contumeliis  provocatus  praefectus,  libens  ejos 
responsionibus  cesserit,  summa  feminae  claritudo, 
quae  apud  hostes  quoque  reverentiam  sibi  concilia- 
bat,  in  causa  fuit.  Erat  quidem  Melaniae  nomen  (at 
dictum  est)  non  Romae  tantum,  sed  ubique  locorum 
Romani  imperii  cognitum ,  atque  in  honore  habitum, 
tum  nobilitate  generis,  tum  egregiae  pietatis  pi^se- 
stantia ;  dequa  haec  idem  qui  supra  Paulinus :  «  Uu- 
lier  celsiore  gradu  ad  humilitatis  cultum  ob  amorem 


doxis,  ipse  putetur  eam  comitatus  esse :  sed  dimissa  D  Christi  dejecta  sublimiter,  ut  viros  desides  ininfir- 


illa  quantocius,  utique  et  qui  cum  ea  erant,  rediere 
domum.  Sed  de  his  satis. 

Baronius,  paulo  post  anno  eodem.  —  Sed  quod 
silentio  Ruffinus  praeteriit,  dignum  memoria  tunc 
ofificium  exhibitum  a  Melania  nobilissima  Romana 
femina,  his  ex  Paulino  jungamus  ;  scribens  enim  ad 
Severum,  inter  alia  digna  praeconia  Christianae  fe- 
minae  consularis  haec  habet : 

c  Tempore  illo  Valentis,  quando  Ecclesiam  Dei 
vivi  furor  Arianorum,  rege  ipso  impietatis  satellite, 
persequebatur,  heec  erat  princeps  et  particeps  cun- 
ctis  pro  fide  instantibus ;  haec  fugatos  recipiebat,  aut 
apprehensos  comitabatur.  Sed  cum  eos  recepisset 


mosexufortis  argueret,  arrogantesin  sexu  utroque 
personas,  pauperata  dives,  etnobilis  humiUata  con- 
funderet.  Igitur  Marcellino  consule  avo  (u),  de  am- 
bitu  generis  et  opum  luxu  in  teneris  adhuc  annis 
nuptias  passa,  et  brevi  mater,  sed  infelicitate  mor- 
talium  non  longum  potita  est,  ne  diu  terrena  dili- 
geret.  Nam  praeter  alias  orbitates,  quas  inito  in 
foetibus  abortivis  labore,  adhuc  marito  participe 
deflevit,  ita  crevit  aerumnis,  ut  duos  filios  et  mari- 
tum  intra  anni  tempus  amitteret,  unico  tantum  sibi 
parvulo  ad  memoriam  potius,  quam  ad  compensa- 
tionem  affectuum  derelicto  (Paulin.,  epist,  10) :  » 
Haec  et  alia  deipsa  Paulinus,  etc. 


713 


PRiELUDIA. 


714 


Porro  Melaniffi  filio  hoctempore  praeturam  urba-Aillius  conjux  fui^  ancilla  vero  nunc  Chnsti  sum ;  ne 


namfung8nti(v)junctumfuisse  constatin  matrimo- 
nium  Albinam,  Melania  vero  junior  ejus  neptis  Pi- 
niano  in  matrimonium  tradita  fuit  {Pallad.,  cap. 
33) ;  sed  de  his  inferius. 

Laudat  sanctus  Hieronymus  feminae  suinmam 
constantiam  (x),  quod  simul  siccis  oculis  sepelisset 
virum  suum  ac  duos  filios  {llieron.,  epist.  25)  ; 
uno  vero  superstite  derelicto,  peregrinata  fuerit  in 
.£g7ptum  primo,  inde  Jerosolymam  ;  ibique  ad 
quinque  lustra  esse  commoratam,  Paulinus  tradit 
fPaulin..  ad  Sever.,  epistola  10|;  amplius  vero  an- 
nos  duos,  nempe  viginti  septem  (y\  Pailadius  afTir- 
mat{PaUadius,in  Lausiac.,  cap.  33). 

Porro  Melaniae  in  ^Egypto  commoratio  magnura 


ergo  me  ob  vilitatem  prsesentis  habitus  contemnen- 
dam  putaveris,  quia  facile  extollere,  si  velim,  me 
possum;  nec  terrere  igitur  me  in  aliquo  vales,  ne- 
que  quidquam  mihi  de  meis  rebus  auferre.  Atque 
ideo  ne  fortassis  ignorans  periculom  ^iquod  aut  cri- 
men  incurras,  idcirco  ista  tibi  mandavi ;  quasi  quae 
diceret:  Interdum  enim  necesse  est  adversus  impiu- 
dentes  hajc  agi,  et  veluti  accipitre  vel  cane  contra 
eos  arrogantia  uti,  quae  congruo  tempore  superbos 
comprehensura  imitatur.  Talibus  ergo  verbis  mox 
ipse  territus  judex,  excusavit  eidem  factum  suum  ; 
et  ita  eara,  utraeruerat,  honoravit;  et  jussit,  ut  ad 
illos  viros,  quoties  vellet,  accederet.  »  Hactenus  de 
iiiius  ministerio  exhibito  confessoribus. 


plane  cum  ipsi  tum  Ruffino  attulit  detrimentum  :  ^     Profectio  Jerosolymitana  et  ibidem  commoratio. 


siquidem  cum  Didymo  Alexandrino  magni  nominis 
viro,  et  obeximiara  conjunctara  cura  oculon.ra  CcC- 
citate  peritiam  plane   cunctis  adrairabili»  intiraara 
consuetudinera  habentes,  propinante  ilio  ipsis  sitien- 
tibus,  quera  mirifice  praedicabat,  Origenera  suura, 
hauserunt  isti  una  cura  dulci  potu  venenura,  etc. 
Qui  sic  eorura  anirais  Periarjl:   t  ^  *  ^  y  ;  infudit, 
ut  eo  tanquam  magno  thesauro  ditati,  cuperent  to- 
tuni  catholicum  orbera  iocupletari ;  sed  plane  aspi- 
dis  ova  foverunt ;  quibus  ruptis,  prodicre  sei^pentes, 
quorum  lethali  veneno  quam  plurimi  inisere  periere. 
At  de  his  inferius  suis  locis  pluribus  agendura  erit : 
haec  modo  satis  in  his  quae  spectant  ad  Melaniae  et 
Ruflini  consuetudinem  cura  Didyrao  in  iEgypto  hoc 
tempore,  quo  illuc  sunt  peregrinati. 
Profectio  m  Palxstinam. 
Anno  Christi  372.  —  Melania  hoc  eodem  anno, 
quo  ex  Petri  Alexandrini  litteris  vidimus  iEgypti 
epbicopos  et  monachos  relegatos  esse  Diocaesaream 
oppidum  in  Palaestina  situra,  illis  rainistratura,  :aa- 
gno  fidei  ardore  succensa,  Jcrosolyraara  profecta 
est.  Quid  vero  ipsa  ibi  egerit,  Paliadius  docet  his 
verbis(Pa//ad.,  Lausiac,  cap.  33) :«  Post  haec  autem, 
cum  Alexandriae  praefectus  Augustalis    Isidorum, 
Pithymum  [Euthymiura]  (2),  Adelphiura,  Paphnu- 
tium,  Pambonera,  inter  quos  etiara  senera  Amrao- 
nium  unam  habentem  auriculara,  et  duodecira  epi- 
scopos,  presbyterosque,  ct  ahos  quosdara  usque  ad 
centum  duodecim  numero  circa  Palestinae  Diocaesa- 


Anno  Christi  372.  —  De  coraraoratione  ejus  Jero- 
solymis  sic  raox  subdit  :  a  Haec  autem,  revocatis  ab 
exsilio  meraoratis  viris,  raonasteriura  apud  Jeroso- 
lyraara  sibi  fecit,  in  quo  viginti  et  septera  annorum 
tempus  iraplevit,  quinquaginta  secum  sorores  vir- 
gines  habens.  Erat  etiam  cum  ea  Ruflinus  quidam 
nomine,  Italus,  civis  ex  Aquileiensi  oppido,  vir  no- 
biliura  et  in  proposito  singularisatis  fortium  morum, 
qui  ad  presbjrteratura  postea  raeruit  pervenire ;  quo 
nullus  raansuetior,  fortior,  et  placidior,  tanquam 
omnia  sciens,  in  sexu  virili  potuit  inveniri.  »  Hsbc 
quidera  de  Ruffino  Paliadius,  de  Origenis  sectatore 
Origenista,  Hieronymo  eam  ob  causam  perinfensus ; 
ut  non  raireris,  si  qui  Ruffinura  immensis  laudibus 
ornat,  Hieronymura  eodem  in  commentario  contu- 
p  meliis  laceret.  Sed  de  Paliadio  suo  loco  plura  in- 
ferius,  qui  de  instituto  Melaniae  atque  Ruffini  toto 
iilo  teraporis  spatio,  quo  vixerunt  Jerosolymis,  ista 
subdit  : 

«  Isti  igitur  in  viginti  etseptem  annis  omnes  apud 
Jerosolymara  sanctos,  atque  peregrinos  episcopos  et 
raonachos,  virginesque  (hoc  enim  voveraut  Deo) 
suscipere  propriis  sumptibus  ac  fovere  consueve- 
runt,  oranesque  ad  se  venientes  meliores  tantarum 
ac  talium  rerum  conteraplatione  fecerunt.  Illos  enim 
quadringentos  nuraero  monachos,  qui  propterPau- 
linura  (Antiochenura  episcopum  scilicet)  se  ab  Ec- 
clesia  separabant,  sanctae  rursus  Ecclesiae  reddide- 
runt.  Oranes  etiam  praeter  hos  perversae  sectae  ho- 


reamdamnasset  exsilio :  istoshaecbeatissimaoranesDraincs  et  contra  Spiritura  sanctum  sacrilego  ore 


secuta  est,  et  propriis  facultatibus  eis  rainisteriura 
suum  praebuit.  Curaque  ab  illis  qui  in  raeraoratorura 
custodia  erant  prohiberetur  haBc  facere  (sicut  raihi 
et  ipsi  saepe  referebant,  nara  et  ego  sanctum 
Pithymum  et  Isidorura  et  Paphnutiura  vidi),  bene- 
dlcta  tunc  illa,  surapta  veste  servili  circa  vespcrtinas 
horas,  omnia  eis  vitae  necessaria  afTercbat. 

4^9  <  Quo  cognito,  Palaestinae  provinciac  consu 
laris,  credens  quod  sinus  suos  posset  fumo  quodam 
atque  terrore  ex  pecunia  ejus  iraplere,  jussit  eara 
(ignota  enim  ipsi  erat)  corripi  ct  in  carcerem  tru- 
di.  Ex  quo  loco  tunc  ei  per  internuntios  quosdam 
sancta  illa  mandavit :  Ego,  inquit,  illius  filia,  et 

Patrol.  LXXIII. 


certantes,  ad  Ecclesiam  nostram,  vera  suadendo, 
ac  jugitrr  cunctos  docendo,  revocaverunt,  honoran- 
tes  quidera  ac  saepe  pascentes  ejusdem  ioci  clericos  : 
et  haec  pariter  facientes,  vitam  suam  pio  studio 
finierunt,  nulli  quidem  ex  se  vel  levem  dantes  scan- 
dali  suspicionem,  totum  vero  orbem  ferrarum  spi- 
rituali  aedificatione  plenissimura  relinquentes.tHac- 
tenus  Pailadius. 

Baron.^  ad  annum  Cht^isti  385.  -  Caeterumratione 
Melaniae,  quam  Paula  Jerosolymam  secuta  est,  ca- 
lumniain  passus  est  Hieronynms,  quam  inter  ea  quae 
in  ipsura  post  Damasi  obitum  a  calumniantibus  fuere 
oDJecta,  ac  stimuiante  odio  atque  invidia  perpetra- 

23 


715 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  n. 


71« 


ta,  idem  ipse  ea  epistola,  quam,  navim  in  portu  Ro-  A  Domini  in  terra  aliena,  et  deseiio  monte  Sina 
mano  conscensurus,  conscripsit  ad  Asellam,  exa- 

ctim  recenset;  ubL  inter  alia  (Hieron,^  epist,  99)  : 

«  Nihil  mihi  aliud  objicitur,  nisi  sexus  meus ;  et  hoc 

nunquam  objicitur,  nisi  cum  Jerosolymam  Paula  et 

Melania  proficiscuntur.  >  Et  post :  c  Nullae  aliae  Ro- 

manse  urbi  fabulam  praebuerunt,  nisi  Paula  et  Mela- 

nia  :  quae,  contemptis  facultatibus,  pignoribusque 

desertis,  crucem  Domini,  quasi  quoddam  pietatis 

levavere  vexillum.  Si  balneas  peterent,  unguenta 

eligerent,  divitias  et  viduitatem  haberent  matcriem 

luxuriae  et  libertatis ;  dominae  vocarentur  et  sanctae  : 

4I30  nunc  in  sacco  et  cinere  formosae  volunt  videri, 

etin  gehennam  igiiis  cum  jejuniis  et  paedore  descen- 

dere,  videlicet  non  licet  eis  applaudente  populo,  pe- 

rire  cum  turbis.  •  Quod  adMelaniam  spectat,  cum  Bsed  scio  per  bonam  et  malam  famam  (//  Cor.  vi) 

eam  viduam  nominet,  haud  dubium  ipsum  intelli- 

gere  de  Melania  seniori ;  junioris  enim  vivebat  ad- 

huc  vir  Pinianus.  Nec  sic  quidem  ejus  hic  mcminit, 

quasi  tunc  Romas  esset,  quam  jam  plures  ante  an- 

nos  vidimus  in  iEgyptum  primo,  inde  vero  Jeroso- 

lymam  esse  profectam,  ibique  in  praesenti  vitam 

agere  :  sed  idcirco  ejus  meminit  sanctus  Hiero- 

nymus,  quod  tum  ejus  migrationis  Jerosolymam 

occasione,  tum  Paulae  idem  iter  capessentis,  quo  et 

tenebat  ipse  Hieronymus,  detractores  eam  calum- 

niandi  ansam  arripuissent.  At  subdit : 

cc  Si  gentiles  hanc  vitam  carperent,  si  Judaei  ha- 
berent  solatium  non  placendi  eis  quibus  displicet 
Christus.  Nunc  vero,  proh  nefas  !  ho.nines  Christia- 


MgypU  auxihum  flagitabam  (Jerem,  xlu)  ;  non 
cordabar  Evangelii,  quia  qui  de  Jerusalem  egredi- 
tur,  statim  incidit  in  latrones,  spoliatur,  vulneratar, 
occiditur  (Luc,  x).  Sed  licet  sacerdos  dispiciat  atqne 
levites,  Samaritanus  ille  misericors  est;  cui  cum 
diceretur,  Samaritanus  es,  et  dxmonium  fiabes  (Joan. 
xiii);  daemonium  renuens,  Samaritem  se  non  nega- 
vit,  quia  quem  nos  custodem,   Hebraei  Samaritem 
vocant.  Maleficum  quidam  megarriunt,  titulum  fidei 
servus  agnosco.  Magum  vocant  et  Judaei  Dominam 
meum  (Marc,  iii).  Seductor  et  Apostolus  dictus  est. 
Tentatio  me  non  apprehendat  nisi  humana  (/  Cor. 
X) .  Quotam  partem  angustiarum  perpessus  sum,  qui 
cruci  milito  ?  Infamiam  falsi  criminis  imputarunt ; 


perveniri  ad  regna  coelorum.  Saluta  Paulara  et  Eu- 
stochium,  velit  noHt  mundus,  in  Christo  meas.  Sa- 
luta  matrem  Albinam  sororemque  Marcellam,  Nar- 
celUnam  quoque  et  sanctam  Felicitatem  ;  et  dic  eis  : 
Ante  tribunal  Christi  simul  stabiraus  :  ibi  apparebit 
qua  mente  quis  vixerit.  Memento  roei,  exemplum 
pudicitiae  et  virginitatis  insigne,  fluctusque  maris 
tuis  precibus  mitiga.  •  Hactenus  Hieronyraus  ad 
Asellam. 

Quod  vero  vides  nuUam  ab  eo  salutationem  im- 
pertiri  Melaniae,  satis  indicatur  quod  dictum  est, 
ipsum  intelligere  ea  epistola  de  Melaniaseniore  jam 
diu  ante  Jerosolymam  profecta,  ibique  comraorante. 

Ruffini  et  Melanix  miserabilis  lapsus. 


ni,  pnBtermissa  domorum  suarum  cura,  et  proprii  ^     Baronn.,adannumChrisUZ93.  - Porro  quomod 

/\/*iili    ^««ArkA  vtA/wlA/t^n       «rk    nliAn/\    /\/tiil/\   fiAc.^ii/«A«w\    /«ii«\_  .  .  ^ 


oculi  trabe  neglecta,  in  alieno  oculo  festucam  quae- 
runt  {Lucw  vi)  :  lacerant  sanctum  propositum,  et 
remediura  pcenae  suse  arbitrantur,  si  nemo  sit  san- 
ctus,  si  omnibus  detrahatur,  si  turba  sit  pereuntiuro, 
si  multitudo  peccantium.Tibi  placetlavare  quotidie, 
alius  has  mundities  sordes  putat ;  tu  attagenem  ru- 
ctas,  etde  coraeso  acipenserogloriaris,  ego  faba  ven- 
tremimpleo ;  te  delectant  cachinnantium  greges,  me 
Paula  Melaniaque  piangentes  ;  tu  aliena  desideras, 
illaecontemnuntsua^te  delibutamelle  vina  delectant, 
illae  potant  aquam  fngidam  suaviorera ;  tu  te  per- 
dere  existiraas,  quidquidin  praesenti  non  habueris, 
coraederis,  devoraveris,  illae  futura  desiderant,  et 
credunt  vera  esse  quae  scripta  sunt.  Esto  inepte  et 


postea  praecipui  Hieronyrai  adversarii  et  Origenista- 
rura  patroni  fuerint  ipse  Ruftinus  atque  Melania, 
habetipse  epistolaad  Pararaachiura  43 1  deoptimo 
genere  interpretandi,  ubi  pseudomonachi  fraudes 
detegit  :  a  Haec  non  est  illius  culpa,  cujus  sub  per- 
sona  alius  agit  tragcediam,  sed  Ruffini  et  Melanie 
magistrorum  ejus,  qui  illum  magna  mercede  nihil 
scire  docuerunt  (/^te;ron. ,  epist.  ci).  i  Proh  dolor! 
tanto  totius  catholicae  Ecclesiae  scandalo,  ita  muta- 
tus  est  in  inimicum  Hieronymo  amicus  charissimus 
ille  Ruffinus,  cui  quam  arctis  amicitiae  vinculis  et 
insolubilibusnecessitudinis  nexibus  ipse  Hieronymus 
astrictus  esset,  vel  uno  saltera  illo  declarat  elono 
creauni  vera  esse  quae  scnpia  suni.  r.sxo  mepie  ei  cura  euradem  una  cura  Melania  visitantera  iEgvpti 
inaniter,  quibus  resurrectio  corporura  persuasit,  jjmonasteria  e  solitudine  Syriae  littcris  invisenT  at- 
quid  ad  te  ?  nobis  e  contrario  tua  vita  displicet.  ' 

Bono  tuo  crassus  sis,  me  macies  delcctat  et  pallor. 
Tu  tales  miseros  arbitraris,  nos  tc  niiserabiliorem 


putamus.  Par  pari  refertur,  et  invicem  nobis  vide- 
raur  insanirc. 

«  Haec,  mi  domina  Asella,  curo  jaro  navim  con- 
scenderem,  raptim  flens  dolensque  conscripsi  ;  et 
gratias  ago  Deo  meo,  quod  dignus  sim  quem  mun- 
dus  oderit.  Ora  autera  ut  de  Babylone  Jerosolyraara 
regrediar ;  ne  mihi  doroineturNabuchodonosor,  scd 
Jesus  filius  Josedech  (Agg^i  ii);  vcniatEsdi-as,  qui 
interpretatur  Adjutor,  et  reducat  me  in  patriam 
meam.  Stultus  ego,  qui  voiebara  cantare  canticum 


que  salutans,  inter  alia  plurima  amoris  signa  sic 
ait :  c  Credas  mihi,  frater,  non  sic  tempestate  jacta- 
tus  portum  nauta  prospectat ;  non  sicsitientia  im- 
bres  arva  desiderant ;  non  sic  curvo  >issidens  littori 
anxia  filium  mater  exspectat,  postquam  me  a  tuo  la- 
tere  subitus  turbo  convulsit,  postquam  glotino  cha- 
ritatis  haerentem  impia  distraxit  avulsio  (ffier.,  epi- 
slola  XLi),  »  etc.  Quanta  enim  animi  solUdtadine 
salvum  sibi  cuperet  quod  haberet,  neve  propter  ab- 
sentiam  aliquod  vel  leve  saltem  pateretur  di.vpen- 
diura  amicitia,  pertimesceret ;  ad  finem  illud,  quod 
memoria  tenacius  retineret,  apposuit :  «  Obsecro  te, 
ne  amicura  qui  diu  quaeritur,  vix  invenitur,  difBcile 


wm 


■■fa 


747 


PRiGLUDlA. 


718 


senrator,  pariter  com  oculis  mens  amittat.Fulgeat,  A  praeciimerit  Domino  canticmn  novum,  quamalise  il- 


eai  libet,  aunim,  et  pompaticis  ferculis  corusca  ex 
ssrdnis  metalla  radient ;  charitas  non  potest  com- 
parari,  dilectio  pretium  non  habet ;  amicitia  quae 
desinere  potest,  vera  nunquam  fuit.  >  En  quibus 
ipse  circumdat  vallis  amicum,  ne  eos,  volens  licet, 
transilire  absque  ignominise  nota  valeret.  Sed  secu- 
tus  alienos  Ruffinus  infelix,  terga  vertit  amico,  me- 
rensque  tranfuga  in  castris  hostiuro,  inde  in  ami- 
eum  ac  fratrem  furens,  prodit  dux  impiorum  arma- 
tus,  nulla  prorsus  aiia  causa  compuLsus,  quam  ut 
adversantes  catholicse  veritati  Origenis  errores  salvos 
servetatque  propugnet :  ipsum  quidem  haud  segni- 
ter,  vel  loco  novissimo,  sed  inter  primos  militasse, 
Epiphanius  dicta  epistola  ad  Joannem  indicare  vide- 
tur,  dum  inter  tot  defensores  Origenisipsum  tantum  B 
nominat,  ac  bene  precatur  his  verbis :  «  Te  autem, 
frater,  liberet  Deus,  et  sanctum  populum  Christi  qui 
tibi  creditus  est,  et  omnes  fratres  qui  tecum  sunt, 
et  maxime  Rutiinum  presbyterum,ab  hssresi  Orige- 
nis,  et  ab  aliis  hseresibus  et  perditione  earum  (Hie- 
ron.,  epist,  lx).  »  Haec  Epiphanius. 

Sed  m^jori  me  dolore  sauciat,  angoi  e  cruciat,  at- 
que  moerore  constemit  Melaniae  acerbissimus  casus. 
Haeccine  vidua  iUaclarissima,omamentum  Romana- 
ram  feminarum,  decus  summum  Christianorum,  vi- 
▼mnque  exemplar  Christianse  philosophise,  quae  in- 
aigne  illud  Romae  specimen  edidit,  cum  eodem  tem- 
pore  maritum  ac  duos  charissimos  liberos  siccis  pe- 
nitus  oculis  sepelivit  7  cujus  incredibilem  sanctita- 


lustresRomanaefeminae,  verae  redditae  Israelitse,  vir- 
ginesatque  viduae  secutae,  choros  ducentes,  easdem 
cimi  ea  concinuere  Christo  vincenti  laudes.  Sed  pro- 
bata  ad  aquas  contradictionis  ( o  falladam  incredibi- 
lem  hostis  humani  generis !)  decepta,  superatadefe- 
cit ;  tantaque  onusta  adeo  pretiosis  mercibus  navis 
(ita  namque  nati  institoris  comparatur  divino  elo- 
quio  mulier  fortis)  in  ipso  tranquillitatis  portu(quis 
credat?)  est  passa  naufragium,  cum  incauta  insyrtes 
Origenis  impegit:  Origenisquesicconspersa  fuligine, 
conversa  est  ex  Noemi  in  Mara,  et  ex  Thecla  rediit 
in  Meianiam  ;  a  fuscedine  ductum  nomen  infau- 
stum.  Ista  patitur  humana  conditio  ;  utnihil  quili- 
bet,  dum  vivit,  vendicet  sibi  tutum. 

Reditiu  Romam. 

i4nno(7/iri5h'397.— Quisequitur  Christiannus  397 
consulatu  Caesarii  et  Attici,  Fastis  ascribitur,  quo 
hifireses  Origenissubpietatis  invoiucroperRuffinum 
presbytemmAquileiensem  e  Palaestina  cum  Melania 
Romam  redeuntem  inferunturin  urbem;  propinatae- 
que  aureo  caliceBabyIonis,antequaminebriarentnr 
iliis  fideles,  detectae  atqueexplosae  fuerunt.  Haec  an- 
tem  quo  modo  se  habuerint,  dicendum  persingnla; 
sed  ante  omnia,  quae  sunt  temporis  elucidanda. 

RufBnum  quidem  individuum  Melaniae  comitem 
cum  ea  in  i£^B;yptum  profectum  (oa)  et  in  Palaesti-' 
nam,  ibique  apud  eam,  usque  dum  illic  mansit,  Je- 
rosolymis  vitam  transegisse,  quaedictasunt  superius 
exHieronymo  satissignificant;  at  ea  demumremean- 


— — ^^ ^ .  — ^ — ...^.w -.^  _  ,  „  , ,.,^ 

temadmiratus  praedicansquondamipseHieronymus,     teRomam,ejusdema8sectatimi  essevestigia,  Palladii 


aliisqueimitandam  proponens,  illatantsefiduciae  efTa- 
tnsestverba:  c  SanctaMelanianostritemporisinter 
Christianos  vera  nobilitas,cum  quatibiDominus(Pau- 
lam  alloquitur)  mihique  concedat  in  die  sua  habere 
partem,  calente  adhucmariti  corpusculo,  et  necdum 
faomato,  duos  simul  perdidit  fllios  {Hieron.  epist. 
xxv),  »  etc.  Sed  plane  quod  subditur  infeminaglo- 
riosius,  cum  de  victa  victrice  omnium  urbe  trium- 
phans,  superatoque  insito  a  natura  unicae  prolis 
amore,  Roma  spreta,  unico  ibi  relicto  filio,  exsul 
mundi,coeIi  civis,  victrix  etiam  ventomm  et  fluctuum, 
ingraente  jam  hieme  (ut  ait)  Jerosolymam  navigavit. 
Quam  ob  causam  jure  meritoque  idem  sanctus 


atque  Paulini  (bb)  testificatione  exploratum  halMtnr; 
ait  enim  Palladius  :  <i  Erat  etiam  cum  ea  Ruffiniu 
quidam  nomine,  civis  Italus  ex  Aqnileiensi  oppido, 
vir  nobilium  et  in  proposito  singulari  satis  fortium 
momm ;  qui  et  ad  presbyteratum  postea  meruit  per- 
venire;  quo  nullus  mansuetior,  fortior,  et  pladdior 
tanquam  omnia  sciens,  in  sexu  virili  potuitinveniri. 
Isti  igitur  in  viginti  et  septem  annis,  omnes  apud  le- 
rosolymaro  sanctos  atque  peregiinos  episcopos,  mo- 
nachos,  virginesque  (hoc  enim  voverantDeo;  SQSce- 
peresuispropriis8umptibus({/>a/ted.,  inLatuiae.yC.  . 
33,  apud  Lipom,^  tom.  III),  »  etc.  Agitque  paulo  post 
de  eommdem  reditu  Romam,  de  quo  et  nos  itidem. 


Hieronymus  tantaram  remm  adrairatione  stupens,  |>.Haec  Palladius  de  Ruffino,  eideminOrigenis  errori- 


eamdignam  existimavitutTheclae  nomine  nuncupa- 
ret  (Hieron.^  in  Chronic.)]  nobiliorem  titulum  non 
inTeniens  quo  Melaniam  decoraret,  quam  nomen  san- 
etissimae  virginis,  primogenitae  Pauli,  etprimae  mar- 
qrris  inter  teminas,utpote  quae  Roniae  primaomnium 
darissimamm  muliemm  Romanamm,  speraendae 
pro  Christo  urbis,  contemnendi  divitias,  deserendi 
filios,  petendiqueJerosoIymamexemplum  dedit,  cae- 
terisque  ad  ipsum  praestandum,  forte^SS^^^ssa 
Ibdnus,  viam  aperuit,  cum  ipsa  prima  reliquas  Ro- 
manas  nobiles  feminas  antegressa,  relicta  iEgypto, 
transmissoque  mari,  in  littore  Palaestino,  terra  pro- 
miasionis,  possessione  sanctorum,  felidor  quamMa- 
ria  in  terra  deserta,  tympanum  pulsahs  pcenitentiae. 


bus  concors,  ut  snperius  pluribus  demonstratam  est. 
Sed  etPauIinuscomitemMelaniae  Ruffinumappellat 
(Paulin.,  adSever.,  epistola  9),  quemethaudhacte- 
nus  satis  sibi  compertum  laudat.  Sanctus  Hieronymus 
etiam  post  hsec  ad  eumdem  Ruffinum  Romae  agentem 
litterasdedit  (^itfron.,  epist.  66),  utplane  nullum  sit 
dubium  (cc)  contigisse  adventum  Ruffini  Romam 
quando  illuc  etiam  ipsa  Melania  remeavit.  Sed  quoto 
potissimum  anno  Domini  Melaniam  in  urbem  redire 
contigit,  id  quidem  estaccuratius  exquirendum. 

Jamsuo  loco  satis  liquido  superius  demonstratnm 
est,  ipsam  una  cum  Ruffino  in  if^ptum  primo,  in- 
deque  Jerosolymam  migrasseanno  Domini  treeente- 
simo  septoagesimo  aecttndo,impp.  Vaientinian!  atyie 


719 


DE  VITIS  PATRUM  LTBER  II. 


726 


Valentis  nono.  Sed  quot  onnos  inhacperegrinatione  Aquam  tandem  feminam  ?  (si  feminam  dici  licet  tam 


et  conHnoratione  insumpserint,  diversae  sententise 
sunt  ejusdem  Palladii  atque  Pauliui,  siquidem  illo 
(ut  nuper  vidimus)  viginti  septem  numerat  annos, 
Paulinus  vero viginti  quinque.  Sed  hujus  exploratior 
atque  solidior  fides  est;  nam  accepit  haec  ipse  ab  ea- 
demMelania,  quam  redeuntem  Romam(ut  proxime 
dicturi  sumus)  Nolam  divertentem  excepit  433  ^o- 
spitem.  Verum  ex  eo  quoque  certior  Paulini  testifi- 
catio  redditur,  et  Palladii  assertio  de  annis  viginti 
septem  exploditur:  quod  cum  constet,  hosadhucin 
vita  agente  Siricio  papa  repetiisse  Romam,  sidixerL 
mus  ad  numerum  annorum  a  Palladio  pra^scriptum 
ipsorum  esse  prorogatum  ad  ventum,utique  affirman- 
dum  esset  non  sub  Siricio,  sed  sub  ejus  successore 


viriiiter  Christianam).  Quidhoc  loco  fociam?  Vetat 
fastidii  intolerabilis  metus  voluminibus  adhuc  adde- 
re;  sed  personae  dignitas,  imo  Dei  gratia,postulare 
videtur  ut  commemorationem  tantae  animae  praegres- 
sus  non  raptim  omittam,  sed  paulisper  ad  eam  tibi 
narrandam  (Paulin.,  ad  Severum  epist.  10),  etc.  • 
Prosequitur  nobilegenus  ejusreferre,utpotequae  ha- 
buerat  Marcellinum  consulem  ordinarium  avum,  qui 
una  cum  Probino  consulatum  gesserat  anno  Domini 
trecentesimo  quadragesimo  primo,  et  ejus  in  vita 
Christiana  sectandaardensstudium,etaliaplura  de 
ipsa,  quse  nos  suo  loco  superius  ordine  temporis 
coUocavimus ;  ac  demum  de  ejusdem,  cum  rediit, 
appulsu  Neapolim,  ista  subdit  :  a  Neapolim  urbem 


Anastasio  eorumdem  reditum  contigisse.  ExPauliniB  brevi  spatio  a  Nolana,qua  degimus,  civitate  distin- 


ergo  sententia,  qui  numerat  Melaniae  ab  urbis  ab- 
sentia  quinque  lustra,  dicendum  est  eamdem  hoc 
ipso  anno  Romam  quasi  postliminio  rediisse. 

Recessisse  autem  Ruffinum  ePalaestina  cum  pace 
sancti  Hieronymi,  utriusque  testificatione  asseritur; 
recitatenim  ipse  sanctusHieronymusejusdemRuffini 
verba  in  posteriori  apologia,  quae  sunt  hujusmodi  : 
aVosnobis  pacem  proficiscentibus  dedistis.»Respon- 
ditip8e:aPacem  dedimus,  non  haeresim  suscepimus: 
junximus  dcxtras,  abeuntes  prosecuti  sumus,ut  vos 
essetis  catholici,i  etc.Melaniaeautemadurbemredi- 
tns  Palladius  ejusmodi  foris  praetensam  aflert  cau- 
sam  ;  <  Post  multum  vero  temporis  linquit)  cum 
audisset,  cuidam  nupsisse  neptcm  suara  Meianiam 


ctam  advecta  est.  Ubi  fihorum  nepotumque  occursu 
excepta,  mox  Nolamad  humilitatis  nostraehospitium 
festinavit,  quo  nobisadvenit  ambitioso  ditissimorura 
pignorum  vallata  comitatn. 

(L  Vidimus  gloriam  Domini  in  illo  matris  et  filio- 
rum  itinere  quidem  uno,  sed  longedispari  cuitu,ma- 
cro  iliam  et  viliore  asellis  burrico  sedentem,  tota 
hujus  saeculi  pompa,  qua  honorati  et  opulenti  pote- 
rant,  circumflui  senatores  prosequebantur,  carrucis 
nutantibus,  phalcratis  equis,  auratis  pilentis,  et  car- 
pentis  pluribus,  gemente  Appia  atque  fulgente ;  sed 
splendoribus  vanitatispi*aeIucebatChristianae  humi- 
litatis  gratia.  Admii^abantur  434  divitespauperem, 
profani  sanctam,  et  illos  nostra  pauperies  ridebat. 
(juniorem  dictam)  viro,  renuntiare  autem  post  nu-  ^  Vidimus  dignam  Deo  hujusmodi  confusionem,  pur- 


ptias  saeculo  huic  velle  cognovisset,  metuens  ne  qui 
malaevitaehomines  ac  malae  sectae  perversaeque  doc- 
trinae  eidem  jungerentur,  ob  hoc  ipsum  cum  jam  ad- 
modum  senex,  hocest,  sexaginta  esset  annorum,  de 
CSaesariensium  civitate  ad  urbem  Romam  intra  die* 
rum  viginti  spatium  navigavit(/^a//ad.,  ubi  supra  c. 
33).  »  Haec  Palladius  de  assertaetvulgataforinsecus 
reditus  causa.  Caeterum  ejusdemcum  Ruffino  in  Ori- 
genis  erroribus  (ut  pluribusdictumest  superius)  con- 
niventiam  ctiusam  exstitisse  eisdem  ad  urbem  ve- 
niendi,  oratio  praemissadeclarat.  Erat  hisquidem  in 
optatis  ut  quibus  fiiveraut  et  quas  foverant  toto  illo 
temp^re,  Origenis  sententiae  (quamm  complures  es- 


puream,  sericam,  auratamque  supellectilem  pannis 
veteribus  et  nigris  servientem.  Benediximus  Domi- 
num,  qui  humiles  et  excelsos  facit  sapientes,  esu* 
rientes  implet  bonis,  ct  divites  dimittit  inanes  {Lu^ 
cxi).  In  istis  tamen  divitibus  eadem  diede  matemiB 
bonis  pauperem  spiritum  stupebamus,  qui  magis 
sancta  matris  inopia,  quam  sua  visibili  abundantia 
gloriabantur.  Id  ipsum  autem  gloria  Domini  videba- 
tur  operari,  quodegenulae  nostraedivitiasin  ejus  filiis 
intuebamur;  ut  jam  hinc  fructum  fideisuaecaperet, 
cum  victoriam  suam  de  hujus  saeculi  vanitate  ipsa 
despectaret,  cominus  videns  omnia  quae  propter 
Christum  reliquerat  et  contemnere  perseverarat.  Illi 


aent  defensores  in  iEgypto  consistentes  monachi,  et  ^  sericati  et  pro  suo  quisque  sexu  toga  aut  stola  soliti 


inter  eos  celebriores  Evagrius  et  Isidorus,  atque  in- 
ter  episcopos  nobilis  sedis  Joannes  Jerosolymorum 
antistes),  eaedem  Romanae  sedis  episcopi,  ut  sic  ab 
universareciperentur  £ccIesia,probarentur  assensu. 
Sedquanta  id  sit  elaboratum  industria,  et  quibusve- 
lamentis  una  cum  his  palliata  decore  haerebis  se  in 
urbem  intulerit,  videamus. 

Atque  primum,  quae  sanctus  Paulinus  de  Melaniae 
reditu,  qui  eam  suscepit  Nolae,  describat  in  epistola 
ad  Severum,  hic  reddamus :  t  Addidit  (inquit  Domi- 
nus  hancgratiam  de  muneribus  et  litteris  tuis,  ut  ad 
eos  potissimum  dies  nobis  frater  Victor  occurrcret, 
quibu8sanctamipsam(MeIaniamscilicet)  ex  Jerusar- 
iem  post  quinque  lustra  remeantem  excepimus.  At 


splendere  filii,  crassam  illam  veluti  spartei  staminis 
tunicam  et  vile  palliolum  gaudebant  manu  tangere, 
et  vestimenta  sua  velleribus,  auro,  et  arte  pretiosa 
pedibus  ejus  substemere,pannisque  contegere  gestie- 
bant ;  expiarl  se  adivitiarum  suaram  contagio  judi- 
cantes,  si  quam  de  vilissimo  ejus  habitu  autvestigio 
sordem  colligere  mererentur. 

a  Tugurium  vero  nostrum,  quod  a  terra  sospen- 
sum  coenaculo  uno,  porticu  cellulis  hospitalibus  in- 
terposita,  longius  tenditur,  quasi  dilatatum  gratia 
Domini,  non  solum  sanctis  qui  illamplurimi  comita- 
bantur,  sed  etiam  divitum  illorum  catervis  noninca- 
paces  angustias  praebuit ;  in  quo  personis  puerorum 
ac  virginum  choris  vicina  Dominaedii  nostri  Feli- 


721 


PR.ELUDIA. 


Ttt 


ds  culmina  resultabant ;  neque  e  diverso  iiabitatio- A 
nisejasdem,  dissoni  licet  pneposito,  hospitesobstre- 
pebant,  sed  et  in  illis  religiosa  modestia  imitabatur 
nostrse  silentium  disciplinse;  ut  si  dissimularent 
concinere  vigilantibus  pigro  ventre  sopiti,  tamen  non 
auderent  piis  vocibus  dissonare,  fideli  timore  com- 
potiti,  qui  placitis  psallentium  vocibus,  compresso 
saBCularium  turbarum  tumultu,  etiam  taciti  conci- 
nebant.  Verum  ut  ad  perfectam  Domini  columbam 
recarram,  scito  nunc  istam  tantam  in  sezu  infirmi- 
tatis  virtutem  Dei,  cui  refectio  in  jejunio,requiesin 
oratione,  panis  in  verbo,  habitus  in  panno,  lectus 
in  sagulo  et  centone  durus  in  terra  fit  mollis  inlit- 
tera,  qua  rigidi  cubilis  ii\juriam  mitigat  lectionis 
Toluptas,  et  sanctse  animsB  in  Domino  vigilare,  re- 
quiescere  est.  B 

c  Hanc  ei^o  fiiia  Sion  hactenus  habuit  et  deside- 
rat,  nunc  filia  Babylonis  habet  et  admiratur ;  quia 
jam  et  ipsa  urbsin  pluribus  fiiia  8ion  est  quam  fiiia 
Babylonis ;  et  ideo  miratur  in  humilitatis  obscuro  et 
Teritatis  luce  vi  ventem,  et  fidei  indtamenta  divitibus, 
angustiarum  solatia  pauperibus  ministrantem,quan- 
quam  illa  quietis  et  latebrse  suse  apud  lerusalem  in 
Romanis  modo  turbis  aestuans  clamat :  Heu  me  I 
quia  incolatus  tneus  prolongatus  est  {Ps.  cxix);  ideo- 
ne  dilata  sum,  ut  nunc  habitarem  cum  habitantibus 
Cedar  7  Hoc  enim  nomine  apud  Hebraeos  (ut  comperi) 
significaturobscuritas.  Quare  itailiigratulandum  de 
memoratis  virtutibus  puto,  ut  de  praesenti  sede  ti- 
meatur,  ut  tam  insignis  anima  plus  Romae  conferat  ^ 
qaam  de  Roma  trahat,  et  sic  sedeat  super  flumina 
Babylonis,  et  recordetur  Sion  {Psal.  cxxxvi),  et  or- 
gano  corporis  sui  suspenso  ab  inimicae  omnibusBa- 
bylonis  insidiis  et  illecebris,  in  sui  propositi  tenore, 
irelnt  in  salicibus  genuino  semper  humore  viventi- 
bos,  constituta  virere  non  desinat,  et  permanente 
fidei  constantia,  virtutisque  gratia,  folium  ejusnon 
defluat,  et  sicut  vita  ejus  in  itinere  aspectatur,  ita  et 
laus  in  exitu  canatur.  »  Hucusque  Paulinus  de  ad- 
Tenta  Melaniae  Romam  :  quam  quidem  urbem  cum 
sic  nominet  filiam  Babylonis,  ut  tamen  in  pluribus 
dicat  eampraeseferre  filiam  Sion,  facile  puto  intelii- 
gis,  ea  nominis  unius  urbis  varietate  discriminatos 
esse  gentiles  a  Christianis ;  nimirum  ut  ea  ex  parte 
RomaBabylon  dicatur,  ubi  adhuc  in  ea  gentilitia  vi- 
gerct  impietas ;  Sion  autem  in  pluribus,  utpote  quaeD 
Christianis  abundaret,  in  quibus  cultus  religionis 
Terae  micaret ;  ut  planeex  tanti  viri  sententia  valeas 
inteiligerequo  sensu  a  Joanne  in  Apocalypsi  Roma 
sit  Babylon  nominata*.  At  de  his  satis  tomo  primo 
Annalium  actum  est. 

8ed  ad  Meianiam  redeamus  :  quam  cum  sic  a 
P&ulino  laudatam  vides,  ne  mireris :  his  quidem  ipsa 
atque  majoribus  digna  praeconiisvidebatur  nescien- 
tibus  43S  Quse  paucis  arbitris  in  Palaestina  non  tam 
ab  ipsa  quam  per  ipsam  a  suis  consociis  de  inducen- 
dis  in  EccIesiamerroribusOrigenis,  retragante  san- 
cto  Hieronymo,  ac  penitus  obnitente  sancto  Epipha- 


nio,  gesta  essent.  Quomodonam,  quaeso,  Panlinus 
sciret  quae  nec  qui  Jerosolymis  essent  nosse  potue- 
rint?  ut  superius  est  demonstratumin  controversia 
illa  habitaintersanctum  Epiphanium  etioannemJe- 
rosolymitanum  episcopum  ^Origenistarum  patronum 
negantem  tamen  se  Origenis  errores  defendere,  quae 
litteris  sancti  Hieronymi  uni  innotuere  Pammachio. 
VidesigiturPauIinum  horumomnium  penitus  igna- 
rum  adeo  mirifice  Melaniam  jure  laudasse;  sed  et 
ejus  in  via  comitem  immensis  praeconiis,  aliis  ad 
eumdem  Severum  datis  iitteris,celebras8e  Ruffinum, 
in  quorum  celebrationem  omnium  conversa  fiiisse 
studia  Christianorum,quispoteritdubitare  (Pauhn., 
epist,  9)?  En  vides.  quibus  qualibusve  anteambulo- 
nibus  inferaturin  urbem  haeresisOrigenis,  ut  plane 
promiraculo  dicendum  fuerit,  si.auditosonitu  tabae, 
fistulae,  et  dtharae,  sambucae»  et  psalterii,  sympho- 
niae,  et  omnis  generis  musicorum,  non  adoraverint 
omnes  statuam  auream  (Dan.  ni);  si,  inquam,  quos 
sanctissimorum  virorum  etiam  audirent  encomiis 
pene  divinis  efferri,aequeplausibus  non  exceperint, 
et  obviis  quoque  manibus,  quod  ab  illis  sanctitatis 
titulo  foris  inscriptum  offierretur,  omnes  non  aoce- 
ptarint,  etc. 

Accepit  tunc  idem  Paulinus  a  Melania  perbreve 
segmentum  lignisanctissimae  crucis,  missum  sibi  a 
Joanne  Jerosolymorum  episcopo.Testatur  id  quidem 
ipse  Paulinus,  cum  ex  eo  quid  modicum  sumptum, 
nomineTherasiaesuae,  mittit  ad  socrum  ipsius  Severi 
Bassulam,  dum  haec  ait :  <  Partem  particulae  de  li- 
gno  divinae  crucis,  quod  nobis  donum  benedictaMe- 
lania  ab  Jerasalem  munere  sancti  inde  episcopi 
Joannis  attuIit,hoc  specialiter  sorori  nostne  venera- 
bili  Bassulae  misit  conserva  communis.  Sedquod 
alteri  vestrum  datur,  utriusque  vestrum  est,  quia  in 
utroque  vestrum  una  ratiomanet,  et  sexum  evacuat 
fides,quainvirum  perfectum  ambo  concurritis.  Ac- 
dpite  ergo  ab  unanimis  fratribus,  in  omni  bono  ve- 
strum  sibi  consortiumcupientibus.  Acdpite  magnom 
in  modico  munus ;  et  in  segmento  pene  atomo  ha- 
stulae  brevis,  sumite  monimentum  praesentis  et  pi- 
gnus  aetemae  salutis.  Non  angustetur  fides  vestra 
camalibus  oculis  parva  cementibus;  sedintenta  acie 
totam  in  hoc  minimo  vim  crucis  videas.Dum  videre 
vos  cogitatis  lignumillud,  quo  salusnostniy  quo  Do- 
minus  majestatis  aifixus,  tremente  mundo,  pepende- 
rit;  exsultetis  cum  tremore  :  recordemur  et  petras 
fissas  ad  hujus  affectum  cmcis,  et  saltem  saxonim 
aemulatione  praecordianostrafindamustimoredivino 
{Paulin.j  ad  Sever.,  epistota  ii),  i  etc. 

Quod  mrsum  ad  idem  lignum  sanctissimae  cracis 
a  Melania  Paidino  datum  spectat,  ingens  plane  ex 
ipso  contigit  edi  miraculum,  cum  incendio  flagrante 
feno  referta  casa,  in  Paulini  ipsiushospitiumconver- 
sa  flamma  ouncta  impetu  violento  depascente,oblato 
ab  ipso  globis  igneis  eodem  ligno  cracis,  incendium 
protihus  resilierit,  atque  penitus  exstinctum  fuerit. 
Quod  ipsum  perpetua  memoria  consecrandum  mira- 


*  Yide  hoc  explicatam  in  notis  Rosweydi  ad  epist.  10  Pauli,  et  Anticapeiii  ejus,  c.  5. 


7M 


D£  VmS  PATRUM  LIBER  II. 


7M 


culum,  ipse  Paulinus  v^rsibus  cecimt  (Paulin.^  mAtrecentesimusnonagesimustertius.Sequentiaiitem 


natali  10  S.  Felicis). 

Donatus  est  prseterea  idem  Paulinus  abeaddm 
Melania  tunica,  innocuorumagnorum  contexta  vel- 
lere :  quam  idem  ipse,  cum  accepisset  a  Severo,  pal- 
lium  ex  pilis  camelorum  hirsutum  eidem  dono  mi- 


cum  jam  ad  natalem  diem  sancti  Felicis  Nolam  se 
contulissetf  secundum  ordine  edidit  natalitium.  Com 
vero  (ut  ejus  testificatione  liquet)  jam  annum  apod 
eumdem  sanctum  Felicem  egisset  in  ipso  agro  No- 
lano,  quando  et  legationem  ab  episcopis  Africanis 


sit ;  de  qua  post  alia  sic  ad  ipsum  scripsit  :  •  Nos,*    suscepit,  qui  fuit  annusDominitrecentesimus  nona- 


inquit  {Paulin.,  ad  Sever.,  epistola  10)^  neque  ver- 
bis,  neque  rebus  digna  pensantes,  unica  tamen  fa- 
cultate  nobis  charitatis,  qua  vobis  sola  pares  sumus 
misimus  tunicam,  quam  ab  usu  meo,  ut  de  sterco- 
ris  vilitate  collectum  pannum  dignare  suscipere. 
Nam  vel  hoc  innocentise  tuae  congruit,  quod  de  te- 
nero  agnorum  veilere  contexta  blanditur  attactibus. 
Addo  autem  adhuc  pretio  ejus  et  gratise,  quod  quo 


gesimus  quintus^  tertium  ab  eo  scriptum  est  natali- 
tium  ;  sequenti  vero  anno,  nempe  superiori,  quar- 
tum.  Unde  hoc  ipso  anno  Domini  trecentesimo  no- 
nagesimo  septimo,  ipsum  quintum  elucubratum 
fuiisee  natalitium  necessario  dicendum  est ;  quo 
tempore  et  Nicetae  adventum  contigis8e,8eque  opusest 
affirmare,cum  a  quinto  natalitiousquead  ncmumnu- 
merus  ille  perficiatur  annorum  quatuor,  quo  Nice- 


dignior  probetur  usu  tuo,  de  sanctse  et  illustris  in  B  tas  reditum  in  Italiam  prorogavit,  etc. 


sanctis  Dei  feminae  Melaniae  benedictione  mihi.  pig- 
nus  est.  Unde  te  digniorvisa  est,  cujusfides  4SA 
illi  magis  quam  noster  sanguis  propinquat.  >  Hasc 
Paulinus,  quibus  quidem  postremis  verbis  se  Mela- 
nise  sanguine  fuisse  conjunctum  significat. 

Contigerat  autem  haud  pridem  ante  adventum  Me- 
lanise  Nolam  mitti  ab  eodem  Severo  ad  ipsum  Pau- 
linum  libellum  scriptum  de  rebus  gestis  sancti  Mar- 
tini,  quem  Melaniae  illum  avide  cupienti  se  legisse 
testatur,  necnon  ostendisse  sancto  Nicetse  Dacorum 
episcopo,  qui  hoc  eodem  tempore  pietatis  ergo  in 
Italiam  peregrinatus  fuit ;  ait  enim  ea  epistola  ad 
Severum  reddita  :  aMartinum  6nim  nostrum  illi 
(ncmpe  Melaniae)  studiosissimee  talium  historiarum 


Jam  vero,  ubi  satisapud  PaulinumNoIaeconsedi- 
mus,  Melaniam  cum  Rufidno  redeuntem  in  urbem 
prosequamur.  Qui  enim  diu  ab  urbe  absentes  Jero- 
solymis  tanquam  in  spihtali  quadam  academia,  ot 
veram  excolerent  sapientiam,  quinque  (ut  vidimoi^ 
lustris  consederant,cum  primum  Romam  venemnt 
omnium  plane  oculos  pro  admiratione  m  se  conver- 
terunt.  Laeti  jam  ilii  videre  praesentes,  quae  de  iis- 
dem  absentibus  summo  saepe  praeconio  fama  deta- 
lerat;  sed  non  videre  tantum,  verum  etaudire  sol- 
liciti ;  sicque  ab  ore  ipsorum  tanquam^a  coelesti  quo- 
dam  illato  Romam  oraculo  pependerunt.  Gum  ipsi, 
quam  ex  Origenis  libris  didicerant,  Stoica  indolen* 
tia  perfectissimae  et  ad  omnes  numeros  absolutae  vits 


ipse  recitavi  :    quo  genere  te  et  venerabili  episcopo  ^  Ghristianae    specimen  edentes,  maxima  apud  Chri- 


atque  doctissimoNicetae,  quiex  Dacia  Romanis,  me- 
rito  admirandus  advenerat,  etpIurimisDeo  sanctis, 
in  veritate  non  magis  tui  praedicator,  quam  mei  ja- 
ctans,  revelavi  (Paulin.^  Epistola  \0),  i^  etc. 

Hoc  ipso  quidem  anno  contigisse  magni  illius 
Nicetae  adventum,  ex  numero  natalium  sancti  Fe- 
lids  a  Paulino  editorum  rectam  exploratamque  pos- 
sumus  deducere  rationem.  Nam  cum  ipse,  scribens 
ad  Severum  (Pau/tn.,  Epist.  9),  testetur  quolibet  an- 
no  se  statuisse  conscribereversibus  ejusdem  Felids 
natalitium,  plane  ex  numero  eorumdem  annos  quo- 
que  licebit  suo  ordine  adnumerare.  Sed  cum  in  nono 
a  Paulino  edito  Natalitiomentiohabeatur  de  poste- 
riori  ejusdem  Nicetae  adventu  Nolam,  eumque  con- 


stianos  omnes  qui  Romae  erant,  perpaucis  eruditis 
exceptis,quos  antea  sanctus  Hieronymus  litteris  mo- 
nuisset,  existimatione  fuerunt.  Cum  sic  igitur  ani- 
mos  civium  erga  se  suosque  esse  43  V  propensiores 
et  optime  effectos  Ruffinus  intellexisset,  e  vestigio 
impietate  referta  allata  secum  ex  JEgjptQ  primum, 
inde  Jerosolymis,  scrinia  reserat,  indeque  depromit 
pestiferas  merces,  sed  ita  fallaciis  obvolutas  et 
auro  caelatas,  ut  bene  prudentes  etsapientes  quoque 
eaedem  decipere  potuissent. 

De  appulsu  autem  horum  in  Romanum  portum 
agens  sanctus  Hieronymus,  haec  per  antiphrasim 
{Hieron.,  ApoL  lib.  ii) :  c  0  triremem  locupletissi* 
mam,  quae  Orientalibus  et  Mgjpiiis  merdbus  Ro- 


tigisse  dicat  anno  quarto  a  priori  ipsius  adventu,  Dmanae  urbis  ditare  venerat  paupertatem. 


affirmare  opus  est  ipsum  ejus  priorem  adventum 
tempore  quo  natalitium  quintumelaboravitaccidis- 
se.  De  ejus  enim  posteriori  adventu,  quo  meminitde 
priori,  isti  suntversus  (Paulin,,  innatali9): 

Veaisti  tandem  qaarto  mihi  redditus  «aao 
8od  gratei  Gbrislo,  qaia  te  vel  sero  rmxit. 

Cum  igitur  hac  ratione  priorem  ejus  adventum 
contigisse  oportuerittempore  quinti  editi  natalitii  in 
quem  Domini  annum  illuc  potissimum  inciderit,hoc 
exquirendnm  est.  Numeranda  quidem  esse  natalitia 
illa  Paulini  ab  ultimo  anno,  quo  adhuc  detentus  in 
Hispania  Romam  parabatadventum,  ex  ipso  satisin- 
telligi  pote^t.  Fuit  ille  annus  Domini  (ut  vidimus} 


Tu  maximas  ille  es 

Uoas  qai  nobis  seribeQdo  restitais  rem. 

Ei^o  nisideOrientevenisses,  eruditissimus  virh»* 
reret,  adhuc  inter  mathematicos.  »  £t  paulo  post : 
a  Te  multo  tempore  Phaitis  docuit  quod  Roma  nes- 
civit,  instruxit  iEgyptus  quod  Italia  hucttBqae  non 
habuit, »  etc. 

Melania  recedit  ab  urbe  in  Siciliam  $t  revertitur 

Jerosolynxam. 

Anno  Christi  408.  —  Hoc  item  anno  (Chri8ti406, 

Innocentii  Papse7,  Honoriil4,  Theodosii  l,imi^.| 

qui  urbisobsidionem  praecessit,  MelaniaRomanavi- 

dua,  de  qua  saepe  superius  mentio  facta  est,  antiqui 


725 


PR.ELUDIA. 


726 


valicinii  ante  annos  quadringentos  (ut  ait  Palladius)  A  profectus  est  (Hieron.^  in  Isa,  tib,  x,  prsf.  ;  Palla- 


editi  memor,  distractis  prsediis,  una  cnm  Melania 
nepte,  Pinianoque  ejusdem  Melaniae  viro,  et  Albina 
nura,  evasura  cum  illis  imminentem  orbis  cladem, 
Roma  recedens,  Jerosolymam  seiterum  contulit,ubi 
post  dies  quadmginta  ex  hac  vita  migravit.  Hsec  exPal- 
ladio  (Pallad.,  in  Lausiac.,cap.  33)quiettraditejus- 
modi  prophetico  oraculo  ab  eaRomseevulgato,  atque 
saepius  inculcato,  complures  Romaiiorum  civium 
Ghristianorum  ad  rerum  temporalium  contemptum 
inductos  esse,  consultius  existimantes  amore  Chri- 
sti,  spe  supemae  retributionis,  prodigere  in  pau- 
peres  suas  divitias,  quam  eas  ad  barbarorum  prae- 
dam  relinquere  :  quo  nomine,  cum  rei  eventus 
veruin  probasset  oraculum,  immensas  Deo  gratias 


diw5,  in  Lausiac,  cap.  9).  Ad  quos  omnes  sanctus 
Augustinus,  cumprimum  eorum  adventumaudisset, 
litteras  dedit,  quibus  se  excusat,  quod  propter  in- 
gruentemduram  hiemem,  et  statumHipponensis  eo- 
clesise  titubantem,  ad  eos  invisendos  minime  accur- 
rere  valuisset.  Exstat  ipsaepistola,  cujus  esttitulus 
ad  Albinum,  Pinianum,  et  Melaniam  (Aug,,  epi- 
stola  227) ;  sed  pro  Albino,  Albinam,  restituendum 
puto  ;  quod  ejus  nominis  femina  ejusdem  Piniani  so- 
crus  una  cum  ipsis  profecta  est  in  Afncam,  ut  tum 
exPalladio,  tum  ex  ejusdem  Augustinitestificatione 
satis  apparet,  etc. 

Accidit  autem,  dum  iidem  in  Atrica  morarentur, 
filium  senioris  Melaniae  vita  fungi :  quod  unicum 


egere.  Major  quoque  vis  inerat  ad  haec  suadendaBamissum  pignus  itamater  modeste  ilevit,utmagno 


Melanise  oi*ationi,  quod  dictitaret  (ut  existimabat) 
nna  cum  urbe  orbem  pariter  ruituinim. 

Quod  autem  idem  Palladius  ait,  una  cum  Melania 
recessisse  Roma  Melaniam  juniorem  ipsius  neptem, 
et  virum  ejus  Pinianum^  necnon  nurum  llelanise 
Albinam,  cognationem  Melaniae  sic  accipias.  Filius 
ejus  unicus  ilii  relictus  duxit  uxorem  Albinam,  ex 
qua  Palladius  ait  genitam  esse  Melaniam  juniorem, 
senioris  Meianiae  neptem,  quae  in  matrimonium  col- 
locata  est  Piniano,  cujus  socrus  Albina  fuit  {Palla' 
difiSf  in  Lausiac.^f  cap.  33) ;  quod  vero  ei  inhaereret 
loco  matris,  sanctus  Augustinus  ad  ipsam  scribens, 
Pinianum  ejus  filium  nominat,  et  frequenter  his  uti 
nominibus  consuevit  (Aug.,  epistola  227).  Hic  rur- 


exemplo  fueritChristianae  constantise.  Dequasumma 
cum  laade  rei  spectator  sanctus  Augustinusad  Pauli- 
num  Nolanumepiscopum  scripsit.  Nonexstatquidem 
epistola  ipsa  ;  sed  ex  redditis  ad  eum  ejusdem  Pau- 
lini  litteris,  haec  omnia,  ab  aliis  silentio  obruta,  per- 
spicua  satis  fiunt.  AitenimPaulinus  :  t  Quiadocui- 
stime  inspiritu  veritatis  salvare  [servare]  moderandi 
in  occiduis  mortalibus  animi  temperamentum  ;  quo 
et  illam  beatam  matrem  et  aviam  Melaniam  flevisse 
camalemobitum  unicifilii,  tacitumo  quidem  luctu, 
non  tamen  sicco  a  matemis  lacrymis  dolore  vidisti 
(Apud  Aug.,  epist.  249).  •  Appellat  Melaniam  ma- 
trem  et  aviam,  matrem  quidem  respectu  defuncti 
fiiii,  aviamrespectu  Melaniae  neptis ;  sed  pergit  Pau- 


sum  attende,  diversam  prorsus  hanc  Albinam  nuram  Q  linus :  «  Cujus  quidem  modestas  etgraves  lacrymas 


Melaniaeabillafuisse  Albina  matre  sanctajMarcellae, 
de  quasaepesanctusHieronymus  ;  quam  ante  plures 
annos  ex  hacvita  migrasse,  ejusdem  sancti  Hiero- 
nymi  testificationedidicimus.  Quae  autem  acdderint, 
eum  hi,  quos  hoc  anno  ab  urbe  diximus  recessisse, 
in  Afiricam  trajecemnt,  sequenti  anno  pro  ratione 
temporis  dicturi  sumus.  Sed  hic  Palladium  corrigere, 
dnm  ait  Melaniae  filium  valde  juvenem  comitatum 
esse  proficiscentem  Melaniam  in  Siciliam  usque  ; 
nam  quomodo  valde  juvenis,  cum  constet  ante  an- 
nos  circiter  quadraginta  Melaniam  seniorem  viduam 
esse  relictam  ?  vel  quomodo  in  Siciliam  usque  eam 
tantum  comitatus,  qui  cum  illis  navigavit  in  Afri- 
cam,  ubi  et  defunctus  est  ?  Id  constatex  litteris  Au- 


sicut  propior  et  aequalior  animae  ejus  spiritus  altius 
intellexisti,  et  perfectae  in  Christo  feminae,  salva  vi- 
rilis  animae  fortitudine,  cor  matemum  de  cordis  tui 
similitudine  melius  ex  aequo  statu  contemplatus  es, 
ut  eam  primum  pro  naturali  affectione  permotam, 
deinde  causa  potiore  compunctam  flevisse  perspice- 
res,  non  tam  illud  humanum,quod  unicum  filium  con- 
ditione  mortali  defunctum  in  praesenti  saeculo  ami- 
sisset,  quam  quodpropemodum  in  saeculari  vanitate 
praeventum,  quia  necdum  illum  desemerat  senato- 
riae  dignitatis  ambitio,  non  juxta  sanctam  votorum 
suomm  avaritiam  cogitaret  assumptum,  ut  de  con- 
versionis  gloria  transissetad  gloriam  resurrectionis, 
communem  cum  matre  requiem  coronamque  captu- 


gustiniatquePaulini,  dequibusannosequentidicturi  Dras,  si  in  hujus  saeculi  vita  matris  exemplo  saccum 


sumus,  ex  quibus  longe  verior  de  rebus  gestis  Mc- 
laniae  ac  Piniani  et  sociorumhistoriaaccipitur,  quam 
ex  Palladio,  qui  nullam  penitus  de  Afiica  habuit 
mentionem,  quo  hos  omnes  anno  sequenti  esse  pro- 
fectos  liquet,  atque  ibi  diutius  commoratos. 

4S9  Hoc  ipso  anno  (Christi  409,  Innocentii 
papae  8,  Honorii  15,  Theodosii  2,  impp.)  Pinianus 
vir  clarissimus  unacum  Melania  seniore,  et  Melania 
juniore  conjuge,  atque  socm  Albina  juniorismatrc 
llelaniae,  cum  anno  superiori  distractis  bonis  quae 
Romae  et  in  Italia  habebat,  adnavigasset  Cartliagi- 
nem,  ibi  ex  congestbpecuniis  locupletans  ejusEccIe- 
siae  pauperes,  inde  ad  sanctum  Alipium  Tagastam 


togae,  etmonasteriumsenatui  praetulisset.  Veramta- 
men  idem  vir  (ut  et  antea  retuli)  ex  voto  sanctitatis 
tuae  his  operibus  locupletatus  abscessit,  ut  materaae 
humilitatis  nobilitatem  si  veste  non  gesserit,  tamen 
mente  praetulerit. 

<  Ita  enim,  secundum  verbum  Domini,mitismo- 
ribus  fuitet  humilis  corde,  ut  non  immerito  credatur 
introisse  in  requiem  Domini,quoniamsuntreliquiae 
bomini  pacifico,  et  mansueti  possidebunt  terram 
(Matth.  xi),  placentes  Deo  inregione  vivoram.Nam 
certe  et  illud  Apostoli  non  soium  tacito  mentis  affe- 
ctu,  sed  et  conspicuis  religiosis  impIevit%Mdt0>^  et 


727 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  11. 


728 


collega,  non  tamen  utgloriosus  tcrrae  altasaperet ;  AAfrica  vita  functum  diximus.  Caeterum  et  filias  illi 


sed  et  Ghristi  perfeetus  imitator,  humilibus  consen- 
tiret,  et  tota  etiara  die  misereri  et  commodare  per- 
sisteret  {Rom.  xii).  Unde  et  semen  ejus  potens  in 
terra  factum  est  (Psal.  xxxvii  inter  eos  qui  terroe 
fortes  nimium  elevati  sunt  {Psal.  xlvi)  ;  ut  etiam  de 
beatissimafamiliae  acdomus  ejusvisitatione  sanctum 
hominis  meritum  reveletur.  Gcneratio  ^inqmt)rectO' 
rum  benedicetur{Psal.  cxi) ;  gloria  non  caduca,  et  di- 
vitiae  non  labentes  in  domo  ejus ;  domus  quae  aedifi- 
catur  in  coelis  non  labore  manuum,  sed  operumsan- 
ctitate.  Sedcesso  plura  de  memoria  tam  dilecti  mihi 
quam  devoti  Christo  hominis  enarrare,  cum  et  prae- 
stitis  litteris  non  pauca  super  eo  narrasse  me  repe- 
tam,  et  nihil  possim  de  beata  hujus  filii  matre  et 
sanctorum  patre  radice  ramorum  Melaniomelius  aut 
sanctius  praedicare,  quam  sancUtas  tua  in  eam  pro- 
fari  439  6t  disputare  dignata  est ;  ut  quia  ego  pcc- 


fuisse  superstites  cum  JerosoIymisRomam  rediit,8an- 
ctus  Pauiinus  testatur  dum  de  iisdem  magna  pompa 
matri  occurrentibus  sermonem  habet  {Paulin.  ad 
Sever.,  epistola  10).  PorroMelariaehuicfilio,  dequo 
agimus,  uxorem  fuisse  Albinam  nomine,  Palladius 
tradit  (Pallad.,  in  Lausiac.)^  quod  et  nos  superius 
diximus.  Sed  in  eo  omnino  Palladium  jure  correxi- 
mus  ex  Paulino  et  Augustino,  dum  ait  filium  hunc 
senioris  Melaniae  valde  juvenem  secutum  matrem 
fuisse  in  Siciliam  usque,  cumregressaiila  est  Jero- 
soiymam  ;  nam  ex  his  quae  dictasuntsatisliquetip- 
sum  matrem  sccutum  in  Africam,  ibique  diem  clan- 
sisse  extremum.  Sed  et  illud  (quod  majoris  momenli 
est)  cujus  causa  haec  notissima  ex  Paulino  de  obitu 
filii  Melaniae  recensuisse  voluimus ;  quod  cum  ipsa 
hoc  tempore  sancti  Augustini  atque  Paulini  prseconio 
extoUatur.  argumento  esseipsammaculas  illasquae 


cator  immunda  labia  habens,  nihildignum  loqui  po-  ^eiex  patrocinioOrigeniserrorum  inhaeserant  penitus 


tueram,  utlonginquus  a  meritis  fideiojus  animaeque 
virtutibus,  tu  ille  vir  Christi  doctor  in  Ecclesiaveri- 
tatis,  procurante  in  melius  Dei  gratia,  parareris  di- 
gnior  tam  virilis  in  Christo  animae  praedicator,  qui  et 
mentem  ejus  divina  virtute  firmatam  (utdixi)spiritu 
propioreconspiceres,  otmixtamcum  virtutepietatem 
eloquio  digniore  laudares.  >  Hactenus  Paulinus  de 
Melania  orbata  filio. 

Quod  vero  ad  senioris  Melaniae  filios  reliquos  spe- 
ctat,  jam  diximus  duos  ex  eis  uno  ferme  tempore 
cum  patre  esse  sepultos,  unicum  autem  masculum 
tantum  ei  relictum  fuisse,  quem  Jerosolymampetitu- 
ra  Romae  reliquisse,  sanctus  Hieronymus  auctorest 


diluisse,  postquamjam  illosRomaeab  Anastasiopapa 
et  Italiae  episcoporum  concilio  damnari  comperiit 
Caeterum  cum  (ut  dictum  est)  ipsa  Melania  senior 
quam  citiusorbatafilionavigaverit  Jerosolymam.qui 
remanserunt,  Pinianus  et  socii,  esse  moratiin  Africa, 
in  Actis  Melaniae  junioris  traduntur.Indeveroeosdem 
profectos  esse  Alexandriam,  ac  postea  Jerosolymam 
concessisse,  liquet.  Melania  autem  senior  (inquit 
Palladius)  cum  Jerosolymam  pervenisset,  intraqua- 
draginta  dies  ex  hac  vita  migravit,  et  (ut  par  estcre- 
dere)  jam  ante  reconciliata  sancto  Hieronymo,  qui 
ibi  et  peregrinationis  ejus  sociis  et  consanguineis  fa- 
miliarissime  usus  esse  videtur,etex  ejus  ad  Augusti- 


{Hier.,  epistola  25),  huncque  ipsum  esse  quem  inCnum  epistola intelligi  potest  (/^i>ron.,  epist.  7U). 

ROSWEYDI  NOTATIO. 

Memineris,  lector,  Baronium,  cum  hicpassim  Palladii  Lausiacam  citat,  usum  esse  editione  Aloysii  Lipo- 
mani,  quae  exstat  torao  ejus  III  de  Vitis  Sanetorura,  Venetiisanno  1551,  in-4®irapresso.  Qui  textus  peipa- 
rum  dissidet  ab  Heraclidis  Paradiso,  impresso  in-folio  Parisiis  annol504.  Utroque  multo  integrior  est editio 
Palladii  perGentianum  Hervetum  Parisiisanno  1555,  in-4o,  accurata.  VideProlegomenum  generaie  14,  ante 
primum  librum. 


(a)  Ruffini  et  Melanix.]  Baronius  passim  RufTini  et 
Melaniae  peregrinationem  eamdera  facit.  Quod  equi- 
demnescio  an  omninoprobaripossit.  Cum  enira  tri- 
plex  eorura  conjuncta  statuatur  peregrinatio,  primo 
Ro  ma  in  iEgyptu  ra,  inde  ex  ^Egyto  Jercsolyraam,  ter- 
tioJerosolymaRoraara,  quara  postea  sequitur  solius 


in  iEgypto  versatum  credidit,  sine  teste  id  credidit, 
ut  infra  fusius  in  hiscenotationibus,littera  /,  decla- 
rabitur. 

Quod  si  plures  annos  Melaniam  statuas  in  iEgypto 
versatam  (quod  an  statuendum  sit,  videbitur  httera 
<),  tunc  forte  existiraari  possit  Ruffinum  et  Melaniam 


Melaniaeregressus Jerosolymam,  certe  prima  peregri-  j)  simul  Roraa  in  iEgyptum  solvisse.  Quod  tamenquam 


natio  oonjuncta,  ut  eam  Baronius  statuit,  stare  non 
potest.  NamcumipseannoChristi372,  Damasi  papaj 
6,  Valentis  imp.  9,  ex  Palladio  colligat,  Melaniam  non 
nisi  8  mensibus  in^Egypto  versatam,  velitque  inde  cum 
Ruflfino  Jerosolyraara  commigrasse ;  Rufiinus  autcm, 
invectiva  2  (ut  hic,  littera  /,  exhibemus)  se  4^120 
scribat  sex  annis  Alexandriaeversatum;  sequitur  Ruf- 
finum  vel  ante  in  iEgyptura  venisse,  si  post  Melaniae 
octiraestrera  iEgypti  lustrationem  cum  eadera  Jero- 
solymam  concessit ;  velcerte  annis  aliquot,  vidclicet 
quinque  cum  quatuor  mensibus  Melaniara  ad  Jeroso- 
lymitanam  peregrinationemsecutura. 

Nunc  vero  certo  constat  ex  Ilieronyino,  quod  Ruf- 

finus  etMelania  simul  ex  ^E^ypto  Jerosolyraam  com- 

migrarunt.  Quare  si  Melania  octo  tantura  raensibus 

-•^»6«  Baronii  sententia  in  iEgypto haesit,  Ruffinusvero 

Jo  ^Qiti^ittli^AteJjandriaB  versatus  est,  sequitureos  non 

si  Baroniusocto  tantum  mfensibusRufTinura  quoque 


solide  existiraari  possit  nondura  video. 

Nec  tertia  Ruffini  et  Melaniae  juncta  perc^rinAtio, 
qua  siraul  dicuntur  Jerosolyma  Romam  profecti,  om* 
nino  certa,  ut  post  videbimus,  litt.  hh. 

Quarede  sola  secundajunctim  instituta  pcregrinA- 
tione,  qua  ex  iEgypto  Jerosolymam  ad  stativa'  ere- 
mitica  contenderunt,  certum  divi  Ilieronymi  epist.5 
ad  Florentium  habemus  testimoniura. 

[b)  Littersr.]  Hicron.,  epist.  41  ad  Ruffinum :  t  Au- 
dio  te  iEgypti  secrcta  penetrare,  monachonim  invi* 
serechoros,  et  coelestem  in  terris  circumire  faroiliam. 
Priraa  inopinati  gaudii  ab  Heliodorofiratre  mihi  est 
nuntiata  felicitas.Non  credebara  certum,auod  certum 
esse  cupiebara,  pnesertira  cum  et  ille  ab  alio  seau- 
dissc  diceret,et  reinovitasfidem  sermonisauferrct. 
Rursura  suspensara  voto  nutantementem  Alexandri- 
drinus  monachus,  qui  ad  iEgyptios  confessores,  et 
voluntate  jam  martyres,  pioplebis  jamdudumfucrat 
transmissus  obsequio,  manifestus  ad  credulitatem 


729 


PRiELUDIA. 


730 


nuntii  auctor  impulerat.  Fateor  et  in  hoc  meam  la-  Acirca  annom  Chriti  347,  si  initio  Valentis  imperii, 


baase  sententiam ;  nam  cum  et  patriam  tuam  ignora- 
ret  et  nomen,  in  eo  tamen  plus  videbatur  afferre, 
quod  eadem  asserebat.  (juae  jara  alius  indicaverat. 
Tandem  plennm  veritatis  pondus  erupit  Rufiinum 
enim  Nitriae  esse,et  ad  beatum  perrexisseMacarium, 
crebracommeantium  multitudo  referebat.  Hic  vero 
tota  credulitatis  frena  laxavi.  •  Quod  autem  hic  habet 
liieronymus  de  Nitria  et  Macario  a  Rufflno  visitatis, 
testatur  ipse  tum  invectiva  2,  tum  lib.  ii  Histor. 
Eccl.,cap.  3  et  4. 

{c)  Hieronymus.]  Epist.  6  ad  Florentium  Jerosoly- 
mis  agentem  :  c  Et  quia  frater  Ruffinus,  ^ui  cum 
sanctaMelania  ab^Egypto  Jerosolymam  venisse  nar- 
ratur,individua  mihi  germanitatis  charitate  connexus 
est,  quseso  ut  epistolam  nicam  huic  epistolse  tuae  co- 
pulatam  ei  reddere  non  graveris.  s 

(d)  Ruffinum.]  Jam  ante,  litt.  6,  locum  hunc  Hie- 
ronymi  habes. 


quarto  videlic^t  anno  ejus  Jerosolymitana  profectio 
statuatur;  vel  etiam  posterius,  si  decimo  valenti» 
anno  eam  ponas. 

Diversam  hanc  Palladianae  editionis  narrationem 
de  pelleovina,  quam  una  dicitdatam  Melaniae  aMa- 
cario,altera  ab  Athanasio,  visum  indicare;nesi  quis 
forte  Hieronyrai  Chronicon  tueri  vclit,  quod  decimo 
anno  Valentis  ponit  Melaniae  profectionem  in  iEgy- 
ptum,  quo  jam  Athanasium  obiisse  ponit  Baronius, 
turbetur  ea  Palladii  editione,  quae  narrat  Melaniam 
pellem  eam  accepisse  ab  ipso  Athanasio. 

(k)  Quidam  Alexandrinus  monachus.]  An  Piam- 
mon,  vel  aliquis  ex  ejus  sociis?  Equidem  Piammon 
apud  Cassianum,  collat.  viii,  cap.  vu,  ubi  de  sanctis 
monachis  tura  sub  Lucio  in  Pontum  et  in  Armeniam 
relegatis,  interloquens  ait :  •  Temporibug  siquidem 
Lucu,  qui  Arianae  perfidiae  episcopus  fuit  sub  Valen- 
tis  imperiOfdum  diaconiam  nostnsfi:titribusdeferre- 


(e)  PaulinusAEpht.  9,  ad  Severum:  t  Adnotatio- .v  mus,  nis  videlicet  qui  de  iEgypto  et  Thebaide  fiie- 
nem  direxi  ad  RQtfinum  presbyterum  sanctae  Mela-^^rantobcatholicaefideiperseverantiammetallisPonti 
"'        •  -  '•    •  atque  Armeniae  relegati,  licet  ccBnobiorum  discipli- 

nam  in  qnibusdam  civitatibus  rarissimam  viderimus, 
anachoretarum  tamen  apud  illos  ne  ipsum  q^uidem 
nomen  auditumfuissecomperimus.  »  Certede  lisdem 
confessoribus  Hieronymus  intelligendus.  Nam  ut  iis 
qui  inPonto  et  Armenia  versabantur  deferretur  dia- 
conia,  necesse  fuit  transire  Syriam  et  eremum  Chal- 
cidis,  in  qua  Hieronvmus  versabatur. 

(l) Annis  sex.]RumnuSj  invectiva secunda,  suam 
Alexandriae  etiniEgypto  commorationem  ita  descri- 
bit :  «  Caeterum  iste  (Hieronymus)  qui  in  tota  vita  sua 
non  totos  triginta  dies  Alexandriae,  ubi  eratDidymus, 
commoratus  est,  per  totos  pene  libellos  suos  longe 


niae  spiritali  via  comitem.  t 

if)  Palladius.l  Ipse,  Histor.  Lausiacaecap.  33,  ex 
editione  Lipomani,  qua  Baronius  usus  est. 

ig)  Exordio  Valentis  imperii.]  Ita  de  tempore  hoc 
PaUadius  Liporaani;  quera  citat  Baronius,  seu  Hera- 
clides: « Qu8e(Melania)  vigesirao  ac  secundo  aetatis 
suaeannoad  viduitatera  redacta,  Divinitatis  amore 
letemo  sponsomeruitcopulari,  usque  in  finom  vitae 
Buae  diligens  eum  Quae  nulli  secreta  animi  sui prodens 
(prohibebatur  eniraintorprincipia  Valentisiraperii), 
procuratore  ante  filio  suo  constituto,  eaquae  habere 
m  mobilibusvidebatur,  cura  certis  pueiisac  puellis 
in  navira  misit.  »  Pailadius  Herveti  terapus  itaexpri- 


mit:  aProhibebatureniraiis  temporibus,  Valente  te-  lateque  se  jactat  Didyrai  Videntis  esse  discipulura, 
nente  iraperium,  »  nuUam  temporis  determinatio-  et  xaOTj-pjTTjv,  id  est,  pncceptorem  in  Scripturissan- 
nem  indicans.  Graece  est  :  'ExwXueto  ^<ip  ev  toT?  xai-  ctis  habuisse  Didyraura.  Etomnisista  jactantia  uno 
poXi  OuoXevto?,  dpyTjv  e/^ovto?  T^ijSaaiXe^a?.  Quod  du-  mense  quaesita  est.  Ego  qui  sex  annis  Dei  causa  com- 
plici  modo  verti  potest :  vel,  «Prohibebatur  enira^  moratussum,  etiterum  postintervaUumaiiquotaliis 

1,  ^  diebus,  ubi  Didymus,  de  quo  tu  solo  te  jactas,  et  ubi 


Valentis  temporibus  initium  tenentis  imperii ;  «  vel 
«  principatum  tenentis  imperii.t  Quare  cum  Orsecus 
textus  ambiguus  sit,et  di  versus  interpres  diversimode 
eum  ceperit,difficile  est  ex  eo  statuere  de  tempore 
profectionis  Melaniae,qua  Roma  Jerosolymam  solvit. 

Si  initioValentisiraperii,  quartovideiicetValentis> 
anno,  veiproxiraoaliquo  eam  profectionem  Melaniae 
atatuasguxta  eum  totaMelaniaeaetas,idest  nattvitas, 
annus  viduitatis,  et  profectionis  digerendae  erunt  Si 
vero  decimo  Valentis  anno  ea  profectio  coUocetur, 
aliter  omnia  di^erenda. 

{k)  Filia,]  Alii  nep^em  vocant.  Vide  post  ad  nume- 
nim21. 

{t)Prsiore  tuncurhano.]  Haec  quomodo  legenda  et 
inteUigenda  sint,  vide  ad  Utt.  u, 

(J)  Huffini,  necnon  Palladii.]  InRuffino,Ub.n,cap. 
4,  Hist.  Eccl.  (qui  hic  locus  raox  in  textu  citatur) 
nuUa  Athanasii  et  Melaniae  mentio;  utinde  colligi 
non  possit  Melaniam  vivo  Athanasio  Alexandriara 


aUi  nihilorainus  iUo  non  mferiores,  quostu  ne  facie 
tenus  quidem  nosti,  Serapion  et  Menites,  viri  natura 
et  moribuset  eruditione  germani,  ubiPaulus  senex 
Petri  martyris  discipulus,  et  ut  ad  eremi  magistros 
veniam,  ouibus  et  attentius  et  frequentius  vacaba- 
mus,  ubi  Macarius  Antonii  discipulus,  et  alter  Maca- 
rius,  et  Isidorus,  et  Pambus  omnes  amici  Dei*  qui 
nos  haec  docebant,quae  ipsi  a  Deo  discebant,  quantam 
ego,  si  hoc  itadeceret  autexpediret,  de  his  omnibus 
habere  jactantiae  materiam  possem.  Sed  erubesco  hic 
etiam  retexens,  dum  volo  tibi  ostendere  non  ut  tu 
dicis  nostro  in^enio  raa^stros,  sed,  quod  plusdoleo, 
magistris  defuisse  raagis  ingenium  nostrum.  s  Cur 
haec  Ruffino  dc  se  asserenti  non  credamus  ?  Accedit 
velipsius  Hieronyrai  antagonistae  testiraonium,  qui, 
apol.lib.  II,  in  Ruffinum  ita  habet :  «  Te  multo  tem- 
pore  Pharus  'docuit  quod  Roma  nescivit,  instruxit 
iEgyptus  quod  Italia  hucusque  non  habuit.  »  Quibus 


pervenisse.  In  Palladio  441  quoque  (quia  locum  j^  verbis  insinuat  Hieronymus  Kuffinum  et  Alexandriae 


nonassignabatBaronius)  diu  hanc  historiam  quaesivi, 
nec  aUam  in  vulgato  editionis  Hervetianae  codice  re- 
peri,  qfxam  Melaniam  accepisse  pellem  illam  ab  ipso 
llacano,  nuUa  Athanasii  racta  mentione.  PaUadius 
quidem  editionis  Lipomanicae  cap.  6  (quem  habes 
apudeumtora.  III  de  Viti«  Sanctorum,  quoque  usum 
irideo  Baronium)  narrat  Melaniam  ab  Athanasio  pel- 
lem  ovinam  accepisse,  quam  iUe  non  a  Macario,sed 
a  llarco  acceperat;  non  tamen  dicit  quod  eara  acce- 
pcjit  in  hac  pcregrinationc.  Quanquam  si  revora  ab 
ipso  Athanasioaccepitpellemillara,  vix  potuit  aliter 
neri  quin  hac  peregrinatione  acceperit.  Nara  etsi 
Athanasius  aliouando  Romae  fuerit,  tuncMelania  vel 
non  nata,  vel  piane  puella  fuerat.Nam  ultimus Atha- 
nasu  Romadiscessus  contigit  anno  Christid49,  Julii 
pap8B  13,  Constantii  imp.  13;  Melania  vero  vel  nata 

^DehiaetaUisfiuffin.,  Ub.  u,c.  4  etSHist. 


(ouam  per  Pharum  designat)  et  apud  iE^pti  mona- 
chos  operam  dedisse  studus.  Et  cum  dicit  multo 
tempore  apud  Pharum  f uisse,  indicat  sex  illos  annos 
quibus  se  Alexandriae  fuisse  scribit  RufTmus. 

Nec  huic  rei  refragatur  epistola  Hieronymi  46. 
Nam  etsi  concedaraus,  ex  PaUadii  sententia  Mela- 
niam  in  ^gyptum  profectam  circa  exordia  Valentis 
imperii  (id  est,  anno  tertio  vel  quarto  imperii,  cum 
persecutionem  suam  instituere  coepit,quodPalladius 
msinuare  videtur  supra,  Utt.  g),  nihil  exinde  sequi- 
tur  conti-a  epistolam  illam  divi  Hieronymi.  Nec  enim 
constat  quod  Rufilnus  simul  cum  Melania  in  iEgy- 
ptum  sit  profectus.  Et  demus  id  constare,  nihil  ta- 
men  incommodi  inde  orietur,  cura  potuerit  annis 
aUquot  in  i^Igypto  esse  RufTmus,  antejiuam  ad  Hie- 
ronymumcerta  fiunaperveniret,quodip8e  Hierony- 


731 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  11. 


m 


mus  eadem  epistola,  cum  diversis  idnuntiis  diverso  A     {s)  Gesta  esse  in  jEgi^to,]  Assentior  Baronio  hflBC 


tempore  ait  se  accepisse,  satis  insinuat. 

(m)  Ad  monasterfa.']  Huc  forte  referendum,  quod 
Hieronymus  habet  in  Chronico  anno  ii  Valentis  : 
t  Multi  monachorum  Nitriae  per  tribunos  et  milites 
caesi.  »  Ibid. :  «  Valons  lege  data  ut  monachi  milita- 
rent,  4-49  nolentes  fustibus  jussit  interfici.  » 

(n)  Patres  monnchorinn.]  Ita  vocabantur  vitaa  et 
antiquitatis  merito  commcndabiles.  Longiorem  ho- 
rum  cataiogum  habet  Ruftinus,  lib  ii  Hist.  Eccl., 
cap.  8,  quos  dicit  a«e  visos.  t  Fiorebat  iEgyptusea 
tempestate  non  solum  eruditis  in  Christiana  philoso- 
phia  viris,  vemm  etiam  his  qui  per  vastam  eremum 
commanentes,  signa  etprodigia  apostolica,  simplici- 
tatc  vitae,  et  cordis  sinceritate  faciebant.  Ex  quibus 
interim,  quos  ipsi  vidimus,  et  quorum  benedici  ma- 
nibus  meruimus  hi  sunt  :  Macarius  de  superiori 
eremo,  aliusque  Macarius  de  inferiori,  Isidorus  in 
Scitis,  Pambus  in  Cellulis,  Moyses  et  Benjamin  in 


gesta  esse  in  iEgypto,  non  ob  eam  tamen  rationem, 
quasi  in  tota  Palaestina  non  fuerit  tantus  roonacho- 
rum  numerus,  quiad  milliaquinque  excresseret,  sed 
quod  verisimile  sit  liaec  gestaessein  Nitria,  i^g^rpti 
loco,  q^uam  constat  lustratam  esse  a  Melania,  teste 
Palladio  Lipomanicap.  33,  Herveti  117,  et  in  qua, 
Hieronymo  teste,epist.  22  ad  Eustochium  de  custo- 
dia  virginitatis,  constat  creodem  in  loco  circiter 
quinque  millia  divisis  ceilulis  habitasse.»  Quodetiam 
hic  habes  apud  RufTmum,  lib.iii,  n.  219,  ex  eodem 
Hieronymo  depromptum. 

(0  Mensibus  octo.]  Nihii  tale  apudPalladium.Tan- 
dum  ait  sex  mensibus  in  monte  Nitriae  haesisse. 
Omnino,  si  rccte  coUigo,  pluribusmensibus  Melania 
in  iEgypto  degit;  imo  vero  annis  aliquot  ibi  degisse, 
ita  licet  colligere : 


iEgypto  versari:  ab 


i^  Quia  Ruflinus  (UciturBaroniocjus  fuisse  comes; 

T^Uir.;,   c,rK^^«  I  Ai    Q«,,..:^«i  «♦  Tri;«o  «f  do..i.,.=  \n     ^^  i^*^  sex  annis  sevel  in  sola  Alexandria  ait  man- 
Nitria,  Sybnon  lA  .,  Scyrion]  et  Ehas  et  Paulus  m  ^  •       ^o  Hieron.,  epist.  H  ad  Ruffinum  ait  se  tribus 
Apeliote,  alms  Paulus  m  Focis,  Pojmen  et  Joseph  m  ^  ^iversis  nuntiis  accenisse  eum  in  ^vnto  vens 
Pispiri,  qui  appellabatur  mons  Antonii.  Sed  et  alios     ^*^^»^^^  "^^^"is  accepisse  eum  m  iK^fVPto  vers 

quamplures  hujusmodi  viros  in  iEgypti  partibus  ha- 
bitai'e,  fideli  comperimus  auditu.  Utvere  complere- 
tur  Apostoli  dictum,  quia  iibi  abundavit  pecc^tum, 
superabundavit  et  gratia  {Rom.  v).Etiam  invectiva  2 
meminit  Macariorum,  Isidori,  et  Pambi;  quibus  in 
ercmo  magistris  dicit  se  attentius  et  frequentius  va- 
casse.  Ibidem  dicit  se  Alexandriae  operam  dedisse  Di- 
dimo,  Serapioni,  Menitae,  et  Paulo,  Petri  martyris 
discipulo.  Meminit  et  Didymi  magistri  sui  libro  xi 
Hist.,  cap.  7  :  •  Xcc  enim  qui  vivae  vocis  ejus  (Di- 


Heliodoro;  a  monacho  Alexandrino,qui  adiEgyptios 
confessores,  et  voluntate  jam  martyres  pio  piebis 
jamdudum  fuerattransmissus  obsequio;  exrelatione 
crebrx  commeantium  multitudinis.Aiqjai  inter  Ale- 
xandriam,  unde  monachus  iUe  veniebat,  et  per  Sy- 
riam  ct  eremum  Chalcidis  .#4S  properabat  in  Ar- 
meniam  et  Pontum,  ubi  confessores  erant,  et  inter 
eremum  Chalcidis  ubi  HieronyTnus  versabatur,  ma- 
xima  distantia  est,  ut  menses  insumendi  sint,  ante- 
quam  Alexandria  perveniatur  Chalcidem.  Quod  si 
jamdudum  monachus  ille  transmissus  fuerat,nec  ta- 
men  tunc  certior  erat  Hieronymus  de  Ruffini  in 
iEgypto  incolatu,nisi  accederet  crebra  commeantium 
muttitudo^€^\xd&  id  confirmabat,  certum  est  multo plns 
temporis  haesisse  Rufrmum  et  Melaniam  in  .£gypto. 


dymi)  ex  parte  aliqua  fuimus  auditores ;  et  ea  quae  a 

nonnuUis,  dicentc  eo,  descriptalegimus,  longe  majo- 

rem  gratiam  ctdivinumnescio  quiJ  acsuprahuma- 

nam  vocem  sonans,  in  illis  magis  sermonibus,  qui 

ab  ore  ipsius  proferebantur,  agnovimus.  »  Subdit 

posteaRuffinus,unde  coUigimus  eum  etiaminMeso- 

potamiam  peregrinatum  :  «  Habuit  autem  per  idem 
tempusetiamMesopotamiavirosnobiles,cisdemstu-Ceam  dicat  habuisse  Marcellmum  avum  consulem, 

diis  pollentes  :  quorum  aUquantos  ipsi  per  nos  apud     Hieronynms  fitiam  ejus  appeUat  {Hier.,  in  Chron,), 
Edessam  et  in  Carrarum  partibus  vidimus,  plures     atRuffinusPaulinoconsentit,  qui  etiam  eam  neptwn 


(u)  Marcellino  consule  aro.]Baronius,anno  Chriw 
372,  Damasi  papae  6,Valentimani  et  Valentis  9.Qaod 


autcm  auditionc  didicimus. 

(o)  Consulis Marcetlini neptis.]\'ideh\fvii ad  litt.  u. 

ip)  Fitii  prafccturx  urbana:.]  Vide  infra  ad  litt.  v. 

(o)  Adeo  exacte.'^  Imo  vero  non  valde  exacte  de- 
scrioit  Ruffinus  Arianorum  pei^secutionem^jussuVa- 
lentis  in  Oithodoxos  institutam,  ut  patet  ex  Socrato, 
lib.  IV,  cap.  16,  17,  19;  Sozomeno,  lib.  vi,  cap.  19, 
20;  Theodoreto,  lib.  iv,  cap.  t8,  19,  20;  Gregorio 
Nazianzeno,  orationein  lauaem  Athanasii,  qui  multo 
plura  enormiter  ab  Arianis  acta  enumerant.  Quin  ipse 
Kuffinusnec  constantiae  quidem  etmunificentiae  me- 
minit,quam  Melania  (cujus  tamenlateri  saepe  inhae- 
rebat)  in  iEgypto  et  Palestina  monachis  exhibuit, 
quam  referunt  Paulinus.  epist.  10,  et  Palladius 
cap.  125.Petrus  quoque  Alexandrius  episcopus,  epi- 
stola  sua  apud  Theodoretum  lib.  iv,  cap.  20  narrat 
hoiTcnda  Arianorum  facinora  in  Catholicos  ;  inter 


Marcellini  consulisnominat  {Ruffin,^  invect,  i  inHi^ 
ron.).  Palladius  vero  ix^s  ab  ea  gestas  describens, 
cumHieronymo  M arcellini /l/uzm  vocat  (Po/tod.,  in 
Lausiac.^  cap.  33).  Gessisse  reperitur  consulatum  or- 
dinarium  Marcellinus  cum  coUega  Probino  anno  Do- 
mini  341,  ut  legitimi  Fasti  consulares  indicant. 

Arnoldus  Pontacus,  notis  suisinHieronymiChro- 
nicon,  ait  Fastos  consulares  utrumque  ferre  posse, 
ut  Melania  et  Marceilini  quondam  consuiis  filiafiierit 
et  neptis.  Duo  enim,ait,  uujus  nominis  reperiuntnr 
consules  ordinarii,  quorum  unus  fiiit  ante  centum 
annos  (ita  ti*ansponenda  verba  in  Pontaco)  coU^ 
Aureliani,  circa  annum  278  Christi,  alter  Probuii 
circa  annum  343  (Baron.  341). 

Addit  idem  Pontacus:Forsan  vocabulum /l/t«  sa- 
mitur  pro  neptc\  eadem  ratione  qua  Galli  vocant  ne- 
potes  petits-fils^  et  neptes  petites-fiiles. 


alia,  f  Prcsb\i«ros  et  diaconos  xix  ad  incolendamj)     (r)  Pr<3?^ura m  ur6ana/7i /un^en^t. 1  Vult  iUustrissi- 

VT       1  *  ■  *  1  T^l  *        *  A  ^X  *_1J  1*1*  T\  *  A  ■        1  *  1      V^  *  IB 


Heliopolim  urbcm  Phceniciae  transportatos,  indc  ad 
metalla  in  Pheno  ct  Proconneso,  inter  quos  mona- 
chi  XXIII,  etc,  undecim  Mgyfti  episcopi  missi  Dio- 
caesaream,  etc.,  clericos  Antiochenos  Neocaesaream 
urbem  Ponti  relegant.  »  Epiphan.,  haer.  68,  praeter 
alia  tradit,  «  nonnuUos  damnatos  ad  bestias.  »  Cas- 
sian.,  collat.  viii,  cap.  7,  meminit  quorumdam  «  ad 
metalla  Ponti  et  Armeniae  relegatorum.  » 

(r)  Ea  tantwn  fuisse  existiniatur.]  Si  ubique  Mela- 
niae  fuitinperegrinationesocius,  utaplerisque  cre- 
ditur,  omnmo  eadcm  vel  etiammajore(quod  facilius 
in  viros  quam  feminas,  maxime  illustres,  sajvitur) 
persccutionis  procella  jactatum  fuisse  existimari  po- 
test.  Quanquam  cum  ipse  asserat  lib.  ii,  cap.  4,  se 
in  passionibus  socium  tuisse  patribus,  cur  decreda- 
mus?  certe  Socrates,  Ub.  iv,  cap.  19,  Ruffino  ea  de 
se  uarranti  non  discredit. 


mus  cardinalis  Baronius  Melaniam  vel  Roma  inJE- 
gjrptum  solvisse,  vel  potius,  ut  ipse  Hieronymuffl 
interpretatur,  ex  ^Egypto  Jerosolymam  profectain, 
cum  iiUus  ejus  praetura  urbana  fungeretur.  Et  saoe 
Hieronymus  in  Chronicodd  videturasserere,  Vakft- 
tis  imp.  anno  10.  c  Melania  nobilissima  mulienun 
Romanarum,  et  MarcelUni  quondam  consulis  fllit, 
unico  praetore  tunc  urbano  fiiio  dereUcto,  Jerosolj- 
mam  navigavit;  ubi  tanto  virtutum,  pra»npaeqBe 
humilitatis  fuit  miracuio,  ut  Theclae  nomen  aoce- 
perit.  • 

Dubium  videri  possit  quomodo  Melaniae  filius  pre- 
fecturatunc  urbana  fimgeretur.  cum  puer  imo  pene 
infans  esset  ? 

Certum  enim  est,  cum  Melania  disceasit  Roma  Je- 
rosolymam,  fiUum  ejus  paucorum  annorain  foisse, 
puerum  potiusquam  ^irum.  SafBniB  Intccthanui 


783 


PRiELUDIA. 


734 


lib.  n.  «  Etiam  nec  illud  ejus  admirabile  factum  si- Acoss.  liberos  tuos  domo  provehi  sub  frequentia  Pa- 


lendum  est,  ne  pudorem  incutiamus  audientibus, 
quod  llarceliini  consulis  neptem,  quam  Romanae 
nobilitatis  primam,  parvulo  filio  Romae  derelicto, 
Jerosolymam  petiisse,  et  ibi  ob  insigne  meritum 
virtutis  Theclam  nominatam,  in  ipsis  Chronicis 
snis  scripserat,  post  id  de  exemplaribus  suis  erasit, 
cum  actus  suos  vidisset  districtioris  disciplinoc  femi- 
nae  displicere.  •  Paulinus,  epist.  10  ad  Severum  : 
f  Ita  crevit  aerumnis,  ut  duosGliosetmaritumintra 
anni  tempus  amitteret,  unico  tantum sibi  parvulo ad 
memoriam  sibi  potius  quam  ad  compensationem  af- 
fectum  derelicto.  >  Et  infra :  «  Itaquc  luctuosa  am- 
bitu  trium  funerum  comes,  vidua  pariter  et  orbata, 
Romam  venit,  cum  unico  suo,  incentore  potius  quam 
solatore  iacrymarum  ;  sive  infans  ante  sui  sensum 
mala  sentiens,  jam  saperet  alienam  lugcre  mortem, 
qui  adhuc  vitam  suam  nosse  nescirct;  sive  ignara 
male  securus  infantia,  miserabili  ludo  inter  matris 


trum,  sub  plebis  alacritate  vidisti  (Boei.^de  ConsoL 
lib.u,  Pros.  3).J»  Pueros  tuncfuisse,  liquet  ex  se- 
quentibus  :  «  Quid  dicam  liberos  consulares,  quo- 
rum  jam  ut  in  id  netatis  pueris,  vel  paterni  vel  aviti 
specimen  elucet  ingenii  [Idem.pros.  4).  »  Fugerat 
Baroniura  pueros  quandoque  consules  fuisse  (fia- 
ron.y  t.  VIII.,  a?i.  Chnstiii^Q) ;  unde  eonsulares  hic 
interpretabatur  consulis  filios.  Sed  revera  duos  hos 
coss.  Symmachum  et  Boetium  Boetii  senioris  filios 
rectissime  Fastis  restituit  Sirmondus  noster  (5/r- 
rnondus,  ad  epist.  1  lib.  viii  Ennodii)^  (jui  horum 
avus  pater^ue  hactenus  crediti  sunt.  Incidit  horum 
oonsuiatus  m  annum  Christi  52^. 

Ei^go  ut  consules  illis  temporibus  pueros,  atque 
adeo  in  infantes,  creatosfuisse  constiit,  ita  praetores 
eadem  setate  renuntiatos  aliquando  fuisse  mirum 
non  est.  Neque  enira  jurisdictionis,  aut  magnae 
cujuspiara  adininistrationis  ciiusa  hi  legebantur,  sed 


lamenta  rideret.i  Ilis  edocta  documentis  non  finiri  R  spectaculorura,  hoc  est  impensarum,  quas  vel  ipsi. 


saeculo  fragili,  et  spem  tantura  in  Deo  ponere,quera 
8olum  amittere  inviti  non  possumus,  sahitarera  sibi 
filioqiie  scientiara  induit,  utparvulum  suum  ne^li- 
ffendo  diligeret,  et  dimittendo  retineret,  firmms 
babitara  aosentem,  quem  Domino  commendasset, 
quam  complexura  pracsentem,  si  sibi  credidis- 
set.  > 

Quia  ei^  adhuc  parvulus  erat,etiaranccesse  fuit 
eiprocoratoremet  tutorem  constitui.  Heraclides  seu 
Palladius  Lipomani  et  Baronii,  cap.  33,  agens  de 
profectione  ejus  cum  Roma  solvit  :  a  Procuratore 
ante  filio  suo  constituto.j»  Etcap.  4*2,cura  jam  Jero- 
solymis  versaretur,  (»t  largas  eleeraosynas  distri- 
baeret  :  c  Cni  parentes  quoque  ejus,  ac  fiUi  procu- 
ratores  ipsius,  ex  facultatibus  propriis  raulta  praebe- 
bant.»  Paliadius,  Uervcti  cap.  117:  «Curacurasset 
ut  filii  sui  nominaretur  tutor.  »  Grsece  :  rioi7!?aaa 
R:frpo;n>v  tc5v  ulod  auTT;^  ovotia767[vai.  Item  cap.  118  : 

f%  Ji * ▲  A*i  *  *         *  A  *  /«1* 


vel  eorura  nomine  patres  senatores  sustinebant. 
Creabantur  enim  praetons  cx  ordine  senatorio,  ut 
lex  1  Cod.  Theod.,  de  Praetor.  et  Quaestor. 
declarat.  Boetius,  lib.  iii  Consol.,  prosa4  :  c  Atqui 
praetura,  inquit,  oiim  magna  potestas,  nunc  inane 
nomen,  et  senatorii  censusgravis  sarcina.  s  Ubi  non 
riteBernarius  prxfecturalegit. Sjmmachnsm  ador- 
nanda  filii  praetura,  ludoruraqueapparatu,  totum  se 
fuisse,  multis  epistolis  testatur,  ut  lib.  iv,  ejpist.  59, 
ad  Eufrasium  :  ((  £  re  nata  opportunum  vicletur  di- 
ligentiara  tuara  precibus  amoirc,  ut  in  prsetoriam 
filii  mei  functionera,  visu  et  cursu  nobiles  equi  prae- 
parentur. »  Idera  eidera  comraendatduabus  sequen- 
tibus  litteris.  Meminit  idem  praetoriae  dignitatis  fiiii 
lib.  VIII,  epist.  21,  70, 71.  Quantum  S^mmachus  im- 
penderit  m  ludos  praetorios  filii,  exprimit  Olympio- 
dorus  Thebaeus  Historiarum  ejus  saeculi  scriptor, 
apud  Photium,   cod.  80,  iibi  agit  de  opibusetcen- 


cSai>peditantibuseiconsanguineis,etipsofiho,etcu-  su  civiumRomanorura,etdeimpensisludorum  prse- 
ntorilMis  quotannis  pecunias.  ■  Gncce  :  Xopy)YotSvTa>v  ^  toriorura.  Ait  i^itur  Syraraachura  in  praeturain  iliii 
{tirj  xaX  xwv  icp<{{  Yivo;,  xal  auTou  tou  u\o\j,  xal  tojv  ccntenarios  auri  vicenos  iinpondisse,  id  est  aureo- 
wluiv  esciTpdncov  Ta  yj37[fxaTa.  rum  miilia  circiterduccnta  ;  Maximura  in  filii  iteni 

Quare  in  prima  editione  mea  harum  Vitarura, 


existimavi  errorem  irrep&isse  in  Hieronymi  Chroni- 
eoo,  et  etiara  contra  omnium  Mss.  fidem  (quorum 
tfmn  somma  apud  me  solet  esse  auctoritas)  unica 
Uttenila  mutata  apud  Hieronymum  legebam,  prx- 
tort  et  non  prstcre ;  ut  Melania  Roma  profecta  sit 
filio  Qnico  Romae  derelicto  prxtori  urbano^  videli- 
oet  tanquam  tutori,  non  vero  ipso  prxtore  urbano 
tone  enstente.  11 

Nanc  vero  re  penitius  perspecta,  stet  sua  veteri- 
iRttlibris  fides,  jretineamusque  prxtorcy  et  Melaniae 
fllio  etsi  puero  prxturam  delatam  dicamus.  Plane 
primae  dignitates  (etsi  rarius)  auandoque  posterio- 
ribos  temporibus  fuere  pueris  delataB  in  gratiam  fa- 
niiliae  vel  jparentum  bene  de  republica  meritorum. 
Sie  Hononus  Theodosii44M|in^P-  ^^^us  infans  con- 
nl  creatus.  Claudianus,  panegyrico  de  quarto  Ho- 
ANii  eonsulatu: 

InUt  cunab jla  consul 

Pioftberifl,  signaos  posito  modo  DomiQe  fastos, 
Donatarqae  tibt,  qut  te  produxerat  annus. 

Undein  edicto  Theodosii  (L  1  de  hisqui  relig.  con- 

tend.^Cod.Tkeod.),q}io  haereticoscoercuit  scribens  ad 

Eosigninmpraefectumnraetorio :  cHonorisnob.puero 

alEvodio  coss.,  1  quious  assignant  annumCnristi 

386.  Ita  Theodosius  junior  Arcadii  filius  nondum 

triennis  consul  fuit  cum  Ruraorido,  quibus  consignant 

annum  Christi  303.  De  Olybrio  puero  consule  Hie- 

nmymus  epistoia  ad  Demetriadem :  «  Pius  fiiius,vir 

amabilis,ckmensdominus,  civis  afrabiIis,consuI  qui- 

dem  inpueritia,sedmorum  bonitate  senator  illustrior 

{BUron,,  ^ift.  8)«  >  Boetius,  duos  liberos  etiam  pue- 

ros  0088.  Tidit.  Phllosophia  eum  solans,  copulatum 

hnne  consalatam  ei  mgerit :  «  Cum  duos  pariter 


praetura  quadragenos  auri  centenarios,  hoc  est,  au- 
reorum  milliaquadraginta. 

His  perpensis  mirura  nunc  videri  non  debet,  si 
nobilissimus  ditissimusque  Melaniae  Romanae  filius, 
in  praetorem  etiaranum  puer  electus  fuerit. 

Lapsus  cst  ex  eodem  Hieronymi  loco  in  Chi^onico 
Gregorius  Turonensis,  lib.  i  Hist.  Franc,  c.  40,  qui 
existimavit  Melaniae  filio  nomen  fuisse  Urbanum^ 
cum  Hieronyraus  de  prxlore  urbano  intelligendus 
sit.  Locum  Hieronymi  ex  Chronico  ita  ille  expressit 
et  circumscripsit  :  «  Melania  vero  matrona  nobilis 
et  incola  urbis  Roraana},  Jerosolyraaob  devotionera 
abiit,  Urbano  filio  Roraae  relicto.  Quem  ita  se  in 
cuncta  bonitate  ac  sanctitate  oranibus  pra^buit,  ut 
Thecla  vocaretur  ab  incolis.  »  Oraisit  ut  vides,  prx- 
tore. 

(x)  Summam  constantiam.]  Hieron.,  epist.  25  : 
D  f  Sancta  Melania  nostri  teraporis  intcr  Christianos 
vera  nobilitas,  cum  qua  tibi  Dominus  roihique  con- 
cedat  in  die  sua  habere  partem,  calcnte  adhuc  ma- 
riti  corpusculo,  et  necdum  humato,  duossimulper- 
didit  filios,  etc. 

( (/)  Viginti septem .]  Ita  quidem  Palladius.  Sed  Pau- 
linus,  epist.  9,  ad  Severura.  dicit  perquinque  lu- 
stra  haesissc  Jerosolymis,  id  est  annis  xxv. 

{z)  Pithymum.]  Baronius,  posuit  jBwf/ii/miMm.Sed 
rectum  Pithymusy  seu  Pissimius,  ut  patct  ex  textu 
Graeco  Palladii. 

(aa)  Cum  eain  £gyptumprofectum.]lnceTi\xm  hoc, 
an  Ruffinus  Roma  in  iEgyptum  profectus  sit  una 
cum  Melania.  Nec  Hieronymus  hoc  insinuat.  Vide 
dictaiitt.  a. 

(bb)  Palladii  atque  Paulini.]  Neuter  habet,  <^uod 
Ruf&nus  una  cum  Melania  Jerosolymis  Romam  sit 
profectus.  Solius  meminere  Helani»  in  hac  profe- 


735 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  II. 


796 


chone.  Narrat  quidem  Palladiascam  Melania  fuisse 
Raffiiiam,  sed  tanc  erant  Jerosolymis.  Nec  aliter 
capiendusPaalinus,  cum  ait  •  Ruffinum  Melaniaespi- 
ritali  via  comitem  {Paulin,,  epist  9).  »Quisanenon 
tacuisset  Ruffini  adventum,  epist.  10,  quaMelanise 
adventum  Neapolim  prose^uitur,  si  unacum  Mela- 
nia  advenisset.  Nisi  quis  dicat  Melaniam  cum  Ruf- 
fino  primo  Romam  appuiisse  ;  inde  Melaniam  con- 
cessisse  Neapolim ;  Hutfinum  Romae  mansisse,  vel 
Aquileiam  profectum.  Sed  Paulinus,  qui  Melaniam 
excepit,  ait  eam  Neapolim  appulisse  ;  etsi  Palladius 


A  et  Heradidessimplidter  dicant  Ctesarea  Romam  ap» 
pulisse.  Sed  interpretandi  sunt  per  Neapolim,  ex 
Paulino  qui  praesens  fuit. 

(cc)  Ut  plane  nullum  sit  dubium, ]lmovero  nuud« 
mum  dubium  haeret.  Nec  enim  negamus  Raffinom 
tunc  Romae  fui8se,cum  ad  eum  scripsit  Hieronymiis 
eam  epistolam,  sed  quodnonsimuicamMelaniaRo- 
mam  iverit.  RufQnum  enim  jam  antea  videtar  Ro- 
mam  evocassedomestica  necessitas,  cum  Aqaileiain 
ipsi  proficiscendum  fuit.  Melania  Romam  profecta 
occasione  neptis  suse,  ut  patet  supra  ez  Palladio. 


DE   RUFFINO    PRESBYTERO   EJUSQUE   LIBRO 

ILLUSTEIUM  VIEORUM  ELOGIA  ET  TESTIMONIA, 


DE  RUFFINO  ELOGIA. 
Hieronymus^  epist.  5,  ad  Plorentium. 
44S^tquia  fi:*ater  Ruffinus  (a),  qui  cum  sancta 
Melania  ab  iEgypto  Jerosolymam  venisse  narratur 


censentes  sermocinabantur,  car  a  quibosdam  pn>- 
tomTstarum,  tanquam  scsevus  cavendusqae  tracta- 
tor  improbaretur ;  quanquam  sic  esset  ad  verbom* 
sententiam  translatus,  ut  nec  Apuleius  Phaedonem 


individua  mihi  germanitatis  charitate  connexus  est,  p  sic  Platonis,  neque  Tullius  Ctesiphontem  sicDemo- 

^^  •  •      X      1 ■  •  •     X      1  A  ^tf       Xl-  •  •  ^       «^ •  • 


quaeso  ut  epistolam  meam  huic  epistolae  tuae  copu- 
latam  ei  reddere  ne  graveris.  Noli  nos  ejus  sestima- 
re  virtutibus.  In  ilio  conspicies  expressa  sanctitatis 
vestigia,  et  ego  cinis  et  vilissima  pars  luti,  et  jam 
favilla,  dum  vertor,  satis  habeo  si  splendorem  mo- 
rum  iilius  imbecillitas  oculorummeorumferresus- 
tineat.  Ille  modo  se  lavit,  et  mundus  est,  et  tan- 
quam  nixdealbatus.  Ego  cunctis  peccatorum  sordi* 
bus  inquinatus,  diebus  ac  noctibus  opperior  cum 
tremore  reddere  novissimum  quadrantem. 
Idem^appendiceadChroniconEusebii^anno  14  Ya^- 

lentiniani. 

Fiorentinus  Bonosus  etRuffinusinsignesmonachi 
habentur.  E  quibus  Florentinus  tam  misericors  in 
egentesfiiit,  ut  vulgo  pater  pauperum  nominatus  sit. 
Paulinus,  epist,  9,  ad  Severum. 

Ipsam  annotationem.quam  commonitorii  vice  mi- 
seras,  litteris  meis  inditam  direxi  ad  Ruffinumpre- 
sbyterium,  sanctae  Melaniae  spiritali  via  comitem, 
vere  sanctum,  et  pie  doctum,  et  ob  hoc  intimamihi 
aCfectione  conjunctum.  Si  ille  has  quae  merito  te 
permovent  de  annorum  sive  regnorum  non  congru- 
ente  calculo,  hiantis  historiae  causas  non  ediderit, 
qui  et  scholasticb  et  saecularibus  litteris  Graece  jux- 
ta  ac  Latine  dives  est,  vereor  ne  apud  alium  in  his 
regionibus  frustra  requiramus. 

Cassianus^  lib,  vii  de  Incarnat,,  cap,  27. 

Ruffinus  quoque  Christianae  philosophiaevir,haud 
contemnenda  Ecclesiasticorum  doctorum  portio* 
Gelasius  pont.j  in  Concilio  Romano  lxx  epp. 


sthenis  in  usum  regulamque  Romani  sermonis  ex- 

scripserint. 

Gennadius,  de  illustribus  Ecclesis  Scriptaribut^ 

cap,  17. 

RufBnus  Aquileiensis  Ecclesiae  presbyter,  non 
minima  pars  fuit  doctorum  Ecclesiae.  et  in  transfe- 
rendo  de  Graeco  in  Latinum  elegans  ingeniamhabuit. 
Denique  maxima  parte  Graecorum  bibliothecam  Li* 
tinis  exhibuit :  Basilii  scilicet  Caesariensis  Cappado* 
ciae  episcopi ;  Gregorii  Nazianzeni  eloquentissiiDi 
hominis ;  Ciementis  Romani  Recognitionam  libros ; 
44  A  Eusebii  CaesariensisPalaestinae  Eoclesiasticim 
Historiam  ;  Xysti  sententias  ;  Evagrii  sententias* 

Interpretatus  est  etiam  Sententias  Pamphili  ma^ 
tyris  adversus  Mathematicos. 
n  Horum  omnium  quaecunqueprsmissis  prologisi 
Latinis  leguntnr,  a  Ruffino  interpretata  sont ;  qoi 
sunt  sine  prologo,  ab  alio  translata  sant,  qoi  prolo- 
gum  facere  noluit. 

Origenis  autem  non  omnia,  quia  et  Hieronymii 
aliquanta  transtulit,  quae  suo  prologo  disoemontiir. 

Proprio  autem  labore,  imo  gratia  Dei  et  doBO 
exposuitidem  RufQnus  Symbolum,at  in  ejos  con- 
paratione  alii  nec  exposuisse  credantur. 

Disseruit  et  Benedictionem  Jacob  snperPatriar^ 
triplici,  id  est,  historico,  morali  etmysticoaenso. 

Scripsit  et  epistolas  ad  timorem  Dei  hortatoriM 
multas,  interquas  praeeminentillae  quas  ad  PrdbiB 
dedit. 

Historiae  etiam  Ecclesiasticae,  quam  ab  Eaaebio 


Item  Ruffinus  vir  religiosusplurimos  ecclesiastici  D  scriptam  etab  ipso  interpretatam  diximas,  addidit 
operis  edidit  libros,  nonnullas  etiam  scripturas  in-    decimum  et  undecimum  librum. 


terpretatus  est.  Sed  quoniam  beatus  Hieronymusin 
aliquibus  eum  de  arbitrii  iibertate  notavit,  iiia  sen- 
timus  quae  beatum  Hieronymum  sentire  cognosci- 
mus. 

Sidonius^  lib,  u,  epist.  9,  ad  Donidium. 
Quos  inter  Adamantius  Origenes,  Turriano  Ruf- 
fino  interpretatus,  seduio  fidei  nostraelectoribus  in- 
Bpiciebatar.Fariter  et  proat  aingulis  cordi  diTersa 


Sed  et  obtrectatori  opusculorum  saorum  re^OBr 
dit  duobus  voluminibus,  arguens  et  convinceoSyM 
Dei  intuitu  et  Ecclesiae  utilitate  auxiliante  DomBW 
ingenium  agitasse,  illum  vero  aemulationia  stimalo 
incitatum  ad  obloquium  stylum  vertisse. 

HonOrius^  de  illustribus  Ecclesis  ScripiorilmSi 

cap.  17. 

Ruffinus  Aquileiensis  EodeaiaB  preabjter,  lummi- 


737 


DE  RUFJINO  EJUSQUE  LTBRO  ELOGTA  ET  TESTTMONTA.  NOTATIO. 


738 


nima  pars  doctonim  Ecclesise,  in  transferendo  deA 
Qfsbco  in  Latinum  elegans  habens  ingenium,  maxi- 
mam  partem  GraBcorum  bibliothecae  Latinis  exhi- 
boit  :  Basilii  videlicet  Caesariensis  episcopi ;  Grego- 
rii  Nazianzeni  eloquentissimi  hominis ;  Clementis 
Romani  Recognitionum  libros ;  Eusebii  Gaesariensis 
Palaestinse  historiae  novem  libros,  quibus  duos  addi- 
dit ;  Sixti  Philosophi  (b)  sententias  adversus  Mathe- 
maticos. 

Origenis  autem  non  omnia,  quia  et  Hieronymus 
aliquanta  transtulit. 

Symbolura  sic  exposuit,  ut  in  ejus  expositione  alii 
nec  exposuisse  credantur. 

Disseruit  et  Benedictionem  Jacob  super  patriar- 
dias  triplici  modo,  id  est  historico,  morali  et  mysti- 
00  sensu.  g 

Scripsit  et  epistolas  ad  timorem  Dei  hortatorias 
multas. 

Sqo  obtrectatori  duobus  voluminibus  respondit. 

DE  HOC IPSO  LIBRO  TESTIMONIA. 
Ruffinus^  lib,  ii,  Hist.  EccL  cap.  4. 

Postqaam  mentionem  fecit  duorum  Macariorum, 
Heraclidis  et  Pambo,  et  quaedam  Macarii  miracula 
iiarravit,sabdit :  •  Verum  si  singulorum  mirabilium 
g^sta  prosequi  velimus,  excludemur  a  proposita  bre- 


Titate,  maxime  cum  haec  narrationem  proprii  ope- 

ris  (c)  mereantur.  » 

Hieronymus,  epist.  ad  Ctesiphontem  adversus  Pelor 

gianoSf  cap.  2. 

Qui  (Ruffinus)  librum  quoque  scripsit  quasi  de 

monachis,  multosque  in  eo  enumerat  qui  nunquam 

fuerunt  (d) ;  et  quos  fuisse  scribit,  Origenistas  (e)  ab 

episcopis  damnatos  esse  non  dubium  est ;  Ammo- 

nium  videlicet,  et  Eusebium,  et  Euthymium  (/),  e( 

ipsum  Evagrium  (g)^  Or(h)  quoque  etlsidorum  (t), 

et  multos  alios  quos  enumerare  taedium  est.  Et  juxta 

illud  Lucretii  : 

Ae  felali  pueris  absinthia  terra  medentef 
(^um  dare  coDaDtur,  prius  oras  poeula  eiream 
4149  (^ntiagunt  dulci  mellis  flafoque  liquore. 

Ita  ilie  unum  Joannem  (j)  in  ipsius  libri  posuit  prin- 
cipio,  quem  et  catholicum  et  sanctum  fuisse  non  du- 
bium  est,  ut  per  illius  occasionem,  caeteros,  quos 
posuerat,  hsereticos  Ecclesiae  introduceret. 

Decreti  aiparte  cap.  3,  de  Consecr.,  cap,  16  (ik), 
ex  dictis  sancti  Apollonii. 

Jejuniasane  legitima,  idest,  quarta  etsextaferia 
non  sunt  solvenda,  nisi  grandis  aliqua  necessitasfue- 
rit,  quia  quarta  feria  Judas  de  traditione  Domini 
cogitavit;  et  sexta  crucifixus  est  Salvator.  Videbitur 
ergo  qui  in  his  diebus  sine  aliqua  necessitate  solverit 
statuta  jejunia,  vel  cum  tradente  tradere  Salvato- 
rem,  vel  cum  crucifigentibus  crucifigere. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 
(a)  i)t</]lnus.1  Vides,  lector,qu8BdeRuffinoscribatCfusius  eorum  gesta  pertractare  :  quod  eum  praesti- 


HidroDjmas,antequam  arctissima  ilia  dulcissimaque 

necessitado  versa  fuit  in  odiosam  calumniam.  Quis 

noacamAu^stino  exclamet?cO  misera  et  miseranda 

conditio!  omfida  in  voluntatibus  amicorum  scientia 

msentiam,  ubi  nulla  est  praescientiaf  uturorum !  etc. 

Qoisdenique  amicus  non  formidetur,  quasi  futurus 

inimicus,  si  potuit  inter  Ruffinum  et  Hieronymum 

lioc,qaod  plangimus,  exoriri?etc.  Quando  non,  cui 

non,  obi  non  homini  formidanda  pernides,  cum  eo 

tempore.  quo  abjectis  jam  sarcinis  saecuiaribus,  jam 

opediti  Dominum  sequebamini,  et  in  ea  terra  vive- 

brassimalin  quaDominus  humanis  pedibus  ambu- 

hns,  Paeem  meam^  inquit,  do  vobis^  pacem  relinquo 

^^yoan.  xiv),  viris  aetate  maturis  et  in  eloquio 

Domini  abundantibus,  vobis  accidere  potuerit?  Vere 

tmtatio  e$t  vita  hominis  super  terram  iJob.  vii).  Heu 

nihi!  qui  vos  simul  alicubi  invenire  non  possuni; 

forte,  vA  moveor,  ut  doleo,  ut  timeo,  prociderem  ad 

pedes  vestros,  flerem  quantum  valerem,  rogarem 


tisse  discimus  sequenti  divi  Hieronymi  testificatione, 
quanquam  librum  hunc  non  tam  a  Ruffino  composi- 
tum  quam  ex  Graeco  Palladii,  vel  Heraclidis,  vel 
anonymi  textu  ab  eodem  expressum,  mihi  fit  verisi- 
mile.  Vide  dicta  prolegomeno  4. 

(d)  Qui  nunquam  fuerunt.]  Tales  hoc  libro,  qui 
nunquam  fuennt,  deprehendere  non  possnm,  cum 
vix  ullus  occurrat  cui  non  et  alii  auctores  testimo- 
nium  dicant.  Unam  Oxyrynchum  excipio  dvitatem, 
cujus  nomen  et  episcopatus  etsi  apud  historicos  et 
Patres  inveniatur,  nihil  tamen  de  nistoria,  quae  hic 
narratur,  memini  legere.  Neminem  tamen  scio  de  ea 
unquam  dubitasse.  Quin  et  Baronius  eam  Annalibus 
suis  intexuit,  tomo  III.  anno  Christi  316,  Silvestri  pa- 
pffi  3,  Constantini  imp.  1 1 . 

(e)  0rigenistas.]Cons\x\eq}i9B  diximus  prolegomeno 
generali  45. 

(/)  Ammonium  mdelicet,  et  Eusebium^  et  Euthy" 
mtum.l  De  his  habes  hic  cap.  23. 


^Mntomamarem ;  nunc  unumquemque  vestrum  pro  j)     (g)  Evagrium.]  De  hoc  cap.  27 


•Qpeo,nunc  atramqueproaiterutro,  et  pro  aliis,  ac 
nniime  infirmis  pro  quibus  Christus  mortuus  est; 
^  vos  tanquam  in  theatro  vitse  hujus  cum  magno 
mi  periculo  spectant,  ne  de  vobis  ca  conscribendo 
sptiipitis  qa»  quandoque  concordes  delere  non  po- 
teritis  (Aug.^  epist.  15  ad  Hieron.,  et  apud  Hieron. 
Vui.  93.)  » 

(b)  Sixti  philosophi.]  Clare  apparet,  qui  Honorius 
Oeimadiam  solitus  sit  sublegere.  Sed  quod  supra, 
pro^gomeno4, 1 5,  monui,velHonorium  corruptum 
ene,  vel  Gennadiam  ab  eo  perfunctone  lectum,  idem 
hie  osa  venit.  Nam  Sixti  et  Pamphili  martyris  sen- 
tentias  in  unum  conflat.  Nec  emm  Sixtus  adversus 
Methematicos  scripsit,  sed  Pamphilus  martyr,  ut  di- 
itincte  habet  Qennadius. 

(c)  Proprii  oy«m.]  Videtur  hic  insinuare  Ruffinus, 
ee,  com  mstoriam  Ecclesiasticam  scriberet  (in  qua 
obher  sanctomm  Patrum,  qai  in  eremo  floruerunt, 
fiwit  mentionem)  in  animo  habaisse  proprio  opere 


(^j  Or.]  De  hoc  cap.  2. 

(t)  Isidorum.]  De  noc  ejusque  monasterio  agitur, 
cap.  17. 

(j)  Joannem.]  Hic  c.  4  occurrit,  et  divus  Hierony* 
mus  hunc  in  liori  principio  positum  asserit. 

ik)  Ex  dictis.]  Notatum  in  Decreto  ad  hoc  caput : 
c  Caput  hoc  haoetur  apud  Paliadium  in  vita  ApoUo 
abbatis.  »  Ita  notatum  temporeOregorii  XIII,  post- 
quam  Palladius  ex  versione  Herveti  prodiit,  apud 
quem,  cap.  52,  eadem  res  habetur,  etsi  aliis  verois. 
Apud  Palladium  ex  veteri  versione  nulia  hujus  rei 
mentio  Sed  narratio  haec,  tum  re,  tum  verbis  iisdem, 
desumpta  est  ex  hoc  libro,  cap  7,  quemRuffinusex 
libro  (jraeco,  ut  existimo,  anonymo  vertit.  Nam 
quod  nunc  Palladio  auctore,  cap.  52,  habetur  ex 
versione  Herveti,  etiam  habes  Heraclide  auctore, 
incerto  interprete,  cap.  2.  Vide  proi^mena  de 
Raffino,  Palladio  et  Heradide. 


mSTORIA  MONACHOROI 

(Exsiat  cum  notis  Rosweydi  Patrol.  tom.  XXI ^  a  col,  387  ad  eol.  402,) 

DE  VITIS  PATRUM 

LIBER  TERTIUS, 


SIVE 

VERBA  SENIORUBl, 

AUGTORE    PROBABILI 

EUFFINO  (')  AQUILEIENSI  PRESBTTERO. 

4t9%  Vere  mundum  quis  dubitct  meritis  stare  sanctorum  (2),  horum,  scillcet,  quorum  in  hoc  volumine 
vita  pnefulget,  qui  omnem  luxuriae  notam  tota  mente  fugerunt,  mundoque  relicto,  eremi  vasta  secreta 
rimantur,  ibique  per  terribiles  rupes,  formidolosis  antris  excubantes,  non  esuriunt  nequc  sitiant,  quia 
dextera  Dci  sustentat  et  pascit  eos.  Horum  meritis  subleveris ;  horum  supplicationibus  peccatorom 
veniam  merearis,  mi  domine  Fidose  (3).  Non  ergo  spernas  simplicitatem  et  impoiitos  sermones;  nee 
enim  mei  operis  cst  divinse  doctiinae  scripturseque  sophistice  et  eloquenter  signare  sermones,  sed  saadere 
mentes  hominum,  in  lide  et  operibus  veritatis.  Patrum  deniqne,  sanctonim  patriarchanuii,  et  prophe- 
tarum,  id  est  Abraham,  Isaac,  et  Jacob,  Moysi,  et  iEliae  et  Joannis  ideo  descripta  est  fides  et  conTersatio, 
non  tantura  ut  illos  gloriflcaremus  quos  certe  Deus  glorificaverat,  et  in  regno  suo  g^oriosos  habebat;  sed 
ut  legentibus  posteris  conferrent  veritatis  doctrinam  et  exempla  salutis. 

VERBA  SENIORUM. 

i.  Quidam  sanctorum  seniorum  Patrum,  inter- A  se  abscindere  possit.  Nec  non  etiamsi  qoid  ^m 

rogantibus  se  monachis  de  causa  abstinentiae,  dixit :  et  contra  praecepta  Dei  videamus  agere  alioB,  opoitBt 

Oportet,  niioli,  ut  odio  habeamus  omnem  requiem  nos  contra  viUa  eorum  vehementer  quidem  irtsd, 

praesentis  vitae ;  sive  delectationes  corporeas  ac  ven-  ipsos  493  vero  diligenter  corripere,  et  increpaw, 

tris  suavitatem,  et  honorem  ab  hominibus  non  re-  ac  monere,  ut  emendati  salventur,  et  ad  vitamcte^ 

quiramus,  et  dabit  nobis  Dominus  Jesus  coelestes  nam  perveniant. 

honores,  et  requiem  in  vita  aetema,  gloriosamque  3.  Erat  quidam  senior  in   eremo  interiofi,  per 

laetitiam  cum  angelis  suis.  multos  annos  in  abstmentia  et  in  omnistudio  ^ 

2.  Idem  autem  scnior  dixit  :  Quia  naturaliter  in-  taU  nimis  laborans  (Pelag.,libel.  vii,  n.  25).  Adte- 

est  homini  esurire,  oportet  autem  sumere  cibum  ad  nientesque  ad  eum  quidam  fratres,  admirati  «mt 

necessitatcs  corporis  sustentandas,  non  taraen  in  ejus  perseverantiam,  dicentes  :  Quomodo  totenfi 

passione,  seu  satuiitate  ventris.  Nam  et  somnus  na-  istum  tam  aridum  et  squalidum  locum, Pater? Qoi- 

turaliter  inest  homini,  sed  non  in  satietate  sive  re-  bus  ille  respondens,  ait :  Omnis  labor  totia8ten|io- 

solutione  corporis,  quo  possimus  humiliarepassiones  ris  quo  hic  dego  nondum  unius  hor»  tomientonoB 

ac  vitia  carnis.Satietas  enim  somni  mentem  sensum-  aeternorum  gehennae  spatium  habet.  Oport^^inqniii 
que  hominis  stupidum  pigrumque  reddit ;  vigiliae  au-  B  nos  m  parvo  tempore  vitae  illius  sustinere  laboreD, 

tem  tam  sensum  quam  etiam  mentem  subtiliorem  ac  et  macerare  passiones  corporis  nostri,  ut  invenisn» 

puriorem  efficiunt.  Ita  enim  et  sancti  Patres  dixe-  in  iilo  fiituro  ac  »temo  saculo,  quod  nunqoam  de- 

runt,  quia  vigilige  sanctae  purificant  et  illuminant  ficit,  perpetuam  repausationem. 

mentem.  Sed  etiara  irasci  naturaliter  inest  homini,  4.  Referebant  nobis  sancti  seniores  de  quodi» 

non  in  commotione  passionis,  sed  ut  irascatur  con-  fratre,  dicentes,  quomodo  quodam  tempore  itaim- 

tra  semetipsum  ac  vitia  sua,  ut  faciie  emendare  et  a  pugnabatur  a  daemonibus,  ut  statim  hora  diei  priat 


741 


VERBA  SENIORUM. 


742 


tmntam  famem  et  defectionem  corpori  ejus  facerent,  Aprope  lucera;  otdixiteis :  Nonpossumus  propter  vos 


ut  penitus  sustinore  non  posset  {Pelag.^  libel,  i, 
n.  58).  Verumtamen  ille  dicebat  in  corde  suo  :  Quia 
qaalitercunque  esurio,  oportet  me  vei  usque  ad  ho- 
ram  tertiam  ezspectare,  et  tunc  cibum  sumere. 
Cumque  facta  fiiisset  hora  teitia,  iterum  dicebat 
cogitationibus  suis  :  Etiam  et  nunc  violenter  oportet 
me  sustinere  usque  ad  horam  sextam.  Cumque 
advenisset  hora  sexta,  infundebat  panera  in  aquam, 
dicens :  Dum  hic  panis  infunditur,  oportet  me  etiam 
horam  nonam  exspectare.  Cumque  hora  nona  adve- 
nisset,  secundum  consuetudinem  complebat  omnes 
orationes  suas  et  psalmodiam  secundum  regulam,  et 
ponebat  panem  utcomederet.  Hoc  ergo  per  plurimos 
dies  sustinuit.  Quadam  ergo  die  similiter  ab  hora 


omnem  canonem  psallere,  ideoque  repausate  modi- 
cum,  quia  de  itinere  fatigati  estis.  Cum  autem  fa- 
ctum  fuisset  mane  hora  prima,  voluerunt  recedere 
ab  eo,  scd  non  perraisit  eos  senior,  dicens :  Magis 
jubete  facere  nobiscum  aliquantos  dies ;  non  enim 
dimitto  vos  hodie,  sed  propter  charitatem  teneo  vos 
vel  alios  tres  dies.  IUi  autem  hsec  audientes,  surrexe- 
runt  nocte,  et  antequam  illucesceret,  latenter  fuge- 
runt  ex  ex)dem  loco. 

6.  Quidam  de  sanctis  senioribus  salutandi  causa 
profectusest  ad  alium  seniorem  eremitam,  qui  cum 
omni  gaudiosuscepit  eura,  pro  cujus  adventu  paravit 
ad  rcfectionera  lenticulae  cibura  coctura,  dixeruntque 
inter  se  ut  prius  ex  raore  complcrent  orationes  et 


prima  usque  ad  nonara  fecit;  cumque  hora  nona  B  pgalraodiam,  ctpostea  cibura  caperent.  Cum  autem 


sedisset  ut  cibura  caperet,  vidit  de  sportella  (ubi 
paniSfid  est,  paximatia  [4]  repositaerant)surrexisse 
fomum  magnum,  et  egressum  esse  per  fenestram 
oellulai  ejus.  Itaque  ex  illo  die,  nec  esunes  nec 
defectio  corpori  facta  est,  sed  magis  ita  corrobora- 
tom  est  in  fide  et  abstinentia  cor  ejus,  ut  etiam  nec 
post  biduum  delectaret  eum  cibum  accipere.  Ita  gra- 
tia  Dei  auxiliante  certamini  ejus,  per  patientiam 
snam  frater  exstinxit  gastrimargiae,  id  est  guIsB  et 
eoncnpiscentiae  passionera. 

5.  Elgressi  sunt  aliquando  de  monasterio  fratres, 
ad  visitandum  eos  qui  in  eremo  coraraorabantur 
Patres  {Pelag,^  lihello  x,  num,  92).  Cum  autera  ve- 
niasent  ad  quemdam  eremitam  seniorera,  suscepit 


ingressi  fuissent,  psaliebant,  totumque  psalterium 
compleverunt.  Nam  etde  Scripturissanctis,  tanquam 
legentes,  duos  prophetas-  absentes  habentes,  recita- 
verunt.  Jamque  dies  abierat,  nox  sirailiter  recedebat. 
Dum  ergo  orarent  et  intente  psallerent,  illuxit  alia 
dies,  et  tunc  intellexerunt  quod  jam  nox  transisset. 
Iterum404  autem  inter  se  de  verbo  Dei  loquentes, 
et  spintales  sibi  sensus  exponentes,  factura  est  ut 
circa  horara  nonara  salutantes  se  invicem,  ita  rever- 
sus  est  qui  venerat  senex  ad  cellulam  suam .  Nam 
refectionera  cibi  qui  paratus  fuerat,  obliti  sunt  acci- 
pere,  dum  cibura  spiritualera  perceperunt ;  vespere 
autem  facto,invenit  senior  ollam  plenam  sicut  parata 
fuerat ;  et  contristatus,  dixit :  Heu  !  quomodo  obliti 


608  cnm  grandi  gaudio,  et  sicut  consuetudo  est,  Q  sumus  pulmentura  istud. 


apposuiteisraensulara.  Vidensenira  eos  fatigatosde 
itinere,  ideo  ante  horam  nonara  fecit  eos  reflcere,  et 
qnidquid  habebat  in  cella  sua,  apposuit  ut  ederent, 
et  repausavit  eos.  Facto  autem  vesperc,  orationes  et 
psalmos  secundum  consuetudinera  compleverunt. 
sinuliter  etiam  et  nocte  fecerunt.  Supradictus  autem 
Benior  soparate  in  alio  loco  quiescebat  sibi,  et  au- 
diebat  loquentes  inter  se,  et  dicentes :  Quoniam  isti 
eremitSB  magis  et  melius  ad  refectionera  cibantur 
qnam  qoi  in  monasteriis  conversantur.  Haec  autem 
senior  audiens  tacuit.  Et  cura  illuxisset  dies,  arri- 
poenint  iter  ut  ad  aliura  eremitampergerent,  qui  in 
^cino  ejnsdem  senis  habitabat.  Cum  autem  egrede- 
rentur,  dixit  eis  senior  :  Salutate  eura  ex  me,  et 


7.  Referebat  nobis  abbas  Zenon,  quia  aliquando 
dura  proficisceretur  ad  Palaestinam,  fatigatus  de 
labore  itineris,  resedit  sub  arbore  {Pelag,  libel,  iv, 
n.  17).  Erat  autem  in  proxirao  agerplenus  cucume- 
ribus.  Cogitavit  autem  in  corde  suo,  ut  surgeret,  et 
tolierct  sibi  ad  refectionera  de  ipsis  cucumeribus  : 
Nihil  enim,  inquit,  grande  est  quod  habeo  toUere. 
Respondensque  ipse  sibi  in  cogitationibus  suis,  ait : 
Quia  fures  prtecipientibus  judicibus  in  torraenta  mit- 
tuntur,  oportet  et  ego  meipsum  probare,  si  possim 
sustinere  tonnenta,  quae  latrones  patiuntur.  Surgens 
auteraenderahora,  stetit  in  sestu  quinque  dies,frixit- 
que  corpus  sunra,  et  dixit  cogitationibus  suis  :  Quia 
non  possum  sustinere  tormenta,  ideo  oportet  mc 


dicite  ei :  Observa,  et  noli  irrigare  olera.  Cum  autem  D  furtura  non  facere,  sed  raagis  exercere  secundum 


penrenissent  ad  illum  seniorem  alium,  dixerunt  ei 
mandatnm.  Ipse  vero  intellexit  causam,  et  tenuit 
eosdem  fratres,deditque  eis  ut  operarentur  texentes 
sporCas,  sedensque  cum  eis  ipse,  non  cessavit  de 
opere  manuum.Vespere  auteraad  lurainaria  addidit 
■oper  consuetudinera  alios  psalmos,  et  post  comple- 
lis  orationes  dixit  eis  :  Nos  quidera  consuetudinem 
non  habcmus  dbari  quotidie,  sed  propter  vestrum 
•dTentum  oportet  nos  hodie  ccBnare ;  et  apposuit  eis 
ptties  siccos,  et  sal,  dioens :  Quia  propter  vob  debe- 
■ms  amplius  aliquid  ccenare ;  misit  autem  modicuw 
•eetam,  et  sal,  et  modicum  olei ;  et  cura  surrexis- 
Mit  de  mensala,c(Bpit  iterum  psallere   usque  ad 


consuetudincm  opera  raanuum,  et  de  laboribus  meis 
reficere,  sicut  sancta  Scriptura  dicit  in  psahnis  : 
Labores  manuura  tuarum  quia  manducabis,  beatus 
es  et  bone  tibi  erit  (Psal.  cxxvii),  quod  certe  quotidie 
in  conspectu  Doraini  psallimus. 

8.  Discipulus  cujusdam  sancti  senioris  impugna- 
batur  a  spiritu  fomicationis,  sed,  auxiliante  gratia 
Domini,  resistebat  viriliter  pessimis  et  immundis 
cogitationibus  cordis  sui,  jejuniis  et  orationibus,  et 
in  opere  manuura  aflligebat  se  vehementer.  Beatus 
autem  senior  videns  eura  ita  laborantem,  dixit  ei  : 
Si  vis,  0  fili,  deprecor  Dominura,  ut  auferat  a  te 
istam  impugnationem.  Ille  vero  respondens,  dixit : 


743 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


744 


Video»  Pater,  quia  etsi  laborem  sustineo,  sentio  ta-Aabiit  ad  sanctum  abbatem  Isidonun,  et  retolit  ei 


men  fructum  in  me  perficere  bonum,  quia  per  occa- 
sionem  impugnationis  hujus,  et  amplius  jejuno,  et 
amplius  in  vigiliis  et  orationibus  tolero.  Verumta- 
men  deprecor  te,  ut  exores  pro  me  misericordiam 
Domini,  ut  det  mihi  vii*tutem,  quatenus  possim 
sustinere  et  certare  legitime.  Tunc  senior  sanctus 
dizit  ei  :  Ecce  nunc  cognovi,  fiii,  quia  fideliter  in- 
telligis  quod  hoc  spiritale  certamen  per  patientiam 
ad  saiutem  aetemam  animae  tuse  proficiat.  Ita  enim 
sanctus  Apostolus  dixit :  Bonum  certamen  certavi, 
cursum  consummavi,  fidem  senravi ;  de  caetero, 
reposita  est  mihi  corona  justitiae  ;  non  solum  autem 
mihi,  sed  et  omnibus  qui  diligunt  adventum  ejus 
(//  Tim.  IV). 


violentiam  impugnationis  suse  (Pelag,^  libello  xvni, 
num.  12).  Cumque  de  Scripturis  sanctis  abbas 
Isidorus  proferens  testimonia,  consolaretur  eum,  et 
ut  ad  cellulam  suam  reverteretur  rogaret  eum, 
noluit  abbas  Moyses  pergore  adcellulam  suam.  Tonc 
abbas  Isidorus  pariter  cum  abbate  Moyse  ascende- 
runt  in  superiora  cellulae  suae.  Et  dixit  ei  Isidoms  : 
Respice  ad  4I3S  Occidentem,  et  vide.  Cnmque  re- 
spiceret,  vidit  multitudinem  daemonum  vehemenier 
cum  furore  perturban,  et  quasi  ad  praelium  praepa- 
ratos,  festinantesque  pugniire.  Dixit  autemei  abbas 
Isidorus  :  Respice  itemm  ad  Orientem,  et  vide. 
Cumque  respiceret,  vidit  innumerabilem  muititudi- 
nem  sanctomm  angelomm,  gloriosum  et  splenden- 
9.  Etalius  etiam  frater  vehementer  impugnabatur  Btem  super  lumen  solis  coelestium  virtutum  exerd- 


ab  immundo  spiritu  fomicationis.  Exsurgens  autem 
noctu  abiit  ad  quemdam  sanctum  et  probatum  in 
virtutibus  seniorem,et  confessus  est  ei  quiapatieba- 
tur  impugnationem  a  spiritu  fomicationis.  Heec  cum 
audisset  senior,  consolabatur  eum,  docens  spirituali- 
bus  verbis  de  virtute  patientiae,  dicens,  sicut  scri- 
ptum  est,  Viriiiter  agite,  et  confortetur  cor  vestmm, 
omnes  qui  speratis  in  Domino  (Psal,  xxvi).  Rever- 
sus  est  frater  ad  cellulam  suam,  et  ecce  iteram 
impugnatio  insistebatei.  Ipseautem  festinavitdenuo 
pergeread  supradictum  seniorem.  Vidensautem  eum 
senior,itemm  docebat  eum  ut  patienter  et  indefesse 
sustineret,  dicebatque  ei  :  Crede,  fili,  quoniam  mit- 
tet  tibi  Dominus  Jesus  Christus  auxilium  de  coelo 


tum.  Ait  autem  ei  abbas  Isidorus  :  Ecce  quos  in 
Occidente  vidisti^  ipsi  sunt  qui  etiam  impugnant 
sanctos  Dei.  Nam  quos  ad  Orientem  conspexisti,  ipd 
sunt  quos  ad  adjutorium  sanctis  suis  mittit  Deus. 
Cognosce  ei^o  quia  plures  sunt  nobiscum,  sicot 
dicit  Elisaeus  propheta  {IV  Reg.  vi).  Vemm  etiani 
sanctus  Joannes  dicit  :  Quia  major  est  qui  in  nobis 
est,  quam  qui  in  hoc  mundo  (/  Joan.  n\  Et  his  an- 
ditis  confortatus  in  Domino  sanctus  abbas  Moyses, 
reversus  est  in  cellulam  suam»  gratias  agens,  et 
glorificans  Domini  nostri  Jesu  Christi  bonitatis  pa- 
tientiam. 

i  1 .  Erat  quidam  frater  in  eremo  Scythiae  promptns 
et  alacer  in  opus  Dei,  et  spiritali  conversatione  {Pe- 


sancto  suo,  ut  possis  superare  passionem   hanc.C^^*  HbelL  v,  n.  22).  Huic  autem  inimicus  generis 


Confortatus  autem  frater,  monente  sancto  seniore, 
remeavit  ad  cellulam  suam,  et  itemm  impugnatio 
valde  conturbabat  cor  ejus.  Et  statim  eadem  hora 
noctis  reversus  est  ad  seniorem,  et  deprecabatur 
eum  ut  intentius  pro  eo  Dominum  exoraret.  Dixit  ei 
senior :  Ne  pertimescas,  fili,  neque  resolvaris,  ni*qne 
abscondas  cogitationes  tuas ;  ita  enim  confusus  spi- 
ritus  immundus  discedit  a  te.  Nihil  enim  ita  allidit 
virtutem  daemonum,  quomodo  si  quis  secreta  im- 
mundamm  cogitationum  revelaverit  sanctis  ac  bea- 
tissimis  patribus.  Viriliter  age,  fili,  et  confortetur 
cor  tuum,  et  sustineDominum  (Psal.  xxvi).  Ubi  enim 
durior  est  pugna,  ibi  gloriosior  erit  et  corona.  Deni- 
que  sanctus  propheta  Isaias  dicit :  Nunquid  invalida 


humani  diabolus  immisit  cogitationes,  ut  recordare- 
tur  cnjusdam  notae  sibi  mulieris  pulchritadinem,  et 
conturbaretur  in  cogitationibus  suis  vehementer.Gon- 
tigit  autem,  ex  dispensntione  Domini  Jesu,  ut  alioi 
quidam  frater  de  Mgjj^to  veniret  ad  visitandnmeam 
in  charitate  Christi.  Et  dum  inter  se  loquebantor, 
evenit  sermo  ut  diceret  ille  frater  de  iEgjpto  :  Qois 
mortua  est  illa  mulier.  Ipsa  autem  erat,  in  cnjiu 
amore  impugnabatur  supradictus  frater.  Haec  cum 
audisset  iile,  post  paucos  dies  abiit  ad  lociim  illaiii 
ubi  positum  erat  corpus  illius  defunctae  mulieris.et 
apemit  noctu  sepulcmm  ejus,  et  cum  palliosuo  ter- 
sit  saniem  putredinis  ej  us,  et  reversus  est  ad  cellulam 
suam,  ponebatque  fetorem  in  conspectu  sno,  et  dioe- 


est  manus  Domini  ad  salvandum,  aut  aggravata  est  Dbatcogitationibussuis  :Eccehabetis  desiderium  qaod 


auns  ejus,  ut  non  exaudiat  (Isaix  lix)?  Considera 
ergo,  filiole,  quiacertamen  tuum  exspectatDominus, 
tibique  contra  diabolum  dimicanti  parat  aetemitatis 
coronam.  Ideo  monet  nos  sancta  Sci  iptura,  dicens : 
Quia  per  multas  tribulationes  oportet  nos  introire 
in  regnum  ccblomm  {Act,  xiv).  Haec  autem  audiens 
frater,  confirmatum  est  cor  ejus  in  Domino,  et  per- 
mansit  apud  seniorem,  noluitque  ultra  reverti  ad 
cellulam  suam. 

10.  Beato  abbati  Moysi,  qui  habitabat  in  loco  qui 
appeliabatur  Petra,  quodam  tempore  intantum  im- 
posuit  durissimam  impugnationem  daemon  fomica- 
tionis,  ut  non  praevaleret  sedere  in  cellula  sua,  sed 


quaerebatis,  satiate  vos  ex  eo,  et  ita  in  illo  fetore 
cmciabat  semetipsum,  usquequo  cessaret  ab  eo  sor- 
didissima  impugnatio. 

12.  Duo  fratres  monaehi  abierunt  in  proxinuim 
civitatem,  ut  distraherent  quse  manibus  sois  per  to- 
tum  annum  operati  essent  (Pelag.^  libell,  t,  n.  97). 
Unus  autem  ex  eis  egressus  est  ut  quaB^am  sibi  ne- 
cessaria  emeret,  alius  autem  solus  in  hospitio  remin- 
sit,  et  instigante  diabolo  cecidit  in  fomicationem. 
Cum  autem  reversus  venisset  frater,  dixit  ei  :  Ecce 
distraximus  quse  necessaria  erant,  revertamnr  nunc 
ad  cellulam  nostram. Respondens  autem  frater dixit 
ei :  Non  possum  reverti.  Cumque  deprecaretur  eum 


745 


VERBA  SENIORUM. 


746 


frater  suus  dicens  :  Quapropter  non  reverteris  adAmalis,  impossibile  est  enim  discedere  a  te  spiritum 


cellulam? lUe  confessus  est  ei,dicens  :  Quiaegocum 
discessisti  a  me,  cecidi  in  fomicationem,  ideo  nolo 
reverti.  Volens  autera lucrari  etsalvareanimam  ejus 
frater  suus,  cum  sacramento  dixit  ei  :  Quia  et  cgo 
cum  separatus  fuissem  a  te,  lapsus  sum  similiter  in 
fbmicationem;verumtamem  revertamurad  cellulam, 
6t  ponamus  nos  in  poRnitcntiam  ^  Oninia  enim  pos- 
sibilia  sunt  Deo  {Lucao  i) ;  ut  pj)enitentibus  nobis  in- 
dulgentiam  donare  dignetur,  ut  in  aeterno  igne  tor- 
mentis  et  pcenis  inferni  in  tartaro  non  ciniciemur : 
ubi  poenitentia  non  est,  sed  ignis  semper  sinecessa- 
tione,  et  dira  torraenta.  Ita  ergo  reversi  sunt  ad  cel- 
lulam  suam.  Abierunt  autem  ad  sanctos  Patres,  ct 


fornicationis  immundum,  aliis  orantibuset  Deum  pro 
te  deprecantibus,  nisi  et  tu  ipse  laborem  as8umas,in 
jejuniis,  et  orationibus,  el  vigiliis  muitis,  cum  ge- 
mitu  deprecans  ut  misericordiam  suam,  et  adjuto- 
rium  suae  gratiae  praebeat  tibi  Dominus  Jesus  Chri- 
stus,  ut  possisresisterecogitationibus  maiis.Nam  et 
medici,  qui  corporibushominum  medicamenta  con- 
ficiunt  et  adhibent,quamvis  omniacum  summa  dili- 
gentia  faciant,  verumtamen  si  ille  qui  infirmatur,  a 
noxiis  cibis,  vel  de  aliis  quae  solent  laedere  infirmi- 
tates,  abstinere  noluerit,  nihil  ei  proficit  cura,  et 
diligentia,  etsollicitudo  medicorum.  Simiiiter  etiam 
et  in  aniraae  languoribus  eveniet.   Licet  enim  omni 


prostravemnt  se  ad  vestigiaeorum,  cum  multo  ulu- t»  intentione,  et  ex  toto  corde  sancti  Patres,  qui  sunt 


latu  et  lacrymis  geraentes,  et  confessi  sunt  illis  quae 
evenisset  eis  ruinaetentatio.  Quidquid  autem  praece- 
perunt  sancti  seniores,  et  docuerunt  eos  in  causa 
paenitentiae,ita  orania  fccerunt.  Ille  ergo  alius  h^ter, 
qui  non  peccaverat,  pro  fratre  qui  peccaverat  poeni- 
tentiam  agebat,  quasi  et  ipse  peccasset,  eo  quod  mul- 
tam  charitatemcirca  cum  haberet.  Vidensautem  Do* 
minus  laborem  charitatii;  ejus.  infrn  paucatempora 
reveiavit  sanctis  Patribus  qualis  esset  causa,  et  quia 
propter  charitatem  illius  qui  non  peccaverat,  et  se 
afHixeratpro  salute  fratris,  idcirco  indulgentiam  do- 
navit  ei  Dominus  qui  peccasset.  Ecce  hoc  ita  sicut 
scriptum  est :  Quia  posuit  animam  suam  pro  salute 
fratris  sui  (/  Joan.  iii). 

13.  Aliusetiamfratermolestiam  sustinebat  a  spi- 


medici  spirituales,  exorent  misericordiam  Domini 
Salvatoris  nostri  pro  eis  qui  orationibus  eorum  se 
postulant  adjuvari,  nisi  et  ipsi  cum  omni  intcntione 
roentis,  tam  in  orationibus  quam  in  omni  operespi- 
rituali  quae  Deo  placita  sunt  fecerint,  non  eisprofi- 
cient  negligentibus  et  resolutis,  et  de  salute  animse 
minirae  cogitantibus,  orationes  sanctorum.  £t  haec 
audiens  frater,  compunctus  est  corde,  et  cum  omni 
soUicitudine,  secundum  doctrinam  senioris,  tam  in 
jejuniis  quam  in  orationibus  et  vigiliis  semetipsum 
afnixit,  et  meruit  misericordiam  Domini.Etrecessit 
ab  eo  spiritus  immundae  passionis. 

14.  Erat  quidam  monachus,  et  habitabat  in  ere- 
mo.  Quaedam  autem  puella  ex  genere  et  cognatione 
ejus,  post  plurimos  annos  comperit  in  quo  loco  su- 


ritu  fornicationis.  Abiit  autem  adquemdam  proba-C)  pradictus  monachus  habitaret,  etinstigante  diabolo 

abiit  in  desertum  requirens  eum  (Pelag.,  lihell.  v, 
n.  24).Quo  invento,  ingressaestcellulam  ejus,  asse- 
rens  ei  quiaex  genere  et  parentela  ejus  fui8set,man- 
sitque  ibi  apud  eum^  et  cecidit  in  ruinam  peccati 
cum  ea.  Erat  autem  alius  monachus,  etipseinere- 
mo  degens,  qui  cum  ad  refectionis  horam  venisset, 
gello  (5)  cum  aqua,  quem  ad  potum  sibi  pneparave- 
rat,  vertebat  se,  et  tota  illaaquafundebaturin  ter- 
ram.  Hoc  autem  per  ahquot  dies,  cum  ad  refectio- 
nemvenisset,  itafiebat,  et  effUndebaturaqua  in  ter- 
ram,  ut  nonposset  bibere.  Cogitavit  autem  apud  se- 
metipsum,  ut  abiret  ad  illum  alium  monachum,  et 
diceret  ei  de  gellone  qui  vertebat  se,  et  tota  aqua 
elfundebatur.  Igitur  cuminitinere,  vcsperefacto,  in 


tissimum  seniorem,etprecabatur  eura  dicens  :  Pone 
tibisollicitudinera,  beatissime  Pater,  ct  ora  pro  rae, 
quia  graviter  me  impugnat  passio  fornicationis  (Pe- 
lag.,  libel.  v,  n.  lG).Haec  cura  audisset  senior,  ora- 
bat  intente^  diebus  ac  noctibus  pro  eo  deprccans  Do- 
mini  misericordiara.  Iterum  autem  voniebat  idera 
firater,  et  rogabat  seniorem,  ut  magis  intentius  pro 
eo  oraret.  Similiter  autem  cum  omni  sollicitudine 
beatus  senior  orabat  intentius  pro  eo  :  frequenter 
autem  venientem  ad  se  monachum  vidcns  senior  et 
deprecantem  se  ut  oraret,  valde  contristatus  miraba- 
tur  quia  non  exaudiret  Dominus  orationemejus.  Ea- 
dem  autem  nocte  revelavit  ei  Dominus  quae  circa 
illum  monachum  erat  negligentiae  et  ignaviae  resolu- 


tiOy  et  delectationcs  corporeae  cordis  cjus.Ita  autem  D  quodam  antiquo  et  diruto  templo  idolorum  dormiret. 


ostensum  est  sancto  seniori :  Vidit  sedentem  illum 
monachum,  et  spiritumfornicationis  in  diversis  mu- 
lieTDmformis  ante  illura  ludentem,  4100  etipsum 
com  eib  delectari.  Vidcbat  autem  et  angelum  Domini 
astantem  et  indignantcra  graviter  contra  eumdem 
fratrem,  quianon  surgebat  neque  prostemebatse  in 
orationibus  ad  Deum  ;sed  raagis  delectabatur  inco- 
gitationibus  suis.  Haec  autera  ostensasunt  per  reve- 
lationem  sanctoseniori.  Cognovit  autem  quia  culpa 
et  negligentiailUus  monachi  erat,  ut  non  exaudiren- 
tar  orationes  ejus  ;  et  tunc  dixit  senior  ei :  Quia  tua 


audivit  dsemones  inter  se  loquentes  :  Quia  in  ista 
nocte  praecipitavimus  illum  monachuminfomicatio- 
nem;  et  haec  audiens,  admirabatur.  Cum  autem 
illuxisset  dies,  pervenit  ad  monachum,  et  invenit 
eum  gravissima  tristitia  oppressum,et  dixitei:Quid 
faciam,frater,  quia  qua  horareficere  voluero,  statim 
geIIo,quem  ad  usum  aquae  habeo,  vertit  se,  eteffun- 
ditur  aqua,et  non  habeo  quidbibere?Tunc  respon- 
dit  ei  supradictus  monachus,  dicens  :  Tu  quidem 
venistl  ad  meinterrogare,  quia  gellunculusvertit  se, 
et  efTunditur  aqua  ?  Ego  autem  quid  habeo  facere, 
quia  hac   nocte  cecidi  in  fomicationem  ?  Respon- 


calpa  est,  frater,   qui  condelectaris  cogitationibus 

^  Nota,  non  licitum  esse  mendacium  officiosum ;  fors  spiritaUter  se  fomicatum  intelligit. 
Patbol.  LXXIII.  24 


7i7 


DE  VJTIS  PATRUM  LIBER  III. 


i48 


densque  frater,  dicit  ei ;  Ego  et  hQC  jam  cognovi.  Aaquam  in  pelvira,  ct  festinabat  iavare  pedes  domino- 


Dixit  autem  ei  ille :  Et  unde  hoc  potuisti  cognosce- 
re?  Et  illeait :  Dum  in  itinere  noctu  quicscerem, 
audivi  d«mones  inter  tse  loquentes  et  gloriantes  de 
Iapsutuo,etnimi8contristatussum.  Tunc  rcspondit 
ei  ille  monachus,  dicens:  Ecce  ego  egredior,  et  va- 
do  in  ssculum.  Haec  iile  audiens,  deprecabatur 
eum,  dicens  :  Noli  hoc  agere,  frater,  sed  magis  pa- 
tienter  sustinens  permane  in  hoc  loco.  Nam  mulie- 
rem  expellamus^etrevertatur  ad  locumsuum.  Mani- 
feste  enim  istaexquisitio  ars  maligni  diaboli  est.  Ma- 
gisautem  oportetutmaneasin  hoc  loco  in  afHictione 
cordis  et  corpcris,  et  cum  intimi  cordis  gemitu  ac 
lacrymis  usque  ad  exitum  vitse  deprecare  Domini  ac 
Salvatoris  nostri  pietatem,  ut  possis  invenire  mise- 


rum  suorum,  cum  omni  humilitate  ohsequiyna  eis 
exhibere  cupiens.  Ipsi  vero  nolebant  acquiescere  Qt 
pedes  eorum  ablueret,  sed  dicebant :  Noli,  beatissi- 
me  Pater,  gravare  animas  nostras.  At  ille  respon- 
dens  dicebat  ei:  Ego  servus  vestersum,  nam  vos  esse 
dominos  meos  omnipotcns  Deus  constituit ;  etgra- 
tias  ago  dominio  vestro,  quia  dignati  estis  me  per- 
mittere  ut  serviam  Deo  vivo  et  vero,  creatori  ac  do- 
minatori  ccelietterrae,  etimo  detuli  vobis  pensioneym 
servitutis  meae.  Domini  autem  ejus  contendebant,no- 
lentes  accipere  quam  detuleratpensionem.  Respon- 
dens  autem  monachus  dixit  eis :  Si  nolueritis  acci- 
pere  pensionem  meam,  ita  decreviut  non  i*evertar  in 
eremum,sed  hicin  pra^enti  permaneo,  et  servio  vo- 


ricordiam  in  die  illo  terribili  magni  judicii  Dei.       q  bis.Haecautem  audientes  domini  ejus,  acquievenmt 


15.  Erat  quidam  frater  in  eremo,  habitabat  autem 
in  loco  qui  dicebatur  Cellia,  et  impugnabant  eum 
daemones  in  passione  fomicationis.Cogitavitautem 
apud  semetipsum,  dicens  :  Quia  forsitan  oportet  me 
magis  in  opere  manuum  laborare,  ut  exstinguatur 
camalis  ^ensus  meus.  Erat  autem  idem  frater  arte 
figulus.  Exsurgens  autem  fecit  in  luto,  et  plasmavit 
quasi  figuram  mulieris,  et  dixit  cogitationibus  suis : 
Ecce  uxor  tua,  necessarium  est  ergo  ut  super  con- 
suetudincm  addasin  operemanuum  tuarum;et  post 
aliquantos  dies  iterum  similiter  fecit  cx  luto,  et 
plasmavit  quasi  flliam  sibi,  et  dixit  cogitationibus 
suis  :  Ecce  generavit  uxor  tua  filiam,  necessarium 
41 W  est  ergoutmagis  magi&quc  ainplius  exerceas 


suscipere  pensionem,ne  contristaretur,  sed  magisut 
reverteretur  ad  loca  eremi  ad  cellulam  suara.  lllod 
autem  quod  in  pensionem  suam  etiam  nolentibns 
dabat  dominis  suis,  statim  ut  accipiebant,  pauperi- 
bus  erogabant.  Interrogantesautemeuradem  senio- 
rem  fratres,  dixerunt  ei  :  Obsocramus  te,  Pater,  ut 
dicas  nobiscur  cum  tanta  intentione  pro  servitio  tuo 
pensionem  etiam  nolentibus  et  nimis  resistentibus 
tibi  dominis  ingessisti  ?  Ad  haec  respondens  senior 
dixit :  Ego,  fratres,  ideo  festino  pro  servitio,  qood 
tanquam  dominis  meis  debeo  pensionem  per  singn- 
los  anpos  adimplereeis,  ut  quidquid  jam  curo  adja- 
torio  Domini  in  jejuniis  et  orationibus,  seu  in  san- 
ctis  vigiliis,  vel  in  omni  opere  spirituali,    Christo 


opera  manuum,  ut  possis  pascere  et  vestire,  et  te,  ^  Domiuo  adjuvante,  laboravero,  hoc  raihi  in  aetenut 


et  uxorem,  et  filiam  tuam  ;  et  ita  prae  nimio  labore 
maceravit  corpus  suum,  ut  non  praevaleret  jam  sup- 
portare  tantum  laborem.  Tunc  dixit  cogitationibus 
suis:  Quia  si  non  praevales  nimium  istum  sustine- 
re  laborem,  neque  mulierem  requiras.  Videns  au- 
tem  Deus  fervens  propositum  mentisejus  pro  certa- 
mine  castitatis,  abstulit  ab  eo  molestiam  impugna- 
tionis  daemonum.  Et  glorificavit  Deum  super  ma- 
gnitudixie  gratiae  ejus. 

16.  Quidam  frater  interrogabat  beatum  abbatem 
Poemenemi  dicens  :  Quid  faciam,  Pater,  quia  impu- 
gnat  me  passio  foraicationis,  et  rapior  in  passio- 
nem  furoris  ?  Et  respondens  dixit  ei  sanctussenior: 
Ideo  utique  Dayid  propheta  dicebat :  Quia  leonem 


vita,  et  ad  salutem  animae  meae  proficiat,  ne  forte 
si  pensionem  pro  servitiomeominiroeintulero,jam 
totus  spiritalis  labor  meus  ad  illorum  mercedem 
proficiat,  qui  me  permiserunt  Christo  Doraino  de- 
servire,  et  spiritaliter  conversari. 

18.  Erant  duo  fmtres,  secundum  camem  quidem 
germani,  vemmtamenuterque  in  spiritali  proponto 
monachi  existentes,  insidiabaturque  eis  malignas 
diabolus,  ut  quomodocunque  eos  separaret  ab  invi- 
cem  (Pelag.^lihelUxv^  num.  89).Quadam  igitur  diead 
vesperam,  secundumconsuetudinem  ille  junior,  fra- 
ter  accendens  luceraam  posuit  super  candelabrum. 
Faciente  autem  maliUa  daemonu  m  ,mit  candelabram, 
et  exstincta  est  luceraa.  Per  hanc  occasionem  inai- 


quidem  percutiebam,  nam  et  ursum  frequens  suffo-  D  diabatur  eis  malignus  diabolus,  ut  in  litem  eos  in- 


cabam  (/  Reg.  xvii).  Hoc  autem  ita  intelligitur, 
quia  furorem  ab  animo  meo  abscindebam,  fornica- 
tionem  autem  in  laboribus  affiigebam. 

17.  Dicebant  sancti  seniores  Patres  de  quodam 
monachojam  seniore  in  Sc^rthi  eremo  comnmnente, 
quomodo  servus  quorumdam  erat,  et  per  singulos 
annos  desccndebat  de  eremo  in  Alexandriam,  ubi 
commanebant  doniini  ejus,  deferens  eis  pensionem, 
sicut  solentservidaredominis  suis  [Pelag.^litfell.  15, 
num,  34,  nomine  Olympix),  Sed  domini  ejasmagis 
reverentiam  pro  timore  Dei  habentes  circa  eum,  ho- 
norabant  occurrentes  etsalutanteseuni,petenlesque 
ut  pro  eis  Dominum  exoraret.  Ille  autem  mittebat 


cenderet ;  surgensque  senior  coepit  percutere  com 
furore  fratrem  suum.  Ille  vero  prostratusin  terram, 
deprecabatur  germanum  suum,  dicens :  Magnanimai 
esto,  domine,  et  ego  rarsus  accendo  lucemam.Eiigo 
quianonresponditei  turbulentum  sermonem,statim 
malignus  spiritus  confususrecessit  ab  eis.  Et  pei^gent 
eadem  nocte  nuntiavit  principi  daemonum,  dicens : 
Quoniara  propter  humilitatem  illius  monachi,  qoi 
prostratus  in  terra  veniam  postulabat  a  fratre  suo, 
non  praevalui  in  eis.  Vidensque  Deus  humilitatem 
ejus,  efTudit  super  eum  gratiam  suam ;  et  egosentio 
me  valde  torqueri  atquecruciari,  quoniam  nonpre- 
valui  eos  separare  ab  invicem.  Haec  autem  omnia 


749 


VERBA  SENIORUM. 


750 


verba  aadiens  sacerdos  idoloram  qui  Ibi  commane-  A  aetemam  et  ad  coelestia  preemiapervenire  potsitts.  In 


bat,  compunctus  est  in  timore  Dominiet  amore  Jesu 
Christi;  considerans  enim  quoniam  magis  seductio  et 
perditio  animarum  est  cultus  idolorum,  relinqnens 
omnia,  festinanter  perrexit  ad  sanctos  Patres  ad 
TDonasterium,  et  retulit  eis  omnia  quae  per  4IOS 
malitiam  daEmones  inter  se  loquebantur.  Cumque 
monitis  salutaribus  instruxissent  eum  sancti  Patres 
dedoctrinaDomini  Salvatoris,baptizatusest;et  sancti 
propositi  monachorum  vitam  arripuit,  et  adjuvante 
et  cooperante  gratia  Dei,  factus  est  probatissimus 
monachus,  tantumque  veneratus  est  et  tenuit  virtu- 
tem  humilitatis,  ut  omnes  nimiam  humilitatem  ejus 
admirarentur.Dicebatenim,  quoniam  omnemvirtu- 
tem    adversariorum   nostrorum   daemonum   solvit 


veritate  enim dico  tibi  quia  certe  in  regno  natus  snm, 
et  nunc  inregno  dego,  et  nanquam  sine  solUeitudine 
cibum  capio.  Post  haec  autem  valde  honorifice  salu- 
tavit  eura  imperator,  etita  egressus  est  ab  eo.  Eadem 
autcm  nocte  coepit  intra  se  cogitare  famulus  Dei,  di- 
cens  :  Quoniam  non  oportet jam  me  in  hoc  loco  esse  ; 
muiti  enim  non  solum  de  populo,  sed  etiam  de  pa- 
latio  et  de  senatoribus  quamplarimi  exemplum  im- 
peratoris  secuti,  ad  videndum  me  venturi  snnt,  et 
honorem  mihi  tanquam  servo  Dei  deferendo  non 
cessabunt.  Et  illi  quidem  hsec  propter  nomen  Domini 
facturi  sunt,  ego  autem  timeo  ne  forte  diabolus  ma- 
lignus  mihi  subripiat  (8),  et  libenter  incipiam  eos 
suscipere,  et  condelectetur  cor  meum  laude  et  ho- 


humilitatis  intentio.  Denique  et  Dorainus  noster  Je-B  nore  eorum,  et  per  hsec  jam  incipiam  virtatem  hu- 


8US  Christus  per  hurailitatera  triumphavit  diabolura, 
et  omnem  ejus  virtutem  contrivit.  Addebat  etiara 
dicens,  quoniam  frequentcr  audissetdaeraoncsinter 
se  loquentes.  quia  quando  ad  iracundiara  succendi- 
mus  corda  horainura,  si  quis  sustinuerit  patienter 
conviciainjuriarura,  etconversus  raagis  rogaveritea 
quae  ad  pacem  sunt,  dicens:  Quia  ego  peccavi,  statim 
sentimus  omnem  nostram  virtutem  marcere,  quia 
approximat  eis  gratia  divinae  potentiae. 

19.  Referebat  autem  beatus  senior  Pcemen  fratri- 
bus,  dicens :  Quoniam  fuit  quidam  nuper  raonachus 
in  Constantinopoli  temporibusTheodosii  imperatoris 
{Pelcig.,  libell.Tiv,  num.  66).  Habitabat  autem  parva 
ceila  foris  civitatera  prope  proastiura  (6),  qui  vocatur 


miiitatis  perdere,  et  laudibus  atque  honoribus  homi- 
num  delectari.  Haec  igitur  omnia  homo  Dei  secum 
cogitans,  eadem  nocte  fugit  inde,  et  perrexit  in 
iEgyptura  ad  sanctos  Patres  in  eremo.  Itaque  consi- 
deremus,  dilectissimi  fratres,  quanta  soliicitudine 
virtutem  humilitatis  custodire  famalus  Dei  staduit, 
utin  coelesti  regno  aeternam  gloriam  pro  laboresan- 
ctae  vitae  suae,  quem  propter  nomen  Domini  exercue- 
rat.  percipere  a  Christo  Domino  mereretur. 

20.  Dehpc  autem  ipso  sancto  Poemene  referebant 
alii  sancti  seniores  dicentes :  Quia  quodam  tempore, 
cum  advenisset  judexprovinciae,audissetqae  sanctam 
opinionem  beati  Poemenis,  desiderabat  videre  eum, 
misitquenuntium  addeprecandumut  susciperet  eum 


in  Septimo  (7),  ubi  solent  iraperatores  egressi  de^(Pe/a^.,  iibell.  viii,  num.  13).  Beatusautem  Poeln^ 

contristatus  est  valde,  cogitans  apud  semetipsum  : 
Quia  si  coeperint  personae  nobiles  venire  ad  salutan- 
dum  ethonorandam  me,  manifestum  est  quiaet  alii 
multi  etiam  populares  homines  frequentabunt  me; 
et  nocesse  est  ut  per  hoc  perturbetul*  secrete  vitSB 
meae  conversatio,  et  humilitatis  gratiam,  quera  cum 
labore  tanto,  auxiliante  Domino,  a  juventnte  mea 
studui  custodire,  forsitansurripientemalignodiabolo 
perdam,  et  vanae  gloriae  incurram  laqueos.  Hibc 

ergoapudsemetipsumpertractans,definivitquatenus 
excusaret  magis,  et  non  susciperet  499  judicem. 
('ontristatus  autem  judex,  quia  non  eum  suscepisset, 
aitad  ofHcium  suum :  Quoniam  non  merui  videreho- 
minera  Dei,  peccatis  meis  imputo.  Verumtamen  ni- 


dvitate  libenter  degere.  Audiens  autera  imperator 
quod  ibi  esset  quidara  monachus  solitarius,  quinun- 
quam  egrediebatur  de  cella,ccepitdearabulando  per- 
gere  ad  eura  locura  ubi  erat  supradictus  raonachus, 
praecepitque  sequentibus  se  ennuchis  ut  nullu'^^  i  p- 
proximaret  ad  cellulara  raonachi  illius.  Ipse  autera 
solus  perrexit,  pulsavitque  ostiura.  Sun'exit  autem 
monachus,  et  apetuit  ei,  et  non  cognovit  eum  quod 
esset  imperator.  Tulerat  enirasibi  coronam  decapite 
sno,  ut  non  cognosceretur.  Post  orationem  autem 
sedemnt  pariter,  et  interrogavit  eum  iraperator  di- 
cens  :  Quomodo  sancti  Patres  degunt  in  JEgypto  ? 
Respondensque  monachus,  ait  :  Omnes  exorant 
Deum  pro  salute  vestra.  Aspiciebat  autem  iraperator 


intente  cellulam  ipsam,  etnihil  in  eavidit,  nisi  pau-Dmisdesideravit  per  quamcumque  occasionem  videre 


cos  panes  siccos  in  sporta  pendentes,  et  dixit  ei  : 
Da  roihi  benedictionera,  nbba,  ut  rcficiaraus.  Statira- 
que  festinavit  monachus,  et  raisit  aquam  et  sal,  et 
mistt  buccellas,  et  comederunt  pariter,  porrexitque 
ei  calicem  aquae,  et  bibit.  Tunc  Theodosius  irapera- 
tor  dixit :  Scis  quis  egosura?  Respondens  monachus 
dixit :  Nescio  quis  sis,  domine.  Dixit  ei  :  Ego  sum 
Theodosius  iraperator,  et  ob  devotioncra  veni  huc. 
Hoccum  audisset  monachus,  prostravitseanteillum. 
Atilledixitei :  Beati  estisvos,  raonarhi,  qui,  securi 
ac  liberi  denegotiissaeculi,  tranquilla  etquieta  per- 
fruimini  \  :ta,  et  solummodo  de  salute  animarum 
▼estrarum  habetis  sollicitudinem,  quomodo  ad  vitam 


sanctum  virum.  Excogitavit  ergo  hujuscemodi  cau- 
sam,quae  occasionem  ei  praeberet  videndi  eum.  Com- 
prehendens  enim  filium  sororisbeati  Poemenis,  misit 
in  carcerera,  ut  per  istam  occasionem  aut  susciperet 
judicem,autcerteipse  veniret  adrogandum  judicem. 
Dixitque  ad  ofBdum  suum  :  ut  non  contristetur 
sanctus  senior,  mandate  ei  si  voluerit  venire  ad  me, 
necesse  est  ut  statim  educamus  eum  decarcere.Taiis 
enim  est  cansa  eju8,quae  non  possit  impune  transire. 
Audiens  autem  haec  mater  juvenis,  id  est,  sororsan- 
cti  Poemenis,  abiit  in  eremum  ubi  erat  firater  suus, 
stabatque  ad  ostium  cellulae  ejus  cum  malto  fletu  et 
ululatu,  rogans  eum  ut  descenderet  ad  judieem,  «t 


751 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  IH. 


752 


rogarat  pro  filio  suo.  Beatus  autora  Poemen  non  so-  A  falsi  testes,  multa  advei^sus  eum  falsa  dixorunt,  et 


lum  ad  eam  nihil  dixit,  sed  nec  ostium  ei  aperuitut 
egrederetur  ad  eam.  Tuncccepit  illa  maledicere  ei, 
ac  dicere  :  Durissime  etimpiissime,  et  ferrea  viscera 
gerens,  quomodo  te  tantus  dolor  fletus  mei  non 
flectit  ad  misericordiam,  qiioniam  unicum  ipsum  fi- 
lium  habeo,  quem  in  periculo  mortis  video  constitu- 
tum  ?  Tunc  senior  mandavit  vi  per  fratrem  qui  ei 
ministrabat,  dicens  :  Vade,  dic  ei :  Poemen  filios  non 
genuit,  et  ideo  non  dolet.  Ibsc  audiens  judex,  dixit 
amicis  suis  ;  Scribite  ad  eum,  ut  vel  epistolam  pre- 
catoriam  faciat  ad  mc,  quatenus  possim  eum  dimit- 
tere.  Tunc  jam  quamplurimis  suadcntibus,  sanctus 
seuior  scripsit  ad  judicem,  dicens  :  Jubcat  nobilitas 
tua  diligenter  requirere  causam  illius,  ct  si  quid  di- 


usque  ad  mortcm  crucis  patienter  cuncta  sustinoit. 
Ita  enim  et  apostolus  Petrus  praedicabat,  dicens  : 
Christus  passusest  pro  nobis,  vobis  relinquens  exem- 
plum,  utsequaminivestigia  ejus  (/  PeU  n).  Oportet 
igitur  ut  patienter  cum  humilitate  cuncta  adversa 
sustineamus.  Sermonem  autem,  quem  ohjecistis  de 
haeresi,  non  potui  sustinere,  et  valde  abominatus 
sum,  quia  hxresis  separatio  est  a  Deo.  Haereticus 
enim  separatur  a  Deo  vivo  et  vero,  et  conjungitnr 
diabolo  et  angelis  ejus.  Alienatus  enim  a  Christo, 
jam  non  habetDeum  quem  exoret  pro  peccatis  suis, 
quia  exomniparte  periit.  Siautem  conversusfuerit 
ad  veram  et  catholicam  sanctas  Ecclesia;  fidem,  sus- 
cipitur  a  bono  et  pio  Salvatore  nostro  Christo,  et 


gnum  morte  admisit,  moriatur,  quatenusinhocprae-B  reconjungitur  Deo  vero  creatori  et  Salvatori  nostro 


.senti  saeculo  exsolvat  crimen  peccati  sui,  ut  evadat 
retemas  ac  perpetuae  gehennae  poenas ;  sin  autem  ni- 
hil  dignum  morte  commisit,  quod  ju.stum  videtur 
legibus,  ita  de  eo  jube  discernere. 

'2i,  Fuit  etiam  de  magnispatribusquidam  senior, 
nomine  Agathon,nominatissimusin  virtute  humilita- 
tis  et  patientiae  (Pdag.^  libell.  x,  num.  10).  Quodam 
autemtempore  perrexerunt  ad  visitandum  eum  fra- 
tres.Audientesenim  de  eo  quod  magnam  humilita- 
tem  habuerit,  volentesque  probare,si  vere  humilitatis 
patientiam  possideret,dixerunt  ei :  Multi  scandalizan- 
tur  in  te,  Pater,  quia  nimis  vitio  superbiae  tenearis, 
etideo  alios  despicias,  et  pro  nihilo  cos  habeas,  sed 
et  detractiones  adversus  frntre.>  non  cesses  loqui  : 


Christo,  qui  est  in  Patre  Filius  semper  cura  sancto 
Spiritu.  Ipsi  gloria  in  saecula  saeculorum.  Amen. 

22.  Consilium  inter  se  habuerunt  seniores  Patres, 
ct  omnes  monachi  habitantes  in  eremo  Scythi,  et 
consenserunt  utl^ater  IsaacoOOpi^sbytcreis  ordi- 
naretur  in  ecclesia  quae  in  ipsa  eremo  sita  est,  oIm 
convenit  die  et  hora  statuta  multitudo  monachonnD, 
qui  in  illa  eremo  conversantur  {Pasch.^  c.  33,  n.  2). 
Audiens  autem  supradictusabbaslsaachujuscemodi 
consilium,  fugitin^Egyptum,  et  abscondit  se  inquo- 
dam  agro  inter  fruteta,  arbitrans  indignuni  se  esse 
honore  presbyterii :  quamplurimiautemfratresmo- 
nachi  sequebantur,  ut  comprehenderenteura.  Cam 
autem  applicuissent  ad  vesperam  in  eodem  agropro- 


aftinnant  etiam  quamplurimi  quod  haec  ideo  agas,  Q  longius,  ut  reficerentur  fatigati  de  itinere(erateniai 


quia  fomicationis  vitio  tenearis,  et  ne  solus  videaris 
errare,  idcirco  aliis  non  cesses  detrahere.  Ad  haec 
respondens  senior,ait :  Haec  omnia  quae  dixistis  vitia 
in  me  esse  cognosco,  nec  possum  negare  tantas  ini- 
quitates  meas;  procidensque  pronus  in  terram,ado- 
rabat  eosdem  fratres,  dicens  :  Deprecor  vos,  fratres, 
utintentiuspro  me  misero  et  multispeccatis  obnoxio 
Christura  Dorainum  exorare  non  cessetis,  ut  indul- 
gentiara  tribuat  iniquitatibus  meis  multis  ac  malis. 
Ad  haec  supradicti  fratres  addentes,  dixerunt  ei  : 
Non  te  lateat  etiara  hoc,  quia  haereticura  te  esse 
quarrplurirai  afBrmare  volunt.  Hoc  autem  cum  au  • 
disset  senior,  dixit  eis  ;  Licet  inaliis  raultis  peccatis 
obnoxius  sira,  tamen  haereticus  penitus  non  sum  : 


nox),  dimiserunt  asellum  qui  eis  sumptusportabatin 
itinere  ut  pasceret.  Cum  autem  pasceretur  asellas, 
pervenit  in  locum  ubisupradictusabbas  Isaaclatita- 
bat.  Curaque  illuxisset  dies,  requirentos  monacbi 
asellum,perveneruntad  eumdem  locum  ubi  se  senior 
occultaverat,etadmirantes  valde  dispensationemdi- 
vinam,  coraprehendentes  ligare  et  constringereeum 
voluerunt,etita  perducere.Venerabilis  autem  senior 
non  permisit,  dicens  :  Jara  nonpossura  contradicere 
vobis,quia  forsitan  voIuntasDei  estutlicet  indignas 
suscipiam  ordinem  presbyterii. 

23.  Erant  autera  duo  fratres  monachi  pariter  in 
cella  coraraorantes,  quorura  hurailttatem  et  patien- 
tiara  multietiam  de  sanctis  Patribus  collaudabant.Aii- 


absit  hoc  ab  anima  mea.  Tunc  omncs  fratres  qui  ad  r^  diens  vero  quidam  sanctus  vir,  voluit  probare  si  ve- 


eum  venerant,  prostraverunt  se  in  terram  ad  pedes 
ejus,  obsecrantes  eum,  ac  dicentes  :  Precamur  te, 
*  {^)ba,  utdicas  nobis  cur  tanta  vitiaetpeccatadicen- 
tibus  nobis  de  te,  in  nullo  commotus  es ;  de  verbo 
autera  hseretici  valde  te  coromovisti,  et  aborainatus 
es,  nec  suflfei  re  potuisti  auditum  ?  Dixit  eis  senior : 
Illas  priorcs  culpas  et  peccata  propter  humilitatem 
sustinui,  ut  peccatorera  meessecrederetis.  Novimus 
enim  quod  si  custodiatur  humilitatis  virtus,  magna 
salus  est  animae.  Nara  Dominus  et  Salvator  noster 
Jesus  Christus,  cum  ei  Judasi  multas  contumelias  et 
convicia  irrogassent,  patienter  cuncta  toleravit,  ut 
nobis  humilitatis  prseberet  exempla.  Imraissi  enim 


ram  perfectamque  humilitatera  haberent;  venit  eigo 
advisitanduraeos.  Curaque  curo  gaudio  suscepissent 
eum,  et  ex  raore  coraplessent  orationes  et  psalmo- 
diam,  egressus  foris  cellulara  vidit  parvum  hortnm 
ubi  sibi  olera  faciebant.Apprehensoque  baculo,  com 
toto  irapetu  coepitorania  oleracaedendoconfiringere, 
itaut  nihiloranino  reraaneret.  Videntesautemsnpit- 
dicti  fratres,  nihil  penitus  dixerunt,  sed  nec  voltam 
tristera  aut  turbatum  habentes.  Et  mrsus  ingreMi 
cell  ulam,  vespertinas  orationes  coraplen  tes,  ad  orantes 
eum  dixerunt  ;  Sipraecipis,  domine,  ibirans,uteom 
qui  remansit  caulem  coqucntes  gustemus,  quiajam 
hora  est  ut  cibum  sumamus.  Tunc  senior  adorafit 


753 


VERBA  SENIORUM. 


754 


eos,dicens:  Gratias  ago  Deo  nieo,quia  video  Spiritum  A  Cumque  pcr  triduum  observarent,  qui  cum  eo  vene* 


sanctum  requiescere  in  vobis;  etideo  bortor  vos  ac  nio- 
neo,  fratres  charissimi,  ut  usque  iu  (inem  custodia- 
tis  sancta^  humilitatis  et  patientiae  virtutem,  ut  ipsa 
in  regno  coelesti  vos  magnos  et  sublimes  in  conspe- 
ctu  Domini  faciat  apparere. 

24 .  Erat  quidam  in  coen  obio  j  am  senex  et  probatis- 
simusmonachus,  et  incurrit  gravissimam  segritudi- 
nem  ;  confectusque  ni  m  ia  et  intolerabili  infirmitate, 
per  longum  tempuslaborabat  in  doloribus  multis,nec 
invenire  poterant  fratrcs^qualitersuccurrerentaegri- 
tudiniejus,  quoniamea  quae  necessitas  infirmitatis 
ejus  expetebat,  non  habebant  inmonasterio.Audiens 
auteni  quaedam  famula  Dei  de  afQictione  infirmitatis 
ejus,deprecabatur  Patremmonasterii,ut  eum  adcel- 


rant,  obsecrantes  senem  uteum  m  nomine  Christi  fu- 
sis  ad  Deumprecibuscuraret;respondenssenior,dixit 
eis  nonessesehujus  meriti,ut  dsmonibus  impernret. 
Cum  autem  persistei^ent  qui  venerant,  rogantes  eum, 
et  flentes  nimis  deprecantes,  tandem  acquievit.  Cum 
autem  in  nomine  Domini  Salvatoris  nostri  impera- 
ret  daemoni,  dicens  :  Exi,  immundespiritus,  dcpla- 
smate  Dei.  Tunc  rcspondens  daemon  dixit  ei :  Ego 
quidem  imperante  virtute  Christi  egredior,  tamen 
interrogabo  te  serraonem  ut  dicas  mihi :  Quid  est 
quod  scriptum  est  in  Evangelio  {i^atth.  xxv)  :  Qui 
sunt  haedi,  et  quae  suntoves?Rcspondcnsautcmsc- 
niordixitei :  Haediquidem  injusti  sunt,  inter quos  et 
egosum  pcccator,  qui  muitispeccatisobnoxiussum; 


lulamsuamtolieret,utministraretei,maximeautem]DOves  autemDeus  novit  quae  sunt.  Tunc  exclamavit 


qoia  facilius  invenire  possetin  civitate  quae  necesaria 
aegritudini  ejus  videbantur.  Praecepit  ergo  Pater  mo- 
nasterii  ut  poi^tarent  eum  fratres  ad  cellulam  famulae 
Dei.  Ipsa  verocum  omni  venerationesuscipienssenem 
propternomen  Domini  ministrabatei  pro  retributio- 
ne  mercedis  aetemae,quam  credebat  a  Christo  Salvato- 
re  nostro  recipere.  Cumque  per  tres  et  amplius  annos 
sedole  obsequeretur  famulo  Dei,  coeperunt  homines 
mente  corrupti  secundum  scabiem  mentis  suae  su- 
spicari  quod  non  sinceram  haberet  senior  conscien- 
tiam  de  virgine,  quae  ministrabatei.Audiensautem 
haec  senior,  exorabat  divinitatem  Christi,  dicens:  Tu 
Domine  Deusnoster,  qui  solus  nostiomnia,  etvides 
quia  multi  sunt  dolores  aegritudinis  et  miseriae  meae. 


daemon  voce  magna,  dicens :  Propter  humilitatem 
tuam  stare  omnino  non  possum,  et  statim  egressus 
est  de  homine  quem  obsederat.  Videntes  autem  om- 
ncs  qui  astabant,  dederunt  gloriam  Deo. 

26.  Referebantsanctisenioresnobis  dicentes:  Quia 
fuitquidammonachusineremoScythi;  venit  autem 
ad  visitandos  sanctos  Patresin  loco  qui  dicitur  Cellia, 
ubi  multitudo  monachorum  divisishabitabat  cellulis. 
Cumquenon  inveniret  ad  praesens  cellulam  ubi  posset 
mancre,quidam  de  senioribushabens  aliam  vacantem 
cellulam,  dedit  ei,  dicens :  Interim  repausa  in  hac 
cellula,  donec  invenias  ubi  possis  manere.  Cumque 
ad  visitandum  eum  convenirent  quamplurimi  fra- 
tres,  desiderantes  ab  eo  audire  verbum  salutis  aeter- 


et  afnictionem  consideras  tantae  infirmitatis,quae  me  C  "®  >  habebat  enim  spiritualem  gratiam  docendi  ver- 


ita  per  tantum  consumpsit  teropus,  ut  necessarium 
habeam   obsequium  hujus  famulae  tuae,  quae  mihi 
propter  nomen  tuum  ministrat ;  tribue  ei,  Domine 
Deus  meus,  condignam  mercedem  in  vita  aetema, 
dcat  dignatus  es  promittere  propter  bonitatem  tuam 
his  qui  propter  nomen  tuum  exhibcnt  cgenis  et  in- 
firmis  8uum  ministerium.  Cum  autem  approximas- 
set  dies  transitus  cjus,  convenerunt  ad  eum  quam- 
phirimi  sancti  seniores  fratres  de  monasteno,et  dixit 
eis  senior :  Obsecro  vos,  domini,  et  patres,  et  fra- 
tres,  ut  cumdcfunctusfuero,  tollatisbaculum  meum 
et  {^antetis  eum  super  sepulchrum  meum,  et  si  ra- 
dices  fecerit,  miseritque  fructum,  tunc  scietis  quia 
manda  est  conscientia  mea  a  famula  Dei,  quae  mihi 


bum  Dei ;  videns  ilie  senior,  qui  ei  ad  habitandum 
prsestiterat  cellam,  invldiae  livore  cor  ejus  vulnera- 
tum  est,  et  indignari  coepitac  dicere :  Quoniam  ego 
tantis  temporibus  in  hoc  loco  habito,  ct  ad  me  non 
veniunt  fratrcs  nisi  rarissime,  ethocin  diebus  festis 
et  ecce  ad  istum  impostorem  pene  quotidie  fratres 
quamplurimi  vadunt;  dixitque  discipulo  suo  :  Vade, 
«t  dic  ei  ut  egrediatur  de  cellula  ilia,  quoniam  ne- 
cessaria  mihi  est.  Cum  autem  perrexisset  discipulus 
ejus  ad  iilum  fratrem,  dixit  ei  :  Mandavit  abbas 
meus  sanctitati  tuae,  jube  ei  per  mc  mandare  quali- 
ter  habeas,  audivit  enim  te  infirmari.  Ipse  vere  re- 
mandavitei  dicens:  Ora  pro  me,  domine  Pater,  quia 
valde  stomachum  doleo.  Reversus  autem  discipulus 


nunistrabat.  Si  autem  non  frondnerit,  scitote  quiaDdixitabbati  suo  :  Nimis  rogat  sanctitatemtuam,  ut 


non  sum  mundus  ab  ea.  Cum  ergo  vir  Dei  exiisset 
de  corpore,  secundum  praeceptum  ejus  sancti  Pa- 
tm  plantaverunt  baculum  cjus  super  scpulcrum 
ipsius,  et  fronduit,  accedentcque  tempore  protulit 
fractam;etadmirati  suntomnes,giorificantes  Deum. 
Ad  tale  enim  miraculum,  etiam  dcvicinis  rcgionibus 
molti  convenientes  magnificant  gratiam  Salvatoris, 
Bam  et  nos  ipsam  arbusculam  vidimus ;  et  benedi- 
xinas  Dominum,  qui  protegit  in  omnibus  in  since- 
ritate  et  veritate  sibi  servientes. 

Stf  I  ^^*  Quodam  tempore  ad  beatum  abbatcm 
ApoUonium  duxeruntquemdam  vexatum,quifortiter 
a  diwonio  torqucbatur  [Pelag,^  Ubell.  xv,  w.  65). 


vel  duos  diesjubeasei  inducias  dare,  ut  possit  dbi 
aliam  cellam  providere.  Transactis  autem  tribus 
diebus,  iterum  misit  discipulum  suum,dicen8 :  Yade 
dic  ei  ut  egrediatur  de  cellula  mea ;  nam  si  rursus 
distulerit,  dices  adeum,  quia  continuo  venio,  etcum 
baculo  caedendo  expello  eum  de  ceiia  mea.  Pergens 
autem  discipulus  ad  supradictum  fratrem  dixit  ei  : 
Quoniam  valde  sollicitus  est  abbas  meus  de  infir- 
mitate  tua,  ideo  misit  merequirens  si  melius  habeas. 
At  iile  respondens  dixit :  Gratias  ago,  domine  san- 
cte,  charitati  tux,  quia  soilicitus  es  de  me,  verum- 
tamen  precibus  tuis  melius  habeo.  Reversus  au- 
tem  discipulus,  dixit  abbati  suo  :  Etiam  et  nunc 


755 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  lU. 


756 


deprecatorsanctitatemtuamdicenSyUtusqueaddiem  Aprseceptum  abbatis;  cumque  pergeret,  dixit  abbati 


Dominicam  exspectes,  et  statim  egredietur.  Cum  au- 
tem  advenisset  Dominicus  dies,  et  non  egrederetur, 
acdpiens  vectem8enior,inflammatusinvidia3  et  ira* 
cundi»  spiritu,  pergebatut  caedendo  expellereteum 
de  cella  sua.  Accedens  autem  discipulus  ejus  dixit 
ei:  Si  jubes,  Pater,  praecedo  te,  etvideo,  ne  foi^sitan 
aliqui  fratres  ad  salutandum  cum  venerint,  et  si  vi- 
derint  te,  scandalizentur.  Praecessit  ergo  discipulus 
et  ingressus  ad  eum  dixit :  Ecce  abbas  meus  veni^ 
ad  salutandum  te,  cgredere  ergo  celerius,  et  cum 
gratiarum  actioneoccurreei,qui  pro  nimia  charitate 
et  dilectione  venit  ad  te.  Qui  statim  surgens  cum 
nimia  alacritate  occurrit  ei.  Cumque  vidissct  eum 


suo :  Domine  pater,  audivi  quamplurimos  dicentes 
quia  in  illo  loco  mala  bestia  leaena  sit.  Tunc  senior, 
quasi  joculariter  dicit  ei :  Si  venerit  super  te,  tene 
et  alliga  eara,  et  adduces  eam  tecum.  Cum  autem 
venisset  ad  locum  jam  vcspere,  statim  egressa  leae- 
na  irruit  super  eum,  et  iile  comprehendens  tenere 
cara  voluit,  illa  vero  excutiens  se,  de  manibus  ejus 
aufugit.  Sequebatur  autem  ille  dicens  :  Quia  abbas 
meus  praecepit  ut  aliigatam  te  pSrducam  ad  eum. 
Continuo  autem  stetit  bestia,  et  tenens  eam,  rever- 
tebatur  ad  monasteriura.  Dum  autem  retardaret  in 
itinere,  abbas  nimis  soliicitus  pro  eo,  tristabatur 
graviter  ;  et  ecce  subito  supervenit  discipuius  ejus 


anteqnam  approzimaret  ad  eum,  prostravit  se  pro-  ^  tenens  ligatam  leaenam.  Quod  cum  vidisset  senior 


nus  in  terram,  adorabatque  senem  cum  gratiarum 
aotione,  dicens  :  Retribuat  tibi  Dominus,  charissi- 
me  Pater,  bona  aetema  pro  ceilula  tua,  quam  raihi 
propter  nomen  ejus  praestitisti,  et  in  coelesti  Jerusa- 
lem  inter  sanctos  suos  Christus  Dommus  tibi  glorio- 
sam  et  splendidampraeparet  mansionem.  Haecautem 
audiens  senior,  compunctus  est  corde,  et  projiciens 
baculum  recurrit  in  ampiexus  ejus,  et  osculatus  est 
eum,  et  invitavit  illum  ad  celiulam  suam,  ut  pariter 
cum  gratiarum  actione  sumerent  cibum.  Vocavit 
autem  senior  supramemoratum  discipuium  suum, 
et  interrogavit  eum,  dicens  :  Dic  mihi,  fili,  si  dixisti 
verba  isti  fratri,  quae  propter  cellulam  mandavi  ut 
diceres  ei.  Tunc  discipulus  ejus  confessus  est  ci, 
dicens :  Vere,  domine,  dico  quia  propter  humilita- 


admiratus  valde,gratias  agebat  Salvatori  nostroDo- 
mino.  Dicit  autem  discipulus  ejus:  Ecce,  domine, 
sicut  praecepisti,  adduxi  leaenam  ligatam.  Volens  an- 
tem  humiliare  sensum  ejus  senior,  ne  extoUeretse 
in  cogitationibus  suis  discipulus  suus,  ait  ei :  Sicut 
tu  insensibiiis  es,  ita  etiam  et  istam  insensibilem 
bestiam  adduxisti  ;  solve  ergo,  et  dimitte  eam,  ut 
pergat  ad  locum  suum. 

28.  Quidam  desanctis  senioribus  misitdiscipuium 
suum  adhauriendamaquam(./oanne5,/i6e/2.  ii,  n.IT). 
Proiongius  autem  erat  puteus  a  cella  senioiis.Obli- 
tus  est  autem  secum  toUere  funem  discipulus  ejus, 
de  quo  hauriret  aquam.  Cumquepervenisset  ad  pu 
teum,  contristatus  est  valde,  quia  longc  erat  cellula 
eorum;  quid  ageret,  quo  se  verteret,nesciebat,dubi- 


tem  quam  tibi  exhibere  debeo  tanquam  Patri  et    tabat  enim  ad  cellulam  sine  aqua  reverti.  Tunc  an- 


domino^  ideo  non  audebam  respondere  tibi  aliquid 
quando  me  mittebasad  eum  ;  verumtamen  nihil  eo- 
rum  dizi  ei  quae  mandabas  ad  eum.  Haec  audiens 
senior,  statim  prostravit  se  ad  pedes  ftH^  ejus  di- 
cens  ;  £x  hodiema  die  tu  mcus  pater  esto,  et  ego 
discapolns  tuus ;  quoniam  te  festinante  et  moderante 
ac  com  timore  et  charitate  Dei  agente,  et  meam  et 
illius  firatris  animam  depeccati  laqueo  Christus  Do- 
minus  liberavit.  Pro  fide  enim  et  sancta  soilicitudi- 
ne  etintentione  discipuli  qui  perfecte  incharitate 
Christi  diligebat  abbatem  suum,  et  anxie  timebat, 
ne  per  invidiae  et  iracundiae  vitium,  aliquid  tale  age- 
ret  pater  saus  spiritualis,  ut  perderet  omnes  labo- 
res  sanctos,  quos  ab  ineunte  aetate  in  Christi  servi- 


xius  nimis,  prostravitseinorationem  cum  lacrymis 
dicens :  Domine,  miserere  mei  secundum  magnam 
misericordiam  tuam  {Psal.  l)  ;  qui  fecisti  ccelum  et 
terram,  mare,  et  emnia  quae  in  eis  sunt,  qui  fecisti 
mii^abilia  magna  solus,  miserere  mei  propter  ser- 
vum  tuum  qui  misit  me,  et  cum  exsurrexisset  ab 
oratione,  exclamavit  dicens :  0  putee,  putec,  servus 
Christi  abbas  meus  misit  me,  ut  hauriam  aquam. 
Statim  autem  ascendit  aqua  sursum  usque  ad  os 
putei,  et  cum  implesset  lagenam  suam  fi-ater,  abs- 
cessit  glorificans  potentiam  Domini  Salvatoris;  aqoa 
autem  putei  reversa  est  in  locum  suum. 

t^9.  Fuit  quidam  fraterin  raonasterio,  nomine  Eo- 
lalius,nimisgratia  humilitatis  omatus  (Pelag,^  libeU, 


tio,  pro  vitae  aeteraae  praemiis  laboraverat.  Ideoque D xv,n.86).Siquidigitur,utsolet,culpabile  admisissent 


Dominus  donavit  gratiam  suam,  ut  in  pace  Christi 
pariter  laetarentur. 

27.  Dicebant  sancti  seniores  de  discipulo  abbaUs 
Pauli,  nomine  Joannes,  quoniam  magnam  haberet 
humilitatem,  et  virtutem  obedientiae,utetiam  difH- 
ciles  causas  imperante  ei  abbate,  in  nullo  penitus 
contradiceret  (Pelag,^  libclL  14,  n.  4),  sed  neclevi- 
ter  in  aliquo  mnrmuraret.  Cum  autem  necessarius 
esset  in  monasterii  utensilibus  flmus  boum  ,misit  eum 
abbas  in  proximum  vicum,  ut  requireretibi  fimum 
boum,  et  cum  celeritate  afferret  ad  monasterium . 
Erat  autem  in  loco  ilio  mala  bestia,  leaena.  Statim 
crgo  egressusdiscipulusejus  Joannes,ibat  secundum 


fratres  negligentiores,  excusantes  culpas  suas,  supra- 
dictumfratremasserebant  esse  culpabilem.  Cumqae 
argueretur  a  senioribus  fratribus,  non  negabat,  sed 
prostemebatseinterram,  etadorans  eos,  se  dicebat 
peccasse,  et  negligenter  fecisse.  Cum  autem  ite- 
rum  ac  frequenter  accusarcnt  eum,  et  secundum 
regulam  monasticam  biduana  ac  triduana  jejuiua 
ei  indicerentur,  ille  omnia  patienter  toIerabat.Igno- 
rantes  autcm  fratres  quiahaec  omniapro  humilitatis 
virtute  patienter  sustineret,  convenientes  pariter,  et 
maxime  seniores  fratres  ad  Patrem  monasterii,dixe- 
mnt:  Considera,  Pater,  quid  faciendum  sit,  quandin 
cnimpossumussustinerenegligentias  et  damna  qos 


mfs^^ 


M 


nl 


^mBk  ^mmjn. 


75S 


frdCek*  dle  Edlsdias  fkcit  in  moh&sterio  ?  IjlEiUi  'pene  A  tem  ut  probafet  eum.  Statim  aatem  frater  ille  cum 


omtiili  yj^  eltiten^lia  monasterii  confiracta  liunt,  et 
exterminata  per  tiegligentiam  ejus.  Qnomodo  ergo 
iste  talis  tbleriEmdtts  est?  tlespondens  Pater  mona- 
sterii  ait :  Interim  paucos  dies  sustineamus  fhitrem, 
et  postea  ordinabimus  de  eo  quod  competit  fieri. 
Hsec  dicens  dimisit  fhitres.  Ingressus  vero  cellulam 
prostravit  se  in  orationibus,  obsecrans  misericor- 
dlam  Domini,  ut  ei  tnahlfestare  dignareturquidor- 
dlnare  aut  deflnire  po&setde  saepe  dictofratre :  tunc 
revelatum  est  ei  quidageret.  Gonvocavit  ergo  omnes 
fratres  abbas,  dixitque  eis :  Credite  inibi,  fratres, 
qoiia  magis  oplo  inattuiam  fhatris  Eulalii  cumbumi- 
litate  et  patientia  ejtis  quam  otnnia  opera  eorum 
duritaxat  qui,  mUrmurantes  in  cordibus  suis,  ope- 


ipso  Oodice  perrexit  ad  sanctum  Anastasium,  et  ro- 
gabat  eumdicens:  Jubcconsiderare,  t^ter,Codicem 
istum,  et  eeetimare  eum  si  valeat  solidos  sedecim, 
quoniam  tantnm  pretii  petit  qui  distrabit  illum.  Di- 
xit  autem  abbasAnastastus  :  Quiabonus  estCodex, 
et  valet  tanti.  Reversus  autem  qui  etim  emere  vole- 
bat,  dixit  distrahenti :  Ecce  accipe  pretium,  quia 
ostendi  Godicem  abbati  Ahastasio,  et  dixit  mihi  : 
Quia  bonus  est  Codex,  et  valet  tanti.  Interrogavit 
autem  fratcr  ille  si  nihil  beatus  Anastasius  dixit 
aliud.  Cui  respohdens  ille  ait :  Gredemihiquia  nihil 
penitus  mihi  alind  dixit.  Hsec  cum  audisset  frater 
ille,  dixit  ei :  Quia  Jam  recogitavi,  frater,  et  nolo 
distrahere  Codicem  meutn ;  compunctas  enim  corde, 


rantur  in  monasterio.  Ut  autem  ostendat  vobis  Do-  Bfestinanter  perrexitadabbatem  Anastasium,  et  pro- 


minus  quale  meritum  S08  habet  ipse  idem  firater 
apud  Deum,  prsecipio  vdbisutdeferariturmihi  mat- 
tulae  omnium  frati^um :  quas  cutn  detulissentjussit 
utaccenderentlgriehi,  et  misit  in  eum  omriium  fra- 
tmm  mattulas,  quae  statim  dombttstai  surit,  preeter 
luattulam  fratris  Eulalii,  quae  iritegra  reperta  est,  et 
non  est  combusta.  Cuttique  hocvidissent  f^tres  om- 
nes,  timuemnt  valde,  etprostraverunt  se  interram, 
vcniam  et  indulgentiam  aChrrstoDominopostulan- 
tes,  et  coUaudantes  adriiirab^iritur  nimis  patientiam 
et  bumilitatem  fratris  Eulaiii.  Denique  ex  eo  hono-^ 
rabant  et  magniJQcabant  ettm,  tanquam  nmtm  de 
magnis  Patribus  ;  istos  autem  honoresetlaudesnon 
poterat  sustinere  frater  Eulahus,  dicens  :  Vae  mihi 


stravit  se  in  terram  ad  pedes  eijus,  et  precabatur  cum 
fletu  et  lacrymis  poenitendo,  ut  resusdperet  Codi- 
cem  suum,  sed  non  acquiescebat  ei  abbas,  dicens : 
VtHle  cum  pace,  frater:  ecce  jam  cnm  voluntate  mea 
habeto  ipsum  Codicem.  Ille  autem  persistebat  cum 
lacrymis  petendo  eum  dicens :  Quia  si  non  snscepe* 
ris  Codicem,  domine  Pater,  nullo  modo  requiescet 
anima  mea.  Post  hoc  ille  recepit  Godicem  suum  ; 
nam  frater  ille  permansit  apudbeatumAnastasium 
in  cellula  ejus,  «aque  in  exitum  vitae  siiae. 

31.  Fuit  quidiUi  eremita,  Pior  nomine,  de  anti- 
quis  Patribus,  quem  beatus  Antonius  adolescentem 
in  sancto  proposito  monachornm  instruxit :  demora- 
tus  est  autem  apud  beatum  Antoninm  annos  paucos. 


infelid,  quia  perdiditrumilitaterii  mearii,quamtariti8  Q  Cumque  viginti  et  quinque  esset  annorum,  abiit  ad 


temporibus  acquirere,  anziliafnte  et  adjuvante  me 
ChristoDomino,  festlnavi.  Consurgensrtaquenocte, 
egressus  de  moriasterio  fbgftin  eremum,  t/binnllus 
eum  agnosceret,  et  ibi  in  spelurica  habitavit.  Noluit 
enim  temporales  hominxim  laudes,  sed  ccelestem 
aetemamque  gloriam  a  Salvatore  nostro  Christo  in 
ihturo  saeculo  perdpere. 

30.  Beati  abbatis  Ariastasii  laudabilem  liumilita- 
tem  et  patientiee  vlrtutem  oportet  ut  cognoscamus, 
quaterius  admirabilemmagnanimitatem  ettranquilti- 
tatem  animseejusconsidcrantes,  imitemur  exemplum 
(Pelag.^libell.  xvi,  n.  1,  nomineGelasifj'  Hicitaque 
Anastasius  habebat  Codicem  in  pergamenis  valde 
optimis  scriptum,  qui  decem  et  octo  valebat  solidis. 


alium  secretumeremi  locum,  ut  solitarius  habitaret, 
hoc  etiam  volente  et  corisentiente  beatd  Antonio. 
Dixitque  eisanctus  Antonius  :  Vade,  Pior,  et  habita 
ubi  volu^s  ;  et  cum  tibi  per  aliquam  rationabilem 
occasionem  revelaveritDominus,  venies  ad  me.  Cnm 
autem  pervenisset  hic  ipse  Pior  ad  locum  qui  situs 
est  inter  Nitriam  eteremum  Scythi,  effodit  puteum, 
cogitans  apudsemetipsum :  Quoniam  qualemcunque 
aquam  invenero,  oportet  me  ipsa  contentum  esse ; 
quod  et  factum  est,  ad  augmentum  meritorum  ejns 
talis  occasio ;  tantum  enim  salsa  et  amara  inventa 
est  aqua,  ut  si  quis  ad  eum  visitandi  gratia  veniret, 
in  proprio  vasculo  sibi  aquam  deportaret.  Remoratus 
est  in  eodem  loco  aimis  triginta.  Dicebant  ergo  ei 


totum  enimvetus  et  novumTestamentumscriptumDfratresutrecederetdelocoipso  propter  amaritadi- 


habebat.  Cum  autemquidamfrater  venisset  adeum 
visitaridi  gratia,  viditincellulaejus  Codicemipsum, 
et  concupivit,  furatusqueest  eum,  etabiit.  Suprame- 
moratus  autem  abbas  Anastasius,  cum  requisisset 
eadem  die  ad  legendum  Codicem  suum,  et  noninve- 
nisset,  intellexit  quia  fraterillefuratuse8seteum,et 
noluit  mittere  post  ipsum,  nec  requirere  eum,  ne 
post  fhrtum  etiam  et  peijuria  adderentur.  Descen- 
dens  autem  frater  ille  in  eam  quse  in  proximo  erat 
dvitatem,  voluit  distrabere  Codicem  iUum,  petebat 
antem  in  pretio  ejus  solidos  sedccim.  Didt  ei  ille 
qtii  eum  emere  volebat :  Da  mihi  Codicem,  ut  pos- 
aim  probare  si  tanti  pretii  valet ;  dedit  ergo  ei  Codi- 


nem  aqu«e ;  ipse  antem  dixit  eis :  Si  amaritudinem  et 
laborem  fugimus  abstinentite,  et  volumus  in  hoc 
mnndo  reqniem  habere,  post  exitumvitee  hujus  non 
percipiemus  illa  aetema  et  vere  dulcia  bona,  nec 
fruemur  illis  perpetuis  beati  paradisi  deliciis. 

Dicebant  ergo  fratres  quia  tantumunum  paxima- 
tium  et  quinque  olivas  in  cibo  acdpiebat,  et  hoc 
deambulando  foris. 

Etiam  et  hoc  afHrmabant  de  eo  multi  sanctoram 
Patmm,  quia  triginta  et  amplius  SII4&nni8,exquo 
egressus  est  de  domo  parentum  suorum,  nunquam 
ei  suasum  fuisse,  etiam  eum  defunctos  audisset  pa- 
ren tes  suos,  ut  pei^geret  ad  reqiiirendum  bea  viaita«- 


759 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  ni. 


760 


dum  propinquos  (Pelag.,  lihell.  rv  n.  34).  Verumta-Averbum,  ne  forte  cognosceret  in  voceeum.  Monachi 


men  soror  ejus  cum  esset  vidua,  habens  duos  fiiios 
jam  adolescentulos,  misit  eos  in  eremum  ad  requi- 
rendum  fratrcm  suum  Pior.  Qui  cum  diversa  mona- 
steria  circuissent,  requirentes  eum,  vix  tandem  in- 
venientes  illum  dixerunt  ei :  Nos  filii  sororis  tuae 
sumus,  quae  nimlo  desiderio  optatte  videreante  exi- 
tum  suum.  Ipse  vero  non  acquievit  petitioni  eorum. 
Perrexerunt  autem  adolescentes  ad  hominem  Dei 
beatum  Antonium,  indicantes  ei  pro  qua  causa  ve- 
nerant.  Misit  autem  beatus  Antonius,  et  vocaviteum 
ad  se,  dixitque  ei :  Quare,  frater,  tanto  tempore  non 
venisti  ad  rae  ?  Qui  respondens,  dixit  ei :  Prse^je- 
pisti  mihi,  beatissime  Pater,  ut  cum  per  aliquam  oc- 
casionem  revelasset  mihi  Dominus,  venirem  ad  te, 


vero  qui  cum  ipso  erant,  dixerunt  ad  eam:  Rogamus 
te,  domina  mater,  utjubeasnobisaquamdaread  bi- 
bendum,  quia  de  itinere  fatigati  sumus.  Cumautem 
accepisscnt,  et  bibissent,  facientes  orationem,  et 
gratias  agentes  Deo,  discesserunt  et  reversi  suntad 
monasterium  suum.  Post  aliquantos  autem  dies  ite- 
rum  scripsit  ad  cum  soror  sua  ut  veniret  et  videret 
eum  ante  exitum  suum,  et  orationem  faceret  in  mo- 
nasterio  ejus.  Tuncillerescripsitadeam,  et  direxit 
epistolam  per  monachum  de  monasteriosuo,dicen6: 
Quia  prsestantc  gratia  Christi  ego  veni  ad  te,  et  nul- 
lus  me  cognovit ;  ipsa  vero  egressa  esad  nos,  etde- 
disti  nobisaquam,  et  accepi  de manibus  tuis,  etbibi, 
et  gratias  agens  Domino  reversus  sum  in  monaste- 


et  ecce  usque  hactenus  non  mihi  reveiatum  est.  Dixit  ^  rium  ;  sufTiciat  ergo  tibi  quia  vidisti  me,  et  non  sis 


ei  beatus  Antonius  :  Vade  ut  videat  te  soror  tua. 
Tunc  assumpsit  secum  alium  monachum,  et  perrexit 
ad  locumet  domum  sororis  suae  ;  et  stansforis  pro- 
pe  januam  atrii,  clausis  oculis,  ut  non  videret  soro- 
rem  suam  steUt.  lila  autem  veniens  projecit  se  ad 
pedes  ejus,  de  nimio  enim  gaudio  angustiata  est. 
Dicit  ei  Pior :  Ecce  ego  sum  Pior  frater  tuus,  vide 
ergo  me  quantum  volueris,  et  post  hoc  statim  rever- 
sus  est  ad  eremum  in  ceilulam  suam.  Hocautemfe- 
cit  ad  crudiendum  monachos  ut  non  daretur  eis  li- 
centia,  cura  libitum  eis  fuerit  vidtare  parentes  vel 
propinquos  suos. 

23.  Etiam  abbas  Joannes,  qui  comraanebat  in 
monte  qui  vocatur  Calamus,  habebat  sororem,  quas 


uiterius  milii  molesta,  sed  ora  pro  me  incessanter  ad 
Dominum  nostrum  Jesum  Cnristum. 

33.  Sed  et  alius  quidam  monachus  abiit  adsoro- 
rem  suam,  ut  visitaret  eam,  audierat  enim  eam 
segrotantem  in  monasterio  (Pelag.,  libcl.  iv,  n.  61). 
Erat  autem  ipsa  famula  Dei  nominata  in  sanctacon- 
versatione  ;  itaque  non  acquievit  illa  suscipere  et  \i- 
dere  fratrem  suum,  ut  non  per  occasionem  ejus  in- 
grcderetur  monasterium  feminarum,  sed  mandavit 
ei,  dicens :  Vade,  domine  frater,  et  ora  pro  nie ; 
prsestante  enim  gratia  Dei  et  Salvatoris  nostri,  vide- 
bo  te  in  futuro  saeculo  in  regno  Domini  nostri  Jesu 
Christi. 

34.  Etiam  de  abbate  Theodoro  oportet  nos  exem- 


ox  in&ntia  in  sancto  proposito  conversabatur,  ipsaC  pla  virtutum  profene.  Hic  itaque  beatus  Theodo- 


enim  erudivit  et  docuit  fratrem  suum  cumdem  ab- 
batem  Joannem  u  t  relinqueret  vanitates  saeculi  hu  j  us, 
et  ingrederetur  monasterium.  Cum  autemingressus 
fuisset  monasterium,  per  viginti  et  quatuor  pnnos 
non  est  egressus  de  monasterio,  nec  visitavit  soro- 
rem  suam  :  illa  vero  nimis  desiderabat  videre  eum; 
nam  frequenter  scribebat  et  mittebat  ad  eum  epi- 
stolafi,  pctebatqueutanteexitum  ejus  de  hoccorpore 
veniret  ad  eara,  ut  in  charitate  Christi  de  praesentia 
sua  laetaretur.  Ille  autem  excusabat,  nolebatque  de 
monasterio  egredi.  Vcnerabilis  autem  famula  Dei  et 
soror  ejus  iterum  scripsit  ad  eum  dicens  :  Quia  si 
nolueris  venire  ad  me,  necesse  habeo  ut  ego  veniam 
ad  te,  ut  post  tantum  temporis  adorare  merear  san- 


rus  discipulus  fiiit  sancti  Pachomii  viri  de  sanctis 
Patribus,  qui  fuit  Paterinfinitaemultitudinis  mona- 
chorum,  muitorumque  monasteriorum  pater  in  par- 
tibus  Thebaidae  ^  Cum  enim  in  omnibus  sanctitatis 
fulgeret  virtutibus,  etiam  prophetiae  gratiam  a  Do- 
mino  promeruit,  multa  enimfutura  revelabateiDo- 
minus.  50S  Quodara  autem  tempore  supradicti 
Theodori  soror  germana  venit  ad  monasterium,  in 
quo  idcm  beatus  Theodorus  conversabatur,  ut  post 
multa  tempora  videret  germanum  suum.  Cumque 
nuntiassentei  de  advcntu  sororisejus,misitcontinuo 
duos  monachos,  qui  obscnabant  ad  januam  mona- 
sterii,  mandavitque  pcr  eossorori  suae,  difeens  :  Ecce, 
soror,  audisti  ct  cognovisti  quia  vivo,  ne  contriste- 


ctamcharitatemtuam.Haeccumaudissetsupradictus^ris,  quia  minirac  rae  vidisti,  sed  raagis  considera 


Joannes,  contristatus  est  nimis,  et  cogitabat  apud 
semetipsum,  dicens  :  Quoniam  si  permisero  ut  ad 
me  veniat  soror  mea,  de  caetero  licentia  datur  ut  et 
alii  parentes  et  propinqui  nostri  veniant  ad  visitan- 
dum  me  ;  ideoque  tractavit  apud  se  ut  magis  ipse 
pergerct  et  visitaret  sororem  suam  ;  accepit  etiam 
alios  duos  secum  fratres  de  monasterio.  Et  cum  ve- 
nisset  ad  januam  monasterii  sororis  suae  clamavit, 
dicens :  Benedicite,  et  audite  peregrinos.  Egressa 
cst  autem  soror  ejus  cum  alia  famulaDei,  et  aperuit 
januam,  et  penitus  non  cognovitfratrem  suum  ;  ipse 
autem  cognovit  sororem  suam,  sed  non  est  locutus 


vanitatera  et  instabilitatempracsentismundi,  etcon- 
verte  cor  tuum,  et  appreliende  sanctae  vitae  convcr- 
sationem,  ut  possis  pervenire  ad  actemam  vitam,  et 
ad  coelestia  bona,  quse  praeparavit  diligentibus  se 
Dominus,  et  facientibus  mandata  ejus.  Tracta  ergo 
apud  te,  quia  haec  est  sola  vera  et  firma  spes,  utfa- 
ciat  homo  praecepta  Dei,  ut  mereatur  homo  perve- 
nire  ad  gloriosa  et  aeterna  promissa  Domini  Salva- 
toris  nostri  Christi.  Haec  autem  cum  audisset  illa, 
statim  compuncta  cst  cordc,  lacrymasque  fundebat 
in  conspectu  Domini,  ct  post  paululum  ingressa  est 
in  monasterium  virginum  famularura  Dei,  quod  in 


Supra,  1. 1,  in  Vita  sancti  Pachqmii,  c,  28,  dicitur  de  sorore  Pachomii. 


761 


VERBA  SENIORUM. 


762 


eodemvico  constnictum  erat,  et  procedenti  tempore  A  varias  artes  suas,  quas  contra  servientes  Deo,  ma- 


multiplicabatur  in  sancto  proposito  famula  Christi. 
Haec  itaque  gesta  cum  audisset  mater  eorum,  de- 
precata  est  episcopos,  et  d^dcrunt  ei  epistolas  ad 
supradictura  sanctum  Pachomium  Patrem  monaste- 
riorum  pro  filio  ejus  {Supra,  l.  i,  in  Vita  sancti 
Pachomii,  cap,  3l).  Cumque  venisset,  applicuit  in 
monasterio  famularam  Dei,  et  direxit  epistolam  ad 
Patrem  monasterii,  obsecrans  utvideretfiliumsuum. 
Beatus  autem  Pachomius  vocavit  ejus  filium  Theo- 
dorum,  et  dixit  ei  :  Audivi,  fili,  quia  mater  tua 
advenitpropterte.  Itaque  propter  epistolas  episcopo- 
rum  qui  scnpserunt  ad  me,  vade,  ct  videat  te  ma- 
ter  tua.  Dixitei  Theodorus :  Praecepisti  mihi,  domi- 
ne,  ut  videam  matrem  meam  ;  si  ergo  abiero  videre 


ximeque  contra  monachos  habent.  Quidam  enim  di- 
cebant :  Quia  ego  certamen  contra  durissimum  ho- 
minem  habeo,  et  quoties  ei  immitto  perversas  cogi- 
tationes,  ilie  statim  surgit,  et  prostemit  sein  oratio- 
ne,  cumgemitu  orans  ad  esse  sibi  divinum  auxilium. 
Ego  autem  minime  illo  exurgente  cum  grandi  con- 
fusione  egredior.  Itemalius  daemon  dicebat :  Ego  ad 
illum  quem  observo,  cum  ei  cogitationes  immisero 
incorde,  consentit,  etsuscipit,  etfacit  eas.Saipe  enim 
exardescere  eum  in  iracundia  facio,  et  in  conten- 
tiones  rixae,  et  pigritiam  orationis,  et  dornjitionem 
in  psalmodia,  et  non  contradicitmihi.  Ideoque,  fra- 
tres  mei  dilectissimi,  semper  oportet  ut  custodiatis 
sensum  et  animum  vestrum,  invocantes  nomen  Do- 


eam  post  tantam  scientiam  spirituaiem,  vereor  ne  B  mini  nostri  Jesu  Christi,  et  secundum  prsecepta  Dei 


culpabilis  inveniarapud  Deum;  etenim  oportebatme 
fortitudinem  animi  mei  ad  exemplum  aliorum  fi*a- 
trum  demonstrare.  Audicns  autem  mater  quia  non 
acquievit  videre  eam,  nimio  affectu  fervens  in  fi- 
lium,  noluit  remeare  ad  domum  suam,  sed  perman- 
sit  in  monasterio  virginum,  dicens  :  Quoniam  si 
permansero  hic,  saepe  etiam  videbo  filium  meum, 
cura  inter  alios  fratres  cgredietur  ad  nec^ssarias 
monasterii  causas,  et  monitis  et  exhortatione  ejus 
proficere  possura  in  sancta  conversatione,  doctrina- 
que  ejus  spirituaiis  confirraabil  cor  meum,  ut  me- 
rear  pervenire  ad  aeternam  requiem  quara  promisit 
Dominus  noster  Jesus  Christus  diligentibus  se. 
Multa  autem  et  magnifica  per  sanctum  Pacho- 


conversamini  tara  in  orationibus  quara  psalmodia, 
sicut  dicit  Apostoius  :  Instantes  orationi,  otvigi- 
lantes  in  ea.  Ideoque  cum  compunctione  et  timore 
cordis  vigilantibus  &00  non  praevalebunt  nocere  no- 
bis  adversarii  et  iramundissimi  daeraones  Ipse  autem 
beatus  Pater  Pachomius  docebat  fratres,  ut  semper 
meraores  essent  verbi  Dei,  in  salutera  aniraarum 
suarum.  Postmodum  vero  discedebat  unusquisque 
fratrum  in  cellulas  suas,  operantes  manibus  suis,  et 
meditantes  quae  de  sacris  Scripturis  didicerant.  Im- 
possibile  est  enim  aliquem  apud  eos  verbum  otio- 
sum  loqui,  sed  eatantum  quae  desanctis  Scripturis 
didicerant  erant  inter  se  conferentes,  et  exponentes 
de  capitulis  Scripturarum,quaB  adtimorem  Domini 


mium  fecit  Dominus  mirabilia.  Nam  et  a  daemoni-  C  confirmarent  et  illurainarent  aniraas  eorura. 


bus  obsessos  frequenter  invocato  Christi  Doraini 
nomiue  curavit.  Multis  etiam  diversas  aegritudines 
sustinentibus,  et  paralyticis,  orationibus  ejus  mi- 
sertus  est  Dominus. 

35.  Multo  tempore  beatus  abbas  Pachomius  con- 
tra  immundissimas  daemonum  impugnationes  cer- 
tamen  bonum  certavit,  sicut  athleta  veritatis,  tan- 
quam  et  beatus  Antonius  (Supra^  /.  iv,  in  Vita  san- 
cti  Pachomii,  cap.  20).  Denique  intentissimis  preci- 
bus  exoravit  Dominura  ut  somnum  non  caperet  per 
aliquod  terapus,  quatenus  diebus  ac  noctibus  per- 
vigil  perraaneret  contra  adversarios  daeraones  dimi- 
cando,  donec  prosterneret  et  superaret  eos,  sicut 
dicitur  in  psalmo  :  Et  non  convertar,  donecdeficiant 


36.  Fuit  quidamvir  raagnus  de  sanctis  senionbus, 
cui  talera  gratiam  donaverat  Christus,  revelante  ei 
Spiritu  sancto,  ut  videret  quod  alii  non  videbant 
{Joan.,  lih.  i,  n.  3).  Referebant  ergo  sancti  seniores 
quiaaliquando  quaraplurimi  sedebant  fratres,  et  si- 
mul  loquebantur  inter  se,  et  conferebant  de  sanctis 
Scripluris  quaead  salutem  pertinentanimarum.  Sta- 
bant  autem  circa  eos  sancti  angeli  laetantes  in  hiiari 
vuliu,  considerantes,  delectabantur  enim  de  elo- 
quiis  Domini.  Cum  autem  aiiud  quodcunque  inter 
se  loquerentur,  statim  sancti  angeli  recedebant  lon- 
gius  indignantes  contra  eos  ;  veniebant  autem  por- 
ci  sordidissimi  et  morbo  pleni,  et  volutabantse  in- 
ter  eos :  dasmones  enim  in  specie  porcorum  delec- 


(Psal  xvn).  Praestitit  ergo,  et  concessit  ei  Dominus  Dtabantur  per  superflua  et  vaniloquia  eorum.  Deatus 


petitionem  ejus.  Impossibiles  enim  et  imbecilles 
sunt  daemones,  cum  quis  nostrum  ex  tota  fide  et 
ex  tota  intentione  cordis  fervente  sancto  desiderio, 
et  adjuvante  nos  virtute  Salvatoris  nostri  Jesu 
Christi,  contendimus  contra  eos. 

Referebant  autem  nobis  fratres  de  eodem  beatis- 
simoPatre  Pachomio,  quifuit,  ut  diximus  (In  Vita 
Pachomii  per  Metaphr.  c.  55,  apud  Surium,  tom.  m, 
Maii  14),  monasteriorum  multorura  in  regione  Ta- 
bennensiotarum  praepositus.  Referebant  ergo  de  eo 
quoniam  frequenter  dicebat  fratribus:  Quia  (sicut  mi- 
hi  testis  est  Dominus  Deus)  saepe  audivi  immundos 
spiritus  dsemonum  loquentes  inter  se  diversas  ac 


autcm  senior  haec  videns,  abiit  in  cellulam  suam, 
et  per  totam  noctem  cum  grandi  fietu  et  ululatu  ge- 
mendo  deflebat  miserias  nostras.  Exhortabatur  ergo 
sanctos  Patres  per  monasteria,  et  comraonebatfra- 
tres,  dicens  :  Cavete,  fratres,  a  raultiloquio,  et  ab 
otiosis  scrraonibus  linguara  prohibete,  per  quam 
malus  interitus  animse  generatur,  et  non  inteliigi- 
mus  quoniara  per  haec  et  Deo  et  sanctis  angelis 
odibiles  sumus.  Dicit  cnim  Scriptura  :  Per  multi- 
loquium  non  efiugies  peccatum  (Prov.x).  Haecenim 
infirmara  et  vacuam  efBciunt  mentem  atque  ani- 
mam  nostram. 
37.  Fuit  quidam  vir  in  palatio  sublimis,  subTheo- 


783 


DE  vrris  MtRtfBi  latfSR  iii. 


764 


doslo  impeitKtore,  nomine  Arsenias,  cnjus  fllios,  id  A 
est  Arcadiam  et  Ronorium  Augustus  de  baptismo 
suscepit  (Pelag  ,  Itbell.  xv,  n.  6).  Hic  itaque  Arsc- 
niusdesideriodiviniamoris  accensus,  relinquens  om- 
nem  saeculi  gloriam  temporalem,  perrexit  ad  eremum 
Scythi,  ut  inter  sanctos  Patres  secretam  et  quietam 
ab  omni  strepitu  hujus  mundi  ageret  vitam,  ut  se- 
paratus  ab  illecebriset  delectationibus  corporalibus, 
cum  tota  mentis  intentione  adhsereret  Domino  Sal- 
vatori,  sicut  scriptum  est :  Adhaesit  anima  mea  post 
te,  me  suscepit  dextera  tua  {Psal,  lxii).  Dicebant 
ergo  de  eo  sancti  seniores  quia  sicut  cum  in  sapculi 
cotoversatione  esset,  nimis  pretiosis  vesUmentisprse 
omnibus  utebatur,  ita  postmodum,  in  ercmo  Scy- 
thi«  degens,  studebat  ut  ab  omnibus  monachis  vi- 
liora  et  despectiora  vestimenta  haberet.  B 

36.  Dicebat  etiam  abbas  Daniel  quoniam  sanctus 
Arsenius  referebat  fratribus  dicens,  quasi  de  aKo 
audisset,  sed  quantum  datur  intelligi,  ipse  talem 
vidit  visionem  {Pelag.,  lihelL  xviii,  n.  2) :  Sedebat, 
inquit,  quidam  desenioribus  monachisin  cellula  sua, 
etsubito  venit  ad  eum  vox  dicens  :  Egredere  foras,  et 
ostendam  tibiopera  hominum.  Et  surrexit,  inquit, 
et  egressus  est  foras.  Duxit  autem  eum,  et  ostendit 
ei  .^^iopem  nigrumcumsecuri  caedentemligna,  et 
fadentem  grandem  sarcinam,  et  tentabatsublevare 
sarcinam  illam,  et  prae  magnitudine  non  poteratpor- 
tare  eam;  sed  redibat,  et  csedebat  iterumalia  ligna, 
et  addebat  super  sarcinam  illam.  Iterum  autcm  os- 
tendit  ei  alium  hominem  stantem  super  lacum,  et 
haurientem  aquam  de  lacu,  et  mittentem  eam  in  C 
collectaculum,  et  de  alia  parte  per  foramina  deflue- 
bat  aqua  desubter  in  eodem  loco.  Iterum  dixit  ei  : 
Veni,  sequere  me,  et  ostendam  tibi  aliud.  Et  vidit 
quasi  quoddam  «x^diflcium  templi,  et  duos  sedentes 
in  equis,  portantes  super  scapulas  suas  uterque  li- 
gnum  unum,  id  est,  perticam  longam,  volentes  pa- 
riter  ingredi  portam  templi  illius,  et  non  permitte- 
bat  eos  lignum  quod  ex  advcrso  portabant,  ingredi 
per  portam  illam;  nonenim  humiliabatsealteralteri, 
sed  contcndebant  utrique,  pariter  ingredi  volentes ; 
et  non  praevalebant,  nec  enim  humiliabat  se  unus 
eorum,  ut  alteri  locum  dnret.  Exponit  ergo  ei  has 
visiones,  dicens  :  Hi  qui  lignum  portant  hi  sunt  qul 
habent  jugum  sanctum  monachorum ;  sed  justifican- 
tesseipsos  in  cordibus  suis  cum  exaltatione  super-D 
biaa,  non  humiliantur  invicem,  noluerunt  enim  am- 
bularc  in  humilitate  viam  Salvatoris  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  qui  dixit :  Discite  a  me  quia  mitissum 
et  humilis  corde,  et  invenietis  requiem  animabus 
vestris  (JlfattA.  xi).  Ideoque  propter  superbiam  cor- 
dis  sui  remanserunt  foris,  de  regno  Regis  coelorum 
Christi  exclusi.  Qui  autem  caedebat  ligna,  et  super 
sarcinam  adhuc  addebat,  homo  est  qui  oneratus  est 
multis  peccatis,  et  super  sarcinam  peccatorum  suo« 
rum  addit  semper  adia  peccata  :  quem  oportebat 
magis  ut  poenitentiam  ageret  de  prioribus  peccatis ; 
sed  negligens  vitia  emendare  peccatorum  priorum, 
magis  et  alia  addit  supra  priora  peccata.  lUe  autem 


qui  aquam  de  latia  batariebal,  tfWV  Imnao  est  qoi 
aliqna  bona  operatur,  sed  quia  teala  etiam  amplitis 
per  peccata  operatur,  et  ideo  pereunt  et  delentar 
etiam  bona  opera  quae  fadit.  Oportet  ei^  hominem, 
sicut  ait  Apostolus,  cum  timore  et  tremore  salutem 
suam  operari  (Philipp.  ii). 

39.  Dicebat  autem  abbas  Daniel  de  abbate  Arsenio 
(Pelag,  libell.  iv,  n.  5),  quia  cum  operaretur  spor- 
tas  ex  palmarum  foliis,  mittebilt  aquam  in  pelvim, 
ut  infunderentur  palmae;  etcumfeteret  brumosa  (9) 
aqua  odore,  non  pcrmittebat  ut  aliam  aquam  mu- 
tarent,  sed  super  illam  fetidam,  aliam  addebat 
aquara,  ut  semper  feteret.  Interrogabant  autem  fra- 
tres  eum,  dicentes  :  Gur  non  permittis,  Pater,  ut 
aqua  mutetur,  sed  pessimo  fetore  tota  eellula  tua 
repletur?  Respondens  autem  beatus  senior  ait:  Quo- 
niam  pi*opter  thymiamata,  et  muscata  (10),  et  alia 
diversa  quibus  in  saeculari  conversatione  sine  inter« 
missione  fruebar,  oportet  nunc  me,  dum  in  hoc  cor> 
pore  sum,  sustinere  istiusmodi  fetorem,  pro  saavii- 
simo  iilo  odore,  ut  in  die  judicii  de  illo  geheniue 
inenarrabili  fetore  liberet  me  Dominus,  et  non  com 
iUo  divite,  qui  epulabatur  in  isto  mundo  delicioee 
et  splendide,  condemnetur  anima  mea  {Lticje  xvi). 

40.  Quidam  de  fratribus  dixit  beato  Arsenio  {Pe- 
lag.,  lihell.  v,  n.  32) :  Ecce,  beatissime  Pater,  medi- 
tari  festino  de  Scriptafis  sanctis,  quae  didici,  et  non 
sentio  compunctionem  in  corde  meo,  qaoniam  non 
intelligo  virtutem  divinae  Scripturae,  unde  et  valde 
contristattrr  anima  mea.  Respondens  aotem  heatos 
Arsenius  ait :  Oportet  te,  fili,  incessanter  meditari 
eloquia^Domini;  audivi  enim  quia  dixit  beatos  abbas 
Poemen  et  aKi  multi  sanctorum  Patrum,  quomam 
incantatores  iili  qui  serpentes  solent  incantare,  noB 
intelligunt  ipsi  verba  illa  quae  loquontur,  aedserpen* 
tes  audientes  inteiligunt  virtutem  verborum  iUonim, 
et  conquiescunt)  et  subdantur  eis.  Sic  etiam  et  aos 
faciamus  :  quamvis  enim  non  valeamus  inteUigere 
divinarum  Scripturarum  virtutem,  tamen  daemones 
audiemtes,  divini  verbi  virtute  terrentur,  et  effbgati 
discedunt  a  nobb  non  sustinentes  eloqoia  Spiritos 
sancU,  quae  per  servos  saos  prophctas  et  apostoloe 
locutus  est. 

41 .  Quodam  tempore  cum  in  vidnio  bettti  Macarii 
homicidium  fuisset  perpetratum,  ettoidam  umooenti 
homini  impingeretur  crimen  admis8am(/{u/]ln.,  /«n, 
cap  28,  in  Macario  ^gyptio^  ptne  ad  verduih),  aor- 
gens  ille  quicalumniam  patiebatur,  fugitadoellalam 
beati  Macarii  :  adfuerunt  etiam  et  illi  qoi  eam  pei^ 
uiigebant,  et  alligabant  eum,  dicentes,  peridilari 
seipsos,  nisi  comprehenderent  et  legibos  traderent 
homicidam ;  ille  vero  cui  crimen  impingebator,  com 
sacramentis  affirmabat  consciom  se  non  eese  sai^ioi- 
nis  iliius.  Et  cum  diu  ab  utraque  parte  certamen 
haberetur,  interrogavit  sanctus  Macarias  abi  sepol- 
tus  esset,  qui  dicebatur  occisus ;  cumqae  dedgnas- 
sent  ei  locum,  cum  ipsis  pei^git  ad  sepalcnun,  atqoe 
ibi  flxis  genibus  invocato  C^sti  nomine,  ait  ad  eos 
qui  assistebant :  Nunc  Dominos  ostendet  si  Tere 


V 


765  VERBA  SBNIORUM.  76« 

reus  est  hic  qui  a  vobis  perurgetur ;  et  elevata  voce  A  oscitare  eum  fiEiciebant.  Item  postpsalmum,  cum  ad 


ex  nomine  clamabat  defunctum.  Cumque  ei  de  se- 
pulcro  vocatus  respondisset,  aitad  eum  sanctus  Ma- 
carius :  Per  fidem  Christi  te  obtestor  ut  dicas  nunc 
si  ab  isto  homine  qui  in  te  insimulatur  occisus  es. 
Tunc  ille  ciara  voce  de  sepulcro  respondit,  dicens, 
Don  se  esse  ab  eo  interfectum.  Etcum  obstupefacti 
omnesdecidissent  ad  terram,  ac  pedibus  ejus  volve- 
rentur,  rogare  eumcoeperunt,  ut  interrogaret  illum 
a  quo  esset  occisus;  tunc  sanctus  vir  ait:  Hoc  ego 
non  interrogabo;  sufficit  enim  mihiutlibereturin- 
nocens,  non  est  autem  meum  ut  reus  prodatur,  for- 
sitan  enim  corapungetur  adhuc  pro  scelere  quod 
commisit,  et  aget  pcenitentiam,  ut  salvetur  anima 
ejus. 


orandum  se  projecissent  fratres,  perourrebant  ite- 
rum  singulos,  etantealium  quidem  jacentem  in  ora- 
tione,  quasi  in  mulieris  speciem  vertebantur,  ante 
alium  quasi  aedificantes,  et  portantes  aliquid,  aut 
diversa  quaeque  agcntes  apparebant ;  et  queecunque 
daemones  quasi  ludentes  formassent,h»3  orantes  illi 
in  cordis  cMii  cogitatione  versabant.  Ab  aliquantis 
tamen  fratribus,  ubi  aliquid  horum  agere  coepissent, 
quasi  violenterrepulsi,  praecipitatidejiciebantur,  ita 
ut  nec  an^e  eos  stare  aut  transire  auderent,  aliis 
vero  etiam  supra  cervices  et  dorsa  ludebant.  Haec 
cum  vidisset  sanctus  Macarius,  ingemuitgraviter,  et 
lacrymas  profundens  ad  Deum,  dixit ;  Bespice,  Do- 
mine,  et  ne  sileas,  ncque  mitigeris  Deus;  sed  exsur- 


4?.  Alio  itidem  tempore,  cum  sancto  Macarioqui-B  ge,et  dispergantur  inimici  tui,  et  fugianta  feoie  tna. 


dam  frater  uvam  detulisset,  ipse  qui  secundum  cha- 
ritatemnon  quae  suasunt,  sed  quae  alterius  cogitaret 
[PhUip.  II),  ad  alium  fratrem  eam  detulit,  qui  infir- 
mior  prae  aegritudine  videbatur  (Ruffin.,  l  ir,  cap.20 
in  Macario  Alexandrino.  pene  terboienus).  Tuncin- 
firmus  gratias  egit  Deo  pro  fratris  officio,  et  susce- 
pit  eam,  et  ipse  nihilominus  plus  dc  proximo  quam 
de  semetipso  cogitans,  ad  alium  detulit  eam  infirmum 
fratrem  ;  et  iterum  ille  ad  alium,  et  sic  cum  per 
oranes  cellulas,  quae  longe  a  semetipsis  erant  per 
eremum  dispersa),  uva  illa  circumlata  esset  igno- 
rantibus  eis,  qui  eam  primus  misisset,  ad  uitimum 
defertur  ipsi  qui  cam  miserat.  Gratulatus  autem 
sanctus  Macarius,  quod  tantam  videret  in  fratribus 


quoniam  anima  nostraixjpleta  est  illnsionibus  (Pjo/. 
Lxxxii,  Lxxxvii).  Postorationem  autem  examinande 
veritatis  gratia,  seorsum  vocatis  singnlis  quibusque 
fratribus,  ante  quorum  faciem  viderat  daemonesdi- 
verso  habitu  et  variis  imaginibus  ludentes  requirit 
ab  eis  si  in  oratione  vel  aedificandi  cogitationes  ha- 
buerint,  vel  iter  agendi,  vel  alia  diversa,  quae  uni- 
cuique  per  daemones  imaginata  viderat :  et  singuli 
eorum  ita  confitebantur  in  corde  suo  Msse  cogita- 
tiones,  sicut  ille  arguebat.  Et  tunc  vere  intellectum 
est,  quod  omnes  malae  et  superfiuae,  et  vanae  cogita- 
tiones,  quae  velpsallentes,  vel  somniorum  aut  oratio- 
num  tempore  unusquisque  in  corde  suo  conceperit, 
illusione  et  instinctu  daemonum  fiant.  Nam  ab  his 


abstincntiam,  tantamque  charitatem,  ad  acriora  se-C  qui  omni  custodia  servantin  timore  etamoreDomini 


raetipsum  spiritualis  vitae  exercitia  extendit. 

43.  Iliud  etiam  adfidem  confirmatum  nobis  de  eo 
est  ab  his  qui  ex  ore  ejus  audierunt,quoniam  quodam 
tempore  nocte  in  specie  monactii  daemon  ad  ostium 
celiulae  ejus  pulsaverit,  dicens :  Surge,  abba  Macari, 
eteamusad  coUectam,  ubi  firatres  ad  vigilias  congre- 
gantur(/?t//Jfn.,  /.  ii,  cap.  29,  ad  verbum).  Sed  ille 
gratia  Dei  repletus  falli  non  potuit ;  intellexit  enim 
diaboiiesse  fallaciam,  et  ait :  0  mendax,  et  veritatis 
inimice;  quid  enim  tibi  consortii,  quid  societatisest 
cum  collecta  etcongregationesanctorum?Atilleait: 
Latet  ergo  te,  o  Macari,  quod  sine  nobis  nulla  col- 
lectaS08agitur,nullave  congregatio  monachorum? 
veni  denique,  et  videbis  ibi  operam  nostram.  Dixit 


cor  suum,iIUtenebrosi  iEthiopes,  et  hae  quas  emit- 
tunt  cogitationes  repelluntur ;  Christo  enim  mens 
conjuncta,  et  prsecipue  in  tempore  orationis  intenta, 
nihil  malum,  niliilque  superfluum  recipit. 

44.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Sisoinm, 
quemadmodum  in  cella  propria  degere  deberet 
(Pasch,f  cap.  i,  num.  4).  Cui  ille  respondens  dixit : 
Comede  panem  tuum  cum  sale  et  aqua,  ct  non  erit 
tibi  necessitas  aliquid  coquendi,  aut  longius  eva- 
gandi. 

45.  RequisitusabbasPoemen  quemadmodum  opor- 
teat  jejunare  (Pelag.,  libell.  x,  num.  44),  respondit: 
Ego  volo  monachum  ita  essc  quotidie  parum  come- 
dentem,  ut  non  satietur,  nam  biduana  et  triduana 


autemsanctusMacarius:  Imperet  tibiDominus,dae-DjejuniavanaegIoriaevacant.  Haecenim  omniaexami- 


mon  immunde  (Judx  epist.).  Et  conversus  ad  ora- 
tionem,  petiit  a  Domino  ut  sibi  ostenderet  si  hoc 
verum  esset,  quod  gloriatus  est  daemon.  Abiit  ergo 
ad  collectam,ubi  jam  vigiliae  a  fratribus  celebraban- 
tur,  et  iterum  in  oratione  Dominum  deprecabatur, 
ut  ei  veritatem  verbi  hujus  ostenderet ;  et  ecce  videt 
quasiparvulos  quosdam  pueros  iEthiopes  nigros  per 
totam  ecclesiam  discurrere  huc  atque  illuc,  et  velut 
volitando  deferri.  Discurrentes  autem  illi  ^Ethiopes 
pueri,  singulis  quibusque  fratribus  in  oratione  posi- 
tis  atque  psallentibus  alludebant,  et  si  cui  de  eis 
oculos  duobus  digitulis  compressissent,  statim  dor- 
miebat ;  si  coi  vero  in  06  immcrsijBsent  digitum, 


naverunt  sancti  Patres,  et  invenerunt  quia  bonum 
est  quotidie  jejunare  et  parum  comedere,  ut  possit 
et  quotidie  esurire.  Hanc  enim  viam  regiam  levem 
nobis  esse  demonstraverunt. 

46.  Abbas  Silvanus  dumcum  discipulo  suo  Zacha- 
riaad  quoddammonasteriumpervenisset,  antequam 
egrederentur,  fecerunt  eos  monachi  parum  comede- 
re (Pelag.,libeU.is,  num.  40).  Postquam  ergo  egressi 
sunt,  invenit  discipulas  ejus  aquam,  et  volebat  bibe- 
re.  Cui  abbas  Silvanus :  Zacharia,  hodie  jejunium 
est.  At  ille  dixit :  Nunquid  hodie  non  comedimus, 
Pater?  Etdizit  ei  senex :  nia  esca  charitatis  erat, 
fili,  nos  aatem  noftram  je|iiiiiiim  teneamas. 


767 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


768 


47.  Quidam  de  fratribus  in  Panepho  ad  abbatem  A  dixit :  Ecce,  abba,  bona  sunt,  et  ego  comedo  ex  ip- 


Joseph  perrexerunt,  uteum  requircrent  de  suscep- 
tione  fratrum,  si  liceret  cum  his  illo  tempore  vei 
flduciam  habere,  vei  laetitiam  (Pelag.,  libell.  xiii, 
num.  [).  At  ille  antequam  requirerent  eum,  dicit 
discipulo  suo :  Quod  facturus  sum  hodie,  fili,  ne  mi- 
reris  ;  et  posuit  duo  sedilia  illis  qui  venerant,  et 
dicit  eis  :  Sedete.  Et  posuit  unum  a  dextrfs  suis,  et 
alterum  a  sinistris ;  et  ingressus  cellulam  suam  raisit 
sibi  vestimenta  corrupta,  et  egressus  transiit  in  me- 
dio  eorum  :  et  iterum  ingressus  misit  alia  meliora, 
quibus  solebatdie  festo  uti,  et  egressus  est  postea 
ad  eos  :  iterum  autem  ingressus  quotidiano  vesti- 
mento  suo  vestitus,  venit  et  sedit  inter  eos.  Illi  au- 


sis ;  et  postquam  gustavit,  et  sensitrem  quam  fece- 
rat,  cecidit  in  faciera,dicens  :  Vae  mihi,  abbas,  quo- 
niam  occidi  te  !  istud  peccatum  posuisti  super  me, 
quialocutus  nones.  Dicit  ei  senex :  Non  contristeris, 
fili,  propter  hoc  ;  si  enim  voluisset  Deus  ut  bonum 
comederem,  tu  mel  misisses,  et  non  hoc  quod  mi- 
sisti. 

52.  Dixit  abbas  Poemen^NisiNabuzardan  princeps 
cocorum  venisset  in  Jerusalem,tempIumDomini  non 
arsisset  igne  {[V  Reg,  xxv).  Hoc  autem  est,  quia 
nisi  desideriura  gastriraargiae  in  animam  veniret,sen- 
sushominis  non  succenderetur  impugnatione  diaboli 
(Pelag.^  lihel.  iv,  n.  29j. 


tommiratisunt  et  obstupuerunt  propter  hoc  factum. 
Dicit  eis  senex  :  Vidistis  quid  feci  ?  Cum  autera  illi  g  ^3.  Abbas  Macarius  quotiescunque  cum  fratribus 
annuissent,  dicit  eis  :  Et  quid  feci  ?  Et  dicunt  ei :  ^acta  charitate  reficiebat,  hoc  in  proprio  corde  sta- 
Primum  vestimento  corrupto  usus  es,  et  postea  alio 
meliori.  Et  dicit  eis  :  Nunquid  mutatus  sum  ex  iUo 
inhonesto,  aut  ex.illo  meliore  ?  Dicunt  ei :  Non.  Qui- 
bus  senex  ait :  Si  ergo  idem  ego  sum  in  utrisque,  et 
non  sum  mutatus,  et  sicut  illud  primum  non  me  no- 
cuit,  ita  nec  secundum  rautavit :  sic  ergo  debemus 
facere  in  occursione  fratrum,ut  quando  eorum  pne- 
sentia  est,  cum  fiducia  et  ]a;titia  suscipiamus  500 
eos,  quando  autem  soli  sumus,  opus  est  ut  luctus  et 
abstinentiapermaneant  in  nobis.Iili  vero  audientes 
qute  in  cordibus  suis  habebant,  antequam  require- 
rent  eum,  glorificaverunt  Deum,et  laeti  discesserunt. 
48.  Dicebatunus  ex  Patribus:  Quiainveniturhorao 


tuerat,  ut  quantos  vini  calicesoblatos  liausisset,  tan- 
tis  diebus  nec  etipsam  aquam  gustaret  omnino(Pf- 
lag,  libel  ,  i\\  n.  26).  Cum  ergo  ei  fratres  vinum 
porrigerent,  cum  gaudio  sumebat,  ut  postea  se  siti 
maceraret.  Quod  cum  discipulus  ejus  didicisset,  pa- 
tefacto  senis  consilio,  ne  ei  vinum  porrigerent,con- 
jurabat,  tormenta  illi  potius  esse  quam  pocula  ma- 
nifestans. 

54.  Facta  congregatione  in  ecclesia  cum  esset  festi- 
vitas,et  caBte)imonachicomederent,unus  ministran- 
tibus  dicit :  Quia  nihil  coctum  comedo,  sal  mihi  de* 
ferripraecipito(Pe/a^.,  libel.Mii,  n.  21).  Quo  verbo 
minister  audito,cumclamore  audientibuscaeterisalii 


multum  comedens,  et  adhuc  esuriens  se  continetCimperavit,  dicens:  Quoniam  coctum  ille  frater  non 
ne  satietur;  alter  autem  parum  coraedit,  et  satiatur  comedit,  parum  illi  salis  afferto.  Tunc  beatus  Theo- 
(Pelag.,  libell.  x,  n.  99).  Qui  ergo  multum  comedit,  dorus  dixit:  Oportuitte  magis,  frater,  canaes  in  cella 
et  adhuc  esuriens  se  continet,  majorem  mercedem  tua  comedere,  quam  hunc  praesentibus  fratribas  au- 
habet,  quam  ille  qui  parum  comedit  et  satiptur  ^^^  scrmonem. 
(Pasch.^  c.  1 .  n.  3). 

49.  Dixit  quidam  senex :  Ne  quod  desideraveris 
aliquando  manduces.  Comedens  autem  quod  tibi 
aDomino  transmissum  fuerit,  gmtias  agesineinter- 
missione  (Pasch.,  c,  1,  n.  4). 

50.  De  quodam  sene  referebant  fratres,  quia  desi- 
derassetcucumerem:  quemcum  attulisset,suspendit 
ante  oculos  suos ;  et  ne  vinceretur  a  cupiditate,  non 
tetigit  eum,  sedmagis  agebat  poenitentiam,  puniens 
semetipsum  ob  hoc,  quia  ipsum  desiderasset  (Pelag. 
libell.  IV,  num.  60). 

51.  Quidam  exsenioribus  factus  est  infirmus,  et 
per  multos  dies  non  poterat  escam  ullam  percipere. 
Compulit  autem  eum  disdpulus  suus,  dicens:  Si  ju- 
bes,  Pater,  facio  tibi  parum  placentae;  et  ut  annuit 
ei,  fecii  (Pelag.,  libel.  iv,  n.  59).  Eratautemei  vas- 
culum  parvum  habens  mel,  et  aliud  vas  simile  ha- 
bens  oleum  de  lini  semine  expressum,  et  erat  feti- 
dum,  et  in  re  nulla  alia  proficiebat,  nisi  forte  in 
lucerna :  et  deceptus  fmter  misit  in  escam  senis  de 
iilo,  speransquiamelmisi8set;cum  autem  gustasset 
senex,  nihil  locutus  est,  sed  tacens  comedit :  tertia 
vero  vice  cum  ei  daret,  dixit  ei :  Non  possum  co- 
medere,  fili.  Illeverotanquamvolensadhortarieum. 


55.  Quidam  peregrinus  frater  venit  ad  abbatem 
Silvanum  in  monte  Sina(Pe/a^.,  libelU  x,  n.  69),  et 
vidit  quod  fratres  operarentur,  et  dicit  eis  :  Quare 
operamini  escam  quae  perit?  Maria  enim  bonam  par- 
tem  elegit  (Lucx  x).  Tunc  senex  dicit  discipolo  suo 
Zachariae :  Da  illi  Codicem  ut  legat,  et  mitte  illum 
in  celiulam,  quae  nihil  habet.  Uora  autem  nona  cir- 
cumspiciebat  frater  ille  viam,  si  forte  vocaret  eum 
senex  ad  comedendum.  Postquamverotransiithora 
D  nona,  venit  ad  senem,  dicens  ei :  Nunquid  hodie  non 
comederunt  fratres,  abba  ?  Cumque  senex  &teretar9 
ait  ille  :  Quare  me  non  vocasti  ?  Tunc  dixit  ei  abbas 
Silvanus  :  Tu  homo  spiritualis  es,  et  non  habes  ne- 
cesse  hanc  escam :  nos  autem  tanquamcarnales  opus 
habemus  comedere;  ideooperamur,tuaatembonam 
partera  elegisti.Legis  enim  omni  die,  et  non  vis  car- 
nalera  escam  accipere.  Quod  cum  audisset,  coepit 
poenitere  ac  dicere :  Indulge  mihi,  abba.  Tunc  re- 
spondit  illi  Silvanus  :  Ergo  necessaria  est  Martha 
Mariae,  propter  Martham  enim  et  Maria  laudator. 

5^.  Abbas  Joannes  (11)  dicebat  fratri  suo  majori : 
Vellem  enim  securus  esse,  sicut  et  angeli  securi  sunt, 
nihil  operantes,sed  Deum  sempertantummodo  col- 


769 


VERBA  SENIORUM. 


770 


laudantes^  Et  projecto  pallio  suo,  egressus  est  iuArespondit :  Unum  habeo  amicum,  vel  ipse  consentit 


eremum ;  faetaque  illic  septimana,  regressus  est  ad 
fratrem  suum.  Cum  autem  pulsaret  ostium,  et  non 
illi  aperiret  frater,  dicens :  Tu  quis  es  ?  At  ille  dixit : 
Ego  sum  Joannes.  lUo  autem  non  aperiente,  rogabat, 
dicens  :  Ego  sum.  Et  noluit  illi  ostium  aperire,  us- 
quequo  illucesceret.  Mane  autem  facto  dixit  ad  eum : 
Homo  es,  et  necesse  habes  operari,  ut  pascaris.  Tunc 
ille  projecit  se  ad  pedes  ejus,  et  dixit :  Indulge  mihi, 
abba. 

57.  Quidam  frater  impugnabatur  a  spiritublasphe- 
miaa,  et  erubescebat  dicere,  et  quoscunque  audisset 
magnos  senes,  pergebat  5 1 0  ad  eos  ut  ilios  decla" 
raret,  sed  mux  cum  pervenisset,  iterum  verecunda- 
batur  illis  dicere.  Cum  ergo  frequenter  ad  abbatem 


raihi,  et  quoties  me  viderit,  huc  atque  illuc  cito  con- 
vertitur.  Cumque  nomen  ejus  ab  eo  requisisset,  ait : 
Quia  Theoperaptus  (12)  dicitur.  Discedente  ilio  mox 
surrexit  abbas  Macarius,  et  descendit  ad  inferiorem 
eremura.  Quod  cum  audissent  fratres,  egressi  sunt 
iiii  obviam,  et  unusquisque  sperans  quod  apud  se 
maneret,  praeparavit  se.  At  ille  requirens  cellam 
Theopempti,  ad  eum  profectus  est.  Cumquecumgau- 
dio  illum  suscepisset,  et  essent  utrique  siraui  soli, 
dixit  ei  senex  :  Queraadraodura  est  tecum,  fili  ?  At 
ille  respondit:  Orationibus  tuis  bene  sum.  Et  aitse- 
nex :  Non  te  irapugnant  cogitationes?  At  ille  respon- 
dit :  Interea  bene  sura.Erubescebat^enim  dicere;  et 
dixit  ei  senex  :  Ecce  quot  annos  sum  in  solitudine, 


Poemenem  veniret,  vidit  eura  senex  habentera  cogi-  ^  et  ab  oranibus  honoror,  et  in  hac  aetate  cum  sim  se- 

nex,  molestant  rae  cogitationes  me».  Respondit 
Theopemptus  :  Crede  mihi,  abba,  quia  similiter  et 
mihi  faciunt.  Tunc  senex  singulas  cogitationes  quasi 
se  impugnantes  fmgebat,  usquequo  totum  illi  Theo- 
peraptus  confiteretur.  Post  haec  dixit  ei :  Quemadmo- 
dum  jejunas?  At  ille  dicit  ei :  Usque  ad  nonam.  Cui 
senexait :  Usque  ad  vesperara  jejuna,  et  de  Evange- 
lio  vel  do  aliis  Scripturis  sine  cessatione  seroper  ali- 
quid  raeditare ;  et  quoties  tibi  aliqna  immunda  cogi- 
tatio  supervenerit,  nunquara  deorsum  aspicias,  sed 
sursura,  et  raox  Dorainus  tibi  adjutor  est.  Et  mox 
ita  discessitabbas  Macarius  inpropriarasolitudinem. 
Iterumque  viam  circuraspiciens,  vidit  daemonem  re- 
deuntem,  et  requirit  eum  :  Quo  vadis  ?  At  ilie  re- 


tationes,  et  dicit  ei  :  Ecce,  frequenter  venis  ad  me 
habens  cogitationes,  et  sic  iterum  reraeas  tristis  te- 
cum  illas  reportans;  dic  ergo  raihi,  fiii,  quidhabes. 
At  illedixit  iPasch.,  c.  1,  n.  5]  :  In  blaspheraia  ira- 
pugnat  rae  diabolus,  et  erubescebara  dicere ;  et  raox 
ut  aperuit  causara,  levior  irapugnatio  ejusapparuit. 
Et  dicit  ei  senex :  Non  contristeris,  fili.  Quando  haec 
cogitatio  ad  te  venit,  dic  :  Ego  causara  non  habeo, 
blaspheraia  tua  super  te  sit,  Satanas,  hanc  enira 
causam  aniraa  raea  non  vult.  Quaracunque  autera 
causara  anima  non  voluerit,  nondiu  permanebit,  et 
ita  sanus  factus  fratcr  ille  discessit. 

5^.  Dixit  abbas  Moyses  :  Per  has  quatuor  res  pas- 
sio  gignitur :  per  abundantiam  escae  et  potus,  et  per 


satieutem  somni,  et  per  otiura  et  jocura,  et  ornatis  G  spondit :  Siraili  modocoramovere  fratres.  Cum  autem 


vestibus  incedendo  (Pasch.^  c.  1,  n.  6). 

59.  Dixit  abbas  Poeraen  :  Queraadraodura  impera- 
toris  spatharius  semper  illi  assistit  armatus,  ita  ct 
animam  adversus  daerac^nera  hujusraodi  oportet  esse 
semper  paratara  (Pclag.^  libell.  v,  n.  8). 

60.  Dixit  quidam  senex  :  Sicut  venenata  animalia 
fortiores  herbae  vel  pigmenta  expellunt,  ita  cogita- 
tionco  sordidas  oratio  cum  jejunio  repellit. 

61 .  Abbas  Macarius,  dum  in  illa  solitudine  (in  qua 
solus  erat)  maneret  [Pelag.,  libell.  xviii,  n.  Pasch., 
c.  i,  num.  8),  inferior  autem  plena  esset  multisfi*a- 
tribus,  sero  per  viam  circuraspiciebat,  et  vidit  dae- 
monem  venientera  in  figura  horainis,  vestitura  tunica 
linea  perforata,  et  persingulaforaraina,  vascula  par- 
va  dependebant,  et  dixit  iili  senex  :  Quo  vadis,  raa-  t^Scandalizatus  sura  in  ipso,  quoniam  super  naturam 


reverteretur,  requisiviteum,  quemadmodumagerent 
fratres.  Alille  dixit :  Male,  quoniam  omnes  agrestes 
effecti  sunt,  et  quod  de  oranibus  pejus  est,  eum  quem 
habui  amicura  et  obedientem  mihi,  ipse  nescio  quo- 
modo  conversus  est,  et  omnibus  amplius  asperior 
mihi  visus  est.  Et  juravit  non  ibi  accedere,  nisi  post 
multum  tempus ;  et  haec  dicens,  discessit. 

62.  Quidam  frater  requisivit  quemdamsenem,  di- 
cens  :  Quid  faciam,  Pater,  quia  non  possum  sufferre 
cogitationes  ?  Cui  senex  dixit  :  Ego  in  hac  causa 
nunquara  irapugnatus  sura  (Pelag.^  libeL  v,  n.  31). 
Scandalizatus  autera  frater,  ipse  venit  ad  alterum 
senem,  et  dixitei :  Ecce  quid  dixit  mihi  senex  ille? 


ligne !  Et  respondit  ei :  Vado  coinraovere  fratres  hos 
qui  sunt  inferius.  Cui  senex  dixit  :  Et  propler  quid 
tot  vsisoula  fers  tecura  ?  At  ille  dixit  :  Gustura  fero 
fratribus,  et  ideo  tanta  fero,  ut  si  unura  displicuerit, 
ostendara  aliud,  et  si  illud  non  placet,  porrigara  aliud ; 
et  fieri  non  potest,  nisi  unum  ex  ipsis  aliquod  placeat 
eis.  Et  haec  dicens  discessit.  Perraansit  autera  scnex 
iterura  viara  circumspiciens,  usquequo  rediret,  et 
cam  iddiret,  dicit  ei :  Salveris.  Dicit  et ille  :  Quomo- 
do  istud  mihi  verbura  dicis,  quia  omnes  raihi  contra- 
rii  facti  sunt,  et  nullus  raeis  consiUis  acquiescit  ?  Et 
dicit  ei  senex  ^  Ergo  nullura  habes  amicum  ?  At  ille 


humanara  locutus  est.  Dixit  ei  ille  senex  secundus : 
Non  sirapliciter  tibi  dixit  ille  homo  Dei  hunc  sermo- 
nera.  Vade  ergo,  et  age  poenitentiam  apud  ipsum,  ut 
dicattibi  virtutera  verbi  illius.  Reversus  ergo  frater, 
venit  ad  senera,  et  coepit  ei  dicere  :  Indulge  mihi, 
abba,  quoniara  insipienter  egi,  ut  tibi  vale  non  dice- 
rera,  et  sic  egrederer.  Sed  rogo  te,  explana  mihi 
quomodo  non  es  irapugnatus?  Dixit  ei  senex :  Ex  quo 
factus  sura  monachus,  non  sum  satiatus  aeque  pane, 
neque  aqua,  neque  somno,  et  horum  omnium  cogita- 
tio  non  me  permisit  S 1 1  habere  pugnam,  quam  tu 
dixisti.  Et  egressus  est  ab  eo  frater  ille  juvatus  ab  eo. 


^  Pelag.j  libeU  x,  n.  27.  In  Editis  est  hic  textus  Pelagii.  Posui  ut  in  Mss. 


771 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


772 


03.  Interrogantiiterom  cuidaiP  miper  cogitationes,  A  Dominum  deprecatur.  Quibus  verbis  mulier  recreata 
dixit  abbas  Popmen  :  Monachus  si  ventrem  suum  et     est. 


linguam  tenuerit,  et  vagationem  non  fuerit  sectatus, 
conQdatquia  non  morietur,  sedvivet  in  perpetuum 
(Pasch.,  c,  1,  n.  9). 

64.  Duo  fratres  ad  abbatem  Eliam  venerunt  ira- 
pugnati  a  cogitationibus  suis(Pasc/i.,c.l,  num.  10); 
et  videns  eos  senex  quod  essent  corpulenti,  tanquam 
ad  discipulum  suum  subridens,  ait :  Vere,  frater, 
ego  erubesco  pro  te,  quia  sic  enutristi  corpus  tuum, 
cum  certe  profitearis  te  monachum,  pallor  enim  et 
macies  cum  humilitate  decus  est  monachi. 

Itemdixit:  Quia  raonachus  edens  multum,  et  ope- 
rans  multum,  non  confidat;  qui  autem  pamm  edit, 
etiam  si  parum  operetur,  confidat,  et  viriliter  agat. 


G6.  Dicebat  abbas  Mo^rses  :  Si  voluerit  imperator 
inimicorum  civitatem  aliquam  expugnare,  prius 
escam  eorum  et  aquam  interdicit,  et  ita  inimici  ejus 
fame  ac  penuria  compulsi  subjiciant  se  regno  ejns 
(Pelag.y  libcll.  iv,  n.  19).  Et  ita  passiones  camales, 
si  in  jejunio  et  farae  velis  vivere,  deterescunt,  et  non 
sunt  fortes  adversus  animam.  Quis  enim  tamfortis 
ut  ieo  ?  Et  tamen  propter  ventrem  suum  intrat  in 
caveam,  et  omnis  virtus  ejus  humiliatur. 

67.  Quidam  juvenis  volcbat  renuntiare  mundo,et 
frequenter  egressum  revocabant  eum  cogitationes, 
involventes  eum  variis  negotiis,  erat  enim  dives 
(Pelag.^  libell.  xnr,  n.  4;  Pasch.^  c.  2,  num.  1).  Una 


65.  Abbas  Arsenius  dum  sederet  in  campo  (Pall.,  *'  ergo  die  egressum  eumdaemones  circumdederunt,et 


canopo),  qusedam  mulier  virgo,  dives,  timensque 
Deum,  ac  propterea  abbatis  Arsenii  fama  comperta, 
deRomana  civitate,  ut  eum  videre  mereretur  adve- 
nit  in  Alexandriam  (Pelag.,  libell.u.n.  7).Qua3  cum 
honorifice  a  Theophilo  fuisset  suscepta,  ipsius  civita- 
tis  archiepiscopo,  rogavit  eum,  quatenus  persuaderet 
beatum  Arsenium  ut  eam  suscipere  dignaretur.  Ipse 
igitur  ad  eum  profectus  est,  dicens :  Quaedam^muUer 
Romana,  et  dignitate,  et  opibus,  et  opinione  caeteras 
antecellens,  videre  te  ac  benedici  desiderans  de  tam 
longinqua  regione  pervenit,  cui  oocurras  exposco. 
Sed  cum  non  acquicvisset  occurrere  ei  Arsenius,  illa 
cognoscens  hoc,  animalia  sua  stemere  prsecepit,  di- 
cens :  Confido  in  Deo  meo,  quia  videbo  ilium,  necab 


multum  pulverem  ante  eum  excitavenint.  Ille  vero 
confestim  exspolians  se,  et  jactans  vestimenta  sua 
currebat  nudus  ad  monasterium.  Declaravit  autem 
Deus  uni  seni,  dicens  :  Surge  et  accipe  athletam 
meum.  Exsurgens  ergo  senex,  obviavit  illi  nudo,  et 
cognoscens  causam  admiratus  est,  et  dedit  illi  habi- 
tum  monachilem.  Quando  autem  veniebant  aliqui 
fratres  ad  ipsum  senem,perquirere  eum  de  conditio- 
nibus  variis,  respondebat  eis ;  de  renuntiatione  au- 
tem  sciscitantibus  dicebat :  Hunc  requirite  fratrem, 
quia  ego  ad  renuntiationem  ipsius  nondum  perveni. 
68.  Quidam  frater  renuntiavit  saeculo :  et  cum  di- 
spersisset  res  suas  pauperibus,  quaedam  sibi  r^tinuit 
in  propria  ratione,  et  venit  ad  abbatem  Antonium 


hac  intentione  fraudabor.  Non  enim  homines  veni  C  (Pclag.^  libell.  vi,  n.  1).  Quod  cumsenex  comperisset, 


conspicere,  quia  et  in  nostra  supersunt  civitate,  sed 
prophetam  videre  desideravi.  Cum  ergo  venisset  ad 
cellam  beati  Arsenii,  contigit  ut  foris  illum  deambu- 
lantem  conspiceret.  Ac  mox  ante  pedes  ejus  in  faciem 
prona  prostemitur.  Quam  ille  cum  festinatione  sus- 
citans,  ita  compellebat,  dicens  :  Si  faciein  meam 
tantum  videre  desidcras,  ecce,  intuere.  IUavero  prae 
verecundia  oculos  non  audebat  attollere.  Dicit  ei  se- 
nex  :  Si  quid  de  meis  actibus  comperisti,  hoc  debue- 
ras  intueri.  Quomodo  ergo  et  tantum  pelagus  navi- 
gare  praesumpsisti?  An  ignoras  te  mulierem  esse, 
quibus  quocumque  non  licet  exire?An  ideo  huc  ve- 
nisti,  utRomahi  rediens,  aliis  te  feminis  glorieris  vi- 
disse  Ar8enium,ut  fiat  pervium  mare  ad  me  venien- 
tium  feminarum?  At  illa  respondens,  ait  :  Si  vult . 
Deus,  nullam  huc  venire  permittat.  Sed  ut  pro  me 
ores,  et  in  memoria  me  habere  digneris,  exoro.  Cui 
Arsenius  dixit :  Oro  Deum  meum,  ut  deleat  tuam  ex 
corde  meo  mcmoriam.  Quo  illa  verbo  percepto,  in 
crvitatem  regrediens,  aegritudine  prae  tribulatione 
correpta  est.  Ad  quamcum  visitationis  causavenisset 
eptscopus,  etquid  rei  essetinquireret,  illa  sermonem 
senis,  quem  ultimum  de  memoria  sui  dixerat,  enar- 
ravit,  ac  propterea  se  velle  mori  prae  tristitia  confi- 
tetur/  sed  episcopus  tali  eam  consolatur  alloquio  : 
Nunquid  nescis  te  esse  mulierem?  Et  quia  perfemi- 
nara  soletinimicus  hominem  iropugnare,  ideo  vultum 
tuum  de  corde  suo  delere  dixit.  Nam  pro  anima  tua 


dixit  ei  :  Si  vis,  vade  in  vico,  et  eme  tibi  caraes,  et 
impone  tibi  corpori  tuo  nudo,  et  veni  ad  mc.  Cum 
ergo  hoc  fecisset  frater,  tam  canes  quam  aves  omne 
corpus  suum  propter  camem  rapiendam,  tam  denti- 
bus  quam  unguibus  dimpemnt.  Cum  ergo  venisset 
ad  Antonium,  requisitus  est  si  fecisset  quod  ei  prae- 
ceperat.  IUo  autem  demonstrante  corpus  suum  laoe- 
ratum,  dicit  ei  sanctus  Antonius  :  Quicunque 
renuntiant  S19  saeculo,  et  volunt  adhuc  habere 
pecunias,  sic  a  daemonibus  lacerantur. 

69.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  :  Vis 
ut  retineam  mihi  duos  solidos  propter  infirmitatem 
corporis(P<j/a^.,  libell.  vi,  num.  22i?  Et  vidcnssenex 
cogitationes  ejus,  quod  vellet  retinere  eos,  dixit : 
Retine.  Reversus  ergo  in  cellam  frater,  coepit  cum 
cogitationibus  propriis  colluctari«  dicens  :  Putasbe- 
nedixit  mihi  senex  an  non  ?  Exsurgens  ergo  iteram 
venit  ad  senem,  rogans  et  dicens  :  Pmpter  Deum 
dic  mihi  veritatem,  quia  conturbor  a  cogitattonibas 
meis,  propter  illos  duos  solidos.  Dicit  illi  senex: 
Quia  vidi  cogitationem  tuam  volentem  retinere  eos^ 
dixi  tibi  ut  retineres,  nam  non  est  bonum  tenere 
plus  quam  necesse  est  coi^ori.  Duo  ergo  solidi  sunt 
spes  tua ;  ct  si  contlgerit  ut  pereant,  nunquid  Deus 
non  cogitat  dc  nobis?  Jacta  ergo  cogitationem  tuam 
supcr  Deum,  quoniam  ipsi  cura  est  de  nobis. 

70.  Quidam  monachomm  Serapion  tantum  Evan- 
gelium  possidens,  vendidit  illud,  et  esurientibus  de< 


?73 


VURBA  ^IOaiQ». 


774 


ditt  digowB  n^moiispsarmoQeniimU^ns:  Ip8um,inTA<luatuormodos  habet:Primumexcorde^ecimdumex 


qnit,  verbum  venuii4avi,  quod  mihi  semper  dicebat: 
Vende  quaepossides,  et  dapauperibus  (Pclag.^  libell. 
VI,  num.  5). 

71 .  Cum  quidam  virrogaret  abbatem  Agathonem, 
ut  pecuniam  illius  susciperet  in  propria  ratione, 
nolebat  ille,  dicens :  Nonest  necessemihi,  quia  opera 
manuum  mrearum  me  pascunt  iPelag.^  libell.  vi, 
n.i7).Cum  avitem  ille  persistens  diceret:  Vel  propter 
indigentes  dig^are  suscipere,  respondit:  Duplex  ve- 
recundia  est,  quia  non  indigens  suscipio,  et  a)iena 
prastans,  vaoaB  glorisB  subjacebo. 

72.  Dicebat  abbas  Paulus  :  Si  aliquas  res  voluerit 
nnonachus  in  cella  sua  habere,pjr»ter  eas  sine  qujbus 


facie,  tertium  ex  lingua,  quartum  ex  facto.  Si  ei^o 
potuerit quis  ita  portare  malum,  ut  ne  ingrediatur  in 
cor,  non  pervenit  usque  ad  faciem  :  siautem  venerit 
in/aciem,  custodiat  iinguamne  loquatur  illud.  Quod 
si  locutus  fuerit,vel  hoccustodiat  ne  reddatin  facto, 
sed  mox  dimittat.  Tres  enimgradushominumsuntin 
passioneirae.Nam  cui  voluntarienocetur  et  i^juria- 
tur,  et  parcit  proximo  suo,  hic  secundum  naturam 
Christi  est.  Qui  autem  non  laedit,  nec  laedi  vult,  hic 
secundum  naturam  Adam  est.  Qui  vero  nocet  aut 
ii\juriatur,  aut  calumniam  ingerit,aut  usuras  exigit, 
hic  secundum  diabolum  est. 
77.  Quidam  ex  fratribus  passus  ab  alio  injuriam, 


UOn  potest  vivere,  frequenter  cogitur  de  cella  sua  n  ^^mt  ad  abbatem  Sisoium  (Pelag.^  libelL  xvi,  n.  10  ; 


egredi,  et  ita  a  d«mone  decipitur  {Pasch.^c.  2,  n.  2). 
Bmc  aujtem  ipse  Paulus  observans  in  una  quadrage- 
8ima,cum  sextario  lenticulae  et  parvo  aquae  vasculo 
perduravit,  ct  unam  mattam  ^iens,eamdem  texebat 
et  reiexebat,  ne  tantummodo  foris  exiret. 

73.  Abbas  Macarius  cum  esset  in  ^Egypto,  et 
egressus  fuisset  decella  sua,  reversus  invenit  quem- 
dam  fiirantem  id  quod  in  cella  sua  habebat  {Pelag.^ 
lifielL  XVI,  num.  6 ;  Pasch.^  c.  3,  n.  1).  Stetit  ergo  et 
ips0  tanquam  p0regrinus,et  carricavit(  1 3)animal  cum 
iUo  cum  multarequie  et  perduxiteum,dicens :  Nihil 
u^  honc  n^undum  intulimus.Dominusdedit,Dominus 
a|li6talit«  siput  et  ipse  voluit,  its^  factum  est  (Job  i) . 
Bonedictns  Dominus  in  omnibus  [Tim.  vi). 

74.  Qukjam  fr».\^v  veniens  ad  cellam  cujusdam 


Pasch.y  c.  7,  n.  i),  et  contumelise  genus  exponens^ 
addebat  :  Cupio  me  vindicare,  Pater.  Senex  autem 
rogare  eum  co^pit,  ut  relinqueret  Deo  vindictam.  At 
ille  inquit :  Non  desistam,  nisi  fortiter  vindicavero. 
Cuisenex  ait:  Quatenus  semelhoc  inanimostatuisti, 
vel  nunc  oremus.  Exsurgens  autem  senex^his  verbis 
ccepit  orare  :  Deus,jam  non  es  nobis  necessarius,  ut 
pro  nobis  sis  sollicitus,  quia  nos  S13  ipsi  sicut 
frater  iste  dicit,  et  volumus  et  possumus  nos  vindi- 
care.  Quod  cum  ille  frater  audisset,  ante  pedes  senis 
efTusus  veniam  postulabat,  promittens  se  cum  iilo 
cui  irascebatur  nunquam  certaturum. 

78.  Quidam  frater,  dum  ab  aitero  iiguriaretur, 
venit  et  nuntiavit  seni  (Pasch.,  c.  1,  num.  2).  Cui 
iUe  respondit :  Satisfac  cogitationi  tuae,  quoniam  non 


magni  senis,  ingrediebatur,  et  furabatur  ei  victum  ^  vult  te  frater  i^juriari,  sed  peccata  tua.  Nam  in 


(Pplag.f  libelL  xvi,  n.  19 ;  Pasch.^  e.  3,  n.  2).  Cum 
autem  videretsenex,non  arguebatillum,sed  amplius 
operabatur,  dicens  :  Puto,frater  iUe  necessariusest. 
Habebat  autem  grandem  tribulationem  senex  expe- 
muia  panis.  Cum  autem  idemsenior  moreretur,  et 
oiincamdassent  eum  fratres,  ille  videns  eum  fratrem 
qpi  solebat  furari  ei  panem  suum,  dipit  ei  :  Accede 
hois  ad  u^,  frater ;  et  apprehendijb  m^num  ejus,  et 
oacalatua  esl;,  dicens :  Gratias  ago  mafribus  istis,  fra- 
tros,  quia  per  eas  arbitrorme  intrare  i^r^gnum  coe- 
loFqm.  Ille  autem  compunctus  de  hoc  verbp,  et  agens 
pc^iiitentiam,  factus  est  ipse  strenuus  monachus  ex 
•ctibas  senis  quos  vidit. 
75.  Abbas  Agathon  dispensabat  semetipsum,  et  in 


omni  tentatione  quae  tibi  contingit  per  hominem, 
non  arguas  eum,  sed  tantummodo  dic  :  Quia  pro- 
pter  peccata  mea  contingunt  mihi  haec. 

79.  Dicebat  frequenter  abbas  Poemen  :  Malitia 
nunquam  te  exsuperet.  Siquis  tibi  malum  fecerit,  tu 
illi  bonum  redde,  ut  per  bonum  vincas  malum  (Pe' 
lag.^  libelL  x,  n.  53 ;  Pasch,,  c.  7,  num,  3). 

80.  Quidam  frater,  quanto  plus  eumaliquis  inju- 
riabatur  aut  deridebat  (Pelag.j  libelL  xvi,  n,  12; 
Pasch.^  c.  7,  n.  4),  tanto  plusiUe  gaudebat, dicens : 
Isti  sunt  qui  nobis  occasionem  praebent  ad  profectum 
nostrum  ;  qui  autem  beatificant  nos,  conturbant  ani- 
mas  nostras.  Scriptum  est  enim  :  Quoniam  hi  qui 
beatificant  vos,  decipiunt  vos  (fsaidfin). 


oomibus  cum  discreiione  pollebat,tam  in  operemanD    81.  Alter  senex,  si  quis  detraxisset  ei,  ille  festina- 


iiaam  suarum  quam  in  vestimento.  Talibus  enim  ve- 
itibus  utebatur,  ut  nec  satis  bonae,  nec  satis  malse 
€mqu^m  apparerent. 

76,  Dixit  quidam  senex  :  Ira  per  has  quatuor  res 
ezsuiigit :  per  cupiditatem  avaritiae,  dando  et  acci- 
pifindo ;  et  si  qui^b  propriam  sententiam  aroans,ut  nec 
■itia  bQnanec  satis  m|ila  cuiquam  appareat,defendat; 
et  si  quisvultsehonoribussublimari ;  etsi  quis  sedo- 
etprem  c^ise  velit,  et  plus  omnibus  sapientem  sperat 
{fi^uch.^c,  6,n.  l>.Ira  etiam  peThsec  quatuorhumanos 
MQtos  obBcurat :  Si  odio  habuariJLhomo  proximiim 
«iam,auiaimi  inviderit,  a)i(  si  pro  nihilo  duxerit,  a^t 
n^etraxf  nt  ei..IdepauteiQpamQni9  hnjus  retribatip 


bat  (si  vicinus  ei  erat)  per  seipsum  bene  iUum  re- 
munerari :  quod  si  longius  manebat,  transmittebat 
ei  munera  (Pasch.^  c.  7,  n.  5). 

82.  Quidam  frater  rogabat  abbatem  Sisoium,  di- 
cens  :  Si  latrones  aut  barbari  super  me  irruerint, 
occidere  me  volentes,  et  ego  si  praevalere  potuero, 
jubes  occidam  eos?  Cui  ille  respondit  :  Ne  facias 
omnino  ;  sed  totumDeo  tecommitte.  Quidquidenim 
tibi  adversi  contigerit,  profitere  hoc  tibi  propter  pec- 
cata  tua  venire,  divinae  enim  dispensationi  debesto- 
tum  ascribere. 

83.  Erat  quidam  eremita  magnus,  in  monte  qui 
dicitur  Athlibeus,  et  venerunt  sup^r  eum  latrones 


775 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  III. 


776 


(Pasch.,  c.  8,  n.  2).  Cum  autem  ille  vocem  fecisset,  A  quamvis  habeat  ingressum  ornatum,per  posliciata- 


de  vicinis  locis  fratres  alii  confluentes  comprehende- 
runt  eos.  Quos  transmissos  in  civitatem  judex  misit 
in  carcerera.  Fratres  ergo  illi  mcesti  facti  sunt,  quia 
propter  ipsos  latrones  traditi  essent  judici ;  et  ve- 
nientes  ad  abbatem  Pcemenem,  renuntiaveruntei  fa- 
ctum.Quiscripsitaderemitam,  dicens :  Reminiscere, 
primaproditio  unde  facta  est?et  tuncvidebis  secun- 
dam.  Nisienim  proditus  fuisses  ab  interioribus  tuis, 
secundam  proditionem  nunquam  perpetrasses.  Quo 
ille  sermone  cum  compunctus  esset,  in  omni  illa  re- 
gione  nominatus,  et  per  multum  tempus  non  exiens, 
surrexit  statim  et  venitin  civitat6m,  et  excutiens  la- 
trones  publice  de  carcere,  liberavit  eos  atormentis. 
84.    Cujusdam   philosophi    discipulus    peccavit 


men  a  latronibus   expugnatur  (/*c/a^.,  UbelL  vui, 
n.  2). 

89.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Isaac,  di- 
cens  :  Abba,  quare  te  ita  daemones  timent  {Pelag., 
libelL,  num.  22,  nomine  Jsiilori)7  Respondit  senex  : 
Ex  quo  factus  sum  monachus,  statui  apud  me  ut 
iracundia  mea  foris  guttur  meum  non  procederet ; 
&14I;  et  ideo  timent  me  dasmones. 

90.  Cum  venisset  quidam  de  patribus  ad  abbatem 
Achillam^/^e/a^.,  libelL  iv,  n  9),  vidit  eum  sangui- 
nem  exspuentem,  et  requisivit  quid  hoc  esset  At  ille 
respondit :  Sermo  erat  fratris  qui  me  contristaverat, 
et  repugnavi  ut  non  illum  dicerem,  sed  petivi  Dorai- 
num,  ut  tolleret  a  me,  et  factus  est  ille  sermo  san- 


{Joannes,  libelL  4,  n.  12)  ;  et  cum  sibi  indulgeri  3  guis  in  ore  meo,  et  postquam  exspui,  requievi;  sed 


vellet,  dicit  ei  philosophus  :  Non  tibi  indulgeo,  nisi 
in  his  tribus  annis  portaveris  onera  aliorum.  Cui  re- 
verso  post  tres  annos,  cum  jam  peccato  satisfecis- 
set,  dicit  ei  philosophus  :  Nec  nunc  tibi  adhuc  in- 
dulgco,  nisi  aliis  tribus  annis  dederis  his  mercedem 
qui  te  injuriis  etconviciis  affligunt.  Quod  etiam  cum 
ille  complesset,  remisso  peccato  ejus,  dicit  ei  magi- 
ster  suus  :  Veni  modo  et  ingredere  Atheniensium 
civitatem,  ut  illicsapientiam  possis  discere.  Erat  au- 
tem  ibi  quidam  senex  sapientia  studiosus,  et  sedebat 
ad  portam,  omnesque  ingredientes  experiendi  causa 
conviciis  affligebat  (14)  ;  qui  cum  idem  juveni  illic 
ingredienti  faceret,  ille  exorto  cachinno  risit.  Cui 
senex  ait :  Quid  est  hoc  quod  agis?  ego  te  injurior, 


ettu  rides?  Cui  juvenis  ait :  Et  non  vis  ut  rideam,  ^  consuetudo  portandi. 


et  ipsam  tristitiam  et  sermonem  istum  oblitns  sum. 
91.  Quidam  fratres  venerunt  ad  quemdam  san- 
ctum  senem,  sedentem  in  solitudine  (Pelag.^  libeL  x?, 
n.  14);  et  invenerunt  infantes  pecora  pascentes,  et 
aliquoties  inter  se  loquentes  verba  turpia.  Postquam 
autem  de  singulis  cogitationibus  requirentes,  a  sene 
acceperunt  responsum,  dicunt  ei  :  Quemadmodum 
potes  sustinere,  abba,  voces  infantium  istorum,  et 
nec  prsecipis  eis  ut  non  ita  vociferentur  ?  Et  dicit  eis 
senex  :  In  veritate,  fratres,  plurimos  diea  habuit 
cogitatio  mea  volens  illis  aliquid  dicere,  sed  re- 
dargui  memetipsum,  reputans  mihi  :  Si  parum  hoc 
non  porto,  quomodo,  si  major  mihi  tentatio  advene- 
rit,  portabo?  Et  ideo  illis  nihil  dico,   ut  fiat  mihi 


cum  tribus  annis  mercedem  dederim  ut  hoc  paterer 
quod  hodie  a  te  gratis  patior  ?  Tunc  senex  dixit  ei : 
Ingredere  ergo  civitatem,  quia  dignus  es.  Hoc  autem 
solebat  abbas  Joannes  referre,  et  his  ipse  addebat, 
dicens  :  Haec  est  porta  Dei,  pcr  quam  patres  nostri 
per  multas  tribulationes  et  injurias  gaudentes  in- 
gressi  sunt  civitatem  Dei. 

85.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  :  Da 
mihi,  pater,  unam  rem  quam  custodiam ,  et 
salver  per  eam .  Respondit  ei  senex  :  Si  potueris 
injuriari  et  aflflci  conviciis,  et  portare  ac  tacere,  ma- 
gna  est  haec  res,  et  super  alia  mandata  {Pelag.,  li" 
belL  XV,  n.  83). 

86.  Interrogantibus  quibusdam  fratribus  abbatem 


Item  dixit :  Si  quis  linguam  suam  non  tenuerit  in 
tempore  irae,  nec  passionem  camis  suae  aliquando 
poterit  continere. 

92.  Abbas  Joannes  dum  sederet  inter  fratres  {Pe- 
lag.,  libelL  xvi,  n.  3),et  singuli  eumde  propriisco- 
gitationibus  inquirerent,  atque  ille  responsum  omni- 
bus  daiet,  quidam  senex  ex  invidia  dicit  ei :  Sic  est 
hic  Joannes  quomodomuliei'meretrix  omans  semet- 
ipsam,  ut  congreget  sibi  amatores.  Cui  abbas  Joan- 
nes  ait :  Vemm  dicis,  abba,  et  non  est  aliter  ;  nam 
et  hoc  ipsum  Deus  tibi  revelavit.  Respondit  illi  ite- 
rum  ille  senex,  dicens .  Nam  et  vas  tuum,  Joannes, 
veneno  plenum  est.  At  Joannes  ait  illi  :  Sic  est, 
abba,  ut  dixisti,  et  hoc  dicis,  quia  illa  tantummodo 


Moysensermonem,  illchortatusestdiscipulum  suumDquae  deforis  sunt  vides;  nam  si  ea  quae  intrinsecus 


Zachariam  ut  eis  aliquid  diceret.  Tunc  ille  pallium 
suum  deposuit  subtus  pedes  suos,  et  conculcavit  il- 
lud,  etdixit :  Nisi  quissicfueritconculcatus,  mona- 
chus  esse  non  potest  (Pelag.,  libeL  xv,  n.  17). 

87.  Dicebat  abbas  Macarius  :  IUe  vere  est  mona- 
chus,  qui  se  in  omnibus  vincit.  Nam  si  quis  alium 
arguens  ad  iracundiam  movetur,  propriam  passio- 
nem  implet.  Nec  enim  ut  alterum  salvet  seipsum 
debet  perdere. 

88.  Quemdam  fratrem  sub  praesentia  abbatis  An- 
tonii  alii  fratres  collaudabant;  sed  cumtentasseteum 
senex,  reperit  quod  non  sufferret  injuriam.  Et  dicit 
ei  senex :  Tu  quidem  frater  similis  es  aediflcio  quod 


sunt  videres,  quanto  plus  haberes  quod  diceres?  £t 
post  hoc  quidam  ex  discipulis  ejus  dixit  ei  :  Non 
es  conturbatus  interius,  abba,  in  verbis  senishujus? 
Cui  ille  respondit :  Non  :  sed  sicut  sum  deforis,  ita 
sum  deintus. 

93.  Erat  quidam  senex  in  iEgypto,  et  antequam 
veniret  illuc  abbas  Poemen,grandi  veneratione  habe- 
batur  ab  omnibus  iPelag.^  libelL  xvii,  n.  8).  Cum 
autem  abbas  Pcemen  de  Scythi  illuc  subiisset,multi, 
relicto  illo  sene,  veniebant  ad  hunc,  et  propterea 
ccepit  illi  invidere  etdetrahere.  Quod  audiens  abbas 
Poemen,  contristatusest  et  dixit  fratribus  suis :  Quid 
facimus  ?  quia  in  tribulationem  miserunt  nos  ho- 


777 


VERBA  SENIORUM. 


778 


mines,  ut  illum  sencm  tam  sanctuni  relinqucrent,  A 
et  nos  qui  nihil  sumus  respicejcnt  ? Quomodo sana- 
bimus  hunc  virum  magnuin  ?  Venite  ergo,  faciamus 
parvas  escas«  et  portantes  pcrgamus  adeum,  etpa- 
rum  vini,  ac  pariter  cum  eo  gustemus,  foi*sitan  in 
hoc  possumus  animum  ejus  placare.  Profecti  ergo 
pulsaveruntostiumejus.  Audiens  vero  discipulus  il- 
lius  senis  dixit :  Qui  estis  ?  At  illidixcrunt :  Dic  ab- 
bati  tuo  quoniam  Poemen  venit,  ut  bcnedicatur  ab 
00.  Quod  cum  ille  per  discipulum  suum  audisset,  re- 
sponditad  eum  :  Vade,  dic  eis  :  Itehinc,  non  enim 
mihi  vacat.  lllitamenrestiteruntmcDsti[^/.  inaestu], 
dicentes  :  Quia  non  hinc  discedimus,  nisi  digni  fueri- 
mus  adorare  cum.  Quorum  cum  ille  humilitatem  et 
patientiam  pervidissct,  compunclusaperuit  ostium, 
et  osculantes  se  invicem,  gustaverunt  pariter.  Dixit^ 
ergo  eis  ipse  senex :  In  vcritate  non  suntea  sola  quae 
aodivi  de  vobis,  sed  et  centuplum  opera  vidi  in  vo- 
bis.  Et  ab  illo  die  amicus  charissimus  factus  est  ei. 

92.  Abbas  Muthues  aliquando  sediGcavit  sibi  cellu- 
lam  in  locoqui  dicitur  Heracleona^/^asc/i.,^.  10,  n, 
i).  Et  dum  ibi  a  multis  molestaretur,  alterum  locum 
introgressus  est,  et  sirailiter  ctiamibi  construxit  ha- 
bitaculum.  Sed  per  insidias  diaboli  quidam  frater 
inventus  est  ibi,  qui  per  invidiam  semper  iram  cum 
eo  habuit :  propter  quod  surrexit  inde,  et  ad  pro- 
prium  revei^sus  est  vicum,  et  fecit  sibi  illic  quoque 
cellulam,  etreclusit  se  in  eam.  Post  tempus  autem 
aliquantulum  congregati  sunt  senes  de  illo  loco  un- 
de  egressusest.ducentessecumetiam  illum  fratrem 
cum  quo  habuit  litem,  quatenus  rogarent  eum  ut  C 
rediret  ad  cellulam  suam.  Postquam  autem  in  vicl- 
Dum  locum  venerunt,  tam  melotes  suas  quam  illum 
fratrem  ibidem  dereliquerunt;  ipsi  vero  profecti 
sant  ad  senem,  et  pulsantibus  illis,  aperta  fenestra 
respexit  eos,  et  cognovit,  et  dixit  eis :  Ubi  sunt  me- 
lot«s  vestrae  ?  At  illi  respondeiiint  :  Ecce  hic  in  vi- 
cino  sunt  una  cuni  fratrc  illo,  qui  tecum  iram  ha- 
bebat.  Hocpostquam  senex  audivit,  et  illos  cogno- 
vit,  prae  gaudio  ostium,  per  quod  ingressus  fuerat, 
cum  securi  confregit,  et  egressus  cucurrit  usque  ad 
locum  ubi  erat  ille  frater,  et  ccepit  ipse  prior  pceni- 
tentiam  apud  eum  agere,  et  amplexatus  est  eum,  et 
introduxit  illos  in  cellam  suam,  et  per  tres  diescon- 
vivatus  est  cum  eis,  qui  nunquam  habebat  consue- 
tadinem  ut  jejunium  solveret.  Et  postea  surrexit,  et  U 
profectus  est  cum  illis. 

93.  Abbas  Agathon  solebat  dicere  :  Nunquam  li- 
tem  habens  cum  aliquo  dormivi ;  sed  nec  permisi 
aliqaem  mecum  litem  habentem  dormire,  quantum 
ad  virtutem  meam  pertinuit,  nisi  prius  cum  illo  in 
pace reverterer  (Pelag.,  libell.  xvii,  n.  6). 

S1&  96.  Erant  duo  senes  in  una  cella  pariter 
sedentes,  et  nunquam  inter  se  vel  qualemcumque 
parvam  contentionem  habueiant  (Pelag.^  libell.  xvii, 
n.  22).Dixit  ergo  unusadalterum  :  Faciamus  et  nos 
Tel  unam  htem,  sicut  et  alii  homines.  At  illc  alter 
dixit  ei :  Nescio  quemadmodum  fit  lis.  Dixit  ei  ille : 

^  In  editis  est  hic  textus  Pelagii,  posui  ut  in  Ms. 
Patrol.  LXXIII. 


Ecce  ego  pono  laterem  in  medio,  et  dico  :  Quia 
meus  est,  ct  lu  dic  :  Quia  non  est  tuus,  sed  meus. 
Et  ex  hoc  fit  contentio  et  rixa.  Et  cum  posuissent 
laterem  in  medio,  dicente  uno  :  Quia  meus  est;  ille 
alter  primo  respondebat  :  Ego  meum  esse  spero. 
Cum  ille  alter  iterum  diceret :  Non  est  tuus,  sed 
meus,  tunc  ille  respondit  :  Et  si  tuus  est,  tolle  il- 
lum.  Quo  dicto,  non  invenerunt  quemadmodum  li- 
tigarent. 

97.  Quodam  tempore  orante  bcato  Macario  abbatc 
(Joanney  libell.  iii,  n.  17),  vox  ad  eum  personuit, 
dicens:  Macari,  necdum  ad  mensuram  duarum  mu- 
lierum  pervenisti,  quae  in  proxima  pariter  habitant 
civitate.  Quo  audito,  senex  exsurgens,  arrepto  ba- 
culo,  in  designatam  pervenit  civitatem.  Cumque 
ostium  quaesitae  domus  atque  inventae  pulsaret, 
egressa  una  ex  iilis,  cum  magna  exsultatione  eum 
suscepit.  Quas  utrasque  senex  convocatas  ita  est  al- 
locutus :  Propter  vos  tantum  laborem  veniens  ex 
solitudinelonginqua  sustineo,  ut  operav68tracogno- 
scerem  ;  quae  mihi  vos  condicite  ac  narrate.  Cui  iliae 
bic  dixerunt :  Crede  nobis,  sanctissime  Pater,  quia 
nec  praesenti  nocte  amaritoinim  lectulis  fuimus  sepa- 
ratae.  Qualia  ergo  opera  a  nobis  exquiris?  Sed  senez 
in  precibus  persistebat  ut  ei  vitae  suae  ordinem  de- 
clararent.  Cui  tunc  illae  compulsae  dixerunt :  Nos 
nulia  inter  nos  sumus  parentelitatis  afQnitate  con- 
juncta^ :  contigit  autem  utduobus  fratribusjungere- 
mur,  et  cum  his  quindecim  annis  in  domo  una  pa- 
riter  permanentes,  neque  turpe  verbum  altera  dixit 
ad  alteram,  neque  litem  aliquando  commisimus, 
sed  in  pace  hactcnus  viximus,  et  pari  consensu  tra- 
ctavimus,  quatenus,  pariter  relictis  maritis,  in  con- 
gregatione  religiosarum  vii^ginum  proficisceremur, 
et  multis  precibus  hoc  a  conjugibus  non  valuimus 
obtinere.  Quo  iion  adepto,  inter  nos  et  Deum  posoi- 
mus  testamentum,  ut  usque  ad  mortem  nostram  sse- 
culare  verbum  non  loqueremur  omnino.  Quae  com 
audisset  beatus  .Vacarius,  dixit :  In  veritate  non  est 
virgo,  neque  maritata,  neque  monachus,  neque  sae- 
cularis;  sed  Deus  tantum  propositum  quaerit,  et 
spiritum  vitae  omnibus  ministrat. 

98.  Quidam  frater,  dum  esset  in  coenobio,  ettre- 
quenter  ad  iram  moveretur^/^e/a^.,  libell.  vn,n.  33), 
dixit  ad  semetipsuro  :  Vadam  in  solitudinem;  et  cum 
non  habeam  cum  quo  litigem,  forsitan  requiescet  a 
me  haec  passio  ^  Cum  autem  egressus  esset,  et  man- 
sisset  solus  in  spelaeo,  quadam  die  cum  vas  aqua 
replesset,  et  posuisset  in  terram,  subito  versatum 
est.  Cumque  tertia  vice  replesset,  ac  similiter  con- 
tigisset,  arrepto  ipso  vase,  fregit  illud  iratus.  Oum 
autem  ad  se  reversus  fuisset,  cogitabat  quia  a  spi-i 
ritu  iracundiae  esset  deceptus,  et  dixit :  Ecce  et  so- 
lus  sum,  et  tamen  ab  iracundia  victus  sum.  Rever- 
tarin  coenobium,quia  ubique  pugna  opus  est  etpa- 
tientia,  et  maxime  Dei  auxilium.  Et  ita  exsurgens, 
reversus  est  ad  locum  suum. 

99.  Beatus  Macarius  de  semetipso  referebat,  di« 


33 


779 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


780 


cens  :  Dum  essemjavenis,  ettarnenin  cella  reside-A     102.   Abbati  quoque  Moysi  frequenter  apparue- 


rem,  invitum  me  tenentes  clericum  ordinaverunt  in 
\ico(Pelag.,  libell.  xv,  7i.25j.  Cum  autem  nolensillic 
esse,  in  vicum  alterum  effugissem.  et  quidam  mihi 
saecularis  religiosus  opere  meo  vendito  ministraret, 
contigitquamdam  virginem  perstu^  rum  ventrisonus 
accipere.  Quaj  dum  a  parentibus  a  quo  fuisset  com- 
pressa  requiritur,  dixit  ilia  :  Anaclioreta  iile  vester 
hoc  in  me  facinus  perpetravit.  Egressi  vero  parentes 
pucllaB,  comprehendentesme  suspenderuntmeocollo 
vasa  fictilia,  et  per  singulassemitas  circumducebant 
me  caede  mactantes,  atque  insuper  his  vocibus  insul- 
tantes :  Hic  monachus  filise  nostrae  vimintulit.  Cum- 
que  me  usque  ad  nccem  fustibus  pene  multassent, 
quidam  ex  senioribus  dixit  ad  eos  :  Usquequo  hunc 


runt  daemones  maledicentes  ei,  ac  dieentes  :  Prae- 
valuisti  nobis,  Moyses,  et  nihil  tibi  possumus  face- 
re,  quoniam  quoties  te  in  desperationem  humiliare 
volumus,  exaltaris  ;  quoties  autem  exaltaris,  ita  te 
humilias,  ut  nullus  dc  nobis  accedat  ad  te  {Pasch.^ 
c,  11,  n.  4). 

103,  Cum  quidam  frater  abbatem  Sisoium  fre- 
quenter  talem  sermonem  requireret,  dicens  :  Quid 
faciam,  Pater,  quoniam  cccidi?  respondit,  Surge 
[Pasch.,  c.  11,  71.  5).  At  ille  respondit,  Exsurrexi; 
et  iterum  se  cecidisse  confessus  est  Ait  senex  :  Et 
iterum  surgc.  Cum  autem  frater  frequenter  se  sur- 
roxisse  et  frequenter  se  cecidisse  narraret,  eodera 
sermone  senex  utebatur  exclamans :  Non  cesses  ex- 


peregrinum  monachum  caede  mactatis  ?  Sed  et  mini- B  surgere,  fili.  Cui  frater  ait :  Usquequo  possum  sur- 

gere,  Pater,  explana  Tunc  senex  ait  :  Quousque 
aut  in  bono  opere,  aut  in  maio  deprehensus  occum- 
bas.  In  quo  enim  opere  homo  deprehensus  fuerit,  in 
eo  judicabitur. 

104.  Quidam  senex  tentabatur  a  cogitationibus 
graviter  per  annos  decem,  ita  ut  jam  desperaret,  di- 
cens  :  Perdidi  jam  animam  meam ;  sed  quia  serael 
perii,  revertar  ad  saeculum  (Pclag.,  libell.  vii,  n. 
42).  Cum  autem  proficisccretur,  venit  ad  eum  voi, 
dicens  :  Decem  anni  in  quibus  certatus  es  (15),  co- 
ronac  tuae  erunt.  Reveilere  ergo  in  locum  tuum,  et 
ab  omni  mala  cogitatione  libero  te.  Et  statim  re- 
gressus,  permansit  in  incoepto  opere.  Non  est  ergo 
bonum  desperare  se  quemquam  propter  cogitatio- 


strante  mihi  sequente  et  rubore  perfuso,  injurias 
irrogabant,  dicentes  :  Ecce  quid  fecit  hic  pro  quo  tu 
testimonium  perhibebas  ?  parentes  autem  puellae  di- 
xerunt :  NttUa  hunc  ratione  dimittimus,  nisi  pro  ali- 
mentis  puellas  pnestandis  aliquis  pro  ipso  satisdator 
accesscrit.  Quod  dum  ministranti  mihi  ut  faccretin- 
nuissem,  interposita  me  sua  fide  suscepit.  Itaque  re- 
gressusad  cellulam,  quantascunqueinveni  sportellas 
ei  contribuebam,  quibus  venditis,  victum  mihi  coo- 
jugique  meae  ministraret.  Dicebam  autem  :  Ecce, 
Macari,  invenisti  tibi  uxorem,  necesse  est  ergo  am- 
plius  operari,  ut  eam  valeas  enutrire.  Et  tam  diebus 
quam  noctibus  operabar,  ut  ei  quotidie  victum  mi- 
nistrarem.  Sed  quando  miserae  tempus  pariendiad- 


venit,  diebus  plurimis  parere  cruciata  non  potuit.  C^es.  Illac  enim  magis  nobis  coronas  provident,  si 


Quae,  quid  fecisset  requisita,  respondit :  Quia  ana- 
choretae  iili  causam  non  habenti  crimen  imposui. 
Nam  me  juvenisvicinus  noster  ille  compressit.  Quod 
cum  ille  qui  mihi  ministrabat,  audisset,  gaudio  re- 
pktus  advenit,  infelicem  illam  puellam,  priusquam 
fateretur,  quod  tibi  calumniam  frustra  &  |  O  con- 
texuit,  parere  nullatenus  potuisse  vociferans,  sed  et 
omnes  vicinos  venire,  et  te  commissi  veniam  postu- 
lare.  Quae  ergo  cognoscens,  ne  me  et  ipsi  homines 
molestarent,  festinus  abscedens  in  hunc  locum  per- 
veni ;  et  haec  est  causa  mei  in  istis  locis  adventus. 
100.  Quidam  fraterrequisivit  abbatemPoemenem, 
dicens  :  Quid  faciam,  Pater,  quoniam  conturbor  a 
tiistitia?  Dixit  ei  senex :  Neminem  pro  nihilo  aspi- 


utiliter  eas  pertractantes  transierynus. 

105.  Quodam  tempore  abbas  Antonius,  dum  resi- 
deret  in  eremo,  spiritu  tentatus  acediae,  cogitatio- 
nibusque  diversis  implicatus,dicebat  ad  Deum  :  Do- 
mine,  salvari  desidero,  sed  cogitationes  variae  non 
me  permittunt(Ma^.,  libell.  vii,  n.  l).  Quid  faiciam 
in  tribulatione  mea,  vel  quomodo  salvari  valeam, 
dignanter  ostende.  Etpostpaululum  surgens,  quem- 
dam  sibisimilem  conspicatursedentem,torquentem 
funiculum,  etsurgentem  exopere,  etorantem.  Erat 
autem  angelus  ademendationem  Antoniidestinatos, 
a  quo  etiam  hunc  sermonem  audivit  :  Et  tu  ita  fa- 
ciens,  Antoni,  salvaberis.  At  ille  summo  gaudio  ca- 
mulatus,  accepta  confidentia  salvatus  est. 


cias,  nullum  condemnes,  nulli  detrahas,  et  dabit  tibi  D     106.   Quidam   frater  requisivit  senem,  dicens  : 


Dominus  requiem  (Pasch.,,  c.  39,  n.  2  ;  Pelag,,  li- 
hell.  IX,  n.  8 ;  Append.  Mart.,  n.  39). 

101.  Dicebat  abbas  Poemen  de  abbate  Isidoro, 
quia  solus  ipse  se  cognovisset  [Pasch.^  c.  11,  n.  3). 
Nam  quoties  ilii  cogitaticsua  dicebat :  Quia  magnus 
es  ;  tunc  et  ipse  respondebat  ad  se :  Nunquid  talis 
sum  qualis  Antonius,aut  certe  abbas  Pambo,  vel  re- 
liqui  patres,  qui  Deo  placuerunt?  Quoties  ergo  haec 
cogitabat,  requiescebat.  Quando  vero  daemon  contur- 
bans  eum  suggerebat  ei  desperationem  et  poenas, 
dicens  :  Quoniam  post  ha3C  omnia  iturus  es  in  tor- 
menta,  dicebat  iterum  ipse  :  Quia  quamvis  ego  in 
tormenta  mittar,  tamon  vos  subtus  rae  invenio. 


Quid  faciam,  Pater,  quoniam  nulla  opera  facio  mo- 
nachi,  sed  in  negligenUa  constitutus  comedo,  etbibo, 
et  dormio,  et  de  hora  in  horam  transgredior  de  oo- 
gitatione  in  cogitationem,  et  propterea  contristoret 
deficio.  Cui  senex  ait  :  Tu  sede  in  cella  tiia,  et  fac 
quod  potes  sine  perturbatione  animi,  et  conflde  in 
Deum,  quia  qui  sedet  in  cella  sua  propter  Deum, 
invenietur  in  loco  illo  ubi  est  abbas  Antonios  {Pe- 
lag.y  libell.  vii,  n.  34). 

107.  Alter  frater  requisivit  abbatem  Achillaro,  di- 
cens :  Cur  sedens  in  cella  mea  patior  acediam  ?  Cui 
senex  ait :  Quia  necdum  vidisti  requiem,  fili,  quam 
speramus,  neque  tormenta  qua  timcmus*  Si  enim 


781 


VERBA  SENIORUM. 


782 


ea  diligenter  inspiceres,  etiain  si  vcriuibus  plena  es-  Aaliquid  boni  feceris,  sciens  quod  elata  cogitatlo  om- 
set  celhi  tuausque  ad  collum,  tu  tamen  in  ipsisja-     nia  ilia  bona  dissolvit. 


ceres   pcrmanens   sinc  acedia  (Pclag.,  libdl.  vii, 
n.  28). 

103.  Quidam  fraterabbatem  Antonium  requisivit, 
dicens  :  Quid  observando,  Deo  placebo?  Respondit 
senex  :  Quod  dico  tibi,  custodi.  Quocunque  vadis, 
Deum  semper  habeto  pro;  oculis  tuis.  Et  quodcun- 
que  opus  exerces,  sume  ex  divinis  Scripturis  exem- 
pla  ;  et  in  quocunque  loco  rescderis,  ne  inde  citius 
movearis,  sed  patienter  in  eodem  loco  consiste.  Hsec 
enim  triacustodiens,  saivus  efficieris  (Pelag.^  libeU, 
I,  n.  4). 

109.  Quidam  frater,  cum  expetisset  sermonem 
ab  abbate  Moyse,  dicit  ei  senex  :  Vade,  et  sede  in 


416.  Quidamsenex,cum  venisset  ad  alium  senem, 
dicit  ei :  Ego  jam  mortuus  sum  saeculo  \imc(Pelag.^ 
libell.  XI,  n.  38;  Pasch.,c.  12,  num.  5),  At  ille  alter 
respondit :  Ne  confidasinteipsum,  donec  egrediaris 
de  corpore  hoc  Nam  etsi  tu  dicas  :  Quoniam  mor- 
tuus  sum :  diabolus  tamen  necdum  est  mortuus,cu- 
jus  innumerabilia  sunt  artis  mala. 

1 17.  Quidam  senex  cum  quinquaginta  annis  esset 
in  deserto,  neque  panem  gustans,  neaijie  aquam  ad 
satietatem  accipiens,  dicebat  ipse  :  Quia  occidi  va- 
nam  gloriam  et  avaritiam  *.  Quod  cum  audisset  ab- 
bas  Abraham,  venit  ad  eum,  et  requisivit  illum  sei^ 
monem  si  ipse  dixisset.  At  illo  confitente,  dixit  ei 


cella  tua.  Celia  autem  lua  omniate  potest  instruere,  B  Abraham  :  Ecce  dum  per  viam  ambulas,  vides  lapi- 


si  ibi  permanseris.  Sicut  enim  piscis  ex  aqua  edu- 
ctus  statim  moritur;  ita  et  monachus  perit,  si  fo- 
riscellam  suam  voluerit  tardare  [Pelag.^  libcll.  ii, 
n.  1,  nomine  Antonii,  Vita  Anionii^  c.  52). 

110.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Poeme- 
nem  :  Si  melius  est  rcmotius  an  cum  aliis  manere 
{Pasch.  c.  12,  n.  2)  ?  Respondit  senex  :  Homo  si 
seipsum  reprehendit,  ubique  potest  persistere  ;  si 
autem  se  magnificat,  nunquam  stat.  ol9  Quid- 
quid  enim  boni  fecerit  homo,  ne  exsultet  in  eo,quia 
mox  perdet  illud. 

114.  Aliquando  venit  ad  abbatem  Zenonem  in  Sy- 
riam  aliquis  frater  iEgyptius  (Pasc.,c.  12.  num.  4), 
et  coepit  cogitationcs  proprias  accusare 
sene.  Ille  autem  admirans  dixit  :  yEgypt 
quas  habent  celant,  et  vitia  quse  non  habent,  ma- 
niiestant.  Syri  autem  et  Grseci  virtutes  quas  non 
habent  praedicant,  et  vitia  qua3  habent  abscondunt. 

1 12.  Quidam  senex  dixit :  Qui  ab  hominibus  am- 
plius  honoratur  aut  laudatur,  non  parvum  animae 
damnum  patitur ;  qui  autem  penitus  ab  hominibus 
non  honoratur,  desuper  gloriam  a  Deo  accipiet  {Pe- 
lag.Jibell.  xv,  num.  56;  Pasch.j  c.  43,  num.  1). 

413.  Idcm  dixit  :  Fieri  non  potest  ut  simul  et 
herba  nascatur  et  semen;,  itaimpossibile  est  ut  lau- 
dem  et  gloriam  saecularium  habentes,  simul  etiam 
et  fructum  faciamus  ccelestem  {Pelag.,  libcll,  viji, 
n.  20,  nomine  Syncleticx ;  Pasch.,  c.  42,  n.  2). 


des  et  fragmenta  laterculorum,  et  inter  haec  massam 

auri,  nec  potest  cogitatio  tua  illud  simile  illis  aliis 

judicare  ?  Dixit  ei  sencx  :  Non,  sed  iterum  pugno 

cum  cogitationibus  meis.  Ecce  enim  vivit  avaritia, 

sed  ligata  est. 

Item  dixit  abbas  Abraham  :  Hic  diligit  te  et  lau- 

dat,  alter  vero  te  horret  et  detrahit ;  si  utrique  ve- 

niunt  ad  te,  non  utrosque  sequaliter  aspicis?  Dixit 

ei  senex :  Non,  sed  iterum  pugno  cum  cogitatione 

mea,  ut  et  illum  diligam  quem  horreo.  Cui  abbas 

Abraham  ait  :  Ecce  ergo  vivunt  in  te  passiones  ad- 

huc,  sed  iigatae  sunt  a  sanctis,  quae  tibiforte  propter 

vitam  tuam  permanent. 

.,,         ^jg   Quidam  senex  habitabat  in  inferioribus  par- 
prsesente  Lj.,  •    ^.      i  -t    a      >  .         i 

..*   .  II  )useremi,  et  sedebat  quiescens  m  spelunca,  unus 

autem  ssecularis   religiosus  ministrabat  ei  (Joan,^ 

libell.  IV,  n.  35:  Pasch.  c.  12,  num,  7).  Contigit 

autem  ut  fllius  saecularis  istius  infirmaretur.  Multb 

ergo  precibuspostuiabatsenem,utveniretin  domum 

suam,  et  faceret  orationem  pro  infante.  Exsijtrgens 

autem  senex,  ambulabat  cum  eo.  Ille  autem  prae- 

cessit,  et  ingressus  indomumsuam  dixit :  Venitein 

occursum  anachoret£e.  Quos  cum  vidisset  de  longe 

egressos  cum  lampadibus  (46),sensit  quod  ad  se  ve- 

nirent.  Despolians  itaque  se  vestimenta  sua,misitin 

flumen,  et  coepit  ea  lavare,  stans  nudus.  Ille  autem 

qui  ministrabat  ei,  videns  hsec  erubuit,  et  rogavit 

homines,  dicens  :  Revertimini,  senex  enim  noster 

sensum  perdidit.  Et  veniens  ad  eum,  ait  illi  :  Abba, 


414.  Idemdixit  :  Sicut  thesaurus  manifestus  mi-^ad  quid  hoc  fecisti  ?  Omnes  enim  qui  te  viderunt, 


nuitur,  ita  et  virtus  deperit  publicata.  Nam  sicut 
cera  a  facie  ignis  solvitur,  ita  et  anima  per  laudem 
resoluta,  perit  ab  intentione  sua  {Pelag.^libelLyiw^ 
n.  10,  nomine  Syncleticw). 

415.  Idem  dixit  :  Quando  cogitatio  vanae  gloriae 
vel  superbiae  te  impugnat  (Pelag.^  libcll,  xv,  num, 
54 ;  Pasch,  c.  II,  num.  3),  perscrutare  teipsum,  si 
omnia  Dei  mandata  servasti,  si  iuimicos  tuos  dili- 
gis,  si  gaudes  in  gloria  inimici  tui,  ot  contristaris  in 
dejectione  ejus ;  si  apud  U*.  habe.-i :  Quoniam  .servus 
inutilis  sum,et  plusomnibus  hominibuspeccans  ;  ct 
neque  tunc  tamen  aliquid  grande  sapias,  tanquam 


dixerunt :  Quia  daemonium  habet  senex.  Cui  ille  : 
Etego  haec  volebam  audire. 

44^.  Cum  quidam  judex  provinciae  abbatem  Moy- 
fl«D  vellet  adorare,  audiens  ille  fugiebat  de  loco  suo 
(Pelag.,  hbelL  xiii,  n.  13).  Et  cum  obviam  forte  illi 
fuisset,  requisivit  judex  ab  eo,  dicens  :  Dic  nobisubi 
est  celia  abbatis  Moysis  ?  At  ille  respondit :  Quid 
ilium  vultis  videre  hominem  stultum  et  haereticum? 
Quod  cum  audisset  judex,  veniens  ad  ecclesiam,  re- 
tulit  clericis,  dicens :  Ego  quidemdiversa  audiens  de 
abbate  Moysc,  volui  ab  eo  benedici ;  sed  quidam  ve- 
niens  mihiobviam  monachus^retulitdeeo  quodesset 


*  Pelag,,  UheU.  x,  n.  15.  In  Editls  est  hic  stylua  Pelagii.  Pofrui  ut  in  Mss. 


783 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  in. 


784 


haereticus.  Quod  cutn  audissent  clerici,  contristati  Aquasi  intranquillo  marinavigarevidemur,saeculares 


sunt;  et  cceperunt  interrogare  eumqualis  esset  mo- 
nachus  iile  qui  hoc  dixisset.  Ille  autem  respondit : 
Senex  erat,  et  veterrimis  indutus  vestimentis,  ion- 
gus  et  niger.  Et  tunc  cognoscens  ex  relatione  eoram, 
quia  ipse  erat  Moyses,  satis  miratus  discessit. 

i20.AbbasSisoiuscumhabitaretin  monte  in  quo 
erat  beatus  Antonius  reclusus  (Joan.^  libeU.n^  n.l3), 
quidam  saecularis  adeum  cum  parvofilio  percipiendse 
benedictionisgratiaproperabat.Contigitautemutin- 
fans  moreretui  in  via.  Quem  pater  sineullaperturba- 
tionementis  sublatum,cum  fideportavitad  senem;in- 
gressusque  cellulam,  tam  519  se  quam  infantem 
projecit  in  terram,  ut  est  moris  postulantium  bene- 
dictionem.Oratione  autem  expleta,  exsurgens  pater 


verd  quasi  in  periculosis  locis  (Pelag.^libell.  xi, 
34,  nomine  Syncleticsp).  Nos  quasi  in  die,  sole  ju- 
stitiae  illustrati ;  ilii  vero  in  ignorantia,  quasi  per 
noctem.  Sed  frequentercontingitut  saeculari&  inte- 
nebrosa  nocte  navigans,  vigilans  autem  et  clamans, 
propriam  navim  salvet ;  nos  autem  dum  in  tran- 
quillo  navigamus,  saepius  ex  ipsa  securitate  negli- 
gimus,  et  perimus,  humilitatis  gubernaculum  re- 
linquentes ;  sicutenira  impossibile  cst  navim  firniam 
fieri  siiie  clavis,  ita  impossibile  est  hominem  sine 
humilitate  salvari. 

124.  Abbas  Macarius,  dum  diliculo  palmarum  fo- 
lia  portans,  ad  cellam  suam  reverteretur,  oc- 
currit  ei  diabolus  cum  falce  prseacuta, volensque  eum 


egressus  est  foras,  filii  corpusculo  derelicto  ante  pe- B  percutere,  non  valebat  (Pe/«/7.,/i6e//.  xv,  num.  26; 
des  abbatis  ;  quem  cum  adhuc  senex  orandi  causa 

jacere  speraret:  Surge,  inquit,  fili,  et  egredere ;  de- 

functum  enim  esse  nesciebat.Confestimque  puer  ex- 

surgens,  egressus  est.  Cumque  vidisset  pater  ejus, 

obstupuit,  regressusque  in  cellulam,  adorato  sene, 

tam  causara   filii   quam  luctum  cum  fide  narra- 

vit.  Sed  senex  valde  moestus  efTectus  est,  non  enim 

ase  quidquam  tale.volcbat  audiri  factura.  Sed  per 

discipulura  suura  horaini  illi  ne  cuiquam  usque  ad 

transituin  suum  haec  diceret,  imperavit. 

124. Cum  quidara  saecularisin  ecclesiam  veniens, 

ab  immundo  spiritu  teneretur   (Joannes^  libell.  ii, 

n.  4 ;  Pasch.,  c.  H,  n.  2),  et  omnes  orationem  fecis- 

sent,  et  nuUatenus  spiritus  immundus  ab  eo  egrede- 


Pasch.j  c.  13,  num.  6).  Qui  exclamans  dixit  :  Ma- 
gnam  a  te  vim  patior,  o  Macari,  qui  cum  te  cupio 
nocere,  non  valeo ;  dum  qucecunque  tu  facis,  ego 
magis  ex  opere  facio.  Tu  ergo  jejunas  interdum, 
ego  nullo  unquam  cibo  reficior.Tu  saepe  \igilas,  me 
vero  sopor  nunquam  oppressit.  Sed  in  una  re  me 
vincis,  ipse  profiteor.  Cum  ab  eo  rem  ipsam  beatns 
Macarius  requisisset :  Humilitas  tua,  dixit,  sola  me 
vincit.  Haec  dicente  inimico,  et  extendente  beato 
Macario  manus  suas  ad  orationem,  spiritus  immun- 
dus  inter  auras  evanuit. 

125.  Quidam  ex  senibus  monachorum  eremita 
fuit,  quem  quidam  aspiritumalo  correptus,  et  spu- 
mans,  fortiter  eum  in  maxillam  porcussit;  seaex 


retur,  dicunt  ergo  inter  se  fratres  :  Quid  possumus  ^,  ^^^^  ^,^^^5^  j„j  ^j^^^^  ^^^j,,^^  ^^  f^^j^^^.  j,^. 


huicspiritui  facere?  nemo  potestillumexcutere,nisi 
abbas  Besarion.  Sed  si  dixerimus  hociHi,necadec- 
clesiara  acquiescet  venire,  sed  faciamus  taliter,  quo- 
niam  ante  omnessolet  ad  ecclesiamvenire,  hunc  qui 
patitur  faciamus  sedere,  et  postea  dicaraus  abbati : 
Abba,  suscita  huncdorraientera.Fecerunt  ita.Etve- 
niente  abbate  Besarione,  steterunt  omnes  in  oratio- 
ne,  et  dicunt  ei :  Abba,  suscita  etiara  istura  dor- 
mientem.  Ille  autem  excitaviteum,  dicens  :  Surge, 
et  egredere  toras,  et  mox  ab  eo  egressus  est  spiritus 
immundus,  et  sanus  efTectus  est  exilla  hora. 

122.  Erat  quidam  habens  filium  paralyticum  in 
iEgypto,  et  attulit  eum  in  cellam  beati  Besarionis 
abbatis,  et  reliquit  eum  super  ostium  plorantem,et 


boius  autem   non  sufferens  incendium  humilitatis 
ejus,  statira  discessit  (Pelag.  libelL^  xv,  num.  53). 

126.  Quidura  ex  Patribus  dicebat  :  Omnis  labor 
monachi  sine  humilitate  vanus  est.  Humilitas  enim 
praecursor  est  charitatis,  sicut  Joannes  erat  prae- 
cursor  Jesu,  omnes  trahens  ad  eum ;  ita  et  humi- 
litas  attrahit  ad  charitatem,  id  est,ad  ipsum  Deum, 
quia  Deus  charitas  est  {Pasch.,c.  13,  nwn.  7). 

127.  Quodam  tempore  abbas  Macarius  dum  ad 
montem  Nitriae  ascenderet,  discipuio  suo  ut  parum 
praecederet  imperavit.Qui  cum  ante  illum  pergeret, 
obvium  habuit  quemdam  sacerdotem  idolorum,cursu 
concito  venientem,etlignura  grande  portantem.Cui 


discessit  longe  (Joan.Jibell.  ii,  n.  7,   nomine  Afa- D  exclamans  ait :  Quo  curris,  daemon?  At  ille  iratus, 


carii).  Ccepit  ergo  infans  flere.  Cum  autera  senex 
per  fenestram  vidisset  eum,  dixit  :  Quis  te  huc  de- 
tulit,  fili  ?  Cui  infans  respondit  :  Pater  meus  detu- 
lit  me,  et  ipse  discessit.  Cui  senex  dixit  :  Surge,  et 
adjungere  illi,  et  mox  sanus  efTectus  surrexit,  et 
pervenit  ad  patrem  suura. 

123.  Dixit  abbas  Muthues  :  Quantum  homo  Deo 
appropinquaverit,  tantum  se  peccatoremvidebit(P€- 
ktg.,  libell.  xv,  num.  28).  Isaiasenim  prophetavi- 
dens  Dominum,  miserum  se  et  immundum  vocavit. 
Nos  crgonon  simushicsinesoUicitudine.Dicitenim 
Scriptura  :  Qui  stat,  videat  ne  cadat  (/  Cor.  x).  In- 
certi  ergonavigamus  in hoc  mundo.Sed nos  quidem 


tantis  eum  plagis  aCfecit,  ut  exanimem  pene  re- 
linqueret ;  et  relicto  eo  sacerdos  iterum  currebat ; 
progressusque  parum,  obviavit  beato  Macario,  qui 
ait  ad  eum :  Salveris,  laborator,  salveris.At  ille  ad- 
miratus,  respondit :  Quid  in  me  boni  conspexisti^ut 
me  salutares  ?  Cui  senex  ait :  Quia  vidi  te  laboran- 
tem,  et  curris  ignoranter.Cui  sacerdos  dixit ;  Et  ego 
salutatione  tua  compunctus  magnum  servum  Dei  te 
cognovi;nam  alternescio  quis  miserabilis  monachus 
occurrens  mihiinjuriasfecit,sedetego  plagas  iUipro 
verbis  imposui.  ^  |  OTuncapprehendens  pedes  bea- 
ti  Macarii  clamabat,  dicens  :  Nisi  me  monachum 
feeeris,  nondesistam.Pergentesque  paritervenerunt 


785 


VERBA  SENIORUM. 


786 


ad  locum,  ubi  cacsus  frater  jacebat :  quem  uthque  A  dixit  ei :  Si  quis  ad  huncsermonem  poteritpervenire 


tollentes,  quoniaro  gradi  non  poterat,  raanibus  inec- 
clesiam  pertulerunt.  Cura  autem  fratres  vidissent 
sacerdotem  illura  beatum  Macarium  comitantem, 
stupefacti,  cum  admiratione  monachum  illum  peiH- 
ciunt,  et  multi  propter  illum  ex  paganis  facti  sunt 
Christiani.  Dicebat  ergo  abbas  Macarius :  Quia  sermo 
superbus  et  malus  etiam  bonos  viros  conveitit  ad 
raalum,  sermo  vero  humilis  et  bonus  etiam  malos 
mutat  in  raelfus. 

128.  Saepp  dicebat  beatus  Antonius :  Nisi  pistor 
molae  oculos  operiret  (17),  raercedera  suara  recipiens 
ipse  consumeret  (Pelag.,  lihelL  xv,  n.  80  ;  Pasch.,, 
c,  15,  num,  1).  Ita  et  nos  per  Dei  dispensationem 
tegumen  accipimus,  ut  ea  qua;  operamur  bona  non 


ut  eum  intelligat,  videbit  se  minorera  esse  totius 
creaturae.  Cui  frater:  Etquoraodo  possura  rae  raino- 
rera  viderc  ab  eo  qui  horaicida  est?Responditsenex  : 
Si  potuerit  horao  ad  hunc  sermonem  Apostoli  per« 
venirc,  et  viderit  hominem  qui  forte  occidit  alium, 
dicit  insemetipso  :  Istequidera  hocsolura  peccatura 
fecit,  ego  autera  orani  hora  homicidiura  coramitto, 
meipsum  peccando  interficiens.  Et  cum  fraterrequi- 
reret  quomodo  hocpossit  fieri,  respondit :  Hac  sola 
justitiaesthorainisutsemetipsumreprehendat.Tunc 
enim  justusest,  cura  sua  peccata  conderanat. 

1 32 .  Cura  sederent  quidara  fratres  prope  abbatera 
Poeraenera.  unus  aliura  queradara  fratrera  laudavit. 
dicens  :  Bonus  estilie  frater,  quoniara  raala  horret. 


valeamus  attendere,  ne  nos  ipsos  beatificantes  possi-B  Oui  sen«>.x  ait :  Et  quid  est  mala  hoirere?  At  ille  ne- 


mus  extolli,  ct  raercedcra  propiiara  araittaraus.Nam 
et  ob  hoc  quando  reiinquimur  in  sordidis  cogitatio- 
nibus,  necesseestut  hoc  tanturaraodo  providearaus, 
ut  1)08  ipsos  et  nostrara  sententiara  conderaneraus, 
ne  ea,  qux  sunt  in  nobis  sordida,  iliud  parvura  bo- 
nura  opus  nostrura  in  nobis  obscurent.  Nunquam 
enim  homo  bonus  est,  etiam  si  bonus  esse  desideret, 
nisi  Deus  hubitaverit  in  ipso,  quia  nemo  bonus  nisi 
Kolus  Deus.  Oportet  crgo  ut  nos  ipsos  veraciter  sera- 
perincusemus.  Quando  enira  sequisque  reprehendit, 
inercedera  propriara  non  araittit. 

121.  Item  beatus  Antonius  rctulit  vidisse  omnes 
laqueos inimici  super  univeisara  terrara  extentos.  Et 
cnra  suspirans  dixisset :  Quis  hos  poterit  transire? 


scienaquid  eiresponderet,  petebatdicens:  Dic  mihi, 
abba,  quid  est  malura  horrere  ?  Cui  scnex  ait :  Ille 
horret  raala,  qui  sua  peccata  propria  horret,  et  om- 
nera  fratrera  suura  beatificat  et  diligit. 

133.  Quidara  fraterrequisivit  abbatem  Poemenem, 
dicens :  Quomodo  potest  homo  vitare  ne  loquatur 
malura  de  proxirao  suo  (Pasch,^  c,  16,  num.  i)?  Re- 
spondit  senex  :  Ego  et  proxiraus  raeus  duae  iraagines 
sumus ;  cura  ergo  raeara  prospexero,  et  reprehendero 
me,  invenitur  imago  fratris  mei  apud  rae  venerabilis. 
Quando  autera  raeara  iaudavero,  tunc  fratris  raei 
iraaginera  pravara  respicio.  Tunc  ei^o  de  alio  non 
detracto,  si  seraper  raeipsum  reprehendo. 

134.  Dixit  abbas  Hyperichius  (18) :  Melius  est  co- 


Tocem  ad  se  dicentcm  audivit:  Humilitas  sola  per-Gmedere  carncs  et  vinura  bibere,  quara  coraederein 


transit,  Antoni,  quam  nuilo  modo  valent  superbi  con- 
tingcre. 

130  Item  beatus  Antonius,  dura  in  cella  propria 
oraret,  venit  ad  eura  vox  dicens :  Antoni,  nondum 
pervenisti  ad  mensurara  coriarii,  qui  est  in  Alexan- 
dria  (Pasch.^  c.  15,  num,  2).  Quo  audito  senex  sur- 
gens  mane,  arreptobaculo,  in  civital^m  Alexandriara 
festinus  venit.  Curaque  ad  designatura  horainerafuifi- 
set  ingressus,  iile  viso  tanto  viro  obstupuit.  Cui  se- 
nex  dixit :  Refer  raihi  opera  tua,  quia  propter  te 
reiicto  deserto  huc  veni.  Qui  respondens  ait :  Nescio 
me  aliquando  aliquid  boni  perpetrasse :  unde  et  ex 
cubili  proprio  raane  consurgens,  antequara  inopere 
meo  resideam,  dico  quod  omnis  hsec  civitas  aminore 


vituperatione  carnes  fratrum.  Sicut  enim  susurrans 
serpens  Evam  de  paradiso  excussit,  ita  qui  de  fratre 
suo  detrahit,  nonsuam  solum,  sedetaudientisani- 
mam  perdit  {Pelag.,  libell,  iv,  n.  51,  52). 

135.  Solebat  dicereabbas  Joannes :  Parvam  sar- 
cinam  diraisiraus,  id  est  nosipsosreprehendere:  et 
gravera  portare  elegiraus,  id  est  ut  nos  justificemus, 
et  alios  conderaneraus. 

S^O  ^  36.  Peracta  congi*egatione  semelinScytlii, 
dum  Patres  deraultorum  vita  et  de  rebus  plurimis  lo- 
querentur,  abbas  Piortacebat* .  Postea  veroegressus 
tollens  saccum  implevit  eum  arena,  et  portabat  in 
dorso  suo,  et  iterum  in  alio  parvo  panno  raisit  alte- 
rara  arenara,  et  portabat  ante  se.  Yidentes  autcm 


asqueadraajoremingrediunturregnura  DeipropterDcseteri  fratres,  requisierunt  ab  eo  quod  esset  hoc 


justitias  suas,  ego  autera  solus  proptcr  peccataraea 
poBnara  ingrediar  sempiternara.  Quodverbura  ante- 
quain  quiescara  sero,  ex  coixiis  raei  recenseo  veri- 
tate.  Quod  audiens  beatus  Antonius,  respondit :  In 
▼eritate,  fili,  sicutbonus  aurifexsedensin  domotua 
camrequie  rcgnum  Dei  adeptus  es  ;  ego  autem  veluti 
sine  discretione  orane  tcrapus  raeura  in  solitudine 
conversatus,  necdura  verbi  tui  assurapsi  raensurara. 
131 .  Quidara  fraterrequisivit  abbatem  Poemenera 
(Pasch.fC.  15,  num.  3)  dicens :  Quid cst,  Pater,  quod 
ait  Apostolus :  Omnia  munda  mundis  {Tit,  m)  ?  At  ille 

*  Pelag,,  libeU,  ix,  n.  9.  In  Editis  erat  hic  stylos 
Pelagii.  Posui  at  in  Mss. 


exeraplum  ;  et  respondit,dicens:  Istesaccus^quiha^ 
bet  raultam  arenam,  mea  peccata  sunt,  quoniam  plu- 
rimae  sunt  iniquitates  meas,  et  ecce  dimisi  ea  post 
dorsura  meura,  nolens  illa  videre,  ut  pro  illis  doleam 
vel  plangara.  Et  ecce  pauca  haec  delicta  fratris  mei 
ante  oculos  raeos  posui,  et  crucior  in  ipsis  condem- 
nans  fratrem.  Sed  non  oportetsic  judicare,sed  ma- 
gis  ante  me  adducere,  et  de  ipsis  cogitare,  etrogare 
Deum,utindulgeatraihi.  Quod  audientesPatres,dixe- 
runt :  In  veritate  haec  est  via  salutis. 

137.  Yenit  aliquando  abbas  Isaac  in  coenobium*, 

*  Pelag.,  libelL  ix,  n.  3.  In  Editis  est  hic  stylas 
Pelagii.  Posoi  ut  in  Ms. 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


788 


7§7 

etviditillicfratremnegligentem,  etiratusjussiteum  Aautem  responditei,  dicens  :  Qmaisti  aliiomnesha- 


expelli  de  copnobio.  Cum  ergo  egrederctur  ad  habi- 
tacuium  suum,  venit  angelus  Domini,  et  stctit  ante 
ostium  cellulie  ejus,  dicens  :  Non  te  permittam  in- 
gredi.  At  ille  rogabat  ut  ejus  culpa  manifestaretur. 
£t  respondit  angelus,  ctdixit:  Deus  transmlsit  me, 
dicens :  Vade,  et  dic  Isaac  :  Ubi  jubes  ut  mittamus 
ilium  fratrem  qui  peccavit  ?  At  ille  mox  egit  pceni- 
tentiam,  diccns  :  Poccavi,  Domine,  indulp^e  mihi.Et 
dixit  iili  angelus:  Exsurge,  indulgct  tibi  Dcus.  Sed 
ne  iterum  hoc  facias,  ut  quemcunquc  condomnes, 
antequamDeusiilumjudicet.Tulei*unthominesjudi- 
cium,  et  non  mihi  illud  permittunt,  dicit  Dominus: 
hoc  autem  dictum  est,  quia  si  contigeritde  illis  per- 
fectis  aliquem  vel  in  parvo  peccare,  mox  prodatur. 


bent  aliquam  requiem  adimplendo,  quamvisinbonis 
openbus,  voluntatessuas ;  obediensautem,  propriam 
voluntotcm  relinquens,  pendet  in  patris  voluntate 
jubentis,  et  ideo  majorem  pi^  caeteris  gloriam  est 
sortitus. 

142.  Quidam  sencx  dixit :  Quia  si  quis  fratri  suo 
injunxeritcausamcum  timoreDei,etcum'humiIitate. 
sermo  ille,  qui  proptcr  Deum  egreditur,  compellit 
fratrem  obedire,  et  facere  quod  injunctum  est  ei 
{Pelag,^  libell.  xv,  n.  75).  Si  autem  jubere  quis  cu- 
piens,  non  secundum  timorem Dei,  sed ex  auctoritate 
et  propria  voluntate  fratri  volueritimperare,  quivi- 
det  absconsa  cordis,  non.illum  permittit  ut  audiat, 
ne  faciat  quod  illi  praeceptum  est,  quia  manifestnm 


138.  Contigit  fratri  cuidam  culpa  in  coenobio:  etBest  opusDei,quodfit  proptcr  Deum,etraanifesta  est 


dum  acaeterisincreparetur,  ad  abbatera  profectu.^  est 
Antonium.  Et  assecuti  sunt  cum  fratres  volentcseum 
reducere,  coeperuntque  ciculpasexprobare.  lllevcro 
fecisse  culpam  denegabat.  Inventus  est  ibi  abbas  Pa- 
phnutius,  cui  cognomen  erat  Cephalas,  quitalem  re- 
tulit  in  congregatione  fratrum  inauditam  parabolam: 
Vidi,  inquit,  in  ripa  fiuminis  hominem  usqueadge- 
nua  in  limo  demersum  :  venientes  autem  quidamut 
eum  porrecta  manu  extraherent,  usque  ad  collum 
demerserunt.^Tunc  beatus  Antonius  de  beato  Pa- 
phnutio  ait:  Eccehomo  qui  exveritate  potest  animas 
salvare.  Quo  fratres  illius  sermone  compuncti  agen- 
tes  poenitentiam,  eum  qui  discesserat  ad  cocnobium 
revocaverunt. 


hominis  auctoritas  quse  per  jactantiam  ordinatur. 
Quaecunque  enim  e>c  Deosunt,  a  principiohumihta- 
tem  habent;  quae  autcm  exauctoritate  et  iracundia, 
vel  conturbatione,  ex  inimico  sunt. 

1 43.  Abbas  Silvanus  habebat  discipulum,  nomine 
Marcum,  cujus  obedientia  erat  magna,  etpropterea 
senior  diligebat  eum  (Pelag.,  libcll.  xiv,  n.  5).  Ilabe- 
bat  autem  et  alios  undccim  discipulos,  qui  contrista- 
bantur  eo  quod  illum  plusdiligeret.  ^%  f  Quodpost- 
quam  alii  senes  audierunt,  moesti  venerunt  ad  eum, 
ut  ei  renuntiarent  quia  fratres  illi  qui  cum  eoerant 
contristabantur.  Sedantequam  illi  aliquidfaterentur, 
ipse  cum  illis  ad  singulorum  cellas  profectus  est,  et 
unumquemquenomine  proprio  voca\it,  dicens :  Egre- 


139.  Dixit  quidam  de  senioribus :  Si  videris  ali-  p  dere  foras,  frater,  quia  opus  te  habeo ;  et  nullus  ex 


quem  peccantem,  ne  mittas  culpam  in  eum,  sed  in 
eum  qui  impugnat  eum,dicens:  Vae  mihi,  quiaiste 
nolens  victus  est,  sicut  et  ego ;  et  plange,  et  inquire 
Dei  solatium,  quia  omnes  decipimur. 

140.  Quidam  Timotheus  anachoreta,  negligentem 
fratrem  aliquem  audiens,  interrogante  ipsius  abbate 
quid  illifratrifaceretp  dedit  consilium  ut  eum  expel- 
leret  de  ccenobio.  Cum  ergo  ille  fuisset  expulsus, 
tentatio  venitadTimotheum  ;etcumploraretin  con- 
spectu  Dei,  et  diceret:  Miserere  mei,  venit  ad  euoi 
vox  dicens  :  Timothee,  ideo  tibi  hsec  causa  venit, 
quia  fi'ati*em  tuum  in  tempore  tentationis  suas  de- 
spexisti. 

141.  Quidam  ex  Patribus  in  exstasi  positus,  vidit 


illis  voluit  egredi.  Venerunt  autem  post  omnes  ad 
cellamMarci,  et  cum  pulsassent  ostium,  vocavit  abbas 
Silvanus  nomen  ejus ;  illeautem  mox  ut  audirit  vo- 
cem  senis,  foras  egressus  est.  Et  ingressus  abbas  in 
cellamMarci,  quoniamscriptorerat,  reperit  quater- 
nionem  quem  scribebat,  et  invenit  quod  in  qua  hora 
vocatus  est,  litteram  quam  faciebat,  mediam  dereii- 
quit,  tantummodoutobedientiam  adimpleret.  Noluit 
autem  postauditam  vocem  senis  litteram  '  quamcoe- 
peratpercomplere.  Unde  illi  alii  senes  dixerunt  ei: 
In  veritate,  quem  tu  diligis  et  nos  jam  diligimus, 
quia  et  Deus  eum  propter  suam  obedientiam  diligit. 
144.  Quidam  senex  solitarius  babebat  quemdam 
ministi*antem  sibi,  manentem  in  vico(Pe/ag.,  libell. 


quatuorordines  anteDeum^  Et  primusquidemcrat])Xiv,  num,  16).  Cum  autem  ille  tardasset  per  dies 


hominum  infirmantium  et  gratias  agentium  Deo ; 
secundus  vero  erat  eorumqui  hospitalitatem  sectan- 
tur,  et  in  hocstantet  ministrant;  tertiusveroillorum 
qui  solitudinem  sectantur,  et  non  vident  homines ; 
quartus  vero  illorum  qui  propter  Deum  et  obedicn- 
tiam  solliciti,  et  subjectisuntpatribus.  Erat  ergoiliis 
tribus  ordinibus  hic  ordo  auperior,  qui  obedientiam 
exhibebat,  et  utebatur  torque  aurea,  et  majorem 
gloriam  prse  caeteris  possidebat.  Dixit  autem  senex 
ei  qui  sibi  hoc  in  exstasi  demonstrabat  :  Quare  hic 
ordo  quartus  majorem  caeteris  gloriam  habet?  Ille 


aliquot,  et  seninecessaria  defecissent,  et  neque  quod 
operaretur  haberet,  et  quo  reficeretur,  et  propter 
hoc  tristaretur,  dixit  disdpulo  suo  '  :  Vade  in  vi- 
cum.  At  ille  respondit :  Quod  vis,  Pater,  faciam. 
Timebat  autem  frater  accedere  ad  vicum  propter 
scandalum,  et  tamen  ut  obediret  Patri,  promisit  se 
iturum.  Dixit  ei  senex:  Quia  confido  in  Deo  patram 
nostrorum  quod  protegat  te  ab  onmi  tentatione.  £t 
facta  oratione  transmisit  eum .  Cum  autem  venisset 
frater  in  vicum,  et  requisisset  quo  maneret  ille  qui 
seni  ministrabat,  inventa  domo,    cum   polsasset 


^  Pelag.y  libell.  xiv,  num,  19.  In  Editis  est  hic 
stylo  Pelagii.  Posui  ut  in  Mss. 


'  0  interponunt  Editi,  et  ita  in  Pelag. 

'  In  Editisad  verbumex  Pela^o ;  posoi  ut  in  Mss. 


789 


VERBA  SENIORUM. 


790 


ostium,  contigit  ut  nemo  ex  iliis  inveniretur  in  do-  A  rati  sumus,  toUe  et  comple  necessitatemtuam.  Car- 


imo,  praeter  unam  filiam  illius  ministrantis.  Quae 
cum  aperuisset  ostium,  et  liater  eamdem  pro  patre 
ejus  requireret,  cur  tot  diebus  tardasset,  illa  liorta- 
batur  eum  ingredi  domum  simui,  et  trahebat  eum. 
Cum  autem  ille  non  acquiesceret,  iila  invaluit,  et 
traxit  eum  ad  se.  Cum  autem  vidisset  ille  quia  ad 
peccatum  trahebatur,et  urgebant  eum  cogitationes, 
ingemuit,  ct  clamavit,  dicens  ad  Deum  :  Domine, 
propter  orationem  ejus  qui  me  misit,  salva  me  in 
hac  hora.  £t  cum  hoc  dixisset,  subito  inventus  est 
ad  ilumen  juxta  monasterium  suum,  et  reversus  est 
ad  Patrem  suum  sine  macula. 

1 45.  Duo  fratres  carnales  venerunt  in  quoddam  mo- 
nasterium  habitare,  et  unus  ex  ipsis  erat  religiosus 


ricavit  autem  senex  camelum,  et  ivit  in  iEgyptum. 
Cum  autem  discarricasset  iterum  ille  frater  reduce* 
bat  camelum,  et  dixit:  Ora  pro  me,  Pater.  Cumque 
senex  requisisset  quo  pergeret,  respondit  :  In  Scy-^ 
thim  vado,  ut  etiam  nostras  sportellas  huc  afTeram. 
Quod  cum  audisset  senex,  compunctus  coepit  poeni- 
tere,  dicens  lacrymando  :  61^9  Indulgete  mihi, 
dulcissimi,  quia  charitas  vestra  fructum  meum  abs- 
tulit. 

447.  Alter  senex  cum  perfecisset  sportellas  suas 
(Pelag.,  libell.xsUy  num.  16),  et  jam  retinacula  mi- 
sisset  earum,  audivit  vicinum  suum  dicentem:  Quid 
faciam,  quoniam  nundinse  prope  sunt,  et  non  habeo 
undc  mittam  retinacula  in  sportellas  meas.  £t  mox 


valde  alter  habens  obedientiam  grandem  {Pelag.,  li-  ^  ingressus  dissipavit  propria  retinacula,  et  attulit  ad 


belL  xiv,  mim.  17).  Cum  ergo  abbas  praeciperet  illi: 
Fac  hoc,  et  faceret.  Etiterum  :  Facillud,  etfaceret. 
Et  in  hoc  glorificabatur  in  monasterio,  quod  talem 
obedientiam  haberet.  Invidens  vero  frater  ejus  ille 
religiosus  [abstinens  apud  Pclag .]  dixit  intrasemet- 
ipsum  *  :  Tentabo  hunc  fratrem  meum  si  habet  cer- 
tam  obedientiam ;  et  veniens  ad  abbatem  dixit  ei : 
Transmitte  fratrem  meummecum,  quoniam  neces- 
sariussum  in  quodam  ioco.  £t  dmiisit  eum  abbas. 
Cum  autem  pariter  proficisccrentur,  volens  tentare 
eum,  cum  pervcnissent  ad  flumcn  in  quo  erat  mul- 
titudo  crocodilorum,dixitei :  Dosccndo  in  fluvium, 
et  transi ;  et  descendit  ille.  et  vcnerunt  crocodili,et 
cceperunt  lingere  corpus  ejus,  et  non  ei  nocuerunt. 


fratrem,  dicens  :  Ecce  ista  superflua  habeo,  tolle  et 
mitte  in  sportellas  tuas,  et  ita  pra?  nimia  charitate 
fecit  ut  fratris  opera  corhplerentur,  sua  autem  im- 
perfecta  reliquit. 

148.  Abbas  Joannes  gratia  charitatis  omnem  ma- 
litiam  est  oblitus.  Hic  cum  a  fratre  quodam  mutuas- 
set  solidum  unum,  et  comparasset  linum  unde  ope- 
raretur,  venit  unus  frater  petens  eum  parum  lini,  ut 
faccret  sibi  saccum  ;  at  ille  dedit  ei  cum  gaudio. 
Item  alter  venit  piienseum  linum,  et  deditei.  Nec- 
non  et  aliis  plurimis  venientibus  et  petentibus,d3- 
dit  omnibus  cum  gaudio.  Post  hoc  ille  qui  mutua- 
veratsolidum,  venitrepetenseum.  At  illedixit:  Ego 
vado,  et  afferam  tibi.Et  non  habensunde  redderet. 


Quod  cuin  vidisset  ille,  dixit  ei :  Ascende  de  fluvio,  C  surrexit,  et  profectus  est  ad  abbatem  Jacobum,  ut 


et  eamus  ;  otdum  irent,inveneruntcorpusmortuum 
jacens  in  via.  Et  dixit  ille  religiosus  :  Si  haberemus 
aliquid  ex  veteramentis,  mitteremus  super  iilud. 
Cui  frater  dixit  :  Oremus,si  forte  susciteteumDeus. 
£t  stantibusillis  in  oratione,  suscitatus  est  mortuus, 
et  laudavit  se  ille  religiosns,  dicens  :  Propter  reli- 
gionem  meam  surrexit  hic  mortuus.  Manifestavit 
autem  Deus  Patri  in  monasterio  eorum  omnia,  et 
quemadmodum  tentavit  fratrem  de  crocodiJis,  et 
quomodo  mortuus  surrexisset.  Et  postquam  vene- 
runt  in  monasterium,  dixit  abbas  ad  istum  religio- 
snm  :  Quare  haec  tecisti  fratri  suo  ?  Cognosce  quia 
propter  obedientiam  ejus  surrexit  mortuus  ille. 
146.  Quidamex  senibusdeScythidiscipuIumsuum 


peteret  eum  quatenus  redderet  illi  a  quo  mutuave- 
rat.  Et  dum  iret  per  viam  invenit  solidum  jacen- 
tem,  etnon  eum  tetigit;sed  facta  oratione  reversus 
est  in  cellulam.  Et  cum  iterum  frater  ille  repeteret 
rationem  suam,  dicit  ei:  Undecunque  modo  defero 
illum.  Et  iterum  profectus  invenit  soiidum,  ubi  an- 
tea  positus  erat ;  et  facta  oratione,  reversus  est,  et 
ecce  iteriim  venit  frater  ille  molestans  eum  pro 
solido.  Tunc  senex  dixit  modis  omnibus:  Modova- 
do,  et  affero  illum  :  et  dum  proflcisceretur  invenit 
eodem  loco  solidum  jacentem ;  et  facta  oratione  tu- 
lit  eum,  et  venit  ad  abbatem  Jacobum,  et  dicit  ei : 
Abba,  veniens  ad  te,  inveni  hunc  solidumin  via.Fac 
ergo  charitatera,  et  praedica  hic  in  civitate,  ne  forte 


transmisit  in  ^gyptum,  ut  ei  camelum  deduceret,  I^  aliquis  perdiderit  illum,  et  si  inventus  fuerit  domi- 


qui  sportellas  quas  fecerat,  portaret  iuiEgyptum. 
Cum  autem  deduceret  camelum,  alter  senex  ob- 
vians  eum  dicit  ei :  Si  scissem,  frater,  quando  ibas 
in  iEgyptum,  dixissem  tibi  ut  et  mihi  alterum  came- 
lum  adduceres.  Quod  cum  ille  frater  proprio  abbati 
dixisset,pras  multa  charitate  dicit  ei :  Vade,  fili,  et 
duccamolum  ad  iIIum,diccnsei:Quia  necdum  parati 
sumus,  comple  necessitatem  tuam,  et  vade  tu  cum 
ipso  camelo  usque  in  ^Egyptum,  et  iterum  reduc 
nobis  camelum,  ut  et  nostra  vasa  portemus.  Cum 
ergo  fecisset  frater  sic,  et  ivisset  ad  jllum  senem, 
dicens  :  Abbas  Pambos  dicit :  Quia  nos  necdum  pa- 

>  InEditis  ad  verbum  ez  Pelag. ;  dedi  ez  Ms. 


nus  ejus,  redde  illum.  Profectus  est  ergo  senex,  et 
per  tres  dies  praedicavit,  et  nemo  inventus  est  qui 
perdidibset  solidum  ilium.  Tunc  ergo  Joannes  dicit 
ad  abbatem  Jacobum  :  Si  nemo  illum  perdidit,  red- 
do  illum  fratri  illi,  quoniam  debeo  illi ;  et  veniens 
ad  te  mutuare,  aut  certe  tpllere  in  charitate,  et  red- 
dere  illi  debitum  meum,  in*-eni  illum.  Et  miratus 
est  senex  quemadmodum  et  debens  et  invcniens, 
non  statim  tuliteum,  etreddiderit,  nisi  bis  reversus 
esset,  et  tertio  praedicasset.  Hoc  autem  erat  ejus 
mirabile,  quia  si  quis  volebat  ab  illo  aliquid  mutuari, 
non dabat  per  manus  suas,  sed  dicebat  fratri :  Vade, 


m 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


792 


ettolle  tibi  quod  opus  habes.  Et  cum  reportaret  ite-  A  tibi?  tu  ne  detrahas  alteri.  Horres,  si  quis  tibi  ca- 


rum,  dicebat :  Yade  et  reporta  inloco  undetuleras. 
Si  autem  nihii  detulisset,  nihil  ille  penitus  diccbat. 

149.  Abbas  Poemen  dicebat  :  Voluntatem  tuam 
nunquam  adimpleas,  sed  magis  humilia  teipsum,ut 
facias  voluntatem  proximi  tui  *. 

Item  abbas  Pcemcn  quando  vocabatur  ut  extra 
voluntatem  suam  comederet,  ibat  plorans,  ne  in- 
obediens  fratri  suo  contristaret  eum. 

Ideni  mactans  propriam  voluntatem  humiliatus, 
volunlatem  sequebatur  alterius. 

150.  Quidam  anachoreta  scdebat  in  spelaco  juxta 
coenobium  multas  virtutes  iaciens{Pelag.Jihcl[.xu\, 
n,  8;  Pasch.,  c.  18,  iium.  l)  ;  et  cum  aliqui  raona- 
chi  venissent  de  coenobio,    compulerunt  eum  hora 


lumniam  fecerit,  vel  si  quis  tibi  aliquid  abstulerit  ? 
et  tu  sive  hoc,  sive  aiia  his  simiiiane  facias  alicui. 
Qui  enim  hoc  verbum  sen^averit,  potest  illi  suflicere 
ad  saiutem. 

i54.  Abbas  Poemen  et  abbas  Nuph,  postquam  in 
desertum  venerunt,  desiderabatmatereorumvidere 
eos,  et  saepe  veniebat  ad  eorum  cellam,  nec  taroen 
potuit  iliic  contemplari  eos  (Pelag.,  libell  ly^n.  33K 
Captato  itaque  tempore,  occurrit  eis  cum  ad  eccle- 
siam  festinarent;  qua  visa,  reversi  velociter  ostium 
cellae  clauserunt,  illa  autem  stans  foris  cum  lacrv- 
rais  quaercbat  eos.  Tunc  abbas  Nuph  egressus  ad 
beatum  Pofemenem,ait:  Quidfaciemusdehac  matre 
tiostra,quae  plangit  ad  ostium  ?Tuncexsurgensabbas 


non  consueta  comedere.  Et  post  hoc  dicunt  ei  fra-^^Poemen  vadit  ad  ostium  ;  quo  non  aprrto,  audiens 


tres  :  Contristatus  es  aliquid,  abba,  quia  hodiecxtra 
consuetudinem  fecisti?  Quibus  ilie  respondit:Tunc 
mihi  est  tribulatio,  quando  propriam  fecero  volun- 
tatcm . 

151.  Abbas  Paphnutius  non  gustabat  vinum  ali- 
qnando  {Pelag.^  libeU.  x\ii,  n.  42).  Semel  autem 
ambulans  devenit  super  latrones ;  et  cura  in  via  eos 
invenisset  bibentes,  cognitus  est  a  principe  latro- 
num,  qui  sciebat  eum  quod  vinum  non  biberet :  sed 
vidensquiaex  labore  itineris  fatigatus  esset,  imple- 
vitcalicem  grandem  vino,  etgladium  tenensin  manu 
sua,  dixit  seni :  Nisi  biberis  hunccalicem,  occidani 
te.  Cognoscens  senex  quia  ex  mandato  Dei  vult  fa- 
cere,  volens  eum  lucrari,  tulit,  et  bibit.  Princeps 


eam  jugiter  Iamentari,dixitei:  Cur  tantos  clamores, 
cum  jam  actate  defcssa  sis,  et  planctusefTundis?  Illa 
autem  voce  filii  cognita,  ampiius  exclamavit,  di- 
cens:Quoniam  vosvideredesidero,filii.Quid  estenim 
si  vos  vidcro  ?  nonne  sum  vestragenitrix?  nonne  vos 
his  meis  lactavi  uberibus?  J&m  omni  moraruracon- 
tractionerepletasum,etaudita  vocetuaomnia  viscera 
mea  prac  desiderio  conturbata  sunt.Cui  Poemenait: 
Hic  nos  magis^an  infuturo  saecuio  videredesideras? 
At  illa  dixit;  Quid  ergo  si  vos  hic  non  videro.quasi 
iilic  pro  certovisura  sim?  Sene  autem  respondente: 
Quodsi  te  hic  cohibere  potueris,  ne  nos  videas,  illic 
nos  procul  dubio  semper  videbis.  Tunc  illa  disces- 
sit  cum  gaudio,  dicens :  Si  pro  certo  illicvos  visura 


autem  latronumcoepit  eidicere  :  Indulge  mihi,  abba,  G  sum,  hic  vos  videre  jara  nolo. 


quoniamtribulavite.  Cuisenex  ait:Confido  in  Deum 
meum,  quia  propter  unum  caliccm  vini  faciattecum 
misericordiam,  et  in  praesenti  saeculo  et  in  futuro. 
Dicit  ei  princeps  latronum  :  Et  ego  confido  in  Deo 
quia  ab  hodie  nemini  malefacio.  Et  sic  lucratus  est 
senex  omne  collegium  latronum. 

152.  Erantduo  fratres :  unus  ex  ipsis  senex  erat, 
qui  rogabatjuniorem,  dicens :  Rogo  ut  pariter  habi- 
temus,  frater(Pe/a(7.,  libcll.  xvii,  7ium.  14).  IUeau- 
tem  respondit:  Ego  peccator  sum,et  non  potes  me- 
cum  habitare.  Ille  vero  rogabat  eum,  dicens:  Pos- 
sumus.  Erat  autem  ille  scnior  mundus,  et  nolebat 
audire  quia  monachus  habebat  aliquando  cogitatio- 
nem  pravam.  Etdicitei  ille  junior:  Permitte  quie- 


155.  Joannes  minor  Thebaeus.  discipulus  abbatis 
Ammonis,  per  duodecim  annos  cuidam  seni  infir- 
manti  fecit  obsequiura  (Pclag.,  libell.wijn.i;  PascJi. 
c.  19,  num.  2).  Senex  tamen  cumvidisset  eum  labo- 
rantem,nunquarailli  serraonem  biandura  aut  placi- 
dura  locutus  est.  Cum  autem  transiret  de  corpore, 
sedentibus  aliis  senibus,  tenuitmanumejus.  etdixit 
ei  tertio :  Salveris,  Salveris,  Salveris.  Et  tradidit 
illum  senibus,  dicens :  Iste  non  homo,  sed  angelus 
est,  qui  tot  annismihiinfirmanti,  nectamenbonum 
sermonera  a  me  audiens  fecit  obsequium. 

l56.Abbas  Agathonveniens  in  civitatem,  ut  opera 
sua  venderet,  invenit  quemdam  peregrinura  jacen- 
tera  in  angiportu  infirmum,  nullum  habentem  qoi 


scere  hac  una  septimana,  et  iterum  loquemur.Cum^ei  curam  adhiberet ;  et  permansitibi  senex,  et  con- 


ergo  post  septiraanam  senex  venisset  ad  eum,  ille 
volens  experiri  eum,  dixit  ei :  In  grandera  tentatio- 
nem  incidi  in  septimana  hac,  abba.  Profectus  enim 
in  vicum  propter  ^HS  necessitatem,  peccavi.  Et 
dixit  ei  senex :  £t  vis  poenitere  ?  Cum  autera  ille 
promisisset,  ait  senex  :  £^o  tecum  porto  medium 
peccati  illius.  Tunc  ille  frater  dixit :  Modo  possu- 
mus  ambo  pariter  manere.  Et  manserunt  pariter 
usque  ad  tempus  transitionis  suae. 

153.  Quidam  senum  dicebat:  Quidquid  horret 
homo,aliiomninone  faciat  (Pelag.,  libell.  i,  n.  21  ; 
Pasch.  c.  16,  num,  2).  Horres  enim,  si  quis  detrahit 


duxitsibicellam,  etex  opere  manuum  suarum  pne- 
stabatinfirrao  illi  obsequium.  Permansit  autemibi 
mensibus  quatuor,  donec  sanaret  infirmum  :  et  sic 
ad  cellam  suam  regressus  est. 

1 57  .Quidam  magnus  sencx  infirmanti  discipulosao 
dixit  :  Non  contristeris,  fili,  exinfirmitate  velplaga 
corporis  tui,  sumraa  enim  religio  est  ut  in  infirmi- 
tate  quis  agat  Deogratias  (Pelag.y  libell.  vii,  n.  16 
nomine  Syncleticw;  Pasch.,  c.  20,  n.  i).  Siferram 
es,  per  ignem  aeruginem  amittis  ;  si  vero  auram 
es,  per  igncm  probatus  a  magnis  ad  a^ajora  pro- 
cedis.  Ne  anxieris  ergo»  frater;  sienim  Deus  te  valt 


Pelag.f  libell.  iv,  n.  30.  In  Editis  hic  stylo  Pelag.  Dedi  ez  Mss. 


793 


VERBA  SENIORUM. 


794 


incorpore  torqueri,  tu  qui  sis,  qui  moleste  feras?  Anus  venit.  In  hoc  sermone  reddito   spiritu,  omnis 
Sustine  ergo,  et  roga  Deum  ut  quae  ipse  vult  illa    locus  ille  grato  odore  repletus  est. 


concedat, 

158.  Senex  quidam  cum  frequenter  infirmaretur 
corpore  etlangueret,  contigit  ut  uno  anno  nulla  eum 
valetudo  contingeret.  Et  propterea  flebat,  et  gravi- 
ter  ferebat,  dicens :  Reliquisti  me,  Domine,  et  no- 
luisti  mepraesentihoc  anno  visitare(Pe/a^.,  libelL  vii, 
n.  41 ;  Pasch,,  c.  20,  num,  2). 

159.  Quidam  senex  cum  moreretur  in  Scythi,  et 
circumdassent  lectulum  ejus  h^atres,  et  composuis- 
sent  eum  atque  plangerent,  aperuit  ille  oculos  suos 
et  risit:  et  iterum  aperuit  et  risit ;  et  teitiosimi- 
liter  fecit  (Pelag,^  libeU.  xi,  n.  52).  Cum  autem  ro- 
garent  eum  fratres,  dicentes  :  Dic  nobis,  abba,  cur 


163.  Beatus  Arsenius,  dum  tfmpusejus  ut  migra- 
ret  de  hoc  saeculo  approximaret,  dicebat  ad  discipu- 
los  suos :  Nemo  super  me  faciat  charitatem,  nisi  in 
sola  oblaUone  ;  ego  si  feci  charitatem,invenio  illam 
[Pelug.,  libell.  x,  n.  9). 

Turbatis  autem  discipulis  ejus,  quasi  jam  tempore 
propinquantediciteis  :  Necdum  hora  mea  venit;  cum 
autem  venerit,  non  tacebo  {Pelag.,  libell,  xv,  n.  9). 
Sed  tamen  stabitis  mecum  in  divino  judicio  antetri- 
bunal  Christi,  si  alicui  de  meo  corpusculo  aliquid 
velut  reliquiasdederitis.  Iliisautemrespondentibus: 
Et  quid  faciemus,  Pater,  quia  nescimus  hominem 
sepelire  ?  Respondit  ille :  Nunquid  nescitis  funem  in 


nobis  flentibus  ipse  rides?  Respondit  et  dicit  eis  :  Bpedibus  meis  mittere,  et  ita  me  ad  montem  tra- 
Primo  risi,  quia  omnes  timetis  mortem  ;  etsecundo     here  ? 


lisi,  quia  nonestis  parati;  tertio  vero  risi,  quiade 
labore  vado  ad  requiem. 

160.  Abbas  Pammon  in  ipsa  hora  quando  transibat 
jam  de  corpore,  dixit  aliis  viris  sdnctis  astantibus 
sibi :  Ex  quo  veni,  fratres,  in  hunc  locum  eremi,  et 
aedificavi  mihi  hanc  celiulam,  extra  operamanuuui 
mearum  nescio  me  panem  gustasse,  nec  poenitui  su- 
per  sermonem  quem  locutus  sum,  usque  in  hanc 
horam ;  et  tamen  sic  vado  ad  Deuni,  tanquam  si  nec 
inciperem  colere  eum  {Pelag.^  libell.  i,  n.  16). 

161 .  Abbas  Agathon  dum  moreretur,  per  tres  dies 


Pili  autem  oculorum  ejus  ex  jugi  fletu  ceciderunt. 
Nam  per  omne  tempus  vitae  suae  sedens  et  operans, 
pannum  in  sinu  suo  habebat  propter  lacrymas  de- 
fluentes  ex  oculis  ejus(Pe/a^.,  libell.  iii,  n.  1). 

Dum  ergo  moreretur  [Pelag.,  libell.  xv,  n.  9), 
coepit  flere,  et  cum  fratres  illius  requirerent  dicen- 
tes  :  Quid  fles,  Pater?  nunquid  et  tu  times  ?  Ille  re- 
spondit :  In  veritate  timeo ;  et  iste  timor  qui  nunc 
mecum  est,  semper  in  me  fuit  ex  quo  factus  sum 
monachus.  Cum  autem  vidisset  abbas  Poeraen  quia 
transiit^dixit:  Beatus  es,  abba  Arseni,  quia  te  tan- 
tum  in  hoc  saeculo  planxisti.  Qui  enim  hic  se  non 


oculos  apertos  tenuit  non  eos  movens  {Pelag.,  libelL     pianxerit,  illic  in  perpetuum  lugebit.  Aut  ergo  hic 
XI,  n.  2).  Fratres  autem  tangentes  eum  dijjerunt  :  ^  gj  voluntate,  aut  illic  pro  tormentis  impossibile  est 


Ubi  nunc  es,  abba?  At  ilie  dixit :  In  conspectu  judicii 
Dei  sto.  Et  dicunt  ei  fratres :  Nunquid  et  tu  times  ? 
Qnibus  ille  fespondit :  Interea  quantum  fuit  ad  vir- 
tutan  meam,  semper  consideravi  ut  mandata  Dei 
mei  facerem  :  sed  ho(no  sum,  et  unde  scio,  si  opera 
mea  placentDeo?  Cui  fratres  dixerunt :  Nonconfidis 
quod  opera  tua  secundum  S1S4  Deum  sunt?  At  ille 
rcspondit :  Non  confido  in  conspectu  Dei,  quia  aliud 
est  judicium  Dei,  etaliud  hominum. 

162.  Abbati  Sisoio  cum  temput  dormitionis  ejus 
adYenissct,  et  multi  illic  sones  convenissent,  vide- 
rant  faciem  ejus  fulgore  quodam  radiantem ;  et  di- 
cit  eis  ipse  :  Ecce  abbas  Antonius  venit  ad   nos 


hominem  non  plangere. 

164.  Beatus  Athanasius  episcopus  rogavit  ali- 
quando  abbatem  Pammon  ut  iret  in  Alexandriam 
(Pelag.,  libeU.nsn,  n.  11).  Qui  descendens  cum  fra- 
tribus,  cura  vidisset  quosdara  saeculares,  dicit  eis  : 
Surgite,  et  salutate  monachos,  ut  benedicamini  ab 
eis  *.  Frequenter  enira  isti  ioquuntur  cum  Deo,  etos 
eorum  sanctura  est.  Et  cum  vidisset  ibi  mulierem 
theatricam,  lacryraatus  est.  Et  requisierunt  astantes 
cur  plangeret.  At  senex  respondens,  dixit :  Duae  me 
res  ad  has  lacrymas  compulerunt :  una  quidem,per- 
ditio  illius  mulieris ;  secunda  vero,  quia  ego  tantam 
curara  non  habeo  placendi  Deo,  quantam  habet  haec 


(Joann.y  libeU,  m,  n.  6).  Etpostparura  ait :  Ecce  et])mulier  ut  hominibus  turpibus  placeat. 


chonis  prophetamrn.  Et  iterum  facies  ejus  clariore 
lace  aspersa  est,  et  dicit  eis :  Beati  quoque  apostoli 
adsuut,  visusque  esl  cura  quibusdam  loqui.  Cum 
eigo  postularent  ab  eo  Patres  ut  cura  quibus  loque- 
retur  ediceret,  ait  iUe  :  Angeli,  inquit,  venerunt  au- 
lerre  animara  meam  ;  ct  supplico  illis  ut  paululum 
mepro  pcenitentia  agenda  sustineant.  Dicunt  autem 
ei  Patres :  Tu  jam  n  >n  indiges  poenitentiam  agere, 
abba.  At  ille  respondit  :  In  veritate  dico  vobis  quia 
necinitium  pcenitentiae  me  reminiscorarripuisse.  Ex 
quo  dicto  senserunt  quod  in  timore  Domini  esset 
perfectus.  Tunc  in  splendore  solis  ejus  effigie  relu- 
caote,  didt  ad  eos  ipse  :  Videte,  videte  quia  Domi- 


465.  De  quodara  sene  dicebatur,  quia  quoties  illi 
suacogitatio  dicebat.  Diraittehodie,  etcraspoenite- 
bis,  ipse  iterura  respondebat :  Non  ita ;  sedhodie  de- 
bemus  poenitere,  ct  cras  voluntas  Dei  fiat  in  nobis 
{Pelag.,  libeU.  xi,  n.  44). 

466.  Quidam  ex  Patribusde  aliquo  referebat  epi- 
scopo,  et  quod  audisset  duos  de  plebe  sua  viros  ni- 
miae  irapuritatis  adulteros  (Joan.,  UbeU.  i,  n.  16; 
Pasch.,  c.  23,  n.  1).  Rogavit  ergo  Deura,  ut  si  ita 
essct  agnosceret.  Cura  ergo  post  oblationera  conse- 
cratara  unusquisquead  coraraunionera  accederet,per 
singulorum  faciesintelligebatet  animas.Peccatorum 
enim  facies  nigras  inspiciebat  ut  carbonem,  et  ocu- 


*  Peloff.^  iibelL  in,  n.  14.  Simile  in  Vita  Pelagie^  cap.  3. 


795 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


796 


los  eonira  sanguine  repletos  ;  alios  vero  vidit  clara  A  suum  tundei  e,  sedens  ante  ecclesiam,  propter  ernn 


facie,  ot  vestibus  albis  indutos.  Cura  autem  corpUs 
Dominisuscepissent,  in  quorumdam  vultibus  lumen, 
inquoruradamflamma  videbatur.Ut  autem  agnosce- 
retde  illis  quorum  crimina  audierat,  communionem 
illis  porrexit;  et  vidit  unum  ex  eis  clara  facie  et  bo- 
norabili,  albisque  vestibus  circumdatum  ;  alterum 
vero  nigrum,  et  horribili  vultu  Et  postquam  divini 
gratinm  mysterii  perceperunt,  illum  vis  quaedam  lu- 
minis  illustrabat,  istum  vero  aliura  quasi  flamma 
succendebat.  Oravitautem  episcopus  de  singulisquae 
ei  ostensa  fuerant  se  doceri.  Astitit  autem  angelus 
Doraini,  dicens  ei:  Orania  quse  de  ipsis  audisti  vera 
sunt;  sed  ille  unus  in  suis  sordibus  permanet,  et  in 
voluntatepeccandi,  ideo  illum  nigra  facie  et  flamma 


quem  talera  viderat.Oranes  autem  alii  senes  videntes 
eum  sic  flentem  coeperunt  rogare  ut  si  quid  in  ipsis 
vidisset  manifestaret,  aut  cum  eis  ingrederetur  in 
congregationem  ;  ilie  autem  nolebat  ingredi,  sed 
semper  flebat  propter  eum  quem  sic  viderat.  Post 
paululum  autem  cum  absoiuta  congregatione  disce- 
dercnt,  iterum  omnium  vultus  circumspiciebat,  si 
tales  egredercntur,  quales  in^essi  sunt,  et  vidit  il- 
lum  quem  ante  videi-at  nigrum  et  nebuiosum,  egres- 
sum  de  ecclesia  clara  facie,  et  candido  corpore,  et 
dcemones  a  longesequentes  eum,  sanctumautera  an- 
gelum  ejusprope  eum,  hilarem  etgaudentem  super 
eum  nimis.  Tunc  Paulus  exsurgens  cum  gaudio  vo- 
ciforabatur,  benedicens  Deum,   ac  dicens  :  Quanta 


succendi  vidisti.Ille  vero  alter  simiiis  ei  quidem  erat,  3  misericordia  et  benignitas  Dei  est :  quantamiseratio 


sicut  audieras  ;  .sed  ideo  illum  clara  facie  illustrari 
vidisti,  quia  recordatus  dehisquaeprimura  fecit,  ab- 
renuntians  illis  malis  operibus,  cum  lacrymisetge- 
mitibus  Dei  misericordiara  postulabat,proraittens  ut 
si  praeterita  ei  fuissent  reraissa  peccata,  ulterius  ad 
eadera  non  rediret.  Et  ideo  prioribus  deietis  crirai- 
nibus,  ad  hancgratiaraquara  vidisti,  pervenit.  Cum 
autera  episcopus  de  gratia  Dei  S9o  rairaretur,  eo 
quod  non  solum  detormentis  tam  turpis  vitae  horai- 
nera  eruerit,  sed  etiara  tanto  honore  decoraverit, 
respondens,  angelus,  dixit  :  Bene  miraris;  homo 
enim  es,  nam  Dominus  noster  ac  vester  naturaliter 
bonus  et  humanus  est,  cessantibus  a  peccatis ;  pe- 
tentibus  enimse  perconfessionera  nonsolura  peccata 


ejus  est.  Et  ascendens  in  altiorera  locum,  magna 
voce  dicebat:  Venite.et  videte  opera  Dei  (Psal.  xlv); 
venite  et  videte  quejnadmodum  vult  omnes  homines 
salvos  fieri,  at  ad  agnitionera  veritatis  venire  (/  Tim, 
II).  Venite  adoreraus  eura,  dicentes  :  Quia  tu  solas 
potes  peccata  toliere.  Cura  autem  omnes  convenis- 
sent,  exposuit  eis  Paulus  quem  vidisset  antequam 
ingrederentur  in  ecclesiam,  et  quem  postea  ;  et  pe- 
tebat  iilum  fratrera  quera  sic  viderat,  ut  ei  mani- 
festaret  cogitationes  suas  et  actus,  vel  quemadmo- 
dum  tantam  commutationem  illi  Deus  donasset.  Ille 
autem  ante  omnes  coepit  referre,  dicens  :  Ego  sum 
homo  peccator,  et  in  multis  temporibus  istis  semper 
fornicationem  gessi.  Ingressus  autem  nuncin  ecde- 


dimittit,  sed  etiam  honore  eflicit  dignos.  Sic  enimGsiaraDei,audivi  verbalsaiaeprophetae,  magis  autem 


dilexit  Deus  hominera,  ut  unigenitura  suuraFiliura 
pro  peccatoribus  destinaret,  et  pro  ipsis  daret  ad 
mortem  (yoan.  iii).  Qui  ergoduminiraici  ejusessent, 
raoripro  ipsis  elegit  (Rom,  y),  quanto  magis  quando 
illi  proprii  flant.  Hoc  ergo  scias  quia  nullura  pecca- 
tura  humanurabonitatemDei  vincit,  si  tantumraodo 
per  poenitentiara  unusquisque  ea  quae  prius  fecerat, 
aboleveritraala;  misericors  enim  Deus,  et  infirmita- 
tem  humanigenerisscit,etpassionura  fortitudinem, 
et  diaboli  virtutem  vel  maiitiara.  Et  cadentibus  qui- 
dem  hominibus  in  peccatum,  tanquara  filiis  indul- 
gens  sustinet  eraendationera  ;  poenitentibus  vero 
tanquara  languidis  compatitur,  et  mox  solvens  pec- 
cata  eorum,  justorum  etiam  illis  praemia  tribuit. 
Audiens  vero  haec  episcopus,  miratus  est  nimis,  et 
glorificabat  Deum. 

167.  Abbas  Paulus  Simplex  habebat  hanc  gratiam, 
ut  ingredientesin  eoclesiam  aspiceret,  et  ex  ipsafacie 
eorum  uniuscujusque  cogitationes,  seu  malae  essent 
seu  bonae,  sentiret  (Pelag.,  libell.  xviii,  num.  20  ; 
Pasch.  c.  23,  num.  2).Cum  ergo  venissent  adeccle- 
siam,  et  ingrederentur,  senexviditeosclara  facieet 
laeto  animo  ingredi,  et  angelos  eorum  pariter  cum 
gaudio  cum  ipsis.  Unum  autem  nigrum  vidit,  etne- 
bulosum  habentem  corpus,  et  daemones  hinc  atque 
inde  trahenteseum  adse  misso  freno  in  naribus,  et 
angelum  sanctum  ejus  a  longe  sequentem  tristem. 
Beatusergo  Paulus  coepitflere  amarissime,  et  pectus 


D 


Dei  per  ipsum  loquentis :  Lavaraini,  mundi  estote, 
et  tollite  malitias  de  animabus  vestris  ante  conspe- 
ctum  oculorura  raeorura.  Discite  benefacere ;  quae- 
rite  judiciura.  Et  si  fuerint  peccata  vestra  tanquam 
coccinum,  velut  nix  ^albabubtur ;  et  si  volueritis 
et  audieritis  me,  bona  terrae  comedetis  {Tsaijp  i)« 
Ego  autem  raiser  et  fornicator,  corapunctus  in  hoc 
serraone  prophetae,  et  ingressusintrapectusmeum, 
dixi  ad  Deum :  Domine,  tu  es  qui  venisti  salvare  pec- 
catores.  Haec  ergo  quae  nunc  per  prophetam  promi- 
sisti,  opere  comple  in  me  indigno  peccatore.  Eece 
enim  araodoprofiteortibi,  et  ex  toto  corde  confiteor, 
quia  hoc  ulterius  non  faciara  malum,  sed  renuntio 
omni  injustitiae,  et  amodo  servio  tibi  in  conscientia 
munda.  Ab  hodie  ergo,  Domine,  et  ab  hac  bora  stis- 
cipe  me  pamitentem,  et  adorantem  te;  et  reni^- 
tiantem  omnibus  peccatis.  Juravi  et  statui  apud  me 
servare  omnes  toas  justificationes  (Psal.  crvii^.  SoB 
hac  ergo  sponsione  egressus  sum  de  eccIeBia,  sta- 
tuens  apud  me,  nihii  de  prioribus  peccatis  ulterias 
facere.  Tunc  bran^s  senes  exclamaverunt  dioaitek 
ad  Dominum  voce  magna  :  Quam  magnificata  sunt 
opera  tua  Domine !  omnia  in  sapientla  fe^ci^  (Piaf, 
clu). 

168.  Abbas  Joseph(19)  dumcumaliis  sienibu^^ 
abbatemPcemenem  venisset  [Joan.,,  libetl.  tr,  n.  10), 
quidam  ex  parentibuspraedicdsenis&tt^UitiDiftfilt^fli, 
oijyus  &ai6t  per  Ooniq)tianem  Aierat  depvavala,  et 


797 


VERBA  SENIORUM. 


796 


sedenspater  ejuscnm  eoforis  admonasterium,plo-Avestra,  vel  pcena?  responde.  At  ille  altius  ingemi- 


rabat.  Cum  autemunussenex  advocem  flentis  egres- 
sus  esset,  et  interrogabat  eum  cur  ploraret ;  ille  re- 
spondit :  Parens  sum  istius  abbatis  Popmenis,  et  ob 
hoc  veni  ut  hunc  infantem,  quem  tentatio  conterit, 
Tidisset,  et  timuimus  illum  usque  nunc  huc  afferre, 
quia  nonvult  videre  nos;  et  nuncsi  cognoverit  quia 
hic  sum,  SlSOadhuc  expellet  mehinc.  Ego  autem 
videns  vos,  Patres,  qui  modo  ad  eum  venistis,pi^- 
sumpsi  venire  huc.  Quomodo  vis  ergo,  abba,  mise- 
rere  mei,  et  tolle  infantem  hunc,  et  defer  intus  te- 
cum,  ut  oret  pro  eo.  Quem  cum  senex  attulisset  in 
cellam,  sapienti  usus  est  consilio :  non  illum  primo 
obtulit  abbati  Poemeni,  sed  a  minoribus  fratribus 
incipiens,  dicebat :  Signate  hunc  infantem,  fratres. 


scens:  Quantum,  inquit,  ccelum  distata  terra,  tan- 
tum  ignis  est  altus,  in  quo  medio  sumus  a  pedibus 
usque  ad  caput  undique  perfusi,  nec  cuiquam  licet 
faciem  alterius  intueri,  sed  facies  nostro  dorso  con- 
junctae  sunt.  Cum  ergo  oras  pro  nobis,  ex  parte  vi- 
demus  alterutrum,  et  hoc  nobis  pro  consolatione 
constat.  His  auditi8,lacrymasfudit,  dicens  :  Vae  diei 
illi  in  quo  homo  mandata  Dei  transgressus  est !  Et 
iterum  ab  eo,  si  esset  altera  poena  major  inquirit. 
Cui  ille  respondit :  Sunt  nobis  alii  multo  inferius. 
Cumque  qui  essent  illi  interrogaret,  dixit :  Nos  qui- 
dem,  qui  Dcum  non  cognovimus,  misericordiam 
quantulamcunquc  patimur ;  illi  vero  qui  cognitum 
negaverunt,gravioribus  et  Inefiabilibus  poenis  subtus 


£icientes  orationem,  similiter  rogans  per  singulosgnos  cruciantur.  Quibus  auditis,  beatusMacarius  ca- 


senes.  Postomnes  detulit  illumadabbatemPoeme- 
nem ;  atille  nolebateum  contingere  Cum  autem  ro- 
garet  eum,  ut  sicut  omnes,  ita  et  ille  oraret.  Exsur- 
gens  senex  ingemuit,  et  oravit,  dicens  :  Deus,  sana 
facturamtuam,  nedominetur  illi  inimicus.  Et  signa- 
vit  infantem,  moxque  patri  sanus  est  redditus. 

i69.  Requisitusquidamexpatribus,  si  perfectum 
bonum  esset  egestas,  rcspondit :  ISIagna  res  est  pe- 
nuria;  nam  qui  eam  voluntarie  sustinet^  tribulatio- 
nem  quidem  camis  habet,  animce  vero  suae  invenit 
requiem. 

170.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  :  Si 
paucos  nummos  mihi  debet  frater,  jubesut  repetam 
eos?  Cui  senex  ait :  Semel  tantummodo  dic  illi  cum 


pite  altius  terrae  defosso  discessit. 

173'Quidamfrater  requisivita  sene,dicens :  Abba, 
cur  a  dsemonibus  tam  graviter  impugnamur  ?  Re- 
spondens  senex,  dixit :  Quia  arma  nostraprojiciraus 
a  nobis,  id  est,  patientiam,  humilitatem,  mansuetu- 
dinem,  atque  obedientiam  {Pelag,,  libell.  xv,  num, 
58 ;  Pasch.^  c.25,  num.  1). 

174.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Sisoium, 
dicens  :  Putas,  abba,  sic  modo  persequitur  nos  dia- 
bolus,sicut  antiquos  Patres  ?  Respondit :  M agis  nunc 
persequitur  nos,qui^  appropinquante  poenarum  tem- 
pore  magisangustiatur,  nectamen  infirmos  quosque 
dignatur  appetere,  quos  ubi  voluerit  cito  subvertit, 
sed  fortesvirosacmagnos  aggreditur(Pe/a(;.,  libell. 


humilitate(Pa.Tc*/i.,  c.  5,  num,  2).  At  ille  dixit:  Quod  G  xv,  n.  45;  Pasch,,  c.  25,  num.  2). 


u  semel  dixero,  et  nihil  mihi  dederit,  quid  faciam? 
Tunc  senex  ait :  Ulterius  nihil  ei  dicas.  At  iile  dixit: 
£t  quidfaciam,  quia  non  possumvincerecogitatio- 
nem  meam,nisi  fuero  illi  importunus.Dixit  ei  senex: 
Dimitte  cogitationem  tuam  crepare  ;  tantummodo 
Be  contristes  fratrem  tuum,  quia  monachus  es. 

171.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  : 
Qaomodo  potest  anima  humilitatem  adipisci  ?  lUe 
respondit:  Si  suatantummodo,  el  non  alterius  mala 
oonsideret  (Pasch.,c.  13,  n.  10). 

Dicebat  autem :  Quia  perfectio  hominis  humiiitas 
€8t.Quantumcunque  enim  deposuerit  se  homo  inhu- 
militatem,tantum  provehitur  in  honorem.Sicut  enim 
toperbia  si  ascenderit  in  coelum,  usque  ad  inferos 


175.  Quidam  fratres  requisieruntabbatem  Silva- 
num,  per  quam  viam  adeptusesset  tantam  pruden- 
tiam .  Respondit  eis  ille,  dicens  :  Nunquam  dimisi 
morari  cogitationes  malas  in  corde  meo,  quse  Deum 
provocarent  ad  iram  {Pelag.y  libell.  xi,  n.  29). 

176.  Beatus  Antonius  dicebat :  Si  potest  fieri^quan- 
tos  passus  ambulet  monachus,  vel  quot  calices  aquai 
bibit  incella  sua,.debet  senioribus  declarare,ut  non 
deviet  in  ipsis. 

177.  AbbasPoemen  dixit:  In  nuUo  sic  gaudet  ini- 
micus,  quomodo  in  illo  qui  non  vult  cogitationes 
suas  manifestare. 

178.  Quidam  frater  dixit  ad  senem:  Eoce,  abba, 
frequenter  interrogo  seniores  Patres  ut  dicant  mihi 


dedueitur;  ita  bumilitas,si  descenderit  usque  ad  in-  q  commonitionem  pro  salute  animae  meae,  et  quidquid 


fernum,  tunc  exaltatur  usque  ad  coelos  (Pelag.,  li- 
Mi.  XV,  n.  77;  Pasch.,  c.  13,  num.  5). 

172.  Abbas  Macarius  (20)  dum  ambularet  in  de- 
nrto,  caput  cujusdam  hominis  aridum  invenit  in 
terra^.  Quod  postquam  haculosuo  convertit,vocem 
'visam  est  emittere.  Quod  senex  quisnam  esset  in- 
terrogat;  at  ille  respondit:  Ego  quidem  princeps 
enun  sacerdotum  idolorum,  qui  in  hoc  loco  habita- 
Ixint.Ta  autem  es  abbas  Macarius  spiritu  divino  re- 
pletus.Quacunque  enim  hora  misertus  eorum  fiieris 
qniin  poenasunt»  et  proeis  oraveris,  consolationem 
Idiqoam  sentiant  *.  Cui  senex:  £t  que  estoonsolatio 

^  Joan.,  libell.  m,  n.  16,  paulo  aliter  narrat. 


dixerunt  mihi,  nihil  retineo  {Pelag,,  libell.^  x,  n.  92). 
Erant  autem  seni  duo  vasa  vacua,  et  dixit  ei  senex  : 
Vade,  et  afTer  unum  ex  illis  vasis,  et  mitte  aquam, 
et  lava  illud,  et  effunde,  et  pone  nitidum  in  locum 
suum.  Fecit  ergo  ita  frater  semel  et  bis,  et  dixit  ei 
senex  :  utraque  vasa  simul  affer.  Et  cum  attulisset, 
dicit  ei:  Quale  est  ex  utrisquemundius^Respondit 
frater :  Ubi  aquam  misi,  etlavi.Tunc  senex  dixit  ei : 
Sic  est  et  anima,  /ili,  quae  frequenter  audit  verba 
Dei,  Quamvis  t^%9  nihil  retineat  ex  his  quae  inter- 
rogat,  tamen  plus  mundatur  quam  illa  quse  non  re- 
qaini. 

*  Sane  hsec  intelligenda.  Vide  notat. 


799 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


800 


179.  Quidam  senex  dixit:  Quando  opera  bona 
exercet  monachus,  veniens  diabolus  locum  non  inve- 
nit  in  eo,  et  statim  discedit ;  si  autem  malum  opus 
exercet,  veniens  frequenter  Spiritus  Dei,  et  videns 
malum  opus,  non  ad  eum  accedit,  sed  recedit.  Si 
autem  ex  toto  corde  iterum  requisitus  fuerit,  cito  re- 
vertetur  (Pasch.,  c.  26,  niim,  3). 

480.  Quidam  senexdixit:  Usque  tunc  debet  labo- 
raremonachus,usquequopossideatChristum(Pa.<c/i., 
c.  28,  nu7n.3).  Quiautemsemeiiilumadeptusfuerit, 
jamnon  laborat.  Permittit  tamen  Dominuslaborare 
electos  suos,utrememorentur  tribulationum  labores, 
unde  semetipsos  custodiant;  timentes  ne  tantos  la- 
bores  amittant.  Nam  et  fiiios  Israel  ideo  Deus  pcr 
desertum  quadraginta  annos  circumduxit,  ut  reme- 
raoratis  tribulationibus,   non  redirent  retroi^sum. 

181 .  Quidam  frater  interrogavit  senem,  dicens  : 
Dic  raihi,Pater,  quare  nunc  iaborantes  in  conversa- 
tionibusmonachinonaccipiuntgratiam,sicutantiqui 
Patres?Cui  senex  dixit:  Tunc  tanta  charitas  erat, 
ut  unusquisque  proximum  suum  sursum  traheret; 
nunc  vero  postquam  charitas  refrixit.  et  totus  mun- 
dus  in  maligno  positus  est,  singuli  proximos  suos 
ad  inferiora  deducunt,  et  ideo  sic  gratiam  non  sor- 
timur  (Pelag,,  libelL  xvii,  num,  49;  Pasch.^c.  28, 
num.  4). 

18*2.  Quidam  frater  requisivitsenem,dicen8  :  Pu- 
tas,  abba,  cognoscunt  sancti  viri  quando  venit  in  eos 
gratia?  Respondit  senex,  dicens:  Non  semper  cog- 
noscunt.  Namcujusdam  magni  senis  discipulus  cum 
peccasset  in  aliqua  re,  iratus  scnex  dixit  ei  cum  cla- 
more:  Vade,  et  morere.  Et  statimilie  cedidit  etde- 
functus  est.  Cumque  scnex  vidisset  eum  mortuum, 
timoringens  irruitsuper  eum,  et  cum  magna  humili- 
tate  oravit  rogans  Deum,  et  dicens  :  Domine  Jesu 
Christe,  resuscita  illum,  et  jam  ulterius  sine  consi- 
deratione  talem  non  loquarsermonem  ;  et  cum  haec 
dixisset,  statim  surrexit  discipuius  ejus. 

183.  Abbas  Poemen  dixit:  Homo  qui  aliosdocet,  et 
non  facit  ea  quae  docet,  simiiis  est  fonti  alto,  qui 
omnium  res  lavat,  et  omnes  satiat  potu,  seipsum 
autem  lavare  non  potest,  sed  habet  et  immunditias 
ct  sordes  limorum  (Pelag.^  lihcll.  x,  num.  50). 

Idemdixit.  Doce  animamtuam  servare  quae  lingua 
tua  alios  docet. 

18i.Quidam  anachoreta  cum  venisset  ad abbatem 
Poemenem,  suscepit  eum  senex  cum  laetitia  {Pelag.y 
libell.  X,  num,  39).  Et  cum  se  alterutrum  amplexi 
fuissent,  coepit  anachoreta  de  Scripturis  sanctis,  et 
de  rebus  ccelestibus  conferre.  Tunc  senex  vertit  fa- 
ciem  suam  ad  alium  fratrem,  et  nuilum  dedit  ana- 
choretae  responsum.  Ille  vero  videns  quod  non  lo- 
queretur  cum  eo,  egressus  est  tristis,  et  dicit 
discipuloiliius  :  Sine  causa  tantum  itineris  et  laboiis 
assumpsi,  ut  venirem  ad  eum  qui  mihi  loqui  dedi- 
gnatur.  Ingressus  autem  discipulus  ad  abbatem  Pce- 
menem  dixit :  Propter  te  hucvenit  abbasiste,  homo 
tam  magnus,  tantam  gloriam  in  locis  suis  habens, 
et  tu  non  vis  loqui  cum  ipso  ?  Respondens  senex 


A  dixit :  Iste  homo  de  superioribus  est,  et  coalestia  lo- 
quitur ;  ego  autem  de  inferioribus  sum  et  terrena 
vix  loqui  possum :  si  mihi  locutus  fuis.set  aliquid  de 
passionibus  monachi,  forsitan  etego  respondissem 
ilii ;  si  autem  de  coelestibus  loquitur,ego  me  nescire 
cpnfiteor.  Egressus  ergo  discipulus,  dicit  ad  anacho- 
retam:  Senexiste  noster  non  vult  de  altioribus  quae- 
stionibus  loqui;  sed  si  quis  ei  de  passionibus  locutus 
fuerit,  respondet  illi.  At  ille  compunctus  in  hoc  ser- 
inone,ingressus  ad  senem  dixit :  Quid  faciam,  abba, 
quia  dominantur  mihi  passiones  cordis  mei  ?  Tunc 
senex  rcspexit  eum  gaudens,  et  dixit :  Modo  bene, 
Pater,  venisti.  Aperio  ergo  os  meum,  et  irople  illud 
bonis  tuis.  Et  hoc  sermone  adjutus  est  anachoreta, 
et  dixit :  In  veritate,  bona  est  haec  via  quam  tenes, 

B  et  vera,  et  agens  seni  gratias,  reversus  est  in  pro- 
priam  regionem. 

185.  Quidam  senex  dixit:  Siquis  aut  de  Scripturis 
aut  de  quacunque  causa  locutus  fuerit,  ne  contendas 
cum  eo ;  sed  si  quidem  benedicit,  consenti  ei ;  si  vero 
roaie,  dic  ei:  Tu  scias  quomodo  loquaris  (Pasch.^ 
r.31,  71.  l).Hocobservans,ethumilitatempossidebis, 
et  odium  evitabis ;  nam  si  persistas  contendens,  et 
visdefendere  sermonem  tuum,  nascetur  scandalum. 
De  quacunque  ergo  causa  si  non  observaveris  con- 
tentiones,  nullo  modo  requiem  possidebis. 

186.  Quidam  frater  interrogavit  senem  diceDs: 
Usquequo  est  observandum  silentium,  Pater.?lle- 
sponditsenex  :  Usquequo  interrogeris.  In  omni  enim 
loco  si  tacitumus  fueris,  requiem  possidebis  {Pa$ch,^ 

Qc.  32,  num,  3). 

187.  Quidam  senex  dicebat:  Sicut  apis  quocunque 
vadit,  mel  operatur ;  ita  et  monachus  quocunque 
pergit,  si  propteropus  Dei  perrexit,  dulcedinem  bo- 
norumactuum  semperpotest  perficere  (Pasch,^  c.32. 
7i.  7,  nomine  Amponis). 

188.  Abbas  Muthues  venit  aliquando  de  loco  qui 
vocatur  Ragitham,  in  partibus  Gebalonis:  eratautem 
cum  eo  etiamdiscipulus  ejus  (Pelag.^libell,  xv,  num, 
17  ;  Pasch,,  c,  33,  num.  3).  Videns  autem  eum  epi- 
scopus  loci  illius,  tenens  eum,  invitum  presbyterum 
fecit.  Etdumparitercommorarentur,  &9f|dicitei 
episcopus:  Indulge  mihi,  abba;  scio  enim  quia  hanc 
causam  nolebas,  sed  ego  a  te  benedici  desiderans 

1.hoc  praesumpsi.  Cui  senex  pro  humilitate  ait :  Et 
mea  cogitatio  parum  volebat ;  sed  in  hoc  laboro, 
quia  dividi  habeo  a  frati*e  qui  mecum  est,  et  solus 
non  sufficio  orationesmeas  implere.  Dicit  ei  episco- 
pus :  Si  scis  eum  esse  dignum,  ordino  ego  et  illum. 
Respondit  abbas  Muthues  :  Si  quidem  dignus  sit, 
nescio:unum  autem  scio,  quia  meliorme  est.  Ordi- 
navit  autem  et  illum:  utrique  tamen  ipsi  ita  perman- 
serunt  usque  ad  (inem  suum,  ut  ad  altare,  quantum 
ad  oblationem  sacrandam,  nunquam  accederent 
Unde  dicebat  senex :  Confido  in  Deum  meom,  qoia 
non  habeo  grande  judicium  propter  hanc  ordinatio- 
nem,  quia  oblationem  non  mihi  praesumpsi  ofTenre. 
Nam  ordinatio  hecc  illorum  est  qui  sine  culpa  sunt 
justi  et  immaculati,  ego  autem  bcne  me  cognosco. 


801 


VERBA  SENIORUM. 


802 


189.  Quidam  frater  beatum  Macarium  postulabat,  Aprofecti  sunt  ad  abbatem  Joannem.  Cum  autem 


ut  ei  sermonem  diceret,  per quera  possct  saivari.Cui 
senex  ait  :  Oportet  fugere  homines,  et  sedere  in 
cella,  et  pro  peccatis  jugiter  lamentari ;  ct  quod 
super  omnes  virtutes  est,  tam  linguara  coercere 
quam  ventrem. 

i90.  Abbas  Arsenius,  dum  adhuc  saecularis  in 
palatio  moraretur,oravitDominum,dicens :  Doraine, 
ostcnde  mihi  viam  perquam  possira  salvari(Pc/a<7., 
tibelL  II,  n.  3).  Et  audivit  vocera,  dicenteni  sibi  : 
Arsen),fuge  homines,  et  salvaberis.  Cum  ergo  reces- 
sisset  in  solitudinem,  et  eumdera  serraonera  oraret; 
rursus  audivit  sibi  vocera  dicentem  :  Arseni,  fuge, 
tace,  et  quiesce.  Haec  sunt  principia  salutis. 

191.  Cum  ad  eumdem  Arseniura  Tiieophiius  archie- 


leverterentur,  venerunt  ad  eamdem  speluncam,  et  ait 
Besarion  ad  discipulum  suura  :  Ingrediaraur  iterum 
ad  hunc  fratrem,  si  forte  vel  raodo  persuadeat  illi 
Deus  utloquatur  nobiscura.Et  cura  ingressifuissent, 
invenerunt  corpus  tantumraodo  mortuum,  et  inge- 
miscens  dixitdiscipulo  suo  :  Veni,  frater,  compona- 
mus  illud,  quia  propter  eum  huc  nosDorainus  trans- 
misit.  Cura  autera  sepelirent,invenerunt  quod  raulier 
esset,  et  adrairati  sunt,  et  dixerunt :  Queraadraodum 
et  mulieres  coliuctantur,  et  vincunt  daemonia.  Et 
collaui.iantes  atque  glorificantes  Deuin  qui  est  om- 
nium  protector,  recesserunt  de  loco  illo. 

195.  Venerunt  aliquando  duo  quidam  juvenes  ad 
beatum  Macarium  [Joan.,  libell.  iii  n.  2),  unusqui- 


piscopus  venisset  aliquera  ab  eo  audire  sermonem  B  ^^iw  ^^  plenura  doctus,  altervero  adhuc  insipiens 


sediflcationis  {Pelag.,  Hhell.  ii,  7i.  4 ),  tunc  sanctus 
Arsenius  ait  cunctis  qui  aderant :  Si  dixero  vobis 
aliquid,  custodietis  ?  Quod  cum  illi  gratanter  pro- 
misissent,  addidit  ille  :  Quocunque  loco  audieritis 
Arsenium,  iliuc  ulterius  ne  accedatis. 

Item  cura  eum  vellet  archiepiscopus  videre,  misit 
primo  videre  si  aperiret  ei.  At  ille  reraandavit  ei^ 
dicens  :  Si  solus  veneris,  aperio  tibi ;  si  autera  cum 
pluribus,  ultra  hic  nonsedebit  Arseniu^;.  Quod  cum 
audisset  archiepiscopus,  cceptum  distuiit  iter.  ne 
propter  se  loco  illo  eremita  discederet. 

'  192.  Quidam  fratres  dum  ex  Thebaida  linum  per- 
gerent  comparare,  dixenmt  ad  invicem  :  Per  hanc 
occasionem  beatum  videbimus  Arsenium.  Cumque 


Etprovoiuti  pedibus  ejus,  postulabant  ut  secum  eos 
habitarc  permitteret.  Quos  cura  vidisset  quasi  cor- 
pore  deliciosos,  existiraavit  eos  eremum  ferre  non 
posse.  Dixitque  ad  eos  :  Hic,  fratres  mei,  non  potestis 
manere.  Et  illi  dixerunt  :  Si  tecum  non  possumus 
habitare,  Pater,  quid  ergo  faciemus?  Quoiile  audito, 
ccepit  intra  se  ita  reputare  :  Si  illos  hinc  ejecero, 
scandaium  patientur  ;  nunc  dicam  lUis :  Venite,con- 
struite  vobis  cellulam,  si  potestis.  Oumque  ilii  lo- 
cum^^Osibi  tantummodo  demonstrari  rogarent, 
duxit  eos  et  ostenditeis  petrara,  qua  incisa  sibi  ha- 
bitaculura  preepararent,  et  lignis  allatis  de  palude 
contegerent.  Arbitrabatur  autera  Macarius,confestim 
illos  pro  injuncto  labore  discedere.Illi  vero  interro- 


adspeluncam  ejus  pervenissent,  nuntiavit  ^i  discipu-  C  gaverunt  eum,  dicentes ;  Quid  operis  exercere  jubes 


los  suus  Daniel.  Cui  iile  ait :  Vade,  tili,  et  susceptis 
eis  obsequium  praebe ;  me  autem  permitte  ccelum 
aspicere,  et  dimitte  eo:^  redire  ;  nam  faciera  meam 
non  videbunt. 

193.  Cum  quidam  ad  eumdera  beatum  Arsenium 
ex  fiatribus  advenisset  volens  videre  eum,  pulsavit 
ostium*.  Abbas  autem  Arsenius  sperans  suum  esse 
discipulum,  aperuit  ei.  Sed  postquam  a^^erum  esse 
conspexerat,  mox  se  in  terram  projecit,  in  faciem. 
nio  antem  ut  surgeret  postulante,  respondit  Arsenius, 
dicens  :  Non  hinc  exsurgam,  nisi  discesseris.  Per 
multas  autem  horas  rogatus  a  fratre,  non  acquievit 
snrgere,  quousque  discederet  ille. 

Quotiescunque  autem  idem  beatus  Arsenius  in  ec- 


nos,  Pater  ?  Tunc  ilie  sublatis  foliis,  funiculum  illis 
intexere  ostendit,  quem  pro  victu  eos  distrahere 
comraonuit,  et  ita  ab  eis  discessit.  At  illi  cura  summa 
patientia,  qusecumque  eis  fuerant  imperata,  perfece- 
runt.  Videns  ergo  eos  senex  in  operibusbonis  quotidie 
succrescere,  et  frequenter  in  ecciesiam  cum  silentio 
in  orationibus  persistere,desiderabat  scireveraopera 
eorum.  Septimana  ergo  integra  jfjunavit,  et  rogavit 
Dominura,  utsibi  operaeoruradignaretur  ostendere. 
Et  post  haec  profectus  est  ad  eos,  pulsavitque  ostium 
speluncae  eorum.  Quo  aperto,  et  viso  homine  Dei, 
adoraverunt  utrique  in  terra.  Et  postquam  facta  ex 
more  oratione  consederunt,ille  major  innuitminori, 
et  egressus  est  foras.  Ipse  autem  sedebat  torquens 


desiam  cum  aliis  Patribus  convenisset,  post  colum-D^*^^*^"^*^°^»  "^^^  loquens  omnino.  Hora  vero  nona 


nam  sedebat,  ne  aut  ipse  alterius,  aut  alter  illius 
&ciem  inspicere  posset  (Pelag.f  libell.  xv,  n.  10). 

'  191.  Abbas  Besarion  dum  ambularet  cum  disci- 
pnlo  suoper  eremum (/oan.,  libell.  iii,  n.  \\Pasch.^ 
€.  34,  n.  3),  venerunt  ad  quaradam  speluncam  ;  et 
ingressi,  ibi  invenerunt  fratrem  sedentem  et  funi- 
calom  operantem,  qui  neque  respexit  ad  eos,  ne- 
qne  salutavit,  neque  aliquid  locutus  est  eis.  Dixit 
eiigo  abbas  Besarion  ad  discipulum  suum  :  Eamus 
hinc,  quia  hic  senex  non  vult  loqui  nobiscum.  Et 

^  Hic  in  editis  intercedit  alius  de  Arsenio  nume- 
ras,  Tideiicet  de  arundineto.  —  Diversus  stylus  in 
~  '  I.  Posoi  ex  Msa.  Pasch.,  c.  31,  num.  % 


pulsavit  ostium  frater  junior,  et  ingressus  est  cum 
cibo,  quo  reflcerentur.  Eodemnutujussus,  mensulam 
parvulam  cum  tribus  paximatiis  apposuit,  tacensque 
stetit.  Cufnque  comedissent,  dixerunt  ad  beatum 
Macarium  :  Discedis,  Pater,  an  non  ?  Et  ille  iliic  se 
quiescere  velic  respondit.  Tunc  ilii  mattulam  in  uno 
angulo  ad  opus  ipsius  ctjllocarunt,  ipsi  vero  in  altero 
angulo  quieverunt,  quasi  ad  dormiendum  se  proje- 
cissent.  Iterum  ergo  Macarius  rogavit  Dominum,  ut 
ei  opera  ipsorum  declararet.  Et  ecce  velut  dissipato 

*  Diversus  stylus  in  Editis.  Posui  ex  Mss. 

3  Hic  in  Editis  additur  numerus  alius  de  Arsenio. 

^  Diversas  hic  in  Editis  stylus. 


803 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


804 


tecto,  lux  clara  cellulara  illam  quasi  media  dies 
iraplevit.  quam  tamen  illi  non  sonseriint ;  sod  post- 
quam  arbitrati sunt  senem  dormire,  surgenteriinora- 
tionem  sese  dederunt,extendentes  manus  ad  ccelum, 
quosquidem  ille  quid  facerent  intuebatur,  illi  autem 
iilum  videre  non  poterant.  Intentius  autcm  senex  re- 
spiciens,  vidit  tanquam  muscas  dcemones  venientes 
in  illius  minoris  ore  atque  oculis  residere  volentes, 
sed  angelus  Domini  rhompliaea  ignea  armatus,  tam 
illos  circumdabat  et  defondebat,  quam  daemones 
repellebat  et  ejiciebat;  ad  majorem  vero  accedere 
nuHo  modo  prajvalebant.  Prope  vero  jam  luce,  f  ro- 
jecerunt  se  in  eodem  stratu  suo. Tunc  Macarius  velut 
evigilans  sunexit, similiter surrexerunt  et  ipsi,quasi 
de  longo  sommo  excitati.  Et  accedens  senior  frater 
ad  senem  dixit  :  Vis,  pater,  vel  duodecim  psabnos 
canamus.  Cumque  psallerent,  de  ore  junioris  fratris 
per  singulos  versus  fax  ignis  egreosa  ascendebat  ad 
coelum.  Item  et  major  cum  decantaret,  quoties  ad 
psallendum  labia  deducebat,  velut  funiculus  ignis  de 
ore  ejus  simiiiter  tendebatur  ad  coelum.  Postquam 
vcro  expleverunt  matutinos ,  egrefisus  Macarius 
obsecrabat  eos,  ut  pro  se  orare  dignarentur;  illi  vero 
tacentes,  ad  ejin  pedes  sunt  provoluti,  seipsos  ora- 
tionibus  illius  commendantes.  Et  cognovit  senex, 
quoniam  major  quidem  esset  in  timore  Dei  peifectus, 
minorem  vero  adhuc  da;mones  impugnarcnt.  Post 
paucos  vero  dies  major  frater  receptus  ost  in  pace, 
tertio  die  etiam  minor  est  eum  assecutus. 

196.  Abbas  Moyses  {Pasch.,  c,  35,  n.  1)  commo- 
nebat  fratres,  dicens :  Quatuor  sunt  monacho  princi- 
palia  observauda;  id  est,  tacendi,servandimandata 
Dei,  humiliandl  semetipsum,etangustia  paupertatis. 
Oportet  ergo  monachuiTi  ut  semper  lugeat,  semper 
suorum  sit  memor  peccatorum,  et  omni  hora  ponat 
sibi  mortem  ante  oculos  suos. 

197.  Sancti  Patres  congregati  prophetaverunt  de 
ultima  generatione,  ex  quibus  unus  praecipuus,  no- 
mineSquirion  [  Vulgati^  Isquirio],  dixit :  Nos  quidem 
adhuc  mandataDei  implemus(7oan.,  libell.  i,  n.  14). 
Interrogaverunt  eum  alii  Patres,  dicentes  :  Quid  hi, 
qui  post  nos  futuri  sunt  ?  At  ille  respondens  dixit  : 
Media  forte  complebunt  mandata  Dei,et  aeteraum  re- 
quirent  Deum.  Dixeruntque  sancti  Patres  :  Post 
hos  autem  qui  veniunt,  quid  (acturi  sunt  ?  Respon- 
dens  dixit :  Homines  generationis  illius  mandatorum 
Dei  opera  non  habebunt,  et  praecepta  Dei  obliviscen- 
tur.  Superabundabit  autem  tunc  iniquitas,  et  refri- 
gescet  charitas  multorum  (Matth.  xxiv) .  Veniet  vero 
super  eos  teiitatio ,  et  qui  inventi  fuerint  in  illa  tenta- 
tione  probati,  et  nobis  et  Patribus  nostris  roeliores 
existent,  et  feliciores,  et  probabiliores. 

198.  Quidamfrater  abbatem  requisivit  Agathonem 
(Pelag,  libeli,  x,  n.  l;  Pasch.  c.  '.2,  n.  1)>  dicens  : 
Volo,Pater,manere  in  congregatione  cum  fratribus  : 
dic  mihi  quomodo  habitem  cum  eis  ?  Respondit  ei 
senex  :  Observa  hoc  prae  omnibus,  ut  qualis  primo 
dielngredieris  apud  ipsos,  talis  etiam  reliquos  pera- 
gas  dies  cum  humilitate. 


A  190.  Quodam  tempore  Maziccs  (21)  cum  superve- 
nissent  in  Scythi,  et  multos  ex  Patribus  interfecis- 
so.nt  {Pelag.,  libell.  xv.  n.  11  ;  Pasch.y  c.  42,  n,  4), 
abbas  Poemen  cum  alio  abbate  seniore  se,  nomine 
Nub,  et  cum  aliis  quinque  Patribus  fugiens  inde,  ve- 
nit  inlocumTherenuthi(22);  et  invenerunt  ibi  tem- 
plum  quoddam  desertum,  manscrunt  in  eo  septem 
diebus  pariter,  donec  cognoscerent  ubi  mansurus 
esset  unusquisque  in  o30  iGgypx).  Dicit  ergo  eis 
abbas  Nub  :  Septimana  hac  unusquisque  requiescat 
apud  se,  et  cum  altero  non  loquatur.  Cum  autem  sic 
facerent,  erat  in  templo  illo  statua  cujusdam  idoii. 
Abbsjs  ergo  Nub  exsurgens  mane  lapidabat  eam,  et 
vespere  veniens  dicebat  ad  eam  :  Peccavi,  indulgc 
mihl.  Et  per  totam  septimanam  sirailiter  fecit.  Die 

Bautem  Sabbati  cum  pariter  convenissent,  dicit  ei  ab- 
bas  Poemen  :  Quid  voluisti  hac  tota  facere  septima- 
na,  ut  homo  fidelis  idolo  diceres:  Indulge  raihi.  Dicit 
ei  senex  :  Haec  ego  propter  vos  feci  :  dicite  mihi, 
nunquidhocidolum  quando  lapidabam,  locutumest, 
autiratum?  Et  iterum  quando  indulgentiam  petebaro, 
nunquid  exaltavit  se,  aut  gloriatum  est?  Cui  abbas 
Poemen  respondit  :  Non  utique.  Tunq  senex  dixit : 
Fratres,  ecce,  sumus  septem  :  si  vultis»  ergo  ut  pari- 
ter  maneamus,  sit  idolum  istud  nobis  exemplum,  ne- 
quando  injuriatus  aliquis  irascatur ;  nec  quando  ab  eo 
venia  petitur,  glorietur  vel  extoUatur.  Sin  autem  ita 
non  vultis,  unusquisque  ubi  vult  pei^t.  At  illi  proji- 
cientes  se  in  terram,  responderuut  se  ita  facturos,  et 
sic  permanserunt  per  raultos  annos  cum  raulta  ha- 

^militate  et  patientia  Quatuor  horis  dormiebant  in 
nocte,  et  quatuor  psallebant,  et  quatuor  operaban- 
tur;  indie  vero  usque  ad  horam  sextam  operaban- 
tur,  deinde  usque  ad  nonam  legebant ;  et  post  boc 
victumsibi  praeparabant,  colligentes  quasdam  herbas 
terrae 

200.  Fuerunt  et  alii  septem  similiter  probatissimi 
viri,  qui  in  ea  eremo,  quse  Sarracenis  contigua  est, 
habitabant ;  cellulis  quidem  haud  longe  a  se  divisis, 
sed  ipsi  vinculo  charitatis  connexi  :  quorum  unus 
vocabatur  Petrus,  alius  Stephanus,  tertius  Joannes, 
quartus  Oeorgius,  quintus  Theodorus,  sextus  Felix, 
septimus  Laurus.  Ilic  ergo  in  sterili  ac  Tastissima 
solitudine,  et  penc  hominibus  inhabitabili  commo- 

i^  rantes,  semel  sibi  in  septimana  videndos  se  praebe- 
bant.  Sabbatorum  namquedie,hora  diei  nonaconve- 
niebant  singuli  de  locissuis  ad  locum  sibi  coBdictum, 
deferentes  unusquisque,  si  quid  invenire  poterat.  Et 
unus  quidem  deferebat  nuces,  alius  lactoronea  (23), 
alius  dactylos,  alius  ficus,  alius  herbas  visibiles,  id 
est,  lapsanum,  pastinacas,  caricas  et  petroselinom. 
Iste  quippe  erat  prsecipuus  eorum  victus  :  panem 
namque  et  oleum  vel  potum  extra  usum  habebant. 
Tantummodo  enim  supradictis  herbis  et  pomis  sus- 
tentabantur.  Vestimentum  eis  palma  solumraodo 
praebebat,  aqua  in  illis  locis  minime  inveniebatur. 
Neque  enim  aliterpotabantur  quam  exeuntcs  mane, 
ac  discurrentes  per  diversas  herbas  colligentes  ro- 
i^m,  quiafQuentissimeibi  cadit,etinde  tantummodo 


mm 


HHP 


805 


VERBA  SENIORUM. 


806 


bibebant.  Cumque  (ut  diximus)  in  unum  conveni-Ain  exstasi  pendebat  in  faciem  suam^.  Et  post  ali- 


rent  locum,  agentes  Deo  gratias  sumebant  cibum. 
Post  refectionem  vero  usque  ad  vesperara  sedentes 
medilabantur  de  Scripturis  sanctis.  Non  eniin  dis- 
currebat  inter  eos  saecularis  fabula,  non  curasaBculi, 
non  actio  tcrrenarumrerum,  sed  solummodo  collatio 
spiritalis,regni  coelestis  desiderabilis  commemoratio, 
futura  beatitudo,  gloria  justorum,  pcpna  peccato- 
rum,  sanctorumque  quies.  Hsec  commemorantes 
suspirabant  ex  imo  pectore,  et  flebant  uberrime. 
Cumque  per  totam  noctem  pervigiles  nianerent  ce- 
lebrantes  Domino  laudes:die  Dominico,  horanona, 
loquendi  secum  et  videndi  se  terminum  capiebant. 
Redibat  enim  unusquisqiie  ad  cellam  suam,  in  qua 
solus  soli  Dei  diebus  ac  noctibus  vacabat.  In  hisigi- 


quot  horas  surgens  plangebat  vehementer.  Astans 
autem  discipulus  ejus,  dixit  ei :  Quid  habes,  Pater? 
At  ille  tacens  plangebat.  Cum  autem  compelleret 
eum  discipulus,  ut  diceret  ei  quid  plangeret,  dixit 
ei :  Ego  ad  judicium  raptus  fui,  fili,  et  vidi  multos 
de  habiiU  nostro  monachili  euntes  ad  supplicium, 
et  multos  laicorum  euntes  in  regnum  Dei.  Et  haec 
dicens  senex,  lugebat  graviter. 

200.  Quidam  senex  dixit  fratri :  Omni  die  vicinam 
tibi  mortem  esse  cogita ;  quasi  jamclausussisin  mo- 
nuniento,  nihil  de  hoc  saeculo  cures  *.  Timor  Dei 
jugiter  permaneat  in  te,  in  omni  hora.  Crede  te  ho- 
minibus  omnibus  inferiorera  esse.  Nondetrahas  ali- 
cui,  quia  Deus  cognoscit  omnia  ;  sed  esto  pacificus 


tur  studiis  eos  positos  Sarraceni  late  per  eremumBcumomnibus,etdabittibiDominusrequiem  seraper. 


discurrentes  repererunt,  et  irruentes  supra  eos  de 
eremo  ejecerunt,  atque  ligantes  eos  pedibus  suspen- 
derunt,  multisque  injuriis  alTlictos  ad  extremum  to- 
cum  subtus  eos  de  herbis  amarissimis  congesserunt, 
ubi  incredibiliter  cruciati,  lumen  oculorum  ex  ama- 
ritudine  fumi  amiserunt.  Et  postquam  multis  tor- 
mentis  eos  aniixerunt,semivivoseosdimiserunt ;  ex 
quibusunumnovimusin  quodani  loco  plurimo  postea 
supervixisse  tempore,  caeteri  vero  ubinam  fuerint 
devoluti  penitus  ignoramus. 

201.  Interrogavit  quidam  frater  abbatem  Poeme- 
nem  *,  dicens:  Quid  est  quod  Dominus  in  Evangelio 
dicit :  Majorem  hac  charitatem  nemo  habet,  quam 


207.  Cum  quidara  fratres  quemadmodum  orarent 
beatum  Macarium  requisissent  (P<?/a^.,  libcll.xUj  ii. 
10),  respondit  illis,  dicens :  Non  sunt  necessaria  no- 
bis  superflua  verba;  sed  extendere  tantum  manus 
ac  dicere  debcmus  :  Deus,  quomodo  vis,  et  sicut 
tibi  placet,  ita  flat.  Si  autem  tentatio  irruerit,  aut 
impugnatio,  dicendum  est :  Deus,  auxiliare  nobis; 
ipse  enira  scit  quae  nobis  expediant. 

208.  Abbas  Joannes  dicebat :  Similis  debet  esse 
monachus  homini  sedenti  sub  arbore,  qui  respiciens 
feras  diversas  et  serpentes  venientes  ad  se,  cum  non 
potuerit  eis  resistere,  ascendit  in  arborem  ut  eva- 
dat.  Ita  et  monachus  sedeat  in  cella  sua,  et  respi- 


ut  quis  animam  suam  pro  amico  suo  ponat  {Joan.  q  ciens    pravas  cogitationes  venientes  super  se,  et 


XV) ;  quomodo  hoc  fiet  ?  Respondit  senex  ;  Si  quis 
auditverbum  malum  a  proximo  suo,  et  cum  possit 
ipse  similia  illi  respondere,  tolerat  tamen  in  corde 
8U0,  et  vim  laboremque  sibi  facit,  ne  forte  respon- 
deat  illi  malum  et  contristet  illum,  iste  animam 
suam  ponit  pro  amico  suo. 

202.Dixit  quidam  senex :  Si  non  recordatur  homo 
8U08  actus  in  oratione,  in  vanum  laborat  cum  orat  * . 
Quando  enim  voluntatem  peccandi  quis  dimiserit, 
et  ambulat  permanens  in  timore  Dei,  istum  mox 
Gum  gaudio  suscipit  Deus. 

203.  Sanctum  senem  requisivit  frater  {Append. 
Mart.y  n.  36),  dicens  :  Quid  faciet  homo  in  omni 
tentatione  veniente  super  se,  etinomni  cogit^tione 


D 


cum  non  potuerit  eis  resistere,  confugiat  per  ora- 
tionem  ad  Dominum,  et  salvabitur. 

209.  Idem  dixit :  Similis  debet  essemonachus  ho- 
mini  habenti  a  sinistra  ignem,  et  a  deXtra  aquam  : 
quoties  enim  succ»^nsus  fuerit  ignis,  toUit  de  aqua 
et  exstinguit  illum.Sic  oportetet  monachum  facere 
omni  hora,  ut  quandocunque  cogitatio  turpis  suc- 
censa  fuerit  ab  inimico,  tunc  aquam  orationis  ef- 
fundat,  ct  exstinguat  illam. 

210.  Abbas  Zenon  dum  esset  in  Scythi  (Pelag., 
libell.  xviii,  nu/n.7),  egressusest  nocte  de  cellasua 
ambulare  per  eremum;  et  factum  est,  dum  longius 
processisset,  erravit  tres  dies  et  noctes  ambulans,et 
cecidit  fatigatus  usque  ad  mortem.  Et  eccestetitante 


immissa  ab  inimico?  Respondit :  Plangere  debet  in*^  gum  infans,  habens  in  manu  sua  panem,  et  dixit  ei : 


conspectu  bonitatis  Dei,  utsuccurrens  auxilietur  ei. 
Scriptum  estCSSI  enim  :  Dominus  mihi  adjutor 
est,  et  ego  despiciam  inimicos  meos  (PsjL  cxxiO. 

204.  Quidam  senex  dixit :  Sicut  ad  succensam 
oUam  muscae  non  appropinquant ;  si  vero  tepida  fue- 
rit,  insident  in  ea,  et  faciunt  vermes ;  ita  et  mona- 
chum  succensum  igne  divini  amoris  fugiunt  daemo- 
nes,  tepidum  vero  illudunt  et  insequuntur  (Pasch. 
e.  39,  n.  3,  nomine  Pimenii). 

205.Abbas  Silvanus  dumsederetinspelaeOjfactus 

*  Pelag.,  libell. XVII,  n.  10;  Pasch.,  c.  37,  n.  3. 
*Joannes,Ubell.  iv,  n.  '^,  nomino  i/oj/iw ;  Append . 
Mart.,  n.  35.  InEditiaalio  stylo. 


Exsurge,  etcomede.  At  ille  exsurgens  oravit ;  spe- 
rabat  enim  phantasiam  esse.  Cui  intans  dixit :  Bene 
fecisti  quod  orasti  ;  modo  ergo  surgeet  comede.  Cui 
abbas  Zenon  non  acquievit,  nisi  secundo  ac  tertio 
orasset.  Et  cum  iiie  laudaret  quia  orabat,  jam  tunc 
surrexit  et  comedit.  Post  haec  dixlt  ei  infans ;  Quan- 
tum  plus  ambulasti,  tantum  longius  es  a  cella  tua : 
sedsurge,  sequere  me,  et  mox  inventus  estantecel- 
lam  suam.  Dixitergo  ei  senex:  Ingredere  incellam 

3  Pelag.,  libell.  iii,  num.  15;  atque  ejus  stylo  hic 
inEditis.  Posuiex  Mss.  Append.  M:art.,  n.  \S 

*  Pasch.,  c.  43,  n.  2,  nomiae  Silvani.  Append. 
Mart.,  n.  108. 


807 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III. 


808 


meam,  et  fac  orationem.  Et  ingi*esso  sene  in  celiam  A  cum  quadam  die  cum  ipso  pariter  juxta  littos  maris 


suara,  ille  non  apparuit. 

211.  Abbas  Daniel  referebat  dc  beato  Arsenio,  eo 
quod  Sabbatorum  die  vespere  solem  relucentem 
post  dorsum  suum  dimittebat  in  oratione  pei*si- 
stenSf  extendensquc  ad  co^luin  manus  nun  desiste- 
bat  orare,  nisi  iterum  sequcnti  diesol  surgens  ocu- 
los  ejus  iraplessct  (Pelag.^  Hbell.  \\i,  n.  IJ. 

Cajteras  autem  noctes  pervigiles  ducebat,  etpro- 
pe  diluculo,  cum  vellet  parum  pro  naturaB  fragilita- 
te  quiescere,  dicebat  somno :  Veni,  male  serve;  et 
mox  claudens  oculos,  quiescens  subripiebat  parum 
somni  sedendo,  et  statim  exsurgebat  (Pelag.y  li- 
befl,  IV,  iiuni.  2). 

Hic  ipse  Arsenius  totum  tempus  vitae  suae  sedens 


ambularet,  contigit  eum  multum  sitire,  et  dixit  seni: 
Sitis  me  macerat,  Pater  (Joan.,  libcll.,  ii,  n.  1).  At 
beatus  Bcsarion,  facta  oratione,  jussit  eum  aquam 
de  mari  tollere  et  bibere.  Quod  cum  fecisset,  et  dul- 
cissimara  aquam  rcperisset,  vasculum  quod  secara 
portavitimplevit.  Quod cum  vidisset  abbas  Besarion, 
dixit  ad  eum  :  Quare  implesti  vas  aqua,  fili  ?  At  ilie 
dixit:  Indulge  mihi,  Pater,  timui  cnim  ne  fortein 
antea  sitiam.  Cui  senex  dixit :  Indulgeat  tibi  Domi- 
uus,  fili ;  quia  et  ubique  Deus  est,  et  potest  tibi 
dulcera  aquam  praestare. 

216.  Quidam  frater  volens  discedere  in  solitudi- 
nem  *,  a  raatre  propria  prohibebatur.  lile  vero  dice^ 
bat  matri  suae:  Permitte  me,  mater;    salvare  enim 


ad  opus  manuum,  paunum  habebat  in  sinu  propter  ^  voloanimam  meam.  Cum  autem  non  posset  retinere 

eum  mater,  dimisiteum.Iile  vero  veniens  in  soiita- 
dinem,  pcr  negligentiam  omncm  vitamsuam  consu- 
mebat.  Contigit  autem  ut  moreretur  mater  ejus.Et 
post  tempus  aliquod  factus  est  et  ipse  aegrotus,  et 
i-aptus  in  extasi  ad  judicium,  invenit  matrem  cam 
his  qui  judicabantur.  IUa  autem  cum  vidisset  eum, 
obstupuit,  dicens  :  Quid  est  hoc,  fili  ?  et  tu  in  hoc 
loco  deductus  es  condemnandus  ?  Et  ubi  sunt  illa 
verba  quaesolebasdicere:  Quoniam  salvare  volo  ani- 
mam  meam  ?  Erubesccns  ergo  ille  in  verbis  quse  aa- 
diebat,stabatnihii  habens  quod  responderet.  Etecce 
voce  facta  ut  hic  revocaretur,  tanquam  altero  jusso 
cx  cocnobio  fratrum  transire,  reversus  ad  se,  omnia 
quae  cognoverat,  quaeque  audieratastantibus  refere- 


lacrymas,  quae  ob  desidcrium  aeternae  vitae  crebro 
currebant  cx  oculis  ejus  (Pelag.j  libell.  iir,  n,  1  ; 
Ruffin  ,  sup.,  71.  163). 

212.  Quidam  fratres,  cum  ad  abbatem  Lucium  ad- 
venissent  *,  requisivit  eos  senex,  dicens:  Quid  sole- 
tis  manibus  vestris  operari  ?  At  illi  dixerunt :  Nos 
nihil  manibus  nostris  operamur,  sed  secundum 
quod  dicit Apostolus,  sine  cessationeoramus(/r/ie55. 
v).  Quibus  senex  dixit :  Non  manducatis  ?  At  illi  pro- 
fessi  sunt :  Etiam.  Dixitque  eis  :  Quandoergo  come- 
ditis,  quis  pro  vobis  orat  ?  At  illi  conticuerunt.  Et 
iterum  requisivit  eos,  dicens  :  Nunquid  dormitis  ? 
Cumqueilli  sedormiredixissent,  dixiteis  :  Quando 
ergo  dormitis,  quis  orat  pro  vobis?  Et  non  invene- 


runt  quid  responderent  ei. Tunc  dixit  eis  :  IndulgeteC  bat.  Ad  confirmationera  sane  verborum  suoruro  roga- 


ergo  mihi,  quoniam  nonfacitis  sicutdicitis.Ego  au- 
tem  dicam  vobis  quemadraodura  manibus  meis  ope- 
rans  sine  cessationeoro.  Sedeo  enim  de  raane  usque 
ad  liorara  constitutara,  et  pauca  palraaruin  folia  in- 
fundo,  et  facio  exinde  funiculos,  et  interira  oro,  di- 
cens  :  Miserere  raei,  Deus,  secundum  magnara  raise- 
ricordiara  tuara,  et  secundura  raultitudinera  misera- 
tionum  tuarura,  deln  iniquitatcra  meara  (Psal.  l). 
Curaque  ^99  percomplevero  opera  manuum  mea- 
rum,  et  fccero  aliqua  vasa  aut  paucos  funiculos, 
et  emero  ex  eis  nuraraos  decera,  ex  ipsis  nuramis 
duos  do  pauperibus,  et  reliquos  comedo.  Quando 
ergo  comedo  aut  dorraio,  tunc  illi  pro  peccatis  meis 
sine  cessatione  impleut  orationem  meam. 


vit  ut  aliquis  ex  astantibus  iret  ad  monasterium,  ut 
videret  si  transisset  frater  ejusdem  nominis,  de  qao 
audierat ;  qui  profectus,  invenit  ita.  Ipse  vero  post- 
quam  sanus  efTectus  est,  reclusit  se,  et  sedit  cogi- 
tans  de  salute  sua,  poenitens  et  lacrymans  super  his 
quae  fecerat  prius  in  negligentia.  Tanta  autem  erat 
ei  compunctio,  utcura  multieum  rogarent  pauiulam 
requiescere,  ne  forsitannoxium  aliquid  pateretur  per 
incessantem  fietam,  ille  nollet,  dicens  :  Si  matris 
meae  iraproperiumnonportavi,  quemadmodum  pne- 
sente  Christo  et  angelis  ejus  in  die  judicii  aut  im- 
properia  aut  tormenta  portabo  ? 

217.  Quidam  frater  sedebat  in  iEgypto  in  magna 
humilitate  praecipuus  (Pa5c/i.,  c.  24,  n.  2),  et  habe- 


213.  Abbas  Macarius,  dum  semei  de  Scythi  por- D  bat  sororem  in  civitate  meretricem,  quae  multis  ani- 


taret  sportellas  quas  texerat,  grandem  habens  viae 
laborem,  resedit,  et  dixit :  Deus,  tu  scis,  quia  am- 
plius  non  valeo  ambulare.  Et  mox  inventus  est  ad 
fluvium^  unde  adhuc  multis  aberat  intervallis 
{Joan.^  Ubell.  ii,  n.  6). 

214.  Abbas  Ammon  veniens  indesertoad  quem- 
dam  locum  haurire  aquam,  vidit  basiliscum ;  et  ja- 
ctans  se  in  faciem  suam,  dixit :  Domine,  aut  ego 
moriturus  sum,  autista  bestia.  Mox  basiliscus  per 
virtutem  Dei  dissipatus  est. 

2  l5.Abbatis  Besarionis  discipulus,  nomine  Dulas, 

*  Pelag.y  libell.  xii,  n.  9.  Atque  ejus  stylo  iiic  in 
Editis. 


mabus  perditio  fuerat.  Frequenter  ei^o  monebant 
senes  fratrem  illum,  et  vix  potuerunt  ei  persuadere 
ut  veniret  ad  eam,  quatenus  per  admonitionem  ejus 
posset  peccatum  quod  per  eam  fiebat  evincere.  Cum 
autem  veniret  ad  locum,quidam  ex  notis  eum  videns, 
prsecessit,  et  nuntiavit  illi,  dicens :  Ecce  frater 
tuus  venit  ad  te  de  ei*emo.  IUa  autem  haec  audiens, 
prae  gaudio  relictis  amatoribussuis  quibus  ministra- 
bat,  capite  discooperto  ad  occurendumfratri  egressa 
est.  Et  dum  vidisset  eum,  tentaretque  eum  com- 
plecti,  dixit  ei  ille:  Soror  mea  charissima,  parce 

^Pelag.Aibell.  iii,  n.  20.  Atque  ojus  stylo  hic  m 
Editis.  Posui  ex  Ms. 


809 


VERBA  SENIORUM. 


810 


animae  tu8e,quoniam  multi  propter  te  pereunt.  Con-Atius  leetari  illiuspossessione^quamsanctietapostoli 


sidera  quanta  habeas  tormenta  praeparata,  nisi  cito 
popnitere  festinaveris.  Illaautemcontremiscens  dixit 
ad  eum:  Etscis,frater,  quiaestmihi  salus  vel  modo  ? 
Cui  ille  dixit:  Si  voluens,  est  tibi  adhucsalus.  Illa 
autcm  jactans  se  ad  pedes  fratris  sui,  petebat  ut  eam 
secum  duceret  in  desertum.  Cui  fratcr  dixit  :  Vade, 
cooperi  caput  tuum,  et  sequere  me.Cuiilla,  Eamus, 
ait,  velociter ;  oportet  enim  me  deformare,  et  inter 
homines  nudo  capite  ambularc,  quam  in  oflicinam 
peccati  mei  iterura  ingredi.  Dum  autem  pariteram- 
bularent,  monebat  eam  fi-ater  ad  poBnitentiam.  Vi- 
dens  autem  ille  quia  quidam  fratres  obviarcnt  sibi, 
dixit  ad  eam  :  Quoniam  necdum  omnes  sciunt  quod 
soror  mea  es,secedeparum  de  via,donec  transeant. 


meruerunt.  Melius  enim  multo  est  spiritu  videre 
quam  came  ;  et  illos  oculos  possidere,  in  quos  pec- 
catifestucanon  possit  incidere,  quam  illos  qui  solo 
visu  per  concupiscentiam  possunt  hominem  in  inte- 
ritum  gehennae  mittere. 

219.  Quidam  firater  (26)  ex  Nitria  parcior  magis 
quam  avarior,  et  nesciens  triginta  argenteis  Domi* 
num  Jesum  venditum,centum  solidos,  quos  lina  te- 
xendo  collegerat,  moriens  dereliquit  (Ex  Hieron, 
episL  2f ,  ad  Eustoch»^  de  custod.virgin^.  Initum  est 
autem  consilium  inter  monachos  (nam  eodem  in  loco 
circiter  quinque  millia  divisiscellulishabitabant[27]) 
quid  facto  opus  esset.  Alii  pauperibus  distribuendos 
esse  censebant,alii  dandos  ecclesiae,nonnulli  paren- 


Quod  cum  fecisset,  postquam  transierunt  illi,  voca-  Btibus  ejus  remittendos.  Macarius  vero,  etPambo,  et 


vit  eam  frater  suus,dicens:  Veni,soror,  eamus  viam 
nostram.  IUa  autem  non  respondit  ei.  Perquirens 
ergo  ille  diligenter  sororem  suam,  invenit  eammor- 
tuam  et  vestigia  pedum  ejus  plena  sanguinc ;  erat 
enim  discalceata.  Tunc  ille  flensetejulansnuntiavit 
senioribus  omnia  quae  facta  fuerant  :  at  illi  conten- 
debantinter  se  de  salvalione  vjus.  •ilunifestavitautem 
Deus  uni  seni  de  ipsa,  quia  quod  nulla  illi  cura  f uit 
de  rebus  corporalibus,  sed  ut  vulnus  proprium  sa- 
naret.neglexit  omniasua,et  suspiravit  SSSgraviter 
et  flevit  propter  peccata  sua,  propterea  suscepisset 
Deus  poenitentiam  ejus. 
218.  Quodaro  tempore  (24)  cum  beatus  Antonius  a 


Isidorus,  et  caeteri  seniores  Patres,  sancto  in  eis  lo- 
quente  Spiritu,  decreverunt  infodiendos  esse  cum 
domino  suo,dicentes :  Pecuniatua  tecumsit  inper- 
ditionem  (Act.  viii).  Sed  ne  hoccrudeliter  quisquam 
putet  factum,  tantus  terror  et  pavor  per  totam 
iGgyptum  cunctos  monachos  invasit,  ut  unum  soli- 
dum  diraisisse,  grandis  apud  eos  sit  criminis. 

220.  Erat  quidam  adolescens  Graecus  in  i^B^pto 
constitutus  in  coenobioSqui  nulla  continentia,  nulla 
operis  magnitudinc  flammas  poterat  camis  exstin* 
guere.  Cumque  ad  PatremmonasteriihaecejuFten- 
tatio  fuisset  perlata,  hac  ille  eum  arte  salvavit.  Im- 
peravit  cuidam  viro  gravi  et  aspero,  ut  jurgiis  atque 


sancto  Athanasio  Alexandriae  episcopo  propter  con-n  conviciis  insectaretur  adolescentem,  et  post  irroga- 


liitationem  hsereticorumin  urbem  essetadductus  (Ex 
Hieron.y  epist.  33,  ad  Castruliwn)^  perrexit  ad  eum 
Didymus  vir  eruditissiraus.  captus  oculis.  Cumque 
roulta  de  Scripturis  sanctis  loquerontur,  inter  caete- 
ras  sermocinationes  quas  dosanctisVoluminibusha- 
bebant,  cum  Antonius  miraretur  ingcnium  ejus,  et 
acumen  animi  collaudaret,  sciscitans,  ait  ad  eum: 
Non  tristis  es  quod  oculis  carneis  careas?  Et  cum 
ille  prae  pudore  reticeret,  secundo  tertioque  eum  in- 
terrogans  Antonius,  tandem  elicuit  ut  mcerorem 
animi  simpliciter  fateretur.  Cui  Antoniusait :  Miror 
prudentem  virum  ojus  reidolercdamnum,quamfor- 
roicae,  et  muscae,  et  culices  habent  (25) ;  et  non  po- 

*  Ad  verbum  pene  ex  D.  Hieron.,  epist.  4.  ad  Rusticura. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 
(1)  Rufftno.]  Vide  prolegomenon  5  generale,  ini-  D     «  Non  ergospemas  sinaplicitatem  et  impolitosser- 


tam  injuriarapriraus  vcniretad  querimoniam.Cum- 
que  imperata  sibi  perficeret,  insuper  vocati  testes 
pro  eo  loquebantur,quiconturaeliamadolescentife- 
cerat.  At  ille  coepit  flerecontra  mendacium:  quoti- 
die  gemitus,  quotidie  lacryraae  fluebaut;  sedebatso- 
lus,  quia  araaritudine  repletus  erat,  omnique  auxi- 
lio  dcstitutus  dd  Jesu  pedes  jacebat.Quid  multa?  ita 
totus  annusdeductusest :  quo  expleto,  interrogatus 
adolesccns  supercogitationibuspristinis,an  si  adhuc 
molestiae  aliquid  sustineret,  respondens  dixit:  Pater, 
viveremihi  non  licet,  quemadmodum  foraicari  libet? 
Ita  ergo  spiritali  Patre  procurante  adolescens  supe- 
rata  libidine  salvatus  est. 


tio  horum  librorura. 

(i)  Vere  mundum  quis  dubitet  meritis  stare  Sancto- 
rum.]  Vel  hinc  aliauomodocol1igipotest,librihujus 
auctorem  esse  Ruffmum,  ut  prolegoraeno  5  tetigi. 
Repetit  enira  hic  Ruflinus  quac  dixerat  prologo  libri 
prioris  :  vel  potius  ejusdera  libri  prologo  epiphone- 
matice  respondet.  Cura  enira  illicdixisset:  c  ut  du- 
bitari  non  debeat  eonim  raeritis  adiiuc  stare  raun- 
dum,  »  nunc  infert  epiphonematice,  ad  prius  dicta 
alludens  :  t  Vereraunduraquisdubitetraeritis  stare 
sanctorura?  > 

Ut  porro  prioris  libri  prologus  in  quibusdara  ad 

I 1  J      *  *  *Y  *  TT*J*  111*J 


mones.  >  Palladius  initio  Lausiacae  Hist.,  epistola 
ad  Lausum  :  «<  neque  respuas  rudem  et  inomatam 
dictionem.  » 

&S4  c  Nec  enim  mei  operis  est  divinae  doctrinae 
scripturaeque  sophistice  et  eloquenter  signare  ser- 
mones. »  Palladms  ibidem :  f  Non  est  emm  divinae 
doctrinae,  oraata  et  adostendendamsapientiamcom- 
posita  uti  oratione.  » 

«  Sed  suaderc  mentes  hominum  in  flde  etoperi- 
bus  veritatis.  »  Palladius  ibidem  :  t  Sed  verbisper- 
suadere  veritatis.  > 

9.  Patmra  denique  sanctomra  patriarcharam  et 


Palladii  proGemiura  inLausiacam  Historiamalludit,     prophetarum  Abraham,  Isaac,  etjacob,  Moysis,  et 
ita  hic  apertius  communia  quaedam  habetcura  epi-     Eliae,  etJoannisideodescripta  estfides,  »  etc.  Pal- 


stola  Palladii  ad  Lausum,  (juac  post  prooeraium 
dem  ponitur,  quae  singulatira  jara  subjungo. 

Patrol.  LXXIIU 


]adius,ibidera:  c  Nam  ii  quoquc,  qui  Patrum  Vitas 
conscripsemnt,  Abrahae,  et  Isaac  et  Jacob,  et  lloy* 


«11  J^ 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  III.  VERBA  SENIORUM.  NOTATIO 


818 


sis,  et  Mlisb,  et  Joannis,  eteoinimquideincep8con-A<rretov.  Etinfra,  apud  Pelagium,  libelloxv,  n.  66,  in 


sequuntur,  non  narrarunt  ut  eorum  illustretur  glo- 
ria,  sed  ut  prodessent  iis  gui  eas  legerent.  » 

(3)  Mi  domine  Fidose,]  Putabam  primo,  Phidose 
legendum  Graeco  vocabulo,  quod  scirem  simile  no- 
men  alibi  esse^ut  Phidus  episcopus  Joppae  in  conci- 
lio  Epbesino,  et  Phidus  diaconus  in  Vita  sancti  Eu- 
thymii  20Januarii.Et  Athanasius,epistolade  Synod. 
Arim.  et  Seleuc,  habet  quemdam  ^iSiJXiov,  Phide^ 
lium  episcopum  pro  quo  apud  Socratem,  libro  ii, 
cap.  32,  est  «^iXtJ^io;,  Philedius.  Sed  variis  excussis, 
ninil  inveni  quod  huc  faceret.  Tandem  cum  attente 
Palladium  legerem  (ex  quovidebamprologumhunc 
adumbratum),  et  in  eo  tam  in  Prooemio  quam  epi- 
stola  ad  Lausum  aliquoties  occurreret  fidelissimus ; 
inpvocBmio^Fidelissimique  et  religiosi imperii  splen- 
dorLause;  inepistola,  Ilxcergo  cum  scias^  fidelis- 
simeLause  ;et  cap.  19,  20, et  34, /jominum  fidelissime 
Lause,  ubi  in  Graeco  est  riTrdTatE,  videbatur  mihi 


hac  eadem  re,  suburbanwn.  Supra  in  Vifa  sancti 
Basilii  c.2,etiam  habes  proa^^ium  .Vide  Onomasticoh. 

(7)  Septimo.]  Intelligitur  septimum  dima  «eo  rp- 

fio  Constantinopoleos,  quod  m  proaBtio  seasabor- 
io  erat.  AJiquando  Graecum  vocabulum  Latini  ser- 
vant,  et  vocant  hebdomon .  Vide  Onomasticon. 

(8)  Subripiat.]  Id  est,  sebrepat,  Editi  addunt,  fn^- 
ritum,  Sic  supra,  apud  Ruffinum,  lib.  ii,  cap.  15. 
aHuic  quodam  die  Satanas  subripere  volens.  » 

(9)  Brumosa.^lta,  Ms.  Editi  fere,  bramosa  ethro' 
mosa.  Intelligitur  autem  aqua  crassa  et  fetida.  Glos- 
sse  Isidori  :  Bromosa,  immunda.  Bmmosus,  anwh 
sus,  resinosus.BrumoXi&^rennosa  pluvia,  VideOno- 
raasticon. 

(10)  Muscata.]  Varia  hic  lectio  in  Mss.  musiea  in 
Aquicinct.  Musaco  iu  Audomaren.  Supra,  in  Vita 
Pelagiae,  cap.  2  :  «  Qnse  tamen  transiens  per  nos, 
totum  implevit  aerem  ex  odore  musci.  »  In  Vita 


Ruffinus  fidosum  posuisse  pro  fidelissimo^^i  itaLau-n  Marcellae,  cap.  3,   fragrare  musco  muro  [In  edit 
sum  occulteinsinuare.  Nec  enim  puta  Ruffinum  no- "  Vallars.,num.  S^fragrare  mure.]  Vide  OnomasticoB. 


men  suum  librohuicprsefixisse,  cum  ex  alio  velver- 
terit,  vel  alterius  librum  cum  prsefatione  ediderit. 

Atque  ut  prologum  hunc  in  manuscriptis  et  edi- 
tionibus  omnibus,  exccpta  primainveni,ita  eumhic 
dedi.  Prima  tamen  editio  sequentia  post  Fidose  ita 
concipit,  et  auctiora  exhibet ;  quae  hic  subjungo,ne 
quid  desiderares  omissum. 

c  Beatifico  siquidem  ct  admiror  laudabile  propo» 
situm  tuum,  ut  dignum  est;quoniam  cum  plunmi 
religiosam  vitam  professi  circa  vana  et  inania  prse- 
sentis  saeculi  studium  suum  impendant,  et  juxta 
prophetae  oraculum,  lapides  sanctuarii  dispersi  sunt 
in  capite  omnium  platcarum,  ex  hoc  valde  giiudeo, 
quod  tu  verbo  aedificationis,  et  sanctaeScripturae  do- 
ctrina  informari  desideras,  sanctorumque  Patrum 
considerationes  et  instituta  perquiris. 

«Igitur  viffesimum  in  episcopiitu  agiins  annum, 
desideranti  tibi  spiritualium  virorum,  quos  in  Dei 
rebus  spectatos  vidi  et  audivi,  vitam  moralemque  Q 
doctrinampraesentis  libellicompendiodeclarare  ten- 
tabo,  quatenus  in  proposito  pietatis  dux  tibimetipsi 
bonorum  operum,  et  eorum  qui  tecum  sunt,  et  qui 
postte  erunt,  doctor  efficiaris  imperitorum. 

a  Sed  oro  te,  ne  spemas  simplicitatem  eloquii, 
nec  politi  a  me  exigas  styli  venustatem.  Nec  enim 
opens  est  divinaeScripturae^sophisticeeteloquenter 
signare  sermones,  sea  suadere  mentes  hominum  in 
fideet  operibus  yeritatis,  secundum  quod  scriptum 
est :  Aperi  os  tuum  verbo  Dei  (Prov.xxvi) ;  etiterum: 
Non  aspemas  verba  seniorum.et  ipsi  enim  didicerunt 
a  patribus  suis  (Eccle.  vm). 

«  Denique  sanctorumpatriarcharumet  propheta- 
rum,  Abrahamscilicet,  Isaac,  Jacob,  Moysi,  Euse,  et 
Joannis  ideo  a  praecedentibus  descripta  est  fides  et 
conversatio,  non  tantum  ut  illos  glorificarent,  quos 
certe  Dominus  glorificaverat,etin  regno  suo  fflorio- 
sos  habebat ;  sed  ut  legentibus  posteris  conferrent 
veritatis  doctrinam,  et  exempla  salutis. 


{W)  A bbas  Joannes .  1  Fulbertus,  Camotensis  epi- 
scopus,  in  fine  epistolarum  suarum,  post  hjmnoin 
de  Nativitate  Christi  et  Epiphania,  ex  hoc  loco,  ?el 
ex  Pelagio,  infra,  libell.  x,  num.  27,  hancde  Joume 
Parvo  narrationem  ita  versibus  et  rhythmis  saeonli 
sui  reddidit  : 

1  n  y itis  patnim  ▼eteram  qnidam  le^i  joeaiidini, 
Exemplo  tamen  babile,  qaod  tobis  dieo  rbrtmiee. 
Joannes  abba  panrulos  atatora,  non  Tirtotibos, 
Ita  maiori  toeio,  qoicam  erat  in  eremoy 
Volo,  dicebat,  ▼itere  secore,  aicot  Angelos. 
Nec  veste  nec  eibo  frai,  qai  laboretor  manibos. 
Respondit  frater :  Moneo,  ne  sis  inccepti  properai, 
Quod  tibi  postmodom  sit  non  eoBpisae  satios. 
At  ille  :  Qui  non  dimicat,  non  cadit  neqoe  soperat. 

Et  nodos  eremom  interiorem  penetrat, 
Septem  dies  gramineo  nix  ubi  dorat  pabolo  : 
Octata  fames  imperat,  ut  ad  sodalem  redeat : 

gui  sero  claosa  janua,  totus  sedet  in  eellola, 
um  minortoce  debili  appellat  :  Frater,  aperi ; 
585  Joannes  opis  iodigos  notis  assistit  foribos  : 
No  speraal  toa  pietas,  qoom  redigit  necessitas. 
Respondet  ille  ofintos  :  Joaones  nctos  eat  aogtlaa, 
Mirator  c<Bli  cardioes.  oltra  oon  corat  boinines. 

Foris  Joannes  exconat,  malamqoe  noctem  lolerat 
Et  prcter  volontariam  banc  agit  panitentiam. 
Facto  mane  recipitor,  satisqoe  verbis  oritor, 
Sic  intentos  ad  crostola,  fert  patieoter  omoia. 
Refocillatos  Domioo  grates  agit  ae  socio, 
Debinc  rastellam  bracbiis  tentat  moTere  langoidii. 
Castigatos  angostia  de  leTitate  nimia, 
Com  aogelos  oon  potoit,  Tir  bonosesae  dididt. 

(12)  Theopemptus.]  Ita  0€($7CE(x7rroc  vocatur  in  Me- 
naeis  Gracis  19  Januarii  in  Vita  Macarii  ^S^yptii. 
In  Mss.  et  Editis  varie  hoc  nomen  depravator, 
Theopenlus,  Theopentius. 

(13)  Carricavit.]  Gloss.  vett,  Carrico^  onero, 

(14)  Conviciis  affligebat.]  De  hoc  Atheniensiam 
more  habes  apud  Gregorium  Nazianz.  oratione  in 

i».'.^^^  j:.^  r>»<.:i::    irTj^:~  r\^ t;«-    r» •-. 


nwiis  aoctrmam,  ei  exempia  salutis.  Dlaudem  divi  BasiUi.  Videin  Onomastico  Depositio, 

4  Accipiens  ergo  a  nobis  non  diserta,  sed  fortia  ;         (15)  Certatus  es.]  Alias,  certasti.  Sed  sspius  hs 

vera,  non  racata ;  sanctos  imitare  cjuos  legis,  prsB-     ' 

dica  quos  dili^is.   Ex  hoc  enim  auditores  tui,  facti 

amatores  Christi,  proficient  ad  aeternam  salutem.i 


Atque  exhis  manifestiusquoqueevadit,  quomodo 
Ruffinus  prologum  hunc  ex  Palladii  Prooemialibus 
expressent.  Conferantur  inter  se,  et  non  vanam 
coniecturam  meam  esse  tute  deprehendes. 

(4)  Paanmatia.]  Panes  sunt  ^Egyptiis  monachis  in 
usu.  Vide  Onomasticon. 

(5)  Gello.]  Post  gellunculus.  In  Pelagio,  libello  v, 
num.  24,  est  suriscula,  Intelligitur  vas  aquarium. 
Vide  Onomasticon. 

(6)  Proastium.]  Mirahicmss.librorum  lectio.Audo- 
m2sen.,prastro^quivocatur  insentim^.  Aquic.  proa- 
stion^  qui  vocatursetimo.  Editi,  prope  prascium  vel 
praiWttm.OBdrenus,  anno20imperiiTheodosiijunio- 
ris,  eamdem  historiolam  narrat,  ubi  Graece  est  r.pox- 


haec 
forma  loquendi  eo  saeculo  usitata  in  his  fibris  oc- 
currit. 

(16)  Cum  /amp(klt&uf.]Virisindignitateconstitii- 
tis,  vel  sanctitate  eminentibus  occurrebant  cum  igne 
cereis,lampadibus^hymiamate.Vide  dicta  ad  Vitam 
sancti  Basilii,  cap.9,  n.  44.  Consule  et  Onomasticon. 

(17)  Pistor  moUe  oculos  opmret.]  Deestprior  pan 
hujus  numeri  in  manuscriptis  usque  ad  Nunquam. 
Editi  eam  habent,  quare  reiiqui.Sedqui  oculi  molst 
Legendum  existimo,  pistor  molx^  oculos  animatis 
operiret.  Ita  Peiagius  libello  xv,  numero  80. 

( 1 8)  Hyperichius .  ]  Hoc  numero  in  Editis  varia com- 
prehendebantur  apophthegmata  brevia,  qnae  iisdem 
verbis  habentur  in  Pelagio  Ubeilo  iiv,  a  nomero  45 
usqueadnum.  54inclusive,  nomine  Hyperichii,  ez- 
ceptis  duobus  ultimis,  qui  sab  IncerH  titolo  hal>en- 
tur.  Substitui  hic  quod  erat  in  Mss. 


843      DE  VmS  PATRUM  LIBER  IV.  EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  CASSIANO*     814 

(19)  Joseph.]  Ms.  kqmc^Jusefel.  Ms.  Audomar.,  Adymide  Spirita  sancto  :  c  Didymos  veromeas  oca- 
Tusefel.  AUi,  Josephel.  ' — *"^*^ :- r.— l: x.- .... 

(20)  Macariits.]  Numerus  hic  et  historiola  Macarii 
hoc  modo  in  Ms.  Aquicinct.  erat  concepta:  a  Abbas 
Macarius  dum  ambularet  per  dosertura,  hominem 
qaemdam  mortuum  pronum  in  terra  invenit  jacen- 
tem,  et  posito  baculo  suo  super  eum,  ait :  In  nomine 
Jesa  Christi  surgc.  Et  statim  qui  jacebat  mortuus, 
surrexit,  et  jactavit  se  ad  pedes  sancti  Macarii .  Et 
ccepit  proclamare  quemadmodum  ducebatur  ab  ange- 
lu  Satanse  ad  locum  tormentorura,  et  propter  peti- 
tionem  ejus  fuisset  ab  iEthiopis  dimissus.  Cui,  cum 
interrogaret  Macarius  in  quo  loco  fuisset  destinatus, 
ille  alte  ingemisccns,  ait :  Quantum  coelum  distat  a 
terra,  tantumignis  est  altus,in  quo  medio  eram  mis- 
sas.His  autem  auditis  senex  lacrymas  efiudit^dicens: 
Vae  homini  illi,qui  mandata  Dei  transgressus  fuerit. 
Quse  in  teztu  edito  sunt  de  refrigerio  damnatorum, 
non  valde  quadrant  cum  placitis  theologorum  scho- 
lasticorum.  Eadem  historiola,  paulo  aliter  narrata, 


lum  habens  sponsse  in  Cantico  canticoram,  et  iila 
lumina  quae  m  candentes  segetes  sublimari  Jesus 
praecepit,  procul  altius  intuetur.  •  Et  epist.  32,  ad 
Abigaum :  c  Sed  illum  te  oculum  habere  laetare,  de 
quo  in  Cantico  dicitur  canticorum  :  Vulnerasti  me, 
soror  measponsa^  unodeoculis  tuis  {Cani.  i\).» 

(25)  Quam  formicx  et  muscse  et  culices  habent.} 
Hieron.  epist.  32,  ad  Abigaum,  quseestconsolatoria 
supercaecitate  :c  Necdoleas  si  hoc  non  habeas  quod 
formicul8e,etmuscae  et  serpenteshabent. »  Ubietiam 
refert,  quosdam  mundi  philosophos,  «  ut  totam  co- 
gitationem  ad  mentis  cogerent  puritatem,sibi  ocalos 
eruisse.  » Et  lib.  u  in  Jovinianum  :  •  quosdam  legi- 
mus  sibi  efTodisse  oculos.  »  Cicero,  lib.  v  de  Fin.  : 
c  Democritus,  qui  vere  falsove  dicitur  oculis  se  pri- 
vavisse.  »  De  oo  idem,  v  Tuscul.,  Gellius,  lib.  x,c.7; 
TertuUianus,  Apolog.  cap.  46. 

(26)  Quidam  frater.]  Hucfortasse  facit  quod  habet 
divus  Hieronymus,  ep.  4,  ad  Rusticum  :  c  Vidimot 


liabetar  etiam  infra,  apud  Joannem,libelloiu,n.i6,  ^nuper  et  planximus  Croesi  opes  unius  morte  depre- 


ubi  notationem  vide. 

(21)  Mazices.]  Impressi,  Mazines,  Ms.  Aquic, 
Amazones.  Sed  legendum  Mazices.  Apud  Pclagium 
est^gens  Mazicarum,  Vide  Onomasticon. 

(22)  Therenuthi. ]lia,\egendnm,  ex  Pelagio,  libell. 
XV,  n.  2.  constat.Ms.  et  Impressi,  vel  teneritudinis^ 
vel  terenitudiniSy  vel  simile  quid  depravatum.Vide 
Onomasticon. 

(23)  Lactorones.\\iBi  Impressi.  Ms.  Aquicin.,/ac^o- 
pones,  qui  totum  locum  ita  legit  :t  Alius  lactopones, 
alius  dactylos,  alius  ficus,  alius  herbas  usibiles,  id 
est  lapsanium,  pastenacas,  scarvitas,  et  petrosili- 
num.  »  MS.  Audomar.  priora  deerant,  reliqua  ita 
legit  :  c  lapsanium,  pastanacas,  carricas  ex  petris  • 
Golon.  editio  :«lapsanium  et  pastenatas,  cucurbitas 
etpetroselinum.»  Aliquae  editiones  cartca^  omittunt. 
Omnino  difDcile  hic  divinare.  An  lacterones  sunt  la- 
ctucae,  a  lacte?  an  decui^tatum  ex»Graeco  yaXaxT^povE; 


hensas,  urbisque  stipes  quasi  in  usus  pauperum  con- 
gregatas  stirpi  et  posteris  derelictas.  Tunc  femim 
quod  latebatm  profundo,supematavitaquae  (IVReg. 
vi),  et  inter  palmarum  arbores  myrrhae  amaritodo 
monstrata  est  {Exod.  xv).  Nec  mirum;  talem  et  so- 
cium  et  ma^istrura  habuit,  qui  egentium  iiames  suas 
fecit  esse  divitias,  et  miseris  derelicta  in  suam  re- 
servavit  miseriam.  Quorum  clamor  tandem  pervenit 
ad  coelura,  et  patientissimas  Dei  vicit  aures;  at  mi»- 
sas  angelus  pessimus  Nabal  Carmelo  (7  Reg.  xxv), 
diceret  :  Stulte,  hac  nocte  auferent  animam  tuam  a 
te,  qua  autem  prxparasti  cujus  erunt  (Lucs  xii)  ? 
ubi  tralatitie  ferrum  pro  latenti  gravique  monachi 
iniquitate  accipe :  et  amaritudinem  aquae  a  Moyse 
prope  septuaginta  palmas  inventam  pro  crimine, 
quod  palmis  velut  sanctitatis  umbra  obtegitur. 

Nescio  an  per  socium  etmagistrum  sugsillet  Ruf- 
finura,  quera  Grunnii  nomine  designat,^e  quo  in 


__ .  — — — ,-        -,  I      ,-        ,j  __^  ___      ^ — ^  —  ^^w  ___ 

quod  tamen  non  memini  legisse.  Forte  etiam  scar-^  eadem  epistola  :  c  Hic  bene  numatus  plus placebat 


vitx  proba  vox,  unde  Gallis  chervis,  inter  herbas 
asibiles.  Vide  Onomasticon. 

(24)  Quodam  tempore.]  Desumptum  hoc  ex  divo 
Hieronymo,epist.  33,  ad  Castrutium;  qua3  hi&tamen 
in  fine,desunt  Hieronymo.c  Quam  illos  qui  soloviuu 
perconcupiscentiampossunt^hominera  in  interitum 
ffehennae  mittere.  »  RufGn.,  lib.  ii  Eccl.  Hist.,  cap. 
7  ;  Socrat.,  lib.  iv,  cap.  20  ;  Hieron.,in  praefat.  Di- 


in  prandiis.  Nec  mirum,si  qui  multos  mescare  soli- 
tus  erat,  facto  cuneo  circumstrepentium  garrulonim 
procedebat  in  pubiicum,  intus  Nero,  foni  Cato.  i 

(27)  Nam  eoaem  loco  eirciterquinque  mitlia  divisis 
cellulis  habitahant.]  8upra,lib.  ii,  qui  primni  Rufiini 
est,  in  prologo  :  «  Commanent  autem  ner  eremum 
dispersi  et  separati  in  cellulis.  >  Non  irustra  dixit, 
divisis  celluliSy  ut  Cellia  seu  Lauram  insinuaret. 


DE  VITIS  PATRUM 

LIBER  QIIARTUS, 

AUCrrORIBUS  (D  SEVERO  SULPICIO  (2)  ET  JOANNE  GASSIANO  (3). 

Excerpta  hxc  sunt  ex  Severi  Sulptcii  dialogo  1,  et  Joannis  Cas%iani  Institutis  et 

Collationibus. 


|)r0l0gU0. 


)  Freqaenter  ac  saepius  a  me,fratres,flagitatis  ut  vobis  gratia  aedificationis,regre88as  de  partibas  trans- 
iiigrinis,edisseram  meae  peregrinationis  histonam, vel  qualiter  in  Oriente  fides  Christi  floreat^quae  sit  princi- 
pum  pax,  quae  sanctorum  quies,  quae  institatamonachorum.  quae  eremitanim  vita  vel  conversatio.  Si vel  in 


815 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  IV. 


816 


ererao  vivere  Christianis  licet,  quantisque  signis  ac  virtutibus  in  servis  suis  Christus  operetur,  qaemadmo- 
dura  ctiam  raihi  prospera  navigatio  fuerit,  qui  vel  quo  me  iter  terrenura  perduxerit.  Vestris  ergo  a^jiiliii 
orationibus  faciam  ut  desiderare  vos  video,  et  quaeso  ut  libentissirae  ad  ea  quao  narro  aurem  accommodetis  *. 

*  Sever.  Sulpic,  dialogo  1  cap.  1,  quaedam  hujus  Prologi  verba  habet.  Inteliigenda  omnianomiae 
Posthumiani,  qui  interloquitur. 


CAPUT  PRIMUM. 

de  monacho  solitario  qui  in  finibus  Cyrcnorum  in 

parvo  tugurio  commanehat. 

Ante  hoc  trienniura,quo  terapore  hincabii  (Sever, 

Sulpic.  dialogo  1,  c.  2),  ubi  a  Narbonanavira  solvi- 

mus,  quinto  die  portura  Africsc  intraviraus,  adeo 

prospera  Dei  nutu  navigatio  fuit.Libuit  anirao  adire 

Carthaginera,loca  visitare  sanctorura,et  praecipue  ad 

sepulcrumCypriani  martyrisadorare.Quinto  decirao 

igitur  die  ad  portum  regressi,  profectique  in  altum 

Alexandriam  pctentes,  reluctante  Austro,  penc  in 

Syrtim  illati  sumus  :  quod  providi  nautae  caventes, 

jactis  anchorisnavim  sistunt.Sub  oculis  autem  terra 

continens  erat,  in  quam  scaphis  egrcssi,  cum  vacua 

omnia  ab  humano  cultu  cernereraus,  ego  studiosius 


A  terram  ferinis  pellibus,  facit  nos  discumbere ;  appo- 
nit  prandiura  sane  locupletissimum,dimidium  panea 
hordeaceum.  Eramus  autera  nos  quatuor,  ipse  ertt 
quintus.  Fasciculum  herbae  etiam  intulit,  cujus  no- 
raen  mihi  excidit,  quae  menthae  sirailis  est,  exube- 
ransquefoliis  saporem  raellis  praestabat.'  Hujus  pr»- 
dulci  adraodura  suavitate  jet  delectati  sumus,  et  at* 
tiati.  Septemenim  diebus  apudinumfuimus.Postert 
igitur  die,  cum  aliqui  cx  incolis  ad  nos  confluere 
coepissent,  cognoscimus  illum  hospitem  nostnun 
esse  presb^rterum,  quod  suraraa  nos  dissimulatione 
ille  celaverat.Deinde  cum  ipso  ad  ecclesiam  procei- 
siraus,quae  fere  duobus  raillibus  a  conspccta  nostro, 
interjectu  montis,  exclusa  aberat.Eratautemvilibos 
texta  virgultis,  non  multo  arabitiosior,  quam  nostri 


cxplorandoruralocoruragratia,  longius  processi.Tri- ^  hospitis  tabernaculura  :  in  quo  vix  quis,  nisi  cumis, 


bus  fere  a  littore  millibus  parvura  tugunura  inter 
arenas  conspicio,  cujus  tcctura,  quasi  carina  navis, 
erat  contiguura  terree,  satis  (Irrais  tabulis  constru- 
ctum.Nonquod  ibi  irabriura  ulla  vis  tiraeatur ;  fuisse 
autem  illic  pluviara  nec  aliquando  quidcra  auditum 
cst ;  sed  quod  ventorum  tanta  vis  est,  ut  si  quando 
vel  cleraentiorecoelo  aliquantuni  spirare  flatus  coepe- 
rit,  raajus  in  illis  terris,  quara  in  ullo  mari  naufra- 
gium  CMi9  sit.  NuUaibi  gerraina,  satanulla  prove- 
niunt :  quippe  in  instabili  loco  arentibus  arenis,  ad 
omnera  morura  ventorura  cedentibus.  Verum  ubi  ad- 
versa  quaedara  a  raari  proraontoria  ventis  resistunt, 
terraaliqnantulurasolidiorherbara  rarara  atquehi- 
spidara  gignit,  ea  ovibus  est  pabulum  satis  utile.In* 


poterat  consistere.  Cum  hominura  mores  quaerere- 
mus,  illud  praeclarura  aniraadvertimus,  nihil  eosne- 
que  vendere,  neque  emere.  Quid  sit  frausatque  fur- 
tum  nesciunt :  aurura  atqueargentum  neque  habent, 
neque  habere  cupiunt.  Nam  cum  ego  presbjrtero  Uli 
decem  aureos  obtulissem,  refutavit.  Et  cum  nollet 
eos  accipere,  aliquantulura  vestiraentomra  ei  indol- 
siraus.  Quod  cura  ille  benigne  accepisset,  revocanti- 
bus  nos  ad  raare  nautis,  discessimus  ab  eo. 

CAPUT  II. 
De  dictis  Origenis,  quod  futretica  sint. 
Prospero  igitur  cursu  fSeverus  Sulp,,  dialogo,  i, 
c.    3),  septirao  die  Alexandriam  pervenimus,  ubi 
foeda  inter  episcopos  atque  monachos  certamina  ge- 


colae  loci  illius  lacte  vivunt.  Qui  solertiores  sunt,  vel  G  rebantur,  exea  occasione  vel  causa,quodcongregati 


(ut  ita  dixerim)  ditiores,  hordeaceo  pane  utuntur.Et 
ibi  sola  messis  est,qua!  celeritate  provcntus,  pcr  na- 
turam  solis  siveaeris,  ventorum  casus  evadere  solet. 
Quippe  fertur  a  die  jacti  serainis,  trigesimo  die  ma- 
turescere.  Consisteve  autera  ibi  horaines  non  alia  ra- 
tio  facit,  qnara  quod  oranes  tributo  liberi  sunt.  Ex- 
treraasiquidem  Cyrenoruraora  estdesertoilli  conti- 
gua,  quod  interiBgyptumet  Africam  interjacet;  per 
quod  olira  Cato  Caesarem  fugiens  duxit  exercitura. 
Ergo  ut  ad  tuguriumiHud,quod  eminus  conspexe- 
ram,  pertendi,  invenio  ibi  senem  in  veste  pellicea, 
raolam  manu  vertentem.  Consalutatus,  accepit  nos 
benignissime.Ejectosnos  iniilud  littus  exponiraus; 
et  ne  statira  repetere  cursum  posseraus,raaris  raolii- 


in  unum  saepius  sacerdotes,  frequentibus  decrevisse 
synodis  videbantur,  ne  quis  Origenis  (4)  libros  l^;e- 
ret  aut  haberet,  qui  tractator  sanctarum  Scriptora- 
rum  peritissimus  habebatur^  sed  episcopi  qaaedam 
in  libris  illius  insanius  scripta  meraorabant.  Qu« 
assertores  Origenis  non  ausi  defendere,ab  haeretids 
potius  fraudulenter  inserta  dicebant;  et  ideo  non 
propter  illaquae  in  reprehensionem  raeritovocarai- 
tur  etiara  reliqua  esse  damnandacum  legentium  fides 
facile  posset  habere  discrimen,nefalsa  seqaeretnr, 
ettaraen  catholice  disputata  retineret.  Non  esseau- 
teramirura,  si  inlibns  neotericis  et  recenterscriptis 
fraus  haeretica  fuisset  operata,  quae  in  qoibnsdam 
locis  non  tirauisset  irapetere  Evangelicam  veritatein. 


tie  detineri.  Egressos  in  terrara,  ut  est  raos  huraani  QAdversura  hoc  episcopi  obstinatius  renitentes,  pro 


ingenii,  naturam  locorura,  cuituraque  habitantiura 
voluisse  cognoscere ;  Christianos  nos  esse,  id  prae- 
cipue  quserere,  an  essent  aliqui  inter  illas  solitudines 
Christiani.Tunc  vero  ille  flens  pra2  gaudio,  ad  genua 
nostra  provolvitur,  iteruraque  ac  saepius  nos  deo- 
sculans,  invitat  ad  orationera.  Deinde  expositis  in 


potestate  cogebant  recta  etiam  universa  cum  pravis, 
et  cum  ipso  auctore  damnare,  quia  satis  snper  his 
sufficerentlibri,  quos  ad  se  jara  recepisset  Ecdesia; 
respuendaraque  esse  penitus  lectionem  quaepluses- 
set  nocitura  insipientibus  quam  profutura  sapienti- 
bus.  Mihi  autem  ex  illis  libris  quaedam  curiosiai 


317 


EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  GASSIANO. 


818 


indaganti,  admodam  multa  placuerunt :  sed  aliqua  Amihi  videtur  in  aliquibus  opusculis  vitia  multorum 


reprehendi,  in  quibus  illum  prava  sensisse  non  du- 
binm  est,  quae  defensores  ejus  falsata  contendunt. 
Ego  miror  unum  eumdemque  hominem  tam  diver- 
sum  a  se  esse  potuisse  ut  in  ea  parte  qua  probatur 
neminem  post  apostolos  habeat  aequalem  ;  in  ea  vero 
qua  jure  reprehenditur,  nemo  deformius  doceatur 
errasse.  Nam  cum  ab  episcopis  excerpta  ez  libris 
illiusmulta  legerentur,  quae  contracatholicamfidem 
scripta  constarent,  locus  ille  vel  maximam  parabat 
invidiam,  in  quo  editum  legebatur  :  Quia  Dominus 
noster  Jesus  Ghristus  sicut  pro  redemptionc  hominis 
in  carnem  venisset,  cpucem  pro  hominis  salute  per- 
pessus,  mortem  pro  hominis  aetemitate  gustasset ; 


{Hier.^  epist.  22  ad  Euitochium,de  custod.  Virgin.) ; 
imo  quod  nihil  penitus  omisit,  quod  non  carperet, 
iaceraret,  exponeret ;  prsecipue  avaritiam,  nec  minus 
vanitatem  insectatus  est.  Multa  de  superbia,.  non 
paucade  superstitione  disseruit.Caeterum  de  famiiia- 
ritatibus  virginumetmonachorum,atqueetiam  cle- 
ricorum,  quam  vera,  quam  fortia  disputavit  ?  unde  a 
quibusdamdiciturnon  amari.  Oderunteumhaeretici, 
quia  eos  impugnare  non  desinit.  Oderunt  eum  cle- 
rici,  quia  vitia  eorum  insectatur  et  crimina.  Sed 
plane  eum  boni  homines  admirantur  et  diligunt.  Nam 
qui  eum  haereticum  esse  arbitrantur,  insaniunt.  Yere 
dixerim,  catholica  hominis  scientia,   sana  doctrina 


itaesset  eodem  ordine  passionis  ctiam  diabolum  re- g  est :  totus  semper  in  lectione,  totus  in  libris  est. 


dempturus,  quia  hoc  bonitati  illius  pietatique  con- 
grueret  «»89,  ut  qui  perditum  hominem  reformas- 
set,  prolapsum  quoque  angelum  liberaret.  Cum  haec 
atque  alia  hujusmodi  ab  episcopis  proderentur,  ex 
studiis  partium  orta  est  magna  seditio.  Quae  cum 
reprimi  sacerdotum  auctoritate  non  posset,  saevo 
ezemplo  adregendam  Ecclesiaedisciplinampraefectus 
assumitur  :  cujus  terrore  dispersi  fratres,  ac  per 
diversas  oras  monachi  sunt  fugati,  ita  ut,  propositis 
edictis,  in  nulla  constare  sede  sinerentur.  Illud  au- 
tem  me  admodum  permovebat,  quod  HieronTmus 
vir  mazime  catholicus,  et  sacrae  legis  peritissimus, 
Origenem  secutus  primo  tempore  putabatur :  quem 
nonc  idem  ipse  Hicronjmus  praecipue  et  omnia  illius 
scripta  daomaret.  Nec  vero  ausus  sum  de  quoquam 
temere  judicare  :  praestantissimi  tamen  viri  doctis- 
aimique  fercbantur  in  hoc  certamine  dissidere.  Sed 
tamen  sive  illud  error  est,  ut  ego  sentio;  sive  hac- 
resis,  utputatur,  non  solum  reprimi  non  potuit  mul- 
tis  animadversionibus  sacerdotum,  scd  ncquaquam 
tam  late  se  potuisset  effunderc,  nisi  contentione  cre- 
Tisset.Istiusmodi  ergo  turbationem  cum  veni^Alexan- 
dria  fluctuabat.  Me  quidem  episcopus  illius  civitatis 
benigne  admodum,  et  melius  quam  opinabar  exce- 
pit,  secumque  tenere  tentabat.  Sed  non  fuit  animus 
ibi  consistere,  ubi  recens  fratcrnae  cladis  fervebat 
invidia. 

CAPUT  III. 
De  conversatione  Hieronymi  Jerosolymitani. 
Igitur  inde  egressus  (Sever.  Sulp.yDialogo  1,  c.  4), 
Bethleem  oppidum  petii,  quod  ab  Jerosolymis  sex  D 
millibus  separabatur :  ab  Alexandria  autem  sedecim 
mansionibus  abest  ecclesia  loci  illius,  quam  Hiero- 
Bjmus  presbyter  regebat.  Nam  parochia  est  episcopi, 
qoi  Jerosolymam  tenet.  Mihi  jampridem  Hicrony- 
mus,  superiore  illa  mea  peregrinatione  compertus, 
fiicile  obtinuerat  ut  nullum  praeter  illum  mihi  expe- 
tendum  rectius  arbitrarer.  Vir  enim  praetcr  fidei  rae- 
ritnm,  dotemque  virtutum,  non  solum  Latinis  atque 
Graecis,  sed  et  Hebraicis  etiara  litteris  eruditus  est, 
iit  se  illi  in  orani  scicntia  nerao  audeat  coraparare. 
Nam  sex  raenses  apud  ipsura  fui  conversatus.  Cui 
jogis  adversum  malos  pugna,  perpetuuraquc  ccrta- 
men  concivit  odia  perditorum.  Vcrc  foteor,  pinxisse 


Non  die,  non  nocte  quiesoit ;  aut  legit  aliquid  sem- 
per,  aut  scribit.  Quod  nisi  mihi  fuisset  fixum  animo, 
et  promissum,  Deoteste,ante  propositum,  eremum 
adire,  vel  exiguum  temporis  punctum  a  tanto  viro 
discedere  noluissem.  Huic  ergo  traditis  atque  com- 
missis  omnibus  meis,  omnique  familia,  quem  me 
contra  voluntatem  animi  mei  secuta  tenebat  impli- 
citum,  exoneratus  quodammodo  gravi  fasce  penitus 
ac  iiber,  egressus  sum  ad  Alexandriam.  Viaitatis  ibi 
fratribus,  ad  superiorem  inde  Thebaidam,  id  est  ad 
.£gypti  extrema  contendi.  Ibi  enim  vastae  patentis 
eremi  solitudinis  plurimum  ferebantur  habere  mo- 
nachorum.  Longum  est,  si  omnia  cupiam  referre 
quae  vidi :  pauca  namque  perstringam. 

CAPUT  IV. 
Quod  abbates  fratribus  suis  eorum  licentia  in  eremo 
constitutis  victum  administrant. 
Haud  longe  ab  eremocontigua  Nilo  (Sever.,  Sulp.^ 
dialog.  1,  c.  5),  multa  sunt  monasteria  :  habitant  in 
uno  loco  pleruraque  centeni,  quibus  summum  jus 
est  sub  abbatis  imperio  vivere,  nihil  arbitrio  suo 
agere,  per  omnia  ad  nutum  illius  poteatatemque 
pendere.  En  his  ergo  si  qui  majorem  virtutem  mente 
conccperint,  ut  acturi  solitariam  vitam  se  ad  ere- 
mum  confcrant,  non  nisi  permittente  abbate  disce- 
dunt.  Haec  illorum  prima  virtus  est,  parere  alieno 
imperio.  Transgressis  ergo  ad  eremum  abbatis  illius 
ordinatione,  panis  et  quiiibet  alius  cibus  mini- 
stratur. 

CAPUT  V. 
Quod  frater  in  eremo  pascitur  pane  ccelico, 
Casu  per  illos  dies  quibus  illuc  adveneram  (Seve- 
rus  Sulp.,  dialog.  1,  c.  5),  cuidara  solitario  quinu- 
per  ad  ereraura  secesserat,  neque  araplius  ab  hoc 
monasterio  quara  sez  millibus  tabemaculum  sibi 
constituerat,  panem  abbas  per  duos  pueros  miserat. 
Quorum  major  habebat  aetatis  annos  quindecim,  mi- 
nor  duodecennis  erat.  His  ergo  inde  redeuntibus, 
aspis  rairae  raagnitudinis  venit  obviam  :  cujus  oc- 
cursu  nihil  perterritis,  ubi  ante  pedes  CS30  eorum 
venit,  quasi  incantata  carminibus,  caerulea  colla  de- 
posuit;  rainor  cx  pueris  raanu  eara  apprehensam  ac 
pailio  involutara,  fcrre  coepit ;  deinde  monasteriura 
quasi  victor  ingressus,  in  occursum  fratrum  capti- 


819 


DE  YITIS  PATRUM  UBER  IV, 


8» 


vam  bestiam,  resoluio  pallio,  non  sine  jactantiaB  ta-  A  tus  et  ilUc  erat  multis  oleribus  copiosos.  Id  quidem 


more  deposuit.  Sed  cum  infantium  fidem  atque  vir- 
tutem  csBteri  prsedicarent,  abbas  ilie  altiori  consilio, 
ne  infirmior  aetas  iusolesceret,  utrumque  virgis  com- 
pescuit,  multum  objurgatos  cur  ipsi  quod  per  eos 
operatus  fuerat  Dominus  prodidissent ;  opus  illud 
non  suae  fidei,  sed  divinae  fuisse  virtutis ;  discerent 
potius  Deo  in  humilitate  servire,  non  in  signis  et 
virtutibus  gloriari,  quia  melior  esset  infirmitatis 
conscientia  virtutum  vanitate.  Hoc  ubi  ille  frater  au- 
divit  solitarius,  et  periciitatos  infantulos  serpentis 
occursu,  et  ipsos  insuper  multa  verbera  victo  ser- 
pente  meruisse,  abbatem  obsecrat,  ne  sibi  post  haec 
ullus  panis  aut  cibus  aliquis  mitteretur.  Jamque  oc- 


contra  naturam  eremi,  ubi  omnia  arentiaf  exusta 
solis  ardoribus,  nullius  unquam  seminis  vel  eiignam 
i-adicem  ferunt.  Verum  hoc  sancto  ilii  labor  cum  pe- 
cude  communis,  et  propria  praestabatindastria;fire- 
quens  enim  irrigatio  aquae  tantam  pinguedinem  are- 
nis  dabat,  ut  mirum  in  modum  virere  atque  frocti- 
ficare  hortuli  illius  olera  videremus.  £x  his  ergo  una 
cum  domino  suo  bos  ille  vivebat ;  nobis  quoqae  ex  ea 
copia  coenam  sanctus  ille  dedit.  Post  coenam  autem, 
jam  inclinante  vespera,  invitat  nos  ad  arborem  pal- 
mae,  cujus  interdum  pomis  uti  solebat,  quae  fere 
duobus  milUbus  aberat.  Nam  hae  tantum  in  eremo 
arbores,  licet  rarae,  habentur  tamen  :  quod  utrum 


tavusdies  fiierat  emensus  quo  se  homo  Christi  infra^solers  antiquitasprocuraverit,ansoUsnaturagignat, 


periculum  famis  ipse  concluserat.  Arebant  membra 
jejunio,  sed  deficere  menscoelo  intenta  non  poterat. 
Corpus  inedia  fatiscebat,  fides  firma  durabat :  cum 
interim  admonitus  abbas  iUe  per  Spiritum  ut  disci- 
pulum  visitaret,  pia  soUicitudine  cognoscerecupiens 
qua  vitae  substantia  vir  fidelis  aleretur,  qui  mini- 
strari  sibi  panem  ab  homine  noluisset,  ad  requiren- 
dum  eum  ipse  abbas  proficiscitur.  At  iUe,  ubi  emi- 
nus  senem  venire  conspexit,  occurrit  ei  obviam, 
agit  gratias,  ducit  ad  cellulam.  Cum  ingressi  pariter 
ambo,  conspiciunt  palmiciam  sportam,  caUdo  pane 
congestam,  foribus  affixam  de  poste  pendere  ;  ac 
primum  panis  caUdus  sentitur  odore,  tactu  vero  ac 
si  ante  paululum  foco  esset  ereptus,  ostenditur, 
iElgyptU  tamen  panis  forma  non  cernitur.  Obstupe- 


ignoro ;  nisi  Deus  praescius  futurorum  habitandam 
quandoque  sanctls  eremum,  haec  servis  suis  praepa- 
raverit.  Ex  majore  enim  parte,  quae  inter  Ula  consi- 
stunt  secreta,  cum  aUagermina  nuUa  succedant,  ista- 
rum  arborum  pomis  ibi  aluntur.  Ergo  ubi  ad  Ulam, 
ad  quam  nos  hospes  noster  ducebat,  arborem,  per- 
venimus,  leooem  ibi  ofifendimus.  Quo  viso,  ego  et 
iUe  dux  meus  intremuimus ;  sanctus  iUe  incunctanter 
accessit ;  nos  Ucet  trepidi,  secuti  sumus.  Fera,  ab  eo 
imperata,  modesta  discessit  et  constitit,  dum  ille  at- 
tigua  ramis  humUioribus  poma  decerperet.  Cumque 
palmis  plenam  manum  obtuUsset,  occurrit  bestia,  ac- 
cepitque  tam  Ubere  quam  nuUum  animal  domesticum. 
Et  cum  comedisset,  abscessit;  nos  haec  intuentcs, 
etadhuctrementes,  facUe  potuimusagnoscere  quanta 


facti  ambo,  munus  coeleste  cognoscunt,  cum  iUe  hoc  ^  in  iUo  virtus  fidei,  et  quantain  nobis  esset  infirmitas. 


abbatis  adventu  praestitum  fateretur,  abbas  vero  il- 
lius  fidei  ac  virtuti  ascriberet ;  ita  ambo  coelestem 
panem  cum  magna  exsultatione  fregerunt.  Quod  cum 
abbas  ad  monasterium  postregressus  fratribus  retu- 
lisset,  tantus  omnes  incenderat  ardor  animarum.  ut 
certatim  aderemum  et  sacras  soUtudines  ire  prope- 
rarent. 

In  hoc  monasterio  duos  ego' jam  senes  (5)  vidi 
(/frtd.,  c.  6),  qui  per  quadraginta  annos  ibi  degere, 
ita  ut  nunquam  inde  discesserint,  ferebantur.  Siqui- 
dem  id  de  eorumvirtutibus,  et  abbatis  ipsius  testi- 
monio,  et  omnium  fratrum  audierim  sermone  con- 
sono  celebrari,  quod  unum  eorum  sol  nunquam  vi- 
disset  epulantem,  alterum  nunquam  vidisset  iratum. 


CAPUT  VII. 

Quod  lupa  a  sene  pascitur^  furti  rea  veniam  prccaiur. 

S40  Alium  atque  singularem  virum  vidimus,  in 
parvo  tugurio,  in  quo  non  nisi  unus  recipi  posset,ha- 
hitantem  (Severus  5u/p.,  dialogo  1,  c,  8).  Huic  lupa 
soUta  erat  astare  coenanti,  nec  facUe  unquam  bestia 
faUebatur,  quin  iUi  ad  legitimam  horam  refectionis 
occurreret;  et  tam  diu  pro  foribus  exspectaret,  do- 
nec  iUe  panem,  qui  in  ccena  supererat  ofiferret,  iUa 
manum  ejus  lambere  soUta,  atque  ita  quasi  impleto 
officio  etpracstitaconsolatione  discedebat.  Sed  forte 
accidit  ut  sanctus  iUe,  dum  fratrem  qui  ad  eum  ve- 
nerat  deducit  abeuntem,  diutius  abesset,  et  non  nisi 
Sed  quia  unius  eremitaa  cognovistis  virtutem,  refe-  t>  sub  nocte  remearet,  interim  bestia  ad  consuetum  il- 
L?     j,  ,     ,    .,  j^^  tempus  coenae  occurreret;  vacuam  celiam,  cum 

famiUarem  patronum  abesse  sentiret,  ingressa  est, 


ram  vobis  adhuc  paucade  pluribus. 

CAPUT  VI. 


Quod  leana  tanquam  animal  mansuetum  a  sene 

escam  cepit. 

E!go  ubi  primam  partem  eremi  ingressus  sum  (Se- 
ver,  Sulp,y  diaL  1,  cap.  7),  duodecim  fere  a  NUo 
mUUbus  (habebam  autem  unum  ex  fratribus  ducem 
locorum  peritum)  pervenimus  ad  quemdam  senem 
monachum,  sub  radice  montis  habitantem  :  ibi, 
quod  in  iUis  locis  rarissimum  est,  puteus  erat. 
Bovem  unum  habebat,  cujus  hic  erat  totus  labor, 
impulsarotali  machina  aquain  producere,  nam  mille 
aut  ampUus  pedum  profundum  putei  ferebatur.  Hor- 


curiosius  explorans  ubinam  esset  habitator.  Casu 
contigua  cuni  panibus  quinquc  palmicia  fiscella  pen- 
debat ;  ex  his  unum  sumit,  et  devorat^deinde  perpe- 
tratoscelerediscessit.  Regressuseremita,  viditspor- 
tulam  dissolutam,  non  constante  panum  numero. 
Damnum  rei  f  amiUaris  intcIUgit,  ac  prope  Umen  panis 
assumpti  fragmenta  cognoscit.  Sed  non  erat  incerta 
suspicio,  qusB  furtum  persona  fecissct.  Ergo  cum 
sequentibus  diebus  secundum  consuetudinem  bestia 
non  veniret,  nimirum  audacis  facti  conscia  ad  eum 
venire  dissimulans,  cui  fecisset  injuriam,  aegre  pa- 
tiebatur  cremita  se  alumnae  soiatio  destitutum:  po- 


821 


EXGERPTA  EX  SEVERO  SDLMGIO  ffT  QASSIANO. 


8« 


ttremo  illius  oratione  revocata,  septimQin  post  diem  A  mercede  ad  monasterium  redierunt»  et  fidem  sancti 


aflhit,  ut  solebat,  ante  fores  coenanti.  Sed  ut  facile 
cemeres  verecundiam  poenitentis,  non  ausa  propius 
aecedere,  dejectis  profundo  pudore  in  terram  lumi- 
nibus,  quod  palam  licebat  intelligi,  quamdam  veniam 
precabatur.  Quam  illius  confusionem  miseratus  ere- 
mita,  jubet  cam  propius  accedere,  ac  manu  blanda 
caput  triste  permulcet ;  deinde  pane  duplicato  ream 
suam  refecit:  ita  indulgentiam  consecuta,  ofBcii 
consuetudinem  deposito  moerore  reparavit.  Intuemi- 
ni,  quseso,  Christi  etiam  in  hac  parte  virtutem,  cui 
sapit  omne  quod  brutum  est,  cui  mite  est  omue  quod 
saevit:  lupa  officium  praestat,  bestia  furti  crimen 
agnobcit,  lupa  conscio  pudore  confunditur  :  vocata 
adest,  caput  praebet ;  et  habet  sensum  indultae  sibi 


gloriamque  Christi  quam  ipsi  viderantenarravenmt. 

CAPUT  IX. 
Frater  quidam  ihicis  exemplo  didicit  quid  de  herbis 
edere,  quidve  respuere  deberet, 
Fuit  et  aiius  in  illis  regionibus  anachoreta,  qui  in 
ea  parte,  quse  est  Syenes,  habitabat(5ev6n^iSu/p., 
dialogo  1,  c.  10).  Uic  cum  primum  se  ad  eremum 
S44  contulisset,  herbis  herbarumque  radicibus, 
quas  praedulcis  interdum  et  saporis  eximii  fert  are- 
na,  victurus,  ignarus  germinis  eligendi,  nociva  pie- 
ruraque  carpebat ;  nec  erat  facile  vim  radicum  sapore 
discemere,  quia  omnia  aeque  dulcia,  sed  pleraque 
occultiore  natura  virus  lethale  cohibebant.  Cum  ergo 
edentem  vis  intema  torqueret  et  imraensis  dolori- 


venia;,  sicut  pudorera  gessit  errati.  Tua  haec  virtus,  B  bus  vitalia  universa  quaterentur,  ac  frequens  vomi- 


Christe ;  tua  haec  sunt,  Christe,  miracula.  Etenim 
quae  in  tuo  nomine  operantur  servi  tui,  tua  suntmi- 
rabilia  ;  et  in  hoc  ingemiscimus,  quod  majestatem 
tuam  ferae  sentiunt,  homines  non  verentur.  Ne  cui 
autem  hoc  incredibile  videatur,  majora  adhuc  me- 
roorabo.  Fides  Christi  adest  me  nihii  fingere,  sed 
quae  mihi  bene  comperta  sunt  explicabo. 

CAPUT  VIII. 
Quod  quinque  catuli  leonum  cxci  per  anachoretam 

illuminati  sunt. 

Habitabant  plerique  in  eremo  sine  uUis  tabema- 

culis,  quos  anachoretas  vocant  {Severus  Sulp,,  dior 

logo  1,  cap.  9).  Vivunt  herbarum  radicibus,  nullo 

nnquam  certo  loco  consistunt,  ne  ab  hominibus  vi- 


tus  cmciatibus  non  ferendis  ipsanT  animae  sedem, 
stomacho  jam  fatiscente,  dissolveret,  eremita  omnia 
penitus  quae  essent  edenda  forraidans,  nihil  jam  at- 
trectare  aut  gustare  audebat.  Septimum  quoque  je- 
junus  diem,  spiritu  jam  deficiente,  ducebat,  cum  ad 
eum  fera,cuiibicisestnomen,accessit:huic  propius 
astanti,  fasciculum  herbamm,  quem  coUectum  pri- 
die  attingere  eremita  non  audebat,  objecit.  Sed  fera 
quae  virulenta  erant  ore  discutiens,qu8einnoxiano- 
verat  eiigebat.  Ita  vir  sanctus  ejus  exemplo  quid 
edere,  quid  respuere  deberet  edoctus,  et  periculum 
famis  evasit,  et  herbamm  venena  vitavit. 

CAPUTX. 
Praterquidam  quinquaginta  annis  in  monte  Sina  con^ 


sitentur.  Ad  quemdam  igitur  hoc  ritu  atque  hac  Q     stitutus^  non  patitur  aliorum  fratrum  accessus. 


lege  viventem,  duo  ex  Nitria  monaclii ,  licet 
longe  diversa  regione,  taraen  quia  olira  ipsis  in  mo- 
nasterii  conversatione  chams  et  familiaris  fuisset, 
auditis  ejus  virtutibus  tetendemnt.  Quem  diu  mul- 
tumque  quaesitura,  tandera  raense  septimo  repere- 
runt  in  extrerao  illo  deserto  quod  est  Meraphis  con- 
tiguum  demorantera,  quas  ille  solitudines  jara  per 
annos  duodeciro  dicebatur  habitare .  Qui  licet  omnium 
hominumvitaretoccursura,  taraen  agnitis  fratribus 
non  refugit,  seque  charissimis  per  triduum  non  ne- 
gavit.  Quarto  diealiquantuluraprogressus,curapro- 
sequeretur  abeuntes,  leaenara  mirae  raagnitudinis  ad 
se  venire  conspiciunt.  Bestia,  licet  tribus  repertis, 
non  incerta  quera  peteret,   anachoretae   pedibus 


Sed  longum  est  de  omnibus  qui  eremum  incolunt 
comperta  nobis  meraorare  {Sever,  Sulp.,  dialogo  1, 
c.  ll),Annumintegrum  etsepterafere  menses  intra 
solitudinem  constitutus  exegi,  saepius  taraen  cum 
illo  sene  qui  puteura  et  bovera  habuit  habitavi.  Duo 
beati  Antonii  raonasteria  adii,  quae  hodieque  ab  ejus 
discipulis  incoluntur.  Ad  eura  etiara  locura  in  quo 
beatissimus  Paulus  primus  ereraita  est  diversatus, 
accessi  :  jugum  Sina  raontis  vidi,  cujus  cacuraen, 
coelopenecontiguum,  nequaquam  adiri  potest.Inter 
hujus  raontis  secessus  anachoreta  esse  aliquis  fere- 
batur,  quem  diu  multuraque  quaesitum  viderc  non 
potui.  Qui  fere  jara  ante  quinquaginta  annos  a  con- 
versatione  humana  remotus,  nullum  vestis  usum  ha- 


advolvitur,  ac  deinde  praecedentemsequuntur.Nam  D  bebat,  sed  setis  corporis  sui  tectus  erat.  Hic  itaque 


illa  praeiens  etsubinde  restans,  in  eos  intendebat,  ut 
facile  posset  intelligi  id  eara  velle,  ut  quo  illa  duce- 
bai,  anachoreta  sequerotur.  Quid  multis?  ad  spelun- 
cam  bestiae  pervenitur,  ubi  illaadultos  jam  quinque 
catolos  malefeta  nutriebat.  Qui  ut  clausisluminibus 
ex  aivo  matris  exicrant,  caecitate  perpetua  tene- 
bantur.  Quos  singulos  de  rupe  prolatos,  ante  ana- 
choretae  pedes  mater  exposuit.  Tunc  demum  sanctus 
advertit  quid  bestla  postularet ;  invocatoque  Christi 
nomine,contrectavit  manu  clausa  lumina  catulomm; 
ac  statim  caecitate  depulsa,  apertis  oculis  bestiamm 
dia  negata  lux  patuit.  Ita  fratres  illo  auachoreta, 
quem  desideraverant,  visitato,  fructuosa  laboris  sui 


quoties  eum  religiosi  viri  adire  voluemnt,  cursu  ra- 
pido  aviapetens,  occursum  fugiebathumanum.Uni 
tantummodo  ferebatur  se  ante  quinquennium  prae- 
buisse  videndum  qui,  credo,  potcnti  fide  id  obtinere 
promeruit.  Cui  inter  multa  colloquia  percontanti  cur 
homines  tantopere  fugeret,  respondisse  illi  perhibe- 
tur:  Qui  ab  hominibus  frequentatur,  non  potest  ab 
angelis  visitari.Unde  non  irameritoreceptaopinione 
multomra,  fama  vulgaverat,  sanctum  illum  ab  ange- 
lis  visitari. 

Ego  autera  a  Sinamonte  digressus  (Ibid.)^  adNi- 
lum  flumen  regressus  sum,  cujusripasfrequentibus 
monastcriis  consertas,  utraque  ex  parte  lustravi 


m 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  IV. 


824 


etplerumque vidi, utdudum  dixeram, uno in  locoha-  A  operis  spesesse  non  poterat,  tamen  obedientiae  vir- 


bitare  centenos,  sed  et  bina  et  tema  raillia  in  iisdem 
viculis  agere  constabat.  Nec  sane  ibi  minorem  pute- 
tis  diTersantium  in  multitudine  monachorum  esse 
virtutem,  quam  eorum  esse  cognovistis,  qui  se  ab 
humanis  ccetibus  removerunt.  Praecipua,  ut  jam  di- 
xi|  et  prima  ibi  virtus,  obedientia.  Neque  enim  ibi 
aliter  quis  adveniens,  a  monasterii  abbate  suscipi- 
tur,  quam  qui  tentatu^  fuerit  et  probatus,  nullum 
unquam  recusaturus,  licet  arduum  et  difficile,  in- 
dignumque  abbatis  imperium. 

CAPUT  XI. 

Obedientix  incredibilis  magna  miracula, 

Referam  vobis  duoincredibilis  obediehtiae  magna 
miracula  (Sever,  5tt/p.,  dialogo  1,  c,  12).  Igitur  cum 


tus  in  labore  durabat.  Sequens  quoque  annus,  vano 
labore  tantum  effectum  fratris  ehidit.  Tertio  demum 
anno,  succedentium  temporum  labente  curriculo, 
cum  neque  nocte  neque  die  aquarius  ille  cessaret, 
virga  floruit.  Ego  ipse  ex  illa  virgula  arbuscuiam 
vidi,  quae  hodieque  intra  atriummonasterii  ramis  vi- 
rentibus  quasi  in  testimonium  manens,quantum  obe- 
dientia  meruit,  et  quantum  fides  posset,  ostendit. 

CAPUT  XIII. 

Dxmonia  ejicien$  etiamadxmone  possidetuVj  fine  ta- 
men  salubri  restituitur, 

Quidam  exsanctis  Patribus  fugandorum  de  corpo- 
ribus  obsessis  daemonum  incredibili  praeditus  po- 
testate,  multa  signa  faciebat  {Sev.  Sulp,^  dialog,  i, 


quidamfratersseculiactibusabdicatis,  monasterium     cap.  14).  Non  solum  enim  prsesens,  neque  \erbo 


magnae  dispositionis  ingressus,  suscipise  rogaret  in 
congregationem,  abbas  coepit  ei  multa  proponere  : 
graves  esse  ilhus  disciplinae  labores,  sua  vero  dura 
iroperia,  quae  nullius  facilc  posset  implerepatientia: 
aliud  potiusmonasterium,  ubifaciUoribus  legibusvi- 
veretur,  expeteret,  et  non  tentaret  aggredi  quod  non 
posset  adimplere.  IUe  vero  his  terroribus  nihil  per- 
moveri,  sed  magis  omnem  obedientiam  ita  poIUceri 
coepit,  ut  si  eum  abbas  in  ignem  ire  praeciperet,  non 
recusaret  intrare.  Quam  ilUus  protessionem  ubi  ab- 
bas  accepit,  non  cunctatus  probare,  jubet  eum  in 
cUbanum,  qui  coquendis  panibus  parabatur,  intrare. 
At  ille  non  distulit  parere  praecepto,  sed  statim  me- 


tantum,  sed  et  absens  quoque,  interdum,  ciUcu  sui 
fimbriis  aut  epistolis  missis  obsessa  corpora  curabat. 
Hic  ergo  mirum  in  modum  frequentabatur  a  popuhs, 
ex  multis  locis  ad  eum  venientibus ;  taceo  de  mino- 
ribus ;  praefecti,  comites,  atque  diversarum  judices 
potestatum,  prae  foribus  iUius  saepe  jacuerunt.  Hic 
enim  omni  potu  inperpetuum  penitus  abstinuit^ac 
pro  cibo  septem  tantum  caricis  sustentabatur.Interea 
sancto  viro,  ut  ex  virtute  honor,  ita  ex  honore  va- 
nitas  ccepit  subrepere.  Quod  malum  ubi  ille  primum 
potuit  in  se  sentire  grassari,  diu  multumque  discu- 
tero  conatus  est,  sed  repellere  penitus  non  potuit. 
Ubique  nomen  ejus  daemones  fatebantur.  Excludere 


dias  flammasnihil  cunctatusingressus  est.  Quae  mox  p  a  se  confluentem  populum  non  valebat :  virus  inte- 


tam  audaci  flde  victae,  velut  illis  quondam  Hebrseis 
pueris,  cesserunt,  et  confestim  fugit  incendium.  Et 
ipse  qui  ingressus  est,  et  putabatur  arsurus,  velut 
frigido  rore  perfusum  se  essemiratus  est.  Sed  quid 
mirum,situum,  Christe,  tironem  ignis  ille  non  teti- 
git,  ut  nec  abbatem  pigeret  dura  mandassc,  nec 
discipulum  poeniteret  obedientiam  explesse.  Hinc 
ergo  inteUigendum  est  quantum  obedientia  obtinere 
apud  Deum  mereamur,dum  iUe  qui  eo  quo  advene- 
rat  die  tentaturinfirmus,  per  agilitatem  obedientiae 
periectusinventusest.  Merito  feIix,merito  gloriosus, 
probatus  obedientia,  glorificatus  est  passione. 

CAPUT  XII. 

Aliud  miraculum  obedienti». 


rim  latens  serpebat  in  pectore,  et  cujus  nutu  ex  alio- 
rum  corporibus  daemones  fugabantur,  seipsum  oc- 
cultis  cogitationibus  vanitatis  purgare  non  poterat. 
Totis  igitur  precibus  conversus  ad  Dominum,  oi-avit, 
ut,  permissa  in  se  diaboli  potestate,  similis  ilUs  fie- 
ret  quosipsecuraverat.  Quidmultis?  Ule  praepotens, 
iUe  signis  atque  virtutibus  toto  Oricnte  vulgat is,  iUe 
ad  cujus  Umina  populi  ante  confluxerant,  correptus 
a  daemone  est;  ac  retentus  in  vincuUs,  omnia  illa 
quae  energumeno  solent  fieri  perpessus,  quinto  de- 
mum  mense  purgatus  est  non  tantum  daemone,  sed 
quod  iUi  erat  utiUus  atque  optatius,  etiam  vanitate. 

CAPUT  XIV. 
Eremita  ad  sxculum  rediens  quomodo  punitus  €4t. 


Quidam  itidem  frater in  eodem  monasterio  ad  eum-  q     Adolescens  quidam  praedives  opibus  {Sev.  Sulp, , 


dem  abbatem  recipiendus  S4ltS  advenerat  {Sever, 
Sulp,,  dialog.  'I,c.l3).  Cum  prima ei lex obedientia) 
proponeretur,  acperpetempollicereturad  omniavel 
extrema  patientiam,  casu  abbas  storacinam  virgam 
aridam  manu  gerebat :  hanc  fixit  in  terrara,  atque 
illi  advenae  id  operis  injunxit,  ut  tam  diu  virgulae 
aquam  irriguam  ministraret,  donec  (quod  contra  na- 
tursim  erat)  virga  arida  in  solo  arebte  viresceret  *. 
Subjectus  iUe  frater  durae  legis  imperio,  aquam  pro- 
priis  humeris  quotidie  convehebat,  quae  a  Nilo  flu- 
mine  per  duo  fere  miUia  petebatur.  Jamque  emenso 
anni  spatio,  labor  non  cessabat  operantis,  de  fructu 

'  SimUe  apud  Pelag.,  UbeU.  iv,  num.  3. 


dialog,  1,  cap,  15),genere  clarus,  habens  uxorcm  et 
filium  parvulum,  cum  in  iEgypto  tribunus  esset  et 
frequentibus  adversum  Blembos  [Forte,  Blemyes] 
expeditionibus  quaedam  eremi  contigisset,  sanctorum 
etiam  tabernacula  complura  vidisset,  a  beato  Joanne 
eremita  verbum  salutis  accepit.  Nec  moratus  inuti- 
lem  miUtiam  cum  vano  honore  illo  contemnere,  ere- 
mum  constanter  ingressus,  brevi  tempore  in  oroni 
generc  virtutum  perfectus  emicuit  *.  Potens  jejunus, 
humilitate  conspicuus,  fide  firmus,  facile  seantiquis 
monachis  studio  virtutis  aequavcrat.Cum  interim  sub- 
iit  eum  cogitatio  injecta  per  diabolum,  quod  rectius 

'  De  eo  Ruffinus,  Ub.  ii,  c.  1. 


825 


EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  CASSIANO. 


826 


esset  ut  redii*et  ad  patriam,filiumque  unicum  ac  do-A  Nave  :  Solve  corrigiam  caiceamenti  tui,  locus  enim 


mum  totam  cum  uxore  salvaret :  quod  utique  et  ac- 
ceptius  Deo  foret,  quam  si  solum  se  saeculo  eriperet, 
et  salutem  suorum  negligeret.  Istiusmodi  ergo  talsae 
justitiae  colore  supcratus,  postquadriennium  cellam 
suam  atquepropositum  eremita  deseruit.  Sed  ubiad 
proximum  monasterium,  quod  a  multis  fratribus  ha- 
bitabatur  accessit,  causam  discessionis  atque  consi- 
lium  quaerentibus  confitetur.  Renitentibus  cunctis, 
etprsecipue  loci  iiiiusabbate,  raaleanimofixasenten- 
tia  non  potuit  evelli.  Igitur  infelici  se  obstinatione 
proripiens,  cum  dolore  oranium  digressus  est  a  fra- 
tribus.  Et  vix  a  conspectu  eorura  abscesserat,  mox 
impletur  daemone,  cruentasque  spumas  ore  provol- 
vens,  suis  dentibus  seipsum  lacerabat.  Deinde  ad 


in  quo  stas  terra  sancta  est  {Exod.  iii ;  Josue  v). 

CAPUT  XVI. 

De  canonico  orationum  modo,  et  perfecta  abrenuntia- 

tione  sxculi, 

Itaque  per  universam  ^Egyptum  et  Thebaidam, 
ubicumque  habentur  monasteria,  legitiraura  oratio- 
nura  raodurainvespertinisconventibus  seunocturnis 
vigiliis  tenent  {Cass.l.  ii  Fnstit.,  c.  3.)Non  enim  illic 
quisquara  congregationi  fratrura  interesse  permitti- 
tur,  nisi  prius  universis  facultatibus  suis  reddatur 
extraneus.  Et  quiingressusin  congregationem  fuerit, 
sic  obedire  cogitur cunctis,  ut  redeundum  sibi  secun- 
dura  sententiam  Doraini  ad  infantiara  pristinara  no- 


idem  monasterium  fratrum  huraeris  reportatus,  cura  p  ^'erit,nihil  sibi  consideratione  »tatis  vel  annorum  nu- 
coerceri  in  eo  imraundus  spiritus  non  valeret,  ne-     "^^^^^*^*^  P^^"'^®'^^' ^"^P^  ^"  ^®^"^^  ^"^^^^^'^  ^^ 


cessitate  cogente  ferreis  nexibus  alligatus,  pedes  cum 
manibus  rinciuntur.  Non  immerita  poena  fugitivo. 
Post  biennium  vero  oratione  sanctorum  abimraundo 
spiritu  libcratus,  ad  ereraura,  unde  discesserat,  mox 
regressus,  et  ipse  correcfus  est,  et  aliis  futurus  pro 
exemplo,  ne  quem  aut  falsBB  justitiae  umbra,  aut  in- 
certa  mobiiitas  inutili  levitate  compellat  semel  ccepta 
deserere. 

CAPUT  XV. 

De  habilu  vel  vestimcnto  Mgyptiorum  monachorum. 

S4l3Suntpraeterea  quaedam  inipso  iEgyptiorum 
habitu  non  tantum  ad  curara  corporis  quantum  ad 
morum  formulam  congruentia((7(M5tan.,/.  i  Instit.^  G  ^^^^^^s. 
c.  4).  CucuUis  namque  perparvis  indesinenter  utun- 
tur  diebus  ac  noctibus,  scilicet  ut  innocentiam  et 
simplicitatem  par\iilorum  jugiter  custodire  etiam 
imitatione  ipsius  velaniinis  commoneantur. 

Colobiis  quoque  lineis  induuntur  (/W(i.,c.  5),  quae 
vix  ad  cubitos  usque  pertingunt,  nudas  de  reliquo 
circumferunt  manus,  ut  araputatos  eos  habere  actus 
etopera  raundi  hujus  suggeratabsdssiomanicarum. 

Post  haec  angusto  pailiolo  tam  amictus  humilitate 
quam  vilitate  pretii,  colla  pariter  atque  humeros 
tegunt,  quod  mafortes  tam  nostro  quam  ipsorum 
imncupatur  eloquio  (Jbid.^  c.  7). 

Ultimum  est  habitus  eorum  pellis  caprina,  quae 
melotes  appellatur  (Ibid.^  c.  8).  Qui  tamen  habitus 


sumptara  se  reputat  perdidisse ;  sed  pro  rudiraento- 
rura  raerito  et  tirocinii  novitate,  quara  se  gerere  in 
Christi  militia  recagnoscit,  subdere  se  etiam  juniori- 
bus  compellitur. 

Igitur  per  universam  (ut  dixiraus)  iEgyptura  duo- 
denarius  psalraorura  numerus  (/6id.,  c.  4),  tam  in 
vespertinis  quam  in  noctumis  solemnitatibus  custo- 
ditur,  itaduntaxat,  ut  post  ipsos  psalmos  duae  lectio- 
nes,  una  veteris,  alia  novi  Testamenti,  subsequantur. 
Qui  modus  antiquitus  constitutus,  idcirco  per  tot 
saecula  intemeratus  pcrdurat,  quia  non  humana 
adinventione  statutus  a  senioribus  affirmatur,  sed 
coelitus  angelico  ministerio  Patribus  antiquis  fuisse 


CAPUT  XVII. 

Ubi  angelus  in  congregatione  seniorum  duodecim 
psabnos  visus  fuit  cantasse. 

Nam  cum,  in  primordiis  fidei  {Cass.^  l.  ii  Instit., 
c.  5),  pauci  quidem,  sed  probatissimi  viri,  monacho- 
rum  nomine  censerentur,  quique  jam  normam  viven- 
di  a  successoribus  apostolorum  susceperant,  sece-  ^ 
dcntesin  secretiorasuburbiorura  loca,  agebant  vitara 
tanto  abstinentiae  rigore  districtam,  ut  omnibus  stu- 
pori  esset  tam  ardua  conversationis  eorum  professio. 
Hi  ergo  venerabiles  Patres,  pervigili  cura  posteris 
consuientes^  qui  modus  quotidiano  cultui  per  uni- 
versum  fraternitatis  corpus  decemi  deberet,  tracta- 
turi  omnes  in  unura  locura  conveniunt,  ut  haeredita- 


pellis  caprinae  significat  raoitificata  membra  omniDtempietatisacpacissuccessoribussuisabsolutamab 


petulantia  camalium  passionum,  debere  eos  in  sum- 
ma  virtutum  gravitate  consistere. 

Calceamenta  quoque(/&i(r.,  c.  10),  velut  interdicta 
Evangelico  praecepto  recusantes  (Matth.  et  Luc.  x), 
eum  infirmitas  corporis  vel  matutinus  rigor  hiemis 
saevit,  seu  meridiani  aestus  fervor  exegerit,  tantura- 
modo  muniunt  pedes.  Quibus  tamen  caligis  quan- 
quamlicito  utantur,  utpoteDorainiraandato  conces- 
sis  (Act.  XII ;  Marc,  vi),  nequaquam  tamen  pedibus 
easinhaererepermittunt,  cura  accedunt  ad  celebran- 
da  seu  ad  percipienda  sacrosancta  raysteria,  illud 
etiam  existimantes  secundum  litteram  custodiri  de- 
bere,  quod  dicitur  ad  Moysen  et  ad  Jesum  filium 


omni  dispensationis  lite  transmitterent,  verentes  ne 
quainquotidianis  solemnitatibus  inter  viros  ejusdem 
cultui*ae  dissonantia  vel  varietas  exorta,  quandoque 
in  posterum  erroris  noxiigermenemitteret.  Cumque 
pro  suo  unusquisque  fervore,  diverso  modo  psalmo- 
rum  numeros  institueret,  et  alii  quinquagenos,  alii 
sexagenos  psalmos ;  nonnulli  vero  nec  hoc  quidem 
contenti  numero  transcendi  eum  debere  censerent, 
essetque  inter  eospro  religionis  gloria  pia  contentio, 
ita  ut  tempus  vespertinae  solemnitatis  sacratissimae 
quaestioni  succederet ;  repente  unus  in  medio  eorum 
psalmos  Dominocantatums  exsurgit.  Cumque,admi- 
rantibus  cunctis,  undecim  psaimos,  orationum  inter- 


827 


DE  VITI8  PATRUM  LIBER  IV. 


8t8 


jectione  distinctos,  contigois  versibns  parili  pronun- A  Allelaia  nullas  dicatnr  psalmns,  nisi  is  qni  in  titQlo 
tiatione  cantasset,  duodecimum  sub  Alleluia  respon-    suo  Alleluia  inscriptione  praenotatnr. 


sione  consummans,  ab  universorum  oculis  repente 
subtractus,  quaestioni  pariter  et  caerimoniis  finem 
imposuit. 

Exhinc  sancti  qui  aderant  seniores,  intelligentes 
angelico  magisterio  congregationibus  fratrum  gene- 
ralem  canonem  non  sine  dispensatione  Domini  consti- 
tutum,  decreverunt  hunc  numerum  tam  in  vesperti- 
nis  quam  in  noctumis  vigiliis  custodire  (/6id.,c.6}. 

S44I  Has  igitur  praedictas  orationes  hoc  modo 
incipiunt  atque  consummant  {Cass,,  lih.  ii  Insiit,^ 
c.  7),  ut  finito  psalmo,  quem  Gloria  subsequitur, 
non  statimadincurvationem  genuum  corruant,  sed 
antequam  genua  flectant,  paulisper  orant;  et  stantes 


Nuilum  etiam  tempus  ab  operis  ezerdtatione  va- 
cuum  transire  concedunt  {Ihid.,  c.  12,)  quia  non  se- 
lum  ea  quse  diei  splendor  emittit  omni  instantia 
manibus  exercere  contendunt ;  sed  etiam  illa  opera- 
tionum  genera  sollicita  mente  perquirunt,  quae  ne 
ipsius  quidem  noctis  densissimse  tenebrae  valeant 
impedire,credentes  se  tantosublimiorem  spiritalium 
contemplationum  puritatem  mentis  intuitu  quacsito- 
ros,  quanto  diutius  fuerint  erga  operis  studium  ac 
laboris  intenti. 

Hoc  quoque  nosse  debemus  {Ibid,,,  c.  18),  a  vespe- 
ra  Sabbati,  quae  luccscit  in  diem  Dominicum,  ad 
vesperam  sequentcm,  apud  eos  genua  non  curvari, 


in  supplicatione,  majorem  partem  horarura  expen-  ^^  sed  nec  totis  quidem  quinquagesimae  diebus. 

dunt.  Itaque  post  haec  puncto  brevissimo  procidentes 

adterram,velutorantes  tantumdivinam  dementiam, 

cum  summa  rursus  velocitate  consurgunt ;  ac  iterum 

expansis  manibus,  eodera  modo  quo  prius  stantes 

oraverunt,suisprecibu8intentiusimmorantes.Dicunt 

enim  ip8i,in  terra  diutius  procumbentem  monachum, 

quasi  inoratiooe  enixius  laborantem,  non  solum  di- 

versis  cogitationibus,  sed  etiam  somno  gravius  im- 

pugnari.  Experimento  didicimus  quod  plerique  non 

tam  orationis  gratia  quam  refectionis  obtentu  in 

terram  prostrati^  diutius  videntur  orationem  pro- 

trahere, 

CAPUT  XVIII. 
Quantadiscretioetobservantia  inoratione  tenendasit. 


CAPUT  XX. 
De  opere  manuum^  et  cur  tertia,  sextay  et  nona  psal' 

latur, 

Ita  namque  ab  eis  incessanter  operatio  manuum 
privatim  per  cellulas  exercetur((7a55.,  lib,  mlnstit.f 
c,  2),  ut  psalmorum  quoque  vel  caeterarum  Scriptn- 
rarum  studium  per  totum  diei  spatium  jugiter  medi- 
tantes,  in  liis  ofBdis  quae  nos  statuto  tempore  cde- 
bramus,  totum  diei  tempus  absumant. 

Tertiam  vero  horam,  et  sextam,  atqne  nonam, 
trinis  psalmis  quotidie  finiunt  (Ibid,^  c,  3j.  Uis  enim 
tribus  temporibus  etiam  Danielem  prophetam  quoti- 
die  fenestris  apertis  in  coenaculo  preces  Domino 
fudisse  cognoscimus  \Daniel,  vi).  Nec  immerito  haec 


Gum  igitur  praedictas  solemnitates,  quas  illi  sy-  ^  specialius  tempora  religiosis  sunt  ofHciis  deputata. 


naxeos  vocant,  celebraturi  conveniunt  {Cass,,  iib,  ii 
Instit,^  c,  10),  tantum  praebetur  a  cunctis  silentium, 
ut  cum  in  unum  tam  numerosa  fratrum  multitudo 
conveniat,  nullius  vox,  excepto  canentis,  personet. 
In  qua  oratione  non  sputum  emittitur,  non  excreatio 
obstrepit,  non  oscitatio  somnolenta  trahitur ;  nulla- 
que  vox  absque  sacerdotis  precem  concludentis 
auditur.  Cum  autem  ille  qui  orationem  coUecturus 
est  e  terra  surrexerit,  ita  ut  nuUus  nec  antequam 
inclinetur  ille,  genu  flectere,  nec  cum  ex  terra  sur- 
rexit,  morari  praesumat.  Ideo  enim  orationes  illi 
celeri  fine  concludunt,  ne  forte  immorantibus  eis 
ditttius,  redundantia  quaedamsputi  seu  phlegmatis 
interrumpat  orationis  excessum ;  et  idcirco  dum 


in  his  siquidem  promissionum  perfectio,  et  summa 
nostrae  salutis  est  adimpleta.  Hora  namque  tertia, 
repromissus  olim  per  prophetas  Spiritus  sanctus, 
super  apostolos  descendit,Iinguarumque  omnium  eis 
sdcntiam  dedit  {Act,  n),  Hora  autem  sexta,  imma- 
cuiata  hostia  Dominus  noster  JesusChristos  oblatus 
est  Patri,  crucemque  pro  totius  mundi  salute  con- 
scendens,  humanigenerisddevit  peccata(6?otos5.  ii). 
Eadem  quoque  hora  Petro  in  excessu  mcntis  vocatio 
gentium,  per  summissionem  vasis  evangelid  coelitns 
ddati,  etpurificatio  omnium^generum  animantium 
in  eodem  vase  consistentium,  delataad  eum  vocedi- 
vinitus  revelatur,  dicente  ei :  Surge,  Petre,  ocdde  et 
manduca  {Act,  x).  Quod  vas  quatuor  initiis  de  ooeio 


adhuc  fervet,  velut  de  faucibus  inimid  veIociterDaummis8um,non  aliudquam  Evangeliumdesignara 


rapienda  est.  Qui  cum  sit  nobis  seroper  infestus, 
tunc  maxime  assistit  infestior,  cum  contra  se  offerre 
nos  Domino  preces  videt. 

Quamobrem  utilius  censent,  breves  quidem  ora- 
tiones, sed  creberrimas fieri {Ibid,,  c,i\),  Meliusque 
esse  dicunt,  decem  psalmi  versus  cum  contritione 
cordis  et  cum  rationabili  assignatione  cantare,  quam 
totidem  psalmos  cum  confusione  mentis  eflUndere. 

CAPUTXIX. 

Quod  in  responsiane  Alleluia  non  dicatur  psalmus, 

nisi  qui  hoc  titulo  prosnotatur, 

lUud  quoque  apud  eos  omni  observantia  custodi- 
tur  {Cass,<i  lib.  u  Instit.j  c.  11),  ut  in  responsione 


manifeste  cognosdtur.  Hora  vero  nona  Christos  in- 
ferna  penetrans,  inextricabUes  tartari  tenebraa  co- 
ruscatione  sui  splendoris  exstinxit  {McUth.  xzvn) ; 
portasquc  aereas  ejus  effringens,  et  seras  ferreas 
conterens,  captivitatemS4l&sanctorumqna  claosa 
tenebatur,  secum  transvexit  ad  codos,  igneaqne 
rhomphaea  submota,  antiquum  incolam  paradiso 
restituit.  Eadem  quoque  hora  Comelius  centorio  in 
predbus  persistens  (Act.  x},commemorationem  ora- 
tionum  eteleemosynarum  suarum  ante  Deum  factam 
ab  angelosibi  loquente  cognoscit.  Quibus  testimonii^ 
liquido  comprobatur  non  immerito  sanctis  et  aposto- 
Ucis  viris  has  horas  religiosis  obsequiis  consecratas 


829 


EXGERPTA  EX  SEVERO  SULPIOIO  ET  GASSIANO. 


890 


a  nobis  qaoque  observari  similiter  oportere :  qai  nisi  A    Ac  demam  docetur  primitus  suas  viBcere  volonta* 


velut  lege  quadam  solvere  hsec  pietatisofBcia  saltem 
statutis  temporibus  adigamur,  totum  diei  spatium 
oblivione  aut  desidia  vel  vanis  occupationibus  invo- 
luti,  absque  orationis  interpellatioue  consumamus. 

CAPUT  XXI. 
Cumquanta  discretione  et  cautela  suscipiantur  in  mo" 
nasterio  abrenuntiantes  sosculo. 
Cam  igitur  quis  renuntiaturus  saBCuli  negotiis,  in 
monasterium  se  suscipi  rogaverit  {Cass,^  L  iv  Instit.y 
c.  3),  nonante  admittitur  quamdiebus  decem  vel  eo 
amplius  pro  foribus  monasterii  excubans,  indi- 
cium  perseverantise  suae,  pariter  humilitatis  ac  pa- 
tientias  demonstraverit.  Cumque  omnium  fratrum 
pra^tereuntium  genibus  provolutus,  et  ab  universis 


tes,  et  eailli  saepius  imperarc  student,  quae  seaserint 
animo  ejus  esse  coiitraria  (Ibid,,  c.  8).  Pronuntiant 
enim  nullatenus  posse  monachum  praevalere  veliraey 
vel  tristitiae,  vel  spintui  fornicationis,  nisi  prius  di- 
dicerit  mortificare  per  obedientiam  suas  volunta- 
tes ;  sed  nec  humilitatem  quidem  cordis  veram,  nec 
cum  fratribus  concordiam  lirmam  posse  retinere, 
nec  in.  monasterio  diutius  permanere  eum  qui  vo- 
luntates  suas  non  didicerit  superare. 

CAPUT  XXII. 

Quod  nullus  in  monasterio  sine  jussione  seniarum 

agere  aliquid  prsesumat, 

Post  hae^  tanta  observantia  apud  eos  obedientiae 

regula  custoditur   (Cass,,  l.  iv  Instit.^  c,  10),  ut  ju- 


refutatus  atque  despectus  sit,  quasi  qui  non  causa^nioresabsqueprsepositisuiscientia  velpermissunec 


religionis,  sed  necessitatis  obtentu  monasterium 
optet  intrare,  injuriis  quoque  multis  aflectus,  expe- 
rimentum  dederit  constantise  suse  ;  et  qualis  futurus 
sit  in  tentationibus,  opprobrii  tolerantia  declarave- 
rit;  atque  ita  postmodum  susceptus,  diligentia  sum- 
ma  perquiritur  ne  de  facultatibus  suis  inhaeserit  ei 
vel  unius  nummi  contagio.  Scient  enim  eum  sub  mo- 
nasterii  disciplina  diuturnum  esse  non  posse,sed  nec 
humilitatem  aut  obedientiam  obtinere,  si  in  conspe- 
cta  ejus  quantulumcunquc  pecuniae  latitaverit. 

Quamobrem  ita  nudatur  unusquisque,  cum  rece- 
ptus  fuerit,  omni  pristina  facultate,  ut  ne  ipsum 
qaidem  vestimcntum  quo  indutusest  habere  permit- 
tatur  ulterius  (Ihid.^  c.  v);  sed  in  conventu  fratrum 
productus  in  medium,  exuitur  propriis  indumentis, 
ac  per  manus  abbatis  induiturmonasterii  vestimen- 
tis,  ut  per  hoc  non  solum  se  aniversis  rebus  suis 
antiquisnoverit  spoliatum,  sed  etiamomni  mundiali 
fastu  deposito,  ad  Christi  paupertatem  et  inopiam  se 
descendisse  cognoscat. 

Illa  vero  quae  posuit  vestimenta  (Ibid.,  c.  6),  tan- 
diu  reservantur  in  monasterio,  donec  profectus  et 
conversationis  ejus  ac  tolerantiae  virtutem  evidenter 
agnoscant.  Et  si  posse  eum  ibi  perdurare  pei^pexe- 
rint,  tunc  indigentibus  eadem  vestimenta  largiuntur; 
sinveroinquadamiliummurmuratione  vel  qualibet 
inobedienta  deprehenderint,  exuentes  eum  mona- 
sterii,  quibus  indutuserat,  vestimentis,  et  revestitum 
antiquis,  quae  servata  fuerant,  depellunt  de  congre- 
gatione. 

Cum  igitur  quis  susceptus,  et  hac  perseverantia 
(qaa  diximus)  fuerit  comprobatus,  ac  depositis  pro- 
priis  indumentis,  habitu  monasteriali  fuerit  accin- 
etus  (Ibid.^  c.  7),  non  statim  congregationi  fratrum 
commisceri  permitittur;  sed  deputatur  alicui  seniori, 
qai  seorsum  non  longe  a  vestibulo  monasterii  com- 
manens,  habetcuram  peregrinorumatque  advenien- 
tiam  deputatam,  eisque  omnem  dUigentiam  susce- 
ptionis  et  humanitatis  impendit.  Cumque  ibidem  cum 
ipso  integro  anno  deserviens,  absque  alla  querela 
saum  circa  peregrinos  exhibuerit  famulatum,  doctus 
per  haec  prima  institutione  humiiitatis,  admiscetur 
posthaec  oongregationi  firatrum. 


ad  ipsas  quidem  naturales  necessitates  progredi  prse- 
sumant ;  et  sic  universa  praecepta,  quae  eis  ab  abbate 
fuerintimperata,complerefestinant,  tanquam  si  ex 
Deo  sint  ccelitus  edita,  ut  aliquando  etiam  impossi- 
bilia  bibimet  imperata,  ea  fide  ac  devotione  susci- 
piant,  ut  tota  virtute  perficere  ea  et  consummare 
nitantur. 

Itaque  considentes  intra  cubilia  sua,  et  operi  ac 
meditationi  studium  pariter  impendentes  (Ibid,^ 
c.  12),  cum  signum  aliquod  audierint  ad  orationem 
eos  seu  ad  opus  aliquodinvitans,  certatim  de  cabili- 
bus  suis  unusquisque  prorumpit,  itautille  qui  scri- 
pturas  exercet,  cum  repeilus  fuerit  inchoasse  litte- 
p  ram,  finire  non  audeat;  sed  in  eodem  puncto  quo 
ad  &4G  aures  ejus  sonitus  pulsantis  signi  advene- 
rit,  summa  velocitate  prosiiiens,  ne  tantum  quidem 
morae  ei  interponat,  quantum  ccepti  apicis  consum- 
met  efQgiem. 

lUam  sane  virtutem  inter  caeteras  institutioneseo- 
rum  magnam  csse  cognovimus  (Cass.f  lib.  iv,  c.  13), 
quod  nulli  fiscellam,  nulli  peculiarem  sportam,  nec 
aliquid  aliud  quasi  proprium  possidereliceat^sed  noc 
verbo  quidem  audeat  qms  dicere  aliquid  esse  suum. 

CAPUT  XXIII. 

De  tribus  granis  lenticulx  negligenter  dimissis. 

Igitur  in  septimana  cujusdam  fratris,  qui  oflQcio 
coquinae  deserviebat  (Cass.,  lib.  iv  Instit.^  c.  20), 
cum  praeteriens  praepositus  monasterii,  tria  grana 
lenticulse  jacere  vidisset  in  terra,  quae  fratri  festi- 
^nanti  ad  coctionem  praeparandam,  inter  manus, 
quando  aqua  lavabatur,  elapsa  fiierant,  confestim 
super  hoc  abbatem  consuluit.  Tunc  frater  ille,  velut 
interversor  et  neglector  sacri  peculii  judicatus,  ab 
oratione  suspensusest :  cujusnegligentiae  reatusnon 
aliter  ei  remissus  est,  nisi  cum  publica  poenitentia 
dilmsset. 

CAPUT  XXXIV. 
De  duobus  monachis^  in  quorwn  septimana  lignum 

defecit. 

Novi  alios  fratres((7a55.,  lib.  iv  Instit.^  21),  in 
quoram  septimana  cum  accidisset  tanta  lignorum 
penuria ,  ut  non  esset  penitus  unde  soliti  cibi  fratribus 
pararentur,  et  donec  poesent  coempta  deferri,  at 


831 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  IV. 


832 


xerophagia  conlenti  essent  abbatisfbisset  auctoritate  A 
praeceptum;  essetque  hoc  universis  placitum,  nec 
quisquam  posset  ullum  coctionis  sperare  pulmentum; 
ilios,  velut  qui  fructu  ac  mercede  sui  laboris  etobse- 
quiifraudarentur,si  in  ordine  vicis  suae  cibos  fratribus 
non  secundum  consuetudinem  paravissent,  tantum 
sibi  spontanei  laboris  ac  sollicitudinis  indixisse,  ut 
in  illis  andis  ac  sterilibuslocis,  inquibuslignanisi  de 
fructiferis  arboribus  excidantur,  omnimodis  neque- 
unt  inveniri,  neque  enim  in  illis  locis  ulla  reperiuntur 
fruteta  silvestria.Igitur  per  extensa  avia  discurrentes 
fratres  illi,  etin  eremum,  quaeversus  mare  Mortuura 
tenditur,  abeuntes,  festucas  tenues  ac  spinulas,  quas 
yentushucillucque  disperserat,  colligentes,  cunctam 
solemnitatem  ciborumspontaneis  obsequiis  prsepara- 
verunt.  Tantanamquefide  haec  suamunera  fratribus  B 
exhibuerunt,  ut  etiam  cum  illos  honeste  possct  vel 
lignorum  excusare  penuria,  vel  abbatis  imperium, 
pro  suo  fructu  atque  mercede  noluerintabuti  licentia. 

CAPUT  XXX. 
De  beato  Joanne,  qui  habitabat  juxta  Lyco  oppidum. 

Necessarium  reor  huic  operi  commemorationem 
facere  beati  Joannis  (Cass.,  lib,  iv  Instit.,  c.  23  ; 
Ruff,^  lib.  II,  cap.  i),  qui  commoratus  est  juxta 
Lyco,  quod  est  oppidum  Thebaida;,  quique  propter 
obedientiae  virtutem  usque  ad  prophetise  gratiam  su- 
blimatus.  Sie  enim  per  totum  claruit  mundum,  ut  et 
regibus  mundi  hujus  mcrito  suoredderetur  illustris. 
Nam  cum  in  extremis,  ut  dixi,  Thebaidae  partibus 
commaneret,  non  ante  praesumebat  Theodosius  im- 
perator  ad  prsepotentium  tyrannorum  bella  proce-  Q 
dere,  quam  illius  animaretur  oraculis  atque  respon- 
sis.  Quibus  confidens,  velut  ccelitus  sibi  delatis, 
trophaea  de  desperatis  bellis  atque  hostibus  semper 
reportavit. 

CAPUT  XXVI. 
De  obedientia  ejusdem  Joannis. 

Hic  itaque  beatus  Joannes  ab  adolescentia  sua 
usque  ad  perfectam  ac  virilcm  aetatem  cuidam  se- 
niori  deserviens  [Cass.,  tib.  iv  Instit.^  c.  34),  donec 
ille  in  hujus  vitae  conversatione  duravit,  tanta  ei 
humilitate  inhaesit,  ut  ipsi  quoque  seni  stuporem 
summum  obedientia  illius  incuteret.  Cujus  hanc  vir- 
tutem,  utrum  de  vera  (ide  ac  profunda  cordis  sim- 
plicitate  descenderet,  volens  senex  manifestius  ex- 
plorare,  ei  plura,  etiam  superflua  et  impossibilia,  D 
frequentius  injungebat,  ex  quibus  pauca  narrabo. 
Sumpsit  namque  de  lignario  suo  virgultum  senex, 
quod  ollm  excisum  usibus  foci  fuerat  prseparatum, 
cum  hoc  coram  ipso  infixisset  in  terram,  praecepit 
ei  ut,  advecta  aqua,  quotidie  illud  bis  irrigaret. 
Quod  praeceptum  veneratione  solita  sine  ulla  im- 
possibilitatis  consideratione  adolescens  suscipiens, 
ita  quotidianis  diebus  explevit,  ut  aquam  per  duo 
roilliaria  indesinenter  apportans,  nullatenus  lignum 
cessaret  rigare ;  atque  per  totum  anni  spatium,  non 
infirmitas  corporis,  non  occupatio  necessitatis  ullius 
intercedens,  ab  observantia  praecepti  hujus  potuit 
eum  impedire.  Cumque  hanc  sedulitatem  tacitus 


senex  latenter  diebus  singulis  explorasset,  etvideret 
eum  simplici  cordis  affectu  mandatum  suum,  velut 
divinitus  imperatum,  servare,  miserans  tandem 
tam  longi  laboris  ejus  perseverantiam,  accedens  ad 
aridum  virgultum,  dixit:  0  fili  Jostnnes,  misitne 
radices  hacc  arbor,  an  non  ?  Cumque  ille  nescire  se 
dixisset,  senex,  velut  tcntans  si  jam  suis  radicibus 
teneretur,evulsit  coram  ipsovirgultum;  et  projiciens 
longius  illud,  praecepit  discipulo  ut  deinceps  rigare 
cessaret. 

CAPUT  XXVII. 
De  immani  saxo^  quod  idem  Joannes  per  obedien- 

tiam  advexit. 
84*7  Itaque  cum  jam  fama  obedientiae  ejus  per 
monasteria  univei^a  fragraret  {Cass.^  lib.  iv  /n- 
5<t7.,c.2o),quidam  fratres  probationis,imoaedificatio- 
nis  ejus  causa  veneruntad  senem.  Tunc  senex  vocans 
discipulum  suum,  ait  ad  eum  :  Curre,  Joannes,  et 
saxum  illud  huc  advolve  quantocius.  Qui  confestim 
saxum  immane,  applicita  nunc  cervice,  nunc  toto 
pectore,tantonisu  atque  conatuprovolverecontende- 
bat,  ut  sudore  membrorum  suorum,  non  solum  to- 
tum  infunderet  vestimentum,  sed  etiam  saxumipsum 
suis  cervicibus  humectaret.  In  hoc  quoque  pamm 
metiens  impossibilitatem  prsecepti  vel  facti,  pro  re- 
verentia  senis  et  obsequii  simplicitate  sincera,  qna 
credebat  tota  fide,  senem  nihil  posse  incassum  ac 
sine  ratione  praecipere.  Hucusque  abbatis  Joannis 
pauca  de  multis  dixisse  sufBciat ;  nunc  abbatisMutii 
factum  dignum  mcmoria  comprehendam. 

CAPUT  xxvni. 

De  mirabili  patientia  abbatis  Mutii. 
Hicnamque  abbas  Mutius,abrenuntiaredesiderans 
huic  mundo,monasterium  petiit  {Cass.,  lib.  4  Instit^, 
c.  27) .  Qui  tam  diu  pro  fonbus  monasterii  cum  par- 
vulo  filio  octo  circiter  annorum  excubavit,  donec 
suscipi  mereretur.  Cumque  tandem  recepti  fuissent, 
confestim  ab  invicem  separati  sunt,  ne  scilicet  jugi 
visione  parvuli,  reminisceretur  pater  quamabjecerat 
facultatem  ;  et  quemadmodum  divitem  se  jam  non 
esse  sciebat,ita  et  patrem  se  esse  nesciret.  Quod  ut 
plenius  probaretur,  utrum  ipse  plus  faceret  affectio- 
ne  sanguinis  an  obedientiae,  negligebatur  parvuias, 
pannis  potius  quam  vestimentis  indutus.  Sed  et  co- 
laphis  atque  alapis  expositus  diversorum,  quos  ple- 
rumque  sub  oculis  suis  pater  innocenti  parvulo  etiam 
gratis  cernebat  inferri,  ita  ut  nunquam  genas  ejus 
nisi  laciymarum  sordentibus  vestigiis  viderct  infe- 
ctas.  Cumque  taliter  infans  sub  oculis  ejus  persin- 
gulos  diesageretur  ille  pro  amore  Christi  et  obedieo- 
tiae  viilute,  rigido  semper  et  immobili  viscere  pcr- 
duravit.Non  enim  reputavit  jam  suum  filium,  quem 
secum  pariter  obtulerat  Christo,nec  curabat  depne- 
sentibus  ejus  injuriis.  Sed  magis  exultabat  quod  ill^ 
nequaquam  districtionemmentis  illius  atque  immo- 
bilem  rigorem  eraoUiret.  Quod  videns  Pater  mona— 
sterii,  ad  coroprobandam  magis  ejus  constantiam, 
cum  vidisset  quadamdie  infantempIorare,simulans 
se  iratum,  praecepit  patri  ejus  uttollens  eum,  jacta- 


833 


KXCERPTA  EX  SEVERO  SULPIOIO  ET  CASSIANO. 


834 


ret  in  aquam.  Tunc  ille  velut  a  Domino  hoc  sibi  A 
esset  praeceptum,  confestim  celeri  cursu  rapiens  fi- 
lium,  ad  ripam  fluminis  jactaturus  advexit.  Quod 
profecto  furore  fidei  etobedientiaeejusfuissetopere 
consummatum,  nisi  procurati  fuissentab  abbateh^- 
tres  qui  sollicite  ripam  fluminis  possiderent  ad  par- 
vulum  eruendum,  projectumque  jam  quodammodo 
de  fluminis  alveo  parvulum  confestim  rapuerunt  et 
cum  summa  devotione  praecepto  patris  completo,  ab 
effectu  operis  revocaverunt. 

Cujus  fides  atque  obedientia  etdevotio  in  tantum 
fuit  Deo  accepta(/6id.,  c.  28),  ut  statim  divinotesti- 
monio  comprobata  sit.  Revelatum  namque  est  con- 
tinuo  seniori  hac  eum  obedientia  Abrahse  patriarchae 
opus  implesse.  Cumque,  brevi  tempore  exacto,  idem 
abbas  migraret  de  saeculo,  hunc  patrem  Mutium  pro  ^ 
obedientia  cunctis  fratribus  proponens,  successorem 
sui  atque  abbatem  monasterio  reliquit. 

CAPUT  XXIX. 

De  monacho  cujusdam  comitis  filio,  qui  sportas  per 

plateas  jussus  fuerat  portare, 

Novimus  quemdam  fratrem,  secundum  saeculi  hu- 
jus  ordinem,  summae  familise,  nam  patre  comite  et 
ditissimo  oriundus  fuit  {Cass.,  lib.  iv  Jnstit.,  c.  29). 
Qai  relictis  parentibus  cum  ad  monasterium  pervo-  * 
lasset,  ad  comprobandam  cjus  humilitatem,  statim 
ei  a  seniore  praeceptumestutdecemsportasgrandes, 
quas  necesse  non  erat  tunc  vendere,  cervicibus  suis 
irapositas,  distrahendas  per  plateas  circumferret ; 
adjecta  conditione,  quo  diutius  in  hocofficioipsede- 
tineretur,  ut  si  forteunus  eas  emere  paritervoluis-G 
set,  non  cederct,  sed  sigillatim  eas  quaerentibus 
venderet.  Quod  ille  tota  devotione  complevit ;  et  om- 
ni  verecundia  pro  Christi  desiderio  calcata,  sportas 
humeris  suis  imponens,  et  per  plateas  portans,  sta- 
tuto  pretio  distraxit,  et  pecuniam  ad  monasterium 
reportavit. 

CAPUT  XXX. 

De  abbate  Pinuphio^  qui  pro  humilitate  fugiens^  d^ 

monasterio  longius  secessit. 

VidimosetabbatemPinuphium  {Cass.^ilib.iylnstit,^ 
c,  30),  quicumessetimmanismonasteriipresbyter, 
quod  estin  ^Egypto,  nonlonge  a  Panephysi  civitate,  et 
pro  ipsa  reverentia  vel  vitae  suae  vel  aetatis  vel  sacer* 
dotii,  cunctis  honorabilis  existeret ;  vidensse  pro  hoc 
ipso  humilitatem  tenere  non  posse,  occulte  fugiens  de  D 
coenobio,  secessit  soius  inThebaidisultimaspartes; 
ibiqne  deposito  indumento  S4S  monachorum,  as- 
sampta  saeculari  veste,  monasterium  Tabennensio- 
tarum  expetivit,  quod  sciebat  cunctis  monasteriis 
esse  districtius,  et  in  quo  se  pro  longitudine  regionis 
credidit  ignorandum.  Ubi  dum  diutissirae  pro  foribus 
perseverans^cunctorurafratrura  genubus  provolutus, 
ut  susciperetur  suramis  precibus  ambivit.  Cumque 
multo  despectu  probatus,  et  tanderafuisset  adraissus, 
continuo  ut  seni,  nullique  operi  penitus  apto,  horti 
cura  diligentiaque  raandatur.  Quara  ille  operara  sub 
alio  fratre  juniore,  qui  eura  sibi  creditura  retinebat, 
exercens,  sic  eidem  subdebatur,  ut  non  solum  ea 


quae  ad  horti  diligentiam  pertinebant,  sed  etiam  uni- 
versa  oflicia,  quae  erant  cunctis  fratribus  aspera  vel 
indigna,  tota  quotidie  sedulitatecompleret:  complu- 
i*avero  etiam  nocte  consurgens,  ita  furtira  nullo 
teste  operatur,  ut  penitus  auctorera  operis  nemo 
deprehenderet.  Curaque  ibidem  triennio  delitescens, 
per  universam  iEgyptura  dispersis  ubique  firatribus 
quaereretur,  a  quodam  tandem  visus  fratre,  qui  de 
iEgypti  partibus  advenerat,  vix  potuit  pro  humilitate 
habitus  sui  ac  viiitate  officii,  quod  gerebat,  agnosci ; 
nam  sarculo  deorsum  incurvus,  praeparabat  oleribus 
terram;  deinde  stercus  humeris  suis  apportans,  eo- 
rum  radicibus  ingerebat.  Cumquehaec  intuensfrater, 
super  agnitione  ejus  diutissima  haesitatione  fuisset 
detentus,  propius  tandera  accedens,  non  solum  vul- 
tum,  sedetiamsonura  vocis  ejusdiligenterexplorans, 
ad  pedes  ejus  corainus  se  projecit.  Tunc  fratres  stu- 
pere  coeperunt,  et  inquirere  cur  hoc  fecisset  ei  qui, 
apud  ipsos  velut  nuper  de  saeculo  egressus,  habeba- 
tur  extreraus.  Cumque  eis  frater  ille  rei  ordinera  et 
noraen  ipsius  abbatis  indicasset,  raajori  miraculo 
suntperculsi^quoniametapud  ipsos  magna  opinione 
fuerat  compertus.  Tunc  ignorantiae  suae  veniam  ab 
eo  postulabant,  quod  eura  tanto  terapore  inter  ju- 
niores  ac  parvulosdeputassent.  At  illellebat  multum 
et  lugebat,  quod  scilicet  invidia  diaboli  fuisset  pro- 
ditus,  nec  licuissetei  diutius  in  tali  humilitale  atque 
abjectione  perdurare.  Tunc  eum  fratres  invitum  ac 
flentera  ad  propriura  monasterium  reduxerunt,  cu- 
stodientes  cum  suraraa  diligentia,  ne  sirailiter  qua« 
que  deiapsus  aufugeret. 

Ubi  cura  fuisset  modico  tempore  demoratus  {Cas" 
sian.^  l.  IV  Instit.^  c,  31),  eodem  rursus  humiiitatis 
desiderio  accensus,  captansnoctumasilentia,  itade* 
fugit,  ut  jam  non  vicinara  provinciara,  sed  incognitas 
regioncs  expeteret.  Nara  conscendens  navim,  in  Pa- 
Isestinse  partes  commeare  curavit,  credens  se  tutius 
latiturura,  si  ad  illa  semetipsum  asportasset  loca,  in 
quibus  nec  noraen  quidem  suum  fuisset  auditum. 
Quo  cum  advenisset,  nostrum  monasteriam  protinus 
expetivit,  quod  non  longe  erat  a  spelaeo  in  quo  Do- 
minus  noster  ex  Yii^ne  nasci  dignatus  est.  In  qao 
monasterio  modicoterapore  supradictus  abbasPinth 
phiusdelitescens,  secundum  sententiamDomini,  tan- 
quamcivitassupraraonteraposita,  diutius  abscondi 
non  potuit  (Matth.  v).  Naracontinuo  quidam  fratrum, 
qui  ad  loca  sanctade  JEgy^ti  partibus  orationis  caa- 
sa  venerant,  agnitum  eum  cum  multa  prece  et  ma* 
xirae  invitum,  ad  suum  iterum  coenobium  revocave- 
runt. 

CAPUT  XXXI. 
Exhorlatio  optiina  ad  novitium  monachum, 

Hunc  igitur  senera^  pro  illa  quae  nobis  fiierat  apud 
ipsura  in  nostro  raonasterio  farailiaris  amicitia,  com 
post  heec  in  ^Egypto  requisissemus,  contigit  ut  nobis 
iliic  comraorantibus^  fratrem  queradara  in  monaste- 
rio  suo  reciperet  {Cass.^  lib.  iv  Instit.,  e.  32).  Cui 
miram  exhortationem  sub  nostra  praesentia  indidit, 
quam  raihi  aniraus  fuit  huic  opusculo  intexere.  Ait 


835 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  IV. 


836 


ergo  ad  eum :  Nosti,  fili,  quot  diebns  pro  foribus  A  tuam  non  ad  requiem,  non  ad  delicias,  sed  ad  tentar 


excubans,  hodie  sis  receptus.  Cujus  difficultatis 
causam  primitus  debes  agnoscere.  Poterit  enim 
tibi  in  hac  vita  quam  ingredi  concupiscis  muUum 
conferre,  si,  ratione  ejus  agnita,  ad  servitium  Ghri- 
8ti  sicut  oportet  accesseris. 

Sicut  namque  immensa  gloria  fideliter  scrvienti- 
bus  Deo  ac  secundum  institutiones  hujus  regulse  ei 
tx^hffirentibnsrepromittiturinfuturum  {Ibid.,c.  33), 
ita  pcenfie  gravisBims  praeparanturhisqui  tepide  eam 
negligenterquefueriutexecuti;  etsecundum  hoc  quod 
professi  sunt,  vel  quod  abhominibusessecreduntur, 
fructus  etiam  congmos  sanctitatis  eidem  exhibere 
neglexerint.  Melius  est  enim  non  vovere,  quam  vo- 
^ere  et  non  reddere  (Eccles.  v) ;  et  maledictus  qui 


tiones  et  angustias  (EccL  ii) ;  per  multas  enim  tn- 
bulationes  oportet  nos  introire  in  regnum  Dei  [Act. 
xiv).  Angusta  namque  est  porta,  et  arcta  via  qwe 
ducit  ad  vitam,  et  pauci  sunt  qui  inveniunt  eam 
(Matth.  VII). 

Principium  ergo  nostree  salutis  timor  Domini  est 
{Cass.,  Ub.  rv  Instit.^  c.  39). Per  hunc  enim  et initium 
conversionis,  et  virtutiscustodiaacquiritnr.  Qui  cum 
penetraverit  hominis  mentem,  contemptnmomnium 
rerum  parit,  et  mundi  gignit  horrorem.  Contemptn 
autem  ac  privatione  omnium  facultatum,  hnmilitas 
veraacquiritur.  Humilitasautemhisindiciis  compro- 
batur  :  primo,  sl  mortificatas  in  se  monachnsomnes 
habeat  voluntates  ;  secundo,  si  actus  et  cogitationes 


facit  opus  Domininegligenter  (Jerem.  xLviii).IgiturB  non  celaverit  seniorem ;  tertio,  si  nihil  snae  discre- 


ob  id  a  nobisdiutissimerefutatuses,  non  quiatuam 
vel  omninm  salntem  non  toto  desiderio  cupiamus 
amplecti,  sed  ne  temere  receptus,  et  nos  apud  Deum 
levitatis,  et  te  renm  gravions  supplicii  fecerimus,  si 
ad  prsesens  facile  snsceptns,  nec  pondus  professio^ 
ttis  hujns  intelligens,  vel  destitntor  posthaec,  vei  te- 
pidns  exstitisses. 

Noveris  eigo  hodiema  die  te  huic  mundo  et  acti- 
busejus  esse  defunctum  {Cass.,  lib.  tvFnslit.jC.  34) ; 
teqne  secundnm  Apostolum,  mundo  huic  esse  cm- 
cifixnm,  tibiqne  hunc  mundnm  {Gal.  vi).  Sed  forte 
dids :  Quomodo  quis  vivens  potest  esse  cmcifixus? 
Andi  breviter  rationem. 

Crux  nostra  timor  Domini  est  (Cass.^  lib.  iv  fnstit.^ 


tioni,  sed  judicio  ejus  universa  committat ;  qnarto, 
si  in  omnibus  prseceptis  servet  obedientiae  mansue- 
tudinem,  et  patientise  constantiam  ;  quinto,  ut  nulli 
inferat  injuriam,  sed  etillatassibipatientertoleret; 
sexto,  si  nihil  agat  prseter  regnlae  exempla ;  septimo, 
si,  ad  omnia  qnae  sibi  imperantur,  velut  operarinm 
malum  se  judicaverit  et  indignum  ;  octavo,  si  semet- 
ipsum  cunctis  inferiorem  pronuntiet ;  nono,  si  lin- 
guam  suam  cohibeat,  et  non  sit  damosns  in  voce  ; 
decimo,  si  non  sit  facilis  acpromptns  in  risn.Tali- 
bus  namque  indiciis  humilitas  vera  dignoscitnr. 

Sed  et  haec  quoque  tibi  in  congr^^tioneneceesa- 
rio  custodienda  sunt  {Cass.^  lib.  ivlnstit.,  c.  4i|,  nt 
scilicet  secundum  Psalmistae  sententiam,  sis  tanqnam 


c.  35).  Sicut  S40  enim  quis  cmcifixus  jam  non  pro  G  snrdus  non  andiens,  et  sicut  mntus  non  aperiens  os 


animi  sui  motu  membra  sua  quoquam  movendi  vel 
convertendi  habet  potestatem,  ita  et  nos  voluntates 
nostras  ac  desideria,  non  secundum  id  quod  nos  de- 
lectat  ad  praesens,  sed  secundum  praeceptum  Domi- 
ni,  quo  nos  constrinxit,  applicare  debemus.  Etsicut 
ille  qui  patibulo  cmds  afHigitnr  non  jam  praesentia 
contemplatnr,  nec  de  snis  affeetionibus  cogitat, 
nolla  jam  possidendi  concupiscentia  permovetur,  se- 
que  cnm  adhuc  spirat  in  corpore,  cnnctis  elementis 
credit  esse  defnnctum ;  ita  nos  qnoqne  timore  Do- 
mini  oportet  esae  cmcifixos  omnibus  carnalibos  vi- 
tiis,  et  iliuc  semper  habere  oculos  mentis  nostrae 
defixos,  quo  nos  sperare  debemus  momentissingulis 
esse  migratnros. 


suum(p5a/.  xxxvii),nihildisceraen8,  nihil  dijndicaiis 
ex  his  quae  tibi  fuerint  imperata. 

Ergo  patientiam  tuam  non  debes  sperare  de  alio- 
mm  virtute  {Ibid.^  c.  42),  id  est,  nt  tunc  eam  tan- 
tummodo  possideas,  cum  a  nemine  fueris  irritatos. 

Principium  nostrae  salutis  (sicut  jam  dictum  ett) 
timor  Domini  est  {Ibid.^  c.  43).  De  timore  Domini 
nascitur  compunctio  salutaris  ;decompnnctionec(H^ 
dis  procedit  contemptns  omnium  facultatum  acnn- 
ditas ;  de  nnditate  humilitas  procedit ;  de  hnmilitate 
generatnrmortificatio  voluntatnm;  demortificatione 
voluntatum  exstirpantur  universa  vitia ;  expulsioiie 
vitiomm  virtutes  fmctificant  atqne  succrescunt; 
pullulatione  virtutum  puritas  cordis  acqniritnr  ;  po- 


Cavendum  est  ergo  nequid  aliquando  eorum  prae-D  ritate  cordis  apostolicse  charitatis  perfectiopoedde- 
Bumamus  qnae  renuntiantes  abjecimus  {Cass.^  lib.  rv    tur. 


Instit.^  c.  36).  Non  enimqui  coeperit  haec,  sed  qui 
perseveraverit  in  his  nsqne  in  finem,  hic  salvus  erit 
{Matth.  X,  xxiv). 

yersutns  enim  serpens  calcanea  nostra  semper 
observat  (Cass,,  lib.  iv  Instit.^  c.  37),  id  est,  insi- 
diatnr  exitui  nostro,  et  usque  ad  flnem  vitae  nos 
sempersnpplantareconatur;  etiddrco  benecoepisse 
nihil  proderit,  si  bene  consnmmatnm  non  fuerit 
(Gm.  3). 

Quapropter,  secundum  Scripturai  sententiam,  in- 
greasuBad  serviendum  Domino  (Cass.^  lib.  is Instit.^ 
c.  38),  sta  in  timore  Domini,  et  praepara  animam 


CAPUT  XXXII. 
De  monac/io  qui  ante  constitutam  horam  peregrinos 

reficere  coegit, 
Cnm  de  Syriae  partibus  .^gypti  provindam  petis- 
semus  (Cass.,  lib.  v  Instit.^c.  24;,  qnidam  monachns 
senex  probatissimnsgratiflcenossusdpiens,  refectio- 
nemnobis  anteconstitutamhoram  jejunii  praeparavit. 
Percontantibus  ergonobiscurantecanonicam  refe« 
etionis  horam  nos  prandere  cogeret,  respondit  et  ait : 
Je|unium,  fratres,  semper  est  mecnm  ;  vps  antem 
continuo  dimissums,  mecum  jngiter  tenere  nonpo- 
tero.  Itaque  Christum  in  vobis  snsdpiens,  reficere 


«37 


EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPIOIO  ET  €ASSIANO. 


838 


eum  debeo ;  et  com  vos  dedoxero,  districtionem  je- Aagerem,  paterna  cariositate  latenterexploran8,cam- 


junii  in  memetipso  potero  compensare.  Non  enim 
possunt  filiisponsi  jejunare,  donec  cum  illis  est  spon- 
sus ;  cum  autem  discesserit,  tunc  licito  jejunabunt 
{Luc,  V  :  Maith,  ix). 

CAPUT  XXXIII. 

De  monaeho  qui  nunquam  solus  escam  sumere  solitus 

erat. 
Vidimus  et  alinm  in  solitudine  commorantem 
{Cass.^  lib.  V  Instit,,  c.  26),  qui  nunquam  solus  cibum 
sumere  consueverat ;  sed  etiam  si  per  totos  quinque 
diea  ad  ejus  cellulam  nullus  ex  iratribus  advenisset, 
refectionem  jugiter  differebat,  jejunus  permanens, 
doiiec  Sabbatorum  vel  Dominico  die  congregationis 


que  ego,  jam  finita  vespertina  solemnitate,  lassum 
corpus  coepissem  reficere,  et  rae  incubantem  psiathio 
reperisset;  protrahens  ex  intimo  corde  suspiria, 
meoque  me  vocitans  nomine,  dixit:  Quanti,  in- 
quit,  0  Joannes^de  Deo  loquuntur,  eumque  in  se- 
metipsis  amplectuntur,  et  tu  fraudaris  isto  lumine, 
inertisopore  solutus?  Itaque  excitatome,  salubriter 
deinceps  vigiiare  compulit. 

CAPUT  XXXVI. 

De  anachoretis  in  mstissima  eremo  habitantibus. 
Itaque,  cum  de  Palestina)  monastenis  ad  oppidum 
^!g3rpti  quod  Diolcos  appellatur,  venissemus,  ibique 
plurimam  turbam  ccenobii  disciplina  constrictam  vi- 


obtentu  SMM  procedens  ad  ecclesiam,  peregrinum  n  ^. 

qnempiam  reperisset ;  quem  exinde  reducens  ad  cel-  °  <*is«emus  (Cass,,  lib.  v  Instit.,  c.  36),  aUum  quoque 

lulam  suam,  cnm  ipso  pariter  sumebat  cibum. 


CAPUT  XXXIV. 

De  Machete  sene  monacho. 

Vidimusetalium  senem  (Cass.,  l.  v  Instit.j  c.  29), 
Machetem  nomine,  solitarium,  cui  hanc  gratiam  do- 
naverat  Dominus,  ut  si  quando  in  conventu  fratrum 
per  totam  noctem  et  diem  agitaretur  coliatio  spiri- 
tatis,  nunquam  ille  somno  opprimeretur ;  si  quis 
vero  detractionis  verbum  seu  otiosum  tentasset  in- 
ferre,  statim  iUe  in  somnum  concidebat. 

Huic  etiam  seni  (Ibid.,  c  32),  cum  aliquando  epi- 
stolae  patris  ejus  ac  matris  amicorumque  multorum 
de  provincia  Ponti  transmissae  iiiissent,  accipiens 


ordinem,  qui  excelsior  habetur,  id  est,  anachoreta- 
rum,  cunctorum  praeconiis  instigati,  sagacissimo 
corde  videre  properavimus.  Hi  namque  in  monaste- 
riisprimumsub  districtione  regulae  diligenter  edooti, 
durissimis  dsemonum  praeliis  congressuri,  penetrant 
eremi  profunda  secreta.  Hujus  ergo  propositi  viros 
compeiimus  citra  [Al.^  circa]  Nili  fluminis  alveum 
commorari,  in  loco  qui  unolatereNUoflumine,alio 
maris  vastitate  circumdatus,  insulam  reddit,  nuUis 
alushominibus  quam  monachis  secretum  expetenti- 
bus  optabilem.  Nec  enim  cuiquam  culturae  aptam 
esse  terram  illam  salsitas  soU  ac  sterilitas  patitur 
arenarum.  Ad  istos  ergo  summo  desiderio  iestinan- 
tes,  supra  modum  summos  eorum  labores,  quos  in 


grandem  fasciculum  litterarum,  diuque  apud  semet-  C  soUtudine  tolerant,admirati  sumus.  Nam  ipsiusaquae 


ipsumvolvens,dixit :  Quantarumcogitationumcausa 
erit  mihi  istarum  lectio,  quae  me  vel  ad  inane  gau- 
dium,  vel  adtristitiasinfructuosasimpellent?  Quantis 
diebus  horum  recordationequi  scripserunt,  intentio- 
nem  pectoris  mei  a  proposita  contemplatione  revo- 
cabunt?  £t  hsec  volvens  in  suo  pectore,  non  solum 
nollam  resolvere  epistolam  definivit,  sed  ne  ipsum 
qoidem  labciculum  resignare;  ne  sciUcet  eorum  qui 
scripserunt,  vel  nomina  recensendo,  vel  vultus  re* 
cordando,  a  spiritus  sui  intentione  cessaret.  Itaque 
at  eum  constrictum  acceperat,igni  tradidit  creman- 
dum :  Ite,  inquiens,  cogitationes  patriae,  pariter  con- 
cremamini,nec  me  ulterius  ad  ea  quae  fugi  revocare 
tentetis. 

CAPUT  XXXV. 
De  Theodoro  abbate. 
Vidimus  et  aUum  abbatemTheodorum  (Cass.^lib.y 
Instit.^c.  33),  summa  sanctitate  ac  scientia  prseditum 
non  solum  in  actuali  vita,  sed  etiam  notitia  Scriptu- 
rarum,  quam  ei  non  tam  studium  lectionis  contule- 
rat,  quam  sola  puritas  cordis.  Hic  cum  explanatio- 
nem  cujusdam  obscurissimae  quaestionis  inquireret, 
septem  diebus  ac  noctibus  in  oratione  infatigabilis 
perstitit,  donec  solutionem  propositae  quaestionisDo- 
mino  revelante  cognosceret.  Hic  idem  beatus  Theo- 
doms,  cum  inopinatusad  meam  cellulam  intempesta 
nocte  venisset,  quidnam  novus  adhuc  eremita  solus 

*  Auctor  se  Joannem  vocat.  Est  Joannes  Cassianus. 


tanta  penuria  constringuntur,  ut  taU  diligentia  di- 
spensent,  quaU  nemo  facit  pretiosissimum  vinum. 
Tribus  namque  miUibus  et  eo  ampUus,  eam  de  Nilo 
flumine  necessariis  usibus  apportant;  quod  tamen 
intervaUum,  arenosis  divisum  montibu8,laboris  diffi- 
cultate  gravissima  dupUcatur. 

CAPDT  xxxvn. 

De  Archebio  monacho. 

His  igitur  visis,  cum  nos  imitationis  eorum  ardor 
accenderet  (Cass.<i  lib.  v  Instit.,  c.  37),unu8  eorum 
probatissimus  eremita,  Archebius  nomine,  humani- 
tatis  gratia  perduxit  nos  ad  suam  ceUulam.  Qui  cum 
comperisset  nos  ibidem  veUe  commorari,  finxit  se 
neumdcm  locum  veUe  derelinquere,  ac  nobis  ceUulam 
8uam,  velut  exinde  migraturus,coepit  offerre.  Dice- 
bat  autem  hoc  se  facturum,  etiam  si  nos  non  adve- 
nissemus.  Tunc  susceptam  ceUulam  ipsius  cum 
omnibus  utensilibus  possedimus.  Erat  itaque  iUic 
paucis  diebus,  quibus  construendae  ceUae  pararet 
impendia,  deillolocodiscedens.  Reversus  post  haec, 
aliam  sibi  summo  labore  construxit,  quam  rursum 
non  longe  post  supervenientibus  fratribus  simiUier 
SSl  charitatis  causa  cumuniversotradiditinstru- 
mento.  Ipse  vero  erga  opus  charitatis  infatigabUis 
perseverans,  tertiam  sibi  cellam,  ubi  commaneret, 
instruxit. 


m 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  IV. 


840 


CAPUT  XXXVIII.  A 

Deduobusadokscentibus  qui  ficusadmgroium  ferentes 
in  itinere  defuncti  sunt. 

Quidam  autem  frater  (Cass.,  lib.  v  [nstit.,  c.  40), 
cura  ficus  de  Mareote,  abbati  Joanniin  ereraum  Scy- 
thim  detulisset,  iile  statim  eas  ad  senem  quemdam, 
qui  in  interiore  deserto  mala  valetudine  laborabat, 
per  duos  adolescentulos  misit,  siquidem  decem  et 
octo  millibus  longe  ab  ecclesia  commanebathic  soli- 
tarius.  Qui  adolescentes,  acceptis  pomis,  cum  ad 
praedicti  senis  tenderent  cellulam,  infusa  repente 
densissima  nube,  tramitem  recti  itineris  perdiderunt. 
Cumque  tota  die  ac  nocte  discurrentes  per  aviam 
eremi  vastitatem,  nequaquam  potuissent  eremitae 
segrotantis  cellulam  invenire,  tam  itinerislassitudine 
quaminediasitiqueconfecti,fixisin  terram  genubus,  B 
dum  orarent,  spiritumDominoreddiderunt.  Quipost 
haec  vestigiorum  indiciis  diutissime  pcrquisiti,  quae 
in  locis  iilis  arenosis  tamque  nivibus  impressa 
designantur,  donec  ea  levi  ilatu  ventorum  tenuis 
arena  discurrens  cooperiret,  inventi  sunttandemsic- 
ut  oravcrant  jacentes,  etficusintactas,  ut  accepe- 
rant,  reservantes.  Elegerunt  enim  animam  magis 
quam  fidem  depositi  perdere,  nescilicetabsquejussu 
abbatis  quidquam  victus  praesumerent;  vitamque  po- 
tius  voluerunt  amittere  lemporalem,  quam  senioris 
violare  mandatum. 

CAPUT  XXXIX. 
Quanta  sitjugitas  operum  apud  jEgypti  monachos. 

Per  totam  itaque  ^Egyptum  monachi  nullo  modo 
patiuntur  esse  otiosi  [Cass.^  lib.  x,  Instit.  c.  22),  C 
sed  victum  suum  labore  manuum  consequuntur ;  et 
non  solum  dc  laboribus  suis  peregrinos  et  advenien- 
tes  fi-atres  secum  reficiunt,  scd  etiam  per  loca  Libyae, 
quae  famc  laborant,  necnon  etiaro  per  civitates  his 
qui  in  carceribus  et  diversis  vinculis  tenentur,  im- 
manem  conferunt  alimoniae  substantiam,  de  fructu 
manuum  suarumrationabile  sacrificium  Domino  tali 
oblatione  se  offerre  credcntes. 

Dicunt  enim  operantem  monachum  daemone  uno 
pulsari  semper,  otiosum  vero  innumerabilibus  spiri- 
tibus  devastari  {Hjid.^  c.  23). 

CAPUT  XL. 
Dc  abbate  Paulo. 

Benique  abbas  Paulus  probatissimus  Patrum(/&t(f . , 
C.  24),  cum  in  eremo  vastissima  consisteret,  quae  D 
Porphyrio  nuncupatur,  tantum  palmarum  fructibus 
et  hoilo  mpdico  sustentabatur ;  nec  poterat  aliud 
unde  sustentaretur  operis  exercere,  eo  quod  ab  ho- 
minibus  vel  habitabili  teiTa  amplius  quam  septem 
raansionibus  aberat  in  deserto.  Hic  ergo  ne  momen- 
tum  temporis  penitus  otiosus  staret,  colligebat  pal- 
marum  folia ;  et  quotidianum  pcnsum,  velut  exinde 
sustentandus,  ipse  a  semetipso  exigebat  jugiter. 
Cumque  opere  totius  anni  spelunca  ejusfuissetim- 
pleta,  et  non  haberet  qui  hocdistraheret,  neque  ipse 
otiosus  posset  manere,  totum  quod  sollicita  cura  la- 
boraverat,annis  singulis  igne  suppositoconcremabat. 
Intantum  probans,  sine  operc  manuum  nec  in  loco 


posse  monachum  perdurare,  nec  ad  perfectionis  cul- 
men  aliquando  conscendere. 

GAPUT  XLI. 
De  fraire  blasphemo^qui  intolerdbili  cestu  libidinis 

urebatur. 

Novi  alium  fratrem  qui  probatissimo  cuidam  seni, 
vitio  carnis  semetipsum  gravissime  confessus  est 
impugnari ;  intolerabili  namque  aestu  libidinis  ureba- 
tur  {Cass.Jib.  xii,  Instit.^  c.  20).  Tunc  senex  velut 
spiritalis  medicus,  interiorem  causam  et  originem 
morbi  hujus  protinus  pervidens,  graviterque  suspi- 
rans,  ait ;  Nequaquam,  fili,  tam  nequam  spiritui  te 
Dominus  permisisset,  nisi  aliquid  blasphemasses  in 
eo.  Quod  frater  audiens,  statim  procidit  ad  pedes 
ejus  in  terram,  summaque  admiratione  perculsus, 
confessus  est  in  Filium  Dei  cogitatione  impia  bla- 
sphcmasse.  Unde  pcrspicuum  est  eum  qui  in  Deum 
blasphemus  existit,tanquam  quiirrogetilliinjuriam, 
perfectionis  integritate  privari,  et  sanctificationem 
castimoniae  non  mereii. 

CAPUT  XLII. 

Ubi  plurimi  convenerunt  seniores  adsanctum  Anto- 

nium  gratia  consolationis, 

Quodam  autem  tempore  convenerunt  plurimi  se- 
niorum  ad  beatum  Antonium,  commorantem  in 
Thebaidae  partibus,  perfectionis  inquisitione  et  col- 
lationis  gratia  {Cassian.  Collat.  ii,  cap.  2).  Cnmque 
a  vespertinis  horis  usque  ad  lucem  fuisset  protracta 
coliatio,  quaestio  discretionis  maximum  noctis  spa- 
tium  consumpsit.  Nam  diutissime  inter  eos  quaere- 
batur  quaenam  virtus  vel  observatio  roonachum  a 
diaboli  laqueis  custodire  posset  illaesum,  vel  certe  ad 
Dcum  recto  tramite  firmoque  gressu  perducerct. 
Cumque  pro  captu  mentis  suae  unusquisque  senten- 
tiam  proferret  in  medium;et  alii  quidem  hoc  in  je- 
juniorum  vigiliarumque  studio  collocaront,  alii  in 
nuditate  et  contemptu  SS1S  rerum,  alii  remotiorem 
vitam  et  eremi  secreta  censerent:  et  nonnuUi  in  pri- 
mis  sectanda  charitatis,  id  est,  humanitatis  offida 
definirent;  quiaipsa  pie  ei*ga  fratres  et  peregrinos 
studio  susceptionis  impenduntur.  Cumque  in  hunc 
modum  pia  contentione  decertarent,  cssetque  jam 
noctis  maximum  tempus  consumptum,  respondens 
demum  beatus  Antonius  universis,  dixit :  Omuia  qui- 
dem  haec  quae  dixistis,  necessaria  sunt  et  utilia 
sitientibus  Dcum  :  sed  his  principalem  tribueregra- 
tiam,  nequaquamnos  innumerabiles  multonim  hra- 
trum  casus  ct  cxperimenta  permittunt.  Nam  saepe 
vidimus  fratreshas  observationes  tenentes,repentino 
casu  deceptos,  eo  quod  in  bono  quod  coeperant, 
discretionem  minimetenuerunt.  Necetiamalia  causa 
lapsus  eorum  deprehenditur,  nisi  quod  minus  a  se- 
nioribus  instituti,  nequaquam  potuerunt  rationem 
disrretionis  hujus  adipisci,  quae  viam  regiam  docet 
monachum  sempcr  incedere,  et  nec  excessu  conti- 
nentiae  modum  transire  permittit,  nec  deflectere  ad 
vitia  concedit.  In  omnibus  ergo  quae  agimus,  discre- 
tio  anteponenda  est.  Manifestissime  enim  declaratur 
nuUam  sine  discretionis  gratia  perfecte  posse  vel 


841 


EXGERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  CASSIANO. 


842 


perfici  vel  stare  virtutem.  Et  haec  dicente  Antonio,  Afactum  esse  dicens,  ut  illiqui  semper  hominum  aan- 


universorum  sententia  definitum  est,  discretionem 
esse  quse  fixo  gradu  intrepidura  monachum  perdu- 
cat  ad  Deum,  et  praedictas  virtutes  jugiter  conservet 
illsesas.  Oranium  namquevirtutura  genitrixetcustos 
atque  moderatiix  discretio  est. 

CAPUTXLIII. 
de  Heronc  sene. 
Et  ut  haec  exemplis  certioribus  approbemus  (Cas- 
stan.j  collat.  ii,  cap.  5),  referam  vobis  de  quodam 
sene,  Herone  nomine,  qui  discretionem  minimercti- 
nens,  omnes  pristinos  labores  perdidit,  et  insuper 
miserabiliter  vitam  finivit.  Ante  paucos  etenim  dies 
illusione  diaboli  a  summis  ad  ima  dejectus  est.  Hic 
itaque  quinquaginta  annis  in  eremo  commoratus, 


guine  gauderent,  nuncdeficientibus  eis  vit»  substaii- 
tiam  largirentur.  Alius  vero  recusans  cibum,  veliit 
ab  homine  sibi  oblatum,  inediae  labore  consumptus, 
mortuus  est :  quorum  scilicct  quamvis  initia  ex  re- 
prehensibili  persuasione  descenderint,  unus  tam«ii 
subveniente  discretione,  id  quod  incaute  conceperat, 
emendasse  cognoscitur :  alius  autem  stulta  praesum- 
ptione  perdurans,  mortem  quam  Dominus  ab  eo 
avertere  voluit,  ipse  sibi  conscivit. 

CAPUT  XLV. 
De  monacho  quiy  deceptus  a  diaholo^  voluit  filium 

suum  immolare. 
Quid  etiam  de  illo  monacho  commemorem,  c^jus 
noraen,  quia  adhuc  superest,  sileo  (Cassian.,  col" 


singularera  \itae  districtioncm  tenuit,  et  solitudinis  B/af.ir,  cap.  7).  Qui  dum  longotempore5B3d8Bmo- 


secreta  miro  fervore  ultra  omnes  sectatus  est.  Hic 
igitur  post  tantos  labores  ab  insidiatore  delusus, 
gravissimo  lapsu  corruens,  cunctos  in  eremo  consti- 
tutos  luctuoso  dolore  percussit.  Qui  minime  cecidis- 
set,  si  bonum  discretionis  tenere  voluisset.  Tanto 
siquidem  rigore  anirai  suiimmutabilem  jejunii  con- 
tinentiam  semper  exercuit,  et  solitudinis  ac  cellulae 
secreta  jugiter  sectatus  est,  uL  ncc  Jio  suncti  Paschae 
rigorem  abstinentiae  solveret.  Cumqueomnes  eremi- 
tae  pro  tanta  solemnitate  ad  ecclesiam  pariter  con- 
venissent,  solus  ille  non  adfuit,  ne  quantulacunque 
perceptionc  leguminis  parvi,  a  suo  proposito  videre- 
tur  relaxasse :  qua  praesumptione  deceptus,  angelum 
Satanae  velut  angelum  lucis  suscipiens  cura  sumraa 
veneratione,eju8quepraeceptis  obediens,semetipsum 
in  puteum  profundissiranm  praecipitem  jactavit,  ma- 
gnura  scilicet  virtutis  suae  raeritura  probaturus.  cum 
inde  exisset  illaesus:  de  quo  puteo  cum  grandi  fi*a- 
trum  labore  semivivus  exlractus,  vitam  tertia  die 
finivit;  et  quod  his  deterius  est,  ita  in  deceptionis 
suae  obstinatione  permansit,  ut  ei  nullatenus  potuis- 
set  persuaderi,  quod  daeraonura  calliditate  fuisset 
delusus. 

CAPUT  XLIV. 
De  duobus  monachis^  qui  cuntes  per  desertum,  de- 

creverunt  nonsumerecibum,  ?iisi  Deus  illis  trans- 

milteret. 

Quid  dicam  de  illis  duobus  fratribus  qui  habitan- 
tes  ultra  illam  ereraum  (eassian.^  Collat.  ii,  cap.  6), 


nein  in  angeli  suscepit  claritate,  revelationibus  ejus 
saepe  deceptus,credidit  eum  intemuntium  esse  justi- 
tise.  Nam  per  omnes  noctes  in  cellula  ejus  lumen 
absque  ullius  lucernae  officio  praebebat  diabolus :  ad 
extremura  vero  jussit  eum  ut  filium  suum,  qui  cum 
eo  pariter  ineodem  monasterio  commanebat,  devo- 
tus  Deo  oiTerret  victiraam,  ut  scilicet  hoc  sacrificio 
Abrahae  patriarchae  meritis  coaequaretur.  Cujus  ver- 
bis  ille  intantum  est  seductus,  ut  hoc  confestim 
opere  perfecisset,  nisi  puer  de  cella  manibus  ejus 
elapsus,  concitus  aufugisset. 

CAPUT  XLVI. 
Demonachocui  ostendebat  diabolus  exercitum  Chri- 
stianorum  et  Judxorum, 
Fuit  et  aliusmonachus  [Cassian.^  collat.  ii,  cap.S), 
quiniraiara  semper  tenuitabstinentiam,  quique  per 
annos  multos  singulariterin  cellareclusus,perpaucis 
imitabilem  exhibuit  abstinentiara.  Hic  ad  extremum 
ita  est  diabolicis  revelationibus  delusus,  ut  post  an- 
nuos  labores  atque  virtutes,  quibus  alios  monachos 
excesserat,  ad  Judaismum  et  circumcisionem  camis 
miserabiliter  sit  lapsus.  Post  multa  namque  tempora 
diabolus,  velut  nuntius  veritatis,  ostendebat  illi  per 
vana  somnia  et  per  quasdam  inanes  revelationes, 
Christianorum  atque  monachorum  exercitum  tene- 
brosum  ac  tetrum,  omnique  macie  tabidum  atque 
deforraera;  etecontra  ostendebat  illi  Judaeorum  ple- 
bera  surama  laetitiatripudiantem,  ingentique  lumine 
coruscantem.  Ac  proinde  commonebat  eum,  ut  si 


abi  quondam  fuerat  beatus  Antonius  coramoratus,  D  mallet  beatitudinis  illorum  particeps  effici,  circum- 


minus  canta  discretione  perraoti,  cuntes  per  exten- 
tam  solitudinis  vastitatera,  nuUara  escani  penitus 
samere  decreverunt,  nisi  quara  per  seraetipsum  illis 
Dominus  praestitisset  ?  Cumque  errantes  eos  per  de- 
serta,  et  deficientesjarafarae,conspexissent  alonge 
Mazices,  quae  gens  cunctis  nationibus  imraanior  at- 
que  cradelior  est :  non  eos  od  efTusionera  sanguinis 
desideriura  praedae,  sedsolaferocitasmentis  instigat. 
Visis  ergo  eis  contra  naturam  ferocitatis  suae  cum 
panibus  illis  occurrerunt  :  tunc  unus  ex  illis  fratri- 
bus  subveniente  discretione,  velut  a  Deo  porrectos 
sibi  pancs  cum  gratiarum  actione  suscepit,  reputans 
escam  sibi  divinitus  ministrari,  nec  sine  Dei  jussu 

Patrol.  LXXIII. 


cisionera  quoque  suscipere  festinaret.Ex  quibuspro- 
fecto  constat  quod  ex  memoratis  viris  tam  lugubriter 
nerao  fuisset  iliusus,si  rationem  discretionis  assequi 
laborassent.  Quaraobrem  in  quantis  peraiciosum  sit 
discretionis  gratiam  non  habere,  multprum  casus 
experiraentis  declarat. 

CAPUT  XLVII. 
De  abbate  Serapione. 
Abbas  Serapion  solebat  frequenter  junioribus  fra- 
tribus,  instructionis  gratia,  de  seipso  narrare  {CeU' 
sian.^  collat.  ii,  cap.  11),  dicens:  Cum  adhuc  essem 
puerulus,  et  cum  abbate  Theone  commanerem,  hasc 
mihi  consuetudo  erat  inimico  imminente,  ut  post- 

17 


843 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  IV. 


844 


quam  rcfecisiiem  cum  scue  Lora  nona,  unum  paxi- Asuramscsanctitatismonachi(liutis8imecommoraate8 


matium  quotidiein  sinu  meolatenter  abscondcrom: 
qucm  scix),  ignorante  sene,  occulte  comedebam. 
Quod  furtum  licet  quotidie  periicerem,  explcta  ta- 
men  concupisccntiafraudulenta,  ad  meipsum  rever- 
tens,  super  admisso  fiirto  acrius  cruciabar,  quam  su- 
pcr  esum  illius  fueram  jucundatus.  Cumque  istud 
molestissimum  opus  singulis  dicbus  explere  non  sine 
cordis  mei  dolorc  compellcrer,  et  clandestinum  fur- 
tura  patefacere  seni  confunderer,  contigit  per  Dci 
providentiam,quosdam  fratres  aedificationis  obtentu 
cellulam  senis  avidissimos  expetisse.  Cum(iue  refe- 
ctione  transacta,  confabulatio  spiritalis  intcrcsse 
coepissct,  respondensquescncxpropositis  interroga- 
tionibus  eorum,  degastrimargiae  vitio  et  occultarum 


repente  sunt  a  discurrentibus  interempti  Sarracenis. 
Quorum  corpora  tam  a  populo  regionis  iUius,  quam 
ab  universa  Arabum  plebe,  tanta  veneratione  sunt 
percepta,  ut  innumeri  populi  concurrentes  ex  utra- 
que  parte  gravissimum  sibi  certamen  pro  reliquiis 
eorura  indixerint,  pic  inter  se  pro  sancta  rapinae 
devotione  decertantes,  quinara  justus  mereretur  eo- 
inim  sepulturam  ac  reliquias  possidere  ;  illis  scilicet 
de  vicina  coraraoratione  ipsonira,  aliis  de  originis 
propinquitate  gloriantibus. 

CAPUT  XLIX. 
Dc  abbate  Daniclc. 
Inter  caeteros  ereraitas,  abbatera  quoque  vidimus 
Danielera,  aequalera  caeteris  in  oranibus  virtutibus. 


cogitationum  cxponcret,  adultimumintulit,  dicens :  B  sed  peculiariusgratiahumilitatispraBditura((7(W5ian. 


Nihilsic  noxium  est  monachis,  et  laetificat  daemones, 
quam  si  celent  cogitationes  suas  spiritales  Patres. 
Tunc  ego  compunctus  cordc,  cxistiraavi  scni  secreta 
pectoris  mei  patcfacta,  et  in  occultos  primum  gemi- 
tus  excitatus,  deinde  cordis  mei  compunctionc  cres- 
cente,inapertos  singultus  lacrymasque  prorurapens, 
ccepi  araarissirae  flere;  et  continuo  cjeci  de  sinu  raeo 
paxiraatiura  quod  vitiosa  consuetudine  cianculo  pa- 
raveramcomedendura.Curaquc  in  medium  proferens 
quoraodo  quotidie  involvens  eum  occulte  ederem, 
prostratus  in  paviraento,  cura  veniae  postulatione 
confessus  sum ;  et  ubertim  profusis  laciyrais,  oratio- 
nibus  eorum  veniamapud  Deum  postulabam.Tunc 
senex  dixit:  Confide,  fili,  quia  libcravit  te  a  capti- 


collat.  IV,  cap,  l).Qui  merito  puritatis  ac  mansuetu- 
dinis  suae,  a  sancto  Paphnutio  ejusdem  solitudinis 
presb}^cro,  ad  diaconii  ofKicium  est  praQclectus.  In- 
tantum  enim  idem  beatus  Paphnutius  virtutibus 
ipsius  aggaudebat,  ut  quem  vita?  meritis  et  gratia 
parera  sibi  noverat,  coacquarc  sibi  etiam  sacerdotii 
ordine  festinaret.  Denique  optans  sibimet  successo- 
rera  iignissiraura  providere  superstes,  presbyterii 
honore  euraprovexit.  Qui  tamen  prioris  consuetudi- 
nemhuraiiitatisnon  oraittens,  nihiiunquam  sibi  illo 
praesente  de  sublimioris  ordinis  adjectione  donavit; 
sedsemper  abbatePaphnutioofTerente  spiritaleshos-' 
tias,  ille  velut  diaconus  in  prioris  ministerii  perman- 
sit  officio.  In  quo  tamen  beatum  Paphuutium,  cum 


vitate  ista  confessio  tua ;  victorciii  liaiiique  adversa-  G  talis  vir  esset  ac  tantus,  ut  in  multis  etiam  praescien- 


rium  tuumhodietriumpliasti,  validiuseum  tuacon- 
fessione  elidens,  quam  ipse  fueras  ab  eotua  tacitur- 
nitate  dejectus.  £t  idcirco  post  hanc  pubiicationcm 
tuam  iste  malignus  spiritus  non  dominabitur  tibi, 
nec  in  te  latibulum  sibiteterrirausserpens  hactenus 
usurpabit,  quia  de  tenebris  cordis  tui  per  lianc  con- 
fessionem  projectus  est.  Necdum  sencx  hajc  verba 
.compleverat;  et  ecce  statim  velut  lampas  raagis 
accensa,  de  meosinuprocedens,tanto  fetore  cellam 
replevit,  ut  vix  in  ea  residere  posscmus.  Resumens- 
que  senex,  dixit:  Ecce  piobavit  tibi  Dominus  veri- 
tatem  sermonummeorum,  ut  passionis  illius  incen- 
torem  de  corde  tuo  confessione  salubri  fugatum  ocu- 
lorum  fide  perciperes,  patefactumque  hostem  ncqua- 


tiam  gratiae  possideret,  haec  spes  de  substitutionis 
electione  frustrata  est.  Nam  non  longe  post  hunc 
ipsumquera  sibi  paraverat  successorem,  antese  ad 
Deum  praemisit. 

CAPUTL. 
De  abbale  Sereno . 
Sumraae  sanctitatis  et  continentise  virum,  nomi- 
nisque  sui  speculum,  abbatem  vidimus  Serenum, 
quem  singulari  veneratione  prae  caeteris  admirati  su- 
mus  {Cassian.y  collat.yu^cap,  i).  Cui  supra  omnes 
virtutes  qua}  nonsolum  in  actuejus  vel  moribus,  sed 
etiara  ipso  vultuper  Dei  gratiara  refulgebant,  ita  est 
peculiari  beneficio  donum  castitatis  infiisum,  utnec 
se  ipsis  quidem  naturalibus  incentivis  inquietari  vel 


quam  locum  in  te  ulterius  habiturum,  aperta  ejus  D  in  sopore  sentiret.  Adquam  tamen  carnis  puritatem 


expulsione  cognosceres.Itaquo  secundum  sententiam 
senis,  ita  est  in  mc  virtute  confessionis  dorainatio 
diabolica  exstincta,  ut  nunquara  raihi  ulteiius  nec 
memoriamconcupiscentiae  hujus  tentaverit  iniraicus 
ingererc. 

CAPUT  XLVIII. 
De  monuchisa  Saracenis  interfectis. 
In  Palaestinae  partibus((7a55m;i.,  coHat.  vi,  cap.  1) 
juxta  vicuraThccue  (6),  qui  Araos  prophetam  raeruit 
procreare,SS4  solitudo  vastissiraa  est,  usqueAra- 
biam  ac  mare  Mortuum  (quo  ingressa  deficiuut 
Huenta  Jordanis,  et  cinis  Sodomorum)  amplissima 
ezteosione  porrecta  pertingens»  In  hac  solitudine 


quomodo  pervenerit,  quia  supra  conditionem  hu- 
man%  naturae  videtur,  necessarium  esse  reor  expli- 
care. 

Hic  igitur  beatus.Serenus  {Ibid  ,  cap.  2),  pro  in- 
ternacordis  atque  corporis  castitate,  nocturnis  diar- 
nisque  precibus,  jejuniis  quoque  ac  vigilib  infatiga- 
biliterinsistens,  cum  se  vidisset  orationum  suarum 
obtinuisse  vota,  cunctosque  aestus  in  corde  suo  con- 
cupiscentiae  exstinctos^  velut  suavissimo  gustu  puri- 
tatis  accensus  in  majorem  suam  sitimzelo  castitatis 
exarsit,  et  intensioribus  coepitjejuniis  atque  obsecra- 
tionibus  incubare,  ut  mortificatio  passionis  hujos, 
quse  interiori  homini  solo  donoDeifueratattributa, 


845 


EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  CASSIANO. 


846 


ad  exteriorisetiampuritatemeatenusperveniret,utAprobatur  in  fomace  humiliationis    {Eccl.  xxvii)* 


neipse  quidem  vel  uUo  simplici  acnaturalimotu,  qui 
etiam  in  parvulis  atque  lactentibus  excitatur,  ulte- 
lius  pulsaretur.  Cumque  petitioni  coeptae  supplica- 
tione  jugi  ac  lacrymis  indefessus  insisteret,  adve- 
niens  ad  eum  angelus  in  visione  nocturna,  eique 
velut  aperiens  uterum,quamdam  ignitam  carnis  stru- 
mam  de  ejus  visceribusevulsitatqueprojecit,  suis- 
que  locis,  ut  fuerant,  omnia  intestina  restituens, 
dixitad  eum:  Ecce,  inquit,  incentiva  carnis  tuae  ab- 
scisa  sunt,  et  obtinuisse  te  noveris  hodierno  die  per- 
petuamcorporispuritatem,  quam  fideiiter  postulasti. 
Haec  de  gratia  Dei,  quae  memorato  viro  peculiariter 
attributa  est,  breviter  dixisse  sufficiat. 

Caeterum  cum  ad  eura  die  quadragesima  venisse- 


Et  illud  :  Quem  enim  diligit  Dominos,  corripit ;  fla- 
gellat  autem  omnem  filium  quem  recipit  (Heb,  xu  ; 
Prov.  iii). 

Quod  nostris  quoque  temponbus  satis  evidens 
ostendit  et  aperta  probatio  in  abbate  Paulo  vel 
Moyse,  qui  habitaverunt  locum  hujus  solitudinis 
qui  Calamus  nuncupatur((7(W55ian.,  colL  vii,cajp.26), 
Nam  Paulus  commoratus  est  in  eremo  qusaadjacet 
Panephysi  civitati,  quam  solitudinem  jam  olim  fa- 
ctam  aquas  salsissimae  inundatione  cognovimus : 
quae  quoties  flaverit  spiritus  Aquilonis,  de  stagnis 
impulsae  ac  superfusae  adjacentibus  terris,  ita  om- 
nem  illius  superficiemcontegitregionis,  utantiquos 
ibidem  vicos,  qui  olim  hac  ipsa  de  causa  omni  sunt 


jnos  {Jbid,^  c.  2),  ac  de  diversis  quaestionibus  eum  ^  habitatore  deserti,  faciat  velut  insulas  apparere. 


flagitaremus,  adextremum  de  impugnatione  daemo- 
num  eum  requirebamus.  Tunc  ille,  ut  semper  erat, 
placidissimo  vultu  respondens  (76«/.,  c.  22),  dixit : 
Non  enim  daemones  habere  potestatem  quemquam 
hominum  Isedendi,  exemplum  beati  Job  manifesta 
ratione  demonstrat  (Job  ii),  ubi  non  amplius  eum 
tentare  audet  inimicus,  quam  divina  ei  dispensatione 
conceditur. 

CAPUTLI. 

De  eo  quod  non  eamdemvim  liabeant  nuncdxmones 

contra  monachos^  quomodo  anteriori  temporc, 

Satis  tamen  nobis  experientia  nostraetseniorum 

nostrorum  relationecompcrtum  estnon  eamdem  vim 

daemones  nunc  habere  contra  monachos,  quam  ante- 


CAPUT  LII. 
De  abbate  Paulo, 
Hic  igitur  abbas  Paulus  in  tantam  cordis  puri- 
tatem  quiete  solitudinis  silentioque  profecerat,  ut 
non  dicam  vultum  femineum,  sed  ne  vestimenta 
quidem  sexus  illius  conspectui  suo  pateretur  offerri 
{Cassian.^  coll.  vn,  cap.  26).  Nam  cum  quadam 
die  pergeret  ad  cujusdam  senioris  cellam,  casu 
mulier  ei  obviavit :  quam  cum  vidisset,  tanta  fiiga 
ad  suum  rursum  monasterium,  praetermisso  qupd 
arripuerat  itinere,  cucurrit,  quanta  nuUos  a  facie 
ieonis  vel  immanissimi  draconis  aufugeret.  Quod 
licet  zelo  castitatis  et  puritatis  ardore  sit  fa- 
ctum,  tamen  quia  non  secundum  scientiam  prae- 


rioritempore  interanachoretarum  principia,  in  qui-C  sumptum  est,  sed  observantia   discipUnse  excessus 


bos  adhuc  raritas  monachorum  in  eremo  commane- 
bat  {Cassian.,  coll.  vii,  cap.  23).  Tantanamque  tunc 
erat  daemonum  feritas,  utvix  paucissimitolerare  ha- 
bitationem  solitudinispos.sent.  Siquideminipsiscoe- 
nobiis,  in  quibus  commorabantur  decem  vel  duode- 
cim,  ita  eorum  atrocitas  grassabatur,  et  frequenter 
6BK  visibiles  sentiebanturaggressus,  ut  non  aude- 
rent  omnes  pariter  noctibus  obdormire;  sedvicissim 
aliis  degustantibussomnum,  alii  vigiliascelebrantes, 
psalmis  et  orationibus  seu  lectionibus  inhaerebant. 
Cumque  iUos  ad  soporem  naturaenecessitas  invitas- 
set,  expergefactis  aUis  ad  eorum  qui  dormituri  erant 
castodiam,  simiUter  vigiUse  tradebantur.  Unde  dubi- 
tari  non  potest  unum  e  duobus  nunc  esse;  aut  enim 


est  moderatus,  ne  elatio  eum  invaderet,  taUque 
confestim  correptione  percussus  est,  ut  totum  cor- 
pus  ejus  paralyseos  valetudine  solveretur,  nuUum- 
que  in  eo  membinim  penitus  suum  ofIiciuiii.,praeva- 
leret  expiere.  Siquidem  non  solumpedes  ac  manos, 
sedetiamlinguae  motum,  ipsaeque  aures  ita  auditus 
proprii  amiserunt  sensum,  ut  in  eo  nihU  ampUus  ex 
homine  quam  immobiUs  statuae  figura  remaneret. 
Et  ad  hoc  redactus  est,  ut  infirmitati  ejus  nuUo 
modo  virorum  diUgentia  deservire  sufTiceret,  nisi 
sola  ei  muUebris  seduUtas  ministraret.  Nam  por- 
tato  eo  ad  monasterium  sacrarum  virginiim,  cibus 
ac  potus  femineo  ei  ingerebatur  obsequio  ;  explen- 
disque  omnibus  naturae  necessitatibus,  eadem  iUi 


virtutecrucisetiam  desertapenetrante,eiejusgratiatDdiIigentia  per  annos  ferme  quatuor,  id  est,  usque 


ubique  coruscante,  retusa  est  nequitia  daemonum  ; 
aat  negUgentia  nostra  iUos  ab  impugnatione  pristina 
reddidit  lentiores,  dum  dedignantur  adversum  nos 
iila  intentione  confligerc,  qua  tunc  contra  illos  pro- 
batissimos  Christi  milites  saeviebant. 

Caeterum  corporaUter  traditos  Satanaevel  infirmi- 
tatibus  magnis  etiam  viros  sanctos  novimus  [Cassian . , 
coll,  VII,  cap.  25),  pro  levissimis  quibusque  delictis, 
cum  in  illis  nec  tenuissimum  quidem  peccatum  aut 
maculam  in  ilio  judicii  die  patitur  invenire  divina 
clementia,  ut  eos  tanquam  aurum  probatum,  ad  il- 
lam  perpetuitatem  gloriosam,  nuila  indigentes  poe- 
nali  purgatione,  transmittat,  juxta  iUud  :  Yir  justus 


ad  vitae  suae  terminum  serviebat.  Qui  cum  tanta  es- 
set  membrorum  omnium  debilitate  constrictus,  ut 
nuUi  in  eo  artus  vivacem  motum  retentarent,  tanta 
ex  eo  virtutum  gratia  procedebat,  ut  cum  de  oleo 
quod  corpore  suo  tetigerat  ungerentur  infirmi,  sta- 
tim  acunctis  valetudinibus  curarentur ;  ita  utsuper 
hac  ejus  valetudine  evidenter  claresceret,  et  debiU- 
tatem  membrorum  ejusamore  Domini  contributam, 
et  sanitatum  gratiampro  testimonio  etmanifestatione 
meritoruui  ejus  Spiritus  sancti  virtuteparatam. 

CAPUT  LIH. 
De  abbate  Moyse. 
Secundus  vero,  quem  diximus,  Moyses  in  hac 


847 


DE  VmS  PATRDM  UBER  IV. 


848 


*eremo  commoratus  {Cas.uan.,  collat,  vii,  cav.  27l,  Aritas  in  eo;  etcumloquitur  mendacium,  expropriis 


cum  et  ipse  singularis  et  incomparabilis  vir  esset, 
ob  reprehensionem  unius  sermonis,  quem  contra 
abbatem  Macarium  durius  protulit,  tam  diro  dae- 
moni  est  confestim  traditus,  ut  humanas  egestiones 
ori  suo  ingereret.  Quod  flagellum  purgationis  divi- 
nameiintulissedispensationem,  nc  vcl  momentanei 
peccati  macula  in  eo  rosideret,  velocitate  curationis 
ejusdemonstratum  est.Nam  continuo  abbate  Macario 
in  orationem  prostrato,  dictu  citius  malignus  spiri- 
tus  ab  eo  (ugatus  discessit. 

Ex  quo  manifeste  perpenditur,  non  debere  eos 
abominari  vel  dospici  quos  videmus  diversis  tenta- 
tionibus  vel  malignis  spiritibus  tradi  (Ibid.,  c.  28)  ; 
quia  duo  haec  credere  immobiliter  nos  oportet :  pri- 
mo,  quod  sine  Dei  permissu  nullus  omnino  tente- B  audientes  famam  beati  Antonii,  perrexenint  ad  eum 


loquitur  {Joan.  viii):  Pelusium  petiit,  ubiillamfra- 
trem  novorat  commorari,  quem  malignus  spiritus 
asseruit  esse  deceptum.  Erat  etiam  ibi  et  alius  frater 
illi  notissimus,  quem  interrogans  de  eodem  fratre, 
reperit  quod  eadem  nocte,  qua  teterrimus  ilie  da^ 
mon  ruinam  cjussuoprincipinuntiaret,  monasterio 
pristino  derelicto,  vicum  petiisset,  et  in  fomicatio- 
nem  miserabiliter  cecidisset.  Haec  autem  audiensfra- 
ter,  suspirans  et  flens,  reversus  estin  locura  suum. 

CAPUT  LV. 

De  duobus  philosophiSy  qui  ad  sanctum 
Antoniuvi  pcrrexerunt, 

Quodam  autem  tempore  duoquidam  philosophi 


tur ;  sccundo,  quod  omnia  quae  a  Deo  nobis  infe- 
runtur,  velut  a  piissimo  patre  acclementissimome- 
dico,  pro  nostris  utilitatibus  irrogentur. 

CAPUT  LIV. 

be  monucho,  qui  in  solitudine  noctu  vidit 
multitudinem  dxmonum . 

RSOQuidam  autem  frater  (Cassian.,  collat.  viii, 
cap.  16),  cum  per  solitudinem  iter  ageret,  advespe- 
rantediespeluncamquamdam  reperiens,  ibidem  sub- 
stitit.  Ubi  dum  psalmos  ex  more  cantaret,  tempus 
mediae  noctis  excessit.  Cumque  fmita  vigilia,  refec- 
turus  lassum  corpus,  paululum  resedisset,  repente 
ca?pitinnumerabilescatervasd:L'!n:>nijmundiquecon- 


(Cassian.,  collat.  viii,  cap.  i8).Qui  cum  intersequas- 
dam  quaestiones  habuissent,  despicientes  phiiosophi 
sanctum  Antonium,  velutimperitum  et  sine  litteris 
virum,  reversi  suntabeo.  Volentes  autem  eum,  si 
nihil  amplius  potuissent  laedere,  vel  de  cellula  ejos 
magicis  praestigiiset  circumventione  daeraonum  per- 
turbare,  immiserunt  ei  nequissimos  daemones  ad 
impugnationem,  hac  invidia  et  livore  perculsi,  eo 
quod  multi  hominum  ad  illum,  velut  Dei  faraulum, 
quotidie  convenirent.  Cumque,  illo  nunc  quidem 
imprimente  pectori  suo  et  fronti  signaculum  craciB, 
nunc  vero  orationi  suppliciter  incubante,  nec  appro- 
pinquare  quidem  durissimi  daemones  eidem  auderent, 
revertebantur  a^  eos  qui  illos  direxerant,  sine  ef- 
fluentium  intueri;  quae  infinita  constipatione  proce-  Cfectu.  Tunc  illi  alios  rursum,  quasi  potentiores,  mi- 


dentes,  aliae  praeibant  principem  suum,  alia;  se- 
qucbantur :  qui  princeps  eorum.  et  magnitudine 
procerior  cunctis,  et  aspectu  terribilior  videbatur. 
Gumque  in  quodam  solio  sublimissimo  consedisset, 
uniuscujusque  actus  diligenti  examinatione  ccepit 
discutere;  illosque  qui  necdum  se  circumvenire  ae- 
mulos  suos  potuisse  dicebant,  velut  inertes,  a  con- 
spectu  suo  cum  injuria  jubebat  expelli,  spatia  tanti 
temporis  et  opus  inaniter  expensum  cum  fremitu 
furoris  eis  exprobrans.  Illos  vero  qui  nuntiabant  se 
consignatos  sibi  homines  decepisse,  summislaudi- 
bus  cum  exsultatione  ac  favore  cunctoinim,  ut  for- 
tissimos  pugnatores,  ad  exemplum  cunctorum,  glo- 
riosissimos  coram  omnibus  emittebat.  Inter  quos 


serunt.  Cumque  et  iili  fatigati  revertissent,  itemm 
alios  nihilominus  potentiores  ac  vehementiores  ad- 
versus  militem  Christi  destinaverunt,  qui  nihil  pe- 
nitus  pi^valuerunt,  Antonio  viriliter  reluctante.  Eo 
itaque  nihil  profecerunt  tales  tantaeque  eorum  insi- 
dia),  tota  magica  arte  et  necromantia  qnaesitae,  at 
por  hacc  evidentissime  comprobarent  raagnam  vir- 
tutem  inesse  professioni  Christianorum,  qaibusilis 
tam  saevae  umbrae  nihil  Antonium,  non  solum  le- 
dere,  sed  nec  puncto  quidem  de  habitaculo  sao  va- 
luerunt  perturbare. 

Pro  liac  ergo  admiratione  stupefacti  philosophi 
(Ibid.^  c.  19),  confestim  ad  sanctum  Antonium  ve- 
nerunt,  impugnationum  suarum  magnitudinem  et 


cum  quidam  nequissimus  spiritus,  utpote  magnum  D  causas  atque  insidias  livoris   sui  ei  patefecemnt, 

triumphum  nuntiaturus,  laetior  advenisset,  nomen 

monachi  optime  cogniti  designavit.  asserens  sc  post 

quinque  [(7a55ian.,  quindecim]  annos,  quibus   eum 

jugiter  obsideret,  vix  eadem  nocte  in  ruinam  forni- 

cationis  mersisse.  Super  cujus  relatione  cum  im- 

mane  cunctorum  gaudium  fuisset  exortum,  summis 

a   principe  eorum  laudibus   elevatus,    magnisque 

praeconiis  coronatus  abscessit.  Auroi*a  itaquc  super- 

veniente,  cum  omnis  multitudodaemonumaboculis 

ejus  evanuisset,  dubitans  frater  iiie  dc  assertione 

spiritus  immundi,  memor  ctiam  evangelicae  senten- 

tiae,  quod  in  veritate  non  stetit,  et  quia  non  estve- 


Christianos  se  fieri  protinus  poposcerunt.  Comque 
diem  abillis  proditj£impugnntionisrequireret,indi- 
caverunt ;  asseruit  autem  se  beatus  Antonius  ama- 
rissimis  cogitationum  stimuhs  tunc  fuisse  pulsatum. 
Eumdem  beatum  Antonium  ita  nonnunquam  in 
oratione  novimus  perstitisse  {Cc^sian,,  coliat.  ix, 
cap.  31),  ut  eodem  in  excessu  mentis  frequenter 
orante,  cum  solis  ortus  coepisset  infiindi,  audieri' 
mus  eum  in  fervore  spiritus  sic  proclamantem:  Qaid 
me  impedis,  soi,  qui  ad  hoc  oriris,  ut  me  ab  hojos 
vcri  luminis  abstrahas  claritate. 


849 


EXCERPTA  EX  SEVERO  SULPICIO  ET  CASSIANO.  NOTATIO. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


850 


SU^K  (i)Auctarilms.]  Inscripsi  libri  hujus  quarti  A 
auctorcs  Severum  Sulpicium  et  JoannemCassianum, 
quia  ex  eorum  libris  hicliber  verbis  eorum  excerptus 
est.  Quis  excerpserit,  non  plane  constat.  Vide  oicta 
in  proiegomeno  generali  6. 

(2)  Severo  Sulpicio.]  Varia  ejus  elogia  habes  initio 
operuro  ejus,  a  variis  doctis  viris  adornatorum.Dabo 
tantum  hic  ea  quae  Dialogorum.  ex  quibUs  haec  ex- 
cerpta  sunt,  mentionem  faciunt.  Gelasius  Decreti 
partc  i,dist.  15,  cap.  3  :  «  Opuscula  Posthumiani  et 
Galli  apocrypha.  •  Hieronymus,  lib.  xi,  in  Ezech. 
c.  XXXVI,  post  enumcratos  erroris  Millenariorum  se- 
ctatores,  addit :  a  Et  nuper  Severus  noster,  in  dia- 
logo,  cui  Gallo  nomen  imposuit.  » 

Ne  mirere  Severi  Dialogos,  in  quibus  Posthumia- 
nus  et  Galius  interloquuntur,  numerari  a  Gelasio 
papa  inter  apocrypha.  Continent  enim  quosdam 
najvos,  quos  vide  notatos  in  indice  librorum  expur- 
gandoruiu  a  F.  Joanne  Maria  £rasichellensi,  ma- 
gistro  sacri  Palatii,  et  apud  Bellarminum  in  libro  _ 
de  ScnptoribusEcclesiasticis,etBaroniumvariisloci8  " 
in  Annalibus,  et  Possevinum  nostrum  in  Apparatu 
sacro.  Nulli  tamen  naevi  in  his  excerptis  occurrunt. 

Porro  de  anno  quo  Severus  Sulpicius  Dialogos 
suos  conscripsit,  ita  Baronius,  tomo  v,  anno  Christi 
402.  Innocentii  papae  I,  Arcadii  et  Honorii  impp.8. 
QuotOfinquit,  Domini  anno  Severas  dialogum  lilum 
scripserit,  ex  his  pariter  intelligi  potest,  Nam  cum 
idem  dicat  sanctus  Hieronymus,  eos  nuper  a  Severo 
conscriptos,constetquecommentarios  in  Ezechielem, 
ubi  de  his  agit,  anno  quo  a  Gothis  capta  est  urbs, 
esse  conscriptos  (ut  cx  ejus  in  libris  illis  affixis  prse- 
fationibus  apparet),  nempe  post  octo  ab  hoc  tempore 
annos,  utique  fatendum  est  longe  post  obitum  sancti 
Martinieam  a  Severoscriptionem  elucubratam ;  licet 
profectio  illa  Posthumiani  in  Orientem,  aqua  sumit 
dialogorum  exordium,  contigerit  vivente  sanctoMar- 
tino,  anno  videlicetquo  ob  Origenistas  contigit  Ale- 
xandrinam  ecclesiam  turbis  exagitari. 

Idem  Baronius,  tomo  V,  anno  Christi  431,  Cajles-C 
tini  papae  8,  Theodosii  24,  Valentiniani  7,  impp., 
ostendit  Severum  Sulpicium  Dialogorum  auctorem 
diversum  esse  a  Severo  Sulpicioepiscopo  Bituricensi. 
Qua  in  relapsi  erant  Severi  coramentatores,  Carolus 
Sigonius,  Petrus  Galesinius,  et  Victor  Giselinus. 
Quod  etiam  notavit  Joscphus  Scaliger,  prolegomenis 
ad  libros  de  Emendatione  temporum,  et  Nicolaus 
Faber  in  Opusculis  posthumis,  schediasmate  de  Dio- 
njsio  Areopagita,  qui  hunc  nostrum  Severum  ait 
fuisse  monachum  Prirauliacensem. 

Posthuroiani,  q^ui  Severi  Dialogis  interloquitur,  in 
.^lgyptum  peregiunatio  describitur  prirao  Severi  dia- 
lo^,  cujus  excerpta  hic  legis.  Quai  quo  anno  Christi 
existimetur  coatigisse,  vide  hic  notationem  ad  ca- 
put  2,  num.  4.  Labitur  Reatinus  Victorius  in  Vita 
sancti  Hieronymi,qui  existimavit  Severum  in  JEgy- 
ptum  profectum,  cum  ipse Posthumianiprofcctionem 
narret. 

(3)  Joanne  Casnano.]  Et  hujus  elogia  varia  habes  -^ 
ante  ejus  Opera  ab  Henrico  Cuyckio  et  Petro  Ciaccono  ^ 
expolita,  qui  simul  monent  quid  in  operibus  Cassiani 
cavendum.  Nihil  in  his  excerptis  censoria  virgula 
dignum  occurrit.  Porro  de  Cassiani  in  .^Egyptum 
profectione,  ita  Baronius,  anno  Christi  40'i,  Inno- 
centii  papaeS,  Arcadii  et  Honorii  irapp.  10,  postquam 
egit  de  Cassiano  ad  Innoccntium  papam  in  causa 
Joannis  Chrysostomi  legato  raisso  :  Ca?terura,inquit, 
post  haec  Cassianus  profectus  iii  ^Egvptura,  ibi  rao- 
nasticara  vitam  excolere  coepit,  indequc  scribendi 
Coilationes  Patrum  hausit  argumentum.  Exstitlsi- 
dori  Pelusiota)  ad  Cassianura  epistola  {hid.  Pelus. 
Itb,  I,  epist.  3091,  cum  aggi^essus  esset  vitam  monas- 
ticam  profiteri,  qua  eum  in  priinis  sibi  coercendam 
esse  linguam  admonuit.  Hactenus  Baronius. 

Quae  Baroniana  de  Cassiani  in  iEgyptum  profe- 
ctione  putatio,  non  video  qui  cum  Cassiani  scriptis 


cohaereat.  Ille  enim  se  a  pueritia  ait  inter  eremitas 
versatum.  Ita  enim  scribit  praefatione  ad  Castorem 
episcopum,quamlibrissuisdeInstitutisCaenobiorum 

praemisit,  cum  causas  adfertcurminus  idoneus  nunc 
sit  ad  monastica  iEgyptiorura  monachorum instituta 
recolenda  et  recolligenda :  t  Secundo,  quod  ea  quae 
a  pueritia  nostra  inter  eosdem  constituti,  atque  ipso- 
runi  incitati  quotidianis  exhortationibus  etexeraplis, 
vel  agere  tentaviraus,  vel  didiciraus,  vel  visu  perce- 
piraus,  rainine  jara  possuraus  ad  integrumretinerc, 
tot  annorura  curriculis  ab  eoinim  consortio  et  imita- 
tione  conversationis  abstracti. »  Unde  quoque  colli- 
gitur,  non  esse  eumdem  cumnostroCassianum,  ad 
quem  scribit  Isidorus  Pelusiota. 

(i)  Orige?iis. ]Biironms,  torao  V,  anno  Christi  399, 
Anastasii  papae  2,  Arcadii  et  Honorii  impp.  5.  Acci- 
dit  autem,curalibrorumOrigeniscausa  tot  tantaeque 
turba}  concitataj  essent  Alexandriae,  atque  in  univer- 
sa  /Egypto  per  Theophilum  ejus  civitatis  antistitem 
aliosque  episcopos  adversus  monachos  scriptorum 
Origenis  fautores,  Posthumianum  illum,  qui  apud 
Severum  cum  Gallo  dialogum  SS^  ag^t,  Alexan- 
driamappulisse,compluraqueeorumquaeinterambas 

ad  versas  partes  transacta  fuerunt,praesentem  conspe- 
xisse.Solvens  enim  Narbona  in  Africam,  ad  tumulum 
sancti  Cypriani  martyris  invisendum  perrexit :  inde 
vero  Cyrenensium  legens  oras  in  iEgj-ptum  pervenit, 
Jerosolyraara  profecturus  visendorura  causalocorum 
sanctorum,  etc.  Cujus  in^Egyptum  Jerosolymamque 
peregrinatio,  etsi  non  hoc  anno,  haud  tamen  multo 
post  contigisse  potuit. 

(5)  Duos  ego  jatn  senes.]  Quod  hic  de  duobus  se- 
nibus  narraitur  sine  nomine,  hoc  de  Paesio  et  Joanne 
ita  narrat  Cassianus,  lib.  v.  Instit.  cap.  27.  «  Ad 
senem  Paesium  in  eremo  vastissima  commorantem 
cum  senex  Joannes  magno  coenobio  ac  multitudini 
fratrum  praepositus  advenisset,  et  ab  co  velut  ab  an- 
tiquissimo  sodale  perquireret,  quidnam  per  omnes 
quadraginta  annos,  quibus  ab  eodem  separatus  in 
solitudine  minime  a  fratribus  interpellatus  cgisset  : 
Nunquara  me,  ait,  sol  reficientem  vidit.  Et  ille  : 
Nec  me,  inquit,  iratum.  »  Idem  habetur  apud  Pela- 
gium,  libello  iv,  num.  24. 

(6)yuxfa  Tliccue  vicu  m  .]Martyrologium  Romanum, 
28  Maii :  •  Thecue  in  Palajstina  sanctorum  monacho- 
rum  martyrum,  qui  tempore  Theodosii  Junioris  a 
Sarracenis  occisi  sunt  :  quorum  sacras  reliouias 
accola^  colligentes,  summa  veneratione  illas  haoue- 
runt.  »  Ubi  Baroni  js  notat:  Hi  illi  esse  videntur  de 
quibusagitJoannesCassianus,incoll. VI,  c.  t,2etseq|. 

IdemBaron.,tomo  V,  annoChristi410,  Innocentii 
papa}  9,  Honorii  16,  Theodosii  3,  impp.,  Cassianus, 
inquit,integracolIationevi,ineoarguraentoyersatur, 
ut  doceat  cur  Deus  sanctos  viros  ab  irapiis  necari 
perraitta  t .  Erat  plane  quajstio  ista  versata  ore  omoium 
liis  temporibus  ob  ingruentia  ubique  mala,  et  bar- 
baros  longe  lateque  grassantes.  De  ea  enim  non 
Cassianus  tantum  egit,  sed  eadem  occasione  etiam 
Augustinus,  in  epistola  ad  YicionsLnnm  {August.^ 
epist.  l22),quod  ille  inter  alia  interpellasset :  t  Quare 
et  servi  Dei  barbarorum  ferro  perempti  sunt,  et  an- 
cilla»  Dei  captivae  ductae.  »  Qua3  itidem  pluribus  tra- 
ctat  ad  Marccllinum  in  commentariis  de  Civitate 
Dei.  Hactenus  Baronius. 

Existiraatibidem  Baronius,  eodemtempore  cladem 
/Egypto  illatam  a  barbaris,  probatque  ex  litteris 
Augustini  ad  Victorianum :  «  Totus  quippe  mundus 
tantis  affligiturcladibus,  ut  penepars  nullaterrarum 
situbi  non  talia  qualia  scripsisti  committantur  atque 
plangantur.Nam  ante  parvum  tempus  etiam  in  illis 
solitudinibus  iEgypti,  ubi  monasteria  separata  ab 
omni  strepitu  quasi  sewUra  degebant.  a  barbaris  in- 
terfccti  sunt  fiatres  {August.^  epist.  122).  • 

Cassianus  tamen,  qui  hoc  tempore  in  iEgypto  vi- 
vebat,  nullam  mentionem  facit  depraedationura  per 
barbaros  monastcriis  iEgypti  illataruiu.  Nam  post- 


851 


DE  VmS  PATRDM  LIBER  V. 


852 


quam  narravit  de  monachis  in  Palffistinse  partibus  A 
ocdsis,  subdit :  c  Moesti  ad  sanctum  Theodorum, 
singularem  in  conversatione  actuali  perreximus  vi- 
rum.  Hic  namque  morabatur  in  Celliis,  qui  iocus 
intra  Nitriam  et  Scytbin  situs,  et  a  monasteriis  qui- 
demNitriae  quinque  miilibus  distans,  octoginta  mil- 
lium  solitudme  ab  eremo  Scythi,  in  qua  commora- 
bamur,  interveniente  disccrnitur  (Cassian.y  colL  vi, 
cap,  1).  >  Atqui  praecipua  iEgypti  monasteria  erant 
in  Scythi,  Nitria  et  Celliis. 

Quare  c^usb  divus  Au^stinus  habet  de  Mgypii 
monasteriis  devastatis,  mtellige  de  iis  quae  erant  in 


extremitateet  limite  iEgypti.  Colligo  ex  divo  Hiero- 
nymo,  epist.  82,  ad  Marcellinum  :  c  Hoc  aatem, 
inquit,  anno,  cum  tres  explicassem  libros  (Ezechielis 
videlicet)  subitus  impetus  barbarorum,  de  quibus 
tuus  dicit  Vii^Iius  (,£mid,  iv)  : 

...  Lateque  Tagantes 
Barcaei.... 
Et  sancta  Scriptura  de  Ismael :  Contrafaciem  ora- 
nium  fratrum  suorum  habitabit(6fen.xvi) :  sic^Egypti 
limitera  Palaestinae,  Phcenices,  Syriae  percurrit,  et  m- 
star  torrentis  cuncta  secum  trahens,  ut  vix  manus 
eorura  misericordia  Christi  potuerimus  evadere. 


DE  VITIS  PATRTJM 

LIBER  QUINTUS, 


SIVE 


VERBA  SENIORUM, 

AUGTORE  GILECO  INGERTO  (1), 

INTERPRETE  PELAGIO  S.  R.  E.  DIACONO  (*). 


PR^LUDIA  AD  LIBRUM  QIJIXTUM. 

DE  LIBRI  HUJUS  APUD  GRiECOS  INSCRIPTIONE,  MATERIA,  DIVISIONE,  UTILITATE. 

Photius  (c)  patrtarcha  Constantinopolttanus  Bibliothecx  sux  cod.  198. 
Wi»  Legunus  Sanctorum  Virorum  Librum,  qui  B     'Avsyt^T)  'ANAPQN  'AHQN  BIBA02,   TroXt- 


ipsorum  vitas  et  recte  facta  narrabat,  ad  spiritualem 
profectum  atque  utiiitatem. 

Epitoma  autem  erat,  ut  apparet,  et  compreiiensio 
magni,quem  vocant,Limonarii,(seuPrati  spiritualis) 
quo  et  vitse  opera  narrantur,  tum  Magni  Antonii  et 
)equalium,tumeorum  quipost  eosfloruerunt.Quem- 
admodum  et  qui  dictus  est  Hortulus  novus,  his  recen- 
tiorum  ad  aetatem  usque  Heraciii,  et  paulo  etiam  vi- 
ciniorum  Vita8,religiosasque  exercitationes  describit. 

Verum  hic  liber  in  duoetBOOviginti  contractus, 
argumenta  eonun  cujusque  utilitatem  et  obtinendi 
rationem,  variLs  narrationibus  expositam  habet. 

I.  Igitur  horum  caput  admonitio  est  ad  perfectionia 


xe^a;  ts  «utwv  xai  xaTopOciS[iaTa  Trpo;  tfyy  ixfjV  npoxo7n;v 
xal  (u^Aeiav  a;:a^/XXov»(ja. 

SuYxe^aXa{(i>9i{  B'  r^v,  o);  eoixe,  xal  a;Svot|»t;  tou  ME- 
TAAOY  xaXoufjL^voa  AEIMQNAPIOY,  5  a-oyy^, 
Tou?  P^ou;  xal  Ta  epya  twv  7:ep\  'AvTtiSvtov  tov  M^ov, 
xai  T0U5  IEt;;  ocxtxaaavTdiV.  "QTizzp  -^kp  to  xaXou|jievov 
NEON  nAI^AAEIX:iON  [AL,  -apdlSeiatv],  t*?  twv 
Iti  ve(OT/p(i>v  piypia  'IlpaxXe^ou  tou  paiiXifoq,  xat  (j.ixpdv 
6Ti  xrpoaciJT^po)  TzoXiTe^a;  xa\  tou;  aaxr|Ttxou;  ay(5vot( 
avaypa^et. 

'AXX'  ouv  t6  ::poxei{X6vov  Pt6Xiov  ei;  ouo  xal  elxosi 
ouYxe^aXaioujxevov  O-oOcast?,  IxaaTr/  auTtJV  xat  t6  yj:i[- 
at[xov  xat  tTjV  xTrJatv  ota^^ipot;  StTj-pdxaaiv  etx^avtXet. 

'Qv  t6  [x£v  TTpojTOv  xs^aXatov  Trapafveatv  ei;  ::poxo:n;v 


profectum,  et  a  variis  quidem  illa  instituta  personis.  C  TeXetoTTjTo;  ex  ota^opojv  ;:poaoi;:(i>v  nspi^y et. 


11.  Tranquillae  vitse  ac  solitarise  fructum  ostendit. 

iii.  De  continentia  agit,  quam  non  in  victu  dun- 
taxat,  sed  et  in  reliquis  animi  motibus  simiiiter 
exercendam  docet. 

IV.  Ut  se  munirc  quisquc  debeat  adversus  insur- 
gentes  a  fomicatione  pugnas. 

V.  De  paupertate^utque  vitare  avaritiam  oporteat. 

VI.  De  patientia  et  fortitudine. 

vn.  Nihil  esse  per  ostentationem  agendum. 


T6  SeuTepov  os,  t6  a::6  ttj;  f,Tu//a;  Se^xvuat  x^p^o;. 

T6  Tp^TOV  7:£pt  syxpaTcta;  0taXa|x6av6t,  xai  oj;  oet  Tf,t 
lyxpaTetav  {xr,  Ppoj;xaat  [J/.,  Pp(ojxaTojv]  {xovov,  aXXx 
xai  Twv  Xotndiv  T^;  t^uy^;  xivr,|xaTOJV  6[xoioj;  7:oteTaOat. 

T6  8k  TiTapTOV,  roj;  oet  aa^aX^eoOai  ^jxa;  ;:q6;  toJk 
517:6  TTi;  7:opveia;  £7:avtaTa|Xc'vou;  f)[xTv  noX^jxou;. 

T6  Oc  rJ>xT7Z(jyy  7:£pt  axTr,}xoauvr,;,  xat  (!>;  $£t  xa\  Tf,v 
::X£0V6jiav  ^uXaTTeaOai. 

Ilepi  u;:o[xovf);  $1  xa\  dvSpe^a;  t6  Ixtov. 

Ka\  t6  E65o[xov,  oti  Set  [kvfih  r,p6;  iTd^ti^iy  ro:c!V. 


853 


Kat  t6  ^ySoov,  ott  ou  SeT  Ttv«  xp^viiv. 

Ilept  $iaxp^(7Eco(  ^l  t6  0'. 

T6  81  86taTov,  ;:epi  tou  5eTv  ael  vrl^eiv. 


Kal  t6  lv8^xaT0v,   oti  $eT  aSiaXe(7CT(0(  xal  ev  viftpet 
TCpoaeux^eaOat. 

Kal  t6  8<i>86caTOv,  ta^  ^tXoEevetv  5et  xal  iXeetv  ev  IXa- 

p<fT»JTt. 

Ilept   uTToxo^;   ex$i8a<7xei    [ALy   xal   8i$aaxaX{a{]  t6 

Tpt9Xat8^«T0V. 

T6  di  TC9oapEOxat$6iaTOv,  nep\  Ta7uetvo^poa\iVT);. 

Kat  T6'i?evTExat$^aTov,  Tcepl  av6^txax^a<. 

riepl  irfhtri^  ol  t6  l^at$6taT0V. 

T6  jx^v  TOt  l;rraxatS^xaTOv,  irepl  dtopaTtxtov. 

Kal  t6  OKTttfxaiS^aTOv,  Tcepl  aT^fx&io^cfpcov  Y£p({vT(i>v. 


PRiELUDIA.  NOTATIO.  854 

A     VIII.  Non  oportere  quemqoam  jpdicare. 

IX.  De  digcretione. 

X.  Sobrium   (sive  circumspectum)  semper  esse 
oportere. 

XI.  Assidue  esse  et  cum  attentione  precandum. 


XII.  Hospitalitatem  esse  ac  misericordiam  cum  hi- 
laritate  exercendam. 

XIII.  Obedientiam  docet. 

XIV.  De  humilitate. 

XV.  De  malorum  tolerantia. 

XVI.  De  dilectione. 

XVII.  De  iis  qui  visiones  viderunt  (d). 

XVIII.  De  senibus  qui  miracula  patrarunt. 


T6  di  t6\  r,t^.  TcoXiTE^a^  Oeo^^Xou^  Sto^^fpcov  TcaT^pcov.  -o    xix.  De  variorum  sanctorum  Patrum  vita  Deo 

grata. 


Kat  Xot::6v  t6  etxooT^v,  a7:o(fBi'^[i.oiioi  tiov  ev  aaxi^aet 
pipaaavTtov. 

Btxa  t6  ^cpcoTov  xd^  etxooTov  dtaX^^si^  eiacfjfei  Y^ptJvTcov 
xcpi  XoYt9(jL(uv  npo^  aXXv{Xou$. 

Kal  t6  IkX  Tuoat  §e;kepov  xol  eixoor^v,  'Hau)(^^ou 
xpeaCtiT^pou  'lepoaoX^cov  Yvc^fjLOt^  7Z£pUy^%u 

'Ev  oi{  xal  6  aufuco^  tou  ^X^ou  aTcapTnTcTai  Xc^yo;. 

Xpet(t>SeaTaTO$  xotSearcli^,  erjcEp  Tt  aXXo,  toT(  eTcl  T(j> 
xXv[p(o  T(5v  oupavtjv  t6v  p^ov  aaxou{iivot(. 

"E/et  xaWaTa  t7)v  eJcaYyeX^av,  xol  t6  aa^i^,  xal  t' 
5XXa  TOtouTOf,  oco;  ^v  Y^voiTO  avSpd^atv  dlpfi(%(i>v  7cp6( 
{jiv  t6v  xaTa  Xc^y^u;  ocY^uva  [Lr\o*  ETCEOTpapiL^vot^,  TcivTa 
di  t6v  Tctivov  xal  Tf,v  a7:oudl]v  ei^  tIjv  enl  toT?  ipYOt;  aa- 
xi^cPiv  ava8c$ey(Ji^vot(.  I 


XX.  Aliquoteorumqui  inmonastica  exercitatione 
consenuerant,  scite  dicta. 

XXI.  Collationes  continet  senum  inter  ipsosde  suis 
oonsiderationibus . 

^i'  SOl  Ad  haec  omnia  et  ultimum  caput  sen- 
tentias  continet  Hesychii  presbyteri  Jerosolymitani. 

Quibus  et  liber  hic  totus  absolvitur. 

Utilissimus  profecto  iis,  si  quis  alius,  qui  ad  cob- 
lestem  haereditatem  parandam  vitam  suam  compo- 
nunt. 

Adhibet  idem  quam  promiserat,  perspicuitatem 
quoque;  alioqui  caeteratalis,qualis  iis  aptus  sit  viris, 
qui  non  de  verbis  laborent,  sed  omnem  operam  at« 
que  conatum  in  opehbus  exercendis  ponant. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


(a)  GrsBco  incerto,]  Graecum  aliquem  hujus  libri 
aoctorem  esse  satis  constat  ex  Photio,  qui  Graeco 
exemplari  usus,  et  interprete  qui  ex  Graeco  vertit  ; 
incertum  tamen  esse,  quidquid  aiiqui  divinarint, 
Photius  indicat,  qui  nullius  nomen  exprimit.  Yide 
dicta  proleg.  ffener.  7,  8. 

(b)  Pe^a^to.j  Gonsule  quae  de  hoc  notavi  prolego- 
meno  generah  II. 

(c^Phoiius.']  Certum  est,  librum,  rujus  Photius 
Graecesuo  tempore  exstantismeminit,hunc  eumdem 
esse,  ({uem  hic  Latine  habes,  translatum  partim  a 
Pelagio,  S.  R.  E.  diacono,  Jibro  hoc  v,  partim  a  Joan- 
ne  subdiacono  S.  R.  £.,  libro  iv,  quem  hbrum,  qui 
apud  Graccos  et  Latinos  unicus  est,  in  duos  distinxi- 
mu8  ob  diversos  interpretes,  ita  nobis  Sigeberto 
Gemblacensipraeeuntehbro  De  viris  illustribus  cap. 
116,117. 

^  Citat  tamen  duo  Photius,  quoe  Latino  exemplari 
Tidentur  deesse.  Primo  deest  hic  liber,  quemPhotius 
Tocat,  numero  2 1  qui  Collationcs  continetsenum  inter 
iptos^  de  suis  considerationibus.  Non  euim  ille  hoc 

Soidem  loco  compararc  videtur,  sed  habctur  hic  in 
he  libri  vii,  a  Paschasio  S.  R.  E.  diacono  e  Groeco 
transiati,  hoc  titulo :  De  meditationibus  xnatiachorc^ 
tarum^  quod  Graeceexstat  in  AugustanaBibliotheca, 
ood.  78,  n.  2,  diciturque  inCatalogo  ejusdem  Biblio- 
tbecae  :  Narratio  de  xii  Patribus,  qui  convenerunt  de 
suis  ipsorum  recte  factis.  Secundo  deest  hic  liber 
quem  Photiushabetnumero  22.  Non  cnim  hic  habes 
gnomas  seu  sententias  Hesychii^  sed  prodiereeae  tum 
Qrace tumLatine daabus centujiis,  ad  Theodulum, 


separatimvulgatae  aJoanncPico  Lutetiae,  annoChri- 
sti  i563typisFrederici  et  GuiUelmi  Morellu,  post 
opuscula  Marci  anachoretae;  sitamen  eaedem  senten- 
tiae  illae  sunt,  quas  Photius  citat  cum  libro  Hesychii 
edito. 

(d)  De  iis  quivisiones  viderunt.]  Ita  diopoTtxov  ver- 
tit  Schottus  noster,etinde  librorum  editorum  corri- 
gendam  eTciYpa^rjv  existimavit.Videndum  numpotius 
ex  Editis  hsec  versio  sit  interpolanda  :  De  prwviden- 
tia  (seu  pervidentia)  et  contemptatione.  Nam  Btopaw 
est  transpicio^  quo  Latino  verbo  utitur  Lucretius  et 
Lactantius,  vel  perspicio.  Unde  SiopaTtxo^,  perspi- 
cax  ad  internoscendum,  uti  usurpat  Chrysostomus, 
Damascenus,  Aphrodisseus.  Vide  Budaeum.  Hinc  in 
Athanasio,  do  Vita  sancti  Antonii :  'Eyw  y*P  '^i^nctko, 
OTt  xaOapeuouaa  «jfuyT)  7:avTay60ev,  xal  xoTa  ^tiatv 
loTcuaa,  ouvaTat,  diopaTixl)  yevoixivT],  jcXe^ova  xal  (j.axp(i- 
Tspa  pX^Tceiv  Tuiv  5ai[jLo'vwv.  Quac  vertit  David  Haescne- 
lius :  t  Persuasissimum  enim  habeo,  animum  a  per- 
"  turbationum  sordibus  vacuum,etnatura  c^nstantem, 
dono  perspicacitatis  imbutum,  longe  plura  et  remo- 
tiora  quam  daemones  perspicere  posse.i  Sozomenus, 
1. 1,  c.  13,  de  sancto  Antonio  :  Et  ol  xa\  toutou,  ^Tia», 
LiAei  TO),  xaOapeusTco  ttjV  «J^u/tjv  •  toutI  "^kp  8uvaa0at 
otopaTtxr^v  auTf,v  TCOteTv,  xal  twv  eaofjt^vwv  e}ctar7[(xova, 
Tou  Beou  t6  [jlAXov  Tcpoava^a^vovTo; :  Quod  si  hujus  rei 
(dicere  solitus  est)  cura  cuiquam  sit,  animum  omni 
labepurget;  namiiiud  solum  posse  eum  jperspicacem 
efBcere,  et  rerum  futurarum  scientem,  Deo  videlicet 
quod  futurum  sit  praesignificante.  y> 


YERBA  SENIORUM. 


LIBELLUS  PRIMUS. 
De  profectu  Patrum. 
Ii^%  i.  Interrogavit  quidam  abbatem  Antonium 
(Ruffin.^l,  ni,  n.  t08),dicens:  Quidcustodiensplacebo 
Deo?  Et  respondens  scncx  dixit :  Quae  mando  tibi,  cu- 
stodi.QuocunquevadiSjDeumsemper  habe  prae  oculis 
tuis:  etin  his  quffi  agis,  adhibe  testificationem  san- 
ctarum  Scripturarum;  et  in  quocunque  locosederis, 
non  cito  movearis.  Haec  tria  custodi,  et  salvus  eris. 

2.  Interrogavit  abbas  Pambo  abbatem  Antonium 
{Append,  Martini,  n.  54j,  dicens:  Quidfaciam?  Re- 
spondit  ei  senex:  Noliessein  tua  justitiaconfidens; 
neque  poenitearis  de  re  transacta,  et  continens  esto 
lingaae  tuae  et  ventns. 

3.  Dixit  sanctus  Gregorius :  Quia  haec  tria  exigit 
Densab  omni  homine  qui  estbaptismum  consecutus : 


A  castitate  animi,  in  perceptione  boni  com  quiete,  et 
opere  manuumtuarum  ;  in  nocturnis  vigiliis,  in 
fame  et  siti^  in  frigore  et  nuditate,  in  laboribus,  in- 
cludens  te  sepulcro  tanquam  jammortuus,  ut  videa- 
tur  tibi  esse  proxima  mors  omni  die. 

9.  Dixit  abbas  Joseph  (6)ThebaBus  :  Quia  tres  or- 
dinessunt  honorabiles  inconspectuDomini.  Priraus 
cst,  quando  homo  infirmatur,  et  adjiciuntur  ei  tenta- 
tiones,  ct  cum  gratiarumactione  suscipit  eas.  Secun- 
du8  autem  cst,  quando  uliquis  omnia  opera  sua  facit 
munda  coram  Deo,  nihil  habens  humanum.  Tertius 
vero,  quando  aliquis  sedet  in  subjectione  ct  pncce- 
ptis  Patris  spiritualis^  et  omnibus  propriis  renuntiat 
voluntatibus. 

10.  Narravit  abbas  Cassianus  de  quodam  Joanne 
abbate,qui  eratprimuscongregationis,qaodmagnas 


id  est,  fidem  rectam  ex  totaanima  et  virtute,lingU8e'^  quidem  fuerit  in  vita  sua   (Cassian.^  lib.  v  Instit.^ 


continentiam,  etcastitatem  corporis. 

4.  Dixitabbas  Evagrius  (1) :  Quiadicebantquidam 
Patrum  quod  siccior  et  non  inaequalis  {2)victus  cha- 
ritati  conjunctus,  citius  introducat  monachum  in 
portum  impassibilitatis  (3). 

5.  Iterumdixit:  Nuntiata(4)estcuidam  monacho 
mors  patrissui.  Ille  autem  aitad  eum  qui  nuntiabat 
sibi :  Desine,  inquit,  blasphemare;  meus  enim  pater 
immortalis  est. 

6.  Dixitabbas  Macarius  abbati  Zachariae:  Dic  mihi, 
quod  est  opus  monachi  ?  Dixit  ci :  Me  intcrrogas, 
Pater?Et  dixitei  abbas  Macarius :  Certus  sum  de  te, 
fili  Zacharia,  est  enim  qui  me  pulsat  ut  interrogem 


cap.  28).  Hic  aatem  cum  moriturusesset  et  discessn- 
ruscum  hilaritate  et  proposito  menti^  ad  Dominum, 
circumsteterunt  eum  fratres,  rogantes  yerbum  ali- 
quod  compendiosum  et  salutare  loco  haereditatissibi 
ab  eodem  relinqui,  per  quod  possent  ascendere  ad 
perfectionem,  quae  est  in  Christo.  Ille  autcm  inge- 
miscens,  ait :  Nunquam  feci  propriam  \oluntatem, 
nec  aliquem  docui  quidquam^  quod  ego  prius  ipse 
non  fecerim. 

H.  Frater  interrogavit  scnem,  dicens  :  Quae  res 
sic  bona  est,  quam  faciam,  etvivam  inea?  Etdixit 
senex :  Deus  solus  scit^  quod  bonum  est;  sed  tamen 
audivi  quia  interrogavit  unus  Patrum  abbatem  Niste- 


te.  Dizit  ei  Zacharias :  Quantum  ad  roe,  Pater,  hoc  nronem  magnum,  qui  erat  amicus  abbatis  Antonii.  et 


patoqaoniamquicunque  semetipsum  necessitatibus 
sabjecerit  atque  coegerit,ipseestmonachus. 

7.  Dicebant  de  abbate  llieodoro,  cui  cst  prscno- 
men  de  Pherme  (5),  qni  haec  tria  capitula  habuerit 
sapra  multos,  id  est,  nihil  possidendi,  abstinendi, 
homines  fugiendi. 

8.  Dixit  abbas  Joannes  Nanus  :  Ego  volo  hominem 
exomnibus  virtutibuspercipere.  Itaque  per  singulos 
dies  surgens  mane^de  omni  virtute  sume  principimu 
et  mandatum  Dei  custodi  in  magna  patientia,  cum 
timore  et  longanimitate,  in  charitate  Dei,  cumpro- 
posito  animae  et  corporis,  et  humilitate  multa: 
in  patientia,  in  tribulatione  cordis  et  observa- 
tionis,  in  oratione  multa  et  supplicationibus,  cum 


dixit  ei :  Quod  opus  est  bonum  ut  fociam  ?  Et  ille 
respondit  ei :  Non  sunt  opera  omnia  aequalia.  Scri- 
ptura  diciif Gen,  xxiii):  Quia Abraham  hospitalisfuit. 
et  Deus  erat  cum  508  eo.Et  ELias  diligebat  quietem 
et  Deus  erat  cum  eo.  Et  David  humilis  erat,  et  Deus 
crat  cumipso.  Quod  ergo  vides  secundumDeam  vellc 
animamtuam,  hocfac,  etcustodi  cortaum  . 

12.  Dixit  abbas  Pastor :  Quia  custodire,  et  semet- 
ipsum  considerare,  et  discretionem  habere,  haec  tria 
operationes  suntanimac. 

l3.Fratcrquidam  interrogavit  eura,  dicens:  Quo- 
modo  debet  homo  conversari  ?  Respondit  ei  senex : 
Vidimus  Danielem,  quia  non  est  inventa  accusatio 
cjus,  nisi  de  servitio  quod  exhibebat  Deo  suo. 


gemitibus  :   in  puritate  et  munditia   lingua;,    etQ     14.  Dixit  itcrum:  Quia  paupeilas,  tribulatio,  et 


custodia  oculorum,  injuriam  patiens,  et  non  ira- 
scens  ;  pacificus,  et  non  reddens  malum  pro 
malo ;  non  attendens  ad  vitia  aliorum ,  neque 
teipsum  exaltans;  sed  esto  subdituset  humilioromni 
creaturae,  renuntiando  omni  materiae  corporali,  et 
his  qu8B  secundum  camem  sunt,  in  cruciatu,  in  ccr- 
tamine,  in  humilitate  spiritus,  in  bona  voiuntate  et 
abstinentia  spirituali  ;  in  jejunio,  in  patientia,  in 
fletu,  in  certamine  pugnae,  in  discretione  judicii,  in 


discretio,  hae  sunt  operationes  soiitariae  ^itae  (App, 
Mart.,  num.Sj  t iiulo  Moysis).  Scvi^tum  cstenim 
(Ezech,  XI v) :  Quia  si  fuerint  hi  trcs  viri,  Noe,  Job, 
et  Daniel :  Noe  persomim  habet  nihii  possidentium, 
Job  autem  personamtribulantium,Daaiel  vero  dis- 
cerncntium.  Si  ergo  sunt  hae  tres  actiones  in  ho- 
mine,  Deus  habitat  in  eo. 

1 5.  Dixit  abbas  Pastor :  Quia  si  duas  res  oderit 
monachus,  potest  liber  esse  ab  hoc  mundo.  Et  dixit 


857 


VERBA  SENIORUM. 


858 


frater :  Quae  sunt  istae  ?  Et  dixit  senex  :  Carnalem  A 
repausationem  et  vanam  gloriam. 

16.  Dicebant  de  abbate  Pambo  (Ruffin.,  l.  m,  n. 
160),  quiain  ipsa  hora  qua  discedebat  ex  hac  vita, 
dlxit  astantibus  sibi  viris  sanctis  :  Quia  ex  quo  veni 
in  hunc  locum  solitudinis,  et  fabricavi  mihi  cellam, 
et  habitavi^  extra  laborem  manuum  mearum  non  re- 
colo  me  comedisse  panem,  neque  poenituisse  descr- 
mone,  quem  locutus  sum  usque  in  hanc  horam.  Et 
sic  vado  ad  Dominum,  quomodo  qui  nec  initium  fe- 
cerim  serviendi  Deo. 

47.  Dixit  abbas  Sisois :  Esto  contemptibilis,  et 
Toluptates  tuas  post  tergum  tuum  projice  ;  et  esto 
liber  et  securus  a  saecularibus  curis,  et  habebis  re- 
quiem. 

18.  Abbas  Chame  cum  esset  moriturus,dixitfiiiis 
suis :  Nolite  habitare  cum  hsereticis  ;  neque  habeatis 
notitiamjudicum  ;  nequesint  manusvestrae  apei^ 
ad  aliquid  congregandum,  sed  sint  magis  extensae  ad 
tribuendum. 

19.  Frater  interrogavit  senem  :  Quomodo  venit 
timor  Deiin  hominem  ?  Et  dixit  senex :  Sihabethomo 
humilitatem  et  paupertatem,  et  non  judicet  alterum, 
sic  venit  in  eo  timor  Domini  (Pasch.^  c.  21,  n.  2). 

20.  Dixit  scnex  :  Timor,  et  humilitas,  ct  egestas 
victualium,  et  planctus  maneant  in  te  {Pasch.,  c.  21, 
n.  3). 

21 .  Dicebant  crgo  quidam  senum  :  Quidquid  odio 
habes,  alii  ne  facias  {Ruffin.,  l.  iii,  n.  153;  Pasch., 


LIBELLUS  SECUNDUS. 
De  quiete. 

1.  Dixit  abbasAntonius:  Sicutpisces,  sitardave- 
rint  in  sicco,  moriuntur ;  ita  et  monachi  tardantes 
extracellam,  aut  cumvirissa^cularibusimmorantes, 
a  quietis  proposito revolvuntur  (fl«^.,  /.  iii,  n.l09, 
nomine  Moysis;  et  in  VitaAntonii,cap.  52).Oportet 
ergo  sicut  pisccmin  mari,ita  et  nosad  cellamrecur- 
rerc ;  ne  forte  foristardantes,  obliviscamur  interioris 
custodia;. 

2.  Dixititerum :  Qui  sedet  in  soiitudine,  et quiescit, 
a  tribus  bellis  cripitur  ;id  est,  auditus,  locutionis,et 
visus ;  etcontraunum  tantummodohabebit  pugnam, 
id  est,  cordis. 

5.  Abbas  Ai*senius  {Ruff.  l.  iii.n.  190),  cum  adhuc 
Besset  in  palatio,  oravit  ad  Dominum,  dicens:  Do- 
mine,dirigeme  adsalutem.  Etvenitei  vox,  dicens  : 
Arseni,  fuge  homines,etsalvaberis.Idem  ipsedisce- 
densadmonachilem  vitam,  rursum  oravit,  eumdem 
sermonem  dicens.  Audivitque  vocem  dicentem 
sibi:  Arseni,  fuge,  tace,  quiesce;-  hacc  enim  sunt 
radices  non  peccandi. 

4.  Venit  aliquando  beatae  memoriae  Theophilus 
archiepiscopus  ad  abbatem  Arsenium,  cum  quodam 
judice  (Ru/f.,  l.  iii,  n.  191).  Et  interrogavit  SG4 
senem  archiepiscopus,  .volens  audire  ab  eo  sermo- 
nem.  Paulisperautemtacenssenex,  postea  respondit 
ad  eura,  diccns  :  Etsi  dixero  vobis,  custodietis?  llii 
autcm  promiserunt  se  custodire.  Et  dixit  eis  senex: 
Ubicunque  audieritisArsenium.  noliteapproximare. 


c.  16,  n.  2).  Si  odis  qui  tibi  male  loquitur,  nequo  tnQ  j^^^^  ^^^^  ^j^^  ^^l^^^  archiepiscopus  videre  eum, 


male  loquaris  de  aliquo  ;  si  odio  habes  qui  tibi  ca- 
lumniam  facit,  neque  tu  faciasalicui  calumniam  ;  si 
odio  habes  qui  te  in  calumniam  ducit,  aut  injuriis 
appetit,  aut  aufert  quod  tuum  est,  aut  aliquid  tale 
facit,  tu  nihii  horum  facias  cuiquam.  Qui  ergo  hoc 
verbum  custodire  potest,  sufBcit  ei  ad  salutem. 

22.  Dixit  senex :  Yita  monachi  haec  est,  opem, 
obedientia,  meditatio,  etutnon  judicet,  autnon  ob- 
ioquatur,  aut  non  murmuret.  Scriptum  est  enim  : 
Qui  diligitis  Dominum,  odite  malum  (Psal.  xcvi). 
Monachi  vitahaec  est,  non  ingredi  cum  injusto,  ne- 
que  videre  oculis  suis  mala,  neque  curlosc  agere, 
neque  scrutari,  neque  audire  aliena ;  neque  raanibus 
raperCjSedraagistribuere:  neque  superbire  corde  ; 


misit  primum  videre,  si  aperiret  ei.  Etmandavit  ei, 
dicens:  Si  venis,  aperio  tibi.  Sed  si  tibi  aperuero, 
omnibus  aperio,  et  tunc  jamultra  hic  non  sedebo. 
Haec  ergo  audiens  archiepiscopus,  dixit :  Si  eum  per- 
secuturus  vado,  nunquam  vadam  ad  hominem  san- 
ctum. 

5.  Venit  aliquandoabbasArseniusin  quodam  loco, 
et  erat  ibi  arundinetum,  et  motum  est  a  vento.  Et 
dixit  senex  ad  fratres :  Quis  estmotus  hic?  Dicunt 
ei :  Arundines  sunt.  Dicit  eis  senex  :  Vere,  quia  si 
quis  sedet  cum  quiete,  et  audierit  vocem  avis,  non 
habebit  cor  ejus  eamdem  quietem,  quanto  magis 
habentes  sonum  arundinum  harum  ? 

6.  Dicebant  autem  de  eo  quiaerat  cella  ejus  longe 


neque  cogitatione  malignari ;  neque  ventrem  im-Din  milUa  trigintaduo,  et  non  exibat  cito,  sed  alu  ei 


plere ;  sed  cum  discretione  omnia  agere.  Ecce  inhis 
est  monachus. 

23.  Dixit  senex :  Roga  Deum,  ut  det  luctum  in 
corde  tuo  et  humilitatem ;  et  respice  semper  in  pec- 
catis  tuis,  et  non  judices  alios ;  sed  esto  subjectus 
omnibus,  etnehabeas  amicitias  cum  muliere,  neque 
cumpuero,nequecumhaereticis.  Abscinde  a  te  fidu- 
ciam,  et  retinelinguam  tuam  et  ventrem,  et  abstine 
a  vino.  Et  si  quis  loquitur tecum  de  quacunque  causa, 
noli  contendere  cum  eo.  Sed  si  bene  dicit,  dic : 
Etiam.  Si  autem  male,dicei :  Tu  scisquod  loqueris. 
£t  ne  contendas  cum  eo  de  his  quae  locutus  est,  et 
tnnc  erit  mens  taa  pacifica. 


faciebantministeria.  Quando  vero  in  solitudinem  re- 
dactus  est  locus  qui  vocatur  Scythi,  cxivit  plorans  et 
dicens  :  Perdidit  mundus  Romam,  et  monachi  Scy- 
thi. 

7.  Sedente  eodem  abbate  Arsenio  aliquando  in 
Canopo  (Ruff.,  l.  iii,  n,65),  venit  unamatronavii^o 
de  Roma,  dives  valde,  ct  timens  Deum,  ut  videret 
eum,  et  susccpit  eam  Theophilus  archiepiscopus.  Illa 
autem  rogavit  cum  ut  ageret  cum  sene,  ut  videret 
eum.  Qui  abicnsad  eumrogavit,dicens  :  Aliquama- 
trona  venit  dc  Roma,  et  vult  videre  te.  Senex  vero^ 
non  acquievit  ut  veniret  ad  eum.  Cum  ergo  haec  re- 
nuntiata  fuissent  supradictffi  matronae,  jussit  stemi 


8S» 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  V. 


850 


animalia,  dicens :  Credo  in  Denm,  quia  videbo  eum.  Anon  habens  mulierem,  nisiforte  in  solitudme  ?  Dicit 


Sunt  enim  et  in  civitate  nostra  multi  homines  ;  sed 
ego  veni  prophetas  videre.  Et  cum  pervenisset  ad 
cellam  ejusdem  senisJuxtaDei  ordinationem  inven- 
tus  est  opportune  foris  cellamsenex.Et  ut  vidit  eum 
supradicta  matrona,  prostravit  se  ad  pedcsejus.  Ille 
autem  levavit  cam  cum  indignationc  ;  et  intuens  in 
eam,  dixit :  Si  faciem  mcam  viderc  vis,  eccc  vide. 
llla  autem  prae  verecundia  non  consideravit  faciem 
ejus.  Et  dixit  ei  senex  :  Non  audisti  opera  mca?  haec 
enim  videre  necesse  est.  Quomodo  autem  pra?sum- 
psisti  tantam  navigationem  assumere?  Ncscis  quia 
mulier  es,  etnon  debes  exire  quoquam  ?  An  ut  vadas 
Romam,  et  dicas  aiiis  mulieribus :  Quia  vidi  Arse- 
nium,  et  facias  mare  viam  mulierum  venientium  ad 


ei  senex  :  Ergo  in  solitudinem  me  tolle. 

14.  Dixit  abbatissa  matrona:  Multi  in  monte  positi 
ea  quac  popularia  suntagentes,  perierunt.  Melius  est 
enim  ut  cum  muUis  sis,  et  soiitariam  vitam  agas  vo- 
luntate,  quam  cum  solus  sis,  esse  cum  multitadine 
proposito  mentis. 

SOS^3-  Dixit  senex:  Semper  debet  monachus 
emere  quietem  sibi,  ut  contemnatetiam  si  corporale 
contingat  evenire  dispendium. 

16.  Narravit  quidam :  Quiatres  studiosidiligentes 
se,  facti  sunt  monachi.Etunusex  eis  elegit  litigantes 
in  pacc  reducere,  juxta  iliud  quod  scriptum  est: 
Beati  pacifici  (Matth.  v).  Secundus  verovisitarc  in- 
firmos.  Tertius  vero  abiit  quiescere  in  solitudine. 
me  ?  Illa  autem  dixit :  Si  voluerit  me  Deus  reverti  B  Primus  ergo  laborans  propter  lites  hominum,  non 


Romam,  non  permitto  aliquam  venire  huc.  Scd  ora 
pro  me,  et  memor  esto  mei  semper.  Ille  autem  re- 
spondens  dixit  ei :  Ora  Deum  ut  dcleat  memoriam 
toi  de  corde  meo.  Quse  audiens  haec,  cgressa  est 
torbata.  Et  cum  vcnisset  in  civitatem,  prae  tristitia 
febrire  ca?pit.  Et  nuntiatum  est  archiepiscopo  quia 
infirmaretur ;  et  venit  eam  consolari,  interrogans 
quid  haberet.  Illa  autem  dixit  ei :  Utinam  non  per- 
venissem  huc  !  dixi  enim  seni:  Memor  esto  mei.  Et 
dixit  mihi:  Oni  Deum  ut  deleatur  memoria  tui  de 
corde  meo,  et  ecce  ego  ipsa  prae  tristitia  morior.  Et 
dixit  ei  archiepiscopus  :  Nescis  quia  muller  es,  et 
inimicusper  mulieres  sanctos  viros  im[)Ugnat?Pro- 
pterea  hoc  dixit  senex,  nam  pro  anima  tua  semper 


poteratomnes  sanare.Ettaediovictus,  venitadeum, 
qui  serviebat  infirmis,et  invenit  etiam  ipsum  animo 
deficientem,etnon  praevalentem  mandatum  perfice- 
rc.  Et  concordantes  hi  duo,  abierunt  videre  illom  qni 
in  eremo  discesserat,narraveruntque  ei  tribulatiooes 
suas.  Et  rogaverunt  eum,  ut  dissereret  eis  quid  ipee 
profecerit.Et  reticens  paululum,  mittitaquam  in  scj- 
phum,  et  dicit  eis :  Attendite  in  aquam.  Eterat  tur- 
bulenta.  Et  post  modicum  rursus  dicit :  Attendite 
modo,  quomodo  limpida  facta  est  aqua.  Et  cum  in- 
tenderent  in  aquam,  vident  quasi  in  speculo  vultus 
suos.  Et  tunc  dixit  eis  :  Sic  est  qui  in  medio  homi- 
numconsistit  ;aturbulentia  enim  non  videt  peccata 
sua;  cum  autem  quieverit,  et  maximo  in  solitudine. 


orat.  Et  ita  curata  cst  mcns  ejus.  Et  discessit  cum  ^unc  delicta  sua  conspicit. 


gaudio  ad  propria. 

8.  Dixit  abbas  Evagrius :  Abscinde  a  te  afTectio- 
nes  multorum,  ne  menstua  in  perturbatione  fiat,  et 
quietis  dissipet  modum. 

9.  Frater  quidam  applicuit  in  Scythi  ad  abbatem 
Moysen,  petens  ab  eo  sermonem.  Et  dixit  ei  senex: 
Yade  et  sede  in  cellula  tua,  et  cclia  tua  docebit  te 
universa. 

10.  Dixit  abbas  Moyses :  Homo  fugiens  hominem 
similis  est  uvae  maturae  ;  qui  autem  cum  hominibus 
conversatur,  sicut  uva  acerba  est. 

11.  Dixit  abbasNilus :  Impeiforabilis  manet  a  sa- 
gittis  inimici,  qui  amatquietem :  qui  autem  miscetur 
multitudini,  crebra  suscipiet  vulnera. 


LIBELLUS  TERTIUS. 
De  Compunctione, 

1.  Dicebant  de  abbate  Arsenio  quiatoto  tempore 
vitae  suse  sedens  ad  opus  manuum  suarum,  pannum 
habebat  in  sinu  propter  lacrymasquaecrebro  curre- 
bantex  oculis  ejus  {Rulf,,  lib,  iii,  num,  163,  211). 

2.Frater  quidam  interrogavitabbatem  Ammonem. 
dicens :  Dic  raihi  aliquod  verbum.  Dixit  ei  senex  : 
Vade,  et  talem  fac  cogitationem  tuam,  sicut  faciunt 
iniqui  qui  sunt  in  carcere.  lUi  enim  interrogant  ho- 
mines:  Ubi  estjudex,  et  quando  veniet?  etin  ipsa 
exspectatione  poenarum  suarum  plorant.Itaet  mona- 
chus  debet  semper  suspectus  esse,  et  animam  suam 
objurgarc,  dicendo:  Vae  mihi,  quomodo  habeo  astare 


12.  Dixit  abbas  Pastor :  Initium  malorum  est  dis-  D  ante  tribunal  Christi ;  et  quomodo  habeo  ei  actuum 


tendere  mentem.  Dicebat  iterum  :  Quia  bonum  est 
fugere  corporalia.  Quandoenim  cst  homo  juxta  cor- 
porale  belium,  assimilatur  viro  stanti  supra  lacum 
profundissimum,  ut  qua  hora  visum  fucrit  inimico 
ejus,  facile  eum  deorsum  impingat.  Si  autera  a  cor- 
poralibus  longe  fuerit,  assirailabitur  viro  longe  po- 
sito  a  puteo,  ut  vel  si  trahat  cum  inimicus  projicere 
deorsum,  dum  eum  violenter  trahit,  Deus  ei  auxi- 
lium  dirigit. 

13.  Dicebat  aliquando  Abraham  discipulus  abbatis 
Sisois  ad  eum  :  Pater,  senuisti,  eamusparum  juxta 
mundum.  Dicit  ei  abbas  Sisois  :  Ubi  non  est  mulier, 
ibi  eamus.  Didtei  discipulus  ejus :  Et  ubi  est  locus 


meorum  reddcre  rationem?  Si  igitur  semper  sic  me- 
ditatus  fueris,  poteris  salvus  esse. 

3.  Dixit  abbas  Evagrius :  Cumsedes  in  cella,  col- 
lige  ad  te  sensum  suum,  et  memor  esto  diei  mortis. 
Et  tunc  videbis  corporis  tui  mortificationem .  Cogita 
cladem,  suscipe  dolorem.  Horreattibi  mundi  istius 
vanitas.  Esto  modestus  etsollicitus,  ut  possissemper 
in  eodem  quietis  proposito  permanere,  et  non  infir- 
maberis.  Memorarectiameorum  quiin  infemosont. 
Cogitaapud  te  ipsura  quoraodo  suntibi  modo  anims 
et  in  quam  amaro  silentio,  aut  in  quo  pessimo  ge- 
mitu,vel  in  quali  metuatquecertamine,  aut  in  quaM 
cxspectatione  et  dolorci  et  sine  mitigatione  iBfinitas 


fiM  VERBA  SENIORUM.  ^^ 

lacrymas  habentes  animae.Sed  et  diei  resurrectionis  A  ceciderunt  proni  in  faciem,  dicentes :  Pater,  ora  pro 
raemor  esto,  et  illud  divinum,  horrendum.  atque  ter-     nobis. 


ribileimaginare  judiciura.  Adducad  medium  reposi- 
tam  peceatoribus  confusionem,  quara  passuri  sunt  in 
conspectu  Christi  et  Dei,  et  coram  angelis  et  archan- 
gelis,  potestatibus,  et  universis  hominibus ;  sed  et 
supplicia  omnia,  ignem  aeternum,  vermcm  iramor- 
taiem,  tartarorum  tenebras,  et  super  haec  omnia 
dentium  stridores,  et  tiraores,  et  torraenta.  Adduc 
etiam  et  bona  qu»  sunt  justis  reposita,  fiduciam  ante 
Deum  Patrem  et  Christum  ejusFiliura,coram  angelis 
et  archangelis,  et  potestatibus,  atque  omni  piebe  ; 
regnum  coelorum,  et  dona  ejus,  gaudiura  et  requiem. 
Utrorumque  horum  comraemorationem  habe  apud  te, 
et  super  judicia  quidera  peccatorum  ingemisce,  plora. 


10.  Prseteriens  aliquando  abbas  Pastor  in  iEgy- 
pto,  vidit  mulierem  in  monumento  sedentem  et 
flentem  amare,  et  dixit :  Si  veniant  omnia  delecta- 
bil'a  mundi  hujus,  non  transferent  animam  illiu» 
a  luctu.  Ita  et  monachus  debet  semper  luctum  ha- 
bere  in  semetipso. 

1 1 .  AJia  vice  transibat  cum  abbate  Anub  in  partibus 
Diolci,  et  venientescirca  monumenta,  viderunt  mu- 
lierem  nirais  caedentera  se  et  flentem  amafe.  Qui 
stantes  intendebant  in  eam.  Paululura  autem  proce- 
dentes,  occurreruntcuidam,  et  interrogaviteum  ab- 
bas  Pastor,  dicens:  Quidhabetmulierista,  quodsic 
plorat  amare  ?  Dixit  ei :  Mortuus  est  maritus  ejus,  et 


vestire  luctuum  imaginem,  metuensneet  tu  ipse  in  B  filius,  et  frater.  Et  respondens  abbas  Fastor,  dixit 


his  corruas ;  super  bona  vero  justis  reposita,  gaude, 
exsulta,  et  laetare.  Et  his  quidem  fhii  festina,ab  illis 
vero  effici  alienus.  Vide  ne  obliviscaris  aliquando, 
sive  intra  cellam  tuam  sis,  sive  foris  alicubi ;  et  me- 
moriam  horum  ne  abjiciat  mens  tua,  ut  per  hsec 
saltem  sordidas  et  noxias  cogitationes  efTugias. 

4.  Dixit  abbas  Elias:  Ego  tres  res  timeo  {Append, 
Mart,,,  n.  97,  tit.  Senis).  Unam,  quando  egressura 
estanima  mea  de  corpore;  aliam  quando  occursu- 
rus  sum  Deo  ;  tertiam,  quando  adversum  me  profe- 
renda  est  sententia. 

5.  Sanctae  mcraoriaj  Theophilus  archiepiscopus 
cum  moriturus  esset,  dixit:  Beatus  es,  abba  Arseni, 
quia  semper  hanc  horam  ob  oculos  habuisti. 

6.  Dicebant  fratres  quiaraanducantibus  aliquando 
fratribus  in  charitatc,  risit  unus  frater  ad  mensara. 
Et  videns  eura  abbas  Joannes,  flevit,  dicens :  Quid 
putas  habet  frater  iste  in  cordc  suo,  quia  risit,  cura 
debuisset  raagis  flere,  quia  charitatem  manducat. 

7.  Dixit  abbas  Jacobus  :  Quia  sicut  lucema  obscu- 
rum  cubibulum  iliurainat,  ita  timor  Dei,  si  venerit 
in  corde  hominis,  illuminat  eum  et  docet  omnes  vir- 
tutes  et  mandata  Dei. 

8.  Interrogaverunt  quidam  Patrura  abbatem  Ma- 
carium  i-Egyptium,  dicentes:  Quoraodo  corpustuura, 
et  quando  raanducas,  etquando  jejunas,  siccum  est  ? 
Et  dixit  eis  senex :  Sicut  iignum  in  manu  hominis, 
B0O  cum  quo  fruticcs  in   ignc  versantur  atque 


abbatiAnub:  Dico  tibi,  quia  nisi  homo  omnes  vo- 
luntates  carnis  suae  mortificaverit,  et  possederit  lu- 
ctum  hunc,  non  potest  monachus  fieri.  Tota  enlm 
vita  mulieris  istius  et  mens  in  luctu  e'st. 

12.  Dixit  iterum  abbas  Pastor;  Luctus  duplex  est 
qui  operatur,  etcustodit. 

13.  Fraterinterrogavit  eum  (Append,Mart..,n.  34), 
dicens  :  Quid  facio?  Dicit  ei :  Quando  venit  Abra- 
ham  in  terram  repromissionis,  monumentum  sibi 
comparavit,  et  per  sepulcrum  terram  in  hairedita- 
tem' percepit.  Et  dixit  ei  frater :  Quid  est  sepul- 
crura?  Et  dixit  senex:  Locus  flendi  et  lugendi. 

14.  Sanctae  meraoriae  Athanasius  rogavit  abbatem 
Q  Pambo  ut  dcscendcret  dc  eremo  ad  Alexandriam  *  ; 

qui  cum  descendisset,  vidit  ibi  mulierem  theatricam, 
et  lacryraatus  est.  Intcrrogatus  autem  ab  iis  quiade- 
rant,  quarje  fuerit  lacryraatus,  ait :  Duae,  inquit,  res 
me  moverunt.  Una  de  illius  perditione ;  alia,  quia 
ego  non  habeo  tale  studium  placendi  Deo,  quale 
habet  ista  ut  hominibus  turpibus  placeat. 

15.  Abbas  Silvanus  sedens  aliquando  cum  fratri- 
bus,  factus  est  in  cxccssu  mentis,  et  cecidit  in  faciem 
suara  {Ruff.,  lib.  iii,  num.  205  ;  Append,  Mart., 
num.  48).  Et  post  multura  surgens plorabat.  Et  ro- 
gaverunt  eum  fratrcs,  dicentes :  Quid  habes,  Pater? 
Ille  autem  tacebat  et  flebat.  Compellentibus  autem 
eum,  dixit  illis:  Ego  ad  judicium  raptus  sum,  etvi- 
di  multos  de  habitu  nostro  euntes  ad  tormenta,  et 


reversantur,  semper  ab  igneconsuraitur ;  ita  si  ho-  j^  multos  saeculares  euntes  ad  regnum.  Et  lugebat  se- 


mo  mundaverit  mentem  suam  in  timore  Dei,  ipse 
timor  Dei  etiam  ossa  cjus  consumit. 

9.  Miserunt  aliquando  senes  de  monte  Nitriae  ad 
abbatemMacarium  in  Scythi,  rogantes  utvcniret  ad 
eos;  alioquin  sciret  omnera  raultitudincra,  si  ipse  ad 
eos  non  vcniret,  ad  ipsura  esse  venturara,  quoniam 
desiderabant  videre  eum  antequam  migraret  adDomi- 
num.  Qui  cum  venissct  in  montem,  congrcgata  est 
omnis  muUitudo  fratrum  ad  eum.  Rogabant  autera 
eum  senes  ut  faceret  verbura  ad  fratres.  Ille  autem 
lacrymans  ait :  Ploremus,  fratres,  etproducant  oculi 
nostri  lacrymas,  antequam  eamus  hinc,ubi  lacrymae 
nostrae  corpora  comburant.  Et  fleverunt  omnes,  et 


nex,  ct  nolebat  deinceps  exire  de  cella  sua.  Sed  si 
exire  cogebatur,  operiebat  capitio  faciem  suam,  di- 
cens :  Quid  necesse  est  videre  lumen  istud  tcmpo  - 
rale,  in  quo  nihil  est  utile  ? 

16.  Dixit  sanct»  raemoriae  Syncletica:  Labor  est 
et  magnum  certamen  impiorum  qui  convertunturad 
Deum,  et  postea  inenarrabile  gaudinm.  Sicut  enim 
qui  ignem  acccnderc  volunt,  prius  fumantur,  et  ex 
fumi  molestia  lacrymantur,  sicque  obtinentquod  vo- 
lunt.  Etenim  scriptura  cst :  Quia  Deus  noster  ignis 
consuraens  est :  ita  oportet  et  |nos  divinum  ignem 
cum  lacrymis  atque  laboribusin  nobis  ipsis  accendere. 

17.  Dixitabbas  Hyperichius  :  Nocte  et  die  labora- 


*  Ruff.,  Ub.  m,  n.  164.  —  Simile  in  vita  Pelagiae,  cap.  3. 


863 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  V. 


864 


monachus  vigilans,  in  orationibus  permanens ;  pun-  A  genus  intendere?  Propter  quod  sic  debemus  Tivcre, 


gens  autem  cor  suum  producit  lacrymas,  et  celerius 
provocat  Dei  misericordiam. 

18.  Applicuerunt  fratres  ad  abbatem  Felicem,  ha- 
bentes  secumaliquos  saeculares,  et  rogaverunt  cum, 
ut  diceret  eis  scrmonem.  Senex  autcm  tacebat.  Illis 
autem  diutius  rogantibus  dixit  ad  eos  :  Sermonem 
vultis  audire?  Quiresponderunt :  Etipra,Patcr.  Dixit 
ergo  senex :  Modo  non  cst  sermo.  Quando  auteni  in- 
terrogabantur  seniores,  ct  fiiriebant  fratres  quic  di- 
cebant  eis,  tribuebat  Deus  quomodo  loquerentur. 
Nuncautem  quoniam  intei  rogant  quidam,  non  autem 
faciunt  quae  audiunt,  a))stulit  Deus  gratiam  a  scni- 
bus,  ut  non  inveniantquid  loquantur,  quoniam  qui 
opereturnon  est.  Quai  cum  audissent  fratres,  inge- 
muerunt,  dicentes :  Ora  pro  nobis,  Pater. 

19.  Narraverunt  de  abbate  Hor  (9),  et  de  abbate 
Theodoro,  quia  misissent  caprinam  peliem  in  oella 
8ua,  et  dixerunt  sibi  adinvicem  :  Si  nos  visitaverit 
Deusmodo,  quid  faciemus?  Et  flentesreliquerunt  lo- 
cum  ex  lateribus,  et  sic  recer^serunt  in  cellis  suis 
(Append.  Mart.^  mim.  47). 

20.  Narravit  quidam  senex  quod  aliquis  frater  cum 
converti  voluisset,  et  prohiberet  mater  sua  (Ruff., 
lih.  III,  n.  216),  ille  non  quiescebat  ab  intentione  sua, 
dicens :  Salvare  volo  animam  oGV  meam.  IUa  vero 
multum  resistens,cum  desideriumejus  impedire  non 
posset,  postea  permisit.  Abiens  autem  factus  mona- 
chus  sub  negligentia  vitam  suam  expendit.  Contigit 
autem,utmateripsius  moreretur;  et  posttempus  ali- 


utpote  qui  di?  singulis  motibus  nostrisrationem  exi- 
gendi  simus  a  Deo. 

22.Frater  interrogavit  senem  {Pasch.^c.  2 1  jnum*\, 
Appcnd.  Mart.^  num.  2:^),  dicens  :  Unde  est,  abba, 
cor  meum  durum,  et  non  timeo  Dominum  ?  Dicitei 
sencx  :  Puto,  quia  si  homo  teneat  in  corde  suo  in- 
crepationem ,possideat  timorem.Dicit  eifrater :  Quid 
est  increpatio  ?  Dixit  autem  senex :  Ut  in  omni  rc 
homo  increpet  animam  suam,  dicendo  ei:  Memor 
esto  quia  te  oportet  Deo  occurrere.  Dic  autem  et 
hoc :  Quid  volo  ego  cum  homine  ?  Existimo  autem. 
quia  si  quis  in  his  permaneat,  venit  et  timor  Dei. 

2.*^.  Vidit  senex  quemdam  ridentem,  et  dicit  ei  : 
Goram  coeli  et  terrai  Domino  rationem  totius  vitae 
Bnostrac  reddituri  sumus,  ettu  rides  ? 

2i.  Dixit  senex  :  Quemadmodum  umbram  corpo- 
lumnostrorumubique  nobiscum  circumferimu8,sic 
debemus  fletum  et  compunctionem  habere  nobis- 
cum  ubicunquc  sumus. 

25  Frater  interrogavit  senem,  dicens  :  Abba,  dic 
mihi  aliquod  verbum.  Dicit  ei  senex  :  Quando  per- 
cussit  Deus  i£gyptum,  non  erat  domus  non  habens 
luctum. 

26.Frater  interrogavit  alium  senem,dicen8  :Quid 
facio?  Dicit  ei  sencx :  Flere  debemus  semper. 

Contigit  enim  quemdam  senum  mori  aliquando,et 
post  muitam  horam  iterum  in  semetipsumreverti. 
Interrogavimus  eum,  dicentes :  Quid  vidisti  ibi, 
abba?  Et  narravit  nobis  plorans :  Audivi  vocem  iilic 


quantumetiamipseinfirmatusestinfirmitatemagna.G  lugubicm  sine  cessatione  dicentem  :  Vae  mihi,  v» 


Et  cum  factus  fuisset  in  excessu  mentis,  raptus  est 
ad  judicium,  et  invenit  matrcm  suam  cum  his  qui 
judicabantur.  lila  autemutviditcum,  obslupuit,  et 
dixit :  Quidesthoc,  fili?  Ettuinlocum  liunc  con- 
demnatus  jussus  es  venire  ?  Ubi  sunt  sermones  tui, 
quosloquebaris,dicens:  Salvarevoloanimam  meam? 
Confusus  autemin  his  quee  audierat,  ipso  dolorestu- 
pidus  factus  est,  etstabat  non  habens  quidmatri  suae 
respondere  posset.  Juxta  dispensationem  autem  mi- 
sericordiae  Dei,  posteaquam  haec  vidit,  contigit  ut 
repararetur,  et  evaderet  ab  instanti  infirmitate.  Et 
cogitans  apud  se,  divinitus  factam  esse  hujusmodi 
visionem,  includensse  dc  caetero  sedebat,  et  cogita- 
bat  de  salute  sua,   poenitens  et  plorans  de  his  quae 


mihi.  Sic  et  nos  sempcr  dicere  debemus. 

27.  Interrogavit  frater  quidam  sencm,  dicens: 
Quomodo  dcsiderat  anima  mea  lacrymas,sicut  audio 
sencs  lacrymantes,  et  non  veniunt,  et  thbulant  ani- 
mam  meam  ?  Et  dixit  senex :  Filii  Israel  post  qua- 
draginta  annos  intraverant  in  terram  repromissio- 
nis.  Lacrymac  igitur  sunt  sicut  terra  repromissio- 
nis,  ad  quas  si  pervenerisjamnontimebis  beiium. 
Ita  enim  vult  Deus  aflligi  animam,  ut  semper  desi- 
deret  ingredi  in  terram  illam. 

LIBELLUS  QUARTUS. 
De  continentia, 

1 .  Fratres  aliqui  volentes  venire  ad  abbatem  An- 
tonium  de  loco  Scythi,  ingressi  sunt  navem,  utirent 


egerat  sub  negligentia  prius.  Tanta  autem  erat  in-  *^adeum  ;  etinveneinintin  ipsa  navisenem,  qui  idem 


tentio,  ut  cum  multi  eum  rogarent  indulgere  sibi 
paululum,  ne  forte  laesionem  aliquam  petereturde 
fletu,  quem  supra  modum  cfTundebat,  consolari  no- 
luit,  dicens  :  Si  improperium  matris  mea?  sustinere 
non  potui,  quomodo  Christi  et  sanctorum  angelo- 
rum  ejus  adversum  me  confusionem  potero  in  die 
Judicii  sustinere? 

2^ .  Dixit  senex :  Si  possibilc  esset  in  adventu  Dei 
post  resurrectionem  prae  timore  interire  animas  ho- 
minum,  omnis  mundus  moreretur  a  lerrore  atque 
formidine.  Quale  est  enim  videre  coelos  scissos,  et 
Deum  revelatum  cum  ira  et  indignatione,  et  militias 
innumerabiles  angelorum,  ettotum  simul  hominum 


ad  Antonium  ire  volebat.  Ignorabant  autem  fratres 
eum.  Et  sedentes  in  navi  loquebantur  sermonemPa- 
trura,  et  de  Scripturis,  et  rursus  deopere  manuum 
suarum.  Ille  autem  senex  per  omnia  tacebat.  Cum 
autem  venissent  ad  portum,agnoveruntet  ipsum  se- 
nem  proficisci  ad  abbatem  Antonium.  Cum  autem 
venissent  ad  eura,  dicit  eis  abbas  Antonius :  Bonum 
comitem  itineris  invenistis  senem  hunc.Dixit  autem 
et  seni :  Bonosfratres  invenisti  tecum.abba.  Dixit  ci 
scnex :  Boni  sunt  quidem,  sed  habitatio  eorum  non 
habet  januam.  Quicunque  vult,  intrat  in  stabulum, 
et  solvit  asinum.  Hoc  autem  dicebat  quia  quodcun- 
que  eis  ascendebat  in  cor,  in  ore  loquebantur. 


865 


VERBA  SENIORUM. 


866 


«.Dicebat  abbas  Daniel  de  abbate  Arsenio,  quia  Ain  iecto  plurimis  annis  decumbens,  nunquam  reia- 


noctem  vigiianspertransiret  (/?t/^'.,  lib.  iii,  n.  211). 
Tota  enim  nocte  vigilabat,  et  quando  volebat  circa 
mane  propter  ipsam  natumm  dormire,dicebat  som- 
no  :  Veni,  serve  maie,  5Gf^  et  subripiebat  parum 
8omni  sedendo  ;  et  statim  surgcbat. 

3.  Dicebat  abbas  Arsenius  :  Sufficit  monacho,  si 
dormierit  unam  horam,  si  tamen  pugnator  est. 

4.  Dicebat  de  eo  abbas  Daniel  :  Quia  tantis  annis 
mansit  nobiscum,  et  roensuram  parvam  victus  da- 
bamus  ei  in  anuo  :  et  quoties  veniebamus,  cxinde 
comedebamus  et  nos. 

5.  Dixit  iterum,  quod  nisi  semel  in  anno  nonmu- 
tabataquam  palmarum,sed tantum  adjiciebat  {Huff., 
/t6.ni,  num.  39).  Faciebat  quoque  plectam  deipsis 


xavit  animumsuum,  ut  intenderetin  interioraceiiae 
suac,  et  videret  quid  haberet.  Multa  enim  defere- 
bantur  ei  velut  infirmo/sedintroeuntediscipulosuo 
Joannc  et  exeuntti,  claudebat  oculos  suo^  ne  videret 
quid  faciebat.  Sciebat  enim  quia  iidelis  monachus 
esset. 

12.  Dixit  abbas  Benjamin.  qui  erat  presbjrter  in 
Cellis,  quia  cum  applicuisset  inScythiadquemdam 
senem,  et  voluisset  ei  dare  modicum  olei,  ille  ei 
dixerit:  Ecce  ubi  jacet  illud  parvulumvascuiumquod 
attulisti  mihi  ante  tres  annos ;  et  quomodo  posuisti 
illud,  sic  remansit.  Audientes  autem  nos  admirati 
sumus  conversationem  senis. 

13.  Narraverunt  de  abbate  Dioscoro  deNamisias, 


palmis  (8),  et  cusabat  (9j  usque  ad  horam  sextam.  i^  quia  panis  ei  hordeaccus  erat,  et  farina  lenticulae, 


Interrogaverunt  ergo  eum  seniores,  cur  nonmutaret 
aquam  palmarum,  qua)  fetebat.  Et  dixit  eis  :  Pro 
thymiamate  et  odoribus  unguentorum,  quibus  in 
sseculo  usussum,  opus  est  utime  nuncfetore  isto. 

6.  Iterum  dixit:  Quia  quando  audivit  quod  matu- 
rasset  omne  genus  pomorum,  dixit :  Afierte  mihi. 
Et  gustavit  semel  tantum  parum  ex  omnibus,  gra- 
tias  agens  Deo. 

7.  Dicebant  de  abbate  Agathone  :  Quiapcrtrien- 
nium  lapidem  in  ore  suo  mittebat,  donec  taciturni- 
tatem  disceret. 

8.  Aliquando  iteragebat  abbas  Agathon  cum  di- 
scipulis  suis  (Append.  mart,,  n.  6).  Et  invenit  unus 
ex  eis  ..arvum  fasciculum  cicercul»  viridis  in  via,et 


per  singulos  annos  ponebatsibi  legem  cujuscunque 
unius  observantiae  :  id  est,  aut  non  occurrere  uno 
anno  {ilicui,  aut  non  loqui,  aut  non  gustare  aliquid 
coctum,  aut  non  comedere  aliquid  pomorum,  aut 
olera,  et  in  omni  opere  suo  ita  faciebat.  Et  perfi- 
ciens  unumquodquesicaliud  assumebat,  et  hoc  per 
annos  singulos  faciebat. 

14.  Dixit  abbas  Evagrius,  quiadixerit  senextPro- 
pterea  amputo  a  mc  delectationes  camales,  ut 
etiam  iracundias  occasiones  abscindam .  Scio  enim 
eam  semper  adversum  me  pugnare  pro  delectatio- 
nibus,  etconturbare  mentemmeam,  et  intellectum 
meum  expellere. 

15.  Misit  aliquandoEpiphaniusepiscopusCjrprius 


dixit  seni  :  Pater,  si  jubes,  tolloillud.  Intendit  vero  G  ^^  abbatem  Hilarionem,  rogans  eum,  et   dicens  : 


senex,  admirans,  et  dicit  :  Tu  illud  posuisti  ?  Re- 
spondit  ei  ille  frater :  Non.  Et  dixit  senex  :  Qao- 
modo  vis  tollere,  quod  non  posuisti  ? 

9.  Venit  aliquando  quidam  senum  ad  abbatcm 
Achiilem  (Ruff.^  lib.  iii,  num.  DOS  et  viditeum  ja- 
ctantem  sanguinem  de  ore  suo,et  interrogavit  cum, 
dicens  :  Quid  est  hoc,  Pater  ?Etdixit  senex  :  Sermo 
est  cujusdam  fratris,  qui  mecontristavit,  et  omnino 
conatos  sum  conservare  illud  apud  me.  Et  depreca- 
tus  sum  Deum  ut  auferretur  a  me,  et  factus  est 
sermo  illesanguis  in  ore  meo.  Ecce  exspuiillum,  et 
requievi,  et  doloremillum  obiitussum. 

10.  Venit  aliquando  abbas  Achiiles  in  celiam  ab- 
bttis  Isaise,  in  locoScythi,  etinveniteum  comeden- 


Veni,  ut  nos  videamus,  antequam  de  corpore  exea- 
mus.  Qui  cum  venissent  adinvicem,  manducantibus 
eis  allatum  est  de  avibus  quiddam  ;  quod  tenens 
episcopus,  deditabbatillilarioni.  Etdicit  illi  senex: 
Ignosce  mihi,  Pater,  quia  ex  quo  accepi  habitum 
istum,  noninanducaviquidquid  occisum.Et  dixitei 
Epiphanius:  Ego  autem  ex  quo  accepi  habitum  iBtum 
non  dimisi  aiiquem  dormire  qui  habebat  aliquidad- 
versum  rae,  neque  ego  dormivi  aliquid  habens  ad- 
versum  aliquem.  Et  dicit  ei  scnex  :  Ignosce  mihi, 
quia  tua  conversatio  major  est  mea. 

16.  Dicebant  de  abbate  Eiladio  (11)  quia  fecerit 
viginti  annos  in  cella,  et  non  levaverit  oculos  suos 
sursum,  ut  yideret  tectum  ejus. 


tem.  Miserat  enim  in  catinulo  sal  et  aquam.VidensB     &00  17.  Abbas  Zenon  ambulans  aliquando  in 


autem  quia  abscondit  illud  post  plectas  de  palmis, 
dicit  illi  :  Dic  mihi  quid  manducabas?  Ille  respon- 
dit  :  Ignosce  mihi,  abba,  quiapalmas  incidobam,et 
ascendiin  cauraa  (10)  :  et  propterea  intinxi  modo 
bnocellam  in  sale,  et  raisi  in  ore  meo ;  quia  exarue- 
runt  £Biuces  meae  ;  et  quia  non  descendebat  buccella 
quam  in  oremeomiseram,propterea  compulsussum 
superf  mdere  modicum  aqua)  in  sale,  ut  vel  sic  pos- 
sem  glutire :  sed  ignosce  mihi.  Et  dicebat  abbas 
Achilles :  Venite  et  videte  Isaiam  comedentem  ju- 
seellum  in  Scythi.  Si  jus  manducare  vis,  vade  in 
.£gjptum. 

11.  Dicebant  de  abbate  Ammoy,quia  8egrotaret,et 


Palaestina  (UufT.^  lib.  ii,ntirn.  7),  cum  laborasset^re- 
sedit  ut  manducaret  juxta  cucumerarium.  Suade- 
bat  autem  ei  animus  suus  diccndo  :  Tolle  tibi  unum 
cucumerem,  et  manduca.  Quantum  autem  est?  Qui 
respondens  cogitationi  suae  dixit:  Fures  ad  tormenta 
vadunt.  Proba  ergo  tcipsum  in  hoc,  si  potes  ferre 
tormenta.  Qui  consurgens  stetit  in  cauma  quinque 
diebus,  et  defrigens  seipsum  in  sole,  dicebat  quasi 
animus  ejus  ad  scipsura  :  Non  possum  ferre  tor- 
mcnta.  Dixit  ergo  ad  animum  suum  :  Si  non  potes 
portarc  tormenta,  ergo  nonrapias  utmanduces. 

18.  Dixit  abbasTheodorus  [AL^  Theodotus]:  Ino- 
pia  panis  tabefacit  monachi  corpus.  Alter  autem 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


867  DE  VmS  FATltUM  UbKK  V.  868 

quidam  senior  dicebat  :   Quia  vigiliis  plus  tabescit  A  cura  haec  dicerentur,  cogitans  ego  quia  Deus  reve- 

lavit  sejii  de  me,  compunctus  ccBpi  flere,  ejeci  paxi- 
matem  de  sinu  meo,  qucm  male  consueram  rapere, 


corpus. 

19.  Dixitabbas  Joannes  brevis  staturae  :  Quia  si 
¥oluerit  rex  aliquis  civitatem  inimicorum  tenere, 
prius  aquam  tenct  et  escas  eorum  qui  sunt  in  civi- 
tate,  etfame  periclitantes  tunc  subjiciuntur  ei ;  ita 
est  et  passio  ventris.  Siin  jejunio  et  fame  converse- 
tur  homo,inimiciejus,quisoiiicitantaniraam  ipsius, 
inlinnantur  (flu^.,  Ub.  iii,  n.  66,  nominc  Moysis). 

20.  Dixit  iterum  :  Quia  ascendens  aliquando  per 
viam,  quae  ducit  ad  Scythi,  cum  plectis  de  palmis, 
▼idi  camelarium  ioquentem,  etcommoventera  me  ad 
fiirorem.  Et  ego  dimisi  quod  portabam,  et  fugi 
[Append.  Mart.,  num.  12). 

21.  Dixit  abbas  Isaac  presbyter  Cellarum  :   Scio 


et  prosternens  me  inpavimento,po8tulabamdepne- 
teritis  veniam,et  orationem  pro  cautela  futurorum. 
Tunc  dixit  senex  :  0  fili,  liberavit  te  de  captivitate 
ista,  etiam  me  tacente,  coqfessio  tua,  et  daemonem 
tenebrantem  cor  tuum  per  tadtumitatam  nunc  ad- 
versum  teipsum  confitendo  interiecisti,quembacte- 
nus  dominari  tibi  permiseras,  neque  contradioeiis, 
neque  aliquo  modo  increpans  eum.  Amodo  aotem 
nequaquam  iocum  habebit  in  te,  quippe  qui  ex  cor- 
de  tuo  excussus  est  in  aperto.  Necdum  autemfinito 
sermone  senis,ecce  opere,  quod  dixit,  apparuit,quia 
velut  lampadaignis  egressa  est  de  sinu  meo,etim- 


fratrem  metentem  in  agro,  qui  voluit  manducare^plevittotaradomumfetidoodore,  ita  utputarentqui 


spicam  tritici.  Et  dixit  domino  agri  :  Vis  manduco 
unam  8picara?Ilie  audiens  rairatus  est,  et  dixit  ei: 
Tuus  est  ager,  Patcr,  et  me  interrogas?  In  tantum 
autem  scrupulosus  crat  meraoratus  frater. 

22.  Interrogavit  quidara  fratrura  abbatera  Isido- 
rum  seniorem  Scythi  {Ruff.,  lib.,  iii,  n.  89,  nomine 
Jsaac)^  dicens  :  Quare  te  sic  fortiter  daemones  ti- 
ment?Dixit  ei  senex  :  Ex  quo  factus  sura  raona- 
chus,  studeo  ne  permittam  iracundiam  usque  ad 
fauces  meas  ascendere. 

23.  Dixit  iterum  qui  supra  quadraginta  annos 
esse  ex  quo  sentiret  quidera  motum  peccati  in  mente 
sua,  nunquara  taraen  consentiret  neque  concupi- 
scentiae  neque  iracundiae. 


aderant,  quia  sulphuris  plurimum  fuisset  incensum. 
Et  dixitsenex  :  0  fili,  ecce  verborun  meorum  etli- 
bcrationis  tuae  per  signum  quod  factum  est,  praesti- 
tit  Dominus  documentum. 

26.  Dicebant  de  abbate  Macario,  quia  si  vacavit 
inter  fratres,  ponebat  sibi  terminum,ut  quando  in« 
veniebatur  vinum,  et  propter  fratres  bibebat,  et 
pro  uno  calice  vini,  die  integra  aquam  non  bibebat 
{Ru/f.,  lib.  III,  mnn.  53).  Et  fratres  quidem  volentes 
eum  recreare,  dabant  ei  vinum.  Sed  et  senex  cum 
gaudio  sumebat,  ut  semetipsum  postea  cruciaret. 
Discipulus  autem  ejus  sciens  causam,dicebat  fratri- 
bus  :  Propter  Deum  rogo,  nedetis  ei,  quia  in  cella 
postea  se  cruciatu  domat.  SVOQaod  cognoscentes 


24.  Narravit  abbas  Cassianus  de  quodam  abbate  C  fratres,  ultra  ei  vinum  non  dederunt. 


Joanne  quia  fuerit  apud  abbatem  Esium(  12)  in  sum- 
mitate  eremi  habitantem,  per  annos  quadraginta* ; 
etquia  habebat  circa  ipsum  multara  charitatera,  et 
per  hanc  charitatis  fiduciam  interrogavit  eum,  di- 
cens  :  Tanto  terapore  sic  remotus,  et  a  nullo  homi- 
num  molestiam  patiens  facile,  dic  railii,  quid  profc- 
cistr?  Et  ille  dixit :  Ex  quo  ccepi  solitarius  esse, 
nunquam  me  vidit  sol  manducantera.  Dixit  autera 
ei  abbas  Joannes :  Nec  rae  irascentera. 

25.  Dixititerum:  Quianarravit  nobis  abbasMoyscs 
quod  ei  abbas  Serapion  dixit :  Quia  dum  essem  juve- 
nis,  et  sederem  cum  abbatemeo  Theona  et  mandu- 
caremus,  sui^ens  a  refectione,  secundum  opera  dia- 
boli  rapui  unum  panem  paximatem  (13),  et  man- 
ducavi  eum  occulte,  nesciente  abbate  raeo  '.  Cum 


27.  Abbas  Macarius  major  in  Scjrthi  dicebat  fra- 
tribus  :  Post  raissas  ecclesiae,fugite,  fratres.  Et  di- 
cit  ci  unus  fratrura  :  Pater,  ubi  habemus  fiigere 
amplius  a  solitudine  ista  ?  Etponcbat  digitum  suum 
in  ore  suo,  dicens:  Istud  est  quod  fugiendum  dico. 
Et  sic  intrabat  in  cellam  suam,  et  claudens  ostium 
sedebat  solus. 

28.  Dixit  itcm  abbas  Macarius  :  Si  aliquem  in- 
crepare  volens  ad  iracundiam  commoveris,  pro- 
prinin  passionera  imples  ;  non  enim  ut  alium  sal- 
ves,  teipsura  perdas. 

29.  Dixit  abbas  Pastor  :  Nisi  Nabuzardan  archi- 
magirus  venisset,  non  concrematum  fuerat  templnm 
Domini  igne(/F  Reg.  xxv) ;  ita  et  nisi  quiesgul»et 


ergo  perseverarem  aliquanto  temporehoc  faciens,  ^  ^^^*'**^  venerit  in  animam,  nequaquam  mens  cor- 


ccepit  mihi  ipsum  vitium  dominari,  et  non  praevale- 
bam  meipsum  retundere ;  sed  solummodo  adjudica- 
btr  a  propria  conscientia,  et  seni  dicere  confunde- 
bar.  Contigit  autem,8ecundum  dispensationem  mi- 
jBericordis  Dei,ut  quidam  venirent  ad  senem  utilitatis 
animae  suae  causa,  et  interrogabant  eum  de  propriis 
cogitationibus.  Respondens  autera  senex,dixit:  Quia 
nihilsic  noxium  est  monachis,  etla^tificat  daemones, 
.  quomodo  si  celent  cogitationes  suas  spiritualibus 
Patribus.Locutusestautem  eis  etde  continentia.Et 


ruit,pugnanscontrainimicum  (Ruff'.,  libm,num.^%]. 

30.  Dicebant  deabbatePastore,  quia  dum  Yocatos 
fuisset  ad  manducandum^  contra  voluntatem  suam 
ibat  lacryraando,  ne  inobediens  esset  firatribussuis, 
et contristaret  eos  (Ru/f.,  lib.uiy  n.  149). 

3 1 .  Narraverunt  quidam  abbati  Pastori  de  qnodam 
monacho,  qui  non  bibebat  vinum.  £t  dtxit  eis  : 
Quia  vinura  raonachorura  omnino  non  est. 

32.  Dixit  iterum  abbas  Pastor  :  Quia  sicut  fumo 
expelluntur  apes  ut  tollatur  dulcedo  operis  eartun, 


^  Apud  Cassian.y  lib.  v  Instit.^  c.  27.  Simile  su- 
pra,  1.  !▼,  c.  5. 


*  Cassian.^  collat.  ii,  cap.  li,  Supra,  1.  iv,cap.47. 


M9 


VERBA  SENIORUM. 


870 


ita  et  corporalis  quies  timorem  Doraini  expellit  ab  A  Non,  pater.  Dicebat  autem  senex :  Si  necdum  man- 


anima,  et  aufert  ab  ea  omnc  opus  bonum. 

33.  Narravit  quidam  senum  de  abbate  Pastore  et 
fratribus  ejus,  qui  habitarent  in  ^Egypto  (Ruff.,  lib. 
III,  num,  154).  Et  cum  desiderarelt  mator  eorum  vi- 
dere  eos,  et  non  posset,  observavit  una  die;  et  cun- 
tibusillis  ad  ecclesiam,  obtulit  se  eis.  llli  autem  vi- 
dentes  eam,  converterunt  se  adcellam,  et  intrantes 
dauserunt  ostium  in  faciem  ejus.  lila  autem  ad 
osUara  stans,  claraabat,  plorans  cum  nimia  misera- 
tione.  Audiens  autem  eam  abbas  Anub,  intravit  ad 
abbatem  Pastorem,  dicens  :  Quid  facicmus  vetulae 
isti,  ita  ante  ostium  flenti?  Surgens  autemabbas  Pa- 
stor,  venit  ad  ostium,  et  intro  stans,  audivit  eam 
-plorantem  miserabiliter  nimis  ;  et  dixit :  Quid  sic 


ducavimus,  alFer,  manducemus. 

39.Dixitaliquandocum  Qduciaabbas  Sisoi:  Crede, 
quia  ecce  triginta  annos  habeo  ({uod  non  deprecor 
Deum  propter  peccatum,  sed  orans  hoc  dico :  Do- 
raine  Jesu  Christe,  protege  rae  a  lingua  raea.  £t  us- 
que  nunc  per  singul^s  dies  corruo  per  ipsam  (14)  et 
delinquo. 

40.  Venerunt  aliquando  abbas  Silvanus  et  disdpu- 
lus  ejus  Zacharias  ad  quoddam  monasterium,  et  fe- 
cerunt  eos  gustare  modicura  antequam  ambularent 
(Ruff.y  lih.  iir,  num.  k^).  Et  exeuntibus  eis,  invenit 
discipulusejusaquam  invia,et  volebatbibere.  Dixit 
abbas  Silvanus  :  Zacharia,  jejuniura  est  hodie.  Cui 
ille  dixit:  Non  manducaviraushodie,  Pater?  Dixit  ei 


clamas,  vetula  ?  Illa  autera  cura  vocera  ejus  audis-  Bsenex  :  lUud  raanducare,  charitas  fuit,  nos  autemte- 
set,  multo  magis  claraabat,  plorans  et  dicens:  Volo     nearaus  jejuniura  nostrura,  fili. 


▼os  videre,  filii  raei.  Quid  est  enim  si  videro  vos  ? 
.  nunquid  non  sum  raater  vestra?  aut  non  ego  lactavi 
vos,  et  tota  sum  jam  canis  plena?  Sed  et  audiens 
Tocem  tuam,  turbata  sum.  Dicit  ei  scnex :  Hic  nos 
vis  videre,  an  in  ilio  saeculo  ?  Dicit  ei :  Et  si  non  vi- 
deix)  vos  hic,  videbo  vos  iliic,  filii !  Dicit  ei :  Si  potes 
«quaniiniter  ferre,  uthic  nos  non  videas,  videbis  nos 
iUic.  Et  ita  discessit  raulier,  gaudens,  et  dicens  :  Si 
omnino  visura  vos  ero  illic,  nolo  vos  videre  hic. 

34.  Dicebant  de  abbate  Pior,  quia  ambulando  co- 
mederet  (Ruff.,  lib.  iii,  num*  31).  Et  interrogante 
eamquodam  quaresicmanducaret,respondit  se  non 
hoc  veliit  opus  aliquod  agere,  sed  velut  quiddam  su- 


S9I  41.  Dixit  sancta  Syncletica:  Quia  oportet 
nos,  qui  hujusmodi  propositum  sumpsiraus,  castita- 
tem,  qu8e  summa  est,  retinere.  Etenim  apud  saecu- 
lares  videtur  castitas  observari :  sedadest  ei  et  stul- 
titia,  propter  quam  aliis  omnibus  sensibus  peccant ; 
nara  et  aspiciunt  indecenter,  et  rident  inordinate . 

42.  Dixit  iterura  quae  supra :  Quia  sicut  venenosa 
aniraalia  acriora  raedicaraenta  a  se  expellunt,  ita 
cogitationera  sordidara  jejunium  cum  oratione  de- 
pellit  ab  anima. 

^3.  Dixit  iterum:  Nonte  seducant  divitum  hujus 
saeculi  deliciae,  tanquara  utile  aliquid  habentes  in  se. 
Etenira  illi  delectationis  causa  artem  diverso  modo 


perfluumuti.  Aliiautem  de  hoc  interroganti  respon-  ^  condiendi  cibos  honorant:  tu  autem  jejunio  et  abje- 
dit :  Ut  non  vel  in  comedendo  corporalem  delecta- 
tionem  habeat  aniraa. 

35.  Dicebant  de  abbate  Petro,  cognoraento  Pro- 
nio,  qui  erat  in  Cellis,  quia  vinura  non  bibebat. 
Qnando  autemsenuit,  rogabanteum  ut  sumeret  rao- 
dicum  vini.Quicum  nonacquiescerct,  tepefaciebant 
•qaam.  et  ita  ei  offerebant,  et  dicebat:  Credite 
mihi,  fUii,  quia  velut  pro  condito  illud  accipio .  Et 
■d|iidicavit  se  tepida  a^ua  esse  contentum. 

36.  Facta  est  aliquando  celobratio  missarum  in 
monte  abbatis  Antonii,etinventum  est  ibi  modicura 
vini.  Et  tollens  unus  de  senioribus  parvura  calicera, 
portavit  ad  abbatera  Sisoi.  etdedit  ei;  et  bibit  se- 


ctione  ciborura  abundantiara  deliciarum  illorum 
supergredere  ;  sed  nec  satieris  pane,  nec  desideres 
vinum. 

41.  Dixit  abbas  Sisoi:  Qui  peregrinatio  nostra 
est,  ut  tencat  homo  os  suum  [Pasch.y  c,  32,  num. 
4;  Append.  Mart.,  num.  72). 

45.  Dixit  abbas  Hyperichius:  Quia  si3ut  leoterri- 
bilis  estonagris,  sic  monachus  probatus  cogitationi- 
bus  concupiscentia;. 

46.  Dixit  itcrura  :  Jcjunium  frenum  est  monacho 
adversus  peccatum.  Quiautera  abjicit  jejuniura,ve- 
lut  equus  fervens  desiderio  ferainas  rapitur. 

47.  Dixit  iterum  :  Siccatum  jejunio  corpus  mona- 


,       .  j  -x     .  » .1 ..       .......         .     chi  ammara  de  profundo  elevat,  et  siccat  fistulas 

mel;  et  secundo  accepit,  et  bibit :  attulit  etiara  eiri ,  ,    .  ^.  .  .     .  , . 

.     ..  j  .^  j.  ^  .  ^    ,  *^delectationura  leiuniura  raonachi. 

48.  Dixit  iterura :  Castus  raonachus  in  terra  ho- 


tertio  ;  sednon  accepit,  dicens  :  Quiesce,  frater,  an 
iiescis  quia  Satanas  est  ? 

37.  Frater  quidara  interrogavitabbatera  Sisoi,  di- 
cens  :  Quid  facio  ?  quia  cura  occurro  ad  ecclcsiara, 
frequenter  fratres  pro  charitate  ad  cibura  retinent 
me.  Dixit  ei  senex :  Onerosa  res  est.  Dicit  ergo 
Abrahara  discipulus  ejus :  Si  occurritur  in  Sabbato 
et  Dorainica  ad  ecclesiara,  et  biberit  frater  tres  ca- 
lices,  110  raultura  est?  Et  dixit  senex.  Si  non  esset 
Satanas,  non  esset  raultura. 

38.  Frequenter  dicebat  abbati  Sisoi  discipulus  : 
Sui^e,  abba,  manduceraus.  IUe  autem  dicebat:  Quia 
adhuc  non  manducavimus,flli?  Et  ille  respondebat: 


norabitur,  et  in  coclis  corona  ab  Excelso  coronabi- 
tui\ 

49.  Idera  ipse  dixit :  Monachus,  qui  non  retinet 
linguara  in  tempore  furoris  (15),  neque  passionum 
corporalium  retentor  crit  aliquando. 

50.  Dixit  itcrum  :  Verbum  malum  non  proferat 
os  tuum,  quoniara  vitis  non  affertspinas. 

51.  Dixit  itcrura  :  Bonura  est  raanducare  camem 
et  bibere  vinura.  quara  manducare  in  obtrectatione 
carnes  fratrum  [RufT.y  lib.  iii,  n.  134). 

52.  Dixit  iterum:  Susurrans  serpens  ad  Evam  de 
paradiso  ejeciteam.Uuic  ergosinuUsestquiproximo 


871 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  V. 


sn 


suo  obloquitur;  quoniam  ct  audientis  se  animam  A  lucetnam  proficeret.  Erravit  autem  firater,  et  pro 


perdit,  et  suam  non  salvat. 

53.  Facta  est  aliquando  festivitas  in  Scythi,  et 
dederunt  seni  in  calice  vinum  ;  quod  abjiciens,  di- 
xit :  ToUe  a  me  mortem  istam.  Quod  videntes  alii 
qui  cum  ipso  edebant,  nec  ipsi  biberunt. 

54.  Alia  vice  allatum  est  ibi  vasculum  vini  de 
primitiis,  ut  daretur  fratribus  ad  singuios  calices. 
Et  introeunte  quodam  fratre,  et  vidente  quia  vinum 
acciperent,  fugit  in  crypta  ,  quae  crypta  cecidit.  Et 
cum  audissent  sonum,currentes  inveneinint  fratrem 
semianimem  jacentem,  etcceperunt  eumobjurgare, 
dicentes :  Bene  tibi  contigit,  quia  vanam  gloriam 
habuisti.  Abbas  autem  refovens  eum,  dixit :  Dimitr 
tite  filium  meum,  bonum  opus  fecit.  Et  vivit  Domi- 


melle  de  raphanelaeo  misit  in  puUnentom.  ^9%  Se- 
nex  vero  cum  gustasset,  nihil  locutus  est,  sed  taci- 
tusmanducavit.Compellebat  autem  eumadbuc  man- 
ducare.  Et  extorquens  sibi  manducavit,  et  dabat  ei 
tertio.  lUe  autem  nolebat  manducare  dicens :  Vere 
non  possum,  fiLi.  Discipulus  autem  hortabatur  eum, 
et  dicebat:  Bonum  est,  abba,  ecce  ego  manduco  tc- 
cum.  Qui  cum  gustasset,  et  cognovisset  quidfecerat, 
cecidit  pronus  in  faciem,  dicens:  Vae  mihi,  Pater, 
quia  occidi  te,  et  tu  peccatum  boc  posuisti  super 
me,  quia  non  es  locutus.  Et  dixitei  senex :  Noncon- 
tristeris,  fiii ;  sivoluissetDeus,  ut  mel  manducarem, 
mel  habuisti  mittere  in  zippulas  istas. 
60.  Narraverunt  de  sene  quodam,  qui  desidera- 


nus  quia  non  reaedificabitur  crypta  haec  temporibus  B  vit  aliquando  manducare  cucumerem(/?ii^.,  lib.  ni, 


meis,  ut  cognoscat  Hiundus,  quia  propter  calicem 
vini  cecidit  crypta  in  Scythi. 

55.  Ascendit  aliquando  presbyter  de  Scythi  ad 
episcopum  Alexandrinum.  Et  quando  reversus  estin 
Scythi,  interrogaveruni  eum  fratres :  Quomodo  est 
civitas  ?  Ille  autem  dixit  eis :  Credite  mihi,  fratres, 
ego  ibi  faciem  hominisnulliusvidi,  nisi  tantum  epi- 
scopi.  Illi  autem  audientes,  mirati  sunt  et  dixerunt: 
Quid  putas  facta  est  omnis  illa  multitudo?  Presbyter 
vero  refovitilloshaesitantes,  dicens:  Extorsi  animum 
meum,  ne  intuerer  faciemhominis.  Ex  qua  relatione 
profeceruntfratres,  et  custodieruntse  ab  extollentia 
oculorum  suorum. 

56.  Venit  aliquando  quidam  senex  ad  alium  se- 


?ium.  50).  Quemcum  accepisset,  appenditeumprius 
ante  oculos  suos.  Et  cum  non  esset  victusdesideno, 
domans  seipsum  poenitentiam  agebat,  vel  quia  om- 
nino  desiderasset. 

61.  Frater  aliquando  abiit  visitare  sororem  suam 
in  monasterio  «grotantem  (Ru/f.^  lib.  iii,  n.  33). 
Eratautem  fidelissima.Etnonacquiescens  aliquando 
videre  virum,  neque  occasionem  dare  fratri  suo  ut 
propter  illam  veniretinmediofeminarum,etmanda- 
vit  fratri  suo :  Vade,  frater,  ora  pro  me,  quia  com 
gratia  Christi  videbo  te  in  regno  coelorum. 

62 .  Monachus  occurrit  ancillis  Dei  in  itinere  qao- 
dam.  Quibus  visis  divertit  extra  viam.  Cui  dixitab- 
batissa  :  Tu  si  peifectus  monachus  esses,  non  respi- 


nem.  Ille  autem  dixit  discipulo  suo  :  Fac  nobis  mo-  q  ceres  nos  sic,  ut  agnosceres  quia  feminae  eramus. 


dicum  lenticulae.  Et  fecit.  Et  infunde  nobis  panes. 
Et  infudit.Et  manserunt  sic  usque  ad  aliam  diem  ho- 
ra  sexta,  loquentes  de  spiritualibus  rebus.  Iterum 
dixitsenex  discipulosuo  :  Facnobis  modicum  lenti- 
culae,  fili.  Ille  respondit:  Ab  hesternodiefeci.Etita 
surgentes  sumpserunt  cibum. 

57.  Alter  quidam  senex  venit  ad  quemdam  Pa- 
trum.  Ille  autem  coxit  modicum  lenticulae,  et  dixit: 
Faciamus  opus  Dei,  et  gustemus.  Et  unus  quidem 
eorum  complevit  totum  psalterium  ;  alter  vero  ex 
corde  (l6}duosprophetasmajoreslectoris  ordinere- 
citavit.  Et  facto  mane  discessit  senex  ille  qui  vene- 
rat,  et  obliti  sunt  sumere  cibum, 

58.  Esuriit  quidam  fi-ater  a  manc,  et   pugnavit 


63.  Intraveruntaliquandofratresin  Alexandriam 
invitali  a  Theophilo  archiepiscopo,  ut  praesentibus 
his  facta  oratione  templa  destrueretpaganorum.  Et 
manducantibus  eis  cum  archiepiscopo,  ministrats 
sunt  carncs  vitulinac,  et  manducabant  nibil  discernen- 
tes.Et  accipiens  archiepiscopus  unum  copadium  (19), 
dedit  juxta  se  recumbenti  seni,  dicens  :  Ecce  istud 
bonum  copadium  est,manduca,  abba.Illi  autem  re- 
spondentes  dixerunt:  Nos  usque  modo  credebamos, 
quiaoleramanducaremus.  Mamsicarnes  sunt,  non 
manducamus.  Et  ultra  nemo  ex  eis  acquievit  gu- 
stare. 

64.  Frater  quidam  attulitpanes  recentes  in  cellam 
et  invitavit  ad  mensam  seniores.  Et  cum  manducas- 


cum  animo  suo,  ne  manducaret,  donec  fieret  hora  D  sent  singulos  paximates,  pausaverunt.  Frater  vero 


tertia  (/?M/f.,  lib.  iii,  num.  4).  Et  facta  est  hora 
tertia,  exegit  a  se  ut  fieret  sexta.  Infudit  panem  et 
sedit,  ut  manducaret.  Postea  vero  surrexit,  dicens: 
Manebosic  usqueadhoramnonam.  Horaautem  nona 
fecit  orationem,  et  vidit  opus  diaboli  sicut  fumum 
exeuntem  a  se,  et  ita  cessavit  esuries  ejus. 

59.1nfirmatu8  est  quidara  senum  (Ruff.^  lib.  iii, 
num.  51);  et  cum  non  posset  sumere  cibum  multis 
diebus,  rogabatur  a  discipulo  suoutfieretei  aliquid 
et  reficeretur.  Abiit  autera  et  fecit  de  farinula  lenti- 
culara,  etzippulas  (17J.  Erat  auteraibivasculum  pen- 
dens,  in  quo  erat  modicum  mellis  :  et  aliud  in  quo 
erat  rapbanelseum  (18),  et  fetebat,  quod  tantum  ad 


sciens  laborem  abstinentiae  eorum,coepit  cum  humi- 
litate  supplicare,  dicens :  Propter  Deum  manducate 
bodie  donec  satiemini.  Et  manducaverunt  alios  de- 
nos  paxiraates.  Ecce  igitur  quantum  supra  quam 
opus  erat,  raanducaverunt  propter  Deum  veri  mo- 
nachi  et  sirapliciter  abstinentes. 

65.  ^Egrotavit  quidam  senum  aliquando  in  magna 
infirraitate,  ita  ut  de  visceribus  multum  sanguinis 
egereret.Et  attulit  quidam  frater  nixas  siccas  (20), 
et  fecit  puites,  et  raisit  cas  ibi,  et  obtulit  8eni,et  ro- 
gabateura,  dicens:  Coraede,  quia  forteexpedittibi. 
Intuens  autem  in  eum  senex  diutius,  dixit ;  Vere  di- 
co,  quia  volebam  ut  me  dimitteret  Deus  in  bac  in- 


873 


VERBA  SENIORUM. 


874 


firmitate  esse  alios  triginta  annos.  Et  nuUo  raodoAquidam  motus  certantibus  in  conversatione  ex  insi- 


acquievit  senex  in  tali  aegritudine  vel  modicum  su- 
mere  cibum,  ita  ut  tolleret  frater  quod  apportave- 
rat,  et  rediret  ad  cellam  suam. 

66.  Alter  senex  sedebat  longe  in  eremo,  et  conti- 
git  fratrem  venire  ad  eum,  et  invenire  eum  infir- 
mantem.  Qui  lavans  ejus  faciem,  fecit  ei  refectionem 
ex  his  quce  attulerat.  Quod  cum  vidisset  senex,  di- 
xit :  Vere,  frater,  oblitus  fueram,  quia  haberent  ho- 
mines  de  cibo  solatium.  Obtulit  etiara  ei  calicem 
vini..Quod  cum  vidisset,  ploravit,  dicens :  Non  spe- 
mbam  me  usque  ad  mortem  bibiturum  vinum. 

67.  Statuit  quidam  senex  ut  quadraginta  diebus 
non  biberet.  Et  si  quando  fiebat  eauma,  lavabat  su- 
risculam  (21),  etimplebat  eam  aqua,  et  appendebat 


diis  et  invidia  daemonum  veniens.  Itaque  scire  con- 
venit  quiatres  sunt  corporales  motus.  Unus  quidem 
naturalib ;  alius  autem  ex  plenitudine  ciborum  ;  ter- 
tius  vero  ex  daeraonibus. 

2.  Dixit  abbas  Gerontius  Petrensis  :  Quia  muiti 
tentati  a  corporalibus  delectationibus  cum  non  ap- 
proximarent  corporibus,  mente  fornicati  sunt,  et 
corporalem  virginitatera  servantes,  secundura  ani- 
mum  fornicantur.  Bonura  est  ergo,  dilectissirai,  fa- 
cere  quod  scriptura  cst :  Orani  custodia  unuraquem- 
que  cor  suum  servarc  (Prov.  v). 

3.  Dixit  abbas  CaHsianus  {Cassiaji,^  collat,  ii. 
cap,  10),  quia  dixerit  nobis  abbas  Moyses  :  Bonum 
est  no:i  abscondere  cogitationes,  sed  senibus  spiri- 


eam  ante  oculossuos.  Qui  cura  interrogaretur  a  fi^a-  B  tualibusetdiscretionem  habentibus  raanifestareeas, 


tribus  quare  hoc  faceret,  re.spondit,  dicens :  Ut  cum 
vidensquod  desiderabara,  non  gustavero,  majorem 
ardorem  sustineara,  et  propter  hoc  inajorera  mor- 
cedem  a  Domino  consequi  racrear. 

68.  Frater  quidam  iter  agens,  habebat  secum  raa- 
trcm  suam,  jarasenetn.  Qui  cura  venissent  ad  quem- 
dam  fluviura,  non  poterat  vetula  illa  transir\  Ettu- 
lit  fiiius  ejus  palliura  suura,et  involvit  exinde  manus 
suas,  nc  aliquo  raodo  contingeret  corpus  raatris  suae, 
et  ita  portans  eara  transposuit  fluvium.  Dixit  autem 
ei  mater  sua  :  Ut  quid  sic  operuisti  raanus  tuas,  fili? 
Ille  autem  dixit  :  Quia  corpus  mulieris  ignis  est.  Et 
ex  eo  ipso  quo  te  contingebam,  veniebat  mihi  coni- 
memoratio  aliarum  ferainarum  in  animo. 


non  his  qui  tantura  terapore  senes  sunt,  quoniam 
multi  ad  ietntem  re^:picientes.  et  cogitationes  suas 
dicentes  eis  qui  experimentura  non  habebant,  pro 
consoiatione  ad  desperationera  ultiraara  pervenerunt, 
4.  Erat  quidara  frater  oranino  in  conversationc 
HoWlciius  {Cassian.y  coUat.  ii,  cap.  13).  Etcura  male 
a  fornicationis  daemone  turbaretur,  venit  ad  quem- 
damsencra,  et  retulit  ei  cogitationessuas.  Ille  autem 
audiens  quia  expei*s  erat,  indignatus  est,  et  misera- 
bilem  diccbat  esse  fratrera  illura,  et  indignura  mo- 
nachi  habitu;  quippe  qui  ejusmodi  cogitationes 
reciperet.  Haec  audiens  frater,  desperans  seipsum, 
reliquit  propriam  cellara,  et  ad  sxculum  redibat. 
SecunduraveroDci  dispcnsationera  occurrit  ei  abbas 


69.  Dicebat  quidara  Patrura  :  Quia  sciret  fratrera  ^^  Apolio  ;   et  videns  eura  perturbatum,  et  nimium 


in  cella  jejunantera  tota  hebdoniada  Pascha?.  Et  cum 
Sabbato  sero  venisset  ad  missas,  communicans  raox 
fugiebat,  ne  cogeretur  a  fratribus  in  ecclesia  raandu- 
care.  Apud  se  autem  tantum  modicas  betas  elixas 
com  sale  manducabat  sine  pane. 

70.  Fratres  convocati  sunt  in  Scythi,  ut  mandu- 
carent  palmas,  et  erat  aliquis  infirmus  de  nimia  ab- 
stinentia,  qui  tussiens  exscreabat  phlegma,  quod  no- 
lcnte  eo  venit  super  alium  fratrem.  Qui  cum  a  cogi- 
tatione  sua  compelleretur  dicere  ei  :  Quiesce  jam, 
et  non  exscrees  super  me,  ut  superaret  cogitationes 
suas,  tulit  quod  exscreaverat,  et  mittens  in  ore  suo, 
statimcomeditillud.  Etgiystunccoepitad  seipsum 
dicere  :  Aut  non  dicas  fratri  tuo  quod  eum  contri- 
stet,  aut  manduca  quod  horres. 

LIBELLUS  QUINTUS. 
Dc  fornicationc, 

Dixit  abbas  Antonius  :  iEstirao  quod  habeat  cor- 
pus  motum  naturalera  conspersura  in  se,  qui  nolente 
animonon  operatur,  sed  tantumraodo  significatur  in 
corpore,  quasi  irapassibilis  motus.  Est  autem  ot 
alius  motus  ex  eo,  quod  nutritur  et  fovetur  corpus 
cibis  et  potibus,  et  ex  quibus  caior  sanguinis  excitat 
corpus  ad  operandum.  Propterquoddicit  Apostolus : 
Nolite  inebriari  vino,  in  quo  est  luxuria  (Ephes.  v). 
Et  rursum  DominusinEvangeliodlscipulis  raandans, 
dixit  :  Videte,  ne  quando  graventur  corda  vesti^a  in 
crapula  et  ebrietate  (Lucjb  xxi).  Est  autem  et  aiius 

Patrol.  LXXIII. 


tristeni,  interrogavit  eum,  dicens  :  Fili,  quse  est 
causa  tantai  tristitiae  tuai  ?  Ilie  autem  prius  ex  multa 
confusione  auimi  sui  non  rcspondit  ei  quidquam  ; 
postca  autera  cum  raultura  rogaretur  a  sene,  quas 
circa  se  agcrentur,  confessus  est,  dicens  :  Quia  co- 
gltationes  fornicationura  inquietant  rae  ;  quod  con- 
fessus  sura  illi  seni.  et,  secundum  verba  ejus,  jam 
non  est  mihi  spes  salutis ;  desperans  ergo  meipsum, 
ad  sa^culum  redeo.  Haec  autcm  Pater  Apollo  au- 
diens,  velut  sapiens  medicus  multum  rogabat,  et 
monebat  eura,  dicens :  Noli  rairari,  fiii,  neque  despe- 
res  dc  teipso.  Ego  enira  in  hac  aetate  atque  conver- 
satione  valde  ab  hujusraodicogitationibusinquietor. 
Ne  ergo  deficias  in  hujusmodi  occasionc,  quae  non 
Dtantum  huraana  sollicitudine,  quantura  Dei  misera- 
tione  curatur.  Tantum  hodie  dona  raihi  quod  peto, 
et  revertere  ad  cellam  tuara.  Fecit  autera  frater  sic. 
Abbas  autem  Apollo  discedens  ab  eo  perrexit  ad 
cellara  iiiius  senis,  qui  ei  desperationera  fecerat;et 
stans  foras  deprecatus  est  Dorainura  cura  iacrymis, 
dicens :  Doininc,  qui  tentationes  utiliter  infers,  con- 
verte  bellura  quod  patitur  frater  ille  in  hoc  sene,  ut 
per  expcriraentum  in  senectute  sua  discat  quod  tem- 
pore  longo  non  didicit,  quatenus  corapatiatur  his  qui 
hujusraodi  tentationibus  perturbanfur.  Qui  cura  ora- 
tionem  complesset,  vidit  iEthiopem  stantem  juxta 
ceilara,  et  sagittas  mittentem  contra  illum  senem, 
quibus  quasi  perforatus,  statim  tanquam  ebrius  a 

28 


875 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  V. 


876 


vino,  huc  atque  illuc  ferebatur.  Et  cum  iion  possetAtamen  invenit  curam,  et  plerumque  pccnitentiam 


tolerare,  egressus  est  de  cella,  et  eadem  via.  qua  et 
ille  juvcnis  ad  saeciiluni  redibat.  Abbas  autera  Apollo 
intelligens  quod  factum  erat,  occurrit  ei.  Et  acce- 
dens  ad  eum,  dixit  :  Quo  vadis  ?  ct  quae  cst  causa 
turbationis  quae  obtinuit  te  ?IIle  autem  sentiens,  quia 
intellexerit  sanctus  vir  quas  ci  cvenerant,  prae  vere- 
cundia  nihil  dicebat.  Dixit  autem  ei  abbas  Apollo  : 
Reverterc  in  cellam  tuam,  ct  de  caetero  agnosce  in- 
firmitatemtuam,et  habe  apudtcmctipsum;qutaaut 
igiioratussis  adiaholo  usque  modo,  aut  contemptus, 
propter  quod  nec  meruisti  secundum  viros  virtutum 
haberecontradiabolum  luctamenta.  Quid  autemdico 
luctamenta?  qui  nec  uno  dic  aggressionem  ipsius 
portare  potuisti.Hoc  autem  tibi  contigit,  quiajuve- 


agit,  qui  oblocutus  est,  dicens  :  Maie  iocutus  suro, 
et  transit.  Fornicatio  autem  natnraliter  mors  est. 

8.  Dixit  abbas  Pastor :  Sicut  spatharius  principis 
assistit  ei  seroper  paratus,  ita  oportet  et  animam 
semper  esse  paratam  adversus  daemonem  fomica- 
tionis  (Ru/f.y  lib.  iii,  num,  59). 

9.  Venit  aliquando  frater  ad  abbatem  Pastorem, 
et  dixit  ei  :  Quid  facio,  Pater?  quia  affligor  a  fomi- 
catione  [Huff.^  lib.  iii,  num.  63;  Pasch  ,  c.  t, 
num.  9).  Et  perrexi  ad  abbatem  Hybistionem,  et 
dixit  mihi  :  Non  debes  eam  longo  tcmpore  permit- 
tere  habitare  in  te.  Dixit  ei  abbas  Pastor  :  Abbatis 
Hybistionis  actus  sursum  in  coelo  sunt  cum  angelis, 
et  iatet  eum ;  ego  autem  et  tu  infornicatione  sumus. 


nem  illum  a  communi  adversario  impugnatum  susci-  °  Si  ergo  teneat  monachus  vontrem  et  linguaro,  et  ma- 


piens,  cum  debuisses  eum  contra  diabolicum  certa- 
men  consolatoriis  verbis  ungere,  etiam  in  despera- 
tionem  misisti,  non  cogitans  illud  sapientissimum 
praeceptum,  quo  jubemur  eripere  eos  qui  ducuntur 
ad  mortero,  et  non  negligas  redimere  occidendos 
(Prov.  xiv) :  sed  neque  parabolam  Salvatoris  nostri, 
dicentis  {Malth.  xii)  :  Arnndinem  quassatam  non 
SY4debereconfringi,etlinum  fumigansnon  exstin- 
gui.  Nemo  enim  ferre  posset  ipsidias  adversarii, 
nequebullientis  naturae  ignem  exstinguere  vel  reti- 
nere,  nisi  gratiaDei  conservaret  infirmitatem  huma- 
nam,  quem  in  nobis  salutari  dispensntione  oronibus 
orationibus  Doroinuro  deprecerour,ut  et  adversuro  te 
diroissum  flagelluro  avertat,  quoniaro  ipse  et  dolere 


neat  in  solitudine,  confidat  quia  non  moritur. 

iO.  Narraveruntde  abbatissaSara,  quia  roanserit 
tredecim  annis  fortiter  a  fornicationibus  daemonum 
impugnata.  Et  nunquam  oravit  ut  rccederet  ab  ea 
hujusmodi  pugna:  sedsolum  hocdicebat :  Domine, 
da  mihi  fortitudinem. 

1 1 .  Dixemnt  iter  uro  de  ea  quia  infestior  ei  f uerat 
aliquando  iroroinens  fortius  idem  fomicationis  dae- 
mon,  mittens  in  cogitationem  ejus  saeculi  vanitates. 
Illa  autero  non  relaxans  animum  a  timore  Dei,  et  a 
proposito  abstinentiae  suae,  ascendit  semel  super 
lectum  suum  orare,  et  apparuit  ei  corporalitcr  spiri- 
tus  fornicationis,  et  dixit  ei  :  Tu  me  vicisti.  Sara. 


facit,  et  itemm  saluti  restituit  :  percutit,  et  roanus  ^  ^^^^""^^.  '^'^^''^'^  •  ^^  «^^  ^  ^ic^  ^<^  Doroinus 
ipsius  sanat ;  huroiliatetexaltat,  mortificat  et  vivifi-  ^  "^' 


cat^  deducit  ad  inferos  et  reducit  (/  Reg.  ii).  Haec 
dicens,  orationero  iroplevit,  ct  statiro  ab  illato  sibi 
bello  senex  ille  liberatus  est.  Quem  comroonuit 
abbas  Apollo  ut  peteret  sibi  a  Deo  dari  linguaro 
eruditam,  ut  sciret  tempus  quo  oporteat  loqui  ser- 
monem. 

5.  De  cogitatione  fornicationis  interrogatus  abbas 
Syms  [i4/.,  Cyrus]  Alexandrinus,  ita  respondit:  Si 
cogitationes  non  habes,  speinnonhabes  :  quoniara  si 
cogitationes  non  habes,  opera  habes.  Hoc  autera  est, 
quia  qui  cogitatione  adversus  peccaturo  non  pugnat, 
neque  contradicit,  corporaliter  peccat.  Qui  autem 


12.  Frater  quidam  stimulabatur  a  fomicatione,  et 
crat  stiroulus  velut  ignis  ardens  in  corde  ejus  die  ac 
nocte.  Frater  autero  decertabat  non  condescendens 
vel  consentiens  cogitationi  suae.  Post  roultum  autem 
teropus  discessit  ab  eo  stiroulus,  nihil  prsevalens 
propter  perseverantiara  fratris.  Et  statim  lux  appa- 
mit  in  corde  ejus. 

13.  Alius  frater  stimulatus  est  a  fomicatione.  Et 
surgens  nocte  perrexitad  senem,  et  dixit  ei  cogita- 
tionem  suam,  et  consolatus  est  eum  senex.  Ex  qua 
consolationc  proficiens,  revcrsusest  in  cellam  suam. 
Et  ecce  itenim  spiritus  fornicationis  tentavit  eum. 


corporaliter  peccat,  cogitationum  molestias  nullas  .v  liie  autem  iterum  abiit  ad  senem.  Factum  est  autem 


habet. 

6.  Interrogavit  autem  quidam  senex  fratrem,  di- 
cens  :  Ne  consuetudinem  habes  colloqui  muIieri?Et 
dixit  frater :  Non.  Et  illedixit :  Vetereset  novi  picto- 
res  sunt  cogitationes  meae,  et  commemorationcs 
quaedam,  inquietantes  me  ex  similitudinemuliemro. 
Senex  autem  dixit  ad  eum  :  Mortuos  non  timeas,  sed 
viventes  fuge  :  hoc  est,  conscnsuro  et  opera  peccati, 
et  extende  roagis  orationem  tuam. 

7.  Dicebat  abbas  Mathois  quod  quidam  fratcr  ve- 
niens  dixerit  deteriorem  esse  qui  obloquitur  quam 
qui  fornicatur.  Et  rcspondit  :  Durus  cst  hic  sermo. 
Dixit  ergo  ei  frater :  Et  quomodo  vis  esse  hancrem  ? 
Dixit  senex  :  Oblocutio  quidem  roala  est,  celerem 


hoc  frequenter.  Senex  vero  non  contristavit  emn, 
sed  loquebatur  ei  quae  ad  utilitatem  ipsius  pertine- 
rent,  dicens  :  Non  concedas  diabolo,  nec  relaxes  ani- 
mum  tuuro ;  sed  magis,  quoties  molestus  est  daemon, 
veni  ad  me,  et  increpatus  abscedet.  Nibil  enim  sic 
extsediat  daeroonem  fomicationis,  quomodo  si  reve- 
lontur  stimulationesejus.  Etnihil  eum  sic  laetificat, 
quomodo  si  abscondantur  cogitationes.  Yenit  ei^go 
frater  ad  senem  undecies,  accusans  cogitationes  soas. 
Postea  autem  dixit  frater  seni :  Ostende  charitatem, 
abba,  et  dic  mihi  verbum.  Dicit  ei  se.nex  :  Crede, 
fili,  quia  si  permitteret  Deus  cogitationes  meas, 
quibus  animus  stimulatur,  in  te  transferri  non  eas 
portares,  sed  omnino  conrueres  deorsum.  Haec  au* 


877 


VERBA  SENIORUM. 


878 


tem  dicente  sene,  proptor  nimiam  humilitatera  ejus  Apsalmodiara,  opus  manuum,  orationem  et  caetera, 


qoievit  stimuius  fomicationis  a  fratre. 

14.  Idem  alius  stimulatus  a  fomicatione,  coopit 
decertare  et  extendere  abstinentiara  suam,  per  qua- 
tuordecim  annos  cogitationera  suara  custodiens,  nc 
conscntiret  concu[)iscenti8e  suie.  Postea  autem  ve- 
niens  S^lo  ^d  ecclesiam,  manifestavit  univei*sae 
multitudini  quod  patiebatur.  Et  datura  est  raanda- 
tum,  et  omnes  afHixerunt  se  pro  eo  hebdoraada, 
jugiter  orantcs  Dorainura.  et  quievit  stiraulus  ejus. 

15.  De  cogitatione  fornicationis  dixit  quidara  se- 
nex :  Eremita  dormiens,  vis  salvari  ?  Vade,  labora, 
vade  affligere,  vade,  quaere  et  invenies;  vigila,  pulsa, 
et  aperietur  tibi.  Sunt  enim  in  saeculo  pancratiarii 
(22),  qui  cum  nirais  caesi  stcterint,  et  fortes  appa- 


quae  sunt  fundaraenta.  Qui  autemrecens  est  in  con- 
versione,  donec  ista  discit,  ille  in  priraura  ordinem 
veniet. 

19.  Frater  quidara,  cura  in  fornicationis  spiritu 
teneretur,  perrexit  ad  qucmdani  senem  raagnura, 
et  rogabat  eura,  dicens  :  Ostende  charitatera  et  ora 
pro  me,  quia  a  fornicatione  soUicitorlfli/^.,  Ub,  iii, 
n.  13).  Senex  autera  deprecatus  est  Dorainura.  Et 
iterum  secundo  veniens  ad  senem,  euradem  sermo- 
nem  dixit  :  Siraillter  et  scncx  non  neglexit  pro  eo 
rogare  Dorainum  dicens :  Domine,  revela  raihi  unde 
in  hoc  fratre  opcratio  est  ista  diaboii  ?  quoniara  de- 
precatus  sum  te.  et  requiem  necdura  invenit.  Et  re- 
velavit  Dominus  quae  agebanturcirca  fratrera  iilum. 


ruerint,coronasaccipiunt.  Aliquoties  autem  et  unus  B  Et  vidit  eura  sencx  scdentem,  et  spiritum  fornica- 


a  duobus  caeditur,  et  confortatus  piagis  c^dentes  se 
vincit.  Vidisti  quantam  virtutem  per  carnis  cxeici- 
tiura  acquisivit  ?  Et  tu  sta,  et  confortarc :  et  Donii- 
nus  expugnat  pro  te  inimicura. 

16.  De  eademipsa  cogitatione  foi  nicationis,  dixit 
alter  senex :  Esto  velut  qui  ti*ansit  inplatea.  aut  per 
tabernam,  et  capit  cujuscunque  coctura*  odorem, 
autalicujus  assaturae.Et  qui  vult,  ingreditur  ct  man- 
ducat ;  qui  autem  non  vult,  odoratus  est  tantura, 
atque  praeterit.  Ita  et  tu  excute  a  te  fetorem,  surge 
et  ora,  dicens  :  Domine  Fili  Dei,  adjuva  nie.  Hoc 
autem  fac  etiam  adversus  alias  cogitationes.  Neque 
enim  eradicatores  sumus  cogitationura.  sed  lucta- 
tores  adversus  easdera  cogitatrones. 


tionis  juxtaillum,  et  quasi  ludentemcum  eo,  et  an- 
gelus  stabat  missus  ad  adjutorium  ejus,  et  indigna- 
batur  adversusfratrem  illuni,  quia  non  se  prosteme- 
bat  Deo:  sedquasi  delectabatur  cogitationibus  suis, 
totam  mentcm  suam  ad  hoc  inclinans.  Et  agnovit 
si^nex  quia  causamagis  ab  eodem  fratre  esset,  et  an- 
nuntiavit  ci,  dicens  :  Tu  consentis  cogitationi  tuae. 
Et  docuiteum  quoraodo  talibus  cogitationibus  debe- 
ret  obsistere.  Et  respirans  frater  per  doctrinara  se- 
nis  iliius  et  orationem,  invenit  requiem  atentatione 
sua. 

20.  Tentatus  estaliquando  discipulus  seiiis  magni 
a  fornicatione.  Senex  vero  cum  videret  eum  laboran- 
tem,  dixit  ei :  Vis  logo  Dorainum,  ut  sublevet  a  te 


17.  Alter  senex  dixit:  Ha^c  de  negligentia  pati- ^  raolestiam  istam?  Ille  autem  dixit  ;  Video,  abba, 


mur.  Nara  si  consideremus  quia  Deushabitat  in  no- 
bis,  non  alienum  vas  inferemus  intra  nos.  Dominus 
enim  Christus  habitans  in  nobis  atque  cohabitans 
nobis,  respicit  vitam  nostram.  Unde  et  nos  portan- 
tes  eum  et  contemplantes,  negLigere  non  debenms, 
sed  sanctificare  nosraetipsos,  sicut  et  iile  sanctus 
est.  Stemus  super  petram,  et  mmpetur  malignus. 
Nonformides.etnon  committetadvei^sum  te.Psalle 
cum  virtute,  dicens :  Qui  confidunt  in  Domino,  sicut 
mons  Sion;  non  commovebitur  in  aeternum,  qui  ha- 
bitat  in  Jemsarem  (PsaL  cxxiv). 

18.  Frater  interrogavit  senem,  dicens:  Si  incur- 
rerit  monachus  in  peccatum,  affligitur  velut  qui  de 
profectu  in  deteriorem  statum  pervenorit,  et  laborat 


quia  si  laboro,  taraen  ex  pondere  laboris  hujus  con- 
sidcro  fructificare  rae.  Sed  hoc  rogo  Deura  inora- 
tionibus  tuis,  ut  det  raihi  tolerantiam,  per  quam 
sustineam.  Dicit  ei  abbas  suus :  Nunc  agnovi  quia 
in  magno  profectu  es,  61i,  et  supergrederis  me. 

2 1 .  Dicebant  dc  quodam  sene,  quia  descendit  in 
Scythi,  ct  habebat  filium  adhuc  sugentem  lac ;  qui 
quoniam  in  monasterio  nutritus  est,quae  essentmu 
lieres  nesciebat.  Qui  cum  factiis  esset  vir,  ostende- 
bantei  nocte  daeraones  habitus  mulierum,  et  nuntia- 
vit  patri  suo,  et  mirabatur.  Aliquando  ergo  ascendit 
cum  patre  suo  in  ^Egyptura,  et  videns  mulieres, 
dixit  patri  suo  :  Abba,  ecce  istae  sunt  quae  venie- 
bant  ad  me  nocte  in  Scythi.  Et  dixitei :  Isti  sunt 


donec  resurgat :  quiautem  asaeculo  venit,  velutquiDmonachi  dc  saeculo,  fili.  Alioautem  habitu  utuntur 


initium  fecerit,  proficit.  Et  respondens  scnex  dixit: 
Monachus  in  tentationem  incurrens,  sic  est  tanquam 
domus  quae  cadit.  Et  si  sobrius  fuerit  in  cogitatione 
sua,  reaedificat  eam  qu»  corruerat  domum  ;  invc- 
niens  materias  ad  aedilicium  profuturas,  habens  po- 
sita  fundamenla,  et  lapides,  et  arenara,  et  caetcra 
quae  sunt  a^dificio  necessaria,  atque  ita  velociter  fa- 
brica  proGcit.  Ille  autera  qui  nec  efTodit,  nec  funda- 
mentum  misit,  nec  habet  aliquid  eorum  quae  sunt 
necessaria;  sed  in  spedimittens,si  quomodo  aliquan- 
do  perficiatur.Ita  est  et  raonachus,  si  in  tentationera 
cecidorit,  et  conversus  fuerit  ad  Dominura,  habet 
plurimura  apparatura,  mcditationem  divinae  legis. 


isti,o966^  eremitae  alio.  Et  miratus  est  senex  quo- 
modo  in  Scj^thi  ostenderent  ei  dajmones  imagines 
mulierura,  et  statira  reversi  sunt  in  cellam  suam. 

22.  Frater  quidam  erat  probatus  tentationibus 
in  Scythi,  et  imraittebat  ei  adversarius  memoriam 
mulieris  cujusdam  pulchnc  in  animo,  et  aflligobat 
eum  valde(flu^.,  Ub.  in,  n.  11).  Etcontigit,  secun- 
dum  Dei  dispositionem,  ut  alter  fi*ater  desccndcns 
de  iEgypto,  applicaret  in  Scythi.  Et  cum  loque- 
rentur,  nuntiavit  ei  dicens :  Uxor  illius  mortua  est. 
Erat  autem  ipsa  mulier,  de  qua  inquietabatur  ille 
frater.  Quod  cura  audisset,  tulit  vestiraentum  suum 
nocte,   et    nscendit  ubi   eatn  sepultam  audierat. 


879 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


880 


Etfoditlocum,  etextersitcruoreni  putredinis  ejus  A  satur  ;  et  ego  quid  facio  ,  quia  hac  nocte  cecidi  in 


ia  vestimento  suo,  et  reversus  habebat  illud  in  cella 
sua.  Et  cum  nimis  feteret,  ponebat  illos  fetores  ante 
se,  et  improperans  cogitationi  suae,  dicebat  :  Ecce 
desiderium  quod  quaerebas.  Habes  illud,  satiare  ex 
eo.  Et  ita  ex  ejusmodi  fetore  castigabat  semetipsum 
doncc  emorerentur  concupiscentiai  ejus. 

23.  Venit  quidam  in  Scythi  aliquando,  ut  fierct 
monachus.  Qui  etiam  attulit  filium  suum  nuper  abla- 
ctatum.  Qui  cum  factus  esset  juvenis,  coeperunt  im- 
pugnare  daimones  et  sollicitare  eum.  Et  dixit  patri 
suo :  Vado  ad  sscculum,  quia  non  possum  carnales 
concupiscentias  sustinere.  Pater  autem  ejus  conso- 
iabatur  eum.  Dixit  crgo  ille  juvenis  :  Jam  sustinere 
non  valeo,  pater  ;  dimitte  me  redire  ad  saiculum. 


foimicationem  ?  Cui  respondit :  Et  cgo  cognovi.  Et 
dicit  ei :  Tu  unde  scis  ?  Qui  dixit :  Dormiebam  in 
templo,  et  audivi  daemones  loquentes  de  tc.  Et  dixit 
senex:  Ecce  cgo  vadoad  saeculum.  Ille  autem  roga- 
bat  eum,  dicens :  Noli,  pater,  sed  permane  in  loco 
tuo  ;  mulierem  vero  dimitte  hinc  ;  lioc  enim  ex  oc- 
cursu  inimici  ccntigit.  Quo  audito  senex  sustinuit, 
extendens  et  aggravans  conversationem  suam  cura 
lacrymis,  donec  rediret  in  priori  ordine  suo. 

25.  Dixit  senex :  Quia  securitas,  et  tacitumitas, 
et  occulta  meditatio  pariunt  castitatera. 

26.  Frnter  quidam  interrogavit  senem,  dicens:  Si 
contingat  hominem  in  tentationem  cadere,  quid  fit 
propter  eos  qui  scandalizantur  in  eo?  Et  narravit 

Dixit  ei  pater  suus  :  Audi  me,  fili,  adhuc  semcl,  etgsenex,  dicens  :  Diaconus  quidam  erat  nominatusin 


tolle  tibi  quadringinta  panes,  ct  foiiapalmarum  die- 
rum  quadraginta  et  vade  in  eremointeriore,  etesto 
ibi  quadraginta  diebus,  et  voluntas  Dei  fiet.  Qui 
obediens  patri  suo,  surrexit  et  abiit  in  eremo:  et 
mansit  ibi,  laborans  et  faciens  plectas  de  palmis  sic- 
cis,  et  panem  siccum  comedens.  Et  oum  ibi  diebus 
viginti  quiesceret,  ecce  vidit  opus  quoddam  diaboli- 
cum  venire  super  se  ;  et  stetit  coram  ipsoveiut  mu- 
lier  iEthiopissa,  fetida  et  turpis  aspectu,  ita  ut  feto- 
rem  ejus  sufferrenon  posset,  et  abjiciebat  eam  a  se. 
Etilladicebatei:  Ego  sum  quse  incordibus  hominum 
dulcis  appareo  ;  sed  propter  obedientiam  tuam,  et 
laborem  quem  sustines,  non  me  pcrmisit  Deus  sedu- 
cere  te,  sed  innotui  tibi  fetorem  meum.  llie  autem 


monasterioiEgypti.  Dum  autemquidamcunalis  (23) 
insecutionemjudicispateretur,  venitcumomnidomo 
sua  ad  monasterium.  Et  operantxi  iniquo  incurrit 
diaconus  iile  in  mulierem  ejus,  etfacta  est  omnibus 
fratribus  confusio.  llle  autem  abiit  ad  quemdam  se- 
nem,  et  indicavit  ei  rem.Senex  vero  habebat  occul- 
tamceilaminteriorem.Quam  cum  vidisset  diaconus 
ille,  dixit :  ^^^  Sepeli  me  hic  vivum,  et  non  indi- 
ces  cuiquam.  Etintravit  in  ob.scuritatem  cellae  illius, 
et  cgitillic  poenitentiam  ex  veritate.  Contigitautem, 
ut  post  multumtempus  non  ascenderet  aqua  in  flu- 
mine  Nilo .  Et  cum  omn  es  Litanias  fac^rent,  rcvelatum 
est  cuidam  sanctorum  quia  nisi  venerit  diaconus, 
qui  absconsus  est  ap\jd  illum  talem  monachum,  non 


surrexit,  et  gratias  agens  Deo,  venit  ad  patrem  G  ascendent  fluminis  aquae.  Quod  cum  audissent,  ad- 


suum,  etdixit  ei :  Jam  nolo  ire  ad  saeculum,  pater. 
Vidi  enim  operationem  diaboli  et  fetorem  ejus.  Co- 
gnoverat  autem  etpater  ejusdehocipso,  et  dixitci: 
Si  mansisses  quadraginta  dies,  et  custodisses  usque 
in  fmem  mandatum  meum,  majora  habuisti  videre. 
21.  Senex  quidam  sedebat  in  longinqua  eremo, 
qui  habebat  unam  parentem,  quae  desiderabat  eum 
videre  post  multos  annos,  et  quaesivit  in  quo  loco 
Labitaret;  et  surrexit  et  venit  in  viam  eremi  illius 
{Bu/f,,  lib.  II,  n.  14).  Et  inveniens  camelarios,  ad- 
junxit  se  cumillis,  et  ingressa  est  in  eremo  cum  eis. 
Haec  enim  trahebatur  a  diabolo.  Quae  cum  vcnisset 
ad  januam  senis,  ccepitsignisindicare  seipsam,  di- 
cens  :  Egoilla  parens  tua,  et  mansit  apud  eum.Erat 


mirati  sunt,  et  venientes  ejecerunt  eum  de  ioco  in 
quo  erat :  et  oravit,  et  ascendit  aqua  Et  qui  ali- 
quando  scandalizati  in  eo  fuerant,  aedificati  sunt 
postea  in  poenitentia  ejus,  et  gloriflcaverunt  Deum. 
27.  Duo  fratres  perrexerunt  ad  civitatem,  ut  ven- 
derent  quod  fuerant  operati ;  cum  a  se  invicem  in 
civitatem  fuissent  divisi,  incurrit  unus  in  fornica- 
tionem  (/?w/y.,  /.  iii,  n.  12).  Veniens  autem  postea 
frater  ejus,  dixit  oi :  Revertamur  ad  cellam  nostram, 
frater.  Ille  autem  respondit,  dicens  :  Non  yenio.  Et 
interrogabat  eum  ille,  dicens:  Quare.  frater?  Et  iile 
respondit :  Quia  cum  discessisses  a  me,  incurri  in 
tentationem,  et  fornicatus  sum.  lile  autem  volens 
eum  lucrari,  coepitdicere.  Quia  etmihi  sic  contigit: 


auteni  alius  monachus  sedens  in  inferiori  parte,  qui  n  quando  separatus  sum  a  te,  incurriet  ego  in  fomi- 


implebatsibi  surisculam  aquae,  hora  qua  manducare 
voluisset;  et  subito  versabatur  suriscula,  et  reversa- 
batur  aqua;qui  inspirantcDeo  dixit  in  semetipsum: 
Ingredior  in  eremum,  et  dico  hoc  quod  raihi  evenit 
de  aqua  senioribus.  Etsurgens  abiit;etcuraserofa- 
ctum  esset,  dormivit  in  templo  quodam  idolorum 
juxtaviam,  et  audivit  nocte  daemones,  dicentes :  Ista 
nocte  praecipitavimus  illum  monachum  in  fornicatio- 
nem.  Quodcum  audisset,  contristatus  est,  et  perve- 
niens  ad  senem,  invenit  eum  tristem,  et  dicit  ei  : 
Quid  facio,  abba?  quia  impleomihi  vasculum  aquae, 
et  hora  luanducandi  effunditur.  Et  dicit  ei  senex  : 
Tu  venisti  interrogare  me,  quare  suriscula  tua  ver- 


cationem.  Sedeamus,  etsimulpoenitentiam  agamus 
cum  omni  labore,  et  Deus  ignoscet  nobis  peccatori- 
bus.  Qui  cum  venissent ad  cellam,  retulerunt  senibu8 
quod  eis  contigerat,  et  dederunt  eis  illi  mandata, 
qualiter  poenitentiam  agerent.  Ille  taraen  unus  non 
pro  se,  sed  pro  illo  alio  firatre  poenitentiam  agebat, 
tanquam  si  et  ipse  peccasset.  Videns  autem  Deos 
laborem  et  charitatem  ejus,  intra  paucos  dies  ma- 
nifestavit  uni  de  senibus,  quod  pro  multa  charitate 
illius  fratris  qui  non  peccaverat  indulserat  illi  qui 
fornicatus  est.  Vere  hoc  est  ponere  animaro  suaro 
pro  fratre  suo. 
28.  Venit  aliquando  firater  ad  quemdam  senero, 


w^ 


■HB 


881 


VERBA  SENIORUM. 


882 


dicens  ei:  Fratcr  meussolvit  me  egredienslmc  at-Avale  discedens  :  sed  obsecro  te,  ut  interpreteris 


que  illuc ;  et  pro  hoc  ego  afTligor.  Et  rogabat  eum 
scnex,  dicens :  iCquanimiter  porta,  frater ;  et  Deus 
videns  laborem  sustentationis  tua;,  revocabit  eum  ad 
te.  Neque  enim  possibile  est  ut  cum  duntia  et  auste- 
ritate  faciie  ab  intentione  sua  aliquis  revocetur,  quia 
nec  dsemon  expelUt  daemonem  ;  sed  magis  benigni- 
tate  revocabis  eum  ad  te.  Quoniam  et  Deus  noster 
consulendo,  ad  sehomines  trahit.  Et  narravit  ei, 
dicens  ei :  Quia  fuerunt  in  Thebaida  duo  fratres,  et 
cum  unus  incurrisset  ex  his  in  fornicationem,  dice- 
bat  ad  alium :  Rcvertor  ad  saeculum.  Alter  veroplo- 
rabat,  dicens  :  Non  te  dimitto,  frater,  discedere,  et 
perderc  laborem  tuum,  et  virginitatem  tuam.  Ille 
vero  non  acquiescebat,  dicens :  Non  hic  sedeo,  sed 


mihi  quomodo  nunquam  sollicitatus  sis  a  fomica- 
tione.  Dicit  ei  sencx :  Quia  ex  quo  factus  sum  mo- 
nachus,  non  sum  satiatus  pane,  neque  aqua,  neque 
somno,  et  appetitu  horumg^JfSquibus  pascimur, 
crucians  me,  non  permittebar  sentire  fomicationis 
stimulos.  Et  exiit  fi*ater  ille,  proficiens  ex  relatione 
senis. 

32.  Fratcr  quidam  intcrrogavit  quemdam  senem, 
dicens :  Quid  facio  ?  quia  cogitatio  mea  semper  in 
fomicationc  cst  intenta,  etnon  dimittit  me  quicscere 
unahora,  et  affligiturcxhocanimamea  (Ruffin.^L  iii, 
n.  40).  Illc  autemdixit  ei :  Quando  daemones  cogita- 
tionesin  cordctuo  s^minant,  et  sentis  hoc,  non  collo- 
quaris  cum  animo  tuo,  quoniam  dxmonum  cst  sugge- 


vado.  Aut  veni  roecum.  et  iterum  redeo  tecum,  aut  Brere.Etlicetnonnegliganthaecimmittere,tamennon 


certe  dimitte  me,  ct  permaneam  in  saeculo.  Yadens 
autem  frater,  nuntiavit  hoc  cuidam  seni  magno. 
Dixit  autem  ei  senex :  Vade  cumipso,  et  Deus  illum 
per  iaborem  tuum  non  dimittet  corruere.  Qui  con- 
surgens  abiit  cum  eo  ad  saeculum.  Et  cum  pervenis- 
set  ad  quemdam  vicum,  videns  Deuslaborem  illius, 
qui  ex  charitate  et  necessitate  fratrom  suum  seque- 
batur,  abstulit  concupiscentiam  a  fratre  ejus.  Et 
dicit  fratri  suo :  Eamus  itemm  ad  eremum,  frater. 
Ecce  puto,  quia  jam  peccavi  cum  muliere  ;  quid  lu^ 
cratus  sum  ex  hoc  ?  Et  reversi  sunt  illaesi  in  ceilam 
8uam. 

!^9.  Frater  tentatus  a  daemone  profectus  est  ad 
quemdam  senem,  dicens :  Quia  duoilli  fratres  simul 


extorquentdaemones.Inteest  ergo  suscipere  et  non 
suscipere.  Respondens  autem  frater,  dixit  seni :  Et 
quidfaciam,  quia  fragilis  sum,  et  superat  me  passio 
hsec  ?  Ille  autem dixit  ei :  Intentus  estoad  hujusmodi. 
Scis  autem  quid  fecerint  MadianiUe  ?  Oraaverant 
filias  suas,  et  statucmnt  eas  in  conspectu  Israelita- 
mm ;  non  tamen  extorserunt  aliquibus  ut  misceren- 
tur  cum  eis,  sed  qui  voluerunt  incurrerunt  in  eis 
(Num.  xxv).  Alii  autem  indignantes  comminati 
sunt,  et  cum  interitu  eorum  qui  praesumpserant,  ulti 
sunt  fomicationem  :  ita  agendum  est  et  de  fomica- 
tione.  Et  quando  initium  faciuntloqui  in  corde  tuo, 
non  respondeas  eis ;  sed  surgens,  ora  ct  age  poeni- 
tentiam,  dicens :  Fili  Dei,  miserere  mei.  Dixit  au- 


sunt,  et  male  vivunt.  Cognovit  autem  senex  quia  a  C  tem  ei  frater  :  Ecce  meditor,  abba,  et  non  est  com- 


daemone  illuderetur,  et  mittens  vocavit  eos  ad  se.  Et 
cum  factum  esset  vespere,  posuit  mattam  duobus  illis 
fratribus,  et  cooperuit  eos  in  uno  stratu,  diccns  : 
Filii  Dei  magni  et  sancti  sunt.  Dixit  autem  discipulo 
suo  :  Hunc  fratrcm  claude  in  ccUa  seorsum  ;  ipse 
enim  passionem  quam  illis  objecit  in  se  habet. 

30.  Frater  quidam  dixit  seni  :  Quid  facio,  qufa 
occidit  me  sordida  cogitatio  ?  Dicit  ei  senex ;  Mulier 
quando  vult  ablactare  filium  suum,  amarum  aliquid 
supemngit  uberibus  suis  ;  ct  cum  vcncrit  infans  ex 
consuetudine  sugere  lac,  sentiens  amaritudinem, 
refugit.  Mitte  ergo  ct  tu  in  cogitationc  tua  amaritu- 
dinem.  Didt  ei  frater  :  Quac  est  amaritudo,  quam 
debeam  mittere  ?  Dixit  ei  senex  :  Cogitationem  mor- 


punctio  in  corde  meo,  quia  nescio  virtutem  verbi.  Et 
ille  dixit :  Et  tu  tamen  meditare.  Audivi  enim  quia 
dixeritabbas  Pastor,  sed  et  alii  Patreshoc  verbum  : 
Quoniam  incantator  virtutem  verbomm  quae  dicit 
nescit ;  sed  serpens  audit,  et  scit  virtutem  eorum 
quae  incantantur,  ct  subjicitur  incantanti,  et  humi- 
liatur.  Sic  et  nos,  quamvis  ignoremus  virtutem  eo- 
rum  quae  loquimur,  daemones  tamen  audientes  ter- 
rentur  alque  discedunt. 

33.  Dicebat  senex :  Quia  cogitatio  fomicationis 
fragilis  est,  velut  papyms.  Si  ergo  jactetur  in  nobis, 
et  non  acquiescentes  projiciamus  illam  a  nobis,,  fa- 
cile  rumpitur.  Neccssarium  igitur  est  ut  sit  discretio 
in  cogitatione  nostra,  qua  agnoscamus  quia  his  qui 


tis  ettormentorum,  quae  in  saeculo  futuro  pcccato-Dconsentiunt  ei  non  sit  spcs  salutis  ;  illis  autem  qui 


ribus  praeparantur. 

31 .  Frater  quidam  interrogavit  senem  de  hujus- 
modi  cogiisitione  (Ruffin.^  lib.  iii,  n.  62).  Et  dicitei 
senex :  Ego  nunquam  stimulatus  sum  dc  hac  re.  Et 
scandalizatus  est  in  eo  illc  frater,  et  abiit  ad  alium 
senem,  dicens  :  Ecce  hoc  dixit  mihi  ille  sencx,  ct 
scandalizatus  sura  in  eo  :  quia  supcr  naturam  cst 
quod  dixit.  Dicit  ei  scnex :  Non  simpliciter  tibi  dixit 
hoc  ille  homo  Dei ;  scd  surge,  vade  et  poenitentiam 
age  apud  eum,  ut  aperiat  tibi  viilutcm  scrmonum 
suorum.  Surrexit  ergo  ille  fratcr,  et  venitad  senem, 
agens  in  conspectu  ejus  poenitentiam.  Et  dixit: 
Ignosce  mihi,  pater,  quia  stulte  feci,  non  dicto  tibi 


non  consentiunt,  reposita  sit  corona. 

3  4.  Duo  fratres  impugnati  a  fornicatione,  abicrunt 
et  acceperunt  uxores.  Postea  autcm  dixerunt  ad  in- 
vicem  :  Quid  lucrati  sumus  quia  deseruimus  angeli- 
cum  ordinem,  et  venimus  in  immunditiam  hanc,  et 
post  hoec  in  igncm,  et  in  tormentum  venturi  sumus  ? 
Redeamus  crgo  ad  eremum,  et  agamus  de  his  quae 
praesumpsimus  pobnitentiam.  Et  venientes  ad  ere- 
mum,  rogaveruntpatres  ut  susciperent  eos  poeniten- 
les  et  confitcntcs  ea  quae  gesserant.  Et  clauserunt 
eos  anno  intcgro  scnes,  et  ambobus  aequaliter  ad 
pensum  dabatur  panis,  et  ad  mensuram  aqua.  Erant 
autem  visione  consimilcs.  £t  dum  completum  fuis- 


883 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


884 


settempuspoenitentiae,exierunt.  Et  videruntPatresAdicens  :  Quomodo  huc  advenisti?  Illa  autem  ¥elat 


unum  pallidum  ct  tristem  nimis  ;  alium  vero  ro- 
bustum  et  clarum  ;  et  mirati  sunt,  quoniam  cibum 
et  potum  sequaliter  acceperant.  Et  interrogaverunt 
eum  qui  tristis  ct  afilictus  erat,  dicentes  :  Quid 
exercitabas  cum  cogitationibus  tuis  in  cella  tua?Et 
iile  dixit:  Pro  malis  quae  feci,  poenas  in  quibus 
venturus  eram  in  animo  revolvebam,  et  a  timore 
adhaeserunt  ossa  mea  carni  meae.  Interrogavcrunt 
autem  et  alium,  dicentes:  Tu  quidcogitabas  incella 
tua?  Et  ille  dicebat:  Deo  gratias  referebam,  quia 
eruit  me  de  inquinamento  mundi  hujus,  et  de  futuri 
saeculi  poenis,  et  revocavit  me  ad  hanc  convcrsatio- 
nem  angelicam  ;  et  reminiscens  as.sidue  Dei  mei, 
laetabar.  Et  dixerunt  senes  :  iEqualis  est  amborum 
pcenitentia  apud  Deum. 

35.  Senex  quidam  crat  in  Scythi :  qui  cum  incur- 
risset  in  aegritudine  magna,  serviebant  ei  fratres.  Et 
videns  senex  quia  lahorarent,  dixit:  Vado  in  iEgyp- 
tum,  et  non  solvam  fratres  istos.  Et  dicit  ei  abbas 
Moyses  :  Non  vadas,  quoniam  in  fomicationem  in- 
cursurus  es.  Ille  autcm  contristatus  dic«^bat :  Mor- 
tuum  est  corpusmoum,  et  tu  mihi  ista  dicis?  Sur- 
gens  ergo  abiit  in  iEgytum.  Quod  cum  audiissent 
homines  circumquaque  habitantes,  ofTorebant  ei 
multa.  Venit  etiam  ad  cum  quaedam  virgo  fidelis, 
volens  obsequium  suum  seni  infirmanti  deferre  Et 
postaliquantum  temporis  cum  paululum  deaegritu- 
dine,  qua  tencbatur,  melius  habuisset,  incurrit  in 
eam,  et  illa  conccpit.  Interrogata  autem  a  vicinis 


plorans,dicebat:  Errandohuc  veni.  Qui  cum  misera- 
tione  viscerum  pulsaretur,  introduxit  eam  in  atrio- 
lum  cellulae  suae,  et  ipse  intravit  interius  in  ceUam 
suam,  et  clausit.  Et  ecce  infelix  illa  clamavit,  dicens : 
Abba,  ferae  me  comedent  hic.  Ille  autem  itenim 
turbatus  est,  timens  etiam  judicium  Dei,  dicebat : 
Unde  mihi  venitira  hsec  ?  Et  aperiens  ostiuro,  intro- 
duxit  eam  intro.  Coepitautem  diaboius  velut  sagittis 
stimulare  cor  ejus  in  eam.  Qui  cum  intellexisset 
diaboii  esse  stimulos,  dicebat  in  semetipso :  Viae 
inimici  tenebrae  sunt ;  Filius  autem  Dei  lux  est  iPsaL 
XXXI v).  Surgens  ergo  accendit  lucernam.  Et  cum  in- 
ilammaretur  desiderio,  dicebat :  Quoniam  qui  talia 
agunt,  in  tormentis  vadunt  (Gal.  v).  Proba  ergo 
B  teipsum  ex  hoc,  si  potes  sustinere  ignem  aetemum.  Et 
mittebat  digitum  suum  in  lucemam.  Quem  cum  in- 
cendisset,  et  arderet,  non  sentiebat  propter  nimiam 
ilammam  concupiscentiae  camalis .  Et  itausque  mane 
faciens,  incendit  omnes  digitos.  Illa  autem  infelix 
videns  quod  faciebat,  a  timore  velut  lapis  facta  est. 
Et  venientes  juvenes  mane  ad  monachum  illum, 
dicebant :  Venit  hic  muiier  sero  ?  IUe  autem  dixit : 
Etiam  ;  ccce  ubidormit.  Etintrantes  invenerunt  eam 
mortuam.  £t  dicunt :  Abba,  mortua  est.  Tunc  ille 
recutiens  palliolum  suum,  quo  utebatur,  ostendit  eis 
manus  suas,  dicens  :  Ecce  quod  milii  fecit  filia  ista 
diaboli,  perdidit  omnes  digitos  meos.  Et  narrans  eis 
qu^d  factum  fuerat,  dicebat :  Scriptum  est,  ne  reddas 
malum  pro  malo  (Prov,  xvii,    Thess,  v ;  /  Pet,  iiij. 


loci  unde  concepcrit,  illa  respondit :  Dc  sene  hoc.  CEtfaciens  orationem,  suscitavit  eam.  Quae  conversa, 


IUi  autem  non  credebant  ei.  Senex  vero  dicebat : 
Ego  hoc  feci,  sed  custodite  mihi  infantem  quem  pe- 
perit.  Quae  cum  genuisset  puerum,  et  ablactatus 
fuisset,  tulit  senex  infantem  in  humeris  suis,  et  die 
qua  erat  festivitas  in  Scjlhi,  occurrit  ibi,  et  intravit 
inecclesiam  coram  multitudine  fratrum.  Illi  autem 
videntes  eum,  fleverunt.  Qui  dixit  fratribus  :  Videtis 
infantem  hunc  ?  filius  est  inobcdientiae  meas.  Caveto 
ergo  vos,  fratres^  quia  in  senectute  hoc  feci,  et  orate 
prome.  Et  pergensadcellamsuam,  ad  initium  pri- 
mae  conversationis  suae  reversus  est. 

36.  Frater  quidam  tentatus  est  pessime  a  daemo- 
nibus.  In  specie  enim  pulchrarum  ^SQ^mulierum 
transformati,  jugiter  quadraginta  diebus  persevera- 


caste  egit  residuum  tempus  vitae  suae. 

38.  Fratcr  quidam  impugnabatur  a  fomicatione. 
Contigit  autem  eum  venire  in  vicum  quemdam 
iEgyti,  et  videns  filiam  sacerdotis  paganorum,  ada- 
mavit  eam,  dixitque  patri  ejus :  Da  mihi  eam  uxorem. 
Ille  autem  respondens  dixit  ei :  Non  possum  eam  tibi 
dare,  nisi  rogavero  deum  meum.  Etabiensaddaemo- 
nem  quem  colebat,  dixit  ei :  Ecce  quidam  monachus 
venit  ad  me,  volens  acciperefiliam  meam ;  do  ci  eam? 
Respondens  daemon,  dixit :  Si  negat  Deumsuum,  et 
baptismum,  et  propositum  monachi,  interrogaeum. 
Et  veniens  sacerdos  dixit  ei :  Nega  Deum  tuum,  ei 
baptismum,  et  propositum  monachi,  et  dabo  tibi 
filiam  meam.  Ille  vcro  consensit.  Et  statim  vidit 


vemnt  pugnantes  adversus  eum,  ut  traherent  eum  D  vclut  columbam  exire  dc  ore  suo,  et  volare  incoelum. 


ad  turpem  commistionem.  Illo  autem  viriliter  relu- 
ctante,  et  minime  superato,  Deus  aspiciens  bonum 
ejus  ceiiamen,  donavit  ei  ut  ultra  nullum  calorem 
carnalis  concupiscentia}  pateretur. 

37.  Solitarius  quidam  eratininfcrioribus  ^Egypti, 
ct  hic  erat  nominatissimus,  quia  solus  in  ecclcsia 
sedebat  in  deserto  loco.  £t  ecce,  juxta  operationem 
Satanac,  inulier  quaedam  inhonesta  audiens  de  eo, 
dicebat  juvenibus :  Quid  mihi  vultis  dare,  et  dcpono 
istum  solitarium  vestrum?  Illi  autem  constituerunt 
ei  certuin  quid  quoddarent  ei.  Quaj  egressa  vespere, 
venit  velut  errans  ad  cellan;  ejus ;  etcum  pulsaret  ad 
cellam, egressus  estille ;  et  videns  eam  turbntus  est, 


Pergens  autem  sacerdos  ad  daemonem,  dixit :  Ecce 
promisit  se  tria  illa  facturum.  Tum  respondens 
diabolus  dixitei :  Nondes  eifiliam  tuam  in  uxorem, 
quia  Dcus  ejus  non  recessit  ab  eo,  sed  adhuc  adju- 
vabit  eum.  Et  vcniens  saccrdos  dixit  illi  fratri :  Non 
tibi  possum  cam  dare,  quia  Deustuus  adhucadjuvat 
te,  ct  non  recessit  a  te.  Ha3C  audiens  frater,  dixitin 
scmetipsum  :  Si  tantam  bonitatem  ostendit  in  me 
Deus,  cum  ego  infclixnegaveiimetipsum,  etbap- 
tismum,  etpropositum  monachi,  bonus  autemDeus 
etiam  sic  malum  nunc  usquc  adjuvat  me,  cur  ego 
recedam  ab  eo  ?  Et  in  semetipsum  reversus,  recepit 
sobrietatem  mentis,  et  venit  in  eremum  ad  magnum 


885 


VERBA  SENIORUM. 


886 


quemdam  senem,  etnarraviteiquaefuerant  acta.  EtAosculatus  est  eum  :  et  toUens  coronam  quam  ipse 


respondens  senex,  dixit  ei:  Sede  mecum  in  spelunca, 
et  jejunatreshebdomadas  continuas,  et  ego  depreca- 
bor  Deum  pro  te.  Et  laboravit  senex  pro  fratre,  et 
deprecatus  est  Deum,  dicens  :  Obsecro,  Domine, 
dona  mihi  animam  hanc,  et  suscipe  poenitentiam 
ejus.EtexaudivitorationemejusDeus.Etcumcompleta 
fuis8etprimahebdomada,venitsenexadillumfratrem, 
et  interrogavit  illum,  dicens  :  Aliquid  vidisti  ?  Et 
respondens  frnter,  dixit :  Etiam  ;  vidi  columbam 
sursum  in  altitudinecceli  contracaputmeum  stantem. 
Et  respondens  sencx,  dixit  ei :  Attende  tibimetipsi, 
etdeprecare  Deumintente.  Secundavero  hebdomada 
venit  senex  iterum  ad  fratrem,  et  interrogavit  eum, 
dicens  :  Vidisti  aliquid  ?  Et  respondit :  Vidi  colum- 


habebat,  posuit  in  capite  illius,  et  fecit  eum  sibi  in 
una  sede  considere,  dicens  :  Magnam  rem  fortiter 
gessisti.  Hoc  ego  cumaudissem,  etvidisscm,dixi  intra 
meipsum  :  Valde  magnus  cst  ordo  monachorum. 

40.  Dicebant  de  quodam  Patre  quiasascularis  fuis- 
set,  et  post  conversus  est,  et  de  concupisceutia  uxoris 
suro  frequenter  stimulabatur,  et  narrabat  lioc  Patii- 
bus.  Qui  cum  vidissent  quia  operarius  esset,  et  ma- 
jora  faciebatquamilli  dicebant,  imponebantei  quae- 
dam,  utdebilitareturcorpus  ejus,  ita  utnec  surgere 
posset.  Deo  autem  dispensante,  venit  quidam  pater 
ut  applicarel  in  Scythi ;  et  cum  venisset  ad  cellam 
ejus,  vidit  eam  apertam,  et  pertransivit  adjurans 
quomodo  nemo  egi*essus  esset  in  occursum  ejus.  Et 


bam  Venientem  juxta  caput  meum.  Et  prsecepit  eiBreversus  pulsabat,  dicens  :  Nefortefraterquiin  ea 


senex,  dicens  :  Sobrius  esto  mente,  et  ora.  Et  com- 
pleta  tertia  hebdomada,  venit  iterum  senex,  etinter- 
rogavit  eum,  dicens  :  Ne  aliquid  plus  vidisti  ?  Et  ille 
respondit,  dicens  :  Vidi  columbam,  quia  venit  et 
stetit  supra  caput  meum,  et  tetendi  manum  meam 
tenere  eam,  illa  autem  surgens  intravit  in  os  meum. 
Et  SSOgratias  agens  Deo  senex,  dixit  tratri :  Ecce 
suscepit  Deus  pcenitentiam  tuam;  deca^teroattende 
temetipsum,  et  esto  sollicitus.  Et  respondens  frater 
dlxit :  Ecce  amodo  tecum  ero  donec  moriar. 

39.  Dicebat  quidam  de  Thebaeis  senibus,  quod 
iillus  esset  sacerdotis  idolorum ;  et  cum  parvulus 
sederet  in  templo,  vidisset  patrem  suum  trequenter 
ingredi,  etsacriGcia  ofiferreidolo ;  et  quia  semel  post 


habitat  infirmetur.  Et  cum  pulsasset,  intravit,  et  in- 
venit  eum  nimium  infirmum.  Et  dicit  ei :  Quid  ha- 
bes,  Pater  ?  Et  nairavit  ei,  dicens  :  Ego  de  sseculari 
vita  sum,  et  sollicitat  me  modo  inimicus  in  uxore 
mea  :  et  narravi  Patribus,  et  imposuerunt  mihi  con* 
versationis  oneradiversa.  Et  cum  obedienter  implere 
vellem,  ecce  defeci,  et  tamen  stimulus  crescit.  Au- 
diens  haec  scnex,  contristatus  est,  et  dixit  ei :  Equi- 
dem  Patres,  ut  potentes  viri  bene  tibi  imposuerunt 
onera,  quibus  gravaris ;  sed  si  me  parvulum  audis, 
jacta  a  te  hffic,  et  sume  parum  cibi  in  tempore  suo, 
et  recolligens  vires  tuas,  fac  aliquantum  opus  Dei, 
et  jacta  in  Domino  cogitatumtuum(Pja/.  liv),  quo- 
niam  tuo  labore  hanc  rem  non   poteris  superare. 


ipsumocculte  inti*averit,  et  viderit  Satanam  seden-QGorpus  enim  nostrum  velut  vestimentum  est.  Si 


tem,  et  omnem  militiam  ejus  astantem  ei :  et  ecce 
unus  de  principibus  ejus  veniens  adoravit  eum.  Cui 
diabolus  dixit :  Undevenistu?  Et  ille  respondit :  In 
illa  provincia  eram,  et  suscitavi  illic  bella  et  pertur- 
bationes  plurimas,  effusiones  sanguinis  faciens,  et 
veni  nuntiare  tibi.  Etdiabolus  interrogavit  eum:  In 
quanto  tempore  hoc  fecisti  ?  Et  ille  respondit :  In  tri- 
ginta  diebus.  Et  diabolus  jussit  cum  flageliari,  di- 
cendo  :  Tanto  tempore  hoc  fecisti  ?  Et  ecce  alius 
veniens  adoravjt  eum.  Et  ipsi  dixit  :  Unde  venis 
tu  ?  Et  respondit  daemon  :  In  mari  eram,  et  susci- 
tavi  commotioncs,  et  demersi  naves,  et  multos  ho- 
mines  occidens,  veni  nuntiare  tibi.  Et  dixit  diabo- 
lus  :  Quanto  tempore  hoc  fecisti?  Et  ille  respondit : 


illud  diligentertractaveris,  stabit;  si  autem  negiexe- 
ris  iilud,  putrescet.  Qui  cumaudisset  eum,  fecitita, 
et  intra  paucos  dies  recessit  ab  eo  stimulus  ille. 

41.  Monachus  quidam  solitarius  antiquus,  etcon- 
versatione  proficiens,  sedebatin  monte  in  partibus 
Antinoo,  sicut  audivimus  a  notis  monacliis,  cujus 
verbis  et  actu  multi  proficiebant.  Etcum  talis  esset, 
excitatusest  diabolus  adinvidiamcontraeum,  sicut 
et  contra  omnes  virtutum  viros,  et  immittit  animo 
ej us  cogitationem  talem ,|ut  ei  qui  in  tali  ^conversatio- 
neesset  non  deberetserviii  ab  alio,  aut  ministerium 
exhiberi,  sed  magis  ipsum  debcre  aliis  ministrarc. 
Quod  si  aliis  non  exhiberet  ministerium,  saltem 
sibi  ipsi  serviret,  dicens  :  Vende  ergo  in  civitate 


Sunt  dies  viginti.  Et  hunc  similiter  jussitflagellari,  Dsporteilas  quas  facis,  eteme  tibi  quae  opussunt,  et 


dicens:  Quare  in  tantis  diebus  hoc  solum  fecisti? 
Et  tertius  veniens  adorabat  eum.  Dixit  autem  et 
huic:  Ettuunde  venis?  Etrespondit :  In  illacivitate 
fui ;  et  dum  ibi  fierent  nupti»,  cxcitavi  lites,  et  mul- 
tas  effusiones  sanguinis  leci;  insuper  et  ipsum  spon- 
snm  occidi,  et  veni  nuntiare  tibi.  Et  dixit  ei  :  In 
quantis  diebus  hoc  fecisti  ?  Et  respondit  :  Decem. 
Jnssit  autem,  tanquam  morasfecerit,  ct  hunc  flagel- 
lari.  Venit  autem  alius  (adorare  eum,  et  dixit  ei  : 
Unde  venis  ?  Et  respondit  ei :  In  eremo  eram  ;  ecce 
quadraginta  anni  sunt,  quod  impugno  monachum 
qnemdam;  et  vix  nocte  ista  prsevalui,  ut  facerem 


revertere  ad  locum  tuum,  et  nullisis  onerosus.  Uoc 
autem  suggerebat  diabolus,  invidens  quieti  ejus  et 
opportunae  vacationi  ad  Dominum,  et  uUlItati  mul- 
torum.  Undiqueenim  inimicus  venari  eum  et  capere 
festinabat.  IUe  vero  tanquam  bonae  cogitationi  ac- 
quiescens,  descendit  de  monasteriosuo.  Etquiaerat 
omnibus  admirandus,  ignotus  tamen  habere  hujus- 
modi  insidias  astutiae,notus  autem  et  famosus  omni- 
bus  a  quibus  videbaturexistens.  Et  cum  post  longum 
tempus  mulierem  vidisset,  pro  incautela  sua  sup- 
plantatus  est,  et  incurrit  in  eam.  Et  veniens  in  deser- 
tum  locum  sequente  diaboio  vestigia  ejus,  cecidit 


eum  fomicari.  Quod  diabolus  audiens  surrezit,  et    juztaflumen.Etcogitansquiagavisus  S81  est  ini- 


887 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


888 


micus  de  ruina  ejus,  voluit  semetipsum  desperare,  Afaciem  suam,  rogans  Dominum,  et  dicens  :  Sdo, 


quia  Spiritum  Dei  niaxime  contristaverit,  et  sanctos 
angelos,  et  venerabiles  Patres,  quoruni  multi  ctiam 
in  civitatibus  habitantes  superavcrunt  diabolum.  Et 
cunmuili  horum  se  faccresimilem  posset,  contrista- 
batur  valde,  et  non  recordabatur  quia  Deus  est  qui 
virtutem  tribuit  his  qui  ad  eura  devotissime  conver- 
tuntur.  Caecatus  ergo,  et  non  videns  peccati  sui  cu- 
ram,voluitse  in  flumcn  illudjactare,  ut  perfectum 
gaudium  faceret  inimico.  Ex  multo  itaque  animi 
dolore  infirmatus  cstcorpore;  et  nisi  postea  miseri- 
cors  Deus  auxilium  pitestitissct  ei,  ad  perfectum 
gaudium  inimici  sine  popnitentia  moreretur.  Novis- 
sime  autem  in  se  reversus,  cogitavit  majorcm  labo- 
rem  in  alTlictione  poenitentise  demonstrare,  et  sup- 


Domine,  quia  certamen  factumest  utcoronarer,  non 
steti  in  pedibus,  eligens  magisproptercamis  delecta- 
tionem  tormentis  impiorum  addici.  Parce  ergo  raihi, 
Domine.  Ecce  enim  iterum  confiteor  tuae  bonitati  tur- 
pitudinem  meam  coram  angelis  tuis,  et  coram  justis 
omnibus,  et  nisi  quia  scandalizari  possent,  etiam 
hominibusomnibus  confiterer.  Deusmiserere  mei,ut 
et  alios  erudiam ;  Domine,  vivifica  me.  Et  ita  tribus 
vicibus  orans,  exauditus  est.  Et  exsurgens  invenit 
lucernam  ardentcm  clare.  Et  exsuitans  spe,  confor- 
tatusgaudiocordis  est,  admirans  degratiaDei,quiita 
et  peccatis  ejus  indulsit,  et  satisfecit  juxta  petitionem 
ejus  ctanimum  ipsius,  etdir^bat:  Gratias  agotibi, 
Domine,  quia  etiam  vitae  sxculi  hujus  indigno  mi- 


plicare  Deoinfletu  et  luctu,  et  ita  rediit  itcrum  ad^sertuses,  magnoetnovohocsignofiduciamtribuens, 

parcis  enim  misericors  animabus,  quas  tu  creas.  Ita 
autem  persevemnte  eo  in  confessione  illuxit  dies.  Et 
lestabatur  in  Domino,  oblitus  cibi  corporalis.  Ignem 
autem  lucemce  iUius  toto  tempore  vitae  suae  servavit, 
oleum  subinde  superinfundentf,'  et  faciens  desuper 
quo  minus  exstingueretur.  Et  ita  rarsus  divinus 
Spiritus  habitavit  in  eo,  et  factus  est  apud  omnes 
insignis,  humilitatem  exhibens  in  confessione  et  ae- 
tione  gratiamm  Domino  cum  Isetitia.  Cui  etiam  ante 
aliquot  dies  mortis  suae  relatum  est  de  transitu  suo. 

LIBELLUS  SEXTUS. 
De  eo  quod  monachus  nihil  deheat  possiderc. 
1 .  Frater  quidam  renuntians  saeculo,  et  dans  qus 
habebat  paupehbus,  retinens  autem  pauca  in  sua 


monasterium  suum.  Et  damnans  ostium  cellse  suae, 
sicut  solet  super  mortuum,  itaflebatsupplicansDeo. 
Jejunans  autem  etvigilans  cum  omni  anxietate  atte- 
nuavit  corpus  suum  ;  et  nec  sic  sutisiactum  putabat 
animo  suo,  quia  congme  poenituisset.  Fratribus  au- 
tem  saepe  ad  eum  venieutibus  suse  utilitatis  causa, 
et  pulsantibus  ostium,  ipse  dicebat  non  se  posse 
aperire,  dicendo  :  Sacramento  me  constrinxi  unum 
annum  devotc  me  poenitentiam  agere;  sed  oratepro 
me.  Nec  enim  inveniebat  quomodo  eis  excusaret, 
quoniam  illi  scandalizabantur  hsec  audientes  de  eo, 
Quia  erat  apud  eos  honorabilis  et  valde  magnus 
roonachus.  Et  fecit  totum  annum  intente  jejunans, 
et  devote  poenitentiam  agens.  Die  autem  Pascha3 


nocteipsaresurrectionisDominicae,  toUens  lucernamG  ratione,  venit  ad  abbatem  Antonium  (Huff.^  lib,  in. 


novam  posuit  in  cacabo  novo.  Et  cooperiens  de  coo-' 
perculo,  a  sero  surrexit  ad  orationem,  dicens  :  Mi- 
sericors  et  miserator  Dominus ;  qui  et  barbarossal- 
vare  vis,  et  ad  veritatis  agnitionem  venire,  ad  te 
confugi  fidelium  Salvatorem,  miserere  mihi  qui  te 
plurimum  exacerbavi,  inimicum  gaudere  feci,  etecce 
mortuus  sum  obediens  ei.  Tu,  Domine,  qui  etimpiis 
et  his  qui  sunt  sine  misericordia  misereris,  sed  et 
proximis  misericordiam  irapendere  praecipis,  mise- 
rere  humilitati  mese.  Apud  te  enim  impossibile  nihil 
est,  quoniam  secus  infernulm  dissipata  est  sicut  pul- 
vis  anima  mea.  Fac  misericordiam,  quia  benignus  es 
et  misencors,  figmento  tuo;  qui  et  corpora  quse  non 
sunt  in  die  resurrectionis  resuscitaturus  es.  Exaudi 


n.  68).  Quodcum  agnovisset  senex,  dixit  ei :  Sivis 
monachus  fieri,  vade  in  illum  vicum,  et  eme  cames, 
et  impone  corpori  tuo  nudo,  et  sic  veni  huc.  Et  cum 
sic  fecisset  frater  ille,  canes  et  aves  corpus  ejus  la- 
cerabant.  Cum  pervenisset  autem  ad  senem,  inter- 
rogavitsi  fecisset  quod  SHIt  eidixerat.  Illoautem 
ostendente  corpus  suum  laceratum,  dixit  sanctus  An- 
tonius  :  Qui  renuntiantsaeculo,  etvoiunthaberepe- 
cunias,ecce  itaimpugnati  a  dasmonibus  discerpuntor. 
2.  Narravit  abbas  Daniel  de  abbate  Arsenio,  qoia 
venit  aliquando  Magistrianus  (24),  deferens  ei  testa- 
mentum  cujusdam  senatoris  parentis  ejus,  qui  reli- 
querat  ei  haereditatem  magnam  valde.  Et  accipiens 
testamentum,  voluit  iilud  scindere  :  Magistrianns 


,  — ^ 

rae,  Domine,  quia  defecit  spiritus  meus,  et  infelix  '^autem  cecidit  adpedes  ejus,dicens:  Deprecorte,  ne 


anima  mea.  Tabefactum  est  etiam  corpus  meum, 
quod  coinquinavi.  Et  jam  vivere  non  valeo,  pro  eo 
quod  non  credidi.  Ignosce  peccatum  per  poeniten- 
tiam,  duplex  habenti  peccatum  ex  desperatione. 
Vivifica  me  contritum,  et  igne  tuo  praecipe  hanc  lu- 
cernam  accendi.  Ut  et  ego  accipiens  fiduci.Hm  mise- 
ricordiae  et  indulgentiae  tuae,  per  residuum  tempus 
vitae  meae,  quod  mihi  donaveris,  mandata  tua  custo- 
diam,  et  a  timore  tuo  non  recedam,  seddevote  ser- 
viam  tibi  amplius  quam  primo.  Ethaec  in  nocteipsa 
resurrectionis  cum  multis  lacrymis  dicens,  surrexit 
ut  videret  si  accensaesset  lucerna.  Etdetecto  cacabo, 
vidit  quia  non  essct  accensa.   Et  cecidit  itemm  in 


scindas  illud,  quia  incidetur  mihi  caput.  Et  dicit  et 
abbas  Arsenius :  Ego  prius  raortuus  sum  quam  iUe. 
Ipse  autem  modo  mortuus  est,  quomodo  me  fedt 
haeredem?  Et  remisit  testamentum,  nihil  accipiens. 

3.  iEgrotavit  aliquando  memoratus  abbas  Arsenios 
in  Sc}thi,  et  opus  habuit  in  necessitate  sua  usqne  ad 
unam  siliquam  nummi.  Et  cum  non  inveniret,  aoce- 
pit  a  quodamveluteleemosynam,  etdixit :  Gmtias  tiln 
ago,  Domine,  quia  me  dignumfecistipronomine  tao 
ad  hoc  pervcnire,  ut  cgens  eleemosynam  postolarm. 

4.  Narravcmnt  de  abbate  Agathone,  qaia  longo 
terapore  cellam  sibi  cum  suis  discipulis  fabriearet 
Quam  cum  perfecissent,  et  coepisset  iilte  halntare, 


8H9 


VERBA  SENIORUM. 


890 


vidit  in  ipsa  hebdomada  qaaedam  non  utilia  sibi ;  et  A  et  dicit :  Abba,  cum  venirem  ad  te,  inveni  hunc  80» 


dixit  discipulis  suis  illud  quod  Dominus  apostolis 
dixerat :  Surgite,  eamus  hinc  {Joan.  xiv).  Discipuli 
autem  contristati  sunt  vaide,  dicentes  :  Si  omnino 
Yoluntatem  habebas  migrandi  hinc,  ut  quid  tantum 
laborem  sustinuimus,  aedificantes  longo  tempore 
ceUam?Incipient  autem  homines  scandalizari  in  no- 
bis,  et  dicere :  Ecce  iterum  migrant,  nusquam  se- 
dentes.Ille  autem  cum  eos  vidisset  pusillanimes  effe- 
ctOK,dicit  eis :  Etsi  scandalizantur  aliqui;  sed  iterum 
sant  alii  qui  aedificcntur  et  dicunt :  Beati  sunt  isti, 
quia  propter  Deum  migraverunt,  et  sua  omnia  con- 
tempserunt.Verumtamen  dico  vobis,  qui  vultvenire, 
feniat,  quiaego  interim  vado.Ilii  vero  prostraverunt 
se  in  terram,  rogantes  ut  concederet  secum  abire. 


lidum  in  via.  Ostende  ergo  charitatem,  et  pnedica 
jejunium,  ne  quis  perdiderit  eum.Et  praedicavit  ab- 
bas,et  nemo  est  inventus  oui  perdidisset  eum.Tunc 
vero  dicitabbatiJacobo :  Si  ergo  nemo  eum  perdidit, 
do  cum  iili  fratri,  quia  ipsi  debeo  solidura.  Et  cum 
venirem  ad  te  ut  tu  mihisolidum  pr8estare8,etredde- 
rem  debitum,  inveni  eum  in  via.  Et  miratus  est  ab- 
bas  Jacobus,  quomodo  compulsus  pro  debito  Inve- 
nisset,  et  non  statim  tulisset  eum,  et  reddidit  soli- 
dum  fratri  illi.  Et  hoc  erat  mirabiie  de  ipso  :  qola 
si  veniebnt  quis  mutuum  aliquid  petere  ab  eo,  non 
per  seipsum  dabat,  sed  dicebat  fratri  mutuum  pos- 
tulanti:  Vade,  tolle  tibi  tu  ipse  quod  opus  habes. 
Et  quando  referebat  quod  mutuum  accepisset,  di- 


5.  Dixitabbas  Evagrius  (25)  fuisse  quemdam  fra- B  cebat  ei:  Repone  illud  iterum  unde  tulisti..Si  au- 


trem,  qui  nihil  habuit  in  substantia  sua,  nisi  tantum 
Evangelium,  et  ipsum  vendidit  in  pauperum  nutri- 
mento  (Ruf/in.^  L  iii,  w.  70,  nomine  Serapionis).  Di- 
cens  quodam  verbo,  quod  memoriae  dignum  est 
eommendari :  Ipsum  etiam,  inquit,  verbum  vendi- 
di,  quod  jubet:  Vende  omnia,  et  da  pauperibus 
{Matth.  XIX}. 

6.  Abbas  Theodorus,  cognomento  de  Pherme,  ha- 
bebat  tres  Codices  bonos.  Et  cum  venisset  ad  abba- 
tem  Macarium,  dixit  ei :  Habeo  tres  Codices,et  pro- 
ficio  ex  lectione  eoruin.  Sed  et  fratres  petunteos  ad 
l6gendum,et  ipsi  proficiunt.  Dic  ergo  mihi  quidde- 
beo  facere  !  Et  respondens  senex,  dixit :  Boni  sunt 
quidem  actus,  sed  meiius  omnibus  estnihil  posside- 


tem  nihii  SS8  referebat  ille  qui  mutuum  accepe- 
rat,  senex  nihil  dicebat  ei. 

8.  Narraverunt  quidam  Patrum  quia  tenit  ali- 
quando  frater  aliquis  in  conventum  Cellamm  coram 
abbate  Isaac,  vcstitus  modicum  cucullum ;  et  spec- 
tabat  eum  senex,  dicens :  Hic  monachomm  est  ha- 
bitatio ;  tu  saecularis  es,  et  non  poteris  hic  esse. 

9.  Dicebat  autem  fratribus  abbas  Isaac :  Patres 
nostri  et  abbas  Pambo,  vetustis  et  de  multis  par- 
tibus  resarcitis  vestibus  utebantur,  nunc  autem 
pretiosis  vestibus  utimini.  Discedite  hinc,  de- 
sertastis  locum  hunc.  Quando  autem  profecturi 
erant  ad  messem,  dicebat  eis:  Jam  vobis  nulla 
mandata  dabo,  quia  non  observatis. 


re.  Quod  cum  audisset,  abiit,  et  vendidit  memora-C      lO.Dixitabbas  Cassianus  (Cassian.,lib.  vii  Instit., 


tOB  Codices,  et  dedit  indigentibus  pretium  ipsorum. 
7.  Narravit  quidam  Patrum  de  abbate  Joanne 
Persa,  quia  ex  multis  viilutibus  suis  ad  pfofundam 
simplicitatem  atque  innocentiam  pervenerit  (Ru/T-i 
Hb.  III,  n.  148).Hicautemmanebatin  Arabiavicina 
JEgy^ti»  Et  mutuavit  aliquando  afratresuo  solidum 
QnQm,  et  emit  linum,  ut  operaretur.  Et  venitfrater 
rogans  eum,  etdicens :  Dona  mihi,  abba,  aliquantum 
lini,  et  faciam  mihi  vestimentum  quo  utar.  Et  dedit 
ei  cum  gaudio.  Similiter  et alius  veniens  rogavit  eum 
vt  daret  ei  aliquantum  lini,  ut  faceret  sibi  tegumen- 
tam.Et  dedit  ei  .Etmultis  aliis  petentibus  dabat  sim- 
pliciter  cum  gaudio.  Postea  venit  domimis  solidi 
quem  mutuo  acceperat,  volens  reciperequodmutua- 


c.  1 9)  quia  Syncleticus  aliquis  nomine  renuntiasset 
S8ec'.^Io,etfacuItates  suas  pauperibus  dividens,aliqua 
sibi  retinuisset  ad  proprium  usum,  nolens  perfecte 
cx  omnibus  rcnuntiantium  humilitatem  et  commu- 
nis  monasteriorum  vitae  suscipere  regulam.  Ad 
quem  sanctae  memorise  Basilius  dixithoc  :  Et  sena- 
tor  esse  desiisti,  et  monachum  non  fecisti. 

1 1.  Dixit  quidam  frater  abbati  Pisteramoni :  Quid 
faciam,quoniam  durumest  mihivenderequod  mani- 
bus  meis  laboro.  Et  respondens  dixit :  Quia  abbas 
Sisois  ctcaeteri  vendebantopus  manuum  suarum;hoc 
enim  non  Isedet.  Sed  quando  vendis,  semel  dic  pre- 
tium  speciei  quam  distrahis.  Et  si  vis  relaxare  mo- 
dicum  pretii,  in  te  est,6ic  enimet  quietem  invenies. 


Terat.   Et  dixit  ei  senex  :  Ego  affero  tibi  eura.  EtD  Iterumdixit  eifrater:  Sihabeo  quod  sufliciat  neces- 


eam  non  haberet  unde  redderet,  abiit  ad  abbatem 
Jacob  dispensatorem,  ut  rogaret  eum,  et  daret  ei 
•olidum.  £t  cum  iret,  invenit  in  terra  jacentem  so- 
lidum,  et  non  tetigit  eum,  sedfecit  orationem,  et  re- 
versus  est  in  ceilam  suam  .Et  vcnit  iterum  frater  iile, 
et  coepit  ei  molestus  esse  pro  solido.  Et  dicit  ei  : 
E^  reddam  tibi.  Et  abiit  iterum  senex,  et  invenit 
w^dom  in  terra  ubi  erat  prius,  et  rui^sus  factaora- 
tione  reversus  est.  Et  ecce  iterum  coepit  frater  ilie 
molestus  esse,  et  dicit  senex:  Adhuc  seraelme  ex- 
specta,  et  afferotibi  soiidum  tuum.Et  surgens  venit 
ad  iilum  Iocum,et  invenit  ipsum  solidum  ibi;  et  fa- 
dB  oratione  tulit  eum,  et  venit  ad  abbatem  Jacobum, 


sitatibus  meis  aliunde,  videtur  tibi  ut  non  cogitem 
de  labore  manuum?  Respondens  senex,  dixit:  Quan- 
tumvis  habeas,  non  negligas  operari,  et  quantum 
potes,  fac,  tantum  non  cum  turbatione  animi. 

12.  Frater  interrogavit  abbatem  Serapionem,  di- 
cens  :  Dic  mihi  unum  verbum.  Dicit  senex :  Quid 
tibi  habeo  dicere,quia  tulisti  ea  quae  erant  vidua- 
rum  et  orphanorum,  et  posuisti  in  fenestra.  Vide- 
rat  enim  eam  codicibus  plenam. 

13.  Interrogata  est  beatae  memoriae  Syncletica: 
Si  perfectum  bonum  est  nihil  habere  ?  £t  illa  dixit : 
Valde  bonum  est  his  quipossunt.  Etenimhi  quito- 
lerare  po5sant,tribulationem  quidemcamis  habent, 


a9i 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


892 


sed  animae  requiem  possident.  Quoniara  sicat  for-  A  cum  aurum  in  Scythi,  et  rogabat  presbytemm  ere- 


tia  vestimenta  dum  calcantur,  et  pedibus  saepius 
reversantur,  lavantur  atque  incandidantur,  ita  for- 
tis  anima  per  voluntariam  paupertatem  amplius 
confirmatur. 

14.  Dixit  abbas  Hyperichius:  Thesaurus  monachi 
est  voluntaria  paupertas.  Thaosauriza  ergo  tibi  Jra- 
ter,  in  co&lo,  quia  ibi  ad  requiescendum  sine  fine 
sunt  saecula. 

15.  Erat  quidam  sanctorum,  Pliiiagrius  noraine. 
Hichabitabat  inJerosolyrais,  etlaborabat  operando, 
ut  potuisset  sibi  ad  panera  sufficere.Et  dura  staret 
in  platea,  volens  vendere  quod  raanibus  suis  fuerat 
operatus,  contigit  ut  caderet  cuidara  sacccilus  cura 
solidis  raille,  et  inveniens  eura  senex,  stetit  in  eo- 


mi,  ut  erogaretur  ad  fratres.  Dixit  autem  ei  presby- 
ter :  Non  opus  habent  fratres.  £t  cum  nimis  esset 
vehemens,  et  non  acquiesceret,  posuit  sportam  cum 
solidis  in  ingressu  ecclesiae,  et  dicit  presbyter :  Qui 
opus  habet,  tollat.  Et  nemo  tetigit ;  quidam  autem 
nec  aspexerunt.  Et  dicit  ei  senex  :  Suscepit  Deus 
oblationem  tuam  ;  vade,  et  da  illud  pauperibus.  £t 
vaidc  aedificatus  discessit. 

20.  Attulit  quidam  seni  pecuniara,  dicens  :  Habe 
ad  expensas  tuas,  quia  senuisti  et  infirraus  es ;  erat 
enim  leprosus.  Hic  autem  respondens  dixit :  Tu 
post  sexaginta  annos  venis  auferre  nutritorem 
raeura  ?  Ecce  tantum  teraporis  habens  in  infirmitate 
raea,   nihil  indigui,  Deo  tribuente  et  pascente  me. 


dem  loco,  dicens  ;  Necesse  est  modo  eum  qui  perdi-  ^  Et  non  acquievit  accipere. 


dit  huc  venire.  Et  ecce  veniebat,  qui  perdiderat, 
plorans.  Tulit  ergo  eura  seorsura,  et  reddidit  sac- 
cellum  suura.  Quera  ille  rogabat  ut  acciperet  ali- 
quam  partem  ex  eo,  sedsenex  nuliatenus  acquievit. 
Tuncille  coepit  clamare  et  dicere:  Venite,et  videte 
hominem  Dei,  quid  fecit.  Senex  autera  oc^ulte  fu- 
giens,  exivit  de  civitate,  ne  agnosceretur  de  eo 
quid  fecerat,  et  honorarent  eura. 

46.  Interrogatus  est  senex  quidara  a  fratre,  quid 
faceret  ut  salvus  esset.  Ille  autera  exspoiians  se  ve- 
stimento  suo,  et  cingenslurabos  suos,  atque  exten- 
dens  manus,  dixit:  Sic  debet  nudus  esse  raonachus 
ab  omni  materia  saeculari,  et  crucifigere  se  adver- 
sustentationera  atque  certaraina  raundi. 


21.  Narraverunt  senesde  quodam  hortulano  quia 
laboraret,  et  omnem  laborem  suum  expenderet  in 
eleeraosynam.  Ettantumsibi  retinebat,  quantum  ad 
victum  ipsius  sufficeret.  Postea  vero  Satanas  immi- 
sit  iu  corde  ejus,  dicens  :  Coilige  tibi  aliquantam 
pecuniam,  ne  cum  senuens  aut  segrotaveris,  opus 
habeas  ad  expensas.  £t  collegit  et  implevit  lagenam 
de  numrais.Contigit  autem  eum  infirmari,  et  putre- 
fieri  pedem  ejus  ;  et  expendit  quod  coUegerat  inme- 
dicos,  etnihil  ei  prodessepotuit.  Posteavero  venit 
quidara  de  expertis  raedicis,  et  dicit  ei :  Nisi  indde- 
ris  pedem  tuura,  putrefiet.Etconstituerunt  diemut 
inciderent  ejus  pedem.  Ilia  autem  nocte  rediens  in 
semetipsura^etpoenitentiam  agensde  his  quae  gessit, 


17.Quidamrogavitseneraquemdam,  ut  acciperet    ingemuit  et  flevit,   dicens  :   Memor  esto,  Domine. 


pecunias  insuis  necessitatibus  profuturas.IUe  autem 
nolebat,  utpotequioperi  manuura  suarura  esset  sibi 
•ufficiens  (Ruff.,lib.iiu  «.71).  Sed  dura  ille  persi- 
steret  obsecrando,  ut  saltera  pro  indigentiura  ne- 
cessitate  8usciperet,respondit  senex,etdixit:Duplex 
mihi  opprobriura  esset :  quia  et  cura  non  indigeara, 
accipio  ;  et  aliena  tribuens,  vanaragloriara  colligo. 
18.  Venerunt  aiiquando  quidara  Graecorum,  ut 
darent  eleeraosynam  in  civitate  Ostracines  (26;,  et 
assumpserunt  sibi  ceconomos  ecclesiae,  ut  ostende- 
rent  eis  qui  necessitatem  majorera  haberent.  Illi 
autera  duxerunt  eos  ad  quemdam  leprosum,  et  de- 
derunt  ei.Ilie  autem  nolebat  accipere,  dicens :  Ecce 


operum  raeorumpriorum  quaefaciebam,cum  labora- 
rem  in  horto  meo.ex  quo  pauperibusministrabam. 
Et  cum  hoc  dixisset,  stetit  angelus  Domini.et  dixit 
Ubi  sunt  nurorai  quos  coUegisti?  et  ubi  est  spes 


ei 


de  qua  tractasti  ?  Tunc  intelligens,  dixit :  Peccavi, 
Doraine ;  ignosce  mihi,  et  amodo  ulterius  hoc  non 
faciam.  Tunc  angelus  tetigit  pedemeju8,et  sanatus 
est  statim.Etexsurgens  mane,  abiit  in  agrum  ope- 
rari.  Venit  ergo  medicus  secundum  constitutum 
cum  ferramentis,  \it  secaret  pedem  ejus  ;  et  dicuDt 
ei :  Exiit  a  mane  operari  in  agro.  Tunc  admiratns 
medicus  perrexit  in  agrum,  ubi  operabatur  ille.  Et 
videns    eum  fodientem  terram,  glorificavit  Denm, 


modicas  palmas  habeo,quasoperor,et  facio  plectas,  D  qui  reddiderat  ei  sanitem. 


et  ex  eis  manduco  panem.  Iterum  duxerunt  eos  ad 
cellam  unius  viduse,  quas  erat  cum  filiabus  suis.  Et 
cum  pulsarent  ostium,  cucurrit  filia  ejus  ad  ostium 
nuda.  Mater  autem  ejus  abierat  ad  quoddara  opus  ; 
erat  enim  candidatrix,et  dabantfiliae  ejus  vestimen- 
tum  et  nummos.llla  autem  nolebat  accipere,dicens 
venisse  matrera  suara,  et  dixisse  sibi :  Confide,  quia 
voluit  Deus,  et  inveni  opus  quod  faciam  hodie,unde 
habeamus  victum  nostrum.  Etcum  venisset  raater 
ejus,  rogabant  eara  ut  acciperet ;  et  noIuit,dicens  : 
E^o  habeo  curatorem  meum  Deum,  et  eura  tollere 
vosvultisamehodie  ?  lUi  autem  agnoscentes  SS4 
fidem  ejus,  glorificaveruntDeum. 
19.  Venit  quidam  vir  magnus  ignotu6,portans  se- 


22.  Frater  interrogavit  senem  quemdam,dicen8: 
Vis  teneo  milii  duos  solidos  propter  infirmitatem 
corporis  (Ru/f,,  lib,  iii,  n.  69)?  Videns  autem  senex 
cogitationem  ejus,  quia  vellettenere,dixit ei :  Etiam. 
Et  vadens  frater  incellara  suam,  contercbatur  oogi- 
tationibus  suis,  dicens  :  Putas  verum  dixit  mihi  se- 
nex^  an  non  ?  Et  surgens  iterum  venit  ad  senem, 
agens  poenitentiara  et  rogans,  ac  dicens  :  Propter 
Dominuradicraihiveritatera,  quia  affligor  a  cogita- 
tionibus  raeis  propter  duos  solidos.  Dicit  ei  senex : 
Quia  vidi  te  voluntatera  habere  retinendi  eos,  dixi 
tibi  utretineres,verumtaraen  non  estbonomtenere 
plus  quam  opus  est  corpori.Si  ergo  duos  solidos  re- 
tinueris,  in  ipsis  invenietur  spes  tua.£t  si  contigerit 


893 


VERBA  SENIORUM. 


894 


nt  pereant,  Deus  jam  non  cogitat  de  nobis.  Cogita- A     8.  Dixitabbas  Pastor  de  abbate  Joanne  bpevissta- 


tionem  ergo  nostram  jactemusin  Domino,  quoniam 
ipsi  cura  est  de  nobis. 

LIBELLUS  SEPTIMUS. 
De  patientia  scu  fortitudine. 
1.  Sanctus  Antonius  abbascum  scderet  aliquando 
meremo(Ruffin.,f.  iii,  n.  105),  animus  ejustaedium 
et  confusionem  cogitationum  incurrit,  et  dicebat  ad 
Deum :  Domine,  volo  salvus  fieri,  et  non  me  per- 
mittunt  cogitationes  meae.  Quid  faciam  in  hac  tri- 
bulatione,  quomodo  salvus  ero  ?  Et  modice  assur- 
gens,  coepit  foras  exire.  Etvidit  quemdam,tanquam 
seipsum,  sedentem  atque  operantem  ;  deinde  sur- 
gentemab  operibus  et  orantem ;  etiterum  sedentem 
et  plectam  de  palmis  facientem,  et  inde  rursus  ad 


turae  quia  rogaverit  Dominum,  et  abstulerit  ab  eo 
omnes  passiones,  et  effectus  est  securus,  et  veniens 
dixerit  cuidam  seni :  Vide  hominem  quietum,etnul- 
lam  habentem  pugnam.  Et  dixit  ei  (senex  :  Vade, 
roga  Dorainura,  ut  jubeat  in  te  moveri  pugnam, 
quoniam  proficit  pugnando  aniraa.  Et  cura  redisset 
in  eo  pugna,  ulterius  non  oravit,  ut  auferretur  ab  eo 
pugna,  sed  dicebat :  Domine,  da  mihi  tolerantiam 
sustinendi  haspugnas. 

9.  Venit  abbas  Macarius  major  ad  abbatem  An- 
tonium  in  mont»»,m  ;  etcum  pulsassetostium,exivit 
ad  eura,  et  dixit  ei  :  Tu  quises?  Et  ille  ait  :  Ego 
sum  Macarius.  Et  claudens  ostium  intravit,  etdimi- 
sit  eum  foris.  Et  cum  vidisset  postea  patientiamejus 


orationem  surgentem.  Erat  autcm  angelus  Domini  B  aperuitei.  Et  adgaudens  ei,  dicebat :  Multumterapus 


missus  ad  correptionera  et»  cautelara  dandara  Anto- 
nio.  Et  audivit  vocera  angeli,  dicentis  :  Sic  fac,  et 
salvus  eris.  Ille  autera,  hoc  audito,  magnum  gau- 
dium  sumpsit  atque  fiduciam.  Et  ita  faciens,  salu- 
tem  quam  quaerebat  invenit. 

2.  Frater  quidara  interrogavit  abbatem  Agatho- 
nem,  dicens  :  Mandatum  mihi  venit,  et  est  mihi 
pugna  gravis  in  loco,  quo  est  ipsum  mandatum. 
Volo  ei^o  proptcr  mandatura  pergere  illud,  et  pa- 
vesco  bellum.  Dicit  ei  senex  :  Sic  erat  Agatho ;  im- 
plebat  mandatum,  et  vincebat  bellum. 

3.  Dixit  abbas  Aramonas,  quia  quatuordccim  an- 
nos  fecerit  in  Scythi,  deprecans  Deum  die  ac  nocte 
ut  daret  ei  virtutera  superandi  irara. 


est  ex  quo  te  videre  desiderabam,  audiens  de  te. 
Et  exhibens  ei  hospitalitatem,  refecit  eum;  erat 
enim  fessus  de  multo  lubore.  Vespere  autem  facto 
infudit  sibi  abbas  Antonius  modicas  palmas,  et  dicit 
ei  abbas  Macarius  :  Da  mihi,  ut  ego  infundam  quod 
opcrer.  IUc  autem  dixit :  Non  habeo  plus.  Et  faciens 
fasciculum  majorem,  infuditcum.  Et  sedentes  a  sero 
et  coUoquentes  de  utilitate  animarum,  faciebant 
plectara,  et  ipsa  plecta  per  fenestram  desceijdebat 
in  spelunca.  Et  egrediens  mane  sanctus  Antonius, 
vidit  coUectionem  plectarum  abbatis  Macarii,  et  ad- 
miratus  est,  et  osculatus  manus  ejus,  dicebat:  Multa 
virtus  de  istis  egreditur. 
20.  Descendit  aliquando  ipse  Macarius  de  Scythi 


4.  Dixitabbas  Besarion,  quia  quadraginta  noctes  C  ad  locumquidiciturTerenuthin,et  intravitdormire 


manserit  inter  spinas  stans,  et  non  dormierit. 

5.  Frater  quidam  sedcns  singularis  turbabatur,et 
pergens  ad  abbatem  Theodorum  de  Pherme,  dixit 
ei,  quia  conturbaretur.  Senex  autem  dixit  ei:  Vade, 
bumilia  S^SS  mentem  tuam,  et  subde  te,  et  habita 
cnm  aliis.  Abiit  autem  in  montera,  etmansit  cum 
aliis.  Et  reversus  est  postea  ad  senem,  et  dixit  ei : 
Nec  cum  aliis  hominibus  habitans,  quietem  inve- 
nio.  Et  dixit  ei  senex  :  Si  solitarius  non  quiescis, 
neque  cum  aliis,  cur  voluisti  monachum  facere  ? 
sonne  ut  sustineas  tribulationes  ?  Dic  autem  mihi 
qnot  annos  habes  in  habitu  isto  ?  Et  dicit  ei :  Octo. 
Et  dicit  ei  senex  :  Crede  mihi,  habitu  isto  septua- 
^nta  annos,  et  nec  una  die  potui  requiem  invenire; 
^t  tu  in  octo  annisrequiem  vis  habcre? 

6.  Interrogavit  eum  iterum  frater  quidam,dicens: 
Si  fiat  subito  sonus  ruinae  alicujus,  fit  tibi  timor, 
•sbba?  Etdixit  ei  senex :  Si  coelum  terrsi  adhaereat, 
Theodorus  non  formidat.  Poposcerat  enira  precibus 
s  Deo  ut  aufcrretur  ab  eo  formido,  et  proptereain- 
'terrogavit  eum  frater. 

7.  Dicebant  de  abbate  Theodoro,  et  abbate  Lucio 
^e  Nono  Alexandriae  (27),  quiafecerint  quinquaginta 
annos,  seducentes  animossuos,  et  dicentes :  Trans- 
%cta  hierae  ista,  raigrabiraus  hinc.  Et  iterura  quando 
fiebat  sestas,  dicebant  :  Quia  transacto  aestivo,disce- 
demus  hinc.  Et  sic  fecerunt  toto  tempore  conversa- 
tionis  suae  semper  reminiscendi  Patres. 


in  monuraento,  ubi  erant  antiquitus  sepulta  cor- 
pora  paganorura.  Et  traxit  unum  corpus  sub  caput 
suum  tanquam  plumatiura  de  scirpo  (28).  Daemones 
autem  videntes  fiduciamejus,invisisunt,et  volentes 
terrere  eum,  vocabant  quasi  quamdam  mulierem, 
dicentes  :  Noima  (39)  illa,  veni  nobiscum  ad  bal- 
neum.  Etalter  daemon  desub  ipso  tanquam  cx  mor- 
tuis  illis  respondit,  dicens  :  Peregrinum  quemdam 
habeo  super  me,  non  possum  venire.  Senex  autem 
non  expavit,  sed  confidens  tundebat  corpus  illud, 
dicens  :  Surge,  vade,  si  potes.  Quod  cum  audissent 
dscmones  clamaverunt  voce  magna,  dicentes :  Vici- 
sti  nos.  Et  fugerunt  confiisi. 
1 1 .  Dicebat  abbas  Mathois  :  Volo  aliquod  leve 
Dopus  et  continuum,  quam  grave  quod  cito  finitur. 
12.Narraveruntde  abbateMilido  (30),  quia  cum 
habitaret  aliquando  cum  duobus  discipulisin  finibus 
Persarum,  exierunt  duo  filii  imperatoris  secundum 
consuetudinem  in  venationem,  et  miserunt  retia  in 
longum  per  raillia  quadraginta,  ut  quodcunque  intra 
retia  inveniretur,  occiderent.  Inventus  est  autem  se- 
nex  cum  duobus  discipulis  intra  retia.  Et  cum  vidis- 
sent  eum  pilosum  et  terribilem  aspectu,  admirati 
sunt,  et  dixerunt  ei :  Homo  es,  an  spiritus  aliquis  ? 
dic  nobis.  Et  dixit  eis  :  Homo  sum  peccator,  et 
exiviflerepeccatamea  ;  etadoroFiliumDeivivi.  Illi 
autem  dixerunt  ei :  Non  est  alius  Deus,  nisi  Sol,  et 
Ignis,  ct  Aqua  (31; ;  ipsos  adora,  et  sacrifica  eis. 


895 


DE  VITIS  PATRUM  LffiER  V. 


896 


Et  ille  respondit :  Ista  creaturae  sunt,  et  erratis.  Sed 
obsecro  vos,  convertimini,  et  agnoscite  verum 
Deum,  qui  et  ista  creavit,  et  csDtera  omnia.  Illi  au- 
tem  deridentes,  dixerunt :  Condemnatum  et  cruci- 
fixum  dicis  esse  verum  Deum?  Etiam,  inquit,  ipsum 
qui  crucifixit  et  occidit  mortem,  hunc  dico  esse  ve- 
rum  Deum.  Illi  autem  tam  ipsi  quam  fratribus  qui 
cum  eo  erant  inferentes  tormenta,  cogebant  eos 
sacrificare.  Etduos  quidem  fratres  post  plurima  tor- 
menta  decapitaverunt,  senem  autem  diebus  multis 
torquebant.  Postea  vero  statuerunt  eum  in  quodam 
loco,  et  sagittabant  in  ipso  quasi  ad  signum  :  unus  a 
dorso,  et  alter  a  pectore.  Dicit  eis  senex  :  Quoniam 
facti  estis  in  consensu  in  unum,  ut  effundatis  &SG 
sanguinem  innocentem,  crastina  in  momento  hac 
hora,  quae  modo  est,  sine  filiis  remanebit  mater 
vestra,  et  privabitur  afiectu  vestro,  et  propriis  sa- 
gittis  invicem  sanguinem  vcstrum  effundetis.  Illi  au- 
tem  subsannantes  verba  ejus,  exierunt  in  crastino, 
ut  venarentur.  Et  contigit  ut  evaderet  unus  cervus  de 
rete  eorum,  et  ascenderunt  equos,  et  currebant  ut 
comprehenderent  cervum  :  qui  cum  jactassent  sar 
gittas  post  ipsum,  invicem  sibi  in  cor  dederunt,  et 
mortui  suntjuxtaverbum  quod  praedixerat  senex. 

13.  Dixit  abbas  Pastor:  Quia  virtus  monachi  in 
tentationibus  apparet. 

14.  Dixit  iterum  qui  supra  quia  Isidorus  presby- 
ter  de  Sc^rthiallocutus  sit  aliquando  plebem  fratrum 
dicens  :  Fratres,  nunquid  non  ad  iaborandum  ve- 
nimus  in  hoc  loco  ?  Et  nunc  video,  quia  nuUus  hic 
labor  est.  Ego  igitur  collecta  pelle  mea  vado  ubi 
est  labor,  etibi  invenio  requiem. 

15.  Dixit  sancta  Syncletica  :  Si  in  monasterio 
cum  aliis  versaris,  non  mater  locum  ;  laederis  enim, 
si  facias  hoc.  Etenim  sicut  gallina  si  dereliquerit 
ova  sua  fota,  sine  pullis  ea  exire  facit  ;  ita  mona- 
chus  vel  virgo  frigescit  et  mortificatur  in  fide,  de 
loco  ad  locum  transeundo. 

19.  Dixit  iterum  aliud:  Diabolus  cum  per  stimulos 
paupertatis  non  moverit,  divitias  adhibet  ad  sedu- 
cendum  (Ruffin.^  l,  iii  n.  157  ;  Pasch.^  c,  20  n.  1). 
Etdum  per  contumelias  et  opprobrianon  praevalet, 
laudes  et  gloriam  adhibet.  Sinautemsatietatemcor- 
poris  immittit,  et  cum  delectationibus  seducerc  non 
potest,  per  moiestias,  quas  contra  votum  eveniunt, 
animamconatur  subvertere.Infirmitates  autem  quas- 
dam  graves  expetendo  adversus  eum  qui  tentandus 
est  adhibet,  ut  per  eas  pusillanimes  fiiciens  mona- 
chos,  conturbet  charitatem  eorum  quam  habent  ad 
Deum.  Sed  quamvis  concidatur  corpus,  et  febribus 
validis  infiammetur,  insuper  etiam  intolerabili  siti 
aniigatur,siquidem  peccator  es  qui  haec  sustines,  re- 
cordare  futuri  saeculi  poenas,  et  aeternum  igncm,  et 
judicialia  tormenta;  et  ita  non  deficies  ad  ea  quae  in 
praesenti  contingunt ;  insuperet  gaude,  quia  visita- 
vit  te  Deus.  Et  illud  famosissimum  dictum  in  lingua 
habeto,  id  est,  Castigans  castigavit  me  Dominus,  et 
morti  non  tradidit  me  {f$aU  cxvu).  Si  ferrum  es, 

^  Deest  hoc  in  editione  Parisiensi. 


A  per  adhibitum  tibi  ignem  amittes  aeruginem.Quoda 
justus  es  et  haec  pateris,  de  magno  ad  majora  pro- 
moveris.  Aurum  es,  sed  per  ignem  probatior  eris. 
Datus  est  enim  tibi  angelusSatanae,  stimulus  camis 
tuae  (/  Cor.  xii).  Exsulta  videns,  cuisimilisfactuses, 
Pauli  enim  siroile  donum  ineruisti  accipere.  Si  fe- 
bribus,  si  rigore  frigoris  castigaris,memoresto  quid 
Scriptura  dicit  :  Transivimus  per  ignem  et  aquam ; 
residuum  est  quod  sequitur,  ut  inducamur  in  refri- 
gerium  [Pial.  lxv).  Obtinuisti  primum,  exspecta  se- 
cundum,  agens  quae  virtutum  sunt.  Clama  verba 
Prophetae,  dicentis  :  Pauper  et  inops  et  dolens  ego 
sum  (Pial .  LXviii)  .Perfectus  enim  eris  per  hujusmodi 
tribulationem.  Ait  enim  :  In  tribulatione  dilatasti 
me  (Psal.  iv).  Inhis  crgo  maxime  exercitiis  animas 

B  nostras  probemus,  ante  oculos  enim  habemus  adver- 
sarium  nostrum. 

17.  Dixit  iterum^:  Si  infirmitas  molesta  nobis  foe- 
rit,non  contristemur,  tanquam  qui  pro  infirmitate 
et  vulnere  corporis  non  possimus  stare  ad  orandom 
aut  psallendum  ad  vocem.  Haec  autem  omnianobis 
pro  destruendo  corporis  desiderio  necessaria  sunt 
quoniamjejunia  et  labores  propter  turpes  delecta* 
tiones  nobis  constituta  sunt.  Si  igitur  aegritudo  ista 
retundit,  superfiua  de  his  observandis  ratio  est.  Si- 
cut  enim  magno  et  forti  medicamine  aegritudo,  ita 
aegritudine  corporis  vitia  reciduntur.  Et  haec  est 
magna  virtus,  quando  in  infirmitatibus  tolerantit 
fuerit,  et  gratiarum  actio  mittitur  ad  Deum.  Si 
amittimus  oculos,  non  feramus'graviter.ExtoIlexitiae 

^  enim  instruroontumamisimus,  sed  interioribus  oco- 
lis  gloriam  Domini  speculemur.  Surdi  facti  sumus? 
non  contristemur,  quia  auditum  vanum  amisimos. 
Manus  vestrae  ex  aliqua  passione  debilitatae  sont? 
scd  interiores  paratas  habeamus  adversus  inimici 
tentationes.  Infirmitas  totumcorpus  nostrum  tenet? 
sed  nostro  interiori  homini  sanitas  crescit. 

18.  Dixit  iterum  quse  supra  ' :  Qui  in  saeculo  isto 
aliqua  crimina  commiserunt,  etiam  nolentes  mit- 
tuntur  in  carcerem,  etnos  pro  peccato  nostro  redi- 
gamus  nosmetipsos  in  custodiam,  ut  voluntaria 
mcntis  noslrae  vindicta  futuras  a  nobb  poenas  amo- 
veat.  Sijejunas,  nontibiinveniasoccasionemdicendi  • 
quia  exacerbatus  in  aegritudinem  incurristi,  quoniam 

l^et  qui  non  jejunant  similes  aegritudines  incurrunt 
Inchoasti  aliquid  boni  ?  non  revoceris  per  impedi- 
menta  inimici,  quoniam  et  ipse  inimicos  patientia 
tuadestruetur.  Etenimqui  navigare  ctieperinf,  primo 
pandentcs  vela  prosperum  ventum  inveniunt ;  postei 
autem  contrariusventuseisoccurrit.  Sednautaenon 
mox  proptcr  incursum  contrarii  venti,aut  exonerani 
aut  deserunt  navim,  sed  paululum  sustinentes  ant 
pugnantes  adversus  proceIIam,iterumrectum  cursom 
inveniunt.  Ita  ergo  et  nos  in  contrarium  spiritom 
incurrentes,  cruccmproveIoerigamus,S9V  etsine 
periculo  saeculi  istius  navigium  explicabimus. 

19.  Dicebant  de  abbatissa  beatse  mamoriae  virgine 
Sara,  quod  supra  alveum  fluminis  sexaginta  annos 

'  Deest  hoc  in  edit.  Parisiensi. 


997 


VERBA  SEMORUM. 


habitaverit,  et  nanquam  inclinata  est,  ut  flumen  Arogareeumutpermitteretabire.Vidensautemabbas 


ipsum  aspiceret. 

20.  Dixit  abbas  Hypericnius  :  Hymni  spirituales 
aint  in  ore  tuo,  et  meditatio  assidua  sublevet  pon- 
dus  tentationum  supervenientium  tibi.  Hujus  enim 
rei  exempium  manifestum  est  viator  sarcina  alicu- 
jus  oneris  pra^ravatus,  flando  et  respirando,  one- 
ris  et  viae  paulatim  laborem  imminuit. 

21.  Dixit  iterum  qui  supra:  Oportet  nos  adversus 
tentationes  armari,quoniammodis  omnibus  veniunt; 
tic  enim  supervenientibus  eis  probati  apparebimus. 

22.  Dixit  quidam  senex :  Si  venerit  homini  tenta- 
tio,  undique  ei  multiplicantur  tribulationes,  ut  pu- 
nllanimis  iiat  et  murmuret.    Et  narravitsenexita: 


ejus  quia  tenere  eum  non  potcrat,  facta  oratione,di- 
misit  eum.  Postmodumdicitabbatisuo:  Rogote,ab- 
ba,  ut  concedas  qui  ostendant  mihi  iter,  quo  pei^ere 
debeam.  Et  ordinavit  cum  eo  duos  monachos  mo- 
nasterii,  et  abierunt  cum  eo.  Ambulantibus  autem 
eis  per  eremum  una  die  et  altera,  defecerunt  prae 
aestu,  et  projicientes  se  in  terram  jacebant,et  sopo- 
rati  modico  somno,  ecce  aquilavenit,  percutiensqoe 
eos  de  alis  suis,  prascessit  procul,  et  sedit  in  terra. 
Evigiiantes  vidcrunt  aquilam,et  dixeruntei:  Ecce 
angelus  tuus,surge  et  sequere  eam.Etsurgens,  vale- 
dicensquefratribus,sequebatuream  ;  et  venit  osque 
ubi  stabat  aquila  illa  :  quas  mox  surgens,  volavitus- 


.^  que  ad  unum  stadium,   et  iterum  sedit ;  similiter 

Frater  qmdam  erat  m   coUa,  et  venit  super  cumB  g^q^^batureamfraterille:  etiterum  volavit,  etsedit 
tentatio  ;  et  si  quis  eum  videbat,  nec  salutare  eum     ^^„  ^^^^^^  ^^  ^^^^^  ^^^^^^  perhorastres.  Postmo- 


Tolebat,  neque  in  cellam  recipere;  etsi  opus  habe- 
bat  panem,  nemo  mutuabat  ei ;  et  si  de  messe  ve- 
niebat,  nemo  eum,  sicut  erat  consuetudo,  ut  reflce- 
TCt,  invitabat.  Venit  autem  semel  de  messura  per 
'Catuna,  nec  panes  habuit  in  cella  sua ;  et  in  his  om- 
nibus  gratias  agebat  Deo.  Videns  autem  Deus  pa- 
tientiam  ejus,  abstulit  bellum  tentationis  ab  eo .  Et 
'ecce  quidam  statim  ostium  pulsabat,  trahens  came- 
Inm  onustum  pane  ab  ^gypto ;  quod  cum  vidisset 
frater  ille,  coepit  flere,  dicens :  Doraine,  non  sum 
^Kgnus  velmodice  tribulari.  Et  cum  transisset  tri- 
bnlatio  ejus,  tenebant  enm  fratres  in  cellis  suis,  et 
in  ecclesia,  et  repausabant  eum. 


dum  autemdum  sequeretur  eam,  divertitipsaaquila 
in  dexteram  partem  sequentis  se,  et  non  compamit. 
Frater  ergo  illenihilominus  sequebaturcetrespiciens, 
vidit  tres  arbores  palmarum,et  fontem  aquaB,  etspe- 
luncam  modicam,dixitque  :  Ecce  estlocus  quem  mihi 
praeparavit  Dominus.  Et  ingressus  coepit  sederein 
ea,  sumens  cibum  dactylorum,  et  de  fonte  aquam 
bibens,et  fecit  ibidemannossexsolitarius,  neminem 
videns.  Et  ecce  una  die  venit  ad  eumdiabolusinsi- 
mUitudinem  cujusdam  senioris  abbatis,  habens  vul- 
tum  terribilem.  Videns  autem  illum  firater  ille  Hr 
muit,  et  procidens  in  orationem,  surrexit.  £t  dicitei 
diabolus:   Oremus  iterum,    frater.  Et  surgentes, 


23.  Dicebat  senex  :  Proptereanon  promovemur,:C  dixit  diabolus  :  Quantum  temporis  habes  hic?  Et 


qnia  nescimus  mensuras  nostras,  neque  patientiam 
habemus  in  opere  quod  coepimus,  sed  sine  labore 
aliquo  virtutem  volumus  possidere. 

24.  Quidam£raterinterrogavitsenem,dicens:  Quid 
fiurio,  quia  cogitatio  mea  non  dimittit  rae  hora  una 
aedere  in  cella  mea?  Et  dicit  ei  senex:  Fili,  revertere, 
sede  in  cella  tua,  et  labora  manibus  tuis,  et  ora 
Denm  incessanter,  et  jacta  cogitatum  tuum  in  Do- 
mino,  et  ne  te  quis  seducat  exire  inde.  Etdicebat: 
Quia  erat  quidam  adolescens  ssecularis,  habens  pa- 
trem,  et  desiderabat  fieri  monachus  :  et  dum  mul- 
tom  supplicaret  patri  suo  ut  diraitteret  eum  con- 
Tersari,  non  acquiescebat ;  postmodum  autem  roga- 
tos  a  fidelibus  amicis  vix  acquievit.  Et  egressus  fra- 


respondit :  Habeo  annos  sex.  Dicit  ei  daemon:  Ecoe 
te  vicinum  habui,et  non  potui  cognoscere,  nisi  ante 
diesquatuor  quia  hic  habitares.  Et  ego  nonlongea 
te  habeo  monasteriura:  etecce  anni  sunt  nndecim, 
quod  dc  monasterio  non  exivinisi  hodie,quocQgno^ 
vi  quod  hic  mihi  in  S41A  vicino  habitares.  Et  co- 
gitavi  mecum  dicens:  Vadam  ad  hominem  Deiistnm 
et  cum  eo  conferam  quod  potest  esse  saluti  animae 
nostrae  ?  Et  hoc  dico,  frater,  quia  nihil  profidmns 
sedentes  in  cellis  nostris,  quia  corpus  et  sanguinem 
Christi  non  percipimus,  et  timeo  ne  efficiamur  ez- 
teri  ab  eo,  si  nos  ab  hoc  myslerio  elongaverimus ; 
sed  dico  tibi,firater,  ecce  hinc  ad  triamillia  est  mo- 
nasterium  habens  presbyterum ;  eamus  cata  Domi- 


ter  ille   adolescens,  introivit  in  monasterium  ;  et  D  nicum  diem,  aut  poUduashebdomadas,  et  accipia- 


fiutus  m  jnachus  coepit  omne  opus  monasterii  per- 
lecte  perficere,  et  jejunare  quotidie  ;  ccepit  etiam 
et  biduanas  abstinerc,  similiter  semel  in  hebdomada 
reficere.  Videbat  autem  eum  abbas  suus,  et  mira- 
batur,  et  benedicebat  Deum  in  abstinentiaet  labore 
ifisius.  Contigit  ei^o  post  aliquod  tempus,  coepit 
frater  ille  supplicare  abbati  suo,  dicens :  Rogo  te, 
abba,ut  dimittas  me,  et  vadam  in  eremo.  Dicit  ei 
abbas:  FIli,noIihoc  cogitare,non  potessufierre  talem 
laborem,  et  praeterea  tcntationes  diaboli  et  versu- 
tias  ejus  ;  et  cum  contigerit  tibi  tentatio,  non  in- 
venies  ibi  qui  te  consoletur  a  perturbationibus  ini- 
nuci,quaetibiillataefuerint.llleautcm  ca?pit  araplius 


mus  corpus  et  sanguinem  Christi,etrevertamur  ad 
cellas  nostras.  Placuit  autem  haec  suasio  diabolica 
fratri  illi.  Et  veniente  Dominico  die,  ecce  diabolus 
venit  et  dicit  ei  :  Veni,  eamus,  quia  hora  est.  St 
exeuntes  perrexerunt  ad  praedictum  monasterium, 
ubi  iile  presbyter  eiat ;  et  ingressi  in  ecclesiamvmi* 
serunt  se  in  orationem.Et  exsui^ensab  oratione  firater 
ille,  respiciens  non  invenit  huncqui  adduxerateum 
illuc,  et  dixit :  Ubi  putas  perrexit?  ne  ad  commune  ne- 
cessariumambulavit?  Et  cum  diu  su8tineret,non  ve- 
nit.  Postmodum  autemexiensforas,requirebateum« 
Et  cum  non  reperisset,  dixit  ad  fratres  loci  illius  inter- 
rogans  cos  :  Ubi  est  abbas  ille,  qui  mecum  in  eccle- 


899 


DE  vmS  PATRUM  LIBER  V. 


900 


siara  ingressus  est  ?  Et  dicunt  ei :  Nos  neminem  vi-  A  nunquam  debet  quovis,8uasus  ab  aliquo,  egredi  cel- 
diraus  aliura  nisi  te  tantura.  Tunc  cognovit  frater     lamsuam. 


ille  quia  daemon  fuisset,  et  dixit :  Vide  cura  qua  nr- 
gutiadiabolus  meejecit  decellaraea;sedtamen  non 
ad  me  pertinet,  quia  ad  bonura  opus  veni ;  percipio 
corpus  et  sanguinera  Christi,  et  sic  revertar  ad  cel- 
lam  meam.  Et  post  factas  missas  in  ecclesia,  volens 
reverti  frater  ille  ad  cellam  suam,  tenuit  eum  abbas 
monasterii  ipsius ,  dicens :  Nisi  refeceris  nobiscum, 
non  dimittemus  te  reverti.Etcum  percepisset  cibum, 
reversusestin  cellamsuara.  Et  ecce  iterura  diabolus 
venit  in  similitudinem  juvenis  cujusdam  saecularis, 
et  coepit  eum  respicere  a  summo  capite  usque  ad  pe- 
des,  et  dicere :  Ipse  est  iste  ?  Non  est  hic.  Et  coepit 
eum  considerare.  Et  dixit  ei  frater :  Quare  me  sic 
respicis  ?  Atille  ait :  Puto  non  me  cognoscis :  tamen  B     27.  Frater  quidam  dixit  abbati  Arsenio  :  Quid  fe- 


25.  Venerunt  quidara  in  eremo  ad  senero  quera- 
dam  magnum,  et  dixerunt  ei :  Quomodo  contentus 
eshic,  abba,  etsustines  laboremhunc(/?ti/7*.,/i6.  ni, 
n.  3)  Et  dixit  eis  senex :  Totus  labor  temporisraei, 
quem  hic  sustineo,  nou  est  idoneus  coraparari  ad 
unara  diera  tormentorura  quae  peccatoribus  in  tu- 
turo  saeculo  praeparantur. 

26.  Dicebat  scnex :  Quia  antiqui  non  dto  migra- 
bant  de  loco  ad  locura,  nisi  forte  pro  tribus  rebus, 
id  est,si  quis  erat,  qui  contristaretur  adversuseum, 
et  satisfaciens  ei  per  omnia  non  potuisset  eum  pla- 
care  ;  aut  iterum  si  contigisset  ut  a  pluribus  laudft- 
retur,  autsi  intentationefornicationisincurrisset. 


post  tantum  tempus  quomodo  me  habes  cognoscere? 
ego  sum  vicinus  patris  tui,  filius  illius.  Quoraodo  ? 
Non  est  dictus  pater  tuus  sic,  et  matertua  tale  no- 
men  non  habuit,et  soror  tua  sic  non  est  dicta,et  tu 
sic  non  vocaris?  etmancipia  illaet  illasicnon  sunt  di- 
cta?  Mater  vero  tua  et  soror  ante  tres  annos  raortuae 
sunt ;  pater  vero  tuus  raodo  defunctus  est,  et  te  fe- 
cit  h»redem,  dicens :  Cui  habeo  dimittere  substan- 
tiam  meam,  nisi  filio  meo  viro  sancto,  qui  reliquit 
saculum,  etabiit  post  Deura  ?  Ipsi  dimitto  orania  bo- 
na  raea.  Modo  autera  qui  habet  Dorainura,  et  scit 
ubi  est,  dicat,  ut  veniens  distrahat  omnem  substan- 
tiam,  et  eroget  eam  pauperibus  pro  anima  mea  et 
sua.  Et  perrexerunt  raulti  requirentes  te,  et  rainime 


cio,  abba,  quia  aflligor  a  cogitatione  mea,  dicens  : 
Quia  non  potes  jejunare,  S^O  neque  laborare,  vd 
infirmos  visitare,  quia  et  hoc  merces  est  Vidensan- 
tera  senex  diabolica  scraina  esse,  dixit  ei :  Vade, 
raanduca,  bibe,  et  dorrai,  tantummodo  de  celia  n<m 
excas,  sciens  quia  perseverantia  ccUae  perducit  mo- 
nachum  in  ordinera  suura.  Quicum  fecisset  tres  dies 
extaediatus  est,et  inveniens  paucas  palmulas,  scidit 
eas  ;  et  iterum  in  crastino  coepit  plectam  facere  ei 
cis.  Qui  cura  esurisset,  dixit  intra  se  :  Ecce  ali« 
paucae  sunt  palraae,  explico  eas,  etmandaco.  Etcom 
perexpendisset  eas,  dixit  iterura:  Lego  param,elsk 
raanduco.  Et  cura  legisset,  dixit :  Dicam  aliquantot 
psalraos,  et  jara  securus  raanduco.   £t  ita  paulatiin 


invenerunt  ;    ego   autera  veniens  ex  occasione  pro  C  proficiebat  Deo  cooperante,  donec  veniret  ad  ordi- 

quodara  opere  huc,  cognovi  te :  unde  non  facias  mo- 

ras,  sed  veni  et  vende  orania,  et  fac  secundum  vo- 

luntatem  patris  tui.  Respondens  fraterilledixit:Non 

necesse   habeo  reverti  ad  saeculum.  Dicit  diabolus: 

Si  non  veneris,  et  deperierit  substantia  illa,  in  con- 

spectu  Dei  tu   exinde  reddes  ratlonem.  Quid  enim 

mali  dico  tibi,ut  venias  et  eroges  ea  pauperibus  et 

egenis,  quomodo  bonus  dispensator,  ut  non  a  mere- 

tricibus  et  male  viventibus  extricetur,  quod  paupe- 

ribuidimissum  est?  aut  quid  onerosura  est  utvenias 

et  (acias  eleemosynas  secunduro  voluntatem  patris 

tui  pro  anima  tua,  et  revertaris  in  cellam  tuam  ? 

Quid  multa?  suadens  fratrem  deposuitin  saeculum; 

et  veniens  cum  eo  usque  ad  civitatem,reliquit  eum. 


nem  suum.    £t  cura  accepisset  fiduciam  adversiu 
cogitationes  malas,  vincebateas. 

28.  Interrogatus  est  senex,  quare  sedens  frater 
in  cella  taedium  pateretur.  Et  dixit  ei  senex  :  Quia 
adhuc  non  vidisti  neque  speratam  resurrectionem, 
neque  accensa  tormenta  :  nam  si  haec  vidisses,  et 
ita  esset  cella  tua  plena  verraibus,  ut  usque  ad  col- 
lura  tuura  raergereris  in  ipsis,  sustineres  utique,  et 
non  extaediareris. 

29.  Quemdamsenera  rogabant  fratres^ut  quiesoe- 
ret  a  gravi  labore.  Ille  autem  respondit  eis  :  Gre- 
dite  raihi,  o  filii,  quia  Abrahara  poenitebatur,  com 
videret  magna  et  praeclara  dona  Dei,  cur  non  am- 
plius  fuerit  in  laboribus  decertatus. 


Voluit  autem  frater  ille  ingredi  m  doraura  patris  sui,  D     30.  Frater  interrogavit  senera,  dicens :  Cogitatio- 


tanquara  jara  defuncto  eo,ecce  ipse  pater  ejus  vivus 
egrediebatur;  et  videns  eura  non  cognovit,  et  ait  ad 
eum  :  Tu  quis  es?  Ille  vero  turbatus  nihil  poterat 
respondere.Etco?pit  eum  iterato  pater  ejus  interro- 
gare  unde  esset.Tunc  confusus,  dixit  ei :  Ego  sum 
filius  tuus.  Et  ait  ei :  Ut  quid  reversus  es?Erubesce- 
bat  autem  ei  dicere,  quod  ventum  erat,  sed  dixit: 
Charitas  tua  fecitme  reverti,  quia  desiderabara  te. 
£t  remansitibi.Et  post  aliquantura  terapus  incurrit 
in  fomicationera,  et  raultis  suppliciis  afllictus  a  pa- 
tresuo,infelixipsenon  egitpGenitentiara,sed  reraan- 
sit  in  sseculo  ;  ideoque  dico,  fratres,quia  monachus 


nes  raeae  nutant,  et  tribulor.  Et  ille  dixit  :  Tu  sedc 
m  cella  tua,  et  cogitationes  iterum  vomunt  ;  sicot 
enim  si  asina  ligata  sit,  puUus  ejus  vagatur  etcor- 
rit  huc  atque  illuc,  sempcr  autem  ad  raatrem  soam 
revertitur,  ubicunque  ierit;  ita  erunt  et  cogitationes 
ejus  qui  propter  Deum  tolerabiliter  in  celia  sna 
resederit  ;  quia  etsi  ad  modicum  nutant,  sed  ite- 
rum  revertuntur  ad  eum. 

31.  Sencx  quidara  sedebat  in  ererao,  qui  longe 
habebat  aquam  a  cella  sua,  per  duodecim  millia  ; 
ubi  dum  semelirethaurire  aquam,  defecit,  et  dixit : 
Quid  necesse  est  ut  hunc  laborem  patiar?  Venioet 
habito  circa  aquam  hanc.  Et  cum  hoc  dixisset^con^ 


901 


VERBA  SENIORUM. 


902 


versus  viditquemdam  seqnSntem  sc  et  numerantem  A 
vestigia  sua:  interrogavit  autem  eum,dicens:  Quis  es 
ta?Etiile  dixit:  Angelas  Doraini  sum,et  missus  sum 
nomerare  vestigia  tua,  etdare  tibi  niercedem.  Quod 
cum  audisset  senex,  forti  animo  factus  promptior, 
et  adhuc  longius  posuit  cellam  suam  ab  aqua  iila. 

32.  Dicebant  Patres:  Si  tibi  contigerit  tentatio  in 
loco  quobabitas,  non  deseras  locum  intempore  ten- 
tationis ;  quia  si  deserueris,  quocunque  perrexeris, 
ante  te  invenies  quod  fugiebas;  sed  patiens  esto 
donec  tentatio  transeat,  ne  discessio  tua  aliis  scan- 
dalam  faciat,  et  ne  forte  aliis  qui  circa  locum  ipsum 
habitant  tribulationem  ingerat  discessio  tua. 

33.  Frater  quidam  erat  in  congregatione  inquie- 
tas,  etfrequenter  movebatur  ad  iram  (Ruffin. ,  /.  iii,  B 
•n.  98).  Dicit  ergo  in  semetipso :  Vado,  et  solus  ali- 
cubi  habitabo  ;  et  cum  non  habeo  cum  quo  dicam, 
vel  audiam,  ero  quietus,  et  quiescita  me  passio  irse. 
£!grediens  ergo  manebat  in  spelunca  solus.  Una  au- 
tem  die  implens  sibi  surisculam  aquae,  posuit  illam 
in  terra :  contigit  autem  ut  subito  versaretur ;  ille 
vero  implevit  secundo,  et  iterum  versata  est;  deinde 
tertio  implens  posuit  eam,  et  rursus  versata  est. 
Qoi  commotus  farore,  tenuit  vasculum  illud,  et  fre- 
git;  in  se  autem  conversus,  cognovit  quia  ab  eodem 
daemone  iracundiae  sit  illusus,  et  dixit:  Ecce  ego  et 
solos  8um,  et  vicit  me  ;  revertar  ergo  in  congrega- 
tionem,  quia  ubique  labor  et  patientia  opus  est,  et 
maxime  adjutorium  Dei.  Et  surgens  reversus  estin 
locom  suum.  C 

34.  Frater  interrogavit  senem  (Ruff.,  /.  iii.  n.  106), 
dicens:  Quid  facio,  Pater,  quia  nihii  operer  mona- 
chile,  sed  in  negligentia  quadam  sum  manducans, 
bibens,  et  dormiens,  et  super  in  cogitationibus 
turpibus  et  multa  perturbatione  sum,  transiens  ab 
opere  ad  opus,  et  a  cogitationibus  ad  cogitationes? 
Dizit  autem  ei  senex :  Tu  sede  in  cella  tua,  et  fac 
qnod  potes  sine  perturbatione  ;  ita  est  enim  parum 
quod  tu  modo  facis,  sicut  quando  abbas  Antonius 
magna  ct  plurima  faciebat  in  eremo.  Credo  enim  in 
Deo,  quia  quicunque  sedet  in  cella  propter  nomen 
ejos,  et  custodit  conscientiam  suam,  inveniatur  et 
jpse  in  Antonii  loco. 

35.  Interrogatus  est  senex,  quomodo  oporteat  vi- 
gilantom  monachum  non  scandalizari,  quandovidetl^ 
aliquos  adsaeculum  revertentes.  Et  respondit:  Intue- 
ri  debet  monachus  canes,  qui  venantur  lepores  ;  et 
sicot  unus  ex  eis  videns  leporem  insequitur,  cseteri 
aatem  tantummodo  canem  videntes  currentem,  ali- 
qnandiu  cum  ipso  currunt,  postea  vero  lassantes 
postse  revertuntur ;  solus  autem  ille  qui  vidit  lepo- 
rem  sequitur  donec  comprehendat,  nec  impeditur 
ab  intnntione  cursus  sui  propter  illos  qui  post  se  re- 
vertuntur,  sed  neque  praecipitiis,  neque  de  silvis, 
neque  de  vepribus  cogitans,  sed  in  spinis  aliquoties 
incurrens  raditur  et  pungitur,  et  non  quiescit  donec 
oomprehendat.  Ita  et  monachus,  vel  qui  Dominum 
Christam  quaerit,  cruci  indesinenter  intendit,  quae 


occurrunt  scandala  omniapraeteriens,  donecad  cm- 
cifixum  perveniat. 

S90  36.  Dixit  senex  :  Sicut  arbor  fructificare 
non  potest,  si  saepius  transferatur.  sic  nec  mona- 
chus  frcquenter  migrans  potest  fructificare. 

37.  Frater  quidam  dum  sollicitaretur  acogitatio- 
nibus  propriis,  ut  exiret  a  monasterio,  indicavit  hoc 
ipsum  abbati.  Ille  autem  dixit :  Vade,  et  sede,  etda 
parieti  cellae  tuae  corpustuuminpignore,  etnon  ez- 
eas  inde :  cogitationem  autem  tuamdimitte;cogitet 
quantum  vult,  tantum  ne  ejicias  de  cella  taa  cor- 
pus  tuum. 

38.  Dixit  senex  :  Cella  monachi  est  caminus  ilJe 
Babylonius,  ubi  tres  pueri  Filium  Dei  invenerunt ; 
sed  et  columna  nubis  est  ex  qua  Deus  locutus  est 
Moysi. 

39.  Frater  quidam  novem  annis  mansit  impagna- 
tus  a  cogitationibus  suis,  ut  exiret  de  congregatione 
fratrum,  et  quotidietollebat  pelliculam  suam,  inqua 
jacere  solitus  erat,  ut  exiret.  Et  quando  fiebat  ves- 
pere  dicebat  in  seipso:  Crastina  hinc  discedo.  Et 
mane  dicebat  in  cogitatione :  Extorqueamus  nobis 
hic  stare  et  hodie  propter  Dominum.  Qui  cum  im- 
plesset  novem  annos,  de  die  in  diem  ita&ciens,  abs- 
tulit  Dominus  ab  eo  tentationem  ejus. 

40.  Frater  quidam  incidens  in  tentationem,  tri- 
bulando  perdidit  regulam  monachilem  ;  et  cum  ite« 
rum  vellet  observantiaeregularis  sibiprincipia  dare, 
a  tribulatione  impediebatur,  et  dicebat  in  seipso  : 
Quandohabeome  itainvenire,sicut  aliquando  eram? 
Et  deficiens  animo  non  praevalebat  vel  inchoare  mo- 
nachi  opus.  Veniens  autem  ad  quemdam  senem, 
narravit  ei  quae  agebantur  circa  ipsum :  senez  autem 
audiens  ea  de  quibus  afOigebatur,  adhibuit  ei  tale 
exemplum,  diccns :  Homo  quidam  habuit  possessio- 
nem,  et  de  negligentia  ejus  in  sentibus  redacta  est, 
et  repleta  est  tribulis  et  spinis.  Visum  est  autem  ei 
postea  ut  excoleret  eam ;  et  dixit  fiiio  suo :  Vade,  et 
purga  agrum  possessionis  iliius.  Et  venit  filius  ejas 
utpurgaret.  Quicumrespexisset,  viditmulUtudinem 
tribulorum  et  spinarum  increvisse  ei ;  et  deficiens 
animo,dixit  adseipsum:Quandoego  habeo  haecem- 
nia  eradicare  et  purgare?  Et  projiciens  sein  terram 
ccepit  dormire ;  hoc  autem  fecit  multis  diebas.  Post 
haec  venit  pater  ejus  videre  quod  fecerat,  et  invenit 
eum  nihil  operatum.  Et  dixit  ei :  Quare  usque  modo 
nihil  fecisti  ?  Et  dixit  juvenis  ille  patri  suo  :  Moz  ut 
veniebam  operari,  pater,  cum  vidissem  multitadi- 
nem  hanc  tribulorum  et  spinarum,  revocabar  ab 
assumptionelaboris,  et  prae  tribulationeprojiciebam 
me  in  terra,  et  dormiebam.  Tuncdixit  ei  pater  suus : 
Fili,  ad  mensuram  latitudinis,  quam  jacens  in  terra 
occupas,  per  singulos  dies  operare,  et  ita  paulatim 
proficiet  opus  tuum,  et  tu  pusillanimis  non  efficie- 
ris.  Quodcumaudisset  juvenis,  fecitsic ;  et  in  parvo 
tempore  purgata  est  et  exculta  possessio.  Et  ta 
ita,  frater,  paulatim  operare  et  non  deficiei,  et  Deoa 
per  gratiam  «uam  restituet  te  iterum  priori  ordini 
tuo.   Hoc  audito,  frater  ille  abiit,    et  cum  omni 


903 


DE  VmS  PATRUM  UBER  V. 


904 


patientia  sedens   faciebat  sicut  edoctus  fuerat  aAfecisti,  vel  quid  cogitasti  nocte  hac.  Frater  aatem 


sene;  et  sic  inveniens  rcquiem,  promovebatur  per 
Donunum  Christum. 

41.  Senex  quidam  erat  qui  frequenter  aegrotabat 
(Ruffin.^  L  ui,  n.  158;  Pasch.^  c.  20,  n.  2).  Contigit 
autemeumunoanno  non  aegrotare;  qui  afQigebatur 
graviter  et  plorabat,  dicens :  Dereliquit  rae  Deus,  et 
non  visitavit  me. 

42.  Dixit  senex  quia  frater  aliquando  stimulabatur 
a  cogitationibus  suis  per  annos  novem,  ita  ut  meta 
ipso  deaperaretde  salute  s\i&{Ruffin.<,  l.  iii,  n.  194); 
et  adjudicavit  semetipsum  dicens  :  Perdidi  animam 
meam ;  et  jam  quia  perii,  vadam  ad  saeculum.  Qui 
cumabiret.venit  ei  in  via  vox  dicens:Tentationes  quas 
in  novem  annis  sustinuisti,  coronae  tuse  erunt;  re- 


vertere  ergo  in  locumtuum,  etsublevabo  te  a  cogi-Bpiuntillud  {Malth.  xi). 


nihil  sibi  conscius  quid  egisset,  non  inveniebat  qoid 
diceret ;  dicebat  autem  seni :  Ignosce  raihi,  Pater. 
nihil  feci,  nisi  tantumhocquodcompulsussummottt 
cogitationum  mearum,  ut  disccderem  et  dormirem 
septies,  scd  quia  a  te  dimissus  secundum  consuetu- 
dinem  non  fucram,  non  recessi.  Audiens  autem  hoc 
senex,  statim  inteilexit  quia  quoties  restitit  cogita- 
tioni  suae,  toties  coronabatur  a  Deo.  Et  fratri  qni- 
dem  nihiihorum  dixit,  causa  utilitatisejus,  sed  aliis 
nanavithaecspiritualibus  Patribus,utdiscamas  qaia 
et  pro  parvis  cogitationibus  Deus  nobis  coronam  tri- 
buit.  Bonum  ergo  est,  ut  extorqueat  sibi  ipse  homo 
in  omni  re  propter  Deum  :  etenim,  sicut  scriptam 
est.  Regnura  coelorum  vim  patitur,  et  violenti  diri- 


tationibus  malis.  Unde  agnoscitur  quia  non  est  bo- 
num  desperare  de  se  aliquem  pro  his  quae  in  cogi- 
tationibtts  veniunt.  Hse  enim  cogitationes  magis  co- 
ronam  nobis  provident,  si  bene  eas  exegerimus. 

43.  Senex  quidam  erat  in  Thebaida  sedens  in  spe- 
lonca,  et  habuit  quemdam  discipulum  probatum  : 
consuetudo  autem  erat  ut  senexvesperedoceretdi- 
sdpulum,  et  commoneret  eum  quae  erant  animae 
profutura;  et  post  admonitionem,faciebatorationem, 
et  dimittebat  eum  dormire.  Contigit  autem  laicos 
quosdam  religiosos  scientes  multam  abstinentiam 
seais  venire  ad  eum;  etcum  consolatuseos  fuisset, 
diflcemerunt.  Post  quorum  discessum  sedit  iterum 
sttiez  vespere  postmissas  secundum  consuctudinem, 


44.  iEgrotavit  aiiquando  senex  quidam  qai  solita- 
rius  habitabat;  et  quianon  habebat  qui  ei  serviret, 
surgebat.  et  quodcunque  invenisset  in  cella  sua, 
manducabat;  et  cum  aliquot  diebus  ita  fleret,  nemo 
veniebat  ad  visitationera  cjus.  Transactis  autem  tri- 
ginta  diebus,  et  nulio  veniente  ad  eum,  misit  Domi- 
nus  angelum  suum,  qui  ministraret  ei ;  et  cum  sic 
fieret  per  septem  dies,  recordati  sunt  patres  et  dixe- 
runt  ad  invicem :  Eamus  et  videamus  ne  forte  infir- 
meturille  senex.  Cumergo  venissent,  etpulsassent 
discessit  angelus  ab  eo.  Senex  autem  de  intro  da- 
mavit:  Discedite  hinc,  fratres.  Illi  autem  levantes 
a  cardine  ostium  intraverunt,  et  interrogaveront 
eum,  quare  clamaverit.  Et  iile  dixit  :  Quia  triginta 


admonenfi  iiium  fratrem  et  instituenseum.  Et  cura  ^  dies  habui  laborans  infirmitate,  etnemomeTisitaTit 


loqueretur,  gravatus  est  somno;  frater  autem  susti- 
nebat,  donec  excitaretur  senex,  et  faceret  ei  juxta 
consuetadinemorationem.  Cumergo,  non  evigiiante 
sene,  diu  sederet  discipulus,  compulsus  est  cogita- 
tiimum  suarum  molestia  recedere  et  dormire  ;  qui 
extorquens  sibi,  restitit  cogitationi,  et  resedit.  Ite- 
rnm  autem  compellebatur  somno,  et  non  abiit.  Si- 
militer  £actum  est  usque  septies,  et  restitit  animo 
sao.  PosthsBC  jam  media  nocte  transacta  evigilavit 
senex,  et  invenit  eum  assidentem  sibi,  et  dicit :  Us- 
que  modo  non  discessisti  ?  Et  ille  dixit :  Non,  quia 
■fte  non  dimiseras,  591  Pater.  Et  senex  dixit : 
Quare  me  non  excitasti  ?  Et  ille  respondit  :  Non  te 
pnesampsi  palsare,  ne  te  contribularem.  Surgentes 
autem  coBperunt  facere  matutinos,  et  post  matutino- 
rum  finem,dimisitsenexdiscipulum;qui  cum  sederet 
solus,  &ctus  est  in  excessu  mentis:  et  ecce  quidam 
ofltendftbatei  locnm  gloriosura,  et  sedera  in  eo,  et 
snper  sedem  septem  coronas.  Interrogabat  autem 
illum  qni  haec  ostendebat  ei,  dicens :  Cuj  us  sunt  haec  ? 
Et  ille  dixit :  Discipuli  tui,et  locum  quidera  et  sedem 
pro  conversatione  sua  donavit  ei  Deus ;  has  vero 
septem  coronas  nocte  ista  promeruit.  Haec  audiens 
senex  miratus  est,ettremefactusvocavitdiscipulum 
etdicit  ei:  Dic  mihi  quid  fecerisnocte  hac.Et  ille  re- 
spondebal:  Ignosce  mihi,  Pater,  quianihil  feci.Senex 
aatem  aestimans  quia  humiliandosenon  confiteretur 
dizit  ei :  Crede,  non  quiesco,  nisi  dixeris  mihi  quid 


D 


et  ecce  jara  dies  septem  sunt  ex  quo  Dominus  ange- 
lura  raisit  ut  rainistraret  mihi,  qui  cnm  venissetis, 
recessit  a  rae.  Et  haec  diccns  dormivit  in  pace.  Fra- 
tres  autera  rairati  sunt,  et  glorificaverunt  Deom, 
dicentes:  Quia  non  derelinquit  Dominus  sperantee 
in  se. 

45-  Dixit  quidam  senex:  Si  te  occupavmt  infir- 
mitas  corporis,  noli  pusillaminis  fieri ;  quia  si  te 
Dominus  Deus  vult  corpore  debilem  fieri,  quis  et 
qui  raoleste  suscipias  ?  Nonne  ipse  pro  te  cogitat  de 
omnibus  ?  nunquid  sine  ipso  vivis  ?  Patienter  ei^go 
fer,  et  roga  eura  ut  donettibi  quae  expediant,hoc  est 
ut  quod  voluntas  ipsius  est  facias,  et  sede  cum  pa- 
tientia  manducans  quod  habes  in  charitate. 

46.  Narravit  quidam  Patrum,  dicens  :  Qnia  eom 
essem  in  Oxyrincho,  venerunt  ibi  pauperea  in  ves- 
pere  Sabbatiutacciperent  agapem;  et  dormientibas 
eis,  erat  ibi  quidam  habens  tantummodo  mattam, 
cujus  raedietatera  sibi  subterraittebat,  et  medietate 
cooperiebatur,  crat  enimibi  validum  frigos.  Et  eam 
exisset  ad  urinam,  audivi  eum  murmurantem  et 
gementem  de  frigore,  et  consolabatur  semetipsom, 
dicens :  Gratias  ago  tibi,  Domine ;  quanti  sontmodo 
divites  in  custodia,  qui  etiam  in  ferro  sedent,  aot 
pedes  habent  in  ligno  constrictos,  qui  neque  arinam 
suamlibere  faciant;  ego  autem  velut  imperator  sam 
extendenspedes  meos,  et  ubi  volo  ambulo.  Hftcillo 
diccnte,  cgo  stabam  audiens  vcrba  ejus  ;  ingredieDfl 


905 


VERBA  SENIORmf. 


90G 


antem,  narravi  ea  fratribus,  et  audientes  ea  raul-AJosephin  loco  quidicitur  Panepho,  credens  se  ali- 


tnm  aedificati  sunt. 

47.  Frater  interrogavit  senem  quemdam  dicens : 
Si  fuero  in  aliquo  loco,et  natafuertt  mihi  tribulatio, 
etnonhabuero  cui  me  committam,  et  indicem  pas- 
Bionem  animimei;  quid  facio  ?  Dixit  ei  senex:  Crede 
in  Deo  quia  ipse  mittet  angelum  et  gratiam  suam,et 
ipse  tibi  est  consolatio,  si  in  charitate  rogaveris 
eum.  £t  uddidit  dicens  :  Audivi  enim  quiainScythi 
aliquid  tale  factum  est.  Erat  enim  ibi  quidam  qui 
BQstinebat  tentationes  et  non  habens  fiduciam  ia 
aliquo  cui  confiteretur,parabatasero  meloterasuam 
nt  discederet ;  eteccenocte  apparuit  ei  gratia  Dei  in 
specie  vii^inis,  et  rogabat  eum,  dicens :  Nusquam 
vadasy  sed  sede  hic  mecum,  nihil  enim  male  fiet  ex 


quam  duriorem  continentiaminvenireapud  eum.Et 
suscipiens  eum  senex  cum  gaudio,  quod  habebat 
fecitei  procharitate  parari.  Dixerunt  autem  disci- 
puli  Eulogii  :  Non  comedit  presbyter  nisi  panem  et 
salem,  abbas  autem  Joseph  tacitus  manducabat.Qui 
cum  fecissent  tres  dies,  non  audierunt  eos  aut  psal- 
ientes  autorantes,  occultumenim  erat  opus  iilorum 
et  exierunt  nihil  sedificati.  Deo  autem  dispensante 
facta  est  caligo,  et  errantes  de  via  reversi  sunt  ad 
senem  :  et  priusquam  puisarent  ostium,  audierunt 
psallentes  ;  et  cum  exspectassent  diu  ut  audirent, 
postea  pulsaverunt,et  suscepit  eos  iterum  senex  gau- 
dens.  Hijautem  qui  cum  Euiogio  erant,  propter  cau- 
raa  tulerun  t  surisculam,  et  dederunt  ei  ut  biberet:  erat 


his  quae  audisti.  Qui  credens  verbis  ejus  sedit,  et^autem  aqua  permista  de  mari  et  flumine,et  non  po- 


statim  sanatum  est  cor  ejus. 

LIBELLUS  OCTAVUS. 

De  eo  quod  nihil  per  ostensionem  fieri  debeat, 

1.  Audivit  aliquando  abbas  Antonius  de  quodam 
juvene  monacho  quia  signum  quoddam  hujusmodi 
fecerit  ^9%  in  via,  id  est,  cum  vidisset  quosdam 
senes  iter  agentes  et  laborantes  in  ambulando,ona- 
gris  jossit  ut  venirent  et  portarcnt  eos,  donec  per- 
Tenirent  ad  se  ;  illi  autem  senes  indicantes  hocab- 
bati  Antonio,  dixit  abbas  Antonius  :  Videtur  mihi 
monachus  iste  similis  esse  navi  oneratae  omnibus 
bonis,  de  qua  incertum  est  utrum  pervenire  possit 
in  portnm.  Et  post  aliquantnmtemporis,subitoc(B- 


tuit  bibere.  Quicumhaecin  animo  suo  cogitaret,  coe- 
pit  rogare  senem,  ut  disceret  ejus  institutum,  di- 
cens :  Quid  est  hoc,  abba,quia  primo  non  psallebatis, 
sed  nunc  coepisti  posteaquam  nos  sumus  egressi,  et 
quia  cum  aquam  bibere  volui,inveni  eamsaisam  ?Di- 
cit  eisenex:  Frater  aliquis  raotusest,  et  pererro- 
remmiscuit  aquam  marinam.  Eulogius  vero  roga- 
batsenem,  volensagnosceie  veritatem.  Et  dixiteise- 
nex :  Parvus  ilie  calix  ad  vinum  est  quod  charitas 
providet,  hic  autem  ad  aquam  quam  assidue  fratres 
bibunt.Et  his  verbis  docuit  eum  habere  discretionem 
cogitationum,  et  abscidit  ab  eo  omnfa  humanitus 
moventia  mentem  ejus  ;  et  factus  est  communis, 
manducans  de  csetero  omnia  qua3  apposita  sunt  ei. 


pit  abbas  Antonius  flere,  ettrahere  sibi  capillos,  et  C  Dicit  etiam  ipse  in  secreto  operari,  et  dixit  seni 


lagere.  Quod  cum  vidissent  discipuliejus,dicuntei: 
Qaidploras,abba?  Et  respondit  senex:  Magnacolum- 
na  ecclesis  cecidit  modo.Dicebat  autemhocderao- 
nacho  illo  juvene,  et  adjecit :  Ambulate  ad  eum,  et 
videte  quod  factum  est.  Perrexerunt  igitur  disci- 
puli  ejus,  et  invenerunt  monachum  illum  super 
mattam  sedentem,  et  flentem  peccatum  quod  fece- 
rat.  Videns  autem  discipulos  senis,  ait  eis  :  Dicite 
aeni  ut  obsecret  Deum  decem  tantum  <iierum  dari 
mihi  inducias,  et  spero  me  satisfacturum  ei.  Qui 
Intraquinque  dies  mortuus  est. 

2.  LaucUitus  est  quidam  frater  a  monachis  apud 
abbatem  Antonium :  ille  autem  cum  venisset  ad  eum 
tentavit  si  portaret  injuriam  ;    et  cum  cognovisset 


Pro  certo  in  charitate  est  opus  vestrum. 

5.  Dixit  abbas  Zenon  discipulus  abbatis  Silvani ; 
Nunquam  maneas  in  loco  nominato,  neque  sedeas 
cum  homine  habente  maguum  nomen,  neque  mit- 
tas  fundamentum,  utaedificestibicellamaliquando. 

6.  Venit  aliquando  frater  quidam  ad  abbatem 
Theodorum  de  Pherme,  et  fecit  tres  dies  rogans 
eum  ut  audiret  ab  eo  sermonem.  Ille  autem  non 
respondit  ei,  et  egressus  est  tristis.  Dicit  ergo  ei 
discipulus  suus :  Abba,  quareei.non  es  locutus,  et 
ecce  egressus  est  tristis  ?  Et  dixit  senex  :  Crede 
mihi,  quia  nondicebam  eisermonem,  quoniam  ne- 
gotiator  est,  alienis  verbis  vult  gloriari. 

7.  Alterfrater  interrogavit  ipsum  abbatemTheo« 


quia  non  posset  ferre,  dixit  ei :  Simiiis  es   domuiDdorum,dicens:  Vis  aliquantis  diebus  non  manduco 


qose  aiacie  quidem  omata  est,  de  retro  vero  a  la- 
tronibus  despoliata. 

8.  Dicebant  de  abbate  Arsenio  et  abbate  Theo- 
doro  de  Pherme,  quia  super  omnia  humanam  glo- 
liam  odio  haberent :  abbas  enim  Arsenius  non  cito 
occnrrebat  alicui ;  abbas  vero  Theodorus  occurrebat 
quidem,  sed  ut  gladius  erat  ei. 

4.  Euiogius  quidam  nomine,discipulus  fuit  Joannis 
archiepiscopi:  qui  Eulogius  presbyter  erat,  et  absti'> 
nensatque  jejunans  biduanaslevando  (32),aIiquando 
eCiam  et  usque  hebdomadam  trahebat  jejunium, 
panem  tantum  et  salem  comedens  ;  et  per  hoc 
laudabatur  ab  hominibus.  Qui  venit  ad  frt)batem 

PATROL,  LX^UII. 


panem?  Et  dixit  senex :  Bene  facis,  nam  et  ego  feci 
sic.  Et  dixit  ei  frater  ;  Volo  portare  modicum  cicer 
ad  pistrinum,  et  facere  inde  farinam !  Et  dixit  ei 
abbas  Theodorus  :  Jam  si  ad  pistrinum  vadis,  fac 
tibi  panem  ;  et  quid  opus  est  ista  adjectio  ! 

8.  Alius  frater  interrogavit  eumdem  senem  abba-* 
tem  Theodorum,  et  cspit  loqui  et  exquirere  de  re- 
bus  quasnecdum  fuerat  operatus.  Et  dixiteisenex: 
Adhuc  nec  tibi  navem  invenisti,  nec  vasa  tua  in 
eam  posuisti,  nec  navigare  ccepisti,  et  jam  in  illa 
civitate,ubi  disponebas  pervenisti?  Cum  ergoprius 
operatus  fueris  rem  de  qua  loqueris,  tunc  ex  ipsa 
re  loquere. 


■-.'>!' 


907 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


908 


9.  Tanc  dixit  abbas  Cassianus  quia  venit  frater  A  tain  eum.  £t  venit  mater  pueri  adfratremsuumab- 


quidam  ad  abbatem  Serapionem,  et  &93  hortaba- 
tur  eum  senex,  ut  secundum  morem  faceret  ora- 
tionem;  ille  autem  dicens  seessepeccatorem,etip- 
sius  monachi  habitu  indignum,  non  acquiescebat. 
Voloit  etiam  ejus  pedes  lavare,  et  eisdem  iterum 
verbis  usus,  nullatenus  acquievit.  Fecit  autem  illum 
gu8tai*e,  et  coepit  senex  in  charitate  monerc  eum, 
dicens ;  Fili,  si  vis  proficere,  permane  in  cella  tua,et 
attende  tibi  ipsi  et  operibus  manuum  tuarum;  non 
unimtibitantum  procedere  expedit,quantum  sedere. 
Ille  autem  hsec  audiens,  ita  exacerbatus  est,  et  vul- 
tum  mutavit,  ut  nec  latere  posset  senem.  Dixit  er- 
go  ei  abbas  Serapion :  Usque  modo  dicebas,  Pecca- 
tor  sum,  et  accusabas  teipsum  tanquam  indignum 


batem  Pastorem,  et  ccepit  flere  ad  ostium  ejus^iila 
autem  omnino  non  dedit  ei  responsum  ;  Dla  vero 
compulsa  dolore,  increpabat  eum,  dicens  :  Et  si  vi- 
scera  ferrea  habes,  et  nuUa  te  compassio  movei, 
flectat  te  saltemmiseratio  sanguinis  tui.  Illeautem 
mandavit  ei :  Pastor  filios  non  generavit.  £t  ita  dis- 
cessit.  Audiens  autem  judex  misit,dicens :  Vel  ver- 
bo  jubeat,  et  ego  eura  dimittam.  Senex  autem  re- 
mandavit  ei,  dicens :  Examina  causam  secundom 
legem  ;  et  si  dignusest  morte,  moriatur :  si  autem 
non  cst,  fac  quomodo  vis. 

14.  Dixit  iterum  abbas  Pastor  :  Doce  cor  tuum 
servare  qusQ  docet  alios  lingua  tua.  Dixit  iterum  : 
Quia  homines  ad  loquendum  perfecti  videri  volunt, 


jam  vivere  ;et  quia  te  cum  charitate  monui,itaexa-B  et  in  operando  id  quod  loquuntur  minores  sunt. 


cerbari  debuisti  7  Si  enim  re  vera  humilis  vis  esse, 
quae  tibi  ab  alio  imponuntur,  disce  portare  viriliter, 
etnon  odiosa  verba  efTundere  tibi  ipsi.  Hoc  autem 
audiens  frater,  poenitentiam  gessit  coram  sene,  et 
multum  proficiens  discessit. 

10.  Audivit  aliquando  judex  provinciae  de  abbate 
Uoyse  (Ruff.,  /.  iii,  n.ll9),  et  perrexitin  Scythiut 
videret  eum  ;  et  nuntiaverunt  quidam  seni  de  ad- 
ventu  ejus,  et  surrexit  ut  fugeret  in  paludem;etoo- 
currit  ei  ille  judex  cum  suis,  et  interrogavit  eum, 
dicens :  Dicnobis,  senex,  ubi  est  cella  abbatis  Moysi? 
Et  dicit  eis:  Quid  vultb  eum  inquirere?  homo  fa- 
tuus  est  et  haereticus.  Etveniens  judexadecclesiam 
dixitclericis :  Ego  audiensde  abbate  Moyse,veniut 


15.  Venit  aliquando  abbas  Adelphius,qui  fuitepi- 
scopus  Nilopoleos,  ad  abbatem  Sisoi  in  montem;  et 
quia  discessurus  erat,  fecit  eos  gustare  a  mane,erat 
verojejunium  ;  et  cumponerent  mensam,  eoce  fira- 
tres  pulsaverunt.  Dixit  autero  senex  discipulo  suo  : 
Da  eis  modicaszippulas,  quia  de  labore  sunt.  Etdi- 
cit  ei  abbas  Adeiphius ;  Dimitte  interim,  ne  dicant: 
Quia  abbas  Sisois  amane  comedit.  £t  intenditeam 
senex,  et  dixit  fratri :  Vade  tu,  da  eis.  Cum  ergovi- 
dissentpultes,dixerunt:  Ne  peregrinos  aliquosha- 
betis?  Putas  et  senex  vobiscum  comedit?Et  frater  : 
Etiam.  Coeperunt  ergo  contristari  et  dicere  :  Igno- 
scat  vobis  Deus,  quia  senem  permisistis  ista  hora 
manducare :  annescitisquiaplurimosdieslaborato- 


viderem  eum;etecce  occurrit  nobis  senex  pergens  in  Q  ^^  ^st?  Audiens  haec  episcopus,  coepit  coram  sene 


.^Sgyptum,  et  interrogavimus  eum  ubi  esset  ceila 
abbatis  Moysi,  et  dixit  nobis  :  Quid  eum  quaeritis? 
fatuus  est,  et  haereticus.  Audientes  autem  clerici, 
contristati  sunt,  dicentes  :  Qualis  est  senexiUe,qui 
haec  de  sancto  homine  locutus  est  ad  vos  ?Et  illi  di- 
xerunt :  Senex  vetustissimo  vestimento  utens,  lon- 
gus  et  niger.  Et  illi  dixerunt  :  Ipse  est  abbas  Moy- 
ses;  et  quia  noluit  videri  a  vobis,ideo  haec  vobis  ipse  de 
se  dixit.Et  multum  aedificatus  judex  discessit. 

11.  Frater  interrogavit  abbatem  Mathoen  dicens : 
Si  abiero  manere  in  loco  aliquo,  quomodo  vis  ut 
agam  ibi !  Dicit  ei  senex  :  Si  habitaveris  in  loco,  ne 
velis  tibi  illic  nomen  facere  de  aliqua  re,  dicendo, 
Aut  non  venioin  conventu£ratrum,autnonmanduco 


poenitentiam  agere,  dicens:  Ignosce  mihi,abba,qaia 
ego  quidem  humanum  aliquid  cogitavi,  tu  autem 
quod  Deiest  fecisti.  Et  dicit  ei  abbas  Sisois:  Nisi 
Deus  glorificaverit  hominem,  gloria  hominom  nun- 
quam  stat. 

IG.Interrogavitabbas  Ammonasde  loco  quidicitar 
Raythum,abbatemSisoi  dicens :  Quando  lego  Scrip- 
turas,  vult  cogitatio  mea  omare  sermonem,  ut  pa- 
ratus  sim  ad  interrogata  respondere.  Et  dixit  ei  se- 
nex :  Non  est  opus,  sed  magis  de  puritate  mentis 
S^94  provide  tibi  securitatem  edicendisermonem. 

17.  Venit  aiiquando  judex  provinciae  videre  abba- 
tem  Simonem,et  ille  tulit  lorum  quo  cingebatur,  et 
ascendit  in  arborem  palms,  ut  puiigaret  eam.  Illi 


hoc  veliUud ;  haec  enim  vanum  nomen  tibi  faciunt,  D  autem  venientes  dixerunt  ei :  Ubi  est  senex,  qui  hac 


sed  postea  importunitatem  patieris  quouiam  homi- 
nes  ubi  hoc  audierint,  ibi  current. 

12.  Abbas  Nisteron  major  ambulabat  in  eremo 
cum  aliquo  fratre,  et  videntes  draconem,  fugerunt. 
Dicit  ei  frater :  Et  tu  times,  Pater  ?  Respondit  se- 
nex:  Non  timeo,fili;  sedexpedit  quiadraconem  vi- 
dens  fugi,  quoniam  non  habui  efTugere  spiritum 
vansB  gloriae. 

13.VoIuitaIiquandojudexprovinci8e  videre  abba- 
tem  Pastorem,  et  non  acquiescebat  senex  (Ruff., 
l,  ui,  n.  20).  Judex  autem  tenuit  filium  sororis  ejus 
Telut  malefactorem,  et  redegit  eum  in  carcerem,  di- 
cena;  Si  venerit  senex  et  rogaverit  pro  eo,  dimit- 


in  solitudine  habitat?  Et  iUerespondit :  Non  est  hic 
solitanus  aliquis.  Et  cum  hoc  dixisset,  diseessit  jo-. 
dex. 

18.  Alia  iterum  vice  alterjudexvenit  videreeum 
et  prsecedentes  clerici  dixerunt  ei :.  Abba,  paratas 
esto,  quia  judex  audiens  de  te  venit  ut  benedicatar 
a  te.  Et  ille  dixit :  Etiam  ego  praeparabo  me*  £t 
cooperiens  sesacco  suo,  ettoliens  in  manu  soa  po* 
nem  et  caseum,  sedit  in  ingressu  celiulae  soae,  ei. 
coepitmanducare.Venit  ergo  judexcum  ofBcio  8tto« 
et  videntes  eum  spreverunt,  dicentes :  Hic  est  mo- 
nachus  solitarius  de  quo  talia  audiebamna  ?  £t  sta* 
timdiscesserunt  et  reversi  sunt  ad  se. 


109 


VERBA  SENIORUM. 


910 


19.  Dixit  sanota  Syndetica  :  Sicut  thesaunis  ma-Ationem  fratrum,  et  vidit  quemdam  defratribus  cul* 


nifestus  cito  expenditur,  ita  et  virtus  quaelibet,  cum 
innotuerit  vel  publicata  fuerit,  exterminabitur|/?t«^., 
l.  III,  n.  114).  Sicut  enim  cerasolvitur  a  facie  ignis, 
ita  et  anima  laudibus  inanitur;  et  araittit  virtutum 
rigorem. 

20.  Dixit  iterum  :  Sicut  impossibllc  est,  uno  eo- 
deraque  tempore  et  herbam  csse  et  semen,  ita  im- 
possibile  est  ut  saecularem  gloriam  habentos,  coele- 
stem  faciant  fructum  (Ruff.,  l.  iir,  niim.  113;  Pasch.^ 
c.  13,  n.  2). 

21.  Aliquandoin  Ceilis  festivitate  celebrata,  ede- 
bant  fratres  in  ecclesia  (Ruff.,  /.  iii,  n.  54,  nomine 
Theodori).  Erat  autem  ibi  frater  quidam,qui  dixit  mi- 
nistranti :  Ego  non  manduco  coctum  aliquid,  sed  sal. 


pabilem,  et  adjudicavit  eum  (Ru/f.,  l.  ui,  n.  137). 
Cum  autem  exisset  ad  eremum,  venit  angelus  Do- 
roini,  et  stetit  ante  ostium  celiae  ejus,  dicens  :  Non 
te  dimitto  intrare.  Ille  autem  rogabat,  dicens:  Qu» 
est  causa  ?  Et  respondens  angelus  Domini,  ei  dixit : 
Deus  me  misit  ut  dicerem  tibi :  Ubi  jubes  ut  mittam 
illum  fratrem  culpabilem,  q-iem  addixisti?  Et  statim 
abbas  Isaac poenitentiam  egit,  dicens :  Peccavi,  igno- 
scemihi.Etdixitangelus  :  Surge,]gnoscittibiD«u8; 
sed  custodi  de  ca*tero  ne  adjudices  quemquam» 
priusquam  Deus  adjudicet  eum. 

4.  Frater  aliquando  in  Scythi  inventus  est  culpa- 
bilis,  et  fecenmt  seniores  conventum,  et  miserunt 
ad  abbatem  Moysem,  dicentesutvcniret;illeautem 


Etvocavit  minister aliumfratrem  coram  multitudine,  g  venire  noluit.  Misit  autem  ad  eum  presbjter,  dicens : 


dicens  :  lUe  frater  non  comedit  coctum,  affer  ei  sal. 
Surrexit  autem  quidam  senum,et  dixit  ci :  Expcdie- 
rat  tibi  hodie  in  cella  tua  coraedcre  carnes,  quam 
audiri  hanc  vocem  coram  tantis  fratribus. 

22.  Erat  quidam  abstinens  a  cibis,  et  non  mandu- 
cans  panem ;  venit  ad  quemdam  sencm.  Opportune 
antem  illic  etiam  alii  supervenerant  peregrini,  et  fe- 
dt  senex  roodicum  pulraentum  propter  eos.  Et  cum 
aedissent  roanducare,  frater  ille  abstinens  posuit 
slbi  soli  cicer  infusum,  et  manducabat.  Et  cura  sur- 
rexissent  a  mensa,  tulit  eum  scnex  secreto,  et  dixit 
ei  :  Frater,  si  venis  ad  aliquem,  non  ostendas  illi 
conyersaUonem  tuam;  si  autem  convcrsatiouem 
toam  tenere  vis,  sede  in  cella  tua,  ct  nusquam 


Veni,  quia  plebs  fratrum  teexspectat.  Et  ille  surgens 
venit.Tollens  autcm  sccum  sportam  vetustissimam, 
implevit  eam  arena,  et  post  se  portavit.  Uli  vero 
exierunt  ei  obviam,  dicentes  :  Quid  boc  est,  Pater  7 
Dixit  autem  cis  senex  :  Peccata  mea  sunt  post  me 
currentia,  et  non  video  ea,  et  veni  e^  hodie  judicare 
aliena  peccata  ?  Illi  autem  audientes^  nihil  locuti 
sunt  fratri,  sed  ignoverunt  ei. 

S9;S5.InterrogavitabbasJoseph  abbatemPasto- 
rera,  dicens  :  Dic  quomodo  monachus  flam.  Et  dixit 
ei  senex  :  Si  vis  requiem  invenire  et  in  hoc  et  in  fu- 
turo  seeculo,  in  omni  causa  dic  :  Quis  sum  ego?  et 
ne  judices  quemquam. 

6.  Frater  quidam  interrogavit  cum  iterum,  di- 


exeas.  Ille  autem  acquiescens  vcrbis  senis,  factus  ^  cens  :  Si  videro  culpam  fititris  mei,  bonum  est  cela- 

re  eam?  Dixit  ei  senex  :  Quacunque  hora  tegimus 
peccatum  fratris  nostri,  teget  etiam  Deus  nostrum; 
et  quacunque  hora  prodiderimus  culpas  fratrum,  et 
Deus  nostras  similiter  prodet. 

7.  OfTendit  aliquando  h*ater  in  congregatione.  Erat 
autem  in  ipsius  Iocisquidam8olitariu8,qui  jamloii- 
go  tempore  foris  non  exibat.  Veniens  autem  abbaa 
de  congregatione  illa  ad  eum,  indicavit  de  fratre  iUo 
qui  ofTenderat.  Et  ille  dixit :  Expellite  eum.  Expol- 
sus  autem  frater  de  congregatione,  mbit  se  in  fossa- 
tum(33),  et  flebat  ibi :  contigit  autem  ut  alii  fratrea 
euntesad  abbatemPastoremaudirenteum  infossatu 
plorantera :  quidescendentesadeum  invenerunt  eum 
in  magno  dolore  constitutum,  et  rogavenmt  eum  ut 


est  communis  vitse  in  id  quod  cum  fratribus  inve- 
nisset. 

23.  Dixit  senex  :  Humana  providentia  oranora 
pinguedinem  hominis  amputat,  et  relinquit  eum  sic- 
cum. 

24.  Dixit  senex  :  Aut  fugiens  fuge  homines,  aut 
irridens  mundum  et  homines  qui  in  mundo  sunt, 
stultum  temetipsum  in  pluribus  facito. 

LIBELLUS  NONUS. 

De  eo  quod  non  oporteat  judtcare  quemquam. 

1.  Contigit  aliquando  fratri  in  congregatione  ab- 

^  batis  Elise  tentatio,  et  exphlsus  inde,  abiit  in  mon- 

tem  ad  abbatem  Antonium.  Et  cura  raansissct  ali- 


qnanto  tempore  apad  eum,  reraisit  eum  ad  congre-D  iret  ad  senem  illum  soiitarium ;  et  non  acquievitf 


gationem  unde  exierat.  Illi  autem  videntes  eum,  ite- 
nim  expulerunt ;  qui  similiter  perrexit  ad  abbatem 
Antonium,  dicens  :  Noluerunt  me  suscipere,  Pater. 
llisit  ergo  senex  ad  eos,  dicens  :  Navis  naufragium 
talit  in  pelago,  et  perdidit  onus  quod  portabat,  et 
com  labore  vacua  navis  perducta  cst  ad  terram.  Vos 
ergo  liberatam  navim  in  terrara  vultis  submergere  ? 
IQi'  autem  cognoscentes,  quia  eum  abbas  Antonius 
remisisset,  statim  susceperunt  eum. 

8.  Quidam  frater  peccaverat,  et  jussit  eum  pre- 
ibyter  exire  de  ecclesia.  Surrexit  autera  Besarion, 
et  exivit  cum  eo,  dicens  :  Et  ego  peccator  sum. 

3*  Venit  abbas  Isaac  de  Thebaida  in  congrega- 


dicens  :  In  hoc  loco  moriar  ego.  Venientes  autem 
fratres  ad  abbatem  Pastorem,  narraverunt  ei  de  eo. 
Et  rogavit  eos  ut  ircnt  ad  eum,  dicentes  :  Abbaa 
Pastor  vocat  te  ad  se.  Quod  cum  ei  dixissent,  per* 
rexit  ad  eum.  Et  videns  eum  senex  afiQictum,  aur* 
rexit  et  osculatus  est  eum,  etndgaudens  ei  rogabat 
ut  sumeret  cibura.  Misit  autem  abbas  Pastor  unum. 
de  fratribus  suis  ad  illuui  solitarium,  dicens  :  Au« 
diens  de  te,  multi  anni  suntquodte  viderevolui,  ct 
pro  pigritia  nostra  amborum  non  potuimus  nos  invi- 
cem  videre :  modo  autem,  Deo  volente  et  occasione 
facta,  fatiga  te  usque  huc,  ut  nos  videre  possiouia ; 
erat  enim  non  egrediens  de  cella  sua.  Qaod  cum  aa* 


911 


DE  VITIS  PATRUM  LIBEU  V. 


912 


disset,  dicebat:  Nisi  Deus  inspirasset  seni  illi  de  me,  Aegrederetur  in  sexta  feria  extra  congregationem,  ct 


non  misisset  ad  me.  Et  surgens  venit  ad  eum.  Et 
salutantes  se  invicem  cum  gaudio  sederunt.  Dixitau- 
tem  ei  abbas  Pastor  :  Duo  homines  erant  in  loco 
uno,et  ambohabebant  mortuos  suos.  Reliquit  autem 
unusmortuumsuum,  etabiit  plorare  iliius  alterius. 
Audiens  autem  haec  senex,  compunctus  est  in  ser- 
roone  ejus.  et  recordatus  est  quod  fecerat,  et  dixit : 
Pastor  sursum  in  coelo,  ego  autem  deorsum  in 
terra. 

8.  Frater  quidam  interrogavit  abbatem  Pastorem, 
dicens  :  Quidfacio,  quia  pusiilanimis  fio  dum  sedeo? 
Dixic  ei  senex  :  Nullum  spernas  neque  condemnes, 
et  nulli  obloquaris,  et  Deus  prasstabit  tibi  requiem, 
et  erit  sessio  tua  sine  perturbatione  {Ru/f.^  L  iii 


videret  quemdam  manecomedentem.  Dixit  autemei : 
Hac  hora  manducas  in  sexta  feria  ?  Die  autem  se- 
quenti  facta  est  celebratio  missamm  secundum  con- 
suetudinem.  Intuens  vero  frater  ejus,  vidit  gratiam 
quae  SOG  ^i  data  fuerat  discessisse  ab  eo,  et  con- 
tristatus  est.  Qui  cum  venisset  in  celiam,  dicit  ei  : 
Quid  fecisti,  frater,  quia  non  vidi,  sicutpridem,  gra- 
tiam  Dei  in  te?  Ille  autem  respondens  dixit  :  Ego 
neque  in  actu,  neque  in  cogitationibus  conscius  mihi 
sum  alicujus  mali.  Dicitei  frater  ejus  :  Nec  sermo- 
nem  odiosum  aliquem  locutus  es?  Et  recordatas 
dixit:  Etiam.  Hesterna  die  vidi  quemdam  comeden- 
tem  mane,  et  dixi  ei  :  Hac  hora  manducas  in  sexta 
feria?  Hoc  est  peccatum  meum  ;  sed  labora  mecum 


n.  iQO;  Pasch,^  c,  39,  n.  2;  Append.  Mart.,  n.  39).Bduas  hebdoraadas,  et  rogemus  Deura  ut  mihiindul- 


9.  Factus  est  aliquando  conventus  in  Scythi,  et 
loqnebanturPatresde  quodamfratre  culpabilil/^u/T*., 
l.  III,  n.  136).  Abbas  autem  Pior  tacebat :  posteaau- 
temsnrgensegressusest,  ettollens  saccum,  implevit 
eumarena,  et  portabat  eumin  humeris  suis;  et  mit- 
tens  in  sportella  modica  de  eadem  arena,  portabat 
etiam  ipsam  in  ante.  Interrogatus  autem  a  Patribus 
quid  hoc  esset  ?  Ilie  respondlt :  Saccus  iste  qui  mul- 
tum  habet  arenae,  mea  peccata  sunt ;  et  quoniam 
multa  sunt,  posui  ea  supra  dorsum,  ne  doleam  pro 
ipsis  et  plorem ;  ista  autem  arena  modica  peccata 
sunt  istius  fratris,  et  sunt  ante  faciem  meam,  et  in 
ipsis  exerceor  judicans  fratrem ;  quod  non  oportet  ita 
fieri,  sed  mea  magis  peccata  ante  me  esse,  et  de  ipsis 
cogitare,  et  rogare  Deum  ut  ignoscat  mihi.  Audien-  0  mortuus  est  eis  in  via.  Cum  ergo  venissent  ad  senem. 


geat.  Fecerunt  ita-;  et  post  duas  hebdomadas  vidit 
frater  gratiam  Dei  iterum  venientem  super  fratrem 
suum,  et  consolati  sunt,  Deo,  qui  solus  bonus  est, 
gratias  referentes. 

LIBELLUS  DECIMUS. 

De  discretione. 

1 .  Dixit  abbas  Antonius  :  Quia  sunt  quidam  conte- 
rentes  corpora  sua  in  abstinentia ;  sed  quia  non  ha- 
buerunt  discretionera,  longe  facti  sunt  a  Deo. 

2.Fratres  quidam  veneruntad  abbatem  Antonium, 
ut  nuntiarenteiphantasiasquasvidebant,  et  cognos- 
cerent  ab  eo  utrum  verae  essent,  an  a  daeraonibus 
illuderentur.  Habebant  autem  asinura  secum,  et 


tes  autem  Patres,  dixerunt  :    Vere  haec  est  via 
salutis. 

'  10.  Dixit  senex  :  Non  judices  fornicatorem,  si 
castus  es ;  quoniam  similiter  legem  praevaricaris. 
Etenim  qui  dixit:  Non  forniceris,  dixit :  Ne  judices. 
li.  Ad  quemdam  solitarium  venit  presbyter  cu- 
jusdam  basilicae,  ut  consecraret  ei  oblationera  ad 
communicandum.  Veniens  autem  quidara  ad  illura 
solitarium,  accusavit  apud  ipsura  eumdem  presby- 
terum.  Qui  cum  ex  consuetudine  iterum  venisset  ad 
eum,  ut  consecraret  obiationem,  scandalizatus  ille 
solitarius  non  aperuit  ei.  Presbyter  autem  hoc  viso 
discessit.Etecce  vox  facta  est  ad  solitarium,  dicens: 
Tnleruntsibihomines  judicium  meura.  Et  factus  est 


praevenit  eos,  dicens  :  Quomodo  mortuus  est  ille 
asinus  in  via  ?  Dicunt  ei:  Unde  scis,  Pater?EtiIIe 
dixit  :  Daemones  mihi  ostenderunt.  Dicunt  ei :  Et 
nos  propterea  veniraus  interrogare  te,  quia  vidiraus 
phantasias,  et  plerumque  fiunt  in  veritate,  ne  forte 
erremus.  Et  satisfecit  eis  senex  sumpto  exemplo  de 
asino,  ostendens  quia  a  daeraonibus  fiunt  ista.  Su- 
pervenit  auteraquidam  venationera  faciens  in  silvam 
agrestiura  aniraaiium,  et  viderat  abbatem  Antonium 
gaudentera  cura  fratribus,  et  displicuerat  ei.  Volens 
autera  senex  ei  ostendere  quia  oportet  aliquando 
condescendere  fratribus,  dicit  ei :  Pone  sagittam  in 
arcu  tuo,  ct  trahe  ;  et  fecit  sic.  Et  dixit  ei  :  Iterum 
trahe ;  et  traxit.  Et  rursus  dixit  ei  :  Trahe  adhuc ; 


Telut  in  excessu  mentis,  et  videbat  quasi  puteura  Det  traxit.  Dixit  ei  venator :  Si  supra  mensuram  traxe- 


aureum,  et  situlam  auream,  et  funem  aureum,  et 
aquam  bonam  valde.  Videbat  autem  et  quemdara  le- 
prOsum  haurientem  et  refundentera  in  vase,  et  cu- 
piebat  bibere,  et  non  poterat  propter  quod  leprosus 
esset  ille  qui  hauriebat.  Et  ecce  iterum  vox  ad  eum, 
dicens  :  Curnonbibis  ex  aqua  hac?  quam  causam 
habetqui  implet?implet  enira  solumraodoetefTundit 
in  vase.  In  se  autera  reversus  solitarius,  et  conside- 
rans  virtutem  visionis,  vocavit  presbyterum,ct  fecit 
eum  sicut  et  prius  sanctificare  sibi  oblationem . 

13.  Fuerunt  duo  fratres  magnae  vitae  in  congrega- 
tione,  et  meruerunt  videre  singuli  gratiam  Dei  in  al- 
t«nitnim.Factam  est  autemaliquando  ut  unus  ex  eis 


ro,  frangetur  arcus.Dicit  ei  abbas  Antonius :  Ita  est 
et  in  opere  Dei :  si  plus  a  raensura  tendimus,  fratres 
citodeficiunt;  expcditergo  una  etuna  relaxare  rigo- 
rera  eorura.  Haec  audiens  venator  compunctus  est,  et 
multum  proficiens  in  serraone  senis,  discessit ;  et 
fratres  confirraati,  reversi  sunt  in  locum  suum. 

3.  Frater  dixit  abbati  Antonio  :  Ora  pro  me.  Et 
respondit  ci  senex :  Nec  ego  tui  misereor,  necDeus, 
nisi  pro  teipso  soUicitus  fueris  et  poposceris  a  Deo. 

4.  Dixit  iterum  abbas  Antonius  :  Quia  non  per- 
mittit  Deus  bella  excitari  in  generatione  hac,  quo- 
niam  scit  quia  infirmi  sunt  et  portare  non  possunt. 

5.  Dixit  aliquando  abbasEvagrius  abbati  Ansenio : 


9!3 


VERBA  SENIORUM. 


m 


Quomodo  nos  excitati  eruditione  et  scicntia  nuilasAralis  igitur  labor  velut  folia  arboris,  custodia  autem 


virtutes  habemus,  hi  autera  rustici  in  jEgypto  ha- 
bitantes  tantas  virtutes  possident?Respondit  abbas 
Arsenius:  Nos  quia  raundanaeeruditionis  disciplinis 
intenti  sumus,  nihil  habemus ;  hi  autem  rustici  ^Egy- 
ptii  ex  propriis  laboribus  acquisierunt  virtutes. 

O.Dicebat  beatsc  memoriaB  abbas  Arsenius  :  Pere- 
grinus  raonachus  in  alia  provincia  habitans,  nuliis 
rebus  se  raedium  faciat,  ct  quietus  erit. 

7.  Interrogavit  abbas  Marcus  abbatem  Ai^senium, 
dicens  :  Bonura  est  non  haberc  aliquara  in  cellacon- 
solationera.  Vidi  enim  quemdam  fratrem  habentem 
parvum  olus  in  cella,  et  eradicabat  ea.  Et  dixitab- 
bas  Areenius :  Bonum  quidem  est,  scd  secundum 
exercitationem   hominis   uniuscujusque   agendum 


Interioris  hominis  fructus  est.  Quoniam  ei^o,  secun*- 
dum  quod  scriptum  est,  Omnis  arbor  non  &cien8 
fructum  bonum  excidetur,  et  in  ignem  mlttetur 
(Malth.  iii),  oportet  propter  fructnm  nostrum  om- 
nem  in  nobis  soliicitudinem  esse,  hoc  est  mentis 
custodiam.  Opus  tamen  habemus  etiam  tegumento 
et  ornatu  foliorum,  quae  sunt  labor  corporis.  Erat 
autem  abbas  Agatho  sapiens  ad  intelligendum,  et 
impiger  ad  laborandum,  et  sufiiciens  in  omnibus, 
intentus  etiamassidue  ad  laborem  manuum,  parcus 
in  cibo  atque  vestimento. 

li.Idem  abbas  Agatho  cum  fuisset  conventus  pro 
quadam  causa  in  Scythi,  et  fuisset  causaipsa  ordi- 
nata,  postea  venit,  et  dicit  eis :  Non  bene  ordinastis 


est :  etiam  si  non  habuerit  virtutem  hujusmodi  toIe-Scausam.  Illi  autem  dixerunt  ei :  Tu  quis  es,  qoi  vd 


rare,  iterum  plantaturus  ost  ca. 

8.  Narravit  abbas  Pctrus  (Ihi/f.,  L  iii,  n.  128; 
Pdsch.y  c.  42,  n.  1),  qui  fuit  discipulus  abbatisLot, 
dicens :  Eram  aliquandoin  cella  abbatis  Agathonis, 
et  venit  frater  quidam  ad  eura,  dicens  :  Volo  habi- 
tare  cura  fratribus,  sed  dic  raihi  quoraodo  habitem 
cum  eis.  Dicit  ei  senex  :  Sicut  in  prima  die  quando 
ingrederis  ad  eos,  ita  custodi  peregrinationem  tuam 
omnibus  diebus  vitas  tuae,  nec  assumas  fiduciam. 
Dicit  ei  abbas  Macarius  :  Quid  enim  facit  fiducia  ? 
Dicit  ei  senex:  Sic  est  sicut  a;stus  grandis,quiquan- 
do  exarserit,  omnes  fugiunta  facieejus,  quiaaestus 
etiam  arborum  fi-uctus  corrumpit.  DixitabbasMaca- 
rius  :  Sic  mala  fiducia  est  ?  Respondit  abbas  Aga- 


loquaris  ?  Et  ille  respondit;  Filius  hominis  ;  8cri- 
ptum  est  enim:  Si  vere  utique  justitiam  loquimiai, 
justa  judicate,  filii  bominum  (Pia/.  lvii). 

13.  Dixit  abbas  Agatho:  Iracundus  si  mortuos 
suscitet,  non  placet  Deo  propter  iracundiam  suam. 

14.  Vencrunt  aliquando  tres  senes  ad  abbatem 
Achillem:et  unus  ex  eis  habebat  opinionemmalam. 
Dicit  autem  ei  unus  de  senibus:  Abba,  fac  mihi 
unam  sagcnam  ad  piscandum.  Et  ilie  dixit :  Nonfa* 
cio.Et  aliusdixit  ei:  Fac  nobis,  ut  habeamus  me- 
nioriam  tui  in  monasterio  nostro.  Et  ille  respondit: 
Non  mihi  vacat.  Dixit  ci  tertius  ille,  qui  habebat 
malam  opinionem:  Mihi  fac  sagenam,  ut  habeam 
de  manibus  tuis  benedictionem,  abba.  Et  ille  sta* 


thon  :  Non  est  pejor  altera  passio  quam  fiducia  ;ge-n  tim  respondit  ei :  Ego  tibi  faciam.  Dixerunt  autem 

•  .        •  j  *  •  •  f^  «         •  1.       ^_^ ^      ^^  •  *  1  •  •!  •  •  ^^ 


nitrix  est  enim  omnium  passionum.  Convenit  ergo 
operatio  monacho,  non  sumere  flduciam,  vel  si  so- 
lus  sit  in  cella. 

9.  Dicebat  abbas  Daiiiel :  Quia  cura  moriturus 
esset  abbas  Arsenius,  dclegavit  nobis,  dicens  :  Vi- 
dete  ne  velitis  pro  me  agapem  facere  ;  quoniam  si 
feci  ego  pro  mcipso,  id  invenio  [Rxiff.,  l.  iii,  n.163). 

10.  Dicebant  de  abbate  Agathone  [liuff.,  L  iii,  n. 
21)  quia  abierunt  quidam  ad  eum,  audientes  quia 
magnac  discretionis  vir  esset ;  et  volentes  eum  pro- 
bare  si  irasceretur,dicuntei :  Tu  es  Agatho?  Audi- 
vimus  de  te,  quia  fomicator  es,  et  superbus.Et  ilie 
respondit :  Etiara  sic599  est.  Et  dixcrunt  ei :  Tu 
es  Agatho  verbosus  et  detractor  ?  Etrespondit :  Ego 


ei  secreto  duo  priores,  quibusnon  acquieverat:  Quoo 
modo  sic,  quia  nobis  rogantibus  noluisti  facere,  et 
huic  dixisti:  Ego  tibi  faciam?  Respondit  eis  senex : 
Vobis  ideodixi.  Non  facio,  quianon  mihi  vacat,  et 
non  constristabimini ;  huic  autem  si  non  fecero^di* 
cturus  est,  quia  de  opinione  mea,  quae  mala  est, 
audivit  senex,  et  ideo  noluit  facere  sagenaiu  ;  et 
statim  incidebamus  funem  ad  sedandum  animara 
ejus,  ne  tristitia  absorberctur  hujusmodi. 

15.  Dicebant  de  quodam  sene,  quia  fecerit  quin- 
quaginta  annos  neque  panem  comedens,  neque  fa- 
cile  aquam  bibens(/?t/^.,/.  iii,  n.  117) ;  et  dicebat  : 
Quia  exstinxi  fomicationem,  et  avaritiam,  et  va- 
nara  gloriara.  Et  quia  abbas  Abraham  audierat 


sura.Dicunt  ei  iterura  :  Tu  es  Agatho  hacreticus  ?  Et  Dquod  haec  dixisset,  venit  ad  eum,  et  dixit  ei :  Tu  di- 


respondit:NonsumhaDreticus.  Et  rogaverunt  eum, 
dicentcs  :  Dic  nobis  cur  tanta  dicentibus  nobis  in 
injuria  tua  patienter  tulcris ;  hunc  autem  sermo- 
nem  quia  diximus,  Iliereticus  cs,  non  sustinuisti  ? 
Et  ille  respondit,  etdixit  cis :  Illa  piima  mihi  ascri- 
bo,  utilitas  enim  animae  mcac  cst :  quod  autem  di- 
xistis  haereticum  mc  esse,  ideo  non  acquievi,  quia 
separatio  est  a  Dco,  et  non  opto  scparari  a  Deo. 
Illi  audientcs  admirati  sunt  discretionem  ejus,  et 
aedificati  discesscrunt. 

1 1 .  Interrogatus  est  idem  abbas  Agatbo :  Quid  est 
majus,  laborcorporis,  aut  custodia  interioris  homi- 
nis?  Dicit  abbas :  Homo  similis  est  arbori:  corpo- 


xisti  hunc  sermonera  ?  Et  ille  respondit:  Etiam. 
Et  dixit  ci  abbas  Abrahara  :  Ecce  intras  in  ceUam 
tuara,  ct  invcnis  supramattam  tuam  raulierem,po- 
tcs  non  cogitare  quia  mulier  est  ?  Et  dixit :  Non  ; 
sed  irapugno  cogitationem  raeam,  ut  non  tangam 
raulierem  iliam.  Dixit  abbas  Abrpham :  Ei*ce  igitur 
non  foraicationem  interfecisti,  quia  vivit  passio 
ipsa,  sed  alligata  est.  Iterum  si  ambulas  in  via,  et 
vides  lapides  et  testas  vasorum,  et  in  ipsis  jaceni 
aurum,  quod  videris,  potes  velut  lapides  reputare? 
Et  respondit:  Non ;  sed  resisto  cogitationi  mee  ne 
colligam  illa.  Et  dicit  ei  abbas  Abraham :  Ecce  ergo 
vivit  passio;  sed  alligata  est.  £t  dixit  iterum  abbas 


015 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


016 


Abraham :  Si  audieris  de  duobus  fratribus,  quia  A  adhibita  ;  si  autem  inopportune  vel  sinc  mensnrs 


unus  diiigit  te  et  bona  de  te  loquitur,  alius  autem 
odit  et  detrahit  tibi,  et  venennt  ad  te,  utrosque 
equaliter  suscipis  ?  Et  dixit :  Non ;  sed  extorqueo 
animo  {sic),  ut  simiiiter  bene  faciam  ei  qui  me  odit, 
■icut  illi  qui  diligit  me.  Et  dixit  ei  abbas  Abraham  : 
Vivunt  ergo  passiones,  sed  tantum  a  sanctls  \iris 
quodammodo  religantur . 

i6.  Narravit  quidam  Patrum  quia  senex  aliquis 
erat  in  cella  studiose  laborans,  et  vesticbatur  mat- 
ta:  qui  cum  perrexisset  ad  abbatem  Ammonani,vi- 
dit  enm  abbas  Ammonas  utentem  matta,  et  dixit  ci : 
Hoc  tibi  nihil  prodest.  Et  dixit  ei  ille  sencx  :  Tres 
cogitationes  mihi  molestse  sunt :  una,  quse  me  com- 
pellit  ut  alicubi  in  eremo  recedam  ;  alia,  ut  pere- 


fmnt,  ad  parvum  tempus  proflciunt ;  qu»  autem 
parvi  temporis  simt,  noxiamagis  quam  utiliaerunt. 
21.  Transeunte  aliquando  abbate  Ephraem,  una 
prostituta  eximmissione  cujusdamcoppiteiblandiri 
(Idcm.,  /.  I,  in  Vita  Ephrxm,  cap,  7),  cupiens  eum, 
si  posset,  ad  turpem  commistionem  illicere :  vel  si 
hoc  non  posset,  saltem  ad  iracundiam  provocaret, 
quoniam  nunquam  eum  vidit  quisquam  irascentem 
vel  litigantcm.  Ipse  autem  dixit  ad  eam  :  Sequere 
me.  Cum  venissent  autem  in  loco  populoso,  didt 
ei :  Veni  huc,  et  sicut  voluisti,  commisceor  tecum. 
Illa  autem  videns  multitudinem,  dicit  ei :  Quoreo- 
do  possumus  hic  hoc  facere,  tanta  multitudine 
hic  astante  ?  coniundemur  enim.  Ipsc  autem  ait : 


grina  petam,  ubi  me  nemo   cognoscat;  tertia,  utBSi  homines   erubescis,   quanto  magis  erubescere 


includam  mc  in  cella,  ut  nullum  videam,  et  post 
biduum  comedam.  Dicit  ei  abbas  Ammonas :  Nihil 
til»  ex  his  tribus  expedit  facere,  sed  magis  scde  in 
cella  tua,  et  comede  parum  quotidie,  h&bens  sem- 
per  in  corde  tuo  publicani  illius  qui  in  Evangelio  le- 
gitar  sermonem  {Luca  xviii),  et  ita  poteris  salvus 


17.  Dicebat  abbas  Daniel :  Quia  quantum  corpus 
viruerit,  tantum  anima  exsiccatur  ;  et  ^antum  sic- 
catum  fuerit  corpus,  S9S  anima  tantum  virescit. 
Dixit  iterum  abbas  Daniel :  Quia  quantum  corpus 
fovetur^tantum  anima  subtiliatur,  et  quantum  fuerit 
corpus  subtiliatum,  tantum  anima  fovetur. 

18.  Narravit  iterum  abbas  Daniel,  quia  quando 


debemus  Dcum,  qui  rcvelat  occulta  tenebrarum 
(/  Cor.  IV)  ?  IUa  autem  confusa  et  confutata  recessit 
absque  opere  voluptatis  suse. 

22.  Ycnerunt  aliquando  ad  abbatem  Zcnonem 
quidam  fratrcs,  ct  interrogaverunt  eum,  dicentes  : 
Quid  est  quod  scriptum  est  in  lihro  Job :  Nec  coelum 
mundum  esse  in  conspectu  Dei  {Job  xv)  ?  Respondit 
autem  scncx  dicens  :  Reliquerunt  homines  peccata 
sua,  ct  coelcstia  scrutantur.  Hxc  autem  est  inter- 
pretatio  sermonis,  quem  rcquisistis,  ut  quoniam 
Deus  solus  est  mundus,  dictum  sit  nec  coelum  mun- 
dum  esse  in  conspcctu  cjus. 

23.  Dixit  abbas  Thcodorus  dc  Pherme :  Si  habes 
amicitias  cum  aliquo,  et  contigerit  cum  in  tentatio- 


erat  in  Scythi  abbas  Arsenius,  crat  ibi  monachus  (]  nem  fomicationis  incurrere  ;  si  potcs,  da  ei  manum, 


qoidam  rapiens  ca  quae  habcbant  scnes  :  abbas  au- 
tem  Arsenius  volens  eum  lucrari,  et  senibus  quie- 
tem  praestare,  tulit  eum  in  cellam  suam,  et  dicit  ci: 
Quidquid  vis  ego  tibi  dabo,  timtum  non  rapias  ;  et 
dedit  ei  aurum,  ct  nuramos,  ct  rcsccllas  (34),  ct, 
omne  quod  in  responso  (35)  suo  habcbat,  dcdit  ei. 
IHe  autem  iterum  rapiebat.  Sencs  vcro  videntos  quia 
non  quievit,  expulerunt  cum,  diccntcs  :  Quia  si  in- 
venitur  frater  habens  de  inGrmitatc  corporis  ali- 
quid,  oportet  sustinere  cum  ;  si  autcm  furatus  ct 
admonitns  non  quiescit,  expcllite  eum  :  quoniam 
animae  suas  detrimcntum  facit,  et  omncs  in  eo  loco 
habitantes  conturbat. 
19.Venit  in  initio  conversationis  susc  abbas  Eva- 


et  rctrahe  illum  sursum  :  si  autcm  in  crrore  aliquo 
fidei  incurrcrit,  ncc  tibi  acquiescit,  revertere  cito, 
incidc  amicitias  cjus  abs  te,  nc  forte  remoranstra* 
haris  cum  co  in  profundum. 

21.  Vcnit  aliquando  mcmoratus  abbas  Theodorus 
nd  abbatcm  Joanncm,  qui  crat  eunuchus  ex  nativi- 
tate.  Et  cum  loqucrcntur,  dixit  abbas  Theodorus  : 
Quando  cram  in  Sc^^thi,  opus  animai  erat  opus  no- 
strum,  opus  autcm  manuum  tanquam  in  transita 
habcbamus  ;  nunc  autem  factum  est  opus  aniroae, 
velut  cum  in  transitu  factum  est  opus. 

25.  Vcnit  aliquando  quidam  Patrum  ad  eumdem 
abbatcm  Theodorum,  etdixitei:  Eccc  quidam  fra- 
tcr  rcversus  cst  ad  saecuIum.Etdixit  ci  abbas  Theo- 


grius  adquemdam  senem,  et  dixit:  Dicmihi,  abba,  D  dorus  :  In  hoc  non  admireris  ;  si  quando  audieris 


sermonem  quo  salvus  fiam.  lile  autcm  dixit  ei :  Si 
vis  salvari,  quando  ad  aliquem  vadis,  non  prius  lo- 
quaris  antequam  te  ille  inquirat.  Evagrius  autem 
compunctus  in  hoc  sermone,  poenitentiam  cgit  in 
conapectu  senis,  ct  satisfecit  ei,  diccns :  Credc  mihi, 
raultos  Codices  legi,  et  talem  cruditionem  nun- 
quam  invcni.  Et  multum  proficicns  exiit. 

20.Dixit  abbas  Evagrius :  Mentcm  nutantem  vel 
errantem  solidat  lectio.  et  vigilia»,  ct  oi*atio :  concu- 
piscentiam  vero  ferventem  madcfi\cit  esuries  ct  la- 
bor  «t  sollicitudo  :  iracundiam  autem  perturbatam 
reprimit  psalmodia,  et  longanimitas,  et  niisericor- 
dia,  sed  haec  opporlunis  tcmporibus,   ct  raensura 


quia  praevaluit  quis  efTugerc  de  ore  inimici,  hoc  ad- 
mirare. 

26.  Dixit  mcmomtus  abbas  Theodorus :  Multi  eli- 
gunt  in  hoc  saiculo  tcmporalcm  quictcm,  antequam 
prsestet  eis  Dominus  requicm. 

27.  Diccbant  dcabbateJoanne  statura  brevi,  quia 
dixciitaliquando  fratri  suo  majori :  Volebam  esse 
so.curus  sicut  angeli  sunt  securi,  nihil  operantes, 
sed  sino  iiitcrmissionc  servientcs  Dco ;  et  spolians  se 
quo  vestitus  crat.  abiitin  eremo  (Ruff-,  L  iii,  «.56). 
Et  facta  ibi  hcbdomada  una,reversus  est  ad  fratrem 
suum  ;  ct  dum  pulsaret  ostium,  respondit  ei  ante- 
quam  apcrirct,  dicens  :  Quis  es  tu?  Et  ille  dizit: 


917 


VERBA  8ENI0RUM. 


918 


Ego  sum  Joannes.  Et  respondit  frater  ejas,  et  dixit A  agnoscentes  quoniam  in  oranibus  obedientcs  sunt. 


ei  :  Joannes  angelus  factus  est,  et  ultra  inter  ho- 
mines  non  est.  Ille  autcm  pulsabat  dicens  :  Ego 
sum.  Et  non  aperuit  ei,  sed  dimisit  eum  affligi. 
Postea  vero  aperiens  dixit  ei  :  Si  homo  es,  opus 
habes  iterum  operari,ut  vivas;  si  autem  angelus  es, 
quid  quaeris  intrare  in  cellam.  Et  ille  poenitentiara 
agens,  dixit :  Ignosce  mihi,  frater,  quia  peccavi. 

S90  28.  Venerunt  aliquando  senes  iti  Scythi, 
et  erat  cum  eis  abbas  Joannes  Nanus  ;  et  dum  co- 
mederent,  surrexit  quidampresbyter  vir  magnus,ut 
daret  per  singulos  vasculum  aquec  parvum  ad  biben- 
dum ;  et  nemo  acquievit  accipere  ab  eo,  nisi  solus 
JoannesBrevis.  Admirati  sunt  autem  caeteri,  etdixe- 
runt  ei  :  Quoraodo  tu  cum  sis  omnium  minor,  pi*8e- 


31.  Frater  interrogavit  abbatem  Joseph,  dicens  : 
Quid  feciam,  quia  nec  molestiam  ferre  possum,  nec 
laborare,  et  dare  eleemosynam?  Et  dicit  ei  senex  : 
Si  non  potes  horum  nihil  facere,  vel  serva  conscien- 
tiam  tuam  ab  omni  malo  proximi  tui,  et  ita  salvus 
eris ;  Deus  autem  animam  sine  pcccato  quaerit. 

32.  Dixit  abbas  Isaac  Thebaeus  fratribus  suis  : 
Pueros  hic  non  adducatis,  quia  propter  pueros  in 
Scythi  quatuor  ecclesiae  ereraus  factae  sunt. 

33.  Interrogavit  abbas  Longinus  abbatem  Lucium, 
dicens  :  Habeo  tres  cogitationes  :  unam  ut  ad  pere- 
grinationem  vadam.  Et  respondit  ei  senex  :  Si  non 
tenueris  linguam  tuam  nbicunque  perrexeris,  non 
eris  peregrinus.  Sed  refrena  hic  linguam  tuam,  et 


sumpsisti  ministerio  uti  viri  senis  et  magni  ?  Et  dicit  g  eris  etiam  hic  peregrinus.  Etdixit  ei  abbas  Longi- 


eis :  Ego  quando  surgo  dare  aquam,  gaudeo  si  omnes 
biberint,  ut  mercedem  acquiram ;  nunc  igitur  pro- 
pterea  ego  suscepi,  ut  faciam  ei  qui  surrexitinvenire 
mercedem,neforte  etiam  contristetur nullo  sumente 
ab  co.  Hffic  cum  dixisset,  adrairati  sunt  oranes  de 
discretione  ejus. 

29.  Interrogavit  aliquando  abbas  Pastor  abbatera 
Joseph,  dicens  :  Quid  faciara,  quando  approximant 
mihi  aliquae  tentationes  ;  resisto  illis,  an  permitto 
intrare  ?  Dicit  ei  senex  :  Diraitte  intrare,  et  pugna 
cum  eis.  Revertens  ergo  in  Scythi  sedebat ;  et  conti- 
git  ut  veniens  quidara  a  Thebaida  in  Scythi  narraret 
fratribus,  se  interrogasse  abbatcm  Joseph :  Quando 
approximat  mihi  tentatio,  resisto  ei,  an  dimitto  in- 


nus :  Alia  cogitatio  mea  est,  ut  jejunem  biduanas 
levando.  Et  respondit  ei  abbas  Lucius  :  Isaias  pro- 
phcta  dixit :  Si  curvaveris  velut  circulum  cervicem 
tuam,  nec  sic  ent  acceptura  jejunium  tuum  (Fsaw 
Lxiii);  sed  magis  contine  mentem  tuam  a  cogitatio- 
nibus  raalis.  Et  dixit  abbas  Longinus  :  Tertium  est 
dispositura  raeum,  ut  declinem  horainura  aspectus. 
Et  respondit  ei  abbas  Lucius :  Nisi  prius  correxeris 
vitara  tuam  inter  alios  conversando,  neque  solus 
habitans  conigere  te  praevalebis. 

34.  Dixit  abbas  Macarius  :  Si  recordamur  mala 
quae  inferuntur  nobis  ab  horainibus,  araputamus 
menti  nostrae  virtutem  recordandi  Deura  ;  si  autem 
recordaraur  malorura  quae  daemones  excitant,erimu8 


trare?  etdixerit  ei :  Oninino  non  diraittas  t^ntatio- C  imperforabiies  [Pasch.^  c.  37,  n.  4;  Append.  Mart,, 
nem  in  te,  sed  cito  abscinde  eam.  Audiens  autem     n.  45). 


abbas  Pastor,  quia  sic  dixcrit  huic,  qui  venerat  a 
Thebaida,  abbas  Joseph  surgens  iterum  abiit  in 
Panepho  ad  abbatcm  Joseph,  ct  dicit  ei :  Abba,  ego 
tibi  comraisi  cogitationes  raeas,  et  tu  aliter  dixisti 
mihi,  aliter  autcm  fratri  de  Thebaida.  Et  dicit  ei  se- 
nex  :  Scis  quia  diligo  tc?  Et  respondit  :  Etiam. 
Nonne  tu  raihi  dixisti,  ut  sicutmihi  ipsi,  ita  tibi  di- 
cerem  quodsentirem?  Etenim  si  intraverint  tenta- 
tiones,  et  dederis  atque  acceperis  cum  eis,  probatio- 
rem  te  faciunt;  ego  autem  velut  mihi  ipsi  sic  tibi 
locutus  sum  :  sunt  autcm'  aliqui  quibus  nec  approxi- 
raare  expedit  passiones,  sed  statim  dcbent  abscin- 
dere  eas. 


n 


35.  Dixitabbas  Mathois  :  Nescit  Satanas  qua  pas- 
sione  seducatur  anima,  et  ideo  serainat  quidera  in 
ea  ziziniam  suam,  sed  metere  nescit  :  spargit  ali- 
quando  semina  fomicationura,  aliquando  detractio- 
nura,  et  cseterarum  similiter  passionum ;  et  in  qua 
passione  viderit  animam  declinantem,  hanc  ei  mini- 
strat :  nam  si  sciret  ad  quid  proclivis  est  anima, 
non  ei  divei^sa  vel  varia  seminaret. 

30.  Narraverunt  de  abbate  Nathyra,  qui  fuit  disri- 
pulus  abbatis  Silvani,  quia  cum  sederct  in  celia  sua 
in  monte  Sina,  mediocriter  gubemavit  vitam  suam 
de  his  qua}  erantnecessaria  corpori  (Append,'Pallad.^ 
c,  20,  n.  18).  Quando  autem  factus  est  episcopus  in 


30.  Item  dixit  abbas  Pastor  :  Vcni  aliquando  in     Pharan,  niultum  coartabat  aniraara  suam  in  duritia 


Heracleo  inferiore  ad  abbatera  Joscph,  et  habebat  in 
monasterio  suo  arborera  sycomorum  pulchrara  nimis; 
et  dicebat  mihi  a  mane  :  Vadc,  et  colligc  tibi,  et 
manduca.  Erat  autem  scxta  feria.  Ego  autem  non 
comedi  propter  jejunium ;  et  rogavi  eura  dicens  :  Dic 
mihi  propterDominum  rationenihujus  rei,  quia  dice- 
bas  mihi :  Vade,  manduca.  Ego  quidem  propter  jeju- 
nium  non  abii,  sed  erubescebam,  quia  mandatura 
tuum  non  feceram,  cogitans  quiasine  ratione  niihi 
haBC  non  pneceperas.  Ille  autem  respondit  :  Patres 
seniores  non  loquuntur  ab  initio  fratribus  recta,  sed 
magis  distorta;  ct  si  viderintquiaeaquactoita  sunt 
fhciunt,  jam  eis  non  loquuntur  nisi  qua}  expediunt. 


continentiae.  Et  dicit  ei  discipulus  suus  :  Abba, 
quando  eraraus  in  ererao  non  te  itaSOO  cruciabas. 
Et  dicit  ei  senex  :  Fili,  iilic  solitudo  erat,  et  quies, 
et  paupertas,  propterea  volebara  gubernare  corpus 
meum,  ne  infirmarer,  et  qnaererem  quod  non  habe« 
bam  :  nunc  autem  hic  saeculum  est,  et  occasiones 
sunt  excedendi  plurimae ;  et  si  in  infirmitatem  in- 
currero,  sunthic  qui  succurrant,  ne  propositum  mo- 
nachiperdam. 

37.  Frater  interrogavit  abbatcraPastorera,  dicens : 
Perturbatio  mihi  ilt,  et  volo  derelinquere  locum 
istum.  Et  dicit  ei  senex  :  Pro  qua  causa  ?  Et  iile 
dixit  :  Quia  audio  verba  do  quodam  fratre,  quae  roe 


919 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  V. 


010 


non  8Ddificant.  Et  dicit  ei  senex :  Non  sunt  vera  qu»  A  Respondit  ei  senez  :  Iste  de  snrsiim  ert,  et  de  cc^le- 


audisti  ?  Et  dixit  ei  :  Etiam,  Pater,  vera  sunt :  nam 
frater  quidixitmihi,  fidelis  est.  Et  respondens  dixit : 
Non  est  fidelis  qui  tibi  dixit ;  nam  si  esset  fidelis, 
nequaquam  diceret  tibi  talia  :  Deus  autem  audiens 
vocem  Sodomorum,  non  credidit,  nisi  descenderet  et 
videret  oculis  suis  [Gen,  xviii).  Et  ille  dixit  :  Et  ego 
vidi  oculis  meis.  Haec  audiens  senex,  respexit  in  ter- 
ram,  et  tenuit  parvam  festucam,  et  dicit  ei  :  Quid 
est  hoc  ?  Et  ille  respondit  :  Festuca  est.  Iterum  in- 
tendit  senex  ad  tectum  cellae,  et  dicit  ei :  Quid  est 
hoc?  Et  ille  respondit :  Trabes  est,  qua;  poi*tat  te- 
ctum.  Et  dixit  ei  senex  :  Pone  in  corde  tuo  quia 
peccata  tua  sic  sunt  sicut  trabes  haec ;  illius  autem 
fratris  de  quo  loqueris,  veiut  haec  parva  festuca.  Au- 


stibus  loquitur;  ergo  autem  de  deorsum  snm,  et  de 
terrenis  loquor ;  si  ergo  mihi  locutus  fuiaset  de  pas- 
sionibus  animae,ego  utique  responderem  ei ;  si  autem 
de  spiritualibus,  ego  haec  ignoro.  Exiens  ei^  frater 
dixit  iili :  Quia  senexnon  cito  de  Scripturis  loquitur, 
sed  si  quis  ei  loquitur  de  passionibus  animas,  re- 
spondetei.Illeautemcompunctus  intravitad  senem, 
etdixitei :  Quid  fJEusiam,  abba,  quia  passiones  aninue 
dominantur  mei?  Et  intuens  eum  senez  gaudens, 
dixit  ei :  Modo  bene  venlsti ;  nunc  aperiam  os  meum 
de  his,  et  implebo  illud  bonis.  Ilie  autem  valde  sedi- 
ficatus  dicebat :  Vere  hsec  est  via  charitatis.  Et  gra- 
tias  agens  Deo,  quia  tam  sanctum  virum  videre 
meruit,  reversus  est  in  regionem  suam. 


diens  autem  abbas  Sisois  hunc  sermonem ,  ad  miratus  B     40.  Frater  interrogavit  abbatem  Pastorem,  dicens: 


est,  et  dixit :  In  quo  te  beatum  faciam,  abbas  Pastor? 
Verurataracn  veiut  pretiosus  lapis,  ita  verba  tua 
gratia  et  gloria  plena  sunt. 

38.  Venerunt  aliquando  presbyteri  regionis  iliius 
ad  monasteria  vicina,  in  quibus  ctiara  erat  et  abbas 
Pastor ;  ct  intravit  abbas  Anub,  et  dixit  ei  :  Roge- 
raus  presbyteros  istos  hodie  accipere  hic  in  charitate 
dona  Dei.  Ille  autera  stans  diu  non  dedit  ci  respon- 
sura  ;  abbas  vero  Anub  contristatus  exiit.  Dixerunt 
autem  abbati  Pastori,qui  juxta  eura  se  debant :  Quare 
non  dedisti  ei  responsura?  Etdicit  eis  abbas  Pastor : 
Ego  causara  non  habeo;  jara  enim  mortuus  sura. 
Mortuus  enira  non  loquitur ;  non  igitur  reputetis 
me,  quia  hic  vobiscum  sura. 


39.  Abiit  quidara  frater  aliquando  de  monasterio  G  otiosse  ernnt. 


Feci  peccatura  grande,  et  volo  triennio  poenitere. 
Dixit  autem  ei  abbas  Pastor :  Multum  est.  Et  dixit  ei 
frater :  Jubes  annum  unum  ?  Et  dixit  iterum  senex : 
Muitum  est.  Qui  autem  praesentes  erant  dicebant : 
Usque  ad  quadraginta  dies  ?  Senex  iterom  dixit : 
Multura  cst.  £t  adjecit  dicens  :  Ego  pnto,  qnia  si  ez 
toto  corde  horao  poenituerit,  et  non  apposuerit  fiicere 
iterura  unde  poenitentiam  agat,  etiara  triduanam 
poenitentiara  suscipiat  Deus. 

41 .  Interrogavit  eura  abbas  Aramon  de  immundis 
cogitationibus,  quas  cor  hominis  generat ;  et  de  vanis 
desideriis.  Et  dixit  ei  abbas  Pastor :  Nunquid  gloria- 
bitur  OOl  securis  sine  eo  qui  incidit  cum  ipsa 
(Isai,  x)  ?  Et  tu  ergo  non  eis  porrigas  manus,  et 


abbatis  Pastoris  in  peregre  (/?m^.,  lib,  ni,  n.  114), 
et  applicuit  ad  quemdara  solitarium  ;  erat  enira  illc 
habcns  cura  oranibuscharitatem,  et  raulti  veniebant 
ad  eura.  Nuntiavit  autcra  ei  frater  iile  quaedara  de 
abbatc  Pastore  :  qui  audiens  virtutem  animi  ejus, 
desideravit  eura  videre.  Cura  revcrsus  autera  fuisset 
frater  illo  in  ^Egypto,  post  aliquanturalempus  sur- 
gens  supradictus  solitarius,  venit  ut  peregrinus  in 
iEgyptum  ad  euradera  fratrera,  qui  prius  applicucrat 
apud  ipsuni,  dixerat  enira  ei  ubi  maneret.  Videns 
autemille,  rairatus  est  et  vuldegavisus.  Dixit  autem 
ei  ille  soiitarius  :  Ostcnde  charitatem  quam  habcs 
in  me,  et  duc  me  ad  abbatera  Pastorera.  Et  toliens 
eum,  duxit  ad  senera,  et  nuntiavit  ei  de  eo,  dicens : 


42.  Interrogavit  eumdcm  serraonem  abbas  Isaias. 
Dicit  abbas  Pastor  :  Sicut  capsa  plena  vestibus,  si 
dimissafuerit  tempore  longo,putrefiunt  vestes  in  ea, 
ita  sunt  et  cogitationes  in  corde  nostro;  si  nonfece- 
rirauseacorporaliter,  tempore  longo  exterminabun- 
tur  et  putrefient. 

43.  Interrogavit  abbas  Joseph  de  eadem  re  ;  et 
dixit  abbas  Pastor  :  Sicut  quis  claudens  serpentem 
vel  scorpionera  in  vasc,  otobturat  eura,  procedente 
tempore  omnino  moritur  ;  ita  malignae  cogitationes, 
qu2e  studio  daemonum  puliulant,  patientia  ejus  cui 
imraittuntur  paulatira  deficiunt. 

44.  Intcrrogavit  abbas  Joscph  abbatem  Pastorem, 
dicens  :  Quomodo  opus  est  jejunare  (/2ti/f.,  lib.  lU, 


Quidara  raagnus  homo,  et  multara  charitatcra  ha-  Dn.  45)?  Et  dixit  abbas  Pastor  :  E^go  volo  ut  quotidie 


bens,  et  honorera  plurimura  in  provincia  sua,  venit 
desiderans  videre  te.  Suscepit  ergo  eura  cura  gratu- 
latione  senex,  et  salutantes  sc  invicera  resederunt. 
Ccppit  autem  loqui  peregrinusille  frater  de  Scripturis 
sanctis,  et  derebus  spiritualibus  atque  coelesubus; 
abbas  autcra  Pastor  avertit  faciera  suara,  et  non  de- 
dit  ei  responsura.Videns  autem  ille  quia  non  loquc- 
retur  ei,  contrisUitus  exiit,  et  dicit  fratri  illi  qui  eum 
adduxcrat :  In  vanura  iter  istud  assurapsi ;  veni  ad 
sonera,  et  eccc  ncc  loqui  luecum  dignatur.  Intravit 
auterafraterad  abbateraPastorcm,  et  dicitei :  Abba, 
propler  te  venit  magnus  hic  vir,  habens  tantara  glo- 
riam  in  loco  suo,  quai*e  non  locutus  es  cum  co  ? 


manducans  subinde  paululum  subtrahat  sibi,  ne  sa- 
tietur.  Dicit  ei  abbas  Joseph  :  Ergo  quando  eras  ju- 
venis,  non  jejunabas  biduanas  levando?Et  dizit  ei 
senex  :  Crede  mihi,  quia  et  triduanas,  et  hebdoma- 
dam ;  sed  et  haec  orania  probaverunt  senes  magni ;  et 
invenerunt  quia  bonura  est  quotidie  manducare,  per 
singulos  dies  parura  minus;  et  ostenderunt  nobis 
viam  lianc  regalem,  quia  levior  est  et  £Eicilis. 

45.  Dixit  abbas  Pastor  :  Non  habites  in  loco  ubi 
vides  aliquos  habcutes  adversum  te  zelum,  quia  ibi 
non  proficies. 

46.  Frater  vcnit  ad  abbatem  Pastorem,et  dicit  ei : 
Semino  agrura  meum,  et  facioezipso  agapem.  JH^ 


921 


VERBA  SENIORUM. 


922 


cit  ei  senex:  Bonnm  opns  facis.  Et  discessit  cum  A     54.  Dixititerum:  Qui  querulosus  est,  monachus 


proposito  animi,  etadjiciebat  ad  agapem  quam  fa- 
delMit.  Hoc  autem  audiens  abbas  Anub,  dizit  abbati 
Pastori :  Non  timesDeum,  quia  siclocutus  esfratri 
iUi?  Et  tacuit  senex.  Post  duosautemdiesmisitab- 
bas  Pastor  ad  fratrem  illum,  et  vocavit  eum  ad  se, 
et  dixit  ei,  audiente  abbate  Anub :  Quid  me  interro- 
gasii  illa  die  ?  quia  mens  mea  alibi  erat.  Et  dixit  ei 
firater :  Hoc  dixi,  quia  semino  agrum  meum,  et  de 
hoc  qnod  colligo,  ex  ipso  facio  agapem.  £t  dixit  ei 
abbas  Pastor :  Putavi  quiadefratre  tuo  illo,  qui  laicus 
ebt,  diceres ;  si  autem  tu  facis  haec,  non  est  opus  mo- 
nachi.  Ille  autem  contiistatus  est  audiens,  et  dixit : 
Aliud  opus  nonfacio  nec  scio,  nisi  ho3  ;  et  nonpos- 
sum  seminare  agrum  meum  ?  Cum  autem  discessis* 


non  est ;  qui  malum  promalo  reddit,  monachus  non 
est;  qui  iracundus  est,  monachusnonest. 

55.  Frater  venit  ad  abbatem  Pastorem,  et  dicit  ei: 
Multae  cogitationes  veniunt  in  anima  mea,  et  pericli- 
tor  in  eis.  Et  ejecit  eum  senex  sub  aere  nudo,  et  di- 
cit  ei :  Expande  sinum  tuum  et  apprehende  ventum. 
£t  ilie  respondit :  Non  possum  hoc  facere.  Et  dicit 
ei  senex  :  Si  hoc  non  potes  facere,  nec  cogitationes 
prohibere  potes  ne  introeant,  sed  tuum  est  eis  resi- 
stere. 

56.  Frater  quidam  interrogavit  eum  dicens  :  Di- 
missa  est  mihi  omnis  hsereditas,  quid  009  ^&cio  ex 
ea  ?  Et  dicit  ei  abbas  Pastor :  Vade,  et  posttresdies 
veni,  et  dico  tibi.  Venit  autem  sicut  prsefinivit,  et 


set,  coepit  abbas  Anub  pcenitentiam  agere  apud  ab-B  dicit  ei  senex :  Quid  tibi  habeo  dicere,  frater?  Si 


batem  Pastorem,  dicens  :  Ignosce  mihi.  Dixit  ei  ab- 
bas  Pastor:  Ecco  ab  initio  sciebam,  quia  non  est 
opus  monachi,  sed  secundum  animum  ejus  locutus 
sum  ei,  et  excitavi  animum  ejus  ad  profectum  chari- 
tatis  ;  nunc  autem  abiit  tristis,  et  tamen  istud  opus 
facit. 

47.  Frater  quidam  inten^ogavit  abbatem  Pastorem, 
dicens :  Quid  est  illud  quod  scriptum  est:  Qui  ira- 
adtur  fratri  suosinccausa(3fa(^/i.  v  m  Grxco)?  Et 


dixero,  Da  eam  in  ecclesiam,  clericisibifacientcon- 
vivia  ex  ea  ;  si  autem  dixero,  Daeamparentibustuis, 
non  est  tibi  merces ;  si  vero  dicam,  Dapauperibus, 
securus  eris.  Quidquid  ergo  vis,  vade,  fac,  ego  causas 
non  habeo  (Pasch,y  c.  36,  n.  4,  nomine  Sisois ;  Ap* 
pend.  Mart.,  n.  7), 

57.  Dixit  iterum  abbasPastor :  Si  venerittibi  co- 
gitatio  de  rebus  corpori  necessariis,  et  delegaveris 
semel ;  et  iterum  venerit,  et  delegaveris,  quid  fiat  ? 


ilie  respondit :  Ex  omni  re  qua  te  gravare  voluerit  jam  tertio  si  vcnerit,  non  intendas  ei,  otiosa  est 

frater  tuus,  si  ii*asceris  adversus  eum,  donecoculum  enim. 

taura  dexteram  ejicias,  et  a  te  projicias,  sinecausa        58.  Frater  quidam  dixit  abbati  Pastori  :  Si  video 

irasceris  ei ;  si  autem  aliquis  voluerit  te  separare  a  rem  aliquam,  vis  ut  dicam  illam  ?  Dicit  ei  senex  : 

Deo,  pro  hoc  irascere.  Scriptum  est :  Qui  responderit  verbum  antequam  au- 
48.  Dixit  abbas  Pastor :  Si  peccaverit  homo  et  nonC  diat,  stultitia  eiet  opprobrium  est  (Eccli.  xi).  Si  ei^o 

negaverit,  dicens,  Peccavi ;  non  increpes  eum,  quia  interrogatus  fueris,  dic  ;  sin  alias,  tace. 


frangis  propositum  animiejus.  Siautem  dixeris:  Non 
contristeris,  frater,  sed  observa  de  caetero,  excitas 
animum  ejus  ad  poenitentiam. 

49.  Dixit  iterum  qui  supra  :  Bonum  cst  experi- 
mentum.  Experimento  enim  homines  probatiores 
sunt. 

50.  Item  dixit  qui  supra :  Si  quis  docet  aliquid  et 
non  facit  quod  docet,  similis  est  puteo  qui  omnes  ad 
80  venientes  satiat  et  delet  sordes,  seipsum  autem 
purgare  non  potest ;  sed  oranis  spurcitia  et  immun- 
ditia  in  eo  est  {Ruff.y  l.  iii,  n.  183). 

51.  Dixit  iterum  ipse:  Est  homo  qui  seipsum  ag- 
noscit.  Dixit  iterum  :  Quia  est  homo  qui  videtur  ore 


50.  Dixit  iterum  abbas  Pastor,  quia  dixerat  abbas 
Ammon  :  Est  homo  qui  portat  toto  tempore  vitse 
suse  securim,  et  non  potest  dejicere  arborem  ;  est 
autemnlter  habens  usum  incidendi,  et  in  paucis 
plagis  dejicit  arborem.  Dicebat  autem  securim  di- 
scretionem  esse. 

60.  Iterum  dixit :  Voluntas  honiinis  murus  est 
aereus,  et  lapis  percutiens  inter  ipsum  et  Deum.  Si 
ergo  reliquerit  hsec,  dic  ci  et  ipse,  quod  in  psalmo 
scriptum  est :  In  Deo  meo  transgrediar  mumm;  et : 
Deus  meus,  impolluta  via  ejus  (Psal.  xvii).  Si  enim 
justitia  subvenerii  voluntati,  laborat  homo. 

61 .  Frater  interrogavit  abbatem  Pastorem,  dicens: 


tacere,  cor  autem  ejus  condemnat  alios  ;  hic  ergo  rv  Damnura  aniraae  meae  patior,  quod  sum  cum  abbate 


sine  cessatione  loquitur.  E^t  et  alius  a  mane  usque 
ad  vesperam  loquens,  et  tacitumitatem  tenet ;  hoc 
autem  ideo  dixit,  quia  nunquam  sine  audientium  uti. 
litate  locutus  est. 

52.  Itemm  dixit :  Quia  si  sunt  tres  in  unum,  ex 
quibus  unus  bene  quiescat,  alius  infirmetur  et  gra- 
tias  agat,  tertius  vero  ministret  eisex  sincera  volun- 
tate,  hi  tres  similes  sunt,  veiut  etiara  si  unius  sint 
operis.* 

53.  Iterura  dixit :  Malitia  nequaquara  cxpellitma- 
Utiam ;  sed  siquis  tibi  male  facit,  tu  bene  fac  ei,  ut 
perbonumopus  tuuradestruas  malitiara  ipsius  (Huff,, 
U  lu,  n.  79.  Pasch.^  c.  7,  n.  3). 


raeo.  Quid  ergo  jubes?  Maneo  adhuc  apud  ipsum  ? 
Et  sciebat  abbas  Pastor,  quia  I<ederetur  anima  ejus 
per  abbatem  suum,  et  admirabatur  quare  vel  inter- 
rogabat  eum,  si  manere  deberet  cum  illo.  £t  dixit 
ei :  Si  vis,  csto.  Et  discedens,  mansit  apud  eum. 
Venit  autem  itemra  dicens  abbati  Pastori :  Oravo 
animam  meam.  Etnon  dixit  ei  abbas  Pastor  :  Di- 
scede  ab  eo.  Venit  tertio,  etdixit :  Crede  mihi,  jam 
non  ero  cum  eo.  £t  dicit  ei  scnex  :  Ecce  modo  sal- 
vatus  es,  vade,  et  non  sis  ultra  cura  eo.  Dixit  enim 
abbas  Pastor  eidera  :  Homo  qui  vidit  damnum  pati 
aniraara  suam,  non  opus  habet  interrogare.  Etenim 
de  occultis  cogitationibus  interrogat  quis,  utseniores 


m 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


924 


probare  possini;  de  manifestis  autem  peccatis  non  A 
est  opus  interrogare,  sed  statim  abscindere. 

62.  Interrogavit  abbas  Abraham,  qui  erat  abbatis 
Agathonis  discipulus,  abbatem  Pastorem,  dicens : 
Quare  me  sic  daBmonesimpugnant?  £t  dicitei  abbas 
Pastor  :  Te  impugnant  daemones  ?  Non  pugnant  no- 
biscum  damones,  quando  voluntates  nostras  faci- 
mus  ;  quia  Toluntates  nostrae  daemones  factae  sunt, 
et  lue  sunt  quae  tribulant  nos  ut  faciamus  eas.  Si 
autam  vis  scire  quales  sunt  cum  quibus  daemones 
pugnant ;  cum  Moyse  et  similibus  ejus. 

63.  Dixit  abbas  Pastor,  quia  frater  quidam  inter- 
rogaverit  abbatem  Moysem,  dicens  :  Qualis  homo 
mortiiicat  se  ?  homo  a  proximo  suo  ?Et  respondit  ei: 
Nisi  posuerit  homo  in  corde  suo  quia  triennium  ha- 
bet  in  sepultura,  non  attingitad  hoc  verbum  (RufT,^  B 
L  lU,  n.  102;  Pasch.j  c,  43,  n.  2,  notnine  Stlvani ; 
Append.  MarL,  n.  108). 

6'i.  FVater  interrogavitabbatcm  Pastorem,  dicens: 
Quomodo  oportet  monachum  sederein  cella  ?  Etdixit 
ej  senex :  Sedere  in  cella,  quantum  ad  id  quod  in 
manifesto  est,  hoc  est^  ut  faciat  opus  manuum,  etse- 
mel  comedat,  et  taceat,  et  meditetur ;  occulte  cnim 
proficere  in  cella,  hoc  est,  ut  portet  unusquisque 
opprobrium  suum  in  omni  loco  quocunque  perrexe- 
rit,  et  ut  ministerii  horas  custodiat,  et  de  occultis 
non  negligat.  Si  autem  contigerit  tempus  ut  vacet 
ab  opere  manuum,  intret  ad  ministerium  operis  Dei, 
et  id  sine  aliqua  perturbatione  consummet.  Finis 
autem  horum  est  ut  comitatum  simul  conversan- 
tium  bonorum  teneas,  et  revoceris  a  malorum  co-  ^ 
mitatu. 

65.  Venerunt  aliquando  duo  fratres  ad  abbatem 
Pampo,  et  interrogavit  unus  ex  eis,  dicens  :  Abba, 
ego  bidtto  jejuno,  et  duos  paximates  manduco  ;  pu- 
tas  salvo  animam  meam,  an  seducor  ?  Et  alter  dixit: 
£go  coliigo  de  opere  manuum  mearum  duas  siliquas 
diumas,  et  parum  ex  eis  retineo  ad  victum,  aliud 
autem  expendo  in  eleemosynam :  putas  salvus  ero, 
an  seducor?  Et  cum  plurimum  rogarent  eum,  ille 
non  respondebat  eis.  Post  quatuor  autem  dies  cum 
discessuri  essent,  rogabant  eos  clerici,  dicentes : 
Nolite  tristari,  fratres,  Deusvobis  praestabit  merce- 
dem  ;  sic  est  enim  consuetudo  hnjus  senis,  noncito 
loquitar,  nisi  Deus  eidederitquoddicat.  IntraveruntD 
ergo  ad  senem,  et  dixerunt  ei :  Abba,  ora  pro  nobis. 
Et  iUe  dixit  eis :  Ambulare  vultis  ?  Et  dixerunt : 
Etiam.  £t  intuens  eos,  in  semetipso  accipiens  opera 
eonim,  scribebat  in  terram,  et  dicebat :  Pambo  bi- 
duo  jejunat,  et  duos  paximates  manducat ;  putas  in 
hocestmonachus^Non.  Iterum  dicebat :  Et  Pambo 
laborat  in  die  duas  siliquas,  et  dat  eas  in  eleemosy- 
nam ;  putas  in  hoc  est  monachus?  Necdum.  Et  pau- 
lulum  reticens,  dixit  ad  eos :  Bonum  quidem  opera- 
ris,  sed  si  custodias  conscientiam  ^lOS  tuam  cum 
proximo  tuo,  ita  salvabcris.  In  his  crgo  sic  asdificati 
fratres,  cum  gaudio  discesserunt. 

66.  Frater  quidam  inten*ogavit  abbatem  Pambo, 
diceDs :  Quare  me  prohibent  spiritus  quidam  facere 


bona  proximis?  Dixit  ei  senex  :  Non  sic  loqoaris, 
alioquin  Deum  mendacem  facies  ;  sed  dic  magis : 
Omnino  misericordiam  facere  nolo.  PraeYeniensenim 
Deus  dixit :  Dedi  vobis  potestatem  calcandi  super 
scorpiones  et  serpentes,  et  super  omnem  virtutem 
inimici  {Luca  x),  cur  ergo  tu  immundos  spiritos  non 
conculcas  ? 

67.  Dixit  abbas  Palladius :  Oportet  animam  se- 
cundum  Ghristi  voluntatem  conversantem,  aut  dis- 
cere  iideliter  quae  nescit,  aut  docere  manifeste  quas 
novit ;  si  autera  utrumque,  cum  possit,  non  vult,  in- 
saniae  morbo  laborat.  Initium  cnim  recedendi  aDeo, 
fastidium  doctrinae  est,  et  cum  non  appetit  illnd 
quod  semper  anima  esurit  quae  diligit  Deom  (Ai/- 
/od.,  epist.  ad  Lausum^  iitulo  Heraclidis,  in  edit. 
Herveti). 

68.  Frater  dixit  abbati  Sisoi :  Quare  non  rece« 
dunt  a  me  passiones  ?  Et  dicit  ei  senex :  Quia  vasa 
earumdem  possionum  intra  te  sunt ;  sed  da  eis  j»- 
gnus  suum,  etdiscedent. 

69.  Venit  quidam  frater  ad  abbatem  Silvanumin 
montc  Sina,  etvidit  fratreslaborantes,  et  dixit  seni: 
Nolitc  operari  cibum  qui  perit  (Joan.  vi) ;  Maria  au- 
tem  optimam  partem  elegit  (Lucas  x).  Et  dicit  senex 
discipulo  suo :  Voca  Zachariam,  et  mitte  firatrem 
istum  in  cellara,  ubi  nihil  est  (Ruff.^  l.  iii,  n.  55). 
Etcum  factafuissethoranona,  intendebatadostiam, 
si  mitterent  et  vocarent  eum  ad  manducandum ;  et 
cum  nemo  loqueretur  ei^  surgens  venitadsenem^et 
dicitci :  Abba,  hodie  fratres  non  comedemnt?  Et 
dixit  ci  senex  :  Etiam  jam  comedenint.  Et  dicit  ei 
frater :  Et  quare  me  non  vocasti  ?  Et  respondit  se- 
nex  :  Tu  homo  spiritalises,  et  non  indiges  hocdbo; 
nos  autcm  camales  sumus  et  volentes  manducare, 
propterea  operamurraanibusno&tris ;  tu  vero  bonam 
partem  elegisti,  legens  tota  die,  et  nolens  snmere 
cibura  carnalcra.  Qui  cura  haec  audisset,  prostravit 
se  ad  poenitentiara,  diccns :  Ignosce,  mi  abba.  ¥X 
dixit  senex  :  Puto  opus  habet  omnino  Maria  Mar- 
tham^  per  Martham  enim  Maria  laudatur. 

70.  Dixit  sancta  Syncletica  :  Qui  sensibiles  divi- 
tias  de  labore  et  periculis  raaris  colligunt,  quande 
multa  lucrantur,  tuncpluradesiderant,  etquaeha« 
bent,  velut  nihilura  reputant ;  ad  ea  vero  quae  nec- 
dura  habent  omnera  intentioneraanimi  tendunt.Nos 
autem  et  eomm  quae  quaerenda  sunt,  nihilhabemus, 
et  nolumus  possidere  quae  necessaria  snnt  propter 
timorera  Dei. 

71.  Dixit  iterum  :  Est  tristitia  utilis,  et  est  tristi- 
tia  quse  corrurapit.  Tristitia  ergo  utilis  est,  nt  pro 
peccatis  ingemiscaraus,  et  pro  ignorantia  proximo- 
rum,  et  ut  non  cadarans  a  proposito,  ut  perfectio- 
nera  bonitatis  attingamus:  hae  sunt  species  vene  tri- 
stitiae.  Est  enim  et  adversarii  nostri  ad  haec  quaedam 
conjunctio.  Iramittit  enira  tristitiara  sine  aliquara- 
tione,  quara  taediura  appellaverunt.  Oportet  ergo 
talcraspiritum  saepius  orando  et  psaliendo  magisde- 
pellere. 

72.  Dixit  iterum :  Estenimex  immisaione  diabeli 


m 


VERBA  SENIORUM. 


926 


extensa  dara  ab$tinentia,  nam  et  sequaces  ejus  fa-  A  sanare,  misit  post  ipsum  et  revocavit  eum.  Qui  cum 


ciant  hoc ;  quando  ergo  discemimusdivinam  et  rega- 
lem  abstinentiam  a  tyrannica  atque  diabolica  ?  Ma- 
nifestum  est  quia  mediocri  tempore  conversationis 
taa&  una  regula  jejunii  sit  tibi.  Non  subito  quatuor 
aut  quinque  dies  continuos  jejunas,  ct  iterum  mul- 
titudine  ciborum  solvis  virtutem  ?  hoc  enim  laetifi- 
cat  diabolum.  Seraper  enim  quodsine  mensura  est, 
corruptibile  est.  Noli  ei^go  subito  arma  tua  expende- 
re,  ne  nudus  inventus  in  bello  facilecapiaris  ;  arma 
vero  nostra  corpus  nostrum  est,  anima  vero  nostra 
miles  est.  Utrisque  ergo  diligentiam  praBsta,  ut  pa- 
ratus  sis  ad  id  quod  necesse  est. 

73.  Venerunt  aliquando  duo  senes  dc  partibus 
Pelusii  ad  abbatissam  Saram.  £t  cum  ambularent, 


venisset,  cum  gaudio  iterum  suscepit  eum,et  inter- 
rogavit  eum,  dicens :  Ex  qua  provincia  es  ?  Et  ille 
dixit :  iEgyptius  sum.  Et  dixit  ei :  Cujus  civitotis  ? 
Et  respondit :  Ego  omnino  non  fui  de  civitate,  nec 
habitavi  aliquando  in  civitate.  Etdixit  ei :  Antequam 
monachus  esses,  quid  operabaris  in  possessione  qaa 
manebas?  Et  ille  respondit :  Custos  eram  agronim, 
Etdicitei:  Ubi  dormiebas?  Respondit:  In  agro.  £t 
dixit:  Habebas  aliquid  stratus?  Etrespondit:  Ego 
in  agro  habui  habere  stramenta  in  quibus  dormirem? 
Etdixit:  Et  quomodo  dormiebas  ?  Respondit :  In 
terra  nuda. Et  dixit :  Quid  manducabas  in  agro,  aut 
quale  vinumbibebas?  Iterum  respondit:  Quae  sunt 
escse  aut  qualis  potus  in  agro  ?  Et  dixit :  Quomodo 


dicebant  ad  invicem  :  Humiliemus  vetulam  istam.  Bergo  vivebas  ?  Respondit:  Manducabam  panem  sic- 


£t  dicuntei :  Vide  ne  extollatur  animus  tuus,  et  di- 
cas :  Quia  ecce  solitarii  viri  veniunt  ad  mc,  quas 
mulier  sum.  Etdixit  eis  abbatissa  Sara:  Sexu  qui- 
dem  mulier  sum,  sed  non  animo. 

74.  Iterum  dixit  abbatissa  Sara:  Si  poposcero  a 
Deo  ut  omnes  homines  aedificentur  in  me,  invenior 
ante  januas  singulorum  poenitenliam  agens;  sed 
magis  oro  ut  cor  meum  cum  omnibus  purum  sit. 

75.  Dixit  abbas  Hyperichius :  Ille  est  vere  sa- 
piens,  quifactosuo  docet  alios,  non  qui  verbis. 

76.  Venit  aliquando  monachus  quidam  ab  urbe 
Roma,qui  in  palatio  magnum  lccum  habuit,  et  ha- 
bitabatin  Scythi  invicinitate  ecclesias ;  habebat  au- 
tem  secum  unum  servum  qui  ministrabat  ei.  Videns 


cum,  et  si  inveniebam  quodcunque  de  salsamentis, 
et  bibebam  aquam.Et  dixit  senex  :  Grandis  labor. 
Et  dixit :  Erat  ibi  vel  balneum  in  possessione,  ubi  lar 
vareris  ?  £t  ille  dixit :  Non,  sed  in  flumine  lavabar, 
quando  volebam.  Cum  ergo  hsec  omnia  ab  eo  senex 
responsione  ejus  exegisset,  et  cognovisset  modam 
prioris  vitae  ejus  atque  laboris,  volens  eum  proficere, 
narravit  ei  suam  vitam  praeteritam,  quam  kabebat 
cum  esset  saecularis,  dicens:  Me  miserum  qoem  vi- 
des,  de  magna  illa  civitateRoma  sum,  habens  inpaf* 
latio  maximum  locum  apud  imperatorem.  Et  com 
audissetiEgyptius  initia  verborum  ejus,  componcta» 
est,  et  sollicite  quae  dicebantur  audiebat.  Etilleadr 
jecit :  Reliqui  ergo  Romam  et  veni  in  solitadinem 


autem  presbyter  ecclesiae  infirmitatera  ejus,  et  co-C  istam.  Et  iterum  dixit :  Me  quem  vides,  haboi  do- 


gnoscens  quia  de  deliciis  esset  vir  ille,  id  quod  ei 
Dominus  donabat,  ve]  quod  in  ecclcsiam  intrabat, 
transmittebat  ei.Quicum  fecisset  (sic)  viginti  quinque 
annis  in  Scythi,  factus  est  vir  comtemplator,  praevi- 
dens  et  nominatus.  Audiensautem  quidam  demagnis 
monachis  iEgyptiis  opinionem  ejus,  venit  videre 
eum,sperans  corporalem  conversationem  plus  apud 
eum  arduam  invenire.  Qui  cuni  intrasset,  salutavit 
eum ;  et  004  facientes  orationcra  sederunt.Videns 
autcm  iE^gyptius  vestitum  mollibus  rebus,  et  budam 
de  papyro,  et  pellem  stratam  sub  ipso,  ct  modicum 
capitale  de  cartica(d6)  sub  caput  ejus,  sed  et  pedes 
mundos  habentem  cum  caligulis,  scandalizatus  cst 
intra  se  de  eo,  quia  in  loco  illo  non  erat  consuetudo 


mos  magnas  et  pecunias  raultas,  et  contemnens  eaa, 
veni  in  istamparvamceliam.  Iterum  dixit:  Mequem 
vides,  lcctos  vestitos  ex  auro  habui,  habentes  pre« 
tiosissima  stramenta;  et  pro  his  dedit  mihi  Deua 
stramentum  hoc  de  papyro  et  hanc  pellem.  Sed  et 
vestes  mcae  inaestimabili  pretio  dignae  erant,  et  pro 
his  utor  has  viles  reseellas.  Iterum  dixit :  In  pran- 
dio  meo  multum  auri  expendebatur ;  et  pro  illo  mibi 
dedit  modica  olera  haec  et  parvulum  calicem  vini. 
Erant  autem  et  qui  semebant  mihi  plurimi  8ervi,et 
ecce  pro  illis  uni  isti  Dominus  compunxit,  ut  servi- 
ret  mihi.  Pro  balneo  autem  perfundo  modico  aquae 
pedes  meos,  et  caligulis  utor  propter  infirmitatem 
meam.  Et  rursus  pro  calamis  et  cithara  vel  alio  mu- 


taliter  conversandi,  sed  magis  duram  abstinentiamDsico  opere,  quo  delectabar  in  conviviis  meis,  dico 


habere  consueverant.Senexautem  ille  Romanus  ha- 
bens  contemplationcm  sive  praevidentiae  gratiam, 
intellexitquia  scandaLizatus  est  intrase  deeo  iEgy- 
ptius  monachus,  et  dicit  ministrosuo  :  Fac  nobis  ho- 
die  propter  abbatem  qui  \enit,  bonam  diem.  £t  co- 
xit  parva  olera  quae  habebat,  etsurgentes  hora  com- 
f  etenti  comederunt :  habuit  etiam  ct  modicum  vini 
propter  infirmitatem  suam,  et  iilud  biberunt.  £t 
cum  factum  esset  vcspere,  dixenint  duodecim  psal- 
mos,  et  dormicrunt ;  similiter  autem  et  nocte.Sur- 
gens  autem  mane  ^Egyptius  dixit  ei :  Ora  pro  me. 
Etegressus  est,  non  aedificatus  in  eo.  £t  cum  pauiu- 
lam  discessisset,  volens  eum  ille  scnex  Romanus 


mihi  duodecim  psalmos  in  die,  et  duodecim  in  nocte. 
Scd  et  pro  peccatis  meis,  quae  ante  faciebam,  modo 
cum  requie  exhibeo  parvum  et  inutile  ministerium 
Deo.  Vide  ergo  te,  abba,  ut  non  scandalizeria  pro- 
pter  infirmitatem  meam.  Et  haec  audiens  .£gyptiu8 
atqueinsemetipsum  reversus,  dixit:  Vaemihi,  quia 
ego  de  multa  tribulatione  et  plurimo  labore  saBCuli 
magis  ad  repausandum  in  conversationem  monachi 
veni,  et  quod  non  habebam  tunc,  modo  habeo ;  ta 
autem  multa  ex  delectatione  saeculi  voluntate  pro- 
pria  in  tribulationem  venisti,  et  ex  muitagloria  al- 
que  divitiis  venisti  in  humilitatem  et  paupertatem. 
Ex  quo  multum  proficiens  discessit,  et  factus  estti 


927 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


m 


amicus,  et  saepe  veniebat  ad  eum  suac  utilitatis  cau-  A     84.Dixit  quidam  senex :  Quia  horao  si  verbum  qui- 


sa;  erat  enim  vir  discernens,  et  repletus  bono  odorc 
Spiritus  sancti. 

77.  Dicebat  sencx  :  Non  nccesse  est  verborura 
tantum  ;  sunt  enim  plurima  verba  in  hominibus 
tempore  hoc,  sed  opera  necessaria  sunt ;  hoc  enim 
Deus  quaerit,  non  vcrba,  quae  non  habent  fructum. 

78.  Frater  aliquis  interrogavit  quosdam  Patrum  : 
Si  polluitur  aliquis  quando  res  sordida^  cogitat.  Et 
cum  de  hoc  inquisitio  fieret  apudeos,  ahi  dicebant : 
Etiam  polluitur ;  alii  dicebant :  Non;  quia  si  polluitur 
non  possumus  salvari  nos,  qui  idiotac  sumus  ;  scd 
hoc  pertinet  ad  salutem,  si  eaquaecogitamus,  cor- 
poraliter  non  fecerimus.  Ille  autem  frater  qui  inter- 
rogaverat,  non  sibi  sufGcere  judicansvariamrespon- 


dem  habeat,  opera  autem  non  habeat,  assimilatur 
arbori  habenti  folia:  fructum  autem  non.  Sicut  enim 
arbor  fructibus  plena  etiam  foliis  viret,  ita  et  sermo 
consequitur  hominem  qui  habet  operabona. 

85.  Dixit  senex,  quia  aliquando  quidam  lapsus  in 
gravi  peccato,  et  compunctus  ad  poenitentiam,  abiit 
indicare  haec  seni  cuidam,et  non  dixit  ei  quod  fece- 
rat,  sed  quasi  interrogavit,  dicens :  Si  alicui  ascen- 
dat  cogitatio  talis,  habet  salutem  ?  lllc  vero,  quia 
nesciebat  discretionem,responditei :  Perdidisti  ani- 
mam  tuam.  Hoc  audiens  frater,  dixit:Ergo  si  perii, 
vado  ad  sacculum  .  Pcrgens  autem  ille,  deliberavit 
ire  ct  indicare  cogitationes  suas  abbati  Silvano,erat 
enim  hic  Silvanus  magnus  discretor.  Veniens  ergo 


sionem  Patrum,  abiit  ad  senem  probatiorem,  et  in-Bad  eum  frater,  non  dixitei  quodfecerat,  sed  iterum 


terrogaviteumdehoc.Etrespondit  eisenex  :  Secun- 
dum  mensuram  uniuscujusque  requiritur  abeo.  Ro- 
gavit  ergo  frater  ille  90^  sencm,  dicens :  Peto 
propterDominum,  absolve  mihi  hoc  verbum.  Et  di- 
cit  ei  senex  :  Ecce  forte  jacet  hic  vas  aliquod  deside- 
rabile.  Et  dicit  senex  :  Intraverunt  duo  fratres,  ex 
quibus  unus  habebat  mensuras  magnas  exercitatae 
vitae,  alter  vero  pan-as.  Si  crgo  cogitatio  iilius  per- 
fecti  mota  fiierit  ad  aspectum  vasis  illius,  et  dixerit 
intra  se:  Volebam  habere  vas  istud,  et  nonperman- 
serit  in  hoc,  sed  cito  absciderit  hujusmodi  appeti- 
tum,  non  est  poUutus ;  si  vero  qui  necdum  ad  ma- 
jores  mensuras  attigit,  concupierit  vas  iilud,  et 
exercitatus  fuerit  cum  cogitatione  sua   desiderio 


eo  modo  quo  et  prius  seni  illi  dixerat ;  hoc  est,  Si 
ascenderint  alicui  tales  cogitationes,  habet  salutem? 
Aperiens  autem  abbas  Silvanus  os  suum,  coepit  de 
Scripturis  dicere  ei :  Non  omnino  judicium  tantnm 
est  de  cogitationibus  quam  de  peccato.  Audiens  au- 
tem  frater,et  suscipiens  virtutem  dictorum  inaniroo, 
sumpta  spe,  indicavit  etiam  ei  actum  suum.Audiens 
autem  abbas  Silvanus  quod  egerat,  tanqoam  bonus 
medicus  posuit  cataplasma  animae  ejus  de  diviuis 
Scripturis  assumptum,  dicendoesse  poenitentiamhis 
qui  pro  charitate  rcvera  convertuntur  adDeum.Post 
aliquot  autem  annos  contigit  abbatem  memoratum 
ad  illum  senem  appliicari,  qui  ei  desperationem  fe- 
cerat,  et  narravit  ei  ista,  et  dixit :  Ecce  frater  ille, 


compellente,  et  tamen  non  tulerit  illud,  non  cst  in-  C  qui  de  responso  tuo  desperaverat,  et  ad  saeculum 


quinatus. 

79.  Dixit  senex :  Si  quis  manserit  in  aliquo  loco, 
et  non  fecerit  fructum  loci  illius,  locus  ipse  expellit 
enm,  utpote  quia  non  fecit  fructum  loci  illius. 

80.  Dixit  senex :  Si  quis  fecerit  rem  aliquam  sc- 
quens  voluntatem  suam,  quaerens  quod  non  est  se- 
cundum  Deum,  si  id  tamen  perignorantiam  fecerit, 
postea  oportet  eum  reverti  ad  viam  Domini.Qui  autem 
tenet  voluntatem  suam,  non  secundum  Deum,et  ne- 
queab  aliis  vult  audire,  sed  velut  scitum  se  putat ; 
qui  hujusmodi  est,  vix  perveniet  ad  viam  Domini. 

81 .  Interrogatus  est  senex :  Quid  est,  quod  legitur, 
Via  angusta  et  arcta  (Matth.  vii)  ?  Et  respondit  se- 
nex,  dicens  ei :  Angusta  etarcta  via  haec  est,  ut  co- 


redierat,  velut  stella  splendida  est  in  medio  fratmm. 
Haec  autem  ideo  retuli,  ut  sciamus  quale  periculum 
est  quando  aliquis  sive  cogitationis,  sive  actuum 
aliquid  pcccati  indicat  his  qui  discretionem  nesciunt. 

86.  Dixit  quidam  senex :  Non  quia  intrant  cogita- 
tiones  malae  in  nobis,  condemnamur  ex  eo,  sed  si 
male  utimur  cogitationibus.  Fit  enira  ut  per  cogita- 
tiones  naufragium  patiamur,  et  iterumde  CQgitatio- 
nibuscoronemur. 

87.  Dixit  aliquis  senex:  Non  des  etaccipias  cum 
ssecularibus  hominibus;  et  non  habeas  notitiara  cum 
muliere,  nec  habeas  fiduciam  diu  cura  puero. 

88.Frater  quidaminterrogavitsenem,diccns:  Quid 
faciam,  quia  multae  cogitationes  sollicitant  me,  et 


gitationibus  suis  homo  violentiam  faciat,  ct  absci--^ncscio  quomodo  repugnem  eis?  Dixit  senex :  Non 


dat  propter  Deum  voluntates  suas.  Hoc  est  etiam 
quod  scriptum  estde  apostolis:  Ecce  nos  reliquimus 
omnia,  et  secuti  sumus  te  {Maiih.  xix). 

82.  Dixitsenex:  Sicut  ordo  monachorum  honora- 
tior  est  ssecularibus,  ita  pcregrinus  monachus  spe- 
culum  debet  esse  localibus  monachis  per  omnem 
modum. 

83.  Dixit  quidam  Patrura :  Si  manserit  opcrarius 
in  loco  ubi  non  sunt  operarii,  non  potest  proficere  ; 
haecestenim  virtusoperarii,  certare  utabopore  non 
minuatur.  Nam  et  piger  si  manserit  cum  operario, 
proflcit ;  et  si  non  proficit,  nou  tamcn  descendit  infe- 
lius. 


repugnes  contra  omnes,  sed  contra  unam.  Omnes 
enim  cogitationes  monachorum  unum  habentcaput; 
necessarium  ergo  est  considerare  quae  et  qualis  sit 
et  adversus  illam  reniti;  ita  enim  et  residuae  cogita- 
tiones  humiliantur. 

89.  Adversus  cogitationcs  malas  dixit  quidam  se- 
nex:  Obsecro,  fratres,  sicut  compressimus  actus 
malos.  comprimamus  etiam  cogitationes. 

90.  Dixit  quidam  sencx  :  Qui  vult  habitare  ere- 

mum,  dcbet  csse  doctor,  non  qui  doceri  egeat,  ne 

detrimentum  sustineat. 
60B  91.  Interrogatusestsenex  a  quodamfratre 

diceute  :  Quomodo  invcnio  Deum?  utrum  in  jejaniis 


929 


VERBA  SENIORUM. 


930 


an  in  laboribus,  vel  in  vigiliis,  aut  in  raisericordia.  A  replesti  fenestras  de  chartis.  Et  tertius  dixit:  Mihi 


Etrespondit:  Inhis  quae  numerasti,etin  discretione. 
Dico  enim  tibi  quia  multi  aiflixerunt  camem  suam, 
et,  quia  sine  discretione  hoc  faciebant,  abierunt  va- 
cui  nihil  habentes.  Os  nostrum  de  jejunio  fetet,  scri- 
pturasomnes  didicimus :  ex  corde  David  consumma- 
vimus,  et  quod  Deus  requirit  non  habemus,  scilicet 
humilitatem. 

92.  Frater  interrogavit  senem,  dicens  :  Abba, 
ecce  ego  rogo  seniores  et  dicunt  mihi  de  salute 
animse  meae,  et  nihil  retineo  de  verbis  eorum ;  quid 
autem  vel  rogo  eos  nihil  proficiens  ?  Totus  enim 
sum  in  immunditia  {Ruff.  l.  iii,  n.  178).  Erant  au- 
tem  duo  vasa  vacua.  Et  dixit  ei  senex :  Yade,  et 
auferunumex  vasis  istis,  et  mitte  in  eo  oleum,  et 


infocularem  herbae  ascenderunt.  Etrespondit  senex, 
et  dixit :  Et  tu  expulisti  a  te  hospitalitatera. 

95.  Narraverunt  quidam  Patrum  de  quodam  sene 
magno,  quia  siveniebataliquis  interrogare  eum  ser- 
monera,  iile  cura  raagna  fiducia  dicebat :  Ecce  ego 
suscipio  personara  Dei,  et  sedeo  in  sede  judicii,  quid 
ergo  vis  ut  faciam  tibi?  Si  ergo  dixeris  raihi,  raise- 
rere  mei ;  dicit  tibi  Deus  :  Si  vis  utmiserear  tui,  mi- 
serere  et  tu  fratribus  tuis,  et  ego  raisereor  tui.  Si. 
autera  vis  ut  ignoscam  tibi,  ignosce  et  tu  proximo 
tuo.  Nunquida  Deo  est  causa?  Absit;  sed  in  nobis 
est,  si  voluraus  salvari. 

96.  Dicebant  de  quodara  sene  in  Cellis  quia  erat 
magnuslaborator.  Curafaceret  opus  suum,  contigit 


accendeintus  stupam,  et  refundeoleura,  etponevas  Baliura  queraquara  sanctura  virura  venire  ad  cellara 


ialocum  suura.  Et  fecit  sic.  Et  dixit  ei :  Fac  iterura 
sic.  Et  cura  fecisset  hoc  saepius,  dixit  ei  senex  : 
Afier  modo  utraque  vasa,  et  vide  quod  eorura  raun- 
dius  sit.  Et  respondit :  Illud  ubi  oleura  raisi.  Cui  se- 
nex  dixit :  Sic  est  et  aniraa  de  his  quac  interrogat. 
Quamvis  enim  nihil  retineat  eorura  quse  audit, 
tamen  plus  ipsa  raundabitur  quara  illa  qusc  oranino 
nec  interrogat  quidquara. 

93.  Frater  sedebat  in  cella  sua  quiescens,  et  vo- 
lebant  daemones  seducere  eum  sub  specie  angelo- 
ram,  et  excitabant  eum  ut  iret  ad  collectam,  et  lu- 
inen  ostendebant  ei :  ille  autera  venit  ad  queradara 
senem,  et  dixit  ei:  Abba,  veuiuntangeli  cum  luraine, 
et  excitant  raead  collectara.  Et  dicit  ei  senex  :  Non 


ejus,  et  audivit  eura  de  foris  litigantera  cum  cogita- 
tionibus,  et  dicentem  :  Usquequo  propter  unum  ver- 
bum  oraniailla  araitto?  Ille  autera  foris  stans,  pu- 
tabat  quia  cura  aliquoalio  litigaret,  et  pulsavit  ut  in- 
traret  et  pacificareteos;  et  ingrediens  et  vidcns  quia 
nerao  alius  erat  intro,  habens  etiara  fiduciara  apud 
senera,  dixit  ei:  Cura  quo  litigabas,  abba?  Ille  re- 
spondit :  Cura  cogitationibus  raeis,  quia  quatuorde- 
cim  libros  meraorise  coraraendavi,  et  unura  ver- 
bura  modicura  audivi  foris,  et  cura  venissem  facere 
opus  Dei,  omniailla  perdidi,  ethoc  solum  quod  fo- 
ris  audiei^amvenit  in  raeraoriamea  in  hora  ministe- 
rii  raei,  et  propterea  litigabara  cura  cogitatione  mea. 
97.  Fratres  de  congregatione  venerunt  in  ererao. 


audias,  eos,  fili,  quoniara  daeraones  sunt ;  et  quando  n  et  applicuerunt  ad  queradara  ereraitara,  et  suscepit 


veniunt  excitare  te,  dic:  Ego  quando  volo  surgo, 
Vos  autem  non  audio.  Accipiens  autera  pneceptura 
senb,  reversus  est  ad  cellara  suara.  Et  sequenti 
nocte  iterura  daeraones  secundura  consuetudinera 
▼enientes  excitabant  eura.  Illevero,  sicut  praeceptura 
-fiibi  fuerat,  respondebat  eis,  dicens:  Ego  quando 
volo  surgo,  vos  autera  non  audio.  Et  illi  dicunt  ei  : 
Maius  senex  ille  falsator  seduxit  te,  ad  quera  venit 
frater  volens  rautare  pecuniara  ;  et  cura  haberet, 
mentitus  est  ei,  dicens  se  non  habere,  et  non  dedit 
ei ;  ex  hoc  ergo  cognosce  quia  falsator  est.  Surgens 
ergo  frater  diluculo  venit  ad  senera,  et  nuntiavit  ci 
haec  ipsa.  Senex  vero  dixit  ei :  Verura  est  quia  ha- 
bebara,  et  quia  venit  frater  volens  rautunre,  et  non 


eos  cura  gaudio.  Et  sicut  est  consuetudo  ereraitis, 
videns  eos  de  labore  iatigatos,  posuit  raensara  extra 
horara  ;  et  quod  habuit  in  cella  apposuit  eis,  et  re- 
pausavit  eos.  Et  quando  factura  est  sero,  dixerunt 
duodecira  psalraos,  similiter  et  nocte  ;  cum  autem 
senex  vigilaret,  audivit  eos  inter  se  ^OH  diccntes : 
Quiasolitarii  viri  plus  repausant  in  ererao  quam  nos 
in  congregatione.  Mane  autem  cura  ambulaturi  es- 
sent  ad  aliura  vicinura  ejus,  dixit  eis :  Salutate  eum 
pro  me,  et  dicito  ei :  Non  adaques  olera.  Ille  autem 
cura  hoc  audisset,  intellexit  verbura,  et  tenuit  eos 
usque  sero  laborantes  jejunos.  Curaautera  sero  fa- 
ctura  esset,  fecit  prolixura  opus  Dei,  et  posuit  ea 
quae  habebat,  et  dixit :  Cesseraus  raodice  propter 


dedi  ei,  sed  sciebara  quia  si  darera  ei,  daranura  ani-]:  vos,  quia  de  labore  estis  fatigati.  Et  dixit  iterura 


maeipoius  faciebara.  Cogitavi  ergo  unura  raandatura 
praeterire,  quara  praevaricari  decera,  ex  quibus  ad 
tribulationem  potuisseraus  venire  pro  illo,  si  a  rae 
pecuniam  accepisset.Tuauteradaeraones,  qui  tese- 
ducere  volunt,  ne  audias.  Et  raultura  confortatus  de 
verbis  senis,  abiit  ad  cellara  suam. 

94.  Venerunt  aliquando  tres  fratres  ad  quemdara 
senem  in  Scythi,  et  unus  ex  his  interrogavit  eura, 
dicens :  Abba,  coraraendavi  Vetus  et  Novum  Testa- 
mentum  meraoriae.  Et  respondit  senex ,  et  dixit  : 
Replesti  verbis  aerera.  Et  secundus  interrogavit 
eura^  dicens :  Vetus  et  Novura  Testaraentura  ego 
flcripsi  per  me  ipsum.  Dixit  autera  ct  huic :  Et  tu 


Quotidie  manducare  non  soleraus,  sed  propter  voa 
gusteraus  raodicura.  Et  apposuit  eis  panem  siccum 
et  sal,  etdixit:  Ecce  proptervos  festivitatera  habe- 
raus  hodie  ;  et  raisit  parura  aceti  in  salibus  illis.  £t 
surgentes  coeperunt  psallere  usquemane.  Etdixit: 
Propter  vos  non  possuraus  adiraplere  regulara  no-* 
strara,  ut  raodice  pausetis,  quia  peregrini  estis. 
Mane  autera  facto,  volebant  fugere :  iile  autera  ro« 
gabat,  eos,  dicens :  Manete  aliquantura  teraporis  no- 
biscura ;  sin  alias,  vel  propter  mandatum,  dies  tres 
secundura  consuetudinera  eremi  facite  nobiscum. 
lUi  autem  videntes  quia  non  relaxaret  eos,  fugerunt 
occulte. 


931 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  V. 


93S 


06.  Frater  interrogavit  quemdamTatrein,  dicens:  A  vidissent  eos  extenuatos  fame,  de  nimia  abstihentia 


Si  contigerit  gravari  in  8omno,et  transierit  hora  mi- 
nisterii  mei,anima  mea  prae  verecundia  non  vult  im- 
plere  opus  suum.  Etdixitsenex:  Si  tecontigeritus- 
que  mane  dormire,  quando  evigilas,  sui^,  claude 
ostiumet  fcnestrastuas^et  fac  opus  tuum ;  scriptum 
estenim:  Tuusestdies,  et  tua  est  nox  (P^a/.  Lxxni) ; 
ia  omni  enim  tempore  glorificatur  Deus. 

09.  Dicebat  aliquis  senex:  Quia  est  homo  come- 
dens  multa  et  adhuc  esuriens  ;  est  etiam  alter  homo 
qul  pauca  comedit,  etsatiatur.Majorem  autem  habet 
mercedem  ille  qui  plus  comedit,  et  esuriens  manet, 
ab  ilio  quiparum  comedit,  etsatiatur  {Ru/f,^  L  lu, 
n.  48,  Pasch.^  c.  l,n.  3). 

100.  Dixit  quidam  senex  :  Si  contigerit  inter  te  et 


impatienter  comedere,  scandalizati  sunt  in  eis.  Hoc 
autem  presbjter  agnoscens,  voluit  sanarc  eos,  et  ita 
dimittere,  et  praedicavit  in  ecclesia  plebi,  dicens : 
Jejunate  etextendite  abstinentiam  vestram,  fratres. 
Volebant  autem  iEgyptii,  qui  illic  venerant,  disce- 
dere,  et  retinuit  eos.  Cum  autem  jejunassent  primo 
aporiati  sunt,  feceratenimeos  biduojejunare  conti- 
nuo.  In  Sc^rthi  autem  habitantes  jejunavemnt  heb- 
domadam  ;  et  facto  Sabbato,  sederunt  mandncare 
iEgyptii  cum  senibus.  Turbantibus  autem  se  ad  man- 
ducandum  i^E^ptiis,  unus  de  senibus  tenuit  manos 
ejus,  dicens :  Gum  disciplina  manducate,  quomodo 
monachi.  Unus  autem  ex  iEgyptiis  repulit  manus 
ejus,  dicens :  Dimitte  me  quia  morior,  tota  hebdo- 


alium  sermo  aliquis  tristis,  et  negaverit  ilie,  dicens :  B  mada  nihil  coctum  comedi.  Etdixit  ei  senex :  Si  vos 


Non  dixi  sermonem  hunc,  ne  certes  cum  eo,  et  di« 
cas :  Dixisti,  qui  exacerbatur,  et  dicet  tibi :  Etiam 
dixi. 

101.  Frater  aliquis  interrogavit  senem,  dicens  : 
Soror  mea  pauper  est,  si  do  ei  eleemosynam,  non 
est  sicut  unus  de  pauperibus?  Et  dixitsenex:  Non. 
Dixit  autem  frater :  Quare,  abba  ?  Et  respondit  se- 
nex:  Quia  sanguis  ipsetrahitte  modicum. 

102.  Dixit  senex :  Quia  oportet  monachum  neque 
auditorem  esse  obtrectantium,  neque  obtrectari,  ne- 
que  scandalizari. 

103.  Dixit  quidamsenex:  Non  omnia  qu»  dicun- 
tur  placeant  tibi,  neque  omni  sermoni  consentias. 
Tardius  crede,  etquod  verum  est,  citius  dic. 


biduo  intervallo  manducantes  ita  defecistis,  qaare  in 
fratribus  scandalizati  estis,  qui  semper  hebdomadas 
AOfl  eo  ordine  levando  abstinentiam  servant.  lOi 
autem  poenitentiam  coram  eis  egerunt,  et  sedificati 
in  ab.*}tinentia  eorum  abierunt  cum  gaudio. 

1 10.  Frater  quidamrenuntians  saDcuIo,et  acdpim 
habitum  monachi,  statim  reclusitse,  dicens :  Solita« 
rius  volo  esse.  Audientes  autem  vicini  seniores,  ve- 
nerunt  et  ejecerunt  eum,  et  fecerunt  circoire  cellas 
fratrum,  et  poenitentiam  coram  singulis  agere,etdi- 
cere:  Ignoscite  mihi,  quia  non  sum  solitarius,  sed 
adhuc  initium  monachi  nuper  assumpsi. 

111.  Dixerunt  quidamsenes  :  Sivideria  juyenem 
voluntate  sua  ascendentem  in  ccelum,  tcne  pedem 


104.  Dixit  quidam  senex:  Si  ascenderit  in  cordenejus,  et  projice  eum  in  terram,  quia  non  ita  expe- 
fratris  sedentis  in  cella  verbum,  et  revolvens  fi*ater    dit  ei. 


verbum  in  animo,  non  potuerit  ad  mensuram  verbi 
pertingere,  neque  tractus  fuerit  a  Deo,  assistunt  ei 
daemones,  et  Qstendunt  ei  de  verbo  illo  quod  ipsi 
volunt. 

105.  Dicebant  quidam  senum :  Quando  congrega- 
bamur  initio  ad  invicem,  et  loquebamur  aliquid  quod 
ntile  esset  animabus  nostris,  efQciebamus  seorsum 
etseorsuni)  et  ascendebamus  in  ccelum ;  nunc  autem 
congregamur,  et  in  obtrectationibus  occupamur  et 
unus  alterum  trahimus  in  profundum. 

lOO.Dixit  alter  quidam  Patrum  :  Si  quidem  inte- 
riorhomo  noster  sobrie  agit,  potest  etiam  exterio- 
rem  custodire ;  si  vero  non  est  ita^  qua  possumus 
virtute  custodiamus  linguam. 

107.  Itemquisupra  dixit:  Opus  spirituale  neces- 
sariumest,  quia  in  hocvenimus.  Magnus  enim  labor 
est  ore  dicere  quod  non  fit  opere  corporali. 

108.  Alter  quidam  Patrum  dixit:  Quia  omnino 
oportet  hominem  habere  inti*a  cellamopus,  quod  la- 
boret;  si  autem  inopereDeioccupatur,  venitadeum 
diabolus  die  inter  diem,  sed  non  invenitiocum  inquo 
maneat.  Si  autem  rursus  dominando  ei  inimicus  in 
captivitatem  redegerit  eum,  venit  iterum  spiritus 
Dei  frequenter ;  sed  si  nos  ei  non  facimus  locum 
propter  malitiam  nostram,  discedit. 

109.  Descendenint  aliquando  monachi  de  i^^gypto 
in  Scythi,  ut  viderent  seniores  loci  illius.  £t  cum 


112.  Frater  dixit  cuidam  seni  magno :  Abbi^  vo- 
lebam  invenire  senem  aliquem  juxta  voIuntatttBi 
mcam,  et  morari  cum  ipso.  Et  dixit  ei  senex :  Bene 
quseris,  dominc  meus.  Ille  autem  affirmabat  hiyas- 
modi  esse  desiderium  suum,  non  intelligens  quod 
locutus  est  senex  ille.  Sed  cum  videret  eum  senex 
sestimantem  quod  bene  sentiret,  dixit  ei :  Ei^  si  in- 
venissenem  secundumvoluntatemtuam  vismanere 
cum  eo?  Et  ille  dixit :  Etiam  omnino  hoc  volo,  si  in- 
venero  secundum  voluntatem  meam.  Dixit  ergo  ei  se* 
nex :  Non  ut  tu  sequaris  voluntatemsenisillius,  sed 
ut  ille  tuam  voluntatem  sequatur,  etitaineo  repau- 
ses.  Sensit  autem  frater  ille  quod  dicebat,  et  sur- 
])  gens  prostravit  se  ad  pcenitentiam,  dicens :  Ign< 


mihi,quiavaIdegIoriabar,  aestimansmebene  dioere, 
cum  nihil  tenerem  boni. 

113.  Duo  fratres  camales  renuntiaverant  Mecolo, 
quorum  unus,  qui  aetate  minor  erat,  primua  coeperat 
convcrsari ;  ct  cum  venisset  apud  eos  quidam  Fatmm 
et  applicuisset  apud  cos,  posuerunt  pelvim.  Et  venit 
qui  minor  erat  xtate  ut  lavaret  pedes  seni,  senex 
autem  tenens  manum  ejus  removit  eum,  et  eum  qni 
migor  aetate  fuerat,  fecit  implere  opus,  quod  primi 
in  monasterio  facere  consueverant.  Dixerant  aatem 
eiastantesfratres:  Abba,  ille  minor  in  conversatio* 
ne  primus  est.  Respondit  eis  senex  :  Et  tollo  prinia- 
tum  minoris,  et  trado  ei  qui  aetate  pnecedit. 


933 


VERBA  SENIORUM. 


m 


114.  Dixit  quidam  senex  :  ProphetsD  conscripse- A     5*  Dixit  abbas  AUois  :  Nisi  dizerit  homo  in  Corde 


ruiit  libros ;  patres  autem  nostri  venerunt  post  eos, 
etoperati  sunt  in  eis  plurima,  et  iterum  successores 
illonim  commendaverunt  eoftnemorise.  Venitautem 
generatio  hsec  quae  nunc  est,  et  scripsit  ea  in  chartis 
atque  membranis,  et  reposuit  In  fenestris  otiosa. 

115.  Dicebat  senex  :  Quia  cucullum,  quo  utimur 
signum  est  innocentiae ;  superhumeralequo  humeros 
et  cervicem  alligamus,  signum  est  crucis ;  zona  vero 
qiiacingimur,signum  est  fortitudinis.  Conversemur 
eiigo  juxta  id  quod  habitus  noster  significat,  quia 
omnia  cum  desideriofacientes,  nunquamdeficiemus. 

LIBELLUS  UNDECIMUS. 

De  eo  quod  aporteat  sobrie  vivere. 


suo,  Ego  solus  et  Deus  sumus  in  hoc  mundo,  re- 
quiem  non  hBbehit  (Append.  Matth,^  n.  71). 

6.  Dixit  iterum  :  Quia  si  vult  homo,  in  nna  die 
usque  ad  tesperam  pervenit  ad  mensuram  divini- 
tatis. 

7.  Abbas  Besanon  moriens  dicebat :  Debet  mo- 
nachus  totus  oculus  esse,  sicut  Cherubim  et  Sera- 
phim. 

8.  Iter  agebant  aliquando  simul  abbas  Daniel  et 
abbasAmmojTs;  dixit  autem  abbas  Ammoys;  Putas 
aliquando  et  nos  sedebimus  in  cella,  Pater?  Dixit  ei 
abbas  Daniel :  Quis  enim  aufert  a  nobis  Deum?  nam 
et  foris  Deus  est  modo,  et  iterum  in  cella  Deus  est. 

9.  Dixit  abbas  Evagrius  :  Magnum  est  iqnidem« 

l.FratermterrogavitabbatemArsenmm,utaudi-B^"''j;'P^«°'°^  majus  est,  psaU'ere  sine 

ret  ab  eo  sermonem.Dixit  autem  ei  senex  :  Quanta-        ^ 


cnnque  tibi  virtus  est,  conareut  interius  opus  tuum 
secundum  Deum  sit,  et  vincat  exterioris  hominis 
passiones.  Dixit  iterum  :  Si  quaerimus  Deum,  appa- 
rebit  nobis;  et  si  tenemus  eum,  manebit  apud  nos. 

2.  Dixit  abbas  Agathon :  Non  debet  monachus  per- 
mittere  conscientiae  suae  ut  accuset  eum  in  quacunque 
re  ifiulf.,  l.  III,  num,  161).  Quando  autem  moriturus 
erat  memoratus  abbas  Agatho,  tres  dies  mansit  im- 
mobilis,  apertos  oculos  tenens.  Pulsavenmt  autem 
eum  fratres,  dicentes  :  Abba,  ubi  es  ?  Et  ille  respon- 
dit :  In  conspectu  divini  judicii  assisto.  Dicunt  ei :  £t 
tu  times  ?  Et  ille  dixit :  Interim  laboravi  virtute  qua 


10.  Idem  dixit :  Uemor  esto  semper  exitus  tui,et 
non  obliviscaris  aetemi  judicii,  et  non  erit  delictum 
in  anima  tua. 

11.  pixit  abbas  Theodorus  de  Ennato  (37) :  Quia 
si  nobis  imputat  Deus  negligentias  temporis  quo 
oramus,  et  captivitates  quas  patimur  dumpsallimuSy 
non  possumus  salvi  fieri. 

12.  Dixit  abbas  Theonas  :  Quia  impeditur  mena 
nostra  etrevocatur  a  contempIationeDei  propterea 
captivi  ducimur  in  camalibus  passionibus. 

13.  Venerunt  aliquando  quidam  fratram  tentare 
Joannem  Brevem,  quia  non  dimittebat  mentem 
suam  diffundiincogitationibuss8ecuIi,neque  loque- 


potui,  in  custodiendis  mandatis  Dei ;  sed  homo  sum,  c  batur  causam  hujus  mundi,  et  dicunt  ei  :  Gratias 


et  nescio  utrum  placuerint  opera  mea  coram  Deo. 
Dicunt  ei  fratres  :  £t  non  confidis  de  operibus  tuis, 
quia  secundum  Deum  sint?  £t  dixit  senex :  Non  prae- 
sumo,  nisi  veneroante  Deum ;  aliter  enim  sunt  judi- 
cia  Dei,  aliter  hominum.  Cum  autem  vellent  eum 
adbucinterrogare  alium  sermonem,  dicit  eis :  Osten- 
dite  charitatem,  et  nolite  mecum  loqui,  quia  occu- 
patos  sum.  Quo  dicto,  statim  emisit  spiritum  cum 
gaudio.  Videbant  enim  eum  coUigentem  spiritum, 
quemadmodum  si  quis  salutat  amicos  suos  dilectos. 
Habuitautem  custodiam  magnam  in  omnibus,  et  di- 
cebat:  Quia  sine  custodiaad  nullam  virtutem  ascen- 
dit  homo. 

3.  Dicebant  de  abbate  Ammoys,  quia  quando  ibat 


agimus  Deo,  quia  multum  plnit  isto  anno,  et  rigatae 
competenter  arbores  palmaram  bene  incipiunt  pro- 
ducere  ramos,  et  invenient  unde  laborent  fratresi 
qui  solent  in  manuum  suamm  openbus  occupari, 
Dicit  ergo  eis  abbas  Joannes :  Sic  est  quando  Spiri- 
tus  sanctus  descenditin  cordasanctoram :  virescunt 
quodammodo  et  innovantur,  et  proferant  folia  ia 
timore  Dei. 

14.  Dicebat  iteram  de  abbate  Joanne,  quia  fece- 
rit  aliquando  plectas  ad  duas  sportas,  et  expenderit 
eas  in  una  sporta,  et  non  inteUexit  donec  jungeret 
parieti.  Erat  enim  mens  ejus  occupata  in  contem- 
platione  Dei. 

15.  Senex  quidam  erat  in  Scythi,  habens  quidem 


adecclesiam,nonpermittebatdiscipuIumsuumjuxtai)tolerantiam  corporalem,  sed  non  valde  scrapulosua 


se  ambulare,  sed  de  longe  sequi;  sed  et  siapproxi* 
masset  se  ad  eum,  ut  interrogaret  eum  de  quacun- 
que  re,  mox  dicebat  ei,  et  statim  repellebat  eum 
retro,  dicens  :  Ne  forte  cum  loquimur  aUquid  de 
utiUtate  animae,  incurrat  etiam  sermo  quinon  perti- 
net  ad  rem,  propterea  non  te  permitto  morari  juxta 
me. 

4.  Dicebat  abbas  Ammoys  abbati  Arsenio  in  initio : 
Quomodo  me  vides  modo?Et  iUe  dixit :  Sicut  ange- 
lom,  Pater.  £t  AOO  iteram  dixit  ei  postea :  Nunc 
quomodo  me  vides?  Et  illedixit :  Quomodo  Satanam, 
etenim  vel  si  bonum  sermonem  loquaris,  velutgia- 
duumihiett. 


erat  in  retinendis  quae  audierat.  Abiit  ergo  iste  ad 
abbatem  Joannem  Brevem,  ut  interrogaret  eum  de 
oblivione ;  et  audiens  ab  eo  sermonem,  rediit  in 
cellam  suam,  et  obUtus  est  quod  dixit  abbas  Joan- 
nes.  Iteram  abiit  et  interrogavit  eum;  audiens  autem 
ab  eo,  simiUter  reversus  est :  mox  autem  ut  perve- 
nit  ad  cellam  suam,  oblitusest  quod  audivit,  atqne 
ita  multoties  vadens  atque  revertens,  dominabatur 
ei  oblivio.  Post  haec  vero  rarsus  occurrens  seniy 
dixit  :  Nosti,  abba,  quia  oblitns  sum  rarsus  quod 
dixisti  mihi?  sed  ne  tibi  molestus  essem,  ideo  non 
veni.  Dixit  ei  abbas  Jonnes  :  Vade,  incende  lacer^ 
nam.  Et  incendit.  Et  dixit  ei :  Affer  aUas  lucernaSi 


935 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


936 


et  incende  ex  ea.  Et  fecit  sic.  £t  dixit  abbas  Joan-Areversus  est  ad  senem;  senez  autent)  dizit  ei:  Acce- 


nes  seni  :  Ne  aliquid  laesa  est  lucerna,  quia  cx  ea 
alias  incendisti  ?  Et  dixit  :  Non.  Ita  nec  Joannes 
laeditur,  si  tota  Sc^rtbia  veniat  ad  me,  nec  impedit 
me  a  charltate  Dei ;  quando  igitur  vis,  veni  nihil 
haesitans.  Et  ita  per  patientiam  utrorumque,  abstulit 
Deus  oblivionem  a  sene;  hoc  cnim  eratopus  ha- 
bitantium  in  Scythi.ut  animarent  eos  qui  impugna- 
bantur  a  quacunque  passione,  et  extorquebant  sibi 
laborem,  unde  invicem  lucrarentur  bono. 

16.  Interrogavit  frater  abbatem  Joannem,  dicens  : 
Quid  facio,  quia  frequenter  venit  quidam  frater,  ut 
toUat  me  secum  ad  opus  quod  laborat,  et  ego  miser 
sum  infirmus,  et  deficio  in  tali  re ;  quid  ergo  de  man- 
dato  Dei  faciam?Respondens  senex  dixit  ei :  Caleph 


lerasti  venire,  frater.  Et  ille  narravit  ei  qaia  cum 
tptendissem  manum  tenere  clavem,  recordatos  sam 
sermonis  quem  quserebam,  et  non  aperoi  cellam, 
sed  mox  ad  te  sum  reversus.  Erat  autem  longitudo 
via;  multa  nimis.  Dicebat  autem  ei  senez  :  Vere 
gregum  Pastor;  nominabitur  enim  nomen  tuum  in 
tota  terra  iEgypti. 

20.  Venit  abbas  Ammon  ad  abbatem  Pastorem, 
et  dicit  ei  :  Si  vado  ad  cellam  vicini»  aut  si  ilie  ad 
me  venerit  pro  aiiqua  re,  yeremur  invicem,  ne  in- 
currat  aliqua  incompetens  fabula,  et  aliena  a  pro* 
posito  monachi.  Et  dixit  ei  senex  :  Bene  facis ;  ne- 
cessariam  enim  habet  juventus  custodiam.  Dicit  ei 
abbas  Ammon  :  Senes  ergo  quid  faciebant  ?  Et  dixit 


filius  Jephone  dixit  Jcsu  filio  Navc    (Josue  iv)  ;  B  ei :  Jam  senes  proficientes,  atque  firmati,  non  habe- 


Quadragintaannorumeram  quando  misit  me  Moyses 
servus  Domini  tecum  ad  terram  istam  ;  et  nunc 
octoginta  annorum  sum;  et  quemadmodum  tunc 
eram  fortis,  ita  et  nunc  valeo  intrare  et  exire  ad 
bellum.  Itaque  ct  tu,  si  potes,  ut  sicut  ingrederis, 
ita  egrediaris,  vade ;  si  autem  non  potes  id  fa- 
cere,  sede  in  cella  tua  plorans  peccata  tua.  Et 
si  invenerint  te  lugentem,  non  te  compellent  exire. 
17.  Dixit  abbas  Isidorus,  qui  erat  presbyter  in 
Scythi  :  Ego  quando  cram  juvenis  et  sedebam  in 
cella  mea,  non  habebam  numerum  psalmorum  quos 
dicebam  in  ministerioDei :  nox  enim  mihi  et  dies  in 
hoc  expendebatur. 


bant  in  se  aliud  quid  aut  peregrinum  in  ore  suo,  at 
id  loquercntur.  Et  ille  dixit :  Si  ergo  fit  necessitas 
cum  vicino  loquendi,  videtur  tibi  ut  de  Soriptarig 
cum  eo  loquar,  aut  de  verbis  et  sententiis  senioram? 
Et  dicit  ei  senex  :  Si  non  potes  tacere,  bonum  est 
magis  ut  de  verbis  seniorum  loquaris,  quam  de 
Scripturis.  Periculum  estenim  non  parvum. 

21.  Interrogatus  est  abbas  Pastor  de  inqoinamen- 
tis^  et  respondit :  Quia  si  stabilimus  activam  vitam 
nostram  timore  Dei  et  sobrietate,  non  invenimuB 
in  nobis  inqainamenta. 

22.  Dicebant  de  abbate  Pastore,  quia  cum  ezi- 
turus  erat  ad  opus  Dei  faciendum,  sedebat  prlmos 

18.  Narravit  abbas  Gassianus  de  quodam  sene  inC  eorumdiscemenscogitationessuasjugiterunahora, 


eremosedente  quia  rogaverit  Dcum  ut  donaret  eine 
dormitarct  aliquando,cum  spirituales  rcsfaceret;8i 
autem  detractionis  aut  odii  verba  essent,  statim  in 
somno  corrueret,  ut  non  hujusmodi  venenumaures 
ejus  exciperent.  Hic  diccbat  diabolum  studiosum 
esse  ut  moveret  homines  in  verba  otiosa,  impugna- 
torem  etiam  totius  doctrinae  spiritualis.  Ad  quam 
rem  hoc  utebatur  exemplo  :  Loquente  me  aliquando 
de  utilitate  ammarum  ad  quosdam  fratres,  in  tantum 
somno  profundo  occupati  sunt,  ut  nec  palpebras 
oculorum  movere  possent :  ego  autem  volens  osten- 
dere  opus  daemoniacum  esse,  otiosarum  rerum  verba 
introduxi ;  ad  quod  illi  gaudentes,  statim  somno  re- 
luctati  sunt.  Ego  autem  ingemiscens  dixi  :  Usque 
nunc  OIO  de  coelestibus  rebus  loquebamur,  et 


et  sic  egrediebatur. 

23.  Dixit  abbas  Pastor,  quia  interrogavit  quidam 
abbatem  Paysionem,  dicens  :  Quid  facio  anioMe 
meae,  quiainsensibilis  facta  est^  et  non  timetDeam? 
Et  dixit  ei:  Vade,  et  jungere  homini  timeati  Deom; 
et  cum  illi  inhaeseris,  doceberis  et  tu  timere  Deam. 

24.  Dixit  iterum  :  Quia  principium  et  finis  timor 
Doraini ;  sic  enim  scriptum  est :  Initium  sapientie 
timor  Domini  (PsaL  cx).  Et  iterum,  quando  Abra- 
ham  perfecit  altare  dixit  ei  Dominus  :  Nanc  scio 
quoniam  timeas  Deum  (Gen.  ii). 

25.  Dixit  iterum :  Discede  ab  omnihomine  qai  in 
coUocutione  incessanter  contentiosus  est. 

26.  Dixit  ii^rum (Append,  Mart'^  n,  25)  :.Interro- 
gavi  aliquando  abbatem  Petrum,  discipalum  abbatis 


omnium  vestrum  oculi  somno  gravissimo  tcneban-  D  Lot,  dicens :  Quando  sum  in  cella,  in  pace  est  anima 


tur;  quando  autem  sermo  otiosus  inventus  est, 
omnes  prompti  audire  coepistis.  Propter  quod  rogo, 
charissimi  fratres,  cognoscentes  maligni  duemonis 
opus  esse,  attendite  vobismetipsis,  custodientes  vos 
a  somno  quando  aliquid  spirituale  vel  facitis  vel 
auditis. 

19.  Abiit  aliquando  abbas  Pastor  cum  esset  juve- 
nis  ad  quemdam  senem,  ut  interrogaret  eum  tres 
sermones.  Cum  autem  pervenisset  ad  senem,  obli- 
tus  est  unum  ex  tribus  sermonibus,  et  reversus  est 
ad  cellam  suam.  Et  cum  tetendisset  manum,  ut  te- 
neret  davem,  recordatus  est  sermonis  illius  quem 
ante  fuerat  obUtus  ;  et  sustalit  manum  a  clati,  et 


mea ;  cum  autem  venerit  frater  aliquis  ad  me,  et 
retulerit  mihi  verba  eorum  quae  foris  sunt,  turbator 
anima  mea.  Et  dixit  mihi  abbas  Petrus,  qaia  dice- 
bat  abbas  Lot :  Glavis  tua  aperuit  ostium  meam.Et 
ego  dixiei :  Quod  est  verbum  hoc?  Et  dixit :  Si  qois 
venit  ad  te,  et  interrogas  eum.  Quomodo  habes, 
unde  venis,  qualiter  agitur  circa  illos  vel  iiios  fra- 
tres,  susceperunt  te  an  non :  tunc  aperis  janaam  oris 
fratrr  tuo,  et  audis  quae  non  vis.  Et  ego  dizi  ei :  Ita 
est.  Sed  quid  faciat  homo,  cum  venerit  frater  ad 
eum  ?  Et  dixit  ei  senez  :  In  lucta  omnino  doctriaa 
est ;  ubi  autem  luctus  non  est,  impossibiie  est  cu- 
stodire  mentem.  Kt  dlzit  ei  :  Quando  in  cella  smn 


i»7 


VERBA  SENIORUM. 


938 


mecam  est  luctus:  cum  antem  aliquis  ad  me  yene-Asecuritatem  ;  etenim  Apostolo  dicente,  Qni  stat,  vi- 


litt  aut  cum  egredior  de  cella,  non  invenio  luctum. 
£t  dixit  ei  senex :  Necdum  tibi  subjectus  est,  sed 
Yelut  ad  usum  pro  tempore  adhibetur.  Et  dixit  ei : 
Qais  est  hic  sermo  ?  Et  dixit  mihi :  Si  iaborat  homo 
pro  re  aliqua  secundum  virtutem,  quacunque  hora 
qoaesierit  eam  adutilitatem  suam,invenit  eam. 

27.  Frater  interrogavit  abbatem  Sisoi,  dicens: 
Desidero  custodire  cor  meum.  Dicit  ei  senex :  Et 
qaomodo  possumus  custodire  cor  nostrum,  si  lingua 
nostra  januam  apertam  habuerit  ? 

28.  Sedente  aliquando  abbate  Silvano  in  monte 
Sina,  discipulus  ejus  volens  abire  ad  quoddam  mini- 
sterium  suum,  dixit  seni :  Dimitte  aquam,  et  riga 
liortum.  nie  autem  exiens  ad  dimittendam  aquam 


deat  ne  c&dai  (l  Cor,  x) ;  in  incertosiquidemnaviga- 
mus ;  quiasicut  Psalmista  dicit :  Velut  mareestvita 
nostra  (Psal,  ciii).  Sed  tamen  sunt  loca  in  mari, 
quaedam  vero  periculis  plena,  qusedam  autem  et 
tranquilla ;  nos  enim  in  tranquilla  parte  maris  navi-^ 
gare  videmur,  sseculares  vero  homines  in  locis  peri- 
culosis  (Ruff,y  L  III,  n,  123).  Et  iterum  nos  in  die 
navigamus,  sole  justitiae  nobis  pnebente  ducatum, 
iili  autem  in  nocte  ignorantiae  deportantur.  Sed  ta- 
men  plerumque  contingit  ut  saeculares  illi  in  tempe- 
state  et  in  obscuro  navigantes,  pro  metu  periculi  ad 
Deum  clamando  et  vigilando  salvent  navim  suam, 
nos  autem  in  tranquillitate  neglectu  ipso  demeiigi- 
mur,  dum  gubernacula  justitiae  derelinquimus. 


tegebat  faciem  suam  decucullo  suo,  tantum  ad  pe-B    35.  Dixitabbas  Hyperichius:  Cogitatio  tua  sem- 


des  8U0S  intendens.  Contigit  autem  ut  ipsa  hora  qui- 
dam  superveniret  ad  eum,  et  videns  eum  a  longe, 
consideravit  quid  fecisset.  Et  cum  pervenisset  ad 
eom,  dixit  ei :  Dic  mihi,  abba,  ut  quid  tegebas  de 
cocullo  faciem  tiiam,  et  sic  adaquabas  hortum  ?  Et 
dixit  ei  senex :  Ne  viderentoculi  mei  arbores,  0|  ■ 
et  occuparetur  mens  mea  ab  opere  suo  in  conside- 
ratione  earum. 

29.  InterrogavitabbasMoysesabbatem  Siivanum, 
dicens :  Potest  homo  per  omnem  diem  initium  fa- 
cere  conversationis?  Respondit  ei  abbas  Silvanus; 
Si  est  homo  operarius,potestper  idem  et  perhoram 
inchoare  initium  conversationis  suae  (Ru/f.^  l,  iii, 
n.  175). 


per  sit  in  regno  coelorum,  et  dto  in  haereditatem  ao* 
dpies  illud. 

36.  Dixit  iterum  :  Vita  monachi  juxta  imitationem 
angelorum  fiat,  comburens  atque  consamens  pec- 
cata. 

37.  Dixit  abbas  Orsisius  :  Puto,  quia  nisi  homo 
custodierit  cor  suum,  omnia  quaeauditetvidetobli- 
viscetur  et  negliget.  Denique  sic  inimicns  inveniens 
in  eo  locum,  supplantat  eum  ;  sicut  ecim  lucema 
oleo  et  lychino  (38)  praeparata  lucet,  si  autem  per 
negligentiam  non  acceperit  oleum,  paalatim  exstin- 
guitur,  atque  itainvalescunttenebraeadversuseam; 
sed  et  mus  veniens  ad  eam,  volensque  m^rxum  (39) 


30.  toterrogaverunt  quidam  aliquando  abbatemC^J"'  comedere  priusquam  perfecte    extinguatur. 
.,  jx       T         1-  A-  non  potest  propter  calorem  ignis :  si  autem  vident 

ilvanum,  dicentes :  In  quali  conversatione  opera-  /         i  i_  »  x  i  .  ..    ^ 


Silvanum 

tos  es,  ut  acdperes  prudentiam  istam  ?  Et  ille  re- 
ipondens,  dixit:  Nunquam  permisi  in  corde  meo  co* 
gitationem  morari,  quae  exacerbabat. 

31 .  Dixit  abbas  Serapion  :  Quia  sicut  milites  im- 
peratoris  cum  ante  ipsum  stant,  non  debent  dcxtera 
ftot  sinistra  respicere ;  ita  et  monachus  cum  stat  in 
conspectu  Dei,  et  intentus  est  omni  hora  in  timore 
tjoB^  nihil  est  quod  eum  de  adversarii  malis  terrere 
poesit. 

32.  Dixit  sancta  Syncletica :  Sobrie  vivamus,  quia 
per  sensus  corporis  nostri,  vel  si  non  velimus,  fures 
ingrediuntur ;  quomodo  enim  potest  non  fuscaii  do- 
mas,  si  fumus  exterius  ascendens  fenestras  apertas 
invenerit  ? 

33.  Dixit  iterum  quae  supra:  Oportet  nos  adver- 
Mun  daemones  undiquearmatosexistere,  quoniam  et 
oxterias  ingrediuntur,  et  de  intro  moventur,  siqui- 
dom  etanimanostra  id  patitur.  Sicut  enimnavis,  quae 
•liqaando  exterius  fluctuum  mole  opprimitur,  ali- 
qoando  vero  interius  crescente  sentina  demergitur;sic 
et  nos  aliquando  operum  exteriuscommissorumini- 
^tate  damnamur,  aiiquandovero  interius  nequitia 
oogitationum  addicimur ;  et  ideo  oportet  non  soium 
esterius  spirituum  immundorumimpetusobservare, 
¥eram  etiam  interiorumcogitationum  immunditiam 
fzhaarire. 

•  84.  Dixit  iterum  :  Non  habemus  in  hoc  sieculo 
Patrol.  LXXIIL 


quod  nec  lumen  habet,  nec  calorem  jam  retinet 
ignis,  tunc  volens  trahere  myxum  ejus,  dejidt  etiam 
ipsam  lucemam  in  terram  :  quae  sitestea  fuerit,  mi- 
nutatur,  siaerea,  adominosuo  reparatur.Itaetiam 
si  neglexerit  anima,  paulatim  recedit  ab  ea  Spiritus 
sanctus,  donec  perfecte  exstinguatur  calorejus;  atque 
ita  inimicus  consumit  et  devorat  propositum  animao 
illius,  sed  et  corpus  nequitiae  exterminat.  Si  autem 
quis  per  affectum  quem  habet  in  Deo,  bonus  fuerit, 
simpliciter  autem  ad  negligentiam  raptus  fuerit, 
Deus,  qui  misericorsest,excitat  in  eo  mentemsuamf 
et  memoriam  poenarum,  quae  in  futuro  saeculo  pec* 
catoribus  praeparantur,  et  curat  ut  sobrius  sit,  et 
Dcustodiat  se  de  caetero  cum  magna  cautela,  usque 
ad  tempus  visitationis  suae. 

38.  Venit  quidam  senex  ad  alium  senem ;  et  cum 
ioquerentur,  unus  ex  eis  didt :  Ego  mortuus  sum 
huic  saeculo(i?u^.,  l.  ii,  n.  116;  Pasch.^  c.  12,  n. 5). 
Alter  vero  dixit  ei:  Ne  confidas  intemetipso,  donec 
exeas  de  corpore  isto ;  nam  si  dicis  de  te  quia  mor? 
tuus  es,  Satanas  autem  mortuus  non  est. 

39.  Dixit  quidam  senex :  Debet  monachus  qaoti« 
die  mane,  et  scro  cogitare  in  semetipso,  quid  fecit 
eorum  quae  vult  Deus,  et  quaenon  fedt.  £t  ita  tra« 
ctantem  omnem  vitam  suam  pcenitentiam  agendo 
monachum  esse  oportet;  sic  enim  abbas  Arseniua 
vixit.  .  •    ' 

30 


S30 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


940 


,  40.  Dixit  senex  :  Quia  si  quis  aurum  vcl  argentum  A     50.  Dicebant  senes :  Quia  in  monte  abbatis  Anto- 


perdidit,  potest  reinvenife  proeo  quod  perdidit. 

41.  Dixit  senex  :  Sicut  miles  et  venator  profici- 
scentes  ad  propositum  sibi  laborem,  non  cogitant 
utrum  vulneretur  aliquis,  an  illajsus  maneat  alter ; 
sed  unusquisque  pro  se  solo  certat :  ita  oportet  et 
monachum  esse. 

Ol^  42.  Dixit  senex  :  Sicut  ncmo  potest  lo^dere 
eum  qui  ad  latus  imperatoris  est,  ita  nequc  Satanas 
potest  aliquid  nos  noccre,  si  anima  nostra  inhaBScrit 
Deo :  scriptum  est  enim :  Appropinquate  mihi  et  ap- 
propinquabo  vobis  {Zach.,  i)  ;  sed  quia  frequenter 
extollimur,  facile  rapit  inimicus  miseram  animam 
nostram  in  ignominia  passionis. 

43.  Frater  dixit  cuidam  seni  :  Nihil  pugnai  video 


nii  sedebant  septem  monachi  tcmporc  dactylonim,  et 
unus  ex  eis  abigebat  ab  eis  volucres  :  erat  aatem  iln 
senex,  qui  in  die  qua  eum  dactylos  custodire  con- 
tingebat,  clamabat,  diccns  :  Discediteab  intro,  mafae 
cogitationes,  et  de  foris  aves. 

51.  Frater  quidam  in  ceilis  infundebat  paimolM 
suas ;  et  cum  sedisset  facere  plectas,  dicit  ei  cogita- 
tio  sua,  ut  iret  ad  quemdam  senem  visitare  eum.  Et 
iterum  cogitans  in  semetipso,  dicebat  :  Post  paacos 
dics  vadain.  Et  rursum  diccbat  ei  cogitatus  suns  : 
Si  intcr  hsec  moriatur,  quid  facies?  Sed  vanam  modo 
ut  loquar  ci,  propter  aestivum  tempus.  Et  iterum 
dixit  intra  se  :  Scd  non  est  modo  tempus.  Itenim 
autem  cogitavit,  dicens  :  Sed  cum  incidcrisscirpam 


in  corde  meo.  Et  dixit  ei  sencx  :   Tu  sic   es  velutBad  mattas  fittempiis.Etrursum  dixit:  Extendopal- 


quadrigemina  porta,  ut  quicunque  voluerit  intret 
unde  voluerit  in  te,  et  unde  voluerit  exeat,  et  tu  non 
intelligis  quae  aguntur.  Nam  si  haberes  januam  et 
clauderes  eam,  ncc  pcrmitteres  intrare  pcr  eam 
cogitationes  malas,  tunc  videres  stantcs  foris,  et 
pugnantes  adversum  te. 

44.,Dicebant  de  quodam  senc  quia  quandoeico- 
gitationes  suae  dicebant :  Dimltte  hodic,  jam  cra- 
stino  poenitebis  ;  contradicebateisille  diccns  :  Non, 
sed  hodie  poenitentiam  ago  ;  crastino  autcm  liat  vo- 
luntas  Domini  {Rnff.y  /.  iii,  n.  iC5). 

45 .  Dixit  «enex  ;  Nisi  exterior  noster  homo  se 
sobrie  gesserit,  impossibileest  custodire  interiorcm. 

46.  Dicebat  senex :  Quia  tres  virtutes  Satana?,  quac 


mulas  istas  et  tunc  vado.  Rursus  dixit  in  semetipso: 
Sed  hodic  bonum  acrem  facit.  Et  surgens  reliqoit 
palmas  infusas,  et  tollens  melotem  suam,  ibat.Erat 
autem  sencx  quidani  vicinus  ei,  vir  praevidens  ;  qni 
cum  vidisset  cum  impetu  ambulantem  clamavit,  di- 
cens:  Captive,  captive,  iibi  curris;  veni  hticadme. 
Qui  cum  venisset,  dixit  ei  senex  :  Revertere  in  cel- 
lani  tuam.  Illeautcm  fratcr  narravitei  fiuctusqnos 
pcrtulcrat  in  cogitationibus  suis,  et  ita  reversus  est 
ad  cellam  suam.  Et  cum  ingrcssus  fuisset  in  eam, 
prostravit  se,  et  poenitentiam  egit.  Hoc  autem  facto, 
voce  magna  subito  dacmonesclamaverunt,dicentes: 
Vicisti  nos,  monachc,  vicisti  nos.  Etfacta  estraatta 
cjus  supra  quamjacebat,  vclutabigneustulata  ;  d»- 


pnecedunt  universa  peccata  :  prima  oblivionis,  se-  G  moncs  autem  velut  fumus  exterminati  sunt,  sicque 


cunda  negligentiae,  tertiaconcupisccntiae.  Etenim  si 
obiivio  venerit,  generat  negligentiam  ;  de  negligen- 
tia  vero  concupiscentia  nascitur  ;  de  concupisccntia 
vero  corruit  homo.  Si  cnim  ita  est  sobria  mens,  ut 
obiivionem  respuat,  ad  negligcntiam  non  vcnit :  et 
si  non  neglexerit  concupiscentiam  non  recipit :  si  vero 
concupiscentiam  non  recipit,  uunquam  cadet  opi- 
tulante  Christi  gratia. 

47.  Dixit  quidam  senex :  Taciturnitati  operam  da, 
et  nihii  vanum  cogites,  et  intcnde  meditationi  tua; 
sive  quicscens  vel  surgens  cum  timore  Dei .  Et  haec 
faciens,  malignorum  impetus  non  timebis. 

48.  Dixit  senex  cuidam  fratri :  Diabolus  est  ini- 
micus,  et  tu  domus.  Inimicus  crgo  non  cessat  ja- 


frater  ille  didicit  versutias  corum. 

52.  Dicebant  de  quodam  sene  quia  moriebaturin 
Scythi,  et  circumdederunt  fratres  lectum  ejus,  et 
vestierunt  eum,  et  coeperunt  flere  ;  ille  autem  ape- 
ruit  oculos  suos  et  risit,  et  adjecit  iterum  ridere 
{Hu/f.^  t.  III.  71.  159).  Hoc  autem  factum  est  tertio. 
Quod  cum  vidcrent  fratrcs,  rogaverunt  eum,  dicen* 
tes  :  Dic  nobis,  abba,  quarenobisflentibusturides? 
Et  dixit  cis :  Primo  risi,  quia  vos  timetis  mortem ; 
sccundo  risi,  quianonestisparati ;  tertio  autemrisi, 
quia  ex  labore  ad  requiem  vado,  et  vos  ploratis.  Hoc 
cum  dixisset,  statim  utpotc  moriens  ciausit  octtios. 

53.  Venitaliquando  fi*ater manens  in cella ad unom 
de  Patribus,  et  dixit  ei,  quia  a  cogitatione  sua  aftli- 


ctare  superte  quidquid  sordidum  invenerit,  elTun- D  gcrctur.  Et  dixit  ei  senex  :  OIS  Tu   projecisti  in 


dens in  te  universas  immunditias.  Tuum  estautem, 
non  negligere  ut  projicias  foris  qua2  ille  jactaverit : 
nam  si  neglexeris,  replebitur  tibi  domus  sordibus,  et 
nequaquam  valebis  intrare  in  eam,  sed  ab  initio, 
quae  ille  jactaverit,  tu  ejice  paulatim,  et  manebit 
domus  tua  munda  per  gratiam  Christi. 

49.  Dixit  quidam  senum  :  Quando  cooperiuntur 
ocuii  animalis,  tunc  circuit  ad  molendinum :  sin  au- 
tem  discoopertos  habuerit  oculos,  non  ambulat  in 
circuitu  molse  :  sic  enim  et  diabolus,  si  occurrerit 
cooperire  oculos  hominis,  in  orane  peccatum  humi- 
liat  eum  ;  quod  si  non  fuennt  clausi  oculi  ejus,  faci- 
lius  potest  elTugere  ab  eo. 


terra  fcrramentum  magnum,  quod  est  timor  Dei,  et 
accepisti  in  manu  tenere  arundineam  virgam,  hoc 
est  cogitationesmalas.  Accipe  ergomagistibiignem, 
qui  esttimor  Dei.  Etquando  approximabittibicogi- 
tatio  mala,  velut  calamus  igne  timoris  Dei  combore* 
tur  ;  neque  enim  praavalet  malitia  adversus  eos  qoi 
habent  timorem  Dei. 

54.  Dixit  quidam  Patrum  :  Nisi  prius  odio  haboe- 
ris,  non  potes  diligere.  Nisi  ergo  oderis  pcccatam, 
ncn  faciesjustitiam,  sicut  scriptum  est :  D^ciinaa 
malo,  et  fac  bonum  (Psal.  xxxvi).  Verumtamen  in 
omnibus  his  propositum  animi  ubique  reqoiritar. 
Adam  enim  in  paradiso  consistens,  pnevaricatos  eit 


941 


VERBA  SENIORUM. 


942 


mandatum  Dei :  Job  autem  in  stercpre  sedens,  custo-  A  loquerentur  sibi  ad  invicem,  increpans  eos  dixit  : 


divit.  Unde  constat  quia  propositum  bonum  quaerit 
Deus  ab  homine,  ut  semper  teneat  eum. 

UBELLUS  DUODECIMUS. 

De  eo  quod  sine  intermissione  et  sobrie  debet  orari. 

1 .  Dicebant  de  abbate  Arsenio,  quia  vespere  Sab- 
bati  lucescente  Dominica,  relinquebatpost  se  solem, 
et  extendebat  manus  suas  ad  coclum  orans,  donec 
mane  die  Dominico  illustraretascendenssol  faciem 
ejus,  et  sic  residebat  [Ruff.,  l.  iii,  num.  21). 

2.  Interrogaverunt  fratres  abbatem  Agathonem, 
dicentes  :  Pater,  quse  virtus  in  conversatione  plus 
habet  laboris  ?  Et  dixit  eis  :  Ignoscite  mihi,  quia 
pato  non  esse  alium  laborem  talem,  qualem  orare 


Tacete,  fratres ;  ego  enim  scio  unum  fratrem  man- 
ducantem  vobiscum,  et  oratio  ejus  ascendit  in  con- 
spectu  Dei  velut  ignis. 

8.  Venit  abbas  Lot  ad  abbatem  Joseph,  et  dixit 
ei :  Abba, secundum  virtutem  meam,  faciomodicam 
regulam,  et  parvum  jejunium,  et  oraiionem,  et  me- 
ditationem,'et  quietem,  et  secundum  virtutem  meam 
studeo  purgare  cogitationes  meas;  quid  ergo  debeo 
de  cajtero  facerc  ?  Surgens  ergosenex,  expandit  ma- 
nus  suas  in  coelum,  et  facti  sunt  digiti  ejus  velut  de- 
cem  lampades  ignis,  et  dixit  ei :  Si  vis,  efHciereto* 
tus  sicut  ignis. 

9.  Venerunt  aliquando  ad  abbatem  Lucium  in 
Ennato  monachi   quidam,  qui  dicebantur  Euchitae 


Deum  ;  dum  enimvoluerit  homo  orare  Deum  suum,  ^,(40j,  hoc  est  orantes  ;  et  interrogavit  eos  senex,  di- 


semper  inimici  daemonesfestinant  interrumpere  ora- 
tionem  ejus,  scientes  quia  ex  nulla  re  impediuntiir, 
nisi  perorationemfusam  adDeum.  Siquidem  omnem 
alium  laborem,  quem  homo  in  religiosa  conversa- 
tione  positusassumpserit,  quamvis  instanter  et  tole- 
ranter  agat,  habet  tamen  et  possidet  aliquam  re- 
quiem  :  oratio  autem  usque  ad  ultimam  exhalatio- 
nem  opus  est,  ut  habeat  laborem  magni  certaminis. 
3.  NarravitabbasDulas,  quifuit  discipulus  abba- 
tisBesarionis,  dicens  :  Veni  aliquando  inceliam  ab- 
batis  mei,  et  inveni  eum  stantem  ad  orationem  :  et 
manus  ejus  erant  extensse  in  ccelum.  Permansit  au- 
tem  hoc  faciens  jugiter  per  quatuordecim  dies.  Et 
poflt  haec  vocavitme,  et  dixit:  Sequere  me.  Et  exeun- 


cens :  Quod  est  opus  manuum  vestrarum  (Au/f.,  l, 
II,  n.  212)?  Et  illi  dixerunt :  Nosnon  contingimofl 
aliquod  opus  manuum,  sed  sicut  dicit  Apostolus  (/ 
Thess.  V),  sine  intermissione  oramus.  Dicit  eis  se- 
nex :  Etnon  manducatis  ?llli  autem  dixerunt :  Etiam 
manducamus.  Et  dicit  eis  senex  :  Quando  ergo  co- 
meditis,  quis  pro  vobisorat  ?  Et  iterum  interrogavit 
eos,  dicens :  Non  dormitis?  014  Et  illi  dixerunt: 
Dormimus.  £t  dixit  senex  :  Et  cum  dormitis,  quis 
pro  vobis  orat  ?  Et  non  invenerunt  quid  ad  haec  re- 
sponderent  ei.  Et  dixit  eis  :  Ignoscite  mihi,  fhitres, 
quia  ecce  non  facitis  sicut  dixistis  :  ego  autem  osten- 
dam  vobis,  quia  operans  manibus  meis,  sine  inter- 
missione  oro.  Sedco  enim  juvante  Deo,  infundens 


tes  perreximus  in  eremo ;  cum  sitiremdixiei  :Abba,  ^mihi  paucas  palmuks,  et  facio  ex  eis   plectam,  et 


sitio.  Ille  autem  melotem  tollens  discessit  a  me, 
qaantum  jactus  est  lapidis,  et  facta  oratione  attulit 
eam  plenam  aqua.Et  abivimus  in  civitatem  Lyco,  et 
▼enimus  ad  abbatem  Joannem;  et  salutantes  eum, 
fedmusorationem.Deinde  sedentes  cceperunt  loqui 
de  visione  quam  viderant.  Dixit  abbas  Besarion  : 
Qaia  exivit  praeceptum  a  Domino  ut  destruantur 
templa.  Et  factum  est  sic  ;  et  destructa  sunt. 

4.  Dixit  abbas  Evagrius  :  Si  deficis  animo,  ora. 
Ora  autem  cum  timore,  et  tremore,  et  labore,  sobrie 
etvigilanter.  Ita  oportetorare,  maxime  propter  ma- 
lignos  et  ad  nequitias  vacantes  invisibiles  inimicos 
nostros,  qui  nos  in  hoc  praecipue  impedire  nituntur. 


dico  :  Miserere  mei,  Deus^secundummagnammise- 
ricordiam  tuam,  et  secundummultitudinemmisera- 
tionum  tuarum  dele  iniquitatem  meam  (Psal.  l).  Et 
dixitcis:  Oratio  est,  an  non?Et  dixeruntei :  Etiam. 
Etilledixit:  Quando  permansero  tota  die  laborans 
et  orans  corde  vel  ore,  fucio  plus  minus  sedecim 
nummos  ,etpono  ex  eis  ad  ostium  duos,  et  residaos 
manduco.  Qui  acceperit  illos  duos  denarios,  oratpro 
me  tempore  quo  ego  manduco  vel  dormio  ;  atque  ita 
per  gratiam  Dei  impletur  a  me  quod  scriptum  est : 
Sine  intermissione  orate(/  Thess.  v). 

iO.  Interrogaverunt  quidam  abbatem  Macarium, 
dicentes  :  Quomodo  debemus  orare  {Ru/j^.y  l.  in,  n. 


5.  Dixit  iterum  :  Quando   cogitatio  contraria  in  tj207)  ?  Etdixiteis  senex:  Non  opus  est  multum  loqui 


corde  venerit,  noli  alia  pro  aliis  per  orationem  quae- 
rere,  sed  adversus  eum  qui  te  impugnat,  gladium 
laciymarum  exacue. 

6.  Mandatum  est  sanctae  memoriae  Epiphanio  epi- 
scopo  Cyprio,  ab  abbate  monasterii  sui,  quod  ha- 
bait  in  Paiaestina :  Quia  orationibus  tuis  non  neglexi- 
mus  regulam,  sed  cum  soIIicitudlnetertiam,sextam, 
nonam  atque  vesperam  celebramus.  Ille  autem  re- 
prehendens  eum,  mandavit  ei  :  Constat  vos  vacare 
ab  oratione  caeteris  horis;  eum  autem  qui  verusest 
monachus,  oportet  sine  intermissionc  orare,  aut 
eerte  psallere  in  ccrde  suo. 

7.  Dixit  abbas  Isaias :  Quia  presbyter  Pelusii  cum 
faceret  a^pem,  et  fratres  inecclesia  comederent  et 


in  oratione,  sed  extendere  manus  frequenter,  et  di- 
ccre  :  Domine,  sicut  vis  et  scis,  miserere  mei.  Si  aa- 
tem  instat  bellum  in  animo,  dicere  :  Adjuva  me.  Et 
quia  ipse  scit  quae  expediant,  facit  misericordiam' 
nobiscum. 

11.  Dicebant  de  abbate  Sisoi,  quia  nisi  cito  depo^ 
neret  manussuas  quando  stabat  adorationem,reple- 
baturmenscjusin  superioribus.  Siergocontingebat 
cum  eo  aliquem  fratrem  orare,  festinabat  cito  depo- 
nere,  ne  raperetur  mens  ejus  et  moraretur. 

12.  Diccbat  aliquis  senex  :  Quia  assidua  oratio 
cito  corrigit  mentem. 

13.  Dicebat  quidam  Patrum  :  Quia  sicut  impossi" 
bile  est  ut  videat  quis  in  aqua  turbida  &ciem  saami 


943 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


m 


sic  et  aniina^ispurigat&  fuerit  a  cogitationibus  alie- A  stina  in  ^Egypto  ad  quemdam Patrum  {Cassian,,  l.  ? 


nis,  contemplative  non  potest  orare  Deum. 

14.  Venit  quidamsenexaliquandoinmonteSina  ; 
et  cum  exiret  inde,  occurrit  ei  frater  in  via,et  inge- 
miscens  dicebat  seni  illi  :  Aflligimur,  abba,  propter 
siccitatem,  quia  nobis  non  pluit.  Et  dixit  ei  senex  : 
Quare  non  oratis  et  rogatis  Deum?  £t  iile  dixit :  Et 
orationem  facimus,et  deprecamurassidue  Deum,  et 
non  plait.  Et  dixit  senex  :  Credo  quia  non  oratis  at- 
tentius.  Vis  autem  scire  quia  ita  est  ?  Veni,  stemus 
pariterad  orationem  :  et  extendens  incoelum  manus 
oravit,  et  statim  pluvia  descendit.  Quod  cum  vidisset 
Irater  ille  timuit,  et  procidens  adoravit  eum :  senex 
autem  statim  fugit  illinc. 

15.  Narraverunt  fratres,  dicentes  :  Quia  venimus 


Instit,,  c,  24). Et  cumhospitalitatemnobisinpendi^ 
set,  interrogavimus  eum :  Quare  tempore  susceptio- 
nis  iratrum  regulamjejuniinoncustoditis,  sicut  et  ia 
Palaestina  fit  ?  Et  respondens  dixit :  Jejuniamsemper 
mecum  est,  vos  OIS  hic  semper  tenere  non  pos« 
sum :  et  jejuniumquidem  quamvisutilis  et  necessa- 
ria  ressit,  in  nostravoluntateest;  charitatis  autem 
plenitudinem  lexDei  exigitanobis.Undesuscipieni 
in  vobis  Christum,  debeo  exhibere  quse  ch^ptatis 
sunt  cum  omni  sollicitudine  :  cum  autcm  dimisero 
vos,  regulam  jejunii  possum  recuperare,  qooniam 
non  possuat  filii  sponsi  jejunare  quandiu  cum  iliis 
cst  sponsus,  cum  autem  ablatus  fuerit  ab  ois,  tonc 
ex  sua  potestate  jejunant(JfaU^.  ix). 


aliquando  ad  quosdam  senes,  et  cum  ex  more  facta  Q     3.  Dixit  iterum  qui  supra :  Quia  venimas  adaliam 


foisset  oratio,  salutantes  invicem  sedimus.  Et  post- 
quam  locuti  sumus,  cum  discederemus,  poposcimus 
utfieretrursus  oratio.  Dixit  autem  unus  illorum  se- 
niorum  ad  nos  :  quidenim,  non  orastis  ?  Et  nos  dixi- 
raas :  Etiam.  Sed  quando  intravimus,  Pater,  tunc 
est  facta  oratio,  et  ex  illa  hora  usque  modo  iocati 
sumas.  Et  ille  dixit :  Ignoscite  mihi,  fratres,  quia 
vobiscum  sedens  quidam  frater,  et  loquens,  centum 
et  tres  orationes  fecit.  Hoc  cum  dixisset,  facta  ora- 
tione  dimiserunt  nos. 

UBELLUS  DECIMUS  TERTIUS. 
De  eo  quod  pporteat  hospitalem  esse  et  misericordem 

in  hilaritate. 


senem,  fecit  nos  gustare  :  et  hortabatur  nos  satia- 
tos  adhuc  sumere  cibum ;  et  cum  dixissem  quia  jam 
non  possum,  ille  respondit :  Ego  jam  supervenien- 
tibus  diversis  fratribus  sexies  mensam  posoi ;  et  dam 
singulos  hortor,  etiam  egoipse  manducavi,  etadhoc 
esurio;  tu  vero  Iiic  semel  manducans  ita  satiatas  et, 
ut  jam  manducare  non  possis? 

4.  Factum  est  aliquando  in  Sc}thi  mandatum  at 
jejunarentilla  hebdomada,  etfacerent  Pascha  ;coii- 
tigit  autemut  in  ipsa  hebdomada  venirent  ad  abba- 
temMoysemfrati*es  quidam  ab  i£gypto;  etfedteit 
modicum  pulmentum  ;  et  cum  vidissent  vicinifo* 


mum,  dixerunt  clericis  ecdesiae  quae  iilic  est :  Ecee 
i.  Perrexerunt  aUquando  quidam  Patrum  ad  ab-  C  Moyses  solvit  mandatum,  et  coxit  apad  se  polmeiH 


batem  Joseph  in  Panepho,  ut  interrogarenteum  de 
susceptione  fratrum,  qui  superveniunt  ad  eos,  si 
deberentsibi  relaxareabstinentiamsuam  cumipsis, 
etcongaudereeis(Au/f.,/.  iii,  n.  47).  Et  priusquam 
interrogarent  eum,  dixit  senex  discipulosuo  :Consi- 
dera  quod  fado  hodie,  et  exspecta  ;  et  posuit  duo 
secfiUa  de  scirpo  in  fasciculis  ligata,  unum  a  dextra 
et  onom  a  sinistra ;  et  dixit :  Sedete.  Et  intravit  in 
cellam  suam,  et  vestivit  se  res  vetustas.  Et  exiens 
tninsivit  in  medioeorum  ;  et  iterum  intravit  etvesti- 
vit  serescellas  suas,  quas  prius  habuerat.  Etegres- 
9us  iterumseditinmedioeorum.  Illiautem  stupen- 
tes  in  id  qood  fecerat  senex,  interrogaverunt  eum 
qoid  hocesset.  Etdixit  eis :  Vidistis  quid  feci  ?Dixe- 


tum.  Iin  autemdixerunt:  Qaando  venerit,loqoemar 
ei  nos.  Facto  autem  Sabbato,  videntes  derici  mft- 
gnam  conversationem  abbatis  Moysis,  dicont  ei  oo- 
ram  omni  plebe  :  0  abbas  Moyses,  mandatom  qoi- 
dem  hominum  solvisti,  sed  Dei  mandata  fortitar 
alligasti. 

5.  Frater  quidam  venit  ad  abbatem  Pastorem  !a 
secunda  hebdomada  Quadragesimae,  et  dicens  d 
cogitationes^suas,  atque  responsione  ejos  inveniens 
requiem,  dicit  ei  frater  ille  :  In  modico  impediri 
habui,  ne  venirem  ad  te  hodie  [Append.  Mart.  n.  43)* 
Et  dixit  ci  senex  :  Quare  ?  Et  iile  dixit :  Metoebam 
ne  propter  Quadragesimam  mihi  non  aperiretur.  Et 


rant:Etiam.  Etilledixit  :  Ne  mutatussum  ego  pro  |>  ^^Po»<|i*^  ei  a^^as  Pastor  :  Nos  non  dididmosjap 


contameliosa  vestc  ?  Et  dixerunt :  Non.  Et  ipse  dixit 
iterom  :  Ne  kesus  sum  de  meliori  veste  ?  Et  dixe- 
ront :  Non.Et  ille  dixit :  Sic  ego  ipse  sum  in  utris- 
que;  etsicut  prioriveste  rautatus  non  sura,  necse* 
qoenti  IflBsos  sum ;  ita  debemus  in  susceptione  fra- 
trom  faoere,  sicut  insancto  Evangelio  legitur :  Date 
que  sunt  Csesaris,  Caesari ;  et  quse  sunt  Dei,  Deo 
{Mattti.  XXII ;  Marc,  xii ;  Lucx  xx).  Quandoergo  est 
praesentia  firatrum,  cum  gaudio  debemus  suscipere 
eos;  quando  vero  solisumus,  opus  habemus  lugere. 
lili  autem  audientes,  admirati  sunt :  quia  quae  in 
corde  eorum  erant  ut  interrogarent  eum,  prius 
agnovit,  et  glorificaverunt  Deum. 
8.  Dizit  abbas  Cassiahos  :  Quia  venimus  a  Palae- 


nuam  ligneam  claudere,  sed  magis  lingose  janoam 
cupimus  dausam  habere. 

6.  Frater  quidam  dixit  abbati  Pastori  :  Si  dedero 
fratri  meo  modicum  panis  autaliquidaliad,  dsBmonet 
polluunt  illud,utvideatur  adplacendum  hominUms 
fieri.  Et  dixit  ei  senex  :  Et  si  ad  placendum  (iat  tale 
opus,  nos  tamen  fratribus  debemus  praebere  qoc 
egent.Dixitautemeiparabolam  talem :  Duohomines 
erant  agricolae,  habitantes  in  una  civitate  ;  et  onos 
exeis  seminans,  coliegit  paucaetsordida  ;  aliosan- 
tem  negligens  seminare,  nihil  omnino  collegit  Si 
ergo  fiatfames,  quis  duorum  potestevadei^e^Etres- 
pondit  frater  iile :  Qui  fedt,  quamvis  parom  atqae 
immundom.  Et  dixit  ei  senex  :  Ita  et  nos  semine- 


945 


VERBA  SENIORUM. 


946 


mus  pauca,  etsi  immunda,  ne  faraistemporc  moria- Aquodam  vico,  ut  faceret  agapem  ;  et  ecce  mulier 

quaedam  venit  ad  eum,  ut  acdperet,  et  hasc  enit 
vestita  vetustissimas  res :  quamcum  vidisset  itaTe« 
tustis  rebus  indutam,  implevit  manum  ut  daret  ei 
multum,  clausa  est  manus  ejus,  et  levavit  pamm. 
Alia  vero  venit  ad  eum,  vestita  bene ;  et  videns  ejus 
vestes,  misit  manum  ut  daret  ei  parum ;  et  apertaest 
manus  ejus,  et  levavit  multum.  Et  requisivit  de 
utrisque  mulieribus  iilis,  et  cognovit  quia  illa  qom 
bonis  vcstibus  utebatur  de  honestis  mulieribus  ad 
paupertatem  pervenerit,  et  quia  pro  opinione  nai»* 
lium  suorum  bonis  fuerit  rebus  induta ;  illa  vero 
alia  accipiendi  causa  vestierit  se  res  vetustas. 

13.  Monachus  quidam  erat  habens  fratrem  saBca- 
larem  pauperculum,  etquidqnidlaborabatprsbebat 
B  ei ;  sed  quantum  ille  praebebat,  tantum  iile  paupe- 
rior  fiebat.  Pergens  autem  monachus  ille  indicavit 
haec  seni  cuidam.  Senex  autem  dixit  ei :  Si  me  vis 
audire,  ultra  nihil  praebeas  ei,  sed  dic  ei  :  Frater 
quando  habui  praebui  tibi :  tu  ei^  modo  iabora,  et 
ex  eo  quod  laboraveris,  praebe  mihi,  et  quidqoid  tiU 
attulerit,  accipe  ab  eo,  et  ubi  scis  peregrinum  aat 
senem  pauperem,  da  illud,  et  roga  eos  ut  orent  pro 
eo.nie  autem  frater  haec  audiens,  fecit  ita;  et  venieiH 
te  ad  se  illo  saeculari  fratre,  locutus  est  ei  quem- 
admodum  dixerat  senex,  etdiscessittristis.  Et  eooe 
quadam  die  tollens  de  horto  minuta  olera,  attulit  ei : 
accipiens  autem  frater  ilie,  dedit  senibus,  et  rogavit 
eos  ut  orarent  pro  eo.Qui  cum  accepissent  benedictio» 
nem,reversus  est  in  domum  suam.  Postea  vero  iCe* 
Q  rum  attulit  olera  et  tres  panes  ;  et  accipiens  frater 
ejus,  fecitsicut  prius.Et  consecuta  benedictione  ite- 
rum  discessit*  Tertio  veniens  attulit  multas  expen- 
sas,  et  vinum,  et  pisces.  Quod  cum  vidisset  frater 
ejus,  miratus  est,  et  vocavit  pauperes,  etrefedt  eos. 
Dixit  autem  ilii  saecuiari  fratri  suo :  Ne  opus  babes 
aliquantos  panes  ?  Et  ille  dixit :  Non,  domiiie :  quo- 
niam   quando  aliquid  accipiebam  a  te,  velut  ignis 
intrabat  in  domum  meam.et  consumebat  illud;  Bunc 
autem  quando  a  te  nihil  accipio,  superabondo,  et 
Deus  benedicit  mihi.  Pergensautem  frater,  indicavit 
omnia  qua;  facta  fuerant  seni.   Et  dicit  ei  senez : 
Nescis  quia  opus  monachorum  ignisest,  et  ubicum- 
que  ingreditur,  consumit  ?  Hoc  autem  utile  est  fratri 


wur."" 

7.  Frater  quidam  venit  ad  quemdam  solitarium  : 
et  cum  egrederetur  ab  eo,  dixit :  Ignosce  mihi,  abba, 
quia  impedivi  regulam  tuam.  lUe  respondit,  et  dixit 
ei :  Mea  regula  est  ut  recipiam  te  in  hospitaIitate,et 
cum  pace  dimittam. 

8.  Solitarius  quidam  habitabat  non  longe  a  con- 
gregatione  fratrum,  operationes  faciens  plurimas : 
contigit  autera  quosdam  vcnire  in  monasterio  illo 
ubi  congregatio  crat,  et  divertentes  ad  solitarium 
illum,  fecerunt  eum  extra  horam  manducare.  Pos- 
tea  vero  dixerunt  ei  fratres  illi  :  Non  contristaris, 
abba  ?  Et  iiie  respondit  eis :  Mea  tristitia  est,  si 
propriam  fecero  voluntatero  [Ru/f,,  L  iii,  num,  150; 
Pasch.^c,  18,  n.  1). 

9.  Dicebant  de  quodam  sene  in  Sjnria  qui  juxta 
Yiam  eremi  habitabat,  et  hoc  eratopus  ejus,  ut  qua- 
cunque  hora  veniret  monachus  de  eremo,  cum  fi- 
ducia  faciebat  eum  reficere.  Venit  ergo  aliquando 
waus  solitarius,  etille  petebat  ab  eo  ut  gustaret.  Qui 
cumnolletgustare,  dicens :  Ego  jejuno.  Contristatus 
senex,  dixit  ei :  Ne  praetermittas  puerum  tuum,  ob- 
secro  te,  ne  despicias  rae,  sed  veni  oremus  ;  ecce 
enim  arbor  hic  est,  cum  quo  curvantegenu  etoran- 
te  indinata  fuerit^  ipsura  sequaraur.  Curvavit  ergo 
ille  solitarius  genu  in  oratione,  et  nihil  factum  est. 
Flexit  etiam  ille,  qui  eum  susceperat,  genu,  et  sta- 
tim  curvata  est  etiam  arbor  illa  cum  ipso  :  quodcum 
vidissent,  gavisi  sunt,  etgratiasegeruntDeosemper 
mirabilia  facienti. 

iO.  Yenerunt  aliquando  duo  fratres  ad  quemdam 
senem:  consuetudo  autera  erat  seni,  non  manducare 
quotidie.  Qui  cura  vidisset  fratres,  gaudens  suscepit 
eos,  et  dixit :  Jejunium  suara  raercedem  habet.  Et 
iterum :  Qui  manducat  propter  charitatem,duo  man- 
data.iroplet ;  quoniara  voluntatera  propriara  dereli- 
quit,  et  mandatum  iroplevit  reficiens  fratfes. 

11.  Erat  quidara  senura  in  JEgypio,  habitans  in 
deserto  loco  :  erat  etiara  alter  longe  ab  eo  Mani- 
chaeus,  et  hic  erat  presbyter  ex  his  quos  ipsi  vocabant 
■presbyteros.  Qui  cura  vellet  pergere  ad  queradam 
ejusdem  erroris  horaincra,  coraprchendit  eum  nox 
in  illo  ]oco,quo  erat  vir  ille  sanctus  et  orthodoxus. 


et  anxiabaturvolenspulsare,  utraaneretapudeura  ;|vtuo,  utdelabore  suo  misereatur,  et  orationem  a 


sciebat  enira  quia  cognosccret  quod  esset  Mani- 
chaeus,  et  revocabatur  a  cogitatione  sua,  ne  forte 
non  acquiesceret  OIO  suscipcre  eum,  compulsus 
autem  necessitate  pulsavit.  Et  aperiens  senex,  et 
cognoscens  eum,  suscepit  cum  hilaritate,  et  coegit 
enm  orare,  etreficiens  eum  collocavit  ubi  dormiret : 
Manichaeus  autem  cogitans  in  se  nocte,  mirabatur, 
dicens :  Quomodo  nullara  suspicionem  habuit  in  me  ? 
Tere  iste  servus  Dei  est.  Et  surgens  mane  cecidit  ad 
pedes  ejus,  dicens :  Ab  hodie  orthodoxus  sum,  et 
non  recedam  a  te.  Et  deinceps  permansit  cura  eo. 
12.  Monachus  quidara  Thebaeus  accepit  gratiam 
ministerii  a  Deo,ut  singulisindigentibus  ministraret 
quod  necessariumesset.Contigitautem  aliquando  in 


sanctis  viris  accipiat  ;  et  ita  benedictionem  conse- 
quens,  multiplicabitur  labor  ejus. 

14.  Dicebat  quidam  senum:  Quia  est  quidam  fa- 
ciens  raulta  bona  frequenter,  et  diabolus  mittit  et 
scrupulositatem  in  animo  pro  parvis  rebus,  utalio- 
rum  omnium,  quaefacit,  mercedemamittat.  Sedente 
cnira  me  aliquando  in  Oxyrincho  cum  quodam  pre- 
sbytero  qui  faciebat  multas  eleemosynas,  venit  quaB- 
dam  mulier  vidua  postnlans  ab  eo  modicumtritici. 
Etdixitei :  Vade^afier  modiura,  et  mensuro  tibi.Et 
attulit  ei.  Ille  autem  mensurans  modiumad  manum, 
dixit  ei :  Majorest ;  et  fecit  verecundiam  viduaeilli. 
Cum  vero  discessisset  vidua  iila,  dixiego:  Abba; 
mutuasti  viduee  isti  triticum,aut  quid?  £t  ille  dixit : 


947 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  V. 


QAQ 


Non,  sed  donaviilli.  Ego  autemdixi :  Ergosi  totum  A  spere  manduca  panem  et  sal ;  et  veni  itemm,  et 


gratis  dedisti,  quomodo  in  modico  sic  scrupulosus 
esse  voluisti,  et  fecisti  verecundiam  mulieri  ? 
.  15.  Senex  quidam  cum  alio  uno  fratre  habebat 
communem  vitam,  erat  enim  senex  ille  misericors. 
Contigit  autem  ut  fieretfames,  et  coeperunt  quidam 
venire  ad  hospitium  ejus,ut  acciperent  agapem;senex 
▼ero  omnibus  venientibus  ministrabat  panem.  Vi- 
dens  autem  frater  quod  fiebat,  dicit  seni :  Da  mihi 
partem  meam  de  panibus,  et  quod  vis  fac  de  parte 
tua.  Senex  vero  divisit  panes,  etfaciebatmore  solito 
eleemosynam  de  parte  sua.  Multi  autem  concurre- 
bant  ad  senem,  audientes  quia  emnibus  daret.  Vi- 
dens  autem  Deus  propositum  voluntatis  ejus,  bene- 
dixitpanes.  Frater  autem  ille,  qui  acceperat  partem 


loquor  tibi.  Qui  pergens  fecit  ita.  Gompleto  autem 
anno,  veni t  iterum  frater  ad  abbatem  Arem.Contigit 
autem  ut  rursus  inveniretur  apud  eum  abbas  Abra- 
ham.  £t  iterum  senex  fi^triilli :  Vade,  jejuna  anno 
isto,  et  post  biduummanduca.  Qui  cum  discessisset, 
dixit  abbas  Abraham  abbati  Arem :  Quare  onmibas 
fratribus  leve  jugum  imponis,  istum  vero  fratrem 
gmvi  sarcina  onerasti?  £t  dixit  ei  senex :  Alii  fratres 
quomodo  veniunt  quserere  ita  et  discedunt ;  hic  vero 
quia  propter  Deum  venit  audire  verbum,  operarioB 
autem  est  magnus,  et  quidquidei  dixero,  cum  omni 
sollicitudine  facit,  propterea  et  egoloquorei  verbom 
Dei. 
3.  Narraverunt  de  abbate  Joanne  brevis  statur» 


suam,  et  nuUi  dabat,  consumpsit  panes  suos,  et  dixit "  quia  perrexit  ad  quemdam  senemThebaeum  genere, 

commorantem  in  Scythi,  qui  sedebat  in  eremo  (5t- 
milehic  lib.  iv,  c.  12,  ex  Sulpicio).  Toilens  autem 
aliquando  abbas  ejus  lignum  siccum,  plantavit,  et 
dixit  ei :  Per  dies  singulos  mitte  ei  ad  pedem  ejos 
lagenam  aquae,  donec  fructum  faciat.  Erat  yerolonge 
ab  eis  aqua,  ut  a  scro  pergeret,  et  mane  rediret ; 
post  ti*es  autem  annos  viruit  lignum  illud,  et  iructum 
fecit.  Sumens  autcm  exfructuejussenex,  attulit  ad 
ecclesiam,  et  dixit  fratribus :  Accipite  et  manducate 
fructum  obedientiae. 

4.  Dicebant  de  Joanne,  qui  fuit  discipulus  abbatis 
Pauli,  quia  raagna)  obedientiae  fuerit  (Ru/f.  L  m, 
num.  67  ;  Pasch.y  c.  2,  n.  l^.  Erat  autem  in  quodam 
loco  memoria,  ct  habitabat  in  ea  lea&na  pessima, 
^  Videns  autem  senex  circa  ipsum  locum  stercora 
leacnae  ipsius,  dixit  Joanni :  Vade  ct  afTer  stercora 
illa.  Et  ilie  dixit  ei :  £t  quid  facio,  abba,  propter 
leacnam  illam  ?  Senex  autem  subridens  dixit  ei :  Si 
venerit  contra  te,  liga  illam,  et  afler  huc.  Perrexit 
ergo  frater  iilic  vespere,  et  ccce  venit  leaena  super 
ipsum  ;  iile  autem  secundum  vcrbum  senis  impetum 
fecit  super  eam,  ut  teneretillam.  Fugitautem  leaena, 
et  sequebatur  eamiile,  dicens :  Exspecta,  quiaabbas 
meus  dixit,  ut  ligemte;  ettenenseam  alligavit.  Se- 
nex  autem  cxspectando  eum  diutius  sedebat,  et  tri- 
bulatione  affLigebatur  ;  et  ecce  tarde  venit,et  habe- 
bat  Icaenam  illam  ligatam.  Quod  cum  vidisset  se- 
nex,  admiratus  est:  volens  autem  humiliare  illum. 


seni :  Quoniam  modicum  est,  quod  adhuc  habeo  de 
panibus  meis,  abba,  suscipe  me  ad  communem  vi- 
tam.Et  dixit  ei  senex:  Quomodo  vis,facio.  Et  coepe- 
runtiterum  simul  esse  et  commuuiter  vivere.Facta 
autem  itenun  egestate  victualium,  veniebantiterum 
indigentes,  ut  acciperent  agapem.  Contigit  autem 
una  die  ut  intraret  frater  ille,  et  vidcret  quia  dcfe- 
cerantpanes.  Venit  autem  et  pauperpostuIansGI  9 
agapem.  Senex  ergo  dixit  fratri  illi :  Da  ei  panera. 
Et  dixit :  Jam  non  habeo,  Pater.  Et  dixit  senex  : 
Intra,  et  quaere.  Ingressus  autem  frater,  attendit  et 
vidit  repositionem,  in  qua  panes  haberi  solebant, 
repletam  panibus.  Quod  cum  vidisset,  tirauit ;  et 
tolicns  dedit  pauperi ;  atque  ita  cognoscens  fidem  et 
•virtutem  senis,  glorificavit  Deura. 

LIBELLUS  DECIMUS  QUARTUS, 
De  obedienlia. 
1 .  Beatae  memorise  abbas  Arsenius  dixit  aliquando 
abbati  Aiexandro  :  Quando  perexpenderis  palraulas 
tuas,  tunc  veni  et  gusteraus ;  si  autera  aliqui  pere- 
grini  supervenerint,  coraede  cum  eis.  Abbas  autem 
Alexander  lenius  et  modeste  operabatur.  £t  cum 
facta  fuisset  hora  manducandi,  supererat  adhuc  de 
palmulis  suis  :  volens  autcm  custodire  mandatum 
senis,  sustinuit  donec  explicaretpalraas;  abbas  au- 
tem  Arsenius  cum  videret  quia  tardaret,  gustavit, 
existimans  quia  forte  ei  peregrini  supervenerint,  et 
cum  ipsis  gustaverit.  Abbasautera  Alexanderpostea- 


quam  explicavit  vespere,  perrexitad  abbatem  Ar-j.cecidit  eura,  et  dixit  :    Bavose(41),  canem  fatuum 


seniura.  Et  dixit  ei  abbas  Arsenius  :  Percgrinos  ali- 
quos  habuisti  ?  £t  dixit:  Non.  Et  ille  dixit :  Quare 
ergo  non  venisti  ?  Et  respondit:  Quia  dixisti  raihi, 
Quando  defecerint  palraae  tunc  veni.  Ego  autcra  ha- 
bens  serraonem  tuum  in  anirao,  non  veni,  quiarao- 
do  complevi  opus.  Et  admiratus  est  scncx  scrupu- 
lositatem  obedientiae  ejus,  etdixitei:Citius  disjun- 
gere  ab  opere  tuo,  ut  et  ministerium  psallendi  fa- 
cias,  et  aquam  tibi  implere  occurras  ;  alioquin  ci- 
tius  debilitabitur  corpus  tuura. 

2.  Venit  abbas  Abrahara  ad  abbatcra  Arera  ;  et 
cum.sederent  simul,  supervenlt  quidara  frater,  et 
dixit  abbati  Aren^ :  Dic  raihi,  quid  faciara  ut  snlvari 
possim.  £t  dicit  ei  senex:  Vade,  toto  anno  isto  ve- 


adduxisti  mihi  ?  Solvit  autem  eam  statim  senex,  et 
diraisit  redire  ad  locum  suum. 

5.  Dicebant  de  abbate  Silvano,  quod  habuerit  in 
Scythi  discipulum,  noraine  Marcum,  et  hic  fuerit 
niagnae  obedieutiae,quique  etiam  scriptor  antiquariuB 
erat:  diligebat  autera  eura  senex  propter  obedientiam 
suara  (Ruff.,  L  iii,  n.  143).  Habebat  etiam  aliosun- 
dccira  discipulos,  qui  contristabantur  quod  diligebat 
cura  plus  eis.  Quod  cura  audissentvicini  senesquii 
seuex  plus  eum  ca^tcris  diligebat,  moleste  tuleruat. 
Una  autera  dic  venerunt  ad  eum  :  quos  assumeos 
secura  abbas  Silvanus,  egressus  est  de  cella  sua,  e( 
coepit  singulorum  discipulorum  suorum  cellas  pul- 
sare,  dicens :  Frater  Ule,  veni,  quia  opus  te  habeo. 


949 


VERBA  SENIORUM. 


9M) 


Et  unus  ex  his  non  est  mox  sccutus  eutn.  Venit  au-Amanontes  cuilibet  continentiie  obedientiam  magii 


tem  adcellam  Marci,  etpulsavit,  dicens :  Marce.  lUe 
autem  cum  audisset  vocem  senis  statim  exivit  foris, 
et  misit  ^  |  f^  eum  ad  quoddam  ministerium.  Abbas 
ergoSilvanusdixitsenibus  :  Ubi  sunt  caeteri  fratres? 
Et  ingressus  est  incellam  Marci,  ct  invenit  quater- 
nionem,  quem  eadem  hora  inchoaverat,  in  quo  lit- 
temm  0  faciebat.  Etaudita  voce  senis,  nonflxit,ncc 
gyravitcaiamum  ultra,  utimpleretet  clauderet  litte- 
ram  quam  in  manus  habebat.  Et  dixerunt  senes  : 
Vere,  abba,  quem  tu  dilligis,  et  nos  diligimus  quo- 
niam  et  Deus  diligit  eum. 

6.  Venit  aliquando  mater  supradicti  Marci,  ut  vi- 
deret  eum,et  habebat  secum  plurimum  obsequium  : 
ad  quam  cum  exisset  senex,  dicit  ei  illa :  Abba,  dic 


praeponimus  ;  quoniam  continentia  arrogantiam  ha- 
bet,  obedie  itia  autem  humilitatem  congruam  polli- 
cctur. 

10.  Dixititerum  quac  supra :  Oportet  nos  cuni 
discrctionc  animam  gubernare,  etin  congregatione 
mancntos,  non  qurn  nostra  sunt  quaerere,  neque  ser- 
vire  propriae  voluntati ;  quoniam  velut  exsilio  relc- 
gantes  nos  tradidimus  uni  secundum  fidem  Patri  a 
rebus  ssDcularibus  alienati .  Unde  ergo  egressi  sumus, 
nihil  ultcrius  rcquiramus  ;  illicenim  gloriam  habni- 
mus,  illic  abundantiam  ciborum,  hic  autem  etiam 
panis  ipsius  inopiam. 

i  l.  Dixit  abbas  Hyperichius  :  Quia  ministerium 
monachi  cst  obedientia,  quam  qui  possidet,   quod 


fiUo  meo  ut  exeat  ad me  ut  ^^deam  eum.  Ingrediens  fiposcit  exaudietur.  et  cum  fiducia  Ci-uciflxo  astabit ; 
autem  senex,  djxit  ei :  Egredere,  ut  videat  te  mater 
tua.  Ille  autcm  vestituseratsaccumscissumetrecu- 


sutum  pannis,  et  caput  atque  facies  ejus  tincta  fumo 
et  fuligine  coquina) :  qui  propter  obedientiam  abba- 
tis  egressus  est  quidem,  sed  clausit  oculos  suos,  et 
ita  salutavit  matrem  suam  vel  eos  qui  venerant  cum 
ipsa,  dicens  :  Sani  estote.  Etnemo  ex  eis,  necmatcr 
sua  cognovit  quia  ipse  esset ;  qusc  itcrum  misit  ad 
senem,  dicens:  Abba,mittefilium  mcum,  utvideam 
eum.  Et  dixit  Marco  :  Non  dixi  tibi,  Egredere,  ut 
▼ideat  te  mater  tua  ?  Et  dixit  ei  Marcus  :  Egressus 
8um  juxta  verbum  tuura,  Pater  ;  verumtamen  rogo 
te,  ne  mihi  illuddicas,  ut  exeam,  neinobedienstibi 
videar  esse.  Egi*essus  senex,  dixit  matri  ejus:  Ipse 


etenim  Dominus  sic  venit  ad  crucem,  factus  scih'cet 
obediens  usque  ad  mortem. 

12.  Dicebant  senes  :  Quia  si  habet  quis  in  aliquo 
fidem,  et  tradit  se  ei  ad  subjectionem,  non  debet 
attendere  in  mandatis  Dei,  sed  Patri  suo  spirituali 
omnem  voluntatem  suam  committere  ;  quia  ilii  per 
omnia  obediens,  non  incurret  peccatum  apud  Deum. 

13.  Dicebat  senex  :  Quia  ista  quaeritDeus  aChri- 
stianis,  ut  obediat  quis  Scripturis  divinis,  quoniani 
inde  accipiet  loquendorum  etagendorum  fonnam,et 
ut  consentiat  praepositis  et  Patribus  orthodoxis. 

14.  Frater  quidam  de  Sc^rthi  vadens  ad  messem, 
applicuit  ad  queradam  senem  magnum,  et  dicit  ei : 


est  qui  exivit  ad  vos,  et  salutavit  vos,  direns  :Salvi  QDic  mihi,  abba,  quid  faciam  pergens  admetendum? 


estote.  Et  consolatus  est  eam,  etitadiscedere  fecit. 

7.  Venerunt  aliquando  quatuor  fratres  de  Scythi 
ad  abbatem  Pambo  vestiti  pelliceas  tunicas,  etindi- 
cavitunusquisque  viii;u1ctn  alterius,  nonprsesente  eo 
de  quo  loquebatur.  Unus  namque  ex  eis  jejunabat 
multum,  alter  vero  nihil  possidebat,  tertius  autem 
habebat  charitatem  plurimam  ;  de  quarto  vero  dixe- 
runt  quia  viginti  duos  annos  haberet  in  obedientia 
permanens  seniorum.  Respondit  autem  et  abbas 
Pambo  :  Dico  vobis  quiaistius  virtus  major  est  quam 
caeterorum :  quoniamunusquisquevestrumvirtutem 
quam  possidet,  voluntate  propria  eam  retinuit;  hic 
autem  suam  voluntatem  abscindens,  alienae  volunta- 
tis  se  servum  fecit.  Tales  enim  viri  confessores 
sunt,  si  usque  ad  finem  ita  pcrnianserint. 

8.  Venit  quidam  ad  abbatem  Sisoi  Thebieura,  vo- 
lens  fleri  monachus.  Et  interrogavit  eum  senex,  si 
quid  haberet  in  s<ecuIo.  Et  ille  dixit :  llabeo  ununi 
filium.  Et  dicit  ei  senex :  Vade,  jacta  cum  in  flumine, 
et  tunc  fies  monachus.  Qui  cum  abiisset  })rojicere 
cum,misit  senex  unum  de  fratribus,  qui  prohiberct 
eum.  Qui  cum  tenuisset  jactare  puerum,  dicit  ei 
frater  :  Quiesce,  quid  lacis  ?Et  ille  respondit :  Abbas 
niihi  dixit  ut  projiciameum.  Et  dixit  ei  frater:  Sed 
iterum  abbas  dicit :  Ne  projicias  eura.  Ille  autem 
relinquens  filium  suum  venit  ad  senera,  et  factusest 
probatissimus  monachus  per  obedientiam. 

9.  Dixit  sancta  Syncletica  :  Quia  iu  congregatione 


Dicit  ei  senex  i  Et  si  tibi  dixero,  acquiesces  mihi? 
Respondit  ei  frater  :  Etiam,  obedio  tibi.  Dixit  ei 
senex  :  Si  mihi  acquiescis,  surgens  vade,  et  renuntia 
messioni  huic;  et  veni,  et  dico  tibi  quid  facias.IUe 
autem  frater  renuntiavitmessurae,  etvenitad  senem. 
Dixit  autem  ei  senex  :  Intra  in  ceiiam  tuam,  et  fac 
quinquaginta  dies  continuos  ;  semel  comedens  in  die 
panem  cum  sale,  et  iterum  indicabo  tibi  aliam  rem. 
Et  fecit  sic,  et  iterum  venit  ad  senem.  Senex  autem 
sciens  G 1 9  quia  vir  operarius  esset,  dixit  ei  quo- 
modo  oporteret  esse  in  cella  sua.  Et  descendens 
frater  in  cella  sua,  prostravit  se  pronus  in  terram 
tres  dies  et  tres  noctes,  plorans  in  conspectu  Dei. 
Post  haec  vero  cum  diccrent  ei  cogitationes  suae  : 
D  Exaltatus  es,  magnusfactus  es,  ipse  temperans  vitia 
cogitationum  suarum,  humiliter  revocabat  culpas 
suas  in  conspectu  suo,  dicens  :  Et  ubi  sunt  omnia 
illa  peccata  inea  quac  feci  ?  Si  autem  in  cogitatione 
ejus  ascendebat,  quiamultum  neglexeritde  mandato 
Dei,  dicebat  et  ipse  intra  se  :  Sed  exhibebo  parvum 
servitium  Deo  meo,  et  credo  quia  faciet  mecum  mi- 
sericordiam.  lloc  igitur  raodo  evincensspiritusma- 
laruui  cogitationum.  post  ea apparuerunt  ei  visibili- 
tcr,  dicentes  :  Turbati  sumus  a  te.  Et  dicit  eis : 
Quare  ?  Et  dixerunt :  Quia  hi  te  exaltamus,  recurris 
ad  hurailitatera  ;  si  vero  nos  te  humiliamus,  tu  te 
crigis  in  altum. 
15.  Dicebant  sencs  :  Quianihil  ^icquaeritDeusab 


951 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  V. 


m 


his  qui  primitias  habent  conversationis,  quomodo  A  via.  Et  dixitabstinensilleadfratremgiitim:  Si  ha- 


obedientiffi  laborem. 

16.  Senex  quidam  solitarius  habuit  quemdammi- 
nistrum  manentem  in  possessione.  Contigit  autem 
semelut,  tardante  ministro,  deficerent  necessaria 
•  seni  (Ruff.y  L  iii,  n.  144).  Etcum  tempus  interces- 
sisset,  et  non  veniret  minister  illc,  defecerunt  quae 
necessaria  habebat  senex  ad  victum,  et  quod  opera- 
retur  manibussuis.  Qui  cum  affligeretur  non  haben- 
do  quod  laboraret,  neque  unde  viveret,  dixit  disci- 
pulo  suo  :  Vis  ut  vadas  ad  possessionem  illam,  et 
voces  nobis  ministrum,  qui  solet  afferre  quae  opus 
sunt  nobis  ?  Et  ille  respondit :  Quomodo  jubesfacio. 
Differebat  adhuc  senex ;  non  praesumens  mittcrefra- 
trem.  Et  cum  diu  sustinerent  et  tribularentur  non 


buissemus  aliquid  vetustum,  jactaremos  super  cor- 
pus  illud.  Et  respondens  ille  obediens  frater,  dixit : 
Magis  oremus,  et  forsitan  resurget.  Et  stantes  ad 
orationem,  atque  orantes  intente,  surrexit  mortous 
ille.  Quo  facto  gloriabatur  ille  abstinens  frater,  et 
dixit :  Pro  continentia  mea  suscitatus  est  mortuns 
hic.  Omniaautem  hsec  revclavit  Deusabbati  mona- 
sterii  eorum,  et  qualiter  tentaverit  fratrem  saom  de 
crocodilis,  et  quomodo  suscitatus  est  mortaus.  £t 
cum  venissent  in  monasterium,  dixit  abbas  abstineiiti 
illi :  Quare  ita  fecisti  fratri  tuo  ?  Et  ecce  tamen  pro 
obedientia  ejus  mortuus  ille  surrexit. 

1 8 .  Alter  quidam  saecularis  vitae,  habens  tres  filios, 
renuntiavit  saeculo,  et  venit  ad  monasterium,  relin- 


veniente  ministro,  dixit  iterum  senex  ad  discipuIumB  quens  filios  suos  in  civitate.  Et  cum  fedsset  tres  an- 


suum  :  Yis  ire  usque  ad  possessionem,  et  adducere 
eum?  Et  ille  respondit:  Quid  vis  facio.  Timebat 
etiam  et  discipulus  ille  descendere  ad  possessioncm, 
ne  scandalizaretur  aliunde ;  sed  ne  inobediens  csset 
Patri  suo,  acquievit  abire.  Dixit  ei  senex  :  Vade  et 
crede  in  Deum  patrum  tuorum,  quia  proteget  te  ab 
omni  tentatione  ;  et  facta  oratione  direxit  eum.  Ve- 
niens  autem  frater  in  possessionem,  requisivit  ubi 
maneret  minister  ille  ;  et  invenit  hospitium  ejus. 
Contigerat  autem  eum  cum  suis  omnibus  extra 
possessionem  inveniri,  excepta  una  filia  ejus.  Quae 
pulsantenrlwitrem  utaudivit,  venitad  ostiuraet  ape- 
ruit  ei.  Et  cum  interrogaret  eam  de  patre  suo,  illa 
hortata  estjeum  ut  intraret  hospitium,  simul  etiam 


nos  in  monasterio,  coeperunt  ei  cogitationes  suae  fi- 
lios  admemoriamfrequenteradducere,  etconstrista- 
batur  pro  eis  valde,  neque  enimdixeratabbatifilios 
se  habere.  Videns  autem  eum  abbas  tristem,  didt 
ei :  Quid  habes  quod  tristis  es  ?  Et  narravit  ei  quia 
tres  tttSO  ^dios  haberet  incivitate,  et  quia  vellet  eos 
ad  monasterium  ejus  adducere :  praecepit  autemab- 
basutadduceret  cos.  Qui  cum  perrexisset  ad  civita- 
tem,  invenit  duos  ex  eis  jam  esse  defunctos,  unum 
vero  solummodo  remansisse.  Quem  assamensvenit 
ad  monasterium  ;  et  requirens  abbatem,  non  eom 
invenit  illic.  Interrogavit  aut«m  fratres  abi  esset  ab- 
bas.  Et  illi  dixerunt :  Usque  ad  pistrinum  perrexit 
Ille  vero  tollens  filium  suum  quem  adduxerat,  abtit 


et  trahebat  cum.  Ille  vero  non  acquiescebat  intrare.  ^  in  pistrinum.  Et  videns  eumabbas  venientem,  salo- 


Sed  cum  diu  eum  cogeret,  pra3valuit  introducere 
eum  ad  se.  Et  coroplexa  eum  ccepit  eum  illicere  ad 
commistionem  corporis  sui ;  ille  autem  videns  trahi 
sead  luxuriam,  et  cogitationibus  confundi,  ingemi- 
scens  clamabat  ad  Deum,  dicens  :  Domine,  propter 
orationes  Patris  mci  libera  me  in  hora  ista.  Et  cum 
hoc  dixisset,  subito  invcntus  est  ad  flumen  pergens 
ad  monasterium,  et  restitus  illaesus  ad  abbatem 
suum. 

17.  Duo  fratres  camales  venerunt  habitare  in  mo- 
nasterio  quodam  :  ex  quibus  unus  erat  praeclarae  con- 
tinentiae,  alterobedientiQc  magna3  (/2t/^.,  /.  iii,  n. 
445).  Cui  dicebat  Pater  :  Fac  hoc,  et  faciebat ;  et : 
Fac  illud^  etfaciebat;  Manduca  mane,  etmanduca- 


tavit.  Et  tenens  infantem  quem  adduxerat,  ample- 
xatus  est  eum.  Et  dicit  patri  ejus :  Amas  eum?  Et 
ille  dixit :  Etiam.  Rursum  dixit  ei :  Omnino  diligis 
eum  ?  Et  respondit :  Etiam.  Ilaec  audiens  abbas,  po- 
stea  dixit  ei :  Tolle  ergo,  si  amas  eum,  et  mitte  in 
furnum,  sic  modo  cum  ardet  fumus.  Et  tenens  paier 
filium  suum,jactaviteumin  fumum  ardentem.  Sta- 
tim  autem  factus  est  fumus  velut  ros  ;  ex  qua  re 
acquisivit  gloriam  in  tempore  illo,  quemadmodum 
Abraham  patriarcha. 

49.  Dixit  quidam  senex  :  Quia  frater  qui  ad  obe- 
dientiam  Patris  spiritalis  animum  dederit,  majorem 
mercedem  habet  quam  ille  qui  solus  in  eremoreces- 
serit  (Ruff.J,  iii,  n.  141).  Dicebat  autem :  Quia  nar- 


bat.  De  qoa  re  magnam  opinionera  in  monastcrio  Dravit  aliquis  Patrum  vidisse  se  quatuor  ordines  in 


habebat,  quia  ita  obedicns  existebat.  Punctus  autem 
invidiae  mucrone  frater  ejus  ille  continens  adversus 
eum,  dixit  in  semetipso  :  Ego  probo  istum  si  habet 
obedientiam.  Et  accedens  ad  Patrcm  monasterii, 
dixit  ei :  Mittemecum  fratrem  raeum,  uteamusali- 
cubi.  Et  dimisit  eos  abbas  abire.  Et  assuracns  eura 
ille  frater  abstinens,  voluit  eura  tentarc.  Etcurave- 
nissent  ad  fluraen,  ubicratraultitudocrocodiloinim, 
dicit  ci :  Descende  in  flumcn  et  transi.  Et  ille  mox 
descendit :  venerunt  autem  crocodili,  et  lingebant 
corpus  ejus,  in  nullo  laidentes  eura.Quodcumvidis- 
set  frater  ejus,  dixit  ei :  Ascende  dc  flumine.Et  cum 
iter  agerent,  invenerunt  corpus  huraanum  jacens  in 


coelo :  quomra  priraus  ordo  erat  hominum  infirmo- 
rura  et  gratias  agentium  Deo  ;  secundos  ordo  hospi- 
talitatera  sectantiuraet  instanter  ministrantinmeis; 
tertius  ordo  in  solitudine  conversantiumetnon  viden- 
tiura  horaincs  ;  quartus  ordo  eoram  qui  ad  obedien- 
dum  spiritualibus  Patribus  se  subjiciunt  propter 
Deum.  Utebaturautem  ordo  obedientium  torque  au- 
rea  et  corona,  et  majorera  quam  alii  gloriam  habe- 
bat.  Et  ego  dixi  ei  qui  mihi  ostendebat  omnia  bcc: 
Quoraodo  iste  ordo,  qui  parvus  est,  majorem  quam 
alii  gloriara  habet  f  Et  ille  respondcns  dixit  mihi : 
Quia  qui  hospitalitatem  sectantur,  secundum  pro- 
priam  voluntatem  idipsum  faciunt.  Simiiiter  et  qai 


m 


VERBA  SENIORUM. 


054 


in  eremo  se  relegant,  arbitrio  suo  de  sseculo  reces-  A  edoctus  es,  inisticum  istum  de  cogitationibustuisiiv- 


lerunt.  Hic  autom  ordo,  qui  se  ad  obediendum  dedit, 
omnes  voluntates  suas  adjiciens,  pcndet  adDeum  ct 
ad  jussioncm  Patris  spiritualis,  proptcrea  et  majo- 
xem  gloriam  aliis  habet.  Quapropter,  o  f]li,bona  est 
obedientia,  qua}  propter  Deum  lit.  Intendite  ergo, 
filii,  virtutis  hujus  aliquod  ex  partc  vestigium.  Obe- 
dientia  salus  est  omnium  fidelium.  Obedientia  ge- 
nitrix  est  omnium  virtutum.  Obedientia  regni  coelo- 
rum  inventrix  est.  Obedientia  coelos  nperiens,  et 
homines  de  terra  elevans  est.  Obedientia  cohabita- 
trix  angelorum  est.  Obedientia  sanctorum  omnium 
cibus  est.  £x  hac  enim  ablactati  sunt,  et  per  hanc 
ad  perfectionem  venerunt. 

LIBELLUS  DECIMUS  QUINTUS. 
IJe  humilitate, 

1.  Abbas  Antonius,  deficiens  in  consideratione 
profunditatis  judiciorum  Dei,  postulavit,dicens  :  Do- 
iiiine,quomodo  aliqui  in  parvo  tempore  vitie  suae  mo- 
riontur,  et  aliqui  ultra  decrepitam  veniunt  senectu- 
tem ;  et  quare  quidam  egestuosi  sunt,  alii  autem  fa- 
cnltatibus  ditantur;  et  quomodo  injusii  opulentisunt, 
jnsti  vero  paupertate  premuntur  ?  Et  venit  ei  vox, 
dicens  :  Antoni,  ad  teipsum  inlende ;  h<ec  enim  ju- 
dicia  Dei  sunt,  et  te  scire  ea  non  convenit. 

2.  Dixit  abbas  Antonius  abbati  Pastori  :  Hoc  cst 
magnum  opus  hominis,  ut  cul[)am  suam  super  sc- 
ipsum  unusquisque  ponat  coram  Domino,  et  exspe- 
ctet  tentationem  usquead  ultiraumvitas  suaetempus. 

3.  Dixit  iterum  abbas  Antonius  :  Vidi  omnes  la- 


terrogas  ?  Et  illc  respondit  :  Latinam  quidem  et 
Grsecam  cruditionem,  quantum  ad  seculum,  appre- 
hendi;  sed  alphabetum  rusUci  istius  necdum  discere 
potui. 

8.  Dicebant  senes  quia  dcderint  quidam  aliquandp 
in  Scythi  fratribus  paucas  caricas,  et  pro  hoc  quod 
paucae  crant,non  transmiscrunt  ex  eis  abt)ati  Arse- 
nio,  no  velut  injuriampateretur.IUe  autem  cum  hoc 
audissct,  non  est  egressus  juxta  morem  ad  opus  Dei 
cum  fratribus  celebrandum,  dicens  :  Excommunica- 
8tis  me,  ut  non  mihi  daretis  eulogiam,  quam  trans- 
misit  Dominus  fratribus,  ex  qua  ego  non  fui  dignus 
accipere.  Quod  cum  audissent  omnes,  sBdificati  sunt 
in  humilitate  senis ;  et  vadens  presbyter  portavit  ei 

^  de  caricis  illis,  et  adduxit  eum  in  congregatione 
gaudentem. 

9.  Dicebant  autem  de  eo  quia  nemo  potuerit  com- 
prehenderc  modum  conversationis  ejus.  Sedente 
eodem  abbate  Arsenio  aliquandoininferioribuspar- 
tibuSiEgypti,  cum  illic  importunitates  pateretur,  vi- 
sumest  ei  derelinquore  cellam  suam;  et  nihil  ex  ea 
toUens  secum,dixit  discipulis  suis  Alexandro  et  Zoi- 
lo  :  Tu,  Alexander,  ascende  navim,  et  tu,  Zoile,  veni 
mecum  usque  ad  flumen,  et  quaere  mihi  naviculam  in 
Alexandriam  navigantem,  et  ita  navigabis  etiam  ta 
ad  fratrem  tuum.  Turbatus  autem  Zoilus  in  verbo 
isto,  tacuit,  atque  ita  divisi  sunt  ab  invicem.  Descen- 
dit  autem  senex  circa  partes  Alexandriae,  et  aegrota- 
vitaegritudine  magna.  Discipuli  autem  ejus  dicebant 


queos  (42)  inimici  tensos  in  terra,  et  ingemiscens  C  ad  invicem  :  Putasne  aliquis  nostrum  contristavit 


dixi  :  Quis  putas  transiet  istos  ?  Et  audivi  vocem 
dicentem  :  Humilitas. 

4,  Venerunt  aliquando  senes  ad  abbatem  Anto- 
nium,  et  erat  cum  eis  etiam  abbas  Joseph.  Yolens 
autem  abbas  Antoniusprobare  eos,  movit  sermonem 
deScripturis  sanctis.  Et  coFpit  interrogare  a  juniori- 
Im8,quid  esset  hocvcl  illud  verbum.  Et  singuli  dice- 
bantproutpoterant.  Ille  autem  dicebateis:  Nccdum 
inyenistis.  Post  eos  vero  dixit  abbati  Joseph  :  Tu 
quomodo  dicis  esse  verbum  hoc?  lUe  respondit :  Ne- 
scio.  Et  dixit  abbas  Antonius  :  Vcre  abbas  Joseph 
solus  invenit  viam,  qui  se  nescire  respondit. 

5.  Astiterunt  aliquando  abbati  Arsenio  dacmones 
in  cella  sedenti,cttribulabanteum  :  supervenerunt 


eum,  et  propterea  divisus  est  a  nobis  ?  Et  non  inve- 
niebant  in  se  ingratitudinis  causam,neque  quia  ino- 
bedientes  ei  aliquando  fuisscnt.  Cum  vero  sanvs  fo- 
ctus  fuisset  senex,  dixit  ad  seipsum  :  Vadam  ad  Pa- 
tres  meos.Etita venitin  locum  qui  dicitur  Petra,  ubi 
erant  supradicti  ministri  ejus.Cum  vero  juxta  fiumen 
esset  puella  quaedam  iEthiopissa,venicns  tetigit  rae- 
lotem  eju^ :  senex  autem  increpavit  eam.  Illa  vero 
dixit :  Simonachusesjvadc  in  montem.Compunctus 
autem  in  hoc  verbo  senex,  dicebat  ad  seipsum :  Ar- 
seni,  si  monachus  es,  vadein  montem.  Etinterhaec 
occurrerunt  ei  Alexander  et  Zoilus  discipuli  sui.  Et 
cum  cecidissent  ad  pedes  ejus,  projecit  se  senex  in 
terra,  et  flebant  simul.  Dixit  autemsoncx  :  Non  au- 


antem  fratrcs,  qui  ministrare  solebant  ci;  et  stantes  d  distis  quia  aigrotavi?  Et  dixerunt  ei  :  Etiam,  audi- 


extra  cellam  audiebant  eum  clamantem  ad  Dominum, 
et  dicentem  :  Domine,  non  me  derclinquas,quiani- 
hii  boni  feci  coram  te.  Sed  praesta  mihi,  Domine, 
«ecundum  benignitatem  tuam,  saltem  modo  habere 
bcne  vivendi  principia. 

6.  Dicebant  autem  de  co  qui  supra,  quia  sicut 
dom  in  palatio  essct,  ncmo  melioribus  vestibus  eo 
ntebatur ;  ita  et  dum  in  conversationc  morarctur, 
nemo  eo  vilius  tcgebatur  {Ru/f,,  /.  iii,  n,  37). 

7.  Cum  interrogaret  aliquando  abbas  Arsenius 
quemdam  senem  iEgyptium  dc  O^  I  cogitationibus 
tois,  alius  videns  eum  dixit :  Abba  Arseni^  quomodo 

<  4u,  qui  tantae  eruditionis  in  Latina  et  Graeca  iingua 


vimus.  Et  ille  dixit :  Quare  non  venistis  videre  me? 
Et  dixit  Alexander  :  Quia  divisio  tua  a  nobis  non 
fuit  nobis  tolerabilis,  quoniam  et  multi  ex  ea  contri- 
stati  sunt,  dicentes :  Nisi  inobedientes  fuissentseni, 
nunquum  se  separasset  ab  eis.  Et  dixit  eis  senex  : 
Et  ego  cognovi  quia  hoc  diceretur ;  sed  tamenite- 
rum  dicturi  snnt  homines  :  Quia  non  inveniens  co- 
lumba  requiem  pedibus  suis,  reversa  est  ad  Noe  in 
arcam  (Gen.  viii).  In  hoc  igitur  verbo  cm*ati  sunt 
animi  discipulorum  ejus,  et  permanserunt  cum  eo 
usquc  ad  ultimum  vitae  ipsius  tempus. 

Qui  cummoreretur,turbati  sunt  valde  {Ru/f,<,  Lui, 
n.  163) .  Et  dixit  eis :  Nondum  venit  hora ;  cum  au- 


955 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


m 


tem  venerit,  dicam  vobis.  Judicari  autem  habeo  vo- Aabba,  hebdomada  ista  lapidantem  faciemstatuaehu- 


biscum  ante  tribunal  ChristijSi^perraiseritis  cuiquam 
de  corpore  meo  aliquid  facere.  Et  illi  dixerunt  : 
Quid  ergo  faciemus,quia  nescimus  mortuum  vestire 
vel  sepelire?Et  dixit  senex  :  Nescitis  mittere  funem 
in  pede  meo,et  trahere  me  in  montem  ?  Cum  autem 
traditurus  esset  spiritum,  viderunt  eum  flentem,  et 
dicunt  ei;  In  veritate  et  tu  timcs  mortem,Pater?  Et 
dixit  eis  :  In  veritatc.  Timor  enim  qui  in  hac  hora 
est  mihi  semper  fiiit  inroe,exquofactussummona- 
chus,  et  timeo  valde ;  atque  ita  in  pace  dormivit.Ille 
autem  sermo  semper  erat  in  ore  Arsenii,  Propter 
quid  existi  ?  loqui  me  semper  psenituit,  tacere  nun- 
quam.  Audiens  autem  abbasPastor,quiaexhacvita 
discesserit  Arsenius,  lacrymatus  est,  etdixit:  Beatus 


jus,  et  iterumpoenitentiam  agentem  apud  eara;  fide- 
lis  autem  homo  haec  non  facit.  Et  responditsenex: 
Hanc  rem  cgo  propter  vos  feci.  Quando  rae  vidisti 
lapidantem  faciem  statusB  ipsius,num  locuta  est^nam 
furuit?  Et  dixit  abbas  Pastor  :  Non.  Iterura  quando 
apud  eam  poenitentiam  cgi,  num  turbata  est  ?  num 
dixit :  Non  ignosco?Et  respondit  abbasPastor:  Non. 
Et  ille  dixit :  Ergo  etnosqui  sumus  septem  fratres, 
si  vultis  ut  maneamus  simul,  effidamur  sicut  statoa 
haec,  quae  contumeliis  alTecta  non  turbatur:  si  aotem 
non  vultis  ista  fieri,  ecce  quatuor  ingressus  sunt  ad 
aditum  templi  hujus,  unusquisque  quovult  exeat,et 
quo  vult  vadat.  lUi  autem  haec  audientes,prostrave- 
runtse  in  terram  abbati  Anub,  et  dixeront  ei :  Quo- 


es,  abba  Arseni,  qui  flcvisti  temetipsum  in  saeculo  q  modo  jubes,  Pater,  ita  fit ;  faciemus  quod  dixeris 


isto ;  qui  enim  se  in  hoc  saeculo  non  flevcrit,sempi- 
teme  plorabit  illic ;  sivc  igitur  hic  voluntarie,  sive 
illic  tormentis  cogentibus,impossibilc  est  non  flere. 
iO.'  Narravit  abbas  Daniel  de  abbate  Arsenio,quia 
nonquamvoluerit  loqui  de  quaestione  aliqua  Scriptu- 
rarum,cum  posset  magnifice  si  vellet,  sed  neque  epi- 
stolam  cito  scripsit  ad  aliquem  {Ruff'.,  l.  in,  n.  198). 
Quando  autem  adconventum  post  aliquantum  tem- 
poris  veniebat,  post  columnam  scdebat,ne  quis  vide- 
ret  faciem  hujus,  et  ne  ipse  attenderet  alium.  Erat 
enim  visio  ejus  angelica,sicut  Jacob,  canis  ornatus, 
elegans  corpore,  siccus  tamen.  Habebat  autem  bar- 
bamprolixam,omnino  attingentem  usque  ad  ventrem 
ejus  :  pili  autem  oculorum  ejus  nimio  fletu  cecide- 


nobis.  Postea  autera  retulit  abbas  Pastor,  dicens  : 
Quia  mansimus  simul  per  omnet^mpus  vitae  nostne 
opeiantes  ct  facientes  omnia  secundum  verbum  se- 
nis  quod  dixit  nobis.  Constituit  autem  unum  ex  no- 
bis  dispensatorem,  qui  quodcunque  nobis  apposois- 
set,  comedebamus,  et  impossibile  erat  ut  diceret 
aliquis  ex  nobis  :  Affcr  aliud  aliquid,  aut  diceret : 
Nolo  istud  manducare.  Et  sic  transivimus  orone 
tcmpus  vitae  nostrae  cum  quiete  et  pace. 

12.  Dicebant  deabbate  Ammonequiavenenintad 
eum  quidam  petentes  ut  judicaret  inter  eos  ;  senex 
autemdissimulabat.Et  ecce  qusedam  raulieradaliam 
mulierem  juxta  se  stantem  dicebat  :  Senex  iste  fa* 
tuus  est.  Audivit  autem  eam  senex  ;  et  vocans  illam 


rant;  longus  autemerat,sed  senio  longaevo  curvatus,  G  &d  se  dixit  ei  :  Quantos  labores  putas  sustinui  inso- 


moritur  autem  annorura  nonaginta  quinque.Hic  fc- 
cit  in  palatio  divae  memoriae  Theodosii  imperatoris 
Biajoris,qui  fuitpater  Arcadii  ct  Honorii,annosqua- 
draginta,  et  in  Scythi  fecit  annos  quadraginta,  et 
9%%  decem  annos  in  loco  qui  dicitur  Trohcn,  su- 
pra  Babyloniam,  contra  civitatera  Memphis,  ct  tres 
annos  in  Conopo  Alexandriae ;  alios  duos  annos  re- 
vertens  iterum  in  Trohen  fecit,  consumraans  in  pace 
et  timore  Dei  cursura  suum,  quia  erat  vir  boims  et 
plenus  Spiritu  sanctoetfide  (Ad.  xi). 

i  1 .  Narravit  abbas  Joannes  :  Quia  abbas  Anub  et 
abbas  Pastor  et  resi  dui  fratres  eorum  ex  uno  utero 
nati,  monachi  fuerunt  in  Scythi  (/?w^.,  /.  iii,  71.199; 
Pascli.<t  c.  42,  n.  4);  et  quando  illic  venit  gens  Ma- 


litudinibus  diversis,  utacquirerem  fatuitatem  istam, 
et  propter  te  hodie  eam  perditurus  sum  ? 

13.  Narraverunt  de  episcopo  civitatis.  quae  voca- 
tur  Oxyrinchus,nomine  Afly,quia  cura  esset  mona- 
chus,  nimis  dure  tractaverit  vitam  suam;  et  cumfa- 
ctus  fuissct  episcopus,  voluit  ipsa  duritia  uti  in  ci- 
vitate  quam  in  eremo  habuerat,  et  non  praevaloit. 
Idcirco  prostravit  se  in  conspectu  Domini,  dicens  : 
Putasne,  Doraine,  propter  episcopatum  discessit  a 
me  gratia  tua?  Et  revelatum  estei :  Quia  non;  sed 
quia  tunc  solitudo  erat,  et  cum  non  esset  homo, 
Deus  tuus  susceptor  erat  tuus  :  nunc  autem  hic  in 
saeculo  es,  ubi  homines  auxiliantur  tibi. 

li.Dixitabbas  Daniel,quiaerat  in  BabyloniafiUa 


zicarum,etdesolaverunt  locum  ipsum  ,primo  disces-  Dcujusdam  primarii.daemonium  habens;  pater  autem 


serunt  illinc,  et  veneruntin  locum  qui  vocaturThe- 
renuthi,  donec  deliberarent  ubi  habitare  deberent ; 
et  manserunt  illic  in  templo  quodam  antiquo  paucis 
diebus.  Dixit  autem  abbas  Anub  abbati  Pastori  : 
Ostende  charitatera  et  tu  et  fratres  tui,  et  singuli 
seorsim  habitemus,  et  non  veniamus  ad  nos  invicem 
hebdomada  hac.  Et  respondit  abbas  Pastor  :  Facia- 
mus  qualiter  vis  ;  et  fecerunt  sic.  Erat  autem  ibi  in 
templo  statua  lapidea.Et  surgebat  quotidie  mane  ab- 
bas  Anub,  et  faciem  statuaj  illius  lapidabat;  ve- 
spere  autem  dicebat  :  Ignosce  mihi.  Et  tota  hebdo- 
mada  ita  fecit;  die  autem  Sabbati  occurrerunt  sibi 
invicem.Gt  dixit  abbas  Pastor  abbati  Anub :  \idi  te, 


ejus  diligebat  monachum  quemdam.Dixit  autem  mo- 
nachus  ipsc  ci :  Nemo  potest  curare  fiiiamtuam,  msi 
quos  scio  solitarios;  et  si  perrexeris  ad  eos,  non  ac- 
quicscent  hoc  facere  propter  humilitatem.  Sed  boc 
faciamus,  et  quando  veniunt  afTerentcs  venalia  qn» 
operantur,  dicite  vosemere  veliequod  vendunt.  Et 
dum  venerintin  domo  pretium  accepturi,  dicemas 
eis  ut  faciant  orationem,etcredoquiasaIvabiturfilia 
tua.  Exeuntes  ergoin  platea,invenerunt  unum  disa- 
pulumsenum  sedentem  ut  venderet  sportellas  soas; 
et  tulerunt  eura  secum  in  domo  ut  quasi  pretium 
sportarumacciperet.Et  cum  intrasset  monachus  ille 
in  domo,  venit  puella  iiia  qu»  a  dadmonio  vexabatari 


957 


VERBA  SENIORUM. 


958 


et  deditalapam  monacho  illi.Ille  autem  convertit  ei  ASi  me  non  dimittitis,  discedode  loco  isto.Et  ita  dis- 
et  aliam  maxiilam,  secundum  divinum  pracceptum.     cesserunt  ab  eo. 


Daemon  autcm  coactus  clamare  coepit :  0  violentia! 
mandata  Jesu  Christi  expellunt  me  hinc  ;  et  statim 
mundata  est  puella  illa.Cum  autem  vcnissentad  se- 
nes,  indicaverunt  eis  quod  fuerat  factum,  et  glorifi- 
caverunt  Deum,  et  dixerunt  :  Cousuetudo  est  su- 
perbiae  diabolica^,  humilitatc  mandatorum  Christi 
Jesu  corruere. 

15.  Dixit  abbas  Evagrius:  Principium  salutis  est, 
81  teipsum  redarguas. 

16.  Dixit  abbas  Serapion  :  Quia  multos  labores 
corporales  plus  quam  filius  meus  Zacharias  feci,  et 
non  perveni  ad  mensuram  humiiitatis  et  taciturni- 
tatis  ejus. 


22.  Dixit  abbas  Joannes  Brevis  :  Quia  janua  Dei 
est  humilitas ;  et  patres  nostri  per  multas  contu- 
melias  acti,  gaudentes  intraverunt  in  civitatem  Dei. 
Dixit  iterum  ipse  idem :  Quiahumilitas  et  timor  Dei 
superant  universas  virtutes. 

23.  Dixit  abbas  Joannes  Thebaeus  :  Quia  debet 
monachus  ante  omnia  humililatem  habere  :  hoc 
enim  est  primum  Salvatoris  mandatum,  dicentis  : 
Bcati  pauperes  spiritu,quoniam  ipsorum  est  regnum 
coelorum  (Matth.  v). 

24.Coilecti  sunt  aliquando  fratres  qui  habitabant 
in  Scythi,  et  coeperunt  intra  se  quaerere  de  Melchi- 
sedech  saccrdote  :obIitisunt  autem  vocare  abbatem 


G1SS  17.  Abbas  Moyses  dixit  fratri  Zachariae  :"Coprem.  Postea  autem  vocantes  eum,interrogabant 


Dic  mihi  quid  faciam?  Ilie  autem  haec  audiens,  ja- 
ctavit  se  pronus  in  terram  ad  pedcs  ejus,  dicens  : 
Tu  me  interrogas,  Paier(Ru/f,,l.  iii,  nuyn,  86  ;  Ap- 
pend.Mart.y  n.  49)  ?  Dixit  autem  ei  senex  :  Crede 
mihi,  fili  Zacharia,  quia  vidi  Spiritum  sanctum  de- 
scendentem  in  te,  et  propterea  compellor  interro- 
gare  te.  Tuhc  toUens  Zacharias  cucullum  suura  de 
capite  suo,  misit  illud  sub  pcdibus  suis,  et  concul- 
cans  eum,  dixit  :  Nisi  ita  conculcatus  fuerit  homo, 
non  potest  monachus  csse. 

18.  Dixit  abbas  Pastor  :  Quia  interrogavit  abbas 
Moyses  fratrem  Zachariam,tempore  quo  moriebatur, 
dicens  :  Quid  vides?  Et  ille  dixit  ei  :  Nihil  mclius 
quam  tacere,Pater.Et  dixit  ei :  Verum  est,fili,  tace. 


eum  de  eadem  quaestione.  Ille  autem  tundens  tertio 
os  suum,  dixit :  Vae  tibi,  Copres,  quiaquse  mandavit 
tibi  Deus  utfaceres,  dereliquisti;  et  quae  a  te  non 
requirit,  illa  scrutari  praesumis.Haec  autemaudien- 
tes  fratres,  fugerunt  singuli  in  cellis  suis. 

25.  Narravit  aliquando  de  seipso  abbas  Hacarius, 
dicens  :  Quando  eram  juvenis,  et  sedebam  in  cella 
meain  iEgypto,  tcnueruntetfecerunt  meclericum  in 
vico  {Ru/[.^  l.  III,  n.99).  Et  cum nollem  acquiescere 
ad  ministrandum,fugi  ad alium  locum.Et  venit  adme 
quidam  saccuIarishomo,6ed  vita  religiosus,  et  tolle- 
bat  a  nic  opus  quod  faciebam  manibus  meis,  et  mi- 
nistrabat  mihi  quaenecessariaerant.Contigit  autem, 
tentante  diabol6,utquaedam  virgo  in  vico  illo  vitiata 


Hora  autem  mortis  ejus  sedens  abbas  Isidorus,  re-  C  lapsum  faccrct.  Et  cum  in  utero  habere  ccepisset. 


spexit  in  ccelum,  et  dixit :  Laetarc,  fili  mi  Zacharia, 
quoniam  apertae  sunt  tibi  januaeregni  coelorum. 

19.  Sanctae  memorise  Theophilus  cpiscopus  Ale- 
zandrinus  venit  aliquando  ad  montem  Nitriae,et  ve- 
nit  ad  eum  abbas  montis  illius,  ct  dixitad  eum  epi- 
scopus  :  Quid  amplius  invenisti  in  via  ista,  Pater? 
Et  respondit  ei  senex :  Culpare  ct  reprehendere  me- 
ipsum  sine  cessationc.  Et  dixit  ei  episcopus  :  Non 
est  alia  via  sequenda  nisi  haec. 

20.  Quando  abbas  Theodorus  cum  fratribus  man- 
ducabat,  accipiebant  calices  cum  revercntia  et  taci- 
tumitate,  nec  dicebant,  sicut  mos  est,  Ignoscc. 

2i.  Dicebantdeeo  ipso  abbate  Theodoro,  quia 
cum  factus  csset  diaconus  in  Scythi,  non  acquicsce- 


intcrrogatur  quis  esset  de  quo  in  utero  haberet;  illa 
autcm  dixit :  Quiahicsolit^rius  est,  qui  mecumdor- 
mivit.Exeuntes  autem  de  vico  illo,  comprehenderunt 
mc,  ct  adduxerunt  ad  vicum,  et  appenderunt  in  col- 
lum  meum  cacabatas  ollas  et  ansas  vasorum,etmi- 
seruht  rae  circituram  in  vico  illo,  per  viam  caedentes 
atque  dicentes  :  Hic  monachus  corrupit  filiam  no- 
stram  :  tollite,  tollite  eum.  Et  ceciderunt  me  pene 
usque  ad  mortera.  Supcrveniens  autemquidam  se- 
num  dixit :  Quandiu  caeditis  monachum  istum  pere- 
grinura  ?  IUe  autera,qui  raihi  solebat  ministrare ne- 
cessaria,  sequebatur  retro  cura  vcrecundia :  etenim 
ctiam  ipsum  conturacliis  multis  afTecerant^dicentes: 
Ecce  solitarius  raonachus,cui  tu  testificabaris  quid 


bat  ministrare,  et  huc  atqueilluc  fugiebat.Etiterum  j)fecit?  Et  dixerunt  parentes  puellae  illius  :  Quia  non 


senes  adducebant  cura,  dicentes  :  Non  derelinquas 
roinisteriura  tuura.  Dixit  autera  eis  abbas  Theodo- 
rus  :  Diraittite  rae,  etdeprecor  Deum.  Et  si  osten- 
derit  mihi,  quia  debeo  stare  in  locum  ministerii  hu- 
jus,  facio.  Et  cura  deprecaretur  Deum,  dicebat :  Si 
voluntas  tua  est,  Doraine,  ut  stera  in  hoc  ministerio, 
demonstra  mihi.  Et  ostensa  cst  columna  ignis  de 
terra  usque  ad  coilum,  et  vox  sonuit,  diccns  :  Si 
potes  fieri  sicut  coiurana  hsec,  vade,  miuistra.  Ille 
autem  haec  audiens,  statuit  apud  se  nullatcnus  nii- 
mstrare.  Qui  cura  venisset  ad  ecclesiara,  pceniten- 
tiam  egerunt  apud  eura,  dicentes  :  Si  nosvismini- 
strare,  vel  caiicem  tone.  Et  non  acquievit,  dicens  : 


diraittimuseum,  donec  fldejussorem  praebeat,  quia 
pascet  eam.  Et  dixi  illi  qui  mihisolebat  ministrare, 
utfidejussor  mihi  fieret,  et  fidedixit  mihi.Etreversus 
sura  ad  cellara  meara,et  dedi  eiquantas  habuispor- 
tellas,  dicens  :  Vende  ea,  ct  da  illi  raeae  raulieri 
manducare.  Dicebam  autem  in  animo  meo :  Macari, 
ecceinvenisti  tibi  raulierem,opushabes  modoamplius 
094  laborare,  utpascas  eam.  Et  operabar  non  so- 
lura  in  die,  sed  etiara  in  nocte,  et  transmittebam  ei. 
Cum  autem  venisset  terapus  infelici  illi,  ut  pareret, 
traxit  plurirais  diebus  in  dolore,  etnon  pariebat.Di- 
cunt  ergo  ci :  Quid  est  hoc?  Et  illa  dixit :  Ego  scio, 
quare  torqueor  diu.  £t  inlerrogata  a  parentibus 


959 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


960 


suis,  Quare?  respondit :  Quia  illi  raonacho  criraenAeum,  dixit  clericis:  Quandointrat  abbasMoysesad 


imposui,  et  fallens  implicavi  cum,  curaiste  nonha- 
beat  causara ;  sed  juvenis  ille  talis  hoc  fccit.Audiens 
autera  verba  hrcc  ille  ministcr  raeus,  gaudens 
venit  ad  rae,  et  dixit  :  Quia  non  potuit  parere  illa 
puella,  donec  confiteretur  quia  tu  nullara  causam 
in  conspectu  ejus  hahuisses,  sed  quia  mentita  sit 
adversum  te.  Et  ecce  omnes  habitatores  vici  illius 
voluntvcnire  hic  ad  cellamtuaragloriOcaturiDeura, 
et  poenitentiara  apud  te  acturi.  Ego  autera  audiens 
ista  a  rainistro  raeo,  ne  afiligerent  rae  horaines, 
surrexi,  et  fugi  hic  in  Scythi ;  et  hoc  principium 
causae  propter  quam  hic  habitare  ccepi. 

26.Pra)teriens  aliquando  abbas  Macarius,a  palude 
ad  cellam  suam  revertens,  portabat  pahnulas ;  et 


altare,  expellite  eum,et  sequimini,  ntaudiatis  qoid 
dicat.  Dum  autem  coepissent  eum  mittere  foras,  di- 
cebant  ei  :  Exi  foras,  iEthiops.  Ille  vero  dgrediens, 
dicebat:Bene  tibi  feceruntcinerente  etcaccabate(43]. 
Qui  cum  homo  non  sis,  quare  te  in  medio  hominum 
dare  pra?sumpsisti  ? 

30.  Dum  abbas  Pastor  in  congregatione  esset, 
audiens  de  abbate  Nesterone,  desideravit  eum  vi- 
dere,  et  mandavit  abbati  ejus  ut  mitteret  eum  ad 
ipsum.  Qui  cum  nollet  eum  solum  dimittere,  non 
direxit  eum.  Post  paucos  autem  dies  dispensator 
monasterii  rogavit  abbatem  ut  permitteret  eum  irc 
ad  abbatem  Pastorem,ut diceret ei cogitationes  suas. 
Abbas  autem  ejus,  cum  eum  dimitteret,  dixit  ei : 


ecce  occurrit  ei  diabolus  in  via  cum  falce  messoria  B  ToUe  tecum  et  fratrem  istum,  quia  mandavit  mihi 


{Ruff.,  l.  III.  n.  124  ;  Pasch.,  c.  13,  n.  6).  Voluit  au- 
tem  eum  percutere  de  falce  illa,  et  non  potuit,  et  di- 
xit  ei  :  Multam  violentiam  patior  a  te,  o  Macari, 
quia  non  praevalere  adversus  te  possura.  Ecceenim 
quidquid  tu  facis,  et  ego  iacio;  jejunas  tu,  et  cgo 
penitus  non  comedo,  vigilas  tu,  et  ego  omnino  non 
dormio.  Unum  est  autem  solum  in  quomesuperas. 
Et  dicit  ei  abbas  Macarius  :  Quod  est  illud  ?  Re- 
spondit  diabolus  :  Humilitastua,  per  quam  non  praj- 
valeo  adversum  te. 

27.  Perrexit  aliquando  abbas  Mathois  de  Raythu 
in  partibus  Gebalon :  erat  autem  cura  eo  frater  ejus 
{Ruff.,  l.  III,  n.  188;  Pasch.,  c.  33,  n.  3).  Et  venit 
episcopus  lociillius  ad  meraoratum  senem,  et  fecit 


de  ipso  senex;  et  non  praesumens  eum  solum  dimii- 
tere,  distuli  usque  modo.  Cum  ergo  venisset  dispeii- 
sator  ad  senem,  locutus  est  ei  de  cogitationibossais, 
et  ille  sanavit  eum  responsione  sua.Post  haec  autem 
interrogabat  senex  fratrem  illum,dicens :  Abba  Ne- 
stero,  quomodo  acquisisti  virtutem  hanc,ut  qoando 
emerserit  tribulalio  aliqua  in  monast^o,  non  lo- 
quaris,  neque  taedium  facias  ?  Et  cum  multom  coge- 
retur  frater  a  sene,  dicit  ei  :  Ignosce  mihi,  abba, 
quando  intravi  in  initio  in  congregatione,  dixi  aai- 
mo  meo  :  Tu  et  asinus  unum  estote.  Sicut  enim 
asinus  vapulat  et  non  loquitur,  injuriam  patitar  et 
non  respondet,  sic  et  tu;  quemadmodum  et  in 
Psalrao  legitur  :  Ut  jumentum  factus  sam  apod  te. 


eum  presbyterum .  Et  dum  gustarent  siraul,   dixit  C  et  ego  semper  tecum  [Psal,  lxxii). 


cpiscopus:  Ignosce  raihi,  abba,  quia  scio  quod  no- 
lueris  rera  hanc  ;  sed  ut  benedictionera  tuam  acci- 
perem,pracsurapsi  hocfacere.  Dixit  autcm  ei  senex 
cum  humilitate  :  Et  animus  raeus  modicura  volebat 
hoc,  verurataraen  in  hoc  graviter  fero  quia  corapel- 
lor  separari  a  fratre  raeo,  qui  mecura  est ;  neque 
enira  sufficio  oranes  orationes  quas  simul  facieba- 
mus,  implerc.  Etdixitepiscopus  :  Siscis  quiadignus 
est,  ego  et  ipsum  ordino.  Et  dixit  ci  abbasMathois  : 
Equidem  si  dignus  est  nescio,  unum  autera  scio, 
quia  raelior  me  est.  Ordinavit  autera  etipsura  epi- 
scopus  :  et  ita  uterque  recesserunt  dc  hac  vita,  ut 
nunquara  se  ad  sacriGcandara  oblationem  altari  ap- 
proxiraarent.  Dicebatautera  senex  :  Credo  in  Deura, 


31.  Dicebant  de  abbate  Olympio  in  Scythi  (Rug,^ 
L  III,  n.  17),  quia  servus  esset,  et  descendebat  per 
singulos  annos  in  Alexandriam  portans  meroedes 
Wt^  suas  dorainis  suis.Et  occurrebant  ei,  et  salu- 
tabanteura  :  senexautem  mittebat  aqaam  in  pelvim, 
et  afTerebat,  ut  lavaret  pedes  dominis  suis.  Illi  ao- 
tera  ad  eura  dicebant :  Noli,  Pater,  non  graves  nos. 
IUc  vero  respondebateis  :  Ego  confiteor,  quia  servos 
sura  vester;  et  gratias  ago,quia  dimisistis  me  libe- 
rum  servire  Deo.  Sed  tamen  lavo  vobis  pedes,ecce 
et  suscipite  mercedes  meas.Illivero  contemnebant 
Et  non  acquicscentibus  dicebat :  Credite  mihi,  quia 
sinon  vultis  suscipere  mercedes  meas,remaneohic 
et  servio  vobis.  Illi  autem  reverentiam  ei  habentes, 


quia  forsitannon  sustineam  gravejudiciurapropterl^dabant  in  potestate  ejus,  ut  faceret  quod  vellet.  Et 


ordinationera,  quara  suscepi,  dura  oblationera  non 
audeo  consccrare ;  hoc  enira  oiTiciura  illorura  est, 
qui  sine  querela  vivunt. 

28.  Dixit  auteni  abbas  Mathois :  Quantura  se  ap- 
proxiraat  homo  Deo,  tantura  sc  peccatorem  videt 
(Ruff.f  l.  III,  n.  123);  Isaias  enim  propheta  videns 
Dominura,raiserura  se  et  immundum  dicebat(/sa/>, 

VI). 

29.  Dicebant  de  abbate  Moyse  quia  factus  esset 
dericus,  et  posuerunt  ei  superhumerale.  Et  dixit  ei 
archiepiscopus  :  Ecce  factus  es  candidatus,  abba 
Moyses.  Et  ille  respondit :  Putas  a  foris,  dorane  pa- 
pa,  aut  dcintus  ?  Volens  autem  episcopus  probare 


revertentem  deducebant  eum  cum  honore,pr8eben- 
tes  et  qua}  necessaria  erant,  ut  faceret  pro  eis  aga- 
pem,  et  ex  hoc  factus  est  nominatus  in  Scythi. 

32.  Dixit  abbas  Pastor  :  Quia  semper  homo  bu- 
militatem  et  timorera  Dei  ita  incessabiliter  respi- 
rare  debet,  sicut  flatum  quem  naribus  attrahit  vel 
emittit  (Appcnd*  Mart.  n.  101). 

33.  Interrogatus  est  abbas  Pastor  a  quodam  firar 
trc  :  Quoraodo  debeo  essc  in  loco,  in  quo  habito  ? 
Et  respondit  ei  senex  :  Habeto  prudentiam  velut 
advena;  et  ubicuraque  fueris,  ne  quaeras  verbum 
tuura  coram  te  habere  potentiam,  et  requiesces. 

34.  Dixit  iterum :  Quia  projicere  se  in  conspecta 


961 


VERBA  SENIORUM. 


962 


Dei,etnon8eipsumextollere,etmittereposttergumADixiergo  abbati  Athre  :  Ubi  invenisti  obedientiara 


suum  propriam  voluntatem,  ferramenta  sunt  quibus 
anima  operatur. 

35.  Item  dixit :  Non  metiaris  temetipsum,  sed  ad- 
haere  ei  qui  bene  conversatur. 

36.  Dixititerum :  Quiainterrogavit  frater  abbatem 
Alonium,  Quid  est  contemptus  ?  Et  dixit  senex :  Ut 
sis  infra  animalia  irrationabilia,  et  scies  quia  ilia  non 
condemnantur. 

37.  Dixit  iterum  qui  supra :  Quia  humilitas  terra 
est,  in  qua  Dominus  sacrificium  fieri  demandavit. 

38.  Rursus  dixit :  Quia  si  homo  ordinem  suum 
custodiat,  non  turbabitur. 

39.  Iterum  dixit :  Quia  sedentibus  aliquando  seni- 
bus  ad  manducandum,  stabat  AJonius  abbas  et  mi- 


hanc?  Et  illemihi  respondit :  Non  estmea,  sedis- 
tius  senis  est.  Et  tulit  me,  dicens  :  Veni,  vide  obe- 
dientiam  ejus.  Coxit  ergo  modicum  piscem  male,  ita 
ut  perderet  eum  voluntarie,  et  apposuitseni ;  et  ille 
manducavit,  nihil  loquens.  Et  dixit  ei :  Bonum  est, 
senex  ?  Et  ille  respondit :  Bonum  valde.  Posthaec  at- 
tulit  ei  illud  modicum,  nimis  bene  coctura,  et  dixit : 
Ecce  istud  perdidi,  senex,  male  illud  coxi.  Et  ille 
respondit:  Etiam  modicetibi  male  exivit.  Etconver* 
sus  ad  me  abbas  Athre  dixit :  Vides  quia  haac  obe- 
dientia  istiusOI^Osenis  est  ?  Et  exii  ab  eis;  et  quid- 
quid  vidi,  hoc  feci  secundum  virtutem  meam.  Haec 
dixit  fratribus  abbas  Sisoi ;  unus  autem  ex  nobis  ro- 
gavit  eum  dicens  :  Ostende  nobis  charitatem,  et  dic 


nistrabat  eis  ;  et  videntes  laudaverunt.  Ille  autem  q  nobis  tu  unum  sermonem.  Et  dixit :  Qui  habet  quod 


nihil  omnino  respondit.  Dixit  ergo  quidam  secreto  : 
Quare  non  respondisti  senibus  laudantibus  te  ?  Et 
dixit  abbas  Alonius  :  Quia  si  responderem  eis,  inve- 
niebar  deiectatus  laudibus  meis. 

40.  Narravit  abbas  Joseph  :  Quia  sedentibus  nobis 
aliquandocum  abbatePastore,  nominaverit  abbatem 
Agatbonera,  et  dixiraus  ei  :  Juvenis  est,  quare  eura 
appellas  abbatem  ?  Et  dixit  abbas  Pastor  :  Quia  os 
suura  fecit  eum  appellari  abbatem. 

41.  Dicebant  de  abbate  Pastore,  quianunquam  vo- 
loisset  sermonem  dimittere  supra  alterius  senis  ver- 
bum,  sed  magis  laudaverit  semper  quas  ille  dixisset. 

42.  Venit  aliquando  sanctae  memoriae  Theophilus 
episcopus  Alexandrinus  in  Scythi :  congregati  autem 


innumerabile  estin  scientia,  perficit  omnem  Scriptu- 
ram.  Iterum  alter  ex  nobis  dixit  ei :  Quid  est  pere- 
grinatio,  Pater  ?  Et  ille  respondit :  Tace,  et  in  orani 
loco  quocunque  veneris,  dic  :  Non  habeo  causara, 
et  haec  est  peregiinatio. 

44.  Venit  quidam  frater  ad  abbatem  Sisoi  in  mon- 
tem  abbatis  Antonii ;  et  loquentibus  eis,  dicebat  ab- 
bati  Sisoi :  Modo  adhuc  non  pervenisti  ad  mensuras 
abbatis  Antonii,  Pater?  Et  responditei  senex  :  Ego 
si  haberem  unam  cogitationem  abbatis  Antonii,  effi- 
cerer  totus  velut  ignis :  verumtamen  scio  hominem 
qui  cum  labore  potest  ferre  cogitationes  suas. 

45.  Iterum  autem  interrogavit  eum  frater  ille,di« 
cens  :  Puta^  sic  persequebatur  Satanas  antiquos?  Et 


fratres  dixerunt  ab  abbatem  Pambo :  Dic  unum  ser-  C  dicit  ei  abbas  Sisoi  :  Modo  plus,  quia  tempus  ejus 


monempapae,  ut  aedificetur  animus  ejus  in  hoc  loco. 
Et  respondit  senex :  Si  in  tacitumitate  mea  non  aedi- 
ficntur,  neque  in  sermone  meo  aedificabitur. 

43.  Narravit  frater  Pystus,  dicens  :  Quia  ibamus 
septem  fratressolitarii  ad  abbatem  Sisoi  habitantera 
in  insula  Cljsraatus :  et  cura  rogaremus  eum  utdice- 
ret  nobis  aliquid,  iile  respondit :  Ignoscite  mihi,  quia 
idiota  sum  homo :  sed  veni  aliquando  ad  abbatera  Hor 
et  abbatera  Athre ;  et  erat  in  ihfirraitate  abbas  Hor 
decem  et  octo  annis,  et  ccepi  supplicare  eis,  ut  dice- 
rent  milii  aliquod  verbum  ;  et  dixit  abbas  Hor :  Quid 
tibi  babeo  dicere?  Quidquid  vides,  fac;  Deus  enim 
illius  est,  qui  sibi  ultra  quam  potest  extorquet,  et 
▼iolentiam  facit  ad  omnia:  hi  autem  ambo  non  erant 


appropinquavit,  ct  turbatur  (Ruff',,  t.  iii,  num.  174; 
Pasch..,  c.  25,  n.  2). 

46.  Venerunt  alii  quidam  ad  eum,  ut  audirent  ab 
eo  sermonem ;  et  nihil  eis  loquebatur,  sed  semper 
dicebat :  Ignoscite  mihi.  Videntes  autem  sportellas 
ejus,dixerunt  discipulo  ejus  Abraham  :  Quidfacitis 
de  sporteliis  istis  ?  Et  respondit  eis  :  Huc  et  illuc 
expendimus  eas.  Hoc  autem  audiens  senex,  dixit  : 
Et  Sisois  hinc  et  inde  manducat.  Illi  vero  audientes 
aedificati  sunt  valde  in  humiiitate  ejus,  atque  cum 
gaudio  recesserunt. 

47.  Fraterinterrogavitabbatem  Sisoi,  dicens:  Vi- 
deo  meipsum,  quia  memoria  mea  ad  Deum  intenta 
sit.  Et  dicit  ei  senex :  Non  est  magnum  hoc,  ut  mens 


de  una  provincia,  hocest  abbas  Hor  et  abbas  Athre.  Dtua  cum  Deo  sit ;  magnum  est  autem,si  teipsum  in- 


Fuit  autem  inter  eos  magna  gratia,  donec  exirent 
ambo  de  corpore.  Abbas  autem  Athre  summae  obe- 
dientiae  erat,abbas  vero  Hor  multae  humilitatis.  Fed 
ergo  paucos  dies  apud  eos,  investigans  virtutes  eo- 
mm,  et  vidi  mirabile  quid  quod  fecit  abbas  Athre. 
Attulerat  enim  eis  quidam  unum  piscem  modicum, 
et  voliiit  illum  facere  abbas  Athre  seniori  abbati  Hor; 
posuerat  ergo  abbas  Athre  cuitellum,  et  incidebat 
piscem  iiium,  et  vocavit  eum  abbas  Hor,  dicens  : 
Athre,  Athre.  lile  vero  statim  diraisit  cultellura  in 
medio  pisce  inciso,  et  non  perincidit  eum,  et  cucur- 
rit  ad  eura ;  et  rairatus  sura  tantara  obedientiara  ejus, 
quia  non  dixit :  Exspecta  donec  incidam  piscem. 


fra  omnem  videas  creaturam ;  hoc  autem  et  labor 
corporaiis  conigit,  et  ducit  ad  humilitatis  viam. 

4^.  DixitbeataememoriaeSyncletica :  Sicutimpos- 
sibile  est  navim  fabricari  sine  acutis,  ita  impossi- 
bile  est  hominem  sine  humilitate  salvari. 

49.  Dixit  abbas  Hyperichius  :  Arbor  vitae  est  in 
excelsura,  et  ascendit  ad  eam  humilitas  monachi. 

50.  Dixit  iterura  qui  supra  :  Imitare  Publicanura 
illum,  ne  cura  Pharisaeo  daraneris  ;  et  sequere  raan- 
suetudinem  Moysis,  ut  suramitates  cordis  tui  rese- 
cans,  conveilas  in  fontes  aquarum. 

5i .  Dixit  abbas  Orsisius :  Si  fragmen  crudae  tegulae 
in  fundamento  mittatur,  ubi  juxta  sit  fluvius,  non 


963 


DE  MTIS  PATRUM  LIBER  V. 


964 


sastinet  anam  diem;  coctse  aatem,  pcrmanet  velut  Alaborem  tuum;  sed  esto  spiritali  sale  conditos  in 
lapis.  Ita  est  homo  qui  carnalem  sapientiam  habet,  et     Christo. 


non  est  tentationum  igne  decoctus,  sicut  et  Joseph ; 
hujusmodi  enimverbo  Dei  resolvitur:  qui  cum  ini- 
tium  fecerit,  multis  tentationibus  in  medio  hominum 
agitatur.  Bonum  est  enim  ut  quis  noverit  mensuras 
suas,  et  declinet  in  initio  pondus ;  fortes  autem  in 
fide  immobiles  sunt ;  nam  de  ipso  sancto  Joseph  si 
velit  aliquis  loqui,  dicct  quia  nec  ten^enus  crat ; 
qnantum  tentatus  est,  et  in  quali  provincia,  ubi  nec 
vestigium  erat  divini  cultus  ?  Sed  Deus  patrum  ejus 
erat  cum  eo.  qui  eripuit  eum  ex  omni  tribulatione, 
et  nunc  est  cum  patribus  suis  in  regno  ccelorum.  Et 
nos  ergo  agnoscentes  mensuras  nostras  certemus  ; 
vix  enim  nos  possumus  eflugere  judicium  Dei. 


52.  Senex  quidem  crat  solitarius  vacans  in  eremo,  B  Pasch. ,  c.  25,  n.  11). 


56.  Dixit  senex  :  Quia  qui  plusquam  dignus  est 
honoratur  aut  laudatur,  amplius  patitur  detrimen- 
tum  ;  qui  autem  non  fuerit  omnino  ab  hominibos 
honoratus,  hic  desuper  glorificabitur,  (Ru/f. ,  /.  nii 
n.  112 ;  Pasch.^  c.  13,  n.  1). 

57.  Frater  aliquis  intcn*ogavit  senem,  dicens :  Bo- 
num  est  assidue  poenitere  ?  Et  respondit  ei  senex : 
Yidimus  Jesum  filium  Nave,  quia  cura  pronos  jace- 
ret  in  facie,  apparuit  ilii  Deus. 

58.  Interrogatus  senex,  quare  ita  inquietaremur 
a  daemonibus,  respondit :  Quia  arma  nostra  abjici- 
mus,  quod  est  contumeliam,  et  humilitatem,  et 
paupertatem,  et  paticntiam  {Ruff.y  l.  iii,  n.  173: 


etdicebatin  semetipso  quiapcrfectus  esset  in  virtu- 
tibus.  Hic  oravit  Deiim,  dicens  :  Ostende  mihi  quid 
est  perfectio  anima?,  et  facio.  Volens  autem  Deus 
humiliare  cogitationes  ejus,  dixit  ei :  Vade  ad  illum 
archimandritam,  et  quidquid  libi  dixcrit,  facito.  Re- 
velavit  autem  Deus  archimandrita;  illi,  antequam 
ille  ad  ipsum  veniret,  dicens  :  Ecce  ille  solitarius 
▼enit  ad  to  ;  dic  ergo  ei  ut  tollat  flagellum,  et  vadat 
ut  pascat  porcos  tibi.  Veniens  ergo  senex  pulsavit 
ostium,  et  ingressus  est  ad  archimandritam  illum ; 
et  cum  se  salutassent,  sederunt.  Et  dixit  ei  solita- 
rius  ille  qui  venerat  :  Dic  mihi  quid  faciam,  ut  sim 
salvus.  Et  ille  dixit:  Facies  quodcumque  dixero  tibi? 
Et  respondit  ei :  Etiam.  Et  dixit  ei  :  Ecce  toUc  fla- 


59.  Frater  quidam  interrogavit  senem  dicens  :  Si 
qui  fratrum  attulerit  ad  me  deforis  cogitationes  ; 
vis,  abba,  dicam  ci  ut  non  eas  afferat  ad  me?  Et 
respondit  ei  senex  :  Noli.  Et  dixit  frater  :  Qoare  ? 
Respondit  ei  senex  :  Quia  nec  nos  hoc  possumos 
custodire;  et  ne  forte  cum  dicimus  proximo,  Ne 
facias  illud,  inveniamus  nos  postea  idipsum  facien- 
tes.  Et  dixit  frater  :  Quid  ergo  debet  fieri  ?  Et  re- 
spondit  ei  senex  :  Si  voluerimus  tacitumitatem  ser- 
vare,  sufficit  proximo  modus  ipse. 

60.  Interrogatus  est  senex,  quid  csset  humilitas? 
Et  ille  respondit :  Si  peccanti  fratri  in  te  ignoveris, 
antcquam  apud  te  poenitentiam  agat. 

61 .  Dixit  senex  :  In  omni  tentatione  non  calpet 


gellum,  et  vade,  pasce  porcos.  Hi  autem,  qui  eumchominem,  sed  teipsum  tantum,  dicens  :  Quia  pro 
noverant  et  audierant  de  eo,  cum  vidissent  quia     peccatis  meis  haec  mihi  evenerunt. 


porcos  pasceret,  dicebant :  Vidistis  illum  solitarium 
magnum^dequo  audiebamus?  ecce  stupuit  cor  ejus, 
et  daemonio  vexatur,  et  pascit  porcos.  Videns  autem 
Deus  humilitatea'  ejus,  quia  ita  patienter  sustinebat 
opprobria  hominum,  praicepit  eum  iterum  redire  ad 

locum  suum. 

53.Quemdam  senem  monachum  solitarium  homo, 
qui  a  daemonio  vexabatur  et  fortiter  spumabat,  per- 
cussit  in  maxillam  ;  senex  vero  convertit  ei  aliam 
maxillam  statim.  Daemon  autem,  non  ferens  incen- 
dium  humilitatis  ejus,  mox  exivit  ab  eo  (Ruff.,  l,  iii, 
num.  425). 


6?.  Dixit  senex  :  Nunquam  praeterivi  ordinem 
meum,  ut  altius  ambularem  :  neque  turbatus  sum 
aliquando  in  humilitate  positus  ;  omms  enim  cogita* 
tio  mea  in  hoc  erat,  ut  deprecarer  Dominum,  quo 
spoliaret  me  veterem  hominem. 

63.  Frater  quidam  interrogavit  senem  :  Quid  est 
humilitas?  Et  respondit  ei  senex  :  Ut  benefacias  his 
qui  tibi  raalefaciunt.  Et  dixit  frat^r  :  Si  non  penre- 
niat  homo  in  eadem  mensura,  quid  faciet?  Respon- 
dit  senex  :  Fugiat,  eligens  taciturnitatem. 

64.  Frater  aliquis  interrogavit  senem,  dicens  : 
Quod  est  opus   peregrinationis  ?  Et  ille  dixit  ei : 


54.  Dixit  senex  cuidam  (Ruff..,  l.  iii,  num.  115;  «.Scio  fratrem  peregrinantem,  quicumtentusessetin 


Pasch.yC.  13,  n.  3)  :  Quando  cogitatio  superbiae  aut 
elationisintraveritin  te,scrutare  conscientiam  tuam, 
81  divina  mandata  omnia  custodis,  si  inimicos  tuos 
diligis,  si  gaudes  in  adversarii  tui  glorificatione,  et 
81  contristaris  in  minoratione  ejus,  0!S9  et  si  agno- 
scis  teipsum  esse  inutilem  servum,  et  si  omnium 
peccatorum  esse  deteriorem  :  sed  nunc  si  ita  de  te 
sentias,  quasi  omnia  correxeris,  sciens  quia  hujus- 
modi  cogitatio  tua  univcrsa  resolvet. 

55.  Dixit  senex  cuidam  :  Non  apponas  cor  tuum 
adversus  fratrem,  dicens,  quia  tu  magis  illo  sobrius 
et  continentior,  et  intelligentior  sis  ;  sed  subditus 
esto  grati8eDeiinspiritupaupertatis,et  per  charita- 
tem  non  lictam ;  nespiritu  exaltationis  elatus,perdas 


ecclesia,  et  contigisset  ibi  fieri  agapem,  sedit  ad 
mensam  ut  manducaretcum  fratribus.  Dixerunt  ao- 
tem  quidam  :  Istum  hic  quis  tenuit.  Et  dixenmt  ei : 
Surge  et  vadc  hinc  foras  :  qui  surrexit  et  abiit.  Alii 
vero  contristati  de  expulsione  ejus,  egressi  sont,  et 
revocaverunt  eum.  Post  haec  interrogavit  eum  qoi- 
dam,  dicens  :  Quid,  putas,  est  in  corde  tuo,  qoia 
expulsus  es,  et  iterum  revocatus  ?  Et  ille  dixit  ei  : 
Quoniam  posui  in  corde  meo,  quia  aequalis  essem 
cani ,  qui  quando  insectatur ,  foras  egreditur ; 
quando  vero  vocatur,  ingreditur. 

65.  Venerunt  quidam  aliquando  in  Thebaidam  ad 
qucmdam  senem,  habentes  secum  unum  qui  a  dc- 
monio  vexabatur,  ut  curaretur  ab  illo  sene  (Ruf,^ 


965 


VERBA  SENIORUM. 


966 


/.  III,  n.  25).  Senex  ergo  cura  diu  rogaretur.  dixit  A     71.  Altenim  senem  volentes  seducere  daamones, 


dsmoni :  Exi  de  factura  Dei.  Et  respondit  dsemon : 
Exeo,  sed  interrogo  te  unum  verbura,  ut  dicas  mihi, 
qui  sunt  haedi,  et  qui  sunt  agni.  Et  dixit  senex  : 
Haedi  quidem  tales,  qualis  ego ;  agni  vero  qui  sint, 
Deus  scit  .Et  audiens  daemon,  clamavit  voce  magna, 
dicens :  Ecce  propter  istam  humilitatem  tuam  exeo. 
£t  exiit  eadem  hora. 

66.  Manebat  quidam  monachusiEgyptius  in  subur- 
bano  Constantinopolitanae  civitatis  (Ruffin.^  l.  iii,7i. 
X^yfiarrante  Pxinene)  ;  et  dum transiret  Theodosius 
Junior  imperator  per  viam  iliam,  reliquit  omnes  qui 
in  obsequio  ejus  erant,  et  venit  solus  ad  celiam 
ejus.  Etpulsans  ad  ostium  monachi,  aperuitci  mo- 
nachus.  Videns  autem  eum^  agnovit  quidem  quia 


dicebantei :  Vis  videre  Christum  ?  Et  ille  dixit :  Ana- 
thema  vobis  et  de  quo  dicitis.  Ego  autem  meo  Christo 
credo  dicenti:  Si  quis  vobis  dixerit,Ecce  hicChristus, 
aut  ecce  iiUc,  noiite  credere.  Quo  dicto  statim  non 
comparuerunt  (Matih,  xxiv). 

72.  Narraverunt  de  alio  sene,  quia  persever^vit 
jejunans  septuaginta  hebdomadas,  semel  in  hebdo- 
mada  reficiens.  Hic  postulavita  Deo  de  quodamser- 
mone  Scripturarum  sanctarum,  et  non  revelabat  ei 
Deus.  Dixitergo  in  semetipso:  Eccetantum  laborera 
sumpsi:  et  nihil  profeci :  vadam  ergo  ad  fratrem 
meura,  et  requiroab  eo.  Cui  cura  egressus  clausisset 
ostiura  suum  ut  abiret,  missus  est  ad  eum  angelus 
Domini,  dicens  :  Septuaginta  hebdomadae  quasjeju- 


imperator  esset ;  sic  tamen  suscepit  eura,  tanquaraB  nasti,  non  te  fecerunt  proxiraura  Deo  :  nunc  vero 


Qnum  ex  ofTicio  militantium.  Cum  ergo  introisset, 
feceruntorationem,  ctsederunt.  Coepitautera  inter- 
rogare  iraperator,  dicens :  Quoraodo  sunt  patres  in 
iE^gypto?  Et  ille  respondit :  Orant  oranes  pro  salute 
vestra.  Iraperator  autera  circumspiciebat  in  cella 
ejus,  si  quid  haberet,  et  nihil  illic  vidit  nisi  parvam 
sportellam,  habentem  modicum  panis,  et  lagenam 
aquae.  Et  dixit  eimonachus:  Gustamodice.  Et  infu- 
dit  ei  panes,  et  misit  ei  oleum  et  sal,  et  manducavit, 
et  dedit  ei  aquam  ut  biberet.  Dixit  autem  ei  impe- 
rator :  Scis  quis  sum  ego?  Et  ille  dixit :  Dcuste  scit 
quis  sis.  Tunc  dixit  ei :  Ego  sum  Theodosius  impe- 
rator.  Ilieautera  statira  adoravitsaiutanseumhumi- 
liter.  Et  dicit  imperator :  Beatiestis  vos,  quiasecu- 


quando  humiiiatus  es,  ut  ad  fratrem  tuum  pergeres, 
missus  sum  indicare  tibi  sermonem ;  aperiensque  ei 
de  re  quam  quaerebat,  discessit  ab  eo. 

73.  Dicebat  quidam  senex  (Ruffin,,l.  iii,  n.  73): 
Quia  si  quis  cum  humilitateet  timoreDei  injungat 
fratri  aliquid  facere,  sermo  ipse  qui  propter  Deum 
egredit ur,facit  fratrem  illum  suum  subjectum  existe- 
re  et  implere  quod  fueritimperatura  ;  si  autemquis 
volens  jubere  fratri,  et  non  hoc  secundum  timorem 
Dei  fecerit,  sed  quasi  per  auctoritatem,  volens  sibi  in 
eo  potestatem  defendere,  Deusqui  videt  occultacor- 
dis,  non  permittit  eura  audire  vel  £su;6re  quod  jube- 
tur.Manifestura  enim  est  opus  quod  secundum  Deum 
fit ;  etiterura  manifestum  est  quod  pro  voluntate  ant 


ram  \ilam  habetis,  et  non  cogitatis  de  hoc  saeculo.  Qin  potestate  injungitur ;  quoniam  quod  a  Deo  est, 


Veritatem  autemdicam,  quia  inimperionatussura, 
et  nunquam  W^f^  ita  delectatus  sum  pane  ct  aqua 
sicut  hodie ;  satis  enira  libenter  comedi.  Et  coepit  ex 
tunc  honorare  eum  imperator;  senex  vero  egrediens 
fugit,  et  iterum  venit  in  ^gyptum. 

67.  Dicebant  senes :  Quoniam  quando  tentaraur, 
tunc  raagis  humiliamur ;  quoniam  Deus  sciens  infir- 
mitattiai  nostram,  protegitnos :  siautem  gloriamur, 
aufert  a  nobis  protectionem  suam,  et  periraus. 

68.  Cuidarafratriapparuitdiabolus  transforraatus 
in  angelura  lucis,  et  dixit  ad  eum  :  Ego  sum  Gabriel 
angelus,  et  missus  sum  ad  te.  Ille  vero  dixit  ei :  Vide 
ne  adalium  roissussis;  ego  autera  nonsura  dignus 
ut  angelus  mittatur  ad  me.  Diabolus  autem  statim 
non  comparuit. 

69.  Dicebant  senes  :  Quiavel  siproveritate  ange- 
lu8  tibi  appareat,  non  suscipias  facile,  sed  humilia 
temetipsura,dicens:  Non  sura  dignus  angelum  videre 
vivens  in  peccatis. 

70.  Narraverunt  de  alio  sene,  quiasedensincella 
sua,  et  sustinens  tentationcs,  videbat  daemones  ma- 
nifeste,  et  contemnebat  eos.  Cum  autem  diabolus  vi- 
deret  se  vinci  a  scne,  venit  et  ostendit  se  ei,  dicens : 
E^o  siiin  Christus.  Videns  autem  eura  senex,  clausit 
ocuios  suos.  Et  dixit  ei  diabolus:  Ego  sura  Christus, 
et  quare  clausisti  oculos  tuos  ?  Et  respondit  senex  : 
Ego  hic  Christura  nolo  videre,  sed  in  illa  vita.  Au- 
diens  autem  diabolus  haec,  non  comparuit. 


cum  humilitate  et  obsecratione  imperatur ;  quod  au* 
tem  ex  potestate,  cumfurore  etperturbatione,utpo- 
te  quod  a  raaligno  est. 

74.  Dixitsenex:  Volomagis  vinci  cum  humilitate, 
quam  vincere  cum  superbia.       ' 

75.  Dixit  senex  :  Non  condemnes  astantem  tibi, 
quoniam  nescis  utrum  in  te  sit  Spiritus  Dei,  an  in 
illo.  Astantem  autem  tibi  dico  eum,  qui  minister 
est  tuus. 

76.  Frater  aliquis  interrogavit  senem,  dicens:  Sl 
habito  cum  aliis  fratribus,  et  video  atiquam  rem  in- 
convenientera,  vis  ut  loquar  ?  Et  dixit  ei  senex  :  Si 
sunt  aliqui  majores  tibi  aut  coaetanei,  tacens  magis 
requiera  habebis ;  in  hoc  enim,  quo  te  minorem  fa^- 

Dcies,  etiam  securumte  reddes.  Dicitei  frater  :  Quia 
ergo  facio,  Pater  ?  perturbat  enim  mespiritus.  Didt 
ei  senex  :  Si  laboras,  comraonefacito  serael  humili- 
ter ;  si  autem  non  obediunt  tibi,  relinque  laborem 
tuura  in  conspectu  Dei,  etipse  te  consolabitur :  hoc 
enim  est  ut  projiciatseDei  cuItorcoramDeo,  etre- 
linquat  ipse  voluntates  suas.  Attende  autem  tibi  nt 
secundum  Deum  sit  sollicitudo  tua ;  et  tamen  quo- 
raodo  video,  bonura  est  tacere,  humilitas  enim  tiM 
est  taciturnitas. 

77.  Frater  quidam  intcrrogavit  senem,  dicens : 
Quid  cst  profectus  hominis  ?  Et  respondit  ei  senex : 
Profeci.us  hominis  est  humilitas.  Quantum  enimquia 
ad  humilitatem  inclinatus  fuerit,  tantum  elevabitur 


967 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


9S8 


ad  profectum  {[Ruff.,  lib.  lii,  n.  171  ;  Pasch,,  c.  15, 

n.  5). 

78.  Dixit  quidam  senex  :  Quia  si  quis  dixerit, 
Ignosce  mihi,  humilians  se,  comburit  dacmones  ten- 
tatores. 

79.  Dixit  senex :  Siacquisieris  taciturnitatem,  non 
habeas  apud  temetipsum  quasi  aliquam  virtutem, 
etiamsi  obtinueris,  sed  dic  :  Quia  indignus  sum 
loqui. 

80.  Dicebat  quidam  senex :  Nisi  yeiaret  pistor 
oculos  animalis  ad  molam  circumeuntis,  converteret 
se  animal  et  comederet  labores  suos  (/?t/^.,  /.  iii, 
n.  128;  Pasch.^  c.  15,  n.  1);  itaetnosvelamen  acci- 
pimus  secundum  dispensationem  Dei,  ne  videamus 
quaeoperamur  bona,  et  beatificantes  forsitan  nosmet- 
ipsos,  perdamus  mercedem  Ol^Onostram.  Propter- 
ea  ergo  relinquimur  pef  intervalla  temporum  semel 
sic  sordidas  cogitationes  assumere,  ut  cum  casdem 
cogitationes  aspicimus,  nosmetipsos  judicio  proprio 
condemnemus.  Eae  enim  cogitationes  ipsse,  velamen 
snntipsius  modici  boni  operis.  Quando  autem  homo 
seipsum  accusat,  non  perdit  mercedem  suam. 

81.  Dixit  quidamsenex  :  Quia  volo  magis  doceri 
qnam  docere.  Item  dixit:  Non  doceas  ante  terapus, 
alioquin  omni  tempore  vitae  tuac  minoraberis  intel- 
kctu. 

82.  Interrogatus  est  quidam  senex :  Quid  est  hu- 
militas  ?  Et  respondens  dixit :  Humilitas  magnum 
opas  est  et  divinum :  via  autem  humilitatis  haec  est, 
ut  labores  corporales  assumi  debeant,  et  ascribat 
seipsum  homo  peccatorem,  et  ponat  se  subjectum 
omnibus.  Et  dixit  frater :  Quid  est  esse  subjectum 
omnibus  ?  Rcspondit  senex  :  Hoc  estesse  subjectum 
omnibus,  ut  non  attendat  quis  aliena  peccata,  sed 
sua  semper  aspiciat,  et  deprecetur  sine  intermis- 
sione  Deum. 

83.  Interrogabat  quidam  fi  ater  senem,  dicens:  Dic 
mihiunamrem,  quamcustodiam,  etvivam  percam. 
Et  dixit  ei  senex :  Si  potueris  contumeliam  pati  et 
sustinere,  magnumesthoc,  et  super  omnes  virtutes 
(Ru/f,,  l.  iii,  n.  85). 

84.  Dixit  senex  :  Qui  contemptum  etinjuriam  et 
damnum  patienter  fert,  potest  salvus  esse. 

85.  Dixit  senex  cuidam  :  Non  habeas  notitiam 
cum  abbate,  neque  frequenter  adjungas  te  ei ;  quo- 
niam  ex  hoc  fiduciam  sumes,  et  desiderare  incipies 
ut  teneas  etiam  ipse  primatum. 

86.  Frater  quidam  erat  in  congregatione,  et  omne 
pondus  quod  fratribus  imminebat,  ipse  suscipiebat, 
itautse  etiamin  fornicatione  accusaret  (Rw/f.,  l.  iii, 
n.  ^^.nomineEulalii).  Quidam  autemfratrumigno- 
rantes  actus  ejus,  cooperunt  murmurare  adversus 
eum,  dicentes :  Quanta  mala  tacit  hic  et  nec  opera- 
tur?  Abbas  sciens  quae  agebat.  dicebat  fratribus  : 
Volo  unam  mattulam  istius  cum  humilitate,  quam 
omnes  vestras  cum  superbia.  Et  ut  demonstraret  ex 
Dei  judicio  qualis  essetfrater  ille,  attulit  omnia  quae 
operati  fuerant  illi  fratres,  et  mattam  ejus  de  quo 
querebantur,  et  accendit  ignem,  et  jactavit  in  me- 


Adio.  Consumpta  sunt  crgo  omnia  illorum  opera, 
matta  autem  fratris  illius  illaesa  permansit.  Hcc  au- 
temvideutes  illi  fratres  timuorunt,  et  poenitentiam 
coram  ilio  cgerunt,  habentes  eum  deinceps  velut 
patrem. 

87.  Interrogatus  est  senex,  quomodo  quidam  di« 
cerent  videre  se  aspectum  angelorum  ;  et  respon- 
dit  dicens  :  Beatus  est  qui  peccatum  suum  semper 
videt. 

88.  Frater  aliquis  contristabatur  adversus  alinm 
fratrem  ;  quod  audiens  ille  venit  satisfacere  ei.  Ilie 
autem  nonaperuit  eiostium  celiaesuae.  Perrexitergo 
ille  ad  quemdam  senem,  et  dixit  ei  causam  :  Vida 
ne  quasi  justam  habeas  causam  apud  semetipsum 
in^  corde  tuo,  tanquam  culpaturus  fratrem  tuum,  ut 

Q  quasi  illum  reprehendas,  et  teipsum  justifices,  et 
propterea  non  tetigerit  Deus  cor  ejus,  ut  aperiret 
tibi.  Verumtamcn  hoc  est  quod  dico  tibi,  ut  vel  si 
ille  peccavit  in  te,  pone  in  corde  tuo,  quia  tu  in  iiio 
peccaveris,  et  fratrem  tuum  justifica,  et  tunc  Deus 
dat  in  cordeillius  concordare  tecum  ;  et  narravitilii 
exemplumtale,  dicens  :  Duo  quidam  erant  saeculares 
religiosi,  et  colloquentes  secum  egressi  sunt,  et 
facti  sunt  monachi  :  aemulationem  autem  habentes 
vocis  evangelicae,  sed  non  secundum  scientiam,  ca- 
straveruntse  quasi  propter  regnacoelorum.  Audiens 
autem  archiepiscopus,  excommunicavit  eos ;  illi  an- 
tem  putantes  quia  bene  fecissent,  indignati  sunt 
contra  eum,  dicentes:  Nos  propter  regna  coelorum 
castravimus  nos,  et  hic  excommunicavit  nos  ?  Eamus 

G  et  interpellemus  adversus  eum  Jerosolymitanorum 
archiepiscopum.  Abeuntes  ergo  indicaverunt  eiom- 
nia.  Et  dixit  cis  archiepiscopus  Jerosolymitanus:  Et 
ego  vos  excommunico.  Ex  quo  iterum  contnstati 
abierunt  in  Antiochiamadarchiepiscopum,  et  dixe- 
runt  ei  omnia  quae  facta  fuerant  circa  se.  Et  ille  si- 
militer  excommunicavit  eos.  Et  dixerunt  ad  seipsos: 
Eamus  Romamad  patriarcham,  etipse  nos  vindica- 
bit  de  omnibus  istis.  Abierunt  ei^o  ad  summum  ar- 
chiepiscopum  Romanae  civitatis,  et  suggesserunt  et 
quae  fecerant  eis  memoratiarchiepiscopi,  dicentes  : 
Venimus  ad  te,  quia  tu  es  caput  omniura.  Dicit  au- 
tem  eis  et  ipse :  Ego  vos  excommunico,  et  segr^pati 
estis.  Tunc  defecerunt  excommunicati  totius  ratio- 

^nis,  et  dixerunt  ad  semetipsos:  Isti  cpiscopi  sibiin- 
vicem  deferunt  et  consentiunt,  propterquod  in  Sy- 
nodis  congregantur  ;  sed  eamus  ad  illum  virum  Dd 
sanctum  Epiphanium  episcopum  de  Cjproquia  pro- 
pheta  est,  et  personam  hominis  non  accipit.  Cnm 
autem  appropinquarcnt  civitati  ejus  revelatum  est 
ei  de  ipsis ;  et  mittens  inoccursum  eorum  dixit:  Ne 
intretis  civitatem  istam.  Tunc  illiinsereversi,  dixe- 
runt  :  Pro  veritate  nos  culpabiles  sumus ;  ut  quid 
ergo  nos  ipsos  justiflcamus?  Fac  etiam  quia  illi  in- 
justc  nos  excommunicaverunt,  nunquid  et  iste  pro- 
pheta  ?  ecce  enim  Deus  revela\dt  ei  de  nobis.  Et  re- 
prehenderunt  semetipsos  valde  de  culpa  quam  fece- 
runt.  Tunc  videns  OSO  qui  corda  novit  quia  pro 
veritate  se  culpabiles  ftcerant,  revelavit  episcopo 


m 


VERBA  SENIORUM. 


970 


Epiphanio.  Et  uUro  misit  et  addoxit  eos,  et  conso- Adicit  ei :  Jam  nolo  vendere  Qodicem  istam.Compmi- 


kitas  eos,suscepit  in  communionem.  Scripsit  itaque 
de  his  archiepiscopo  Alezandrise,  dicens  :  Suscipe 
fiIiostuos,quoniara  inveritate  pcenitentiam  egerunt. 
Et  addidit  senex  qui  hoc  exemplum  narraverat.  di- 
oens :  Haec  est  sanitas  hominis,  et  hoc  est  quod  vult 
Deus,  ut  homo  culpam  suam  projiciat  ante  Deum. 
Hsec  cum  audisset  frater,  fecit  secundum  verbum 
senis,  et  pergens  pulsavitostium  fratris ;  iiie  autem 
mox  ut  sensit  eum,  prius  apud  illum  deintus  po&ni- 
tentiam  gessit,  aperuitque  statim  ostium,  et  osculati 
8unt  se  invicem  ex  animo,  et  facta  est  inter  utrosque 
pax  maxima. 

89.  Duo  monachi,qui  erant  etiam  carnales  fratres, 
habitabant  simul,  et  volebat  diabolus  separare  eos  ab 


ctus  autem  venit  ad  senera  poenitentiam  agens,  et 
rogans  eum  ut  reciperet  Codicem,  senex  autem  no- 
lebat  accipereeum.  Tunc  dixitei  frater :  Quia  si  non 
recipis  eum,  non  possum  securus  esse.  Et  dixit  ei 
senex  :  Si  non  potes  esse  securusnisi  recipiam,  ecce 
recipioeum.  Et  remansit  frater  illeapudeumusque 
ad  exitum  suum,  proficiens  de  patientia  senis. 

2.  Factus  est  aliquando  conventus  in  Cellis  pro 
causa  quadara,et  locutus  estquidamabbas  Evagrius, 
et  dixit  ei  presbyter  monasteriorura  :  Scimus,  abba 
Evagri,  quia  si  esses  in  patna  tua^  forte  aut  epis- 
copus  fueras,  aut  multorura  caput ;  nunc  autem  hic 
velut  peregrinus  es.  llie  vero  compunctus,  non  qui- 
dem  turbulenter  aliquid  respondit,  sed  movens  ca- 


invicem  (Ruff.,  /.  iii,  n.  18).  Semel  ergo  unus,  quiBput,  respiciensque  in  terram,  digito  scribebat,  et 

erat  minor  aetate,  incendit  lucernam,  etposuiteara 

super  candelabrura.  Fecit  autem  opera  sua  dseraon, 

et  evertit  candelabrura:  quapropterceciditeura  ma- 

Jor  fratercum  ira.  Ille  vero  pcenitentiaraegit,  dicens 

ei  :  Habe  patientiara  in  rae,frater,  et  iterura  accendo 

eam.  Et  ecce  virtus  Domini  venit,  et  torquebat  illum 

dsmonem  usque  mane.  Daemon  autera  nuntiavit  suo 

principi  quod  factum  fuerat.  Et  audivit  sacerdos  pa- 

gancrum  id  quod  retulerat  dsemon,  et  egressus  fa- 

ctus  est  monachus,  et  ab  initio  conversionis  suse  tc- 

nuit  humilitatem,  dicens  :  Humilitas  solvit  omnem 

virtutem  inimici,  sicut  ego  audivi  eos  loquentes,  di- 

cendo  :  Quia  quando  perturbamus  monachos,  con- 

vertitur  unus  ex  eis,etagitpoenitentiam,  etdestruit 

omnem  virtutem  nostram. 

UBELLUS  DECIMUS  SEXTUS. 
De  patientia. 
1.  Dicebant  fratres  de  abbate  Gelasio,quia  habue- 
rit  Codicem  in  membranis  valentem  solidos  decem 
etocto  (Ruft  ^l.  ni,  n.  30,  nomine  iina^/a5tt). Conti- 
nebat  vetus  et  novum  Testamentura  totura ;  et  posi- 
tas  erat  Codex  ipse  in  ecclesia,  ut  qui  vellet  de  fra- 
tribus  legeret.  Superveniens  autera  quidara  frater 
peregritms  applicuit  ad  senera,  et  videns  Codicem 
illam  concupivit  eura,  et  furatus  eura  exivit  atque 
discessit.  Senex  vero  non  est  secutus  post  eum  ut 
comprehendoret  eum,  utpotc  qui  intellexerat  quod 
fecerat.  Ille  autem  pergens  in  civitatera,  quserebat 
cai  venderet  eura.  Et  cum  invenisset  qui  volebat 


dixit  eis  :  Revera  ita  est,  Patres  :  verumtamen  semel 
locutus  sum,  in  Scripturis  vero  secundo  nihil  adji- 
ciam. 

3.  Sedente  aliquando  abbate  Joanne  Brevi  ante 
ecclesiam,  circumdederunt  eura  fratres,  exquirentes 
ab  eo  singuii  de  cogitationibus  suis  (Ruff.,  l.  iii,  n. 
92).  Quidam  autera  senex  hoc  videns,  accensus  in- 
vidia  dixit  ei  :  Suriscula  tua,  abba  Joannes,  veneno 
est  plena.  Et  respondit  ei  abbas  Joannes  :  Ita  est, 
abba.  Hoc  autera  dixisti,  quia  ea  quae  sunt  foris  tan- 
tummodo  vides ;  si  autem  videres  qua!  intro  sunt, 
quid  esses  dicturus? 

4 .  Dicebant  de  Joanne  Minorc  de  Thebaida,  qui 
fuit  discipulus  abbatis  Amraonii,quiaduodeciman- 

C  nos  fecerit  in  ministerio,  serviens  seni  in  inGrmitate 
ejus,  et  posthaec  sedebat  super  mattam  ;  senexvero 
contristabatur  pro  eo  (Ru/f.,  l.  iii,  n.  155;  Pasc^  c. 
19,  n.  2).  Et  dura  multum  laborasset  cura  eo,  nun- 
quara  dixit  ei :  Sanus  esto.  Quando  autem  jam  mo- 
riturus  erat,  residentibus  senibus  loci,  tenuit  ma* 
num  ejus,  et  dixit :  Sanus  sis,  sanus  sis,  sanus  sis. 
Et  tradidit  03 1  eum  senibus,  dicens  :  Hic  ange- 
lus  est,  non  homo. 

5.  Dicebant  de  abbate  Isidoro,  qui  erat  presbyter 
in  Scythi,  quiasiquis  habuisset  fratrem  inflrmum, 
aut  pusillaniraem,  aut  injuriosura,  et  volebat  eum 
expellere  foris,  ille  dicebat  :  Adducite  eum  ad  me. 
Et  apprehendens  eura,patientiasuacurabat  animam 
fratris  iliius. 


emere,  coepit  solidos  sedecira  pretiura  ejuspostularc.  q     6.  Abbas  Macarius,  in  iEgypto  positus  {Ru/f.,  lib 


Ille  vero  volens  comparareeum,  dixit:  Da  mihi  pri- 
mum  et  ostendam  eum,  ut  sic  tibi  pretiura  dabo. 
Deditergo  ille  Codicera  ad  ostendendura.Quem  ac- 
dpiens  iile  qui  emere  cupiebat,  attulit  eura  ad  ab- 
batem  Gelasium,  ut  probaret  si  bonus  Codex  esset, 
ant  si  tantem  valeret.Dixerat  enira  ei  et  quantitatera^ 
qaam  venditor  postulabat.Et  dixit  senex:Eme  illum, 
qaia  bonus  Codex  est,  et  valet  pretium  quod  dixit 
tibi.nie  autem  veniens  dixit  venditori  aliter,  et  non 
sicut  audierat  a  sene,  dicens  :  Ecce  ostendi  illum  ab- 
bati  Gelasio,  et  dixit  mihi  quia  charus  est,  et  non 
valet  quantum  dixisti.  Ille  hoc  audiens  dixit  ei :  Ni- 
hil  aliud  tibi  dixit  senex?  Et  respondit :  Nihil.  Tunc 

Patrol.  LXXIII. 


III,  n.  73,  Pasch.^  v.  3,  n.  1),  invenit  hominem  qui 
adduxerat  animal,  et  rapiebat  quae  habebat ;  ipse 
vero  ut  peregrinus  astitit  furi,  et  adjuvabateura  ad 
aniraal  carricandura,  et  cura  orani  quiete  deduxit 
eum,  dicens  in  seraetipso  :  Nihil  intuliraus  in  hunc 
mundum,  sed  Dominus  dedit ;  sicut  voluit  ipse,  ita 
factum  est  ;  benedictus  in  omnibus  Dominus 
(/  Tim.  VI). 

7.  Facta  aliquando  congregatione  fratrumin  Scy- 
thi,  cum  voluissent  senes  probare  abbatem  Moysen, 
conterapserunt  eura,  dicentes :  Ut  quid  iste  iEthiops 
venit  in  medio  nostrum?  Hle  autem  audiens.tacuit. 
Cum  vero  dimissus  fuisset  conventus,  dixerant  ei  hi 

81 


»71 


DE  MTIS  PATRUM  LIBER  V. 


972 


qui  eum  i^juriose  tractaverant :  Nec  raodo  non  es 
turbatus?  Etille  respondit  :  Turbatus  sum,  ct  non 
8um  locutus  (Psal.  lxvii). 

8.  Paysius  frater  abbatis  Pastoris  habuit  aflectum 
cum  quodam  monacho  ex  cella  sua  ;  abbas  autem 
Pastor  nolebat  hoc  :  qui  consurgens  fugit  ad  abba- 
tem  Ammonam,  et  dicit  ei  :  Frater  raeus  Paysius 
habet  cum  quibusdam  afiectum,  quod  ego  non  1i- 
benter  fero.  Dixit  autem  ei  abbas  Aramonas:  Abba 
Pa.stor,  adhuc  vivis?  Vade  in  cellara  tuara,  ct  pone 
in  corde  tuo,  quia  annura  jara  habes  in  sepulcro. 

9.  Dixit  abbas  Pastor  :  Oranis  labor  quicunquc 
evenerit  tibi,  ex  taciturnitate  superabitur. 

10.  Quidara  frater  lecsus  ab  alio  fratre,  venit  ad 
abbatera  Sisoi  Thebaeura,  ct  dixit  ei  :  La^sussura  a 
quodara  fratre,  et  volo  rae  vindicaro  [Ru/f.j  l.  iii,  n. 
77;  Pasch.,  c.  7,  n.  1).  Senex  autem  rogabat  eura, 
dicens  :  Noli,  fili;  sed  diraitte  niagis  Deo  vindictam. 
nie  autera  dicebat  :  Non  quiesco  donec  raeipsura 
vindicavero.  Dixit  autera  senex :  Oreraus,  frater.  Et 
sui^ensdixit  senex  :  Deus,  jarate  opus  nonhaberaus 
cogitaredenobis,quoniaranosipsi  vindictara  nostrara 
faciraus.  Hoc  autera  audiens  frater,  cecidit  ad  pedes 
illius  senis,  dicens  :  Jara  non  contendo  cum  fratre 
illo,  scd,  rogo,  ignoscc  mihi. 

11.  Quidam  videns  queradara  religiosura  portan- 
tem  mortuura  in  locto,  dicit  ei  :  Mortuos  portas  ? 
Vade,  viventes  porta. 

12.  Dicebant  dequodam  raonacho,  quiaquantura 
eum  injuriis  quis  appetisset  aut  exacerbasset  (Ruff,^ 
/.  iii,  n.  80;  Pasch.^  c.  7,  n.  4),  tanto  raagis  illead 
eum  concurrebat,  dicens  :  Quiahujusraodi  horaines 
causa  corrigendi  fiunt  his  qui  in  conversatione  stu- 
diosi  sunt.Nara  quieos  beatificant^raagisconfundunt 
aniraas  eorura.  Scriptura  est  enira  :  Quia  qui  beati- 
flcant  vos,  seducunt  vos  [Isaia!  iii). 

13.  Venerunt  aliquando  latrones  in  raonasterium 
sems (Prat.spirii,  c.  212),  et  dixerunt  ad  eum  Ora- 
nia  qua;  in  celia  tua  sunt  tollere  veniraus.  £t  ille 
dixit:  Quantura  vobisvidetur,  filii,  tollite.  Tulerunt 
crgo  quodcunque  invenerunt  in  cella,  et  abierunt. 
Obliti  sunt  autera  ibi  sacceIIura,quoderutabscondi- 
tum  in  cella.  Senex  vero  tollens  euni,  sec^tus  est 
posteos,  claraans  et  diccns  :  Filii,toIIit«  quodobliti 
estis  incella.  Illivero  admirantes  patientiara  senis, 
retulerunt  orania  in  cella  ejus,  etpienitentiara  ege- 
runt  oranes,  ad  invicem  dicentes  :  Uic  vere  homo 
Dei  est. 

14.  Fratres  quidam  venerunt  ad  senem  quemdam 
sanctum  in  deserto  loco  sedentera,  et  invenerunt 
foris  extra  monasterium  puerura  pascentera  pecora, 
et  loquentem  verba  quae  non  decebat  {Ru/f.^  l.  iii, 
n.  9l).  Postquara  autera  videruntsenem,  et  indica- 
verunt  ei  cogitationes  suas,  et  de  responsione  ejus 
se  profecisse  senserunt,  dicunt  ei  :  Abba,  quoraodo 
acquiescis  habere  tecum  pueros  istos,  et  non  pracci- 
pis  eia  ne  strinientur  (44j  ?  Et  dixit  senex  :  Credite 
mihi,  fratres,  dies  habeo,  ex  quo  volo  eis  pnecipere, 
et  redarguo  meipsum,  dicens :  Si  hoc  parum  non 


Aportavero,quomodo  majorem  tentationem,  si  per- 
miserit  mihi  Deus  inferri,  portare  possum?  Etpro- 
pterea  nihil  cis  dico,  ut  fiat  consuetudo  portandi 
qusG  superveniunt. 

15.  Narraverunt  de  sene  quodam,  quia  habuerit 
puerulura  cohabitantera  secum ;  et  videns  eum,quia 
fecerit  opus  quod  non  expediebat  ei,  dixit  ei  semel : 
Non  facias  hanc  rera.  Et  ille  non  obedivit  ci.  Hoc 
autera  senex  videns,  abjecit  de  cogitatione  sua  cu- 
rara  illius,  jactans  propriura  judiciura  super  ipsum; 
puer  vcro  clausit  ostiura  cella},  in  qua  erant  panes, 
per  tros  dies.et  diraisit  senem  jojunuro,  et  non  dizit 
ei  senex  :  Ubi  es,  aut  quid  facis  foris  ?  Habebat  au- 
tem  vicinura  senex  :  qui  cum  agnovisset,  quia  tar- 
daret  puerulus  ille,  fecit  inodicum  puinientum,  et 

Bdabat  ei  per  parietera,  et  rogabat  ut  gustaret,  et 
dicebat  seni  :  Quid  tardat  fratcr  ille  foris?  Senex 
vero  dicebat :  Quando  ei  vacaverit,  revertetur. 

16.  Narraverunt  aliqui  quia  philosophi  quidam 
aliquando  voluerunt  probare  £39  monachos,  et 
venit  unus  transiens  stola  indutus  et  bene  vestitos 
(Ruff.^  l.  II,  n.  74;  Pasch.,  c.  3,  n.  2).  Et  dixerunt 
ei  philosophi  :  Tu  veni  huc.  Ille  vero  indignatus, 
injuriis  aggressus  cst  eos.Transiit  et  alter  unus  mo- 
nachus  raagnus,  rusticusgenere;  et  ipsi  dixerunt  ei : 
Tu,  raonache  raale  senex,  veni  huc.  Ille  vero  cursim 
venit.  Et  coE^perunt  ei  alapas  dare  ;  ille  autem  con- 
vertit  eis  aliara  raaxiilara.  Statira  vero  illi  surrexe- 
runt  philosoplii,  et  adoraverunt  eura,  dicentes^Verc 
cccc  monachus.  Et  fecerunt  eura  sedere  in  medk) 

G  sui,  et  interrogavcrunt  eum,  dicentes  :  Quid  est 
quod  plus  facitis  de  nobis  in  solitudine  ista  ?  Jeju- 
natis,  et  nos  jejunamus ;  et  castigatis  corpora  vestra, 
et  nos  castigaraus  ;  sed  et  quidquid  facitis,  etiamet 
nos  faciraus.  Quid  ergo  plusfacitis  a  nobib  sedentes 
in  ererao?  Respondit  eis  senex  :  In  gratia  Dei  spe- 
raraus  nos,  et  raenteni  nostrara  custodimus.  Et  ilii 
dixerunt  ei  :  Nos  hoc  custodire  non  possumus.  £t 
aedificati  diraiserunt  eura. 

17.  Senexquidara  erat  habens  probatum  discipu- 
luni,  quera  aliquando  contristatus  expulit  foras.  Ille 
vero  (liscipulus  exspectabat  sedens  fons :  et  ape- 
riens  senex  invenit  eura,  et  poenitentiam  egit  apud 
eura  senex,  dicens  :  Tu  Pater  raeus  cs,  quia  humi- 
litas  et  patientia  tua  vicit  pusiilanimitateiu  aniuii 

I^raei.  Veni  intus,  amodo  enim  lu  senex  et  Pater,ego 
autem  juvenis  et  discipulus  quoniam  opere  tuo  su- 
perasti  raeara  senectutem. 

18.  Dicebat  quidam  senum  quod  audierit  aiiquos 
viros  sanctorum  dicere  cssc  juvenes  qui  ducatum 
prd3beant  senibus  in  vita  hac,  et  narrayenint,dicen- 
tes :  quia  erat  quidam  ebriosus  senex,et  operabatar 
unara  raattam  in  die,  et  vendebat  eam  in  vicino  vico, 
et  bibebat  quod  accipiebat  dc  pretio  ejus.  Postea 
vero  venit  ad  euin  quidara  fralcr,  et  manebatcum 
ipso,  qui  similiteroperabaturet  ipsemattamunam: 
tollebat  autcm  eam  senex  et  vendebat,  et  ambarum 
mattarum  pretium  expendebat  in  vino,iUiautemfra- 
tri  efTerebattantummodo  modicumpanem  adseram. 


973 


VERBA  SENIORUM. 


974 

enim  virtutum  millia  et  millium 
miliia  unam  voluntatem  habent,  homines  autem 
muItasvoluntates.Nonpossum  ergo  dimittere  Deum, 
et  venire,  et  esse  cum  hominibus. 

6.  Dixit  abbas  Agathon :  Quia  secundum  volunta- 
temmeam  nunquam  dormivi,retinens  in  cordead- 
versus  quemquam  dolorem,  neque  dimisi  dormire 
alium  habentem  adversum  me  aliquid  [Ru/f,,  l.  iii, 
n.  95). 

7.  Ascendente  aliquando  de  Scythi  abbate  Joannc 
cum  aliis  fratribus,  erravit,  qui  eisducatum  praebe- 
bat,  in  via ;  erat  enira  nox.  Et  dixerunt  fratres  ab- 
bati  Joanni :  Quid  facimus,  abba,  quia  erravit  frater 
iste  de  via,  ne  forte  moriamurerrantes?Etdixit  eis 
senex  :  Si  dixerimus  ei  aliquid,  contristabitur.  Sed 

Heu  me,  Gli,  quiamultis  annis  sub  negligentia  vivo,  B  ecce  facio  meipsum  quasi  defectum,  et  dico  me  non 


Etcumhoc  trienno  jugiterfaceret,  nihil  locutus  estAsuperiorum 

frater  iile.  Posthaec  vero  dixit  fraterille  in  semetipso: 

Ecce  nudus  sum,  et  panem  cum  egestate  comedo, 

sargam  ergo  et  discedam  hinc.  Iterum  autem  cogi- 

tavit  in  semetipso,  dicens  :  Ubi  habeo  ire?  Sedeo 

hic  ;  ego  enim  propterDeum  sedeo  in  hac  vita  com- 

mani.Etstatim  apparuit  ei  angelus  Domini,  dicens : 

Nusquam  discedas,  vcniemus  enim  cras  ad  te.  Et 

rogavit  frater  ille  senem  illum  ipsa  die,  dicens  : 

Non  discedas  hinc  alicubi,  quia  venient  hodie  mei 

tollere  me.  Cum  ci*go  facta  fuisset  hora  qua  sole- 

batsenexdescendere  ad  vicum,  dixitfratri :  Non  ve- 

nient  hodie,  fili ;  jam  enim  tarde  est.  Et  ille  dixit  ei 

modis  omnibus,  quia  venient :  et  dum  cum  co  loque- 

retur,  dormivit  in  pace ;  senex  autem  flebat,  dicens  : 


tu  autem  in  parvo  tempore  salvasti  animam  tuam 
per  patientiam.  Et  ex  illo  die  factus  est  senex  sobrius 
et  probatus. 

19.  Dicebant  dc  quodam  fratre,  qui  seni  cuidam 
magno  vicinus  erat,  quia  ingrederetur,  et  raperet 
quidquid  haberet  scnex  in  celia  sua  \Ruff.,  l.  iii,  7?. 
74  ;  Pasch.f  c.  3,  n.  2).  Videbat  autem  eum  senex, 
et  non  objurgabat  eum,  sed  extorquebat  sibi  plus 
solito  manibus  operari,  dicens  :  Credo,  opus  habet 
frater  iste.  Et  exigebat  a  se  majorem  solito  laborem; 
et  astringebat  ventrem  suum,  ut  cum  indigentia  co- 
mederet  panem  Cum  autem  mori  coepisset  scnex 
ille,  circumsteterunt  eum  fratres.  Et  respiciens  in 


posse  ambulare,  sed  jaceo  hic  usque  mane.Etfece- 
runt  sic.  Sed  et  residui  dixerunt :  Nec  nos  il)imus, 
sed  sedebimus  tecum  :  et  sederunt  usque  mane,  ne 
objurgarent  fratrem  illum. 

8.  Senex  quidamerat  in^gypto,  antequam  veni- 
ret  illic  abbas  Pastor  :  ille  autem  senex  habebat  no- 
titiam  hominum  et  multum  honorem  (Ru/f.,  lib.  iii, 
n.  95).  Cum  ergo  ascendissetabbasPastor  de  Scythi 
cum  suis,  dimiseinint  illum  scnem,  et  venerunt  ad 
abbatem  Pastorem  :  invidiatus  autem  senex  male 
loquebatur  de  eis.Hoc  audiens  Pastor,  contristaba- 
tur,  et  dicit  fratribus  suis  :  Quid  faciemus  de  sene 
isto  magno,  quia  nosintribulationcmiserunthomi- 


eum  qui  furabatur,  dixitei  :  Junge  tc  huc  ad  rae.  q  nesderelinquentessenem,  etadnosquinihilsumus, 


Et  tenuit  et  osculatus  est  manus  ejus,  dicens:Gra- 
tias  ago  istis  manibus,  frater,quia  propter  istas  vado 
in  regno  coelorum.  Ille  autem  compunctus  et  poeni- 
tentiam  agens,  factus  est  etiam  ipse  probatus  mo- 
nachus,  exemplum  sumens  de  actibus  magni  illius 


senis 


1 


LIBELLUS  DECIMUS  SEPTIMUS. 
l)e  charilaie, 

1.  Dixit  abbas  Antonius  :  Ego  jam  non  timeo 
Deum,  sed  amo,  quia  amor  foras  misit  timorem 
(/  Joan,  IV). 

2.  Dixit  iterum :  Quia  de  proximo  est  vita  et  mors  ; 
81  enim  lucremur  fratrem,  lucrabiraur  Deum ;  si  au- 
temscandalizamusfratrem,  in  Christo  pcccamus. 

3.  Abbas  Ammon  de  loco  Nitiionis,  venit  ad  ab- 


attendentes  ?  Quomodo  ergo  ])ossumus  sanare  eum  ? 
Et  dixit  eis  :  Facite  aliquid  ad  gustandum,  ettollite 
vasculum  vini,  et  eamus  ad  cum,  etgustemus  simui, 
forsitan  perhaDC  possuraus  sanare  animum  ejus.  Tu- 
lerunt  ergo  quos  paraverant  cibos,  et  perrexerunt 
ad  eum  ;  et  dum  pulsarent  ostium,  respondit  disci- 
puius  ejus,  dicens  :  Qui  estis?  Etilli  dixerunt :  Dic 
abbati,  quia  Pastor  est,  et  desiderat  benedici  per 
vos.  Hoc  autem  nuntiatei  discipulus  ejus.  llle  man- 
davit,  dicens :  Vade,  quia  non  mihi  vacat.  Illi  autem 
pcrseverantcs  in  caumatedixerunt:  Non  discedimus, 
nisi  meruerimus  benedictionera  senis.  Senex  autem 
videns  perseverantiam  et  humilitatem  eorum,  com- 
punctus  apcruiteis,etintrantesgustaverunt  cumeo; 
cum  ergo  manducarent,  dixitsencx :  In  veritate dico, 


batem  Antonium,  et  dixit  ci  :  Videoquia  majoremDminus  quara  quod  est  audivi  de  vobis:  centuplum 


laborem  quamtu  sustineo,  et  quomodonomen  tuum 
magnificum  est  in  hominibus  super  me?  Et  dixit  ei 
abbas  Antonius :  Quoniam  et  ego  diligo  Deum  plus 
quam  tu. 

4.  Venit  aliquando  abbas  Hilarion  de  Pala^stina  ad 
abbatem  Antonium  in  raontera,  et  dicit  ei  abbas  An- 
tonius  '■  Bene  venisti,  Lucifer,  qui  mane  oriris.  Et 
dixit  abbas  Hilarion  :  Pax  tibi,  colurana  lucis,  quae 
8U8tine8  orbem  terrarum. 

5.  Dixit  abbas  Marcus  abbati  Arscnio  :  Quare  nos 
fogis?  Etdicit  ei  senex  :  Scit  Deus,  quia  diligo  vos; 
•ed  non  possum  esse  cum  Deo  et  cum  hominibus ; 


enim  est  quod  video  in  opere  vestro.  Factus  est  ergo 
amicus  eis  ex  illo  die. 

9.  Dixit  abbas  Pastor :  Conaresecundum  virtutem 
tuam  nulliomninoiacere  malum,et  castumserva  cor 
tuura  omni  homini. 

10 .  Iterum  dixit :  Non  est  aliquid  majus  dilectione, 
etiara  ut  aniraara  suam  ponat  quis  pro  proximo  suo. 
Etenim  si  quis  audienssermonemtristera,  cumpos- 
sit  ipse  id  facerc,  certet  atque  sustineat,  ct  non  re« 
contristet ;  vel  etiam  si  laesus  in  re  aliqua  patienter 
tulerit,  non  retribucnscontristanti  atque  laedenti  se ; 
eo  modo  hujusmodi  homo  animam  suam  ponit  pro 


*  Bic  in  editis  sequebatur  n.  20,  de  Thaisi  meretrice;  sed  eam  habes  lib.  i  inter  Vitas. 


975 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


976 


proximo  suo  (Ru/f.f  l.  ii,  n.  201 ;  Pasch.,  c,  37,  n.  3,  A  audivit  ctiam  vicinam  suum  alium  monachum  di- 


Append.  Mart,^  n.  i4). 

11.  Contigit  aliquando  abbatem  Parabo  iter  cum 
firatribus  in  partibus  iS^gyptifacere ;  et  vidensquos- 
dam  saeculares  sedentes  dixit  eis  :  Surgite,  et  salu- 
tate,  et  osculamini  monachos  ut  benedicamini,  fre- 
quenter  enimcum  Deo  loquuntur,ctsanctasuntora 
eorum  (Ruff.^L  iii,  n.  164). 

12.  Dicebant  de  abbate  Paphnuiio,  quia  non  cito 
bibebat  vinum(i?u^.,/.  iii,  n.  15l).Ambulansautem 
aliquando  iter,  supervenit  in  conventu  latronum,  et 
invenit  eos  bibentes  :  cognovit  autem  cum  qui  pri- 
mus  erat  latronum  ,et  sciebat  quia  non  biberet  vinum . 
Yidensergo  eum  de  multo  labore  fatigatum.imple- 
vit  calicem  vini,  et  in  alia  manu  tcnuit  gladium  eva- 


centem  :  Quid  facio,  quia  proximQm  est  mercatum, 
et  non  habeo  ansas  quas  imponam  sportellis  meis? 
Ille  vero  resolvit  ansas  quas  imposuerat  sportellis, 
et  fratri  iili  vicino  attulit,  dicens :  Ecce  istas  super- 
fluas  habeo,  toUe,  impone  in  sportas  tuas.  Et  fecit 
opus  fratris  sui  perficere  ad  quod  opus  erat,  pro- 
prium  autem  opus  reliquit  imperfectum. 

17.  Dicebant  de  quodam  sene  in  Scythi,  quia 
aegrotavit,  et  voluit  manducare  modicum  panem  re- 
centem  :  hoc  autem  audiens  quidam  exercitatorum 
fratrum,  tulit  melotem  suam,  et  misit  in  eam  panem 
siccum,  et  vadens  in  ^Egyptum,  mutavit  illum  ad 
panem  recentem,  et  attulit  seni.  Et  cum  vidissent 
fratres  panes  illos  recentes,  mirati  sunt ;  senex  an- 


ginatum,   et  dicit  seni  :  Si  non  bibis,  occidam  te.ntem  noluit  gustare,  dicens:  Quia  sanguisfratrisest. 


Sciens  autem  senex  quia  mandatum  Dei  vult  facere, 
et  volens  eum  lucrari,  accepit  etbibit.  Ille  vero  prin- 
ceps  latronum  poenitentiam  apud  eum  egit,  dicens : 
Ignosce  mihi,  abba,  quia  conlristavi  tc.  Et  dicit  ei 
senex  :  CredoinDeomeo,  quiaperhunc  calicemfa- 
ciet  misericordiam  tecum  et  in  hoc  saeculo,  et  in  fu- 
turo.  Et  respondit  primus  latronum  :  Et  ego  credo 
in  Deo,quia  amodo  nonfociam  alicui  quidquam  mali. 
Et  lucratus  est  senex  omne  coUegium  illorum  latro- 
num,  per  id  quod  se  propter  Deum  dimisit  voluntati 
eomm. 

13.  Dixit  abb.<is  Hyperichius  :  Eripe  proximum  a 
peccatis,  quanta  tibi  est  virtus,  sine  improperio, 
quoniam  Deus  convertentes  non  repeliil  a  se.  Ver- 
bum  autem  malitiae  et  nequitiae  non  habitet  in  corde 


Et  rogaverunt  senes,  dicentes  :  Propter  Deum  co- 
mede,  nc  vacuumsit  sacrificiumfratris  istius.  Atqae 
ita  rogatus  comedit. 

18.  Frater  interrogavit  quemdaro  senem,diceii8 : 
Duo  sunt  fratres,  ex  quibus  unus  quiescit  in  cella 
sua,  proti*ahens  jejunium  sex  dierum,  et  multom 
sibi  laborem  imponens ;  alter  vero  aegrotantibus  de- 
seiTit.  Cujus  opus  magis  acceptum  est  Deo  ?  Re- 
spondit  ei  senex  :  Si  frater  iiie,  qui  sex  diebus  jeja- 
nium  levat,  appendat  se  per  nares,  non  potest  esse 
aequalis  illi  qui  infirmantibus  deservit. 

19.Interrogavit  quidam  senem  quemdam,  dicens : 
Quomodosunt  modo  quidam  lab^rantes  in  convers»- 
tione,et  non  accipiunt  gratiam  sicut  antiqui  (Ruff,^ 
lih.  III,  n.  181 ;  Pasch.,  cap.  28,  n.  4)  ?  Dicit  ei  se- 


tuo  adversus  fratrem  tuum,  ut  possis  dicere :  Dimitte     nex  :  Quiatunc  charitas  erat,  et  unusquisque  proxi- 


nobis  debita  nostra,  sicut  et  nos  dimittimus  debito- 
ribus  nostris  (Matth,  vi). 

14.  Duo  fratres  erant  in  Cellis  :  unus  autem  exeis 
senex  erat,  et  rogabat  illum  qui  eratjuvenis,dicens  : 
Maneamus  simul,  frater.  Et  ille  dixit  ei  :  Peccator 
8U.11,  et  non  possum  manere  tecum,  ahbfi  (Ruff.^  /. 
III,  n.  152).  lllc  autem  rogabat  eum,  dicens  :  Etiam 
possumus.  Erat  autem  senex  ille  mundus,  et  nolebat 
audire,  quia  monachus  haberet  in  cogitatu  fornica- 
tionem.  Et  dicit  ei  frater:  Dimitte  mihr  unam  heb- 
domadam,  et  iterum  loquemur.  Yenitergo  scnex.et 
volens  eum  juvenis  ille  probare,  dicebat :  In  magna 
034  tentatione  incurri  hebdomada  ista,  abba;  per- 


mum  suum  trahebat  sursum ;  nunc  autera  refrige- 
scente  charitate,  unusquisque  proximumsunm  deor- 
sumtrahit,  etproptereagratiamnon  meremuracci- 
pere. 

20.  Perrexerunt  aliquando  tres  fratres  ad  mes- 
scm,  et  susceperunt  certum  spatium  sexaginta  mo- 
diorum  quod  meterent  {Append.  Mart.j  n.  9).  Unos 
autem  ex  eis  ipsa  prima  die  infirmari  coepit,  et  re- 
vcrsus  est  ad  ccllam  suam.  Duo  autem  qui  remanse- 
rant,  unus  alteri  dixit :  Ecce  frater  vides,  quia  incur- 
rit  in  aegritudinem  frater  noster ;  extorque  ergo  ta 
animo  tuo,  et  ego  similiter  meo  paululum,  et  creda- 
mus  Jn  Deo,  quia  per  orationem  ejus  implebimusnos 


gens  enim  pro  ministerioquodamin  vicum,  incidi  in  rwduo  opera,et  metemus  pai*tem  ipsius.  Cum  ergo  ex- 


mulierem.  Et  dixit  ei  senex :  Estne  poenitentia?  Et 
dixit  frater :  Etiam.  Senex  autem  dixit :  Ego  tecum 
porto  medietatem  peccati  hujus.  Tunc  dixit  frater 
ille :  Modo  scio  quia  possumus  simul  manere.  Et 
manserunt  simul  usque  ad  exitum  suum. 

15.  Dixit  quidam  Patrum  :  Si  quis  te  petieritrem 
aliquam,et  violenterpraestiteris  ei,sit  voluntas  animi 
in  id  quod  datur,  sicut  scriptum  est :  Quia  si  quis  te 
angariaverit  milliario,  vade  cum  ipso  duo  (Matth.  v) : 
hoc  autem  est,  ut  siquis  tepetieritrem  aliquam,  des 
ei  ex  animo  et  spiritu. 

16.  Dicebant  de  quodam  fratre  quia  cum  fecisset 
8portasetposui8seteisan8a8(i{u^.,  lih,  m,  n.  147), 


plicassent  messem  totiusloci  illius  quem  susceperant, 
venerunt  accipere  mercedes  suas  :  et  Tocavenmt 
fratrem  ilium,  dicentes :  Veni,  frater,  accipe  laborem 
tuum.  £t  iilc  dixit  eis  :  Qualem  laborem  acdpiam, 
qui  non  messui?  Et  illidixeruntei :  Orationibuscon- 
summata  est  messis ;  veni  ei^,  accipe  mercedes 
tuas.Faclaergo  plurima  contentione  inter  eos  de  hac 
re;  illo  scilicet  dicente :  Non  acdpiam,qui  nonlabo» 
ravi ;  iilis  vero  non  acquiescentibus,  nisi  et  ipseper- 
ciperetpartem  suam,  abieruntad  judidumcujusdam 
magni  senis.  Et  dixit  ei  ille  frater :  Perreximustres, 
ut  meteremus  in  agro  cujusdam  ad  mercedes.  Cam 
autem  venissemusad  locum  quem  messuri  eramos 


»77 


VERBA  SENIORUM. 


978 


ipsa  primadie  in  aegritadine  cecidi,  et  reversus  sum  Acogitationem,  tulit  vas  et  lavit  vulnus  senis  illius, 


in  celiam  meam,  nec  unadie  metere  praevalens  cum 
eis.  Et  nunccogunt  mc  isti,  dicentes  :  Frater,veni, 
accipe  mercedes  ubi  non  laborasti.  Dixerunt  autem 
et  illi  fratres  :  Revera  perreximus  metere,  et  susce- 
pimus  spatium  sexaginta  modiorum  quod  metere- 
mus;  et  si  fuissemus  toti  tres,  cum  grandi  labore  vix 
potuissemus  explicare  illud ;  orationibus  autem  fra- 
tris  hujus  nos  duo  velocius  quam  tres  potuimus  et 
demessuimus  agrum,  et  dicimus  ei  :  Veni,  accipe 
mercedes  tuas,  et  non  \u\t,  Hoc  autem  audiens  se- 
nex,  miratus  est,  et  dixit  uni  de  monachis  suis  : 
Percutesignum  (45)  in  celia  fratrum,  ut  congregent 
se  hic  omnes.  Qui  cum  venissent,  dixit  eis  :  Venite, 
fratres,  et  audite  hodie  justura  judiciura.  Etindicavit 


et  recolligit  ipsam  aquam  in  vase  ;  et  quoties  sitie- 
bat,  ex  ea  bibebat.  Coepit  autem  iterum  cogitatio 
sua  soliicitare  eum,  dicens  :  Si  non  vis  fugere,  vel 
non  bibas  fetorem  hunc.  Frater  autem  ille  labo- 
rabat,  et  toleranter  ferebat,  bibens  lavaturam  vol- 
neris  illius.  Et  cum  ita  ministraret  seni,  vidit  Dens 
charitatem  laboris  ejus,  et  illam  lavaturam  vulneris 
in  aquam  mundissimam  vertit,  et  senem  invisibili 
medicamento  sanavit. 

LIBELLUS  DECIMUS  OCTAVUS. 

De  prsmdentia  sive  contemplatione, 

1.  Frater  abiit  ad  cellam  abbatis  Arsenii  in  Scythi, 

et  attendit  per  fenestram,  et  vidit  senemtotum  quasi 

igneum  :  erat  autem  frater  ille  dignus  qui  taha  in- 


eis  omnia  senex,et  adjudicavit  fratrem  illura,  ut  ac- B  tueretur.  Et  cum  pulsasset,  egressus  est  senex,  et 


ciperet  mercedes  suas,  et  faceret  ex  his  mercedibus 
quod  ipse  vellet.  £t  discessit  frater  ille  contristatus 
et  plorans,  quasi  praejudicium  passus. 

21.  Dicebat  quidam  senex  :  Quia  Patres  nostri 
consuetudinem  habuerunt  venire  ad  cellas  novorum 
fratrum,  qui  solitarii  conversari  voiebant,  et  visita- 
bant  eos,  ne  quiseorumtentatus  a  dasraonibus  laede- 
retur  085  a  cogitatione  sua.  Et  si  quando  aliquis 
eoruminveniebatur  laesus,  adducebant  eum  ad  ecclc- 
siam,  et  ponebatur  pelvis  cum  aqua,  et  fiebat  pro  eo 
oratio  qui  tentationibus  laborabat,  et  lavabant  om- 
nes  fratres  manus  suas  in  pelvi,  et  perfundebatur 
aqua  illa  fratri  quitentabatur,atque  ita  statim  pur- 
gabatur  frater  iUe. 


vidit  fratrem  iilum  stupentem,  et  dicit  ei  :  Diu  est 
quod  hic  pulsas?  ne  aliquid  vidisti  ?  Et  ille  respondit 
ei  :  Non.  Et  coUoquens  cum  eo,  dimisit  eum. 

2.  Dixit  abbas  Daniel  {Ruff.,  lib,  iii,  n,  38;,  qui 
erat  discipulus  abbatis  Arsenii,  quia  narravit  ei  ab- 
bas  Arsenius,  tanquam  de  alio  aliquo  dicens  (puto 
tamen  quod  de  eo  dicebatur),  quia  cum  sederet  in 
cella  sua  quidam  senum,  venit  vox  dicens  ei :  Veni, 
ostendam  tibi  opera  hominum.  Etsurgens  exiit,  et 
duxit  eum  in  quemdara  locum,  et  ostendit  ei  ^thio- 
pem  incidentem  ligna,  et  facientem  sarcinam  gran- 
dem,  et  tentabat  portare  eam,  et  non  poterat,  et 
pro  eo  ut  auferret  ex  sarcina  illa,  ibat  item,  et  in- 
cidebat  ligna,  et  addebat  ad  sarcinam  :  hoc  autem 


22.  Duo  senes  multis  annis  simul  conversati  sunt,  G  ^iebat  diutius.  Et  procedens  paululum,  ostendit 


etnunquam  inter  se  litera  habuerunt(/{u^.,/.  iii,  n. 
96).  Dixit  autem  unus  alteri :  Faciamus  et  nos  unam 
litem,  sicut  homines  faciunt.  Et  iile  respondit  fratri, 
dicens  :  Nescio  qualiter  ilat  lis.  Et  iile  dixit :  Ecce 
pono  in  medio  laterculum,  et  ego  dico  :  Meum  est 
hoc.  Tu  autem  dic  :  Non,  sed  meura  est ;  inde  sit 
litis  initiura.  Posuerunt  ergo  testam  in  medio  sui, 
et  dicit  unus  eorum  :  Meura  est  hoc.  Et  alter  dixit : 
Non,  sed  meura  est.  Et  iile  respondit  ei  :  Etiara 
tuum  est ;  tolle  ergo  ct  vade.  Et  discesserunt,  nec 
oontendere  inter  se  potuerunt. 

23.  Frater  aliquis  interrogavit  senera  quemdam, 
dicens  :  Si  videro  fratrem,  de  quo  audivi  aliquam 
calpam,  non  possura  suadere  anirao  raeo  ut  intro- 


ei  hominera  rursus  stantem  super  lacum,  et  imple- 
vit  vas  aqua,  et  ex  eo  iufiindentem  in  cistemam 
pertusam,  quae  cistema  itemm  aquam  ipsam  refun- 
debatin  lacum.  Et  dicit  ei  itemm :  Veni,  ostendam 
tibi  aliud  ;  et  ecce  vidi  templum,  et  duos  viros  se- 
dentes  in  equis,  et  portantes  lignum  transversum 
unum  contra  unum  :  volebant  autem  per  januam  in- 
trare  in  templum,  et  non  poterant  propter  lignum 
illud,  quod  in  transverso  portabant,  et  non  incli- 
nantes  se  unus  post  aliura,  ut  fieret  lignum  illud 
directum,  reraansemnt  foris  extra  januam  templi. 
Et  cum  interrogasset  quid  hoc  esset,  ille  respondit 
ei :  Hi  sunt  qui  portant  velut  justitias  cum  superbia 
jugum,  et  humiliati  non  sunt  ut  corrigant  se  et  am- 


ducam  eum  in  cellam  meara  ;  si  autera  videro  bo-  Dbulenthumiliter  in  via  Christi;  propter  quod  et  re- 


num  fratrem,  ipsum  libenter  suscipio.  Et  dixit  ei 
senex :  Si  £Eu;is  bonum  fratri  bono,  illi  pamm  ;  al- 
teri  duplum  impende,  ipse  est  enim  qui  infirmatur. 

24.  Dixit  quidam  senex  :  Nunquam  desideravi 
opus  quod  raihi  utile  esset,  et  fratri  raeo  dispen- 
dium  faceret,  hujusmodi  habens  spem,  quia  lucrum 
fratris  mei,  opus  fructificationis  est  raihi. 

25.  Quidam  frater  erat  minister  cujusdam  Patris. 
Contigit  autem  ut  vulnus  fieret  in  corpore  senis,  et 
aanies  multa  ex  eo  cum  fetore  proflueret.  Dicebat 
autem  cogitatio  sua  fratri  iili  qui  ei  deserviebat :  Di- 
scede  hinc,  quia  non  potes  sustinere  fetorera  putre- 
dinis  istius.  Ille  vero  frater,  ut  reprimeret  hujusmodi 


manentforisa  regno  Dei.  Ille  autem  qui  ligna  inci- 
dit,  homo  est  in  peccatis  multis,  et  pro  illis  non 
agitpoenitentiam,  nec  subtraliit  de  peccatis  suis,  sed 
et  iniquitatesadhibet  supra  iniquitates  suas.  Qui  au- 
tem  aqua  implet  cisternara,  homo  est  qui  opera 
quidcra  facit  bona,  sed  quia  habet  etiam  in  eis  per- 
mixta  et  mala,  pro  hoc  perdit  etiam  et  bona  opera 
sua.  Quapropter  convenit  omnem  hominem  sobrium 
esse  in  considerandis  operibus  suis,  ne  in  vanum 
videatur  sustinere  labores. 

3.  Narravit  iterura  abbas  Daniel,  dicens  :  Dixit 
Pater  noster  abbas  Arsenius  de  quodam  ASS  sene, 
qui  erat  magnus  in  hac  vita,  simplex  autem  in  fide, 


979 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


980 


et  errabat  pro  eo  quod  erat  idiota,  et  dicebat,  non  Aperire  labores  ejus,  ct  reversi  snnt  cam  gaudio  ad 
esse  naturaliter  corpus  Chnsti  panem  quem  sumi-     cellas  suas. 


mus,  sed  figuram  ejus  esse.  Hoc  autem  audientes 
dao  senes  quod  diceret  hunc  sermonem,  et  scicntes 
quia  magna  essetvita  etconversatio  ejus,  cogitave- 
runt  quia  innocenter  et  simpliciter  diceret  hoc,  etve- 
nerunt  ad  eum,  et  dicunt  ei  :  Abba,  audivimus  ser- 
monem  cujusdam  infidelis,  qui  dicit  quiapanis  quem 
sumimus,  non  natura  corpus  Christi,  sed  Hgura  est 
ejus.  Senex  autem  ait  eis  :  Ego  sum  qui  hoc  dixi. 
Illi  autem  i^ogabant  eum,  dicentes  :  Non  sic  teneas, 
abba,  sed  sicut  Ecciesia  catholica  tradidit  :  nos  au- 
temcredimus  quia  panis  ipse  corpus  Christi  cst,  ct 
calix  ipse  est  sanguis  Christi  secundum  veritatem, 
et  non  secundum  figumm   :  sed  sicut  in  principio 


4.  Iterum  ipse  abbas  Daniel  narravit  de  alio  sene 
magno,  qui  habitabat  in  inferiores  partes  iEgypti, 
quia  diceret  per  simplicitatem  quod  Melchisedech 
ipse  est  filius  Dei.  Hoc  autem  indicatum  est  sanctae 
memoriae  Cyrillo  archiepiscopo  Alexandrino^etmisit 
ad  eum.  Sciens  autem  quia  signifer  esset  ille  senex, 
et  quidquid  peteret  a  Deo  revelabatur  ei,  et  qoia 
simpliciterdiceret  hoc  verbum,  usus  est  hujusmodi 
ratione,  dicens  :  Abba,  rogo  te  quia  in  cogitatione 
mea  est,  quod  Melchisedech  ipse  sit  filius  Dei;  et 
inirsus  aiia  cogitatio  mea  dicit  quia  non  sit,  sed 
homo  sit,  et  sacerdos  summus  fuerit  Dei.  Quoniam 
ergo  haesito  de  hoc,  idcirco  misi  ad  te  ut  depreceris 


pulverem  de  terra  accipiens  plasmavit  homincm  ad  "  Deura,  quatenus  revelare  tibi  dignetur  de  hoc  quid 


iinaginem  suam,  et  nemo  potest  diccrc  quia  non 
emt  imago  Dei,  quamvis  incomprehensibilis  ;  ita  et 
pams,  quem  dixit  :  Quia  corpus  meum  est,  credi- 
mus  quia  secundum  veritatem  corpus  Christi  est. 
Senex  autem  ait  eis  :  Nisi  reipsa  cognovero,  non 
mihi  satisfacit  responsio  vestra.  Illi  autem  dixerunt 
ad  eum  :  Deprecemur  Dcum  hebdomoda  hac  de 
mysterio  hoc,  etci^edirnusquia  Deus  revelabit  nobis. 
Senex  vero  cum  gaudio  su.scepit  sermonem  istum, 
et  deprecabatur  Deum,  dicens  :  Domine,  si  tu  co- 
gnoscis  quoniam  non  per  maiitiam  incredulus  sum 
rei  hujus,  sed  per  ignorantiam  errem,  revcia  crgo 
mihi,  Domine  Jesus  Christe,  quod  verum  est.  Sed  et 
ilii  senes  abeuntes  in   cdla  sua,  rogabant  et  ipsi, 


veritas  habeat.  Senex  autem  de  rx)nversatione  sua 
praosumens,  cum  fiducia  dixit  :  Da  mihi  per  ires 
dies  inducias,  et  ogo  deprecor  Deum  de  hac  re,  et 
renuntio  tibi  quod  mihi  fuerit  rsvelatam  de  hoc.  In- 
trans  ergo  in  cellam  suam,  deprecabatur  Deura^de 
verbo  hoc ;  et  veniens  post  trcs  dies  dixit  sanctae 
memorise  Cyrillo  :  Homo  est  Melchisedech.  Archie- 
piscopus  autem  respondit  ei :  Quomodo  constat  apud 
te,  abba?  Et  illedixit  ei  :  Deus  ostendit  mihi  om- 
nes  patriarchas,  ita  ut  singuli  eonim  coram  me  trans- 
irent  ab  Adam  usque  ad  Melchisedech,  et  angelus 
assistens  mihi  dixit :  Eccc  iste  est  Melchisedech  :  et 
ideo,  archiepiscope,  certus  esto  quia  sic  est.  Abiens 
autem  senex,  per  semetipsum  pra^dicabat  quia  bomo 


diccntes  :  Domine  Jesu  Christe,  reveia  seni  myste-  C  esset  Melchisedech.  Et  gavisus  est  magnifice  sancts 
rium  hoc,  ut  credat  et  non  perdat  Inborem  suum.     memoriic  Cyrilius. 


ExaudivitautemDeus  utrosquc  :  et  hebdomada  com- 
pleta  venerunt  Dominico  die  in  ecclesia,  ct  sede- 
runt  ipsi  tres  soli  super  sedile  de  scirpo,  quod  in 
modum  fascis  erat  iigatum,  medius  autem  sedebat 
senex  ille.  Aperti  sunt  autem  oculi  eorum  intelle- 
ctuaies ;  et  quando  positi  sunt  panes  in  altari,  vi- 
debatur  iilis  tantuminodo  tribus  tanquam  puerulus 
jacens  super  altare.  Et  cum  extendissetpresbyter 
manus,  ut  fi*angeret  panem,  descendit  angclus  Do- 
mini  de  cceio  habens  cultrum  iu  manu,  et  secavit 
puerulum  illum,  sanguincm  vero  cxcipiebat  in  ca- 
lice.  Cum  autem  presbyter  frangeret  in  partibus 
parvis  panem,  etiain  et    angelus  incidebat  pueri 


5.  Puer  erat  adhuc  sanctaa  memoriae  Ephrara, 
et  vidit  soranium  sive  revelationem,  quia  nata  sit 
vitis  in  lingua  ejus,  et  creverit,  et  impleverit  totam 
terram  fructifcra  nimis  ;  et  quia  venirent  omnia 
volatilia  coeli,  et  comedebant  de  fructu  vitis  iliius ; 
quantum  autem  manducabant,  eo  amplius  implebatur 
fructu  {Supra,  in  Vila  Ephrsm^  cap.  1). 

6.  Iterumvidit  quidam  sanctorum  inOS9  som- 
nis  ordinem  angelicumdescendentcmde  coelof^tipni 
ifi  Vita  Ephrxm^  c.  3),  secundum  pneceptum  Dei, 
habentem  in  manu  librum,  hoc  est  tomam  seriptum 
intus  etforis  :  diccbant  autem  ad  invicera  :  Cui  de- 
bct  committi  hoc  ?  Quidam  autem  dicebant  de  illo, 


membra  in  modicis  partibus.  Cuin  autem  accessisset  D  alii  de  alio :  responderunt  autem  et  dixenint :  Yere 


senex,  ut  acciperetsanctam  comraunioncm,  data  est 
ipsi  soli  carosanguine  crucntata.  Quod  cum  vidis- 
set,  pertimuit,  etciamavit,  dicens  :  Credo,  Domine, 
quia  panis  qui  in  altari  ponitur,  corpus  tuum  est,  et 
calix  tuus  est  sanguis.  £t  statim  facta  est  pars  illa  in 
manu  ejus  panis,  secunduin  mysteriuin,  et  sumpsit 
illud  in  ore,  gratias  agens  Deo  Dixerunt  autera  ei 
senes :  Deus  scit  humanara  naturara ;  quia  non  po- 
test  vesci  carnibus  crudis,  et  propterea  transforniat 
corpus  suuin  in  panein,  ct  sanguiuem  suum  in  vi- 
num,  his  qui  illud  cum  fide  suscipiunt.  Et  egcrunt 
gratias  Deo  de  sene  illo  ;  quia  non  perraisit  Deus 


quidera  utrique  sancti  sunt  et  justi,  quos  dicitis  ; 
verumtaraen  hoc  eis  coraraitti  non  potest.  Multa 
ctiam  alia  nomina  sanctorum  dicentes,  postea  dixe^ 
runt :  Quia  neraini  potest  alteri  hoc  committi  nisi 
Ephreem  :  etvidit  senex  ille,  cui  hoc  in  somnis  ap- 
paruit,  quia  Ephrdem  dederunt  tomum  iilum.  Mane 
autein  surgens  audivit  Ephnem  docentem  et  velut 
fontem  ebuUientein  de  ore  ipsius  :  et  cognovit  se- 
ncx,  qui  soraniura  viderat,  quia  Spiritus  sancti 
o])eratio  cst,  quod  cgrediebatur  de  lalHis  EphraBm. 
7.  Dicebant  dc  abbate  Zenone,  quia  cum  raorare- 
tur  in  Scythi,  exiitnocte  de  cellasua  velutadpala- 


m 


VERBA  SENIORUM. 


dem  (Au^..  lib.  iii,  n.  210);  et  cum  errasset,  fecitAniens  eum/mtraTitincellamejas.Theoctistas  autem 


tres  dies  et  tresnoctes  ambuians  et  laborans ;  et  cum 
defecisset,  cecidit  semianimis  :  etecce  puerulus  stetit 
ante  eum  habens  panem  et  surisculam  aquas,  et  di- 
cebat  ei :  Surge,manduca.  lUeautemsurgensoravit, 
existiuians  quia  phantasma  esset ;  puer  autem  re* 
spondens,  dixit  ei :  Beue  fecisti.  Et  iterum  oravit 
secundo,  et  tertio.  Et  dixit  ei:  Benefecisti.  Surgens 
ei^o  accepit  et  manducavit.  Et  postha^c  dixit  ei : 
Quantum  ambulasti,  tanturo  longe  es  acella  tua :  sed 
snrgens  sequere  me.  Et  statim  inventus  est  in  cella 
sua.  Dixit  ergo  ei  senex :  Yeni  intra,  et  da  nobis  ora- 
tionem.  Etcumintrassetsenex,  ille  subito  non  com- 
paruit. 

8.  Dizit  abbas  Joanncs:Quiavidit  quidamsenum 


suscepit  eum  gaudens.  Cum  ergo  coepissent  loqiu 
secrete,dicit  ei  senex  :  Quomodo  circa  te  est  frater? 
Etiiledixit:  Orationibus  tuis  bene.  Et  dixit  senex  : 
Ne  impugnant  te  cogitationes?  Et  ille  dixit :  Internn 
bene  sum.  Erubescebat  enim  dicere  ei.  Et  dixit  ei 
senex :  Ecce  quot  annos  habeoin  converaationes  loci 
istius,  et  omnes  honorant  me,  et  tamen  in  hac  se* 
nectute  mea  infestus  mihi  est  spiritus  fomicationis. 
Et  respondit  Theoctistus,  dicens :  Crede,  abba,  quia 
et  mihi.  Senex  autem  simulabat  alias  cogitationes 
sibi  esse  molestas,  donec  faceret  eum  confiteri. 
Deinde  dicit  ei :  Quo  modo  jejunas  ?  Et  ille  dixit: 
Ad  nonam.  Dicit  ei  senex:  Jejuna  usque  ad  seram, 
et  abstine  te,  et  commendaEvangelia,ut  memoriter 


in  excessu  mcntis,  tresmonachosstantestransmare;Bretineas,  sed  et  alias  residuas  ex  animo  meditare 


ct  facta  est  vox  ad  eos  ex  alia  parte  littoris,  dicens: 
Accipite  alas  igneas  et  venite  ad  me.  Et  duo  quidem 
ex  eis  acceperunt  alas,  et  volaverunt  ad  aliud  littus, 
unde  facta  est  vox.  Tertius  vero  reraansit  et  flebat 
et  clamabat  fortiter.  Postea  vero  dataesunt  sibi  alae, 
sed  non  igneae,  sed  infirmaB  et  debiles,  ita  ut  cum 
omni  labore  mergendo  et  resurgendo  nimis  afHictus 
veniret  illuc.  Sic  est  et  gencratio  hsec,  quee  si  acci- 
]Ht  pennas,  non  tamen  igneas:  sed  vix  infirmas  et 
debiles  potest  accipere. 

9.AbbasMacarius  habitabat  in  loco  nimis  deserto: 
erat  autem  solus  in  eo  solitarius(/?t^^.,  /.  ui,  n.  61; 
Pasch.^  c.  i,  n.  8).  In  inferiore  vero  parte  eratalia 
solitudo,  in  qua  habitabantplurimi  fratres.Observa- 
bat  autem  senex  ad  iter,  et  vidit  Satanam  venien-  ; 
tem  in  habitu  hominis,  ut  transiretper  cellam  ejus. 
Videbatur  autem  tunica  uti  linea  onmino  vetusta  et 
tota  cribrata,  et  per  omnia  foraminaejus  pcndebant 
ampuUaD.  Et  dixit  ei  senex  :  Ohe,  major  :  ubi  vadis  ? 
Et  ille  respondit :  Vado  commeniorarc  fratres.Senex 
autem  dixit  illi:  Utquid  tibi  ampullac  istas  ?  et  dixit 
illi :  Gustum  fratribus  porto.  Et  dixit  ei  senex  :  Et 
totas  cura  gustu  porta  ?  Et  respondit :  Etiara ;  si 
unum  alicui  non  placet,  ofieram  aliud  ;  siautem  nec 
illud,dabotertium,  et  itii  per  ordinem,utmodis  om- 
nibus  vel  unum  cx  eis  placeat  ei.  Et  cum  hoc  dixis- 
set,  transiit ;  et  observabat  senex  custodiens  vias, 
donec  ille  iterum  remearet :  ct  cura  vidisset  cura 


Scripturas;  et  sitibi  ascenderit  cogitatio  mala,  nun- 
quani  deorsum  aspicias,  sed  semper  de  sursum ;  et 
statim  te  Dominus  adjuvabit.Et  corrigens  senexfra- 
trem  illum,  reversus est  in  soiitudinem  suam.Etcum 
observaret,vidititerum  daemonem  illum,  et  dicit  ei : 
Ubi  vadis  iterum?Et  ille  respondit :  Commemorare 
fratres.Et  abiit.Cum  autem  reverteretur,  0S9<lic>t 
eiisenex  :  Quomodo  sunt  ibi  fratres?  Et  ille  respon- 
dit:  Male.  Senex  autem  dixit:  Quare?   Et  iile  re- 
spondit :  Quiatoti  sanctisunt;  et  majus  malum,qaia 
et  unus,  quem  habui  amicum  et  obedientem  mihi, 
etiam  ipse  nescio  unde  subversus  est,  et  nec  ipse 
mihi  acquiescit,  sed  omnibus  sanctiorest  factus.  Et 
propterea  juravi  jam  non  calcari  ad  iilum  nisi  post 
;  longum  tempus.  Haecdicens  transivit  relinquens  se- 
nem ;  senex  vero  sanctus  intravit  in  cellam  suam, 
adorans  et  gratias  agens  Deo  Salvatori. 

10.  Abbas  Macarius  volens  consolari  fratres,  di- 
cebat :  Venit  huc  aliquando  cum  matre  suapuer,  qui 
a  daemonio  vexabatur,  et  dicebat  matrisuae:  Surge, 
eamus  hinc.  II la  autem  dicebat :  Non  possum  pedi- 
bus  ambulare.  Et  dicebat  ei  fiiius  suus :  Ego  te 
porto.  Et  admiratus  sum  astutiam  daemonum.qao- 
modo  eos  exinde  fugare  volebat. 

1 1 .  Dicebat  iterum  de  desoiatione  Scythi  ad  fra- 
tres :  Quando  videritis  cellam  aedificatam  juxta  pa- 
ludem,  scitoto  quia  prope  est  desolatio  Sc^rthi  ; 
quando  autem  arbores  videritis,  jam  ante  januam 


senex,  dicit  ei :  Sanus  sis.  Et  respondit  ei :   Ubi  est  ^  est ;  quando  autem  videritis  pueros,  tollite  melotes 
mihi  salus  ?  Et  dicit  ei  scnex :  Quarc?  Et  respondit :     vestras,  et  discedite. 


Quia  modo  omnes  sanctificati  sunt,  et  nemo  mihi 
acquiescit.  Ct  dixit  ei  senex :  Nerainem  ergo  amicum 
habes  illic  ?Et  respondit:  Unum  tantumraodo  habeo 
frati*em  iilic,vel  ipse  solusmihiacquiescit ;  etquando 
videt  me,  convertitur  velut  ventus.  Senex  vero  dixit 
ei :  Et  quid  vocatur  fraterille?  Respondit ;  Theocti- 
stus  [Ruffinus  Theopemptus].  Et  cum  hoc  dixisset 
transiit.  Surgens  autem  abbas  Macarius,  perrexit  ad 
inferiorem  eremum :  quod  cum  vidissent  fratres,ac- 
ceperunt  ramos  palmarum,  et  occurrerunt  obviam 
ei,  et  singuli  eorum  parabant  cellas  suas,  incerti 
apud  quem  declinai  et.  Sencx  autem  rcquirebat  quis 
inter  eos  Theoctistus  vocaretur  in  loco  illo  :  et  inve- 


12.  Abbas  Moyses,  qui  habitabat  in  Petra,  impu- 
gnatus  est  aliquando  nimis  a  fornicatione  ;  et  cam 
non  praevaleret  se  tenere  in  cella  perrexit  et  indica- 
vit  hoc  abbati  Isidoro  ;  et  rogavit  eum  senex  ut  re- 
verteretur  in  cellam  suam  (Ruff.y  lib.  iii,  n.  lO^.IIle 
autem  non  acquievit,  dicens  :  Non  possum,  abba.Et 
assumpsit  eura,  et  levavit  secum  in  domo.  Etdidt 
ci:  Attende  ad  Occasum.  Etattendens  vidit  multitu- 
dinem  daemonum ;  et  hi  erant  confusi,  et  turbantes 
se  ad  oppugnandum.Dicit  ei  iterum  abbas  Isidorus : 
Respicc  ad  Orientem .  Et  attendit,  et  vidit  innurae-* 
rabiiera  raultitudinera  angelorum  in  gloria.Dixitergo 
abbas  Isidorus  :    Ecce  isti  sunt  qui  missi  sunt  ad 


963 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


984 


auxiliandum  ;   qui  vero  ad  Occasum  ascendunt,  Li  Amalo  (Thess,  v ;  /  Pei,  iii)?  Dicit  ei  abbas  Pastor  : 


sunt  qui  irapugnant  nos ;  plures  ergo  qui  nobiscum 
sunt,  quam  qui  adversum  nos  sunt  (IV  Reg,  vi).  Et 
ita  agens  gratias  Deo  abbas  Moyses  sumpsit  fidu- 
ciam,  et  reversus  est  in  cellam  suam. 

13.  Dicebat  abbas  Moyses  in  Scytbi :  Si  custodi- 
mus  mandata  patrum  nostrorum,  ego  praesumens 
de  Deo  spondeo  vobis  quia  huc  barbari  non  venient : 
si  autem  non  custodierimus,  desolandus  est  locus 
iste. 

14.  Sedentibus  aliquando  fratribus  apud  eumdem 
abbatem  Moysen,  dicit  eis:  Ecce  barbari  bodie  in 
Scythi  venient,  sed  surgite  et  fugite.  Dicunt  ei  illi  ; 
Ettu  non  fugies,  abba?  llle  autem  dicit  eis  :  Ego 


Haec  passio  quatuor  modos  habet :  primum  de  corde, 
secundum  de  aspectu:  tertium  de  lingua,  quartus  est 
facere  malum  pro  malo.  Si  enim  potueris  purgare 
cor,  non  venit  ad  aspectum  ;  custodi  etiam  ne  G39 
loquaris ;  si  autem  locutus  fueris,  cito  te  corripe,  ne 
facias  malum  pro  malo. 

19.  Narravit  sanctus  Basilius  episcopus,  dicens  : 
Fuit  in  quodam  monasterio  feminarum  vii^o  quae- 
dam,  quae  stultam  esse  ac  daemonem  se  habere  simu- 
labat  (Pallad,^  c.  41,  42)  :  Quae  usque  adeo  ab 
omnibus  aliis  pro  errore  habebatur,  ita  ut  nec  cibum 
quidem  cum  ea  caperent.  Talem  siquidem  elegerat 
vitam,  ut  a  coquina  nunquam  recedens,  totius  illic 


per  tot  annos  exspecto  diem  istura,  ut  irapleaturnministeriiimpleretofficium:eteratsecundumvuIgare 

^__  T\  •  •  •      T  ^l  •        J  "        1  •  •  •  X^v  •    ^^  l_  •  •  J  »  •  I        A__  -__     _  _. 


sermo  Domini  mei  Jesu  Chriati  dicentis  :  Omnes  qui 
accipiunt  gladium,  gladio  peribunt  (Matth.  xxv).  At 
illi  dixerunt  ei :  Neque  nos  fugiemus,  sed  tecum 
moriemur.Et  ille  dixiteis:  Ego  causam  non  habeo: 
unusquisque  vestrum  videat  quomodo  sedeat.Erant 
Autem  septem  fratres  cum  eo,  et  dicunt  ei :  Ecce 
barbari  appropinquarunt  januae,  et  statim  intrantes 
barbari  occiderunt  eos.  Unus  autem  ex  eis  timore 
camali  perterritus  fugit,  et  abscondit  se  post  ple- 
ctas  de  palmis;  et  vidit  septem  coronas  descenden- 
tes  et  coronantes  abbatem  Moysem  et  sex  fratres 
qui  cum  eo  fuerant  interlecti. 

15.Dicebant  de  abbate  Silvano,  quia  voluit  ali- 
quando  pergere  in  Syriam  ;  et  dicit  ci  discipulus 
suus  Marcus  :  Pater,nolo  exirebincsed  neque  te  di- 


proveibium,  universae  domusspongia,  impletum  a  se 
rebus  probans,  quod  sanctis  librisscriptum  legimus : 
Si  quis,  inquit,  exvobis  putat  se  esse  sapientem  in 
hoc  mundo,  sit  stultus,  ut  sapiens  fiat  (/  Cor,  in). 
Haec  igitur  involutum  pannis  habens  caput,  ita  quo- 
que  in  omnibus  serviebat ;  caeterae  autem  virgines 
tonsae  cucuUis  cooperiuntur.  Nulla  aliquando  potuit 
hanc  de  quadringentis  virginibus  videre  mauducan- 
tem,  nunquam  peromne  aevum  suum  sedit  admen- 
sara.  A  nulla  vel  modicam  partem  panisaccepit,  sed 
micas  tantum  detergens  ipsanim  mensarum,  et 
abluens  ollas,  his  solis  alimoniis  contenta  vivebat. 
Nulli  unquam  fecit  injuriam,  nulla  ipsius  murmur 
audivit,  nuUi  aut  parum  autsatis  locuta  estunquam. 
Et  certe  cum  ab  omnibus  caederetur,  cum  omnium 


mitto  abire,  abba.Exspecta  ergo  hic  aUos  tres  dies.     odio  viveret,  maledicta  omnium  sustineret,  sancto 


£t  cum  exspectaret  abbas,  tertia  die  dormivit  in 
pace  Marcus  discipulus  ejus. 

16.  Dicebat  abbas  Joannes,  qui  exsiUatus  est  a 
Marciano  :  Quia  venimus  aUquando  de  Syr\a  adab- 
batem  Pastorem,  et  volebaraus  interrogare  eura  de 
duritia  cordis.  Senex  autem  Graece  nesciebat,neque 
iaterpres  inveniebatur.Videns  ergo  nos  senex  tribu- 
lantes,  coepit  Graeca  Ungua  loqui,  dicens  :  Natura 
aquae  molUs  est,  lapidis  autem  dura  «st ;  et  si  vas 
aquae  plenum  pendeat  supra  lapidem,ex  quo  assi- 
due  stillans  gutta  cadat  in  lapidem,  perforat  eum  ; 
ita  et  serrao  divinus  lehis  est,  cor  autem  nostrum 
durum  ;  audiens  ergo  homo  frequenter  divinum 
sermonem^  aperitur  cor  ejus  ad  timendum  Deum. 


PyoteriOyCuihoc  vocabulum  erat,probatissimo  viro, 
semperque  in  deserto  viventi  astitit  angelus  Domini 
quadam  die  sedenti  in  loco  Porphyrite,  affatusque 
est  his  verbis  :  Cur,  inquit,  grande  aliquid  esse  te 
credis,  ut  sanctus,  et  in  hujusmodi  degens  loco  ?  Vis 
videre  muUerem  te  sanctiorem  ?  Vade  ad  Tabenne- 
siotarum  monasterium  feminarum,  et  unam  ex  ipsis 
iUic  invenieshabentem  in  capite  coronam,  ipsamque 
cognosce  te  esse  meUorem.  Quae  dum  contra  tantum 
populum  sola  diebus  ac  noctibus  pugnat,  cor  ipsius 
a  Deo  nunquani  recessit,  tu  autem  uno  in  loco  resi- 
dens,  neque  quoquam  aliquando  progrediens,  per 
omnes  urbesanimo  et  cogitatione  vagaris.Statimque 
ad  supradictum  monasterium  venit,   et  magistros 


17.  Pixit  abbas  Pastor  :  Scriptum  est:  Quemad- D  fratrura  rogavit,  ut  introducerent  eum  ad  habitacu- 


modum  desiderat  cervus  ad  fontes  aquarum,ita  de- 
siderat  anima  mea  ad  te,  Deus  (Psal.  xL).  Quoniam 
igiturcervi  in  soUtudine  serpentesplurimosglutiunt, 
ct  cum  accensi  eorum  veneno  fuerint,ad  aquas  per- 
venire  desiderant,  bibentes  autem  tentantur  a  fer- 
vore  serpentini  virus ;  ita  et  monacbi  in  soUtudini- 
bus  habitantes,  accenduntur  daemonum  maUgnorum 
veneno,  et  propterea  desiderant  Sabbato  Dorainico 
venire  ad  fontes  aquarum,hoc  est  ad  corpus  et  san- 
guinem  Domini  nostri  Jesu  Christi,  ut  purgentur 
ab  omni  amariludine  daeraonum  malignorum. 

IS.Interrogavitaiiquis  abbatem  Pastorem,  dicens: 
Quid  est  quod  scriptum  est,  Non  reddas  malum  pro 


lum  feminarura.  Quem  mox  iUi,  ut  virum  nonsolum 
vita  gloriosum,  verum  etiam  et  provectioris  aetatis, 
cura  fiducia  grandi  introducifecerunt.Ingressusau- 
tera,  oranessororesdesideravitinspicere :  interquas 
solara  iUam,  propter  quam  vcnerat,  non  videbat.Ait 
autem  ad  postremum  :  Omnes,  inquit,mihi  adducite, 
deesse  mihi  videtur  aUqua.  Dicunt  ei  :  Unam,  in- 
quiunt,stultam  iPallad.,,  s&lem)habemusintrinsectt8 
in  coquina.  Sic  ehim  eas  quae  a  daemone  vexantur 
appeUant.  At  iUe  :  Exbibete,  inquit,  ad  me  ipsam 
quoque,uteamvideam.Quoaudito,  supra  memora- 
tam  vocare  coeperunt.  Quse  cum  noUet  audire,  sen- 
tiens,utcredo,  aUquid,  autfortassishocipsumdivina 


985 


VERBA  SENIORUM. 


986 


melaiione  cognoscens,  dicuntei:  Sanctus  Pyoterius  A  toto  corpore  prius^exeuntemabecclesiaclaro  quidem 


te  videre  desiderat.  Erat  enim  vir  famae  ac  nominis 
grandis.  Cumquead  eum  fuissetexbibita,  vidissetque 
panno  frontem  ipsius  involutara,  projecit  se  ad  pedes 
ipsius,  dicens :  Benedic  me,  inquit.  Quod  rursus  ad 
illius  pedes  tunc  et  ipsa  fecit,  ac  dixit :  Tu  me  bene- 
dic,domine.  Omnes  sorores  obstupuerunt  simul,  di- 
centes  :  Noli,  abba,  talem  injuriam  sustinere  ;  fatua 
est  enimista  quam  cernis.  Et  sanctus  Pyotenus  hoc 
ipsis  omnibus  ait:  Vos,  inquit,  estisfatuae;  nam 
hsBc  et  vestra  et  mea  est  Amma  (46).  Hocenim  in  ea 
Tocant  illi  feminas  spirituales.  Et  deprecor  Deum, 
ait,  utdignum  ipsa  in  die  judicii  raerear  inveniri. 
Quo  audito,  omnes  simul  ad  pedes  ipsius  procide- 
runt,  singulae  varia  peccata  ei  propria  confitentes. 


vultu  candidoque  corpore,  daeraones  autem  qui  ante 
tenebant  eum,  postea  de  longe  sequentes;  sanctum 
vero  angelum  juxta  ipsum  ambulantem  laetum  et 
promptum  etgaudentem  supra  eum  valde.Paulus  vero 
exiliens  cum  gaudio  clamabat,  benedicens  Deum  et 
dicens :  0  inefifabilis  misericordia  Dei  et  bonitas !  o 
divinas  miserationes  ejus  et  innumerabilis  bonitas! 
Currens  autem  et  ascendens  super  altum  gradum 
magna  voce  dicebat :  Venite,  videte  opera  Domini 
quam  terribilia  sunt,  et  omni  stupore  digna.  Venite, 
videte  eum  qui  vult  omnes  homines  salvare,  et  ad 
ngnitionem  veritatis  venire  (/  Tim.,  ii).  Venite,ado- 
reraus  etprocidarausanteeum,  etdicamus:  Quiatu 
soluspotens  es  peccatadiraittere.Adhanc  vocera  ejus 


Aliaenimabluens  sordes  catini  supra  eam  se  fudisse  n  omnes  cucurrerunt,cupientes  audire  qua^  dicebat.Et 


dicebat;  alia  vero  colaphis  eara  a  se  verberatara  sajpe 
memorabat ;  alia  nares  ipsius  sinapi  iraplctas  a  se 
esse  deilebat ;  caeterse  quoque  diversas  referebant  se 
eiinjurias  irrogasse.  Proquibusoranibus  sanctus  ille 
fiisis  Deo  precibus  egressus  est.  Post  paucos  autem 
dies  non  ferens  illa  tantara  suigloriara,  tantoquese 
nolens  sororum  honore  cumulari,  gravarique  se  cre- 
dens  excusationibussingularum,  egressaest  de  mo- 
nasterio  illo  occulte,  et  quo  ierit,  in  quem  se  miserit 
locum,  vel  quo  flne  defecerit,  adnulliuspotuit  noti- 
tiam  pervenire. 

20.  Beatae  memoria^  Paulus  Simplcx,  discipulus 
abbatis  Antonii,  narravit  patribus  talera  rem  :  Quia 
aliquando  veniens  in  monasterio  visitandi  gratia,-et 
pro  fratruminstructione.postconsuetam  adinvicem 


convcnientibus  omnibus  referebatPaulus  quae  vidisset 
antequamin  ecclesiam  intrarent,quaepostea  iterum. 
Et  interrogavit  illum  virum,  ut  diceret  ei  causam, 
pro  qua  ei  subito  tantam  mutationemDeus  donaverit. 
Homo  ergo  ille  convictus  a  Paulo,  coram  omiiibus 
qui  circa  ipsum  erant  aperte  narravit,  dicens  :  Ego 
peccator  homo  sura,  et  raulto  tempore  in  fornica- 
tione  vixi  usque  nunc  :  ingrediens  auten^  modo  in 
sanctam  ecclesiam  Dei,  audivi  vocemloquentis  in  eo, 
ubi  dicit :  Lavamini,  mundi  estote,  auferte  malum 
cogitationum  vestrarum  ab  oculis  meis,  discite  be- 
nefacere,  et  si  fuerint  peccata  vestra  tanquam 
phcpnicium,  velut  nix  dealbabuntur.  Et  si  volueritif 
et  audieritis  me,  bona  terrae  comedetis  (Isaiss.^  i). 
Ego,  inquit,  fornicator  in  hoc  sermone  compunctus 


consolationem,  intraverunt  in  ecclesiam  Dei,  missas     sum  nimis,  et  ingemiscensintraconscientiam  meam 


more  solito  celebrare^  Beatus  ergoPaulus  intuens 
ad  unumquemque  introeuntium  in  ecclesiam,  inten- 
debatquali  animointus  intraret;  habebatenim  hanc 
gratiam  sibidatam  a  Deo,  utsic  videret  unumquem- 
que  cujus  animi  esset,  sicut  nos  facies  nostras  vide- 
musadinvicem:  sed  etcujusque  angelumgaudentem 
in  eis.  Ingredientibus  ergo  omnibus  clara  facie 
et  splendido  vultu,unum  vidit  nigrum  etobscurum 
corpore  toto,  et  daemones  ex  utraque  parte  ejus 
tenenteset  trahentes  eumad  seraetipsos,et  capistrum 
in  naribus  ejus  mittentes  :  sanctum  vero  angelum 
ejusde  longe  lugubrem  tristemque  sequentem.  Pau- 
lasft^O^vero  lacrymansetmanu  frequenter  pectus 


dixi  ad  Deum :  Tu  Deus,  qui  venisti  in  mundum 
peccatores  salvos  facere,  et  qui  haec  quae  modo 
lecta  sunt  promisisti  perprophetam,  comple  effectu 
et  opere  etiam  in  me  indigno  et  peccatore.  Ecce 
enim  amodo  promitto  tibi  et  spondeo  sermone,  et 
oorde  confiteor,  quiajamnon  agam  ultraillud  ma- 
lum,  sed  abrenuntio  omni  iniquitati,  et  servio  tibi 
amodo  in  conscicntia  munda.  Hodie  ergo,  Domine, 
etin  hachorasuscipe  mepoenitentem  et  interpellan- 
tem  te,  et  renuntiantemomnepeccatum.  In  his  igi- 
tur  promissionibus,  ait,  €gressus  sum  de  ecclesia, 
statuens  anima  mea,  nihil  oltra  agere  maii  coram 
oculis  Domini.  Quod  cum  audissent,  omnes  clama- 


tunder.s  sedebat  ante  ecclesiam,  plorans  valde  eumDverunt  ad  Dominum  voce  magna,  dicentes  :  Quam 


qui  ei  talis  apparuerat.  Qui  autem  videbant  quod  fa- 
ciebat,  ettam  celerem  ejus  mutationem,  et  lacrymas 
etluctum,interrogabant  rogantes  eum  ut  diceret  quid 
esset  quod  videret,  timentesne  quid  in  reprehensione 
omnium  vidisset,  pro  quo  haec  faceret.  Postulabant 
etiam  ut  ad  missasintraretcum  eis.  Paulus  autemeos 
rcpellens,  et  negans  se  ingressurum,  sedebat  foras 
jacens  et  plorans  nimis  illum  qui  ei  taliter  appa- 
ruerat.  Post  paululum  autem  diraisso  ecclesiae  con- 
ventu,  iterum  Paulus  attendcbat  singulos  exeuntes 
ut  quorum  introitum  agnoverat,  sciret  quales 
ezirent,  et  vidit  illum  virum  nigrum  et  obscurum 


magnificatasunt,operatua,Domine!omniainsapien- 
tia  fecisti  (PsaL  ciii).  Quapropter  agnoscentes  hoc 
Christiani  de  sanctis  Scripturis  ac  divinis  revela- 
tionibus,  quantam  Deus  habeat  bonitatem  circa  eos 
qui  ad  eum  devote  confugiunt,  et  per  pwnitentiam 
emundant  priora  delicta,  non  solum  non  coguntur 
poenas  solvere  pro  peccatis  ante  commissis,  verum 
etiamconsequuntur  promissa  bona.  Non  ergo  despe- 
remus  de  nostra  salute :  quia&icut  per  Isaiam  prophe- 
tam  promisit  eos  qui  in  peccatis  suntinvoluti  denuo 
lavare,et  sicut  lanam  et  nivem  dealbare,  et  bonorum 
ccelestium,  qua^  in  coelestis  Jerusalem  civitate  sunt, 


Ruff.  1.  Qi,  n.  167;  Pasch;  c.  23,  n.  2.  Simile  in  Roff.,  lib.  u,  cap.  14,  de  Eulogio. 


987 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  V. 


replere ;  ita  et  iterum  nunc  per  Ezechielera  prophe-  A  dicit  Dorainus,  quia  nolo  mortem  peccatoris,  eed  ut 
tam  cum  jurejurando  proraisit :  Vivo,  inquit,  ego,     magis  conveilatur  et  vivat  (E sech, xviii), 

ROSWEYDI  NOTATIO. 
e4l(l)^«a(7nu5.]Fuithic  Eva^ius  Ponticus,     ati^oLi  vocant.  Vidc  Cassianum,  collat.  xviu,  ca- 


Origenista,dequo  videdictaad  lib.iiRuffini,  cap.  27. 
Notjit  hicFr.  Joannes  Maria  Brasicheliensis,magister 
sacri  palatii,inindicelibrorum  expurgandorum  :  Hic 
Evagrius  PonticusOrigenista  Stoicam  suam  impassi- 
bilitatem,  toties  tanquam  manifestum  errorem  a 
sancto  Hieronymo  explosara,  inculcat. 

(2)  Non  inxqualis.]  Ita  legendum ;  Editi  omit- 
tunt,  non.  Apophthegma  hoc  Graece  ex  Evagrii  Pra- 
ctico  seu  Monacho  ita  concipitur  apud  Socratem, 
lib.  IV,  cap.  23  in  Grajco  textu,  18  in  Latino.  "Oti  Tf,v 
fr^poT^pav,  xa\  [jir)  av(u|xaXov  OiaiTav,  iyi^zr^  ouJ^ej/OeI- 
aoLv  OaTTOv  oiayEiv  tov  (jLOva/ov  £•;  tov  t^;  a-aOc^a; 
XtfjLcva.  Ita  etiam  legit  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  43. 
In  Suida,  ubi  de  Macariis  agit,  et  Evagrii  qusedam 
opuscula  recensct,  perperam  logitur  avoSuaXov,  pro 


pite  lo.  T^      .    1 

(9)  Et  ctisabat.]  Ms.  quidam,  cusibat,  Deest  hoc 
editioni  Parisiensi.  Postquam  plectam  e  palmis  tor- 
sissent  ct  confecissent,  ex  plectis  illis  spoilas  texe- 
bant  ct  consuebat.  Hoc  interpreti  huic  ciisare  seu 
cusire,  Gallis  coudre.  Et  alibi  in  his  libris  vox  haec 

occurret. 

(lO^  Ascejidi  in  cauma.]  Id  est,  incalui.  Usurpat 
Latine  Graecum  xaSjia,  quod  et  alibi  hic  reperies.  Sic 
mox.nura.  17,€  Stetitincauma,etdefrigen8seipsum 

in  sole. »  ,.  .  ...... 

(11)  Elladio.]  Veteres  editiones,  PaUmio. 

(12)  Esii.]  Apud  Cassianum,  lib.  v  Instit.,  capi- 
te  27,  est  Pasius  vel  Phesius.  . 

Il3)7>ancm  mximatem.]  Alias,i)ajama«ciw.  Panis 


si  piscibus  ct  carnibus  abstineatur,  more  Pj'thago- 
rico.  Zacharias  Palthenius,  qui  sancti  Macarii  homi- 
lias  e  Graeco  vertit,et  Suida3  verba  prajfixit,  avroaaXov 
B^aiTav,  asperam  vivendi  rationem  extulit.  Ego  vero 
per  non  inxqualem  victum,  intelligo  aequabilem  vi- 
vendi  rationem,  ne  quis  nunc  prajparce,  alias  prae- 
laute ;  nunc  his,  alias  illis  cibis  utatur. 

(3)  In  portum  impassibilitatis. ]\ns\nuai  hic  Eva- 
grius  Stoicam  suara  irapassibilitatera,  contra  quara 
agit  divus  Hieronyraus,  epist.  ad  Ctesiphontera  con- 
tra  erroresPelagianorum.  Grajceapud  Evagrium  est, 
tli  xov  T7J5  a;:a06tas  Xtji^va  :  apud  Suidara  tantum,  st; 
ardcOEtav. 

(4)  Nuntiata.]  Hoc  dictum  apud  Socratem,  lib.  iv, 
cap.  23  Graecc,  18  Latine,  ex  Evagrii  Practico  seu 
Monacho  ita  exprimitur :  'E[X7)vjOt)  Ttvt  twv  [xovaytov  6 

eavaro;  toj  ;iaTpo?.  *0  8^,  Tupo?  tov  aTraYYEfAavTa,  TloL-Cseminc  lihi  expressum.Weius  editio :  raleneaiwn,  ta 
aai,  (prjTi,  pXaa^TjjxeTv  6  yap  ^[xo?  -aTrjp  iOavaOo;  ETutv.  est  lini  olcum.  Quidni  e  raphano  cum  Plinio,  Ub.xix, 
Idem  dictum  ex  eodem  Evagrio  citat  Nicephorus,  "   "* '    ^  ^* 

libro  XI,  cap.  43. 

{b)DePhermc.]  EtEditi  et  Mss.  hic  variant,  aliis 


o;>e?a /ma.Non  rectCc  ..^    .  .       .     j-i^ 

(15i  Linguam  tempore  furoris.]  Parisiensis  editio : 
intemperiem  roris,  nuUo  sensu. 

(16)  Ex  corde.]  Gallismus,  par  canir,  id  est  memo- 
riter.  Sic  libello  x,  num  91,  apud  eumdem  Pela. 
gium,  «  ex  corde  David  consummavimus.  »  Hilde- 
gardise41^  in  explicatione  regulax  sancti  Benedicti : 
«  Praidictas  lectiones  ex  corde  et  memoriter,  id  ^, 
sine  libro,  quoniam  breves  sunt,  recitabunt.  »  Sic 
Grajcis  ino  aTTjOou;  Xeyeiv,  et  anoTrr.O^siv. 

(\7)Zij^ulas  ]  Ita  plerique  ManuscnpU  et  bdijU. 
In  Vedastino  Ms.  est  pti/7Hen/tir)i.Supra,apudRuffi- 
num,Ub.  iii,  n.  51,  in  hac  eadem  re,  placentas.  Axi 
zippulx,  vel  sippulx,  vcl  sipulx  a  veten  verbo  5i- 
pando?  Vide  Onomasticon. 

(18)  naphancla-un^]   Parisiensis  editio  :  oleum  Oe 
^ninn  lini  exnressum.Weius  editio  :  rafeneahon,  td 


Farme,  aliis  Firme  legentibus.  Non  dubitoquin  recta 
lectio  sit,  de  Pherme^  qui  Palladio,  agenti  de  Paulo 
abbate,  cap.  23,  mons  est  in  ^gypto,  abducens  in 
vastam  Scetes  solitudinera,  ubi  ([uingenti  raonachi 
exercebantur.  De  eo  et  Sozoraenus  libro  vi,  cap.  29, 
et  Nicephorus,  lib.  xi.  cap.  31).  Abraharaus  Ortelius, 
in  Thesauro  Geographico,  existiraat  hunc  tractum 
describi  a  Philone,  libro  de  Vita  contemplaMva,  etsi 
uon  nominet.  Thcodorua  igitur  hic  dictus  est  dc 
Phcrme,  ad  distinctionemalterius  Thcodori,  qui  di- 
citur  de  Nono  Alexandrix^  libello  vii  Pelagii,  n.  7  ; 
sive  de  Ennato,  libello  xi,  nura.  10.  Alibi  aliquoties' 
absolute  ponitur  Theodorus.  Quod  de  utro  intelligen- 
dum  sit,  an  de  tertio  aliquo,  quis  dicet  ? 

(6)  Joseph.]  Ad  hocdictum  notat  idera  Fr.  Joannes 


cap   5.  Vide  Onoraasticon. 

(19)  Copadium].Parisiensis  editio,c^mpadmm.\e- 
teres  editiones  Gerraanica;  in  proximo  sequenU 
verbo :  ca})adiu  m ,  id  cst  stuclcin  Rem  expnmit  Ger- 
manica  interpretatio.  Scribendum  tamen  existimo 
copadium,  xo:ra8iov,  axojrrco,  unde  Gallis  couper.Jum 
olim  tamen  videtur  etiam  compadium  lectum,  Glos- 
sariura  Camberonense  Ms.  Gompadium  pulmentum 
dictum  quasi  companium.eo  quod  cum  pane  edatur 
N  conversa  in   d.  Ita  quisque  sibi  etyraa  flngel»t. 

»20)  Nixas  siccas].  Glossarium  Camberoncnse : 
Nixa,  estgcnusarboris,asimilitudin£  enixidictafrU' 
ctus.  Adumbratura  hoc  ex  Isidori  Ongimbus,  Ub. 
xvn,  cap.  7.  Vidc  Onomasticon.  , 

(21  ).^Mn'5CM/am.l  Itaconstanter  oranes  Ubn.Gloe- 
sarium  CamberonenseMs.,  Sunscula,vasagtiariwn. 
Non  recte  in  Glossislsidori,  apud  Bon.  Vulcamum. 
Sirascula,vasaquarium.  Lege,  suriscula. 


Maria,  mapster  sacri  palaUi :  Caute  lege;  nam  Eva-  ^  {22)Pancratiarii].  Ita  dicti  a  pancratw,  certaminis 
griiimpassibilitaterainnuerevidetur.  Etcujushorai-  gynmici  specie,  quod  a7u6'Twv  T:avTcuv  xpaTb»v,  quod 
nis  opera  in  hac  vita  ita  munda  exstitere,  ut  nihil     oranibus  viribus  certarent,  volunt  dictum.  Geilia8, 


humani  admistura  habuerint,  nisi  Christi,  et  ejus 
Genitricis  ? 

(7)  Ilor.]  Notat  hic  Fr.  Joanncs  Maria,  raagister 
sacri  palatii,  qui  supra  :  Hic  est  ille  Hor  ha^reticus 
Origenista,  cujus  sanctus  Hieronyraus  inerainit  ad 
Ctesipliontem,  quem  pro  sancto  obtrudere  conatus 
est  miserabilis  Evagrius  (irao  Ruffinus,  ut  docui'pro- 
legomenogenerali  4).  Quocirca  urabrae  virtutura  ejus 
in  ventura  abierunt. 

(8)  Plectam  de  palmis.]  Crebro  occurrit  plecta  in 
his  libris,  quae  nunc  plecta  a  Grseco  TiXexTov,  ut  vide- 
tur,  nunc  flecta  dicitur.  Habenae  suntepaima,  junco, 
sparto,  aut  simili  re  contextaa,  ex  quibus  sportse, 
canistra,  aliaque  ejusmodi  conflciontur.  HasiEgyptii 


lib.  111,  cap.  ir),pancra(ia5(mvocat:  €  Diagorasfi- 
Hos  trcs  habuit,  unum  pugilem,  alterum  pancratia- 
sten,  tertiura  luctatorem.»  Glossae  Benedicti:  Pan- 
cratiarii,  raYxpaTiipioi.  .  ^    . 

(2'S)  Curiatis.]  Erant  curiales  qui  curiis  ascnpti 
erant.  Cassiodorus,  lib.vi  Var.,  epist.  3  :  cCuriales 
etiam  vcrberat,  qui  appellati  suntlegibus,minorse- 
natus.  »  Sed  etaliter  haec  vox  usurpata.         ^ 

(24)  Magistrianus  ]  Ado  Viennensis,  in  Martyrolo- 
gio;  2  Julii,  in  libello  Defestivitatibusapostolonim: 
c  Natalis  sanctorum  Processi  etMartimani,qui  cum 
essent  magistriani  melloprincipes. »  Ita  loeom  eQm 
legendum  docui  ibi  in  notationibus,  et  quiil  offidi 
gesserint  in  militia  palaUna  ibidem  exprem. 


999 


VERBA  SENIORUM.  N0TATIO. 


990 


(35)  Ev€igriiis,]  Habes  hoc  Gracce  apud  Socratem,  A  hoc  ipso  numero  mox  vocatur.  Glossarium  Cambe- 


lib.  IV,  cap.  18,  ex  Evagiii  Practico  :  'EyLhvr^xo  ti? 
Twv  aSsXcpbiv  Kuayyikioy  [xovov,  xai  touto  xwXTJaa?,  eBtu- 
xev  £1?  Tpo^Tjv  Tot?  TietvtoTiv,  afiov  (xv7[ji7)5  ETjitpOEYSapigvo; 
bri\LOi,  'AuTOv  yapy  orjai,  tov  Aoyov  -ejrajXTjxa  tov  X^yovTa. 
lIciiXT)ao'v  ooy  Ta  &;:ap/ ovTa,  xal  86;  ;:Tto-/ot;  :  t  Frater 
quidaro  librura  Evahgclii,  quem  solum  habebat, 
vendidit,  pecuniamque  ad  pauperes  sustentandos 
contuiit,  dictum  memoria  dignissimum  simul  elocu- 
tus  :  Eum  ipsura  librum  vendidi,  qui  dicit  :  Vende 
qudB  hahes^  etda  pauperibus  (Matth.  xix).  > 

(26)  Ostracifies.']  Parisiensis  editio.  ostiatim.Alm 
editiones,o5(race/i.Nota  Ostracine  civitas  in^Egypto. 

(27)  De  Nono  Alexandrix.]  Parisiensis  editio,  de 
Novo.  Alise,  de  No.'tno]  aliae,  dc  loco.  Sic  infra,  li- 
bello  XI,  num.  2,  Theodorus  de  Ennato^  quod  Latine 
est,  de  Novo.  Intelligitur  nonum  cliraa  seu  regio 
Alexandriae.  Sic  alibi  in  Septimo  seu  Hebdomo. 

(28)  Plumatium  descirpo.]  Ita  recte  manuscripti 


ronenseMs. :  Buda^  stramentum  lectidebiblOyidest, 
papyro.  Glossae  Isidori :  Duda,  historia.  L^o,  storea. 
Nam  historia  pro  storea  ad  eum  modum  dictum,  quo 
Hispania  pro  Spania. 

Quid  proprie  caitica  sit,  non  habeo  dicere.  Joan- 
nes  Meursius  in  Glossario  Graecobarbaro  in  KapTl^i 
citat  Cartica  ex  Glossarum  Arabicolatinarum  excer- 
ptis  64«)  sine  interpretationc.  Et  in  Excerptis  ex 
veteri  Lexico  Grsecolatino,  Carticula,  8£tj:vov  ;  quaB 
signiflcatio  huc  non  facit.  Apud  Cassianum,  cotla* 
tione  I,  cap23,  habes  embrimium  sen  embrymium, 
pro  cervicali  monachorum  in  iEgypto,  atqueita  da- 
scribit  :  «  Psiathiis  admonens  incubare,  embrimiis 
pariter  capiti  nostro  cervicalium  vice  suppositis.quae 
crassioribus  papyrisin  longosgraciies]ue  fasciculos 
coaptatis,sesquip€dali  intervallo  molliter  nexa,  nunc 
quidemhumiliimumsedileadscabellivicemfratribus 
insynaxi  considcntibus  praestant,nunc  verosubjecta 


et  vetcreseditiones.Malein  editioneParisie.nsi,p/w-gcervicibu8  dormientiura  prnebent  capiti  non  nimie 


fnarum  de  stirpe.  Vidc  Onoraasticon. 

(29)  Nonna.]  Ita  Manuscripti  et  veteres  Editi.  Non 
recte  Parisienses,  TVonwe.  Finguntdaeraonesse  allo- 
qui  quamdam  mulierem,quam  iiojinamseudominam 
vocant.QuasiGallice  dicant :  Cctte  dame-la^vcnez  ici. 
Vide  Onomasticon. 

(30)  Milido.']  Dicitur  hic  Milus  in  Menologio,  40 
Novembris  :  c  Conmemoratio  sancti  martyris  Mili 
episcopi,  et  duorura  discipulorura,  quiex  Persarum 
regionead  Christifldera  conversus  ac  baptizatus,  di- 
vinas  litteras  edoctus,  una  cura  duobus  discipulis 
pro  raortaliacterrena  vita  immortiilemaccailestcm 
assecutus  est.  » 

(31)  Nisi  soh  ct  ignisy  ct  aqua.]  Haec  tria  pro  diis 
culta  a  Persis,  ut  notum  ex  Persarum  historiis. 

(32)  Biduanas  lcvando.]  Sicante,  libello  vii,  nura. 
24,  biduanas  abstinere  Infra,  libello  x,n.  44,  bidua^ 
nas  levando.  Nerape  abstinebant  aliquando  biduo, 


durura.  sed  tractabile  apturaquefulmentura.Ad  quos 
nionachorum  usushaec  idcircovel  raaxirae  opportuna 
habenturet  congrua,  quod  nonsolura  sint  atiquate- 
nus  raoUia,  parvoque  et  opere  praeparentur  et  pretio, 
ufpote  passira  papyro  per  ripasNili  flurainisemer^ 
gente,  quara  cuique  volenti  in  usura  assuraere,  nerao 
prohibeat  desecare  ;  sed  et  quod  ad  removendum, 
seu  cum  necesse  fuerit,  admovendura,  habilis  mate- 
riae,  levisquc  naturae  sint  » 

(37)  Theodorus  de  Enruito.]  Sic  supra,  libello  vii, 
num.  7,  de  Nono  Atexandriw.  Per  Ennatum  ^eu  No- 
num  Alexandriae  Intelligitur  nonum  cliraa  seu  regio 
Alexandriae. 

(88)  Lychino,]\i!i  Manuscripti,  Editi,  lychno.  Puto 
intelligi  ellychnium.  Nisi  quis  legat  /tcmto. Nara  Isi- 
doro  licinium  quasi  lucinium^  quod  idem  et  cum 
ellychnio. 

(39)  Myxum.]  Itareposui.  In  raanuscriptis  tamen 


aliquandotriduo,aliquandodiutius,etcum  jejuniurap  et  editis  omnibus  nixum.  Existimo  intelligi  ellych- 

solverent,  dicebantur  levare  biduanas  vel  triduanas^     -' ^  ^ — *~  "*■ '^-^  j:^:x..« 

videlicet  abstinentias. 

yZ'^)  Fossatum .]  Fossatum  vcl  fossatus  hic  videtur 
capi  profossa,  forte  pro  palude,  ex  qua  niateriam  pro 
ceilis  suis  et  sportis  conQciendis  defercbant.  Aliud 
est  fossatura  in  re  castrensi. 

(34)  Besccltas.]  Etiara  hoc  eodera  libello,  n.  76, 
occurrent  rescellx.  Diminutivum  esta  res.  Indefor- 
mabant,  *reculas^  resccUas. 

(35)  Bespomo.]  Ita  manuscriptus  Audoraaren.  et 
editio  Parisiensis.  Alii  editores  reposuere,  e.rpc7i5M, 
quod  ab  iis  factura  puto,  ut  quara  miniraum  a  vesti- 
giis  Ms.  in  quo  responsum  iuvenerunt  recederent. 
Divinabara  prirao,  in  reposito  quod  infra,  libello  viir, 
num.  15,  usurpetur  repositio  in  simili  re  :  «  et  vidit 
repositionera,  in  qua  panes  haberi  solebant.  »  Sed 
vix  dubito  interpretera  invenisse  in  Graeco  ^ipo^^wva- 
ptov,quod  m;)o;i5i(7n  quidera  significatea  notionequa 
vulgo  capitur,  pro  responsione.  Sed  hic  videtur  capi 


niura  quod  Graecis  ctiara  {xj^a  dicitur. 

(40)^!/c/n7d?.]Qu8edam  editioncs  eusckiti;  quaedam, 
supra,  apud  Ruffinum,  lib.  iii,  num.  212,  Cochiti, 
Noti  Euchitae  haeretici  siJyopLai,  oro. 

(41)  Bavose.]  ita  Manuscripti  et  Parisiensis  editio. 
Aliae  editiones,  stulte.  Ruflinus,  lib.  iii,  numero  27, 
in  hac  eadera  narratione  habet  insensibilis. 

(42)  Laqueos.]  Sic  Ecclesiastici  ix,  versu20,  raone- 
mur  :  *E7ifYvo>8i  oti  ev  [Liato  jioy^wv  8ta6a{v£i;  :  Scito 
quod  in  medio  laqueorum  pertransis. Di\us  Augusti- 
nus,  in  psalraum  cxli  :  c  Quid  est,  In  medio  laqueo- 
rum  ?  In  via  Christi,  et  hinc  laquei,  et  hinc  laquei. 
Laquei  a  dextris,  laauei  a  sinistris.  Laqueiadextris, 
prosperitas  saeculi ;  laquei  a  sinistris,  adversitas  sae- 
culi.  Laquei  a  dextris,  promissiones;  laquei  a  sinis- 
tris,  terrores.  Tu  in  raedio  laqueorura  ingredere,  a 
via  noli  discedere:  nec  promissio  tecapiat,  necter- 
ror  elidat.  » 

(43|  Cinerenie  et  caccabate.]  Ita  manuscripti  Veda- 


pro  fiscella  seu  sporta.  Sane  in  Griecum  hoc  voca-D  stinusetAudomarensis.  VariantEditi :  quidara,cind- 


bulum    usurpat  Edessenus   raonachus  in   Elencho 


flwTT]; :  «  Et  paulo  post  raisit  ipsara  pascere  caraelos 
juxta  consuetudinera  Arabura  asserentera  ipsisobso- 
niura  in  prosphonarioinhuraero  suo.  »Iterum  postea: 
Kat  Xa6o'j<ja  sv  T(o  rpoa^wvapiw  /.ata  t6  ai^vrflii  iani' 
pa;  T^v  Toiv  xa^xTfXwv  x«^::pov,  xai  avo>Oev  tou  fjLoyyajisT, 
YjXOev  Ev  TTj  oix^a  ToCf  xup^ou  auif;;  :  «  Et  accipiehs  in 
prosphonario  juxta  moremconsuetum  vesperi  came- 
lorum  rimum,et  desuper  mucharaet,  venit  m  domum 
heri  sui. 

(36)  Budam  de  papyro,  etc,  capitate  de  cartica.] 
Ita  constanter  Manuscripti  Quaedam  editiones  loco 
budamhahentmattam,eiom\tiunidecartica.T)i(Rci\e 
de  utroquedicere,  cumvix  alibi  reperiantur.  Certum 
est,  per  budaminteUigistratumseustramentom,  ut 


rose  et  caccabate ;  quidura  cinerate  et  caccabate.  Exi- 
stimocinerentum  dictura  esLforma^quapulverulentus 
et  similia.  Vide  Ononiasticon. 

(44)  Ne strinientur.]lta,  Ms.  Audoraarensis.Prima 
editio^ne  hystrientur.  Coloniensis,  nehistrientur.Psr 
risiensis,  ne  struentur.  Quaedara  editiones,  ut  con- 
stringantur.  Apud  Ruffinum,  libro  ni,  nura.  91,  ubi 
idera  refertur,  est  vociferentur.  Flandris  strijen  est 
contendere,  utGallis  estriver  litigare.Nescio  anallu- 
sione  ad  hoc  Latinura  verbura.  Vide  Onomasticon. 

\Jib)Percute  signum.]  Sic  apud  Joannem,  infra, 
libello  rri,  num.  %percutiens.  Pulsabant  olim  ligna 
ad  sonitumedendura,ctexcitationemfratrum.  Vide 
Onomasticon. 

(46)  Amma.]  Mira  hic  varietas  quaab  Editislibris, 
qua  a  Mss.  Parisiensis  editio,  et  Palladius,  cap.  42, 
anima,  Aliae,  nonna^  aliae  domna,  Ms.  Audomarensis 
Amma,  Atque  haec  verissima  lectio  est.  Firman^ 


991 


DE  VITIS  PATRUM-  UBER  VI.  PRiELUDIUM. 


992 


Graeca  Palladii.  Autt)  fkp  xal  &pL(5v,  xat  ep.01»  a(i.£^v(ov  A 
ouoa  'Afi.p.a(  loTiv  (oGtoi;  fap  xaXouat  xa;  ?7V£UfjLaTtxa( 
(xT]T^pa;).  c  Haec  enim  et  me  et  vobis  meUor,  existens 
eet  Amma  (sic  enim  vocant  matres  spiritales).  Sic 
apud  eumdem  Palladium,  cap.  37,  Amma  Piamun^ 
cap.  137,  Amma  Taor;  cap.  138,  Amma  Talida,  Vide 
Onomasticon. 


Adverte,  lector,  in  editione  prima  et  tertiahujus 
libri,  num.  13,  interseri  sequentem  historiam. 

«  Quidam  presbyter  fuit  religiosus  valde,  Plegus 
[i4^,Plecgils]  nomine,frequenter  Missarum  soLemnia 
celebrans  ad  corpus  sancti  Nyni  [i/.,  Niniani]  epi- 
scopi  et  confessoris.  Qui  cum  digno  moderamme 
sanctam  Christo  propitioduceret  vitam,  coepit  omni- 
potentem  Deum  pulsareprecibus,utsihimonstraret 
naturam  corporis  Christi  etsan^uinis.  Itaque  non  ex 
infidelitate,  ut  assolet,  sed  ex  pietate  mentis  ista  pe- 
tivit.  Fuerat  enim  apueritia  divinislegibus  imbutus,  q 
et  propter  amorem  supcrni  Regis  olim  patriae  fmeset 
dulcia  liquerat  arva,  ut  Christi  mysteria  exsulsedule 
disceret.Idcirco  ejus  amore  magis  succensus,quotidie 
pretiosa  muncraolTerebf  t  poscebatque  sibi  praemon- 
strari  quae  foret  species  latitans  sub  forma  panis  et 
vininon  quia  de  Christi  corporedubiusesset,  sed  quia 
sic  Christum  cemere  vellet,  quem  nemo  mortahum 
jamsuperastralevatum,  in  terris  passim  conspicere 
potest.  Venerat  ergo  dies,  et  idem  celebranspie  mis- 
sarum  solemnia  more  solito,  pror.ubuit  genibus :  Te 
deprecor,  inquit,  omnipotens,  pande  mini  exiguo  in 


hoc  ministerio  naturam  corporis  Cbristi,Qt  mihi  liceat 
eum  conspicere  praesentem  corporeo  visu»  et  formam 
pueri  quemolim  sinus  matris  tulit  vagientem,  nunc 
manibus  contrectare.Quem  dumtaliaprecaretur,an- 
gelus  de  coelo  veniens  sic  afTatur :  Surge,  inquit,  pro« 
pere  si  Christum  videre  placet.  Adest  praesens  cor- 
poreo  vestitus  amictu  quem  sacra  puerpera  gessit. 
Tunc  venerabilis  presbyter  pavidu8,ab  humo  vultum 
erigens,vidit  superaramPatrisFilium  puenim,quem 
Simeon  infantem  portaresuis  ulnis  meruit.Cui  an^ 
lus  inquit :  Quia  Christum  videre  placuit  quem  pnus 
sub  specie  panisverbissacrare  solebas  my8ticis,nunc 
oculis  inspice,  attecta  manibus.  Tunc  sacerdos  coe- 
lesti  munere  fretus,  quod  mirum  dictu  est,  ulnis 
trementibus  puerum  accepit,et  pectus  propriumChri- 
sti  pectori  junxit.  Deinde  profusus  in  amplexum  dat 
oscula  Deo,  et  suis  labiis  ])ressit  pia  labia  Christi. 
Quibus  itaque  exactis,  praeclara  Dei  Filii  membrare- 
stituit  in  vertice  altaris,  et  replevit  ccelesti  pabulo 
Christi  mensam.  Tunc  rursus  homo  prostratus,  dc- 
precatus  est  Deum  utdignaretur  ipse  iterum  verti  in 
pristinam  formam.  Qua  expleta  oratione,  surgens  e 
terrainvenitcorpus  Christi  informamremeasse  prio- 
rem,ut  deprecatus  fuerat. »  Sed  deest  haec  histona  re- 
liquis  editionibus  et  Mss.  Certum  est  insertam  esse 
ex  historiis  Anglicanis.Certein  Angliavixit  sanctus 
Ninianus  Habetur  in  Pascbasio,  de  corpore  et  san- 
guineDomini,  cap.  14,et  citatdivusThomas,  Opu- 
sculo  58,  cap.  11  ;  et  Guilielmus  Malmesburiensis 
lib.  III  de  Gestis  Anglorum.  Similisvisioin  Vitasaa- 
cti  Basilii,  supra,  cap.  7.  Vide  ibidicta  adnum.  36. 


DE  VITIS  PATRUM 

LIBER  SEXTUS, 


SIVE 


VERBA  SENIORUM, 

AUCTORE  GR^CO  INCERTO  (a) 

INTERPRETE  JOANiWE  (*)  S.  R.  E.  SUBDI\CO.VO, 


PlLfXUDIlIlI. 


944  Nibil  magnopere  huic  libro  prsemittendum,  cum  pars  sit  libri  prioris,  quem  Sigebertus,  cap.  117 
de  illustribus  Ecclesiae  Scriptoribus  a  priore  distinctum  citat  ob  diversum  interpretem.  Quo  nomine  et 
nos  disUnctum  edidimus.  ut  facilior  et  distinctior  ejus  (cum  ssepe  alibi  citandus  sit)  allegatio  esset. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


(a)Grxco  incerfo.]  Vide  dictaproIegomenogeneraliC 
7  et  8,  ubi  nec  Evagrium,  nec  Palladium  libri  hujus 
et  prsecedentis  (qui  conjungi  solent^et  pro  uno  liaberi) 
auctores  esse  probavimus.  Quare  Grxco  incerto  au- 
ctori  libri  inscripsi,  cum  etiam  Photii  tempore  sine 
nomine  auctoris  in  manibus  sit  versatus,  et  Graece 


inscriptus  ANAPQN  AriQN  BIBAOS,  Sanctorum 
virorum  liber.  Vide  eum  in  Bibliotheca,  cod.  198. 
{b)  Joanne.]  Vide  Prolegom.  genende  14,  ubi  ex 
Sigeberto  de  illustribus  Ecclesiae  Scriptoribus,  c.  117 
et  Mss.  hujus  libri  interpretem  esse  Joannem  S.R  £• 
subdiaconum  ostendimus. 


YERBA  SENIORITM 


LIBELLUS  PRIMUS. 
De  prxvideniia  seu  contemplatione. 
Abiit  aliquando  Zacharias  adabbcktem  suumSilva- 
nam,et  invenit  eum  in  excessu  mentis,  et  erant  manus 
ejus  extens»  in  coelum.  Et  cum  vidisset  ita,  clausit 
ostium,et  exiit;  et  intrans  circa  horam  sextam  atque 
nonam,  invenit  eum  eodem  modo ;  circa  decimam 
vero  horam  pulsavit,  ct  ingressus,  invenit  eum 
qaiescentem,et  dicit  ei :  Quid  habuisti  bodie.  Pater  ? 
Qui  dixit  ei :  Infirmatus  sum  hodie,  fili.  Ille  vero  te- 
nens  pedes  ejus,  dicebat  :  Non  te  dimittam,  nisi 
mihi  indicaveris  quid  vidisti.  Respondit  ei  senex  : 
Ego  in  coelum  raptus  sum,  et  vidi  04S  gloriam 
Dei,  et  illic  steti  usque  modo,  etnunc  dimissussum. 


A  super  justo  reperitur ;  unum  enim  ci  et  simplex  est 
cor,  ad  Deum  tantum  respiciens.  Est  autem  et  al- 
bum,  habens  illuminationem  fidei,  et  omnis  opera- 
tio  justi  in  corde  ipsius  est;  nam  eificumen  stimu- 
lorum  ejus,  adversus  diabolum  est  propugnaculum. 

7.  Dixit  aliquando  alter  senex  :  Sunamitb  Eli« 
saeum  suscepit,  eo  quod  non  haberet  affectum  cum 
aliquo  homine  (Pasch.,  c.  37,  n.  4,  nomine  Macarii; 
Append.  Mart.^  n.l6).  Dicitur  Sunamites  personam 
habere  animse,  Elisaeus  vero  personam  Spiritus  san- 
cti.  Quacunque  ergo  hora  recedit  anima  a  ssBculari 
confusione  et  perturbatione,  adveniet  ei  Spiritus 
Dei,  et  tunc  poterit  parere  cum  sit  sterilis. 

8.  Alius  quidam  Patrum  dixit :  Quia  oculi  porci 


2.  Dixit  sancta  Syncletica:  Efficiamur  prudentespnaturalehabentfigmentum^itautnecessitatesemper 


sicut  serpentes,  et  simplices  sicut  columbae,  ut  astu- 
te  intelligamus  laqueos  diaboli ;  nam  prudentes  fieri 
sicut  serpentes  dictum  est,  ut  non  ignoremus  im- 
petus  diaboli  et  artes  ejus.  Etenim  simile  aliquid 
ex  alio  simili  superatur,  nam  et  simplicitas  colum- 
bae  demonstratur. 

3.  Dicebat  quidam  Patrum :  Quia  dum  sederent 
aliquandoseniores  et  loquerenturdeaedificationibus, 
erat  inter  eos  unus  prsevidens ;  et  vidit  angelos  ma- 
nus  agitantes  et  lavantes  eos  (/?u^.,  /.  iii,  n.  36 >. 
Ut  autcm  venisset  locutio  saecularis^discedebant  an- 
geli,  et  volutabantur  porci  in  medio  pleni  fetoribus, 
et  polluebant  eos;  cum  autem  rursus  loquerentur  de 
sedificatione,  veniebant  iterum  et  lavabant  eos  an- 
geli. 

4.  Dixit  quidam  senex  :  Hoc  est  quod  scriptum 
est :  Super  duobus  et  tribus  peccatis  Tyri  avertam 
me,  super  quatuor  autem  non  avertam  (Amos,})\ 
cogitare  raalum,  et  consentire  cogitatui,  et  loqui ; 
quartum  vero  est  perficere  opus.  In  hoc  ergo  non 
avertitur  ira  Domini. 

5.  Dicebant  de  quodam  sene  magno  in  Scythi : 
Quotiescunque  fratres  aedificabant  ceUulam,egredie- 
batur  cum  gaudio,  et  ponens  fundamentum  non  dis- 
cedebat  donec  commoraretur ;  aliquando  autem 
exiens  ad  fabricandam  cellam  contristabatur  valde. 
Et  dicunt  fratres  :  Quare  tristis  ac  moestus  es,  abba? 
Qui  dixit  eis  :  Desolandus  est  locus  iste,  filii.  Ego 
enim  vidi  quoniam  accensus  est  ignis  in  Scythi,  et 


intendant  in  terra,  nec  aliquando  possint  respicere 
ad  coelum.  Sic  ergo  et  anima  ejus  qui  in  dulcedine 
delectatur  voluptatum,  semel  delapsa  in  luxuriae 
coenum,  difficile  potest  respicere  ad  Deum,  aut  sa- 
pere  aliquid  dignum  Deo. 

9.  Fuit  quidamraagnus  inter  praevidentes ;  hic  af- 
firmabat  dicens  :  Quia  virtutem  (2j,  quam  vidi  stare 
super  baptisma,  vidi  etiam  super  vestimentum  mo- 
nachi,  quando  accipit  habitum  spiritualem. 

10.  Cuidam  seni  data  est  gratia  videndi  quae  fie- 
bant,  et  dicebat :  Quia  vidi  in  ccenobio  aliquando 
meditantem  in  cellafratrem,eteccedaemon  veniens 
stabat  foris  cellam.  £1  dum  frater  ille  meditaretur, 
non  praevalebat  ingredi;  cum  autem  cessassetmedi- 
tando,  tunc  ingrediebatur  ille  daemon. 

'  11.  Dicebant  de  quodam  sene,  quia  deprecaius  est 
Deura,ut  videretda^mones.Et  revelatum  est  ei :  Non 
opus  habes  videreeos.  Senexautemrogabatdicens  : 
Quia,  Domine,  potes  me  protegere  gratia  tua.  At  vero 
Deus  revelavit  oculos  ejus,  et  vidil  eos,quiatanquam 
apes  sic  circumdant  hominem,  stridentes  dentibus 
suis  super  eum ;  Angeli  vero  Dei  increpabant  eos. 

12.  Dixit  quidam  senex  :Quia  duo  fhitres  erant  ei 
vicini,  unus  peregrinus,  et  unus  inchoris  (3) :  erat 
autem  pei*egrinus  ille  modicura  negligentior;  ilie  vero 
inchoris  studiosus  valde.C!ontigitautem  utdormiret 
ille  peregrinus  in  pace.  At  ille  senex  vicinus  eorum 
cum  esset  praevidens,  vidit  multitudinem  angelorum 
deducentera  aniraara  ejus ;  etcura  perveniret  adccB* 


accipientes   fratres  palraas  caedentes  exstinxerunt  D  lura  ut  intraret,  facta  est  quaestio  de  illo.  Et  venit 


eum ;  et  iterum  accensus  est ;  et  accipientes  fratres 
rursus  palmas  caedentes  exstinxerunt  eum;  tertio  ac- 
census  est  et  iraplevit  totam  Scythim,  et  jam  non  po- 
tuit  exstingui.  Ideo  ego  contristor  ac  rooestus  sura. 
6.  Dixit  quidam  senex  :  Scriptum  est .  Justus  ut 
palma  florebit.  Significat  uutem  hic  sermo  bonorum 
actuum  fructum  altura  etrectura  ac  dulcera  :  estvero 
in  palma  unum  incarduum  (1),  et  ipsum  candidum 
omnem  habens  operationem  in  se ;  simiie  autem  et 


vox  de  super  dicens :  Manifestum  est  quia  modicum 
negligentior  fuit,  sed  propter  peregrinationem  ejua 
aperite  ci.  Et  post  haec  dorraivit  et  ille  inchoris,  et 
venit  omnis  cognatio  ejus  ad  eum.  Cemens  veroille 
senex  non  venire  angelos  ad  deducendam  animam 
ejus,  rairatus  est;  ct  cadens  in  faciem  suam  in  con- 
spectu  Dei,  dixit :  Quomodo  peregrinus  ille  cum  ne- 
gligentior  fuerit  talem  gloriam  habuit,  et  hic  cum 
studiosus  esset  nihii  h^jusmodi  meruit?  Et  venit  ei 


995 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VI. 


996 


vox  dicens  :  Hic  studiosus  cum  venit  ut  dormiret,  A  omnes  ab  ipsa  ;  in  ebrietate  autem  vini,  cum  viris 


aperuit  oculos  suos,  etviditparentessuosflentes,  et 
consolata  est  anima  ejus.  Peregrinus  vero  640 
ille,  licet  negligentior  flierit,  nuUum  suorumviditi 
et  flevit,  etDeus  consolatus  esteum. 

13.  Narravit  alter  quidam  Patrum,  quia  erat  ali- 
quis  solitarius  in  eremoNilipoleos,  etministrabatei 
quidam  s%cularis,sed fldelis.Erat autem  et  in  eadem 
civitate  homo,quieratdives,  etimpius.  Contigitau- 
tem  ut  moreretur  ille  dives,  et  ducebat  eum  tota  ci- 
vitas simul et episcopus  cum  lampadibus.  Egiessus 
est  autem  et  ille  qui  ministrabat  illi  soUtario,  secnn- 
dum  consuetudinem  portans  iUi  panes ;  et  invenit, 
quia  comederateum  bellua,etceciditin  faciemsuam 
in  conspectu  Domini,  dicens  :  Nonsurgam  hinc,do- 


luxuriosis  demorabatur.  Dispensabat  autem  et  ea 
quae  intus  domi  erant  tanquam  meretrix  pessima,  ut 
etiam  substantia  multa  valdcnon  potuerit  nobissuf- 
ficere;  nam  huic  a  Patre  meo  delegataeratdispen- 
satio  domus :  corpore  autem  suo  ita  in  turpitudine 
abutebatur,  ut  pauci  de  vico  ipso  potuerint  eflugere 
libidinem  cjus.  Nunquam  corpori  ejus  morbus  occur- 
nt,  nec  dolorem  aUquem  sensit  vel  aliquantulum,  sed 
anativitate  suausqucad  ultimum  diem  integmm  sa- 
numque  corpus  suum  possedit.  Inter  haec  contigitut 
patermeus  longa  aegritudine  fatigatus  rooreretur,et 
continuo  aer  commotus  est,etpluvia  et  coruscationes 
atque  tonitrua  aerem  conturbabant,  et  neque  nocte 
neque  die  imber  cessando  triduo  super  lectum  sine 


nec demonstrctur  mihi  a  Deo  quse  sunt  haec ;  quia illc  g  sepultura  fecit  eum  manere,  ita  ut   homines  vici 


quidemimpiustalcmapparatum  habuitin  deducen- 
do ;  hic  vero,  qui  servivit  tibi  die  noctuque,  ista 
pertuUt.  Et  ecce  angelus  Domini  veniens  dixit  ei  : 
IUe  impius  {A)  habuit  parvum  opus  bonum  in  hoc 
sa^culo,  et  receplt  iUud  hic,  ut  illic  nuUam  requiem 
inveniat  :  iste  autem  soUtarius,  quia  homo  crat  or- 
natus  ad  omnem  virtutem,  habebat  vero  et  ipse,  ut 
homo,  modicum  aliquid  culpa?,  et  recepit  iUud  hic, 
ut  ibi  inveniatur  purus  coram  Deo.  Et  ita  consola- 
tusin  his  verbis,  abiit  gloriflcans  Deum  supcrjudi- 
cia  ejus,  quia  vera  sunt. 

14.  Sancti  Patres  de  Scythi  prophetaverunt  de  ul- 
timageneratione,dicentes:  Quid  operati  sumus  nos 
{Ru/f.,  l.  iri,  71.197)?  Et  respondens  unus  ex  iUis  vir 


illius  moventes  capita  admirarentur  quod  tam  ma- 
lum  universos  lateret,  dicentes  :  Sic  enim  Dei  erat 
inimicus,  ut  nec  tcrra  eum  recipiat  ad  sepulturam. 
Sed  tamen  ne  intra  domum  dissoluta  membra  ejus 
ingressum  prohiberent  habitantibus,  imminente 
adhuc  aere  turbido  et  pluvia  descendente,  vix  aU- 
quo  modo  eum  sepulturae  tradidimus.  At  vero  ma- 
ter  mea  post  haec  licentia  plurima  accepta,  cum  im- 
probitate  maxima  corporis  sui  libidine  abutebatur, 
et  prostibulum  deinceps  faciens  domum  nostram 
in  multa  luxuria  vixit  atque  deliciis.  Et  dum  adhuc 
parvula  essem,  et  deflceret  nobis  substantia  nostra, 
vix  aliquando  cum  timore,  sicut  mihi  videtur,morte 
ilUus  adveniente  tantam  meruit  funeris  prosperita- 


magnae  vitae,nomine  (5)  Cyrion  \Al..  Squirion,  vclQiem,  ut  etiam  putaretur  aer  simulin  exsequiis  de- 


Isquirion,  vel  HistirionJ  dixit :  Non  mandata  Dei  cu- 
stodimus.  At  iUi  respondentes  dixerunt  :  Hi  vero 
qui  fuerint  post  nos,  quid  erunt  facturi?  Qui  dixit 
eis  :  Dimidium  operis  nostri  operaturi  sunt.  Et  di- 
xerunt  ei  :  Hi  autem,  qui  post  ipsos  fuerint,  quid 
facient?  Qui  respondit :  Omnino  non  habebit  opera- 
tionem  generatio  illa  vcntura.  Esse  autem  iUis  vi- 
deo  tentationes,et  qui  reperti  fuerint  probati  in  tem- 
pore  iUo,meliores  super  noset  Patres  nostros  erunt. 
15.  Narravit  quidam  senex,dicens :  Quia  erat  qua;- 
dam  virgo  provecta  aetate  valde,  quoc  profecerat  in 
timore  Dei.  Et  interrogata  a  mc,  quac  res  eam  ad 
hancadduxerit  conversationem,  illa ingemiscens coe- 
pit  dicere  :  Mihi  quidem,  o  mirabUis  vir,  cum  adhuc 


ducerefunus  ejus.  Ego  vero  post  obitum  ejus  puella- 
rem  egressa  aetatem,  et  desideria  titillationesque 
jnm  corporis  cum  me  permoverent,  in  quadam  die 
ad  vespcram,  ut  fieri  solet,  cogitare  coepi  atque  con- 
siderare  cujus  vitam  eligerem  imitandam;utrumpa- 
tris,qui  modeste,  et  mansuete,  et  sobrie  vixit;  sed 
rursum  rccogitabam  iUud,quia  nihil  in  vita  sua  con- 
secutus  est  boni,  sed  per  omne  tempusin  inflrmitate 
et  tribulatione  consumptus  esset,  itaflnem  vitae  acd- 
piens,ut  nec  sepulturam  ejus  terra  reciperet.  Si  igi- 
tur  bona  esset  hujusmodi  conversatio  apud  Deum, 
quare  04  ^ergo  tantum  malorum  consecutus  est  pa- 
ter  meus,  qui  sic  vivere  elegit  ?  Sed  sicut  mater,  in- 
quit  cogitatus  meus,  bonum  est  vivere,  tradcre  vola- 


esscm  parvula,  crat  patcr  raodestus  ac  mansuetusDptati^luxuriaeac  libidini  corpus ;  etenim  UlanuUum 


moribus,  debilis  vero  et  inflrmus  corpore  :  qui  ita 
vixit  curam  sui  agens,  ut  vixaUquandovidereturab 
hisqui  in  eodem  habitabant  vicorterram  autem  suam 
assidue  operabatur,  et  ibidem  semper  occupabat  vi- 
tam  suam.  Si  quando  fortasse  sanus  fuisset,  fructus 
culturaesuoe  domi  portabat ;  plurimum  autem  tempo- 
ris  in  lecto  et  languoribus  detinebatur,  tantaque  ei 
erattaciturnitas,ut  ignorantibus  eum  sine  voce  cre- 
deretur  esse.Mater  vero  mihi  erat  e  contrario  curiosa 
absque  modo,  et  quae  ultra  omnes  quae  crant  in  re- 
gione  hac  turpior  esset ;  sermones  vero  ejus  ita  ad 
universos  movebantur,  ut  putaretur  omne  corpus  ip- 
sius  linguaesse ;  lites  irequentius  commovebantur  ad 


opus  turpe  praetermisit ;  in  ebrietate  autem  omne 
tempus  incolumis  atque  prospere  degens,  ita  vitam 
suam  explevit.  Quid  ergo?  Sic  oportet  me  vivere,  d- 
cut  mater  vixit;  melius  est  enim  propriis  oculiscre- 
derehisquae  manifeste  cognita  sunt,  et  nihil  praeter- 
mittere.  Et  cum  placuisset  mihi  miserse  eidem  me 
constituere  vitae,  supervenit  nox,  et  sopor  continuo 
mihi  accessit.  Post  hossermonesastititmihiquidam 
grandi  quidem  corpore,  aspectu  autem  horribilis  ; 
deinde  intuendo  mo  perterrens,  iracunda  visione  et 
aspera  voce  interrogabat  me :  Dic  mihi,  inquit  ille, 
quae  sunt  cogitationes  cordis  tui  ?Ego  autem  abaspe- 
ctu  ejus  ethabitu  tremefacta,  neque  aspicereineom 


997 


VERBA  SENIORUM. 


QOtt 


aadebam.  Majore  vero  voce  asus,  itenim  jussit  ut  ea  A  diam  Dei,  quee  poenae  repositae  sunt  his  qui  malign^ 


quae  mihi  placuerant  pronuntiarem .  Ego  autem  prai 
timore  dissoluta,  et  omnes  oblita  cogitatus,  nihil  esse 
dicebam.  Ille  vero  negante  me  revocabat  universaad 
memoriam,  quae  in  corde  meo  meditata  eram.  Ego 
autem  convicta  et  ad  precem  conversa,  supplir,abam 
veniam  consequi,  etcausam  ei  narrabam  hujusmodi 
cogitatus.  Qui  ait  mihi  :  Veni  et  vide  utrosque,  pa- 
trem  et  matrem,  et  quam  volueris  vitam  deinde  elige 
tibi ;  et  apprehendensmihi  manum,trahebat.  Ducens 
autem  mein  quemdam  campum  magnum,  habcntem 
j>aradisos  multos  et  divci^os  fructus,  et  varias  arbo- 
res,  et  pulchritudinem  inenarrabilem,  introduxit  me 
intus  illic.  Occurrens  autera  mihi  pater  meus,  am- 
plexatus  est  me,  et  osculabatur,  filiam  me  vocans. 


vivere  volunt.  Siquidem  illa  beata  virgo  ex  ipsa  vi- 
sione  cognoscens,  multam  esse  et  bonorum  retribu- 
tionem  operum,  et  malorum  actuum  turpis  yitse 
maximas  esse  poenas  renuntiabat ;  ideoque  eflicia- 
mur  melioris  consilii  nobismetipsis,  ut  possimus 
beatl  fieri. 

16  .Narravit  iterum  senex  etde  quodam  episcopo^ 
ut  maxime  ex  eo  fiduciam  accipientes  diligentiam 
nostram  in  Deo  habcamus  ad  salutem  (Ru/f.,  l.  iii, 
n.  166;  Pascli.^  c.  23,  n,  1).  Nuntiabatur  a  quibus- 
dam  episcopo,  qui  apud  nos  consistebat,  sicut  haec 
ipse  episcopus  referebat,  quasdam  saecularium  ma- 
tronarum  duas  esse  mulieres  fideles,  quae  quasi  im- 
pudicc  viverent.  Episcopus  autem  ex  his  qui  eihaec 


Ego  vero  circumplcxa  eum,  rogabam  ut  maneremB  nuntiaverant  commotus  est,  et  suspicatus  ne  forte 


cum  ipso.  At  ille,  Nunc,  inquit,  non  potes  hic  esse ; 
si  vero  mea  sequi  vestigia  volueris,  venies  huc  non 
post  multum  tempus.  Cum  autem  adhuc  ego  deprc- 
carer  manere  cum  ipso,  trahens  me  rursum  manu, 
qui  me  ibi  duxerat :  Veni,  ait,  ostendam  tibi  et  ma- 
trem  tuam,  quse  igne  exuritur,ut  scias  ad  quem  ho- 
rum  debeas  declinare  vitam  tuam.  Statuens  autem 
me  in  domo  tenebrosa  atque  obscura,  omni  stridore 
perturbationeque  repleta,  ostendit  mihi  fomacem 
ignis  ardentem  et  picem  ferventem,  et  quosdam  illic 
terribiles  aspectu  stantes  super  fornacem.  Ego  autem 
inspiciens  deorsum  video  matrem  meam  in  fornace 
usque  ad  collum  demersam.  stridentem  dentibus  et 
igne  ardentem,  et  vermium  multum  fetorem  ficri.  Vi- 


et  alise  hujusmodi  essent,  ad  deprecandum  Deum  se 
convertit,  inde  certus  effici  rogans,  quod  et  meruit. 
Post  divinam  enim  illam  atque  terribilem  consecra- 
tionem,  dum  accederent  singuli  ad  participanda  san- 
cta  mysteria,  per  vultus  eorum  cernebat  animas 
quibus  unaquaeque  subjaceret  peccatis.  Et  peccato- 
rum  04^  quidem  hominum  videbat  facies  nigras, 
quosdam  vero  ipsorum  tanquam  ab  sestuexustasfa- 
cies  habentes,  oculos  autem  rubeos  ac  sanguineos  ; 
alios  autem  eorumclaros  quidem  facie,candidos  vero 
amictu.  Et  alii  quidem,  cum  acciperent  corpus  Do- 
mini,  exurebat  eos  et  incendebat ;  aliis  autem  sicut 
lumen  efTiciebatur  in  se,  eiper  os  ingressum,omne 
corpus  eorum  iUuminabat.  Erant  autem  inter  ipsos 


densaiitem  meilla,cum  ululatu  clamabat,  filiammeC  etiam  qui  solitariam  vitam  elegerant,  et  hi  qui  in 


vocans :  Hcu  me,  filia,  de  propriis  operibus  hsec  pa- 
tior ;  quia  quasi  deliramenta  mihi  videbantur  uni- 
versa  quae  de  sobrietate  erant :  opcra  autem  fornica- 
tionis  et  adulterii  non  mihi  credcbam  esse  tormenta ; 
ebrietatem  vero  etluxuriam  non  arbitrabar  esse  poe- 
nas;  et  ecce  propter  parvam  libidinem,  quantam  re- 
cipio  gehennam  et  sustineo  poenas;  ecce  propter 
exiguas  delicias  quanta  exsolvo  tormenta ;  ecce  pro 
contemptu  Dei,  quales  recipio  mercedes ;  apprehen- 
derunt  enim  me  universa  immobilia  mala.  Nunc  est 
tempus  auxilii,  o  filia;  nunc  recordare  nutrimento- 
rum  qu9ca  meconsccutaes;nuncretribuebcneficium 
si  quid  boni  aliquandoaccepisti.  Miserere,  inquit,mei 
quse  ardeo  igni  et  ab  ipso  consumor;  miserere  mei 


conjugiis  crant,quietipsi  itaesse  videbantur.  Deinde 
convertit  se,  et  ccepit  etiam  ipse  mulieribus  distri- 
buerc,ut  cognoscci*et  quales  et  ipsarum  essent  ani- 
mas ;  et  vidit  simili  modo  fieri  nigras  atque  rubeas 
facies  earum,  sanguineas  quoque  et  albas.  Interip- 
sas  autem  advenerunt  et  illse  duae  mulieres,quee  ac- 
cusatae  erant  iili  episcopo,  propter  quas  maxime  ad 
hancprecem  et  praevidentiam  venerat:  cernitetiam 
ipsas,  dum  accedunt  ad  sanctum  mysterium,clarum 
habentes  vultum  et  honorificum,  candida  vero  stola 
circumamictas.  Deinde  cum  etipsse  participatae  fuis- 
sent  mysterio  Christi,  factae  sunt  sicut  a  lumine  il- 
lustratse.  Rursum  episcopus  ad  solitam  precem  con- 
vertebatur,  supplicans  Deo,  etdiscere  cupiens  mo- 


qua;  in  hujusmodi  cruciatibus  exanimor;  miserereDdum  revelationum,qua}  ei  demonstratffifuefant.As- 


mei,  filia,  et  porrigens  manum  tuam  educ  me  de  hoc 
luco.  Mc  autem  recusaute  hoc  facere  propter  eos  qui 
ibi  astabant,  rursus  cum  lacrymis  clamabat :  Filia 
mea,  adjuva  me,  et  noli  despicere  fletum  propriac  ma- 
tris  tuae :  memento  doloris  mei  in  die  parturientis  te, 
et  ne  me  despicias  quae  gehennaeignedepereo.  Ego 
autem  avoce  ejus  lacrymis  corfimota,  huraanum  ali- 
quid  patiebar,  et  coepi  cum  clamore  condolens  ci  in- 
gemisrere.  Exsurgentes  vero  hi  qui  erant  in  dorao 
mea,  ct  accendentesigncm,  causam  mugitus  mei  in- 
terrogabant  me :  egoautem  narravi  eis  quae  videram. 
£t  sic  etiam  unum  hoc  deliberavi,  ut  patris  mei  se- 
querer  vitam,  certa  facta  per  ineCfabilem  misericor- 


titit  auteui  ang^us  Domini,  et  de  singulis  interro- 
gare  praecipiebat.  Sanctus  vero  episcopus  continuo 
de  illis  duabus  sciscitabatur  mulieribus,  si  veraesset 
illa  prima  accusatio,  an  falsa ;  at  vero  angelus  afQr- 
mabat  vera  esse  omnia  quae  dictade  eis  fuerant.Epi- 
scopus  quoque  ait  ad  angelum  :  Et  quomodo  in  per- 
ceptione  corporis  Christi  splendidae  erant  facies  ea- 
rum,  albam  autem  stolam  habebant,  lumine  quo- 
que  fulgebant  non  p.irvo  ?  Ait  autem  angelus :  Eo 
quod  resipuerunt  de  actibus  suis,  et  discedentes  ab 
hislacr}'mis  etgemitibus  atque  eleemosynis  paupe- 
rum,  per  confessiooem  divinum  meruerunt  num^ 
rum :  de  caetero  in  his  malis  nunquam  ambularepro* 


999 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VI. 


1000 


mittentesse,  siquidemdeprioribus  delictis  veniamAqui  coelos  quidem  reliquit,  in  terris  autem  demo- 


mereantur.  Propter  hoc  ergo  meruerunt  divinam  im- 
mutationem,  et  a  criminibus  absolutsc  sunt  et  vivent 
deinceps  sobre  ac  pie,  et  juste.  Episcopus  autem  mi- 
rari  se  dicebat,  non  tantum  de  immutatione  illarum 
mulierum  (hoc  enim  contigit  multis  fleri),  sed  Dei 
donum,  qui  non  solum  eas  tormentis  minime  sub- 
jecit,  sed  etiam  tantam  eis  dignatus  est  donare  gra- 
tiam.  Ait  autem  angelus  ad  eum  :  Admirarishoc  ju- 
ste,  quasi  homo;  Dominus  autem  ac  Deus  noster  et 
vester  cum  naturaliter  sitbonus  ac  raisericors  his  qui 
discedunt  a  propriis  delictis,  et  per  confessionem 
accedunt  ad  eum,  non  tantum  in  tormenta  eos  ire 
non  sinit,sedetiamfurorem  suum  mitigat  ab  eis,  et 
henoredignosfacit ;  etenimsicdilexitDeus  mundum, 


ratus  propter  salutem  hominum  est. 

17.  Referebat  quidam  Patrum  :  Quiatres  res  sont 
honorabiles  apud  monachos,  quibus  oportet  nos  cum 
timore,  et  tremore,  et  gaudio  spirituali  accedere  : 
communicatio  sanctorumsacramentorum,  et  mensa 
fratrum,  et  pelvis  in  qua  fratrum  pedes  lavantur. 
Proferebatque  exemplum  tale,  dicens :  Erat  quidem 
magnus  senex  praevidens,  ct  contigit  ei  at  gustaret 
cum  pluribus  fratribus.  Et  comedentibus  illis  videbat 
in  spiritu  idem  senex  sedens  ad  mensam  quosdam 
edentes  mel,  alios  autem  panem,  alios  vero  stercus. 
Et  admirabatur  intra  semetipsum,  et  deprecabatur 
Deum,  dicens :  Domine,  revela  mihi  mysterium  hoc, 
quia  idem  cibus  omnibus  appositus  est  super  men- 


ut  Filium  suum  unigenitum  daret  proeo  (Joan.  ni).  b  sam ;  in  manducando  autem  ita  immutatus  videtur: 


Qui  igitur  cum  inimici  essent  homines,  mori  pro  ip- 
sis  elegit  (Aom.  v);  non  multo  magis  domesticos  ef- 
fectos  eos,  et  poenitentiam  super  his  quae  gesserant 
agentes,  absolvit  a  poenis?  His  vero,  quae  ab  ipso 
praeparata  sunt,  bona  praestabit  fruenda  ;  hoc  ergo 
8cito,quia  nulla  delicta  hominumvincunt  clementiam 
Dei :  tantum  per  poenitentiam  ea  quae  pridem  quis 
mala  gesserat  ablnat  actibus  bonis.  Gum  enim  sit 
misericors  Deus,  scit  infirmitatem  generis  vcstii,  et 
passionum  fortitudinem,  et  diaboli  potentiam  atque 
astutiam,  et  incidentibus  quidem  hominibus  in  pec- 
catis,  quasi  flliis  ignoscit,  et  exspectat  correctionem 
eorum ,  patientiam  habens  in  eis.  Convertentibusvero 
atque  ejus  exorantibus  bonitatem,-tanquam  inflrmis 


et  quidam  edunt  mel,  quidam  vero  panem,  alii  au- 
tom  stercus.  Et  venit  ei  vox  desuper,  dicens  :  Quia 
illi  qui  manducant  mel,  hi  sunt  qui  cum  timore,  et 
tremore,  et  gratiarum  actione  edunt  ad  mensam,  et 
incessanter  orant ;  et  oratio  eorum  sicut  incensum 
ascendit  ante  Deum,  ideoque  et  mel  comedunL  Qni 
autem  panem  manducant,  hi  sunt  qui  gratias  agen- 
tes  percipiunt  ea  quae  a  Deo  donata  sunt.  Illi  vero 
qui  stercus  manducant,  hi  sunt  qui  murmurant  et 
dicunt :  Hoc  bonum  est,  illud  malum  cst  (/  Cor,  v). 
Haec  autem  talia  non  oportet  cogitare,  sed  magis 
gloriflcare  Deum,  atque  laudes  ei  offerre,  ut  et  in 
nobis  impleatur  illud  quod  dictum  est :  Sive  man- 
ducatis,  sive  bibitis,  sive  quid  aliud  facitis,  omnia  in 


compatitur;  et  absolvit  confestim  tormentaeorum,  etC  gloria  Dei  facite  (/  Cor.  10). 

donat  eis  bona  quae  pra^parata  suntjustis.  Ait  autem 

episcopus  ad  angelum  :  Obsecro  te,  dic  mihi  etiam 

vultuum  differcntias,  in  quibus  peccatis  unusquisque 

eorum  subjaceat ;  ut  etiam  et  de  his  agnoscens,  ab 

omni  libercr  ignorantia.  Angelus  autem  dixit  ad  eum : 

Hi  quidem,  qui  splendido  atque  hilari  vultusunt,  in 

sobrietate,  et  castitate,  et  justitia  vivunt,  modesti 

quoque  et  condolentes  ac  misericordes  sunt.  Hi  vero 

qui  nigras  habent  facies,  fomicationis  et  libidinis 

operarii  sunt,  caeterisquesceleribus  etdelictis  dediti. 

Hi  vero  qui  apparuerunt  sanguinei  ac  rubei,  in  ma- 

lignitate  et  injustitia  viventes  sunt,  amantes  detra- 

ctiones,  blasphemi,  dolosi,  cthomicidae  sunt.  Rursum 

dicit  ei  angelus  :  Adjuva  cos,  si  quidem  salutem  ip- 


LIBELLUS  SECUNDUS. 
De  sanctis  senioribus  qui  signa  faciehant. 

Dixit  abbas  Dulas  discipulus  abbatis  Besarionis  : 
Quia  ambulantibus  nobis  secus  littus  maris,  sitivi ; 
et  dixi  abbati  Besarioni :  Abba,  sitio  valde  [Ruff.^ 
lih,  m,  n.  215).  Et  cum  fccisset  senex  orationem, 
dixit  raihi  :  Bibe  de  mari.  Et  dulcis  facta  est  aqna, 
et  bibi ;  ego  autem  hausi  modicam  in  vase,  ne  forte 
iterum  sitirem.  Quod  cum  vidisset  senex,  dixit 
mihi  :  Ut  quid  vas  implesti  aqua?  Dixi  ei  :  Ignosce 
mihi,  ne  forte  iteruni  sitiam.  Et  ait  senex :  Deus  qai 
hic  est,  ct  ubique  est. 

2.  Alio  quoque  tempore,  cum  necessarium  ei  es- 
set,  fecit  orationem,  ef  transivit  Chrysoroan  fluvium 


8orumde8ideras;proptereaetiam  meruisti  orationum  D  P^dibus;  ego  autem  admiratus  satisfeci  ei,  dicens  : 


tuarum  effectum,  ut  videndo  discas  discipulorum  tuo- 
rum  peccata  et  per  admimitiones  atque  obsecratio- 
nes,  meliores  per  poenitcntiam  eos  facias  ei  qui  pro 
ipsis  mortuus  est,  et  resurrexitamortuis,  JesuChri- 
sto  Domino  nostro.  Quantacunque  igitur  tibi  virtus 
estet  studium  ac  dilectio  circaDominum  tuum  Chri- 
stum,  omnem  eorum  gere  providentiam,  ut  conver- 
tantur  a  propriis  peccatis  ad  Deum,  suadenseis  ma- 
nifeste  quibus  peccatis  subjaceant,  ne  propriam  de- 
sperent  salutem  ex  hoc.  Poenitentibus  quidem  illis 
et  convertentibus  ad  Deum  animabus  eorum  salus 
erit  et  epulatio  futurorum  bonorum ;  tibi  vero  erit 
plurima  merces,  imitando  049  Dominum  tuum, 


Quomodo  sentiebas  pedes  tuos,  dum  ambulares  in 
aqua?  Et  ait  senex :  Usque  ad  talum  sentiebam  aquam, 
reliqua  autem  erat  solida  sub  pedibus  meis. 

3.  Rursus  euntibus  nobis  ad  alium  senem,  venit 
sol  ad  occasum.  Et  oravit  senex,  dicens  :  Obsecro, 
Domine,  stet  sol,  donec  perveniam  ad  servum  tuum. 
Et  factum  est  sic. 

4.  Venit  aliquando  quidam  dsmonium  habens  in 
Scythi,  et  facta  est  pro  eo  oratio  in  ecclesia,  et  non 
egrediebatur  daemon  ab  eo,  quia  durus  erat  (Aiijf.i 
lib.  III,  n.  121  :  Pasch.^  c.  14,  niim.  2).  Dicunt  autem 
ad  invicem  clerici  loci  iliius :  Quid  faciemus  huic 
daemoni?  Nemo  potest  eum  ejicere,  nisi  abbas  Besa* 


lOQi 


VERBA  SE^IORUM. 


1002 


rion;  et  sirogaverimus  enm  pro  ip60,  ncquein  ec-AiUam  \iduam  et  orpLanos  ipsius  fecit  Deus  hanc 

desiam  veniet.  Hoc  ergo  faciamus  :  ecce  venturus  rem  :  hoc  enim  est  magnum,  quia  sine  peccato  vult 

estmaneanteomnesin  eccleiiam,  faciamus  eumqui  Deusesse  animam,  et  si  quid  petierit,  accipit.  Ve* 

vexatur  sedere  in  loco  ipsius,  et  cum  ingredietur,  niens  autem  nuntiavit  viduae  illi  ubi  erat  illud  com- 

stemus  ad  orationem,  et  dicamus  ei:Excita  fratrem  mendatum.  At  illa  sumens  illud,  reddidit  domino 

istum,  abba.  Fecerunt  autem  sic.  Veniente  autem  '  suo,  et  liberavit  filios  suos.  Et  qui  audierunt  hoc, 

mane  sene  illo,  steterunt  ad  orationem,  et  dicunt  ei :  glorificaverunt  Deum. 


Excita  fratrem  istum,  abba.  Et  dixit  senex  illi  pa- 
tienti  :  Surge,  egredere  foras.  Et  confestim  exivit 
ab  eo  daemon,  et  sanus  factus  est  ex  illa  hora. 

5.  Dicebant  seniores  aliquando  abbati  Eliae  in 
iEg^rpto  de  abbate  Agathone :  Quia  bonusfrater  est. 
Et  dicit  eis  senex  :  Secundum  generationem  suam 
bonus  est.  Qui  dixerunt  ei :  Secundum  autem  anti- 
quos  quid  ?  At  ille  respondens  ait  :  Jam  dixi  vobis. 


9.  Transiens  aliquando  abbas  Emilis  per  quem- 
dam  locum,  vidit  quemdam  roonar.hum  detentum  a 
quibusdam  tanquamhomicidam.  Accedens  autem  se- 
nex,  atque  interrogans  fratrem  illura,  et  comperto 
quia  calumniabantur  ei,  dixit  ad  eos  qui  eum  tene- 
bant  :  Ubi  est  ille  qui  occisus  est?  et  ostenderunt  ei. 
Tunc  approximans  ipsi  defuncto,  dicit  omnibus  : 
Orate.  Ipso  vero  expandente  manus  ad  Deum,  surre- 


quia  bonus  est  secundura  generationem  suam ;  se*  q  xit  is  qui  defunctus  erat.  Et  dixit  ei  corara  omnibus : 


cundum  antiquosvero,vidi  hominemin  Scythi,  qui 
poterat  facere  ut  sol  staret  in  cgbIo,  sicut  fecit  Jesus 
filius  Nave.  Et  haec  audientes  obstupuerunt,  et  glo- 
rificaverunt  Deum. 

6.  Dicebant  de  abbate  Macario  illo  majore,  quia 
aacendens  de  Scythi,  portabat  sportas,  et  fatigatus 
resedit  et  oravit,  dicens :  Deus,  tu  scis,  quia  jam 
non  praevaleo.  Et  mox  elevatus,  inventus  est  super 
flumen(flM^.,  lib,  m,  n.  213). 

7.  Habebat  quidam  filium  paralyticum  in  ^Egypto, 
et  adduxit  eum  ad  cellam  beati  Macarii,  et  relicto  eo 
ad  ostium  flente,  recessitlonge  (/?Mfl^,  lib.  iii,  n.  122). 
Respiciens  ergo  senex,  vidit  puerum  plorantem,  et 
dixit  ei :  Quis  te  adduxit  huc  ?  Qui  dixit :  Pater  meus 


Dic  nobis,  quis  est  qui  te  interfecit  ?  At  ille  dixit : 
Ingrcssusin  ecclesiam  comraendavi  pecunias  presby- 
tero,  ipse  surgens  interfecit  me,  et  portans  projecit 
roe  in  monastenum  abbatis  hujus  ;  sed  rogo  vos  ut 
tollantur  ipsae  pecuniae  ab  eo,  et  dentur  filiis  meis. 
Tunc  ait  ad  eura  senex  :  Vade^  dormi,  donec  veniat 
Dorainus  et  resuseitet  te.  Et  confestira  obdorraivit. 
10.  Veneruntaliquando  plures  fratres  ad  abbatem 
Pastorem  (Ru/f,,  /.  iii,  n.  168) ;  et  ecce  quidara  de 
cognatis  ipsiushabebat  filiura,ot  erat  faciesejus  per 
operationem  diaboli  conversu  retrorsum.  Videns  au- 
tem  pater  ejus  raultitudinera  Patrura,  accipiens  pue- 
rum  sedebat  foris  plorans.  (^ontigit  autem  ut  unus 
senioruni  egrederetur  foras.  Queni  cura  vidisset,  ait : 


projecit  me  hic,  et  abiit.  Et  dicit  ei  senex  :  Surge,  CQuid  ploras,  homo?  Qui  dixitei :  Cognatussum  ab- 


et  apprchende  eura.  Qui  statira  sanus  factus  est,  et 
surgens  apprehendit  patrera  suum,  et  sic  abierunt 
in  domum  suam. 

8.  Dicebat  abbas  Sisois  :  Quando  eram  in  Scythi 
cum  abbate  Macario,  ascendiraus  metere  cura  eo 
septera  noraina  (6).  Etecceuna  vidua  colligebat  spi- 
cas  de  post  nos,  et  non  cessabat  plorans.  Vocavit 
ei^o  senex  dorainura  agri  illius,  et  dixit  ei  :  Quid  est 
aniculae  huic,  quod  seraper  plorat  ?  Qui  OSO  <li^it 
ei  :  Quia  vir  ejus  habuit  depositura  cujusdam,  et 
mortuus  est  non  loquens,  et  non  dixit  ubi  posuit 
illud,  et  vult  dominus  depositi  accipere  eam  et  filios 
ejus  in  servitutem.  Et  ait  senex :  Dic  illi  ut  veniat  ad 
nos  ubi  requiescimus  in  caumate.  Et  cum  venisset, 


batis  Pastoris,  et  ecce  contigit  puero  huic  tentatio 
ista ;  et  volens  eura  huic  seni  offerre^uteuracuraret, 
tiraui ;  non  enira  vult  nos  videre ;  et  nunc  si  cogno- 
verit  quia  hic  sum,  mittit  persequens,  et  minat  me 
hinc(7).  Ego  vero  videns  praesentiam  vestram  pran 
sumpsi  venire  hic*  Ergo  quomodo  vis,  abba,  raiserere 
mei,  et  introducintuspuerum  hunc  etora  pro  ipso. 
Et  accipieiis  eum  sencx,  intravit,  ct  ususestpruden- 
ter,  et  non  eum  statim  obtulit  abbati  Pastori,  sed  in- 
cipiens  a  minoribus  fratribus  dicebat  :  Consignate 
piferum  istura.  Cum  autem  fecissetoranesper  ordi- 
nemconsignare  eura,  ad  ultiraura  obtuliteura  abbati 
Pastori,  qui  nolebat  tangere  eum.  At  illi  rogabant 
eum,  dicentes  :  Utomnes,  itaet  tu,  Pater, fac.  £t  in- 


diciteisenex:Utquidsemperploras?QuaBait  :  Vir^^gemiscens  surrexit  et  oravit,  dicens  :  nous,  salva 


meus  defunctus  est,  accipiens  coromendatura  alicu- 
jus,  etnondixitmoriensubiposuit  illud.  Et  dixit  ei 
senex  :  Veni,  et  ostendenobis  sepulcrum  viri  tui.  Et 
assumptis  secum  (ratribus  abiit  cum  ea.  Et  cum  ve- 
nissent  ad  locum  ubi  positus  erat,  dixit  ad  illara  se- 
nex :  Recede  hinc  in  doraura  tuara.  Et  orantibus  illis 
vocavit  senex  illum  qui  mortuus  fuerat,  dicens  illi  : 
Ubi  posuistialienum  depositum?  Qui  respondens  di- 
zit  ei  :  In  dorao  mca  absconditura  est  sub  pede 
lectuli.  Et  ait  illi  senex  :  Dorrai  iterura  usque  in 
diem  resurrectionis.  Videntes  autem  fratres  cecide- 
mnt  ad  pedes  ejus  ;  quibus  dixit  senex  :  Non  pro- 
pter  me  factum  est  hoc,  nihil  enim  sum ;  sed  propter 

Patrol.  LXXIIL 


piasma  tuum,  ut  non  dorainetur  illi  iniraicus.  Et 
consignans,  curavit  cura,  et  reddidit  patri  sanum. 
11.  Narravit  quidam  Patrura  de  aliquo  abbate 
Paiilo,  qui  erat  in  inferiores  partes  iEgypti,  habi- 
tans  juxta  Thebaidara.  Hicergo  Paulus  tenebat  mar 
nibus  eos,  qui  dicuntur  cornutae,  aspides  et  serpen- 
tes  atque  scorpiones,  et  scindebat  eos  per  medium. 
Videntes  autem  ha^c  fratres,  satisfacientes  ei,  inter- 
rogabant  eura,  dicentes:  Dic  nobis  quid  operatuses, 
ut  acciperes  gratiara  istara  ?  Qui  ait  eis  :  Ignot»cite 
mihi,  fratres,  si  quis  possedorit  puritatera,  orania 
subjiciuntur  ei,  sicut  Adae  quando  erat  in  paradiso 
ante  prtevaricationem  divini  mandati. 

32 


1003 


DE  VrnS  PATRUM  LIBER  VI. 


1004 


12.  Temporibus  Juliani  (8)  apostata),  cum  descen-Avero  improperium  ejus^  dixit :   Credo   in  Christo, 


deret  in  Perside,  missus  est  daeraon  ab  eodem  Ju- 
liano,  ut  velocius  vadens  in  Occidentem,  afferret  ei 
responsum  aliquod  inde.Cum  autem  pervenisset  ille 
daemon  in  quemdam  locum,  ubi  quidam  monachus 
habitabat,  stetit  ibidem  per  dies  decem  immobiiis, 
eo  quod  non  poterat  ultra  progredi,  quia  monaohus 
ille  non  cessabat  orando,  neque  nocte  neque  die.  Et 
regressus  estsinc  effectu  ad  eum  quimiseratillum. 
Dixit  autem  ei  Julianus  :  Quare  tardasti?  Respondit 
ei  daemon  et  dixit  :  Et  moram  feci,  et  sine  actione 
reversus  sum  ;  sustinui  enim  decem  dies  Publium 
monachum,  si  forte  cessasset  ab  orationc  ut  transi- 
rem,  et  non  cessavit,  et  prohibitus  sum  transire,  et 
rediinihil  agens.  Tunc  impiissimus  Julianus  indigna- 


tus  dixit :  Cum  regressus  fuero,  faciam  in  eum  vin-  "  iterum  in  locum  suum. 


quia  prius  quam  fmem  faciam,  bibens  calicem  istum, 
egredieris  ab  eo.  Etcum  coepisset  senex  bibere,  cla- 
mavit  dacmon,  dicens  :  Incendis  me.  Et  antequam 
consummaret  bibens,  exivit  ab  eo  daemon  per  gra- 
tiam  Christi. 

1 7 .  Misit  quidam  Patrum  discipulum  suum  haurire 
aquam :  erat  autem  puteus  procul  valde  a  cella 
ipsorum,  ct  oblitus  est  portare  funem  secum  {Rulf.y 
lib.  III,  n.  28).  Dum  vero  venisset  frater  ille  ad 
puteum,  et  cognovisset  quia  non  poilaverat  funem, 
fecit  orationem  et  clamans,  dixit  :  0  putee,  put^e, 
abbas  meus  dixit  ut  implerem  lagenam  istam  aqua. 
Et  continuo  ascendit  aqua  usque  ad  summumputei, 
et  implevit  frater  ille  lagenam  suam,  et  restituta  est 


dictam.  Et  intra  paucos  dies  interemptus  est  apro- 
videntia  Dei.  Et  continuo  unus  ex  praefeotis  qui  cum 
eo  erant,  vadens  vendidit  omnia  quae  habebat,  et 
dedit  pauperibus,  etveniens  ad  senemillum,  OSI 
factus  est  monachus  magnus,  et  sic  quievitin  Do- 
mino. 

13.  Venit  aliquando  quidam  saecularis  ad  abbatem 
Sisoi  inmontem  abbatis  Antonii,  habensfilium  suum 
secum  (Ruff.^  lib.  iii,  n.  120) ;  et  in  itinere  mortuus 
est  filius  ejus,  et  non  est  conturbatus,  sed  cum  fide 
tulit  eum  ad  illum  senem,  et  procidit  cum  filio  suo 
tanquam  poenitentiam  fadens,  ut  benediceretur  ab 
eodem  sene.  Et  surgens  pater  pueri  reliquit  filium 
suum  ante  pedes  ipsius  Fenis,  et  egressus  est  toras 


UBELLUS  TERTIUS. 

De  conversationc  optima  diversorwn  sanctorum. 

1.  Retulit  abbas  Dulas,  dicens  :  Ambulantes  ali- 
quando  in  eremo  ego  et  abbas  meusBesarion(/?u/r., 
tib,  iii,  n.  194  ;  Pasch,,  c.  34,  num,  3),  venimus  se- 
cus  quamdam  speluncam  :  in  quam  ingressi,inveni- 
mus  ibi  quemdam  fratrem  Eedentem  et  operantem 
plectam  de  palmis ;  qui  noluit  respicere  ad  nos,  ne- 
que  salutare,  nec  omnino  loqiii  voluit  nobiscum. 
Dixit  autem  mihi  senex  :  Eamus  hinc,  forsitan  non 
est  animus  fratris  istius  loqui  nobiscura.  Egressi 
quoque  inde,  iliico  ambulaviraus  videre  abbatem 
Joannem.  Redeuntes  vero  vcnimus  iterum  perspe- 
luncam  illam,  ubi  fratrem  illum  videramus.  Etdixit 


cellam.  Porro  senexputans,  quiapcenitentiamageretCi^ihi  senex  :  Ingrediamur  ad  fratrem  istum,  siforte 


ante  pedes  ipsiuspuer  ille,  dixitci :  Surge,  vade  fo- 
ras.  Non  enim  sciebat  quia  mortuus  erat.  Et  statim 
surgens  egressusest.  Et  videns  eum  pater  ejus,  ex- 
pavit,  et  intrans,  adoravit  senem,  et  dixit  ei  cau- 
sam.  Audiens  autem  hoc  senex,  contristatas  est, 
non  enim  volebat  hoc  fieri.  Praccipit  itaque  ei  disci- 
pulus  senis  ut  nemini  nuntiarct  haec  usque  ad  obi- 
tura  ipsius  senis. 

il.  Tentatus  est  aliquando  Abraham  discipulus 
ejusdem  abbatis  Sisoi  a  daemonio  ;  et  videns  eum 
idem  senex,  quia  cecidit,  suri*exit  et  expandit  ma- 
nus  suas  ad  Deum,  dicens  :  Deus,  vis  non  vis,  non  di- 
mitto  nisi  curaveris  eum.  Et  curatus  est  fraterille. 

15u  Senex  quidam  erat  solitarius  juxta  Jordanem 


revelaverit  ei  Deus  loqui  nobiscum.  Intrantes  autem 
invenimus  eura,  quia  dorraiei*at  in  pace.  At  vero 
senex  ait  raihi  :  Veni,  frater,  colligamus  corpus 
ejus;  in  hoc  ipsum  enim  misit  nos  Deus  ad  recon- 
dcndum  eum.  Cum  autem  coiligeremuseum,  inveni- 
mus  quia  natura  raulier  erat.  Et  admiratus  est  sc- 
nex,  diccns  :  Eccequomodo  et  mulierescoUuctantar 
advcrsus  diabolum  in  eremo,  et  nos  in  civitatibus 
dehonestamur.  GloriOcantes  ergo  Deum  qui  protegit 
diligentes  se,  recessimus  inde. 

2.  Dicebat  abbas  Vindemius,  quia  narravit  abbas 
Macarius,  dicens  :  Sedente  me  aliquando  in  Scythi, 
descenderunt  duo  adolescentes  peregrini  (Ruff.^  lib, 
III,  n.  195).Unus  quidem ipsorum incipiebat  mittere 


fluvium,  et  ingressus  propter  cauma  in  speluncam,  Dbarbara,  alius  vero  non  adhuc.  Venerunt  autemad 


invenit  ibi  leonem,  et  ccepit  leo  fremere  dentibus 
suis  ac  rugire.  Dixit  autera  ei  scnex:  Quid  angustia- 
ris  ?  est  locus  qui  capiat  et  me  et  te.  Si  vero  non 
vis,  surgens  egredere  hinc.  Leo  autcm  non  ferens, 
egi*essus  est  inde  foras. 

16.  Ascendit  quidara  senex  aliquando  in  Terenu- 
thim  de  Scythi,  etibi  divertif;  vidoites  laboremab- 
stinentiae  ejus,  obtuleruntci  modicum  vini.  Alii  au- 
tem  audientesde  ipso  adduxerunt  ad  eum  hominem 
quemdam,  dsemcnium  habentem.Coepit  autem  dae- 
mon  ille  maledicere  senem  iilum,  dicens  :  Ad  istum 
potatorem  vini  me  adduxistis  ?  Et  senex  quidem 
propter  humilitatem  nolebat  eum  ejicere  ;  propter 


me,  dicentes  :  Ubi  est  cella  abbatis  Macarii  ?  Ego 
autem  dixi  eis  :  Quid  eum  vultis  ?  Responderunt : 
Audientcs  de  eo,  in  Scythi  venimus  videre  eum. 
Dico  eis  :  Ego  sum.  Qui  poenitentiam  agentes,  dixe- 
runt  :  Hic  volumus  manere.  Ego  autem  cum  vidis- 
sera  eos  delicatos,  et  quasi  a  divitiis,  dixi  eis :  Non 
potestis  hic  scdere.  Dixit  ille  major  :  Et  si  non  pos- 
sumus  hic  sedere,  pergemus  alibi.  Dixi  ei^  apud 
aniraura  meum  :  Ut  quid  eos  persequor,  et  scandali- 
zantur  ?  Labor  ipse  faciet  eos  ut  a  semet  fugiant. 
Tunc  dixi  eis  :  Venite,  facite  vobis  cellulam,  si  po- 
testis.  Dicunt  et  illi :  Ostende  nobis  tantummodo, 
et  faciemus.  Dedi  autem  eis  secorim  et  sportam 


iOOS 


VERBA  SENIORUM. 


1006 


plenam  panibus,  et  salem ;  ostendi  etiam  illis  duram  A  Similiter  autem  et  ille  major  cum  aperiebat  os  suum 


petram,  dicens  :  Excidite  hic,  et  adducite  OSI^ 
vobis  ligna  de  palude;  et  cum  imposueritistectum, 
sedete  in  eodem  loco.  Ego  autem  putabam  quod 
fugerent  propter  laborem.  At  iUi  interrogaverunt 
me  :  Quid  operabimur  hic?  Dico  eis  :  Plectam  de 
palmis;  et  sumens  folia  palmarum  de  palude, 
ostendi  eis  initium  plectae,  et  quomodo  consuere 
^deberent.  Quibus  etiam  dixi :  Facite  sportas,  et  date 
custodibus  ecclesise,  et  ipsi  afferent  vobis  panes. 
Post  haec  ergo  recessi  ab  eis  :  ipsi  autem  patienter 
omnia  qua^cunque  dixi  eis  fecerunt,  et  non  vcnerunt 
ad  me  per  tres  annos.  Sustinui  autem  et  ego  lu- 
ctando  cum  animo  meo,dicens  :  Putas,  quaeestho- 
rum  operatio,  quia  non  venerunt  interrogare  me  de 


psallens,  tanquam  fumus  ignis  egrediebatur  de  ore 
ejus  et  pertingebat  in  coplura.  Et  ego  dixi  modicum 
ex  animo,  sicut  et  illi,  opus  Dei.  Exicns  autem 
dixi  :  Orate  pro  me.  Ipsi  autem  satisfecerunt  mihi 
tacentes.  Et  cognovi  quia  illo  major  perfectus  cst, 
illum  autem  ininorem  impugnabat  adhuc  inimicus. 
Post  paucos  autem  dies  dormivit  ille  raajor  frater, 
et  tei^tio  die  ille  minor.  Et  cum  aliqui  Patrum  ad- 
venirent  abbati  l^lacario,  ducebat  eos  in  cellam  ipso- 
rum,  dicens  :  Venite  videre  martyrium  horum  mi- 
norum  peregrinorum. 

2.  Duo  quidam  Patrum  rogabantDeum  utosten- 
deret  eis  in  quam  pervenerint  mensuram.Et  venit  eis 
vox,  dicens  :  Quia  in  villa  illa  quae  est  in  iEgypto  est 


cogitationibus  suis?  Qui  enim  de  longinquo  sunt,  ^saecularisquidam,Euchanstiusnomine,  et  uxor  ejus 

vocatur  Maria  :  nondum  adhud  pervenistis  ad  men- 
suram  ipsorum.  Exsurgentes  autem  illi  duo  senes, 
venerunt  in  vicum  illum.  Qui  percontantes  invene- 
runt  cellulam  ipsius,  etuxorem  ejus.  Et  dicunt  ad 
illam  :  Ubi  est  vir  tuus  ?  At  illa  dicit  eis  :  Fastor 
estovium,  et  illas  pascit.  Etintroduxit  eos  in  domum 
suam.  Cum  autem  sero  factum  esset,  venit  ipse 
Eucharistius  cum  ovibus;  et  videns  illos  senes,  para- 
vit  iLlis  mensam,  niisitque  aquam  in  pelvim,  ut  la- 
varetpedes  eorum.  Quidixerunt  ei :  Non  gustabimus 
quidquam,  nisi  indicaverisnobis  operationem  tuam. 
Tunc  ille  Eucharistius  cum  humilitate  dixit  eis  :  Ego 
pastor  sum  ovium,  et  haec  uxor  mea  est.  Cum  vero 
perseverassent  illi  duo  senes,  rogantes  eumut  omnia 


veniunt  ad  me ;  isti  autem  de  proximo  mihi  non  ve- 
nerunt  ad  me:  nam  nec  ad  alium  abierunt,  nisi  so- 
lura  ad  ecclesiamcura  silentio  accipere  oblationem. 
Igitur  oravi  ego  Deum  jejunans  una  septimana,  ut 
demonstraret  mihi  operationem  istorum.  Surgens 
autem  post  illam  septimanam  abii  ad  eos  videre 
quomodo  sederent.  £t  cum  pulsassem,  aperuerunt 
mihi,  et  salutaveinint  me  tacentes  ;  faciensque  ora- 
tionem,  sedi.  Innuens  autem  ille  major  rainori,  ut 
egrederetur,  ipse  seditfacereplectara,  lyhil  ioquens. 
£t  circa  horara  nonara  signiflcavit  percutiens,  et 
venit  illc  minor,  et  fecit  modicam  cocturam  pul- 
menti.  Apposuit  vero  et  mensam,  innuente  ei  illo 
majore,  et  posuit  super  eam  tres  paximates,  et  ste- 


tit  tacens.  Ego  autera  dixi  :  Surgite,  raanduceraus.  C  denuntiaret  eis,  ipse  nolebat  dicere.  Tunc  dixerunt 


£t  exsurgentes  raanducavimus  ;  attulit  vero  lagun- 
culam,  etbibimus.Cum  autem  factum  esset  vespere, 
dicunt  mihi :  Vadis  hinc  ?  Respondi  ego  :  Non,  sed 
hic  dormiara.  Posuerunt  autem  mihi  raattam  in 
parte,  et  sibi  in  alium  angulum  a  parte  :  tuleinint 
etiam  cingulos  suos,  et  semicinctia  sua,  et  posuerunt 
se  dorraire  siraul  super  mattam  ante  me.  Cumque 
se  reclinassent,  oravi  ad  Deum  ut  mihi  relevaret 
operationem  ipsorura.  Et  apertum  est  tectum  cellae, 
et  facta  est  lux  raagna  sicut  per  diera,  ipsi  veronon 
conspiciebant  luraen  illud.  Cumvero  putarentquia 
ego  dorrairera,  tetigit  ille  raajor  rainorera  in  latus. 
Et  surrexerunt  atque  cinxerunt  se,  expandentes 
quoque  manus  in  ccelum  steterunt  cum  silentio.  Et 


ei :  Dominus  nos  raisit  ad  te.  Audiens  autem  hoc 
verbum,  timuit,  dixitque  eis  :  Ecce  istas  oves  habe« 
mus  a  parentibus  nostris,  et  quidquid  ex  cis  dona- 
verit  mihi  Deus,  facimus  illud  tres  partes  :  partem 
unam  paupenbus,  et  unam  partem  in  susceptione 
peregrinorum,  et  tertiam  partem  ad  usum  nostrum. 
Ex  quo  autem  accepi  uxorem,  neque  ego  pollutus 
sum,  neque  illa,  sed  virgo  est,  singuli  autem  remoti 
a  nobis  dormiraus;  et  noctu  quiderainduimussaccos, 
in  die  vero  vestimenta  nostra.  £t  usque  nunc  nemo 
horainura  haec  cognovit.  Curaque  haec  audissent  illi 
OS3  patres  admirati  sunt,  et  recesserunt  glorifi- 
cantes  Deum. 
3.  Venit  aliquando  abbas  Macarius  ille  i£g}'ptius 


ego  quidem  videbam  eos,  ipsi  vero  mc  non  videbant.  tx  de  Scythi  in  Montem  Nitriae  in  die  oblationis,  ad 


Videbam  ergo  daemones  sicut  muscas  venientes  su- 
perillumrainorera  fratrera,  et  alii  quidera  veniebant 
utsederent  super  os  ejus,  alii  vero  super  oculos. 
£t  vidi  angelura  Dei  habentem  gladium  ignis  cir- 
cumvallantera  cura,  atque  insectantemabeodaerao- 
nes.  IUi  autem  majori  non  poterant  appropinquare. 
Circa  mane  vero  reclinaverunt  se.  Et  ego  feci  me- 
ipsum  quasi  evigilantem,  ct  ipsi  fecerunt  similiter. 
Dixit  autem  ille  raajor  hunc  serraonera  tantum  :  Vis 
dicimus  duodecim  psalmos  ?  Dixi :  Etiam.Et  psalle- 
bat  ille  minor  quinque  psalmos,  senos  versus  et 
unum  alleluia ;  et  per  uniunquodquc  verbum  exibat 
lumpas  ignis  de  ore  ipsius,  et  ascendebat  inccelum» 


raonasteriura  abbatis  Parabo,  et  dixeruntei  seniores 
loci  illius:  Dic  fratribus  verbum  8edificationis,Pater. 
Qui  dixit  eis  :  Ego  nondum  factus  sum  monachus, 
sed  vidi  monachos.  Et  dixit :  Sedente  enim  me  ali- 
quando  in  cella  in  Scythi,  perurgebant  me  cogitatio- 
nes  meae,  dicentes  :  Surgens,  vade  usque  in  deser- 
tura,  et  considera  quod  illic  vides.  Et  pcrraansit 
reluctando  hujusraodi  animus  meus  per  quigque  an- 
nos,  dicens  :  Ne  forte  a  daemonibus  sit  haec  sugge- 
stio.  Qum  ergo  perseverasset  cogitatio  ista  in  me, 
abii  in  eremo,  et  reperi  ibidem  stagnum  aquarum. 
etinsulam  in  medio  ejus.  Veniebant  quoque  diversa 
animalia  eremi,  et  bibebant  ex  eo  :  inter  quse  vidi 


1007 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VI. 


1008 


duos  homines  nudos,  et  contremuit  corpus  meura ;  A     7.  Dicebant  de  abbate  Hor  (9) :  Quia  neque  mcn- 


putabara  enim  quiaspiritus  sunt^  Curaque  vidissent 
illi  me  trepidantera,  locuti  sunt  ad  rae,  dicentes  : 
Noli  tiraere,  et  nos  enira  horainessuraus.  Dixi  itaque 
illis :  Unde  estis,  et  quoraodo  in  hanc  ereraura  ve- 
nistis?  Quidixerunt :  De  cocnobio  fuimus,  et  factus 
est  nobis  consensus,  et  egressi  sumos  huc  ;  ecce 
quadraginta  anni  sunt.  Erat  autem  unus  ex  ipsis 
^gyptius,alius  vero  Libycus.Interrogaverunt  autem 
me  et  ipsi  dicentes  :  Quoraodo  est  mundus,  et  si 
ascendit  aqua  secundura  terapus  suura,  si  etiara  ha- 
bet  raundus  abundantiani  suara  ?  Respondi  eis  : 
Etiara.  Quos  et  ego  interrogavi  :  Quoraodo  possura 
iieri  raonachus?Dicuntraihi:  Nisi  quis  renuntiave- 
rit  omnibus  quaQ  in  mundo  sunt,  non  potest  fieri 


titus  est  unquam,  neque  juravit,  neque  maledixit 
hominera,  neque  si  necesse  non  fuit,  locutus  est 
alicui. 

8.  Idem  abbas  Hor  dicebat  discipulo  suo  :  Vi- 
de  ne  aliquando  aiienum  verbum  adducas  in  celiam 
istara. 

9.  Duo  quidam  magui  senes  ambulabantineremo 
quae  est  juxta  Scythira :  etaudientes  murmur  cujus-^ 
dam  vocis  de  tcrra,qu9esierunt  introitum  spelunc£,in 
quam  ingressi  repererunt  ibidem  quamdam  anica- 
lam,  virginera  sanctara,  jacentera  iniirmam,  et  di- 
cunt  ei :  Quando  huc  advenisti,  anus  ;  aut  quis  est 
qui  tibi  ministrat  ?  Nihil  enim  invenerant  in  ipsa 
spelunca,  nisi  solam  ipsam  jacentem  inGrmam.  At 


monachus.  Quibusdixi  :  Ego  inQrraus  sum   et  non  g  -^^  ^-^^^  .  Trigesimum  octavum  annum  habeo  in 


possum  sicut  vos.  Responderunt  mihi  :  Si  non 
potes  sicut  nos,  sede  in  cella  tua,  et  plange  pecca- 
ta  tua.  Interrogavi  ergo  eos,  dicens :  In  hierae  non 
sentitis  frigus,  aut  in  SRstate  non  incenditur  corpus 
vestrum  in  cauraate?  At  illi  dixerunt  :  Deus  lecit 
nobishancdispensationera,  utneque  inhieraefrigus, 
neque  aestate  ardorerasentiaraus.  Ideoque  dixivobis 
quia  ego  nondum  factus  sum  monachus,  ignoscite 
mihi,  fratres. 

4.  Sedebat  aliquando  abbas  Sisois  solus  in  monte 
abbatis  Antonii :  raorara  autem  faciente  ministro  cjus 
venire  adeura,per  raensesdecera  non  vidit  horainera. 
Ambulans  autem  per  montera,  invenit  queradam 
Pharanitem  capientem  animalia  agrestia.  Cui  senex 


spelunca  hac  eremi  cum  tanta  sufBcientia  serviens 
Christo,  et  non  vidi  hominera  nisi  hodie;  mlsit 
enim  vos  Deus,  ut  sepeliatis  corpus  meum.Cumque 
hoc  dixisset,  quievit  in  pace.  Patres  vero  illi  glo- 
rificaverunt  Deum,  et  recondito  corpusculo  ejas, 
recesserant  in  locum  suum. 

10.  Narraverunt  de  quodam  solitario  quia  exiit  in 
eremum  vestitus  lineo  sacco  tantum.  Cumque  per- 
ambulasset  tres  dies,  ascendit  suprapetram,et  vidit 
sub  ipsa  viridem  A54  herbam,  ethominem  pascen- 
tera  tanquam  bestiam.  Descendens  autem  occulte, 
tenuit  eum  ;  senex  vero  ille  cum  esset  nudus,  nec 
ferre  posset  odorera  hominura,  angustiatus  vix  po- 


dixit :  Unde  venis,  aut  quantura  terapus  habes  hic  ?  C  *"^'  «vadere  de  raanibus  ejus,  et  fugiebat.  Ille  quo- 


At  ille  dixit :  Vere,abba,  habeo  unde^.im  menses  in 
monte  isto,  et  non  vidi  horainera  nisi  te.  Audicns 
autera  haec  senex,  intravit  in  cellara  suara,  et  per- 
cutiebat  scipsura,  dicens :  Ecce,  Sisoi,  existiraabas 
te  aliquid  fecisse,  et  neque,  ut  saecularis  hic,  ita 
fecisti. 

5.  Itera  ipse  abbas  Sisois  sedens  in  cella,  seraper 
claudebat  ostium  8\i\im{Ru/f,,lib.  iii,  n.  162).  Dice- 
batur  auterade  ipso  quoniara  in  die  dorraitionissuaa, 
cura  sederent  circa  eura  Patres,resplenduittanquara 
sol  facies  ejus,  et  dixit  ad  eos  :  Ecce  abbas  Antonius 
venit.  Et  post  pusillura  rursura  dicit  eis  :  Ecce  cho- 
ru4  prophetarura  venit.  Et  iterura  arapliusfaciesejus 
resplenduit,  etdixit :  Ecce  chorus  apostolorura  venit. 


que  frater  exiit,  post  ipsura  currens  et  clamans  : 
Exspecta  rae,  quia  propter  Deura  te  sequor.  At  ille 
conversus,  dixit  ei  :  Et  ego  propterDeum  fugio  abs 
tc.  Frater  autera  ille  post  haec  projecit  levitio- 
nera  (10),  qua  erat  indutus,  et  sequebatur  eum. 
Queni  cura  vidisset  senex,  quia  jactaverat  indumen- 
tum  suum,  sustinuit  eum.  Et  cum  appropinquasset 
ei,  dixit  ad  illum  senex :  Quando  projecisti  mate- 
riara  niundi  abs  te,  et  ego  te  exspectavi.  Rogabat 
autera  frater  ille,  dicens  :  Pater,  dic  mihi  verbum 
quo  salvus  eHiciar.  Qui  dixit  ei  :  Fuge  homines,  et 
tace,  et  salvus  eris . 

H.Narrabatquidam  solitariusfratribus,  quierant 
in  Raythura  ubi  sunt  septuaginta  arbores  palmarum 


Et  dupliciterrefulsit  adhucfaciesejus  ;  et  ecce  ipseD(ll),  in  locura,  ubi  applicuit  Moyses  cum  populo, 


quasi  cum  aliquibusloquebatur.Deprecatisunt  autera 
senes  illura,dicentes :  Cura  quo  loqueris,  Pater  ?  Qui 
dixit  eis  :  Ec:,e  angeli  venerunt  accipereme,  etrogo 
ut  diraittar  poenitere  raodicura.  Dicunt  ei  seniores  : 
Non  indiges  poenitentia,  Pater.  Dixit  autera  illis  : 
Vere  nescio  raeipsura  vcl  initium  pcenitentiac  arri- 
puisse.  Et  cognoverunt  omnes  quia  perfectus  esset. 
£t  rursum  subito  facta  est  facies  ejus  sicut  sol,  et 
timuerunt  oranes.  Dixit  autera  eis  :  Videte,  ecce 
Dominus  venit,  dicens :  Afferte  mihi  vas  electionis 
eremi.  Et  continuo  reddidit  spiritum.  Et  factus  est 
sicut  fulgur,  et  repletus  est  totus  locus  ille  odore 
suavitatis. 


quando  egressus  est  de  terra  iEgypti  (Exod,  xv),  sic 
dicens :  Cogitavi  aliquando  debere  me  ingredi  in  in- 
teriorera  eremum,  si  forte  invenirem  aliquem  inte- 
nus  rae  habitantera  in  ererao,etservientemDomino 
nostro  Jesu  Christo.  Arabulans  autem  quatuor  dies 
ac  noctes  inveni  speluncam  :  et  cum  appropinquas- 
sera,  respexi  intus,  et  vidi  sedentera  horainem,  et 
pulsavi  sccundura  consuetudinera  monachorum,  ut 
egredientera  salutarem  eura.Atillenon  movebatur; 
requieverat  enim  in  pace.  Ego  autem  nihil  dubitans 
introivi :  ct  cum  tenuissem  scapulam  ipsius,  confe- 
stim  dissolutus  est,  et  factus  est  pulvis.Deinde  aspi- 
ciens,  vidi  colobium  pendens ;  cum  vero  et  hoc 


i009 


VERBA  SENIORUM. 


1010 


tennissem,  dissolntum  est,  etin  nihilum  redactum  A  omnia  relinquens  iUi  mulieri,  veniensque  huc  inveni 
est  *.  hanc  speluncara,  atque  fontera  hunc,  etistara  pal- 

Cum  autem  dehochaesitarera,  egressus  sura  inde,  mara  afTerentem  mihi  botryones  duodecira  dactyio- 
et  perambulabam  in  desertura,  in  quo  rursus  aliara  rura  :  per  singulos  raenses  afTert  raihiunura  botryo- 
reperi  speluncam,  et  vestigia  hominis  ibidem  '.Fa-'  nem,  qui  mihi  sufficit  triginta  diebus,  et  posthunc 
ctus  sum  autem  alacrior.  Appropinquans  autera  ad     maturatur  alter.  Post  tempus  autem  multura  creve- 


ipsam  speluncam,  ut  iterum  pulsavi,  et  nemo  mihi 
obaudivit,  ingressus  nullura  inveni :  stans  auterafo- 
ras  speluncam,  dicebara  intra  meipsura  :  Quia  hic 
oportet  venire  hunc  servura  Dei,  ubiounque  fuerit. 
Cum  vero  jam  praBterisset  dies,  vidi  bubalosvenien- 
tes,  et  illum  servum  Dei  venientem  cum  eis  nudum, 
de  capillis  cooperientem  qua^  inhonesta  erantcorpo- 
ris  sui.  Qui  appropinquans  mihi,  existimabat  me 
spiritura  esse,  etstetitad  orationem.  Nam  multum 


runt  capilli  mei,  et  cum  jam  disrumperentur  vesti- 
menta  mea,  de  ipsis,  quam  decet,  partem  operui 
corporis  mei. 

Dum  autem  rursum  eum  interrogarem,  si  in  pri- 
mordiis  difficultatem  habuisset  ibidera,  ait  mihi :  In 
initiis  aHlictussuum  valdeGS^  dolore  jecoris,itaut 
humijacens  non  possemstans  psalmura  dicere,  sed 
prostratus  interra,  claraabara  ad  Altissiraum.  Cum 
autem  in  spelunca  essem  in  dolore  valido  atque  de- 


tentatus  fuerataspiritibus,  sicut  ipsepostea  dicebat.  B  fectione,ut  etiam  nec  egredi  jam  possem.  vidi  virum 


£go  autem  hacc  intelligens,  dicebam  ei  :  Serve  Dei, 
et  ego  homo  sum ;  vidc  vestigia  mea  et  contrecta  me, 
quia  caro  et  sanguis  sum.  Cum  vero  post  orationem 
dicto  Amen,  respexisset  me  et  consolatus  fuisset,  in- 
troduxit  me  in  speluncam,  et  interrogabat  me,  di- 
cens  :  Quoraodohuc  advcnisti?  Cui  ego  dixi :  Requi- 
rendigratia  servos  Dei  veni  in  hanc  solitudinem,  et 
non  me  fraudavit  Deus  a  desiderio  meo. 

£!go  autem  interrogavi  eum  rursus,  dicens  :  Quo- 
modo  et  tu  huc  venisti,  et  quantum  tempus  habes, 
autquodcstalimentumtuura,  vel  quoraodocura  sis 
nudus,  non  indiges  vestimento  ?  Qui  dixit  mihi '  : 
Ego  in  coenobio  eram  Thebeae  [AL,  Thebaida],  et 
opus  meum  erat  lini  textura :  subintravit  autcra  in 


intrantem  et  juxta  stantem  ac  dicentemmihi :  Quid 
pateris?  Ego  autem  confortatus  ab  eo  modicura,dixi 
ei :  Hepar  doleo.  Qui  dixit  raihi :  Ubi  doles?  Cum 
\  ero  ostendissem  ci,  digitos  manus  suae  in  directum 
conjungens,  divisit  locum  illum  tanquam  per  gla- 
dium,  etaveIIensjecur,ostendit  mihi  vulnera,  etra- 
so  jecore  manu  sua  in  pannum  ipsas  scabies  misit, 
atque  rursum  ipsum  jecur  imponens  manibus  suis, 
locum  ipsum  reclusit.  Et  ait  mihi :  Ecce  sanus  factus 
es,  servi  Domino  nostro  Jesu  Christo  sicut  oportet. 
Etex  tuncfactus  sum  sanus,  et  sinelaborejamsum 
hic.  Egoautem  multum  illum  rogavi  ut  manerera  in 
interiorem  eremum.  Et  ait  mihi :  Non  potes  sufferre 
daemonum  impetus.  Et  ego  hoc  ipsura  considerans, 


aniraurameum  cogitatus,  utindeexienssingulariterC  rogabam  ut  orans  pro  me  dimitteret  me.  Qui  cum 


sederem  :  et  potcris,  inquit,  quietus  essc,  et  susci- 
pere  peregrinos,et  pluriorem  mercedem  habere  ex  eo, 
quod  acquisieris  d3  opere  tuo.  Ut  autem  consensi 
cogitationi  huic,  ct  opere  perfeci  eara,  exiens  aedifi- 
cavi  mihi  monasterium,  ibique  vcniebant  qui  mihi 
injungebant  opus.  Cumque  jam  multumesset  quod 
congregaveram,  festinabam  pauperibusac  peregrinis 
illud  distribuere.  Sed  adversarius  noster  diabolus 
invidens  mihi,  sicut  et  sempcr  et  tunc,  futurara  in 
me  fieriretributionem  machinabatur  auferre,eo  quod 
festinabam  labores  meos  Deo  offerre.  Videns  enim 
unara  virginera  sacrarainjungentem  mihi  species,et 
eas  me  perficientem  atque  reddentem,  imraisit  ei  ut 
rursus  raihi  alias  demandaret  spccies.  At  vero  ubi 


orasset,  diraisit  me.  Haec  vobis  narravi  aedificationis 
gratia. 

12.  Dicebat  rursus  alius  senex^ :  Qui  etiam  dignus 
effectus  est  episcopus  civitatis  Oxyrynchi,  tanquam 
ab  alio  haec  audisset,  sed  ipse  erat  qui  hoc  fecerat. 
Visum  est,inquit,  raihi  aliquando  intrare  in  intcrio- 
rem  eremum,  quae  est  circa  Oasa,  ubi  genus  est 
Mazicorum,  ut  viderem,  si  forte  invenirem  aliquem 
Christo  servientem.  Sumens  itaque  paucos  paxima- 
tes,  et  quasi  dierum  quatuor  aquam  in  vase,  iter 
meum  faciebara.  Transactis  vero  quatuor  diebus, 
consumptisque  cibis,  exspectabam  quid  agerem.  Et 
confidens  dedi  meipsum  ad  pergendum.  Arabulavi 
quoque  aliosquatuordiessinecibo  perdurans.Cum- 


jara  consuetudo  facta  estac  fiducia  major,  postrerao  D  que  jejuniura  et  laborera  itineris  ferre  non  posset 


etiam  tactus  manuum  ct  risus,  ac  siraul  convescere, 
ad  ultimum  concepimus  dolorem,etpeperimus  ini- 
quitatem.  Cum  autem  mansissem  in  eadera  ruinasex 
mensibus,  postea  cogitavi,  dicens  :  Quia  aut  hodie, 
aut  crastino,  aut  post  multos  annos  morti  addictus, 
aetemum  habebo  supplicium.  Si  enim  quis  uxorem 
hominis  violaverit,poenis  aeternis  legitime  subjacebit; 
quantis  tormentis  dignus  est,  qui  Christi  stupraverit 
sponsam?  Et  sic  occulte  in  hanc  eremum  cucurri, 

^  Simile  quid  vel  idem  in  Vita  sancti  Onuphrii, 
cap.  2,  per  Metaphrastem,  apud  Surium,  tom.  III, 
de  se  narrat  Papnnutius. 

^  In  Vita  sancti  Onuphrii  jam  citata,  c.  3. 


corpus  meum,  in  pusillanimitatera  vcni,  ac  sic  jace- 
bam  in  terra.  Veniens  autem  quidam,  digito  suo  te- 
tigit  labia  mea,  tanquam  si  medicus  de  sputo  ocu- 
lum  percurrat;  statira  vero  confortatus  sura,  ita  ut 
putarera  me  neque  ambulasse,  neque  famem  pertu- 
lisse.  Cum  ergo  vidissem  venientem  in  me  virtutem 
hanc,  surgens  perarabulabam  desertum.  Praeteritis 
itaque  aliis  quatuor  diebus^  rursum  fatigatus  defeci. 
Cumque  extendissem  manus  meas  in  coelum,  ecce 

3  In  Vita  Onuphrii  jam  dtata,  c.  5,  vocatur  hic 
eremita  Timotheus. 

*  Vide  etsupra,  I.  r,  in  Vita  sancti  Onuphrii,  cap. 
iet2. 


1011 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  VI. 


i(H2 


vir  ilie,  qui  pridem  me  confortaverat,  iterum  digitoAtatem,et  dimittensfratremillum,reces8it.Cumvero 


suo  quasi  liniens  labia  mea,  confortavit  me.  Peracti 
sunt  autem  dies  decera  et  septem,  et  post  haec  inve- 
nio  tuguiium,  et  arborem  palmae,  et  virum  stantem, 
cujus  capilli  capitis  erant  pro  indumento  ipsius;  qui 
capilli  canitie  ejus  erant  candidi  per  totum.  Erat 
autem  et  tcrribilis  aspectu.  Cumque  vidisset  me, 
stetitad  orationem.  Et  expleto  Amen,  cognovit  me 
esse  hominem.,  tencnsque  mihi  manum  interrogabat 
me,  dicens  :  Quomodo  huc  advenisti,  et  si  adhuc 
constant  orania  quae  sunt  in  mundo,  si  adhuc  etiara 
sunt  persecutiones?  Ego  autera  dixi  ei :  Vestri  gra- 
tia,  qui  in  veritate  Doraino  Jesu  Christo  servitis, 
hanc  perambulo  ereraura ;  persecutio  vero  cessavit 
per  potentiara  Christi.  Edissere  mihi  nunc,  obsecro 


sederet  foras  civitatem  in  monasterio,  in  quo  erat 
quidara  habitans,  qui  habebat  nomen  quasi  roagni 
solitarii,  ipse  vero  solitarius  infirmus  erat^  exspec- 
tans  horam  mortis  sua;.  Frater  ille  qui  ibidem  vene- 
rat,  videbat  multam  pi*separationem  fieri  cereorum 
et  lampadarura  propter  solitarium  illum,  tanquara 
per  ipsum  Deus  panem  et  aquaminhabitantibusci- 
vitatem  illam  praestaret  atque  salvaret  eos,  et  dice- 
bant :  Si  hic  finierit,  simul  omnes  moriemur.  Facta 
autem  exitus  ejus  hora,  vidit  frater  ille  tailaricum 
inferni  descendentem  super  solitariumillum,  haben- 
tera  tridentem  igneum,  et  audivit  vocera  dicentem: 
Sicut  anima  ista  non  rae  fecit  quiescere,  neque  una 
hoi*a  in  se,sic  neque  tu  miserearis  ejus  evellens  eam. 


te,et  tu  quoraodo  huc  advenisti?  At  illecumlaraen-^  Depcnensigiturtartaricus  ille  quemtenebat  triden- 


tatione  plorans,  coepit  dicere  raihi ;  Ego  episcopus 
erara,etpersecutione  facta,  raultis  mihi  illatissup- 
pliciis,  cum  jara  ferre  non  possera  torraenta,postea 
sacrificavi.  In  me  ipsum  autem  deinde  reversus,  a- 
gnovi  iniquitatem  meam,  et  dedi  raeipsura  ad  mo- 
riendura  in  hanc  ereraura ;  et  sura  degens  hic  annis 
quadraginta  novera  in  confessione  et  obsecratinne 
adDeura,si  forte  diraittatur  niihi  peccatura  raeura. 
Etvictum  quidera  prajstitit  railii  Dorainus  ex  hac 
palraa,  consolationis  vero  indulgentiara  non  accepi, 
usqueadquadragintaocto  annos  :  in  hocauteraanno 
consolatus  sum.  Hoc  outera  dicens,  repentc  surrexit; 
et  currens  exiit  foras,  et  stetit  in  oratione  diu.Cura 
autera  complesset  orans,  venitad  me.  Intuens  autem 


tera  igneum,  incor  solitarii  illius,  per  multas  horas 
torquens  eura,  abstraxit  aniraara  ejus.  Posthaec  au- 
tera  ingressus  frater  ille  in  civitatem,  invenit  homi- 
nem  peregrinum  jacentem  in  platea  aegrotum,  non 
habentem  qui  ei  curam  adhiberet;  et  mansit  cum  eo 
die  una.  Et  cura  venisset  hora  dorraitionis  ejus, 
conspicit  frater  ille  Michaelem  et  Gabrielem  descen- 
dentespropter  animara  ejus.Et  sedcns  unusa  dextiis 
et  alius  a  sinistris  ejus,  rogabant  animam  ejus,  ut 
egrederetur  foras ;  et  non  exibat,  quasi  nolens  relin- 
quere  corpus  suum.  Dixit  autem  Gabriel  ad  Michae- 
lera  :  Assurac  jara  aniraara  istara  ut  earaus.  Cui 
Blichael  respondit :  Jussi  suraus  a  Doraino,  ut  sine 
dolore  ejiciatur,  ideoque  non  possumus  cum  vi  evel- 


ego  faciera  ejus,  exterritus  trepidavi,  factus  eniraClere  eara.  lixclaraavit  ergo  Michael  voce  magnadi- 


erat  ipse  tanquam  ignis.  Dixit  ergo  mihi :  Noli  ti- 
merc.  Deus  enim  te  raisit,  ut  funeri  tradas  corpus 
meum,  atquesepuIturae.Dumautera  consumraasset 
haec  dicens.statiraextendensraunus  pedesque,finera 
vitaj  fecit.  Dissuta  ergo  tunica  raea,  ego  dimidiara 
mihi  tenui,etdiraidiainvoIutura  sanctum  corpuscu- 
lum  abscondi  in  terra.  Recondito  ergo  iIlo,continuo 
palma  illa  aruit,  et  tuguriura  illud  cecidit.Egoautem 
multum  flevi,  obsecrans  Deum,  si  quomodo  raihi 
pncstaret  palmamillam,  ut  perseverarem  in  locoillo 
residuum  terapus  raeura.Ut  auteranon  est  hocfac- 
tura,  dixi  apud  rae  :  Non  est  voluntas  Dei.  Orans 
ei^o  tcndebara  iterura  adsaeculum,et  ecce  homo  qui 
linivit  labia  mea  veniens  apparuit  raihi,  atque  con- 


cens  :  Doraine,  quid  vis  de  anima  hac,  quia  non  ac- 
quiescet  nobis,  ut  egrediatur?  Venit  autem  ei  vox: 
Ecce  mitto  David  cum  cithara,  et  omnes  Deo  psal- 
lentes  in  Jerusalem,  ut  audiens  psalmum  advocem 
ipsorum  egrediatur.  Cumque  descendissent  onmes 
in  circuitu  anima^  illius  cantantes  hymnos,  sic 
exiens  aniraa  illa  sedit  in  raanibus  Michael,  et  as- 
surapta  est  cura  gaudio . 

^14.  Dixititerura  qui  supra,de  quodam  sene,quia 
venit  aliquando  in  civitatem,  ut  venundaret  vasa 
quae  operatus  fuerat.Et  cumexplicuisset  ea,ooiitigit 
eum  sedere  ante  januam  cujusdam  divitis,  qui  jam 
moriebatur.  Sedens  ergo  senex  ille,  vidit  equos  ni- 
gros,  et  ascensores  eorum  nigros  et  terribiles,  ha- 


fortavit  me,  et  ita  convalui  pervenire  ad  fratres,  et  nbentes  singulos  baculura  igneura  in  raanu  sua.  Cum 


narravi  eis  haic,  rogans  eos  ne  desperarent  semetip- 
sos,  sed  per  poenitentiam  invenirent  Deura. 

13.  Frater  quidara  interrogavit  senem,  dlccns  : 
Nomeu  est  quod  salvat,  aut  opus?  Respondit  ei  scnex: 
Opus.Et  ait  senex:  Scio  enim  fratrem  orantem  ali- 
quando,  et  statim  audiebatur oratio «ijus.  Subintravit 
autem  in  animo  cjus  cogitatus,veIIevidcreanimara 
peccatons  et  justi,  quoraodo  abstrahitur  G6»0  a 
corpore.  Et  nolens  Deus  <?bntristarc  eura  in  desideriis 
ejus,  dura  sederet  in  cella  sua,  ingressus  est  lupus 
«d  eura,  ct  tencns  ore  suo  vestiraenta  ipsiusfratris, 
trahebateura  foras.  Surgens  autem frater  sequebatur 
eura :  lupus  autem  duxiteura  usquc  ad  aliquam  civi- 


ergo  jara  pervenissent  ad  januara  illam,  statuerunt 
equos  suos  foras,  et  intravit  unusquisque  cum  fes- 
tinatione.  InQrraus  autem  iile  videns  eos,  clamavit 
vocc  magna,  dicens :  Domine,  adjuva  me.  At  illi 
dixerunt  ei  :  Nunc  meraor  factus  es  Dei,  quando 
tibi  sol  obscuratus  est?  quare  usque  in  hodiemum 
diera  non  exquisisti  eum,  dum  adhuc  tibi  splendor 
erat  diei  ?  Nunc  autera  in  hac  hora  non  esttibi  por- 
tio  spei  neque  consolationis. 

15.  Dixcrunt  Patres,  fuisse  queradam  Macarium, 
qui  Scythi  piimus  monasteriura  fecit  (Ruff,  lib.  r, 
cap.  29).  Est  enira  locus  ipse  ererai  longie  a  Nitria, 
habcns  intcrvallura  itineiis  die noctuque.  Elst  autem 


1013 


VERBA  SENIORUM. 


1014 


et  grande  periculum  euntibus  ibidem :  si  enim  modi- A  loco  pulsavit  ad  januam.  Egressa  autem  una,  susce- 


cum  quis erraverit,  vagatur  periclitans  per  eremum. 
Sunt  autem  illic  omnes  perfecti  viri,  nec  aliquis  im- 
perfectus  potest  in  eodem  loco  tara  fcroci  perdurare, 
quia  omnino  aridus  est,  absque  uUa  consolatione 
eorum  quae  necessaria  sunt.  Hic  igitur  pnedictus 
vir  Macarius,  cum  esset  homo  de  civitat^  conjun- 
ctus  est  aliquando  illi  Macano  majori.  Et  cum  ve- 
nissent  ad  ti^nsfretandum  Nilum  fluvium,  contigit 
eos  ingredi  in  navi  majore,  in  quatribuni  duo  quidam 
cum  multa  intraverant  extollcntia,  liabentes  intus 
rbedam  totam  ueream,  et  equos  quibus  freni  aurei 
erant,  et  obsecundantes  quosdam  milites,  et  pueros 
torques  utentes,  atque  aliquos  aurcos  habentcs  cin- 
gulos.  Videntes  ergo  tribuni  illi  hos  duos  monachos 


pit  eum  in  domum  suam.  Et  cum  sedisset,  vocavit 
eas :  qua3  cum  venissent,  sederunt  cum  eo.  Ait  au- 
tem  ad  eas  senex :  Propter  vos  laborem  tantum  per- 
tuli :  dicite  mihi  nunc  operationem  vestram,  quse  vel 
quomodo  est.  At  illae  dixerunt :  Crede  nobis,  quia 
hac  nocte  non  fuimus  sine  viris  nostris.  Quam  ergo 
operationem  possumus  habere?  At  vero  senex  cum 
satisfactione  rogabat  eas,  ut  manifestarent  ei  actum 
suum.  Tunc  dixerunt  ei :  Nos  quidem  secundum  sa:- 
culum  extranex  nobis  sumus ;  placuit  autem  nobis 
nubere  duobus  fratribus  secundum  carnem.  Quin- 
decim  annis  nos  hodie  duae  habitamus  in  una  domo, 
et  nescimus  si  aliquando  litigavimus  ad  invicem, 
aut  vel  sermoncm  turpem  dixit  una  ex  nobis  ad  al- 


vetcres  pannos  indutos,  et  in  angulo  sedentcs,  beati-B^^"^*"»  ^^^  ^^  P^^®   ^^  concordia  peregimus  totum 


ficabant  exiguitatem  ipsomm.  Unus  vero  extribunis 
illis  ait  ad  eos  :  Beati  estis  vos,  qui  mundo  huic  illu- 
sistis.  Respondens  autem  iUe  urbanus  Macarius, 
dixit  ad  eos :  Nos  quidemmundo  istiUlusimus,vobis 
autem  mundus  hic  iUusit.  Scito  tamen  quia  non  vo- 
lens  hoc  dixisti ;  utrique  enim  beati  dicimur,  id  est 
Macarii.  At  iUe  tribunus  compunctus  in  verbo  ejus, 
regressus  domum,  exspoUavit  se  vestimenta  sua, 
et  coepit  esse  monachus,  faciens  eleemosynas  mul- 
tas. 

16.  Dicebant  de  eodcm  abbate  Macario  (12)  ma- 
jore,  quia  dum  ambularet  aUquando  In  eremum. 


tempus  hoc.  Subintravit  autem  nobis  in  animum 
ingredi  in  monasterium  virginum,  et  rogati  viri  no- 
stri,  non  nobis  consenserunt  in  hoc.Cum  vero  mi- 
nime  valuissemus  obtinere  hujusmodiconsiUum,  dis- 
posuimus  testamentum  inter  nos  et  Deum,  ut  usque 
ad  mortem  per  os  nostrum  non  egrediatur  sermo 
ssecularis.  Audiens  autem  hoc  abbas  Uacarius,  di- 
xit  :  In  veritate  diix),  quia  neque  virgo,  neque  sub 
marito  agens,  noque  monachus,  neque  ssecularisi 
sed  secundumunuiuscujusque  propositum,  Deus  om- 
nibus  prr.estat  Spiritum  sanctum. 

18.  Dicebant  Patres  de  aUquo  sene  magno,  quia 


invenit  caput  hominis  raortui  in  terra  jacens  (Ru/T.  p-^^  arabularet  in  eremo,  vidit  duos  angelos  comi- 
/.  III,  num.  172,  pauloaliter  Jiairat);  quod  cum  taotes  secum,  unum  a  dextris,  et  alium  a  sinistris 
moveret  de  virga  palmjc,  quam  in  manu  habebat,  Csuis.  Dum  vero  ambularent,  invenerunt  cadaver  in 


locatum  est  caput  illud  ad  eura.  Cui  dixit  senex  : 
Quis  es  tu?  Respondit  caput  iUud"ad  senem  :  Ego 
eram  sacerdos  gentiliuni  qni  commanebant  in  ioco 
hoc,  tu  vero  es  abbas  Macarius,  qui  habes  Spiritum 
sanctum  Dei.  Quacunque  ergo  hora  miscrtus  OS9 
fueris  eorum  qui  sunt  in  torraentis,  et  oraveris  pro 
eis,  tunc  consolantur  pusiUura.  Dicit  ei  senex  :  £t 
quae  est  ipsa  consolatio?  Respondit  iUud  caput  : 
Quantura  distat  coelum  a  tcn-a,  tantura  est  ignis 
sub  pedibus  nostris,  etsuper  caput  nostrura.  Stan- 
tibus  ergo  nobis  in  raedio  ignis,  non  est  ut  quis  fa- 
cie  ad  faciera  videat  proximura  suura.  Aitergosenex 
cum  fletu :  Vae  illi  diei,  in  qua  natus  est  horao,  si  haec 
est  consolatio  supplicii.  Rursura  dixit  scnex :  Est 


via  jaccns.  Et  cooperuit  ille  senex  nares  suas  pro- 
pter  fetorem  :  fecerunt  autem  et  angeli  simiUter.  Et 
profecti  pusillum,  dixit  senex  :  Et  vos  hoc  odora- 
stis  ?  Qui  dixerunt  ci :  Nequaquam,  sed  propter  te 
cooperuiraus  et  nos ;  nam  immunditiam  mundi  hu- 
jus  non  odoramus  nos,  neque  appropiat  nobis;  sed 
animas,  quse  fetorem  peccatorum  habent,  ipsarum 
odorem  nos  odoramus. 

LIBELLUS  QUARTUS. 

Septem  capitula  verborum  qux  misit  ahhas  Moyses 
abbati  Pamenio.  Et  qui  custodierit  ea,  liberabitur 
a  pctna. 

1 .  Dixit  senex  Moyses  :  Quia  debet  homo  quasi 
mortuus  esse  socio  suo,  hoc  est  mori  amico  suo,  ut 


pejus  torraentura  ab  his?  Respondit  caput  iUud  :  Dnon  dijudicet  eura  in  aliqua  causa  {Append.  Mart., 
Major  poena  subtus  nos  cst.  Dixit  ei  sencx  :  Et  qui     n.  109). 


sunt  in  ipsa?  Dicit  ei  caput  illud  :  Nos  qui  ignora- 
vimus  Deum,  vel  ad  inodtcura  habcraus  aliquid  rai- 
sericordise  ;  hi  vero  qui  cognoveruntDeura,etnega- 
verunt  eum,  nec  fecerunt  voluntatera  ejus,  hi  sunt 
subtus  nos.  £t  post  hsec  suraens  sonc-x  caput  illud 
sepelivit. 

17.  Oraiite  aUquando  eodera  abbate  Macario  in 
cella  sua  (Ruff.,  lib.  iir,  n.  97),  voniteivox,dicens  : 
Macari,  nondura  pervenisti  ad  raensuram  illaruni 
duarum  raulicrura  ilUuscivitatis.  Surgcns  ergo  raane 
senex,  accepit  virgara  suara  palraeara,  et  coepit  per- 
gere  in  civitatem.  Cum   ergo  pervenisset,  repeito 


2.  Dixit  itcrura :  Quia  debet  homo  mortificare  se- 
ipsura  ab  orani  rc  raala,  priusquara  cgrediatur  de 
corpore,  ut  non  laedat  uUura  hominera. 

3.  Dixit  iterura :  Nisi  habuerit  homo  in  corde  suo 
quia  pcccator  est,  Deus  non  exaudit  eum.  Dixit  ei 
frater :  Quid  est  in  cordc  habere  quia  peccator  est  ? 
Et  dixit  senex  :  Si  quis  portat  peccata  sua,  non  vi- 
det  peccata  proxirai  sui. 

4.  Dixit  iterum  senex  :  Nisi  convenerit  actus  ora- 
tioni,  in  vanura  laborat  homo  (Ruff.,  lib.  iii,  n.  202: 
Append.  Mart.,  n.  35,  nomine  Moysis).  Etdixitfra- 
tcr :  Quid  cst  conscnsus  actus  cum  oratione  ?  Re- 


1015 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VI. 


1016 


spondit  senex  :  Ut  pro  quibas  oramus,  jam  non  illa  AFactas  est  homo,  manens  Deus;  factns  est  puer:  ia- 


&ciamus.  Quando  enim  homo  dimiserit  voluntatem 
suam^  tunc  ei  reconciliatur  Dcus,  et  suscipit  ora- 
tiones  ejus.  Interrogavit  frater :  In  omni  labore  ho- 
minis  quid  est  quod  eum  juvat?  Dicit  ei  senex  : 
Deusest  qui  adjuvat.  Scriptum  est  enim  :  Deusno- 
ster  refugium  et  virtus,  adjutor  in  tribuiationibus 
quae  invenerunt  nos  nimis  (Psal.  xlv). 

5.  Dixit  frater:  Jejunia  et  vigiliae,  quas  facit  homo, 
quid  efficiunt  ?  Dixit  ei  senex :  Quoniam  ipsa  sunt 
quae  faciunt  humiliari  animam.  Scriptum  estenlm: 
Vide  humilitatem  meam)  et  laborera  meum ;  et  di* 
mitte  omnia  peccata  mea  (PsaL  xxiv).  Si  ergo  fe- 
cerit  anima  labores  istos,  miserebitur  super  eam 
Deus  propter  eos. 


ctus  est  le4:tor,  accipiens  Hbrum  legit  in  synagoga, 
dicens :  Spiritus  Domini  super  me,  propter  quod 
unxit  me  ;  evangelizare  pauperibus  misit  me  {Lucs 
iv).  Factus  est  subdiaconus ;  faciens  namque  de  fune 
ftagellum  omnesejecit  de  templo  oves  etboves,  et 
caetera  (Joan.  ii).  Factus  est  diaconus ;  praecingens 
namque  selinteo,  lavit  pedes  discipulorumsuorum, 
praecipienseis  fratrumpedes  lavare  {Joan,  xiii).  Fa- 
ctus  est  presbyter,  et  resedit  in  medio  magistrorum 
docens  (Lucx  xiii).  Factus  est  episcopus,  et  accipiens 
panem  benedixit  ac  fregit,  et  dedit  discipulis  suis 
(Matth,  XX VI),  et  caetera.  FiageUatus  cst  propter  te, 
crucifixus  et  mortuus  est;  et  tertia  die  resurrexit, 
et  assumptus  est.  Omnia  propter  te  suscepit  in  se. 


G.  Interrogavit  frater  sencm,  dicens  :  Quid  faciet  g  omnia  juxta  dispensationem,  omnia  ordine,  omnia 


homo  in  omni  tentatione  veniente  super  se,  aut  in 
omni  cogitatione  inimici?  Ait  illi  seoex  :  Flere  de- 
bet  in  conspectu  bonitatis  Dei,  ut  adjuvet  eum  :  et 
requiescet  velociter,  si  rogat  in  scientia.  Scriptum 
est  enim  :  OSfl  Dominus  mihi  adjutor,  et  non  ti- 
mebo  quid  faciat  mihi  homo  (PsaL  cxvii). 

7.  Interrogavit  eum  iterum  frater,  dicens  :  Ecce 
homo  caedit  servum  suum  propter  peccatum  quod 
^t,  quid  dicet  servus  ilie  (Append.  Mart.,  n.  37)? 
Dicit  ei  senex  :  Si  bonus  servus  est,  dicet :  Peccavi, 
miserere  mei.  Dicit  ei  frater  :  Nihil  aliud?  Dicit  ei 
senex  :  Non.  Ex  quo  enim  culpam  super  se  posue- 
rit,  etdixerit:  Peccavi,  stattm  miseretur  ei  domi- 
nus  suus;  finis  autera  horum  est  non  judicare  pro- 


consequenter  est  operatus,  ut  nos  salvaret ;  et  ta 
propter  eum  non  toleras  ?  Simus  sobrii,  vigilemuSf 
vaceraus  orationibus,  ut  quae  placitasunt  ei  facien- 
tes,  saivari  possimus.  Joseph  nonne  in  i£^pto  est 
venditus,  in  terra  aliena?  Tres  pueri  in  Cabylone 
captivi,  nunquid  cujusquam  habuerunt  notitiam? 
Tamen  Deus  patrocinatus  est  eis,suscepitetglorifi- 
cavit  eos,  quia  timebant  eum.  Qui  dat  animam  suam 
Deo,  nonhabetpropriamvoiuntatem,  seJ  exspectans 
Dei  arbitrium  non  laborat.  Nam  si  tuam  vis  facere 
voluntatem,noncooperante  Deo,  nimium  fatigaris. 
9.  Interrogavitfrater  abbatem  Pastorem :  Qaid  est 
quod  scriptum  est  :  Nolite  cogitare  de  crastino 
[Matlh,  \i)[  Dicit  ei  senex  :  Ad  hominem  respicit  hoc, 


ximum  suum.  Quando  enim  manus  Domini  occiditQqui  in  tentatione  est  constitutus,  et  deficit,  ut  non 


prim(^enita  in  terra  ^Egypti,  non  erat  domus,  in 
qua  non  esset  mortuus  {Exod.  xii).  Dicit  ei  frater : 
Quid  est  hoc  verbura  ?  Respondit  ei  senex  :  Quia  si 
conspexerimus  peccata  nostra,  non  videbimus  pec- 
cata  proximi.  Stultitia  est  enim  homini  habenti 
mortuum  suum,  relicto  eo  ire  et  flere  mortuum 
proximi  sui.  Mori  autem  proximo  tuo,  hoc  est  por- 
tare  peccata  tua,  et  sine  cogitatu  esse  ab  omni  ho- 
mine,  quia  iste  bonus  est,  et  ille  malus  est,  et  ne 
facias  malum  alii  homini,  neque  cogites  malum  in 
aliquem,  neque  spreveris  aliquera  facientem  ma- 
lum,  neque  acquiescas  facienti  malum  proximo  tuo, 
et  noli  gaudere  cum  co  qui  facit  roalura  proximo 
suo ;  et  hoc  est  mori  proximo  tuo.  Et  noli  obloqui 


cogitet  quantum  temporis  in  ea  facturus  sit,  sed  po- 
tius  quod  hodiemum  est  et  quotidianum,  futurum 
libenter  suscipiat. 

10.  Interrogavit  frater  abbatem  Joannem,  dicens; 
Quomodo  animahabens  propria  vulnera,  non  erube- 
scit  detrahere  proximo  suo  ?  Cui  respondit  senexper 
parabolam :  Erat  quidam  homo  pauper  habens  uxo- 
rem :  qui  cum  vidisset  aliam  mulierem  pulchriorem, 
etipsamquoque  sortitus  est  inconjugium.  Erantai^ 
tem  utraequae  nudae.  Sed  cum  essentin  quodam  loco 
nundinae,  rogaverunt  eum  ambae,  dicentes  :  Tecum 
venire  debideramus.  Quas  mittens  nudas  in  dolium, 
cum  navicula  transfretavit,  venitqueadlocum.  Facta 
autem  meridie,  cum  una  earum  populo  recedente  vi- 


de  aliquo,  sed  dicito :  Quia  Deus  cognoscit  unum-  D  disset  silentium,  exilivit  in  quemdam  locum  dolio 


quemque.  Noli  ergoobedire  detrahenti,  neque  con- 
gaudeas  ei  in  detractione  ipsius.  Noliobedire  oblo- 
quenti  proximura  suum,  et  hoc  est :  Nolite  judi- 
care,  et  non  judicabimini  (Matth,  vii).  Non  habeas 
inimicitias  cum  quocunque  homine,  neque  retineas 
inimicitias  in  corde  tuo,  neque  odio  habeas  eum  qui 
inimicatur  proximo  suo,  et  nonconsentias  inimicitiis 
ipsius.  Noli  dcspicere  eum  qui  inimicitias  habet  cum 
proximo  suo,  et  haec  est  pax,  In  his  temetipsum 
consolare :  modicum  tempus  est  labor,  et  sempi- 
tema  requies,  gralia  Dei  Verbi.  Araen. 

8.  Dixit  alius  senex :  Propter  tc  homo  Salvator  est 
natus ;  propter  hoc  venitFilius  Dei,  ut  tu  salvareris. 


vicinum  velociter,  et  veteres  atque  conscissos  pan- 
nos  reperiens  se  praecinxit,  et  dehinc  fiducialitervisa 
est  ambulare.  Altera  vero  nuda  sedens  intrinsecos» 
dicebat  marito :  Ecce  meretrix  ista  nuda  est,  nec 
confunditur.  Cui  maritus  cum  doiore  ait :  O  mira« 
culum  ;  haec  utcunque  confusionem  suam  cooperuit, 
tu  vero  undique  nuda  non  erubescis  cuipare  vel  ex 
partevestitam?  Ita  est  omnisdetractor,  qui  propria 
mala  non  videns,  aliena  semper  accusat. 

11.  Dixerunt  quidam  fratres  abbatiAntonio  :  Vo- 
lumus  a  te  audire  verbum,  quo  salvari  possimus. 
Tunc  senex  ait :  Ecce  Scripturas  audistis,  suffidat 
vobis.  Qui  dixerunt :  £ta  tevQlamas  audire,  Pat^. 


Mi7 


YERBA  SENIORUM. 


fM8 


Respoiiditds  senex  :  Audistis  Dominumdicentem  : 
Si  qais  te  percnsserit  in  maxilla  sinistra,  prsBbe  ei 
et  alteram  (Matth,  v).  Dicunt  ei  :  Hoc  implere  non 
ASO  possumus.  Dicit  eis :  Si  ergo  praebere  ei  etal- 
teram  non  potestis,  saltem  de  una  ferte  patienter. 
Responderunt  ei  :  Nec  hoc  possumus.  Dicit  eis  :  Si 
neque  hocpotestis,  nevelitispercutere  magis  quam 
percuti.  Dicunt  ei :  Nec  hoc  possumus.  Tunc  senior 
ait  disdpulo  suo :  Succos  pnepara  fratribus  istis, 
quia  nimis  infirmati  sunt.  Deinde  dixit  eis  :  Si  nec 
boc  nec  iilud  potestis,  quid  faciam  vobis  ?  ergo  sola 
oratio  necessaria  est  pro  vobis. 

12.  Dicebat  abbas  Joannes  quibusdam  fratribus  : 
Quiafuerunttres  philosophiamici,  quorumunusmo* 
liens  alteri  reliquit  filium  suum  commendatum(/{t<yf. , 
lib.  III,  n.  84) ;  qui  in  aetate  juvenili  provectus,  nu- 
tritorissuiadulteravit  uxorem.  Quo  scelere  cognito 
missus  est  foras.  Deinde  cura  plurimum  pceniteret, 
non  ei  concessit  regressum,  sed  ait  ilii  :  Vade,  et 
esto  tribus  annis  inter  damnatos  qui  metalla  in  flu- 
mine  deponunt,  et  sic  indulgeo  tibi  culpam  tuam. 
Quo  post  tiiennium  redeunte,  rursus  ait :  Vade  alios 
tres  annos,  damercedes  ut  injurias  patiaris.  lilevero 
fedt  sic  alios  tres  annos.  Qui  dixit  ei :  Veni  ergo 
nunc  ad  civitatem  Atheniensium  (13),  ut  philoso- 
phiam  discas.  Erat  autem  ad  portam  civitatis  qui- 
dam  senex  philosophus  sedens,  atque  intrantes  con- 
tumeliisafBciebat ;  injuriavit  ergoet  juvenem  illum. 
At  illeinjuriatus  risit.  Cui  senior  ait :  Quid  esthoc, 
quod  tibi  egoinjuriasfacio,  et  turides?Dicit  ei  juve- 
nis:  Non  vis  ut  rideam,  quitribusannis,  utinjurias 
paterer,  dedi  mercedes,  et  hodie  gratis  eae  patior  ? 
Prorsus  ob  hoc  ego  risi.  Dixitque  ei  senex :  Ascende 
et  ingrederecivitatem.  Cumque  hoc  retulissetabbas 
Joannes,  dixit :  Haec  porta  Domini,  et  Patres  nostri 
per  multas  injurias  in  ea  gratulantcs  ingressi  sunt. 

43.  Dicebat  abbas  Joannesdeanima,  quaedeside- 
rat  poenitere :  Quaedam  pulcherrima  meretrix  fuit  in 
qaadam  civitate,quae  habuitplurimosamatores.  Qui- 
dam  autem  vir  de  ducibus  veniens  ad  eam  dixit~: 
Promitte  mihi  castitatemtuam,  et  egote  accipiam  in 
uxorem.  Illa  igitur  promittente,  accipienseamintro- 
duxit  in  domum  suam.  Cumque  a  suis  amatoribus 
quaereretur,  agnitoquodilletam  magnus  vir  sortitus 
eam  fuisset  uxorem,  dixerunt :  Si  accesseriraus  ad 
januam  hominis  tam  potentis,  cognoveritque  deside- 
ria  requirentium,  proculdubio  puniemur  ;sedvenite 
post  dorsum  domus,  utamur  solito  sibiio  ;  cumque 
iUasibilantiumsonura  audierit,descendetadnos,  et 
inveniemur  innoxii.  Quae  cum  audisset,  signavitau- 
res  8uas,etexsiliens  in  interioradomusingressaest, 
atque  clausit.  Haec  ita  locutus  senior,  dicebat  mere- 
tricem  esse  animam,  amatores  ei  esse  vitia,  ducem 
▼ero  vel  principem  dicebat  esse  Christum,  domum- 
que  ejus  coelorum  perpetuam  mansionem,  sibila- 
tores  autem  daemoneb  sunt  maligni.  Haec  ergo  si 
castafuerit  etfidelis,  semper  curritad  Deum. 

14.  Dixit  abbas  Pastor  :  Scriptum  est  in  Evange- 
lio  :  Qui  habet  tunicaniy  vendat  eam,  et  emat  sibi 


Agladium  {Lue»  xxii).  Hoc  intelligitur  :  Qui  habet  re- 
quiem«  dimittat  eam,  et  teneat  pugnam  ;  pugnam 
vero  dicebat  adversus  diabolum. 

15.  Dicebat  qui  &upra  :  Quiaseniorquidaminpar- 
tcs  iEgypti  sedebat  in  cella,  cui  frater  aliquis  et  virgo 
quaedam  ministrabant.  Accidit  autcm  una  die,  ut 
uterque  sibi  ad  senem  venientes  occurrerent.  Cum 
ergo  factb  jam  sero  ad  sua  remearenon  possent,  po- 
suit  mattamsenior  interutrosqueutdormirent.  Fra- 
ter  vero  ille  camis  suae  pugnam  non  sufferens,  mise* 
randam  virginem  stupravit  etperdidit,consummato- 
qve  peccato  mane  discessit.  Senex  autem  cum 
cognovisset,  lutura  prospiciens,  tacuit  in  praesenti. 
Redeuntes  itaque  prosequente  eos  sene,  neque  ali- 
quam  tribulationem  demonstrante,  ubi  recessit  ab 

B  eis,  ita  ad  invieem  loquebantur  :  Putasne  intellexit 
hic  senex  facinus  nostrura,  an  non?  Reversique  ad 
eum  pemitentia  ducti  dixerunt :  Sancte  Pater,  intel- 
lexisti  quemadmodum  nos  seduxit  inimicus  atque 
prostravit,  an  non  ?  Qui  respondit :  Intellexi,  fili. 
Dicunt  ei  :  Et  ubi  fuit  in  illa  hora  mortis  nostrseco- 
gitatio  tua  ?  Dixitqueeis  :Meacogitatio  iliicerat  ilia 
hora,  ubicrucifixus  ost  Christus;  stabam  et  flebam 
tam  pro  me,  quampro  vobis.  Sed  quia  pcenitentiam 
vestram  Dominus  reproraisit,  admoneo  ut,  curando 
vulneri  quod  per  superbiam  pertulistis,  diligentius 
insistatis.  Aecepta  igitur  regula  poenitentiae  ab  eo, 
recesserunt  jam  fortiter  unusquisque  certantes, 
donec  vasa  electa  fieri  potuissent. 

16.  Philosophus  quidam  interrogavit  sanctum  An- 
G  tonium  :  Quomodo,  inquit,  contentus  es,  Pater,  qui 

Codicum  consolatione  fraudaris  ?  Ille  respondit : 
Meus  Codex  (14),  philosophe,  natura  rerum  est 
creatarum,  quae  mihi,  quoties  verba  Dei  legere 
cupio,  adesse  consuevit. 

17.  Cum  quidam  vlhisset  ad  abbatem  Macarium, 
meridiano  aestu  iiimia  siti  accensus,  et  aquam  quae- 
reret  ad  bibendum,  Sufficit,  inquit,  tibihaec  umbra, 
qua  multi  viatores  aut  navigantes  nunc  indigent, 
nec  fruuntur. 

18.  Apud  euradera  senem  cura  verba  de  continen- 
tiae  exercitio  haberem,  Age,  inquit,  AOO  fiduciali- 
ter,  0  fili ;  nam  et  ego  per  viginti  annos  continuos 
non  pane,  non  aqua,  taon  sorano  satiatussum.  Pa- 
nera  quidera  pcnsatum  accipiens,  aquam  vero  ad 

]3  mensurara,  soranum  autem  parietlbus  me  duntaxat 
inclinans  subripere  paululum  festinabam. 

19.  Quidam  frater  interrogavit  eenera,  utrum 
cura  fratribus  ad  eos  proficiscens  raanducare  deberet. 
Cui  senex  respondit:  Cum  muliere,  inquit,  non 
manducabis. 

20.  Interrogavitquidam  frater  abbatem  Isidoram 
Scythinsem  de  cogitatu  fomicationis.  Respondit  ei 
senex  :  Quod  quidem  veniat  cogitatio  fomicationis, 
animum  conturfoans  et  occupans,  sed  actum  implere 
non  praevalens,  neque  proficiens,  sed  tantum  im- 
pedit  ad  virtutem  ;  sobrius  autem  vir  a  se  eam  dis- 
cutiens,  ad  orationem  statim  convertitur. 

21 .  Idem  de  eodem  oogitata  respondit  lenez  :  Si 


1019 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VI. 


1020 


eogitationes  non  habemus,  feris  similes  sumus.  Sed 
sicut  inimicuSf  quod  suum  est,  exigit ;  nos  quoque, 
quod  nostrum  est,  implere  debemus.  Insistamus  ora- 
tioni,  et  inimicus  fugatur.  Yaca  raeditationi  Dei,  et 
vinces.  Perseverantia  boni  victoria  est.  Certa,  et 
coronaberis. 

22.  Dixit  senex  :  Homo  habens  mortem  pra^ 
oculis,  omni  hora  vincit  pusilianimitatem . 

23.  Dixit  abbatissa  Syncletica :  Adversarius  noster 
£acilius  a  nihil  possidentibus  superatur.  Non  enim 
habet  quo  laedat eos,  quia  plerique  memores  angustiae 
atque  tentationum  a  Deo  separantium,  in  ablatis  pe- 
cuniis  caiterisque  facultatibus  feriri  consueverunt. 

24.  Rursus  quae  supra :  Qui  visibiles,  inquit,  divi- 
tias  cx  multis  laboribus  atque  marinis  periculis  colli- 
gunt,  dumplura  iucrantur,  plurima  concupiscunt,  et 
praesentia  quidem  tanquam  nihil  existimant.  Nos 
vero  necessaria  pro  timore  Dci  renuimus  possidere. 

25.  Dixit  senex :  Qui  in  anima  sua  memoiiam  ma- 
litiae  ligat,  similis  est  ignem  inter  paleas  occultanti. 

26.  Dixit  quidam  senex  :  Si  de  vita  aeterna  ser- 
monemcuiquam  facis,dicverbumaudienti  cum  com- 
punctione  et  lacrymis  ;  alioquin  non  dicas,  neinve- 
niaris  inutilis,  alienis  verbis  alios  salvare  festinans. 
Peccatoii  namque  dixit  Deus :  Quare  tu  enarras  justi- 
tias  meas,  et  assumis  testamentum  meum  per  os 
tuum  {Psal.  XLix)?  Dic  ergo :  Canis  sum,imo  canis 
meUorest  me,  propter  quodet  amatdominum  suum, 
et  ad  judicium  non  est  venturus. 

27.  Interrogavit  quidam  frater  seniorem,  dicens : 
Quomodo  anima  diligit  immunditiam  ?  Dici  t  ei  senior: 
Anima  quidem  corporale.s  plerumque  desiderat  pas- 
siones,  sed  spiritus  Dci  est,  qui  eam  retinet.  Flere 
ergo  debemus,  et  immunditias  nostras  attendere  di- 
ligenter.  Vidisti  Mariam,  quemadmodum,  cum  sead 
sepulcrum  Domini  inclinasset,  et  fleret,  vocavit  eam 
Dominus  ;  sic  erit  et  animcc. 

28.  Interrogavit  frater  seniorem  :  Quid  suntpec- 
cata  ?  Dicit  ei  senex :  Peccata  sunt  cum  homo  sua 
delicta  velut  nihil  dcspicicns,  alios  docere  conatur. 
Propterea  dicit  Dominus :  Hypocrita,  ejice  primum 
trabem  de  oculo  tuo,  et  tunc  videbis  ejicere  festucam 
de  oculo  fratris  tui  {Matth.  vn). 

29.  Interrogavit  frater  aaniorem  :  Quid  agam, 
quod  animus  meus  in  paiTO  labore  me  vulnerat  ? 
Dicit  ei  senex :  Non  miramur  Joseph,  cum  esset  puer 
in  iEgypto,  in  ten-a  colentium  idola  :  quemadmo. 
dumtcntationes  nriliter  pertulit,  et  Deusglorificavit 
eum  usque  in  finem.  Videamus  ct  Job  quod  se 
usque  in  finem  non  relaxaverit  timens  Deum,  unde 
eum  nuUus  a  spe  Dei  movere  praevaluit. 

30.  Interrogatus  est  senior  a  quodam  militante  : 
Si  Deus  recipit  poenitentcm  Qui  cum  cum  pluribus 
aedificasset  sermonibus,  postrcmo  ait  ad  eum  :  Dic 
mihi,  dilectissime,  si  chiamys  tua  conscissa  sit,  pro- 
jicis  eam  ?  Qui  respondens  ait :  Non,  sed  resarciens 
utorea.  Dicit  ad  eum  senior :  Si  ergo  tuparcis  pro- 
prio   vestimento.  Deus  sui  imagini  non  indulget  ? 

^  Mirandum  Macarii  judicium,  non  imitandum. 


A  31.  Erat  quidam  frater  in  cella,  qui  post  expletas 
sacras  missas,  cum  presbyterdimitteret  ecclesiam, 
exspectabat  donec  omnes  egrederentur,  ut  aliquis 
eum  teneret  ad  manducandum.  Una  ergo  dierum 
expleto  conventu,  ante  omnes  egressus  est,  et  cur- 
rebat  ad  cellam  suam  :  quem  intuens  presbyter  cur- 
rentem  miratus  est.  Cumquc  transacta  septimana 
venisset  frater  ille  in  coUectam  ecclesiae,  dicit  ei 
presbyter  :  Dic  mihi,  frater,  quod  verura  est,  qu» 
causa  fuit  circa  te,  qui  per  omnes  quidem  conventus 
ecclesiae  remanebas  ultimus  omnium,  in  collectione 
autem  praeterita  ante  omnes  egressus  e8?Cuifrater 
ille  respondit :  Quia  abstinebam  ne  mihi  coquerem, 
et  ideo  exspectabam  ut  aliquis  me  teneret  ad  man- 
ducandum.  IUa  vero  coUecta,  priusquam  venirem  in 

Becclesiam,  coxi  miiii  pusillum  lenticulae,  ideoqoe 
consummato  sacro  mysterio  ante  omnes  exivi.  Au- 
diens  autem  baec  presbyter,  dedit  mandatum  in  ecde- 
sia,  dicens  :  Fratres,  antequam  veniatis  ad  eccle- 
sias  coUectam,  coquite  vobis  pusillum  cocturae,  ut 
ttO  1  propter  illud  cum  alacritate  festinetis  recur- 
rere  in  cellis  vestris. 

32.  Venit  aliquando  judex  regionis  alicujus  in 
provinciaabbatisPastoris.  Venientes  autem  habita- 
tores  loci  illius  rogaverunt  abbatem,  ut  veniens  ro- 
garet  eum.Quidixiteis:Sinite  me  tres  dies,  ettunc 
venio.  Oravit  ergo  senex  ad  Dominum,  dicens  :  Do- 
mine,  noli  mihidarehancgratiam;  alioquin  nonme 
permittent  homines  sedere  in  loco  isto.  Veniens  er- 
go  senex  rogabat  judicem.  At  ille  dixit :  Pro  latrone 

Q  rogas,  abba  ?  Gavisus  est  autem  senex,  quia  non  ob- 
tinuit  apyd  judicem  gratiam,  quam  postulavit,  et 
sic  rediit  in  cellam  suam. 

33.  Dicebant  seniores:QuiaquandointrabatMoy- 
ses  in  nube,  cum  Deo  ioquebatur ;  quando  autem 
exibat  de  nube,  cum  populo  :  sicet  monachus,quan- 
do  in  cella  sua  est,  cum  Deo  loquitur  ;  egrediens 
autem  de  cella,  cum  daemonibus  est. 

3'(.  Venit  quidam  adolescens  ad  abbatem  Ma- 
carium,  ut  sanaretur  a  daemonio.  £t  dumessetloris 
stans,  ccce  advenitquidamfraterdealiomonasterio, 
etconcubuitinpeccatum  cum  adolesc^nteillo.  Egre»- 
sus  autem  senex  ccrnit  fratrem  illum  peccantem 
cum  parvulo  iilo,  et  non  eum  increpavit,  dicens:  Si 
Deus,  qui  plasraavit  eos,  videns,  patientiam  in  iUis 
D  habuit,  qui  si  vellet,  incenderet  eos,  ego  quis  sum, 
qui  arguam  eos  ^  ? 

35.  Dicebant  dcaliquo  sene,  quiaininferiores  par- 
tcs  ^g>'pti  sedebat  quictus,  et  unus  saecularis  fide- 
lis  ministrabat  ei.  Contigitautem  ut  filius  illius  se- 
cularis  infirmaretur:qui  multum  rogabatsenem,  ut 
veniens  oraret  pro  puero.  Surgens  quoque  senex 
abiit  cum  ipso.  Prsecurrens  autem  ille,  securus  in- 
troivit  in  domum  suam,  dicens  :  Venite  ia  obvjam 
solitario  illi.  Videns  autem  eos  senex  a  longe  ex- 
cuntes  cum  lampadibus,  cognovit  quia  sibi  venirenl 
in  occursum  ;  et  exuens  vestimenta  sua,  misit  illa 
in  fluminc,  ct  coepitlavarc  ea,  stans  nudus .  Minister 


1021 


VERBA  SENIORUM.  NOTATIO. 


1022 


autem  ejus  illelaicus  erubuit,  videns  eum  nudum;A 
et  rogavit  homines  illos,  dicens :  Revertimini,  quia 
senex  iste  mente  excessit;  veniensque  ad  senem, 
dixit  ei  :  Quid  hoc  fecisti  ?  Oranes  enini  dicebant : 
Quia  daemonium  habet  scnex  iste.  Qui  dixit :  Et  ego 
volebam  hoc  audire. 

36.  Interrogaverunt  quidara  seniores  abbatera 
Pastorem,  dicentes  :  Si  vid^rimus  aliquem  fratrem 
peccantem,  arguemus  eum  ?  Respondit  eis  abbas 
Pastor :  Ego  interim  si  necesse  est  transire  per  inde, 
et  videro  eum  peccantem,  proBtereo,  et  non  arguo 
eum:sedquia  scriptum  est :  QuaevideruntocuU  tui, 
his  testimonium  perhibe  {Prov.  xxv) ;  ideo  ego  dico 
vobis,  quia  si  non  palpaveritis  manibus  vestris,  no- 
litc  testificari.  Aliquando  enim  quidam  frater  sedu- 
ctus  est  in  hujuscemodi  re,  ct  apparuit  ei  quasi  quod  B 
frater  quidam  cum  muliere  peccaret.  Qui  cum  mul- 
tum  impugnareturacogitationibus,  existimanssimul 
eos  coire,  abiit  et  pulsavit  eos  pede  suo,  dicens  : 


Cessate  jam.  Et  ecce  erant  manipuli  messis  tritici. 
Ideoque  dixi  vobis,  nisi  ct  manibus  vestris  palpave- 
ritis,  nolite  testificari. 

37.  Dicebant  de  quodam  fratre,  quia  sedebat  in 
eremo,  et  seducebatur  a  daBmonibus  per  annos  plu- 
rimos,  ipse  vero  existimabat,  quia  angeli  essent. 
Egrcdiebatur  autem  pater  ejus  secundum  carnera 
per  terapus,  et  visitabat  eum.  Una  autem  dierum  tulit 
bipennem  secum,  dicens  :  Quia  revertens  afTeram 
mihi  pauca  ligna.  Et  praeveniens  nnus  daemonura, 
dixit  ad  filiura  ejus  :  Ecce  diabolus  venit  ad  te  in 
simiiitudinem  patris  tui,  habens  bipennem  in  spor- 
ta  sua,  ut  irapugnet  te  :  tu  ergo  praBveniens,  tolie 
bipennera  ab  eo,  et  repugna  illura.  Igitur  pater  ejus 
venit  secundum  consuetudinem,  et  accipiens  filius 
ipsius  bipennem  ab  ipso,  percussit  eum,  et  occidit. 
Et  continuo  adliaesit  ei  spiritus  malignus,  et  offoca- 
vit  eura. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


AOH  (i)  Incarduiim,^  Ita  Parisiensis  editio  et 
Ms.  Aquicinctin. ;  sedGerm.  editio,  incardium.  Lug- 
dunen.,  incordium.  An  non  idera  quod  Graecis  s-ptap- 
8iov?  onod  mediura  cujusque  rei,  seu  intema  pars 
et  medulia  cujusque  ligni,  quod  alio  nomine  dicitur 
£vTepiciSv7j.  Sit  hic  EyxapSiov  in  palma.  Vide  Onoma- 
sticon. 

(2)  Quia  virtutem.]  Vide  dicta  supra,  libro  i  ad 
Vitam  sancti  Antonii,  cap.  37,  nura  78,  quomodo. 
quaedam  inter  baptismura  et  ingressura  religionis 
sit  similitudo. 

(3)  Unus  peregrinus,  ct  unus  ijichoris.]lta.  Mss.  et 
veteres  editiones.  Pro  inchoris^  Parisiensis  editio, 
incola.  Bona  quidem  est  ea  interpretatio,  sed  auctor 
usus  est  voce  Graecanica,  I^/m^t^^;.  Sic  in  sacris  Ldt- 
teris,   Ecclesiastici  xx,  Ilomo  acharis,  quasi  fahula 


lius  noster,  «omia,  a  v^ixw ;  unde  vo(xoi  et  vo|iat 
iEgyptiorum,  ut  intelligatur  ceita  terrae  portio. 

(7)  Et  minat  me  /iinr. J  Verbum  minare  usurpatum 
non  ecciesiasticis  tantura  scriptoribus,  sed  etiam 
profanis.  Vide  Onomast. 

(8)  Temporibus  Juliani.]  Oe  auctore  necis  Juliani 
varia  auctorum  relatio.  Vide  Baronium  tomo  IV  An- 
nal,  copiose  hac  de  re  agentem. 

(9)  Horj  Frater  Joannes  Maria,  magister  sacri 
Palatiifinmdice  librorum  expurgandorumhicnotat: 
Hic  est  ille  Or  hgereticus  Origenista,  cujus  Hierony- 
mus  meminit  ad  Ctesiphontera, quera  pio  sancto ob- 
trudere  conatus  est  miserabilis  Evagnus ;  quocirca 
umbrae  virtutum  ejus  in  ventura  abierunt.  Hactenus 
ille.  At  non  Evagrium,  sed  Ruffinum  auctorem  esse 
libri  II  de  Vitis  Patrum,  in  cujus  capite  2  mentio  flt 


vana.  Male  in  edit.  Coloniensi  et  Speculo  Exemplo-C  Hor\e\  Or^  docui  fuse  prolegomeno  generali  4 


rum  postremo  recognito,  in  choris.  Vide  Onomasti- 
con. 

(4)  Ille  impius.'^  Vide  dicta  ad  Vitam  sancti  Pa- 
chomii  cap.  39,  num.  39,  quomodo  sepultura  ad 
praeraium  vel  poenam  conferat. 

(5)  Cyrion.  Varia  hic  lectio  erat,  ut  difficile  sit 
verum  nomen  eruere.  Parisiensis  Histirion,  Ms.  Au- 
domar.  Cyrion,  auam  retinui.  Id  noraen  railitis  oc- 
currit  in  Martyrologio  Rora.Bedae,  Usuardi,  Adonis, 
9  Martii,  qui  Seba.^aB  Licinio  imp.  afTectus  est  mar- 
tyrio.  Item  alius  14  Febr.  officio  presbyter,  laurea 
martyr  idaue  Alexandriae  Forte  nic  ipse  noster, 
qui  in  Sc^rthiapud  Alexandriara  vixit.  Ruffin.,libro 
II  Hist.^  cap.  8,  Scyrionera  raonachura  habet  in  Ape- 
liote  suo  tempore  monachum. 

Ad  hanc  senura  praedictionera  respicit,  ut  opinor, 
Theodorus  Alexandrinus  abbas  apucf  Sophroniura  in 
PratoSpirit.,  cap.  54  :  i  Veniraus,  inquitSophronius, 
postea  Thereraithem  ad  abbatem  Theodorum  Alex 


(10)  Levitionem.]  Ita  Mss.  et  Pansiensis  editio. 
Editi  quidam  lebctonem^  alii  lebitonem.  Vario  modo 
nomen  hoc  GraBcis  scriptum  et  elatum,  unde  et  in 
Latino  diversitas.  Vide  Onoraasticon. 

({\)InRaythum.,ubisunt  Lxx  arbores  palmtnym.] 
Menologiura  14  januarii,  de  Martyribus  43  in  Raitho : 
«  Ubi  sunt  xii  fontes  et  lxx  arbores  palmarum,  » 
quaB  in  Men«is  ita  Grajce  habentur.  In  sacris  Litte- 
ns  palmarum  harum  mentio  est  Exodi  xv,  quo  allu- 
ditdivus  Hieronymus,  epist.  4,  ad  Rusticum :  t  Et 
inter  palmarum  arbores  niyrrhaB  araaritudo  raonstra- 
ta  est.  » 

(12)  3/aoarto.lFrater  Joannes  Maria  Brasichellen- 
sis,  qui  supra,  hic  notat  :  Circumspecte  lege  hanc 
de  cranio  a  Macario  reperto  narrationem ;  nam  quod 
cum  placitis  theologiae  haud  recte  cohaereat,  at  apo- 
crypha  a  multis  rejicitur.  Vide  Bellarminum,  libro 
n  de  Purgatorio,  cap.  18.  Sed  eamdem  explicat 
sanctus  Thoraas  in  iv  Sent.,  dist.  45,  q.  2,  art.  2,  ad 


andrinum.  Aitque  nobis  senex .  Filioli,  multara  re-Div.  Consule  Sixtum  Senens.,  annot.  4o,  lib.  v  Bibl. 
vera  perdiderunt  Scythiotae  monachi  juxta  senum     Hactenus  ille. 


praedictionem.  Credite  enim  mihi,  filii,  quia  magna 
erat  charitas  apud  Scythiotas,  magna  abstinentia, 
magna  discretio. 

(6)  Metere  cum  eo  septcm  7iomina.]Q\idc  haec  mmi- 
na,  non  satis  capio.  Si  GraBCus  adessct  textus,  forte 
lucera  aliquam  afTerret.  Apud  Pelagiura  libello  xvii, 
num.  20  :  <  Susceperunt  ccrtum  spatium  sexaginta 
modiorura,  quod  meterent.  »  Apud  Ruffinura  , 
supra  lib.  ii,  cap.  18,  in  Serapione:  c  Atquc  ex  ea 

aercede  octogenos  unusauisquc  modios  frumenti 
^  us  minus  conquireret>  Nondum  tamen  ex  his  li- 
quet;  quid  sint  nomina,  Suggerebat  Petrus  Laiisse- 


Historiara  hanc  de  cranio  citat  ex  1.  iv  Vitarum 
Patrum  Dionysius  Carthusianus,  libello  de  quatuor 
novissimis,  art.  52.  Breviate  tamen,  omittens  ea 
quae  hic  dicuntur  de  relaxatione  poenarum  damna- 
torura,  credo,  quod  rera  cara  inter  scholasticos  vi- 
deret  maxiraecontroversam,  dum  quisque  rera  hanc 
interpretari  conatur. 

Bellarminus,  tomo  II,  controv.  3, 1.  ii,  dc  Purga- 
torio,  cap.  18,  existimavit  cara  rem  reperiri  apud 
solum  Damascenum,  oratione  de  Defunctis;  et  quia 
iile  ex  Palladii  historia  Lausiaca  citat,  in  qua  nunc 
non  exstat,  existimavit  rem  falsam  et  apocrypham* 


i023 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VI. 


1024 


Sed  mentio  ems  rei  in  Menaeis  Graecorara,  i9  Ja- A 
nuarii,S#3  et  hoc  loco  apud  Pelagiura,et  supra  apud 
RufQnum  libro  iii,  num.  172,  et  apud  Joannem  Da- 
mascenura,  libro  de  iis  qui  in  fide  dormierunt,  ubi 
ita  hanc  Macarii  historiam  Graece  narrat  :  IIpo;  to 
frjpov  Y*p  xpav^ov  ruOdjxEVo;  mo\  twv  x£xot[ji7][jL^v(uv,  |X£- 
(xaOrjxev  aravra.  Eiia  npo^  toutw,  ou^^roTe  to^vuv  Tiva 
7tapa{xu0i'av  eOpi^xeTai  •  i^v  yip  6  5^10;  auvijOw?  izoiCiy 
(iTzkp  Twv  xexoi(X7j(x^va>v  euy  a;,  xai  •pwvai  ey^eTO  ei  apa 
7:po5  ovTjaiv  j^vovTai  •  touto  Srj  PouXrjOels  6  <^0<6^\j'/0i 
e7:i8e/5aa0at  Kuptos,  xai  tov  lauToS  nXrjpo^opetoOat  Oe- 
pdei:ovTa,  tw  EupotvO^vTt  xpavfco  Xoyov  aXi^Oeta?  evc-veu- 
oev.  'Che,  ^rjaiv,  unkp  Ttiiv  vexpwv  Ta;  SeTJaei;  rpoa^^pet?, 
TOTe  7:apa;xu0^a;  (xtxpa;  ataOavo[xeOa  :  Macaiius  ex 
cranio  arido  sciscitando  de  defunctis  plcraquc  edi- 
dicit.  Et  quia  faciebat  pro  consuetudine  sua  pro 
defunctis  preces,  scireque  desiderabat,  nunquid  illis 
prodessent,  et  an  consolatio  eis  i  ide  proveniret ; 
Deus  animarum  amator,  volens  hoc  servo  suo  plu- 
ribus  et  certis  argumentis  patefacere,  cranio,  quod  B 
exaruerat,  verbum  veritatismspiravit.  Prorupitenim 
cranium  in  ha^c  verba  :  c  Quando  pro  mortuis  offers 
preces,  consolatiunculam  sentimus.  » 

Quare  interpretatio  aliqua  quaerenda.  Quara  vide 
apud  divum  Thoraam  in  iv,  d.  45,  art.  !2,  q.  V.,  qui 
ait,  damnatosrecipere  non  veiam  aliquam  poenarum 
raitigationem,  sed  solum  inane  et  fallax  aliquod  gau- 
dium;  quod  nimirum  videant  se  habere  socios  in 

Soenis,  quale  est  gaudium  daemonura.  cufti  aliquem 
ecipiunt.  Ibidem  divus  Thomas  refutat  variorum 
scholasticorum  interpretationes  hujusce  loci.  Certe 
cum  veteres  scholastici  in  rei  hujus  explicatione  la- 
boraverint,  non  habuere  eam  pro  apociT^pha. 

(13)  Adciviialem  Atheniensium  ]Idem  occurritsu- 
pra,  ad  iibrum  cxi,  n.  84.  Gregorius  Nazianzenus, 
oratione  in  laudemBasiliiritum  describit  quotirones 
accedentes  Athenas  excipiebantur :  'E7:ei  o'  av  ouv  ti 
e^ctOT^  T(3v  vewv,  xai  ev  xepai  y^vTjTat  tcjv  eydvTwv,  yi- 
veTat  ^l  f]  PtaoOei^  ^  Ixcov,  vdfxo^  ouTdc  eaTtv  auTot( 
'ATTtxds,  xai  7cat5ta  07:0^87)  au(x|xtxTo;.  IIpwTOV  ixev  fev-  G 
«YC^^^fti  7:apa  Ttvt  twv  TcpoetXr^^OTcov,  ^  ^tT.wv,  r^  au-fft- 
vwv,  ^  Twv  ex  Tf!5  auT^;  naTp^So;,  ^  tcov  ^aot  nepiTTol 
Ta  ao^taTtxa  xa\  ^^poaaYcufOi  tcj5v  Xr|(x(xaTcov,  x^vTeuOev 
(xdeXtOTa  8ta  Tt^xij?  exe^voi;  •  ejcei  xai  touto  (xiaOd?  eaTtv 
auToT;  tcov  axouBaaTcov  Tuyyavetv.  "EicetTa  epeayeXet- 
Tat  Tcapa  tou  pouXo(xevou  TcavTd;  *  pouXeTat  8i  auToTj  ot- 
(xai  Tovco,  Tcov  v6r,Xu8cov  auaT^etv  to  qppdvrjixa  xal  u7:d 
y^etpa  a^cov  a7c'  apy  fj;  ayetv.  'EpeayeXetTat  8e  7capa  (xlv 
Toiv  OpaouTcpov,  icapa  ol  tcov  XoftxcoTepov,  o;:co{  av 
ttYpotxfat  fj  aaTetdTTjTO?  Ey^r).  Kai  to  7:paYtxa  to!?  ixiv 
oYvoouat,  Vav  ^o6epdv  xai  av7j(xepov,  Tot^  2e  7:poei8oat, 
xal  (xaXa  f^Bu  xat  ^tXavOpcoTcov  •  7cXe{cov  Yap  eaTtv  f)  ev- 
^^^i^it  7)  To  epfov  Tcov  a7cetXou(x^vcov.  ''ETceiTa  7:o(x7:euei 
8ta  TTj;  otYOpa;  cTcl  to  XouTpdv  TCpoayd^xevo;*  f)  7:o|x7CT)  M' 
SiaTdt^avre;  4auT0U5  aT0ty^T)8dv  xaTa  aul^uy^av  ex  8ta- 
OT7f(xaT0(,  ol  TeXouvTe?  tco  v^a>  ttjv  TCpdoBov,  67ci  to  Xou- 
Tpdv  7:po7:^(x7:ouatv  •  67:et8*  av  81  7:XT)ata|^coai,  PotJ  tb 
7:oXX^  xai  e^aX(xotat  ypciS(xevoi,  xaOdtTcep  evOouatcovTe^ 
(xeXeuet  8i  f)  ^on,  (x^  7cpo6a{vetv,  ocXX'  laTaaOat,  co;  tou  *v 
XouTpou  a^as  ou  7capfli8ey^O(x6vou)  xa\  Si[La  tcov  Oupoiv 
apaaao(x^vcov,  7caTdiyco  Tdv  v^ov  ^o^TjaavTe?,  etTa  tt)v  eTa- 
080V  ^uify^copT^aavTe?,  oCtco;  t[8t)  tt)v  eXeuOep^av  8t8da- 
atv,  6[xdTt(xov  ex  tou  XouTpou  xai  d>(  auTcov  eva  8ey  d(xe- 


voi.  Ka\  TouTd  eartv  «utoT;  ttJ;  TcXcuTfS;  td  TcpTrvdTCfltTOv. 

f)     TayyOTT)     TCOV     XUTCOUVTCOV     flCTCaXXflTjflJ     X«\  .XOTfl^UOt;  : 

c  Cum  autem  juvenis  quispiam  accesserit,  atque  in 
eorum  a  quibus  captus  est  manus  et  potestatem  ve- 
nerit  (venit  autem  vel  sponte,  vel  coactus),  tum  vero 
Attica  ha^c  illis  consuetudo  est  ludusque  rei  seris 
adraistus.  Priraura  apud  eorura  aliquem,  qui  priores 
ipsum  arripuerint,hospitio  accipitur,  vei  amicorum, 
vel  piopinquorum,  vel  qui  ejusdem  sunt  patriae,  vel 
qui  sopnistices  artem  apprime  callent,  ac  lucra  ma- 
gistris  conciliant,  eoque  nomine  apud  eos  in  summo 
honore  ac  pretio  sunt,  quandoquidem  illis  mercedis 
loco  est  habere  qui  ipsorum  commodis  studeant. 
Deinde  a  quolibet  cavillis  lacessitur :  quod  quidem, 
ni  lallor,  eo  iaciunt,  ut  novitiorum  aniraos  contra- 
hant,  atque  a  principio  ipsos  in  potestatem  redi^nt. 
Lacessitur  autem  ab  aliis  audaaus,ab  aliis  eruditius, 
prout  ille  vel  rusticis  et  ineptis  est  moribus,  vel  ur- 
oanitate  praeditus.  Atque  id  ignaris  quidem  horren- 
dum  valde  et  inhumanum  videtur,  iis  autem  perquam 
jucundum  et  suave,  qui  hoc  prius  norunt.  Amplior 
enim  est  baec  minarum  ostentatio,  quara  res  ipsa. 
Tum  per  forum  ad  baineum  cum  pompa  deducitur. 
Porapa  autem  hoc  raodo  se  habet.  Qui  deducendi 
juvenis  munere  funguntur,  ordine  coiiocati,  atque 
a^quis  spatiis  distincti,bini  eum  ad  balneum  antece- 
dunt.  Cum  autem  propius  accesserint,  quasi  fanatico 
furore  correpti,clamorem  ingentem  cum  saltitatione 
tollentes  (hic  autem  clamor,  ne  ulterius  progredian- 
tur,  vetat,  sed  ut  insistant,  tanquam  eos  balneiini 
minime  admittat)  simulque  pulsatis  januis,  cum  per 
strepitum  juveni  metura  mcusserint,  postea  concesso 
ingressu,  itaderaum  eum  in  libertatem  asserunt,  at- 

aue  a  balneo  redeuntem  deinceps  ut  sequalem  ac  so* 
alem  accipiunt.  Atque  hoc  ipsis  est  totius  huiusce 
caeremonias  jucundissimum,  nirairura  ab  his  qui  mo- 
lestiam  exhibent  quamprimura  liberari.*  Atque  hinc 
iluxisse  videtur  mos  quarumdam  Academiaruro,  quo 
lirones  e  tnvialibus  scholisad  publicaAcademiarum 
gymnasiaaccedentes  probantur,  exercentur^etdedo- 
lantur,  uti  fit  Coloniae,  Basileae,  et  in  aliis  aliquot 
Gei  maniae  Academiis ;  quam  Beanorum  deposiiionem 
vocant.  Alibi  dicuntur  pupillatuexui.  VideAntoniom 
Posseviuum  nostrum,  libro  i  Bibliothecae  select», 
cap.  19;  Jacobum  Pontanum  nostrum,  volumine  1 
Dialogorum  Latinitatis,  progymnasm.  84;  Jacobum 
Middendorpium,  libro  i  de  Academiis,  cap  46. 

(14)  Meus  codex^  Socrates,  libro  iv,  c.  18,  juxta 
Latinura  textum  hoc  Antonii  apophthegma  ita  ez 
Evagrii  Practico  seu  Monacho  atat  :  'Avtov^co  xpo9- 
r^XOc  Tt;  Tcov  TdTe  ao^cov,  xai  IIco;  SiaxapTepcT^,  cirev, 
co  7:aTep,  t^(  ex  tcov  ^tSX^cov  napouxuO^a;  eoTeprijiivo; ; 
Td  e(xdv  ptSX^ov,  e(fi)  6  *AvTcovt05,  <o  ^iXdaofe,  V^uot^ 
Tcov  feYOvoTcov  eoTi,  xat  rapeaTiv  OTe  PouXo(xai  tou?  Xd- 
you;  avaYtvciSaxetv  tou;  tou  06ou  :  «  Cuidam  ex  eorum 
nuracro  qui  id  temporis  sapientes  sunthabiti,  ad  An- 
toniura  illura  justura  accedenti,  quaerentique  quo 

gacto  vitara  posset  sustentare,  solatio  illo  quod  ex 
bris  capi  solet  orbatus,  respondit  :  Meus  iiber,  0 
philosopne,  est  natura  rerum  a  I)eo  conditarum, 
quae,  quotiescumquc  animo  lubitum  sit  meo,  libit» 
ipsius  Dei  ad  legendum  suppeditat.  »  Ita  solemne 
sanctis  viris  in  creaturis  Deum  iegere. 


DE  YITIS  PATRUM 

LIBER  SEPTIMUS, 


SIVE 


VERBA  SENIORUM 

AUCTORE  GRyEGO  INCERTO, 

INTERPRETE  PASCHASIO  S.  R.  E.  DIACONO, 


PRiELUDIUM. 


Nihil  habeo  quod  buic  libro  praemittani,  praeter  jam  dicta  in  prolegomeno  generali  9,  ubi  diximus 
aactorem  esse  graecum  incertum,  quem  nondum  vidi  a  quoquam  proditum;  et  Prolegomeno  14,  ubide  Pa« 
schasio  interprete  inquisivimus. 


Pr0l001tJ$. 


Boraino  venerabili  patri  Martino  presbytero  et  abbati  Paschasius. 

Vitas  Patrum  Gra^corum  (ut  caetera)  facundia  studiose  conscriptas,  jussusm  te,  sanctissime  pater,  in  La- 
tinam  transferre  sermonem,  in  insolito,  si  Hcuisset,  opererenuissem.  Xeque  enimunquam  quid  scribi,  vel 
legi,  velexcudl  potest,  ingenio  aut  conscientia  cordisprohibente.  Scire  cnim  mequod  nihil  sciam,  non  audeo 
dioere,  ne  verbum  hoc  sapientissimo  Socrati  surripiam.  Sed  quia  tua  pariter  necesse  est  jussioneutar,  non 
gloriabor  ingenio ;  sed  fidem  quam  tibi  debeo  etiam  in  opere  injuncto  praestabo.  Verum  quiaeloquentium 
Tiroram  libri  sunt  plurimi  si*.rmone  Latino  conscripti,  quorum  lectionis  expertum  esse  te  etiam  astraente 
teMificDr,  si  quid  de  illis  aut  hic  insertum  forte  repereris,  tfOS  ut  minus  eleganter  expressum,  ne  men 
calpse  deputetur,  exoro  ;  quia  sicut  in  dato  mihi  Codice  reperi  ea  scripta,  sic  transtuli,  licet  necea  studiose 
possp  me  proferre  profitcor.  Unde  restat  ut  quod  te  jubente  ccepi,  te  orante  perficiam  :  quse  tamen  si  scri- 
benda  decreveris,  uttuopolire  sermone  digneris,  exposco.  Neque  enim  mihi  liquebit  quaedamplacuissetibi, 
si  non  et  aliqua  displicuisse  cognoverim. 


YERBA  SErSIORUM. 


CAPUT  PRIMUM. 
Contra  gastrim&rgiam  devincendam  et  desideria  gulx, 

1 .  Quidam  frater,  quemadmodum  in  cella  propria 
degerc  deberet,  abba^m  Sisoium  requisivit  (Ru/f.y 
l.  iir,  n.  41).  Cui  respondit  abbas  Sisoi  :  Comede, 
inquit.  panem  tuum,  et  salem,  et  non  sit  tibi  neces- 
sitas  aliquid  excoquendi,  aut  longius  evngandi. 

Alteri  quoque  idem  requircnti,  respondit  Daniel 
propheta,  cum  dixit :  Panem  desiderioram  non  co- 
medi  (Dan.  x). 

2«  Dizit  onus  senex  ad  altenim  senem  habentem 


Acharitatem,  et  suscipientem  tam  monachos  maltos 
quam  saecuiares  :  Lucerna  quidem  roultis  lucet, 
rostram  tamen  proprium  incendit  {Append.  Pallad.^ 
c.  20,  n,  9). 

3.  Di3dt  unus  ex  Patribus  :  Quia  invenitur  homo 
multum  comedens,  et  adhuc  esuriens,  continens  se ; 
alter  autem  comedit  param,  etsatiatur(Ati/f.,  /.  ni, 
n.  48 ;  Pclag.,  libclL  x,  n.  99).  Qui  autem  multum 
coiiiedit  et  adhuc  esuriens  continet  se,  migorem 
mercedem  habet,  quam  ille  qui  param  oomedit,  et 
satiator. 


1027 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VII. 


1028 


4.  Dixit  quidam  senex  :  Ne  qaod  desideraveris,  A  Quem  cura  vidissent  fratres  a  longe,  Mressi  sDot 


aliquandomanduces :  comede  autem  quod  transmis- 
sum  tibi  fuerit  a  Domino,  et  gratias  age  (Ru/f., 
l.  III,  n.  49.) 

5.Quidam  frater  impugnabatur a spiritu  blasphe- 
miac,  et  erubescebat  dicerc ;  et  quoscunque  audisset 
magnos  senes,pergebat  ad  eos  ut  illis  declararet ;  et 
mox  ut  perttnit,  erubescebat  dicere  (Ru/f.,  L  iii, 
71.  57).  Cum  tamen  frequenter  ad  abbatem  Pime- 
nium  veniret,vidit  eum  senexhabentem  cogitationes, 
ct  dixit  ei  :  Ecce  frequenter  venis  ad  me  habens 
cogitationes,et  sic  iterum  remeas  tristis,  tecum  illas 
portans  :  dic  ergo,  fili  mi,  quid  est  quod  habes  ?  At 
illd  dixit :  In  blaspbemia  impugnat  me  diabolus,  et 
erubesco  dicere.  Et  mox  ut  aperuit  causan),  levior 


obviam  ei ;  et  unusquisque  spcrans  quod  apud  le 
maneret,  praparabat  se.  Et  ille  requirens  celiam 
Theopisti,  ad  eum  profectus  est.  Cumque  cum  gao- 
dioillum  suscepisset,  et  essent  uterque  soli,  dicitei 
abbas  Macarius  :  Quemadmodum  tecum  est,  frater? 
At  ille  respondit :  Interim  orationibus  tuis  bene  e«t 
£t  scnex  ait :  Non  te  impugnantSOBcogitationes? 
At  ille  ait  :  Interea  bene  sum.  Erubescebat  enim 
dicere.  Et  dicit  ei  senex  :  Ecce  quot  annis  sum  ia 
solitudine,  et  ab  omnibus  honoror ;  et  in  liac  setate, 
cum  sim  senex,  molestae  sunt  mihi  cogitationes.Res- 
pondit  Theopistus,  et  ait :  Crede,  abba,  quoniam  et 
mihi.  Tunc  senex  singuias  cogitationes  quasi  se  im- 
pugnantes  fingebat,  usquequo  confitereturilli  totum 


ejus  impugnatio  apparuit.  Et  dixit  ei  senex  :  Ne  BTheopistus.  Post  hajc  dixit  senex  :  Quemadmodom 
contristeris,  fili :  quando  enim  ha}c  cogitatio  advenit,    jejunas?  At  ille  dixit :  Usque  ad  nonam.  Dicit  ei  se- 

ii%n    m    ITnxx    l^nA  Mniinn    rvmiA  Mnm    !>  n1->n<-k    .   V.1  A  ftnVt  mrw  «n     ^im  IIOV    *     1  AllinO   HorxiA  a^  •.amm.,._^_         .a      J  _     T7 |.  ■ 


dic  :  Ego  hac  causa  opus  non  habeo  :  blasphemia  tua 
super  tesit,  Satanas.  Hanc  enim  causam  anima  non 
vult  :  quamcunque  causam  anima  noluerit,  non  diu 
permanebit.  Et  ita  frater  iUe  discessit. 

6.  Dixit  abbas  Moyses  :  Per  has  quatuor  res  pol- 
lutionis  passio  gignitur  :  per  abundantiam  escae  et 
potus,  et  satietatem  somni,  per  otium  et  jocum,  et 
ornatis  vestibus  incedendo  (liu/f.^  L  iii,  n.  58). 

7.  Idem  dixit :  Corporeaemultac  sunt  passiones.  Et 
^dicit  ei  frater :  Et  quae  sunt,  abba?  At  iUe  respon- 
dit :  Quia  Paulus  apostolus  dicit :  Fomicatio  et  im- 
munditia,  vel  omnis  cupiditas  nec  nominetur  in  vo- 
bis,  sicut  decet  sanctos  (Ephes,  v) ;  visus  quoque  et 
fiducia  frequenterad  praelium  veniunt. 

8.  Abbas  Macarius  reterebat  quod  cum  maneretin 
illa  solitudine  ubi  solus  residebat  (Ru/f.^  lib.  iii, 
n.  61 ;  Pelag.,  libell.  xviii,  num.  9),  inferius  autem 

§  fuit  altera  solitudo,  quae  plena  erat  multis  fratribus, 
sero  per  viam  circumspiciens,  vidit  daemonem  ve- 
nientem  in  figura  hominis  vestitum  line&  tunica 
pmforata;  et  per  singula  foramina  vasa  parva  pen- 
debant,  et  dixit  ei  senex  :  Quo  vadis,  maiigne?  Et 
respondit  ei  :  Vado  commonerc  fratres  qui  sunt  in- 
ferius.  Aitsencx  :  Et  propter  quid  tot  vascula  tecum 
fers  ?  At  ille  dixit :  Oustum  fero  fratribus;  et  ideo 
tanta  fero,ut  si  unum  non  placuerit,porrigam  aliud; 
quod  siet  iUud  displicuerit,  ostendam  aliud ;  et  sic 
fieri  non  potest,  nisi  unum  aliquid  ex  illis  placeat 


nex:  Jejunausqueadvesperam,  et  de  Evangeiio  vel 
de  aUis  Scripturis,  sine  cessatione  semper  aliqoid 
meditare  :  et  quoties  tibi  aliqua  cogitatio  supenc- 
nerit,  nunquam  deorsum  aspicias,  sed  sursum  ocolos 
cordis  intende.  et  mox  Dominus  adjutor  tibi  erit.  Et 
ita  discessit  ad  propriam  solitudinem.  Et  dum  in- 
sisteret  orationi,  circumspiciens  viam,  itenim  vidit 
daemonem  eumdem,  et  requirit  eum  :  Quo  vadis?At 
iUi  simili  modo,  fratres  commonere,  respondit.  Com 
autem  reverteretur,  interrogavit  eiimsenex  :  Quem- 
admodum  nunc  se  habent  firatres  ?  At  iUe  dixit : 
Male,  quoniam  omnes  agrestes  efiecti  sunt,  et  quod 
de  omnibus  pejus  est,  unum  quem  habui  amicum 
C  obedientem  mihi,  et  ipse  nescio  unde  conversus, 
omnibus  asperior  est;  etjuravi  me  non  calcaturum 
iUum  locum,  nisi  post  multum  tempus.  Et  hsec  di- 
cens,  discessit. 

9.  Interrogavit  quidam  firatcr  super  cogitaUones 
suas  abbatem  Pimenium.  Et  respondit  senex  :  Mo- 
nachus  si  ventrem,  et  luxuriam,  et  linguam  renuerit, 
etvagationem  non  fuerit  sectatus,  confido  quia  non 
morietur,  sedvivetinperpetuum(/?w/f.,  /.  in,w.  62; 
Pelag.,  libell.  v,  n.  9). 

10.  Duo  fratres  ad  abbatem  Eliam  venenint,  im- 
pugnati  acogitationibus(/?ti/f.  /.  iu,  n.  64).£tvidens 
eos  senex,  quod  corpulenti  essent,  tanquam  ad  dis- 
cipulum  suum  subridens,  dixit :  Vere,  frater,  ego 
erubesco  pro  te,  quia  sic  in  sagina  nutristi  corpus 


eis.  Et  haec  dicens,  discessit.  Permansit  autem  se-  Dtuum :  quiaesca  vermium  sumus,  cum  profitearis  te 


nex  in  eodem  loco,  iterum  per  viam  circumspiciens, 
usquequo  daemon  rediret  et  cognosccret  quae  indi- 
caret.  Et  cum  rediret,  dixit  ei  :  Salvus  sis.  At  ille 
respondit :  Quid  mihi  istud  verbum,  quia  omnes 
milii  contrarii  facti  sunt,  et  nuUus  consUiis  meis  ac- 
quicscit?  Dixit  ei  senex  :  Ergo  neminem  ibi  habes 
amicum  ?  At  iUe  respondit :  Unum  habeo  amicum, 
ipse  mihi  consentit.  Et  quoties  viderit  me  huc  atque 
Uluc,  cito  convertitur  ad  me  velut  ventus.  Cumque 
nomen  ejus  ab  eo  requisivitj  dixit :  Quia  Theopistus 
[Ruf/in.<,  Theoperaptus;  /^e/o^.,  Theoctistus]  dici- 
tur.  Et  mox  evanuit.  Exsurgens  itaque  coniestim 
abbas  Macarius,  descendit  ad  inferiorem  eremum. 


esse  monachum ;  pallor  enimcum  hnmilitate,  et  ma- 
cies,  decus  est  monachi.  Item  dixit :  Quia  monachus 
edens  multum,  et  operans  multum,  non  confidat ; 
qui  autem  parum  edit,  etiam  si  panun  operetur, 
confidat  et  agat  viriliter. 

CAPUT  II. 
Contraphilargyriam^  etde  perfecta  abrenuntiatione, 
1.  Quidam  juvenis  volebat  abrenuntiare  mundo 
(Ru/f.  /.iii,  n.  67;  Pelag.,  libell.  xiv,  n.  4),  et  fre- 
quenter  eum  egressum  de  domo  sua  revocabant  co- 
gitationes  involventes  plurimis  negotiis ;  erat  enim 
dives  valde.  Uno  die  egresso  eo,  hostes  immundi 
circumdederunt  eum,  et  multom  pulverem  ezcita- 


4029 


verba:  seniorum. 


1030 


vernntante  illnm.  Ille  vero  confestim  exspolians  se  A  compunctus,  et  agens  poBnitentiam,  fiictus  est  et 


et  jactans  vestimenta  sua,  currebat  nudus  ad  mona- 
sterinm.  Declaravit  autem  Deus  uni  seni,  dicens  : 
Sui^ge,  et  suscipe  athletam  meum.  Surgens  ergo 
senex,  obviavit  illi  nudo ;  et  cognoscens  causam, 
admiratus  est,  et  dedit  illi  habitum  monachalem. 
Quando  autem  aliqui  veniebant  ad  senem  requirere 
de  cogitationibus  variis,  instruebat  eos  de  abrenun- 
tiatione  mundana.  et  dicebat :  Illum  fratrem  requi- 
rite,  qui  nec  indumenta  sui  corporis  seryavit,  quia 
ego  ad  mensuram  renuntiationis  istius  n^cdum  per- 
veni. 

2.  Dicebat  autem  Paulus  abbas  Galata :  Si  aliquas 
res  voluerit  monachus  in  cella  sua  habere  praeter 
eas  sine  quibus  non  potest  vivere,  frequenter  cogi- 
tur  e  cella  egredi,  et  ita  a  dsemonibus  pncvaricatur  B 
acdecipitur(Aii#.,/.ni,n.  72).  Hicautem  ipsePaulus 
in  una  quadragesima  cum  sextario  lentis  et  parvo 
vasculo  aquae  perduravit,  et  unam  mattulam  faciens, 
eamdem  texebat  et  retexebat,  ne  tantummodo  foras 
exiret. 

3.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  :  Fac, 
abba.  charitatem,  et  dic  mihi  sermonem,  quid  de- 
beara  in  juventute  congregare,  ut  habeam  illud  in 
senectute.  Respondit  senex  :  Aut  Christum  adipi- 
scere,  et  cogita  de  te ;  aut  certe  pecuniam,ne  men- 
dices  ;  ergo  tuum  est  eligere  aut  Dominum  Deum, 
aut  mammonam. 

4.  Frequenter  abbas  Agathon  suum  discipulum 
comm^cbat,  dicens  :  Ne  aliquando  tale  aliquid  tibi 


ipse  strenuus  monachus,ex  actibus  suis  quos  vidit. 

CAPUT IV. 
Quod  toleraniia  paupertatis  in  requiem  ducit, 

1.  Dicebat  unus  ex  senibus :  Nihil  invenimus  scri- 
ptum  de  Lazaro  illo  paupere  quod  aliquam  virtutem 
fecisset ;  nisi  hoc  tantum,  quia  nunquam  adversus 
divitem  murmuravit,  quamvis  illi  nuUam  misericor- 
diam  faceret ;  sed  cum  gratiarum  actione  portavit 
laborera  paupertatis  suaB,ideoque  in  sinum  Abrahae 
susceptus  est. 

2.  Item  dixit:  Quia  non  oportet  quemquam  cogi- 
tare,  nisi  de  timore  Dei.  Nam  etsi  coactus  fueritde 
corporall  necessitate  esse  sollicitus,  nunquam  cogi- 
tet  de  ea  ante  tempus. 

CAPUT  V. 
De  reprimenda  avaritia, 

i.AbbasSilvanus  dum  modicum discessit  a  cella, 
discipulus  suus  Zacharias  cum  illis  fratribus  sepem 
horti  amovit,  et  fecit  hortum  majorem.  Quod  post- 
quam  regressus  senex  agnovit,  tulit  melotem  suam 
ut  discederet.  At  illi  projicientes  se  ad  pedes  ejus, 
propter  quid  hoc  faceret,  ut  indicaret,  postulabant. 
Tunc  senex  ait  :  Non  ingredior,  inquit,  in  cellam 
hanc,  nisi  sepes  fuerit  in  locum  suum  revocata.Quo 
mox  facto  ita  regressus  est. 

2.  Quidam  frater  requisivit  senem,  dicens  :  Si 
mihi  debet  paucos  nummos  frater,  jubes  ut  repelam 
eos  (flu^.,  /.  m,  n,  170)  ?  Cui  senex  :  Semel  tan- 
tummodo  ilii  dic  cum   humilitate.  At  ille  dixit : 


acquiras,  quod  fratri  te  petenti  dare  pigeat,  et  per  C  Quod  si  semel  dixero,  et  nihil  mihi  dederit,  quid  fa- 


hoc  inveniaris  mandata  Dei  transgrediens.Qui  petit, 
da  ei ;  et  volenti  a  te  mutuari,  ne  avertaris(Ltic^vi). 

CAPUT  III. 
Nihil  dolendum  monacho^  si  quid  perdiderit  aut 

amiserit, 

1 .  Abbas  Macarius  dum  esset  in  ^Egypto,  et  egres- 
su8  fuif:<«et  de  cella  sua,  regressus  invenit  quemdam 
latronem  furantem  id  quod  in  cella  sua  haberet 
(Rulf,y  l.  III,  num.  73;  Pelag.^  Itbell.  xvi,  n.  6). 
Stetit  ergo  etipsetanquamperegrinus,  etcarricavit 
animal  cura  illo ;  et  cura  raagna  patientia  deduxit 
eura,  dicens  :  Nil  intuliraus  in  hunc  mundura  (/ 
Tim,  VI) :  Dorainus  dedit,Dorainus  abstulit,  sicut  illi 
placuit,  ita  factura  est,  benedictus  Dominus  in  ora- 
nibus. 

2.  Quidara  frater  vicinus  cujusdara  magni  senis, 
occulte  ingrediebatur  cellam  ejus  ;  et  quidquid  ha- 
bebat  senex,  furabatur  (Ruff,^  l,  ni,  n.  74  ;  Pelag,^ 
lihell.  XVI,  n.  19).  Cura  autera  videret  senex,  non 
illura  arguebat,  sed  araplius  operabatur,  dicens  : 
Puto,  AA9  frater  ille  necessarius  est.Habebat  ergo 
senex  gran^era  tribulationera  ex  penuria  pnnis.Cum 
autem  raoriturus  esset,  et  circumdedissent  eura  iili 
fratres,  ille  cura  vidisset  illura  fratrera  qui  solebat 
iili  furari,  dicit  ei  :  Accede  huc  ad  rae,  frater.  Et 
apprehendens  raanus  ejus,  osculatus  est  eas,dicens: 
Oratiasago  manibus  istius  fratris,quiapropt6r  eum 
arbkror  me  iturura  inregnum  cceiorum.  Ille  autem 


ciara  ?  Tunc  senex  ait  :  Ulterius  ei  nibil  dicas.  At 
ille  iterum  ait :  Et  quid  faciam,  quia  non  possum 
vincere  cogitationem  meam,  nisi  fuero  illi  importu- 
nus  ?  Dicit  ei  sencx  :  Diraitte  cogitationes  tuas,  tan- 
turaraodo  fratrera  tuura  ne  contristeris,  qui  mona-* 
chus  es. 

S.AbbasAgathon  volentibus  emereopera  manuum 
suarum,  cura  requie  vendebat :  pretiura  autera  erat, 
cribri  quidera  nurami  centura  ;  sportellae  vero,  du- 
centiquinquaginta ;  etvolentibus  coraparare  dicebat 
pretiura,  et  quidquid  illi  dedissent,  suscipiebat  ta- 
cens,nec  aliquando  dinuraerans.Dicebat  enira:  Quid 
mihi  prodestconcertarecuraillis,  utillipeccentfor- 
sitan  jurantes,  et  quando  superfuerint  nummi,  ero- 
Dgem  illos  fratribus  ?  Sed  quia  Deus  nonvult  hujusce- 
raodi  eleeraosynam  a  me,  neque  illi  placet  ut  ali- 
quera  perraittara  in  sacrificando  peccare.  Et  dum 
illi  frater  diceret :  Et  panis  in  cellara  unde  venturus 
est?  dixit  ei :  Quid  enira  panis  horainum  in  cella? 

CAPUT  VI. 
Contra  iram^  et  de  origine  irx, 

1.  Dixit  quidam  ex  sanctis  Patribus  {Ruff.y  L  lli, 
n.  76)  :  Ira  per  hos  quatuor  actus  exsurgit,  propter 
cupiditatem  avaritiaB  dandi  et  accipiendi,resque  alie- 
nas  rapiendi,  et  si  quis  propriam  sententiam  amans 
defendit;  et  si  quis  se  vult  honoribus  esse  dignura; 
ct  si  quis  doctorera  se  esse  vult,  plus  oranibus  sa- 
pientem  se  esse  sperans.  Ira  etiam  per  hsec  qoatuor 


1091 


DE  VmS  PATRUM  UBER  VII. 


\m 


humanos  sensns  obscurat,  si  odio  habuerit  homo  A  respondit :  Satisfac  cogitationi  tns,  qaoniam  frater 


proximum  suum,  aut  si  pro  nihilo  habuerit,  aut  si 
inviderit  illi,  aut  si  detractaverit  de  eo.  Ad  hoc  san- 
ctum  Joannem  evangelistam  ostendam  auctorem  : 
Qui  odit,  inquit,  fratrem  suum,  in  tenebris  est,  et  ne- 
sdt  quo  eat,  et  manetinmorte  (IJoan.  ii).  Passionis 
autem  hujus  retributio  quatuor  modos  habet :  pri- 
mum  ex  corde,  secundum  ex  facie,  tertium  ex  lin- 
gua,  quartum  ex  facto.Si  quis  ergo  potuerit  ita  por- 
tare  malum,  ut  non  ingrediaturin  corde,nonperve- 
nit  usque  ad  faciem.  Si  autem  venerit  in  faciem, 
custodiat  linguam  suam,  ne  loquatur  illud.  Quod  si 
locutus  fuerit,  vel  hoc  custodiat,  ne  reddat  in  facto, 
sed  mox  abscidat  a  corde.  Tres  enim  gradus  sunt 
hominum  in  passione  ir».  Nam  qui  nulli  voluntarie 


non  vult  te  injuriari,  sed  peccata  tua  submittont  il- 
lum.Nam  in  omni  tentatione  quae  tibi  contigerit,  per 
omnia  ne  arguas  eum  ;  nisi  tantummodo  dic  :  Quia 
propter  peccata  mea  contingunt  mihi  heec. 

3.  Dicebat  frequenter  abbas  Pimenius  :  Malitia 
nunquam  exsuperat  malitiam  :  sed  si  quis  malefeoe- 
rit  tibi,  tu  illi  bonum  redde,  ut  per  bonitatem  vincas 
malitiam(i?i//7'.  lih.  iii,  n.  79 ;  Pelag.^  libelL  x.  n.  5$. 

4  Quidamfrater  erat(/{u^.,  lib,  iii,n.  80 ;  Pelag.^ 
libell.  XVI,  num.  42),  qui  quanto  plus  eum  aliquis 
injuriabatur  aut  incitabat,  tanto  magis  ad  eum  re- 
currebat,  dicens  :  Isti  sunt  qui  nobis  occasionem 
praebent  ad  perfectionem  nostram ;  qui  autem  bea* 
tificant  nos,  decipiunt  nos,  et  semitam  pedum  no- 


nocet,etresistentibusnoninjuriatur,  etparcitproxi-Bstrorum  subvertunt  (Isa,  iiij. 


mo  suo,  hic  secundum  Christl  naturam  est.  Qui  au- 
tem  nec  alium  la^dit,  neque  se  lasdi  vult,  hic  secun- 
dum  Adam  est.  Qui  vero  aliis  nocet,auti^juriatur, 
aut  calumnias  ingerit,  aut  usuras  exigit,  hic  secun- 
dum  diabolum  est. 

S.Quidam  fratres  venientesad  abbatem  Antonium, 
postulabant  ab  eo  audire  sermonem  per  quam  salva- 
rentur  (/oan.,  libel.  iv,  n.  il).  Quibus  ille  ait :  Scri- 
pturas  audivistis,  et  scitis  quae  vobis  a  Christo  suffi- 
ciant.  At  illi,  ut  ipse  quoque  aliquideis  dicere  digna- 
retur,  instabant.  Tunc  dicit  eis  :  Evangelium  dicit : 
Si  quis  te  percusserit  in  maxiliam  dexteram,  praebe 
illi  et  alteram  (Matih,  v).  At  illi  se  facere  hoc  non 
posse  dixerunt.  Respondit  senex  :  Praebere  alteram 


5.  Alius  erat  senex,  si  quis  detraxisset  ei,  iUe  fe- 
stinabat^  si  vidnus  ei  erat,  per  seipsum  bene  remu- 
nerare  illum ;  quod  si  longius  manebat,  transmitte- 
bat  ei  munera  [Bu/jf.j  l.  ui,  n.  11). 

CAPUT  VIII. 
De  non  retribuendo  inimicis, 

\  .Quidam  frater  interrogavit  abbatem  %vao\{Ru[f.^ 
l.  iii,  n.  82),  dicens  :  Si  latrones  aut  barbarisuper 
me  irruerint,  occidere  me  volentes,  et  ego  si  pneva- 
luero,  jubes  ut  ocddam  ?  Cui  iile  respondit :  Ne 
fadas  istud,  ne  nomineris  homidda,  sed  totam  Deo 
contrade ;  et  quidquid  tibi  contigerit  adversi,  profi- 
tere  hoc  tibi  propter  peccata  tua  venire;  si  qoid 
vero  boni  fueris  consecutus,  divinae  dispensatioiii 


non  potestis?  vel  in  illam  iterum,si  voluerit,  ttOfl  C^^um  debes  aAcribere. 


ferire  sustinete.  Sed  cum  neque  hoc  se  posse  facere 
testarentur,  dicit  eis  senex  :  Ei^o  si  hoc  non  pote- 
stis,  ne  reddatis  malum  pro  eo  quod  accepistis.  Et 
cum  idem  verbum,  quod  superius  dixerant,  repete- 
rent,  dixit  abbas  Antonius  discipulo  suo  :  Vade,  fac 
illis  escas,  ut  comedant,  vides  enim  quod  valde  in- 
firmi  sunt.  Et  ait  ad  iiios  :  Si  enim  hoc  non  pote- 
stis,  et  alterum  non  vultis,  quid  a  me  requiritis  ? 
ut  video,  necessaria  est  vobis  oratio,  per  quam  in- 
firmitas  vestra  sanetur. 

CAPUTVII. 
De  retribuendo  bonum  pro  malo. 
i.  Quidam  ex  fratribus  ab  alio  passus  injuriam 
venit  ad  abbatem  Sisoim ;  et  contumeliae  genus  ex- 


2.  Erat  eremita  quidam  raagnus  in  monte  qui  di- 
citur  Athabeos[i?ti/)Sn.  Athlibeus],et  venenmtsoper 
eum  latrones  {Ruff.y  l.  iii,  n.  83).  Cum  autem  iUe 
vocem  dedisset,  de  vicinis  lo4*.is  firatrcs  iUi  conflaen- 
tes  comprehenderunt  eos.  Quos  transmissos  in  dvi- 
tatem  judex  misit  incarcerem.  Fratres  veroilli  con- 
Uistati  sunt  nimis,  quia  propter  eos  latrones  traditi 
essentad  poenam ;  et  venientes  adabbatem  Pimenio- 
nem,  narraverunt  ei  factum.  Qui  scripsit  ad  eremi- 
tam,  dicens  :  Reminiscere  primam  proditionem, 
unde  facta  est,  et  tunc  videbib  secundam  proditio- 
nem.  Nisi  enim  proditusfuissesabinterioribnstait, 
secundam  publicationem  nunquam  perpetrasses. 
Cumque  ille  talem  audissetsermonem,  compunctas 


ponens,  addebat :  Cupio  me  vindicare  (Ruff.,  l.  iii,Dest ;  et  cum  esset  in  illa  regione  nominatus,  etper 


n.  77;  Pelag.  libell.  xvi,  n.  10).  Senex  autem  roga- 
bat  eum  ut  relinqueret  Deo  vindictam.  At  ille  ite- 
rum :  Non  desistam,  inquit,  nisi  fortiter  me  vindica- 
vero.  Cui  abbas  Sisois  ait :  Quia  semel  hoc  in  animo 
posuisti,  saltem  oremus.  Et  exsurgens  senexhis  ver- 
bis  coepit  orare  :  Deus,  jam  non  es  nobis  necessa- 
rius,  ut  pro  nobis  sollicitus  sis,  quia  nos  ipsi,  sicut 
iste  frater  dicit,  et  volumus  et  possumus  vindicare. 
Quod  cum  ille  frater  audisset,  ante  pedes  senis  pro- 
stratus,  veniam  precabatur,  promittens  se  cum  illo 
cui  irascebatur  nunquam  deinceps  esse  certaturum. 
2.  Qttidam  frater  cum  abaltero  injuriaretur,venit 
etannuntiavitaeni  {Ru/f.^  lib.  iii,  n.  78).Cui  senez 


multum  tempus  de  cella  sua  non  exiens,  exsargens 
tamen  in  civitatem,  et  expellens  latronesde  carcere, 
liberavit  eos  publice. 

CAPUT  IX. 
De  perfecta  patientia. 

1 .  Quidam  videns  laboriose  portantem  in  ledo 
mortuum  {Pelag.^  libell.xw,  n.  11),  dicit  ei  :  Mor- 
tuos  portas  ?  si  vis  melius  facere,  vivos  porta,  qoia 
pacifici  filii  Dei  vocabuntur  \Matt.  v ). 

2.  Interrogantibus  quibusdam  fratribas  abbatem 
Moysen  sermonem,ille  hoi*tatus  estdiacipulum  suom 
Zachariam,  ut  eis  aliquid  diceret  Tunc  ille  palliam 
suum  deposuit  sub  pedibos,  et  concoloavit  iUad,  ei 


1033 


VERBA  SENIORUM. 


1034 


dixit:  Nid  quis  sic  fuerit  conculcatus,  monachuscsse  Asumit  me  cogitatio  raea,  et  arguit  rae,  dicens  :  Qua- 


non  potestf/?t//f.,/.  ii,  n.  86  ;  Pelag,^  libeLxv,  n,  17.) 
3.  Abbati  Ammoni  prophetavit  beatus  Antonius, 
dicens  :  Mtiltum  habes  in  timore  Dei  proficere.  Et 
educens  eum  de  cella,  ostendit  ei  lapidem,  et  dicit 
ei  :  Vade  et  injuriare  lapidem  hunc,  et  indcsinenter 
caede  illum.  Quod  cum  fecisset,  interrogavit  eum 
sanctus  Antonius,  si  ei  aliquid  lapis  respondisset.  At 
ille  dixit  :  Non.  Cui  abbas  Antonius  ait :  Ita  et  tu 
ad  hanc  mensuram  perventurus  es,  ut  nuUam  tibi 
iieri  arbitreris  injuriam. 

CAPUT  X. 
Quod  oportet  pro  pace,  quamvis  bona  sunt  opeva,  di- 

mittere, 
1.  Abbas  Motois  aedificavit  sibi  monasterium  in 


re  peccasti  ?  quid  faciam?  Respondit  senex  :  Qua- 
cunque  hora  ceciderit  homo  in  culpam,  et  dixerit 
ex  corde  :  Domine  D'3us,  peccavi,  indulge  mihi ; 
mox  cessabitcogitationis  vel  tristitise  illaconsumptio. 
3.  Dicebat  autem  abbas  Pimenius  de  abbatc  Isi- 
doro,  quia  solus  ille  se  cognovissot  {Rn/f.<,  lib.  iii, 
n.  101).  Nam  quoties  illi  dicebat  cogitatio  sua :  Quia 
magnus  es,  tunc  et  ipse  respondebat  sibi :  Nunquid 
talis  qualis  Antonius,  aut  certe  abbas  Piamon,  vel 
reliqui  Patres  qui  Deo  placuerunt  ?  Quoties  ergo 
haec  cogitabat,  rcquiescebat.  Quando  vero  inimicus, 
conturbans  eum,  suggerebat  ei  desperationem  et 
poenam,  diccns  :  Quoniam  post  ha^c  omnia  iturus  es 
ad  tormenta,  dixit  ipse  :  Quia  quamvis  ego  in  tor- 


loco  qui  dicitur  Ileracleona  {Ru/p.,  l.  iii,  n.  94).  EtB  menta  mittar,  tamen  vos  subtus  me  invenio. 


dum  ibi  a  multis  molestarctur,  OGOin  alteinim  lo- 
cum  transgressus  est,  et  similiter  ibi  construxit  mo- 
nasterium.  Sed  per  invidiam  diaboli  quidam  frater 
ibi  inventus  est,  qui  semper  iram  cum  eo  habebat : 
propter  haec  surrexit  inde,  et  ad  proprium  reversus 
est  vicum  ;  et  fecit  illic  monasterium,  et  reclusit  se- 
metipsum.Posttempus  autem  aliquantum  congregati 
sunt  senes  de  illo  unde  regressus  est.  deducen- 
tes  becum  illum  fratrem,  cum  quo  habuerat  litem, 
quatenus  rogarent  eum,  ut  reducerent  in  monaste- 
rium  suum.Postquam  autem  in  vicina loca  venerunt, 
tam  melotes  suas  quam  illum  fratrem  ibidem  dereli- 
quenint,  ipsique  profecti  sunt  ad  senem.  Et  pulsan- 
tibus  illis,  aperta  fenestra  respexit,et  cognovit  eos. 


4.  Abbati  Moysi  frequenter  apparuerunt  spiritus 
raaligni  (Ru/f.,  l.  iii.  n.  102),  dicentes :  Vicisti  nos, 
et  nihil  tibi  possumus  facere  ;  quoniam  quoties  per 
desperationem  humiliare  te  volumus,  exaltaris ;  quo- 
ties  te  exaltare,  ita  te  humilias,  ut  nullus  de  nobis 
accedat  ad  te. 

5.  Cum  quidam  ad  abbatem  Sisoium  frequenter 
talem  sermonem  requireret  (Ruff.^  l.  iii,  n  103), 
Quid  faciam,  Pater,  quoniam  cecidi?  Ille  respondit : 
Surge.  Etsurrexit.  Etiterum  se  cecidisse  professus 
est.  Ait  senex :  Et  iterum  surge.  Cum  autem  frater 
frequenter  se  cecidisse  narraret,  eodem  senex  Ute- 
batur  sermone,  exclamans  :  Non  cesses  surgendo, 
fili.  Cui  frater  :  Usquequo  possum  surgere,  Pater, 


Post  orationem  tactam  dicit  eis  abbas  Motois  :  Ubi  C  explana.  Ait  senex  :  Quousque  aut  in  bono  opere, 


sunt  melotes  vestrae  ?  At  illi  responderunt :  Ecce  in 
vicino  sunt  una  cumfratre,  qui  tecum  iram  habebat. 
Postquam  hoc  senex  audivit,  et  nomen  illius  et  ad- 
ventum  cognovit,  prae  gaudio  ostium  per  quod  in- 
gressus  fuerat.  cum  securi  confregit ;  et  egressus, 
cucurrit  ad  locum  ubi  erat  ille  frater,  et  prior  ipse 
ccepit  agere  pcenitentiam  apud  eum :  et  amplectens 
eum,  introduxit  in  cellam  suam,  ct  per  tres  dies 
convivatus  est  cum  eis,  qui  nunquam  habebat  con- 
suetudinem  ut  jejuuium  solveret ;  et  surrexit,  pro- 
fectusque  est  cum  illis. 

2.  Quidamfrater  requisivitabbatemEIiam,dicens: 
Si  contristavero  aliquem,  quemadmodum  rogem? 
Respondit  senex  :  Ex  profundo  cordis  tui,  cum  do- 


aut  in  malo  deprehensus,  occumbas.  In  quo  enim 
opere  deprehensus  fuerit  homo,  judicabitur. 

6.  Item  dixit  :  Qui  laborat,  et  arbitratus  se  fuerit 
aliquid  facere,  recipit  hic  mercedem  suam. 

CAPUrXII. 
Contra  spiritum  vanx  glorix, 

\ .  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Pimenium  : 
Si  melius  esset,  remotius,  an  cum  aliis  manere(/?u/]r., 
/.  III,  n.  110)?  Respondit  senex ;  Homo  si  semetipsum 
reprehenderit,  ubique  potest  persistere  ;  si  autem  se 
magniGcat,  nusquam  stat,  sicut  scriptum  est :  Qui  se 
existimat  aliquid  esse,  cum  nihil  sit,  ipse  se  seducit 
{Galat.  m).  Quidquid  cnim  homini  fecerit  homo,  ne 
exsultet  Ln  eo  quia  mox  perdet  illud. 


lore  age  poenitentiam  apud  eum  ;  et  videns  Deusrv     2.  Abbatem  Macarium  si  quis  cum  timore  velut 


propositum  tuum^  satisfaciet  ei. 

CAPUT  XI. 
Contra  spiritum  tristitiw^  qui  desperationem  facit. 

1.  Abbas  Arsenius  dixit  :  Non  coctus  laterculus, 
si  missus  in  fundamentum  fuerit  prope  fluvium,  ne- 
que  uno  die  sufferre  poterit;  si  autem  bene  fuerit 
coctus,  permanet  tanquam  lapis  (Pelag.^  libell.  xv, 
n.  51,  nomine  Orsisii),  Sicet  homo  non  coctusneque 
inflammatus,  secundum  quod  de  Joseph  dictum  est, 
Eloquium  Domini  inflammaviteum  {Psal,  civ)^  mox 
in  principio  camalis  cogitationis  dissolvitur. 

2.  Idem  requisitus  abalterofratredicente :  Si  pec- 
cavero^etiam  in  quocunque  minuto  peccalo,et  con- 

Patrol.  LXXIII. 


sanctum  virum  voluisset  audire,  suspectus  nullum 
penitus  a  sene  excipiebat  responsum.  Si  quis  vero, 
velut  contemnens  eum,  talibus  verbis  compellaret : 
Abba  Macari,  qiumdo  eras  camolarius  et  nitrumfu- 
rabaris,  nunquid  non  vapulabas  a  magistris,  depre- 
hensus  in  furto  ?  libenter  ei,  quidquid  requisisset, 
cum  gaudio  respondebat. 

3.  Abbas  Nesteron,  dum  cum  aliis  ambularet  fratri- 
bus  in  deserto,  vidaruntdraconem,  et  fugerunt(Pe- 
lag.,  libcll.  viii,  n.  13).  Dicit  ei  unus  cx  eis  :  Et  tu 
times,  abba?  Cui  scnex  :  Non  timeo,  fili,  sod  ^^^ 
oportuit  me  fugere :  quia  nisi  fugissem,  cogitationem 
vana3  gloria}  non  vitassem. 

33 


1035^ 


DE  \TnS  PATRUM  LIBER  VII. 


1036 


4.  Venit  aliquandoadabbatemZenoneminSyriaAper  gloriam  accipit  (Ruff,^  L  xm,  n,  {{2i  Pelag., 
aliquis  frater  ^gyptius,  et  ccepit  cogitationes  pro-     libell.  xv,  iium.  56). 


prias  accusare,  praesente  sene  (Ru/f.^  L  iii,  n.  lil). 
Ille  autem  audiens  hoc,  admiratus  dixit  :  iflgyptii 
quas  habent  virtutes  celant,  et  vitia  quae  non  habent 
manifestant ;  Syri  autem  et  Grxci  virtutes  quas  non 
habent  praedicant,  et  vitia  quae  habent  abscondunt. 

5.  Quidam  senex,  cum  venisset  ad  alium  senem, 
dixit  :  Ego  mortuus  sum  huic  sa^culo  {Ruff.^  1.  ii, 
n.  116  ;  Pelag.,  libelL  xi,  n.  38).  Cui  ille  alter :  Ne 
confidas  in  te,  donec  egrediaris  de  corpore  hoc.  Nam 
etsi  dicis  tu,  Quia  mortuus  sum ;  diabolus  tamen 
necdum  mortuus  est,  cujusinnumcrabilessunt  malai 
artes. 

G.  Abbas  Sisois,  cum  sedens,  prajsentc  fratre  alte- 


2.  Item  dixit  :  Fieri  non  potest  ut  simul  herba 
nascatur  et  semen;  ita  impossibile  est  ut  laudem  et 
gloriam  habentes  saecularium,  simul  et  fructura  fa- 
ciamus  ccelestem  (Ruff.,  L  iii,  n.  113  ;  Pelag.\  libelL 
viii,  n,  20,  nomine  Syncleticx). 

3.  Item  dixit  (Ru(f.,  L  iii,  n.liS  ;  Pelag.^  libelL  xv, 
n.  5i)  :  Quando  cogitatio  superbiae,  vel  certe  vame 
gloriae  te  impugnat,  perscrutare  teipsuro,  si  omnia 
mandata  Dei  servasti,  si  inimicos  diligis,  si  gaudes 
de  gloria  inimici  tui,  et  contristaris  in  dejectione 
ejus ;  si  apud  te  habes,  quoniam  servus  inutilis  es, 
etquod  plus  omnibus  hominibus  sispeccator ;  et  ne- 
que  tunc  tam  grande  aliquid  sapias,  tanquam  aliquid 


ro,  factusessetinexstasi,  etalteroaudientcncsciensBboni  feceris,  sciens  quod  elata  cogitatio  illa  omnia 
suspirasset,  coepit  poenitere,  ac  dicere :  Indulge  mttii,     bona  dissolvit. 


frater,  exposco;  necdum  enim  me  cognosco  esse 
monachum,  quia  audiente  altero  suspiravi.  Quoties 
autem  in  oratione  senex  idem  stans  manus  suas 
erexit  ad  coelum,  cito  deponebat  manus,  propterea, 
si  alter  praesens  esset,  ne  hoc  ipsum  illi  pro  laude 
constaret. 

7.Quidam  senex  habitabatin  inferioribus  partibus 
.£gypti,  et  sedebat  quiescens(/?t^^.,  lib.  iii,  n.  118; 
Joannes^  libelL  iv,  n.  35).  Unus  autem  saecularisre- 
ligiosus  ministrabat  ei.  Contigit  autem  ut  Glius  sae- 
cularisinfirmaretur.  Multis  ergo  precibus  postulabat 
senem,  ut  veniret  ad  domum  suam,  et  faceret  oratio- 
nem  pro  infante .  Exsurgens  vero  senex,  ambulabat 
cum  eo.  Ille  autem  praecessit,et  ingressus  in  domumC 
suam,  dixit :  Venite  in  occursum  anachoretae.  Quos 
cumsenex  vidisset  a  longe  egressos  cum  lampadibus, 
sensit  quod  ad  se  venirent ;  et  statim  despolians  se 
vestimenta  sua  misit  in  fluvium,  et  coepit  lavare 
stans  nudus.  Ille  autem  qui  ministrabat  ei,  videns 
haec  erubuit.  Et  rogabat  homines,  dicens  :  Reverti- 
mini,  senexenim  noster  sensum  perdidit.  Et  veniens 
ad  eum,  ait  illi  :  Abba,  quid  est  hoc  quod  fecisti  ? 
Omnes  enim  qui  te  viderunt  dixerunt :  Quia  daemo- 
nium  habet  senex.  Cui  ille  :  Ego  vero  volebam  hoc 
audire. 

8.  Item  alia  vice  volebat  eum  aliquis  videre  ex  ju- 
dicibus,  et  praecesserunt  clerici,  dicentes  ei  :  Abba, 
praepara  te,  quoniam  judex  audiens  opera  tua  veniet 


4.  Dixitsenex  culdam {Pclag.,  libelL  xv,nnm.5o): 
Non  apponas  cor  tuum  adversus  fratrem  tuuro,  di- 
cens  :  Quomodo  tu  amplius  sobrius  es  quam  ille,  et 
continentior?  sed  subditus  esto  gratiae  Dei  in  spiritn 
paupertatis,  et  per  charitatem  non  fictam,  ne  spiritn 
exaltationis  perdas  laborcm  tuum. 

5.  Item  dixit  senex  :  Quantumcunque  enim  se  de- 
posuerit  homoin  humilitate,  tantum  quoque  proficit 
in  altum(/?w/f.,  lib.  iii,  n.  171;  Pelag.,  libelL  xv, 
n.  77).  Sicut  enim  superbia,  si  ascenderit  in  coeluni, 
usque  ad  infernum  deducitur  :  ita  et  humilitas,  si 
descenderit  ad  infemum,  tunc  exaltabitur  usque  ad 
coelum. 

6.  Abbas  Macarius,  dum  diluculo  palmarum  folia 
portans  ad  cellam  suam  reverteretur,  occurrit  ei  dia- 
boius  cum  falce  praeacuta,  volens  eum  percutere,  et 
non  valebat  (/?u/f.,  /.  ii,  n:  124  ;  Pelag.^  libclL  xr, 
n.  26).  Qui  exclamans,  ait:  Magnam  vim  a  te  patior, 
Macari,  qui  cum  te  cupio  nocere,  non  valeo  ;  dum 
quaecunquctu  facis,  ego  magis  exsuperem.  Tu  ei^ 
interdum  jejunas,  ego  nunquam  ulio  cibo  reficior. 
Tu  saepe  vigilas,  me  vero  nunquam  sopor  oppressit, 
seduna  re  me  vincis  ipse,  fateor.  Cumque  ab  eo  rem 
ipsam  Macarius  requbisset,  ait :  Humilitas  toa  sola 
me  vincit.  Haec  dicente  inimico,  et  extendente  beato 
Macario  manus  suas  ad  orationem,  spiritus  immun- 
dus  inter  auras  evanuit. 

7.  Quidam  ex  Patribus  dicebat :  Omnis  labor  sine 


ad  te,  benedici  cupiens  a  te  (Pelag.,  libell,  viii,  n.  D  humilitate  vanus  est  (Ruff.^  L  i:i,  n.  126/Humilita8 


18,  nomine  Simonis).  Ille  autem  dixit  :  Ita  faciara, 
ego  praeparabo  nie.  Vestitus  ergo  lcbetonc  (1)  suo, 
et  tollens  panem  et  caseum  in  manibus,  adscendit 
in  portam,  et  divaricatis  pedibus  aadens,  coepit  man* 
ducare.  .Veniens  autem  cum  offido  suo  judex,  et 
videns  eum,  dixit  :  Iste  est  anachoreta  de  quo  talia 
audiebamus?  Et  contemnens  eum,  ita  discessit. 

CAPUT  XIII. 

Contra  spiritum  superbxx. 

1 .  Quidam  senex  dixit :  Qui  ab  hominibus  amplius 
honoratur  aut  laudatur,  non  parvum  damnum  pati- 
tur ;  qui  autem  ab  hominibus  non  honoratur,  desu- 


onim  praecursor  est  charitatis  .Sicut  Joannes  pnecur- 
sor  crat  Jesu,omncs  trahens  ^91  ad  eum  :  ita  et 
liumiiitas  attrahit  ad  charitatem,  id  est,  ad  ipsum 
Deum,  quia  Deus  charitas  est. 

8.  Quidam  frater  requisivit  a  sene  :  Quid  est  ha- 
militas  ?  Cui  senex  :  Arbor  est  vitae,  in  altam  excre- 
scens(Pe?a^.,  libelL  xv,  nomine  Ilyperochii). 

9.  Item  dixit :  Terra,  in  qua  Deus  dixit  sibi  sacri* 
ficium  ofTerre,  humilitas  est  (Pelag.y  libelL  xv,  n.  37 
nomine  Pastoris). 

10.  Iterum  requisitus  senex  quidam  :  Quomodo 
potest  anima  h  umiiitatem  adipisd  ?  Respondit :  Si  sua 
tantummodo  mala  homo  consideret.  Dicebat  aatem, 


4037 


VERBA  SENIORUM. 


1038 


Qaia  perfectio  hominis  est  humilitas  {Ru/f.,  l,  iii,  An.  80).  Ita  et  nos  per  Dei  dispensationem  tegimen 


n.  171;  Append,  Mart,,  n,  58). 

1  l.Dixit  abbas  Motois  :  Humilitas  nec  ipsa  irasci- 
tur,  nec  alios  irasci  permittit.  ^ 

12.  Item  dixit  :  Humilitas  est,  si  quando  pccca- 
verit  in  te  £rater  tuus,  antequam  pceniteat,  indulse- 
ris  ei  (Pelag.,  libell.  xv,  n.  60). 

CAPUT  XIV. 
Quod  perfecii  virt,  quamvis  possint^  nolunt  miracula 

facere,  ne  exioUantur. 

1.  Abbas  Joseph,  dum  cum  aliis  fratribus  ad  ab- 
batem  Pimenium  veniret  (Ru/f.,  l,  iii,  n.l68 ;  Joan., 
libell,  n,  n,  iO),quidam  ex  parentibus  praedicti  senis 
Pimenii  attulitinfantem,cujusfaciesper  arreptionem 
diaboli  fuerat  depravata  ;  et  sedens  pater  ejus  cum 


accipimus,  ut  ea  quae  operamurbona,  non  valeamus 
intendere,  ne  nos  ipsi  beatificantes,  possimus  extol- 
lere,  et  mercedem  propriam  amittamus.  Nam  et  ob 
hoc  quando  relinquimur  in  sordidis  cogitationibus, 
neccsse  est  ut  hoc  tantummodo  pr«evideamus,  ut  nos 
ipsos  et  nostram  scntentiam  condemnemus ;  et  ea 
quse  sunt  in  nobis  sordida,  iilud  parvumbonum  opus 
nostrum  in  nobis  obscurent.  Nunquam  enim  homo 
bonus  est,  etiam  si  bonus  esse  desideret,  nisi  Deus 
habitaverit  in  ipso,  quia  nemo  bonus  nisisolusDeus 
(Luc.  xviii).  Oportet  autem  ut  nos  ipsos  semper  ve- 
raciter  incusemus.  Quando  enim  se  quisque  non  re- 
prehcndit,  mercedem  propriam  amitUt. 
2.  Idcm  beatus  Antonius,  dum  in  cella  propria 


eo  foris  monasterium,  plorabat.  Cum  autem  unusBoraret,  venit  ad  eum  vox,  diceiis :  Antoni,  necdum 


senex  ad  vocem  flentis  egressus  esset,  et  interroga- 
ret  eum  cur  ploraret,  ille  respondit :  Parens  sum 
istius  Pimenii,  et  ob  hoc  veni,  ut  videret  infantem 
hunc.  Vides,  domine,  quae  huic  infanti  per  Satanam 
contigerittentatio.Timuiraus  enira  usque  nunc  illum 
huc  offerre,  quia  non  vult  nos  videre.  Et  nunc  si 
cognoveritquod  hic  ego  sum,cum  confusione  ejiciet 
me.  Ego  autem  vos  videns,  Patres,  qui  modo  ad  eum 
venistis,  praesumpsi  venire  huc.  Quomodo  ergo  vis, 
vade  et  miserere  mei,  abba ;  et  toUe  infantem  istum, 
et  defer  intus  tecum,ut  oret  pro  me.  Quem  cumse- 
nex  tulisset,  et  ingressus  fuisset  in  cellam,  sapienti 
consilio  usus,  non  illum  obtulit  primo  abbati  Pime- 
nio,  sed  minoribus  Patribus,  et  dicebat :  Signate  in- 


pervenistiad  mensuram  coriarii,qui  est  inAlexandria 
{Ru/f.,  /.  III,  n.  130).  Quo  audito,  sencx  consurgens 
inane,arreptobaculo  in  civitatcm  festinus  pervenit. 
Curaque  ad  designatum  hominem  pervenisset,  etin- 
gressus  fuisset,  ille  viso  tanto  viro  obstupuit.  Cui 
dixit  senex  :  Refer  mihi  opera  tua,  quia  propter  te, 
relictodeserto,  huc  veni.Qui  respondens,  ait  :Nescio 
me  aliquando  aliquid  boni  perpetrasse,  unde  ex  cu- 
biii  proprio  mane  consurgens,  antequam  in  opere 
meo  resideam,  dico.quod  omnis  haec  civitas  a  mi- 
nore  usque  ad  majorem,  ingreditur  in  regnum  Dei 
propter  justitias  suas,ego  autem  solus  propterpec- 
cata  mea  poenam  sempiternamingrediar.Quodver- 
bum  mane,  ct  antequam  quiescam  sero,  ex  cordis 


fantem,  fratres,  facientes  orationem,  rogans  persin-G  ^^^  sentio  veritate.  Quod  audiens  beatus  Antonius, 


gulos  senes.  £t  post  omnes  detulit  illum  Pimenio. 
At  ille  nolebat  eum  nec  aspicere.  Cum  autem  roga- 
renteumut  sicutomnes,  sic  et  ipse  oraret,  ingemuit, 
et  surgens  oravit,dicens :  Deus,sana  facturani  tuam, 
ne  dominetur  ei  inimicus.  Et  signavit  intantem,  et 
mox  sanus  est  patri  redditus. 

2.  Cum  quidam  saecularis  in  ecclesiam  veniens  ab 
immundo  spiritu  teneretur,  et  omnes  orationem  fe- 
cibsent,  nuilatenus  spiritus  immundus  egrediebatur 
ab  eo  (Ru/f.^  l,  ii,  n.  121 ;  Joan.,lit>ell,  ii,  n.  4).  Di- 
cunt  ergo  inter  se  fratres  :  Quid  possumus  huic  spi- 
ritui  facere?  nemo  illum  potest  excutere,  nisi  abbas 
Besarion ;  sed  si  hoc  dixerimus,  ille  nec  ad  ecclesiam 
acquicscit  venire.  Sed  faciamus  taliter  :  quando  ad 


respondit:  In  veritate,iib,  sicutbonus  artifex  sedens 
in  domotua,  091S  cum  requieregnum  Dei  adeptus 
es  :  ego  autem  velut  sinc  discretione  omne  tempus . 
meum  in  solitudine  conversatus,  necdum  verbi  tui 
assumpsi  mensuram. 

3.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Pimenium, 
dicens  (Ru/f.,  lib.  iii.  n.  131) :  Quid  est,  Pater,quod 
Apostolus  dicit:  Orania  mundamundis  ?  At  ille  dixit : 
Si  quis  ad  hunc  sermonem  pervenire  potuerit,  ut 
eura  intelligat,  videbit  se  minorem  esse  totius  crea- 
turae.  Cui  frater  :  £t  quomodo  me  possum  videre 
minorem  ab  eo  qui  homicida  est  ?  Respondit  senex : 
Sipotuerit  homoad  sermonera  hunc  Apcstoli  perve- 
nire,  ct  viderit  hominem  qui  forte  alium  occiderit. 


ecclesiam  ante  omnes  soletvenire,  hunc  qui  patitur  Ddicit  in  seraetipso  :  lUe  quidem  hoc  solum  peccatum 


faciamus  sedere,  et  postea  dicamus  :  Abba,  abba, 
suscita  hunc  dormientem.  Fecerunt  ergo  ita.  Et  ve- 
niente  abbate  Besarione,steterunt  omnes  in  oratione, 
et  dicunt  ei  :  Abba,  suscita  istum  qui  dormit.  Ille 
autem  dixit :  Surge,etegredere  foras.  Et  mox  egres- 
sus  est  ab  eo  spiritus  immundus,  et  sanus  factus  est 
ex  illa  hora. 

CAPUT  XV. 

Quod  uiiliter  aliquoties  in  sordidis  cogitationibus 

relinquimur,  ne  extoUamur, 

1 .  Saepe  dicebat  beatus  Antonius  :  Nisi  pistor  ve- 

laretoculo6animaIis,mercedem  suam  recipiens,  ipse 

coQsumeret  {Ruf/in.jl,  iu,n.  128;  Peiag,,  libell.  xv, 


fccit,  ego  autem  omni  hora  homicidium  committo^ 
meipsura  interficiens.  Et  cum  frater  requircret  quo- 
modo  hoc  possetfieri,  respondit  senex :  Haec  solaho- 
minisjustitiaest,utseraperseraetipsumreprehendat; 
et  tunc  justiGcabitur,  cura  sua  peccata  condemnat. 
4.  Quidam  frater  dixit  ad  senera  :  Cogitatio  niea 
dicit  mihi,  Bonus  sum.  Respondit  ei  senex  :  Qui  non 
videt  peccata  sua,  semper  ille  in  bonis  esse  se  cre- 
dit;  qui  autem  videt  illa,  cogitationcs  illi  suadere 
non  possunt  quod  in  bonis  sit;  scit  enim  quod  videt. 
Opus  ergo  est  laborare  multum,  ut  se  quisque  con- 
sideret ;  nam  negligentia,  ignaviaque,  et  relaxatio 
excsBcant  oculos  cordis  nostri. 


i089 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VII. 


1040 


5.  Qmdamfrater  dixitabbati  Pimenio:  Cogitatio-Anobis  opus  anima;,  abba,  et  opera  manuum.  Cui 


nes  meae  non  permittuntme  peccata  mea  respicei^e, 
sed  Patres  mei  cogunt  me  cogitare  peccata.Respon- 
dit  abbas  Pimenion,  de  abbate  Isidoro  referens,  et 
dicens  :  Dum  plangcret  abbas  Isidorus  in  cella  sua, 
et  discipulus  ejusin  alia  cellasederet,  contigitut  illa 
hora  idem  discipulus  ad  illum  vcniret,quia  ille  plan- 
gebat,  et  requisivit  eum,  dicens :  Quid  plangis,  Pa- 
ter  ?  At  illc respondit :  Peccata  mea  plango,  fili.  Ite- 
rum  dicit  ei:  Non  habes  peccata,abba.  Dicit  ei  senex : 
0  fili,  si  peccata  mea  Deus  manifestaret  hominibus 
nec  tres,  nec  quatuor  suflicerent,  sed  nec  plures. 

CAPUT  XVI. 
Quomodo  vitetur  detradio. 
i.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Pimenium, 


scnex :  Omniaquaecunque  pro  mandato  Dei  faclmus, 
in  operibus  animae  reputanda  sunt;  quae  vero  pro 
nostra  agimus  utilitate  vel  commodo,  hacc  omnia 
opera  manuum  esse  noscuntur. 

3.  Abbas  Apollo,  si  quis  de  fratribus  eum  in  sno 
requisisset  opere  et  labore,  mox  pergebat  cum  omni 
Iffititia,  dicens  :  Ego  cum  rege  meo  Christo  vado  ho- 
die  operari  pro  anima  mca.  Haec  est  enira  merces, 
quae  animae  reputatur. 

CAPUT  XVIII. 
De  refutatione  proprix  voluntalis, 

1.  Quidam  anachoreta  sedebat  juxta  ccenobium, 
multas  virtutes  faciens  {Rn/f.,  l.  iii,  n.  150  ;  Pelag., 
libeli.  xiiT,  n.  8).  Et  cum  vcnissent  ad  ilium  aliqui 


dicens :  Quomodo  potest  homo  vitare,  ne  loquatur  "raonachidecoenobio,compulerunteum  nonconsueta 

maleproximo  suo  (RufT.,  l.  iii,  n.  133)?  Respondit 

senex :  Ego  et  proximus  raeusduae  imagines  sumus. 

Cum  ergo  meam  imagincm  reprehendero,invenitur 

imago  fratris  mei  apud  me  venerabilis ;  quando  au- 

tem  meam  laudavero,tuncfratnsmeiimaginem  pra- 

vam  respicio.  Tunc  ergo  alii  non  detraho,  si  semper 

meipsum  reprehendo :  quia  magnum  virum  despicit, 

qui  seipsum  non  considerat. 

2.  Dicebat  quidam  Patrum :  Quidquid  habesodio, 
aliine  facias  (Ruff.^  L  iii,  n.  153;  Pelag.^  libell.  i, 
num.  2[).  Si  odis  qui  tibi  male  loquitur,  neque  tu 
roale  loquaris  de  alio.  Si  odio  habes  qui  tibi  facit  ca- 
lumniam,  neque  calumniam  tu  alicui  facias.  Si  odio 
habes  qui  tein  contemptuducit,  aut  injuriis  appetit, 
aut  aufert  quod  tuumest,  aut  aliquid  tale  facit,  nihil 
horum  facias  alicui.  Qui  autcm  hoc  verbum  custo- 
dire  potest,  sufficitei  ad  salutem. 

3.  Unus  ex  sanctis  Patribus  videns  alium  negli- 
gentem,flevitamare,diceDs:  Vae  mihi,quia  quomodo 
hodie  iste  peccat,  sic  et  ego  crastino.  Et  monebat 
discipulum  suum,dicens  :  Quamvis  aliquis  graviter 
praesente  te  peccaverit,  nc  condemnes  eum ;  sed  sic 
apud  te  sit,  tanquam  tu  plus  co  pecces,  quamvis 
illc  saccularb  sit,  nisi  forte  Deum  blasphemaverit, 
quod  est  haereticorum. 

4.  Quidam^omine  Timotheus  anachoreta,  negli- 
gentem  quemdam  fratrem  audiens,  interroganti  ab- 
bati  quid  illi  fratri  faceret,  dedit  consilium  ut  eum 
expelleret  (Ruff.,  l.  ii,  n.  UO).  Cum  ergoille  expul- 


S93  bora  manducare.  Et  post  hoc  dixerunt  ei  fra- 
tres:  Contristatus  es,  abba,  aliquid,  quia  hodie  con- 
traconsuetudinemfecisti?  Quibus  illeresponditrTunc 
est  mihi  tribulatio,  quando  propriam  fecero  volun- 
tatem. 

2.  Quidam  frater  veniens  in  Scythi,  ut  viderct 
abbatem  Arsenium  postulabat.  Cumque  alii  fratres 
ei,  ut  paululum  requiesceret,  suaderent,  respondit : 
Non  manduco  panem,  nisi  illum  videre  meruero. 
Tunc  unus  ex  fratribus  ipsum  duxit  ad  abbatem  Ar- 
senium,  pulsatoque  ostio  cellulae,  introduxit  eum. 
Deinde  suscepti,  et  orationefacta,consederunt.Cum 
autem  beatus  taceret  Arsenius,  ille,  qui  fratrem  ad- 
duxerat,  ait  :  Ego  discedo.  Sed  et  is  qui  ex  magno 
desiderio  venerat,  videns  quia  nihil  ei  locutus  fuis- 
»et  abbas  Arsenius,  prae  verecundia  tacitus  sedens, 
dixit  :  Et  ego  quoque  tecum,  frater,  abscedo.Ac  sic 
uterque  discesserunt.  Postulabat  autem  ut  etiam  ad 
abbatem  Moysen,qui  exlatronibusconversusfuerat, 
deduceretur.  A  quo  susceptus,factacharitate  dimis- 
sus  est.  BYater  autem  qui  ad  utrosque  ipsum  duxerat, 
dLxit  iili  :  Ecce  utrosque  quos  postulabas  vidisti : 
quis  tibi  plus  ex  ambobus  placet  ?  At  ille  ait  :  Mihi 
interea  hic  melior  videtur,  qui  nos  utrosque  et  bene 
suscepit,  et  bene  pavit.  Quo  sermone  comperto, 
unus  ex  Patribus  ad  Dominum  oravit,  dicens  :  Do- 
mine,  hancmihi  rem  precorostende,  quiaunuspro- 
pter  noraen  tuum  omnes  homines  videre  aut  appel- 
lare  refugit,  alterveroomnibus  propternoroentuum 


sus  essct,  tentatio  venitsuper  Timotheum.  Et  cumDcoramunis  est.Et  ecce,  in  exstasi  duae  illi  navesper 


imploraret  in  conspectu  Dei,  et  diceret :  Peccavi, 
miserere  mei;  venit  ad  eum  vox,dicens:Timothee, 
ideo  tibi  hoc  evcnit,  quia  fratrera  tuum  in  tempore 
tentationis  suae  despexisti. 

CAPUTXVII. 

De  voluntate  proximi  facienda, 

1  •  Frater  quidam  requisivit  abbatem  Pimenion, 
dicens  :  Quid  est  fides  ?  Cui  senex  :  In  charitate  et 
humilitate  semper  vivere  et  facere  bonum  proximo 
suo. 

2.  Abbas  Theodorus  cum  de  opere  manuum  ani- 
maeque  ioqueretur,  dicit  ad  eum  frater  :    Explana 


fluvium  ostensse  sunt :  et  in  una  quidem  vidit  Spi- 
ritura  sanctum  cum  silentio  et  requie,  una  cum  ab- 
bate  Arsenio  navigantem  ;  in  altera  vero  navi  vidit 
abbatcm  Moysen  et  angelos  Dei,  mel  et  favum  in 
os  et  in  dentes  ejus  inserentes. 

CAPUT  XIX. 

De  obsequiis  inftrmantium,  vel  infirmitate  ipsa, 

1.  Quidam  frater  requisivit  senes,  dicens  (Pelag,^ 
libcll.  xvii,  num.  18)  :  Si  duo  fratres  in  una  sunt 
cella,  et  illequidem  unus  sex  diebus  integris  jejunat, 
ille  autem  alter  infirmitati  facit  obsequium ;  cajoB 
ergo  opus  majus  est  apud  Deum  ?  Respondit  senex  : 


1041 


VERBA  SENIORUM. 


1042 


Si  illeqoijejunatsex  dies,pernare8  se  suspenderit,  Aciens  animo  ejus,  dicebat :  Noli,  mi  domine,  talia 


non  erit  similis  illi  aiteri  in  conspectuDei. 

2.  JoannesminorThebaeus,  discipulus  abbatis  Am- 
monis^  duodecim  annis  ipsi  seni  infirraanti  fecit  ob- 
sequium  ;senextamencum  vidisset  eum  laborantem, 
nunquam  illi  sermonem  blandum  aut  placitum  locu- 
tus  est  {Ruff.^  lib.  iii,  n.  155  ;  Pelag.Jibell.  xvi,  n, 
4).  Cum  autem  de  hoc  mundo  transiret,  sedentibus 
aliis  senibus,  tenuit  manus  ejus,  et  dixit  ei  tertio  : 
Salveris,  salveris,  salveris.  Et  tradidit  illum  seni- 
bus,  diccns  :  Hie  nonhomo,sed  angelus  est,  qui  tot 
annis  mihi  infirmanti  serviens,  nec  bonum  sermo- 
Bem  audiens,  fecit  tamen  obsequium  cum  magna 
patientia. 

3.  Plures  igitur  diversis  laborantes  nccessitatibus 


loqui,  sed  dic  potius  quid  te  contristaverim,  et 
emendo.  Elephantiosus  autem  cum  furore  dicebat  : 
Vade,  nolo  istas  adulationestuas;projiceme  in  pu- 
blicum,  refrigerationetuanonegeo.  Eulogiusautem, 
Obsecro  te,  inquit,  placare  :  aut  quid  te,  inquit, 
contristaverim,  venerande  senex,  edicito.  Elephan- 
tiosus  autem  asperior  in  furore,  dicebat  ad  eum  : 
Jam  fraudulentas  irrisiones  tuas  non  fero,  adulatio- 
nes  et  subsannationestuas  non  tolero.  Necmihi  haBC 
arida  parcaque  vita  jucunda  est,  volo  carnibus  satu- 
rari.  Cumque  ei  exhibitae  a  viro  patientissimo  Eulo- 
gio  carnes  fuissent,  coepit  iterum  proclamare  :  Non 
potes,  inquit,  meae  satisfacere  voiuntati,  neque  te- 
cum  solitarius  habitare  praevaleo  :  populum  videre, 


convenerunt  fratres  ad  sanctum  Antoniura  (Pallad.^  *'  ad  publicuro  ire  desidero.  Dicit  eiEulogius  :  Ego  ad- 


c.  26),  inter  quos  et  Eulogius  (2)  quidara  monachus 
Alexandrinus,  cum  alioqui  elephantiaco  morbo  cru- 
ciabatur,  quosilluc  propterhujuscemodicausam  ve- 
nisse  memorabant.  Hic  Eulogius  scholasticus  (3) 
erat,  saecularibus  litteriseruditus.Quiimraortaiitatis 
desiderio  captus,  huic  raundo  renuntiaverat  ;  divi- 
sisque  rebus  suis  omnibus  atque  dispersis,  parum 
aliquidpecuniarum  reliqueratsibi;quibus  quiaperse 
operari  non  poterat,  uteretur.  Cum  igitur  eum  quae- 
dam  animi  defectio  fatigaret,  et  neque  cum  multis 
in  monasterio  degere,  neque  solitariam  vitam  posset 
ferre  patienter,  reperit  quemdam  publice  in  platea 
jacentem,  ita  invalitudine  illa,  quam  superius  dixi, 
impletum,  ut  sine  pedibus  et  raanibus  videretur :  cui 


duco  tibi  multitudinem  fratrum.  Rursus  ferocior  ac 
pene  blasphemus  aegrotus  :  Nec,  inquit,  faciem  tuam 
vid^ere  volo,  et  adducis  mihi  similes  tuos,  solius  pa- 
nis  devoratores ;  concutiensque  semetipsum,  mquieta 
voce  clamat,  dicens  :  Hic  esse  nolo,  ad  publicum  ire 
desidero.  0  violentia !  In  eum  locum  meprojice  unde 
me  sustulisti.  Tanta  ergo  erat  ejus  insania,adeoque 
scnsus  ejus  infirmi,  quodammodo  et  mores  [forUt 
liumores]  perveterat  daemon,  ut  et  laqueo  se  forte 
suspendisset,  si  manus,  per  quas  hoc  facere  posset, 
habuisset.  Ad  monachos  itaque  vicinos  pergit  Eulo- 
gius,  itadicens  eis  :  Quidfaciam,quiaelephantiosus 
iste  penitus  desperare  mefecit?  Dicunt  ei :  Quamob 
causara  ?  Respondit  eis  :  Quia  dura  sunt  quae  mihi 


linguatantummodoimmunisatantiscruciatibuseratC  conatur  imponere,  et  quid  agamignoro  :  projiciam- 


qua  magis  posset  ab  intuentibus  malorum  suorum 
remedium  promereri.  Cumqueeuraassistensvidisset 
Eulogius,  oratione  facta  ad  Deura,  et  facta  quadam 
cum  Domino  pactione,  his  allocutus  est  verbis  :  Do- 
mine,  inquit,  Deus,  in  tuo  noraine  suscipio  istum 
tam  i  mmani  valetudine  praepcd  it  u  m,  ut  propter  istum 
possim  et  ipse  salvari.  Adsisergo  raihi,  Jesu  Christe, 
atque  patientiara  in  tali  ministerio  largiaris.  Mox- 
que  ad  jacentem  illum  ait :  Vis  frater,  suscipio  te  in 
domo  mea,  et  quacunqne  potoro  ratione,sustento  ? 
Cumque  haecille  libentcramplccti,  si  dignaretur,  se 
diceret :  Vadamergo,  inquit,  etasinum  quo  veharis 
adducam.  Cui  vehementer  exsultansconsensit  (egro- 
tus.  Idque  mox  fecit  Eulogius,  ct  memoratum  ad  ho- 


ne  eura  ?  Sed  aliter  Deo  dexteras  dedi,  de  hoc  satia 
vereor.  Non  projiciam  eum  ;  scd  totac  tantaiterum 
dierum  ac  noctium  mala  ferre  non  possum  ;  quid  de 
ipso  igitur  a  me  fiat,  ignoro.  Ad  quem  illi  his  verbis 
loquuntur :  Dum  adhuc  vivitetsuperestMagnusille, 
sic  enim  vocabatur,  Antonius,  ascende  ad  eum, 
aegrumque  navi  irapositum,in  monasteriumejus  de- 
fer,  exspectans  ibi  donec  speluncam  suam  egressus^ 
adveniat.  Quem  cum  videris,  referes  ista  quae  pate- 
ris,  atque  ab  eo  consilium  postulabis  ;  quidquid  tibi 
super  hoc  dixerit,  facies,  et  ejus  monitionibus  ac- 
quiesces,  sciens  a  Deo  juberi  tibi  quod  ille  praecepe- 
rit.  Mox  igitursermonibus  fratrum  libenter  instru- 
ctus, supradictura  aegrumblandis  precibussuperans. 


spitiumsuum  sine  dilatione  transvexit.  Per  quinde-Dlittoraiinaviculaeimposuit;sustulitquedecivitateper 


cim  igiturannosjugi  curatione  etperpetua  eisollici- 
tudine  serviebat :  per  quera  orane  terapus  et  ille,  cui 
tantum  deferebatur  obsequiura,  cum  gratiarumac- 
tione  cuncta  tolerabat,  et  Eulogii  manibus  et  medi- 
camentis,  cibisque  etbalneis,  prout  cnmpetebat  va- 
letudini,  curabatur.  Post  quindecira  vero  annosin- 
stinctu  daeraonis,  supradictus  aDgrotusirarceraor  tot 
laborura  Eulogii  tantorumque  meritorura,  coepitab 
eo  velle  discedere,  raultisque  injuriis  atque  oppro- 
briis  increpare  eura,  dicens  :  Fugitive  (1),  qui  pro- 
priam  domumdevorasti,furatusquees  iilienan)094l 
substantiam,  in  me  occasionem  salutis  tuae  reperisse 
te  credis  ?  Eulogius  autem  rogabat  eum,  et  satisfa- 


noctem,  et  ad  discipulorum  sancti  Antonii  habitacu- 
luin  duxit.  Evenit  autem  ut  alio  die  vespertinis  ho- 
ris  superNeniretillucbeatus  Antonius,  referentemibi 
Cronio  quod  chlamyde  ex  pellibus  facta  indutus  ad- 
venerit.  Solebat  autem  veniens  ad  monasterium  fra« 
trum  vocare  ex  ipsis  Macarium,  eumque  his  verbis 
interrogare  :  Venerunt  adhuc  aliqui  fratres  ?  Et  ille 
venisse  dicebat.  De  iEgypto,  inquit,  sunt,  an  de  Je- 
rosolyraa?  Hoc  autera  signum  ab  his  jusserat  dari, 
ut  quoties  aliqui  non  satis  digni  colloquio  ipsius  ve- 
nirent,  advenisse  ^gyptii  dicerentur;  quoties  autem 
sancti  quidam  et  spirituales  viderentur  viri,  venisse 
deJerosolymanuntiarentur.Tunceiigovenieiisjuxta 


i043 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  VII. 


1044 


consuetudinera  suam,  cum  interrogaret  utrum  Jero-  A  tio  ista  idcirco  accidit  vobis,  quia  ad  finem  vitae 


solyroitffiillicfratresessent,  an  iEgyptii,  respondit 
Macarius^  dicens  :  Ex  utroque  illic  quosdam  genere 
vidisse  se.  Cum  autem  dixisset  illi  sanctus  Antonius : 
Facillis  laetitiam,  et  sumantcibum,  etuna  cum  eis, 
oratione  completa,  jubebantur  discedere  :  ac  vero 
cum  Jerosolymitas  venisse  didicisset,  per  totam  no- 
ctem  cum  eis  sedens,  ea  illis  qu83  saluti  eorum  pro- 
iicerent  loquebatur.  Ilemorataigitur  nocte  eum  con- 
sedisse  referebant,  et  unumqucmque  ad  se  de  his 
qui  convenerant,  evocasse.  Cumque  a  nuUo  quis  illic 
Eulogius  vocaretur,  audissct,  ipse  in  tenebris  propria 
voce  sua  illum  ter  nomine  vocavit.  Cui  cum  supra- 
dictus  scholasticus  non  responderct,  putans  quod 
alter  aliquis  Eulogius  vocaretur,  dicit  ei  inirsus  :  Te 


ambo  venistis,  etiamuterquevestrummerebiturco- 
ronari.  Nihil  ergo  aliter  feceritis,  ne  si  forte  angelus 
veniens,  vos  in  eo  quem  dixi  loco  invenire  non  pos- 
sit,  utrique  coronis  fraudemini.  Qui  cum  ad  cellam 
suam  velociter  redeundo  redintegrata  pace  venissent, 
intra  quadraginta  dies  Eulogius  prior  obiit,  et  post 
aliquot  diessupradictus  defecit  segrotus,  animo  vebe- 
menter  incolumis.  Cronius  autem  cum  plurimum 
temporis  in  Thebaidis  fuissct  locis,  ad  monasteria 
Alexandrina  descendit ;  evenitque  ut  ad  illum  occur- 
reret  diem,  qui  unius  quidem  quadragesimus,  alte- 
rius  autem  tertius  celebratus  tunc  a  fratribus  dice- 
batur.  Cumigitur  Cronius  hocaudi^set,  obstupuit  ; 
sumptoque  Evangelio  sancto,  atque  in  medio  fratrum 


voco,  Eulogi,  qui  ab  Alexandria  civitate  venisti.  Di-Bposito,  cum  sacramento  ipsis  per  ordinem   cuncta 

exposuit,dicens:  Horum  omnium  quae  commemoravi, 
interpres  ipsc  fui  sermonum,  eo  quod  Graece  loqui 
sanctus  Antonius  nesciebat.  Ego  autem  utramque  lin- 
guam  noveram,  atque  inter  ipsos  loquebar,  illis  qai- 
dem  Graeco,  isti  autem  iEgyptio  ore  res()ondens. 

4.  Hoc  quoque  Cronius  ipse  nobis  referebat  *, 
quod  ei  sanctus  Antonius,  in  illa  ipsa  nocte  qua  bea- 
tum  Eulogium  dimisit,  dixisset  quia  per  totum  an- 
num  deprecatus  fuisset,  ut  ostenderentur  ei  per  re* 
velationem  loca  peccatorum  atque  justorum.  Et  se 
vidisse  dicebat  procerum  quemdam  usque  ad  nubes 
gigantem,  tetri  coloris,  extensas  habentem  adcoelum 
manus  atque  infra  pedes  ipsius  lacum  ad  speciem 
marisfusum,  ubitanquam  aves  inquietas  animas  vo- 


citei  Eulogius  :  Quid,  quxso,  jubes  ?  Et  Antonius, 
Quid,  inquit,  huc  venisti  ?  Respondit  Eulogius,  di- 
cens  :  Qui  tibi  nomen  meum  revelare  dignatus  est, 
ipse  etiam  et  adventus  mei  causam  procul  dubio  re- 
velavit.  Tunc  ille :  Quare,  inquit,  veneris  scio,  sed 
ante  omnes  hos  fratres,  ut  omnes  audiant,  refer. 
Jussus  igitur  a  magno  Antonio  servus  Christi  Eulo- 
gius,  retulit  ante  omnes  :  Istum  elephantiosum  in 
platea  publica  reperi  projectum,  cujus  curam  nullus 
hominum  gerebat ;  et  promisi  Deo  ut  deservirem 
aegritudini  ejus  quomodo  possem,  etego  per  illum, 
et  ille  per  me  salvaretur.  Ex  quo  autem  pariter  su- 
mus,  quintus  deciraus  annus  est,  sicut  et  vestrae 
sanctitati  credo  omnia  rcvelata.  Quiaigitur  postplu- 


rimos  annos  cum  a  me  nihil  mah   pertulerit,  variis  ^  lantes  vidit  Antonius  :  et  illee  quidem   quaecunque 


me  procellis  ac  tempestatibus  vexat,  ob  quod  et  ego 
ipsum  a  meprojicerc  cogitavi,  propterea  ad  sancti- 
tatem  tuam  veni,  ut  quid  ex  hoc  faciam  digneris  me 
tuis  edocere  consiliis,  et  orationibus  adjuvare.  Pes- 
simis  enim  motibus  totus  fatigor  et  crucior.  09f  j^ 
Cui  ha?c  tunc  Antonius  severa  atque  iracunda  voce 
respondit  :  Tu  illum  a  te  projicis,  Eulogi  ?  sed  ille 
eum  non  projicit,  qui  cum  a  se  factum  esse  cogno- 
scit.  Projicis  eum  ?  meliorem  te  inveniet,  et  eliget 
Deus  qui  colligatdestitutum.  Curaque  perterritusad 
haec  Eulogius  verba  tacuisset,  relicto  rursus  sanctus 
Antonius  Eulogio,  coepit  segrotum  propriis  sermoni- 
bus  verberare,  et  haec  ad  eum  cum  clamoremaximo 
ioqui  :  Elephantiose,  coenoet  luto  horride,  nec  teiTa 


supra  ipsius  manus  caputque  volabant  conservaban- 
tur ;  quaccunque  autem  sub  manibus  ipsius  repertae 
fuissent,  mergebantur  in  lacum.  Vocem  autem  tunc 
talem  sibi  venisse  refercbat :  Has  omnes  animas, 
quas  volantes  vides,  scias  animas  esse  ju.storum, 
quae  in  paradisi  habitatione  requiescunt ;  illae  autem 
animae  aliae  ad  infema  mittuntur,  quod  patiuntar 
quicunquecHiraali  obedierint  voluntati,  et  quicunquc 
iracundiam  retinentes,  reddere  malis  paria  tenta- 
verint. 

5.  Referebant  autem  nobis  tam  Cronius  quam 
sanctus  Hierax,  atque  alii  plures  vicini  fratrum,  ista 
quse  dicam.  Quidam  senex  dixit  :  Quia  si  scit  mo- 
nachus  esse  aliquem,  apud  quem  proficere  posset, 


digne  necccelo^nondesinisinjuriamDei  vociferari^Dsed  necessaria  corporis  cum  labore  habet,  et  pro- 


Nescis  quod  qui  ministrat  tibi  Christus  est  ?  Quema- 
dmodum  ausus  est  contra  Christum  talia  ioqui  ? 
Nam  propter  Christum  se  iste  ser\'itio  tali  et  obse- 
quiis  subjugavit,  quem  et  ipsum  mordaci  sermone 
laceititum  reliquit.  Conversisque  verbis  ad  alios  fra- 
tres,  ad  unumquemque  ita,  ut  ratio  singulorum  exi- 
gebat,  locutus,  rursus  ad  Eulogium  et  ad  aegrotum 
redit,  dicitque  eis  :  Ne  quis  vestrum,  o  filii,  quo- 
quam  se  vertat,  neuter  ab  altero  separetur,  sed  ad 
cellam  vestram,  in  qua  per  tantum  tempus  vixistis, 
redite  in  pace,  omnem  tristitiam  deponentcs.  Jam 
nunc  enim  ad  vos  Dominus  Deusmittet :  nam  tenta- 
*  Idem  in  Vita  Antonii,  c.  38. 


pterea  non  vadit   ad   eum,   hujusmodi   monachas 
non  credit  esse  Deum. 

6.  Dixit  quidam  senex  :  Qui  vult  eremum  habi- 
tare,  debet  esse  doctor,  non  qui  doctrina  ^eat,  ne 
detrimentum  sustinere  videatur  (Pelag.y  libell.  x, 
7ium.  90). 

CAPUT  XX. 

Quod  infirmitas  corporis  prosil  anitmp. 

1 .  Magnus  quidam  senex  infirmanti  discipulo  suo 
dixit  :  Ne  contristcris,  fili,  ex  infirmitate  vel  plaga 
corporis  tui  (Ru/f.^  lib.  iii,  n.  157  ;  Petag.,  libeU.  vii, 
n.  16,  nomine  Syncleiicss),  Summaenim  religioest 


i045 


VERBA  SENIORUM. 


1046 


atin  infirmitate  quis  gratias  agat  Deo.Si  femimes,  A/oan.,  libell.  i,  n.  16).  Rogavit  ergo  Deum,  ut  siita 


per  ignem  amittis  aeruginera ;  si  vero  aurum  es,  per 
ignem  probatus,  a  magnis  ad  majora  procedis.  Ne 
anxieris  ergo,  frater ;  si  enim  te  Deus  vult  in  cor- 
pore  torqueri,  tu  quis  es  qui  ejus  voluntati  resistas 
aut  moleste  feras  ?  Sustine  ergo,  et  roga  Deum,  ut 
quae  ipse  vult,  illa  concedat. 

2 .  Quidam  senex  cum  frequenter  infirmaretur 
corporc  et  langueret,  contigit  ut  uno  anno  nulla 
eum  a^gritudo  contingeret ;  et  propterea  flebat  et 
graviter  ferebat,  dicens  :  Reliquisti  me,  Domine,  et 


esset,  agnosceret.  Cum  ergo  post  oblationem  conse- 
cratam  unusquisque  ad  communionem  accederet,per 
singulorum  faciesintelUgebat  etanimos.Peccatorum 
enim  facies  nigras  inspiciebat  ut  carbones,et  oculos 
sanguine  repletos ;  alios  vero  vidit  clara  facie,  et 
vestibus  albis  indutos.  Cum  autem  corpus  Domini 
suscepissent,  in  quorumdam  vultibuslumen,  in  quo- 
rumdam  veroflammavidebatur.Utautem  agnosceret 
de  illis,  quorumcrimen  audierat,  communionem  illis 
porrexit :  et  vidit  unum  ex  illis  clara  facie  et  hono- 


noluisti  me  pnesenti  hoc  anno  visitare  {Ruff,,  lib.  '  rabili,albisque  vestibus  circumdatum ;  alterum  vero 
III,  num.  158  ;  Pelag,^  libell,  vii,  num,  41).  nigrum,  et  horribili  vultu.  Et  postquam  divinimyste- 

CAPUT  XXI.  riigi'atiam  susceperunt,unum  lux  quaedam  illumina- 

De  timore  Dei,  vit,  alterum  autem  quasi  flarama  succendit.  Oravit 

1.  Abbas  Piemon  requisitus  a  fratre  quemadmo- B  ergo  episcopus  Dcum  de  singulis  quae  ostensa  fue- 

dum  anima  resisteret,  et  timere  Deum  non  vult.  Et     rant  seedoceri.  Astans  autem  angelus  Doraini,dixit 


respondit  senex  :  Anima  quidem  vult  timere  Deum, 
sed  OVO  necdum  tempus  est.  Timor  enim  Domi- 
ni,  magna  perfectio  est. 

2.  Quidam  frater  asene  requisivit,  dicens  :  Quo- 
modo  timor  Dei  venit  in  animara?  Et  ait  senex  :  Si 
quisprius  humilitatera  possederit,utnemhiera  judi- 
cet  vei  conderanet,  vel  largitor  sit  eleemosynarura, 
et  ut  nihil  habeat,  tunc  venit  tiraor  Dei  in  animam 
(Pelag,j  libelL  vii,  num,  19). 

3.  Dixit  senex  :  Timor,  et  hurailitas,  et  egestas 
victualiura  raaneant  in  te  (Pelag,,  libeU,i^num,20], 

4.  Frater  quidara  interrogavit  senem,  dicens  : 
Unde  est,abba,cor  raeura  durura,  et  non  tiraetDeum 


ad  eum  :  Omnia  quae  de  istis  audisti,  vera  sunt.  Sed 
ille  unus  in  sordibussuis  adhucpermanet,et  invo- 
luntate  peccandi,  ideo  illum  nigra  facie  et  flamraa 
succendi  vidisti.  lUe  autem  alter  similis  illi  quidem 
erat,  sicut  audieras ;  sed  ideo  illum  clara  tacie  illu- 
strari  vidisti,  quia  recordatus  eorum  quae  prius  fece- 
rat,  et  abrenuntians  iliis  malis  operibus,  cum  lacry- 
mis  et  gemitibusDei  misericordiam  postulabat,  pro- 
mittens  ut  si  praeterita  illi  fuissent  dimissa  peccata, 
ulterius  ad  eaderanonrediret;  et  ideo  prioribus  cri- 
minibus  deletis,  ad  hanc  gratiam,  quam  vidisti,  per- 
venit.  Cum  autem  episcopus  de  gratia  Dei  miraretur, 
eo  quod  nonsoium  de  torraentis  tara  turpisvitaeho- 


(Pelag.y  libell.  iii,  n,  22  ;  Airpend,  MaiH.,  n.  22)?^minem  liberum  statuerit,  sed  et  tanto  honoredeco- 


Dixit  ei  senex  :  Puto  quod  si  horao  teneat  increpa- 
tionem  in  corde  suo,  possideat  timorera  Doraini. 
Dixit  ei  frater  :  Quid  est  increpatio?  Ait  senex  :  Ut 
in  omni  re  increpet  horaoanimam  suara,  dicendo  ei: 
Meraor  esto,quoniara  oportctte  Deo  occurrcre.Dicit 
autera  et  hic  :  Quid  ego  volui  cura  horaine?Existi- 
mo  autera  quia  si  quis  in  his  permanet,  veniet  ei 
timorDei. 

CAPUT  XXII. 

De  Pwnitentia, 

\,  Requisivit  quidam  frater  abbatem  Piraeniura, 

dicens  :  Quid  est  poenitentia?  Cui  senex  respondit : 

Pcenitentia  peccatorum  est,  ulterius  non  peccare. 

Haec  enim  vox  ad  hominera  semper  clamat  usque  ad 


raverit,  respondit  angelus :  Bene  miraris,  homo  enim 
es.  Nam  Dominus  noster  ac  vester,  naturaliterbonus 
et  huraanus  est  cessantibus  a  peccatis,et  poenitenti- 
bus  in  confessione:  quia  non  soluratormentadirait- 
tit,  sed  et  honore  efQcit  dignos.  Sic  enim  Deus 
dilexit  homines,  ut  Unigenitum  suum  daret  pro  pec- 
catoribus,  et  pro  ipsis  ad  mortera  destinaret  (Joan, 
iii).  Qui  ergo,  cum  inimici  ejus  essent,moriproipsis 
elegit,quanto  magis  miseretureorum  cum  illius  pro- 
prii  sint  ?  Hoc  ergo  scias,  quod  nulla  peccata  homi- 
nura  Dei  bonitatera  vincunt,  si  tanturamodo  per 
poenitentiam  unusquisque  quse  prius  fecerat  abole- 
verit  raala.  Misericors  enim  est  Deus,  et  inflrmita- 
terageneris  huraaniscit,etpa3sionum  fortitudinem. 


ultimam  respirationem:Hodic  convertimini,  ne  vo-Det  diaboli  virtuteni  vei  malitiam,  et  cadentibus  qui- 


bis  repentina  raors  tanquam  fur  supcrveniat. 

2.  Abbas  Piracnius  dixitcum  geraitu:  Oranes  vir- 
tutes  ingressae  sunt  in  cellara  raeara,  praeter  unam 
virtutem,  et  ex  ejus  labore  stat  homo  [Append,, 
Mart.,  n,  59).  Interrogaverunt  eum  fratres  :  Quae 
est  ista  virtus,  abba?  Respondit  sencx  :  ut  seraper 
seipsum  reprehehdat  homo. 

CAPUT  XXIII. 
Quod  per  panitcniiam  uno  die  potest  homo  rcconci^ 

liari  Dco. 

i.  Quidara  ex  Patribus  de  aliquo  referebat  episco- 
po,  eo  quud  audissct  duos  ex  plebc  sua  viros  esse 
nimiae  impuritatis,  et  adulteros(/{r/^.,  lib,  iii,  n.  166; 


dera  horainibus  in  peccatura,  tanquara  flliis  indul- 
gens,  exspectat  eraendationera ;  poenitentibus  vero 
tanquara  languidiscompatituret  miseretur :  etmox 
solvens  pcccata  eorum,  justorura  illis  etiara  praemia 
tribuit.  Audiens  autem  episcopus,  miratus  est  ni- 
mis,  et  glorificavit  Deura,manifestan3  omnibus  quae 
facta  sunt. 

2.  Abbas  Paulus  Siraplex  habebat  hanc  gratiam, 
ut  ingredientes  in  ecclcsiamsedensaspiciens,cx  ipsa 
facie  eorum  uniuscujusque  cogitationes,  sive  malae, 
sive  bonae  essent,  sentiret  (Rulf.^  lib.  iii,  n.  167; 
Pelag.,  libell.  xviii,  num,  20).  Cum  ergo  aliquando 
venlssent  ad  ecclesiam,  vidit  eos  clara  facie  et 


1047 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VII. 


1(H8 


O W  laetoanimoingredi.et  angelos  eorum cum  gau-  A  opera  tua,  Domine !  omnia  in  sapientia  fecisti  {Psal. 
dio  pariter  cum  ipsis.  Unum  autem  vidit  nigrumet    ciii). 


nebulosum  habentem  corpus,etddemoneshincatque 
inde  trahcntes  eum  ad  se,  misso  freno  in  naribus 
ejus,  et  angclum  sanctumejusdelonge  sequentem, 
tristem.  BcAtus  ergo  Paulus  coepit  flere  amarissime 
et  pectus  suum  tundere,sedens  anteecclesiam,  pro- 
pter  eum  quem  talem  aspexerat.  Omnes  autem  alii 
senes  videntes  eum  sic  flentem,  coeperunt  rogare  ut 
si  quid  in  illis  vidisset,  manifestaret,  aut  cum  illis 
ingrederetur  in  congregationem.  Ille  autem  noluit 
ingredi,  sed  semper  flebat  propter  eum  quem  sic 
viderat.  Post  paululum  autem,cumabsoluta  congre- 
gatione  discederent,  iterum  omnium  vultum  cir- 
cumspiciebat,  si  tales  egrederentur  quales  ingressi 


CAPUT  XXIV. 
Quod  et  in  proposito  pcenitentix  si  transeat  komoj 

tamen  suscipialur. 
l.Venit  quidam  trater  ad  abbatem  Pimenium,di- 
cens,  quodgrandem  tribuiationempassuscsset.Dicit 
ei  senex  ;  Fuge  de  loco  illo,  quantum  tribus  diebas 
et  tribus  noctibus  ambulare  potes  ;  et  fac  annum 
integrum,  jejunans  usque  ad  noctem.  Cui  iUe :  Si 
mortuus  fuero  antequam  unus  annustranseat,  quid 
deme  fiet?  Dixit  abbas  Pimenius :  Confido  inDeum 
quia  si  tu  cum  tali  proposito  a  mefueris  egressus,ut 
hoc  facias,  etiam  si  mox  mortuus  fueris,  cum  desi- 
derio  bono  suscipietur  pcenitentia  tua  apud  Deum. 


sunt  Etvidit  illum  quem  ante  viderat  nigrum  et  ne-  B    2.  Quidam  frater  sedebat  in  cella  sua  in  JEgy^io: 


bulosum,  egressum  clara  facie  et  candido  corpore, 
daemones  de  longe  sequentes  eum  ;  sanctum  autem 
angelum  ejus  prope  eum,hiiarcmet  gaudcntemsu- 
per  eum  nimis.  TuncsanctusPauIusexsurgens,cum 
gaudio  vociferabatur,  benedicens  Dominum,  ac  di- 
cens  :  0  quanta  misericordia  et  benignitas  Dei  est, 
quanta  ejusmiseratio  est!  Et  ascendcns  inaltiorem 
locum,  vocc  magna  diccbat :  Venite,  et  videte  opera 
Dei:  venite,ct  videtequenladmodumomnes  homines 
salvos  vult  fieri,  ct  ad  agnitionem  veritatis  venire 
(/  Tim.  II).  Vcnite,  adoreraus  eum;  dicentes:  Quia 
tu  solus  potes  peccata  dimittere.  Cum  autem  omnes 
convenissent,  exposuit  eis  Paulus  quae  vidissetante- 
quam  ingrederetur  in  ecclesiam,  et  quaj  postea  ;  et 


in  magna  humilitate  praecipuus,  et  hgbebat  sororeiu 
in  civitate  meretricem,  quae  multisanimabus  perditio 
fueiat  (Ruff.j  l.  iii,  n.  217).  Frequenter  autem  in- 
sultabant  senes  fratri  illi,  et  vix  potuerunt  persua- 
derc  illi,  ut  veniret  ad  illam,  quatenus  pcr  admoni- 
tionem  ejus  posset  peccatum  quod  per  eara  fiebat 
evincere,  Cum  ergo  venissetad  locum,  quidam  ex 
notis  ejus  vidcns  eum,  praecessit  et  nuntiavit  illi, 
dicens  :  Ecce  frater  tuus  venit  ad  te.  II la  autem  pne 
gaudio  relictis  amatoribus  suis,  quibus  rainistrabat, 
capi te  discooperto  ad  occurrend  um  fratri  egressa  est 
Dumergotentareteumamplecti,  dixitei :  Sorormea 
charissima,  parce  animae  tuac,  quoniam  propter  te 
multi  pereunt,  et  quemadmodum  poteris  suflerre 


••  "  '      ^ —  ^ »      c »    -  ^  » 

petebat  illum  fratrem  quem  sic  viderat,  ut  ei  mani-     amara  illa  et  ajterna  tormenta?  Illa  autem  contre- 


festaret  cogitationes  et  actus  suos,  vel  quemadmo- 
dum  tantam  commutationem  illi  Deus  donasset.  Ille 
vero  ante  omncs  ccepit  referre,  dicens  :  Ego  homo 
sum  peccator,  et  multis  temporibus  semper  fornica- 
tioni  fui  deditus ;  ingressus  autem  nunc  in  ecclcsiam 
Dei,  audiviverba  quae  locutusest  Dominusperpro- 
phetam  Isaiam,  dicens  {Isai.  i)  :  Mundi  pstote,  et 
tollite  malitias  de  animabus  vestris  ante  conspectum 
oculorum  meomm.Discite  benefacere,quaBritejudi- 
cium,  et  si  fuerint  peccata  vestra  ut  coccinum,  ut 
nix  dealbabuntur.SivoIueritis  etaudieritisme,bona 
terrae  comedetis.  Ego  vero  fornicator  compunctus  in 
hoc  sermone  prophetae,  ct  ingemiscens  intra  pectus 
meum,dixi  ad  Dorainum  :  Doraine,tu  cs  q  ji  venisti 


miscens,  dixit  ad  eum  :  Scis,  frater,  quia  est  mihi 
salus  vel  amodo?  Cui  ille  :  Si  volueris,  cst  salus.Illa 
autem  jactans  se  ad  pedes  fratris,  petebat  ut  eam 
secum  duceret  in  desertum.  Cui  frater  :  Vade,  coo- 
peri  caput  tuum,  et  sequere  me.  Cui  illa  :  Elaraus. 
Oportet  me  enim  deformari  inter  homines  nudo  ca- 
pite  deambulantera,  quara  in  officinam  peccati  mei 
iterum  ingredi.  Dum  vero  pariter  ambularent,  mo- 
nebat  eamad  poenitentiam.Videns  autera  quiaqui- 
dara  ^'^H  obviarcnt  sibi,  dixit  ei  :  Quoniam  non 
omnes  sciunt  quod  soror  mea  es,  parum  de  via  sc- 
cede,  donec  transoant.  Et  post,transgressis  iIlis,vo- 
cavit  eara,  et  dixit :  Earaus,  soror,  viam  nostraro. 
Illa  autcm  non  respondente,  perquirens  inveniteam 


salvare  peccatores ;  haec  ergo  quae  nuncper  prophe-Draortuara,  et  vestigia  pedura  ejus  sanguine  plena, 


tam  promisisti  opera  coraple  in  me  indignoetpecca- 
tore.  Ecce  enim  amodo  profiteor  tibi,etproraittoex 
toto  corde,quiauIterius  hoc  raalum  non  faciam,  sed 
renuntio  omni  injustitiae,  et  amodo  tibi  servio  in  con- 
scientia  munda.  Ab  hodie  ergo,  Doraine,  et  ab  hac 
hora  suscipe  me  panitentem,  et  adorantem  te,  et 
abrcnuntiantem  oranibus  pcccatis.  Juravi  et  statui 
«ipud  me,  servare  omnos  justificationes  tuas  tPsal. 
cxviii)  Sub  hac  sponsione  egressus  sum  de  ecclesia, 
statuens  apud  me  nihilde  prioribus  peccatis  uUerius 
facere.  Quod  cum  audissent  omnes,cIa]naveruntuna 
voce  ad  Dominum,  dicentes  :  Quam  magnifica  sunt 


crat  enim  discalceata.  Cum  autcm  senibus  renun- 
tiasset  factum,  contendebant  inter  se  de  salute  ejus. 
Manifestavit  autera  Deus  uni  seni  de  ipsa,  eo  quod 
nulla  cura  fuit  illi  in  itinere  de  corporall  usu,  sed 
vulnus  proprium  neglexit,et  suspiravitin  tam  gran- 
di  perditione,  ideo  pro  devotione  cordis  ejus  susce- 
pitDeus  poenitentiam  cjus. 

CAPUT  XXV. 

I)e  iinpugnatione  dxmonum. 

1.  Quidam  frater  requisivit  a  senc,  dicecs  :  Cur 
abba.  adaemonibusimpugnaraur?  Respondit  senex: 
Quoniam  arma  nostra  abjecimus,  id  est,  poeniten- 


1049 


VERBA  SENIORUM. 


1050 


tiam,  humilitatem,  obedientiam,  etpenQriam(/{u/f.,  Abus  laborat^  et  iterum  relaxatur ;  et  rursus  laborat, 


lib*  III,  n.  173;  Pelag.^  lib.  xv,  num.  58). 

2.  Frater  quidam  abbatem  Sisoium  requisivit,  di- 
cens  :  Putas,  abba,  sic  modo  persequiturnosdiabo- 
lus,  sicut  antiquos  {Ruff.,  lib,  iii,n.  174  ;  Pelag.^  li- 
bell,  XV,  tium,  45:  ?  Respondit :  Magis  modo  homi- 
nes  nostrae  aetatis  persequitur,  quia  appropinquant 
generapoenarum,  ubiillecum  legionibus  suisangu- 
statur,  dum  scit  stagnum,  ubi  in  igne  et  sulphurcar- 
surus  erit :  ideo  hominibus  infestatur.Nec  tamen  in- 
firmos  quosque  dignatur  appetere,  quos,  ubi  volue- 
lit,  cito  subvertit ;  sed  fortes  magis  ac  magnos  sup* 
plantare  per  diversa  praecipitia  aggreditur. 

3.  Abbas  Pimenius  requisivit  abbatem  Abraham : 
Quemadmodum  nos  daemones  irapugnant  (Pelag., 


et  inde  n^ligit :  hic  nihil  agit,  nec  patientise  perse- 
verantiam  possidebit. 

2.  Dixit  senex :  Quid  est  opus  incipere  artificium, 
si  non  discat  perficere  illud  ?  Nihil  est  ergo  quod 
incipitur,  et  non  perficitur  {Append,  Mart.^  n.  102). 

CAPUT  XXYIII. 
De  labore  sanctorum. 

1.  Quidam  scnex  dixit :  Usque  tunc  laboret  homo, 
usquequo  possidcat  Christum(/?«/7*.,  lib,  iii,  n.  180j. 
Qui  autem  semel  illum  adeptus  fiierit,  jam  non  peri- 
clitatur.  Permittitur  tamen  laborare,  rememorans 
tribulationem  laboris,undique  semetipsum  custodiat, 
timens  ne  tantoslabores  amittat.  Nam  etfilioslsrael 
ideo  Deus  per  desertum  quadraginta  annis  circum- 


libell,  X,  num.  62)?  Ait  senex:  Daemones  nobiscum  3  duxit,  ut  rememorantes  viae  tribulationem,  nollent 
non  pugnant,  quia  voluntates  eorum  facimus  ;  sed    redirc  retrorsum. 


nostrae  nobis  voluntates  daemones  facti  sunt,  et  tri- 
bulant  nos.  Unde  Apostolus:  Caro  concupiscit  ad- 
versus  spiritum,  spiritus  autem  adversuscarnem,  ut 
non  quaecunque  vultis,  illa  faciatis  (Galat,  v).  Num 
yis  scire  cum  quibus  daemones  pugnaverunt?  cum 
abbate  Moyse,  et  similibusejus;  nos  autem  volun- 
tates  cordis  nostri  impugnant. 

4.  Quidam  frater  requisivit  abbatcmAchillem[i4/. 
Achilleum]:  Quemadmodam  adversum  nos  possunt 
dsemones?  Responditsenex  :  Pervoluntates  nostras. 
£t  adjecit,  dicens :  Ligna  Libani  dixerunt :  Quam 
grandia  sumuset  alta,  et  parvissimoferramentoin- 
cidimur.  Nihil  ergo  ei  demus  ex  nobis,  et  nos  non 


2.Quidam  frater  requisivit  senem  :Quemadmodum 
laborant  postulantes  de  remissionepeccatorum?  Re- 
spondit  senex  :  Antequam  perveniat  in  eos  gratia 
quae  090  operetur  pro  labore  ipsorum,  ipsi  pallidi 
et  in  labore  sunt ;  super  quos  vero  ex  priori  patientia 
jam  gratia  Christi  pervenit,  isti  florent,  et  exsultant 
animae  eorum,  et  facies  eorum  clara  est  sicut  sol, 
cum  nubes  non  habet,  et  lucet ;  quando  vero  sol 
nube  cooperitur,  pallescit;  sic  etanima,  quando  pas- 
siones  eam  ettentationes  obscurant.  Quae  autem  per 
gratiam  Dei  mundata  est,  ita  fulget  sicut  scriptum 
est:  Magnaestgloriaejusin  salutari  tuo  (P5a/.  xz). 

3.  Item  dixit :  Qamvis  laborent  hic  sancti  viri, 


poteritincidere.Veneruntergo  homines,  et  fecerunt  G  tamen  et  aliqurm  requiem  possident,  quoniam  li- 


in  securi  manubrium  ex  ipsis  lignis,  et  ita  incide- 
runt.  Ligna  ergo  sunt  animae ;  securis,  diabolus  : 
manubrium,  voluntas  nostra  est.  Per  malas  ergo 
voluntates  nostras  incidimur. 

CAPUT  XXVI. 
Qualiter  homo  in  se  mortificare  vitia  potest . 

i.  Quidam  frater  requisivit  abbatem  Moysen,  di- 
cens :  Quomodo  potest  se  homo  mortificare  ?  Dixitei 
senex:Nisi  quis  arbitratus  fueritse  habere  jamtrien- 
nium  in  sepuicro,  ad  hunc  sermonem  pervenircnon 
potest  (Pe/a^.,  libell,  x,  n.  63). 

2.  Abbas  Pimenius  dixit :  lUe  monachus  potest 
tanquam  mortuus  huicsaeculo  esse,quiduasreshor- 
ruerit,  id  est,carnis  suae  requiem  et  vanam  gloriam. 


beri  sunt  a  cogitationibus  hujus  mundi. 

4.  Quidam  frater  requisivit  a  sene,  dicens  :  Quem- 
admodum  nunclaborantes  in  conversationibus  viri, 
nonaccipiunt  gratiamsicutantiqui(/2u^.,  lib.  ni,n. 
181  ;  Pelag.,  libell.  xvii,  7ium,  19)  ?  Ait  enim  senex : 
Tuncerat  charitas,  et  unusquisque  proximumsuum 
sursum  trahebat ;  nuncvero  postquam  charitas  re- 
friguit,  singuli  proximos  suos  ad  inferiora  dedu- 
cunt ;  et  ideo  gratiam  Dei  non  merentur. 

CAPUT  XXIX. 
De  exhortatione  doctrinw. 

\,  Interroganti  cuidara  abbatera  Pimenionem  de 
duritia  cordis,  responditsenex,dicens :  Natura  aquae 
mollis  est,  et  lapidis  dura ;  sd  autem  frequenter  aqua 


3.  Senex  quidamdixit:  Tunc  eritmonachus  libert)stillatsuper  lapidem,  stillando  perforat  illum.Sic  et 


ab  omnibus,  cum  in  opere  tantum  intentus  estbono 
(Ru/f.y  lib.  III,  n.  179).  Qunndo  enim  bona  opera 
exercet,  veniens  diabolus  locum  non  invenit ,  et  dis- 
cedit :  si  autera  raalura  opus  exercet,  veniens  fre- 
qucn^r,  etirapugnateura,  et  in  deteriora  subvertit. 
4.  Beatus  Antonius  monebatdiscipulumsuum,di- 
cens  :  IIon*e  ventrera  tuura,  et  necessitates  hujus 
saeculi,  et  concupiscentiara  raalara,  et  honorera  tan- 
quam  absens  de  hoc  saeculo  ;  et  requiem  possidcbis. 

CAPUT  XXVII. 

De  perseverantia. 

i .  Abbas  Antonius  dixit :  Monachus  si  paucis  die- 


verbum  Dei  dulce  et  molle  est,  nostrum  autem  cor 
durum.  Homo  ergo  audiens  fi^equenter  aut  meditaQs 
verbum  Dei,  dat  locum  timori  Dei  ingredi  in  eum. 

CAPUT  XXX. 

De   curiositate  vitanda. 

1 .  Scnex  quidam  dixit :  Non  oportet  monachum 
requirere  qualiter  sit  ille,  aut  quemadmodum  ille  : 
quia  per  interrogationem  hujusmodi  abstrahitur  ab 
oratione,  et  defluit  in  detractiones  et  verbositates. 
Unde  nihil  est  melius  quam  tacere. 

2.  Frater  quidam  requisivit  a  sene,  dicens  :  Si 
venerit  frater  aliquis,  sermones  mihideforis  inferens 


1051  DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VII.  1052 

alienos,  jubes  utdicam  illiquatenus  mihi  illos  non  A  ministrare  loco  meo.  Et  oravit  sic:  Domine,  si  to- 


afferat  ?  Ait  senex  :  Nihil  dicas,  quia  nec  nos  potui- 
mus  observure.Cavendum  est  ergo,  ne  forte  dicentes 
proximo,  Hoc  ne  facias,  nos  idem  vcl  pejora  postea 
faciamus.  Cui  frater  :  Quid  ergo  oportet  facere  ?  Et 
senex :  Si  voluerimus,  inquit,  tacere,  exemplum  so- 
lum  sufQcitproximo. 

CAPUT  XXXI. 
De  contentione  vitanda, 
1.  Quidam  senex  dixit  (Ru/f.^  lih,  iii,  n.  185)  : 
Si  quis  tecum  aut  de  Scripturis,  aut  de  quacunque 
causa  locutus  fuerit,  ne  contendas  cum  eo  :  sed  si 
quidem  bene  dicit,  consenti  ei :  si  vero  male^  dic 
illi :  Tu  scis  quomodo  loquaris.  Ait  Apostolus  :  Noli 
contendere  verbis  (//   Tim,  ii).  Haec  observans,  et 


luntas  tua  est,  ut  in  ordinatione  mea  pen>i8tam, 
ostende  mihi.  Et  S!^0  ostensa  est  ilii  columna 
ignea,  a  terra  usque  ad  coelum  pertingens,  et  vox  ad 
eum  :  Theodore,  si  potes  fieri  sicut  columna  ista, 
vade  ct  ministra.  Sufficit  quod  levitis  et  sacerdoti- 
bus  per  Moysen  dictum  est,  ut  mundo  cordc  et  cor^ 
pore,  innoxiis  manibus  et  vestimento  mundissimo, 
pro  filiisIsraeloiTerrcntsacrificia.  Quod  iileaudiens 
ultra  nullatenus  acquievit.  Sed  cum  venisset  in  ec- 
clesiam,  deprecabantur  eum,  ut  si  non  ministraret, 
vel  calicem  teneret.  Qui  non  acquievit,  dicens :  Si 
mihi  de  hac  re  amplius  verbum  fecerltis,  discedo 
hinc ;  et  sic  eum  dimiserunt. 
2.  Abbas  Isaac  audiens,  quia  presbyterum  eum 


humilitatem  possidebis,  et  odium  vitabis.  Nam  siBPatres  volebant  facerein  Scythi,  fugitiniEgyptom; 


persistas  contendens,  et  vis  defendere  sermonem 
tuum,  nascitur  ii^de  scandalum.  Frequenter  ergo 
dum  laudas  alterum,  fit  etiam  ex  justificatione  con- 
tentio.  De  quacunque  autem  re,  si  graviter  conten- 
deris,  non  parvam  noxietatem  senties,  etnuUo  modo 
requiem  possidebis.Mcgisstude  custodire  silentium, 
et  de  nulio  esse  sollicicus.  Attende  meditationitua}, 
cum  timore  Dei  exsurgens  tam  mane  quam  vespe- 
re,  et  impetum  inimicorum  non  timebis. 

CAPUT  XXXII. 
De  silentio, 

1 .  Beatus  Antonius  discipulo  suo  solebat  dicere  : 
Si  afTectaveris  silentium,  ne  arbitreris  te  exercere 
virtutem,  sed  indignum  te  proloqui  confitere. 

2.  Cum  quidam  frater  abbati  Sisoi  dixisset :  Volo 
animam  meam  salvare,  respondit :  Qua  ratione  pos- 
sumus  animam  nostram  salvare,  cum  lingua  nostra 
aperto  ostio  sajpe  prosiliat  {Pclag.^  libell.  xi,  n, 
27). 

3.  Quidam  frater  interrogavit  senem,  diccns : 
Usquequo  servandum  est  silentium,  Pater?  Respon- 
dit  senex:  Usquequo  interrogeris.  Inomni  enimlo- 
co  si  taciturnus  fueris,  requiem  possidebis  {Ruff., 
lih,  in,  n,  186). 

4.  Dixit  senex  :  Peregrinatio  est  tacere  (Pelag.j 
lihell,  IV,  num,  44,  nomine  Sisois), 

5.  Dixit  quidam  senex ;  Peregrinatio  quae  propter 
Deum  fit,  bona  est,  si  habuerit  et  silentium  :  nam 
fiducia  non  est  perpgriijatio  {Append.  Mari.^  n.  72). 


et  ingressus  in  agrum,  latuit  inter  herbas  {Ruff.y 
lih.  III,  num.  22).  Contigit  autem  ut  Patres,  qui 
sequebantur  eum,  in  eodem  agro  requiescerent  quia 
jam  nox  erat,  et  dimiseinint  asinum,  ut  pasceretur. 
Ille  autem  pervenit  pascendo  ad  locum  ubi  latebat 
abbas  Isaac.  Et  mane  facto,  quaerentes  asinum,  in- 
venerunt  et  senem  ;  et  mirati  sunt.  Cum  autem 
vellent  eum  ligare,  dicit  eis :  Jam  non  fugio,  quia 
scio  ex  jussione  Dei  esse ;  et  quocunque  fugero,  ad 
hoc  perventurus  sum. 

3.  Abbas  Motois  venit  aliquando  de  loco  qui  voca- 
tur  Ragita,  in  partibus  Gebilonis  (flu/y.,  lib.  ui,  /i. 
188;  Pelag,,  lihell,  xv,  num.  26).  Erat  autem  cum 
,  eo  etiam  discipulus  ejus.  Videns  autem  illum  episco- 
'  pus  loci  illius,  tenens  eum,  invitum  presbyterum 
fecit.  Et  dum  pariter  comederent,  dicit  ei  episcopus : 
Indulge  mihi,  abba ;  scio  enira  quia  hunc  honorem 
nolebas,sed  ego  a  te  benedici  desidcrans,  hoc  facere 
praesumpsi.  Cui  senex  pro  humilitate  ait:  Et  mea 
cogitatio  parum  volebat,  sed  m  hoc  laboro,  quia  di- 
vidi  habeo  a  fratre  qui  mecum  est,  et  solus  non  suflicio 
orationes  meas  implere.  Dixitque  ei  episcopus  :  Si 
scis  eum  dignum,  ordinabo  et  ego  illmn.  Respondit 
abbas  Motois :  Si  quidem  dignus  sit,  nescio  ;  unum 
tamen  scio,  quia  melior  est  me.  Ordinavit  autem  et 
illum.  Uterque  tamen  ita  permanserunt  usque  ad 
finem  suum,  ut  ad  altare,  quantum  ad  oblationem 
sacrandam,  nunquam  accederent.  Unde  dicebat  se- 
nex :  Confido  in  Dcum  meum  quia  non  habeo  grande 


6.  Abbas  Arsenius  solebat  dicere :  Pcregrinusmo-r^  judiciumpropterordinationemhanc,quiaoblationem 


nachus  in  aliena  terra  nullius  causae  mediator  acce- 
dat,  et  quietem poterit  adipisci. 

7.  Abbas  Ampo  dicebat :  Sicut  apis  quocunque  va- 
dit,mel  operatur ;  ita  et  monachus  quocunque  pergit, 
si  propter  opusDei  perrexerit,  dulcedinem  bonorum 
actuumpotestafrerre  (/?m/.,  /i6.  iii,  n,  189). 

CAPUT  XXXIII. 
De  fugiendo  clericatus  honorem. 

1 .  Abbas  Theodorus,  cum  esset  in  Scytiii  diaconus 
crdinatus,  nullatenus  permanere  acquiescebat,  sed 
multis  locis  fugiebat.  Et  iterum  senes  reducebant 
eum,  dicentes :  Ne  derelinquas  locumtuum.  Quibus 
ille  ait :  Permittite  me  deprecari  Deum,  si  me  jubet 


offerre  non  prsesumpsi ;  nam  ordinatio  illorum  est 
qui  sine  culpa  sunt,  justi  ct  immaculati:  ego  autem 
me  bene  cognosco. 

CAPUT  XXXIV. 
De  eremo;  et  quare  fugeruntin  solitudinem. 
1 .  Abbas  Arsenius  ab  abbate  Marco  requisitus  est 
aliquandocur'fugerethomines(?e/a{/.,  /.xvii,  n.  5). 
At  ille  respondit :  Scit  Deus  quiadiligo  homines,  sed 
cum  Dco  pariter  et  hominibus  esse  non  possum.Su* 
pernae  enim  multitudines  ac  virtutes  unius  sunt  vo- 
luntatis  :  homines  vero  et  multas  habent  voluntates, 
et  varias ;  etob  hoc  Deum  relinquere,  et  cum  horai- 
nibus  esse  non  possum, 


w 


1053 


VERBA  SENIORUM. 


1054 


2.  Quidam  fratres  dum  linum  ex  Thebaida  perge- A     2.  Dixit  senex  :  Injuriari,  aut  mentiri,  aut  perju- 


rent  comparare,  dixerunt  :  Per  occasionem  beatum 
Arsenium  \ideamus  {Ruff.^  lih.  iii,  num.  192).  Quod 
cum  Daniel  discipulus  ejus  ei  nuntiasset,  praecepit  ut 
pro  qua  causa  illic  advenissent  de  Alexandria  ab  eis 
inquireret.  Cumergo  nuntiasset  quod  propterlinum 
pergerent  comparandum,  respondit  Arsenius  :  Ergo 
fiEiciem  meam  non  videbunt,  quia  non  propter  me, 
sed  propter  suum  opus  advenerunt.  Vade  itaque,  et 
susceptis  eis  fac  obsequium,  ac  dimitte  eos,  dicens : 
Quia  senex  non  potest  vobis  occurrere. 

3.  Abbas  Besarion  dumdeambularetcumdiscipulo 
su6  per  eremum,  veiieruntad  quamdam  speluncam 
(Rulf.y  lib,  III,  n.  194 ;  Joann,,  lib.  iii,  num.  1).  Et 
ingressi  ibi,  invenerunt  fratrem  sedentem,  et  funi- 


rare,  alienum  a  Christo  est.Per  has  quatuor  res  ani- 
ma  maculatur,  id  est,  si  amicitiam  quis  cum  poten- 
tibus  habuerit,  concupiscentiis  carnalibus  studens  ; 
vel  si  de pioximo  suo  detractaverit ;  aut si  per  civi- 
tatem  ambulans,  oculos  suos  non  custodierit ;  et  si 
quamcunque  notitiam  cum  muliere  habuerit. 

3.  Beatus  Arsenius  referebatquod  cum  in  propria 
cella  resideret,  vocem  sibi  audiret  dicentem  ut  egre- 
deretur  foras  propter  opera  manuum  contemplanda 
(Ruff.,  lib.  11,  nww.38  ;  Pelag.,  libell.xMii,  num  2). 
Et  egressus,  vidit  hominem  quemdam  aquam  de  pur 
teo  haurientem,  atquein  vas  perforatummittentem, 
et  aqua  egrediens,  refundebatur  in  puteum .  Et  iterum 
parum  progressus,  vidit  iEthiopem  ex  lignis  a  se 


culum  operantem,  quineque  respexitin  eos,  neque  B  concisis  sarcinam  facientem.  Quam  cum  tentasset. 


salutavit  eos,  neque  aliud  locutus  est  eis.  Dixit  ergo 
abbas  Besarion  ad  discipulum  suum  :  Eamus  hinc, 
quia  non  vult  hic  senex  loqui  nobiscum.  Etprofecti 
sunt  ad  Joannem  abbatem .  Cum  autem  reverterentur, 
venerunt  ad  eamdem  spcluncam,  et  dixit  abbas  Be- 
sarion :  Ingrediamur  iterum  ad  hunc  fratrem,  si  forte 
vel  modo  persuadeat  illi  Deus,ut  loquatur  nobiscum. 
Et  cum  ingressi  fuissent,  invenerunt  eum  mortuum. 
£t  dixit  discipulo  suo  :  Veni,  frater,  componamus 
illum,  quia  propter  eiim  Deus  huc  transmisit  nos. 
Cum  autem  sepelirent  eum,  invenerunt  quia  mulier 
esset :  et  admirati  sunt,  et  dixerunt :  Quia  magna 
misericordia  Domini  est,  quia  etmulierescolluctan- 
tur,  et  vincunt  daemonia.  Etgloriflcantes  Deum  qui 


et  importabilemsensisset,  alia  iterumligna  superea 
congessit.  Sirailiterque  tentans,  cumnec  movere  po- 
tuisset,  tamen  alia  addere  lignanon  destitit.Et  ite- 
rum  progressus  Arsenius,  vidit  ante  portam  civitatis 
duos  juvenes  sedentesinequis  :  quilignumtransver- 
sum  portantes,  ingredi  non  poterantcivitatem.  Li- 
gnum  enim,  quod  ab  eis  portabatur,  non  eospermit- 
tebat  intrare,  etsequi  vel  humiliare  alteri  alternon 
volebat,  et  itaforis  civitatem  uterque  remanserunt. 
Ille  vero,qui  hocsancto  Arsenio  in  spiritu  ostende- 
bat,  dixit  ei :  Hic,  quem  prius  vidisti  aquam  de  puteo 
haurire,  et  de  vase  perforato  rursum  in  puteum  fun- 
dere,  similitudo  est  hominis  facientis  eleemosynam, 
qui  bonum  opus  imitatur  efficere  :  sed  quia  in  aliis 


est  protector  omnium.  ad  propria  redierunt,  nar- C  operibus  saepe  committit  iniquitatera,  propter  haec 


rantes  quae  viderant. 

CAPUT  XXXV. 
Qux  sit  observantia  eremitx. 

\m  Abbas  Moyses  ad  solitarios  solebat  proferre 
sermonem,  dicens  :  Quatuor  sunt  principalia  obser- 
vantiae  regularis,  id  est,  tacendi,  servandi  mandata 
Dei,  humiliandi  semetipsura,  et  angustia  paupertatis 
(Ruff.^  lib,  in,  n.  196).  Tres  autem  has  virtutes 
homo  difOcile  possidet,  ut  semper  lugeat,  et  semper 
suorummemor  sit  peccatorum,  et  omni  horaponat 
sibi  prse  oculis  mortem. 

2.  Beatus  Antonius  solebat  dicere  :  Patres  antiqui 
egressi  sunt  in  desertum,  etipsi  Of^l  sani  effecti, 
facti  sunt  medici  :  ct  reversi,  alios  sanaverunt ;  ex 


mala  illud  parum  bpni  se  coinquinans,  perdit.  lUe 
autem,  quem  vidisti  ligna  concidere,etgravem  sar- 
cinam  addidisse,  facereque  graviorem,  liomo  estin 
peccatis  plurimis  constitutus,  qui  post  poenitentiam 
aliud  super  peccatis  suis  onus  augmentat.  Hi  vero 
quos,  transverso  ligno  renitente,  civitatem  nonposse 
ingrediconspexisti,  sunt  quijugum  miserabile  viden- 
tur  ferre  superbiam ,  et  alteri  se  humiliarenoluerunt, 
ut  per  hoc  emendati,  viam  Christi  humilem  seque- 
rentur  ;  atque  ideo  extra  regnum  Dei  tara  hi  quam 
illi  reraanserunt. 

4.  Interrogavit  frater  abbatem  Sisoium,  dicens  : 
Dimissa  estmihi  haereditas  a  parentibus  meis ;  quid 
faciam  de  illa?  Respondit  senex :  Sidixero,  Da  illam 


nobis  autem  si  quemegredi  contigent  in  desertum,  *^  in  ecclesiam  clericis,  illi  epulanturexipsa.  Sidixero, 


antequam  ipsi  saneraur,  curara  aliis  adhiberaus  ;  et 
revertitur  ad  nos  infirmitas  nostra,  et  fiunt  ultima 
nostra  pejora  prioribus,  propter  quod  dicitur  nobis : 
0  medice,  prius  tibicuram  impende  {Lucx  vi). 

CAPUT  XXXVI. 
Qui  sint  similes  unius  meriti  fratres, 
1 .  Quidam  frater  interrogavit  Pimenionem  abbatem 
djcens  :Qui  sunt  uniusmeritifratres(Pe/a//.,  ItbellM 
X,  num.  52)  ?  Respondit  senex  :  Si  fuerint  tres 
simul,  unus  quidem  in  omni  verbo  vel  opere  quie- 
scens,  alter  auteminfirraansetgratiasagens,tertius 
verocummundaconscientia  illis  obsequium  faciens: 
hi  tret  aiiias  meriti  sunt. 


Da  illam  consanguineis  tuis,  nullam  habebis  raerce- 
dem.  Si  ergo  vis  implere  mandatura  divinum,  dahanc 
pauperibus  et  egenis,  et  perfectus  eris  {Pelag,,  libell. 
X,  n.  56,  nomine  Pastoris  ;  Append,  Mart,,  n,  7). 

CAPUT  XXXVII. 
Temporalis  profectus    derelinquendus  est  propter 

amorem  ckaritatis, 

1.  Abbas  Sisoius  dixit :  Cura  fuissera  aliquando  in 
mercato,  et  sportellas  meas  fratri  venderem,  videns 
quia  iracundia  approxiraabat  mihi,  dimisi  vascula 
raea  fugiens  {Append.  Mart.^  n.  H). 

2.  Dixit  abbas  Joannes :  Ascenderam  aliquando  per 
viam  eremi  in  Scythi,  texens  plectam ;  el  aiadifi  ca* 


1055 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VII. 


1056 


laelarium  loquentem   sermones  vanos,  et  ne  forte  A  tum  tempus  debet  homo  a  se  abscindere  passiones 


irascerer,  dimisi  plectam  meam,  ct  fugi    (Append. 
Mart,,  n.  12). 

3.  Interrogavit  frater  abbatem  Pimenium,  dicens : 
Quid  est  quod  Dominus  dixit:  Majorem  charitatem 
nemo  habet,  quam  ut  anin?am  suam  ponat  quis  pro 
amicissuis  (Joan.,  xv)  ?quomodo  hoc  facit?  Respon- 
dit  senex  :  Si  quis  audit  verbum  malum  a  proximo 
8U0,  et  dum  possit  similia  respondere,  pugnat  taraen 
incordesuo  portare  laborem,  et  vim  sibi  facit,  ne 
respondeatmalum,  ut  contristet  illum ;  iste  talis  ani- 
roam  suamponitproamicosuo{i?u^.,  lib.  in,n.  201. 
Pelag.,  libell.  xvii.nuw.  \{^-,Appcnd.  Mart.,  n.l4). 

4.  Abbas  Macarius  dixit :  Si  reminiscimur  malo- 
rum  quae  ab  hominibuspatimur,  perdimus  memoriae 


{Append.  Mart.,  n.  23)  ?  Respondit :  Scriptamest  in 
Evangelio  :  Quia  peccatores  Deus  non  audit ;  sed  qoi 
cultor  Dei  est,  et  voluntatem  ejus  facit  (Joan.  ix). 
Ideo  cum  vencrit  impugnatio,  abscide  illam,  quia 
fragilis  est  anima  ;  ante  armetur  quam  a  peccatis 
inquinetur. 

2.  Abbatem  Pimenium  interrogavit  frater  :  Quid 
faciam,  quia  conturbant  me  cogitationes  sedentem 
in  cella  ?  Respondit  :  Neminem  despicias,  nullum 
dijudices,  denuUomale  loquaris ;  etDeus  dabittibi 
requiem,  et  statuet  sessionem  tuam  sine  conturba- 
tione  (Ru/f.,  lib.  ni,  n.  100 :  Pelag.,  HbelL  ix,  n.  8 : 
Append,  Mart.^  n.  39).  Custodiam  enim  senioraro, 
et  quietem  ipsorum  considera.  Meditare  in  divinis 


virtutem.  Item  dixit  :  Si  autem  recolimus  malorumB  officiis,  et  scias  horas  canonicasdie  acnocte.  Tlmor 


quae  nobis  adaemonibus  mittuntur,sine  perturbatione 
erimus,  scientes  quod  ab  initio  bona  Deus  creavit, 
diabolus  vero  mala  supcrseminavit.  En  sunt  perdi- 
tionesinnumeraBlPe/a/7.,/i7?e//.  X,  rtW?^?.  34;  Append. 
Mart.^n.  15).  Etaddidit,  dicens  :  Culpaest  monachi, 
si  lecsusa  fratribus,primus  in  charitate  purgatocorde 
non  occurrit{yoan.,/t6e//.  i,  n.  7  ;  Appcnd.  Mart.,  n. 
16).  Nam  Sunamitis  non  meruisset  recipere  Elisaeum 
prophetam  indomum  6uara,nisi  quiacumnuUo  alio 
habuitcausam.  Sunamitis  eniminpersonaestanimae, 
Elisaeus  vero  in  persona  Spiritus  sancti  OS19  figura- 
tus  ;  quia  nisi  pura  sitanima,  non  meretursuscipere 
Spiritum  Dei.  Ita  ira  inveterata  excaecat  oculos  cor- 
dis,  ct  animam  excludit  ab  oratione. 

CAPUT  XXXVIII. 


Domini  non  discedat  a  corde  tuo  :  et  non  glorieris, 
neque  te  aestimes  cum  justis ,  et  ex  omni  virtute 
tua  custodi,  ut  non  facias  propriam  voluntatem. 

3.  Idem  dixit :  Sicut  ad  succensam  ollam  muscs 
non  appropinquant  ;  si  vero  tepida  fuerit,  insidunt 
in  eam,  et  faciuntvermes;  itaetmonachum  succen- 
sumigne  divini  Spiritus,  daemones  fugiunt ;  tepidum 
vero  illudunt  ct  insequuntur  \Ruff.,  lib.  iii,n.  204); 
Append.  Mart.,  n.  42). 

CAPUT  XL. 
Unde  vitia  oriuntur. 

1 .  Sanctum  Antonium  requisivitfrater :  Quomodo 

Deus  repromittitbonaanimse  per  assiduitatem  Scri- 

pturarum,et  non  vultanima  in  bonispermanere,sed 

^declinatad  transitoria,  caduca,  etimmunda  ?  Res- 


Quid  lamentatio  velpaupertasj  qux  fit  propterDcum, 

operetur. 

1.  Sanctum  Antonium  requisivit  fratcr,  dicens  : 
Quid  faciam  pro  peccatis  meis  ?  Respondit :  Qui  vult 
liberari  a  peccatis,  fletu  et  planctu  liberabitur  ab  eis  ; 
et  qui  vult  asdificari  in  virtutibus,  per  fletum  lacry- 
marum  sedificatur.  Ipsa  laudatio  psalmorum  planctus 
est.  Memento  exemplum  Ezecliiae  regis  Judae,  sicut 
scriptum  est  per  Isaiam  prophetam  {fsai.  xxxviii), 
qui  flendo  non  solum  sanitatem  recepit,  sed  etiam 
per  qumdecim  annos  augmentum  vitae  promeruit,  et 
8uper\'enientem  hostis  exercitum,  videlicet  centum 
et  octoginta  quinquemillium,  per  lacrymarum  ejus 
rigationem,  virtus  Doroini  in  mortem  prostravit. 
Sanctus  Petrusapostolus  flendo  recepit  quod  inChri-  D 
stum  negando  commiserat.  Maria,  quiacum  lacrymis 
rigavit  pedesDomini,  meruitaudirc  seoptimam  par- 
tem  elegisse.  Ipse  timor  Domini  sanctus  permanens 
in  saeculum  saeculi. 

2.  Beatus  Macarius  dixit :  In  veiitate,  si  facta  est 
roonacho  despectio  quasi  laus,  paupertas  sicut  divi- 
tiae,  inopia  sicut  epulae,  nunquaro  moritur  {Append. 
Mart.,  n.  23).  Impossibile  est  bene  credentem,  et 
pie  colentem  Deum,cadere  inpassionem  immundam 
et  in  errorem  daeroonum. 

CAPUT  XXXIX. 
In  hac  vita  homo  requiem  invenire  nonpotest, 
1.  AbbatemSisoiumrequisivitfrater  :  Post  quan- 


pondit:  Ad  hoc  jungitur  quod  Psalmista  ait :  Iniqui- 
tatcm  si  conspexi  in  corde  meo,  non  exaudiet  Deus 
(Psal.  ixv).  Ignoras  quod  cum  venter  plenus  fuerit 
esca,  statim  ebulliunt  magna  vitia,qu8e  Salvator  no- 
ster  per  Evangelium  praedixit :  Non  coinquinat,qnod 
in  os  intrat,  animam  hominis  ;sed  de  corde  exeunt, 
quae  in  interitum  demergunt  hominero  {Matth,  xv|. 
Videquid  dixeritpnmum :  Cogitationcs  malae,homi- 
cidia,  adulteria,  fomicationes,  furta,  falsa  testimonia, 
et  blaspbemiae.  Quia  qui  necdum  gustavit  dulce- 
dinem  coelestium,  ut  ex  toto  corde  exquirat  Deum, 
ideo  ad  imrounda  revertitur.  Quis  poterit  recte 
dicere  ?  Ut  juraenturo  factus  suro  apud  te,  et  ego 
semper  tecum  {Psal,  ucxxii). 

CAPUT  XU. 
Qualiter  virtutes  obtinere  oportet. 

1.  Quemdam  senem  requisivitfrater,  dicens:  Doce 
roe,  Pater  (Append.  Mart.,  n.  46).  Et  dixitei :  Vade, 
ama  tibi  ipse  vim  facere.  Evagina  gladium  tuum,  et 
exi  in  bellum.  Dixit  ei  frater  :  Non  me  permittunt 
cogitationes.Responditsenex :  Scriptum  est :  Invoca 
me  in  die  tribulationis  tuae :  eripiaro  te,  et  glorifica- 
bis  me.  Invocaergo  Deum,  et  eripiette  [Psa/.  lxxx]. 

2.  Perrexerunt  duo  fratres  ad  unum  senem  san- 
ctum  in  Scythi  sedentcm  singularem  :  dixitque  unus 
ex  illis  :  Abba,  omne  Vetus  et  Novum  Testamentum 
roerooriter  didici  [Pelng.,  libetl,  x,  n.  91].  Dicit  ei 
senex  :  Iroplesti  aerem  verbis.  £t  alter  dizit :  IQgo  et 


1057 


VERBA  SENIORUM. 


1058 


Vetuset  Novum  Testamentum  totum  scripsi,  etpe-Aiapidabam,locutum  est  aut  iratum  ?  aut  quando  in- 


nes  me  habeo.  Et  huic  respondit :  Et  tu  implesti 
fenestras  tuas  chartis.  An  ignoratis  qui  dixit :  Re- 
gnum  Dei  non  est  in  sermone,  sed  in  virtute  (/  Cor. 
IV)  ?  Et  iterum  :  Non  auditores  legis  justi  sunt  apud 
Deum,  sed  factores  legis  justificabuntur  {Rom,  ii). 
Inquirebant  ergo  ab  eo  viam  salutis.Illeautem  dixit 
eis  :  Initium  sapientiae  timor  Domini  (PsaL  cx),  et 
humilitascumpatientia.  Omnibus  his  inseilis  uten- 
tibus,  pauca  sufficiunt. 

CAPirr  XLII. 

Quomodo  in  canobiis  vivendum  sit, 

OSS  1*  Oum  quidam  adolescens  frater  abbatem 

Agathonem  requireret,  dicens :  Yolo  permanere  cum 

fratribus;  dic  mihi  quomodo  habitem  cum  ipsis? 


dulgentiam  petebam,  nunquid  exaltavit  se  aut  glo- 
riatum  est  ?  Cui  abbas  Pimenius  respondit :  Non 
utique.  Tunc  dixit  senex  :  Fratres  ecce  septem  su- 
mus,  si  vultis  ergopariter  manere,  ut  lucrum  animaa 
faciamus,  sit  idolum  nobis  istud  in  exemplum,  ne 
quando  injuriatur  aliquis,  irascatur  ;  ne  quando  ab 
eo  venia  petitur,g]orietur,aut  extoliatur  ;  si  autem 
ita  non  vultis,  unusquisque  vadat  quo  vult.  At  illi 
projicientes  se  in  terram,  spoponderunt  se  ita  factu- 
ros  :  et  sic  permanserunt  per  multos  annos,  cum 
magna  humilitate  et  abstinentia,  unum  ex  ipsis  fa- 
cientes  dispensatorem.  Et  erat  eis  perfectio,et  uaum 
desiderium ;  et  quidquid  positum  esset  in  mensa, 
reficiebantur,  nulio  dicente  :  Aifernobis  iilud  :  aut, 


Respondit  ei  senex  :  Observa  prae  omnibus  hoc,  ut "  Istud  nolo  comedere.  Quatuor  siquidem  horas  dor- 


qualis  primo  die  ingrederis  apud  ipsos,  talis  reii- 
quum  peragus  tempus,  et  cum  quiete  adimplebis  pe- 
regrinationem  tuam  (Ru/f.j  lih,  iii,  n.  198  ;  Pclag.^ 
libelLXj  num.  8).  Custodi  cnim,  ne  quando  fiduciam 
loquendi  assumas,  dicente  Apostoio  :  Nemo  mili- 
tans  Christo,  impiicat  se  negotiis  sascuiaribus  (// 
Tim,  II). 

2.  Item  dixit  Agathon  :  Si  habitas  cum  proximo, 
esto  sicut  coiumna  iapidea,  quae  si  injuriatur,  non 
irascitur  ;  si  glorificatur,  non  extollitur  (Append, 
Martin.^num,  10). 

2.  Abbas  Pimenius  abbatem  Nesteronem  seden- 
tem  in  ccenobio  requisivit,  dicens  :  Unde  adeptus  es 
hanc  virtutem,  frater,  ut  quotiescunque  tribuiatio 


miebant  in  nocte,  et  quatuor  psaliebant,  et  quatuor 
operabantur.  In  die  vero  per  intervaiia  horarum 
officiis  divinis  insistebant,  operantes  et  iegentes,  et 
fundentes  folia  paimarum,  usque  ad  horam  nonam* 
Post  hoc  vero  victum  sibi  praeparabant,  coiiigentes 
quasdam  herbas  terrae. 

CAPUT  XLIII. 

Qux  sit  observantia  spiritualis  disciplinx, 

\,  Quidam  frater(i4/>pend.  Mart.,n.  106)  requisivit 
sanctum  Serapionem  abbatem,  habentem  sub  regi- 
mine  suo  decem  millia  monachorum,  dicens  :  Alii 
fratres  de  coenobio  elegerunt  me,  ut  ego  iilis  prseci- 
piam  ;  ostende  mihi  quomodo  jubes  ?  Respondit  Se- 


contigit  inccenobio,  neque  loquaris,  nequc  mediatorC  rapion  :  Durum  est  meum  fortasse  imperium.  Nam 


accedas  (Pelag..,  libell.x\y  nMw.30)?  Et  cum  noiiet 
dicere,  postea  compulsus  a  sene,  dixit :  Indulge 
mihi,  abba,  quiain  principio  quando  ingressus  sum, 
dixi  cogitationi  meae  :  Ecce.tu  et  hic  asinus  estis 
pares.  Sicut  enim  hic  asinus  vapuiat,  et  non  loqui- 
tur ;  injuriatur,  et  nihil  respondet ;  ita  ergo  esto  et 
tu^  n:\m  sic  dicit  et  psalrous  :  Ut  jumentum  factus 
sum  apud  te,  et  ego  semper  tecum  {Psal,  lxxii). 

4.  Cum  aliquando  gens  Mazicorum  in  Scythi  su- 
perveniens^,  multos  ex  Patribus  occidisset,  abbas 
Pimenius  una  cum  alioPatre  seniore,  nomine  Anub, 
et  cum  aliis  quinque  Patribus  fugiensinde,  venitad 
iocum  qui  dicitur  Terenuthi;  et  inveneruntibitem- 
pium  antiquum  desertum,  et  manserunt  in  eo  lii  se- 


Dominus  noster  Jesus  Christus  per  Evangelium  suum 
instruit,  dicens :  Si  diligitisme,mandata  mea  servate 
(Joan.  xiv).  Et  cum  discipuli  de  primatu  inter  se  di- 
sceptarent,  q(liis  eorum  esset  senior,  ait  ad  eos :  Si 
quis  voluerit  inter  vos  major  fieri,  erit  vester  mini- 
ster,  et  quicunque  voiuerit  in  vobis  prior  esse,  erit 
omniuraservus  (Marc.  x).  Petrus  apostoius,  in  epi- 
stola  bua,  monet  pastores  :  Pascite  qui  in  vobis  est 
gregem  Dei,  providentes,  non  coacte,  sed  voluntarie 
secundum  Deum;  nec  turpis  lucri  gratia,  sedforma 
estote  gregis ;  et  cum  apparuerit  princeps  pastorum, 
percipietis  immarcescibilem  glorise  coronam  (/  Pet» 
v).  Ita  facito  prius  quod  prxcipis,  ut  non  tantum  iilis 
prsecepta,  sed  formulam  praebeas,  ut  tua  imitentur 


ptem  pariter,doneccognoscerentubiunusquisqucinDexempIa.  Ne  sis  mercenarius,  sed  pastor  ovium, 


JEgypto  mansurus  esset.  Decreverunt  autem  inter 
se,dicentes  :  Septimanahac  unusquisque  requiescat 
apud  se,  et  aiter  ad  alterum  non  ioquatur.  Cum  au- 
tem  id  facerent,  erat  in  templo  illo  statua  cujusdam 
idoli.  Abbas  ergo  Anub  exsurgens,  mane  lapidabat 
eam  in  facie ;  et  vespere  veniens,  dicebat  ad  eam  : 
Peccavi^  induige  mihi.  Et  sic  fccit  per  totam  hebdo- 
ma^Iim.  Dic  autem  Sabbati,  cum  venissent  pariter, 
dixit  ei  abbas  Pimenius  :  Quid  voluisti  hac  totahel)- 
domada  facere,  ut  homo  fidelis  diceres  idoio,  In- 
duige  mihi.  Dixit  ei  senex  Anub  :  Hoc  ego  propter 
vos  feci ;  dicite  mihi,  nunquid  quando  hoc  idolum 

<  Ruff.j  lib.  fii,  n.  199,  pene  ad  verbum ;  Pelag  ,  iibell.  xv.  num.  H, 


quia  Salvator  noster  beatum  dixit,  quem  constituit 
Buper  farailiam  suam,  ut  det  illis  cibum  in  tempore 
(Malth,  xxiv). 

2.  Interrogavit  abbas  Moyses  abbatem  Siivanum, 
diccns :  Potest  horao  per  singulos  dies  apprehendere 
conversationis  initiura  ?  Respondit :  Oportet  enim 
apprehcndere  unuraqueraque  aliquid  ex  omnibua 
(Append.  Mart.^  n.  108).  Surgens  mane,  sumat  ini- 
tiumsapientiae  :  in  orani  virtute,  et  in  omni  mandato 
Dei,  in  094^^nApAtientia,et  ionganiraitate,  et 
charitate  Dei,  cura  humiiitate  animse  et  corporis,  in 
muiti  sustentatione  et  commoratione  ceilae,  in  onh 


4059 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VII. 


4060 


tione  et  deprecatione,  cum  gemitu,  cum  puritate  A 
cordis  et  oculorum,  et  custodia  linguae  ac  sermo- 
num,  in  abrenuntiatione  rerum  materialium,  deside- 
riorum  camis,  cruciationem  habentes  in  certamine, 
in  continentia  spiritali  et  agone  pugnae,  in  pceniten- 
tia  et  luctu,  in  simplicitate  animae  et  tacitumitate, 
in  jejuniis  et  vigiliis  noctumis,  in  operatione  ma- 
nuum,  secundom  quod  dicit  apostolus  Paulus,  ope- 
rantes  manibus  vestris,  in  fame  et  siti,  in  frigore  et 
nuditate,in  laborihus  et  augustiis  et  persecutionibus, 
in  foveis  et  speluncis  et  cavemis  (//  6'or.  xi).  Esto 
factor  verbi,  etnon  auditor  tantum  {Jac,  i),  operans 
talentum  in  duplum,  habens  vestem  nuptialem,  flr- 
matus  supra  firmam  petram. 
Eleemosyna  et  fides  non  te  derelinquant  *.  Cogi- 


CAPUT  XLIV. 

De  meditationibus  (5)  duodecim  anadvoretamm. 

Anachoretae  aliquando  sapientes,  sancti  et  spiri- 
tales,  duodecim  numero,  congregati  in  idipsuro,ex- 
petierunt  a  semetipsis,  dicere  unumquemque  quae 
emendaverit  in  cella  sua,  et  quam  meditationem 
meditatus  sit  spiritaliter. 

1 .  Et  dixit  primus,  qui  et  senior  eorum :  Ego,  fra- 
tres,  ex  quo  ccepi  quiescere,  totum  crucifixi  me- 
ipsum  his  quas  extrinsecus  sunt  actionibus,  reroini- 
scens  quod  scriptum  est  :  Dirumpamus  vincula  eo- 
rum,  etprojiciamus  a  nobis  jugum  ipsorum  {P$al. 
II).  Et  velut  murum  faciens  interanimum  et  corpo- 
rales  actus,  dixi  in  mente  mea  :  Quemadmodum  is 
qui  intra  murum  e6t,  stantem  foris  non  videt ;  sic 


tans  esto,  omni  die  mortem  vicinam  csse  :  et  quasi  gnec  tu  velis  exteriores  actus  aspicere,  sed  teipsum 
jamclausus  in  monumento,  niliil  de  hoc  saeculo  cu-     intuere,  sustinens  quotidie  spemDei.  Sic  autem  ha- 


res,  quia  sollicitudo  saeculi  et  cupiditas  divitiarum, 
haecsunt  spinae,  quas  Dominus  cavere  dixit  in  Evan- 
gelio,  quse  bonum  semen  sulTocant^LtiC.  viii).  Inedia 
escarum,  humilitas  etluctus  non  recedantate,  quia 
Dominus  dissipat  ossa  hominum  sibi  placentium. 
Timor  omni  hora  permaneat  in  te,  sicut  scriptum 
est :  Propter  timorem  tuum,  Domine,  in  utero  con- 
cepimus,  et  doluimus,  et  peperimus  spiritum  salutis 
{haix  xxvi).  Haec  ergo,  et  si  qua  alia  virtus  est,  in 
his  prospice ;  et  ne  te  mensures  cum  magnis,  aut 
justum  te  aestimcs ;  sed  te  crede  inferiorem  esse  to- 
tius  creaturae,idest,  viliorem  quovishomine  pecca- 


beto  malignas  cogitationes  aut  malas  concupiscen- 
tias,  sicut  serpentis  et  scorpionum  prolem.  Si 
quando  autem  eas  in  corde  meo  nasci  sensero,  at- 
tendens  illascum  comminatione  etira  arefacioeas; 
nec  unquam  cesso,  irascens  corpori  et  menti  mese, 
ne  quid  pravum  faciat. 

2.Secundus  ait:  Ego  dixi,ex  quo  renuntiavi  terrae : 
Hodie  renatus  es,  hodie  coepisti  servire  Deo,  hodie 
hic  inhabitare  ccepisti :  sic  esto  quotidie  peregrinus, 
et  crastino  liberandus.  Hoc  mihi  quotidie  consule- 
bam. 

3.  Tertius  dixit :  Ego  diluculo  ascendo  ad  Deum 


tore.  Qui  se  existimat  aliquid  esse,  cum  nihil  sit,     meum;  et  adoransillum,jactomeinfaciem  meam^ 
ipse  seseducit  ((?a/at.vi).  Non  dijudicesproximum,     oonfitendo  culpas  meas;   et  sic  descendens,  adoro 


neque  despicias  aliena  delinquentium,sed  tua  plange 
peccaca,etde  nullius  hominis  actu  sollicitus  sis.  Esto 
mansuetus  spiritu,  et  non  iracundus.  Nihil  in  corde 
tuo,  neque  odium,  neque  contra  inimicum  aliquid 
sine  causa  habeas  :  neque  despicias  eum  in  tribula- 
tione  ejus,  neque  reddas  roalum  pro  malo,  sed  esto 
pacificus  cum  omnibus :  hoc  est  vinculum  perfectio- 
nis.  Non  te  credas  malum  facienti,  neque  congau- 
deas  ei  qui  fecit  proximo  suo  malum.  Non  detrahas 
aliis  quia  Deus  judex  et  testis  est  in  omnibus.  Ne 
oderis  aliquem  propter  peccatum  ejus,quia  scriptum 
est  :  Nolite  judicare,  ut  non  judicemini  (Matlh.  vii). 
Dum  alium  arguis,  vide  ne  pejora  committas.  Non 
despicias  peccantem,  sed  ora  pro  illo,  ut  Deus  illi 


angelos  Dei,  rogans  illos  supplicare  Deo  pro  me,  et 
omnemcreaturam.Et  cum  istaadimplevero,  vado  ad 
abyssum  ;  ct  quid  Judaei  faciunt,  Jerosolymis  eun- 
tes,  concidentes  se,  et  lacrymantes  ac  lugentes  ca- 
sum  patrum  suorum,  hoc  ego  circuiens  et  exspe- 
ctans,  propria  membra  tormentis  subdo,  et  cum 
plorantibus  ploro. 

4.  Quartus  ait ;  £!go  sic  sum,  ac  si  in  monte  Oli- 
varum  sedens  cum  Domino  etdiscipulisO^Sejns. 
Et  dixi  mihi  :  NuUum  agnoscas  secundum  camem, 
sed  cum  his  esto  semper  ccelestis  conversationis 
imitator,  sicut  bonaMaria  MagdalenaadpedesJesa 
sedens,  et  verba  ejus  audiens.  Efficiamini  sancti  et 
perfecti  sicut  et  Pater  vester  qui  in  ccelis  est  {Matth. 


det  converaionem  ad  poenitcntiam ;  etsi  audierisdeDv).  Et,  Discite  a  me,  quia  mitis  sum   et  humilis 
aliquo  quod  agat  iniqua,  responde  dicens  :  Nunquid     corde  (Matth.  xi). 


,  ego  horum  sum  judex?  homo  sum  peccator,mortuus 
sum  peccatis  meis.  Mortuus  enim  causam  non  habet 
curare  pro  aliquo.  Qui  haec  omnia  procurat  et  cogi- 
tat,  operarius  est  omnis  justitiae,  dum  de  Christo 
redemptore  nostro  propheta  denuntiet,  dicens:  Ego 
autem  sum  vermis,  et  non  homo  \Psal.  xxi).Et  alius 
propheta  Habacuc  dicit :  Lapis  de  pariete  clamavit, 
et  scarabeus  de  ligno  loquitur  (Habac.  u) :  nos  vero 
dum  in  multis  extollimur,  in  multis  supplantamur. 
Qui  vero  haec  custodit,  vivit  sub  gratia  et  virtute 
Domini  nostri  Jesu  Christi. 


5.  Quintus  ait :  Ego  angelos  aspicio,  ascendentes 
et  descendentes  ad  vocationem  animarum,  et  sem- 
per  finem  meum  opperior,  dicens  :  Paratum  cor 
meumDeus,  paratum  cor  meum  (Psal,  cvti). 

6.  Dixitsextus:  Egoper  dies  singulosstatui  verba 
mea  audiri  a  Domino.  putans  mihi  dici  :  Laborate 
propter  me,  etego  quiescere  faciam  vos.  Adhuc  mo- 
dicum  decertate,  et  videbitis  salutare  meum  et  glo- 
riam  meam.  Si  diiigitis  me,  si  filii  mei  estis,  ad 
Patrem  rogantes  revertimini.  Si  firatres  mei  estis, 


erubescite  pro  me,quemadmodum  proptervos  multa 
1  Ruff.,  lib.  xn,  n.  206;  Pelag.,  libell.  x,  n.  63,  nomine  Moysis ;  Append.  Mart.,  num.  108. 


1061 


VERBA  SENIORUM.  NOTATIO. 


1063 


perpessus  sum.Si  oves  meio  estis,  Dominicam  pas-A     12.  Duodecimus  ait :  Vos  quidem,  Patres,  coe- 
sionem  sequimini.  lestem  habentes  conversationem,  ccelcstem  et  sa- 

7.  Septimus  ait :  Ego  istaassidue  meditor,  etsine  pientiam  possidetis.  Nihil  mirum.  Elevatos  vos  ope- 
intcnnissione  colloquor  mihi,  fldem,  spem  et  chari-  ribus  video,  et  superiora  sectantes.  Quid  di^am  ? 
tatem ;  ut  spe  quidem  gaudeam,  dilectione  verone-'  Virtute  enim  etiam  transpositi  estis  terram,vosmet- 
minem  aliquando  contristem,  et  fidc  corroborem.       ipsos  ex  toto  alienantes  ab  ea.   Quid  dicam?  Vos 


8.  Octavus  ait ;  Ego  volentem  diabolum  exspecto, 
quaerentem  quem  devoret.  Et  ubicunque  ierit,  ex- 
specto  illum  interioribus  ocuHs  meis,  ct  Dominum 
Deum  adversus  illum  interpello.  ut  sine  effectu  ma- 
neat,  et  in  nullo  praevaleat,  maxime  in  timentibus 
Deum. 

9.  Nonus  ait :  Ego  (|uotidie  ecclesiam  intellectua- 
lium  virtutum  exspecto,  Dominum  gloriae  in  medio 
carum   vidco  super  omnes  splendentem.  Quando 


terrenos  angelos  et  ccelestes  homines  dicens,  non 
peccaverim.  Ego  vero  me  his  indignum  judicans,vi- 
dco  quod  peccata  mea,  ubicunque  iero,  praecedunt 
me  semperad  dexteram  et  ad  sinistram  :  ininfernum 
vero  adjudicavi  meipsum,  dicens  :  Esto  cum  his 
quibus  dignus  es,istis  post  modicum  annumeraberis. 
Video  igitur  ibi  pares  gemitus  et  incessabiles  lacry- 
mas,  quae  a  nullo  referri  queunt.  Aspicio  quosdam 
stridentes  dentibus,  et  salientes  toto  corpore,  et  tre- 


autem  abscedam  ab  eo,  ascendo  in  coelum,  exspe-  }j  mentes  a  capite  usque  ad  pedcs.  Etjactausmesuper 


ctans  admirandas  pulchritudines  angelorum,  et 
quos  emittunt  hymnos  incessabiliter  Deo,  et  dulccs 
eorum  cantilenas ;  differorque  sonis  ac  vocibus  et 
suavitate,  ut  libeat  reminisci  quod  scriptum  est : 
Cceli  enarrant  gloriam  Dei,  et  opera  manuum  ejus 
annuntiant  firmamentum  (/^sa/. xviiij.Etomniaquae 
super  terram  sunt,  sicut  cinerem  et  stercora  opinor. 
10.  Decimusait:  Ego  angelum  meum  assistentem 
mihi  juxta  me  exspecto  :  ct  custodio  memetipsum, 
quod  scriptum  est  reminiscens :  Providebam  Domi- 
num  in  conspectu  meo  semper,  quoniam  a  dextris 
est  mihi,  ne  commovear  (Psal.  xv).  Timeo  igitur 
eura,  ut  custodientem  vias  meas,  et  quotidie  ascen- 
dentem  nd  Deum,  et  insinuanteni  actus  meos  et 
verba. 


terram,  et  amplectens  cinerem,  deprecor  Deum, 
nunquam  casuum  me  iliorum  experimentaaccipere. 
Video  et  mare  ignis  bullientis  immensibile,  et  cir- 
cumflentcs  et  mugientes,  ut  putent  aliqui  usque  ad 
coelos  attingere  fluctusignis,etintremendoillomari 
innumerabiles  homines  dejectos  ab  agiestibus  :  et 
una  voce  omnes  illos  clamantes  et  ululantes  simul, 
quales  nemo  super  terram  ululatus  et  voces  unquam 
audierat,  et  sicut  arentia  omnis  virgulti  cremare, 
misericordia  autem  Dei  avertente  se  ab  illis  propter 
injustitias  eorum.Et  tunclamento genus  hominum, 
quod  audeatloqui  vel  cuilibet  attendere,  tantis  mun- 
do  repositis  malis.  Et  in  his  teneo  mentem  meam, 
luctum  meditans,  quod  ait  Dominus,  iiidignum  me 
C  coelo  et  terra  judicans,  reputansque  quod  scriptum 


11  .Undecimus  ait  :  Ego  personam  imponcns  vir- 
tutibus,  veluti  si  abstinentiae,  castitati,  benignitati, 
dilectioni,  in  meipsum  steti ;  et  circumdans  mihi 
illas,  et  ubicunque  iero,  dico  mihi  ipsi  :  ubi  sunt 
sequaces  tuae  7  Ne  pusillanimis  sis,  ne  deficias,  ha- 
bens  juxta  te  ea  semper.  Qusecunque  libent,  loquere 
de  virtut;^  ut  post  mortem  testificentur  de  te  coram 
Deo,  quia  invenerunt  requiem  in  te. 

ROSWEYDI  NOTATIO. 


est  :  Factae  sunt  mihi  lacrymae  meae  panes  die  ac 
nocte  {Psal.  xli). 

Haec  sapientium  et  spiritualium  responsa  Patruoi. 
Et  veniat  et  in  nos  digna  memoria,  ut  narrationem 
conversationis  opere  ostendere  possimus,  ut  facti 
invituperabiles,  et  perfecti,  et  irreprehensibiles, 
placeamus  Salvatori  nostro.  Cui  est  honor  et  gloria 
in  saecula  saeculorum.  Amen. 


Ofi^A  Pauca  hoc  libro  notanda  sunt  cum  ex  an- 
tedictis  lux  afiTulgeat. 

(1)  Lebetone.]  Pelagius,  libelloviii,  num.l8,habet 
sacco.  Vide  Onomasticon. 

(2)  Eulogius.]  Eadem  historia  sensu  eodem  apud 
Pallad.,  cap.  26,  quem  Hervetus  Latinam  reddidit. 


dominus  helluo.Non  potmSndominifielluo^si  is  sensus 
placet;  quod  Herveto  dominumspoliasti  ?  Paschasius 
ctiam  videtur  legisse  (porfoxjpi;,  sed  alio  sensu;  nam 
Tertit,proprtam  domuin  devorasti. QuaraiWi  9^^0x601$ 
est,quasi  xup{<uv  ffiyoipropriarum  rerum  devorator. Et 
facihs  a  suarum  rerum  dilapidatione  ad  furtum  gra- 


Dissentit  ab  eo  Paschasius  in  quorumdam  vocabulo-  ^dus  est,  quarc  et  rite  hsec  conjunguntur,  sua  devo" 


rum   translatione,  uti  et  vetus  Palladii  interpres. 
Ecce  locum  unum,  sed  insignem,  num.  4. 

(3)  Sckolasticus.]  Varia  hujus  vocis  significatio. 
Fere  pro  advocato  vel  declamatore  accipitur.  Vide 
Onomasticon. 

(4)  Fugitive^  qui  propriam  domum  devorasti,  fu- 
ratusque  es  alienam  substantiam.iyetas  Palladii  in- 
terpres  :  «  Muita  mala  coromisisti,  fugitive  torsitan 
domini  tui,  alienas  pecunias  furatus  es.  »  Hervetus, 
recentior  Palladii  interpres  :  •  Abi  hinc,  scelerate 
fugitive,  sufTuratus  es  alienas  pecunias,  et  dominum 
spoliasti.  >  Quae  Meursiusin  Glossario  suo  ex  Gneco 
ms.  sic  repraesentat  :  SvaTa,  yXojruov,  ^ayoxupi,  aX- 
Xdipia  Yp7j(xaTa  ExXE^a;.  Qui  tamcn  unica  dictione  et 
per  X  legit  oxaToyXojTTwv  :  vultque  Paiiadio  oxaTo- 
•jfXoyTTtuv  idem  esse  quod  0x^109^^0;  Aristophani,  id 
e8t|  5t^c(nimanducus,  Eidem  Meursio  ^ayoxupi^  est 


rasse,  etaliena  furatum  cs5e. Vetus  Palladii  interpres 
legisse  videtur  ^uyoxupi :  vertit  enim,  fugitive  domini 
tui.  Quod  idem  Meursius  ex  oyaTa,  yXouttov,  facit 
oxaTayXouTTwv,  nondum  probare  possum  :  potius 
dixerim  csse  ea  duo  verba  probrosa,  etsi  nunc  non 
ita  cognita. 

(5)  JJe  meditationibus.]  Quia  in  temporeex  Au^- 
stana  Bibliotheca,  promptissime  submittenteDavide 
Hceschelio,  hoc  ipsum  caput  Graece  expressum  ac- 
cepi,  juvat  hic  suonectere  : 

An^^pi^t?  16  xaT^pwv,  lizi  t6  auTo  <juveX0dvT(i)V  iztpi  TwV 

olxE^cuv  xaTopOco^OTCov. 

*Ava)(^wpr,Ta{  ;:oTS  ao^ol  xal  ::vsu[jLaTixo\,  8ti>$£Xa  tov 
aoiOjiov,  auva'/^0£vT£{  £7:1  t6  auT6,  aTnJTiiaav  iauTOu^, 
ei7:Etv  exaoTov  8  xaTbSpOcoaev  £V  T(j>  xeXX^co  ouTOU,  xal 
nolw  &9X7)atv  {axY)ac  xa\  7:veu[AaTtx^v  apiTTjv, 


1063 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VH. 


1064 


Kai   eiTwev  6  T^p&^coi,  6  xai  :rpEa6'jT£po;  i^   auTwv  'A      i'. 'O  SixaTo;  eT-e' f  AtdXoj  eywtov  "A^ 
a  Eyw,  aBeXool,  aop'  oSrjpJ^p-Tjv  ^auyaJ^£iv,oXov  saraupwaa     pauL^vovTdt  cjloi  Ostupw  -XTfaiov,  xat  TTjpw  £| 


'A"fifeXov  Tov  j:a- 

ifXOUTOV    £VV0to>/ 

EjiauTOv  TOt;    Trpayfiaaiv,   evvowv  to  yEYpa[jLix£'vov  {Psal.     x6  YEYpatxji^vov  IIpoojpwfjLrjV  tov  Kuptov  EvtiSridv  (jlou  oti 
II,  3),  AtapfTjSwjxcV  T0U5  8£a(jL0U5  auToSv,  xai  aropjbt^^w-     TiavTo;*  OTt  ex  5£5ioiv  (jlou  eotiv,  Tva  [xfj  aa^EuOco  (PsaL 

68ou;, 


aT)5  6pav  Ta  twv  exto;  rpayjxaTa,  aXXa  *  aauTG  rpoa- 
t'j(tf  £x8£yo'fx£vo;  Tf,v  iXizi^a.  tou  0£oCf  aou.  Outw  81 
lyojv  Ta;  7:ovT)pa;  £7:i0u(x(a;,  w;  oy£i$  xai  YSvvrljxaTa 
ey^iBvwv,  OTav  ataOw[xai  ev  t^  xap$/a  (xou  «puo(x^va5  Tau- 
Ta;,  ;:poa^ytuv  auTat;  [XETa  aj^EtX^g  xai  opyfj;,  xai  Etj- 
pafvco  auTa;,  xal  oux  £::auaa(XT]V  7:ot£  opyt^o^fxevo?  toi 
acupLOCT^  fxou  xal  tJ  'f^X^  f^^'^»  ^^*  p^TjSlv  ^auXov  t:oitJ- 
acoaiv.  » 

P'.  'O  8£UTepo?  X^yEf  «  'Eyw  £t::ov  £{xauTw  a^'  ou  a;:£- 
Ta?a[xr,v  tJ  yS>  '^OTt  arJtiEpov  av£"]r£vvTJ0Tj5,  arfjxEpov  ev- 
TauOa  7:apoix£Tv  ^pfoj.  OOto^  l'ao  xaO*  IxaaTTjv,  (o;  5^- 
vog,  xai  a6'piov  anaXXaTTojxEvo?.  Kai  touto  £[xauTcii  xaO' 
IxiaTTjv  au[x6ouX£'jci).  9 


apETaT;,  otov  ttjv  EYxpaTE^av,  tt)v  aoj?ppoauvTjv,  ttjv  [xa- 
xpoOu[xiav,  TTjv  aYa;:r,v,  ei;  EjxauTOv  £aTT,aa,  xuxXcuaa; 
ixou  auTa;.  "Ot^ou  6'  av  a;:^Ocjj,  X^ycjj*  IIou  eialv  o!  ::ai- 
OaYOJYO-  ^o\J ;  [xtj  oXiyojexTJar,;,  [xtj  axr|8taaT](,  evcuv  auTa; 
^TT^i  aou  8ia  nwxoq'  oia  OAe'5  6[xrt.£i  ;:£pt  apET^g,  Tva 
[XETa  OavaTov  aou  ixapTupTjaojatv  u::^p  aou  tw  0£co,  cu; 
EGpTjaat  avarauaiv  ev  ao^.  D 

t6'.'0  8co5^xflCT05  E^Tj*  c  T[x£T5  [jL£v,  ::aT^p£5,  oupatviov 
lyovTe;  ;:oXiT6fav,  oupavia  xal  Ta  ^povTjfxaTa  x^xTrioOE* 
xal  ouSev  Oau[xaaTo'v  a^ojpTtajx^vou;  yap  ujxa;  opcS  toT; 
EpYOi;,  xai  Ta  Svoj  BioSxovTa;.  Kai,  t^  et-co  ;  xa\  TaT; 
8tavo(ai5  e::a{p£aO£'  ttj  yap  SuvatxEi  [xETaT^OEaOs  aro  ttj; 
"ytj5,    ol  lauTOu;   navTEXcS;   a;:aXXoTptoSaavT£;   ef  out^;. 


Y'.  'O  TpiTo;*  €  'Eyw  a::6  ::pcofa;  dvEp/ojxat  ;:p6;  tov     Ti"   £t;:co   u[xa;  ;    £::iy£{ou;  a.-^O.o\iif   xai   oupav^ou;   dv- 
Kupidv  jxou,  xai  ::poaxuvT[aa;  auTco,  f^:rroj  E^xauTOv  £:ri     OpoSrou;,  xai  oux  av  d;xdpTOi|xf  Eyo)  81  £Tt  EjxauTOv  tou 

TOiOJTOU  xp^voj  dvdftov  o::ou  o'  dv  dxE^XOco  tj  ::£ciaTpa®oj, 
E[x::poaO£v  [xou  xaOopco  ;:poXa[x6avouaa;  Ta;  dtjLapT^a; 
[xou,  xat  *  6pco  dei  deEtd  xai  dptaTEpd*  £v  toT;  xaTayOo- 
v^oi;  lauTOv  xaTa8txdaa;  X^yco-  ^'Eao  [xeTa  toutcov,  Jiv 
et  dfio;,  £v  toutoi;  yap  [xixpov  uaTEpov  xaTaXoYtaOTjarj* 
Oecopoj  ouv  exeT,  ;:aT^p£;,  oitxcoyd;  xat  8dxpua  d;:auaTa, 
&  ou^eI;  SuvflCTai  StTjpJaaaOat.  0£copco  Tiva;  Ppu/ovTa; 
Tou;  68dvTa;,  xal  ::a(XXo[x^vou;  oXco  tco  aoSfxaTt,  xat  Tp^- 
[xovTa;  a.Tz6  xE^aXfj;  eco;  ::oocov.  xat  6t^a;  EfxauTov  e;:t 
Tfj;  Yfj;,  xai  a7:o8ov  xaTanaad[x£vo;,  (xeteuco  tov  0£6v, 
Tcov  au[X9opdjv  exe^vcov  ;:£Tpav  [xtj  Xa^eTv.  BX^7:co  81  xal 
OdXaaaav  7:up6;,  xay^Xd^ouaav  d[xETpTj'Tco;,  xa\  8ta^- 
acoaav,  xat  [xuxco[xivTjv  co;  vo|x^aat  Tivd  lco;  tou  oupovou 
^OdvEtv  Ta  [xuxTj[xaTa  tou  7:upo';'  xai  ev  tJ  ^o^Epa  exe^vtj 
OaXdaaTj  dvaptO[XT[TOu;  dvOpoS::ou;  £p^t[X[x£vou;  67:6  90- 
6£pcov  xat  dyp^cov  dyY^^ojv,  xal  [xia  ^covfj  ::dvTa;  pooiv- 
(I  Pet.  I,  16)  •  Y^VEoOe  otxTtpixove;,  co;  6  IlaTTjp  ^[xcov  6pTa;,  xai  oXoXu^ovTa;  6[jlou,  oia;  ou8ei;  ^xouaev  £7:1  77}? 
ev   ToT;   oupavoT;    {LuC3S  Yl,  36)  •  y^VEaOE  T^Eiot,  co;   6      oXoXuYa; 


7:poaco7:ov  [xou,  £5o[xoXoyou[x£vo;  Ta  7:apa:r:co|xaTd  ixou. 
Kai  ouTco  xaTa6a/vco  ::poaxuvojv  tou;  'AyyAou;  tou  0eo'j 
eS/EaOat  u7:Jp  £[xou  xai  ::daTj;  t^;  xT^aEco;.  Kal  ot'  dv 
TouTO  E7:tT£X^aco,  xaT^p7  0[xat  ev  t^  d6uaacij.  Kat  coa7:£p 
ot  'louSaTo^  7:oT£,  £7:1  LoSci^xot;  xai  ro[xo'pfot;  d7:toW;, 
xa\  ::£ptaytJ^o'[x£voi,  xai  8axpuovT£;  £::i  t^  au[x^opa  tcov 
lcoT^pcov  auTojv,  ouTco  xatYco  7:£pt^pyo[xat  Ta;  xoXdaEi;, 
xal  OEcopco  Ta  t8ta  [x^tj  paaavito'[x£va,  xal  xXa^oj  [xETa 
xXatdvTojv.  D 

8 '.  'O  81  T^TapTo;  I^tj*  €  'Eifco  outco;  £iu.i  cij;  £v  tco  opEi 
Tcov  IXaicov  xaOTj[xevo;,  [xcTa  tou  Kup^ou  xat  Tci5v  *A7:oaTd- 
Xcov  auTOU,  xai  ei7:ov  £u,auToj'  *A::o  tou  vuv  [xr^S^va  yi- 
vcoaxe  xaTa  adpxa  •  dXXa  [xet'  auTcov  ?ao  8ta  ::avT6;  t6v 
^fjXov  auTcov  xai  ttjv  ::oXtT£^av  [xt[xou[x£vo;,  co;  tj  xaX)] 
Map^a  7:apa  tou;  ::o'8a;  tou  Kup^ou  xaOTjuL^vTj,  xat  tcov 
Xdyojv  auTOu  dxo'uouaa  •  F^vEaOE  aytot,  oti  Eyoj  dytd;  Etjx 


IlaTTjp  fjjxfov  6  £V  ToT;  oupavoT;  (Matth.  v,  48)  •  xai,  Md- 
OeTe  d::'  £[xou,  OTt  7:pao';  ei[xt  xai  Ta::£tv6;  t^  xap8fa 
(Matth.  XI,  29).  •      ^  ^ 

ot'.  *0  ok  7:^[X7r:o;  ei^^ev  «  'Eyco  tou;  'Ayy^ou;  OEOjpco 
jcdaat;  cijpat;  dvEpyojx^vou;  xai  xaTEpyo;x^vou;  ei;  ttjv 
xXfjatv  Tcov  v}/uycov  •  xat  8td  7:avT6;  t6  t^o;  7:poa8oxcov, 
X^yco  •   *Eto^[xtj  ^  xap8^a  jxou,  6  0Ed;.  • 

aT'.  'O  EXTo;  XEyEf  c  'Eyw  xaOTj[x^pav  vo^xt^^oj  toutou; 
Tou;  Xo'you;  dxouEiv  7:apd  tou  Kup^ou*  Kd[x£T£  8t'  £[xl, 

u[xa;.  "ETt  [xtxpov  ayojvtaaaOE,  xai  o4»EaO 


,  .  xat  ^cova;*  xat  coa^Ep  ^puYavov  7:avTa;  xaio- 
[x^vou;'  xal  to'j;  oixTip[xou;  tou  0eou  d::oaTp£^OfJiivou; 
aK  a-jTojv,  8ti  Ta;  dvo[X!'a;  auTcov.  Kai  to'te  OpTjvco  to 
Y^vo;  Tcov  dv0pco7:o)V,  7:co;  ToX[xd  xai  XaXfjaai  Xd^pv,  ^ 
::poa7ETv  Ttvf  ToaouTOJV  xotxcov  d7:oxEtuivcov  Tcio  xc^ollcu 
xat^EV  TOUTOt;  [xou  xpaTcov  ttjv  otavotav,  to  tievOo;  aaxco, 
0  ei~£v  6  Kupio;,  dvd?tov  xai  tou  oupavou  xai  t^;  •y^; 
£[xauT6v  xp^va;,  Xoifi^o^^xEvo;  t6  Y£Ypa[xjx^vov,  'EYEVTJOrj  jxoi 
Ta  8dxpua  [xou  dpTO;  ^[x^pa;  xai  vuxto;  [Psal.  XLI,  4).  » 
TauTa  Tcov  ao^cjjv  xal  7:v£U[xaTtxcov  7:oeT^pojv,  xal  tcov 
SvToj;  J^TjTOuvTcov  Tov  Kuptov,  Ta  dno^O^Y^xora*  y^voito 
81  xa\  fjad;  df^av  [xvtJjxtj;  xal  ^ir^vTjaEco;  TcoXtTetav  8^- 
?aaOaf  tva  Y^vojxEvot  a[X£(x::TOt,  xa\  TAEtoi,  xat  dver^- 
XTj:r:ot,  euapeaTTjaoj^xev  tco  0£oj,  oj  ^  ScJfa  ei;  to'j;  ato)- 
va;,  dtiTjv. 

Qu<fi  Latine  non  exhibeo,  quia  a  Paschasio  hic  La- 
tine  exprcssa  habes,  et  proniptum  cuicjue  ea  cum 
Latino  conferre  textu.  Utinam  plures  viri  docti,  si 
quaB  ad  Vitas  Patrum  eremitarum  facientia  Gnece 
aYd:nj  Ofh|iy ,  tva  tJ  [Jiev  £X::/8i  x*^P**'»  '^fi  ^^  T^^oTEt  aTrj- D  habeant,  vel  publico  donent,  vel  suppeditent,  ut  in- 
_-  «.1  »   /_    .  .9.J  .  1  _/_    _  _/  terpretum  fides  appareat,  et  sua  historiae  constet 

auctoritas. 


xayoj  ava::auaoj  u[xa;.    £jTt  ^    ^ 

TO  acoTTjptdv  [xou  xa\  ttjv  8o5av  [xou.  Ei  d-^aT^dT^  [xs,  Ta; 
IvToXd;  txou  TTjpTjaaTE  (Joan.  XVI,  15).  Ei  T^xva  [xou  EaTE, 
cSj;  7:aT£pa  xaXo'JVTa  aiayuvOTjT^  [x£,  co;  7:oXXd  u7:o[xe^- 
vavTa  8t'  6[xd;.  Ei  7:p(ioaTd  ulou  eaTs,  Tfj;  ^cov^;  ToCf 
i:ot[x^vo;  dxo'jaaT£  (Joan.  X,  zl).  Ei  8ouXo^  [xou  EaT^, 
ToT;  8£aT:oTixoT;  dxoXouOTjaaTE  7caOTjLLaatv.  » 

C'.   *0  EoSotxo;  £i::£v  «  'Eyco  Ta  Tp^a  TauTa  auvEyco; 
(xsXeToS,  xa\  d8taX£^::Toj;  £7:tXfY**^  EjxauTco,  eXt:!;,  7:i'oTt; 
drd^nj  Ofh|iy ,  tva  tJ  [JL£v  £X7:(8i  X*'p**'»  '^fi  ^^  t^I^^i  aTrj 
pitw[xai,  TTj  81  dyd^^T]  [XTjS^va  Xu7wJaco  7:ot^.  » 

Tj '.  *0  OY^po;  E^Tj-  «  'Eyw  ni...  ["1«.,  ::^aovTa]  [xiv  t6 
8id6oXov  Oecopco,  xai  otou  8'  dv  a7:A0co,  OEcopoS  auT6v 
ToT;  EaojOEV  6^0aX[xoT;,  xai  toj  8£a7:(^TT)  0£oS  EVTU-^dvco 
xaT'  auTOu,   Tva  d^^potxTo;  [xeivtj,   xal  ev  [xr,8evt   tayjSar), 
xai  (xdXiaTa  xaTa  toSv  ©o6ou[x^vcov  tov  KiSptov.  » 

0  .  'O  IvaTo;  HoTj.  «  'Eyw  xaO'  fj[x^pav  ttjv  exxXTja^av  toSv 
6a^cov  OficopfiS,  xat  t6v  K'Jptov  t^;  8o'?tj;  ev  [x^aco  a'jTojv 
67:lp  7:dvTa;  Xd[x7:avTa'  OTav  8i  dxTj8tdaco,  dv^pyo[xai 
ei;  Tou;  oupavo'j;,  xa\  OEojpco  Ta  xdXXtaTa  TdyixaTa'  toSv 
'AyjAojv,  xat  TO'j;  u[xvou;,  oS;  dva7:^[X7:ouatv  d7:auaToj; 
Tw  0£co,  xal  Ta;  [XEXojo/a;-  xa\  [X£T£ojpfi^o[xat  u7:£p  tGv 
^c^ojv  xat  Tojv  90JVC0V,  dj;  Ivvofjaat  t6  Y£Ypa[x[x^vov  O! 
oupavol  8iTjyouvTai  8o'5av  0£ou  {Psal.  XVIII,  2),  xal, 
ndvTa  Ta  eitl  T^;  YfJ;  a7;o86v  xal  axi>6aXa  %ou[xai.  y> 

»  Peut.  zv,  9j  in  quam  Hoysis  prseceptionem  exstat  homiiia  Basil.  Magni. 


Adverte  rae  hujus  libri  non  nisi  duo  Mss.  nactum 
exeraplaria,  quae  taraen  non  omnino  conveniebant 
in  capitibus  et  numeris,nec  interse,  neccum  Editis. 
In  altero  eorum  vetustissirao,  hoc  prseterea  caput 
ante  caput  5  interserebatur  : 

De  vilitate  vestium. 

c  Abbas  Agathon  dispensabat  seraetipsum,  et  in 
oranibus  cura  discretione  poliebat,tara  in  opere  ma- 
nuura  suarura  quara  vestiraento.Talibus  enim  vesti- 
bns  utebatur,  ut  nec  satis  bonaa,  nec  satis  mal» 
cuiquara  apparerent.  Dicebat  autem  discipulis  sois: 


1065  IN  PALLADH  liBRUM  PRiELUDU.  1666 

Vestis  qaoque  sitmonachi  quse  nuditatem  et  frigo-ASedrectum,  inditi^  id  est  ascititii. 
rem  repeUiat,  non  inditi  coloris,  qua  in  jactantia        Adverteetiam,  plerajiuequaecumRafiinoPascha- 
elationis,  aut  in  vanitate  anima  fluctuetur.  »  sius  habet  communia,  usdem  fere  verbis  apud  Raf- 

Correxerat  bic  sciolus  quidam  indici  pro  inditi.     finum  et  Paschasium  haberi. 


DE  VITIS  PATRUM 

LIBER  OCTAVUS, 


SIYB 


HISTOBIA  LAUSIACA, 

AUCTORE  PALLADIO,  HELENOPOLEOS  EPISCOPO. 

L\TEttPttETE  GEi\TIAi\0  HBRVETO. 


m   PALLADU  LIBRUM   PR^LUDIA, 

ET  DE  EODEM  LIBRO  ELOGU. 


Sectovl 


Quod  libro  primo  et  secundo  prsstitimus,  ut  auctorum,  quorum  potiores  in  iis  libris  partes 
erant,  peregrinationes  sub  unum  aspectum  ex  Annalibus  iliustrissimi  cardinalis  Baronii  exhiberemus 
idem  hic  pnestare  conabimur.  Accipe  igitur  Paliadii  peregrinationem,  per  annos  et  loca  aliquo  modo 
generatim  digestam.  Nam  reliqua  rainuta  et  particulares  conventus  in  ipsius  textu  leges.  Subjunzi  et 
Melanise  junioris  Tarias  profectiones,  ad  lucem  Palladii,  qui  obiter  tantum  quasdam  de  ejus  itinere  in- 
sinuat.  De  Melania  seniore,  cujus  etiam  Pailadius  meminit,  habes  fuse  supra  in  pneludiis  ad  librum  se- 
condum,  cum  de  Rufiini,  qui  ejus  libri  vel  auctor,  vel  interpres  est,  peregrinatione  egimus,  quem 
Melanias  lateri  comitem  luesisse,  et  piregrinationis  ejus  fuisse  socium,  statuit  Baronius. 


PEREGRIN ATIO  B     Mirati  sumus  (c)  aliquem  dubitare  num  hic  Palla- 

PALLADii.  HELENOPOLEOS  EPI8C0PI.  ^^^'  ^^^"^.  «^*  *^^"^  ^"^  ^»^^"»  ^^^  »a*io«e  Galatam 

et  professione  Origemstam  sanctus  Hieronymus  tra- 

Profectio  jEgyptiaca.  dit;  cum  idem  ipse  Palladius  eo  commentorio  id 

Anno  Christi  388.  Baron,,  t.  IV,ad  eum  an,  —  profiteatur  his  verbis  {Pallad.y  cap.22) :  c  Respondi 

ASO  Hoc  eodem  anno  [Ghristi  388,  Siricii  papae  4,  me  esse  peregrinum,  et  de  Gaiatise  partibus  venire, 

Valentiniani  13,  Theddosii  iOimpp.],  sub  consulatu  et  unum  ex  Evagrii  fratribus  esse  confessus  sum.  > 

videlicetTheodosiisecundo,PalladiusGalata,utipse  Haocipse.  Porro  ambos,  Palladium  scilicet  et  Eva- 

testatur  (Pa/to(i.,  in  Lausiac.y  cap  1),  Alexandriam  grium,  Origenis  erroribus  fuisse  corruptos,  nonob- 

petiit :  qui  tum  ex  iis  quae  ibi  eremum  iE^pti  pera-  scure  tum  Hieronymus  tum  etiam  Epiphanius  afHr- 

gratus  vidit,  tum  ab  aliis  audivit,  scripsit  postea  marunt. 

commentarium  ad  Lausum  praefectum ;  quam  ob  PalladiusigiturEnigrioinhffirens,ejusdemquoque 

causameumdem  librum  interdum  Lausiaca(a)  appel-  morbi  contagione  contabuit ;  de  quo  Hieronymus 

larunt,  cui  et  titulusille  prsefixus  alicubi  reperitur,  adversus  Pelagianosagens,  haec  habet :  c  Palladius 

ut  Paradisus  Heraclidis(d)  nominetur.  Mansit  hic  in  senilis  nequitias,  eamdem  hasresim  instaurare  cona- 
eremo  cum  Evagrio  Pontico  aliquot  annis  (de  trien-  G  tus  cst,  et  novam  ti*anslationis  Hebraicse  mihi  calum- 

nio  ibi  confecto  ipse  meminit  {Pallad.^  cap.  12j.  niam  struere  :  num  et  illius  ingenio  nobilitatique 

Porro  Evagrii  Pontici  consuetudine,  Origenis  erro-  invidimus  ?nunc  quoque  mysterium  iniquitatis  ope- 

ribus  imbutus  est.  ratur  (/fteron.,  proam.  advers.  Pelag.)^  »  etc.  Ob 

Patrol.  LXXIII.  34 


4067 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1068 


(luam  etiam  causam  sanctus  Epiphanius  eumdem  A  stari,  et  omnes  qui  ejusdem  dogmatis  erant,  ut  eos 
in  Palestina  ista  docentem  deplorans,  ait :  c  Palla-  voce  publica  hostes  Domini  proclamaret.  »  Haec  Hie- 
dium  vero  Galatam,  qui  quondam  nobischams  fuit, 


et  nuncmisericordiaDei  indiget,  cave ;  quia  Origenis 
hseresim  prsedicateldocet,  ne  forte  aliquos  de  populo 
tibi  credito  ad  perversitatem  sui  inducat  erroris 
(Apud  Hieron,,  epist.  60).  »  Haee  ipse  scribens  ad 
Joannem  Jerosolymitanum  episcopum,cumidemPal- 
ladius  jam  deseruisset  eremum  Nitriaj,  et  morbi 
causa,  ut  ipse  testatur  {Pallad.,inLausiac,,  cap.  22), 
abiisset  in  Palaestinam  ;  ubi  aliquandiu  moratus  hae- 
reses  docebat  Origenis,  quem  cavendum  Epiphanius 
Joannem  ejus  loci  episcopum  quam  primum  admo- 
nuit.Cum  vero  Origenistarum  nullum  alium  nominet, 
nisi  Palladium,  certe,  et  si  alii  essent  eadem  labe 


ronymus.  Sic  igitur  a  sancto  Hieronymo  confutatas 
Palladius,  in  ipsum  stylum  convertit,  atque  primum 
hffic  de  Paula  adversus  eumdem  sanctum  Hierony- 
mum  in  suo  commentario  ad  Lausum  efTutiit: 
aMultasfeminas  vidi,plurimasquetam  viduas  quam 
virgines  novi,inter  quas  Paulam  Romanam,matrem 
Toxotii,feminam  ad  genus  vitse,  quod  est  secundum 
spiritum,  dexterrimo  ingenio  :  cuiquidem,quominu8 
ei  se  daret,  impedimento  fuit  Hieronyraus  quidam 
genere  Dalmata,  qui  mulierem  optima  indole  ad  ge- 
nus  vita;  perfectum,  cum  in  eo  multos,  ne  dicam 
omnes,  longissimo  post  se  intervallo  videretur  posse 
relinquere,  ipse   invidia  motus  ad  suum  peculiare 


conspersi,  tamen  non  aliumquam  ipsum  id  muneris  B  ^^^6"^^  institutum  pertraxit.  Ejus  filia  nomine  Eu- 

subiisse  ut  Origenis  deliramenta  doceret,  satis  appa-     stochium  in  Bethlehem  vitam  adhuc  monachalem 

ret.  Quamobrem  Origenistam  illum,  quem  sanctam 

Paulam  tentasse  Hieronymus  scribit,neminem  certe 

praeter  Palladium  tuncin  Palaestina  morantem  fuisse 

conspicio,  de  quo  ista  in  ejusdem  Paulo  epitaphio 

habet  (Hier.^  epistolaTI):  t  Tangam  ergo  breviter, 

quo  modo  hajreticorum  coenosos  devitaverit  lacus, 

et  eos  instarhabueritethnicorum.Quidamveterator 

callidus,  atque,  ut  sibi  videbatur,  doctus  et  sciolus, 

me  nesciente  coepit  ei  proponere  qusestiones,  et  di- 

cere :  Quid  peccavit  infans,  ut  a  daemone  corripiatur? 

In  qua  aetate  resurrecturi  sumus  ?  si  in  ipsa  qua 

morimur,  ergo  nutricibus  post  resurrectionem  opus 


exercet :  quam  quidem  ego  nunquam  allocutus  sum; 
caeterum  fertur  insigni  esse  pudicitia,  et  regere  so- 
cietatem  virginum  quinquaginta(Pa//ae2.,t/i  Lausiac. 
ca/}.29).B  Haec  Paliadius  :  mansisse  autem  ipsum  in 
Palaestina  saltem  usque  ad  annum  trecentesimum 
nonagesimum  secundum,  inferius  dicemus  ex  epi- 
stola  Epiphanii  ad  Joannem. 

Profectio  in  Bithyniam, 

Anno  Christi  392.  Daron.,  t.JV.ad  an.Christi  388. 
—  At  quid  postea  de  Falladio?  Accidit  quidem  ut 
recedens  e  Palaestina  in  Bithyniam,  catholici  homi- 
nis  personam  induerit,  et  inter  Catholicos  consue- 


erit ;  si  in  altera,  nequaquam  erit  resurrectio  mor-  q  scens,  postea  in  Joannis  Chrysostomi  episcopi  Con- 


tuorum,  aedtransformatio  in  alios.  Diversitas  quoque 
sexus  maris  et  feminae  erit,  aut  non  erit  ?  Si  erit, 
sequentur  OSO  et  nuptiae,  et  concubitus,  sed  et  ge- 
neratio ;  sinon  erit,  sublatadiversitate  sexus,  eadem 
corpora  non  resurgent;  aggravat  enim  terrena  inha- 
hitatio  sensum  multa  cogitantem{Sap.  ix);  sed  tenuia 
erunt,  et  spiritualia,  dicente  Apostolo  :  Seminatur 
corpus  animale^  surget  corpus  spirituale  (1  Cor.  xv). 
Exquibusomnibus  probare  cupiebat  rationalescrea- 
turasob  quaedam  vitiaet  antiqua  peccata  in  corpora 
esse  delapsas,  et  pro  diversitate  et  raeritis  peccato- 
rum,  tali  vel  tali  conditione  generari,  ut  vel  corpo- 
rum  sanitate  gauderent,  et  parentum  divitiis  ac 
nobilitate,  vel  in  morbidas  carnes  et  domos  inopum 


stantinopolitani  seamicitiam  insinuarit.Etundehoc, 
inquies,de  consuetudine  cum  Joanm'  accepisti?  Ex 
eo  potissimum,  quod  favit  eidem  Joanni  Chrysosto- 
mo;cui  quidem  non  communione  catholica  tantum- 
raodo  conjunctus,  scd  et  eidemfuittolerantia  malo- 
rum  propinquus;  nam  quae  obejusdem  Joannisdefen- 
sionem  passus  est,  his  verbis  ipse  declarat :  c  De  Pa- 
laestina  autem  ad  provinciam  Bitbyniam  venian  qua 
nescio  quo  modo.  utrum  studio  hominum,an  volun- 
tate  divina  (hoc  Deus  novit)  episcopus  ultra  meri- 
tum  raeum  factus  sum.In  qua  tempestatis  illius,que 
sub  sancto  Joanne  commota  est,  interfui  raalis,  et 
perdecem  mensesin  obscurissima  cellula  occultatos 
coepi  illius  sancti  dicta  reminisci  (PaHad.^  in  Lau- 


venientes,  poenas  pristinorum  luerent  delictorum,et-^ 5iac.,  c.  22),  »  etc 


prsesenti  saeculo  atque   corporibus  quasi  carcere 
clauderentur. 

«  Quod  cum  audisset,  et  ad  me  retulisset,  indicans 
hominem;mihiqueincubuisset  necessitas  nequissimae 
viperae  ac  mortiferae  bestiae  resistendi,  de  quibus 
Psalmista  commemorat,  dicens  :  Ne  tradas  bestiis 
animas  confitentium  tibi  (Psal:  txxv) ;  et  Inci^epa, 
Dominejbestias  calami,  qux  scribentes  iniquitatem, 
loquuntur  contra  Dominum  mendacium^et  elevant  in 
excelsum  os  suum  (Psal.  lxv);  conveni  hominem,  et 
orationibus  ejus,  quam  decipere  nitebatur,  brevi 
interrogatione  conclusi,  dicens,  >  etc.  Refertdispu- 
tationemtunc  cum  eo  habitam,  atque  ad  postremum 
addit :  c  Ez  quo  die  ita  coepit  Paulahominem  dete- 


Profectio  in  Asiam. 
Anno  Christi  AQO^  Baron.,  t,  V^adeumannum.^ 
Anno  Christi  400,  Anastasii  papae  3,  Arcadii  et  Ho- 
norii  impp.  6.  s^modusest  habitaConstantinopolizxn 
episcoporum  in  causa  Asianorum  episcoporum,ciim 
Antonini  episco^i  Ephesini  causa  examinata  est,  et 
OO I  Palladius  cum  duobus  aliis  in  Asiam  destina- 
tus  [Pallad.  in  Dial.)  De  qua  re  ita  Palladius,  vd 
quisquis  auctor,  in  dialogo  de  rebus  Joannis  Chryso- 
stomi : «  Consilioque  synodi  praesentis  habito,  quos- 
dam  ex  praesentibus  episcopis  in  Asiam  mittit  ad 
testes  interrogandos.  Tres  enim  ex  omnibus  electi 
sunt,  Syncletius  Metropolitanus,Hesychius  Oparien- 
sis,  et  Palladius  Helenopolitanus.His  dederat  syno- 


1069 


IN  PALLADII  LIBRUM  PILELUDIA. 


4070 


dus  in  mandatisut  qui  intra  duos  mensesnon  occur-  Apro  pace  Ecdesiarum  ea  functus  est  legatione.  Sed 


risset  Hypaepis  Asiae  civitatis  ad  sua  tuenda  jura, 
quod  vicini  essent  et  qui  arguebantur,  et  episcopi 
reliqui  a  S^mcletio  sociisque  judicandi,  excommuni- 
catus  esset.  DescenJeruntigitur  Smymam  praenomi- 
nati  episcopi  Syncletius  et  Palladius  :  Hesychius 
enim,  quod  faveret  Antonino,  fmxit  se  valetudina- 
rinm.  Significaruntque  continuo  per  litterasutrisque 
partibus  adventum  suum,  utconcurrentes  inmemo- 
ratam  civitatem,  implerent  quae  polliciti  fuerant. 

«  Illi  ante  judicum  adventum  amicitias  inierant, 
partim  persuas  auro,  partimjurejurandoconstricti. 
Congregati  igitur  in  ipsa  civitate,  judices  ludere  se 
posse  putabant  dilatione  testium,  quasi  peregre  pro- 
lecti  essent  ob  varias  causas.  Ad  haec  judices  accu- 


quid  tandem  ?  ipsum  foris  pro  tempore  mutasse  per- 
sonam  potius,  quam  animum  impietate  referium, 
non  leve  argumentum  est,  quod  eo  libro,  quem  post 
eas  turbas  conscriptum  ab  eo  constat  (nam  in  eo  me- 
minit  de  Melaniae  obitu,  qui  contigit  post  urbis  Ro- 
mae  excidium)  Origenistas  complures  laudavit, 
ipsumque  Evagrium  Origenis  erroribus  infamatum 
ad  ccelum  evetit. 

Palladii  secundus  Romam  cum  Calestio  in  causa  Pe- 
lagii  hwresiarchx  adventus. 
A7ino  Christi  A\l.Baron.,tom.  K,  ad  eumannum. 
— OOI^  Quadringentesimusdecimusseptimus  Chri- 
stiannus[InnocentiipapaBl6,Honorii23,TheodosiilO, 
impp.]  Honorio  Augusto  undecimum  et  Gonstantio 


satorem  rogant,  intra  quos  dies  adducturus  esset  te-  ^  secundum  consulibus  aperitur :  quo  Pelagius  haere- 


stes,se  exspectaturos  pollicentes.  Ratus  ille  eos  aeris 
inclementiam  ferre  graviter,  ac  per  id  velle  disce- 
dere  /"eratenim  fervor  aestivi  solis)  intra  quadraginta 
dies  producturum  promittit  testes  ;  alias  poenae  ca- 
nonum  sua  se  sponte  subjicit.  Exspectavere  judices 
quadragintadics :  cum  ille  ad  inquirendum  dimissus 
testes,  omisithoc  interim,et  Constantinopolim  venit, 
illicque  delituit.  Ubi  vero  nusquam  coraparuit,  scri- 
psere  judices  omnibus  Asiae  episcopis,  denuntiantes 
excommunicatum,  sive  ut  desertorem,  sive  ut  de- 
tractorem.Posthaecalios  quadraginta  diespersisten- 
tes,  cum  ille  minime  appareret,  Constantinopolim 
rediere.  Illic  invento  Eusebio,  ei  quae  gesserat  ex- 
probrant.  Rursns  ille  infirmitatemcorporis  allegans, 
pollicetur  testes  exhibiturum.  > 

Profectio  Romana. 
Anno  Christi  404.  Baron.  t.  /7,  ad  annum  308,  e( 
t.  V,  ad  an.  404.  —  Quo  etiara  terapore,  cum  vige- 
ret  vehementior  in  eumdem  Chrysostomum  perse- 
cutio,  ex  Oriente  recedens,  Romam  se  contulit  ad 
Innocentium,  a  quo  una  cum  aliis  exceptus  est.  Et 
unde  hsec?  dices.  Testatur  id  ipse,  cum  de  Piniano 
atque  ejus  conjuge  Melania  juniore,  a  quibus  exce- 
ptus  in  urbe  fuit,  sermonem  habens,  haec  ait :  «  Ne 
nobis  quidem  certe,  cum  plurirai  simulessemus,qui 
Romam  propter  beatum  episcopum  Joannem  per- 
rexeramus,  exigua  praestiterunt;  sed  dum  in  illis 
partibus  degeremus,  officiosissimo  nos  susceperunt 
hospitio,  largissimisque  sumptibus,  cum  inde  profi- 


siarcha,  cum  accepisset  non  esse  receptam  ab  Inno- 
centio  Romano  pontifice  purgationem  suam  habitam 
in  concilio  Palaestino,  sed  priori  apud  eum  astrictum 
teneri  daranatione,  ut  eum  falleret,  omnem  adhibuit 
fallendi  artem ;  etenim  ipse  ad  Innocentium  papam 
litteras  dedit,  quibus  profiteretur  se  vere  esse  catho- 
licum.  Dcdit  et  alias  de  hoc  ipso  Praylius  Jerosoly- 
mitanus,quibus  legitime  factam  Pelagiipurgationem 
significaret.  Adjectum  ut  una  cum  his  mitteretur 
Romam,qui  aeque  esset  haeresis  infamatusCoelestius 
ejus  discipulus  suam  causam  acturus  suosque  accu- 
satores  adsedis  apostoIicaejudicium,quasicalumniis 
exagitatus,  provocaturus ;  quo  declararet  se  non 
aliter  credere  quam  quod  catholica  teneretEcclesia. 
C  Quantum  autem  {e)  opinari  licet,  cum  his  omnibus 
et  ad  haec  omnia  videtur  etiam  legatus  fuisse  Palla- 
dius  Galata  episcopus  Helenopolitanus,  quem  Pela- 
gio  favisse,  testificatione  sancti  Hieronymi  superius 
dictum  est.  Ipse  enim  Palladius  in  dialogo  quem 
scripsit  de  rebus  sancti  Joannis  Chrysostomi,  ipso 
ejus  exordio  de  se  testatur  venisse  Romam  sub  Zo- 
simo  papa. 

Palladius  Galata  ab  Hieronymoimpudidtix  notatus. 
Baron.  t.  V,  ad  annum  Christi  413.—  Porro  quod 
ih  eam  dementiara  superbus  iste  (Pelagius)  elatus 
fuerit,  ut  assereret  esse  horainis,  vi  liberi  arbitrii 
nontantura  nonpeccare,  sed  etiaranontentari,  hinc 
ipse  Hieronyraus  ex  persona  Pelagii,  ejusque  verbis 
haec  ait :  a  Alii  clausi  cellulis,  et  ferainas  non  viden- 


ciscereraur,honoraverunt(Pa/tod.,  in  jLau5mc.,cflp.  Dtes,  quia  raiseri  sunt,  et  verba  mea  non  audiunt, 


49).  •  Haec  ipse. 

Quando  autem  id  acciderit  (d),  expressum  habes 
in  dialogo  derebus  ejusdera  sancti  Joannis*his  ver- 
bis  :  t  Vix  mensis  effluxerat,  cumPalladiusquoque 
episcopus  Helenopoleos  (est  enim  Helenopolis  civitas 
in  Bith^mia,  de  qua  superius)  absque  litteris  venit, 
qui  et  ipse  fugisse  dicebat  vesaniara  principum ;  ex- 
pressius  autem  atque  signantius  enarravit  omnia, 
ipsumqueexemplar  edicti  protulit,  v  etc.  Licet  hunc, 
de  quo  agimus,PaIIadium  diversum  abiUo  esse  opor- 
teat  qui  in  eo  dialogo  interloquitur;  etenim  tunc  pri- 
mum  Romam  sevenisse  dicit,  cum  sub  Zosimo  papa 

■ExQtattom.  IJoan.Chrys.,edit.  Paris.,col.  10. 


torquentur  desideriis ;  ego  etiam,  si  mulierura  vallor 
agrainibus,  nullam  habeo  concupiscentiam ,  de  me 
enim  dictum  est:  Lapides  sancti  volvuntur  super  ter- 
ram  (Zachar.  ix);  et  ideo  non  sentio,  quia  liberi  ar- 
bitriipotestateChristi  trophaeura  circunifero(^t>ron. 
contra  Pelag.  l.  u)  o  Hujusmodi  plane  haereticos  vi- 
sus  est  idem  sanctus  Hieronymus  alibi  suggUIasse 
dum  ait  :  c  Si  nota  fecissentverba  mea  populomeo 
non  blandientes  eis,  et  aduIationeperdentes,ut  dice- 
rent :  Non  habetis  peccata,  perfectam  justitiara  pos- 
sidetis,  sanctitas  et  pudicitiaatque  justitia  in  vobis 
tantummodo  reperiuntur ;  et  ego  non  tradidissem  eos 


1071 


DE  VITTS  PATOtJM  LIBER  VIII. 


1072 


in  immanditiam  et  ignominiam,  utfacerentqueenon  A  praebet,  cum  quis  ipsi  blanditur ;  ac  contra  eos  om- 


conveniunt,  et  sequerentur  cogitationes  suas  pessi- 
mas.  Gontempiemur  hsereticos,  quomodo  semel  de- 
sperantes  salutem,gulsesetradantet  deliciis;  vescan- 
tur  carnibus,frequentes  adeant  balneas^  musco  fra- 
grent,  unguentis  variis  delibuti,  quasrant  corpoiis 
pulchritudinem  [Hieron.^in  Jercmiam ,  lib,  iv,  c.  23), 
etc.  >  Perstringens  in  hunc  modum  sanctus  Hiero- 
nymus  Pelagium  atquePelagianos,  et  hauddubium 
inter  alios  suggillat  Palladium  Galatara  episcopum 
Helenopolis  in  Bithynia,de  quo  saepe  superius,  cujus 
disertis  verbis  meminit  in  praefationc  in  eosdem  li- 
bros  adversus  Pelagium  scriptos,  quod  cum  versan 
soleret  assidue  cum  feminis  religiosis,  magna  tamen 
jactantiu  gloriaretur,  quod  omnis  esset  penitus  con- 


nium  maxime  suspicit  et  admiratur,  qui  majore  li- 
bertate  praediti  sunt,  amplioreque  auctoritate  apud 
eas  utuntur. 

«  Quod  si  te  frequenter  cum  ipsis  versari,  nec 
ullo  inde  detrimento  aflici  dixeris,  id  quidem  for- 
tasse  mihi  persuaderi  sinam.  At  illud  item  velim 
omnibus  fidem  adhiberi,  aquislapides  extenuari,ac 
rupem  aquas  guttis  continenter  cadentibus  excavari 
dicunt.  Quorum  verborum  hujusmodi  sensns  est : 
Quid  rupe  durius  fingi  queat?  Quid  item  aquamol- 
lius,  et  quidem  aquaeguttula?  Ettamen  assiduitas 
naturam  vincit.  Quod  si  natura,  quse  segre  dimoveri 
potest,  dimovetur,  idque  quod  minima  habebatper- 
petitur,   qua  tandem  ratione  voluntas,  qua:  focile 


cupiscentise  expers.  Ita  quidem  ipse,  cum  prsesertim  3  movetur,  aconsuetudine  non  vincatur  et  evertator?  > 


in  .£gypto,  visitans  monachos,junctusfeminispere- 
grinaretur.  Quo  nomine  redargutus  est  etiam  per 
epistolam  GO«l  ab  Isidoro  Pelusiota,  dignam  illam 
quidem  quae  hic  recitetur,  utpote  tanti  viri  profutu- 
rum  omnibus  monumentum.  Sic  enim  se  habet  [Isi- 
dor,,  episl.,  284,  lib,  11)  : 

c  Palladio  episcopo. 

c  Mulierum  congres8Us,vir  optime,  quantum  fieri 
potest,  fuge.  Nam  eos  qui  sacerdotii  munere  fun- 
guntur,  sanctiores  ac  puriores  iliis  esse  oportet  qui 
ad  montes  se  contulerunt.  Siquidem  illi  et  sui,  et 
plebis ;  hi  autem  sui  duntaxat  curam  gerunt.  Atque 
illi  in  hujusmodi  dignitatis  fastigio  coUocati  sunt, 
omnesque  vitam  eorum  perscrutanturetexplorant; 
hi  autem  in  spelunca  sedent,  autsua  vulneracuran-r  P'^^^^^^'  Melania  Romana  vidua,  de  qua  saepe  su- 


Hucusque  Isidorus  optima  ratione  et  exemplo  de- 
stiuens  quod  assererent  illi,  voluntatem  nostram  soi 
naturaposse,  si  velit,  evitare  peccatum  absquegra- 
tiae  adminiculo,  imo  nec  etiam  posse  tentari  si  no- 
lit,  quandoquidem  docuit  Isidorus  vinci  assiduitate 
naturam. 

PEREGRINATIO 

MELANI£  JUNIORIS  BT  PINIANI  MABITI  CUM  ALBI9A 

MATRE. 

Profectio  in  Siciliam. 

Anno  Chrisli  408.  Baron.  t.  V,ad  eum  annum.-^ 
&9^  Hoc  item  anno[Christi  408,Innocentii  papae  7, 
Honorii  14,Theodosiil,impp.]  qui urbis  obsidionem 


tes,  aut vitia  obtegentes.aut  etiam  coronas  sibi  ipsis 
texentes.Quodsi  etiam,  utcum  illis  congrediaris,  ne- 
cessitas  aliqua  te  obstringat,ocuIos  humi  dcjectos  ha- 
be,atque  ipsas  quoque,quonam  pacto  spectandum  sit, 
doce;  non  enim  duntaxat  docendum  est  quonam  modo 
cernere  oporteat,  sed  eiiam,  ut  oportet,  cernere. 
Cumque  pauca  quae  ipsarum  animo  astringere  atque 
illustrare  queant,  locutus  fueris,  statim  evola,  ne 
forte  diutuma  consuetudo  vires  tuas  emolliat  ct  in- 
fringat,  atque  velut  horrendum  quemd.mi  et  elatum 
leonem  nacta,  comam  quidem  quae  leonem  vere  leo- 
nem  efficit,  regiamque  dignitatem  ipsi  conservat, 
amputet ;  dentes  autem  eripiat,  atque  ungues  (quo- 
rum  adminiculo  robustissimas  etiam  feras  vincit) 


perius  mentio  facta  est,  antiqui  vaticiniiante  annos 
quadringentos  (ut  ait  Palladius)  editi  memor,  di- 
stractis  praediis,  una  cum  Melania  nepte,  Piniano- 
que  cjusdem  Melaniae  viro,  et  Albina  nuru,  evasura 
cum  illis  imminentem  urbis  cladem,  Roma  rece- 
dens,  [per  Siciliam],  Jerosolymam  se  itenim  con- 
tulit,  ubi  post  dies  quadraginta  ex  hac  vita  migra- 
vit.  Ha3c  ex  Palladio  (Pallad.^  in  Lausiac.  cap.  33). 

Profeciio   in  Africam  ac  primo   Carihaginem  ei 

Tagastam. 

Anno  Christi  409.  Baron.  t,  V^ad  eum  annum.^ 
Hoc  ipso  anno  [Christi  409,  Innocentii  papae  8,  Ho- 
norii  15,  Theodosii  2,  imp.]  Pinianus  v.  c,  una 
cum  Melania  seniore,  et  Melania  juniore  conjoge, 


evellat,  ac  deinde  deformatum  ac  ridiculum  reddi-Datque  socru  Albina  junioris  matrc  Melaniae,  cum, 


tum,  animal  inquam  illud  horrendum  acintoleran- 
dum  ac  vel  solo  rugitu  montem  percellens,  pucris 
etiam  se  illudendum  praebeat. 

c  Quod  si  a  mulieribus  honore  africi  cupis  (maxi- 
me  quidem  hoc  spiritualemvirumhaudquaquam  de- 
cet),  ut  ut  autem  res  se  habeat,  nihil  tibi  cum  femi- 
nis  commercii  sit,  ac  tum  ab  illis  honorem  conse- 
queris.  Tum  enim  hoc  praesertim  nobis  aderit,  cum 
a  nobis  minime  quaerctur.  Solet  enim  quivis  eos 
quidem  a  quibus  colitur  ac  delinitur  aspernari ;  eos 
autem  a  quibus  assentatione  minimedemulcetur,ad- 
miratione  prosequi.Ac  muliebris  natura  huic  potis- 
simum  aifectui  obnoxia  est.  Intolerandam  enim  se 


anno  superiori,  distractis  bonis  quae  Romae  et  in 
Italia  habebat^  adnavigasset  Carthaginera,  ibi  ex 
congestis  pecuniis  locupletans  ejus  Ecclesise  paupe- 
res,  inde  ad  sanctum  Alypium  Tagastam  profectus 
est  (Palladius,  in  Lausiac,  c.  9;.  Ad  quos  omnes 
sanctus  Augustinus,  cum  primum  eorum  adventum 
audisset,  litteras  dedit,  quibus  se  excusat  quod  pro- 
pter  ingrueutem  duram  hiemem,  et  statum  Hippo- 
ncnsis  Ecclesiae  titubantem,  ad  eos  invisendos  mi- 
nime  accurrere  valuisset.  Exstatipsa  epistola,  cigos 
est  titulus  ad  Albinum,  Pinianum,  et  Melaniam 
{August..,  epist,  227) :  sed  pro  Albino,  Albinam  {f}, 
restituendum  puto,  quod  ejus  nominis  femina,ejus- 


1073 


IN  PALLADII  UBRUM  PRiS^iUOIA. 


1074 


dem  Piniani  socras  una  cum  ipsis  profecta  est  in  A  fensionem,  proUzam  satis  dedit  epistolam,  ejus  que- 


Africam,  ut  tum  ex  Palladio^  tum  ex  ejusdem  Au- 
gusUni  testificatione  satis  apparet. 

TagastaB  autem  cum  esset  Pinianus,  effusa  muni  • 
ficentia  adeo  ecclesiam  illam  locupietavit,  ut  non- 
nuUorum  in  ejus  episcopum  Alypium  invidiam  mo- 
verit,  prout  sanctus  Augustinus  in  epistola  ad  eum 
scripta  testatur,  et  ipsa  Acta  sanctaB  Melaniae  his 
verbis  (idem  faciunt :  a  Civitas  autem  in  qua  versa- 
bantur  appellabatur  Tagasta  :  in  qua  erat  sacrum 
templum  et  sacerdos  dicendi  peritus,  et  qui  ora- 
tione  multos  poterat  inducere  ad  salutem,  nomine 
Alypius  ;  cum  quo  versantes,  sacra  meditabantur 
eloquia.Templum  vero  in  quo  agebat  Alypius  admo- 
dum  munifice  et  aureis  ornamentis  et  lucidis  gem- 


relis  et  suspicionibus  male  conceptis  in  omnibus  sa- 
tisfaciens,  cum  in  haec  verba  exorditur  (Augiut.^ 
epist.  225): 

c  Dolorem  animi  tui,quem  te  scribis  explicare  non 
posse,  consolari  aequum  est,  non  augere  ;  ut  si  fieri 
potest,sanemus  suspiciones  tuas,non  ut  eis  pro  nostra 
causa  succensendo  venerandum  cor  tuum  et  Deo  di- 
catum  araplius  perturbemus.  Sancto  fratri  nostro, 
filio  tuo  Piniano  nullus  ab  Hipponensibus  mortis 
metus  ingestus  est,  etiam  si  forte  ipse  tale  aliquid 
Umuit.  Nam  et  nos  metuebamus,  ne  ab  aliquibus 
perditis,  qui  saepe  multitudini  occulta  conspiratione 
miscentur,  in  violentam  prorumperetur  audaciam, 
occasione  seditionis  inventa,  quam  velut  justa  indi- 


mis  et  plurimis  ditarunt  agrorum  proventibus.  AbBgnationeconcitaret.Sedsicutposteaaudirepotuimus 


eis  quoque  sunt  aedificata  duo  monasteria,  quibus 
satis  dedit  opum  atque  proventuum ;  quorum  altc- 
rum  quidem  habebat  chorum  virorum  numero  octo- 
ginta,  alterum  autera  habebat  virgines  quae  erant 
numero  centum  et  triginta  {Epist,  22;  Metaph,  die 
31  Januarii),  n  Haec  de  collatis  ecclesiae  Tagastensi 
a  Piniano  muneribus. 

Profectio  Ilipponensis, 
Baronius,  tom,  F,  adan,  Christi\99,  —  Placuit 
autemPiniano  una  cum  Melania  Hipponem  proficisd 
ad  invisendum  sanctum  Augustinum  ibi  agentem 
episcopum.  Comitatus  est  eos  G9S  Alypius ;  qui  et 
timentem  Pinianum,  ne  cogereturab  Augustino 
presbyter  ordinari,  nunquam   id   eventurum  fore. 


niliil  tale  a  quoquam  dictum  est  vel  molitum  ;  sed 
vere  in  fratrem  mcum  Alypium  multa  contumeliosa 
et  indignaclamabant:a  quo  tam  ingenti  reatu^tinam 
per  illius  orationes  mereantur  absolvi.  Ego  autem 
post  primos  eorum  clamores,  cum  eis  dixissem  de 
illo  invito  non  ordinando,  quajam  promissione  de- 
tinerer ;  atque  adjecissem  quod  si  mea  fide  violata 
illum  haberent  presbyterum,  me  episcopum  non  ha- 
berent,  ad  nostra  subsellia,  relicta  turba,  redieram. 
Tum  illi  aliquantulum  inopinata  mea  responsione 
cunctati  atque  turbati,velut  flamma  vento  paululuni 
pressa,  deinde  coeperunt  multo  ardentius  excitari, 
existimantes  fieri  posse  ut  vel  mihi  extorqueretur 
illudnonservareproroissum,vel  me  tenente  promissi 


securura  reddidit :  nara  de  ea  re  fidera  Augustini  id  ^  fidem,ab  alio  episcopo  ordinaretur.  Dicebamego  qui- 


promittentis  acceperat.Accidere  naraque  consuevit 
(quod  et  superius,  de  Paulino  cum  egiraus,  dixisse 
raeminimus)  ut  cura  aliquis  religione  insignis  caete- 
lis  emineret  Christianis,  is  licet  conjugatus  esset, 
soleret  interdum  in  ecclesia  a  fidelibus  rapi,  et  tradi 
episcopo  ordinandus,  conjuge  quoque  pari  cura  vii*o 
voto  continentiam  profitente,  ut  inter  alia,  quod  de 
Paulino  atque  Tharasia  praecessit,  euurratum  exem- 
plum  ostendit.Pinianus  itaque  id  fortasse  subodo- 
ratus,  retardabat  accessuni ;  sed  Aiypii  promissione 
securus,  Hipponera  ad  euradera  sanctura  Augusti- 
num  sc  contulit.  Ubi  cura  esset,  atque  id  rainus 
exspectaretur,  factura  est  ut  dura  synaxis  in  ecclesia 
haberetur,  antequara  catechuracni  ex  more  diraitte- 


bus  poterara^  qui  ad  nos  in  apsidem  honoratiores  et 
graviores  ascenderant,necapromissi  fide  me  posse 
dimoveri,  nec  ab  alio  episcopo  in  ecclesia  mihi  tra- 
dita,  nisi  me  interrogato  ac  permittente,  posse  or- 
dinari.  Quod  si  perraitterem  a  fide  nihilominus  de- 
viarem.  Addebara  etiara  nihil  eos  velle,  si  ordinare- 
tur  invitus,  nisi  ut  ordinatus  abscederet.  lUi  hoc 
posse  fieri  non  credebant. 

«  Multiludo veropro gradibus constituta,horrendo 
et  perseverantissirao  clamorum  fremitu  in  eadem 
voluntate  persistens,incertos  anirai  consiliique  facie- 
bat.  Tunc  illa  in  fratrera  meura  (Alypium  scilicet) 
indigna  claraabantur  ;tuncanobis  graviora  tiraeban- 
tur.  Sed  quaravis  tanto  raotu  populi  et  tanta  pertur- 


rentur,  fidelis  populus,  facto  impetu,  Pinianura  nel^bationeEcclesiae  permoverer,necaliudconstipationi 


efi^ugeret  obsidercnt,  postulantes  eum  ordinari  de- 
bere  presbyterura.  Quae  res  Alypio  fidejussori  ad- 
modura  displicuit ;  ipseque  Pinianus  et  Albina  so- 
crus  id  perindigno  tulerunt  animo,  id  totura  ex 
sententia  Augustini  factura  existiraantcs:  quarao- 
brem  nonnihil  in  eum  iidcra  coraraoti  sunt,  atquo 
in  primis  Alypius.  Quoraodo  autcra  res  se  habuerit, 
sanctus  Augustinus  datis  ad  eos  litteris,  cura  sta- 
tim  recessissent  Hippone,  Tagastaraque  reversi  es- 
sent,  significavit,  cura  se  excusavit,  atque  iiihil  se 
eonscio  factura  pluribus  declaravit. 

Scribens  enira  ad  Albinara  Piniani  socrum,  quara 
tamen  appellare  consuevit  ejus  matrem,  ad  sui  de- 


illi  dixissera,  nisi  eura  rae  invitura  ordinare  non 
posse;  nec  sic  tamen  adductus  sum  qui  et  hoc  pro- 
miseramnon  raefuissefacturura,utaliquid  eide  sus- 
cipiendo  G9G  presbyterio  suaderera.  Quod  si  per- 
suadere  potuissem,  non  jam  ordinaretur  invitus. 
Servavi  utriusque  promissionis  fidem,  non  solum 
iliius  quam  jam  populo  patefecerara,  verum  etiam 
iilius  in  quauno  teste,  quantumad  horoines  attinet, 
detinebar.Servavi,inquara,  fidera  proraissionis,  non 
jurationis  in  tanto  periculo ;  quod  Hcet  falso,  sicut 
postea  coraperiraus,  raetuebatur;  omnibus  tamen,  si 
quid  esset,  communiter  impendebat,  et  erat  metus 
ipse  communis,  ac  per  ecclesiam  in  qua  eramus 


1075 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  yiU. 


1076 


maximemetuens  abscederecogitabara.  Sed  metuen- A  nimus.  Nam  cum  ejus  verba  a  diacono  dicia  recita- 


dum  fiiit  ne  roagis,me  absente,tale  aliquid  facerent 
et  reverentia  minor  et  dolor  ardentior.  Deinde  si  cum 
fratre  Alypio  discederem  per  populum  constipatum, 
cavendum  fiiit  ne  quisquam  in  eum  manum  mittere 
auderet.  Si  autem  sine  iilo,  quse  frons  esset  existi- 
mationis,si  quid  ei  fortassis  accideret,  et  viderer  eum 
propterea  deseruisse,  ut  furenti  populo  traderetur? 
€  Inter  hos  aestus  meos,  gravenique  moerorem  et 
nullius  consilii  respirationem,  ecce  repente  atque 
inopinate  sanctus  filius  nostcr  Pinianus  mittit  ad  me 
servum  Dei,  qui  mihi  diceret  eum  se  velle  populo 
jurare,  quod  si  esset  ordinatus  invitus,  ex  Africa 
discederet:  omnino  credo  existimanseos^quandoqui- 
dem  pejerare  non  posset,  non  jam  ulterius  infruc- 


rentur,  et  omnia  placuissent,  ubi  nomen  interposita 
necessitatis  insonuit,  continuo  reclamatum  est,  pro- 
missioque  displicuit,  tumultu  recrudescente,et  nihil 
aliud  quam  fraude  secum  agi,  populo  existimante. 
Quod  cum  sanctus  filius  noster  Pinianus  vidisset, 
jussit  inde  auf erri  nomen  necessitatis;  rursumque  ad 
laetitiam  populus  remeavit.  Et  cum  lassitudinem  ex- 
cusarem,  sine  me  ad  plebem  accedere  noluit,  simul 
accessimus.  Dixit  ei  quae  a  diacono  audita  erant  se 
mandasse,  se  jurasse,  eaque  se  esse  factaruro,conti- 
nuoquc  omnia  eo  tenore  quo  dictaverat  prosecutos 
est.Responsum  est  Deo  gratias,  et  petitum  ut  totum 
scriptum  subscriberetur.  Dimisimus  catechumenos, 
continuoque  scriptum  subscripsit.  Deinde  peti  coepi- 


tuosaperseverantiaclamatm^os.adexpellendumhincBmus  nos  W^H  episcopi,  non  vocibuspopuli,sedta- 


hominem,  quem  saltem  habcre  deberemus  vicinum. 
Mihi  autem,  quia  videbatur  vehementiorem  eorum 
dolorem  post  hanc  jurationem  fuisse  metuendum, 
apud  me  tacitus  habui ;  et  quia  simul  petierat  ut  ad 
eum  venirem,  non  distuli.  Cum  mihi  dixisset  hoc 
ipsum,  continuo  et  illud  adjunxit  eidem  jurationi, 
quod  mihi,  dum  ad  eumpergo,peraliumDei  servum 
mandaverat,  de  pmcsentia  scilicet  sua,  si  ei  clerica- 
tus  sarcinam  nolenti  nuUus  imponeret.  •  nimirura 
non  discessurum  Hippone,  si  sic  liber  absque  nexu 
clericatus  esse  sineretur. 

« Hic  ego  in  tantisangustiis,  quasi  aura  respirante, 
recreatus,  nihilei  respondi ;  sed  ad  fratrem  Alypium 
gradu  concitatiore  perrexi ;  eique  quid  dixerit,  dixi. 


mcn  a  populo  per  honestos  fideles,  ut  nos  quoque 
subscriberemus.  At  ubi  coepi  subscribere,  sancta 
Melania  contradixit.  Miratus  sum  quare  tam  sero, 
quasi  promissionem  illam  et  jurationem  nos,  non 
subscribendo,  facere  possemus  infectam.Sed  tamen 
obtemperavi;ac  sic  remansit  mea  non  plena  subscri' 
ptio,  nec  ultrp  nobis  quisquam  ut  subscriberemus 
putavit  instandum.  i>  Haec  sanctus  Augustinus. 

Rtditus  Tagastam, 
Baron,  t.  K,  adannum  Christi\09. — Pinianusan- 
tem,  quod  qua)  per  vim  et  mctum  pollicitus  esset, 
se  obligatum  minime  teneri  probe  sciret,  sequenti 
die  clam  una  cum  suis  Tagastam  reversus  est.  Quid 
autem  tum  populus  Hipponensis  cum  rescisset,  Au- 


At  ille  (ut  existimo)  devitans  ne  quid  se  auctore  fie-  Q  gustinus  refert  in  eadem  epistola  ad  Albinam  alio 


ret,  unde  vos  putabat  ofTendi :  Hinc  me  [inquit]  ne- 
mo  consulat.  Quo  audito,  ad  populum  tumultuantem 
perrexi ;  factoque  silentio,  quid  promissum  esset, 
cum  promissione  etiam  jurationis  aperui.IUi  vero, 
qui  solumejus  presbyterium  cogitabant  atque  cupie- 
bant,non  ita  ut  putabam  quod  oblatum  fuerat  accepe- 
runt ;  sed  inter  se  aliquantuium  mussitantes,  petive- 
runt  ut  adderetur  eidempromissioniatquejurationi 
ut  si  quando  illi  ad  suscipiendum  clericatum  consen- 
tire  placuisset,  nonnisi  ipsa  Hipponensiecclesiacon- 
sentiret.  Retuli  ad  eum,  sine  dubitatione  annuit.  Re- 
nuntiavi.illis,  laetatisunt,  etmoxjurationempollici- 
tam  poposcerunt  Reverti  ad  fllium  nostrum  Pinianum 
eumque  inveni  fluctuantem  quibusnam  verbis  com- 


scripto  se  significasse ;  nam  ait  :  c  Qui  autem  alio 
die,  postquam  ipsum  discessisse  didicerunt,  fuerint 
motus,  vel  linguae  hominum,  quantum  satis  arbi- 
tratus  sum,  sanctitati  vestrae  per  commonitonum 
intimarc  curavi.  Quisquis  itaque  vobis  contrariahis 
quae  narravi  forte  narravit,  aut  mentitur,  aut  falli- 
tur  (Aug.y  epistola2\b).  »  Haecipse. 

Quod  autem  Albina  litteris  conquesta  esset  primnm 
adversus  Augustinum,  quod  ad  jurandnm  Piniannm 
induxisset;  quodque  etiam  illa  suggiUaret  popuinm 
Hipponensem  amore  illectum  pecuniae  virum  praedi- 
vitem  sibi  vendicare  sategisse :  cum  ex  iis  ex  obliquo 
Augustini  fama  impeteretur,  idem  Augustinus  cum 
pro  se  tum  pro  populo  eadem  epistola  excusationem 


prehendi  posset  iUa  cum  juratione  promissio,  prop-Dattexuit.  Et  inter  alia  iUud  inculcat,  se  olim  civem 


ter  necessitates  irruentes,  quae  possent  eum  ut  abs- 
cederctcogere.  Simuletiam  quid  timeret  ostendit,  ne 
quis  irruisset  hostiUs  incursus,  qui  esset  discessione 
vitandus.  Yolebat  addi  sancta  Melania  et  aeris  mor- 
bidi  causationem,sed  illius  responsione  reprehensa 
est.Ego  autem  dixi  gravem  ab  illa  ct  non  contem- 
nendam  causam  necessitatis  ingestam,  quae  cives 
etiam  cmigrare  compelleret;  sed  si  haec  populo  dicc- 
rentur,  timendum  esse  ne  male  nos  orainari  videre- 
mur ;  si  autem  sub  necessitatis  nomine  fieret  ex- 
cusatio,  nonnisi  fraudulentam  necessitatem  putari. 
ft  Placuittamenutde  hacrcpopulianimum  cxpe- 
riremur,et  nihilaUud  quam  quodputaveramus  inve- 


Tagastensem  eamdem  vim  ab  Hipponensi  populopas- 
sum  esse,  non  aUa  quidem  ex  causa  iUis  ad  id  agen- 
dum  impulsis,  quam  pietatis,  ut  quem  virum  frugi 
putarent,  euradem  presbyterum  sibi  praeficerent. 

Sed  jam  ipsura  audiamus:«  Quomodo  ergo[inquif] 
dicis  hoc  eos  fecisse  turpissimo  appetitu  pecuniae? 
Prinio  quia  ad  plebem,  quae  elamabat,  omnino  non 
pertinet.  Sicut  enira  plebs  Tagastensis,  de  his  qux 
consuluistisEcclesiaeTagastensi,  non  habet  nisigan- 
diura  boni  operis  vestri ;  sic  et  Hipponensis,  et  cn- 
juslibet  altcrius  loci,  ubi  de  mammona  iniquitatis 
Domini  pracceptafecistis^vei  estis  ubicunque  facturi. 
Non  ergo  populu8,utdc  tanto  viro  Ecclesiae  consulc- 


1077 


IN  PALLADII  UBRUM  PR^ELUDIA. 


1078 


ret  suae,  ardentissinie  flagitans,  suum  pecuniarium  Aininare  ;  habes  id  ipsum  expresse  demonstratum  in 


quassivit  commodum  a  vobis,  sed  vestrum  pecunise 
contemptum  diiexit  in  vobis.  Nam  si  in  me  diiexe- 
runtquod  audierant,  paucis  agellulis  paternis  con- 
temptis,  ad  Dei  liberam  servitutem  me  fuisse  con- 
versum;  neque  in  hoc  inviderunt  EcclesiaeTagastensi, 
qoae  carnalis  patria  mea  est ;  sed  cum  illa  clericatum 
mihinonimposuisset,  quando  potuerunt,  habendum 
invaserunt ;  quanto  flagrantius  in  nostro  Piniano 
amare  potuerunt  tantam  mundi  hujus  cupiditatem, 
tantas  opes,  tantam  spem,  tanta  conversione  supera- 
tam  atque  calcatam  ? 

Ego  quippe  secundum  muitorum  sensum  compa- 
rantium  semeptisos  sibimetipsis,  non  divitias  dimi- 
sisse,  sed  ad  divitias  videor  venisse.  Vix  enim  vige- 


rebus  gestis  *  ejusdem  Melaniae  junioris,  ubi  cum 
dicatur  eadem  annis  septem  in  Africa  commorata,  d 
repetas  tempus  ejus  Romailluc  profectionis,  quam 
accidisse  diximus  anno  qui  praecessit  urbis  cladem, 
nempe  quadringentesimo  nono ;  et  ab  eo  tempore  nu- 
meres  septem  illos  annos,  invenies  utique  ante  tri- 
ennium  (ut  dictum  est)  ipsam  ac  ejus  socios  Jeroso- 
lymam  pervenisse,  et  una  cum  ea  Albinam  matrem 
Molaniae  junioris,  ut  ejus  Acta  testantur ;  fuisse  nam- 
que  hanc  Albinam  nomine  conjugemfilii  Melaniaese- 
nioris,  Palladius docet (/>aWad.,mj[^u5iac.,  cap,  33). 


Ab  ipso  autem  Jerosolymam  adventu  post  dies 
quadraginta  defunctam  esse  Melaniam  seniorem, 

■    ^.    ,  ,  •*•**•       Palladius  tradit  ildem  c,  47|,  licet  de  aliis  nullam 

bima  particula  rcs  mea  paterna  existimari  potest  m  ri,   ,  ^  ,         -x-  /■    •     /rj 

^  ^.  j.  t:i    1    .  ^  ,     ^habeat  mentionem  ;  quos  dum  ait  mfenus  (/acm,  c. 

comparationepraediorum  Ecclesiae,  quae  nunc  ut  do-  c  imw        ,  »i  v 


minus  existimor  possidere.  »  Cum  e  contra  qui  in 
Ecclesia  Africana  ad  presbyteratum  asciti  essent, 
fuerint  praedivites ;  unde  subdit :  «  In  qualibet  au- 
tem  maxime  Africanarum  Ecclesiarum,  hic  noster, 
non  dico  presbyter,  sed  episcopus  sit,  comparatus 
pristinisopenbus  8uis,ctiam  si  animo  dominantisege- 
rit,  pauperrimus  erit.  Multo  ergo  liquidius  et  secu- 
rius  in  hoc  amatur  Christiana  paupertas,  in  quo 
nulla  rerum  ampliorum  potest  putari  cupiditas.  Hoc 
accenditanimos  populi,  hoc  in  iliam  violentiam  per- 
severantissimi  clamoris  erexit.  Non  eos  turpis  cupi- 
ditatis  insuper  accuscmus  ;  sed  magisbonum,  quod 
ipsi  nonhabent,  saltem  in  aliis  diligere  sine  crimi- 


49)  vitam  duxisse  in  Campania  et  Sicilia,  plane 
ignorasse  visus  est  ex  Augustino  certum  reddi  eos- 
dem  in  Africa  degisse ;  nescisse  pariter  ex  sancto 
Hieronymo  palam  fieri  eosdem  Jerosolymam  profe- 
ctos  esse  :  quae  omnia  pluribus  testantur  Acta  san- 
ctae  Melaniae  junioris.  Quin  etiam  ex  eodem  sancto 
Augustino  constat  hos  cum  Jerosolymam  pervenis- 
sent,  et  Pelagium  ibi  agentem  invenissent,  ipsum  ad« 
monuisseut  ea  omnino  damnaret  quae  ab  Orthodoxis 
adversus  eum  objicerentur  ;  ipsum  autem,  velut  eis 
obtemperantem,  scripsisse  anathematismum  adver- 
susillos  errores  qui  abOccidentalibus  in  eum  objecti 
essent  ;  sed  quam  dolose  quamque  veteratorie  san- 


„       ^  ,.     ,        j  ..  ^  ctus  Augustmus  aperuit.  Sed  accipe  modo  qmd  ipse 

nepermittamus.  »HaecetaIiapluraad  excusationemC  .   ,.  t^  ,     .  x.»  •  ^-   ^    j  x      o    • 

.    *^  .,  .  '^  dehis  cumPelagio  agentibusscnptis  tradat :  «  Scn- 


ingerit  Augustinus. 

Sed  et  quod  Alypius,  sicut  Albina,  idem  sentiret 
de  Hipponensibus,  eosdem  nimirum  amore  pecuniae 
\im  inferre  conatos  esse  Piniano  ;  quodque  ambo 
ejusdemsententiae  essent.nulliusesse  vigoris  prae- 
stitum  juramentum  vi  atque  metu  OO^  extortum ; 
idem  sanctus  Augustinus,  sicut  ad  ipsam,  ita  etiam 
ad  Alypium  adversus  hsec  ipsa  litterns  dedit  {Aug., 
epistaia  124  j,  quibussane  apparet  haec  inter  eosnon 
sine  mutua  ofTensione  fuissc  transacta,  sed  cito 
charitas  omnem  abstersit  obductam  ex  ejusmodi  al- 
tercatione  rubiginem. 

Profectio  Jerosolymilana. 

Daron.,  t,  V.  ad  annum  (7/iri5h'449.  —  Sed  et  illud 


psistis  mihi  cum  Pelagio  vos  egisse,  ut  quaecunque 
adversus  eum  dicerentur,  scripto  damnaret ;  eumque 
dixisse,  audientibus  vobis  :  Anathemo  (August.y 
de  Christi  gratia^  1. 1,  cap»  i),  etc.Miserunt  autem 
dicta  a  Pelagio  idem  Albinus  [Albina],  Pinianus,  at- 
que  Melania  ad  ipsum  Augustinum,  qui  postea  sub 
Zozimo  papa  contrariis  scriptis  ostendit  impii  haere- 
siarchae  tallacias.  Sed  de  his  alias. 

De  rebus  autem  gestisMelaniae  junioris,  ac  Pinia- 
ni  viri  ejus,  ac  sociorumy  ejusdem  Melaniae  vitae 
Acta  declarant  :  nimirum  peregrinatos  esse  in 
iEgyptum  ad  visendos  sanctos  monachos  eremi 
accolas,  relicta   Albina  matre  ob  ingravescentem 


ex  eademsancti  Hieronymiepistola  velim  observes,  Dsenectutem  JerosoIymis^indeveroredeuntesJeroso- 


ipsum  non  Paulaeneptis  tantumnomineeisdem  Au- 
gustinoatqueAIypio  episcopissalutemimpertire,  sed 
nomine  etiam  Albinae,  Piniani,  atque  MeIaniae,quos 
ante  septem  annos  diximus  vei^satos  in  Africa,  et  post- 
eaunasimulvenisseJerosolymam.Aitonim(//i>ron., 
epistola  79  : «  Sancti  filii  communes  Albinus  [Albina], 
Apinianus  [Pinianus],  et  Melania  plurimum  vos  sa- 
latant.  »  Haec  ibi.  Verum  pro  Albinus,  Albina,  et  pro 
Apinianus,  Pinianus  restituendi  sunt  ;  nisi  praeter 
Albinam  matrem  fucrit  illis  Albinus  filius.  Sed  quan- 
do,  inquies,  hi  Jerosolymam  pervenerunt  ?  ante 
triennium.  Et  ne  putes  nos  agere  conjectura,  vel  di- 

>  Exstant  apud  Metaphrast.  die  31  Jan.,  etSur.t.  I. 


lymam,  seorsum  aconjuge  Pinianum  vitam  exco- 
luisse  monasticam,  Melaniam  vero  ad  annos  qaa- 
tuordecim  apud  montem  Oliveti  clausam  in  cella 
peT*severasse,  duxisseque  ibi  in  angusto  loco  vitam 
angelis  similem.  Mira  quidem  haec  videbuntur  ;  sed 
si  quis  legat  quae  de  ejusdemMelaniae  vitae  instituto, 
antequam  Jerosolymam  proficisceretur,  cum  adbuc 
in  Italia  ac  Romae  potissimum  versaretur,  idem  qui 
supra  Palladius  scripsit  (Pa/Zad.,  in  Lausiac.,  cap. 
49),  atque  ea  quae  de  ejusdem  vivendi  ratione  cum 
esset  in  GflO  Africa,  eadem  acta  habent ;  summum 
hujuscemodi  monasticse  vitaegenustumipsam,  tum 


1079 


DE  VmS  PATRUM  LffiER  Vni. 


1060 


viram  ejns  attigisse,  hand  valde  mirabitur,  cum  se  Amediam  autem  noctem  martyr  non  param  ex  se  ef- 


ab  initio  penitissime  Deo  ambo  addixissent. 
ProfecUo  Constantinopolitana, 
AnnoChristi  434. — Hoc  eodcm  anno  [Christi  434, 
Sixti  papee  3,  Theodosii  27,  Yalentiniani  iO,  impp.] 
quo  Proclus  sedis  Constantinopolitanae  regimen 
8Uscepit,sanctaMe]aniajunior,qu8e  (ut  diximus)  Je- 
rosolymis  monasticam  vitam  agebat,  litteris  a  suopa- 
truo  Volusiano  Constantinopolim  accersitur  :  quo 
cum  venisset,  ipsum  Volusianum  reluctantem  hac- 
tenus  ad  Christi  fidem  convertit,  et  ut  Christianus 
moreretur,  vitamque  consequeretur  eeteraam,  tum 
precibus  ad  Deum,  tum  verbis  apud  ipsum  infatiga- 
bili  studio  egit.  Sed  prseclara  memoria  dignam  hijs- 
toriam  recolamus,  quam  quidem  Photius  in  sua  Bi- 


fudit  suavissimi  odoris,  et  voluptate  replet  ineflkbili. 
Quocirca  bona  accepta  fiducia,  diluculo  fretum  au- 
dacter  trajecit,  et  ingressa  est  Byzantium.  Hoapitio 
vero  excipitur  a  quodam  viro  illustri  et  alioqui  bono, 
nomine  quidem  Lauso  {g),  qui  ad  praepositurae  ho- 
norem  ascenderat. 

«Invenit  autem  suum  quoque  patruumVolusianum 
gruvi  morbo  oppressum  :  qui  ejus  habitum  admira- 
tus,  formecqueet  vestitus  incredibiii  et  inopinata  stu- 
pefactus  mutatione  (extenuatus  enim  admodum  erat 
vultusejus  exercitatione),  raagna  voce  exclamavit: 
0  qualem  ex  qualite  video,  Meiania  charissinria !  Illa 
vero  ex  ejus  sermonc  sumpta  occasione  :  A  me  quo- 
que  (inquit)  disce,  o  beate  patrue,  et  accipe  judicium 


bliotheca  cognovit  essegermanam,  dura  agit  de  lega-  B  futurorura  bonorum.  Nam  nec  ego  tantam  despica- 


tiono  Volusiani,  de  Melania  ejus  nepte,  et  Proclo 
episcopo,  qui  Volusianum  Constantinopolibaptizavit, 
quorum  merainiraus  superius,  dum  egimus  de  cjus- 
dem  Volusiani  edicto  adversus  Ccclestium  Pclagia- 
num.  Verum  de  eo  iliud  breviter  repetendura,  hunc 
ipsum  esse  Volusianum,  cujus  conversionis  causa  a 
matre  Christiana  per  Marcellinura  tribunura  inter- 
peilatum  diximus  sanctum  Augustinum,  ut  ad  Chri- 
sti  fidem  eum  converteret ;  sed  datis  ca  de  re  ultro 
citroque  litteris,  ut  id  faceret,  ab  ipso  sancto  Au- 
gustino  persuaderi  tunc  rainirae  valuit.  At  praestitit 
tandem  Deus  ut  id  vel  sero  tandem  perficerot :  qua 
autem  occasione,  ipsa  sanctae  Melaniaa  Acta  >  sira- 
plici  pedestrique  stylo  quidera  scripta,  sed  vera,  his 
verbis  reserant : 


c  Redduntur  Melanise  litterae  ab  ejus  patruo  Vo- 
lusiano,  qui  illo  quidera  tcrapore  creatus  erat  prae- 
fectus  Romanae  civitatis,  raissus  vero  erat  legatus 
Byzantium  ad  Eudociam  imperatricera.  Hoc  autem 
significabat  epistola,  quod  jam  diu  illam  viderc  de- 
sideraret.  Illa  vero  cupiebat  et  ipsa  quoque  viderc 
patruum,  et  ei  persuadere  ut  a  gentiliura  desisteret 
opinione.  Dubia  autem  animi,  ne  quid  iraprudens 
faceret,  praeter  id  quod  Deo  videbatur,  curaaliquibus 
aliis  monachis  rem  comraunicasset,  perraittcrent  au- 
tem  iili,  ut  posset  proficisci ;  egreditur  Jerosoiymis 
ipsa  beata  Melania,  Constantinopolim  versus  arri- 
piens  iter  .Per  quamcunque  autem  transibat  ci  vitatem 
etrcgionem,  eam  quo  par  eratomnesprosequeban- 


tui  gloriam  habuissem,  nec  pecuniam,  nec  abjecis- 
sem  curam  ipsiuscorporis,  nisi  persuasum  haberem 
roe  his  propediem  longe  majora  '900  accepturam. 
Non  autem  per  se  solam,  sed  per  multos  quoque 
aliosin^jus  mentemsensimirrepebatbeata  Melania, 
et  ejus  falsam  religionem  studebat  labefactare,  sic- 
ut  etiara  per  sapientissimum  Proculum,  cigos  fidei 
tunc  erat  creditus  sacer  clavus  ecclesiaB  Constanti- 
nopolitanae.  Qui  cum  ad  eum  venisset,  et  suasn 
beatae  Melaniae  eura  ad  pietatem  dirigeret,  is 
dicitur  ilium  adeo  essse  admiratus,  ut  ctiam  dixerit 
post  agnitam  veritatem,  quod  siRoma  treshaberet 
tales,  nec  iilic  quidera  nomen  unquam  audiretur 
gentiiium.  Sed  haec  quidem  postea. 
G     «  Postquam  autera  Volusianus   sensit  Melaniam 


vclie  imperatorera  quoque  ad  id  incitare,  veritus 
protinus  ne  nolentura  et  non  voluntarium  reputare- 
tur  essebaptismum,  et  quam  ex  eo  esset  consecntu- 
rus,  ipsemercede  privaretur,  cam  a  ccepto  prohibuit. 
£t  isquidera  (ut  dicemus  pauio  post)  rem  a  se  adim- 
plevit,  et  abjurata  gentilium  opinione,  traductus  est 
ad  Chribtum.Iila  autemnec  aliorumcuram  abjecit; 
sed  cura  tunc  es9et  exorta  Nestorii  blasphemia,  et 
raalignus  raultos  in  errorcm  adduceret  etiam  ex  iis 
qui  erant  in  verbo  veritatis,  ipsa  erat  quse  magnum 
adversus  eura  inibat  certaraen,  et  vanum  et  inane 
rcddebat  ejussophisraa,  a  raane  usque  ad  vesperam 
iis  respondens  qui  eara  interrogabant,  multisque  ex 
iis  qui  dccepti  fuerant  persuadens  et  eos  reducens. 


tur  honore  et  ofBciis.   Civitatum   enira  sacerdotes  D  Quarcobrem  raaiignus  se  ab  ea  vinci  non  ferens,  in 


et  pontiflces  eara  non  parvo  honore  afBciebant  ;  et 
venerandae  virgines,  et  quotquoterant  egrcgii  raona- 
chi,  eam  adorabant  et  salutabant,  et  tanquara  e  coe- 
lo  venientera  aspiciebant. 

e  Cum  autem  venissct  Chalcedonem  et  ad  ipsum 
sinum  maris,  vcrebatur  ingredi,  ct  videbatur  pertur- 
bata.  Ventura  enim  in  raaximara  civitatem  raulicr 
qum  vixerat  in  exercitatione,  quietisque  ct  silentii 
maxiraara  curara  gesserat,  et  non  gustaverat  tumul- 
tus  qui  sunt  in  civitate,  raerito  extiraescebat  et  rc- 
fugiebat.  Atque  divertit  quidcro  ubi  crat  templum 
omni  ex  parte  benedictae  martyris  Eupheraiae.  Circa 


virum  ejus  conversus  (nerape  Pinianum)6l  ei  ap- 
parens  miserabilis,  cum  lugubri  et  nigra  veste  acce- 
dit  ad  cara,  tcrrcns  ct  gravia  minitans  ;  et  prinram 
quidem  se  ipsius  iraperatoris  et  ejus  famulorum  cor 
rautaturura  et  in  contrarium  traductunim,  deinde 
ctiara  ut  raiscrabili  exitu  finiret  vitam,procuraturum, 
gravissirais  confecta  doloribus.  IUa  autem  hanc  esse 
ailcra  maligni  intelligens,  Christi  nomen,  quod 
graviissimain  illi  plagam  affert,  invocans,  eiTecit  ut 
is  statira  evanesceret.  Deinde  cum  accei*sisset  eum 
qui  cura  ipsa  erat  sacerdotera,  et  incepisset  narrare 
ea  quae  viderat  et  audierat ;  sensit  repente  dolorem 


>  Exstant  apud  Metaphrast.  dic  ultima  Januar.,  et  Sur.,  tom.  I^  eadem  die. 


1081 


IN  PALLADII  LIBRUM  PR^LUDIA. 


ioa2 


in  coxendice,  eumque  adeo  acrem,  ut  vocem  ami-Atum  do  ejus  avia  Melania  seniore,  demonstrant. 


serit,  et  nemo  dubitaverit  id  esse  manifestum  ini- 
mici  insultum.  Cum  sic  ei  productus  esset  dolor  ad 
sex  usque  dies,  et  illa  hora  maxime  malum  intende- 
retur,  qua  nigrum  aspexerat,  et  minas  audierat 
(aderat  enim  dies  septimus),  accedit  aliquis  renun- 
tians  patruum  Volusianum  venisse  in  periculum  ne 
repentina  morte  vitam  mox  finiret. 

c  Hoc  postquam  illa  audivit,  etsi  propter  dolorem 
coxendicis  vix  se  posset  movere,  manibus  et  lectica 
protinus  ad  eum  vecta  proficiscitur.Valde  enim  an- 
gebatur  animo,  non  quod  ille  morcretur,  sed  quod 
mortem  subiret  animse,ut  qui  baptismi  incorruptio- 
nem  nondum  esset  assecutus.  Deinde  venit  quidam 
alius,  ei  signifioans  Volusianum  esse  baptizatum  et 


Melania  Eudoxix  Jerosolymamprofkiscenli  occurrit, 
Hoc  insuper  ipso  anno,  qui  sequens  est  ab  Eudo- 
xisenuptiiSfEudociamaterperegrinata  est  Jerosoly- 
mam  voti  solvendi  causa,  ut  Socrates  tradit  his  ver- 
bis  :  c  Theodosius  imperator  deinccps  (post  transla- 
tionem  Joannis  Chrysostorai  corporis  scilicet)  preces 
Christoofrerre»quibusgratias  pro  acceptis  benefidis 
agat,  Christique  nomen  hoc  munere  obeundoeximiis 
honoribus  decorare  coepit.  Quin  etiam  Eudociam 
conjugem  Jerosolymam  misit.  Quippe  pollicitus  erat 
illam  hoc  votum  persoluturam,si  filiamin  matrimo- 
nium  coUocatara  cerneret.Quin  illa  ipsa  ct  ecclesias 
Jerosolymorum,  et  omnes  alias  in  urbibus  versus 
Orientem  sitas,  tum  eo  proficisccndo,  tum  doraum 


cum  eam  saepe  quaesitam  non  invenisset,  sed  cara  B  redeundo,  variis  ornamentis  honorifice  illustravit 


morbo  detineri  didicisset,  alium  ducem  rursus  na- 
ctus,  per  illum  fit  filius  iucis,  et  baptismum  conse- 
quitur.  Cum  hsec  ei  dicta  essent,  cura  dolore  aniraae 
prorsus  cessavit  etiara  morbus  corporis,  et  lumbus 
quidem  carebat  etiam  dolore,  et  pes  movebatur,  et 
communis  iniraicus  afQciebatur  dedecore  ;  adeo  ut 
viae  reliquura  per  se  ipsa  conficeret ;  et  qui  porta- 
bant,  pro  eo  quod  prius  portabant,  ad  Deum  iau- 
dandum  statim  manus  extendebant.  Deinde  cum 
venisset  ad  patruum,  et  verbis  eum  confirmasset, 
et  de  ea  quae  illic  est  vita  disseruisset,  laetura  et 
bona  spe  praeditum  transmisit  ad  viam  qu&c  ducit  ad 
Deum,  cum  pulcherrimo  viatico,  ncmpe  pretioso 
Christi  corpore  et  sanguine  eum  instruxisset^  et  sic 


[Socrat,^  l,  VII,  cap.  46) .»  Haec  Socrates.  Porroper^ 
suasione  quoque  sanctae  Melaniae  junioris,  cura  illa 
(ut  vidimus)  esset  Constantinopoli,  hujusraodi  pe- 
regrinationera  Jerosolyraam  Eudociam  suscepissOf 
ejus  Acta  testantur,in  quibus  haec  de  Eudocia  :  c  Inte- 
rira  autera  dura  haecfierent^iraperatrix  Eudocia  [Eu- 
doxiajiverat  Antiochiara.  Paruerat  enim  Melaniae 
monitis,  cura  ea  venisset  Byzantium,  suadentis  ut 
hanc  susciperet  peregrinationem,  et  veniret  Jeroso- 
lyraara,  ut  videret  loca  sancta,  ut  quae  ex  eis  percipi- 
tur  fieret  particeps  sanctificationis.  Cum  Melania 
itaque  ei  processisset  obviam,  magno  honore  fuitaf- 
fecta  ab  imperatrice,  ut  quae  eara  matris  loco  habe- 
ret,  et  duabus  de  causis  providentiae  divinae  ageret 


ut  tuto  recederet  perfecisset.  Et  haec  quidera  hoc  C  gratias,  nerape  quod  usque  adeo  celebratara  Jerusa- 


modo  gesta  sunt.  » 

Reditus  Jerosolymam, 

« 

« Illa  autem  cum  multos  quidem  dies  hic  trans- 
^isset,  in  paucis  vero  multis  plurimum  profuisset, 
et  ante  alios  imperatrici  et  ipsi  imperatori  (is  autem 
erat  Theodosius),  nam  in  majori  opus  habent  cura- 
tione,  ut  quorum  animi  majori  mundi  gloria  essent 
tumidi ;  cum  haec  et  alia  plura  fecisset,  egreditur  de 
dvitate.  t  etc. 

Pervenisse  autem  ipsam  ad  diem  Pascbatis  Jero- 
solymam,  auctor  stibdit,  ut  'yOl  pl^ne  appareat, 
sequenti  ab  ejus  adventu  anno  Domini  eam  Jeroso- 
lymam  rediisse  :  cujus  monitu  Eudociam  nonnihil 


lem  et  sancta  loca  quae  videret  digna  sit  habita,  et 
quod  in  ea  talis  matris  facta  sit  filia  secundum  spi- 
ritum.  Signum  est  autemmagni  amoris  iraperatricis 
in  Melaniam,  quod  non  dubitaverit  tantum  iter  ag- 
gredi,  et  eo  accedere,et  quaeillic  erant  virginestan- 
quam  sorores  salutare  et  amplexari. 

a  Porro  autem  cum  celebraretur  novi  templi  de- 
dicatio,  illa  quoque  aderat,  et  festum  celebrabat. 
Hanc  autem  rem  bonam  consecutum  est  quiddam 
dignum  maligniiraprobitate,  etboniDei  virtute.Pe- 
dera  imperati*icis,  qui  injuria  daemonis  e  compage 
erat  luxatus,  illa  absque  dolore  apte  et  rectein  suum 
locum  restituit.  Cura  haec  et  non  pauca  alia  a  ma^ 


profecisse,  ex  eo  potest  inteliigi,  quod  et  ad  pere-     gnaMelaniapercepissetcoramoda,  etse  simuletiam 

•  M*  y  I .  •         •  J A*  ^J  ■•  *  *  1  •  t  •j  _^*         f%  A  X* 


grinationeraJerosoiyraaraposteasuscipiendametiam 
inflammasset ;  quando  autem  id  contigerit,  suo  loco 
dicemus.  Porro  non  Eudociam  Augustam  tantum, 
sed  et  Theodosium  congressu  Meianiae  esse  reddi- 
tum  meiiorera,  ex  rebus  postea  consecutis  possumus 
opinari.  Quod  enim  Melania  catholicae  fidei  zelo 
aestuaret,  par  est  credere  eum  adversus  Nestorianos 
concitasse,  permovisseque  ut  Nestorii  libri  impera- 
torio  vetarentur  edicto  :  quod  sequenti  anno,  quo 
ipsa  recessit  Constantinopoli  (ut  Hicemus),  est  pro- 
mulgatum.  Celeberrimi  quidemnominisfuisseMela- 
niam  tum  antiqua  parentum  nobililate,  tum  etiam 
admirabiii  sanctitate,  totoque  factam  orbi  Chri- 
stiano  notissimam,  quae  dicta  sunt  tum  de  ipsa. 


exsatiasset  spectaculis,  decrevit  reverti  Constanti- 
nopolira ;  et  ei  quidera  Mclania  cum  tanquam  bonas 
coraites  dedisset  preces,  ipsara  diraisit  [Apud  Metc^ 
phrast,,  dieSi  Decemh,\  Sur,,  die  31 /an.).  »HaBcibi, 
sed  dc  Eudociae  reditu  Constantinopolim  agemus 
anno  sequenti,  quo  contigit. 

Quod  veroadMeIaniamspectat,quantum  supervi- 
xerit,  non  constat ;  sed  illud  certum  est,  ipsam  mo- 
nastica  vitaraagnaobservatione  perfunctam,et  mira- 
culis  pluribus  iliustratam,  die,  quam  praenovit,  De- 
cerabris  idtima  ad  Deum  migrasse,et  inter  sanctas  re- 
latam  anniversaria  memoria  in  Ecclesia  celebratam. 
DE  PALLADII  (h)  LIBRO  ELOGIA. 

VIM  Vide  dicta  supra  inprolegom.  generaii  10, 


1083 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VIII. 


\m 


ubi  ex  Socrate  illustre  de  Palladii  libro  elogium  at-A /oannw  Damascenus^  de  iis  qui  in  fUie  dormierunt : 
tulimus.  Cui  accedunt  sequentia. 


Cassiodorus,  lib.  viii  Hist,  Trip.^  cap,  23,  ex 

Socrate  : 
Si  quis  autem  velit  scire  ea  quas  ipsi  egerint  et 
fecerint,  et  quae  ad  eorum  qui  audierunt  locuti  sunt 
utilitatem,  et  quemadmodum  eis  obedirent  bestiae ; 
a  Palladio  monacho  scriptusest  liber  unus,  qui  Eva- 
grii  quidem  erat  discipulus,  de  iis  autem  omnia  ac- 
curate  pertractavit.  In  quo  etiam  mcminit  mulierum 
quae  par  vitae  institutum  cum  viris  prius  dictis  sus- 
ceperunt. 


Aif w  87)  T7JV  na)Jca8{oo  Kpo?  AaSaov  taTopocfjV  p^SXov, 
Ev  7)  la  xora  tov  [i^Yav  xai  OaufiaTOopYOv  Moxapiov, 
:ravaX7)0(I>?  avaY^Ypa7r:ai  Oauixara  :  «  Adde  et  histori- 
cum  librum  Palladii  ad  Lausum,  in  quo  verissime 
conscriptasunt  miracula,  quaemagnussignisquecla- 
rus  Macarius  operatus  est.  » 

Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  44. 

Palladius  Evagrii  discipulus  Vitas  Sanctonim  op- 
timc  disposuit. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


^  (a)Lausiaca.^  Ita  haec  historia  vocatur  inTriodio, 
EiTa  avayvdiai;  tiq  t6  Aauaatxov  :  Inde  legitur  in  Lau- 
siaca^  quod  et  post  ibidem  occurrit.  Ita  autem  dicta 
est  a  Lauco  praeposito  imperii,  de  quo  vide  ad 
num.  7. 


B 


(b)  Paradisus  Heraclidis.]  Habes  hic  Paradisum 
hunc,  ut  olim  prodiit post  omnes  libros  de  Vitis  Pa- 
trum,  in  appendice.  Vide  dicta  prolegomeno  gene- 
rali  14. 

(c)  Miratisumus.]  Existimohic  intelligi  Aloysium 
Lipomanum,  oui  tomo  III  de  Vitis  Sanctorum  Palla- 
dium,  qui  titulo  Heraclidis  olim  Parisiis  anno  1504 
prodierat,  secundo  impressit,  Venetiis,  anno  1554, 
praemissa  praefatione  in  libri  commendationem.  Sed 
si  recte  mensLiporaani  percipiatur,  non  Uim  iile  du- 
bitat,  anPalladiusGalatahujuslibri  auctor  sit,  quam 
ait  Hieronymum  epistola  ad  Ctesiphontem  non  agere 
de  hoc  libro  Palladii,sed  de  Evagrii  |  vel  potius  Ruffi- 
ni),<juod  verum  est.  Quanquam  iidem  sex  monachi, 
qui  m  libro  Ruffini  habentur,  et  Origenistas  fuisse 
taxantur  a  sancto  Hieronymo,  etiam  in  hoclibrore- 
periantur-  At(ait  Lipomanus)  his  sex  dimissis  alios 
legere  ne  graveris.  Vide  prolegomenon  generaleubi 
egimus  de  auctoritatc  horum  librorum. 

(d)  Quando  autem  id  acciderit.]  Non  existimo  eum  G 
locum  exPalladii  dialogo  de  rebus  sancti  Chrysostomi 
desumptum,  clare  faceread  Palladium  nostrumGa- 
latam.Nam  etsi  ille  Palladius  dicatur  ibi,  pag.  5, 
episcopus  Helenopoleos,  quomodo  tamen  post  in  eo- 
dem  dialogo  episcopus  Bleihmyorum  sive  jEthiopum 
dicitur  ?  Nam,  pag.  30  editionis  Chrysostomi,  quam 
citat  Baronius,  ita  interrogat  Theodorus  :  c  Quid, 
quaeso,  de  episcopis  illis  actum  est,qui  cum  nostris 
missi  sunt,  Eulysio  scilicet,  Palladio,  Cyriaco,  atque 
Democrito[Lege,Demetrio]?  •  Respondet  Palladius, 
«  Cyriacum  Emissenum  octoginta  millibus  passuum 
Palmyram  Persarum  oppidum  adductum  esse ;  Eu- 
lysium  vero  Bostrae  Arabum  in  castcllum  quod  Nus- 
phas  appellatur,  Sarracenis  adjacens,  relegatum ; 
Palladmm  Blemmyorum  sive  ^thiopum  episcopum 
servari  prope  locum  qui  Syene  vocatur ;  Demetrium 
intus  in  Oasim  Mazicis  proximam ;  sunt  enim  et  alia» 
Oases.  » 

Atqui  hi  quatuor  pag.  5  ibidem  memorantur  Ro-  D 
mam  venisse,  ubi  Eulysius  Apamea  Bithyniae  dicitur 
episcopus,  et  Demetnus  Pisinuntis,  diciturque  tunc 
secundo  Romam  venisse.  Et  pag.  6  habes  Cyriacum 
cura  Demetrio,  Eulysio  et  Palladio,  et  Roraanisali- 
quot  sociis  missum  in  Orientem  a  Romana  Ecclesia, 
et  ibidem  habes  de  Romanis,auipost  quatuor  men- 
ses  redierant:  «Nequenobisedicere  ultrapotuerunt 
de  beato  Joanne  aliquid  certius,  neque  ubi  modo 
sint  Demetrius,  Cyriacus,  Eulysius,  et  Palladius.  » 
Quare  alteruter  locus  corruptus  est.  Si  recte  priori 
loco  903  pag*  ,5«  Palladius  ille  dicitur  episcopus 
Helenopoleos,  videndum  num  posteriore  loco, 
pag.  30,verba  transposita  sint,legendumque :  t  Pal- 
ladium  episcopum  servari  propc  locum  Blemmyo- 
rum  sive  iEtniopum,  qui  Syene  vocatur.  »  Certe 
Syene  circa  Blemmyos  et^tmopas.  H»c  conjectara 


mea  ita  demum  locum  habeat,  si  Graeco  aliquoCo- 

dice  firmetur.  .  ,  ., 

(e)  Quantum  au(em. ]OpmaUoh©c  non  video  quara 
solido  fundaraento  nitatur,  cum  Palladius  ille  auctor 
dialoffi  de  rebus  sancti  Chrysostomi  omnino  distmc- 
tus  videattir  a  Palladio  Galata.  Quod  et  ipse  Baro- 
nius  paulo  ante,  anno  Christi  404,  ubi  de  Romana 
profectione  Palladii  Galatae  agit,  agnoscit.  Quare 
feffatio  hsec  Palladii  ad  Zosimum  papana  mtelligen- 
da  de  Palladio  auctore  dialogi,  non  de  Galata  Lau- 

siacae scriptore.  ,«    ,    «        ••j-  • *:^ 

(D  Sed  proA  Ibino  Albinam]  .Proba  Baronii  dmnatio 
inteliifii  hic  Albinara,  sed  non  necesse  Albmam  pro 
Albino  restituere .  Constat  enim  Ulo  saeculo  femiMrum 
nominaetiam  masculinis  terminationibus  quandoque 
elata  Sicde  femina.nuncMelania,nuncMelanius,nunc 
Melanium  apud  auctores  veteres  occurrit.  Sic  apud 
Hieron.,  epist.  79,  (qu«  hic  in  Melamae  profectionc 
Jerosolymitanacitatur),f  Albinus,  PmianusetMela- 
uia  plurimum  vos  salutant. »  Nec  opus  corr^re  vel 
divinarede  AlbinofiUo.SicinPalladio,cap.  117,  ubi 
Latine  est,  de  sancta  Melania,  Graece  est,  lUpi  tt,; 
riax«p/a?  MeXav^ou.  Ita  quoque  capiendus  sanctus 
Paulinus,  epistola  249  ad  Augustinum,  quae  habetur 
inter  Augustini  epistolas  :  •  Et  nihil  possumde  beata 
huius  filii  matre,et  sanctorum  patreradice  ramorum 
Mclanio  raeliusautsanctius  praedicare,  guam  sancti- 
tas  tua  in  eara  profari  et  disputare  dignata  est.  • 
Nam  per  Melanium  inteUigit  ipsam  Melaniam,  ut 
constat  vel  ex  eoquod  sequitur,  in  eam.  Si  enim  ibi 
ageretur  de  ipsa  Melania  et  ipsius  patre  Melamcut 
existimavit  marginaliura  etindicis  concmnator  apud 
Baronium,tom.v,annoChristi  409,non  ineam.sedxn 
eos  dixisset  Paulinus.  Et  unde,  (juaeso,  constat,  Me- 
laniae  patrem  dictum  fuisse  Melanium?  Constat  Mar- 
cellum  vel  MarcelUnum  dictum.  IntelUgitigiturpcr 
Melanium,  ut  dixi,  ipsara  Melaniam,quam  matrem 
filii  vocat,  et  patrem  radicem  sanctorum  ramorum, 
quod  plures  ex  ea  prodierint  sanctitate  Ulustres,  ut 
Mclania  neptis,  et  aUae  personae.  . 

An  feminae  h»  Melania,  Albina,  dict®  Melanms 
et  Albinus  a  viriU  fortitudine  qua  affectus  omn^ 
mundumque  superarunt  ?  qua  forma  Phryges  ob  ef- 
feminationera  Phr\'giae  dictae. 

(g)  Lausi]  Vita  Melaniaj  junions  per  Metaphras- 
tem,31  Januarii,deejusByzantiihospite:«  Hospitio 
veroexcipituraquodam  viroillustri,  etalioqui  bono, 
nomine  quidem  Lauso,  qui  ad  praepositura  honorem 
ascenderat.  »  Baronius,  tomo  V,  anno  ChnsU  434, 
Sixti  pap«  3,  TheodosU  27,  Valentiniani  49,  impp. 
Hic  ille  quidem  videtur  esse  Lausus  ad  quem  Palla- 
dius  Galata  suascripsit  Lausiaca.  Eodemenun  quo- 
que  nomine  Palladius  eum  praepositum  vocat,quem 
et  custodem  imperii  nominat :  quaenam  praepositura 
haec  esset,  idem  in  fine  operis  declarat,  ubi  ait,  eum 
sacro  praefectum  fuisse  cubiculo. 

(h)  Pa//ad»o.]Frater  Joannes  Maria  BrasicbeUensis, 
sacri  Palatii  apostoUci  magister,  in  indice  Ubrorum 
expurgandorum  haec  de  PaUadio  notat :  ut  probe 
noscas,  lector,  quisnam  PaUadius  fuerit,  accipeju- 


1085                                                        PALLADn  PROCEMIUM.                                                  1086 

dica  Patrum  de  ipso.  Sanotus  Hieronymus,  cujus  inAj^ani.  Sagaci  conjectura  suislocis  in  opere  quosdam 

hac  re  judicium  probat sanctus Gelasius  I,praefatione  istius  furmris  indicabimus.Ut  magis  autem  faciem  et 

in  libro  adversus  PelagianOs,  ait :«  Palladms  serviiis  intima  Palladii  introspicias,  scito  ipsum  fuisse  dis- 

nequitiac   haeresim  Pelagianam  instaurare  conatus  cipulum  Evagrii  Pontici  Origenistae  haeretici  toties 

est.  »  Sanctus  Epiphanius,  epist.  ad  Joannem  Jero-  ab  Ecclesia  damnati,  de  quo  plura  annotavimus  to- 

solymitanum,  sic  inquit  :€  Palladium  vero  Galatam,  mo  V,  (Bibiiothecae  Patrum)  initio  libri  Evagrii.Hoc 

qui  quondam  nobis  charus  fuit,  etnunc  misericor-  desetestatur  Palladius  in  hacLausiaca,  cura  ait  : 

dia  Dei  indiget,  cave,  quia  Origenis  haeresim  praedi-  «  Respondi  me  esse  peregrinum,  et  de  Galatiae  par- 

cat  etdocet,  ne  forte  aliquos  de  populo  tibi  crcdito  tibusvenire,  et  unumex  Evagrii  fratribus  esse  con- 

ad  perversitatem  sui  inducat  erroris.  »  Haec  sanctus  fessus  sum.   >  Idem  aflirmarunt  Socrates,  lib.  iv, 

£piphanius.AtresPalladiigestas,vafriciemetodium  cap.  18,  et  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  44,  ut  nihil 

in  sanctumHieronymumpluribusexponunt  Annales  mirum  sit  si  eodem  luto  errorum  quo  Magister  tin- 

Ecclesiastici,  tomo  V.Ex  quibus  omnibus  disces  quae  ctus  Palladius  fuerit.  Quocircacum  hoc  opus  laudant 

fides  adhibenda  sit  haeretico  homini  Origenistae  et  Socrates  et  Nicephorus,  ut  non  imus  inncias  multa 

Pelagiano,  in  his  praesertim  quae  de  quibusdam  sui  illi  inesse  utilia  et  recta,  ita  certum  est  iilos  qualis 

simiUbus  monachis  eadem  fuligine  tinctis  in  hoc  Paliadius  fuerit  non  penitus  perspectum  habuisse. 

opere  prodit ;  ac  maxime  verendum  ne  aliquos  pro  Hactenus  ille. 
sanctis  venditet,  qui  fuerunt  Origenista;,  vel  Pela- 


|Jr0aemium  auctai*b. 


^04L  In  hoc  libro  scripta  est,  qua  in  virtute  utebantur,  exercitatio  et  admirabilis  vitae  agendae  ratio 
beatorum  et  sanctorumPatrum  qui  degebant  in  solitudine ;  ut  eos  aemulentur  ac  imitentur  qui  ccclestem 
volunt  vitam  agere,  et  quae  ad  regnum  ccelorum  deducit,  viam  ingredi ;  anuumque  roulierum  memoria, 
et  inclytarum  matrum  a  Deo  inspiratarum,  quse  magno  et  forti  animo  virtutis  exercitationis  peregere  cer- 
tamina,  ut  exemplar  proponatur,  et  amor  excitetur  iis  quae  continentiae  ac  castitatis)  volunt  corona  redi- 
miri,  exsententia  et  voluntate  viri,  quiest  varia  ac  multiplici  doctrina  prteditus,  moribus  pacificus,  et 
corde  pius,  menteque  religiosus,  et  in  iis  quae  sunt  opus  egentibus  communicandis  liberalis,  et  propter 
morum  bonitatem  multis  viris  eximiis  est  in  summis  honoribus  praepositus,  et  omnino  custoditur  \irtute 
divini  Spiritus.  Qui  quidem  nobis  jussit,  vel,  si  verum  potiusdicere  oporteat,  ad  eorum  quae  sunt  meliora 
contemplationem  hebes  nostrum  et  obtusum  excitavit  ingenium,  ut  ad  proponendam  ad  imitandum  vir- 
tutum  exercitationis  decertationem  sanctorum  et  immortalium  et  spiritalium  patrum  nostrorum,  qui,  ut 
Deo  placerent,  in  dura  et  aspera  tractatione  corporis  vitam  egerunt,  praeclarorum  athletarum  vitam  a 
nobis  descriptam  ad  eum  mitteremus,  uniuscujusque  ex  magnis  strenuas  praedicando  virtutes.  Divini 
autem  hujus  et  spiritalis  desiderii  amator  est  Lausus,  cui  post  divinum  auxilium  mandata  est  custodia 
divinitus  afTLati  et  religiosi  imperii . 

Ego  igitur  qui  et  lingua  sum  ineruditus,  et  spiritalem  cognitlonem  summis  quodammodo  labris  attigi,  et 
indignus  sum  qui  recenseam  catalogum  spiritalem  vitam  agcntium  sanctorum  Patrum,  et  si  reformidem 
praecepti  magnitudinem  quod  meas  yires  superat,  et  jussum  aegre  feram,  quod  et  magnam  externam  sa- 
pientiam,  ct  spiritalem  requirit  intelligentiam ;  reveritus  tamen  primum  et  ejus  qui  ad  hoc  exsequendum 
nos  excitavit  virtutem,  et  reputans  eorum  qui  haec  legent  utilitatem,  et  extimescens  periculum  quod  es- 
sem  aditurus,  etsi  jure  parere  recusarem,  cum  egregium  primum  jussum  divinae  ascripsissem  Providen- 
tiae,  magnaque  usus  essem  diligentia,  sanctorum  Patrum  intercessione  erectus,  ad  ea  sum  aggressus, 
veluti  quodam  compendio  praeclarorum  athletarum  et  magnorum  virorum  summa  solum  certamina  et 
signa  describens. 

905  Nec  solummodo  clarorum  virorum,  qui  optimam  ac  pracstantissimam  ex  virtute  vitam  egere,  sed 
etiam  beatarum  muiierum  quae  in  excellentissimae  vitae  genere  se  honesteexercuere.Etaliquorumquidem 
ex  iis  sacros  vuitus  ut  ipse  coram  videiem  sum  dignatus,  qui  jam  ante  sunt  consummati  in  certamine  pie- 
tatis ;  aliquorum  autem  coelestem  vitae  institutionem  didici  a  divinis  athletis.  Multas  autem  urbes,  et 
multos  vicos,  et  speluncas,  et  omQia  tabernacula  deserti  monachorum  pedestri  itinere  obiens,  diligen- 
tissime  consideravi  eorum  pietatem  ac  religionem.  Atque  cum  quae  partim  quidem  ipse  vidi  scripsissem, 
partim  autem  quae  a  sanctis  Patribus  audivi,  magnorum  virorum  certamina,  et  mulierum,  quae  propter 
spem  in  Christum  erant  fortiores  quam  earum  ferebat  natura,  hujus  libri  scriptis  mandassem,  misi  ad 
tuas  aures  amicas  divinorum  eloquiorum,  optimorum  virorum  et  religiosorum  decus,  fidelissimique  et  re- 
ligiosi  imperii  splendor,  germane  et  Christi  amice  serve  Dei  Lause,  pro  ea  quae  mihi  inest  exiguitate, 
uniuscujusque  ex  Cbristi  athletis  tam  masculis  quam  feminis  insigne  nomen,  exprimens,  et  ex  multis  et 
magnis  uniuscujusque  certaminibus  pauca  breviter  exponens.  Plurimorum  quoque  genus  etiam  adjiciens, 
et  urbem,  et  locum  mansionis. 

Meminimus  autem  virorum  et  mulierum,  qui  ex  virtute  quidem  vitam  perfecte  instituerunt,  propter  arro- 
gantia;  autem  matrem  inanem  quae  vocatur  gloriam,  in  infimum  inferorum  barathrum,  et  fundum  praecipi- 
tati  fuerant,  et  quae  iongo  temporeet  plurimo  iaboresibi  pepererant,  amplectenda,  et  acerrimo  studio  com- 
paranda  exercitationis  benefacta,  uno  temporis  momento  arrogantia  etvana  de  se  persuasione  amiserant. 
Gratia  autem  nostri  Servatoris,  et  sanctorum  Patrum  providentia,  et  visceram  miseratione,  erepti  sunt  a 
spiritualibus  diaboli  laqueis,  et  sanctorum  precibos  recQperaveront priorem  vitam  quam  agebant  ex  virtute. 


EXEMPLAR  EPISTOLiE  SCRIPT^  AD    LAUSUM  PRiEPOSITUM  , 

AB    HERACLIDI3   EPISGOPO   "   CAPPADOCIJE. 

Laudo  magnopere  tuum  institutum.  Par  est  enim  ut  incipiat  epistola  a  laudatione  :  quod  cam  om- 
nes  vanis  rebus  inhient,  et  lapides  aedificent,  ex  quibus  nullam  capient  utilitatem,  libros  aedifices,  et  velis 
doceri.  Solus  enim  universorum  Deus  qui  nequit  doceri,  quandoquidem  et  ipse  per  se  est,  et  ante  se  non 
habet  alium.  Alia  autem  omnia  doceri  possunt,  quoniam  sunt  et  facta  et  creata.  Atque  primi  quidem 
ordines  magistram  habent  summam  Trinitatem,  secundi  autem  discunt  a  primis,  tertii  autem  a  secundis ; 
et  sic  deinceps,  et  per  ordinem,  usque  ad  extremos.  Qui  enim  sunt  praestantiores  honore  et  virtute,  do- 
cent  eos  qui  sunt  inferiores  cognitionc.  Qui  crgo  existimant  se  non  egere  magistris,  aut  non  parent  iis 
qui  docent  in  charitate,  laborant  morbo  ignorationis,  quae  est  mater  arrogantiie.  Inter  quos  primas  pai^ 
tes  tenent  ad  intentum,  qui  eodem  vitio  exciderunt  a  coelesti  habitatione  in  aere  volantes  daemones,  ut 
qui  aufugerint  ab  iis  qui  erant  in  coelo  magistris.  Non  enim  dictiones  aut  syllabaB  sunt  doctrinae,  quas 
nonnunquam  habent  etiam  qui  sunt  pessimi ;  sed  mores  recte  compositi,  et  molestiae  et  terroris  metus 
et  irae  vacuitas,  et  in  rebus  omnibus  fiducia  ac  dicendi  libertas,  et  quae  sermones  non  sccus  gignit  quam 
ignis  flamraam,  mansuetudo.  Nam  si  ita  non  esset,  non  diceret  magnus  magister  suis  discipulis  :  Discite 
a  me,  quoniam  mitis  sum  et  humilis  corde  (Maltli.  xi).Non  verborum  omatu  instituens  et  dirigens  apo- 
stolos,  sed  morura  bonitate  nerainem  molestia  afficiens,  praeter  eos  qui  verbum  habent  odio,  et  oderunt 
magistros.  Oportet  enini  aniraam,  quae  Christo  convenienter  '^OO  exercetur,  vel  fideliter  discere  eaqua) 
non  novit,  vel  aperte  docere  ea  quae  scit.  Si  enim  alterutrum  horum  nolit,  laborat  insania.  Defectionis 
enim  principium  est  doctrinac  satietas,  et  verbi  fastidiura,  quod  semper  esurit  animaejus  qui  Deum  dili- 
git.  Vale  ergo,  et  sis  sanus  et  fortis,  et  (quod  magnum  est)  tibi  Deus  concedat  cognitionem  Christi. 


fiXEMPLAR  EPISTOL^  SCRIPTiE  AD  LAUSUM   PRiEPOSITUM, 

A   FALLADIO    EPISGOFO    CAPPADOCIJE. 

Cum  multi  multa  et  varia  diversis  temporibus  scripta  huic  saeculo  reliquerint,  quorum  alia  quidem,  ex 
Dei  supema3  gratiae  inspiratione,  sunt  ad  xdificationem  et  securitatem  eorum  qui  fideli  proposito  scquun- 
tur  dogmata  Servatoris ;  alia  autem,  ex  corrupto  et  quod  hominibus  placere  cupit  proposito,  luxuriant 
ad  eomm  consolationem  qui  inanis  gloriac  morbo  laborant ;  alia  autem,  cx  importuna  quadam  insania, 
et  daemonis,  qui  quae  sunt  honesta  habet  odio,  impulsionc,  ad  levium  hominum  perniciem,  et  intemera- 
tae  catholicae  Ecciesiae  labem,  ira  et  arrogantia  irrupcrunt  in  mentes  stultorum,  ut  vitam  honestam  et 
puram  obscurarent ;  visum  est  mihi  quoquehumili  propter  spem  in  Christum,  et  magnificentiae  tuae  jus- 
sum  revercnti,  vir  studiosissime,  primum  omnium  narrare  ea  omnia  quae  ad  me  pertinent,  et  aetatem  et 
mentis  meae  ad  virtutem  in  Deum  profectum,  incipiendo  a  juveniliaetatc. 

Cum  trigesimum  quidem  et  tertium  annum  agerem  in  conversatione  cum  fratribus  et  vita  solitaria, 
vigesimum  autem  episcopatus,  totius  autem  vitae  meae  quinquagesimum  tertium,  neccssarium  existimavi, 
spiritalis  utilitatis  gratia,  tibi  cupienti  in  scriptis  narrare  quaj  a  sanctis  Patribus  recte  et  ex  viptute  gesta 
sunt,  tam  masculis  quam  feminis,  quos  ct  ipse  vidi,  et  de  quibus  audivi  ab  animis  fidelissimis,  cum  qui- 
bus  versatus  sum  in  ^Egypti  solitudine,  et  in  Libya,  et  Thebaide,  et  Syene,  sub  qua  sunt  etiam  qui  di- 
cuntur  Tabennesiotae  ;  deinde  in  Mesopotamia,  Palaestina,  et  Syria,  et  in  partibus  Occidentis,  et  Romse, 
et  in  Campania,  et  in  iis  quae  simt  circa  eas  partibus  ;  ut  tibi  ab  initio  accurratissime  in  hoc  libro  expo- 
nam  instar  narrationis;  ut  cum  habeas  honestum  et  animae  utiie  monumentum,  perpetuum  etnoninter- 
mittendum  pietatis  et  religionis  medicamentum,  omnem  quidem  oblivionis  dormitationem,  quae  ex  copidi- 
tate  rationis  experte  in  anima  ingeneratur,  omnem  autem  in  fide  dubitationem,  omnesquc  in  rerum  usu 
sordes  et  parcitatem,  omnemque  dubitationem  pusillique  et  abjecti  animi  vitium,  et  nimiam  ad  iram  pro- 
pensionem,  perturbationemque,  et  aegritudinem  rationis  expertem,  et  intempestivum  timorem  per  id  ex- 
pellas ;  et  ne  a  comipti  mundi  vana  spe  pendcas,  efTugias  :  perpetuo  autem  desiderio  in  spe  ad  Deum  pro- 
ficias,  et  in  proposito  pietatis ;  sis  et  in  via  dux  tuus,  et  eorum  qui  tecum  sunt,  et  eoram  qui  tibi  subji- 
ciuntur,  et  maxime  piorum  imperatorura.  Per  quae  quidem  bene  facta  omnes  qui  Christum  diligunt,  Deo 
uniri  properant,  exspectantes  scilicet  quotidie  resolutionem  animae  a  corpore,  prout  scriptum  est  :  Coar- 
ctor,  cupiens  dissolvi  et  esse  cum  Christo ;  est  cnim  multo  melius  {Philip.  i).  Et  illud  :  Para  in  exitum 
opera  tua,  et  prsepara  te  in  agrum  (Prov.  xxiv).  Qui  enim  seraper  mortis  meminit,  quae  necessario  orani- 
no  veniet,  et  non  tardabit,  in  magnis  non  offendet,  sicut  scriptum  est :  In  omnibus  operibus  tuis  memento 
novissima,  et  in  ajtemum  non  peccabis  (Eccles.  vii).  Nequevero  praeter  alia  omnia  hajctefallat  brevisad- 
monitio  narrationum ;  neque  respuas  rudem  et  inornatam  90*9  dictionem.  Non  est  enim  divinae  doctri- 
nae,  omata  et  ad  ostendendam  sapientiam  composita  uti  ratione,  sed  menti  persuadere  per  intelligentiam 
veritatis,  ut  sciiptum  est :  Aperi  os  tuum  verbo  Dei,  et  judica  omnia  sane  (Prov.  xxxi).  Et  rursus  :  Ne 
declines  a  narratione  senum  ;  ipsi  enim  didicemnt  a  patribus  eorum  (Ecclcs.  vin). 

*  Grsdce  est,  napa  IIaXXǤ^ou  s^cioxdTcou,  a  Palladio   episcopo. 


1089  PALLADII  PROOEMIUM.  1090 

Ego  itaque,  vir  cognitionis  Dei  studiosissime,  aliqua  ex  parte  sequcns  hoc  dictum,  multos  conveni  san- 
ctos.  Neque  vero  ea  cogitatio  mihi  aliud  agenti  in  mentem  venit,  sed  cum  triginta  atque  adeo  bis  totidem 
dierum  viam  confecissem,  et  Dei  gratia  pedestri  itinere,  omnem  Romanorum  regionem  pcrvasissem,  viae 
molestiam  nihili  fcci  si  convenire  possem  virum  pium  ac  Dei  amicum,  ut  lucrifacerem  quod  non  habebam. 
Si  enim  qui  me  est  longe  praestantior,  atque  adeo  forte  etiara  universo  mundo,  multosquc  superavit  et  vitaB 
agendas  ratione,  et  cognitione,  et  spiritali  intelligentia,  et  fidc  in  Christum,  beatus  apostolus  Paulus, 
Tarso  in  Judacam  profectus  est,  ut  conveniret  Petrum  et  Joannem  et  Jacobum ;  et  ideo  veluti  glorians  id 
narrat,  referens  suos  labores,  ad  eos  incitandos  qui  in  socordia  et  otio  vitam  transigunt,  dicendo  :  Ascendi 
Jerusalem  ut  viderem  Cepham,  non  contentus  sola  fama  illius  virtutis,  sed  desiderans  ejus  quoque  intueri 
faciem  (Gal,  ii);  quanto  magis  ego  qui  sum  innumerabilium  talentorum  debitor,  debui  hoc  facere,  non 
ilios  sanctos  beneficio  afQciens,  sed  mihi  peccatori  utilitatem  afferens.  Nam  ii  quoque  qui  Patrum  Vitas 
conscripserunt,  Abrahae,  et  Isaac,  et  Jacob,  et  Moysis,  et  Joannis,  et  eorum  qui  deinceps  conscquuntur, 
non  narrarunt  ut  corum  illustraretur  gloria,  sed  ut  prodessent  iis  qui  eas  legerent. 

Haec  ergo  cum  scias,  fidelissime  et  inprimis  venerande  Christi  serve  Lause,  teipsum  saepe  admonens, 
feras  patienter  nostras  ineptias,  ut  piam  tuam  roentem  custodias,  cui  natura  est  insitum  ut  diversis  vitiis, 
quae  sub  aspcctum  cadunt  et  quae  non  cadunt,  tanquam  undis  agitetur^  potest  autem  sedari  sola  per- 
petua  oratione  et  propria  tui  ipsius  cura.  Multi  enim  etiam  ex  fratribus  paulo  religiosioribus,  qui  et  de 
exercitationis  et  eleemosynae  laboribus  sibi  placebant,  et  de  ccelibatu  perfectaque  et  absoluta  virginitate  se 
jactabant,  et  in  divinorum  eloquiorum  meditatione  animum  vehementer  intendebant,  et  rerum  bonarum 
disciplina  freti  erant,  aberrarunt  ab  impatibilitate  {Caute  lege),  temerariaB  suae  sententias  servientes;  ut 
qui  alicujus  scilicet  pietatis  praetextu  negotii  gerendi  cupiditate  laborarent,  ex  qua  oriuntur  et  gerendi 
negotii  nimiae  soliicitudines,  ct  ad  mala  negotia  animi  applicationes,  quas  consequuntur  curae  alienorum 
negotiorum  quae  honestorum  negotiorum  curam  evellunt  radicitus,  quae  est  mater  propriae  sui  ipsius  curae. 

Esto  ergo,  rogo  te,  fortis  in  omni  intelligentia,  non  pingues  et  nitidas  ei!iciens  divitias,  quod  quidem 
certe  fecisti,  eas  satis  minuens,  impertiendo  iis  qui  indigeat  :  eaeque  ad  exercendam  virtutem  tibi  fuere 
ministerio,  cum  nec  impetu  aliquo,  nec  ullayquae  ratione  careret  anticipatione,  neque  uUo  praetextu  qao 
placeres  hominibus,  jurejurando  obligasses  tuam  liberam  eligendi  voluntatem,  sicut  multis  evenit  homi- 
nibus,  qui  cum  non  comedendi  vci  bibendi  contcntiosae  vanae  gloriae  servire  fecissent  liberum  arbitrium, 
necessitate  jurisjurandi,  ei  rursus  miserabiliter  succubuerunt,  vel  vitae  amorc  et  ignavia,  vel  imbeciilitate 
corporis,  vel  cupiditate  aiicujus  voluptatis  perjurium  patientes.  Si  ergo  et  ratione  participes,  et  ratione 
abstineas,  nunquam  peccabis.  Divina  est  enim  in  nobis  ratio,  quae  ab  iis  quse  sunt  in  nobis  monitionibus 
exterminat  quidem  ea  quae  sunt  noxia,  assumit  autem  ca,  quae  sunt  utilia.  Justo  enim,  inquit,  lex  non  est 
posita  (/  Tim.  i.).  Melius  est  ergo  vinumbibere  cumratione,  quam  aquam  cum  fastu  et  superbia.  Atque 
mihi  quidem  aspice,  eos  qui  cum  ratione  pietatis  ac  religionis  vinum  bibunt  esse  viros  sanctos;  eos 
autem  ^OH  qui  inconsidcrate  et  citra  rationem  cum  arrogantia  aquam  biberunt,  esse  homines  profanos 
et  corruptos.  Et  nec  amplius  vituperes  aut  laudes  materiam  cibi  aut  potus,  sed  beatam  vel  miseram  judi- 
ces  mentem  eorum  qui  recte  vei  male  utuntur  materia.  Bibit  aliquando  Joseph  vinuni  apud  ^Egyptios,  sed 
non  fuit  laente  laesus ;  erat  enim  animo  munitus.  Aquam  autem  biberunt  Pythagoras  et  Diogenes  et  Plato, 
inter  quos  etiam  Manichaei  et  reliquus  coetus  theologorum  philosophorum,  et  eo  vanae  eos  perduxit  opi- 
nionis  intemperantia,  ut  ipsum  Deum  universorum  effectorem  ignorarcnt,  et  inanima  simulacra  adora- 
rent.  Usum  vini  tetigerunt  ii  quoque,  qui  cum  bcato  Petro  apostolo  erant  discipuli,  adeo  ut  ipsi  Domino 
ct  eorum  magistro,  omnium  autem  Servatori  id  probro  daretur  (Mattli,  xi),  ob  participationem  increpan- 
tibus  Judaeis,  et  dicentibus :  Quare  discipuli  tui  non  jejunant,  sicut  Joannis  discipuli  (Marc.  u)  ?  Et  rui^sus 
insultabant  discipulis,  et  exprobrantes  dicebant  increduli :  Magister  vester  cum  publicanis  et  peccatoribas 
comedit  et  bibit  (Lucws).  De  pane  autem  et  aqua  non  reprehendissent,  nisi  de  obsonio  et  vino  scilicet, 
ii  qui  vini  quidem  potionem  vituperant,  aquae  vero  laudant  et  admirantur.  Respondet  autem  Servator 
pulchre,  dicens  :  Yenit  Joannes  in  via  justitiae,  neque  comedens,nec  bibens,  carnem  scilicet  et  vinum.  nam 
absque  aliis  non  potuisset  vivere,  et  dicunt:  Daemonium  habet.  Venit  Filius  hominis  comedens  et  bibens, 
et  dicunt :  Ecce  homo  vorax  et  vini  potor,  amicus  publicanorum  ct  peccatorum  (Matth.  xi),  proptet^ 
quod  comedat  et  bibat.  Quid  nos  ergo  faciemus  ?  Nec  eos  qui  vituperant  sequamur,  nec  eos  qui  laudant. 
Sed  vel  cum  Joanne  ratione  jejunemus,  etiamsi  nobis  dicant  Judaei  :  Daemonium  habetis  ;  vel  cum  Jesu 
sapienter  vinum  bibamus,  si  corpus  indigeat,  etiam  si  nobis  dixerint :  Ecce  homines  voraces  et  vini 
potores.  Neque  enim  revera  esca  est  aliquid,  nec  potus,  sed  fides  quae  per  charitatem  extenditur  operibus. 
Cum  eni  n  omnem  actionem  fidcs  fuerit  consecuta,  condemnari  non  potest  qui  comedit  et  bibit,  propter 
fidem.  Quidquid  enim  non  est  ex  fide,  peccatum  est  (Rom.  xvi).  Sed  quando  aliquis  ex  voluptuariis,  vel 
ex  iis  qui  quodlibct  aliud  peccant,  dicit :  Fide  participo,  vei  aliquid  aliud  ago,  a  ratione  aiiena  cupidi- 
tate,  vel  corrupta  conscientia  innitens  fidei,  labitur.  Servator  enim  distinxit,  dicens :  A  fructibus  ipsorum 
cognoscetis  eos  (Matlh.  vii).  Quod  autem  fructus  eorum  qui  divina  ratione  \itam  instituunt  et  spiritaU 
intelligentiai  sit,  ex  divini  Apostoli  sententia,  chaiitas,  et  gaudium,  et  paz,  et  longanimitas,  benigiKUas, 


1091 


DE  VITIS  PATRDM  LIBER  VIII. 


1092 


bonitas,  fides,  mansuetudo,  continentia,  castitas  (GaL  v),  est  extra  controversiam.  Ipse  enim  dixit  beatns 
Paulus  :  Fructus  autem  Spiritus  est  hoc  et  hoc.  Quod  autem  qui  studet  tales  habere  fructus,  citra  ratio- 
nem  aut  inconsiderate,  aut  intempestive  non  comedet  cames,  nec  bibet  vinum,  neque  cum  ulla  mala 
cohabitabit  conscientia.  Rursus  dixit  idem  beatus  Paulus  :  Omnis  qui  certat  ab  omnibus  abstinet(/  Cor.  u). 
Cum  sana  quidem  est  caro,  abstinens  ab  iis  quae  pinguefaciunt ;  quod  si  sit  aegra  vel  moerore  confecta,  vel 
aliquo  casu  afflicta,  tunc  utetur  quidem  vel  cibo  vei  potione  tanquam  medicamento,  ad  ea  curanda  quae 
molestiam  afferunt.  Abstinebit  autem  ab  iis  quae  sunt  animaa  noxia,  ira  et  invidia,  vana  gloria,  tristitia  et 
detractione,  superbia  et  elatione,  Deo  agens  gratias. 

Cum  de  his  itaque  satis  disseruerim,  tuae  rursus  docilitati  aliain  affero  adhortationem .  Fuge  pro  viribus 
eorum  virorum  congressiones  qui  nullam  habent  utilitatem,  et  pellem  exomant  aliter  quam  conveniafc 
etiamsi  sint  orthodoxi,  non  solum  haeretici,  et  laedunt  hypocrisi,  etiamsi  cano  capite  et  corrugata  fronte 
prae  se  lerant  longitudinem  temporis.  Nam  ut  propter  mores  generosos  ab  eis  nihil  laedaris,  id  certe  quod 
videtur  esse  minimum  te  sauciabit.  Insolcns  enim  redditus,  animo  effereris,  eos  irridens.  Quod  quidem 
tibi  detrimentum  afferet,  ut  qui  in  superbiam  incideris.  Super  iucidam  autem  ^fO^  fenestram  persequere 
et  virorum  et  mulierum  sanctas  congressiones,  ut  per  eorum  veluti  subtiliter  scnptum  librum  possis  tuum 
cor  aperte  videre,  et  per  collationem  probare  socordiam  tuam  vei  diligentiam.  Multa  enim  sunt  quae 
probitati  femnt  testiraonium  :  color  vultus  qui  in  ea  vita  quae  degitar  efilorescit,  et  vesUum  ornatus,  et 
mores  compositi,  et  modestia  orationis,  et  verba  non  exquisita  et  affectata,  elegans  sententia,  cogitata 
sensaque  sapientia.  Dominus  autem  vires  dabit  tuae  mansuetudini,  et  omnibus  qui  sequuntur  scopum 
pietatis,  etiamsi  vel  desidia  vel  casu  aliquid  acciderit.  Amictus  enim,  et  gressus  pedis,  et  risus  dentium 
annuntiabit  de  ipso,  ut  ait  Proverbium  (Eccles.  x). 

Incipiens  itaque  tibi  narrare  vitam  sanctomm  Patmm,  neque  eos  qui  sunt  in  urbibus,  vel  vicis,  vei 
speluncis,  vel  soiitudinibus  tibi  ignoti,  piaetermittam  oratione  ;  adjiciens  eos  etiam  qui  sunt  in  coenobiis. 
Neque  enim  locus  quaeritur  in  quo  se  recte  et  ex  virtute  gessemnt,  sed  modus  rectae  eorum  institutionis, 
per  quam  Christi  auxiiio  vitam  egerunt  angelicam. 

■  -* 

HISTORIA  LAUSIAGA. 


CAPUT  PRIMUM. 

Vita  Isidori{[)  presbyteriet  xenodochi. 

Cumergoprimum  venissem  in  Alexandrinam  civi- 
tatem,  secundo  consuIatuTheodosiimagniimperato- 
ris,  quipropter  suam  rectam  in  Christum  fidem  nunc 
est  cum  angelis,  in  ipsa  civitate  incidi  in  quemdam 
vimm  admirandum,  et  omni  ex  parte  omatum,  ser- 
mone,  moribus,  et  scientia,  nempe  Isidomm,  qui 
erat  et  presbyter  et  xenodochus  Alexandrinae  eccle- 
siae.  Is  dicebatur  prima  quidem  juventute  versans  in 
solitudine,peregisse  certamina  exercitationis.  Cujus 
etiam  cellam  vidi  ego  in  monte  Nitriae :  offendi  autem 
eum  senem  septuaginta  annos  natum  ;  qui  cum  vi- 
xisset  alios  quindecim  annos,  in  pace  obiit.  Hic  san- 


A  matum^  ut  etiam  in  ipso  convivio  hora  soUta  refectio- 
nis  fratrum  sanctihujus  fieret  mentis  excessus,matus- 
queevaderetipse  et  obstupesceret :  etcum  rogaretur 
ut  quae  in  excessu  evenerant  narraret,  diceret :  Mente 
sum  peregrinatus  ab  aliqua  raptus  contemplatione. 
Scio  ego  eum  saepe  in  mensa  fuisse  lacrymatum ;  et 
cum  rogaretur  causam  cur  esset  lacrymatus,  audivi 
eum  dicentem  :  Pudet  me  vesci  cibo  a  ratione  alie- 
no,  cum  sim  ratione  praeditus ;  et  versan  deberem 
in  paradiso  deliciarum,  replendus  ambrosise  nutri- 
mento,  propter  eam  quae  nobis  a  Domino  data  est  po- 
testatem.  Is  erat  Romae  notus  cuncto  senatui  et  pro- 
cerum  uxoribus,  quo  tempore  cum  beato  Athanasio 
episcopo  prius  recesserat,  deinde  cum  sancto  Deme- 
trio  episcopo.  Is  cum  abundaret  opibus,  et  iis  quae 


ctususqueadhoramobitusniliillineumgQstavitextraBgunt  adusum  necessaria,  non  scripsit  testamentum 


vittam  (2),  non  balneo  est  usus,  non  tetigit  carnes, 
nunquam  amensarecessitrepletus  ad  satietatem.Erat 
autem  corpore  a  Dei  gratia  tani  bene  contemperato, 
utomnes  qui  ignorabant  ejus  victus  rationem,per- 
suasum  haberent  eumlautevivereetopipare.Hujus 
virtutes  animae  si  velim  sigillatim  narrare,narrantem 
me  tempus  deficiet.  Qui  erat  adeo  mitis,  benignus, 
et  pacificus,  utetiara  infideles  ejus  inimici,  propter 
rectam  in  Christum  fidem,  vel  ejus  umbram  revere- 
rentur,  ob  insignem  viri  bonitatem.  Tantam  autcm 
habuit  spiritalem  gratiam  et  cognitionem  sanctamm 
Bcripturaromy  et  comprehensionem  divinomm  dog- 


decedens,  non  pecuniam  reliquit,  non  rem  uUam  suis 
sororibus  quae  erant  vii^ines,  sed  eas  Christo  com- 
mendavit,  dicens :  Deus  qui  vos  creavit,  vobis  quo- 
que  victumprovidebitsicutetmihi.  Erat  autem  con- 
ventus  virginum  quae  erant  cum  sororibus  ejus,  se- 
ptuaginta.  Is,  cum  ad  eum  venissem  adolescens,  et 
rogarem  ut  ad  vitam  cooptarer  monasticam,  mea 
adhuc  aetate  Iasciviente,etnonopushabentesermo- 
nibus^  sed  laboribus  qui  camem  subigerent,  duraque 
et  aspera  vivendi  ratione  quae  corpus  compesceret ; 
is,  inquam,  tanquam '  bonus  domitor  pullommf 
duidt  me  extra  civitatem  ad  eas  quse  dicuntar 


1093  HISTORIA  LAUSIACA. 

Cellae  eremiticae,  circiier  qointo  ab  urbe  lapide. 

CAPUT  II. 

Dorotheus  (3)  Thebanus. 

Et  me  traditcuidam  Dorotheo  exercitatori  Theba- 
no  sexagesimum  annumagenti  inspelunca,  etjubet 
me  implere  apud  ipsum  tres  annos  ad  domandasani- 
mi  pertarbationes  (sciebat  enim  senem  agere  vitam 
admodum  duram  et  asperam),etpostquam  annorum 
numerum  implessem,rursus  ad  eum  reverterer,man- 
davitob  reliquam  doctrinam  spiritalera.  Cumautem 
non  potuissem  apud  eum  implere  numerum  trium 
annoiiim,  eo  quodinmorbum  ^lOincidissemve- 
hementem,ab  eo  recessi  ante  tempus  praestitutum. 
Erat  enim  ejus  vitae  ratio  longe  asperrima,  squalida 


1094 


Atu  manebis  nunquam  bibens?  Ipse  autem  e  cella 
egressus,  cum  per  se  hausisset,  bibit  jejunus,  cum 
prius  signaculo  crucis  muniisset,  et  dixisset :  Ubi 
crux  adesti7),illic  viribus  caret  diaboli  improbitas. 

CAPUT  III. 
Acta  ct  temperantia  Potamianx  (8). 
Beatus  ergo  Isidorusxenodochus,  qui  beatum  An- 
tonium  convenerat,  narravit  mihi,  se  ab  eo  audivis- 
se  rem  dignam  quae  mandetur  litteris. 
Potamicenaquaidam  puella  formosissima,  tempore 

Maximinipersecutorisfuitancillacujusdamintempe- 
rantis  et  libidinosi.  Quam  cum  multum  rogasset,  et 
ei,varia  promisisset  ejusdominus,eam  non  potuitde- 
cipere.  Quo  factum  est  ut  is  tandem  furore  percitus, 
eam  traderet  praefecto  Alexandrino  (9),  qui  erat  eo 


et  plane  arida.  Toto  enim  die,  atque  adeo  in  ipso  Btempore,  tanquam  Christianam,  et  quse  temporaet 


aestu  meridiei,  in  solitudine  quae  est  propter  mare, 
colligebat  lapides,  et  ex  eis  semper  aedificans,  et  cei- 
las  &ciens,  eas  cedebat  iis  qui  non  poterant  aedifi- 
care,  singulis  annis  cellam  faciens.  Cum  autem  ego 
aliquando  huic  sancto  dixissem  :  Quid  agis,  Pater, 
in  tanta  senectute  corpusculum  tuum  occidens  calo- 
ribus  intolerabilibus  ?  Respondit  mihi,  dicens  :  lUud 
me  occidit,  ego  quoque  ipsum  occidam.  Comedebat 
autem  singulis  diebus  sexunciaspanis,etminutorum 
olerum  fasciculum  (4) ;  aquse  autem  bibebat  modi- 
cum  quid.  Deum  autem  testor  me  nunquam  eum 
cognovisse  pedes  extendisse,  non  dedita  opera  dor- 
miisse  in  toro,  autsuper  lectum ;  sed  per  totam  no- 
ctem  scdens  contexebat  funem  ex  ramis  (5)  palma- 


imperatores  insectaretur  maledictis  propter  persc- 
cutiones ;  pollicitus  se  ei  magnam  pecuniae  vim  da- 
turum  ob  ejus  calamitatem,  dicens  :  Si  ei  persua- 
seris  ut  meo  desiderio  assentiatur,  eam  custodi  nullo 
affectam  supplicio.  Quod  si  mansisset  in  ea  quam 
ab  initio  ostenderat  austeritate,  rogavit  ut  ea  sup- 
plicio  affecta  moreretur,  ne,  dicens,  viva  meam  irri- 
deat  intemperantiam.  Producta  ftutem  ante  tribunal 
virgo  fortis,  diversis  ad  poenas  sumendas  compara-^ 
tis  instrumentis,  corpore  fuit  excruciata,  et  adver- 
sus  multas  acvarias  rationes  mente  tanquam  turris 
firma  ac  stabilis  resistebat.  Inter  instrumenta  autem 
suppliciorum,  crudelius  quoddam  caeteris  tormen- 
tum  ab  eo  qui  tunc  erat  judex  inventum  est.  Jubet 


rum,  ut  ex  eo  sibi  victum  pararet.  Cum  autemsuspi-  G  enim  magnum  lebetem  pice  repletum  vehementis- 


carer  eum,  cum  adessem  solummodo,  tam  extrema 
usumesseexercitatione,  sciscitatussum  ut  scirem  a 
compluribus  ejus  discipulis,an  perpetuo  utereturtam 
accurata  exactaque  exercitatione  :  qui  quidem  ma- 
nebant  ipsi  quoque  deinceps  seorsum,  se  recte  et  ex 
virtutegerentes.Hi  mihi  dixeruntquod  ajuventute 
vitam  suam  ita  instituit,  nunquam  deditaopera  dor- 
miens  nisi  quod  inter  operandum  vel  comedendum 
aliquando  convivebat  oculis  dejectis  ;  adeo  ut  saepe 
panis  quoque  (6j  ex  ejus  ore  excideret  esus  tempore 
propter  nimiam  dormitationem.  Cum  autemego  ali- 
qaando  cogerem  hunc  sanctum  paululum  jacere  su- 
perstoream,  segre  ferens  mihi  dixit:  Si  quando  per- 
suaseris  angelis  ut  dormiant,  tum  virtutis  studioso 
quoqnc  persuaseris.  D 

Quodam  autem  die  ad  puteum  suumme  misit  cir- 
ca  horam  nonam,  ut  implerem  cadum,  quo  eo  in  re- 
fectione  uteretur  cum  instaret  hora  cibi  capien- 
di.  Accidit  autem  ut  cum  accessissem,  infra  in 
puteo  viderem  aspidem,  et  prae  metu  aquam  mi- 
nime  haurirem,  sed  currendo  reversus  ei  nuntia- 
rem,  dicens  :  Periimus,  abba,  vidi  enim  aspidem  in- 
ferius  in  puteo.  Ille  autem  honeste  subridens,  quo- 
niam  mei  magnam  habebat  rationem,et  caput  qua- 
tiens,  dixit  :  Si  visum  fuerit  diabolo  in  omnem  pu- 
tenm  injicere  serpentes,  et  aspides,  vel  testudines, 
ant  alif^venenataanimalia,in  omnes  fontesaquarum, 


simo  igne  accendi.  Cumbulliret  ergo  pix  et  valde  ar- 
deret,  conversus  ad  illam  beatam  saevus  praeses,  di- 
xit :  Abi,  pare  voluntati  domini  tui ;  alioqui,  ut  in- 
teUigas,jubeo  tedevolvi  in  lebetem.Illa  vero  respon- 
dit,dicens  :  Absit  ut  sit  judex  adeoiniquus  qui  me 
jubeat  parere  libidini  et  intemperantiee.  IUe  itaque 
furore  percitus,  jubet  eamexui,et  in  lebetem  injid. 
IUa  vero  vocem  emittit,  dicens  :  Per  caput  impera- 
toris  (10)  quem  tu  times,  si  statuistisicmesupplicio 
aflicere,  ne  jusseris  me  exui;  sed  jube  me  paulatim 
in  picem  ferventem  demitti,  ut  videas  quantam  mihi 
largitus  est  patientiam  Christus  quem  tu  ignoras. 
Qua}  sic  paulatim  demissa  spatio  trium  horarum, 
emisit  spiritum  cum  pix  pervenisset  ad  ejus  coUum. 

CAPUT  rv. 

Vita  *  Didymi  (11)  orhi. 
Plurimus  ergo  coetussanctomm  virorum  et  muUe« 
rum  tunc  fuit  consummatus  in  ecclesia  Alexandrina, 
qui  sunt  inventi  digni  terra  mitium.  Inter  quos  con- 
summatur  911  etiam  beatus  scriptor  Didymusqui 
fuit  orbus  (12).  Cum  quo  fuitmihiquatercongressio, 
cum  decem  annorum  interjecto  intervaUo  ad  eum 
proficiscerer.  Is  autem  consummatur  natus  annos 
octoginta  quinque.  Fuit  autem  is  orbus,  et  qui  cum 
esset  quatuor  annos  natus,  oculos  amiserit,  ut  ipse 
mihi  narravit;  etneque  litterasdidicit,neque  vendta- 
vitad  praeceptores.Habebatenim  secundum  naturam 


*  Hic  Didymus  initio  sanctitate  et  doctrina  clarus,  ad  extremum,  Origenista, 


1095 


DE  VrriS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1096 


magistram  firmam  ac  validam,  propriam  conscien-  A  nens  linam ;  reliquis  antem  horis  menterevoWo  vi- 


tiam.Tanta  autem  spiritalis  cognitionis  fuit  exoma- 
lus  gratia,  ut  revera  impleretur  in  eo  quod  scri- 
ptum  est  :  Dominus  illuminat  (13)  csecos  (Psal. 
CXLV) .  Vetus  enim  et  novum  Testamcntura  interpre- 
tabatur  ad  verbum  :  dogmata  autem  subtiliter  et 
tam  strenue  exponebat,ut  omnes  veteres  scientia  su- 
perarit. 

Is  cum  aliquando  me  cogeret  in  cella  facere  ora- 
tionem,  ego  autem  nollem,  mihi  dixit  narrans  :  Ter 
in  hanccellam  ingressus  estbeatus  Antonius,  ut  me 
viseret ;  qui  a  me  rogatus  ut  faceret  orationem,  sta- 
timgenuflexit  in  hac  cella,  neque  commisitutquod 
dixeram  iterum  repeterem,  re  ipsa  quidem  docens 
in  obedientia.  Quare  si  tu  quoque  ejus  vitae  vestigia 


tam  sanctorum  Patrum,  et  patriarchanim,  et  certa- 
mina  beatorum  apostolorum,  et  prophetarum,  et 
martyrum.  Postquamautem  adventarit  vespera,cam 
Dominum  meum  glorificavero,  cibum  panis  capio, 
plurimas  horas  noctis  perseverans  in  oratione,  et 
finem  exspectans,  quando  hinc  dissolvar  cnm  spe 
bona,  et  apparebo  ante  faciem  Christi  Dei. 

Non  praetermittam  autem  in  narratione  eos  qiio^ 
que  qui  ita  vixerunt,  ut  speciem  quidem  pne  se  fer- 
rent  pietatis  ac  religionis ;  sed  eam  contemnerent, 
ad  laudem  quidem  eorum  qui  recte  et  ex  virtute  se 
gerunt,  et  ut  cauti  sint  et  attenti  qui  l^unt. 

CAPUT  VI. 
De  quadam  Virgineqxix  laborabat  amore  diintiarum. 


sequeris,  ut  qui  sis  monachus  et  hospes  ob  virtutem,  B     Erat  quaedam  Alexandriae  virgo  solum  nomine. 


omnem  depone  contentionem. 

Hic  ipse  hocquoque  mihi  narravit :  Cum  quodam 
die,  aiebat,  devitamiseri  Juliani  imperatoris,  utpote 
persecutoris,  essem  &oliicitus,  et  animo  angerer, 
accidit  ut  propter  hanc  sollicitudinem  ad  vesperam 
usque  seram  nihil-  comederem ;  et  cum  in  sedili  se- 
derem,  me  somnus  opprimeret,  et  viderem  in  extasi 
equos  albos  cum  insessoribus  percurrentes,  et  an- 
nuntiantes :  Dicite  Didymo,hodie  horaseptimamor- 
.tuus  est  Julianus;  surge  ergo  et  comede  :  et  quod 
tu  scis,  domum  mitte  ad  episcopum  Athanasium,  ut 
ille  quoque  hoc  sciat.  Notavi  autem,  inquit,  et  ho- 
ram,  et  diem,  et  hebdomadem,  et  mensem,  et  sic 
inveni. 

CAPUT  V. 
Alexandrx   Vita, 

Narravit  autem  mihi  quoquehic  beatus  de  quadam 
anciila,  nomine  Alexandra,  quse  relicta  civitate  in 
monimento  se  inclusit,  per  foramen  accipiens  quae 
erant  necessaria,  neque  in  virorum  neque  in  mulie- 
rum  conspectum  veniens  spatio  decem  annorum. 
Decimo  autem  anno  aiunt  beatam,  cum  dormisset, 
seipsam  composuisse,  adeo  ut  quaesolitaeratad  eam 
venire,  cum  illi  non  respondisset,  nobis  renuntiave- 
rit.  Cum  nos  ergo  accessissemus,  et  monimenti 
ostium  amovissemus,  ingressi  sumus  et  invenimus 
eam  obdormisse. 

Deea  autemdicebat  etiam  beatissima  Mclania  Ro- 
mana,  cujus  vitam  narrabo  tempore  et  loco  conve- 


habitu  quidem  humilis,animi  autem  institato  parca, 
superba  etinsolens,  et  laborans  avaritia,  auri  potios 
quam  Christi  amans  :  ex  rebus  suis  nulli  nnqaam 
exhibens,  non  hospiti,  non  pauperi  aut  afflicto,  non 
monacho,  non  virgini,  non  ecdesiae  vel  obolam 
unum.Ea  multis  sanctorum  Patrum  admonitionibas 
incitata,  non  repellebat  grave  pondos  divitiarom. 
Erat  autem  ei  quoque  genus,  ex  quo  sororis  sa«  fi- 
liam  in  filiam  adoptaverat.  Cui  noctu  et  die  sua  pol- 
licebatur,  cum  ipsa  excidisset  ab  opibus  coelestibas, 
Nam  haec  quoque  est  una  species  fraadis  diaboli,qoi 
preetextu  amoris  in  cognatos,  efficit  at  nascator 
avaritia.  Nam  quod  ei  nulla  sit  cura  generis,  hinc 
patet.  Ipse  enim  docuit  et  fratrem,  et  matremt  et 
G  patrem  occidere.  Idque  «y  1  ^  est  ex  Scripturisextra 
controversiam.  Sed  tibi  videatur  nonnallis  curam 
cognatorum  inserere  (Deut,  xii),  non  hoc  fieuat  qood 
illis  bene  velit,  sed  ut  eorum  qui  ei  parent  animam 
aperte  exerceatad  injustitiam,  cum  ipse  sciat  latam 
sententiam,  quae  dicit :  Injusti  regnum  Dei  non 
possidebunt  (/  Cor,  vi).  Potest  autem  aliquis,  etspi- 
ritali  motus  intelligentia,  et  divino  desiderio,  neque 
suam  negligere  animam,  et  cognatls  opem  ferre,  si 
quideisdefuerit.  Quandoautem  quis  itatotam  saam 
instituit  animam,ut  ea  despiciatur  et  obraatnr  pne 
cura  cognatoi-um  (14),  is  incidit  in  legem,  ot  qoi 
suam  pro  vano  sestimet  animam.  Canit  autem  David 
quoque  sacer  psalmographus  de  iisqai  animaecaram 
gerunt,  intimore  Dei  dicens:  Quis  ascendet  in  mon- 


nienti  [Infra^  hic,  cap,  il7).  Hujus,  inquit,  beataeDtem  Doralni?pro  eo  quod  est,  rarus.  Autqais  stabit 


faciem  non  potui  intueri :  stans  autem  ego  circa  fo- 
ramen,  eam  rogavi  utmihi  diceret  causam  propter 
quam  secessit  quidem  a  civitate,  seipsam  autem  in- 
clusit  monimento.  Illa  autem,  inquit,  per  foramen 
me  est  allocuta,  dicens :  Quidam,  inquit,  insano 
mei  amore  tenebatur,  et  ne  eum  viderer  molestia 
afficere,  vel  in  invidiam  vocare,  malui  rae  vivam  in 
hoc  monimentum  inferre,  quam  ofiendere  animam 
quae  facta  est  ad  Dei  imaginem.  Cum  autera  ego  ei 
dixissem  :  Quomodo  ferre  potes,  serva  Christi  Dei, 
cum  nullo  omnino  colioqui,  sed  sola  pugnare  cum 
desidia  et  cogitationibus  ?  mihi  respondit,  dicens  : 
A  mane  usque  ad  horam  nonam  oro,  per  horam 


in  loco  sancto  ejus  ?  Innocens  manibus,  et  mundo 
corde,  qui  non  accepit  in  vano  animam  suam  (Psal. 
xxiii).  IUi  enim  animam  suam  in  vano  accipiunt, 
qui  existimant  eam  dissolvi  una  cum  hac  carancula, 
qui  virtutes  spiritales  negligunt. 

Huic  virgini,  qua>  solo  nomine  sibi  paraverat  ap- 
pellationem,  moribus  autem  erataliena  ab  exercita- 
tione,  cum  venam,  ut  dicitur,  vellet  incidere  ad  lc- 
vandara  avaritiam,  sanctissimusMacarias  |15)  pres* 
byter  et  praefectus  ptochotrophii  eorum  qui  sunt 
corpore  mutilati,  talem  actum  excogitat.  Erat  enim 
is  a  juventute  lapidarius  (16).  Ad  eam  aatem  acce- 
dens,  dicit  :  In  me  inciderunt  pulchrae  gemms, 


i097 


HISTORIA  LAUSIACA. 


4098 


smaragdi  et  hyacinthi ;  nec  scio  an  sint  furtivi,  an  A  diem  unum  et  dimidium  veni  inmontem  ad  partem 


alicujus  mercatoris.  Non  constituitur  enim  eis  pre- 
tium,  cum  aestimationem  superent ;  qui  habet  autem, 
vendit  eas  quingentis  solidis.  Si  ergo  tibi  visum  fue- 
riteas  accipere,  da  quingentos  solidos,  potes  ex  una 
gemma  accipere  quingentos,  reliquis  autem  uti  ad 
Tariandum  mundum  filiae  tuse  sororis .  Cum  autem 
qus  dicebatur  virgo  tota  penderet  a  puella,  inesca- 
tur  ejus  omandse  cupiditate ;  et  procidit  ad  ejus  pe- 
des,  et  dixit:  Rogo  te  nequis  alius  eas  accipiat.  Eam 
ergo  adhortatur  sanctus,  dicens  :  Veni  usque  ad  do- 
mum  meam,  et  eas  aspice.  Illa  autem  noluit ;  sed  ci 
praebet  quingentos  solidos,  dicens  :  Rogo  te,  ipse 
eas  utvis  cape  ;  nolo  enim  videre  hominem  qui  eas 
vendit.  Cum  auiem  quingentos  solidos  ab  ea  acce- 


meridionalem.  In  quo  monte  sita  est  ingens  solitudo, 
quae  pertinet  usque  ad  iEthiopiam,  et  Mazicos,  et 
Mauritaniam.  In  eo  autem  habitant  ad  quinque  mil- 
iia  virorum  (18J,  qui  utuntur  vario  vitae  genere, 
unusquisque  ut  potest  et  vult,  adeo  ut  liceat  et  so- 
lum  manere,  et  cum  duobus,  et  tribus,  et  cum  quo 
velit  numero.  In  hoc  monte  sunt  septem  pistrinae, 
quae  et  illis  ^erviunt,  et  anachoretis  qui  sunt  in  vasta 
solitudine,  viris  perfectis,  numero  sexcentis.  Cum 
ergo  toto  anno  in  monte  habitassem  apud  beatos  et 
sanctosPatres,  magnum  Arsisium  ^f  1  ^et  Putupha- 
stum,  et  Ilagionem  (19|,  etCroniura,et  Serapionem, 
et  muitis  antiquiomm  Patrum  spiritalibus  narratio- 
nibus,  ab  ipsis  essem  stimulatus,  veni  in  intimam 


pisset  sanctus  Macarius,  dateosadusum  ptochotro- gsolitudinem.  In  hoc  monte  Nitriae  unaent  maxima 


phii.  Cum  autem  multum  tempus  pneternsset,  quo- 
niam  magna  erat  existimatione  apud  Alexandrinos 
vir  ille,  utpote  summe  pius  ac  misericors  (vixit  au- 
temad  centum  usque  annos,  cujus  tempore  nos  quo- 
que  fuimus),  verebatur  eum  admonere.  Tandem  cum 
eum  invenisset  in  ecclesia,  dicit  ei  :  Rogo  te,  quid 
jubes  delapidibus.pro  quibus  dedimus  solidos  quin- 
gentos?  Ille  ei  respondit,  dicens :  A  quo  die  mihide- 
disti  aurum,  eos  impendi  in  pretium  gemmamm,  et 
si  velis  eas  videre,  veni  in  hospitium  meum.  lllic 
enim  sitae  sunt  gemmae,  et  vide  ;  quod  si  tibi  non 
placeant,  toUe  aumm  tuum.  Venit  autem  illa  luben- 
tissime.  Habebatautem  ptochotrophium  in  superiori 
quidem  parte  mulieres,in  inferiori  autem  viros.Cum 


ecclesia,  etin  ipsa  ecclesia  sunt  tres  palmae,  ex  qui* 
bus  unaquaeque  habet  flagellum  (20)  suspensum.  Et 
est  unum  quidem  ad  castigandos  monachos  qui  de* 
linquunt;  altemm  vero  ad  puniendos  latrones,  si 
quando  inciderint;  tertium  vero  ad  corrigendos  eos 
qui  forte  veniunt,  et  in  aliqua  delicta  incidunt;  adeo 
ut  quicunque  delinquunt,  et  convincuntur  meruisse  ut 
dentpoenas,  palmam  amplectantur,  et  tergo  plagas 
praefinitas  accipiant,  et  sic  dimittantur.  Prope  eccle- 
siam  autem  positum  estxenodochium,  inquo  venien- 
lem  hospitem  tpto  tempore  accipiunt,  etiam  si  bien- 
nium  auttriennium  voluerit  manere,  donec  velitsua 
sponte  recedere,  permittentes  ei  una  hebdomada  ma- 
nere  in  otio.  Aiiis  autem  diebus  deinceps  occupant 


ea  autem  accessisset,  introducit  eam  in  vestibulum,  Q  eum  in  operibus,  aut  in  horto,aut  in  pistrino,  autin 


et  dicit  ei  sanctus  Macarius :  Quid  vis  primum  videre, 
hyacinthos,  an  smaragdos?  Ea  vero  illi  dicit :  Quod 
tibividetur.  Ille  vero  eam  ducitin  partem  superiorem 
et  ostendit  ei  conscissis  feminas  membris,  et  vulti- 
bus  totis  varia  morbositate  laceratis,  et  dicit  ei  : 
Ecce  hyacinthi.  Deinde  deducit  eamin  partem  infe- 
riorem,  et  ostendit  ei  viros,  dicens  :  Ecce  smaragdi, 
et  existimo  non  inveniri  his  pretiosiores  ;  quod  si 
tibi  non  placeant,  acdpe  aumm  tuum.  His  ergo  sic 
gestis,  pudore  affecta  virgo  exiit,  et  domum  reversa 
magnum  accepit  dolorem,  quod  hanc  rem  ex  Deo 
non  fecisset,  sed  adducta  necessitate.Posteaautem 
gratias  egit  presbytero,  cum  puella  cujus  curam  ge- 
rebat,  post  nuptias  mortua  esset  sine  liberis,  ipsa- 


coquina.  Quod  si  fuerit  quispiam  cujus  sit  habenda 
ratio,  dantei  librum  legendum,  non  permittentesei 
ut  cum  ullo  colloquatur  usque  ad  horam  sextam.  In 
hoc  monte  degunt  etiam  medici  et  placentarii.Utun- 
tur  etiam  vino,  et  vinum  ilhc  venditur.  Hi  autem 
omnes  suis  manibus  faciunt  vestem  lineam,  adeo  ut 
sint  omnes  minime  egentes.  Circa  horam  autem  no- 
nam  licet  stare,  et  audire  in  unoquoque  monasterio 
hymnos  et  psalmos  Christo  canentes,  et  preces  ad 
hymnos  emittentes,  adeo  ut  existimet  quispiam  se 
sublime  elatum  transmigrasse  in  paradisum  delicia- 
mm ;  veniunt  autem  ad  ecclesiam  Sabbato  solum  et 
Dominico .  Sunt  autcm  octo  presbyteri  qui  prssunt 
huic  ccclesiae,  in  qua  quandiu  vivit  primus  presbyter 


que  deinceps  facultates  suas  in  rectos  usus  ex-  -.  hujus  ecclesiae,  mullus  alius  offert,  nec  judicat,  nec 


pendit. 


CAPUT  VII. 


Vita  abbaiis  Arsisii  (17)  et  eorum  qui  cum  eo  erant 

in  monte  Nitrix. 
Cum  ego  cum  multis  sanctis  essem  congressus,  et 
versatus  tres  annos  in  monasteriis  quae  sunt  circa 
Alexandriam,  et  mansissem  cum  magnis  studiosissi- 
misque  et  optimis  viris  circiter  bis  mille,  omni  vir- 
tute  omatis,  illinc  recedens  veni  in  montem  Nitriae. 
Inter  hunc  montem  autem  et  Alexandriam  positus 
est  lacus,  qui  dicitur  Maria  :  is  autem  continet  ad 
millia  septuaginta.  Quem  cum  transmisissem,  per 

Patrol.  LXXIII. 


habet  sermonem,  sed   tacite  solum  cum   eo  se- 
dent. 

Hic  magnus  Arsisius,  et  alii  multi  cum  eo  senes, 
quos  nos  vidimus,  fuemnt  aequales  tempore  magno 
Antonio.  Atque  mihi  quidem  narravit  hic  magnus 
Arsisius  se  Amon  quoque  vidisse  Nitriotem,  cujus 
animam  vidit  assumi  Antonius  ab  angelis,  et  in  coe- 
lum  deduci  {Vita  Antonii,  c.  32;  fiw^.,  /.  ii,  c.  30). 
Is  dicebat  se  ctiam  Pachomium  vidisse  Tabennesio- 
tem,  virum  propheticagratiaclamm,  ter  milleviro- 
rum  archimandritam;  cujus  narrabo  postea  virtutes. 
(Infra,c.38). 


35 


.1099 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1100 


CAPUT  VIII. 

De  sancto  Amo7i  (^i)  et  ejus  conjuge. 

Dicebat  autem  Amonhoc  modovixisse.Cura  esset, 
inquit,  parentibus  orbatus  adolescenscirciter  viginti 
duos  annos  natus,  vi  a  suo  patruo  muiieri  junctus 
est  matrimonio ;  etcum  non  posset  resistere  necessi- 
tati  quam  ei  afferebat  patruus,  visum  est  ei,  et  co- 
rona  redimiri  (22),  et  sedere  in  thalamo,  et  omnia 
sustinere  quse  fiuntin  matrimonio.  Postquam  autem 
omnes  essent  egressi,  qui  in  thalamo  et  lecto  dormi- 
turos  coUocaverant,  surgit  beatus  Amon,  et  claudit 
fores ;  et  sedens  vocat  beatam  et  germanam  suam 
conjugem,etei  dicit:Adesdum,  dominaetsoror(23), 
deinde  rem  tibi  narrabo.  Iloc  quo  conjuncti  sumus 


A  tionis  virtutem  exercuisset,  in  vita  obiit  monastica, 
vel  potius  translatus  est  sanctus  Amon,  natus  sexa- 
ginta  duos  annos,  bis  in  anno  videns  beatam  vitae 
suas  consortem. 

Cum  is  ergo  solus  esset  in  Nitriis,  ferunt  ad  eom 
puerum  rabie  exagitatum,  vinctum  catenis.  Caoii 
enimrabiosus  mordendoilli  rabiemdederat.Seipsom 
ergo  totum  laniabat,  ut  qui  intolerabilem  raorbom 
ferre  non  posset.  Postquam  ergo  viditejus  parentes, 
ad  supplicandumprocedentes:  Quid  mihi,  inquit,  la- 
bores  exhibetis,  o  homines,  oa  petentes  qu%  mea 
merita  superant,  cum  in  vestris  manibus  pracsto  sit 
auxihum.  Reddite  enim  vidua;  bovem  quem  dan- 
culum  occidistis,  et  sanus  reddetur  vobis  puer.  lili 
vero  cum  convicU  essent,  ixti  feccrunt  quse  jussa 


matrimonium,  nihii  habet  eximium.  Recteergo  fa-gfuerant,  eteo  orante  puer  sanus  evasit. 


ciemuSfSi  abhinc  unusquisque  nostrum  seorsum  dor- 
mierit,  ut  Christo  placeamus,  intactam  nostram  red- 
dentes  virginitatem.  Et  cum  e  sinu  suo  parvum 
iibellum  protulisset,tanquam  ex  persona  Apostoli  et 
Servatoris,  legebat  puellai,  quae  crat  ignara  littera- 
rum,  plurimam  lectionis  partem,  adjiciens  ex  sua 
divinitus  inspirata  doctrina,  et  in  vita,  in  virginitate 
et  castitate  degenda  eam  institucns.  Quo  factum  est 
ut  illa  Christi  gratia  repleta,  diceret  :  Ego  quoque, 
domine  mi,  persuasum  habeo  fore  ut  castam  vitam 
libenteragam ;  etsi  quid  jubcs,  hoc  deincepsfaciam. 
Ille  vero,  Ego,  inquit,  jubeo  etrogo  ut  unusquisque 
nostrum  seorsum  mancat.  Ea  vero  hoc  non  tulit,  di- 
cens  :  Maneamus  in  eadem  domo,*sed  in  diversis 


Accesserunt  autem  alii  ejus  visendi  gratia.  Ad  qaos 
dixit  vir  sanctus,  tentandi  eorum  animi  gratia :  Af- 
ferte  adme  dolium  unum,  ut  habeam  satis  aquae  ad 
eos  qui  veniunt  excipiendos.  li  autem  promisenmt 
seipsos  allaturos.  Cum  autem  alterum  poenituisset, 
ubi  in  vicum  venisset,  dicit  alteri :  Nolo  occidere  ca- 
melum,  neque  ei  dolium  imponere,  nc  moriatur.  Ifis 
auditis,  alius  suis  junctis  asinis  magno  labore  dohom 
sursum  portavit.  Praeveniens  autem  Amon  ei  dixit : 
Quid?  quod  socii  tui  cameius  est  mortuus  interim 
dum  huc  venisti  ?  Is  autem  reversus  invenit  eum  a 
lupis  devoratum.  Multa  quoque  alia  hic  vir  fecit. 

Hoc  autem  mii-aculum  narravit  beatus  Athanasios 
Alexandriae  episcopus,  scribensin  Vita  Antonii,  qaod 


lectis.  Vivens  ergo  cum  ea  decem  et  octo  annos  in  p  cum  aliquando  monachi  ad  ipsum  missi  essent  ab 


iisdem  aedibus,  toto  die  vacabat  horto  et  balsameto. 
Operabatur  enim  balsamum  ;  quae  balsamus  instar 
vitis  plantatur,  utiu  qua  coienda  et  putanda  multum 
laboris  ponatur.  Vespere  ergo  domum  ingrediens,  et 
faciens  orationes,  cum  ea  comedebat.  Et  rursus  no- 
cturnas  preces  fundens,  ct  synaxim  peragens,summo 
mane  ibat  in  hortum.  Cum  haec  sic  fierent,  et  perve- 
nisset  uterque  ad  impatibilitatem  {Cautelcge),  vim  et 
efficaciam  habuere  precesAmonis.  Postrcmo  autem 
ei  dicit  iila  beata  :  Est  aliquid  quod  tibi  dicam,  do- 
mine  mi,  ut  si  me  audieris,  mihi  plane  constabit 
quod  vere  ex  Deo  me  diligas.  Is  vero  ei  dicit :  Dic 
quod  velis.  Ea  vcro  dicit  illi :  ^quum  cst  ut  tu  qui 
es  vir  pius  et  religiosus,  et  excrces  justitiam,  et  si- 


Antonio  (erat  enim  in  interiore  solitudine  Antonius), 
cum  ad  ipsum  venissent,  surrexit  senex,  et  ambula- 
bat  cum  eis.  Etcum  essettransiturus  Lycum  fluvium 
cum  ejus  discipulo  Theodoro,  verebatur  exui,  ne  se- 
ipsum  videret  aliquando  nudum  :  et  intereadum  de 
ea  re  dissereret,  inventus  est  trans  fluvium,  ut  qoi 
absque  cymba  in  extasi  trajecisset,  translatus  ab  an- 
gelo :  fratres  autem  natatu  transmiserunt.  Postqnam 
autem  accessit  ad  Antonium,  primus  ei  dixit  Anto- 
nius:  CumDeusmihimulta  de  te  revelasset,  ettuam 
translationem  mihi  signiflcasset,  te  ad  rae  accersivi 
necessario,  ut  cum  nobis  invicem  frui  licuisset,  pro 
nobis  invicem  intercederemus.  Cum  autem  eum  col- 
locasset  in  quodam  loco  longe  separato,  hortatus  est 


militer  ego  qui  eamdem  viam  institutisum  sccuta,  j^nc  recederet  ante  translationem.  Cum  autem  ipse 


seorsummaneamus,  etmultiex  eocapiantutilitatem. 
Non  par  cstcnim  ut  proptermetanta  ct  talis  occul- 
tetur  tua  virtus  philosophiae,  qui  mecum  propter 
Christum  cohabitas  in  castitate.  Is  vero  cum  ei  gra- 
tias  egisset,  etgloriam  Deo  dedisset,  eidicit :  Rccte 
tibi  visum  est,  domina  et  soror ;  et  si  hoc  tibi  placet, 
tu  habeto  hanc  domum ;  914  ^g^  ^^^^  abibo,  et 
aliam  mihi  domum  faciam.  Qui  cum  ab  ea  esset 
egressus,  ingressus  est  in  interiora  montis  Nitriae , 
nondum  enim  tunc  iliic  erant  frequentia  monasteria, 
et  sibi  fecit  duos  cellarum  tholos.  Et  cum  vixisset 
alios  viginti  duos  annos,  et  rectc  summam  exercita- 

^  Hic  Or  fuit  Origenista. 


seorsum  fuisset  consummatus,  vidtt  Antonius  ejus 
animam  in  coelum  assumptamab  angelis.  Hic  estergo 
Amon,  qui  sic  vixit,  etsicobiit.  Hunc  Lycum  fluvium 
ego  cum  metu  pontone  aliquando  transmisi ;  estenim 
fossa  et  derivatio  magni  Nili. 

CAPUT  IX. 

Vita  abbatis »  Or  (24). 

In  hoc  monteNitria^fuitviradmirabilis  abbas,Or 
noraine,  habens  monasteria  mille  fratrum,  habitu  an- 
gelico  praeditus  (Ruff'.,  L  ii,  c.  2) ;  ut  qui  cum  esset 
nonaginta  annos  natus,  nihii  amisisset  de  corpore, 


1101 


HISTORIA  LAUSIAOA. 


1102 


erat  enim  vultu  mtidoetaIacri,adeo  ut  cum  vel  so- Aeum  aliquando  venerat,  et  vestessuas  occultaverat, 


ium  videretur,  vir  esset  reverendus.  Is  cum  longe 
ante  se  in  ulteriore  exercuisset  solitudine,  postea  in 
propiori  solitudine  congregavit  monasteria,  palude 
propriis  plantata  manibus,  cum  ligna  non  essentin 
eo  ioco,  adeo  utesset  densa  silva  in  solitudine.  Dixe- 
runt  enim  nobis  qui  cum  eo  erant  Patres,  quod  ne 
germen  quidem  illic  erat,  quando  vir  iile  venit  ex 
solitudine.  Ipsam  autem  plantavit,  nepropter  res  ne- 
cessarias,  qui  ad  ipsum  conveniebant  fratres,  coge- 
rentur  circuire ;  sed  eorum  omnem  gerebat  curam, 
Deum  orans,  et  pro  eorum  salute  decertans,  utnihil 
eis  deesset  necessarium,  nec  esset  eis  ullus  socordise 
pnetextus.  Is  primum  quidem  degens  in  solitudine, 
vescebatur  herbiset  dulcibus  radicibus  :  aquam  quo- 
que  bibebatquandoinveniebat,  inprecibuset  hymnis  3 
tototempore  perseverans.Postquam  autem  perveriit 
ad  perfectam  setatem  senectutis,  angelus  ei  apparuit 
in  somnis,  dicens  in  soiitudine  :  Eris  in  gentem  ma- 
gnam,  et  magnus  tuae  fidei  credetur  populus.  Qui  per 
te  autem  salvi  fient,  erunt  decies  mille  :  quos  si  hic 
lucrifecens,  totidem  tibi  parebunt  in  futuro  sasculo. 
Neque  quidquam  dubitaveris,  ait  ei  Angelus  :  nihil 
enim  tibi  deficiet  eorum  quae  sunt  ad  usumnecessa- 
ria,  usquead  mortem  tuaro,  quotiesDeum  invocave- 
ris.  Hsec  cum  audisset,  vcnit  ad  propinquam  solitudi- 
nem,  seorsum  primum  degens,  sibi  quodam  parvo 
constructo  tuguriolo,  solum  compositis  contentus 
oleribus ;  saepe  etiam  semel  sulum  vescens  in  hebdo- 
mada.  Atque  eratquidem  primum  illiteratus ;  post- 


cum  coram  omnibus  arguisset,  in  medium  produxit. 
Quo  factum  estut  nemo  auderet  deinceps  apud  eum 
mentiri,  cum  tantam  haberetgratiam,quamperho* 
nestam  suam  vitam  sibi  collegerat.  Licebat  autem 
videre  multitudinem  eorum  qui  cum  ipso  erantmo- 
nachorum  in  ecclesia,  tanquam  angeiorum  choros 
Deum  iaudantium. 

Magnam  huicsancto,  suo  testimonio  tribuit  viitu- 
tem  universa  fi*atemitas  :  pnecipue  autem  ancilla 
Dei  Melania,  quse  hunc  montem  ante  me  est  in- 
gressa.  Ego  enim  eum  non  offendi  vivum.  Haec  au- 
tem  praeclara  de  hoc  viro  narrabat,  quod  nec  un- 
quam  sit  mentitus,  neque  juraverit,  neque  ullimale 
sit.precatus,  neque  locutus  sit  nisi  opus  esset. 

CAPUTX. 

Vita  ahbatis  Pambo  (25). 

Hujus  montis  accola  fuitetiam  abbas  Pambo,  qui 
fuit  magister  Dioscuri  episcopi  Ammonii  et  Eusebii 
et  Euthymii  fratrum,  et  Origenis  filii  (26)  fratns 
Dracontii  viri  illustris  et  admirabilis.  Hic  Pambo 
multa  quidem  habebat  et  varia  privilegia  :  inter  cce- 
tera  autem  quae  recte  et  ex  virtute  ab  eo  gereban- 
tur,  hoc  habebat  quo  erat  reiiquis  superior,  quod 
scilicet  aurum  et  argentum  despiciebat,  quantum 
postulat  ratio  dominica.  Unde  mihi  uarravit  beata 
Melania  quod  cum  ab  initio  Roma  venisset  Aiexan- 
driam,  et  de  ejus  virtute  audiisset  a  beato  Isidoro 
presbytero  et  xenodocho,  qui  de  eo  mihi  narravit,  et 


quamautem  venitexsolitudineinterramhabitatam,  Gad  ipsum  deduxit  in  solitudinem.  Ad  eum,  aiebat, 


ei  gratia  fuit  data  divinitus,  et  Scripturas  exprome- 
bat  memoriter.  Ei  enim  libro  dato  a  fratribus,  ita 
deinceps  legebat  tanquamperituslitterarum.  Aliam 
quoque  9 IS  acceperat  gratiam,  nempe  daemonum 
expeliendorum,  adeo  ut  multi  ex  iis  qui  laborabant, 
etiam  eo  nolente,  clamantes  ejus  vitam  ostenderent. 
Alias  quoque  curationes  non  cessabat  peragere.  Quo 
factum  est  ut  ad  eum  convenirent  tria  millia  mona- 
chorum.  Cumeos  autem  vir  illevidisset^laetitiaafTe- 
ctus  eos  salutavit,  etcomplexus  est.  Cum  pedes  eo- 
rum  propriis  lavasset  manibus,  conversus  est  ad 
doctrinam;  erat  enim  valde  peritus  litterarum,  ut 
qui  hanc  gratiam  accepisset  divinitus.  Cum  autem 
Scripturarum  multa  solvisset  capita,  et  fidem  tradi- 


attuli  vasa  argentea  trecentarum  librarum  ai^enti, 
rogans  eum  ut  rerum  mearum  esset  particeps.  lUo 
autera,  inquit,  operans,  et  ramos  texens  mihi  bene 
dixit,  voce  magna  dicens :  Deus  det  tibi  mercedem. 
Etdixitsuo  ceconomo  Origeni  [Al.,  Theodoro] :  Ac- 
cipe,  et  ea  dispensa  universae  fratemitati  quae  estin 
Libya  etin  insalis.  Haec  enim  monasteria  magis  in- 
digent  ;  ei  praecipiens  ut  ex  eo  nihil  daret  iis  qui 
erant  in  ^Egypto,  propterea  quod  sit  regio  ditior  et 
abundantior.  Ego  autcm,  inquit,  stans  exspectabam 
ut  ve!  benedictionibus  ab  eo  honorarer,  vel  verbo 
saltem  laudarer  ob  tantum  donum.  Cum  vero  niiiil 
omnino  ab  eo  audiissem,  ei  dixi  :  Domine,  ut  scias 
quantum  sit,  sunt  trecentae  librae  argenti.  Is  autem 


disset  orthodoxam,  adhortatus  est  ad  preces:  Viris  r^  rursus  cum  ad  hoc  ne  omnino  quidem  annuisset,  et 


enim  magnis  mos  est,  nihii  camis  admittere,  prius- 
quam  si^ritale  alimentum  animae  tradiderint ;  haec 
autem  est  Christi  communio.Cumejusergofuissent 
participes,  et  egissent  gratias,  hortatus  est  ad  men- 
sam,  ipse  seroper  inter  sedendum  eos  admonens  eo- 
mm  qua^  sunt  bona  et  honesta,  et  dicenseiseaquae 
pertinent  ad  salutem.  Fuit  ergo  hic  vir  clamsinter 
muitos  Patres,  adeo  ut  cum  multi  ad  eum  venirent 
monachi,  omnes  praesentes  firatres  convocans,  in  uno 
die  eis  ceilas  faceret  :  uno  quidem  subministrante 
lutum,  altero  vero  laterei»,  alio  autem  hauriente 
aquam.  Perfectis  auteni  cellis,  ipse  praebebat  venien- 
tibus  quae  erantnecessaria.  Is  faisum  fratrem.  qui  ad 


nec  ad  vasis  quidem  thocam  attendisset,  respondit : 
Is  cui  haec  attulisti,  0  filia,  non  opus  habet  ut  a  te 
discat  quantitatem  ponderis.  Qui  enim  montes  ap- 
pendit  et  saltus  statera  (Isa.  xl,  12),  muito  magis 
scit  quantitatem  tui  argenti.  Si  enim  haec  mihi  da- 
res,  recte  milii  pondus  dixisses  ;  sed  si  Deo  ea  obtu- 
listi,  qui  ne  duos  quidem  obolos  (27)  despexit,  sed 
eos  plus  quam  oronia  aestimavit  [Marci  xii,  42), 
tace.  Sic  ergo,  inquit,  dispensavit  gratia  Domini, 
dum  ingressa  sum  in  hunc  montem.  Brevi  autem 
post  teropore  dormiit  homo  Dei,  nec  aegrotans,  nec 
in  uUa  parte  corporis  doiorero  sentiens,sed  sportam 
contexens  me  accersiit,  et  cun)  ftdesset  jam  extre* 


1408 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1104 


mus  stimulus,  dicit  mihi  :  Cape  hanc  sportara  a  A  episcopum,  rogarunt  cum  ut  eis  episcopura  ordiiiar 


meis  manibus,  ut  raei  raeraineris.  Nihil  enim  habeo 
aliud  quod  tibi  relinquara.  Et  cura  hoc  dij[issct,  ex- 
cedit  sine  febre,  cum  esset  annorura  septuaginta, 
Domino  coraraondans  spiritura.  Qucra  cura  ego  cu- 
rassem  (28),  et  linteis  sancti  corpus  involvissera  et 
deposuissera,  recessi  a  soUtudinc,  usque  ad  diem 
mortis  mecura  habens  illara  sportam.  Hic  Parabo 
cura  esset  nioriturus ,  in  ipsa  hora  exccssus,  eura 
circurastantibus  Origeni  presbytero  ac  ceconomo  (29), 
et  Araraonio  viris  inclytis,  et  reliquis  fratribus,  dici- 
tur  hoc  dixisse  :  Ex  quo  veni  in  hunc  iocura  solitu- 
dinis,  et  meam  aediflaivi  cellam,  et  hic  habitavi, 
nullus  fuit  dies  quo  nonaliquid  operis  fecerim  raeis 
manibus  :  nec  meraini  rae  ab  aliquo  panera  gratis 


ret  Ammonium.  ILle  autem  dicit :  Adducite  eum  ad 
me,  et  ego  eum  vobis  ordinabo.  Cum  ergo  cum  mag* 
no  auxilio  ivissent  ad  eum  coraprehendendum,  is 
conversus  est  in  fugam.  Cura  vidisset  autem  se  jam 
esse  coraprehensura,  stans  eos  rogabat.  Cum  ii  aa- 
tera  non  parerent,  juravit  senex  se  rem  non  susGi- 
pere,  neque  posse  egredi  e  solitudine.  Ubi  autem 
non  cedebant,  ipsis  videntibus,  arrepto  forflce  sim- 
strara  aurem  sibi  abscidit  ad  imura  usque,  eis  di- 
cens  :  Nunc  intelligite  fieri  non  posse  ut  ego  fiam 
quod  me  cogitis.  cum  lex  prohibeat  ne  ad  sacerdo- 
tium  provehatur  is  cui  sunt  aurcs  amputatae.  Cum 
sic  ergo  eum  diraisissent,  recesserunt,  et  ad  episco- 
pum  venientes  haec  ei  renuntiarunt.  Is  autemeis 


datura  coraedisse;  nec  rae  in  hanc  horara  poenitet  B  dicit :  Haic  lex  in  ususit  apud  Judaeos.Mihi  autem 

si  vel  truncatum  naribus  adduxeritis  qui  sit  booiB 
moribus,  ego  eum  ordinabo.  Euntes  ergo  eum  ror- 
sus  rogabant.  Cum  ipse  autem  non  pareret,  aggressi 
sunt  eum  vel  vi  adducere.  Is  autem  eis  juravit,  di- 
cens:  Si  me  coegeritis,  etiam  linguam  raeam  exscin- 
dara.  £o  itaque  post  hoic  diraisso,  recesserunt.  Ha- 
jus  Aramonii  fertur  hoc  rairaculura.  Nunquam,  in- 
quiunt,si  quando  turpisvoluptatis  caruncul»  insur- 
rectio  ejus  corpus  invasit  corpori  suo  pepercit ;  sed 
ferrum  c^ndens  suis  membris  admovebat,  adeo  ut 
esset  totus  ulceratus.  Ejus  autem  mensa  talis  fiiita 
juventute  usque  ad  mortem,  quod  crudis  scilicetve- 
sceretur;  nihil  enim  unquara  coraedebat  quod  igni 
fuisset  adraotura,  praeter  panera.  Vetus  autem  et 
C  Novum  Testamentum  dicebat  meraoriter  (32) ;  et  in 
doctorum  virorum  Origenis  et  Didymi,  et  Pierii  et 
Stephani  scriptis  ita  erat  versatus,  ut  sexagies  cen- 
tena  miliia  versuum  percurrerit,  ut  de  eo  feruDt 
testimonium  raagni  quoque  Patres  in  solitudine.  Hu- 
jus  autera  feruntur  etiam  prophetiae.  Tantum  au- 
tem  valebat  in  consolandis  fratribus  qui  erant  in 
solitudine,  quantum  ullus  alius. 

Hoc  ei  suo  sufTragio  tribuebat  Evagrius,  qui  erat 
vir  discemendi  vi  praeditus,  se  nullum  bominem  vi- 
disse  qui  esset  magis  impatibilis  (33),  et  alienus  ab 
oranibus  anirai  perturbationibus  {Caute  lcge). 

llic  in  Grxco  iextu  quxdam  sequuntur,  qujp  versa 
habas  apud  Heraclidem^  cap.  2. 

CAPUT  xra. 


910  alicujus  serraonis,  quera  dixerira  ;  et  sic  ad 
Deum  recedo,  ut  qui  nec  pius  quidera  nc  religiosus 
esse  coeperira.  Hoc  quoquc  de  eo  ferebant  testimo- 
nium  Christi  servi  Origenes  et  Aroraonius,  quod 
nunquara  de  re  aliqua  interrogatus,  quae  vel  ad 
Scripturara,  vel  ad  actionera  negotiurave  aliquod 
pertineret,  statira  responderit,  sed  dixerit :  Nondum 
inveni  quod  respondeara :  saepe  autera  praeterierant 
tres  menses,  et  non  dabat  responsura,  dicens :  Non- 
dum  coraprehendi.  Tara  considerate  quidera  ex  Deo 
dabat  responsa^  ut  a  Deo  cura  orani  raetu  oranes 
accipercnt.  Dicebatur  enim  hanc  virtutem  etiam  su- 
pra  magnum  Antonium,  et  super  omnes  sanctos 
exercuisse,  nempe  ut  esset  in  loquendo  accuratus  et 
perfectus. 

CAPUT  XI. 

Vita  abbatis  Pior  (30). 

Fertur  autem  pi^aeter  alia  haec  quoque  actio  sancti 
Pambon,  quod  Pior,  qui  se  in  vita  exercebat  mona- 
stica,  ad  ejus  cellara  aliquando  accedens,  propiiura 
panem  detulit.  Cum  eura  autera  Parabon  reprehen- 
disset,  dicens  :  Cur  hoc  fecisti  ?  respondit  Prior  : 
Ne  tegravarera.  Itaque  tacitus  eura  diraisit.  Post 
aliquantum  autem  temporis  accedens  mngnus  Pam- 
bon  ad  cellam  Pior,  panem  suum  secum  madefac- 
tum  attulit.  Ab  eo  autem  rogatus,  quanam  de  causa 
panem  attuiisset  raadefactura,  respondit  Parabon  : 
Ideo  madefeci,  ne  ego  quoque  te  gravarera. 

CAPUT  XII. 

Vita  abbatis  ^  Ammonii  {3\)  et  fratrum  simul  cum 

sororibus, 

Amraonius,  qui  fuit  raagni  Parabo  discipulus,  si- 
mul  cum  tribus  tratribus  ct  duabus  sororibus,  cum 
pervenissent  ad  suraranra  pietatis  nc  religionis,  ve- 
nerunt  m  solitudinera,  et  seorsura  fecerunt  utrum- 
que  monasterium,virorura  scilicetet  raulierum,  ita 
ntsatis  magnum  intercederet  spatiura.  Quoniara  au- 
tem  insigniter  doctus  erat  virorum  optimus  Aramo- 
nius,  qusedam  civitasdesideravit  eum  habere  episco- 
pom.  Qui  cum  accessissent  ad  beatum  Timotheum 

>  Hic  Ammonius  fuit  Origenista. 


D 


Viia  abbatis  Benjamin  (34). 

In  boc  monte  Nitriao  fuit  vir  admirabiHs,  qui  vo- 
cabatur  Benjamin,  qui  recte  et  ex  virtute  vitam  egit 
annis  octoginta.  Qui  cum  summe  virtutemexercuis- 
set,  dignatus  fuitgratia  curationum,  adeoutcuicun- 
que  manus  imposuisset,  aut  quod  benedixerat  oleum 
dedisset,  qui  laborabat  liberaretur  ab  omni  aeghtu- 
dine.  Hic  qui  tantagratiadignusfuerat  habitus,  octo 
mensibus  ante  obitum  fuit  hydropicus,  et  ejus  cor- 
pususque  adeointumuit^ut  propter  dolores  invenire- 
tur  alius  Job  nostri  temporis.  Cum  nos  autem  as- 
sumpsisset  Dioscorus  episcopus,  qui  tunc  erat  pres- 


1105 


mSTORIA  LAUSIACA. 


1106 


byter  montis  Nitriae,  me  inquam   et  beatum  Eva-Aergo,  frater,  vitam  aggrediamur  monasticam,  ut  et 


grium  919  dicit  nobis  :  Adeste,  videte  novum  Job 
quiin  tanto  corporis  morboct  tantotumore  immen- 
samhabet  patientiam  cum  gratiarum  actione.  Acce- 
dentes  ergo  vidimus  tantam  molem  ejus  corporis,  ut 
parvum  ejus  digitum  non  possemus  complecti  digitis 
duarum  manuum.  Cum  autem  morbi  gravitatem  non 
possemus  lixis  oculis  intuerifnostrosoculosaverte- 
bamus.  Tunc  dicit  nobis  beatus  ilie  Benjamin  : 
Oratc,  iilii,  ne  raeus  internus  homo  sit  hydropicus. 
Hoc  enim  corpisneque  cum  benese  haberet,  mihi 
quidquam  profuit,  neque  cum  male,  me  laesit.  Iliis 
ergo  octomensibusfacta  est  iili  sella  latissima  (35), 
in  qua  sedebat  assidue,  ut  qui  non  posset  in  lecto 
accumbere,  propter  ea  qusesuntcorporis  necessaria. 


patris  nostri  lucremur  facultates,  et  nostras  animas 
non  perdamus.Placuit  ergo  utrisque  scopus  vitae  so- 
litarise,  sed  inventi  sunt  alius  in  alio  discrepantes. 
Cum  itaque  pecunias  divisissent,  et  reliqua  omnia^ 
hunc  quidem  sibi  scopum  proposuerunt,  ut  Deo  pla- 
cerent,  sed  diverso  vitse  instituto.  Unus  enim  omnia 
dispergens,  dedit  monasteriis,  et  ecclesiis,  et  custo* 
diis,  et  cumartem  didicisset,  ex  qua  sibi  panem  pa* 
r};ret,  exercitationi  operam  dabat  et  orationi*  Alter 
autemejus  nihil  dispersit,  sed  facto  sibi  monasterio, 
et  paucis  assumptis  fratribus  quemlibet  excipiebat 
hospitem,  quemlibet  curabat  segrotum,  quemvis  8e« 
nem  retinebat,  cuivis  pauperi  dabat;  Sabbato  et 
Dominica,  tres  aut  quator  raensas  statuens,  eos  qui 


Cum  autem  laboraret  hoc  raorbo  iramedicabili,  me-  B  erant  cgeni  excipiebat.  Hoc  modo  vitam  suam  con- 


debatur  aliis  qui  tenebantur  quibusvis  aegritudinibus. 
Necessarium  itaque  duxi,  morbura  hujussancti  expo- 
nere,  ne  nobis  alienura  videatur,  si  viris  justis  ali- 
quis  casus  accidat.  Egregio  ergo  illo  viro  raortuo, 
sublatura  est  liraen  ostii  et  postes,  ut  posset  corpus 
efferri  ex  cella.  Tanta  erat  raoles  corporis  beati  et 
inclyti  patris  Benjamin. 

CAPUT  XIV. 

Vita  ApoUonii  (36)  qui  cogjiominabatur  oltzo  TzpoLy^oL" 
T£UT<5v,  id  est  a  negotiatoribus, 

Quidam  Apollonius  nomine  aTid  TrpaYjxaTEUTcov, 
id  est,  a  negotiatoribus,  cum  mundo  renuntiasset, 
et  montem  Nitriae  habitasset,  et  nec  artera  discere 


surapsit.  Arabobus  autera  raortuis,  diversae  beatitu- 
dincs  utrisque  dabantur  a  fratribus,  utpote  quod  es* 
sent  inventi  arabo  virtute  perfecti  :  et  aliis  quidem 
placebat  vita  ejus,  qui  renuntiaverat ;  aliis  vero  ea 
quae  coramunicabat  oranibus  egentibus.  Cum  ergo 
inter  fratres  incidisset  contentio,   propter  hoi*um 
beatorum  diversum  vitae    institutum,  et  maxime 
propter  laudes  diversas,  vadunt  ad  beatum  Pambo, 
et  ad  eum   referunt,  ut  de  hac  re    respondeat, 
volentes  scire  utranara  sit  raelior  vitae  ratio.  Is  au- 
tem  eis  dicit :  Utrique  sunt  perfecti  apud  Deum.  Al- 
ter  quidera  functus  est  raunere  Abrahae,  qui  omnes 
excipiebat ;  alter  vero  suscepit  firraissimum  et  con- 
stantissimum  zelura  Eliae  prophetae,  ut  Deo  placeret. 
posset,  nec  litteras,  quod  aetate  esset  provectus,  vi-  C  Et  cura  alii  quidera  ei  dicerent :  Quoraodo  fieri  po- 


ginti  annis  quibus  vivit  in  raonte,  hanc  habuit  exer- 
citationem.  Suis  pecuniis  et  suis  laboribus  eraens 
Alexandriae  vasa  raedica  orane  genus(37),  universae 
fratemitati  ea  suppeditabat  ad  raortos  :  et  licebat 
eum  viderc  a  primaluce  usque  ad  horara  nonam  dis- 
cnrrentera  obeundo  monasteria,  et  ostium  ingrc- 
dientem,  et  viscntera  nura  quis  decuraberet.Portabat 
autem  uvam  passam,  mala  punica,-ova,  panera  sili- 
gineura,  et  ea  quibus  opus  habcnt  segroti.  Hanc  sibi 
conferentera  invenitvitae  rationera  usque  adsenium 
Christi  servus.  Qui  cum  essct  raoriturus,  alteri  sibi 
simili  sua  reliquit  frivola,  rogans  cum  ut  idera  obiret 
ministeriura.  Nara  curaquinque  raillia  raonachorura 
iilura  raontera  habitent,  tali  quoque  opus  est  cura- 
tione,  quod  sit  locus  desertiis. 

CAPITA  XV  ET  XVI. 

Vita  Pscesii  et  Isaix  (38). 

AliiPaeesius  etlsaias  noraine  fuerunt  fratres,  pa- 
tremercatore  Hispanico  (39),qui  quidein  cura  pater 
eorura  esset  raortuus,  diviserunt  facultates  quas  ha- 
bebant  in  raobilibus  :  in  nurarais  quidera  quinquc 
miliia,  in  vestibus  auteraet  servis  quae.inventa  fue- 
rant.  li  inter  se  deliberarunt,  ct  sibi  consulcntes, 
dicebant :  Quodnara  vitae  itei  ingredieraur,  o  frater  ? 
Si  exerceamus  mercaturara  quam  pater  noster  exer- 
cnit,  nos  relinqueraus  aliis  nostros  labores,  et  forte 
ncide  mus  in  pericula  vei  latronum  vel  maris.  Age 


test,  dic,  qusesumus,  nobis  pedes  tuos  attingentibus 
(40),  ut  hi  sint  aequales.  Curaque  alii  exercitatorem 
praeferrent  et  dicerent :  Praeceptura  implevit  evange- 
licum,  ut  qui  orania  vendiderit  et  dederit  pauperibus, 
noctu  et  diu  perseverans  in  orationibus,  crucem  fe- 
rens,  et  sequens  Servatorem  ;  contra  autem  aiii  de 
altero  contenderent,  dicentes  :  Hic,  obsecramus  te, 
tot  et  talia  viscera  ostendit  in  oranes  egentes,  ut 
exiret  et  sederet  in  viis  regiis,  et  qui  erant  afllicti 
coUigeret,  et  opera  feiret  ;  919  neque  solura  suam 
recreavit  aniraam,  sed  etiara  alioinim,  aegrotos  cu- 
rans,  ct  eis  dans  auxiliura.  £t  dicit  beatus  Pambo  : 
Rui*sus  vobis  dicara  :  ambo  sunt  pares  apud  Domi- 
nura,  unicuique  autera  vestrura  de  iis  satisfaciam. 
DHic  si  non  usque  adeo  se  exercuisset,  non  fuisset 
dignus  ut  illura  bonitati  illius  corapararem.  Ille  rur- 
sus  qui  recreabat  ac  reficicbat  hospites,  et  egenis 
ministrabat,  ostensus  estDomino  pro  viribus  aequa- 
lis.  Ipse  enim  dixit :  Ego  non  veni  ministrari,  sed 
ministrare  (Matth,  xx),  Hic  ergo  minister  etsi  vide- 
batur  habere  onus  ex  labore,  attamen  ex  ipso  quo- 
que  habuit  recreationera.  Exspectate  autem  paulu- 
lura,  ut  a  Deo  quoque  de  his  habeara  revelationcra, 
et  postea  scietis  cura  veneritis.  Interraissis  ergo  ali- 
quot  diebus  redicrunt,de  his  Magnura  illura  rogantes. 
Sencx  autera  respondit  illis,  dicens :  Ante  Deura  (41) 
vobis  loquor  ;  vidi  utrosquc  siraul  stantes  in  pa- 
radiso. 


1107 


DE  VmS  PATRUM  UBER  VUI. 


IIOB 


CAPUT  XVII. 


Vita  Macariijunioris  (42). 

Quidam  aetate  junior,  nomine  Macarius,  decem  et 
octoannosnatus,  cum  luderet  cum  suisaequalibus  ad 
]acum  qui  diciturMaria,  pascenspecoracaedem  fecit 
involuntariam.  Is  cumnemini  hoc  dixisset,  venitin 
solitudinem,  et  eo  processit  metu  et  Dei  et  hominum, 
ut  non  senserit  se  tribus  annis  mansisse  sine  tecto 
in  solitudine.  Est  autem  illa  terra  arida,  idque 
soiunt  omnes,  tam  qui  auditione  acceperunt,  quaro 
qui  ex  ipsa  nonmtexperientia.Hic  ipse  Macariussibi 
postea  aedificavit  cellulam  ;  et  cum  in  ea  vixisset  alios 
viginti  et  quinque  annos,  tantugratiadignus  estha- 
bitus,  ut  solitudine  (43)  delectatus  despiceret  dse- 
nrones.  Ego  cum  eo  versatus  longo  tempore,  ab  eo  B 
didici  quomodoafTecta  esset  cjus  ratio  ob  peccatum 
caedis.  Dicebat  autem,  tantum  abesse  ut  doleret,  ut 
etiam  gratias  ageret  de  crimine  caedis.  Fuit  enim 
csedesinvoluntaria  mibicausasalutis.  Dicebatautem, 
ex  Scripturis  afTerens  testimonium  caidis,  quae  a 
magno  Dei  servo  Moyse  facta  fuit  in  iEgypto,  quod 
nisi  propter  caedem,  et  metum  Phai  aonis,  nondignus 
habitus  fuissct  Moyses  visione  Domini,  et  tanto  do- 
no,et  conscriptione  sanctorumcloquiorumSpiritus. 
Nam  cum  effugisset  ex  iEgypto,pervenit  in  montem 
Sina.  Haec  autem  dico  non  muniens  viam  ad  caedem 
aliquam  ,  sed  potius  ostendens  esse  etiatn  virtutes 
quae  oriuntur  ex  casu,  quando  non  vult  quis  sua 
sponte  ad  bonum  accedere.  Ex  virtutibus  enim  aliae 
quidem  sunt  quae  ex  voluntate  et  ex  nostro  ani-  q 
mi  instituto  proficiscuntur ;  alia^.  vero  quae  ex  casu 
nascuntur. 

CAPUT  XVIII. 
Vita  abbatis  Nathaiiael. 

Ex  veteribus  sanctis  fuit  quidam  alius,  optiinus 

Christi  athleta,  nomine  Nathanael.Eum  egononof- 

fendi  in  carne ;  dormierat  enim  quindecim  annis  ante 

meum  adventum  in  montem.  Cum  autem  in  eos  in- 

cidissem  qui  cum  hoc  sancto  se  exercuerant,  et  fue- 

rant  ei  tempore  aequales,  de  viri  virtutelubenter  sum 

eos  sciscitatus.  Mihi  autcm  cjus  quoquecellam  osten- 

derunt,  in  qua  nulius  adbuc  habitat,  quod  sit  terrae 

habitat^  propinquior.  Ille  enim  beatustunccam  con- 

didit,quando  rari  fuerant  anachoretae.  Narravit  au- 

temmihi egregiam ejusexercitationem  ;  nempequod 0 

tantam  habuerit  in  cella  tolerantiam,  ut  nunquam 

dimotussit  a  proposito.  Cum  ab  initio  fuisset  illusus 

adaemone,  qui  omnes  illudit,  qui  eum  labi  feceratin 

socordiam  etanimi  moerorem,  et  eum  e  cella  exege- 

rat  (visus  est  enim  esse  tristis  et  animo  angi  in  pri- 

ma  cella),  illinc  itaque  recedens,  aedificavitaliara  pro- 

pinquiorem  pago.  Postquam  ergo  perfecit  cellam,  et 

in  ea  habitavittres  vel  quatuor  menses,acceditnoctu 

daeraon  taureara  tenens  sicut  lictorcs,  prae  se  ferens 

speciem  militis  pannis  induti,  ct  taurea  (44)  edens 

strepitus.  Cui  succensus,  dixit  beatus  Nathanael  : 

Quis  tu  es  qui  haec  facis  in  meo  hospitio  ?  Daemon 

autem  respondit :  Ego  sum  qui  te  ex  tua  primacella 


exegi,  et  nunc  veni  ut  te  ex  hac  quoqae  fiigem.  Cum 
ei^ocognovissetbeatusNathanaelse  fuisse  illusum, 
reversus  est  ad  primam  cellam  :  et  spatio  triginta 
septem  annorum  non  est  egressus  extra  fores,  con- 
tendens  cum  daemone,  qui  tot  et  tanta  ei  fecerat  ut 
eum  cogeretexcella  egredi^ut  ne  ea  narrare  quidem 
iiceat.  Atqueinter  caetera  quidem  hoc  machinatusest 
bonorum  inimicus,  nempe  ut  eum  probro  ac  dede- 
core  afficeret,  ad  ejus  abrumpendum  institutum. 

Cum  septem  sancti  episcopi  sanctum  invisissent, 
autexDei  providentia,  autexsuggestione  illius  ten- 
tationis,  eum  propemodum  deturbavit  a  proposito. 
Cura  enim  episcopi  postquam  eum  invisissent,  oras- 
sent,  et  post  orationem  exirent,  ne  gressura  quidem 
unum  pedis  eos  comitttus  est  vir  egregius,  ne  daret 
locuminiraico  bonorum.  Ei  ergo  dicunt  diaconi  epi- 
scoporura :  Superbe  te  geris,  o  abbas,  qui  non  dedu- 
cis  episcopos.  Is  vero  dicit  eis  :  Ego  et  dominos 
meos  episcopos  colo,  et  omnem  derum  honoro ;  sum- 
que  ego  peccator  omnium  hominum  peripsema:  his 
autera  oranibus  et  toti  vitae,  quod  in  rae  est.  propo- 
sito  sura  9 1 0  mortuus.  Ego  enim  habeo  scopum  oc- 
cultura,  quem  scit  Dominus  qui  novit  occulta  mei 
cordis,  cur  eos  non  sum  comitatus. 

Cura  ergo  hic  quoque  actus  non  successisset  das- 
raoni,rursus  talem  suscipit  Oguram.Novem  mensibus 
ante  dormitionera  athletae  transformatus  est  in  pue- 
rura  duodecira  annos  natura,  tanquam  agentem  asi- 
nura  panem  in  sporta  ferentem.  Qui  puer  cura  sero 
vespere  esset  prope  cellam,  simulabat  cecidisse  asi- 
num,  et  se  clamare  :  Abba  Nathanael,  miserere  mei, 
et  porrigemihimanum.  Illeautemaudivitutiquevo- 
cera  pueri ;  et  apertoostio  cellse,  stans  intus  ei  dice- 
bat :  Quis  es,  et  quid  vis  tibi  faciam  ?  Respondet 
daemon  :  Ego  sum  hujus  monachi  minister,  et  fero 
panes,  quoniaraestagape  tuinoti  fratris;et  crasil- 
lucescente  Sabbato  opus  est  oblationibus.  Rogo  eiigo 
te  ne  raedespicias,nedevorer  ab  hyaenis.  Sunt  enim 
hyaenae  in  his  locis.  Stans  ergo  mutusbeatus  Natha- 
nael,  pra3  ingenti  ejus  misericordia  caligabatcontur- 
batus  visceribus,  et  reputabat  apud  se  quid  ^BU^eret, 
dicens  :  Aut  futurumest  ut  transgrediar  roandatum, 
auta  proposito  excidam  Posteapia  apud  se  rcputans 
cognitione,  dixit :  Melius  estneiabefactem  tot  anno- 
rum  propositumad  ignominiaafficiendum  et  vincen- 
dura  diabolura.  Cura  itaque  Dominum  rogasset,  dicit 
puero  qui  cura  eo  loquebatur  :  Audi,  puer,  aut  qui- 
cunque  sis.  Credo  inDeum  quera  colo,  qui  dominatur 
cuivis  spiritui,  quod  si  auxilio  revera  egeas,  Deus 
tibiraittet  auxiliura  ;  et  neque  hyaense,  neque  aliquid 
aliud  tibi  raale  faciet ;  sin  autem  estentatio,  hocquo- 
que  Deus  mihiexhinc  jam  revelabit,  et  clauso  cells 
ostio  est  ingressus.  Pudore  autem  affectus  daemon 
quod  sic  quoque  esset  victus,  resolutus  est  in  turbi- 
nera,  onagrisque  exsultantibus  ac  fugientibus  ^ 
strepitura  edcntibus  assirailatus,  sic  evanuit. 

Hoc  fuit  certaraen  beati  Nathanael,  et  hae  sunt 
virtutes  ejus  exercitationis,  et  pugna  invicta  adver- 
sus  adversariura ;  et  hic  ejus  celebris  vite  finis. 


1109 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1110 


CAPITA  XIX  ET  XX. 


Vita  abbatis  Macarii  jEgyptii,  et  Macarii  Alexan- 

drini  (45). 

Sanctorum  et  immortalium  Patrum,Macarii ^Egy- 
ptii  et  Macarii  Alexandrini  (RufT.,  /.  ii,  c,  28,  29) 
egregiorum  et  invictorum  athlctarum,  honestae  vitae 
certamina,  quae  sunt  multa  et  magna,  et  incredulis 
prope  incredibilia,  et  narrare  vereor  et  scriptis  man- 
dare,  ne  forte  mei  tanquam  n  endacis  fiat  mentio. 
Quod  autem  Deus  perdat  omnes  qui  loquuntur  men- 
dacium  (Psal,  v),  licet  aperte  videre  sancto  Spiritu 
pronuntiante. 

Cum  ego  ergo  per  Dei  gratiara  non  mentiar,  homi- 
num  fidelissimeLause,  ne  sis  quoque  ipse  incredulus 


Apossetfigere  digitum.  Hasc  est  prophetiasancti  Ma- 
carii. 

Ac  de  cibo  quidem  et  potione  supervacaneam  est 
dicere,  cum  nec  apud  eos  socordiores  monachos  qui 
sunt  extra  inveniri  ^ltO  possit  ingluvies,  aut  uUa 
citra  deiectum  et  discrimen  vivendi  ratio  alia  ab  iis 
qui  sunt  in  iliis  locis,  cum  propter  inopiam  rerum 
necessariarum,  tum  etiam  propter  zelum  qui  est  in 
Deum,  unoquoque  contendente  vincere  proximum 
diversis  vitae  institutis. 

De  alia  autem  exercitatione  ccelestis  hujus  viri, 
Macarii  inquara,  dicebatur  hic  sanctus  esse  assidue 
in  exstasi,  et  majori  tempore  cum  Deo  versari  quam 
hujus  mundi  rebus  occupari  (46)  ;  cujus  etiam  fe- 
runtur  diversa  miracula. 


dePatrum  certaminibus;  sed  gloriare  potius  in  aemu-  B     ^gyptius  quidam  libidinosUs  (7?m^.,  /.  ir,  c.  28), 


latione  exercitationis  eorum  qui  vere  sunt  Macarii, 
hoc  est  beati. 

Atqueprimus  quidem  Christi  athleta,  nomine>Ia- 
caiius,  erat  genere  ^Egyptius ;  secundus  autem  aeta- 
te,  sed  in  iis  quae  sunt  monachorum  prsecipua,primas 
partes  obtinens,  qui  ipse  quoque  vocabatur  Maca- 
rius,  erat  Alexandrinus,  qui  vendebat  bellaiia. 

£t  primum  quidem  narrabovirtutes  Macarii^gy- 
ptii,  qui  vixit  nonaginta  annos  integros.  £x  his  in 
8oiitudineannossexaginta.Cumtriginta  annos  natus 
ascendisset,  essetque  aetate  junior,  tam  toleranter 
tuiit  labores  exercitationis  totum  decennium,  ut  ma- 


captus  amore  cujusdam  mulieris  ingenuae,  quae  viro 
nupserat,  cum  non  posset  eam  inescare  propter  pu- 
dicitiam  et  castitatem  erga  conjugem  virginitatis(47), 
convenit  improbus  praestigiatorem,  dicens  :  Aut  eam 
incita  ut  me  amet,aut  arte  tua  effice  utejus  maritus 
eam  dimittat.Cum  ergo  praestigiator  satis  ab  eo  acce- 
pisset,  usus  est  suis  praestigiis  et  incantationibus ;  et 
cum  non  posset  ejusanimum  movere  ut  ei  assentire- 
tur,  eflQcitut  videretur  equa  iis  qui  eam  intuebantur. 
Cum  ergo  foris  venisset  ejus  maritus^aspexit  nxorem 
suam  in  forma  equae ;  cumque  in  suo  lecto  cubuisset, 
alienum  ei  videbatur  quod  in  suo  cubili  equa  jaceret. 


Flet  ergo  ejus  maiitus,  et  lamentatur  quod  rem  non 
gna  quadam  et  insigni  dignus  haberetur discretione,  invcniat ;  et  quod  existiinans  se  alloqui  bestiam,  re- 
adeo  ut  vocaretur  nai^apioY^pwv,  id  est,  in  puerili  L  gp^^g^^j^  ^^^  assequatur,  praeterquam  quod  solum- 


aetatesenex,  quoniam  citius  quam  pro  aetate  profe- 
cerat  virtutibus.  Cum  enim  esset  quadraginta  annos 
natus,  et  potestatem  accepit  contra  spiritus,  et  gra- 
tiam  curationum,  et  spiritum  futurorum  praedictio- 
nis  :  dignus  quoque  est  habitus  honorando  sacerdo- 
tio.  Cum  eo  habitarunt  duo  discipuli  in  intima  so- 
litudine,  quae  vocatur  Scetc  :  ex  quibus  unusquidem 
erat  ei  minister,  qui  semperprope  ipsum  invcnieba- 
tur,  propter  eos  qui  veniebant  ut  curarentur ;  alter 
autem  seorsum  sedebat  in  ceila. 

Procedente  autem  tempore,cum  sanctus  perspicaci 
oculo  praevidisset,  dicit  suo  ministro,Joanni  nomine, 
qui  postea  factus  est  presb}terin  loco  sancti  Macarii 
(presbyteratu  enim  dignus  fuerat  habitus  magnus  Ma- 


modo  eam  videbat  irasci.  Unde  magis  angebatur 
animo,  cum  intelligeret  eam  esse  suam  uxorem,  cu- 
riosis  autem  hominum  artibus  esse  mutatam  in 
equam.  His  de  causis  accersit  vici  presbyteros,  et 
domum  adducit,  et  eis  eam  ostendit ;  sed  nec  ii  co- 
gnoverunt  caiamitatem  quae  ei  acciderat.Tribusergo 
diebus  neque  fenum  comedit  ut  equa,  neque  panem 
ut  homo,  utroque  alimento  privata.  Tandem  ut  Deus 
gloriOcaretur,  et  videretur  virtus  sancti  llacarii, 
ascenditincormariti  ejus  ducereeam  in  solitudinem 
ad  sanctum  virum  ;  et  cum  eam  capistro  ligasset  ut 
equam,duxitin  soiitudinem.  Dumautem  appropin- 
quassent,steterunt  fratresprope  cellam  sancti  Maca- 
_  rii  cum  ejus  marito  contendentes,  ct  dicentes  :  Cur 

carius) :  Audirae,  frater  Joannes,  et  fer  aequo  animo  ^hucadduxistihanc  equam?  Is  autem  dicit :  Utmise- 


meam  admonitionem,  eaque  tibi  proderit.  Tentaris 
enim,  inquit,et  te  tentat  spiritus  avaritiae.  Sic  enim 
vidi :  et  scio  quod  si  meam  aequo  animo  tuleris  adhor- 
tationera,  in  Dei  timore  consummaberis  et  in  ejus 
opere,  et  in  isto  loco,  et  laudaberis,  et  ad  tuum  ta- 
bernaculum  non  appropinquabitfiagellum.  Quodsi 
non  audieris,  in  te  veniet  fmis  Giezi  (JV  Beg.  v), 
cujus  vitio  iaboras.  Contigit  autem  ut  sancto  quidem 
non  obedierit  post  ejus  mortem,  sed  obedierit  ei  qui 
Judae  alligavit  laqueum  propter  avaritiam.  £t  post 
alios  quindecim  aut  viginti  annos,  cum  bona  paupe- 
ram  sibi  usurpasset,  ita  laboravit  elephantia,utnon 
inveniretur  integer  locus  inejus  corpore,  inquo  quis 


ricordiaro  consequatur  sancti  oratione.  IUe  verodi- 
cunt  ad  eum  :  Quid  mali  habet?  IUe  eis  dicit :  Quam 
videtis  cquam,ea  misera  erat  uxor  mea;  neque  scio 
quemadmodura  mutata  sit  in  equam,et  jam  sunttres 
diesex  quo  nihil  comedit.  li  autem  cum  liaec  audiis- 
sent,  referunt  ad  servura  Dei  Macarium  eo  jam  intus 
pro  illa  orante;  ei  cnim  D»*.us  revelaverat,  ipsis  ad 
eum  venieutibus;  et  ideo  orabat  ut  sibi  dcclararetur 
causa  propter  quam  hoc  evenerat.  Respondit  autem 
sanctus  Macarius  fratribus  qui  ei  renuntiaverunt 
quemdara  illuc  equum  adduxisse,  dicens  :  £qui  vos 
estis,  qui  habetis  equonimoculos;  illa  enim  est  fe- 
mina  ita  ut  est  crcata,  non  transformata,8ed  sic  SO' 


illi 


DE  VrnS  PATRUM  UBER  VIIL 


im 


lum  apparens  oculis  eorum  qui  sunt  decapti.  Que  A     Dico  autem  sanctumMacariumAlexandrinam,qui 


cum  esset  adducta,  aquamque  benedixisset,  et  in  ejus 
nudae  caput  infudisset^superejus  caput  est  precatus; 
statimque  effecit  ut  omnibus  videntibus  videretur 
femina.  Gum  autem  jussisset  ei  cibum  afferri,  fecit 
ut  comederet,  et  eam  sic  curatam  dimisit  cum  suo 
raarito,  Deo  agentes  gratias.  Eam  autem  admonuit 
vir  Dei,[  sic  dicens  :  Nunquam  ecclesiam  deseras, 
nunquainabstineasacommunione  Christi  sacramen- 
torum.  Haec  enim  tibi  acciderunt,  quod  jam  quinque 
bebdomadis  non  accessisti  ad  intemerata  nostri  Ser- 
vatoris  sacrnmenta. 

Alia  est  actio  magnse  ejus  exercitationis.  Magno 
vitae  suae  tempore  a  cella  suain  dimidium  usque  sta- 
dium  fodiens  cuniculum,  summam  effecit  speluncam; 


eratpresbyterearum  quae  dicuntur  Cellarum.ln  qui- 
bus  Cellis  ego  novem  annos  habitans,  ex  quibas  tres 
annos  mecum  vixit  ille  Macarius,  in  quiete  sedens, 
ejus  quidem  optimae  vivendi  rationis  alia  quidem 
vidi  opera  et  signa,  alia  vero  didici  ab  iis  qui  cum 
eo  vixemnt. 

Is  cum  apud  magnum  virumetPatrem  Antonium 
electos  palmae  ramosvidisset,  quos  ipse  laboraverat, 
petiit  ab  eo  unum  manipulum  ramorum  palmae.Dixit 
autem  ei  Antonius  :  Sa*iptum  est :  Non  concupisces 
res  proximi  tui  \^Deut,  vii).  Et  cum  id  solum  dixis- 
set,  rami  omnes  statim  tanquam  ab  igne  torre&cti 
sunt.  Quod  quidem  cum  vidisset  Antonius.  dixit  Ma- 
cario  :  Ecce  Spiritus  sanctus  requievit  super  te, 


et  si  quando  complures  ei  essent  molesti,  occulte  eB  erisque  mihi  deinceps  haercs  mearum  virtutum. 


sua  cella  egrediens,  ibat  in  speluncam,  neque  quis- 
quam  eum  inveniebat.  Narravit  autemnobis  quidam 
ex  studiosis  ejus  discipulis,  quod  recedens  usque  ad 
speluncam  per  cuniculum,  dicebat  viginti  quatuor 
orationes;  et  rediens,  totidem. 

De  eo  exiit  fama,  quod  mortuum  suscitavit  (Ru/JT-i 
l.  II,  c,  28) ;  ut  persuaderet  haeretico  qui  non  confi- 
tebatur  esse  resurrectionem  corporum.  Et  fuit  con- 
sians  haec  famainsolitudine. 

Ad  hunc  sunctum  adductusestaliquandoamatre 
propria  lamentante  adolcscens  qui  vexabatur  a  dae- 
mone,  a  duobus  adolescentibus  ex  utraque  parte 
coDstrictus.  Hunc  autem  ita  vexabat  daemon.  Trium 
modiorum  panes  postquam  comedisset,  et  amphorae 


Uinc  rursus  eum  invenit  diabolus  in  solitudine, 
corpore  valde  defutigato,  et  dicit  ad  eum  :  Ecce  ac- 
cepisti  gratiam  Antonii ;  cur  non  uteris  auctontate, 
et  a  Deo  petis  cibum  etvires  ad  iter  ingrediendum? 
Is  autem  dicit  ad  eum  :  Yirtus  mea  etlaus  mea  Do- 
minus,  tu  autem  ne  tentaveris  servum  Dei.  Fadt 
ergo  diabolus  ut  ei  phantasma  appareat,  camelns 
onera  bajulans  et  errans  per  solitudinera,  habens 
omnia  ad  usum  necessaria.  Qui  cum  vidisset  Maca- 
rium,  prope  eum  assedit.  Is  autem  susplcatos  esse 
phantasma,  sicut  erat,  constititadorandum ;  is  vero 
protinus  a  terra  fuit  absorptus. 

Aliquando  rursus  venit  hicMacarius  Alexandrinos 
ad  magnum  Macarium  quieratin  Scete.Etcum  ambo 


unius  Ciiicensis  (48)  aquam  bibisset,  utraque  eru-C  essent  Nilum  transmissuri,acciditutipsi  maximum 


ctans,  cibos  resolvebat  in  vaporem.  Ab  eo  enim,  non 
secus  ac  igne  consumebantur  quae  comederat  et  bi- 
berat.  Est  enim  ordo  quoque  daemonum  qui  dicitur 
igneus.  Suntenim  daemonum  quoque  sicut  hominum 
differentiae,  non  mutata  essentia,  verum  voluntatc 
distincta.  Hic  ergo  adolescens  cum  ei  mater  non  sup- 
peditaret,  saepe  suacomedebatexcrementa,et  lotium 
bibebat.  Flente  ergo  ejus  niatre,  et  alienam  sui  filii 
moerente  caiamitatem,  et  sanctum  valde  obtestante 
et  rogante,  illum  accipiens  invictus  Christi  athleta 
Macarius,  supplex  pro  eo  Deum  oravit.  Post  unum 
autem  aut  alterum  diera,remisitdaemonvexationem. 
Tunc  ergo  dicitm.Uri  adoiescentis  sanctus  Macarius: 
W 1  Quantum  vis  ut  filius  tuus  comedat  ?  lUa  autem 


pontonem  ingrederentur;  in  quem  ingressi  sunt  duo 
tribuni  cum  magno  fastu  et  apparatu,  et  qui  intus 
haberent  rhedam  totam  aeneam,  et  equos  frenis  au- 
reis,  et  quosdam  eos  stipantes  milites,  satellites,  et 
pueros  torquibus  et  aureis  zonis  ornatos.  Poetquam 
ergo  tribuni  viderunt  ipsos  veteribus  pannisindutos, 
et  sedentes  in  angulo,  humilem  illam  et  tenuem  vi- 
vendi  rationem  beatam  judicabant ;  unus  autem  ex 
ipsis  tribunis  dixit  ad  ipsos  :  Beati  estis  vos  quimun- 
dumilluditis.Respondens  autem  Macarius,  qui  erat 
urbanus,  dixit  ei  :  Nos  quidem  mundum  iliusimusy 
vos  autem  illusit  mundus.  Scias  autem  te  non  tua 
sponte  hocdixisse,  sed  prophetice  *  ambo  enimvoca> 
mur  Macarii,  hoc  est,  beati.  Is  autem  ejus  sermone 


respondit,  dicens :  Rogo  te,  jube  eum  solum  come-  D  compunctus,  cum  domum  venisset,  vestes  exuens. 


dere  decem  libras  panis.  Eam  autem  increpans,  ut 
quae  nimium  dixerat,  dixit :  0  mulier,  cur  hoc  di- 
xisti?  Cumque  septem  dies  orasset  cum  jejunio,ex- 
pulso  ab  eo  pernicioso  daemone  ingluviei,  constituit 
ei  vescendi  rationem  ad  tresusquelibras  panis,quas 
deberet  ipse  comedere  si  operaretur.  Cum  hoc  modo 
Dei  gratia  puerum  emundasset,  eum  matri  reddidit. 
Has  res  admirabiles  et  praetcr  opinionem  fecit 
Deus  per  sanctum  Macarium,cujusimmortalis  anima 
nunc  est  cum  angelis.  Eum  ego  non  conveni,  obierat 
enim  anno  antequam  ego  ingrederer  in  soUtudinem. 
Conveni  autem  eum  qui  erat  ejus  socius  in  fidei  ope- 
ribus,  et  idem  venerabile  nomen  quod  ipse  habebat. 


delegit  vitam  agere  soUtariam,  multas  faciens  elee- 
mosynas. 

Rursus  cum  aliquando  cupiisset  vesci  uvis  reoen- 
tibus  perbellisque  ad  se  missis,  ostendens  continen- 
tiam,  eas  misit  ad  alium  fratrem  laborantem,  qui 
ipse  quoque  uvas  desiderabat.  Qui  cum  eas  accepb- 
set,  et  magna  affectus  esset  laetitia,  suam  celare  vo- 
lens  continentiam,  easmisit  ad  alium  fratrem  labo- 
rantem,  qui  jpse  quoque  eum  cibum  appeteret.  Cum 
ille  quoque  accepisset,  rursus  hoc  ipsum  fecit,  etsi 
ipse  valde  vesci  cuperet.  Postquam  autem  ad  multo« 
fratres  deinde  venerunt  uvae,  cum  nuilus  eis  vesd 
voluisset,  postremus  qui  eas  acceperat»  eas  rurtos 


1113 


USTORIA  LAUSIAGA. 


1114 


misit  ad  Macarium,  tanquam  magnom  ei  donum  Aapud  Pharaonem.Utquiergo  iliovitse  suae  teropore 


largiens.  Qui  cum  rem  curiose  inquisiisset,  admira- 
tas,  etDeo  actis  gratiis  obtantam  eorum  continen- 
tiam,  ne  ipse  quidem  ex  iis  tandem  comedit. 

Atque  hsec  quidem  estmogni  Macarii  exercitatio, 
qiiam  ego  et  multi  accurate  apud  ipsum  didicimus. 
Si  quod  opus  exercitationis  aliquem  unquam  fecisse 
audiit,  omnino  id  ardenter  efifecit. 

Cum  ab  aliquibus  audiisset.Tabennesiotasper  to- 
tam  quadragesimam  nulla  re  vesci  quse  igni  esset 
admota,  statuit  hic  sanctus  septem  annis  nihil  co- 
medere  quod  per  ignem  transisset,  et  toto  illo  se- 
ptennio  nihii  gustavit  praeter  cruda  olera  vel  si  quae 
ibrte  invenisset  legumina  humectata.  Cum  hoc  ergo 
recte  vixisset,  aspematus  est  hanc  vivendi  rationem. 


maximam  in  .£gypto  haberent  potestatem,  constru- 
xerunt  illud  opus  ex  iapidibus  quadratis  (50),  et 
suum  illic  fecerunt  monimentum ;  et  cum  multis  illic 
auri  deposuissent,  et  omne  genus  arbores  plantas- 
sent,  maximum  quoque  puteum  aquae  foderunt;  est 
enim  locus  humidus  (51).  Haec  autem  omnia  fece- 
runt,  sperantes  post  suum  hinc  discessum  frui  deli- 
ciis  in  iilo  paradiso.  Tandem  ergo  quoniam  nesciebat 
viam  quse  adeum  ducit  hortum,Dei  servus  Macarius, 
conjectura  quadam  sequebatur  astra,  et  sicut  nautae 
qui  transmittuut  maria,totam  pervasitsanctus  soli- 
tudinem  ;  etcum  aliquotetiamaccepisset  arundin^, 
unam  statuit  in  unoquoque  milliari,ut  per  ea  signa 
remearet  Cum  ergo  intra  novem  dies  totam  illam 


Audiitautem  ab  aliquo  alio  hic  monachorum  opti-'''pervasissetsolitudinem,etes6etpropeiilumhortumy 


mus,  quodquidam  monachus  comedebatlibram  pa- 
nis.  Quem  aemulatus,  fregit  quod  habebat  buccella- 
tam,  et  immisit  in  lagenam,  statuens  solummodo 
tantum  comedere,quantum  manus  ejus  sursum  fer- 
ret.  Magna  est  autem  haec  in  tractandocorpore  aspe- 
ritas.  Festive  enim  nobis  narrabat  :  Piura  quidem 
firosta  apprehendebam  ^%%',  sednon  sinebateflerre 
ob  angustiam  foraminis.Publicanus  enim  meus  mihi 
non  permittebat  omnino  vesti.  Totos  ergo  tres  an- 
nos  hanc  exercuitcontinentiam,quatuof  vel  quinque 
«ncias  comedens,  et  aquam  quse  eis  responderet ; 
oiei  autem  sextarium  toto  anno  consumebat  in  ali- 
mentum. 
Alia  athletae  exercitatio.  Statuit  indomitus  hicvir 


succedente  nocte  parum  dormiit.  Immanis  vero  dae- 
mon  qui  semper  adversatur  Christi  athletis,  cum 
eollegisset  omnes  illas  arundines,  dormiente  Ma<- 
cario,  et  drdter  ed  unum  lapidem  a  monimento 
ad  ejus  caput  posuisset,  recessit;  postquam  ergo 
surrexit,  invenit  colligatas  arundines  quas  ipse 
fixerat  signi  causa.  Fortasse  autem  hoc  quoque  fuit 
Dei  permissio  ad  mi^orem  ejus  exercitationem,  ut 
non  speraret  in  arundinibus,  sed  in  Dei  gratia,  quaa 
per  columnam  nubis  deduxit  Israel  quadraginta  an- 
nis  in  terribili  illa  solitudine.  Dicebat  autem  Maca- 
rius:  Cum  propius  accessi  ad  illud  monimentum,ex 
eo  egressi  mihioccurreruntad  septuaginta  daemones 
variis  formis  praediti;  alii  quidem  clamantes,  alii 


somnum  superare.  Etenim  utiiitatis  gratia  hoc  ipse  C  vero  exsiiientes,  alii  vero  cum  magno  fremitu  in  me 


narravit :  Totis  viginti  diebus  et.noctibus  non  sum 
tectum  ingressus,  ut  somnum  vincerem,  cuminter- 
diu  quidem  aestu  arderem,  noctu  vero  algore  rige- 
rem.  Quod  nisi,  inquiebat,  tectum  essem  ingressus, 
et  somno  usus  essem,  ita  mihi  erat  arefactum  cere- 
brum,  ut  deinceps  ageret  in  exstasim :  et  quod  ad 
me  quidem  attinet,  vici  somnum  ;  quod  autem  ad 
naturam  opus  habentem,  ei  ceAi  ^. 

£i  aliquando  molestiam  exhibuit  spiritus  fomicatio- 
ni8(49;;  ct  tunc  condemnavit  seipsum  sedere  nudum 
sex  menses  in  palude^  Scetes,  quae  est  in  vasta  soli- 
tudine,  in  qua  possunt  culices  vei  sauciare  pelles 
aproram,  ut  qui  sint  aeque  magni  ut  vespae,  adeo  ut 


stridentcs  dentibus,  alii  vero  tanquam  corvi  volan- 
tes,  audebant  meovultuiinsultare,  dicentes  :  Quid 
vis,  Macari,  tentatio  monachoram  ?  quid  ad  nos  ac- 
cessisti  ?  an  non  nos  quoque  aliquem  ex  monachis 
vexavimus  7  Quae  nostra  sunt,  tu  cum  tuis  similibus 
iUic  habes,  nempe  solitudinem,  et  illinc  nostros  co- 
gnatos  fugavistis.  Nihil  est  nobis  tecum  commune. 
Quid  loca  nostra  invadis  7  Tanquam  anachoreta,con- 
tentus  esto  solitudine.  Qui  hunc  locum  aedificarant, 
eum  nobis  assignarant;  non  potes  hic  manere.  Quid 
quaerisingrediin  hancpossessionem,  in  quamnullus 
ex  vivis  hominibus  est  ingressus,  ex  quo  fratribus 
qui  hoc  condiderunt  sunt  anobis  hic  factae  exsequiae. 


in  toto  ejus  corpore  infixerint  acuieos;  ut  nonnulli  -.  Kt  cuni  multa  adhuc  turbarent  et  insultarent  daemo- 
existimaverint  eum  esse  leprosum.  Reversus  ergo  in  nes,  dixit  eissanctus  Macarius  :  Ingrediartantum,  et 
suam  cellulam  post  sex  menses,  ex  voce  cognitum 


est  eum  esse  dominum  Macarium. 

Is  cupiit  aliquandOj  ut  ipse  nobis  narravit,  quod 
in  hortis  erat,  ingredi  monimentum,  quod  didtur 
xTiroTdt^tov  Janne  et  Mambre,  magoram  qui  erant 
tempore  Pharaonis,  ut  id  videret,  vel  etiam  ut  con- 
veniret  eos  qui  illic  sunt  daemones.  Dicebatur  enim 
I^urimos,  eosque  ferocissimos,  in  eo  loco  ab  illis 
collocatos  esse  daemones  per  infamis  artis  eoram 
excellentiam.  Hoc  autem  monimentum  factum  esta 
Janne  et  Mambre  fratribus,quipropter  magicae  artis 
excellentiam  primas  partes  habebant  illo  tempore 


videbo^et  binc  recedam.  Dixerant  autem  daemones  : 
Hoc  nobis  promitte  in  tua  conscientia.  Dicit  autem 
Christi  sei^us,  Hoc  faciam.  Daemones  autem  eva- 
nuerunt.  Ingrediente  autem  eo  in  paradisum,  ei  oo- 
currit  diabolus  cum  stricta  rhomphaea,  eiminitans. 
Ad  quem  hanc  vocem  respondit  sanctus  Macarius  : 
Tu  venis  ad  me  in  stricta  rhomphaea ;  et  ef;o  contra 
te  ingrediar  in  nomine  Domini  sabaotb,  in  ade  Dei 
Israel.Ingressus  autem,  contemplatus  sum  omnia,in 
quibus  inveni  etiam  cadum  aeneum  catena  ferrea 
pendentem  ex  puteo,  jam  tempore  consumptum,  et 
fractum  maloram  punicoram  qnae  nihil  intus  habe- 


*  Hic  paragraphus  variat  in  Graeco.  Est  ut  in  Heraclide,  cap.  6. 


1115 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1H6 


bant,fuerant  enim  arefacta  a  sole,  etplurima  aurea  A  quadringentiviriusqueinhodiemumdiein.Ingressas 


donaria.  Cum  sanctus  ergo  9^3  illinc  recessisset 
absque  tumultu  et  citra  illam  perturbationem,  re- 
versus  est  per  viginti  dies  in  suam  cellam. 

Cum  autem  defecissentpanes  etaquaquam  porta- 
bat,in  magna  erataHlictione.  Viginti  enim  diebusin- 
grediens  persolitudinem,  ut  existimo,  nihii  omnino 
gustavit,  ut  etiam  res  ostendit.  Fortasse  autem  tenta- 
batur  quoque  intolerantia.Et  cum  jam  parum  abesset 
quin  coIlaberetur,visa  est  ei  quaedam  puelise  speciem 
prae  se  ferens,  ut  ipse  narrabat,  munda  linea  veste 
induta  et  tenens  umam  aqua  stillantem :  quem  dice- 
bat  Macarius  abfuisse  abeo  circiterunumstadium. 
Qui  tres  dies  ingressus  esteam  videns  cum  uma  tan- 


estergo.  Cum  autem  praeteriisset  aliquantum  tempo- 
ris,  advenit  quadragesima  ;  et  vidit  senex  Macarius 
unumquemque  suscepisse  diversas  vivendi  rationes  : 
alium  quidem  comedere  vespere ;  alium  vero  post 
duos  dies,  alium  post  quinque  ;  alium  stare  per  to- 
tam  noctem,  interdiu  vero  sedere  ad  opus.  Ipse  au- 
tem  cum  aliquot  palmse  ramos  sibi  madefecisset^ste- 
tit  in  uno  angulo,  et  donec  quadraginta  dies  impleti 
essent,  et  advenisset  Pascha,  non  sumpsit  panem, 
non  aquam,  non  genu  Hexit,  non  sedit,  non  accubuit, 
nihilaliudgustavit  praeterpauca  cruda  crambes  fo- 
lia,quaesumebat  die  Dominico,ut  videretur  comede- 
re,  et  non  incideret  in  arrogantem  de  se  persuasio- 


quam  stantem,  et  eum  provocantem,  non  valentem  t|  nem ;  et  si  quando  egrediebatur  ad  aliquid  necessa- 


eam  assequi :  spe  autcm  bibendi,  trium  dierum  iabo- 
rem  fortiter  sustinuit.Postquam  appamit  multitudo 
bubalarum,  ex  quibus  una  stetit  ex  adverso  ejus  ha- 
bens  vitulum  ;  sunt  enim  multae  in  illis  locis.  Et  ut 
dicebat  nobis  Macarius,  uber  ejus  lacte  fluebat,  et 
desuper  sonuit  vox  ei  diccns  :  Macari,accede  ad  bu- 
balam,  et  lactare.  Cum  ergo,  inquit,  ad  eam  acces- 
sissem  ct  lactatus  essem,  mihi  suffecit.  Ut  autem 
majorem  gratiam  ostenderetDominus,docensmeam 
parYitatem,jubet  bubalam  me  sequi  usque  ad  cellam. 
Illa  vero  parens  jussui  secuta  est,  me  quidem  lac- 
tans,  suum  autem  non  admittensvituium. 

Aliquando  rursus  cum  puteum  foderet  hic  vir  vir- 
tute  prseditus,  ad  recreandos  monachos  (is  autem 
erat  prope  folia  et  sarmenta  illic  posita)  morsus  est 


rium,  cito  rursus  ingrediens,  stabat  ad  opu8,osnon 
aperiens,  sed  stans  silentio,  nihil  aliud  faciens  prae- 
terquam  silentium  in  corde  exercens,  et  &ciens  ora- 
tionem,  et  ramos  palmae  operans  quos  habebat  in 
manibus.  Cum  autem  haec  vidissent  oranes  exercita- 
tores  illius  monasterii,  seditionem  exdtarunt  adver- 
sussuum  praefectum :  Undenam  nobisadduxisti  hunc 
hominem  sine  came  ad  nostri  condemnationem  ?  Ant 
eum  hinc  ejice,  aut,  ut  scias,  nos  omnes  hinc  rece- 
dimus.  Cum  haec  autem  a  fratribus  audiisset  magnus 
Pachomius,  de  eo  est  sciscitatus.  Et  cum  didicisset 
ejus  vitae  agendae  rationem,  Deum  rogavitut  ei  re- 
velaretur  quisnam  sit.  Revelatum  est  autem  ei  eum 
esse  Macarium  monachum.  Tunc  ejus  manum  pre- 
hendit  magnus  Pachomius,  et  eum  foras  educit;  et 


ab  aspide  (est  autem  venenatum  et  exitiosum  ani-  ^cum  deduxisset  in  domum  oratorii  ubi  est  ara,  et 


mal),  ambas  fauces  aspidis  apprehendens  sanctus 
ambabus  manibus,  eam  discerpsit,  dicens  :  Cum  te 
non  misisset  Dominus  meus,  quomodo  ad  me  ausus 
es  accedere? 

Cum  ipse  mrsus  magnus  audiisset  Macarius  quod 
haberent  praeciamm  vitae  institutumTabennesiotae, 
veste  mutata,  etassumptomundano  habitu  operarii, 
spatio  quindecim  dierum  pervenit  Thebaidem,  in- 
gressus  per  solitudinem.Et  cum  venisset  in  monaste- 
rium  Tabennesiotamm,quaesiiteorum  archimandri- 
tam,nominePachomium,  virum  pi obatissimum,  qui 
et  gratiam  hnbebat  propheticam  (De  eo  infra^  cap, 
38),  cui  quidem  sancto  tunc  revelatus  non  fuerat 
magnus  Macarius.  Cum  ergo  eum  convenisset,  dicit 


esset  amplexus,  ei  dicit :  Adesdum,  venerande  se- 
nex.  Tu  es  Macarius,  et  me  id  celasti.  Multis  abhinc 
annis  cupii  te  videre  cum  de  te  audirem.  Ago  tibi 
gratias,  quod  filios  meos  subegeris,  ne  se  jactent  et 
magnifice  circumspiciant  propter  suam  exercitatio; 
nem.  Rogo  ergo  te,  recede  in  locum  tuum,  nos  enim 
satis  aedificasti,  et  or^  pro  nobis.  Tuncab  ipsoroga- 
tus,  et  eum  omnibusfratribus  orantibus,  sic  recessit. 
9194  Aliquando  rursus  narravit  nobishic  vir  im- 
patibiiis  :  Quando  recte  gessissem  omnem  vitae  mo- 
nasticae  agendaE  rationem,  tun^  veni  ad  aliud  spiri- 
tale  desiderium.  Statui  enim  quinque  dies  solum 
mentem  meam  ita  componere,  ut  a  Deo  aveiii  non 
posset,  et  nihii  aliud  omnino  cogitaret.  Et  cum  id 


ei  Macarius  :  Oro  te,  suscipe  me,   quaeso,  in  tuum  D  apud  me  statuissem,  clausi  meam  d^llam  et  aulam 


monasterium,  ut  fiam  monachus.  Dicit  ei  magnus 
Pachomius  ;  Non  potes  deinceps  fieri  monachus  qui 
sis  tam  provectus  aetate,  non  potes  te  exercere  :  sunt 
fratres  qui  se  exercent  a  juventute,et  laborem  tole- 
rant.  Tu  autem  in  hac  aetate  non  potes  ferre  tenta- 
tiones  exercitationis.  Offenderis,  et  exibis,  et  nobis 
maledices.Neque  eum  accepit  nec  primo  die,  necse- 
cundousque  ad  septem  dies.  Ille  vero  fuitconstans, 
manens  jejunus.  Postea  autem  dicit  ei  senex  Maca- 
rius  :  Suscipe  me,abba,  et  nisi  jejunavero  et  fecem 
ea  quse  ipsi  opera,  jube  me  ejici  ex  monasterio.  Per- 
suadet  fratribus  magnus  Pachomius  ut  eum  admit- 
tant.  Est  autem  unius  monasteiii  conventus,  mille 


extrinsecus,  ut  nulli  darem  responsum.  Et  steti  in- 
cipiens  a  secunda  et  menti  meae  praecipiens,  et  ei 
dicens  :  Vide  ne  descendas  de  coelis.  Habes  angelos, 
archangelos,omnes  supernas  potestates,  cherabim  et 
seraphim,  Deum  horum  omnium  effectorem.  Illic 
versare,  ne  sub  coelos  descenderis,  ne  incideris  in 
mundanas  cogitationes.Cum  duos  autem,inquit,dies 
et  duas  noctes  perseverassem,  ita  irritavi  daemonem, 
ut  ipse  fieret  flammaignis,etcombuieretomniaquae 
habebam  in  cella,  adeo  ut  etiam  storea,  supra  quam 
stabam,  igne  arderet,  et  sic  me  quoque  existima- 
rem  totum  conflagrare.Tandemtimoreaffectustertio 
die  destiti  ab  hoc  proposito,  cum  non  possem  am^ 


Iil7 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1118 


plius  mentem  meam  tenereindivulsam^seddescendiAcum  unxissetoleo  sancto;  et  cum  aquam  infudisset 


ad  hujus  mundi  contemplationera ;  Deo  fortasse  per- 
mittente,  ne  hoc  mihi  reputaretur  in  superbiam. 

Ego  ad  eumaccessialiquando^etinveniextraejus 
celiam  jacentem  quemdam  cujusdam  vici  presbyte- 
rum,  cujuscaput  itaerat  exesum  amorbo  quidicitur 
cancer,  ut  etiam  ipsum  os  totum  appareret  in  ver- 
tice.Is  accessitad  ipsum  ut  curaretur,  nec  eum  ad- 
mittebatad  colloquium.  Rogaviautem  eum,dicens: 
Miserere  hujus  miseri,  et  saltem  da  ei  responsum. 
Is  vero  mihi  respondit,  dicens  :  Est  indignus  qui 
curetur,  missa  est  enim  ad  eum  haec  a  Domino  disci- 
plina.  Quod  si  veliseum  curari,  persuade  ei  ut  dein- 
ceps  abstineat  a  ministerio  sanctorum  sacramento- 
rum.  Ego  autem  ei  dico  :  Quamobrem,  quaeso?  Is 


praecepitnequadraginta  diebus  cames  gustaret,  nec 


vinum ;  et  sic  eum  curavit. 


Eumaliquandosubieruntcogitationesvanaegloriae, 
quae  eum  e-cella  ejiciebant,etsuggerebantuthonesto 
concilio  et  justa  de  causa  Romam  pergeret,  pro  be- 
neficio  corum  qui  aegrotabant ;  valde  enim  in  eum 
operabatur  gratiaadversus  spiritus.Postquam  autem 
longo  tempore  non  obediit,  valde  agitabatur.  Cadens 
vero  in  limine  cellae,  foras  pedes  emisit,  et  dicit : 
Trahite  et  vellite,  o  daemones,  si  potestis.  Ego  enim 
non  abeo  meis  pedibus,  jurans  fore  ut  jaceat  usque 
ad  vesperam,  et  nisi  eum  excutiant,  non  esse  audi- 
turum.  Cum  autemdiu  procubuisset,  surrexit;  cum 
nox  autem  adventasset,ei  rursus  exibuerenegotium. 


vero  dicit  :  Fornicans  sacrum  percgit  ministerium,  B  Etcum  duorum  modiorum  sportam  implessetarena, 


et  ideo  castigatur.  Nunc  ergo  si  metu  desistat  ab  eo 
quod  ausus  est  facere  per  c^ntemptum,  Deus  ipsum 
curabit.  Postquam  ergo  dixi  ei  qui  aHligebatur^  ju- 
rejurando  est  pollicitus  se  non  amplius  sacerdotis 
partes  obiturum.  Tunc  eum  accepit,  et  dixit  ei  : 
Credisne  esse  Deum  quem  nihil  latet?  Respondet 
ille  :  Maxime,  rogo  te.  Deinde  ei  dicit  Macarius  : 
NonpotuistiDeo  iliudere  ?  Dicit  iile  :  Non  potui,do- 
minemi.  Dicit  eiMacanus :  Si  agnoscis  tuum  pccca- 
tum,  et  Dei  disciplinam  propter  quam  haec  subiisti, 
corrigitor  in  posterum.  Qui  confessus  est  peccatum, 
et  spopondit  se  non  araplius  peccaturum,  neque  al- 
tari  ministraturum,  sed  sortem  laicam  amplexurum. 
Deinde  sic  sanctus  eimanus  imposuit^paucis  die- 


et  imposuisset  humeris,  pervadebat  totam  solitudi- 
nem.  Huicoccurrit  Theosebius  Cosmetor,genere  An- 
tiochenus,  et  ei  dicit :  Quid  portas,  abba?  Cede  mihi 
onus,  et  ne  vexeris.  Ille  autem  dixit :  Vexo  eum  qui 
me  VlSSvexat;  nam  cumsim  reraissus  etignavus, 
suggerit  mihi  peregrinationes.  Cum  autem  diu  pro- 
movisset,  ingressus  est  cellam  contrito  corpore. 

^  Narravit  autem  nobis  (52)  Dei  quoque  servus 
Paphnutius;  praeclari  hujus  sancti  discipulus,  quod 
cum  quodam  die  sederet  in  aula  sanctus  Macarius, 
et  Deum  alloqueretur,  hyaena  acceptum  suum  catu- 
lum,  qui  eratcaecus,  attulit  ad  sanctum  Macarium ; 
et  cum  capite  pulsasset  ostium  aulae,  ingressa  est, 
eo  adhuc  sedente,  et  projecitcatulumad  ejus  pcdes. 


bus  fuit  curatus,  capillique   ei  creverunt  et  sanus  C  Cmn  autem  accepisset  catulum  sanctus  Macarius,et 


domum  rediit  Deum  gloriGcans  ;  egit  autem  magno 
quoque  Macario  gratias. 

Hic  sanctus  habebat  diversas  cellas ;  unam  quidem 
in  Scete,  quae  est  interior  in  solitudine,  et  unam  in 
Libya,  et  unam  in  Celliis,  et  unam  in  monte  Nitriae. 
Et  alise  quidem  carebant  ostio,  in  quibus  dicebatur 
sedere  in  quadragesima  in  tenebris,  alia  autem  erat 
angustior,  in  qua  non  poterat  pedem  extendere ;  alia 
autem  latior,  in  qua  conveniebat  eos  qui  ad  ipsum 
ventitabant. 

Hiccuravit  tantam  multitudinemeorumquivexa-- 
bantur  a  daemonibus,  ut  ea  non  cadatinnumerum. 
Cum  nos  autem  iliic  essemus,  virgo  nobilis  et  dives 
deducta  est  ad  eum  e  Thessalonica  in  iinibus  Achaiae, 


spuisset  in  ejus  oculos,  oravit,  et  statim  vidit.  Et 
cum  mater  eum  lactasset  et  accepisset,  ita  exiit. 
Die  autem  sequenti  pellem  magnae  ovis  attulit  ad 
sanctum  Macarium ;  et  cum  sanctus  vidisset  pellem, 
haec  dixit  hyaenae  :  Undenam  hanc  habuisses,  nisi 
ovem  alicujus  devorasses  ?  Quod  ergo  proficiscitur 
ab  injuria,  egoa  te  non  accipio.  Hyaena  autem  humi 
inclinato  capite,  genu  ilectebat  ad  pedes  sancti,  et 
ponebat  pellem.  Ipse  autem  ei  dic^bat:  Diximenon 
accepturum,  nisi  juraveris  te  non  amplius  ofifensu- 
ram  pauperes,  comedendo  eorum  oves.  Illa  vero  ad 
hoc  quoque  capite  suo  annuit,  ut  quae  sancto  assen- 
tiretur  Macario.  Tunc  accepit  pellem  ab  hyaena. 
Beata  autem  Christi  ancilla  Melania  dixitmihi,  se 


quaemultisannisIaboraratparalysi.HancantecellamDillam  pellem  accepissea  Macario  illo,  quod  appella- 


suam  projectam,  misericordia  commotus,  viginti  die- 
bus  ungeus  oleo  sancto  suis  manibus,  et  orans,  sa- 
nam  remisit  in  suam  civitatera.Quaecura  pedibussuis 
recessisset,  ad  sanctos  copiosararaisitoblationem. 

Me  autem  praesente  adductus  est  ad  eum  puer  qui 
vexabatur  a  spiritu.  Ei  autem  raanum  imponens  in 
capite,  et  sinistram  supra  cor,  tandiu  oravit  donec 
feci«set  ipsum  pendcre  in  aere.  Tanquam  uter  ergo 
puer  inilatus,  adeointumuit,  ut  esset  maximi  ponde- 
ris.  Et  cum  repente  exclamasset,  per  omnes  sensus 
aquam  emisit ;  et  cum  rursus  desiisset,  rediit  ad  eam 
in  qua  prius  erat  mensuram.  Et  tradidit  eum  patri, 

^  Heraclides  hsec  de  Marco. 


batur  munus  hysenae.  Quid  vero  mimm  est  apud  vi- 
ros  mundo  crucifixos,  si  hyaena  beneficio  aiTecta,  ad 
Dei  gloriara,  et  honorem  servorura  ejus,  id  sentiens 
ad  eum  munera  attulerit?  nam  qui  in  Daniele  pro- 
pheta  mansuefecit  ieones,  huic  quoque  hyaenae  lar- 
gitus  est  intelligentiam. 

De  eo  autera  dictum  est  quod  ex  quo  fuit  bapti- 
zatus,  humi  non  spuerit,  cura  essent  sexaginta  anni 
ex  quo  fuerat  baptizatus.  Annos  euim  natus  qua- 
draginta  baptismum  susceperat. 

Forma  autem  ejus  erat  hujusmodi :  oportet  enim 
me  quoque  tibi  hoc  aignificare,  Christi  serve,  ut  qui 


1149 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1120 


hoc  sciam  optime,  cam  mea  parvitas  ei  fiierit  tem- A  K1M  et  Tindictae  cupido  animo  erat  in  pastorem, 


pore  aequalis .  Erat  autem  ejus  forma  satis  minutaac 
mutila  et  rara,  pilos  solura  habens  in  labro.  Quin 
etiam  in  suprema  parte  habebat  paucos.  Nam  pro- 
pter  ingentes  labores  exercitationis,  ne  pili  quidem 
menti  barbae  ei  enati  sunt.  ^ 

Ad  hunc  sancturo  Macarium  cum  quodam  die  ve- 
nissem,  et  essemanimo  valde  anxius, dico  illi :  Abba 
Macari,  quid  faciam,  quoniam  me  afHigunt  cogitatio- 
nes,  mihi  dicentes  :  Nihil  facis,  recede  hinc.  Re- 
spondet  mihi  dicens  sanctus  Pater  Macarius  :  Dic  tu 
tuis  cogitationibus  :  Propter  Christum  custodio  pa- 
rietes. 

Ha3C,  0  studicse  et  amantissime  Christi  serve,  ex 
multis  et  magnis  signis  ct  certaminibus  inclyti  et 
virtute  praediti  Macarii  signiGcavi. 

Hic  Macarius  nobis  narravit  (erat  enim  presbyter) 
se  observasse  tempore  communionis  Christi  sacra- 
mentorum,  se  Marco  exercitatori  nunquam  dedisse 
oblationem,  sed  ei  angelum  dedisse  ex  ara;  solum 
autem  se  vidisse  digitum  manus  ejus  qui  dabat. 

CAPUT  XXI. 

VHa  abbatis  Marci  (53). 

Cum  essetautem  hic  Marcns  junior,  dicebat  me- 
moriterVetus  et  Novum  Testamentum,  eratque  insi- 
gniter  mitis,  et  summe  temperans.  Quodam  ergo  die 
cum  satis  otii  haberem  in  cella  mea,  in  extrema  jam 
ejus  senectute  ad  eum  venio,  et  ostio  ojus  cellae 
assideo.  Quem  ego,  utpote  qui  essem  adhuc  rudis. 


quiad  rem  aliquam  patrandam  eunti  sibi  fuerat  cum 
canibus  suis  impedimento.  Quem  cum  vellet  occi- 
dere,  obibat  locum  in  quo  ejus  oves  habebant  sta- 
tionem,  ei  autem  significatum  estipsum  esse  trans 
Nilum.  £f  cum  fluvius  illo  tempore  inundaret,  etad 
mille  passuspateretlatitudine,ensem  tenens  mordi- 
cus,  et  tunicam  qua  erat  indutus  imponens  suo  ca- 
piti,  natando  sic  transmisit  fluvium.  Duni  autem 
transnataret,potuit  pastor  sc  abscondere  alicubi  in- 
fodiens .  Cum  ei^o  Moysi  coeptum  non  successisset, 
occisis  quatuor  egregiis  arietibus,  et  fune  colligatis, 
Nilum  rursus  tranavit ;  et  cum  in  parvam  quamdam 
viilam  venisset,excoriavit  arietes;  et  cum  quae  erant. 
carnis  optima  comedisset,  et  pelles  pro  vino  vendi- 
ndisset,  cum  saltem  Italicorum  circiter  octodecim 
(55)  ebibisset,  illinc  ad  quinquaginta  milliaria  est 
profectus,  ubi  habebat  collegium. 

Hic  princeps  latronum  sero  tandem  casu  aliquo 
qui  ei  acciderat  compunctus,  tradidit  seipsum  mo- 
nasterio ;  et  adtantam  processit  pcenitentiam,quan- 
tam  resipsaeindicarunt.  Inter  c^tera  autem  dicitur, 
quod  cum  quatuor  latrones  ineum  in  cellasedentem 
irruissent,  ignorantes  eum  esse  Moyscm,  beatos 
Moyses  eos  tanquam  saccum  paleae  ligatos,et  humens 
imposuit;  et  ad  fratrum  portavit  ecclesiam,  dicens: 
Quoniam  non  licet  mihi  alicui  fecere  injuriam,  in- 
veni  autem  eos  me  aggressos,  quid  de  iis  jubetis 
fieri?  Hoc  modo  autem  comprehensi  asancto  Moyse, 
Deo  confessi-sunt.  Et  cum  cognovissent  eum  esse 


existimabam  esse  supra  hominem,  sicuterat ;  etau-G  Moysem  qui  fuit  aliquando  insignis  princeps  latro- 


scultabam  quidnam  diceret  vei  faceret.  Is  autem  in- 
tus  solus,  cum  jam  centum  annos  transegisset,  et 
dentcs  amisisset,  secum  pugnabat  et  cum  diabolo, 
et  dicebat :  Quid  vis  deinceps,  xaxdYTjps,  id  est,  male 
senex?  Ecce  jam  et  vinum  bibisti,  et  oleum  tetigisti. 
Quid  vis  deinceps  TroXio^oYs,  id  est,  vorax  in  canitie, 
et  xoiXif^SouXs,  id  est,  ventri  serviens,  probro  et  con- 
tumelia  te  ipsum  afliciens?  Etdiabolo  dicens:Recede 
a  me,  diabole,  consenuistiroecum  in  dissensionibus, 
injecisti  mihiimbecillitatem  corporis,  fecisti  me  bi- 
bere  vinum,  et  sumere  oleum,  me  reddens  volupta- 
rium.  Adhucne  tibi  aliquid  debeo?  Apud  me  nihil 
invenis  quod  velis  diripei  e.  Recede  a  me  deinceps, 
inimice  hominum.  Ac  veluti  se  provocans  et  irritans 


num,  Christum  eo  nomine  glorificantes,  illi  quoque 
mundo  rcnuntiarunt  propter  ejus  poenitentiam,  et 
evaserunt  monachi  probatissimi,  sic  cogitantes  :  Si 
hic  qui  tantum  valebat  viribus  latrocinia  pai^i  fa- 
dens,  sic  Deum  timet ;  quid  nos  adhuc  nostramsa- 
lutem  differiraus  ? 

Beatura  autera  Moysem  (sic  enim  oportet  curo  vo- 
carei  deinceps  adorti  sunt  daemones,  ad  fomicatoris 
intemperantiae  impellentes  eura  consuetudinem;qui 
usque  adeo  ab  ipsisfuit  tentatus,  sicut  ipse  narravit, 
ut  parum  abfuerit  quin  eum  ab  instituto  dimoverant. 
Cum  autem  accessisset  ad  magnum  Isidorum,  qui 
sedebat  in  Scete,  tertio  ad  eum  retulit  de  bello  for- 
nicationis.  Cui  respondit  sanctus  :  Ne  conturberis. 


secum  loquebatur,  dicendo  :  Abesdum,  o  nugator,  Dq  frater  ;  sunt  principia,  et  ideo  te  vehementiu^in- 


in  canitie  vorator,  et  helluo  in  senectute.  Quandiu 
ero  teoum  ? 

CAPUT,  XXII. 

Vita  abbaiis  Moysis  (54),  quifuit  ex  latronibus. 

Fuit  quidam  Moyses  nomine,  ^Ethiops  genere,  ni- 
ger,servus  cujusdam  qui  gerebat  rempublicam;quem 
propter  morum  improbitatcra  et  latrocinii  crimen 
projecit  ejus  dominus.  Dicebatur  enim  etiam  usque 
ad  caedes  progredi ;  cogor  enim  dicere  facta  ejus 
improbitatis,  ut  postea  ostendara  virtutem  ejus  poe- 
nitentiae.  Narrarunt  ergo  aiiqui  eum  fuisse  praefe- 
ctum  magnae  catervse  latronum.  Cujus  inter  caeteia 
^atrocinandi  opera  hoc  quoque  fertur,  quod  infesto 


vaserunt,  priorem  requirentes  consuetudincm.Sicut 
enim  canis  cumassueventin  macello  pemasrodere, 
non  recedit  a  consuetudine ;  sed  si  fuerit  clausum 
mncellum,  et  nemo  ei  dederit,  fame  enectus  non 
amplius  accedit ;  sic  tu  quoque,  si  permanseris  in 
tuae  continentiae  exercitatione,  mortificans  membra 
tua  quae  sunt  supra  terram  ( Coloss.  iii),  et  exclu- 
dens  ab  ingressu  ingluviem  quae  parit  intemperan- 
tiam,  aegre  ferens  daemon,  ut  qui  cibos  non  habeat 
qui  accendant,  a  te  recedet.  Cum  ergo  secessisset 
Christi  servus  Moyses,  et  ab  illa  hora  seipsum  in- 
dusisset  in  cella,  maxima  in  omnibus  exercebatur 
tolerantia,  maxime  autem  in  abstinentia  a  cibis  ; 


1121 


HISTORIA  LAUSIACA, 


1122 


ut  qui  nihil  aliad  sumeret  prseter  panis  sicci  uncias  A  ne  incideres  in  animi  elationem.  His  auditis  reversus 


duodecim,  plurimum  operans,  et  quinquaginta  ora- 
tiones  quotidie  peragens. 

Porro  autem  quamvis  suum  macerasset  corpuscu- 
lum,  permansit  tamen  inflammatus,  et  praecipue  in 
somnis.  Cum  autem  surrexisset,  convenit  quemdam 
alium  monachum  sanctum  probatissimum,  et  ei  di- 
cit:  Quidfaciam,  abba?Rationi  meaetenebras  offun- 
dunt  somniaanimi,  ut  qui  eis  ex  veteri  consuetudine 
delecter.Dicit  ei  ille  sanctus :  Non  cohibuisti  mentem 
tuam  a  visis  quse  in  eis  versantur,  ea  de  causa  haec 
sustines.  Fac  ergo  quod  dico.  Dede  te  paulatim  vi- 
gilise,  etorasobrius  ;  et  ab  hiscitoliberaberis.  Cum 
hocautem  monitumaudiisset  vir  praeclai'us,tanquam 
ab  eo  qui  erat  artifex  experientia,  in  ceilam  rever- 


sus,  dixitei,  quod  quidem  sua  sciat  conscientia,  totaBginta  quinque  discipulis. 


est  in  cellam,  quiete  deinceps  attcndens  moderato 
instituto  exercitationis.  Post  duos  autem  vel  tres 
menses  rogatus  a  beato  Isidoro  presbytero  exercita- 
tor  Moyses  nunquid  amplius  ei  moiestiam  exhibuis* 
set  spiritus,  respondit :  Ab  illa  hora  qua  mihi  pre- 
catus  est  Christi  servus,  nihii  mihi  accidit  ejusmo« 
di.Dignatus  est  autem  hic  sanctus  gratia  adversus 
daemones,  adeout  sicut  nos  muscas  hieme  contemni- 
mus;  ita,  atque  adeo  amplius,  hic  magnus  Moyses 
contemneret  daemones.  Haec  est  religiosa  et  sancta 
vita  quam  egit  invictus  athleta  Moyses  iEthiops,qui 
ipse  quoque  numerabatur  inter  magnos.  Obiit  ante 
[F,  leg.  autem]  septuaginta  quinque  annos  natus  in 
Scete,  cum  factus  esset  presbyter,  relictis  septua- 


nocte  non  dormiisse;  non  orationis  prsetextu  genu- 
flexisse,  ut  somni  fugerettyrannidem. 

Cum  annis  ergo  sex  raansisset  in  cella,  totas  no- 
ctes  stans  in  medio  cellae,  et  Deum  orans  assidue, 
et  non  claudens  oculos,  non  potuit  intemperantem 
vincere  cupiditatem .  Revera  enim  non  potest  vere 
castigari  cupiditas.  Cum  enim  seipsum  tabefecisset 
laboribus,  turpem  illam  affectionem  non  potuit  su- 
bigere. 

Post  haec  aliam  sibi  suggessit  rationem  asperae 
vitse  agendse.Egrediens  hic  pugil  Satanae  (varie  enim 
cum  eo  decertavitj  noctibus  abibat  ad  ceilas  mona- 
chorum,  qui  se  exercendo  consenuerant  in  labori- 
bus,  et  per  se  aquam  non  poterant  amplius  impor- 


CAPUT  XXIII. 
Yiia  abbatis  Pauli  {hl). 
Mons  est  in  iEgypto,  abducens  in  vastam  Scetes 
solitudinem,  qui  appellatur  Pherme.  In  hoc  monte 
sedentcirciterquingenti  homines  qui  cxercentur.In- 
ter  quos  fuit  etiam  quidam,  homine  Paulus,  mona- 
chus  optimus,  qui  toto  suo  tempore  hanc  egit  vitam. 
Nunquam  opusattigit,  nec  ullum  suscepit  negotium, 
nil  unquam  accepit  ab  aliquo,  praeterquam  quod 
posset  in  ipso  die  comedere.  Fuit  autem  ejus  opus 
et  exercitatio,  orare  perpetuo.  Hic  habebat  trecejo- 
tas  preces  expressas  et  pnestitutas,  totidem  habens 
in  sinu  calculos,  et  in  unaquaque  oratione  jaciens 
unum  calculum  (5S).Is  cum  accessisset  ad  sanctum 


tare  :  et  accipiens  hydrias  eis  nescientibus,  illas  aqua  C  Macarium  qui  dicitur  Politicus,ejus  conveniendi  gra- 


implebat.  Habent  enim  in  illis  locis  aquam  certa 
distantem  longinquitate,  alii  quidem  ad  duos  lapi- 
des,  alii  vero  ad  quinque,  alii  vero  ad  dimidium. 
Una  ergo  nocte  qua  hoc  faciebat,  daemon  qui  eum 
observaverat,  non  amplius  ferens  athletae  fortitudi- 
nem,  cum  ipse  se  inclinasset  in  puteum,  ut  unius 
monachi  implerethydriam,clavam  quamdam  ei  im- 
pegit  in  lumbos,  et  eum  in  eo  loco  reiiquit  jacentem 
mortuum,  nihil  omnino  sentaentem,  neque  quid, 
neque  a  quo  id  passus  sit.  Cum  ergo  alio  die 
HI^K  venisset  quidam  monachus  ad  aquam  hau- 
riendam  eum  iliic  invenit  jacentem  linqui  animo. 
Is  autem  id  renuntiavit  magno  Isidoro  presbytero 
Scetis.  Qui  abiens  cum  aliquot  aliis,  eum  accepit,  et 


tia,  et  propter  spiritalem  utilitatem,  eidicit  :  Abba 
Macari,  valde  affligor.  Coegit  eum  Christi  servus  di- 
cerecausam  propter  quam  molestiaafQciebatur.  Is 
vero  ei  dicit : 

CAPUT  XXIV. 
De  Virgine  qus  faciehai  sepiingentas  orationes, 
In  quodam  vico  habitatqusedam  virgo,qufie  trige- 
simum  annum  jam  exercetur.De  qua  multi  mihi  nar- 
rarunt,  quod  praeter  Sabbatum  et  Dominicam  nuUo 
alio  die  vescitur  ;  sed  toto  tempore  trahens  hebdo- 
madas,  et  post  quinque  dies  comedens,  facit  septin- 
gentas  orationes.  Hoc  cum  didicissem,  meipsum 
reprobavi,  quod  vir  creatus  his  viribus  corporis,  non 
potuerim  facere  plus  quam  trecentas  orationes.  Ei 


tulit  in  ecclesiam.  Ille  vero  anno  toto  segrotavit,  ut  D  respondet  sanctus  Macarius,  dicens:  Sexagesimus 


vix  corpus  ejus  et  anima  convaluerit.  Tunc  dicit  illi 
magnus  Christi  sacerdos  Isidorus :  Cessa  deinceps, 
irater  Moyses,  contendere  cum  daemonibus,  et  ne 
sic  eis  insultaveris,est  enim  modus  quoque  fortitu- 
dinis  in  exercitatione.  Is  autem  illi  dicit:  Non  ces- 
sabo  cum  eis  pugnare.  donec  mihi  cessaverit  phan- 
tasia  somniorum.  Tunc  ei  dicitChristi  servus  Isido- 
rus  presbvter  :  In  nomine  Domini  nostri  Jesu  Christi 
ab  hoc  temporis  articulo  cessabunt  turpia  tua  so- 
rania :  bono  deinceps  et  fidenti  animo  communica 
sacramentis  (56).  Ne  enim  gloriareris,  ut  qui  tua 
exercitatione  vicisses  affectionem,  ideo  vehementer 
in  te  suam  exercuit  potestatem,  ad  tuam  utiiitatem, 


annus  agitur,  ex  quo  centum  constitutas  facio  ora- 
tioncs,  et  laborans  manibus  ea  quae  suntadalimen- 
tum  necessaria,  et  fratribus  debitum  reddens  con- 
gressionis,  nec  mea  me  judicat  ratio  quod  fuerim 
negligens.  Si  tu  autem  cum  trecenias  facias  oratio- 
nes,  judicaris  a  conscientia,  aperte  ostendis  te  non 
pure  orare,  vel  posse  plures  orationes  facere  quam 
facias. 

CAPUT   XXV. 

De  Cronio   (59)  presbytero, 

Cronius  quidam  mihi  narravit  presbyter  Nitrie 

[Ruffin.y  l.  II,  cap.  25,  de  Cronio  Antonii  discipulo): 

Cume86em,inquit,  juniorab  initio,et  propfteranimi 


1123 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  YIH. 


H24 


angorem  et  tristHiam  fugerem  ex  monasterio  mei  Apraetextu  bene  faciendi  me  acceperis  in  tnam  bos- 


archimandritae,  errans  perveni  ad  montem  sancti 
Antonii.  Sedebat  autem  beatus  Antonius  inter  Baby- 
lonem  (60)  et  Heracleam  in  va$ta  solitudine,  quse 
fert  ad  mare  Rubrum,  circiter  triginta  miiliaribus  a 
fluvio.Cumergo  venissemad  ejus  mcnasterium  quod 
est  prope  iluvium,  in  quosedebant  ejusdiscipuli  Ma- 
carius  et  Amatas  in  eo  qui  Pisper  appellatur  loco, 
qui  eum  etiam  cum  dormiisset  sepelienmt,  exspec- 
tavi  quinque  dies,  utconvenirem  sanctumAntonium. 
Dicebatur  autem  accedere  ad  hocmonastonum,  ali- 
quando  quidempostdecemdies,  aliquando  vero  post 
viginti,  aliquando  vero  post  quinque,  prout  expedie- 
bat  pro  beneficio  eorum  qui  veniebant  ad  monaste- 
rium.  Conveneramus  ergo  diversi  fratres  diversis  de 


pitiolura,  et  propter  me  vis  esse  salvus.  Eulogius  aa- 
tem  cor  ejus  leniebat,  dicens  :  Ne,  domine,  ne  haec 
dixeris;  sed  dicas  quanam  in  re  tibi  fuerim  moles- 
tus,  et  eam  corrigam.  Mancus  autem  dicebat  arro- 
ganter :  Non  fero  has  assentationes;  aufer  me  hinc, 
et  projice  in  foro,  recuso  tuam  curationem.  Dicebat 
autem  Eulogius  :  Rogo  te,  patere  tui  curam  geri,  et 
dic  si  quid  sit  tibi  gravc,  domine  mi.  Mutilatnsau- 
tem  magis  incensus,  ei  dicebat :  Non  possum  am- 
plius  ferre  tuam  subdolam  et  ironicam  adulationem. 
Non  placet  mihi  haec  vita  parca  et  sordida,  ego  volo 
vesci  carnibus.  Patiens  autem  Eulogius  carnes  ad 
eum  attuUt.  Cum  eas  autem  vidisset  impatiens :  Non 
satis  est  mihi,  inquit,  tecum  esse  solum,  turbas  volo 


causis :  inter  quos  fuit  etiam  Eulogius  Alexandrinus  Bcemere.  Ei  autem  dicit  Eulogius  :   E^o  ad  te  jam 


monachus,  et  cum  eo  alius   membris  mancus,  qui 
quidem  propter  talem  causam  accesserunt. 

CAPUT  XXVI. 

De  Eulagio  (61)  Alexandrino  et  eo  qui  erat  membris 

mancus* 

WS  Hic  Eulogius  fuit  disciplinarum  liberalium 
scholasticus  {Pasch.  c.  ^19,  n.  3),  qui  divino  amore 
sauciatus,  propter  desiderium  immortalitatis  renun- 
tiavit  tumultibus  ;  etcum  omnes  suasdispersisset  fa- 
cultates,  sibi  reliquit  paucos  nummos,cumnonpos- 
set  operari.  Cum  ergo  per  se  angeretur  animo  et  es- 
settristis,  et  neque  vellet  cum  aliiscongredi,neque 
ut  solus  essct  satis  sibi  persuaderet^  invenit  quem- 


adducam  monachorum  multitudinera.  Ille  autem 
rursus  segre  ferens,  dicit :  Yae  mihi  raisero  :  tuum 
aspectum  ferre  non  possum ;  et  tu  ad  me  adducis  tui 
simiies,  qui  cum  sint  otiosi,  comedunt.  Etinsolenti 
voce  seipsum  lanians,  vociferabatur.  dicens  :  Nolo, 
nolo ;  in  forum  deduci  volo.  0  violentia !  abjice  me 
ubi  invenisti.  Dicoquod  si  habuisset  manus,  inani- 
mum  induxisset  vel  se  sufiFocare,  vel  sibi  ense  ma- 
nus  inferre.  Cum  daemon  sic  eum  efferasset,  postea 
se  confert  Eulogius  adpropinquos  monachos,  et  dicit 
eis  :  Quid  faciam  ?  ad  desperationem  me  deduxit 
mutilatus.  Dicuntei :  Quamobrem  ?  IUe  autem:  Me, 
inquit,  graviter  afficit;  nec  scio  quid  faciam.  Abji- 
ciam  ipsum?  sed  Deo  dedi  dexteram,  et  timeo.  Non 
dam  mancum  ac  mutilatum  in  foro  projectum,  quiCabjiciam?sedmediesnoctesque  male  habet.  Nesdo 


nec  manus  habebat  nec  pedes  :  ei  solum  lingua  re- 
manserat  integra  ad  aUoquendum  eos  qui  incide- 
bant.  Eulogius  autemstans,  eum  fixis  intuetur  ocu- 
lis,  et  Deum  rogat,  et  cum  Deo  hoc  modo  paciscitur, 
dicens:Domine ,  propter  nomeh  tuum  accipio  hunc 
mutilatum,  et  eum  me  recreaturum  ac  refecturum 
spondeo  usque  ad  horam  mortis  ejus,  ut  ego  quoque 
per  eum  salvus  fiam.  Largire  crgo  mihi,  Christe,pa- 
tientiam,  ut  ei  inserviam.  Et  ad  eum  accedens,  dicit 
ei :  "Vis  ego  te  domo  acdpiam,  et  te  recreem  ac  refi- 
ciam?Ille  ei  dicit:  Utinam  dignareris,  sed  ego  sum 
indignus.  Yado  ergo,  inquit,  et  adducam  asinum,  et 
te  hinc  auferam.  Cum  magno  autem  gaudio  est  as- 
sensus  is  qui  erat  mutilatus.  Eum  ergo  sustulit  et 


quid  faciam .  Et  dicunt  illi  absolute  :  Adhuc  vivit 
magnus  ille  (sic  enim  vocabant  sanctum  Antonium), 
ascende  ad  ipsum,  mutilatum  imponensin  navigium; 
et  defer  eum  in  monastenum,  et  exspecta  donec  ma- 
gnus  venerit  e  spelunca,  et  ad  eum  refer  judicium,et 
quod  tibi  dixerit,  sta  illius  sententiae.  Deus  enim 
tibi  dicet  per  ipsum.  Yerbis  eorum  morem  gessit 
Eulogius,  et  mutilato  biandiens,  cum  eum  immisisset 
in  cymbam  pastoralem,  noctu  egressus  est  ex  urbe, 
ettuliteumin  monasterium  disdpulorum  magniAn- 
tonii.  Accidit  autem  ut  alio  die  veniret  magnus  sero 
vespere,  ut  narravit  Cronius,  amictus  chlamyde  pel- 
licea.Ingressus  est  ergo  in  suum  monasterium,erat 
autem  haec  ejus  consuetudo,  ut  alloqueretur  Maca- 


portavit  in  suum  hospitiolum,  ejusque  curam  gessitDrium,eteum  interrogaret :  Frater  fiiacari,venerunt- 


in  omnibus  quibus  opushabuit.  Perpetuis  ergo  quin- 
decim  annis,  is  qui  erat  mutilatus  benevole  ab  eo 
curabatur  tanquam  pater,  ut  qui  lavaretur,  ungere- 
tur,  foveretur,  et  portaretur  manibus  Eulogii,  et 
supra  suam  dignitatem  quidem  custodiretur,  morbo 
autem  convenienter  reflceretur.  Post  quindecim  au- 
tem  annos  invasit  daemon  eum  qui  erat  mutilatus, 
volens  privare  Eulogium  mandato  et  proposito,  et 
mutilatum  a  refectione,  et  Dei  gratiarum  actione, 
seditionemque  exeitat  in  Eulogium  ;  multisque  eum 
probris  coepit  insequi,  adeo  ut  eum  etiam  appeteret 
maledictis,  dicens  deinceps :  Abi  hinc,  scelerate  fu- 
gitive  (62).  Suffuratus  es  alienas  pecunias,  et  domi- 
num  spoliasti ;  et  meo  pr^etextu  vis  latere,  ut  qui 


ne  huc  aliqui  ?  Respondebat  Macarius  :  Yenerunt. 
Dicebat  autem  magnns  :  Suntne  iEgyptii,  an  Jeroso- 
lymitani?Dederat  autem  magnus  ei  signum,  dicens : 
Cum  viderisvenissealiquos  quibusest  minus  negotii, 
dic  :  Adsunt  iEgyptii.  Quando  autem  videris  venisse 
aliquos  religiosiores  et  paulo  consideratiores,  dic  : 
SuntJerosolymitani.Rogabatergomagnuspromore, 
dicens  fratri  Macario :  SuntiEgyptii  fratres,  an  Jero- 
solymitani?  Respondet  Macarius,  dicens  :  Estmix- 
tura.  Quando  ei^o  dicebat  Macarius :  Sunt  iEgyptii, 
dicebat  ei  magnus :  Para  eis  lentem,  et  da  eis  quod 
comedant.  Et  faciebat  eisunam  orationem,i9tM^ 
dimittebateos.Quando  autem  dicebat:Sunt  Jerosoly- 
mitani,  sedebat  per  totam  noctem,  et  eis  dicebat  M 


1125 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1126 


quae  pertinent  ad  salutem.  Sedensergo  illo  vespere  A  quoque  in  manusDei  suum  commendavit  spiritum. 


omnes  accersit  magnus.  Cumque  nullus  ei  dixisset 
quod  nomen  haberet  scholasticus,  cum  serus  esset 
vesper,  vocat  eum  dicens  :  Eulogi,  Eulogi,  Eulogi ;  et 
cum  ter  proclamasset,  et  scholasticus  Eulogius  non 
respondisset,  putans  aliquem  aiium  vocari  hoc  no- 
mine,  dirit  ei  magnus :  Tibi  dico,  Eulogi,  qui  venisti 
ab  Alexandria.  Tunc  ei  dicit  Eulogius  :  Quid  jubes, 
quaeso  ?  Dicit  ei  magnus  :  Quid  huc  venisti  ?  Respon- 
dit  ei  Eulogius,  dicens  :  Qui  tibi  revelavit  nomen 


Cum  ergo  aliquanto  temporc  versatus  esset  Cro- 
nius  circa  loca  Thebaidis,descendit  in  monasterium 
Alexandriee,  et  accidit  ut  beati  quidem  Euiogii  obi- 
tus  a  fraternitate  celebraretur  quadragesimus  dies, 
manci  autem  tertius.  Cum  hoc  ergo  didicisset  Cro- 
nius^  obstupuit ;  et  acceptum  Evangelium,  ut  fidem 
haberent  audientes,  posuit  in  medio  fratrum ;  et  eis 
juravit,  narrans  magni  Antonii  de  his  praescientiam, 
et  de  omnibus  quae  acciderunt,  et  dicens  :  Horum 


meum,  rem  quoque  propter  quam  veni  revelavit.  •«ergo  verborum  fui  interpres,  cum  beatus  Antonius 
Dicitei  sanctus  Antonius  :  Didici  quare  venisti ;  sed  Graecenesciret;  ego  verosciebam  utramque  linguam, 
dic  coram  fratribus,  ut  ipsi  quoquc  audiant.  Jus-  et  eis  sum  interpretatus,  beatis  quidem  deinceps  per 
sus  autem  a  magno  Eulogius,  dixit  coram  om-  Christigratiam^EuiogioetcorporemutilatoGraece, 
nibus.  quae  a  magno  dicta  sunt;  ipsi  autem  sancto  et  beato 

Q  magnoque  Antonio  iEgyptiace,   quae  dicta  sunt  ab 
utroque. 


Hunc  mutilatum  inveni  egoin  foro  projectum  et 
neglectui  habitum.  Ejus  autem  misertus,  Deum  sum 
precatus  ut  daret  mihi  gratiam  in  ipsum  tolerantiae, 
et  illum  assumpsi.  Dexteram  quoque  dedi  Deo,  quod 
in  morbo  ejus  curam  geram,  ut  et  ego  per  ipsum 
salvusfiam,  etipse  ame  recreetur.  Sunt  autemquin- 
decim  anni  ex  quo  simul  versamur,  sicut  etiam  tuse 
sanctitati  revelata  sunt  omnia.  Sed  nescio  quidnam 
mali  a  me  passus,  post  tot  annos  me  summe  vexat, . 
et  in  animo  habui  ipsum  ejicere,  ipso  me  ad  hoc  co- 
gente.  Ea  de  causa  veni  ad  tuam  sanctitatem,  ut  mihi 
consulas  quidnam  debeam  facere,  et  ores  pro  me ; 
me  enim  vexat  graviter. 

Dlcit  ei  magnus  Antonius  gravi  et  austera  voce:  Abji- 


CAPUT  XXVII. 
De  contemplatione  quam  vidit  abbas  Antonius. 
Hoc  quoque  narravit  Cronius  illa  nocte  magnum 
eis  narrasse  Antonium  :  Ego,  aiebat,  anno  integro 
oraveram  ut  revelaretur  mihi  locus  justorum  et  peo- 
catorum (5Mpro /.  i,  in  Vita  S.  Antonii^  c.  38 ;  Pasch»^ 
c.  19,>.  ^J.Vidiautemgigantemnigrumaltissimum, 
qui  ad  nubes  usque  pertingebat,  habebat  autem  ma- 
nus  ad  coelum  usque  extensas  :  infra  autem  erat 
lacus  qui  mare  aequabat  magnitudine.  Vidi  quoque 
animas  tanquam  aves  sursum  volantes ;  et  quaecun- 
que  quidem  ejus  raanus  et  caput  supervolabant,  ser- 
vabantur  ab  angelis  ;   quae  autem  a  manibus  ejus 
cias  tu  eum,  Eulogi?  at  qui  eum  creavit  non  abjicit.Si  G  verberabantur,  incidebant  in  lacum.  Ad  me  itaque 


tu  eum  abjicis,  Deus  eiexcitabit  te  meliorem  qui  eum 
colligat.  Conticuit  Eulogius^  et  extimuit  cum  haec 
audiisset.  Relicto  autem  Eulogio,  magnusAntonius 
incipit  lingua  flageliare  mutiiatum,  et  ad  eum  excla- 
mare :  Mutilate,  maculate(63),  terraetca^lo  indigne, 
non  cessas  cura  Deo  pugnare,  et  tuum  fratrem  irri- 
tarv^  ?  Nescis  esse  Christum  qui  tibi  ministrat?  Quo- 
modo  audes  haec  loqui  adversusChristum?  Non  pro- 
pter  Christum  se  tuo  mancipavit  servitio  ?  Cum  ergo 
eum  quoque  verbis  coercuisset  increpantibus,  eos 
dimittit;  et  cum  disseruisset  cum  fratribus  de  iis 
quae  erant  unicuique  necessaria,  rursus  accedit  ad 
Eulogium  et  mutilatum,  et  dicit  eis  :  Ne  usquam  im- 
moremini,  o  fratres,  sed  abite  in  pace,  et  ne  invicem 


vox  pervenit,  qua}  dicebat  :  Quas  vides  animas  su- 
pervolasse  caput  gigantis  et  ejus  manus,  eae  sunt 
animae  justorum,  quae  quidem  ab  angelis  servantur 
in  paradiso  :  quae  autem  a  manibus  nigri  percutiun- 
tur,  eae  in  inferno  demerguntur.  Quae  quidem  attra- 
ctae  fuerunta  voluntate  carnis,  etodiumsecutaesunt, 
et  referendae  injuriae  cupiditatem. 

CAPUT  XXVIII. 
Vita  abbatis  PauH  Simplicis  (65) . 
Narravit  autem  sanctus  Christi  servus  Hierax,  et 
Cronius,  et  plures  alii  ex  fratribus  ea  quae  sum  dictu- 
rus  {Ruff.^  l.  II,  c.  31),  quod  quidam  9dO  Paulus 
agrestis  agricola,insigniter  innocens  etmoribus  sim- 
plex,  uxorera  duxerat   mulierem   formosissimam. 


sc]  .'iremini,depositaoranimolestiaquara  vobisinje-Dsed  moribus  iraprobara,  quae  longissimo  tempore 


cit  daemon ;  et  cura  bona  dilectione  revertiraini  in 
cellara  in  qualongotempore  versatiestis;  jamenim 
Deus  mittet  ad  vos.  Haec  enim  tentatio  in  vos  cxci- 
tata  est  a  Satana,  quoniam  scit  vos  jara  ad  finem 
pervenisse,  et  futurum  esse  ut  coronas  a  Christo  ac- 
cipiatis,  ipsum  per  te,  et  te  per  eum.  Nihil  ergoaliud 
cogitaveritis .  Quodsi  veniens  angelusnoninvenerit 
vos  in  eodem  loco,  futurura  est  ut  coronis  privemini. 
Cito  ergo  festinantes  ingressi  sunt,  et  venerunt  in 
suam  cellam  charitate  (64)  perfecta.  Et  intra  qua- 
draginta  dies ;  obit  beatus  Eulogius  migrans  ad  Do- 
minum,  et  intra  tres  alios  obit  is  qui  erat  corpore 
^iutilatttS;  sed  anima  firmus  ac  robustus,  qui  ips3 


peccans^eum  latuit.  Aliquando  autem  de  improviso 
regressus  ex  agro,  et  ingressus  domum  suam,  inve- 
nit  eos  turpia  perpetrantes,  deducente  Paulum  pro-, 
videntia  ad  id  quod  erat  sibi  conducibile.  Eamque 
cum  vidis.set,  cum  eo  cum  qua  habebat  stupri  con- 
suetudinera,  honeste  ac  decore  risit,  et  eis  exclama- 
vit,  dicens :  Bene  est,  bene  est,  revera  non  est  mihi 
curae.  Per  Jesura,  ego  eara  non  accipiara  amplius, 
abi,  eam  tibi  habe  et  ejus  filios;  ego  enim  recedo, 
et  efficior  monachus.  Cum  nulli  autem  dixisset  ali- 
quid,  pertransit  octo  mansiones(66)^  et  abit  ad  san- 
ctum  Antonium,  et  pulsat  ostium.  Egressus  autem 
sanctus  AntoniuS;  eum  interrogat :  Quid  vis?  £t  diqit 


1127 


DE  VmS  PATRUM  LTBER  VIII. 


1128 


Paulus:  Volofierimonachus.RespondeteiAntonius:  Aunum  madefecit,  erant  enim  sicci ;  illi  autem  tres. 


Senex  sexagenarius  non  potest  hic  fieri  monachus ; 
sed  potius  abi  in  vicum,  et  operare,  et  vitam  dege 
operariam,  Deo  agens  gratias.  Nonpotes  enim  susti- 
nere  afflictiones  solitudinis.  Respondet  senex,  et  di- 
cit  :  Si  quid  me  docueris,  illudfaciam.  Dicit  ei  An- 
tonius  :  Dixi  tibi  te  esse  senem,  et  non  posse  esse 
monachum ;  abi.  Si  enim  vis  esse  monachus,  ingre- 
dere  coenobium  ubi  sunt  complures  fratres  qui  pos- 
sunt  tuam  ferre  imbecillitatem.  Egoenim  solus  hic 
sedeo,  quinque  dierum  spatio  interjecto  comedens, 
idque  esunens.  His  ergo  verbis  Paulum  abigebat. 
Postquam  autem  eum  non  admisit,  clauso  ostio  An- 
tonius  tribus  diebus  foras  non  est  egressus,  propter 
ipsum,  ne  quidemad  necessitates  suas.  Senex  autem 


Psalmum  psallit  Antonius  quem  noverat ;  et  cum 
eum  duodecies  cecinisset,  duodecies  oravit  ut  in  boc 
quoque  Paulum  probaret.  Senex  autem  simul  preca- 
tus  est  ipso  magno  Antonio  promptiua  et  alacrios. 
Malebat  enim,  ut  arbitror,  pascere  scorpios,  quam 
una  vivere  cum  adultera.  Postduodecim  autem  ora- 
tiones,  Paulo  dicit  magnus  Antonius  :  Sede,  inquit, 
et  necomedasusqueadvesperam ;  sed  soiumattende 
esculentis.  Cum  autem  fuisset  vespera,  et  Paulus 
non  comedisset,  dixit  ei  Antonius  :  Surge,  ora,  et 
dormi.  Ilie  autem  mensa  relicta  sic  fecit.  Mediaau- 
tem  nocte  excitavit  eum  ad  orationem,  et  usque  ad 
horam  nonam  produxit  orationes.  Mensa  autemrur- 
sus  apposita  cum  et  rursus  cecinisset  et  orasset. 


permansit  non  recedens.  Quarto  vero  die  cum  eum  B  sero  vespere  sederunt  ad  comedendum .  Cum  ergo 


premeret  neces&itas,  aperto  ostio  egressus  est.  Et 
cum  rursus  vidisset  Paulum,  ei  dicit  :  Abi  hinc,  se- 
nex.  Quid  mihies  molestus?non  poteshic  manere. 
Dicit  ei  Paulus  :  Fieri  non  potest  ut  ego  alibi  quam 
hic  moriar.  Cum  aspexisset  autem  Antonius,  et  vi- 
disset  eum  non  ferre  ea  quse  sunt  ad  victum  necessa- 
ria,  non  panem,  non  aquam,  non  aliquid  aliud,  et 
jam  quartum  diem  perseverasse  jejunum,  cogitavit 
apud  se :  Ne  forte  moriatur,utqui  non  sit  assuetus  je- 
junare,et  meam  maculet  animam.  Eum  ergo  admittit 
Tunc  ei  dicit  Antonius :  Potes  esse  salvus  si  habeas 
obedientiam,  et  quod  a  me  audieris  hoc  feceris.  Pau- 
lus  autem  respondens,  dixit  :  Faciam  quccunque 
jusseris.  Talemque  vitse  asperae  agendas  rationem  et 


comedisset  magnus  Antonius  unum  paxamatem  ,aliud 
non  tetigit.  Senex  autem  comedens  tardius,  adhuc 
tenebat  paxamidium  quod  ceperat.  Exspectabat  ergo 
Antonius  donec  perfecisset,  ct  dicitei :  Comede,  pa- 
tercule,  etiam  unum  aliud  paxamidium.  Dicitei  Pau- 
lus  :  Si  tu  comedas,  ego  quoque  comedam ;  te 
autem  non  comedente,  nec  ego  comedam.  Dicit  ei 
Antonius  :  981  Mihi  sufficit,  sum  enim  monachus. 
Et  ille  :  Et  mihi  sufficit ;  nam  ego  quoque  volo  fieri 
monachus.  Surgit  rursus,  et  facit  duodecim  oratio- 
nes,  et  psallit  duodecim  psalmos.  Et  post  orationes 
primi  somni  parum  dormiunt ;  et  rursus  expergis- 
cuntur  ad  psallendum  a  media  nocte  ad  diem  usque* 
Deinde  misit  eum  ad  obeundam  solitudinem,  di- 


illis  diebus  suscepit  Antonius,  qualem  quando  eratQ  cens  ei  :  Veni  huc  post  tres  dies.  Cum  hoc  autem 


in  principio  juventutis.  Ejus  ergo  mentem  probans 
Antonius,  ei  dixit  :  Sta,  et  ora  in  hoc  loco,  donec 
ingrediar,  et  afleram  tibi  quod  opereris.  Ingressus 
autem  speluncam,  per  fenestram  animadvertit  eum 
in  eo  loco  totam  hebdomadam  manere  immobilem, 
cum  ab  aestu  torreretur.  Egressus  autem  post  hebdo- 
madam,  cumex  palmis  ramos  madefecisset,  ei  dicit : 
Accipe,  et  contexe  funem  ut  me  vides.  Texit  senex 
ad  horam  usque  nonam  quindecim  ulnas  magno  la- 
bore.  Cum  autem  vidisset  Antonius  id  quod  con- 
iexuerat,  id  minime  ei  placuit,  et  ipsi  dicit  :  Male 
contexuisti,  retexe,  et  denuo  contexe;  cum  jam 
septimo  die  jejunus  ageret,  idque  cum  essetgrandis 
aetate.  Tantum  autem  eum  hac  de  causa  afTlixit,  ut 


factum  esset,  et  quidam  fratres  ad  eum  venissent, 
observabat  Paulus  Antonium  quidnamvelleteum  fin 
cere.  Is  autem  dixit  ei  :  Tacens  ministrafratribus ; 
nequealiquid  gustaveris  donecfratres  fuerint  iterin- 
gressi.  Postquamautem  tertiajam  impletaesset  heb- 
domada  ex  quo  non  comederat  Paulus,  fratres  eum 
rogabant :  Qua  de  causa  taces?  Cumque  iilenon  res- 
ponderet,  dicit  ei  Antonius  :  Quid  taees?  coUoquere 
cum  fratribus.  Ille  vero  est  collocutus.  Cum  ali- 
quando  ei  fuisset  aliata  uma  mellis,  dixit  ei  Anto- 
nius  :  Frange  vas,  et  mel  efTundatur.  Sic  autem  fe- 
cit.  Et  ei  rursus  dicit :  Collige  rursus  mel  concha, 
ne  sordes  aliquas  inferas.  Et  rursus  jussit  enm 
aquam  hauiire  toto  die.  Et  rursus  cum  vestem  ejus 


cegre  ferens  senex  fugeret  Antonium,et  vitam  mona-D  dissolvisset,  jussit  consuere.  Tantam  denique  hicvir 


chorum.  Is  autem  eosdcm  ramos  et  retexuit,  et  ite- 
rum  contexuitcum  magnolabore,  quodex  contextura 
prima  fuissent  corrugati.  Cum  ergo  vidisset  magnus 
Antonius  cum  necmurmurasse,  neque  animum  abje- 
cisse,neque  vuitum  suum  omnino  avertisse,  et  neque 
vel  tantillum  succensuisse,  propter  eum  est  compun- 
ctus.  Et  sole  occidente  ei  dicit :  Patercule,  vis  come- 
damus  fragmentum  punis?  Dicit  ei  Paulus  :  Ut  tibi 
videtur,  abba.  Hoc  quoque  rursus  inflexit  Antonium, 
quod  non  ad  cibi  nuntium  protinus  accurrerit,  sed 
eipotestatem  permiserit.  Para  ergo,inquit,mensam ; 
et  obediit.  Fert  panes  Antonius,  et  imponit  mensae 
quatuor  paxamates,  sex  undarum  ;  et  sibi  quidem 


possedit  obedientiam,  ut  ei  etiam  data  sitgratiadi- 
vinitus,  nempc  ut  ejiceret  daemones.Postquam  ei^ 
vidit  senem  magnus  Antonius,  prompte  eumesse  ad 
omnia  secutum  in  vitae  exercendae  ratione,  ei  didt : 
Vide,  frater,  si  sic  in  dies  potes,  mane  mecnm.  Didt 
ei  Paulus :  An  quid  mihi  possis  amplius  ostendere, 
nescio.  Nam  ea  quae  vidi  a  te  fieri,  ego  quoque  fado 
facile  et  citra  laborem,  Deo  mihi  opem  ferente.Tunc 
ei  dicit  Antonius  alio  die  :  In  nomine  Jesu,  ecce  fao- 
tus  es  monachus .  Cum  autem  satis  superque  comper- 
tum  haberet  in  omnibus  magnus  et  beatus  Antonius, 
esse  admodum  perfectam  animam  Christiservom,  ut 
qui  eeset  admodum  simplex ;   post  cert08  menses, 


1129 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1130 


Deigratia  opemfercnte  boato  Antonio,  facit  ei  dein- A  ju8tQ8annnntiabit(Prov.xii).  Etrursus  alibi  :  Super 


ceps  cellam  ad  tres  vel  quatuor  lapides  a  sua  cella. 
Et  dicit  ei :  Ecce  Christi  \irtute  opem  ferente  tu  fa- 
ctus  es  monachus,  mane  deinceps  seorsum,ut  etiam 
facias  periculum  daemonum.  Cum  ergo  anno  uno 
apud  sehabitasset  Paulus  Simplicissimus,  et  gratia 
dignatus  cst  adversus  daemones  et  adversus  omne 
genus  morbos,  se  perfecte  gerens  in  virtute  exerci- 
tationis. 

Quodam  ergo  dic  adolescentulus  qui  snpra  modum 
graviter  vexabatur  ad8emone,allatus  est  ad  beatum 
Antonium,  habens  principalem  saevissimum  dsemo- 
nem  (67),  qui  etiamipsum  coelum  maledictis  et  pro- 
bris  insequebatur.  Cum  igitur  adolescentem  obser- 

vasset  magnus  Antonius,dicit  iis  qui  eumducebant  :     ^     

Non  est  hocmeum  opus  ;  nam  contra  hunc  ordinem  B  cogitationibusque  et  visis  nocturnis,ferrem  difBcili<- 


quem  respiciam,inquit  Dominus,  nisisuper  mansue- 
tum  et  humilem  et  trementem  verba  mea  (fsa  lxvi)  ? 
Solent  enirahumilioresdaemonesejiciab  hominibus 
fide  i9f39principalibus,principalesrursus  daemones 
fugari  ab  humilibus.  Haec  sunt  miracula  sancti 
Pauli  Simplicis  et  humilis,  aliaque  pluraet  his 
majora.  Hic  vocatus  est  Simplex  a  tota  (ratemitate. 

CAPUT  XXIX. 

Vita  abbatis  Pachon  (70). 

Quidai:!  Paehon  nomine,  cum  pervenisset  ad  an- 
num  septuagesimum,  sedebat  in  Scete.  Accidit  au- 
tera  ut  ego  vexatus  ab  affectione  femineae  cupiditatis, 


daemonum,  nempe  principalem,  nondumsum  dona- 
tusgratia,  sed  haec  est  Pauli  gratia  Simplicis.  Abiens 
ei^o  magnus  Antonius  ad  probatissimum  Paulum, 
ipsos  quoque  deduxit,  et  dicit  ei  :  Abba  Paulc,  ejice 
hunc  daemonem  ab  hochomine,  ut  sanus  ad  sua  re- 
deat,  et  Dominum  glorificet.  Dicit  ei  Paulus :  Tu  vero 
quid  ?  Dicit  ei  Antonius  :  Non  est  mihi  otium,  est 
aliud  quod  agaro .  Et  relicto  illic  puero,  reversus  est 
magnus  Antonius  in  suam  ccllam.  Cum  ergo  surre- 
xisset  innocens  senex,  et  efHcacem  fudisset  oratio- 
nem,  dicit  provocans  daemoniacum :  Dixit  abbas  An- 
tonius,Egredereabhomine.  Daemon  autemcumpro- 
bris  ac  maledictis  exclamabat,  dicens :  Non  egrediar, 
helluo,  senex  (68)  nugator.  Accepta  itaque  pelle  sua 


tcr.  Cumqnc  parum  abesset  quin  propter  hanc  ten- 
tationem  exirem  e  solitudine,  quod  roe  haec  animi 
perturbatio  ageret  vehementissiroe,  vicinis  quidem 
meisremnon  exposui :  sed  nequemeomagistro  Eva- 
grio  [Al.y  Eulogio] :  sed  latenter  veniens  in  solitudi- 
nem  quindecim  diebus  versatus  sum  cum  patribus 
senescentibus  in  solitudine,  qui  erant  in  Sceta.  Jnter 
quos  incidi  etiamin  sanctum  virum  Pachonem.Cum 
crgo  invenissem  eum  sinceriorem  etmagisversatum 
in  exercitatione,ausus  sum  ei  meumanimum  aperire. 
Dixit  autem  mihi  ilie  sanctus  :  Ne  tibi  videatur  res 
mira  etaliena;  hoc  enim  non  tibi  accidit  ob  deiicias, 
otiuraque  et  negligentiam.Namet  mores  tibi  ferunt 
testimonium,  et  penuria  eorum  quae  sunt  necessaria. 


ovilla,  verberabat  eum  in  tergo,  dicens  :  Egredere,  Q  et  quod  nulla  sit  hic  tibi  consuetudo  cum  feminis  ; 


dixitabbas  Antonius.  Daemon  autem  maledictisinse- 
qnebatur  Pauium.et  Antonium  :  Helluones  isti  in  se- 
nectute  (69),  vetemosi,  insatiabiies,  qui  propriis 
nnnquam  sunt  contenti,quid  est  vobis  communeno- 
biscum?  quid  in  nos  exercetis  tyrannidem  ?  Tandem 
dicit  ei  Paulus  :  Aut  exibis,  aut  abco  ut  id  dicam 
Christo,  isque  faciet  ut  sit  tibi  vae.  At  Jesura  quoque 
probris  et  maledictis  iusectabatur  immitis  ille  dae- 
mon,  clamans  :  Non  exibo.  Ea  de  causa  indignatus 
Paulus  adversus  daemonem,  cgressus  est  e  suo  hos- 
pitio  inipso  puncto  meridiei;  aestui  autem  ^gyptio- 
rum  intercedit  cognatio  cumfomace  Babylonia. 
Stans  ergo  sanctus  senex  tanquam  columna  super 
pctram,  sic  orat  Christum,  dicens  :  Tu  vides,  Jesu 


sed  potius  hoc  tibi  accidit  ab  adversario  ob  studlum 
virtutis.  Est  enim  triplex  hostis  qui  impeliit  ad  for- 
nicationem.  Aliquando  enim  nos  caro  invadit  iuxu- 
rians,  et  quae  nimis  laute  et  delicate  est  curata  ;  ali- 
quando  autem  in  nos  insui*gunt  motus  animi  propter 
cogitationes ;  aliquando  autem  ipse  quoque  daemon 
in  nos  exercet  tyrannidem  propter  invidiam  ;  nam 
ego  quoque  muita  observans,  boc  inveni.  Ecce  me, 
ut  vides,  hominem  senem  ;  cum  jam  quadragesimum 
annumdegam  in  hac  cella,  curam  gerensmeaesala- 
tis,  et  ad  hanc  aetatem  pervenerim,  tentor  usque  in 
hodiernum  diem.  Et  juravit  dicens  :  Jamduodecim 
annis  postquam  transegi  annum  quinquagesimuro, 
nullaro  diem  nec  noctem  intermisit  qua  me  non  inva- 


Christe,quifuisticmcifixussubPontioPilato,menonD8erit.  Cum  itaque  suspicatus  essemDeuma  me  re- 


descensumm  ex  hac  petra,  neque  esurum,  nec  bibi- 
tumm  donec  moriar,  nisi  me  nunc  audieris,  ethunc 
daemonem  ab  homine  ejeceris,  et  a  spiritu  immundo 
ipsumliberaveris.Adhuccum  Jesu  loquentes  iropli- 
ciethumili  Paulo,  priusquam  ipse  preces  per  fecisset, 
exdsmavit  daemon.  dicens  :  Recedo,  recedo,  vi  egre- 
dior,  et  per  tyrannidem  expellor;  discedo  abhomine, 
non  aropiiusad  eura  accedo.  Pauli  simplicitasethu- 
inilitas  me  expellit,  neque  scio  quo  abeam.  Protinus- 
que  exiit  daemon,  et  mutatus  est  in  maximuro  dra- 
conem  circiter  septuagintacubitorum,  receditqucre- 
ptans  in  mare  Rubmm  ut  impleretur  quod  dictum 
e9t  persanctum  Spiritum :  Fidem  qua;  demonstratur 

Patrol.  LXXIIL 


cessisse,  quandoquidem  tanta  inmedaemon  uteretur 
potestate,  potius  delegi  mori  absque  ratione,  quam 
vitio  affectioneque  corporis,  me  turpiter  gerere. 
Egressusque  a  cella  mea,  et  obiens  solitudinem,  in- 
veni  speluncam  hyaenae.  In  quamspeluncam  menu- 
dum  imroisi  toto  die,  utferae  egressaeme  devorarent. 
Postquam  autem  fuit  vespera,  prout  scriptum  est 
Sol  cognovit  occasum.  Posuisti  tenebras,  et  facta  est 
nox.  In  ipsa  transibunt  omnes  bestiae  silv».  Catuli 
leonum  ragientesutrapiantetquaerantaDeo  escam 
sibi  {Psal.  crii;.  Egressae  ei^  ferae  in  iJla  hora,  et 
masculus  et  femina,  me  a  pedibus  ad  caput  u«que 
odorati  sunt,  circumlingentes.  Camqueexspectarem 

90 


1181 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1132 


fore  ut  devorarer,  a  me  reccssorunt .  Gum  ergo  il  lic  A  rescinderentur,  non  secus  ac  si  essent  pili  insensiles, 


tota  nocte  jacuissem,  non  fui  devoratus.  Existimans 
ergo  Deumomninomihi  pepercisse,  surrcxi.  Rursus 
vero  in  cellam  redii.  Cum  autem  se  paucis  dicbus 
continuisset  da^mon,  me  est  adortus  vchementius 
quam  antea,  ut  parum  abfuerit  quin  blasphcraarem . 
Transformatus  enim  cum  esset  in  pueliam  iEthiopis- 
som,  quam  in  mea  juventute  videram  aestatc  spicas 
legentem,  ea  mihi  visa  est  meis  insidcrc  gcnibus  ; 
meque  usque  adeo  commovit  ut  putarera  rae  cum 
eacoivisse.  Furorc  crgopcrcitus  irapcgiei  colaphum ; 
caque  sic  evanuit.  Hoc  autem  mihi  crede  diccnti  : 
biennio  non  poteram  ferre  manus  me»  fetorcm.Cum 
ergo  hac  dc  causapusilli  et  abjecti  anirai  cvasissera, 
et  de  me  omnemspcm  abjecisscm,  cgressus  sumper- 


ita  mansit  immutabihs,  tam  insigniter  ct  admirabi- 
liter  erat  a  Deo  instructus.  Cum  nos  autcm,  inquit, 
partim  angcremur,  partim  vero  terreremur,  quod 
tanti  viri  talis  vita  in  tantum  morbum  incidisset*  ct 
talcs  raedicorum  cxscctiones,  nostras  autcm  cogita- 
tionessensissetbeatus  Stephanus,  dicebatnobis  :  Xc 
ex  hac  re  ofiendamini,  o  fllii ;  nihil  enim  quod  Dcus 
facit,  ad  malura  unquamfacit,  sed  ad  bonum  Onem. 
Fortasse  cnim  mcmbra  mercbantur  supplicium,  ei 
mclius  est  ea  hic  darc  poenas,  quam  post  cxcessum 
ex  hoc  stadio.  Cum  nos  ergo  sic  cst  hortatus,  et  ver- 
bis  confirmiiYit  ad  tolcrantiara,  aBdificavit  ad  fortiter 
fcrcndas  afllictiones.  Haec  autem  narravi,  ne  videa- 
tur  nobis  aUenura,  quando  viderimus  aliquos  son- 


errans  vastara  solitudincra,  et  inveni  parvara  aspi-B  ctos  incidisso  in  taies  calaraitates. 


dcm.Quamcumaccepissera,  eara  admoveo  meis  gc- 
nitalibus,  ut  vcl  sic  morsus  morerer  ;  et  cum  cis  ca- 
putvirilibusapplicassem,  utquxmihi  fuissent  causa 
tentationis.  ne  sic  quidem  morsus  sum  grati»  pro- 
"videntia.  Post  haec  autem  audivi  voccra  dicentcra 
mihi  in  mea  cogitatione  :  Abi,  Pachon,  deccrta  ; 
ideo  enim  permisi  in  tc  tantam  excrceri  potestatem, 
ne  tibi  esset  elatior  et  arrogantior  spiritus,  pcrinde 
ac  ipse  posses  hanc  superarc  afrectioncm  :  scd  tuam 
agnosceres  imbecillitatcm,  ct  in  tuac  vitac  instituto 
nunquam  haberes  fiduciara,  sed  rccurrcres  ad  Dci 
auxilium.  Sic  autem  admonitus  et  confirraatus,  ad 
cellam  sumreversus,  etdeincepssedens  cum  fiducia, 
ct  nullam  bcUi  curam  gerens,  reliquos  dies  egi  in 


CAPUT  XXXI. 

De  Valcntc  (Td)  qui  cxcidit. 
Fuit  quidam  Valens,  genere  quidcm  Palaistinus. 
mente  autcra  Corinthius;  Corintliiis  cnim  vitiumin- 
flationistribuit  sanctus  Paulus,  dicen^  :  £t  vos  inflati 
estis  (/  Cor.  v.).Qui  cura  vcnissctin  sohtudinem  ipse 
quoque  plurcs  annos  habitavit  nobiscum.  Eo  autera 
processit  superbia),  ut  deceptus  sit  a  daemonibus.  Ex 
eo  enim  quod  ipsc  paulatim  deciperetur,  fecit  ut  ipse 
de  sc  raagnitice  ac  pi^ajclare  sentiret,  tanquara  cum 
co  vcrsarentur  angeli,  eiquc  in  singulis  minislcriis 
inservirent.  Quodam  certe  die,  ut  narrabant,  cum 
operaretur  in  tenebris,  acura  dimisit  quaconsuebat 
sportam.  Quam  cum  ipse  non  invenisset,  dsemon  ei 


pace.  DaBmon   autem  cum  cognovi.<;sct  mcam  cjusC  fecit  larapadcra,  etinvenitacum.  Hocnominerursuij 


despicientiam,  pudore  deinceps  allcctus,  ad  rac  non 
accessit  araplius.  His  verbis  cum  ad  luctam  adversus 
Satanammeconnrmasset,  etad  belium  instruxisset, 
et  adversum  da^monem  fomicationis  me  parasset 
ac  docuisset,  dimisit,  jubens  ut  forti  animo  mc 
gererem  in  omnibus. 

CiNPUT  XXX. 
Vita  Abbalis  Stephani  (71). 
Stephanus  quidam  Libs  gencre,  sedit  sexaginta 
annos  ex  latcre  (72)  Marmaricae  ot  Mareota;.  Is  cum 
fuisset  summe  v^rsatusin  exercitatione,  et  essctdis- 
cernendi  potestate  pra^ditus,  hanc  gratiam  cst  98S 
consecutus,  ut  quicunquc  eum  conveniret,  a  quacun- 
que  cruciaretur  molestia,  is  molestia  vacuus  ab  eo 


inflatus,  magniflcam  dc  sc  induit  opinionem,  ct  us- 
quc  adco  elatus  cst,  ut  etiam  contemneret  ipsam 
Sacramentorum  communionem.Cura  autemChristus 
Dominus  ejus  esset  misertus,  sic  providit  ut  ejus 
dctrimcntum  cito  fieret  manifestum  universae  fra- 
ternitati.  Accidit  ut  quidam  venientcs  hospites  of- 
ferrcnt  ad  fraternitatem  bellaria  in  eccIesiam.Pom) 
autcm  cum  eas  accepisset  sanctus  &lacarius  presby- 
ter  noster,misitad  unuraquemque  in  cellam  circiter 
pugillura,  inter  quos  etiamad  Valcntem.Cum  autcm 
acccpissct  Valcns,  cum  qui  attulerat  contumeUa  al- 
fecit,  et  verberavit,  etci  dicit :  Abi,  et  dic  Macario  : 
Non  sum  te  detcrior,  ut  tu  ad  me  mittas  benedictio- 
ncs.  Cum  cognovisset  ergo  sanctus  Macarius  eum 


recederet.  Fuit  autem  is  quoque  notus  beato  Anto-Qcsse  seductura,  accessit  uno  die  postea  ad  eum  ex- 


nio.  Pervenit  autem  etiam  adnostrausqueterapora; 
atque  ego  quidem  cum  eo  non  sum  versatus  proptcr 
viaelongitudinemisanctus  autera  Ammonius  ctEva- 
grius,  qui  eum  convencrunt,  narraverunt  se  eum  in- 
venlsse  in  talem  prolapsum  segritudinemin  ipsislo- 
cis  testiculorum,  et  peius  summum  ulcerassc  can- 
crum,  qui  ^a^iZai^a.  dicitur.  Eum,  aiebant,  inve- 
nimus  dum  a  quodam  medico  curaretur.  Et  iQanibus 
quidem  operabatur  ;  et  palmae  ramos  contexebat,et 
nobiscum  etiam  loquebatur :  reliquo  autem  corpori 
manum  adhibebatchirurgus.  Eratautem  Deigratia, 
ea  praeditus  patientia,  ut  perinde  alTectus  videretur, 
'  ae  sicdrpus  ^terius  secaretur  i  et  cum  ^us  membra 


hortandum.  Et  ci  dicit :  Yalens,  illusus  es,  desine, 
Dcumque  deprecare.  Postquara  autem  non  audivit 
ejus  admonitioncs,  recessit  admodura  aflUctus  et 
raoerens  ob  Valentis  ruinam.  Cum  ergo  certo  sibi 
pcrsuasisset  daemon,  eum  cjus  deceptioni  maximc 
iidem  habuisse,  abit,  et  figuram  Servatoris  induit, 
ct  noctu  accedit  in  phantasmate,  mille  angeUs  laro- 
padas  tenentibus,  et  rotam  igneam,  in  qua  visus  est 
figuram  cxprimereServatoris.Unusque  eum  praecedit 
et  dicit :  Christusdilcxit  tuum  institutum,  tuamque 
vivcndi  libcrtatcm  et  confidentiam,  et  venit  utte  vi- 
deat ;  egredere  ergo  e  cella,  et  nihil  aUud  feceris,  nisi 
cum  procul  eum  videris,  procumbens  eum  adora,  et 


il33 


HISTORIA  LAUSIACA. 


uzi 


ingrederc  in  tuamcellam.  Egressus  ergocumvidis-AAccessit  enim  ad  theatraet  equestriacertamina,  et 


set  apparatum  lampadum,  circitei  a  stadio  procul 
Antichristum  adoravit.  Alio  itaque  die  adeo  (uit 
emotae  mentis,  ut  ingrcderetur  ecclesiam,  et  fratcr- 
nitate  congregata  diceret:  Egononhabeoopus  com- 
munione ;  Christum  enim  vidi  hodie.  Tunc  Patres 
eum  anno  uno  vinxerunt,  et  in  ferreos  compedes 
conjecerunt,etcurarunt ;  prccibus,  ejusque  contem- 
ptione,  vitaquc  austeriore  detrahcntes  cjus  pcrsua- 
sionem  ;  nam,  ut  dicitur,  contraria  contrariis  mc- 
dicamentis  curantur. 

Necesse  cst  autem  corum  quoque  qui  sunt  talcs 
vitam  in  hoc  libro  insererc,  ad  sccuritatem  eorum 
qui  leguntisicut  etiam  sanctis  plantis  accessit  lignum 
paradisi,  nempe  cognitiobonict  mali  {Ge7i.  ii)  ;  ut  si 


vei^sabatur  in  cauponis  ;  is  autem  cum  guiae  esset 
dedituset  ebrietati,inridit  in  coenum  femineae  cupi- 
ditatis  :  et  cum  peccare  constituisset,  cum  quadam 
mima  assidue  collocutus,  ulcus  suum  aperuit.  Cum 
haec  sic  fierent,  divino  quodam  consilio  enatus  est 
ei  anthrax  in  glande ;  et  tempore  semestn  usque 
adeo  aegrotavit,  ut  ejus  virilia  membra  computrue- 
rint,  et  sua  spontc  ceciderint.  Cum  postea  autem 
convaluisset,  reversus  est  ad  hoc  ut  ea  sentiret  qu» 
Dei  sunt,  et  venit  in  solitudinem,  hsec  onmia  confi- 
tcns  patribus ;  et  cum  non  pervenisset  ad  operatio- 
nem,  paucis  post  diebus  obdormiit. 

CAPUT  XXXIII. 
De  Ptotemxo  qui  excidit. 


quando  contigerit  eos  in  aliqua  rc  se  recte  gerere,  B     Alius  quidam  rursus,  nomine  Ptoiemoeus,  cum 


non  se  cfferant  et  se  jactent  de  virtute.  Nam  sa^pe 
quoque  virtus  enicitur  occasio  prolapsionis,  quando 
non  recto  scopo  facta  fuerit.  Scriptum  est  enira  : 
Vidi  justum  pcreuntem  in  sua  justitia  {Eccle.  vii). 
Id  quoquc  est  vanitas. 

CAPUT  XXXII. 
De  Eronc  (74). 
Euit  quidara,  Ero  nomine,  mihi  vicinus,  Alcxan- 
drinus  gcnere,  urbanus  adolescens,  bono  ingenio, 
vita  mundus.  934  Qui  ipse  quoque  post  magnos 
labores  et  praclaros  sudores,ab  arrogantiaarreptus 
et  clationc,  praoceps  ruit,  et  advcrsus  patrcs  su- 
perbus  evasit  et  insolcns,  et  cura  illis  beatum  etiam 
Evagrium  [AL  Macarium  quoque  presbyterum]  af- 


narratu  difiicilem,  vel  potiusquoe  narrari  non  potest 
vitam  transegisset,  habitavit  initio  ultra  Scetem  in 
ea  quK  dicitur  10.f{jLaf ,  id  est  scala.  Est  autem  locus 
quisic  dicitur  in  quonemopotest  habitare,propter- 
ea  quod  puteus  aquarum  distet  decem  et  octo  mil- 
liaribus.  Cum  is  ergo  multa  vasa  fictilia  portasset, 
et  Decembri  et  Januario  mense  rorem  coUegisset 
(est  enira  permultum  roris  in  illis  partibus)  et  spon- 
gia  ex  lapidibus  expressisset,  perstitit  iiiic  faabitans 
annos  quindocim.  Qui  abalienatus  a  doctrina  et 
congressione  virorum  sanctorum  et  utilitate  et 
continua  sacfamentorum  communione,  a  reeta 
via  usque  adeo  recessit,  ut  quod  nonnuUi  dicont 
irapii,  casu  orania  fieri,  is  quoque  infelix  id  fkte- 


fecit  conturaelia,  dicens :  Qui  tua^  doctrinae  parent,  C  retur,  daeraone  erroris  deinceps  in  eum  obtinente 


decipiuntur;  non  oportetcniraaliosraagistrosatten- 
dere  practer  Christum.  Abusus  est  auteratestiraonio 
quoque ad per\ersura  scopura  suae  stultitiae,  dicens  : 
Ne  vocaveritis  magistrura  super  terrara  {Matth.xxv). 
Qui  ipse  quoquc  mentem  adeo  habuit  obtenebratam 
vana  persuasione  suaj  opinionis,  ut  fuerit  etiara  fer- 
ro  vinctus  cura  noUet  convenire  ad  sacraraenta. 
Amica  autem  vcritas.Fuit  is  vitseinstituto  adraodum 
subtiii  et  accurato,adeo  ut  multi  dicant,quibus  cum 
eo  intercessit  consue.tudo,  quod  sa^pe  non  nisi  post 
tres  menses  coraedebat;  contentus  coramunione  sa- 
craraentorura,  et  sicubi  ei  apparuisset  olus  agreste. 
Accepi  autera  ego  quoque  ejus  experientiara  cum 
beato  Albino,  cura  irera  in  Scetera  :  aberat  autera 


iraperiuni.  Hic  enim  inimicns  vano  huic  homini 
suggessit,  ut  diceret  res  nullam  habcre  essentiani; 
sed  omnino  esse  omnia  ex  eo  quod  mundus  fcr- 
retur  sua  sponte.  In  hujus  ergo  animam  h«c  im- 
raisit  oraniura  vito!  hostis,  dicendo :  Cum  res  ita 
se  habeant,  quid  frustra  teipsum  foris  domas? 
Quidnam  te  juvabit,  PtolemaBe,  si  non  sit  remu-> 
neratio  ?  Quacnam  autem  tibi  suflficcret  merees  tot 
et  tantorum  laborum,  etiamsi  esset  qui  redderet? 
Quodnam  autem  est  judicium  quod  minantur  Scri- 
pturac,  si  nulla  sit  providentia?  His  satanicis  cir- 
curascptus  cogitationibus  miscrrimus  Ptoleraasus,di- 
cituresse  eraotae  raentis,ethucusque  errare  in^Egy- 
pto,  et  seipsura  dedidisse  gulae  et  ebrietati,cum  nc- 


Scete  a  nobis  quadraginta  railliaribus.In  his  quadra-D  mine  convorsans,sed  rautus  forum  obiens,miserabile 


ginta  milliaribus  nos  bis  comediraus,  et  ter  aquara 
bibiraus;  ille  vero  cum  nihil  gustasset  pedes  ingre- 
diens,  pronuntiavit  meraoriter  quindecini  psalraos, 
deindc  raagnum  psalraura,  dcinde  epistolara  ad  He- 
braBos,deindeIsaiara,et  partcm  propheticorura  Jere- 
miae,deinde  Lucara  Evangelistara,deinde  Provcrbia. 
Eura  autem  arabulanteranpnpoteraraus  consequi.Is 
postreraoarreptus  araali  daeraonisoperatione,utqui 
agereturab  igne  veheraentissirao,in  sua  quidera  cella 
sedere  non  poterat  :  profectus  autemAlexandriara, 
divino  quodara  consiUo  claNiim  clavo  extrusit.  Sua 
spontc  enim  incidit  in  promiscuum  et  indifferentem 
rerum  usum,  inventa  postea  salute  involuntaria. 


et  lacrymabile  spectaculum  Christianorum  oculis, 
ludibrium  autem  iis  qui  vitam  nostram  nesciunt. 
Haec  autcra  calaraitasimmedicabilis  miseruminvAsit 
Ptoleraajura,ex  rationis  experte  quadam  arrogantia, 
quod  a  seductore  dxmone  illusus,  existimaret  se 
scientia  pollere  super  omnes  sanctos  Patres  :  per 
quam  inflatus,  sui  ipsius  hostis,  pneceps  datus  est 
in  profundum  interitus,curanullumunquam  conve- 
nisset  cx  sanctis  Patribus  qui  sapientergubemaTe- 
rant,  nec  eorum  fuerit  f\indatus  spiritali  doctrina ; 
scd  invcntus  absque  gubematore,  in  extremum 
mortis  profundum  cecidit,  et  sicut  arbor  viridihiis 
foliis  comata,  et  fhictibus  oraata,  tfm  uno  tenpo* 


iid5 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  VIII. 


1136 


ris  moinento  omiiibus  simul  est  nudata,  reddita  cst  A  fer  affectionem,  ut  eamm  curam  gcram  ut  postolat 


arida.  Nam  ut  scriptum  est :  Quibus  non  est  guber- 
natio,  ii  cadunt  ut  folia  (Prov.  xi). 

CAPUTXXXIV. 
De  virgine  lapsa. 
Novi  rursus  quamdam  virginem  Jerosolymis,  quse 
saccum  gestavit  sexennio,  98$  ^t  fuit  inclusa; 
necaliquid  accepitex  iis  quae  tenduntadvoluptatem, 
sed  summam  continentiam  exercuit  inter  fcminas. 
Postea  autem  a  divino  deserta  auxilio  proper  sum- 
mam  superbiam  quac  malorum  omnium  est  nutrix, 
lapsa  est,  et  aperta  fenestra  admisit  eum  qui  ei  in- 
serviebat,  et  cum  eo  fuit  commixta ;  eo  quod  non 
divino  proposito  et  ex  charitate  se  exercuerat,  sed 
ut  humanae  scenae  serviret,  quod  quidem  est  vanaj 


ratio.  Cum  fuisset  ergo  vespera,eum  somnus  oppres- 
sit  in  solitudine.  Venientes  autem  ad  eum  tres  an- 
geli,  ut  ipse  mihi  narravit,  eum  retinentes,  ei  di- 
cunt :  Cur  exiisti  ex  monastcrio  fcminarum  ?  Rem 
itaque  eis  narravit,  dicens :  Timui  ne  et  illas  Isede- 
rem  et  meipsum.  Dicuntei  angeii  :  Si  te  ergo  libe- 
raverimus  ab  hac  affectione,  redibis,  et  earum  cn- 
ram  geres  ?  His  assensus  cst.  Ab  eo  autem  jusjuran- 
dum  exigunt  :  narrabat  autem  jusjurandum.  Jura 
nobistale  jusjurandum  :  Pereumqui  meicuramge- 
rit,earum  curam  geram.  Hoc  eis  juravit.  Tuncan- 
geli  eum  tenuerunt  :  unus  manus,  et  alter  pedes, 
tertius  autem  acceptii  novacula  excidit  ejus  testico- 
lostanquaminexstasi,  non  vere,sed  quadam  vL<tioDe. 


glori»  et  parvi  instituti.  Nam  cum  cjus  piae  cogita-  B  Visus  cst  ergo  in  illa  exstasi  veluti  excisus  fuisse  et 


tiones  occupata^  essent  in  damnandis  aliis,  incita- 
retur  autem  furore  a  daemone  superbia?,  eoque  val- 
de  delectaretur,  ab  ea  recessit  sanctus  angelus  cu- 
stos  temperantiae. 

Ideo  autem  scripsimus,  o  virorum  fidelissime,  et 
vitam  eorum  qui  se  recte  et  ex  virtute  gesserunt,  et 
eorum  qui  post  multos  labores  per  otium  et  socor- 
diam  a  summoetperfectissimovitac  instituto  excide- 
runt,  capti  a  diabolo  omne  genus  laqueis,  ut  unus- 
quisque  ex  suac  vita^  instituto  intelligens  occulta  re- 
tia  hostis  bnnorum,  fugiat  ejus  laqueos.  Cum  sint 
crgo  multi,iique  magni  viri  etmulieres,qui  abinitio 
se  recte  gesserunt  in  honesto  instituto  exercitatio- 
nis,  tandem  autem  fuerunt  eversi  radicitus  ab  om- 


curatus.  Post  hoc  interrogant  ipsum  angeli,  dicen- 
tes  :  Sensisti  utilitatcm  aliquam?  Eis  dicit  ille  : 
Valde  magnam  accepi  utilitatem  ;  valde  enim  leva- 
tus  sum,  ct  persuasum  habeo  me  esse  liberatum  a 
laborc  et  affectione .  Tunc  angeli  ei  dicunt :  Abi  eigo 
ad  tuum  monasterium.  Reversus  est  autem  post 
quinque  dies,  eum  lugente  toto  monasterio,  et  intus 
ingressus  est ;  atque  ex  eo  tempore  mansit  in  cella 
ad  iactus  (sic)  monasterii,quandoquidem  cum  cssct 
propc,  eas  corrigebat  assidue,  quantum  in  illo  erat. 
Cum  autem  postea  vixisset  alios  quadraginta  annos, 
affirmabat  Patribus,quod  ab  co  tempore  non  asccn- 
derat  in  cor  ejus  affcjtio  cupiditatis  feminiae.  Haec 
est  gratia  sancti  viri  Eliae,ethaec  cxercitatio,et  qucm- 


niumhominumadversario;  ex  multis  factamentione  ^admodum  curam  gessit  monasterii  virginum. 


paucorum,  plurimos  pi*aeteribo  silentio,utqui  ncquc 
ipsoserigam,  neque  mihi  prosim,  dum  in  iis  mul- 
tum  immoror,  et  eximios  Christi  athlctas  negligo, 
non  narrans  virtutes  divinae  eorum  exercitatlonis. 

CAPUT  XXXV. 
Yita  abbatis  Ehat. 
Eiias  quidam  optimus  excrcitator,  fuit  virginum 
amantissimus,curam  gerenspartis  imbecillioris.Sunt 
cnim  tales  animae,  quibus  fert  fmis  testimonium, 
quod  id  faciant  ex  virtute.Iscum  misertus  esset  or- 
dinis  feminarum  quae  se  exercent,  haberet  autcm  far 
culiates  in  Athribe  [i/.,  Athlcbe]civitate,aediiicavit 
magnum  monasterium,  et  illic  congregavit  omnes 
quae  errabant  virgines,  consequenter  earum  in  om 


CAPUT  XXXVI. 
yHa  abbatis  Dorothei. 
Cui  successit  Dorotheus  vir  probatissimus,  qui  in 
bona  vita,et  quae  in  agendo  versatur,  consenuit.  Qui 
cum  nonpossetquidem  sic  curam  gererc  monasterii 
ut  hic  bcalus,neque  mansisset  in  illa  cella,  in  ipso 
monasterio  in  superiori  ca^naculo  seipsum  inclusit, 
et  fccit  fenestram  quae  spectabat  ad  monasterium 
feminarura,  quam  claudebat  et  aperiebat.  Perpctao 
crgo  assidcbat  fcnestnc,  procurans  ut  inter  eas  pu- 
gnae  cessarent.  Sicque  in  superiori  coenaculo  conse- 
nuit,  cum  nec  uUus  seorsum  ascendere,  neque  ille 
posset  descendere,  n on  enim  stabant  scalae.  Ha^c  est 
beati  Dorothei  religiosa  et  virtutibus  omata  vita. 


nibus  curam  gerens,  suppeditans  eis  omnia  quae  ad  D  Hic  ejusdem  vitae  finis. 


usum  pertinent  necessarium  :  hortos,  et  ad  eorum 
culturam  instrumenta  (75),  atque  ut  semel  dicam, 
omnia  quaepostulatvita  excrcitationis.Eac  autemex 
diversis  vitse  institutis  et  privata  deductae  consuctu- 
dine,  inter  se  depugnabant  assidue.Cum  ergo  opor- 
teret  hunc  sanctum  ct  eas  audire,  ct  cflicere  ut  pa- 
cem  intcr  seservarent^collegcrat  cnim  ad  trecentas, 
ct  necesse  ei  fuerat  essc  earum  intercessor  biennio, 
licet  aetate  juveni :  erat  enim  circiter  triginta  aut 
quadragintaannos  natus,is  tentatus  fuit  avoluptate. 
A  monasterio  autem  recedons  jejunus,  eiTabat  per 
solitudinem  duos  dies,  hoc  rogans,  et  dicens  :  Aut 
occide  me,neip8as  videam  afflictus ;  aut  meam  au- 


CAPLT  xxxvn. 

De  Amina  Piamun. 
930  FuitquaedamvirgoPiamun,quae  annosvitse 
suae  vixit  cum  matre  propria,  sola  cum  sola  vespere 
comedcns,  etlinumnens.  Haecdignataestgratia  prae- 
dictionisfuturorum  inter  homines.Acciditaliquando 
in  JEgy^io,  cum  Nilusascenderet,  ut  vicus  vicum  in- 
vaderet;  pugnantenim  proaquarumdivi8ione,adeo 
ut  sequantur  caedes  et  sauciationes.  Potentior  ergo 
vicus  ejus  vicum  invasit,-et  venit  vironim  mulUtudo 
cum  lanceis  ct  clavis,  ut  ejus  vicum  exscinderet. 
Astitit  autcm  huic  beatae  angelus  revelans  eonim  in- 
vasionem ;  et  accersitis  vici  presbyteris,  eis  dicit  : 


1187 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1138 


Exite,  et  ex  hoc  vico  occarrite  eis  qui  veniunt  contra  A  tuor  ordines  fratrum,  cx  numero  vi^nti  quatuor  lit- 


vos,  ne  vos  quoque  una  cum  vico  pereatis,  et  rogate 
eos  ut  (lesistant  ab  insidiis  adversus  vos  paratis.  Ter- 
riti  autem  presbjteri  ei  ad  pedes  procumbunt,  eam 
rogantes  et  dicentes :  Nos  non  audemus  eis  ire  ob- 
viam ;  scimus  enim  eorum  temulentiam  et  petulan- 
tiam ;  sed  si  facis  misericordiam  in  nos  et  in  totum 
vicum,  et  in  domum  tuam,  ipsa  eis  egredere  obviam, 
illosque  pacatos  avei*te.  Illa  autem  cum  non  assensa 
esset,  veniens  in  suam  domunculam,  stetit  tota  no- 
cte  orans  et  genu  minime  flectens,  sed  rogans,  di- 
cendo  :  Domine  qui  judicas  terram,  cui  nihil  placet 
quod  est  injustum,  cum  ha>c  ad  te  venerit  oratio,  vir- 
tus  tua  eos  sistat  immobiles  tanquam  columnam, 
ubicunque  eos  deprehendeiit.  Cum  haec  sancta  virgo 


terarum ;  pra^cepitque  unicuique  ordini  imponere  no- 
men  elementum  Graecum,  ab  a,  p,  et  quse  deinceps 
sequuntur,  usque  ad  ta,  ut  dum  interrogat  archiman- 
drita  de  aliquo  in  tanta  multitudine,sciscitetur  eum 
qui  est  ab  co  secundus,  quomodo  se  habet  ordo  a, 
aut  quomodo  se  habet  ordo  p.  Rursus  saluta  p,  se- 
quendo  quoddam  proprium  nomen  litterarum  :  et 
simplicioribus  quidem  et  sincerioribus  impones  no- 
men  t;  difBcilioribus  autem  S :  et  sic  convenienter  in- 
stitutis  eorum  et  vitae  et  moribus,  unicuiqui  ordini 
elementum  littene  accomodabis;  solis  spiritalibus 
i  itelligentibus  ea  qusc  significantur.Scriptum  auteia 
erat  in  tabula  :  Si  venerit  hospes  alterius  monasto- 
rii,  quod  habet  aliam  formam.cum  eis  nec  comedat 


sic  orasset,  tale  quid  accidit.  Hostes  circa  horam  B  ^^  bibat,  et  nec  ingrediatur  in  monasterium,  nisi 


primam,  a  tribus  milLiaribus,  in  loco  fixi  tanquam 
columna,  labefactari  non  poterant.  lUis  quoque  reve- 
latum  estquod  servae  Christi  Piamun  intercessioni- 
bus  factum  est  eis  impedimentum ;  iique  ad  vicum 
mittentes  pacem  petierunt,  dicentes :  Agite  Deogra- 
tias  et  precibus  Piamun  qu»  nos  impedierunt,  ne 
magnum  vobis  malum  inferremus. 

CAPUT  XXXVIII. 
Vita  abbatis  Pachomn  (76),  et  eorum  qui  cum  ipso 

erant. 

Tabennesis  (77)  est  locus  sic  appellatus  in  The- 

baide,  in  quo  fuit  Pachomius  monachus,  vir  ex  iis 

qui  vixcrunt  in  summo  et  perfecto  vita  instituto 

( Vita  ejus  supra^  L  i),  adeo  ut  is  fuerit  dignatus  et 


fuerit  inventus  in  via.  Porro  eum  qui  semel  ingredi- 
tur,  nec  potest  cum  eis  ad  triennium  sustinere  cer- 
tamen,  non  admittes;  sed  cum  opera  fecerit  difQci- 
liora,  sic  prodeat  in  stadium  post  triennium.  Come- 
dentes  autem  velent  capita  cucuUis,  ne  frater  fra- 
trem  videat  mandentem.  Comedenti  non  licet  loqui, 
nec  extra  quadram  et  mensam  usquam  alio  oculos 
convertere.  Constituit  autem  ut  per  totum  diem  face- 
rent  duodecim  orationes,  et  cum  ad  vespertinum  lu- 
men  (79)  venirent,  et  in  noctumis  vigiiiis  duodecim, 
et  hora  nona  tres.  9f39  Quando  autem  videretur 
comedendum  esse  multitudini,  constituit  ut  unus- 
quisque  ordo  in  unaquaque  oratione  psalmum  prius 
caneret.  Cum  autem  magnus  Pachomius  contra  an- 


futurorum  praedictionibus  et  angeUcis  visionibus.  Is  G  gclum  diceret  esse  paucas  orationes,  ei  dicit  ange- 


fuit  valde  amans  pauperum,  et  magna  charitate  in 
homines.  Eo  ergo  sedente  in  hac  spelunca,  visus  est  ei 
angelus  Domini,  qui  ei  dicit  :  Pachomi,  ea  quidem 
quae  ad  te  pertinent,  recte  et  ex  virtute  gessisti ;  su- 
pervacanee  ergo  sedes  in  hoc  loco  ;  age  ergo,  egre- 
dere,  et  congrega  omnes  juniores  monachos,  etha- 
bita  cum  eis,  et  sequens  formam  quam  dabo  tibi,  eis 
leges  constitue.  Eique  dedit  tabulam  aeneam,  in  qua 
han;  scripta  fuerant :  Concede  unicuique  ut  comedat 
et  bibatpro  viribuscomedentium ;  eis  quoque  manda 
opei*a  quae  proportione  conveniant  ac  respondcant, 
ct  neque  jejunare  prohibeneccomedere.  Sic  quidem 
fortibus  fortia  mandaopcra,  imbeciUa  autem  et  levia 
iis  qui  se  magis  exercent,  et  sunt  imbeciUiores.  Fac 


lus :  Has  constitui,  ut  parvi  quoque  possint  proce- 
dere  ad  perficiendara  regulam,neceissitmolestum; 
qui  autem  sunt  perfccti,  non  opus  habent  ut  leges 
eis  ferantur ;  nam  cum  per  se  sunt  in  cellis,  totam 
suam  vitam  attribuuntcontemplationi.  His  autem  le- 
gem  tuli,  qui  mentem  minimehabent  intelUgentem, 
ut  sicut  servi  contumaces,  metu  domini  totum  vitae 
institutum  implentes,  secure  et  libere  degant.  Cum 
haec  oi*dinasset  angelus,  et  implesset  ministerium, 
recessit  a  magno  Pachomio.  Sunt  autem  haec  mona- 
steria  quac  formam  hanc  obtinuerunt,  habentia  viro- 
rum  circiter  septem  mUIia.  Est  autem  primum  et 
magnum  monasterium,  in  quo  ipse  habitat  beatus 
Pachomius,  quod  aliapeperitmonasteria,  continens 


autem  diversas  cellas  ineadem  aula,  ettres  in  cela  t)  numerum  circitermille  quadringentorum  virorum. 


maneant.  Omnibus  autem  cibus  in  una  dorao  paretur. 
Dormiant  autem  non  recumbentes,  sed  exstructis 
sibi  sedibus  paulo  supinioribus,  et  iUic  suis  impositis 
stragulisdormiantsedentes.  Noctu  autem  gestentle- 
bitones  lineos,  succincti.  Habeat  unusquisque  ex  his 
pellem  ovillam  albam  laboi  atam,  absque  ea  neque  co- 
medant,neque  dormiant.Ingredientes  auteni  ad  Chri- 
sti  communionem  Sabbato  et  Dominica,  zonas  sol- 
vant,  etpeilem  ovillamdeponant,  etcumsolacuculla 
ingrediantur.  Fecituutem  eiscucullas  sine  viUi8(78) 
tanquam  pueris,  in  quibus  etiam  jussit  imponi  figu- 
ram  crucis  purpurese.  Jussit  autem  esse  vigintiqua- 


CAPUT  XXXIX. 

Vita  ahhatis  Aphthonii  (80). 
Inter  quos  est  etiam  servus  Dei  qui  vocatur  Aphtho- 
nius,  qui  est  mihi  gcrmanus  ac  sincerus  amicus,  qui 
nunc  obtinet  secundum  locum  in  Ulo  monasterio. 
Quem  ut  qui  sit  potens  in  Christo,  flrmusque  ac  sta- 
biUs,  nec  facile  oflendi  possit,  mittunt  ad  suos  usus 
Alexandriam,  ut  vendat  quidem  eorum  opera,emat 
autem  quae  sunt  eis  necessaria.  Suntautem  alia  quo- 
que  monasteria  quae  constant  ex  ducentts  et  trecen- 
tisanimabus  >.  Atquein  Panisquidemingressussum 
civitatem  181),  inqua  monasterium  constat  ex  viris 


*  Hic  quaedam  in  Graeco,  quae  habet  Heradides  cap.  19. 


1189 


DE  VITIS  PATRUM  liBER  VIII. 


1140 


trecentis.  Ezercent  autem  omnem  artem,  et  ex  iis  A 
quae  snpersunt,  aKlificant  (82)etiam  mulierummona- 
steria,  et  custodias.  Mane  ergo  surgentes  ii  quibus 
sua  Yice  hoc  munus  obtingit,  alii  quidem  sunt  occu- 
pati  in  cuiina,  alii  vero  versantur  in  mensis  parandis, 
roensn  imponentes  panes  et  olera  agrostia,  olivas,ca- 
seos,  et  eztremas  camium  partes,  et  comminuta  ole* 
Tti»  Atquoingrediuntur  quidem,  qui  minus  sunt  robu- 
sti,  hora  septima,  et  comedunt,  ut  qui  sint  imbecil- 
liorcs ;  alii  nona,  alii  decima,  alii  scro  vespcre,  alii 
p08tbiduum,a1iiposttriduum,alii  post  quatriduum, 
aliipostquinque  dies,  adeo  ut  unumquodquc  elemen- 
tum  horam  propriam  significet.  Sic  autem  erant  eo- 
rum  quoque  opera :  aiius  quidem  laborat  in  agro  co< 
lendo,  aiius  in  horto,  alius  in  pistrino,  alius  in  soris 


CAPUT  XLI. 
De  Virgine  (86)  qiUB  simulabat  stultiiiam. 
In  hoc  monastcrio  fuit  alia  virgo  quaj  propter  Chri- 
stum  simuhibat  stultitiam  (Pelag,^  libelL  xviii,  n.  19), 
H9H  et  se  a  daamone  occupari,  persuadens  sibi  per 
hasc  virtutem  optime  exercere,  sein  ea  pnBclaregt»- 
rens,  seque  reddens  abjectam  ct  humiiem.  Uanc  us- 
que  adeo  reliqua;  sunt  aspernatse,  ut  nec  cum  ea 
quidcm  vescercntur,  id  illa  excipiente  cum  la^titia. 
Discurrens  itaque  in  culinam,  cxhibcbat  aliis  omnc 
gcnus  ministcrium,  adeo  ut  nec  horam  quidem  unam 
intermitterej:,  sed  tanquam  ancilla  serviret :  ei*atquc 
ha>.c  beata,  ut  dicitur,  spongia  monastcrii,  revcra  im- 
plens  id  quod  scriptum  cst  in  Evangclio  :  Qui  vult 
intervos  csse  magnus,  sitomnium  servus,  et  omuium 


oftcina,  alius  in  fabricando,  alius  in  arte  fullonia,  3 minister  [Matth,  xx;  Marc,  x.).  £t  rursus  alibi  :  Si 


alios  in  parandis  coriis  (83),  alius  in  consuendis  cal- 
ceis,  alius  inpulchre  scribendo,  alius  contexebat  ma- 
gnassportas,  alius  canistros  etsportulas.  Memoriter 
autem  omnes  expromunt  Scripturas. 

Horum  est  mulierum  quoque  monasterium  circiter 
quadringentarum,  quod  habeteamdcm  vivendi  for- 
mam  et  idem  institutum,  pra^ter  pellem  ovillam.  Et 
sunt  quidem  mulieres  trans  fluvium  Nilum ;  viri  au- 
tem  6x  adverso  earum.  Si  virgo  autem  obierit,  reli- 
qutt  vii^ginescum  eam  ad  sepulturam  concinnaverint, 
efferunt,  et  eam  ponunt  ad  ripam  fluvii.  Trajicientcs 
autem  fratres  cum  palmis  et  ramis  olivae  et  psalmo- 
dia,  eam  transmittunt,  et  in  suis  monimentis  sepe- 
linnt.  Praeter  presbyterum  autem  et  diaconum  nullus 
transit  ad  monasteriumfeminarum,  idque  die  Domi-  G 
nico, 

CAPUT  XL.' 

l>$  Virgine  (84),  de  qua  fuerat  dictum  falsum  tc- 

stimoniujn, 

In  hoc  monasterio  feminarum  hsec  rcs  accidit.  Su- 
toi*  seecularis  cum  trajecisset  per  ignorantiam,  quae- 
rebat  opus  :  egressa  autem  una  junior  quam  ejus  po- 
stillaret  ratio  (est  enim  locus  desertus)  invita  eum 
cohyeHit,  deditque  ei  responsum  :  Nos  habemus  no- 
stros  sutores.AIiaautem  quaeejusvideratcoUoquium, 
cum  processtt  temporis  inter  eas  exorta  csset  con- 
tentio,  ex  diaboli  suggestione,  prse  summa  malitia  et 
animi  excandescentia  eam  calumniata  est  apud  fra- 
teniitatem  propter  id  colloquium.  Cum  quaconcur- 


quis  videtur  csse  intcr  vos  sapiens  in  hoc  sseculo,  sit 
stultus  ut  fiatsapiens  (/  Cor,  iii).  Atque  aliarum  qui- 
dcm  vu*ginum  erat  ejusmodi  habitus,ut  essent  tonsiu, 
ct  haberent  cucullos  in  capite ;  ipsa  vero  pannocaput 
obvoluta  obibat  earum  omnium  ministcrium.  Eam 
nulla  ex  quadringcntis  vidit  mandentem  omnibusan- 
nisvitaisuae.In  men6anunquamsedit,neque  unquam 
fragmentum  panis  comedit,  sed  micas  mcnsarum 
spongia  colligens,  et  ollns  lavans,  his  erat  contenta. 
Neque  vcroea  unquam  induitcaiceos,neque  aliquem 
aflecit  contumelia,  non  murmuravit,  non  parvum  vel 
magnum  quid  est  locuta,  etsi  contumeli.\af!iceretur, 
et  pugnis  tunderetur,  et  malcdictis  appeteretur,  et 
plurimi  eam  abominarentur. 

CAPUT  XLII. 

De  sancto  Pitirum, 

De  hac  sancta,  sancto  Pitirum  anachoretaa,  qui  se- 
debat  in  Porphyrite,  viro  probatissimo  in  virtute  exer- 
citationis,astititrevelansangeIus(Pe/a^.,  libeil,  xviu, 
num.  19,  ubidiciiur  Pyoterius)^  qui  ei  dixit :  Curtibi 
placcs,  et  te  magnifice  circumspicis  ob  ea  qusE  a  te 
recte  et  ex  virtute  geruntur,  ut  qui  sis  pius  et  redi- 
giosus,  et  sedeas  in  hoc  loco?  Vis  videre  mulierem  te 
magis  piam  ac  religiosam  ?  Abi  in  monasterium  femi- 
narum  Tabennesiotai*um,  et  invenies  illic  unam  qua: 
habet  redimiculum  (87)  in  capite ;  ea  est  te  melior  : 
quae  cum  tanta  turba  decertans,  et  omnibus  indiscri- 
minatim  servicns,  cor  nunquam  abduxit  a  Dco«  etsi 
ab  omnibus  superbe  contemnatur.  Tu  autem  etiamsi 


rerunt  paucae,  qua)  non  adeo  magna  ferebantur  ma-  D  ^ic  sedeas  ,per  urbes  tamen  vagaris  cogitatione,  qui 


litia.  llla  autem  dolore  confecta,  ut  qua;  talem  subiissct 
calumniam,  quae  no  inejus  quidem  mentem  vcnerat, 
necrem  potuisset  tolerare,  se  clam  jecit  in  fluvium 
et  sic  obiit.  Cum  autem  id  sensisset  ea  quae  ipsam 
fueratcalumniata,  et  vidissetse  malitiose  eam  fuisse 
calumniatam,  et  hoc  scelus  (85)  a  se  commissum,  et 
ipsa  quoquese  clam  suffocavit,  cum  factum  aegre  fer- 
ret.  Cum  atitem  venisset  presbyter,  reliquae  vii^ines 
ei  rem  renuntiaverunt :  jussit  itaque  pro  nulla  harum 
fierioblationem.  Reliquas  autem  tanquam  conscias, 
et  qtise  calumniantem  non  compescuerant,  et  quae 
dicta  sunt  crediderant,  septennium  segregavit,  eas 
^xconununicans. 


orbem  habitabilem  nunquam  calcasti  pedibus.  Sur- 
gens  autem  magnusPitirum,  venit  usque  ad  monaste- 
rium  Tabennesiotarum,  etrogatmagistros  utliceatei 
transire  usque  ad  monasterium  feminarum;  ut  qui  es- 
set  ergo  inter  Patres  magnae  existimationis,  etconse- 
nuissetiu  exercitalione,bonoacfidentianimo  trans- 
misso  fluvio  eum  introduxeinint.Cumautem  orassent, 
petiit  magnus  Pitirum  ut  vii^gines  omnes  coram  cx 
facic  videret.  Cum  omnes  ergo  in  medium  accessis- 
sent,  illa  non  apparuit.  Tandem  dicit  eis  sanctus  Pi- 
tirum :  Cunctas  ad  meadducite.Cumautemdicerent: 
Adsumus  omnes,  dicit  eis :  Deest  una  quam  ostendit 
mihi  angelus.  Ese  vero  dicttnt :  Uiiam  habemtts  Sa- 


4141 


HISTORIA  LAUSIACA. 


114  J 


lcm  (88),  quae  est  in  culina.  Sic  enlm  vocant  illic  cas  A  et  rursus  velocem  corura  interitum,  et  qu*  In  eum 


quco  non  sunt  sanac  mentis.  Dicit  eis  magnus :  lilam 
quoque  adducite,  sinite  ut  eam  vidcam.  Iveruntita- 
que  ad  eam  vocandam.  Illa  vero  nequaquam  obediit, 
ut  quae  rcm  scntiret,  nam  forte  ipsi  quoque  ftierat 
revelatum.  Eam  ergo  vi  trahunt,  ipsi  dicentes:  San- 
ctus  Pitiinini  vult  te  videre,  erat  enim  is  magni  no- 
minis.  Eacrgo  adducta,  vidit  magnus  ojus  faciem,  et 
pannum  in  capite  et  frontc  ejus,  etcadens  ad  pedes 
ejus,dicit  ei :  BenedicAmma.Cadensautemadpedes 
ejus  ipsa  quoque  dicebat :  Tu  mihi  benedic,  domine 
rai.  Cum  hoc  autem  cuncta3  vidissent,  obstupuerunt, 
et  ei  dixerunt :  Ne  tibi  flatprobrqm  ac  vituperium, 
est  enim  Sale.  Eis  dicit  sanctus  Pitimm  :  Vos  estia 
Salc,  hcec  enim  et  me  et  vobis  est  melior ;  est  Amma 


irruebantgentium  deletionem  :  adeo  ut  oum  quidam 
duxexercitus  ad  eum  venisset  sciscitatum  anifTthlo* 
pes  qui  sunt  in  Syene  esset  superaturus,qu8e  qaldem 
est  principium  Thebaidis ;  ii  autem  tunc  irruperflnt, 
et  eorum  Anitimam  regionem  vastaverant ;  el  autetn 
dixit  Joannes  :  Si  asccnderis,  eos  comprehendes, 
vincics,etsubjunges,etclaru8  eris  apudimperatores. 
Id  etiam  factum  est,  et  quae  acciderunt  conflrmarunt 
cjus  prsDdictionem.  Dicebat  autem  Christianissimum 
iraperatorem  Theodosium  esse  morte  sua  moriturutu  • 
Habuit  autem  hic  vir  adrairabilem  quoque,  et  quae 
modum  superabat,  prophetiam,  ut  audivimus  ex  Pa- 
tribus  qui  cum  eo  versabantur,quorumvitaf\lit  pro- 
bata  apud  omnes  qui  illic  erant.  Quod  autem  de  eo 


(sic  enim  vocant  Matrcs  spiritales),  et  quajso  ut  eaBnihilnarrarintadgratiam,  sed  minus  quam  Inerere^ 

tur,  hlcfacile  sciripotest.  Nam  cum  ad  eum  venlsset 
quidam  tribunus,  et  supplex  peteret  ut  permitteret 
uxorem  suara  ad  eum  venire,quae  multa  passa  fherat, 
et  volebat  eura  videre,  ventura  Syenera  ut  pro  ipsH 
prius  oraret,  et  eara  data  benedlctiotie  dimitteret;  i^ 
autem  qui  jam  qUadraginta  annis  non  viderat  mulie- 
rera  in  spelunca,  curacsset  nonagenarius,  et  nec  ipse 
unquara  esset  egressus,  nec  sibi  permitteret  videre 
mulierem,  recusabat  vldereejus  uxorem.  Sed  nec  vir 
ulius  ad  cum  unquam  est  ingressus.  Solum  enim  be- 
ncdicebat  per  fenestram,  et  salutabat  eos  qui  acce- 
debant,  cum  unoquoque  disserens  de  eo  quod  vole- 
bat  *.  Cura  crgo  instaret  tribunus,  rogans  anjtiberet 
suara  venire  conjugem  (degebat  enim  in  solittidine 


dignus  inveniar  in  hora  judicii.  Eax  autem  cumau- 
diissent,  ceciderunt  adpedes  cjus  flentes,  et  confl- 
tcntes  omncs  quod  beatam  diversis  raodis  afTTicerent 
conturaelia.  Alia  quidera  dicens  :  Ego  hanc  semper 
subsannabam :  alia,  Ego  ejus  humilera  habitum  irri- 
dcbam  ;  et  alia,  Ego  cam  tacentcm  aftlciebam  contu- 
rnelia ;  et  rursus  alia,  Ego  quadrae  oluviem  saepe  in 
cam  efTudi ;  alia,  Ego  ei  plagas  inflixi ;  alia  rursus, 
Ego  ca  sum  quaj  ci  pugnos  incussi :  alia  rursus,  Ego 
sinapio  ejus  nurcs  aspcrsi.  Etut  semel  dicam,  signi- 
llcabant  omnes  se  eara  varlis  afTecisse  contumeliis. 
Cum  harum  ergo  confessionera  accepisset  sanctus  Pi- 
tirum,  et  pro  eis  slraul  cura  ipsa  orassct,  et  diu  esset 
consolatus  venerandam  Christi  servam,  sic  cxiit.Pau- 


cis  autem  post  diebus  curaab  oranibusvalde  honora-C  quinto  ab  urbe  lapide)isautem  non  annuisset,dlcend 


retur,  ct  ab  omnibus  observaretur,  non  ferens  beata 
gloriam  et  honorem  quo  afflciebatur  ab  omni  frater- 
nitate,et  excusationes  onus  esse  arbitrans,clam  exiit 
ex  nionastcrio  ;  et  quonam  iverit,  aut  quem  locura 
subierit,aut  ubi  obierit,nemocognovit  in  hodiernum 
diem.  Haec  sunt  gencrosae  et  hurailis  virginis  hujus 
ac  beatoe  recte  facta  et  opera. 

CAPUT  XLIII. 
De  abbate  Joanne  (80)  urbis  Lyco, 
Fuit  quidara  Joannes  in  urbe  Lyco,  qui  a  pucro 
quidera  didicit  artera  fabrilem,  cui  fuit  fratertinctor 
(Ru/f.,  lib.  II,  cap.  1).  Postea  autem  cum  essetcirci- 
terviginti  quinqueannos  natus,sa}culo  ^^Orcnun- 
tiavit ;  et  cura  quinque  annos  versatus  esset  in  nio- 


id  non  posse  fleri,  tristem  dimisit  hominem.  Uxor 
autera  non  cessabat  die  et  nocte  marito  exhlbere  mo- 
lestiam,et  jurejurando  afTlrmare  se  nusquam  abitu- 
ram  nisi  videret  prophetara.  Postquam  autem  beato 
Joannl  amaritorenuntlatura  cstjusjurandumuxoris, 
cjus  flde  intellecta,  dicit  ad  ipsum  :  Hac  nocte  ab  ea 
videbor  in  somnis ;  nec  ampUus  pergat  in  came  vi- 
dere  raeara  faciera.  Uxori  autem  renuntlavlt  maritus 
etquaiPaterdixerat.Videbat  autem  muUer  in  sdm- 
nis  prophctara  ad  ipsara  venientem.  Cul  dicit :  Quld 
tibi  raecura  rci  est  raulier?qUid  raeam  cupiisti  videre 
faciem?  nunquid  enira  propheta  ego  sum,  autjusti 
locum  obtineo?  homo  sum  peccator,etsimiliter  atque 
vos  patibilis :  oravi  tamen  pro  te  et  domo  marlti  tui, 


nasterio,  secessit  solus  in  raontem  Lyco,  et  in  cacu-Dutflatvobissccundumfldemvestram.Iteergoinpace. 


raine  raontis  factis  sibi  tribus  tholis,  ingressus, 
hcipsum  inaediflcavit.  Atque  erat  quidera  unus  tholus 
ad  corporis  nccessitates,  unusauteraubi  operabatur, 
alius  vero  ubi  orabat.  Is  cura  coraplesset  triglnta  an- 
nos,  inclusus,  et  ab  eo  qui  ei  rainistrabat  per  fene- 
strara  accipicns  qua^  erant  ad  usum  necessaria,  di- 
gnus  est  habitusgratia  futurorumpraedictionis,quera 
donura  habere  prophetiae  planura  factura  est  ex  ope- 
ribus.  Etenira  cuncta  qu»  a  Deo  in  raundura  venie- 
bant,  in  prirais  pio  imperatori  Theodosioprius  signi- 
ficavit,  et  quan  rursus  eventura  erant,  prius  annuntia- 
vit;  nempe  et  tyrannorum(90)in  eum  insurrectionem. 


Et  cum  haec  dixisset,  recessit.  Cum  autem  excitata 
fuisset  mulier,  renuntiavit  marito  verbaprophetaj,et 
narravit  figuram  et  habitum,  et  per  marltutn  ei  misit 
agendas  gratias.  Cum  eura  autem  vidisset  beatus 
Joannes,  occupans  ei  dixit  :  Ecce  implevi  quod  po- 
stulaveras ;  eara  enlra  videns,  nionui  ne  me  videret 
araplius,  sed,  Ite  in  pace. 

Alterius  autera  pra^positi  uxor,  absente  niarito, 
ferebat  uterum.  Cura  autem  peperisset,  eo  ipso  dlc 
quo  ejus  raaritus  convenit  Patrem  Joannefn,  animl 
deUqhio  venit  inpericulum.Eiautem  sanctus  annuti- 
tiavit,  dicens  :  Si  scires  donum  Dei  (Joann,  iv),  6t 


Hic  quaedam  Graecus  textus  interserit,  qua;  habes  apud  Heraciidem,  cap.  22. 


1143 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  Vin. 


1144 


quod  tibi  natus  sit  hodie  filius,  Deuni  glorificares ;  Aeminus.  Cum  essent  autem  collocuti  diutius, tristitia 


sed  mater  ejus  propemodum  vcnit  inpericulum.Cum 
veneris  igitur,invenies  infantem  septem  dies  natum : 
ei  impone  nomen  Joannes.  Cumque  eum  recte  edu- 
caveris,  et  ad  annum  septimum  venerit,  mitte  eum 
ad  monachos  qui  sunt  in  solitudine.Et  hsec  quidem 
ostendebat  mii^acula  iis  qui  veniebant  ab  exteris : 
suis  autem  civibus  propter  suum  usum  assidue  ad 
ipsum  venientibus  et  prsesciebat  et  pra^dicebat  f  utura; 
et  quae  ab  unoquoque  occulte  facta  fuerant,  et  de 
Nilo,  ct  de  futura  anni  fertilitate  eis  significabat.  Si- 
militer  autcm  Dei  quoque  minas  ad  eos  venientes 
prius  annuntiabat,  etejus  auctores  arguebat.  Atque 
ipse  quidem  beatus  Joannes  non  peragebat  aperte 
curationes  ;  dans  autem  oleum,  curavit  multos  ex 
iis  qui  laborabant. 

Senatorii  enim  cujusdam  viri  uxor,  quse  oculos 
amiserat,  et  habcbat  pupillas  obductas  albugine,  ro- 
gnvit  maritumsuumut  ad  ipsum  deduceretur.  Cum 
is  autem  diceret,  eum  nunquam  convenisse  mulie- 
rem,  ea  autem  rogaret  ut  ipsi  solum  signi/icaretur, 
et  pro  ipsa  id  efSceret,  ille  sic  fecit,  ct  misit  oleum. 
Cum  tres  autem  diessolum  inunxisset  oculos,respe- 
xit,  et  Deo  aperte  egit  gratias. 

Etquidqpusestdicere  de  aliis  ejus  operibus  If^O 
quas  ipsis  oculis  accepimus  ?  Eramus  enim  scptem 
fratres  peregrini  omnes  in  solitudine  Nitriae,  ego  et 
beatus  Evagrius,  et  Albinus,  et  Ammonius.  Quaerc- 
bamus  autcm  scire  accuratequaenam  esset  hujus  viri 
virtus.Dixitautemmagnus  Evagrius  :  Lubenter  sci- 


sum  aifcctus,  et  murmuravi  adversus  venerabilem 
senem  (92),  quod  me  quidem  contempsisset,  illum 
autem  honorasset ;  et  ob  id  animo  conturbatus,  in 
animo  habebam  eo  contempto  recedere.  Vocato  au- 
tem  interprete,  Theodoro  nomine,  dicit  ei :  Vade, 
dic  illi  fratri  ut  ne  aegre  ferat ;  jam  dimitto  praesidem, 
et  eum  alloquar.  Visum  est  ergo  mihi  toleranter 
ferre,  ut  qui  animadvertissem,  eum  esse  spiritalem. 
Cumexiissetautempraeses,  meaccersito,  dicit  mihi : 
Cur  contra  me  fuisti  indignatus  ?  Quid  invenisti  quod 
te  jure  ofTenderet,  quod  iila  animo  reputasti  quas 
nequemihi  adsunt,  nequete  decent?  An  nescis  scri- 
ptum  esse :  Non  opus  habent  sani  medico,  sed  male 
habentes  (Matth,  ix  ;  Marc.x  ;  Lucjb  v).  Te,  quando 
B  volo,  invenio,  et  tu  me ;  et  si  te  non  fuero  consola- 
tus,  alii  te  consolantur  fratres,et  alii  Patres.  Hic  au- 
tem  qui  per  mundana  negotia  erat  deditus  diabolo, 
et  cum  brevi  temporis  spatio  respirasset  ut  servus 
qui  aufugit  ab  austero  domino,  accessit  ut  aliquam 
caperet  utilitatem.  Absurdum  ergo  fuisset  ut  eo  rc- 
licto  tecum  versarer,  cum  tu  assidue  vaces  salnti. 
Cum  eum  ergo  rogassem  ut  pro  me  oraret,  explora- 
tumhabui  eum  esse  virum  spiritalem.  Tuncurbane 
mecum  jocans,cum  sinistram  maxillam  mihi  sensim 
pulsasset,dicit :  Multae  te  manent  af!lictiones,etgra- 
via  bella  passus  es  ut  exires  e  solitudine,  timoreque 
afTectus  es,  et  distulisti  :  pios  autem  prsetextus  et 
rationi  consentaneos  afTerens  daemon,  te  exagitat. 
Tibi  enim  suggessitet  patris  tui  desiderium,et  fratrls 


rem  ab  aliquo  qui  nont  cxaminare  et  mentem  etQtui  ct  sororis  tuae  in  vita  monastica  institutionem. 


orationem,  cujusnam  modi  sit  vir;  si  enim  ego  eum 
non  potuero  videre,  ejus  autem  vitae  institutum  ac- 
curate  audire  potuero  alio  narrante,  discam  ut  eum 
conveniam  ;  quod  si  non  didicero,  non  ibo  usque  ad 
montem.  Cum  hoc  autemaudiissem,  et  nemini  quid- 
quam  dixissem,  quievi  unum  diem,  alio  autem  oc- 
clusi  cellam ;  et  cum  me  et  ipsam  Dcocommcndas- 
sem,  profectus  sum  usque  ad  Thebaidem.  Cum  eo 
autem  decem  et  octo  dierum  spatio  pervenissem, 
partim  quidem  pedibus,  partim  vero  navigando  in 
flumine  :  eratautem  tempus  ascensus  (90i  inquo 
multi  aegrotant,  quod  mihi  quoque  accidit.  Cum  ve- 
nissem  autem,  inveni  clausum  ejus  vestibulum ; 
fratres  enim  posterius  aedificarunt  maximum  vestibu- 


Ecce  ergo  bonum  tibi  aflero  nuntium  :  ambo  salvi 
sunt,  mundo  enim  renuntiarunt,  et  pater  tuus  est 
adhuc  victurus  septem  annos.  Esto  ergo  forti  et 
constanti  animo  in  solitudine,  neceorum  causa  velis 
abire  in  patriam.  Scriptum  est  enim  :  Nemo  qui 
manum  admovit  aratro,  et  est  conversus,  est  aptus 
regno  Dei  (Lucx  ix).  Ex  his  ergo  verbis  adjutus  et 
satis  roboratus,  Deo  egi  gratias,  cum  intellexi,  eos 
qui  me  urgebant  praetextus  esse  peractos.  Deinde 
rursus  mihi  dicit,  urbane  mecum  jocans  :  Vis  fieri 
episcopus  ?  Dixi  autem :  Nequaquam ;  sum  enim.  Is 
autem  mihi  dicit :  Ubi?  Dixi  ego :  In  coquinis,in  penu, 
in  mensis,  in  doliis :  ea  diligenter  inspicio,  et  si  vi- 
num  acucrit,id  segrego;  bonumautem  bibo;sirailiter 


lum,  quodcapiebatviroscircitercentum:quodclaveDollam  quoque  diligenter  inspicio,  et  si  sal  defuerit 


claudentes,  aperiebant  tantum  Sabbatoet  Dominica. 
Cum  ergodidicissemcausam  propterquam  eratclau- 
sum,  silentium  egi  usque  ad  Sabbatum.  Et  cum  ve- 
nissem  hora  secunda,  in  congressione  eum  inveni 
assidentem  in  fenestra,  per  quam  videbatur  conso- 
lari  eos  qui  accedebant.  Cum  me  autem  salutasset, 
dixit  per  interpretem  :  Cujusnam  es  regionis,  et  cur 
venisti?  conjicio  enim  te  esse  ex  conventu  Evagrii. 
Dixi  autem  me  esse  hospitem  ex  Galatia,  etconfes- 
sus  sum  me  esse  ex  sodalitate  Evagrii.Interira  autem 
dum  loqueremur,  ingressus  est  praeses  regionis, 
Alypius  nomine ;  quo  accurrente,  desiit  mecum  col- 
loqui.Cum  ergo  parum  secessissem,  dedi  eis  locum 


vel  condimenti  aliquid,  eam  condio,  et  sic  eam  co- 
medo.  Hic  est  meus  episcopatus,  mea  inquam  in- 
spectio,  me  enim  ad  eum  delegit  gula.  Is  vero  dixit 
subridens  :  Mitte  ridicula ;  futurum  est  ut  eiigaris 
episcopus,  et  multum  labores,  et  affligaris ;  si  ergo 
fugis  afIlictiones,neexeasesolitudine,  in  solitudine 
enimnemo  te  potest  ordinare  episcopum.Ego  autem 
ejus  verborum  sum  oblitus,  tribus  enim  post  annis 
et  splene  et  stomacho  laboravi.  Illinc  autem  a  fira- 
ti*ibus  missus  sum  Alexandriam,  morbus  enim  (93) 
ad  hydropisinvergebat,ab  Alexandria  autem  consu- 
luerunt  medici  ut  aeris  gratia  irem  in  Palaestinara ; 
habet  enimquodadeumattinettemperaturam  sub- 


di45 


HISTORIA  lAUSIACA, 


1146 


tiliorem  acrem.  A  Paliestina  autem  veni  in  Bithy- A  quanam  regione  adhommemabjectum  et  humirem 


niam,  et  in  ea  nescio  quomodo,  an  humano  studio, 
an  divina  voluntate  (94),  Deusscit,  dignus  habitus 
sum  ordinatione  quoQ  meas  vires  superat,  in  eum 
casum  incidens  quem  Joannespraedixerat.^f^l  Et 
undecim  mensibus  latens  in  cella  tenobrosa,recor- 
datus  sum  illius  beati  qui  mihi  praedixit  ea  quae 
passus  sum. 

Porro  autem  hoc  quoque  mihi  narrabat,tanquam 
profuturus  ad  hoc,  ut  per  narrationem  me  deduccret 
ad  patienter  ferendam  solitudinem  :  Quadraginta 
annos  versor  in  hac  cella ;  non  vidi  facicm  feminae, 
non  ullum  nummum,  non  vidi  aliquem  mandentem, 
non  comedentemnec  bibentem  me  vidit  aliquis. 

Cum  ergo  abeo  recessissem,veniin  solitudinem  in 


accessistis  ?  Postquam  autem  diximus  patriam,  et 
adjecimus:  Pro  utilitate  animarum  nostrarum  ad  te 
vcnimus  ab  Jerusalem,  ut  quod  auditione  accepera- 
mus,  id  cemeremus  oculis  ;  sunt  enim  aures  minus 
fidelesoculis;  ctauditionem  quidemsaepe  consequi- 
tur  obiivio,  rei  autem  visae  non  deletur  memoria, 
sed  menti  quodammodo  imprimitur  liistoria.  Ad  nos 
ergo  dixit  beatus  Joannes:  Et  quid  mirandum  visuri, 
0  filii  charissimi,  tantum  itineriset  laboris  toleran- 
tes  huc  venistis,  homines  abjectos  et  humiles  viderc 
cupientes,  qui  nihil  habent  spectatu  dignumnecad- 
niiratu?Ubique  autem  sunt  admirandi  et  laude  digni 
Dei  prophetae  et  apostoli,  qui  leguntur  in  ecclesiis, 
quos  oportet  imitari.  Valde  autem  miror,  inquit. 


loco  consueto,  haec  omnia  narrans  beatis  Patribus  Bvestrum  studium,  quemadmodum  totcontemptis  pe- 


qui  post  duos  menses  venerunt  et  sunt  cum  eo  collo- 
cuti,iiquehaec  nobisnarrarunt.  Cumad  eum  venisse- 
mus,  laeto  vultu  nos  excepit  et  salutavit,  se  hilarem 
uniciuque  ostendens.  Rogabamus  autem  eum  ut 
statim  pro  nobis  perageret  orationem,  est  enim  hic 
mos  Patribus  qui  sunt  in  iEgypto.  Is  autem  nos  in- 
terrogavit  num  inter  nos  essetclericusaliquis.Post- 
quam  autem  omnes  non  esse  diximus,  nos  omnes 
circumspiciens,agnovit  eum  qui  erat  occuUus :  erat 
autem  unus  ex  nobis  qui  dignus  fuerat  habitus  dia- 
conatu,  cum  esset  unus  frater  ejus  rei  conscius,  cui 
etiam  pi*aecepit  ut  nemini  diceret.Qui  causa  humili- 
tatis,  ct  in  talium  Patrum  comparatione,  vix  se 
dignum  censebat  Christiani   appeilatione,  tantum 


riculis,  ad  nos  venistis  propter  utilitatem,  cum  nos 
prae  socordia  ne  ex  ipsa  quidem  spelunca  velimus 
progredi.Sed  age  nunc,inquit.  etiamsi  res  vestra  sit 
laude  digna,  ne  tanquam  re  aliqua  praeclare  gesta, 
vobis  sufficere  putetis,  sed  imitemini  virtutes  quas 
patrcs  vcstri  persequuntur.  Quod  si  etiam  omnes 
possederitis,  quod  quidem  est  rarum,  ne  sic  quidcm 
vobis  ipsis  credideritis.  Quidam  cnim  qui  sic  conli- 
derunt,  et  ad  ipsum  virtutum  fastigium  pervenerunt, 
tandem  ex  alto  ceciderunt.  Sed  videte  num  preces 
vestrae  se  recte  habeant ;  num  conturbata  sit  cordis 
vestri  puritas ;  imm  mens  vestra  inter  orandum  sit 
occupata  aliis  negotiis ;  num  aliquaalia  mentem  su- 
biens  cogitatio  avertat  ad  aliquid  aliud ;  num  aliqua 


abest  ut  alicujus  dignitatis.  Manu  ergo  eum  osten- Q  cogitatorum  memoria  animo  exhibeat  moiestiam. 


dens,  dicebat  omnibus  :  Hic  est  diaconus.  Cum  is 
autem  assidue  negaret,et  latereconaretur,efenestra 
ejus  manum  apprehensam  osculatusest,et  admonens 
eum  hortatus  est,  dicens:  Ne  irritam  facias  gratiam 
Dei,  fili,  ne  mentiaris  donum  Dei  inficians.  Menda- 
cium  enim  alienum  est  aChristianis,  et  sive  sitin  re 
magna,  sive  in  par\'a,  non  est  tamen  laudabiie,cum 
dicat  Servator :  Mendacium  est  amalo  (yoann.viu). 
Is  vero  convictus  tacuit,  accipiens  patemam  ejus  re- 
prehensionem.  Cum  precesautem  complevissemus, 
unus  frater  ex  nobis,  quem  jam  tertiana  febris  vche- 
mens  tenebat,  rogabat  ut  curaretur.  Cum  autem 
dixisset  frater  ei  conferre  afHictionem  propter  exi- 
guam  quae  ei  inest  iidem,tradens  tamen  oleum  jussit 


Videte  num  mundo  vere  renuntiastis ;  num  ingressi 
estis  tanquam  nostram  spcculantes  libertatem;  num 
ad  vanam  gloriam  vestras  virtutes  venamini,  ut  ad 
ostentationcm  videamini  hominibus  nostra  opera 
imitantes.  Videte  ne  vobis  facessat  negotium  animi 
perturbatio,  ne  honor  et  gloria  et  laus  humana,ne 
rerum  sacrainim  curae  simulatio,autamorproprius; 
ne  putetis  vos  esse  justos;  neque  de  justitiaglorie- 
mini,  ne  propter  virtutes  efferamini ;  ne.orantibus 
cognationis  memoria  animo  insideat ;  ne  memoria 
commiserationisautalicujusalterius  rei,neque  ipsius 
univcrsi  ^4L%  mundi  vobis  succurrat.  Sin  minus ; 
res  efficitur  vanitas,quando  quisDominum  alloquens, 
dcorsum  impellitur  ab  iis  quae  ex  adverso  trahunt 


eum  inungi.  Cum  is  autem  se  unxisset,  quidquid  D  cogitationibus.  Haecautem  mcntis  proiapsio  unicui- 


intus  habebat  per  os  emisit,  et  a  febre  omninolibe- 
ratus,  propriis  pedibus  recessit  ad  hospitium.Lice- 
bat  autem  videre  hominem  nonagenarium  toto  cor- 
pore  ita  afHictum,  ut  prae  exercitatione  ne  barba 
quidem  nata  esset  in  facio.  Nihii  enimaliud  comede- 
bat  quam  arborum  fructus,  idque  post  solis  occasum 
in  summa  senectute,  cum  se  prius  multum  exercuis- 
set,  etneque  panem  sumpsissct,  neque  aliquid  exiis 
quae  igni  admota  veniunt  in  usum.  Cum  ipse  autem 
nos  jussissetsederc,  Deo  egimus  gratias  quod  ejus 
frucremur  congressione.ls  autem  cum  tanquam  di- 
lectos  suos  filios  longo  tempore  accepisset,  ridenti 
vultu  ha»c  nobis  est  locutus :  Undenam,  o  filii,  et  ex 


que  acciditqui  huncmundum  non  omninoabnegavit, 
sed  veneratur  ut  ei  placeat.  Ob  multa  enim  quae 
aggreditur,ejus  mentem  dividunt  curac  corporeaeet 
terrestres  ;  et  dum  deinceps  disputat  cumanimi  per- 
turbationibus,  non  potest  Deum  vic^erc.  Sed  neque 
ipsam  cognitionem  debct  accurate  et  exacte  contem- 
plari,  ne  siforte  fuerit  indignustaliposse^sione,  et 
cjus  aliquam  partem  fuerit  consecutus,  existimetse 
totum  comprehendisse,  et  omnino  labaturin  interi- 
tum.  Sed  oportet  semper  moderate  et  pie  ad  Deum 
accedere,  quantum  potest  unusquisque  mente  pro- 
gredi,  et  quantum  possunt  homines  consequi.Opor- 
tet  ergo  mentem  eomm  qui  Deum  quaemnt,  otium 


iiil 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  Vffl. 


1148 


agere  ab  aliis  omnibus.  Yacate  enim  ct  cognoscite,  A  ^t  tandem  exercitatorem  redegitinserYitutem.Cnm 


inqult,  quod  ego  sum  Deus(P^a/.  xl-v).  Qui  ergo  Dei 
cognitionem  ex  parte  est  consecutus.universamenim 
nemo  potest  accipere,  consequitur  quoque  aliorum 
omnium  cognitionem,  et  videt  mysteria  Dei  ilia  ei 
ostendcntis,ot  prajvidetfbtura,  et  contemplatur  re- 
velationes  quales  sanctl,  ct  efficit  virtutes,  etobtinot 
a  Deo  omnem  petitionem. 

AUa  quoque  multa  dlxit  de  excrcitatione;  et  quod 
oportet  exspectare  mortem  tanquam  vitam  bonas 
translationis,  et  non  imbecillitatem  intueri  corpo- 
rcam :  et  ncc vel  quibuslibet  obviis  implere  ventrem. 
Nam  qui,  inquit,  fuerit  satiatus,  eadcm  capit  consi- 
lia  quae  ii  qui  vivunt  in  deliciis:  sed  tentare  oportct 
per  exercitationcra  ctiam  appetitionum  pararc  impa- 


autem  ille  internis  vcr8areturcogitationibas,deinde 
ut  qui  Jam  rem  haberet  in  manibus,  reputans  op- 
portunitatem  et  voluptatis  explendae  securitatem, 
cogitationi  assentitur,  et  tentat  com  ea  habere  con- 
suetudinem,  ut  qul  jam  evasisset  insipiens  et  equus 
in  feminas  insdniens.  Illa  vero  cum  repente  magna 
vocc  exclamasset,  evasit  evancscens  ex  ojus  manibus 
non  secus  ac  ambra  aliqua.  Risus  autem  in  aere 
auditur  niultorum  daBmonum  qui  ipsum  increpabant 
ot  in  fraudem  induxerant,  et  magna  voce  ad  ipsum 
ciamabant:  Qui  se  exaltat,humiliabitur  {Lucsp  xli). 
Tu  autom  usque  ad  cgdIos  quidem  es  exaitatus,  hu- 
miliatus  vero  es  usque  ad^  abyssos.  Exinde  surgit 
manc  noctumum  luctum  attrahens ;  et  cum  totum 


tibilitatem.  Nec  quo^rat  aliquis  ea  quse  sunt  parata,  B  diem  transegisset  in  lamentatione,   sua  desperata 


et  anlmi  relaxationem ;  sed  nunc  sit  imbecillus  affli- 
ctusque  ct  oppresisus,  ut  rcgni  Dei  latltudinis  possi- 
deat  haercditatem.  Oportet  onim  nos  pcr  multas 
afflictiones  intrare  in  regnum  Doi  {Ad,  xiv).  Est 
enim,  inqutt,  angusta  porta,  et  arcta  viaqua)  ducit 
ad  vitam,  et  pauci  sunt  qui  eaminveniant.  £t :  Lata 
est  via  qua;  ducit  ad  perditionom,  et  multi  sunt  qui 
ingrediuntur  per  cam  {Matth-yu)  .Etoportet,  inquit, 
nos  hic  contcmnere,  cum  paulo  post  eamus  ad  vitam 
sctemam.  Ncc  oportet  aliquem  efTorii  ob  ea  qua> 
rectea  se  gesta  sunt,  sed  semper  osso  humilem,  et 
longiores  persequi  solitudines,  quando  scnserit  se 
efTerri.  Habitatio  enim  propinqua  vicis,  eos  etlam 
qui  erant  perfecti  sa^pe  offendit.  Quod  otiam  psallit 


iiuluto,  quod  ndn  debuit,  in  niundum  reversus  est. 
lioc  est  enim  maligni  8tudium,ut  quando  quempiam 
irriserit,  cum  redigat  ad  insipientiam,  ut  non  possit 
deinccps  sui^re.  Unde,  o  filii,  non  est  nobis  condu- 
cibilis  propinqua  vicis  habitatio,  neque  raulieram 
collocutio,  ut  ex  quibus  oriatur  memoria,  quoc  non 
potest  deleri,  quam  ex  visu  attrahimus  9413  et  col- 
locutione.  Sed  noque  debemus  rnimum  despondere, 
et  nos  ipsos  detrudere  ad  desperationem.  Jam  enim 
ii  quoque  qui  non  spem  abjecerunt,  non  fuerant 
privati  Dei  misericordis  clementia. 

CAPUT  XLV. 

De  fralre  qui  ductus  fuit  pmnilentia^  ejusdem 

abbatis  Joannis  narratio. 


David  cui  tale  quid    acciderat :  Ecce  elongavi  fu- ^     Eratenim,  inquit,  aliusadolescensincivitate,  qui 


giens,  et  habitavi  in  soiitudine.  Exspectabam  eum 
qui  salvum  me  facit  a  pusilianimitate  et  tempestate 
(PsaL  Liv).  Hoc  autem  accidit  multis  quoque  ex  no- 
stris  fratribus,  ct  propter  arrogantiam  excidcrunt  a 
scopo. 

CAPUT  XLIV. 

Narratio  ahbatis  Joannis  de  eo  qui  lapsus  est. 

Erat  enim,  inquit,  quidam  monachus  qui  in  pro- 
pinqua  solitudine  degebat  in  spelunca,  ot  omnem 
ostenderat  exercitationom,  otpropriis  manibus  pa« 
nem  sibi  quffirebat  {Ruff.^lib.u^  cap.  1).  Postquam 
autem  pormansit  in  orationibus,  et  profecit  virtuti- 
bns,  in  seipso  deinceps  habuit  flduciam,fretus  pul- 
chro  suffi  vitffi  instituto.  Qui  autem  tentat,cum  quo- 


multa  mala  fecerat,et  gravlter  peccaverat  (nuff^.^lib. 
ir,  cap.  t).  Qui  Dei  nutu,  propter  multa  peccata 
compunctus,  veniens  ad  sepulcra,  prioiH3m  siiam  vi- 
tam  deflcvit;  pronus  cadens  in  fkciem,  et  non  au- 
dens  vocem  emittere,  nec  Deum  nominare,  neque 
supplicare,  ipsa  quoque  vita  seipsum  indignumexi- 
stimans.Et  cumante  mortem  se  inclusisset  in  sepul- 
cris  mortuorum,  et  suam  vitamdlceret,gemebatei 
profundocordis.  Cum  Jamautem  ab  eotempore  pne- 
teriisset  hebdomada,  noctu  ei  assistunt  daemones, 
qui  ejus  vita3  priusdamnum  attulerant.clamanteset 
dicentes  :  Ubi  est  ille  scelestus  et  profanus,  qui  libi- 
dinibus  et  lasciviis  exsatlatus,  nunc  nobis  intempe- 
stivus,  temporans  et  honestus  repente  apparuit ;  et 


que,  siout  Job,  oxpetiit  ad  tentandum,  et  ei  vespere  Dquando  non  potest  amplius,  tunc  vult  esse  Christia- 


prsebet  phantasiani  formosffi  mulieris  errantis  per 
solitudinem.  Qua  cum  ostium  invenisset  npnrtum, 
ingressaost  speluncam  ;  et  procumbens  ad  virige- 
nua,petiitut  sibi  illic  licerot  quie8core,utpotc  quod 
nox  eam  approhendissct.  Ille  autem  cumejus  esset 
misertus,  quod  quidem  non  dcbuit,  eam  admisit  in 
speluncam,  et  de  errore  illam  ost  percontatus.  IUa 
vero  etnarravit,et  blanda  ac  fallacia  verba  inspersit, 
et  sermonem  diu  cum  eoprotraxit.  Eum  autem  sen- 
sim  nescio  quomodopelliciebat  ad  amorem;  pluraque 
deinceps  verba  inter  se  conserunt,  ridentque  ac  sul)- 
rident,  eumque  ipsa  multo  sermone  seduxit,  et 
deinde  contrectatione  manus  et  barbas  et  cervicis  ; 


nus,  et  probis  compositisque  moribus  ?  Ecquidnam 
tibi  boni  amplius  futumm  exspectas,  cum  sis  nostris 
malis  impletus?Non  hinc  cito  exsurges  ?Xon  venies 
ad  ea  quossuntnobiscum  consueta?  temanent  scorta 
et  caupones.Non  venies,  etfmeris  cupidinibus,cum 
sitcunctaaliatibi  spes  exstincta?VeIoxad  te  omnino 
veniot  Judicium,  qui  sic  teipsum  perimis.Et  cur  mi- 
ser  festinas  ad  supplicium?  cur  autem  contendis  tibi 
poonas  citius  infligere?  Multaque  alia  dicentes  :  No- 
stor  08,  in  nostrum  ordinem  es  relatus,  exerouisti 
omnem  iniquitatem.Tu  es  nobis  omnlbus  obnoxius, 
et  audesfugore  ?  non  assenticrls  ?  non  respondebis  ? 
non  simul  egredieris?  Postquam  autem  iile  constans 


Ii49 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1150 


in  fletibns,  ne  aures  quidem  eis  pracbebat,  et  nec  A  quae  non  cemuntur  et  spcrantur,  et  neque  diutumi- 


vcrbum  respondebat  eumdiu  urgentibus  daemoni- 
bus  ;  postquam,inquam,nihileffecerunt,caderas£epe 
illi  dicentcs,  acceperunt  eum  mali  et  turpes  daemo- 
nes,  et  totum  ejus  corpus  male  multarunt,  eum 
graviter  flagris  caedentes :  et  cum  eum  graviter  tor- 
sissent,  abierunt  co  relicto  scmimortuo.  llle  autem 
nihilo  s6cius  immobilis  jacebat  ubi  eum  reliquc- 
runt,  rursus  gemens  postquam  animum  collcge- 
rat.  Cum  autcni  ojus  necessarii  eum  investigassent 
et  invenissent,  et  causam  ejus  quod  ipsius  corpori 
acciderat  didicissent,  rogabant  eum  ut  domum  redi- 
ret  :  is  autem  cum  vim  ei  sa?pe  attulissent,  restitit. 
Rursus  autcm  sequenti  nocte  eum  iisdem  de  causis 
pejus  quam  prius  affeccrunt  daemoncs ;  et  ne  sic  qui- 

1  •  •••  1aa*^a_ 


tate  ei  corpus  macerabatur,nequeraoerebattristisque 
erat  anima,sed  in  quodamhonestoacvenerandostatu 
bonum  habebathabitum.  Verum  enimvero  Deus  cum 
honorans,  post  praifinitum  temporis  intervallum, 
dabat  ei  super  mensara  panem  duoram  vel  trium  die» 
rum,  ut  et  videretur,  et  esset,  et  eo  uteretur.  Et  in- 
grediensin  speluncam,  quando  sentiebat  corpus  in- 
digere,  inveniebat  nutrimentum.  Et  cum  adorasset 
et  cibum  sumpsisset,  hymnis  rursus  fruebatur,  per- 
severans  in  precibus  et  contemplatione,  in  diesger- 
minans,  ct  se  tradens  pnesenti  virtuti  et  futursespei, 
semper  magis  magisque  progrediens  ;  etferejam  de 
meliori  sua  sorte  confidebat,  tanquam  jam  eam  ha- 
beret  in  manibus  :  quod  ctiam  fuit  ei  causa  lapsus, 


dem  ejus  consanguinei  ei  persuadent  ut  emigret,  g  cum  propemodum  exciderot  per  eam  quoB  ipsum  po- 


dicens  satius  csse  raori  quam  vivere  in  talibus  vitae 
maculis.  Tertia  nox  propcraodum  fccit  ut  excederet 
abhominibus.cum  crudelibus  tormentisineum  inva- 
sissent  daemones,  et  eum  vexassent  usque  ad  extre- 
mum  spiritum.  Postquam  autem  viderunt  eum  non 
conccssissc,  reccsscrunt,  hominc  relicto  exanimi. 
Recedentes  itaque  exclamarunt,  diccntcs  :  Vicisti,vi- 
cisti,  vicisti.  Nequc  ci  amplius  aliquid  mali  occurrit ; 
sed  m  purissimo  sepalcro  purc  habitavit  dum  vixit, 
puram  exercens  virtutem.  Is  Deo  quoque  fuit  pretio- 
sus,  et  virtutibus,  miraculorum  effectionibus ;  adeo 
ut  et  multos  in  admirationera  induxerit,  et  ad  zelura 
adduxeritctaemulationem  honestorum  institutorura. 
Hinc  factum  est  ut  multi  quoque  cx  iis  qui  de  se 


stea  invaslttentationem.  Quid  enim  non  dicimus  ejus 
cum  qui  prope  fuit  casum?  Po&tquam  enimad  hanc 
processit  cogitationem,  paulatim  imprudens  eo  de- 
venit,  ut  existimaret  se  esse  pluris  quam  alios,  et 
jam  majus  quid  possidere  quamaliihoraines  ;  et  cum 
talis  esset,  jara  deinceps  in  seipso  habuit  fiduciam. 
Ei  ergo  gignitur  haud  ita  diu  post  primum  parva 
quaedam  animireraissio,ut  nevideretur  quidem  esse 
remissio.  Deinde  oritur  raajor  ncgligentia,  quae  de- 
inde  cousque  progressa  eat  ut  sentiretur ;  nam  et  ex 
somno  tardius  surgebat  ad  hymnos,  et  erant  precea 
paulo  otiosiores,  nec  hymnus  adeo  prolixus,  et  dicit 
ei  anima  se  vellc  requiescere,  et  mens  ei  annuit ;  et 
fluctuabant  et  vagabantur  ei  cogitationes,  et  jam  oc- 


\alde  desperaverant,  bonas  actiones  aggressi  sint,  etC  culte  aliquid  absurdi  meditabatur.  Sed  priorassue- 


se  recte  gesserint,  eisque  factum  est  id  quod  dicit 
Scriptura  :  Omnis  qui  seipsum  humiliat  cxaltabitur 
(Lucx  XIV).  Praecipue  ergo,ofilii,  exerceamus  humi- 
litatem,  quao  est  fundamentum  primumoraniura  vir- 
tutura.  Nobis  autem  multumquoque  cohfert  solitudo 
longior  et  remotior. 

CAPUT  XLVI. 
Alia  narraiio  abbatisJoannis,  de  eo  quilapsus,  ductus 

est  pcmitentia . 
Fuit  enim  alius  quoque  raonachus  qui  ulteriorem 
occuparat  solitudinem,  et  raultis  annis  se  recte  ct 
ex  virtute  gesserat  {Buff.,  lib.  ii,  cap.  1).  Qui  cum 
esset  deinceps  senio  confectus,  tentabatur  a  daemo- 
num  insidiis.  Silentium  enim  valde  araplectebatnr 


factio  adhuc  exercitatorem  quodammodo  abducebat, 
velutiquidam  motus  expriori  illaincitatione,et  eum 
interim  conservabat.Etaliquando  post  solitas  preces 
ingressus  vespere,  invenit  panem  super  mensam,  qui 
ei  suppeditabatur  divinitus,  et  se  refecit.  Quo  tem- 
pore  nec  iilas  exsecrabiles  abjecitcogitationes,neque 
reputavit  animam  laedi  a  contemptione,  neque  con- 
versus  est  ad  quaerendam  mali  curationem  ;  sed  pa- 
rura  duxit  parum  abesse  quominus  excideret  ab  iis 
quae  decet  facere.  Amoritaque  cupiditatis  eum  ra- 
ptum  cogitatione  in  regionem  abduxit  habitabilem. 
Cum  se  tamen  interim  cohibuisset  in  diem  sequen- 
tem,  ad  consuetam  conversus  exercitationem,  cum 
orasset  et  hymnos  dixisset,  ingressus  speluncam. 


exercitator,  et  in  orationibus  et  hymnis  et  multis  D  invenit  quidem  panem  sibi  apposltum,  sed  non  tam 


conteraplationibusdiemtransigebat,ct  visiones  quas- 
dam  divinas  clare  videbat,  partim  quidem  vigilans, 
partim  vero  etiara  in  soranis;  et  somni  properaodum 
expers  tenebatur  a  vitaincorporca,  non  terram  plan- 
tans,  neque  victus  ullam  curam  gerens,  neque  in 
plantis  quserens  quod  egenti  praeberet  corpori.  Sed 
neque  aviura  aucupiura,  neque  ullura  aniraal  perse- 
quebatur ;  sed  fiducia  plenus,  ex  quo  ex  regione  ba- 
bitabili  illuc  raigrarat,  nullam  habebat  rationem  ut 
ei  permaneret  corpus  nutritum,  sed  omnium  oblitus, 
se  perfecto  sustinebatin  Deum  desiderio,  exspectans 
vocationem,  et  ex  hoc  mundo  migrationem ;  et  Ut 
plurimumquidemalcbatur  tf44delectatione  eorum 


diligentcr  confectnra,nec  tara  purum,  sed  sordidum 
et  inquinatura.Qui  etsiessetid  admiratu8,et  tristitia 
affectus,  sumpsit  tamen,et  se  refecit.  Successit  tertia 
nox,  et  triplex  malum  addidit.  Etenim  mens  ejus 
cito  irrupit  in  cogitationes.  Ita  autem  erat  ei  affecta 
memoria,  ut  videretur  una  cum  eo  adessc  femina  et 
simul  accumbere,  et  eam  rem  habebat  in  oculis,  et 
eam  veluti  facere  persevembat.  Egressus  tamen  est 
tertio  quoque  die  ad  opus,  et  preces,  et  hymnos,  sed 
non  habens  amplius  mundas  cogitationes^  sed  fre- 
quenter  conversus,  in  altum  tollebat  oculos,  eos  huc 
et  illuc  torquens ;  ejus  enlm  pulcbrum  opus  inter- 
mmpebant  memoria!  cogitationum.  Vespere  ergo  re- 


4151 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  Vni. 


Uhl 


versus  pane  indigensjillum  quidem  invcnitin  mensa,  A  nes  aut  homines^  vobis  assentantes  et  laudantes,  ne 


veluti  corrosum  a  muribus  aut  canibus,  et  foris  sic- 
cas  quasdam  reliquias.  Tunc  ingeraiscit  quidem  et 
lacrymatur,  sed  non  quanlumsatis  esset  ad  coercen- 
dam  nequitiam.Kutritusque  non  quantum  volebat,se 
parabat  ad  quietem.  Eum  autem  acervatim  invase- 
runt  cogitationes,  eum  indique  circumdnntesf  etejus 
mcntemoppugnant,  etcaptivumstatim  in  mundum 
abducunt.  Surgens  autem  ivit  versus  regionem  quae 
habitatur,ingrediens  noctu  per  soIitudinem.Cum  au- 
tem  dies  eum  apprehendisset,  et  quao  habitaturregio 
adhuc  procul  abesset,et  eum  aestus  afiligeret.  defati- 
gatus  est.  Undequaque  autem  in  orbem  considerans 
circumspicit,  an  alicubi  appareret  monasterium,  in 
quod  ingressus  requiesceret.Quod  etiamaccidit,eum 


eis  pareatis,  nec  mente  eiTeramini :  nam  me  quoquc 
saepe  noctu  sic  deccperunt  dacmones  ;  et  neque  me 
sinebant  orare,  nec  quiescere,  quasdam  mihi  phan- 
tasias  pncbentes  totanocte,  et  mane  illudentes  humi 
procumbebant,  dicentes  :  Gondona  nobis,abba,quod 
tibi  labores  praebuimus  tota  nocte.  Ego  autem  dice- 
bam  illis  :  Discediteame  omnes  qui  operamini  ini- 
quitatcm  (Psal.  vi);  ne  tentetis  servum  Domini. 

Quare  vos  quoque,  o  filii,  quietem  persequamini, 
vos  semper  exercentes  ad  contemplationcm,  ut  pu- 
ram  possideatis  mentem,  Deum  ragantes.  Nam  ille 
quoque  est  bonus  exercitator,  qui  assidue  in  mundo 
exercetur,  ct  in  honestis  occupatur  actionibus :  qui 
humanitatem  ostendit  et  clementiam,hospitalitatero- 


cxcipientibusquibusdamp)isetfidelibusfratribus,qui  Bque  et  charitatem,  et  fecit  eleemosynas,  et  benefacit 


cum  eum  tanquam  patrem  germanum  aspexissent, 
vultum  ejus  et  pedes laverunt ;  et  cum  orassent,men- 
sam  apposuerunt,  et  rogarunt  ut  quae  erant  apposita 
suraeretcumcharitate.Postquamautemserefecit,po- 
stularunt  fratresutverbum  salutisabeoacciperent, 
et  quanani  rationc  possent  servari  a  laqueis  diaboli, 
et  quemadmodum  superarentturpcscogitationes.Is 
autem  ipsos  tanquampatcr  filios  Jidmonens,hortaba- 
turut  essent  fortes  et  constantes  in  laboribns,ut  qui 
essentpaulo  post  in  surama  quietecollocandi.  Multa 
quoque  alia  cura  eis  disserens  de  exercitatione,  eos 
valde  juvit.  Cum  autera  cessasset  ab  admonitione,  et 
separum  recoilegisset,  considerabat  quemadmodura 
alios  adraonens,  se  non  monebat  nec  con-igebat;  et 


advenientibus,  et  opem  fert  laborantibus,  ct  perma- 
net  citra  ullam  oflensionem.  Est  quidem  hic  quoque 
valde  bonus ;  versatur  enim  in  actione  et  praecepta 
exsequitur ;  sed  in  rebus  terrenis  occupatur.  His  qui- 
dem  certe  praestantior  est  et  major  qui  versatur  in 
contoraplatione,  qui  a  rebus  agendis  se  transfert  ad 
intelligentiam,  eas  res  aiiis  relinquens  providendas, 
ipse  autem  et  seipso  abnegato,  et  sui  oblitus,  scruta- 
tur  ccelestia,  Deo  oraniumsolutus  etexpeditus  assis- 
tens,  a  nulla  autem  alia  cura  retro  avulsus.  Qui  est 
cnim  hujusmodi,  una  cum  Deo  degit,  una  cum  Deo 
versatur,  assiduis  hymnis  Deum  semper  celebrans. 
Novi  cnim  ego  hominem  in  solitudine,  qui  decem 
annos  cibi  terreninihil  gustavit,sed  ei  angelus  tertio 


seesse  victum  inteiligens,  cursurursus  rediitin  soli-c  quoque  die  coelestem  cibura  ad  eum  alferebat.  etei 

tudinem,  seipsum  deflens,  etdicens  :  Nisi  quiaDo- 

minus  mihi  opem  tulisset,  propemodura  in  infemo 

habitasset  aniraa  mea  (PsaL  xcix|.  Propemodum  in 

orane  malumsura  redactus,properaodura  rae  interra 

confecerunt.  Et  in  eo  factum  esl  quod  dictum  94^ 

est :  Frater  qui  a  fratre  adjuvatur,  est  tanquara  urbs 

munita  et  excelsa,  et  tanquam  murus  qui  non  potest 

corruere  {Prov.  xviii).   Quanquam  abliinc  toto  vitae 

tempore  luxit  perpetuo,  privatus  mensa  qua;  ei  da- 

batur  divinitus,et  panem  suumquaerens  cum  labore. 

Nam  cum  se  in  spelunca  inclusisset,  et  sibi  saccum 

et  cinerem  substravisset,  non  prius  e  terra  surrexit, 

nec  cessavit  flere,  quam  vocem  angeli  audiisset  ei 

dicentem  in  soranis  :  Accepit  Dominus  tuam  poeni- 


in  os  injiciebat,isqueerateiinstarcibietpotus.  Scio 
quoque  ad  huno  hominem  in  phantasia  venisse  dae- 
mones,  ostendentes  angelicos  exercitus,  et  currus 
ignis,  et  multos  satellites,  tanquam  alicujus  regisve- 
nientis,  et  ei  dicentes  :  In  omnibus  te  recte  et  ex  vir- 
tute  gessisti,  o  homo  ;  de  caetero  me  adora,  et  tan- 
quam  Eliam  teassumam.Dicebat  autem  apud  se  mo- 
nachus  :  Adoro  quotidie  Regem  meum  et  Servato- 
rem  ;  ct  si  hic  esset  ille,  non  hoc  a  me  peteret. 
Postquam  autem  ei  dixit  quod  habebat  in  animo : 
Dominura  raeura  et  Regem  habeo  Deuni,  queni  sem- 
per  adoro,  tu  autem  non  es  rex  meus,  ille  protinus 
evanuit.  Haecautem  tanquamdealiodisserens,  insti- 
tuta  vitae  suae,  et  res  gestas  volebat  cclare.  Qui  au- 


tentiam,  et  tui  est  misertus ;  deinceps  autcm  vide  ne  D  tcm  una  cum  eo  erant  patres,  eum  dicebant  haec 
decipiaris.  Ad  te  enim  venient  fratres  quos  admo-     vidisse. 


nuisti,  et  aflerent  ad  te  eulogias,  quas  cum  accepc- 
ris,  vesceris  cura  ipsis,etpeFpetuoDeoagesgratias. 
HoBC  ergo  vobis  nan*avi,  o  filii,  ut  humilitatem 
exerceatis,  seu  in  parvis,  seu  in  magnis  esse  videa- 
mini.  Hoc  est  enim  priraum  praeceptum  Servatoris, 
qui  dicit  :  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam  ipsorum 
estregnumcoelorum  {Matth.  vi).  Et  ne  decipiamini 
a  daemonibus,  qui  vobis  visa  et  phantasias  excitant ; 
sed  si  quis  ad  vos  venerit,  aut  frater,  aut  amicus,  aut 
mulier,  aut  pater,  aut  magister,  aut  mater,  aut  so- 
ror,  primum  extenditemanus  ad  orationem  ;  et  si  sit 
phantasma,  fugiet  a  vobis.  Et  si  vos  decipiant  daemo- 


Haec  et  alia  multa  nobis  narrans  beatus  Joannes, 
et  tres  dies  ad  nonam  usque  disserens,  nostras  cu- 
ravit  animas.  Cum  autem  dedisset  nobis  benedictio- 
ncs,  jussit  ire  in  pace,  nobis  quoque  dicta  quadam 
prophetia  :  Hodie,  aiebat,  nuntiata  est  (95)  Alexan- 
driae  victoria  maxime  pii  Theodosii,  propter  de  me- 
diosublatum  tyrannum  Eugenium,  et  oportet  impe- 
ratorem  mori  morte  propria,  quod  quidem  revera 
ita  tieri  contigit.  Licebat  autem  cemere  multitudi- 
nem  eorum  qui  cura  ipso  erant  monachorum  in  eccle- 
8ia,veluti  quosdam  justorum  chonjs,  lucidis  vestibus 
indutos,  et  hymnis  assiduis  Deum  glorificantes. 


ii53 


HISTOBIA  LAUSIACA. 


1154 


Postquam  autem  multos  quoquc  alios  Patresvidi- Aet  seipsum  vilipendens.  Cumnos  autem  multum  ro- 


mus,  Yenerunt  fratres  nobis  annuntiantes  consum- 
inatum  esse  beatum  Joannem  modo  quodam  admi- 
rabili :  nam  cum  jussisset  uttresdies  neminem  sine- 
rent  ad  se  venire,genibus  flexis  ad  orationem,  con- 
summatus  est,  ad  Deum  veniens,  cui  gloria  in  sae- 
cula. 

CAPUT  XLVII. 
De  Pcemenia. 
Is  quoque  cum  Christi  ancilla  Poemenia,  qua)  ad 
eum  videndum  accesserat,  non  est  quidem  collocu- 
tuSy  significavit  autem  ei  quoque  qusedam  arcana.Ei 
autem  prsecepit,  dicens  :  Descendens  a  Thebaide, 
ne  deflectas  Alcxandriam,quandoquidem  futurum  est 
ut  cadasin  tentationes.Ea  autem  magni  Joannis  prae- 


garemus,  ut  adhortatorium  nobissermonem  diceret, 
vix  in  animum  induxit  ut  nobis  pauca  dissereret  de 
mansuetudine.Is,  cum  bippopotamus  aliquando  va- 
staret  vicinam  regioncm,  stans  prope  fluvium,  roga- 
tus  ab  agricolis,  visa  bellua  ingentis  raagnitudinis, 
ei  pnecepit,  dicens  :  Denuntio  tibi  in  nomino  Jesu 
Christi,ne  amplius  vastes  hancregionem.  Illa  autem 
tanquam  ab  angelo  loco  puisa,  omnino  evanuit.  Sic 
etiam  aliquando  abegit  crocodilum. 

CAPUT  L. 

De  abbaie  Tlieona  (98). 

Vidimus  ctiam  alium  non  procul  a  civitate,  iu  so- 

litudine,  nominc  Theona,  virum  sanctum,  in  domun- 

cula  seorsum  inclusum,  qui  temporc  triginta  anno- 


eis 


dictionem  vel  nihili  ducens,  vel  940  ^jus  oblita,Brum  silentium  exercuerat  (Ruff.i  lib.  ii,  cap,  6).  Is 

deflexit  Alexandriam,ut  videret  civitatem.  In  itinere 

autempropeurbem  Niciae,ad  eam  accesserunt  naves 

cjus  quiescendigratia.  Egressi  autem  famuli  ex  qua- 

dam  insolentia  cum  iilius  loci  habitatoribus,  amen- 

tibuset  profligatis  hominibus,manus  conseruernnt : 

qui  quidem  unius  quidem  eunuchi  digitum  secue- 

runt,  alium  autem  occiderunt,  Dionysium  autem 

sanctissimum   episcopum   in  fluvium    ignorantes 

projecerunt,  et  illam  ipsam  conviciis  et  maledictis 

impetierunt,  et  reliquos  omnes  servos  sauciarunt. 

CAPUT  XLVIII. 
Vita  abbatis  Ammonx  (96),  et  eorum  qui  cum  ipso 

erant. 
Vidimus  autem  alium  quoque  virumThebflide,no- 


cum  plurimas  virtutes  perageret,  habebatur  ab 
pro  prophcta.  Exibat  enim  ad  ipsum  per  dies  singu- 
los  muItitudo8Bgrotantium,quibusmanus  imponens 
per  fenestram,  dimittebat  eos  abire  salvos.  Licebat 
enim  videre  ipsum  habentem  vultum  angeli,  laetis 
oculis,  et  totum  plenum  maxima  gratia.  Is,  cum  non 
multo  ante  tempore  latrones  eum  noctu  invasissent, 
existimantes  se  multum  auri  apud  eum  invcnturos, 
et  vellent  eum  occidcre,  precatus  est,  ct  manse- 
runt  immobiles  ad  portas  ejus  usque  ad  matutinum. 
Cum  turbae  autera  raane  ad  eum  accessissent,  et  eos 
igni  mandare  in  animo  haberent,  unum  tantum  ver- 
bum  ad  eos  est  locutus :  Sinite  eos  abire  sanos ;  sin 
minus,  a  me  fugietgratia  curationum.  li  vero  ipsum 
mine  Ammonam  (Ruff,^  L  ii,  cap.  3),  Patrem  ter  q  audierunt ;  non  audcbant  enim  contraeum  dicere. 


milie  monachorum  :  quos  etiam  nominabat  Taben- 
ncsiotas,  qui  habebant  magnum  vitae  agendae  insti- 
tutum,  et  qui  et  ovillas  pelles  ferrent,  et  vultu  tecto 
comederent,et  se  deorsum  inclinantes,  nequisproxi- 
mum  comedentem  aspicerct ;  et  tantum  exercerent 
silentium,  ut  viderentur  esse  in  solitudine,  unoquo- 
que  occulte  peragente  suum  vitae  institutum ;  solum 
autcm  specie  quadam  in  mensa  sederent,  conantes 
se  invicem  latere.  Aliqui  enim  ex  his  semel  vel  bis 
manum  ori  admovebant,  tangentespanem  vel  oleum, 
vel  aliquid  ex  iis  quaserantapposita,  etcuradeuno- 
quoque  obsonio  semel  gustassent,  contenti  erant  hoc 
alimento ,  alii  autem  panem  sensim  mandentes,alia 
autem  accipientes  citra  simulationem,  sic  persevera- 
bant ;  alii  autem  jusculum  ter  tantum  degustabant,aD 
reliquis  autem  abstinebant.  Quae  cum.  ut  erat  con- 
sentaneum,  essem  admiratus,  non  praetermisi  eam 
quae  ex  eis  capitur  utilitatem. 

CAPUT  XLIX. 
Deabbate.Dei^l). 
Vidimus  autem  alium  quoque  senem,  qui  lenitate 
superabat  omnes  horaines,nomineabbatemBe(i?u/*- 
fin.,  /.  II,  cap.  4)  :  dc  quo  aflirmabant  fratres  qui 
apud  ipsum  versabantur,eum  nunquam  j  urasse,nun- 
quam  do  aliquo  mentitum  esse,  ncque  aliquo  verbo 
increpasse,  neque  iratum  fuisse  :  erat  enim  ejus  vita 
valde  quieta,  et  mores  mansueti,  et  qui  statum  ha- 
beretangelicum;  erat  autem  valde  quoque  humilis, 


et  protinus  abiere  latrones  ad  ea  quas  erant  circum- 
circa  monasteria,  mutati  monbus,  et  de  iis  quae  fece- 
rantducti  poenitentia.Erat  autem  vir  eruditus  in  tri- 
plici  gratia  sermonura,  in  scriptis  Romanis,Gr,ecis, 
etiEgyptiacis,  sicut  a  mulcis  etab  illo  ipso  audimus. 
Cum  enim  nos  agnovisset  esse  hospites,  scribcns  in 
tabella,  Deo  proptcr  nos  egit  gratias.  Comedebat  au- 
tem  semina  non  cocUi.  Noctu  autem,  ut  aiunt,  egre- 
diebatur  e  cella,  et  congregabatur  cum  feris,  et  eas 
potabat  ex  ea  quam  habebat  aqua.  Erat  enim  vidcre 
vestigia  bubalorum,  et  onagrorum,  et  quarumdam 
caprearum,  circa  ejus  monasterium,  quibus  semper 
delectabatur. 

CAPUT  LI. 
De  abbate  Elia  (99). 
Vidimus  autem  alium  quoque  senem  in  solitudine 
Antinoi,quae  estmetropolisThebaidis,Eliam  nomine, 
qui  natus  erat  centum  et  decem  unnos(i?ti/f.,/t6.n, 
ra/).i2).Super  eum  dicebantspiritum  Eliae  prcphetae 
requievisse :  erat  enim  valdo  celebratus,  ut  qui  in 
terribili  illasolitudine  egisset  septuagintaannos.Non 
potest  autem  oratio  pro  dignitate  narrare  aspcram 
illam  949soIitudinem,quae  est  in  monte  in  quo  ille 
sedebat,  nunquam  descendens  in  eam  qute  habitatur 
regionem.  Est  enim  quaedam  semita  eorum  qul  ad 
ipsum  accedunt  ejusmodi,  ut  vix  possint  insistere 
vestigiis  ii  qui  accedunt,  hinc  et  inde  lapidibus  aspe- 
ris  obvallata.  Erat  autem  sedens  sub  quadam  petra 


1155 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  VIII. 


11j6 


in  spelunca,  adeo  ut  ipsum  quoque  viderc  essctfor-ApriBter  opimonem  ratione  a  Deo  suppcditatur.  Et 


midabile.  Tremcbat  autem  jam  totus,  ut  qucm  se- 
ncctus  opprunerct.  Multa  autcm  signa  quotidie  pe- 
ragebat,  nec  cessabat  mederiaegrotantibus.  Dicebant 
autem  qui  apud  ipsum  erant  Patros,  neminem  mc- 
minissc  ejus  ascensus  in  montcm.Comedebat  autcm 
in  Bcnectute  trcs  uncias  panis,  et  tres  oleas  ^espcre. 
In  juventute  autom  sempor  semel  comedebat  in 
hebdomada. 

CAPUT  LII. 

Vita  ahbaiis  Apollo  (100). 

Vidimus  autem  alium  quoque  virum  sanctum  in 

Thebaide,  infinibus  Herraopolis(/Jw/7'.,  lib.u.cap.l]: 

in  quam  Servatorvenitcumsancta  Maria  et  Joseph, 

implens  prophetiam  Isaia?,  qua».  dicit :  Ecce  Dominus 


enim  in  solitudine  per  angelum  afferebatur  nutri- 
mentum.  Ejus  autem  indumentnm  erat  iebiton,quod 
nonnulli  coiobium  appellant,  et  parvum  linteum  in 
ejus  capite.  Hbdc  enim  ei  mancbant  in  Rolitudine, 
nec  vctcrasccbant.  Erat  autem  in  solitudine  propin- 
qua  tcrr»  quae  habitatur,  faciens  signa  et  virtutes 
admirabiles  in  virtute  Spiritus  :quaspropter  miracuh 
insignem  magnitudinem  nemo  potest  omnes  dicero. 
sicut  audiviraus  a  senibus  qui  cum  eo  versabantur, 
qui  ipsi  quoque  crant  viri  perfecti,  et  pnrerant 
multis  fratribus.  Fuit  itaque  protinus  clarus  ac  ce- 
lebratus,  tanquam  novus  aliquis  propheta  vel  apo- 
stolus,  qui  venissct  nostro  saeculo;  etcum  magnafa- 
ma  de  eo  sparsa  esset,   omnes  qui  circuracirca  di- 


sedct  supcr  nubem  levem,  et  venict  in  ifig>'ptum  ;  et     spersi  habitabantmonachi,semperadeum  veniebant, 
quatientur  manufacta  ^Egypti  a  facie  cjus,  et  cadent "  et  tanquam  patri  germano,  donasuas  offercbant  ani- 


in  terram  {Isaiw  xix).  Vidiraus  cnim  illic  quoquc 
templum,inquo,ingrcsso  urbcm  Scrvatorc,  cecide- 
runt  omnia  simulacra  in  faciem  super  terram.  Vidi- 
mus  autem  illic  in  solitudine  virum,  Apollo  nomine, 
qui  monastcria  liabebat  super  montem.  Erat  enim 
patcr  monachoruni  circiter  quingentorum,  qui  erat 
valde  clarus  etcelebratusin  Thebaide;  crantque  ejus 
magna  opcra,  et  raagnas  virtutes  per  eura  faciebat 
Dorainus,et  pluriraa  signa  et  admirabilia  per  eum 
cfficiebantur.Hic  cnimcura  a  pucritia  multam  ostcn- 
disset  exercitationcm,  in  pcrlecta  eetatc  talcm  est 
consecutusgratiam.  Cum  enim  esset  octogenarius, 
sibi  magnura  congregavit  raonasteriura  virorura  per- 


mas.  Is  autera  alios  quidera  hortabatur  ad  contem- 
plationem ;  alios  veroinstituebat,utperscquerentur 
virtutem,  qu»  versatur  in  actionc,  priraura  osten- 
dens  opere  ea  quae  ipsos  facere  admonebatserraone. 
Saepe  enira  cis  ostendens  exercitationem,  Dorainica 
solura  cura  eis  versabatur :  ipse  quidera  non  araplius 
sumens,  quam  olera  quae  sua  sponte  nascuntur  in 
terra ;  non  panera  interira  vel  leguraen,  non  ex  fru- 
ctibus  arborum  aliquid  coraedens,  nec  quaBcunque 
igni  admota  vcniunt  in  ususliominum. 

Cum  autem  tempore  Juliani  aliquando  audiisj^t 
fratrem  in  excrcitu  captum  vinctum  teneri  in  custo- 


fectorura,  qui  poterant  oranes  fcre  signa  cfricere.lB  p  ^ia,  accessit  ad  eum  cum  fraternitate,  rogans  cum  et 


cum  quindecim  annos  natus  a  mundo  scccssisset,  et 
quadraginta  annos  in  solitudine  transegisset,et  in  ca 
omnem  virtutem  cxercuisset :  visusest  postea  audirc 
Dei  vocem,  diccntis  ei  :  Apollo,  ApoUo,  per  te  sa- 
pientium  in.<Egypto,et  prudcntiam  gentium  pruden- 
tium  abolebo.Perdes  autera  raihi  cum  eis  etiam  sa- 
pientes  Babylonis,  et  deraedio  tolles  omnemcultum 
diemoniacura ;  ct  nunc  vade  in  eam  qua3  habitatur 
regioncm :  generabis  enim  mihi  populum  peculia- 
rem,  ajmulatorera  bonorum  operum.  Is  autem  re- 
spondens,  dixit :  Aufer  a  me,  Domine,  arrogantiam, 
ne  forte  elatussuprafraternitatem,priveroranibono 
opere  [Tit.  ii).  Ei  autem  rursus  dixit  vox  divina  : 


admoncns,ut  esset  fortis  ct  constans  in  laboribus,et 
despiccret  pericula  sibi  imminentia.  Dicit  enim  esse 
sibi  tcmpus  ccrtarainura,uttuncquoque  ly^fi  n^^ns 
ejus  probetur  insultu  tentationum.  Postquam  autem 
his  vcrbis  cjusanimura  confirraavit,  adveniens  tribu- 
nus,  qui  quodarascelerisfercbaturimpetu,cumqui- 
dam  ci  de  ipsis  significasset,  clausis  portis  custodise. 
ct  ipsura  ctomnes  qui  cum  co  erant  monachosinclu- 
sit,  tanquara  futuros  aptos  ad  railitiam ;  et  cum  eis 
quot  satis  essent  custodes  constituisset,  domum  re- 
diit,  nec  auditione  quidem  ab  eis  rogari  sustinens. 
Mcdia  autem  noctc.lampadem  ferens  angelus  appa- 
ret  custodibus,  luraine  illustrans  orancs  qui  erant  in 
carccre,  adeo  ut  prae  stupore  hiantes  starent  custo- 


Mittc  raanura  tuam  super  coUum  tuum,  et  deinde 
comprehcndes,  et  infodies  arena.  Is  autem  cum  sta-^^es.  Qui  cum  surrexissent,  eos  rogarunt  ut  omncs 
tim  raanum  misissetsuper  collura,apprehenditpar-'"a^irent.  eis  apertis  januis  ;  fatebantur  enim  esscsa- 
vura  iEthiopem,et  eura  infodit  in  arena  clamantcm     ^*"^  P^^^  "«  raori,  quara  quai  ad  eos  divinitus  venis- 


et  dicentera  :  Ego  sura  daemon  superbiai.  Et  rursus 
facta  est  vox  ad  eum,  dicens  :  Vade,  quoniam  quod 
a  Deo  petieris,  accipies.  Is  autem  cum  primum  hoc 
audisset,  profectus  est  in  eam  qux  habitatur  regio- 
nem,  tempore  Juliani  tyranni,  et  tunc  vcnit  in  pro- 
pinquam  soLitudincm. 

Cum  quamdara  autera  parvam  occupasset  spelun- 
cam,raanebatsubtcrraontera.  Eljus  auteraopuserat, 
toto  diurno  spatio  preces  edore ;  noctu  quideni  cen- 
ties,  interdiu  autemtoties,  flexisgenibus.fgusautem 
aUmeatum  tunc  quoque  sicut  prius,  admirabiii  et 


set  libertatem  qui  citra  rationem  detinebantur  de- 
spicere.  Tribunus  itaque  cum  magistratibus  manc 
vcnicns  in  custodiam,  contendebat  ut  viri  egrede- 
rentur  e  civitate ;  dicebat  enim  domum  suam  ceci- 
disse  tcrra)  raotu,  et  e  suis  servis  optimos  oppressos 
fuissc.  li  autem  hac  audientes.  Dco  gratias  agentes, 
abicrunt  in  solitudinem,  erantque  omnes  simul,  ut 
dicit  Apostolus,  habentcscor  unum  ct  unam  animam 
(Act,  iv). 

Docebat  autem  quotldie  ornari  virtutibus,  et  ma- 
chinas  diaboli  in  cogitationibus  in  principio  protinus 


1157 


IIISTORIA  lAUSIACA. 


1458 


propulsare.  Contrito  cnim  capite  scrpentis,  totam  AH8ecnarrantemaudivinius,etreddentcmcauBainprio- 


corpus  est  mortuum.  Jubet  enim  Dominus  ut  obser- 
vemus  caput  scrpentis :  id  autem  est,  ne  in  principio 
admittamus  malas  et  turpes  cogitationes,  nonsolum 
ut  obscoenas  animi  nostri  phantasias  deleamus  :  co- 
nari  autem  nos  invicem  superarc  virtutibus,  et  ne 
quis  in  liis  laudibus  altero  vidcatur  inferior.  Hoc  au- 
tem,  inquit,  sit  vobis  argumcntum  profectus  virtu- 
tum,  quando  fucritis  vacui  affectionibus  et  appeti- 
tionibus,  baec  enim  sunt  Christi  donoiiim  princi- 
pium.  Quando  autem  a  Deo  habueiit  aliquis  osten- 
sionem  miraculorum,  ne  nimium  intumescat,  quasi 
saflQcicnter  profecerit  nec  efferatur  cogitatione,  tan- 
quam  sit  jam  magis  honoratus  quam  alii,  neque  ut 
ostentans  quod  talem  gratiam  acceperit ;  sin  minus, 


ris  ignorationis.  Nam  bovem  quidem,  aiebat,  indeos 
referebant  gentiles  qui  prius  apud  no8  habitabant, 
quoniam  peripsum  cxercentes  agriculturam,  victum 
sibi  parabant ;  aquam  autem  Nili,  quoniam  irrigat 
omnes  agros  ;  terramquoque  colebant,  ut  quae  esset 
aliis  omnibus  regionibus  fertilior.  Reliquas  autem 
abominationcs,  canes  ct  simias,  et  reliquam  omnem 
animantium  ct  oletnim  colebant  tur])itudinem,  qua- 
tenus  eorum  ususfuiteisoccasio  salutis,  quitcmpore 
Pharaonis  homines  occupatos  tcnuit,  quando  ille 
Israelem  persequens,  submcrsus  est.  Unusquisqac 
cnini  id  in  quo  fuit  occupatus,  cum  Pharaonem  non 
esset  secutus,  hoc  940  in  deos  rctulit,  dicens : 
Hocfuit  roihi  deusbodic  pcr  quod  eifectum  est  utnon 


seipsum  decipit  mente  captus  ot  gratia  multabitur.  3  perirem  una  cum  Pharaone.  Heccquidem  insermo- 
Habuit  ei^o  hanc  magnam  doctrinam  in  scrmonibus,     nibus  habuit  sanctus  Apoiio. 


quam  nos  quoque  sa)pe  postea  ab  ipso  audivimus :  in 
operibus  autem  efficiebat  majora,  omnis  enim  peti- 
tio  ei  statim  dabatur  a  Deo. 

Quin  etiam  videbat  quasdam  revelationes :  vidit 
enim  suum  fratrem  natu  maximum,  qui  ipse  quoquc 
fuerat  consummatus  in  solitudine,  et  ipso  pulchro 
vitae  instituto  eum  suporaverat,  cum  quoipsequoque 
longo  temporc  vixit  in  solitudine.  Videbatur  ergo 
cum  viderescdentem  ineodemthronocum  apostolis, 
cumei  reliquissetsuarum  virtutumhaireditatem;  et 
sic  pro  se  ipso  interccdebat,  Deum  rogans,  ut  essct 
velox  ejus  translatio,  et  cum  ipso  sibi  requiem  pne- 
staret  in  coBlis.  Visus  est  autem  ei  dixissc  Scnator, 


Ante  scrmones  autem  scribendum  est  qux  possc- 
dit  in  operibus.  Fuerunt  enim  aliquando  gentiles 
prope  accolentcs  in  locis  omnibus,  ot  decem  pagi 
qui  erant  ei  propinquiorcs  magis  colebant  dasmones. 
Erat  autem  templum  maximum  in  uno  vico,  et  si- 
mulacrum  maxime  insignc,  iignea  autem  erat  hsec 
statua.  Pompam  autera  ducebant,  eam  per  vicos  cir- 
curafcrentos  nefarii  sacerdotcs,  qui  bacchabantur 
cum  multitudi{ic,veluti  pro  aqua  fluviatili  celebrantes 
mysteria.  Accidit  autem  ut  illo  tcmpore  illic  adesset 
ApoUo  ctim  paucis  quibusdam  fratribus  :  postquam 
autem  vidit  multitudincm  rcpente  daemoniacefuren- 


oportero  eum  adhuc  parvo  temporo  esse  in  terra  ad  G  tom  per  regioncm,  flcxis  Servatori  gcnibus,  fecitom- 


roultorum  pcrfectionem,  doncc  multi  flant  ejus  vir- 
tutisaemulatores.Magnusonim  monachorum  populus 
credetur  ejus  Odci,  et  pius  cxercitus,  ut  gloriam  di- 
gnam  laboribus  consequaturapudDeum.  Ilsec  vidit, 
quoc  ctiam  cvenerunt.  Nam  cum  multi  undiquc  cx 
auditioneadcumconvenisscnt  monachi,  etper  cjus 
doctrinametconversationemplurimi  omnino  mundo 
renuntiassent,  facta  est  frattnim  cohabitio,  cum  ad 
quingentos  fratres  simulapud  ipsum  communcm  vi- 
tamhaberent,etunammensam,tota  veste  candidati; 
ct  in  eis  impleta  est  Scriptura,  quae  dicit :  Laetarc 
desertum  sitiens,  erumpeetclamaqusD  nonparturis; 
quoniam  multi  sunt  filii  desertae,  magis  quam  virum 
liabentis  ilsaw  liv).  Nam  impletum  quidem  cst  hoc 


nes  gentiles  repente  immobilcs.  Cum  autem  non 
posscnt  ex  illo  loco  progredi,  aliug  aiium  trudentes, 
et  ocstu  toto  die  torroi*cntur,ignorantesundehoc  eis 
evenisset,  sacerdotes  eorumdixerunt  cssc  quemdam 
Christianumhabitantcira  in  eorumfinibus  subsolitu- 
dine,  qui  haec  faceret,  dicentes  de  Apollo  ;  et  opor- 
tere  ci  supplicarc,  sinminus  foreut  vcniant  in  peri- 
culum.  Postquam  autem  qui  procul  habitabant, 
auditis  clamoribus  et  lamentationibus,  aocesserunt, 
et  eos  rogarunt :  Quidnara  est,  dicentes,  quod  vobis 
repente  accidit  ?  quo  pacto  hoc  factum  est  ?  Illi  au- 
tem  dixerunt  se  nescire,  nisi  quod  virum  habebant 
suspcctum,  diccntcsoportcreilium  placare.  Alii  vero 
tcstabantur  se  eum  vidisse  practereuntem  ;  et  sic  ro- 


eloquium  propheticum  ex  Ecclesia  quee  congregata  j^garunt  eosut  cis  cito  daretur  auxilium :  adductisbo- 


est  ex  gentibus  :  perfectum  est  autem  in  hac  ctiam 
iiCgyptiaca  solitudine,  quae  plures  filios  Deo  exhibet, 
quam  terra  quae  est  habitata.Ubi  enim  sunt  in  urbibus 
totgregeseorumquisalvi  fiunt,  quot  Deo  exhibont 
qu»  sunt  in  iEgypto  solitudines  ?Quot  sunt  enim  hic 
populi,  tot  sunt  illic  in  desertis  monachi.  Ac  mihi 
videtur  dictum  Apostoli,  etiam  in  ipsis  esse  imple- 
tum :  Ubi  enim  abundavit  peccatum,  superabundavit 
ot  gratia  {Rom,  v).  Abundavit  cnim  quondam  in 
JE^gypto  multus  et  impius  idolorum  cultus,  adco  ut 
in  nulla  gente  magis ;  cancs  enim  et  simias  quidam 
colebant ;  alii  allia  et  caepe ;  et  ex  vilibus  oleribus 
maltadeoBexistiinabant,  ut  ipsom  saactam  Patrem 


bus  conati  sunt  movere  simulacrum  ;  id  autemma- 
nebat  tanquam  immobile  cum  ipsis  sacerdotibus. 
Cum  nullam  ergo  evadendi  rationem  invenissent, 
miserunt  per  accolas  iegationemad  Apollo,  ut  illinc 
liberati  aberrorerecederent.  His  autemApollosigQi* 
ficatis,  colerrime  descendit  homo  Dei ;  et  cum  oros- 
set,  omnes  solvit  a  vinculo.  Hi  autcm  omnes  uno 
animo  ad  ipsum  processerunt,/universonim  Servato- 
ri  credentcs,  et  Deo  qui  facit  admirabilia,  idolo  pro- 
tinus  igni  mandato.  Quod  omnes  catochcsiinstitutos 
adjecit  ecclesiis.  Multi  autem  ex  his  in  hodiemum 
usque  diem  degunt  in  monasteriis.  Hiigas  autem  rei 
fama  pervasit  in  omnes  partes,  et  multicredidenmt 


1159 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  VIII. 


1160 


in  Dominum  ;  adeo  utnullusampliusgentilisnomi-Amiracalum,  et  eventum  ejus  quod  dixerat,  omnes 


netur  in  ejus  ftnibus. 

Non  multo  post  autem  temporc,  duo  pagi  inter  se 
bellum  incipiunt  committere,  pro  agris  decertantes. 
Postquam  autem  est  Apollo  renuntiatum,  statim  ad 
eos  descendit,  inter  eos  pacem  conciliaturus.  Qui 
crant  autem  ex  parte  advei^sa  non  parebant,  sed  con- 
tradiccbant,  freti  uno  latronum  principe,  ut  viro  ad 
bellum  prsestantissimo.Cum  eumergo  Apollovidisset 
contradicentem,dixit  ei  :  Si  parueris,  o  amicc,  ro- 
gabo  Dominum  meum,  ut  tuapeccata  remittantur. 
Is  autem  ubi  hoc  audivit,  non  cunctatus,  abjectis  ar- 
mis,  ejus  genibus  advolutus  supplicavit :  et  pace 
facta  ejus  intercessione,  suos  remisit  ad  propria. 
Cum  ii  autem  pacem  egisscnt,  et  abilssent,  insignis 


Servatori  credentes  eum  praedicabant  prophetam. 
Erat  autem  adhuc  antea  in  montis  spelunca  san- 
ctus  ApoUo,  cum  quinque  aliis  fratribus,  qui  primi 
fuerunt  ejus  discipuli,  cum  recenter  venisset  e  soli- 
tudine.  Cum  autem  adventassetdies  festus  Pascbae, 
et  Dei  cultum  implessent,  erant  esuneaquae  inve- 
niebantur :  erant  autem  aliquot  sicci  panes,  etquae- 
dam  olera  reposita.  £is  autem  dixit  ApoJlo:  Sisa- 
mus  fideles,  o  filii,  et  germani  Christi  filii,  petat 
unusquisquevestrum  a  Deo  id  quod  ejusanimogra- 
tum  est  ad  vescendum.  lili  vero  et  universum  per- 
miserunt,  existimantes  se  esse  indignos  tali  gratia. 
Cum  IsGto  autem  vultu  orasset,  et  omnes  dixissent 
Amen,  protinus  noctu  veneruntin  speluncam  quidam 


eorum  propugnator,  ApoUo  de  caetero  scquebatur,  B  viri  penitus  incogniti,  qui  dicebant  se  venire  a  lon- 


proraissum  aperte  exigens.  Quemcumassumpsisset 
beatus  ApoUo  in  propinqua  solitudine,  admonuit  ct 
hortatus  est  ut  patienti  et  constanti  esset  animo, 
posse  enimDeum  ei  condonarc.  Ubi  autem  nox  ad- 
venit,  ambo  videruntin  somnis  se  astare  ante  tribu- 
nalChristi :  utriqueautem  contemplabantur  angelos 
Deumuna  cum  justis  adorantes.  Cumque  ipsi  una 
cum  cis  procubuissent,  Patrem  adoraverunt ;  et  vox 
ad  cos  factaestDeidicentis  :  Quse  cst  socictas  luci 
cum  tenebris  ?  aut  qua^  pars  est  fidelis  cum  infideii 
(//  Cor,  II)  ?  Quid  vero  stat  cum  justo  homicida,  cura 
sit  indignus  tali  contemplatione  ?  Tu  autem  abi,  o 
homo,  tibi  enimestconcessus  hictardenatuB  perfu- 
ga.  Qui  cum  alia  multa  vidissent  et  audiissent  admi- 


ginqua  regione  ;  et  omnia  ferebant,  ea  etiam  de  qui- 
bus  ne  auditione  quidem  acceperant  et  quae  nonna- 
scuntur  in  iEgypto,  horti  fructus  omnis  generis, 
uvas  et  malapunica,  etficus  et  nuces,  omniaintem- 
pestive  :  quin  ctiam  quosdam  inventos  meilis  favos, 
et  umam  recentis  lactis,  et  nicolaos  maximos,  et 
panesmundos  etcalidos  (101)  e  regione  extema.  li 
autem  qui  ea  attulerant,  cum  solummodo  tradidis- 
sent,  tanquammissiaviromagno  etdivite,  protinus 
propere  recesserunt .  Cum  autem  quae  erant  escu- 
lenta  percepissent,  ea  iilis  suffeceruntusquead  Pen- 
tecosten;  adeo  ut  ipsi  quoque  mirarentur,  et  dicc- 
rent  fuisse  ea  vere  a  Deo  missa. 
Quidamautem  ex  monachis  rogabat  Patrem  nt  sta- 


rabilia,  quae  neque  audet  oratio  dicere,  neque  auris  Q  tim  Deum  pro  ipso  oraret,  ut  gratiam  aliquam  con- 


audire,  excitati  annuntiarunt  iis  qui  cum  eis  conver- 
sabantur.  Omnes  autcm  maxima  invasit  admiratio, 
utrisque  unam  narrantibus  visionem.  Permansitau- 
tem  cum  exercitatoribus,  is  qui  non  erat  amplius 
homicida,  usque  ad  mortem  vitam  suam  corrigens, 
ex  lupoin  simplicem  et  innocentem  agnum  rautatus. 
In  eo  quoque  impleta  e.st  Isaise  prophetia  dicentis  : 
Lupi  et  agni  simul  pascentur,  et  leo  et  bos  siraul 
coraedentpaleas  [haias  LXV).Licebatenimillic  quo- 
que  videre  ^Ethiopes  cum  monachis  se  exercentes, 
et  multos  virtutibus  superantes,  et  Scripturam  in 
eisimpletam,  quaedicit:  iEthiopiapraevenietmanum 
cjus  Deo  [PsaL  lxvii). 
Aliquando  autem  decertabant  gentiles  adversus 


sequeretur.Cum  ipse  autem  oras8et,eidabatur  gratia 
humilitatisetmansuetudinis,  adeo  ut  mirarenturom- 
nes  eum  esse  tam  raansuetum.  Hasautem  ejus  virta- 
tes  narrarunt  nobis  qui  cumipso  erant  fratres,  haec 
multis  quoqueattestantibus  fratribus. 

Etenim  cum  non  multoante  tempore  fuisset  ali- 
quando  fames  in  Thebaide,  qui  autemea  loca  aoco- 
lebant  populiaudissent  quod  qui  erant  apud  eum 
monachi  praeter  spem  omnem  et  opinionem  quotidie 
alerentur,  uno  animo  apud  ipsum  accesserant  cum 
uxoribus  et  liberis,  simul  benedictionem  petentes  et 
alimentum.  Is  autem  nihil  veritus,  ne  cibus  ci  ali- 
quando  deesset,  dabat  omnibus  venientibus,  uaicui- 
que  quod  in  dlem  sufliceret.  Relictis  autem  thbus 


Christianos  rusticos  pro  suis  finibus  :  erat  autem  D  solis  magnis  sportis  cum  panibus,  et  fame  invale- 


multitudo  utrorumque  armatorum,  quibus  astitit 
ApoIIo  pacemintereos  concilians.  Eiautem  restitit 
gentilium  in  pugna  antesignanus,  qui  erat  vir  gra- 
vis  et  saevus;  affirmabat  autem  etdicebatse  non  csse 
daturum  pacem  usque  ad  mortem.  Is  autem  eidicit: 
Atque  adco  tibi  fiatquod  elegisti,  nullusenira  practor 
te  occidetur.Tibi  auteramortuo  non  crit  terra  se- 
pulcrura,  9oO  sed  ventres  ferarum  et  vulturum  te 
implebuntur.  Atque  adco  oratio  efTcctum  protinus 
est  sortita,  cum  ex  utraque  parte  nullus  sit  inter- 
fectus  praeter  antesignanum.  Qucm  etiam  cum  in 
arcnatumulassent,  maneinvcneruntmembra  laniata 
ab  byaenis  et  vulturibus.  Illi  autem   cum  vidissent 


scente,  jubet  sportas  afTerri  in  medium,  qaas  ipso 
die  crant  esuri  monachi ;  et  audientibus  omnibus 
fratribus  et  populi  multitudine,  dixit  magna  voco : 
Non  potens  est  manus  Domini  haec  implere  ?  Haec 
autem  dicit  Spiritus  sanctus :  Non  defidet  panis  ex 
his  sportis,  donec  novo  frumento  fuerimus  satiati. 
Et  affirmamnt  onmes  qui  tunc  aderant  eis  panes 
suffecissc  quatuor  menses.  Similiter  autem  et  in 
oleo  et  frumento  ;  adeo  ut  veniret  satanas,  et  ei  di- 
ceret :  Num  tu  es  Elias,  aut  alius  ex  prophetis  et 
apostolis,  quod  haec  facias  ?  Is  autem  dixit  ipsi : 
Quid  enim  ?  non  homines  sancti  fiierunt  apostoli  et 
prophetac,  qui  haec  nobis  tradiderunt  ?  An  tonc  qni- 


ii61 


HISTORIA  lAUSIAGA. 


1163 


dem  aderat  Deus,  nuuc  autem  peregre  est  profe-  A  in  sermone  gratiam,  et  reliquas  ejus  virtutcs,  quas 


ctu8  ?  Potest  autem  Deus  hasc  semper  facere,  et  ni* 
hil  erit  quod  ipse  non  possit.  Si  ei^o  Deus  est 
bonus,  cur  tu  malus?  Quid  vero  non  oportct  nos 
quoque  dicere  ea  quae  vidimus,  nempe  quod  fratres 
ingrediebantur  cum  sportis,  ad  mensas  panes  afTe- 
rentes,  et  cum  comederent  quingenti  fratres  ad  sa- 
tietatem,  eas  rursus  plenas  accipiebant? 

Aliud  quoque  miraculum,  quod  videntes  obstupui- 
mus,  par  est  dicere.  Cum  enim  ad  eos  venissemus 
spatio  trium  dierum,  cogniti  sumus,  procul  visi  a 
fratribus,  qui  ex  eo  audierant  de  nostro  ad  eum  ad- 
ventu ;  qui  quidem  propere  accurrentes  nobis  vene- 
runt  obviam  psallentes,  est  enim  hic  mos  apud  om- 
aes  monachos.  Et  cum  proni  in  terram  adorassent. 


proptersuramum  miraculum  siluimus,audita8utique 
exipsoet  exaliis? 

Com  autem  de  exercitatione  et  vit«  instituto  no- 
biscum  saepe  seorsum  disseruisset,  sape  etiam  dixit 
de  suscipiendis  monachis,  quod  oportet  adorare  fra- 
tres  advenientes  :  Non  enim  ipsos,  aiebat,  sed  Deum 
adorasti.  Vidisti  enim,  inquit  fratrem  tuum?  vidibti 
Dominum  Deum  tuum ;  et  hoc.  inquit,  ab  Abra- 
ham  accepimus  (Gen,  xvii) ;  et  quod  oporteat,  in- 
quit,  nonnnnquam  cogerc  fratres  ad  refectionem,  a 
Lot  accepimus,  qui  coegit  angelos  (Gen.  xix)  ;  et 
quod  oportet,  si  ficri  potest,  monachos  quotidie 
communicare  sacramentis.  Qui  enim  se  ab  eis  pro- 
cul  amovet,  Deus  quoque  procul  ab  eo  recedit.  Qui 


nos  deosculati  sunt,  nos  sibi  invicem  ostcndentes,  B  autem  hoc  facit  assidue,  assidue  suscipit  Servato- 


et  dicentes :  Ecce  venerunt  fratrcs,  de  quibus  pater 
noftter  dixit  tribus  ante  diebus  dicendo  :  Post  tres 
dies  venient  ad  nos  tres  fratres,  venientes  Jeroso- 
lymis.  Et  alii  quidem  nos  deducebant,  alii  vero  nos 
retro  scquebantur,  psalientes,  donec  prope  ipsum 
venimus.  Cum  autem  audiisset  pater  ApoUo  vocem 
psallentium,  venit  nobis  obviam,  ut  mos  ei  erat  erga 
omnesfratres;  et  cum  nos  vidisset,  adoravit  primus 
se  in  terra  extendens  ;  et  cum  surrexisset,  est  oscu- 
latus ;  et  postquam  introduxisset,  oravit,  et  pedes 
nostrosmanibus  lavit  propriis,  ethortatusest  ad  re- 
fectionem.  Hoc  autemfaciebatomnibusfratribus  qui 
adipsum  veniebant.  Qui  enim  cum  ipso  erant  fratres 
alimentum  non  prius  accipiebant,  quam  Euchari^sc 


rem.  Est  enim,  inquit,  vox  salutaris  :  Qui  comedit 
carnem  meam,  et  bibit  meum  sanguinem,  manet  in 
me,  et  ego  in  eo  (Joan.  vi).  Hoc  confert  monachis 
salutaris  passionis  commemorationem  continenter 
facientibus,  quotidie  etiam  se  praeparare,  ut  omni 
tempore  digni  sint  qui  suscipiant  ccelestia  sacra» 
menta,  quandoquidcm  sic  quoque  conseqnitur  re- 
missionem  peccatorum.  CathoUca  autem  et  gene- 
ralia  jejunia  non  Ucet  solvere  sine  ingenti  necessi- 
tate ;  in  quarta  enim  feria  traditur  Servator,  ct  in 
parasceve  crucifigitur ;  qui  ea  ergo  solvit,  Servato- 
rem  una  tradit,  et  una  crucifigit.  Sed  si  ad  vos  ve* 
niat  frater  quiopus  habet  ut  reficiaturcum  sit  jeju- 
nium,  ipsi  soii  mensam  apponite  ;  sin  autem  noUt, 


Christi  communicassent  ^'hoc  autem  faciebant  hora  C  ne  cogatis,  habemusenim  communem  traditionem. 

MuUum  autem  reprehendebateos  qui  ferrum  gesta 
bant,  et  comam  nutriebant.  Hi  enim,  inquit,  so 
ostentant  et  quasrunt  placere  hominibus,  cum  opor- 
teatipsos  potius  corpus  solvere  jejunus,  et  quod 
bonum  est  facere  in  occulto ;  ii  vero  non  sic,  aed 
se  propalant  omnibus.  Et  quid  opus  pluribus?  Om- 
nis  enim  ejus  doctrina  est  ejus  vitae  instituto  simiUs 
quamnecquisscribere  potuerit  nec  dicere.  Plurima 
ergo  nobiscum  seorsum,  tota  saepe  hebdomada  dis- 
screndo,  tandem  dimittens  dixit :  Habete  pacem 
inter  vos,  neque  separemini  in  via. 

Cum  autem  dixissetiis  qui  cum  ipso  erant  fratri- 
bus,  quisnam  ex  ipsis  veUet  nos  deducere  ad  vbi- 
tandos  aUos  patres,  sanctus  ApoUo,  tribus  viris  dc- 


nonadiei.  Deinde  cum  slc  comedissent,  sedebantau- 
dicntes  eum  docentem  omnia  praecepta,  usque  ad 
primum  somnum.  lUinc  aUi  quidcm  ex  ipsis  sece- 
debant  in  soUtudincm.  Scripturas  tota  9^SI  nocte 
memoritcr  cxpromentes  ;  sdii  vero  UUc  pcrsevera- 
bant,  assiduis  hymmis  Deum  laudantes,  ad  diem 
usque :  quos  ego  vidi  his  ocuUs,  cum  vespere  hym- 
nos  coepisscnt,  usque  ad  matutinum  non  cessasse  a 
cantu.  Multi  certe  exus  hora  nona  solum  descende- 
bantde  monte,  et  Eucharistiam  sumentes,  rursus  ad- 
sccndebant,  contenti  spiritaU  nutrimento  usque  ad 
aliam  nonam.  Hoc  autem  multi  ex  Us  faciebant 
multos  dies.  Licebat  autem  cos  videre  exsultantes 
in  soUtudine,  adeo  ut  nuUam  ejusmodi  aUam  exsulta- 


tionem  in  terra  videre  Uceat,  neclstitiam  corpora-|^lectisquivalerentetsermone  ot  vitae  instituto^erant- 

que  periti  linguffi  Grsecae  et  Romanae  et  u£^ptiacae, 
cum  eis  nos  dimittens,  jussit  eis  ne  nos  prius  reUn- 
querent  quam  satisfactum  esset  nostro  videndonim 
Patrum  desiderio :  quos  si  quis  veUet  omnes  vldere 
ad  eos  aspiciendos  tota  vita  non  sufficeret.  Cum 
nobis  crgo  benedixisset,  amandavit,  dicens :  Bene- 
dicat  vos  Dominus  ex  Sion,  etvideatls  bona  Jerusa- 
lem  omnibus  diebus  vitae  vestrae  {Psal.  czxvii). 

Nobis  autem  ambulantibus  meridie  per  aolitudi- 
nem,  vidimus  tractum  magni  draconis,  qui  tan* 
quam  trabes  erat  protractus  perarenam :  quem  cum 
vidissemus,  nos  magnus  timor  invasit.  Qoi  autem 
nos  ducebant  fratrcS}  hortati  sunt  ne  timeremusi 

37 


iem.  Neque  enim  erat  inter  eos  aiiquis  moestus  aut 
tristis;  sed  si  quis  videbatur  prae  se  ferre  tristitiam, 
statim  pater  ApoUo  ex  eo  rogabat  causam,  et  quae 
erant  in  oculto  uniuscujusque  cordis,  renuntiabat. 
Dicebat  autem  :  Non  oportet  esse  tristes  propter  sa- 
lutem,  cum  futuri  sumus  haeredes  regni  coelorum. 
Tristes  autem,  inquit,  eruntgentiles,  flebunt  Judaei, 
lugebuntpeccatores ;  justiautem  laetabuntur  :  et  qui 
terrena  quldem  animo  agitant,  laetantur  in  rebus 
terrenis ;  nos  autcm  quitanta  spe  digni  sumus  habi- 
ti,  quomodononlaetamurperpetuo?  CumnobisApo- 
Btolus  suadeat,  ut  semper  laetemur,  et  in  omnibus 
gratias  agamus  (/  Thess.  v),  Quis  autem  dixerit  ejus 

PATROt.  LXXIII. 


1U8  i>£  vm^  PiTSPM^WB»  vin.  1164 

seid  ffitrminf  h<mQ  aiu#Ot  ^^  $ef^m(mnr  difi/GOQU  A^^^JB^um^  p^  qni  e^  trisliiia  iiffe^tig  aihil  prodene 


MMtigiiuQ:  Videbitis  enii»  fiden  nAitreint  ^W  ip» 
simus  eum  manu  nostra  superaturi.  UmUqs  ^nim, 
inqaiiuit,  et  dmcenee  et  cerastae  uaiitt  inter&ci- 
nuis,  sicut  ficr^ptum  eet.  U  eie  enim  implebatur  il- 
lnd:  0edi  Yobie  pptestatem  amlmlandi  superser- 
peotee  et  scorpiones,  ^t  super  omnem  potestatem 
inifliici  (Uum  x|.  Nos  autem  qui  fcrebamur  inci*e- 
dulitate,  et  qui  ma|oii  eramus  aflecti  formidine, 
rogabamus  eos  ne  irem^sper  vestigia  draconis,  sed 
recta  via.  Uaus  autem  firater  ex  ipsis,  magna  animi 
aiacritjste,  eum  nos  eo  in  loco  dimisisset,  pro&ctus 
estiasolitudinem  qunrens  belluam.  Quam  ciun  ia- 
vemeset,  oon  procui  ab  antro,  magna  voce  excU^ 
raabatdraooBemesse  in  spdunca  ^  etvocai^at  ipsos. 


p^et  Waue  autem  surgens,  veuit  ^  eum  iocun 
quo  transitura  e^rat  beliuA :  ppstqiju^  autem  ter 
ilexit  genua  ed  orationem,  ii^  ipsum  veniebat  hf^ 
lua,  iQagno  cuip  stridoivi  gr^vam  en^ttaAS  aahe|i- 
tum.  et  ipjtumescens  ac  sibilaps,  te^rii^nque  eds^s 
spiritum.  Is  aut^m  nibil  tefritus^  ad  dracoaem  ^- 
versus,  dixit :  Vincet  te  Jesus  Cbristue,  pilius  Dei 
vivi,  qui  est  magnuin  cetuija  vic^wixs.  Idque  cufQ 
di^Lisset,  protinus  disruptus  est  draco,  per  os  omDe 
virus  evomens  cum  saiiguj^.  €.um  autem  yeaissent 
rusiici  postridie,  et  iUud  magnum  vidissent  mira* 
cuium,  et  uon  ferrent  spintum,  'm  efiuaal  mu)tam 
arenam  congesserunt,  Patre  i)lic  eie  astaate,  ad  dra- 
couem  enim  Ucet  mortuum  non  audebant  aoceders. 


ui  ad  se  vemreQt  visuri  quid  esset  eyenturam  ;  et  g     Puer  autem,  inquit,  pascens  cum  repeniLe  vidisset 


hortantibus  nos  aiiis  fratriqus  ne  tin^eremus,  cum 
nuigae  oietu  abiin>us  visuri  beiluam.  Nobis  autem 
r^peate  ocurreas  fratcr  VCM  unus,  manu  nos 
tmdi  ia  auum  noaasterium,  dicens  nos  non  posse 
fenre  impetum  bdlusB,  et  laaxime  quod  nondum  vi- 
disseiaus  talem,  se  vero  sepe  vidisse  ipsam  belluam 
tam  vasta  magnitudi^e,  ut  qu»  sit  plusquam  quin? 
dedm/cubitoram.  €um  nos  ergo  jussisset  maaere  ia 
loce,  «biit  ad  fratrem,  dicens  ei  ut  recederet  a  cslt 
veraa ;  coaabatur  enim  iUe  a  ioco  non  recedere, 
priasquam  iaterfecisset  dra/conem.  Cui  cumpersua- 
aiseet,  eu«  daoit  ad  aos  increpantem  modicam  ao- 
strffls  Mem .  Quieecentes  autem  apud  iiium  fratrem, 
tjfii  drciter  unua  milliare  remotum  habebat  mona- 
stenam,  sat&s  refecti  sumus. 

CAPUT  LIH. 
¥ita  abbaUs  Amun. 
IH^  aatemaobis  aarrabat,  i«i  illo  loco  in  quo  ipse 
sed^at,  MHse  virum  saactum,  cujus  ipse  fuit  di- 
ee&pukw,  aomine  Amua  {Ru/f.,  l.  ii,  cap.  8,  voeat 
Ammonmn)^  qui  ia  itto  loco  plurimas  fecit>iitutes ;  Ad 
qaem  B8Bpe  latFones  venientes,  accipiebautejus  pa- 
iiem  et  alimeata.  Heec  ergo  aegre  fercas,  cum  une 
die  egreesus  esset  ia  solitudinem,  adduxit  secum 
duoe  flsagnos  draeones,  et  jussit  eis  ut  in  eo  loco 
manerent,  et  portam  euetodirent.  Homicidse  autem 
cam  pro  more  venisseBt,  et  vidissent  miraculum, 
pNi  stapore  liiantes  cedderunt  ia  faciem.  Egressus 
autem  invenit  eos  «(Uitos,  et  (ere  semimortuos ;  et 


adhuc  vivum  draconem,  statim  emota  meate  &i^ 
exanimaius ;  jacuititaquepueraibii  spirans  in  ioco 
tota  die  in  soiiUidine.  Gum  eum  auteiB  si^  vespere 
invenissent  parum  spirantemi  totum  iafl^tum  ei^ 
ecstasi,  deducunt  ad  potrem,  ignoraotes  c^useia 
ejus  quod  acdderat.  Cum  ia  autem  orasset,  et  ew 
unzisset  oleo,  surre^  puer  narrans  id  quod  fueret 
deprehensum.  Qus^  re  vii*  majdme  motus,  ^d  iateri- 
laendum  draconem  est  conversus. 

CAPUT  UV. 
Vita  abbatis  CoprB  <i02)  presbyteri. 
Erat  autem  iiiic  quidam  presbyter,  qui  moBaste- 
rium  prope  habebat  in  solitudine,  Copres  nomine 
{Ruff,y  lib.  II,  cap.  9] :  vir  sanctus,  prope  oonage- 
G  narius,  prsepositus  fratrum  quinquaginta,  qui  ipse 
quoque  piures  fadebat  virtutes,  morbis  medens,  et 
multas  fiEU^iens  curationes,  et  dttmones  expeUens, 
et  res  multas  efiiciens,  atque  adeo  quasdam  in  no« 
stris  oculis.  is  eiigo  postquam  nos  vidit  salutavit,  et 
pro  nobis  oravit,  et  postquam  pedes  nostros  lavis- 
set,  sciscitatus  est  a  nobis,  quffiuam  ia  maado  fie« 
rent ;  nos  autem  rcgavimus,  ut  ipse  aobis  polin 
expoaeret  sui  vit»  iastitati  wirtutes,  et  quo  modo 
esset  Deus  ei  dona  largitus,  et  quanam  rationefius- 
set  pardceps  ejus  gratis.  Is  autem  nulia  eo  nomiBe 
elatus  superbia,  nobis  suam  vitam  narravit,  et  ma- 
jorum  suorum  qui  ipsum  superarunt,  quomm  ipse 
vite  institutum  est  imitatus :  Noa  est,  inquit,  o  filii, 
quod  a  me  fit  admirabile,  d  conferatur  cum  iis  qoc 


eam  ees  excitasset,  probris  eos   affecit,   dicens  :  pinvitagestasunt  a  Patribusiioetris.  Et  cumaarra^ 


Videte  lyaaatum  eetis  bestiis  agrestiores  ;  nam  istffi 
quidam  f>Popter  Deura  aostrae  par^  voluntati,  vos 
aaten  iieqae  Deum  drauistis,  neque  Christianorum 
estis  reveriti  reygionem.  Inireductis  autem  ds  in 
oettom,  flMBsaraapposwt,  et  monuitut  mores  mu- 
tarwit.  Hli  aatera  eufgeates,  protinus  raukis  vid 
mMit  flaekores  ;  aon  fnulto  post  autem  ipsi  quoque 
visi  sunt  eadera  signa  iacere. 
-  Aiiqa«ideaiitera,inquit,  cura  unus  raagnus  droco 
pfopinquam  ^astaret  regionera,  et  muka  ocdderet 
sRalmalia,  quieuaque  habitabant  juxta  soiitudinem, 
oflMMS  shnai  veamuit  ad  Patrara,  rogantes  ut  de- 
isielai  Mlaa  mt  eonm  regioae.  Is  autem  eos  ita 


ret  nobis  Copree  prediyter  quse  recte  et  ex  Tirtnls 
gesta  (Uerant  a  PatriiHis,  nnus  ex  firatribus  nostris 
dormitans,  ut  qui  iis  quto  dicAantur  fidam  neqna- 
quam  haberet,  videt  ia  e|us  manibus  libram  adini* 
rabilem,  scriptum  Utteris  aureis,  et  caaam  vinun 
astantera,  et  minadter  d  dicentem  :  Noa  audis  at- 
tentelecturara,  seddormitas?  Is  autera  eoatarbatas, 
nobis  eura  audientibus,  etatim  quod  audierat  et  vi'» 
derat  Romane  exposuit.  Eo  autem  hssc  aoIhs  adhuc 
dicente,  venit  ■quidam  rusticns  habeae  caiatiiniB 
arenn,  quiexspeotabatdoaec  iBspieesetaarratioaem: 
pogavimus  autem  nos  preeb^Fteruat :  Qoid  dbi  ^ 
FUitieus  eam  «reaa?  aobis  rsqpoiidit  Mer  dieMw; 


ii65  HIST^IA  LAUSIACi.  l(g 

FUloli  mei,  non  oportebat  me  gloriari  apud  vojs,^coadQPfuret^r  ^4uip,e^^t,4^atC^^^^ 


neque  ea  enuntiare  quae  gesta  sunt  a  Patribus  ;  ne 
mente  elati  amittamus  <9«&8  mercedem  :  propter 
studium  autem  vestrum  et  utilitatem,  quod  tam 
procul  ad  nos  venistis,  non  fraudabo  vos  utilitate  ; 
sed  qus  per  nos  Servator  gessit,  narrabo  prsesen- 
tibus  fratribus. 

Sterilis  crat  ager  qui  est  prope  nos,  et  rustici  qui 
ipsum  posaidebant,  seminantes,  vix  semen  dupUca- 
tum  metebant;  vermis  enim  nasccns  in  spica,  totam 
messem  corrumpebat.  Agricolae  autem  catecbismo  a 
nobis  instituti,  et  eflecti  Cbristiani,  rogarunt  nos  ut 
oraremus  promesse.Dixi  autem  eis :  Si  habetis  (idem 
in  Deum,  vel  arena  deserti  fructum  vobis  aiferet.  li 
autem  nihil  cunctati,  cum  hac  ai*ena,  quae  a  nobis 


etiam  fijipluqi  est.  W^p,i  aiUem  b§c  ijp^  hp^  })()^|ti- 
tes  fratres  qui  ad  nos  yi^nerfmt :  propter  quos  tem- 
pestive  admodiioi  ^d  nos  ^^t^  s^ii^t  o^qra.  Quae  cum 
come4iQ§fi(Uus,  eginc^us  Dojniap  ^ftti^,  djjjjUpi  ap- 
ceptft  laetitia,  et  ex  §^ute  hpminis,  ^  QX  r^if^t^l^ 
fratrum. 

CAPUT  LV.^ 
ViUt  abba^i^  ^t^ri. 
Abi)as autemSurus, iuq^xti  ^t  I^i^  (Pf^*)  l»  u, 
cap'iQ)i  et  P^ulus  ^ibi  ii^vice^  repej^t^ocpurr^|r\^ 
ad  nuvium,  viri  pii  et  Cigregii  lexerqit^^orqs,  i|iy%|^ 
magnum  ahbatein  Anupb.  X(i^tf^at  ^ut^m  po^upot 
intervallum  tribus  niarisioQi{>u8 ;  et  ^puf^tad  .^iu- 
vicem  :  Ostiendat  upu^quisq^je  np^trpjgi  s)4mp  yit^ 


calcatur,  ainus  implcssent,  attulerunt,  rogantes  utpinstitutum,  et  qae^iad(Qpdmn  ,f^it,in  b^^i|#  f^])^ 


benediceremus.  Postquam  autem  sum  prec^tus  ut 
illis  fieret  s^cundura  ipsorum  fidem,  ipsi  eam  cum 
frumento  semin^runt  in  arvis  suis ;  et  repentc  eo- 
rum  ager  ita  multiplicavit  fructqm,  ut  omnepi  su- 
peraret  ^Eg^rptura.  Hoc  ergo  facere  soliti,  nobis 
quotannisexhibentmolestiam.  Unum  autem,inquit, 
magnummiraculum  prsebuitmihi  Deus  roultis  prae- 
sentibus.  Cum  enim  in  civitatem  aliquando  descen- 
dissera,invcni  quemdam  virum  Manichaeum  qui  po- 
pulos  seduxerat ;  cum  autem  non  possem  ei  publice 
persu^dere,  dixi  conversus  ad  multitudinem  :  Ma- 
gnum  rogum  in  platea  accendite,et  ingrediamur  in 
flammam ;  etquiexnobisillaesusa  flamma  manserit, 
is  habet  bonam  ildem.  Postquam  autem  hoc  £actum 
cst,  et  turbae  rogum  cito  accendcrunt,ipsum  mecum 
trahebant  in  ignem.  Is  autem  dicit :  Unusquisque 
seorsum  ingrediatur,  debesque  pjfimus  ingredi  qui 
jussisti.  Cum  autem  in  nomine  Christi  signatus  es- 
sem  ingressus,  flammain  lianc  et  illam  partem  di- 
visa,  me  nulia  alTecit  molestia,  cum  semihoram  in 
ea  essem  moratus.  ,Turb.8e  autem  viso  miraculo  ex- 
clamarunt,  et  cogebant  illum  pyram  pervadere,  is 
outem  nolebat,  timore  aHectus.  Cufn  eum  autemac- 
cepissent  populi,  in  medium  protrus^nmt ;  et  totus 
flamma  ambustus,  ejectus  est  e  civitate,  damanti- 
bus  popuUs  :  Planum  viventem  exurit^.  Me  autem 
turbae  accipientcs,  et  laudibus  prosequentes,  dedu- 
xerunt  in  ecclesiam. 

Cum  autem  ego  aliquando  perquoddam  templum 


honoratus.  Abbas  aut^ra  ^rusdii^t  eis :  P^  a  J^f^, 
donum,  ut  nos  virtute  spiriiu)?  uiil^fe^  ad  ]ippH||[^ 
perveniamus ;  et  cum  ipse  s,pi^in  Qn^sgi^^^vj^fi^i^ 
est  protinus  paratupa  navi^iw»,  et  y^ijLi^jefui)^ 
ct  momento  tempQris.iny^U  i^uiijL  |fi  Iq^o,  k\^  ^r 
verso  flumine  navigass^jit. 

CARUT  h^' 
KiYa  al>b(Uis  I^itjp. 
Jsaias  autem  dicijt  eis :  £t  c]^  n^rHiyi,  p  §)^,  «i 
vir  nobis  occurrerit,  quiyil^  narr^  ^|W|9f^iyg9q)^ 

{Riifr.,  lib,  u,  cap.  mi 

CAPUT  LVII. 
Vita  abkaiis  fmii* 
Pauhis  autem  dicit  eis  :  Si  D^u^  APfcis  Vf^fi^y^\i 
qupd  post  tres  dies  ajssumit  bQfx;iff/epi?iC|iin^|^iW 
paulo  ulterius  processiss^nt,  yir  m  9l^wm  tsaS^ 
eos  salutat;  PauUis  autem  fii  jiioit:  IHc  nftbi#.fiB^ 
recte  gessisti ;  nom  pa«b  crasjtii^um  dij^  «^ifti^  a4 
Deum  (Ruff.,  L  u,cap.  14). 

CAPUT  LVm. 

Vita  abbatis  Anuph  am' 
Dixit  autem  eis  Anuph :  fibBaedjy9t»AD.ei)^,  i95»timiJiA 
baec  quoque  signavit,  i^i  vte^tnun  vit^  ifffftiteUnro  .^ 
adventum  {Ruffin,,  l.  u,  cap.  10).  Cuxu  ai^t^  MW" 
set  quae  unusquisqu^  eorum  recte  g/i»9f^i  e^PiWnit 
dein.cq)s,  quffi  ipse  fecer^t,  difiei»s :  ^  qRo  S<6rvj^- 
ris  nomen  professus  sum  in  terra,  f»  qk^  imQ  AQH 
est  egreaaum  mendadum :  iMwani  jcibiMJuIsiwiiJi^iy 
me  coelesti  alimento  lUM  iilente  q/aptidiQ  ^Wg^lP : 


transirem,  quidam  ex  gentibus  suis  idolis  sacrifica-PnuUius  alterius  rei  cupiditas  ifk  cpr  m^u^/i^ociii^ 


bant.  Dixi  autem  eis  :  Cur  cum  sitLs  participes  ra- 
tionis,  sacrificatis  iis  quae  carent  ratione  :  vosque 
estis  de  caetero  iis  magis  exp.ertes  rationis  ?  lUi  au- 
tem,  ut  qui  recte  dixissem,  me  statim  sunt  secuti, 
credentes  Servatori. 

Cum  autem  esset  mihi  aliquando  hortus  in  agro 
propinqu0,propter  eamjquae  ad  nos  veniebat  fratecni- 
tatem,  et  quidam  pauper  eum  operaretur,  ingres- 
sus  est  quidamgentilis,  utfuraretur  olera :  ubi  vero 
ea  stt£&iraJtus  accesaisset,  eaque  iribus  hpris  non  po- 
tuisset  coquere,aed  manaisaent  in  lebete  qualia  ac- 
ceperat,  ut^ote  ^uod  aqua  miiiime  caleiier0t,virae 
^oUigens,  accepta  oleraMaosxiet.Blit,  mgaag  ataiM 


prteterquam  Dei ;  nihU  ex  rdbus  t/^rreius  po^fiiUvi^ 
mihi  Deus,  quod  non  8igni£Lcay.«rit  et  ojaimdw^  jni- 
hi.l<f.on  interdiu  aomttum  ce|>i,  umnoi^r^ifmxif 
Deum  quaerens  :  una  mihi  semper  adtuit  jm&tuM^ 
mui^di  ostendens  pjotestates ;.  luntt^n.CQgitfttiQ»isi»)L€» 
nunquam  fuitexstinctui^ ;  amnem  p^litkmtm  mfCGfi 
a  Deo  protinus.  Vidi  aspenjimeco.De^  assialiteifttos 
myriades  angeiorum,  vidi  cfaorus  juatoruin«  vidi  lOftr^ 
tyrum  congeri.em,  ^di  monachonuja  yiU^mtiMii^ 
nem;  vidi  opua  autem  amniiun  .Dcum  Uudwilium* 
Yidi  SataD^igni  traditum,..V{jidi  MgHli^f  j?jj?B  pOTF-* 
tos,  ^di  juatos  laBtantes:  in.  apftfumiMn.  .Hwc  jBit  .ilHiltil 

lUin.  narrftng-  JArtin  ^Afa»ftjii#  aiUmftm  ? 


1167 


DE  VltlS  PATRUM  LIBER  VIII. 


ll^ 


tim  suscipientcs  angeli  et  chorlmartyrum,  in  ca?!los  A  galitatem  admiratus,  eum  secutus  est  abeuntem  ad 


sustulerunt,  ipsis  videntibuscthymnos  audientibus. 

CAPUT  LIX. 
Vita  abbatis  Hellcnis  (104). 
Quidam  autem  alius  pater,  qui  vocabatur  abbas 
Hellen (i?u/yin.,  lib. ii,  cap.  11),  cum  ab  ineunte  a^tate 
se  fortiter  exercuisset,  saepenumero  ignem  gestabat 
in  sinu,  incitans  eos  qui  prope  erant  fratres  ad  os- 
tendcnda  signa,  dicens  eis  :  Si  vos  vere  exercetis, 
^irtutis  signade  caetero  ostendite.  Aliquando  autem 
cum  per  se  esset  in  solitudine,  incessit  cum  mellis 
dcsiderium ;  cum  vero  iilico  favos  invenisset  sub 
petra,  dixit  :  Reccde  a  me  intemperans  cupiditas ; 
scriptum  cstenim:  Spiritu  ambuiate,et  desidcrium 
camis  non  perficictis  {Gal.  v),  cisquc  rclictis  abiit. 


iluvium.  Cum  autcm  qua  transveherentur  cymbam 
non  invcnisscnt,  vocem  emisit  abbas  Hellen,  advo- 
canscrocodilum.  Isautcm  ci  statim  obediens  aderat, 
tergum  substerncns  :  rogavit  autem  presbyterum  ut 
cum  co  ascenderct ;  is  vero  timore  aiTectus,  cum 
vidissct  bclluam,  rctrocessit.  Cumautemeum  tenc- 
rct  admiratio,  et  eos  qui  trans  fluvium  habitabant 
fratrcs,  videntes  eum  cum  beUua  transmittcntem 
alveum,  ille  asccndcns  in  tcrram,una  secum  attra- 
xit  bclluam,  diccns,  melius  essc  ci  ut  moreretur, 
quam  intereraptarum  animarum  acquireret  suppli- 
cium.  Ea  auteni  cadcns,  protinus  cst  mortua. 

Trcs  autem  dies  pcrmanens  apudfratres,  sedcbat, 
doccns  eos  praeccpta,  et  quae  erant  occulta  uniuscu- 


Cum  autem  jam  treshebdomadas  jejunasset  in  soli-Bjusquc  consilia  apcrtc  enuntians  :  hunc  quidem  di- 


tudine,  inventis  qui  disjccti  erant  fructibus,  dixit : 
Non  comcdam,  neque  attingam  aliquid  cx  iis,  ne 
fratrem  meumscandalizem,  ncmpe  mcamanimam; 
scriptum  est  enim :  Non  in  alimento  solum  vivit  ho- 
mo  (Matth.  iv ;  Ltica?  iv).  Cum  autcm  adhuc  aliam 
jejunasset  hebdomadam,  postea  dormitavit ;  et  vc- 
niens  angclus  in  somnis,  ei  dixit :  Surge  et  toUe  ea 
quae  inveniuntur,  et  comcde.  Is  autcm  surrcxit,  et 
circumquaquoaspicicns,  videt  fontem  in  orbem  her- 
bas  delicatas  gcrminassc.  Cum  autcm  ct  potum  sum- 
psisset,et  comedis.setolera,  affirmabat  nihil  unquam 
sibi  fuissejucundius.Cura  parvam  autcm  speluncam 
inloco  invenisset,  mansit  illic  paucos  dics  jcjunus. 
Ubi  autem  egebat  alimento,  orabat  flcxis  gcnibus  : 


cens  vexari  n  fomicationc,  illum  veroa  vanagloria, 
alium  a  deliciis,  alium  abira,et  alium  quidempro- 
nuntiabat  cssc  mitem,  alium  vero  pacificum  :  illo- 
mm  quidcm  \itia,  horum  vero  virtutes  ai^gucns. 
Haec  autem  audientcs,  mirabantur  dicendo  revera 
ita  essc.  Eis  autem  dixit  :  Parate  nobis  olera,  ho- 
die  cnim  ad  nos  venient  plurcs  fratres.  Cum  illi  au- 
tem  adbuc  pararent,  supcrvenientes  fratres  se  invi- 
cem  salutarunt. 

Rogavit  autem  eum  quidam  ex  fratribus,  volens 
una  cum  eo  degerc  in  deserto.  Eo  autem  9 W»  di- 
ccnte  non  posse  illum  sustinere  tentationes  daemo- 
num,  is  contcntiosus  se  omnia  toleraturum  asseve- 
ravit.  Cum  cum  autem  excepissct,  jussit  habitare 


ci  autem  protinus  apponebantur  esculenta  omnia,  et  ^  in  alia  spclunca.  Ad  eum  autem  noctu  adventantcs 


panis  calidus,  et  olivae,  ct  varii  fructus. 

Aliquando  autem  invisit  fratres  suos  :  ct  cum  eos 
multum  monuisset,  contendebat  in  desertum,  affc- 
rcns  quaedam  ad  usum  necessaria.  Cum  autcm  vi- 
dissct  quosdam  onagros  pasccntes,  ait  ipsis  :  In  no- 
mine  Jesu  Christi,  veniat  unus  cx  vobis,  ctsuscipiat 
onus  meum. Is  autemstatim  ad  ipsum  accessit.  Cum 
autem  supellectilem  ei  iraposuissct,  et  ei  inscdissct, 
uno  die  pervenit  ad  speiuncam.  In  sole  vero  ab  eo 
positis  panibus  et  fmctibus,  cum  ad  ca  venissent 
fcrae,  ut  solent  ad  fontem,  et  pancs  solum  tctigis- 
scnt,  mortuae  sunt. 

Accessit  autemaliquandoad  quosdam  monachos, 
cum  esset  dics  Dominicus,  et  dixit  cis  :  Cur  hodie 


daemones,  eum  suflocare  aggrcdiebantur,  cum  eum 
primum  turpibus  pcrturbassent  cogitationibus.  Rlc 
autcm  excurrens  renuntiavit  abbati  Helleni  quse 
evenerant.  Ipse  autem  cum  loco  figuram  impressis- 
set,  jussit  eum  deinde  manere  secure.  Cum  autem 
aliquando  panes  ei  dcfecissent  in  spelunca,  adven- 
tansangclus  infigura  fratriseiattuUtnutrimentuiD. 
Rursus  autem  ipsum  aiiquando  quaerentes  fratres 
dccem  numero,  errabant  per  solitudinem,  septimo 
jam  die  jcjuni  permanentes ;  cum  vero  eos  invenis- 
set,  jussit  in  spclunca  quicscere,  illi  vero  eumvictus 
admonuerunt.  lUe  qui  nihil  habebat  quod  eis  appo- 
ncret,  dixit  cis :  Potcns  cst  Dcus  mcnsam  parare  in 
descrto.  Statim  autem  quidam  adolescens  de  pon- 


non  egistis  synaxim?  Cum  ii  autemapeile  diccrent  : «%  tone  ipsis  orantibus  pulsavit  foies.  Cum  autem  ape- 


Eo  quod  non  venerit  presbyter,  dixit  eis  :  Ego  ibo 
et  eum  vocabo.  li  autcm  dixcrunt,  non  posse  ali- 
quem  transmitterc  al  vcum  proptcr  altitudi  ncm .  Quin- 
etiam  dicebant  co  in  ioco  esse  bciluam  maximam, 
nempe  crocodilum,  qui  multos  homincs  consumpsc- 
rat.  Is  autem  non  cunctatus,  statim  surgens  profc- 
ctus  est  ad  vadum  :  quem  cum  bellua  statim  tergo 
excepisset,  ad  partem  ripae  ulterioris  transvexit. 
Gum  autem  in  agro  invenisset  presbytcrum,  ix)ga- 
vit  ne  despiceret  fraternitatem.  lUe  autem  cum  vi- 
dens  multis  consutis  pannis  obsitum,  rogavitunde- 
nam  pannumhabuisset,  dicens :  Habesvestemanimae 
pulcherrimam,  o  frater ;  ejusque  humilitatemetfi-u* 


iniisset,  vidcrunt  adolcscentem  habentem  magnam 
sportam  panis  et  olivamm.  lis  autem  susceptis,  co- 
mcdemnt  Deo  agentes  gratias,  cum  adolescens  sta- 
tim  cvanuisset.  Haec  et  aUa  multa  miracula  cumno- 
bis  narrassct  Pater  Copres,  nosque  benigne  et  hn- 
maniter  tractasset,  induxit  in  suum  hortum,  osten- 
dens  nobis  palmas,  et  alias  arbores  frugiferas  quas 
ipse  plantavit  in  solitudine,  admonitus  a  fide  rusti- 
comm,  quibus  dixit :  Potest  desertum  fructus  pro- 
ducere  iis  qui  fidem  habent  in  Deum.  Postquam 
enim  vidi,  aiebat,  eos  qui  arenam  seminaTerant,  et 
eomm  agmm  fructum  tuiisse,  ipse  quoque  idema^ 
grcssusy  idem  sum  consecutus. 


iieo 


UISTORIA  lAUSIACA. 


1170 


CAPUT  LX. 
Vita  abbatis  Appelle  (105). 

Vidimus  autem  alium  quoque  prcsbyterum  in  par- 
tibus  supcrioris  regionis,  Appellcm  nomine  {Ru/f,, 
/.  II,  cap.  15),  virum  justum,  qui  fabricse  aeraritne  ar- 
tem  primum  tractavit,  et  exinde  conversus  est  ad 
eiercitationem.  Is  cum  ad  eum  venissct  diabolus  in 
figura  muliebri,  quo  temporc  ad  usum  monachorum 
quaedam  tractabat  fabrilia  ;  ferrea  lamina  cx  ignc 
i*apta,  idque  manu  proj.ter  festinationem,  totumejus 
vultum  et  corpus  combussit,  eamque  audierunt  fm- 
tres  ululantem  in  ccila.  Ab  eo  tcmpore  vir  iiie  sera- 
per  manu  tencbat  ferrum  ignitum,  nec  iacdebatur. 
Is  cum  nos  benigne  et  humaniter  accepisset,  narra- 
vit  nobis  de  viris  pra^claris  et  Deo  dignis  qui  cum 
eo  fuerant,  et  erant  adhuc  supci^tites. 

CAPUT  LXI. 
Vita  alterius  Joannis  (lOfi). 

£st,  inquit,in  hac  solitudine  frater  noster,  noniine 
Joannes  (Ruff,^  1.  ii,  c.  15),  alterius  quidem  jam 
a3tatis,omnes  ai^em  monachos  superans  virtutibus  : 
quem  nemo  potest  cito  invenire,  quod  semper  in  so  • 
litudinibus  locum  loco  commutet.  Is  primum  stans 
tres  annos  sub  quadam  rupe,  orans  perpctuo,  non 
sedens  omnino,  non  dormiens,  nisi  quantum  somni 
stans  sufTurabatur,  et  Dominica  solum  suinens  Eu- 
charistiam,a(rerente  ei  presbytero,  nihil  aliud  come- 
debat.Atquc  adeocumquodamdieseSatanas  trans- 
figurasset  in  presbyterum,  ad  eum  abibat  celcrius, 
pras  se  ferens  se  ei  velle  darc  Eucharistiam.  Cum 


Aquidem  suntotio  dediti,hiverooontenduntadvirtu- 
tem,et  inventa  est  sic  se  habere  veritas.  Scribit  au- 
tem  ad  eorum  quoque  Patres,  quod  quidam  ex  his 
sunt  de  fratrum  salute  minus  solliciti,  alii  vero  eos 
quantum  satis  est  hortantur,  annuntiavitque  utro- 
rumque  honores  et  suppIicia.Et  rursus  alios  quoque 
provocans  ad  statum  perfectiorem,  admonebat  ut  a 
sensilibus  sef&Htransferrent  ad  ea  quie  percipiun- 
tur  intelligentia.  Tempus  est  enim,  inquit,  deinceps 
talc  vitffi  ostendere  institutum .  Non  debemusenira, 
inquit,  omni  tempore  permanerc  pueri  et  infantes, 
scd  jam  nos  perfectioribus  applicare  cogitationibus, 
etniagni  etexcelsi  animi  virtutem  attingcre,  et  cae- 
teras  maximas  virtutes  aggrcdi.  Hiec  et  compiura 
alia  nobis  Pater  de  Patre  narrabat,  quae  quidem, 

B  propterea  quod  excedant  miraculi  modum,  omnia 
non  scripsimus  ;  non  quod  non  sint  vera,  sed  prop- 
ter  incredulitatcm  aliquorum.Nos  autem  satisdehis 
certiorcs  facti  sumus,  cum  multi  et  magni  viri  ca 
nobis  narraverint,  qui  suis  viderunt  oculis. 

CAPUT  LXII. 
Dc  dbhate  Paphnuiio  (108). 
Vidimus  autcm  locum  quoquc  Paphnutii  anacho- 
retse,viri  magnietvirtute  pnediti,  qui  haudita  multo 
abhinc  terapore  consummatus  est  in  regione  quae 
^  circa  Hcracleotas  Thebaidis ;  de  quo  multi  multa 
narrarunt  (Ruff,,  lib.  ii,  cap.  16). 

CAPUT  LXIII. 
De  Tibicine. 
Is  enim  post  multam  exercitationem  Deum  rogavit 


eum  autem  agnovissct  beatus  Joannes,  dixit  ei  :  Oq  ut  ei  significareturcuinam ex iis  sanctis  quiserecte 


omnis  fraudis  et  maiitiae  pater,  inimice  omnis  justi- 
tiae,non  cessabis  decipere  animas  Cliristianorum,sed 
audes  sanctis  insultare  Sacramentis  ?  Is  autem  ipsi 
respondit :  Parum  abfuit  quin  te  dejectum  lucrife- 
cerim ;  nam  sic  quoque  seduxi  quemdam  ex  tuis  fra- 
tribus,  et  mente  motum  deduxi  ad  insaniam.  Pro 
quo  cum  multi  justi  multum  rogassent,  vix  potue- 
runt  efiicere  ut  esset  sanac  mcntis.  Haccqiie  cum  di- 
xisset  doimon,  ab  eo  recessit. 

Cum  autem  esscnt  disrupti  ejus  pedes  ex  eo  quod 
tanto  tempore  stetisset  immobilis,  et  exiret  sanies, 
adveniensangelus,tetigitejuscorpus,dicens :  Chri- 
stus  erit  tibi  verus  cibus,  et  sanctus  Spiritus  verus 
potus,  interim  autem  tibi  suflQcit  spiritale  nutrimen- 


gesseruntessetsimiiis(/}u^.,2.  II,  cap.  16).Angelus 
autcm  apparens  ei  dixit :  Es  similis  tibicini  quidegit 
in  hac  civitate.  Is  autem  studiose  ad  eum  profectus, 
ejus  vitae  institutum  ab  eo  est  sciscitatus,  et  omnia 
ejus  vitae  facta  est  perscrutatus.  Isautem  ei  dixitid 
quodetiaraeratverum,  se  esse  peccatorem,etebrio- 
sura,  et  scortatorem ;  haud  ita  longo  autem  abhuic 
tempore,  se  ex  arte  latrocinandi  eo  contulisse.Cum 
autera  accui  ate  exarainaretur  quidnam  unquam  recte 
ab  eo  gestura  esset,  dixit  se  nuUius  rei  honestae  sibi 
esseconscium,  nisiquod  cum  aliquando  latronisvi- 
tara  ageret,  Christi  virginera,  cui  erat  a  latronibus 
vitiura  afTerenduin,  liberaverit,  et  noctu  ad  vicum 
usque  reduxeht.  Rursus  autem,  inquit,  inveni  ali- 


tura,  ne  repletus  cvoraas.  Etcura  eura  curassct,di-Dquandoforraosam  mulierem  errantem  in  solitudine. 


raovit  aloco.Deinceps  autem  vitam  egit  in  solitudine, 
circuraiens,  et  herbis  vescens :  Dominica  autera  in- 
veniebaturineoderalocosumensCoramunionem.Cum 
paucos  autem  palmae  raraos  petisset  a  presbytero, 
cfliciebat  cingula  aniraalibus.  Cura  vcro  vellct  qui- 
dam  claudus  ad  euin  venirc  ut  curaretur,  et  asinum 
solumraodo  inscendisset,  ubi  priraura  ejus  pedes  te- 
tigere  cingulura  quod  fuerat  a  sancto  viro  factura, 
fuit  illico  curatus.Alias  autera  aegrotis  raittebat  eulo- 
gias  (107),  et  a  morbis  liberabantur  protinus.Porro 
autem  revelabatur  de  ejus  mona.steriis,  quodquidam 
ex  iis  quisuntin  ipsis,vi'tam  non  recte  instituunt,  et 
per  presbyterum  ad  cunctos  scribit  epistolas,quod  illi 


fugatam  ab  apparitoribus  et  curialibus  prsesidis  et 
senatorura,propter  publicum  mariti  debitum,  et  er- 
rorem  suum  deflentem.  Sciscitatus  sum  autem  ex  ea 
causara  fletus.IilaautemdixitrNe  me  roges,domine, 
nec  miseram  examines  ;  sed  tanquam  ancillam  tuam 
abducas  quo  velis.Naracura  raaritus  tempore  bien- 
nii  ob  debitum  publicum  trecentorum  aureoruni 
saepe  fuerit  f1agellatus,et  in  carcere  inclu8us,et  tres 
mihi  charissimi  filii  venditi  fuerint,  ego  recedo  fii- 
gitiva,  locum  loco  comrautans :  nunc  autero  etiam  er- 
rans  per  solitudinem,  saepe  inventa,  et  assidue  fla- 
gellata,  jam  tres  dies  permansi  jejuna  in  solitudlne. 
E^o  autem  ejussum  misertus,  inquit  latro ;  et  com 


itti  DE  Yttts  PkrkvU  LitstsR  vm.  im 

^fd  ^E^^NhHs^^  fh  tq^^lttticiltn,  dieidfl  d  trecehtos  aa-  A  viri  virtutes  audiisset  PApliniit!us,ejuscaput  oscula- 
fkoi^^  i^Aujie^m  usque  adcivit^m,  et  ejus  ma- 


rttuAi  UbdrAVi  chih  fiberis,  dtrt  ullum  probrum  et 
cdiiiiiiQ^ikm,  CuiresjpotiditPapiihutiustEgo  quidetn 
nWflius  r^t  idXh  rtilhi  sum  conoiius,  in  exdrcitatione 
atitetliptfifiinoafndiisti  me  esse  celebrein  ;  nonenim 
vitiaia^ii^uidfnotio.  Mihier^oDeusde  te  revelavit, 
te  rebtis  gestfs  hlhilo  tne  esse  inferiorem ;  si  ergo, 
o  fWtei^,  lioh  ^afva  a  t)eitate  tui  habetur  ratio,  ne 
tuatn  afiiniam  temere  neglexeris;.  Is  autem  statim 
prbjectis  quos  habuit  in  manibus  tibiis,  et  lyrae  mu- 
8it$aeharitlohi:i  in  spiritalem  traducta  melodiam,vi- 
ftnn  86cutus  est  in  desertum.  Cum  autem  tribus 
atktiis  se  pto  vlribus  exercui^s^t,  et  in  hyranis  et 
(^rafiohlbus  vita^  suaE!  tempus  pcregisset,  in  coelum 


tus  est,  dicens :  Benedical  te  Dominus  ex  Sion ;  et 
videas  bon^  Jernsalem  omhlbuS  diebua  vihe  tua> 
(Psdl.  cxxvii).  In  iis  ehim  te  recte^^essisti :  unum  au- 
tem  tibi  restat  quod  est  caput  virtutum,  nempe  Dei 
omni  ex  parte  sapiens  cognitio,  quamnon  poterissi- 
ne  laborc  consequi,  nisi  cum  teipsum  a  nlundo  ab- 
negaris,  crucern  accipias,  et  sequaris  Servatorem.Is 
autem  ubi  haec  audiit,  statimnec  suis  quidem  valere 
jussis,  virum  secutUsest  inmontem.  Et  cum  venis- 
sent  ad  fluvium,  scapha  non  inventa  jussit  Paphnu- 
tius  eum  flumentrajicefepedibus,quod  propteraiti- 
tudinem  nemo  illo  tempore  pedibus  trajecerat.  Cum 
autem  transiissent,  eteis  pervenisset  aqua  usque  nd 
cinguliim,  constituit  eum  in  quodam  loco.  Cum  se 


itei*  din^xff ,  et  cum  choris  angeloruih  et  justorum  ^  autem  separasset,  Deum  rogavit  ut  ejusmiodi  homi- 


bi^ihibtls  cotihume^tUs,  requievit. 

CAPUT  LXIV. 
btProtocomile, 
Ubi  efgo  illUm  qui  se  exercuerat  virtutibus,prius 
ad  Deum  misit^  majori  et  acCUratiori  vita;  instituto, 
quam  prius  esset,  sibi  imposito,  rogavit  Deum  ut 
sibi  slgtnficiiretur  cuinaih  exsahctis  essetsimiiis;  et 
tursu^  vo.t  divina  ad  eUhi  fecta  est,  dicens :  £s  si- 
ttibs^idihi  pagi  protocomiti  (/7t/^.,  l.  ll,  cap.  16).Is 
aUtem  ad  eumabiit  ceierfime ;  et  cum  ipse  ^ulsasset 
ostium,processitille,ut  eimos  erat,  ad  accipiendum 
hospitem.  Et  cum  pedes  ejUs  lavisset,  et  mensam  ap- 
posuisset,  hortatus  est  ut  vesceretur.  Cum  autem 
fhcta  ejUs  sdiscitkretur,  et  el  diceret :  N^rra  nlihi,  o 


nibus  videretur  praestantior.  Non  multo  autem  in- 
terjecto  tempore,  vidit  viri  animam  assumi  ab  an- 
gclis  Deum  laudantibus  et  dicentibus  :  Beatus  quem 
clegisti  et  assumpsisti :  habitabit  in  atriis  tuis  {PsaL 
Lxiv).Etrursus  justis  respondentibus  et  dicentibus: 
Pax  multa  diiigentibus  legem  tuam,  et  non  est  cis 
scandalum  {Psat,  cxvni).  Et  tunc  cognovit  virum 
esse  mortuum. 

CAPUT  LXV. 

De  Mercatore  (109). 

Cum  autem  pertieveraret  abbas  Paphnutius  Dcum 

vencrari  precibus,  ct  multiplicare  jejunia,rursus  ora- 

vit  ut  sibi  ostenderetur  cuinam  essct  similis  {Huff.. 

l.  II,  cap.  6).  Dicit  ei  rursus  vox  divina  :  Similises 


h(fhi6,  in^titutum  vitstUie ;  multis  enim  monachis,(];  mercatoriquaerentibonasmargaritas;sedsUrgedeln- 


tlt  tiklhi  Deus  osteiidit,evasisti  superior,  illedixitse 
f&m^  peCChtorem  et  indignum  nomine  monacliorum. 
Cutiliutem  ihstafetpercontari,  homo  f  espondit,di- 
cetiii :  Non  habeo  qUidem  hecesse  nari^fe  ea  quae  a 
ihd  (hctti  sUht ;  sed  quoniam  dicis  te  a  Deo  venisse, 
qui^  jiiihl  idsuht  referam.Jaih  agiturtfigesimus  an- 
llUB,  kx  qUd  me  &  mett  Uxofe  separavi,  cum  tribus 
fttiftts  golum  cUih  ek  habuissem  consUetudihem,  et 
tt^i  eHeeL  filio^  su^cepissdtn,  quietiam  mihiad  meos 
li^^ihiiieMUht ;  hos^italitatem  autem  nuhrplatti  ih- 
tefmisi  tisqu^  itihodiemuin  diem  :  hon  gloriatur  ali- 
qttis  ^x  coihiiibhs  se  hospitem  ante  me  excepisse. 
Nbh  egfessus  dst  pauper  nec  hospes  ex  mea  aula 
vacuis  nitoibus,  qui  hon  prius  fatiohi  cdiivenient^ 


D 


ceps,  et  ne  cunctai^e ;  tibi  enim  occurret  vir  cui  es 
assimilatus.  Cumilleautem  descendisset,vidit  virum 
quemdam  mercatdf  emAlexandrinuin,piutn  etChristi 
amantem  vicies  mille  aureis  negotiantem,cum  cen- 
tum  navibus  descendentem  ex  superiore  Thebaide, 
qui  ohmes  suas  ^acultfltes  et  merces  distribuerat  paa- 
peribus.  Is  cum  suis  flliis  decem  saccos  leguttiinum 
ad  eum  aflerebat.  Et  quid  haec,  oamlce  ?  ei  dixit  Pa- 
phnutius.  Is  autem  dixitipsi :  Stint  fructus  measmer- 
caturae,  qui  Deo  offeruntur  ad  justam  refectionem. 
Quid  autem  haec,  inquit  ipsiPaphhutius,  et  tu  liostro 
nomine  non  fbueris?  Is  autcm  confessus  est  se  ad  id 
StUdiose  contendefe.Ei  respohditPap1intttitis:Quous- 
que  ergo  tti  terrenafn  exerces  negotiationem,  nec 


Met  Vitttidd  sustentatus.  Noh  adspeti  prsetefienS     co^lestia  attingis  mercimohia?  Sed  haec  quideih  es 


^kdpet^tH  infbftUtiioaffectum,  cui  non  sUppeditafihi 
qUod  sktis  fUitsdl^tii.  Noh  accepi  perSoham  fllii  mei 
ih  jUdido,  tioh  itigressi  suht  in  domhtn  me^hi  9{S  V 
fihictusali^hi,  hdh  ftiit  lis  tilic|ua  qham  hohcompo- 
sU^itf  ^padflcaverim,  hohincrepavit  aliquis  meos 
fllid^  ^od  ^  ihtioheste  gererent,  non  t^tigerUnt 
fhtctUs  aliends  thel  gfeges,  non  sethihavi  primu^ 
Ifgfds  iDeo^,  Ued  cuhi  eds  omulbtjs  proposuiss^m 
ddihitftlhe]^,  dolligebam  eh  (Jtiae  erarit  feliqua.  Non 
Cdh<ffe**i  ut  pSLtpet  ofiprimeretuf  k  poiehtia  divitls, 
lidii  Iffr^ci  flli^ueih  tridiestia  in  vita  me^,  hunqUaih 
nidliith  Jiidieiuth  ^f othli  fti  ^liqUetn.  Haec  a  me  esse 

am  ^  imnta  ttm  ^um  eotiird!».  CMt  ^tetit 


aliis  dimissurus  ;  tu  vero  iiste  adjung^ns  qjlas  shnt 
maxime  oppdrtuna,  sequefe  Servatofeiii,  ad  edtn 
irentUrus  paulo^ost.  l^  vero  tiihil  ditf<efens,  jusslt  fl- 
ll6ssuosfeUq[ua  dividerepauperibus;  ipseatztemcum 
in  montem  ascendisset,  et  seipsUm  in  ed  loco  ihcta- 
sisset,  ubi  duo  priores  consumhi^ti  fuerant,  perseve- 
rabat  in  oratidhibas.  Parvo  autem  els({)sd  tempore, 
relicto  cdrpore,  factUs  est  civis  ccelestis.  Postqham 
aUtem  eum  quoque  prabniisit  in  ccelos,  ipse  eti to  de- 
Spondtit  animum,  lit  qui  senoh  posset  ahiplius  exer- 
cere.  Assistcns  autem  fth^elus  ei  di.iit :  Hunc  deihceps 
jtccede,  veni  tu  qUoque,  o  be&te,  ih^ris^  Ddtabef- 
liitehl^,  v^hcii^uttt  etdm  pix)pltet^  te  ih  stic^ir  cb^ros 


1173  '       klStOltf A  {A^feiAfiA.  «1« 

acceptiin.  tl6t  atitem  non  tibi  prtti*  dedttf^in,  rid  «l  A  cfew  ^  mfimoiim.  Dtt^B«l«r  «?i&  nm  9M  *• 


fuisses  elatus,  de  tuls  dettabef  etof  meritis.  Ctirti  erg6 

uno  solo  die  supervixisset,  et  per  revelationem  ad  eum 

venissent  (juidaim  presbytert,  omnibus  illis  narratis, 

tradidit  aniraam.  Aperte  autein  videirtes  presbyteri 

eum  assumi  in  cbcris  justofutn  et  angelordm,  Detttn 

laudat)ant. 

CAPUTILXVl. 

Yila  abbatis  Apollonn  (itO'). 

Fait  in  Thebaide  quidato  mowachuir,  notoine  Apol- 

\omxxs  (Ruff,,  l.  11,  cnpA9).  Isplaritoas  osteikiit  vir- 

tutes  et  iacta  egfegia,  digftus  quoque  fait  habittrfe 

dotiv)  doctrinsD  supra  iftttltois  qui  tunc  fuere  insignes 

vlrtdtibus.  Is  ih  tempore  pefsecutionis  addens  ani^ 

mum  Christi  c6rtffessoribus,  nttultos  eiTecit  rtiartyres. 


Porro  autem  ipse  qdoque  compreheWsus  custodieba-  fc  vimus  in  Thebaide. 


Apollattltis,  et  qHidam  fllii«d*rfes»we«i  Gttt»4«tiMi 
airtetti  iter  ingi^«<Wfefift«r<  mm  i#»««itgrtitof»l«#- 
|nt  doc«re  milites.  tJbi  aJkUfra  ip^i  (fWHpie  d«n|W«*i 
crediderBttitfeei^«tort,^r«iitomne8  «no  airrfffle  titieii. 
Qfuos  omnes  enm  tidii^t  prtsfeelM  » IW*  «k«f  p6mb 
dimoveri,  jus«t  p^djiei  hi  pirofftmdwn  mitris:  hoc  ai«- 
tem  fttit  eis  si^ttm  bftptismatte.  Ctfm  «o^  mrtcrfflisftti 
invenissent  disjeclto  irt  littofre^  ie«efttiit  ewmiblis 
sedem  unaifl.  ubi  mtat  mdlteB  virtut«8  petttgSMViK 
Tdftta  adtem  fuit  triri  gratift^  wi  de  iis  ifim  «bs^  pte- 
cfftt»,  stfttim  eiitfddiretdr*  eum  fiic  honotante  Sma- 
t<y^e.  Quete  €*tiam  ho«  in  maftyfio  (ii^Jf  pfo^rtl, 
tidimus  cura  iis  qui  6um  ipso  f  derrtnt  mMtyfkf  ftfifecrlf , 
et  Deum adorantes,  edfi«B t6rt)»rtii«dl«l  (lld)  gliklt«h 


tur  in  cktctrt ;  rid  quem  veniebant  qdi  ei  gedtibcis 
erant  dequiores,  et  cum  6o  dispatabadt,  inccfssebant- 
que  raaiedictis,  et  ifridebant. 

CAPUT  LXVII. 
De  Philemone  (lll)  tndttyre  et  iii  qui  cum  ipsofuere 

inartynhus. 
Erat  autem  quidam  ex  ipsis  choraules,  vir  nequi- 
tiis  famosds.  qdi  aCcededs  eum  appetebat  contume- 
llls,  dicens  etihi  impidm  et  impostorem,  €ft  plstndtn,^ 
et  qui  ab  oinnibus  habebatur  odio,  et  qui  debebat 
mori  cltids  (i?w/f.,  L  ii,  cttp,  i&).  Cfui  dicit  Apdllo- 
liius  :  Miserdbitur  tdi  DWninus,  o  hdtoo,  et  eorudi 
quaedicta  sunt  nihii  tibi  reputetur  ad  peccatum.  Hsed 
autcm  cum  audiisset  ille  chohiulefs,  Phiiemon  nomi- 
ne,  mordebatur  adimo,  a  verbis  ejus  compunctds. 
Statim  autem  ad  tribunal  ptofectus,  coram  judice  se 
Sistit,  et  ei  dicit,  populo  prsesente  :  Injuste  facis,  o 
judex,  qdi  ^a%  viros  pio^  et  nuUi  calpsei  aflides  pH'^ 
nis ;  nihil  enim  mali  facihnt  tiec  dicdnt  Clli^istiarti. 
nie  adtelm  ctidi  ipse  hsfecdiceret,  in  principid  quidem 
existimabslt  edrtlloqui  i^onice  et  Iddiflcari ;  postquam 
autem  eatri  tidit  peir^istere :  Ih^^nis,  inquit,  o  hoido, 
et  mehs  tibi  hepedtfe  est  emota.  IUe  autem :  Ndnid- 
sahio,  inquit,  o  judei  injdstisdme,  sdm  enim  Chri- 
stianus.  Is  autem  mdltis  blddditiis  dna  cdm  tuf ba  d 
cohabatur  {^et^suadere :  postqdam  autera  vidit  ihimo- 
bilem,  ei  ohinegenus  tormehtsl  ^dfalbdit.  Cunl  fluieiri 
rapuisi^^  Apdllodidhi^  et  hidltis  edm  kfl^cisset  con- 
tumeliis,  iiJsdm  torqdcibattanqdam  plftttuta.  Apollo- 


CAPUT  LXVIII. 
Yila  ahhatiS  Dios6UH  (IH)  pf^bijtifl. 
Vidimds  adtem  kMm  t^tf^que  pt^sbykjrtim  ii^  Thd- 
balde,  riotaine  Diosoti^um,  PatfttW  tfetitttifl  lO^nA* 
chonim(Ati/7';,  l.  lucap.  20)^  Qdi  m&  ftdDd  gHiy«til 
essfent  accessdrty  dicebttt  «is  :  VidcTle  lie  qtti  n€>6Ul 
phantasiam  liabHit  muiiefiSfftudefttttccedeff^»  ftd  tm^ 
m  Sacfameritft.  Ne  qais  e*  tobievisifc  «t  pbant»diii 
pfalsus  somniaverit.  Ndm  qdi  ftbsqucf  pbMitasiis  fitttH 
fluxus  serainis,  casti  fltint  j  im  e*  tlnidsotiJtfsqtlA  U* 
bero  ftdimi  dfbitrio  ih^faftt,  fir«d  absqtoe  taltittlttte  f 
pf ocedunt  eriim  ex  riatdrftyet  efi  feddfldl^fiii  ffiftfdlHl 
excefnafttdf ,  quoeif (^  nec  sdnt  pec<$fttd  ^bne^liil  5 11^ 
sfl  atitem  hc  phantaidse  pf oeedant  e*  libtfffl  «ligmldl 
toluntat^^  et  «dnt  afgdmentnm  mftli  «niffli.  dpoi^ 
antem,  inquit,  mofnftcham  trdnsilif^  etidlri  HgemikA^ 
tufsE» ;  cdfpds  «titem  llqttai*e,n0fl  irivdnifl  in  ttlld  in« 
quinamento  carriis,  &ed  ddrtiem  mdcfirafd,  6t  nm 
cdn<^d^f  e  at  in  \p^  f edund«rt  mftteHd.  Ooiiftnitoi  efgo 
illarri  exhaarife  frequenilbds  et  pfdlbtis  Jejuttli*  j  8itl 
minds  ddtem,  nos  ftd  flppetitidfles  «t  d4$ftide^A  ifi^i^ 
tftnt.  Non  opctrtet  atttem  menadhdto  attitigefe  »pp#* 
tiiidties  flhimi^  In  qtt^  ^im  difTeret  ft  mundAilUlf 
qtios  ssepe  videmus  abstlnefe  AVdldptatilrttl^roptor 
sanitatem  corporis,  aut  propter  aliqttfte  ttllas  nattiii^ 
a  ratione  minime  alierisls  ?  quaritd  autem  magis,  in- 
qdit,  monacho  iJdfiinda  est  ftttimaBsattitddet  Spifitttd ! 

CAt>Ut  LXK. 
Nitrienses  (iio)  A Tiachoret^. 


hius  auterti  ei  dixit :  Optarera,  o  judex,  ut  tu  fet  ohi^U     Devenimus  qdoque  ttd  NitHenfefes,  dbl  mdltos  6t 


nes  jJfsBsentes  hdncmeuiri  errdrem  sequerehiini.  I^ 
autem  eo  ha^c  diccnte,  Jussit  adibos  igni  tfadi,  toto 
inspiciehtepopulo.  Cum  autemiri  fldriimd  esserii  pfs^ 
sente  jiidice,  vocem  ad  Dedm  emittit  beatus  Apol- 
lonius,  toto  populo  audlente  et  judice  :  JCd  tfadas. 
Domine,  bestiis  animslm  confltentemtibi,sed  teipsum 
riobis  apefte  dsteride^P^a^  Ltxiii).  Nubes  auteto  fd^ 
scida  et  lucida  advehiens,  viros  texit,  igne  ^istincto. 
Admiratse  adteri^  turba)  et  ipse  jddex,  cl^mabant : 
Unus  est  Deus  Christidnordm ;  maleficus  vero  quis- 
piam  haec  renuritiat  prflefi^cto  Alexandriae.  Qui  cura 
cfudeles  qdosddrii  et  immatte^  elegisset  prbt^ctores 
et  at^paritoi-es,  6ds  misii  Ut  vmdbs  dddtieel^nt  Jddi- 


magnos  vidimus  ahachdfetas ;  pafiim  qdidem  iftdige- 
nds,  paftim  v^ro  etiam  hospiieS,  qul  sd  Invid^ffl  Stt- 
perabafti  Vlftdiibds,  ^i  magno  Siudio  86  ^Hidfcfebant ^ 
et  ih  vltd  se  invic^m  cofttettdebani  Udpefftfe  {ttulf., 
t.  II,  cap.  21).  Ei  alii  qaidem  eJi  ipslg  vefsabantuf  lll 
contcmplatione,  alii  Vefo  in  dctione.  Cttm  vidiss^nt 
kuteto  aliqdi  eJc  ipsis  nos  pfodul  v6ftl6niefi,  aliqttt 
^uidem  nobis  <*dm  aqua  ocdufrefdftt;  et  alil  qttideni 
peded  noslf os  lavabaht,  alll  V6f o  VdsteS  mttttdabant, 
alil  vero  ad  cibdto  invitabant,  alil  atticm  ad  cdntem- 
piationem  dt  Dei  cognitionem,  ti  ^ttod  dttttsqtti^qttft 
et  lis  poierat,  in  eostud^betnos  JavttftJ.  fitqttiddl»- 
^^fit  qdi^piarii  tmti  i^bfam  viftttt^,  ettttt  ttihll  pol- 


1175 


DE  VITI9  PATRUM  UBER  YIII. 


1176 


«it  dicere  pro  dignitate  ?  Habltant  itaque  locam  de-  A  quando  aniuscujusqae  venissei  translatio,  id  omni- 


sertum,  et  habent  cellas  magno  inter  se  intervallo 
disjunctas,  ut  nuUuspossit  procul  agnosci  ab  altero, 
neque  cito  videri,  nec  vox  audiri ;  sed  degunt  in 
multa  quiete,  unusquisque  per  se  inclusus.  Solum 
autem  Sabbato  et  Dominico  congregantur  in  ecclesiis. 
,et  se  invicem  excipiunt.  Muiti  autem  ex  iis  sspe 
etiam  quatuor  dies  inveniuntur  in  cellis,  eo  quod  se 
invicem  non  videant,  prseterquam  in  coUccta.  Et  aUi 
quidem  ex  his  veniebant  ad  coUectam  a  tertio  et 
quarto  lapide,  tam  longe  sunt  remoti  a  se  invicem. 
Tantam  autem  habentinter  se  charitatcm,  etiam  su- 
prareUquam  fraternitatem,  utysH  multis  qui  cum 
ipsis  salvi  csse  voluerint,  unuquisque  studeat  suam 
ceUam  eis  dare  ad  se  reficiendum. 

CAPUT  LXX. 
De  Abbate  Ammonio  (i  16)  et  iis  qui  erant  cum  ipso. 
Vidimus  autem  Putrem  quoque  eorum  qui  iUic 
erant,nomine  Ammonium,habentem  eximias  ceilas, 
et  atrium,et  puteum,  et  reiiqua  necessaria.  Cura  au- 
temad  eumvenisset  quidam  frater  qui  volebat  salvus 
fieri,  et  ei  diceret  ut  ipsi  inveniret  ceUam  adhabitan- 
dum,  ilUco  egressus,  prsecepit  ei  ne  egrederetur  e 
cellis,  donec  ipsi  invcnisset  aptum  habitaculura ;  et 
cum  ipsi  reUquisset  omnia  quae  habebat,  cum  ipsis 
celUs,  seipsum  inclusit  in  parvam  ceUam.  Quod  si 
plures  erant  qui  conveniebant  volentes  salvi  fieri, 
congregabat  universam  fraternitatem,  et  iUo  quidem 
tradente  lateres,  hoc  vero  aquam,  perficiebantur 
ceUaa  in  uno  die.  Eos  autem  qui  erant  habitatun  in 


bus  prius  significantem  et  se  recUnantem,  dormire. 

CAPUT  LXXII. 
Vita  abbatis  Ammona  (118)  pre^byteri. 
Est  autem  aUn  quoque  solitudo  in  iEgypto,  mari- 
tima  quidem,  sed  dillQciUima,  in  qua  multi  et  magni 
habitant  anachoretaa,  quae  est  prope  urbem  Dioicon 
(Ruff.,  l.  II,  cap,  32,  cuidicitur  Piammon).V\^\xnrM 
autem  iUic  presbyterum  virum  sanctum  et  valde  hu- 
miiera,  et  assidue  videntem  visiones,  nomine  Ammo- 
nam.  Is  aUquando  ofierens  Deo  sacrificium  (119), 
videt  angelum  stantem  a  dextris  altaris,  et  notantem 
fratres  accedentes  ad  gratiam,et  scribentem  in  libro 
eorum  nomina.  Cum  autem  non  adfuissent  aliqui  in 
synaxi,  vidit  deleri  eorum  nomina,  qui  post  tres 
B  dies  sunt  mortui.  Eum  ssepe  torquentes  daemones  io 
tantam  adduxerunt  irabeciUitatem,  ut  non  posset 
ipse  stare  ad  aram,  nec  ofierre  :  angelus  autem  ve- 
niens,  ejus  manu  apprehensa,  protinus  eum  confir- 
mavit,  et  sanum  ad  aram  statuit.  Cujus  tormenta 
cum  vidissent  firatres,  obstupuerunt. 

CAPUT  LXXIII. 
De  abbate  Joanne  (120). 
Yidimus  autem  aUum  quoque  In  Diolco,  Joannem 
nomine(/2u;f.,  l,  ii,  cap,  33),  patrem  monasteriorum, 
qui  ipse  quoque  multam  habebatgratiam,et  Abrahs 
habitura,  etbarbam  Aaron.  Efficiebat  autem  virtutes 
atque  curationes,  ut  qui  multos  curavit  paralyticos 
et  podagra  laborantes. 

CAPUT  LXXIV. 


celiis,  inecclesiamvocabantadconviviacdumqueilUG  ^^^^  abbatis  Pityrionis  et  (121)  eorumqui  cum  ipso 


se  recreant  etexhilarant,  unusquisque  cum  e  suacella 
ovUlam  suam  peliem  aut  sportam  pane  vel  cseteris 
implessetnecessariis,  deferebantad  novasceUas,  ut 
nuUi  nota  esset  uniuscujusque  oblatio.  Noctu  autem 
venientes  liabitaturi  suas  cellas,  repente  inveniebant 
pmnia  necessaria.  Muiti  autem  ex  ipsis  nequepanem 
comedebant  nec  fructus,  sed  solum  intyba  agrestia. 
Quidam  autem  ex  ipsis  tota  noctenondormiebant; 
sed  sedentesvel  stantes  usque  ad  mane,  persevera- 
bant  in  oratione. 

ICAPUT  LXXI. 
Vitaabbatislsidori  (\\l)et  eorum  quierant  cum  ipso. 
Vidimus  autem  in  Thebaide  monasterium  cu  j  usdam 
magni  Isidori,  quod  intus  habebat  miUe  monachos 


erant. 

Vidimus  autem  in  Thebaide  altum  montem  fluvio 
imminentem,  valde  terribilem  et  praecipitem,  et  mo- 
nachos  UUc  viventes  in  speluncis  (Ruff.^  l.  n,  cap.Si). 
Eorum  autem  pater  erat  nomine  Pityrion,  qui  fuit 
unus  ex  discipuUs  Antonii,et  tertius  qui  Ulum  iocum 
excepit;  qui  quidem  multas  virtutes  efficiebat,et  effi- 
caciter  spiritus  expeliebat.  Cum  enim  successisset 
Antonio  et  ejus  discipulo  Ammonae,  merito  etiam 
successit  haereditati  donorum  :  qui  muitos  quidem 
alios  quoque  apud  nos  habuit  sermones,  quin  etiam 
de  discretione  spirituum  accurate  disseruit,  dicens 
esse  aliquos  dsemones  qui  sequuntur  animi  motus, 
ct  nostras  afi^ectiones  ad  malum  ssepe  convertunt. 


(Ruff.,  l.  n,  cap.  17).  Habebatautem  intusputeosetDQuisquisergo,ofiUi,dicebatisnobi8,vultexigeredae- 

horto8,etqu8ecunquesuntadusumnecessarianemine 

cgrediente  extra  monasterium  :  sed  erat  presbyter 

janitor,  quinuUum  permittebat  egredi,  neque  alium 

ingredi,  praeterquam  si  quis  veUet  usque  ad  mortem 

UUc  permanere  nusquam  progrediens.  Porro  autem 

eos  qui  portam  ingrediebantur  in  parvo  habitaculo 

excipiebathospitio;  etcummanededisset  eulogias,in 

pace  deducebat.  Duo  autem  ex  ipsis  presby  teri  solum 

exibant  opera  fratrum  administrantes,  et  referebant 

ea  quae  erant  ipsis  ad  usura  necessaria.  Dixit  autem 

milii  is  qui  portam  custodiebat  pr  esbyter,eos  qui  intus 

isant  sanctos  esse  tales,ut  possint  omnes  signa  eflicere; 

etneminem  ante  decessum  in  morbum  inddere;  sed 


mones,prius  in  servitutem  redigat  affectionesanimi; 
qualem  enimquissuperarit  afiectionem,ejus  quoqae 
expeilit  dasmonem.  Oportet  autem  vos  paulatim  vin- 
cere  affectiones,  ut  earum  expellatis  dsemones.  Se- 
quitur  gulam  dffiraon.  Si  quis  ergo  gulam  superave- 
rit,expeUit  VO#  ejus  daemonem.Isautem  comede- 
bat  bis  in  hebdomada,  Dominica  et  quinta  ieria,  par- 
vam  pultem  ex  farina(122) ;  nec  poterat  aUquidaUud 
sumere,proptereaquodsuura  habitum  itaformasset. 

CAPUTLXXV. 
Vita  Eulogii  (123)  presbyteri. 
Vidirausautemalium  quoque  presbyterum^nomine 
Eulogium,qui  in  ofierendisDeo  donis  tantam  accepit 


1177 


IIISTORIA  LAUSIACA. 


1178 


gratiam  cognitionis,  ut  unuscujusqueex  iis  qui  acce-  A    Hoc  autem  miraculum  fecit  beatus  Posidonius  in 


debantmonachis  meutem  cognosceret  (/?ti)f.,/.  ii,cap. 
li).  Is  cum  saepe  vidisset  aliquos  monachos  ad  aram 
accessuros,  eos  retinuit,  dicens  :  Quomodo  audetis 
ad  sancta  accedere  sacramenta,  cum  habeatis  malas 
cogitationes  ?  Ettu  quidem  hac  nocte  animo  versasti 
turpem  fomicationis  cogitationem  ;  alius  autem  in 
animo  suo  rcputavit,  diccns  nihil  rfeferre  an  peccator 
an  justus  accedat  ad  Dei  gratiam  ;  alius  autcm  de 
dono  dubitavit,  dicens :  Nunquid  mc  accedentem 
sanctificabit?  Parum  crgo  seccdite  a  sanctis  sacra- 
mentis,  ct  ex  animo  agite  pcenitentiara,ut  sitvobis 
remissio  peccatorura,  et  sitis  digni  Christi  commu- 
nione.  Nisi  enim  primum  mundaveritis  cogitatio- 
nes,  non  poteritis  ad  Christi  gratiam  accedere . 

CAPUT  LXXVI.  ] 

Vita  Serapionis  (124)  preshyten» 
Vidimus  vero  etiam  in  partibus  Arsenoitae  presby- 
terum  quemdam,  noraine  Serapionem  {Ruff,^  /.  ii, 
cap,  i8\  Patrem  muitorum  monasteriorura,  et  qui 
praeest  multae  fraternitati,  ut  qui  sint  decies  mille 
numcro,  magnamque  per  fratres  exsequitur  dispen- 
sationem,cum  omnes  simul,  tempore  messisyoranes 
suosfructus  ad  ipsum  afTerant,  quos  pro  mcssis  mer- 
cede  acceperunt,  unusquisque  fruraenti  annuas  duo- 
decim  artabas(l25),  qui  sunt  veluti  quadraginta  qui 
apud  nos  dicun^ur  modii :  et  ea  ad  ministerium  pau- 
perum  per  se  dispensat,  adeo  ut  deinceps  in  ea  quse 
est  circumcirca  regione  nullus  sit  pauper,  sed  etiam 
mittat  ad  eos  qui  sunt  Alexandriae  pauperes.  Sed  ne- 


Bethleem.Quaidam  mulier  gravidahabebat  spiritum 
iramundura,  et  in  ipso  tempore  quo  erat  paritura, 
laborabat  inpai*tu,  ipsam  conterente  spiritu.  Cum 
ergo  a  daemone  vexaretur  mulier,  advenit  ejus  ma- 
ritus,  et  rogavit  sanctum  illum  ut  adesset :  et  nobis 
ingressis  ad  orandum^  cum  stetisset  et  precatus 
csset,postsecundamgenuflexionem,  ejecit  spiritum. 
Surgens  autem  dixit  nobis :  Orate,  modo  enim  ex« 
peliiturimraundus  spiritus.  Oportet  autcm  esse  ali* 
quod  signum  ut  de  eo  fiamus  certiores.  Egrediens 
autcm  daemon,  diruit  a  fundamentototum  aulae  pa- 
rictem.  Mulier  autem  sexennio  non  tuerat  locuta  ; 
postquam  autcm  egressus  est  daemon,  et  peperit,et 
locuta  cst. 

CAPUT  LXXVIII. 
De  Hieronymo  ( 1 27) . 
Hujus  sancti  novi  hanc  quoque  prophetiam ;  Hie- 
ronymus  enim  quidam  presbyter  habitabat  in  illis' 
locis,  qui   in  sermone  Romano  magna  erat  virtute 
ornatus,   et  pracclaro  ingenio  ;  sed  tanta  fuit  ejus 
invidia,  ut  ab  ea  obrueretur  virtus  doctrinae.  Cum 
ergo  multis  diebus  cum  eo  versatus  esset  sanctus 
Posidonius,  dicit  mihi  in  aurem  : 

CAPUT  LXXIX. 

De  Paula  fl28). 

Ingenua  quidem  Paula,   quae  ejus  curam  gerit, 

praemorietur  liberata  ab  ejus  invidia.  Ut  autem  ar- 

bitror,  propter  hunc  virum  non  habitabit  vir  san- 

ctus  in  his  locis,sed  ejus  pervadet  invidia  velusque 


que  pRBdicti  Patres  per  totam  ^gyptum  unqaamC^d  ^,^^,^^  ft^trem.  Resque  ita  accidit. 


neglexerunt  hanc  administrationem ;  sed  ex  labori- 
bns  fraternitatis,  navigia  plena  frumento  et  vesti- 
mentis  pauperibus  miserunt  Alexandriam,  propte- 
rea  quod  rari  essent  apud  ipsos  qui  egerent. 

CAPUT  LXXVII. 
Vitaabbatis  Posidonii. 
Posidonii  Thebani  multa  quidem  sunt,  eaque  nar- 
ratu  difQcilia,  quemadmodum  erat  mitis^  et  in  se 
exercendo  accerrimus,  et  quanta  fuerit  in  eo  inno- 
centia.Nescio  an  ullum  talem  convenerim.  Vixienira 
cum  eo  anno  uno  in  Bethleem,  quando  sedit  ultra 
Poemeniura(i26 ',  et  multas  vidi  ejus  virtutes ;  atque 
inter  caetera  ipse  mihi  quodam  die  narravit :  Cum 
habitarem,  inquit,  in  loco  Porphyriteanno  uno,  toto 


CAPUT  LXXX. 
Dc  Oxyperentio. 
Etenim  bcatum  Oxyperentium  Italum  is  hinc  ex- 
pulit. 

CAPUT  LXXXI. 

De  Petro, 

VAI  Et  Petrum  alium  quemdam  .€gyptium. 

CAPUT  LXXXII. 

De  Simeone. 

£tSimeonera,virosadrairabiIeSyquos  ego  adnotavi. 

Narravit  mihi  hic  Posidonius  continentissimus  et 

virtutis  observantissiraus,  quod  quadraginta  abhinc 

annis  panem  non  gustasset,  neque  acceptae  injuriae 


annonullum  hominem  conveni,non  audivi  sermoci-D®^^  recoi-datus  usque  addiei  diraidiura 


nationera,  non  panem  gustavi,  nisi  si  quando  paucis 
utererdactylis,  et  sicubi  herbas  invenirem  agrestes. 
Quo  quidem  tempore  cum  mei  panes  aliquando  de- 
fecissent,  egressus  sum  e  spelunca,  ut  venirem  in 
orbem  tenae  habitabilera,  etcumtoto  die  ambulas- 
sem,  vix  aberam  a  spelunca  duo  milliaria.  Cum  eigo 
circumspexissem,  videoequitera  railitis  habituraprae 
se  ferentera,  habentem  in  capitegaleam  tiariferam; 
et  cum  conjectassem  eum  esse  militem,  profectus 
sum  usque  ad  speluncam,  et  inveni  canistrum  uva- 
rum  etficuum  nuperdecerptarum :  quem  cum  acce- 
pissem.  laetus  veni  ad  speluncam,  habenn  duobus 
mensibus  cibos  illos  ad  meam  refectionem. 


Haec  sunt  certamina  et  signa  praeclari  Christi 
athletae  Posidonii,  quae  fecit  providentia  ejus  quae 
est  omniura  virtutura  maxima  ;  et  in  his  est  insignis 
finis  vitae  hujus  beati. 

CAPUT  LXXXIII. 

Vita  Serapionis  (129)  Sindonitx. 

Fuit  alius  quidam  Serapion  Sindonites  (nam  prae- 
ter  sindonem  nihii  unquam  induebat),  qui  exercuit 
magnam  possessionum  et  facultatum  vacuitatem  : 
quam  ob  causam  et  impassibilis  vocabatur.  Cum 
essetautem  imperitus  Utterarum,  memoriterdicebat 
omnes  Scripturas.  Et  neque  ob  possessionum  egesta- 
tem  et  Scripturarum  meditationem  potuit  in  cella 


Am 


DE  Vrtts  pAtr(jm  tiftfik  viil 


1180 


^e^e^,  hoft  qtrcfd  traherefxlr  a  terr6na  ftiaiteria,  AcJef^^tdribuStitds^sfac^reirt^fps^iftif-oga^^ 


ifedc(ti6dap(j^ttllcrini  tliara  sectabatur,  orbernterraB 
dblferis  fecactisMniam  patipfertatis  virttitem  prajsefe- 
febat,  slc  ut  perfectafn  impasslbilitaterahicsitasse- 
fctiius.  KatuS  enim  eratt  hac  natura ;  sunt  enimnatu- 
rartim,  non  substantiarum  diffcrentiafe  {Cante  lcge), 
Jfstri^abant  itaque  Patrcs,  quod  cum  quemdam  acce- 
^sset  exercitatorem  qui  ctim  eo  luderet,  se  in  qua- 
dfimtirbe  geritilibus  vendidithistrioriibusvigintisoli- 
dls  (i30),  et  cum  recohdidisset  sohVJos  sub  sigillo, 
eos  apfud  se  servabat.  Tandid  autem  permansit  et 
serviit  mimis  qul  eum  emerjiht,doneceos  fecit  Chri- 
stianos,  et  eos  avulsit  a  theatro :  prjctcr  pancm  t't 
aquam  nihllsumens,neqiie  prae  meditationeScriptu- 
rarumoresilens:  longo  autem  tempore  primtis  Cotn- 


Ubi  ^rtt  ?  quis  ^st  qui  tibl  exMbtet  molestiam?ostctj- 
de  iiobis  etrra,  ut  tibi  feranras  aulflitim.  Ttrtic  eis  di- 
cit :  Molestiara  mihi  exhibuit  ataritia,  et  gala,  M 
fomicatio;  et  a  duobas  quidemstrm  !iberatiis,avarti- 
tla  scilicfetetfornicatione  jheqoe  enitri  aurtim  Imbea, 
iieque  aliquid  ailiud  possideo  ;  nonfruo^delicifs  qtMB 
i^thutrices  httjiis  incrrW:  quoeirca  nibil  rftihi  exhi- 
bent  amplius  molesti».  A  ^la  autem  non  posstim 
recedere;jam  enira  quatuor  diebus  nihif  corttiedi,  et 
fnihi  pergit  vetiter  molestiani  exhibere,quaere<w  con- 
Sitetum  debittim,  sine  quo  ndfi  possum  vivere.Tunc 
quidam  philosophi  suspicritt  euincomposita  quaedarti 
et  flcta  riarrare,  dant  ei  solidtim  :  quem  acceptum 
posuit  in  officina  panaria,  et  accepto  patle  refeessit; 


punctus  est  mimus,  deinde  mima)  deinde  universaBstatim  profectus  d  civitate,  et  in  eam  non  reversus 


eorum  familia.  Dictuih  est  autcm  quod  quo  tempore 
eum  ignorabant^lavabdtpedes  amborum.Arabo  ergo 
baptilati,  d  theatro  recesserunt :  et  cum  ad  vitam 
honestam  et  piam  processissent,  virura  valde  revere- 
bailtur.  Et  Itaque  dicunt :  Adesdum,  frater,  nbs  te 
libetabimtis^qtiando  quidem  ipsenos  liberasti  a  turpi 
servltute.  Dicit  ergo  eis  :  Quandoquidem  Deils  meus 
cst  operatus,  et  vos  cooperati  estis,etsalva  facta  est 
vestra  aniraa,  vobis  dicam  mysterlum  actus. 

Ego  vestrae  animae  misertus  quae  in  multo  crrore 
versabatur,cUra  essem  liber  exercitalor,genef  e^Egy- 
ptiu^,  eade  causa  meipsura  vendidi,utvosservarem. 
QUoniam  atttem  hoc  fecit  Deus,  et  per  meara  huraili- 


amplius.  Tunc  cognoveruht  philosophi  eum  vere 
ftiisse  virtute  praeditum ;  et  Cura  pistori  dedi^ent 
pretiura  panis,  acCeperunt  s^lidura. 

Ctitoauteravenissetiri  localtacedsemohis  proxiriia, 
audi^it  queriidam  ei  prirais  civitatis  9lftiSesse  Ma- 
nichacum  simul  ctirii  tota  dorao,  alioqui  tiruitn  bo- 
riura.  Hic  optiriius  monachus  htifc  nffstis  seipsuiri 
Vendidit  sicutinpriritoactu.  £)t  cum  intra  duos  annos 
abduxisset  abhseresi  et  ejus  uxorera  cum  torta  familia, 
ipsum  adduxit  in  Ecclesiath.  Tun6  eum  amarites, 
lion  amplius  habebant  tanquatri  servurii,  sed  pfos- 
quam  germahttra  fratrera  et  paitrfem  et  iriagrio  ho- 
nore  afficiebant,  et  cum  eo/  Deum  laudabant. 


tatem  salvaevasit  anima  vestra,  accipite  aurum  ve-  Q     Pnulo  post  ubi  eos  pluribris  cohortatris  e*set,iDfs 


strum,  ut  etiam  alils  Opera  feram.IIli  autem  cum  mul- 
tum  rogassent  et  afflrmassent,  diccndo  :  Tetanquam 
patrcm  et  dominum  habebimus,  solum  mane  nobis- 
cum  ;  non  potderUnt  ei  persuadere.  Tunc  dicunt  ei : 
Da  tu  aurum  pauperibus,  nam  id  nobis  fuit  causa 
salutis.  Ait  illis  :Date  vos  illud,  quia  vestrum  est ; 
ego  enim  alienas  pecunias  non  do  pauperibus.Tum 
illi  cohortantur  eum,  dicentes  :  Sedsaltem  post  an- 
num  nos  invisas.  £t  sic  ab  iis  abiit. 

Is  frequentibus  peregrinationibus  pervenitinGra}- 
ciam ;  cum  tribus  diebus  moratus  esset  Athenis. 
non  fuit  qui  eipahem  praeberet ;  naih  neque  aes  fere- 
bat,  neque  peram,  non  peliem  ovillam,  non  virgam, 
nihil  horum,  sed  sola  sindone  amictus  erat.  Cum 
autem  venisset  quaftus  dies,valde  esuriit;  nihiienim 


relictis  spiritualis  hic  adamas  Serapion,  cum  heris 
Istis  pretiuih  suum  pcrsolvisset,  sefpsuiri  cbnjecit  in 
ftjivem  tariquam  Roiharii  navigaturnm.S^autae  lihieiti 
fcortjicientes  euhi  vel  intulisse  suriiptus,  vel  in  auro 
habere  quod  expenderet,  hlhil  aKud  percoritati  eura 
exceperimt,  alius  alium  eXistimans  accepisse  ejus 
utensiiia.  Cum  autem  ipsi  enaivigassent,  et  abcssent 
qtiingentisstadiis  i\b  Aiexandria,  coep/erirtrt  v^ores 
v^sd  cit*ca  occasum  ^olis,  cum  haritaepriuscothedis- 
seht.  VidetUnt  ahtetti  eum  pritho  die  riofri  comedere; 
et  putaverunt  causam  esse  navigatiriherii,siri)iliter  et 
secdhdo,  et  tertio,  et  quarto  die  ;  quitito  shitetn  dle 
vident  ipsriih  s6d^ritem  quietum,  dum  otriries  cotne- 
derent,  et  difehht  ei :  Homo,  ttt  nori  cdmefdis  ?  Is 
i-ero  dicit  eis  r  Quoiliairi  n6h  habeo  quod  edatri.  Gant 


illo  tempore  gustaverat.  Res  est  enim  gravis  famesDefgo  inter  se  qtiaBdvisserit  quis  cjtls  acbeplsset  utte- 


involuntaria,  qiiae  adjutricem  habet  incredulitatem. 
fet  stans  super  tumulum  civitati.s,  in  quo  congrega- 
banturqui  erant  indignitate  (131)  constituti  in  civi- 
tate,  ccepit  veheraenter  et  cum  planctu  lamentari,  et 
clamare:  Viri  Athenienses,  ferte  opem.Ad  quem  ac- 
currentes  omhes  qui  palliuhi  gestabant  et  byrrum 
(t32)i  dichnt  ei :  Quid  habes,  underiara  es,  et  quid 
Jtetferls  ?  Is  vero  dicit  ipsis ;  Geriere  qtiidem  suhJ 
ifigyptius,  hionachus  prdfessione ;  ex  qUo  adtenl  ab- 
6um  a  vfera  irife^  patria,  incidi  ih  tres  fenferatbres  ; 
fet  drib  quiderii  driife  i*ecesserurit  exsoluto  eisdebito. 
ctim  ribn  haberferitdfe  qrio  me  afccerSeheht  runris  ati- 
ietri  d  hie  hbri  dii^(;^dit.  llli  ^tga  studidse  quaer^nt^st 


silia  vfel  Imperisais,  vidisserit  atitem  heriiinem  accc- 
pissfe  (rieqrieeniiri  habebat  aliquid)coepernrit  chmeo 
cohtendere  :  Qttomodo  sic  irigtfe^shs  es  absi^hfe  ihi- 
jfiensis  ?  quomodo  dabis  nobis  riarihtm?  quonarii  au- 
tem  aifeHs  ?  Is  vero  els  ixtii  :  "^go  nitril  habeo  ;  au- 
ferie  mfe,  et  abjicite  ubi  invfenistis.  llli  vero  :  Cur 
i^asceris  ?  rife  si  centriiri  qtiidfem  itui*eos  hobis  dares, 
lubehter  hoc  faceremus,  cuni  sit  ribbis  veritris  adeo 
secundds :  scophtii  et^o  Urgearaus,  peragentes  qu» 
sunt  nobis  prdpdsita.  Sic  friit  in  riavi,  hi  eum  alue- 
ruritRdriiamusque.  Ctitii  atitem  Romam  vfehisset, 
curio^fe  itid^dvit  qriis  esset  in  clvit^  magrio^ 
exercitator  aut  exSititatiii. 


Itl 


miftbm  hkOsiAtk. 


im 


CAPIJT  LXXilY. 

Vita  abbatis  Domnionis, 
Inter  qaos  incidit  in  qaemdam  Domnionetn  for- 
tissiMnm  atqne  abstinentissimum^  Origenis  discf'- 
palfittn,  quem  ramor  erat  multa  miracula  edidisse, 
et  cUjus  lecfos  curavit  aegrotos  post  mortem. 

CAPUT  LXXXV. 
De  Virgine  silente, 
Cum  ergo  in  cum  incidisset,  et  et  eo  utilitatem 
accepissetferat  enim  vir  et  moribus  omatus,et  eru- 
ditione  et  sermone  et  vita),  ct  ab  eo  didicissei  quis- 
n^m  esset  illic  alius  exercitator  aut  exercitatrix, 
cognovitesse  quamdam  virginem  silentium  agentom 
et  quicscentem^qua;  jam  viginti  quinque  annis  in  cel- 
la  erat  inclusa,  et  cum  nemine  unquam  colloqueba- 


A  ipsa  ostendo  nie  is^e  moriuum  mundo,  nam  dtra 
ullam  animi  pertUrbationcm  et  pudorem  hoc  facio. 
Tnnc  cum  eam  ad  hiimilitatem  instituisset,  et  ejus 
fregisiet  arrogantlam,  recessit. 

Sunt  autem  multaquoque  aliamagna  et  illustria 
facta  istius  Christi  doctoris,  virtute  ^tMi  pra^diti, 
qua;  pertinent  ad  impatibilitatem,  quac  ex  multis 
pauca  selecta  perscripsimus,  ut  ex  iis  puritas  ejus 
vitJE  patefierei.  Isdecessitagensannum  jetatissexa- 
gesimum,  in  locis  desertis  sepultus  est. 

CAPUT  LXXXVI. 
De  ^  Evagrio  (i33)  celebri  diacorto, 

De  Evagrio  claro  Christi  diacono,  qui  vixit  instar 
apostolorum,  non  est  asquura  tacere  ;  sed  ea  litteris 
mandare  ad  aBdificationcra  corum  quisuntlecturi,et 


tur.  Cum  autem  ejus  domura  didicisset,  venit,  etfiad  bonitatisServatoris  nostri  gloriara  ajquum  arbi- 


dicit  vetuIsB  quae  ei  inserviebat :  Dic  virgini  me  ne- 
cesse  habere  eam  convenire.  Anus  vero  rcsponsura 
reddidit  illarti  ex  multis  annis  neminem  conVenisse. 
Tum  ait  illi :  Dic  ei  ut  conveniara  illam,  Deus  enim 
Ine  mi&it.  At  illa  ne  sic  quidera  acquievit.  Cura  au- 
tem  duos  vel  tres  dles  Interraisisset,  eam  convenit 
postea.Et  ei  dlxit  :  Quid  sedes?  Ea  vero  dicit  ipsi : 
Noh  sedeo,  sed  ambulo.  Is  vero  dicit :  Quo  ambu- 
las?  Illa  vera  dicit  :  Ad  Deura.  Is  auteni  dicit  :  Vi- 
visnc,  an  es  mortufii?  Ilia  vero  ei  dicit :  Credo  in 
Deura  me  esse  mortuara  mundo:  qui  enim  came  vivit, 
non  potestadDeumarabuIare.Isautem  dicit  ei :  Ut 
me  ei^o  certioreni  reddas  te  esse  mortuara  raundo, 
fac  quoa  fhcio.Ea  illi  dicit  :  linpera  raihi  quae  pos- 


tratus,  ab  alto  expono,  et  queraadraodum  venerit  ad 
institutura  raonasticura,  et  quomodo  cura  se  digne 
exercuisse£,raoritur  quinquaginta  quatuorannos  na- 
tus,  in  solitudine  :  qui,  ut  scriptUm  est,  In  brevi 
consuramatus,implevitlongaterapora  {Sap.  iv).  Fuit 
enirareveraejusaniraagrataDoraino.  Is  genere  qui- 
derafuitPonticuscivitatisIberorura  (434),  filiusprcs- 
byteri,  lector  promotus  a  sancto  Basilio  episcopo 
ecclesiae  Caisareae  ad  Argeura  (135).  Post  decessura 
autera  sancti  Basilii  episcopi,attendens  ejus  aptitu- 
dinero,  sapientissiraus,  et  a  perturbationibus  aniini 
alienus,  et  Drani  doctrina  clarus  Gregorius  cpisco- 
pus  Nyssenus  (i36),fraterepiscopi  cui  datur  honor 
inter  aposiolos,  eura  ordinat  diaconura.  Illinc  cum 


stint  fieH,  et  faciara.Is  autem  dicit  ei :  Nihil  estquod  (J  vehisset sanctusGrogorius  episcopusin  magnani  syn- 


non  possit  mortutis,  absque  eo  quod  non  potest  esse 
impius.  Tunc  dicit  ei  :  Descen(le,et  progredere.  Ea 
vero  respdhdii :  Jam  agitur  vigesimus  quintus  annus 
ex  qtio  non  stim  progressa,  etcur  progrcdiar  ?  Ei  au- 
tem  dicit :  Vah!  nonne  tu  dixisti,mortua  sura  huic 
mundo?undeet  raanifestura  est  etraundtira  tibi  raor- 
tuura  esse.  Si  hoc  quidem  verura  est,  et  rabrtuus 
nihilsentit,  idcra  esttibi  progredi  etnon  progrcdi; 
ergo  j)rogredere.IIIaveroprogressa  est.  fetpostquam 
{)rogressa  fuit  usque  ad  quamdam  ecclesiara,ei  dicii 
in  ecclesla  :  Si  vis  ergo  rae  ceriiorem  reddere  quod 
vere  sis  mortua,  et  non  ampliiis  vivis  placens  homi- 
nibiis,  fac  quod  facio,  et  sciam  te  esse  mortuam .  Ei 
itaquedicit  :  Exucns  sicut  ego  oinnia  vestiraenta,ea 


odura  Constantiriopolitanara,  relinquit  eura  beato 
Nectario  episcopo,curaessetoraniura  disserendiartis 
peritissimus.  Plomit  ergo  in  magna  civitate,  ih  dis- 
putaiionifcus  juveniliter  exsultans  adversus  omnera 
haeresim.  Accidit  autem  ui  is  qul  propter  morumin- 
^ignera  bonitaterahonorabatur  a  tota  civitate,confige- 
feiur  a  siraulacro  rauliebris  concupiscentiae,ut  ipse 
hotis  narravii  postea,  cum  esset  mens  ojus  libera. 
Euiri  autefti  vfcissim  amavit  muliercula.ferat  autem 
ea  una  ex  primis.  fivagrius  autera  et  Deura  timens, 
et  suam  veritus  conscientiam,et  habens  anie  oculos 
dedecus  iurpitudinis,  et  quam  haereses  de  alienis 
raalis  concipiunt  laetitiam,  Deura  supplex  rogavit  ut 
ab  ipso  irapediretur  scopus  quem  sibi  proposuerat 


impohc  huhieris,  et  transi  mediaracivitatera,  me  inO  mulier,  quae  eum  nrgebat  cupiditiite,  ei  ejus  insano 


hoc  iiabitti  praecuiite  *.  Illa  vefo  ei  dicit:  Hac  re  rai- 
hirae  hohesta  raiiltos  ofTendara,  et  poiemni  dicere 
hieesse  eraotae  raentis  eidaemohiacanl.Isautemdi- 
cit  ei :  Et  quid  tibi  est  cur<£,  si  dixerintie  esse  emo- 
iae  mentis  et  da^raoniacam  ?  iu  enira  es  eis  raoriua; 
hiorttio  vero  noh  est  cura,  si  quis  ei  vel  deiraxerii 
vel  eura  irriserit;  hihii  enira  potest  sentire.Tiinc  illa 
ei  dicit:Dic  si  quid  atiud  velis,  nequeenimadhunc 
usque  inodum  me  venisse  glorior.  Tunc  ei  dicit  Se- 
rapion  impassibilis  :  Ecce  ergo,ne  araplius  te  jacies 
ei  tibi  placeas,  tanquam  omiiibus  magis  pia  et  mun- 
do  mortua.  Ego  enim  siim  te  magis  mortuus  ;  etfe 

*  Mirandum  hoc,  non  imitandum. 


ieriei)atur  desiderib.  Curaque  vellet  ab  ea  recedere, 
non  poterat,ut  qui  ejus  obsequii  l)tandis  detineretur 
vinculis.  ttaud  raulto  posi  autera  eam  quae  praecessit 
orationera,  antequam  rem  esset  cxpertus,  astitit  ei 
visio  angelica,  prae  sfe  ferens  speciem  railitura  prae- 
fecti,  quaeeum  rapit,  et  ducii  tanquam  in  judicitim, 
etconjicit  eum  in  eam  qua»  dicitur  cusiodiam,collarI 
fcrreo  ejus  collo  injecto,  et  caiena  ferrea  ailigads 
manibus,  iis  videlicet  qui  ad  ipsumvcnerant^ei  cau- 
sam  minime  dic^ntibus.  Ipse  autem  qui  pungebatur 
consciehtia,  existimabai  se  ea  sui)ire  ejus  gratia,ar- 
biirans  maritum  muiieris  de  liac  fe  judicem  conve- 

'  Origenista  hic  fuit. 


1183 


DE  Vms  PATRUM  LIBER  VIII. 


1184 


nisse.  Animi  itaque  admodum  anxius  constitit  Eva- ACum  itaque  vixisset  quatuordecim  annis  in  iis  qus 


grius,  dum  de  alia  causa  ageretur,etdealiispropter 
tale  crimen  haberetur  quxstio.  Post  mngnum  e^go 
illuin  metum  et  suromum  animi  angorem,  angelus 
qui  ab  initio  pncbueratvisionero,itatransformatur, 
ut  videretur  adesse  germanus  et  sinccrus  amicus 
Evagrii,  valde  obstupefactus,  et  tristitia  afTectus  ob 
tantam  vincnlorum  infamiam,  et  dicens  ei  vinctoin- 
ter  catenas  quadraginta  rcorum  :  Cur  cum  tanta 
ignominia  dctincris  cum  reis,  dorainediacone?llle 
ei  dicit :  Revera  quidem  nescio;  suspicor  nutcm  N., 
qui  est  ex  pnefectis,  me  detulisse,  motum  zclotypia 
citra  ullam  rationcm;  et  vcreor  ne  magistratusfue- 
rit  ab  eo  corruptus  pecunia,  et  me  maximo  aflGciat 
suppliclo.  Dicit  ei  is  qui  amici  figuram  susceperat : 


dicunturCelliis,  comedebat  quidem  paniii  libram  in 
die  ;  trimestri  autem  tempore  olei  sextariuro,  vir 
qui  in  molii  delicata  ct  iauta  vita  f  uerat  educatus. 
Faciebat  autem  centum  orationes.scribens  annuatim 
pretium  solum  eorum  qua;  comedebat ;  eleganter 
enim  scribebat  celerem  charactercm.  Cum  ergo  in- 
tra  quindecim  nnnorum  spatium  mentem  expiasset, 
dignuB  est  habitus  dono  cognitionis  et  sapientise,  et 
discretionis  spirituum.  Is  coraposuit  tres  sacros  li- 
bros  monachorum,  qui  dicitur  'AvTip^ijTixa,  hoc  est 
Contradictoria,  buppeditans  artes  quibus  sit  aten- 
dum  adversus  daemones.  Ei  aliquando  gravera  exhi- 
buit  molestiam  daemon  foraicationis,  ut  ipse  nobis 
narravit ;  et  tota  nocte  stetit  in  puteo  cum  esset 


Siaudias  amicum,tibi  consulo;  non  tibi  expedlt  de- o  hiems,  adeo  ut  ejus  carnes  gelu  constringerentur. 


gcre  in  hac  civitate.  Dicit  ei  Evagrius :  Si  Deus  me 
liberavcritab.haccalaraitate,  etmevideris  Constan- 
tinopoii,  scias  mejure  subire  hocsupplicium.et  esse 
dignum  alio  majore.  Dicit  ei  amicus  :  Si  ita  habct, 
fero  ad  tesanctum  evangelium ;  juraroihi  in  eoquod 
reccdes  ab  hac  civitatc,  et  tusc  anima)  curam  geres ; 
et  te  liberabo  ab  hac  necessitate.  Evagrius  autem  : 
Bogo  te,  inquit,  jurabo  ut  volueris ;  me  solummodo 
libera  ab  hacnubctencbrosa.lnterim  autem  eiafiert 
sanctum  evangeliura,etexigitjusjurandura.Evngrius 
autem  ei  jurat  pcr  evangclium  verbis  sic  conceptis: 
Kon  raanebo  hic  pncter  unura  dlem,  idque  ut  raeas 
vestes  in  navem  iramittam.  Cum  autem  processisset 
jusjurandum,  ad  se  rediit  ab  ecstasi  quae  ei  noctu 


Aliquando  autcm  rursus  ei  molestiam  exhibuit  spi- 
ritus  blasphemiffi ;  et  quadraginta  dicbus  non  est 
tcctum  ingressus,  ut  ipse  nobis  narravit,  adeo  ut 
corpus  ejus,  non  secus  ac  corpus  ferarum  animan- 
tiura,  ricinis  scateret  (137).  Ei  tres  apparuerunt  dae- 
roones  in  habitu  clericoinim,  de  fide  cura  eo  inqui- 
rentes  ;  ct  unus  quidem  dicebat  eum  esse  Arianum, 
aiter  vcro  Eunomianum,  tertius  autem  Apollina- 
ristara,  et  eos  paucis  superavit  spiritu  sapientiae. 
Rursus  cura  quodam  die  periisset  clavis  ecclesia;, 
sera  cruce  signata,  manu  trudens  eam  aperuit,  Chri- 
sto  invocato.  Is  a  daeraonibus  adeo  fuit  flageliatus, 
et  variorum  daemonum  tantam  fecit  experientiam, 
ut  ii  non  possint  facile  enuraerari.Uni  ex  discipulis 


evenerat.  Cumque  surrexisset,  cogitavit :  Etsi  raihi  Q  suis,  quaa  post  deccm  et  octo  annos  erant  eventura 


f\iitdatumjusjuranduminec'stasi,juravitamen.Ora- 
nibus  ergo  quae  habebat  in  navc  conjcctis,  venit  Je- 
rosolyma,  et  illic  excipitur  a  beata  Melania  Romana. 
Rui*sus  cum  diabolus  ejus  cor  tanquam  Pharaonis 
indurassct,  utpote  adolescentis  et  actate  luxuriantis, 
eum  rursusincessitdubitatio,  et  aniraifuitancipitis, 
cura  taraen  neraini  quidquara  dixisset.  Quo  factum 
est  ut  et  vestes  rursus  mutaret,  et  in  difTerendo  ei 
veternum  afferret  vana  gloria  :  sed  Dcus  qui  impedit 
omnium  nostrura  interitura,ei  rursus  attulit  calarai- 
tatem,rursus  infebrem  conjiciens,  et  deinde  in  lon- 
gum  morbura,  terapore  seuiestri  ejus  carncra  raace- 
rans,  quae  ei  afferebat  impediraentum  ad  virtutcm, 
medicis  dubitantibus,  et  non  invenientibus  modum 


ei,  dixit,  omnia  ei  praedicens  in  specie.  Dicebat  au- 
tem  hic  heatus  :  Ex  quo  veni  in  solitudinem,  non  te- 
tigi  lactucam,  non  minutura  olus,  nonaliquidviride, 
non  fructum,  non  uvam,non  lavacrum,non  camem, 
non  panem,  non  vinum,  neque  orauino  aliquid  ex  iis 
quic  per  ignera  transeunt,  pra^ter  quaedam  olera 
cruda,  et  modicura  aquae.  Postea  autem  sexto  de- 
cimo  anno  institutivitae  suae  actaeabsque  decoctione 
ignis,  cum  caro,  propter  imbecillitatem  corporis  ct 
stomachi,  opus  haberet  ut  aliquid  sumeret  quod  per 
ignemtransiissct,panem  quidera  tetigit,nequaquam 
autera  surapsit  cocta  olera :  sed  vel  ptisanam,  vel 
legumina  duos  annos.  In  his  corpus  consumebat  hic 
beatus,  vivificans  animam  sancto  Spiritu,  in  Epi- 


curationis.DicitergoeibeataMelanium  :  Non  piacet  rv  phaniis  ineccl3sia  communicans.  Nobis  autem  nar- 
-„.»-.  «1.        i^      .        ,.  .  ,.  ...  rabathicgenerosusChristiathletacircatempusmor- 

tis :  Jam  sunt  tres  anni  ex  quo  non  sum  amplius 
vexatus  a  cupiditate  carnis.  Si  autem  post  vitam  ita 
ex  virtute  actam,  et  iromensum  laborem  exercita- 
tionis,  cumque  vel  maxiroe  inflexibilem,  et  sobriara 
perpetuo  orationem,  hunc  imraortalem  adeo  invasit 
bonis  infestus  et  exitiosus  dsemon ;  quid  ab  exsecra- 
bili  daemonc  pati  putamus  eos  qui  sunt  socordiores, 
propter  suam  negligentiam  ?  Huic  sancto  signiOcata 
est  aliquando  mors  patris  sui,et  dicit  eiqui  renuntia- 
vit :  Desine  blasphcmare,  meus  enim  pater  est  im- 
mortalis  ^  Deum  autem  dicebat.  Hucusque  est  exac- 


mihi,fili,roorbus  tuus  diutumus  ;  dic  ergo  roihi  quae 
habes  in  aniroo,non  est  enim  verus  hic  tuus  morbus. 
Confessus  est  ergo  ei  remquaesibi  eveneratConstan- 
tinopoli.  904I  Dicit  ei  beata :  Proraittc  raihi  teste 
Doraino,te  vitae  raonasticae  scopura  csse  secuturum, 
et  ego  licet  peccatrix,  orabo  Deum,  ut  detur  tibi  tem- 
pus  comraeatus,  et  vitae  terminus.  Is  autem  est  as- 
sensus.  Cura  ea  autcm  orasset,  intra  paucos  dies 
convaluit ;  cumque  is  surrexisset,  ab  illa  ipsa  est 
amictu  monastico  indutus,  et  peregre  proficiscitur 
in  montem  Nitriae,  qui  est  in  ^Egypto  :  in  quo  cum 
habitasset  biennio,  tertio  ingreditur  solitudinem. 
^  Simile  supra,  in  Pelag.,  libell.  i,  num.  5. 


1185 


HISTORIA  lAUSIACA. 


il86 


tissimumet  perfectissimumNitaeinstitatuminsignisAllli  ^in  facerent  ut  illic  comederet,  non  potuit  in 


Evagrii. 

CAPUT  LXXXVII. 
Vtta  abbatis  Pior  {liSy 
Quidam  Pior  nomine  (Ruff,j  l,  iii,  n.  31 ;  Pelag.^ 
libelL  IV,  n.  34),  iEgyptius  genere,  astate  juvenis, 
cum  mundo  renuntiassct,  exiit  e  domo  paterna :  et 
propter  insignem  amorem  spiritalem,  Deo  est  pro- 
fessus  se  nulium  ex  suis  visurum  amplius.Quinqua- 
ginta  crgo  post  annis  soror  ejus  quae  conscnuerat, 
et  ab  aliquo  resciverat  fratrem  suum  vivere,  venie- 
bat  in  mentis  emotae  periculum,  nisi  ipsum  viderct. 
Cum  autem  non  posset  venire  in  vastum  desertum, 
rogavit  illius  loci  episcopum  ut  scriberet  ad  sanctos 
Patres  qui  erant  in  solitudine,  ut  ipsum  mitterent,  et 


animum  inducere,dicens :  Propter  quod  missus  sum 
(141)  hoc  factum  est.  Ha3  sunt  res  admirabiles  Pior 
prseclarae  columnas  tolerantiae  ;  ct  hic  est  fmis  iilius 
virtutis,  qui  pro  amaro  fonte  fruitur  perpctuo  dul- 
cedinis  fluento  cum  magno  spiritali  gaudio. 

CAPUT  LXXXIX. 

Vita  abbatis  Chronil  (142). 
Quidam  qui  dicebatur  Chronius,  cx  vico  qui  dici- 
tur  Phoenix,  cum  a  suo  vico  qui  est  prope  solitudi- 
nem,  mensus  esset  quindecim  miilia  passuura  dextero 
pede  numeratorum,  iilic  precatus  fodit  puteum ;  et 
cum  aquam  invenisset  optimam,  qua3  in  protundo 
aberat  septem  ulnis,  illic  quoque  sibi  aedificavit  par« 


x'u««*4u.ci^utm».uutuu.ut:,ut.p».uu.  iu.t.e. eut,  c.      ^^  hospitiolum.  Et  cx  quo  dic  scipsum  collocavit 
eum  videret.  Cum  ergo  ei  vis  magna  alferrctur,  Pa-B  .^  monasterio,  Deum  rogavit  ne  reverteretur  in  lo- 
tribus  obediens,  statuit  uno  alio  assumpto,  abire  ;  et 
significavit  domui  sororis  fratrem  suum  Pior  adve- 
nire,  ct  ioris  stare.  Cum  autem  scnsisset  strepitum 


ostii,  et  quod  cjus  soror  ei  veniret  obviam,Pior,  clau- 
sis  oculis,  clamavitad  ipsam  :  0  sororN.,  egosum 
Pior  frater  tuus,  ego  sum  :  ecce,  vidc,  aspice  quan- 
tum  velis.  lUa  ergo  facta  certior  Deum  glorificavit, 
et  cum  multa  fecisset,  non  potuit  ei  persuadere  ut 
domum  ingrederetur :  sed  oratione  facta  in  limine, 
reversus  cst  in  solitudinem,  propriam  patriam  illic 
sibi  virtute  comparans.  Hoc  ejus  fertur  miraculum, 
quod  cum  fodisset  in  loco  quem  icdificavit,  invenit 
aquam  amarissimam,  et  donec  decessit,  illic  per- 
mansit,  contentus  inventis  amaritudinibus  aquae 
(139),  ut  gencrosi  hujus  tolerantia  innotesceret.  (] 
Multi  autem  monachi  post  cjus  mortem  cum  in 
cella  manere  contendissent,  non  potuerunt  unum 
annum  id  efficere.  Est  enim  locus  terribilis,  et 
alienus  ab  omni  consolatione. 

CAPLT  LXXXVIII. 
Vita  abbatis  Moysis  (140)  Libyci. 
9#S  Moyses  Libycus  fuit  vir  mitissimus,  et 
maximacharitate  praeditusris  dignus  est  habitus  dono 
curationum.  Is  hoc  nan*avit :  In  monasterio,  inquit, 
cram  valde  juvenis,  et  fodiebam  maximum  puteum, 
latum  viginti  pedes  :  in  eo  cum  tres  dies  fodissemus 
viri  octoginta,  ct  venam  consuetam,  et  quse  aspicie- 
batur  transiissemus  circa  cubitum,  aquam  non  inve- 
nimus.  Magna  ei^o  afiTecti  molestia,  deliberabamus 


cum  qui  habitatur.  Cura  puuci  autcm  anni  pneteriis- 
sent,  dignus  fuit  habitus  prcsbyteratu,  circiter  du- 
centorum  virorum  circaipsum  congregata  fratemi- 
tate.  Haec  ergo  fertur  ejus  virtus  exercitationis,quod 
cum  sexaginta  annis  arae  assedisset  fungens  sacerdo- 
tio,  non  egrcssus  est  e  desertu,  non  extra  laborem 
manuum  comcdit  panem. 

CAPUT  XC. 
Vita  abbatis  Jacobi, 
Cum  eo  habitavit  quidam  Jacob  e  vicinis,  qui  co- 
gnominatus  est  Claudus,  vir  summa  cognitione  prae- 
ditus.  Erant  autcm  ambo  noti  beato  Antonio. 

CAPLT  XCI. 
Vita  abbatis  Paphnutii  Cepfiata  (143). 
Cum  ergo  quodam  dieconvenisset  etiam  Paphnu- 
tius  vir  mirabilis  qui  dicebatur  Ccphala,  qui  quidem 
habuit  donum  cognitionis  divinarum  Scripturaruni 
Veteris  et  Novi  Testamenti,  orones  eas  interpretans, 
cum  non  legisset  Scripturas  :  erat  autem  adeo  mo- 
destus,  ut  celaret  virtutem  propheticam.  De  quo  di* 
citur,  quod  octogintii  annis  non  habuit  simul  duas 
tunicas.  Cum  una  hos  convcnissemns,  ego  ct  beati 
diaconi  Evagrius  et  AIbinus,quaerebamus  scire  causas 
fratrum  qui  decidebant  vel  labcbantur  inhonesta  vita. 

CAPUT  XCII. 
De  Cheremone. 
Accidit  cnim  illis  dicbus  ut  Chcremon  exercitator 
sedens  decederet,  et  inveniretur  mortuus  sedens  in 


dc  desistendo  ab  opere;  dumque  de  eo  deliberare-  Dcathedra,  et  tenens  opus  in  manibus. 


mus,  ad  nos  adveniens  Pior  ex  vasta  solitudine,  in 
ipsa  sexta  hora  aestus,  cum  csset  senex  indutus  sun 
pelle  ovilla,  et  cum  nos  salutasset,  dicit  nobis  post 
saiutationem:  Quid  animum  abjecistis,  homines  mo- 
dicae  fidei?  vidienim  vos  jam  ab  hestemo  die  abjc« 
cisse  animum.  Quod  cum  dixisset,  in  putei  fossam 
statim  demisit  scalas,  et  cum  eis  facit  orationem ;  et 
accepto  ligone,  et  tertio  ictu  incusso,  dixit :  Dcus 
sanctomm  patriarcharum,  ne  irritum  et  inutilem  fe- 
ceris  laborem  servorum  tuoram,  sed  mitte  ad  eos 
usum  aquae.  Et  statim  aqua  exiit,  ut  nos  omnes  ea 
aspergeremur.  Et  cum  rursus  orasset,  abiit,  dicens : 
Hac  de  causa  roissus  sum.Et  aperta  est.  Cum  autem 


CAPUT  XCIII. 
De  alio, 
Accidit  ctiam  ut  alius  fratcr  fodiens   puteum, 
obmeretur  a  puteo. 

CAPUT  XCIV. 
De  alio, 
Accidit  ctiam  ut  alius  venicns  a  Scetc,  siti  nqu» 
moreretur. 

CAPUT  XCV. 

De  Slepluino  lapso  (144). 

Inter  quos  commemoravimus  etiam  Stephanum, 

qui  in  turpem  lapsus  est  intemperantiam,  et  Eucar- 

pium,  et  Heronem  Alexandrinum  et  Valcntcm  Pa* 


iW 


DE  vms  PATBPif  imm  viii. 


1188 


lae9tioum„et  PAolaai»um  Mgyipii\m  qui  erat  ia  Sce- Aiuum  [Ptal.  49)?  Eoruoi  Qnim  amm»  qui  vUiis  labo- 


te^  Simui  ergo  rogavimus  qu^^m  es&et  causa, 
q^od  qui  isic  vivunt  in  solitudine,  ex  iis  alii  quidem 
meate  decipiuntur,  alii  vero  erumpuntin  intempe- 
rginti^m.  Uoc  ergo  re^ponsum  nobis  dederunt  et  cum 
illis  sanctus  Paphnutius,  virmax,imacogiutione  prse- 
ditus  :  Qusecunque  fiunt,  in  duo  dividuntur,  in  Dei 
placitura,  et  Dei  pennissionem,  Atque  quaecunque 
quidem  fiunt  ex  virtutc  ad  Dei  gloriam,  ea  fiunt  Dei 
placito  •  quae  vero  damnosa,  periculosa,  et  quse  in- 
fortunia  etcasus  important,eafiuntDei  permissione. 
Permissio  autem  ex  egestate  rationis,vel  infidelitatc 
eorum  qui  deseruntur.  Fieri  enim  non  potest  ut  qui 
pie  vivit  et  recte  cogitat,  incidat  in  ignominiae  lapsus 
vel  imposturae  daaraonum.  Quicunque  ergo  pravo 


rant,  sunt  revera  diversis  fontibus  assimiles.  Kam 
qui  sunt  gulse  et  vino  dediti,  lutulentisfontibus ;  qui 
vero  tenentur  avaritia  et  plura  habendi  cupiditate, 
foTitibus  rauas  habentibus ;  invidi  autem,  qui  habent 
aptitudinem  cognitionis,  fontibus  serpentes  alentibus 
in  quibus  semper  iluctuatratio ;  propterea  quod  nemo 
haurit  ex  ipsis,  propter  raorum  acerfoitatera,  vel 
propter  injustarum  acdonum  odorem.  Quocircatria 
rogat  David  a  Deo  doceri,  bonitatem,  et  discipUnam, 
et  cognitionem  {Psal,  cxviii).  Nam  absque  bonitate 
CQgnitio  est  inutilis ;  et  si  correctus  quidem  fuerit  is 
qui  est  hujusmodi,  deposita  causa  dcrdictionis, 
nempe  arrogantia,  et  assmnpserit  humiiitatem,  etsui 
modum  cognoverit,  neque  adversus  aliquem  se  effe- 


scopo.ac  instituto,  nempe  ut  hominibusplaceant,  et-Brens,  etDeoagensgratias,  ad  eum  rursus  revertitur, 


arroganti  cogitatione,viiiiutem  videntur  aggredi,  ii  in 
casus  incidunt,  Deo  cos  dcserente  949  ^^  eorym 
utilitatera ;  ut  cum  pcr  derelictionem  mutationem 
senserint,  aut  propositura,  aut  actionem  corrigant. 
Nam  aliquando  quidem  peccat  propositura,  quando 
fit  malo  scopo ;  ut  stepe  accidit  intemperantem  pra- 
vo  scopo  facere  eleemosynam  in  adolescentulas 
propter  turpem  finera  :  et  actionem  esse  rationi  con- 
sentancara,  ut  orphanae,  et  quae  exercetur  monachae, 
dare  auxilium.  Accidit  autem  recto  quoque  scopo  fa- 
cere  eleemos^mam,  in  aegrotos  vel  eos  qui  eversi 
sunt  bonis,  vel  eos  qui  consenuerunt  :  sed  parce  et 
cum  murmuratione ;  esse  scopum  quidera  rectum, 
actionem  autem  scopo  indignam.  Oportetenimmise- 


quse  tebtimonio  fulcitur  cognitio.  Orationes  enim 
spiritales,  quae  non  habent  vitam  honestam  et  tempe- 
rantem  simul  equitantem,  sunt  spicae  quae  a  vento 
intereunt,  quae  habent  quidem  spicanim  figuram, 
sed  ab  eis  ereptum  est  alimentum.  Omnis  ergo 
lapsus,  sive  fiatper  iinguam^siveper  sensum,  sive  per 
actiones,sive  per  totumcorpus,  convenienterpropor- 
tioni  arrogantia),  fit  per  Dei  derelictionem  parcentis 
iis  qui  derelinquuntur.  Si  enim  cum  iotemperantia, 
eorum  quoqiie  bonitati  ingenii  Dominus.tulerit  testi- 
monium,  suppeditando  eloquentiam,  daemones  ipsos 
facit  superhia,  se  extollentes  cum  immunditia. 

Haec  qnoque  dicebant  nobis  hi  sancti  viri  et  opti- 
miPatres:  Cum  videritis  aliquem  vita  qoidem  perver- 


ricordem  misercri  in  hilaritate et  largitate.  IIoc  quo- G  sum,oratione  autem  aptum  ad  persuadendum, recor- 


que  dicebat  :  In  multis  animis  sunt  dotes  quaedam 
pra^cipuae,  in  aliis  quidem  bonitas  ingenii  ;  in  aliis 
vero  aptitudo  ad  exercitationem;  sed  quando  non  fit 
propter  ipsum  bonum  et  ex  divino  scopo,  neque  ac- 
tio,  neque  ingenii  bonitas^neque  ii  qui  dotes  habent 
praecipuajB,  non  bonorum  datori  Deo  ascribentes,  sed 
suo  lihero  arbitrio,  ingenio,  et  sufficientiae ;  quitales 
sunt,  relicti  a  providentia,  incidunt  in  facta  turpia, 
turpesperpessiones,  probraque  etdcdecora.Dcrelicti 
crgo,  peradvenientemhumilitatemetpudorem,  sen- 
simnescio  quomodoexpelluntarrogantiam,quam  sus- 
ceperant  exeaquaevirtusreputabatur;  noninseipsis 
confisi  amplius^  sed  Deo,  qui  cuncta  largitur,  benefi- 
cium  sua  confessione  tribuunt.Qui  enim  est  inflatus, 


demini  dcemonis  qui  in  sacra  Scriptura  cum  Christo 
loquitur^ettestimoniiquoddicit :  Serpens  autem  erat 
prudentissimus  omnium  bestiarum  quae  erant  super 
terrara  (Gen.  ii).Cui  prudentiapotiusdetrimentumat- 
tulit,  cura  alia  virtus  non  concurreret.  Oportet  enim 
eum  qui  est  fidelis  et  bonus  ea  quidem  animo  sentire 
qua;  dat  Deus,  loqui  autem  quae  sentit,  facere  aotem 
quse  loquitur.  Si  enim  cum  veritate  verbomm  non 
coBcurrat  vitae  cognatio,  panis  est  sine  sale,  ut  dicit 
Job  (Job.  VI);  qui  est  autem  talis,minime  comedetur ; 
quodsi  etiaracomedatur,  conjicit  ciUra  quicomeditin 
malam  habitudinem.Si  comedetur  enim,inquit,panis 
sine  sale,  etsi  est  gustus  in  verbis  inanibus,  boc  est 
non  ad  utiiitatem  (145),  impletis  bonorum  operum 


qui  de  bonitate  inquam  ingenii  efifertur,  et  Deo  nonQtestimonio.  Derelictionum  ergo  plures  suat  causae: 


ascribit  bonitatem  ingenii,  neque  eam  quae  sibi  sup- 
peditatur  cognitionera,  sed  vel  suac  exercitationi 
vel  naturae,  abdqcit  ab  eo  Deus  angelum  provi- 
dentiac,  huic  gratiaj  praefectum.  Quo  averso,  supe- 
ratus  a  viribus  adversariiisqui  eflfertur  ob  bonitatem 
ingenii,  incidit  in  intemperantiam  propter  insolen- 
tiam,  ut  ablata  teste  te^perantia,  npn  videantur  cre- 
dibilia  quae  dicunturab  ipsis,  f ugientibus  piis  doctri- 
nam  quae  ex  tali  ore  procedit,  tanquam  fontera  qui 
scatet  hirudinibus,  ut  impleatur  quod  scriptum  est : 
Peccatoriai^tem  dixitDe^s :  Curtuenarras  justiiica- 
tlones  DDeajB,  et  assqrpis  tastamentum  meumper  os 


una  quidem  est  ut  virtus  occulta  manifestetur,  ut 
virtus  Job,  Deo  respondeate  et  dicente  {Job.  xl)  : 
Ne  rejicias  judiciummeum,neque|Mite8  metibi  ali- 
ter  respondisse,  sed  ut  justus  appareas ;  es  enim 
mihi  notus  quinovi  occuU^,  et  profuada  cogitatio- 
num  intueor  homanarum.  Sed  quoniara  ignoraris 
afo  hominibus,  suspicantur  eaim  nonnunquam  me 
a  te  coli  propter  divitias,  ideo  feci  ut  in  hujusmodi 
casum  incideres.  Demessui  divitias,  ut  ostendam  eis 
tuam  gratiarum  actionem  et  philosophiam.  Alia 
autem  propter  avertendara  superbiam,  ut  in  Paalo. 
Eelictos  est  enim  Panlua  casibus,  et  colaphonun  in- 


'**De  Herone,  supra,  cap.  9^,  Dc  Valente,  supra,  cap.  31.  De  Ptolomaeo,  supra,  cap.  33. 


1169  H^STPRIA  ^^PSUeA.  i|M 

cu^^l>us^jet.4iyi>^$is  yif^^l  j^tatusafij^t^onibus^  Ajcum  se  posteadiedjsset  pi^asQp)^iaa,t^nd/em  tr^ef^lke 


ep  dijai  :  Patu^  cst  mibi  stimult^s  carnis,  ut  ipe  cor 
l^Jtiizet,  ne  fort^  extoUar  {//  Cor,  xi) ;  ue  forte  cum 
miracMjiisquies  jct  rer^m  successus  et  hoixor  e^  acce- 
dej^,  leum  i^  ^rQgan|Li^m  injiceret  diajboUcam  sjj- 
perbia  elatum.  Reiic|tus  quoque  est  paralytijcus  pro- 
pter  peqcatum.  jCujl  dixit  Don^n^s  :  Ecce  sanus 
facUis  es,  noli  an^pliifs  peccare  (Joan.  v).  Derelictus 
quoq^  est  Judas,  qui  [^uris  fecerat  pecuniam  qjuam 
verjbufu  vitae;  quocirca  fuit  etiam  suffocatus  (Act.  i). 
Derelictus  quoque  e)»t  Esau,  et  incidit  in  intemper 
rantisMn,  ut  qui  stercus  ^n^tinorum  prsDposucrit 
bjsned^ctioni  p^te^i^ae(/^£n.  xxvii];  adeout.cum  l^c 
omniasiensissetbeatus  apostolus  Paulus,  di^eritde 
a^quibus  :  Q^onian^  enim  i^on  prob^verunt  Deum 


eiimgn^aad  coelestem  philoBop^j^,£tatisa|aQ]am. 
agens  vigesiraum  octavun^,  refiuntiavit  quidem  disci- 
plini^  liber^jibus,  se  jChrisjtQ  v/ero  co|9Ji)Ln^it ;  et  jam 
trigei^iyuim  quintum  an^um  agi^  inspelu^ca.  Isdi- 
cebat  nobis  quod  n^ens  qus  cogit^tipn/e  r^ssit  a 
Dei  contempfatipnje^  fit  yel  limmon,  vel  besti^.  Np?' 
bis  autem  rpgantib^s  :  Quonam  ffio^q  7  s^c  diiit : 
Mens  quae  recess^  a  Dei  cpx^t^mplation^,  neciessario 
(i^l^)  incidit  vel  in  d^monein  cupi4itat^8)  q^  in  la- 
sciviam  impellit,  vel  ii^  spiritum  ine  maligi^um,up4e 
irrationales  appetit^s  g^^unt^r.  £t  I^scivjjip»  quideffli 
cupiditatem  e^e  ^icebat  bellnina^i}  iram  vero  4^- 
n^oi^iacam  commotpnem.  jCum  ego  auteqi  contradi^- 
ccTjem  :  Qi^on^odo  Aeri  pp^st  ^i  m^ns  hum?^  ^ip 


habere  in  cognitione,  tradidit  eos  in  reprpbum  sen-  Bcum  Deo  sine  int/srmissipQ/e?  ipse  ^icebat :  Qupd  in 


sum,  u^  faeiant  quae  ^i^  conveniunt  {Rom.  i).  Pe  aliis 
autem  qui  videba^tur  babei*e  Dei  cognitioncm  cun^ 
inente  corrupta  et  ina^i  tumore,  dlcit  :  Qijioi^am 
enun  cum  Peiju;n  cognovissei^,  non  ut  Pevu^  gjiorilli- 
caverunt,  aut  gratias  eger^ant,  tradidit  eos  Deus  in 
passiones  ignominiac  j  adep  ut  nos  ex  eo  cognosca- 
mus  ^eii  non  ppsse  ut  ca4et  aliq^is  ^i  intemperan- 
tiam,  qui  no^  iueii^  derelictus  a  D.ei  providen^ 
propter  neglige^ai^  et  spcordiam  eo^iim  ,^i  dere- 
linquunt^r  et  desiCrMJitur  ad  hoc  ^t  haec  eis  eveniant. 

CApuT  xcyj. 

Vita  j^bbfltis  Solomqnis. 
In  Antinx^  ciyitate  regionisThebaidis  quadi*9ginta 
anaps  versatns^eojtempore  a,ccepi  eti^  cogjaitijonem 


quacunque  cogitatione  yef  re  pia  et  di:\rin^  fwi^ 
anima,  ea  est  cum  Deo. 

CAPyT  XCIX. 
Yita  abbf^iis  Cc^pitot^is. 
Prope  eum  /i^anebat  qi^i^W  Pwtp  qni  fijLeratla- 
tro,  qui  cufp  q^inquaginta  annos  ipipljesset  in  sper 
lunqs,  quati^or  mil^bus  Ijpnge  ajb  ^r}^  An^noi^npn 
abiit  a  spelunca  usque  ad  iluviu^  liifiluiQ,  dic^ns  ^ 
non  posse  turbas  conyepire,  ejo  q»od  communis  ad- 
vcrsarius  ei  adhuc  resisteret. 

CAPUTC. 
Vita  anafihQfrefx  qui  iUudebatur. 
(^j^  his  yidiraus  etiam  ^t^erum  amchoretw,qui 
ipse  qupque  erat  similiter  in  spejunca.  )[sin^ninis 


omniupi  quse  sunt  iliic  monasterionjMn.  Nam  circ^  C  iUusjVS  o^stro  va^x  gforiae,  yicissiip  iU.u,^bat  eos  qui 


civitateQQL  sedent  viri  c^cjter  bis  raiUe,  manibus  vir 
ve^Sj  et  se  sumii^e  exercentes.  In  bis  aunt  etiam 
anacboretae  qui  seipsos  ipcluseruntinspeliuncisra- 
pium :  intcr  quos  est  Splomo^  vir  maj^etissimus  et 
temperantissunus,  et  qi^i  donuin  habet  tolerantias.ls 
quinqu9ginta  annos  degijt  in  spejlunca,  sibi  vic^um 
suppe^Atans  opere  ijqanuwn^  et  didicit  l^tam  S£^»*am 
ScriptQram- 

CAPUT  XGVII. 

Vita  abbaiis  DoroUifii. 

Fuit  etiamquidam  D.aroihcu8presbyterin  aliasper 

lunca  habitans,  qui  in  summa  bonitate  ipse  quoque 

vitam  vi^  inculpatam,dignusque  est  habitus  presby- 

teratu,  e<  ministrat  fratribus  qui  sunt  in  speluncis. 


decipiejbantur,  ventos  pascei>s  (147),  ejbwnbras  per- 
seque^s^C^cc^].  xx^iv).  Ethabebat  quidem  in  corpo- 
rie  t^perantiaro,  et  prppterseQect^tem,  etpropter 
tempus,  et  /^rte  /etiafn  propt^r  vapam  gtoriam  :  va- 
n^e  a^tem  gloria)  inteipperantia  cprruptus  erat  ejus 
animus,  et^  religiosa  conversaticme  fuerat  aji^natus. 

CAPUT  CI. 
Vita  sancti  Epliram  ()[48)  diacom» 
Ajidisti  omnino  ifi  Ephrae^  diacpno  ecclesiae  Edesr 
senorum  ^  f^xt  enijax  unus  ex  iis  qi^i  dignisunt  de 
quibus  fiat  mentio  a  saActis  Cbristi  servis.  Is  cuw 
spiri^us  vi^im  digne  peregisset,  et  a  recta  Aon  decli- 
nasset,  dignus  est  habitusgratianaturaiis  jcognitior 
nis,  c^amconsequiiturtbeoIc^,et  pQstremp  ^fSS 


Uuic  aliquando  Melanium  junior,  magnae  ICeianiae  Dbeatitudo.  Cu.m  crgo  vitam  exercwisset  quietam^  iU> 


neptis,  de  qua  dicam  poatea,  misit  quingentos  soll- 
dos,  rogans  eum  ut  ministraret  fraitnbus.  Is  autem 
oumires  solosaccepisset,  misit  reiiquos  ad  Diociem 
anachoretam,  virum  summa  cogpitione  prseditumi 
dicens  :  Est  me  sapientior  frater  Diocles,  et  potest 
eos  integre  et  innocenter  dispensare,  ut  qui  me  me- 
lius  sdat  eos  quibus  sit  merito  ferendum  auxiiium; 
nam  hi  mihi  suf&dunt. 

CAPUT  XGVIH. 

Viia  abbatis  Dioclis, 
Hic  Diocles  in  gr^mmatica  quidem  primum  edoctus, 

^  Yita  ^jus  exfltat  aupra  lib.  i. 


iQultis  jam  annissedifi/caret  eos  qui  ventiiabaot,  po« 
s^ea  0  ceUa  progressus  est  hacdecausa.  Cum  magnft 
fames  invasisset  civitatem  Edessenorum,  misertus 
omnium  qui  peribant  agrestium,  proceasit  adeosqui 
erant  divites  in  civitate,  et  dicit  eis :  Our  non  mise!- 
reminihumanae  naturae  quse  interit,  sed  opes  vestras 
sinitis  putrescerc  ad  condemnationem  animarum 
v^estrarum  ?  Se  autem  honp^te  excusantes,  dicont  ^ 
Non  habemus  cui  credanuis  ad  faacutpanem  submi-* 
nistret  csurientibus  :  omnes  enim  res  caupoaantar 
(449).  Is  vero  dicit  eis:  Quid  egovobisyideorfenit 
autem  apud  onmes  in  magna  existimatione,  aon  tdr* 
so,  sed  reivm*  £i  itaquedicqBt;  No?uqmm  te  hoBiip 


1191 


D£  VITIS  PATRUM  UBER  Vni. 


1192 


nem  Dei.  Si  oam  de  me  opinionem  concepistis,  ait  Ain  suum  martyrium  quod  ipse  sediGcarat,  in  quo  si- 


Ghristi  servus,  miki  de  caetero  credite.  Ecce,  me 
proptervos  eligo  kospitum  exceptorem.  Cumque  pe- 
cuniam  accepisset,  et  infixis  vallis  septum  ccnstru- 
•xisset,  et  lectos  ad  trecentos  statuisset,  curabat  eos 
qui  iniirmiores  erant,  suppeditabat  iis  qui  fame  con- 
ficiebantur  :  eos  quidem  qui  deficiebant  sepeliens  ; 
eorum  vcro  qui  spem  vitac  habebant  curam  gerens ; 
et  ut  semel  dicam,  kospitium  et  ministerium  proptcr 
famem  quotidieexkibens  cx  iis  quac  suppeditabantur. 
Impleto  ergo  anno,  cum  successisset  fertilitas,  et 
omnia  rcctesucccderent,  cumnikil  haberetamplius 
quod  ageret,  ingressus  est  in  suam  cellam ;  et  post 
mensem  est  mortuus,  cum  Deus  ei  kanc  occasionem 
prsebuisset  adipiscendae  coronae  in  cxtremis  diebus. 
Rcliquit  autem  scripta  quoque  studio  digna  quae  ma- 
gnam  viri  virtutem  testantur. 

CAPUT  CII. 
Vila  abbatis  Juliani. 

Audivi  a  quodam  in  illis  partibus  fuisse  Julianum 
virum  maximacexercitationis,  qui  cum  camem  suam 
supra  modum  afflixisset,  ossa  solum  et  pellem  cir- 
cumferebat.  Is  in  extremis  finis  sui  diebus  dignus  est 
habitus  gratia  curationum. 

CAPUT  CIII. 
Viia  beati  Innocentii, 

De  beato  Innocentio  presbytero  Oliveti,  a  multis 
quidem  et  magnis  audiisti :  nikilo  secius  autem  a 
nobis  quoqueaudies,  qui  tres  annos  cum  eo  viximus. 
Nam  quae  saepe  illos  latuerunt,  nobis  innotuerunt ; 
neque  vero  unus  vel  alter,  sed  neque  decem  potue- 


tae  sunt  reliquiaB  Joannis  Baptistae  ;  et  cum  pro  eo 
orassetusque  ad  koram  aonamabkora  tertia,  sanum 
rcddidit  adolescentem  matri,  et  eodem  die  et  paraly- 
sim  expuHt  etdaemonem.  Erat  autemtalis  ejus  pa- 
ralysis,  ut  spuens  puer  tergum  suom  coaspueret ;  ita 
erat  inversus.  Aliud  rursum  fuit  ejus  signum.  Quae- 
dam  anus  quae  oves  pascebatinlocis  Lazario  iriciQis, 
et  ovem  araiserat,  accessit  ad  eum  flens ;  quam  se- 
cutus  dicit  ei  :  Ostende  miki  locum  ubi  amiseris.Ea 
vero  ducit  eum  ad  loca  quae  sunt  circa  Lazarium . 
Stans  crgo  oravit.  Qui  suiTurati  autem  erant  adoic- 
scentes,  ipsam  prius  occiderant.Dumergoipscora- 
ret,  nemine  conlitente,  carne  occultata  in  vinea,  ali- 
cunde  veniens  corvus  stetit  supra  furtum,  et  frustum 
ex  illo  rapuit,ac  rursus  evolavit.  Cum  beatus  autem 
^  animadvertisset,  vidit  mactatam  victimam.  Et  sic 
juvenes  ad  pedes  ejus  accidentes  confcssi  sunt  se 
occidisse,et  justum  pretium  fuitabeisexactum;atque 
ita  castigati  sunt,  ut  ne  quid  tale  amplius  auderent. 

CAPUT  CIV. 
Vita  abbatis  Adolii, 
Rursus  novi  Jerosolymis  quemdam,  nomine  Ado« 
lium,  genere  Tai^senscm  :  qui  cum  venisset  Jeroso- 
lyma,  ingressus  est  viam  minime  tritam  (152),  non 
quam  multi  ingressi  sunt,  sed  selecto  sibi  quodam 
novo  vitae  instituto.  Se  enim  super  kominem  exer- 
cuit ;  V09  ut  etiam  ipsi  pravi  daemones  konrentes 
ejus  austeritatem,ne  adeum  quidem  auderent  acce- 
dere.  Propter  summam  autem  exercitationera  et  ri- 
giiiam,  existimatus  est  essespectrum.Inquadrage- 


runt  kujus  viri  nan*are  virtutes.  Is  fuit  longe  simpli-  C  sima  cnim  comedebat  post  quinque  dies,  toto  autem 


cissimus.Cum  autcm  is  fuisset  illustris  in  polatio  sub 
imperatore  Constantio(150)in  principiisejusimperii, 
mundo  renuntiavit,profectus  a  matrimonio  :  in  quo 
ctiam  kabuit  fliium,  Paulum  nomine,  qui  inter  do- 
mesticos  militabat(15l).  Is  cum  peccasset  in  fiiiam 
presbyteri,  imprecatus  est  proprio  filio  Innocentius, 
Deum  rogans,  et  dicens  :  Domine,  da  ei  spiritum,  ne 
amplius  inveniat  ejus  caro  tempus  peccandi,  melius 
arbitratus  eum  pugnare  cum  daemone  quam  cum  in- 
temperantia.  Quod  etiam  factum  est  :  nam  nunc 
qaoque  adkuc  est  in  monte  Olivarum,  fcrrum  ge- 
stans,  ct  castigatus'a  spiritu ;  et  quod  mirabile  est, 
hujiis  pater  qui  alios  sanat,  hujus  misertus  non  est, 
qui  tanto  tempore  a  daemone  torquetur.Hic  Innocen- 


alio  tempore,  uno  die  interjecto.Hoc  autem  fuitejus 
virtutis  magnum  facinus.  A  vespera  usque  ad  illud 
tempus  quo  congregabatur  fraternitas  in  oratoriis, 
in  Oliveto,  in  colie  Assumptionis  unde  ascendit  Je- 
sus,  perpetuo  stabat  psallens,  et  orans,  et  jejunabat; 
et  sive  pluebat,  sive  grandinabat,  manebat  immobi  • 
lis.  Impieto  autem  tcmpore  consueto,  excitatorio 
malleo  pulsabat  ccllas  omnium,  eos  congregans  ad 
oratoria,  et  in  unoquoque  oiatorio  una  cum  eis 
psallens  unam  aut  duas  antiphonas,  et  una  cum  eis 
orans ;  et  sic  die  appropinquanteibat  in  celiulam,  et 
revera  fratribus  eum  exuentibus,  et  vestes  exprimen- 
tibus  perindequasi  lotae  fuissentita  distillantes,eum 
aliis  induebant  £t  cum  quievisset  usque  ad  horam 


tius  a^eo  fuit  misericors  (fortasse  autem  videbor^tertiam,psalmodia  cxcitaius,  erat  ei  intentus  usque 


etiamnugari  dum  vera  narro),ut  saepe  sufTuraretur  a 
fratribus,  et  darel  egentibus.  Fuit  autem  summe 
simplex  et  innoccns.  Is  dignus  est  kabitus  dono  ad- 
versus  daemones :  et  ad  eum  aliquando  adductus  est 
nobis  videntibus  adolescens  quem  invaserat  spiritus 
et  paralysis,  ut  ogo  cum  vidissem,  voluerim  aperte 
matrem  expellere  cum  iis  a  quibus  fuerat  adductus, 
desperans  eum  posse  curari.  Accidit  autem  ut  inte- 
rim  veniens  senex  kanc  videret  astantem,  deflen- 
temquo,  et  ejuiantem  propter  inenarrabilem  calami- 
tatenffilii.  Lacrymatusei^opraeclarussenexet  com- 
motus  visceribus,  accepto  adolescente  ingressus  est 


ad  vesperam.  Haecest  ergo  virtus  Adolii  Tarsensis, 
qui  consummatus  Jerosolymis,  et  ibi  aetemum  som- 
num  dormiit,  et  sepultus  est. 

CAPUT  CV. 
DeAbramio  (i53). 
Fuit  quidam  Abramius,  genere  iijgyptius,  qui  vi« 
tam  asperrimam  et  maxime  agrestem  egit  in  solitu- 
dine.Is  animosauciatus  ab  intempestiva  persuasione, 
veniens  in  ecclesiam,  contendit  cum  presbyteris,  di- 
cens  :  Noctu  a  Ckristo  ordinatus  sum  presbyter, 
suscipitc  me  ut  sacerdotem.Patres  cum  abduxissent 
eum  a  solitudine,  et  ad  vitam  deduxissent  crassiorem 


1193 


HISTORIA  LAUSIACA. 


ilM 


ct  magis  indifferentem,  enrarant  eom  a  superbia,  A 
deducenies  eum  ad  cognitionem  suae  imbecillitatis, 
illusum  a  daemone  superbiae,  et  sanctis  precibussuis 
in  pristinam  vitaj  sanctitatem  restituerunt. 

CAPUT  CVI. 

Vita  abhatis  Elpidii, 

In  Amorrhaeorum  spelunris  quae  sunt  in  Jericbo 
quas  olim  construxerant  fugientes  Jesum  Nave,  qui 
tunc  populabatur  aiienigenas,  in  monte  Luca  fuit 
quidam  Elpidius,  Cappadox  genere,  postea  autem 
dignatus  presbyteratu  monasterii  quod  illic  est,  fa- 
ctusa  Timotheo  chorespiscopo  Cappadociae,  viro  suf- 
ficientissimo.  Is  habitavit  in  quadam  spelunca,  et 
tantam  in  exercitatione  ostcndit  continentiam,  ut 
omne^  obscuraret.  Vivitenim  viginti  quinque  annos, 


CAPUTCIX. 

Vita  abbatis  Sisinnii. 
Hi:yusdiscipulus  Sisinnius  nomine,  quiprodiitqui- 
dem  ex  servili  fortuna ;  fide  autem  liber,  genereCap  - 
padox.  Oportet  enim  genera  quoque  significare  ad 
gloriam  Christi  qui  nos  reddit  clarosgenere,  nosque 
deducitad  beatam  etvcram  nobiiitatem,  nempere- 
gnum  cGclorum.  Hic  cum  fuisset  longo  tempore  apud 
beatum  Elpidium  acris  athleta  virtutum  exercitatio* 
nis,  ut  qui  sex  vel  septem  annis  didicisset  viri  virtu- 
tes,  et  fortitudinem  laborum  in  exercitatione,  is  post* 
ea  seipsum  inclusit  moramento.  In  eo  autem  consti- 
tutustres  annos,  perseveravit  i|fi|fOin  orationibus, 
non  noctu,  non  interdiu  sedens,  non  accumbens,  non 
foras  egrediens.  Is  assecutus  est  gratiam  adversus 
daemones.  Nunc  autem  reversus  in  patriam«  dignus 


vescens  solum  Sabbatis  et  Dominicis  ;  stans  autem  "  est  habitus  presbyteratu  ;  ab  eo  collecta  fratemitate 

totas  noctes  cantabat.  Quem  sicutapesregemsuum, 

ita  innumera  multitudo  fratrum  secuta,  illum  mon- 

tem  sdificavit :  licebatque  iilic  videre  apud  unum- 

quemque  diversos  modos  vitae  exercitationis.  Hunc 

aliquando  Elpidium,  et  vere  Elpidium,  qui   revera 

spe  gaudebat,  et  propter  Christum  sustinebat  afili- 

ctionem,  noctu  psallentem  nobis  una  cum  eo  psallen- 

tibus,  pupugitscorpius:  quem  cum  calcasset  stans, 

non  mutavit  habitum  corporis ;  tanta  tolerantia  nul- 

lam  duxit  rationem  doioris  quem  inussit  scorpius. 

Porro  autem  cum  quodam  die  quidam  frater  teneret 

frustum  sarmcnti  |154),  id  accepit  sanctus  dum  se- 

derctin  marglne  montis,  etinfodittanquamplantans, 

ctsi  non  esset  tempus ;  usque  adeo  autem  crevit, 

et  tam  ampla  vitis  evasit,  ut  tegeret  totam   eccle- 

siam. 


virorumetmulierum,  dato  testimonioimpatibilitatis 
per  honestam  vitae  institutionem,  et  masculaexpulsa 
sua  cupiditate,  et  leminarum  mollitie  constricta  con- 
tinentia,  adeo  ut  impleatur  quod  scriptum  est :  In 
Christo  Jesu  non  est  masculus  et  feraina ;  non  est  ser- 
vus,  nec  iiber  (Ga/aL  m).  Est  autem  etiam  insigniter 
hospitalis,  etsi  careat  possessionibus,  in  vituperium 
divitum  qui  minime  impertiuntur. 

CAPUT  CX. 

Vita  abbatu  Gaddana  (157). 

Novi  ego  senem  quemdam  Palestinum  genere, 
Oaddanam  nomine,  qui  toto  vitae  susq  tempore  vixit 
.^  ab&quetecto,vixitautem  circa  Jordanem.  Huncbea- 
^  tum  eremitam,  cum  Judaei  moti  aemulatione,  inlocis 
quae  sunt  circamare  Mortuum  adorti,  stricto  gladio 
invasissent,  accidit  ut  tale  fieret  miraculum.  Dum 
ensem  extolleret,  et  vellet  Gaddanae  afferre  inte- 
ritum,  exsiccata  est  manus  ejus  qui  ensem  tenebaty 
isque  ilii  ita  cecidit  ut  non  sentiret.  Hoc  auzilium  a 
Deo  latum  est  beato  Gaddana,  et  baec  victus  beati 
viri  usque  ad  finem  vitae. 

CAPUT  CXI. 
Vita  abbatis  Elix. 
Rursus  quidam  Elias  monacbua  probatissimus,  in 
iisdem  iocis  habitabat  in  spelunca ;  et  cum  esset  vitSB 
honestissimae  et  in  primis  religiosae,  vacabat  conti- 
nentiae  et  orationi,  omnes  advenientes  benigne  exci- 
piens.  Quodam  crgo  die  cum  coroplures  fratres  ad 


cAPUT  cvn. 

VHa  abbatis  Mnesii. 

Cum  hoc  snncto  Dei  athleta  una  ctiam  fuit  con- 
summatus  inclytus  Dei  servus  yEnesius,  vir  ma- 
gn»  existiraationis,  et  qui  fuit  insignis  in  exercita- 
tione. 

CAPUT  cvin. 

Vita  abbatis  Eustathii  (155). 

£t  ejus  frater  Eustathius  ei  honore  aequalis, 
promptoque  et  alacri  animo  exercens  vitae  certa- 
mina. 

£o  autem  processit  beatus  Elpidius  impatibilitate 
corpusmacerans,  ut  totaejus(156)  ossium  structura  ^  eum  accessissent,  erat  enim  illac  eis  transeundum, 


perspicue  pateret.  Fertur  autem  hoc  quoque  in  ejus 
virtutis  narrationibusa  studiosis  ejus  discipulis.quod 
totis  viginti  quinque  annis  non  fuit  conversusad  Oc- 
cidentem ;  etsi  speluncae  ostium  essct  positum  in 
montis  cacumine.  Neque  post  horara  sextara  solem 
qui  imminebat  capiti,  vidit  unquam  inclinantem  ad 
Occidentem  ;  neque  stcllas  quae  in  occasu  oriuntur 
vidit  viginti  annis.  Hicmagnus  athleta  patientiae,  ex 
quoingressusestspeluncara,  nondescenditde  monte 
donec  fuit  sepultus.  Haec  sunt  ccelestia  facinora  co- 
ronati  et  invicti  athletae  Eipidii,  qui  nunc  cum  sui 
aimJUbus  degit  in  paradiso. 

Patrol.  LXXIII. 


ei  panes  defecerunt ;  juransque  nobis  affirmabat  di- 
cens  :  Propemodum  sum  exanimatus  ob  cibi  penu- 
riam.  Ingressus  ergo  cellam  mcerore  animi  confe- 
ctus,  quod  nescirem  quemadmodum  in  eoa  qui  ad- 
ventarant,  impierem  pro  viribus  mensuram  charita- 
tis,  inveni  tres  recentes  panes  illic  positos,  quos 
laetus  accepi  et  apposui.  Cum  autem  viginti  viri  co- 
medissent  ad  satietatem,  superfuit  unus  panift.Eum 
autemcum  sustuiissem^usussumeo  viginti  quinque 
diebus.  Haec  domini  gratia  facta  est  cum  hospitali 
Elia,  cujus  laborum  remunerationes  parat»  ranl 
apud  benignum  Doniinum» 

38 


I«i5 


DE  Mim  PAinuM  mm  viii. 


4196 


Ih  SahbatiD. 
-  ^tticUm  ^tdcularis  &ahhaiitt8  jioxaiA/^, Jerichuntisius 
"geaere,  curo  haberet  uxor&m,  propter  Dei  tiwQrem 
Adeo  amavit  «noaachps,  ul  ip^  johiret  cellas  eit  oQOi- 
nom  sotitttdiHem  noctibusYet  ia  unoqttoquc  monaste- 
Tioibns  f>0Beret-  unttm  modium  dactyiorum,  et  oler 
mm  qu(^  satifijesset,  propterea  qoodpane  non  yes- 
-cmtor  quiin  Jordan&sunt  exercitatorieB.IjUjUC  Monar 
eherum  exo^f»tori  U^)i  ^  comniodae  mensae  pro 
eeiitiiieiitibm  structon,  cam  is  quodam  die  tulisset 
Miiotis  4^0»  exerckatiom  ernnt  necessaria,  maligni 
sMnttlaUoRe  leo  occorrit,  inimico  ^onachorum  excir 
•tmite  immanemieram  adversusmijoistrummonacha- 
rttfn,  stttdente  et  iklosprivare  refectione,  ethuncsuo 


A  qoJ  fM^mc  in  hodieraam  diemacahuM  et^barta  nen 
recessit,  cum  sU  natus  annum  oetogeBimum.  Dixit 
hic  beatus  :  £x  quo  sum  initiatus  et  regenerattts  ex 
Spiritu  et  aqua,  usque  in  hodiernum  diem,  alioann 
panem  gratis  non  comedi,  sed  eum  qui  ex  propriis 
laboribus  paratur:  et  coramDeo  loquens^l62)nobis 
persuadebat  se  ducentos  quinquaginta  solidos  ex 
opere  manuum  suarum  dedisse  iis  qni  erant  roanci 
ac  mutili,  Aeque  ulliunqQamfecisseinjuriam.  Is  pe- 
destii  itinere  venit  Romam  usque  ad  orandura  ia 
martyrio  sanctorum  Petri  et  Pauli :  pervenit  aatem 
eti^m  usque  ad  Alexandriam,  cum  vovisset,  in  mar- 
tyrium  yeneraadi  athle^  Marci.  IMgnQs  autem,  in- 
i%ult,  sjum  habituSvqui  voti  gratia  bis  propiiis  pedi- 
hus  venirem  Jerosoiyma  ad  honoranda  loca  sancta, 


fPC^pesito.Et  eum  fera  eumcomprehondisset  akpideg  et  ipse  mihi  suppeditavi  impensas.  Dicehal  autem 


unius  ex  monachis,  suis  unguihus  eum  protruait  et 
«v«Ptit.  4Sed  qtti  docuit  in  Daniele  kones  jjejunare, 
frehibtttt  ne  eam  qtti  servabat  praecepta  devorareit 
ieo,  -etsi  valde  esunret.  Quo  lactum  est  ut  accepto 
'Benis  asino  Beeederet ;  qui  enim  huic  vitam  doaave- 
^  rat,  iem  quoque  famem  eedavit. 

CAPUT  CXIH. 
Pe  Fkiloromo  (459)  ppubyUro, 
Religiosissimum  ppesb^rterura  Deique  amantissi- 
mum  Philoromum  in  QaJ^tia  cgnvcnimus,  et  cum  eo 
longo  tempore  versati  bumus,  qui  fuit  vir  exercitatis- 
simus.  Is  drtus  qnidem  est  ex  matre  serva,  pntre 
▼ero  Mbere.  Tantam  antem  virtutttm  nobilitatera 
ostendit  m  vitSB  ClhrietiansB  institotione^ut  etiam  ipsi 


AoJbis,  ut  utilitatem  ex  eo  caperemus  :  Non  ijMntni 
me  unquamanimo  a  Deo  mee  recessi8se.liaj«s  beali 
Philoromi  talia  sunt  certamina,  et  ia  bis  est  invictt 
victoria,  et  beatorum  laborum  ei  redditor  linis,  ce- 
rojaa  glense  immarcescibilis. 

CAPUT  exiv. 

Yita  heati  Severiani  (163)  et  ejus  uj^oris. 
In  ApcjraGalatiae,  in  ipso  loco  cpnti^  mihi  aUo- 
qui  quemdam  Severianttm  ex  con^Ubusii^ii^  cum  ej«fi 
conjuge  Bosphoria,Qec  eorum  magnam  habtti  expe- 
rientiam.  li  qnidem  multa  spe  bona  repleti  8ant,et 
suos  frustrantur  filics,  revera  in  futura  intuentes. 
Suorum  enim  praBdiorum  reditus  consuHMintiB  ege- 
nos,  habentes  quatoor  fUios,  et  duas  fitias,  quibas 


qtri  «unt  in  genere  insuperabiles,  e)us  vitam  ai)g«Us  v  nullam  possessionem  (|64)  dederunt,  praeterquam 


aeqnalem^^epepentur,  et  efficacem  vivtutemexerci- 

ttttionie.  Is  mimdo  renuntiavit  in  diebus  Juliaai  exse- 

^ernidl  impepatens,  et  Ifbereoum  hoc  impio  est  io- 

etrtus  generoettfl  Ohiisti  athieta  Ptiiioromus,  quem 

^^BilHira^,  et  a  pueris  validissime  verberari  (iiSO). 

in  irero  rem  fortiter  et  tolerantertulit,  et  ei  egit  grar 

'itas,  ift  ipse  lM%ifi  narrfmt.  Hunc  pnBclarum  virum 

inprincipio  adortum  estbe^m  ^omioationis  etgula, 

ut  dicebat,  quem  morbnm  tyrannidem  (161)  cxercen- 

tem  ita  superavit,aeeiimmen8ttmincendiura  raulta 

'irqfm  eMtifngueKet :  summa  eura  continenti«  ferrum 

^j^tando,  et  se  conclfidefido,  et  abetinendo  a  oi^  et 

inkne  triticeo,  et  utsemel  di€am,abomni<His  eoctis. 


iis  quaQ  nupserant.  Dicebant  autem  reliquis  sois  fi- 
liis  :  Post  nostrura  decessura  orania  sunt  veste ; 
quandiu  autem  suraus  superstites^  nos  possessionum 
nostrarura  fructus  coUigemus,  eos  distribuentes  ec- 
clesiis,  et  raonasteriis,  et  xenodochiis,  et  omnibus 
egentibus,  quorura  preces  et  vobis  et  nobis  et  filiis 
prohactemporariaetlaboriosavitam  astemam  com- 
parabunt  {Eccli,  xxi,  6).  In  quibus  hoc  quoque  e^ 
eorum  virtutis  egregias.Cum  esset  magna  fames,et 
quae  oraniura  hominnm  pervadebat  visccra,  iUi  tunc 
eas  quae  tunc  erant  heereses  traduxerunt  ad  rectam 
opinionera.  Nam  cum  in  multis  prmcUis  horreaFua 
aperuisseat,  ea  prebebant  in  aiimentum  pfiuipcnuBj 


et  in  his  sefoptitergerendoae-tolerandoannisoete-p.  adeo  ut  ex  hnc  inexplicabili  eorum  benignitate  ia 

«S.  J  ^^  •  •      1  »•  •*  A  •_*        *_  •  «  •  ^^ . A  ^       1  •  _  A*  •  -  • 


dedm.  'Qui  cum  id  vieerit,  potuit  hymiium  victoriie 

canere,  ^  dicens  :  Exaitabo  te,  Domine,  quoniam 

snscepisti  me,  et  non  iestificasti  immicos  meos  supra 

nie  {FtdL  jxfsl),  Hic  a  spiritu  femicationis  varie 

oppngnatuSjperseveravitquadTaginta  annos  in  mo- 

nasteiio.  Is  autem  nanrabat,  dicens  :  Triginta  et 

'  dtrosannosnuHumfractumtetigi.Cum  autem^inquit, 

"Ifij^  l^timiditas  me  summeoppugnasset,  adeout  vel 

Inteiiliu  pertimeseerem,  me  inclusi  sex  attnosinmo- 

liimfilto ;  et  earatione  evasi  superier,  ex  impatibili- 

^tate  ballQm  gerens  eutn  spiritu,  qui  mihi  hanc  impo- 

'liebatisertitutem.ilttjiis  viri  iasignis  magnam  euram 

•ggnsbat^beattts  'Baailitts  episcopus,  qiii  delectabatur 

ejus  attsteritate,  constaiMla,  et  ia  epere  diligentia, 


unam  rect®  fidei  consonantiam  cofivenerint  qui 
erant  haereticse  opinionis,  Deo  gratias  agentes  ob 
fiiraplioem  eorum  fidem,  et  immensam  heneficen- 
diam.AliaautemexwcLtatioeorum  erat  admirahilis, 
vestis  eorum  habitus  erat  maxin^e  'veiierandus  et 
pareus;  enitque  in  eis  magna  et  quse  dici  ne<|ttit  vi- 
£tus  tenuitas;  erant  vaide  medicisumptas^aiimento- 
rum  frugalitate  contenti  quantam  vita  requirebat; 
pietatem  in  Deum  mirandum  in  modum  exercentes; 
in  agrisdegentesplurimotempore,semper  fogieates 
civitates,  et  vitia  que  ex  ^  oriutttttr,  ne  ex  juounda 
eum  turba  eonversatione  tttmultus  civiles  attrahe- 
rent,  et  exoiderent  a  Dei  propesito.  Propter  bsa; 
omniahorum  beatorum  peetK^dtBe4a(«iaMi,^iiicjam 


■m  flIST9EIA  uusuqA.  ,11^ 

intelliizentibus  oculisaspiciunt  aeternabonaquaepa-Aincntum.  Habebat  autem  semper  quoque  parvum 
X     T^ — —  Evangeliumsubaxilla,  autad  suifaciendum  pericu- 

lum,  num  perpetuo  voci  Domini  dbecfireti  Wt potiiis 
gestans  sermbnem  quem  erat  opere  executusi  Tafij 
admirabili  enim vita usus est hicvir,  etcitra  uiluin 
dcdecus,  *ut  perinde  ac  terrestris  angelus  cocleste  iter 
legitfme  peiregerit.  Hic  ergo  cum  vidisset  rejiquias, 
se  prbtinus  exuens superbumerali,  60^  induit  mor- 
tuum.  fet  rursus  cum  parum  processissiat,  nurfo 
ogenti  occurnt,  ei  stetit  apud  se  discepUns,  V{  sic 
ratiocinans :  Quomocfo  ego  quidera,  qui  mundfo  re- 
nuntiavi,  veste  rndiibr,  frater  autera  ineus  algoro 
concrcscit  ?  si  ergo  ego  eura  sivero  exanimari,  ero 
bmnmb  causamortisproxirao.  Quid  ergo,  exuensne 
q^uidera,  ut  iramites  et  iraraisericordes,  verba  faciens  scindara,  eit  parteni  disti^ibuara,  an  totum(la1)oeiqiiii 
de  raisericordia,  unicuique  autera  ex  ihdigentibus  B  est  factus  act  Dei  iraaginem  ?  Sed  qui^  mitii  et  'ilJii 

.j  . •_    : — ^— x.«^  ;  erit  utilis  pare  quae  sciniitur ?  Et  cuiii  apud  Se  cU- 

sceptasset,  dixit :  Damnine  aliquid'patiemur^iplus 
quam  sit  praeceptiim  faciamiis  ?  Generosus  itaquehic 
atl^eta  prompto  et  alacri  animo  vocat  pauperem  in 
vestrbulum  ;  et  cum  eum  dimisisset  jfndutum,  ste^t 
nudus,  seoperiens  manibus.  genua  flectens  et  subsi- 

w--  ■     -      *       'J    "--  .    .'••yl  ~Z_  IV'--'  .i      .-•1.. 


rata  sunt  a  Dei  gloria. 

CAPUT  CXV. 
Vita  Elecmonis  monachi. 
Vidirausinhac  civitate  monachum,  qui  ordinem 
presbyteratus  suscipere  recusavit.  Venerat  autem  ad 
tale  propositum  post  militiara  exigui  temporis.  Is 
vigesimura  annura  ageris  inexercitatione,  hochabuit 
vita  institutura  ut  perraaneret  apud  civitatis  episco- 
pura  virura  sanctissiraura.  Estautera  adeobenignus 
^t  misericors,  ut  etiara  urbes  circuraeat,  et  raiserea- 
tur  eorura  qui  indigent.  Is  non  ncgligit  custodiam, 
non  nosocomium,  non  ptochium,  non  divitem,  non 
pauperem  ;  sed  fert  opem  omnibus  :  apud  divites 


proyidens  quae  sunt  necessaria,  cos  qui  pugnant  pa- 
cdficans.  nudis  suppeditans  indumenta,  aegrotisme- 
dicamen ta  afferens  ad  curationem .  Quod  autera  solet 
fieri  in  oranibus  magnis  civitatibus,  in  ea  quoque 
fiunt ;  in  porticueniraecclcsiaB  jacet  raultitudo  raan- 
corura  ac  rautilorura,  quotidianura  victura  eraendi- 


cantium  ;  qui  partim  quidem  uxores  non  diixerunt,     rfens  ;  Rolum  Kabens'  sut  axilla  verfc^in    quod  fecit 
partim  vero  etiam  duxerunt.  Quodam  ergb  die  acci-     divites.  Ejus  autem  consilio  et  prbvidentiatranViens 

quidam  irenarcha  lldS),.agnbvit  senem;    et  diilt 


partim  vero  etiam  duxerunt.  ijuodam  ergo 

dit  ut  unius  horum  uxor  pareret  in  porticu,  et  m 

ipsa  hierae;  ea  ergo  claraante  cura  ab  illo  intolcrabili 

dolore  pungeretur,  audivit  hic  beatus   ulula£um, 

orans  in  ecclesia  ;  et  relictis  sibi  consuetis  precibus, 

egrcssus  respexit ;  et  cura  neminera  invenisset  qiii 

iili  adesset  in  hac  nccessitate,  ipse  functus  es£  vice 

obstetricis,  non  abhorrens  fa.stidiura  quod  cbnsequi-  C  exueris  irenarcha,  perfectum  militem  induit,  et  pro- 

tur  mulieres  parientes,  mulierura  insensibilitatem  ei     tirius  gestans  veluti  quamdam  parvam  vestem  monci- 

largientc   hac  profundissiraa    eleeraosyna.   Atque     '  "  "^  '"    ^'  ' 

9  '![/&  vcstiura  quidera  quibus  est  indutiis  pretium 

non  est  unius  oboli;  cibus  autem  contendit  cum  vesti- 

bus :  libello  autem  non  sustinet  incumbere,  a  lectioni- 

•■  •  .  •  ••l.,.y.'.  . 

l)us  eum  abducente  clementia.  Si  quis  exfratribus  ei 

librum  donaveiit,  eum  statira  vendit,  et  distribuit 

pauperibus.  lis  autem  qui  sciscitabantur :  Cur  hscc 

vendis  ?  diccbat :  Qui  possura  raeo  persuadere  ma^i- 

stro  me  ejus  artem  accurate  didicisse,  nisi  illo  ipso 

usus  fuero  ad  artem  recte  exercendara  *  ?  Hic  im-     cum  eo  erat  abbatisdiscipulus,Dulas  nomine.rofi»- 

mortalis  cum  in  hac  actione  hucusque  permansisset,     vit  scncm,  dicens  :  Quidparvo  lioello  lactum  est,  0 

perpetuo  germinans  raemoriae  nomen  reli^uit iiU  quae     abba  ?  Cui  senex  placide  verbum  pulchrum  a^naodum 

est  circumcirca  regioni.Ipse  fruens  acterno  gaudio     et  valde  scitum  est  locutus,  sic  dicens  :  Ne  tristitia 

in  rcgno  ccelbrum,  recipiens  digna  prsemia  beatis  Dafnciaris,  0  frater  ;  nam  ut  illic habcamus  fiduciam, 

laboribus :  et  qui  esurientes  hic  nutriit,  et  nudis  de- '  propter  obedientiam  vendidi  ipsuin  sermonem,  qui 

ditvestimcnta,  nunc  apud  bonorumoperum  remune- 

ratorem  fruitur  omne  genus  deliciis. 

CAPUT  Gxvr. 

Vita  abbatis  Disarionis  (165). 
Fuitquidamseqex,  possessionibus  carens,  et  mi- 
sericors,  nomine  Bisarion.  Is  cum  yenisset in  (juem- 
dam  vicum,  vidit  mendicum  nudum  in  foro  mor- 
tuum,  unam  quidem  ferens  tunicam  convenienter 
eyangelicae  traditipni,  et  parvum  superhumerale  ; 
nifail  enim  possidebat  praeter  hoc  necessarium  teg[U- 

^  Simile  dictum  cap.  seq.  ;  et  sup.,  apudPelag.,  libel.  vi,  num.  5  ;  Ruff.,  1.  m,  num.  10,  nomine 
Serapionis. 


proxiroo  suo  socio  :  Rcspice  iUuc  ;  non  est  lucsenex 
abbas  Bisariori?  Cum  is  autera4ixisiBet :  Maxime ;  dfe 
equo  dcscendens  rogavit  sanctuin.  dicens  :  Quis  tQ 
exuit  ?  iflle  verb  dextera  prbteridens  EvangeliunQi 
Hoc,  iiiijuit,  me  exuit.  Statim  autem  se  siia  veiste 


chorum,  a  mundo  latens  recessit ;  d^clinans  iaudem 
ejus  qui  suum  vidisset  vitao  institutuin,  eum  qtii  est 
ab  occulto  honorem  celanao  exspectans.  Hic  ipsd 
postquara  oinne  praaceptum  evangelir.um  recte  essei 
exsccutus,  cumnihilhujus  rnundi  amplius  haberet 
in  animo,  addivinorumdictoruraperfectioremexse- 

cutionem,  cum  in  transitu  vidisset  pauperem,  cursu 

,•  >/,^*'  - '■  ■■•  •.'  ■    •^'. » '   »1  •'•'  'T.-.j^v    .,»    ■...•.•..• 

m  forura  contendit:ubicum  paulisper  constitisseti 
vendidit  Evangelium.  Paucis  igitur  post  diebus,  qui 


mibi  semper  dicebat :  Vende  quae  habes,  et  da  pau- 
peribus  {^arc.  x  ;  Lucx\ym%  Sunt  autem  aliaB^uo- 
que  res  plurimae  ex  virtuteg^estae  hi^usmajpii  Patris, 
cum  quo  nos  quoque  dii^  habeamur  habere  partem 
gratia  Christi.  Amen. 

CAPUTCXyil. 

Vita  beatx  Mcianig  (167). 

....         ..   •  ' •,-  *■...' 

Necessariumauteraexistimavi,  virilium  quoque  et 
honestarum  mulierum  meminlsse'  in  hoc  libro,  qui- 
bus  Deus  aequalia  donavit  praenaia  viris  qui  ex  vir- 


>, 


H90 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  VIIL 


1200 


tute  vitara  egcre,  et  ipsis  rcddidit  coronam  eorum  A  est  in  Jerusalem,  habcns  conventum  vii^num  quin- 
quiipsi  placuerunt,  ne  mollesteneraeque  reddantur     quaginta. 


quae  sunt  socordiores,  et  proetextura  quajrant  etex- 
cusationera,  tanquamquaj  sintimbecilliores  adcer- 
tamina  virtutis,  et  ad  honestam  vitam  agendam.  At- 
que  multas  quidem  vidipias  ac  religiosas,  et  pluri- 
mas  virtutis  ergo  conveniet  virgines  et  viduas  ;  inter 
quas  erat  etiam  beatissima  Melania  Romana  (168), 
quaj  fuit  quidem  filia  Marcelli  consularis  (169),  uxor 
cujusdam  viri  qui  erat  in  magna  auctoritate,  cujus 
nominis  non  recte  momini.  Ilajc  cum  esset  vidua, 
agens  annum  vigesiraum  secundura  (170),  divino 
amore  digna  fuit  habita  ;etnemini  quidquamdicens 
(prohibebatur  enim  iis  temporibus,  Valente  tenente 
imperiura)  cum  curasset  ut  filii  sui  norainaretur  tu- 


Cura  qua  vixit  etiam  nobilissimus  et  moribus  si- 
milliraus  et  fortissirausRutfmus  ex  Aquileiacivitate 
Itahae,  qui  postea  dignus  est  habitus  presbyteratu, 
quo  non  est  inventus  inter  homines  nec  doctior  nec 
raitior.  Viginti  autera  et  septem  annis  cxcipiebant 
eos  qui  veniebant  Jecosolyma  voti  oausa,  et  episco- 
pos,  et  monachos,  et  virgineset  matriraonio  junctos, 
et  illustres  et  privata;  conditionis,  etoranesqui  ad- 
ventabant,  suis  fovebant  expensis.  Juverunt  quoque 
schisraa  (176)  quod  Paulinum  sectabatur,  circitcr 
quadringentorum  virorum  vitam  monasticam  agen- 
tiura  ;  etoranerahaereticumexPneuraatomachiSjhoc 
est  ex  iis  qui  beliura  gerunt  adversus  sanctum  Spi- 


tor,  ipsa  acceptis  suis  raobiiibus,  etinnavera  '^•SfSg  ritura,  persuasum  iutroduxerunt  in  Ecclesiam;et 


injectis  cura  aliquot  famulis  et  ancillis,  cursu  navi- 
gavit  Alexandriara ;  et  cum  illic  res  suas  vendidisset, 
et  in  aurura  minutura  convertisset,  ingressa  cst  in 
montera  Nitriac,  sanctos  Patres  conveniens,  Parabo, 
et  Arsisiura  (171),  et  Serapionem  raagnura,  et  Pa- 
phnutiura  Scetiotera,  et  Isidorura  confessorem  epi- 
scopum  Hermipolis,  et  Dioscurum  ;  et  versata  est 
apud  eos  circiter  annura  diraidinra,  obicns  solitudi- 
nem,  et  videns  omnes  sanctos.  Posthaec  autera  cum 
Augustalis  Alexandriae  relegasset  Isidorura,  etPissi- 
mium,etAdelphiura(l72),etPaphnutiura,etParabo, 
ct  inter  eos  etiain  Ammonium  Parotium  seu  unam 
habentemauriculara,  ct  duodecira  episcopos,etpres- 
byteros  et  clericos,  et  anaclioretas,  ut  essent  ora- 


clerura  qui  erat  in  eo  loco,  et  donis  et  alimentis  ho- 
norantes,sicvitara  transegerunt,nerainem  offenden- 
tes,  sed  omnera  properaodum  orbem  terrae  juvan- 
tes. 

Atque  de  adrairabili  quidcm  et  sancta  muliere 
Melaniasuperiusquidem  narravi  attingendo  leviter; 
nihiio  secius  autera  reliqua,  velpotius  ea  quae  teneo 
raeraoria  deejus  virtutibus,  adtexara  oratione,nempe 
inenarrabiiera  religiosissimae  muheris  bencficen- 
tiara,  per  quara  cura  beatum  incorruptionis  indu- 
mcntura  suis  texuisset  laboribus,  etquacnon  potest 
marcescere  gloriae  coronam,  suis  pecuniis,  proprio 
suo  capiti  fabricata  esset  et  induisset,  cum  multa 
fiducia  liincexcessitadDorair.um.Meergo  incipicn- 


nes  numero  centum  vigintisex,  in  Palaestinain  circaC  tera  narrare  pracclarahujus  beatac  facinora,  si  volo 


Diocacsareara,  ipsa  eos  cst  sccuta,  eis  ex  suis  pro- 
priis  pecuniis  subrainistrans,  in  necessitatibus  sura- 
ptura  atque  oranibus  suppcdilans.  Cum  aiitem  pro- 
hiberenturministri,  ut  narrabant  J[convenerara  enira 
sanctum  Pissiraiura,  Isidorura,  ct  Paphnutiura,  et 
Araraoniura),  hajc  fortis  mulicr  induta  servili  cara- 
calla  (473),  vespcre  eis  fcrcbat  qu»  erant  ad  usura 
necessaria.  Cum  autera  id  cognovisset  consularis 
Palaestinjc,  et  vellet  sinum  suum  iraplere,  speravit 
fore  ut  eara  terreret  (175) ;  eamquc  retcntam  conje- 
cit  in  carcerem,  ignoransojus  libertatem.  Hacc  au- 
tera  significat  ei,  dicens  :  Egoillius  quiderafui  filia, 
hujus  vero  uxor  qui  in  terra  fuitgcncre  clarus,  nunc 
autera  sum  Christi  ancilla.  Neque  raeum  vilerahabi- 


dicere  qua?  scio,  terapus  defir.ient.  Quantam  quidera 
opura  raateriam  ea  consumpsit  in  egentes,  ccelesti 
corrcpta  desiderio,  non  arbitror  flammam  ignis,  si 
in  copiosara  inciderit  raateriara,  tantamposscexure- 
re.  Hoc  autem  non  est  meum  solum  narrarc,  sed 
etiam  eorum  qui  Persidem  et  Britanniam,  et  omnes 
habitant  insulas.  Bencficiorum  enim  et  largitionum 
hujus  imraortalis  ferainacnon  Occidens,  non  Oriens, 
non  Septentrio  fuit  expers,  nec  Meridies.  Triginta 
cnira  ct  septera  annos  hospites  excipiens,  illis  ea  qu« 
erant  usui  suis  praebuit  sumptibus,  ecclesiisque  et 
monasteriis  et  hospitiis  et  carceribus ;  et  ut  semel 
dicam,  nullus  ex  iis  qui  eam  convenit  non  est  ali- 
quarapartera  ejusopura  consecutus,  suppeditantibus 


tura  despexeris,  possura  eniin  rae,  si  vclira,   extol-  r^  ei  consanguineis,  et  ips3   filio,    et   procuratoribus 


lere ;  nec  potes  rae  terrcre,  ncque  ex  rebus  racis 
aliquid  accipcre  ;  ne  ergo  forto  ignorans  in  aliquod 
criracn  incidas,  quaenara  sira  tibi  declaravi.  Oportet 
cnira  adversus  stolidos,  tanquara  cane  ct  accipitre 
uti  anirai  elatione,  ct  in  terapore  corura  superbiae  in 
ipsos  iraraittere.  Tunccerte  judex  cura  haecaccepis- 
set,  se  excusavit,  et  eam  adoravit,  et  jussitcamabs» 
que  ulloirapedimento  cum  sanctis  viris  vcrsari. 

CAPUT  CXVIII. 

Vitanuffini  (iTo)presbytcn, 

Hsec,  postquam  hi  fucrunt  revocati,   monastcrio 
acdificato  Jerosolymis,  viginti  septem  annosvcrsata 


quotannis  pecunias  ettanquam  luculentae  iucerns 
oleura  rainistrantibus,  ut  fulgido  lumine  flammam 
acccndens  eleemosymaj  largitione  cunctos  illumina- 
rct  Eaaotemcuminhospitalitateadeo  perseverave- 
rit,  nc  palraura  quidem  terrae  possedit,  non  abstracta 
cst  a  cupiditatc  filii  ab  amore  solitudinis,  non  eam 
divisita  charitatc  in  Christum  unigeniti  (177)  filii 
desiderium.  Sedcjus  precibus  adolescens  etad  sum- 
mam  pervenit  doctrinam,  moribusque  fuit  ornatis- 
siraus,  claroquc  et  illustri  fuit  matrimonio  conjun- 
ctus,  et  mundanos  cst  honores   consecutus ;    qui 
duos  quoque  habuit  fiiios  (178),   qui   testarentur 
justum  matrimonium. 


4201 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1102 


MuUisitaque  postannis  cum  deneptis  994  ^ta  A  invitam  nuptum  dcdere,  eam  jungentes  matrimonio 


audissot,  eam  et  nupsisse,  et  velle  sa^culo  renun- 
tiare ;  verita  ne  forte  in  aliquara  malam  abriperen- 
tur  doctnnam,  vel  hasresim,  vcl  malam  vitam,  anus 
sexaginta  annos  nata  navem  asccndit,  et  Ca^sarea 
navigans  viginti  dierum  spatio  Romam  venit.  Atque 
illic  quidem  cum  esset,  beatissimum  virum  maximse 
existimationis  clarissimum  Apronianura  (179],  qui 
eratgentiliSfCatechcsi  instituit,et  Christianura  fecijt, 
persuasitquc  ut  contineretetiara  cura  suauxore,  ejus 
autem  sororis  Glia.  Avita  nomine.  Cura  autera  suam 
quoque  neptemconfirmassetMelaniuraunacura  ejus 
marito  Piniano  (180),  et  catechesi  instituissot  Albi- 
nam  nurum  suam,  uxorem  autem  sui  filii  (181),  et 
pcrsuasisset  his  omnibus  vendere  qux  hnbcbant} 


viro  urbis  Roraa:  primario.  Ilaec  semper  stimulata 
aviic  sux  narrationibus,  tantum  fuit  sauciata,  ut  ma- 
trimonio  non  posset  inscrvire,  Cura  autera  ei  nati 
essent  duo  filii  masculi,  iique  decessisscnt,  tantum 
eara  coDpit  odiura  matiimonii,  ut  dixerit  marito suo 
Piniano  (18'i)  filioSeveri  (185),  qui  eratex  praefectis  : 
Si  volueris  quidcra  raocura  cohabitare  ut  ratio  dictat 
teraperantiae,  et  te  doniinum  agnosco,  ct  profiteor 
meam  vitam  esse  in  tua  potestate  *,  sin  autem  hoc  tibi 
grave  videtur  i\tpote  juveni,  res  omnes  meas  tibi 
habe,  et  solura  sine  nie  corpore  esse  liberam,  ut  sa- 
tisfaciara  raeo  quod  est  ex  Deo  desiderio,  facta  haeres 
ejus  quai  est  ex  Deo  virtutis  raeajaviaj,  cujus  ctiam 
noraen  gero.  Si  enira  vellet  nos  Deus  degere  in  hoc 


Roma  eos  eduxit,  et  ad  honestum  ac  tranquillum  Bmundo,  et  frui  rebus  mundanis,non  filios  mihi  natos 


vitai  portum  deduxit.  Et  sic  depugnavit  adversus 
bestias,  nempe  eos  qui  erant  ordinis  scnatorii,  et 
eorumuxores;  prohibentes  eam  renuntiare  reliquis 
suis  sedibus.  Christi  autem  ancilla  eis  dicebat:  Filii, 
plusquam  quadringentis  abhinc  annis  scriptura  est : 
Ultiraa  hora  est  (/  Joan.  ii).  Quid  ergo  lubentes  ac 
volentes  immoraraini  in  vanitate  vita)  ?  ne  forte  ve- 
niant  dies  Antichristi,  et  non  possitis  frui  vestris 
opibus,et  rebus  niajorum  vestrorum  ?  Cumque  om- 
nes  his  verbis  liberasset  (182),  ad  monasticara  vitara 
traduxit,et  fihura  junioreraPublicoIam  cum  instruxis- 
set,  duxit  in  Siciliam  ;'cumque  reliqua  orania  sua 
vendidisset,et  pretiura  accepissct,duxit  Jerosolyraa: 
et  cum  facultates  divisisset,  intra  quadraginta  dies 


accepissetiraraaturos.  Cura  autem  longotempore  in- 
ter  se  contcnderent,  Dcus  postca  misertusadolescen- 
tis,  ei  quoquezelura  iraraisitreligionis,ut  ipse  quo- 
que  mundi  univei^ae  renuntiaret  terrenae  materiaB 
adeo  ut  impletura  fuerit  quod  scriptura  est  ab  Apo- 
stolo  :  Quid  enira  scis,  raulier,  an  virum  servabis 
(ICor.  vii)?  Cumergo  nupsisset  viro  tredecim  annos 
nata,  septera  vero  cura  eo  vixisset,  vigesimo  su«b 
aitatis  anno  mundo  renuntiat ;  et  primum  quidem 
orania  sua  serica  superhuracralia  (186)  teguraenta 
dedit  altaribus  (quod  et  veneranda  fecit  Olympias), 
reliqua  autem  serica  indumenta  cum  conscidisset, 
diversara  supellectilera  fecit  ecclesiasticara.  Argen- 
tura  autera  et  aurum  cum  credidisset  cuidam  Paulo 


dormiit  in  bonasenectuteetsumraa  mansuetudine,  Cpi^Gsbytoro  (187)  raonacho  Dalmataj,  id  per  mare 


et  veneranda  memoria  eleemosynis  redundans,  re- 
iicto  etiam  monasterio  Jerosolymis  et  suraptibus 
monasterii. 

Postquam  autem  hi  omnes  Roraa  abscessissent 
qui  catechesi  instituti  fuerant  a  beata  Melania,  bar- 
barica  quaedam  procella,  quae  etiam  in  prophetis 
jam  olim  posita  fuerat,in  Romam  irruit,et  nec  sencas 
quidem  statuas  reliquit  in  foro,  sed  omnia  barbarica 
diripiens  insoientia,  corrupit ;  adeo  ut  Roma  quae 
mille  et  ducentis  annis  pulcherriraa  fucrat  etfrequen- 
tissiraa,  dirueretur,  fierctque  deserta,  et  ut  ait  Si- 
bylla,  fj;xT),  hoc  est  vicus,  non  Roma.  Tunc  qui 
catechesi  fuerant  instituti,  ct  ei  minirae  adversati, 
Deum  laudaverunt  qui  rerum  rautationepersuasisset 


misitad  Orientem;atque-^Egypto  quidem  etThebaidi 
decies  mille  solidos,  Antiochiae  autem  et  ejus  quae 
circa  ipsam  sunt  rcgionibus  solidos  decies  mille ; 
Pahestinx  solidos  quindecies  mille  distribuit.  Eccle- 
siis  autem  quie  sunt  in  Occidente,  et  monasterii^  et 
xenodochiis,  et  oranibus  egentibus  per  seipsam  sup* 
peditavit,  et  suppeditat  his  quadruploplura,  ut  Deus 
novit  ex  orc  leonis  (188)  Alarici  eripiens  fide  sua 
(fl  Timoth.  IV,  17).  Liberavit  autem  servorum  qui 
voluerunt  octo  raillia ;  rcliqui  enira  noluerunt,  sed 
malucrunt  manere  cum  fratre  (189)  ejus.  Omnesau- 
tem  possessiones  quas  habuit  in  Ilispaniis,  in  Aqui- 
tania,  in  Tarraconensi  etGaIIiis,et  in  aliis  civitati- 
bus,cura  vcndidisset,  eas  ad  tresusque  solidos  99S 


incredulis,quodaIiis  oranibus  redactis  in  servitutera,  D  distribuit;  quai  autem  habebat  in  Sicilia,  Carapania, 


eae  solae  salvae  fuerint  familiaa,  quae  Doraino  fuerunt 
holocausta,  studio  beata:  Melanix ;  cura  cacteri  qui 
eorum  saluti  adversabantur,  eorum  inutili  poeniten- 
tia  detinerentur. 

CAPUT  CXIX. 
Vita  pai^x  Melanix  (181|. 
Quoniam  autem  relaturum  rae  defiliaMelanisspo* 
pondi,necessariumest  ut  nuncde!iitum  reddam.  Non 
enim  justum  ut  junioris  quoque  in  <5arne  Melaniae  vi- 
tam  despiciamus,  et  neptis  magnae  \lelaniae  tantam 
virtutem  tacitam  praetcreamus,  quae  longe  forte  pracv 
stat  prudentibus  et  studiosis  vetulis.  Hanc  ergo  aetate 
iuvenem,  pietatis  autem  sententia  vctulamy  parentes 


et  Africa,  sibi  reliquit,  ut  suppcditare  posset  mona- 
steriis  ct  egenis.  Haec  est  sapientia  in  primis  reli- 
giosae,  et  quae  mentem  senilem  susceperat  de  pecu- 
niai  materia,  Melaniae  junioris. 

Haec  autera  erat  ejus  exercitatio  :  Postdiem  unum 
comedebat ;  in  principio  autem  post  quinque,  varie 
ancillis  suis  scrviens ;  quas  etiam  secum  una  reddidit 
exercitatrices.  Jam  vero  ipsa  quoque  multos  ex  suis 
cognatis  ducens  ad  zelum  divinum,  fecit  ut  similiter 
atque  ipsa  religiose  Deum  colerent.  Haec  est  vita  ju- 
venis  Melani»  per  Dominum  nostrum  Jesum  Chri- 
stum. 


im 


De  Alhina  f^m), 
Habebat  aQtem  secum  quoque  matrem  Albinarp, 
quae  similiter  cxercetur,  e|;  sjfniliter  rj^rsus  seorsim 
dispergit  suas  pecunia§..  Habitant  itai^ue  jn  agris, 
aiiquando  quidem  §iciliae,  siiiquaniio  .y^ro  C^nipajfiia; 
cum  eunuchis  qiiindpcijpa,  et  virginibuset  anciliis. 

CAPUT  CXXI. 

..     i)e,I>iniQng(m). 

.  ,^.imiliter  ajjtep  Piniaaus  puoqi|ejejus  quondijm 
marijus,  nuncayt^ra  iji  opcre  yiituti^  adjutor  una- 


DE  Vfns'  PAtRUM'  LIBro  VIII.  i^OA 

A  C^PUT  CXXVlt^. 

,  Le  Theodora  (1971. 

Et  beatam  Tlieodoram  tribuni.filiam,  qupead  tan- 

•  .«/^«^»'      . 

tam  pro^cssit  egestatempo8sessionum,ut  ipsa  elee- 
mosynam  accipiens  sit  mortua. 

CAPUT  CXXIX. 
De  Usia  (\9S). 
In  monasterio  Hesycha  propter  piare,  novi  mulio- 
rem  nomincUsiara,longein  omnibus  houcstissimam . 


CAPUT  CXXX. 
De  Adolia. 
Et  ejus  sprqrem  Adoliara,  quae  ipsa  quoquc  vixit 
in  virtutc.etnon  pro  ejus  quidem  dignitate,  sed  pro 


^.^Ws^^Ui  exercetur  ^ujp  f riginta  ipionachis,  et  legit 

^AyWs^Scripturas^  Jv9rtoque  colendo  est  ipt^ntus  et 

<K)ngressionibMs.  JVon  pary^  autem  nos  hopgr^.affe-  '  suarum  virium  facultate  vixit  in  zelo  Dei. 

^n^pt c'^?»  R?.^!^^  veni^emusprQpter)i)patum  Jo^-  CAPUT  CXXXI- 

nem  episcppum  nps  refipi^nte^,  et  abundantissiinis  B  ^^  Basianilla. 


viaticis  ejLcip|ente^,  j^c.cersepAes8Bteroan^  vitfim  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi,et  optima3  vitae  institutionis. 

CAPUT  CXXII. 

De  Poinmachio  (192). 

t.  Jiorum  /^ognatus  fi^it  vir  exproconsulibus,  noraine 

^mmachi,us ;  qui  cum  mundo  renuntiasset,  vitam 

^git.optinuMn  >  et  suas  opes  partim  vivus  dispersit, 

partim  autem  moriens  reliquit  pauperibus. 

CAPUT  CXXIil. 
De  Macano  (iQZ). 
Similitdr  etiam  quidam  nomine  Macarius  ex  vi- 
caria  1194). 

CAPUT  CXXIV. 
DeConsUintio(\%). 
ConstantiQs  quoque  assevsor  praefectorum  Italise, 
insigneg  viri  et  eruditissimi,  qui  perveherunt  ad 
«ummum  pietatis  etreligionis ;  quos  existirao  adhuc 
nunc  quoque  esse  in  carne,  optiraam  instituenda}  vi- 
tifi  rationem  exercentes,  beatamque  vitam  et  nulli 
exitio  obnoxiam  exspeotantes. 

CAPUT  CXXV. 

De  Paula  (196)  Bomana. 
inter  quos  fuitetiam  PaulaRomana  matcrToxotii, 
uxorN.,  ad  spiritalem  vitaj  institutionem  accommo- 
datissima.Cui  impedimcnto  fuit  Hieronymusquidam 
Dalmata  *  j  nara  cum  posset  superare  multas,  ne 
dicam  cunctas,  ut  quae  ad  vitam  ex  yirtute  geren- 
dam  esset  pptimo  ingenio  praedita,  eam  sua  invidia 
impedit,  ipsam  trahens  ad  scopum  proprium. 

CAPUT  CXXVI. 

De  Eustochio. 

Cujus  filja  niinc  quoque  exercetur  in  Bethlee;p, 
nomineEusl^ochium,  quam  ego  non  conveni.picitur 
at^^i^  esse  castissima,  habens  conventum  quinqua- 
ginta  virginum. 

CAm  Q^VflL 

.  .,.  ■  ...  -..;      De.  Ymm- 
Ifi^^h^t^^yjsim^v^m  BjiUpineci^Qppiti^  filiapa, 

quae  onus  caixieli  recte  dispersit,  etUberata  est  a  vul- 
neribus  quae  oriuntur  ex  materia. 


Novi  autem  etiam  Basianillam  Candiani  mamstri 
milituni  fiUara,qua)ipsa  pio  et  alaqri  animo  virtutera 

•    ,     .      «  Tri*  I *•  ■       *  <•     •       '  "•  *  I".""''. 

exercuit,  et  ip  hodiernum  usque  diem  certamina 
acriter  exsequihir. 

CAPIJT  CXXXIi. 
De  Photina. 
Et  Photinaravirginem  surame  honestam,  filiam 
Theoctisti  presbyteri  in  Laodicea. 

CAPUT  CX^Ai. 

De  Asella. 

Vidi  autem  Ropnae  quoque  Asellam  bonestain  Dei 

vir^inem^  qu^chpne^teconsenuitin  monasterio,  mu- 

lierlonge  mitissima,  et  quae  retinebat  coi^ventus, 

in  quibus  vidi  et  viros  et  mulieres  catechesi  recenter 

G  institutos. 

CAPUT  CXXXIV. 
De  Avita  (193). 
Vidi  ctiam  bcatam  Avitam  Deodignam  cum  ejus 
marjto  Api;oniano,  ^t  VStt  corupii  filia  Eunomia,  in 
omnibus  Deobcne  placentes,  ut  aperte  faciletraducti 
fuerint  a  di^oluta  et  voluptaria  vita  ad  honestam  et 
continentem  vita}institutionem,inhis  quoque  digni 
habitiut  inChristodorn^irent,  abomni  quidera  pec- 
cato  libcri,  perfecte  in  honesto  certamine  decertan- 
tes,  in  bona  nieraoriat  vitam  suam  relinquentes. 

CAPUT  CXXXV. 
De  Magna  &Q0). 
In  ciyitate  Ancyra  sunt  multaequidem  aljae  virgi- 
ncs,  nempe  ad  dccem  millia,  dup  autem  vel  plura, 
P  quic  excrcentur,  et  in  otppi  virtutis  institutione  mi- 
litant  \  pranesque  tcraperantia^  legibus  clarae  et  insi- 
gnes  ferainae,  et  divinura  ccrtamenstudio.e^c<^u^n- 
tes.  Ititer  quas  principatura  obtinet  in  pietate  Magna 
honestissiraa  feraina  et  probissima;  quam  nescio 
quid  sim  norainaturus,  virginemne  an  viduam.  A 
matre  enim  vi  virp  cpnj^unctaf  eum  tame|i,  variis 
inescansc^lationibus,  et  cprpori^  mprbospraetexpns, 
a  cprruptionis  yitio  iutegra  et  intapta  peroiansit,  ut 
dicunt  ejus  necessarii.  Cumque  paulopost  deces^ijs^t 
ejus  raaritMs,  omnium  siipul  facta  est  h^res  unica ; 
e^  tepiporalibuSf  deinceps  coramutans  apterna,.totaxn 
seipsam  Deo  obtulit,  summe  cui^am  gerens  vitae  quae 


<  Palladias  palttmniatur  ganctiwimum  |iieron7muip, 


t2(te 


HtStOtoA  tAtJfeiAGA. 


im 


seiikf^mAnet,  stH^  fkntfuila  honest^hnpeK^ih?,  a^llk^A juniorem  :  duo  bona  fH&ff&i^^  et  illiussalutem ;  illi 


vitaYn  }at>oriosissimam  et  ptenam  temperaii^fia  :  in 
congressti  tam  severa,  utipsum  ejus  aspectum  reve^' 
rerentur  etiam  excellentissirai  episcopi  propter  in- 
signem  pietatem  et  reKgionem.  Atque  ipsa  quldem 
supervacaneam  et  nimiam  opum  materiam  pauper- 
tatis  igne  consumpsit :  quae  autem  supererant  ea 
constituit  ad  subministrationem  monasteriis^ptocho- 
trophiiis^  xenodochiis,  ecclesiis,  pauperibus,  tran- 
seuntibus,  episcopis,  orphanis,  viduis,  et  omhibus 
egentibus  suppeditans  auxilium,  non  ceissabat  hira-' 
riter  operari  pietatem  latenter,  et  per  se,  et  pcr  ser- 
vos  fidelissimos,  ab  ecclesia  non  r^ced^hs  noctu  ma- 
xirtae  :  itt  omnibus  ih  virtute  se  exerccns  proptei* 
speln  ejuS  qM  vere  e^t  vita. 

CAPUT  CXXXVI. 
De  Vir0'ne  (26i)  qu^  excepit  Athandiiium  epiicopUrri, 
Novi  dgo  Arexandrife  virginem,quslAi  ofTeildi  rfi^ 
ta^m  ci^iter  peptuaginta  annos.  Et  clerus  liniv^i^usr 
dabattestinloni1!im,quo(^cum  essetjuvenis,natd  an- 
nOs  cii*ci^fvigittti,et!ron]g;eform08issima,  /ngiebatuf 
ab  iitf  qui  eraht  studi6si  virtutis  propt^r  putchritudi- 
nem,  he  illWeiet  eis  aliquam  feibem  eX  duspicioMe. 
Quando  ^Tga  attcidili  ut  Ariani  struefent  instdiasr 
beato  Ath^tiasio  Alexandrino  episcopo  per  Eui^ebium, 
qUl  ef at  eo  tempore  pfs^osftus  sub  Constiantib  im- 
peratore,  nefariorum  crimihtitn  eti^  accusatifes  et 
caliimhiaht^^fVitahs' judicari  af  c6f  fu|)f6  judicio,apUd 
nemih^m  aiisus  est  deTitescere,  hoh  apud  CognattfM, 
noh  amicum,  noiYclericUih,  non  apud  aliquem  alfuhi 
familiarem ;  sed  repente  ej^iscopJEitum  ingres^is  prs^ 


enim  proAil,  et  meft  exi^thnationi  e^  s«awntoti.'' 

cAftjt  cixxvn. 

Vita  Amnim  Talida, 

In  civitiate  Antinot  sunt  fominarum  monaAterki 
duodecim  ;  iw  quibus  conrvenietiafti  AiBmam  Talida^ 
^de  octoginta  annbs  Aierat  m  tjfxercita(il^ne,ttt  aar*: 
rabat  i^sa  et  ejitxs  vicinafr.HPna  cufli  earhalMtabaiiia»- 
xaginta  adblescentnhe.Eah)  autem^adeodiligebaxit^tii 
ne  e^et  qVridem:  clavts  aul»  lAottaeterii,  »4  in  aUisy, 
sei:!  ipsae  ^b  ejos  amore  omne^  detinm^eniw.  fio  aur 
tem  rmpatibilitatisprocessit  atms,-  iFt  e um  ego  emm. 
ingressQS-  et  consdikssemv  ipsa  qooque  inyoipga  sitf ^ 
et  iMm  raecum  spderit,  et  magnfrHb<ertel9»  m  Hctttti^. 
I^in  Christo  inehhumeria  h&amn)»  impostteril. 

CAi^tt  cixxVhr. 

Viia  Amrax  Taor, 

In  Boc  haoitatfterio  erat  vir^o  hujo»  ditei^hi,  o#-' 
mtne  Taor,  c^^  trigimta  atmt»  versfttflr  Mratiii  m*f 
nttsterio,  ut  narraibant  qui  iioTeraflit.  Ea-  vesteaf  iM^ 
vafm  aut  mavort^m  aut  caleeum  nohtil  ^ceifefe,dir 
cen^  :  Non  e^  mihi  opa9,  ne  etiam  cogar  p^ogredi. 
Aliaft  enim  omnes  die  Dominicor  progredMitft^  ia  ech  > 
cle^iam  gfatiaf  communionis ;  itiia  aotemf  m  momMt* 
rio  manebtft  pannSis  obsita,  operi  aasidue  ^saideiw.' : 
Ed  atftem  fuf^  tam  etegahtr  aspectcr^  Ht  paftnr 
abesset  quiii  etiam  valde  cen^t^nftea 
ejtts  pulchritudinfe,nisi  iYiMigne  prtfsidiairt 
^  tempefantiaihj  cfix^  ad  metMI  et  visrecuBdianr  d^  r 


fed,i  ministris,  eteum  quserehtibusf,  acceptosiTOsti-    ducebat  honeiState  impudieos  e«u)<i9. 


cbario  sehtunica',  et  birfo  (20(2),media'nocte  confugit 
ad  hanc  vifginem.  Illaautemf  fuit  rei  novi^a^fe'  ob^tn- 
pefacta  et  timofe  correpla.  Dicit  efgo  ei  episcoptfs  : 
Quahdoquid^m  (^ueerof  a!bAfrahts,hfefafriortfm  cfimi- 
num  abeis  ^6cusaCtis,heer^  et  ego  vehiahifin  malafhi 
etistimatioheih,  et  in  peccafiha  (iohji6i£tm  eo^  qul  ihe 
voluht  aiflicere  ^tfpplicio^  ea  de  caii^  fvigef  e  eoh^ti- 
tui ;  mihi  ergo  Deti^  f  evelavit  hac  hocte  me  apud 
ntillum  aliuih  posse  esse  salvhth  nisi  aipttd  te.  Illflt 
ergo  prse  thagno  gaudio  omni  ej^tit  diibitatiohe, 
cum  tota  esset  t)omini,pf ompto  et  ala(;rl  animO  6c- 
cultavit  satictissimum  episcopuhi  sex  afhh6S,qhfiindfu 
vixit  imperatof  Constantiiis :  ipsa  et  6jus  pedes  ia- 
vains,  fet  excrementa  expurgans,  et  in  alils  qu*  ^tftiH 


dAi^UTCmff. 

Dt  virgifit  qUso  remur^iam^ai. 

Erat  quaedam  alia  virgo  religioflir  vMir  eperillm 
viriliter  insistens,  mihi  vi6iiia|  eAJhs  vultum  quidem 
non  vidi :  Hntt^tiameffim^  irt  arant,  egt  pf ogrertWlei 
quo  renuntiavit.  Cum  stotem  ihij^les&et  sexaginta  an- 
nos  td  eYefcitaiitfne  eum  ihkire  m»  propilpi  «rvt 
^titek  y]iA  e^tc^cfrai.  £i  aut€m  in  tisioBft  tlstilit 
GoHuihc»  (203)  tM»rbtilo  tiMetff,  quY  'm  iiH£»oolebft- 
tur  f6cis,-  h6c  ei  dieens  r  Hodiees  iloni  ad  Doaiimim^ 
ct  ti^ufa  ^ctos  ortmes ;  teni  ergo  et  prande  ndbi^ 
cufri  ih  jhdrtfrio.  Ofim  ergo  liifane  surfeiisM  ef  ae 
Irldtti^et,  et  Ih  sitorfa  panein  abeepfssfet  et  olitat^et 


ei  usiii  iidserViens,  librosque  ei  conimodans  ^t  ^fde-  D  minhta  olefd,  {i^tft  tot  antios  egfessa )  el  enm  i^ 
bens.  Neque  uUus  sex  ahhis  hovit  Alexandri^  ttbi-  nisset  ih  tiiaft^itim,  orkvit:  et  iJHra  loMr  die  •b' 
nam  agcret  beatus  Athaiiasius  e()2scopus.  Poi^qutitiil     sef^^sdet  temptis  ili  quo  nullus  erai  iniiisi  cfI  tow 


ergo  iiiii  slnhtihtiilta  mors  iihpersitbris  Co'hstahtii,et 
pervenit  ad  ejiis  auf^s,  honesto  et  vfehefabili  habitd 
ihdiiius,  rursus  noHti  fhitirlvehtusih^ccIesia.Qiiem 
videhtes  omhes  tiiigTi^  suht  aifebti  admifatidhe;  ut 
qui  ipsumvivum  sicccpissbhtei^morttii^idimul^tifini 
pbstuiahtes  ejus  athici  de  latebHs  quai  ab  ebriiiri  igho- 
ratione  invehiri  non  t)otiiefant.  Respohdit  itaque 
beaths  Aihanasiusgerindnis  siiis  amicls:  Ea  de  cauda 
ad  vos  noh  cohfugi,  ut  viefejui*afe|JdssetiS;  (^tdlid^ 
qiii  eiiam  pfoptef  ihvestigationemi  ietd  iilmii  bbttfti^ 
do  ^oa  aemo  sospicari  poterat,  ^tyM  lormosam  et 


jam  itdvehefftt  horit;  M  sedis8el,rogavit  mkrtft^, 
did^ft:  Beh^ic  dbdd  meoft^  Colluthe  saiicte,  etnm 
iri  tisl  tomitfifettiis  pfecibus.  Ghm  ergo  cmnedisMt 
et  faf^s  bfa^et;  ddihum  veait  circttocearamBdliSi 
Et  cum  dedisset  matri  suib  opUfiClenienllBgfrdma^ 
t^i  in  pfophetahi  Amoit,  diiit  el :  Da  Id  epii(op0 
relegato.  £t  diiit  ei  :  Ora  prome ;  tada  enim  $A  . 
Dbmihiim  fneutn.  Decessit  i|)sa  hoGte.  Gttmqufe  oeo  \ 
febH  iMbOfaiS6et,  nee  ei  eat)Ut  deluiMetised  Ml)>8imi 
ad  (i^ptaltit^iii  cMtt^oniiMet,  i^  «UaiiiBM  i^Mtaiil ; 
suum  commeadatit. 


1207 


DE  VITIS  PATRUM  UBER  VIII. 


1208 


CAPUT  CXL. 

De  virginB  qu»  lapsa  est^  et  egit  pcmitentiam. 

Quaedam  virgo  exercitatrix  manens  cum  duabus 
aliis  virginibus,  se  exercuit  novem  vel  decem  annis. 
A  quodam  autem  cantore  inescatacum  eohabuitstu- 
pri  consuetudinem  ;  et  cum  utero  concepisset,  pe- 
perit.  Cum  autem  in  summum  odium  prorupit  ejus 
qui  ipsam  deceperat.  in  profundo  compuncta  est 
anirao,  et  ad  eam  pervenit  mensuram  poenitentiae, 
ut  in  ea  perseverans  se  fame  vellet  occidere,  hoc 
cum  lacrymis  orans,  Deumque  rogans,  et  dicens : 
Deus  magne,  qui  omnium  nostrum  peccata  portas 
et  immensum  totius  mundi  vitium;  qui  non  vis  mor- 
tem  peccatorum,  et  eorum  qui  labuntur  interitum, 
aed  misereris  universae  creaturae ;  est  enim  voluntas 


A  scopi,  rogavit  dicens :  Si  hoc  tibi  visum  est,  do. 
mine  episcope,  ut  quoniam  dixi,  Nse,  lapsus  sum, 
sim  de  gradu  ecclesiastico  dejectus,  et  non  sim  di- 
gnus  esse  clericus  tuse  sanctitatis,  jube  ut  mihi  ab 
hoc  tempore  ea  detur  in  uxorem  ;  neque  enim  ego 
sum  deinceps  clericus,  neque  ilia  virgo.  Cura  haec 
audiisset  episcopus  et  presbyter,  eam  tradidit  pater 
ejus  lectori,  sperans  fore  ut  juvenis  bene  esset  in 
eara  afTectus,  et  alioqui  credens  non  posse  eura  ab- 
strahi  a  consuetudine.  Cum  eara  autem  adolescens 
accepisset  in  manus  ab  episcopo,  et  ejus  patre, 
eamque  esset  consolatus,  abduxit  et  deposuit  in 
monasterio  mulierum,  rogans  eam  quae  iliic  erat 
prima  ministra  fraternitatis  ut  eam  iliic  toierarent 
usquc  ad  partum  ejus.  Illa  vero  relicta  in  monasterio, 


tua  ut  omnes  serventur  (Ezech,  xxxiii).  Si  ergo  meglector  abiens  seipsum  inclusitin  cella  sordida,  vitae 


quoque,  qaae  pereo,  vis  esse  salvam,  in  hoc  mihi 
tuam  ostende  bonitatem,  et  nunc  tua  ad  me  pei*ve- 
niant  mirabilia:  et  jube  hinc  abduci  et  coUigi  (204) 
irnctum  meae  iniquitatis,  qui  conceptusest  inlasci- 
via,  et  genitus  in  peccato  ;  nam  nisi  hoc  flat,  ego 
hac  de  causa  vel  me  laqueo  suflbcabo,  vel  meipsam 
in  praeceps  dejiciam.  Cum  sicoraret,  fuit  exaudita; 
nam  qui  natus  fuerat  infans,  non  multo  post  de- 
cessit.  Ab  illo  ergo  die  non  amplius  convenit  eum 
qui  ipsam  redegerat  in  servitutera ;  sed  se  totara  in- 
signiter  dedens  continentia;,  segrotis  mancisque  ac 
mutilatis  serviens  triginta  annos,  ita  Deura  placavit, 
propitiuroque  reddidit,  ut  cuidam  sancto  presbyte- 
ro  revelaretur,  illam  Deo  magis  placuissc  in  poeni- 


summam  suscipiens  asperitatem,  ad  Christum  ac- 
cedens  incorde  contrito  cum  multis  lacrymis  etge- 
mitibus,  dicens :  Tu,  Dorainc,  raeas  actiones  nosti, 
qui  scis  omnia,  qucm  nihil  latet,  neque  est  uilus 
locus  occultus  in  quo  quis  se  abscondat  a  tua  quae 
omnia  aspicit  potestate,  qui  vides  omnia  pnusquam 
fiant.  Tu  solus  vides  profunda  cogitationum,  etom- 
nis  mentis  conceptio  a  te  cemitur;  perinde  ac  si  as- 
picitur  oculis.  Tu  cum  cogitatorum  sis  acer  exarai- 
nator,pertectejudicas.  Tu  qui  eis  qui  afficiunturin- 
juria  fers  auxilium,  qui  falli  non  potes,  dura  eos 
vindicas,  qui  appetuntur  calumniis ;  cui  nihil  placet 
injustura,  orane  autem  moraentum  staterae  justitiae 
est  a  te  seraper ;  astat  enim  tibi  perpetuo  lux  ad 


tentia  quam  in  vii^ginitate.  Haec  autem  scribo,ne  eosC  quam  non  patet  aditus,  et  omne  opus  hominis  est 


qui  multa  peccant,  et  ex  animo  ac  sincere  agunt 
pcenitentiam,  contemnamus  :  sicut  haec  beata,  quae 
cor  suum  contrivit,  et  in  huraiiitate  vitam  suam  li- 
quefecit,non  despecta  fuit  a  Domino  eorum  qui  du- 
cuntur  poenitentia. 

CAPUT  CXU. 
D$  /Uiapresbyteri  qus  lectorem  calumniata  erat^  et 

Eustathio  lectore, 
Coiiilldam  presbyteri  filia  virgo  in  Caesarea  Palae- 
stinae  tapsa,  ab  eo  qui  ei  vitium  attulerat  docta 
ftierat,  ut  quemdam  civitatis  lectorem  caluraniare- 
tur,  et  quod  corrupta  esset,  in  eum  culpam  confer- 
ret.  Cumqueferretventrem,  a  patre  suo  exarainata 
nominavit  lectorem.  Hoc  cum  audiisset  presbyter 


coram  te.  Est  ergo  tui  justi  et  imrautabilis  judicii, 
jus  quoque  meum  pronuntiare.  EfQcaciter  autem 
orante  adolescente,  et  in  jejunio  diligenter  perseve- 
rante,  intra  breve  terapus  adfuerunt  dolores  ejus 
partus.  Curaque  advenisset  hora,  adfuit  etiara  jus- 
tura  Dei  judicium,  ajjferens  vehementem  et  intole- 
rabilem  dolorem  ei  quae  fuerat  calumniata :  gemi- 
tuum  imraensa  multitudo,  labores  partus  inenarra- 
biles,  infemi  suppliciomm  visiones  terribiles,  hanc 
miserara  fortiter  obsidentes^  et  infans  propter  ma- 
gnitudinera  non  prodibat  ex  utero.  Pneteriit  dies 
priraus  et  secundus,  et  dolores  erant  intolerabilio- 
res  ;  adventavit  tertius  et  quartus,  et  secutus  est 
dolor  multis  partubus  gravior  ;  quintus  et  sextus  et 


conturbatus  retulit  ad  episcopum.  Hoc  cum  audiisset  D  septimus  tenebrosus,  et  infelix  mulier  ex  multo  dolo- 


epi8copus,convocavitconciIium  sacerdotura,  fccitque 
vocari  lectorem,  deque  eo  habuit  quaestionem,  rem 
examinans.  Rogatus  autem  ab  episcopo,  rem  non 
fatebaturlector;  nam  quod  factum  abipso  non  fuerat, 
quomodo  dici  poterat?i£lgre  ergo  ferens  episcopus, 
gravissima  voce  ei  dicebat :  Non  fateberis  lapsura 
tuum,et  ages  pcenitentiam,o  infelix  et  plene  iraraun- 
ditia?  Respondit  lector:  Rogo  te  ;  dixi  id  quod  res 
est^  hanc  rem  ad  me  nihil  pertinere.  Plane  enim 
culpa  careo,  ut  qui  de  ea  ne  cogitaverim  quidem  ; 
ain  autem  vultis  audire  id  quod  999  non  est ,dicara : 
Feci.  Hoc  cum  ipse  dixissat,  deposuiteum  episcopus 
ab  oificip  lectoria»  Po8t  boc  accidens  «d  pede«  e|>i« 


re  versabatur  in  inferis.  In  omnibus  his  diebus  man- 
'sit  neque  omnino  cibura  suraens,nec  tantillum  som- 
num  videns  ;  sed  luctibus  et  gravissimis  dolomm 
tormentis  succedentibus,  post  haec  omnia,  vitiata;  et 
falsae  accusatricis  cor  inflexibile,  victa  a  Dei  pote- 
state,  quae  non  cadit  sub  aspectum,  intolerabilibus 
doloribus  addidit  etiara  confessionem,  lugubri  voce 
exclaraans:  Hei  mibi  raisera!  venio  in  periculum  ne 
peream,  ut  quae  in  duo  mala  inciderim,  nempe  in 
caluraniara  et  fomicationem,  et  amissa  virginitate 
sum  tradita  detractioni ;  et  cum  mihi  sit  ab  alioal- 
latum  vitium,  accusavl  lectorem.  Cum  haec  autem 
audiisseut  virgines  monasterii,  Patri  ejus  oamia  re^ 


1209 


HISTORIA  LAUSIACA. 


1210 


nantiarant.  Pater  autemveritus  ne  condemnareturAfideles  confirmat,  et  peccatorum  miserctur,  etfle-. 


ut  caiumniator,  cumnon  adhiberet  fidem  dictis,  silet 
duos  dies.  Rursus  autem  misera,  se  inviccm  exci- 
pientibus  acerbis  afflictabatur  doloribus,  cum  non 
posset  deinceps  vel  vivere  vel  mori.  Cumque  id  ef- 
fugit,  oritur  dics  octavus,  et  rursus  nonus^  gravis- 
simi^  perpetuarum  vertiginum  tenebris  eam  ofTus- 
cantes.  Cum  ergo  ejus  magnos  ejulatus  non  ferret 
conventus,  hsec  cursim  festinantes,  renuntiant  epi- 
scopo,  jam  esse  nonum  diem  ex  quo  illa  confitetur 
se  accusasse  lectorem,  nec  posseparere,  quod  ipsum 
sit  calumniata.  Episcopus  autem  cum  hsDC  audiisset 
a  virginibus,  ad  lectorem  mittit  duos  diaconos,  et 
omniasignificans,et  utproipsa  orarct,utmisera  mu- 
lierliberaretur  ab  iis  necessitatibus.Egregius  autem 
adolescens  neque  eis  dedit  responsum,  nec  aperuit 


ctit  ac  movet  omnium  creatorem,  et  eos  coronat 
qui  se  ex  virtute  recte  gerunt,  et  eis  q\ii  in  ea  per- 
severant,  largitur  regnum  coelorum. 

CAPUT  CXLII. 

Vita  sanctw  Silvanix  (205). 

lilo  tempore  contigit  ut  nos  simul  navigaremus 

ab  ^liaini£gyptum,deducentes  beatam  Silvaniam 

virginem,  sororem  autem  Ruffini,  qui  fuit  ex  prae- 

fectis. 

CAPUT  CLXIII. 

De  Jubino  (206). 

Inter  quoseratetiam  nobiscum  Jubinus,tunc  qui- 

dem  diaconus,  nunc  autem  episcopus  ecciesia^Asca 

lonis,  vir  pius  et  eruditus.  Cum  autem  vehementis- 

simus  nos  aestus  invasisset,  et  pervenissemus  Pelu- 


ostium  ;  sed  a  quo  die  ingressus  est  in  cellam,  non^sium,  accidit   ut  Jubinus,  accepta   pelvi,  pedes  et 


exiit,  implens  consuetam  regulam  jejunii,  ct  Deo 
preces  fundens.  Flexusautem  pater,  et  filise  suaemi- 
sertus,  veniens  ad  episcopum,  eum  valde  rogavit  ut 
proea  orationes  fierent  in  ecclcsia.  Et  cum  pro  ea 
preces  fusse  essent  ab  hominibus  ad  Dominum,  ne  sic 
quidem  misera  liberataesta  necessitate.  Ejusenim 
qui  per  calumniam  fuerat  accusatus,  orationes  Do- 
minum  monentes,  arcebant,  ne  eorum  preces  admit- 
terentur.  liis  sic  gestis,  surgens  episcopus  ivit  ad 
cellam  in  qua  ei^at  lector  :  et  cum  pulsasset  ostium, 
nolebat  is  aperire.  Cum  diu  autem  foris  fuisset  epi- 
scopus,  illeautem  intus,  jubetepiscopus  tolliostium. 
Etingressiinveneruntadolescentem  in  oratione  per- 


manus  palmis  lavaret  aqua  frigidissima,  et  postquam 
lavisset,  superpelliculam  humistratam  requiesceret. 
Cum  autem  illa  id  advertisset,  ut  mater  sapiens 
germani  filii,  ejus  increpavitmollitiem,dicens:  Qui 
in  animum  inducis,  illamagenssetatem,  viventead- 
huc  tuo  sanguine,  usque  adco  tuam  fovere  caruncu- 
lam,  non  sentiens  damna  quae  ex  eo  oriuntur  ?  Con- 
fide,  confide :  ecce  ego  annum  aetatis  sexagesimum, 
praeter  extrema  manuum  (207)  mearum  (ethocpro- 
pter  communibnem)  non  pes  meus  aquam  tetigit, 
non  vultus,  neque  uUum  ex  membris  meis,  etiamsi 
me  varise  invaserint  aegritudines  ;.et  cum  a  medicis 
cogereruti  balneo,  non  induxiinanimum  cami  red- 


severantem,  et  humi  procumbentem.Quem  multumCdere  debitum,   non  in  lecto  quiescens,  non  lectica 
rogans  episcopus,  ei  dicit :  FraterEustathilector,  in     usquam  gestata  ingrediens. 


apertum  prolata  calumnia  Dei  providentia,  et  exau- 
ditis  tuis  orationibus,  miserere  ejus  quae  in  te  pecca- 
vit,quae  tormentorum  flagellis  fuit  excruciata.Misere- 
re  deinceps  misei-ae^et  surgenssolvequod  ligasti,pre- 
cibus  enim  tuis  haec  patitur,et  dic  Domino  ut  eam  li- 
beret  a  partu  ventri*».  Cum  autem  inclytus  lector  in- 
tense  oraret  simul  cum  episcopo,statimmiseralibera- 
ta  cst  a  necebsitate,  enixa  infantem ;  rogans  omnes 
999  ut  ei  remittcretur  iniquitasipsiusjustiinter- 
cessione:  etillum  egregium  virum  habuerunt  omnes 
deinceps  loco  martyris.  Nam  cum  se  deinceps  libe- 
rasset  ab  omni  sollicitudine,  pervenit  ad  summum 
vitae  quae  ex  virtute  agitur,adeo  ut  is  sit  dignus  habi- 
tus  spiritali  gratia.  Haec  autem  scripsimus,  ne  quis  D 
calumniatus  illaqueetur  hisinimici  retibus,  ctinci- 
dat  in  dolores  carnis  intolerabiles,  sicat  haec  prius 
scripta  est  faUa  accusatrix  ;  postquam  autem  a  cor- 
pore  fuerit  liberatus,  tradatur  aeternis  intolerabili- 
bus  tormentis,  et  quae  nunquam  desinent.  Deum 
enim  ad  iram  provocat  is  qui  calumniatur :  qui  au- 
tem  per  calumniam  accusatur,  idque  fert  pio  et  ae- 
quo  animo,  et  ejus  in  apertum  prolationem  per- 
mittit  precibus  exspectans  justum  Dei  judicium, 
sicut  hic  a  Christo  coronatus ;  is  et,  quod  ejus  sile- 
ri  potest,  laudatur,  et  in  honore  habetur,  et  aeter- 
nam  coronam  consequitur.  Discamus  ergo  diligen- 
ler  quaiQ  «int  insuperabiles  vires  orationis,  <}uae  et 


Ilaeccum  essetdoctissima,  doctrinam  amorecom- 
plexa,  noctes  uberi  oleo  a  se  illuminatasmutabat  in 
dies,  omnia  ontiquorum  quicommentarios  ediderunt 
scripta  percurrens,  Origenis  tricies  centena  millia 
versuum,  Grcgorii  et  Stephani,  et  Pierii  (208),  et 
Basilii,  et  quorumdam  aliorum  praestantis  virtutis 
virorummilUa  ducentaet  quinquagintanonleviter, 
nec  temere  haec  percurrens,  sed  elaborate  septies  vel 
octies  unumquemque  librum  perlegens,  ut  honim 
verborum  gratia  in  altum  erigeretur,  spe  bona  seip- 
sam  avem  efficiens  spiritalcm,  et  ad  Christum  evo- 
lans,  immortales  ab  ipso  acceptura  remunerationes. 

CAPUT  CXLIV. 
De  Olympiade  (209). 

Ejus  vestigiaest  secuta,  et  omnem  virtutem  divinae 
vitaespiritalis,  in  primis  veneranda  ethonesta  Olym- 
pias,  et  quae  viae  quae  fert  in  coelum  summo  zelo  te- 
nebatur,  divinarum  Scripturarum  senteiitiam  SQCuta 
in  omnibus.  Fuit  autem  secundum  carnem  filia  Se- 
leuci  (210)excomitibus,  vera  autemDei  filia  secuD- 
dum  spiritum ;  neptis  autemAblaviiqui  erat  ex  prte- 
fectis,  aliquot  autem  dies  sponsa  |2I1)  Nebridii, 
qui  fuit  ex  pi;aefectis  urbis  Constantinopolis  ;  ipsa 
autem  revera  fuit  uxor  nullius.  Dicitur  autem  dor- 
mi.sse  virgo  incorrupta,  effecta  divini  verbi  convi« 
ctrix,  conjux  autem  totius  verse  humiiitatis,  commu- 
nicans  et  mini^trans  omnibus  egeotibUQ.  Ipsa  cum 


iiii  •  DE  vrris  patiiuA  tiBfift  viii.  121^ 

STines  lllas  infinitas  et  immensas  disjpersisset  divi- A  sententia  distributae.  Haec  ergo  lioh  atnplius  decae- 


tias,  afesolute  et  indiscriminatini  opem  ferebat  omni- 
bus.  Non  enim  urbs,  non  nis,  non  solitudo,  mansit 
experslargitionum  hujus  inclytSB  virginis :  scd  et  ec- 
clesiis  suppcditavit  ad  donaria  deputata  sacrificio^et 
monasteriis,  et  coenobiis,  et  xenotiophiis,  et  custo- 
diis,  et  felegatis;  et  utsemel  dicam,  in  omnem  or- 
liem  terrae  dispersit  eleemosynas.  Ilflec  beata  proces- 
sit  usque  ad  extremum  terminum  humilitatis^ultra 
quem  nihil  possit  inveniri  amplius.  Yita  sine  ulla 
inani  gloria,  speciesneqaaquamficta,  sinceri  morcs, 
facios  non  fucata;  corpus  florcns,  mens  non  gloriosa, 
animus  ab  arrogantia  alienus.corminime  turbulen- 
tiim,  somni  expers  vigilia,  spiritus  non  curiosus, 
charitas  immensa,qu£e  comprehendinon  potest  com- 
municatio,  vilis  et  contempta  vestis,  infinita  conti-g 
nentia,  recta  cogitatio,  in  Deum  spes  seterna,  cum 
eleennosyna  quai  non  potcst  narrari,  ornamentum 
Omnium  humilium,  cui  multae  sunt  accensae  tenta- 
^ones  ex  operatione  ejus  qui  est  sua  sponte  malus 
et  omnis  boni  expers,  nempe  daemonis :  quae  pro  ve- 
ritate  non  p&rva  adiit  certamina,  quae  et  diii  afTa- 
tim  vij^it  in  immensis  lacrymis,  omni  9^0  huma- 
hae  naturce  subjecta  propter  Dominum  ;  cum  omni 
pietaiesfinctis  subdita  episcopis,  venerans  presbytc- 
ratum,  honoi^ans  clerum,  reverens  exercitationem, 
^Aipiens  virginitatem,  opemferens  viduitati,curam 
gerens  ofbitatis,  protegens  senectutem,  aegrotos  in- 
visens,  peccatorum  miserens,  errantesin  viam  dedu- 
cens,  in  omties   utens  misericordia,  profuse  autem 


tero  quse  sunt  camis  sapicns,  subjecia  principatibus, 
obediens  potestatibus.venerans  presbyteratum,  ho- 
noransuniversumclenim,  confessione  quoquedigna 
est  habitaproveritato,  importunamm  recusationum 
multis  acceptis  procellis.  Cujus  vitam  inter  confes- 
sores  referunt,  quicunque  pii  habitant  Constantino- 
polim,  ut  quae  proxime  matrem  periclitata  sit  in  iis 
quae  sunt  ex  Deo  certaminibus ;  et  in  his  mortua 
beatam  accepit  gloriam,  et  in  infinito  saeculo  coro- 
natam  pompam  agit,  nulli  ihteritui  obnoxias  cum 
sanctis  et  sibi  similibus  in  sempiternum  mansiones 
habitans,  et  bonorum  operum  a  Christo  Domino 
cum  fiducia  accipiens  remunerationes. 

CAPUT  CXLV. 
De  Candida. 
Post  hanc  a^quali  quoque  modo  in  Domlno  vivens, 
beata  Candida,  Trajaniuxor  magistrimilitum.  cum 
et  ad  summam  per^^enisset  honestatem,  et  ratiohi 
convenienter  ornasset  ecclesias,  et  venerata  esset 
episcopos  pro  dignitate  Christi  sacramentorum,  et 
omnem  Christi  clerum  aperte  honorasset,  et  suam 
filiam  instituisset  insorte  virginitatis,*eam  praemisit 
ad  Christum,  donum  suorum  viscerum  :  posteaau- 
tem  jpsa  quoque,  temperantia  et  castitatc  et  pecunise 
dispersionibusfiliam  suam  est  consecuta.  Hanc  ego 
vidi  egregiam  muiierem  tota  noctelaboraniem  et  n^o- 
lentcm,  et  propriis  manibus  facientem  panem  obla- 
tionis,  ad  vires  corporis  deprimendas,  et  dicentem  : 
Cum  non  sufficiatjejunium,hahc  eidosociam  labo- 


ih  J)auperes,  multisqueinfideliumin  catechesi  insti- G  riosam  vigiliam,  utEsau  dissolvam  enervemque  la- 


tutis  uxoribus,  etiam  ad  victum  eis  ferens  auxilium, 
semper  memorabile  nomen  benignitatisreliquitper 
tbtam  vitam.  A  servitute  in  libertatem  innumerabi- 
llumservorumrestituens  examina,  reddidlt  eos  ho- 
nore  aequales  suae  nobilitati,  vel  potius  (si  vera  di- 
cere  oporteat)  facti  sunt  hujus  sanctie  habitu  nobi- 
liores.Neque  enim  ejus  indumentis  ihveniri  potuit 
quidquam  vilius :  nam  iis  etiam  qui  sunt  pannis  valde 
obsiti  indigna  erant  hujus  s^ncta}  tegumenta.  Tanta 
auiem  ejus  erat  mansuetudo,  ut  etiam  lorige  supe- 
raretsimplicitatem  ipsoruni  {)ueroriim.  Nulla  vitupe- 
ratibne  a  vicmo  quidem  uhquam  Inventa  est  apud 
hahc  quae  Christum  gestabat;  sed  omhis  ejus  vita 


sciviam.  Eaab  iis  (juae  sunt  sanguine  praedita  et  ani- 
mata  omnino  abstiniiit;  nisi  quod  sumebat  pisceset 
oleum  et  olera,  idque  solum  in  die  festo:  omni  au- 
tem  alio  teippore  contenta  erat  oxycrato  (2i2)et 
pane  arido.  In  hac  vitae  asperitate,  cum  beata  re- 
quie  obdormiisset  haec  mulicr  inclj-ta,  hunc  fruituf 
bonis  aeternis,  qu»  sunt  parataiis  qui  dilexerunt  vi- 
tam  quae  ex  viilute  agitur. 

CAPtjT  CiLYI. 

l)e   Gelasia   (213). 

Consequcnter  zelo  hujus  bonae  fcniinae,  veritatis 

viam  ingre?sa  est,  pic  ti'ahens  jugum  ^irginitatis^in 

primis  venerandaGelasia,cujusdamtribuni  filia.ila- 


non  vitaUs,  erat  in  compunctione  et  frequenti  pro-  .  jus  optimae  haec  fei^tur  virtus,  qi;odsoI  nunquam  oc- 
fluviolacrymarum ;  et  potius  videre  licebat  fonti  aes-I'  cidit  super  ejus  dolorem,  non  advei^sus  serviim,  non 
tate sua deficere  fluehta,  qudm  fiujus  non  subiimibiis     ad versus  anciilam,  non  adversus aiiquem  aliuin.Hsc 


et  Chhsium  semper  videntibus  oculis  lacrymasdefi- 
cere.  Et  quid  in  hisimmoror ?  Quo  enim  magis  meus 
versabitur  animusin  durae  instarsaxiahimaenarran- 
dis  certanimibus  et  virtutibus,  eo  magis  invenientur 
veirbaa  iactis  remotiora.  Nec  me  existimet  aliquis 
baec  splendide  et  magnifice  colligere  de  hac  vel  ma- 
xime  impaiibili,  et  perquirere  reliquias  castissimse 
dlympiadis,  quae  tota  fuit  pretiosum  vas  sancti  Spi- 
ritus;  sedquinisoculisviderim  hujus  beatae  vitam 
et  angelicam  ihstitutionem.  ut  qui  fuerim  spiritalis 


buju&  germanus  amicusy  eteius  cognatis 
siniusi  iideo  iit  znultdg  ejiis  pecuniae  sint  sl 


famihans- 
i. 
me  ex  ejus 


beatacum  efTugissetviameorumquisuntacceptaB  ih- 
juriac  memores,  quae  fert  ad  mortem  aetemam,  eva- 
sit  hunc  malum  diaboU  siimuliim,  nempe  oaii  et 
maievolentiaj ;  et  ciind  desideraret  aeterham  pecca- 
torum  remissionem,  i^emisit  parva  delicta,  iit  ipsa 
quoquc  invcniret  majorum  remissionem. 

CAtUT  bXLYli. 

i)c  Juliana   (214). 

Qua}dam  nomine  Juliana,  virgo  in  Caesarea  Cappa- 

docia3,  aicta  estesse  et  doctissimaet  fidelissima,  qiias 

On^enem  scnptorem  fugientem  gentiliiim  insurre- 

etionem  excepit,  eum  duos  annos  occiiltans,  suis 


1213  liiSTbfelA'  LAUSIACA. 

sumptibus  et  suo  ministerio  y|rum  a)ens.  InTehi  A  vespere  ingreditur  adeum  qui  i 
auiem  haec  in  antiquissimo  libro  scripto  versibus,     quinque  solidos;  et  dicit  ci ;  Cc 
qui  quidcm^  scriptus  erat  mana  Origenis.  Ilunc  li- 
brum  9f#|  inveni  egp  apud  Julianam  virginem  in 
Ca?sarea  qui  et  ipse  (215)  apud  eam  occultatiis  eram. 
Dicfbat  autem  se  accepisse  a  Symmacho  interprete 

Judseorum. 

•  ••'■'.  ■  ■  '       • ' 

Non  fui^utem  alienumabinstit^toopere.posuisse 

virtutes  harum  feminarum  :  sed  ut  sciamus,  quod 

ex  diversis  occasionibus  licet  lucrari,  si  velimus, 

CAPUT  CXLVlll. 

De  femina  (216)  nohilissima  qux  fuit  semper  virgo, 

I;i  alio  libro  antiquissimo,  scripto  ab  Hippolyto, 

qui  fuit  familiaris  apostolorum,  inveni  talem  narra- 

tionem  : 


1214 


illas  alcbat,et  dat  ei 
Concede  mihi  manere 
hac  nocte  cum  hac  puella.  In  locum  ergo  occultum 
cum  ea  irigrcssus,  dicit  ei  :  Surge,  serva  te  ipsam. 
Et  ci^m  eam  suis  vestibus  induisset,  tunica,  cami^ 
sia(2l8),  et  chlamyde,  et  omnibus  virilibus»  dicit 
ei :  Egredere,  te  summa  chlamydis  parte  contegens. 
Quaj  cum  sic  fecisset,  ct  se  totam  signo  crucis  mu- 
niisset,  egressa  ex  illo  loco  oranino  incorrupta  et 
inipolluta,  servata  est  Christi  gratia,  et  causa  ado- 
lescentis  qui  eam  suosanguineliberavitaturpi  vitio. 
^equenti  autcm  die  rcs  fuitcognita,  et  productus  est 
Magistrianus  ad  sa^vpsimum  judicem.  Cum  autem 
strenuum  Christi  athlotam  examinasset  impius,  et 
omnia  didlcisset,  jussit  eum  objici  bestiis,  ut  etiam 


Fuitquaedam  nobilissima  virgo  et  formosissima,  Dtnalis  infestus  daemon  in  eo  afficeretur  ignominia, 
quae  in  vita  ex  virtute  agenda  exercebatur  Corinthi.  Nam  cum  existimassetvirum  fortem  in  pefarium  in- 
Hanc  illo  tempore  detulerunt  ad  judicem,  qui  erat  jicere  supplicium,  eum  effecit  duplici  [F.  dupliciterj 
gentilis  in  tempore  persecutorum,  ut  quae  maledictis     Christi  martyrem,  ut  qui  et  pro  sua  anima  praeclare 


ii^cesseret  et  tempora,  et  imperalpres,  et  simulacra. 
Proponebant  autem  ejus  pulchritudinem  harum  re- 
rura  cauponatores  impio  judlci,  femii^as  insaho 
amore  depereunti ;  is  vero,  equinis  auribus  et  lemi- 
nas  insane  amantibus  cogilationibus,  accepit  calum- 
mara  :  ea  autem  producta  ad  hominem  sceleratum. 
inulto  magis  insai^a  captus  est  intemperantia.j^ost- 
quam  autem  omnibus  adversus  eam  adhibitis  machi- 
ms,huicDeihomini  (5«c)  persuadere  hon  potuit,variis 

tormentis  subjecit  fortem  feminam.Postquam  autem 

.''.  ''  ■•■         .•*  ■■I' 

ne  his  quidem  id  qiiod  volebat  est  assecutus,  ut  qui 


dec6rtaverit,et  proillabeata  inlaboribusstrenueper- 
seyeraverit.  Quocirca  duplici  honore  et  duabus  insigni- 
bus  coronis  dignus  esthabitus  a  Christobenignitate. 

CAPUT  CL. 
Deuxorc{2\d)  viri  scnaiorii, 
Memini  autem  alterius  quoque  historiae,  et  bonum 
est  eamnon  praetenre.DiciturdeMagnentinoinsur- 
rectorcf.  quod  habuerat  stupri  consuetudinem  cum 
multis^entilibus,  et  animum  acyecerat  ut  rem  etiam 
haberet  cum  Christianis;  ea}  autem  malebant  mori 
quam  prodere  pudicitiam.  Cum  ergo  venisset  in 


•••  L  •'4» 

non  posset  eam  abducere  a  Christi  confessione,  inC  unamurbcm,amavitquamdamuxoremvirisenatorii 


eam  insaniens  crudelis,  non  traditeamtormentorura 
cruciatibus,  sed  castam  et  temperantem  feminam 
ponens  in  prostibulo,  jussit  ei  qui  cas  possidebat, 
dicens  :  Hanc  mihi  cape  et  tres  solidos  ex  ea  ad  me 
defer  quotidie.  Is  autem  ai^fum  exigens  ex  turpi 
actione,  eam  tradidit  voleiitibus  in  ofTicina  abqmi- 
nandi  flagitii.Cum  haec  ergo  novissenl  qui  teheban- 
tur  insano  amore  mulierum,  assidebant  scelcratse 
exitii  offtcinae,  mercedem  dantes  inhonestae  opera- 
tionis.  Illa  autem  virgo  honestissima  et  ih  primis 
vencranda,  et  verba  ad  deceptionem  deflectens, 
suppliciter  eis  dicebat,  rogans :  Habeo  ulcus  in  loco 
occulto,  quod  mirandum  in  modum  male  olet,  et 
timeo  ne  vos  mci  odium  capiat  propter  ulcus  aver- 


ex  praefectis.  Timore  autem  affectus  ejus  maritus^ 
dixit  ci  :  Mitte,  tolle  eam.  Cum  autem  venissent  ad 
eam  milites,  dixit  eis  mulier:  Kvspectate  parumper 
donec  mundum  meum  componam,  cui  sum  assueta. 
Ingressa  autem  suum  cubile,  accepto  ense^eumsuis 
infixit  visceribus.  Audiant  virgines  et  erubescant, 
quae  profitentiir  se  Christum  habore  sponsum,  et 
prava  euni  produnt  libidine.  Nobis  autem  detunicui- 
que  Deus  servare  virginitatem,  et  exsultantibus  cla- 
mare  cum  psalmographo  :  Confige  in  timore  tuo 
carnes  meas  :  a  iudiciis  enim  tuis  timui  iPsaLcxsiw) . 
Et:  Vivo  'JSli  autemjam  non  ego,vivit  veroin  me 
Christus  (Galat. 11),  Concedatur  autem  ut  vos  quoque 
dicatis  sobriai :  Egopatrueli  meo,  et  patruelis  meus 


sandum  ;  concedite  ergo  mihi  paucos  dies,  ct  tuncrjest  mihi,  aliquarido  quidem  spqnsus,  aliqiiahdo  vero 
*'    ' "      '  *        '         '    '  -•     -♦•        ^-  frater,  ut  nihil  cogitetur  carnale  (^an^  VI).  Si  enim 

audieris  sponsiira  et  sponsam,  significat  spiritalem 
uhionem  cum  patre. 

Vidimiis  autem  alios  quoque  Patres  et  riionachos 
per  totam  iEgyptuni,  multas  virtutes  et  signa  facien- 
tes,  quorum  nonmemiriimuspropternaultitudinem, 
sed  pauca  pro  multis  narravimus  [Ruff.^  l,  li^  iriepi- 
logo) .  Quid  enim  dixerit  aliquis  de  superiori  The- 
baide  quse  est  per  Syenem,  iri  qua  sunt  viri  valde 
admirabiles.  et  multitudo  monachorum  infinita^quo- 
rum  non  crcuiderit  aiiquis  vitse  instituta,  iit  quae 
viiam  humainam  superaint :  qui  etiam  mopiuos  in 
bodiernarii  tisqtiedieiii  suscitant,  et  super  aquas  iuq- 


liccbit  vobis  vel  me  habere  gratis.  His  verbis  per- 
suasos  intemperantes  amandabat  beata  :  assiduis 
autem  precilms  Deum  placans,  et  compunctis  sup- 
plicationibus  eum  inflexit  ad  misericordiam.  Atten- 
dens  ergo  Deus  qui  novit  cogitationes,  quomodo 
casta  pudicitiap  curam  gerebat  ex  anjrao,  in  illis  die- 
bus  pro  salute  omnium  tale  qi\id  struxit. 

CAPUT  CXLIX. 

De  Magistriano  (2  i 7) . 

Quidam  adolescens  Magistrianus,specie  formosus, 

mente  pius,  cui  Deus  zeluriiimmisitspiritalem  adeo 

ardentcim,  ut  etiam  mortem  coriterimeret  :  is  cum 

•  -:•'.■  t  .■,  •  •  •  .     •  •   1     'J '  • 

praetextu  intemperantiae  eo  acccssisset,  profiinab 


1241 


DE  VITIS  PATRUM  LIBER  YIU. 


12  L6 


balant,  sicutPetrus ;  et quidquid Servator  per  san- A caruisse,  et  itidem  cum  jejunaret,  affectum  non 


ctos  efrecit  apostolos,  ea  nunc  quoque  efQcit.  Sed 
quia  magnum  imrainebat  periculum,  si  ultra  Lyco 
trHnsireraus,propterlatronura  irruptionem,  nonausi 
sjimus  videre  illos  sanctos.  Neque  enim  pra^dictos 
Patres  vidimus  sine  periculo,  neque  sine  labore 
aspeximus  sacras  has  feminas :  sed  multa  prius  passi, 
et  propemodura  pcriclitati,  vix  assecuti  surausut  ea 
videremus.  Septies  enim  in  mortera  incidiraus  ;  in 
octav(»  autem  raalura  nos  non  attigit,  cura  Dcus  nos 
omnino  servasset.  Semel  enim  quinque  dios  et  no- 
ctes  ambulantesper  solitudincm,farac  et  siti  prope 
fuimus  exanimati.  Aliquando  autem  in  acutas  et 
asperas  paludes  incidentcs,  et  pedes  nostros  perfo- 
rantes,  ut  dolores  essent  intolerabiles,  propemodum 


fuisse,  ut  qui,  ut  arbitror,vicisset  affectionem,  longe 
remotum  ab  avaritia,  contentum  semper  praesenti- 
bus,  non  se  omantem  vestibus,  contemptum  gratias 
agentem,  pro  germanis  amicis  pericula  adeuntem, 
daemones  expertum  plusquam  millies,  adeo  ut  quo- 
dam  die  cum  eo  daemon  pactus  sit,  et  dixerit :  Pa- 
ciscere  mecum  to  vel  semei  peccaturum.  et  quam 
mihi  in  hac  vita  dixeris,  vel  nobilem,  vel  divitem 
eam  ad  te  adducam  .Et  rursus  cum  aliquando  qua- 
tuordecim  noctes  cum  eo  depugnasset,  ut  mihi 
narravit,  et  noctu  pede  traxisset,  ipsum  est  allocu- 
tus,  dicens  :  Noli  adorare  Christum,  et  ad  te  non 
accedam.  Is  respondens,  dixit  :  Propterea  eumado- 
ro,  et  innumerabilibus  amplius  partibus  glorificabo, 


frjgori  enecti  sumus.  Tertio  autem  coeno  ad  lumbum^  et  saepius  orabo,  quoniam  ejus  cultus  te  male  habet. 


usque  inhiBsiraus,  et  non  erat  qui  eriperet ;  et  has 
beati  David  voces  exclamavimus  :  Salvum  me  fac, 
Domine  Deus,quoniam  ingressse  suntaquac  usquead 
animam  meara.  Infixus  sura  in  lutum  profundi,  et 
non  est  substantia  {PsaL  lxviii);  et,  Serva  me  a 
luto,  ut  ne  infigar.  Quartum  autem  fuit  aquae  mul- 
titudo  quae  affluxit  ex  Nili  incremento,  cum  quatuor 
dies  per  aquas  ambulareraus  :  et  in  ostiis  propemo- 
dum  obrutis.  Tunc  clamaviraus,  dicentes  :  Ne  nos 
demergat  tempestas  aquae,  nec  me  devoret  profun- 
dum  (Pial.  Lxviii).  Quinto  autem  incidimus  in  latro- 
nes  in  littore  maris,  venientes  in  Diolcon  :  qui  nos 
etiameousque  suntpersecuti,  volentes  coraprehen- 
dere,  donec  no{)is  parvus  relinqueretur  spiritus,  ut 


In  centum  et  sex  venit  civitates,  et  in  plurimis  est 
etiam  aliquo  tempore  versatus.  Mulieris  nullam  ha- 
buit  experientiam,  ne  in  somnis  quidem,  nisi  si  se 
somniaret  a  daemone  fornicationis  oppugnari.  Tcr 
eum  novi  cibis  indigentem  esculenta  accepisse  ab 
angelo.  Quodam  die*  cum  in  exti«ma  solitudine  ne 
micam  quidem  haberet,  invenit  in  pelle  ovina  tres 
panes  calidos  paxamidios ;  aliquando  rursus  vinum 
et  panem;  aliquando  rursus  venitad  eum  voXjiJSS 
dicens :  Novi  tibi  deesse  cibos ;  vade  et  accipe  ab  N. 
illo  homine  frumentum  et  oleum.  Cum  ergo  venisset 
ad  illum  ad  quem  missus  fuerat,  is  ipsi  dixit :  Tues 
ille  monachus  ?  Tum  ille  :  Ita,  sum  is  quem  dicis. 
Subjecit  alter :  Paterfamilias  jussit  quidem  te  acci- 


qui  nos  decies  mille  passus  essent  persecuti.  Sexto  C  pere  triginta  modios  frumenti,  et  duodecim  sexta- 


autem,  Niium  navigantes,  propemodum  eversi  ac 
submersi  sumus.  Septimum  fuit,  quando  in  palude 
Mareotide,  ubi  charta  nascitur,  abjecti  sumus  in 
quamdam  parvam  insulam  desertam ;  et  tres  noctes 
et  dies  sub  diomansimus,  magnofrigore  ct  imbribus 
nobis  imminentibus,  erat  enim  tempus  Epiphanio- 
rum  .Octavum  autem  supervacaneum  quidem  est  nar^ 
rare,sed  taraen  est  utile;  nam  cum  nos  per  quemdam 
locum  venissemus  Nitreas,  erat  in  ea  regione  quod- 
dam  magnum  concavum,  in  quo  multi  remanserant 
crocodili,  cum  aqua  recessisset  ex  agris.  Tribus  ergo 
crocodilis  in  margine  fossae  extensis,  accessimus  vi- 
suri  belluas,  putantes  eas  esse  mortuas,  illae  autem 
statim  in  nos  irruerunt.  Nobis  autcm  magna  voce 
Dominura  nominantibus,  Christe,  adjuva  nos,  statim 


rios  olei.  De  eo  potero  gloriari  ac  praedicare  quaUs 
esset;  quem  novi  saepe  esse  lacrymatum  proptereos 
qui  ex  necessitate  laborabant  inopia;  praebebat  ergo 
si  quid  habebat,  suo  corpore  excepto.  Novi  etiam 
eum  esse  lacrymatum  propter  eum  qui  cedderat  in 
peccata,  et  eum  qui  ceciderat  adduxisse  lacryrais  ad 
pcenitentiam.  Is  mihi  aliquando  hoc  narravit:  Deum 
rogavi,  ut  neminem  corapungeret,  maxime  ex  divi- 
tibus  et  improbis,  ut  mihi  aliquid  darent  quod  es- 
set  ad  usum  necessarium. 

Mihi  autem  hoc  sufTicit,  quod  dignus  sim  habitus, 
qui  horum  omnium  meminissem  qua»  scriptis  man- 
davi.  Non  enim  sineDei  numinehoc  &ctum  est,ut 
mens  tua  moveretur  ut  juberes  me  hunc  librum 
scribere,  scriptis,  inquam,  tradere   vitam  horum 


beliuae  tanquam  ab  angelo  aversae,  seipsas  in  aquam  l^  sanctorum  et  beatorum  Patrum. 


suntjacuIatse.NosautemNitreas  magno  cursu  con- 
tendimus,  iUam  vocem  Job  meditantes,  ubi  dicit  : 
Septies  ex  necessitatibus  liberabit  te ;  in  octavo  au- 
tem  te  non  attingetraalura  (Jo&  v).  Deo  ergo  agiraus 
graiias  qui  nos  ex  tot  liberavit  periculis  et  nobis 
magna  ostendit  spectacula. 

CAPUT  CLI. 

Vita  frairis  (220)  qui  cum  eo  versabatur, 

Cum  ergo  pauca  dixero  de  fratre,  qui  mecum  ver- 

satur  a  juventute  usque  in  hodiernum  diem,  hic 

deincepsfinemimponamorationi.Eum  ego  cognovi 

loDgot^pore,cam  comederet,  omni  gul«  affectione 


Tu  autem,  fidelissime  Christi  serve  ac  venerande 
Lause,et  caput  mihi  amicissimum  etmaxime  germa- 
num,  hunc  librum libenter  legens,  magnamtuae  im- 
moitali  animae  praebebis  utilitatem,  in  justorum  re- 
surrectione,inclytorum  rectae  vitae  athletarum  insti- 
tuta,  labores,et  tantam  tolerantiam^vitaequeduriter 
actae  patientiam  mente  complectens.Quamobrem  ea 
promptoet  alacri  animo  sequere,  bona  et  incorrupta 
spe  nutritus,  semper  retro  videns  diesqui  ante  sunt 
breviores ;  et  ora  pro  me,  teipsum  conservans  ahe- 
num  a  reprehensione  et  custodiens  integrum  :  qua- 
lem  te  novi  et  habui,  a  consulatu  Tatiani  usoue  in 


i217 


HISTORIA  LAUSIACA.  NOTATIO. 


i2\B 


hodlernum  diem,  et  qualem  te  novi  niraus  meliorem  A 
moribus,  et  electum  praepositum  maxime  pii  cubi- 
culi.  Namcum  sis  in  tanta  dignitate,intotettantis 
pecuniis,  et  tanta  potestate,  non  fecisti  pojus  quam 
Dei  postularet  metus.  Is  est  Christo  dedicatus,  qui 
audiit  a  diabolo  :  Hscc  oninia  tibi  dabo,  si  cadcns 
adoraveris  mc  {Matlh,  iv) .  Sed  eum  Dominus  pudore 
affecit,  dicens  :  Vade  post  me. 

Quem  quidem  tu  quoque  imitans,  tuentibus  ex- 
pulsis  divitiis,  et  umbratili  gloria  vitaa  pra^sentis, 


coelestem  desiderastiet  immortalem  vitam,  regnum- 
que  aeternum, et  manentem  gloriam,et  bona  arcana, 
quae  neque  oculus  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in 
cor  horainis  ascenderunt  (Isa.  lxiv  ;  /  Corji)  :  quo- 
rum  Dominus  cfliciat  hseredes  cum  sanctis  ejus  pa* 
triarchis  et  prophetis,  ctapostolis  et  martyribus,  et 
iis  quorum  raentioncm  fecimus  in  hoc  libro,  gratia 
ipsius  Servatoris  nostri  Jesu  Christi,  cum  quo  Patri 
gloria  cum  sancto  Spiritu,  in  ssecuia  saeculorum. 
Amen. 


ROSWEYDI  NOTATIO. 


Ad  Imnc  libmm  recensendum,  cum  in  prima  edi- 
tione  pauca  Palladii  Excerpta,  partira  ex  Augustana 
Bibliothecaprompte  submittente  Davide  Hoeschelio, 
partim  Venetiis  a  Gabriele  archiepiscopo  Pbiladel- 
uhensi  Gnece  impctrassem,  aliquam  subindein  tene- 
oris  lucem  ex  iis  tunc  hausimus.  Nunc  postquam 
Graicolatina  Palladii  cditio  Parisiis  ex  Ms.  Ke^io 
(quem  etiam  cum  Palatino  a  Meursio  Lugduni  cdito 
c()ntulit),  curante  Frontone  nostro  Ducaeo,  prodiit, 
majore  iuce  ilLusti  ati  suraus.  Juverit  quoque  in  dubiis 
recurrere  ad  veterem  Palladii  interpretationem,  et 
Heraclidis  Paradisum,  quae  Pallaaianas  historiae 
magna  est  pars.  Utrumque  in  appendice  habes. 

(1)  /5t(ior.jDehocSocrates,  1.  iv,  c.  18:  Sozomenus, 
lib.  VI,  cap.  XXIX ;  Nicephorus,  lib.  xi,  capite  34. 

Baronius,  torao  iii,  anno  Christi  340.  Quod  autem, 
ait,  pertinet  ad  Athanasii  Romam  adventum,  repe- 
rimus  duxisse  sccuminter  alios  Isidorum  illum,  de 
qub  plura  Palladius,  qui  eum  miriiicc  commendat 
(Paliad  in  Lusiac^  cap,  1). 

(2)  Extra  vittam.]  Ita  legendum  liquet  ex  Ilera- 
clide,  qui  de  capitis  tegumento  hic  habet.  Gnece  est 
in  Ms.  Veneto,  exto;  «poxioX^ou,  in  Ms.  Regio  et  Pala- 
tino,  ooxiaX^ou.  Vide  Onoraasticon. 

(3)  borotheus']  De  hocSozoraenus,  lib.  vi,  cap.  29, 
ct  ex  co  Cassiodorus,  hist.  Trip.,  lib.  viii,  cap.  1,  et 
Nicephorus,  lib.  xj,  cap.  35. 

'994  (4)  Et  minutorum  olerum  fasciculum,]  To 
XsnToXayavcov  8^{xa.  Hervetus  iegisse  videtur  XiKxoka- 
'fjhtta^t  linLOL ;  vertitenim,  et  minutorum  olerumdecem^ 
at  Heraclidis  interpres  lectioncm  receptam  tuetur ; 
unumquefasciculum  olcris  vilissimi,  et  alius  vetus  in- 
terpres  in  appendice  Vitarum  Patrum,e(  de  minutis 
olerum  conditnentis  fasciculum.Sic  apud  Polluccm  le- 
^mus  ^pufavcov  ^i(3yi6i  et  8^9[xr|.  Nicephorus  dc  hoc 
ipso  Dorotheo,  lib.  xi,  c.  35  :  "Ef  8*  ouyx^ai  fiptou  tjv 
auT(5  TpocpT),  xal  i:z6Zc(3[LOi  Xayavcuv  XEnrcov.  «  Cibus  ei 
erat  panis  sex  unciac,  et  tenulum  olerum  fasciculus.» 
Fbonto. 

(5)  Funem  ex  ramis,]  Hoc  maluimus,  quam  quod 
interpres,  catenam  ex  ramis.  a£ipa  enim  non  catenam 
solura,  sed  et  funera  sonat.  Eustathio,  7:X^Y{xaTa  Tiva 
ttTid  (r/oivib)v,  ^  oTiapTcov»  fj  xavvd(6eb>(,  Heraclidse, 
funemqmmdam  ex  arbore  dactylorum. Synesius  in 
Dionc,  de  Vita  Monachorum,  pag.  46  :  "H  t{  auTot^  ol 
xiXaOot  pouXovTai,  xal  Ta  TcXeYfiaTia  aTiTa  (jiETayEipn^ov- 
Tat ;  c  Quid  sibi  calathi  volunt,  textaque  quae  tractare 
solent?  f  Fronto. 

(6)  Panis  quoque.]  Vco{xd;  hic pan^m,  non  frustum 
signilicat,  utverterat  Hervetus.  Vide  Onomast. 

(7)  Ubi  crux  adest.\  Quasi  legisset  acoTTjp,  non 
oraupd;,  vertit  Hervetus,  Quo  venit  Servator ;  atfeli- 
cius  Heraclides :  Ubi  crux  adest^  ibi  nihil  Satanx  ma- 
lignitas.  Et  alter  vetus  interpres  :  Ubi  crux  Christi 
superducitw%  non  prxvalebit  malitia  diaboli.  Hiero- 
nymus,  in  Vita  Hilarionis  :  Christi  crucem  signavit 
in  fronte.  Prudentius  in  Hymno  ante  somnum  : 

Crai  pellit  oiDDe  erimeo, 
Fugiunt  cracem  teaebrs» 
Ttli  dicata  f  igno 
Meoi  flaetoart  oHcit, 

Itt  Froato. 


(8)  Potamiana.]  Baronius,  tomo  iii,  anno  Christi 
310,  Eusebii  papae  2,  Constautini  irap.  5.  Haec,  si 
noraen,  sioue  ultirai  supplicii  genus  spectes,  una  ea- 
demquevideriposset  cum  ea  quae  ponitur  ab  Eusebio 
iib  .VI,  cap.  4.  Torro  diversara  hanc  esseab  illa,  dif- 

^  ferentiaD  plurcs  constituunt,  uirairum  diversus  per- 
"  sonarum  status  (nam  illa  ingenua,  hacc  serva),  diver- 
sumque  supplicii  tempus  plane  declarat.  Passa  haec 
sub  Maximiano,  sed  sub  Severo  illa.  Quac  non  Pota- 
menia,  sed  Potamicena  dicta  haberetur;  verura  non 
in  lebetem  iraraissa,  sed  tantum  pice  perfusa.  Caete- 
rura  ct  ejusdera  quoque  norainis  fuisse  divcrsis  tera- 
poribus  plures  virgines,  iisdera(}uc  poenis  afirectas,in 
arapUssiraacivitatequis  neget  tacile  potuisse  contin- 
gere  7  Hactcnus  Baronius. 

Quod  autem  ait  Baronius  hanc  Pailadio  dictam  Pc- 
tameniam^  alteram  illara  Eusebio  dictara  Potamice^ 
nam^  potiustribuenduracorruptotextui  Palladii,quo 
Baronius  usus  est.  Nara  ita  haoct  Paradisus  HeracU'* 
dis,  quera  Pailadii  noraine  edidit  Liporaanus,  sed 
prima  Herveti  editio  Pofamianam.  In  Gnccotextuest 
noTa{xia^va.  In  Palladii  vetcre  interpretc  nomen  hoc 
deest.  Potamiana  facile  in  Potomeniam  transire  po- 
tuit. 

Potamioenae  sub  Severo  martyrio  alTectae  celebris 

memoria  agitur  in  Martyrologio  Rom.,  '28  Junu,  de 

G  qua  Eusebius  lib.  vi,  cap.  4,  quam  Laurentius  de  la 

Barre  in  sua  PaUadii  editione  eamdem  cum  hac  no- 

stra  existimavit. 

Palladu  oditio  omnis  ex  interpretatione  Herveti 
loco  Maximiani  habot  Maximini ;  ita  quoque  Graeca 
Parisiensis  editio.  Vercor  ut  crronee.  Nam  in  alus 
Graecis  est  Maf  i;xiavou.  Et  ita  quoque  legit  vetus  Ile- 
raclidis  et  Palladii  interpres. 

(9)  Prxfecto  Alexandrino.]  Graece  est,  InJipyta 
'AXe5fltv8p^(i>.  Non  recte  Hervctus  verterat,  prxsidt. 
Bene  vetus  t^alladii  et  HeracUdisinterpres,  prxfecto, 
Vide  Onomasticon. 

(10)  Per  caput  imperatoris.]  Solcmne  fuit  olim  ju- 
rare  per  caput  imperatoris.  Vide  Onomasticon. 

(l  1)  Didymi.]  De  hoc  Hieronymus  in  catalogo  il- 
lustr.  Ecclesiae  Scriptorura,  cap.  109 ;  Sozomenus 
libro  VI,  cap.  2  et  ex  eo  Cassiodorus,  Tripart.  hlst. 
Ub.  VIII,  cap.  8;  Nicephorus,  Ub.  ix,  cap.  17,  ct  lib. 
X,  cap.  35. 
D  Frater  Joannes  Maria  Brasichellensis,magist6r  sa- 
cri  Palatii,  in  indice  librorum  expurgandorum,  ita 
loco  hoc  ascribit :  Hic  Did vraus  tametsi  et  sanctitate 
et  doctrina  vir  magnus  ab  initio  fuerit/  ut  plura  de 
eo  Patrum  elogia  testantur  :  et  tandem  in  Orifi^nis 
errorem  praecipitatus,  et  praecipuus  Origenista  nabi- 
tus,  tanquam  naereticus  condemnatus  est,  una  cum 
Origene  etEvagrio  Pontico,  in  synodo  v  generali,  ut 
auctores  sunt  sanctus  Tharasius  episcopus  Constan- 
tinopolitanus  in  confessionefidei  quae  habetur  in  syn- 
odo  VII,  actione  3.  Nicephorus,  lib.  xvii  histor.,  ca- 
pite  27;  Cedrenusin  Annalibus.  Eumdem  cuniiisdem 
damnavit  quoque  sanctus  Martinus  papa  et  nuutyr. 
in  concilio  Lateranensi,  secretario  v,  can.  18. 

(12)  Orbus.]  Carens  oculis.  Gnece  est,  &  «x6  o{i« 
|x^cav  Ttv^iavoc.  PhrasiB  ea  Qnd€i»  mitala.  Vide 
Onomafticon, 


1219 


PE  YVfHS  pp^m  LIBER  y^it 


1220 


({Z)Dominus  illumifiat  cxcos.]  Editio  Lugdunen- A 
sis  niendose  fjo^oit^Ei.  Coramunis  editio  Psafinorum, 
«Bal.  cxLV,  8,  aofoT  TjfpXou?.  Augustinus  et  \etas 
jPjsaltariuDii  sapie^ntificcU ;  et  Ileraclidis  interpres  hoc 
loco,  Dominus  sapivntes  facit  cxcos.  At  Chrysosto- 
raus  admonet  alium  (Trfccurii  interpret-jm  edidisse, 
K^io;  ^toTiXst :  unde  Romanum  Psalterium,  et  vul- 
gata  Latina:  Dominus  iUuminat.  Fronto. 

^14)  Ulobruaiur  pne  cura  cognaiorum .]\i([e  egre- 
ffliam  Collationepii  super  hac  re  sancti  Antoqii  apud 
Uassianum,  coUat.  xxiv,  cap.  11. 

(45)  3facanw6-. ]  Heraciides  hajc  tribuitlsidoro.  Et 
ne  error  sitin  ambiguo  vocabulo  Maxapto;,quod  nunc 
appellative  bcatus^  nunc  proprie  Macariua  vertitur, 
exprimit  nomcn  Ibidori. 

(16)  LapidaHusA  Mcursiusin  Lexico  Graeco  bar- 
baro  notit  hic  in  GraBCO  esse  xaSiSapio;.  Certe  Her- 
vtttus  recens  Palladii,  etvetus  Heraclidis  interpres, 
uterque  vertit  lapidarius.  In  Gra3Cotextu,  quinunc 
prodiit  est  :  AiOoupYo;,  Sv  Xiyoxtii  xaCiodtpiov.  B 

(17)  Arsisii  i]  Ita  caput  hoc  inscripsi,  quia  bic  post 
intextu  vocatur  drsisius.  In  editionibus  Palladii  per 
Hervetum  caput  hoc  hactenus  inscr  iptu  m  fui  t,i4  r^octY. 

Fuit  quideni  /Ir^acna  aliquis  gener^^Persa,  ex  mi- 
lite,  et  regiorum  leonum  cUstode,  confessor  tempore 
Licinii,  post  monachus  in  arce  Nicomediae,  ubi  et 
obiit.  De  quo  Sozomenus,  lib,  |v,  cap.  xv;  Nicepho- 
vos,  lib.  £x,  cap.  38. 

Sed  alius.hic  videtur  Arsisius,  apud  queni  Palla- 
dius  habitasse  se  dicit.  De  quo  Solomenus,  libro  vi, 
«ap.  30,  ct  Nicephorus,  lib.  xr,  cap.  37. 

Meursius  hic,  in  praeiatione  reguhc  Pachoraii,  Ar- 
desii  pro  Orsiesii  substituit,  minus  recte.  Orsiesius 
fixit  cum  Pachomio,  et  ei  postPetronium  successit, 
ttt  habetur  in  ejus  Vita,  cap.  53.  Arsisius  obitcrdicit 
ae  eum  vidisse 

{\H)  Quinque  milliavirorujn.}Sic  hodie  in  Atho 
iDonte  XXII  insigniasunt  monasteria  Graecorum  mo- 
nachorum  ordinis  sancti  Basilii,  qua}  '^f^gtributi 
nomine  Turcarum  tyranno  quotannis  ex  vinetis  et  q 
oUv^tis  suis  pendunt  6000  obolorum  Turcicorura. 
Hons  is  a  Christianis  «yiqv  opo;,  hoc  est,  sojuitus 
mons  dicitur,  a  iRuthenis  Suvata  hora.  Ita  uotavit 
Joan.  Langus  ad  lib.  xi ;  Niceph .,  c.  S8. 

(19)  Hagionem.]  Apud  Sozomenum,  Wbrovi,  cap. 
dO,  etNicephorum,  lib.  xi,  cap.  37.  Arsisio  sau  Ar- 
sesio  jungiiur  Arsion.  Ileraelides  hic  Agionem  hor 
bet.  Fors  Arsion  exAgione  depravatum,  vel  contra. 

(20)  Flagelluin.]  Ecce  vestustam  disciplinarum,  ut 
vocant,  memoriam,  dc  quibus  vide  Gretzerum  no- 
strum  accurate  disssrentom,  pecvliari  ea  de  re  Hbro. 

|21)  Ainon.]  De  hoc  Socrates,  lib.  iv,  cap.  18 ; 
Sozomenus,  lib.  i,  cap.  14;  et  ex  eoCassiodorus^hi- 
stpr.  Tripar.  lib.  i,  cap.  II  ;  Nicephorus,  hbro  vjii, 
cap.  41.  Vide  dicta  supra,  ad  libromii  Rufrmi,  ca- 
pite  30. 

(2'2)  Et  corona  rcdimiri.]  Et  sponsus  et  sponsa 
olim  corona  rcdimiri  soliti.  Vide  Onomasticon. 

(23)  Domina  et  soror.]  Qui  contincnter  in  matri- 
monio  vivebant,  uxores  suas  vocabant  sorores.  Vide  D 
Oaoraasticon. 

<24)  Or.].De  eo  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  34.  Vide 
dicta  sopra  ad  Ruffmi  lib.  ii,  cap.  2. 

HicestilieOrheereticusOri^enista,  quem  lilva^ius 
Ponticus  (imo  Ru0lnusrUtproTegoraeno  1  docui)mter 
sanctos  aliosr  suo  de  VitisPatrum  libro  (supra  hic, 
lib.  iiy  cap.  2^  imn»eritoinseruit,  utauctorestsanctus 
Hieronymus,  epist.  ad  Ct/)siphontem.  En  quales  san- 
etos  nobis  ojbtrudit  Palladius.  Vide  Scholium  no- 
etrum ,  tom .  V<Dibliothecas  Patru  m)  ad  ini  tium  Operis 
Evagrri^  ubi  quoque  observavimus^  exdecretosancti 
Gelasii  F,.  idem  esse  judicium  Homanae  Ecclesiae  de 
ejusmodihoipinibus,  et  sancti  UieroDymi.- ]tta  ma- 
gister  sacri  palatii  supra  citatus. 

<25)Pam^.]De^hocSoerate8,  lib.  iv,eap.  ISj-Ni- 
c^OFoey  Ub#  iXy  eaa.  i4* 

(26)  Ammonii  etEusehiiy  et  EuthymH^firatrwn^  et 


Origenis  filii.]  Ita  suppletum  ex  Gneco  Codice  Pari- 
siensis editionis,  cum arife  esset,  Ammonis et  Joaknis 
ftlii.  Bene  Heraciides,  ad  quem  vide. 

(27)  Qui  n£  duos  quidem  obolos.]  Qoi  .hic  oboli, 
jyiarci  XII,  42,  dicuntur  Xir.-x.  Vide  Onomasticon. 

(•28)  Curassem.]  Latinis  curare^  quodGnecis  evTa- 
9'.»^£iv.  Hervetus  hic  sepelfre  vcrterat,  non  recte. 
Vide  Onomasticon. 

{2d)  Origene  presbyiero  ac  (Economo.]  Ita  est  in 
Graico  Parisiensi.  In  aliis  :  .MAKap/w  -fji  npE^CuTsooj. 
quod  hic  proprium  videtur  esse  nom^n,  non  ap- 
pellativuui,  ut  cepit  Hervetus,  quivertit,  bcnto  pres- 
bytero.  Apud  Heraclidem,  c.  2,  est,  Paulo  preshytero. 
Nisi  forte  per  beatum  presbytcrum  inteiligatur  Isi- 
dorus. 

i'30)  Pior,]  De  hoc  infra  hic,  cap.  87. 

(31)  Ammonii.]  De  hoc  Sozonienusj  libro  vi,  cap. 
30 ;  et  ex  eo  Cassiodor.,  lib.  x  hist  Trip.,  capite  7; 
Nicephorus,  lib.xr,  cap.  32.  Vide  dicta  supra,  ad 
Ruffini  librum  n,  cap.  23. 

Baronius,  tomo  ni,anno  Christi  340,  Julii  papae  4, 
Constantini,  Consfantii,  et  Constahtis  impeirfttorum 
4.  Quod  pertinet,  ait,  ad  AthanasiiRoroamadyentum, 
reperimus  duxisse  secum  inter  atios  Ammonium  ad- 
imrandse  sanctitatis  virum  (aliuft  hic  ab  illo,  quem 
tempore  Constantini  in  Domino  q^aievisse  diximiis; 
nam  hic  longe  post  AntoBii  obitum  defuncttts  est), 
comitem  habuit.  De  qaoeic  Socrates,  lib.  iv,cap.i^: 
€  Alius  quidammonachuseratvirplaneadmirabilis, 
qui  Ammonius  vocabatuir.  Iste-ideo  |»arum  curiosus 
fuit,  ut  cum  Romse  una  cum  Athanasioforte  vereirc- 
tur,  niWI  ex  magnifleis  urbis  operibus,  praeter  tem- 
plumPetro  et  Paulodicatum  videre  omninodesidera- 
ret  >  Pervenit  ieteusquead.Theophili  Alexandrini 
episcopi  tempora,  a  quo  creandus  episcopu»  cam 
Evagrio,  auriculam  sibi  pnecidit,  ne  (quod  eibi  vide- 
batur)  eligeretur  indignus. 

•Magister  sacri  Palatii,  supra  citatus,  hic  notat : 
Hic  Ammonius  fratresque  qus  fuerc  palam  ha»retici 
Origenistae,  qui  ex  iEgyptoConstantinopolim  ftigien- 
ies,  magnarum  turbai*um  ih  ecclesia  causa  fuere. 
Quos  nimium  exsecrati  snnt  Hieronymiis  epistola  ad 
Ctesiphontem,  et  Theophiius  Alexandrinus  epistola 
ad  sanctum  Epiphanium,  quae  67  apud  sanctiiroHie- 
ronymum.  Horum  res  nefarie  gestas  et  turbines  ab 
ipsis  excitatos,  ex  certissimis  aactortbuB  et  monu- 
mentis  exactissime  e:iponit  tom.  V  Annaliuni  Eccle- 
siast.  Ita  ille. 

(32)  Memoriter.]  Graece,  onzomfiXtvi.  Eo  fere 
verbo'  in  hac  re  utuntur  Grseci,  quofd  et  infnu  capite 
%i ,  in  Marco,  ct  cap.  39,  in  Aphthonio  occarrit. 

(i^)  fmpatibiiis  ]  Miser  Palladius  prseceptoris  sui 
Evagrii  dogma  de  impassibintate  Stoica  hic  obtru- 
dere  conatur.  Vide  Divum  Hieronymura  epist.  ad 
Ctesiphontem.Ita  magistersacripalatii  hicannotat. 

iieraclides  hic  immediate  anteBenjamin  qu'(edam 
interserit  deEvagrio  etAmmonio,etecclesia  Rnffi- 
niana.  Videtur  Eva^rio  tribnere  quod  Rufllnum  e 
fonte  susceperit,  et  sic  citat  et  intelligitBaronius  to- 
mo  ]V,  anno  Christi  394. 

(34)  BenJamtn.yDe  hoc  Sozomenus,  lib.  vi,  capite 
29  ;  et  ex  eo  Cassiodorus,  hist.  Trip.  Ilb.  vin,capite 
10;  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  35. 

(35)  Sella  latissimaA  dkif^poq  TcXaTuiaTo^.  Qerveto 
fuit  currus  latts^imus.iiqs  sellam  msimmvis  vertere 
cum  Heraclide  \  cui  sutragaiur  etNi^cephori  Caiiisti 
interpres  lib.  xi^  cap.  .35  :  Bf^ptp  ]sXaiui/po>  ex^Or^To, 
^ioresella  conficdit.YRoiiTQ, 

(36)  Apotlonii.]  Hujus etiam  meminit Sozomenus, 
lib.,  VI  cap .  29 ;  et  ex  eo  Caaaiodorua,  lib .  viii,  cap«  1 ; 
Nicephorus,  lib.  iz,  cap.  14,  et  iib.  xi,  c.  35. 

(37)  Vasa  medica  o)nne  genus,]  JJwaXa,  taxpixa, 
xai  xeXXaptxa.  Heraclides  :  omnem  remediorum  spe^' 
ciematquecellaria  comparqns.  Meursias  inGIossario 
Ta  xeXXapixa  exponit  res  qaaa  ifi  cellarid  eC  tiibnuario 
recondi  solent,  et  citat  Harmenopolam,  I.  fff4il«^f0« 


xnt 


HISTOB^  LA,USI4CA.  IJIOTA^FIO. 


liSt 


Quae  in  finc  dicuntur  frivola,  Gnccc  est  Ypuiopta.  A.vel  £;:ieixiot6{,  vel  euEixto^,  napa  to  sfxetv.  H^rac;lide$ 
Vide  Onomasticon.  sufTragatur  nostrse  corrcctioiu  :  c  Puteunpi  quoque 

icceruiit,  eo  quod  sine  aiiquo  videretur  humore  ideogi 
locus  esse.  »  Alter  vetus  interp.  Ilumcctus  csl  enim 


(38)  Pxesii  ct  Isaio!.]  De  his  Nicephorus,  1.  ix, 
c.  14. 

(39)  Mrrcatore  Ilispanico.]  Gnece,  i[Lr,6^o'j  Jl-avo- 
8po';j.oo.  Ilcraclidis  vetus  interpi*es  vertit  :  usque  ad 
Ilispaniam  aemper  ncgotiandi)  pergebat.  V.  Excerpta, 
in  quibus  erat  riavoopo;xou.  Aji  a  civitato  Panos  in 
iEgypto?  Hic,  infru,  cap.  39  :  El;  Oavo;  Trjv  noXiv. 
In  panos  civitatem.  Supra,  in  Vita  saucti  Joannis 
Eleemos}Tiarii,  c.  36,  occurrit  Gallodromus. 

{liQ) Nobis  pcdes  tuos  a//m^c/2/i'^?«.]  Itarestitutum 
exGneco,  cum  antc  nullo  sensu  esset  in  llerveto,  cx 
tuis  pcdibus.  Obsecrationis  species  est,  pedcs  attin^ 
gcrc,  pedibus  advolvi.  Vide  Onomasticon. 

(H)  Deum.]  Grojca  sonaut,  ut  vertit  llcraclides, 
Ante  Dcum  vobis  loquor^  utrosque  in  paradiso  sim,Hl 
starc  comperi.  Ita  Paulus,  ii  Corinth.  xii,  1 9  :  KaTcvoS- 


locwi.  Uatio  euim  redditur,  cur  maximum  puteum 
elVoderint.  Fronto. 

(0"i)  Narravit  autem  nobis.]  Hoc  loco  Heraclides 
inter.ierit  narrationem  Macarii  deMarco,  quie  habe- 
tur  et  sequitur  hic,  cap.:^l.  Jnde  sequiturtucnarra- 
tio  Papbnutii  eliam  de  Marco.  E-t  dicitur  Marcusde- 
disse  AtUanasiopeUem,et  Athanasius  Melania^.ForU 
Marcus  positus  pro  Macarius,  ex  compendio  iitterar 
rum.  Tamen  quod  de  setate  narratur,  sexaginta  vi- 
delicet  annorum  tuisse  post  baptismum,  etquadija- 
ginta  ante  baptismum  ut  habet  ileraclides,  convenit 
Marco,  quem  dicit  contum  iMinos  vixi^ise.  KuQIqQs 
vero,  libro  ii  Histor.,  c.4,Mar.ario  tribuit  historiani 
de  ieaina,  uti  et  Graicus  textus  hic. 


::'ov  Tod  0£oj  ev  XpiTTto  XaXoCi;jL£v.  Coram  Deo  in  Chii-  ^     Similem  historiam  habes  supra,  lib.  iv,  cap.  8,  ax 
sto  loquimur^  et  ad  Gal.  i,  20  :  'Iooj  £vtu;:iov  tou  ©eou,  '*'  Severi  Sulpicii  dialogo  I ,  cap.  9,  de  auachorota  anor 


ov  ^z\iZrj'j.7.'..  Ecce  coram  Deo^  quia  non  mcntior ; 
KH^  ut  intelligatur  esse  qua^dam  species  jurLsju  • 
randi  III  Tim.  II,  14  :  A'.ajjLapTjpo';x£vo;  EvoSrriov  toj 
Kupioj.  Tcstificans  coram  Domino.  Simile  illud  infra, 
cap.  1 13  :  'Q;  iiz\  0£oC»  f,;jLa;  eTiciicv,  Ul  coram  l)eo 
loquens  nobis  persuadebat.  Fronto. 

(42)  Macarii  junioris.]  Sozomcnus,  libro  vi,  cap. 
29  :  et  ex  eo  Cassiodorus,  hist.  Trip.  lib.  viii,  cap.  1; 
Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  35. 

(40)  Soiitudine.]  Interpres  ediderat,  ut  despueret 
dtvmones  solitudini  insultantes,  quasi  esset  svTpuywv- 
Ta;.  At  Heraclides  tuetur  receptam  lectioncm  capite 
4  :  Ut  exsuttans  solitana  vita  itliuicret  dxmoaes  af- 
que  despiceret.  P^ronto. 

(41)  Et  taurea.]  Non,  taurina  pellc  indutuSj  ut 
Hervetus  scripserat.  Vide  Onomasticon. 


nymocirca  Mempiiim,  et  quinque  ca^cis  lei^ae  catur 
lis  ab  qo  illuminatis. 

(53)  Marci.]  Sozoraenus,  lib.  v,  cap.  29;  et  cx  ep 
Gaisjiiodorus,  lib.  viii,  cap.  1 ;  et  Nicephorus,  lib,  xi, 
cap.  35. 

(54^  Moysis.]  Sozomenus,  lib.  vi,  cap.  29  ;  et  ex 
eo  Cassiodorus,  Histor.  Tripart.  lib.  viii,  capitc  t; 
Nicephorus,  lib.  xi,  cap.UG  et  46.  De  eo  etiaqi Theo- 
doretus,  Ub.  iv  Hist.  cap.  21. 

(j5i  Cum  sajiitem  Ilalicorum  circitcr  octodecim,] 
Gra^ce,  aatTr//  6;  TTaXixtiiv  $£xaoxT(o.  Vide  OHomast;i- 
con. 

(56)  Communica  sacramentis.]  Magna  olim  sacrae 
communionis  roverentia  fuit,  ut  quicunque  somaiis 
voluptuosis  fuissent  inquietati,  ii  commuuivne.eo  die 
abstinerent  Vide  in  Onomastico  PoUutio  7iQciumfl\ 


(45)  Macariij^gyiUii et  Alexandrini.]l)chisSozO' p     (57)  Pauli.]  De  hoc  Sozoraenus,  lib.  vi,  cap.  29; 
enus,  libro  VI,  cap.  29  ;  Socrates,lib.  IV,  cap.  18 ; '^  et  e> 


menus 

et  ex  eo  Cassiodorus,  hist.  Tripart.,Ub.  viii,  cap.  1; 

Nicephorus,  iib.  ix.  cap.  14 ;  et  Ub.  xi,  cap.  42,  43. 

De  mortuo  a  Macario  excit;ito  Cassianus,  collar 
tione  XV,  cap.  3. 

Dc  poena  culicum  a  se  exacta  Petras  Damianyis, 
lib.  V,  epist  8  :  t  Nunquid  et  beatus  ille  Macarius 
digne  ridebitur,  qui  dura  se  uiimicum  quid  admi- 
sisse  pcenituit,  acutissimis  culicum  rostris,  qua;  vi- 
dellcet  apros  transfigerent,  per  sex  menses  membra 
sua  nudus  exposuit  ?  » 

(46)  Cum  Deo  versari  quam  U  ujus  mundi  rcbus  occu- 
pa;7".]Interpres Hervetus  aliter :  ct  majori tem^mre  vet 
cu\n  Deo^  vet  in  rcbus  versari  ccetestibus.  *H  0::'  oupa- 
vov,  orbis  terrarunu  Vide  Onomast. 

{M)Erga  conjugem  suum  virginitatis,^  Edidimus, 
cum  antealegeretur  er/;a  .suum  marituinPartficnicum 
quasi  nimirum  Parthenicus  proprium   esset  mariti 


ex  eo  Cassiodorus,  Iib.  vui,  cap.  l  ;  Nicepborus, 
lib.  XI,  cap.  36;  Cassianus^  cQllat.  vii,  cap.  26  de 
Paulo  apud  Panephysin. 

(58)  Calculum.]  Velhinc  probatur  vetus  usus  oal- 
culorum  rosarii ;  ut  frustrauei  sint  haeirctici,  qui  vel 
recentem  inventionem  vel  supersititiosamcalumnian- 
tur.  Vide  in  Onomastico  Rosarium. 

(59)  Cronio.]  Niccphorus,  lib.  xi,  cap.  37. 

(00)  later  Babylonem.]  Hcrvetus,  itiier  Babytonem 
et  Ilercuieas.  Hcraclides,  in,ter  toca quw  Dabytor%(s,et 
Ilerculis  habcnt  nomen.  AUus  vetus  interp.,  //^er 
medium  J^abylonis  et  Ileracli^.  Cap^te  72  fit  meQtio 
Ulpa/J^o);  (:)72oafoo;;  apud  Ruiiinum,  in  regionil^MS 
lleracleos. 

(61)  Eulogio.]  Nicephorus,  Ub.  xi,  cap.  23,  de  alio 
Eulogio  agit. 

((52)  Abi  hinc,  sceleratc  fugitive.]  Qrsece,  T/i':oi, 
YXoJTTfDv,  ojYoxjpi.  Meursius  in  Glossario  pro  'sjxzoi. 


lI6-A'.a(sic)Tov  7:apUcviov  w^t^oL^zi^LtyQ^^.FUULium  aut me  ^^o 
virginem  adhuc  duxit.  Joel.  i,  8 :  ^prlvr^aov  u^sp  vu;i- 
97JV  r£p'.cJo)7;i2vr,v  aoxxov  lz\  tov  avopa  tov  napB^viov. 
Plangc  magisquam  virgociticio  prwcincta  propter  vi- 
rum  suum  virgineum .  Vulg.  i^t.^Supcr  virum  pi^ber- 
tatis  sux.  Poetis  est  xo'jp{5io;  noat;,  6  ex  ;:apOev^a; 
YEYajjLTjxtu;  pvatxa.  Sic  TX^a^.  £.  Kouptoiov  TuoO^ouoa 
ro^Tiv  Tov  apioTOv  AyaitTiv.  Fronto. 

(i8)  A)nphorx  uhius  Cilicensis.]  Grgece  'Aix^op^a 
Kiiix-atov  u5aTo;.  Vide  Onomasticon. 

(49)  Spiritus  fornirationis]  Videtur  HervetuB  alio 
Gracco  textu  usus,  ut  et  vetus  Palladii  interpres. 
Plenius  et  alio  sensuin  Grajco  Vide  ad  Heraclidem 


cap.  VI. 

(50)  Extapidibus  quadratis.]  *Ex  TETpoTfiBtuv  XWcov. 
Hervetus  verterat,9ua(uor  pedummagnitudine,\iie 
Onomasticon. 

(51)  Locus  humidus.]  Graice  u7:ix(ioc,  exMs.,  non  ut 
est  in  excuQo  LMgdun^nsi  Sict^iicK»  i<^  humidus. 


pro  ^uYoxup! 
ptum  reperit  oaYoxupi,  quod  exponit  domiViwT  hettuo, 
qiiasi  ^aYwv  xupfcj;,  idque  dictum  fuisse  vult  in  con- 
vicio.  ApudVitasPatrum,ltb.  vii,  interprctc  Pascha- 
sio,  legimus,  <f  Fugitive,  qui  propriam  domum  devo- 
rasti  • ;  etapud  veterem  interpretem  Palladii :  Mult^ 
mala  comraisisti,  fugitive,  forsitan  domini  tui  alienas 
pecunias  furatus  es.  j  Itaque  Paschasius,  cum  vertit, 
qui  propriam  domum  detorasti,  legisse  videtur  ^flrp^ 
xjpi,  quasi  xup/cjv  oayo;  :  sed  idem  tamen  habet  vo- 
cem  fugitive,  quemadmodum  et  Hervetus,  et  inter- 
prcs  vetus  Palladii ;  proinde  verior  lectio  tpirfac^i ; 
quasi  9Vfa^  xup^ou,  9141  dominuni  fugU^  qt  ^uy^* 
[xvio;,  (puYOT^oTwEjxos,  et  9U7apY<i;.  Sic  PlautuB  in  J?s0Ur 
dolo  : 

Fur,  fugitire,  fraas  pop^Ii,  fraodulente. 

PfteiiTO. 

($3)  Mutilate,  maeulate.\  Graece  e^t,  X£X(o6r«fL6c» 
i;€;p^iij|A^vi.  Apnd  P^g^ch^um,  sup.,Iih.xli,  C^.fS» 


1228 


DE  VmS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1224 


dii  interpres :  Leprosey  inveterate  dierum  malorum,  /^quaque  et  instrumenta  divers»  supellectilis  necessa- 
Quia  Paschasius  vertit :  cano  et  luto  horride,  videtur     ria.  Fronto. 


legisse  ::E7:7)Xb)[x^ve,  a  ictjXo^  liitum^  ^H^  ^cl  simile 
quid.  Certe  ^rTjioufisvos  cst  lutosus^  lutum  contrahcns, 
Ms.Venetus  XeXwSTjtx/vov  xai  ^igTCTjptufi^vov,  mutilatum 
et  truncatum ;  quem  initio  hujus  capitis  vocat  XeXw- 
6r^[x^vov,  05  ojTs  x.eTpa?  ^^Z,^^»  ^^"^^  Tcooa?,  mutilatumy 
qui  nec  manus  habebat^  ncc pedes.Talis  apud  Suidam 
KuXXo;  dicitur.  Suidas  :  xuXXo?.  6  7:£7U7)pwfi^vo$,  ou 
jiovov  7:o5a,  aXXa  xai  /.eipa.  Cyllus,  mutilatus  non  SC" 
lum  pcde^  scd  etiam  manu.  nE7:rjpoj[jL^v£,  ait  Fronto, 
ut  in  Epigrammate,  6  jxb  -pioi^  r,r,p6(;f  captus  et  trun- 
catus  membris  dicitur,  apud  Herodotum  dicitur  quis 
lauTov  XwSaaOai  Xto^r^v  otvaxeTrov,  qui  mutilat  sibi 
facicm  ut  eam  deformct ;  ut  necesse  non  sit  hic  ele- 
phantiasin  suspicari,  tametsi  Heraclidcs,  c.  32.  Ae- 
Xw6r,uL^voi?  vertat,  elephantioso  laborantibus  morbo. 
(6i)  6J/wtrt/afe.]  AgapasLatini  Patresconvivia  quae- 
dam  Christianorum  appeilant,  quibus  pauperes  exci- 


(76)  Pachomii.]  Vide  de  hoc  auctores  citatos  1.  i, 
ad  ejus  Vitaro. 

(77)  Tabennesis.']  Grajce  TaCevvTlaios,  a  Tabenna. 
Vide  Onomasticon. 

(78)  Sine  villis.  |  Gnece,  in  Parisiensi  editione, 
afxaXXa,  et  sic  etiam  legit  Heraclidis  interpres,  qui 
vertit,5mc  villo.  Hervetus  verterat  ^0///».?,  quasi  le- 
gisset  a;xaXa,  quod  est  in  Excerptis  Graecis  Codicis 
Augustani;  et  Hesychius  a;xaX6v  exponit  a7:aX6v,  mol- 
le.  In  Veneto  erat,  aaaXXat&j^;  sed  lege,  ap.aXXa  w;. 

|79)  Et  cum  ad  vespertinum  lumcn.]  Graece  est,  ev 
Tc5  Xoy  vixcp,  id  est,  vespertino  lumine,  ut  habet  Hera- 
clidis  interpres.  Vide  Onomasticon. 

(SO)Aphthonii.]  Sic  et  Gi-aece  'A^Odvio^.  In  Heraclide 
Antonius  ante  erat  in  prima  editione.  Nunc  ex  variis 
Mss.  Aphthonius  restitui. 

(81)  Panis  civitatem.]  Graece,  tU  Ilavo?  ttjv  roXtv. 


^ , ^ , AtqueitainterpresHeraclidis,cap.l9,  legit.  Inller- 

quehicinterpretatuserat,e<  venertintincellamsuam     \eto  erat,  in  Spaniam  quidem.  Vide  supra,  cap.  16. 


171  fine  agapcs.  Sed  charitatem  hic  potius  indirari 
vidit  Heraclides,  cum  vertit,  cap.  ix,  redintegrata 
pace;  nec  aliter  Paschasius,  cap.  19.  Ita  dixit  paulo 
ante  Antonius  :  Kai  [xexa  xaOapa;  dyarr^;  j^^oarp^tJ^aTe, 
et  cuni  bona  dilcctione  revcrtimini;  ut  IJoan.  iv,  18 : 
'H  TeXe(a  oL-^tkKr^  e?w  poXXei  t6v  (jxJGov.  Pcrfecta  cfiaritas 
foras  mittit  timorcm.  Fronto. 

(65)  Pauli  Simplicis.]  De  hoc  Sozomenus,  libro  i, 
c^p.  13 ;  et  ex  eo  Cassiodorus,  lib.  i  Trip.  Hist.,  c.  11; 
Nicephorus,  lib.  viii,  cap.  40.      ^ 

{QQ)Pertransit  ocio  mansioncs.]  'Oxtoj  (xovds.ltahoc 
loco  vertendum  erat,  non  ut  Hervetus,  octo  mona- 
steria.  Vide  Onomasticon. 

(67)  Habens  principalem  sxvissimum  d<emoncm.] 
Vide  Serrarium  nostrum  in  Tobiie  capite  iii,  part.  i, 
q.  5,  quomodo  aliqui  dicanturprincipales  daeinones. 

(68)  Hetluo  senex.]  In  Graeco  Parisiensi  est  «payo- 


(8^)  Jidificant.]  Videtur  Hervetus  legisse  oixooo- 
[xouvte;.  Sed  Mss.  August.Ven.  et  Paris.  habent.  otxo- 
vo|jLovivTe(;,dw<ri6Mcn<(?5,recte.Nempe  per  monastena 
etcarceresdistribuunteaquai  manibus  lucrati  sunt. 
Heraclides,cap.i9  :  «  Etex  his  quae  quotidiano  vi- 
ctui  supcresse  poterant,  etiam  monasteriis  femina- 
rum,  carceribusque  vicinis  necessaria  quaeque  prac- 
bentes.  » 

(83) /n  arte  fullonia,  alius  in  parandis  coriis.] 
Graece,  oXXo;  yva^etov,  d)J>o;  pupaetov.  Haec  non  exhi- 
bebat  textus  Latinus  Herveti,  tantumhabebat,tn  con- 
suendis  calceis.  Forte  id  in  suo  Graeco  textu  habuit, 
vel  ita  pupaetov  extulit.  Heraclides,  capite  19,  post- 
quam  de  fuUone  egit,  addit :  «  Alter  peilium,  altcr 
coriorum  confectionesudabat. »  Quareejusinterpres 
auctusGraccum  exemplar  habuit.ExcerptaAugustana 
post  pupaetov  habent  auvTOTO^xetov.  Lege  axuTOTOfxsTov, 


Pip6,/ie//M0  5enca:.At  mmeisGraccisxoxdpipe, improfreC  et  hoc  forte  Hervctus  vertit,  in  consuendis  calceis» 


senex.  Sic  et  supra,  cap.  21.  Vide  Onomasticon. 

(69)  Helluoncs  isti  in  senectute.]  Graece  :  1:0X109^^01 
ouToi.  Vide  Onomasticon. 

(70)  Pachon.lDe  hoc.  Sozomenus,  lib.  vi,  cap.  29; 
et  ex  eoCassiodorus,  lib.  viii  Trip.  Hist.,  c.  1  Nice- 
phorus,  lib.  xi,  cap.  36.  Vincent.,  Spec.  hist.,  lib. 
XVII,  capite  79  ;  Antonius,  parte  11,  tit.  15,  cap^  11. 
Dicitur  hic  Cassiodoro,  Ileraclidi,  Vincentio,  Anto- 
nino  PachomiuSy  sed  legendum  Pachonius  a  Pachon^ 

2uod  imposuilP.  Maturio  nostro  ad  Antoninum  ubi 
Jassiodori  locumcitat  pro  Pachomio  Tabennensi,  de 
quo  hic,  infra,  cap.  38  agit  Palladius. 

(71)  Stephani.]be  eo  Sozomenus  lib.  vi,  c.  29  ;et 
ex  eo  Gassiodorus,  lib.  viii  Trip.,  cap.  1 ;  Nicephorus, 
lib.  XI,  cap.  36. 

(72)  Ex  tatere.]  Hervetus  :  extransverso.  Scriben- 
dum 
Marmarica 

Sli^ea^Marmaricu^^^  ^Iq]     Gracce  est,  xa\  to  fdxo;-  e7:t  tt^;  xe^aXfi;  »^^i  x*e  tou 


(84)  Virgine.]  Quod  hic  habes  oblationem  pro  de- 
sperata  non  oblatam,  vide  simile  exemplum  apud 
Cassianum,  collat.  11,  cap.  5. 

(85)  Et  hoc  scclus.]  Hervetas  scripserat,  et  frater- 
nitatitantum  attulissetdotorem;  videturlegisseoXyo;. 
non  fltYo?,  ut  habet  excusus  :  et  Heraclides  vertit,  non 
ferens  tanti  sceleris  atrocitatem. Sed  quod  additPalla- 
dius  d8eX^dT7]To;,  suadet  ut  aXyo;  potius  amplecta- 
mur;  nisi  malis  casum  mutare,  ut  sit  eipfdaaTo  t6 
oXyo;  T^  doeX^tiTrjTi.  FnojfTO. 

(86)  Virgine.]  Non  fuit  hajc  dicta  Amma  proprio 
nomine,  ut  quidem  putarunt,  sed  appellativo,  ex  vir- 
tute,  quodita  matres  spirituales  vocarentur,  ut  hic 
sequitur.  Vide  Onomasticon. 

(87)  Reuimiculum.]  T6  Stdorjjia.  Hervetus  Latine 
extulerat,  diade^na  in  capite ;  at  Heraclides  :  «  Haec 


«epl  t6v  MapecoTTjV  ou  7:oXXto  ttj;  Mapfxaptxii;  d7:oOev, 
circa  Mareoten  non  longc  aMarmarica. SicBeut.  xxxi, 
26  :  ©rJaeTe  auT6  ex  7:Xaf  twv  t^;  xt6wToa.  Vulgata :  Po- 
nite  cum  in  latere  arcw  Domini.  Et  I  Reg.  xx,  24  : 
'ExdOtaev  'ACevvTjp  ex  T^Xay^tov  EaouX.  Sedit  Abenner  a 
iatere  Saul.  Ita  postea,  cap.  35,  *Ex  ^^Xay^wv  tou  jxova- 
oTTjp^ou,  ad  latus  monasterii.  Fronto. 

(73)  Valente.]  De  hoc  nihil  nunc  occurrit. 

(74)  Erone.]  Cassianus,  collat.  v,  cap.  2,  meminit 
Heronis  senis.  qui  se  in  puteum  praecipitavit,  diver- 
6us  videtur  ab  hoc  Erone. 

(75)  Ad  eorum  culturam  instrumenta.]  Kt[7:ou;,  xa\ 
xh.  TOuTwv  )^p7)aTTipta.  Hervetus  verterat,  hortos  et  co- 
rum  oracutd;  atqui  non  solum  oracula  fxavTeta  dicun- 
tur  xa  )^oT7(pia  Tcl  loca  in  quibus  ea  redduntur, 
•ed  et  xa  xP^anlpta  oxt^  sant  utensilia,  apud  PoUu- 
cem  Tft  l7C(i&« ;  itaque  Heraclides  hic  edidit,  hortulos 


|xeTw7:ou.  Caeterae  nimirum  religiosae  virgines  cucuUis 
coopertum  habebant  ^m^  caput,  haec  reduniculo 
vel  tasnia  simplici,  vel  panno.  Fronto. 

(>^8)  Salem.]  Quid  Sale  sit,  sequitur:  «  Sic  enira 
vocant  illic  eas,  quae  non  sunt  sanae  mentis.  »  Vide 
Onomasticon. 

(S9)Joannc.]  Vide  deco  citatosauctores  supra,  ad 
lib.  II,  cap.  I. 

(90)rj/ranworMm.]GraDCusCodexexprimitnomina, 
Maf^fxou  xai  EuYeviou  :  Maximi  et  Eugenii,  Ita  et  He- 
raclides. 

(91)  Tempus  ascensus.\  Graece.  Katpo;  dva6d<iEw;. 
Puto  intelligi  ascensum  Nili.  Sicsupra,  cap.  37,  cum 
Nitus  ascenderet.  Vide  Onomasticon. 

(92)  Venerabilem  senem.\  Graece,  xoXcyrT^pov. 

(93)  Morhusenim.^Rerseta&ytim^ns  ne  fieremhy- 
dropicus.  Heradides,  dtque  Ulic  hydropem  msditant. 
McXcTav  hic  idem  valet,quod  studerefCogitarefVergeref 


1225 


HISTORIA  LA.USIACA.  NOTATIO. 


i2S« 


ut  qui  meditatur  defectionem,  ad  eam  tendit.  SicA     (117)  Isidori.]  Vide  Notationem  ad  librum  n  Rof^ 
Jonas  I,  4  :  Et  navis  putavit  conteri,  ut  ex  Hebneo     finicap.  17. 


Vatablus ;  vulgata,  perictitabatur  conteri.  Fronto 

(94)  An  divina  voluntate.^  Interpres  ediderat  an 
potentiori  voluntatc, Rectius  Heraclides,u/r^/?n6'ti/dto 
hominum^an  voluntatedivina,li  EuSox^a^  tou  Kps^rco- 
vo;,  quac  vox  Numen  divinum  etiam  apud  profanos 
signiiicat.  Plutarchus,  in  Pyrrho  :  "Q;  Tiva  twv  xpEii- 
Tovwv  OaujiaMVTe?, ton^uam  aliqucm  ex  diis  admiran- 
tes.  Socrates,  lib.i,  cap.4,  Histor. 'OjxoXofTjaat  yapiv 
T'o  KpE^TTovi,  TO'j  Kps^TTovo;  ETiiveuovTo;.  Dco  opituldnte^ 
Nicephorus,  lib.  xvi,  cap.  29.  Ita  hujus  Lausiacae  hi- 
storisc  cap.  52,  Tf,v  £u8oxi[xr,aiv  oGtcu  a/oiV,  T:api  T(j> 
xpE^TTovs  quod  perperam  interpres,  digna  laborihus 
consequatur  a  potentiovi.  Fronto. 

(95)  Nuntiata  w^l  Retinuerat  vocem  Graecam  in- 
terpres  :  «  Ilodie,  aiebat,  venerunt  Alcxandriam  epi- 
nicia  maxime  pii  Theodosii.  •  Prosperin  Chronico, 
ad  annum  Christi  495,  meminit  hujus  Prophetise 


(118)  Ammona.]  Diciturhic  supra  Ruflino, lib.  n, 
cap.  3?,  Piammon^  ubi  vide  notationem. 

(119)  Sacrificium.]  ripoo^^pwv  XaTps^o^.  Quee  vox 
licet  proprie  cultum  vel  obsequium  sonet,  tamen  et 
pro  sacrilicio  usurpatur ;  et  suuragatur  nobis  Ruffi- 
uus,  qucm  compcrimus,  cap.  32,  scripsisse,  Piamo- 
ncm  hffic  vidisse,  cum  Domino  sacrificium  oCTerret 
(sic  enim  appciiat  quem  hic  Palladius  Ammonam)  at 
ar,;jL£iou;jL£vov  Hervetus  signantem^  clarius  notantem^ 
in  charta  scilicet  scribcntcm  eorum  nomina,  ut  expo- 
nit  idem  Rutrmus,  accedentium  ad  altare  scribentem 
nomina;  et  Sozomenus  uberius  cap.29  lib.  viHistor. 
Tov  nia{x;xova  Up(o;jLSvov  OEaaaaOai  ::£pl  ttjv  lcpiv  Tpi- 
TZE^^av  OcTov  oyYsXov  EoTaiTa,  xai  twv  p.ovar/c5v  tou?  Ra* 
povTa;  Eyypa^Eiv  pt6Xo>,  to-j;  8«  a-o'vTa;'  aTiaXe/^siv. 
a  Piammonem  cum  sacrum  faciebat,  vidisse  circa  sa- 
cram  mensam  stantem  angelum  Dei,  et  monachoi 


Joannis :  a  Joannes  anachoreta,  clarus  habetur ;  qui  r»  pnesentes  in  libro  quodam  scripsisse,  absentes  vero 


ornatus  prophetiae  gratia  Theodosium  consulentem, 
de  eventu  belli,  quod  adversas  Eugenium  movebat, 
victorem  futurum  pnedixit.  Fronto. 

(96)  Ammo7i3e.]  De  hoc  vide  dicta  ad  RufQnum 
lib.  II,  cap.  3. 

(97)  Be,]  Benus  hic  dicitur  Ruffino,  libro  ii,  capite 
4.  Ibi  vide. 

(98)  Theona,]  Tlieon  hic  diciturRuffmo,!.  ii,  cap. 
6,  ubi  consule. 

(99)  Elia.]  Vide  citatos  de  hocauctores,  supra^  ad 
librum  ii  Ruffini,  cap.  12. 

(100)  i4po//o.]  De  eo  citatos  auctores  vide  ad  di- 
ctum  librum  RufQni,  cap.  7. 

(iOi) Et  nicolaos maximos,  et panes  mundos et  cali' 
dos.]  Graecus  Ms.Venetus  :  Kal  vixoXaou;  ;:afjL(jLSf^Oti(, 
opTouf  8£  xoOapou;  xal  OEp;xo'J;.  Parisicnsis  editio 
Graeca  loco  Sl  habet  S^xa,  decem.  Deceptus  Hen'etus, 
qui  verterat  :  Et  nicotnos  panes  maximos,  etpuros  lu- 
pinos.  Ncmpe  Oipjxoj^  lcgit,  id  est,  lupinos.  pro  Oep- 


delevisse.  >  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  35.  Fronto. 

(120)  yoanne.]  Consule  notata  supra,  ad  lib.  u 
Ruffmi,  cap.  33. 

(l;!l)  P/7|/noni5.]Meminit  Nicephorus,  I,  ix,  eap. 
L  \,  Pithyiionis,qui  apud  Athenasasceterium  habiiit. 

( \  22)  Parvam  pultem  ex  farina.]  Grajce  l^tofiov  aXf6» 
po'j.  Hervetus  verterat,  parvum  farin^  jusculum, 
Credo  intelligi,  quse  hic  aiibi  dlcuntur  sippuls.YidB 
Onomasticon. 

(123)  Eulogii.]  De  hoc  vide  citatos  auctores  ad 
lib.  II  Ruffmi,  cap.  4. 

(124)  Serapionis.]  Vide  de  duobus  Serapionibus 
notata  ad  Ruffmum,  hb.  ii,  cap.  18. 

(t2o)  Artabas.]  iEgyptiaca  heec  mensura,  faciens 
modios  tres  cum  triente.  Vide  Onomasticon. 

(126)  Pamenium]  LocusinPalsestina^apastoribai 
ita  dictus  IIoi^^viov.  Vide  Onomasticon. 

(127)  tiieronymi.]  Notat  hic  magister  sacri  Palatii 
librosupra  citato,  ad  verbaPosidoniide  Hieronymo ; 


fxo'j^,  calidos.  Vide  dicta  ad  1.  ii  RulT.,  7,  n.  21.       P  vel  Posidonius  iste  vaticinans  adversus  sanctum  Hie- 


(102)  (7opre. ]  Sozomenus.lib.  vi,  cap.  28;  Cassio- 
dorus,  lib.  vni,  cap.  50;  Nicephorus,  1.  ii,  c.  34. 

(103)  Anuph.]  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  14. 

(104)  HeUetiis.]  Sozomenus,  lib.  vi,  cap,  28  ;  Cas- 
siodorus,  lib.  viii,  cap.  50;  Nicephorus,  lib.  xi, 
c.  34. 

( 105)  Apelle.]  Sozomenus,  Cassiodorus,  Nicepho- 
rus,  ibidem. 

(106)  /oannu.]  Nicephorus,  lib,  xi,  cap.  30. 

(107)  Mittebat  eutogias.]  Hervetus  interpres  verte- 
rat,  tnandabat  henedictiones,  Vide  Onomast. 

(108;  Paphnutio.]  De  variis  Paphnutiis  vide  dicta 
ad  lib.  II  Rufflni,  supra,  cap.  16. 

(109)  Mercatore,]  Sozomenus,  lib,  vi,  c.  31.  Nice- 
phorus  lib.  xi,  cap.  38. 

(i  10)  Apollonii.]  Dubito  an  de  hoc  Sozomenus,  lib. 
VI,  cap.  29  ;  et  exeo  Cassiodorus,  lib.  viiiTripart., 
cap.  3;  Nicephorus,  lib.  ix,  cap.  i4.  Videnotata  ad 
RufQnum,  supra,  lib.  ii,  cap.  19. 


ronymum  fuit  impostor,  vel  Palladius  odio  in  sanctum 
Hieronymum  (quod  est  propensius)aperte  mentitarf 
et  rabie  in  eumdem  furit.  Sed  haud  crede,  lectOTy 
impudenti  Oricenistae  et  Pelagiano  Palladio,  dam 
maledicentiae  frena  effundit  in  sanctissimum  virum 
angelis  venerandum. 

940(128)  /'au/a. ]NotissimanobiIiB8imaquefemi- 
na,  cujus  Vitam  habes  apud  sanctum  Hieronymum* 

(129)  Serapionis  Sindonitx.]  In  Menseis,  21  Maii, 
vocatur  6  a7;o  £ct8dvo(.  Si  idem  cum  nostro,  lej^- 
dum  6  ano  S^v^ovo;.  Nam  Palladius  clare  Sindonitam 
ait  dictum,  quod  sola  sindone  uteretur. 

(130)  Viginii  solidis.^  Interpres,  viginHnummis. 
Vide  Onomasticon. 

(131)  Qui  erant  in  dignitaie.]  Hervetus  legisse  vi* 
detur  ol  suTeXst;,  non  ol  ev  tAii,  vertit  enim,  qui 
erant  viles  et  abjecti.  Heraclidis  autem  interpres  le* 
ctioni  Regii  Codicis  et  Excusi  astif^ulatur  :  «  stetit 
supra  quemdam  coUiculum  civitatis,  ubi  primatea 


(111)  PAi7e?non0.]  Vide  dicta  ad  Roffinum  eodemrxejusdem  oppidi  concilium  habere  consueverant. 
ibi\)  et  capite.  ^  Fronto. 


Ub 

(112)  Martyrio.]  Id  est,  templo  martyrum.  Vide 
Onomasticon. 

(113)  Tabernaeula.]  Qrmce  «»|voSfx«Ta.  P.  Fronto 
noster  hic  substitnit  corpora.  Pro  utroque  oxTJvcopia 
capitur,  uti  et  tabernaculum. 

(114)  Dioscun.]  Dicitur  hic  presbyter.  Quare  di- 
stinctus  videtur  a  Dioscoro  episcopo,  cujus  mentio 
supra,  cap.  10.  Nisi  idem  ante  presbyter,  post 
episcopus  factus  sit.  Vide  dicta  supra,  ad  Rufflni 
lib.  11,  cap.  20,  ubi  aUos  auctores  de  hoc  Dioscoro 
nostro  citavimus. 

(t  15)  mtrienses.]  Vide  notata  supra,  ad  Ruffinum, 
lib.  11,  cap.  f  l.  ^ 

(Il6)i4mmi^.)l>a  hoc  non  memini  legere  prnter 
ea  qu»  habes  sapra,  apudRuaiwm,Ub.  a,  eap.iS, 

PATROt.  LXXIII. 


(132)  Pallium  gestabant  et  byrrum.\  Graece,  tpi- 
6o3vo9({pot  Ts  xal  fiucho(f6poi.  Vide  Onomasticon. 

(133)  Svagrio.]  Dignum  patella  operculum.  Pal- 
ladius  Origenista  celebrat  suum  prseceptorem  Eva- 
grium  hsereticum  paiiter  Origenistam,  ab  Ecdeiia 
ssepius  condemnatum.  Sed  qualis  tuerit  EvagrinSy 
vide  supra  (lib.  ii,  not  45,  ad  cap.  27),  ut  hinc 
cemas  naerctico  de  hseretico  et  ejusdem  haresii 
mysta  prodenti  qusenam  sit  deferenda  iides.  Ita  mih 
gister  sacri  palatii  sxpe  jam  citatus. 

(134)  Civitatis  Iberorum.\  Heraclides:  Hiberorum: 
Gr»c.  Venet.  *I6dp<i>v.  Pans  16iSpwv.  Hervetus  im- 
presserat  Liberorum.  Est  quidem  aUbi  Liberorun^ 
^EUuOep^biv  civitas ;  sed  quia  Ponticus  dicitur  EvSf» 
grius,  inveetic^mda.  eivitas  Uibirorum  in  Ponto  Di- 
vus  Hieronymus,  epistola  ad  Ctesiphootem  eostra 

30 


12-27 


DE  VraS  PATRDM  LIBER  Vin. 


12S8 


Peiigium,  yoc&t  Hyperboritani,  ubi  GraviusrestituitA     (140)  Moysit.]  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  37. 


Iberitam.  II  concilio  Constantinopolitano  primo, 
quod  fuit  secnndum  generale,  in  subscriptionibus 
episcoporum,  habes  duplicem  Pontum,  videlicet 
Amasiae,  ubi  ponitur  Pantophilus  Iberorum  episco- 
pus  :  et  Polemoniaci,  ubi  ponitur  Atarbius  episco- 
pus.  Quare  Panticum  et  Iberitam  Evagrium  capio  ex 
Ponto  ylmosij?,  qui  fuit  dictus  Helenopontum,  ut  alter 
Polemoniacus.  Est  autem  lCcupa,  Ibora  civitas  Hele- 
noponti  in  Authenticis,  collat.  iv,  tit.  7,  novell.  'j8, 
apud  Porphyrogcnnetam  Cappadocia?.  Unde  apud 
Mieronymum  lego  Iboritam.  Sozomenus,  Socrates, 
Nicephorus,  locis  mox  citandis,  Evagrium  ex  Ibe- 
ribus  faciunt,  qui  Poatum  Euxinum  accolunt. 

(135)  Episcopo  ecclesix  Cxsarex  ad  Argeum."]  Hoc 
cum  sequenti,  Post  decessum  autem  sancti  tiasitii 
episcopi,  deest  in  Gneco  Vcneto.  Est  in  Paris. 

(136)  Nyssenus.l  Ita  Graecus  Paris.  Heraclides, 
et  GrsBCUS  textusVenetus.  Nazianzenus^ei  iisdeest 


(141)  Propier  quod  missus  sum  t\  8  a7:ETrocX7]v.  ] 
Hasc  contraxerat  intcrpres  Hervetus  hoc  modo,  di- 
cens  .  Non  ideo  missus  sum.  Sed  ampliorem  senten- 
tiam  in  Grascis  tuentur  Heraclides,  cap.  27  :  c  Pro- 
pter  quod  sum,  inquit,  missus,  hoc  factum  est, 
nam  ut  cibum  caperem,  nemo  rae  misit. »  Sozome- 
nus,  lib.  VI,  cap.  29  :  Oux  •hifr/^t-o,  ^rjaa^,  p.?]  £7:t 
TOUTtij  aTCgTTxXOai,  rjVuoOai  Bl  e^'  &  ^XOev  :  «  Noluit, 
dicens,  se  non  ea  de  causa  ad  eos  missura,  atque 
rem,  ob  quara  ipse  venerat,  jam  esse  confectam  :  t 
Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  32  :  Oux  T^yiiytTo,  ctrwv, 
[i^l  i7z\  TOtiToj  fjxsiv,  TjvuoOai  8J  ttuTbj,  8i*  8  JiapaY^yovE. 
I  Morem  illis  non  gessit,  non  ea  de  causa  se  venisse 
dicens,  efTectum  autem  csse  id,  cujus  causa  yene- 
rat.  »  Fronto. 

(U2)  Chronii.']  De  alio  Cronio  supra,  cap.  25. 

(143)  Paphnutii  Cephala.']  De  variis  Paphnutiis 
vide  dicta  ad  librum  ii,  cap.  16,  num.  32. 


frater  episcopi,  cui  datur  Iwnosinter  apostolos.  Jurejg     (U4)  Stephano.]  Alius  hic  ab  eo,  de  quo  supra, 
dubites,  an  Nyssenus^  an  vero  Nazianzenus  hic  in-     cap.  30. 


{Wh)  Hoc  est  non  ad  utilitatem.]  Restitutus  est 
hic  locus,  quem  routilum  sic  exhibuerat  interpres : 
«  In  verbis  inanibus,  non  impletis  verborum  testi- 
monio.  Ex  derelictionibus  ergo  una  quidem  est.  t 
Locus  autem  Jobi  est  prior  c.  vi,  6,  posterior  autem 
c.  XL,  3,  nonnihil  diversus.  "H  aTcojroi^  jjioo  t6  xpl- 
tji« ;  otti  8&  fis  aXXfo;  ao\  xsypTjfjLOTtx^vat  ti  tva  ava^avTj; 
o^xttto; ;  nunquid  QfOO  repelles  judicium  menm?Pu- 
tas  autem  me  aliter  respondisie  tibi^  quam  ut  appa- 
re-asjustus  Pln  quibusdam  tamenlibris  editislegitur, 
ut  hic  a  Palladio  citatur,  [i^  aizoKoiou.  Ne  repellas. 
Fronto. 

(146)  Necessario.]  Hicmutilata  interpretatio  Her- 
veti  ex  auctoris  et  veteris  interpretis  verbis  restituta 


telLigendus  sit.  Pro  Nysseno  facit,  quod  hic  dicitur 
Gregorius  veniens  ad  concilium  reliauisse  Evagrium 
Nectario.  Nam  constat  Nyssenum  adconcilium  Con- 
stantinopolitanum  venisse,  Nazianzenum  vero  jam 
tum  Constantinopoli  aliquot  annis  habitasse.  Sifidus 
Nicephori  catalogus,  duodecim  annis  dicitur  habi- 
tasse  Constantinopoii.  Et  ipsc  Nazianzenus  oratione 
valedictoria.  quani  ipse  SjvTaxtTipiov  Xoyov  inscribit, 
nomine  cl  episcoporum  sic  dicit  :  TodoCfTos  7p<5vo;, 
oa^iv,  e5  o5  T7]v  exxXr^a^av  ^^£15  M-STa  t^?  tou  xaipou 
fo^;  :  cc  Tanto  jam  tempore,  inquiunt,  ecclesiae 
praies,  temporls  ope  et  auxilio  fretus.  j> 

Pro  Nazianzeno  adduci  possetquod  in  testamento 
ejus  fiat  mentio  Evagrii  diaconi,  cui  qusedam  legat. 
iQuo  loco  hunc  nostrum  Evagrium  int(;lligit  Baro- 
nius,  tomo  IV,  anno  Christi  389,  qui  etiam  anno 
Christi  370  et  381,  Evagrium  hunc  nostrum  a  Na- 
zianzeno  diaconum  ordinatum  asserit.  Certe  et  So- 

erates,  lib.  iv,  cap.  43,  Graec»  edit.,  seu  cap.  18  G  ram  animi  commotio,*Op-^  l;:tOu(jL^a  Tijicopta;  to; 
Latinse,  Evagrium  a  Nazianzeno  diaconum  ordina-  xoCfvTo;  f,5ix7]x^vai  ou  :cpo5r,x(JvTws.  Ira  est  libido 
tum8cribit,quemexscribitSuidasinMax(£pio5. Itaigi-  -^-    •         ..^  -.-..-.  .•^..-._..-    A_i_^_A. 

tur  de  Evagrio  Socrates  :  Toutwv  'Euaypto;  ysvcJfisvo; 
ua6v)T7];,  ttjv  8t'  Spytov  oiXoao<p^av  sxTrjaaTo,  TcpdTspov 
AfSyu  (xdvcu  ^tXdoo^o;  tuv,  b;  sv  t^  KcovoTavT^vou  7:oXei  6;c6 
rpi)YOp^ou  Tou  NaJ^iav^rjvoif,  615  ttjv  tou  Biaxdvou  ;:oo)(^st- 
•pioOsl;  T^^tv,  eiTa  a{jLa  auTco  et;  t^v  Arp^TOV  naTsX- 
muv,  xal  Tot?  TcpoXeyOeTatv  svTuytov  avBpaat  tov  exs^vwv 
pfov  E^iJXtijas.  Kat  TO<jaCfTa  TSpaTUta  ev  TaT?  yspaiv  auTOu 
YrfY**v8v  oaa  xal  ev  TaT;  twv  auToiJ  xaOrjpJ^fwv  :  «  Isto- 
rum  (duorum  Macariorum)  discipulus  fuit  Evagrius; 
qui  studium  sapientiae  in  initio  quidem  verbis  dun- 
taxat,  postea  autem  factis  diligentissime  excoluit. 
Hic  primum  Constantinopolis  a  uregorioNazianzeno 
est  ordinem  diaconi  consecutus  ;  deinde  una  cum 
illo  in  iEgyptum  profectus,  ibique  cum  iliis  piis 
viris,  quos  supra  dixi,  collocutus,  illorum  vivendi 
genus  ardenli  studio  imitari  ccepit,  totque  miracula 


est.  Sic  apud  Platonem  «{'uyfi?  x^vrjaiv  Cicero  inter- 
pretatur  animi  commotionem^  qui  et  Tusculana  «i 
iram  defmit  :  IlaSo;  eoTiv  5X0705  xa\  icapa  ^^Sotv  '{rjyij^ 
x(>^7i(ji^,Perturbatio  aversa  a  recta  ratione  contra  natu- 

TOU  5o- 

niendi  ejus  qui  mdeatur  Ixsisse  injuria,  Aristoteles, 
in  Rhetoric  ,  cap.  2  :  *OpY^,  Speft;  fxcra  X^?  tijmo- 
p^a;  ^aivofx^vri;  $ta  opatvop.^V7)v  oXtycup^av  pi)  npo9T]x6v- 
Teo;.  Appetitio  cum  dolore  eonjuncta  ejus  qus  apparet 
ultionis  propter  eam  qux  apparet  despicientiam,  non 
convenienter.  Fronto. 

^147)  Ventos  pascens.']  Omiserat  interpres  et  um- 
bras  persequens,  non  Heraclides  :  «  et  pastor  quo- 
dammodo  insioiens  videbatur  esse  ventonim,  atque 
persecutor  umoranim,  •  cap.  47.  Locus  est  Eccles. 
xxxiv,  2  :  'Q{  dpoaoc^fisvo;  ox^of,  xa\  $tci&x(ov  £vepLOv, 
ouT(o(  6  67c^y(i>v  Ev  uTrvot^.  Quasi  qui  apprehendit  um^ 
braSfCt  persequitur  ventum^  sic  qui  attendit  soniniis, 
Lefi;imus  quidem  in  Vulgata  Latina,  Osese  xn,  1  : 
Ephraim  pascit  ventum,  ^d  Grsece  est,  6  di  'E^paifi 
novT)p6v  TTvsufia.  Ephraim  autem  pessimus  spiritus.  Est 
et  Proverb.  x.  4  in  Latina  Vulgata,  cui  Graeca  mi- 


ab  eo  edita  quot  a  Macariis  praeceptoribus  suis.  »  Txnime  respondent.  Qui  nititur  mendaciis,  hie  pascit 


Similia  habet  Sozomenus,  lib.  vi,  cap.  30  ;  Nice- 
phorus,  lib.  xi,  cap.  42.  Suggessi  aliquas  utrinque 
rationes  dubitandi.  Certius  decidi  poterit  si  plures 
manuscripti  Graeci  in  alterutrum  conspirent. 

(137)  Ricinis  scateret.j  Graece  est :  ^Q^  xal  t6  afiSfxa 
npotcovaf  sx6paaat,  quod  Heraclides  vertit,  ut  per 
corpus  ipsius  totum  quwdam  papulsp  exirent.  Yide 
adveterem  Palladii  Lausiacam ,  et  Onomasticon. 

(138)  Pior.]  Mentio  ejus  supra,  cap.   11.  De  hoc 

Saoque  Sozomenus,  lib.  vi,  cap.  29.  Cassiodorus, 
b  VIII,  cap.  1,  Nicephorus,  lib.  xi,  cap.  37. 

(139)  Contentusinventisamaritudinibusaqux.l  Ita 
▼erterat  Heraclides.  Hervetus :  se  aquae  concludens 
amaritudine ;  quasi  nimirum  legisset,  Tsty^va^  lau- 
«6vi  pro  oTotyvJaa^  Ruffinus,  lib.  iii,  cap.  3i,  hunc 
iosom  Pior  apud  semetipsum  ait  cogitawe  :  c  Quo- 
niam  qoalemcttnqaa  aqoam  invenero,  oportet  me 
IpM  contantum  ette,  t  Faoirro. 


ventos,idemautemipsesequituravesvolantes.FM:xTO. 

(148)  Ephram.]  Vide  supra  dicta,  lib.  i,  ad  Vi- 
tam  eius. 

(149)  Omnes  enim  res  cauponantur,\  Kcc7niXcdoo9t 
Ta  icpi-f fxcTa,  ut  dixit  Poeta  vetus  apua  Ciceronem 
de  Offic.  :  c  Non  cauponantes  beilum,  sed  bellige- 
rantes.  »  Ignatius,  epist.  ad  Trallianos.  IIcpt^^povTec 
t6  Svofjia  XpiTTOu,  xal  xaTnjXstSovTs;  t6v  Xdyov  tou  Euay- 
YsX^ou.  «  Circumferentes  nomen  Christi,  et  Evangehi 
sermonem  nundinantes.  >  Basiiius  Seleudensis^ 
orat.  8  :  Ot  fxlv  ouv  t^  9^^  xa;c»)Xs<5ovT65  vsvoOsu- 
fx^vov  ^ouXs^a  Tov  7:aT3a  xoTaBtxdeCouat.  c  Illi  naturam 
cauponati  at)jectum  pro  notho  puerum  damnant  ser- 
vitute.  »  Apostolus  ipse,  II  Cor.  11,  17  :  Ka^cijXsuovrss 
t6v  XrfYov  ToS  06o5.  Adulterantes  verbum  Dei,  Apud 
Herodotum,  xainjXsiSctv  Tcivta  Tot  scpdhrf&crca,  est,  re* 
wnrui  qusstui  haben,  ut  apud  Pniiottratiim,  Tf^v 
wf(w  xoncT)X«6iiy,  eit  BiidMt  fiiilaiophiam  htcro  potU 


1226 


HISTORU  LAUSIACA.  NOTATIO. 


1890 


habere,    Sozomenus  de  hoc  ipso  Ephraim,  lib.  iii,  A  Colaphis  diverheratur.  Et  solebant  aliquando  mar- 


cap.  15  :  SycSov  navrwv  izpo^  x^p$o?  xEyTjvoVwv,  xai 
x«T:7)iL^av  t6  7:pa"]f{jLa  itoioufi^vcov.  a  Cum  omnes  fere 
lucricupiditateardeant,ethanc  rem  velut  mercalu- 
ram  ad  quocstum  faciant,  »  Nicephorus,  lib.  ix, 
cap.  16  :  IlavTE?  yap  rpo;  x^pSo^  xeyr,vo'tEs  £ia\  xa 
TotaSiBc  aiayptu;  xaTnrjXeuovTE?.  «  Omnes  enim  lucro 
inhiare,  et  talia  foede  in  suum  qua^stum  vertere.  > 
Froxto. 

(150)  Sub  impemtoreConstantio.]  Heraclidesinter- 
pres  :  c  Sub  imperatore  Constantio  in  principiisejus 
imperii  in  magnorum  virorum  ordine  militasset.  » 
Alter  vetus  interpres  Palladii :  « In  initio  imperii 
Constantiniabrcnuntiavitsaeculo.  •  Hervetus  verte- 
rat,  inter  magistratus.  Ti;  apy  a^  igitur  hic  non  ma- 
gistratus  intelliffas,  sed  iuitia  imperii,  ut  in  Prato 
spirituali,  cap.  1 12  :  'Kv  Tat;  apy aTg  Ti6ep^ou  tou  ^a- 
<s'Xiu)i.Imtio  imperii  Tiberii  imperatorts;  etcap.i55 : 
El;  Ta5  apya?  tou  riiTCOTflrrou  f)|jLO)v  jiaiiX^oj;  Maucixfou 


tyres  ita  colaphis  et  alapis  credi.  Fbonto. 

(161)  Quem  morbum  tyrannidem.\  Tjpovv^^av  to 
T:aOo?,  ex  ms.  scripsimus  ;  interpres  TzXffio^  legisse 
videtur,  non  7:aOo;,  nam  vertit  :  quod  tyrannidem 
cxerccns  exagitat  multitudinem.  Hernciides  dixit : 
<  quos  ille  animi  et  corporis  raorbos  ita  superavit, 
veluti  si  quis  immensum  incendium  vnlidissimis 
aquis  exstinguat.  »  Fronto. 

(162)  Coram  Deo  loquens.]  'Q;  eM06o3  fjaa?  ewet- 
a£v.  Qua;  Hcraclidis  interpres  obscurc  vertit  :  sicut 
persuadere  antc  Deum  nobis  solcbat.  Obscurius  Her- 
vetus,5fd  eum  qui  ex  propriis  adfiosvcnit  divinitvs, 
Idem  valet  w;  trzX  ©eou,  quod,  coram  Deo  hquor,  ut 
supra,  cap.  16,  <*>;  erui  (dsou  aiJi^oT^poj?  eiSov,  quod 
Ileraclides,  ante  Deum  vobis  loquor.  Et  cap.  30  de 
Adolio :  vere  enim  sub  Deo  loquor.  Et  rap.  2  hujus 
'd^l  Lausiaca;  :  E:tl  0Eoif  (jiapTupo;  oux  £yv(uv  toutov. 
Deum  testor  me  nunquam  eumcognovisse.  *   Fronto. 


Initioimpcrii  fidclissimiimperatons Mauritii.  i  Es-B     (163)  5en?eria/i?.] Quodhicpst,  in  AncyraGalatim 


drae,  iv,  6  :  *Ev  apy ij  paaiXs^a;  auTOj.  In  principio  rc- 
gni  ejus.  Fro.nto. 

(151)  Qui  inter  domesticos  militabat.]  AofiEorixov 
aTaTEuojjLEvov.  Ilervetus  verterat,  dumeslicum  qui  mi- 
litabat.Bicehantyirdomestici  peculiari  appellatione, 
qui  in  aula  imperatoris  militabant  tam  cquites  quam 
peditcs  (quos  alii  etiam  oixetoj;  vocant)  destinati 
custodia}  Imperatoris  :  de  quibus  pluribus  agit 
Meursius  in  Glossario.  Fronto. 

(152)  Viam  minime  tntam.]  Interpres,  raWtf  im- 
mutabilem^  quasi  legisset  Stpetitov,  non,  aTpt;rTov, 
quod  Heracliaes  vertit,  a  nullo  penc  detritam  ingres- 
sus  est  viam.  Ita  Lucretius,  lib.  iv  : 

Avia  Pieridii  pcragro  loca,  nullius  anto 
Trita  solo. 

Ambros.  sermone  74,  de  Xatali  martyris  :  «Via 
yitsi  ubi  Dominus  resurrexit  nota  facta,  solo  attrita 
est  plurimorum.  »  Fronto. 


in  Graec.  Venet.  est,  t^  Kai^apE^a  ttj?  Ka;:7:a8ox{as  : 
In  Cxsarea  Cappadocix 

(16 '0  Nullam  posscssionem.]  Ou$iv  xTT-fia  dixit,  non 
oy5l  xX7)|jLa,  ut  excusum  fuit  in  editione  Lugdunensi. 
Et  interpresextudit  minusaptam  versionem  exmann- 
scripto  libro  nihilo  castigatiore  quibus  ne  vitis  qui-' 
dem  yarmcntum  dedcrunl^  at  Regius,  xTfJua,  posses^ 
sionem  ;  quemadmodum  etpaulo  post  ait  Palladius, 
TO*j;  xap::o'j;  XTr,;jiaT(i)V  fj[x£i;  xo[JLt7o'(jLE0a,  fructus  pos-^ 
sessionum  nostramm  colligcmus.  Heraclides  vero,c. 
54  Paradisi:  quibus  ne  unam  quidem  unciam  tradi" 
derunt.  Fronto. 

(165)  ^Mar?oni5.]  Varia  Bisarionis  apophthegma- 
ta  passim  in  Vitis  Patrum  occurrunt.  Quod  hic  do 
vendito  libro  scquitur,  rofert  Xiccphorus  lib.  xr,  c. 
43,  ex  Evagrio,  suppresso  nominc. 

(166)  Iremrcha.]  Id  est,  tranquillitatis  publicceet 
securitatis  studiosus  latrunculator.  Vide  (Jnomasti- 
con. 

(j53)  .Iftramio.]  Cassianus,   collat.  xv,  cap.  4  etC     (167)  Melanix.]  Vide  pncludia  ad  lib    ii,  ubi  de 


de  alio  Abraham  abbate. 

(154)  Frustum  sarmenti.]  Kofifxa  xXrlfjiaTo?.  Her- 
vetus  frustum  scalarum  sripsit,  quasi  legisset,  xXi- 
'(jiaxo;.  Heraclides,  cum  exiguam  partem  sarmcnti  ex 
arida  vitc  teneret, 

(155)  Eustathii.]  Sozomenus,  Ub.  iii,  cap.  13,  de 
alio  Eustathio  Sebastia^  episcopo. 

(1 56)  Ut  tota  ejus.]  Vitiosa  lectio  peperit  neptam 
interpretationem,  ut  sol  ejm  ossium  fabrica  perspi- 
cue  o.^fend^r^Mta  nimirum  Lugdunobatava,  p,  131  : 
*Q;  fjXiov  Sia^a^vEtv  auToCf  twv  o^Tctov  t6  7:iJYLia.  Neque 
emendatiorem  Cocidem  nactus  est  Hei*aclides  apud 
quem  lego,cap.  37  :  Ut  solis  instar  osiium  ejus  jun- 
ctura  lucerct  :  at  regius  Ms.  w;  o>»ov  oia^a^vcoOai 
auTou.  Fronto. 

(\bl)Gaddanw.]  Sozomenus,  lib.  vi,  cap.  3. 
(1^8)  Huic  monachorum  exccptori.\  Tojtw  $e  t»i> 


ejus  Vita*et  pfregrinatione  ratione  Ruffini  comitis, 
ut  Baronius  existimat. 

,  (168)  Romana.]  Graece  est,  rrravrj  ^v  to  y^vo;  ^fouv 
P(i)|jLa^r,.  Quod  videtur  Heraclidis  interpres  vertere 
voluisse,  Beata  Mclania  de  Hispanoveturbico  geners 
descendens. Istim  et  apud  Paulum  legimus,Rom.  xr, 
2i  :  lav  7:opEuao)p.ai  zlq  "^iV  Snav^av ;  cum  in  Hispaniam 
propcisci  coepero  ;  et  apud  Gellium,!.  ix  c.  'IS,  pro 
Hispanico  gladio,  reponunt,  spanico  gladio,  et  apod 
Hieronymum,in  lxiv  JstLise.Spaniarum  et  Lusitanis, 
Sic  ct  antea,  c.  16,  2::avo5po;xo;,  Heraclidi  mercator 
Hispanicus.  Fronto. 

il69)  Marcelli  consularis.]  MapxEXX^vou  tqo  owto 
u;;aTO)v.  Heraclidis  interpres  vertit  :  filia  Marcellini 
cujusdam  exconsulis.,  aptius  quam  Hervetus,  Mar^ 
cclli  consularis.  Nide  Onomasticon. 

(170)  Vigesimum  secundum^]  Ita  et  Heraclides,  et 


oEito>Tfi  ::o)v  txovaycSv.  Nempe  Sabbatius  duplex  offi-  ,  ^]  '^V  'J^'^^'"^""^  -.  weu«»^, j  .u.  ct  xic, awiu«„  «t 
cium  monaclhis  phBstitit;  eteostranseuntes  hospitioDu  .  ""''  ^'''''^"''  vigesvnumimtum  habe- 
excepit,  et  iisdem  necessaria  ad  cellas  tulit.  Herve-       ^  * 


tus  verterat  dextero  mensx  structori^  cui  rei  suffi- 
cit  una  vos  £UTpare!^05,  (juaB  sequitur. 

(159)  Philoromo.j  Alius  Philoromus  m^rtyr  cum 
Phitaea  tempore  Diocletiani,  de  quo  Eusebius  libro 
VIII,  cap  10,  ct  Nicephorus,  lib.  vii,  cap.  9.  Hic 
noster  sub  Juiiano  passus  est.  Non  rectc  Meursius 
hunccum  altero  confundit. 

(160)  Validissime  verberari.]  Secuti  sumusinter- 
pretem  Heraclidis,  cap.  32  Paradisi :  «  Calvitieei 
priusfactajussit  apueris  vcrberari,  qui  supplicium 


To  j^a;r«f;xa,  ataj)a  seu  plaga.  Ita  supra,  cap.  29  : 
'AnofxavEi;  ouv  gyw  c$a>xa  xd^jov.  Furore  ergQ  per^ 
citus  impegi  ei  ro/ap/ium.Heraclide8,cap.40,percti5«i 
cumdextera  mea,  Tertall.,  de  Spectaculis,  cap.  30, 


(171)  Arsisium.]  GraBce,'Apai<xiov.  Ilervetus habe- 
bat  Orsisium. 

(172)  Pissimium  et  Adclphium.]  Grajce  Iliw^jxiov 
et  'A^sl^iov.  Hervetus  habcbat,  Pitimium  etAdelum. 

(173)  Servili  caracalla.]  Graec.  Aug.  et  Parisien- 
sis,  zai^ap^ou  xapoxaXXiov,  Gra?c.  Venet.  xapoxaXXtov 
8ouXou.  Heraclides,  tunica  pucrili  .\ide  Onomasticon. 

(17A)  Ut  eam  tcrreret.]  IIpoa£$<^xr,a£  TaiiT?)v  xaicv^- 
aai.  Hoc  Ms.  ita  exhibuit,  TauTrjv  xaTawov^aai,  labore 
conficcre,  fatigarc.  Sed  in  altero  loco  idem  Codex 
habuit  xa:cv^aat,  nec  aliter  legisse  videtur  interpres 
HeracHdis:  Credens  quod  sinus suos  possit  fumo  qwh 
dam  atque  terrore  ex  i)ecuniaejusimplere.  Ac  deinde 
in  altero  loco :  A>c  terrerc  igitur  me  in  ahquo  vales, 
Hervetus,.7)cravi(  fore^ut  eifumo  oculos  perstringe- 
ret;  sed  metaphorice  xairWCetv  hic  idem  valet  quod 
fatigare,ye\perterrefacere,  Similem  liabes  conatum 


1S81 


IWE  VITIS  PATRUM  LIBER  VIII. 


1232 


alterius  pnesidis  provincise, Act.  xxiv,  27,  et  sperafis  K     (193)  Maoario.\  Gmc.  Ms.Ven.,  'AYflMwy,  Aga^hon, 
quod  peciinta  ei  clavetHr  a  Paulo.VRomo.  /j^tv  rt„  tr-.___-.-  i  ^^ —  »c-   it      x   i^i  o.   » 

(175)  Ruffini]  Palladins  Origcnista,et  Gennadius 
et  Gassianus  Pclagianis  faventes,  multis  laudibus 
Raffinum  cxtulerunt.  At  sanctus  Ilieronymus  Ruf  Q- 
numtanquam  hicreticum  perpetuo  insectatus  est,cu- 
jus  judicium  cum  ipsu  Romana  Ecclesia  nos  etiam 
probare  par  est.  Sic  cnira  inquit  sanctusGelasius  I, 
m  Romano  concilio  lxx  episcoporum  :  •  Sed  quo- 
niam  beatus  Hieronymus  in  aliqnibus  RufTmum  dc 
arbitrii  libertate  notavit,  illascntimus,  quae  beatum 
Hieronymum  sentire  cogno.sciraus.  Et  non  solum  de 
RufBno,  scd  etiam  de  univcrsis,  quos  vir  siepius 
memoratus  zelo  Dei  et  fidei  rcligione  reprehcnclit.» 
Heec  sanctus  Geiasius.  Ruffini  res  sincerissime  cx 
probatis  auctoribuscxcerptasexhibenttibi  tomusIV 
et  V  Annalium  Ecclesiasticonim.  Hactenus  magi- 
ster  sacri  palatii  sa^pc  jam  citatus. 

(176)  Schisnia.^  Ita  rcstituendus  hic  locus  niire 


(194)  Ex  Vic^ria.\  Graec.  Ms.  Venet.  a::6  pp.xicuv. 
Paris  ,  a.no  pixapta;.  Heraclides,  ex  vicariis.  Vide 
Onoraast. 

(195)  Con-stantio.^l  Quodhic  assessor  dicitur  Con- 
8tantius,  Graice  est  TJYvaOeSpo;.  lleracLidis  interpres 
habet,  cojisiliarius.  Vide  Jacobum  Sirmondum  no- 
strura,  ad  Sidonium,  lib.  i,  epist.  3. 

(196)  Paula.l  Quid  furens  odio  Origenista  Palla- 
dius  ^91t  in  sanctum  Hieronymum  et  sanctani 
Paulam  ineptissime  garrit  ?  quorum  sanctitas  tanto 
clarior,  quanto  Palladii  nequitia  detestabilior.  Ita 
Joannes  Maria  magister  sacri  palatii  hic  ascriben- 
dum  monet 

(197)  TheodoraA  Nicephorus,  1.  vxii,  c.  5,  de  aUa 
Theodora  sub  \irili  habitu  monasticen  profcssa. 

(198)  Usia.]  Vide  hic  Heraclidem,  qui  ahter 
vertit. 

(199)  Avita.]  Quod  hic  est,  maritum  ejus  dictum 


defonnatus,  quod  legisse  viderctur  interprcs  T/r;;xot.  B  ^pi^oniantim^  ita  restitutum  cx  Graeco  textu.  Her- 
non  T/h\iiOL.  \ertitemm:  Jux^eruntqiioquchahiluin, 
qui  est  secundum  Paulinuin.  Vido  et  Sozomenum, 
lib.  IV,  cap.  26. 

(177)  Unigeniti.]  Grjcco  txovo7£voj;.  Sed  tamen  di- 
cendum  et  vertendum  unlci.  Ita  rectii  apud  vetc- 
rem  HeracUdis  interprctcra,  nara  et  duos  alios  ha- 
buit  liberos. 

(178)  Qui  duos quoque  Iiahuil  filios.]  Eiiitio  Meursii 
l«/^6  06  T^xvcDV  ojo  oiy.a''o)ijLa.  Undc  in  notis  annotatur 
scribendum,  xeV.v(i)v  TpKuv  oi/.a^ojaa.  Xotum  enim  esse 
inre  Romana  jus  trium  libcrorum,  ct  ortum  cssc 
mendum  e  confusionc  Z  xai  y.  At  Regius  Codcx  vc- 
ram  lectionem  exhibuit  t^/.vo)v  ^uaoa,  cui  astipulatur 
Heraclides,  matrimonium  cx  quo  et  filioa  suscepit 
duos ;  accedit  et  liber,  quo  usus  interprcs  Hervetus. 
Fronto. 

(179)  i4pro;uViyium. ]Graec.  Aug.  Venct.  ctParis., 
'ATcpoviavdv.  Hervetus  ediderat  .4prianw?u. 

(180)  Piniano.]  Ilivtavoj.  Male  in  Herveto  erat 
Apriano. 

(181)  Filii.\  Graecus  Venet.  aSeX^oC». 


Duxit  advitam  solitariam,etPubUcijuniorcm  filium 
catechesi  instituit.  »  Atque  ita  etiam  Heraclides, 
ubi  tamen  deestnomen  Publici.  Gr.  CodexAugusta- 
nus  habet  IIoTcXrjxdXa.  Parisiensis,  IIoTzX^xoXa,  loco 
IIouTcX^xou. 

(183)  Parvx  Melanix.]  IIujus  percgrinationcm 
vide  in  prseludiis  ad  librum  viii. 

(184)  Piniano.]  Grvcr..  Aug.  Iltvv.avo).  Graic.  Pa- 
ris.,  riiv.avio.  Gnec.  Venetus,  'Anptvtflcvo»,  vel  *A^r.;^i- 
victvw.  Hervetus  habebat  Pipiano. 

(ll85)  Filio  Severi.']  In  Vita  sanctoe  Mclaniac  apud 
Metaphra.stem,  31  Decomb.,  fratri  Sexjcri. 

{\Si5) Superhumeralia.]  Gra^c,  fjjjLt^o^ca.  Vide  Ono- 
masticon. 

(187)  Presbytcro.]  Graec.  Venet.  addit :  xai  {JLova/o> 


vetus  impresserat,  Primiano. 

(200)  Magna.]  Quod  hic  hac  diciturvixisse  in  ci- 
vitate  Ancyra^  in  Graec.  Ms.Venet.  est  tt,  Ka^^acsta 
zi\i  Ka7c;;a$ox{a;,  in  Cwsarea  Cappadocix. 

(201)  Virgine.]  Totam  hanc  narrationem  de  vir-. 
gine  Athanasium  sex  annos  occultante,  fide  nutare, 
magnis  ostenditur  argumentis  tomo  III  Annal.  Ec- 
clesiasticorum,  anno  Christi  356.  Ita  Joan.  Mavla 
magister  sacri  palatii  hic  annotat. 

(?02)  Stichario  et  birro.]  Heraclides,  tunica  et 
byrrho.  Metaphnujtes,  in  Vita  sancti  Athanasii.  T o 
oTiyapiov  xal  to  ptp^iv.  Legcrit  Ilervetus  xtj&ov,  pi*o 
p^ppov,  vel  pippiv,  qui  hic  cereum  posuerat.  Vide 
Onomast. 

(203)  Colluthus.]  Sic  olim  sanctus  Basilius  mar- 
tyr  wincto  Joanni  Chrysostomo  apparuit,  etobitum 
praedixit. 

-  (204 1  Abduci  et  colligi.]  Graece  hic  auvotyea6«t.  Sic 
Num.  XXXI,  colligeris  ad  populum  tuum. 
Q     (205)  SilvanitX.]  De  ea  Georgius  Alexandrinus  in 
Vita  sancti  Chrysostomi.  In  Gneco  £aX6ta  dicitur. 

(206)  Jubino.]  Heraclides,  Jovinus. 

(207)  Prxter  extrema  manuwm.]  Additurcausa  ob 
quam  manuum  extrema  lavaret,  quod  nimirum 
sanctissimum  Christi  corpus  illis.daretur  manibus 
excipiendum,  Vide  Onomasticon. 

(208)  Pi^riY.]  Graec   Ms.  Venet.,  IhTpou,  Petri. 
('i09)   Olympiade.]  De  eaSozomenas,   lib.   viii, 

cap.  24  ;  Nicephorus,  lib  xiii,  cap.  24  ;    Georgius 
Aiexandrinus,  m  Vita  sancti  Chrysostomi. 

Olympiadis  celebris  memoria  in  Menol.Grjecorum 
28  Julii  :Sanct%01ympiadis,quaefuitsubimperatore 
Theodosio,  Arcadio,et  Honono  filiis,  Anysii  Secun- 
di  comitis  fiUa,  neptis  Ablavi  praBfecti,  sponsa  pau- 
lisperNebridii,  qui  fuitexnunieropr«efectoi-ura.Cum 
autem  adhuc  esset  virgo,  ejus  viro  antecopulamsub- 
lato,  et  virgo  simul  et  vidua  remansit,  omne  tem- 
pus  transigens  in  jejuniis  et  orationibus,  et  paupe- 
rum  benoficentia.  Iiaque  omnes  opes  suas  in  curam 


A£p|iaTr,a{o).  Paris..  ZlaXjjLaTr,ato).  Hcraclidis  intcrprcs,  DChristi  sacerdotum  exhausit.  prsBscrtim  in  sanctum 


monacho  balmata.  Et  sic  in  textu  addidi. 

(1H8)  Exore  leonis  ]  AUudit  (ait  Fronto),  de  Ala- 
rico  loquens,  ad  illud  Apostoli.  II  Tim  iv,  17  : 
•EpfuaOrjV  Ix  aTojiaTo?  X^:)vto;.  Et  liberatus  stim  de  ore 
leonis,  Eusebius,  in  Chronicis,  anno  Abrahami 
2427,  circaan.  Christi  413  :  «Roma  orbis  quondam 
Yictrix  a  Gothis  Alarico  doce  capta.  » 

(189)  Fratre.]  Id  est,  Piniano  marito.  Alibi  Ni  7ic 
usu  fratrcy  nisi  et  verum  fratrem  habuerit,  de  quo 
hoc  intelligi  possit. 

(190)  Albina.]  De  ea  divus  Hieronymus  in  variis 
epistolis. 

(191)  Piniano.]  Graecus  Ms.  Venctus,  *A::piviavd;, 
Aprinianus.  Aug.,  llivviavo'?,  Pinnianus.  Paris., 
Iltviavds. 

(192)  PammachioA  Graec.,  Ms.  Venet.,  MaX/to( 
t«l  M«^»<,  Malchtus  vel  Mak^ius. 


Joannem  Chrysostomum,  -quem  praDcipue  honora- 
bat.  •  Martyrol.  Romanum,  WDecembris:  «  Con- 
stantinopoli  sanctas  Olympiadis  viduoi.  d 

Quod  hic  in  Menologiodicitur  mansisse  virgo,idem 
testatur  Nicephorus,  1.  xiii,  c.  24  :  c  Et  coUocata 
quidem  illa  viro  in  matrimonio,  non  taraen  pror- 
sus  virginitatis  csnlibatu  orbata.  Viginti  namque 
mensibus  in  conjugio  cum  illo  exactis.postquara  il- 
lumei  mors  ademit,  quanquam  ea  esset  »tate,ut  se- 
cundas  non  dehonestarctnuptias^pudicitiam  tamen 
complecti  atque  in  ea  per  vitaraomnem  acquiescere 
maluit.  0  Virginem  quoque  mansisse  teetatur  hic 
Palladius,  hoc  cap.  144,  et  Heraclides,  e.  43. 
Georgius  Vit»  Chrysostomi  c.  50  :  ACti)  oppavY}  ouaa 
dv8pi  ouvtI^Ot)  fxiv,  ou  SiE^OdcpT)  Zl  T7)v  TcapOevtav,  di^  9^(ai2 
7:spi  «uT^(  e$i$«(€  *  ^«&9aoa  di  pitTa  xou  auttfi  aySooc 
Kt^i  1C0U  E&oot  (ifSvoCi  ouvTd|UDC  T^  vf^  ^^OfOK  xpcuc 


nn 


ORDO  RERUM  QUJl  tN  HOC  tOMO  CONTINENTUR. 


1?M 


aTzairrfttX^  tikti  toS  pfw  i/jr^fsom  :  «  Parentibus  or- 
batahsec  viro  ouidem  copulataest,  neque  pudorem 
alioqui  virgiAalis  sanctimonia)  eam  r.orrupiS8e  cele- 
bris  fama  edocuit.  Haec  cum  convixisset  viro  mensi- 
bus  circiter  viginti,  ille  rcpetitus  ut  naturse  debitom 
boc  temporis  couspendio  finem  accepit  vitae.  »  Quse 
desnmpta  sunt  ex  Palladii  diaLogo  de  rebus 
Ohrysostomi.  Quare  auvousfa  avBpo^,  in  epistola  2 
Cfaysostomi  ad  Olympiademrintelligendum  de  fami' 
liari  cum  viro  conversatione ^nonde  virili  concubitu, 
(210)  Filia  Seleuci,]  Menologium  jam  dtatum, 
Anisit  seeundi, 

,  (211)  5po/?5a.]  Heraclidis  interpretes,  nurus.  In 
Gneco  est  vjfx^pT),  quod  utrumque  signiflcat.  Baro- 
nins,  t.  IV,annoChri8ti388.QuodveroGrae<:ihabeant 
in  Menolo^o  hanc  Nebridio  nuptui  traditam,  Palla- 
dius  vero  (imo  Heraclides,  quem  Palladii  nomine 
semper  citat  Baroniu8,utdixi,  prolegomeno  f^enerali 
4^  §  3 ;  nam  hic  i*aliadius  sponsam  vocat)  dicat  nu- 
rum  fuisse  Nebridii,  conciliari  eo  modo  inter  se 
possunt  auctores  ut  filio  illius  Nebridii  clarissimi 
viri  sub  Constantio  imp.  praefectura  prsetorii  insi- 
gni<i,cujus  meminit  Ammianus  1,  xxvii ;  Nebridio 
item  dicto  conjunctafueritmatrimonio01ympias,de 
quaagimus.  HactenusBaronius.  E^o  existirao  varie- 
tatem  inter  auctores  natam  ob  diversam  interpre- 
tationem,  dum  v<S(X9T)v  unus  nurum,  aiter  sponsam 
vertit.  Supra,  c.  118,  Albinadiciturntrrus  Melaniae 
scnioris,  ubi  Graece  v^Sfi^»). 

(212)  Oxycrato.'^  Graece,  o5uxpdt[xaTt.  Ileraclides, 
c.  44,  posca^  uti  ubi  restitui.Vide  Onomasticon. 

(213)  Ge/ojta.]  Adhancexstatdivi  Hieronjmiepi- 
stola,  notat  marginator  Parisiensis  Paliadii.Sed  ve- 
reor  ne  labatur,  et  memoriae  ejus  observata  fuerit 
Algasia^  ad  quam  Hieronymi  epistol^  151  habetur. 


A  (214)  yu/iana.]Baroirin8,  tomo  1,  ati.ChrisO  205, 
postquam  ex  Eusebii  lib.  vi,  c.  3,  rccitavit  quromodo 
Origenes  Alexandriie  exagitatus,  coactus  ftierit  snb- 
inde  mutare  domicilium,  ^uarum  latebrarum  hic 
ipse  Origenes  apud  Palladiumraeminit,subdit:Qus 
certe  non  ad  alia  tempora,  quam  ad  Seven  I^erse^ 
cutionis  sunt  referenda ;  nam  longe  ante  Maximini 
vel  Dccii  persecutionem  libri  illi  Syinmachi  reperti 
erant.  Sed  de  acceptis  a  Juliana  Symmachi  inter- 
pretatione  ejusdem  Origenis  quoque  testificatione 
idem  tradit Euscbius,lib.vi,c.llHactenus  Baronios. 

(215)  Qui  et  ipsc.]  Nuncsensus  clarus  est  ex  Gtsb- 
co  Codice,  quod  Origenes  occultus  fuerit,  nonliber, 
uti  verterat  Hervetus.  Bene  Heraclides  :  cum  apud 
ipsam  laterem . 

(216)  Femina.]  Nicephorus,  l.  vii,  c.  i2etl3de 
Virginibus  mira  arte  pudicitiam  tuentibus. 

(217)  Magistriano.j  De  hocnomine  dixi  queedam 
supra,  ad  1.  v  Pelngii,  libcUo  vi,  n,  2.  Vide   Onor 


B 


masticon . 

(218)  Camisia.]  Gnece  cst  :  ToT?  te  xa{xi<j^ot{,  xal 
tJ  yXajjLuBi.  Hervetus,  tunica,  camisia,  et  chlamyde, 

'  Videtur  auctius  exemplar  habuisse  ;  nisi  quiain 
Gneco  est  xa{xw{ois  plurali  numero,  id  jjer  tunicam 
et  camisiam  expresserit.  Vide  Onomasticon. 

(219)  Uxore.]  Quod  hic  accepto  cnse  dicitur  se  oo- 
cidisse,  de  ea  re  vide  Augustinum,  lib.  i  de  Civit. 
Dei,  a  cap.  17  ad  28,  et  aliorum  Patrum  sententias 
apud  Leonardum  Lessium  nostrum,  lib.  ii  de  Justi- 
tia  et  Jure,  cap.  9,  dubit  6. 

(220)  Fratris.']  Quis  hic  fuerit,  nuUibi  exprimit. 
An  fuit  Heracliaes,  qui  eadem  Paradisi  nomine 
edidit  ? 


ggg 


II     I  1  I 


il-  \\\\\   ■ 


ORDO  RERUM 

QUiE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


Roswcydi  proaemium.  9 

Novaalloculio  11 

PROLEGOMEXA  XXVI  in  Vitas  Patrum.  13 

PnuLEGOMENON  paisfUM  — Qu»  borum  libroruro  inserip- 

tio.  Ibid. 

PuoLEGOM.  II.—  Qui  borum  librorum  auctnrcs  ?  iO 

PROLEGOM.  111.  —  Quis  priml  libri  ouctor?  21 

PnoLEGOM.  IV.  —  Quis  sminiii  libri  auctor?  22 

PnoLEGOM.  V..-  Quis  lcrlii  libri  auclor?  38 

PROLEGOM.  VI.  —  Quis  quarti  libri  aiiclor  ?  39 

PROLEGOM.  VII.  —  Quis  quiiiti  libri  auetor?  40 

Prolegom.  VIII.  —  Quis  sexti  libri  auclor  ?  42 

PitOLEGOM.  IX.  —  Quis  seplimi  libri  auclor?  43 

Prolegom.  X  —  Quis  octavi  libri  auctor?  Ibid. 

Prulegom.  XI.  —  Quis  noni  libri  auctor  ?  44- 

PROLEGOM.  XII.  —  Quis  decimi  libri  adctor  ?  Ibid. 

PnoLEGOM.  XIII.  —  Qua  iingua  iibri  lii  scripti  ?  47 
PROLEGOM.  XIV.— Qui  horum  librorum  interpretcs  ?  4S 
Pholegom.  XV.  —  QuQ  borum  Ijbrorum  auctoritas?  53 
Pbolegom.  XVI.  —  Quie  borum  librorum  utilitas?  61 
PnoLEGOM.  XVII.—  De  variis  borum  iibrorum  editionibus 

Latiois.  63 

pROLiooM.  XVin.— De  prima  omoidm,  quodseiam,  edi- 

tione  Latina.  64 

PROLKGOM.  XIX.— De  seeunda  editiotato  Latina  qnflB  t  pri- 

ma  variat.  66 

PnoLBGOM  XX.— De  tertia  editione  Latina,  que  ab  utra- 

que  priore  variat.  69 

PnoLKGOM.  XXI  •  —  De  qaa^ta  bac  editione  Latina,  qn« 

eum  tribua  prccedentibus  editionibat  partim  cooMDlitj 
DirtimdiaiMUl.  71 

PROLTCOV.  aIII.  —  Qaid  qnsque  editio  peetfimtt  di* 


rcrsum  ab  aliis  habeat  ?  73 

Prolegom.  XXIU.  — Devariis  cdilionibus  Yulgatavarit* 

quc  lingua.  77 

Pkolegom.  XXIV.  —  Domanuscriptis  libris,  quibos  ad 

quartam  haneeditionem  adoroandaro  sum  osus  79 

PROLLGOM.  XXV.  —  De  ap|)endicead  Vitaa  Patrum.    86 
Ppoi.EGOM.  XXVI.  —  Voria  monita  ad  leetorem   bujut 

editionis.  86 

VITARUM  PATRUM  LIBER  PRIMUS.  89 

IHvi  Hieronymi  peregrinatio.  Ibid* 

De  S.  Paulo  eremita  'ejusque  Vita  testimonia.  101 

Vita  S.  Pauli  eremitie  (bic  tantum  memorata,  edita  Pa- 

trol.  tom.  XXIII,  col.  47).  105 

In  bane  Vitam  Rosweydi  notatio.  Ibid. 

Pe  beaio  AntonU)  elogia.  416 

Le  S.  Athanatio  VitcB  B.  AntofUi  seripiore.  Ibii, 

he  Evagrio  pretbyleroejuidem  Vttce  interpreie.        118 
VilaB.Antonii.  m 

Vita  S.  Uitarionis  [hic  Untum  memorata,  «dHa  Patrol. 

tom.  XXIII.  col.  29).  IM 

In  banc  Vitam  Roswejdi  notatio.  Ibid, 

Vita  S.  Malcbi  (hie  tantummemorata,  editatemo  cftito, 

col.  63).  906 

lo  VitamRosweydinotatio.  IbiM. 

Vita  S.  Onuphrii.  241 

IUustriim  virorum  de  S.  Peuhomio  ehgia.  921 

Vita  S.  Paebomii.  917 

Vita  S  Abrabn.  iBl 

Vita  S.  Baailii  Gcsarea  Capptdocia  epiacopi.  293 

Yita  S.  Epbrcm  Sjri,  diacoai  EilaiM.  Sil 

ViU  ft.  SiBeonis  Stylita.  M 

Vita  S.  Joannis  ElooMfjwrH^  Vr 


1235 


ORDO  RERUM 


123« 


Vita  SS.  Epitecti  et  Astionis.  993 

Vita  S.  Mararii.  415 

Vita  S.  Posthumii.  4"27 

Vila  S.  Frontonii.  437 

Vita  SS.  Barlaam  eremits  et  Josaphat  Indi«  regis.    443 
Vita  S.  Eugenie,  virginis  el  martyris.  G06 

Vila  S.  Eupbrasi»  yirginis.  623 

Vita  S.  Euphrosyne  vir^inis.  (>43 

Vita  S.  Maris  meretricis.  651 

Yita  S.  Thaisis  mcretricis.  664 

Vila  S.  Pelagis  meretricis.  663 

Vita  S.  Maris  iEgyptiac»,  meretricis.  674 

Vita  S.  Marins  virginis.  672 

VitiS.  Fabiols   (hic  tantum  memorata,  edita  Patrol. 

tom.  XXII.  col.  690).  6U5 

In  banc  Vitam  Rosweydi  notalio.  Ibid» 

Vita  S.  Pauls,  vidus  Romans  (edita  tom.  cit.,col.  878). 

697. 
In  hane  Vitam  Rosweydi  notatio.  Ibid. 

Vita  S.  Marcells  fedita  lom.  cit.,  col.  4087).  704 

In  hanc  Vitam  Rosweydi  notatio.  Ibid, 

VITAROM  PATRUM  LIUER  II,  sive,  HISTORIA  MO- 

NACHORUM.  707 

Lectori  monitum.  '  Ibid. 

Rufini  et  Mclanis  peregrjnatio.  Ibid. 

De  Rufino  ejusque  libro  elogia  et  testimonia.  735 

Incipit  VITA.RUM  PATRuu  LiBER  SEcuifDUS  (hictsntum  mc- 

moralus,  editus  autem   ex  Rosweydo  in  Palrol.  lom.  XXI, 

col.  387).  739 

VITARUM  PATRUM  LIBER  UI,  seu,  VERBA  SENIO- 

RUM.  Ibid. 

VITARUM  PATRUM  LIBER  IV.  813 

Prologus.  Ibid. 

Caput  pniMUH    —  Dd  monacho  solitario,  qui  in  finibus 

Gyrenorum  commanebat.  815 

Cap.  II.--  De  dictis  Origenis,  quod  hsretica  sint.      816 
Cap.  III.  —  De  conversatione  Hieronjmi  Jerosolymita- 

ni.  817 

Cap.  IV. —  (J>uod  abbates  fratribus  suis  eorum  licentia  in 

eremo  constitutis  victum  administrant.  819 

Cap.  V   —  Cluod  frater  in  ercmo  pascitur  pane  coelico. 

Ibid. 
-  Gap.  VI.  —  Qttod  leena  tanquam  animal  mansnetum  a 

sene  escam  cepit.  849 

Cap.  VIL  —  Quod  lupa  a  sene  pascitur,  furti  rea  veni<«ro 

precatur.  810 

Cap.  VIII.  —  Quod  quinque  catuli  leonum  caci  per  ana- 

choretam  illuminati  sunt.  M 

Cap.  IX  ~  Frater  quidam  ibicisexemplo  didicit  quid  de 

herbis  edere,  quidve  respuere  deherel.  822 

Cap.  X.  —  Frater  quidam  quinquaginta  annis  in  monte 

Sinaconstitutue.non  patituraliorum  fratrum  acceasas.  Ibid, 
Gap.  XL  —  Obedienti»  incredibilis  magna  miracula.823 
Gap.  XII.  —  Aliud  miraculum  obedientiae.  Ibid. 

Cap.  XIII.  —  Daemonia  ejiciens  etiam  a  daemone  posside- 

tur,  fine  tamen  solubri  restituitur.  824 

Cap.  XIV.—  Eremita  ad  sfficulum  rediens  quomodo  puni- 

tus  esl.  Ibid. 

Cap.  XV.  —  De  habitu  vel  vestimento  iEgyptiorum  mo- 

nachorum.  825 

Cap.  XVL  —  De  canonico  orationum  modo,  et  perfecta 

abienuntiatione  saeeuli.  826 

Cap.  XVII.  —  Ubi  angelus  in  congregatiooe  eeniorom 

duodecim  psalmos  visus  fuit  cantasse.  Ibid. 

Cap.  XViIL  —  Quanta  diseretio  el  observantia  in  ora- 

tione  tenenda  sit.  827 

Cap.  XIX.  —  Quod  in  responsione  Alleluia  non  dicatur 

l)8almu8,  nisi  qui  hoc  titulo  prsnotatur.  Ibid. 

Cap.  XX.  —  De  opere  manuum,  et  eur  tertia,  sexta,  et 

nona  psallatur.  828 

Cap.  XXI.  —  Cum  quanta  discretione  et  eaulela  susci- 

piantur  in  roonasterio  abrenuntiantes  seculo.  8^9 

Cap.  XXU.  —  Qood  nullua  in  monasterio  sine  jussione 

seniorum  agerealiquid  prxsumat.  830 

Cap.  XXI IL  —  De  tribus  granis  lonticulas  negligenter 

dimissis.  Ibid. 

Cap  XXIV.  —  De  duobus  monacbis,  in  quorum  septi- 

mana  lignum  defecit.  loid. 

Cap   XXV.  —  De  beato  Joanne,  qui  habilabat  juxta  Ly- 

00  oppidum.  8ol 

Cap.  XXVI.  —  De  obedientia  ejusdem Joannis.        Ibid. 
Cap.  XXVJI.  —  De  immani  saxo,  quod  idem  Joannes 

per  obedientiam  advexit.  832 

Cap.  XXVIIL— DemirahilipatientiaabbatisMutii./(w(i. 
Cap.  XXiX.  —  De  mouacho  eujusdam  comitis  filio,  qui 

sportas  per  plateaBittsaaafuerftt  portare.  833 

Cap.  aXX.  —  De  abbate  Piaaphio^  qai  pro  hmiulitate 

tafiena,  de  moiuBterio  loBfiai  •eeoMtt.  835 


CAP.XXXl.-^Ezhortatio  optimaad  aovitiammoDac^am. 

834 

Gap.  XXXII.— Demonaebo  qui  ante  coostitutam  boram 
peregrinos  refieereeoegit.  8^% 

Cap.  XXXI 11  —  De  monaeho  qui  nunquam  soius  escam 
sumeresolituscrat.  837 

Cap.  XXXIV.  —  DeMaebete  sene  monacho.  Ibid. 

Cap.  XXXV.  ~  De  Tbedoro  abbate.  /6td. 

Cap.  XXXVL—  De  anachoretis  in  vastissima  eremoha- 
bitanlibos  838 

Cap.  XXXVIL  —  De  Archebio  monacho.  Ibid. 

Cap.  XXXVIII.  —  De  duobus  adolescentibas  qui  fieua 
ad  ffigrotoro  ferentes  in  itinere  dcfuncti  sunt.  839 

Cap.  XXXIX.  —  Quanta  sit  jugitas  operam  apad  Mfj- 
pti  monachos.  Ilnd^ 

Cap.  XL.  —  De  abbate  Paolo.  idid. 

Cap.  XLI.  —  De  fratre  blasphemo,  qai  intoierahili  mstu 
libidinicurebatur.  S40 

Gap.  XLIL  —  Ubi  plurimi  conveneruLt  seniorea  ad  san- 
ctum  Antonium  gratia  consolationis.  Ibid. 

Cap.  XLUI.  —  De  Herone  sene.  84\ 

Cap.  XLIV.  ~  De  duobus  monachis,  qui  euntea  per  d»- 
sertum,  decreverunt  non  sumere  cibum,  nisi  Deas  illia 
trausmittcret.  Ibid. 

Cap.  XLV.  —  Dc  monacbo  qui,  deceptos  a  diabolo,  to- 
luit  filium  suum  immolare.  842 

Cap.  XLVL  —  De  monacho  cui  ostendebatdiabolasexer- 
citum  Ghristianorum  et  Judaeorum.  Ibid. 

CaP.  XLVIl.  —  De  abbate  Serapione.  Ibid. 

Cap.  XLVIII.— .Deroonachis  a  seracenis  interfectis»  843 

Cap.  XLIX.  ^  De  abbate  Daniele.  8U 

Cap.  L.  —  De  abbate  Sereno.  Ibid. 

Cap.  LI.  —  De  eo  quod  non  eamdem  Tim  babeant  nunc 
daemones  contra    monacbos,  quomodo  aateriori  tempo- 

Cap.  LII.  —  De  abbate  Paulo.  SM 

Cap.  LIIL  —  De  ahbate  Moyse.  Ibid. 

Cap.  LIV. —  De  monacbo,  qui  ia  solitadine  ooetu  vidit 
multitudinem  dfemonum.  847. 

Cap.  LV.—  De  duobus  pbiloaophis,  qoi  ad  sanctam  An- 
tonium  perrexerunt.  848 

VITARUM  PATRUM  UBER  V.     ^   ^  854 

De  libri  hujus  apud  Grscos  inacriptlone,  materia,  divi- 

sione,utilitate.  Ibid. 

LiBBLLDS  paivua.  —  De  Profectu  Patrum.  855 

LiBBLLUs  11.  —  De  quiete.  858 

LiBELLUs  III.  —  De  companclione.  860 

LiBBLLUS  IV.  —  De  contiueotia.  864 

LiBELLUs  V.  —  De  fornicatione.  873 

LiBBLLUs  VI.  —  De  eo  quod  monacbus  Dibil  debeat  pos- 

aidere.  888 

LiBELLUs  VII.  —  De  patientia  seu  fortitadine.  893 

LiBELLUs  VIII.  —  De  Oj  quod  nihil  per  ostensionem 

Geri  deheat.  905 

LiBBLLUs  IX.  —  De  eo  quod  oporteat  judicare  quem- 

qusm.  909 

LiBELLus  X.  —  De  discretione.  912 

LiBBLLus  XI.   -  De  eo  quod  oporleat  sobrie  mere.  933 
LiBBLLUS  XIL  —  De  eo  quod  oporteat  sine  intermissio- 

ne  et  sobrie  orare.  *  944 

LiBELLUs  XilL   —  De  eo  quod  oporteat  hospitalem  esse 

et  misericordem  in  bilaritate.  943 

LiBELLUS  XIV.  —  De  ohedientia.  947 

LiBELLUS  XV.  —  Ds  humilitate.  953 

LiBELLUS  XVI.  —  De  patientia.  960 

LiBELLUs  XVn.  —  Dc  charitate.  9^ 

LiBBLLUs  XVIII.  —  De  prcYidentia  sire  contemplatione. 

VITARUM  PATRUM  LIBER    VI,   sife,  VERBA  SE- 

NIORUM.  991 

LiBELLUs  PRiMUS.  —  Do  prsTidentia  scu  coatemplalione. 

LiBELL.  II.  —  De  sanctis  senioribas  qoi  sigoa  f&ciebant. 

4000 

LiBBLL.  III.  —  De  conTcrsatione  optima  dlTersorum 
sanctorum.  1004 

LiBELL.  IV.  —  Septero  capitula  verhorum  quc  misit  ab- 
bas  Moyses  abhati  Poemenio.  El  qui  coatodierit  ea,  libera- 
bitur  a  poena.  4014. 

VITARUM  PATRUM  UBER  VU,  site,  VERBA  SE- 
NIORUM.  1025 

Caput  primum.  —  Contra  gastrimargiam  deTincendam 
et  desideria  gulffi.  Ibid, 

Caj».  IL  —  Contra  philargjriam  et  de  perfectaabrenan- 
tiatioae.  lOtt 

Cap.  IIL—  Nihil  dolendam  monacho,  si  ^d  perdiderit 
aal  amiMiit.  1 W 


1237 


QUiE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTnR. 


iaS8 


(M,   IV.  —  Qaod  tolerentia  paaporUtis  io   requiem 

dacit.  4080 

Gap.  V.  —  De  repnmeDda  STarilia.  Jbid. 

Cap.  YI.  —  CoDtra  iram,  et  de  orifpDe  ir«.  Ibid, 

Gap.  VII.  —  De  retribueodo  malum  pro  malo.  1034 
Gap.  VIII.  -  De  DOD  retribueudo  ioimicis.  1082 

Gap.  IX.  —  De  perfeeta  patientia.  Ihid* 

Cap.  X.  —  Quod  oportet  pro  pace,  quamm  liooa  sint 

opera,  dimittere.  Itt^ 

Gap.  XI.  ~  Contra  spiritnm  tristiti»,  qui  desperationem 

faeit.  Ibid. 

Caf.  XII.  —  Gontra  apiritum  faoe  gloria.  4034 

Gap-  XIII.  —  Contra  spiritum  superbis.  1036 

Gap.  XIV.  —  Quod  perfecti  Yiri,  quamTis  possiot,  no- 

Inntmiracula  facere.  ne  extollantur.  4037 

Gap   XV.  — Quod  utiliter  aliquoties  in  sordidis  cogita- 

tionibus  relinquimur,  ne  eztollamnr.  Ibid. 

Gap.  XVI.  ~  Quomodo  ritetur  detractio.  4039 

Cap.  XVII.  —  De  Toluntate  proximi  Tacienda.  Ihid. 
Gap.  XVIII.  —  De  refutatiooe  propris  Tolontalis.  1040 
Gap.  XIX.  —  De  obsequiis  infirmantium,Yel  infirmilate 

ipsa.  Ibid. 

Gap.  XX.  —  Quod  infirmitas  corporis  prosil  anim«  4044 
Cap  XXI.  -  De  timore  Dei.  l045 

GaP.  XXII.-'  De  poBoitentia.  Ibid. 

Cap.  XXIII.  —  Quod  per  poBuitentiam  ono  die  potest 

homo  reeonciliari  Deo.  Ibid. 

Gap.  XXIV.—  Qood  et  in  proposito  poenitentia  si  trans- 

eat  bomo,  tameo  suscipmtnr.  1048 

Gap.  XXV.  "  De  impugoatione  diemonnm.  Ibid. 

Cap.  XXVI.  *-  Qualiter  Domo  in  se  mortificare  Yitia  po- 

test.  4049 

Cap.  XXVII.  -  De  perseverantia.  Ibid. 

Cap.  XXVIII.  -  De  labore  saoctorum.  1050 

Gap.  XXIX.  -  De  exhortatione  doctrine.  Ihid. 

Cap  XXX.  —  De  curiositate  Titanda.  Ibid. 

Cap.  XXXI.  —  De  contentione  Titanda.  1054 

Cap.  XXXII.  —  De  silentio.  Ibid. 

Cap.  XXXllL  —  Defugiendoclericatus  honorem.  Ibid. 
Cap.  XXXIV.  —  De  eremo,  et  quare  fdgeruot  in  solitu- 

dinem.  1068 

Cap.  XXXV.  —  Que  sit  obserTantia  eremitie.  1063 
Cap.  XXXVI.  —  Qui  sint  simi!es  unius  meriti  fratres. 

Ihid. 
Cap.  XXXVII.  —  Temporalis  profectus  derelinqueodos 

est  propter  amorem  charitatis.  4064 

Cap.  XXXVIII.—  Quid  lamentatio  Tclpaupertas  que  fit 

propter  Deum,  operatur.  1055 

CTap.  XXXVX. —  In  hac  Tita  faomo  requiem  ioTenire  uon 

polest.  Ibid. 

Cap.  XL.  —  Unde  Titia  oriunlnr.  1066 

Cap.  XLl.  —  Qualiter  Tirtutes  obtinere  oportet.  Ibid. 
Cap.  XLII. —  Quomodo  in  caBoobiis  TiTendum  sit.  1057 
Cap.  XLIII.  —  QuasitobserTantiaspiritualisdiscipIioiB. 

1068 
Cap.  XLIV.  —  De  meditationibus  duodecim  anacbore- 

tarum.  1060 

VITARUM  PATRUM    LIBER   VUI,    siTC,    HISTORIA. 

LAUSIACA.  1066 

Peregrioatio  Palladii  Helenopoleos  episcopi.  Ibid. 

Peregrioatio  Melaniie  junioris  et  Piniani  mariti  cam 

Albina  matre.  )07% 

De  Palladii  libro  elogia.  1082 

Prooemium  auctoris.  1086 

llfCIPlT  BISTORIA  LAUSIAGA.  1004 

Caput  pRmuii.  —  Vita  Isidori  presbTteri  et  xenodocbi. 

Ibid. 
Cap.  II.  —  Dorotheus  Tbebanus.  1093 

Cap.  III.  —  Acta  et  temperantia  Potamisnie.  1094 
Cap.  IV.  —  Vita  Didymi  orbi.  Ibid. 

Cap.  V.  ~  Alexandre  Tita.  1096 

Cap.   VI.  —  De  qaadam  Tirgine  qos  laborabatamoredi- 

Titiarum.  4096 

Cap.  VII.  —  Vita  abbatis  Arsisii  et  eorum  qui  cum  eo 

erant  in  monte  Nitria.  1097 

Cap.  VIII.  —  De  sancto  Amon  et  ejas  eonjage.  1099 
Cap.  IX.  —  Vila  abbatis  Or.  IIOO 

CaP.  X.  —  Vita  abbatis  Pambo.  1102 

CaP.  XI.  —  ViU  abbatis  Pior.  1103 

Cap.  XII.  —  Vitaabbatis  Ammonii  et  fretrumsimul  cam 

sororibus.  Pnd 

Cap.  Xni.  —  Vita  abbatis  Benjamin.  1104 

Cap.  XIV.  —  Vita  ApoIIonii  qui  eognominabatur  amo 

?:paY(jLaTtuT(uv,  id  est,  a  negotiatoribus.  1405 

Cap  XV  et  XVI.  —  ViU  Paesii  ek  Iftia  Ibid. 

Gap.  XVII.  —  Vita  Maearti  JaDlorif .  1106 

Gap.  XVUI.  -*  Yita  attaHa  NatbaBaal.  iVn 

G4P.  XIZ  et  XX.  -i  YiU  Maearii  Mijpii  et  Macarii 


Alexandrini.  1406 

Cap.  XXI.  —  ViU  abbatis  Marci.  4419 

Cap.  XXII.  —  ViUabbatis  Mojsis.qui  fuitex  latronibus. 

Ibid. 
Cap.  XXIII.  —  ViU  abbatis  Pauli.  im 

Cap  XXIV.  —  De  Tirgine  quK  faciebat  septingentas  ora- 

tiones.  Ibid. 

Cap.  XXV.—  De  Cronio  presbytero.  Ibid. 

Cap.  XXVL  —  De  Ealogio  Alexandrioo  et  eo  qui  erat 

membris  mancus.  1123 

Cap.  XXVII.  —  De  cootemplatione  quam    Tidit  abbas 

Antonius.  1126 

Cap.  XXVIII.  —  ViU  abbatls  Pauli  SimpUcis.      Ibid. 
Cap.  XXIX.  —  ViU  Pbbatis  Pachon.  1190 

Gap.  XXX.  —  ViU  abbatis  SUpfaani.  4 131 

Cap.  XXXI.  —  De  Valente  qai  excidit.  4132 

Cap.  XXXII.  --  De  Erooe.  4133 

Cap.  XXXIII.  —  De  Ptolemao  qui  excidit.  1134 

Cap.  XXXI V.  —  De  virgine  lapsa.  4136 

Cap.  XXXV.  .-  Vita  abbatis  Elis.  Ihid. 

Cap.  XXXVI.  -  Vita  abbatis  Dorothei.  1136 

(Iap.  XXXVII.  —  De  Amma  Piamun.  Ibid. 

Gap  XXXVIII.  ~  ViU  abbatis  Pachomii  e^  eorum  qai 

cam  ipsoerant.  4la7 

Gap.  XXXIX.  -  Vita  abbatis  AphUnii.  4438 

Cap.  XL.  —  De  Tirgine  de  qua  fuerat  dictum  falsum  teiti- 

monium.  4189 

Cap.  XLI.  —  De  Tirgioequasimulabat  stoltitiam.  1440 
Cap.  XLII.  -  De  sancto  Pitirum*  Ibid, 

Gap.  XLIII.  —  De  abbate  Joanne  urbis  Ltco.  1144 

Cap  XLIV.  —  Narratio  abbatis  Joannis  de  eo  qui  lapsas 

est .  1447 

Cap.  XLV.  ~  De  fratre  qui  ductus  fuit  p<Bnitentia,ejus- 

ilem  abbatis  Joannis  narratio.  1148 

Cap.  XLVI.  --  Alia  narratio  abbatis  Joaonis,  de  eo  oaL 

1  apsus,  ductus  est  pcBoiUntia.  1149 

Cap.  XLVII.  —  De  Psmenia.  1463 

Cap.  XLVIIl.  —  Vita  abbatis  Ammone,  et  eorum  qai 

cum  ipso  erant.  Ibtd. 

Cap.  XLIX.  —  De  abbaU  Be.  Ibid. 

CaP.  L.  —  De  abbate  Theona.  4454 

Cap  .  LI  .  -  De  abbate  Elia.  Ibid. 

CaP.  LII.  -  ViU  abbatis  ApoIIo.  4155 

Cap.  LIII.  —  ViU  abbatis  Amun.  1168 

CaP.  LIV.  Vita  abbatis  Copre  presbTteri.  1164 

Cap.  LV.  --  ViU  abbatis  Suri.  1466 

Cap.  LVI.  —  Vita  abbatis  Isaie.  Ibid. 

Cap.  LVII.  -  ViU  abbatis  Pauli.  Ihid. 

Cap.  LVUI.  -  ViU  abbatis  Anuph .  Ihid. 

Cap.  LIX.  -  Vita  abbatis  Hellenis.  4167 

CaP.  LX.  —  ViU  abbatis  Appelle.  1469 

Gaf.  LXI.  —  ViU  abbatis  Joannis.  Ibid. 

Cap.  LXII.  —  De  abbate  Paphnutio.  1170 

Cap.  LXUI.  —  De  Tibicine.  Ibid. 

Cap.  LXIV.  —  De  protocomite.  4171 

Cap.  LXV.  —  De  mercatore.  1178 

Cap.  LXVI.  —  Vita  abbatis  ApoIIonii.  4 173 

Cap.  LXVII.  —  De  Philemone  martjre  et  iis  qui  cum 

ipso  fuere  martTribus.  Ibid. 

Cap.  LXVIIK  —  ViU  abbatls  Dioscuri  presbyleri.    1174 
Cap.  LXIX.  —  Nitrienses  anachorete.  Ihid. 

Cap.  LXX.  —  De  abbate  Ammonio  et  iis  qui  erant  cam 


ipso. 


1476 


CaF.  LXXI.  —  Vita  abbatis  Isidori  et  eorum  qui  erant 

cum  ipso.  Ib}d. 

Cap.  LXXII.  -  Vita  abbatis  Ammona  presbyteri.  4476 

Cap.  LXXin.  —  De  abbate  Joanne.  Ibid, 
Cap.  LXXIV.-^Vita  abbatis  Pityrionis  et  eorum  qui  cam 

ipso  erant.  Ihid. 

Cap.  LXXV.  —  ViU  Eulogii  presbyteri.  Ibid. 

Cap.  LXXVI.  —  Vita  Serapioois  presbyteri.  4477 

Cap.  LXXVII.  —  ViU  abbatis  Posidonii.  Ihid. 

Cap.  LXXVlIl  —  De  Hieronymo.  <478 

Cap.  LXXIX.  —  De  PauU.  /W. 

Cap.  I.XXX.  —  De  Oiyperentio.  Ibid. 

Cap.  LXXXL  -  De  Pctro.  Ibid. 

Cap.  LXXXII.  —  De  Simeone.  1178 

Cap.  LXXXIIL  —  Vita  Serapionis  Sindonite.  Ibid. 

Cap.  LXXXIV.  —  Vita  abbatis  Domnioois.  1181 

Cap.  LXXXV.  —  De  Tirgine  silente  Ibid. 

Cap.  LXXXVI.  —  De  Evagrio  celebri  diacono.  1188 

Cap.  LXXXVII.  —  ViU  abbatis  Pior.  4485 

Cap.  LXXXVIII.  —  Vita  abbatisMoysis  Libyci.  Ihtd. 

Cap.  LXXXIX.  —  ViU  abbatis  Chronii.  1881 

Cap.  XC.  ^  Vita  abbatii  Jaeobi.  Ihid. 

Cap.  XGI.  —  Vita  abbatia  PaphBVtii  CephaU.  ibul. 

CUp.XGlL-^DaClMreiMiia.  /M. 

Gaf.  XCIU.  —  i^  alio.  /M. 


1339 


ORDO  REEWM  QU^  IN  HOG  TOHO  OONTINENTUR. 


4240 


Ci*.  XCIV.  —  D#  alio. 
Cap.  XCV.  —  De  Stepbano  lapso. 
C^P.  XCVI.  -»  Vila  abbatis  SolomoDis. 
Cap.  XGVII.  —  Vita  abbatis  Dorothei. 
Cap.  XCVHI.  —  Vita  abbatis  Dioclis. 
Cap.  XaX.  —  Vita  abbatis  Capitoois. 
Gap.  C.  — Vita  anacborctse  qui  illudcbatur. 
Cap.  CI.  —  Vita  sancti  Ephrsm  diaconi. 
Cap.  t:il.  —  Vita  abbatis  jQliaai. 
Cap.  CIII.  —  Vita  beati  laDOcentii. 
Cap.  CIV.  —  Vita  abbatis  Adolii. 
Cap.  CV.  —  De  Abramio. 
CaP.  CVI.  —  Vita  abbatis  Elpidii. 
Cap.  CVn.  —  Vita  abbatis  .Enesii. 
Cap.  CVI  I.  —  Vita  abbatis  EustathiL 
Cap.  CIX.  —  Vita  abbatis  Sisinnii. 
Cap.  CX.  —  Vita  abbatis  Gaddana. 
Cap.  CXI.  —  Vita  abbatis  Elis. 
Cap.  CXLl.  —  De  Sabbatio. 
Cap.  CXIII.  — DePbiloromo  presbylero. 
Cap.  CXIV.  —  Vita  beati  Severiani  et  ejua 
Cap.  CXV.  —  Vita  Eleemonis  monaebl. 
CaP.  CXVI.  —  Vita  abbatis  Bisarionis. 
CaP.  CXVH.  —  Vita  beats  MelaniaB. 
Cap.  GXVIir.  —  Vila  Rufani  presbytori. 
Caf.  CXIX.  —  Vita  parTsMelani». 
CaP.CXX.  —  DeAlbina. 
Cap.CXXI.  —  De  Piniano. 
Cap.  CXXII.  —  De  Pammachio. 
Cap.  CXXIII.  —  De  Maeario. 
Cap.  CXXIV.  —  De  Constaotio. 


1186 

Jbid. 

4189 

P)id, 

IM, 

1190 

Ibid, 

Ibid. 

1191 

Ibid. 

1192 

Ibid. 

4193 

Ibid. 

Ibid. 

119i 

Ibid. 

Ibid. 

1190 

Ibid. 

uxoris.  [bid 

1197 

Ibid. 

1198 

1199 

1201 

4203 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid, 

Ibid. 


CaP.  CXXV.  —  De  Paula  Romana. 
CaP.  CXXVI.  —  De  Eustochio. 
Oap.  CXXVII.  —  Do  Vencrea. 
CaP.  CXXVIII.  —  De  Theodora. 
Cap.  CXXIX.  —  De  Usia. 
Cap.  CXXX.  —  De  Adolia. 
Ca.P.  CXXXI.  —  De  Basianilla. 
Cap.  CXXXII.  —  De  Photina. 
Cap.  CXXXIII.  —  De  Asella. 
Cap.  CXXXIV.  •  De  Afita. 
Gap.  CXXV.  —  De  Magna. 
Cap.  CXXXVI.  ^  De  virgine 
episeopum. 
Cap.  CXXXVII.  —  Vita  Amms  Talida. 
Cap.  CXXXVIII.  —  ViU  Ammas  Taor. 


1208 
Ibid. 
Ibid. 
1-204 
Ihid. 
Ihid. 
Ihid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ihid. 
qu»  excepit  Athanas<ium 

Thid, 


Cap.  CXXXIX.  —  De  virgine  qus  reauntiaferat.     Jbid. 

CaP.  CXL.  —  De  virgine  que  lapsa  est,  et  egit  poeoitt-n- 
tiam.  \'Z01 

Cap.  CXLI.  De  filia  presbyteri  que  lectorem  caltim- 
niata  erat,  el  Eustattbo  lectore.  Ibid. 

Cap.  CXLII.  —  Vita  saocts  SilTani».  HIO 

Gap  CXLIII.  —  De  Jubioo.  Ibid. 

Cap.  CXLI  V.  —  De  Olympiade.  Ibid. 

Cap.  CXLV.  —  De  Candida.  K'2\ i 

Cap.  CXLVI.  —  De  Gelasia.  Ibid. 

Cap.  CXLVII.  —  De  Juliana.  Ibid. 

Cap.  CXLVIII. — De  femina  nobilissima  qas  fuit  semper 
Tirgo.  1213 

Cap.  CXLX.  —  De  Magistriano.  Ibid. 

Cap.  CL.—  De  uxore  vin  senatorii.  i2l4 

Cap.  CLI.  ^  Vita  fratris  qui  cum  eo  Tersabalar.      1215 


FINIS  rOMI  SEPTUAGESIMI  TERTII 


^saijtft 


typit  Sodetatb  dictse  du  Pas-dc^alais.  —  P-M.  LABDflHS,  dir. 


3  2044  054  758  776 


'  /■  THIS  VOLUME 
DOES  NOT  CIRCULATE 
OUTSIDE  THE  L!5nAnY