Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 


* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. com/] 














U 


- 
πρ 


PATROLOGLE . 


CURSUS COMPLETUS 


SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, 


OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE. ECCLESIASTICORUM, 


SIVE LATINORUM, 8IVE GRACORUM, 


QUI AB /£VO APOSTOLICO AD ETATEM INNOCENTII 1Il (ANNO 1216) PRO LATINIS 
ET AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANNO 1189) PROGR/E£CIS FLORUERUNT : 


RECUSIO CHRONOLOGICA 
OMNIUM QUE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA 
ECCLESLE SAECULA ET AMPLIUS, 


JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER 8E CUMQUE NMONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PEAQUAM 
DILIGENTER CASTIOATA ; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIB, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUA TRIBUS NOVISSIMIf S/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS AUCTA ; INDICIBUS PARTICULARIDUS ANALYTICIS, SINGULOS 81VK TOMOS 81IVR AUCTORES ALICUJUS 
ΝΟΜΕΝΤΙ SUDSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIB INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET 
TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MATtGGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUDJECTAMQUE ΝΑΤΗ- 

RIAM 8IGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIDUS CUM DUDII8, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA YERO 
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLEBIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUOEKENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIDUB; AUCTORUM 8ICUT ET OPERUM, ALPHADBETICIS, £CHRONOLOOICIS, 
STATISTICIS, SYNTHETICIB, ANALYTICIS, ANALOG6ICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALIU, 
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, IIISTORICUM, ET CUNCTA ALIA 8INE ULLA EXCEPTIONE ; 8ED PRE« 
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCiLICET RERUM, quo coNSULTO, 
QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISYE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 
OMISSO, IN QUODLIDET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCHIPTURA/E 
SACR/E, EX QUO LECTORI COMPRRIRE 8IT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM 
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM 8S. SCRIPTURJ&R VKRSUS, A PRIMO 
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPBIS, COMMKNTATI 8INT. 

EDITIO ACCURATISSUMA, €ARTENISQUE OXMNIDUS FACILE ANTEPONEXDA, SI PERPENDANTUR CITARACTERUM NITIDITAS 
CHARTA& QUALITAS, INTEORITAS TEXTU8, PERFECTIO CORRECTIONIS8, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM 
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER 
SIMILIS, ΡΗΕΤΙΙ EXIGUITAS, PRASERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CIIRONOLOGICA 
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUBCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC 8PARSORUM, PRIMUM AUTEM 
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET M89. AD OMNEt ATATES, LOCOS, LINOUAS VORMASQUE 
PERTINENTIBUS COADUNA10RUM. 


SERIES GR/ECA, 


IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQURE ECCLESIE GRJEC/E 
AB /£VO APOSTOLICO USQUB AD CONCILIL FLORENTINI TEMPORA ; 


ACGCUHANTE J.P. MIGNE, 


Biibliothees Cleri universe, 
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIA ECCLESIASTICUAR RAMOS RDITORE 





PATROLOGLE GRAECA TOMUS CXV. 


SYMEON METAPHRASTES. 


——— ib 9 «m—————— 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE, SUCCERSORES, 
IN VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 908. 


1899 





Clichy — Ex typis PAUL DUPONT, 12, vi& dictà Bac-d'Asniéres. 43.7.99. 





TRADITIO CATHOLICA. 


S/ECULUM X, ANNUS 960. 
ΣΥΜΕΩΝ 
ΞΛΟΓΟΘΕΤΟΥ, 


ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΟΥ, 


ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ΠΑΝΤΑ. 


IMEEM 


SYMEONIS LOGOTHET E, 


COGNOMENTO 


METAPHRASTA, 
OPERA ONINIA, 


ASCETICA, PAR/ENETICA, CANONICA, IlISTORICA, HAGIOGRAPHICA, MAGNAM 
PARTEM EX MSS. PARISIENSIBUS NUNC PRIMUM GR/ECE EDITA; 





ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, 
Bibiletheese Cleri Univers:m 
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIA Ege io ice. MAMOS EDITOAE 


TOMUS SECUNDUS;  . v ;. 


V——— o——EUBDCQrCuE m ———————— 


VENRBUNT TRIA VOLUMINA 60 PRANCIS GALLICIS. 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE, SUCCESSORR 5, 
IN VÍA DICTA : AVENUE DU MAINE, 208 


1899 


11 


laudibus *, ne mec queso imputetis preecipitantice 
laudibus efferentis eum, cujus necdum vitam enar- 
ravi. Et vero congruum fuerat eam premittere: 
sed quoniam sapientibus sanctisque viris (1) non- 
nullis adnitentibus distincte expositam habemus 
hujus beati ab ipsis usque natalibus conversionem, 
propensionemque ad Dei cultum : ipsam quoque 
ejus in monastica vita exercitationem conversatio- 
nemque purissimam, necnon deflcientiam imper- 
fectionum, et recte fidei ostentationem atque in 
molestiis perferendis constantiam, quibus vita ejus 
magis quam auro, margaritis, lapidibus pretiosis 
ornatur, equidem ut iis adderem aliquid, minime 
adduci potui : sed que dispersa fuerant, ex illis 
ipsis narrationibus in unam, ut lapidarii solent, 
compagem colligenda putavi: sciens quod qui 
impossibilia facienda suscipit, omnem agendi ratio- 


MENSIS MARTIUS. 


Π. Cum igitur memoria justi sit recolenda cum A 


12 


B'. ᾿Επιὶ τοίνυν à μνήμη τοῦ δικαίου ptt ᾿ἔγχω- 
µίων, µή μον µέωφησθε τῆς προπετείας, ὡς προ 
τοῦ βίου ἐγχωμιάζοντι. Τότε γὰρ ἁρμόδιον πέφυκεν" 
ἀλλ) ἐπειδή τισι σοφοῖς καὶ µακαοίοις ἀνδράσι πο- 
νήσασι, xai τὴν toU Μακαρίου ἐξ αὐτῆς γεννήσεως 
ἀναστροφήν τε καὶ διαγωγὴν, καὶ τὴν πρὸς θεῖον 
ζῆλον χίνησιν, οὗ μὴν ἀλ)ὰ xci τὴν ἐν τῷ μµονήοει 
βίω ἄσκχησιν, καὶ τὴν χαθαρὰν πολιτείαν, καὶ τὴν 
ἄχραν ταπείνωσιν, xal τὴν τῆς ὀρθοδοξίας τράνωσιν, 
x«i τὴν πρὸς τὰ δεινὰ καρτερίαν, ἀριδήλως διηγη- 
σαμένοις, ἐπὶ χρυσῷ x«i µαργαοίταις xai τιμίοις 
λέθοις προσθεῖναι τούτοις οὐχ ἠγησάμην», ἀλλὰ 
σποράδην ἐκ τῶν διηγημάτων συλλέξας, 
ὥσπερ τις λιθολόγος, εἰς µίαν χατασκευὴν ἀθροῖσαι 
προιθυµήθην. Ὁ γὰρ ἀδυνάτοις ἐπιχειοῶν, τούναν- 


αὐτῶν 


B τίον ἁἀσχημονὴν ἀνθέλχει τὸν τρὀπον. Συντόµω γοὺν 


τῦ διηγήσει χοησάµινος, ἀμνδράν τινα τῶν αὐτοῦ 
κατορθωμάτων ὑπόληψιν καταυλύσω. 


nem indecore pervertat. Compendiosa igitur narratione usus rudem duntaxat quamdam Γθοίθ facto- 


rum ejus complexionem concinnavi. 


CAPUT I. 
Natales, conjugium, vita in seculo. 


III. Beatus iste, Patres Fratresque charissimi, 
ab Christiane religionis signaculo nomen adeptus, 
nobilium et dignitatibus conspicuorum parentum, 
filius fuit, quique Constantini Copronymi tempore 
vitam ex recte fidei regulis, occulte tamen, insti- 
tuebant. Et vero ex tali sue nativitatis principio 
debebat refulgere hec stella, que a Deo in carne 
manifestati mysterii congruum habitura nomen 
erat : neque enim purissima h&c margarita hodie 
proponereturnobis, siinilla perversarum opinionum 
caligine genitores ejus propalam pietatem fuissent 
aversali. Cumautem iis unigenitus esset, a puero di- 
vinas edoctus Litteras atque ad totius Scripture ini- 
tiatus cognitionem, ne profana quidem sapientia 
deficiebatur: sed quidquid in ea esset pulcherrimum 
colligens, id intra mentis sue thesaurum abdidit : 
quod vero fabulosum erat, longe illud valere jubens, 
prout conveniebat, despexit. Eo admodum juvene 
adhucetnecdum pubertatis annos ingresso, parentes 
ejus hincad Dominumemigrarunt, et solusipseinter 
copiosas remansit divitias ; superna forsitan id ita 
disponente Providentia, ne eorum amor obex ei 
fleret recta ad Deum Via perrecturo. 

]V. Postquam vero sacrilegus Constantinus (9) 
turpem turpiter efflavit animum, imperium Leo 
suscepit, materno cognomine Chazares (3) appel- 
latus : quo regnante patricius quidam ipsi cogno- 


* Prov. x,7. 


n ) Inter alios S Methodius patriarcha. 

2) « Anno 778 contra Bulgaros egressus, cor- 
reptus est anthracum morbo, in crura sibi divinitus 
immisso et febri subinde vehementissima, et ardore 
medicis ob incendii vim ignoto afflictus, subdito- 
rum humeris grabbato delatus Arcadiopolim, inde 
Selymbrian: profectus {4 Septembris, nave con- 
scensa ad castellum Strongylum devectus, infelicem 


C 


Γ’. Ὁ µαχάριος οὗτος, ᾿Αδελφοὶ καὶ Πατέρες, ὁ 
τῆς Χριστιανιχῆς σφραγίδος ἐπώνυμοςν εὐγενῶν go- 
νέων xxl τῶν ἐν ἀξιώμασι περιῤλέπων γέγονε 
τέχνον, ἐν ἡμέραις Κωνσταντίνου τοῦ Κοπρωνύμου. 
τῇ ὑποχρυφίῳ δόξη ὀρθοδόξως πολιτευσαµένων. 
Ἔδει γὰρ, ἔδει ἐξ αὐτῶνς τὸν τῆς Θεοφανείας ἐπώ- 
νυµον γιννητικῶς ἀποστίλψαι φωστῆρα" οὗ γὰρ ἂν 
ἡμῖν ὁ καθαρὸς οὗτος µαργαρίτης ποούτέθειτο, εἰ 
ἐν ἡμέραις σκότους διαφανῶς οἱ τούτου γεννήτορες 
τὸν εὐσέθειαν ἀπέστρεψαν. Μονογινὴς τοιγαροῦν αὖ- 
τοῖς ὑπάρχων ὁ µακάριος, ἐκπαιδεύέται νηπιόθεν 
τὰ -ερὰ Γράμματα, Γραφών T& πᾶσαν εἰς ἄκρον 
µνηθείς, οὐδὲ τῆς ἔξω σοφίας Ὡμοίρωσε. Ταύτης 
γοῦν τὸ κχάἄλλιστον ἐπιλεξάμενος ἐν và τεθησαύριχιν, 
ὅσον δὲ τὸ μυθῶδες μακρὰν χαίρει εἰπὼν παρελο- 
γίσατο πρεπόντως. Νέου δὲ κομιδῇ τοῦ Μακαρίου 
ὑπάρχοντος, xai οὕπω τῆς ἠθιχῆς ἡλιχίας ἔπιλε- 
λημμένου, οἱ αὐτοῦ Ὑονείς πρὸς Κύριον ἐξεδήμησαν, 
καὶ μένει λοιμὸν μόνος ἐν ὑπερθάλλοντι πλούτω ὁ 
ἅγιο τάχα τῆς ἹΠρονοίας οὕτως οἰχονομηοσάσης, 
ἵνα μὴ ὁ τῶν Ὑονίων πόθος, πρόσκοµµα τῆς πρὸς 
Θεὸν αὐτοῦ τρίθου γεννήσηται. 


A'. Κωνσταντίνου δὲ τοῦ δυσσεθοῦς αἰσχοῶς τε- 
λευτήσαντος, διαδέχεται τὴν βασιλείαν Λέων. ὁ ix 
μητρικῆς ἐπωνυμίας Χαξάρης ἐπιχληθείς. Ἐν ót 
τοῖς χρόνοις τῆς αὐτοῦ βασιλείας ὧν τις πατρίχιος 


in navigio mortem obiit, vociferans ac dicens . 
Etium vivens igni nunquam exstinguendo addictus 
sum. » Hec Theophanes. 

(33 Non proprio, sed gentis nomine Leonis ma- 
trem Chazaram vocatam existimo : fuit enim, ut 
Theophanes ait, « Chagani Chazarim principis 
filia, » Christiano dein nomine dicta Irene. 


e 


13 VITA S. THEOPHANIS. 14 


όμωνυμος αὐτῷ, 
τρόπον, χαὶ τοῦ τῆς αἱρέσεως σµήνους σύμφρων τε 
καὶ ἀντιλήπτωρ * ὃς διὰ τὴν τοιαύτην ὁυσσέθειαν 
ὁμοτράκενος τῷ ᾖβασιλεῖ καθεκάστην ὑπῆρχε καὶ 
ρίλος περιδέξιος. Καὶ dà μαθὼν τὰ περὶ τῆς οὐσίας 
τού µακαρίου, ακελεύσει βασιλιῦ συνεργῷ χρησά- 
ενος, δευγνύει τῷ Θιοφάνει τὴν αὐτοὶ θυγατέρα’ 
ὅπεο ῥέᾳ χαὶ μόλις τάχα yt διὰ τὸν τοῦ κοατοῦντος, 
φόθον εἴξαντος τοῦ Θιοφάνους, ἐξήρτυτο τὰ ἐπιτή- 
δεια τῷ γαμικῷ θαλάμῳ. Τῶν οὖν αἰσίων τελεοθέν- 
των, ἑσπέρας Χχαταλαθούσης, µύνους dv οἰκίσκῳ 
τερπνῷ τόν τε εὐσεθρῇῦ νεανίαν καὶ τὴν εὐχλεᾶ χόοην 
εἰσάγουσιν, ὡς ἂν αὐτοῖς ἐπιτηδείως ἔχοι πρὸς ᾖδο- 
νὸς τρόπον. Σιγῆς δὲ Ίγενομένχς, xxi πάντων ἀφν- 
πνωσαντων, νυχτός τε βαθείας διαχνθείσης, στρα- 
pes ὁ µαχάριος, φησὶ τῷ κορασίῳ τάδε * 


vu βάρθαρος καὶ θηριώδης τὸν Α minisfuit, barbarus omnino atque efferis moribus, 


heerelicique agminis infidelitate socius, auctoritate 
defensor : que eum impietas ita imperatori con- 
ciliavit, ut et convivam quotidianum ad mensam, 
et amicum in omnibus conjunctissimum haberet. 
Hic, ubi quanla esset beati juvenis opulentia didi- 
cit, filiam suam Teophani junxit, imperatoris 
jussionis terrore usus ad eas nuptias conciliandas, 
quibus pro utriusque dignitate instructus est thala- 
mus genialis, Theophane egre quidem atque relu- 
clanter, ex metu tamen polentioris, ea ut fierent 
permittente. Ergo nuptiarum solemniis rite auspi- . 
catoque celebratis, cum vesper incubuisset, pien- 
tissimum juvenem atque illustrissimam virginem 
solos inducunt in couclave, ad delicias volupta- 


B temque eo quo decebat, apparatu instructum. Ubi 


dum omnes sopor altus et nox profunda late diffusa tenet,per illa consiliis suis opportuna silentia ad 
puellam conversus adolescens, eam est in huno modum allocutus : 


E. 'O pi» παρὼν βίος, ὦ γύναι, βραχὺς, ὡς 
πᾶσιν εὔδηλον, καὶ ἁδηλία τοῦ μέλλοντος πλέον xt- 
κρατεµένος, x«i χρίσις ἀδέκαστος τοὺς iv τῶδε τῷ 
Sie διαδέξεται εὐθηνοῦντας. Τοιγαροῦν καὶ ὁ γά- 
µος 07x ἀπόθλητος παρὰ Gi * ἀλλ αἱ φροντίδες τοῦ 
Ἀίου, ἀλλοιοῦσαι τὸν ἔνθεον λογισμὸν, οὐκ ἑῶσι κα- 
θαρῶς ἀντοφθαλμεῖν πρὸς τὰ μέλλοντα. Ἴσωιν di 
xxi τὸν ἓν Εὐαγγελίις Λάδαρον, διὰ στενοχωρίας 
τῆς ἑωθέίνδε τοῦ ᾿Αθραὰμ τοὺς κόλπους κ) ηρωσά- 
μενον, καὶ τὸν ἐν ytévvm φλογιζόμενον πλούσιον, 
μηδι TQ ποὸς αὐτὸν τοῦ Λανάρου ἀφίξεως ἀξιούμε- 
vov, xai στα]όνς ὕδατος ἑστερημένον, xai τὸ, 
« ᾽Απέλαθες τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ Qui σου, » ἔγκα- 
λούµενον. Καὶ o Μακαρισμὸς ὑπόσχιεσυ ἀγαθῶν οὐ 
τοῖς ἐ πλούτῳ χομῶσιν ὑπισχνεῖται, ἀλλὰ τοῖς χλαύ- 
σασι νῦν ὅτι ἐχεῖ γε)άσουσιν, τοῖς πτωχοῖς τῷ πνεύ. 
ματι, τοῖς δεδιωγµένοις διὰ δικαιοσύνην, τοῖς ὀνει- 
διζοµένοις διὰ Χριστόν xal ἅπαξ ἁπλῶς, στενὺ καὶ 
τεθλικαένη à ὀδὸς à ἀπάγουσα εἰς τῆν ζωὴν, πλα- 
τεῖα δε καὶ εὐρύχωρος à ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν. 
O2x ἔστιν οὖν ἆἄνευ θλίψεως ὑπεξελθεῖν ἡμᾶς * εἰ 
ur» γὰρ ἐν τῷδε τῷ Dio χαρμονικῶς διέξοµεν, θλί 
Ῥες ἐν τῷ μέλλοντι διαδέξεται ἡμᾶς, "AX εἰ βού- 
κει, γύναι, μικρὸν TÜ φύσει χοινωνήσαντες διὰ τὴν 
τοῦ σοῦ πατρὸς αὐθάδειαν, ἀπάρωμεν ἑαντοὺς τῆς 
Ῥορθορώδους ταύτης καὶ συρφιτῆς διαγωγῆς, καὶ 
τὸν μονήρη βίο κατασπασώμεθα, 
εὐμοιρήσωμεν ἀπολαύσεως. 


ὅπως αἰωνίου 


V. Presens quidem vita, conjux charissima, 
brevisest, ut notum omnibus, et magna plerum- 
que futuri incertitudine tenetur; judicium autem 
severum manet eos qui in hac vita bonis et volu- 
ptatibus affluunt. Ideo, quamvis conjugii usus mi- 
nime rejiciatur a Deo, ipse tamen, que eum co- 
mitantur seculi cure, plenam divino spiritu men- 
tem evacuant alienantque, nec sinunt puris oculis 
intueri futura. Novimus Lazarum in Evangeliis per 
eas, quas hictoleravit miserias, in Abrahe sinum 
fuisse delatum ; et in gehenna ardentem divitem 
ne hoc quidem obtinere potuisse, ut ad se dimitte- 
retur, Lazarus : cui, cum etiam aqui gutta nega- 
retur, illud funestum insonuit : « Recepisti bona in 
vita tua **. » Neque vero ex evangelicis beatitudi- 
nibus ulla continet bonorum promissionem diviti- 
bus factam; sed flentibus nunc, quia istic ridebunt, 
aut pauperibus spiritu, aut persecutionem susti- 
nentibus propter justitiam, vel contumelia propter 
Christum affectis. Atque ut uno semel verbo absol- 
vam : » AÁngusta porta et arcta est via, que ducit 
ad vitam : lata vero et. spatiosa que ducit ad per- 
ditionem ?, » adeo ut impossibile omnino sit nobis 
tribulationem evadere. Si namque in hac vita ju- 
cunde vixerimus, in futura nos tribulatio excipiet. 
Quapropter, si placet, charissima, corporibus ad 
modicum tempus conjuncti propter patris tui inso- 
lentem ferociam, subducemus nos ipsos salebrosa 


huic atque inquinate conversioni, vitamque monasticam amplectemur, ut eterna requie perfrua- 


mur. 


C". Τί οὖν εὐσεθὶς γύναιον; οὐκ ἀνένυσε πρὸς D — VI. Quid ad heec pia mulier ? num renuit ? num 


ταῦτα; 07x (imt τὰ μὴ κχαθήχοντα " Τί τὸ κάλλος τῆς 
(pic νεότητος ἡμαύρωσας ; Ti µου τὸν τύχην ἀπί- 
αλεισας; τί τὴν ἐμὴν χαρὰν εἰς θρήνον μετήλλαξας ; 
Ei οὕτως ἠρετίσω τὰ χατὰ σαυτὸν, οὐκ εἶ μόνος iv 
εὐγενέσι νεώτερος * ἴδει γοῦν σε, πρὸ τοῦ γάμου 
«παγορεῦσαι, x«l μὴ µμαρᾶναί µου τὸ ἐπανθοῦρ 
κάλλος. Οὐδεν τοιοῦτον * ἀλλὰ τί; Ὥσπιο τις cya? 
yü τὸν σπὸρον δεξαμένη πολύχουν βλαστάνει τὸν 


*" Luc. xvi, 25. * Matth. vn, 14. 


aliquid preter decorem locuta : Cur speciem ju- 
ventutis mec obscuras, dixit; meque sperata feli- 
citate excludens, gaudium meum in lamenta con- 
vertis ? Si tu hac. que dicta est, ratione saluti tui 
consulere decreveras, non tu solus inter nobiles 
adolescens es : oportebat ergo, antequam conjugium 
iniretur, renuntiare sponsioni, nec meam recens 
efflorescentem pulchritudinem, velut marcidam 





pego οσα ματμανυσκααρπαμαπασσα σπα υφοασπφο-μα "νο ον ονοο vTUNV t a M m t ns 
ἥ . D . ο 


45 


reddere. Nihil horum illa : sed, quemadmodum 
bona terra suscipiens semen, multum fructum 
profert, ita venerabilis- femina, egregia sponsi, 
adhortatione roborata, alacriter annuit, atque 
respondens : Haud equidem divinarum, inquit, 
ignara sum promissionum, suavissime sponse; 
etenim manifeste in Evangeliis clamat Salvator 
noster : « Qui non relinquit patrem et matrem et 
uxorem et filios et fratres et sorores et domos et 
agros, et tollit crucem suam et sequitur me, non 
est me dignus *. Jam igitur puros, si placet, atque 
incoinquinatos nos sistamus celesti Sponso, etiam 
externum hominem nostrum Immaculatum conser- 
vantes. Quid nobis proveniet emolumenti, si opus 
est ut nos, quamvis ad breve tempus mutuo, sicut 
inquis, fruamur amplexu ? Quis enim futurum 
spondebit, quod in illo exiguo tempore sobolem 
facturi non simus, que nata nobis impedimento 
sit ? etquidemsi mascula fuerit, parsilli facultatum 
et affectus resecanda erit : si autem muliebris, eu 
geminum malum; oportebit namque et idoneam 
matrimonio exspectare etatem,et reliquam ei sol- 


MENSIS MARTIUS. 


16 


À καρπὸν, οὕτω xai τὸ σεμνὸν γύναιον τῇ καλῷ παρ- 
αινέσει τοῦ µάκαρος στοµωθεῖσα, ἀσμένως κατέ- 
νευσε xaí φησιν * Οὐκ ἁμύητός tip γλυχύτατε 
ἄνερ, τῶν θείων παραγγελµάτων * xai γὰρ dv Εὐαγ- 
γελίοις ὁ Σωτὺρ ἡμῶν ἀριδήλως βοᾷ « EI τις οὐ κα- 
ταλείψει πατέρα, καὶ μητέρα καὶ γυναϊκα, καὶ 
τέχνα, καὶ ἀδελφοὺς, καὶ ἀδελφὰς, καὶ οἰκίας, xai 
ἀγροὺς, x«i don τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀχολοὐθήσει 
μοι, οὐχ ἔστι µου ἄξιος. » Οὐχοῦν, &i βούλει, χαθαροὺς 
x«i ἀσπίλους ἑαυτοὺς παραστήσωμεν τῷ οὐρανίω 
νυμφίῳ Χριστῷ, ἀμώμητον x«i ἀκηλίδωτον τον ἔξω 
ἡμῶν ἄνθρωπον διατηρήσαντες. Τί γὰρ ὄφελος, εἰ 
πρὸς μιχρὸ», ὡς ἔφης, συνέλθωµεν; Τίς δὲ xai ὁ 
εγγυητὴς ὅτι οὐ τεχνώσοµιεν ἐν τῷ μιχρῷ τούτῳ, 
καὶ ἵνα pi Ὑένηται ἡμῖν εἰς πρόσχοµµα τὸ τεχθέ» ; 

B Καὶ εἰ uiv ἄρσεν εἴη, μµεριχή τις ἐχκοπή * εἰ δὲ 
θῆλυ, διπλοῦν τὸ χαχόν ' χριία γὰρ ἀναμεῖναι καὶ 
χρόνους y&pou καὶ λοιπῆς προνοίας. Καὶ τὸ τῆς ζωῆς 
τέλος, ὡς ἔφης, ἐπ᾿ ἀδήλω, καὶ αἱ τοῦ βίου παγίδες 
ἀναρίθμητοι. Λανθανόντως οὖν ἐν ἀγνεία βιωσάντων 
ἡμῶν, t0 οἶδα xai τὺν ἡμῶν ἔφεσιν τὸν Θεὸν oixo- 
νομῆσαι. 


licitudinem impendere. Atqui vitee finis, ut ipsemet paulo ante dicebas, incertus est, et vite hujus in- 
numerabiles laquei.Quod si castitatem clam colentes vixerimus, certa sum, desiderium nostrumad opta 


tum finem perducendum a Deo. 

VII. Obstupuit ad tam generosam puelle mentem 
beatissimus juvenis, gratioseque respondens: Quod 
utile fuerit, inquit, manifestabit nobis Deus. Ergo 
totam egere in precibus noctem, Deum invocantes 
ut sibi eam in rem consulere atque prospicere di- 
gnaretur. Circa auroram vero contigit, ut obdor- 
miscerent ambo et unum idemque eo tempore som- 
nium viderent. Viderunt autem quemdam eximio 
fulgentem decore, qui placida ad eos voce utens : 
Dominus, inquil propositum animi vestri susci 
piens, misit me,ut signarem vos ad hoc ut intactos 
vos integrosque sibi offerretis. Et continuo per totum 
corpus eos consignans ex oculis evanuit intuentium: 
qui cum evigilassent, et que viderant sibi invicem 
absque ulla diversitatenarrassent ; data Deo gloria, 
qui tam facile invenitur querentibus se, de cetero 
specie quidem ut conjuges, reapse ut germani inter 
86606 vixere. O rem miram { Novit Dominus qui 
sunt ejus 5, οἱ quoniam solum Deum exquisie- 
runt, continuo auxilistor atque adjutor pro desi- 
derio ipsis inventus est. Quid hoc inferius eo mi- 
raculo, quod circa tres pueros in fornnace gostum 
&dmiramur*? Istic angelus urentem flammam ignis 
in ventum roris flantem commutans illesos ser- 
vavit illos: hic similiter angelus concitum igneum- 
que voluptatis ardorem in rorem continentice- 
trans formans, sponsos custodivit innoxios, atque 
: ignem cum feno docuit citra dumnum conjungere. 

VIII. Nunc. quoniam coconversationem sancti a 
nativitate ad matrimonium usque abunde deelara- 
vimus, agite, Christo dilecti, et ex certaminibus 
ejus specimen demum aliquod auditui vestro ad 


* Luc, xiv, 26. 5 Num xvi, 5. * Dan. in, 50. 


Z'. Ἐκπλαγεὶς δὲ ὁ µακάριος ἐπὶ τῇ τῆς χόρης 
δεξιωτάτη γνώμη, χαριέντως ποὸς αὐτὴν εἶπε' Κύ. 
proc ἡμῖν δηλώσει τὸ συμφέρον. Δι ὅλης δὶ τῆς νυ- 
xtóg προσευξάµενοι, xai τὸν Θεὸν ἐπὶ τῷ συµφέροντι 
προνοητὴν χαὶ κηδεμόνα ἐπιχαλεσάμενοι, περὶ αἲ- 
γὰς τῆς Ἡμέρας συνέθη ἀφυπνωσαι ἀμφοτέρους, καὶ 
ἓν xai τὸ αὐτὸ ὄναρ θεωρῆσαι * ὁρῶσι γάρ τινα 
ὡραίως ἐξαστράπτοντα, πρὸς αὐτοὺς πραεία τῇ 
φωνῆ λέγοντ Κύριος ὁ 6:10; τὸν ὑμῶν προαίρεσιν 
ἀποδεξάμενος, ἀπέστειλέ µε σφραγῖσαι ὑμᾶς τοῦ 
ἀχεραίους xal ἁμωμήτους αὐτῷ µπαραστῆναι. Καὶ 
χατασφραγίσας αὐτοὺς δι) ὅλου τοῦ σώματος, ἄφω. 
τος ἐγένετο. ᾿Αφυπνισάντων δὲ αὐτῶν, καὶ τὰ τῆς 
ὁπτασίας ἀπαραλλάχτως ἀλλήλοι διηγησαµένων, 
καὶ τὸν Θεὸν δοξασάντων τὸν εὑρισχόμενον pad ies 
τοῖς ζητοῦσιν αὐτὸν, τὸ λοιπὸν διῶγον, σχήµατι μὲν 
ὡς σύζυγοι, πράγματι δὲ ὡς ἀδελφοί. Ὢ τοῦ θαύ- 
µατος | Ἔγνω Κύριος τοὺς αὐτοῦ * εἰ µόνον ἐξεζήτη- 
σαν τὸν θι:ὸν, εὐθὺς ἐπίχουρος αὐτοῖς καὶ βοηθὸς 

D πρὸς tà» ἔφεσιν εὑρέθη. Ti τοῦτο τοῦ κατὰ τοὺς 
τρεῖς παῖδας θαύματος ἀτιμότερον ; ᾿Εχεῖ μὲ γὰρ 
ἄγγελος τὺν συμφλέγουσαν αὔραν ToU πυρὸς εἰς 
πνεῦμα δρὀσου διασνρίζον μεταθαλὼν, ἀθλαθεῖς τοὺς 
παῖδας διέσωσε κἀάνταῦθα πάλιν ἄγγελος τὴν 
ὀξύῤῥοπον καὶ φλογώδη τῆς ἡδονῆς ἀκμὴν tiq σω- 
φροσύνης δρόσον µεταῤῥυθμίσας, ἀσινεῖς τοὺς νέους 
διετήρησε, καὶ πυρὶ χόρτον ἀθλαθῶς συνδναξευν 
ἐπετήδευσιν. 

H'. Ἐπιεὶ τοίνυν τὴν ἐκ γεννήσεως τοῦ µακαρίου 
µέχρι συξυγίας ἀναστροφὴν ἀποχρώντως ἐδηλώσα- 
μεν, φέρε dà λοιπὸν xai τῶν αὐτοῦ ἀγωνισμάτων 
μεριχόν τια χατηχήσωμεν ἔμφασιν ταῖς ὑμετέραις 


1T VITA S. THEOPHANIS. 18 


ἀκοαῖς, φιλόχριστοι. Τούτων οὕτω θείᾳ νεύσει oi- Α communem admoveamus instructionem. His igitur 


πονομηθέντων, κατὰ µμικρὸν τοῖς πενοµένοις τὸν 


πλοῦτον σχορπίδοντες ἐν ὑποχεχρυμμένη ὑπολύψει, 
μᾶλλον δε δι αὐτῶν ἑαντοῖς θησαυρίδοντες, λαθεῖν 
εἰς τέλος τὸν τῆς χόρης οὐκ ἴσχυσαν πατέρα, δεινόν 
τε ντα, καὶ ἀπηνῆ, xal ἀπάνθρωπον, καὶ λίαν 
ωελεέίμονα, yog yàp τὴν χαλλίτην τῶν νέων 
ἱμπορίαν 6 ταλαίπωρος, xai ἀποτυχίαν μᾶλλον τὸ 
Ὠωσθῖν ὦ εὐσέθειαν ἡγησάμενος, εἰσιλθὼν ἐν τοῖς 
βασιλείοις προσανατίθεται τῷ βασιλεῖ τοιαῦτα φή- 
σας ' Ανστυχῶ, βασιλεῦ, ἐπὶ τῷ ἀπράγμονι γαμθρῷ 
µου " σκορπίσας γὰρ χαχιγχκάκως τὸν ἴδιον πλοῦτον, 
οὖδε τῶν τῆς ἐμῆς θυγατρὸς ἐφείσατο πραγμάτων * 
üdu γὰρ παὶ αὐτῶν τὸ πλεῖστον µέρος ἠφάνισε, x«i 
οὖδε τέχνον à ἐλεινή µου θυγάτηρ ἀξιοῦται γονῆς ' 


divino nutu ad eum modum constitutis, cum ma« 
gnos brevi thesauros pauperibus latenter dividis- 
sent, aut potius ipsis sibi per eorum manus con-: 
didissent, latere diutius puelle patrem non potuere, 
severum utique, immitem, inhumanum, atque ab 
omni commiseralionis alienum affectu. Cognoscens 
ergo infelix eam, quam novi nupti optimam insti- 
tuerant, mercandi viam, et quod cognoverat non 
pietati imputans, sed infelicitati maxime, in pala- 
tium ad imperatorem progressus, ita fatur: O me 
calamitosum, imperator, propter generi mei in- 
ertiam ! opes enim suas pessimis dilapidans mo- 
dis, ne filie quidem mee substantia abstinuit, et 
ejus maximam jam partem disperdidit : sed neque 


οἵααι d& διὰ τὸ κατὰ πάντα ταχλαίπωρον καὶ ἀπράγ- p liberorum ex eo procreatione infelix filia mea di- 


µουα εἶναι, ὃν χακῶς ἐγνώβισεν. ᾽Αλλ' εἰ κελεύει, 
φησὶ, τὸ χράτος σου, μιχρὸν ἀνανεῦσαι ἐκ τῆς τοι- 
αύτος ῥᾳθυμίας τὸ ἐμὸν γῆρας, τοῦτον ἐκδημοσίοις 
ἀπατχολεῖσθαι πράγµατι πόῤρω πον χελεύσοις στα- 
Ἰδναι, µύπω εἰς τέλος τοῖς λίαν ἐστερημένοις χατα- 
ριθµήση µου τὸ θυγάτριον. Πόθεν γὰρ διδαχθεὶς τὸν 
ἀπονινοηιένων ταύτην ἐμπορίαν οὐκ ἐπίσταμαι * 
ὦσπερ τις ἀνδριὰς χαλκοῦς ἀχένητος μένει πρὸς 
ἴρεσω τῶν τερπνῶν, xxi τὸ δή χαλεπώτερον, ὁἷα 
συαβαίνει πολλάχις τοῖς ἐξεστηκόσι τὸν νοῦν, πρὸς 
0 τι ἂν αἰτοθῇ τὸ ὑπάρχον αὐτῷ ῥᾷστα παρασχὼν 
ἀποστεοεῖται ὀσημέραι τῆς οἰχείας εὐπορίας, μά- 
Ίεστα τοῖς ψευδῶς πὠίαν προσποιουµένοις. ΄Πδη δὲ 
xat τῶν κεοάµω» αὐτοῦ οὐκ ἀνθέξεται, εἰ μὴ θᾶττον 
πενία πεοιστιχθεὶς, ἰκανὸς Ὑένηται πρὸς τὸν τῶν 
οἰχείων πραγμάτων ἐπιχράτειαν. 


O' Καὶ δὴ θᾶττον κληθέντος τοῦ µαχαρίου πρὸς 
τοῦ βασιλέως, στέλλεται παρ αὐτοῦ ἐπὶ τὰ μέρη 
Κυξίχου πρὸς δημοσίων τινῶν πραγμάτων διοίκησιν " 
ἓν γὰρ xai βασιλικοῦ ἀξιώματος, οὗ τῶν ἐν τέλει, 
ἁλλ᾽ ὑππηρέτης τῶν βασιλικῶν κεχοσμηµένων ἵππων, 
οὓς δὴ στράτωρας xa)siv ἡ τάξις εἴθισται. Τούτου 
δε τοῦ προστάγµατος τῷ µακαρίῳω δοθίτος, xai 
χαρᾶς αὐτῷ οὐ τῆς τυχούσης περιχυθείσης, ὡς ἑτέ- 
ρας ἀφοομῆς αὐτῷ τῆς ix τοῦ χόσμου ἀναχωρήσεως 
θεόθεν οἰχονομηθείσης, τὰ πρὸς τὴν ὁδὸν συντόμως 
ττρέπιστο ἐπιτήδεια ^ xol πρόφασιν μαλαχίας προσ- 
ποιησάµενος, τοὺς μὶν αὐτῷ ὑπηρετήσοντας διὰ 
τοῦ δρόμου πεπομφὼς, αὐτὸς ἐν ταχυδρόµω πλοίῳ 
ἐπιβὰς, χαταλαμθάνει τὸ τοῦ µεγάλον ποταμοῦ στὀ- 

(3) Eorum scilicet, quos συρτοὺς βασιλικοὺς 
ἵππους « equos regiosad manum ducendos » appel- 
lat Codinus Curopalata c.5,n. 14,in quorumunum 
cum imperatorem stratores levassent, sequebatur 
vacuorum equorum magnificus comitatus : cujus 
instituendi originem Codinus ad imperatorem Theo- 
philum refert, qui cum aliquando equum, cuiinsi- 
debat, cessisset mulieri, eum ut vi raptum vindi- 
canti, eoque coactus esset primo obvium conscen- 
dere, constituerit utin omnem eventum deinceps 
sequerentur equi sessoribus vacui. 


4) « Stratorum munus eratequum freno tenere 
et conscendenti imperatori opem ferre : » ita in 


gna invenitur ; ideoque per omnia miserum eum 
alque ignavum censeo, quem omine plane infausto 
cognovit. Sed si majestas tua annuat, ut senectus 
mea ab ejusmodi paululum respiret et relevetur 
inertia, proeul eum jubebis amandari, publicis ali- 
cubi negotiis vacaturuin, ne demnum penitus spo- 
liatis filiola mea annumeretur. Equidem unde 
edoctus sit insanam illam vivendi normam, intelli- 
gere nequeo, qui instar enet statue immobilis 
permanet ad desideria voluptatum ; quodque etiam 
molestius accidit, velut usuvenit sepe, quidquid 
ab obvio quovisfuerit postulatus facillime preebens, 
ut mente capti facere sespe solent, suis quotidie 
privatur opibus, in eos maxime liberalis, qui pau- 
periem simulant. Profecto ne figlinorum quidem ei 
copia suppetet, nisi quantocius ab ea qua cingitur 
inopia factus prudentior, idoneus fiat rebus suis 
retinendis. 

IX. Ergo accersitus continuo ad imperatorem 
beatus, ablegatur ab eo in partes Cyzicenas, publi- 
corum quorumdam negotiorum gratia : erat enim 
regis dignitalis in aula, non tamen eorum, qui 
principemlocum apud eum obtinebant, sed minister 
equorumregiorum elegantiorum (3') inter eos, quos 
stratores (&) consuevit ordo (9) nominare. Quod 
cum ille mandatum accepisset, letitiaque ex eo 
essel non vulgari perfusus, tanquatn cui nova di- 
vinitus offerretur occasio mundi penitus deserendi : 
quidquid aditer necessarium eratquam brevissime 
apparavit, simulatoque infirmitatis pretextu famu- 
los omnes suos per cursum premisit, ipse vero 
celocem conscendens, ad Magni (6) fluminis per- 


Cedrenum Goar, nominatis quos sequitur auctori- 
bus, explicans quid muneris haberet protostrator, 
quem stratorem et comitem et domesticum vocari 
nonnunquam, et senatorii ordinis haberi, et decre- 
scente imperio, aciem sepe duxisse ostendit. 

(8$) Offieiorum ae ministeriorum curialum no- 
menoclatur aac distributio. 

(6) Fluvius hiec Olympenos dividit a Sigrianis : ΄ 
Ptolemeo et Plutarcho (inquit in ZAesauro Ortelius) 
Rhyndacus nominatur. olim Lycus dictus, Plinio 
teste, at recentiori nomine, ut eat apud Apollonii 
Scholiasten, Μέγιστος, Maximus. 


19 MENSIS MARTIUS. 90 
venit ostium : ac denique ei quee istic est regioni À pov * xal. πλησίον λοιπὸν τῆς ἐκεῖθέν γενοµενος γῆς, 


appropinquans, tranquillo cursu iter conficiebat 
suum, quando lustrans prerupta ejus, qui in Si- 
grinaest, montislittora, divina quadam providentia 
profundi cujusdam precipitii lucum invenit, sil- 
vesirem plane ac cavernosum ; ad quem e navigio 
descendens, atque exscensione facta, solus tedio 
iineris compulsus abiit, ceteris in navi imperans 
sese ut ibidem quieti exspectarent. 

X. Recognoscens vero diligenter locum, atque ad 
exercitationes spiritus peridoneum utilemque inve 
nisse gavisus, in partem sese oraturus recepit, 
Deum deprecans, ut, quod expediens esset id sibi 
revelaret. Diuturna autem multarum horarum ge- 
nuflexione deficiens cum paululum resedisset, velut 


inexstasifactusestpriusoculisque vigilantibus vidit, p 


eum, qui in thalamo sibi apparuerat, splen- 
didissimum virum ; qui manus extente& digito lo- 
eum desiguans : Tuus quidem, inquit, socer, ejus- 
demque cum eo mentis imperator intra exiguum 
tempus ex hac vita discedent : tunc autem bonis 
tuis, nemine se opponente, in pauperes libere dis- 
tributis, huc adveniens acceptam Deo vitam in- 
stitues. Hac igitur apparitione edoctus beatus que 
ad suam conducebant utilitatem,atque ad Cyzicenas 
partes paulo post appulsus, injuncto sibi negotio 
quam citissime confecto, rectum Constantinopolim 
cursum tenuit : et quesitorum a se congruam red- 
dens imperatori rationem, altiori etiam gradu est 
ab eo honoratus, atque inter spatharios (7) allectus 
ibidem deinde vixit, eum sponsaprestolansexitum 
visionis, quem et subsecutum vidit. 


Ὑαληνοδρομίᾳ τὴν πορεαν ἐποιεῖτο, χαταµανθάνων 
τὰ χρημνώδια τοῦ τῆς Σιγριανῆς ὅρους παράλια. 
Κατὰ οὖν θείαν τινὰ πρὀνοιαν καταλαμθάνει τινὰ 
βαθύκρημνον λόχμην, ἀλσώδη τε καὶ ἀντρώδο * καὶ 
ἀποθὰς iv αὐτῷ ἀπὸ τοῦ πλοίου, μόνος τῇ δυσχέρεία 
βιθιασµίνος ἀνῆλθε, τοῖς ἄλλοις ἐπιτρέψας ἐν τῷ 
πλοίῳ ἡσυχῆ µένειν. 


I. Διαμαθὼν δὲ τὸν τόπον ἀχριθῶς, χαὶ ὑσθεὶς 
ἐπιτέδειον εἶναι πρὸς ψυχιχήν ὠφέλεαν, εὐξάμενος 
δὲ κατ᾽ ἰδίαν, καὶ τὸν Θιὸν τὸ συμφέρον ἐκετεύσας 
ἀποχαλύψαι, χεχμηκὼς δὲ ἐκ τῆς ἐπὶ πλείστας ὥρας 
γινοµένης ὑπ᾿ αὐτοῦ γονυχκλισίας, καὶ μιχρὸν χαθε- 
σθεὶς, ὡς ἐν ἐκστάσει Ὑέγονε, καὶ ὁρᾷ γρηγοροῦ- 
σιν ὀφθαλμοῖς τὸν προφανέντα αὐτῷ ἓν τῇ παστάδι 
φωτοειδῆ ἄνδρα, τὴν χεῖρα ἐκτεταμένην ἔχοντα, xoi 
τῷ δακτύλῳ τὸν τόπον ὑποδεικνύντα καὶ πρὸς αὐτὸν 
λέγοντα * Ὁ piv σὸς κηδεστὺς, ἀλλὰ καὶ ὁ σύμµφρων 
αὐτοῦ βασιλεὺς, ἐν ὀλίγαις ἡμέραις τῶν vidt τελεν- 
τήσαντες ἀναχωροῦσιν * x«l λοιπὸν παῤῥησία τοῖς 
πενοµένοις, τῶν ὑπαρχόντων σοι τὴν διανομὺν ποι- 
Ὠσάμενος, ἐνταῦθα παραγεινάµενος Θιῷ εὑαρεστή- 
σεις. Τοῦ οὖν µακαρίου διὰ τῆς ἐμφανείας τὰ αὐτῷ 
συντείνοντα πρὸς ὠφέλειαν συνιέντος, xal τὰ µέρη 
Κυδίχου χαταλαβόντος, ὡς τάχιστα δὲ τὸ αὐτῷ xt- 
λευσθίν περατώσαντος, εὐθεῖίά τι συνήργησεν ἐν 
Κωνσταντινουπόλει παλινδροµία. Καὶ δὴ πρεπόντως 
ἀπολογησάµενος, τῷ βασιλεῖ περὶ τῶν αὐτῷ ἐρωτω- 
µένων, ὑψαηλοτέῳ δὲ βαθμῷ ἤτοι τῶν σπαθαρίων 
τῷ καταλόγῳ ὑπὸ τοῦ βασιλέως τιμηθεῖς, duiys τὸν 
λοιπὸν (χρόνον) προσµένων τὰ τῆς ὁπτασίας εἰς πέ- 
pac ἐληλακέναι, ὅ καὶ γέγονε 


CAPUT Il. 


Theophanis monachatus el pro imaginum cultu certamina. 


XI. Neque enim multum effluxit temporis, quin 
finem uteraue vivendi faciens, plenam ipsis relin- 
queret libertatem, suis pro arbitrio rebus utendi ; 
quas continuo inter pauperes diviserunt, famulis 
etiam domesticis libertate donatis : ipsi vero pan- 
noso induti habitu sibi invicem valedixere ; beato 
viro mulierem piam confirmante monitis salutari- 
bus, ui divina observaret mandata, spiritualem 


erga proximum exerceret charitatem, orationi sin- D 


cere atque imperturbate vacaret pro viribus, 
vitam irreprehensibilem, summamque teneret hu- 
militatem, eique in recessu dicente: « Salvans 
salva animam (uam. » Ita illi convictu sunt ab 
invicem separati : qualem autem vitam duxerit 
pientissima illa mulier norunt omnes, quotquot 


(7) Ita dicti a spathis, id est latioribus gladiis, 
quos gestabant, imperatori ad custodiam corporis 
circumposili nobiles : quorum preefecti protospa- 
tharii nominantur et plures fuisse colligit Goar 
ex Eustratio in Jure Graecorum quator simul no- 
minante : ex quo tamen non pulo reete deduci 
omnes spatbarios protospatharii titulo honestiori 
consuevisse appellari : quidni enim sphatarii ma- 


ΙΑ’. Μετ οὗ πολὺ γὰρ ἡμερῶν διάστηµα, τέλει 
τοῦ βίου χρησαµένων ἀμφοτέρων, ἤδη λοιπὸν ἀδεῶς 
τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῖς τοῖς πινοµένοις διανενεαηχό» 
τες, ἐλευθερίᾳ δὲ τοὺς οἰχέτας ἀποπιμψάμινοι, &- 
δύονται λοιπὸν ῥαχκώδη ἄμφια, καὶ συνταξάµενοι 
ἀλλήλοις, νουθεσίαις τε τοῦ µακαρίου χαταστηοί- 
ξαντος τὴν εὐσεθῇ γυναῖκα, τηρεῖν τὰς θείας ἐντολὰς 
xai ἀγάπην πνευματικὴν ἐν τοῖς πλησίον γεκτῆσθαι, 
προσενχήν τε εἰλιχρινῆ καὶ ἀρέμθαστον, x«i βίον 
ἀκαταίσχυντον, x«i ἄχραν ᾖταπείνωσι, ἀπέλυσεν 
αὐτὴν Ey εἰρήνη εἰπών * « Σώζουσα σῶδε τὴν ἑαυτῆς 
ψυχήν. » Αλλοτριοῦνται τοίνυν τῆς πρὸς ἀλλήλους 
ἀναστροφῆς. Ὁποῖον δὲ βίον ἐξήσκησιεν ἡ εὐσιθὺς 
αύτη γννὴ, ἴσασι πάντες οἱ τὴν Βιθυνῶν οἰχοῦντες 
χώρα», ὅπως ἐχουσίως ἐπράθη, καὶ δουλικὴν μετῆλθε 


jori numero fuerint ; quibus in centurias distribu- 
tis sui sub uno capite centuriones essent, etiam 
ipsi vel spatharii vel protospatharii nominati ? 
quidni plures nonad ministerium, sed ad dignita- 
tem fuerint protospathariidicti : cum his seepe pro- 
vincias commissas legamus ? ut Sergium illum Si- 
cilie ducemsub Leone [saurico apud Theophanem. 


24 VITA S: THEOPHANIS. 22 
τάξιν . Ἰμωρισθεῖσα δὲ παρά τινων ἀπέδρα. Τὰ δε A Bithynie (8) regionem incolunt $ quomodo scilicet 


b Upeyzire καὶ Καλωνύμῳ οσὐτῆς ἀγωνίσματα, τίς 
ἂν και ὀυνηθείη γραφῦ παραδοῦναι, τις x«i χάρι- 
τὸς τε καὶ δυνάμεων θείων ἠξιώθη; µέρος δὲ τῶν 
αὐτὲς χκατορθωµάτων ἐν τῷ παρὰ ἨΜεθοδίου τοῦ 
ἁριωτάτου πατριάρχου συντεθιίση περὶ αὐτῆς τε καὶ 
ού µακαρίου συγγραφῷ πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἐντυγ- 


χανοντων ἑστόροται. 


IB. 'O δὲ ἆληθως µαχαριτης Θιοφάνης ἐμθὰς 
(v πλοίῳ, Χαταλαμθάνει τοῖς Σιγριανῆς παραλίοις, 
xai δὴ ἐξελθὼν ἀπὸ τοῦ πλοίου, βάδην καταλαμθάνει 
τὸν λοχμώδη χρημνὸν ἐκεῖνον * ἐν ᾧ ἐπὶ πλείστοις 
τὸ σῶμα καταδαµάσας Ἀχούνοι, καὶ τὸ μοναχιχὸν 
περιδαλλόμενος ἕνδυμα x«i σχῆμα παρὰ Χριστοφό- 
pou τοῦ Φιαφανοῦς ἀστέρο, ἤδη λοιπὸν χαταφανὺς 
ἔγειονει * οὗ γὰρ ἠδύνατο πόλις χκρυθῆναι ἐπάνω 
όσους κειαέντ. Ἡμέρων δε ἐξ ἡμέρα συῤῥεόντων 
ἐπ αὐτῶ τών τῆς ἀγγελικῆς ἐφιεμέων πολιτείας, 
ἀπετέλεσε τὴν ἔρημον ἐχείνην µοναστύριον, ὅπερ 
ἕως τοῦ αἰῶνος ἐπανθοῦν ταῖς θείαις ἀρεταῖς καὶ 
δείκννται xxi δειχθήσεται. Ἐν αὐτῷ τοίνυν τοὺς 
πνευαατικοὺς διανύσας ἄθλους, µύστης τῆς Τρίάδος 
Ἰνάσιος ἀνεφάνη, xai ὑπτασιῶν µεγίστων θεωρητὴς 
γέγονευ. "ν dt αὐτῷ τὸ διαρχοῦν εἰς κοίτην ψιάθιον 
εὐτίες, καὶ τριχέιον ἐπιχάλυμμα, καὶ πρὸς χεφα- 
Ἀὰν αὐτοῦ λίθος. Οὐχ ἐχαυχύήσατο νῆτὸς (a) ἀἁπαλό- 
τετοί εἰς περιθολὺν αὐτοῦ, οὐ χναφεὺς ἐπὶ ἐσθῆτι 
αὐτοῦ µεμόχθηκεν, οὐχ ἵππος ἡ ἡμίονος πρὸς ὑπ- 
κρισίκν αὐτῷ αεχρημάτιχκεν, οὐ μµαγείρων µαγγα- 
γεῖαι τὰ ἐπιτέδεια αὐτῷ χορηγοῦσαι, οὐκ εὐώδης 
otvo; ἐλίπανεν αὐτοῦ φάρνγγα " ἀλλ ἦν αὐτῷ βρᾶ- 
σις x«i πόσις ἄρτος τραχύτα-ος καὶ ὕδωρ βραχύ. 


IU. Τοῦ δὲ βασιλέως τέλει τοῦ βίου χρησαμένου, 
Eipi»z; δε σὺν vió Κωνσταντίνω εὐσεθῶς τὴν Da- 
σὠτία» Πνιοχούσης, προβάλλεται tig ἀρχιερέα Κων- 
στα»τιουπόὀλευς, παρά τε τῆς βασιλίσσης x«i πάσης 
τᾶς συγακήτου καὶ τῶν λογάδων τῆς ὀρθοδόξου 
δογιάτω» ἀπριθείας, μετὰ θάνατον Ι]αύλου τοῦ ἀπὸ 
πατριαοχῶ» μοναχοῦ, Ταράριος ὁ ἁγιώτατος φωστὴρ 
τῆς ὀρθοδοξίας, σύνοδός τε οἰκουμενικὴ συνηθροίδετο, 


7 Matth. v. 75. 


8) Asize minoris regio est provinciis Phrygitce 
Ponti et Galatiecincta, quam Sangarius multiplci 
flexu interluit, donec per Pontum tandem inEuxi- 
num revolvatur. 

(9) Gregorium habent alia Acta. 

(10) Hic Cyprius genere, gradu lector, doctrina 
et virtute prestans, ultimo Leonis Chazares anno, 
Christi 780, « quamvis ob heresim, quee tunc ob- 
tinebat, multum reluctaretur, patriarcha fuit per 
vim institutus. » Vim aulem in eo potissimum 
passus cognoscitur, quod « inter Ordinationis 
solemnia imagines se nunquam adoraturum sub- 


(a) Ignotanobis vox, nisiquatenusestpostremus 
mulfus. Si ex sensu et eo quod sequitur facere 
conjecturam liceret, suspicaremur ῥήγος vel ῥη- 
γεὸς scribendum, ut sit tinctus pannus vél finctor : 
nisi forte sicut a pío, ῥήτωρ, putos, sic 8 νέω, 


voluntarie divendita ad servilem se gradum dinii- 
sit: agnita vero ab aliquibus inde aufugit. Quis 
porro complecti scripto posset omnia ejus sive in 
Principe, sive in Calonymo certamina, ubi patran- 
dorum quoque miraculorum in ea eluxit gratia ? 
maxime cum preclare ab ea factorum pars ad le- 
gentium utilitatem vulgata noscalur a sanctissimo 
patriarcha Methodio in ea scriptione, quam de ipsa 
beatoque ipsius viro composuit. 

XII. Quid autem beate memorie Theophanes ? 
conscensa navi Sigriane expetiit littora, atque 
exscensione ibidem facta celeriter properavit ad 
precipitium illud silvosum, in quo corpus suum 
multis domansannis, monasticoqueindutus habitu, 

B a8 Christophoro (9), splendidissimo illius evi et 
regionis astro, et ipse quoque celebris exinde effe- 
ctus est : neque enim abscondi poterat civitas supra 
montem posita Ἱ. Cum vero de die in diem con- 
fluerent ad eum, qui angelicam vivendi formam 
sub ejus institutione amplexabantur, solitudinem 
illam convertit in monasterium, quod usque nunc 
el deinceps divinis efflorescens virtutibus mon- 
stratur monstrabiturque. In hoc spiritualiter de. 
certans, germanus sanctissime Trinitatis mystes, 
maximarumque visionum contemplator effectus est. 
Sufficiebant autem ei vilis in lectum storea, cilicium 
in operimentum et lapis pro pulvinari. Nulla fuit 
in amictu ejus ostentatio, nulla mollities, neo fuit 
in eo fullonibus laborandum ; non equum, non 


C mulum unquam ad suum possedit usum: coquorum 


artificia in congrui sibi victus apparatu nescivit, 
nec odorato vino palalum irrigavit suum ; sed ci- 
bus ac potus eidurissimus panis et aqua permodica 
fuit. 

XIII. Interea contigit ut imperatore vita functo, 
atque Irene cum filio Constantino regni guberna- 
cula pie moderantibus, post mortem Pauli ejus (10) 
qui monachus fuerat ex patriarcha effectus, ab 
imperatrice, senatu toto, eorumque qui rectam in 
opinionibus doctrinam tenebant delecto cetu, pa- 
triarcha  Constantinopoleos crearetur Tarasius, 
vere fidei sanctissimum lumen, synodusque cecu- 


scripserit; » permansit autem in ea dissimulatione, 
sanctis alioquietreligiosissimis moribus exemplum 
Ecclesie optimum preferens, ad annum usque 874 : 
quo conscientia stimulos mutum pastorem redar- 
guentes diutius non sustinens, atque ex dolore in 
morbum incidens, throno nuntium remisit ac in 
Flori monasterium se conferens imperatrice pro- 
positi ejus inscia, monasticum habitum induit : ac 
paulo post serio monitis, qui ad ipsum fuerant 
submissi ab imperatrice, de synodo convocanda et 
corrigendo errore in pace obdormivit, magno om- 
nium luctu. » 


νέτωρ, vtróc, teztor, textus formaverint aliqui : ut 
sensussitinejus delicato vestitu non gloriatum esse 
finctorem textoreinve,uti nec in eodem laborandum 
tulloni fuit. 





23 


menica convocaretur, a qua confirmate sunt 669 
quee ipsam precesserant, sancte sex synodi ; ana- 
themati subjecti Constantinus (11) et Nicetas (12) 
hzresiarche et fraudulenti patriarche ; Germa- 
nus (13] sanctissimus patriarcha inscriptus dipty- 
chis ;stultusque lconomachorum error submotus e 
medio, et tanquam aranei tela est dissolutus. Con- 
venerant autem sx omniundique regione Patres (14) 
atque magistri, el apostolicarum sedjum vicarii, ac 
monachorum primores ; Plato (15), inquam, illu- 
atrissimum illud sidus ex iis, qui sunt Sacudeonis, 
Nicetas (160) atque Nicephorus cunctis memorandi 
Patres ex monasterio Medicii, prefatusque Christo- 
phorus (47) ex Parvo agro. Tuno spiritualis hujus 
congregationis evocatione beatus quoque Theo- 
phanesad synodum venit,velutlucidissimum sidus; 
vi quidem coactus ille ,venit tamen : quamvis quie- 
tem sectaretur semper summeque diligeret, strepi- 
tum multitudinis exosus. 

XIV. Et illi quidem omnes adveniebant cum ma- 
gno equorum, mulorum, pedissequorum ac vere- 


(11) Fuerat hic Silei episcopus atque ab impio 
Copronymo, post pseudosynodum pro abrogando 
imaginum cultu in Hieria celebratam ann. 753, 
8 Augusti, inambonem templi Blachernensis dedu- 
ctus,ipso imperatore faustam precationem preeunte 
his verbis : « Constantino cecumenico patriarche 
multi anni. » Anno deinde 764 ab eodem inductus, 
ut publice imaginum cultum abjuraret, multaque 
suo gradu indigna committeret, paulo post in ejus, 
& quo promotus fuerat, odium incidit, ac throno 
dejectus in Principis insulam est relegatus : annique 
sequentis Octobri mense revectus in urbem, dam- 
natus a successore atque ad ludibrium circumdu- 
ctus, tandem capite plexus est: quam tragcediam 
vide apud Theophanem accurate descriptam. 

(12) Hic α Slavis oriundus 16 Novembris anni 
prefati 764, eunuchus cum esset, preter fas cano- 
num imperatoris suffragio coronatus, impietatem 
suam imaginibus eradendis probavit, mortuus 6 
Febr. an. 780. 

d3)Festum ejus agitur (2 Maii: de cujus pre- 
elara confessione in tuendo adversus Leonem 
Isauricum imaginum cultu acturi sumus ad eum 
diem. Ceterum de hac illius in diptycha relatione 
nulla fit in Actis concilii, prout hoc tempore 
exstant, mentio: sunt autem diptycha Grecis, quee 
Latini Tabulas ecclesiasticas nominant. Hac dupli- 
cis fuisse generis observat Joan. Meursius in Glos- 
sario, alia vivorum (quales apud nos baptismales 
libri) in que nomina baptizatorum atque susci- 
ientium seu patrinorum referebantur, ut patet ex 
achymeri in Paraphrasi Dionysii: alia mortuo- 
rum, non quorumcunque, sed patriarcharum dun- 
taxat; neceorum quidem omnium, sed quos fidei 
integritas ac singularis virtus dignos probaverat 
publico illo inter sanetos cultu, quem Latini cano- 
nizationem vocant : hinc gravis illa et diuturna de 
Joanne Chrysostomo in Di iycha referendo diffi- 
cultas, de quain Prolog. ad Vitam S. Attici 8 Jan. 
$ 6 et 7, unde hec ex Theodoreto hic repeto : 
« Episcopi Occidentis non prius cum episcopis 
JEgyptii et Orientis et Bospori et Thracie commu- 
nicare voluerunt, quam nomen illius sanctissimi 
viri in tabulas, quibus nomina episcoporum mor- 
tuorum continebantur, retulissent. »Donec tandem 
inquit Socrates « Atticus episcopus precepit, ut de 
ϱ) Elegans unius littere, immutatio, qua impii 
non Patriarcha, sed Patriarchz dicuntur, ut 


MENSIS MARTIUS. 


C 


24 
Α ἐπιχυροῦσα μὲν τὰς πρὸ αὐτῆς iG ἁγίας συνόδους» 


ἀναθεματίζουσα δὲ Νικύταν xai Κωνσταντῖνον τοὺς 
αἱρεισίάρχας xal δο)ιόφρονας φατριάρχας (b), Γερ- 
μανόν τε τὸν ἁγιώτατον πατριάρχην τοῖς ὃ ιπτύχοις 
ἐγγράφουσα, καὶ τὸν τῶν εἰκονομάχων σοθοῦσα µα- 
ταίαν πλάνην καὶ ὡς ἰστὸν ἀράχνης διαλύουσα, Συν- 
ἤγοντο γοῦν οἱ πανταχοῦ γῆς Πατέρες xai διδάσκα- 
Ἆοι, καὶ οἱ ἀποστολικῶν θρόνων τὀποτηρηταὶ, xai 
οἱ τῶν μοναστῶν λογάδες ' φομὶ δὲ, Πλάτων ὁ ἀει- 
λαμπέστατος φωστὴρ ἀπὸ τῶν τοῦ Σαχουδίονος, 
Νικήτας x«i Νιχιφόρος οἱ ἀείμνηστοι Πατέρες ix 
τῆς μονῆς τοῦ Μηδιχίου, xai ὁ προλεχθεὶς Χριστο- 
φόρος ἐκ τοῦ Μικροῦ ἀγροῦε Τότε dà, τότε, ὥσπερ 
διαφανὴς ἀστὲρ, προσκλήσει τῆς πνευματιχῆς ταύ- 
της πανηγύρεως, παραγένεται xai ὁ µαχάριος Θ:ο- 
φάνης πρὸς τὸν σύνοδον, βία μὲν, ὅμως δ᾽ ἀπίησι : 
καὶ γὰρ εὖ ἀεὶ ἐπιποθῶν xai διώκων τὴν ἠσυχίαν, 
καὶ πρὸς τὰς ὀχλήσεις ἀπεχθῶς ἔχων. 


IA. Πάντες μὲν οὖν ὤγοντο, ἵπποις, ἡμιόνοις, 
ἀνδραπόδοις, καὶ βερέδοις ὑπηρετούμενοι * ὁ δὲ Πα- 


Joanne, sicut de aliis episcopis solet, in precibus 
mentio fleret. » 

(44) Fuitea synodusepiscoporum cccr: hegume- 
norum aliorumque eclero aut monachatu illustrium 
personarum ratio inita non est : solum ad finem 
actionis £, postquam episcopi circiter ccLx sub- 
scripsissent, subscripsissequoque reperiuntur πιο: 
nasteriorum presides supra cxxx, quos longe ma- 
jori numero fuisse necesse est. 

(45) Greci memoriam hujus 4 Aprilis recolunt : 
Surius encomium a S. Theodoro Studita conscri- 
ptum retulit ad 5 Decembris. Actioni ιν subscri- 
psisse reperitur in hec verba : « Plato preses et 
archimandrita Saczudeorum similiter, » ut habet 
textus Greecus, pro quo in Latinis editionibus 
conciliorum, etiam Regia Parisiensi, legitur sacri 
etc. Fueritne Sacudio, ut hicscribitur, sive Sacu- 
deo, ut in concilii versione Latina (nam in Greco 
Σακχουδεῶν est, Saccudeorum), monasterii cui 
S. Plato preerat fundator, aut alia ex causa hoc 
nomen iractum sit, non habeo definire. 

(46) Quinque omnino Nicetas reperio predicte 
aclioni in. ordine hegumenorum subscripsisse, 

uorum primus τοῦ ἁγίου Αλεξάνδρου, S. Alexan- 
ri;u τῶν Γουδιλᾶ, Gudilaitarum ; 1u τῶν ἀγ- 
Ἡλία, S. Elie ; tv τῶν Ὀκτάων, Octaorum ; v τῆς 
ἁγίας Θιοτόχου τῆς µμονῆς τοῦ κάστρου τῆς 
Τίου, S, Dei Genitricis monasterii Castri Tii : ex 
uibus ne unus quidemreperiturin editionibusLa- 
tinis ; omnes tamen existimo ab hoc diversos ; 
quippe qui conjungitur cum Nicephoro velut ejus- 
D dem monasterii quod S. Medicii vocant editiones 
Latine, ubi Nicephori hujus subscriptionem ha- 
bent ; in Greco autem textu legitur τοῦ ἁγίου Σεργίου 
τοῦ Μιδιχιῶνος, S. Sergii Midicionis: de quo quid 
ulterius dicam non magissuppetit, quam deSaccu- 
deone. Addiista videnturad distinctionem aliorum 
monasteriorum ab eodem sancto nominatorum: 
sic enim Joannes presbyter τοῦ ἁγίου Σεργίου τῶν 

Tspuíow S. Sergii Germinorum eidem actioni sub- 

scribit, sed cognomentorum ejusmodi ratio hacte- 

nus invenienda restat. 

(41) Unicum inter omues hegumenos Christo- 
phorum reperi, eumque τῶν κανδήλων canbelarum, 
ut Latina vertunt, quem non est verosimile cum 
hoc esse eumdem. 


qui populo essent ruine occasio, siquidem φάτρις 


ruinam significat. 


25 VITA S. THEOPHANIS. 26 
ráp, olm πατὺρ, σὺν tà τριχίῳ ἁἀμφίῳ χαι tj À dorum multitudine (18); Pater autem sanotus, ut 


ποιμαντωῦ βακτηρία. Καθεσθείσης δε τῆς τιµίας 
σννόδου, x«írocyt ἐν εὐτελεῖ προσχήµατι τοῦ µα- 
καρίου θεωρουµένου, εὐσεθείᾳ δι ὑπὶρ πάντας ἀπο- 
στίλθοντος, οὐ παρελογίσαντο, ἀλλ ἐπέτρεψαν πρὸς 
ri» τοῦ δόγματος δημογορίαν ὕδεισαν γὰρ ἀκριθῶς 
τν ἄξιον τοῦ Πνεύματος ἑργάτην. Ὁ δὲ δι ὀλίγων τὰ 
πολλὰ ῥητορεύσας, x«i διὰ φυσικῶν καὶ γραφικῶν καὶ 
δογματικῶν ἀποδείξεων τοὺς ἁλαξόνας x«l δυσφή- 
µους  Eilxovoudyouc ἐἑλέγξας τε χαὶ ἐπιστομίσας, 
&xídexs τὸν χόσμον τῇ Ἐκχλησία. Ὢ τοῦ θαύμα- 
τος ! τί τούτου µμµεγαλοπρεπέστερον ; Όμως τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἔνθα βούλεται πνεῖ, καὶ ὅσα βού- 
λεται. Τούτων οὕτω τελεσθέντων, καὶ τῶν Πατέρων 
έν τοῖς ἐχάσνονυ τόποις παλιοστησάννων, καταλαµ- 
θαάνει πάλω ὁ µαχάριος τὸ παρ) αὐτοῦ νεωργηθέν 
οὐρανομίμητον μµοναστήριον. Ὥσπερ γὰρ ἐν οὐρανῷ 
Όλιος σὺν ἄστροις δαδουχεῖ, τὴν σύμπασαν κατα- 
γλαίζων τῷ geri τῆς ἑλλάμψσπεως ' τὸν αὐτὸν δὴ 
τρόπον ἐξ αὐτῆς ὁ µακάριος, σὺν τοῖς κατ) ἐκλογὴν 
τοῦ Πνεύματος αὐτῷ μονασταῖς x«i συνασκηταῖς, 
tà» οἐκουμένην χαταυγάδων, ταῖς μαρμαρυγαῖς τῆς 
ἰσαγγέλου πολιτείας ἐφαίδρυνεν. 

ΙΕ. Διέλαμπε τοίνυν ἡ τῆς ὀρθοδοξίας ἀκτίς ἐν 
τοῖς πέρασι. Χρόνων δὲ ἑχανῶν διιππασάντων, &va- 
φύτται xarà συγχώρησιν Θιοῦ ὁ ὁμώνυμος τοῦ προ- 
τέρου Λέων, ὅστις παρευθὺς τῆς ἀναγορεύσεως αὐ- 
τοῦ τὰς τιµίας χαθελὼν εἰχόνας, ἡμαύρωσε τὸ τῆς 
Ἐχχλησίας κάλλος, ἑλυμήνατο ὥς τις μονιὸς άγριος 
τὲν τῶν ὀρθοδόξων ὀμήγυρῳ, xai ἦν οἰχεῖον αὐτοῖς 
τὸ λέγειν « 'O θΘιὸς, ἤλθοσαν ἴθνη εἰς τὴν Χληρο- 
νοµίαν σου, » x«l τὰ ἑξῆς' τοὺς γὰρ τῆς ὀρθοδόξου 
πίστεως προμάχους τε καὶ ὑπιρμάχονς Πατέρας 
πολλαῖς αἰχίαις καὶ θλίψισι καθυποθαλὼν, καχιγκά- 
xax ἀπώλεσεν ἐν οἷς καὶ θιόδωρον τὸν ὁσιώτατον 
ἠγούμενον τῶν Στουδίου, ἑλέγξαντα τὸν τούτον µα- 
Ξαιογνωμίαν, Χχρονιχῶς αἰκισάμενος ἑξορίᾳα παρέ- 
πεωψε. Δολα δε Ὑνώμη χρησάµενος, γράμμασι 
ῥωπευτικοῖς πρὸς τὸν µακάριον Θιοφάνην, Dre 
συμφωνήσοντα T) τούτου χαχονοίᾳ πρὸς αὐτὸν ἤχει. 
'O δὲ µακχάριος ἀντιγράφοις ἠμείψατο τοῖσδε * 


IG". Ἐπέγωθι, βασιλεῦ, τὀν σοι τὴν βασιλείαν 
χαρισάµενον, δι οὗ βασιλεῖς βασιλεύουσι xoci τύ- 
ϱαννοι κρατοῦσι γῆς, ὡς θιὸς ὧν ἀπερίγραπτος, 
κεοΐγραπτος τῇ καθ ἡμᾶς προσλήψει γενόμενος» 
ὅμοιος ἡμῖν xarà πάντα πλὴν ἁμαρτίας κεχρηµάτι- 
ztv ὅπως δε νεχροὺς ἀνέστησε, καὶ τυφλοὺς ὠμμά- 
τωσέ, x«l λεπροὺς ἐχαβάρισε, xoi τὰ Ga χκαθεξῆς 
τῶν θαυμάτων αὐτοῦ * ὅπως τε Ἰουδαϊκῷ παρα- 
epocUvp πᾶθος ὑπέμεινεο ἑχὼν, xai τριήµερος ἀἆνα- 
στὰς, εἰς οὐρανοὺς ἀνελήλυθε, τῶς πρὸς τὸν Πατέρα 


! Psal. 1xx vri, 4. 


(18) Hos esse equos cursui velociori destinatos 
eL assuetos, qualibus publici cursores utuntur, hinc 
wredarii nominati, qui tamen a vehendisrhedis no- 


( — menaeceperint, teste Festo, obiter insinvatum est 


A 46 Januarii ad num. 13 Actornm priorum 


-— 


B 


vere Pater, cilicino pallio suo ac baculo pastorali. 
Ceeterum cum veneranda synodus consedisset, non 
despexere Patres humili quamvis habitu conspe- 
ctum Patrem, cum pre omnibus pietate coruseas- 
set; sed ad edicendam publice sententiam invita- 
runt. Noverant enim, et optime noverant, quam 
dignus Spiritus sancti operarius esset. llle vero 
paucis multa complexus, rationibus ex natura, 
Scriptura ac disciplina petitis redarguitet obmu- 
tescere fecit arrogantes exsecrabilesque Iconoma- 
chos, Ecclesieque pristinum restituit decus. O 
miraculum! quid eo dici magniticentius potest ? 
nempe spirat ubi, et quantum vult Spiritus sanctus. 
Quibusita gestis, Patribus que ad suarevertentibus, 
rursus se beatus recepit in monasterium recens 8 
se fundatum, ipsique simillimum ccelo. Ut enim in 
coelo sol cum astris lucet, orbem illuminans uni- 
versum illustrationis sue splendore : eodem modo 
in terra beatus, cum suis in spiritu delectis mona- 
chis, et in sanctoagone sodalibus, toti resplendens 
orbi, eum angelicee sue conversationis fulgoribus 
illustrabat. 

XV. Diffundebantur igitur quaquaversum ortho- 
doxie radii: post annorum vero aliquantorum 
decursum divina permissionesurrexit priori cogno- 
minis Leo, qui statim ut declaratus est imperator, 
sacras imagines subverti precipiens, Ecclesie pul- 
chritudinem exstinxit, et tanquam ferus aper 
afflixit cceetum orthodoxorum, quibus vere tunc 
dicere licebat: « Deus, venerunt gentes in hare- 
ditatem tuam 8, » et ea que sequuntur. Orthodoxe 
enim fidei defensores propugnatoresque Patres 
mala morte sustulit, multis eos verberibus pressu- 
risque subjiciens, in quibus et Theodorum sanctis- 
simum Studii archimandritam, quod stultum ejus 
edictum damnaret, post diuturnam vexationemin 
exsilium expulit: fraudulento vero animo ad B. Theo- 
phanem blandas destinavit litteras, quibus eum 
rogabat, ut pessime suce subscribens sententise, ad 
se accedere ne gravaretur. Ad quas ille in hano 
formam rescripsit : 

XVl. Noveris, imperator, eum qui tibi imperium 
largitus est, per quem reges regnant, et tyranni 
dominantur in terris; noveris, inquam, quomodo 
Deus incircumscriptus cum sit, tamen circumscribi 
dignatus sit, nostram assumendo naturam, similis 
nobis factus per omnia, nisi quod peccatum non 
habuerit. Secundum quam naturam suscitavit mor- 
tuos, illuminavit 968605, mundavitleprosos, ceetera- 
que exordine operatus est miracula sua : secundum 
quam eamdem sponte mortem subiit, Judaeorum 


S. Marcelli Pape. Festi sententiam mullis docte 
confirmat in suo Etymologico Vossius, certis aucto- 
ribusantiquisdemonstrans, antiquis cursoribus cur- 
sum publicum vehicularem fuisse. 


21 


MENSIS MARTIUS. 


28 


illatam vesania, tertiaque resurgens die in cclos À συνεδρίας µηδέποτε χωρισθες. Tüc εὐαγγελικῆς 


gloriose ascendit, a paterne dextere nunquam 
sejungendus consessu. Hanc naturam quia Evan- 
geliorum nos codex docet, ipsum reverenter am- 
plectimur, credimusque Christo nos exhibere 
honorem. Quod si illum amplexi non accusamur : 
quomodo jure merito aceusabimur, si voluerimus 
suscipere et venerari ejusdem sententie historiam 
imaginibus adumbratam, per quas ii quoque, qui 
ad nos ex barbaris fide Christi imbuendi accedunt, 
totam rei geste veritatem facillime edocentur ? 
Quam multi litterarum rudes dum divina miracula 
ipsis, ut sic dicam, couaspiciunt oculis, eum qui 
pro nobis passus est glorificant Christum, quorum 
tu saluti invidisti? Quod unquam concilium pro- 
nuntiavit infandum id esse sacrilegium ? Numquid 
. non ipse Christus proprii vultus imaginem nullo 
formatam manuum adminiculo Ancaro (19) trans- 
misit ? nunquid non Deipare Virginis expressam 
coloribus similitudinem apostolus Lucas nobis tra- 
didit (20)? Quid vero et tradite a Patribus doctrine 
oppones? Etenim Basilius (21) illeineffabilium scru- 
tator mysteriorum, Imagini, inquit, delatus honor 
ad prototypon transit. Similiter aureo suo ore 
Joannes : Ego fusam quoque e cera imagineni di- 
lexi. Necnon Cyrillus (22) Spiritus sancti cithara : 
Sepius vidi, ait, expressam imaginem passionis, 
nec absque lacrymis visam transivi, et reliqua. 


βίθλου ἡμᾶς ἐκδιδασχούσης, ταύτην περιπτυσσόµεθα, 
δι αὐτης τῷ Χριστῷ τὴν τιμὴν ἀπονέμοντες, xtà εἰ 
ταύτην πιεριπτυσσόμενοι οὐκ ἐγκαλούμεθα, ποία 
ἔγχλησις ἡμῖν τῆς αὐτῆς ἐξηγήσεως τὴν εἰκονιχὴν 
ἀνατύπωσιν μὴ τιμᾷν καὶ ἀσπάξεσθαι, δι ἧς οἱ ix 
βαρθάρων κατηχούμενοι µῥαδίως παιδεύονται τὴν 
ἀλήθειαν ; Πόσοι τῶν μὴ εἰδότων γράμματα ὡς 
ὀφθαλμοῖς τὰ θαύματα βλέποντες, τὸν dv ἡμᾶς πα- 
θόντα δοξάδουσιν, Qv τὴν σωτηρίαν ἐφθόνησας ; Ποία 
τῶν συνόδων τοῦτο τὸ δύσφημον ἀνεφώνησεν ἀσέ- 
6nu« ; Οὐκ αὐτὸς ὁ Χριστὸς Tiv οἰχείαν ἄχειρο: 
ποιήτως εικόνα ᾿Αγχκάρῳ πέπομφιν ; Οὐ τῆς Oro- 
τοχου μορφῆς τὴν ἐκτύπωσιν ὁ ἀπόστολος ἡ μῖν 
Λουκᾶς ἱστορήσας παραδέδωκε; Τί dei φὴσοις ἐν 
ταῖς πατροπαραδότοις διδασκαλίαις, Χαὶ yàp, φησὶ 
Βκσίλειος 0 τῶν ἀῤῥήτων μµύστης, à τῆς εἰχόνος τικὴ 
ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαθαίνει. Φησὶ δὲ καὶ τὸ Χρυ- 
σοῦν στόμα Ἱωάννης * ᾿Εγὼ καὶ τὴν χηβὀχυτον 
ραφὴν Ἠγάπησα. Ov μὴν ἀλλὰ καὶ $ λύρα τοῦ 
Πνεύματος Κύριλλος οὕτω φησίν * Πολλάκις εἶδον 
ἐπὶ γραφῆς εἰκχόνα τοῦ πάθους, καὶ οὐκ ἀδακρνυτὶ 
τὸν θέὰν παρῆλθον, x«i τὰ ἑξῆς. Ei οὖν αἱ προλα- 
θοῦσαι ἔξ ἅγιαι σύνοδοι προσχυνεῖσθαι τὰς ἁγίας 
εἰχόνας σχετικῶς (C) οὐκ ἀπιχήρυξαν, σὺ σοφώτερος 
τούτων γίνη ; "Idtóv σοι, βασιλεῦ, τὸ πρὸς ὑπεναν- 
τίους πολεμεῖν * τὸ δὲ τῆς ᾿Εκκλησίας δόγμα τοῖς 
Πατράσι µελλάσει. 


Si ergo priora sex concilia sacras imagines relative ad sua prototypa adorari minime improbarint, tu 
illis sapientiorem te reputas? Tuum est, imperator, bellare adversus hostes : doctrina Ecclesie Patribus 


cure erit. 
XVII. Hec missis ab imperatore (23) litteris cum 
reposuisset beatus, tantam viri constantiam non 


(19) Augarum vel Abgarum Edessene civitatis 
principem passim seriptum reperias, apud Latinos 
etiam AbagarumetAgabarum. Hujusimaginis festum 
Greci celebrant 16 Augusti et historiam in Mensis 
referunt, quo die Edessa in Constantinopolim est 
translata: unde acceptam Genuenses nunc in 
suburbano S. Bartholomei de Armenis templo, 
PP. Bernabitarum cure, amotis Basilianis mona- 
chis, ante annos non multos commisso, religiose 
venerantur. Miraculum ejus ab igne servate sub 
Cosroe ex Ecclesiastica Historia Evagrii in Niceno 
concilio ir, actione 5 prelectam invenimus, et alibi 
passim illius mentionem. Vide Gretserum nostrum 
In insigni tractatu, quem de imaginibus non 
manufactis edidit, qui pro majori parte de hac 
una totus est, et nunc regia magificentia Parisiis 
recusus reperitur post Georgium Codinum curo- 
palatem, De officiis Ecclesie et aul C. P. ejusdem 
Gretseri commentariis et Notis Goaris illustra- 
um. 

(20) Hanc ab Eudocia Augusta imperatrici Pul- 
cherie Hierosolymis missam, eique templum τῶν 
ὁδηγῶν, idest, Vite ducum, ab hac Constantinopoli 
tedificatam refert Nicephorus ; de ea accipienda 
videntur illa S- Germani patriarcha verba in Vita 
S. Stephani Junioris relata : » Ab evangelista Luca 
imaginem Virginis Dei Genitricis pictam novimus, 
quee ab Hierosólymis missa est. » Vide eumdem 

retserum prenominati tractatus, cap. 18, de hac 


c) lta S. Gregorius Papa II Ep. 1 ad Leonem 
Isauricum opponit inter se λατρευτιχκῶς et. σχετι- 
κῶς: ul explicetur differentia ejus cultus, quem 


IZ'. Τούτων ἀντιγράφως τῷ βασιλε παρὰ τοῦ 
µακαρίου σταλένων, μὴ ἐνεγχὼν ὁ τύραννος τὴν 


C agentem, et Cuspiniani nugas sequenti capite 
refellentem. 

(21) Utrumque hunc Basilii et Chrysostomilocum 
eliam Gregorius Papa allegat in Epistola ad S. Ger- 
manum patriarcham CP., lecta in concilio Ni- 
cano ΙΙ, actione &, qua etiam actione hoc Chry- 
sostomi effatum profectur a Theodosio preside 
S. Andres& ad Nesium, ut desumptum ex oratione, 
cui argumentum, « Quod veteris et novi Testa- 
menti unus sit legislator. » 

(22) Imo Gregorius Nyssenus : hujus enim esse 
locum illum, de Abrahamo patriarcha sermonem 
facientis, Adrianus Papa profitetur insua ad Con- 
stantinum et Irenem Augustos Epistola, actione i 

reedicti concilii recitata. Sed hic memoris lapsus 
" ignoscendus est elogii hujusauctori pre aliis, qui- 
bus ultimum pulcherrimumque confessionis hujus 
actum videtur confudisse : nam prime Vite au- 
etori eetatesuppari potiusstandum est, necomnino 
credendum aut prius vexatos monachos, eversum- 
que monasterium esse quam suam Theophanes 
constantiam Byzantii probasset; sed potius ei 
affligendo hec deinde acta : aut tertio a Theodori 
ejectione die ipsum quoque expulsum in Samo- 
thraciam fuisse Theophanem. 

(23) Mirum est in Vita S. Thedori Studite ul- 
time hujus ad imperatorem adductionis nullam 
omnino mentionem fleri, in qua illud duntaxat, 
post narratos ejusin confirmandis fratribus verbo 


imaginibus deferunt Christiani, ab eo quo idola 
adorabant gentiles, ipsismet divinum aliquid 
inesse erronec opinati. 


?) VITA S. THEOPHANIS. |. 80 
τοσαύτην τοῦ ἀνδρὸς ἕνστασι, ἁποστείλας τινὰ τῶν Α perferens tyrannus, quemdam in dignitate con- 


t τέλει, τῷ μὲν μονὺν ἕως ἐδάφους πυρέχανστον 
πιποΐηχε, τοὺς δε µμοναχοὺς αἰχισάμενος διεσχὸρ- 
κισε, τὸν δε μµακάριον δέσµιον συλλαβόμενος ἤγεν 
εἰς τὸ Βυζάντιον. Καὶ κελεύσαντος τοῦ τυράννου xaO. 
μεχθξναι αὐτὸν ἐν σκοτεινῦ φυλαχκῦ, ἐπὶ πλείστας 
ἱμέρας διέτριθε ἐν ὑπονοία τοιᾷδε, ὡς ἄν τὸ 
ὥτονον αὐτοῦ χαυνωθὶν, εὐάλωτον ἔσται πρὸς συγ- 
ακτάθεσιν. T οὖν προτεραία ἀγαγὼν ὁ βασιλεὺς τὸν 
κρςμένον Θιόδωρον τῶν Στουδίου ὅσιον ἠἡγούμενον, 
xui ἐπὶ πλείστας ὥρας δείµασἰ τε καὶ χολάσεων 
ὑποθέσεσι «κατἀπτήξειν οἰόμενος  τοὐναντίον δὲ 
εγχθεὶς παρὰ τοῦ ὁσίου, ὡς μηδὲ τῆς αὐτοῦ καρ- 
Jiag ἐπισκοπῆς Θεοῦ αἰσθόμενος, αἰσχυνθεὶς ὁ τύ- 
ῥαννος τὴν κατ αὐτοῦ τῆς ἐξορίας ψῆφον ἀπιφή- 
νατο. 


IH. Τῇ δε ἐκαύριον προσέταξε» ὁ βασιλεὺς ἀχθῆ- 
ναι αὐτῷ xe τὸν µαχάριον Θεοφάνη». Κληθεὶς di 
παρὰ τῶν συμμνστῶν τοιῶσδε φησάντων, ὡς Οὐ δεῖ 
τὸ σὀν κράτος ὑπό τινος τῶν ἀμνημονεύτων ἀντιλέ- 
γεσθαι καὶ ἑλέγχεσθαι, xol μάλιστα αὐθαδεστέρον 
τυγχά»οντος παρὰ πάντας τοὺς πρώην τοῦ νῦν 
ἀχθησομένου, µήπως ὑθρισθῇ τὸ τὸν ἀήττητον χκρά- 
τος ταῖς ἀντιῤῥητιχκαϊς αὐτοῦ αὐθαδείαις, καὶ αὖ- 
στερότησι ^ τοῦθ) ἕνεχεν πρὸς τὴ» ὁρμὴν ἐπισχὼν, 
ἀποστέλλει ἕνα τῶν iv τέλει πρὸς τὸν ἅγιον, προσ- 
τάξας βοννεύροις τριαχοσίοις τὰ τε στέρνα καὶ τὸν 
νῶτον χαταξάναντα ἐᾶσαι πἆλιν ἐν τῷ εἰρχτῆ. Τὸ 
δε ἐπαύριο d$ αὐτῇ πάλιν χόλασις τῷ µαχαρίῳ 
γεγοννῖα, τὸ εὔτονον αὐτοῦ τῆς πρὸς Θεὸν οὐκ ἐχαύ- 
νωσεν ἐλπίδος. ᾿Απειπὼν δὲ ἤδη πρὸς rà» τοιαύ- 
την ὁρμὴν ὁ πανώλης, ψήφισμα κατὰ τοῦ µαχαρίου 
ἐκπέμπει, ἑξορία αὐτὸν iv Σαµοθοάκι τῇῦ νύσῳ ἆπο: 
στεῖλαι, Ώτις ὢ τοῖς µέρεσι τοῦ τῆς Μαρωνείας πε- 
λάγους ἵδρνται, dat) xai αὐχμώδης πᾶσι τοῖς πελά- 
ζει βουλοµένοις δεικνυμένη. Ἐν αὐτῇ δε λιμῷ καὶ 
Φίψει xab καθείρξει πιεσθες ὁ µακάριος, καὶ ἐπί 
τινας Φδιαθιῶν ἘΧρόνους, τῶν τῇᾷδε μεταχεχωρηκὼς 
πρὸς ἀμείνονα xai θειοτέραν εὔχλειαν µιταθίθχκε, 
τὸ πύλινν σῶμα σὺν τῇῦ jux? ἁλώθητον διαφυλά- 
ξας. Οὔ ταῖς µακαρίαις εὐχαῖς στηριχθείηµεν, ὦ 
φιλαχροάμονες, Χριστῷ τῷ φιλανθρώπῳ Oto ἡμῶν, 
dux τῷ προανάρχῳ Πατρὶ, x«l τῷ ζωοποιῷ Πνεύ- 
pat, δόξαν καὶ εὐχαριστίαν ἀναπέμποντες, νῦν xal 
ἀεὶ, x«i εἰς τοὺς σύμπαντας καὶ ἁτελευτήτους 
αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


et scripto conatus, brevitersubjungitur, offensum 
iis tyrannum ac « nescium quo so verteret, cum 
hominis libertatem ac fiduciam ferre amplius non 
posset, Byzantium expelli carcerique tradi jus- 
sisse. » Vitam dabimus ad 44 Nov. diem quo mor- 
tuus est anno 826. 

(34) Ea est Thracit civitas, etiam hoc tempore 
vetus nomen retinens, ἃ qua propterea taqnuam 


stitatum ablegavit, perquem monasterium ad ipsum 
usque pavimentum exussit, monachos verberibus 
multatos dispersit, ! beatumque virum comprehen- 
sum ac vinctum Byzantium adduzxit, atquede man- 
dato tyranni in obscurum compingens carcerem, 
multis afflixit diebus. Qua id fiducia 1 Nempe quod 
speraret emollitam animi sancti fortitudinem fa- 
cilem fore ad consensum impietati prestandum. 
Pridie igitur quam ipsum accerseret imperator, 
adduci jussit (24) predictum Theodorum Studii 
hegumenum, quem diu multumque propositis ter- 
roribus tormentisque tentatum, iis percellendum 
existimans, cum ipse ab eodem e contra libere in- 
ereparetur, velut qui intuentem corda Deum non 


p cognosceret, exsilioc onfusus addixit, prolata adver- 


sus sanctum sententia. 

XVIII. Postera vero die beatum quoque Theopba- 
nem coram se sisti jusserat ; compellatus autem 
imperator asymmistis suggerentibus, quod indecens 
omnino esset majestatem imperatoriam ab aliquo 
vilium istorum hominum redargui ac vilipendi, 
maxime ab hoc jam accersiri jusso, qui pre ceete- 
ris omnibus in ejus conspectum adductis, insolens 
sit, et propter pervicacem proterviam suam auste- 
ritatemque insigni aliqua contumelia affecturus 
potestatem ipsius : impetum suum repressit, mit- 
tens quemdam e primoribus cum imperio, ut tre- 
centis taurearum plagis pectore ac dorso lacera- 
tum, denuo recludi juberet in carcerem. Postridie 
vero cum idem denuo tormentum esset illatum 
sancto, nec quidquam eum remisisse appareret de 
firma in Deum fiducia, desperans infelix propter 
tantam sancti viri alacritatem, sententia contra 
ipsum lata, misit eum exsulem in insulam Samo- 
thracem, que in ejus, quod ad Maroniam (24) est, 
maris partibus sita est, squalida admodum et 
gravis omnibus accedere volentibus : in qua 
fame, siti, et angustiis pressus beatus per annos 
aliquot, ex hac vita demigrans ad meliorem trans- 
iit, corpore et anima absque noxa servatis. Cujus 
sanctis precibus, auditores dilecti, corroboremur, 
Christo benignissimo Deo nostro, unaque Patri 
principii experti, atque vivitico Spiritui gloriam et 
gratiarum actionem referentes, nunc et semper, 
atque per omnia et interminata secula seculorum. 


D Amen. 


celebriori merito mare illud nominetur : distat 
alioqui a Samothrace insula 90 ferme milliaribus 
amplius quam ipsa insula a proxima continenti, 
juxta Ptolemei caleulos. Sunt qui existimet Isma- 
rum esse Homeri : sed Plinius diversam facit. 
Hipparchiam nominatam aliquando docet Ortelius 
in Thesauro. 








81 


MENSIS MARTIUS. 


c c —"—————— € - 


32 





MAPTYPIOY 


TOY ATION 


KAI ΕΝΔΟΞΟΥ MAPTYPOZ 


ΛΟΓΤΙΝΟΥ TOY 


EKATONTAPXOY 


MARTYRIUM SANCTI ET GLORIOSI MARTYRIS 
LONGINI CENTURIONIS. 


(Latine apud Surium ad diem 16 Martii; Grecus textus, nunquam antea editus, prodit ex cod. Reg. Paris. 774, 
860. xv? Epir. Par.) 


I. Cum Deo Verbo propter eam,que ex inobe- 
dientia nobis fuitimportata, a bonis prolapsionem, 
visum esset fieri sicut nos, et voluntaria cruce et 
mortepropter nos fuissetcondemnatus propter suam 
in nos misericordiam, et chorus quidem discipulo- 
rum, limore amicitie Christi esset oblitus, qui au- 
temin eum cedem spirabant Judeei, eum jam morte 
damnassent: unus erat etiam Longinus e synagoga 
Judeorum, et constitutus fuerat centurio cujusdam 
numeri militum. Cum autem exsecutioni esset man- 
data scelerata sententia, et ipse Christus in ligno 
esset affixus, medicans sumptum ex ligno gustum, 
admirandus hic Longinus habebatcerucis custodiam 
sibi commissam cum suis militibus. Signis autem 
et j rodigiis, que circa crucem facta sunt, ad veri- 
tatem deductus, omniexcusso metu, libere Christum 
ipsum et Deum confessus est in medio synagoge 
Jud&orum, « Vere, dicens, Filius Dei est hic !. » 


II. Postquamsepulture mandatum fuit vivificum 
Christi corpus, ut nos a peccati sepulcris evocaret, 
et ad antiquam revocaret beatitudinem, Longino 
rursus jussit Pilatus, vite sepulcrum tueri custodia 
militari. Et ille quidem fecit id, quod erat impera- 
tum, etsi non esset ejusdem de Christo cum Pilato 
sententie, ut jam didicimus. Cum autem peractum 
esset magnum mysterium resurrectionis, et milites 
miracula, que» erant majora, quam ut ea caperet 
humana cogitatio, principibus sacerdotum et pres- 
byteris Judaici cetus annuntiassent, hoc illi igno- 
miniam et dedecus sibi afferre existimantes, et 
miraculum volentes exstinguere, pecuniis persuase- 
runt militibus, ut calumniarentur Christi resurrec- 
tionem. Illi igitur ad Pilatum accedentes, falsam 
dixerunt esse resurrectionem. Verum non sie Lon- 
ginus : sed mendacii quidem fuit preclarus confu- 
tator, verax autem testis veritatis, ut qui non sus- 


! Math. xxvu, 55. 


À A. Τοῦ Oto) Λόγου διὰ rhv ix τῆς παρακοῆς 
ἐπενεχθεῖσαν ἡμῖν τῶν ἀγαθῶν ἔχπτωσιν «γενέσθαι 
χαθ) ἡμᾶς εὐδοκήσαντος x«i σταυρὸν ἐχούσιον xai 
θάνατον διὰ τὸν πρὸς ἡμᾶς olxrov καταχριθέντος 
xai τοῦ μὲν τῶν μαθητῶν χοροῦ δειλία τῆς πρὸς 
Χριστὸν φιλίας ἐκλαθομένων, τῶν δὲ κατ αὐτοῦ 
φονώντων Ἰουδαίων ὑπόδιχον αὐτὸν ἤδη τῷ θανάτῳ 
ποιησαµένων, ti; ἦν καὶ Λογγῖνος τῆς τῶν Ιουδαίων 
συναγωγῆς, Χαί τινος ἐκατόνταρχος στρατιωτικοῦ 
καθίστατο ταγµατος Ἐπεὶ dt πέρας ἡ πονηρὰ ψῆ- 
φος ἔδέχετο, καὶ Χριστὸς αὐτὸς ἐπὶ ξύλου προσήλωτο 
τὴν ix τοῦ ξύλου γεῦσιν ἑώμενος, ὁ θαυμάσιος οὗτος 
Λογγῖνος ἐτύγχανε pi» τὴν τοῦ σταυροῦ φυλαχὴν 
ἅμα τοῖς ὑπ αὐτῷ στρατιώταις πεπισ-ευµένος * 
τοῖς δὲ περὶ τὸν σταυρὸν σηµείοις xal τέρασι πρὸς 

B τὴν ἀἄλήθειαν χειραγωγηθεὶς x«i πάντα φόθον ἀφ᾿ 

ἑαυτοῦ ποιησάµενος, ἐλευθέρα γλὠττη Χριστὸν αὖ- 

τὸν x«i Θεὸν £v µέσω τῆς τῶν Ἰουδαίων συναγωγῆς 
ὠμολόγησιν * « ᾿Αληθῶς, λέγων, Yi Θεοῦ ἐστι, 

οὗτος. D» 

Β. Ὡς δὲ καὶ τάφῳ τὸ ζωοποιὸν ἐδόθη σῶμα Χρι- 
στοῦ, (V. ἡμᾶς τῶν τῆς ἁμαρτίας τάφων ἀναχαλέση- 
ται καὶ πρὸς τὺν ἀρχαίαν ἐπαναγάγῃ µακαριότητα, 
Λογγίνῳ καὶ πάλιν ὑπὸ Πιλάτου προσετέταχτο τὸν τῆς 
ζωῆς Ττάφον χουστωδίαᾳ στρατιωτῶν ἠσφαλίσθαι ' 
ὁ piv ἐποίε τὸ χελευσθὶ», xXv οὐχὶ χαὶ τῆς αὐτῆς 
Πιλάτω περὶ Χριστὸν γνώμης 27, ὡς ix τοῦ τέλους 
ἐμάθομεν. ᾿Επεὶ δὲ τὸ µέγα τῆς ἀναστάσεως ἔπρα- 
γματεύθη μµυστήριον, xai οἱ στρατιῶται τὰ ὑπὲρ 
ἔννοιαν θαύματα τοῖς ἀρχιερεῦσι vai πρεσθυτέροις 
τῆς ἸἹ]ουδαϊκῆς συμμορίας ἀπήγγᾶλλον, οἱ μὲν τῶν 
Ἰουδαίων προεστῶτες, αἰσχύνην τὸ πρᾶγμα τιθέωε- 
vot xxi τὸ θαῦμα σθέσαι βουλόμενοι, πείθονσι χρὴ- 
µατων τοὺς στρατιώτας τὴν τοῦ Κυρίου συκοφαντί- 
σαι ἀνάστασιν καὶ αὐτοὶ τῷ Πιλάτῳ προσελθὀντες, 
ὡς περὶ ψευδοῦς εἰσηγοῦντο τῆῦς ἀναστάσεως, ἀλλ 
οὐχὶ καὶ Λογγίνος οὕτως * ἀλλὰ τοῦ piv ψεύδους 
ἔλεγχος ἀκριθὴς, ἀληθὺς δὲ τῆῦς ἀλοθείας μάρτυς 


χαὶ 


33 


VITA S. LONGINI. 


34 


χαθέστατο, συχοφαντῆσαι Χριστὸν ὡς αἁλαπέντα μὴ Α linuerit calumniari Christum, tanquam furto 


ὠνασχόμενος ἐλευθερίω δε μᾶλλον καὶ γλώττη καὶ 
πώμα αὐτὸν ἀνακηρύξας ἀληθιὸν καὶ ἐκ νεχρῶν 
ἐγη]έρθαι βιθαιωσάµενος ὅθιν αὐτός τε Πιλάτος 
καὶ οἱ τς συναγωγῦς ᾿Ἰονδαίων ἐξάρχοντες τὸν 
Φθόνον, Ow πρότερον εἶχον κατὰ Χριστοῦ xai iv 
ὡδωον κατ᾽ αὐτοῦ µανίαν, ταύτην εἰς Λογγίνον νῦν 
µεταφέρουσιν, οὕτως ἀἁγρίως αὐτῷ Ἁχαλεπαίνοντες, 
ὡς uzd ἂν à τι καὶ πάθοι Λογγῖνος ἀξίαν αὐτὸν εἰσ- 
ποάξασθαι τιµωρίαν ποιούµενοι. ᾿Εντεῦθεν εἰς ἀχοὰς 
ἴχέε Λογγίχω τὸ πρᾶγμα, καὶ δήλα τὰ τῆς ὀργῆς 
ἐχίνοντο, xxi διὰ τοῦτο παραῤῥιπτεῖσθαι μᾶλλον 
Χριστῷ Ὦ τοῖς τῶν Ιουδαίων οἰκεῖ» σκηνώµασι προ- 
θυαούμενος, τῇ τοῦ ἀξιώματος χλαμύδι καὶ δώνῃ καὶ 
τὴν στρατείαν αὐτὴν, εὐθὺς ὡς εἶχε συναποδύεται, 
χαὶ δύο τινὰς τὸν ὅμοιον αὐτῷ δῆλον ὑπὲρ Χριστοῦ 
xmi τὸς ἀληθείας ἔχοντας παραλαθὼν στρατιώτας, 
τὰς κατὰ π)ῆθος ἐκχλίνει διατριθὰς, xal Θιοῦ μόνου 
xat ἑαντοῦ γόιεται. 

[I'. Oz πολὺ δὲ τὸ ἐν µέσω, καὶ τὸν Ἱερουσαλὴμ ro» 
Ans», tig τὴν Καππαδοχκῶν ἀφιχνεῖται, χὔρυξ ὁμοῦ 
Χριστοῦ παραδόξων καὶ θαν- 
τοῖς duci στρατιώταις γινό- 
οὐδὲν τοὺς Ιουδαίους ἐἑλάν- 
θανεν, ἅτε τῦς φήμης εἰς πάντας τὸν Λογγῖνον 
πχοαπεαπούσης καὶ οἷά τινος ὑποπτέρυ πᾶσαν 
σχεδὸν διατρεχούσης τὴν οἰκουμένην, εἰς ταὐτὸ συν- 
ελθόντες, πτίθουσι Πιλάτον χατειπεῖν Λογγίνου xol 
στμᾶναι τῷ Καίσαρι, ὅτι τε ἀλλότρια φρονῶν ttg 
τῦς Ῥωμαίων βασϊλείας, καὶ ὅτι τῶν ὅπλων ἀμελή. 
σας, Χριστόν τινα κηρύσσει βασιλέα τοῖς ἔθνεσι, 
παντεῦθεν πάντας ὑποποιούμενος πρὸς τὴν εἰς ἐχεῖ- 
»» πίστιν ἐφέλκεται τεχμήριον, paci, τῶν Atyoué- 
»w», Ort xai τὸν Καππαδοχῶν πᾶσαν τῆς τοιαύτης 
οιδασχαλίας πεπλήρωχε, Τούτοις τοῖς γράμμασι καὶ 
χρέματα συνεκπίµπουσι, χλέψαι τὰς ἀχοὰς βουλό- 
μενοι Καέσαρος, ὥστε xai τὸν Λογ/ίνου θάνατον 
ὑχόλως ὠνώσασθαι. Ὁ dà x«i κατὰ τὸ δοκοῦν τοῖς, 
Ἰουδαίοις ἐχώρησε, καὶ ἀπὸ Ῥώμης εὐθὺς τῆς 'Iov- 
δαίας πρὸς Πιλάτον στέλλονται γράμματα Λογγίνου 
θάνατον χαταφηφιζόμενακ. Λεξάμενος οὖν ὁ Πιλάτος 
τὰ γοάμματα, ὡς εἶχεν, εὐβέως ἐγχειρίξει ταῦτα τοῖς 
Ἰονδαίοις καὶ προς τὸν τοῦ µακαρίου φόνον πρόθυμος 
προθύµους ἐχπέμπει' οἱ δὲ Th» μεταξὺ πᾶσαν γῆν 
ἀστέρῳ τάχει διαδραµόντε τῇ Καππαδοχῶν  ip- 
ἵσταντα," χαὶ Λογγῖνον ἓν Τινι τῶν πατρῴων ἀγρῶν 
τὸν ἀπράγμονα βίον ἀσκεῖν πυθόµινοι, εὐθὺς ἐν τῷ 
αγρῷ γύέονται μὴ εἰδότες ἐκεῖνον εἶναι, περὶ οὗ 
τοὺς μακροὺς ὑπέστησαν πόνους xal τὴν ποοείαν 
Φιάνυον, ὅθεν xai αὐτὸν ἐχεῖνον ἠρώτων, τις ἅρα 
Λογγίνος si» xai ποῖος ὁ Λογγῖνον ἔχων ἀγρός' τοῖς 
zb» γὰρ ἦν 5? σπουδὴ, Λογγίνῳ ἀφανῶς ἐπιθέσθαι, 
δε]ιόσι, pà τὴν σωτηρίαν φυγῇ πραγματεύσηται, 
Ἡγνόουν δὲ ὅτι μᾶλλον αὐτῷ ἢ σπουδὴ ληφθῆναι ἢ 
ἰκίνοις λαθεῖν ἐζήλον Ὑὰρ ῥἐκείνου τὸν ἐκούσιον 
νατο», 0» ἰδὼν ἐν σταυρῷ θΘεὸν ὠμολόγησιεν, x«l 
ὕσχερ Χριστὸς δι ἡμᾶς, οὕτω διὰ Χριστὸν Λογγίνος 
7i» σραγὺν éd ie. 


xxt ἀκόστολος τῶν TOU 
µαστᾶν ἕργων συνάµα 
µωος. Ὡς οὖν τούτων 


Β 


surreptum : sed lingua et mente libera eum verum 
esse Deum preredicarit, et e mortuis esse excitatum 
affirmaverit. Quo factum est, ut et ipse Pilatus, et 
Judeorum synagogee principes, invidiam qua prius 
movebantur in Christum, et quem in eum animo 
concipiebant furorem, eum nunc in Longinum 
transferrent, ei adeo irascentes, ut quidquid pate- 
retur Longinus, existimarent eum non satis datu- 
rum esse penarum. Hinc ea res venit ad aures 
Longini, et eorum ira fuitei significata. Quapropter 
magis volens abjici cum Christo, quam habitare in 
tabernaculis Judeorum, cum veste et cingulo digni- 
tatis, ipsam quoque simul quamprimum exuit mili- 
tiam. Et acceptis duobus militibus, qui habebant 
eumdem zelum pro Christo et veritate, declinat 
cum populo congressionem, et cum Deo solo et 
secum versatur. 


Ill. Nec multum intercessit temporis, et relictis 
Hierosolymis, venit in Cappadociam, preco simul 
et apostolus Christi admirabilium operum, et quse 
sunt preter opinionem cum illis duobus militibus 
effectus. Cum autem eorum nihil lateret Judeos, 
utpotequod famaad omnes Longinumtransmitteret, 
et perinde ac alata perniciter omnem percurreret 
regionem, ii simul convenientes persuadent Pilato, 
ut de Longino male dicat, et significet Cesari, 
quod aliena sentiret ab imperio Romanorum, et 
quod neglectis armis, Christum predicet quemdam 


regem gentibus, et sic omnes in suam redigens 
c T8 g 


potestatem, attrahat ad illius fidem. Eorum autem, 
aiebant, que dicuntur, signum est, quod universam 
Cappadociam ea implevit doctrina. Cum his litteris 
simul etiam emittunt pecunias, in aures Cesaris 
volentes irrepere, ut Longini mortem facile eme- 
rent. Quod quidem processit etiam, ut videbatur, 
Judzis. Et Roma statim in Judeam ad Pilatum 
mittuntur littere, que Longinum morte damnabant. 
Pilatus ergo acceptis litteris, eas statim tradit Ju- 
deeis, et ad beati viri cedem alacris alacres emittit. 
llli autem cum totam que intercedebat, regionem 
maxima pervasissent celeritate, veniunt in Cappa- 
docum regionem : et cum audiissent Longinum in 
quodam agro paterno agere vitam ab omni negotio 
remotam, statim veniunt in agrum, et cum Lon- 
gino sermones conferunt, nescientes eum esse, 
propter quem tam magnos labores suscepissent, et 
iter confecissent. Unde etiam illum ipsumrogabant, 
quisnam esset Longinus, et in quonam predio ha- 
bitaret. Longinum enim studebant clam aggredi, 
timentes ne salutem sibi fuga queereret. lgnorabant 
autem eum magis studere ut caperetur, quam illi, 
ut caperent. Imitabatur enim mortem illius volun- 
tariam, quem cum vidisset in cruce, Deum fuit 
confessus : et quomodo Christus propter nos, ita 
Longinus propter Christum cedem sitiebat, 


39 


MENSIS MARTIUS. 





36 


IV. Cum ergo Spiritus sanctus illa hora ei omnia À — A'. Τοῦ Πνεύματος οὖν τῷ ἁγίῳ πάντα κατ’ ἐκεῖνο 


significasset, sensim ad ipsos conversus, miti et 
leni voce dicit: « Sequimini, et ipse eum, quem 
qu:ritis, ostendam ?*. » Tunc ergo veluti apud se 
letans ille beatus et futuri gaudium preecipiens, et 
ante martyrium mortem martyrii amplectens, hec 
secum dicebat : Quam speciosi pedes evangelizan- 
tiumbona? ! Nunc videbo ceelosapertos. Nunc aspi- 
ciam gloriam Patris. Nune, sicut primus martyr 
Stephanus, ipse quoque dicam : « Domine Jesu Chri- 
sto, accipe spiritum meum *, » quem clarissima 
voce audivi mortem ad se vocantem. Nunc super- 
nam Jerusalem, angelorum quidem patriam, totius 
autem chori sanctorum metropolim, cum victoris 
plausibus, et canticis, et gloriosis tropseeis, ascen- 
dam. Nunc exuo e luto confectam tunicam, et ]8- 
mentabilia depono carnis vincula. Nunc liberor ab 
interitu et corruptione, et letus induo incorruptio- 
nem. Egredior e vita caduca et momentanea, et 
ex tempestate, cujus sunt magni fluctus et gravia 
naufragia, et venio ad verum et solum portum, in 
quo vita est ab omni tristitia remota et eterna. 
Letare, anima, que vadis ad tuum effectorem. 
Ostende θεία, tempore id postulante, faciem. Eos, 
qui tibi tot bona conciliant, o Longine, benigne 
excipe. Eos qui nos ad ccnam vocant regalem, 
lauto et magnifico accipiamus convivio. 


V. Hec cum apud se locutus esset Longinus, 


eos, qui ad ipsum venerant, statim ducit in domum C 


suam, et cum hospitio preclare accepisset, incipit 
deinderogare post ceenam cur venissent, et queenam 
esset tanta Longini inquisitio. Illi autem, cum sa- 
cramentum, tanquam aliquod pignus ab eo acce- 
pissent, non esse publicaturum, que ei dicerent, 
neque secretum esse aperturum, dicunt que Pilato 
scripta fuerant a Cesare, et quod venissent, ut 
Longini cum duobus militibus capita amputarent. 
Cum autem scivisset, quinam essent cum ipso mo- 
rituri, illi scilicet qui Judaice mercedi Christum 
preposuerant, significaviteis, qui non diu ante ab 
eo discesserant, ut primorum bonorum essent sibi 
socii. Cumque semel atque iterum eos, qui missi 
fuerant 8 Pilato, hospitio magnifice accepisset, 
postridie eos ducens in agrum, exspectabat eos, 
quos accersiverat. Cum autem accepisset eos jam 
appropinquare, statim annuntiat iis qui missi fue- 
rant a Pilato : Ego sum, qui a vobis queror, Lon- 
ginus. llli autem primum quidem non credebant. 
Quomodo enim existimassent eum esse, qui erat 
passurus, cum eum viderent tam letum ad pericu- 
lum ? Postquam autem recte sciverunt illum esse 
et nulla eis fuit relicta dubitatio, eegre ferebant, et 
a conscientia multas plagas accipiebant, quid non 
quidem dicentes, quid non autem facientes, cum 
esset adhuc recens recordatio ut qui pro bonis 
ὁ Act. vii, 58. 


3 ]ga. Lj, 4. * Rom. x, 15. 


τῆς ὥρας Ὑνωρίσαντος, Ὀρέμα πρὸς αὐτοὺς έπιστρα- 

φείς ᾿Ακολουθεῖτέ pot, λέγει πραεία φωνῇῆ, καὶ τὸν 

ἁητούμενον αὐτὸς ὑποδείξω. Τότε οὖν, ὥσπερ ἔνευ- 

Φραινόµενος ὁ µακάριος ἑαυτῷ καὶ τοῦ μέλλοντος 

προαπολαύων τῆς ἡδονῆς x«i πρὸ τοῦ μαρτυρίου τὸν 

τοῦ μαρτυρίου θάνατον ἀσπαξόμενος, τοιαῦτα πρὸς 
ἑαυτὸν διελέγετο' Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγ- 
γιλιδομέων τὰ ἀγαβά | Νῦν τοὺς οὐρανοὺς ἄνιω- 

Ὑμένους ὄψομαι' νῦν ἱστορήσω τὴν δόξαν τοῦ Πα- 

τρὸς' νῦν ἐπ ἴσης τῷ πρώτῳ τῶν μαρτύρων Στι- 

φάνῳ' Κύριε Ἰησοῦ Χριστι, δίξαι τὸ πνεὺμά µου, 

καὶ αὐτὸς ἐρῶ, οὗ λαμπροτάτη evi τὸν θάνατον 

καλοῦντος ἐφ᾽ ἑαυτὸν ἀχύχοα, νῦν Ἱερονσαλὴμ τῆς 

ἀνωτάτω, τῆς πατρίδος piv τῶν ἀγγέλων, τοῦ δὩὲ 
p τῶν ἁγίων χοροῦ παντὸς µητροπόλεως, μετὰ χρότων 
ἐπινιχίων xal περιφανῶν τῶν τροπαίων ἤδιστα ἐπι- 
θήσομαι νῦν ἀποδύομαι τὸν πήλιωον χιτῶνα, καὶ 
τοὺς πολυστινάχτους τῆς σαρχὸς δεσμοὺς ἀποτίθι- 
μαι ἀπαλλάττομαι τῆς φθορᾶς, καὶ τὴν ἀφθαρσίαν 
χαίρων ἐνδύομαι' ἔξειμι τοῦ προσκαίρου βίου xci 
τοῦ χειμῶνος, οὗ μεγάλα τὰ χύμµατα χαὶ χαλιπὰ i 
νανάγια, xai πρὸς τὸν ἀληθῆ καὶ µόνον ἀφικνοῦμαι 
λιμένα, ἐν ὦ ζωὴ ἄλυπος xai αἰώνιος, Εὐφραίνου 
πρὸς τὸν σὀν ἀπερχομένη, ψΨυχἠ, Ποιητήν δεῖξον 
φαιδρὸν, χαιροῦ χαλοῦντος, τὸ πρόσωπον τοὺς προ- 
ξένους σοι τῶν τοσούτων ἀγαθῶν. Λογγῖνε, φιλοφρόνως 
ὑπόδεξαι τοὺς ἐπὶ τὸ Φδεῖπνον ἡμᾶς χαλοῦντας τὸ 
βασιλικὸν πολυτελῶς ἑστιάσωμαι. 

Ε’. Ταῦτα πρὸς ἑαυτὸν ὁ Λογγῖνς διαλεχθεὶς, 
τοὺς ἐπ αὐτὸν ἑλθόντας εἰς τὸν ἴδιον εὐθὺς οἶχον 
ἄγει καὶ ξείσας λαμπρῶς, εἶτα xal ἐρωτᾷν μετὰ 
τὸ δεῖπνον ἄρχεται. ἐφ à τε ἦχοιεν, xal τίς à τοσ- 
αύτη Λογγίνου ζήτησις. Οἱ δὲ, uà. ἄν δημοσιεύσαι 
τοὺς λόγους μηδὲ τὸν κρυπτόμενον ἐχχαλύψαι, ὄρχον 
καθάπερ τι ἐνέχυρον, &m' αὐτοῦ λαθόντες, τὰ Ύρα- 
φέντα Πιλάτῳ παρὰ Καίΐσαρος λέγουσι, x«l ὅτι Λογ- 
yivou σννάµα καὶ δύο στρατιωτῶν τὰς χεφαλὰς 
ἐκτεμεῖν ἀπηντήκασιν. Ὡς δε καὶ οὗτοι τένες εἴεν οἱ 
ἅμα αὐτῷ ἀποθανεῖν µέλλοντες ἐμάνθανον, οἱ τῆς 
Ἰουδαϊχῆς, nui, µισθαρνίας µπροτιµήσαντες τὸν 
Χριστὸν, τάχιστα παρ) αὐτὸν ἦχειν τοὺς ἄνδρας µι- 
xp& πρὸ τούτου διαστάντας ἰδήλον. ὥστε τῶν mpo- 
των ἀγαθῶν αὐτῶ κοὺωνῆσαι οὕτω τε µίαν καὶ 
δευτέραν ἡμέραν τοὺς ὑπὸ Πιλάτου σταλέντας φιλο- 
τίµως ξενίσας, παραλαθὠν αὐτοὺς εἰς τὴν αὔριον ἐν 
ἀγρῷ, ἀνέμενν οὕς µετεστείλατο, ἐγγίσαι δὲ ἡδη 
τούτους μαθὼν, εὐθύς Ἐγὼ ὑμῖν ὁ δητούμενός εἰμι 
Λογγῖνος, ἀπαγγέλλει τοῖς τοῦ Πιλάτον. Οἱ δὲ πρό- 
τερον μὲν διηπίστουν πῶς γὰρ ὑπέλαθον αὐτὸν 
εἶνκι τὸν μέλλοντα παθεῖν, οὕτως αὐτὸν ὁρῶντες πε- 
ριχαρῆ ποὸς τὸν χένδυνον; Ὡς δὲ αὐτὸν ἀκριθῶς 
ἐμάνθανον εἶναι καὶ οὖδεν ἀμφίθολον ανὐτοῖς ὑπελεί- 
90x, βαρέως ἔφερον xai πολλὰς ἐδέχοντο τὰς ἀπὸ 
τοῦ συνειδότος πληγάς" Tí μὲν οὗ λέγοντες, τί δὲ οὐ 
πράττοντες, θεομῆς οὔσης ἔτι τῆς ἀναμνήσεως διὰ 
τὴν ἀπὸ τῶν ἔνδον κατάκρισιν ἅτε πολλῶν ἀγαθῶν 





[ 
t 
: 


Eri VITA S. LONGINI. 


38 


κονηθὰν ἁμοιθὴν ποιεῖν µέλλοντες, Ὢ δείπνου duc- À essent malas reddituri gratias ? O infelicem, dice- 


τυχοῦς!| λέγοντε, ὦ χαλεπὺς ξινίας | τέ σοι, ᾧ gs 
Λογγῖνε, τοῦτο ἐδόξατο ἐγχείρημα, ἵνα τοὺς ἐπὶ σὸν 
φόνου ἑθόντας ὁ σὸς oixog; ἐδέχετο; à ἀθλίας κατα» 
γωγῆς | à πιχρᾶς ἐἑστιάσεως | θάνατος à ζξινία σοι 
qoem καὶ σεσυτὸν ἐπιθύσεις τῇ τραπίδῃ, Ἀηστὰς 
παραδόξως τοὺς ὑπὸ σοῦ ζξεισθένας εὑρών. Τί ἂν 
Tuy» οὕτως ἑλύπεις τοὺς ἐπιθῆναί σοι τὴν σφαγὺν 
αέλλοντας» Απιθι τοιγαροῦν, μισθὸν τῆς ῥξινίας 
aras τοῦ θανάτου τὴν ἄφεσιν οὐ στέργοµιν ἐπι- 
βιῖναί Tot τὸ ξίφος, χεῖρα utxtpóvoy ἐπενεγχεῖν τῇ 
cà δεξιᾶ δεδοίκαµεν ^ αἰδούμερα τοὺς κοινοὺς ἅλας" 
ἰουδριῶμεν τὸν τράπεναν, τὸν τῆς ξενίας ἔφορον 
αισχυνόµεθα * ναρχᾷ πρὸς τὸν φόνον à χείρ " ὁ νοῦς 


ὀχνεῖ τοῦ εὐεογέτου τὸν θάνατον * ῥᾷων ó παρὰ Πι- 


Ἰάτω xívJuvo; ἡ μῖν τῶν ἐκ τοῦ τοῦ συνειδότος πληγῶν ' β 


πάντα παθεῖν écus» ἔτοιμοι 
ἀπτιδοῦναι τὺς χάριτας. 

G . Οὗτω τοίνυν οἱ στρατιῶται ποὸς τὸν τοῦ Χοι- 
στοῦ μάρτυρα καὶ λίαν περιπαθῶς ἔλεγον. ᾽Αλ)’ οὐχὶ 
xa Λογγῖνον Ὠδύναντο πιίθειν, ἀλλὰ πρὸς αὐτοὺς 
Ἰωναίως ὁ «γενναῖος ἀληθῶς ἀποχρίνεται . Τί uot 
φθονεῖτε μεγάλων, ἀγαθῶν, Gv καὶ ἄχοντε ἡμῖν 
ἰωτιδοῦναε µέλλετε; τί µου τὸν θάνατον οὕτω πολυ- 
2275; ἀναχλαίεσθε : ἵνα rl. κατηφιᾶτε τῷ πάθει : οὐ 
$X^x-og ἐμοὶ τὸ παρὸν, ἀλλὰ ζωῆς ἀπαρχή " ἐμοὶ τῷ 
ὄντι θάνατος μᾶλλον ἡ ἐνταῦθα Φιαγωγὴ, ὅτι uà τῷ 
ἔμῷ Δισποτο παρίσταµαι, καὶ τῆς ἐκεῖθεν ἀπολαύω 
µακαριότστος τὸ τέλος τῶν χαχῶν οὐχὶ καὶ τέλος 
TÉ; δωῆς προξενήσει uot ἀλλὰ πρὸς τὴν ἀληθωὴν 
διαθιθάσει ἀῑδιότητα καὶ μετασχεῖν τῆς ἐκεῖθεν 
παρασχενάσει λαμπρότητος ' ἔχετε τὴν παραμνθίαν, 
& φίλοι, παρ᾽ ἑαντοῖς ἔχετε ^. ἐγγὺς τὰ τῆς παρηγο- 
pixs ὑμῖν, ὃν διὰ τὸ τέλος θρηνεῖτε, τοῦτον μετὰ τὸ 
τέιος Όδιστα µακαρίσετε ἀρχοῦν δὲ τοῦτο πάντως 
ποὸς εἰ θυμίαν μεταθαλεῖν τὸ τὸν φίλον εἰδέναι πολ- 
Aw» ἀγαθῶν μέλλοντα κοινωνεῖν, ὥσπερ φθονούντων 
μᾶλλον Ὦ καὶ µμισούντων τὸ σπεύδεν ἀποστερεῖν 
αὐτὸν τῆς λαμπρότητος. Μὴ οὖν ὀδύρεσθε τὸν ix- 
λῬείκοντα, ἀλλ εὐχαριστεῖτε τῷ déyouévo * οὐκ ἂν 
δημιώστοτέ µε τὴν δοξαν ἐκείνη», ὃν εἶδον ἐγὼ στοι- 
yia σαλεύουσαν * οὐχ ἂν ἀονηθείην ὃν ἅπαξ Θιοῦ 
Υιὸν ὠμολόγησα * δέλοικα μὴὺ κατήγορον εὕρω τὴν 
χτῆσιν, ἄπιστος πιρὶ τοῦτον Φφανείς 
χαὶ ὁ οὐρχνὸς 


à Λογγίνῳ τοιαύτας 


* οὗ τῷ πάθει 
ἐπεστύγνασε, καὶ τὰς ἀχτῖνας συν- 
έστειλε» ὤλιος, καὶ τὸ τῆς ὑπαέρας 
φας, xat εἰς νύχτα περιπαθῶς si)xszo. 
7. "E: τοῦ Λογγίνου ταῦτὰ διεξιόντος καὶ τοὺς 
παρὰ Πιλάτου πεμφθέντας ποιεῖν τὸ κελευσθὲν πιί- 
ὀοντος, οἱ συγκατακριθέντες αὐτῷ τὸν θάνατον 
στοατεῶται χκαταλαμθάνουσι 'O δὲ, γαννυμένω τῷ 
εροτωπῳω xal φαιδρῷ τοὺς ἄνδρας ἰδὼν, δεξιάν τε 
αὐτοῖς ἐμβάλλει, xat περθάλλει τὸν τράχηλον, καὶ 
ὑφόαλμοὺς, Ὠδέως φιλεῖ, xai * Χαίρετ, à συστρα- 
τεωται Χοιστοῦ καὶ κληρονόμοι τῆς βασιλείας, φησὶ, 
q3iotz&* ἤδη γὰρ ἡ ἓν οὐρανοῖς πύλη ἀνέωκται, καὶ 
frilot τὰς Ἅἡμετέας µέλλουτι παραλαμθάνεν 
ἠνχὰς xai τῷ μονογινεῖ mpocdysi Υίῷ * ἰδοὺ καὶ 
"k λαμπάδας ὁρῶ, χαὶ τὰ βραθεῖά pot ὑποφαίνεται, 


ἐχαινοτομεῖτο 


bant, ccenam o grave bospitium { Curnam, o chare 
Longine, hoc tibi ceptum venit in mentem, ut eos, 
qui venerant ad tui ceedem, domus tua acciperet ? 
Ο miserum habitaculum, o acerbum convivium | 
Mors libi evadit hospitium, et teipsum mense ap- 
pones, eos preter opinionem inveniens latrones, 
qui hospitio a te fuerunt accepti. Quid faciena sio 
molestia affecisti eos, qui te sunt occisuri? Abi ergo, 
accepta mercede hospitii, nempe mortis remissione. 
Non sustinemus ensem tibi inferre : cedem molien- 
tem manum tuo capitiafferre formidamus, commu- 
nem salem revereinur : nos pudore afficit mensa : 
ad ceedem torpet manus : abhorret animus morte 
afficere benefaciorera. Facilius est periculum, quod 
nobis est a Pilato paratum, quam vulnera conscien- 
tie. Paratasumusomnia pati potius, quam Longino 
tales referre gratias. 

VI. Sic quidem milites dicebant Christi martyri 
valde miserabiliter. Ceterum non poterant Longino 
persuadere : sed eis fortiter respondet vir vere 
generosus : Cur magna mihi bona invidetis, quibus 
vos inviti me estis remuneraturi ? Cur meam mor- 
tem defletis tam miserabiliter ? Cur tristes estis 
propter meam perpessionem ? Non est hoc mihi 
mors, sed vile primitie. Mihi revera potius est 
mors,que hicest conversatio, quoniam non assisto 
meo Domino, nec fruor ea, que est illic, beatitu- 
dine. Finis finem malorum, non etiam finem vite 
mihi conciliabit: sed ad veram transmittet beati- 
tudinem, et efficiet, ut sim particeps illius eterni 
splendoris. Habetis, o amici, habetis apud vos so- 
latium, prope est vobis consolatio. Quem enim 
propter tinem lugetis, eum vos post finem beatum 
reputabitis. Sufficitautem hoc ad afferendam animi 
tranquillitatem, scire amicum fore multorum bono- 
rum participem: quomodo est invidorum, vel odio 
potius habentium hominum, studere eum privare 
splendore. Nolite detlere eum qui deficit : sed 
gratias agite ei qui accipit. Non mihi illius glorie 
detrimentum afferatis, quam ego vidi elementa 
moventem. Non negaverim eum, quem Dei semel 
Filium sum confessus. Timeo ne creatam naturam 
inveniam accusatricem, si in eum appaream infide- 
lis, propter cujus passionem ccelum quoque ipsum 
est affectum tristitia, et sol contraxit radios, et lux 
diei miserabiliter deducta fuit ad noctem. 

VII. H&c adhuc dicente Longino, et eis, qui missi 
fuerunt a Pilato persuadente ut facerent quod eis 
fueratimperatum, veniunt milites, qui cum eo morte 
damnati fuerant. Ille autem, letoetalacri vultu eos 
intuens, et dexteram eis injicit, et collum amplecti- 
tur, et oculos suaviter deosculatur, et, Salvete, 
inquit, o Christi commilitones, et heredes regni, 
salvete. Jam enim aperta est porta, quee estin coelis, 
et angeli sunt nostras accepturi animas, et oblaturi 
Filio unigenito. Ecce, et lampades video, et appa- 
rent mihi bravia, cum quibus sistendi sumus ad, 
Judicis tribunal. Sed enim si quid vobis est impe- 


39 


Deinde etiam conversus ad domus curatorem jubet 
vestem mundam ad se deferri, ut qui jam esset 
vocatus ad nuptias et thalamum, et eo festinaret. 
Porro autem cum induisset vestem, et manu osten- 
disset tumulum, in quo volebat poni corpus, in 
genua cum iis duobus, qui erant cum ipso, inclina- 
tus (obeatum finem !), peregit certamen : etampu- 
tatis eorum capitibus, illi ascribuntur in choros 
martyrum et apostolorum, illorum quidem fortitu 

dinem, horum vero zelum pro Christo ostendentes. 


VIII. Quid vero post hec est consecutum ? Mar- 
tyricum illius Longini caput cum statim accepissent 


ii, qui eum interfecerant, ad fldem plene facien- B 


dam quod Longinus esset mortuus, id portant ad 
Pilatum, ut qui scirent se nullo alio dono, quam eo 
magis illi gratificaturos. Ipse autem statim convo- 
cavit Judeos, magna secum voluptate afficiendos, 
ut qui Longini valde mortem sitirent, et eam emis- 
sent pecuniis. Quod quidem cum factum fuisset, 
ut eis placebat, jubet rursus indigna Pilatus : et 
ante portam civitatis per ignominiam fuit proje- 
ctum pretiosum ejus caput. Sed is, cui visum 
fuerat pati pro nobis, ejus, qui propter ipsum fue- 
rat passus, ne nunc quidem est oblitus : sed veluti 
perpetuo apparentem quamdam facem iis, qui ade- 
rant, cernendam prebebat ante civitatem, et in 
sterquilinio jacentem, tanquam in domo regia 
conservatam, tuto protegebat, non solum non per- 
mittens, ut aliquid pateretur a fimo, sed etiam 
liberans alios, ne aliquid propter id paterentur. 
Quedam enim mulier vidua, que morte maritum 
amiserat, cum filio autem unico conflictabatur, et 
preter viduitatem sustinuerat etiam oculorum or- 
bitatem, malo tide superato, cum filio vadit Jeru- 
salem, sanctorum, que ibi erant, locorum contactu 
et adoratione, quos amiserat corporis duces, spe- 
rans se recuperaturam. Cum autem a filio deducts 
terram caperet et palverem, et imponeret oculis, 
adjicitur viduitati et oculorum orbitati (qualia sunt 
Dei judicia) alia quoque gravis calamitas. Morbus 
enim quidain invadens puerum, qui pro amissis 
oculis fuerat ei alius oculus, repente (pro dolor !) 
abripit a sinu matris. 

IX. Statim ergo duplices ad eum accedunt tene- 
bre, et vite lux simul exstinguitur cum luce oculo- 
rum : eratque omnino infelix illa immobilis, tan- 
quam aliquo fulmine, perculsa calamitate. Cum 
&utem paulo post 8 malo ad se rediisset, deflebat 
miserabiliter, et miserandas voces emittebat ad 
Dominum: O Domine, dicens, cur sic gravata est 
manus tua super me, et supra dolorem vulnerum 
meorum addidisti* ? Et nunc lumen oculorum 
meorum et ipsum non est mecum*. Num vires 
lapidum vires mes? Ipsa quoque dicam, quod 
Job" : «Posuisti me parabolam, Domine, et motum 


5 Psal. Lxvr, 27. * Psal. xxxv, 11. 


MENSIS MARTIUS. 
ratum, dicebat eis qui missi fuerant. id implete. A μεθ’ àv τῷ τοῦ ἀγωνοθέτου παραστησόµεθα Düparc* 





40 


ἀλλὰ γὰρ sl τι καὶ προσετάχθητε, πρὸς τοὺς πιµ- 
φθίντας ἔλεγε, ἐκπληοοῦτε. Εἶτα καὶ πρὸς τὸν τῆς 
οἰχίας ἐπιστραφεὶς ἐπίτροπον, στολὺν αὐτῷ χαθαρὰν 
χομισθῆναι χελεύε, ὡς ἐπὶ γάμον δη καὶ νυμφῶνα 
αληθέντι καὶ πρὸς αὐτὸν σπεύδοντι, Καὶ δὺ χομι- 
σθιῖσαν ἐἑνδὺς καὶ τῇ χειρὶ δείξας τὸν λόφον, ἔνθα 
τεθῆναι τὸ σῶμα Ἠδθούλετο, εἰς yóvu μετὰ τῶν σὺν 
αὐτῷ αλιθεὶς (à µακαρίου τέλους |) τὸν ἀγῶνα 
διήνυσε' καὶ τὰς κχεφαλὰς ἀποτμηθέντε, ἈΧχοροῖς 
μαρτύρων καὶ ἀποστόλων ἔγγράφονται, τῶν μὶν 
τὸν ἀνδρείαν, τῶν δὲ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ζῆλον έπιδει- 
ξάμωοι. 

H'. Τὸ δὲ μέτὰ ταῦτα, τέ; Τὴν μαρτυριχὴν ixsi- 
νην Λογγίνου κεφαλὴν εἰς πίστωσιν ἀχριθῆ λαθόντες 
αὐτίχα οἱ ἀνελόντες ὅτι Λογγῖνος τέθνηχε, κοµί- 
φουσι τῷ Πιλάτῳ, εἰδότες ὅτι μηδενὶ ἅλλῷὼ δωρήματι 
τοσοῦτον, ὡς ἐκείνῳ, τῷ αὐτῷ χαριοῦνται καὶ ὃς 
συνεκάλει παραχρῦμα καὶ Ἰουδαίοις τὰ μεγάλα αὐτῷ 
συνησθησοµένοις, ἅτε xa) αὐτοῖς λίαν τὸν Λογγίνου 
θάνατον διψῶσι καὶ χρημάτων dwtov τοῦτον ποιη- 
σαµένοι; οὗ δὺ καὶ ὡς αὐτοῖς φίλον  ytvopévou 
προστάττει xal αὖθις Πιλάτος, x«i πρὸ τῆς πύλης 
ἀτίμως ἡ τιµία χεφαλὺ τῆς πόλεως ἔῤβιπτο" ἀλλ ὁ 
ὑπὲρ ἡμῶν παθεῖν εὐδοκήσας τοῦ dv αὐτὸν παθόντος 
οὐδε νῦν ἐπελάθετο, ἀλλ οἷον ἀειφανῇ τινα πυρσὸν 
τοῖς παριοῦσι παρεῖχεν ὁρᾷν πρὸ τῆς πόλεως x«i 
τῇ xonpía κχειµένην, ὡς ἐν βασιλιχῷ οἴκῳ φύλαττο- 
µένην ἀφανῶς ἔσκεπεν, οὐ μόνόν οὐδὲν ἀπὸ τῆς 
χοπρίας ἑάσας παθεῖν, ἀλλὰ καὶ τοῦ πάσχιιν έτέρους 
διὰ ταύτης ἐλευθερώσας. Χώρα ydp τις γυνὺ καὶ 
θανάτῳ μὲν τὸν ἄνδρα ζημιωθεῖσα, vio δέ τινι µονο- 
γενεὶ xai nó» σαλεύονυσα x«i πρὸς TÉ χηρεία καὶ 
τῶν ὀφθαλμῶν πύρωσιν ὑποστᾶσα, πίστει τὸ πάθος 
νιχύσασα μετὰ τοῦ τέκνου πρὸς τὺν Ἱερουσαλὺμ 
ἄπεισι, τῷ τῶν ἁγίων tv αὐτῇ τόπων ἐπαφῇ τε xai 
προσχυνήσει, οὓς ἀποθέθληχε τοῦ σώματος φωταγω- 
γοὺς, ἀπολαθεῖν ἐλπίσασα. Ὡς οὖν ὑπὸ τοῦ παιδὸς 
Χειραγωγουμένη τοῦ χοὸς ἐλάμδανε x«i τῆς χόνεως, 
καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπιτίθει, προστίθεται τῇ χηρεία 
καὶ τῷ πηρώσει τῶν ὀφθαλμῶν, οἷα τὰ τοῦ Θεοῦ 
κρίµατα, xoi ἄλλη χαλιπὺ συμφορά νόσος Ὑάρ τις 
καταλαθοῦσα τὸν maida, τὸν ἀντὶ τῆς ζημίας τῶν 
ὀφθαλμῶν ὀφθαλμὸν ἆλλον αὐτῇ Ύενομενον, ἀθρόον, 
οἴμοι, τῶν ἀγκαλῶν τῆς μητρὸς ἀρπάδει. 

D  6'. Εὐθὺς οὖν διπλοῦν αὐτῇ τὸ σκότος ἐπιφοιτᾶ, 
xxi τὸ τοῦ βίου φῶς τῷ τῶν ὀμμάτων συναποσθέν- 
νυται, καὶ ἦν ὅλως ἀχίνητος ἡ ἀθλία, ὥσπερ σχηπτῷ 
τινι βληθεῖσα τῷ συμφορᾷ. Μιτὰ βοαχὺ δὲ νήψασα 
μικρὸν τοῦ καχοῦ, ἔλεεινὸν ἀποδύρεται xai οἰχτρὰς 
ἠφίει πρὸς τὸν Δεσπύτην φωνάς Ὦ Κύριε, λέγουσα, 
ἱνατί οὕτως ἐθαρύνθοῳ ἐπ᾿ tuk v) χείρ σου, xai ἐπὶ τὸ 
ἄλγος τῶν τραυμάτων µου προσέθηχας, xal νῦν τὸ 
φῶς τῶν ὀφθαλμῶν µου x«i αὐτὸ οὐχ ἔστι μετ ἐμοῦ ; 
M3 ἰσχὺς λίθων à ἰσχύς µου ; Τὸ τοῦ Ἰὼθ xoi αὐτὸ 
ἐρῶ. ᾿Εθηκάς µε παραθολὺν, Δέσποτα, xai xívnctv 
κεφαλῆς ἐν πᾶσι, xml ἰσχύνθησαν ἐπ᾽ ἐμὶ οἱ ὑπομέ- 


1 Job. vi, 22. 


4 


νοντές σε, Κύριε Κύριε τῶν δυνάμεων | 
οὕτως ὤμαρτον ἐγὼ x«i µόνο οὕτω κολάδοµαι, ὅτι 
καὶ φωτὸς ἐμὲ χαὶ τοῦ μονογενοῦς ἆοτι τοῦ ἴσα xoci 
φωτὸς ἐωοὶ φαίνοντος ἀπεστέρησας ; Ποία pot λοιπὸν 
σωτποέας Die ; ποία μοι παραμνθίας ὀδὸς ; Οἶμοι, 
φίτατε, πότε porc παρηγορήσεις τὸ πάθος ; mort 
αουφίσεις τῶν ὀμμάτων τὸν συμφορὰν, ἐπὶ σωτη- 
pi» µε «χειραγωγῶν; Ἔλαθες, ὦ mai, xai µείξδονι 
ἄλλῳ συμπτὠµατι τῷ cO ζημιώσας. Οἴχη uot φυτὸν 
ἥδιστον x20 ώρας, µόνην ipi τὴν ἀθλίαν ἀπολιπών. 
AXÀ' οὕτω μὲν & uíátuo * καὶ τὶ γὰρ $ μήτχρ, καὶ 
uj-9p µμονογενοῦς ; Καὶ οὕτως tivo, ἔχουσαν 
ὑποστηρίδει οὕτως. 

V. Μεταξὺ δι πρὸς ὕπνον κατενεχθείση ὁ θεῖος 
Λογγῖνος αὐτῇ ἐφίσταται καὶ πάντα λέγει τὰ κατ 
αὐτὸν, τὸν ἐπὶ σταυροῦ r,0 Σωτῆρος ἡμῶν ὁμολογίαν, 
τὸν παρὰ Καΐσαρος αὐτῷ xoi Πιλάτου χαταψηφι- 
σθέντα θάνα-ον, rà)v ἔκτομὴν τῆς χεραλῆς καὶ τἆλλα, 
ὅσα διὰ Χριστὸν ὁ μάρτυς φιλοτίµως ὑπέστη, καὶ 
ὅτι Σοὶ rà» ἐμὴν πρὸς θεοαπείαν ἴδει τῶν σῶν 
ὀφθαλμῶν φνλάττεσθαι χκεφαλὴν, πολλῆ τῇ κοπρία 
χαλνπτομένην * iv ἀψαμένηῃ σοι τὸ φῶς εὐθέως 
ἀχολουθήση x«t τὸν παῖδα δέ σοι μετὰ δόξης παρα- 
στήσαιµι τὸ ἐπ αὐτῷ πάθος ψυχαγωγήσαντα. Τού- 
τοις E γυνὺ τοῖς λόγοι παρακληθεῖσά τι τὸν ψνχὺν 
παὶ τὸ σῶμα Ἱἵἱκανῶς νευρωθεῖσα, πρὸς τὸ ἕργον 
Ἐπεέγετο. Ἐπεὶ δὲ xai τὸν τόπον, ἔνθα τὴν κεγα)λὺν 
ἐμάνθαωε ἀποκεῖσθαι, χειραγωγουµένη ἤδη κατεί- 
Ἅπρε, προθµως διώρυττε ταῖς χερσὶ καὶ ὥσπερ 
τιὰ θηοσαυρὸν ἀνευροῦσα τὴν χεφαλὴν dpa τῇ ταύ- 
της εὑρέσει καὶ τὸ ἴδιον ἐξευρίσκει φῶς, καὶ βλέπει 
τὸν Άλιον fj xai αὐτὴν φᾶναι τὴν κεφαλὴν ὡς νοητὸν 
ἀστέρα ὑπὸ 43» δύνασαν καθορᾷ. Εἶτα xci περιπτυ- 
ἑαμένη θεομῶς χαθηραµένη τε τῆς χόπρου x«i μύ- 
po ὢὠτίμως ἀλείψασα, ἰἐπάνεισι πάἄλιν πρὸς τὸν 
ξείσαντα, τὸν πολύτιμον ἔκεῖνον χοµίζουσα µαργα- 
ρίτην. 

ΙΑ΄. Τῦς d' ἐπιούσος νυκτὸς, αὖθις ὁ θεῖος ἐφίστα- 
ται Λογγῖνος φαιδρὸν ὑπομειδιῶντα καὶ νυμφιχοῖς 
ὥσπερ τοῖς περιθλήµασι διαλάµποντα τὸν υἱὸν αὖ- 
τῆς ἱππιόμεος, ἠδέως τε καὶ πατριχῶς 
Ὁπαγκαλινομενος καί φησι ποὸς αὐτήν * "dt ὃν ἐπέν- 
δεις, ὦ (Ἴναι, ὃν ἐπένθεις υἱὸν * ἴδε, ὅπως ἔχει νῦν 
εὐκλείας, xxi παραχκλήθητι * Θεὸς γὰρ αὐτὸν εἰς τὸν 
οἰχείαν ἔστράτευσε βασιλείαν * χἀγὼ τοῦτον παρ) 
ἐμοὶ ἔχω λαθὼν παρὰ τοῦ Σωτῆρος x«i δεξιᾷς οὕποτε 
τὰς iui; ἀποστέσιται. Λαθοῦσα τοίν»ν τὴν ἐμὴν 
κεγαλὴ» καὶ τὸ σοῦ σῶμα παιδὸς, τῇ αὐτῇ λάρναχι 
Ózpov χαὶ µηκέτι θοήνει σου τὸν μονογινῆ, μηδὲ 
τυπτέτω σε à xxodix σου, µεγάλη yop αὐτῷ δόξα 
καὶ εὐφροσύνη πολνήμνητοί τε χορεῖαι, καὶ πάνδη- 
pot πα»ηγὂοεις παρὰ τοῦ προσλαθόντος Θιοῦ δεδώ- 
ρηνται. Τούτων à -09 παιδὸς ἀχούσασα μήτηρ κὖ- 
βέως ἀνίσταται, xat λαθοῦσα τὴν τοῦ μάρτυρος 
πεγαλὴν τῇ πατρίδι τοῦ μάρτυρος ἀποδίδωσι (Σαν- 
διάλη τῷ κώμη τὸ ὄνομα) * καὶ τὸν τοῦ παιδὸς νεχρὸν 

| ἀτμένως παραθεῖσα τῇ τοῦ μάρτυρος κεφαλῇ, ἐν 
τόπῳ τε ἐπισήμῳ σιμνῶς πεοιστείλασα, τοιαῦτα 


αὐτὸν 





* Rom. vin, 28. 
| l'ATROL. GR. CXV. 


VITA S LONGINI. 


pà μόνη À capitis in omnibus : et pudore affecti sunt super 


me, qui sustinent te, Domine virtutum. » Num sola 
sic peccavi ego ? et sola sic punior, quod me luce 
et unigenito filio, qui erat instar lucis, privasti ? 
Quenam mihi est deinceps spes salutis ? Quaenam 
mihi viaconsolationis? Hei mihi, charissime, quando 
mihi malum consolaberis? Quando oculorum levabis 
calamitatem, me deducens ad salutem ? Nescivisti, 
o fili, quod majori omni alio, tuo casu mihi dam- 
num afferres maximum ? Abis, planta mihi jncun- 
dissima, me misera sola relicta ? Sed sic quidem 
mater, et mater unigeniti, qui sic fulciebat eam, 
que se habebat tam miserabiliter. 

X. [Interim autem dum fuisset in somnum reso- 
luta, divinus ei apparet Longinus, et omnia dicit, 


B que ad ipsum pertinebant, que in cruce Salvatoris 


nostri facta fuit, confessionem, mortem qua a Ce- 
sare et Pilato fuit condemnatus, capitis amputatio- 
nem, et alia, que martyr propter Christum susti- 
nuit magnifice. Quin etiam dicit ei: Oportet te 
observaremeumcaputmultofimo tectum, ad tuorum 
oculorum curationem. Nam si illud attigeris, lux 
statim te sequetur. Poro autem ego quoque libi 
adducam puerum eum gloria, qui quem propter 
eum accipis, dolorem consoletur. His verbis mulier 
animo recreata, et corpore satis corroborata, pre- 
perabat ad opus. Cum autem deducta jam perve- 
nisset ad locum, in quo sciebat caput esse reposi- 
tum, prompto et alacri animo fodiebat manibus. 
Etcum veluti quemdam thesaurum caputinvenisset, 
simul cum ejus inventione, suam quoque lucem 
invenit ; et aspicit solem, aut etiam ipsum caput 
cernittamquamlucidam stellam apparuisse. Deinde 
id ardenter complexa, cum a stercore expurgasset, 
et unguentis unxisset honorifice, revertitur ad eum, 
qui illam hospitio exceperat, pretiosam illam affe- 
rens margaritam. 

Xl. Sequenti autem nocte divinus rursus accedit 
Longinus, leto vultu subridentem, et quasi spon- 
salibus vestimentisnitentem filium suum inducens, 
suaviterque et paterne eum amplectens, et dicitei : 
Eccequem lugebas, filium, o mulier, quem lugebas: 
ecce quantus sit nunc ejus honor et gloria, et te- 
ipsam consolare. Deus enim ipsum retulit in nume- 
rum militie sui regni, egoquenunc eum habeo acce- 


p ptum aSalvatore, nec a mea unquam recedet dex- 


tera. Accipe ergo meum caput et corpus lui filii, 
et sepeli in eademarca, et ne ainplius lugeas filium 
tuum unigenitum, neque te verberet cor tuum. Nam 
magna gloria et letitia, et magnis laudibus cele- 
brande choree, et festa celeberrima ei data sunta 
Deo, quieum accepit. Hec cum audiisset mater filii, 
statim surgit, et acceptum martyris caput, reddit 
Patri martyris (Pago autem nomen est Sandiale) ; 
et cum corpus filii capiti martyris libenter appo- 
suisset, etin loco insigni honeste composuisset, hiec 
apud se dicebat : Nnnc scio, quod iis, qui Deun 
diligunt, omnia ad bonum conferunt *. Querebam 


43 MENSIS MARTIUS. 44 
oculos parnis, ego autem accepi etiam oculosspiri- A πρὸς ἑαυτὴν ἐπεφώνει ' Nüv oid, λέγουσα, τοῖς 


tus. Me afficiebat tristitia jactura filii, sed ecce eum 
habeo heredem, Deo cum gloria regia assisten- 
tem, et nunc noctu et interdiu mihi matri blande 
arridet,  conglorificatus bonoribus propheta. 
rum et martyrum, et cum eis exsultans, et cum 
Longino crucem ferens, et regni ccelorum preecla- 
rum ferens tropeum inter angelos : adeo ut Lon: 
gini factus discipulus, ipse quoque sacram emittat 
vocem, hymnicamque et mysticam, et epinicii in- 
star habentem : Vere Dei Filius erat iste, et est, et 
erit. Regnum ejus, regnum omnium seculorum, et 
ejus dominatio permanebit in eternum *. Et gloria 
et potentia in secula seculorum 19, Amen. 


Psal. cxriv, 13. !? Dan. vii, 27. 


ἀγαπῶσι τὸν Gióy πάντα πρὸς τὸ ἀγαθὸν συλλαμθά- 
νεται * ὀφθαλμοὺς ἐξήτουν σαρχὸς, ἐγὼ δὲ καὶ τοὺς 
τοῦ πνεύματος ἔλαδον * ἐλύπει µε ζημία τέχνου, 
ἀλλ ἔχω τὸν χληρονόμον, ido), μετὰ βασιλικῆς τῆς 
δόξης τῷ Θιῷ παριστάµενον xal νῦν ἡμερόν pot, τῇ 
μητρὶ, προσγελᾷ νύχτωρ xci μεθ) ἡμέραν, προφη- 
τῶν τιμαῖς καὶ μαρτύρων συνδοξαξόµενος * μετὰ 
Λογγίνου τε σταυροφορῶν καὶ τὸ λαμπρὸν τῆς τῶν 
οὐρανῶ» µβασιλείας ἐπιφερόμενος τρόπαιον μιταξὺ 
τῶν ἀγγέλων, ὡς Λογγίνου Φφβέγγεται μαθητὴς, 
ἀφίησι x«i αὐτὸς φωνὴν ἱερὰν ὑμνολόγον, μυστιχὴν, 
ἐπιωέχιον ' ἀληθῶς Θεοῦ Yióg ἦν οὗτος, χαὶ ἔστι, 
x«i ἔσται * ἡ βασιλεία αὐτοῦ βασιλεία αἰώνιος, καὶ 
à δεσποτεία αὐτοῦ sig τὸν αἰῶνα παραμένει ^ αὐτῷ 
à δόξα xal τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. 





ΡΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 


TOY OZIOY ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


ABPAMIOY 


VITA ET CONVERSATIO 


S. P. N. 


ABRAMII CONFESSORIS 


ET MARLE NEPTIS EJUS 
Quam Symeon Metaphrastes ex S. Ephrzm videtur fusius descripsisse. 
(Latine apud Surium ad diem 16 Martii, Grece ex codd. Reg. 714, sec. xiv, 1484, sec. xi. EpiT.. ΡΑΤΑ. 


I. Virorum virtutis studiosorum vita, et eorum B  A'. ᾽Ανδρῶν φιλαρέτων βίος καὶ ὃ τῆς ἀὐτῶν πο- 


que ab eis gesta fuerunt, narratio, omnibus quidem 
qui pie vivere studuerunt, tanqnam utilis etjucunda, 
summo studio est expetenda : maxime autem iis, 
qui virtutem exercent, et qui beatam illam Dei 
mandatorum semitam ingredi decreverunt. Fiunt 
enim eis veluti quidam duces itineris, ut quod ipsi 
prius confecerint, et reipsa experientia ostendere 
possint iis quisequuntur: ubiquidem oporteataliquid 
remittere de ingressus vehementia, ubi autem rur- 
sus gradum accelerare et intendere. Sicque certam 
virtutis viam et facilem illis faciunt, qui eam aggre- 
diuntur. Quoniam autem ex iis maxime insignis 
Abramius, non solum cum esset adhuc superstes, 
sed nuncquoque oratione veluti quadam expressus 
imagine, id plene prestare potest: res ejus nunc 


λιτείας διήγησις καὶ πᾶσι piv τοῖς εὐσιθῶς δῆν 
προηρημένοις ποθειναἰ τε καὶ περισπούδαστοι, μά- 
λιστα δὲ τοῖς ἀρετῆς µεταποιουµένοις xai ὅσοι τὴν 
µακαρίαν ἐκείνην τρίθον τῶν τοῦ Θεοῦ ἐντολῶν ὁδεῦ- 
σαι προείλοντο * Ὑίγνονται "yàp αὐτοῖς οἶονεί τινες 
ὁδηγοὶ τῆς τοιαυτης πορίίας, οἷα προδιανύσαντες 
ταύτην καὶ αὐτῷ πείρα καὶ πράγµασι τοῖς ἑπομί- 
νοις ὑποδειχνύειν ἄἔχοντε, ὅπου μὶν Ὑγωομµένους 
μικρόν τι διαναπαῦσαι χρὺ τῆς ὁδοιπορείας τὸ σύν- 
τονον, ὁποὺ δὲ πᾶλιν ἐπισπεῦσαι, χαὶ κατατεῖναι, 
καὶ συντονωτέραν ποιήσασθαι, καὶ οὕτως ἁπλανῆ 
τὸν ὁδὸν τοῖς μετιοῦσι καὶ ῥᾳδίαν ἐργάδονται. "Enti 
οὖν ἐπισημότατος τούτων ᾿Αθρὰμιος, οὗ μόνον ἔτι 
Tipi)», ἀλλὰ καὶ νῦν ὥσπερ iv εἰχόνι τῷ λόγῳ ὅδια- 
τυπούµενος, διηγητέον ὡς οἷόν τε τὰ τοῦ ἀνδρὸς καὶ 


4o VITA S. ABRAMII. 


46 


ἡμῖν καὶ κατ ἴχνος αὐτῷ τῆς ἀρετῆς πορευτέον xai À a nobis narrande sunt pro viribus, ut sequamur, 


µεατητέον εἰς δύναμιν, 


B. Οὗτος τοίνυν ὁ δεύτερος ᾿Αθραὰμ καὶ τῷ πρώτῳ 
παράμιλλος, ἐξ εὐγενοῦς μὲν τῆς ῥίδης εὐγινὴς 
ἑδλάστησε χλάδος' πατέρες γὰρ αὐτῷ λαμπροὶ μὲν 
τὸ Ὑένος, λαμπροὶ dà τὸν βίον x«l πλούτῳ καὶ do 
τῷ κατὰ χύσμον ἐπιεχὼς σεμννυνόμενοι. Ορῶντες δὲ 
τὸν παῖδα πᾶσαν ix τῆς πρώτης ἡλιχίας ἀρετὴν 
µετιόντα, σφοδρῷ xdv) πυρὶ τοῦ πρὸς αὐτὸν χατεί- 
Χοντο πὀθον᾽ τοιαῦτα γὰρ τὰ τῶν Ὑεγεννηχότων 
σπλάγχνα καὶ πέφυχεν οὕτως ἀρετὸ παίδων, µεί- 
ζονα τῆς φυσωῆς στοργῆς τε xal διαθέσεως αὐτοῖς 
τὴν πυρὰν ὑπανάπτειν, διὸ δὴ xai λίαν ἀχορέστως 
αὐτοῦ x«i περιχαῶς ἔχοντες, ἐπόθουν χαλοῦ τοιούτου 
β)αστοῦ x«t καρποὺς ἰδεῖν, ὅπως, xai ὡς εἰχόνας 
τοῦ υἱοῦ τὰ ἔγγονα βλέποντες, τὸ πολὺ τοῦ πρὸς αὐ- 
τὸν φίλτρου διαναπνέωσι, χαὶ ἅμα τοιαύτη» βουλόμε- 
vot τῇ διαδοχῷ τοῦ γένους ὑποθεῖναι χρηπῖδα τοιοῦ- 
τον θεµέλιον, ἀμέει xal ἀγαγίσθαι νύμφη» ἐσπού- 
dao» τῷ νἱῷ καὶ γάμου δῆσαι δεσμοῖς xoi τῶν 
αοσμικῶν ἀξιωμάτων (ri τὰ µείξδω προσαγαγεῖν 
αὐτὸν καὶ περιφανέστερα. ᾿Αθραμίῳ δὲ ipm ταῦτα 
φοοντὶς οὐδεμία, τἀναντί« δι χαθάπαξ τῆς τῶν 
Ἱονέων προύρητο γνώμης καὶ τὴν μο ὮἸἘχ- 
α)τσίαν. οἷά τινα νύμφην, ἑαυτῷ ἐμνηστεύετο, προσ- 
εὁρείων αὐτῷ κατὰ τοὺς Λερμοὺς τῶν νυµφίων νύχτα 
καὶ μεθ) ἡμέραν, καὶ ψυχὴν Gua καὶ ἀχοὴν τοῖς ἐν 
αὐτῇ πρὸς τὸν Θιὸν ὕμνοις καὶ ταῖς µελωδίαις θελ- 
γόμενος µίαν δὲ τιμὴν ἀληθῆ τὸν κατὰ Θιὸ» ivó- 
µιζε προχοπήν’ ἀρχὰς δὲ, καὶ δυναστείας, καὶ τιμῶν 
Upa, καὶ μεγέθη ἀξιωμάτων, καὶ εἴ τι ἄλλο κοσµι- 
xóv καὶ περέγεον, παίγνιον Ὡγεῖτο πάντα καὶ σχη- 
vé» xai ὑπόχρισιν, ὀνείρατος οὐδὲν ἄμεινον xal σκιᾶς 
δικχείµενα. 

Γ’. Ἐπεὶ δε οἱ τεκόντες ἐνέκειντο xol μετὰ πολ- 
αἲς αὐτὸν τῆς σφοδρὀτοτος ὁμιλῆσαι γάµοις ἠνάγκα- 
ον, $ δὲ µήτηρ ἀναθαλλόμενν ὁρῶσα καὶ δάχρυα 
Ἑθλλάκις Ἠφίει τῶν ὀφθαλμῶν, τὰ τῆς ἔσω φ)ογὸς 
ἀγευδᾷ σύμθολα, xal ὡς οὐδὲν ἄλλο ψυχὺν υἱοῦ κα- 
ζακλάσαι δυνάµενα, οὐχ ἔχων ὁ χα)ὸς ᾿Αθράμιος ὅτι 
και πάθοι, μητρὸς τε λιταῖς καὶ πατρὸς εἴχει χελεύ- 
σµασι, xai τὸν τοῦ γάμου ζυγὸν καταδέχεται, µίαν 
τῶν ἐντολῶν xai τοῦτο εἶδως τὸ καὶ πατρὶ καὶ µη- 
τρὶ πείθεσθαι' ἐπιὶ καὶ πρὸς ἐχεῖνον Ott τὴν τιμὴν 
ξιαθαίνειν, παρ οὗ καὶ à ἐντολὴ, xal ώς ἔστι χοινὸς 
πάντων, καὶ πρῶτος πατὺρ, xai δημιουργὸς, xoi 
τοῦ εἶναι καὶ τοῦ (jv αἰτιώτατος. )Αλλὰ µοι ὅδιανα- 
στίτω ἀχοὴ πᾶσα πρὸς τὴν ἀκρόασιν ἡδη γὰρ 
(cyst) ἐπὶ τὸν ᾿Αδραμίου ψυχὲὴν αἱ τῆς χάριτος 
ἐατῖνες ἐπάρχονται' ἐτελεῖτο µέν ἔχτην ἡμέραν d 
εωχία, xai τὰ Ὑαμήλια ἐκροτεῖτο, x«l ὑμέαιοι 
φδοντο: κατὰ δὲ τὴν ἑθδόμον, ἐν ᾗ καὶ λελῦσθαι ἤδη 
εὐτοῖς ἔμελλε τὰ τῶν γάμων, θαυματουργεῖταί τι 
ερᾶγμα, μηδὲ ὀφθαλμοῖς πιστευόωενον. ᾿Εχάθητο 
Rb γὰρ μετὰ τῆς νύμφης μάλα λαμπρὸς ὁ ᾿Αθρά- 
B5, ὡς νυωφίος ἀληθῶς ἐπὶ τοῦ παστοὺ αὐτοῦ" 
Ἀρύθου δὲ καὶ κρότου τὸν οἶκον, ώς εἰχὸς, κατεχόν- 
"w, καὶ περὶ τὴν τράπεζαν πάντων χαὶ τοὺς ὅαιτν- 


et quoad ejus fieri poterit, imitemur vestigia ejus 
virlutis. 

Il. Hic ergo secundus Abraham, et cum primo 
conferendus, ex nobili quidem radice germinavit 
ramus nobilis. Nam fuerunt quidem ei parentes 
clari genere, vita autem illustres, et qui divitiis et 
gloria mundanasibisummopere placebant. Cum au« 
tem viderent puerum ab ineunte etate omnem vir- 
tutem exercentem, tenebantur quidem vehementi 
igne in eum amoris et desiderii. Sunt enim talia eo- 
rum, qui genuerunt, viscera, et natura est eis insi- 
tum,ut virtus filiorum majoremineisexcitetflammam 
naturalis charitatis et affectionis. Quamobrem cum 
esset eorum in eum amor et insatiabilis, et longe 


B ardentissimus, desiderabant videre fructus pulchri 


hujus germinis : ut cernentes tanquam imagines 
filii nepotes, sui in eum amoris sedarent vehemen- 
tiam, et simul successioni generis hoc jacerent fun- 
damentum. Itaque studebant, ut et filius duceret 
uxorem, et alligaretur vinculis matrimonii et ad 
precipuas et maxime illustres mundi proveheretur 
dignitates. Abramio autem nihil horum erat cure : 
nam ea delegerat, que parentum animo plane 
adversabantur : et Ecclesiam quidem, lanquam 
sponsam quamdam, sibi desponderat, ei, ut solent 
sponsi ardentes, noctu et interdiu assidens, et ani- 
mum simul et aures demulcens iis, qui in ipsa fiunt 
ad Deum, hymnis et melodiis ; unum vero verum 
honorem. ad Deum existimabat profectum. Magistra- 


C tus autem et potestates et honorum altitudinem, 


et dignitatum magnitudinem, et si quid aliud mun- 
danum et terrenum, existimabat omnia ludibrium 
et scenicam actionem, que nihilo melius sunt affec- 
ta quam somnium et umbra. 

III. Cum autem parentes instarent et vehementis- 
sime urgerent, ut uxorem duceret, quinetiam ma- 
ter videns eum differentem, sepe lacrymas emitte. 
ret ex oculis, quee suni certa signa flammee interne, 
et qu&, si quid aliud, filii valde possunt animum 
infringere ; nesciret vero egregius Abramius quid 
faceret, cedit matris precibus et jussis patris, et 
jugum accipit matrimonii, ut qui sciret hoc esse 
unum ex Domini prreceptis, patri et matri parere. 
Nam ad illum quoque transire honorem pulchre 
sciebat, a quo profectum est preeceptum, et qui est 
communis omnium el primus pater, et opifex, et 
precipua causa, ut simus et vivamus. Sed mihi 
arrigantur omnes aures ad audiendum : jam enim 
in animo Abramii incipiunt oriri radii gratie. Sex 
quidem preterierant dies, ex quo peragebatur 
convivium et celebrabantur nuptie, et canebatur 
hymeneus ; septimo autem, ia quo erat eis sol- 
vendum matrimonium, fit res quedam admirabilis, 
et quee vix credi possit. Nam sedebat quidem ad 
mensameum sponsa splendidusadmodum Abramius, 
lanquam sponsus revera in thalamo suo, tumultu 
autem et plausu tota domus perstrepebat, mense- 
que et convivis erant omnes intenti ; occultus au- 


47 MENSiS MARTIUS 48 


tem amator nostre salutis, et qui intelligentia per- 
cipitur animarum nostrarum pronubus et sponsus 
Christus, illarum scilicet, que sunt digne thalamis 
suis, dulciquodam radio coelestis et ineffabilis splen- 
doris sensim immisso in thalamum, suavi et alli- 
cienti luce oculos illustravit Abramii, veluti ad se 
accersens, et ipsum per lucem attrahens. lllius 
enim anime aperte amabat pulchritudinem, et vole- 
bat eum collocare in longe melioribus thalamis. 


: JV. Hujusautem lucis dulcedine summecaptus À- 
bramius, ut qu& οἱ peroculos ad animum affluxerat, 
et ineffabili jucunditate et splendore cor habens re- 
pletum, neque cibum, neque potum volebat sumere : 
sed stabantimmoti ejus oculi, ad lucisillius speciem 


intuentes, et apud seoptabat, ut eito solveretur con- 


vivium. Quoquidem ut desiderabat, soluto, et singulis 
convivis domum reversis, tacite domo egreditur, a 
nullo alio, nisi a solo Deo, quieum vocabat, visus. 
Et cum circa duo stadia abesset a civitate, perve- 
nit ad quamdam cellam, que pulchre erat posita 
adquietem et silentium. Eam autem, quamjucunde 
est ingressus ! Aliquid enim ei ostenderat, αυ ap- 
paruerat visio, quod spectabatad ejus habitationem. 
Deinde, ut assolet in rebus hujusmodi, cum domi 
frequentissime nominaretur sponsus, et essent om- 
nes occupati ad illi inserviendum, ipse autem mi- 
nime adesset, statim recordati sunt parentes prioris 
filii sententie, etillius in Deum propositi, et magne 


Α µόνας ἀσχολουμένων, ὁ xpumtóg τῆς σωτηρίας ἡμῶν 
ἐραστὴς ὁ νοητὸς τῶν ψυχῶν νυμφαγωγὸς τε x«l 
νυμφίος Χριστὸς ὅσαι δηλονότι xal τῶν ἐκείνου 
νυμφὠνων ἄξιαι, ἀκτῖνά τινα γλυκεῖαν τῆς ἀνωτάτω 
περὶ αὐτὸν ἐκείνης x«i ἀποῤῥήτου λαμπρότητος 
Ὡρέμα πως ἐπαφὶς τῷ παστάδι φῶς oiov» ἔπαγα- 
γόντι καὶ ἤδιστον τὰς ᾿᾽Αδραμίου περιηύγαξεν ὄψεις, 
μετακαλῶν οἱονεὶ πρὸς ἑαυτὸν καὶ διὰ τοῦ φωτὸς 
αὐτὸν ἐφελκόμενος ρα Ὑὰρ τοῦ χάλλους περιφανῶς 
τῆς ἐχείνου ψυχῆς x«i χρείττοσιν εἰσοικίσασθαι τοῦ- 
τον παρὰ πολὺ x«i παστάσι xoi θαλάμὸις ἐθούλετο. 

A. ᾿Αλοὺς δὲ κχατάκρας τῷ τοῦ Φφωτὸς ἐχείου 
γλυκύτητι x«i ᾿)Αθράμιος, καθάπερ αὐτῷ διὰ τῶν 
ὀφθαλμῶν tig τὺν ψυχὴν καταβῥεύσαντος xai τῆς 
ἀφάτου φαιδρότητος ἐκείνης ἀὐτοῦ καὶ τῆς αἴγλης 

B τὴν καρδίαν ὑποπλησθεὶς, οὐκέτι οὔτε αἴτα οὔτε 
ποτὸν αἱρεῖσθαι ὥθελεν, ἀλλ ἐπάγησαν αὐτῷ ακλι- 
νεῖς οἱ ὀφθαλμοὶ πρὸς τὴν φαντασίαν ἐκείου τοῦ 
φωτὸς ἐνορῶντες' ἵστη Ὑὰρ τὸν τύπο» αὐτῷ πρὸ τῶν 
ὀμμάτων ὁ λογισμὸς x«i ταχὺ λνθῆναι καθ) ἑαυτὸν 
w2xsco τὸν ἑστίασιν ' ἧς καὶ, ὡς ἐπόθει, λυδείσηος 
καὶ οἴκαδε τῶν δαιτυµόνων ἑκάστου ἀφιχομένων, 
ὑπέξεισι ἠσύχω modi τοῦ οἴχου, μηδέ τῳ ἄλλῳ OTt μὴ 
µόνω τῷ κχαλοῦντι Θεῷ βλεπόμενος xui σταδίους 
ἀποσχὼν ὡσεὶ δύο τῆς πόλεως, καταλαμθάνεταί τὸ 
Χελλίον ἡσυχίας ἐν χαλῷ τόπω κείµενο καὶ τοῦτο 
πῶς ἂν εἴποις Ὠδέως εἰσῆλθε' παρέδειξε γάρ τι καὶ 
$ φανεῖσα ὄψις αὐτῷ ποὸς τῶν τούτου κχατοίκησιν. 
Εἶτα, ὥσπερ ἐν τούτοις φιλεῖ, ἐπειδὴ πολὺ ἀνὰ τὸν 
oixov τὸ του νυµφίου ἦν ὄνομα καὶ περὶ τὺν ἐκείνου 


&dversus nuptias constantiee ; neque eam rem pote- (; θεραπείαν πάντες ἠσχόληντο, παρῶν δὲ αὐτὸς οὖδα- 


rant aliud vocare, nisi apertum secessum . Et ideo 
scrutabantur, non theatra, non fora, non regiam, 
non domos amieorum, sed solitudines, et montes, 
et monachorum habitacula, et sicubi esset aliquis 
locus aptus ad secessum et silentium. Cum multi 
ergo ubique quererent Abramium, decimo septimo 


die postquam secesserat, invenitur in dicta cella, 


nullum habens, qui simul habitaret, sed ipse solus 
inclusus. Atque illos quidem, qui ipsuminvenerant, 
invadit stupor commistus letitia et tristitia, ut 
qui letarentur quidem, quod invenissent adolescen- 
tem, stuperent autem tam repentinam ejus muta- 
tionem, et statim ab initio susceptam vitam illam 
solitariam, et remotam ab omni consuetudine et 
societate, dolerent vero propter Abramii jacturam, 
quod talis scilicet adolescens sic ante tempus se a 
mundo removisset, et rebus que ad mundum per- 
tinent. 


V.Ille autem cum eos sic vidisset affectos, placide 
et benigne eos alloquens : Neque tristitia, inquit, 
affici oportet, nec admirari : sed Deo potius agere 
gratias, et ejus ineffabili benignitati et clementisc, 
qui me sapienti quadam et arcana providentia a 
mundi subduxit nequitia. Orate ergo, inquit, amici 
mei et fratres, deincepsorate, ut bonum ejusjugum 
portem usque ad finem, et non onus ejus leve abji- 


μῶς, εὐθέως οἱ Ὑονεῖ τῆς Ἠπροτέρας τοῦ  maidó; 
ἀνεμιμνήσχοντο γνώμης x«i τοῦ κατὰ θΘεὸν ἐχείνου 
σκοποῦ καὶ τῆς πολλῆς περὶ τὸν γάμον ἐνστάσεως" 
καὶ οὐδὲν ἕτερον εἶχον, ὅτι μὴ σαφῆ τὸ πρᾶγμα 
καλεῖν αναχὠρήσνν ταύτῃ τοι x«l ἀνηρευνῶντο οὗ 
θέατρα καὶ ἀγοραὶ x«i βασίλεια καὶ φίλων οἰχίαι 
καὶ νέων διατριθαὶ, ἀλλ᾽ ἐρημίαι, καὶ ὀρη, καὶ µο- 
ναχῶν καταγώγια, καὶ εἴ πού τι χωρίον ἦν ἄναχε- 
χωρηκὸς x«t φιλήσνχον. "Alley τοίνυν ἀλλαχοῦ xarà 
ζήτησιν ᾿Αθραμίου περιιόντων, ἐθδόμη καὶ δεκάτΏ 
μιτὰ τὴν ἀναχώρησιν Ἠμέρα ἐν τῷ εἰρημένω κελλίῳ 
εὑρίσκεται, µηδένα σύνοιχον ἔχων, ἀλλὰ μόνος αὐτὸς 
καταχεκλεισµένος. Τοὺς μὲν οῦν εὑρόντας αὐτὸν ἔκ- 
πληξις ἡδονῦ λαμθάνει καὶ )ύπῃ σύμμικτος' ἠσθέν- 

D τας μὲν τῇ τοῦ παιδὸς ἀνευρέσει, ἐκπλαγέντας δε 
τὴν οὕτως ἀθρύαν μεταθολὴν χαὶ τὸ ἐρημικὸν ἐκ 
προοιµίων εὐθὺς ἐχεῖνο τοῦ βίου καὶ ἀκοινώνητον' 
ἀνιασθέντας di τῇ τοῦ ᾿Αόραμίου ζημία, ὅτι τοιοῦτος 
νεανίσκος οὕτω πρὸ pue βίου καὶ τῶν τοῦ βίου 
πραγμάτων ἀπέστῳσεν ἑαντόν. 

E. Ὁ δὲ οὕτως αὐτοὺς ἔχοντας ἰδὼν καὶ προσ- 
ηνῶς ἆγαν χαὶ ἠπίως προσαγορεύσας, Οὔτε λυπεῖσθαι 
χρὺ, φησὶ», οὔτε θαυμάξειν, Θτῷ δὲ μᾶλλον εὐχαρι- 

τεῖν καὶ τῇ ἀφάτω τούτου χρηστότητι καὶ φιλαν- 
θοωπία, ὅστις µε σοφῆ τινι καὶ ἀποῤῥήτῳ οἰχονομία 
τῆς βιωτιχῆς ὑπεξήγαγε µοχθηρίας. Εὔχεσθε τοι- 
γαροῦν ἐμοὶ, φΏοι καὶ ἀδελφοὶ, λοιπὸν εὔὐχεσθε, 
ὥστε τὸν χρηστὸν αὐτοῦ ζυγὸν έως τέλονς βαστάσαι 


49 


VITA S: ABRAMII. 


50 


µε καὶ μὺ τὸ φορτίο αὐτοῦ τὸ ἑλαφρὸν ἀποῤῥίψαι, À ciam: sed semper sequar legem, οἱ illius precepta 


αλλ᾽ «si τῷ vóue x«i ταῖς ἐντολαῖς ἐχείνου καὶ τοῖς 
θελζωασιν ἔπεσθαι. Eita xai Ἠξίον µάλα θερμῶς τοῦ 
uà συνεχῶς ἐχεῖσε ἀφιχνουμίνους τὴν ποθουμένην 
ἑσυχίαν ἐπιταράττει χαὶ ὥσπερ ἐμποδων αὐτῷ τῆς 
πι τὰ καρείτω (/ίνεσθαι προκοπῆς. Ταῦτα ἐχεῖνοι 
pi» ἀκούσαντες καὶ ἰδόντες, ἀνέστρεφον * ὁ δὲ τὴν 
τοῦ οἰκίσχου εἴσοδον ἀποφράξας καί τινα θυρίδα 
βοαχεῖαν καταλιπὼν, δι ἧς ἂν ἆρτος αὐτῷ μόνον 
xxi ὕδωορ παρέχοιτο, εὐχῆ τοῦ λοιποῦ καὶ νηστεία 
προσέχειτο. Ἐν τούτοις δε ὄντος ᾿)Αόραμίου, καὶ 
eywy2» τοιαύτην φιόσοφον µετιόντος, πολὺς πα»- 
ταχοῦ λόγος ἐφοίτα πιρὶ αὐτοῦ χαὶ πολύ τι π)λῆθος 
ἀνθοώύπων ἐπὶ τὴν ἐκείου θέαν σννέῤρει, τυχεῖν 
τωος παρ ἐχείου τῆς εὐλογίας ποθοῦντες. Δεκάτω 
δε μετὰ τὴν ἀναχώρησιν ἔτει τελευτῶσι μὲν οἱ τού- 
τον Ἱονεῖς * ὀδεύει δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ἐκείνων πλοῦτος 
xai κλερονόμος ἁπάσης τῆς πατριχῆς οὐσίας χαθ- 
έσταται ὁ ᾿Αδράμιος Ὁ δὲ πάλαι ταῖς τοιαύταις 
φοοντίσε χαίρειν εἰπὼν, τινὶ τῶν αὐτοῦ φίλων τὴν 
τοῦ τοιούτου κλήρου πιστεύει πρὀνοιαν, ἀναλωθῆναι 
τὸ πλεῖον αὐτοῦ µέρος εἰς ἐνδεεὶς ἐπισκήψας * οὗ δὴ 
κατὰ τὰς εκείνου ἐντολὰς γενομένου καὶ τοῦ πλούτου 
καιῶς αὐτῷ κενωθέντιος καὶ τῶν πενήνων πολλαῖς 
ἐπαρκέσαντος, φροντίδος ἀπολέλυτο πάσης, ὁ ᾿Αθρά- 
uto;  ἐπει xai τοῦτο φροντὶς ἐκείω μᾶλλον διηνε- 
κὺς, ὅπως dv µχδενιὶ τὴν ψυχὴν τῶν βιωτιχῶν τε 
Γπένων απολειφθείη, ἀλλὰ πᾶσαν αὐτὴν ἔχοι πρὸς 
μετέωοον. 

C". Ποβθήσας τοίνν ὡς τιµμιώτατον χτῆμα τὴν 
ἀχτκσίαν, οὐδὲν ἔἕτερον ἔχειν Ἠνέσχετο, πλὴν μόνον 
τῶν αναγκαᾳίως ἑχόντων τω σώματι, τὰ δὲ ἦν πἀ)- 
àto» καὶ ῥάκος τι τρέχωον, X περιέχειτο, ψιάθιόν τε 
πρὸς κατάχλησιν βραγεῖαν τοῦ σώματος καὶ ποτή- 
ᾧ τοῦ µμεμετρηµένου ᾖἔἐκείου µμετελάμθανεν 
ὅσω τῶν πεοι τὸ σῶμα ἔπιτιδείων 
Κπόοει, Τοσούτω τοῖς τῆς ψυχῆς χαλοῖς ἔθαλλε καὶ 
ἐχόμα ἐχλάμπουσαν ἀεὶ τοῦ περὶ αὐτὸν χύχλου τῶν 
ἀοε-ῶν, τὸν ταπιίνωσιν ἔχων x«i τὺν ἁγάπην, ἃς 
$4 xai μητέρας ἀγαθοῦ παντὸς ὀρίξονται εἶναι. 'Ev- 
τεῦθω ὁμότιαον μὲν τὴὺν ἀγάπην xov) πρὸς ἅπαν- 
τας ἐπεδείχνυτο, τὴν δέ τοῦ πλησιον oci σωτηορίαν 
τῦς ἰαντοῦ προετίθει. Τὰ δὲ τῶν αὐτοῦ χειλέων 
εκπορευόµενα, ποίας οὐχ ἱκανὰ ψυχὰς καταθέλξαι 
ααὶ ὑφελκύσαι x«l πρὸς ἀρετὴν ἰπισπάσασθαι ; 
Ἐπόνειμα «γὰρ xai λίαν παιδευτιχὠῶς, ἐπετίμα δὲ 
πατριχῶς τε χαὶ φιλοστόργως ' ὦ τε πραότης αὐτῷ 
Ἑανταχοῦ καὶ ὦ χάρις ἐπήνθει, τὴν ἔνδον τῆς ψυχῆς 
αα-αστασιν ἀχριθῶς διαφαίνουσαι. Θαυμάσειε d' y 
τις εἰχότως καὶ τὸ πρὸς τοὺς ἀγῶνας τοῦ ἀνδρὸς 
χαρτεριχόν τε γαὶ σύντονον ' πτεντηκοστὸν γὰρ ἔτος 
t» ἀσκήσει διατελέσας, οὐδέποτε μαλαχὸν εἰς τοὺς 
πόνους οὖδε ῥᾷβυμον ἔθλεψιν οὐδὲ καθυφῆκέ τι τοῦ 
παραδεδοµένου τὴν ἀρχὴν αὐτῷ τῆς ἐγχρατείας 
σανόνος * ἀλλ ὧώσπερ Gprt πνευματικῶν ἱδρώτων 
ἁπτόμενος, οὕτως Xv χαθ᾽ ἑχάστην ποὸς ἀγῶνας ἐπι- 
ὁιδοὺς x«i αὐτὸς ἑαυτὸν ὑπερθάλλων τῇ καρτερία * 
οὐκ ἦν δε πρὸς Θεοῦ, πάντως τοιοῦτον ὄντα καὶ 
εύτως oux πόλι περιφανῆ χαὶ λαμπρὰν χαθάπερ 


οιο», 


-ᾱᾱ , 
νοσατος * 


&À) 


B 


et voluntatem. Deinde etiam vehementer rogavit, 
ne illucassidue venientes, suum desideratum obtur 
barent silentium et impedirent profectum ejus ad 
meliora. Illiquidem cum hec audiissent et vidissent, 
sunt reversi. llle vero obstructo aditu domuncule, 
et relicta parva quadam fenestra, per quam panis 
solum etaqua ei preberetur, soli de cetero orationi 
vacabat et jejunio. Cum in his autem esset Abra- 
mius, et hanc philosophicam exerceret vivendi ra- 
lionem, de eo spargebatur fama in omnes partes,et 
magnabominum multitudo confluebat ad illum spe- 
ctandum, desiderans ad illo aliquam consequi be- 
nedictionem. Decimo autem anno postquam seces- 
sisset, decedunt quidem ejus parentes : ad eum 
autem deferuntur illorum divitis, et omnium pater 
narum facultatum fit heres Abramius. Ile vero 
cum jam olim tales curas jussisset valere, cuidam 
ex suis amicis committit, ut curam gerat heeredita- 
tis, mandans, utpars ejus maxima consumatur in 
egenos. Quod quidem cum factum fuisset, ut jusse- 
rat, et pulchre profuse fuissent ejus diviti, et 
opem tulisset muItis pauperibus, solutus omni cura 
fuit Abramius.Nam in hoc ille perpetuo incumbebat, 
utejus animus occuparetur in nulla re mundana et 
terrena, sed eum totum haberet ad celum extensum 
semperque levem et sublimem ad spiritalia. 


οὐρανὸν τιταµένην x«l κουφὴν ἀεὶ πρὸς τὰ πνευματιχὰ χα 


C 


D 


VI. Cum ergo tanquam possessionem pretiosissi- 
nam desiderasset nil possidere, nihil aliud habere 
sustinuit, pretereasola, que sunt corpori necessa- 
ria. Eaautem erant, pallium et cilicium, quibus erat 
indutus, et storea ad brevem corporis accubitum, 
et poculum,quo modicam sumebataquam. Sed quo 
magis egebat iis, que perlinebantad usum corporis 
eo magisabundabat, bonisanime, in orbe virtutum 
quieum circumdabat, semper resplendentem humi- 
litatem habens, et charitatem, quas cujuslibet 
boni matresesse definiuntur. Hincequalem, quidem 
communiter in omnes ostendebat charitatem. Pro- 
ximi autem salutem semper 8169 preponebat. Quo 
veroex ejus labris procedebant, quam non poterant 
animam demulcere, el attrahere ad virtutem? Nam 
valde quidem docte adhortabatur : reprehendebat 
autem paterneetamanter: mansuetudoque et gratia 
undique in eo florebat, internam animi constitutio- 
nem perfecte aperiens. Merito autem admirabitur 
quispiam ejus in certatminibus fortitudinem, et con- 
stantiam. Nam cum ante morlem continuos quin- 
quaginta annos iransegerit in exercitatione, nun- 
quam molliter aut segniter aggressus est labores, 
neque quidquam remisit de ei ab initio tradita re- 
gula abstineutie: sed perinde ac si spiritales labo- 
res recens attingeret, ita ad certamina accedebat 
quotidie, seipsum in dies superans. Non eratautem 
Die omnino permittere, ut talis lux sub medio late- 
ret ; neque fleri poterat, ut qui erat hujusmodi, et 
perinde ac clara quedam et illustris civitas, velut 


"T MENSIS MARTIUS. 52 


inquodam montererum maximarum etpulcherrime À ἐπέ τινος ópou τῶν µεγίστων xxropÜopkrev xtips- 


gestarum, positus erat, absconderetur. Necergo f uit 
absconsus.Sed quomodo nuper ipse Dominus disci. 
pulis, ita etiam nunc illorum imitatori desuper apo- 
stolicum committit ministerium, et ejus bonorat vir- 
tutem chrismate sacerdotii, et sudoribus monastict&e 
exercitationis athletica etiam certamina adjungit et 
lJaboribus abstinentie preter opinionem et admira- 
biliter adnectit coronas martyrii. Quonam modo 
autem, deinceps exponam. 

VII. Lampsaci, quod est oppidum ad Hellespon- 
tum, erat quidam magnus vicus, et frequens po- 
pulo, qui vocatur Tenia. Quoniam autem qui in eo 
vicohabitabant,tenebantura gravi errore gentilium, 
magna quidem multitudo sacerdotum et diacono- 
rum ab episcopo ad eos mittebatur : plurimi quo- 


voy ὑπὸ µοδίω καὶ κλίνη καλύπτεσθαι. Οὕκουν οὐδὲ 
χεχάλυπται ' ἆλ)᾽ ὥσπερ πρώην τοῖς μαθηταῖς, 
οὕτως καὶ νῦν τῷ ἐχείνων piper Χριστὸς ἄνωθεν 
ἀποστολιχὴν ἐγχειρίδει διακονίαν τήν τε τοῦ ἀνδρὸς 
ἀριτὴν ἱερωσύνης ιιμᾷ χρίσµατι καὶ χόποις ἄσχη- 
τικοῖς ἀθλητιχούς εἰχότως Ἀπόνους ἐπισυνάπτει καὶ 
στιφάνοις ἐγκρατείας στεφάνους παραδόξως ἐπιτι- 
θησι µαρτυρίας * ὅπως δὲ ἄρα καὶ τίνα τὸν τρόπον 
τὰ τοῦ λόγου δηλώσει pot. 

Z'. Ἐν τῇ Λαμφάχῳ, τῇ πρὸς Ἑλλήσποντον χώμη 
τις ἦν µεγάλη x«i πολυάνθρωπος χαλουμένη Ταινία" 
ἐπεὶ δε οἱ τὴν τοιαύτην κώμην οἰκοῦντες τῷ χαλεπῷ 
τῶν Ἑλλήνων ἦσαν ἀπάτῃ κχατειλημµένοι, πολὺ piv 
ἑκάστοτε πλῆθος αὐτοῖς ἱερέων καὶ διακόνων ὑπὸ τοῦ 
τῆς ἐπισχοπῆς προεστῶτος ἐπέμπετο ' πολλοὶ δὲ 


que ex iis qui vitam susceperant monasticam, ab p τῶν τὸν μονήρη βίον ἀνηρημένων διδάσχαλοι παρ' 


eo constituti erant vici magistri. Sed nemo eos po- 
terat convertere ab errore : imo piis potius illi infe- 
rebnat tormenta et supplicia, neque erat ullum 
poene genus, quod non terribiliter eis intentaretur. 
Cum ergo dubitaret episcopus quidnam oporteret 
facere, ut qui errabant, errorem agnoscerent, et 
rem aliquando cum suis communicaret, venit eis 
interim in mentem Abramius admirabilis. Tum non 
exspectans ipse aliorum de eo testimonia eis statim 
ostendit, quid de illo esset sibi persuasum, dicens: 
Credite mihi, fllii, dicturo teste veritate, quod in 
tota fide nunquam mihi contigit videre talem virum 
et qui in tante virtute viveret et pietate. Cum ii 
autem, que ab ipso dicta fuerant, una voce confir- 
massent, ipse rursus : Venit, inquit, mihi in men- 
tem quedam cogitatio : ea est autem, ut arbitror- 
divinioris cujusdam providentiae, eum initiare chris- 
mate sacerdotii, et ei tradere vicum, qui est ad 
Hellespontum. Forte poterit, opem superna ei fe- 
rente gratia, multos deducere ad agnitionem ve- 
ritatis. Hec dixit, ete cathedra statim surgens 
episcopus, vadit ad Abramium cum universo clero. 
Et jam solitis dictis precibus postquam eum in Chri- 
sto salutasset, et osculum dedisset, de vico ei ex- 
ponit omnia. Preterea autem eum quoque valde 
rogavit, utillorim susciperet preefecturam. Ille vero 
cum primum quidem episcopum advenisse tegre 
tulisset, ut qui putaret se esse indignum, ad quem 
tantus vir accederet : deinde etiam que dixerat, 
graviter accepisset, propter magnam illam cordis 
contritionem et moderationem, et quod se nullo 
reputaret esse dignum, ea respondit, que et tali 


αὐτοῦ τῇ κώμη καθίσταντο τούτων δὲ ὅμως οὐδεὶς 
μεταθαλεῖν αὐτοὺς τῆς ἁπάτης ἠδύνατο ' A) καὶ 
βάσανοι μᾶλλον κατὰ τῶν εὐσεθῶν καὶ τιµωρίαι 
παρ ἐχείνων ἠπείληντο xal κολάσεως εἶδος οὐδὲν 
ὅλως ἦν, ὅ và τούτοις φοθερῶς ἐπεσείεο. ΄Άπορου- 
µένου τοίνυν τοῦ τῆς ἐπισχοπῆς προεστῶτος, τί ὧν 
δέοι ποιεῖν πρὸς τὴν τῶν πεπλανηµένων επίγνωσιν, 
καὶ Φήποτε τὸ πρᾶγμα τοῖς περὶ αὐτὸν κοινουµένου, 
μνήμη τις παρεμπίπτει µμιταξὺ τοῦ θαυμαστοῦ 
᾿Αθραμίου. xai τὰς παρὰ τῶν ἄλλων αὐτὸς µαρτν- 
ῥρίας οὐχ ἀναμείνας, πρῶτος εὐθὺς τὰς οἰκείας περὶ 
αὐτοῦ πἰστεις παρέσχετο' Πιστεύσατέ µοι, τέκνα, 
εἰπὼν, ὑπὸ µάρτυρι μέλλοντι λέγειν τῇ ἀλοθεία, ὡς 
οὐδέποτέ pot διὰ πάσης ἐγένετο τῆς ζωῆς τοιοῦτον 
ἄνδρα ἰδεῖν xal οὕτως ἐν ἀριτῆ τοσαύτο δῶντα καὶ 
εὐλαδεία. T&v δι τὰ παρ᾽ αὐτοῦ εἰρημένα φωνῇ µία 
ἐπισφραγισάντων, πάλιν αὐτός' "Evvout. µέ τις ὦλθε, 
φησί. θειοτέρας δὲ οἵααι xal προνοίας αὗτη καὶ 
οἰχονομίας, τῷ τῆς ἱερωσύνης αὐτὸν «χρίσµατι Te9- 
λειῶσαι καὶ τὴν χώωην αὐτῷ rà» πρὸς Ἑλλήσποντον 
ἐγχειρίσαι' ἴσως δυνήσεται, συναιροµένης αὐτῷ καὶ 
τῆς ἄνωθεν χάριτος, si; ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας τοὺς 
πολλοὺς ὀδηγῆσαι. Ταῦτα ἔφη, καὶ ὡς εἶχεν εὐθὺς ὁ 
ἐπίσχοπος τῆς χαθέδρας ἐξαναστὰς, ἅμα τῷ κλύρῳ 
παντὶ πρὸς τὸν µαχκάριον ἄπεισι xal τῆς συνήθους 
εὐχῆς δη γεγενηµένης μετὰ τὸν ἐν Χριστῷ ἁσπα. 
cuó», τὰ περὶ τῆς χώμης ἅπαντα πρὸς αὐτὸν dubiis. 
πρὸς δὲ x«i ἠξίου pd) θερμῶς τοῦ τὸν ἐκείνων ἀνα- 
δέξασθαι προστασίαν' ὁ δὲ πρῶτα μὲν τὸν ἐπισχόπου 
δυσχεράνας ἐπιδημίαν, καθάπερ οὐχ ἰκανὸν ἑαυτὸν 
ἀνδρὸς τηλικούτον παρουσίας οἱόμενος, ἔπεια δὲ 
καὶ βαρίως τοὺς παρ) αὐτοῦ δεξάµενος λόγους διὰ 


vite conveniebant, et tante humilitati : Quis ego D τὸν πολλὴν ἐκείνην συντριθὺν τῆς καρδίας, καὶ µε- 


sum, domine mi, dicens, ut sacerdotii tantam sub- 
eam magnitudinem, et gravispopulus mihi commit- 
tatur docendus? Sine per Christum, sine me acerbe 
mea deflere peccata. 


τριότητα, xai τὸ τοῦ μχδενὸς ἅξιον ἑαυτὸν ἡγεῖσθαι, 
τὰ καὶ βίω τοιούτῳω x«i ταπεινώόει τοσαύτη προσ- 
ήχοντα, πρὸς αὐτὸν ἀπεκρίνατο. Tí, εἰμὶ ἐγὼ, Κύ- 
pu pov, Κύριε, λέγω», ὥστε τηολικοῦτον ἱερωσύνης 


μέγεθος ὑπελθεῖν καὶ λαοῦ βαρέως διδασχαλίαν ἐγχειρισθῆναι; Ἔασον διὰ Χριστὸν, ἔασον πικρῶς ἀποχλαύσασθαι 


τὰς ἐμαυτοῦ πλημμµελείας, 

VIII. Cui rursus episcopus respondens: Recte 
soio, inquit, o chare fili Abrami, quod gratia, que 
tibi data est a Spiritu, potens es et verbis et factis. 


H. Πρὸς ὃν ὁ ἐπίσχοπος αὖθις τὸν λόγον à&vele- 
θών' Οἶδα σαφῶς, οἶδα, τέχνον ποθεινὸν, ᾿Αθράμιε, 


εἶπεν, ὡς τῷ δεδομένη σοι παρὰ τοῦ Πνεύματος χά- 


53 
ῥιτι Juvatóc εἶ καὶ λόγοις καὶ πράγµασι * 


ἀποχνήσης ἔργῳ ακαθεῖνι σαυτὸν, τοσαύτης piv 
φυχῶν ὠφελείας αἰτίῳ, µεγάλας δὲ x«i σοι παρὰ 
Θιοῦ προξωοῦντι τὰς ἀντιλόσεις. Ὁ δὲ τοῖς προτέ- 
pou, ἐπιμώων καὶ ἔτι  Ἔασον, αὖθις παραχαλῶ, ἔα- 
σον, ἔλεγε, τὰ οἰχεῖα θρηνῆσαι κακά. Καὶ ὃς ὑπολαθὼν 
Φοιμντέροις αὐτὸν ὠμείθετο λόγοις " Ιδού δὴ χόσμον, 
λέγων, xmi τὰ τοῦ xócpou χαταλιπὼν, xai τί piv 
eux ἀσχήσας ἐπαινετὸν, ποίας Ot τῶν τοῦ Oto) ἐν- 
τολῶν uà φύλαξ ἀναφανεὶς ἀκριθέστατος, τὸ χεφά- 
Amto» οὐκ oid. ὅπως ἔλάθες παραλιπὼν τὴν ὑπαχούν. 
Τούτων ἀκούσας ὁ µακάριος, τοὺς ὀφθαλμοὺς δαχρύων 
ὑποπλησθεὶς χαὶ δή τι στενάξας βαθὺ καὶ ὑπόθερ- 
po» * Kel τές εἰμι ἐγὼ, χύριέ µου, χύριε, uci, ἵνα 
χαὶ αὖθις ἀναλάθω τὰ εἰρημένα, ὅτι τοιούτοις ἔσχες 


VITA S. ABRAMII. 


pà οὖν À Ne ergo dubitaveris ad munus accedere, quod erit 


54 


quidem causa tante animarum utilitatis, magnas 
autem apud Deum tibi conciliabit remunerationes. 
llle vero perseverans in prioribus : Sine rogo, rur- 
sus dicebat, sine me mala propria deflere. Ille vero 
respondens, acrioribus eum verbis excepit, Ecce, 
dicens, cum et mundum, et que mundi sunt omnia 
reliqueris, et quid non laudabile quidem exercue- 
ris, quodnam autem Dei preceptum non acourate 
servaveris,id quod est precipuum, nescio quomodo 
imprudens preetermisisti, nempe obedientiam. Heec 
cum ille audiisset B. Abramius, oculos suffusus la- 
erymis, et ex imo graviter suspirans: Quis ego 
sum, domine, domine mi, inquit (nt rursus repe- 
tam ea, que dicta sunt), ut de me talem susce- 


πιοὶ ἐμοῦ λογισμοὺς xai οὕτως ὅλαις χερσὶν ἀνελ- p peris cogitationem, et me, qui sum vilis et abjectus 


χύσαι µε φιλονειχεῖς πρὸς τηλιχοῦτον ὕψος ἀρχῆᾶς, 
τὸν «ὠτελζ xai ἀπεῤῥιμένο ; Καὶ ὁ ἐπίσχοπος * Δι’ 
ὅτε, guGi»v, ὁ μὲν ἑαυτῷ µόνω ζδῶν xxi µόνα χαλῶς 
ὅπως ἔχοι τὰ xaÜ' ἑαυτὸν μεριμνῶν, ἑαυτῷ  póvo 
περιποιεῖ τὴν ὠφέλειαν ; Τὸ δὲ x«i τὰ τῶν ἄλλων 
ἐπανορθοῦν καὶ φυχῶν ἐπιμέλειαν πεπιστεύσθαι, ὅσον 
ἔχεί τὸ κέρδος καὶ ὁποῖον ἀγάπης δΦεῖγμα τῆς πρὸς 
Θεὸν, xai ὅπως ἀπάσης ἐστι μεῖδον τῦς πρὸς αὐτὸν 
θεραπείας, αὐτὸν ἐκεῖνόν σοι τούτου παρέξοµαι µάρ- 
τνρα * « Ei γὰρ φιλεῖς µε, Πέτρε uci, ποίµαινε 
τὰ πρόθατά µου.  Ὥστε τοσοῦτον µέλει Θιῷ τῆς 
τῶν ποιµνίων ἐπιμελείς, ὡς xxi μέγιστο τῆς εἰς 
αὐτὸν ἀγάπης σημεῖον τὴν περὶ ταῦτα τιθέναι κηδε- 
µονίαν. Ἰοιαύταις συμθονλαῖς τε χαὶ ὑποθήκαις, 
τοιούτοις ὑποφωνήμασι, πεισθεὶς ὁ ᾿Αθράμιος, Ὥκο- 
Ἰούθει πρὸς τὺν πόλιν τῷ ἐπισχόπῳ, Χάκχείνου τελέ- 
σαντος ἐπ αὐτῷ τὰ εἰχότα καὶ οὕτω τέλειον αντὸν 
ἀναδείξαντος ἱερέα, sita καὶ σὺν ἅμα τῷ xpo 
Καντὶ xal τῷ λαῶ τοῦτον προπέµψαντος, τὸν προ- 


sic tota manu contendas attrahere ad tantam virtu- 
tis altitudinem ? Episcopus autem : Quoniam, in- 
quit, qui sibi quidem soli vivit, et solum curat, ut 
res sue recte se habeant, sibi soli parat utilitatem. 
Alios autem corrigere et animarum sibi credita- 
rum euram gerere, quantum habet emolumentum, 
et quantum charitatis in Deum indicium, et quod 
id sit majus quovis alio cultu Creatoris et Domini, 
adducam tibi illius ipsius testimonium : « Si enim 
diligis me, Petre, inquit, pasce oves meas !t. » 
Quamobrem Deo tante sunt cure greges, ut maxi- 
mum signum in ipsum dilectionis, eorum curam 
esse statuat. Talibus consiliis, monitis et sermoni- 
bus persuasus Abramius episcopum ad urbem est 
secutus. Cumque, ille inipso, que par erat, peregis- 
set, et sjc eum perfectum creasset sacerdotem, et 
deinde cum toto clero et populo eum deduzisset, 
propositam illinc viam iniit, multasinterim fundens 
lacrymas, et supernum invocans auxilium. 


κειμένων ἐκεῖθεν ὁδὸν Όρχετο, πολλὰ μιταξὺ δάχρυα χέων καὶ τὴν ἂνωθεν ῥοπήν τε xal συμµαχίαν ἐπιχαλού- 


μενος. 

Θ΄. Γενόμενος δε xarà τὴν χώμην καὶ ταύτην ὑπὸ 
βαθεῖ σκότω τῶς ἀσεθείας Χξιμένην χαταλαθων, xci 
0 φησι ὁ θεῖος [Παῦλος, « Τὴν τοῦ Movoytvouc ὃδόξαν 
ἐν ὁμοιώματι Ὑγλυπτοῦ ἀλλαξαμένην, » τοιαῦτα τῷ 
Θεῷ i£» συντριθῆ καρδίας προσηύχιτο Δέσποτα 
φιλάνθρωπε, Χριστὶ ὁ Θιὸς, ὁ μόνος ἀγαθὸς, ὁ pó- 
νος ἀνεξέχαχος ὁ μόνος ἐλεήμων, ὁ τὸν ἂνθρωπον 
ἀφάτῳ εὐσπλαγχνίᾳ δηµιουργήσας, ὁ cuve εἰς 
πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ xai χαρδίας x«l νεφροὺς ἑτά- 
ζων καὶ γινώσκων τοὺς διαλογισμοὺς αὐτοῦ, μὴ παρ- 
ids τὸ σὸν πλάσμα, τὸ τῆς σῆς χειρὸς δημιούργημα 
κακῶς ὑπὸ τοῦ νοητοῦ θχηρὸς ἀπολλύμενον, ἀλλ 
ἐξελοῦ αὈτοὺς τῶς τοῦ ἐχθροῦ τυραννίδος καὶ δὸς 
αὐτοῖς τὴν τῆς σῆς ἀληθείας ἐπίγνωσυ' σὺ yàp 
οἶδας, ὅτε οὐ δόξης ἕνεκεν ἀνθοωπίνης, ἀλλὰ σωτη- 
pim; φυχῶν, τὴν φροντίδα ταύτην καὶ τὸν διαχονίαν 
ὠεδεξάμην. Ταῦτα τοιγαροῦν προσευξάµενος xai 
τωα τῶν ὑπολειφθέντων αὐτοῦ χρημάτων παρὰ τοῦ 
Ρον, à τὴν τούτων ἀνέθετο ποὀνοιαν χομισάµενος, 
xov dé αὐτῶν εὐκτήριον ἀνεγείρει ἐπιτερπέστατον 


!! Joan xxi, 17. |! Rom. 1, 23. 


D 


IX. Cum autem venisset in vicum, et cum inve- 
nisset jacentem in profundis tenebris impietatis, 
et ut dicitdivinus Paulus!*, et Gloriam Unigeniti mu- 
tatam in similitudinem sculptilis, » sic Deum preca- 
batur in contritione cordis : Benigne et clemens 
Domine Christe Deus, qui es solus bonus, qui es 
solus patiens, qui es solus misericors, qui creasti 
hominem benignitate ineffabili, qui intelligis omnia 
opera ejus, et corda et renes examinas, et intelligis 
ejus cogitationes : ne despicias tuum figmentum, 
opus tuarum manuum, quod male necatur a bellua, 
que percipitur intelligentia : sed libera cos a ty- 
rannide inimici, et da eis veritatis tuc agnitionem. 
Tu enim scis, quod non propter humanam gloriam, 
sed propter animarum salutem suscepi hanc curam 
et hoc ministerium. Cum sic ergo esset precatus. 
et aliquas accepisset pecunias, que» remanserant 
apud amicum, cui curam commiserat facultatum, 
ex ipsis edem exstruit oraloriam longe elegantissi- 
mam. Postquam autem finitum fuit edificium, in- 


55 MENSIS MARTIUS 56 


cruentum in eo sacrificium Deo offerebat, et similes A vt xat χαριέστατον. Ἐπεὶ δὲ τέλος εἶχε τὰ τῆς oixo- 


prioribus rursus fundebat preces : Collige, Domine, 
dicens, oves tuas errantes in hanc mandram re- 
center edificatam, aperiens eis viam salutis per tui 
agnitionem, ad gloriam tui gloriosi nominis. Tu es 
enim Deus solus misericordie et miserationum, qui 
non vis mortem peccatoris, sed magis ut conver- 
tatur et vivat!'. Cum has ei preces obtulisset, et 
cor deiade vir sapiens confirmasset, et fuisset re- 
pletus zelo et desiderio, obiens statuas demonum, 
eas omnes diruit, et humi evertit, que erant vere 
terra digne, soloque cinere et pulvere. 


δοµίας, τὰς ἀναιμάκτους θυσίας ἐν αὐτῷ προτῆγε 
Oto καὶ τὰς ὁμοίας xai πάλιν προσευχὰς ἐποιεῖτο" 
Συναγαγε, Κύριε, τὰ πεπλανηµένα σου πρύθατα, 
λέγων, εἰς τὴν νεὀχτιστὀν σου ταύτην μάνδρανι 
ἀνοιγὼν αὐτοῖς εἴσοδον σωτηρίας διὰ τῆς σῆς ἔπι- 
γνώσεως, εἰς δόξαν τοῦ σοῦ ὀνόματος σὺ γὰρ el 
Θιὸς μόνος ἐέους xai οἰκτιῤμῶν, ὁ μὴ βουλόμιενος 
τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρίψαι x«i 
ζῆν αὐτόν. Ταύτας οὖν αὐτῷ τὰς δεήσεις προσενεγ- 
κὠν, εἶτα καὶ τὴν χαρδίαν ὁ σοφὸς ἐπιῤῥώσας, ζύλον 
τε xal ὁρμῆς ἴμπλεως γεγονὼς καὶ τὰ τῶν δαιμόνων 


ἀγάλματα περιελθὼν καθαιρεῖ πάντα καὶ εἰς ἔδαφος ἀνατρέπει, τὰ γῆς ἀληθῶς ἄξια καὶ σποδοῦ µόνης x«l 


χόνεως. 

X. Cum autem post hec accessissent quidam ex 
infidelibus, ut illis sacrificarent statuis, et eas pre- 
carentur, vidissentque gravi casu corruisse, non 
ignorarunt hostem : manifestum enim et virtus et 
studium arguebantutrinque Abramium: statimque 
correptis lignis et lapidibus, repentein sanctum irrue- 
runt:nec prius cessarunteum petere et crudelissime 
percutere, quam eum vidissent plane defecisse, et 
extremam jam agere animam.Recesserunt enim ,exi- 
stimanteseum mox esse moriturum. llle autem cum 
circa mediam noctem recreatus essetab illisintoleran- 
disdoloribus,vix tandem surgens,in templum estin- 
gressus : et cum se pronum humi dejecisset, flens 
graviter, et fronle solum verberans, acerrimo et 
maximo studio fundebat preces pro illorum salute, 
ut depellerent impietatis nubem, que eos detinebat, 
et pure aspicerent ad radios veritatis. Mane autem 
cum illi ad templum accessissent, non gratia ora- 
tionis (quomodo enim, cum eorum animi fluctua- 
rent adhuc salo impietatis ?) sed ad videndam edi- 
ficiorum structuram (eratenim templum bene figu- 
ratum, et ea, qua par erat, symmetria constructum, 
et quod animum et oculos satis poterat leetificare), 
cum, inquam, venissent in templum, etoffendissent 
sanctum in eo precantem, priorem rursus sevitiam 
et rabiem in eum ostenderunt : et cum eum rursus 
variis modis et vehementer cecidissent, vinculis et 
funibus omni ex parte comprehensum, trahunt 
per medium vicum, et in eum omni ex parte lapi- 
des nive cadente densiores conjecerunt, ignorantes 
stulti, pro qua gratia, pro quali pro ipsis preca- 
tione, qualem reddiderint ei remunerationem. Ille 
ergo tunc quidem ab eis relictus et semimortuus, 
jam a plagis dissolutuset sanguinem in terram fun- 
dens. Cum autem media nocte ad se rediisset, dice- 
bat : Domine, quousque oblivisceris mei in finem? 
Quousque avertis faciem tuam a me ? Quousque 
operamanuum tuarum despicis, que pereunt ? Hec 
Deo dicebat, et verba miscebat lacrymis. Deinde 
autem vix tandem e solo surgit, perinde ac si non 
esset confectus tot plagis et vulneribus, etin di- 
ctum templum rursus ingreditur. 


I. Μετὰ δὲ ταῦτα παραγενόμενοί rtg τῶν ἀπί- 
στων τοῦ καὶ θῦσαι τοῖς τοιούτοις ἀγάλμασι καὶ 
προσεύξασθαι, xai πτῶμα xt(utvov χαλεπὸν ἰδόντες, 
οὐκ ἠγνόησαν τὸν πολέμιον δῆλον γὰρ ἤ τε ἀριτὸ 
καὶ ὁ ζζλος ἐποίουν πανταχοῦ τὸν ᾿Αθράμιον. καὶ 
ξύλα καὶ λίθους εὐθὺς ἁρπάσαντες ἴθεον ἄθροοι 
κατὰ τοῦ ἁγίου καὶ οὐκ ἀνῆκαν βάλλοντες αὐτὸν καὶ 
ὠμότατα παίοντες, ἕως παντεῶς ἀπαγορεύσαντα 
εἶδον x«i πρὸς αὐταῖς ἤδη ταῖς ἐσχάταις ἀναπνοαῖς 
Ὑενόμενον οἱ μὶν γὰρ οὐκ εἰς μαχρὰν αὐτὸν ἆπο- 
θανεῖσθαι νοµίσαντις ἀπηλλάγησαν. Ὁ δὲ περὶ µέ- 
σας νύκτας τῶν ἀφορήτων ὀδυνῶν ἑκείνων ἀνενεγ- 
χὠν, μόλις ὡς εἶχεν ὑπαναστὰς εἰσῦλθεν εἰς τὸν 
ναὸν x«l πρηνῆ χαταθαλὼν ἑαυτὸν καὶ πικρὸν κάτω» 
θεν ἀνοιμώζων καὶ τῷ µετώπῳ τύπτον τὸ ἔδαφος, 
τῇ θερµότητι ταύτῃ καὶ τῇ σπουδῆ τῶν εὐχῶν ὑπὲρ 
τῆς ἐκείνων ἐχέχρητο σωτηρίας, ὥστε τὸ κατέχον 
αὐτοὺς τῆς ἀσεθείας ἀποσείσασθαι νέφος xal χαθα- 
ρῶς πρὸς τὰς αὐγὰς διαθλέψαι τῆς ἀληθείας έωθεν 
δὲ κάκεῖνοι τῷ ναῷ ἐπιστάντες, οὗ προσευχῦς χάρυ 
(πῶς γὰρ ἔτι τῷ σάλῳ τῆς ἀπιστίας τὰς ψυχὰς xv- 
µαινόμενοι ;). ἀλλὰ χατὰ θέαν τῆς τῶν οἰχοδομημά- 
των κατασκευῆς (ἦν γὰρ ὁ ναὸς σχήματος εὖ ἔχων 
x«i συµµιτρίας, καὶ ψυχἠν ἅμα καὶ ὀφθαλμοὺς ἵχα- 
νῶς εὐφραίνειν δυνάµενος)' ἐν τῷ ναῷ τοίνυν γενό- 
µενοι, καὶ τὸν ἅγιον εὐχόμενον ἐν αὐτῷ κχαταλαθὀν- 
τες, τὴν προτέραν αὖθις ὠμότητα καὶ λύσσαν εἰς 
αὐτὸν ἐπεδείξαντο, καὶ πολυτοόπως τὸν ἄνδρα πάλιν 
καὶ σφοδρῶς αἰχκισάμενοι, δεσμοῖς τε πάντοθεν xai 
σχοινἰοις ἀπολαθόντες, διὰ µέσης εἶλκον τῆς χώμης 
xxi λίθους ἐπ αὐτὸν πανταχόθεν νιφιτῷ παραπλι- 
σίους Ὠφίεσαν ἀγνοοῦντις Ἀλίκης οἱ µάταιοι χάριτος, 
οἵας ὑπὶρ αὐτῶν εὐχῆς, oia; ἀμοιθὰς ἀπιδίδοσαν. 
᾿Εκεῖνος τοίνυν tótt μὶν ἡμιθανὴς ὑπὶ αὐτῶν κατ- 
ελείφθη, ἐχλελυμένος ὑπὸ τῶν πληγῶν $09 xai χαταῤ- 
ῥέων ἐπὶ τὴν γῆν. Ἐπεὶ δὲ ἦν ἐκ µέσων νυχτῶν 
ἀνανήψας x«i ὥσπεο ἐν ἐἑαυτῷ γενόμενος Ἔως 
πὀτε, Κύοιε, ἔλεγιν, ἐπιλήση µου εἲς τέλος, ἕως 
πότε ἀποστρέφεις τὸ πρὀσωπὀν σου ἀπ᾿ ἐμοῦ ; ἕως 
τένος τὰ ἔργα τῶν σῶν Χχειρῶν περιορᾷς ἀπολλν- 
μένα; Ταῦτα ἴἔλεγε πρὸς τὸν Θεὸν καὶ δάχρυσιν 
ἐκίρνα τὰ ῥήματα. Ἔπειτα μέντοι καὶ ὑπανίσταται 


τοῦ ἐδάφους σχολῷ xai σὺν χρόνῳ, καθάπερ ἄν ei τις ὑπὸ τραύµασι καὶ πληγαῖς τοσαύταις κατειργασµένος καὶ εἰς 


τὸν εἱρημένον αὖθις vaóv εἰσέρχεται. 
1” Ezech. xvi, 23. 


57 VITA S. ABRAMII. | 68 
ΙΑ’. Εἰς δὲ τὴν ἐπιοῦσαν καὶ οἱ χριστοµάχοι 02- A — XI. Die autem sequenti bellus ille Christi ini- 


ptc ἐκεῖνοι πάλι ἐν αὐτῷ ytvópsvo,, καὶ τοῦτον 
εὐχῆς εὑρόντες xti χαὶ ὕμνων εὐχόμενον, οὐκ ἔτι 
πράως ἐνεγκεῖν ἠδυνήθησαν, ἀλλὰ πληγός τε αὐτῷ 
τὰς προτέρας Gà πολλῷ xai µείξδονας ἐπιθέντες, δε- 
σμοῖς τε τοῖς ὁμοίοις ὑποθαλόντες, πόῤῥω που τῆς 
χώμχης éoovrt; ἔρριψαν. Τούτοις οὖν τρίτον ἑξῆς 
ἐνεκαρτέρει χρόνον ᾿Αθραμιος, οὐκ ὀκλάσας, οὗ καθ- 
υφεὶς, o0 χαθευξάµενος οὐδενὸς, ἀλλὰ τῷ µίσει προσ- 
τιθεὶς τὸν ἀγάπηον, τῷ θυμῷ τὴν πραότητα, ταῖς 
λόεδορίαις τὰς εὐλογίας, νουθετῶν, συµμθουλεύων, 
παρακα)ῶν τοὺς πρεσθύτας, τοὺς νέους, πᾶσαν 
ἁπλῶς ἠλιχίαν, ὡς πατέρας, ὡς τέχνα, ὡς ὀδελφοὺς, 
οὖδεν Ole; ἀγιννὲς οὐδὲ µιχρόψυχον ἐνδειχνύμενος, 
ἀλλ ἔογω τὸ τοῦ θείου Δαυίδ ἐκπληρῶν, καὶ &vey- 
κῶν μεταξὺ xat θλίψεων τὰς ἐντολὰς Κυρίου µελέ- 
την ποιούµενος διὰ ταῦτα δὴ καὶ ἐξύνθησεν dm 
αὐτὸν τὸ ἀγίασμα αὐτοῦ χαὶ συνεληλυθότες ἀθρόον 
οἱ ποώην ἀσεθεῖς ἐχεῖνοι καὶ ἄπιστοι' Θεοῦ δὲ τοῦτο 
πάντως τοῦ παιδεύοντος ἄνθρωπον γνῶσιν καὶ τῆς 
ἐκείνου περὶ τὸν ᾿Αδράμιον χάριτος συναχθίέντες 
οὖν πάντες οἱ τὸν κώμην ἐχείνην οἰκοῦντες, καὶ ola 
εἰκὸς ἐν συναγωγῷ πλήθους ὁμιλίας τε πολλῆς καὶ 
λόγων πάντοθεν κινουμένων τὰ τοῦ ἀνδρὸς εἰς µέσον 
παοήγετο, καὶ θαῦμα τὰς ἁπάντων ἐπλήρου ψυχὰς, 
καὶ δεινῶς ὑπὸ τῆς ἐκπλήξεως ἀπορούμενοι, Ὡρᾶτε, 
πρὸς ἀλλύλους ἔλεγον, ola κατὰ τοῦ ᾿Αθραμίου ἡμῖν 
εἴργασται | ὁ δὲ πρὸς ἡμᾶς ὅπως χρηστὺς ἔχει καὶ 
φιλανθρώπως, x«i μιθ᾽ ὅσης εὐφυχίας x«i γενναιό- 
τητος τὴν τοσαύτην ὑπήνεγκεν ἐπιφορὰν τῶν δει- 
νῶν ; Πάντως si µή τις ἦν Ote ἀΐδιος ἀληθῶς καὶ 
ἀθάνατος ἀξίας τῶν πόνων xal ἁμοιθὰς ἀποδιδόναι 
δυνάµενος, οὐχ ἄν τηλικαύτην δὺ αὐτὸν ὑπομονὴν 
ἐπεδείξατο. Καὶ τὰ θεῶν δὲ ἡμετέων ἀγάλματα 
εἴδετε ὡς ἀπονητὶ πάντα καὶ ῥᾳδίως χατέστριψε 
καὶ οὐδεὶς ἠδυνήθη τῶν τοιούτων θεῶν οὐδὲ χᾶν αὐτὸς 
ἑαυτῷ ἐπαμῦναι τὺν 06pw; 

ΙΒ’. ἸΤαῦτα ἐκεῖνοι pt» πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον. 
Θεὸς δὲ τέλος τοῖς ῥήμασιν ἐπίθηχε δεξιὸν, καὶ τὰς 
ψυχὰς εὐθὺς διαθερµανθέντες Δεῦτε πάντες, τῷ 
χρηστῷ ἀνδρὶ τούτῳ προσπέσωµεν, εἶπον, συνθέαε- 
νοι τῷ UT αὐτοῦ χηρυσσοµένῳ Θιῷ. Καὶ dum τῷ 
λόγω συντρέχονσι αὐτίχα πρὸς τὸν ναὸν, χαθάπερ 
ὑπὸ μιᾷ τῇ γλώττῃ x«i τῇ ψυχῆ κρἀάδοντες. Δόξα 
σοι, τῷ πέµμφαντι τὸν δοῦλον αὐτοῦ ᾽Αθοάμιον Θιῷ 
τοῦ οὐρανοῦ. ἐξελεῖν ἡμᾶς rhv τῶν εἰδώλων ἀχλύος. 
Ὅπερ ὁ μαχάριος ἐχεῖνος παρ᾽ ἐλπίδα πᾶσαν ἰδὼν, 
xmí τινος ἀφά-ου tiv καρδίαν πληρωθεὶς εὐφροσύνης, 
ἁρπάξει παραχρῆμα τὸν καιρὸν κα’ 'Q πατέ- 
ptc. ἐν Κυρίω, xal τέχνα, καὶ ἀδελφοὶ, φησὶ, δεῦτε, 
xotvü ἀποδῶμεν δόξαν Θιῷ τῷ θαυμαστῶς οὕτω 
καὶ ἀποῤῥύτως τὰ τῆς ψυχῆς ὑμῶν φωτίσαντι ὃμ- 
µατα, καὶ λάθεε τὴν σφαγῖδα τοῦ Πνεύματος: 
προσέλθετε πρὸς αὐτὸν, xal φωτίσβητε, xoi τὰ 
πρόσωπα ὑμῶν οὐ μὴ καχαταισχυνθῇ. Τούτοις τοῖς 
Ῥόγοις καὶ τὴν τῆς πίστεως συνείρι διδασκαλίαν, 
καὶ ὅπως χρὺ πιστεύειν διεξελθὼν, τῆς διὰ τοῦ βα- 


mics&, cum illic rursus venissent, et eum orantem 
invenissent, ne tunc quidem potuerunt id ferre 
moderate : sed cum ei plagas priores, aut etiam 
multo majores imposuissent, et eum similibus vin- 
culis alligassent et traxissent, procul a vico proje- 
cerunt. In his ergo se tres annos deinceps fortiter 
gessit Abramius, non fractus, non cedens, nec ulli 
male imprecans : sed odio charitatem adjungens, 
ire mansuetudinem, maledictis benedictiones, ad- 
monens, consulens, adhortans, senes, adolescentes, 
omnem, ut semel dicam, eetatem, ut patres, ut fi- 
lios, ut fratres, nihilqueomnino ostendens, quod sit 
pusilli et abjecti animi : sed reipsa implens, que 
sunt divini Davidis, et inter necessitates et affli- 


B cliones meditans precepta Domini 14. Propter haec 


in ipsum floruit ejus sanctificatio. Nam cum re- 
pente convenissent illi, qui nuper erant impii et in- 
fideles (est autem hoc Dei omnino, qui docet homi- 
nem scientiam, et illius gratie in Abramium), 
omnesque qui illum vicum habitabant, congregati 
essent, et, utestconsentaneum in coetu multitudinis, 
sermones omni ex parte haberentur, res Abramii 
in medium adducebatur, et omnium animi imple- 
bantur admiratione. Itaque cum pre stupore in ma- 
gnam adducti essent dubitationem : Videtis, dice- 
bant inter se invicem, qualia a nobis facta sunt 
adversus Abramium : ille autem quam benigne et 
clementer in nos se gerit, quamque fortiter ac ge- 
nerose tulit mala, que sunt ei illata ? Omnino nisi 


C esset vere Deus aliquis eternus et immortalis, qui 


potest pro laborum meritis reddere remunerationes, 
non ostendisset tantam pro ipso tolerantiam. Porro 
autem deorum nostrorum imagines videtis quam fa- 
cile et citra ullum laborem evertit, neque ullus ex 
iis diis potuit a se propulsare injuriam ? 


XIl. Hzc illi quidem inter se dicebant. Deus au- 
tem verbis finem imposuit convenientem. li enim 
protinus incitati animis, dixerunt : Adeste omnes, 
ad hujus boni viri genua procidamus, consentientes 
Deo, qui ab ipso predicatur. Que simul atque di- 
xissent, concurrunt protinus ad templum, tanquam 
una lingua et anima clamantes: Gloria tibi Deo 
cali, qui misisti servum tuum Abramium, ut nos 
a simulacrorum liberaret caligine. Quod quidem 
cum ille beatus vidisset preeter omnem spem, ineffa- 
bili in corde repletus letitia, repente tempus quo- 
que arripit, et : O patres in Domino, et filii, et 
fratres, inquit, adeste, et Deo simul reddamus glo- 
riam, qui tam admirabiliter et arcane illuminavit 
vestros anime oculos : et accipite signaculum spi- 
ritus. Accedite ad ipsum, et illuminamini : et vestri 
vultus pudore nequaquam afficientur 15. His verbis 
conjungit etiam doctrinam veritatis. Et cum, quo- 
modo credereoporteat, verbis esset persecutus, eos 
in filiorum adoptionem asciscit per baptiamum, cum 


!^ Psal. οστηι, 77, et alibi passim. !! Psal. xxxm, 6. 





99 


MENSIS MARTIUS. 


60 


essent numero circa mille. Et deinceps erat multus À πτέσµατος αὐτοὺς υἱοθεσίας καταξιοῖ περί που χιλίους 


in eis quotidie admonendis et docendis. Illi autem 
tanquam bona terra, et pinguis, et aquis irrigua, 
reddiderunt fructus multiplicatos divinorum semi- 
num. Átque annus quidem in his consumptus ab 
Abramio. 


XIII. Deinde timens, ne, dum in vici curis versa- 
retur et tumultibus, sibi aliqua re indulgeret ex iis 
que ad victum pertinent : cumque jam videret gre- 
gem perfectum et absolutum in divinis mandatis, 
statuit ad priorem reverti solitudinem. Cum noctu 
itaque surrexisset, dicebat : Domine, qui es solus 
bonus, qui solus es immemor accepte injurise, qui 
hancrecenscollectam multitudinem solvisti a vincu- 
lis adversarii, etper eam, quam in te habent, fidem 
tuo colligasti vinculo : conserva hunc parvum tuum 
gregem invictum abinsidiis demonum,eostanquam 
armis muni tua protectione, et eum accinge forti 
tua potentia :teautem propitium ego quoque miser 
inveniam, quando judicium pones in spem, et mise- 
ricordiam tuam in irutinis. Ad peccati rationem 
nihil mihi iinputetur a tua benignitate hic meus 
recessus. Tu enim es occultorum cognitor, et cor- 
dium examinator, et tu e longinquo cognovisti co- 
gitationes meas, quod propter te et tui amorem 
suscepi hanc peregrinationem : et ecce me subduco 
ab iis omnibus, que ad victum pertinent, ne si ad 
aliquid horum, tanquam ad scopulum impegero, in 
medio maricurarum mundanarum subeam naufra- 
gium. Alque sic quidem finem acceperunt ejus pre- 
ces : et cum Dominico signo vicum muniisset, et 
eum Deo commendasset, se clanculum proripit ad 
secessum. 

XIV. Mane ergo cum de more venissent vicani 
ad templum Dominicum, ut benedictionem Pastoris 
assequerentur, cumque eum ibi non invenissent, 
illos invasit confusio, meerorque et animi egritudo. 
Eum igitur diligenter querunt, non parvam terree 
partem obeuntes. Sed reversi vacuis manibus, cum 
calidis lacrymis accedunt ad episcopum, et apud 
eum deflent, se esse privatos suo pastore. Ille au- 
tem sauciatus paribustelisegritudinis, eum quoque 
querit similiter. Postquam vero et ipse cognovit se 
ea facere, qu& erant inutilia (tuto enim propter 
quietis ac silentii cupiditatem latebat Abramius), 


C 


tunc, sui cleri accepta parte aliqua, cum venisset D 


ad vicum, primum quidem illorum animos satis 
consolatur, qui egre ferebant pastoris absentiam. 
Deinde cum eos elegisset, qui erant virtuteinsignio- 
Tes :etaliosquidem presbyteros, alios autem diaco- 
nos constituisset, et alios cooptasset in alios sacros 
gradus : etiis veluti quamdam tradidisset regulam, 
et formam glorificationis, que fit in Ecclesia, et eis 
precatus esset vitam pacatam et a molestia liberam, 
recedit. Que quidem nec divinum quidem latuerunt 
Abramium. Sed ipse quoque, cum in eo, in quo la- 
tebat, loco h&c per Spiritum cognovisset, ab illius 
vici curis animum liberavit. Nam etsi trahebatur 


τὸν ἀριβμὸν ὑπάρχοντας' xxi τὸ G&m' ἐκείνου πολὺς 
ὧν παραινῶν καθ᾽ ἱχάστην, xai διδάσκων αὐτοὺς, xal 
διαλε/όμενος. Οἱ δὲ, ὥσπερ ἀγαθή τις γῆ, καὶ πίων, 
x«i εὖυδρος, πολλαπλασίους τῶν θείων σπερµάτων τοὺς 
χαοποὺς ἀπεδίδοσαν. ᾿Ἐνιαυτὸν μὲν οὖν ἐν τούτοις τῷ 
Αθραμίῳ vitro. 

II". Ἔπειτα δείσας gà ἐν µέση xopy καὶ φρον- 
τίσι καὶ θορύθοις στρεφόµενος προσηλωθῇ tt τῶν 
βιωτικῶν, ἄλλως δὲ καὶ τὴν ποίµνην ἤδη ταῖς θείαις 
ἐντολαῖς Χχατηρτισµένην ἰδων, sig Tiv προτέραν 
ἕγνω καὶ πάλιν ἐπανελθεῖν ἑρημίαν. Νυκτὸς τοι- 
4«pou» ἀναστάς' Κύριε ὁ μόνος ἀγαθὸς, ὁ μόνος 
ἀμνησίκαχος, ἔλεγεν, ὁ τὴν νεόλεκτον ταύτην πλο- 
θὺν τῶν τοῦ ἀντιχειμίνου λύσας δεσμῶν, καὶ διὰ τῆς 
εἰς σε πίστεως πὀθῷ συνδείσας τῷ Gà αὐτὸς ἔπιδου- 
λαϊῖς δαιμόνων ἀνάλωτον, τὸ pixpóv σου τουτὶ συντή- 
pudov ποίμνιον τεἰχισον» αὐτοὺς ὡς ὅπλῳ τῷ σκιπο 
σου, καὶ τῇ χραταιᾷ σου δυναστεία περίξωσον. εὖ- 
μενῆ δέ σε καὶ ὁ ταλαίπωρος ἐγὼ εὔροιμι, ὅτε θή- 
σεις χρίσιν εἰς ἐλπίδα καὶ τὸν ἐλεημοσύνην σου εἰς 
σταθμούς' μηδὲν ἁμαρτήματος λόγω τῷ τῆς ὑποχω- 
ρήσεως ταύτης παρὰ τῷ σῆ χοηστότητι λογισθείη 
pov σὺ γὰρ εἶ γνώστης κρυφίων καὶ ακαρδιῶν έξετα- 
στὴς, xal σὺ συνῦῆχας τοὺς διαλογισμούς µου ἀπὸ 
µακρόθεν, ὅτι διὰ σὲ καὶ τὸ Góv φίλ-ρον τὲν ἀποδη- 
µίαν ταύτην εἰλόμην' xci τῶν βιωτικῶς ido) πάν: 
των ἐμαυτὸν ὑπεξάγω, µή πού τιι τούτων οἷα σκο- 
πέλῳ προσράξας, ἐν πελάγιι µέσῳ τῶν κοσμιῶν 
φροντίδων ὑποστῶ τὸν νανάγιον. Εἶχε μὶν οὖν αὐτῷ 
τέλος τὰ τῆς εὐχῆς, καὶ τρὶς τῷ Αεσποτικῷ σηµείῳ 
τὴν χώμην διασφραγίσας καὶ ταύτην θιῶῷ παραθεὶς, 
ἐξόδῳ τινὶ λαθραία χλέπτει τὴν ὑποχώρεσιν. 


IA. Ἔωθε οὖν τοὺς τῆς κώμης τὸ χυριαχὸν, ὡς 
ἔδος, καταλαθόντας, ὥστε τῆς παρὰ τοῦ ποιµένος 
εὐλογίας ἀξιωθῆναι, x«i τοῦτον ἐν αὐτῷ μὺ t)póv- 
τας, σύγχυσις εἶχε, καὶ λύπη, xai ἀθυμία' ἔρευναν 
τοίνυν τοῦ ἀνδρὸς ἀκριθῇῆ ποιησάµενοι, µέρος τε 
yüc οὐκ ῥὀ)ίγον κατὰ ζήτησιν ἐκείνου περιελθόντες 
xai κεναῖς Χχερσὶν ὑποστρέψαντε, προσέρχονται 
μετὰ θεραῶν δακρύων τῷ τῆς ἰπισχοπῆς προιστῶτι 
xai τὴν τοῦ ἰδίου ποιμένος στέρησιν ποὸς αὐτὸν 
ἀποδύρονται. Ὁ δὲ τοῖς ἴσοις τῆς ἀθυμίας καὶ αὐτὸς 
τρωθεὶς βέλεσιν, ἴσην αὐτοῦ ποιεῖται καὶ δύτησιν. 
Επεὶ δὲ καὶ οὗτος ἀνήνυτα ἔγνω πονῶν (ἐκρύπτετο 
7ὰρ ἀσφαλῶς ἐπιθυμία τοῦ τῆς Ἠσνχίας χα)λοῦ ὁ 
᾿Αθράμιος), µέρος τοῦ ὑπ᾿ αὐτὸν χλήρου τηνιχαῦτα 
παραλαθὼν καὶ εἰς τὴν χώμων Ὑενόμενος, πρώτα 
piv ἰχανῶς παραμυβεῖται τὰς ἐκείνων ψυχὰς ὁδυ- 
νηρως ἄγαν ἐχούσας τῇ τοῦ ποιωένος ἀποδημία, 
ἔπειτα τοὺς δι ἀρετὴν ἐπιφανεστέρους ἀπολεξάμε- 
νος, τοὺς piv πρισθυτέοους, τοὺς δὲ διακόνους χαὶ 
ἄλλους ἄλλοις τῶν ἱερῶν ἐγκαταλίξας βαθμῶν, καὶ 
τούτοις οἶονεί τινα παραδοὺς κανόνα καὶ τύπον τῆς 
κατὰ τὴν ᾿Εχχλησίαν δοξολογίας καὶ ζωὴν αὐτοῖς 
εἰοηνιχήν τε καὶ ἄλυπον ἐπευξάμενο, ἀπαλλάττι- 
ται. "Amtp οὖν οὐδὲ τὸν θεῖον ᾿Αόράμιον ἐλελύθει, 
ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐν ᾧ αέχκρυπτο τόπῳ τὰ τοιαύτα 


61 


ΥΙΤΑ S. ABRAMII. 


62 


μαθὼν καὶ τῶν περὶ τῆς κώμης ἐχείνης φροντίδων A amore solitudinis, curis tamen gregis rursus erat 


τὲν ψυχὺν ἀπολύσας (εἰ γὰρ τῷ τῆς ἐρημίας εἴλ- 
χετο ἔρωτ,, ἀλλὰ x«i ταῖς περὶ τοῦ ποιμνίου φρον- 
τίσε πάλιν δεσμοῖς τισιν ἀλύτοις ἐδέδετο), τὴν ψν- 
X3» τοίνυν ἐπὶ τούτοις διαναπαύσας, θιεῷῶ τε τὰ 
εἰκότα εὐχαριστὴσας, εἰς τὸ παλαιὸν ἐκεῖνο xoi 
πάλι ἐπάνεισιν οἰκητήριον ἐχόμενά τε αὐτοῦ οἰχί- 
σκον ἕτερον ἐποιχοδομήσας καὶ rà» εἶσοδον ἀποφρά- 
ξας, τῷ προτέρα δίδωσι xai αὖθις ἑαυτὸν ἐρημία. 
Τίνα δὲ τὰ ἐντεῦθεν καὶ ὁποίας αὐτῷ τίθησι παγίδας 
é τοῖς τοιούτοις ἀεὶ βασκαίνων ἐχθρὸς, uà παραλι- 
πεῖν ἄξιον. Μέσαι μὲν dà νύκτες ἦσαν τὰς συνήθεις 
εὐχὰς ποιουμέῳ τῷ ᾿Αθραμίῳ xai ὁ τοῦ σκότους 
προστάτης προσωπεῖον φωτὸς ὑποδὺς xai αὐτὸ τοῦτο 
φῶς εἶναι ὑποχκρινάμενος, φωνὴν πρὸς αὐτὸν ὡς ἀπὸ 
πλήθους dü9t» Ὠφίει πολλοῦ * Μακάριος si, Ὑέρον 
Αθράμιε, λέγονσαν, ὄντως µαχάριος εἶ, xai οὖδεὶς 
οὕτω τὰ θεῖα τέλειος ἐ/ένετο χατὰ σέ. Ὁ δὲ τὸ πρᾶ- 
μα uà ἀγνοήσας, ἀλλὰ τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι ὑπο- 
νούσας, t» xai πρὠην ἰσοθείας ὑποθολῇ τὸν ἄνθρω- 
πον ἀἁπατύσαντα καὶ τὸ φῶς τοῦτο πάλιν οἱονεί τι 
δέλεαρ εἶναι χενοδοξίας ὑπολαθών * Πεφίμωσο, Da- 
εν * ἐπιτιμᾷ σοι ριστὸς ὁ tóc, πονηρέ * ἀφίστασε 
θάττον ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὑποχώρει pot | οὐδεν γὰρ ἂν ἔτι- 
pov ἐμαυτὸν ἔγωγε οἰηθείην, ὅτι μὺ γῆν xal σποδὀν. 
Ίαῦτα εἶπε, xai εἰς x«mvóv εὐθὺς à φαντασία τοῦ 
φωτὸς διελύθε, χαὶ τὸ ὁράμα ἠλέχθη, καὶ ἡ σχηνὴ 
τὸ προσωπεῖον ἀπέῤῥιψεν. Οὕτω τοιγαροῦν αἰσχνν- 


Β 


vinctus vinculis insolubilibus. Cum ergo, quod ad 
hec attinebat, quieto esset animo, et Deo, ut par 
erat, egisset gratias, rursus revertitur ad vetus il- 
lud habitaculum. Et cum ei contiguam edificasset 
domunculam, et obstruxisset aditum, priori se tra- 
ditsolitudini. Quaenam autem sunt deinde consecuta, 
et quosnam ei tendit laqueos qui rebus ejusmodi 
invidet inimicus, non est prestermittendum. Erat 
quidem nox media, cum consuetas preces funderet 
Abramius: preses autem tenebrarum, suscepta per- 
sonaluminis, eteam ipsam lucem esse simulans, ad 
eum emittit vocem, tanquam ex magna multitudine 
dicentem : Beatus es, senex Abrami, vere es beatus ; 
et nemo in rebus divinis fuit tam perfectus, sicut 
tu. Ille autem cum rem minime ignoraret, sed eum 
illum esse cognosceret, qui decepit primum homi- 
nem, eisuggerendo, quod futurusesset Deo similis, 
et sciret hanc 11960 esse veluti quamdam escam 
vane glorie : Compescere, dixit : te increpat 
Christus Deus, o maligne. A me cito recede : ab- 
sit enim, ut me aliquid aliud esse putem pisi ter- 
ram et cinerem . Heecdixit, et in fumum statim fuit 
dissoluta phantasia luminis, et manifestus fuit actus 
simulatus et scena abjecit personam. Sic ergo pu- 
dore affectus, eum contraria ratione aggreditur : 
sicut illic per adulationem, ita hic per timorem 
eum conans supplantare. 


θες, διὰ τῶν ἐναντίων προσθάλλι, ὥσπερ ἐκεῖ διὰ κολακείας, οὕτως ἐνταῦθα διὰ δέους ὑποσκελίσαι 


πειρώμενος. 


ΙΕ. Οὐ πολὺ γὰρ τὸ ἐν µέσῳ καὶ ὁρᾶται νύχτωρ 6 XV. Non multum enim intercessittemporis, etrur- 


αὐτῷ πάλιν ἀξίνην χατέχων τῇ δεξιᾷ καὶ µέσον μὲν 
dome tà» τῆς στέγης δοκὸν διατέµνειν, συσσείων 
δε δεωῶς xai χλονὼν τὸν οἰχίσχον, πλύθη τε χατὰ 
τοῦ ᾿Αθραμίου μετὰ σπουδῦς οἱονε συγκαλῶν καὶ 
ὅλως θορυθῶν τὸν ἄνδρα καὶ ἐἑκταράττων. Ὁ di 
πάνταῦθα πάλιν ὁ αὐτὸς Tv, οὐκ ἀγνοῶν τὸν πολί- 
µιον * ἀμέλει xat πρὸς τὴν ὄψιν οὖδεν διαταραχθείς - 
« Πάντα τὰ ἔθνη ἐχύκλωσᾶν µε, » ἠρέμα χαθ᾽ ἑαυτὸν 
ὑπεφώνεί, « xoi τῷ ὀνόματι Κυρίου ἡμυνάμην αὖ- 
τούς.  Τοιαύταις xat' ἐχθροῦ ἐπωδαῖς o ᾿Αόράμιος, 
τοιούτοις ὅπλοις ἐχέχρητο. Τί ὁὖν ἐκεῖνος ; 'Emt- 
στρατεύει χαὶ αὖθις αὐτῷ μετὰ ταῦτα, σφοδρῷ πάνυ 
πυρὶ καταπιμπρᾷν δοχὠν τὸ ψιάθιον * xai ὃς οὐδὲν 
πρὸς τὴν φλόγα παθὼν ἐκείην, ἀταράχω γυχῆς 
ἐπέθαινεν αὐτῆς καταστήµατι' « Ἐπὶ ἀσπίδα, Ai- 
Ίων, καὶ βασιλίσκον ἐπιθήση καὶ καταπατήσεις 
Ἀέοντα χαὶ δράκοντα. » Eir« καταλαμθάνει λοιπὸν ἡ 
τῆς τροφθς προθεσµία x«i ὃ μὶν ὕδωρ µόνον ἑαυτῷ 
παρατίθεται * μεταθαλὼν δὲ εἰς νεανίσχον ὁ πονχρὸς, 
τῷ χειρὶ ψαύει τοῦ ποτηρίου, ἀνατρέψαι τοῦτο πει- 
ρώμενος, ᾿Αθράμιος δὲ ὁ θεῖος μὴδὲν ὑποδειλιάσας 
μετὰ καταστάσεως ὑγιοῦς τὸ ὕδωρ προσίιο - xai 
ὁρᾶ uot τοῦ πονηροῦ τὴν ἀναίδειαν xal ὅπως πολλά- 
xi ἀποχρουσθεὶς οὐδὲ οὕτως ἀφίστατο * ἀλλ᾽ εἰς ἵνα 
τῶν ὑπτρετουμένων τῷ ἁγίῳ καὶ στολῆ χαὶ μορφῇ 
ἑαυτὸν διαµείψας, λυχνίαν τε παρετίθει * ἔπειτα xai 


Ἡ Psal. cxvii, 10. !! Psal. xc, 13. 


D 


sus ab eo noctu cernitur manu tenens securim : et 
videbatur quidem mediam tecti trabem dissecare, 
graviter autem concutere et movere domunculam, 
et multitudinem in Abramiumquasi magno quodam 
studio convocare, et ad summam eum graviter per- 
turbare. llle autem hic quoque rursus idem erat, 
hostem minimeignorans. Visioneitaquenihilterritus: 
« Omnes gentes me cireumdederunt, » sensim apud 
sedicebat, « et in nomine Domini ultus sum eos 14, » 
Talibus adversus inimicum carminibus Abramius, 
talibus armis est usus. Quid ille ergo ? In eum rur- 
sus bellum gerit postea, ut qui vehementi igne vi- 
deretur comburere stoream. Ille autem nihil affectus 
ea visione, interrito vultu eum invasit, dicens : 
« Super aspidem et basilicum ingredieris, et con- 
culcabis leonem et draconem !'. » Deinde venit 
tempus comedendi : et illequidem solam sibi aquam 
apponit: maligousautem mutatusin adolescenlem, 
manu tangit poculum, illud conans evertere. Di- 
vinus autem. Abramius nihil perterritus, constanti 
vultu aquam aocepit.Vide autem mihi maligni im- 
pudentiam. Seperepulsus,ne sic quidem recedebat, 
sed rursus in unum ex iis, qui sancto m inistrabant, 
veste et forma seipsum mutans, cum sanctus tuno 
comederet, lucernam ei apponebat. Deinde etiam 
videbatur talia canere : « Beati immaculati in via, 


63 


MENSIS MARTIUS 


64 


qui ambulant in lege domini !*. » Hic autem, vere Α ὥδειν τα τοιαῦτα idóxst * « Μακάριοι οἱ ἅμωμοι ἐν 


beatus, erat plane surdus, ut qui aures ad heec ob- 
strueret, donec sumpsit illud modicum cibi. Post 
hanc autem parvam corporis curationem, crucis si- 
gno munitus : Si beatos, inquit, nosti eos, qui di- 
ligunt Dominum, cur non cessas assidue eis exhi- 
bere molestiam ? Ille autem respondens, vel invitus 
suam confitetur malitiam, et dicit: Quoniam eos 
bonum exercere video, nec possum pati id videre. 
Hec cum dixisset, statim abiit. 


XVI. Nondum autem quinque dies intercesserant, 
cum denuo eum aggreditur hic sevus hostis cum 
maligna, quee erat circa ipsum, caterva, et consue- 
tis suis machinis et importunitate. Videbantur au- 
tem funibus domunculam omni ex parte compre- 
hendisse, et totis manibus eain trahere, et se invi- 
cem adhortari, ut fieri solet in multitudine: Videte, 
dicentes, ut eum de propinquo projiciamus preci- 
pitio. Ille autem (O interritum animum, O genero- 
sum spiritum)nesic quidem pertimuit importunum 
inventum : sed dicebat : « Cireumdederunt me, si- 
cut apes favum : etexarserunt sicut ignis in spinis : 
et in nomine Doinini ultus sum eos 1?. » Hec ille 
quidem apud se dicebat. Illi autem cum magno fu- 
gati sunt timore, tanquam egregii alicujus impera- 
toris, ne minas quidem solas sustinentes. Atque sic 
quidem sacrosanctus Abramius, qui ad spiritalis 
philosophis; tantam ascenderat altitudinem. 


XVII. Porro autem in iis, quee de illo narrantur, 
hec quoque addere oportet, quee, quod attinet ad 
admirationem, nulli cedunt ex prioribus, quod sci- 
licet non solum letum radium semper e vultu emit- 
teret, etsi non esset robusto corpore, imo a magna 
abstinentia videretur consumptus, et liquefactus : 
sed etiam, quod tempore ultime migrationis et re- 
solutionis is rubor, quem habuit in juventute, suam 
non ignoraret naturam, cum adhuc vigeret, et flo- 
ridus in genis insideret : etquod est his longe pul- 
chrius, panni, quibus erat indutus, toto illo tem- 
pore, quo se exercuit (in exercitatione autem vixit 
Abramius quinquaginta annos) non cesserunt pro- 
lixitati temporis, nec effluxerunt, sed perpetuo flo- 
ridi ac recentes tegebant sancli corpus. Nunc au- 
tem tempus est transeundi ad admirabilem illam 
narrationem, que ejus ex Deo zeli, et apostolico- 
rum viscerum, et bone affectionis est maxime iusi- 
gne. Id autem principio quidem tristitia et dolore 
afficietauditores : postremo autem multa voluptate, 
et animi tranquillitate animas implebit : et persua- 
debit ne desperent homines, etiamsi ad summam 
deducti fuerint improbitatem. Ita autem habet : 


XVIII. Mortuus est Abramii secundum carnem 
frater : mortuus est autem, unica relicta filia. Ea 


13 Psal. cxvin, 4. !? Psal. cxxvu, 12. 


ὁδῷ, οἱ πορευόµενοι ἐν νόµῳ Κυρίου. » Καὶ ὁ µαχά- 
ῥριος ὄντως ἐκεῖνος χωφὸς ἣν πρὸς ταῦτα βύων τὰ 
ὧτα, ἕως τῆς βραχείας ἐχείνης µετείληφε τρογῆς. 
Μιτὰ δὲ τὴν μικρὰν ταύτην τοῦ σώματος θεραπείαν 
τῶ τοῦ σταυροῦ σηµείῳ φραξάµενος * Ei µακαρίους 
οἶδας, φηαὶ, τοὺς ἀγαπῶντας τὸν Κύριον, tí δήποτε 
παρέχων οὐ παύγ τούτοις ὀχλήσεις ἀεὶ xai πράγµα- 
τα ; Κάἀχεῖνος ὑπολαθὼν τὸν ἑαυτοῦ καχίαν x«l ἅὅχων 
ὁμολογεῖ xai φησιν. Ὅτιπερ αὐτοὺς ὁρῷ τὸ ἀγαθὸν 
µετιόντας, καὶ ὁρῶν οὐχ ἀνέχομαι. Ταῦτα εἰπὼν, εὐθὺς 
ὥχετο. 

Ic. Οὕτω δὲ πέμπτη μιταξὺ διῦλθεν ἡμέρα καὶ 
προσθάλλει πάλιν ὁ χαλεπὸς οὗτος τῷ ἁγίῳ πολέμιος 
μετὰ τοῦ πονηροῦ περὶ αὐτὸν στίφους καὶ τῆς συν- 

B ήθους ἐκείνης μηχανῆς x«i σκαιότητος * ἐδόχουν δὲ 
σχοωίος πάντοθεν τὸν οἰχίσχον διαλαθόντες, ἕλχειν 
τε αὐτὸν ὅλαις χεοσὶ καὶ ἀλλήλοίς ἐπιχελεύεσθαι 
χαθάπερ ἐν πλήθει φιλεῖ γίένεσθαι * Ορᾶτε, λέγον- 
τες, κατὰ τοῦ παραχειµένου χρημνοῦ ῥίψωμεν τὸν 
Αθράμιον. Ὁ δὲ (à ψυχῆς ἀπτοήτου | à Ύενναίου 
φρονήµατος |) οὐδὲ πρὸς οὕτω σκαιοτάτηον ἐπίνοιαν 
ἐδεδίει xai χαταπέπληκτο, ἁλλ᾽ * «᾿Εκύχλωσάν µε 
ὡσεὶ µέλισσαι κηρίον, » Ηρέμα ὑπέψαλλε « xoi 
ἐξεκαύθησαν ὡς πῦρ ἐν ἀκάνθαις, καὶ τῷ ὀνόματι 
Κυρίου ἡμυνάμην αὐτούς, » Ταῦτα ὁ μὶν καθ έαυ- 
τὸν ὑπεφώνει * οἱ δὲ μετὰ πολλοῦ τοῦ δέους ἠλαύ- 
νοντο, καθάπερ τινὸς στρατηγοῦ 3Ύενναίου, μηδὲ 
ψελὲν ἀπειλὴν ὑπομείναντες. Οὗτως piv οὖν ὁ ἱερὸς 
οὗτος ᾿Αθράμιος καὶ πρὸς τοσοῦτον ὕψος τῆς π»ευ- 
ματικῆς ανέπτη φιλοσοφίας. 

17’. Κἀάχεῖνα δὲ χρη τοῖς περὶ αὐτοῦ λοιπὸν ἐπι 
σηµήνασθαι διηγήµασιν, οὐδενὸς εἰς θαύματος λόγον 
τῶν προλαθόντων λειπόμενα, ὡς oU µόνον ἀκτῖνα 
πέµποι Gb φαιδρὰν ἀπὸ τοῦ προσώπον, xaírot pi 
ἐῥῥωμένως ἔχων τοῦ σώματος, ἀλλ ὑπὸ τῆς ἄγαν 
ἐγκρατείας τακερῶς τε x«i ταλαιπώρως, ἀλλ ὅτι 
x&v τῷ χαιρῷ τῆς ἐσχάτης ἐκδημίας χαὶ ἀναλύσεως 
τὸ τοιοῦτον ἐρύθημα τὴν οἰχείαν οὐχ Ὀγνόησε φύσω, 
ἀλλ᾽ ἀχμαῖον ἔτι καὶ ἀνθορὸν ταῖς παρειαῖς ἔπεχα- 
θητο * καὶ τὸ δὴ τούτων πολλῶ χαριέστερον, ὅτι xal à 
περιθίθλητο ῥάκη παρ ὅλον αὐτῷ τὸν ἀσχητικὸν 
ἐχεῖνον ὑπηρετύσαντα βίον (iro; δὲ πεντηκοστὸν ὁ 
Αθραμίος ἤσκητο) οὐκ εἷξς τῷ τοῦ χοὐνοὺ μώχει 
καὶ διεῤῥόη, ἀλλ ἐν ἴση διὰ παντὸς ἦν ἀκμῆ καὶ ντό- 
τντι, τὸ σῶμα τῷ ἁγίῳ περικαλύπτοντα. Καιρὸς δὲ 
λοιπὸν ἐπὶ τὸ µέγα x«i θαυμαστὸν ἐκεῖνο μεταθῆναι 
διήγημα, x«i ὃ τοῦ κατὰ Θεόν ζήλου, καὶ τῶν &mo- 
στολικῶν αὐτοῦ σπλάγχνων, καὶ τῆς φιλοστοργίας 
ἐπὶ τὸ ἐπισημότατον * τοῦτο δὲ xai µόνον λεχθὲν 
χατηφείας μὶν Gua xxi πάθους πρότερον τὰς φιλ- 
ανθρώπους πληρώσει ψυχὰς, Ἠδονῆς δὲ πάᾶἄλιν ἀπὸ 
τοῦ τέλους xai εὐθναίας, καὶ πιείσιι μὺ ἀπογιώ- 
σκειν ἑαυτῶν xXv εἰ, ἔσχατον χαχίας χατινεχθῶσιν. 
"Ex&t δὲ οὕτως * 

1Η’. Ἐτελεύτησεν ἀδελφὸς xarà σάρχα τῷ '"AÓpa- 
µίῳ * ἐτελεύτησε δὲ ἐπὶ θυγατρὶ xol 5 moi; κομιδὺν 


——- 


05 


VITA S. ABRAMII 


66 


ὑκία καὶ ὀρφανὴ παντάπασι χαταλέλειπτο * ἤδη ὰρ A vero erat plane infans, et ambobus parentibus 


ἦν xai $ μήτερ προτεθνηκυῖα. Λαθόντες τοιγαροῦν 
οἱ προσύκοντες αὐτὴν, ἕθδομον ἄρτι γεγονυῖαν ἔτος, 
ἄγουσι παρὰ τὸν πρὸς πατρὸς θεῖον, τὸν θεῖον ὄντως 
᾿Αβοάμιον. Ὁ δὲ xal τὴν τοῦ ἀδελφοῦ ζημίαν πα- 
ραμυθόύμενος, καὶ τὴν παῖδα τῆς πολλῦς ἐκείνης 
νεότητος x«i ὀρφανίας κατελεήσας, ὑποδέχεται χερ- 
viv ὑπτίαις αὐτὴν, ἀπονέμει τε αὐτῇ τὸν ἔξω τοῦ 
χελλίου οἰχίσχον, xal ὧν τὸ λοιπὸν ἐπ αὐτὴν ὑπὸ 
θυρίδι προχύπτω», ΤΓραφάς τε αὐτὴν τὰς ἱερὰς ix- 
παιδεύων, ὁδὸν τε αὐτῇ τὴν ἀρίστον ὑποδειχνύων, 
ἐπιῤῥωννύων τε πρὸς τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας καὶ 
ὑπαλείφων ' καὶ ὅλως καθάπερ τις ἀετὸς ἦν, ἀνέχων 
τῷ πτερὼ τὸν νεόττιον, συνεπιχουφίξων τε, καὶ δια- 
θαστάδων, xai τέµνων σὺν αὐτῇ τὸν ἀέρα, καὶ οὕτως 
πρὸς τὸ τῆς ἀριτῆς ὕψος διδάσκων αὐτὸν ἵπτασθαι. 
Ἡ d& καὶ σφόδρα ἔτι vía χαὶ οὕτως ἄωρος οὖσα, 
ὅμως ἐπεδίδου πρὸς ταῦτα x«t μείζονα πολλῷ τῆς 
Κλεκέας τὲν ἀρετὴν ἐπεδείχνυτο, ἐφ᾽ ol, Ὀγάλλετο 
ub» τὰ σπλάγχνα x«i τὴν χαρδίαν ᾿Αθράμιος, καθά- 
sto ἐπιγνχσία θυγατρὶ πατὴρ, xci ἀπροσχόπως αὖ- 
τέν ἀνῦσαι τὸν δρόμον τῆς ἀσκήσεως ηὔχετο. Ἔχαι- 
po» δὲ καὶ πάντες, ὅτι ἐν ἡλιχία τοιαύτῃ τοσαύτην 
εἶχε περὶ τὰ πνἰυματικὰ εὐδοχίμησιν xxl οὕτως ἦν περὶ 
αὐτὰ σπονδαία τε x«l φιλόπονος. 

ΙΘ’. Ἐν τούτω ἰαυτὴν οὖσαν xai οὕτω θαυμαζο- 
µένην, ἐπειδὴ καὶ προϊοῦσαν εἶχε τὴν ἡλιχίαν καὶ 
εἰκοστὸν ὦδο γέγονεν ἔτος, ἀνήρ τις, μοναχὸς μὲν τὸ 
σχἅμα, riv δε γνώμην φθόρος καὶ µίαρὸς, κατὰ φι- 
λέας νόµον τῷ µαχαρίω φοὶτῶν, x«i ὀφθαὶμοῖς ἰδὼν 
αὐτὴν ἀκολάστοις, ἄτοπον, οὐκ οἶδα πῶς, ἔρωτα καὶ 
αὐτῷ ἐμποιεῖ τῆς πρὸς αὐτὸν ὁμιλίας, τέχνη δὲ τοῦτο 
πάντως xal σκαιωρἰα τοῦ πονηροῦ, ἕνα xai ἀρετὸν 
τοσαύτον παίγνιον πιχρᾶς φιλη δονίας ποιήσηται καὶ 
ννχᾶς πάλιν ἱερᾶς τῆς ᾿Αθραμίου φημὶ, δι ἀθυμίας 
οΊτω µμεγίστης καὶ συμφορᾶς περιγένηται ^ ἄναγ- 
εαδομένη οὖν ὑπὸ τοῦ ἀκολάστου τούτου ἔρωτος à 
καρθένος, ἐξάγει διὰ τῆς θυρίδος ἑαυτὴν καὶ συγγι- 
wou£vg τῷ μιαρῷ ἐχείῳ, xai τὴν χαλεπὺν ἐπιθυ- 
µία, πλορώσασα, ἐπλήγη τὴν ψυχὺν εὐθέως καὶ 
σροδρὼς ἐπὶ τοῖς τολμηθεῖσι κατανυγεῖσα περιπαθῶς 
ἆ/αν αὐτὴν ὠλοφύριτο * Οὐαί pot, ἐὼ ἡ δειλαία͵ 
βοῶσα, οὐαί µοι, à εἰς τὸν τοῦ Θιοῦ ναον ἐννθροί- 
σχσα, 5 μολύνασα τὴν εἰκόνα τὴν βασιλικὴν, à τὸ 
τᾶς χειρὸς αὐτοῦ πλάσμα µιάνασα * φεῦ µοι τῇ τα- 
Ἰαιπώρω | φεῦ τῇ πασῶν ἀἁθλιωτάτη γυναιχκῶν, ὅτι 
Ἑάντα τὸν ἔμπροσθιν τῆς ἀσχήσεως χρόνον βραχν- 
τάτης ὑδονῆς ἀπεδόμην | Φεῦ, ὅτι τὰ πρὶν oixodo- 
pxÓ£vra uot πάντα εἰς χενὰ xal μµάτην πεπόνηται | 
ποίοις ὀφθαλμοῖς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀτενίσω, τυφλώτ- 
τοντας αὐτοὺς ἀχολάστοις βλέμμασιν ἔχουσα ; ποία 
τοῦ Θιοῦ ὀτηθήσομαι γλὠώττηῃ ; χείΏη δὲ ποῖα κινήσω 
πρὸς ἰχεσίαν, iv ἡδοναῖς αὐτὰ μεμολυσωίνα xci ῥή- 
μασι καὶ φιλήμασι φέρουσα ; μετὰ ποίας δὲ παῤῥη- 
σία; τῷ θυρίδι προσέλθω, θυρίδι ἐεκινῃ, δι ἧς ἐπέρ- 
ῥε µου τὰ γλυχέα τῷ λάρυγγι λόγια ; πῶς δὲ τῷ 
uw προσοµιλήόσω, à τὰς ἐκείνου ἐντολὰς παραθᾶσα, 
$ τὰς πρὸς αὐτὸν ψευσαµένη ἐπαγγιελίας, ἡ ἐναγὺς, 
καὶ φαύ)η, xxi μιαρὰ, xai σῶμα ῥυπωθεῖσα καὶ τὴν 


orba; mater enim jam ante erat moriua. Illam 
ergo accipientes, qui ad ipsam attinebant, jam se- 
ptimum annum agentem ducuntad patruum,nempe 
ad divinum Abramium. Qui et fratris jacturam 
consolans, et misertus puelle tenere etatis et or- 
bitatis, supinis eam accipit manibus : et ei attri- 
buitdomunculam, qu& erat extracellam : eamque 
de cetero prospiciebat ex fanestra, et eam Sacras 
docebat litteras, optimamque viam ei indicabat, 
nec non confirmabat etexcitabat ad certaiina spi- 
ritualia : ac in summa, puelle erat veluti quadam 
aquila, qua pullum alis sustinet, allevatque, et 
portat, et cum eo scindit aeretr, sicque eam do- 
cebat volare ad virtutis altitudinem. Illa autem, 


B etsi esset etate, tenera, et immatura, ad hx»c tamen 


incrementum accipiebat, et majorem, quam licebat 
pro :etate, ostendebat virtutem. Propter que toto 
corde et visceribus exsultabat Abramius, non secus, 
atque paler propter suam filiam: et rogabat, ut 
sine offensione posset cursum perficere exercitatio- 
nis.Laetabaturautem omnino (Gr. (etabantur omnes), 
quod in ea &elatetantum valeret in rebus spirituali- 
bus, et in eis esset adeo studiosa et diligens. 


XIX. Cum ea autem esset ejusmodi, et in tanta 
haberetur admiratione, ubi processit &tate, et jam 
pervenit ad annum vicesimum, vir quidam habitu 
quidem monachus, mente autem perditus et scele- 
ratus, lege amicitite accedens ad beatum, cum eam 
aspexisset oculis impudicis, turpem quoque ei in- 
jecit amorem cum eo eongrediendi. Erat autem hoc 
omnino arset astus maligni, ut tantam virtutem 
efficeret ludibrium obscene libidinis, et sacrosan- 
ctam Abramii animam superaret per maximam ani- 
mi &gritudinem et calamitatem. Abimpudico ergo 
amore coacta virgo, seipsam educit extra domun- 
culam, et cum scelerato illo et exsecrando con- 
gressa, acri expleta cupiditate, protinus fuit animo 
saucia: et propter ea qui admiserat, vehementer 
compuncta, seipsam deflebat, valde miserabiliter cla- 
inans ; Hei mihi misere, hei mihi, qu& Dei templum 
violavi, quepolluiillam regiam imaginem, queinqui- 
navi figmentum ejus manuum. Hei mihi misere, hei 
omnium infelicissime feminarum, quod violavi pa- 
ctum cum Deoconventum, quod omne preteritum 


D tempus exercitationis brevissima vendidi volu- 


ptate. Hei mihi quod omnia, que ἃ me antea 
fuerant edificata, inania evaserunt οἱ irrita. 
Quibus oculisego ccelum intuebor, eum eos habeam 
c&cultientes impudicis aspectibus ? Quanam lingua 
Deum precabor, vel quenam labra moveboad sup- 
plicationem, cum 68 feram inquinata libidinosis et 
verbis et osculis ? Cum quanam autem fiducia acce- 
dam ad fenestram, fenestram, inquan, illam, per 
quam meo gutturi affluebant dulcia eloquia? Quo. 
modo autem patruum alloquar, que transgressa 
sum illius mandata, que non servavi ei facta pro- 
missa, que sum improba, scelerata et exsecranda, 


61 


MENSIS MARTIUS 


68 


corporeque polluta et animo ? Hei mihi, quid de Α ψυχήν ; Οἴμοι, τές γένωµαι ; mot τράπωµαι ; ivar( 


me fiet? Quo me vertam? Cur sum adhuc superstes? 
utinam mors ad me venisset ante libidinem. Utinam 
prius rapta fuissem ex corpore, ut mortis donum 
haberem puritatem corporis. Nunc autem quinam 
fontes lacrymarum mihi poterunt tantas sordes 
abluere ? Eam sic acerbe deflentem, per eum dolo- 
rem malignus arripit ad desperationem, veluti ti- 
mens, ut arbitror, ne perponitentiam fieret prom- 
ptiori et alacriori animo, et longe magis et vehe- 
mentius reluceret, quam prius. Desperans ergo 
suam salutem, aufugit in civitatemquamdam Asum 
nomine, que& aberat duorum dierum itinere : et di- 
versans in quodam diversorio, cum mutasset habi- 
tum, et vestem sumpsisset secularem, erat cuivis 
volenti prompta ministra acerbe voluptatis. 

XX. Cum illa ergo sic se haberet, etsi esset pro- 
posita ad lascivos illiciendos oculos, Abramio qui- 
escenti in interiore cella exsistit tale somnium: Vi- 
debatur ei draco ingentis magnitudinis, et aspectu 
horribilis, a sua caverna prorepsisse, et veniens ad 
ejusdomunculam, queeintus erat, columbam devo- 
rasse : deinde rursus suam repetiisse speluncam. 
Ille ergo excitatus pre timore, tristi animo erat, 
et conturbato : et suspicans illam visionem signifi- 
care persecutionem aliquam adversus Ecelesiam, 
de cetero erat vehementius intentus orationi, ro- 
gans ut ei aperte revelaretur visio. Non diu autem 
tardavit eventus : sed tertio die postea videbatur 
rursus videre illum draconem emersisse ex eo loco, 
quem subierat : et cum ad eum prorepsisset, et 
ejus pedibus caput submisisset, illum quidem proti- 
nusesse disruptum : columbam autem, quam fuisse 
abeodevoratam precedensostenderatsomnium, to- 
tam puram et immaculatam e medio ejus ventre 
evolasse. Hic cum vidisset, etexistimasset visionem 
significare aliquem lapsum animes fili: fratris sui, 
conturbatus, etanimi egritudine affectus prospiciens 
e fenestra : Maria, Maria mea, inquit, quid est, o 
filia. quod tibi tantam attulit socordiam, ut totos 
hos duos dies non moveris osad laudes, non reddi- 
deris consuetas glorificationes, non petieris doctri- 
nam,non eloquiorum illorum auditionem, que fue- 
runt melle et favo ori tuo dulciora ? 


ἔτι περίειµι ; ὄφελον ἐπῆλθέ pot πρὸ τῆς ἐπιθυμίας 

ὁ θάνατος | ὄρελον προανηρπάσθην τοῦ πτώματος, 

ἵνα x&v θανάτον δῶρον εἶχον, τὴν ἀγνείαν τοῦ σώ- 

pero; | Νῦν δὲ ποῖαί uot πηγαὶ daxpóov τοσοῦτον 
ἀποπλῦναι ῥῦπον Φυνήσονται ; Ταῦτα x«i τοιαῦτα 
πιχρῶς ἀποδυρομένην προαρπάξει διὰ τοῦ τοιούτου 
πάθους αὐτὴν ὁ πονχρὸς ig ἀπόγνωσιν, χαθάπερ 
οἶμαι δεδοικὼς μὴ σφοδροτέρα χρήσηται διὰ τῆς µε- 
τανοίας τῇ προβυµίᾳ xai μεῖδον λάμψη τοῦ προτέ- 
pou παρὰ πολὺ xai σφοδρότερον . ἀπογνοῦσα τοίνυν τὴν 
ἑαντῆς σωτηρίαν, εἰς ᾿Ασόν τινα πὀλίν ἀποδιδράσκεε, 
δυεῖν ὁδὸν ἡμερῶν ἀπέχουσαν * καὶ πρὸς τινι καταλύ- 
σασα πανδοχείῳ τὸ σχῆμά τε διαµείψασα καὶ κοσμιχὺν 
ἐσθῆτα μεταθαλοῦσα, πρόχειρος 2» rà βονλομένῳ παντὶ, 
B πιχρᾶς ἡδονῆς ὑπηρέτις. 

K. Ταύτο τοίνυν ἐκείνης ἐχούσης καὶ θήρατρον 
οὕτω λίχνοις ὀφθαλμοῖς προχειµένης, γίνεται ὄναρ 
εἰς τὸν ἐνδοτέρω οἰχίσκον ἠσυχάξοντι ᾿Αόραμίῳ 
τοιοῦτον * ἐδόχει δράχων αὐτῷ µεγέθει μέγιστος 
καὶ δεινὸν ὑποθλίπων τῶν οἰκείων φωλεῶν ἀνερπύ- 
σας καὶ παρὰ τὸν αὐτοῦ οἰκίσκον ἐλθὼν περιστερὰν 
ἔνδον οὖσαν χαταπιεῖν * εἶτα πρὸς χηραμοὺς αὖθις 
τοὺς ἑαυτοῦ χαταδῦναι * διυπνισθεὶς οὖν ἐχεῖνος ὑπὸ 
τοῦ δείγµατος, ἄθυμος ὧν καὶ τεταραγµένος, καὶ 
τὴν ὄψιν διωγµόν τινα προσηµαΐνειν κατὰ τῆς Ἐκ- 
χλησίας ὑπολαθὼν, εὐχῆ τοῦ λοιποῦ συντονωτέρᾳ 
προσέχειτο, ἐχκαλυφθῆναι σαφῶς δεόµενος αὐτῷ τὰ 
τῆς ὄψεως * xai ἡ ἔχθασις οὐκ ἑἐθράδυνεν * ἀλλὰ μετὰ 
τρίτων ἐξ ἐκείνου Ἡμέραν ἐδόχει ὁράχονα πάλιν 
ἐχεῖνον ὁρᾷν, ἐχεῖθεν ὅπου χατέδυ πρότερον &va- 
δύντα x«l παρ αὐτὸν ἑρπύσαντα τοῖς αὐτοῦ τε ποσὶ 
χεφαλὴν ὑποσχόντα, τὸν uiv αὐτίχα µάλα διαῤῥα- 
γῶναι, τὴν δι περιστερὰν, à καταπιεν αὐτὸν ὁ 
προλαθὼν µὑπέδειξεν Ἀὄνειρος, dpumov ὅλην καὶ 
χαθαρὰν ix µέσης αὐτοῦ τῆς γαστρὸς ἀναπτῆναι * 
ταῦτα ἰδὼν καί Ίινα χρίνας τῆς ἀνεψιᾶς ὄλισθον ψυ- 
χῆς ὑποφαίνειν τὸν θέαν, θορύθου τε χαὶ ἀθνμίας 
εὐθέως ὑποπλησθεὶς χαὶ οὕτως ὡς εἶχε τεταραγµέ- 
νως τῆς θυρίδος προκύψας Μαρία µου, Μαρία 
µου, φησὶ, tí coi, ὦ τέχνον, ἐστὶ τὸ ῥᾳθυμία» ἐμ- 
ποιῆσαν τοσαύτην, ὡς παρ) ὅλας δύο ταύτας ἡμέρας 
μὴ στόµα κχινῆσαι πρὸς αἴνεσι, μὴ τὰς συνήθεις 
ἀποδοῦναι δοξολογίας, μὴ προσελθεῖν τῇ θυρίδι, μὲ 


C 


διδασκαλίαν αἰτῆσαι, μὴ λογίων ἐχείνων ἀχρόασιν, & καὶ γλυχύτερα ὑπὶρ µέλι καὶ χηρίον τῷ atópari σου καθί- 


σταντο ; 


XXI. Cum hec dixisset fratris filie, et nihil ab D — KA'. Ταῦτα πρὸς τὴν ἀνιψιὰν δῆθεν εἰπὼν καὶ 


ea audivisset (quomodo enim, cum illa in diverso- 
Tio versaretur in amoribus et comessationibus 2) 
aperte cognovit visionem de ea significare: et pro- 
tinus gravissimo dolore affectus, et in visceribus 
supra modum cruciatus, suspirio veluti quodam 
fumo ex interna flamma emisso, Deum rogabat, ut 
ea respisceret et exsurgeret, et rediret ad priorem 
probe vite institutionem. Nam etsi tunc ignorabat, 
quomodo abscessisset, et looum,in quo Maria ver- 
sabatur : quod tamen latenter recessisset, et pro- 
pter visionem illam, que apparuerat, non bonam 
spem de ea conceperat. Duos itaque annos Deum 


μηδὲν παρ) αὐτῆς ἀχούσας (πῶς γάρ ; ἐχείνης ἐν 
τῷ πανδοχείω περὶ ἔρωτας xci χώµους ἀσχαλονμέ- 
νης), ἔγνω σαφῶς, τὴν ὄψιν περὶ αὐτῆς ὑπαινίττε- 
σθαι καὶ ὀδυνηρότατα παραχρῆμα διατεθες τὰ 
σπλάγχνα τε ὑπεραλγήσας x«i στιναγμὸν, οἶονεί 
τινα καπνὸν τῆς ἔνδοθεν φλογὸς, ἀναπέμψας, ἐδεῖτο 
τοῦ Θιοῦ τὸ λοιπὸν, ὦστε ἀνανῆψαι πάλιν αὐτὴν, 
καὶ διαναστῆναι, καὶ εἰς τὴν προτέραν ἐπανελθεῖν 
εὐδοκέμησιν * εἰ γὰρ καὶ τὸν τρόπον τέως τῆς ἀπο. 
δηµίας ἠγνόει, καὶ τὸν τόπον, ἐν ᾧ τηνικαῦτα Μαρία 
διέτριθεν, ἀλλὰ τὸ λελκβὸς τῆς ὑποχωρήσεως καὶ 1 
φανεῖσα ὄγις ἐκείνο οὐκ ἀγαθὰς παρεῖχεν αὐτῷ περὶ 


69 VITA S. ABRAMII. 70 


αὐτῆς τὰς ἐλπίδας. ᾿Επὶ duci μὲν οὖν ἴτεσω ἐδεῖτο À proea rogavit. Somnii enim duplex visio,biennium 


πεοὶ αὐτῆς τοῦ Θεοῦ. $ yap διπλὴ τοῦ ὀνείρατος 
ὄψες τὸ τοῦ χούνου διετες ὑπεσήμαινε περὶ δὲ τὸν 
τοῦ δευτέρου ἔτους τελευτὴν ἐπάνεισί τις τῶν φίλων, 
ὃς ἐτόγχανε παο αὐτοῦ χατὰ δήτησιν ἐκείνης ἀπ- 
εσταλµένος, ὅποι τε à ἀνιψιὰ διατρίθει xai παρὰ 
Tí» καὶ ὅπως, σαφῶς πάντα μηνύων τῷ ᾿Αθραμίῳ: 
xai παραχρέζωα μὺ µελλήσας ἐκεῖνος µηδὲν, pun 
ἀναθαλλόμενος, ἀλλὰ paxp& χαίρειν εἰπὼν καὶ γήρα, 
καὶ ησυχία, xxl povay xà καὶ σχέµατι χαὶ µνήματι, 
ὅπως ψυχὴν τῶν δικτύων ἐξελκύσῃ τοῦ διαθόλονυ, 
καὶ στρατιωτικῇ piv χρησάµενος τῇ στολῇ, ἐνθέμι- 
νος δε τῷ κόλπω xci νόµισµα tv (τοσούτου γὰρ 
ἐτύγχανεν εὐπορῶν), mov τε µισθωσάμενος, xoci 
τούτου τὸ τάχος ἐπιθὰς, χατὰ τὸν πρῶτον xai οὗτος 
᾽λθραὰμ τῆς ἐπὶ τὸ πανδοχεῖον φερούσης ἤψατο. Ὁ 
μὲν yàp κατὰ τῶν πέντε βασιλέων ἐκστρατεύσας 
Λὼτ τό» τούτου ἀδελφιδοῦν ἀνεσώσατο τῆς αἰχμαλω- 
σίας, ὁ δε πρὸς πάλην τῷ ἀντιχειμένω χωρήσας xal 


Β 


αατὰ αράτος τοῦτον ἑλών, τὴν οἰχείαν ἀδελφιδὴν 


ἄγαγεν. 

KB'. Καταλαθὼν τοίνυν τὸ πανδοχεῖον, οἷά τις 
ἔμπειρος θηρατὺς xoi πολλάκις τοιαύτης θήρας τι 
τυχὼ», παρετήρει τῆδε κχἀκεῖσε, εἴ που μικρὸν ὑπο- 
θ]έψαι δυνηβείο τὸ θήραμα" ἐπεὶ δὲ πολὺς ἱτρίθετο 
χθόνος αὐτῷ, xai οὐκ εἶχεν, ὅπως τὴν ζητουμένην 
θεάσηται τοσουτῳ' γὰρ ἐκείνη σώφρονας ὀφθαλμοὺς 
εφυλάττετο, ὅσω τούὐναντίον λέχνοις x«l ἀκολάστοις 
ἐπέτρεχεν' ἐπὶ τοίνυν οὕτως εἶχε χαὶ περὶ τὸν 
θέα, αὐτῆς ἀδυνάτως, ἐπινοεῖταί τι πρᾶγμα. ó καὶ 
µόνον ἵἱκανὸν παραστῆσαι τὸν πολὺν αὐτοῦ δῆλον 
ἐκεῖνον καὶ ὅπως ὑπὶρ τοῦ σῶσαι ψυχὴν οὐδενὸς τὸ 
καράπαν ἀπείχετο' πλάττεται piv γὰρ ἐραστοῦ καὶ 
σχΏμα καὶ τρόπον, ὁ μιχροῦ τῆς τῶν ἀγγέλων πα- 
ραπτόμενος ἀθλίας, ἔρωτά τε σαρχιχὸν ἐρᾷν ὑποχρί- 
νεται' χαὶ ρέμα τῷ πανδοχεῖ προσελθὠν' ᾿Ακούω 
κόρον τιυὰ παρὰ σοὶ, φησὶ, κάλλει περιφανῶς δια. 
ποέπουσαν τοῦ πανδοχείου προϊσταμένην, ἐταιρικῶς 
τοὺς ᾖβουλοµένους δέχεσθαι ταύτης χἀγὼ ᾖτοίνυν 
ioc ἀφιχόμην. Καὶ ὁ πανδοχεὺς πρὸς τὴν πολιὰν 


C 


βλέψας τοῦ "'AÓpapíou, ἄγνοιαν dt τοῦ δράµατος 


Dye» καὶ οὐκ εἰδὼς ri βουλόμενος ἐρᾶν ὑπεχρίνετο, 
ἐμνσάττετο μὲν αὐτὸν τῇ ψυχῦ καὶ πολλὴν ἀχολα- 
σίαν αὐτοῦ xci ἀσέλγειαν κατεγίνωσκεν, ὅτι μηδ᾽ 
€» ρα τοσούτῳ καὶ πολιᾷ σωφρονεῖν ἀνέχοιτο, 
αλλ’ οὕτως ἀπάδων πολὺ τῆς xia; ὁ τρόπος. 
"Ore; dt μὸ τῶν ἐπὶ τῇ κόρῃ μισθῶν ἀποστερη- 
θείο, διεοιθίζειν δῦθεν ἐδόχει xol ὑποκνίδειν, καὶ 
εἰς πλείονα τὸ» ἅγιον τὴν ἐπιθυμίαν ἐκκαίειυ, τὴν 
xópx» μὸ ἁπλῶς ὠραίαν καὶ χαλὴν εἶναι λέγων, 
ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων γυναικῶν τοσοῦτον ἀμείνονα, ὅσῳ 
καὶ τῶν λοιπῶν ἀνθέων τὸ ῥόδον φαιδρότερον' ὄνομα δὲ 
£77) Μαρία. 

KI". Ταῦτα τοῦ πανδοχέως εἰπόντος, ἀχούσας τοῦ 
ὀνόματος ὁ ᾿Αθράμιος, ἔγνω ταύτην ἐκείνηον εἶναι 
παφῶς xai οὐχέτι ἐπιδοιάδων ἣν, ἁλλ ὁ κόλπος 
t; siye τὴν χεῖρα καὶ τὸ νόμισμα τῷ ξινοδόχω 
ααταθαλὼν, δεῖπνόν τε παραθεῖναι καὶ τὴν χόρην 
ἐπὶ τὸ διῖπνον ᾖὀἔξαγαγεῖν ἐπιτρέπει πολυτελῶς 


temporis significabat. Circa finem autem secundi 
annirevertitur quidam amicus, qui ad eam queeren- 
dam fuerat ab ipso missus, ubinam versaretur fra- 
tris filia, et apud quem, et quomodo, omnia aperte 
significans Abramio. Ille vero statim nihil cuncta- 
tus, sed multum valerejubens et senium, et exercita- 
lionem, et silentium, monasticumque habitum et 
incessum, ut liberaret animam a laqueis diaboli, 
cum vestem induisset militarem, etin sinum num- 
mum unum immisisset (tantum enim erat ei opus) 
et equum conduxisset, et eum quamprimum con- 
scendisset, ipse quoque instar primi Abrahe, viam 
iniit, que ducebat ad diversorium. Nam ille qui- 
dem expeditione suscepta adversus quinque reges, 
Lot fratris filium servavit a captivitate. Hic autem, 
cum in certamen processisset contra adversarium 
et eum vi expugnasset, reduxit sui fratris filiam ad 
priorem virtutis exercitationem. 

πρὸς τὴν Ἠπροτέραν αὐτῆς ἀριτῆς ἁἄσκῆησιν ἐπαν- 


XXII. Cum pervenisset itaque ad diversorium, 
nonsecusac venator peritus, huc etilluc observabat, 
sicubi posset predam parumper aspicere. Verum 
tempus ad eo terebatur, et eam, quam que&rebat, 
non poterat aspicere. llla enim pudicos tantum vi- 
tabat oculos, quantum contra accurrebat ad lasci- 
vos et impudicos. Cum ergo siceam non posset in- 
tueri, excogitat rem quamdam, que vel sola po- 
test ostendere magnum illius zelum, et quemad- 
modum, ut servaret animam, a nulla re omnino ab- 
stinebat. Amatoris quidem simulat et habitum, et 
mores, qui eo pervenerat, ut esset, sicut angeli, 
prope expers materie: et fingit se amare amore 
carnali. Itaquesensim accedens ad dominurn diver- 
sorii : Audio, inquit, apud te esse puellam insigni 
pulchritudine, que preest diversorio, οἱ volentes 
admittit amatores.Illiusigitur quoque captus amore, 
huc accessi. Prefectus autem diversorii intuens 
ad canos Abramii, rem vero ignorans, et nesciens 
quidnam sibi volens se amare simularet, animo 
quidem eum abominabatur, eteum magne damna- 
batimpudicitieetintemperantiee ,quod nec in tanta 
quidem senectute et canitie sustineret esse tempe- 
rans, sed ejus mores adeo discreparent ab setate. 
Ne autem privaretur mercede,quam propter puel- 
lam erat habiturus, visum est illi senem provocare 
et incitare, aque ad majorem accendere libidinem, 
dicens esse quidem puellam elegantem et pulchram, 
et aliis feminis tantuin presstantiorem, quantum est 
rosa letior ceteris floribus : nomen autem ei esse 
Mariam. 


XXIIl. Hec cum dixisset dominus diversorii, au- 
dito nomine, Abramius aperte cognovit hanc esse 
illam, neque dubitabat amplius. Manu igitur in si- 
num immissa, etnummosoluto domino diversorii, 
jubet parari ccenam, et introduci puellam. Ccena 
itaque opipare parata, diversorii dominus ad eum 


11 


educit puellam, que valde erat delicata, mollis et 
dissoluta. Quam cum vidisset sic meretricie orna- 
tam Abramius, corde medio sauciatur : et conaba- 
turquidem cohibere lacrymas, ne aclum prodentes 
puellam effugarenl, earum tamen minime poterat 
sistere fluxionem, victusa doloris necessitate, unde 
etiam guttatim lacrymabatur, in alteram partem 
convertens faciem, et a genis repellens lacrymas. 
Ut autem hujus rei omnem auferret suspicionem, 
amatoriis apud eam verbis utebatur, annuebatque 
et suaviter arridebat, et alia omnia faciebat, que 
possunt provocare, et ad amorem accendere. Illa 
autem vicissim Abramio offerebat osculum, etarcte 
collum ejus amplectebatur. Interim vero cum sen- 
sim redolentem castorum etexercitationi deditorum 
membrorum fragrantiam sensisset, et vite prioris 
esset recordata et boni castitatis, eta quantis bo- 
nis excidisset misera,valde lacrymabatur et inge- 
miscebat, et : Ve mihi misere, dicebat, ve mihi, 
que sum implicata tot funibus peccatorum. Hei 
mihi, quidagam ? Quomodo me nunc terra non de- 
yorat?Propterquaein magnam adductus dubitatio- 
nem dominus diversorii, ut qui nihil sciret eorum 
que preccesserant : Maria, domina mea, dicebat, 
hoc totum biennii tempus jam tecum degens, nun- 
quam te vidi ad tantam adductam tristitiam et ani- 
mi egritudinem. Pre dubitatione itaque deficio et 
contremisco, cogitans, undenam et quonam modo 
heec dicere tibi venerit in mentem. Illaautem, tan- 
quam ei eausam significans:Utinam, inquit, duobus 
annis ante decessissem. Sic enim fuissem omnino 
inter beatas. 


XXIV. Propter hsc veritus divinus Abramius, 
ne ipse evaderet manifestus, deinde aufugeret filia 
ejus fratris, ut quam magna illa morderet pcni- 
tentia, et que non amplius ferret eum intueri, 
cujus precepta tam aperte contempsisset, et sic 
aufugeret preda ex mediisejus manibus, priusquam 
totam,escam devoraret;et propterea volens omnem 
auferre suspicionem, petulantiores mores amatoris 
suscipiens : Reprime, dicebat, o mulier, heec tristia 
verba. Non enim ideo huc convenimus, ut recor- 
dareris eorum, que fecisti. Et conversus ad domi- 
num diversorii : Amice, inquit, affer nobis cito que 
parasti, ut ambo colletemur; e longinquo enim, 
ut vides, accessi propter ipsam. Lauto itaque exhi- 
bito convivio, qui totos quinquaginta annos ne su- 
stinuerat quidem aspicere mulierem, et nec panem 
quidem, nec aquam,que sunt maxime necessaria, 
sumpserat ad satietatem, vinum bibil, οἱ vescitur 
carnibus, et convivatur cum meretrice. Nam bea- 
tum quoque sciebat Paulum, ad quem ipse intue- 
batur, et cujus viscerum et zeli contendebat esse 
imitator, se aliquando purificasse, et caput etiam 
rasisse, Timotheum etiam circumcidisse, et ita ne 
Judaismo quidem pepercisse, ut infideles animas 
attraheret ad pietatem. 

XXV. Cum sic ergo essent convivati, se invicem 


MENSIS MARTIUS. 


T2 


Α τοίγαροῦν τὸ δεῖπνον ὁ πανδοχεὺς εὐτρεπίσας, ἐξάγει 
τὸν κόρην ἐπ αὐτὸ, θρυπτιχῶς εὖ μάλα καὶ ἀθρῶς 
τε καὶ ἀνειμένως ἔχουσαν, ἣν ἰδὼν οὕτως ἑταιρικῶς 
διεσκευασµένην 'A6páuto;, ωέσην τιτρωσκεται τὴν 
Χαρδίαν καὶ cvyf ui» ἐπέχει ἐπειρᾶτο τὰ δάχρυα, 
μὴ φυγαδεύσωσι tà» xópu» τὸ ὁρᾶμα μηνύσαντα" 
τὰ δὲ ὅμως στῆσαι τὴν ῥοὴν οὐκ ἠδύνατο νικώµενα 
τῇ τοῦ πάθους ἀνάγκη, ὅθεν ἐδάχρυεν ἀστακτὶ, τὸ 
προσωπον ἐπὶ θάτερα στρέφων χαὶ τὰ δάχουα τῶν 
παρειῶν ἀπωθούμενος. Ἵνα δὲ αχλίψη πᾶσαν ἐπὶ 
τούτων ὑπόνοια», x«i λόγους auti προσῆῶγεν έἐρωτι- 
κοὺς, ἑνένευέ τε, xai ἠδὺ προσιγέλα, καὶ λὶαν ἐπ- 
αγωγὸν ἐμειδία, καὶ τᾶλλα πάντα ἐποίει, ὅσαπερ 
ὑποχνίσαι x«i ἀναφλέξαι πρὸς ἔρωτα δύναται, Κά- 
xtv] πάλιν ἀντεπῆγεν ᾿Αθραμίῳ τὸ φίληµα καὶ 
περιπλαχεῖσα προσφυῶς τὸν τράχηλον χατησπάξετο" 
ἐν τούτω δὲ τῆς ἀποζούσης τῶν ἁγνῶν τε x«l ἀσχη- 
τικῶν μελῶν εὐωδίας ἠρέμα ὑπαισθομένη, τῆς τε 
προτέρας πολιτείας ἀναμνησθεῖσα — x«l τοῦ τῶς 
ἀγνείας καλοῦ καὶ oiov v» δυστυχἠς ἰξέπεσεν ἀγα- 
θῶν, ἐδάκρνε μµάλα θερμὸν, καὶ ὑπέστινε, καὶ, Οὐαί 
pot, ἔλεγε, τῇ ἀθλία | οὐαί uot, τῇ τοσούτων ἅμαρ- 
τηµάτων σχοωυία περιχειµένο | οἴμοι, τί ὁράσω ; πῶς 
οὐχ ἄν µε νῦν à yü καταπίοι ; Εφ’ ol; ὁ πανδοχεὺς 
ἀπορούμενος, oia μηδὲ εἰδώς τι τῶν προλαθὀντων' 
Μαρία, Μαρία, χυρία, ἔλεγε, διετῆ δὴ τοῦτον ἄρτι 
συνδιάγων σοι χρόνον, οὐδέποτέ σε πρὸς τοσαύτην 
κατήφειαν καὶ ἀθυμίαν εἶδον κατενεχθεῖσαν ἐκλύο- 
μαι οὖν ὑπὸ τῆς ἀπορίας xal τρέµω, πόθεν ἄρα χαὶ 
ὅπως τοιαυτὰ λέγειν ἐπῆλθέ σοι. Ἡ δὲ, ὥσπερ αὐτῷ 
C γνωρίζουσα τὴν αἰτίαν' Διότι [Ti ὅτι 1], φησὶ, μὲ 
πρὸ δύων τούτων ἐτελεύτησα χρόνων | οὕτω γὰρ ἂν 
μην πάντως ἐν µακαρίαις. 

KA. Πρὸς ταῦτα δείσας ὁ ἱερὸς ᾿Αθράμιος, uà 
καὶ αὐτὸς γένοιτο dioc, εἶτα φυγὰς οἴχοιτο ἡ ἀνιψιὰ 
ὑπὸ τῆς πολλῆς ἐχείνης δαχνομένη µεταµελείας καὶ 
µηχέτι φέρουσα βλέπειν αὐτὸν, οὗ τὰς ἐντολὰς οἷδε 
φανιρῶς ἀθιτύσασα καὶ οὕτως ix µέσων αὐτὸν χει- 
ρῶν τὸ θήραμα διαφύγοι πρὶν ὅλον ααταπίοι τὸ 
δέλεαρ, καὶ πασαν διὰ τοῦτο βουλόμενος ἀνελεῖν ὑπο- 
ψίαν, tig αὐθαδέστερον ἐραστοῦ τρόπον µεταθαλών' 
Ἔασον, ἔλεγεν, ἰπίσχες τὰ σκυθρωπὰ ταυτὶ pé- 
para, Ὑγύναι οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ σννύλθοµεν, ὥστε 
σε τἆμερον ἀναμνησθῆναι τῶν πεπραγμένων. Καὶ 
πρὸς τὸν πανδοχία λοιπὸν ἐπιστρίψας ᾿ἜΕταῖρε, 
πότον τινὰ χαὶ αὖθις ἡμῖν συγκρότησον, ἔφη, ὅπως 
ἄμφοτεροι συνησθείηµεν᾽ πόῤῥωθεν γὰρ, ὡς ὁρᾷς, 
πάρειµι δι αὐτήν' τοῦ πότου τοιγαροῦν πολυτελῶς 


Β 


D 


τελισθέντος, ὁ παρ) ὅλους πεντύχοντα χρόνους 
μηδὲ γυναιὸς ἀνασχόμενος ὄψι, μηδὲ ἄρτου 
mort μηδε ὕδατο τῶν ἀναγκαιοτάτων µετα- 


σχὼν ἄχρι xópou, οἴνου καὶ κρεῶν χοινωνεῖ καὶ γν- 
ναικὶ πόρνη συνεστιᾶται, ἐπὶ καὶ ἅγνισάμενον ῴδει 
mort καὶ τὸν µαχάριον Παῦλον, ἀλλὰ καὶ ξυρῷ πρὸς 72 
χεφαλῆ χρησάµενον, πρὸς ὃν οὗτος ἑώρα χαὶ οὗ µιµη- 
τὴς τῶν σπλάγχνων καὶ τοῦ ζήλου καθίστατο, xai περι- 
τεµόντα Τιμόθεον xal οὕτως Ἰουδαϊσμοῦ ui φεισά- 
µενον, ἵνα ψυχὰς ἀπίστους ἑλκύσῃ πρὸς θεοσέθειαν. 
ΚΕ’. Οὕτω τοιγαροῦν συνεστιαθέντες, λαθόµενοι 


15 


VITA S. ABRAMII 


7h 


τῆς χειρὸς ἀλλήλων εἰς τὸν ἐνδοτάτω οἰκίσχον εἰσέρ- Α manuaccipientes, in intimam ingrediuntur domun- 


χονται " ἑστήχει δέ τις ἐν τούτῳ κλίνη, μαλακῶς εὖ 
μάλα τὸν χαταχλιθέντα δυναμένη διαναπαῦσαι ' ἐφ' 
£c καθίσαντος ἀθρῶς ᾿Αθραμίου, τοῦ στρωμνῦ ἀεὶ τῇ 
79 xtxyoupívou * 'Enido;, à κόρη φησὶ, ὑπολύσω 
σου τὰ ὑποδήύματα, 'O δὲ τὴν Εύραν μοχλοῖς ἀσφα- 
Ἰίσασθαι πρότερον ἐπιτάττει, κἀκείνης τὰ ὑποδήματα 
μᾶλλον ὑπολῦσαι σφοδρότερον ἐγχειμένης, ὃ µακά- 
puc οὐκ ἠνείχετο. Πεισθεῖσα τοίνυν ἐκείνη καὶ τὴν 
θύραν ἀσφαλῶς ἐπικλεισαμένη, περιπλέκεται προσ- 
φνῶς Te ἁγίῳ. ᾿Επεὶ δὲ εἶδεν ἐν ἀφύχτῳ ἐχομένην 
᾽Αθόράμιος καὶ οὕτως ἑντὸς αρχύων τὸ θήραμα, τότε 
dà τὸ τοῦ ἐραστοῦ προσωπεῖον ἀποθαλὼν καὶ πᾶσαν 
ἐκείνην τὴν σχηνὴν χαὶ tà» ὑπόχρισιν ῥίψας, τὸν 
ἔνδον αὐτῷ ἀνακαλύπτει ᾿Αθράμιον, xol τὸν ἐπὶ τῇ 
χεφαλῇ τῆς ἀνεψιᾶς χόσμον περιελὼν χαί τι βαρὺ 
xai περικαθὲς ἀνοιμώξας ' Σπλάγχνον µου, Μαρία, 
φησὶ, οὐκ οἴδας ὅστις ἐγώ ; οὐκ ἐπιγνώσχεις τὸν 
συγγενῦ ; Τί σοι ἄρα, ψυχἠ ἐμὴ, τὸ συμθάν ; τις 0 
πρὸς ἀπώλειαν ὑποσύρας σε; TOU νῦν τὸ ἀγγελικὸν 
ixtbo σχῦμα τῆς παρθινίας, ποῦ ὁ ἐσταυρωμένος 
βίος xou τὸ τῆς κχατανύξεως δάχρυον ; πῶς ἀπὸ 
τοσούτου τῶν ἀριτῶν ὕψους εἰς ἔσχατον ἀπάτης 
βάραθρον χατηονέχθης ; διατἑ µή µοι τὸν ἀκήρυκτον 
ἐκείνεν τοῦ ἐχθροῦ µάχην ἐγνώρισας ; Διατί μὴ τὸ 
χαλεπὸν ἐκεῖνο πτῶμα παρὰ πόδας εὐθὺς ἐθριάμ- 
βερσας ; πάντως ἂν ἐγώ σοι x«i ὁ φίλος ᾿Εφραὶμ 
ὀάκρυσι xai δεἠσέσι τὰ πρὸς τὸν Θεὸν διεπρεσθευ- 
σάµεθα  Ὡάτι τοσοῦτον ἐμάχρυνας ἀφ᾿ ἡμῶν ; xal 
tari ἐπελήσθην ἀπὸ σοῦ, ὡς ἀπὸ χαρδίας νεχρὸς ; 
Τί τοσοῦτον ἑάλως τῇ ἀπογνώσει, ῆτις ἐστὶ τὸ τοῦ 
πονηροῦ  douxro» ἄγκιστρον, ὡς μηδὲ φείδεσθαι 
Ἰοιπὸν ἑαυτῆς, ἀλλὰ τὰ τῶν αἰσχίστων ἄνεδην τολμᾶν 
zai ταῖς παρὰ τοῦ ἐχθροῦ πληγαϊῖς τὰς παρ᾽ αὐτῆς προ- 
στιθέναι, δέον διαναστῆ ναι μᾶλλον καὶ πολλὴν ἐπὶ τοῖς 
τολμοθεῖσι τῶν µιεταμέλειαν ἐπιδείξασθαι ; Οὖκ οἶδας 
τὰ τοῦ Θεοῦ σκλάγχνα περὶ ἡμᾶς χαὶ ὅπως ἐστὶ 
μητρὸς κηδεµονιχώτερος, οὕτως ἡμᾶς συνάγειν ἐθέλων 
(καὶ ταῦτα χαταφρονούμενος πολλάκις x«i παρορώ: 
pf» ὑφ ἡμῶν) καθάπερ τὰ νοσσία ὅρνις ὑπὸ τὰς 
ατέρυγας ; Διὰ ταῦτα γοῦν ἆψαι παραχαλῶ τῆς ἐπὶ τὰ 
κρείττω φερούσος, καὶ πρὸς τῆς ἑωῆς πολιᾶς, ναὶ πρὸς 
τῶν ἐπὶ goi πόνων xai τῶν ἀφορύτων τῆς ψυχῆς ὀδυνῶν 
ἑείνων καὶ τῆς πολλἠς ταύτης ἀθυμίας τε x«i συγχύ- 
σεως, ἅψαι τῦς προτέρας διαγωγῆς * καὶ δός µοι µιχ- 
póv ἀραπνεῦσαι xai μὺ μετὰ λύπης εἰς ἆδου τὸ γὔρας τὸ 
inà» παραπέµψης. 

Kc. Ταῦτα πρὸς τὸν ἀνεψιὰν λέγων ᾿Αθράμιος, 
παρὰ χωφὸόν ὧδειν ἐλόκει ^ νεύσασα γὰρ κάτω καὶ 
τὴν φωνὴν ὑπὸ τῆς πολλῆς ἐχείνης αἰσχύνης ἔπισχι- 
θεῖσα, ἑστύκει ὁρῶσα si; γῆν xai πολλὰ τοῦ προσ- 
wrou ἀφιεῖσα χρώματα, ἐξ dy » τε ἀγωνία καὶ d 
ταραχὺ τῆς ψυχῆς ἐδηλοῦτο . ig! olg ἐκεῖνος οὕτω 
συγχυθεῖσαν αὐτὸν ἀνακτώμενος, μετὰ πολλῆς τῆς 
κραὐτητος xai τῆς ἐπιειχείας  Διατί, ὦ τέχνον, 
«Xt &xoxpívg pot; ipu * οὐκ οἶδας, ὅτι διὰ σὲ τὴν 
τοσαύτην ὁδὸν ἐστειλάμην ; οὐχ οἶδας, ὅτι διὰ τὴν 
Tb» ταῦτα πάντα σωτηρίαν ὑπεχρινάμην, τὸ στρα- 
Ἰωτπκὸν τῆς στολΏς, τὸν ἔρωτα, τὴν [χρεωφαγίαν, ὃν 

PaTROL. Gn. CXV. 


B 


culam. In ea autem stabat quidam lectus, molliter 
stratus ad quietem : in quo cum molliter sedisset 
Abramius qui semper terra usus erat pro strato : 
Sine, inquit puella, ut tibi solvam calceos. llle au- 
tem jubet prius vectem obdi foribus. Cumque illa 
instaret vehementius, ut prius solveret calceos, bea- 
tus Abramius nonsustinuit. Tandem ergo persuasa, 
cum ostium tuto clausisset, ad sanctum accessit. 
Postquam vero eam per manum cepit Abramius et 
viditeam non posse ampliuseffugere, etjam predam 
esse retibus irretitam, tunc amatoris personam de- 
ponens, et abjiciens omnem scenam et simulatio- 
nem, qui intrinsecus latebat, aperit Abramium : 
et ablato pileo, quem habebat in capite, et graviter 
suspirans : Cor meum, inquit, Maria, nescis quis- 
nam ego sim ? Non agnoscis cognatum ? Quid est 
anima mea, quod tibi accidit ? Quis est, qui te tra- 
xit ad interitum ? Ubi nunc est ille angelicus habi- 
tus virginitatis ? Ubi est vita cruci affixa ? Ubi est 
lacryma compunctionis ? Quomodo tantarum virtu- 
tum altitudine descendisti ad ultimum barathrum 
deceptionis ? Cur mihi non statim significasti atro- 
cem illam pugnam inimici ? Cur non de gravi illo 
lapsu e vestigio triumphasti ? Omnino ego et cha- 
rissimus Ephrem lacrymis et precibus pro te apud 
Deum intercessissemus. Cur te tantum elongasti a 
nobis, et cur a te oblivioni datus sum, tanquam 
mortuus a corde ? Cur te adeo cepit desperatio, 
que est maligni hamus inevitabilis, ut nec tibi qui- 


C dem peperceris deinceps, sed inverecunde feceris 


ea qua sunt turpissima, et inimici plagis tuas adje- 
ceris : cum oporteret potius exsurgere, et propter 
eaque admiseras, magnam ostendere poenitentiam ? 
Non nosti Dei in nos viscera, et quemadmodum 
nostri curam gerit magis quam mater, ut qui nos 
velit congregare (idque cum sepe a nobis conte- 
mnatur, et despiciatur) non secus ac gallina pullos 
suos sub alis ? Propterea ergo rogo te, ini viam, 
qu& ducit ad meliora. Rogo, inquam, per meos 
canos, per labores propter te susceptos, et illas 
intolerabiles animi egritudines, ethune mororem, 
et confusionem, redi ad priorem vivendi rationem. 
Concede mihi, ut paululum respirem, et ne cum 
dolore meam senectutem transmittas ad inferos 


XXVI. Heec filie fratris dicens Abramius, vide- 
batur surdo canere. Deorsum enim in terram incli- 
nata facie, et pre magno illo pudore ejus voce re- 
pressa, stabat terram intuens : ex quibus signifi- 
cabatur angor et animi perturbatio. Quamobrem 
ille eam sicconfusam recreans, cum rinagna lenitate 
et moderatione : Cur, inquit, o filia, ta mihi non 
respondes ? Nescis me propter te tantum iter esse 
ingressum ? Nescis me propter te, propter tuam 
salutem hec omnia simulasse, vestem militarem, 
amorem, esum carnium, quem scis nihil aliud nosse, 
preter cellam et silentium ? Non est ullum pecca- 


3 


18 MENSIS MARTIUS 16 


tum humanum, pro quo desperare oporteat. Nul- A οἶδας ἀεὶ τοῦ χελλίου χαὶ τῆς ἡσυχίας εἰδότα πλέον 


]um estanime vulnus adeoimmedicabile, quod non 
curetur, ustum pulchro igne poenitentie. Super me 
sit tua iniquitas, o filia. Ego prote Christo reddam 
rationem. Solum veni mecum, et ad solitudinis 
reveriamur habitaculum. Ad hec illa vix humile 
quippiam et triste, et veluti egritudine animiemor- 
tuum submisse loquitur : Cum ad te et vultum 
tuum ne oculos quidem habeam, qui possint in- 
tueri, o venerande Pater, ut qui sint tecti propter 
tantum pudorem, quomodo potero ad Deum acce- 
dere, a maligno graviter animo sauciata, et scatens 
tam multis peccatorum ulceribus? Ille autem verba 
ejus excipiens : Super me, inquit, o filia, sit ini- 
quitas tua, et onus collo meo erunt tue actiones ; 


solum revertamur ad priores nostras habitationes. p 


Ecce enim dilectissimus quoque Ephrem pudore 
propter te afficitur et animi eegritudine. Concede 
ergo nobis, ut respiremus, et ab hoc gravi propter 
te liberemur moerore. His puella valde animo con- 
trita, cadit ipsa quoque, non secus ac meretrix illa, 
ad pedes preceptoris, acerbe deflens, et eos irri- 
gans fluviis lacrymarum. 


XXVII. Cum ii ergo ita se haberent, et ille qui- 
dem apud eam uteretur admonitionibus, et in bo- 
nam terram sic seminaret : illa autem lacrymis 
quodammodo irrigaret semina, ut fructus cito pro- 
ferrent, et hinc poenitentiam ostenderet et contri- 
tionem, nox jam deducta erat ad matutinum : et 
lpse quidem fratris filiam jubebat sequi ad mon- 
tem. Cum illa rogasset autem, quidnam de vesti- 
bus, et auro, et argento, et stragulis vestibus dein- 
ceps faceret (erat enim splendide et sumptuose or- 
nata), ut convenienter divino preecepto omnia relin- 
quat, divinus admonet Abramius, ut eum solum se- 
quatur, et contendat ad veras illas vite fulure 
divitias. Ea ergo accepta, egreditur clam e diver- 
sorio : etcum ipsam equo imposuisset, ille prece- 
debat pedes, equum manu trahens. Cum autem 
fuissentin monte, mutant ordinem domuncularum ; 
et eam quidem, que erat exterius, ipse statuit ha 
bitare, filie autem fratris tribuit interiorem. In 
qua cum se coercuisset, el fores occlusisset domun- 
cule, illic fuit perpetuo, precibus, jejuniis et la- 
crymis delens labes peccatorum animes. Etenim ut 
que nuper resipuisset a vitiis corporis, sic ea sem- 
per habebat pre oculis inferne versantia animam, 
et admodum acerbe pungentia conscientiam, etsi 
Deus sepe ei ostenderet peccatorum remissionem, 
nec hoc solum, sed etiam eam tanta impertiret fi- 
ducia, ut et assidue miracula, et a morbis et vitiis 
liberationes per eam ostenderet. Propter que corde 
letabatur Abramius, et Deo agebat gratias, quod 
spe minime esset frustratus, sed susceptorum pro- 
pter ipsam laborum fructus ferret suavissimos. 


οὐδέν ; Οὐκ ἔστι τι τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων, 
ὅπερ ἀπαγορεύειν προσήχει * οὐκ ἔστι τι τῶν τῆς 
ψυχῆς τραυμάτων οὕτως ἀνίατον, ὃ uà τῷ καλῷ τὺς 
µετανοίας πυρὶ χαιόμενον θεραπεύεται. Er dpi $ 
ἀνομία σου, τέχνον | ἐγὼ τὰς ὑπὲρ σοῦ εὐθύνας ὑφέξω 
Χοιστῶ ' µόνον ἐλθὲ μετ ἐμοῦ xat πρὸς τὸ τῆς ipu- 
µίας οἰκητήριον παλι ἐπανέλθωμεν. Πρὸς ταῦτα 
μόλις ἐκείνη ποτὲ ταπεινόν τι x«i σαυθρωπὸν καὶ 
οἷον ἀθυμία τεθνηκὸς ὑποφθέγγεται * Εἰ πρὸς σὶ xai 
τὰς σὰς ὄψεις οὐδὲ ὀφθαλμοὺς ὁρᾷν δυναµένους ἔχω, 
τέµιε Πάτερ, ἅτε ἐν τροπῇ τοσαύτη χεχαλυµµένους, 
πῶς προσελθεὶν Φδυνήσομαι τῷ Θεῷ, δεινῶς ὑπὸ τοῦ 
πονηοοῦ τὴν ψυχ ἂν τετρωµένη καὶ τοσούτοις ἅμαρ- 
τιῶν ἕλκεσι βρύουσα; O δὲ καὶ αὖθις ὑπολαθών ’ 
Επ) ἐμὶ, gnat, τέχνον, à ἀνομία σου χαὶ φορτίον. 
ἐμῷ τραχή)ῳ σαὶ Ὑενήσονται πράξεις * µόνον ἐπὶ 
τὰς πρότερας ἡμῶν πορευθῶμιω διατριδάς ' ἰδοὺ 
γὰρ καὶ τον θεῖον ᾿Εφραὶμ, αἰσχύνη διὰ σὲ χατέχει καὶ 
ἀθυμία * dó; οὖν ἡμῖν ἀναπνεῦσαι καὶ τῆς χαλεπῆς 
ταύτης ἐπὶ coi κατηφείας ἀπαλλαγῶναι, Πρὸς ταῦτα 
σφοδρῶς Ἡ κόρη τὴν ψυχὴν συντριθεῖσα, πίπτει xarà 
τὴν πόρνην καὶ «jT πρὸς τοὺς πόδας τοῦ διδασκάλον, 
πικρῶς ὀλοφυρομένη καὶ δακρύων ποταμοῖς αὐτοὺς ἐπι- 
χλύζουσα. 

ΚΖ᾽. Ταύτη τοιγαροῦν ἐχόντων αὐτῶν x«l τοῦ 
uk» τὰς παρανέσεις πρὸς αὐτὴν ποιουµένου καὶ 
οὕτως εἰς ἀγαθὴν γῆν σπείοοντος τῆς δὲ διὰ τῶν 
δακρύων ὥσπερ ἀρδούσης τὰ σπέρματα, ἵνα καὶ καρ- 
ποὺς ταχὺ προσενέγκωσι, καὶ τὸν µετάνοιαν ἐντεῦ- 
θεν καὶ τὴὺν συντριθὶν ἐπιδειχνυμένης, à vob ἤδη 
περὶ ὄρθρον ἦν xai ὁ piv ἔπεσθαι τὸν ἀνεφιὰν ἐπ- 
έτρεπε πρὸς τό ὄρος ' τῆς δὲ περὶ τῶν ἐσθήτων καὶ 
τοῦ χρυσοῦ xai τῶν ἀργυρωμάτων xxi τῶν στρω- 
μνῶν πυθοµένης, ὅτι λοιπὸν αὐτοῖς χρήσεται * καὶ 
γὰρ X» πολυτελῶς ἔχουσα τούτων καὶ φιλοτίµως, 
πάντα χατὰ τὺν δεσποτιχὺν ἐντολὴν χαταλιπεῖν ὁ 
θεῖος ᾿Αθράμιος ὑποτίθεται xal αὐτῷ µόνῳ ἀχολου- 
θεῖν καὶ πρὸς τὸν ἀλιθινὸν ἔχεῖνον τῆς μελλούσης 
ζωῆς ἐπείγεσθαι πλοῦτον Παραλαθὼν οὖν αὐτὴν, 
ὑπέξεισι λάθρα τοῦ πανδοχείου x«i ταύτην εἰς τὸν 
ἵππον ἐπιβιθάσας, πεξὸς αὐτὸς προηγεῖτο, τὸν ἵππον 
διὰ χειρὸς ἐφελκόμενος. Γενόµενος δὲ πρὸς τῷ δρει, 
τὴν τῶν οἰκίσκων ἀμείθουσι τάξιν καὶ τὸν μὶν ἐκτὸς 
αὐτὸς εἴλετο κατοικεῖν, τῷ ἀνεψιᾷ δὲ ἀπονέμει τὸν 


ἑνδοτέρω * οὗ dà καὶ καθείρξασα ἑαυτὴν καὶ τὰς 


D θύρας ἐπιχλεισμένη τοῦ δωματίου, διὰ παντὸς Tv 


ἐχεῖ δεήσεσι xoi νηστείαις καὶ δάκρυσι τοὺς τῆς 
ἁμαρτίας σπίλους τῆς ψυχῆς ἀπαλείφουσα καὶ γὰρ 
ὡς ἄρτι τῶν τοῦ σώματος παθῶν ἀνανήψασα, οὕτως 
αὐτὰ πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν εἶχεν ἀεὶ στρέφοντα κάτω- 
θιν τὴν ψυχὴν xai σφόδρα πιχρῶς τὴν συνείδησιν 
πλήττοντα, κΧαίτοι τοῦ Θτοῦ τὴν τῶν ἡμαρτημένων 
ἄφεσιν αὐτῇ πολλάκις παραδειχνύντος, xal οὐ τοῦτο 
δὲ µόνον, ἀλλὰ καὶ τοσαύτης αὐτῇ µεναδόντος τῆς 
παῤῥησίας, ὡς καὶ θαύματα συνεχῶς καὶ παθῶν 


καὶ νόσων ἁπαλλαγὰς δι αὐτῆς ἐπιδείχνυσθαι * ἐφ' 


οἷς εὐφραίνετο τὴν καρδίαν ᾿Αθράμιος xal ἀπεδίδου Gt τὰ εὐχαριστήρια, ὅτι μὴ διύµαρτεν ἐλπίδων, à οὕτως 


ἡδέστους τῶν én' αὐτῷ πόνων (1) τοὺς καρποὺς ἐκομίζετο. 


(4) In. hac voce Vita Abramii cod. Τ74 desinit ; reliqua desumpta sunt ex cod. 1484, seo. ΣΙ. 


T 


VITA SS. AGAPES ET SOCIARUM 


78 


KH'. ᾿Ἐχεῖνος piv οὖν εἰς βαθὺ apa; dca; A  XXVIIL. Atque ille quidem cum ad profundam 


καταλύει τὸν βίον καὶ πρὸς τὰς σκηνὰς µιεταθαίνει 
τὰς ἀῑδίους, πολλοῦ περὶ τὴν τοῦ σώματος ἐκφορὰν 
πλήθους συῤῥεύσαντος πανταχόθεν x«i τῶν «αὐτοῦ 
περιιληµάτων xal τῶν ῥαχίων παρασπάσασθαί τι 
ptxoóv ἐἑκάστου φιλονειχκοῦντος εἷς ἀγαθοῦ παντὸς 
Üxexvpóv, εἰς καχῶν ἁπάντων φυγαδεντήριον' πέµ- 
ατον δὲ μετὰ τὺν ἐχείνου τελευτὺν ἔτος τελευτᾷ καὶ 
à ὀνεφιὰ, ἧς τὴν ψυχἡὴν τῷ ποθουµένω Δεσπότη πα- 
ῥαθεωένης xai νεχρᾶς ἤδη καὶ πρὸς τῇ ταφῆ χειµέ- 
νης ὑδίστη τις ἐπήνθει ταῖς ὄψεσι χάρις καί τις 
ἀκτὶς ἐκεῖθεν ἀπίστιλθε, σύμθολον ἄχριθες τῆς ταύ- 
την ἐχούσης λαμπρότοτος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ 
Κυρίω ὑμῶν, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὺ καὶ προσ- 
χύνησις, vU» καὶ Gt, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. ᾽Αμήν. 


τῶ 
4 


pervenisset senectutem, e vita excedit, eL ad eterna 
transit tabernacula, ad efferendum corpus magna 
undique confluente multitudine, atque ejus panno- 
rum et ciliciorum parum quid attrahere unoquoque 
contendente, ad cujusvis boni thesaurum, ad mala 
omnia propulsanda. Quinto autem anno post illius 
mortem, moritur etiam fratris filia. Que cum ani- 
mam desiderato Domino tradidisset, et jam esset 
mortua, in sepultura, in ejus vultu suavissima qu&- 
dam florebat gratia : et illinc quidam micabat ra- 
dius, apertum signum ejus anime splendoris in 
Christo Jesu Domino nostro, quem decet omuis glo- 
ria, honor, et adoratio in secula seculorum. 
Amen. 











MENSIS APRILIS. 


MARTYRIUM 
SS. AGAPES, CHIONI/E ET IRENES 


QUA APUD THESSALONICAM PASS/E SUNT. 


(Latine apud Surlum ad diem 1 Aprilis (4). — Greca in codicibus Regiis Parisiensibus non exstant. 


l. Quanto ex adventu et pressentia Domini et C tore adversus Christianos illata esset, mulieres ille, 


Salvatoris nostriJesus Christi major gratia in huma- 
aum genus collata est, quam olim fuerat, tanto et 
sanctorum hominum victoria major exstitit. Pro his 
enim hostibus, qui corporeis oculis cernuntur, ho- 
ss illi superari jam coepti sunt, qui oculorum 
tensu percipi non possunt. Nam deemonesipsi, quo- 
"um nature spectabiles non sunt, vela purissimis 
sque honestissimis feminis, Spiritu sancto plenis, 
superati ignitraduntur. Tales fuerunt tres ille san- 
e mulieres, quz ex urbe Thessalonica originem 
docebant: quam urbem sapientissimus Paulus cele- 
bravit, cum ejus fidem et charitatem, laudans, sic 
εἰ; « In omni loco fides vestra in Deum pervagata 
&l!.» Atque alibi : « De charitate, inquit, frater- 
Bitatis non necesse habuimus scribere vobis ; ipsi 
Qm vos a Deo didicistis, ut diligatis invicem?. » 

IL Cum igitur persecutio a Maximiano impera- 


| 


! Thess. 1, 8. 31 Thess. 1v, 9. ? Matth. x, seqq. 


4)Quantum ad Irenen. Cur autem Irenen Latina 
yrologia 5 Aprilis, Agapen autem et Chioniam, 3 

i vero in Menologio omnes tres 16 ejusdem 
Weasis die habeant, presertim cum nulla passa illis 
reperiatur in Actis & notariis exceptoribus 
wescripta, hactenus sibi incompertum testatur Ba- 


D 


que virtutibus seipsas ornaverant, evangelicis le- 
gibusobedientes, propter summam in eum charita- 
temetcclestium bonorum spem, patrisque Abraham 
factum imitantes, patriam, cognationem facultates- 
que omnes reliquerunt, ac persecutores fugiendo, 
quemadmodum Christus precepit*, allum quem- 
dam montem petierunt, ibique divinis precibus 
operam dabant : etcorpus quidem ipsum ad rnontis 
celsitatem contulerunt, eorum vero animusin coelo 
ipso versabatur.Cum autem in eo loco fuissent com- 
prehenss, ad eum, qui persecutionis auctor erat, 
magistratum ducte sunt, ut reliqua divina precepta 
exsequentes, et ad mortem usquesuam in Christum 
charitatem servantes, immortalitatis coronam asse- 
querentur. Una quidem etribus illis precepti per- 
fectionem possidens,et Deum ex totoanimo diligens, 
et proximum sicut seipsam, sancto Apostolo dicente : 


ronius in not. ad Martyrolog. Rom. 3 April. Quod 
autem easdem auctor mulieres vocet cum virgines 
fuerint, ut testantur Martyrologia Latina, nota mu- 
lieris nomen adiaphorum esse, et sexum solummodo 
indicare, ut pluribus disputat Tertullianus De ve- 
land. virg. Vide Baronium loco citato. 


79 


« Finis precepti est charitas* ; 
cabalur. Hoc enim nomine Greci charitatem appel- 
lant. Altera purum ac splendidum baptismatis ni- 
torem servans, itaut de ipsa propheticum illud dici 
posset : « Lavabis me, etsuper nivem dealbabor 5, » 
a nive nomen accepit ; Chionia enim dicebatur. 
Tertia Salvatoris et Dei nostri donum, hoc est, pa- 
cem in se habens, et in omnes exercens, quemad- 
modum Dominus dixit : « Pacem meam do vobis,» 
Irene ab omnibus vocabatur, a pace nomen acci- 
piens. Has tres feminas cum ad se ductas, et ita 
affectas magistratus vidisset,ut diis sacrificia offerre 
nollent,igne cremandas esse decrevit, ut per ignem 
exigui temporis, igni subjectos diabolum omnem- 
que demonum catervam, ipsius diaboli exercitum, 
qui sub ccelo est, superantes, incorruptam glorie 
coronam adipisci, ac Deum ipsum, a quo gratia eis 
collata est, cum angelis perpetuo collaudare pos- 
sent. Quie vero ad illis gesta sunt, ea breviter nar- 
rabimus. 

Ilf. Cum preesideret Dulcetius (2), Arlemensis [a/. 
Artemisius] scriba dixit: Cognitionem de his, qui 
presentessunt,a stationario missam, si jubes,legam. 
Jubeo, inquit Dulcetius preeses, te legere. Tunc ait 
scriba : Ordine tibi meo domino omnia, quae scripta 
sunt, recitabo.Cassander beneficiarius heec scripsit: 
Scito, mi domine, Agathonem, Agapen, Chioniam, 
Irenen, Casiam, Philippam, et Eutychiam nolle his 
vesci, que diis sunt immolata. Eas igitur ad tuam 
amplitudinem adducendas esse curavi. Tunc Dul- 
cetius preses illi dixit: Quenam est ista vestra 
tanta insania, ut nolitis religiosissimis nostrorum 
imperatorum et Cesarum jussis obedire ? Agathoni 
autem : Quare, inquil, tu ad sacra proficiscens, 
quemadmodum consueverunt, qui diis consecrati 
sunt, non his sacris usus es? Respondit Agatho : 
Quoniam Christianus egosum. Tum Dulcetius: Num 
tu etiam hodierno die in eo proposito permanes ? 
Maxime, inquit Agatho. At ille : Tu vero, Agape, 
quid ais ? Respondit : Ego Deo viventi credo, neque 
volo recte factorum conscientiam meam perdere. 
Tuncpreses : Tuautemquid ad hec dicis, Chionia? 
Ait illa : Cum Deo vivo credam, ob id nolui facere, 
quod dicis. Ad Irenen vero conversus praeses, ait: 
Quidnam tu ad hec ? cur non piissimo nostrorum 
imperatorum et Cesarum jussui obtemperavisti ? 
Divini timoris causa, inquit Irene. Dein Preses: Tu 
vero, Casia, quid ais? Animam meam, inquit Casia, 
servare volo. Preses autem: Numquid sacrorum 
vis esse particeps ? Minime, inquit illa. Tunc pre- 
ses : Tu vero, Philippa, quid dicis ? Respondit illa : 
Idem etego dico. Quidnam, inquil presses, hocidem 
est, quod dicis ? Illi autem Philippa : Mori malo, 
quam vestris sacrificiis vesci. Tunc preses : Sed 

*T Tim. 1.8. * Psal. 1, 9. * Joan. xiv, 27. 

5 Anno 304. Vide Baronium. 

3) Lege enim vetitum de pregnantibus sumi 
supplicium docet Plutarchus de his qut sero a nu- 


MENSIS APRILIS. 
»merito Agape vo- A tu, Eutychia, quid, ais ? Idem, inquit illa, et ego 


B 


80 


dico : malo et ipsa mori, quam facere quod jubes. 
Aitilli preses: Num virum habes? Mortuus, inquit 
Eutychia, ille est. Presses vero : Quampridem mor- 
tuus est ? Ante menses fere septem, inquit Eutychia. 
Tunc ille: Et undenam igitur gravida facta es ?Ex 
eo, inquit illa, viro, quem dedit mihi Deus. Presses 
autem : Hortor te, Eutychia, ut ab ista insania de- 
sistere velis, et ad humanas cogitationes redeas. 
Quid ais ? visneregali edicto parere? Minime, inquit 
Eutychia, ego parere volo, sum enim Christiana, 
Dei omnipotentis serva. Tum ille : Quoniam Euty- 
chia gravida est, interea servetur in carcere (3). 
Atque hac addidit: Tu vero, Agape, quidais ? Vis- 
ne omnia illa facere, quee nos dominis imperatori- 
bus ac Cessaribus nostris devoti facimus ? Minime, 
inquit Agape, decet Satane devotam me esse. His 
verbis rnens mea non abducitur : inexpugnabilis 
enim illa est. Tuncpreesesait : Ettu, Chionia,quid 
ad hec dicis? Mentem nostram, inquit Chionia, ne- 
mo potest pervertere. At presses : Num aliqua apud 
vos suntimpiorum Christianorum commentaria, vel 
membrane alique, vel libri? Respondit Chionia: 
Nulla, o preeses, nobissunt ; omnia illaimperatores 
qui nuuc sunt, a nobis abstulerunt. Preeses autem: 
Quisnam hane mentem vobis dedit ? Omnipotens 
Deus, inguitilla. Dixitautem presses: Quinam sunt, 
qui vobis auctores fuerunt, ut adistam stultitiam ve- 
niretis ? Deus, inquit Chionia, omnipotens et unige- 
nitus ejus Filius, Dominus noster Jesus Christus. 
Dulcetius ait : Manifestum illud est, quod omnes 
vos devotioni nostrorum potentium imperatorum 
ac Cessarum subjectos esse oportet. Quoniam vero 
post tàm multum tempus, post tot admonitiones, 
totqueedicta proposita, et tales minas injectas, vos 
temeritate quadam et audacia elat;e, ipsorum impe- 
ratorum ac Cesarum justa jussa contempsistis, in 
Christianorum impio nomine permanentes : cumque 
ad hodiernum diem jusse a stationariis ac primis 
militibus, Christi negationem scriptam profiteri, 
facere id recusetis, propterea poenas vobis dignas 
accipite. ld cum dixisset, sententiam scriptam le- 
git : Agapen et Chioniam, quoniam iniquis mentibus 
οἱ contrariis sententiis elatee, contra divinum edi- 
ctum dominorum Augustorum et Ciesarum fecerunt, 
et nunc etiam lemerariam, vanam et piis omnibus 
exsecrabilem Christianorum religionem colunt,igni 
tradendas jubeo lIlisque dictis, subjunxit : Agatho 
autem, Casia, Philippa et Irene, quoad mihi pla- 
cuerit, serventur in carcere. 

IV. Postea vero, quam sanctissime inulieres igni 
consummate sunt, cum rursus sancta rene ad pree- 
sidem ducta fuisset, Dulcetius sic illam affatus est : 
Tue& insanis propositum ex his, que facis, mani- 


mine puniuntur. Sed nec de eis haberi queestionem | 
affirmat Ulpianus 1. Pregnantis ff, De poenis. 


M 


VITA SS.AGAPES ET SOCIARUM. 


82 


festo apparet, que tot membranas, libros, tabellas, A cut a principio consueveramus usque ad annum 


codicillos et paginas Scripturarum, que sunt im- 
piorum Christianorum, qui unquam fuerunt, ad ho- 
diernum usque diem servare voluisli : que cum 
prolata essent, ea cognovisti, quamvis quotidie ne- 
gaveris, vos ejusmodi scripta possidere, non con- 
tenta neque sororum tuarum poena, neque mortis 
metum pre oculis habens. Quamobrem tibi penam 
afferri necesse est. Sed alienum tamen non videtur, 
etiam nunc benignitatis partem aliquam tibi con- 
donari, ut si volueris nunc saltem deos agnoscere, 
impunis etab omnisupplicio periculoque libera esse 
possis. Quid igitur dicis ? Facisne quod imperato- 
res nostri et Cesares jusserunt ? Num parata es 
sacrificiis vesci, et diis immolare ? Minime, inquit 
Irene, minime per Deumillum omnipotentem, qui 
ereavit coelum et terram, mare et omnia, que in 
eis sunt. Summa enim illius ignis sempiterni poena 
proposita his est, qui Jesum Dei Verbum negave- 
rint. Dalcetius vero: Quisnam tibi auctor fuit, ut 
membranas istas atque Scripturas ad hodiernum 
usque diem custodires ! Ille, inquit Irene, Deus 
omnipotens, qui jussit nos ad mortem usqueipsum 
diligere : qua de causa non ause sumus eum pro- 
dere : sed maluimus aut viventes comburi, aut, 
quecunque alia nobis acciderint, perpeti, quam ta- 
lia scripta prodere. 

V. Tum preeses : Quisnam, inquit, conscius erat 
hec in domo illa esse, in qua habitabas ? Respondit 


superiorem, quo et illa occultavimus. Dulcetius 
preses dicit : Sorores quidem tae poenas nostro 
jussu decretas exsolverunt ;te vero, etsi antea- 
quam aufugisses, propterea quod scripta ac mem- 
branasistas occultaveras, mortis poena tibi decreta 
fuerat, non tamen eodem modo jubeo e vita sic re- 
pente discedere : verum per satellites ipsos, et Zo- 
simum publicum carnificem in lupanari nudam sta- 
tui precipio, e pallatio singulis diebus panem unum 
sumentem, satellitibus ipsis non permittentibus te 
illinc discedere. 

VI. Cum igitur satellites et Zosimus publicus mi- 
nister presto essent : lllud, inquit preses, vobis 
notumsit, quodsi mihi significatum fuerit, vel hore 


B alicujus momento istamex eoloco motam fuisse, in 


Irene : Heec vidit Deus omnipotens, qui omnia scit ; . 


preterea nemo. Nostros enim homines inimicis pe- 
jores duximus ne forte nos deferrent. Itaque nulli 
htec ostendimus. Superiore anno, inquit praeses, 
eum edictum illud tale, ac pium jussum dominorum 
imperatorum ac Cesarum primo fuit divulgatum, 
ubinam vos latuisti ? Ad hec Irene : Illic, ubi Deus 
voluit. In montibus (scit Deus) sub dio fuimus. Pre- 
ses vero : Apud quem vixistis ? Sub dio, inquit illa, 
alias in aliis montibus versantes. At presses : Qui- 
nam erant, qui vobis panem suppeditabant ? Deus, 
inquit [rene, qui omnibus escam suppeditat. Tum 
presses ait : Eratne pater vester harum rerum con- 
seius ? AtIrene: Minime, per Deum omnipotentem, 
conscius erat ille, quine novitquidem haec omnino. 
Praeses ait : Quis igitur vestrorum vicinorum id no- 


verat ! Vicinos, inquit Irene, interroga, et loca in- D 


quire, vel eos qui norunt, ubi nos eramus. Preses 
dixit: Postquam e monte reverse fuistis, ut tu di- 
cis, legebatisne scripta ista, presente aliquo ? Domi 
nostree erant, inquit lrene neque audebamus illa 
efferre : quamobrem magnopere angebamur, quod 
non poteramus nocte ac die illis operam dare, si- 


C 


quo esse jussimus, tunc vos supreme poene sub- 
jecti eritis. Scripta vero ipsaa scriniis et arculis 
Irenes proferantur. Cum igitar quemadmodum a 
preside jussi fuerant, eam illi ad publicum lupa- 
nar duxissent, et propter Spiritus sancti gratiam 
que ipsam protegebat, et universorum Domino Deo 
puram atque intactam servabat, ne unus quidem 
ad eam accedere, vel turpe aliquid in eam facere 
aut dicere ausus fuisset, sanctissimam illam femi- 
nam Dulcetius preses revocavit, et ante tribunal 
sisti jussam, sic affatus est : Numquid in eadem 
adhuc temeritate persistis ? Minime, inquit Irene, 
lemeritas, sed Dei pietas est, in qua persisto. Cui 
respondit Dulcetius presses: Et ex priore tuo re- 
sponso manifeste ostendisti te imperatorum jussui 
nolle &quo animo parere, et nunc quoque in eadem 
arrogantia persistentem te video: quare dignam 
poenam persolves. Cumque chartam petiisset, sen- 
tentiam hanc contra ipsam scripsit : Quoniam Irene 
imperatorum jussui parere, diisque immolare no- 
luit, quinimo nunc quoque in Christianorum or- 
dine ac religione perseverat : hac de causa, ut an- 
tea duas ejus sorores, itaet ipsam viventem nunc 
comburi jubeo. 

Vll. Hec sententia cum a preeside lata fuisset, 
milites Irenen comprehensam in quemdam subli- 
mem locum duxerunt, ubi et ejus sorores antea. 
martyriumpass:efuerant. Cum autem magnum ro- 
gum accedissent, jusseruntipsam in eum conscen- 
dere. Itaque sancta Irene psalmos canens, et Dei 
gloriam celebrans, in rogum se conjecit : atque 
ita consummata estin consulatu Diocletiani Augusti 
nono, Maximiani autem Augusti octavo, Kalendis 
Aprilis, regnante in secula Christo Jesu Domino 
nostro, cum quo Patri est gloria sanctoque Spi-- 
ritui in secula seculorum. Amen. 


83 MENSIS APRILIS. 





VITA S. VIRGINIS THEODOR/E 


ET DIDYMI MARTYRIS 


(Anno 280, Aprilis 5). — Latina quidem Martyrologia habent hanc historiam 28 Aprilis, aiuntque Theodoram una 
cum Didymo percussam ; sed cum Metaphras shabeat Didymum Nonis Aprilisceesum, Theodor&ám autem evasisse, 


nos eam 
Parisiensibus.) 


into Aprilis die cum Metaphraste collocavimus. — Latine apud Suriuin. Deest in codicibus Greecis 


I. Diocletiano et Maximiano imperatoribus et Α hoc quidem per vim ac potestatem, quam habes, 


preside Alexandrine civitatis Eustrathio, edictum 
quoddam adversus Christianos missum fuit, 
ut vel diis immolarent, vel supplicio afficerentur. 
Cum vero preses ille pro tribunali sederet in ma- 
gna Alexandrinorum civitate, jussit cohortem ac- 
cersire Theodoram virginem, que nuper capta 
fuerat, et in carcere servabatur. Quam cum duxis- 
set: Presto, inquit cohors, est Theodora. Judex 
igitur : Cujusnam sortis es mulier ? Christiana, in- 
quit Theodora, ego sum. At ille: Liberane, an serva. 
Dixi jam, inquit ipsa, Christianam me esse : Chri- 
stus enim veniens, a peccato me liberavit. Quod 
vero et ad vanam atque inanem mundi hujus glo- 
riam attinet, claris parentibus orta sum. Tuncjudex 


facere poteris. Similiter lupanari tradar, necne, in 
arbitrii mei potestate non est, sed in manu tua, cui 
perimperium vim licet inferre. Quod vero ad animi 
mei propositum attinet, certum est Deo ipsi casti- 
tatis me; professionem servare : illi enim virginitas 
mea dicata est ; ille certus hujus rei dominus est : 
iUe, si voluerit, virginitatem hanc meam, possessio- 
nem suam, incolumem atque intactam servabit. 
Ill. Judex vero ait : Noli, Theodora, etatem tuam 
honeste actam, totam injuria et probris objicere : 
nam ut urbis queestor testatus est, his parentibus 
orta es, qui nobilitate atque existimatione cum pri- 
mis excellunt. Ad hec Theodora : Christum, in- 
quit, primum confiteri debeo, qui et Deus est, et 


queestorem accersiri jussit. Quem cum cohors pris- B omnis notabilis honorisque auctor, qui scit et 


sto esse dixisset : Dic, inquit, Luci : nostine Theo- 
doram virginem ? Cui Lucius : Per tuam, preeses, 
valentem vitam ac splendorem,nobilissima est, mul- 
teequeexistimationis et primi generis mulier. Quare, 
inquit judex, cum sis ita nobilis, nuptias recusasti ? 
Theodora respondit : Christi causa nubere nolui. 
Cum enim ille homo factus in mundo versaretur, 
ab ea, qua& semper virgo et Dei Maler fuit, geni- 
tus, a corruptione nos removit, et sempiternam 
vitam nobis promisit. Itaque fore mihi persuadeo, 
ut in ejus fide permanens, ad finem usque incorru- 
pta et intacta sim. 

II. Tunc judex dixit : Imperatores jusserunt, vos, 
que virginitatem semper servatis, aut diis immo- 
lare, aut injuriosius tractari. Arbitror, inquit Theo- 
dora, te non ignorare, hominis propositum Deo 
ipsi in primis gratum esse : is vero animum meum 
atque propositum castum esse cognovit. Quod si me 
id pati, quod dicis, et violari coegeris, non erit hac 
impudicitia, sed vis et injuria. Judex autem : Cum 
te ingenuam esse noverim, et tui rationem habere 
cupiam, admoneo, ne contumeliosius te geras ; nihil 
enim proficies. Nam per Deos omnes, sententiam 


hanc imperatores tulerunt. Tunc illi Theodora : Et 


prius, inquit, tibi dixi, hominis propositum atque 
animum Deo gratum esse. Cum enim omnia ille 
pernoscat, cogitata etiam nostra scit, et mentes ipsas 
perspicit. Quamobrem si coacta fuero facere quod 
dicis, impudicam me factam nunquam existimabo. 
Sive enim caput meum, sive manus, sive pedes 
abscindere, sive totum corpus dilacerare volueris, 


me columbam suam puram et incolumen ad finem 
usque servare. Tum judex dixit : Curnam erras, o 
Theodora ? Eumne Deum credis, qui fuit in cruce 
suffixus ? An qui talis est, te in lupanar conjectam, 
intactam servare poterit, ab his presertim viris, 
qui mulierum amoribus insanire soliti sunt ? Fi- 
dem, inquit Theodora, et spem habeo in Christo, 
qui crucem perpessus fuit sub Pontio Pilato, fore 
ut me ab iniquis istis viris eripiat, et à labe omnino 
liberam servet, in ejus fide permanentem, neque 
unquam eum negantem. Judex vero: Adhuc te nu- 
gantem patior, necdum jubeo tormentis subjici. 
Atsi contendere non destiteris, ut ancillam aliquam 
te prosternens, faciam quod domini atque impera- 


6 tores nostri jusserunt, ut et reliquis mulieribus 


exemplum fias. Ad hec Theodora : Parata sum 
corpus meum, eujus potestatem habes, tibi tra- 
dere : anima vero ipsa in solius Dei manu est ac 
potestate. Tum judex : Exceecate illam statim, ei- 
que dicite, ne insanire amplius velit, sed cedere et 
diis ipsis immolare. Minime, inquit Theodora, per 
Deum ipsum da&monibus sacrificium aut cultum 
afferre volo, cum Deum adjutorem habeam. Ad 
heec judex : Quid me cogis tibi honestissime femi- 
ne injuriam facere ? Ausculta mihi, o stulta, ne in 
tantam turbam incidas eorum, qui sententiam ex- 
spectant que contra te feratur. Non sum amens 
inquit Theodora, que Deum confiteor, et ipsum 
adjutorem habeo. Quam enim injuriam mihi fore 
putas, ea res honorem et gloriam sempiternam 
mihi comparabit. Tum judex : Ego non amplius te 


8&5 VITA S. THEODORE. 86 


feram, sed imperatorum jussa exsequar:futurum À — V. Turbee autem ille eam, utlupiagnam, circum- 


enim existimans ut persuaderi posses, diutius te 
ferebam. Quod si tibi parcens, id minus curabo, 
quod jussus fui, imperatores contemnere videbor. 
lli autem Theodora ita respondit : Sicut ipse im- 
peratores metuis quodque ab illis jussus es, id 
facere studes ; ita et ego studeo non negare Deum 
meum, timeoenim et ipsa verum illumimperatorem 
Deum contemnere. Contentiose, inquit judex, me- 
cum agis, eteternorum imperatorum jussa negligis, 
et me, tamquam imbellem aliquem despicis. Adhuc 
tum dierum tempus tibi condono, ac per deos 
omnes, nisi animum mutes et sacrifices, in lupanar 
te tradam, ut mulieres omnes te ita tractari viden- 
tes, turpitudine tua castigentur. At Thodora : Et 
aunc idem Deus est, et semper, qui non permittet, 
ut eum derelinquam. Peto autem ut intectam ac 
puram me servari jubeas, quoad sententiam tuleris. 
Tune judex ait : Theodoram sub tuta custodia ser- 
vate usque ad tres dies, si forte resipiscens, sibi 
ipsa persuaserit, ut atali contentione desistat. Quin 
εἰ precipio, ne permittatis aliquem ad eam ingredi 
et cum ipsa versari, propterea quod familia nobili 
et honesta nata est. 

IV. Post Lres dies cum judex in tribunali sede- 
ret : Adducatur, inquit, Theodora. Cohors ait : Do- 


mine, preesto est Theodora. Tum ille : Si resipuisti, - 


ettibi jam persuasisti, nunc sacrifica, et esto li- 
bera ; puto enim te nequaquam sapere, in eodem 
proposito persistentem. Respondit Theodora: Antea 
dixi tibi, et nunc eadem dicere non recuso, casti- 
talis mete professionem, Christi causa susceptam 
esse, qui fuit incorruptee viles preedicator, meamque 
confessionem ipsius Dei gratia fieri. Ejus igitur 
Domini et Dei confessio per me predicetur, et ipse 
videat (scit enim) quomodo suam virginem puram 
conservet. Per deos ipsos, inquitjudex, dominorum 
jussa veritus, ne forte illis non obediens, pericliter, 
adversus te faciam quod sum jussus. Quoniam vero 
in jupanar tradi maluisti, quam diis ipsis sacrifi- 
care, videamus, num te servet Christus ille tuus, 
propter quem in contentioneista persistere voluisti, 
ld cum judex dixisset, ad cohortem versus : Trada- 
tur, inquit, ista in lupanar. Tunc ait Theodora: Tu, 
Deus, qui occultas res inspicis, qui novisti omnia, 
priusquam illa fiant, qui ad hodiernum usque diem 
mihi affuisti et intactam in ea re me servasti, quam 
übi promisi, ipseel post hac me custodias, et a pro- 
fanis et iniquis eorum manibus, qui parati sunt 
ancille tue injuriam inferre, incolumem etintegram 
serves. Heec cum illadixisset, ad lupanar ducta est ; 
ad quod ingressa, oculosad coelumerexit, et ait: Tu, 
Pater Domini nostri Jesu Christi, me adjuva, utab 
his canibus eripiar. Tu, qui Petrum in carcere ad- 
juvisti, eumque ab injuria liberum illinc eduxisti, 
ei me hinc ab injuria incolumem educas, ut omnes 
Yideant, meque servam tuam esse cognoscant. 


! Galat. ιν, 12. ? Dan. xiv, 32 segq. 


dantes, certatim studebant pro se quisque ad eam 
ingredi, et ut canes in feram aliquam, et accipitres 
in columbam, ita in eam turbe inhiantes ingredi 
festinabant. Ceeterum neque tunc Christus ipse ces- 
sabat, sed cum quemdam ex Fratribus preparasset, 
ad eam illum misit. Quidam enim religiosissimus 
Frater, qui Dei negotia tractare optime didicerat, 
et quemadmodum aliquem ex Dei voluntate divitem 
fieri deceret, bene noverat, ille cum e rebus bonis 
semper aliquid amplius appeteret, etsibi comparare 
studeret,duplicem martyrii coronam sibi conciliavit, 
et regnum celorum hoc modo rapuit. Cum enim 
militari habitu se induisset, primus ad eam ingres- 
sus est, quasi unus ex impudentium et intemperan- 


B tium hominum numero esset. Ejus igitur hominis 


novamet peregrinam figuram sancta illa virgo Theo- 
dora cum vidisset, fuit perterrita; ea enim res 
multuminjurie acturpitudinis pre seferebat. Quam- 
obrem ancipiti et dubio animo carceris angulos 
cireumibat, secum cogilans, num a Christo ipso 
relicta esset. 

Vl. At sanctus Didymus (ita enim vocabatur) ut 
germanus frater, incipiens eam affari : Non sum, 
inquit, id, quod vides. Exstrinsecus enim lupus 
videor, intus vero sum ovis mansueta. Ne spectes 
exteriorem hanc vestem, sed interiorem et prom- 
ptuin animi affectum consideres. Frater enim sum 
in aliena figura, contra diabolum sapiens, eorum 
quidem veste indutus, qui sunt illius ministri, ut 
ita huc ingrediens non agnoscerer (erantenim qui 
huc venientem speculabantur) et Domini mei pre- 
tiosam possessionem, et Deicolumbam eam servare 
possem. Sed age vestem mutemus ; tibi Deus ipse 
victoriam largitur: me vero coronat sanctus, et 
qui sine macula est, Agnus ille, qui tollit peccata 
mundi. Exi tu, et, ad Dominum ito : Ego propter 
Dominum hic remanebo. Hac mea veste, quam ti- 
mebas, induaris. Estotu pro me, ut est ab Apostolo 
dictum ! : « Estote ut ego, quoniam etego ut vos. » 
Ille quidem h&c dicebat: Theodora vero libenter 
ei obtemperabat. Novit enim ab illo ipso Deo, qui 
misit in lacum leonum prophetam Habacuc, ut Da- 
nieli 3, qui etipse propheta erat, cibum impartiret, 
quique et leonum ora obstruxit, militem illum tunc 
ad se missum, ut ipsius habitu occultata, et illinc 
erepta servari possel. 

VII. Illa igitur virgo militis habitum sumpsit, 
ocreisque, quibus antea miles uti consueverat, crura 
sua contexit : cumque reliqua veste se induisset, 
capiti galeam imposuit, ejusque armis acceptis, illo 
ipso, quem, qui ei astiterat precepit, ornalu induta 
egressa est. Admonita eliam fuit, ne quem aspice- 
ret, propter eorum luporum impudentiam atque 
audaciam, neve aliquem alloquerelur: sed recta 
ad portam tenderet, el Jesum ipsum vie du- 
cem sibi proponeret. Et illa quidem illinc egressa, 


87 MENSIS APRILIS. 88 
ut columba quedam alas quatiens, atque in celum A Deum ipsum satis confessa fuerit, intacta perman- 


tendens, ex accipitris ore, vel agna e leonum fau- 
cibus, evasit. Frater vero ille sedebat, de sorore 
non amplius sollicitus, et spirituale prandium ex- 
spectans. Cumque se capitis tegumento induisset, 
eo in loco sedebat. Erat autem ita coronatus, ut si 
adversarium ipsum vicisset. Intervallo autem tem- 
poris,quidam ex insanientium numero intemperan- 
tie servus, ita ut erat impudens, illuc lanquam ad 
virginem ingredi ausus, cum virum pro virgine 
offendisset, mente perculsus secum ipse dicebat : 
Nunquid virgines in viros transfert Jesus iste? Mi- 
les ille, qui ante me huc ingressus est, exiit. Quis- 
nam igitur hicest, qui sedet ? Ubinam virgo illa, 
que& hic inclusa erat ? Audivi aliquando a Jesu 
ipso aquam in vinum conversam: nunc majus quid- 
dam video : virginem enim in virum mutavit. Ti- 
meo ne et me in mulierem convertat. Ille vero cum 
opportune sororem eripuisset, factum suum non 
occultavit : sed clara voce : Non mutavit, inquit, 
me Dominus, sed et mihi et illi coronam dedit. 
Quam igitur habebatis, eam non habetis ; quique 
vobis non erat, eum nunc habetis. Virgo illa, 
virgo est, ut antea, miles vero Chritis Jesu athleta 
nunc est. 

VIII. Egressus igitur, qui fuerat paulo ante in- 
gressus, quod factum erat, nuntiavit. Id autem ju- 
dex audiens, jussit eum ante tribunal sisti. Quem 
presentem cum vidisset, eum interrogans ait : 
Quodnam tibi nomen est ? Didymus, inquit ille, 
ego appellor. Tum judex : Et quisnam tibi sugges- 
sit, ut istud faceres, ac me contemneres ? Cui Di- 
dymus : Deus me misit, ut hoc facerem. Confitere, 
inquit judex, antequam tormentis subjiciaris. Ubi- 
nam est Theodora illa virgo ? Respondit illi: Per 
Christum Dei Filium, ubi ea sit, nescio. Illud scio, 
8ο persuasum habeo, quod cum Dei sit serva, et 


sit, quam Deus ipse incolumem et a labe puram 
servavit. Itaque quod factum est, non mihi, sed 
Deo ipsi tribuo ; quoniam secundum fidem ipsius 
fecit illi Deus, quemadmodum et ipse nosti, si fateri 
velis. Tunc ait judex : Cujusnam sortis homo tu 
es? Christianus, inquit Didymus, ego sum a Christo 
liber factus. At judex: Cruciate istum vehementer 
duobus modis, propter ejus petulantiam. Peto, in- 
quit Didymus, ut quod ab imperatoribus tuis jussus 
es, celeriter expedias. Cui judex : Per deos dupli- 
cia tormenta tibi reposita sunt nisi diis ipsis sacri- 
fices. Quod si feceris, prius illud facinus tuum au- 
dax condonabitur. Ego, inquit Didymus, reipsa tibi 
ostendi, me Dei athletam esse : propter nem enim 


β mihi repositum hoc facere aggressus fui, ut et virgo 


ipsa, virgo remaneret, et ego Deiconfessionem ma- 
nifeste profiterer; nam in Dei fide permanens, tor- 
menta non sentiam. Itaque celeriter fac, quod vi- 
detur, non enim demonibus immolo. Nam et si in 
ignem me tradere volueris, illinc etiam Deus me 
potest eripere. 

IX. Tunc illi judex : Tante audacis causa caput 
tibi abscindetur : et quoniam dominorum atque 
imperatorum nostrorum preceptum contempsisti, 
reliquie tue in ignem tradentur. Δά hec Didymus: 
Benedictus, inquit, Deus et Pater Domini nostri 
Jesu Christi, qui consilium meum non despexit, 
sed et Theodoram ancillam suam integram servavit, 
et me per duo tormenta coronabit. Cumque sen- 


C tentiam a judice latam accepisset, securi percussus 


est. Quo facto, ejus corpus in ignem fuit conjectum. 
Martyrio autem functus est sanctus Didymus Nonis 
Aprilis, regnante in colis Domino nostro Jesu 
Christo : quoniam ipsi et gloria cum Patre et san- 
eto Spiritu nune ,et semper, et in secula seculo- 
rum. Ámen. 





MARTYRIUM S. THERMES 


ET PHERBUT/E EJUS SORORIS EJUSQUE ANCILLAE. 


(Anno 310, — Apud Surium ad diem 5 Aprilis. Grece non exstat in codd. Paris.) 


I. Tempore nostre persecutionis, regina repente D constitutus. Cum autem sancta Therme cum duabus 


in morbum incidit ; que cum Judeorum crucis 
inimicorum esset studiosa, eosque libenter audiret, 
accesserunt ad eam atque dixerunt, Simeonis epi- 
scopi, cognomento Jombaphe sorores, ut fratris 
necem ulciscerentur, venenum ipsi, quo interiret, 
miscuisse. Quod cum ad regis aures pervenisset, 
sancta Therme statim cum sorore et ancilla com- 
prehensa est. Erat autem heec virgo sacris in rebus 
exercitata : imo vero omnes erant in Jesu Christi 
fide optime institute. Habita de illis queestio fuit in 
palatio. Maupta enim Magorum princeps cum duo- 
bus aliis principibus regis mandato judex fuerat 


reliquis in judicium esset adducta, perspecta judi- 
ces pulchritudine ipsius (erat enim forma admodum 
venusta) improbo singuli amore vehementer exar- 
serunt : nemo tamen aliis rem indicavit. Sic igitur 
illas sunt allocuti. 

II. Cur orbis terrarum regine ac domine venefi- 
cium parastis ? Quo quidem crimine digne estis 
mortis supplicio. Hic sancta Therme respondens : 
Cur nos, inquit, in crimen vocatis, quod a veritate 
abest quam longissime ?Cur nobis calumnias strui- 
tis ? Si sanguinem nostrum sititis, quid vobis im- 
pedimento est, quominus illum bibatis? Si mortem 


89 VITA S. THERME ET SOCIARUM. 90 
nostram optatis, ecce manus vestre quotidie ceedi- À e terra tollendas pronuntiarunt, quod regine phar- 


bus coinquinantur : et nos propter Deum nostrum 
malumus mori, quam ipsum abnegare : est enim 
vita nostra. Et quemadmodum scriptum est, ut 
unum Deum adoremus, et illi soli serviamus !, sic 
etiam facimus. Et cum alibi scriptum sit : « Malefi- 
eos non sines vivere ? , » quomodo nos malefice, 
que scelus id gravius prope Dei abnegatione judi- 
eamus 2 Utrique profecto crimini mors proposita 
est. Audiebant judices virginem cum voluptate et 
pre pulchritudinis atque sapientie ipsius admira- 
tione loqui non poterant. Sed quisque secum ipse 
sic cogitabat : Regem hortabor, ut illas liberet ,et 
hane mihi uxorem ducam. Mauptas autem : Vix 
tandem recte, inquit, dixisti, vobis non licere esse 


maca preparassent, quibus interiret. Statim igitur 
rex hanc in eas sententiam tulit, ut quo mortis ge- 
nere magi vellent afficerentur. Negabant enim ho- 
mines impii atque impuri, fieri posse, ut regina 
convalesceret, nisi virginum corpora duas in partes 
ita dissecarentur, ut regina per medium illarum 
incederet. Sed Mauptas rursus, cum ad supplicium 
ducerentur, ad sanctam misit, qui diceret, si vellet 
sibi obsequi, curaturum, ut nec ipsa, nec relique 
puelle interficerentur. At virgo sancta, clara voce: 
Canis, inquit, immunde, cur hec loqueris, quee ego 
audire non possum? Ad finem enim hujus vite per- 
venire cupio, ul perpetuo vivam. Absit, ut cadu- 
cam hanc mihi vitam parem, qua morte peream 


maleficis ; verum fraterne mortis ulciscende causa p sempiterna. 


id perpetrastis. Ad hec virgo sancta respondit : 
Quid mali fratri nostro accidit, ut nos propter 
ipsum a Deo vivente vitam nostram sejungere de- 
beamus ? Quamvis enim vosillum improbitate ve- 
stra et exmulatione interfeceritis, tamen vivit, et 
gaudet in regno coelesti : quod quidem regnum, po- 
lentiam etimperium vestrum evertet. Que illacum 
diceret, jusserunt eas in carcerem duci, et custo- 


Ill. Diluculo autem misit ad eam Mauptas nun- 
tium, qui diceret : Si vis, orabo regem, ut liberet 
vos a morte, οἱ eris mihi uxor. Quibus verbis audi- 
tis, strenua virgo, etsi non potuit non commoveri, 
tamen ita respondit : Os tuum obstrue, canis im- 
munde, inimice Dei, et omnis veritatis ; nec audeas 
amplius verbumimpurum effuudere in aures meas. 
Neque enim ista cogitatio cadit in mentem meam. 
Absit. Semel enim dicata sum Christo Domino, cui 
virginitatem meam servo, et fidem ac veritatem 
tueri studeo ; solus enim est sine peccato, et libe- 
rare me potest ab immundis manibus, et impuris 
cogitationibus vestris. Mori non timeo, nec ullum 
emdis genus reformido. Haec enim via, quam mihi 
adornatis, me ducet ad charissimum fratrem meum 
Simeonem, ut dolorum et gemituum, quos post ne- 
cem ipsius pertulit anima mea, solatium et consola- 
tionem accipiam. Miserunt itidem ad eam reliqui 
duo principes nuntios : quos illa pariter cum indi- 
gnatione rejecit. Quamobrem cum se victos ab illa 
perspicerent, et cupiditatem suam inanem esse 
animadverterent, consilium inierunt, et falsum at- 
que iniquum ad regem testimonium detulerunt, eas 
esse maleficas, asserentes. 

]V. Quo rex audito, decrevit, ut nisi Soli immo- 
larent, occiderentur. Quod quidem decretum cum 
ad eas perlatum esset, responderunt, se Deum coeli 
ac terree effectorem adorare ; nolle autem honorem 
Deo debitum, Soli ab ipso procreato tribuere: nec 
ulis minis posse a charitate Salvatoris et Domini 
mi Jesu Christi revocari. Que cum dixissent san- 
cum virgines, uno magi consensu magnaque voce 


! Deut. vr, x. ?* Exod. xxvii, 18. 


5 Psal. cxx, 4. 


V. Eduxerunt igitur illas extra civitatem, et pro 
unaquaque ipsarum binos palos ita defixerunt, ut 
uni eorum collum, alteri pedes eorum alligarent : 
et cum eas sic extendissent, assumpta serra fabrili, 
singulas in binas partes dissecuerunt. Et terna li- 
gna procera in una parte vie, terna in altera con- 
stituerunt, illisque sanctarum virginum corpora 
suspenderunt. O spectaculum horrendum ac mise- 
rabile, spectaculum lacrymis, luctu, stupore etge- 
mitu prosequendum. Si quis lacrymas non habet, 
accedat, et erumpentex oculis ejus fontes lacryma- 
rum. Ecce corpora candida et saneta tropeum in 
via constituerunt, in quibus ille omni vite sue 
tempore gravitatem et virginitatem coluerunt. Li- 


6 bertas in ignominiam versa est earum, que mode- 


stiam et equitatem in proprio thalamoexercebant. 
Ecce gloria mutata est in contumeliam. Quandiu 
quiescet etexspectabit divina justitia ? Sed cum ad 
judicandum exsurget, non parcet amplius, nec 
miserebitur. Quam multa audet superbia : que ta- 
men cum ceciderit, nec consurget, nec habebit ubi 
consistat. Hec profecto sanctarum ligna fructus 
justitie ferunt. Vere isti sunt Arabie lupicrudeles, 
bibentesque sanguinem, qui virgines has secuerunt 
806 suspenderunt. Deipsiscogitabat beatus Propheta 
cum diceret : « Viventes utique absorbuissent nos. 
Gum irasceretur furor eorum in nos, viventes ad 
inferos deduxisset nos *. » Quis tam horribili faci- 
nore leetari potuit ? Quis tam immane spectaculum 
sine lacrymis intueri ? Nemo profecto. Aut si quis 
potuit, is ab hominis natura est alienus, nec ex ge- 
nere Adam profectus est. 

VI. Tulerunt igitur infelicem Reginam, que in 
ea via per sanctarum corpora transiit, magna illam 
caterva prosequente. Rex enim diem illum celebra. 
bat. Martyrio coronata est sancta Therme, cum 
sorore et ancilla, Nonis Aprilis in Christo Jesu Do- 
mino nostro ; cui gloria cum sanctissimo Patre, et 
benignissimo ipsius Spiritu vite largitore, nunc, 
et semper, et in secula seculorum. Amen. 


91 ^ MENSIS APRILIS. 93 





S. CALLIOPII VITA 


ET MARTYRIUM. 


(Latine apud Surium ad diem 7 Aprilis. Grece in cod. Paris. non invenimus., 


I. Theoclia mulier quedam pia, ac timens Deum Α lem ac deos omnes, prefectus inquit, si vis esse 


cum totafamilia sua, multas faciebat eleemosynas, 
et sancle vivebat. Hee viro nupsit senatorio, qui 
nullos ex ea, quoniam erat sterilis, liberos susci- 
piebat : Dei tamen munere tandem concepit. Sed 
cum adhuc uterum gereret, maritus ejus defunctus 
est. Quamobrem in magna opulentia filium peperit, 
et Calliopium appellavit, qui in omni divinarumLit- 
terarum sapientia educatus est. Erat autem Perge 
Pamphylie patricius; verum cum eo temporeconti- 
gisset, ut idololatrie error vigeret, et veritas con- 
deretur, et multi sacrificarent idolis, sanctus Cal- 
liopiusassiduejejuniiset precationibus incumbebat. 
Quod cum adjudices delatum esset, beata materejus 
Theoclia consuluit filio, ut vitandi judicii causa, 


pius et diis immolare, filiam, quam unicam habeo, 
tibi uxorem dabo. Si uxorem, inquit Calliopius, du- 
cere decrevissem, non prius filiam tuam acciperem; 
quam mater mea id sciret et approbaret. Verum sic 
habeto, me Christo meo oredidisse, et pulverem 
hune, quem Deus conflavit, et ad similitudinem 
suam fecit, purum et sine macula ante Christi tri- 
bunal sistendum esse. Quamobrem fac, quee tibi vi- 
dentur : ego enim Christianus sum. 

lll, Seelestissime, inquit Maximus prefectus, 
istiusmodi verbis futurum putas, ut irà commotus, 
te celeri supplicio necandum curem ? Falleris. Ne- 
que enim id faciam : sed corpus tuum omni cru- 
ciatuum genere confectum, in ignem conjiciam. 


aurum, vestimenta, servosque sumeret, et illinc p Quanto, inquit Calliopius, pluribus me tormentis 


navigaret. Pompeiopolim igitur Cilicie se contulit, 
ubi cum impius prefectus Maximus Bacchanalia, 
et ludos, et choreas, et convivia idolis celebraret, 
admirabatur pius adolescens, quenam illa essent. 
lpse enim jejuniis perpetuo vacabat. Ab illis igitur, 
qui aderant, percontatus est, quid illud esset. Qui 
cum respondissent, deorum esse celebritatem : Veni, 
inquiunt, et tu, ut convivii particeps fias. Ab ille: 
Christianus, inquit, sum, et Christum jejuniis ce- 
lebro, nec quee sunt flagitiosis atque impuris idolis 
immolata licet in os eorum, qui Christum colunt, 
ingredi. 

li. Hec cum ad aures preefecti pervenissent, ira- 
cundia plenus, jussiteum in judicio sisti. Quod cum 
esset factum : Eequod, inquit Maximus, nomen est 
tibi ? Christianus sum, inquit, et Calliopius vocor, 
Cur, aitMaximus prefectus, cum per orbem univer. 
sum deorum celebritas peragatur, tu in isto errore 
persistis ? Vos, inquit, Calliopius, errore tenebris- 
que versamini, qui, relicto Deo vivente, qui celum 
et terram, et que in eis sunt omnia verbo pro- 
oreavit, saxa sensus expertia, et ligna putrida, que 
sunt manuum impiarum opera, colitis et adoratis. 
Adolescentia, inquit prefectus, te petulantem red- 
dit, et magnos tibi cruciatus parat. Dic igitur, e 
qua gente sis, etex quo genere. E Pamphylia sum, 
jbquit Calliopius, et patricius genere, et, quod no- 
bilissimum est, Christianus. Dic mihi, prefectusin- 
quit, parentes habes ? Mater, respondit Calliopius, 
superest ; nam pater jam diu defunctus est. Per so- 


! II Tim.n, 5... ? Psal. xxi, 4. 


* Philipp. 11, 20. 


excruciabis, tanto mihi ea perferenli corona splen- 
didior contexetur. Nemo enim, ut scriptum est !, 
coronabitur, nisi legitime certaverit. Tunc Maxi- 
mus juissit utei vincto plumbatis virgis omnia ossa 
confringerentur. Beatus autem Calliopius, dum va- 
pularet : Gratias, inquit, ago tibi, Christe, quia di- 
gnuseffectus sum, qui propter nomen tuum verbera 
sustinerem. Mihi, inquit Maximus prefectus, ob- 
tempera et diis immola, ut patriam videas, etma- 
trem tuam, et ne spolieris divitiis ac fortunis tuis. 
Tormentorum enim sentis acerbitatem. Dulcedinem, 
inquit Calliopius, promissa a Christo quietis degu- 
sto, et tormenta non sentio. Neo in aliena regione 
me esse puto, cum Domini sit terra, et plenitudo 
ejus *. Et hic quoque patriam cerno, matremque 
meam. Nam mater mea, est Christi Ecclesia sa- 
erosancta: etpatria mea, est coelestia illa Jerusalem. 
Nostra enim conversatio incoelisest *, Quod si mihi 
corpoream matrem objicias, audi quid Christus 
Deus meus dicat : « Qui amat palrem aut matrem 
plusquam me, nonest me dignus *. » Nam quod ad 
divitias pertinet, eas negligo, et malo Christi cruce 
affligi, quam caducis stulti mundi deliciis frui. 

IV. Maximus prefectus : Quam est, inquit, ex- 
cors. Crudis nervis ventrem ejus credite, dicentes : 
Noli unum pro alio stulte respondere, sed apte ad 
interrogata. Insane, inquit Calliopius, et quavis fera 
crudelior, et a Chrisli pietate, qui in ccelis est, alie- 


D ne, tibi veritatis rationem expono, quam tu animi 


oculis non cernis, aures occludens, ne Domini ser- 


^ Mattb, x, 37. 


93 VITA S. CALLIOPI 94 
monem exaudias, et contralegum prescriptajubes Α autem Calliopius catenis, et corporis tumore ex 


me, tanquam homicidam, verberari ? Rotam, in- 
quit prefectus, collocate et magnum ignem suc- 
cendite. Rote tanta vi alligatus est adolescens, ut 
totus discerperetur. Quo quidem cruciatu cum acer- 
bissime angeretur : Christe, inquit, preesto sis ser- 
vo tuo, ut ad finem usque laudetur in me nomen 
tuum, quamvis indignus sim servus tuus : et co- 
gnoscent omnes, eos, qui in te sperant, non con- 
fundi in eternum. Statim igitur accedens angelus 
Dei, flammam carbonum exstinxit : et ministri, 
eum vellent rotam volvere, non poterant. Delicata 
autem ipsius membra totam rotam sanguine consper- 
serunt. Erat enim acutis gladiis cireummunita. 
jussit autem prefectus eum solvi, et a rota dimo- 


verberibus contracto, cohibebatur, quominus posset 
assurgere, et ad matrem accedere. Sed ita locutus 
est: Opportune venisti, mater, ut testisesses Christi 
cruciatuum. Mater autem filii corpus aspiciens di- 
laniatum : Beata ego, inquit ad sanctissimum filium 
suum Calliopium, et beatus fructus ventris mei, 
quoniam, ut Anna, dicavi te sacrum munus Do- 
mino Jesu Christo : ut Sara obtuli te Deo holocau- 
stum gratum, et acceptum Domino sacrificium. 
Mansit autem totam noctem illam in carcere ad 
ipsius pedes postrata. Simul autem ambo preca- 
bantur, et laudabant Deum. Et circa mediam no- 
clem magna lux carcerem illustravit, et vox eos sic 
allocuta est: Vos estis sancti Dei et Christi con- 


veri. Spectatores dicebant, judicium illud iniquum p fessores, eversoresque idolorum, qui patriam et pe- 


esse , et dolebant, quod talis adolescens tam acerbe 
torqueretur. Sed Maximus: Nonne, inquit, dixi 
tibi, te adolescentia esse petulantem, et propterea 
gravioribus cruciatibus affectum iri? Canis , inquit 
Calliopius, impudentissime, tu me sic alloqueris, 
quasi crudelissima recusem autdeprecer tormenta 
tua. Infelix, inquit prefectus, credis tecontumeliis 
effecturum, ut te celerius occidendum curem. Ve- 
rum haud ita erit. Diis igitur immola, ut que reli- 
qua sunt, tormenta lucrifacias. Non permittet, in- 
quit Calliopius, Christus meus, utpuram meam in 
Deum fidem pervertas. Arbitratu tuo corpusexcru- 
cia, recepturus a Deo in die judicii merita premia. 
Qua enim mensura metiris, eadem remetietur tibi. 
Ferreis,inquit Maximus, catenis vinctum in interio- 
rem carcerem conjicite ; nemo curam illius gerat; 
nemo impiorum amicorum ad eum accedat ; bea- 
tua se putet ob eatormenta, quibus propter ipsius 
impietatem adversus deos affectus est. Statim igi- 
tur vinctus in carcerem interiorem conjectus est, 
ubi sine intermissione Deum laudabat. 

V. His auditis, mater, facto testamento, ducen- 
los quinquaginta servos libertate peculioque dona- 
vit : et quidquid auri, aut argenti, aut vestimento- 
rum habebat pauperibus reliquit; possessiones au- 
tem Ecclesie sancte largita est. Tum celeriter in 
Gliciam ad sanctissimum filium suum Calliopium 


cunias reliquistis, uteum Christo pateremini. 

VI. Cum autem illuxisset, prefectus: Voca, in- 
quit, Christianorum secte studiosum Calliopium. 
Demetrius autem centurio ad Calliopium : Nunc sal- 
tem, inquit, abinsania discede, etimperatorum de- 
cretis obtemperans, diis sacrifica, ut vivas: alio- 
quin ut Magistertuussuffigeris in crucem. Admiror, 
inquitCalliopius, impudentiam tuam,qui cum sepe 
ex me audieris Christianum me esse, et Christia- 
num esse moriturum, etin Christo victurum, tam 
impudenter pergas veritatem oppugnare. Festino 
eamdem, quam Magister meus pertulit, mortem op- 
petere. Hec cum ille dixisset, prefectus ex re- 
sponsis martyrisanimadvertens eum a proposito de- 


c duci non posse, sententiam tulit, ut quinta Sabba- 


torum Pasche in crucem ageretur. Quod materejus 
intelligens, quinque nummos ministris dedit, ut 
eum contraria ratione, quam Christus Dominus 
crucifixus fuit, affigerent cruci. Quinto igitur Sab- 
batorum pronus in caput crucifixus est, et die Pa- 
rTasceves animam egit. Et vox de ccelo audita est; 
ita sonans : Veni, civis Christi, et coheres sancto- 
rum angelorum. 

VII. Mater vero sanctissimi ac beatissimi filii cor- 
pus complexa, et Christum laudans, in ejus com- 
plexu spiritum reddidit. Et accedentes fratres, eo- 
rum corpora in loco sacro sepelierunt, collaudantes 


contendit : et in carcerem ingressa, procidit ante p Patrem et Filium et Spiritum sanctum, cui gloria 


pedes ejus,et vulnerum cruorem abstersit.Sanctus 


et imperium in secula seculorum. Amen. 


95 MENSIS APRILIS 96 





MAPTYPION TON ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΩΝ 


TOY ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


ΤΕΡΕΝΤΙΟΥ, ΑΦΡΙΚΝΟΥ, ΜΑΞΙΜΟΥ, ΠΟΜΠΙΟΥ 


ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΙΑΣ ΑΥΤΩΝ TON ΑΡΙΘΜΟΝ Μ’, 


MARTYRIUM 


SS, TERENTI, AFRICAM, MAXIMI, POMPII 


ET SOCIORUM QUADRAGINTA. 


(Anno 420. Latine apud Surium ad diem 40 Aprilis * Grece ex cod. Reg. Paris n. 1534.s&c. xit. —lInterpres textum 
habuit ab eo quem edimus in nonnullis discrepantem. EpiT. Para.) 


I. Decius Romanorum imperator, idolorumstudio A — A'. Βασιλεύοντος Δεχίου τοῦ παρανοµου τῆς Ῥω- 


cupiens omnes in exitii barathrum pertrahere (erat 
enim filius diaboli) in universas imperio subjectas 
provincias edictum misit, ut omnes Christiani ad 
immolandum et comedendum ea, que idolis essent 
immolata, pertraherentur. Quod si qui recusarent, 
in judicium vocati plecterentur. Decretum hoc cum 
in Africam ad prefectum Fortunatianum esset per- 
latum, ipse sedens in tribunali, populum convoca- 
vil, et sic est allocutus : Diisimmolate, alioqui sup- 
pliciis afficiemini. Et, his dictis, tormenta in me- 
dium proferri jussit. Quibus conspectis, multi per- 
territi prefecto obtemperarunt, et a Christi reli- 
gione defecerunt. Quidam tamen ex ipsis, numero 
quadraginta in Christi fide fortiter mori decreve- 


rant, seque mutuo ita cohortabantur : Videte fra- p 


tres, ne Dominum nostrum Jesum Christum abne- 
gemus, ne ipse quoque abneget nos. Mementote 
Dominum olim dixisse : « Nolite limere eos, qui 
corpus occidunt animam aulem non possunt occi- 
dere. Timete potius eum, qui potest animam et 
corpus perdere in gehennam 1.» 


µαίων ἀρχῆς καὶ Bouloutvou αὐτοῦ πάντας τῇ ἰδία 
θρησκεία ἑλκύσαι καὶ εἰς βάραθρον ἀπωλείας ἐμ- 
θαλεῖν (πατέρα γὰρ ἴσχε τὸν Σατανᾶν), ἐξαπέστει- 
λεν εἰς πᾶσαν τὴν ὑποτεταγμένων αὐτῶ βασιλείαν 
προστάγµατα ἐγγράφως, ὥστε πάντας τοὺς ἐπιχα- 
λουμένους τὸ ὄνομα τεῦ Χριστοῦ καθελκῦσαι εἰς τὴν 
μιαρὰν προσκύνησιν τῶν εἰδώλων ' si δέ τινες ἀντι- 
λέγοιεν, τούτους τῷ δικαστηρίῳ παραδίδοσθαι, καὶ 
μιτὰ πολλῶν βασάνων x«i αἰκχισμῶν τῇ τελευταία 
τοῦ θανάτου ὑπάγεσθαι ψήφῳ. Ἐξαπέστειλε δι τὸ 
πονηβὸν αὐτοῦ χαὶ ἀσεθις ὀό/μα ναὶ τῷ ἡγεμόνι 
Φουρτουνάτῳ τῷ ἓν τῇ ᾿Αφρικῆ * xai φθάσαντος τοῦ 
βασιλιχκοῦ προστάγµατος πβὸς τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ, 
ἐδέξατο ἡγεμὼν τὰ βασιλικὰ γράμματα. ᾿Αναγνοὺς 
οὖν αὐτὰ χαὶ χαθισθεὶς ἐπὶ τοῦ βήματος, εὐθέως 
προσέταξε συλλειφθῆναι τὸ πλῆθος τῆς πόλεως ' τῶν 
δε συλλειφθέντων, ἔφη πρὸς αὐτούς " Δέκιος ὁ αὐτο- 
κράτωρ χελεύει, ἵνα θύσητε ἅπαντες τοῖς θεοῖς ’ εἰ 
δε µήγε, µέλλεε κχακῶς xal πικρῶς ἀποθνήσχειν. 
Taura εἰπὼν προσέταξι xai τὰ βασανιστήρια ἅπαντα 
προτεθῆναι. Τῶν δὲ προτεθέντων, πολλοὶ τῶν θεω- 


ῥησάντων τὸ πλῆθος τῶν χολαστηρίων, ἐκ µόνης τῆς θέας δεδοικότες τὴν ἀπειλὴν, ἐπείσθησαν τῷ τυρᾶννῳ 
καὶ ἀποστάντες ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ πίστεως, προσεχύνησαν τοῖς εἰδώλοις. Τινὲς δὲ ἐξ αὐτῶν, τὸν ἀριθμὸν 
τεσσαράχοντα, συνέθεντο μᾶλλον ἐν γὙενναιότητι τελειωθῆναι ἐν τῇ πίστει τοῦ Χριστοῦ, καὶ πρὸς ἀλλήλους 


ἔλεγον μετὰ θάρσους ' 


Ὁρᾶτε, ἀδελφοι, μὴ ἀρνησώμεθα τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, ἵνα μηδὲ 


αὐτὸς ἀρνήση ἡμᾶς ' γνῶτε, ὅτι ἤδη εἶπε ὁ Κύριος « Mà φοθηθῆτε ἀπὸ τῶν ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα, 
τὸν δὲ ψυχὴν μὴ δυναµέων ἀχοχτεῖναι φοθήθητε δὲ μᾶλλον τὸν δυνάµενον xci ψυχὴν χαι capa ἀπολέσαι 


ἐν γεέννη. » 

II. Fortunatianus ad hos : Video, iuquit, vos vi- 
ros et etate perfectos, et sapientia preditos : 
quamobrem miror, cur vos ejusmodi dementis tra- 
dideritis, ut unum Deum et regem dicatis, quem 
Judei, ut hominein sceleratum, crucifixerunt. Re- 


! Matth. x, 28. 


B. Τούτοις οὖν τοῖς λόγοις ἀλλήλοις θαρσοποιοῦν- 
τες οἱ ἅγιοι, ἔφη πρὸς αὐτοὺς ὁ ἡγεμών * "Ανδρες 
βέλιστοι, θεωρῶ ὑμᾶς ἐν ἡλικία xa) καὶ τελεία 
χεχοσµηµένους ὄντας xol λογῳ σεσοφισµένους * xci 
θαυμάξω, πῶς τοιαύτῃ ἀπιστία ἰαυτοὺς ἐξεδώκατε, 


97 VITA S. TERENTII ET SOCIORUM 98 


ἵνα µόνον Θιὸν ὁμολογοῦντε τὸν Χριστὸν, ὄντινα À spondit omnium nomine sanctus martyr Terentius: 


άνθρωπον ὄντα, ὡς xexoüpyov, οἱ Ἰουδαίων παῖδες 
ἑσταύρωσαν. Τότε ὁ ἅγιος µάρτυς τοῦ Χριστοῦ Te- 
ρέντιος, στόµα τῶν πάντων γενόμενος, εἶπεν οὕτως" 
Ei δει, ὦ ἡγεμὸν, τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ xai τὸν 
δύναμιν τοῦ ἐσταυρωμένου, κατέλειψας ἄν τὸν τῶν 
µαταίων εἰδώλων πλάνον, x«i αὐτῷ µόνω προσεχύ- 
νεις καὶ ἐθεράπευες, τὸν ὄντα Ὑἱὸν εὐεργέτων dx 
Πατρὸς ἀγαθοῦ καὶ εὐεργέτου, τὸν πλούσιον xai 
εὔσπλαγχνον xai ἐλεήμονα, ὃς νεύµατι χαὶ βουλή- 
µατι του Πατοὸς εἰς γῆν καταθὰς καὶ τὴν θεότοτα 
αὐτοῦ ἀνθοωπινη φύσει ἐνδύσας ὑπέμειε σταυρὸν 
xai θάνατον διὰ τῶν ἡμετέραν σωτηρίαν. Ὁ δὲ ἡγε- 
μὼν ἀκούσας ταῦτα, λέγει πρὸς τοὺς ἁγίους, Θύσατιε 
ποοθύµως 4$ ἀψάμενος ὑμῶν τῶν μελῶν, τελείως 
ὑμᾶς ἀφανίσω. 'O ἅγιος Τερέντιος εἶπεν Νομίδεις, 
ὦ τύραννε, φόθῳ δελεάσαι ἡμᾶς ; Οὐχ οὕτως ἆναν- 
δοοί ἐσμεν, ἵνα καταλείψαντες τὸν τῆς δωῆς χορηγὸν 
Ξοοσχυνήσωµεν θιοὺς Ἀἀλλοτρίους. )Αλλὰ πρᾶττε 
συντόμως, ὅ βούλει πραττειν καθ ἡμῶν, ἡμεῖς γὰρ 
τελείως τὸν γενναῖον ἡμῶν λογισμὸν Ἱδρασμένον 
ἔχομεν εἰς Χριστόν. Τότε θυµωθεὶς ὁ ἡγεμὼν ἐχέ- 
λενσε περιαιριθῆναι αὐτῶν τὸ ἱμάτια χαὶ ἀάγισθαι 
αὐτοὺς καὶ μὴ βουλοµένυς εἰς τὸν ναὸν τῶν εἰδώ- 
ων. σαν δὲ τὰ εἴδωλα ἅπαντα περικεχρυσωµένα 
καὶ ἐστολισμένα χόσμω πολυτελεῖ xai λαμπρῷ. Καὶ 
εἰσελθὼν ὁ Ὀγεμὼν εἶπεν αὐτοῖς Θύτατε τῷ µεγάλῳ 
θιῷ Ἡρακλεῖ: πάντες (dare τὴὺν δόξαν καὶ τὴν do- 
ναμιν αὐτοῦ. 'O ἆἅγιος Τερέντιος εἶπεν Πλανᾶσαι, 
ὦ ζγεμὸν, pà εἰδὼς τὸ συμφέρο» σοι οὗτοι γὰρ, 
οὓς λέγεις θεούς, λίθοι εἰσὶ καὶ ξύλα xal χαλχὸς καὶ 
σίδησος' χεκόσµχνται δὲ χρυσῷ καὶ ἱματισμῷ πολυ - 
τε)εῖ πρὸς τὸ πλανᾶσθαι τοὺς ἀνοήτους ἀνθρώπους 


Si nosses, prefecte, Crucifixi virtutem, relictis 
idolorum erroribus ipsum coleres et adorares. Est 
enim Filius Dei, benignus, dives, clemens et mise- 
ricors, qui Patris nutu el voluntate in terram de- 
scendit, divinitatemque suam humane nature con- 
junxit, et pro salute nostra crucem subire voluit. 
£ortunatianus, his auditis, dixitad eos : Immolate : 
alioquimembra vestracomburens, delebo vos. P'u- 
tas, inquit Terentius, nos terrore commotos senten- 
tiam mutaturos ? Non adeo sumus ignavi, ut, reli- 
clo vitee Largitore, deos alienos adoremus. Facigitur 
celeriter, quod libi libet, adversum nos, quoniam 
strenui el constantes Christi cultores sumus. Indi- 
gnatus prefectus, jussit eos, vestimentis detractis 


p in idolorum templum trahi. idola autem auro ar- 


gentoque et pretiosis erant vestibus exornata. 
Ingressus Fortunatianus, dixit eis : Magno deo 
Herculi sacriticate. Gloriam enim et potestatem 
ejus conspicitis. Erras, inquit Terentius, et ignoras 
id, quod tibi utile est. Dei enim isti tui, lapides 
sunt, etligna, et &s, et ferrum. Ornati autem sunt 
auro, ut homines decipiant, et abducant ab eterna 
vita. Nam ipsi quidem non vident, nec loquuntur, 
nec audiunt, nec ambulant : quippe qui ab homi- 
nibus sculpti conflatique sunt, el in hominum spe- 
ciem conformati, ut ad hanc impiam cogitationem 
eos, qui sibi parent, convertant: « Similes enim 
eorum sunt, qui faciunt ea et omnes, qui confidunt 
in eis* .» Dicite, queso : Isti quos deos asseritis, 
possuntne sibi ipsis opitulari, et eos, a quibus le- 
duntur, ulcisci ? Quod si ipsi auxilio esse non 
possunt, quomodo nobis opitulabuntur ? 


ὑπ αὐτῶν, τοῦ ἀποστῆναι piv τῆς αἰωνίου ζωῆς, τῷ πυρὶ δὲ παραπεμφθῆναι οὔτε γὰρ — Dérovaw 
οὔτε λαλοῦσιν οὔτε ἀχούουσιν, ὑπὸ yàp ἄνθρωπων Ὑλύφέντες xal χωνευθέτες, xal εἰς εἶδος ἀνθρώπων 
τυπωθίέντες, µεταφέρουσι εἰς τὴν ἆθιρν τούτων ἔννοιαν τοὺς πειθοµένους αὐτοῖς "Opotot δὲ αὐτῶν 
εἰσιν οἱ ποιοῦντες αὐτὰ καὶ πάντις οἱ πεποιθύτες ἐπ αὐτοῖς. » ΒΕἴπατε δι ἡμῖν, αρα οἱ θιοὶ ὑμῶν, οὓς 
λέγετε, δύνανται ἑαυτοῖς βοηθῆσαι ὃ ἀμείψασθαί τινι ἀμυνομένῳ αὐτοῖς ; EL οὖν αὐτοῖς βοηθῆσαι οὐ δύνανται, 


πῶς ὑμῖν βοηθήσωσι ; 

I'. Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἡγιμὼν καὶ ἐμμανὴς ytvó- 
µενος σφὀδρα, ἐκέλευσε τὸν µακάριον Τερώτιον καὶ 
᾽Αφϕοικανὸ», Μάξιμόν τε χαὶ Πόμπιον ἐν τῇ φρουρᾷ 
βληθθναι τῇ ἐνδοτέρᾳ χαὶ μετὰ πάσης ἀσφαλείας 
τηρεῖσθαι αὐτοὺς, εἰπὼν' 'E» τῇ μελλούση mpoódo 
ἀκούσω αὐτῶν. Τοὺς δὲ περὶ τὸν µαχάριον Ζήνωνα, 
xai ᾿Αλέξανδρον, καὶ Θεόδωρον, ὄντας τὸν ἀριθμὸν 
ἃς΄, προσέταξεν τῷ βήµατι ἀχθῆναι καὶ λέγει αὖὐ- 
τοῖς Mudtv ὠφεληθέντες ἐκ τῆς προτέας ὑμῶν 
ὀμολογίας, xXv νῦν πιείσθητέ pot καὶ θύσα-έ τῷ 
µεγάλω Ge '"Hpax)st. Οἱ δὲ ἅγιοι ἀποχριθένες 
εἴπον. ᾿Ἡμεῖς πολλάχις σοι κεἴπομεν περὶ τούτου" 
ἄλλα καὶ ἐκ τῶν προτέρων ἀἑπερωτήσεων ἕγνως, 
ὅτι Χριστιανοί έσμεν τέλειοι, χαὶ οὐ πείθεις ἡμᾶς 
κροσχυνῆσαι εἰδώλοις ἀκαθάρτοις ποτέ τὸ λοιπὸν 
ποίει ἐν τάχει, ὃ βούλει, εἰς ἡμᾶς. Ὁ ἡγεμὼν εἶπεν ' 
Ov πιίθεσθέ not παρακαλοῦντι ὑμᾶς ; ἀναγκάδομαι 
v» τὸ κελευσθέν µοι παρὰ τῶν ἀηττύτων βασιλέων 


* Psal. cxur, 8. 


ΠΙ. Hec audiens prefectus, jussit Terenlium, et 
Africanum, et Maximum, et Pompeium in carce- 
rem interiorem detrudi, et omni diligentia custo- 
diri, Cras, inquiens, audiamillos. Beatum autem Ze- 
nonem, et Alexandrum, et Theodorum cum reliquis 


D sociis, qui erant. omnes numero triginta sex, ad 


tribunal adductos sic alloquitur: Cum ex priori 
vestra contentione nihil ulilitatis perceperitis, pa- 
rete mihi, et magno deo Herculi immolate. At illi : 
Sepius jam, inquiunt, diximus, nos esse Christia- 
nos, id quod ex superioribus questionibus intelli- 
gere potuisti : nec tu nobis unquam persuadebis, 
ut idola impura colamus et adoremus. Facile enim 
possumus, quidquid in hanc sententiam dixeris, 
confutare. Non vultis, inquit prefectus, cohortatio- 
nes meas audire ? Atqui invictorum imperatorum 
jussa facere cogemini. Et jussit eos asperis virgis 
et nervis vapulare. At illi, sublatis in caelum mani- 


99 


bus, una omnes et clara voce dixerunt: Aspice, 
Domine, et adjuva servos tuos, et libera nos ab ad- 
versario. Quibus auditis, magis adhuc eos virgis 
odi imperavit, donec multi satellites unus post 
alium eos verberando defessi sunt, et lora ac virge 
defecerunt. Rursum autem jussit eos fustibus 
cedi. Verum licet omnia ipsorum viscera contere- 
rentur, adeo tamen hilares ac leti erant fortium 
martyrum vultus, ut omnes sanctorum patientiam 
atque constantiam admirarentur. 


MENSIS APRILIS 





100 


Α ποιῆσαι, καὶ ἄλλως ὑμῖν προσιενεχθῆναι, Καὶ εὐθέως 
ἐκέλευσεν αὐτοὺς τύπτεσθαι μετὰ ῥάθδων ἀγρίων 
καὶ βουνεύρων ὠμῶν. Οἱ di ἅφιοι μάρτυρες τυπτὸ- 
µενοι, ἁπλώσαντες τὰς χεῖρας αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανόν, 
φωνῆ μεγάλη εἶπον Κύριε ὁ Θιὸς, ἔπιδε ἐφ᾽ ἡμᾶς 
τοὺς δούλους σὀν, καὶ βοήθησον ἡμᾶς. καὶ λύτρωσαι 
ἡμᾶς ἐκ τοῦ ἀντικειμένου. ᾿Ακούσας δὲ ταῦτα ὁ 
ἡγεμὼν, ἔτι μᾶλλον προσέταξε ῥαθδίξεσθαι αὐτοὺς, 
ἕως οὗ Άλλαξεν ἔκαστος ἀνὰ δέκα χεντυρίωνας' τυ- 
πτομένων δὲ αὐτῶν ἐπὶ πολὺ xai τῶν σαρχῶν αὐτῶν 


καταξαινοµένων xal τοῦ αἵματος τῇ y προσρέοντος, οἱ λῶροι καὶ αἱ ῥάθδοι ἐδαπανήθησαν' καὶ πάλιν ἔχέλευσεν ὁ 
παράνομος ξύλοις ἀγρίοις τύπτεσθαι αὐτοὺς, ὡς λοιπὸν xal τὸν ἔνδοθεν οἰκονομίαν τῶν σπλάγχνων αὐτῶν 2ιαφα- 
vivat. Τοιαῦτα δὲ ἐγένοντο φαιδρὰ τὰ πρόσωπα τῶν ἁγίων τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων, ώστε πάντας θαυμάδειν τὸν 


ὑπομονὺν x«l χαρτερίαν αὐτῶν. 

IV. Postquam igitur cesi fuerunt, dixit ad eos 
prefectus : Immolate, et liberabo vos. Sancti au- 
tem tacebant. Sed prefectus iratus, pyras incendi 
jussit, et terga eorum aduri, cum ea prius aceto et 
sale conspersa essent. Tunc sancti Dei martyres 
suspicientes in ccelum dixerunt : Domine Deus noster 
qui tres pueros, Ananiam, Azariam et Misaelem de 
camino ignis liberasti, nec eos ledi permisisti : qui 
Danielem ex ore leonum eripuisti, et de manu Pha- 
raonis Mosem servasti : el sanctam Theclam ab 
igne, et theatro, et feris ac bestiis marinis defendi- 
sti: qui amicis tuis perfectum regnum largitus 
es : qui Filium tuum Dominum nostrum Jesum 
Christum a mortuis excitasti : qui multa variaque 
dona nobis dedisti : qui lucem procreasti, et coelum 
sicut pellem extendisti* : qui stellas dinumeras*, 
et suis eas nominibus vocas : qui in fines terre 
misisti veritatem : exaudi nos supplices, et ex ca- 
lamitatibus libera : quoniam tua est gloria in s&e- 
cula seculorum. Amen. Cum precandi finem fecis- 
sent, prefectus ira deseviens, jussit eos suspensos 
dilacerari. Quod quidem dum fleret, sanguinis rivi 
ex eorum corporibus defluebant. Neque tamen cru- 
ciatuum acerbitate commovebantur. Deus enim 
confirmabat eos, et robur ac fortitudinem submi- 
nistrabat. Preefectus autem ad eos : Persuaserunt- 
ne vobis tormenta, ut ab insania recedatis ? an 
&dhuc in impietate vestra permanetis ? llli nihil 
responderunt. Ad vos, inquit rursum prefectus, 
hec loquor. At sancti Dei martyres suspicientes in 
ccelum, ita locuti sunt : Deus omnipotens, qui So- 
domorum urbem propter ipsorum nequitiam igne 
succendisti, et in solitadinem redegisti, hoc etiam 
impiorum domicilium nunc propterjustitiam tuam 
everte. Cumque Christi signum frontibus suis im- 
pressissent, insufflarunt adversus idola, et ea sta- 
tim confracta in pulverem redegerunt. Tunc sancti 
martyres ad praefectum : Cernis, inquiunt, deos 
tuos ? Ubi est robur ipsorum ? potueruntne sibi 
ipsis opitulari ? Haud multo post autem et tem- 
plum corruit. Cujus eversione indignatus prefectus, 
jussit, ut sancti martyres capite plecterentur. Qua 
illi sententia leti, collaudabant Deum et gaudentes 


? Psal. cxi, 2. * Psal. cxrvi, 4. 


A'. Μιτὰ dà τὸ σφοδρῶς τυπτηθῆναι, εἶπε πρὸς 
αὐτοὺς ὁ ἡγεμών' Θὐσατε, κατάδικοι xol ἀπολύω 
ὑμᾶς παραχρῆμα. Οἱ δὲ ἅγιοι ἐσιώπων. Τότε θυµω- 
θες ὁ ὑγεμὼν ἐχέλυσε πυρωθῆναι ὀθδελίσκους xal 
καταχαῦσαι αὐτῶν τοὺς νώτους, εἶθ οὕτως ὄξος 

B δριμὺ χαι ἅλας ῥαΐνεσθαι αὐτοῖς καὶ ὑφάπματι τρι- 
X ἀνατριθῆναι αὐτῶν τοὺς νώτους' δριμεῖα δὲ 
ὄντως πάνυ à βάσανος αὗτη' ὅθεν ἀναθλέψαντες οἱ 
ἅγιοι τοῦ Θεοῦ μάρτυρες εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπον' 
Κύρις ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ ῥνσάμενος τοὺς τρεῖς παῖδας 
ἐκ xapívou πυρὸς, ᾿Ανανίαν, ᾿Αδαρίαν x«l Maced), 
καὶ μὴ ἑάσας αὐτοὺς ἀδιχκηθῆναι, à ῥυσάμενος τὸν 
Δανιὴλ ἐκ στόματος λεόντων, ὁ διασώσας Μωσῆν ἐχ 
χιιρὸς Φαραῶ, ὁ διασώσας Θέχλαν ἐκ πυρὸς, xci 
θιάτρου, καὶ θηρῶν, ὁ πολλὰς xal διαφόρους εὐερ- 
γεσίας χαρισάµενος ἡμῖν τοῖς δούλοις σου, ὁ τὸ φῶς 
ποιήσας x«i τὸν οὐρανὸν ἐκτεῖνας, ὡσιὶ δέῤῥιω, ὁ 
ἀριθμῶν πλύθη ἄστρων καὶ πᾶσιν αὐτοῖς ὀνόματα 
καλῶν, ὁ τὴ» ἀλήθειαν καταπέµψας εἲς τὰ πέρατα 
τῆς οἰκουμένης, ἐπάκονσον x«l ἡμῶν, τῶν δούλων 

(σου, δεοµένων σοι νῦν, καὶ σῶσον ἡμᾶς ix τῶν 
ἀναγκῶν ἡμῶν καὶ τῶν θλίψεων, ὅτι ἐτάχησαν ἡ μῶν 
αἱ σάρκες, Δέσποτα, καὶ τὸ πνεῦμα ἐχλειπιι σοῦ 
δὲ, Κύριε, τὸ ἔλιος ἀνείκαστον καὶ dà µαχροθυµία 
άφατος, xal col πρέπει ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. 
Αμήν. Τελευσάντων δὲ αὐτῶν tà» εὐχὴν. πάλιν ὁ 
ἡγεμὼν θυμομαχῶν ἐκέλευσε κχρεµασθέντας ξίεσθαι 
αὐτούς. Ἑεομένων δὲ τῶν µακαρίων ἐπὶ πολὺ, οὐδὲ 
οὕτως ἑφρόντιζον τῶν βασάνων' ὁ δὲ φιλάνθρωπος 
γὰρ, Θιὸς X» μετ αὐτῶν, ὁ ἀντιλαμθανόμινος χαὶ 
παρέχων αὐτοῖς τὴν ἰσχὺν καὶ τὸν ἀνδρείαν' ἐπεὶ 
(ποία γὰρ ἂν ἀνθρωπινη σὰρξ ὑπήνεγκε ταῦτα ;) 
λέγει ὁ Ἠγεμὼν πρὸς αὐτοὺύς' Κάν νῦν, ἆθλιοι, ἔπει- 
σαν αἱ βάσανοι αὗται ἀπαλλαγῆναι τῆς µανίας, à ἔτι 
ἐμμένεε τῇ δυσσεθιία ὑμῶν ; Οἱ δὲ ἅγιοι οὐδὲν 

D ἀπεχρέναντο. Πάλιν λέγι ὁ ἡγεμὼν πρὸς αὐτούς" 
Ὑμῖν λέγω καὶ οὐδέν pot ἀποχρίνεσθε ; Θύσατι λοι- 
πὸν τοῖς µεγίστοις θεοῖς x«l ἀπολύω ὑμᾶς ἕκαστον 
εἰς τὰ ἴδια μετ εἰρήνης. Τότε oi ἅγιοι μάρτυρες, 
ἀναθλέψαντες εἷς τὸν οὑρανὸν, εἶπον οὕτω" Κύριε 
ὁ Θεός, ὃ τὴν πόλιν τῶν Σοδομιτῶν διὰ τὴν παρανο- 
μίαν αὐτῶν πυρὶ χαταχαύσας xci ἐρημώσας, χαὶ τα- 
νῦν δεόμεθά σου, Βασιλεῦ ἅγιε νεῦσον ἐπὶ γῆς, δί- 


104 


VITA S. TORRENTII ET SOCIORUM 


102 


απιος ὢν xai τὴν πολύθεον, μᾶλλον δὲ ἄθεον χατά- Α ad locum preefinitum pervenerunt : et genibus fle- 


στρεφον οἰχοδομὴν τοῦ ἡγεμόνος καὶ τοὺς θεοὺς αὖ- 
τοῦ λέπτυνον χαὶ ἀφάνισον * xal ἡμᾶς τοὺς δούλους 
σου ἐν τάχει ἐπίσχεψον, ώς ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος, 


xis, oblatisque cervicibus, confestim interfecti sunt. 
Accesserunt autem viri religiosi, et sublata eorum 
corpora in loco sacro condiderunt. 


ὅτι σὺ μόνος δέδοξασµένος ὑπάρχεις, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Καὶ εἰπόντες ταῦτα οἱ ἅγιοι μάρ- 
Ἔνρες μετὰ στιναγμῶν καὶ δαχρύων, x«i πο'ήσαντες τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ ἐν τῷ μιτώπῳ αὐτῶν xal 
καθ) ὅλου τοῦ σωµατος, ἐνεφύσησαν τοῖς ἀκαθάρτοις εἰδώλοις, καὶ παραχρῆμα ἐλίκμησαν αὐτὰ καὶ ἐγέ- 
νοντο ὠσεὶ σποδὀὸς Τότε λέγουσυω οἱ ἅγιοι µάρτυρες τῷ ἡγεμόνι . "Ide τὰ σεθάσµατα ὑμῶν * ποὺ γὰρ ἡ 
ἰσχύς αὐτῶν ἡ κενή ; Mà ἠδυνήθησαν ἑαυτοῖς βοοθῆσαι ; Μετ οὐ πολὺ δὲ xai ὁ ναὸς συνετελέσθη καὶ συνετρίθη. 
Ὀργισθεὶς οὖν πάνυ ὃ ἡγεμὼν ἐπί τε τῇ συντριθῷ καὶ ἀπωλείᾳ τῶν θεῶν αὐτοῦ, ἐπίτε τῇ πτώσει τοῦ ναοῦ, ἐχέλευσεν 
ἀποχεφαλισθῆναι αὐτοὺς παραχρῆμα. Λαθόντες δὲ τὴν ἀπόφασιν οἱ ἅγιοι, ἀπήεσαν χαίροντες καὶ δοξαζοντες τὸν 
θεὸν, καὶ ἑλθόντες ἐπὶ τὸν ὠρισμένον τόπον, Χλίναντες τὰ Ὑόνατα xai τὸν Θεὸν εὐχαριστήσαντις  εὐθέως 
ἀπεκεφαλίσθησαν. Καὶ ἑλθόντες οἱ Χριστιανοὶ λάθρα, ὕραν τὰ λείψανα τῶν ἁγίων καὶ ἔθηκαν οὐτὰ ἐν τόπῳ 


σε ενὼ. 
[Ἱ . 


E. Τούτων δὲ οὕτως τελειωθέντων, πάἄλιν προσ Β V. Tum beatum Terentium, et Africanum, et 


ἔταξεν ὁ παράνομος Ἡγεμὼν, ἄγεσθαι ἐπὶ τὸ βῆμα 
τοὺς περὶ τὸν µαχκάριον Τερέντιον x«i ᾿Αϕριχανὸν, 
Mafuné» τε xai Πόμπιον, καὶ λέγει πρὸς αὐτούς . 
Θύσατε κάν ὑμεῖς τοῖς θεοῖς * εἰ δε µήγε, µέλλετε 
κχκῶς x«i πιχρῶς ἀπολέσθαι, x«i οὐδεὶς ἂν δυνηθῇ 
βύσασθαι ὑμᾶς ἐκ τῶν χειρῶν pou. Οἱ ἅγιοι εἴπον 
ποὸς αὐτόν * ἩΗγεμὸν, εἶπομέν σοι πολλαχις, ὅτι 
Χριστιανοί ἐσμεν καὶ εἰς Χριστὸν ἔχομιν τὰς ἐπλί- 
d«c * δαίμοσι δὲ οὔτε προσχυνοῦμεν, οὔτε τοῖς θεοῖς 
σου λατρεύομέν ποτε, οὔτε μὴν τὰς βασάνους σον 
προσποιούµεθα * τοίνυν ἐπινόι ἡμῖν ὅσας θέλεις 
βασάνους * πιστεύομεν γὰρ τῷ Θιῷ, ὅτι ὑττηθήση 
?» ἡμῶν, χαθὼς xal ὁ πατήρ σου, ὁ διάθολος, ἧτ- 
τέθς ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνδυναμοῦντος ἡμᾶς 
ναᾷν σου τὰς ἐνθυμήσει. ᾿Ακούσας δὲ ταῦτα ὁ ϱ 
ἡγεμὼν καὶ ἐμμανὺς Ὑεύμενος σφόδρα, ἐχέλευσε 
πάλι βλτθᾶναι αὐτοὺς ἐν τῷ φυλαχῦ, εἰπὼν περι- 
ἐληθῆναι αὐτοῖς χλοιὰ σιδηρᾶ περὶ τοὺς τραχήλους 
αὐτῶν, καὶ πέδας περὶ τοὺς πόδας αὐτῶν, xai ἁλύ- 
σεις ἐπὶ τῶν χειρῶν * παραλαθόντε δὲ αὐτοὺς οἱ 
düucot, ἔθετο ἐν τῇ ρυλακῆ, χαθὼς ἐκελεύσθησαν, 
Ἐκέλευσε δι ó παράνομος καὶ τριθόλους σιδηροῦς 
ὑπηστρωθῆναι αὐτοῖς x«i κχαταπείρεσθαι αὐτοὺς ἐν 
αὐτοῖς xai μὺ συγχωρεῖσθαί τινα τῶν Χριστιανῶν 
εἰσέρχεσθαι πρὸς αὐτοὺς, πρὸς τὸ μηδ᾽ ὅλως παρ- 
έχαν αὐτοῖς τροφάς, Τούτων οὖν οὕτω Ὑενομένων 
zzi περὶ τὸ μεσονύχτιον εὐχομένων αὐτῶν, ἐξαίφνης 
φῶς µέγα ἔλαμψεν ἐν τῇ φυλακῇ ' ἄγγελος γὰρ Kv- 
ῥίου ἔστη xarà πρόσωπον αὐτῶν καὶ εἶπεν πρὸς 
αὐτοὺς * Τερέντιε xoi "Agpuxavt, Μάξιμε καὶ Πόμ- p 
κα, δοῦλοι τοῦ Θεοῦ ὑψίστου, ἀναστάντες doct 
ὀόξαν τῷ Θεῷ xol ἀναπαύεσθε. Εἶτα προσελθὼν ὁ 
ἄγγελος ὤψατο τῶν αλοιῶν τῶν ἐπιχειμένων ἐπὶ 
τοὺς τραχύλους αὐτῶν καὶ εὐθέως διαῤῥαγέντα τὰ 
σίδηρα ἐξέπεσον ἐξ ὅλου τοῦ σώματος αὐτῶν * καὶ ἐν 
τῷ ταῦτα γενέσθαι, ido) καὶ τράπεζα ἐνώπιον αὐτῶν 
ἱτοιμασμένη, πλήρης γέμουσα παντὸς ἀγαθοῦ : καὶ 
zt πρὸς αὐτοὺς ὁ ἄγγελος  ᾿Αναπαύισθε, ἀδελ- 
qol, ἀναπαύεσθε ἐκ τῶν πολλῶν ὑμῶν χόπων καὶ 
θέγεων * ἅμα δὲ καὶ τροφὴς µεταλάθετ, Dg m. 
ίστελεν ὑμῖν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Τότε 
οἱ ἅγιοι ηὐλόγησαν τὸν Ov xci µετέλαθον τρυφῆς 
* 1 Cor. 1, 25. 


Maximum, et Pompeium adduci jubet, et dicit ad 
eos : Diis immolate, alioqui male estis perituri. Et 
nemo poterit eripere vos e manibus nostris. Chri- 
stiani sumus, ut sepissime jam diximus, responde- 
runt martyres, etin Christo spes positaset colloca- 
tas habemus. Demones non adoramus,neque deos 
tuos colimus, et tormenta tua negligimus. Proinde 
quos vis, adhibe cruciatus. Deoenim adjuvante, te 
& nobis victum iri confidimus, quemadmodum et 
diabolus superatus est a Christo, qui nos ad cupi- 
ditates tuas vincendas corroborat. His auditis, jus- 
sit eos in custodiam abduci, et catenis eorum colla 
et manus pedesque compedibus vinciri. Eos igitur 
ministri, ut jussi fuerant , in carcerem conjecerunt. 
imperavit preterea, ut tribulos ferreos in terram 
projicerent, quibus configerentur : et nemini Chri- 
stianorum ad eos accedere permitterent, ne cibum 
afferrent. Verum circa mediam noctem lux fulsit in 
carcere, etangelus Dei stetitin conspectu ipsorum, 
et dixit ad eos : Terenti, et Africane, et Pompei, 
et Maxime, servi Dei altissimi, consurgite, et cor- 
pora vestra curate. Et accedens angelus, tetigit ca- 
tenas eorum, et ceciderunt. Et ecce mensa coram 
ipsis bene instructa. Et dixit ad illos angelus: 
Quiescite, et cibum capite, quem vobis Christus 
misit. Sancti autem, Christo collaudato, comede- 
runt. At custodes, splendore perspeocto, ingressi 
sunt, ut viderent, quid illud esset : invenerunt eos 
gaudentes : el prefecto rem nuntiarunt. Qui postri- 
die eos ad tribunal adduci jussit ; et : Nondum, in- 


3quit, suppliciis edocti estis, ut ab amentia vestra 


discedatis, et diis immoletis ? Respondit Terentius: 
Stultitia hec nobis erit et omnibus qui diligunt 
Deum. « Quod enim stultum est Dei,sapientius est 
hominibus : nam hominum sapientia, apud Deum 
stultitia est *. » Stulti et amentes essemus, si, reli- 
cto Deo, demones, quemadmodum tu facis, adora- 
remus. Quibus verbis prefectus iratus, jussit eos 
ungulis lacerari. Dum autem id fieret illi preca- 
bantur Deum, dicentes :Jesu Christe, Fili Dei viven- 
tis in secula, lumen Christianorum, spes nostra 
certissima, presto sis nobis, et fer auxilium : et 


103 MENSIS APRILIS 104 


ne confundas nos propter sanetum nomen tuum. A ὥστε καὶ τοὺς δεσμώτας θεωρήσαντας τὸ φῶς, εἰσ- 
Christi igitur ope sublevati, cruciatus non sentie- πηφῆσαι ἔσω x«i μαθεν τὸ -*tyovóg * εἰσελθόντες 
bant. γὰρ εὗρον αὐτοὺς εὐφραινομένους καὶ δοξάζοντας τὸν 
Θιόν. Οἱ δι δήµιοι, ἅπερ ἐθεάσαντο, ἀνήγγειλαν τῷ ἡγεμόνι ' καὶ τῇ ἡμέρα τῷ τρίτῃ ἐκέλευσεν αὐτοὺς 
πρὸ τοῦ βήματος ἄγεσθαι * ἄχθεντων δὲ αὐτῶν ἐπὶ τὸ ipa, εἶπε πρὸς αὐτοὺς ὁ ἡγεμών ’ ΄Λθλιοι | 
οὕτως ἐπαίδενσαν ὑμᾶς αἱ βάσανοι, ἀπαλλαγῆναι de ἔχετε µωρίας χαὶ προσελθεῖν θῦσαι τοῖς θιοῖ ; Ὁ 
ἅγιος Τερέντιος εἶπεν ' Ἡ µωρία αὗτη, ὦ ἡγιμὸν, ἔστω ἐμοὶ καὶ τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεόν * « Τὸ γὰρ µω- 
póv τοῦ Θιοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων ἐστίν ' à δὲ σοφία τῶν ἀνθρώπων µωρία παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν. 
Παράφρων δὲ x«i µαινόµενος ἔσομαι ὅμοιός σου, ἐὰν, τὸν Θεόν µου καταλείψας, δαίµοσι προσκυνήσω. 'O 
δε ἡγεμὼν, ταῦτα ἀκούσας χαὶ χολίσας πανυ, ἐχέλευσεν ἀναρτηθέντας αὐτοὺς ἐπὶ τοῦ ξύλου, ξέεσθαι. 
Οἱ δὲ µακάριοι ξεόμενοι ἐπὶ πολὺ, ηὔχοντο πρὸς Κύριον λέγοντες * Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ, Υιὰ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, 
τὸ φῶς τῶν Χριστιανῶν, ἡ πηγὺ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀθανασίας, Ἡ πίστις ἡ ἀῤῥαγὺς x«i ἀχατάλυτος, ἐπιφάνηθι καὶ 
βοήθησον ἡμῖν, καὶ μὴ καταισχύνης ἡμᾶς τοὺς ταπεινοὺς διὰ τὸ ὄνομά σου -ó ἅγιον ἀπὸ τῆς προσδοκίας ἡμῶν. Τῶν 
δὲ δηµίων Κξεόντων αὐτοὺς ἐπὶ πολὺ x«i τοῦ Χριστοῦ ἐπικουφίξδοντος xai ἐνισχύοντος, τῶν βασάνων οὐδ᾽ ὅλως 


Ὀσθάνοντο. 


VI. Itaque jussit eos prefectus in carcerem re- B 


trudi.Et convocatis omnibusferarum incantatoribus 
imperavit, ut seevas omnes feras et crudeles, quas 
haberent, aspides et viperas afferrent, el cum ipsis 
includerent. Que quidem fere ad pedes eorum ac- 
cedentes, eos nihil omnino ledebant. Sancti vero 
considentes, psallebant, et Deum collaudabant. 
Cumque tribus diebus et tribus noctibus cum san- 
ctis incluse mansissent, quarto die sub noctem 
misit prefectus, qui viderent, utrum a feris con- 
sumpti essent. Sed qui missi fuerant, ad carceris 
fores appropinquantes, audiebant eos psallentes et 
collaudantes Deum. Cumque diligentius vellent in- 
tueri, quid ageretur, carceris tectum conscenden- 
tes, sanctos viderunt, qui considebant, et angelum 
Dei stantem ante faciem ferarum, et ne ad eos ap- 
propinquarent, prohibentem : et Prefecto celeri- 
ter, qu& viderant, nuntiarunt. Summo igitur mane 
sedit in tribunali, et jussit, ut incantatores feras 
suas sumerent, et sancti ad tribunal adduceren- 
tur. Incantatores igitur cum ad carceris ostium in- 
cantationibus suis feras advocarent, ille non au- 
diebant. Sed sum ostium carceris apertum ab illis 
esset, uno omnes impetu egredientes, quoscunque 
nacte sunt homines, occiderunt, etin solitudinem 
profectie sunt. Tunc custodes ad prefectum sanctos 
adduxerunt. Qui cum eos nulla in parte lesos 
aspiceret, furore concitatus, eos capite damnavit. 
Sancti autem egressi sunt lieti, canentesque dice- 
bant: « Liberasti nos, Domine, ab iis, qui nos 
affligebant, et qui oderant nos, confudisti ?. « Mipi- 
stri vero, eductis gladiis, fecerunt imperata. Atque 
ita sancti in Christi confessione, martyrii palmam 
acceperunt. Eorum autem corpora recte componen- 
tes viri religiosi, in loco, qui duobus passuum milli- 
bus ab urbe distabat, sepelierunt, ad gloriam 
Salvatoris nostri Jesu Christi, qui vivit, et regnat 
in secula seculorum. Amen. 

ἀδικηθέντας, ἐμμανὴς γενόμενος σφόδρα, ἔδωχε 


5 Psal. xrin, 8. 


.(1) Theodorus Lector scribit in Collectaneis 
lib. II,horum sanctorum martyrum reliquias trans- 
Jatas esse Constantinopolim x Kal. Octobris Theo- 


xat 


€. Τότι θυμωθεὶς ὁ ἡγεμὼν ἐχέλευσε χατενεχθέν- 
τας αὐτοὺς ἀπὸ τοῦ ξύλου, ἀναληφθῆναι πάλιν ἐν τῷ 
δεσμωτηρίῳ " xai χαλέσας πάντας τοὺς ἐπαοιδοὺς 
τῶν θηρίων, ἐκέλευσεν αὐτοῖς ἐνέγκαι, ὅσα εἶχον 
θηρία χαλεπά καὶ δεινὰ, τοῦτ' ἔστιν ἐχίόνας, ἀσπί- 
δας τε καὶ κεράστας, xoi συναποχλεϊσθῆναι μετ 
αὐτῶν ἐν τῇ φυλαχκῇ πρὸς τὸ ἀναιρεθῆναι ὑπ᾿ αὐτῶν. 
Καὶ τούτων οὕτω γενομένων, σαν τὰ θηρία ἕρ- 
ποντα χαὶ πρὸς τοὺς πόδας αὐτῶν παρακαθήµενα * 
τὸ χκαθόλον οὐκ ἐλυμήναντο αὐτοὺς, ἀλλ ἐποίησαν 
τὰ ἑρπετὰ τρεῖς ημέρας χαὶ τρεῖς νύχτας ἐγχεχλει- 
σµένα µιτ αὐτῶν, ὥσπερ (Ge ὤμερα, τῶν ἁγίων 
ὑμνούντων καὶ δοξαζόντων τὸν Θεὸν ἀκαταπαύστως : 
καὶ τῷ Ἠμέρα rà τετάρτη ἀπέστειλεν ὁ ἡγεμὼν ὑπὸ 
νύχτα, εἰ ἄρα ἀνηλώθησαν οἱ ἅγιοι ὑπὸ τῶν θηρίων 
τῶν ἰοθόλων * xai ὡς ἤλθον οἱ ἀπεσταλμένοι πρὸς 
τὴν θύραν ἀχροάσασθαι, καὶ ὕχουσαν αὐτῶν ψαλλόν- 
των καὶ ὑμνούντων τὸν Θεὸν, βουλόμενοι ἀχριδίστε- 
pov μαθεῖν, ἀνέθησαν ἐπὶ τὸ δῶμα τῆς φυλακῆς. 
Περιθλεψάμινοι xal ἀχριθῶς κατασχοπήσαντες, εἶδον 
τοὺς ἁγίους καθηµένους καὶ ἄγγελον Κυρίου εστῶτα 
κατὰ πρόσωπον τῶν ἰοθόλων ἐχκείνων θηρίων, χαὶ 
μηδ᾽ ὅλως συγχωροῦνια x&v ἐγγίσαι αὐτοῖς. Τότε 
ὁραμόντες ἀνήγγειλαν τῷ ἡγεμόνι, ὅσα εἶδον οἰχείοις 
ὀφθαλμοὶς καὶ ἀναστὰς ὄρθρου ἀπὸ τῆς κλίνης αὐ- 
τοῦ 0 ἡγεμὼν, καὶ καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ βήματος ἐχέ- 
λευσε τοῖς ἐπαοιδοῖς ἀναλαθεῖν μὲν τὰ θηρία, ἀχθῦ- 
ναι δε τοὺς ἁγίους ἐπὶ τὸ βῆμα ' ἀπελθόντες δὲ ói 
ἐπαοιδοὶ καὶ µέλλοντες ἐγγίζειν τῷ θύρα τῆς εἰρκτῦς, 
ἤρξαντο ἐπικαλεῖν τὰ θηρία τῇ ἑαυτῶν ἐπαοιδία - 
τὰ δὲ οὐχ ὑπήκουσαν αὐτῶν. Τότε ἑλθόντες οἱ ἐπαοι- 
D dol x«l ἀνοέξαντες τὴν θύραν τῆς φυλακῦς, ἐξῆλθον 
τὰ θηρία ὁμοθυμαδὸν κατ αὐτῶν, xci ἀπέκτειναν 
παραχρῆμα τοὺς τε ἐπαοιδοὺς καὶ πάντας ὅσους 
εὗρον ἀνθρώπους ixti * καὶ αὐτὰ ἔφύγον εἰς ἐρήμους 
τόπους. Μιτὰ ταῦτα δὲ παραγινόµινοι οἱ δεσμοφύ- 
λακες, ἀνέλαθον τοὺς ἁγίους καὶ ἤγαιον αὐτοὺς 
πρὸς τὸν Μγεμόνα. Καὶ ἰδὼν αὐτοὺς ὁ ἡγεμὼν μηδὲν 
αὐτῶν τὺν ἀπόφασιν. Οἱ δὲ ἅγιοι ἐξῆλθον χαί- 


C 


dosio Minore imperante. Vide Baronium in notis 
ad Martyrologium Romanum, 10 April. 


105 VITA S. CARPI ET SOCIORUM. 


povrsc, x«i ψάλλοντες Üuyov Ἔσωσας ἡμᾶς, Kópu, ἐκ τῶν τοὺς μισοῦντας 
ἡμᾶς ακατήσχυνας. Οἱ δε εἰς τοῦτο ταχθέντες, ἐνεγχόντις ξίφη τὸ προσταχθεν αὐτοῖς ἐποίησαν καὶ 
τέος τὸ διὰ ξίφους τοῖς ἁγίοις µάρτυσιν ἐπέθηχαν' καὶ οὕτως ἐν x«)$ προθυµίᾳ ἐτελιώθησαν ἐν τῇ 
ὁπολογία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μηνὶ ᾿Απριλίῳ. Λαθόντες δὲ τὰ τίµια σώματα τῶν ἁγίων καὶ καλλινίχων 
μαρτύρων Τερωτίου, ᾽Αφρικανοῦ, Μαξίμου τε xat Πομπίου ἄνδρες ελλαθεῖς καὶ φιλόχριστοι, xol mávu κοσµίως xai 
κρεπόντως χκηδεύσαντες αὐτὰ, ἀπέθεντο ἐν τῷ yj, ὡς ἀπὸ μιλίων δύο τῆς πόλεως ᾿Αφριχῆς, εἰς δόξον καὶ 
τιμὴν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ xal Σωτῦρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, o $5 δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰώνας τῶν 


, 


αἰώνων. ᾽Αμήν. 


406 
θλιθόντων ἡμᾶς καὶ 


ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ 


ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ENAOSON ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


KAPIIOY ΚΑΙ IIAIIYAOY 


ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΟΙΣ. 


MARTYRIUM SANCTORUM ET GLORIOSORUM CHRISTI MARTYRUM 


CARPI, PAPYLI ET SOCIORUM. 


(nno 150. Latine apud Surium ad diem 13 Aprilis, juxta perantiquum Romanum Martyrologium, itemque Bedeet 
suardi. — Greca ex cod. Reg. Paris. nunc primum prodeunt. Epir Para.) 


A'. ἸΜεμνῆσθαι τῶν ὑπὶρ Χριστοῦ πἀθόντων εἴπερ À 


ἆλλο τι λυσιτελὲς καὶ ὠφέλιμον' ἱκανὺ γὰρ χαὶ μόνη 


I. Meminisse eorum, qui pro Christo sunt passi, 
est plurimum utile et conducibile. Sufficit enim vel 


μαρτύρων puvápr πρὸς Θεοῦ ἔρωτα ψυχὺν διεγεῖραι 
παὶ οἶονεέ τι πτερὀν εἰς ἀρετὴν Ὑενέσθαι xal τοὺς 
εὐτοὺς τοῖς µάρτυσιν ἆθλους νοερῶς ὑπομένειν πα- 
ρασχευάσαι, διὰ τῶν ἐκεῖθεν ἀμοιθῶν τὴν ἀπόλαυσιν. 
Té» γοῦν τοὺς μαρτυριχοὺς τούτους ἀγῶνας διηνυ- 
αύτων εἰσὶ xai οἱ στεῤῥοὶ τῆς Εκκλησίας οὗτοι στύ- 
he τε xat θεµέλιοι, Κάρπος xoi Πάπυλος, oi πατρί- 
(e, μὲν ὑκῆρχον περιφανοῦς, τῆς Περγαμηνῶν πὀ- 
Mc, πατέρων δὲ σφὀδρα φιλαρέτων Ὑενόμενοι κατ- 
λληλον ἐπεδείχνυντο xai τὴν ἀγωγὺὲν, old τινος ῥίζης 
εγενοῦς εὐγινῆ βλαστήµατα, ὡς δῆλον ix τοῦ xap- 
xeü τὸ δένδρον γίνεσθαι xoi τῷ ῥείθρῳ µακκρίζε- 
σθαι τὸν πηγήν. Σώμα piv γὰρ µόνοις ἐποίουν ἀρ- 
χεσθαε τοῖς ἀναγκαίοι, πᾶν τὸ ποιχίλον καὶ περί- 
εγον ἁπωθούμενοι, οὕτω δὲ xai τοῖς ἄἀναγκαίοις 
(ym χρώμενοι, ὡς σώματι μὶν παρὰ πολὺ τῶν ἆγ- 
Ῥλων ἀπολελεῖφθαι, τῷ δὲ περιόντι τῆς ἐγκρατείας 
μιαροῦ καὶ παραψσύειν τοῦ ἀσωμάτου. Ἐντεῦθεν 
ὡς ὕψος ἀρετῦς ἀναχθέντες, ἅξιοι ἐκρίθησαν εἶναι 
xxi προστασίαν λαοῦ πιστευθῆναι. Καὶ Κάρπος piv 
ἐρχιερωσύνην ἐπιθὰς τὰ τῆς εὐσιθείας μυστήρια 
διώγγελλε τοῖς ἐν Θυατείροις Πάπυλος δὲ, τῷ τῆς 
διακονίας βαθμῷ τιμχθεὶς, ἰσόῤῥοπον ἑαυτῷ τὴν 
exoud à» ἐν τοῖς ἶσοις ἐποιεῖτο πόνοις. 


Β 


B. Ἐπκεὶ οὖν ὁ περὶ αὐτῶν λόγος πανταχοῦ dudi- 
dere, ola μηδὲ λανθάνει φύσει τῆς ἀρετῆς δυναµέ- 
ης, ἀλλ ἑαυτὸν ἀεί ποτε χηρυττούσης, πολύ τι 


PATROL. 68. CXV. 


sola memoria, utad Dei amorem excitet animum, 
et sit veluti quedam ala ad virtutem, et efficiat, ut 
eadem certamina, que corpore martyres, mente 
ille sustineat pro fruendis iis que sunt illic, remu- 
nerationibus. Ex iis ergo, quihsc martyrii peregere 
certamina, valide quoque Ecclesie columnae et 
fundamenta, CarpusetPapylus noscuntur :quorum 
uterque in clara quidem patria, nempe civitate 
Pergamena, ex valde autem piis natus parentibus, 
eis quoque convenientem vite ostendit rationem, 
veluti generose cujusdam radicis generosum ger- 
men ; adeo ut ex fructu arbor evaderet manifesta, 
et ex fluento censeretur fons beatus. Nam ambo 
quidem corpus faciebant esse solis contentum ne- 
cessariis, repellentes quidquid erat varium et cu- 
riosum ; necessariis autem tam modice utentes, ut 
corpore quidem multum abessent ab angelis, insi- 
gni autem abstinentia, incorporei propemodum vi- 
derentur. Hinc cum provectiessent ad summum vir- 
tutis, judicati sunt digni, quorum fidei committere- 
tur populi prefectura. Et Carpus quidem, cum per- 
venisset ad pontificatum, pietatis mysteria annun- 
tiabat iis, qui erant Thyatiris : Papylus autem ho- 
noratus gradu diaconatus, suo muneri respondens, 
adhibebat studium in paribus laboribus. 

Il. Cum ergo eorum fama pervasisset in. omnes 
partes, utpote quod ea sit natura virtutis, ut non 
possit latere, sed seipsam semper preedicet, magna 


4 


107 


MENSIS APRILIS. 


108 


multitudo ideo confluebat, et eorum fruens doctrina, À πλῆθος παρὰ τοῦτο συνέῤῥεον καὶ τῆς παρ αὐτῶν 


libenter accedebat ad pietatem. Sed fieri omnino 
non poterat, ut qui fuit ab initio bonorum adver- 
sarius, cum hec sic fierent, quietem ageret. Non 
quievit itaque, sed cum invenisset egregios admini- 
stros suce malitie, eis persuadetut sanctos accusent 
apud Decium, quod sint et in deos impii eos abo- 
minantes, et sequantur vanam Christianorum opi- 
nionem. Ille autem hacre gravissime affectus, Vale- 
rium quemdam assessorem, cum quo res omnes 
suas communicabat (erat autem amans demonum, 
et vir agrestis) emittit in Asiam, que sibi de sanctis 
nuntiata fuerant, ei significans, et ei in illos pote- 
statem permittens. Statim ergo Valerius viam con- 
ficit quam celerrime : et postquam fuit in loco, ubi 
ii degebant, ille quidem statim deis vanis con- 
sueta voluit offerre sacrificia, ejusque jussus mox 
pervasit omnes terminos regionis Thyalirorum, ut 
quicunque in ea erant, nihil cunctantes venirent in 
eum locum ubi fieret sacrificium, gratiarum actio- 
nes ipsi quoque diis illius reddituri, ut quí nollet so- 
lum egrotare, sed alios quoque vellet frui eodem 
morbo. Hoc autem ducebat esse sufficiens argumen- 
tum sententi:e martyrum. Dicebat enim intra se, 
quod si ipsos quidem viderit communiter covenien- 
tes cum multitudine ad sacrificand um, falsa appa- 
rebunt omnino, que dixerunt Decio. Sin minus, non 
est alia major exspectanda probatio. 


III. Cum ergo omnes quidem in locum convenis- 
sent, ut peragerent sacrificia, soli autein abessent 
admirabiles duo martyres (alibi enim stabant, Deo 
preces, nempe verum reddentes sacrificium), iis 
sisti jussis, ille superbius ac elatius eos rogavit 
causam, cur ipsi abfuissent : deinde etiam adjecit: 
At saltem ante meos oculos pulchre corrigatur de- 
lictum ut accusatoribus invidia in eaput eorum 
convertatur, et vobis clarior, quam prius, gloria 
oriatur. Ad hec sancli, qui et metu et omni clari- 
tate humana erant superiores : Esset dedecus, ο 
judex, dixerunt, apertum, inquam, dedecus, ha- 
bere bovem et asinum (ut cum magno dicam Isaia) 
qui nos arguerent magni criminis ingrati animi, 
siquidem illi quidem cognoverunt possessorem !, 
et eum, qui ipsos alebat : nos autem, quod alamur 
abipso, ignorare videremur, si vero relicto Domino, 
qui falso vocantur, deos coleremus. Heec dixerunt: 
et Deus simul iis, que dicta sunt, est assensus. 
Nam magnus irruens terre motus, convertit in pul- 
verem ea, que ab insipientibus colebantur, simula- 
era. Et inanima quidem sic se habebant, et ita fue- 
re dissoluta. 

IV. Valerio autem firma erat ac stabilis malitia, 
et que non poterat amoveri. Nam cum admirari 
oporteret potentiam Dei ineffabilem, et deorum suo- 
rum magnam irridereimbecillitatem (quod quidem 
fecisset vir prudens et intelligens), ille evasit ma- 


! 198. 1, 3. 


ἀπολαύοντες διδασκαλίας, ἄσμενοι προσεχώρουν tj 

εὐσεθεία. ᾽Αλλ᾽ οὐχ ἦν πάντως τὸν ἐξ ἀρχῆς ἀντι- 

χείμενον τοῖς ἀγαθοῖς τούτων οὕτω γινοµένων ἧσν- 
χίαν ἄγειν οὔχουν οὖδε ἠσύχαςεν, ἀλλὰ τῆς αὐτοῦ 
χαχίας ὑπουργοὺς οὐκ ἀγεννεῖς εὑρηκὼς, ἑνδιαβάλ- 

Ast» ἀναπείθει Δεχίῳ τοὺς μάρτυρας, ὅτι τε ἀσεθεῖς 

τὰ πρὸς θεούς εἰσι, καὶ ὅτι τὴν χκαινὺν τῶν Χριστια- 

νῶν πρεσθεύουσι δόξαν. Ὁ δὲ χαλιπώτατα πρὸς 
τοῦτο διατεθεὶς, Οὐαλέριόν τινα συγκάθεδρον, óc καὶ 
τῶν ὅλων αὐτῷ ἐκοινώνει, φιλοδαίµονα καὶ ἄγριον 
ἄνδρα, πρὸς τὴν ᾿Ασίαν ἐκπέμπει, ὅτε πεοὶ τῶν 
αγίων αὐτῷ ἀνηγγέη Ἰγνωρίσας καὶ τὴν κατ ἐχεί- 
νων ἠἐξουσίαν ἐπιτρέψας αὐτῷ. Αὐτίχα οὖν Οὐαλέ- 
ptoc τὸν ὁδὸν εἰς ταχὺ ἀννει, καὶ ἐπειδὴ ἐν ὦ οὗτοι 
B διῦγον γέγονε τόπῳ, ὁ μὶν εὐθὺς τοῖς µαταίοις τὰς 
συνήθεις προσῆγε θυσίας προστάγµατα δὶ αὐτοῦ 
πᾶσαν ὅσην οἱ Θυατείρων ἐπεῖχον ὅροι, χατὰ σπουδἠν 
διελάμθανεν. ὥστε τοὺς αὐτῇ πάντας, ἔνθα à Üvcià 
Ὑίνοιτο, μηδὲν μέλλοντας ἀπαντᾷν τὰς χαριστηρίους 
εὐχὰς χαὶ αὐτοὺς τοῖς ixt(vou θεοῖς συνοίσοντας, 
ὥσπερ οὐχ ἐθέλοντος µόνον νοσεῖν, ἀλλὰ καὶ τοὺς 
ἄλλους παραπολαύειν αὐτῷ τοῦ νοσύµατος. Τοῦτο δὲ 
ἄρα τεκμήριον ix&vóv τῆς τῶν μαρτύρων ἐποιεῖτο 
γνώμης) ἔλεγι γὰρ ὡς, εἰ μὲν καὶ αὐτοὺς συνερχο- 
µένυς, τῷ πλήθει καὶ χοινῇ τὰς θυσίας προσφέρον- 
τας ἴδοι, ψευδῆ πάντως ἅ πρὸς τὸν Δέκιον κατεῖπον 
αὐτῶν εἶναι εἰ δὲ μὺ, μὴ πίστιν ἑτέραν ἀναμένειν 
μείζονα. 

Γ΄. ᾿Ἐπει οὖν πάντε piv συνδραµὀντες σαν, 
ὥστε τὰς θυσίας ἐπιτελέσαι, μόνη δὲ ἡ θαυμαστὺ 
τῶν μαρτύρων ἀπιλείφθη δυὰς (ἴσταντο γὰρ ἔξω, 
τῷ Θιῷ τὰς εὐχὰς, τὴν ἀληθῇ θνσίαν ἀποδιδόντες), 
παραστησάµενος αὐτοὺς σχήµατι σοθαρωτέρῳ τὸν 
αἰτίαν ἠρώτα τῆς ἀπολείψεῶς' εἶτα καὶ προσετίθει; 
"Ort κάν you» ἐπ ὄψισι ταῖς ἐμαῖς τὸ ὑστέρημα 
καλῶς ἀναπληρωθύτω, ἵνα καὶ τοῖς κατηγόροις εἰς 
χεφαλὰς ὁ φθόνος µεταχωρήσο, καὶ ὑμῖν λαμπρότερον 
à τὸ πρόσθεν το χλέος ἀναφανῦ. Πρὸς ταῦτα οἱ 
ἅγιοι καὶ φόθου καὶ περιφανείας πάσης ἀνθρωπίνος 
ἀνώτεροι γεγονότες' ᾽Αλλ' αἰσχύνη, βασιλεῦ, εἶπον, 
αἰσχύνη σαφὺς, Bov» ἔχειν καὶ ὀνον, κατὰ τὸν µέγαν 
Ἡσαίαν (εἰπεῖν, µεγάλης ἀγνωμοσύνης ᾖἴἔλειχον, 
εἶπερ ἐκεῖνα μὲν ἔγνω τὸν κεκτηµένον xai τρέφοντα, 
ἡμᾶς dt φαίνεσθαι ἀγνοοῦτας, εἴγε τὸν ἀληθῇ At- 
σπότην Ἁκαταλιπόντες. Ψψευδωνύμοις προστεθῶμεν 
θιοῖς. Ταῦτα εἶπον xai ἅμα Θιὸς τοῖς tipnp£voto 
ἐπεψηφίζετο, x«i σεισμοῦ τι µέγα χρῆμα ἐπενιχθέν 
εἰς χόνιν ἐλέπτυνε τὰ τῶν ἀφρόνων σεθάσµατα, καὶ τὰ 


pi» ἄψυχα οὕτως εἶχε καὶ διελέλυτο. 


6 


D 


A'. Οὐαλερίῳ δὲ πάγιος ἡ κακία καὶ ἀμετάθετος δέον 
γὰρ θαυμάσαι τὴν ἄφατον τοῦ Θεοῦ δύναμιν καὶ τὺς 
πολλῆς τῶν αὐτοῦ θεῶν ἀσθενείας καταγελάσαι (ὅπερ 
ἄν ἐποίκισε νοῦν ἔχων xal συνιὼν ἄνθρωπος) ὁ δὲ 
θρασύτερος ἐδείκνυτο μᾶλλον καὶ αὐτὴν, ὡς εἶχε, τὸν 


109 


VITA S. CARPI ET SOCIORUM. 


110 


µανίαν ἐγύμνου. 'A)Y ἐπεὶ τὸ εὐγενῖς καὶ xócpiov À gis temerarius, et suam plane ostendit insaniam. 


τῶν ἀνδρῶν αἰδούμενος, βαρυτέρας τέως ἀπείχετο 
τεµωρέας' χελεύει χλοιοῖς σιδηροῖς περιαυχινισθέν- 
τας Ίυμνοὺς ἀνὰ µέσην τὴν ἀγορὰν πιριάγεσθαι’ 
fyovro τοίνυν οἱ ἀθληταὶ γυμνοὶ περιαυχινίῳ δεσμῷ 
βαριυνόµενοι, xai περιἠεσαν ἀτίμως τὴν ἀγορὰν οἱ 
ἀλχθῶς τίµιοι, μυκτηοισμὸς καὶ Ὑέλως οἱ µυρίων 
ὄντες ἔπαίνων ἄξιοι. Ὁ δικαστὴς οὖν τὴν ἄτιμον πε- 
ριαγωγὴν ταύτην αἰσχύνην ὑπολαθὼν ἐμποιῆσαι τοῖς 
ἁγίοις καὶ οὕτω µαλακωτέοους αὐτοὺς παρασκεύασαι 
πεοὶ τὴν ἔνστασιν, ἁπαλωτέροις ἔχρινε λόγοις αὐτοὺς 
ὑπελθεῖν καὶ ταύτῃ χλέψαι τῆς προαιρέσεως ανὐτῶν 
τὲν εὐγένειαν, καί Ei uit» ἑώρων ὑμᾶς, φησὶ, p 
Φοονύματος ὑγιοῦς σαφῆ Ὑνωοίσματα φέροντας, 
ἀπεσχόμην ἄν τῆς πρὸς ὑμᾶς συμθουλῆς' ἔξεστι γὰρ 


Sed cum virorum nobilitatem et modestiam reveri- 
tus, tunc a graviore cruciatu abstinuisset, jubet 
eos, ferreis collaribus collis eorum impositis, per 
medium forum nudos cireumagi. Nudi itaque du- 
cebantur athlete, colli vinculo gravati : et forum 
obibant cum infamia, qui vere erant honesti : irrisi 
et ludibrio habiti, qui innumerabilibus digni erant 
laudibus. Judex ergo, qui turpem hanc et infamem 
traductionem putabatsanctos affecturam dedecore, 
et sic eorum constantiam esse emollituram, statuit 
mollibus eos verbis aggredi,et sic cuniculos. agere 
in generosum eorum propositum, et : Si vos qui- 
dem, inquit, viderem non ferre aperta indicia ge- 
nerosi spiritus, nequaquam vobis darem consilium. 


xai διὰ ᾖασάνων ἡμᾶς ἐλεῖν, εἰ θελἠσαιµε, καὶ τὴν B Licet enim, si velim, vos per tormenta expugnare, 


ζωετέραν ἄχοντας, xai μὴ βουλομένους µιταδιδάξαι 
θρησκεία» ἐπεὶ δὲ χαὶ ὄψι, καὶ ἡ τῶν Ὀθῶν εὐχο- 
cpiz τὴν τῆς γνώμας ἔλευθιρίαν δηλοῦσι, πείθοµαι 
σύαθονλος ἀγαθὸς ὑμῖν χαταστῆναι οὐδὲ γὰρ οἶμαι 
διαλανθάνειν ὑμᾶς, ὡς ix μακροῦ τοῦ χρόνου τάγε 
TÉ; πρὸς τούς ἀθανάτους θεοὺς ἀρξάμενα δόξης τε 
καὶ τεμῆς xai εἰς δεῦρο x«i ἔτι µένει, οὗ παρ) ἡμῖν 
Ίε µόνοις τοῖς τὴν Ἑλλάδα γλῶσσαν εἰδόσιν, ἀλλὰ 
zai τοῖς Βαρθάρὸις αὐτοῖς ἔξεστιν οὖν δι) αὐτῆς 
ép&v πόλεις εὐνομίαν ἀγούσας, πολεμίων ὀφρῦν πί- 
πτορσαν xai εἰρύνην ἰθυνομένην' fj πὀθεν βασιλεῖς 
καὶ δυνάσται πολλοὶ μὲν xai πρότερον, Ῥωμαίων δὲ 
yy» εἰς τοσοῦτον δόξης προῆλθον, ὡς καταστρέψασθαι 
ut» £Üvo, καταστρέψασθαι δε πόλεις, ὑποχειρίους 
δέ ποιύσασθαι πᾶν τὸ ἀντίπαλον ; Ei τοίνυν ἀμαθῶν 
léyotg ποὸς τὴν ἄλογον ταύτην x«l ἀρτιφανῦ τῶν 
Χοιστιανῶν ὀόξαν ὑπήχθητι, οὗ µέρφοµαι τῆς 
ἁπλοτοτος γὰρ εἶναι τοῦτό φημι ὑμες δὲ ἀλλ 
ἁναλαθόντες ἑαυτοὺς µετάθετε πρὸς τὸ βέλτιον, ώς 
& oi τε θιοὶ ὑμῖν ἴλεω γένωνται, πλειόνων τε ἄπο- 
Ἰεύσατε τῶν παρ) ἡμῖν ἀγαθῶν x«i τὸ τοῦ βασιλέως 
οὕτω Φίλοτιωον περὶ τὰς εὐποιίας κερλήσητε' εἰ δὲ 
τος προτέροις µέχρι παντὸς ἐπιμείνητε, τὰ τούτων 
δαντία ὑμῖν συµθύσιται, ἀλλὰ xci ἡμῶν αὐστηροτί- 
pw» (ὅπερ ἀπεύχομαι) mol) ἀνάγκη πάντως ὑμᾶς 
εειραθὦναι. 

E'. Ταῦτα ἐπειδὺ οἱ μάρτυρες Όχουσαν, τὰ ὃμ- 
µατα εἰς οὐρανοὺς ἀνασχόντες καὶ ὅλους ἑαυτοὺς τῇ 
τοῦ σταυροῦ σφραγῖδι σημειωσάµενι. Ἔοιχας 
ἶκον, ώσπερ -υωὰς τῶν ἀφιλεστέρων, µχδε βρα- 
δέως, ἁλλ᾽ εὐκόλως οὕτω πείσει ἡμᾶς οἰηθῆναι µι- 
ταμαθεῖν τὴν εὐσέθειαν' ἀλλ οὖκ ἀνδράσιν ἀγεννέσιν 
ἴσθι περιτυχὼὠν, oU μὰ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦτον 
ἐγῶνα xal τὴν ἡμετέραν ἐκ παίδων περὶ τὴν εὐσέ- 
δειαν ἄσκησιν οὐδὲ γὰρ εἴ τι ἀρχαῖον, τοῦτο xai 
τιμᾶς ἄξιον ἔπειδὺ παλαιὰ μὶν πάντως xci à xa- 
xia" ἀλλ οὐχὶ x«i τιμᾶσθαι dix τὸν χρόνον ἀξία. 
02 τοίνυν si ἀρχαία dei σκοπεῖν à θρησκεία ὑμῶν, 
ελλ’ αὐτὸ τοῦτο, εἰ δέον αὐτὸν προσίεσθαι, ἦν συµ- 
ἑουλεύσαιαεν ἄν ἡμεῖς ἐκχλίνιν ὁπόση δύναμις xal 
à τοῦ µέσου ποιεῖν, οὕτω φριχτὴν πυρὸς γέενναν 
τος ἀγκπῶσιν αὐτὴν θησαυρίξουσαν. Ὅλως δὲ, εἰ 
χρὶ μετ ἀχριθείας προσέχει, εὑρύσεις πάντως καὶ 


invitosque etnolentes ad nostram convertere religio- 
nem. Sed cum et vultus, et morum moderatio signi- 
ficent vestri animi libertatem, statui fungi apud vos 
officio boni consiliarii. Neque enimarbitror vos la- 
tere, quod longo ab hinc tempore incepta, quee diis 
immortalibus exhibetur, gloria et honor, manet 
usque in hodiernum diem, non apud nos solos, qui 
Grecam linguam novimus, sed etiam apud ipsos 
Barbaros. Per hanc ergo religionem videre licet ci- 
vitates bonis regi legibus, hostium deprimi super- 
cilium, pacemque vigere. Undenam autem reges 
et principes, multi quidem etiam prius, nunc autem 
Romanorum, ad tantam gloriam pervenere, ut 
gentes quidem et civitates everterent, in poteata- 


C tem autem omnes redigerent adversarios ? Si ergo 


indoctorum sermonibus inducti estis ad hanc a ra. 
tione alienam, et qu& nuper apparuit, Christiano- 
rum opinionem, non valde reprehendo. Hoc tantum 
dico esse simplicitatis. At vos nunc tandem resi- 
piscentes, et ad vos redeuntes, convertimini ad id, 
quod est melius, ut et dii sint vobis propitii, et plu- 
ribus bonis, que sunt apud nos, fruamini, et im- 
peratoris in benefaciendo munificentiam sic vobis 
concilietis. Sin autem in prioribus omnino perstite- 
ritis, a tot bonisexcidetis : sed et nos quoque asperio- 
res (quod absit) vobis necesseerit omnino experiri. 

V. Heec postquam audiverunt martyres, oculis in 
coelum sublatis, cum se Christi signaculo muniissent : 
Videris, dixerunt, nos, tanquam aliquos simpliciores 


p 2o? tarde, sed facile putare posse convertere ad dis- 


cendam impietatem. Sed scias te non incidissein vi- 
ros pusilli et abjecti animi : non, per hoe, quod pro 
Christo suscipitur certamen, et nostram ab ineunte 
etate in pietate exercitationem. Non enim propter 
temporis antiquitatem, honore dignam dixerim ves- 
tram religionem.Non enimsi quid est antiquum est,id 
etiam honoredignum : quandoquidem vetus quidem 
est omnino etiam vitium, sed non etiam propter tem- 
pus dignum est quod honoretur. Non est ergo con- 
siderandum, an antiqua sit vestra religio : sed hoc 
ipsum, an eam oporteat admittere, quam nos qui- 
dem consuluerimus declinare, et de medio tollere 
pro viribus, que tam horribilem ignis gehennan 


i 


MENSIS APRILIS. 


112 


recondit et reservat iis qui ipsam diligunt.In sum- Α σὺ τοὺς παρ ὑμιν τιωωµένους θεοὺς oídtv ἔτερονὺ 


ma autem, si velis accurate attendere, invenies 
omnino tu quoque eos, qui apud vos coluntur, deos, 
nihil aliud esse quam opera manuum hominum 
inanima et surda, qu& nihil omnino, non modo 
aliis, sed ne sibi quidem ipsis, possint opis afferre. 
Si ergo homo quidem est Dei opus, ut qui ab eo 
sit effictus, que vosautem simulacra adoratis, sunt 
opera manus humaue : quomodo quis, nisi fuerit 
plane nullo sensu preeditus, et plane bos et asinus, 
lis, quee ipse est fabricatus, honorem tribuerit ? cum 
oporteret illa magis suos honorare opifices, si quis 
inesset eis sensus ? Quoniam ergo confessus es, 
nos esse intelligentes, et scis, quod homo, qui est 
sane mentis, nunquam veritati id, quod est falsum, 
preetulerit, adverte animum, et de eo, qui vere est 
Opifex universorum, disce a veridicis labris. 

VI. Deus suapte natura non potest circumscribi : 
est enim ejusmodi, ut in eum non cadatomnino cir- 
cumscriptio, et superat omnem, que in tempore 
suscipitur, cogitationem. Namque temporum Creator 
non subjicitur tempori. Quamobrem nec cepit quidem 
esse. Omnia autem, tam qu& sub aspectum cadunt, 
quam que mente percipiuntur, ad hoc, quod sint, 
produxit. Homo ergo cum esset 8 Deo effictus, et 
ei esset tributum ut habitaret paradisum, et ad ma- 
joris profectusexercitationem accepisset mandatum, 
invidia diaboli affectus morbo inobedientie, non 
posse interire, permutavit interitu : et cum carnis 
subiisset voluntatem, fuit subjectus morti. Cete- 
rum pater invidie non fuit contentus hoc solo la- 
psu ejus, cui invidebat : sed etiam ad Dei, proh 
dolor ! oblivionem eos deduxit, qui postea nati 
sunt ex eodem genere, ut non solum corporibus, 
sed etiam animis mors dominaretur. Relicto itaque 
vero Deo, et ad lucem veritatis sua sponte clau- 
dentes oculos, cultus simulacrorum subiere tene- 
bras. Propterea ergo idem nostri generis Opifex, 
qui benignis visceribus nos produxit ex nihilo, non 
ferens videre hominem opprimi maligni tyrannide, 
eta Paterno sinu non excessit, et omnia factus, 
sicut nos, preeter solum peccatum, cruci affigitur, 
et moritur, a lapsu peccati nos volens liberare. 
Cum ergo sua morte nostri lapsus auctorem deje- 
cisset, ipse et in cxelos ascendit, e quibus descen- 
derat: et nos illuc vocat, ut qui nobis ad se ascen- 
sum osteuderit. Potesne tu quoque tale quid osten- 
dere, quod a tuis diis factum sit, an te jam eos vo- 
care poenitet ? Possessionum autem et pecuniarum, 
et honoris apud imperatores, que sunt vestra, ut 
dicitis, bona, nos parvam curam gerimus, ut quiea 
non tanquam stantia judicare, sed tanquam fugien- 
tia, recte didicerimus a propheta, et maxime cum 
in Deum ipsum spem collocaverimus, et ab illius 
gloria toti pendeamus, propter quem etiam magno 
ac forti animo pali statuimus. 

VII. Hec cum audiisset Valerius,et egritudine animi 
fuit affectus, et igne insanice incensus. Et protinus 
exuens fictam personam mansuetudinis, internam 


ἔργα χιειρῶν ἀνθρώπων ἄψυχα καὶ χωφὰ, οὐ µόνον 
ἄλλοις oud ὁτιοῦν, ἀλλὰ καὶ ἑαυτοῖς βοχιθῆσαι τὸ 
παράπαν οὐ ὀυναµένους. Ei τοίνυν άνθρωπος μὶν 
πλάσμα, ἆ δὲ ὑμεῖς τἴἶδωλα προσκυνεῖτε, ἀνθρωπί- 
νης εἰσὶν ἔργα χειρὸς, πῶς ἂν τις, εἰ μὴ λίαν ἀναί- 
σθητος εἴη, καὶ βοὺς αὐτόχρημα καὶ ὄνος, τοῖς παρ᾽ 
αὐτοῦ δεδημιουργηµένοις Tàv τιμὴν ἀπονείμοι, δέον 
ἐκεῖνα μᾶλλον τοὺς οἰχείους τιμᾶν δημιουργοὺς, el 
τις αὐτοῖς αἴσθησις ; Ἐπιιδὴ τοίνυν συνετοὺς ἡμᾶς 
ὠμολόγησας καὶ οἶδας ὡς οὐκ Gv ποτε ορενὸς ὑγιοῦς 
ἄνθρωπος ψεῦδος ἀντὶ τῆς ἀληθείας προέλοιτο, 
ἐπίστησον τὴν διάνοιαν καὶ τὰ περὶ τοῦ ὄντως ὅη- 
μιουργοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ ὑπὸ ἀληθῶν χειλέων διδά- 


χθοτι. 


Q^. Θιὸς οὐ πέφυκε περιγράφεσθαι ἀπερίγρα- 
πτος yàp πάντη x«l ὑψηλότερο χρονικῆς ἀπάσης 
ἐννοίας' ποιητὴς yàp χρόνων, οὐχ ὑπὸ χρόνον ὅθεν 
οὐδε τοῦ εἶναι ἤρξατο' πάντα δὲ τά τε ὁρατὰ καὶ 
νοούµενα εἰς τὸ εἶναι αὐτὸς παρήγαγε. Ὁ τοίνυν 
ἄνθρωπος πλάσμα Θιοὺ γεγονὼς τὸν παρἀδεισὀν τε 
οἰκεῖν χληρωθεὶς καὶ λαθὼν ἐντολὴν πρὸς γυµνασίαν 
προχοπῆς µείδονος, φθόνῳ Φιαθόλου παραχοὺν νοσή- 
σας, τὴν φβορὰν τῆς ἀφθαρσίας Ὀλλάξατο καὶ θε)ή- 
µασι σαρχὸς ὑποχύψας, ὑπὸ χεῖρα yéyov τῷ θανά- 
τω" καὶ ὁ τῆς βασκανίας πατὴρ οὖὐδε τούτῳ μόνῳ 
τοῦ φθονηθέντος Ὡρχέσθη τῷ πτὠµατιν ἀλλά χαὶ εἰς 
λύθεν, οἴμοι | Θιοῦ τοὺς ἐκ τοῦ αντοῦ φύντας γένους 
ὕστερον ἤγαγεν, ώς μὴ σωμάτων µόνον, ἀλλὰ καὶ 

C ψυχῶν αὐτῶν κχυριεύειν θάνατον ἀμέλει xal τὸν 
ἀληθῆ Θιὸν ἀπολιπόντε xal πρὸς τὸ φέγγος τῆς 
ἀληθείας ἐχοντὶ μύσαντες, τὸν τῆς εἰδωλολατρείας 
σχότον ὑπῆλθον. Aux ταῦτα τοίνυν αὐτὸς ὁ τοῦ ἡμε- 
τέρου Ὑένους Δημιουργὸς ὁ φιλανθρώποις σπλάγχνοις 
ix τοῦ μὴ ὄντος παραγαγὼν, uà Φφέρων ὑπὸ τοῦ 
πονηροῦ τὸν ἄνθρωπον ὁρᾷν τυραννούμενον, τῶν τε 
Πατριχῶν οὐκ ἐξέστη κόλπων, καὶ πάντα π)ὺν µό- 
νης τῆς ἁμαρτίας καθ ἡμᾶς γεγονὼς, σταυροῦται 
καὶ θνήσχει, τοῦ τῆς ὁμαρτίας πτώματος ἐθέλων 
ἡμᾶς ἀνασώσασθαι. To (ἑαυτοῦ τοιγαροῦν θανάτῳ 
τὸν αἴτιον τοῦ Ἡμετέρου πτώματος χαταθεχληχὼς, 
αὐτός τε tig οὐρανοὺς ἀνεληλύθει, ἀφ ὦν xal κατ- 
ὤλθεν, x«i ἡμᾶς ἐκεῖσε καλεῖ, τὸν πρὸς αὐτὸν ἡμῖν 
ἄνοδον ὑποδείξας. Ἔχεις τι καὶ αὐτὸς τοιοῦτον 
ἀντεπιδεῖξαι παρὰ τῶν ὑμετέρων θεῶν Ὑενόμενον ; 
$ χαὶ τὸ θιοὺς dw τούτους καλεῖν µεταμέλει σοι ; 
κτημάτων δὲ xci χρημάτων x«i τῆς παρὰ βασιλεῦσι 
τιμῆς τῶν ὑμετέρων, ὥς φατε, χαλῶν λόγος ἡμῖν 
ὀλίγος, οὐχ ὡς ἑστῶτα κρίνευ, ἀλλ ὡς φεύγοντα 
καλῶς ὑπὸ τοῦ προφήτου ταῦτα πεπαιδευµένὀις, 
ἄλλως τε δὲ καὶ εἰς Θεὸν ἤδη ἐλπίδα θεµένοις καὶ 
τῆς ἐκεῖθεν ὄοξης ὅλως ἐξεχομένοις, δι ὃν καὶ τὸ 
παθεῖν εὐψύχως εἰλόμεθα, 


7’. Ἰούτων ἀκούσας Οὐαλέριος, ἀθυμίᾳ τε εἴχετο 
καὶ πνρὶ µανίας ἐφλέγετο, καὶ παραχρῦμα τὸ ἐπί- 
πλαστον τῆς ἡμερότοτος προσωπεἷον ἀποθαλὼν, τὴν 


113 


VITA S. CARPI ET SOCIORUM. 


114 


ἔνδον ἀγριότητα ἐξεγύμνου καὶ τὸν μὶν ὕπαρξυ A aperuit feritatem. Et sanctorum quidem facultates 


τῶν ἁγίῶν εἰς διαρπαγὺν τοῖς χατηγορήσασιν ἐξεδί- 
dou, πρᾶγμα τὸ λίαν ὑπ ἐκείνων περιφρονούµενον, 
τοῖς πάνυ μέγα τοῦτο λογιζομένοις ' αὐτοὺς δὲ ἵππων 
τωῶν ἀγρίων ἀποδεθέντας ἐκέλεύεν ὅτι τάχος ἐπὶ 
τὰς Σάρδεις ἐλαύνεσθαι. Τὰς piv οὖν ἵππους ἀπὸ 
θνατείρων τρέχειν ἀρξαμένας, ἑσπέρας ἤδη καταλα- 
δούσης, αἱ Σάρδεις μὸλις τοῦ ὀρόμου παύονσιω * ἀλλὰ 
τοῖς µάρτυσι, xdy τῷ πικρᾷ ταύτῃ τιµωρίᾳ διηµε- 
ρεύσασιν, ὅμως οὖδε d νὺξ ἄμοχθος ἦν, ἀλλ᾽ εἰς 
ὕμνους θείους τὸ πλεῖστον αὐτῆς µέρος ἐδαπανᾶτο. 
E& δέ που βραχὺ xai ὕπνου µετέλαδον, ἄγγελοι αὖὐ- 
τοῖς ἐφιστάμενοι πεπονηχότας τε ἀνελάμθανον καὶ 
xtpi τὰς μελλούσας ἔτι ᾖβασάνονς προθυμοτέρους 
ἐποίουν. Tj δὲ ὑστεραίαᾳ τοῦτο μὲν ἀλλήλοις, τοῦτο 
δε x«i τοῖς παροῦσι τὸν θείαν ἐχείνην ἐπιστασίαν οἱ 
ἅγιοι διηγοῦντο, xai πότε Οὐαλέριος ἦξει ἐπανεξε- 
τάσων αὐτοὺς περιέµενο, ὥσπερ τινις ἀξιόμαχοι 
στρατιῶται ἀγώνων ἐπιθυμοῦντες xci πρὸς τὸν μετὰ 
δόξης θάνατον εὔτολμόν τι καὶ εὐγενες βλέποντες. 
Ἐκεῖνος δὲ τὰς Σάρδεις καταλαθὼν, ὡς τὸ νῦν, εἰ 
x«t μὴ πρότερον, εὐπειθεστέροις τοῖς µάρτυσι καὶ 
Ὠχειρώτοις δη Ὑενομένοις περιτυχεῖν, τὰ μὲν yàp 
τῖς τιμωρίας ἐγίνωσχε µόνον, τὰ δὲ τῆς παραχλή- 
δεως, πὀθεν $ γεώδης ἐχείνη ψυχὺ καὶ ξένη θείας 
ἰκιφανείας xal ἀγαθότητος ; ἐπεὶ δὲ πλέον νῦν ἧπερ 
ἵμπροσθεν χαριεστάτους piv tà» ὄψι, εὐσταθεῖς δὲ 
τὸ φρόνημα x«t ἀταπενώτους τὸν ψὐχὴν ἐθεάσατο, 
ἐκογνοὺς τὸ διὰ βασάνων ἠλεῖν, θωπείαις πάλιν καὶ 
δωρεῶν μειζόνων ἐπαγγελίαις τὴν τῶν Ὑεναίων 
ὥστασιν ὑποχαυνοῦν ἐπεχείρει. 
ἐχείρα καὶ πλείονα ἔτι τὴν στεῤῥότητα κατενόει, 
πρὸς τὸ αὐστηρὸν αὖθις ἐχώρει τῷ συνεχεῖ τῆς µε. 
τεθολῆς xai τῷ ποιχί)ῳ τῆς ὁμιλίας θηρᾶσαι τὴν ἐν 
χριστῷ ἁπλότητα τῶν ἁγίων ὁ σχολιὸς μηχανώμε- 
"e. 
H'. Ἐπεὶ δι xai οὕτω νικώμενος ἦν x«l οὐδὲ αι- 
αρν ὑπενδιδόντας ἑώρα τοὺς μάρτυρας, ἀλλ᾽ ὥσπερ 
τις ἁλώπηξ ἐφάνη διαμαχομένΏ πρὸς λέοντας, ἀπο- 
pe» τοῖς ὅλοις, ὑπέρχεται τέχνην ἑτέραν, xai Κάρ- 
τον μὲν xai Πάπνλον ἀποπέμπεται τοὺς γενναίους, 
ἐἑσφαλῶς τηρεῖσθαι κελεύσας. Tóv δὲ θαυμαστὸν 
Ἀγαθόδωρον, ὃς τοῖς µάρτυσι διηκονεῖτο xai τὰ τῶν 
καετῶν ἔπραττε (µάρτυς xei αὐτὸς 80x τέλειος àv, 
καὶ τῷ περὶ αὐτοὺς φέλτρῳ τῶν αὐτῶν ῥἐκχείνοις 
ἀοινώνει κολάσεων), τοῦτον ἐκέλευσε ταθέντα βοὺ- 
πόροις ἀνηλεῶς τύπτεσθαι * ἅμα μὶν λυπεῖν τοὺς 
ἁγίους διὰ τῶς πρὸς τὸν ὁμόπιστον τιμωρίας, pa 
δι καὶ goi» Φουλόμενος. Ἡμιλλῶντο οὖν ἀλλήλοις 
&drspot ὅ τε χολάδων διιαστὴς «αἱ ὁ μάρτυς * ὁ 
ἑααστὴς pi» ὥστε τῷ πλήθει τῶν π)ογῶν τὸν ἄνδρα 
θεῖν, ὁ µάρτυς δὲ ἠδέως οὕτω τὰς πληγὰς δεχόμι- 
ὃς, ὡς ὅζλον εἶναι τοῦτο δι) εὐχῆς τίθεσθαι, τὸ δι- 
ερχέσαι τὸν τιµωρίαν xol quà ἀπαγορεῦσαι τοὺς 
χολαστὰς παίοντας. Ὡς οὖν τὸ μαρτυριχὸν — Extivó 
εὖμα πολὺν ᾖδη ταῖς µάστιξιν ἑκόπτετο χρόνον, 
εἵματος μὲν ὥσπερ ἔκ τὺος πηγῆς κρουνοὶ ἀνεδί- 
ἑστο, σπλάγχνα δὲ τῆς οἰκείας περιθολῆς ἐγυμνοῦτο, 
βύες τῶν ἁρμονιῶν διεσπῶντο, x«l ἡ τῆς ὀδύνης 


dedit diripiendas iis qui accusaverant, rem, quee 
valde quidem ab illis despiciebatur, plurimi autem 
fiebat ab iis qui id magnum existimabant : ipsos 
vero agrestibus quibusdam equis alligatos, jussit 
quam primum agi Sardas. Atque equos quidem, 
cum incepissent currere Thyatiris, adventante ve- 
spere, Sardis vix tandem faciunt acursu desistere. 
Ceterum martyribus, qui in hoc acerbo cruciatu to- 
tum diem transegerant, nec nox tamen bonis acti- 
bus vacua remansit : sed in divinis hymnis plurima 
pars ejus fuit consumpta. Si quando autem parum 
somni caperent, eis assistentes angeli, defessos re- 
creabant: et ad tormenta mox futura faciebant ani- 
mo alaeriores. Postridie autem partim quidem in- 


B terse, partim autem ii qui aderant, narrabant sancti 


D 


divinam illam apparitionem, et venturum Valerium 
ad eorum examinationem exspectabant, perinde ac 
quidam strenui milites certamina cupientes, οἱ ad 
mortem cum gloria suscipiendam, generose et au- 
dacterintuentes. Illeautem cum pervenisset Sardas, 
tunc existimabat, et si non prius,se obedientiores 
et faciliores inventurum martyres. Solum enim 
sciebat cruciatus ; consolationem autem unde sci- 
ret terrena illa anima, et aliena a divina appari- 
tione et bonitate ? Cum eos autem vidisset vultu, 
quam prius letiores, spirituque constantiores, et 
animo minus dejectos, desperans se posse eos tor- 
mentis expugnare, assentationibus rursus et majo- 
rum donorum promissionibus aggrediebatur emol- 


Ὡς dà ἐπὶ πλέον C lire virorum fortium constantiam. Cum autem ma- 


gis tentasset, et adhuc majorem animadvertisset 
roboris firmitatem, processit rursus ad acerbitatem, 
continua mutatione, et varia collocutione, moliens 
improbus venarieam, qu& in Christo fundata erat 
sanctorum simplicitatem. 

VIII. Cum autem sic quoque vinceretur, et nepa- 
rum quidem cedentes videret martyres sed tanquam 
vulpes quedam visus est pugnare contra leones, 
animi plane dubius et perplexus, alia arte eos su- 
perare aggreditur ; et Carpum quidem et Papylum 
viros forles ac preeclaros dimittit, jubens eos tuto 
servari : admirabilem autem Agathodorum, qui mi- 
nistrabat martyribus, etfamulorum munere funge- 
batur (qui ipse quoque jam erat perfectus martyr, 
et suo in eos amore erat socius eorumdem suppli- 
ciorum) , eum, inquam, jussit extensum, boum 
nervis ceediimmisericorditer, simul quidem sanctos 
molestia afficere propter cruciatum ejus, qui erat 
ejusdem fidei, et terrefacere volens, Utrique ergo 
inter se contendebant, nempe et judex qui punie- 
bat, et martyr, judex quidem, ut multudine pla- 
garum eum expugnaret ; raartyr autem, plagas tam 
libenter accipiens, ut evidens esset, eum hoc ha- 
bere in votis, ut duraret supplicium, et non defa- 
tigarentur tortoresferientes. Cum ergo martyricum 
llud ecorpusjamlongo tempore ocderetur flagellis, 
emittebantur quidem rivi sanguinis, tanquam ex 
quodam fonte, suo autem integumento nudabantur 


415 


MENSIS APRILIS 


116 


viscera, divellebantur musculi α compagibus, et Α αἴσθησις πολλή τις ἀτεχνῶς xol dpipata τὸν γεν- 


sensus doloris revera magnus et acer invadebat 
virum fortem. Ille autem perinde ac si nullam pa- 
teretur molestiam, in malis ita orat affectus, silen- 
tio ferens crebros ictus flagellorum, et pati pro- 
pter Christum, habens satis magnum dolorum sola- 
tium. 

IX. Cum autem jam defessus quidem esset Vale- 
rius , defatigati autem essentlictores feriendo, eum 
vero tormenta magis leetificarent, Christus eum in 
ccelos accersit, athletam digne coronaturus. Is au- 
tem et statim spiritum iu manus ejus, qui vocavit, 
et corpus mortuum tradiditflagellantibus. Quod in- 
sepultum quidem fuit projectum, ut devoraretur a 
feris οἱ alitibus, cum ita jussisset Valerius. Vespere 


autem quidam ex iis qui illic prope habitabant, id p 


absconduntinquadam propinquaspelunca,ducentes 
hoc esse opus benigni et clementis animi, aut sic 
etiam divina dispensante Providentia. Quidnam au- 
tem est postea consecutum ? Valerius presses, qui 
erat revera versuta et fraudulenta vulpes, lenioribus 
verbis sanctos aggreditur, timens forte, ne ipsos 
quoque,sicutjam etiam Agathodorum, amitteret. Di- 
cebat enim : Ille quidem invenit mortem dignam 
tali arrogantia et amentia, cum non paruisset, ut 
sacrificaret diis immortalibus. Vos autem cum siti« 
sapientes, cur non aspicitis ad id, quod est vobis 
conducibile, sed vultis esse similes homini vere in- 
felici, qui pro vita et gaudio stulte violentam mor- 
tem elegit ? Et hiec quidem Valerius. Cum autem 
audivisset sanctos eum magne accusare  stultitice 
propter hoc a ratione alienum consilium, seautem 
tunc conspiciendos plane felices ac beatos arbitrari, 
quando violentam, que apud eum videtur, Agatho- 
dori mortem imitati fuerint: relicta rursus emen- 
tita clementia, ad ei consuetam et gratam reversus 
est feritatem : et ea facit, qus& ipsam decent. Lon- 
ge enim profecturus, a civitate Sardanorum Perga- 
mum usque jubet ipsum sequi sanctos : et cogit 
eos pari passu pedibus currere cum equis pernici- 
bus, ut labore cursus defatigati, quid aliud, quam 
inviti mutarentur et persuaderentur adorare simu- 
lacra ? Sancti autem, quod non esset major cursus, 
eam rem existimabant detrahere de voluptate. Sic 
quidquid propter Christum inferebatur, non Πο: 
lestiam, sed magnam potius afferebat letitiam, ut 
quod esseteis magna demonstratio suis in Christum 
desiderii. 

X. Cum ergo in tanti cursus labore diem trans- 
egissent, aque ad dolorem vulnerum suorum (ut 
cumdivino David dicam 3) hoc quoque esset eis ad- 
ditum, simulque consecuta fuisset custodia, et nox 
jamadventasset, angelica quedam et divina virtus 
eis apparens, curavit eorum vulnera, et ad certa- 
mina suscipienda eis majorem indidit animi ala- 
critatem. Cum ergo mane surrexisset Valerius, ju- 
bebat eos ingredi, ab laborem solummodo et he- 


3 Psal. rxvini, 27,. 


vatoy εἰσήει * ὁ Ok, καθάπερ τῶν λυπούντων πάσχων 
οὐδὲν, οὕτως ἐν τοῖς δεινοῖς διέχειτο, ἠσυχῆ φέρων 
τὰς τῶν µαστίγων νιφάδας καὶ τὸ διὰ Χριστὸν ma- 
σχειν ἀρχοῦν ἔχων τῶν ὀδυνῶν παραμύθιον. 


G'. Ὡς δὲ ἀπειρήχει μὲν ὁ Οὐαλέριος ὥδη, ἔκαμνον 
δὲ οἱ δήωιοι παίοντες, τὸν δὲ xoi ὦγαλλον αἱ βάσα- 
vot μᾶλλον, μετακαλεῖται piv εἰς οὐρανοὺς ὁ Χρι- 
στὸς, ἀξίως στεφανώσων τὸν ἀθλητήν * οὗτος δὲ τό 
πνεῦμά τε εἰς χεῖρας ενθὺς τοῦ χαλέσαντος xai τὸ 
σῶμα νεκρὸν τοῖς αἰχίδουσι παρετίθει, ὅπερ ἄταφον 
piv παρεῤῥίπτιτο, δεῖπνον ἔτοιμον θηρίοις καὶ πε" 
τεινοῖς ἐκχείαενον * οὕτω προσταγιν ὑπὸ Οναλερίου. 
᾿Οψίας δὲ γενομένης, τινὲς τῶν ἐχεῖ προσοικούντων 
χρύπτουσι τοῦτο ἓν τινι γειτονοῦντι σπηλαίω, ἕργον 
φιλανθρώπου ψυχῆς ποιοῦντε, à καὶ θείας οὕτω 
προνοίας οἰκονομούσης. Τὸ δὲ μιτὰ ταῦτα τί; Οὐα- 
λέριος 6 ἡγεμὼν, à παλίμθολος τῷ ὅὄντι xoci δολερὰ 
mát ἀλώπηξ, ἠπιωτέροις τοὺς ἁγίους ὑπέρχετα 
λόγοις, φοθηθεὶς ἴσως, μὴ καὶ αὐτοὺς, ὥσπερ du xal 
᾽Αγαθόδωρον, ἤδη ζημιωθείη  ἔλεγε γάρ ^ Ὡς ἐκεῖνος 
pi» ἄξιον ἀπονοίας τοιαύτης θάνατον εὗρε, p πει- 
σθεὶς θῦσαι τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς ' αὐτοὶ δὲ συνετοὶ 
ὄντες, τίνος ἂν χάριν ο) πρὸς τὸ συμφέρον ὑμῖν 
ἀποθλέψητε, ἀλλ ἐξομοιωθῦναι θιλήἠσητε ἀνθρώπῳ 
δεινῶς χαχοδαίµονι, ἀντὶ τοῦ Qv καὶ χαίρειν ἀνοή- 
τως βίαιον θάνατον ἑλομένῳ ; Καὶ ταῦτα μὶν οὖν 
Οὐαλέριος. ᾿Επεὶ καὶ τοὺς ἁγίους fxous πολλὴν piv 
αὐτοῦ καταγινώσκοντας ἄνοιαν, ἕνεχα τῆς ἀλόγου 
συμθουλῆς ταύτης, αὐτοὺς δὲ τότε ζηλωτοὺς μᾶλλον 
καὶ µαχαρίους ὀφθήσεσθαι, ὅτε τὸν δοκοῦντα παρ' 
αὐτῷ βίαιον θάνατον τοῦ ᾿Αγαθοδώρου µνήσονται, 
ἀπολιπὼν πάλιν τὴν ἐψευσμένην φιλανθρωπίαν, πρὸς 
τὴν αὐτῷ συνήθη xci φίλον ἐπανῆλθε θηριωδίαν καὶ 
τὰ προσήκοντα ταῦτα ποιεῖ ' μακρὰν γὰρ ὁδοιπο- 
ρίαν στείλασθαι µέλλων ἀπὸ τῆς Σαρδιανῶν πόλεως 
πρὸς τὴν Πέργαμο», ἀχολουθεῖν αὐτῷ χελεύει χαὶ 
τοὺς ἁγίους καὶ τῷ τάχει τῶν ἵππων συντρέχει ἐκ 
ποδὸς ἀναγχάζει, ἵνα πρὸς τὸν ἐκ τοῦ δρόμου χόπον 
ἀπαγορεύσαντες (τέ Ύι ἄλλο |) à καὶ ἄκοντς µετα- 
θάλοιντο x«i πεισθεῖεν, εἶδωλα προσκυνεῖν. Οἱ ἅγιοι 
δὲ, ὅτι μὴ καὶ πλείων ὁ δρόμος ἦν. ὑδονῦς ὕφεσιν τὸ 
πρᾶγμα ἡγοῦντο * οὕτω πᾶν τὸ διὰ Χριστὸν ἐπαγό- 
µενον οὐ λύπην, ἀλλὰ πολλὴν μᾶλλον ἐνεποίει τὸν 
εὐφροσύνην, καθάπερ ἀπόδειξις αὐτοῖς τοῦ πολλού 
πόθου τοῦ πρὸς τὸν Ἰησοῦν γενομένου. 

I. Τῷ γοῦν τοῦ τοσούτου δρόμου καμάτῳ διηµε- 
ρεύσαντες ἐπὶ τῷ ἄλγει τε τῶν τραυμάτων αὐτῶν, 
κατὰ τὸν θεῖον φάναι Δανὶδ, x«i τούτου προστεθέντος 
αὐτοῖς, εἶτα καὶ φυλακῆς ταῦτα διαδεξαµένης, vu- 
χτὸς ἐπιγενομένης ἤδη, ἀγγελιχή τις καὶ θειοτέρα 
δύναμις ἐπιστᾶσα ἐθεράπενσέ τε αὐτοῖς τὰς πληγὰς 
καὶ μείζονα πρὸς τοὺς ἀγῶνας τὴν προθυµίαν ἐνέθο- 
xt». Οὐαλέριος τοίνυν, ἕωθεν ἀναστὰς, βαδίδειν αὖ- 
τοὺς ἐχέλενε πρὸς τὸν πόνον ἁπλῶς καὶ τὸν ταλαι- 


177 


VITA S. CARPI ET SOCIORUM. 


κωρίαν Tüc xÜtc ἡμέρας ἀποσχοπῶν xai οἰόμενος À sterne diei aspiciensafflictionem, etexistimanseos 


μόλις ἂν xal βασταζοµένους τὴν óJó» ἀνύσαι * ὡς δὲ 
οὕτως ἔχοντας ἐῤῥωμένους έώρα, xai τὰ τούτων 
πρόσωπα θάλλοντα μᾶλλον» τῶν λουτροῖς xal ἀνέσεσι 
καὶ σκιατραγφίᾳ διηνεκῶς προσκειµένων, Ὑοητείαν τὸ 
πρᾶγμα ἐχάλει ὁ δαιµύνων ἀληθῶς ἔμπλεως, xci διὰ 
τουτο καὶ προσετίθει τοῖς ἐπιπόνοι, Φεραπεύων 
ἑαυτῷ τὸν θυμὸν xai σιδήρω τὸ µέλη πανταχόθεν 
βαρυνοµένους ἐχέλευε πάλιν ὀδεύειν. "Erst. δὲ οὗτός 
τε κἀκεῖνοι ἐν τῷ ὠρεσμένω «Ὑεγόνασι τόπῳ, θύσας 
δαίμοσιν Οὐαλέριος, ἐπὶ δικαστικοῦ βήματος προχα- 
δίδει καὶ τὸν μακἀάριον παραστησάµενος Κάρπον xai 
πρόσωπο» περιθες ἐἑαυτῷ πιστοῦ τινος φίλου και 
$5043» ἔχοντος τὴν περὶ αὐτοῦ μέρὶμναν 'Eypiv 
μὲν, εἶπεν, αἰδούμενόν σε τὴν πολλὺν ἡμῶν ἐπιεί- 
χει», αὐτόματον ὀρμῆσαι πρὸς τὸ χαλὸν xai τοῖς 
µεγίστοις θῦσαι θεοῖς νῦν δὲ xai παρακαλούμενος 
πρὸς τοῦτο καὶ εὐεργετόύμενος, ὡς ὁρῶ, οὐδε βρα- 
Xtix» τινα χάρω αὐτοῖς ἀπονέωεις, ἀλλὰ τοῦ οἰχείου 
συμφέροντος ἀμελεῖς * ἰδοὺ γὰρ ὁὀὗτοί σε τοῦ γήρως 
οἰκτείραντες, ἀταλαίπωρὸν σοι διέθηκαν thv πορείαν' 
κτὸς δε οὐκ οἵδ' ὅτι παθὼν ἀγνώμων τε περὶ τοὺς 
εὐεογέτας ἑλέγχη καὶ ἡμᾶς ἐν μηδενὶ τιθέµενος πρὸς 
τὸν ἐκείνων ὁλιγωρεῖς θεραπεία»  θέλησον γοῦν x&v 
έρτι χατανεῦσαι καὶ συμθουλεύοντί pot τὰ λνσιτελή 
κιισβόναι, ὡς ἐμὶ ἡ c) δυσωπεῖ πολιὰ καὶ λύπη 
δει συνέχοµαι xal ὥσπερ οὐκ ἀλλοτρίαν, ἀλλ 
ἐμαυτοῦ συµφοραν τὸ σὸν ἀναχλαίομαι. "AX τί 
πάθω ; οἴδας yàp, ὅτι λίαν οὕτως ὑπερορώμινος οὐκ 
ανέζοµαι, εἰ καὶ μὴ δι ἐμαντὸν, ἄλλα γε διὰ τὴν tiq 
τοὺς θεοὺς ὕθρυ. 

ΙΑ΄. Πρὸς ταῦτα ὁ θεῖος Κάρπος * Συμθουλὺν ἀπὸ 
φωτός, ἔφη, πρὸς σχότος xal ἀπὸ δωῆς πρὸς θάνα- 
τον ἄγουσαν οὐχ ἂν τις λογισμοῦ χύριος συμβουλὴν, 
£j) αὐτὸ τοῦτο, ὅπερ ἐστὶν, ἐπιθουλὴν ὀνομάσοι * εἰ 
δι καὶ à ἐμή σε δυσωπεὶ πολιὰ, τί τὸ ἐμποδίζον, μὴ 
καὶ Gi πεισθῆνσι μᾶλλον ἐμοὶ πατρικῶς συµθου- 
Ἰεύοντι; "Ott δὲ σι τὰ ἐμὰ λυπεῖ, ἐγὼ σὲ μᾶλλον 
ex-zípo τῆς ἀπωλείας, καὶ δήλός εἰμι (ἡ φίλη tato 
ἀλέθεια) συναχθύµενός σου τῇ συμφορᾷ, τοιούτοις 
προσκειαένου θεοῖς xai ψεῦδος τὴν ἐλπίδα θεµένου, 
τὸ τῆς θείας φάναι Γραφῆς * οἵγε πῶς ἄν ποτε δι- 
χαίως νομισθεῖεν θεοὶ, ὕλης ἀψύχου ὄντες καὶ rà» 
εἰς τὸ εἶναι παραγωγὴὺν ἐξ ἀνθρωπίνης χειρὸς ἔχον- 
τες ; Οὐαλέριος οὖν οὕτως ὑπὸ Κάρπου τοὺς αὐτοῦ 
θιοὺς, κἄν ὁ λόγος ἀληθὴς ἤν, ὑθριζομένους οὐκ 
ἐνεικὼν, ἀγαθῶν λόγων πονηρὰν ἀντίδοσιν ἐποιεῖτο' 
ἱμίσεσε γὰρ ἐν πύλαις ἐλέγχοντα (κατὰ τὸν θεῖον 
᾽λμῶς) xal λόγον ὅσιον ἐθδελύξατο, ἐχέλευέ τε t) 
βίως, xai ὁ θυμὸς ἄμετρος ἦν, καὶ δηµίων χεῖρες 
εἶχον τὸν ἅγιον ᾿ ῥάθδοι τε αὐτὸν ἀκανθώδεις ἀνηλεῶς 
δκιζον, καὶ αἱ σάρχες ξαινόμενκι συνεχῶς εἰς ἀέρα 
δασχιδάδαντο' καὶ χόρον ἐν τούτοῖς οὐκ ἐλάμθανε ὁ 
βυμὸς, ἀλλὰ καὶ πάλιν ἕτεοοι τῶν δηµίων, οἱ uiv 
Ἰαμκάδας αὐτοῦ ταῖς πλευραϊῖς ἀνῆπτον, οἱ δὲ ἅλας 
to μώλωψιν ἀπανθρώπως ἐπέταττον — * ἐντεῦθιν 
αἵμάτων μὲν ῥύακες κατὰ τοῦ ἐδάφους ἐφέροντο, 


! ]|sa, xxvii, 15... * Amos v, 10. 


vix tandem portatos iter posse conficere. Cum au- 
tem vidisset illos adeo valentes et robustos, et vul- 
tus eorum non minus letoset alacres, quam eorum 
qui utuntur assidue lavacris, et vitam agunt um- 
bratilem, eam rem vocabat prestigias qui vere erat 
plenus demonibus: et ideo ampliorem eis adjunzit 
dolorem ; nam eorum membris ferroomni ex parte 
gravatis, jussil eos rursus viam inire. Postquam 
autem et ipse, et illi in loco fuere preestituto, cum 
diemonibus sacrificasset Valerius, in tribunali pree- 
sidet judiciali. Et cum beatum Carpum sisti curas- 
set, et fidelis alieujus amici personam induisset, 
et qui de ipso erat admodum sollicitus : Oportebat 
quidem, dixit, te nostram reverentem lenitatem, 


p (uà sponte venire ad id, quod est bonum et hone- 


stum, et diis sacrificare maximis. Nunc autem, 
cum et ad id suasionibus inciteris, et beneficio af- 
ficiaris, ut video, ne minimas quidem eis agis gra- 
tias: sed negligis id, quod est tibi conducibile. 
Ecce enim hi tue miserentes senectutis, effecerunt, 
ut iter perageres absque afflictione. Ipse autem, ne- 
scio quomodo, et ingratus esse convinceria in tuos 
benefactores, et nos nihili faciens, illorum cultum 
despicis. Velis ergo nunc saltem annuere, et mihi 
credere consulenti ea, que sunt utilia. Tuam enim 
revereor canitiem et magno dolore afficior, et tan- 
quam non alienam, sed meam, tuam defleo cala- 
mitatem. Sed quid agam ? Scis enim, quod cum 
adeo despiciar, non feram, si non propter meipsum, 


6 8t propter deorum contumeliam. 


XI. Ad heec divinus Carpus : Consilium, inquit, 
quod a luce ad tenebras, et a vita ducit ad mortem, 
nemo, qui fuerit compos mentis, consilium, sed idi- 
psum, quod est, nominarit, insidias. Quod si meam 
reveretis canitiem, quid impedit, quominus tu mihi 
magis credas paterne consulenti ? Quod autern tu 
ex me dolorem accipis, ego magis tui misereor in- 
teritus, et aperte tuam (hoc sciat amica veritas) 
eegre fero calamitatem, qui tales deos colas, et spem 
posueris mendacium, ut dicam cum divina Seri- 
ptura*. Qui quidem quemadmodum possunt dii jure 
reputari, cum sint ex inanima materia, et ad hoc, 
quod sunt, productionem habeant ex manu humana? 
Valerius ergo non ferens deos suos ἃ Carpo, etsi 
verum diceret, ea affectos contumelia, bona verba 
male est remuneratus. Odioenim habuit in portis 
reprehendentem, cut divinus dicit Amos*) et san- 
(tum sermonem est abominatus. Statimque ex 
jussu ejus lictorum manus tenebant sanctum : et 
virge spinese eum ceedebantimmaniter : carnesque 
assidue lacerate 8ο discerpte, dispergebantur in 
aerem. Nechhis satiabatur ira : sed alii rursuslicto- 
res, partim quidem admovebant lampades ejus 18- 
teribus, partim autem inhumane aspergebant sale 
ejus vibices. Hincrivi quidem sanguinis per solum 
ferebantur : Fibre autem, que divellebantur, mar- 


449 


MENSIS APRILIS. 


"€ 


120 


tyrigravem dolorem afferebant. His defessum fuis- A iv& δὲ διασπώµεναι δριμυτάτον τῷ µάρτυρι τὸν 


set, etiam si quid inanimum ita fuisset cesum: 
doluistis autem vos quoque omnino vel solum au- 
dientes. Sed martyr quo magis augebatur multitudo 
suppliciorum, eo magis eratipse captus Deiamore, 
et tanquam ex re aliqua suavissima se voluptate 
explebat ex doloribus : donec ejus virtute defessus 
Valerius, eum transmisit in carcerem. 


XII. Cumautemdivinum sisti curasset Papylum, 


perinde acsi nune eum primum aspezisset, rogavit, 
quinam essent parentes, quenam patria, et que- 
nam esset martyri scientia. Sanctus autem : Jam, 
inquit, discere potuisti, me esse natum ex ingenuis 
parentibus ; sum enim natus Thyatiris : exerceo 


αἴσθησιν ἐνετοίουν * ἔχαμεν ἂν ἓν τούτοις, εἴ τι καὶ 
τῶν ἀψύχων 2» αἰκιζόμενον ' ἠλγήσατε δὲ καὶ ὑμεῖς 
πάντως καὶ πρὸς μόνην τὴν ἀκοήν. Αλλ ὁ μάρτυς 
ὅσω τὸ πλῆθος τῶν κολάσεων ἐπετείνετο, τοσούτῳ 
καὶ αὐτὸς μᾶλλον τῷ πρὸς Θεὸν ἡἩλέσχετο ἔρωτι, 
καὶ ὥππερ τινὸς ἡδίστου κατετρύφα τῶν ὁὀδυνῶν, 
ἕως πρὸς τὸ τοῦ ἀνδρὸς γενναῖον ἀποχαμὼν Οὐα)έ- 
ptoc, τοῦτον μὲν παρέπεμψε và εἰρχκτῦ. 

IB'. Τὸν δὲ θεῖον παραστηθάµενος Πάπυλο», ὥσ- 
περ νῦν πρῶτον αὐτὸν θευσάµενος, Ὡρώτα, τίνες οἱ 
γενέται, τίς à πατρὶς καὶ τίς ἄρα d$ ἐπιστήμη τῷ 
µάρτυρι. Ὁ δὲ ἅγιος ' Μεμάθηκας ἤδη, φησὶν, ὅτι 
ἐλευθέρων πατέρων ἐγὼ mai, * ἐκ Θυατείρων δὲ ὦρ- 
μημαι, μέτεῖμι δὲ ἰατριχὺν, οὐχ  ὀπόση γένοιτο ἂν ἐκ 


autem medicinam, non que fuerit ex herbis e terra p βοτανῶν τῶν ix γῆς φυοµένων, ἀλλ' ὅση dv τινι ἀπὸ 


nascentibus, sed qus alicui a Deo data fuerit. Non 
enim usque ad corpora circumscribimus ejus utili- 
tatem : sed etiam morbos anime corrigimus. Tunc 
judex : Non ho, inquit, fieri potuerint sine exerci- 
tatione eorum, qus scripta sunt a Galeno et Hippo- 
crate, qui acceperunt 8 diis summam illius scientie. 
Papylus autem : Galenus quidem, inquit, et Hippo- 
crates, et qui illorum artem exercent, tunc aliquem 
curaverint, quando gratiam sue benignitatis meus 
quoque Christus prebuerit. Sin minus, perit eis 
studium, nihil commodi consequens ex sua in arte 
exercitatione. Quos autem deos nominas, cum nec 
sibi quidem possint aliquid prodesse, quomodo ii 
curam gesserint aliorum sanitatis. Quod si etiam 
velis rem ipsam vere intelligere, eum, qui propter 
tesedet, altero ut vides oculo orbum, faciant visum 
recuperare : et postea nihil dicam. Fuerit autem 
quispiam, ait Valerius, qui eum possitsanare? Non 
hoo soluni, inquit sanctus, sed omnes etiam alios 
morbos et affectiones insanabiles facile curaverit, 
qui Christum omni morbo medentem invocaverit. 
Dixit autem Valerius ; Videamus in presentia id, 
quod dicis : Non ego, inquit Papylus, aggrediar pri- 
mus. Vereor enim, ne cum ipse omnia adulteres, 
miraculum ascribas demonibus. Sed tui primum 
invocent quem velint tuorum deorum, et tunc ego 
quoque ostendam Christi mei virtutem. 


XIII. Tunc cum quosdam deorum cultores etsa- 


orificos adduxisset Valerius, jussit suos invocare D 


deos, nullam, que ad hoc faciat, omittentes artem, 
nec industriam, nec rationem. Illi autem, alius alio 
accedentes, hic quidem Apollinem, illeautem /Escu- 
lapium, alius deinde alium invocabat ex diis adul- 
terinis, impotentes in re, que fleri non poterat, 
quod ad homines attinet, invocantes. Eratque res 
valde ridicula, et plena dedecore. Quid enim de vi- 
ventibus, magnus inquit Isaiass, sciscitabuntur 
mortuos ? Totus ergo dies preeteriit, et illi quidem 
rogabant, supplicabant, sacrifioabant, rebus illis 


5 [sa. vni, 19. 


OtoU δοθείο ' καὶ γὰρ οὐ µέχρι τῶν σωμάτων περι- 
ορίξδοµεν τὴν ὠφέλειαν, ἀλλὰ καὶ τῶν ψυχιχκῶν ἀῤῥω- 
στηµάτων ποιούμεθα τὺν διόρθωσι. Εἶτα ὁ διχα- 
στής * Οὐκ ἄνευ ἀσχήσεως τῶν Γαληνοῦ, ipa, καὶ 


Ἱπποχράτους ταντὶ γένοιτο, oi παρα τῶν θεῶν τῆς 


ἐπιστήμης τὸ κεράλαιον ἔλαδον. Καὶ ὁ Πάπυλος ' 
Γαληνὸς piv καὶ Ἱπποκράτης, xai οἱ τὴν ἔχείνων 
µετιόντες τέχνην, τότε ἂν τινα θεραπεύσειαν, ὑνίχα 
τῆς ἑαυτοῦ φιλανθρωπίας τὴν χάριν xai ὁ ἐμὸς πα- 
ῥάσχοι Χριστός * εἰ d' οὖν, οἴχεται ἀὐτοῖς f) σπουδὴ 
μηδὲν τῆς περὶ τὺν τέχνην ἀσχκήσεως ἀπολαύσασα * 
οὓς δέ γε ὀνομάδεις θεοὺς, οὐδὲ ἑαυτοὺς ὀνῦσαί τι 
δυνάµενοι, πῶς ἂν τῆς ἑτέρων οὗτοι φροντίσωσι 
θεραπείας ; Ei δὲ x«i μαθεῖν ἔργω τὸ πρᾶγμα ἐθέ- 
λεῖς, τὸν παρὰ σοὶ καθήμενον πεπηρωμµένο, ὡς 
ὁρᾷς, ὄντα τὸν ἕπερον τῶν ὀφθαλμῶν, ἀναξλέψαι 
ποιησάτωσαν, κὰμοὶ λόγος τὸ μετὰ ταῦτα οὐδείς. 
Ein d' ἄν τις εἶπεν Οὐαλέριος, ὁ τοῦτον ὑγιῶσαι 
δυνάµενος; — Οὐ τοῦτον µόνον, ὁ ἅγιος ἔφη, ἀλλὰ 
x» νόσος ἄλλη τις ᾗ, x&v πάθος οὐδὲ παρ ὀλίγον 
ἰάσιμον, ῥᾳδίως ἅπαντα θεραπεύσειν, ὃς ἂν τὸν 
ἰώμενον πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν µαλαχίαν ἐπικαλοῖτο 
Χριστόν. Καὶ τὸν Οὐαλέριον φάναι * ΄ἴδωμεν εν τῷ 
παρὀντι ὃ λέγεις. -- Οὐκ ἐγὼ, φησὶν ὁ Πάπυλος, 
ἐγχειρήσω πρῶτος δέδοιχα γὰρ, uà τὸ πρᾶγμα 
νοθεύσας αὗτος τοῖς δαίµοσι τὰ τοῦ θαύματος ὑπο- 
γράψος * ἀλλ' οἱ σοὶ πρότερον, ἂν βούλωνται, τῶν 
θεῶν ὑμῶν ἐπίχλησιν ποιησάτωσαν, x«i τότε πάλω 
αὐτὸς τὸν τοῦ ἐμοῦ Χριστοῦ δύναμιν ἐπιδείξω, 

ΙΓ’. Τότε θἐραπευτάς τινας καὶ θύτας παραγαγὼν 
6 Οὐαλέριο, τοὺς ἑαυτῶν  üx()tusy ἐπιχαλεῖσθαι 
θιοὺς, μηδὲ τέχνης, μηδὲ ἐπινοίας, und ἄλλης τινὸς 
μεθόδου πρὸς τοῦτο µεθιέντας μηδέν. Οἱ δὲ ἄλλος 
ἀλλαχῆ παριόντες, ὁ μὲν ᾿Απόλλωνα, ὁ δὲ ᾿Ασχληπιὸν, 
ὁ δε ἄλλος ἄλλον τῶν κχιθδήλων ἐκάλει θεῶν, &duva- 
τους χατὰ ἀδυνάτου πράγματος, ὅσα yt εἰς ἀνθρώ- 
πους jx» ἐπιχαλούμενοι * καὶ ἦν τὸ χρῆμα κομιδᾷ 
γέλως. αἰσχύνη σαφῆς. Τί γὰρ περὶ τῶν ζώντων, 
Ησαΐας φησὶν ὁ μέγας, ἐχζητήσουσι τοὺς νεκρούς ; 
Ἡμέρα γοῦν διῆλθεν ὅλη, καὶ oi piv ἐδίοντο, ἱκέ- 
τενον, ἐθυσίαζον, πᾶσαν περὶ τὰ μάταια ἐποιοῦτο 


121 


VITA 8, CARPI ET SOCIORUM. 


192 


τὸν προσεδρείαν ' τὰ δε χωφὰ χωφὰ ἦν, καὶ τῷ ix À vanis perpetuo assidebant. Surda autem ; surda 


µέρους τυφλώττοντι οὐδεμία βοήθεια παρὰ τῶν ὅλως 
πεπηρωµένων. Τί οὖν ὁ τοῦ Χριστοῦ μάρτυς; Ὁμοῦ 
σὺν τοῖς ὄμμασι τὺς σαρχὸς καὶ τὰ τῆς ψυχῆς εἰς 
οὐρανοὺς ἆρας, τὸν ἑαυτοῦ πρὸς ἔλιον ἐχάλει Δεσπό- 
την. Ei-a τί; Τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον ἐπιθάλλει 
ταῖς ὄψεσιν, ἅπτεται τῇ χειρὶ, καὶ τῷ ἀφῆ τὸ φῶς 
ζχολούθει, xai ὁ σθεσθεὶ ὀφθαλμὸς ῥᾷον ὢ πρὸς 
ὕπνον συγκαλυφθεὶς ἀνεώγνυτο, καὶ τὸ δὺ μεῖζον, 
xa $ ψυχῆς ἐλύετο πύρωσις, καὶ πιστεύων ἤν, καὶ 
τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν ἑώρα, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρω- 
πον ἑρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἅμα πολύ τι πλῆ- 
θος ἀνθρώπων τῷ θαύματι πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας 
ἐπέγνωσιεν ἐχειραγωγεῖτο. Τίνα ἂν οὐ µετέδαλον 
ταύτα, καὶ τίς ὁ τὸν ἰσχὺν ἔχων ταύτην ἐκζητῆσαι 
καὶ ααθεῖν παρεσκεύασεν; Αλλ εἰ καὶ πάντας, 
Οὐαλέριον oU» οὐδαμῶς, ἀλλὰ καὶ πολὺ μᾶλλον 
ἀπτνέστερον ἑαυτοῦ πεποιήχασι, χαθάπερ ἑνηδόμι- 
νον τὸ ἀκωλεία τῆς πλάνης καὶ οὐδαμῶς ἐκχαλυ - 
φθῆναι τὺν ἀλέθειαν ἀνεχύμενον ' ὅθεν xal τὸν μµάρ- 
τυρα ταύτης ἐπὶ ξύλου µετεωρίσας, αἰκίζεται dpi- 
µυτάτως, τοιαύτας αὐτῷ τὰς ἀμοιθὰς τῆς- εἰς τὸν 


συγκάθεδρον εὐεργεσίας ἀποδιδούς. 


ΙΑ΄: ᾿Εξαίνετο piv οὖν τὸ καλὸν üxtivo σῶμα ταῖς 
µάστιξι. Παάπυλον δὲ οὐ τοῦτο ἐλύπει, ἀλλ' ὅτι μὴ 
χαλεπώτεραι μαἆλλον ἐπήγοντο ᾖβάσανοι, δεινῶς 
ἤσχαλλεν ' ὥσπερ γοῦν ἀπ᾿ ἐναντίας xol Οὐαλέριος 
ἠττωμένας ὁρῶν πάλιν τὰς αὐτοῦ βασάνους πρὸς τὴν 
τοῦ μάρτυρος εὐψυχίαν, πάθος ἴδιον εἶχε τοῦτο καὶ 
ταρῶς ἔφερε τοιγαροῦν προσιτίθει καὶ ἄλλας, xai 
εὖρ ταῖς αὐτοῦ πλευραῖς ὑπανάπτει xat λίθοις βάλ- 
Ίτσθαι κελεύει ^ ἀλλὰ xai πρὸς τὸ πῦρ ὁ µακάριος 
οὖδεν ἔπαθεν ἀγεννὲς, χαὶ οἱ λίθοι χαθάπερ αἰδούμε- 
νι τὸ διά Ἀριστὸν οὕτως αἰκιζόμενον σῶμα, ἀλλαχοῦ 
pt» Ἠκοντίζοντο, xat' αὐτοῦ δὲ οὐδαμῶς ἐφέροντο. 
Ἐκεὶ οὖν ἀπηογόρευσεν Οὐαλέριος ἤδη xal οὐδὲν 
yt», ὁ ἐπαγάγοι τοῖς ἁγίοις εἰς τιµωοίαν, χαιρὸν 
ἰδίδου vui; μµώλοψι, λογιζόμενος ἴσως, ώς εἴ γε καὶ 
puxpów οὕτως ἀνεθεῖεν οἱ µάρτυρες, δριµντέραις 
αὐτοὺς οἱ µώλωπες περιθαλοῦσιν ὀδύναις ὕδη φλεγ- 
Βάναντες καὶ οὕτω χαυνοτέρους πρὸς τὰς μελλούσας 
ἰξετάσεις παρέξονται. ᾽Αλλ’ οὗτοι τὸν ἰατρὸν ἐγγὺς 
ἴχοντες. di ὃν χαὶ τὸς πληγὰς ἡδέως ἐδέχοντο, οὐ 
τῶν ὀδυνῶν µόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν τρανµάτων αὐταῖς 
ευλαῖς ἀπηλλάττοντο, μηδὲ; ἔχνος τι τούτων ἐφ᾽ έαυ- 
τῶν» περιφέροντες, ὥστε ἐλάνθανε πλύττων ἑαυτὸν 
Οναλέριος, οὐ τοὺς μάρτυρας, ὅσῳ γὰρ ἐχουφίζοντο 
τῶν πόνων ἐκεῖθεν, τοσούτω τὸν χαρδίαν αὐτὸς ἐμα- 
ετίδετο, xai θυμὸς αὐτὸν ἴσα καὶ πυρὶ κατεπίπρα. 

IE. Βραχὺ τὸ μεταξὺ xot mou» ὁ piv ἐφ ὑψηλοῦ 
πρακάθηται βήματος, φονιχὸν τε x«i μανιχὸν βλέπων, 
καὶ διὰ τοῦ τῆς ψυχῆς κατόπτρου, τῶν ὀφθαλμῶν, 
τὴν ἔνδον ὑποφαίνων πικρίαν, xal οὐδὲ προσιτὸς 
τος πλείοσιν ὤν ' πιριίσταται δέ αὐτὸν mà» ὅσον 
ὑπηρετικὸν εἶχε τῆς σφιτέρας ἁλαζονείας: εἰσάγον- 
τει dt οἱ γωνάδαι' μᾶλλον δὲ εἰσίασι πρόθυμοι 
zt ἂν αὐτοὺς εἰς εὐωχίαν, οὐχ εἰς ἀγῶνα καλεῖ- 
Ve ^ καὶ ὁ μὲν καταπλήξειν αὐτοὺς καὶ πρὸ τῶν 


erant : et ei, qui ex parte cecutiebat nullum erat 
auxilium ab iis qui erant ceci penitus. Quid ergo 
Christi servus ? Simul cum carnis oculis anime 
quoque oculos ad ccelum tollens, ad misericordiam 
suum invocabat Dominum. Deinde quid ? Crucis 
signum immittit oculis, manu tangit, et tactum 
lux est consecuta, et exstinctus oculus facilius est 
apertus, quam si somno fuisset opertus : et quod 
majus est, ejus,qui beneficio affectus fuerat, anime 
quoque ablata est ceecitas,eratque credens,et veram 
lucem intuebatur, que illuminat omnem hominem 
venientem in hunc mundum:et simul etiam magna 
hominum multitudo deducta est miraculo ad agni- 
tionem veritatis. Quem non h&c mutassent, et ef- 


p fecissent querere et discere, quisnam is sit, qui 


tanta est virtute preditus ? Sed et siomnes nequa- 
quam quidein certe Valerium, imo eum etiam se ip- 
pso fecerunt longe seviorem, perinde ac si delecta- 
retur errore, et nequaquam sustineret aperiri ve- 
ritatem. Unde etiam cum ejus martyrem sublimem 
supra lignum sustulisset, verberat acerbissime, ta- 
les ei reddens remunerationes pro beneficio, quo 
ejus affecerat assessorem. 

X]V. Et flagellis quidem cedebatur pulchrum 
illud corpus: Papylum autem non hoc male habebat, 
sed quod non graviora infligerentur tormenta, egre 
ferebat: quomodo contra Valerius, victa videns sua 
tormenta a martyris animi magnitudine, dolebat et 
acerbe tolerabat. Adjecit itaque etiam alia ; et 
ignem accendit ejus lateribus, et jubet eum appeti 
lapidibus. Sed nec adversus ignem se gessit mar- 
tyr ignave : et lapides veluti reveriti corpus, quod 
sic pro Christo torquebatur, alio quidem jacieban- 
tur, nequaquam autem in ipsum ferebantur. Cum 
ergo jam defessus esset Valerius, nec jam haberet, 
quod sanctis inferret ad supplicium, dabat tempus 
vibicibus, reputans fortasse, quod si parum dimissi 
sic fuerint martyres, inflammati jam vibices eos 
gravioribus afficerent doloribus, et sic redderent 
molliores ad futuram questionem. Sed ii cum 
prope haberent Medicum, propter quem plagas li- 
benter accipiebant, non solum a doloribus, sed 
etiam a vulneribus liberati sunt simul cum cicatri- 
cibus, ne ullum quidemin se eorum ferentes vesti- 
gium. Quareseipsum imprudens feriebat Valerius, 
non martyres. Quo enim illi magis levabantur la- 
boribus, eo magis cor ejus ceedebatur:iraque, pe- 
rinde ac ignis, euin accendebat. 


XV. Breve tempus intercessit, et rursus ille qui- 
dem presidet in excelso tribunali, torvo et cedem 
spirante aspectu intuens, et per anime speculum, 
oculos, internam ostendens acerbitatem, et nec 
pluribus quidem sui prebens adeundi copiam: illum 
autem tantum cirumsistunt, quicunque erant mi- 
nistri ejus arrogantie. Introducuntur autem viri 
preclari, vel potius ingrediuntur prompto et alacri 
animo, Diceres eos vocari ad convivium, non au- 


123 


MENSIS APRILIS. 


124 


tem ad certamen. Etille quidem videbatur, vel ante À ἀπειλῶν ἐδόχει póvg τῇ θέα, καὶ ἠρώτα τῆς γνώμης 


minas, eos esse territurus ipso solo aspectu : et in- 
terrogabat, sententie martyrum faciens periculum: 
et visione apprehendebat eorum mutationem. Tan- 
tum vero aberat, ut illi ita essent affecti, ut etiam 
ei exprobrarent tarditatem in ferenda sententia, et 
quod non cito morerentur, valde egre ferrent : 
Cur, dicentes, et tibi, et famulis exhibes molestiam, 
nos quidem sepe adducens, postremtee autem sem- 
per parcens sententie, sperans fortasse fore, ut 
nos poniteat, et persuadeas, ut a Christo deficia- 
mus et veritate ? Quod quidem tunc aspexeris, 
cum videris nos &que ac deos tuos, nullo sensu 
preditos et surdos. Hec cum primum dixissent, 
murices quidem ferrei dispergebantur in terra : 


ἀποπειρώμενος τῶν ἁγίων xai μεταθολὴν ἐφαντα- 
ζετο * οἱ δὲ τοσοῦτον ἀπέσχον τοῦ τι τοιοῦτον παθεῖν, 
ὥστε χαὶ ὠνιίδιζον αὐτῷ τὴν πιρὶ τὴν ἀπόφασιν 
βραδυτῆτα, καὶ ὅτι μὺ ταχέως ἀπέθνησκον ἐπιεικῶς 
ἐδυσχέραινον. Τί πράγματα, λέγονες, καὶ σαυτῷ 
καὶ τοῖς ὑπηρέταις πορέχεις, ἀγωγίμους μὶν ἡμᾶς 
πολλάχις ποιῶν, τῆς δὲ τελευταίας ψήφου φειδόµενος, 
ἐπίζων τάχα μιταθαλεῖν ἡμᾶς καὶ πεῖσαι ἀποστῆ- 
ναι Χριστοῦ καὶ τῆς ἀληθείας;, Ὅπερ τότε ἂν 
ἐθεάσω, ὅτε ὁμοίως τοῖς σοῖς θεοῖς ἀναισθήτους ἡμᾶς 
ἑώρακας x«i χκωφούς. Ταῦτα οὐκ ἔφθασαν εἰς τέλος 
εἰπεῖν, καὶ σιδηροῖ μὶν κατὰ γῆς ἐσπείροντο τρίθο- 
λοι ' ἠκοντίζοντο δὲ xar αὐτῶν οἱ Ὑενναῖοι Ὑυμνοὶ 
καὶ ὕπτιοι ἐπάνω τούτων ἀφειδῶς εἴλκοντο, πρᾶγμα 


preclari autem viri in eos nudi jaciebantur, etsu- B πιχρότατον εἰς τιµωρίαν καὶ μόνον εἰς ὀφθαλμοὺς 


pini super eos trahebantur crudeliter : res ad cru- 
ciatum acerbissima, cum vel solum subjicitur ocu- 
lis. Sed nec in hoc quidem deos suos neglexit fa- 
mulos: sed statim (oportet enim rursus aliquid di- 
cere ex divina Scriptura) ascendit inspirans in fa- 
ciem eorum, et eos liberans ex affliclione. Et proti- 
nus evanuerunt murices, et conservati sunt ipsi 
illesi a malis. Hoc plane judicem accenditad furo- 
rem : et novacule adeo crudeliter martyrum latera 
laniabant, ut utrumque par rursus egrederetur na- 
turales limites, nempe etlictores in puniendo immi- 
sericorditer, et sancti in forti animo tolerandis mo. 
lestiis. 

XVI. Post hec rursus congregat bestias crude- 
lissimas, et sanctis theatrum constituit, et ipse se- 
det spectator. Et cum in medium adduxisset mar- 
tyres, in eos immittit ursam : et cum putasset, si- 
mulatque fuissent immissi,fore ut virorum preecla- 
rorum corpora discerperet, vidit potius naturam 
animaliumrationescarentium, ad mirabiliterdocen- 
tem intelligentiam eos qui sunt participes rationis. 
Ursa enim, veluti reverita speciosos eorum pedes, 
et pacem vere annuntiantes, non solum nihil no- 
xium, neo agreste fecit, nec ut semel dicam, bel- 
luinum : sed ad eorum pedes procidit, et amice est 
amplexa. Nec hoc quidem suffecit insipienti ad 
dandam ei intelligentiam. Sed leo quoque protinus 
immittitur : qui ipse similiter atque ursa, divinis 
obediebat nutibus, iis qui pro communi Domino 
gravia patiebantur,nihi) omnino volens malifacere. 
Valerius autem, tanquam ipse seipsum conans su- 
perare in scelere, in lacum quemdam nova calce et 
recens exslincta, vel, ut melius dicam, accensa re- 
fertum, jubet sanctos immitti, et in eo degere tres 
totos dies, tali modo invictos moliens vincere im- 
pius. Sed frustra laborabat adversus verum Deum 
depugnans. Nam divina quedam gratia, et virtus 
Christi aderat martyribus, qui propter ipsum erant 
in lacu, hebetans quidem calcis operationem, a 
malo autem illesos servans athletas. 


XVII. Valerius autem quo majorem gratiam vide- 
bat apparere in sanotis, eo magis iracundia ferve- 


ἀλλ᾽ οὐδ ἐν τούτῳ Θεὸς τῶν οἰχείων 


ἐρχόμινον * 


- ἡμέλει θεραπευτῶν, ἀλλ' εὐθέως (δεῖ γὰρ καὶ αὖθις 


τὸ τῆς θείας φάναι Γραφῆς) ἀνέθη ὁ ἐμφυσῶν εἰς 
πρόσωπον αὐτῶν καὶ ἐξαιρούμενος αὐτοὺς ἐκ θλί- 
ψεως x«l παραχρῆμα οἱ τρίθολοι ἀφανεῖς ἦσαν καὶ 
αὐτοὶ χαχῶν ἀπαθεῖς ἐφυλάχθησαν. Τοῦτο πρὸς 
πλείονα µανίαν ἐξῆπτε τὸν δικαστὴν, xoà ξυστῆρες 
πάλι τὰς πλευρὰς ὑπέξεον τῶν ἁγίων, οὕτως ἀγρίως, 
ὡς ἀμφοτέρους αὖθις ἔξω τῶν φνσικῶν ὅρων γινέσθαι, 
καὶ τοὺς δηµίους ἓν τῷ κολάδειν ἀσυμπαθῶς x«i τοὺς 
ἁγίους ἐν τῷ φέρειν εὐψύχως τὰ λυπηρά. 


Ic. Μιτὰ ταῦτα πάλιν τὰ τῶν θηρίων ὠμύτατα 
συναθροίδει, θέατοὀν τε συνίστησι τοῖς Gylot, καὶ 
θεατὴς αὐτὸς κάθηται ' εἰς µέσον τε τοὺς µάρτυρας 
ἀγαγὼν, ἄρκτον αὐτοῖς ἐπαφίησι xat νοµίσας ὁμοῦ 
τε ἀφεθῆναι καὶ goi, γεννάδαις διασπαράξαι τὰ 
σώματὰ, τῶν ἀλόγων μᾶλλον opa Trà» φύσιν παρα» 
δόξως τοὺς λογικοὺς συνετίζουσαν * à γὰρ ἄρκτος, 
ὥσπερ αἰδουμένη τοὺς ὠραίους αὐτῶν πόδας καὶ 
εἰρήνην ἀληθῶς εὐαγγελιδομένους, οὗ μόνον έπιθλα- 
Gt; οὐδὲν καὶ ἄγριον καὶ τὸ ὅλον φαναι θηριῶδες 
εἰργάσατο, ἀλλὰ καὶ προσέπιπτιν αὐτοῖς μᾶλλον 
καὶ φιλικῶς ἠσπάξετο * οὐδὲ τοῦτο ἤρχεσε τῷ ἀσυν. 
έτω νούν ἐμθαλεῖν, ἀλλὰ x«i λέων εὐθὺς ἐπαφίεται * 
xal αὐτὸς ὁμοίως τῇ ἄρχτω τοῖς θείοις νεύµασι πιι- 
θαρχῶν ὧν x«i τοῖς ὑπὶρ τοῦ χοινοῦ Δεσπότου τὰ 
χαλιπὰ πάσχοντας οὐχ ὅπως ὁρᾶσαί τι πονηβὸν βου- 
λόμενος. Οὐαλέριος τοίνυν, ὥσπερ αὐτὸς έαυτὸν 
ὑπερθαλεῖν ἐν Χαχία πειρώμινος, ἔν Ttt λακκῷ 
τιτάνου πεπληρωμµένῳ, ὃν σύνηθες ἄσθεστον ὀνομά- 
ζειν, νεαροῦ καὶ ἄρτι σθεσθίτος, ἢ μᾶλλον ἀναφθέν- 
τος εἰπεῖν, εἰσαχθῆναι τοὺς ἁγίους προστάττει κα 
ὅλας τρεῖς ἐν αὐτῷ διάγειν Ὠμέρας, τρόπῳ τινὶ τοι" 
ούτῳ νικῆσαι τοὺς ἀηττήτους ὁ δὐσσιθὴς μµηχανώ- 
µενος αλλ ἕχαμνε µάτην ἀντιμαχόμινος ἀληθεὶ 
Θιῷ * θεία γάρ τις χάρις xol δύναμις τοῖς δι) αὐτοῦ 
µάρτυσιν ἐν τῷ λἀκκῷ παρῆν, ἀμθλύνουσα μὶν τὸν 
ἐνέργειαν τοῦ τιτάνου, χακοῦ δὲ ἀπαθεῖς τοὺς ἀθλητὰς 
συντηροῦσα. 

IZ'. Οὐαλέριος δὲ óc πλείονα τὸν χάριν ἐν τοῖς 
ἁγίοις διαφαινοµένην έώρα, τοσούτῷ μᾶλλον αὐτὸς 


123 


VITA S. CARPI ET SOCIORUM. 


ἐνεανιεύετο ἰσχυρότερο, ὁ ἄφρων, καὶ Θεοῦ ytvé- À bat ipse juveniliter, contendens stultus vel Deo 


σθαι φιλονειχων χρηπῖδας οὖν σιδηοᾶς περὀναις µα- 
xpmi; διαπεπαρµένας τοῖς µμαρτυοικοῖς ῥἐκείνοις 
χοσὶν ὑπυδεθῆναι προστάττει xai ὑποδεθέντας τρέ- 
xu» τοὺς μάρτυρας, ἵνα xdv γοῦν τῆς βασάνου 
ταύτης ὑττηθέντες ὀφθεῖεν' ἀλλ cix καὶ 
ιν  émóvtt ὅσῳω γὰρ καιντερα ἔπινόι, τοσούτω 
x«i θειοτέρα δύναμις ἔπισκιάζουσα τοὺς ἁγίους 
χρείττους τε τῶν ἐπαγομένων ἐποίει xai βῥωμα- 
λεωτέρους μᾶλλον πρὸς τὰ δειὰ παοεσκεύαζιν. 
Ὁ δὲ καὶ ἔτι ἐπειρᾶτο µεταπείσειν, οὕτως ὑπὸ τῆς 
θείας χάριτος ἐπιδήλως βοηθουµένους' καὶ θύσειν 
ἀξίου τοῖς βδελυκτοῖς τοσαύτη φρενοθλάθει« χατ- 
εἴχε τὸν ἀσιθῇ. Mà yov οὖν, ὅτι καὶ χρήσαιτο, 
χατρσχυμμµένος ὕδη καὶ φανερῶς ὑττώμενος, χάµινον 
UÀg πολλῦ τρεφοµένην ἀνάπτιι xai χατὰ µέσης αἲ- 
τός ἑωθάλλει τοὺς μάρτυρας dà δὲ ἐσθένυτὸ τε 
εὐθέως καὶ τοὺς ἁγίους ἀνέψυχεν' ὅτε καὶ à σεµνο- 
Tz-€ ᾽Αγαθονίκη μάρτυρος ὄντως ἀδελφὺ οὖσα, τοῦ 
θείου, φημὶ, Παπύλον, τὴν φλόγα τε σὺν αὐτοῖς εἴσ- 
ὕλθε καὶ τῶν ἀγώνων, ὥσπερ δὲ xai τῶν στεφάνων 
ποινωνὸς Ὑέγονε, Πάλιν οὖν ἡ φρουρὰ αὐτοὺς εἶχε, 
καὶ πάλιν οὗτοι τῶν πρὸς Θιὸν ὕμνων x«l τῆς εὐχῆς 
εἴχοντο. 

IH'. Ἐπιει di ἠπύρει τοῖς ὅλοις ὁ δικαστὴς, μόλις 
τότε τὸ διὰ ξίφους αὐτῶν κατακρέει τέλος, "Hyovro 
οὖν οἱ μάρτυρες ἐπὶ τὸν τῆς τελειώσεως τόπον, χα- 
px; ἵμπλεω, οὖδε τῆς Ἠγινναίας ᾿Αγαθονίκης ἄπο- 
Ἠειφθῆναι τούτων ὑπομεινασης εἶτα χεῖρας οσίας 
ἄραντες πρὸς Θεόν, οὐχ ἑαυτῶν ὑπερηύχοντο µόνον, 
ἀλλὰ καὶ τοὺς αὐτῶν φονευτὰς ῥυσθῆναί τε τῆς C 
πλάνης καὶ μεταθαλεῖν πρὸς εὐσέθειαν' τοιαύταις 
ἀμοιδαῖς ἠμείθοντο τοὺς ἐχθροὺς οἱ τοῦ ἀγαθοῦ µα- 
θηταὶ, καὶ ἄφεσιν τοῦ το)μήματος εὐξαμένου τοῖς 
φονενταῖς, ἄλλως τε δὲ x«i αὐτοὶ μεγάλην ἐκχείνοις 
ἔδεισαν χάριν, ἀνθ᾽ ὦν δι’ σὐτῶν ἐξιδήμουν πρὸς τὸν 
ποούμενον. ᾿ΕἘπευξάμενοι δὲ τὰ λυσιτελῆ πᾶσι, τὰς 
χεγαλὰς ἀπετμήθησαν, τρισκαιδεκάτην ἄγοντος τότε 
τοῦ Ὀκτωθρίου µηνός. Τὰ yov» τίµια τούτων λεί- 
ψανα οὕτως ἀτίμως καὶ ἀμελῶς χείµενα Χριστιανῶν 
ἀνελόμεναι χεῖοε, μετὰ λαμπάδων ὁμοῦ καὶ ὕμνων 
λαμπρῶς ἐν ἐπιφανεῖ κατέθεντο τόπῳ, πλοῦτον Χρι- 
στιανοῖς ἄσυλον, πνεύμασι πονηροῖς φοθερὰν pd- 
στε/α, καὶ νοσοῦσι πᾶσι δρόσον xci ἀψευδὶς laua, 
εἰ δόξαν Θεοῦ Πατρὸς καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 
ἄριστοῦ, ᾧ πρέπει Tipi xai κράτος σὺν τῷ παναγίω 
αὶ δωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, x«i εἰς τοὺς 
ειώνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


πά- 


esse fortior. Crepidis itaque ferreis, longis fibulis 
confixis, jubet calceari pedes martyrum, et calcea- 
tos illos sic currere, ut saltem viderentur victi in 
hoc certamine. Sed rursus quoquelaboravit temere. 
Quo enim magisnova excogitabat, eo magis divina 
virtusadumbrabatsanctos, et iis queeinferebantur, 
reddebat superiores, et adversus aspera et gravia 
efficiebat robustiores. llle autem adhuc eos tenta- 
bat a sua traducere sententia, quibus sic aperte 
divina opem ferebat gratia : et volebat eos sacri- 
ficare rebusabominandis : adeo emote mentis erat 
impius. Cum ergo nesciret quid ageret, pudore 
jam affectus, et aperte superatus, accendit forna- 
cem, que multa alebatur materia : et in medium 


B ejus injicit martyres. Illa autem protinus fuit ex- 


stincta, et refrigerabat sanctos. Quo quidem tem- 
pore honestissima quoque Agathonica, que erat 
vere soror martyris, divini, inquam, Papyli, et 
flammam cum eis intravit, et certaminum, sicut 
eliam coronarum, fuit particeps. Rursus ergo re- 
dierunt in custodiam : et rursus vacabant hymnis 
ad Deum et precibus. 


ΧΥΠΙ. Cum autem dubius esset animi judex, nec 
ullum inveniret exitum, vix tandem eos condem- 
nat, ut vitam finirent gladio. Ducebantur ergo mar- 
tyres gaudio pleni ad locum consummahtonis, cum 
nec preclara quidem Agathonica ab eis abscedere 
sustinuisset. Deinde cum sanctas manus ad Deum 
sustulissent, non pro se solum preces fundebant, 
sed etiam orabant, ut sui occisores ab errore libe- 
rarentur, et converterentur ad pietatem. Sic gra- 
tiam suis referebant inimicis, ejus, qui bonus est, 
discipuli, occisoribus suis precantes veniam ejus, 
quod erant admissuri, facinoris : quibus alioqui 
ipsi magnam habebant gratiam, quod per eos mi- 
grarent ad eum, quem desiderabant. Cum precati 
quoque essent ea qui erant omnibus utilia, eis ca- 
pita fuerunt amputata tertio decimo mensis Octo- 
bris. Pretiosas autem eorum reliquias, que abjecte 
et contemptim jacebant, Christianorum manus 
cum sustulissent, cum lampadibus simul et hymnis 
in loco insigni preeclare deposuerunt, opes Chri- 
stianis inviolabiles, malignis spiritibus flagellum 


D terribile, et rorem omnibus egrotantibus et certam 


medelam : ad gloriam Dei Patris et Domini nostri, 
Jesu Christi : quem decet honor et potentia, cum 
sanctissimo et vivifico Spiritu, nunc et semper, et 
in secula seculorum. Amen. 


121 


MENSIS APRILIS. 


1*8 





ΑΘΛΗΣΙΣ 
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ 


EAEYOEPIOY 


CERTAMEN 
SANCTI ET GLORIOSI MARTYRIS 


ELEUTHERIJ EPISCOPI 


(Latine apud Surium ad diem 18 Aprilis, Grece apud Bolland. tom. Il Aprilis, p. 976, ex cod. 1190 biblioth. Vatic.). 


I. Cum £lius Adrianus Romanis quidem impera- 
ret, demonibus autem et simulacris diligenter ser- 
viret : admirabilis quoque Eleutherius illo tempore 
cognitus est, veluti quedam stella diem illustrans. 
Cui patria quidem fuit inclyta et magna Roma : 
parentes autem genere quidem nobilissimi, divitiis 
vero opulentissimi, gloria etiam clarissimi. Ter 
consulem enim fuisse ejus patrem, ejus scribit hi- 
storia. Sed cum essent adeo insignes, nec eis qui- 
dem deerat nobilitas ex pietate orta et religione. 
Ejus enim mater Evanthia, cum divini Pauli aposto- 
licis admonitionibus fidem accurate didicisset, cum 
studio virtutis. Deiquoquecultuerat valdelocuples, 
Ea cum hunc sanctum peperisset puerum, Eleuthe- 
rium quidem vocavit ex ipso ortu : adeo autem 
liberaliter et honeste eum educavit, ut nomini res 
quoque convenirent. Sic ergo educatum, cum ad 
virilem &tatem pervenisset, Deo et archiepiscopo 
Aniceto(1) dateum, donum ipso dignum. Ipseenim 
tunc Romane preerat Ecclesise. Qui videns morum 
ejus moderationem et alias virtutes, eum quidem 
primum diaconum, deinde presbyterum, postremo 
episcopum ordinat Illyrici. 

II. Sicque lucerna, ut evangelice dicam !, posita 
super candelabrum, et verbi vitequeluceilluminante 
multorum cogitationes : etfalsam quidem mendacii 
doctrinam proculcante, doctrinte sermone affluente, 
ad solius autem Dei cognitionem multos con- 
vertente et deducente ad pietatem, non poterat 
malignus hec ferre moderate : sed rabie quidem in 
ipsum agitabatur, et graviter spirabat contra pieta- 
tem. Totum vero subiens Adrianum, cum illoarma- 
tur contra veritatem : et ante alios omnes conten- 


! Matth. v. 


A  A'. Αἰλου ᾿Αδριανοῦ Ῥωμαίων μὲν βασιλεύοντος. 
δαίμοσι δὲ x«i εἰδώλοις ἐπιμελῶς Φδουλεύοντος, χαὶ 
ὁ θαυμαστὸς Ἐλευθέριος κατ ἐκεῖνο καιροῦ, οἷά τις 
Ὡμερολαμπὴς ἀστὴρ ἐγνωρίδετο' ᾧ πατρὶς pi» d 
µεγάλη καὶ περιφανὺς ἐτύγχανε "Pon, πατέρες dt 
γένει, πλούτῳ τε x«i δόξη περιφανέστατοι καὶ λαμ- 
πρότατοι' τρισύπατον γὰρ αὐτοῦ τὸν πατέρα γινέ- 
σθαι φασίν. ᾽Αλλὰ xai οὕτω περιφανείας ἔχοντες, 
οὐδὲ τῆς κατ εὐσέθειαν ἀπελείποντο εὐγεείας d 
µήτηρ γὰρ αὐτῷ Εὐανθία, ταῖς τοῦ θείου Παύλου 
ἀποστολιχαϊς παραινέσεσι τὴν πίστι ἐχκμαθοῦσα, 
πολλὺν ὑπῆρχε σὺν τῇ ἀριτῇ πλουτοῦσα καὶ θεοσέ- 
θειαν. Αὔτη τὸν ἱερὸν τοῦτον ἀποτεχοῦσα παῖδα, 
Ἐλευθέριον μὲν ὠνόμασεν, ἐλευθερίως δὲ οὕτω xel 
καλῶς ἀναθρίψασα, ὥστε τῇ κλήσει συμφωνεῖν xoci 

B τὰ πράγματα. Τραφένα  yoóv καὶ ἀνδρωθέντα τῷ 
ἀρχιερεῖ τῶς Ῥωμαίων ᾿Ἐκχλήσιας ᾿Ανικήτω  ['Ave- 
κλύτῳ] δῶρον ἄξιον δίδωσιν, ὃς τὸ τοῦ ἤθους αὐτοῦ 
χόσµιον καὶ tà» ἄλλην ὁρῶν ἀριτὸν, διάκονον μὲν 
πρῶτον, εἶτα πρεσθύτερον, καὶ τελευταῖον ἐπίσκοπον 
χειροτονεῖ τοῦ Ἰλλυριχοῦ. 


B. Καὶ οὕτω δὴ τοῦ λύχνου, εὐαγγελικῶς εἰπεῖν, 
ἐπὶ τὴν λυχνίαν τεθέντος, καὶ πολλῷ τῷ τοῦ βὶου 
καὶ τῷ τοῦ λόγου φωτὶ τὰς τῶν πολλῶν διανοίας 
περιαστράπτοντος, x«i καθοδηγοῦντος πρὸς θεοσέ- 
θειαν, óUx ἦν ταῦτα πράως τὸν πονηρὸν ἐνεγκεῖν, 
ἀλλὰ κατ αὐτοῦ xal τῆς εὐσεθιίας δεινὸν ἔπνει xoi 
μανικὸν, ὅθεν xai τὸν ᾿Αδριανὸν ὑποδὺς ὅλον, πρὸ 
τῶν ἄλλων ἁπάντων, τὸν ᾿ἘΕλευθέριον ἐλεῖν ἀγωνίζε- 
ται, τοὺς ἐπισημοτέρους τῶν εὐσεθῶν σπιύδων ἄπο- 
θιρίδειν, ὥσπερ δύ τινας τῶν ἀσταχύων προέχοντας, 


(4) Lege Anacieto, cum Anicetus sederit post Adrianum, sub quo passus est Eleutherius. 


129 VITA S. ELEUTHERII. 430 


Εὐθὺς οὖν Φίληξ τις τῶν στρατιωτῶν πέµπεται, τὸν À dit de medio tollere Eleutherium, ex piis studens 
Ἐλευθέριον τῷ βασιλωῷ βήµατι παραστῦναι χεχε «ἀθπιθίθγθ eos, quierantinsigniores, tanquam spicas 
λευσμένος. Ὁ δε τὴν ἐχκλησίαν καταλαθὼν, πλήθιι — quasdam ceeteris preestantiores : et statim cum ter- 
τε περιχυχλωσάµενος στρατιωτῶν, x«i τὸν ἅγιν —ribililegatione mittitur Felix quidam, unus ex duci- 
ἔνδον ἀπολαθὼν, εἶτα καὶ εἰσελθὼν, x«l ἀγρίῳ μὶν —bus exercitus, jussus ut per vim adducat Eleuthe- 
δωματι, ἀγριωτέρῳ δὲ φρονήµατι τοῖς ὁρῶσι φανεί — rium, eteum sistatantetribunalimperatorium. Qui 
ὡς dt εἶδον αὐτὸν τὸ τῆς διδασκαλίας ὥδιστον νᾶμα — cumad Christimandram pervenisset,ecclesiam,eam 
προχέοντα, χαὶ σὺν εὐχοσμία πολλῷ τοῖς σννοῦσι τὴν — extrinsecus circumsidet multitudine militum : οἱ 
εὐσέδειαν χαταγγέλλοντα, τὸν τοῦ Χριστοῦ δύναμιν cum intus intercepisset Eleutherium, tanquam pree- 
θαυμάξὠν ἦν. Καὶ μεταθαλὼν αὐτίχα τῆς ἁγριότη- | damaliquamstudebat habereagnum Christi. Deinde 
τος, πρόθατον ἀντὶ λύχου, καὶ μαθητὴς ἀντὶ διώκτου — templum ingressus, et truculentis quidem oculis et 
γένεται ΄ xai ὑπερορᾷ piv αὐτοῦ βασιλέως, προσπί-  truculentiore etiamspiritu,tanquam ipso vultu ejus, 
πτει δε τοῖς ποσὶ τοῦ ἁγίου, καὶ τὸ ἀπὸ τοῦδε cuvjv — qui miserat, significans sevitiam, se ostendens lis, 
αὐτῷ τοῖς ἐχείνου λόγοις πρὸς rà» εὐσέθειαν στηρι- — qui videbant : postquam vidit Eleutherium suavis- 
Góptvo;. Αλ οὕτω μὲν ὁ Φιίληξ ἐποίε, χαὶ πρὸς simum doctrine fluentum profundentem, et orna- 
τὸν ἀποστείλαντα οὐδαμῶς ἀναστρίφεν ἠγάπα 6 p tissime pietatem annuntiantem iis, qui cum eo 
θεῖος dz Ελευθέριος παῤῥησιάσασθαι τὴν εὐσέθιαν — versabantur, ille mirandum in modum admirabatur 
προθυμούμενος, πορείας εὐθὺς εἴχει, καὶ τὸν 9í- — Christi virtutem : et statim mutata sevitia (visus 
Amxz συνεπόµενον ἔχων. Ὡς δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν ὕδατι θ8ί enim habere animum aptum ad suscipiendum 
περιέυχον, ἄλλος οὗτος Κανδάκης ὁ Φίληξ yia, —semina pietatis), fit ovis pro lupo, θί pro persecutore 
xmi παοὰ Φιλίππου τοῦ θείου Ελευθερίου βαπτίξιτοι, — discipulus : et priorum veluti oblitus, non latro et 
τὸν εἰδωλολατρείαν τε ἀποθάλλεται. persecutor, sed Christi, quem persequebatur, ami- 
eus et discipulus : et despicit quidem ipsum imperatorem : procedit autem ad pedes sancti, et ab eo 
tempore lubens versabatur cum magistro, illius verbis illuminatus, et in pietate confirmatus. Sed sic 
quidem fecit Feliz, et nequaquam curavit reverti ad eum, qui miserat. Non erat autem, id quod videba- 
tur Eleutherio. Festinabat enim ad confessionem : eratque prompto et alacri animo ad pietatem libere 
efferendam. Iter certe protinus est ingressus, habens etiam se sequentem Felicem ducem exercitus, 
Cum autem inter eundum in aquam incidissent, fit hic Felix alius Candaces : et a divino Philippo 
baptizatur *, nempe Eleutherio, et idololatrie caligine, tanquam putrido aliquo indumento, 
exuitur. 

Γ΄. Ἐπεὶ δε καὶ rà» 'Pópwv κατέλαδον, Φίληξ pw C X II[.Postquam vero itinereconfecto Romam vene- 
τοῖς i» "Póuy πιστοῖς τὰ κατὰ τὸν Ἐλευθέρον runt, a fidelibus quidem, qui erant Rome, agnitus 
ἁπαγγέλλει, Ελευθέριο δε ὁ βασιλεὺς τῷ ἐἑαντοῦ sigillatim de Eleutherio omnia annuntiat. Eleuthe- 
ππρίστησι βύματι : ὃν xal idov νέον τε καὶ περ- — rium autem jussus imperatoris imperabat sisti ad 
xmiÀi, καὶ τῷ τῆς ἀρετῦς χόσμῳ ψυχὴν ἅμα καὶ — illius tribunal. Ille vero tam magno et excelso ani- 
ὀφθαλμοὺύς ἀγλαίδοντα, Ἵνα τί, φησὶν, Ἐλευθέρε, mo ingreditur, ac si non ad certamina, sed ad fe- 
τὲν πατρῴαν θρησχείαν ἀπολιπὼν, καινὸν τινα πρεσ- — Slum accerseretur. Quem cum aspexisset impera- 
θεύεις Otóv, xai τοῦτον ἑσταυρωμένον;, Ἐλενθέριος — tor, ut vidit eum esse et juvenem et formosum et 
δι πρὸς οὕτως ἀσυνετοῦντα μηδὲ ἀποχρίνεσθαι θέ — virtutis ornamento et animo et oculis decorum : 
λων, ἄλλως τε δὲ καὶ αὐτὰ dà τὰ τοῦ Χριστοῦ ἐν τοῖς Cur, inquit, o Eleutheri, patria relicta religione, 
ὑπὲρ Χριστού μιμούμενς, σιωπῶν ἑστήκει. Αλ) deorum cultum nihili faciens, novum quemdam 
ἀπόχρινε, xxi αὖθις ὁ βασιλεὺς ἔφη, περὶ ὦν àpo- Deum colis: isque cum non solum sit aperte mor- 
τέθης. Εἶτα καὶ τῆς πιχρίας ἑνδοὺς, Πείσθητί pow — tuus, sed etiam mortem subierit turpissimam ? » 
ἔλεγε, xci τοῖς ἀπττήτοις θῦσον θεοῖς' εἰ δ' οὐ, —Eleutheriusautem ei, quise tam stulte gerebat, neo 
χαλεπὰς ἐπάξω σοι τιµωρίας, πειθοµένω δὲ τὰς µι- respondendum quidem esse arbitratus, et alioqui 
Ἰΐστας Wapíte τιμάς. Καὶ ὁ ᾿Ἐλευθέριος εὐποῤῥη- ipsum Christum in iis, que pro Christo passurus 
σιάστως " Kai πῶς ἂν, ἔφη, τοιούτοις λατρεύσω ῃ erat, imitans stabat tacens. « Sed responde, rursus 
θεοῖς, à ἆἄλλο ἀνεχομέῳ συνθήσοµαι; Ἱῶς δε o) — dixitimperator : Qui fit, quod te tamstolide geras, 
μᾶλλον ἀποστῆναι τούτων χαὶ ὑμῖν συωθουλεύσαιµι; — etin huncChristianorum cultum insanum teimmi- 
ἀπειθοῦντας 7ε δακρύσω τῆς ἀπονοίας, ὅτι λόγω — seris? » Deinde aliquantum remittens de acerbita- 
πρὸς Θεοῦ τιµηθέντες, ξύλων xai λίθων ἀτιμότεροι — te: « Pare, inquit, mihi et diis invictis sacrifica. Si 
x«Üsgrüxatt, θεοὺς ταῦτα ἡγούμενοι, xal τὸν ἀληθῆ — enim persuasus convertaris, honores tibi prebebo 
Gsbv ἀφρόνως ἀποστρεφόμενοι, ὃς τὰ πάντα ῥήματι — maximos : sin autem non pareas, gravissima infe- 
συνεστήσατο" χαὶ ἡμᾶς δὶ, τῶν αὐτοῦ κτισμάτων — ram supplicia. Eleutherius vero Domino invo- 
τὸ xd)iwróv τε x«i τιµιώτατον, εἰ καὶ ὥσπερ iv vv- cato, qui dixit : Nolite esse solliciti, quomodo 
ατομαχία, τὸ φίλον τε x«l πο)έμιον ἀγνοοῦμεν καὶ — aul quid respondeatis. Dabitur enim vobis, inquit 
προς pi» τὸν ἡμέτερον Δεσπότων ἐκπολεμούμεθα, — ille, sapientia, cui nullus poterit resistere * : Quo- 


* Act. vij... ? Luc. xxr. 


131 


MENSIS APRILIS. 


132 


modo, inquit, potero sustinere talibus diis servire, Α τοὺς δὲ ἀληθῶς πολεμίους τοὺς δαίμονας τιμαῖς θε 
aut alii sustinenti assentiar ? Quomodo autem non 
magis vobis consuluerim ab eis deficere: el si non 
pareatis, vestram defleam amentiam, quod ratione 
a Deo honorari, effecti estis viliores lignis οἱ lapi- 
dibus, adeo ut hec deos esse putetis : et non solum esse, sed etiam bene esse existimetis : idque vero 


ραπεύομιν καὶ θυσίαις. ΄Ἔγωγε οὖν τοῦ ἐμοῦ Δεσπό- 

του ἀεὶ περιέχοµαί τε xai περιέξοµαι, ἀτιμίας ὑμῶν 

περιφρονῶν καὶ τιμάς, καὶ τὸ ἀποθανεῖν ὑπὲρ Χριστοῦ 
9 4 , Πλ ϱ D 

τρυφὺν καὶ ἀγαλλίασιν ὄντως ἠγούμενος. 


Deo relicto, qui ratione constituit universum ? Colum enim et terra sunt opus manus illius. Sumus 


vero nos ex iis, quae creavit, opus pulcherrimum et pretiosissimum : etiamsi tanquam in pugna noctur- 
na ignoramus id quod est amicum et hostile : et adversus nostrum quidem Dominum bellum geri- 
mus :eos autem, quisunt vere nostri inimici et hosteset demones, inquam, nostros, o insaniam, putamus 
esse dominos, et eos honoribus extollimus et sacrificiis. Ego igitur Domino meo adhsereo, et semper 
adheerebo, et Christo meo serviam, ignominias vestras el honores, et has pueriles larvas suppliciorum, 
infantium esse plagas reputans. Mihi enim, ut meus dixit doctor Paulus, totus mundus est crucifixus, et 
ego mundo * : et mori pro Christo, deliciae mihi sunt et exsultatio. » 


IV. Ira plenus per hec evadit imperator, et gra- B 


batum jubet afferri eneum, et ei multum quidem 


ignis substerni : supra eum autem nudum extendi 
athletam, et sic perpetuo deflagrare, donec omnino 
interierit. Postquam autem hec cito facta sunt, 
martyr insiluit in grabatum, et totus in toto fuit 


extensus. Civitas vero egre ferens id quod factum 


fuerat (omnes enim fere convenerant ad spectacu- 


um) exproprabant imperatori crudelitatem : Cur, 


dicentes, vir adeo clarus, genereque etsapientia in- 


signis, male perit, tanquam infamisquispiam? Deus 


autem dolorem allevabat e superis : et tanquam 
quodam rore refrigeratus, et in molli herba cubans, 
martyrsentiebat voluptatem.lmperatorautem post- 
quam animi rabiem tormento jam satis lenierat, 


existimans eum jam esse mortuum, jubet illinc tol- 


li illius corpus. Postquam e lecto ferreo surrexit 


martyr, non solum illasus, sed etiam letus et ala- 


cer : Extollam te Deus meus, Rex meus, canebat 
eum gaudio, et laudabo nomen tuum perpetuo. 
Laudabo Deum, qui letificat juventutem meam. 
Quoniam generatio et generatio laudabit operatua, 
et potentiam tuam annuntiabunt, et miracula tua narrabunt *. Postquam vero Deo sic glorificato, 
audacius deinceps astitit. ante tyrannum : Aspice ad me, ait, o imperator, quem tu existimasti 
&b igue exedendum, et intellige eum, qui a me predicatur. Agnosce autem tuorum quoque deorum 
imbecillitatem. 


V. Hanc audaciam et dicendi libertatem, suam 


esse contumeliam imperator arbitratus, et se victum 


esse opinatus, quod contemneretur, supplicium eo D 


excogitat majus et vehementius.. Rursus ergo in 
medio proponitur craticula, igne quidem subtus 
accenso : oleo autem desuper aspersa,et flammam 
graviter accendens. Sed ne tunc quidem gratia ne- 


glexit martyrem :sed simul atque fuit ipse imposi- 


tus craticule, ignis statim fuit exstinctus, et carbo- 
nes emarcuerunt :eratieula vero, tanquam non 


oleum, sed aqua potius desuper fuisse infusa, ipsa 


quoque erat frigida, sanctum conservans illesum. 


— 


Quid vero? cum hisne fuit exstincta iraimperatoris ? 
Nequaquam : sed rabie semel percitus, et ad alia 


quidem nihilo inelius affectus, quam caecus : ad 
hoc autem solum intuens, ut diis suis gratificaretur 


in sancto puniendo, quiquidem suntomnino demo- 


* Galat. νι. * Psal. σχιν. 


C 


A'. Θυμοῦ πλήρης ὁ βασιλεὺς ἐν τούτοις γίνεται, 
xci χράθατον ἐνεχθῶναι κχελεύει χαλκοῦν, οὗ κάτω- 
θεν pi» πῦρ ὑποστρωθῆναι πολὺ, ἄνωθεν δὲ γυµνω- 
θέντα διαταθῆναι τὸν ἀθλητὴν, ἕως ἂν x«l εἰς τέλος 
διαφθαρΏ. Ὡς δὲ ταῦτα θᾶττον ἐγίνετο, καὶ ὁ μάρ- 
τυς ὅλως ὅλῳ τῷ κραθάτῳ ἐφήπλωτο, οἱ κατὰ θέαν 
ἀθροισθέντες, βαρέως ἐνεγχόντε τὸ «εγονὸς, εἰς 
ὠμότητα ἑλοιδόρουν τὸν βασιλέα, Ἵνα τί, λέγοντες, 
ἀνὴρ οὕτω γένει τε καὶ σοφίᾳ περίθλεπτος, olx τις 
τῶν ἀτίμων κακῶς ἀπόλλυται; Θιὸς δι ἄνωθεν 
ἐπεκούφιδε τὰς ὀδύνας, καὶ ὥσπερ τινὶ μαλακῇ ποα 
καὶ ὁροσώδει κατακείµενος, οὕτως ὁ μάρτυς εὖπα- 
θῶν ἦν. Ὃν ὁ τύραννος τεθνάναι ὑπολαθὼν, ἀρθῦναι 
-ὂν ἐχείνου νεχρὸν ἐκέλευεν. Ὡς δὲ τῆς σιδηρᾶς κλί- 
νης ἐκείνης ἀναστὰς ὁ μάρτυς, ἀπαθὴς ἦν καὶ εὔ- 
θυµος, Yirgo σε, 0 Θεὸς µου, ὁ Βασιλεύς µον, μεθ) 
ἡδονῆς Ejus, x«i αἰνέσω τὸ ὀνομά σου διὰ παντός. 
Ἐπεὶ δὲ τὸν Θεὸν οὕτω δοξάζων θαῤῥαλεώτερος 
έξῆς τῷ τυράννῳ παρέττη, Βλέψον εἰς ipt, βασιλεῦ, 
ἴφη, ὃν σὺ πυρὸς ἕργον γενέσθαι νενόμιωας, καὶ 
σύνες μὲν τὸν ὑπ᾿ ἐμοῦ κηρυττόµενον, ἐπίγνωθι δὲ xai 
τῶν GG» θιῶν τὴν ἀσθένειαν. 


E. Ὁ δὲ τύραννος, νοµίσας ὑθδρίζεσθαι τῇ παρ- 
ῥησία τοῦ μάρτυρος, καὶ ἠττηθῆναι δόξας τῷ περι- 
φρονητῷ τὴς χολάσεως, µείδονα ταύτης καὶ σφοδρο- 
τέραν ἐπινοει. ᾿Εσχάρα you» ἐν µέσῳ προτίθεται, 
πυρὶ pi» κχάτωθεν διακαιοµένη, ἐἑλαίῳ δὲ ἄνωθεν 
διαθρεχοµένη, xai τὴν φλογα δεινῶς ἐξάπτουσα, 
Πλὴν οὐδὲ τὸτε τοῦ μάρτυρος à χάρις ἡμέλει ὡς 
γὰρ ἐπετίθετο τῇ ἐσχάρα, τὸ πῦρ εὐθέως ἐσθέννντο, 
καὶ οἱ ἄνθρακες ἐμαραίνοντο. à ἐσχάρα δὲ, ὡς οὐκ 
ἐλαίου μᾶλλον ἀλλ ὕδατος ἐπιχεομένου, ψυχρὰ καὶ 
αὐτὴ ἦν, xaxàv ἀπαθῦ διατηροῦσα τὸν ἅγιον, Τί 
δέ ; συνέσθεστο τούτοις Xpa καὶ ὃ τοῦ βασιλέως ϐν- 
µός ; Οὐμενοῦν αὖθις Ὑὰρ ῥἐνεχθῆναι Ἅτήγανον 
προστάττει, χηρὸόν τε x«i πίσσαν, καὶ στέαρ ἐν 
αὐτῷ ἐμθληθῆναι, πυρὶ δὲ πολλῷ ἐκκαῆναι κχάτωθεν 
καὶ οὕτως ἐν αὐτῷ πάᾶλιν διαταθῆναι τὸν μάρτυρα. 


Ως οὖν ἔργον γέγονε τὸ χεκελευσµένον, x«i τὸ τύ- 


133 


VITA S. ELEUTHERII 


134 


ανον ὅλον ἀνθρακῶδες 2v», ἵστατο δι καὶ ὁ μάρτυς À nes homicide, rursus jubel afferri sartaginem, ce- 


σὺν τιµωρίαν ὑποδεξόμενς, ὁ τύραννος πολλὰ παρ- 
αιρέσας αὐτῷ, ποιχέλαις τε χολακίαις ὑπελθὼν, ἐπεὶ 
απειθοῦντα ἑώρα, χαὶ τὰς κολαχίας εὐστόχως ὕθρι- 
ctc» ἀμειθόμενον (λύκον γὰρ ᾿Αραθδιχὸν τοῦτον ixd- 
st, ἅτε τοῖς τοῦ Χριστοῦ προθάτοις ἐπιθουλεύοντα), 
τῷ τηγάνω αὐτὸν αχελεύει διαταθῆναι. Εὐθὺς οὖν τὰ 
αὐτὰ τοῖς προτέροις ἐπηχολούθει, καὶ μεταθάλλεται 
μὲν εἰς ὁρόσον τὸ πῦρ, αὔρα δέ τις ἠδίστη τὸν γεν- 
ναῖον ἀνέψνχεν. 


ramque et picem, et adipem in eam injici, multo 
veroigne subtus accendi, et sic in ea rursus extendi 
martyrem. Postquam ego factum fuit, quod fuerat 
imperatum, et sartago tota erat candens : stetit 
autem martyr quoque subiturus supplicium : Ne 
differas, inquit imperator, o Eleutheri, stas enim 
medius inter mortem et vitam, cura id quod tibi 
futurum est conducibile. Nam ego quidem magnam 
tui curam gerens, ne male pereas, in le sum affe- 


ctus, tanquam in germanum tilium : nec vellem per deos, virum tam nobili loco natum, et qui est ipse 
adeo bonus, tam disertus, et tam pulchra specie, seipsum inconsiderate injicere in periculum : idque 
propter nihil aliud quam propter pervicaciam vanam et inutilem. Postquam autem stetit martyr adversus 
hzec generose decertans, apte probris remunerans blanditias, et illum lupum appellans Arabicum, ut 
qui ovibus Christi insidietur, tandem hec quoque adjecit : Quiquid feceris, non mihi persuadebis, ut 


ab hac pia et beata desistam constantia. 
md 

μεθισταµένων, ἀπορῶν ἐκάθητο, βαθειᾳ λύπη τὺν 
γλὠτταν πεπεδηµένος ' ὃν ἰδὼν οὕτως ἔχοντα ὁ τη- 
νικαῦτα τῆς πόλεως ἔπαρχος, Κορέμων αὐτῷ ὄνομα, 
δειὸς δὲ οὗτος βασάνους ἐξευρεῖν καινοτέρας, ἀλλὰ 
καὶ Τὰ χατὰ τὸν στρατηλάτην Φίληχα μαθὼν, καὶ 
$Jx μὲν σπέρµατα τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως εἰς 
καρδίαν δεξάµενος, ἔτι δὲ τῶν ἸἙλληνικῶν ἐχόμενος, 
καὶ τῷ βασιλε χαρικόμενς  οὗτο δὴ τότε τὸν 
Αδριανὸν διαποροῦντα ὁρῶν, προσελθών -* Ἐγω oct, 
φησι, βασιλεῦ, ἀπαλλάξω πραγµύτων, x«i τουτονὶ 
τὸν νέον διδάξω τὸν ἀπειθοῦντά σοι μὴ τοιούτοις ἐπι- 
χειρεῖ», ἀλλὰ xal χλίθανος μὲν ἐνεχθήτω χαλχοῦς, 
ὀδελέσκοι δὲ ὀξεῖς ip" ἑκάτερα τῶν μερῶν αὐτοῦ ἔμ- 
παγύτωσαν, xal ὄψει ὅσον οὕπω τὸν ᾿Ελευθέριον 
ὃ πειθόµενον à xax&q ἀπολλύμενον. Ταῦτα δὲ )έγων 
ἐλάνθανε τὸν λέοντα φοθεῖν χαλάµου πληγαῖς οἱό- 
πενος. Ὅμως ὕρεσχε ταῦτα τῷ βασιλεῖι x«i τὸν 
μηχανήματος σπουδῃ τελεσθέντος, ἄρας τοὺς φαινο- 
µένους ἅμα χαὶ τοὺς ἀφανεῖ ὀφθαλμοὺς, x«i τοῦ 
νοῦν ὅλον εἰς ὀὐρανοὺς ἀπερείσας * Ενχαοιστῶ σοι, 
ἔφο ; Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ xai Ott, ὅτι τοιούτων µε 
καὶ -οσούτων ἀγαθῶν ἠξίωσας, ὅτι χειρὶ κραταιᾷ 
σον δύναμιω περιέξωσας, ὅτι ὑπὲρ σοῦ τοιαῦτα πᾶ- 
σχειν εὐδόκησας * καὶ νῦν ἐπίθλιψον ἐξ οὐρανοῦ, καὶ 
(d οἷα τεκταίνουσιν οἱ μισοῦντές σε κατ ἐμοῦ, καὶ 
ῥῦσαι ἀπὸ βέλους αὐτῶν τὴν ψυχἠύν µου, ἵνα ἴδωσι 
πάντες, ὅτι πλὴν σοῦ οὐκ ἔστι Θιὸς Εἶτα καὶ ὑπὲρ 
τῶν κηολαζύντων. ὥσπερ ἄλλος τις Στέφανος ὑπὲρ 
τῶν λιθαζόντων, εὐχόωενο, ΄Άψαι τῆς αὐτῶν, Dt, 
καρδίας, πολυέλε Δεσποτα, xai πρὸς τὸ σὸν καθ- 
οὔέγκσον θέλημα, ἵνα γνῶσί σε τὸν µόνον ἀληθινὸν 
Θµόν, x«i τῆς ὀλεθρίου τῶν εἰδώλων ἀποστῶσι λα- 
τρείας, ὅτι ελογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. 


S'. ᾿Αδριανὸς δὲ παντων αὐτῷ πρὸς τοὐναντίον B — VI. Hic Adrianus animo sauciatus, verbis relictis, 


ad facta se contulit, et jubet eum extendi in sar- 
tagine. Quod cum factum esset, eadem, quie prius, 
rursus sunt consecuta : et ignis quidem mutatur 
in rorem : aura vero quedam suavissima fortem 
ac generosum virum refrigeravit. Adrianus autem 
nesciena, quid ageret, cum ei mutarentur omnia 
in contrarium, sedebat animi dubius, bovem ba- 
bens in lingua, ut dicitur, et linguam vinctus 
profundo dolore. Quem cum vidisset sic affectum 
is, qui tunc erat preefectus urbis, nomine Corebo(2), 
ad nova invenienda tormenta vir egregius, et ad 
faciendum aliquid, quod adversus necessitatem 
esset acre etefficax (erat autem Christiani dogma- 
tis non omnino ignarus, sed et qua Felici exercitus 


C; duci acciderant, verbis acceperat, et Christianorum 


fidei veluti quedam semina et initia in corde 
acceperat : udhuc vero sectabatur res gentilium, 
plurimi faciens colere et observare imperatorem), 
ipse autem tunc videns Adrianum dubitantem, et 
nescientem quomodo se in sanctum gereret, ac- 
cedens : Ego te, inquit, o imperator, liberabo 8 
negotiis, et hunc juvenem,qui repugnat tuis jussis, 
docebo nunquam tale quid aggredi. Sed clibanus 
quidem inferatur &eneus :aculi autem  obelisci 
infiganturin utraqueejus parte,et mox scies Eleuthe- 
rium aut paruisseaut male periisse. Heec vero dicens, 
non animadvertebat se leonem putare posse terrere 
ietu arundinis. Hi&c tamen placuerunt imperatori, 
et cito confecta machina, martyr in ccelum tollens 
oculos tam qui cernuntur quam qui sub aspectum 
non cadunt, et totam mentem in ccelum defigens, 
et pre» gaudio totus quasi a Deo afflatus : Ago tibi 
gratias, inquit, Domine Jesu Christe et Deus quod 


me talibus et tantis bonis sis dignatus: quod me manu tua potenti virtute accinxeris, quod pro tuo 
nomine talia tibi pati visum sit. Et nunc aspice de colo, et vide qualia contra me fabricantur, 
qui te oderunt : et libera animam meam a jaculo eorum, et a viris sanguinum, qui bonus es, serva 
me : ut sciant omnes, te esse solum Deum et gloriosum in toto orbe terrarum. Deinde etiam 
pro iis ipsis, qui illum cruciabant, sicut Stephanus? pro iis, qui eum lapidibus appetebant, 
orans : Tange cor eorum, dicebat, o Domine, quies mulle misericordie, et tuum sanctum eis no- 


* Psal. v. 7 Act τι. 


(2) Correum hunc vocat Beda in Martyrologio ad hunc diem. 


135 


MENSIS APRILIS. 


136 


men {8ο sit cognitum, et deduc ad tuam voluntatem : ut cognoscant te solum verum Deum, et 
desistant a pernicioso cultu simulacrorum : quoniam benedictus es in secula. Amen. 


VIl. Cum Corebo sic orantem attendisset mar- A — Z'. Οὕτως sóbauévo τῷ µάρτυρι προσχὼν ὁ Ko- 


tyrem, veluti accenso, qui erat ei repositus, car- 
bone pietatis, repente mutatur longe pulcherrima 
mutatione : et tanquam non is esset, qui paulo 
&nte excogilabat supplicia adversus martyrem, 
accedens ad imperatorem : Pro quo, inquit, ma- 
leficio, aut pro quo crimine his ponis afBcitur 
Eleutherius ? aut pro qua causa morte tam acerba 
damnatur ? Imperator vero hac inopinata auditione 
valde commotus, torve intuens Corebonem : Num 
tu es, inquit, is, quem ego novi, Corebo ? Quidnam 
autem tibi accidit, aut quidnam tibi factum fuit ? 
Numquid te cepit aurum ab illius matre acceptum, 
et tam repente mutavit ? Quam multa vero etiam 
8 multis aliis tibi data, potuerint conferri cum 
meis donis, quem ego et opibus et gloria mea, 
familiaritate et conjunctione beatum Rome red- 
didi ? Quod si plura desideras, licet tibi nostris frui 
affatim : tibi sunt aperti omnes inei thesauri : ex 
his hauri ambabus manibus, neque teipsum ita 
prodas, a femina furto sublatus, et pauco auro 
emptus. Corebo autem jam totus repletus bono 
spiritu, et martyris precibus mentem habens illu- 
minatam, exclamavit illud admirabile et dignum 
quod celebretur : Pretium tuum, dicens, tecum 
eat in perditionem. Tus vero pecunie sint fontes 
ignis, qui te manet. Quid enim tua sponte cecutis, 


ῥέμων, χαὶ τὸν προαποκεέµενον αὐτῷ τῆς θεοσεθείας 
άνθρακα ὥσπερ ἀναδωπυρηθεὶς, devo µμεταθολὴν 
µεταθάλλεται τὸν καλλίστην, x«i τῷ βασιλεῖ προσελ- 
θὼν, Ποίου, φησὶν, ἀδιχήματος χάριν ὁ πικρὸς οὗτος 
Ἐλευθερίῳ καταψηφίξεται θάνατος; Καὶ ὁ βασι- 
λεὺς, τῷ παραδὀξῳ τοῦ ἀκούσματος ἐκπλαγεὶς, yop- 
yó» τι x&i βλοσυρὸν πρὸς rà» Κορέμονα βλέψας " 
Σὺ αὐτὸς tl, ἔφη, ὃν ἐγὼ γινώσχω Κορέμονα; καὶ 
τί πάθοις, Mütt σε ἈΧχρυσὸς εἶλε ὑπὸ τῆς αὐτοῦ 
δεδοµένος μητρός ; xai πὀσα ἂν σοι xol παρὰ πολ- 
λῶν ἑτέρων διδὀµενα, τῶν ἐμῶν δωρεῶν ἀνταάξια 
γένοιτο, ὃν ἐγὼ xai πλούτῳ, χαὶ δόξη, καὶ τῇ πρὸς 
ἐμὶ οἰχειωσει ἆ ηλωτὸν ἐν Ῥώμῃ κατέστησα; ἀλλ 
εἐ xai πλειόνων ἐρᾷς, oi ἐμοὶ πάντες ἀνεϊνταί σοι 

B θησαυροί τούτων ἀμφοτέραις ἄντλει, καὶ μὴ οὕτω 
καταπροδῷς σιαυτὸν, χκλέμμα Ὑγυναικὸς καὶ ὀλέγου 
χρυσοῦ “ενόμενος ὦνιο. Ὁ δὲ Κορέμων, δη τῷ 
τοῦ μάρτυρος εὐχῷῆ τὴν ψυχὺν φωτισθείς, τὸ θαυμα- 
στὸν καὶ ἀξιύμνητον ἐξεθόησεν  Ἔστω, λέγων, ὁ 
τιµή σου σὺν σοὶ εἰς ἀπώλειαν, τὰ δὲ χρήματά σου 
ὑπόχαυμα τῷ πιεριµένοντί σε πυρὶ Ὑένοιτο * τί γὰρ 
dà καὶ ἑκὼν τυφλώττεις, xai ταῦτα πείρα μαθὼν, 
ὅτι τῶν μὲν σῶν θεῶν οὖὐδεὶς τὸν ἐμθληθέντα πυρὶ 
σῶσαι δύναται, ὃν di ὁ ᾿Ελενθέριος οὕτος σέθεται 
καὶ πυρὸς αὐτὸν δείκννσι καὶ πάσης d)ng κολάσιως 
ἰσχυρότερον ; 


et conaris movere ea, que sunt immobilia ? idque, cum didiceris experientia, quod nullus quidem ex 
tuis diis potest ullum ex iis, qui adsunt, in ignem injectum servare. Is autem, quem colit Eleutherius, 


reddit eum et igne potentiorem et quovis alio supplicio. 


VIII. His sic dici non potest, quanta ira et dictis C 


insania repletusfuerit tyrannus. Solent enim revera 
valide amicitie validas quoque similiter parere 
inimicitias. Unde etiam jubet prefectum eodem 
puniri clibano, quo ipse consuluerat, ut puniretur 
Eleutherius. Cum ergo jam appropinquaret tor- 
mento, Ora pro me, clamavit Corebo martyri, 
et me arma his armis, nempe Christi signaculo, 
quibus ducem exercitus munisti Felicem. Sic ergo 
Corebo armatus a martyre, et protinus injectus 
in clibanum, ipse quoque mansit similiter ab igne 
non expugnatus. Adrianus autem his tormentis 
defessus, eum condemnat, ut ei caput amputetur. 
Et Coreboni quidem sic succedit finis martyrii : 
et qui a multis a seculo desideratur, hic brevi 


tempore thesaurum arripuit. Queenam vero sunt ῃ 


Eleutherio postea consecuta ? Primum quidem 
ipsein clibanum immittitur : deinde etiam obeliscis, 
ut videbatur, transtigitur. Etclibanus quidem rur- 
sus, sicut prius exstinguitur : convertuntur autem 
protinus cuspides obeliscorum, quodatn modo car- 
nem honorantes martyris, et ejus, qui punit, anime 
arguentes cecitatem : quinetiam multos ex iis, qui 
astabant, attrahentes ad Dei cognitionem, qui hec 


H'. Τούτοις οὐκ ἔστιν εἰπεῖν ὅσης ὀργῆς καὶ µα- 
νίας ἐπλήσθη ὁ τύραννος ' εἰώθασι γὰρ αἱ ἰσχυραὶ 
φιλίαι ἰσχυρὰς ὁμοίως ἔχθρας ἀπογεννᾷν * ὅθεν καὶ 
αὐτῷ τούτῳ κελεύει τῷ κχλιθάνῳ τιμωρηθῆναι τὸν 
ἔπαρχον, ὧπερ αὐτὸς κολασθῆναι τὸν ᾿Ελευθέριον 
συνεθούλενεν. Ὡς δὲ τῇ βασανῳ προσήγγισεν, Εὖξαι 
περ ἐμοῦ, ὁ Κορέμων τῷ µάρτυρι ἐπεθόησε, xai τῷ 
τοῦ Χριστοῦ µε σφραγῖδι καθόπλισον, P$ καὶ τὸν 
στρατηλάτην περιτύχησας Φίληκα. Οὕτως οὖν 6 
Κορέμων ὑπὸ τοῦ μάρτυρος ὁπλισθεὶς, xai to ὁρ- 
Ὑάνῳ βληθεὶς, ἀνάλωτος πυρὶ καὶ αὐτὸς ἣν. ᾿Αδρια- 
νὸς δὲ τὰ τῶν βασάνων ἀπειρηχὼς, ξίφει τὸν xipa- 
Aà» αὐτοῦ ἐκτμηθῶναι κελεύε.. Καὶ Κορέμων μὲν 
οὗτος £v βραχεῖ τὸν πολλοῖς ἐξ αἰῶνος ποθούμευον 
ὥρπασε θησαυρόν. Τὰ δὲ μετὰ ταῦτα τίνα; Καὶ 
Ελευθέριος τῷ χκλιθάνῳω ἐμθάλλεται, καὶ τοῖς ὀθελί- 
σχοις τε τὸ δοκεῖν περιπείρεται " ἀλλ εὐθὺς ὁ μὲν 
χλίδανος σθέννυται, στρέφονται δὲ xal αἱ τῶν ὀθελί- 
σχων ἀχμαὶ, τιμῶσαι ὥσπερ σάρχας μαρτυριχὰς, 
καὶ ψυχῆς τύφλωσιν ἐλέγχουσαι τοῦ κολάζοντος, 
ἀλλὰ χαὶ πολλοὺς τῶν παρεστώτων εἰς ἐπίγνωσιω, 
Θεοῦ τοῦ ταῦτα θαυματουργοῦντος ἕλκουσαι, oi xai 
Μέγας ὁ Θιεὸς τῶν Χριστιανῶν, ἐδόων, ὁ δι) Ἐλευθε- 
ῥρίου ἡμῖν κηρυττόµενος. 


faciebat miracula : qui etiam, Magnus est Deus Christianorum, clamabant, qui nobis preedicatur 


per Eleutherium. 


131 


pew»ov, x«i τότε μὲν τῇ φρουρᾷ τὸν µάρτυρα δίδω- 
σιν, ὕστερον δὲ δι ὅλης ἡμέρας σκεψαµένω μετὰ 
τῶν ὑπ αὐτοῦ, ποῦ x«i ὅπως Ἐλευθέριος ὑπόσχη 
τὴν τιµωρίαν, ἔδοξε. Τόπος μὲν ἡ φρουρὰ, τρόπος δέ 
οἵκτιστος ὁ διὰ λιμοὺ. Συχνὰς οὖν ἡμέρας ἐν τῷ 
εἰρχτῷ ἐκυκτεύετο τῷ λιμῷ * ἀλλ ὁ τῷ Δανιήλ ποτε, 
zai τῷ 'Hàíx μετὰ ταῦτα, τροφὺν διὰ πτηνοῦ χορ- 
υγύσας, καὶ τοῦτον τρέφει διὰ περιστεοᾶς. Καὶ ὁ μὲν 
εὐχαρίστει Θιῷ, ὅτι τῶν ἴσων τοῖς µεγάλοις τούτοις 
ἠξέωται * ὁ δε τύραννος ἐμεμήνει, ὡς ἀσθενοῦς αὐτῷ 
ὢεγχθέντος τοῦ μηχανήματος * ὅθιν καὶ ἵππους 
ἀγρίους ὑπὸ δυγὸν κελεύει Φεθῦναι xoi τὸν Ἐλευθέ- 
ριον, ἵνα τῶν ἵππων ἀμαθῶν ὄντων ζυγοῦ καὶ ἀγρίων, 
τῷ ῥοίδω τε τοῦ ἅρματος ἆγαν ἐκταραχθέντων καὶ 
πληαμελῶς φεροµένων, ὁ μάρτυς πέτραις καὶ ἄλλοις 
προσαρασσόµενος, τὰς σᾶρχας διασπασθῆ, x«i αελη- 
dé» χατακοπεὶς ἀποῤῥήώξη τὴν ψυχήν. Αλ} ὥσπερ 
ἐχεῖνος οὐκ ἔκαμνε Τὰ πρὸς διαφθορὰν ἐνεργῶν, 
οὕτως οὖδε Χριστὸς τὰ πρὸς σωτηρίαν οἰκονομων " 
ὤγγελος γὰρ ἐξ οὐρανοῦ ἐπιστὰς, τοὺς ἀγρίους ἵπ- 
πους ἐκείνους ἡμέρους ἄφνω ἐποίε, xai τὸν Ἔλευ- 
δέριον λύσας, ἐπιθιθάζει τῷ ἅρματι, χαὶ πρὸς τὸ τῦ 
πόλει γὙειτονοῦν ὄρος τοὺς ἵππους ἰθύνας, ἀλύπως 
zzi ὁμαλῶς ἀνελθεν τὸν μάρτυρα παρεσκεύασε. 
Προσγίνιται δὲ τούτῳ καὶ ἕτερόν τι τῶν παραδόξων. 
Ἐν τῷ Opt γὰρ ΊὙενομένου τοῦ μάρτυρος, καὶ τὸν 
Θεὸν συνήθως αἰνοῦντος, ἄρκτοι καὶ λέοντες, x«i ei 
τι ἆλλο τῶν ἀνημέρων θηρίων προσελθόντς, κυ- 
αλοῦσί τε τὸν τοῦ Θεοῦ δοῦλον καὶ περισαίνουσι, καὶ 
οἷα τῶς ἐχείου συνιέντα φωνῆς, συνευλογεῖν τε καὶ 
προσκυνεῖν ὤρμχντο, χαὶ τοῦτο ἐδήλον τῇ τε πρὸς 
qü» νεύσει, καὶ τῷ πρὸς ἀέρα τῶν ποδῶν ἑπάρσει, 
xxi τῷ dg διατυπώσει τοῦ σώματος. 


VITA S. ELEUTHERII. 


Θ΄ Αὖθις οὖν ἀπορία xal λύπη λαμθάνει τὸν T0- Α 


138 


IX. Rursus ergo et hesitatio et magnus dolor 
invadit tyrannum. Et tunc quidem martyrem 
tradit in custodiam : postea autem eximios ex iis 
qui ei parebant, convocatos congregat : et cum 
totodie deliberasset, ubi et quonam modo Eleuthe- 
rius subiret supplicium, visus est ei locus 
quidem carcer : modus vero maxime miserabi- 
lis, nempe per famem. Et postquam hsec visa 
sunt, multos quidem dies in carcere decertavit 
cum fame. Sed qui olim Danieli * et Elie * 
per volucrem alimentum suppeditavit, eum quo- 
que alit per columbam, et ejus animam implet bo- 
Dis. Et ille quidem agebat gratias, quod his 
magnis bonis sit dignus habitus : tyrannus autem 
insaniebat, et quod ostensum esset machinationem 


B fuisse imbecillam, efferabatur : et ideo equos feros 


et minime mansuetos, eis longe sevior, jubet jugo 
alligari, et eis etiam alligari Eleutherium : ut cum 
equi, qui jugum ferre non didicerant, et erant alio- 
qui feri, strepitu currus valde essent perturbati, et 
huc et illuc temere ferrentur, martyri, petris et 
aliis alliso, divellerentur et lacerarentur carnes, 
ut sic particulatim et membratim concisus, abrum- 
peret animam. Sed nec hec ei processerunt ex 
animi sententia ; sed quomodo ille non cessabat ea 
operari, qu& ad vim faciendam pertinebant, et ad 
afferendum interitum : ita nec Christus ea provi- 
dere, que spectabant ad salutem. Angelus enim e 
colo adveniens, et feros illos equos repente reddi- 
dit mites et mansuetos : et cum solvisset Eleuthe- 


C rium, eum immittit in currum : et cum direxisset 


equos ad montem vicinum civitati, effecit, ut 
martyr ascenderet leniter et placide. Ei vero aliud 
quoque accedit admirabile et contra opinionem. 


Nam cum sic in montem venisset martyr, et deinde rationale sacrificium, consuetam Deo laudem, 
sacrificaret, quee aderant animalia, ursi et leones, et si que erant alie fere, accedentes cireumdanj 
Dei famulum, et ei blandiuntur : et tanquam illius vocem intelligentes, benedicere cceperunt et ado- 
rare, et hoc significabant, quod et in terram annuerent, et rursus in aerem pedibus efferentur, et 


aliis etiam gestibus corporis. 

I. ᾽Αλλὰ τὰ μὶν θηρία οὕτω τὴν χορείαν ἐπλί- 
pov», ὥσπερ xopoléxrou xai πρωτοστάτου τὐχόντα 
τοῦ μάρτυρος * ᾿Αδριανὸς δε οὐχ ὅτι τούτου, ἀλλ᾽ 
οὖδε τῶν θηρίων αὐτῶν ἠδεῖτο τὴν σύνεσιν ^ εἰς 
&xod» Ὑὰρ ἐχείνων ἐλθὼν, ᾿Αδριανὸς ἦν ὁ αὐτὸς, 
πολλῷ καὶ θηρίων καὶ ὄνων ἀνοητότερός τε καὶ 
ἀγριώτερος * οὐ µόνον γὰρ βελτίων οὐδεν ἀπὸ τοῦ 
ῥαύματος yov, ἀλλὰ καὶ στρατιώτας ζξιφήρεις 
ἔπεμπε, θᾶττον συλληψοµένους τὸν ᾿Ελευθέριον, τὰ 
δε θηρία, ὡς ἆ ἀχριθῶς εἰδότα καὶ φίλους χρίειν 
τοῦ ἑαυτῶν δεσπότου καὶ πολεμίους, ὡς μόνον εἶδον 
τοὺς στρατιώτας, ταχέως ἐφέροντο, xal μικροῦ ἂν 
καὶ διεσπάσαντο τούτους χέρασι xal ὁδοῦσιν, εἰ μὺ ὁ 
μάρτυς τοῖς μὲν e περ Tta Χαλινὸν τὸν λόγον 
ἑμθαλὼν, ὅθεν ὤλθον ἐπανιένι προσέταττε, τοῖς δὲ 
στρατιώταις λύσας τὸν φόθον, xci τὴν μεθ ὅπλων 
ἴευσο ὀνειδίσας. Οὐ γὰρ ἐπέ τινα, φησὶν, ἀνδοὀφο- 
»» à λφστὺν ὤλθετε, οὓς ἔδει ve)patt µόνῳ σηµή- 

* Dan. xiv. * Ill Reg. xvir. 

PATROL. Gn. CXV. 


X. Sed sic quidem fere, perinde ac si martyr 
esset chori institutor et ductor, et cum is incepisset 
canere, 689 quoque choream iimplentes circumsilie- 
bant et quasi respondebant, et magistrum, quoad 
ejusfieri poterat, sequebantur admirabiliter. Adria- 
nus autem non solum martyris, sed ne ipsarum qui- 
dem ferarum reverebatur intelligentiam: sed cum 
ad illas venisset audiendas, erat idem Adrianus 
multis etiam feris et asinis insipientior et effera- 
tior. Multi enim, quibus cure erat venalio, cum 
hec suis vidissent oculis, renuntiarunt imperatori 
sed ille erat, ut est in proverbio, asinus ad lyram. 
Non solum enim miraculo nihil evasit melior, sed 
etiam armatos emisit milites, mox comprehensu- 
ros Eleutherium. Fere autem non conservabant 
parem in illos observantiam : sed ut que accurate 
scirent sui domini discernere amicos et inimicos, 
cum primum eos viderunt, celerrime in eos fere- 


o 


199 MENSIS APRILIS 140 


bantur: et parum abfuit, quin eos discerperent Α ναντας τὸν ζητούμενον ἔχειν ἑπόμενον. Οὕτως εἰπὼν 
cornibus et deutibus, nisi martyr illis quidem  µπροθύμως Ἠχκολούθει ' πολλὰ δὲ κατὰ τὴν πορείαν 
tanquam freno aliquo non aspectabili, injecta ΟΓΔ- τούτοις διαλεγόµενος, ἐπιεικῶς τε παραινῶν καὶ di- 
tione, jussisset eas reverti unde venerant. Cum ὁάσχων, πολλοῖς αὐτῶν τὸ τῆς ἀληθείας ἐπέλαμψε 
militibus vero metum solvisset, et qui cum armis — y&x. 

fuerant eis adventum exprobrasset (neque enim ad parricidam aliquem venisse aut latronem, quos 
oportebat, eum nutu solum significassent, sequentem habere eum, qui ab eis queritur), hoc cum 
dixisset, leto et alacri animo sequebatur, multum disserens in itinere: et si nihil aliud, dicens 
oportere eos revereri ferarum intelligentiam, et ex eis capere certum exemplum ad eum, qui ipsos 
ereavit, agnoscendum. Deinde optime cum eis disseruit de regno colorum et gehenna : et sic 
per totam viam benignissime admonens et docens, tantam vim habuit, ut multis ex eis persuaderet, 


efficeretque, ut lux veritatis luceret in illorum animis. 


ΧΙ. Postquam vero Romam pervenerunt, impera- B 


tor statim maximam convocat concionem, volens 
habere plurimos testes interitus martyris. Cum 
autem fuerunt omnía parata, et frequens convenit 
populus, secus evenit, quam putabat imperator. 
Qui enim aderant ,non martyris occisionis, sed Chri 
sti, qui in ipso erat, virtutis fuerunt potius testes, 
omni exceptione majores. Nam legna quidem ad- 
modum seva in eum immittitur : quee instar teli 
magno impetu irruit et ad sanctum accedit, non ut 
Eleutherium discerperet, aut vel exiguo morsueum 
offenderet : sed potius ut illius pedes pre magna 
amplecteretur benevolentia. Quod quidem fecit ac- 
currens. Inclinavit enim cervicem ejus pedibus : 
lingua verolambebat ejus plantas. Videbaturautem 


IA. Ὡς dt τὴν '"Pouxv κατέλαθεν, ὁ βασιλεὺς 
θέατρον µέγιστον συνιστᾷ, μάρτυρας πλείστους ἔχειν 
βουλόμενος τῆς τοῦ µαρτυρος ἀπωλείας. Τούὐναντίον 
δε μᾶλλον ἐπέθαιεν ἡ ἐδόκει τῷ βασιλε ' οἱ γὰρ 
παρόντες οὐ τῆς τοῦ μάρτυρος ἀναιρέσεως, ἀλλὰ 
τῆς ἐπ αὐτῷ δυνάµεως τοῦ Χριστοῦ μᾶλλον μάριν- 
ptc ἦσαν φανερῶς ἀπαράγροπτοι. Λέαινα uiv γὰρ 
αὐτῷ ἐπαφίεαι πᾶνυ ἁγρία, Zr σφοδρῶς piv 
ἔπεισι τῷ ᾽Αγίῳ, οὐ μὴν ὥστε λαφύξασθαι à ὀλίγω 
δύγματι )υπῆσαι, à) ὥστε τοὺς ἐχείνου πόδας εὖ- 
νοἰχῶς πιριπτύξασθαι ' ἔκλιε μὲν γὰρ αὐτοῖς τὸν 
αὐχένα, ὑπένιξε δὲ τῷ γλώττῃ τὰ ἴχνη, xal ὥσπερ 
ἤχθετο ὅτι μὺ καὶ φωνὺν ἀνθρωπέίαν εἶχε συµφθεγγο- 
µένην ὑπὲρ εὐσεθείας τῷ µάρτυρι. Οὐ δὲ ταῦτα 
πείξουσι τὸν κατὰ τὸν Φαραὼ σχληροχάρδιον βασιλέα 


egre ferre, quod non etiam vocem haberet huma- (C μεταμαθεῖν τὴν εὐσέθειαν, ἀλλ ὥσπερ ἀσθύειαν, 


nam, qua& pro pietate loqueretur cum martyre. Sed 
nec hec persuadentimperatori, quierat duro corde, 
sicut et ille Pharao, ut pietatem ex eis disceret ; 
sed ut qui bestiam damnasset imbecillitatis, quod 
ea esset femina, jubet etia marem simul immitti 
in martyrem. Ille vero velutcontendens cum femina, 
et non minus benevolus volens videri in athletam, 
illam quidem repellit : ipse autem accurrens pedes 
amplectitur, adheeret, lambit, exilit, gestu, aspectu 
et motu suam annuntiat benevolentiam. Ex iis vero, 
qui aderant et heec videbant, qui anime quidem 
oculis uteunque intuebantur, protinus clamabant 
magnum esse Deum, qui colitur ab Eleutherio. 
Quorum autem mentis visus ceecutiebat, ii sanctum 


ὅτι θῆλν, χαταγνοὺς τοῦ θηρίου, καὶ ἄβῥεα τῷ 
µάρτυρι συναφεθῆναι χελεύει ' χἀκεῖνος οἱονε πρὸς 
τὴν θήλειαν ἁμιλλώμενος, ἀπωθεῖται μὶν ταύτην, 
οὗτος δὲ τῷ μάρτυρι προσδραμὼν περιπλέχεται τοῖς 
ποσὶ, περιφύεται, σαίνει, σχιρτᾷ, σχύµασί τε καὶ 
νεύµασι, καὶ χινήµασι, τὴν εὔνοιαν ἀπαγγέλλει. Τῶν 
δὲ ταῦτα βλεπόντω», οἱ uit? ποσῶς ὁρῶντες τοῖς τὴς 
ψυχῆς ὀφθαλμοῖς, εὐθὺς ἐθόων µέγαν εἶναι τὸν 
Ἐλευθεοίου Θιὸν, οἱ δὲ τυφλώττοντες διὰ τὴν ἁσέ. 
θειαν, πλάνον xai φαρμακὸν τὸν Αγιον ἀπεχάλουν. 
)Αλλ) ἑαφραγῆναι πάντως ἔδει τὰ χείλη τὰ δόλια, ὡς 
ὁ θεῖος ἔφη Δαυὶδ, τὰ λαλοῦντα κατὰ τοῦ δικαίου 
ἀνομίαν. ἓν ὑπερηφανείᾳ καὶ ἐξουφενώσει, ὥσπερ 
dox x«i ἐνεφράγησαν, καὶ τὴν ἐσχάτην σιωπὺν ἐσιώ- 


vocabant planum et maleficum, qui htec solis pj πησαν * μιταξὺ γὰρ τῶν λόγων ἀοράτως πληγέντες, 
prestigiis falso faciebat apparere. Sed fieri non θάνατον εὐθὺς εὗρον τὰ τῆς βλασφημίας ἐπίχειρα. 

poterat, ut in his divina quiesceret justitia ; sed oportebat omnino obstrui labra dolosa, ut divinus 
dicit David, que adversus justum loquebantur iniquitatem, in superbia scilicet et contemptione: 
sicul etiam obstructa sunt, et ultimo siluere silentio. Nam inter loquendum ictu percussi, qui non 


cadebat sub aspectum, protinus acciprunt mortem premia blasphemie. 


XII. Iniquus autem imperator in summam ad- 
ductus dubitationem, postquam vidit omnia cedere 
martyris menti et gratie, eum morte condemnat, 
que gladio sit ei afferenda. Nam quoniam martyrii 
cursus non poterat aliter finem accipere, et hic 
ipse athleta venire ad Christum, quem desiderabat, 
ipsum quidem, qui sunt hujusrei ministri, gladioin- 
terimunt.Deinde matrem quoque que& erat ejus collo 
circumfusa, et ei magis corde quam ore adherebat : 
nihil autem muliebre aut maternum loquebatur, 


ΙΒ’. Ὁ μέντοι παράνομος βασιλεὺς τοῖς ὅλοις ἄπο- 
ρηθεὶς, ἐπεί xal πάντα ἑώρα τῆς τοῦ ἀθλητοῦ Ὑγνώ- 
µης ἠττώμενα, θάνατον αὐτοῦ καταχρίνει τὸν διὰ 
µαχαίρας. Αὐτὸν μὲν οὖν εὐθὺς οἱ πρὸς τοῦτο δια- 
κονοῦντες ἀναιροῦσι τῷ ξίφει. ΄Ἔπειτα καὶ τὴν µη- 
τέρα περιπ)αχεῖσαν αὐτοῦ τῷ τραχύ)ῳ, καὶ καρδία, 
μᾶλλον $ στόµατι περιπτυσσομένην, γυναιχεῖον οὐδὲν 
$ μητρικὸν ἐπιφθεγγομένον, οὐ δ) ἀνάξιόν τι τοιοὺδε 
παιδὸς, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀγῶσιν αὐτοῦ μᾶλλον φαιδρν- 
νοµένην, ἀνηλεῶς οἱ δυσσεθεῖς ἐχομένην τοῦ παιδὸς 


441 


VITA S. GEORGII. 


14? 


ἐπισφάττουσιν' τί δὲ καὶ ἄλλο ἦν οἰχειότερον, ὃ &v- Α neque tali filio indignum, sed ejus certaminibus 


τοὺς ὁρᾶσαι πονηροὺς ὥτας, Q ἐκείνην παθεῖν, φιλὀ- 
θεον ὑπάρχουσαν καὶ φιλόπαίδα, fj οὕτω θνήσχκοντι 
τῷ vid συναποθανεῖν, xai p ἀπολειφθῆναι γερῶν 
υἱοῦ, καλῶς μητέρα παιδαγωγύσασαν, ἀλλὰ κοινῇ 
τούτους τῷ xotvà Δεσπότῃ ἐμφανισθῆναι, καὶ παρ) 
αὐτῷ µένειν, χατὰ τὸ ἱερὸν λόγιον, μητέρα ἐπὶ τέχνῳ 
εὐφραινομένην ; 


ΙΓ’. Οἱ δὲ παρόντες ἔχ τοῦ Ἰλλυρικοῦ εὐσεθεῖς, 
σπουδῦ τὰ αὐτῶν ἀνελόμενοι λείψανα, τοῖς ἐν Ῥώμν 
πιστοῖς περι τούτων φροντίφουσι, Ὑνωρίδουσί τε 
αὐτύ xmi xotvà τίθενται, xai οὕτως ἄμφω ταῦτα 
µυρέσαντε,, καὶ τὰ εἰχότα τιµήσαντες, θάπτουσι 
φιλοθέως, Χριστιανοῖς πλοῦτον ἄσνλον, τοῖς ἐν νόσοις 
τε καὶ πονηροῖς πνεύμασι xpüpe τι ἀλεξίκαχον, εἰς 
defe» Πατρὸς, καὶ Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πνεύματος, τῆς 
μιᾶς ἁπλῆς καὶ ἀχτίστου θεότητος, ὗ πρέπει δόξα, 
κράτος, τιμὴ, καὶ προσκύνησις, νῦν καὶ si xal εἰς 
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 'Apáv. 

* Psal. cxi, 9. 


Jetabatur et gloriabatur : immisericorditer impii 
fllio suo adhesrentem interficiunt. Quidnam vero 
erat convenientius, illosne fecisse cum essent 
mali, an illam esse passam, cum esset piain Deum 
et amans filii ?aàn cum sic moriente filio esse mor- 
tuam, et non abesse a preemiis filii matrem, que 
eum pulchre erudiit; sed όος communiter sisti ante 
communem Dominum, etapud eum manere, ut sacra 
dicit Scriptura, matrem proptertilium letantem 71 

XIII. Qui autem erant pii ex Illyrico, quicunque 
quidem tunc aderant, cum diligenter eorum οχία- 
lissent reliquias, iis qui erant Rome fideles, qui 
eas diligenter inquirebant, ubinam essent, signifi- 
cant et communicant : et sic cum ambo eas unxis- 
sent et condivissent, et ut par est honorassent, ipsas 
pie sepeliunt : Christianis divitias, quenon possunt 
eripi, morbis et malis spiritibus propulsandis pre- 
sens remedium : ad gloriam Patris et Filii et 
Spiritus sanoti, nunc et semper et in secula semcu- 
lorum. Amen. 








MAPTYPION 


TOY ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΛΙΟΦΟΡΟΥ 


ΓΕΩΡΓΙΟΥ ^. 


MARTYRIUM SANCTI ET MAGNI MARTYRIS 


GEORGII 


(Aprilis die 23, anno 303. — Acta Sanctorum Bolland. ad banc diom Grece: interpretationem Latinam adornandam 
curavimus. 


Α΄. "Apre τοῦ τῦς εἰδωλομανίας νέφους τὸν oixov- C 
µένην διαλαθόντος, xal μιχροῦ πάντων ὅλῳ modi χω- 
ῥούντων πρὸς τὴν ἀσέθειαν Διοχλητιανοῦ τότε καὶ Μα- 
ξιμιανοῦ τὴν βασίλειον ἐθυνόντων ἀρχὴν, οἵ τῶν ix τοῦ 
παντὸς αἰῶνος τὰ Ἑλλήνων διαπρεσθενόντων eui 
δαιμονέστατοί τε ἦσαν καὶ ὁραστικώτατοι. Οὗτοι ἐπὶ 
μέχα τὴν ἀθείαν αὐξύσαι µέγα τῷ ὅντι x«i σπου- 
δαιότατον εἶναι τιθέµενοι, πάντας τοὺς ἐν τίει συγ- 
καλεσάμενοι καὶ xot διασχεψάµενοι περὶ τούτον, 
ἐπεὶ κἀκεένους ἑώρων τὴν icq» αὐτοῖς ὀδεύοντας xat 


0) Metaphraste adjudicat Allatius in Diatriba 
de Si um scriptispag. 125 in earum Vitarum 
ealalogo quee proprio Metaphrastee stylo signan- 


l. Quo tempore idololatria caligine sua orbem 
terrarum obscuraret, et tantum non omnes citato 
gradu impietatis viam ingrederentur, Diocletianus 
et Maximianus rerumsumma potiebantur, viri inter 
omuium statum paganos et superstitiosissimi et 
audacissimi. Quiimpietali undiquaque augende ac 
proferende omnem operam dando, magistratus un- 
dique collectos super ea re examinarunt, et ubi 
eos plane consentire vidissent, dicta et visa factis 
exequare statuerunt. Itaque edictis per totum im- 


tur : quare gratum philbelleni lectori futurum cre- 
didi, si hanc talis viri paraphrasim, que publicam 
hactenus lucem non vidit, hic exhiberem. 


143 


MENSIS APRILIS. 


144 


perium missis deos patrios, id estidola manu facta, À ὀρθοποδοῦντας πρὸς τὴν ἀσέθειαν, ἔργῳ βεθαιῶσαι 


sacrificiis coli jusserunt (stultos reges, qui ab 
istis sibi imperium, omnibus vero mortalibus 
salutem impertiri credebant!), omnibusautem qui 
se Christianos profiterentur dirissimis ponis sub- 
jici, necem in pietatis premium proponendo. 

λεῦσι μὲν δι αὐτῶν τὸ κράτος, ἀνθρώποις δὲ πᾶσιν 
γοῦντας εἶναι Χριστιανοὺς, 


ἀντίδοσιν. 


Il. Tunc admirabilis miles Christi Georgius seu 
astrum pellucidum per impietatis tenebras lucebat. 
Natus in Cappadocia claris parentibus, inque Pa- 
lestina educatus, majorum pietatem amplexus, 
candidis moribus, etate juvenis, prudentia senex, 
corde simplex, ira contra impios ardebat. lgitur 


τὰ δόξαντα σπουδὴν ἐποιοῦντο" xai διὰ ταῦτα γράμ- 
µατα καὶ προθέματα πολλῷ τῷ τάχει διὰ πάσης 
ἐφοίτα τῆς οἰκουμένης, τοὺς pi» νοµιδομένους θεοὺς, 
τὰ χειροποΐίητά φημι ξόανα καὶ βδελύγµατα, θυσίαις 
ἁπάσαις τιμᾶν (καὶ γὰρ ἐδόχει τοῖς ἀνοήτοις βασι- 
τὸν σωτηρίαν βραθεύεσθαι), πάντας δὲ τοὺς Opolo- 


μετὰ τὴν εἰς τὸ ᾖβῆμα παράστασιν ἀπώμοτον τὴν ὁμολογίαν ταύτην οὐ 
ποιουµένους, συχναῖς ὑποθάλλεσθαι τιµωρίαις, εἶτα xal θανάτου ψῆφον 


τῆς εὐσεθείας πορίδεσθαι τὴν 


Β΄. Τότε δὺ καὶ ó θαυμαστὸς στρατιωτης μέγας 
Γεώργιος, τὸ TOU Χριστοῦ τῷ ὄντι γεώργιον, ἀστέρα 
τινὰ τῶν διαφανῶν εἰκονίζων, ἐν acxórtt τῆς ἆσι- 
θείας ἐδείχνυτο. Τούτῳ πατρὶς piv à Καππαδοκῶν, 
πατέρες δε τῶν ἐπιφανῶν, τροφὸς à Παλαιστίνη, τὸ 
σέθας ix προγόνων αὐτοῦ εὐσεθέστατος ὧν xol ἀσο- 


circa rem militarem egregie eruditus dux cohortis B χνος, τὸν piv ἡλιχίαν νεάξων, τὸν δὲ φρόνησιν πο- 


Invictorum preeficitur, et cum imperator bellum 
contra Persas gereret, Georgius tempori cedens, 
manu fortis brevi bello inclaruit. 


λιὸς, εὐθὺς τὴν καρδίαν, ζήλου πνέων xarà τῶς &cs- 
θείας. Καλῶς οὖν ἐκπονηθεὶς τὰ πολέμια, κόμης 
τοῦ νουµέρῳ (2) τῶν ᾿Ανικιώρων ἐπιφανεῖ προχειρί- 


ζεται' ἡἠνίχα d xai τὸν βασιλέα [ἔδει] τὸν κατὰ Περσῶν (3) ὑπελθεῖν πόλεμον, αὐτὸν ἐχεῖνον ὁ και" 
ρὸς παρεκάλει, ἐφ᾽ ᾧ χαὶ ἆθλους οὔτε μιχροὺς ἀγωνίδεται, xai θαυμαστὺν ἔχων ἐν πολέμοι εὐτολμίαν 


γνωρίδεται. 


III. Cum autem majoris dignitatis adipiscendee 
cupidus esset, ea quam affectabat majorem, Deo 
ita volente, nactus est. Recepto enim patrimonio, 
adimperatores reversus, Saulis sortem aliquo modo 
expertus est. Hic enim asinos requirens regnum 
invenit, noster autem mundane avidus glorie regni 
collestis compos est factus. Ubi enim, in ipso sta- 
tim adventu, Deum contemptum, demones autem 
honoratos vidisset, impietatis ardore incensus Da- 
vidis exemplum secutus est qui dicit se increduli- 
tate Dei adversariorum misere vexari. Sed Domini 
promissionum memorqui seeos coram Patre agno- 
sciturum esse dicit, qui se coram hominibus con- 
fessi fuerint : hac promissione Domini arrepta, tu- 
tum se reddere voluit. 


I'. Ἐπεὶ δὲ καὶ μείζονος ὧν τιμῆς ὀρεγόμενος, 
εὗρεν οὐχ ἧς ὠρέγετο, ἀλλ᾽ fc ὑπᾶρχιν ἐκεῖνος ἄξιος, 
τῦς θείας οὕτω Ἀπρονοίας οἰχονομη7αμένης. Λαθὼν 
γὰρ τὰ ἐκ πατέρων αὐτῶ περιελθόντα χρύματα, καὶ 
πρὸς τοὺς τότε βασιλεύοντας ἀφιχόμινος, πάσχει τι 
τῷ Σαοὺλ παραπλήσιον. 'O pi» yàp ὄνους ἀναδητῶν 
βασιλείαν ἐχτήσατο, ὁ δὲ κοσμικῆς δοξης ἐπιθυμῶν 
οὐρανῶν ἔτυχε βασιλείας. Καὶ ὅπως ἐγγὺς à δύλω- 
σις. Καταλαθὼν γὰρ, ὥσπερ εἴροται, καὶ ἰδὼν τὸν 
Θιὸν ὑθδριξόμενον, δαίµονας δὲ τιµωµένους, δύλῳ 
θεοσεθείας διακαυθεὶς τὴν ψυχὺν, εἷς νοῦν τε τὰ τοῦ 
Δαθὶὸδ βαλλόμενος, ὅτε μὶν τῇ θέᾳ τῶν ἀσυνετούντων 
ἐκτήχεσθαι λέγοντος, ὅτε τὰ ὅμοια πάσχειν, διὰ τὴν 
περὶ τοὺς θείους λόγους τῶν ἐχθραινόντων ὀλιγωρίαν, 
ἔπειτα καὶ τῶν δεσποτικῶν ῥημάτων εἰς xatpóv due- 


μνημονεύσας, & καθαρῶς ἐπαγγέλλεται, τοῖς ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων ὁμολογοῦσω αὐτὸν, ἀντιδιδόναι φιλοτίµως 
τὸν ἔμπροσθεν τοῦ Τεκόντος ὁμολογίαν' ἔσπευσιν ὡς τάχος ἁρπάσαι τὸν ἐπαγγελίαν, καὶ χρέὸς ἑαυτῷ δεσποτικὸν 


προσμνηστεύσασθαι. 


IV. Cum autem per portam angustam intrare 


vellet, in divitis obstaculum videns, quibus tamen 
ad bonas res auxiliaribus uti volebat, pauperibus 
eas distribuit. Porro gravem armaturam, qua 
Paulus in spiritu fideles armat, Ipse induit, lumbos 
in veritate cingit, justitie lorica se vestit, galeam 


A, Πλὺν ἀλλὰ x«i τὺν στινὺν εἰσελεύσισθαι πύ- 
λην προελοµένῳ, ἵνα μηδὲν ὁ τῶν χρημάτων ὄγκος 
αὐτῷ ἐμποδίσειε, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον ὡς βοηθῷ τῷ 
πλούτῳ πρὸς τὰ χαλὰ χρύσαιτο, πενύτων αὐτὸν χερσὶ 
διανέμει. (4) Πρὸς δὲ xai τὸν πανοπλίαν, ὃν Παῦλος 
ἐν πνεύματι τοὺς πιστοὺς ὀπλίδει περιθαλλόμενος, 


salutis capiti imponit, pedes ad Evangelium pacis D καὶ τὸν μὲν ὀσφὺν ἐν ἀληθεί περιζωσάµενος, ἐνδυ- 


annuntiandum tegit ; deinde fidei clypeum, et spi- 


(2) Νούμερα pluraliter cohortes, quam vocem in 
ipso Julio Cesare restituisse gloriatur Meursius in 

reco-Barbaris, certea Latinis ad Greecos transiit, 
distinguebantur autem Numeri suis singulicogno- 
mentis, quale hic est cognomen Aniciorum seu In- 
victorum : verumne, an ornatus causa hic assum- 
ptum, non dijudieo. 


σάµενος δὲ x«i τὸν τῆς δικαιοσύνης θώρακα, πιρι- 


(8) Anno 304 missus contra Persas fuit Galerius 
Maximianus, eo successu, quem ad annum Dio- 
cletiani 17 Theophanes describit. 

(4) Expungo hec pauca ταύτην τε τὸ θεῖον ol- 
παιοσάµενος, quia non video quomodo huc perti- 
neant. 


145 


VITA S. GEORGII. 


146 


θέµενός τε καὶ τὴν περιχεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου, À ritus ensem accingit, qui est Dei Verbum, et aic 


καὶ τοὺς πόδας ἐν ἐτοιμασίᾳ τοῦ Εὐαγγελίου τῆς ti- 
püvoc ὑποδησάμενος, ἔπειτα xal τὸν τῆς πίστεως 


ab omnibus partibus tutus ad impietatis bellum 
progreditur. 


Ouptóv, καὶ τὴν τοῦ Πνεύμάτος ἀναλαθὼν µάχαιραν, à ἐστι ῥῆμα Oso), καὶ ὡς οιον τε ἦν ἀσφαλῶς καθόλου πιριφρα- 


ξάμενος, πρὸς τὸν κατὰ τῆς ἀστθιίας ἐχώρει πόλεµον. 


E'. Εὐρὼν δὲ τοὺς, ἐπ᾿᾽ ὀνόματι τοῦ βασιλεύειν xol 
ἄρχει, αὐτοὺς μᾶλλον ὑπὸ τῆς ἀσεθείας κραταιότε- 
po» ἀρχομένους, πλύθη τε βασανιστηρίων οὐ κατὰ 
τῶν πονθρευοµένων [ὥσπερ ἦν θέμιςϱ καὶ ἀδικούν- 
των, ἀλλὰ χατὰ τῶν εὐσεθούντων μᾶλλον προχεί- 
μενα, αὐτούς τε δημηγοροῦντας οὐδὲν θεοσεθες, οὐδὲν 
Φέκαιον, GA ὅσα πρὸς ἀσέδεια» ἀλείφει καὶ τὴν τῶν 


V. Ubi eos qui nomine et speciesolum regnarent 
ab impielate possessos, et tormentorum ponam 
non scelestis, id quod fas erat, sed piis et fidelibus 
inflictam animadvertisset : imperatores enim pro 
sua impietate nihil juste faciebant, imo quecun- 
que ad impietatem et demonum cultum incitant 
fovebant (qui sane nihil aliud nisi falsorum deorum 


δαιμόνων λατρεία» (rl γὰρ ἕτερον à τῶν ψευδωνύ- B adoratio) et iis qui Christum nomine solum profite- 


µων θεῶν προσχύνησις ;) οὗ pàv ἀλλὰ xai προσαπει- 
λοῦντας, εἰ µόνον ὀνομάσειέ τις τὸν Χριστὸν, (o 
παντὸς ἕλέους, τοῖς προχειµένις, κατακηρυττόµε- 
ve» (5), ἐξαπεθανεῖν' ζήλου πλησθεὶς τὴν ψυχὺν, 


Σά: τρ 


bantur mortem erudelissimam intentabant: Geor- 
gius sancto ardore incensus et istas minas floccifa- 
ciens via per multitudinem sibi patefacta Christia- 
num sese ac Christi servum professus est. 


υφὰς μᾶλλον οὗ πληγὰς εἶναι τὰ ἀπειλούμενα διὰ Χριστὸν λογισάμενος, εὔτολαόν τε xai λεοντῶδες 


Φεεκνὺς ὄρμαμα, διακόψας τὸ πλῦθος, καὶ παριλθὼν εἰς μέσον, Χριστιανὸν ἑαυτὸν ἀνεκήρυξεν καὶ Χριστοῦ 


δοῦλον ὑπάρχειν. 


G'. Tà» παῤῥησίαν ταύτην, καὶ τὸ θάρσος, καὶ τὸν 
τόλμαν τοῦ μάρτυρος οὐχ ἁπλῶς εἶδε τὸ τῶν ἀσεθῶν 
πλῶθος, ἀλλὰ καὶ ἰσχυρῶς κατεπλάγησαν. Ὁ μέντοι 
γενάδας θαῤῥαλεώτερον ἔτι μᾶλλον, Θεὸν μῖν ἆλη- 
θωὸν τὸν Χριστὸν ὠμολόγει, τὰ δέ ys τιμώμενα 
παρ) αὐτῶν εἴδωλα καὶ τοὺς ὀνόματα µόνον θεοὺς 
διέπτυέ τε καὶ ἐμυχτήριζε, καὶ τοῖς πολλοῖς ὑπόθε- 
σι ἐποιεῖτο σφοδροῦ γέλωτος. Πλὴν ἀλλὰ τοῖς τυράν- 
νοις ταῦτα ἀχούουσι παντοδαπὴὶ ἦν à γνώμη’ mort 
μὲν γὰρ τὸν ἄνδρα τῆς παῤῥησίας ἐθαύμαζον, ποτὶ 
δε ἀπείλουν, ποτὶ dà καὶ θωπείαις ὑπήεισαν, ὥστε 
χατὰ τον θεῖον Δανὶδ τοὺς ἐκείνων λόγους. τοῦτο μὲν 
βολίσιν ἐοικέναι, τοῦτο δὲ ὑπὶρ ἔλαιον ἁπαλοὺς δεί- 
πνυσθαι' τόν τε γὰρ νεότητα χαὶ τὸ κάλλος ἐλέους 
παντὸς ἄξιον καὶ φειδοῦς ἔκριναν, τὸν δωὴν προτι- 
µοτέραν σαφῶς Ὦὑπετίθουν, τιμὰς ὑπογγέλλοντο, 
πλούτου x«i τρυφῆς ὑπιμίμνησκον. Ὡς δὲ πρὸς τὰ 
φιλάνθρωκα ταῦτα χαὶ μαλαχὰ μηδὲν ἐπικλινόμενον 
ἑώρων, μεταθάλλοντες βασάνους ἡπείλουν, ὥσπερ τὴν 
bj φοθερὰς, πρὸς δε καὶ τὴν ἐν πιχρῶ θανάτῳ τοῦ 
βίου καταστροφίν. 


7. Ἐπεὶ δι πρὸς πάντα έωρων εὐπαγῷ xol ἀχλό- 
νητον, μιμούμενόν τε τὲν οἰχίαν ἀτέχνως τοῦ φρονί- 
µου, ὦ οὐκ ἀνέμοις σαλεύεται, οὐ ποταμοῖς παρασύ- 
ῥεται, οὐ βροχαῖς καταχλύζεται, xal τοῦτο δὴ τὸ τοῦ 
λόγου λέοντα ξυρᾷν έωχουν, fj πρὸς χολωνὸν χηρύτ- 
τεσθαι οἱ δὲ xai πεῖραν ἐπήγαγον, xai θράττειν 
ᾧοντο, καὶ μορμολύττεσθαι τὸν ἀπτόητον, ξύλῳ τοί- 
wy» αἰωρηθέντος «αοντῷ τὴν Ὑαστέρα διαχρούειν 
ἑήλευον. Καὶ οἱ μῖν ἔργου ἧπτοντο ὁ δὲ, ὥσπερ 
ἐνευφραινόμενος ταῖς πληγαῖς, ἀφιὶς τοὺς παίοντας, 
πρὸς θεὸ, μᾶλλον ἐχίνει τοὺς λόγους, καὶ δῆλος ὧν 
ὁμολογῶν αὐτῷ χάριτας τῆς κχολάσεως. Εὐχαριστῶ 


VI. Hec dicendi libertas, hec audacia multitudi- 
nem impiorum stupefactam mirum in modum com- 
movere; quod animum Georgio addidit, ita ut 
Christum Deum verum palam profiteretur et ipsa 
deorum falsorum nomina conspueret inque ludi- 


C brium verteret. Tyranni ipsi, his auditis, varia 


sentiebant, nunc viri sancti sermonem liberum ad- 
mirantes, nunc minis eumdem insequentes ; imo 
usque ad blauditias descenderunt, ita ut, si cum 
Davide loqui licel, eorum verba cum jaculis, tum 
oleo comparanda viderentur. Viri enim juventutem 
etpulchritudinem commiseratione dignas censebant: 
quare meliorem ei vite& conditionem, cum honori- 
bus ac divitiis proposuere. Cum autem virum san- 
celum nec minis nec blanditiis moveri viderent, 
cruciatus instrumenta cum mortis terriculamento 
monstrarunt. 


VII. Ad hec omnia Georgius constans atque im- 
motus viri prudentis domum imitatur que ventis 
non labefactatur, fluminibus non obruitur, imbribus 
non demergitur, et imperatorum voces ad leonem 
indomitum aut montem surdum date videbantur. 
Igitur quem minis, tormentis, omni formidinis ge 
nere subigere non valebant, ejus postremo crucifixi 
corpus hastilibus perfodi jusserunt. Et carnifices 
quidem dum jussa exsequuntur, martyr leto inter 
cruciatus animo, contemptis tortoribus, Deum allo- 
quens gratias pro supplicio retulit : Grates tibi ago, 
Domine ac Deus, dicens, quod beneficiis me tuis 


($) Ecgraphum nostrum χαταχρυπτόµενον, quod sensum nullum faciebat, : 


447 


MENSIS APRILIS. 148 


dignum censes. Heo cum dixisset cuspis, quee sanoti Α σοι, Δέσποτα xai Gub, λέγων, ὅτι μὲ τῶν σῶν ἆγα- 


viri corpus attingit, instar plumbi reflectitur, atque 
innocua in tortorum manibus evadit. 


VIII. Inde tortores majori cum odio (probe enim 
noverant difficile sibi fore ut virum sanctum supli- 
ciis interimant) diriora cireumspiciebant tormenta. 
In carcerem itaque deducitur donec novum crucia- 
tus instrumentum invenerint. Sed ne sic quidem 
animo meque ac corporiquietem esse volentes, com- 
pedibus vincti pectori lapidem ingentem imponunt. 
Hic vero gratias de novo agens, lapidem loco sup- 
plicii pro cordis fulero, fidem suam confirmando, 
futurum esse precabatur. 


IX. Tunc Diocletianus novam mortis machinam 
excogitavit, indole ipsus atra et inhumana dignis- 
simam,quo majorem condemnato dolorem afferret. 
Rota pregrandis conficitur, mucronibus acutissimis 
prefixa, quee in gyrum circum voluta damnati cor- 
pus breviexsangue fixis in ipsa gladiis dilacerabat. 
Super ea vir sanctus nudus loricisque vinctus 
extendebatur ; sed pectore per orationem ac inChri- 
stum fidem bene confirmato se, quo durioressubiis- 
set plagas, eo majorem in cceli mercedem nacturum 
esse sperabat, dummodo Paulo fides habeatur di- 
centi : Unusquisque autem propriam mercedem 
accipiet secundum suum laborem. Sic igitur Geor- 
gius, volvente rota, cireumactus et gladiis fede 
discissus, astantium risus ac ludibrium factus est, 
qui rebus presentibus unice intenti querebant : 
Ubinam est Deus Georgii, et cur e manibus eum 
nostris non liberat ? Sicut David dicit : Dum con- 
fringuntur ossa mea, exprobraverunt mihi qui tri- 
bulant me inimici mei, dum dicunt mihi per singu- 
los dies : Ubi est Deus tuus ? Hi pre imprudentia 
sua intelligere non valebant ; Salomon sapientissi- 
mus autem iis qui propter timorem Domini dura 
patiuntur hoc preedicit : Tunc, inquit sanatio cor. 
pori tuo erit et cura ossibus tuis. Et reapse obtigit 
ei sanatio et cura admirabilis : quomodo vero, 
audi. 


θῶν ἄξιον γενέσθαι παρασκευάδει. Ούτως ἔλεγεν, 
καὶ ὁ χοντὸς εὐθὺς μολίθδον dixqv ἐστρέφετο, τῷ p3 
πεισθέντι τοῖς παρανομοῦσιν αὐτὸς ὑπείχων ῥᾳαδίως 
x«i olov εὐπειθὴς γινόμενος, τοῖς μέντοι βλάπτειν 
τὸν Αγιον βουλομένοις οὐδαμῶς χρήσιμος. 

H. Αλλά γὰρ οἱ ἐχθραίνοντες, οὕτω πρὸς πλείονα 
θυμὸν ἐξαφθέντες (ὑττᾶσθαι γὰρ τὸ μὴ δυνατοὺς εἶναι 
τιμωρεῖσθαι σαφῶς ἔκρινον) πρὸς βαρνυτέρας ἔθλε 
ψαν τιμωρίας καὶ τὸ uk» νῦν ἔχον à φυλακὴ τὸν 
Άγιον παρελάµθανεν, ἕως αὐτοῖς T7) περὶ τοῦ πῶς 
δεῖ τιµωρήσασθαι σχέψις γένοιτο" ἵνα δὲ μηδὲ οὕτως 
ἄνετον ἔχει τὸ σῶμα ψνχὺ, κατακριθεὶς rà» εἰρκτὺν, 
ἀλλὰ καὶ πέδαις piv τοὺς αὐτοῦ πόδας δισμοῦσιν, 
ὕπτιον δὲ διατείναντες χαὶ βαρεῖ λίθῳ τὰ στέρνα 


B χαταθαρύνουσι. Ὁ δὲ καὶ οὕτως ηὐχαριστει τῷ O39 


πάλιν, καὶ τὸν εἰς τιµωρίαν ἐπιτιθέντα λίθον αὐτῷ, 
εἰς στηριγμὸν καρδίας ηῦχετο γενέσθαι, mayióv τε 
καὶ ἀμετάθετον ἐμπιδῶσαι αὐτῷ τὴν ὁμο)ογίαν. 

Θ’. Ἔπειτα εἰς τὴν ἐπιοῦσαν xal περὶ τῆς Bapv- 
τέρας σχέπτιται βασάνου Διοκλητιανὸς ὁ δεινός. ὁ dt 
ὄργανόν τι τιμωρητικὸν ἦν, ἄξιον piv τῆς ἐκείνου 
πιχρᾶς ψυχῆς καὶ δαιµονιώδους, ἰδεῖν δὲ φριχοιδέ- 
στατον, καὶ ὑποστῆναι παντάπασιν ἀλγειότατον. 
Τροχός τις ἧρμοστο παμμµεγέθης, µαχαίραις ὀξντά- 
ταις καταπαγεὶς, ὃς µεθόδῳ τινὶ κομψοτέρα κινού- 
μενὸς τε καὶ περιδινούµενος, τὸν αὐτῷ προσδιθῆναι 
χαταχριθέντα, ἔξαιμον εὐθὺς ἐδείχνυ καὶ χατάκοπον 
ταῖς µαχαίραι.. Ἐπ᾽ αὐτῷ τοίνυν ὁ Αγιος Ὑγυμνὸς 
ὅλος περιταθεὶς xai δεθεὶς, εὐχῆ καὶ πίστει τῇ πρὸς 
Χριστὸν ἐπιῤῥώσας αὐτοῦ tà» καρδίαν, εἶτα καὶ 
εὔελπις ὧν. ὅτι µιιδόνων τιμωριῶν µείδους dy mdv- 
τως ἀντιλάδοι xal τοὺς μισθοὺς, εἶπιρ ἄξιος πι- 
στεύειν ὁ Παῦλος, κατὰ τὸν ἴδιον χόπον εἰπὼν ἕκα- 
στον καὶ τὸν ἴδιον μισθὸν λήψεσθαι, γωναίως εἶχε 
x«i καρτερῶς, ἄνω τε x«i κάτω στριφοµενος καὶ 
περιειλούµενος, καὶ ταῖς µαχαίραις δεινῶς αατα- 
κρεουργούµενος, ὀνειδισμός τε καὶ Χχλευασμὸς, τὸ 
τοῦ θείου φάναι Δαυίὸ, τοῖς χύκλῳ γενοµένοις, oi 
πρὸς τὸ παρὸν µόνον βλέποντε Ποῦ δέ νῦν, ipa. 
σκον, ὁ θιὸς Γεωργίου, καὶ διὰ τί μὴ ἔλθοι τῶν ὑμε- 
τέρων χειρῶν αὐτὸν ῥυσόμινος ὡς x«i ταῦτα Guv- 
ἄδιιν τὰ τοῦ A«víd, Ἐν τῷ χαταθλᾶσθαι τὰ ὁστᾶ 
µου, λέγοντος, ὠνείδιδόν µε οἱ ἐχθροί µον, ἐν τῷ 
λέγειν αὐτούς pot καθ) ἑκάστην ἡμέραν Ποῦ ἐστιν 
ὁ θιὸς cov; Οἵ ἀσύνετοι ὄντες οὐμενοῦν συνιδεῖν 


οὐχ εἶχον, τοῖς ουτω διὰ το φοθεῖσθαι τὸν Κύριον δεινῶς πάσχονσιν, οια Σολομὼν ὁ σοφὸς προλέγει͵, Τότε, φάσκων, 
ἵασις ἔσται τῳ σώματί σου, x«l ἐπιμέλεια τοῖς ὁστέοις σου. Τοιγαροῦν καὶ γέγονεν αὐτῷ lacte, xal κομιδὺ θαν- 


μαστὸ, xal ὅπως ἅκουε. 


X. Tortores virum sanctum cum tali modo rota D 


affixissent, recesserunt, fame eos ad liturgiam 
solemnem vocante ; ii, inquam, qui peresum panis, 
Christi populum devorant. Sanctus interea (ita 
enim imperatum fuerat ), voto astrictus manebat 
haud invitus. Brevi post tempore vox coelitus de- 
missa et divinitus comperta que athletam nomina- 
tim compellebat, auditur. Paulo post angelus Dei 
facili negotio vincula solvit 8ο vulnera penitus sanat, 
insurperque amicum ac popularem eum ex intimo 


I. Οἱ μὲν χολάξοντες μετὰ τὸ διαθεῖναι ταύτῃ τὸν 
"Άγιον ἀνεχώρου», τῆς γαστρὸς αὐτοὺς εἰς τὴν συν- 
ήθη µἉχαλούσης λειτουργίαν, ἐκείνυς φαμὶν, οἵτινες 
Φιετέλουν ἐν βρώσει ἄρτου τὸν τοῦ Χριστοῦ λαὸν 
κατεσθίοντες; ὁ δὲ Άγιος, οὕτω προσταχθὶν, ἔμει- 
νεν ὥσπερ εἶχε τῷ τροχῷ δέσµιος. ᾽Αλ)ὰ προσεκτέον 
ὡς οἷόν τε φιληχόως, ἐνταῦθα γὰρ καὶ ἡ θανµασία 
τοῦ ἀγαθοῦ ἐπίσχεψις. Οὐ πολὺς μετὰ τὸν δεσμὸν 
παρῦλθε κχαιρὸς, καὶ ἦχος μὲν οὐρανόθεν Ὀχεῖται 
φαιδρὸς, puvà δὲ ἐχεῖθεν ole θεοπρεκὲς ἐξωιούεται, 


149 VITA S. GEORGII. 150 


πρὸς ὄνομα καλοῦσα τὸν ἀθλητήν ' ἔπειτα x«l ἄγγι- À animo appellat. Et noc quidem loco divi Davidis 
le; Θεοῦ παραστὰς, λύει μὶν τῶν δεσμῶν ἐκείνων — dictum impletur : « Immittet angelus Domini in 
px ῥαδέως, θεραπεύει δὲ τὰς π)ηγὰς ὥσπερ ojd — circuitu timentium eum, et eripiet eos. » 

γενομένας πρότερον, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὡς φίλον ἤδη x«i συµπολίην προσαγορεύει τὰ Φφιλιχύτατα. Πλη- 
Ροῦται yop κἀνταῦθα τὸ ὑπὸ τοῦ θείου A«vid Tpowyoptunévo», ὅτι « Παοεμθαλεῖ ἄγγελος Κυρίου καύ- 


x)ow τῶν φοθουµένων αὐτὸν, xai ῥύσεται αὐτούς. 


ΙΑ’. Εἶτα τὸν Άγιον ἐνησθῆναί τε τοῖς γωοµένοις Β ΧΙ. Georgius postheec gaviuss de his omnibus 


καὶ δοξάσαι τὸν Κύριο, Ὑψώσω σε, λέγοντα, ὁ Θεός 
µου, ὁ Βασιλεύς µου, καὶ εὐλογήσω τὸ ὄνομα σου 
εἰς τὸν αἰώνα * αἰνέσω τὸν Ctóv µου διὰ παντὸς, τὸν 
Θεὸν τὸν εὐφραίνοντα τὴν νεότητάἁ µου. Εἶτα φανί- 
p?» ἑαυτὸν τῷ βασιλεῖ xoi τοῖς ἄλλοις ποιῶν ὁ "Άγιος, 
μέσος αὐτῶν ἨὙίνεαι, θυσίας τοῖς ῥἐπίσης αὐτοῖς 
ἀναισθήτοις προσαγόντων θεοῖ, Φφωνῇ τε λαμπρο- 
τέρα, ᾿Ἐπέγνωθι, βασιλε, (ἔφη, τίς μῖν ἐγὼ, ὃν 
ὑμεῖς εἷς ἀπώλειαν ἐχκδεδώκατε, τίς δὲ ἐκεῖνος, ὁ 
τῆς κοιρᾶς ὑμῶν ἀκαλλάξας µε τιµωρίας . ἐπέγνωτε 
τοῦτον, καὶ Θεὸν ἀληθινὸν εἶναι πιστεύσατε, πανσά- 
µενοι προσέχειν θεοῖς, οἵτινες οὐ µόνον ἑτέροις, ἀλλὰ 
zal ἑαωτοῖς ἀθύνατοι βοηθεῖν. Ἠχουσε ταῦτα ὁ βασι- 
λεὺς, καὶ rà» ὄψιν προσθαλὼν τῷ µάρτυρι, τίς τε 
cg δωπυνθάνετ, χαὶ περὶ τὸν θέαν ἀμφαγνοεῖν 
ὄωχει  ποῦ γὰρ χαὶ εἰκὸς ἦν πιστεύεν ὅτι xal 
deux δικχόψας, xoci 
εχνος τι χολάσεως ἐπισυμαινει τῷ σώματι ; 


Dominum glorificavit : Exaltabo te, Deus, dicens, 
mi rex, et laudabo nomen tuum in eternum. Glo- 
rificabo Deum meum semper, Deum qui leetificavit 
juventutem meam. Dein sanctus coram rege ce- 
terisque se constituens qui diis inanibus sacra 
faciebant, clara voce : Considerate, inquit, quis ego, 
quem perniciei devovistis, et quis ille qui diris me 
vestris cruciatibus eripuit. Hunc cognoscite verum. 
que Deum esse credite, diis vestris jam non studentes 
qui ne sibi ipsis, nedum aliis auxilio esse possunt. 
His auditis, imperator oculis in martyrem conversis 
quis esset rogavit ; jam enim oculis diffidere ccepe- 
rat. Quis revera Georgium adhuc vivere suspicari 
ausus fuerit ? quis eum post tot et tam dira tor- 
menta incolumem et sanitati redditum crediderit ? 


ζῶν διαρχέσει Γεώργιος; uà ὅτι καὶ τὰ d» τῷ τροχῷ 
τὰς ἀνηκέστους πληγὰς ἐξνγιωθεὶς, 


ἀπαθὺς τὸ παράπαν ὀρᾶσθαι, καὶ μηδὲ 


IB. Ἐπεὶ δὲ ἐχεῖνος πάλιν ἑαυτὸν ἐδείκνυ, καὶ C — XII. Postea publice prodeundo omnibusqui ocu- 


τοῖ pà x«vu πεπορῶσθαι καὶ ὀφθαλμοὺς, xal νοῦν 
Βουλοωένοις ἐπίδολος ἦν, καὶ αὐτὸς εἶναι Γεώργιος, 
αὐτὸς ὁ τῆς ἀληθείας µάρτυς ἀχριθῶς ἐπιστεύετο | 
πολλοῖς αἴτιος σωτηρίας ἐγίνεο, καὶ τῆς εἰς Χρι- 
στὸν πίστεως πρόξενος ἀλοθής ΄ x«i πρώτοις γε τῶν 
ἄλλων, τοῖς καὶ κπρώτοις τὴν ἐπιφᾶνειαν, ᾿Ανατολίῳ 
φαμὶ καὶ Πρωτολέοντι τοῖς στρατηλάταις. Οἱ xal 
φαμερῶς ἕνα Θεὸν ἀληθινὸν εἶναι τῶν Χριστιανῶν 
ἀνακράξαντες, ἐν τόποις ἐρήμοις κατακοπῆναι μετὰ 
τῶν ἄλλων τῶν συμκιστευσάντων αὐτοῖς κατεχρίθη: 
σαν, καὶ τοῦτο μισθὸν εἶχον τῆς εὐσεθείας τὸ ἐχεῖνα 
παθεῖν, X πολλῷ μᾶλλον τοὺς τὴν χρίσιν ἔξενεγχόν- 
τας 3» άξιον. ᾽Απαγόμενοι δι εἰς τὸν τῆς τελειώσεως 
τύπο», πάντες ὡς ἐκ μιᾶς καὶ γλὠττης x«l γνώωης, 


lis ac. mente capti non essent, Georgium se an- 
nuntiavit et veritatis testis 6sse creditus est, plu- 
rimis salutis auctor et fidei in Christum sospitator 
factus, ut Anatolio et Protoleontiducibus qui in pri- 
mis fidelibus exstiterunt. Hi unum Christianorum 
Deum verum esse unanimiter exclamarunt, et in 
loco deserto ut capite pleoterentur cum aliquibus 
consortibus condemnati sunt. Pietatis igitur mer- 
cedem nacti sunt, qua judices impii multo dignio- 
res fuerant. Ubi in locum supplicii pervenerunt, 
omnes una voce et una mente : Domine Jesu Christe, 
clamaverunt, recipe animas nostras in pace ; et si 
hisce fidem in te profitemur, in justitiam imputabis, 
et remissis peccatis in esterno nos regno tuo con- 


ξύριε, ἔκραζον, Ἰησοῦ Χριστὲ, πρόσδεξαι τὰς ψυχὰς D stitue ; quibus dictis martyrii corona eis obtigit. 


ἡμῶν i» εἰρήνη ' xal τὴν βραχεῖαν ὁμολογίαν ταύ- 
την τῆς εἰς σὲ πίστεως, εἰς δικαιοσύνον λογισάμενος 
καὶ ἀπολύτρωσιν τῶν ἡμετέρων ἁμαρτιῶν, ὑπὸ τὸν 
viv Ὁμᾶς ἀδιάδοχον χατάστησον βασιλείαν ' οὕτως 
εἰπθντας, τὸ ric μαρτυρίας ἐκδέχεται τέλος. Εὐρέθη 
καὶ ἡ βασιλὶς 


᾽Αλεξάνδρα, τὸν ἀγαθὴν γῆν μιμησαμένη, χαὶ 


Alexandraquoqueimperatrix bonam terram imitata 
fuisse et semen a Georgio sparsum fidei in Chri- 
stum inseruisse videtur. Pietatem namque modeste 
colens et Christianam sese confitens, piis moribus 
insistere nunquam destitit. 


σπέρματα λαθοῦσα xxl ἀφορμὸς τὰ 


κατὰ τὸν θεῖον Γεώργιο, εὔσταχυν ἐγεώργει τὴν εἰς τὸν Χριστὸν πίστιν ' αὕτη τὸ νῦν ἔχον μιχρὸν παῤ- 


ῥησιασαμένη τὴν εὐσίθειαν, καὶ Χριστιανὴν ἑαυτὴν ἀνομολογήσασα, 


τοὺς εὐσεθεῖς λσγισμούς. 

ΙΓ. Tov μέντοι βασιλέα κατὰ τοῦ μάρτυρος θυμὸς 
ὑποθύξας ἄγαν θερμὸς, χαλεπῷ πάλιν αὐτὸν ἄπειγε 
παραδοῦναι χολάσει. Τιτάνῳ γοῦν, ὃν σύνηθες καλεῖν 
άσθεστον, ἄρτι σθεσθέντι, ἡ τόγε ἀληθέστερον εἰπεῖν 
ἑναφθέτι, συγχωσθῆναι κχελεύε, φύλακάς τε διὰ 
παοτὸς παρεδρεύειν, ὡς µηδεν ἐπ αὐτῷ γείσθαι 
φλάνθρωκον, pudt καχουργηθῦναί τι πρὸς τῶν 
utile» μηδοτιοῦν. Εἶχε αν οὕτω τὸ κελευσθέν : 


ἡμερῶν δε τριῶν διαγενοµένων, ὁ βασιλεὺς, ὅσον ἐπὶ 


ἔμινεν οὕτω παρ) (aur) τρέφουσα 

XIII. Georgii animi fortitudo effecit ut tyrannus 
novis eum suppliciis tradere statuerit. Igitur asbesto 
eum obtegi et custodibus undique cingi jussit, 
ne quid boni vel mali pateretur. Sic imperatum 
fuerat. interjectis deinde tribus diebus imperatori 
ut par erat, Georgium demortuum esse et jam pu- 
trescere putabat. Igitur milites delegavit qui ossa 
defuncti nulla mora dispergerent Christianorumque 
liberalitati insultarent ; probe]enim noverat quanti 


151 MENSIS APRILIS. 459 


hujusmodi res pretii abud religiosos homines ha- À τῷ mpeéyuert χρίνων, θανεῖν τε αὐτὸν Gero, x«i εἰς 
berent. Igitur asbesto dempta, sanctus, mirum 
dictu! non solum vivus inventus est, sed plane ^e ἐπέταττεν ἀπελθεῖν, xal ἀνελομένους σπουδῇ τὰ 
incolumis, quasi rosis obductus fuisset. ὁστᾶ ἀφανίζειν, βασκαίνιν Χριστιανοῖς ἄντεχρυς 
τῆς ἐξ αὐτῶν µεγαλοδωρείας ᾖδει γὰρ ὅσου τιμᾶται ταῦτα τοῖς εὐσέθειαν τιμᾷν ἑλομένις Ὡς οὖν περιεῖ- 
loy τὴν ὑποκειμένην ἄσθεστον, ὁ δὲ, ὦ τοῦ καινοῦ θαύματος] οὐ ζῶν εὕρηται µόνον, ἀλλὰ καὶ ἀπαθὺς 
τὸ παράπαν, ὥσπερ οὐδειωὶ τῶν λυπούντων ὠμιληκὼς, ἀλλὰ ῥόδοις μᾶλλον $ ἄνθεσι σκεπασθεὶς τοῖς 


τέλος ὑποστῆναι διαφθορὰν, ταύτῃ τοι καὶ στρατιὼ- 


ἀπαλωτατοις. 

XIV. Hujus miraculi, quod cum iis quee Christus 
ipseoperatus est, comparandum videtur, testes quot- 
quot aderant (multi autem ad martyrem videndum 
convenerant), Magnus, exclamarunt, est Deus Chris 
tianorum. Id quod Alexandra quoque confessa est, et 
milites ipsos qui ad colligenda Georgii ossa missi 
fuerant ad fidem perduxit. Cum deinde ad impera- 
torem duceretur, stupor ac timor ejus animum 
ceperunt. Quis te vite reddidit ? Georgius, Quid 


opus est, dicit, vanis vocibus ? Nam si vobis reve. 


larem, non crederetis. At scito, imperator, Chri- 
stum Filium Dei alis invisibilibus me et omnes 


qui in eum credunt, tegere et ab omni malo libe- 


rare. 


IA'. Τοῦτο τὸ µέγα καὶ οὐδι μακρὰν ἀπιστὰν (6) 
τοῖς ἀπείροις 9uul τῶν Χριστοῦ θαυμασίων, πάντες 
ὅσοι παρόντες ἔτνχον θεασάµενοι (καὶ γὰρ πολλοὶ 
συνζλθον κατὰ θέαν τοῦ μάρτυρος), Μέγας ὁ τῶν 
Χριστιανῶν θεὸς, ἀνεθόησαν' τοῦτο καὶ τὴν βασι- 
λίδα ᾽Αλεξάνδραν παῤῥησιάσασθαι, x«l τὴν ἴσην 
ἀφεῖναι φωνὴν παρεσχεύασε' τοῦτο καὶ τοὺς ἆἀπο- 
σταλέντας ἐπὶ τὴν συλλογὴν τῶν ὁστῶν στρατιώτας, 

B Πιστεῦσαι πεποίηχεν. Ὡς δὲ καὶ πρὸς τὸν βασιλέα 
ἤδη διεθιδάσθη, ἔχκπληξις αὐτὸν εἷλε, καὶ ὑπὸ Φέους 
θάλλετο, ἀμέλει xol παραστάντα ὑρώτα, Tí ὁ τῆς 
ῥωῆς σοι, λέγων, καταστὰς αἴτιος; Καὶ ὅς, ᾿Εὰν 
ἀκούσαντες, ἔφη, μὴ πιστεύσητε, τίς dpa χρεία pu- 
µάτων χενῶν; Πλὴν ἀλλὰ δῆλόν σοι, βασιλεῦ, ἔστω, 


ὃτι Χριστὸς ὁ τοῦ θεοῦ Υἱὸς, αὐτὸς καὶ ipk καὶ πάντας τοὺς εἰς αὐτὸν πεπιστευκότας πτέρυξὶ τε 
ἀοράτοις ἐπισχιάξει, καὶ παντὸς οὐτινοσοῦν βλαδεροῦ ῥύεται. 


XV. Imperator e&gretulit verba adeolibera ; igitur 
sancti pedibus calceos ferreos, cum clavis presacu- 
tis, igne calefactos addit atque sic incedere jubet, 
et cum male procederet : Curre alacriter, Georgi, 
clamat, in curriculo certaminis. Auxilium deinde a 
Christo cum lacrymis et usque ad finem perseve- 
rantiam expostulavit, Ne, dicens, inimicus dicat, 
Superavi eum ; et subito solamen invenit, et, ut 
dicit Scriptura sacra, lux tempestiva ei prorupit, 
8ο remedia repente preesto fuerunt : siquidem vox 
coelestis audita animum confirmat, et sanitatem 
recipit. Sed cum pluribus ei coronis opus esset ad 
remuunerandam animi constantiam et magnitudinem, 
et benigna Christi manus majora datura esset, in 
carcerem denuo detrusus est. 


IE. Ovx ὄνεγχε à βέθηλος ἀχοὺ ῥήματα ψεύδους 
ἐλεύθερα xal µοχθηρίας, ἀλλὰ καχῶς αὐτὸν πάλιν 
τῆς ἀ)ηθείας ἀμείθιται καὶ ὑποδύμασι σιδηροῖς, 
Gv ot ὀξεῖς προέπιπτον, πυρωθείσιν ὑποδεθέντα 
ἐλαύνεσθαι κελεύε; ὁ δὲ τρέχειν ἀδυνάτως ἔχων, 
ὥσπερ (ἐἑαυτῷ τόλμαν ἐμθάλλων, x«i ὑπεράνω καὶ 
ἀνθρωπίνων δρων τρέχει ἐγκελευόμενος, Τρέχε, 
Γεώργιε, ἔλεγε, τρέχε τὸν τῆς ἀθλήσεως εὐπροθύ- 
pec δρόµον. Εἶτα xai βοήθειαν αἰτήσας παρὰ Xpt- 
στοῦ σὺν δάκρυσι, καὶ τὴν εἰς τέλος ὑπομονὺν, Ἵνα 
pÀ simo, λέγων, ὁ ἐχθρός' Ἴσχυσα πρὸς αὐτὸν, τα- 
χείας εὐθὺς τυγχάνει παραχλήσεως, καὶ τὸ τῆς θείας 
φάναι Γραφῆς, πρώὠϊῖμον αὐτῷ τὸ φῶς ἐῤῥάγο, καὶ 
ταχὺ ἀνέτελε τὰ ἱάματα παραχρῦμα γὰρ φωνῆς 
ἄνωθεν ἀχούσας ἠχεθείσης, προθυµίας τε πίμπλα- 


C 


ται, καὶ ὑγιὴς ὅλος γίνεται. Ἐπεὶ δε καὶ πλειόνων ἐδεῖτο στεφάνων, διὰ λογισμῶν εὐστάθειαν xoi vxüs 
μέγεθος, 3 φιλόδωρός τε Χριστοῦ δεξιὰ πρὸς παροχὴν µειζόνων ἁμοιθῶν ηὐτρεπίζετο, καὶ τὸ δεσµω- 


τήριον αὖθις αὐτὸν ὑὐπεδέχετο. 

XVI. Cum postero die novam interrogationem 
subiret, imperator, Quousque, dicit, jussis nostris 
resistes, idque per superbiam, et maleflciis atque 
incantamentisusus, quibus populumipsum decipere 
non dubitasti ? Ad hec martyr imperatorem et 
astantes oculis generosa nobilitate plenis aspiciens, 
Ego, inquit, quem vos ad mortem eamque duram 
atque inevitabilem detrudere statuistis : ecce me- 
dius inter vos asto, testis irrefutabilis potestatis 
Christi. Nihil duxi tormenta que passus sum ; 
quodcunque aliud in me intuleritis, sine metu 
feram. Vos autem quid speratis, qui vana idola 
colitis ? Nihil vos piget, aliis quoque perniciei cau- 
sam esse ; immo deos nominatis viros ebriosos, 
dissolutis moribus, homicidas, et qui hao sola con- 


(6) Idem ἀπιστίας, quod corrigo. 


ICv. Eire τὴν ἐπιοῦσαν πάλιν εἰς ἐρώτοσιν παρα” 
χθέντι, Μέχρι τίνος, ὁ βασιλεὺς ἔφη, τοῖς ἡμετέροις 
ἀπειθήσεις προστάγµασι, παρ᾽ οὐδὲν ἕτερον, ὅτι μὸ 

D µόνον αὐθαδειαν, καὶ τὸ τὰς ἑαυτοῦ προλήψεις ἐκδι- 
χεῖν οὐκ ἐπιστημόνως, μᾶλλον δὲ γοητείαις ἀλύειν 
ἀπειροκάλως, αἷς ὅλως καὶ τεθάῤῥουχας ἐἑξαπατᾷν 
τὸν λαόν; Πρὸς ταῦτα ὁ µάρτυς, γενναῖόν τι καὶ 
ἀνδρῶδες πρὸς τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς συµπαρόντας 
περιθλεψάµινος' Ἐγὼ, ἔφη, ὁ παρ ὑμῶν sl, θάνα- 
τον ἐχδοθεὶν, καὶ θάνατον οὕτω χαλιπόν τε x«l ἄφυ- 
τον, αὑτὸς ἐγὼ νῦν µέσος ὑμῶν ἔστηχα, µάρτνς 
ἀπαράγραπτος τῆς τοῦ Χριστοῦ µου δυνάµεως' τὰς 
τε üdn poi ἐπενεχθείσας βασάνους ἐν οὐδενὶ θέµενος, 
καὶ νῦν ἔτοιμος πρὸς πᾶν ἄλλο τὸ παρ) ὑμῖν ἐπαγό- 
µενον ὑποπτῆξαι uudév. ὑμίν dà πῶς ἔχει τὰ τῶν 


VITA S. GEORGII. 


154 


Dxídev, οἱ µαταίοις εἰδώλοις προσκείµενοι ; 0081» À ditione vixerunt, nunc vero igne perenni per omne 


óxweir& x«i ἑτέροις ἔτι ἀπωλείας ὑπόθισις γίνεσθαι, 
de" οἷς αἰσχύνεσθαι δεῖ αλλον θιοὺς ὀνομάξδοντας, 


evum usti, quod idem omnibus eorum asseclis 
imminet. 


ἀνθρώπους ἐν µέθαις, καὶ ἀσελγείις, καὶ Φφόνοις ἐξιτασθένας, καὶ τὸν μῖν βραχὺν τοῦτον βίον ἐπὶ 


τούτοις ζήσαντας, νυνὶ δὶ αἰωνίω πυρὶ δι 
ἅπαντας περιμένει. 

IZ'. Θυμὸς πάλω ἐπὶ τούτοις ειχε τὸν τύραννον * 
καὶ ποαλιν ὁ χαλὸς Γεώργιος ἐμαστίξετο, καὶ νεύροις 
βοείοις ἀνηλεὼς ἐκόπτετο ' 6 δὲ ἐπ αὐτοῖς οὕτω 
γεναῖος διέχειτο, ὡς ἐπ᾽ αὐτῷ πεπληρῶσθαι τὸ τοῦ 
θείου Δαυϊὸδ ' « Συνήχθησαν ἐπ ipt µάστιγες, καὶ 
οὐκ ἔγνων. » Ἐπὶ πολὺ τοίνυν οὕτω μαστιξομένου, 
x«i σφόδρα γενναίως πρὸς τὰς πληγὰς ἔχοντος, ὥστε 
τοὺς Ἠπαίοντας αᾶλλον ἀποκαμεῖν d ἐχεῖνον, χαὶ 


µέχρι βλέμματος ἐνδόσιμόν τι χαὶ μαλακὸν ὑποφῦ- p 


ναι  προσχὠν ὁ τύραννος ola x«i αὐτὸς ἐπίσης ἄπο- 
χαμὼν, καὶ τῆς τοῦ μάρτυρος ἠττᾶσθαι χαρτερίας 
ὑποδεανύμενος, Ἔως τίνος, ἔφη, τὴν µαταίαν ταύ- 
τε δημοσιεύων Φφιλοτιμίαν, πολλῶν σεαυτὸν οὐκ 
ἀγαθῶν µόνον ἀποστερεῖς, ἀλλὰ καὶ xaxov ποιεῖς 


πρόξενον, ἡμῖν pà πείθισθαι βουλόμενος ; Τού- 


αἰῶνος τιµωρουμµένους, 


ὅ x«i τοὺς σεθοµένους αὐτοὺς 

XVII. Iratus de his tyrannus Georgium flagellari 
nervisque bovinis immaniter cedi jussit; quam 
quidem ponam vir sanctus cum omni patientia 
subiit, ut illud Davidis impleretur: « Congregata 
sunt super me flagella, etignoravi .» Postquam ita 
verberibus mule tractatus patientem tamen animum 
ostendisset, siquidem tortores magis quam ipse 
fatigarentur, quod facile erat videre, tyrannus segre 
ferens se a martyris constantia superatum, Quous- 
que, inquit, pertinacia tua continuabis non solum 
multis te bonis privare, sed mala multa in caput 
tuum ingerere? His auditis, divus Georgius. Cur 
non potius, respondit, tu mihi obedis, unum Deum 
adorando, qui vita est et qui vitam dare potest? 
qui honorem vivis ac mortuis debitum discernit ? 


των ὁ θεῖος ἀκούσας Γεώργιος, Εἴθε μᾶλλον, εἶπε, ὦ ᾖβασιλεῦ, ὑμεῖς ἐπείσθητέ µοι, καὶ σὺν ἡμῖν 


τὸν µόνον προσεκυνεῖτε Osóv ὃ xai αὐτὸς ζωύ 


ἰστυ 


ἄντιχρυς, χαὶ ζωὴὺν παρέχειν δυνάµενς. Τί γὰρ 


ἂν x&i περὶ τῶν ζώντων τοὺς νεκροὺς ἐκεῖνος ταντὶ τὰ παρ᾽ ὑμῶν τιμῶμενα γνησίως καλῶν. 


IH'. Τότε Μαγνέντιος, ὁ καὶ Φδευτέρων τιμῶν τῶν 
μετὰ Διοχλητιανὸν ἀξιούμενος, πρὸς οὓς τῷ Dacos 
κοινολογισάµενος, καὶ ἀνιθῆναι τῶν πληγῶν αἰτύσας 
τὸν μάρτυρα, ἐγγυτάτω τε αὐτοῦ παραστησάµενος " 
)λλλὰ dà πάντως, ἔφη, Γεώργιε, εἰ βούλει τῷ cà 
ἡμᾶς πιστεῦσαι Θιῶ, ἔργον τι πρὸς πίστιν ἐχέγγνον 
ἐκιδείξασθαι (T), καὶ ἕνα τῆς ἐκ γειτόνων κἐιµένης 
σοροῦ τῶν νεκρῶν ἀναστῆσαι, οὖπερ Ὑενομένου, οὐ 
ὁνσκόλως ἡμεῖς πρὸς τὺν σὺν θρησκείαν µεταταξό- 
μεθα. Τοιχῦτα piv ὁ ἩΜαγνέντιος, ἐργῶδές τι χαὶ 
φνσάνυστον à καὶ μᾶλλον ἀδύνατον τὸ παράπαν οἱό- 
µενος τῷ µάρτυρι προτείνει εἰς πεῖραν, iv' ἐντεῦθεν 
ἑ ὧν, οὐκ ἀλόγως 7k τῆς ἡμετέρας διαχωμῳδήσγ 


πίστεως (ὁ λόγος y&p ó τοῦ σταυροῦ, ώς Παῦλός gu- 


σεν ὁ θεῖος, µωρία τοῖς ἀπολλυμένοις ἐστί) * τὸ δὲ 
οὕτω Γεωργίῳ ῥάδιον ἦν, ὥσπερ εἰ πτῶναι τῷ ἀετῷ 
σεις ἐχέλευεν, à νήξασθαι τῷ δελφῖνι, εἰ βούλει δὲ 
ὥσπερ si καθεύδοντά τινα ἐχείνῳ ἐπέταττεν ἀνιστᾶν ο 
ᾖδει γὰρ ὅτι τῷ βουλύµατι µόνῳ τὸ σύμπαν ἐκ p 
ἄντων εἰς τὸ εἶναι παραγαγόντι, οὐδὲν ἂν ἐμποδίσειε 
x«i νεκροῖς ὀστέοις ἐμπνεῦσαι ζωήν. 

19’. Ei; γόνυ τοιγαροῦν κλιθεὶς, καὶ Θιῷ dob; τὸν 
εὐλαθῇ µπκροσχύνησιν, ἔπειτα καὶ διαναστὰς, xci 
ὀφθαλμοὺς, μετὰ τῶν αἰσθητῶ, Φημι χαὶ τοὺς νοι- 
ροὺς, sig ὕψος ἐκάρας, χἀκείνου δεηθεὶς ὃν τοῖς 
οἶχείοις ἐδόξασε µέλεσι, καὶ οὗ τὴν άψευστον ἤδει 
ἐκαγγελίαν, ὅτι Φδοξάσιι δὺ καὶ αὐτὸς θεοπριπῶς 
τοὺς δοξάδοντας, ἕνα τῶν κειμένων νεκρῶν εὐθὺς 
ἀίστησιν * ὡς πολλοὺς μὲν τῶν θεασαµένων τοῦ τε 
Ἀλήθους x«l τοῦ στρατοῦ πιστεῦσαι, τὸν δὲ βασιλέα 
θχυµάσαι μὲν καὶ αὐτόν, Ὑόητα δὲ xarà τὸ φανεοὸν 
ἐκααλέσαι τὸν Αγιον, καὶ sig φάντασμα θεῖναι τὸ 

(T) An ἀνέγγνον, ut significet fide dignum - 

ἀνεγγυάω 'eignifcat fide jubeo" ? sed àvig- 

Ίος eX usu auctorum probatorum contrarium vi- 


XVIII. Tum Magnentius, qui post Diocletianum 
secundasimperii partes gerebat, appropinquans huic 
persuasit, uta martyre torquendo desisteret, et Geor- 
gium sic est allocutus, At, inquit, si vis nos Deo 
tuofidem habere, opus,saltem exhibe fide dignum, ac 


C hominem quiin domo vicina mortuusjacet, experge- 


faciendo ; quod si feceris, nos Deum tuum sine 
mora pro vero habebimus. Magnentius hanc rem 
martyri ut difficilem aut potius planeimpossibilem 
insinuat, materiam inde ludibrii contra sanctam 
nostramreligionem sumpturus (verbum enim crucis, 
ut sanctus Paulus dicit, pereuntibus stultitia est). 
Res autem Georgio &que facilis erat effectu, ac si 
aquile volare, delphini natare preceperis, imo 
&c si dormienti alicui surgere intimaris. Probe 
enim sciebat, eum qui sola voluntate quecunque 
vult, ex nihilo creare valet, sine difficultate, ossi- 
bus mortuis vitam insufflare posse. 


XIX. Tum genibus flexis et invocato honoris 
causa Deo, oculos non corporis tantum, sed mentis 
ipsius sursum tollit, etcarmine peculiari glorificat. 
haud nescius, veram illius promissionem quod rite 
se glorif&icantes glorificaturus esset. Unum tunc 
mortuorum in vitam revocat, quo facto multi e 
plebe et exercitu in Deum crediderunt; imperator 
ipse autem, licet stupefactus, virum sanctum in- 
cantatorem,ipsumque factum incantationem appel- 
lavit. Quare Athanasium quemdam accersiri jussit, 
virum ob magicam artem clarum, qui veritati ludos 
detur significare, idemque quod spurius, illegiti- 
mus, incertus, ut docent communiter Lexico- 
graphi. 


455 MENSIS APRILIS. 156 
phantasticos substitueret ; sed a martyre non mi- À γεγόνός, Δι ὧν αἰτίαν καὶ ᾿Αθανάσιόν (8) τινα εἰς 


nus falsi convictus est quam qui Moysis miraculis 
olim obtestarentur. Hinc multi gentilium atque 
incantator ipse Athanasius, idolorum falsitate re- 
cognita, alme pietatis luci se cum fiducia dedide- 
runt. Qui omnes una cum eo quem Georgius ad 
vitam reduxerat, tyranno jubente, capitis damnati 
sunt, Christi sigillo antea insigniti. 


εἰδώλων πλάνης ἐτοιμότατα χαταγνόντες, τῷ φέγγει τῆς εὐσεθείας θερμῶς προσέδραµον 


µέσον παραχθῦναι χελεύει, δόξαν ὅτι πλείστην ἐκ 
γοητείας ἑαυτῷ περιτιθέµενον, ἀνατρέπειν οὕτω 
ταῖς αὐτοῦ φαντασίαις πειρώμιενον τὴν ἀλύθειαν ^ ὅς 
οὐδὲν ἧττον εὐχερῶς ὑπὸ τοῦ μάρτυρος διελέγχθο, à 
οἱ τῷ Μωῦσεῖ πρότερον ἀντιθαυματουργεῖν νοµιζό» 
µιοι. Ταύτητοι x«l πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων, ἀλλὰ καὶ 
αὐτὸς οὗτος, ὁ τὸν Ὑοητείαν πολὺ "Αθανάσιος, τῆς 
* oi, καὶ προστα- 


yt» οὕτω παρὰ τοῦ τυράννου, τὴν διὰ ξίφους δέχονται τελευτὴν σὺν τῷ ἐκ νεκρῶν ἀναστάντι, πρότερον 


τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα παρὰ τοῦ ᾽Αγίον δεξάµενοι. 
XX. Idololatre porro immoti his rebus in sensu 
&bundabant suo, aries malas exercendo. Miraculo 
enim peracto multum abfuit ut pietatem amplecte- 
rentur, ut auctorem miraculi cognoscere vellent ; 
e contra veritatis sectatorem pessime tractabant, 
in carcerem rursus detrudendo. Sed Deiosores non 
gratiam quoque viro sancto impertitam cum ipso 
concluserunt, Multitudo enim credentium ibi con- 
venit, et argento custodibus oblato id effecerunt ut 
sancti vultum aspicerent, gratiarumque multipli- 
cium ipsi compotes fierent. Quicunque enim morbis 
laborarent, a propinquis ad carceris foresadduce- 
bautur, ubi sanitatem desideratam adipiscebantur. 
Inter quos Glycerius quidam, pauper rusticus, cum 
bos ei inter arandum periisset, ad sanctum accessit. 
fusisque plurimis lacrymis Georgium permovit. Sed 
qui opibus non dives, is pietate non pauper erat, 
quippe qui animum fertilem et pietatis semini re- 
cipiendo aptum gerebat (dictitabat enim, Christum 


κ΄. Οἱ δὲ τῶν εἰδώλων θεραπευταὶ ἀσάλευτοι μὰλ- 
λον ἦσαν καὶ αὐτοὶ διαφερόντως εἰς χαχίαν ' δέον 
γὰρ τοῦ θαύματος γινομένου μεταμαθεῖν τὴν εὐσέ- 
θειαν * δέον, τίς ὁ ποιῶν ταῦτα, μαθεῖν. Οἱ δι οὐ 
γνῶναι μᾶλλον οὐδαμῶς ἔσπευσαν, ἀλλὰ x«i τὸν τῆς 
ἀληθείας προσχυνητὲν χαχῶς ἡμείθοντο, xol τῇ 
εἰρχτῆ πἄλιν οἱ θιομισεῖς ἐνέχλειον. Πλὺν ἀλλ’ οὐχὶ 
καὶ τὴν ἐπομένον αὐτῷ χάριν οὐμενοῦν συ/κατ- 
έχλειον ^ τὸ γὰρ πλῆθος τῶν πιστευσάντων ἐκεῖ 
συνιὸν, καὶ τοὺς φυλάττοντας εὖ ὑπιρχόμινον, ὤὥνιόν 
τε καὶ χρημάτων ποιούμενοι τὸν τοῦ μάρτυρος όψιν, 
πολυτίµων αὐτοὶ χαρίτων ἀτεχνῶς ἀπίλαδον * ὅσοι 
γὰρ ἦσαν ὁμιλοῦντες νόσοις, οὗτοι παρὰ τῶν προσ- 
Ὠχόντων εἰς τὴν εἱρκτὴν Ἀγοντο, καὶ ἧς ἐδέοντο 
ὑγείας οὐ διηµάρτανον. Μεθ' ὧν καὶ Γλνχέριός τις 
πένης καὶ ἄγροικος, ἄρτι τοῦ βοὸς αὐτῷ περὶ τὴν 
ἄροσιν πεσόντος, προελθὼν ἐχεῖνος τῷ µαάρτυρι, καὶ 
δάχρνα δοὺς, ἅπερ εἶχε καὶ olg τὸν "Αγιον μᾶλλον 
χαμφθήσεσθαι ἤλπισεν, εἶτα καὶ περὶ τὴν εὐσέδειαν 


heec facere posse utpote solum verum Deum). Dixit C οὐ πένης ἀναφανεῖς, ἀλλὰ ψυχὺν ἔχων εὔγειον καὶ 
ei igitur vir sanctus: Si eredis, bovem tuum  críéppara δέξασθαι τῆς εὐσεθείας ἐπιτηδείαν (εἴροχε 
vivum reperies. γὰρ πιστεύειν δύνασθαι ταῦτα τὸν Χριστὸν ποιεῖν, 
καὶ αὐτὸν εἶναι µόνον ἀληθῇ Θιόν) ' οὕτως ἐκεῖνς ἔχων, ἤκουε παρὰ τοῦ Ἁγίου * Ei πιστεύεις, ἀπελ- 


θὼν εὑρήσεις ζῶντα τὸν βοῦν. 

XXI. Et cum revera reperiisset, ritu Judaico 
contempto, Samarita fit et therapeuta, qui inter 
eundum Deo gratias dicebat et fidem sanctam pro- 
pagabat. Idcirco jam non, ut antea, in paupertate 
. vivit, sed divitire ipsi magne et inalienabiles con. 
ceduntur. Non enim paucorum jugerum terre 
dominus erat sed omnem paradisum possidebat ; 
id autem quomodo, audi. Martyri qui ex carcere 
revertebatur obvii facti preevaricatores impii, co- 


KA'. Επεὶ οὖν καὶ ἀπιλθὼν οὕτως εὗρε, τὸ τῶν 
Ἰουδαίων µισήσας (9), Σαµαρείτης dv τούτῳ γίνεται, 
x«i πρὸς τὸν θεραπευτὴν ἐπανέρχεται χαὶ τοὺς 
piv πόδας ἡ πορεία εἶχε. τὰ χείλη dk ἡ εὐχαριστία, 
καὶ ἡ τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἀναχήρυξις. Λιὰ ταῦτα 
γοῦν οὐδὲ ἀφίεται, ὡς τὸ πρότερον τὴν πενίαν σύνοι- 
xoy ἔχειν, ἀλλὰ πλοῦτος αὐτῷ δίδοται πολύς τε xal 
ἄσυλος * x«l γὰρ οὐχέτι πλέθρων ὀλίγων γῆς χύριος 
ὧν, ἀλλ ὅλον χληρονομεῖ τὸν παράδεισον * καὶ ὅπως, 


gnito quanto studio rebus Christianis faveret, com- y ὥρα μαθεῖν. Ἐπανελθόντι τῆς εἰρχτῆς x«l τοῦ pdp 


prehensum eum ad imperatorem ducunt; qui ne 
solita quidem interrogatione eum dignatus et rerum 
mutatarum causam investigandi minime cupidus, 
solo aurium judicio finem caus; imponere gestie- 
bat; ense enim sanctum brevi post plecti jussit. 
Sic igitur vitam finivit paupertategloriosam, morte 
eeeterorum emulatione digna, proprio suo sanguine 
baptizatus. 


τυρος, ἐντυχόντες οἱ τῆς ἀσεθείας ὑπουργοὶ δραστι- 
χώτατοι, xxi µαθόντε ὅπως τὰ ἈΧριστιανῶν ἐπρέ- 
σθευέ τι χαὶ διαῤῥήηδην ἐἑκύρυττε, συλλαθόντες 
ἄγουσι πρὸς τὸν βασιλέα * καὶ ὃς, οὐδε τῆς συνήθους 
ἐρωτήσεως ἀξιώσας, οὐδὲ τὺν αἰτίαν ἀναγνοὺς τῆς 
μεταθολῆς, ἔτοιμος ὧν περὶ τὴὺν τῶν ἀκουσθέντων 
τομὴν καὶ ἀπότομος * ξίφει γὰρ ἐχέλεε παραχρῦμα 
χατακοπῆναι. Καὶ οὕτω τελειοῦται, τῆς μέν πινίας 


ζήλου μηδινὸς ἄξιος dw, τοῦ δὲ τέλους ἀξιοζήλωτος, μάρτυς Ὑεγονὼς σχέδιος καὶ τῷ οἰκεῳ αἵματι βα- 


πτισθείς. 


(8) Acta omnia alia prius adducunt Athanasium 
quam agant de mortuo suscitato. — 
(9) Alluditur ad istud Evangelii, ubi ex decem 


leprosis mundatis, quorum novem supponuntur 


fuisse Judei, Samaritanus solus rediit, ad benefi- 


cium a Salvatore receptum agnoscendum: 


151 VITA 5. GEORGII. 158 


KB'. Μαθὼν δε ὁ βασιλεὺς, ὡς πολύ τι πλῦθοςέν À — XXII. Ubi imperator aadivit, martyrem a multi- 
T) φυλακῇ τῷ µάρτυρι mpocióv ὅσαι ὧραι τῇ εὖσι tudine in carcere obsideri ac fidem mutare, ire 
θείᾳ προστίθενται, οὐκ ἀνεκτῶς  dcyev ἀλλὰ τὸν impatiens, virum sanctum arcessivit pelli leonine 
"Άγιον µετακαλεσάµενος, ὀργίλως μὲν ἔτι και αὐ- — vulpinam superaddens, et mansuetudinem quam 
στερῶς, οὐδαμῶς' ἀλλὰ τῆς λεοντῆς μὺ ἐξωνουμέ intus nequaquam sentiebat, simulans dulce ao 
νης, καὶ rà» ἁλωπεκῆν προσετίθει, xoi τὸ πιχρὸν — sU&BViler : Per deos, inquit, si me audis, Georgi, et 
καὶ ἀπύότομον ὑπὸ προσχήµατι χαλύψας φίλανθρω-  -diis sacrificas, summum bonorum obtinebis, opes 
πίας, πράως πᾶλιω ὑπέρχεται καὶ ἠπίως Νὺ τοὺ magnas nancisceris ac secundos in imperio, preeter 
θεοὺς, εἰροχὼς, si µου ἀχούσης, Γεώργιε, καὶ προσ- — me, honores adipisceris. Miseret enim me tui et 
ελθὼν θύσῃς, ἀγαθῶν ἀγαθὰ εὑρύσει, καὶ xonud- pulchritudinis tueetadolescentie tenerte, ac vivere 
των μὲν χύριος ἴση συχνῶν, πρῶτον δέ σου μεθ — te quam acerba morte perire malo. Talia locutus 
ἡμᾶς ἕτερον si; rid» οὐχ itt Küdopet γάρ σου 6st imperator, instigante amico Magnentio, affir- 
καὶ τῶς εὐγινοῦς ώρας, καὶ τῆς νεότωτος oixrev (ye — mante, hac ratione virum sanctum subigendum 
wol)», x«t βούλομαί σε ζῆν μᾶλλον $ θανάτω δια- —Ífore. Georgius vero gratanter audita ista proposi- 
φθαρᾶναι πιχρῷ. Οὕτως εἶπεν ὁ βασιλεὺς, Meyvww- — tione, Si prius, dixit, taliaenuntiavisses, deliberandi 
Tu» τῷ φίλῳ πεισθεὶς, εἰρηχότι τὸν ἐσχάτην ταύτην — locus fuisset. Nunc autem, si post tot tantaque 
πρὸς τὸν "Άγιον ὁμιλίαν, ὡς οἷόν τε θεραπευτιχὴν ^ tormenta te audirem, quomodo me eorum qus 
wotjgucÓmt, 'O δὲ µάρτυς εὐπρόσωπον ὥσπερ rà» — perpessus sum, oblivisci doceres ? Imperator in 
ἀπολογέαν ἐντεῦθεν süpew: Ei πρῶτον, ἔφη, ταῦτα lucro ponens viri sancii conversionem, quam se 
λες, εἶχον ἂν xoi χώραν οἱ λόγοι νῦν δὲ µεα — Obtenturum sperabat, Ne succenseas mihi, inquit, 
τοσαύτας αἰχίας, εἴπερ dà καὶ πεισθείηµεν, τί d» — quite sicut pater filium dilectum compleotor ; diis 
ποιῶν ἀντιμετρύσεις τὰ λυπηρά ; Τοῦτο ἐκεῖνς, ὡς — autem sacrifica. Sic enim illos propitios habebis, 
ἑρμαιόν τι σὺν ἠδονῷ μάλιστα διαρπάσας, ἅτε dà καὶ — et ipse optima queque acquires. Ad hec martyr : 
Üxid« τινὰ τοῦ πεισθύσεσθαι ὑποφαίνων, Ὡς πα- — Sihec, 96Σ, ἱααυἱ{, tua sententia est, jam ad deos 
τρὶ, ἔφη, τέχνον φιλούμενον, ταῦτά pot ἄφες καὶ — est confugiendum. 
προσελθὠν θνσίαν προσένεγκε τοῖς θεοῖς οὕτω γὰρ ἐκείνους τε εὐμενεῖς ἕξεις, καὶ σεαυτῷ τὰ κάλλιστα προξενήσεις. 
Καὶ 6 µάρτυς, Ei τοῦτό σοι, ἔφη, κατὰ γνώμην, à βασιλεῦ, ώρα πρὸς θεοὺς ἀπιέναι. 

Kl'. Ὡς οὖν ταῦτα ὁ Διοκλητιανός ἤχουσε, προσ- XXIII. His auditis Diocletianus edicto magistra- 
τάγματα εὐθὺς πανταχόσε διέθει εἰς τὸ ἱερὸν ἅπαν tus populum ac milites omnes in templo adesse 
τας αὐτῷ Guvtévat, ὅσοι τε τῶν ἐν τέλει καὶ ὅσοι τοῦ per preeconem jussit, siquidem Georgius, Galileus 
φήμου καὶ τῶν στρατιωτῶν σαν, ὑπόλαμπρον ixpe- — benenotus, Apollini sacrifloaturus adforet. Extemplo 
νοῦντι τῷ χήρυχι, ὅτι Γεώργιος, ὁ ἐν Γαλιλαίοις πε- (C gentilescarminibusethymnis gaudium manifestan- 
ῥέθλεκτος, ᾿Απόλλωνι προσέρχεται θύσων. Παρα- — doimperatorem et deum ipsius Apollinemlaudibus 
XPpüp& CoU» πάντες Ἕλληνες κρότοις x«i παιᾶσι — efferunt. Postquamomnes templum ingressi essent, 
ἐνευφραιόμενοι, βασιλέα 1€ καὶ τὸν ἐχείου θεὸν silentio facto, Georgius Apollinis statuam conspi- 
Ἀπόλλωνα νικητὴν ηὐφήμουν, Ἐπεὶ δὲ τοῦ ἱεροῦ catus :Tu deus es, inquit, et ab hominibus adorari 
érré; ἔσαν, σιωπΏς γενομένης, προσχὼν ὁ Άγιος τῷ — presumis? Tum confessim malus deemon inclusus, 
ἀγάλματι, ὅ τοῦ ᾽Απόλλωνος ἦν, χαὶ πρὸς αὐτὸ βλέ-  utpotesanoti metu perculsus, alioquin mendax, hoc 
ψας, Σὺ si θεὸς; ἔφη, xai σὲ δεῖ προσκυνεῖν ἀνθρώ- — tamen loco, licet invitus, verum enuntiavit : Non 
zeuc ; Τὸ δὲ ivotxouy αὐτίχα movnpóv πνεῦμα, ὥσπερ — sumdeus, ἀἱοθης, nequequi mecum hoccetemplum 
τῷ -eU ᾿᾽Αγίου φόδῳ καταπειθὶς γενόµενον, καίτοι incolunt, sed unus Christus. Tum martyr, vos igi- 

ευδες ὃν, &xov ἐκήρυττεν τὴν ἀλύθειαν Οὐκ tur, qui dii non estis, cur homines decipitis, inquit, 
dpi ἐγὼ θεὸς λέγων, ὥσπερ οὐδὶ οἱ σὺν ἐμοὶ τὸν — pro diis haberi preesumentes ? Qui fit ut me servo 
»mb» οἰκοῦντες, ἀλλ’ sig ἀληθὺς ὁ Χριστὸς. Eire ó — Christi preesente buic fraudi nou renuutietis ? Hec 
µάρτυς, Καὶ el μὴ ἐστε θεοὶ, (pu, τί παθόντες, &v- — cum dixisset martyr, et omnibus qui aderant, cru- 
ὀρώπους ἐξακατᾶτε ὡς θεοῖς mpogéyst» ὑμῖν; πῶς — cis signum siout telum irresistibile injecisset, tu- 
d& καὶ ὑπομεῖναι ὅλως ὑμεῖς τεθαῤῥήχατε, ἐμοῦ ἐν- D multus clamore et gemitu mistus auditus est dee- 
ταῦθά παρόντος τοῦ δούλου Χριστοῦ ; Οὕτως εἰπόντος — monum simul aufugientium ; idola vero ipsa, quasi 
τοῦ μάρτυρος, x«l ὥσπερ τι ἅμαχον ὅπλον τὸ τοῦ manu forti correpta communi ruina in pulverem 
σταυροῦ σημεῖον αὐτοῖς ἐπισείσαντος, τάραχος εὐθὺς — redacta jacebant. 
Ἠπούετο, καὶ βοὺ καὶ Üpüve; ἐκ τοῦ ἱεροῦ, ὁραπετευόντων τῶν δαιμονίων' αὐτά τε τὰ τεἴδωλα ὤὥσπερ 
ὁπό τινος κραταιᾶς χειρὸς χατασπώμενα, ἕτερον τῷ έτέρῳρῳ συγκαταπίπτον ἐφέρετο, χαὶ εἰς χοῦν ἐλιπτύ- 
ντο. 

KA. Τίτὸ ἐπὶ τούτοις; ᾿Αθυμία μὲν τὸν βασιλέα XIV. Quid postea ? Desperatio magna imperato- 
zi τοὺς περὶ αὗτον εἶχε πολλή’ εὐφροσύνη δὲ τοὺς rem, et qui cum eo erant, tenebat ; fideles autem 
τιστοὺς ἄῤῥητος, καὶ μᾶλλον ἐθεθαιοῦντο πρὸς τὴν — gaudium ineffabile in fide confirmabat, inter quos 
ifr: καὶ πρὸ yt τῶν ἄλλων à βασιλις 'AM- — Alexandra imperatrix, que indeaudacior facta ido- 
άνδρα, & χαὶ μείζονος παῤῥησίας ἔνθιν ὑποπλη- lis non parum irrisit. Iratus jam tum imperator 





159 


MENSIS APRILIS. 


cum fidelium turbam vidisset amplius in fide con- Α σθεῖσα, πολλῷ τῷ κατὰ τῶν εἰδώλων ἐνετρύρα γέ- 


flrmatorum, priori lenitate exuta, integrum Dio- 
cletianum ostendit, et torve intuens martyrem : 
Talibus, inquit, sacrificiis, sceleste, deos sospitato- 
res te adoraturum esse, tales iis gratias relaturum 
annuntiasti ? Sed non diu exsultabis ; non diu diis 
invictis irridebis ; nullum ex incantamentis fru- 
ctum metes. Cui martyr cum multa modestia 
ac prudentia, Nemo, inquit, mendacii me arguet ; 
semper enim inde a principio eamdem sententiam 
conservare studui, id est Deo servire et ut S. Pau- 
lus scribit, hostiam viventem, sanctam etplacentem 
offerre. Quid ? nonne res ipse clamant quod ea que 
vos adoratis, error et mendacia sunt et duntaxat 
nomina sine re ? 


λωτι. ᾿Οργῷ τοίνυν ὁ βασιλεὺς κατάσχετος γεγονὼς, 
ἄλλως τε δὲ καὶ τὰ τῶν πιστῶν πλήθη ὁρῶν, ἔτι 
μᾶλλον πρὸς θεοσέθειαν ἐπιστοριδόμενα, τὸ μὲν ἐπί- 
Χριστον ἐκεῖνο χρυ στὸν ἀποδύεται, αὐτὸν δὲ φανερῶς 
ἐχεῖνον τὸν Αιοχλοτιανὸν ἐπιδείχννσι. Καὶ δριµύ τι 
xxi μανιχὸν ἐμθλέψας τῷ μάρτυρι, Τοιαύταις, don, 
θυσίαις, ὦ χαχκῶς ἀπολλύμενει τοὺς σωτῦρας ἐπογ- 
γείλω τιμῆσαι θεούς, τοιαύταις χάρισι δεξιώσασθαις ; 
Αλλ' οὐμενοῦν οὐκ ἐπὶ πολὺ χαιρήσεις, oüdt τῶν 


᾽ἀηττήτων χαταμωχήσν θεῶν' οὐχ οὕτω ταῖς you- 


τείαις ἰσχύσεις. Πρὸς ὃν ὁ µάρτυ:, μετὰ πολλοῦ τοῦ 
εὐχόσμου vai συνιτοῦ, Εγὼ, εἶπεν, ὦ βασιλεῦ, 
παρ) οὐδὲν ἁλίσκομαι ψεῦδος εἰπὼν, ἀλλ ὅπερ po! 
πρόθεσις ἐξ ἀρχῆς, τοῦτο καὶ εἰς δεῦρο φυλάξειν 


ἴσπιυσα, τὸ δέ ἐστι τῷ ἐμῷ µόνον λατρεύεν Θιῷ, καὶ αὐτῷ ζῶσαν ἁγίαν τε καὶ εὐάρεστον (ὡς Παῦλος 
ὁ θεῖός φησι) προσφέρειν θυσίαν. Ti δέ; οὐχὶ καὶ αὐτὰ βοᾷ τὰ πράγματα, ὅτι τὰ παρ) ὑμῶν προσχν- 
νούµενα πλάνη καὶ ψεῦδὸς ἐστι, καὶ ὀνόματα μόνον πραγμάτων ἔρημα; 

XXV. Omnia deinde in vanum abire videns ty- B — KE. ἸΑπεῖπε τοῖς ὅλοις ὁ τύραννος, καὶ περιττὸν 


rannus prioribus tormentis ulteriora adjicere noluit, 
periculum enim erat ne ipse risui foret, martyr 
autem, spretis quibuscunque tormentis, gloriosior 
fieret, sententiam contra eum tulit sic dicendo : 
Georgius vanse Christianorum glorie sectator per- 
tinax, deorum autem salutiferorum contemptor, 
qui nec minis nec promissis cedere scit, imo qui 
Alexandram quoque imperatricem ad eadem de- 
duxit, cum hac ipsa capite plectatur. Post hanc 
sententiam, quibus id imperatum erat, eos compre- 
hensos extra urbem ad suppliciilocum deduxerunt. 
Imperatrix autem Alexandra viam tenens et in 
memoriam Deum revocans, tota in precibus, 
id quod labiorum motus et oculorum sursum di- 


εἶναι xal ἀνόητον ἡγησάμενος, τὸ ἐπὶ ταῖς πρώην 
πολλαῖς xai χαλεπαῖς τιµωρίαις ἔτι xal ἑτέρας ἔπι- 
νοεῖν (κινδυνεύσει γὰρ ἀντιχρυς αὐτὸς μὲν αἰσχύνην 
ὄφλειν x«i οὐδὲν &vótt» τῶν κολάσεων γινοµένων, ὁ 
µάρτυς dk λαμπρότερος ἐπιδείχνυσθαι), δίδωσι τὸν 
χατ᾽ αὐτοῦ ψῦγον εἰρηυχὼς οὕτω) Γεώογιος ὁ τῆς 
µαταίας μὲν τῶν Χριστιανῶν δόξης ἕκτοπος ἐραστὺς, 
τῶν σωτύρων δὲ θεῶν καταφρονητὴς, καὶ µότε δει. 
νῶν ἐπαγωγαῖς μήτε ἀγαθῶν ἐπαγγελίις µεταθέ- 
σθαι πεισθεὶς, ἀλλὰ καὶ τὸν βασιλίδα μᾶλλον ᾽Αλεξ- 
ἄνδραν παρακρουσάµενος, τὸν διὰ ξίφους σὺν αὐτῷ 
θάνατον ὑποστύτω. Τοιαύτης δοθείσης τῆς ἀποφά- 
σεως, οἱ πρὸς ταῦτα διακονεῖν ὑποτεταγμένοι, παρα- 
λαδοντες αὐτοὺς, ἔξω που τῆς πόλεως, πρὸς τὸν τῆς 


rectio satis indicabant, antequam eo pervenerit, C τελειώσεως τόπον, ἐχώρουν. ᾽Αλλ' à βασιλὶς ᾿Αλεζ- 


illius judicio, cujus judicia abyssus, humi prostra- 
ta, piam animam exhalavit. 


άνδρα, τῦς ὁδοῦ μὲν ἐχομένα, Θεοῦ Ji μνήμην κατὰ 
καιρὸν ποιουµένη, xal ὅλον αὐτὸν εἰς εὐχὴν τρέψασα 


(ώς 5$ τι τῶν χιειλέων αὐτῆς κίνησις {δήλου xal à τῶν ὀφθαλμῶν εἰς οὐρανὸν ἔπαρσις), πρὸ τοῦ τὸν 


τόπον καταλαθεῖν, τοῦ παντὸς αχρίναντος ἀποῤῥύτως οὗ τὰ κρίµατα ἄθυσσος 


τῷ y), tà» ἁγίαν αὐτῆς ἀφῆχε ψυχἠν. 

XXVI. Georgius porro, Chrisli martyr, cum ad 
locum supplicii pervenisset, a carnificibus ut sepau- 
lisper relaxarent petiit ; quod cum obtinuisset ab 
hostibus, ad orandum conversus, sublatis ccelum 
versus oculis, Mi Deus, de profundo cordis excla- 
mavit, cujus sum inde a nativitate, in quem spe- 
ravi, cui confisus ad hoc me certamen accinri, o 
spes dulcis, promissio vera, sanctarum amor insons 
animarum, cujus benignitati corda nostra confi- 
dunt ; qui animi desideriis, antequam exprimantur 


πολλὺ, ἐπιχαταχλιθεῖσα 

KC". Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς Γεώργιος, δη πρὸς 
τῷ τόπῳ γενόμενος, μιχρὸν ἀνεθῦναι τοὺς δηµίους 
ὑξίου, rà» τελευταίαν δὴ ταύτην χάριν παρ ἐχθρῶν 
αἰτησάμενος x«i ταύτης TuxOv, εἰς εὐχήν τε έαυ- 
τὸν συντείνας, καὶ τὸ ὄμμα διάρας εἰς οὐρανὸν, Κύ- 
pu ὁθεός µου, ix βάθους ἀνέκραξι τῆς καρδίας, 
ΙΦ᾽ ov ἐπεῤῥίφην ἐκ μήτρας, ἐφ᾽ ὃν ὄλπισα, ip! à καὶ 
θαῤῥήσας εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦτον ἀπεδυσάμην, à Ύγλν- 
χεῖα ἐλπὶς, ἡ ἀψευδὴς ἐπαγγελία, ὁ τῶν ἱρῶν jv- 
χῶν Apoc ἀπαθὺς, οὗ καὶ τῷ ἑτοιμασίᾳ τῶν καρδιῶν 


satisfacit, fortifica me ad hocce certamen quod D ὑμῶν προσέχει τὸ οὓς, ὃς xai πρὸ τῶν hptrípov 


pro nomine tuo aggressus sum, et recipe animam 
meam, etcontradeeimnones aerios malos premunitam 
iis quos ab omni tempore dilexisti, adnumera : 
Ignosce, queso, Domine, que per ignorantiam con- 
tra me fecerunt, eosque qui te vere cognoscant 
dignos redde ; quia benedictus es in ssecula. 


αἰτήσιων τὴν ἐπιθυμίαν παρέχεις τῶν καρδιῶν' 
αὐτὸς µε ἐνίσχυσον µέχοι τέλους τὸν ἀγῶνα τοῦτον, 
ὃν ὑπὶρ τῆς σῆς ὑπῆλθον ὁμολογίας, διενεγκεῖν, καὶ 
πρὸσδεξαί µου rà» juxX», xai ἀνωτέραν αὐτὴν τῶν 
πονηρῶν τε x«i ἀερίων φυλάξας πνευμάτων, τοῖς 
ἀπ᾿ αἰῶνός σοι εὐαριστήσασι συναρίθµησον' ἄφες di 


τῷ λαῷ τούτῳ, Δέσποτα, ὅσα κατὰ ἄγνοιαν εἰς ἐμὶ διεπράξαντο, καὶ ἁξίους αὐτοὺς τῆς ἐπιγνώσεώς σον 


τῆς ἀληθοῦς παρασκεύασον, ὅτι εὐλογητὸς sl εἰς τοὺς αἰῶνας. 


161 


VITA S. GEORGII. 


163 


KZ. Εἶτα μετὰ τὴν εὐχὴν εἰς yóvv χλιθεὶς, x«i À — XXVII. Denique post preces dictas humi procum- 


τόν αὐχένα διατείνας, τὸ ξίφος ἅμα καὶ τὸ στέφος 
éidéy:-., τὸ μὲν ὑπὸ τῶν μισούντων τὸν ἀλήθειαν, 
τὸ d& ακὀ τοῦ τοὺς ἀθλητὰς στεφανοῦντος τῦς εὖσε- 
θείας, ᾧ xai τὸν ἱερὰν αὐτοῦ ψυχὺν παρετίθει, τρίτο 
ἐπὶ εἰκάδι τοῦ ᾽Απριλίου μονὸς ἄγοντος, τὸν ὀρόμον 
τελέσας, rà» πίστιν τορήσας, ἀριστεὺς ὅντως γεν- 
ναῖος ἀναφανεὶς, λαμπρότερὀν τε χατὰ τῆς πλάνης 
ὃ χατὰ τῶν πολεµίων ἀναστήσας τὸ τρόπαιον ' διὰ 
Σοῦτο χαὶ στέφανον εἴληφε, οὐ φθαρτόν τινα καὶ δε- 
ξιᾶς «φθαρτῦς µπροτειόµενον, ἀλλ ἄφθαρτον ἐξ 
ἀφθάρτον, fq οὐ στεφανούσης µόνον, ἀλλὰ χαὶ συµ- 
μαχούσης ἐπειράθᾳ τὸ πρότερον, xal τῶν ἀγώνων 
αὐτῷ συνεφακτοµένης. Χριστοῦ γὰρ ἐστιν ὁ δύναμες 
καὶ à δόξα, σὺν τῷ ἀνάρχῳ Πατρὶ καὶ τῷ ζωοποιῷ 
Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. ᾽Αμήν. 


bens, collo extenso, gladium et coronam una reci- 
pit, illum quidem a veritatis osoribus, hanc ab eo 
qui pietatis athletas coronat, cui etiam sanctam 
suam animam tradidit die 23 Aprilis, postquam 
cursum finierat, fidem servaratet nobilis antesigna- 
nus factus, vexillum contra errorem potius quam 
contra hostes portaverat. Hanc ob causam etiam 
coronam nactus est non marcescibilem, sed peren- 
nem, etquam jamin prioribus certaminibus sociam 
ac popugnatricem habuerat. Christo enim potestas 
et gloria cum Patre principio carente et Spiritu 
vivifico nunc et semper, et in secula seculorum. 
Amen. 


163 


MENSIS APRII.IS. 


164 








MAPTYPION TOY AT'10Y AIIOZTOAOY 


KAI EYATTEAIZTOY 


ΜΑΡΚΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


MARTYRIUM 


SANCTI MARCI APOSTOLI 


ET EVANEGLIST.E 


(Latineapud Surium ad diem 25 Aprilis. Graeca nunc primum prodeunt ex cod. Reg. Paris. 881, s:c. xr. Epi. Βατ.) 


I. Tempore illo, cum apostoli per omnem orbem Α — A'. Κατ’ ἐκεῖνον τὸν χαιρὸν τῶν ἀποστόλων διαµε- 


terrarum dispersi essent, divina voluntaie factum 
est, ut vir sanctissimus Marcus in /Egypti regio- 
nem adiret. Evangelistam huuc esse, sanoti aposto- 
lice Ecclesie canones constituerunt, eo quod pri- 
mus ipse intota JEgyptiregione, Libya, Marmarica, 
Ammonica et Pentapoli, Christi Evangelium quod 
scripserat, et ejus ad nos adventum preedicavit. 
Erat enim tota illa regio hominibus referta : qui 
cum essent corde incircumciso et durissimo, idolis 
serviebant, pleni omni impuritate, et impurorum 
spirituum cultores. Per omnes enim urbes ac pro- 
vincias, templa et lucos constituebant. Siderum 
etiam eventaet magicce artes, omnisque demonum 
facultas apud eos exercebatur, quam Dominus 
Jesus, cum in eam regionem ivisset, dissolvendam 
atque evertendam premonstravit. 

Il. Cum igitur divinus evangelista Marcus in 
Cyrenen urbem Pentapolis venisset, et coeleste 
Christi regnum predicasset, et apud eos miracula 
ingentia fecisset (egrotos enim curavit, leprosos 
mundos reddidit, ac divine gratie verbo impuros 
et feroces spiritus ejecit), multi pereum crediderunt 
in Dominum Jesum Christum, et fecerunt, ut eorum 
simulacra in terram dejicerentur: qui et baptismate 
illuminati sunt in nomine Patris, et Filii, et Spi- 
ritus sancti, Amen. Illic igitur per sanctum Spiri- 
tum ei revelatum fuit, ut ad Pharitem Alexandriam 
abiret, et bonam Dei sementem illico spargeret. 
Itaque beatus evangelista Marcus ad stadium, tan- 
quam generosus et fortis athleta, prompto animo 
gradiebatur. Cumque fratres ipsos salutasset, Do- 
minus, inquit, meus mihi dixit, ut ad urbem Alexan- 
driam proficiscar. Fratres autem eousque illum 
dedüxerunt, quoad in navigium ingressus est. Cum- 
que panis buccellam degustassent, bene illi pre- 
cantes, eumque deducentes, sic dicebant: Dominus 
Jesus Christus prosperum faciat iter tuum. 


βισθέντων xarà τὸν πᾶσαν οἰκουμένεν, ἔλαχε τὸν 
ἁγιωτατον Μάρχον ἐν τῇ κατ) Αἴγνπτον χώρα ἐλθεῖν 
Θεοῦ βαυλόσει, ὅθεν καὶ εὐαγγελιστὴν αὐτὸν ἐἑβέσπι- 
σαν οἱ µακέάροφι κανόνες τῆς ἁγίας x«l ἀποστολικῆς 
Ἐκκλησίας, διὰ τὸ πρῶτω αὐτὸν ἐν ὅλρ τῇ Αἰγύπτῳ 
χώρα, Λιθύη τε καὶ ἹΜαρμαρικῇ, ᾽Αμμανιαχῷ καὶ 
Πενταπόλει, κηρύξαι τὸ Εὐαγγέλιον Tüe τοῦ Κυρίου 
καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιδημίας "Hv 
γὰρ πᾶσα à yü αὕτη ἀπερίτμοτοι τῷ καρδία καὶ si- 
δωλολάτραι, μεστοὶ πάσης ἀκαθαρσίας καὶ πνευµά- 
των ἀκαθάρτων σεθασταί * χατὰ πᾶσαν γὰρ οἰχίαν, 
x«i ἄμφοδον, xal ἐπαρχίας, σηκοὺς καὶ τεμένη κατ- 
εσκευάζοντο * ἀποτελίσµατά Tt, καὶ γοητεῖαι, καὶ 
πᾶσα δύναμις ἐγρηγορητική. Μᾶλλον δὲ δαιμονικὴ 
ἦν ἐν αὐτοῖς, ἦν ἐπιδημήσας ὁ Κύριος ἡμῶν ᾿]ησοὺς 
Χριστὸς χα-έλυσε χαὶ ἀπώλεσιν. 

Β΄. Τοῦ οὖν θεσπισίου εὐαγγελιστοῦ ἩΜάρκου ἓν 
Κυρύνη τῆς Πενταπόλεως χαταντήσαντος, καὶ λαλέ- 
σαντος αὐτοῦ τὸν τῆς ἀρχῆς τοῦ Χριστοῦ λόγον, xal 
ποιήσαντος εἰς αὐτοὺς τὰ παράδοξα θαύματα (ἀσθε- 
νοῦντας ἐθεράπευσε, λεπροὺς ἐχαθάρισε xal πνιύ- 
µατα χαλεπὰ ἐξέδαλε τῷ λόγῳ τῆς χάριτος), πολ- 
λοὶ πιστεύσαντες δι αὐτοῦ εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν 
Ἰησοῦν Χριστὸν, ἐποίησαν τὰ εἴδωλα αὐτῶν χαμαι- 
ριφῆ, ἐφωτίσθησάν τε βαπτισθέντες εἰς τὸ ὀὄνομα- 
τοῦ Πατρὸς, τοῦ Υἱοῦ, xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος. 
'Exsi οὖν ἀπεχαλύφθο αὐτῷ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 
τος εἰς τὴν Φαρίτην ᾿Αλεξάνδρειαν ἀναπελθεῖν xal 
τὸ καλὸν σπέρµα τοῦ Θτοῦ κατασπεῖραι. Ὁ μαχάριος 
εὐαγγελιστὴς Μάρχος, ώς γενναῖος ἀθλητὺς, ἐπὶ τὸ 
σχάµµα προθύμως ἰθάδιζε xal ἁἀσπασάμινος τοὺς 
ἀδελφοὺς εἶπεν. 'O Κύριὸός µου ἐλάλησε πρός µε, 
ὅπως πορευθῶ εἰς τὸν ᾿Α)εξανδρέων πόλιν. Oi δὲ 
ἀδελφοὶ προσέπεµπον αὐτὸν ἕως τοῦ εἰσελθεῖν αὐτὸν 
εἰς τὸ πλοῖον * x«i γευσάµινοι ψωμὸν αὐτοῦ προσ 
έπεµπον αὐτὸν λέγοντε * Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς 
εὐοδώσοι τὴν ὁδόν σον. 


465 VITA S. MARCI. 


166 


I. Ὁ δι µακάριος Μάρχος τῇ δεντέρᾳ ἡμέρα ei; Α — III. Beatus vero Marcus postridie Alexandriam 


τὸν ᾽Αλεξάνδρειαν παρεγένετο xal τοῦ πλοίου ἀποθὰς 
ζλθεν εἰς τινα τόπον χαλούμενον ἨΜένδιον. Αὐτοῦ 
τὺν πύλην εἰσελθόντος τῆς πόλεως, εὐθὺς τὸ ὑπόδημα 
αὐτοῦ διεῤῥάγη. Ὁ δὲ µαχάριος ἀπόστολος Ὑνοὺς 
ἔφο Όντως à ὁδὸς εὔλυτος. Παλαιοράφον δὲ θεασά- 
µενος ἐπέδωχεν αὐτῷ τὸ ὑπόδημα τὸ ῥάφος τῷ 
ὁπητίῳ ἔπληξεν αὑτοῦ τὸν ἀριστερὰν χεῖρα xal φη- 
ctw Ei; Os. Ὁ δὲ µακάριος ἹΜάρκος ἀχούσας. 
Εἷς Θεὺὸς, ἔφη ἐν ἑαυτῷ (ελάσας. Εὐώδωσε Κύριος 
τὲν ὁδόν µου. Καὶ πτύσας χαμαὶ, ἐποίησεν πηλὸν ἐκ 
τοῦ πτύσματος καὶ ἐπέχρισε τὴν χεῖρα τοῦ ἀνδρὸς 
λέγων Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ YioU 
τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος εἰς τοὺς αἰῶνας, ἴσθι ὑγιῆς. 
ξαὶ εὐθέως in à χεὶρ τοῦ ἀνδρός. Ὁ δὲ παλαιο- 


venit (1). Cumque descendisset e navi, adiit locum 
quemdam, qui vocabatur Mendion. Cum autem 
ejus urbis portam ingressus esset, statim ipsius 
calceamentum dissolutum fuit. Quod beatus apo- 
stolus intelligens : Vere, inquit, via hec expedita 
et facilis est. Visoque veterum calceamentorum 
sutore, calceamentum reficiendum ei tradidit. Ille 
vero calceamentorum sutor subula sinistram ma- 
num suam percussit, et continuo clamavit : Unus 
Deus est. Id cum beatus Marcus audivisset, secum 
cogitans ac ridens dixit: Prosperum fecit Dominus 
iter meum. Cumque in humum despuisset, ex ipso 
sputo lutum confecit, et ejus viri manum illinens : 
In nomine, inquit, Jesu Christi viventis in secula, 


pépec ἱστορύσας Tiv δύναμιν τοῦ ἀνδρὸς, xal τὴν pj esto sanus ; ac statim ejus viri manus sanata est. 


ἐνέογειαν τοῦ λόγου αὐτοῦ, χαὶ τὸ ἀσκητικὸν σχῦμα, 
εἶκεν αὐτῷ" Δέομαί σου, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, δεῦρο 
κατάλυσον σύµερον εἰς τὸν Οἶκον τοῦ παιδός σου, 
καὶ φαγώμεθα ὁμοῦ ψωμὸν ἄρτου, ὅτε ἐποίησας 
Osoc μετ ἐμοῦ σήµερο. 'O δὲ µακάριος ῬΜάρχος 
πιοιχαρὴς γεόμµενος ἔφη Ὁ Κύριος δώφ σοι ἄρτον 
Quac ἐπουρανίου. 'O d& ἄνθρωπος παρεθιάσατο τὸν 
ἐκόστολον καὶ εἰσήνεγχεν αὐτὸν εἰς τὸν οἶχον αὑτοῦ 
χαίρων. 


A'. Εἰσελθὼν δε ὁ µακάριος Μάρχος εἶπεν Εὖύλο- 
γία Κνρίου ὧδε εὐξόμεθα, ἀδελφοί. Καὶ οὔξαντο 
ἃμα, καὶ μετὰ τὴν εὐχὴν ἀνεχλήθησαν. Ὡς δὲ ἠγα- 
θύνθησαν, εἶκεν ὁ ἄνθρωπος Πάτερ, tipa, καλῶ 
σε, τίς εἶ καὶ πόθεν ὁ λόγος οὗτος ὁ ὀυνατὸς ἐν qol; 
Εἶπε δι ὁ ἅγις Μάρχος' ᾿Εγὼ δοῦλός εἰμι τοῦ Κυ- 
ρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Yiou τοῦ Θεοῦ. Εἶπε δὲ ὁ 
ἕνθρωπος ἠ᾿Ἐθουλόμην αὐτὸν ἰδεῖν. Εἶπε δι ὁ 
ἅγιος µάρτυς τοῦ Χριστοῦ Μάρκος Ἐγώ σοι αὐτὸν 
δεκνύω. Καὶ ὕΌρξατο ὁ ἅγιος Μάρκος ἀρχὴν ποιεῖ- 
σθαι τοῦ Εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, χἱοῦ τοῦ Θεοῦ, 
Υωῦ ᾿Αδραὰμ, xai detxvósty αὐτῷ τὰ περὶ τῶν προ- 
φητῶν αὐτοῦ. Ὁ δὲ ἄνθρωπος simt Δίομαι, χύριε 
ἐγὼ Ὑραφὰς ἄσπερ σὺ λέγεις, οὐδέποτε ἤχουσα, ἀλλ 
Ἰθαδα χαὶ Ὀδυσειάδα, καὶ ὅσα σοφίζονται οἱ τῶν 
Αἐγυπτίων παῖδες. Τότε ὁ ἅγιος Μάρκος εὐαγγε)ί- 
ζεσθαι aid τὸν Χριστὸν xal δειχνύειν αὐτῷ ὅτι à 
σοφία τοῦ χόσμου τούτον µωρία παρὰ τῷ Θιῷ ἐστιν. 
Ἐκίστευσε dt ὁ ἄνθρωπος τῷ Ot) διὰ τῶν ὑπὸ τοῦ 
Ἡάρχου λεγομένων σηµείων καὶ τεράτων, x«l ἐἔφω- 
τίσθη αὐτὸς, x«l ὅλος ὁ οἶχος αὐτοῦ, x«i πολὺ πλῆ- 
δις τοῦ τόπου ἐχείνου. "Hv δὲ τὸ ὄνομα τοῦ ἀνθρώ" 
πευ ἐχείνου ᾿Ανανίας. 


E. Ὡς δὲ ὄχλος ἐγένετο τῶν πιστευόντων ἐπὶ τὸν 
Κύριον, ὕκουσαν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως, ὅτι Γαλιλαῖός 
τι παρεγέντο ἐνταῦθα, καὶ ἀνατρέπει τὰς τῶν 
ῥιῶν θυσίας, καὶ χωλύει αὐτῶν τὰς θρησκείας, xai 
ἐπίτοὺν αὐτὸν ἀποκτεῖναι, καὶ ἔθηκαν αὐτῷ ἕνεδρα 
πολλά. ᾿Επεγνοὺς δὲ ὁ ἅγιος Μάρκος τὰς ἐπιθονλὰς 

! Matth. 1, 1,2. 


Sutor autem ille cum apostoli Marci potentiam, et 
orationis efficacitatem, habitumque virtutis exer- 
citationi convenientem animadvertisset : Precor, 
inquit, te, homo Dei, ut venias hodie et divertas 
ad domum servi tui, ut simul pane vescamur, 
quoniam misericordia hodie me prosecutus fuisti. 
Beatus apostolus Marcus ea re valde leetatus : 
Dominus, inquit, dabit tibi panem vite coelestis. 
Homo igitur ille valde hilaris, coegit apostolum 
domum suam divertere. 


VI. Quam cum beatus Marcus introivisset : Be- - | 


nedictio, inquit, Domini hic sit. Precemur Deum, 
(ratres. Àc simul precati sunt, et post preces 
accubuerunt. Ut vero benigne se vicissim accepe- 

C runt, dixit homo ille : Pater, obsecro te, quis es? 
Et undenam oratio ista tam potens in te profecta 
est ? Cui sanctus Marcus dixit : Ego servus sum 
Domini Jesu Christi, Filii Dei. Vellem, inquit ille, 
Deum videre. Tum sanctus Marcus : Illum ipsum 
tibi ostendam. Cepitque sanctus apostolus exponere 
initium illius Evangelii : Liber generationis Jesu 
Christi, filii David, filii Abraham 1: eiqueostendere, 
qu& prophete ipsi de Christo predixerunt. Vir au- 
tem ille: Istas, inquit, domine, Scripturas quas tu di- 
cis, nunquamego audivi,sed Iliadem et Odysseam, et 
quecumque Egyptiorum filii doceri solent. Tunc 
ccpit sanctus evangelista Marcus Christum ipsi 
nuntiare, atque ostendere hujus muudi sapientiam 
stultitiam esse apud Deum. Credidit homo ille Deo, 
propter ea que a Marco dicta sunt, et propter signa 
et prodigia per eum facta : ipseque et tota ejus 
domus, et magna ejus regionis multitudo, ab 
evangelista ipso illuminata est. Erat autern hominis 
illius nomen Anianus. 

V. Cum vero crevisset numerus eorum qui in 
Domiuo crediderunt, audiverunt civitatis illius 
optimates, Galileum quemdam illuc venisse, qui 
deorum sacrificia everteret, et ipsorum cultum 
impediret. Quamobrem eum interficere studebant, 
atque insidias multas ei faciebant. Quas cum san- 


(!) Anno 4$ venit Alexandriam. Vide Euseb. in Chron. Baron. an 45. 


[σσ ο ο ο ουσὅἱἅ-ὃ-ἃ-ἃἈ-Ἀ--......Ἀ ο '— —— 7" " : BENE T4 


- 


107 


΄ 


MENSIS APRILIS. 





ctus Marcus cognovisset, ordinavit episcopum Α αὐτῶν, χειροτονήσας ἐπίσκοπον τὸν ᾿Ανανίαν καὶ 


Anianum et tres presbyteros Malchum, Sabinum οἱ 
Cerdonem, ac septem diaconos, et alios undecim, 
qui ecclesiasticum ministerium obirent. Quo facto, 
aufugiens, rursus in Pentapolim venit. Ibi cum 
annos duos transegisset, et fratres qui illic erant 
confirmasset, episcoposque et clericos per regionem 
illam ordinasset, rursum venit Alexandriam, et 
ejus loci fratres multo numero et gratia et scientia 
Dei auctos invenit, qui etecclesiam sibi ipsis eedifi- 
caverant in iis locis que Bubulei nomen habent, 
maritimaque sunt infra preecipitia quedam posita, 
Qua re justus ille vir multum gavisus est ; cumque 
genua in terram posuisset, divinam gloriam cele- 
bravit. 


πριοθυτέρους τρεῖς, Μιλαῖον, x«i Σαθῖνον, καὶ Κέρ- 
ὄωνα, χαὶ διαχόνους ἑπτὰ, καὶ ἄλλους ἔνδεχα εἰς τὸν 
ἐχχλησιασταὴν ὑπηρεσίαν, ἔφυγε καὶ ἀπῦλθε 
πάλι εἰς τὴν Πεντάπολιν. Καὶ ποιύσας ἐχεῖ ἔτο δύο, 
καὶ θεελιώσας xal τοὺς ἐκεῖ ἀδελφοὺς, καὶ χειροτο- 
νύσας xcxsi ἐπισκόπους καὶ χληρικοὺς xarà χώραν, 
2160s πάλι εἰς ᾽Αλεξάνδρειαν, x«l εὗρε τοὺς ἁδελ- 
φοὺς πλοθυνθέντας ἐν χάριτι καὶ ἐπιστόμη θΘιού. 
καὶ ἐχκλησίαν οἰκοδομήσαντες ἑαυτοῖς ἐν τοῖς xa- 
λουμένοις Βουχόλου τοῖς παραθαλασσίοις, ὑποκάτω 
κρημνῶν' καὶ ἐχάρη πάνυ ὁ δίκαιος. καὶ θεὶς τὰ 
γόνατα ἐδόξαζε τὸν Guóv. 


Vl. Cum vero inultum temporis transiisset, et B — C7. Ὡς δὲ ἐπληροῦτο χρόνος ἱκανὸς, καὶ οἱ Ἆρι- 


Christiani aucti essent, idola ipsa irridebant, et 
Grecos qui ea colerent, subsannabant. At Greci, 
posteaquam audiveruntsanctum evangelistam Mar- 
cum illuc venisse, ardore quodam atque invidia 
repleti sunt, eo quod audirent ad mirabiliaqueedam 
per eum fieri. /Egrotos enim sanabat, leprosos 
mundabat, surdis auditum ita restituebat, ut Evan- 
gelii preedicationem ab eo percipere possent: multis 
denique cecis visum presstabat. Quamobrem illum 
insectabantur. Quem cum non invenirent, stridebant 
dentibus suis, et in sacrificiis et idolorum suorum 


στιανοὶ ἐπληθύνοντο, καὶ κατεγέλων τῶν εἰδώλων 
καὶ ἐξεμυκτήριζον τοὺς ἝἛλληνας, ἔμαθον οἱ "Ελλι- 
νες αὐτὸν παραγενόµενον τὸν ἅγιον καὶ εὐαγγελιστὴν 
Μάρκον, καὶ ἐπλήσθησαν» ζάλου διὰ τὸ ἀκούειν αὖ- 
τοὺς τὰς θαυματουργίας αὐτοῦ, de ἐποίει' ἀσθενοῦν- 
τας yàp ἐθεράπευεν λεπροὺς ἐκαθάριξε, Χωφοῖς 
εὐηγγελίξετο, καὶ τυφλοῖς πολλοῖς ἐχαρίσατο τὸ βλέ- 
πειν' καὶ ἐδήτουν αὐτὸν πιᾶσαι καὶ οὐχ ηὕρισκον 
αὐτὸν" καὶ ἕδρυχον τοὺς ὀδόντας ém' αὐτὸν, καὶ εν 
ταῖς χωµασίαις τῶν εἰδώλων αὐτῶν κατέκραζον αὖ- 
τοῦ Ῥέγοντες' Πολλαὶ βίαι τοῦ μάγου. 


debacchationibus adversus sanctissimum virum vociferantes, dicebant: Multe sunt hujus magi et 


venefici violentie. 


VII. Factum autem fuit, ut beatus et festus dies C — Z'. 'Eyévtro δι τὴν µαχαρία ἡμῶν ἑορτὴν τοῦ 


noster, hoc est, sanctum Pascha die Dominico 
celebraretur, octavo Kalendas Maii, hoc est, vicesi- 
mo quarto die mensis Aprilis, qui ab /Egyptiis 
Pharmutius vocatur. Illo autem tempore et Serapi- 
dis illorum Dei debacchatio celebrabatur. Cum 
igitur eam temporis opportunitatem nacti essent, 
homines quosdam subornatos miserunt, qui apo- 
stolum sanctas divine oblationis preces et ministe- 
rium facientem invenerunt. Quem cum compre- 
hendissent, fune in ejus collum injecto, trahebant, 
ita dicentes : Trahimus bubalum huncad bubulci 
stabulum. At sanctus Marcus cum traheretur, 
Salvatori Christo gratias agens: Gratias, inquit, 
ago tibi, Domine Jesu Christe, quod dignus habitus 


, Πάσχα καταλαθεῖν τὴν ἁγίαν Kuptexóv Φαρμουθὶ 


κς᾿ πρὸ ὀκτω Καλανδῶν Μαΐου, τοῦτ' ἔστι ᾿Απρι- 
Aou xd', ἐν ofc ἦν καὶ αὐτῶν Σεραπιακὴ Κωμασία. 
Εὐχαιρίαν dt τοιαύτην εὐοόντε, ἐγκαθέσους πέµ- 
Ψαντες, κατέλαθον αὐτὸν τὰς εὐχὰς τῆς θεϊκῆς ἄνα- 
φορᾶς ποιούµενον xal λαθόντες αὐτὸν, ἔθαλον xd- 
λον εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ οὕτως ἔσυρον αὐτὸν 
λέγοντες Σύρομεν τὸν βούθαλον ti; τὰ βουχόλου. 
Ὁ dk ἅγιος Μάρκος συρόµενος εὐχαριστίας ἀνεδί- 
dev τῷ Σωτῦρι Χριστῷ λέγων' Εὐχαριστῶ σοι, Κύ- 
pu Ἰησοῦ Χριστὶ, ὅτι κατοζιώθην ὑὐπὶρ τοῦ ὀνόμα» 
τὸς σου ταῦτα παθεῖν. Καὶ ἦσαν αἱ σάρχες αὐτοῦ 
πίπτουσαι εἰς τὸν γῆν, καὶ αἱ πέτραι ἐμολύνοντο τοῦ 
αἵματος αὐτοῦ. 


sum, qui pro nomine tuo hec paterer. Ejus autem carnes decidebant, et sauguine ipso lapides inqui- 


nabantur. 


VIII. Erat ejus diei vespera, cum in carcerem D  H'. Ἐσπέρας δὲ ytvopévuc, ἕδαλον αὐτὸν tlg φυ” 


eum conjecerunt, donec inter se decernerent, quali 
morte ipsum de medio tollerent. Media vero nocte 
januis clausis, et custodibus ante januam excuban- 
tibus, ecceterre motus magnus factus est. Angelus 
autem Domini cum descendisset de colo, tetigit 
ipsum, dicens : Serve Dei, Marce, summe omnium 
illorum sanetorum, qui sunt in /Egypti regione, 
en scriptum est nomen tuum in libro vitee ccelestis, 
el connumeratus es cum sanctis apostolis, et 
memoria tua non delebitur in eternum. Ejusdem 
chori consors eris, cujus coelestes et superne 
potentis consortes sunt. Archangeli spritum tuum 


Aexàv», ἐπισχεψόμενοι, mole θανάτῳ αὐτὸν ἀπολέσω- 
σι. Τῆς δὲ νυκτὸς μισούσης, καὶ τῶν θυρῶν κε’ 
χλεισμένων, x«i τῶν φυλάχων «Χειμένων πρὸ τῶν 
θυρῶν, ido) σεισμὸς ἐγένετο μέγας ἄγγελος Ὑὰρ 
Κυρίου, καταθὰς ἐξ οὐρανοῦ, faro αὐτοῦ λέγων. 
'O Φοῦλος τοῦ Θεοῦ Μάρχος, ὁ κορυφαῖος τῶν και) 
Αἴγυπτον ἁγίων, ἰδοὺ τὸ ὄνομά σου ἐγγέγραπται ἐν 
βίθλῳ ζωῆς αἰωνίου x«l συγκαταριθµύθης μετὰ τῶν 
ἁγίων ἀποστόλων ido) τὸ μνημόσυνόν σου οὗ κατα» 
λειφθήσεται εἰς τὸν «iva: σύγχορος ἐγένου τῶν 
ἄνω δυνάµεων ἐν οὐρανοῖς ἀρχάγγελοι τὸ πνεύμά 
σου ὑποδέξονται καὶ τὰ λείψανὰ σου εἰς vyüv ovx 


169 VITA S. MARCI. | 170 
ἀκολοῦνται. Ταύτην τὴν ὁπτασίαν θεασάµενς ὁ Α in coelos suscipient, et reliquie tue in terris non 


µαχόριος Μάρχος, τὰς χεῖρας αὐτοῦ τανύσας εἶπεν 
Κὐχαριστῶ σοι, Κύριέ µου Ἰησοῦ Χριστὲ, ὅτι οὐχ 
ἐγκατέλιπές µε, αλλὰ συγκατηρίθμησᾶς pt μετὰ 
τῶν ἁγίων σου. Δέομαί σου, Kopu Ἰησοῦ Χριστί, 


πρὀσδεξαι ἐν εἰρήνη τὸν ψυχἠν µου καὶ μὴ µε ἀπο- 


δοκιμάσῃς ἀπὸ τῆς χάριτός σου. Καὶ ταῦτα αὐτοῦ 


εἰπόντος, ὁ Κύριος 'Iucoüg παρεγένετο πρὸς αὐτὸν 
τῷ σχύµατι ᾧὦ f$» μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, καὶ οἷα 
μορφῷ ὧν πρὸ τοῦ παθεῖν αὐτὸν χαὶ ταφῦναι, χαὶ 
λέγει αὐτῷ  Epüvm σοι, ἡμέτεε Μάρχε, εὔὐαγγελι- 
στά µου. Ὁ δὲ µακάριος Μάρκος εἶπεν Εἱρύνη σοι, 
Κύριέ µου Ἰησοῦ Χριστέ. 

Θ΄’. Πρωΐίας δε γενομένης, ἦλθεν πάλιν τὸ πλῆθος 
τῆς πόλεως x«l ἐξενέγκαντες αὐτὸν ἐκ τῆς φυλαχῆς, 


peribuut. Hane visionemcum beatus Marcus vidis- 
set, manus suas in ccelum extendit ac dixit : «Gra- 
tias ago tibi, Domine mi Jesu Christe, quod non 
dereliquisti me, sed cum sanctis tuis me connume- 
rasti. Precor te, Domine Jesu Christe, ut accipias 
in pace animam meam, neque me reprobes, aut 
excludas a gratia tua.» Cumque heo ille dixisset, 
Dominus Jesus Christus ad eum venit figura illa 
quam habebat, quo tempore versabatur cum disci- 
pulissuis, et qua forma erat, antequam crucem 
passus, et sepultus fuisset. Qui et ei dixit : Pax 
tibi, Marce evangelista meus. Beatus vero Marcus 
dixit : Pax tibi, Domine Jesu Christe. 

IX. Cum vero dies illuxisset, venit illuc civitatis 


ἕδαλον πάλιν τὸ σχοινίον εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ x«i p multitudo : que cum illum eduxisset e carcere, 


ἔσνρον Jfyovrt; Σύρομεν τὸν βούθαλον εἷς τὰ βουο 
χόλου. Ὦ dt µακάριος Μάρχος εὐχαριστείας μᾶλλον 
ἀνέπεμπεν τῷ παντοχράτορι Κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ 
λέγων Εἰς χεῖράς σου, Κύριε, παρατίθηµι τὸ πνεὺμά 
gov. Καὶ τοῦτο εἰπὼν παρέδωκε τὸ πνεῦμα. Τὸ δὲ 
πλῶθος τῶν ὁυσσεθῶν Ἑλλήνων πῦρ ἀνάψαντες εἰς 
τοὺς καλουμένους ἀγγέλους, ἐτέφρωσαν τὸ λείψανον 
τοῦ δικαίου. Τότε προνοία τοῦ Κυρίου xai Σωτῆρος 
ἡμῶν ἹἸοσοῦ Χριστοῦ κατέθη λαίλαψ, x«i Cu» 
ἀνέμον ἐγένετο µεγάλη, xal ὁ ἤλιος συνέστειλεν τὰς 
ἀκτῖνας, xai ἐγένετο βροντῶν ἥχος πολὺς xal ὑετὸς 
πλεῖστος μετὰ χαλάδηως ἕως ἑσπέρα, ὥστε καὶ 
οὑόματα πολλὰ χαταπίπτειν x«i πολλοὺς τεθνηχέ- 
ναι. Φοθηθέντες δὲ ἑάσαντο λείψανον τοῦ ἁγίου xat 
ἔψυγον. "Ertpoc δε διαχλευάζοντες ἔλεγον, ὥς ὅτι ὁ 
τρισµακάριος Σέραπις αὐτῶν τὴν ἐπισκοπὺν τοῦ ἀνδρὸς 
ἐκοιήσατο διὰ τὸ αὐτοῦ γενέθλιον. 


rursus in ejus collum funem injecerunt, eumque 
pertrahentes, dicebant: Trahamus bubalum in 
bubulci stabulum. At beatus Marcus eo majores 
gratias omnipotenti Domino Jesu Christo agebat, 
dicens: « In manus tuas, Domine, commendo 
spiritum meum? : » Cumque hoc dixisset, tradidit 
Deo spiritum.Impiorum vero Grecorum multitudo, 
cum ignem, eo in loco qui Angelorum nomine ap- 
pellatur, accendisset, illius viri justi reliquias 
comburebat. Tunc Domini et Salvatoris nostri Jesu 
Christi providentia faetum est, ut turbo quidam 
erumperet, et tempestas magna fieret, et sol ipse 
radios suos contraheret, tonitruaque et eorum 
sonitus multus audiretur, plurima quoque pluvia 
cum grandinecommista usque ad vesperam duraret 
ita ut edificia multa corruerent, et homines non 
pauci mortui caderent. Ejus igitur rei timore per- 


eulsi, reliquias sancti Marci dereliquerunt ac fugerunt. Alii vero irridentes dicebant, beatissima 
illorum Serapidis providentia hec in illo viro fuisse facta propter natalem ipsius diem. 


I. Τότε ἑλθόνες ἄνδρες εὐλαθεῖ, συνέστειλαν 
λείψανον τοῦ δεχαίου ἀπὸ τῆς τέφρας xal ὕνεγκαν 
ὅπου τὰς εὐχὰς αὐτῶν xci τὰς ψαλμωδίας ἐπετέλουν, 
καὶ ἐκήδευσαν αὐτὸν καθὼς ἔθος τῇ πόλει, καὶ &m- 
έθωτο ἐν τόπῳ Ἀλελατομημέῳ ῥἑνδόξως ".«λοῦντες 
αὐτοῦ τὸν μνήμην μετὰ σωφροσύνων καὶ προσευχῶν», 
ὡς πρῶτον κχειμύλιον iv ᾿Αλεξανδρείᾳα κεχκτηµένοι, 
xai sig τὸ ἀνατολιχὸν µέρος ἀπέθεντο. ᾿Εχοιμήθη ὁ 
µακάριος ἹἩάρχος ὁ εὐαγγελιστὸς xal πρωτομάρτυς 
τοῦ Κύριωυ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστού ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ 
τῷ πρὸς Αἴγυπτον μηνὶ κατ Αἰγνυπτίους Φαρμουθὶ λ, 
χατὰ dt Ῥωμαίους πρὸς τὰ Καλανδῶν Μαΐων κατὰ 
dt Ἑδραίους Νισαθρίων ἑπτακαιδεκάτῃ, ἐπὶ fact 
jac Γάΐου Τιθερίου Καίσαρος κατὰ δὲ ἡμᾶς τοὺς 
Χριστιανοὺς βασιλεύοντος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ, à & δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν 
εἰώνων. ᾽Αμήν. 


X. Tuuc venerunt homines religiosi et viri justi 
reliquias a cinere secreverunt, atque in eum locum 
tulerunt, ubi preces et psalmos suos canebat ; 
ejusque funus curarunt, ut civitatis mos erat. Re- 
liquias autem deposuerunt in loco illustri e lapidi- 
bus exciso, ipsius memoriam sobrie et pie cum 
precibus celebrantes, quo nihil pretiosius Alexan- 
drinacivitas possidebat. Illas autem reliquias Orien- 
tem versus collocarunt. Codex MS. etiam hec 
addit: Fuit autem forma beatissimi Marci hujus- 
modi : Longo naso, subducto supercilio, pulcher 
oculis, recalvaster, prolixa barba, velox, habitu- 
dinis optime, setatis medie, canis aspersus, affe- 
ctione continens, gratia Dei plenus. Beatus igitur 
Marcus evangelista, primus Christi martyr in 
Agypti Alexandria, mense, qui apud /Egyptios 
Pharmutius, etapud Hebreos Nisan dicitur, septimo 


Kalendas Maii, ul Romani numerant, hoc est, Aprilis vicesimo quinto, obiit, imperatore Claudio 
Nerone Ceesare : nobis autem Christianis imperante Domino nostro Jesu Christo ; cui gloria est et 
imperium cum Patre et Spiritu sancto, in secula seculorum, Amen. 


1 Luc. xxii 46. 


Ῥκπνοι.. Ga. CXV. 


171 


MENSIS: 


APRILIS. (72 





MAPTYPION TOY ΑΓΙΟΥ IEPOMAPTYPOZ 
ANOIMOY 


ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ NIKOMHAOYZ. 


MARTYRIUM 


SANCTI MARTYRIS ANTHIMI 


EPISCOPI NICOMEDLE 


(Latine apud Surium ad diem 27 Aprilis ; Grecus textus nunc primum editur ex cod. Reg. Paris. 1489. seec.xI. 
EpiT PaTA.) 


I. Quis nescit, qu&m pulchre quidem sita sit Ni- A — A'. Τίς οὐχ olds τὴν Νικομήδους, ὅπως piv θέσεως 


comedia, et quanta sitejus magnitudo, quantusque 
sit ejussplendor, et quanta pulchritudo, et quod ea 
sit arz omnium civitatum Nicomedie (f. Bithynie)? 
Sed quainvis ea sic se habeat, et ad tantam pro- 
cesserit elegantiam, suo tamen germine magis glo- 
riatur, quam his omnibus. Ex ea enim, tanquam 
generosus ramus, editus est Anthimus, floruitque 
et pulchros fructus produxit. Nam modo quidem 
excesserat ex infantia, et in eo bonorum morum 
florebat omnis gratia. Et jam evaserat adolescens, 
et erat intelligenti multis numeris absolutus. 
Postquam autem in virorum numerum est relatus, 
et eos fructus percepit, quisunt inter viros, et ven- 
tri imperavit, ireque et carni est moderatus, et 
mundanum hunc fastum abhorruit, toto tempore 
vacabat orationi, et divinarum rerum meditationi. 
Matrem autem virtutum charitatem studiose exer- 
cuit. Se autem inhoc preclare gessit, quod semper 
esset gravitate preesditus, et cogitabundus et sollici- 
tus. Tanta autem ornatus erat humilitate, ut satis 
esset, si vel solum videretur, ad compungendas 


τε καὶ μεγέθους, ὅπως dk λαμπρότητος χαὶ  épév 
ἔχει καὶ ὡς τῆς Βιθυνῶν πάσης πόλεως ἀκρόπολίς 
ἐστιν αὕτο. ᾽Αλλὰ xal οὕτως ἔχουσα καὶ εἰς τοῦτο 
καλοῦ προσελθοῦσα, τῷ οἰχείῳ βλαστῷ μᾶλλον à 
πᾶσι τούτοις σεμνύνεται' ταύτως y&p ὁ θαυμαστὸς 
"Άνθιμος κατὰ τοὺς εὐγενες χλάδους ἀνεδόθη καὶ 
ἤνθησε x«i χαλοὺς ὤνεγχε τοὺς καρπούς. ᾿Αρτι μὲν 
οὖν τὴν τῶν νηχίων ἡλιχέαν ὑπερανέδη καὶ χρηστῶν 
αὐτῷ πᾶσα χάρις ἠθῶν ἐπήνθει µειράκιὀν τε fdv 
ἐγεγόνει χαὶ πολλῆ τῇ συνέσει κατήρτυστο. Ἐπειδὴ 
δὲ χαὶ εἰς ἄνδρας ἐγράφετο, τὰ ἐν ἀνδράσι τε ἀγαθὰ 
ἐκαρποῦτο, χαὶ γαστρὸς ὥρχε, καὶ θυμοῦ χαὶ σαρχὸς 
ἐχράτει, τὴν χοσµιχήν τε ταύτην διέπτυε φαντασίαν, 
καὶ χαιρὸς Grac αὐτῷ πρὸς εὐχῆς ἦν ἀσχολία καὶ 

B Τῶν θείων µελέτη. Τὸν μέντοι τῶν ἀρετῶν μητέρα, 
τὴν ἀγάπην, φιλοπόνως ἧσκει, καὶ τὸ ἀδιάχυτον καὶ 
παρ) ὅλον τὸν βίον καὶ μεμεριμνημένον μεθ) ὑπερ- 
θολῆς τούτῳ χκατώρθωτο' καὶ τοσαύτῃ πάντοθεν τῷ 
ταπεινοφροσύνη ἐχικόσμητο ὡς ἑκανὸν εἶναι καὶ µό- 
voy ὁρώμενον πολλὰς τῶν Φφιλαρέτων κατανύξαι ψυχὰς 
καὶ εἰς ἀρητῆς ἐπίδοσιν ἀγαγεῖν. 


animas eorum, qui erant studiosi virtutis, et ad augendam virtutem. 


II. Quoniam ergo qui sic vitam agebat, et vel 
maxime vocalem preconem propriam habebat vir- 
tutem, nec celari, nec latere poterat, evehitur ad 
excelsam sedem sacerdotii, et in presbyterorum 
cathedralaudat Dominum: cum tamen non repente 
&d id pervenisset, neque suse vite procemium {6- 
cisset sacerdotium : sed cum se prius recte gessis- 
set in multis aliis gradibus, et eis convenientem 
exercuisset virtutem, et hee»c omnia tulissent testi- 
monium, quod dignus esset superioribus, sicascen- 
ditad magnam dignitatem sacerdotii, non honorem 
persequens, nec arripiens : sed ab illo potius ap- 
prehensus, etiamsiipsese procul removebat propter 
summam humilitatem. Deinde excedit quidem ex 
hominibus,qui Nicomediee tuncerat episcopus. Erat 
autem pastore vidua Ecclesia, et se esse desertam 


Β’. Ἐπειδὺ τοίνυν οὕτω βιοοῦντα καὶ πολυφωνὸ- 
τατον τὸν ἰδίαν ἀρετὴν ἔχοντα χήρυκα, οὐ χρύπτε- 
σθαι οὐδὲ 'λανθάνειν ἐξῆν, καὶ τὸν ὑψηλὸν τῆς ἱερω- 
σύνης βαθμὸν ἀνάγεται, ἐπὶ αἰνεῖ ἐν πρεσθυτέρων 
χαθέδρα τὸν Κύριον οὐχ ἀθρόον ἐνταῦθα ἐλθὼν, οὖδε 
προοίµιον τοῦ βίου τὸν ἱερωσύνον πεποιηµένος, ἀλλὰ 
πολλοῖς πρότερον x«i ἄλλοις ἐνδιαπρέψας βαθμοῖς 

C ἀντιμερήσας τε αὐτοῖς ἀξίως τὸν ἀοετὸν x«l ὑπὸ 
πάντων τούτων μαρτυρηθεὶς, ὅτι x«i τῶν ὑπὲρ αὐ- 
τοὺς ἐστιν ἄξιος. Οὕτω τοῦ μεγάλου τῆς ἱερωσύνης 
ἀξιώματος ἐπιθαίνι, οὐ διώξας τὴν τιμὴν οὐδὲ 
ἁρπάσας, ἀλλ ὑπ ἐκείνος μᾶλλον καταληφθεὶς, xd» 
εἰ καὶ σφόδρα πὀῤῥω ἑαυτὸν ἐποίει τῷ µεγίθει τῆς 
ταπειώσεως. Εἶτα οἴχεται uiv. i5 ἀνθρώπων ὁ τῆς 
Νιχομηδέων τενιηαῦτα ἐπίσκοπος. ἐχήρευε δὲ ποι- 
µένος à ᾿Εκχχλησία καὶ τὸν ἐρημίαν ἐλεενῶς ἐπένθει 


Τὸ 


VITA S. ANTHIMI. 


414 


καὶ τὴν συμφορὰν ἀνωδύρετο. Νιιομηδέων τοίνυν οἱ Α deflebat miserabiliter, et deplorabat calamitatem. 


πρόκριτοι xal μάλιστα τῆς Ἐκκλησίας ὅσον τρόφι- 
uow i» τὸ στυγνὸν ἐκεῖνο καὶ πικρὸν τῆς ἐρημίας 
πάθος οὗ Φφέροντες, pdprupd τε τῆς αὐτῶν ψύφου 
τὸ Θεἵον ἐκάλουν xai ἐδέοντο θερμῶς ἐκκαλυφθῆναι 
τούτοις, εἰ τῷ Θιῶ τὰ τῆς αὐτῶν γνώμης ἀπόδεκτα 
Sq, καὶ εἰ τὴν ἄνωθεν Éyouv ψῦῶφον ἐπιααρτυρ»ῦ- 
σαν x«i αὐτὴν xci συμφβεγγομένον τῷ ποώγματι ᾿ 
καὶ ἰδοὺ φῶς µέγα καὶ θαυμαστὸν ὕὥστραψι, καὶ 
φωνό τις τῷ ᾿Ανθίμῳ θεία προσεμαρτύρει, καὶ τὸν 
ψἔφον ἐπεχύρου, καὶ εἰς πέρας ἀγαγεῖν mposrpé- 
πιτο. 'O μὶν οὖν οὕτως ἐπὶ τῶν οἰάχων τῆς 'Ex- 
χλησίας καθίξεται, καὶ τὸν dft ὁ θρόνος «mo)au- 
θάνει, xxi τὸν οἰχεῖον ἀναιρεῖται κόσμον à Ἐκκλη- 
di, καὶ τὸν χατήύφειαν ἀποτίθησι, τοιούτου (κατὰ 


Nicomediensium itaque prepositi, et maxime qui 
erant alumni ecclesie, se esse desertos egerrime 
ferentes, omnes inter se communi suffragio decer- 
nunt, Anthimo mandandumesse episcopatum. Cum 
ergo venissentad ecclesiam, Deum vocabanttestem 
suc electionis, et vehementer rogabant, ut eis re- 
velaretur, anesset Deo accepta eorum sententia, et 
&n haberent supernum suffragium eis suffragans et 
astipulans. Ecce autem circumfulsit lux magna et 
admirabilis: et vox quedam Anthimo tulit testi- 
monium, et eorum confirmavit electionem, et hor- 
tata est, ut ad effectum deducerent. Atque sicprebfi- 
citur clavo regeudo Ecclesise, et sedes virum dignum 
suscipit, et suum ornamentum acoipit Ecclesia : et 


Παῦλον) ἀνεπιλύπτου φάναι xxi οὕτω σοφοῦ καὶ µι- p deponit tristitiam, ut que adeo (ut cum Paulo di- 


qv τυχοῦσα τοῦ ἐπιστάτου. 


I. Ὁ d& κατὰ τοὺς ἀγαθοὺς κχυθερνήτας πρὸς 
τοῦτο µόνον ὅλῳ τῷ ὀφθαλμῷ ἑώρα καὶ παρεσκεύα- 
στο, ὅπως Τε τὸν χαλεπὸν rüc ἀσεθείας χοιμίσειε 
αλύδωνα, καὶ ὅκως τὰς τῶν συμπλεύντων ψυχὰς εἰς 
τὸν λεμένα τοῦ Θεοῦ καθορµίσειεν. Οἶδε Ἴνδης 
ταύτα x«i Δόμνα * Ἴνδης (sivo; &vàp Δαυμαστός τι 
zai ἀξιέπαινος ^ αὐτὸν μὲν βασιλέα καὶ τὰ περὶ Ba- 
ειλέα πάντα χαταλιπὼν, τῇ εὐσεθεία Ód& μετὰ τζς 
Δέωνης προτεθεὶς χαὶ τὸν αχοινὺν ἄμφω βασιλέα 
πλουτύσαντες * οὐδὲ Γλυκέριος καὶ Θεόφιλος τῆς τοῦ 
ἀνδρὸς περὶ τὴν εὐσέθειαν σπονδὺς ἄγευστοι, ἱκανὸν 
τοῦτο τεχμύριον τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ θάνατον παρασχὀ- 
psvot * οὐδὲ κλοθὺς ἄλλη δισµυρίων διὰ πνρὸς αὐτῷ 
καὶ οὗτοι τελειωθέντες * ὅσοι τε περὶ Μαρδόνιον καὶ 
υγδόνιον, Πέτρον καὶ τὸν καρτερικώτατον Ζήνωνα, 
τὸν ἴσον xai αὐτοὶ πρὸς Χριστὸν ἐπιδειξάμενοι πὀ- 
δν, ἐπεὶ μὴ xeb τῆς ἴσης ἐχείνοις Ἠνέσχοντο µαρ- 
τυρίας ἀπολειφθῆναι * τοσαύτο μὶν dà τότε πολλοῖς 
τῆς εὐσεθείας ἐπίδοσις ὑπὸ τοῦ θαυμαστοῦ ᾿Ανθίμου 
ἔγίετο * ἄφνω δὲ τις qune» ἐγείρεαι χαλεπώτα- 
τος, καὶ σφοδροτέρα χαταιγὶς ἐμπισοῦσα Χριστιανοὺς 
αατέδυσε πάντας ' ἦν μὲν γὰρ ἐπὶ τῆς ἀρχῆς Μαξι- 
µιανὸς, διωγμῶν δὲ ὁ βαρύτατος ἐπὶ µέγα τε ἤρετο 
ααὶ χατὰ γῆς ἁπάσης ἐχώρει x«i οἱ μὲν Ἱρευνῶντο 
Χριστιανῶν, οἱ J& ἔφενγον, οἱ δὲ ἀνηροῦντο. Τὸ u£y- 
τοι τῆς εὐσιθείας ἄνθος τὸν ΄Ανθιμον δῆλον à ἀρετὸ 
χάνταῦθα ποιῖ καὶ μηνύεται τοῖς τὰ Χριστιανῶν 
ἐρευνῶσι, καὶ οὗτος, ὁ νῦν piv ἐν ἱερεῦσι μέγας, 
μαρῷ δε ὕστερον κάν τοῖς µάρτυσω. 

Δ. Ὁ piv γὰρ παρά τινι διέριδε κὠμῷ σπείρων 
τε τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας καὶ τὸ τάλαντον τῆς πί- 
etm; πολλαπλασιάζων * πέµπει δὲ εἰς εἴχοσιν ἵπ- 
πίας ὁ Μαζιμιανὸς, ὥστε συλλαθεῖν τοῦτον xal παρ᾽ 
αὐτὸν ἀγαγεῖν. Οἱ δε iv τῷ Σηµάνη παραγεγονότες 
(vro γὰρ ὄνομα τῇ χώμη) ἐντυγχάνουσι τῷ 'Av- 
θίμῳ x«i uà συµθαλόντε ὡς οὗτος ἐκεῖνος ὁ ζητού- 
βενος sig, αὐτὸν ΄Ανθιμον ἠρώτων περὶ ᾿Ανθίμου, 
καὶ ὅστις οὗτος ὑπάρχοι, xal ὅπου διατρίθει τῆς κὠ- 
Μις. Ὁ καὶ τέως μὲν ἐπὶ ξωίαν τὀύτους παραλαθὼν 


! | Tim. uj, 2. 


cam !) irreprehensibilem et adeo sapientem οἱ ma- 
gnum sit assecuta prefectum. 

IIl. Ille &utem, quomodo boni gubernatores, hoc 
solum spectabat. et ad id se parabat, ut sedaret 
graves fluctus impietatis, et ut animas eorum qui 
simul cum eo uavigabant, ad portum Dei duceret. 
Hoc novit Indes et Domna. Indea ille vir admirabilis 
et laude dignus, qui, relicto imperatore et impera- 
toris rebus omnibus, cum Domna accessit ad pie- 
tatem, et communem regem ambo sunt assecuti, 
Neque Glycerius et Theophilus fuerunt expertes 
studii nujus viri pietatis, qui hoc sufficiens pre- 
buere testimonium, nempe mortem pro Christo. 
Neque alia multitudo vigiati millium, qui fuerunt 
per ignem consummati. Mardonius quoque, et 
Mygdonius, et Petrus, et fortissimus Zeno, qui ipsi 
quoque ostenderunt parem in Christum amorem, 
quoniam nec a pari quidem sustinuerunt abesse 
martyrio. Tantum quidem in pietate incrementum 
tunc multi acceperunt ab Anthimo admirabili. Re- 
pente autem excitatur tempestas vehementissima 
etsevissima procella irruens in Christianos, omnes 
perculit. Nam imperium quidem obtinebat Mazxi- 
mianus : exorta est autem gravissima persecutio, 
et pervasit in omnem terram : et ex Christianis alii 
quidem qusrebantur, alii vero interficiebautur. At- 
que florem quidem pietatis, Anthimum, virtus tunc 
facitmanifestum : etindicatur quoque illis qui quee- 
rebant Christianos, is qui tunc quidem erat magnus 
inter sacerdotes, paulo postautem etiam inter mar- 
tyres. 

IV. Nam ille quidem versabatur in quodam 
pago, seminans verbum veritatis, et talentum fidei 
multiplicans. Mittit autem Maximianus circa viginti 
equites, ut eum compreheaderent et ad eum addu- 
cerent. llli autem cum Semanam venissent (est 
enim hoc nomen pago), offendunt Anthimum : et, 
non conjicientes hunc illum esse, quem querebant 
ipsum Anthimum rogabant de Anthimo, etquisnam 
ís esset, et ubinam iu pago degeret. Ille vero cum 
eos quidem interim hospitio accepisset, et eis pa- 


175 


MENSIS APRILIS, 


116 


nem et fabas in ccena apposuisset, et pro viribus Α xat δεῖπνον αὐτοῖς παραθεὶς, ἄρτον τε χαὶ χυάµους, 


convivium exhibuisset, deinde se esse Anthimum 
renuntiat. Quod quidem cum illi audivissent, prope- 
modum obstupuerunt, et nec ad illius quidem ca- 
nos poterant omnino intueri, reputantes quidem 
mensam, et cenam, et hospitium, rursus aulem 
cogitantes, quanam de causa, et propter quid du- 
cturi essent eum ad Maximianum, ad extrema scili- 
cet mala, et certum supplicium. Quod quidem et 
eorum animis majorem afferebat dolorem, et efficie- 
bat, ut apud Anthimum erubescerent. Hac decausa 
cum os illius veridicum haberent ejus indicem, et 
ex ejus lingua intelligerent eum esse Anthimum, 
eum lubenter dimittebant, et ut recederet, suade- 
bant : sciebant enim nihil boni eiessesuccessurum 


ex suo adventu ad Maximianum. Nobis autem ad B 


nostram, aiebant, sufficit defensionem, Anthimum 
quidem multum quesivisse per universam Nicome- 
diam, non potuisse tameu eum invenire. Sed qui 
Dei precepta semper meditabatur Anthimus, eos 
omnino adhortans et docens, ut veritatem loquan- 
tur in corde suo, et nec illos propter ipsum vel 
solis labris mentiri sustinens, et alio qui propter 
Christum mortem sitiens, una cum eis illinc est 
profectus, et iter iniit. Cum eos autem multum 
esset exhortatus ad pietatem, et de futuris cum eis 
disseruisset, et si quid eis durum et asperum ex 
pietate inerat, id levigasset, et complanasset, et eis 
anime agrum mundum, et ad pietatis semen susci- 
piendum aptum reddidisset, divinas prius effundit 
preces : deinde cum fluvium offendisset in itinere, 
eos baptizat, οἱ iter rursus coeptuin persequitur, 
donec venit in civitatem, et ad tribunal tyranni in- 
greditur, pone quidem manus vinctus. Sic enim 
propter pietatem oportebat, tanquam maleficum, 
sisti ante imperatorem : mentem autem ad coelos 
extendebat, unde ad se sperabat venturum auxi- 
lium. 

V. Volens ergo imperator vel ipso solo aspectu 
Anthimo ostendere, quam esset grave et acerbum 
aditurus periculum, ut eum statim in principio 
. juveniret molliorem, instrumenta publica ad tor- 
quendum comparata, ei prius producit in conspe- 
ctum : el cum eum intro vocasset : Tu es, inquit, 
qui post Christum, qui dicitur, erras, Anthimus : 
facilemque et simplicem turbam in eumdem addu- 
cis errorem, et deos nostros innumerabilibus con- 
tumeliis afficis ? Ille autem ex equo ridens et 
tormenta proposita, et ea que dixerat tyrannus : 
Ne ad hec quidem, inquit, tibi responderem, certo 
scias, o imperator, nisi mihi sacer et divinus do- 
etor Paulus persuaderet, docens * nos esse paratos 
cuilibet petenti reddere rationem. Pollicitus est 
enim nobis Deus oris sapientiam, « cui non potue- 
runt resistere omnes nostri adversarii*.» Nam ego 
quidem prius tui in simulacra erroris, et in eos 
quos dicis deos, damnabam crassitudinem : nunc 


Σ Hebr. xii, 17 ; 1 Petr. 1n, 43... * Luc. xxi, 15. 


C 


καὶ ὡς εἶχε χειρὸς x«i δυνάμεως ἑστιάσας, εἰτά έαυ- 
τὸν εἶναι τὸν ᾿Ανθιμον ἀπαγγέλλει ^ ὅπερ ἐχεῖνοι 
ἀκούσαντες, ὀλίγου δεῖν ἐπεπήγεσαν xai οὐδὲ ἀντι- 
θλέπειν εἰς τὴν ἐκείνου πολιὰν ἴσχυνον, ἀναλογιζό- 
µενοι μὲν τὴν τράπεζαν, xxi τὸ δεῖπνον, xoi τὴν 
ξενίαν. ᾿Ενβυμούμινοι δὲ πἀλιν, ὅτου ἕνεκα καὶ ἐφ᾽ 
ὅτῳ µέλλοιεν αὐτὸν παρὰ Μαξιμιανὸν ἀγαγεῖν, δῆλον 
πάντως, ὡς ἐπὶ χακοῖς ἐσχάτοις xai ὁμολογουμένρ 
τεµωρία * à δὴ καὶ μᾶλλον ἐλύπει τε αὐτῶν τὰς ν- 
χὰς x«i πρὸς τὸν "Ανθιμον αἰδοῦς ἀνεπίπλα. Ταύτν 
καὶ μηνυτὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀψευδῆ τὸ ἐχείνου ἔχον- 
τες στόμα x«l ὡς αὐτὸς ΄Ανθιμος εἴη παρὰ τῆς αὐ- 
τοῦ γλώττης µανθάνοντε, ὅμως ἠφίεσάν τε αὐτὸν 
ἑκόντες καὶ ὑποχωοεῖν προετρέποντο * ἤδεισαν γὰρ, 
ὡς οὐδὶν χρηστὸν τῆς παρὰ Μαξιμιανοῦ ἀφίξεως 
ἀπολαύσοι. Ἡμῖν δὲ ἀπόχρη, ἔφασαν, εἰς ἀπολογίαν, 
τὸ πολλὰ μὲν τὸν "Ανθιμον ἀνὰ τὴν Νικομηδέων πᾶ- 
σαν δητῆσαι, ὅμως δὲ μὴ δυνηθῆναι ἀνευρεῖν. 'A2' 
ἡ τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ µελέτη, ὁ ἱερὸς τοῦ Θιοῦ 
"Άνθιμος, λαλεῖν ἀλήθειαν ἐν χαρδία πάντας προτρι- 
πόµενος x«i διδάσχων, ἐκείνοις μηδὲ ἐν µόνοις τοῖς 
χείλεσι ψεύσασθαι δι αὐτὸν ἄνεχόμενος, ἄλλως δὲ 
καὶ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ διψῶν θάνατον, συναπύρετο 
αὐτοῖς ἐκεῖθεν καὶ ὁδοῦ εἴχετο. Πολλὰ δὲ τούτοις 
πρὸς εὐσέθειαν παραυέσας xai περὶ τῶν µελλόντων 
διεξελθὼν καὶ πᾶν εἴ τι σκληρὀν ἀπὸ τῆς ἀσεθείας 
αὐτοῖς à ἀντίτυπον ἐνυπῦρχε, λεάνας τε αὐτὸ καὶ 
διοµαλίσας, καὶ χαθαρὰν αὐτοῖς τὴν τῆς ψυχῆς ἄρου- 
px» καὶ εἰς εὐσεθεας σπόρον ἐπιτηδείαν παρα- 
σκιυάσας, τὰς θείας προχκαταθάλλει εὐχάς ' εἶτα 
καὶ ποταμὸν ἐν τῇ παρὀδῳ χαταλαθὠν, τούτους. βα- 
πτίδει καὶ τῆς προχειμένης ἔχεται πάλι πορείας, 
ἕως ἐπὶ τὴν πόλιν ἀφίχετο καὶ τὸ τυραννιχὸν εἴσεισι 
βῆμα, ὀπίσω μὲν τῷ χεῖρε δεδεµένος * οὕτω γὰρ διὰ 
τὴν εὐσέθειαν ὡς χακοῦργον ἐμφανισθῆναι ἴδει τῷ 
βασιλεῖ, εἰς οὐρανοὺς δὲ τὴν διάνοιαν ἀνατείνων, ὅθεν 
x«i ῆξειν αὐτῷ τὴν βοήθειαν ἤλπιζεν. 

E'. Ὁ βασιλεὺς τοίνυν πείρας πιχρὸν καὶ ἀπὸ ψι- 
λῆς θέας ᾿Ανθίμῳ βουλόμινος ἐπιδεῖξαι, ὅπως αὐτῷ 
x«i µαλαχωτέρῳ τὴν πρώτην προσενεχθείη, τὰ xo- 
λαστήρια πρότερον ὑπ ὄψιν ὄργανα δημοσία προτί- 
θησι xai αὐτὸν εἰσκαλέσας * Σὺ εἰ, φησὶ, ὁ ὀπίσω 
τοῦ Ἀλεγομένου Χριστοῦ πλανώμενος ΄Ανθιμος xal 
τὸν πολὺν ἀφελῆ καὶ εὔχολον ἄνθρωπον τῇ ἴσῃ περὶ 
αὐτὸν ὑπαγόμινος ἀπάτῃ xai µυρίαν ὕθριν τῶν 
ἡμετέρων θεῶν καταχέων ; Ὁ δὲ ἐπ᾽ ἴσης τά τε προ- 
Χείµενα ὄργανα χαὶ τοὺς τοῦ τυράννου λόγους γελᾶ- 
σας * Οὐδί ἀπεχρωάμην ἂν σοι, grat, πρὸς ταῦτα, 
ἴσθι, ὦ βασιλεῦ, εἰ μή µε ὁ ἱερὸς xal Orto; διδάσκα- 
λος ἔπειθε Παῦλος, έτοίμους ἡμᾶς εἶναι διδάσκων, 
παντὶ τῷ αἰτοῦντε λόγον διδόναι ' ἐπηγγείλατο γὰρ 
ἡμῖν ὁ Θεὸς διδόναι xal στόµα καὶ σοφίαν, fj οὐ d'u- 
νήσονιαι ἀντιστῆναι πάντες οἱ ἀντικείμενοι ἡμῖν. 
Ὡς ἔγωγε πολλήν σου x«i πρότερον παχύτοτα dd» 
καταγινώσκων τῆς περὶ τὰ εἴδωλα πλάνης τοὺς ὑμα. 
τέρους, ὡς ἔφης, θεοὺς, νῦν πλείονά σου καὶ φανερὰν 


τοι 


17 


VITA S. ANTHIMI, 


178 


τὸν ἀμαθίαν ὁρῶ, ὅτι καὶ αὐτὸν συλῆσαι ὅλως ἐμὲ A autem video majoremtuam et apertam ignorantiam, 


SirugcG; x«i τοῦ τῶν ἁπάντων ἀποστῆναι Arutoup- 
γοῦ τοῦ xai ci, τὸ ἀχάριστον πλάσμα, τῇ ἑαυτοῦ 
εἰκόνι ᾖτετιμηχότος ἵνα tí ydp µε xoi δεσμώτην 
τῷ cà βύματι παρεστύσω χαὶ τὰ τῶν βασάνων or 
ὅγιω προτέθειχας ὄργανα, à ὃδῆλον ὡς χαταπλήξων 
τούτοις χαὶ à πείσων πάντως, ἤ βιασόμενος ; Άλλοις 
δεῖ τισι ταῦτα τῶν ἀγεννεστέρων προσφέρει, ol, ὁ 
Βίος τε ὁ παρὼν ἡδονὴ καὶ τὸ στερηθῆναι τούτου 
τιμωοιῶν D μεγίστη ὡς ἐμὶ χαὶ τὸ πήλινον τουτὶ 
σῶμα δεσµωτηρίου συνέχει παντὸς χαλεπώτερο», 
ὅτι µου τὴν ψυχἠν οὐκ ἐᾷ πρὸς τὸν ἐρώμενον δια- 
6j»at* ἀπειλαὶ di xai τιµωρίαι χαὶ βάσανοι, τίνος 
οὐ ποθεινότεραί uot διατριθής χατὰ πόδας émaxolou- 
θοῦντα τὸν θάνατον ἔχουσαι, ὅστις µε τῶν τῆς σαρ- 
xà; δεσμῶν ἀπολύσας, πέμψει πρὸς τὸ ποθούµενα ; 


SG. Ίαῦτα τοῦ µεγἄλου τὴν ἀρχιερωσύνην xa, 
µείδονος τὴν ἄθλησιν ᾿Ανθίμου διεξελθόντος, ὁ βασι- 
λεύς Μακρὰ ταῦτα φλυαρία. ὄψει δὲ μιτὰ ταῦτα, 
πρὸς ἑαυτὸν ὑποψιθνοίσας, χελεύει, λίθοις αὐτοῦ τὸν 
τένοντα τύπτεαθαι. Ὁ δὲ ώσπερ ἀπαρχὴν ἤδη τῶν 
διὰ Χριστοῦ ἆθλων πεποιηµένος xai τὴν τῶν στεφά- 
νων λαμθάνων ὑπόθεσυ, πράως τε τὰς παρούσας 
αλςγὰς ἐδέχετο xai ἐπιπονωτέρας ἐδήτει, λαμπρο- 
τέρων τυχεῖν καὶ τῶν ἐπάθλων ἐπιθυμῶν' xal τοῦτο 
pi» ἐπιχλευάζων, xai ὠσανεὶ τὸν τύραννον διαπαί- 
ζων, τοῦτο δὲ rj τῆς µανίας φλογί σφόδρα χατακαίων 
αὐτοῦ τὴν ψυχἠν x«i ὥσπερ εἰς ἀλγεινοτέρας πολλῷ 
xi µείξδονας χολάσεις διερεθίξων' — Grot, ἐπέφερεν, 
ei τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν οὐκ ἐποίησαν, ἀπολέ- 
εθωσαν. Ὅπιρ µέσης αὐτῆς Μαξιμιανῷ καθιχνού- 
po» τῆς καρδίας περόναις σιδήρου πεπυρωμέναις 
τοὺς τοῦ μάρτυρος διέπειρε ἀστραγάλους τῷ δὲ 
σφόδρα τε καθ ἑδονὴν à βάσανος ἦν, ola d) τυγχά- 
»wtt ὧν ἐπεθύμει διὰ Χριστὸν καὶ μικροῦ χάριν 
idu Μαξιμιανῷῶ' οὕτως ᾿Ανθιμος τῷ Χριστῷ ἰδίψα 
χαριζεσθαι. Μαξιμιανὸς τοίνυν κατὰ πολλὴν ἄδειαν 
ὑεξουσιάζων ταῖς τιµωρίαις x«i τὸ τοῦ μάρτυρος 
γωναῖον τῷ αὐστηρῶῷ τῶν κολάσεων νιχῆσαι φιλονει- 
χῶν, ὄστραχον προστάττει τῷ ἐδάφει διαστρωθῆναι" 
ετα γυμνὸν αὐτῷ ἐπιταθέντα τὸν ὀθλητὴν ῥάθδοις 
σφνδρότερον τύπτεσθαι, ὡς ἄν διπλῇ τὰ τῆς ὀδύνης 
αὐτῷ ἐπὶ rà» jux)» καταβῥέοι, ταῖς £x. τῶν ῥάθδων 
τε πληγαῖς ἄνωθεν xai τῇ χάτωθεν τῶν ὀστράκων 
Ὀτιτυπία. Ὁ δὲ, μηδὲ ἐνταῦθα τὴν νίκην ἀπογνοὺς, 
ταντὶ ἐπῆδε τὰ ῥήματα Εὐχαριστῶ σοι, Δέσποτα 
zai Βασιλεῦ τῶν αἰώνων, ὅτι περιέδωσάς µε δύναμιν 
ἐξ ύψους καὶ τοὺς ἐχθρούς µου ἔδωκάς uot νῶτον, καὶ 
τοὺς μισοῦντάς µε ἐξωλόθρευσας, xal συνεπόδισας 
τάντας τοὺς ἐπανισταμένους ἐπ ἐμὲ ὑποκάτω µου. 

1. "Ayxi ig! ἕτερα καὶ πάλιν ὁ Μαξιαιανὸς ἐχώ- 
pu, καὶ χαλκάς περὶ χνηµίδας ἐκπυρωθείσας ύποδε- 
Ói»u προστάττει τῷ µάρτυρι. Ὅπερ οὖν, ὡς ἐχέ- 
Ίωτε, γεγονὸς καὶ τῶν µαχαριων ἐχείνων ποδων τὸ 
οφοδρότατον δὴ τοῦτο καὶ εἰς ὀδύνης λόγον ἀφορητό- 

ον τὰς πεπυρωµένας xv»nuide; ἁἀριωσαμένων, 
hia τις ἄνωθεν τῷ ὙἨεναίῳ χάρις ἐφίπταται — xoi 


quod me quoque ipsum sperasti abrepturum, et me 
ab omnium Creatore abducturum, qui te quoque 
ingratum figmentum sua honoravit imagine. Cur 
enim me vinctum ad tuum tribunal produxisti, et 
tormentorum instrumenta meis oculis subjecisti ? 
Num clarum est te id fecisse, ut me obstupeface- 
res, et vel omnino persuaderes, vel vim afferres ? 
Oportet hec aliquibus aliis proponere, qui sunt ni- 
mis pusilli et abjecti animi, et quibus heec presens 
vita est voluptati, et qui maximum ducunt suppli- 
cium ea privari. Nam me hoc e luto corpus conti- 
net quovis carcere gravius, quod mihi non sinat 
animam transire ad dilectum. Mine autem, suppli- 
cia et tormenta, quibusnam deliciis non sunt mihi 


B jucundiora, que& habent mortem e vestigio conse- 


quentem, qua& cum me a carnis liberarit vinculis, 
mittet ad ea quas desidero ? 

VI. H&c cum sacerdotio magnus, et decertatione 
major Anthimus disseruisset, dixit imperator : 
Sunt hec quidem prolixe nug& : videbis autem. 
Cum vero apud se suübmurmurasset, jubet ejus 
cervicem verberari lapidibus.llleautem tanquamjam 
suscipiens primitias certaminum propter Christum 
etfundamentum accipiens coronarum, placide accepit 
presentes plagas, et cupiebat accipere graviores, 
desiderans consequi premia preclariora. Et partim 
quidem irridens, et tyrannum veluti ludificans, 
partim autem flamma insanie animum ejus accen- 
dens, et ad majora et graviora irritans supplicia : 
Dii aiebat, qui colum et terram non fecerunt, 
pereant. Quod quidem cum Maximiani cor medium 
penetrasset, ferreis candentibus fibulis talos transfi- 
xit martyris. llli autem tormentum erat magne 
voluptati, ut qui ea assequeretur, quae desiderabat 
propter Clhristum,et Maximiano propemodum age- 
bat gratias propter supplicia : adeo desiderabat 
Anthimus Christo gratificari. Maximianus ergo, 
qui libere in tormentis suam exercebat potesta- 
tem, et martyris generosum animum contendebat 
superare acerbitate suppliciorum, jubet testis 
solum consterni: deinde ei nudum athletam im- 
positum, virgis cedi vehementius : ut duplex dolor 
ad ejus permanaret animum, nempe et superne ex 
virgarum verberibus, et inferne ex testarum duri- 
tie. Ille autem ne tanc quidem desperans victoriam, 
cantabat heec verba : Ago tibi gratias, Domine et 
Rex seculorum, quod me cinxisti virtute ex alto, 
et inimicos meos dedisti mihi dorsum : et eos qui 
me oderant exterminasti : et omnes, qui adversus 
me insurgebant, subter me supplantasti. 


ΙΙ. Sed Maximianus rursus processit ad alia, 
et enea candentia tibialia jubet alligari martyri. 
Quod quidem cum factum esset, sicut jusserat, et 
beatis illis pedibus, quod est vehementissimum, et 
ad doloris rationem maxime intolerandum, ignita 
tibialia fuissent applicata, divina quedam gratia 
&d generosum illum virum desuper advolat : et 


179 


MENSIS APRILIS. 


180 


illinc audit vocem eum magis roborantem, et spon- À φωνῆς ἐχεῖθεν ἐπὶ μᾶλλον αὐτὸν ἐνισχυούσος &xoitt, 


dentem victoriam, et premia promittentem, et 
mox manum prebentem que imponat coronam. 
Vox autem ejus animum convertit ad tranquillita- 
tem, et ejus vultum reddidit alacriorem. Porro 
autem jucundus quoque quidam subrisus insidet 
ejus labris, significans internam cordis tranquilli- 
tatem. Htc ergo videns Maximianus, stupebat qui- 
dem, ut erat consentaneum (quidni enim stupe- 
ret?): rei tamen detrahebat, et eam vocabat presti- 
gias, et incantationem, et rogabat causam. Justus 
autem, Sunt, inquit, mihi presentia, o imperator, 
bona prtemia et certa promissio futurorum. Brevi 
enim convincam te frustra esse inflatum, et deos, 
quos nominas, ostendam esse humanis viribus 


longe imbeocilliores, adeo ut te sit subitura poeniten- p 


tía, quod mei feceris periculum : et quod non a nobis 
citius recesseris, non leve sis damnum judicaturus. 

VIIl. His vehementer commotus Maximianus, 
jubet martyremrote alligatum, continenter quidem 
in rota versari, ignis autem lampadibus ejus carnes 
consumi et eliquari. Atque Maximiano quidem ad 
effectum statim deductus fuit jussus : et lampades 
in manu habentes lictores, accesserunt ad marty- 
rem qui erat extensus in rota, ignem spirantes 
ignem videntes, ignem ferentes : animis in eum 
flammam spirantes ferventius, quam ignis, quem 
habebant in manibus, &c propemodum arbitrantes, 
se athletam facturos esse totum flammeum. Post- 
quam autem jam venerunt prope rotam, (ο admi- 
rabilem tuam, o Christe, in eum virtutem), illa 
quidem continuo destitit moveri - illi vero cadunt 
in terram, et fluunt lampades e manibus, que 
nulam earum curam gerunt: et jam dimisse 
suntvacusee, veluti quodam sopore eas torpefaciente. 
Propter hec ira percitus imperator, tortores, 
insectabatur maledictis, et criminabatur quod 
jussa exsequi negligerent, et presentium rerum 
curam omnem abjicerent. Et : Quomodo, dicebat, 
eo venistis audaciae, ut vos tanta invaserit socordia, 
et istum nostro imperio pretuleritis, adeo ut no- 
stra quidem jussa reliqueritis imperfecta, humi 
autem accubueritis, ut et vobisipsis gratificemini, 
etlabore defessosrecreetis ? Videt, quemadmodum 
ne seipsos quidem possint restituere, nequo mani- 
bus uti ad id quod est opus : sed ignorabat stolidus, 
divinam virtutem, non autem socordiam, vires 
eorum exstinxisse. llli autem : Non ita res se 
habent, o imperator, responderunt, neque tardi 
sumus in tuis jussis exsequendis : absit, ut tantum 
insaniamus : neque cessimus socordie, neque 
manus nostre magno defesse sunt labore : sed 
terribilis quedam visio nos sio affecit, quee nos 
humi dejecit, et manus nostras dissolvit : et jam 
sumus membris dissoluti,eteffectiomninoimbeocilli. 
Tres enim viri, aspectu quidem candidi, et candidis 
induti vestibus, specie autem terribiles, nobis 
apparentes, torve in nos et ferociter aspexerunt ; 
et ignis qui erat in manibus, ex lampadibus statim 


καὶ τὴν νίχην παρεγγυώσος, x«l τὰ Éxa0)a ὑπ- 
εσχνουµένης, καὶ ὅσον οὐδέπω χεῖρα ὁρεγούσης στε- 
φανηφόρον᾽ καὶ ἡ φωνὴ προς τὸ εὐθυμότερον αὐτοῦ 
τὸν ψυχὴν μεταθάλλει x«i φαιδρότερον διατίθησι 
τοῦ προσώπου τὴν ὦραν x«i τι καὶ µειδίαµα χαρίεν 
τοῖς χείλεσιν ἐφιζάνει, τὴν ἔνδον τῆς χαρδίας γαλή- 
vn» ὑποσημαῖνον. Ταῦτα οὖν ὁρῶν Μαξιμιανὸς ἵξ- 
επλήττετο piv ὥσπερ εἰκὸς (τί γὰρ οὐκ ἔμελλεν ; ) 
διέσυρε dt ὅμως τὸ πρᾶγμα xal γοητείαν ἑκάλει καὶ 
τὴν αἰτίαν ἐπυνθάνετο. Ὁ δὲ δίκαιος Χρηστά pot, 
ἔφη, προοέµια τὰ παρόντα, ὦ βασιλεῦ, καὶ ἀψευδὺς 
τῶν µμελλόντων ἐπαγγελία'. διελέγξω γάρ σε µάτον 
ἀναφυσόμενον οὐκ εἰς μακρὰν καὶ θεοὺς, οὓς óvo- 
µάξεις, ἀσθενεστέρους πολλῷ δυνάµεως ἀνθρωπίνης 
καὶ αὐτοὺς ἐπιδείξω, ὡς μεταμελῦῆσαί σοι τῆς παρ᾽ 
ἐμε πείρας καὶ ὅλως ὅτι pà θᾶττον ἡμῶν ἀπηλλάγης, 
ζημίαν οὐ τὴν τυχοῦσαν χρῖναι. 

H'. Τούτοις ὀξυκινηθεὶς Μαξιμιανὸς, αελεύει ἐπὶ 
τροχοῦ τὸν μάρτυρα διαδεθέντα, αυστρέφισθαι μὲν 
συνεχῶς τῷ τροχῷ, λαμπάσι πυρὸς τὰς σάρχας αν- 
τοῦ χαταδαπανᾶσθαι καὶ διατύκεσθαι. Μαξιμιανῷ 
μὶν οὖν ἔργον ἡ πρόσταξις ἦν καὶ διὰ χειρὸς ἔχον- 
τες οἱ δήµιοι τὰς λαμπάδας, προσήεσαν κατὰ τοῦ τρο- 
χοῦ τεταµένῳ τῷ µάρτυρι, πῦρ πνέοντες, πῦρ ὁρῶν- 
τες, πῦρ Φέροντες, πολλῷ τὰς ψυχὰς ἐπ αὐτὸν τοῦ 
ἐν χερσὶ πυρὸς θερµότερον Κζέοντες, μονονοὺ φλόγα 
τὸν ἀθλητὴν ποιῆσαι οἱόμενοι. Ὡς dt ἤδη τοῦ τροχοῦ 
πλησίον ἦλθον (ὦ θαυμαστῆς σου περὶ τὸν ἄνδρα, 
Χριστὶ, δυνάµεως 1) ἔστη piv. εὐθὺς ἐκείνου τῆς κι- 
νύσεως' οἱ δὲ κατὰ γῆς πίπτουσι x«l ὑποῤῥέουσι 
τῶν χειρῶν αἱ λαμπάδες αἱ δὲ ripe; ἀμελοῦσιν 
αὐτῶν καὶ ἔρημοι ἤδη ἀφεῖναι, ὥσπερ ὕπνου τινὸς 
αὐτὰς χαταῤῥαθυμοῦντος. "Emi τούτοις ὀργὴὸ λαμδά- 
νει τὸν βασιλέα καὶ χακῶς ἔλεγε τοὺς δηµίους, ὁλι- 
γωρίαν τε αὐτοῖς τῶν προστάξεων ἐνεκάλει καὶ ἁμί- 
λειαν τῶν ἐν χερσὶ φροντίδων χαί Πῶς εἰς τοῦτο 
τόλµης, ἔλεγεν ὑμεῖς ὤλθετε, ὅτι xal ὄχνος εἶλεν 
ὑμᾶς καὶ τοῦτον τοῦ ἡμετέρου προστάγµατος ἔθεσθε 
προτιµότερον, ὡς ἡμιτελῆ piv τὰ ἐπιταχθένα κα: 
ταλιπεῖν, κατακλιθῦναι δὲ τῷ ἐδάφει, ἵνα καὶ ἑκυ- 
τοῖς Tt χαρίσησθε xol πεπονηκότας ix τοῦ χόπον 
διαναπαύσητε, Ὁρᾶᾷς ὡς οὐδε ἀναλαθεῖν ἑαυτοὺς 
δύνανται οὐδὲ χρύσασθαι ταῖς χερσὶν «i; δέου ; 
ἀγνοῶν ὁ µάταιος, ὅτι θεία δύναµις ἔσθεσιν αὐτῶν 
τὴν ἰσχὺν, ἀλλ᾽ οὐχὶ ὄχνος. Οἱ dé Ταῦτα, à βασιλεῦ, 
ἀπεχρίνατο, οὐδὲ βραδεῖς περὶ τὰς σὰς προστάξεις 
ἡμεῖς, οὐδὲ ἀπὸ τοῦ πολλοῦ xómou ἔκαμον αἱ χεῖοες 
ἡμῖν, ἀλλὰ φοθερά τις ὄψις οὕτω διέθηχεν ἡμᾶς τῇ 
q8 προσκαταθαλοῦσα, xci παρείµεθα τὰς δεξιὰς καὶ 
ἐχκλελύμεθα ἤδη καὶ τὸ ὅλον ἄτονοι χκαθεστύκαµεν' 
τρεῖς γὰρ ἄνδρες, λενκοὶ piv τὴν θέαν, λευκοὶ di 
τὴν ἀναθολὴν, φοθεροὶ τὸ εἶδος, ἐπιφανέντες ὑμῖν, 
πιχρὀν τε εἰς ἡμᾶς xai ἄγριον εἶδον καὶ τὸ ἐπὶ τῶν 
χιιρὠν πὺρ xaÜ' ἡμῶν εὐθὺς ἀπὸ τῶν λαμπάδων 
ἔπνει ᾖἔπειτα µακελεύσαντες ἀποστῆναι Λ᾿Ανθίμου 
(θεράποντα δὲ Guo) τοῦτον ἐκαάλουν) χαταθάλλουσιν 
ἡμᾶς καὶ οὕτως αὐτίκα, ὡς ὁρᾷς, διατιθεῖσι. Οὗτοι 
μὶν οὖν ἀλλήλοις διελέγοντο ταῦτα. 


481 
in nos spiravit. Deinde cum jussissent abscedere 


VITA S. ANTHIMI. 


182 
Anthimum (eum autem vocabant Dei famulum), 


nos dejiciunt : et sic statim, ut vides, afficiunt. Atqueii quidem hsec inter se disserebant. 


Θ’. Ἐν ὅσῳ δὲ ὁ τροχὸς τῆς περιφορᾶς ἠρέμει καὶ À 
οὐδε τὸ παράπαν εἶχε κχινήµατος, ἐν τούτῳ θερµοτέ- 
βαν 6 µάρτυς τῷ Θιῷ προσέφερε τὴν εὐχαριστίαν 
xxi πλείονος ἐχεῖθεν ἀπέλανε τῆς χρηστότητος. Μα- 
ξιαιανὸς τοίνυν τῦς τῶν δηµίων ἀφελείας, ἀλλ οὐ 
τὸς μαρτυριχῆς ἐχείος πρὸς τὸν Θεὸν παβῥησίας 
δεῖξαι τὸ πρᾶγμα ἐθέλων, κατή«/αγεν αὐτὸν τοῦ τρο- 
χοῦ καὶ τὸν διὰ ξίφους, εἴγε μὴ θύσει, θάνατον 
αὐτῷ Ὠπείλει. 'O δὲ μείζονος τὴν ἀπειλὴν εὐχαρι- 
στίας ὑπόθισιν ἐποιεῖτο, καὶ τὸν χορὸν καταλαθεῖν 
τῶν δισµυρίων μαρτύρων, ἐν ὅλη καρδία τοῦ Θεοῦ 
ἐδεῖτο, ὡς ἐξεῖναι καὶ αὐτῷ σεμνύνεσθαι καὶ λέγειν * 

« Ἰδοὺ ἐγὼ x«i τὰ παιδία, ἅ µοι ἔδωκεν ὁ Θεός. » 

Kei ὃς, ἔπειδὺ μᾶλλον αὐτῷ xat' εὐχὺν τὸ τέλος 
(oz  Οἶδα, 9uci, ὑμῶν τῶν Χριστιανῶν τὸ λίαν 
ῥοξομανὶς καὶ φιλότιμον, ὅπως τυχεῖν ὁποίου δήποτε B 
ὀνόματος διὰ τὸ παράθολον τοῦ τολµήµατος ὀρεγό- 
µενοι τὸ xaxàv ἔσχατον ἁπάντων αἱρεῖσθε τὸν βέαιον 
βάνατον * ἀλλ᾽ οὐχ αἱρήσεις, uci, τούτου yt ἔνεκεν' 
ἀλλ ἐγώ σε πολλαῖς πρότερον περιθαλὼν τιµωρίαις, 
οὕτω τοῦ παρόντος στερύσω φωτὸς, τὸν μὴ τοσαύτης 
ἡδονῦς τηολιχούτου χρήματος ἄξιον. Καὶ ὁ µάρτυς * 
Quds γὰρ ἂν die, φησὶ, λαμπρότερά pot πολλῷ 
παρασχευάσνς τὰ ἔπαθλα, 

Γ. Τί τὸ μετὰ ταῦτα ; Σίδηρος αὐτὸν καὶ ἀλύσεις 
διτμοῦσι xai πρὸς τὸ τῶν καχούργων ἅγιται δεόµω- 
τέριον * ἀλλὰ τὰ συνήθη καὶ πάἄλιν ἐκείνῳ πρὸς τὸν 
0€» ὦ γλῶττα ὑπῆδε xai τὰς ἀλύσεις ὁμοῦ καὶ τὰ 
δισμὰ διαλύεται, οὐδὲ αὐτοὺς τοὺς ἄγοντας «αὐτοὺς 
Juuíeuc ἀμετόχους ἀφεῖσα τοῦ θαύματος * ἀλλὰ πρη- 
Wig; εἶχε xai τούτους ἡ γῦ τῶ παραδόξω τῆς θέας 
ακ-απλαγέντας * θεία Ὑάρ τις ἄνωθεν χάρις τὸν uxp- 
τωρα πεοιπτᾶσα, φὼς τε αὐτῷ λαμπρότατον otov 
ἱκαφῆχε xai τοὺς παραλαθόντας αὐτὸν δηµίους 
μιτὰ τῶν σιδερῶν ἐκείνων Φδεσμῶν, ὧν πιριέκείτο, 
αθρὀον δίδωσι τῷ ἑδάφει, αηδὲ ὅσον καταμῦσαί φησιν 
Ὀεγκόντας. 'O ωάρτυς τοίνυν αὐτοὺς ἀναστήσας, 
ἔχισθαι τῦς ὁδοῦ ἀνατρέπει xai τὸ δεσμωτύριον xa- 
ταλαθόντες, ὁ pi», ὥσπερ εἰς εὐωχίαν, εἶσεισι χαἰ. 
ow) x«i τοῖς éxsi τὸν τῆς πίστεως προθεὶς ἄρτον, 
χαὶ τούτους δεξιωσάµενας τὰ μεγάλα, καὶ τὴν εὐσέ- 
(ur) αὐτοῖς προπιὼν, ὅλως τῷ Χριστῷ οἰχειοῦται 
καὶ νἰοθετεῖ διὰ τοῦ βαπτίσματος. Μαξιμιανὸς δὲ 
παρὰ τών ὑπὸ χεῖρα μαθὼν καὶ δείσας μὴ πολλοῖς 
zzi ἄλλοις αὐτὸν ζημιώση, παρίστησι πάλιν τὸν ἀθλη- 
τὸν ἑαυτῷ καὶ πάλιν ἐπὶ τὸ θύσαι παρακαλεῖ τοῖς 
ἔώου θεοῖς * ἔνθεν τοι xal ἆθλον τοῦ πράγματος 
τὴν ἱερωσύνην αὐτῷ ὑπισχνεῖται. 


IA'. Ὁ δε μετὰ παῤῥησίας ' Αλλ' ἱερὺς ἔγωγε 
"i πρὸ τῶν σῶν λόγων, ἔφη, καὶ ἱεοεὺς τοῦ πρώ» 
ων καὶ καλού ποιµένος xai ἀρχιεοέως Χοιστοῦ, ὃς 


€) τῆς ipic µόνον µεταλαμθάνει σαρχὸς xai μέχρις 
uo κάτεισι dv ips, xai ταῦτα Θεὸς ὧν, ἀθλός τε 


* Hebr. n, 13. 


IX. Jnterim autem dum rota quiescebat ab am- 
bitu, et nihil omnino movebatur, martyr Deo fer- 
venliorem offerebat gratiarum actionem, et illinc 
ampliorem consequebatur benignitatem. Maximianus 
itaque volens ostendere, ex lictorum simplicitate, 
non autem ex martyrica ad Deum fiducia, hanc 
rem esse profectam, eum deposuit e rota, et ei 
ense mortem minatur, nisi sacriflcarit. Ille autem 
ex minis sumpsit argumentum majoris gratiarum 
actionis : et toto corde Deum rogavit, ut perveniret 
ad chorum viginti millium martyrum, ut etiam 
liceret ei dicere : « Ecce ego, et pueri mei, quos 
dedit mihiDeus *.» Imperator veropostquam vidit 
finem ei maxime esse in votis : Scio, inquit, quam 
vos Christiani sitis glorie cupidi et honoris appe- 
tentes, etquod projecta vestra audacia qualecunque 
nomen assequi cupientes, extremum omnium ma- 
lorum, mortem violentam eligitis. Sed hac quidem 
decausa minime letaberis. Nam cum ego te prius 
multis affecero suppliciis, luce presenti sic privabo, 
ut qui sis indignus tante rei voluptate. Martyr 
autem, Non alia, inquit, rationeefficies, ut premia 
consequar preclariora. 


X. Quid postea consequitur? Ferreis catenis 
vincitur, et ad maleficorum carcerem deducitur. 
Sed ea que consueverat, ejus lingua ad Deum 
canebat : et catenas simul dissolvit et vincula, nec 
eos quidem qui ipsum ducebant, lictores dimittens 
expertes miraculi. Nam ii quoque proni humi 


C jacebant, obstupefacti admirabili spectaculo. Quee- 


dam enim divina gratia desuper martyrem circum- 
volans, et in eum lucem immisit clarissimam, et 
eos qui ipsum acceperant, lictores, cum ferreis 
quibus erat cirumdatus, vinculis humi repente 
dejicit, cum ne connivere quidem sustinuissent. 
Cum vero martyr eos fecisset surgere, jubet ut 
coeptum iter peragant. Cum autem pervenissent in 
carcerem, ingreditur ille latus, tanquam ad con- 
vivium : et cum eis qui illic erant, fidei panem 
proposuisset, et eos benigne et comiter esset 
amplexus, eteis propinasset pietatem 80 veram 
religionem, eos Christo totos conjungit et conciliat, 
et ejus adoptivos filios efficit per baptismum. Ma- 
ximianus autem cum hoc accepisset &b iis qui 
erant ei subjecti, et timuisset, ne multorum aliorum 
faceret jacturam, jubet rursus ad se adduci marty- 
rem, et rursus adhortatur, ut diis illius sacrificet. 
Quo tempore hujus quoque rei premium ei polli- 
cetur sacerdotium. 

ΧΙ. Ille autem libere: At ego, inquit, ante tua 
verba sum sacerdos primi et magni et preeclari 
Pastoris et Pontificis Christi, qui non solum mete 
carnis est particeps, et ad me usque propter me 
descendit : idque cum sit Deus expers materi, et 


483 


MENSIS MAIUS 


184 


qui non potest comprehendi : sed etiam sacrificavit À xe! ἀπερίληπτος ' ἀλλὰ καὶ ἑαυτὸν τέθυκεν ὑπὶρ τῶν 


seipsum pro ovibus ; et in crucem actus, mortem 
suscepit, et die tertio resurrexit, et in ccelum rursus 
ascendit, me quoque simul evehens, qui illinc ceci- 
deram propter inobedientiam. Hujus sum ego 
sacerdos, et ei meipsum statui offerre hostiam. Res 
&utem vestre, et vestrorum, ut dicitis, deorum, 
digne sunt nocte et angulis, et que» lugeantur 
potius propter interitum et calamitatem quam appe- 
tantur maledictis. 

XII. His ita percitus imperator, jubet generosum 
Anthimum duci ad mortem. Ducitur ergo athleta, 
gpe futurorum habens vigentem leetitiam. Et cum 
pervenisset ad locum, in quo erat per mortem 
perventurus ad vitam (2), ad precandum tempore 


προθατων, x«i σταυροῦ γεύεται καὶ θανάτου, καὶ τριή- 
µερος ἀνίσταται, καὶ εἰς οὐρανοὺς ἄνεισι πάλιν, σννα- 
ναφέρων µε τὸν ἐκεῖθεν διὰ τὸν παρακοὴν πεπτωχότα * 
τούτου ἱερεὺς ἐγὼ καὶ τούτῳ προσαγαγεῖν ἐμαντὸν 
θυσίαν προήρημαι * τὰ δὲ ὑμέτερα καὶ τῶν ὑμετέρων, 
ὥς φατε, θεῶν, νυκτὸς ἄξια καὶ γωνίας θρηνούμενα διὰ 
τὴν ἀπώλειαν καὶ τὴν συμφορὰν μᾶλλον à λοιδορού- 
μενα. 


ΙΒ΄. Τούτοις ὑπερξέσας τῷ θυμῷ Μαξιμιανὸς, 
χελεύει τὸν γενναῖον ΄Ανθιμον τὺν ἔπι θάνατον ἅγι- 
σθαι * ἅγεται τοίνυν 0 ἀθλητὴς ἐνακμάζουσαν αὐτῷ 
τῇ τῶν μελλόντων ἐπαγγελία ἔχων τὸν ἡδονήν * καὶ 


τὸν τόπον καταλαθὼν, iv m διὰ τοῦ θανάτου πρὸς 


petito et accepto, cum postremo esset precatus, p τὴν ζωὴν ἔμελλε διαθῆναι, χαιρὸν εἰς προσευχὺν 


et Deum allocutus, ei beatum illud caput amputatur 
tertio mensis Septembris. Vespere autem acceden- 
tes quidam fideles, cum pretiosum corpus illius 
sustulissent,sancteque et honorifice composuissent, 
in ipso loco, in quo fuit consummatus, pulchre 
deponunt, laudantes Patrem, et Filium, et Spiritum 
sanctum, unam divinitatem et regnum ; cui omnis 
gloria, honor et adoratio in secula seculorum 


αἰτήσας, καὶ λαθὼν, καὶ τὰ τελενταῖα προσευξάµε- 
νος xai διαλεχθεις τῷ Θιῷ, Trà» µακαρίαν ἔκείνων 
χεραλὴν ἀφαιρεῖται, τρίτη τοῦ Σεπτεµθρίου μηνός. 
Ἑσπέρας δέ τινες παραγενόµινοι τῶν πιστῶν, xal τὸ 
ἐχείνου σῶμα τὸ τέµιον ἀνελόμενοι, καὶ ὁσίως καὶ λαμ- 
πρῶς περιστείλαντες, παρ) αὐτὸν τὸν τῆς τελειώσεως 
τόπον διαπρεπῶς ἄγαν κατατιθέασι, δοξάδοντες Πα- 
τέρα, καὶ Yiüv, καὶ Πνεῦμα ἅγιον, τὴν µίαν θειό- 


Amen. tuT& καὶ βασιλείαν, f πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴὺ xoi 


προσκύνΏσις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμην. 


(2) Vide Euseb. Hist. Eccles. lib. vin, c. 6, et Baron. an. 302. 


MENSIS MAIUS 


DE SANCTO PHILIPPO APOSTOLO 


MARTYRE HIERAPOLI IN PHRYGIA. 
(Maii die 1. Acta Sanctorum Bolland. Maii tom. I, p. 7 Latine ; Greece p. 733, ex cod. Vat.) 








1. Celebris est ad Kalendas Maii memoria S. Philippi apostoli in antiquissimis Fastis Latinis. 
Pervetustum Martyrologii Hieronymiani apographum, a mille prope annis exaratum, quo ab initio 
operis ut nostro usi sumus, quodque Epternacensibus ut suum exigentibus reddidimus,habet prefizum 
Indiculum de festis apostolorum diebus, et referenda ad Kalendas Maii ista suggerit : « Natalis S.Philippi 
&postoli, in civitate Hierapoli provincie Asie. » Verum in contextu Martyrologii ad Kalendas Maii heec 
solum leguntur : « Natalis sanctorum apostolorum Philippi et Jacobi.» In apographo Corbeiensi Parisiis 
excuso ejusdem Martyrologii Hieronymiani ita habetur : « In Asia Hierapoli SS. Philippi apostoli et 
Jacobi. » De S. Jacobo, qui non spectat ad Hierapolim, mox seorsim agemus. Similia de utroque 
habentur in antiquioribus Fastis mss. quosnon est opere pretium indicare. Venerabilis Beda in genuino 
suo Martyrologio, quod ante tomum secundum Actorum Martii ex octo antiquis codicibus edidimus, 
ista scribit : « In Hierapoli Philippi apostoli, et Jacobi apostoli fratris Domini. » Addit Florus : « Quo- 
rum primus in Asia in civitate Hierapoli provincie Phrygiee passusest, ibique cum filiabus suis requie- 
scit. » Rabanus, setate proximus, sic scribit: «In Hierapoli Philippi apostoli, qui Ebionitarum hesresim 
exstinxit, et quievit in pace. » Usuardus soripto mandavit hec verba : « Natale apostolorum Philippi 
et Jacobi, ex quibus Philippus postquam Scythiam ad fidem Christi convertisset, apud Hierapolim, 
Asie civitatem, glorioso fine quievit. 


185 VITA S. PHILIPPI APOSTOLI. 186 


2. Ado archiepiscopus Viennensis, inlibello Defestivitatibussanctorum apostolorum, hoc elogium edidit 
« Natalis beatorum apostolorum Philippi et Jacobi : ex quibus Philippus, cum pene Scythiam conver- 
isset, diaconibus, presbyteris et episcopis ibi constitutis, reversus est ad Asiam, ubi continua predica- 
tione per aliquot annos insistens, multitudinem populorum Christo, laboribus piis semper inserviens, 
lacratus est : quique apud Hierapolim Asie civitatem dormivit cum patribus suis, beato fine sepultus. » 
Hec Ado ; quibus addit Notkerus : « Exstincta heeresi Ebionitarum, qui Christum Jesum ante Incarna- 
tionis tempus fuisse negabant. »In hodierno Martyrologio Romano adduntur nonnulla de ejus martyrio 
his verbis : « Natalis beatorum apostolorum Philippi et Jacobi, ex quibus Philippus, postquam omnem 
fere Scythiam ad fidem Christi convertisset, apud Hierapolim Asis civitatem, cruci affixus, etlapidibus 
obrutus, glorioso fine quievit. » Heo ibi, quibussimilia in suo Martyrologio tradit Galesinius.At Mauro- 
lycus aliquanto plura interserens, « Natale, inquit, beatorum apostolorum Philippi et Jacobi, ex quibus 
Philippus, postquam Scythiam ad fidem Christi convertit, ubi dejecto Martissimulacroerexerat crucem, 
et venenosum draconem exterminarat ; apud Hierapolim civitatem Asis glorioso fine quievit: sive ab 
Bbionitis cruci affixus et lapidatus occubuit : juxta quem duse filie ejus virgines tumulate sunt ; tertia 
Ephesi jacet. » Hec Maurolycus : preter que Constantinus Felicius nonnulla miscet ex Actis Greecis, de 
quibus mox agemus. 

3. Vocatio Philippi ad apostolatum nonnullis etiam Fastis ad 28 Februarii ascribitur: sed ista ex 
udieMaii latius deducenda fuere, ut via sterneretur ad acta Latina, primoloco danda, in quibus omnia 
continentur, que in citatis Martyrologiis attinguntur. Eadem Acta habemus in tribus illustribus codicibus 
nostris, quorum aliquisanteoctingentos annos videtur exaratus. Preterea accepimuseadem descripta ex 
vetustis codicibus Trevirensi S. Martini, duplici Audomarensi Ecclesie cathedralis, Ulirajectino eccle- 
sie S. Salvatoris, Romano cardinalis Baronii. Invenimus ipsa etiam in tribus regine Suecie signatis 
numero 81, 48. et 1604, Parisiensi cardinalis Mazarini, Duacensi monasterii Aquicinctini Bodecensi,in 
Westphalia, et in codice ms. hospitalis S. Nicolai prope Cusam : neque ab his diversa sunt, que habuit 
auctor historiee de Translatione braohii S. Philippi Florentiam. Legendaria si libuisset excutere, plura 
possemus indicare exempla. Sed in primis memorabilis estnobis eadem Acta eontinens codex pervelustus, 
quadratis litterarum ductibus et diserimine diphthongorum atque vocalium accurate servalo exaratus; 
qui olim pertinuit ad monasterium SS. Petri et Pauli in Wissenburg diocesis Spirensis, nunc est 
amplissimi baronis Blumii, sepius & nobis memorati, ob vetustum Martyrologii Hierony miani apogra- 
phum, quod ipse ex eodem monasterio acceptum pro sua humanitate communicavit. Ex hoc vetusto 
codice Acta virtutumet passionum sanctorum Christiapostolorum, Reinoldus Dehnius, societatis nostre 
vir eruditus, descripta nobis transmisit. 

4. Preefigitur huic codici « epistola Melitonis, » aliis Melliti, « episcopi Laodicensis, ad universos 
episcopos et Ecclesias Catholicorum, de quodam Leucio, qui quorumdam Actus apostolorum scripserat. » 
Notat hunc Melito falsitatis titulo, potissimum quia dixit, « eos docuisse duo principia boni et mali, et 
bona a bono et mala a malo substitisse principio. » Eadem epistola prefigitur ante Acta S. Joannis 
evangeliste& apud Florentinum ad Martyrolgium Hieronymianum. Mentio predicti Leucii, aliis Leontii, 
videtur fleri in Tractatu De fide sive de Unitate Trinitatis contra Manichaos, qui tomo VI Operum 
δ. Augustini continetur : verum non habetur in Retractationibus ejus, neque in [ndiculo Possidii ; 
asseritque Philippus Labbe De Scriptoribus ecclesiasticis, « evicisse Sirmondum in Historia Predestina- 
tiana ex fidemss. codicum, precipue Corbeiensis, quodsit Evodii episcopi Uzalensis, » in Proconsulari 
provincia Africa, ad quem exstant varie S. Augustini epistolre : ut vel tunc ante indicatus Melito sive 
Mellitus episcopus vixisse videatur. 

6. Sunt hec apostolorum acta postmodum varie aucta, et sub nomine Abdie, Babylonie episcopi ab 
apostolis ordinati, sepius recusa ; quasi ea ex Hebraica in Grecam linguam transtulisset discipulus 
Abdir Eutropius, et hinc in Latina vertisse se dicat Julius Africanus, qui tertio seeculo floruit sub 
imperatoribus Heliogabalo et Alexandro Mamme filio. Baronius innotis ad hunc diem, « Licet, inquit, 
apocrypha censeantur heec sub nomine Abdis, vera tamen nonnulla ibi esse mihi facile persuadeo: » 
maxime quandoaliundeea Acta (ut hic de S. Philippo), satis probantur. Exstant eadem excusa anno 1531; 
inter Rapsodias Anonymi Philalethi Eusebiani, in Vitas, miracula passionesque apostolorum a Frede- 
Που Nausea collectas : et in plerisque horum non legitur quod Philippus « cruci affixus οἱ lapidibus 
obrutus fuerit. » Verum inserta sunt illa verba apud Joninum Mombritium, in Legendario ante ducentos 
annos excuso : item in Breviario Romano anni 1522atque eo quod jussu Pauli papee lll a sardinale Qui- 
gnonio ordinatum et Pii V jussu postea editum hactenus asservatur, licet in hisce Acta integra non 
dentur, ut in antiquiori Breviario. Prior pars Actorum integra habetur in Breviario anni 1479, 1490 et 
sequentium : in eaque parle continentur illa que indeMaurolycus supra tradiditde « venenoso dracone 
exterminato, » aut forsan diabolo sub tetri monstri figura. Similia habent Petrus de Natalibus lib. 1v 
Catalogi, cap. 107, Philippus Ferrarius De sanctis Italiz, et plures alii. 


187 MENSIS MAIUS. 188 


6. Actis Latinissubjungimus Aotaex Greco translata: que nobis valde antiqua videntur, eta Symeone 
Metaphraste inter Vitas Sanctorum potius transcripta quam de novo composita : cui vel ideo magis 
ascribuutur, quia primus et antiquus auctor non est suo nomine notus. Exstant ea, interprete Gentiano 
Herveto, tomo quinto Vitarum sanctorum Patrum ab Aloysio Lipomano vulgatarum : etad hasKalendas 
Maii & Laurentio Surio translata sunt, unde cum Greco collata et nostris notis illustrata damus ; ipsum 
autem Grecum in mss. Vaticanis Venetisque invenimus. Vixit eodem cum Metaphraste saculo Nicetas 
Paphlago, qui et David, rhetor disertissimus ac vir sapientissimus : cujus orationes plures traastulit 
Franciscus Combefis, et insua Bibliotheca Patrum concionatoria edidit. Earum duee referuntur ad hasce 
Kalendas Maii, altera de S. Jacobo Alphei e duodenario apostolorum numero; altera de S. Philippo 


apostolo, que solum est metaphrasis jam dictorum Actorum. 





YIIOMNHMA 


EIZ 


TON ΑΓΙΟΝ ΦΙΛΙΠΙΠΟΝ 


COMMENTARIUS 
IN S. PHILIPPUM APOSTOLUM 


(Ex ms. Greco Vaticano signato 1798. — Interprete Daniele Papebrochio.) 


1. Deus Dei Verbum, semper coexsistens Patri A 


et nullo tempore circumscriptus, propter nature 
nostre lapsum voluit nobis assimilari et tempori 
subjici : itaque et Virginis ventre conclusus est, et 
suicommunione deificavit quod assumpserat. Quo- 
niam vero hic ejus in carne adventus salutem erat 
operaturus omnibus, oportuit etiam ut haberet di- 
vine istius etineffabilis dispensationis spectatores 
atque participes mysterioruin, per quos supernam 
vocationem generinostro copiose ministraret. Post- 
quam igitur omnem Jordani finitimam regionem 
pervasisset Joannis preedicatio, et gratia Spiritus 
operante multi per illum baptizarentur (quando 
etiam Christus meus baptismum suscepit) ipsum 
incomprehensibile Dei Verbum urbanam frequen- 
tiam dimittens (eatenus enim videbatur Hierosoly- 
mis habitasse) venit in Galileam, in qua etiam tum 
commorabatur admirabilis Philippus. 

II. Erat hic ex Bethsaida, civitate Andree et 
Petri, tunc vero in Galilea presens : qui statim ab 
ineunte etate a parentibus traditus liberalibus disci- 
plinis, cumesset bone indolis, etad quamvis lauda- 
bilem scientiam apte, statim Mosaicos libros per- 
currit, et quecunque de Christo erant predicta 
imbibit, quomodo scilicet venturus esset diebus 
novissimis, et salutem omnibus impertiturus : nec 


(a) Latine reddidi, Videbatur Hierosolymis habi- 
tasse, propter Templum scilicet, cui peculiari modo 


A'. 'O τοῦ Gto) Θεὸς Λόγος, ἀῑδίως συνὼν τῷ 
Πατρὶ, x«i ἄχρονος àv», εἴλετο x«i xa9' ἡμᾶς γενέ- 
σθαι moti, καὶ ὑπὸ χοῦνον ἐλθεῖν, διὰ τὸ τῆς ἥμε- 
τέρας ὀλίσθημα φύσεως ἐντεῦθεν καὶ Παρθένου 
σαρχὶ περιγράφεται, xxi θεοῖ τῇ κοινωνία τὸ πρὀσ- 
λημμα. ᾿Επεὶ Jt rác μετὰ σώματος ἐπιδημίας αὐτοῦ 
πᾶσι περιποιούσης τὴν σωτηρίαν, θιατὰς τοῦτον 
τῆς ἀῤῥήτου θείας οἰχονομίας x«l κοινωνοὺς τῶν µν- 
στηρίων ἔχειν ἐχρῆν, ὡς ἂν καὶ τῷ Ὑένι παντὶ δι 
αὐτῶν ἐπιδαψιλεύσητε τὴν ἀνάκλησιν' μετὰ τὸ διὰ 
πάσης τῆς περιοίκου τε καὶ ὁμόρου τῷ Ιορδάνη χω- 
ρῆσαι τὸ Ἰωάννου κήρυ/µα, τὴν χάριν δε διαδοθᾶναι 
τοῦ Πνεύματος καὶ πολλοὺς ὑπ᾿ ἐχείνου τὸ βάπτισμα 
δέξασθαι (ἠνίκα δὴ καὶ ὁ ἐμὸς ἐδαπτίσθη Χριστὸς) 
τὰς ἐν ἅστει διατριδὰς ὁ αὐτὸς οὗτος ἀἄπερίληπτος 
B τοῦ Θεοῦ Λόγος ἀφεὶς (καὶ γὰρ ἦν τοῖς ἸἹεροσολύ- 
pots (a) ἐπιδημῶν) ἐπιγωριάδει τῇ Γαλιλαία. 


B. Τῇδε ὁ θαυμαστὸς ἐνεδὴμει Φίλιππος, ἀπὸ 
Βηθσαϊδᾶ μὶν àv, τῆς πόλεως ᾽Ανδρέου καὶ Πέτρου, 
tj Γαλιλαίας dk τότε παρὠν' ὅστις ἐκ πρώτης ἔτι 
ἠλιχίας εὐθὺς µαθύματιν ὑπὸ τῶν γειναμένων διδα- 
xrot; ἐξεδόθη.' δεξιᾶς δὲ τυχὼν τῆς ἀγωγῆς καὶ 
πᾶσαν ἐπαινετὺν παιδείαν ἀσχήσας τε ἤδη χαὶ παι- 
δευθεὶς, τὰς Μασαϊκὰς βίθλους ἐπψει, καὶ ὅσα περὶ 
Χριστοῦ προηγορεύετο ἐμυεῖτο, ὡς ἐπ᾽ ἰἐσχάτων 


suam presentiam indulgebat Dei Verbum, etsi 
alias per essentiam presens ubique. 


189 


VITA S. PHILIPPI APOSTOLI. 


190 


Daócire: καὶ χοινῇ πᾶσω οἰχονομήσει t)» corx- À enim iis qui juventutem docebant, fas erat doctri - 


püxv* οὐ γὰρ ἐφεῖτο τοῖς τότε παιδεύουσι πρὸς ἑτέραν 
µάθησιν τοὺς φοιτητὰς ἔκπονεῖν, εἰ uà τὰ Μωσέως 
πρότερον ἐπιλέξοιντο. 

[, Ἐπιστὰς οὖν ὁ Ἰησοῦς τῇ Γαλιλαία, x«i τὸν 
µέγχαν τοῦτον Φίλιππον εὑρηκὼς, ἀχολοῦθεῖν αὐτῷ 
πρθετρέπετο καὶ ὃς ἀκούσας εἰς μνήμην ἦκεν εὐθὺς 
&» ἐκ παιδὸς περὶ Χριστοῦ ὥσκησέ τε xoi συνελέ- 
ξατο" xai τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι διέγνω, ὃν αἱ τοῦ 
Μωσέως βίθλοι ἐλεύσεσθαι ὕστερον δικσάφουν. 'Ev- 
τεῦθεν οὗτος τῷ χαλέσαντι διδκσκάλῳ τὸ ἀπὸ τοῦδε 
συνῆν, συμπροϊοῦσάν τε εἶχε τῷ χρόνῳ τὸν ἀρετὸν, 
zai τοῖς τῶν μαθοτῶν κχορυφαίοις σννηριθμεῖτο. 
Μιτασχὼν δὲ οὕτω τοῦ ἀγαθοῦ, χοινωνοὺς παραλαμ- 
θάνει xal ἄλλους τῆς µεταλήψεως, x«i οὐχ αποκρύ- 
πτεται ταύτην, ἀλλὰ πρῶτον περιτνχὼν τῷ Ναθα- 
»xÀÀ, ὃς ἐκ πολλοῦ φίλος αὐτοῦ x«l συνήθης ἐτύγ- 
χανε τὴν τού ἐρχομένου παρουσίαν, ούχ ὡς ἔτι µέλ- 
Ίουσα», ἀλλ ὡς ᾖδη παροῦσάν, εὐηγγελίσατο. Οὐκ 
ít, λέγων, ἐν ἐλπίσω à σωτηρία τῷ Ἰσραὴλ, ἀλλ 
ὃν αἱ προσηµαίνουσαι γλῶσσαι x«i τῷ Πνεύματι 
Lerüpa προεῖπον ἐπ ἐσχάτων τῷ Ἰσραὴλ ἀναστή- 
σεσθαι, πάρεστι' τοῦτον εὑρόντες ἡμεῖς τὸν ἀπὸ 
Ναδαρὲτ Ἰ ησοῦν, xai τῷ τῶν αὐτοῦ θαυμάτων ὑπερ- 


nam aliamdiscipulis tradere, nisi prius Moysen edi « 
dicissent. 


IH. Veniens igitur in Galileeam Jesus, et magnum 
hunc Philippum reperiens, sequi se jubet. Hic vero 
ut vocantem audiit, statim venit in memoriam 
eorum qus a puero perceperat collegeratque de 
Christo ipsumque esse cognovit, quem libri Mosaici 
venturum demonstrabant. Exinde vocanti se Magi- 
stro adhaesit, et paulatim proflciensin virtute, disci- 
pulorum precipuis fuit annumeratus. Quod autem 
adeptus erat bonumetiam aliis communicare voluit; 
illudque haud abscondens, primo cui occurrit Na- 
thanaeli (erat hic ei amicus et familiaris a longo 
tempore) presentiam venientis, non ut futuram, sed 
ut jam exsistenlem annuntiavit, dicens : Non jam 
amplius in spe consistit Israelis salus : sed quem 
prophetice lingue in Spiritu predixerunt Salvato- 
rem, exiremo in tempore suscitandum, ipse nunc 
adest. Hunc ergo cum invenerimus Jesum a Naza- 
reth, neque possimus esse increduli excellentie& mi- 
raculorumejus, aliis omnibus longum valere jussis 
conversationem illius suscipiamus. 


pu μὴ ἔχοντες ἀπιστεῖν, μαχρὰς τοῖς ἄλλοις ἅπασι χαίρεν εἰπόντε, τὸν ἅμα τούτῳ διαγωγὴν προει- 


λὠµεθα. 

A'. Τούτοις χατώχρας ἑλὼν τὸν Ναθαναὴλ, χαιτοι 
δυσανασχετοῦντα τῷ πράγματι, καὶ μὲ ἂν ἐκ Ναζα- 
ptr ἀγαθὸν εἶναί τι διατεινόµενον, τοῦ μὶν τὰ τοῦ 
Ἱσραὴλ πρεσθεύειν ἀφίστησι, πειθήνιον δι τῷ Χρι- 
στῷ προσάγει τὸν ἄνδρα, (b) καὶ τοῦτο πρῶτον εὖὐ- 
νθίας ἀπαραμίλλου παρίστησι γνώρισμα. Ὁ δὲ τῇ 
ὑγιῖ αὐτίκα πίστει προσθέµενος παῤῥησιαστιχωτε- (C 
po» ἐξεθόησι, Ῥαθθὶ, λέγων, σὺ si ὁ βασιλεὺς τοῦ 
Ἰσραήύλ. 'Ep' à καὶ ὁ Χριστὸς αὐτὸς ἡσθεὶς ὡς ἀπὸ 
Ῥώμης ἐνδιαθέτου λεχθέτι, ἐκκαλύπτιι αὐτῷ τὸ 
οσεῖον, ὥστε καὶ μµύστην µειξόνων ἔσεσθαι µνστη- 
ῥίων, x«i βασιλείας Θεοῦ θιατήν' τἐ γάρ φησι; 
c ᾽Αμὴν λέγω ὑμῖν, τὸν οὐρανὸν ἀνεωγότα ὄψεσθε, 
χαὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Gto) ἀναθαινοντάς τε xci 
χαταθαίνοντας ἐπὶ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. » Τὸ ἀπ' 
ἄείνου τοεγαροῦν 6 ἱερώτατος Φίλιππος ταῖς ἱεραῖς 
μυσταγωγίαις ὑπέχων τὸ οὕς, ὅλος ἐχείνων ἦν τὴν 
διάνοια, μηδεμιᾶς αὐτὸν ἀντισπώσης φροντίδος 
πρὸς ἕτερα, xol τῷ τῆς θειοτέρας γνώσεως φωτὶ τὸν 
Ἰογισμὸν ἐκαθαίρετο, τήν τε προτέραν ἀποσχεναζό- 
µενος ἄγνοιαν, xat τὸν ἐντὸς ἀνακαινιξόμενος ἄν- 


ὄρωπον. Εἰς ἄνδρας τοίνυν ἧκων, τελεωτέραν μὶν D 


Ti» ἀγάπην τὴν sig Χριστὸν προσελάµθανε: τὴν ἴσην 


IV. His dictis post se Nathanaelem trahens, licet 
egre persuasum, et num ex Nazareth boni aliquid 
esse posset percontantem, a cura Israelis abducit, 
Christoque obsecuturum stitit, atque hoc primum 
sincere suce mentis argumentum prebuit. Natha- 
nael vero integra cum fide assistens, liberrime ex- 
clamavit : Rabbi, tu es Rex Israel. Quem ut sensit 
Christus ex animi incommutabilis sententia sio 
loqui, manifestat ei quod magnorum conscius esset 
futurus secretorum et regni Dei speculator. Quid 
enim ait? «Amen,inquit,dico vobis, videbitis coelum 
apertum, etangelos Dei ascendentes etdescendentes 
super Filium hominis.» Ex illo ergo tempore sanctis- 
simus Philippus, sacris mysteriis aurem accommo- 
dans, toto in illis erat animo, nullique alteri curte 
eum advertens,lumine divinioris cognitionis in mente 
purgabatur ; ac primam exuens ignorantiam, reno- 
vabatur quoad hominem interiorem. Progrediente 
vero telate perfectiorem erga Christum charitatem 
assumens,ejus vicissim e&equalem erga se recipiebat 
amorem, ut tanquam filius reputaretur, et loco 
heredis esset, atque in adventu Spiritus saneti 
princeps super omnem terram constitueretur. 


δι περὶ αὐτοῦ ἀντε)λάμθανεν, ὡς ἐν ἴσῳ καὶ υἱοῦ λογισθῆναι τὸν χληρονόμου τε πλουτῆσαι τάξιν, καὶ τῇ ἐπελεύσει τοῦ 


Πνεύματος ἄρχων ἐπί καταστῆναι τὸν γῆν. 

E. Ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ τοῦ σωτηριώδους πάθους καιρὸς 
ἵνιστύχει, dv οὗ τῷ παθητῷ Ὑένι περιεγένετο ἡ 
ἐκάθεια, καὶ ἀδιστάκτως οὗτος τῷ διδασκάλῳ συνῆν. 
Ἐδέοσε δὲ κατ ixsivo καιροῦ, τῶν ῬἙλλήνων ποεσ- 


! Joan. 1, 54. 


V. Cum autem instaret tempus salutiferee Passio- 
nis,qua passibili nature comparanda impassibilitas 
erat, aderat ipse continue Christo. Contigit vero 
tunc gentilium legatos aliquos mitti Hierosolymam 


(^) Sequens linea abest a versione antiqua, fortassis et in MS. Veneto defuit. 


191 


ad diei festi spectaculum : qui animo stupefacti, 
propter mira sibi de Christo nuntiata (magna enim 
quedam tunc de eo et fidem omnem excedentia 
dicebantur, quia Lazarum suscitarat a mortuis, et 
omnis turba eum laudibus extollebat, et millena 
alia operabatur miracula) cupiebantin ipsius venire 
alloquium. Huic porro tam honeste obsequentes 
cupidini, Jesum meum sequuntur ; et accedentes 
ad Philippum, causam sui adventus exponunt: 
Philippus vero nuntiavit primum vocato Andres, et 
simul ambo indicarunt Jesu : qui ipsis Passionem 
suam et secuturam gloriam explicuit dicens : « Nisi 
granum frumenti cadensin terram mortuum fuerit, 
solum manet ; si autem mortuum fuerit, multum 
fructum affert *. » 


MENSIS MAIUS. 


192 


Α θευόντων τινὰς τὸν ἐπὶ τὰ Ἱεροσόλυμα στείλασθαι 
κατὰ θέαν τῆς ἑορτῆς" οὗτοι τοῖς παραδόξοις περὶ 
τοῦ Ἰησοῦ διαγγελθεῖσι καταπλαγέντες τὸν νοῦν 
(μεγάλα γὰρ ἤδη πεοὶ αὐτοῦ xai αὐτοῖς πέρα πίστεως 
διηγγέλλοντο, ὥς ἀναστήσειε μὶν τὸν Λάξδαρον ἐκ 
νεκρῶν, εὐφήμοις dt ὑπὸ τοῦ ὄχλου παντὸς παρα- 
πεμφθιίη φωναῖς, ἕτερά τε µνυρία τελέσεις θαύματα) 
εἰς ἔρωτα τοῦ διὰ λόγων ἐλθεῖν τούτῳ κατέστησαν. 
Ἡττῶνται τοιγαροῦν τοῦ χαλοῦ τούτου ἔρωτος, ὡς 
τὸν ἐωόν τε ὕχουσιν Ἰησοῦ ΄ x«i τῷ Φιλίππω προσ- 
ελθόντες, τὴν χρείαν διαγγέλλουσι τῆς ἀφίξεως. 'O 
δὲ τῷ πρωτωκλήτῷ ᾿Ανδρέα τὰ περὶ αὐτῶν κοινω- 
σάµενος τῷ Ἰησοῦ σὺν αὐτῷ προσαγγέλλει τὴν ἔλευ- 
σιν, x«l οὗτος τὰ περὶ τοῦ πάθους αὐτοῖς xoi τῆς 
τούτου δόξης τῷ λόγω διασηµαίνει ὶ« Εὰν μὺ o 


Χόχχος, λέγων, τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῦν ἀποθάνη, αὐτὸς µόνος μένει" ἀποθανὼν δὲ πολὺν φέρει τὸν 


χαρπὀν. 

VI. Et hec quidem ipsis tunc dixit Christus ; cum 
vero passus et suscitatus a morte, seipsum pluries 
manifestaret discipulis eosque faceret spectatores 
rerum humanum captum excedentium ; etiam hic 
magnus Philippus, tanquam socius et particeps 
ineffabilium mysteriorum, aderat iis quee fiebant, 
eorumque unus censebatur. Quando autem Domi- 
nus etSalvator noster Jesus Christus omnem susce- 
ple pro nobis in carne dispensationis ordinem 
impleverat, et coelestibus terrena mirabiliter unive- 
rat, atque in ccelum susceptus cum gloria ad dex- 
teram Patris consederat, Spiritum quoque consola- 
torem, prout pollicitus fuerat, in specie linguarum 
ignearum miserat iis quos habuerat vite mortalis 
socios et conscios secretorum ; eodem Spiritu etiam 
plenus Philippus, accinxit sese ad evangelicum 
cursum. 

VII. Tum veroquibusdam exiis Orientales partes, 
aliis Occiduas aggredientibus, nonnullis etiam Bo- 
realia et Australia climata pervadentibus,"et preedi- 
cationem sibidemandatam implentibus admirabilis 
hic apostolus, sortitus Asiam (1) ipsamque circum- 
iens,et omnes in ea urbes oppidaque pervadens (2), 
innumerabilem multitudinem adduxit ad pietatem ; 
quos universos lumine regenerationis consignans, 
coelesti adduxit Patri. Quin et infirmitatibus mor- 
bisque afflictos, et a demone male infessos, solo 
verbo sancteque manus impositione curabat ; ipsos 
quidem adversarios invisibiliter pellens, visibiliter 
autem salvans eos qui vexabantur, dum eos pre- 
dicationis magnificentia etoperatione miraculorum 
stupenda, velut retiis quibusdam, ad veritatis agni- 


* Joan. xn 94. 


(1) In aliquo MS. Greco, preter Asiam, indicatur 
Lydia, in Meneis Grecis Mysia et Lydia, sed he 
provincie sunt in ipsa Asia Minori. 

(2)Nicetas hec ita exponit : « Asie plagas per- 
lustrans, ac cunctis provinciis et urbibus vite do- 
ctrinam annunfians, eosque qui ad vitam erant 
ordinati, vere per fidem vite reconcilians, captos 
omnes 8 diabolo, innumerisque erroribus ac sedu- 


B Ἅκς'. Ταῦτα μὶν οὖν πρὸς ἐκείνους ὁ Χριστὸς 
διεξήει. Ἠνίχα δὲ μετὰ τὸ πάθος καὶ τὺν ἀνάστοσιν 
τοῖς μαθηταῖς πολλάκις ἑαυτὸν παρεδήλου, x«i θεα- 
τὰς χαβίστη τῶν ὑπὲρ ἔννοιαν, καὶ αὐτὸς οὗτος ὁ 
μέγας Φίλιππος, ola σναφοιτοτὴς καὶ Χοινωνὸς τῶν 
ἀποῤῥήτων τοῖς πραττοµένοις παρῆν ' καὶ τούτων 
ei; ἐξρτάξδετο. Ἠδη μὶν οὖν τοῦ Δεσπότου xai Σω- 
τῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τὴν διὰ σαρχὸς πᾶσαν 
ὑπὶρ ἡμῶν οἰχονομίαν τὲλέσαντος, χαὶ τοῖς ἔπουρα- 
νίις παραδόξως (c) ἑνοποιήσαντος τὰ ἐπίγεια, μετὰ 
δόξης τε εἰς οὐρανοὺς ἀναληφθέντος, x«i iv δεξιᾷ 
τῆς τοῦ Πατρὸς μεγαλωσύνης χαθίσαντος, τὸ παρά- 
Χλητόν τε Πνεῦμα τοῖς αὐτόπταις αὐτοῦ x«l μύσταις 
κατὰ T)» ἐπαγγελίαν ἐν εἴδε γλωσσῶν πυρίνων 
ἐξαποστιίλαντος * τούτου x«i Φίλιππος πληρωθεὶς, πρὸς 

C τὸν τοῦ Εὐαγγελίου δρόµον παρεσκενάξετο. 


7’. ᾿Ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν αὐτῶν τὰς ἑῴας λήξεις, οἱ δὲ 
τὰς ἑσπερίους λαχόντες ἐπῄεσαν, βὀρειά τε xai νότια 
περιέθεον Χλέίματα, τὸ προστιταγμένον αὐτοῖς πλη- 
ροῦντες διάγγελμα * καὶ o θαυμαστὸς οὗτος ἀπόστο- 
λος T)» ᾿Ασίαν κεκλήρωτο. Ταύτην τε χύχλῳ πι- 
ριιὼν, x«i πάσαις μὲν πὀλεσιν, ὅλαι δὲ χώραις 
ἐπιδημῶν, µυρίον τι πλῆθος xai ἀριθμὸν ὑπερθαϊ- 
vov, συνθέσθαι τῇ µεὐσεβθεα πεποίηχεν ^ οὓς καὶ 
χαθάπαξ τῷ τῆς παλιγ}εεσίας φωτὶ σημειούμενος, 
τῷ οὐρανίῳω προσῆγε Πατρί. Καὶ dà καὶ τοὺς πάθεσι 
τισι x«i νὸσοις πιεξομένους, οὐ μὴν ἀλλὰ xai οἷς 
ἐνοικοῦν τι δαιαόνιον καχκῶς διετίθει, λόγω µόνῳ καὶ 
χειρὸς ἱερὰς ἐπαγῆ ἐθεράπενε ' νοητῶς μὶν τοὺς 
ἐπεμθαίνοντάς τε καὶ ἀντικειμέους τροπούµενος, 

D αἰσθητῶς δὲ τοὺς ὑπ) ἐκείνων ἀπατηθέντας ἀνασω- 


ctionibus perditos,sapientiee divinse sermonibus ac 
exhortationibus captivans,ao regenerationis aqua& 
emundans,gratieque spiritu illuminans atque con- 
summans, in eum modum Patri qui in ccelis est fi- 
lios asciscebat.Cunoctos vero,quivariis languoribus 
ac morbistenebantur,autobsessi a demonio erant, 
aut quovis alio sinistro casu afflictabantur, solo 
sermone ac sacre contractu manus sanabat. » 


(c) MS. Κινοποιήσαντος, cacuasset, quod non habet commodum sensum. 


193 


VITA S. PHILIPPI APOSTOLI. 


194 


Cópsvog" οὓς τοῦ τε κηρύγματος μεγάληγορία, καὶ À tionem brevi tempore adduxit. Sacerdotes (3) vero 


ταῖς παραδόξοις θαυματοποιίαις, old τισι διχτύοις 
ζωγρῶν τῆς ἀληθείας, ἤγε κατὰ βραχὺ πρὸς ἐπί- 
γνωσιν. Ἱερεῖς δὲ xoi θυσιαστήρια πανταχού τῶν 
ἐχεῖ τόπων ἁἀποτάξας τε χαὶ δειμάμενος, ἀντὶ θυσιῶν 
τῶν ἐπιθωμίων τὴν ἱερὰν ἐν τούτοις τελεῖσθαι μν- 
σταγωγέαν ἱερῶς παρεσκεύασεν, ὡς τορεῖσθαι καὶ 
ἐπ᾿ αὐτοῖς τὸν τοῦ Εὐαγγελίου θεσμὀν. Οὕτω μὲν οὖν 
πολὐ τι πλῆθος τῶν dU αὐτοῦ πιστευσάντων τῷ Xpt- 


et altaria per omnia ibidem loca ordinans et con- 
struens, pro cruentis viclimis docuit incruentam 
offerre hostiam, et Evangelii normam etiam in istis 
observare ; &tque ita maximum credentium per se 
numerum adduxit Christo. Cum denique in eo res 
esset statu. ut omnes quidem deberent transire ad 
fidem, ipse vero transire ad Dominum, tale quid ei 
circa finem contigit (&). 


età προσηγάγετο' ἐπὶ δὲ καὶ τῶν ἐνθένδε τοῦτον ἴδει πάντως μεταφοιτῶσαι, ἐκδημίαν τε τὴν πρὸς 
τὸν Κύριον στείλασθαι, τοιὀνδε τι περὶ τὸ τέλος αὐτῷ συνηνέχθη. 


Π. Πόλις ἐστὶ κατὰ τὴν Φρυγίαν ἐπιφανὴς, Πόλις 
ἱερὰ καλουµένη: αὔτη πολυανθρωπία τῶν ἄλλων 
ἀνθήσασα, x«i πόλεων ἑτέρων μύτερ ὀνομασθεῖσα, 
τὸν ἱερώτατον Φίλιππον μετὰ τὸν μυρίον ἐκεῖνον 
ὑπὶρ τοῦ Εὐαγγελίου δέχεται κάματὸν. Παραθαλὼν 
οὖν οὗτος ὁ μέγας ἀπόστολος, ὥστε x&v ταύτῃ κχὴ- 
ρύξαι τὸ Εὐαγγέλιον ἐπεὶ ξοάνοις εἶδε ταύτην, καὶ 
τῶν (d) ἐμπηστιχῶν τοὶς ἰοθόλοις, iyidvn twi τερα- 
τώδει τὸ σέθας, οἴμοι, προσνέµουσαν, Cio θείῳ τὸν 
ψυχἠν καταπίµπραται, xol συντονώτερον προσχεί- 
µενος ταῖς εὐχαῖς τῇ ToU Χριστοῦ ἐπιχλήσει τὴν 
ὀλεθρίαν ταύτον x«l πολλοὶ ἀπωλείας Ὑενομένην 
αἰτίαν, νεχρὰν αὐτίχα δειχνύει. 

Θ΄. Επι di οὕτω καλῶς 5 κατὰ τοῦ πιχροῦ τού- 
του θηρίου εἶχεν αὐτῷ πρὸς τὸν Κύριον ἔντευξις, τὸ 
ἀπὸ τοῦδε πᾶσιν ἐπιειχῶς παρύνει καὶ συνεθούλευε, 
τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς ἡγεῖσθαι ζῶντα θιὸν, μηδὲ τοῖς 
ὑπὸ γῆν ἔρπουσι προσανέχει βοσχήµασιν ἐπεὶ καὶ 
Θεός, ὃς dv» ἀεὶ, θεὸς τελειός τε xal ἀπερίληπτος, 
μετὰ τὸ παραγαγεῖν τόνδε τὸν ὁρατόν τε τοῦτον κό- 
σµον καὶ μὴ ὀρώμενον, κατ) εἰκόνα τῆς αὐτοῦ µεγα- 
Ἠειότητος πλάσας τὸν άνθρωπον, x«i τοῦτον τῷ αὖτ- 
εξουσίῳ τιµήσας, τῶν ἐν παραδείσῳ κα)λῶν μετέχει 
κεποίηχεν, ἀπέχεσθαι τούτου μόνου κχελεύσας, ὅπερ 
ἦν τὸ ξύλον τῆς γνώσεως. Ἐπιεὶ δὲ ἠθετηκότα τὴν 
ὑτολὴν, xai τῆς πρὸς αὐτὸν οἰκειότητος ὁλισθήσαντα 
περιδεῖν ἦν οὐ Θεοῦ, διὰ νόµου τοῦτον πρότερον 
καιδαγωγήσας καὶ προφητῶ», ἐπ᾽ ἐσχάτων x«l τὸν 
ὑμοφυᾶ τούτῳ Λόγον ἐκ Παρθένου ἁγνῆς καθ’ ἡμᾶς 
τεχβῦναι εὐδόχησεν ὁ δὲ xai χαθ᾽ ὁμοίωσιν ἀνθρώ- 
πων ἐπιφανεὶς, xal πάθεσω ὀμιλήσας 0 ἀπαθὺς, διὰ 
τρίτης τε ἀναστὰς ἐκ νεχρῶν, φιλανθρωπία ἡμῖν 
ἐφανέρωσεν ᾖἰαυτὸν, x«l πρὸς οὐρανοὺς ἀπῆριν, 
θω ἐτύγχανε χαταθεθηχώς' τοῦτον δὲ καὶ αὖθις 
ὄξεω πιστευόµενος, ὃς πλάσμα μὲν τὸ ἑαυτοῦ ἆνα- 
στέσει, ἀποδώσει δὲ ἑχάστῳ χατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. 
Βσισθε xai ὑμεῖς οἱ d' ὅτι ἀξιωθένες τοῦ θείου 
qw τῆς ἀναγεννήσεως, καὶ καθαρίσει γὰρ ὑμῖν 
Ὀαγοῦς πάθους παντὸς Q διάνοια, πρὸς χόρον δὲ, ei 
χαὶ μὴ xópoc ὥρισται τούτοις, τῶν παρ’ αὐτοῦ χα- 


VIII. Civitasquedam Phrygiee, illustris, que san- 
cta nominatur (5), etincolarum frequentia preecellit 
ceteras, atque aliarum mater dicitur, sanctissimum 
Philippum, postinnumeros pro fidelabores, excepit. 
Cum autem huc venisset apostolus ut etiam in ea 


B preedicaret Evangelium, eamque vidisset simulacris 


et inter pestifera venenata vipere (6) cuidam mon- 
strose cultum deferre, divino succensus est zelo : 
et orationibus assiduis enixius incumbens, Christi- 
que nomen invocans,lethiferam illam belluam, quc 
multis fuerat mortis causa, neci dedit. 


IX. Postquam vero adversus belluam istam cru- 
delem tam bene ei cessisset Domini apellatio, 
cunctis exinde suadere copit, ut in colis vivere 
Deum crederent; neque serpentibus per terram 
animantibus adheererent: quando revera Deus est, 
qui semper exsistens Deus perfectus et incompre- 
hensibilis, postquam visibilem hunc mundum et 
invisibilem produxisset, etiam hominem formavit 
adimaginem magnificentiee suee ; eumque voluntatis 
sus libero ornans arbitrio, paradisi bonis perfrui 
voluit, solum jubens ut a scientie ligno abstineret. 
Mandata vero preetergressum suaque privatum 
gratia cum despicere nollet, primum quidem per 
legem atque prophetas eum erudiit, deinde et 
consubstantiale sibi Verbum ex intemerata Virgine 
nasci voluit, itaque in humana apparens similitu- 
dine, nostrisque communicans passionibus impassi- 
bilis ipse ,ac die tertia resurgens a mortuis, aman- 
ter se nobis manifestavit, atque ad coelos abiit unde 
descenderat: ipsum vero rursus venturum credi- 
mus, ut figmentum suum resuscitet, et reddat 
unicuique secundum opera sua : idipsum quoque 
scietis etiam vos, divino regenerationis lumine di- 
gnati; purgabitur enim mens vestra ab omni passione 
turpi, ejusque donis implebimini ad satietatem, si 
tamen eorum satietas esse possit, et bonorum pro- 
missorum hrereditatem obtinebitis. 


ῥίτων πλησθήσεσθε, καὶ ἀγαθῶν τῶν ἐπηγγελµένων κληρονομήσετε. 


. (3) Idem Nicetas : « Sacerdotes et preesules fide- 
libus preefecit, altaria per loca Domino preefixit, ac 
sacram saactorum sacramentorum tradidit for- 
mulam. » 
(4) Cum per viginti annos in Scythia laborasset, 
ut Aeta Latina habent. 
(6) Idem Nicetas : « Hierapolis urbs Phrygie 


(d) Ἐμπηστωός, pestifer, ἃ latina voce Pestis. 


magna atque illustris, opum abundantia, glorieque 
fastigio superba, civium robore ac multitudine 
nulli forte tunc magnarum per Orientem metropo- 
leon primas concedens.» .— 

(6) Iterum Nicetas ait, « Hierapolim portentose 
cuidam infandtmque vipere tamquam Deo addi- 
ctam, eamque hostiis non absque dementia placare.» 


195 


X. Hecet hisplura divinitus apostolus disserebat 
publice ac privatim. Si quos vero pres ceeteris vi- 
debat suscipere verbum fidei, eos admovebat rege- 
nerationis lumini (7) et in ordinem recipiebat 
sacerdotalem faciebatque animata Christi templa. 
Ita feliciter progredienlem veritatem inimicus ejus 
videns, cohibere se non potuit quin ei insidiaretur 
atque offendiculum objiceret. Eis itaque qui tuncin 
civitate primas tenebant sese insinuans, ipsorum- 
que indignationem velut ignem accendens, primum 
comprehendi ab eis Philippum fecit, multitudinem 
in eum subito commovens, tum ei quidquid potuit 
molestum atque exitiale intulit, Nam qui eum com- 
prehenderant duro incluserunt carceri, duriusque 
ceciderunt ac flagellarunt ; deinde funibus pertalos 
trajectis (8) suspenderunt in altum. 


XI. Et hoc quidem significare poterat statum 
animi, rectam ad superna viam tenentis : non ita 
tamen eum dimisit Dominus ; sed quoniam tunc 
temporis divinus apostolus Bartholomeus etiam 
Hierapoli erat, una cum ipso Evangelium annun- 
tians, passionis eum consortem esse voluit ut fuerat 
predicationis. Illo ergo, ut diximus, suspenso etalis 
cruci addicitur Bartholomeus (9). Soror etiam 
Mariamne (10), corpore et animo virgo, neque ma- 
gis natura fratri conjuncta quam animo, aderat 
patienti Philippo, cum quoque patiebatur ac susti- 
nebat cruciatum. Dum autem hec fierent, contigit 


res omnino nova : concussa enim terra ettremorem C 


insolitum patiente, cunctorum animis incubuit for- 
mido, quioblectationis causa ad spectaculum conve- 
nerant. Subvertitur fundituslocus omnis, atque in 
profundum in conspicuum dehiscit : simul autem 
absorbebatur populus, eratque in periculo miser- 
rime perditionis. 


XII. Cum igitur omnes obstupescerent, neque 
consilium ullum utileexpedirent ; tandem, licet sero, 
&gnoverunt vindictam se sustinere supplicii et inju- 
rie Philippo illate, eumque circumstantes suum 
appellabant salvatorem, atque rogabant dexteram 
eissuam porrigeret, neque despiceret animas ipsius 
solius causa periclitantes. Narratur autem quod 
cum ita insisterent precibus, multaque miserationi 
commovende idonea dicerent, neque ab orando 
cessarent, misertus eorum qus fiebant Jesus, 

(7) In Meneis Grecis dicitur: « Conversa Nica- 
noris proconsulis uxor, et Stachys domus a procon- 
sule et populo incensa ».In Aliis Grecis MSS. dicitur: 

«Stachys valde dives et urbis primarius, qui 
fuerat annis 40crcus, et a sancto Philippo illumi- 
natus. » An idem Stachys factus fuerit postea 
episcopus Byzantinus, ut Menea addunt, examina- 
bitur ad 31 Octobris, quo colitur. 

(8) Citatus Nicetas : « Funiculis e calcaneis 


MENSIS MAIUS. 


196 


I. Ταῦτα xal πλείω τούτων ἰδίᾳ καὶ xoti) συνειρῶ 
ὁ θεῖος ἀπόστολος ' οὓς δὲ ἦδη τῶν ἄλλων μᾶλλον δε- 
χομένων τὸν λόγον τῆς πίστεως, τῷ τῆς παλιγγενε- 
σίας τούτους προσῆγε φωτὶ, καὶ τῷ τῶν ἀρχιερέων 
κατέλεγε τάγµατι, καὶ ναοὺς ἐψυχωμένους Χριστῷ 
καὶ ἁγίους ἀνήγειρε. Οὕτω κατ εὐθὺ χωροῦσαν 
ὁρῶν τὸν ἀλύθειαν ὁ ταύτῃ βασχαίνων ἐχθρὸς, οὐκ 
ἀνεκτὰ ἐποιεῖτο, εἰ Là σφάἄλοι τε αὐτῶν x«i τοῦ 
πρόσω διαχωλύσοι. ᾿Ἐντεῦθεν τοὺς τότε καιροῦ τὰς 
τῆς πόλεως µετιόντας ἀρχὰς ὑπελθὼν, xai ola πῦρ 
ἀναφλέξας αὐτοῖς τὸ ῥδηλότυπον, συλληφθῆναι piv 

ὑπ αὐτων παρασχευάδει τὸν Φίλιππον, συχνὺν ἐκ 

τοῦ αἰφνιδίου xat' αὐτοῦ χεῖρα κινήσας, ἐπάγει δὲ 

τοῦτο πᾶν εἶ τι λυπηρὸν x«i ὀλέθριον. Κατατίθενται 

μεν γὰρ oi συλλαθόντες αὐτὸν πικρῶς ἐν εἰρχτὴ, 
B πικρότερον δὲ μαστιγοῦσι καὶ παίουσιν, sita. σχοι- 
νέοις τῶν ἀστραγάλων ἐξάψαντες, ἐπὶ µετεώρου xarà 
χεφαλῆς ἀναρτῶσι, 

ΙΑ. Τὸ δε ἄρα τὸν ἐπ᾽ «200. πρὸς τὰ dvo) τοῦ νοοῦ 
πορείαν ὡς τὸ εἰχὸς ὑπεσήμαινε ' κἄν οὐκ εἰς ἴσχα- 
τον ἀφῆχεν αὐτὸν ὁ Κύριος ἀπαράκλητον ' ἀλλ ἐ 


Α 


επεὶ 
κατ ἐκεῖνο τοῦ χρόνου x«i Βαρθολομαῖος ὁ θεῖος 
ἀπόστολος συνεπιδημῶν ἣν τούτῳ τῇ Ἱεραπόλει, καὶ 
συγκαταγγέλλων τὸ Εὐαγγέλιον, ὥσπερ dà τοῦ xn- 
Ρύγματος, οὕτω xai τοῦ πάθους αὐτῷ κοινωνεῖ " xG- 
χείνου τῶν ἀστραγάλων, ὡς ἔφημεν, ἀναρτηθέντος 
σταυρὸν αὐτὸς χατακρίνεται. Καὶ ἡ ἀδελφὴ δὲ Μα- 
ῥριάµνη, à μηδὲν ἵττον µία rà» φύσιω ὃ τὴν γνώµην 
αὐτῶ, $ xai τὸ σῶμα παρθένος καὶ τὴν xi», 
παρῆν μὲν πάσχοντι Φιλίππῳ τῷ ἀδελφῷ, τὸ δὲ πά- 
θος ὡς οἷόν τε τῇ προοαιρέσει συνεφείλχετο καὶ συν- 
εµερίζετο. Ἐν ὅσω δὲ ταῦτα ἐπράττετο, γίνεταί τι 
πρᾶγμα xetóv, σείεται μὲν ἐξαίρνης ἡ Ὑγῦ καὶ 
ἀσυνήθη «κλόνον ὑφίσταται, φύθος ὃς ταῖς ἐγείνων 
διανοίαις ἐνέσχηψεν, ὅσοι τέρψιν ἐποιοῦντο καὶ θέα- 
τρον τὰ ὀρώμενα, (6) διαδομεῖται ἅπας ὁ χῶρος 
ἐκεῖνος, χαὶ εἰς βάθος χατήει ἀσυμφανὶς, συγκατ- 
εσπᾶτο δὲ τῷ ἐδάφει, καὶ πᾶς ὁ λαὸς, καὶ οἴκτιστα 
παραπολέσθαι διεκινδύνενσεν. 

ΙΒ’. ᾽Αμηχανία τοίνυν ἐπὶ τῷ xaxd παντας εἶχε, 
καὶ sig ἄπορον αὐτοῖς περιίστατο τὰ βουλεύματα - ὀψὲ 
γοῦν x«i σὺν χρόνῳ αἰσθόμενοι, ὡς τῆς εἰς Φίλιππον 
τιμωρίας xxt ὕθρεως τὴν δέχην ἐντεῦθεν ὑπέχουσι, 
περιστάντες τοῦτον σωτῆρα ἐπεθοῶντο, καὶ δεξιὰν 
ὑποτείνειν πρὸς ἀνάσωσιν ὅτουν, μηδὲ χαταπροέσθαι 
ψυχὰς, ἐπὶ µόνῳ σαλενούσας αὐτῷ. Λέγεται δὲ τού- 
των οὕτω ταῖς δεήσεσι προσχειµένων, x«i πολλὰ ἐπὶ 
£o λεγόντων, καὶ oux ἀνιέντων, τὸν ᾿ησοῦν, ἄνω- 
θε οὓς φιλάνθρωπον ὑποχλίναντα καὶ τὸ γιόµενον 
vinctum, in sublimi verso in terram capite sus- 
pendunt. » 

(9) Eadem de sancto Bartholomeo habet Nice- 
tas ; et in Vita S. Bartholomeei Josephus, forsan 
Hymnographus, illustranda ad 24 Augusti. 

10) Colitur S. Mariamna, Nicete Maria, 17 
Februarii,ad quem diem ejus Acta e variis collecta 
dedimus. 


(e) Αιαδονεῖται, corrigo διαδομεῖται, ut si compositum a δοµέω, et tantumdem valeat aique sub- 


verto a fundamentis. 


197 


VITA S. PHILIPPI APOSTOLI. 


198 


eixrapáce ra ἐπιφανῆναι ἀθρὸον αὐτοῖς, καὶ τῇ irt- À benignamipsisaurem commodarit, subitoque appa- 


petia λωφῆσαι utv εὐθὺς τὰ δεινὰ, στηριχθῆναι δὲ 
τὸ τέως κλονούμενον ἔδαφος, καὶ τοῖς ἐντεῦθεν θά- 
νατον ἐλεεινῶς κινδυνεύονσι θειοτέραν τινὰ ὀφθῆναι 
Trà» δύναμιν, Χλίμακος ἕξιω ἠἐπέχουσαν, καὶ τὸν 
ἄνοδον ῥᾳδίαν παρέχουσαν. Τοῦτο πίστεως πρὸς σω- 
Topix» ὀδὸς τοῖς ἀπίστοις ἐγένετο, καὶ µέγα piv 
&ux τὸν Φίλιππον, μείζονα δὲ xai Ov ἐκεῖνος ἐπρέ- 
σθενεν ἐχήρυξε Κύριον. 

II". Τὸ ἀπὸ τοῦδε οὖν ἀφεῖναι μὲν οἱ σεσωσμµένοι 
τοὺς μαθητὰς τῶν δεσμῶν διὰ σπουδῆς ἐποιοῦντο, 
χαθεῖναι δὲ τούτους τοῦ ξύλου πρὸς τάχος ἠπείγοντο. 
Καὶ λύουσι piv τὸν Βαρθολομαῖον, ὁ Φίλιππος δὲ 
τούτους ἐπέσχε τῆς πρὸς αὐτὸν ἐγχειρήσεως δει 
γὰρ ὅσον οὕπω ἐχδημήσων πρὸς τὸν ποθούμενον, 
ὅθεν xal τοῦ ξύλου ἀπηωρομένος, τοῖς ἀνὰ τὴν πόλιν 
περὶ τῶν συνοικούντων ὅλης ἡμέρας ὠμίλει καὶ διελέ- 
Ίττο, τῇ πρὸς τὸν Κύριον πιποιθήσει τὰς αὐτῶν 
σταρίξας ψυχὰς, καὶ ἱκετηρίαν ὑπὶρ τούτων ποιού. 
µενος, τοῖς ἱεροῖς ἱερῶς συναπῆλθε λογίοις, καὶ πρὸς 
&» ἔγαπα µιτεφοίτησε Κύριον, ἐν χειρὶ τούτου τὸν 
ἀντοῦ ψΨνχὺν παραθέµενος. 

ΙΔ. Τὸ δέ ys τέµιον αὐτοῦ σῶμα παρὰ Βαρθολο- 
µαίου καὶ Μαριάμνης ὁσίως κατενεχθὶν, λαμπρῶς 
τε τῶν (f) ἐπὶ ταφῦ νενοµισµένων τυχὸ», ὕμνοις 
upetc καὶ τιμαῖς ἐν ἐπισήμῳ τόπῳ χατετύθη καὶ ἱερῷ, 
τεσσαρεσκαιδεκάτην ἄγοντος τότε τοῦ Νοιμθρίου. 
Βαρθολομαῖος dt pa καὶ Μαριάμνη ixi βραχὺ τῷ 
τύπω προσμείναντε, καὶ τῷ τιµί τῶῷῶδε λειψάνῳ 
τὰ τῶν ὕμνων καὶ τιμῶν ἀποδόντες, καὶ αὖθις λαμ- 
πρότερον βεθαιότερὀν τε τοὺς παβόντας Tipi τὸν 
κίστιν ἑδράσαντες, τῆς ἐπὶ τὰ οἰχεῖα εἴχοντο, τὸ τοῦ 
Χριστοῦ α«αορύττοντες Εὐαγγέλιο. Ὅτι αὐτῷ πρέ- 
χι πᾶσα δόξα, τιμὴ, καὶ προσχύνησις, νῦν καὶ ἀεὶ, 
καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. | 


ruerit : quodque apparitione illa statim cessarit 
periculum, solumque eatenus tremulum constiterit 
firmum, etiis qui mortem exspectabant miserabilem 
divinior quedam apparuerit virtus, scalarum vice 
serviens, etfacilem sursum praebens ascensum. At- 
que ea res infidelibus facta via fidei ad salutem, 
magnum quidem esse monstravit Philippum, ma- 
jorem vero eum quemipse predicaverat Dominum. 

XIII. Qui autem salvati erantfestinabant quidem 
discipulos eximere e vinculis, eosque e lignoquan- 
tocius deponere: sed cum Bartholomeum solvissent, 
prohibuit Philippus ne idem sibi facerent, sciebat 
enim sese jamjam emigraturum ad illum quem 
desiderabat : ideoque e ligno pendens, die tota 


B loquebatur cum civibus de salute ipsorum, confir- 


mansque eorum animos exhortando et preces pro 
iis fundens, sancte inter sancta excessit eloquia ; 
atquead Dominum quem amaverai transiit, animam 
suam in manus illius commendans. 


XIV. Venerandum porro illius corpus 8 Bartho- 
lom&eo et Mariamne,cum ea splendide persolvissent 
quee fieriin sepulturis consueverunt, depositum est 
cum hymnis atque obsequiis sacris in loco sancto 
ac decenti, decima quarta die Novembris. Bartho- 
lomeus autem et Mariamne, modico ibidem com- 
morati tempore, cum iterum venerando illi corpori 
hymnorum atque exsequiarum justa splendidius 
persolvissent, et presentes amplius confirmassent 
in fide, ad propria reversi sunt, predicando ubique 
Evangelium Christi : quia ipsi convenit omnis 
gloria, honor et adoratio, nunc et semper in secula 
seculorum. Amen. 


(f) Ita corrigo, pro ἐπιφανῦ : nam, ἐπὶ ταφῆ, legendum suadet sensus, et ita videtur in MS. . 


Veneto invenisse interpres quo usus Lipomanus. 


199 


MENSIS MAIUS. 





YIIOMNHMA 
ΗΙΣ TON ΑΡΓΙΟΝ IAKOBON 


ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΚΑΙ AAEA9OGEON 


COMMENTARIUS 
IN SANCTUM JACOBUM APOSTOLUM 


ET FRATREM DOMINI 
(Acta Sanctorum Bolland. ad diem 4 Maii, Greece et Latine.) 


PROLOGUS. 


I. Nihil est viro bono et virtutis amatori eque Α — A'. Οὐχ οὕτως ἠδύ τι τῷ φιλαρέτῳ xal 


jucundum, et quod nulla minussatietate offendatur, 
atque justi memoria, et maxime, si passus sit 
propter Christum. Ea enim illum magis excitat ad 
letitiam, quam aurum pecunie amatores, et que- 
cunque sunt visu delectabilia novarum rerum cu- 
pidos. Adde quod ipsa justi memoria non solumest 
jucunda, sed etiam valde utilis ; cum aliquem zeli 
et &mulationis stimulum immittat animis, et ad 
similia aggredienda excitet. Agedum ergo nos quo- 
que magnum Jacobum in medium adducentes (qui 
vere est Justus et nominatur, et ut Christi frater 
vocaretur eximie estassecuus) communem ex rebus 
illius utilitatem capiamus et voluptatem. Nam 
licet multi alii, qui in ecclesiastica scribenda histo- 
ria studium posuerunt, de hoc justo narraverint, et 
ante omnes Hegesippus et Clemens : quorum ille 
quidem in quinto suo libro, hic autem in sexta ea- 
rum, que vocantur Hypotyposes, nonnulla ex iis 
quee ab ipso gesta sunt, assumentes, posteris tradi- 
derint : nemo tamen se extendit ad omnia, neque 
contendit de eo dicere singulatim. Causa autem est 
quod non fuit eorum institutum de ipso scribere ; 
sed erat quidem eis aliud propositum argumen- 
tum :in parte autem, cum ita accidisset, illius 
meninerunt. 


dri λυμαινόμενον ὡς µνήµη δικαίου. καὶ 
διὰ Χριστὸν παθὀντος κατέστηχε. Καὶ ; 
πλείων ἐκείῳ ἤ Χχρυσὸς τοῖς φιλοχρηµά 
ὅσα τὴν ὥραν ἡδέα τοὺς (a) Φιλοκαίνους t 
σύνην παρακαλεῖ. 'Emti οὖν οὐχ ὑδεῖα póv 
διχαίου μνύμο, ἀλλὰ καὶ λίαν ὠφέλιμος, 

χέντρον ταῖς ψυχαῖς ἐνιεῖσα, xal τῶν ἴσων 
διεγείρουσα" φέρε dà καὶ ἡμεῖς τὸν µέγι 
Ἰάχωθον εἰς µέσον προθέντε, τὸν ἀληθῶι 
ὄντα τε xci ὀνομαξζόμενον ὃς καὶ τὸ ἀδελφ 
σθαι Χριστοῦ διαρερόντως πεπλούτωχε, χθι 
λειαν τὰ ἐκείνον καὶ ἡδονὺν ποιησώµεθα. 
μὲν yàp xal ἄλλοις ὑπῦρξε τῶν περὶ τὴν |: 
στικὴν ἱστορίαν ἐσπουδαχότων περὶ τοῦ 
τούτου διεξελθεῖν, καὶ πρό Ύε πάντων Ἡ 
καὶ Κλήμετι, àv ὁ μέν £v γι τῷ πίµπτ 
ὑπομνήματι, ὁ δὲ ἐν τῷ ἔχτῃη τῶν καλὀυμέ 
τυπώσεων, ἔνια τῶν αὐτῷ πεπραγμένων à 
τες παρέδοσαν τοῖς εἰς ὕστερον ἁλλ᾽ οὐ 
ἅπαντα καθῆχεν ἑαυτὸν. οὐδὲ τὰ κατὰ µέρ 
ἐφιλοτιμήσατο. Τὸ δὲ αἴτιον, ὅτι μὴ δὲ τὶ 
σκοπὸν ἔθεντο' ἀλλ ἑτέρα piv τῷ λόγῳ ὑπὸί 
οἱ δὲ ἐν τῷ µέρει τοῦ ἀνδρὸς ἐμέμνηντο, χαὶ τ 
ἀπὸ τοῦ παρήχοντος. 


CAPUT. 


Patria, epistola scripta et elucidata. Alis virtutes. 


Il. Jacobo ergo divino patria fuit Judesa, pater C — B'. Ἰαχώθῳ τὀίνυν τῷ θείῳ, πατρὶς Ἰουὸ 


Joseph (1), qui propter insignem virtutem et mo- 
rum bonitatem,fuit sponsus Virginis, quee Dominum 


(4) Hane aliquorum Grescorum sententiam supra 
rejecimus, ostendimusque fuisse filium Cleophee, 
qui secundum aliquos erat dicti S. Josephi frater, 


ràp 'locào, ὃς διά τε τὸ τῆς ἀρετῆς περιὀν, 
τὴν τῶν τρόπων χρηστότητα, τὸ τὸν Ἆρισι 


vel saltem maritus Marie, nate ex ai 
matertera Deipare, ideoque dicte Soror 


(a) Φιλοκάλους videtur legisse interpres quo Lipomanus usus in ms. Veneto. 


201 


VITA S. JACOBI FRATRIS DOMINI. 


209 


1 εννησαμένη παρθένῳ εἲς μνηστῆρα ἐτέλεε. Πρᾶξις À nostrum Jesum Christum peperit. Erant autem ejus 


τῇ κχλέσει συµθαΐνουσα. ᾿Ὠθλίαν γὰρ αὐτὸν χεχλῆ- 
σθαίἰ φασιν, ὅπερ dà) καὶ δηλοῦν τὸν δέκαιον βούλε- 
ται * ὀφθαλμὸς λίαν βλέπω», x«i ἑλέους ὄντως τοῦ 
zXpx Θεοῦ ἄξιος * ἀχοὴ ῥήμασι θείοις τὸ παράπαν 
ανεωνγμένη, στόµα ὥς τι ἐντρύφημα διὰ παντὸς ἔχον 
τὸν νόµο», χεὶρ πρὸς τὸ εὐποιεν Gil ακινουμένη, 
Ἱαστὴρ πρὸς τὰς ἑαυτῆς ὁρμὰς ὅλως κατηργηµένη. 
Ἐμψύχων pi» γὰρ x«t οἴνυ τοσοῦτο παρ᾽ ὅλον τὸν 
βίον ἀπέσχττο, ὡς ὕδωρ μέν ἡγεῖσθαι ποτὸν ἤδιστον, 
τροφὲν δὲ pro», καὶ τοῖς τῶν ὁακρύων στα"/όσι τὸ 
µέτρον ὑπερθάλλειν τῆς πόσεως ἴσασι τὰ χατεσχ)η. 
χότα γόνατα τοῦ δικαίου, x«i ἡ τούτοις οἷον ἐναπο- 
θ᾽αυοῦσα δορὰ καὶ τῆς ψυχῆς παριστῶσα τὸ πρὀθν- 
μον * ῥάκος αὐτῷ φίλον ἔνδυμα, καὶ σινδὼν Ἠνίκα 
τῶν ἵερων ἐπιθαίνειν ἔμελλε ^ vob αὐτῷ καὶ ἡμέρα 
οὗ διεχρένετο, ἀλλὰ καὶ vob ἐνεογὸς ἐν τοῖς τοῦ 
φωτὸς ἴργοις, xxl ημέρα τὸν νυκτεοινὺν Ἠσυχίαν tO 
ἀταραχω τὺς ζωῆς ὑπεχρίνετο ᾽ ποθεινὸς τοῖς οἰκείοις, 
τοῖς αλλοτρίοις αἰδέσιμος, τῷ γὰρ φιλοτίµμῳ τῆς ἀρι- 
τῆς τοσοῦτο μΏ ὅτι φίλοις, ἀλλὰ xai τοῖς τῆς εὖσι- 
θείας ἀμνώῶτοις ὁ ἀνὴρ ἐτετίμητο, ὡς ἑνίοις αὐτῶν καὶ 
τὸ τούτου συγγράφαι μαρτύριο», xal μὺ µόνον δίχας 
ατίσαι φάναι τοὺς ἀνελόντας τὸν Δίχαιον, ἀλλὰ καὶ 
πολλῷ tà» πόλιν χρήσασθαι συμφορᾷ, καθ᾽ 9v τὸ μύσος 
tti»o σµθέθηχε, μαρτὺρεῖ τῷ λόγῳ Ἰώσηπος £y γε τῷ 
μχοστῷ τῆς ᾿Αρχαιολογίας συγγράµµατι τὰ κατὰ τὸν 
εδρα διεξιών. 


Γ΄. Καὶ τοῦτο μὲν dà τοσοῦτον * ὅπως δὲ xai τἆλλα 
τοῦ δικαίου διὰ µνήµης toig φιλαρέτοις ὑμῖν ποιη- 
εὖμεθα ; ΄Αρτι μὶν ὁ Κύριος ὑμῖν τοῦ χατὰ σάρχα 
χωοινώνηχε μυστηρίου, xxi ὁ µέγας οὔτος ᾿Ιάχω- 
δις ἐπὶ τῶν οἰάχων τῆς τῶν Ἱεροσολύμων ᾿Εκχλησίας 
χαθέξεται ^ δύο δὲ ὄντων τῶν ἁόντων ἄνθρωπον εἰς 
τἰλίωσι»ν, θεωρίας φημὶ καὶ πράξεως, ἐξ ὧν αἱ 
ἐρταὶ τὸ κράτος εἰλύφασιν, ἐξεταστέον ἐν ἐἑκατέρῳ 
τού ἀωδρὸς τὸ εὐδόκιμον. Αλλ᾽ ἐπείπερ διὰ θεωρίας 
μάλιστα ποὸς Θιὸν à ἀνάθασις, πρῶτον τὸ θεωρητι- 
xi» ἐχείνου καθ᾽ ὅσον oióv τε διεξέθωμεν, εἶτα καὶ τὸ 
σρακτικὀν εἰς δύναμιν ἐξετάσωμεν * χρῆναι γὰρ οἴμαι 
τὸν ἐπισκοπιχὸν ὀφθαλμὸν τῷ θεωρητικῷ εὐμνύεσθαι 
πρὸς τῶν ἄλλων, εἰ καὶ τὸ πρακτιχὸν ἐπίθασιν εἶναι τοῦ 
βωοητιχοῦ τινες ὑπειλήφασιν. ᾿Ενταῦθα τοίνυν δεδόσθω 
uta συ/χώρτσιν τὸ θεωρητικὸν Ὠγεῖσθαι τῆς πράξεως, 
trip τῷ πρακτικῷ τοῦ δικαίου συνῦπτοι καὶ τὸ µαρ- 
τύριον. 

Δ. ᾽Αλλ’ ἔστι κατανοῆσαι τρανῶς ἐπίσχοπον πὀι- 
µαίνοντα μετ ἐπιστήμης τὸ ποίμνιον, τὸν τῇ καθο- 
Aj τοῦ ἀνδρὸς Ἐπιστολῇ ἐντυγχανοντα. Καὶ πρῶτόν 
yo ἐν ἐπιγραφῷ καλὸν μὴ παροπτέον * δηλοῦ- 


^- 


τα 


ie Obliam etiam legitur apud Eusebium, unde 
Itlocus acceptus,et ex hoc apud Rufinum atquc 
Niephorum:verum male hic ponitur Oblias,quasi 
&güificet Justum.cum Eusebius sichabeat ἐχαλεῖτο 
lato; x«i Ὠθλίας ὅ ἐστιν ἑλληνιστὶ περιοχἡὴ τοῦ 
ity; καὶ διχαιοσύνη.Ώ Οἱ] commodum sensun lha- 
betcum revera OpAlias, juxta Henricum Valesiuin 
Bibraice dicaturarz populi.Nicolaus tamen Felle- 
tu lib.i Miscellan. sacrum mallet sic legi, ἐκαλεῖτο 


Ῥλτποι. Ca. CXV. 


B 


C 


acliones nomini convenientes : aiunt enim eum 
fuisse vocatum Obliam (2) quod quidem vult signi- 
ficare justum. Oculusejus lenis et placidus, et vere 
dignus qui consequeretur a Deo misericordiam ; 
aures divinis verbis omnino aperte» : os, in quo, 
tanquam alique delicic, lex erat perpetuo: manus, 
qus semper movebantur ad benefaciendum : ven- 
ter, omnino suis resistebat appetitionibus : nam 
ab animatis et vino tota vita usque adeo abstinuit, 
ul aquam quidem existimaret potum suavissum, 
quemadmodum et alimentum panem, lacrymarum 
guttas abundanter miscens cum potione. Norunt 
obdurata justi genua, et eorum velut emortua caro 
animi promptitudinem. Pannus eratei gratum indu- 
mentum,elsindon,quandoeratad sacra ascensurus. 
Inter noctem et diem nullum erat ei discrimen : 
sed noctu quoque lucis exercebat opera ; et dies, 
vile tranquillitate etturbaruin vacuitate,imitabatur 
plane noctis silentium. Suis erat jucundus, alienis 
venerandus : tantam enim laudem virtutis, non 
solum apud amicos, sed etiam apud pietatis (3) 
ignaro fuit affectus, ut nonnulli quoque eorum 
ejus conscripserint martyrium, et dixerint, non eos 
solum fuisse poenas, qui Justum interemerunt ; sed 
civitatem quoque magnam accepisse calamitatem, 
in qua exsecrandum illud contigit facinus. Ei quod 
dico, fert testimonium Josephus, in vicesimo libro 
Antiquitatum id referens. 

III. Quomodo autem et alia, que ad justum 
pertinent, vobis virtutis amantibus pro dignitate 
recensebimus ? Postquam Dominuscarnem nostram 
assumere dignatus fuit, magnus hic Jacobus tenuit 
clavum Ecclesie Hierosolymitane (4). Cum autem 
duo sint, que hominem ducunt ad perfectionem, 
contemplatio, inquam, et acfjo, ex quibus vim acci- 
piunt virtutes ; examinandum est, quam hic esset 
in utroque eximius. Sed quoniam maxime per 
contemplationem ad Deum est ascensus, quoad 
ejus fieri potest, prius narremus de illius coutem- 
platione, deinde etiam ejus actionem ponderemus 
pro viribus. Existimo enim oportere episcopi ocu- 
lum ante alia delectari vi contemplandi, etiamsi 
actionem quidam putarunt esse ascensum ad con- 
teinplationem. Concedatur ergo, quod contemplatio 
precedat actionem, quandoquidem justi actioni 
conjunctum est etiam martyrium. 

IV. Quomodo episcopus gregem cum scientia pa- 
scere debeat, is aperte potest intelligere, qui 
Catholicam ejus legit Epistolam. Et primum quidem 
id,quod est in iuscriptione egregium, non esl 


Σαδδὶχ xoi 'Qàu, Ó éctt) δίχαιος καὶ πξριοχὺ τοῦ 
λαοῦ : nominabatur Saddic οἱ O-liam quod est ju- 
stus et munitio populi: - 

(3) Judaeos scilicet, Christianorum mysteriorum 
expertes. 

4) Grece ad verbum : « Nuperquidein Dominus 
particeps nobis factus est mysteriisecundum caruem, 
et magnushicJacobus Ecclesie Hierosoly mitanee te- 
netolavum; » quee malui clariori paraphrasi explicare. 


( 


209 MENSIS MAIUS. 20k 
pretermittendum ; protinus enim, et, ut dicitur, a Α ται γὰρ εὐθὺς ἀπὸ γραμμῆς τοῦ ἁγίου τὸ µέτριον . 


carceribus, significatur sancti modestia. Sic autem 
habet !: « Jacobus Dei et Domini Jesu Christi 
servus, duodecim tribubus, que sunt in disper- 
sione, salutem. » Nam cum ei liceret seipsum 
vocare apostolum, aut episcopum, aut quod majus 
est fratrem Domini, quibus nominibus ipsum quo- 
que Paulus significavit scribensad Galatas!, vide- 
tur delectari humilioribus ; se esse servum Christi 
Deisignificat tribubusIsraelis, vel maxime proprium 
magistri insigne habens moderationem, et ea sibi 
magis placens, quam episcopatus atque fraternitatis 
dignitate. 

V. Sed age, nonnulla, que leguntur in Epistola, 
quantum conceditur, persequamur, per que erit 
manifesta illius mentis puritas, et accurata do- 
etrina. Nam cum fuisset in principio Epistola, et 
contemplante animi oculo considerasset, ut est 
consequens, quod quisquis ad Deum accedit, incidit 
in tentationes (Boni enim principium et radix, est 
Deus : bonum autem, est virtus : via autem, qua 
fert ad virlutem, est aspera et difficilis, et multa 
habet adversa : et ideo evenit omnino, ut qui ad 
Deum accedunt, in res incidant ineequales) : exhor- 
tatur sanctos ad invictam patientiam et nunquam 
cedentem, bonos imitans puerorum preceptores, et 
qui convenienter legibus decertationis sciunt decer- 
tare. Dicit enim : « Omne gaudium existimate, fra- 
tres mei, quando in tentationes varias incideritis, 
scientes quod probatio fidei vestre patientiam ope- 
ratur (3): [patientiaautem perfectum opus habeat,ut 
in nullo deficiatis. Si cui autem vestrum deest 
sapientia, petat a Deo, qui dat omnibus absolute, 
et non exprobra. » Considera autem, cum quanta 
hortatur sapientia. Non enim solummodo sustinere, 


ἔχει δὲ οὕτως * « Ἰάχωθος Θεοῦ xxi Κυρίου Ἰησοῦ 
Χριστοῦ δοῦλος, ταῖς δώδεκα φυλαῖς ταῖς ἐν τῇ δια- 
σπορᾷ χαίρειν. » ᾿Εξὸν γὰρ αὐτῷ ἀπόστολον καλεῖν 
ἑαυτὸν, f$ ἐπίσχοπον, ἢἩ TÓ Ὑε μεῖξον εἰπεῖν ἀδελφὸν 
τοῦ Κυρίου, ol; ὀνόμασιν αὐτὸν xai Παῦλος γράφων 
Γαλάταις ἐδήλωσεν * ὁ δὲ τοῖς ταπεινοτέροις φαίνε- 
ται χαίρων, xxi δοῦλον ἑαυτὸν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ταῖς 
φυλαῖς τοῦ Ἰσοαὴλ εἴναι γνωρίχει * τὺ ἰδιαίτατον τοῦ 
διδασκάλου παράσημµον τὴν μετριοφροσύνην ἔχων, καὶ 
ταύτη σεμνυνόµενος μᾶλλον 2) τῷ τῆς ἐπισκοπῆς xal τῷ 
τῆς ἀδελφότητος ἀξιώματι. 


Ε’. ᾽Αλλ' ὅπως ἔνια καὶ τῶν τῇ ᾿ΕἘπιστολῇ φεροµέ- 
νων κατὰ τὸ ἐγχωροῦν διεξέλθωαεν, δι ὧν εὔληπτον 
B ἔσται καὶ τῆς διανοίας ἐκείνου τὸ καθαρὸν xai à τῆς 
διδασκαλίας ἀκρίθεια. Καὶ γὰρ ἐν τῷ ἀρχῆ τῆς Ἐπι- 
στολῆς γενόμενος xpi σχοπήσας τῷ θεωρητικῷ τῆς 
ψΨυχῆς ὀφθα)μῷ, ὅτι πάντα dà τὸν τῷ Θεῷ προσερ- 
χόµενον ἀκόλουθον πειρασμοῖς περιπίπτειν (ἀρχὴ 
μὲν γὰρ καὶ ῥίζα τοῦ ἀγαθοῦ ὁ θιὸς, ἀγαθὸν δὲ ἡ 
ἀρετὴ, ἡ δέ yt πρὸς ἀρετὴν φέρουσα τῥαχεῖά τε xai 
προάντης καὶ πολλὰ τὰ ἀντικείμενα ἔχουσα * καὶ διὰ 
τοῦτο συµθαίνει πάντως τοῖς πρὸς Θεὸν ἐρχομένοις 
ἀνωμάλοις πράγµασι περιπίπτειν) " τοῦτο di) σκοπή- 
σας ἀλείφει τοὺς πιστοὺς πρὸς ὑπομονὴν ἀνένδοτον, 
τοὺς σοφοὺς μιμούμενος παιδοτρίδας, x«l κατὰ vó- 
µους ἀβλήσεως xao; Ὑνυωμνάζειν ἐπισταμένους * 
φησὶ γάρ * «Πᾶσαν χαρὰν ἠγήσασθε, ἄδελφοί µου, ot 
ἂν πειρασμοῖς περιπέσητε ποιχίλοις * € xat ἤ αἰτία, 
« Εἰδότες, φησὶ, ὅτι τὸ δοχίµιον ὑμῶν τῆς πίστεως 
ὑπομονὺ»ν κατεργάδεται (b). » Εἴτα τὸ περὶ τὴν πίστιν 
ἀναμφίλογόν τε x«i σταθερὸν ὑποτίθησιν * « Ανὴρ 
δίψυχος, λέγων, ἀχατάστατος ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς 
αὐτοῦ, » 


sed etiam gaudere ingruentibus jubet tentationibus ; nec solum gaudere, sed id etiam omne gaudium 


ducere. Neque vero dicit quaslibet tentationes ; sed 


« Quando in varias incideritis tentationes]. » Causa 


autem est : « Scientes, inquit, quod probatio fidei vestre patientiam operatur. » Deinde subjungit, 
in fide debere esse firmitatem, et constantiam, et nullam dubitationem, dicens : « Vir animo duplex, 


et instabilis in omnibus viis suis. » 

VI. Quod autem postea dicit, quantam cum 
venustate habet etiam profunditatem ? « Glorietur 
enim, inquit, humilis quidem in sua altitudine: 
dives autem in sua humilitate. » Nam cum divitie 
quidem alliciant ad superbiam, pauperlas autem 
ad humilitatem et animi dejectionem ; ille contra 


jubet facere, divitem quidem suam constituere D 


altitudinem in modestis actionibus ; pauperem vero 
hocipsumexistimare dignitatem non contemnendam, 
si magno et excelso animo ferat paupertatem. 1ta 
paupertatem et divitias, que sunt sepe multis ma- 
teria ad peccandum, materiam efficit ad Dei cultum. 
Deinde rursus cum sciret, cujus glori», et quam 
multorum bonorum sint tentationes conciliatrices 
iis qui se fortiter gerunt, repetens dicit : « Beatus 


! Jac. 1, 1 seqq. ?* Galat. TI, 19. 
(5) Que hic sequuntur, uncis inclusa, desunt in 


€. Ὁ di μετὰ ταῦτα λέγει, πήσον ἔχει μετὰ χά- 
proc xal τὸ βάθος ; « Κανχάσθω yop, ἔφη, ὁ μὲν τα- 
πεινὸς ἐν τῷ ὕψει αὐτοῦ, ὁ δὲ πλούσιος i» τῇ ταπει- 
νώσει αὐτοῦ. » Erst γὰρ ὁ pk» πλοῦτος ἐπαγωγὸν εἰς 
ἁλαζονείαν, Ἡ πενία δὲ ταπεινὸν καὶ µικρόψυχον * 
ἐκεῖνος τοὐναντίον κχελεύει ποιεῖν Uoc ἑαυτοῦ ποιεῖ- 
σθαι τὸ µετριάξειν, τὸν πένητα δὲ αὐτὸ τοῦτο ἄξιω- 
µα νομίδειν οὐ τὸ τυχὸν, τὸ τὴν πενίαν φέρειν µε- 
γαλοψῦχως * οὕτω xal πινίαν καὶ πλοῦτον, ὄντα τοῖς 
πολλοῖς πολλάκις tig ἁμαρτίαν, ὕλην εἰς Θτοῦ ÓOt- 
ραπείαν τίθησι xal ἀμφότερα, Ἔπειτα πάλιν εἰδὼς 
οἷας δόξης, ὅσων ἀγαθῶν πρόξενοι τοῖς χαρτεροῦσιν οἱ 
πειραΣμοὶ, ἐπαναλαμθάνων, « Μακάριος, φησὶν, dy- 
θρωπος ὃς ὑπομένει πειράσμὀν, ὃτι δόκιµος γενόμε- 
voc, λήψεται τὸν στέφανον τῆς δωῆς * « τῷ µαχαρι- 


nostro ms. Greco. 


6) Plura aliquanto habentur in ms. Veneto, que vide in versione Latina, [ Junois inclusa. 


1 


205 


VITA S. JACOBI FRATRIS DOMINI. 


506 


σμῶ x«l τῇ τῶν στεφάνων ἐλπίδι εὐπαραδέκτους À homoqui sustinet tentationem : quoniam cum fuerit 


τοὺς πειρασμοὺς τοῖς φιλαρέτοις εἶνοι παρασκευά- 
ζων, utxpoU δὲ x«i ὡς ἕομαιον αὐτοῖς ἡγεῖσθαι, καὶ 
μεθ) ἡδονῆς ὑποδέχισθαι. 


Z. Οὐ uiv δὲ τὸ τῶν πολ)ῶν νόσημα, οἵ xai ὅπως 
ιδίας ἐκδικοῦντες ἐπιθυμίας, ix φύσεως εἶναι τὸ 
ἁμαρτάνειν λέγχουσι, καὶ οὐδὲ τὸν Θεὸν αἴτιον τῶν 
κακῶν ὀχνοῦσι νοµίδει, κατέλιπεν ἀθεράπεντον * 
τις ἄριστος ἵκτρῦς. τοῖς φυλακτιχοῖς 
χρώμενος βοηθάµασι, πρὸς τὴν vócov ἵσταται ταύτην, 
« Muótis, λέγων, πειραζόµενος λεγέτω, ὅτι ᾽Απὸ Θεοῦ 
πειράδοµαι ^ ὃ yop Θεὸς ἀπείραστὸς ἐστι καχῶν, 
πειράδει δὲ αὐτὸς οὐδένα, ἕκαστος δὲ πειράξιται 
ὑπὸ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐξελκόμενος καὶ δελεαξό- 
µενος ttz« 3 ἐπιθυμία συλλαθοῦσα τίχτει ἁμαρτίαν, 
& di ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποχύει θάνατον. « Οὔ- 
τως ὁ δίχαιος δικαίως μεταξὺ ἀνθρώπων ἐδίκασε καὶ 
Θεοῦ, ἐχείῳ μὲν τὸ ἀναίτιον τῶν xaxov µαρτυρή- 
σας x«i σιωπᾷν» πείσας γλὠσσας µεγαλοῤῥήμονας, 
Tot; ἀνθρώποις δὲ ἐπιγνώμονας τῆς ἑαυτῶν ἆἀσθι- 
»tía; xai τῶν ἁμαρτημάτων εἶναι ποιήσας, ελλόγως 
τε παοασκενάσας, ἑαυτοῖς μᾶλλον καὶ οὗ Qi τὰ ἐκ 
ποντρᾶς συνηθείας καὶ ῥαθυμίας ἐπιγράφειν σφάλματα, 
xai οὕτω τὸ ταπεινοφρονεῖν µανθάνειν xal συγγνώμην 
αιτεῖν. 


αλλ᾽ ὥσπερ 


Β΄. 'Exsiüty ὅτε τὸν δίκαιον σοφῶς ἀναιροῦντα τὸν 
ἱπόμενον ἐπὶ τῇ κατορθώσει τοῦ ἀγαθοῦ τῦφον, καὶ 
πείθοντα τῷ Θτῷ μᾶλλον $ ἑαυτοῖς λογίζδεσθαι τὸ 
χατορθωθέν * « Μἡ πλανᾶσθε γὰρ, φησὶν, ἀδελφοί µου 
ἀγαπητοὶ, πᾶσα δόσις ἀγαθὴ xai mà» δώρηµα τέ- 
lov ἄνωθέν ἐστι χαταβαϊνον ἀπὸ τοῦ Πατοὸς τῶν 
ῥώτω», παρ à οὐκ ἔστι παραλλαγὴ ἡ τροπῆς &mo- 
σχίασµα ᾿ βουληθεὶς ἀπεχύησεν ἡμᾶς λόγῳ ἀληθείας 
εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς ἀπαρχήν τινα τῶν α)τοῦ κτισμά- 
των. » Ταῦτα καὶ φοονήματος ἀποχενοῖ τῦφο», xxi τὸ 
θεῖον παρεκτιχὸν ἅμα τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἄτοεπτον εἶναι 
ai ἀναλλοίωτον Ótíxvugt, καὶ ὅπως ἐξαίρετον ἢ πρὸς 
τὰ ἄλλα κτίσματα περὶ τὸν ἄνθρωπον φαίνεται τὸ 
χοδεμονιχὸν ἔχον. 


C 


G'. Μετὰ ταῦτα καὶ ἠθιχωτέρων ἅπτεται παραι- 
viste», « Έστω, λέγων, πᾶς ἄνθρωπος ταχὺς tig τὸ 
ἐκοῦσαι, βραδὺς εἰς τὸ λαλῆσαι, βραδὺς εἰς ὀργὴν. » 
Ei γὰρ τὸ λέγεν ταχέως φυλακῆς aitov», τὸ ταχέως 
ὀργίνεσθαι πυσης μᾶλλον δεῖται τῆς ἀσφαλείας ; 
Ὄρα δὲ καὶ τοῦ κατὰ ἀλήθειαν Χριστιανοῦ, οἴἵους D 
εἶναι λέγει τοὺς χαρακτῆρας. « Θρησκεία χαθαρὰ καὶ 
ἀμίαντος τῷ Θιῷ xxi Πατρὶ αὕτη ἐστί * ἐπισχέ- 
κτεσθαι ὀρφανοὺς x«i χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, 
ἄσπιλον έαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ χόσμου. « Ἐπίσης xt- 
λεύει x«i τοῦ χόσµου ἀφίστασθαι, καὶ τῷ πλησίον 
προστίθεσθαι ' ταῖς γὰρ ἀληθείας, τότε γνησίως 
τοῖς ἀδελφοῖς συµπαθήσοµον, ὅτε τῆς τοῦ κόσμου 
προσπαθείας {αυτοῖς ἀποῤῥήξομε. To δὲ εἰπεῖν, 
« Mà ἐν προσωποληψίαις (yere, ἀδελφοὶ, τὴν πίστιν 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς δόξης, » τὸ xat' 


* Jac, 11, 1 seqq. 


probatus, accipiet coronam vite ; » beatitudine et 
spe coronarum efficiens, ut sint viris bonis accepte 
tentationes, et eas propemodum tanquam lucrum 
existiment, et cum voluptate excipiant. 

VII. Neque multorum morbum, qui suas defen- 
dentes cupiditates, peccatum dicunt esse a nafura, 
et neque verentur existimare Deum esse causam 
malorum,reliquitincuratum: sed tanquam medicus 
prestantissimus auxiliis preservativis utens, huic 
morbo resistit, dicens : « Nemo qui tentatur dicat :A 
Deo tentor. Deus enim non (6) tentatur a malis ; ipse 
autem tentat neminem : unusquique vero tentatura 
propria concupiscentiaattractus etinescatus. Deinde 
concupiscentia cum concepit, parit peccatum : pec- 


B catum autem perfectum, parit mortem. » Sic vir 


justus juste judicavit inter homines et Deum : illi 
quidem suo testimonio tribuens, quod non esset 
auctor malorum, et linguis loquacibus  persua- 
dens, ut tacerent; efficiens autem, ut homines 
suam agnoscerent imbecillitatem et sua peccata ; 
et ut sibi, el non Deo, ascriberent delicta, quse ex 
mala consuetudine proveniunt et socordia, et 
sic discerent se humiliter gerere, et petere veniam. 


VHI. Preeterea videbis justum sapienter perimen- 
tem arrogantiam etsuperbiam,quz sequitur bonum 
recte gestum, et persuadentem Deo potius quam 
Sibi ipsis ascribere, quod fuerit recte factum. « Ne 
erretis igitur, iuquit, fratres mei dilecti : omne 
donum bonum, et omne datum perfectum, de- 
super descendlt a Patre luminum, apud quem 
non est vicissituddo nec mutationis, obumbratio : 
volens enim genuitnos verbo veritatis,ut simus nos 
primitie quedam ejus creaturarum. » Hec et 
exinaniunt arrogantiam, et ostendunt Deum esse 
datorem bonorum, et esse immutabilem, nec in 
euin cadere alterationem : quodque is est eximius, 
si conferatur cum rebus creatis, et maximam τἱ- 
detur gerere curam hominis. 

IX. Posthzec accedit ad admonitiones, que ad 
mores magis pertinent : « Sit, dicens, omnis homo 
velox ad audiendum, tardus ad loquendum, et tar- 
dus ad iram. » Si enim velox sermo est cavendus, 
quanto magis adhibenda est cautio,ne cito irasca- 
ris ? Vide autem, quomodo figuram veri exprimit 
Christiani. « Religio pura et immaculata Patri et 
Deo hec est : visitare orphanos et viduas in afflic- 
tione eorum, immaculatum seipsum conservare 
a mundo. » Ex equo jubet et a mundo recedere, 
et ad propinquum accedere : tunc enim vere ac 
sincere fratrum miserebimur, quando nos separa- 
bimus ab affectione in mundum. Diceudo autem 5, 
« Ne in personarum acceptionibus habeatis, fratres 
fidem Domini nostri Jesu Christi glorise, » tollit id 
quod fit ad ostentationem, docens ne vivamus ut 


(6) Clarius hoc ex Greco quam quod Latina versio habet : «Deus enim intentator malorum est. » 


201 


placeamus ominibus,neque queramus gloriam ex 
hominibus,humilia et abjecta cogitantes : sed Deum 
solum amemus, et ejus quod fit habeamus ipsum 
laudatorem,etremunerationem ab eo exspectemus. 
Dicendo vero eum legem implere regiam, qui dili- 
git proximum sicut seipsum,excitat ad fratrum di- 
lectionem, ex ejus qui legem tulerat dignitate, 
sciens hujus preecepti magnitudinem et pulchritu- 
dinem : et quod plena legis adimpletio, est dilectio 
in proximum : et hocipsum est summa bonorum. 


X. Quomodo autem movet ad misericordiam ? 
Terrens immisericordi et inevitabili, quod illic est, 
judicio. « Judicium, inquit, sine misericordia ei, 
qui non fecit misericordiam : » per hoc concedens, 
ut misericordia glorietur plus quamjudicium, qua- 
tenus illi dat victoriam. Quin etiam ita dicit fidem 
opus habere actione, sicut corpus eget spiritu : 
absque ea autem esse mortuam et inutilem, ut non 
confidamus in eo solum quod credamus,et inaniter 
gloriemur. Hoc autem probat statim, Abraham et 
Raab adducens in testimonium : illum quidem, 
qui cum fide Isaac quoque obtulit ; hanc autem que 
speculatores per aliam viam transmisit. Et quid 
opus est, ut singula enumerem ? Vix ullam preeter- 
misit ex virtutibus moralibus, ad quam non inci- 
laverit virum pium ac religiosum, cum multa pro- 
babilitate, gratia ac jucunditate. Is lingue legem 
dedit,ut qui et in tempore tacendum, etin tempore 
dicendum accurate doceret. Is paterne docet sequi 
quidem veritatem, a falso autem abstinere. Porro 
autem linguam quoque maledicam et calumniatri- 
cem plurimum accusat. ELde propinquo clanculum 
detrahere, aut etiam eum judicare, ab animis ho- 
minum procul propulsat. 

XI. Tuum opus est, o Juste divites quoque rur- 
sus et pauperes admonere: illos quidem, neconfi- 
dant in divitiis : hos autem, ut mala ferant patien- 
ter, ut qui sint tolerantie accepturi mercedem, que 
non potest auferri: et illis quidem infidelitatis 
argumentum divitias objicere, ut qui in eis confi- 
dant, et non in Dei sinu, qui nunquam exhauritur ; 
his autem, tanquam prophetam annuntiare, quod 
pro foribus stat is qui judicat. lllud autem, non 
perjurium solum,sed vel ipsum omninojusjurandum 
declinari debere, cujusnam alterius, quam lingue 
juste fuerit admonitio, dicentis * : « Ante omnia, 
fratres mei, nolite omnino jurare, neque per cco- 
lum, neque per terram, neque ullum aliud jura- 
mentum : sit autem vestrum, Certe certe, et, Non 
non, nesub judicio decidatis. » Eos, qui sunt 
sereno et tranquillo animo, docet, utse muniant 
oralione ; eos, qui egrotant, ut oleo utantur cum 
oratione sacerdotis ad unctionem, et id habeant 
pro morbi medicina, utpote quod oratio, cui opera 
feruat auxilium maxima possit efficere. Quid opus 


* Jac. v. 12. 


MENSIS MAIUS. 


208 


Α ἐπίλεξιν γινόμενον ἀναιρεῖ, διδάσχων μὴ πρὸς ἀρέ- 
σχειαν βιοῦν ἀνθρωπίνην, μηδὲ τὴν ἐξ ἀνθρώπων 
ἐπιδητεῖν δόξαν. χαμαίζηλα φρονοῦντας καὶ ταπεινά’ 
ἀλλὰ Θεὸν µόνον φιλεῖν, καὶ ἐπαινέτην ἔχειν τοῦ 
γινομένου, xai παρ) αὐτοῦ τὴν ἀντίδοτιν ἀπεκδέχε- 
σθαι. Τῷ δὲ καὶ νόμον φάναι βασιλικὀν ἐκπληροῦν 
τὸν ἀγαπῶντα τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν, πρὸς τὴν τῶν 
ἀδελφῶν ἀγάπην διερεθίξει τῷ ἀξιώματι τοῦ νοµοθε- 
τήσαντος, τῆς ἐντολῆς ταύτης εἰδὼς τὸ µέγιθος xci 
τὸ κάλλος, x«l ὅτι πλήρωμα νόµου mJ πρὸς τὸν πλη- 
σίον ἀγάπη, καὶ τοῦτο δὴ τοῦτο τῶν ἀγαθῶν τὸ χεφά- 
λαιον. 

I. Ὅπως δὲ καὶ πρὸς ἔλεον διεγείρει; Μάλα σο- 
φῶς δυσωπῶν τῷ ἀνηλειῖ xai ἀπαοακλήτῳ τῆς ἐχεῖ- 
θεν κρίσεως. « ᾿Ανέλεον γὰρ ἔφη τῶν χρίσι τῷ μὴ 

B ποιήσωωτι ἔλεον' » χαὶ χαταχανχᾶσθαι ἔλεον κρίσεως, 
τούτῳ διδοὺς ὤπερ ἐκείνρ τὰ νικητήρια. ᾽Αλὰ καὶ 
τὴν πίστιν οὕτω δεῖσθαί φησι τῆς πράξεως, ὡς δεῖ- 
ται τὸ σῶμα ToU πνεύματος ' ταύτης δὲ χωρὶς 
νεχρὰν oto» ὑπάρχειν ανὐτὺν καὶ ἀνόνητον * ἵνα p 
τὸ πιστεύειν µόνον ἐπιθαῤῥῶμεν καὶ διὰ κενῆς ἐγ- 
χαυχώμεθα. Καὶ πείθει τοῦτο λέγων, εὐθὺς τὸν 
᾿Αθραὰμ καὶ τὴν 'Ραὰθ παράγων tig μάρτυρας, 
τὸν μὲν μετὰ τῆς πίστεως x«i τὸν Ἰσαὰκ προσενέγ- 
χοντα, τὴν δὲ τοῖς χατασκόποις δι) ἑτέρας ὁδοῦ πα- 
ραπεμφθεῖσαν. Καὶ Tí µε δεὶ τὰ καθ ἕκαστον ἀρι- 
θμεῖσθαι, σχιδὸν γὰρ οὐδὲ µίαν ὑπέλιπε τῶν 20i 
χῶν ἀἄρετων, πρὸς Qv οὐκ Ὡρέθισε τὸν φιλόθεον, 
μετὰ πολλοῦ τοῦ πιθανοῦ x«i τῆς χάριτος. Οὗτος τῇ 
γλὠσσῳ θεσμὸν ἐπέθηχε, σιωπᾷν τε κατὰ xatpóv καὶ 

C λέγειν ἀκριθωσάμενος' οὗτος τῆς piv ἀληθείας ἔχε- 
σθαι, τοῦ ψεύδους dt xai μίαν ἀπέχεσθαι πατριχκῶς 
διδάσκει ' οὐ μὴν ἀλλὰ x«i τῆς φιλοψόγου γλὠττης 
καὶ διαθόὀλον πλεῖστα κατηγορεῖ, καὶ τὸ λάθρα δι τοῦ 
πλησίον καταλαλεῖν, $ καὶ χρίνειν τῆς τῶν ἀνθρώπων 
διανοίας μακρὰν ἀπωθεῖται. 

ΙΛ’. Σὸν ἔργον, ὦ δίχαιε, καὶ τὸ πλουσίοις αὖθις 
καὶ πένησι παραινέσαι͵, τοὺς ἐπὶ τῷ πλούτω uà πι- 
ποιθέναι, τοὺς δὲ μακροθύμως φέρειν ὡς )ηψομένους 
μισθὸν τῆς ὑπομονῆς ἀναφαίριτον ' χκἀκείνοις μὶν 
ἔλεγχον τῆς ἀπιστίας τὸν πλοῦτον τιθέναι, ἅτε δὲ 
im" αὐτῷ θαῤῥήσασι, καὶ μὴ χόλποις τοῖς µηδέποτε 
χενουµένοις ' τοῖς δι oix προφήτης εὐαγγελίζεσθαι 
πρὸ τῶν θυρῶν ἑστάναι τὸν χρίναντα. Τὸ δὲ μὴ τὸν 
ἐπιορχίαν, ἀλλὰ x«l αὐτὸν τὸν ὄρχον ἁπλῶς ixtpé- 
πεσθαι, τίνος ἄλλης ἡ τῆς δικαίας γλὠττης παραί- 
νεσις, πρὸ πάντων λεγούσης' « ᾿ΑΦελφοί µον, μὴ 
ὀμνύετε ὅλως, µή τε τὸν οὐρανὸν, µή τε τὴν γῆν, 
µή τε ἄλλον ὄρχον τινά * ἔστω δὲ ὑαῶν το Ναὶ Ναί * 
καὶ τὸ OU OO : ἵνα μὴ εἰς ὑπόχρισιν πέσητε. » Τοὺς 
ἐνθυμοῦντας ἀσφάλειαν ἑαυτῶν ποιεῖσθαι τὴν προσ- 
tuxà» διδάσκει, τοὺς νοσοῦντας ἐλαίῳ μετὰ mpogtu- 
χῆς ἱερέως εἰς ἁλοιφὴν χρῆσθαι, καὶ τοῦτο τῆς νόσου 
moUi» ἴαμα ' ὡς τῆς εὐχῆς ἄρα τῆς διὰ τῶν ἔργων 
βοηθουµένης, ἐνεργεῖν τὰ μέγιστα δυναµένης. Τί δὲ 
χρὺ τὰ τῆς γλυχείας ταύτης Ἐπιστολῆς πάντα διαλα- 
θεῖν, ἐξὸν ἐντνγχάνειν αὐτῷ τῷ βουλομένῳ κἀκεῖθεν 


209 


VITA S. JACOBI FRATRIS DOMINI. 


9ἱ6 


ὡς ἐκ παηγῆς ἀρύεσθαι, χαὶ γευσάμενον πιστοῦσθαι, Α est omnia persequi, que& heec continet Epistola, 


xai οὕτως ἀξιόχρεων μάρτυρα Ὑίνεσθαι τῶν ᾿Ἰαχώθου 
χα)ῶν ; 


cum eam possit qui velit legere, et illinc haurire 
tanquam ex fonte, et gustando factis probare, et 
ita fide dignus esse testis eorum, que pulchre di- 
cuntur à Jacobo ? 


CAPUT II. 
Synodus Hierosoly:»is habita. Zstimatio singularis apud apostolos et Juda&os. Martyrium. 


ΙΒ’. Ἔστι δε κἀντεῦθεν τὸ ἀξιοχρεων ἐχείνου καὶ 
δυνατὸν ἐν λόγω μαθεῖν. Ζήτησις κατὰ τὴν ᾿Αντιό- 
χειαν κατέστη ποτε, εἰ δεῖ τοὺς ἐξ ἐθνῶν προσιόντας 
τῷ λόγω τῆς χάριτος κατὰ τὸ ἔθος Μωσέως λοιπὸν 
περιτέμνεσθαι. Οἱ ἐπὶ τῆς Αντιόχου τοίνυν ἀδε)φοὶ 
Toig κατὰ τὰ Ἱεροσόλυμα ἀποστόλοις τὴν κρίσιν 
ἐπέτρεφαν, Παύλου καὶ Βαρνάθα δικκονοῦντων πρὸς 
τὸ ζητούμενο. Τῆς δὲ ἐν Ἱεροσολύμοις ᾿Εχκλησίας 
εις τοῦτο συναθροισθείσης. καὶ Πέτρου τοῦ τῶν ἀάπο- 
στόλων πρὠτου προεστηχότος τῆς πίστεως, xai τὰ 
τὸς εὐστθιίας σπέρµατα καταβάλλοντος « Ανδρες 
ἀδελφοὶ, φησὶν o Ἰάκωθος, Συμεὼν ἐξηγήσατο χκαθὼς 
πρῶτον 0 Θεὸς ἐπεσχέψατο λαθεῖν ἐξ ἐθνῶν λαὸν τῷ 
ὀνόματι αὐτοῦ, καὶ τούὐτῷ συμφωνοῦσυ οἱ λόγοι τῶν 
ποοφητῶν. » Εἶτα ἐπιθεὶς τὰ τοῦ προφήτου ῥήματα, 
τοῖς ζητουμένοις ὄντως ἐπεψηφίξετο. « Κρίνω ἐγὼ, 
λέγων, μὴ παρενοχλεῖν τοῖς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν ἐπιστρέ- 
φουσιν ἐπὶ τὸν θεὸν, ἀλλὰ ἐπιστεῖλαι αὐτοῖς ἀπέχι- 
σθαι ἀπὸ τῶν ἀλισγημάτων τῶν εἰδώλω», τῆς πορ- 
υγείας, x«i τοῦ αἵματος, καὶ τοῦ πνικτοῦ. » Οὕτως 
έφη, καὶ ὁ λόγος Épyov ἐγένεο, x«l τὸ παρὰ τοῦ 
Ἰαχώδου ψηφισθὲν εἰς τύπον τοῖς ἀποστόλοις ἐγρά- 
φιτο, xai τῇ ᾿Εκκλησία παρεδίδοτο' οὕτω xai παρ’ 
αὐτοῖς εἶχε τοῖς ἀποστόλοις ὁ ἀνὴρ τὸ αἰδέσιμόν. 

II". 'AXX ἔστιν ἀχοῦσαι xoi Παύλου ola περὶ αὖ- 
τοῦ Γαλάταις ἐπέσταλκεν. a ᾿Ανῆλθον, φησὶ, εἰς Ἱε- 
ροσόλυµα ἱστερῆσαι Πέτρον, ἕτερον δὲ τῶν ἀποστό- 
ων οὐκ εἶδον, εἰ μὴ Ἰάχωθεν, τὸν ἀδελφὸν τοῦ Κν- 
piou, » ὡς μεγάλου τινὸς ὄντος καὶ ἀξίου µνήµης τοῦ 
ῥιάσασθαι τὸν ᾿Ἰάχωβον. Οἷος δέ ἐστι xal αὐτῷ τῷ 
Παύλῳ παραινῶν ὁ Ἰάχωθος, ὁ τὰ τῶν Πράξεων 
imt» σαφῶς εἴσεται. « Γενομένων γὰρ ἡμῶν, φησὶ 
ὁ Λουχὰς, tig Ἱεροσόλυμα, ἀπεδέξαντο ἡμᾶς πάντες 
οἱ ἀδελφοί τῇ δὲ ἐπιούση εἰσῆλθεν ὁ Παῦλος σὺν 
ἡμῖν πρὸς ᾿Ἰάκωθον, πάντες τε παρεγένοντο πρὸς 
αὐτὸν οἱ πρισθύτερο" καἱ ἀσπασάμεος αὐτοὺς 
ἴξηγήσατο καθ £v ἔχαστον Gv ὁ (8404 ἐποίησε τοῖς 
ἴθνεσιν διὰ τῆς διακονίας αὐτοῦ. Οἱ δὲ ἀχούσαντες 
ἱδόξαζον τὸν Θιὸν, εἰπόντς τῷ Πκύλω' Θεωρεῖς, 
ἀδε)φὲ, πόσαι μυριάδες εἰσὶν ἐν τοῖς Ἰουδαίοις τῶν 
πεπιστευκό-ων, χαὶ ἨΠπάντε ὅηλωταὶ τοῦ νόµου 
ὑπάρχουσιν' χατηχήθησαν δὲ περὶ σοῦ, ὅτι ἀποστα- 
σίαν διδάσχεις ἀπὸ Μωσέως τοὺς xarà τὰ ἔθνη πάν- 
τας Ιουδαίους. ᾽Αλλὰ τοῦτο ποίησον 6 σοι λέγομεν' 
αγνίσθητε σὺν (c) τοῖς οὖσιν ἀδελφοῖς, καὶ δαπάνη- 
σον, xai γνώσονται ὅτι περὶ ὦν χατήχηνται περὶ σοῦ 
οὐδέν ἐστι. » Πάντως δὲ ᾿Ιαχώθου δέον ὑπολαμθάνειν 


5 Act. rv, 14, 15. * Ibid. 19. " Galat. 1, 19. 


(c) Etiam hic locus ex Act. xxi magis integre habetur in eadem versione. 


XII. Porro autem hinc quoque sciri potest, 
quanta esset ejus auctoritatis et dicendi facultas. 
Fuit aliquando questio Antiochie, an oporteret 
eosqui ex gentibus ad verbum veritatis accedebant, 
more Mosaico deinceps circumcidere. Fratres ergo, 


B qui erant Anliochie, apostolis commorantibus Hie- 


rosolymis permiserunt judicium, Paulo et Barnaba 
usi ministris ad proponendum id de quo queereba- 
tur. Cum vero que Hierosolymis erat Ecclesia ad 
hoc esset congregata, et Petrus primus apostolorum 
preesset fidei , et jaceret semina pietatis : « Viri 
fratres, inquit Jacobus, Simon exposuit quomodo 
primum Deus visitavit sumere ex gentibus populum 
nomini suo ; et ei consentiunt prophete *. » Deinde 
cum subjuaxisset verba unius prophete, de iis que 
quarebantur hanc tulit sententiam : « Judico ego, 
dicens, non esse molestia efficiendos eos, qui ex 
gentibus ad Deum convertuntur : sed scribendum 
ad eos,ut se abstineant a contaminationibus simu- 
lacrorum, fornicatione, et sanguine, et suffocato 5. » 


C Sic dixit, et quod dixerat, deductum est ad effe- 


ctum : et quod a Jacobo fuerat decretum, scriptum 
est ab apostolis, et Ecclesie pro forma fuit tradi. 
tum. Tanta apud apostolos fuit ejus reverentia. 
XIII. Sed licet etiam audire, quidnam Paulus de 
eo scribat ad Galatas : « Ascendi, inquit, Hieroso- 
]ymam ad videndumPetrum. Alium autem aposto- 
lum non vidi, nisi Jacobum fratrem Domini τς » 
utpote quod res esset magna, et digna qua man- 
daretur memorie, videreJacobum. Qualibus autem 
monitionibus ad Paulum usus sit Jacobus, aperte 
sciet, qui legerit Actus apostolorum . « Cum nos 
enim (inquit Lucas) venissemus Hierosolymam, 
exceperunt nos omnes fratres. Sequenti autem die 
ingressus est Paulus nobiscum ad Jacobum, et 


D omnes accesserunt presbyteri : quos cum salutas- 


set, exposuitsingulatim unumquodque eorum, quae 
Deus fecit gentibus per ministerium suum. llli 
autem cum audiissent, glorificaverunt Deum, di- 
centes Paulo : Vides, frater quam multa millia 
sunt inter Judeos eorum qui erediderunt, et sunt 
omnes legis emulatores : de te autem audierunt, 
quod tu doces a Mose defectionem Judeos omnes- 
qui sunt in gentibus. Sed fac hoc, quod libi dici, 
mus :sunt nobis viri quatuor, votum habentes 
super se: his assumptis, sanctifica te cum illis, et 
impende in illis, ut radant capita : et cognoscent 


- - 


211 


MENSIS MAIUS., 


212 


omnes, quod que de te audierunt, nihil sunt *. » Α εἶναι rà ῥήματα, οἷα τῆς Ἐκκλησίας χατάρχοντος" 


Oportet autem omnino existimare hec verba esse 
Jacobi, ut qui esset princeps illius Ecclesise ; pro- 
pterea enim hoc egregie a Luca est additum : 
« Paulus nobiscum iagressus est ad Jacobum. » 
Tantum interapostolos tribuebatur Jacobo, et adeo 
erat clarus, et habebatur in tanto honore, partim 
quidem hoc habens ex virtute, partim autem hoc 
nactus ex eo quod esset frater Domini. 

XIV. Judas autem, qui catholicarum septimam 
scripsit Epistolam, quanam ex re seipsum significat, 
et quomodo facit inscriptionem ? « Judas Jesu Chri- 
sti servus, frater autem Jacobi, iis qui sunt dilecti 
in Deo Patre. » Non ex imperatoriis et inanibus 
dignitatibus sibi tantum claritatis tribuunt, quisunt 
in mundo splendidi, quantum ille sciebat gloriari 
ex eo, quod esset et diceretur frater Jacobi (7). Si au- 
tem est Jude gloria dici fratrem Jacobi, quanto 
est ipsi Jacobo major, quod Christi frater nomine- 
tur ? Ipse enim solus assecutus fuit hec privilegia, 
et dignus est habitus, qui solus vocaretur (8) frater 
Domini. 


XV. Hic ergo magnus et divinus Jacobus erat 
sanctus (ut sacra dicunt Eloquia) ex utero matris 
suc&. Quamobremstatim post Christum, primun Pon- 
tificem, accipit clavum Ecclesie Hierosolymitanee, 
et solus in Saneta sanctorum perpetuo ingredi- 
tur (9). Non enim semel, sicut iis qui legi et um- 
bre coelestium serviebant, concedebatur ingressus: 
sed sic ingrediebatur, ut qui solus posset ingredi 
propter puritatem. Ingrediens autem, se inclinabat 
in genua, et populo conciliabat remissionem pec- 
catorum, melius quam Moses : adeo ut instar ca- 
melorum ei genua obdurescerent, eo quod ea 
flecteret assidue : sic enim nobis Deus, qui homo 
factus est, orandum tradit. Propter insignem autem 
justitiam, vocabatur Justus Oblias (10), quodlingua 
nostra significat comprehensionem populi et ju- 
atitiam. 


XVI. Cieterum, quomodo prophete (11) prius 
significaverunt, quidam ex septem heresibus, quo- 


* Act. xxr, 20 seqq. 


(1) Cum Jacobo ex matre Maria solus frater Jo- 
seph assigneturin Evangelio, dicendum eritJudam 
fuisse Jacobi fratrem, ex eodem quidem patre Cleo- 
pha, sed ex altera matre. 

(8) Iterum Christus, Marci vi, vocatur a Nazare- 
nis frater Jacobi et Joseph, et Jude et Simonis. 
Paulus etiam I Cor. ix, 5, Fratres Domini nominat, 
Judam verosimiliter et Simonem intelligens, ex 
duodenario numero apostolorum duos, sed forte 
minus propinquos : ut Jacobus hic (nam de fratre 
Josepho, qui potuit ante Christum obiisse, nihil 
legitur) solus et autonomastice Adelphothei glorio- 
sum cognomentum retinuerit. Scilicet, etc. 


te Textus habet εἶσψει. 
e) Vide notata ad versionem Latinam num.10. 
Hic addo in ms. Greco, primum Ἰοθλίας, hic vero 


B 


C 


D 


διὰ τοῦτο γὰρ xai τῷ Λουκᾷ πρὀχειται κατεξαίρετον, 
ὅτι « Παῦλος (d) εἰσέλθοι σὺν ἡμῖν πρὸς Ἰάχωθον. » 
Τοσοῦτον ἐν ἀποστόλοις Ἰακώθω τὸ συγχεχωρηχός, 
καὶ οὕτως ἣν ἐπιφανής τε xxi ἀξιότιμος, τοῦτο μὲν 
xxi ἀπὸ τῆς ἀριτῆς ἔχων, τοῦτο δὲ xxi ἀπὸ τοῦ 
ἀδελφὸς εἶναι τοῦ Κύριου προσειληφώς. 


ΙΑ’. Ἰούδας dt τὴν ἐθδόμην ᾿Επιστολὴν τῶν κα- 
θολικῶν γράφων, ἐκ τίνος ἄρα di)ov ἑαυτὸν ποιεῖ, 
καὶ πῶς τὴν ἐπιγραφὴν τίθησιν; « Ἰούδας 'In- 
σοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ὁ ἀδιλφὸς δὲ ᾿Ἰακώδου, τοῖς 
έν Θεῷ Πατρὶ Ἠἡγαπηαέοις » 
τῶν βασιλικῶν τούτων 


Οὐύχ οὕτως ἀπὸ 
διακένων ἀξιωμά- 
oi χατὰ χόσμον λαμπροὶ τὸ ἐπίσημον έαυ- 
τοῖς περιποιοῦνται, ὅσον ἐκεῖνος ἀπὸ τοῦ ἀδε)φὸς 
εἶναι καὶ λέγεσθαι Ἰακώθου σιμνύνεσθαι ἔγνω. Εἰ 
δὲ τούτῳ δόξα τὸ ἀδελφὸν ᾿Ἰακώδου λέγεσθαι, πόση 
ἐκείνῳ μᾶλλον ἀπὸ τοῦ ἀδελρὸν τοῦ Κυρίου xarovo- 
µάζεσθαι; αὐτὸς Ὑὰρ καὶ  póvog τῶν πρεσθείων 
ἔτυχε τούτων, xxi ἀδελφὸς Κυρίου μόνος λέγεσθαι 
χἀατηξίωται. 

ΙΕ’. Ὁ τοὺυν μέγας οὗτος xci θεῖο Ἰάκωθος 
ἅγιος ἦν, ὡς τὰ ἱερά φασι Λόγια, ἐκ χοιλίας μητρὸς 
αὐτοῦ" διὸ καὶ, μετὰ Χοιστὸν εὐθὺς τὸν πρῶτον &p- 
Χιερία, τῆς τῶν Ἱεροσολύμων Ἐχχλησίας τοὺς οἵακας 
ἐγχειοίζεται, x«l µόνος εἰς τὰ Άγια τῶν ἁγίων δια- 
παντὸς εἰσπορεύεται' οὖδε γὰρ mal, χκαθάπερ τοῖς 
τῷ νόµῳ καὶ τῇ Gxi£ τῶν ἐπουρανίων )ατρεύσασιν, 
ἐγχωροῦν ἦν, ἀλλ᾽ οὕτως εἰσήει ὡς μόνος εἰσιέναι 
δυνάμενος διὰ καθαρότητα. Εἰσερχόμενος δὲ, χείµε- 
yog ἐπὶ τῶν γονάτων εὑρίσκετο, x«l τῷ ÀxO τῶν 
Ὡμαρτημένων κρεῖττὸν Ἡ xatà Μωσέα τε 
ποιούµενος, ὡς ἀπεσχκληχέναι αὐτῷ τὰ γόνατα χατὰ 


χαὶ 
των, 


ἄφεσυιν, 


τὰς καµήλους, διὰ τὸ ἐπὶ Ὑόνυ τοῦτον διαπαντὸς 
κάµπτεσθαι' οὕτω γὰρ ἡμῖν ὁ Θεὸς, γενόμενος ἂν- 
θρωπος, τὰ τῆς εὐχῆς παραδίδωσι. Διὰ μέντοι διχαιο- 
σύνης ὑπερθολὴν δίκαιος ἐκαλεῖτο xci (e) ᾿Οθλίας, ὃ 
καθ᾽ Ἕλληνας περιοχὺ δηλοῦται τοῦ λαοῦ xai διχαιο- 
σύνχ. 

IQ". Ὥσπερ you» οἱ προφῆται πρότερον διδηλώ- 
χασι, τινὲς μέντοι τῶν ἑπτὰ αἱρέσεων, Gv ᾿΄Ανανος 


(9) Grece εἰς τὰ Άγια ἁγίων. Ast Hegesippus 
ex quo ista deducta, solum habet: Τούτῳ µόνῳ 
ἐξῆν εἰς τὰ ἅγια εἰσιίναι. Erat Sancta. sanctorum 
locus, in quem semel ia anno intrabat supremus 
pontifex. Αἱ Sancta locus, in quem quotidie in- 
trabant sacerdotes. Et licet sanctus Jacobus non 
esset sacerdos Judeorum, tamen illi sanctitatis 
existimatio tantam conciliarat auctoritatem, ut 
intranti in sancta nullus resisteret. 

(10) Commodius dixisset Saddic et Oblias, ut 
duplex interpretatio sequens, duplici Bebraicse 
voci responderet. 

(14) Hegesippus apud Eusebium, hec verba 


etiam Ἰουλίας scribi, que ex Eusebio censuimus 
corrigenda. 


19 


VITA S. JACOBI FRATRIS DOMINI. 


21$ 


ἐξογεῖτο (ἱερεὺς δὲ ἦν τότε ὁ "Avavog  ἠνίκα Παῦλος À rum dux erat Ananus (49), (Erat autem Ananus 


ἐπιθοησάμενος Kaícapa πρὸς Ῥώμην ὑπὸ τοῦ Πι- 
στοῦ δεσμώτης ἐστέλλετο παρὰ Νέρωνα) * οὗτοι γοῦν 
οἱ τῶν τοιούτω» αἱρέσεων, τὴς ἐλπίδος καθ ἣν 
Παύλῳ τὴν ἐπιθουλὺν ἐξύρτνον ἁμαρτάνοντες, ἐπὶ 
'Ixx« 60» τρέπονται, τὸν ἀδελφὸν τού Κυρίου * τοιαῦτα 
γὰρ αὐτοῖς xal κατ) ἐκείνου τετόλµητο. Καὶ µέσον 
ἑαυτῶν ἀπολαθόντες τὸν Δίχσιον, ἄρνησιν τῆς εἰς τὸν 
Χοιστὸν πίστεως ἐπὶ παντὸς τοῦ λαοῦ ἐξεζήτουν αὖ- 
τὸ», xai παρ) αὐτοῦ ἐπυνθάνοντο * Εἰπὲ ἡμῖν, c Δί- 
χαιε, λέγοντες, τίς ἐστι 3$ θύρα τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ ὃς, 
πιστούμενος τὴν ἐκείνων φωνὴν, καὶ δίχάιος, ὥσπερ 
Ἰοῦν ἐκαλεῖτο, φανῆναι βουλόµενος, δικαίαν καὶ τὴν 
φωνήν δίδωσιν, Οὗτός ἐστιν, λέγων, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ 
Ἰκσοῦς ὁ Χριστός. Tiviq μὲν οὖν αὐτῶν τοῖς ὑπὸ τοῦ 
Ἰαχώθου λεγομένοις πιστεύοντες ὗσαν * οἱ δὲ ἠπίστουν 
τε xai ἀντέλεγον κατὰ παράδοσιν οὐκ ὀοθήν καὶ πλάνην’ 
αἱ γὰρ αἱρίσεις αὗται παρὰ Ἰουδαίοις (ὡς τὰ θεῖά 
φασι Λόγια) οὔτε ἀνάστασιν ἐπρέσθενον, οὔτε ἐρχό- 
µενον ἀποδοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Πολλοὶ 
μῦτοι xal διὰ τὸν Ἰάκωθον τῷ τῶν πιστευόντων χορῷ 
συνετάττοντα, καὶ θόρυθος πολὺς τοὺς ἄρχοντας εἶχε 
τῶν Ἰουδαίω, ἅτε dió τῶν Φαρισαΐίων καὶ Γραμματέων 
Φασχόντων, ὅτι κινδυνεύει πᾶς ὁ λαὸς, Ἰ]ησοῦν τὸν Χρισ- 
τὸν προσδοχῶν. 

IZ. Προσελθόντες τοιγαροῦν ᾿Ιακώθῳ * Παραχα- 
λούμέν σε, Δίχαιε, µάλα δεινῶς ἔλεγον, ἐπίσχες τὸν 
Ἰαὸν, ἐπείπερ ἐπλανήθη εἰς ᾿]ησοῦν ὡς αὐτὸν ὄντα 
Χριστόν * ἀλλ ὅπως πείσης τοὺς κατὰ τὴν ἡμέραν 
τοῦ Πάσχα περὶ τοῦ Ἰησοῦ συνεληλυθότας, ui πλα- 
νάσθαι περὶ αὐτοῦ * Gol γὰρ πάντες πειθόµεθα * xal 
μαρτυροῦΏμέν σοι, ἡμεῖς τε x«i πᾶς ὁ λαὸς, ὅτι δί- 
χαιος εἰ, xai πρόσωπον οὗ λαμθάνεις "τὴν μαρτυρίαν 
ταύτη», τὸ δίχαιον εἶναι, xal τὸ πρὀσωπον μὴ λαμθά- 
Wt», τούτου χάριν Éxtívw προσενέγκοντες iv ἐκ τοῦ 
διχαίου κλέψῶσι μᾶλλον αὐτόν, x«i πρόσωπα ἐχείνων 
λαθεῖν ἀναπιίσωσι τῇ χολακείᾳ διαφθαρέντα. 'Eni τὸ 
ατερύγιον οὖν, φησὶν, ἀναθὰς στῆθι τοῦ ἱεροῦ, ἵνα ῆς 
ἴπιφανὺς τῷ λαῷ, χαὶ ἀκουστά σου τὰ ῥήματα γένη- 
ται . διὰ γὰρ τὸ Πάσχα συνεληλύθασιν αἱ φυλαὶ ἅπα. 
σαι μεὰ τῶν ἐἑνθνῶν. Ἔστησαν οὖν oi τε Γραμματεῖς 
xai οἱ Φαρισαῖΐοι τὸν ᾿Ἰάχωθον ἐπὶ τὸ πτερύγιον τοῦ 
ὰοοῦ * xxi φωνῷ γεγωνοτέρα, Δίχαιε, ἔρησαν, col 
πάντες ὀφείλομεν πείθεσθαι - ἐπείπερ ὁ λαὸς ὀπίσω 
πλανᾶται τοῦ ]ησοῦ, ὃν πάντες ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου 
σταυρὸν ὑπομεμενηκότα γινώσκομεν :ἀπάγγειλον ἡμῖν 
tí; 3 θύρα τοῦ Ἰησοῦ. 

IH'. Ἐπεὶ οὖν ὁ καιρὸς ἐκάλει τὸν ἀριστέα στῆναι 


connectens periodo priori, de honorificis cogno- 
mentis Jacobo per Judees additis, ait, ὡς οἱ προ- 
ρὗῦται ὃ ηλοῦσι περὶ αὐτοῦ sicut propheta de eo de- 
clarant : nec facile est explicare quos istic Pro- 
hetas significet : suspicor applicata ei quaedam 
oca, quee alias de Messia sub nomine Justi inve- 
niuntur : ut cum dicitur Sapientis it : « Oppri- 
mamus et cireumveniamus Justum. » 

(12) Josephus, lib. x:ir, cap. 8, trium duntaxat 
bereseon meminit, Pharise, Sadducezg, οἱ Es- 
sene : at septem a se prius descriptas in. Com- 
mentariis hic ait Hegesippus, cui credimus, et 
Josephum locum tres preecipuas nominasse. 


B 


tune sacerdos (13), quando Paulus appellato Cme- 
sare, Hoimnam a Festo vinctus, missus est ad Νοτο- 
nem) cum essent frustrati spe insidiarum, quas 
struxerant adversus Paulum, convertuntur contra 
Jacobum íratrem Domini. Hec autem in illum fa- 
cere ausi sunt. Cum Justum intercepissent medium, 
petebant ab eo negationem fidei in Christum coram 
toto populo ,et ex ipso sunt, sciscitati : Dic nobis, o 
Juste, dicentes, quodnam est ostium Jesu (14). Ille 
vero verbum eorum confirmans, et qualis diceba- 
tur Justus volens videri, justam similiter vocem 
emisit, Hic est, inquiens, Filius Dei Jesus Christus. 
Atque nonnulli quidem credebant iis que diceban- 
tur a Jacobo ; alii autem minime credebant, et 
convenienter non recta traditioni et errori. Qute- 
dam enim hereses apud Jude&os (ut divina dicuut: 
Eloquia) neque tenebant resurrectionem, neque 
credebant Deum venturum, ut redderet unicuique 
secundum opera sua. Atque multi quidem propter 
Jacobum relati sunt in numerum credentium : 
inagna autem murmuratio exorta est inter prin- 
cipes Judeorum, utpote quod dicerent Pharisei et 
Scribe in periculum venire universum populum, 
exspectantem Jesum Christum. 

XVI. Cum ergo accessissent ad Jacobum : Te 
valde rogamus, o Juste, dicebant, cohibe populum: 
in errorem enim inductus est de Jesu, quod ipse 
sit Christus : et fac, ut iis qui die Pasche conve- 
nerint, de Jesu persuadeas, ne de ipso fallantur. 
Tibi enim nos credimus et tibi ferimus testimo- 
nium, et universus populus, quod sis justus, et 
personam non accipias : hoc autem testimonium, 
quod essetjustus, et personam non acciperet, ideo 
illi tribuebant, ut ex hoc Justi nomine eum ad se 
allicerent, et persuaderent, ut illorum personas 
acciperet, corruptus assentatione. Asendens ergo, 
inquiunt, sta supra templi pinnaculum, ut cernaris 
a toto populo, et verba tua audiantur : nam propter 
Pascha convenerunt omnes tribus cum genti- 
bus (13). Statuerunt ergo Scribe et Pharisei Ja- 
cobum supra templi pinnaculum, et alta voce dixe- 
runt : Juste, debemus omnes tibi credere. Quo- 
niam igitur populus errat post Jesum, quem omnes 
scimus passum esse mortem sub Pontio Pilato, 
nobis enuntia, quid tibi videatur de Jesu. 


XVIII. Cum ergo tempus vocaret, ut vir fortis 


(12) Hic Actorum xxii et deinceps vocatur Ana- 
nias, princeps sacerdotum. ] 

(4) Ostium poni videtur pro exitu seu fine: 
intendebant enim, ut simpliciter respondendo quod 
obiisset in cruce videretur ejus divinitatem negare. 

(13) Non solum quarumcunque tribuum Israeli- 
tas, sed eliam gentiles ad diem festum undequaque 
solitos Hierosolymam ascendere, notius ex Evan- 
gelio est, quam ut contra Sealigerum probari de- 
beat : cujus etiam scrupulo de gentibus templum 
non ingredientibus facile satisfacit ipse locus, in 
eam partem prospectum habens,ad quam gentili- 
bus quoque fas fuerit accedere. 


bij 


MENSIS MAIUS. 


216 


resisteret mendacio, non est cunctatus, neque metu À χατὰ τοῦ ψεύδους. οὐ µέλλων ἦν οὖδε δειλία τὴν 


prodidit veritatem : sed et animo et lingua liberri- 
mus, et magnam protinus vocem emittens : « Quid 
me rogatis, inquit, de Jesu ? Ipse sedet in celo ad 
dexteram virtutis Patris sui, venturus posthac in 
nubibus coeli, ut judicet orbem terre in justitia. » 
Cum multi autem fuissent persuasi ab hoc Jacobi 
testimonio, clamarentque et dicerent, Hosanna 
Filio David: Scribas et Phariseos subiit magna 
ejus, quod factum fuerat, penitentia, et inter se 
dicebant : Male fecimus, qui tale testimonium Jesu 
prebuerimus. Agedum ergo Jacobum  dejiciamus, 
ut populus metu retardatus non credat Jesu. Cum 
sic dixissent, magna voce clamarunt : Ο 1 o! Justus 
quoque erravit. 


XIX. Cum ergo ascendissent in templi pinnacu- 
lum, eum statim dejiciunt. Et ne sic quidem de- 
sistentes ab insania, dicebant : Justum obruamus 
lapidibus. Et cceperunt in eum jaculari lapides, 
quoniam dejectus nonerat mortuus. Sed conversus 
(0 sanctam animam ! )figit humi genua dicens : 
Domine Deus Pater, dimitte eis, nesciunt enim 
quid faciunt ; eamdem vocem, quam Stephanus, 
divinus quoque emittens Jacobus. Cum sic ergo 
eum appeterent lapidibus, unus ex sacerdotibus, 
qui erant filii Recham, filii Rechabim, de quibus 
fert testimonium Jeremias (16) propheta, clamavit, 
dicens : Cessate : quid facitis? Justus pro nobis 
precatur. Quidam autem ex eis, accepto fuste ex 
officina fullonis, quo comprimebat vestes, valide 
infligit ejus capiti : et sic Justus tradidit animam. 
Quem acceperunt et sepelierunt prope templum 
Dei. 

XX, Quicunque autem erant, in civitate mode- 
rati et probi, et videbanturleges accurate servare, 
hoc tulerunt graviter, et clam mittunt ad Agrippam 
(erat enim is successortetrarchie Herodis) rogantes, 
ut scriberet ad Ananum, ne talia auderet. Neque 
enim recte fecisse dicebant, quod fecerat magno 
Jacobo. Quidam autem ex eis Albino quoque pro- 
cedentes obviam, venienti Alexandria (ipsum enim 
post Festum elegit Cesar procuratorem Jude) 
eum docent, non licere Anano absque ejus senten- 


tia sedere in concilio. Albinusigitur, credens iis D 


qui dixerant, iratus scribi ad Ananum, minans 
eum daturum ponas admissi facinoris. Rex vero 
Agrippa, Anano deposito 8 sacerdotio, cum fuisset 
Ponifex non plures quam tres menses, alterum 
ejus loco constituit. Mala autem extrema invase- 
runt Judaeos post mortem Jacobi: horum testis est 
Josephus Judeus, qui nihil celavit veritatis. 


(16) Ast Rechabite, de quibus Hieremie xxxv, 
ex Madianitis inter Judaeos habitantibus erant, uti, 
ex x Numerorum liquet ; quomodo ergoex iis sa- 
cerdotes erant? Glossema igitur hoc de suo adje- 
cerit vel Hegesippus vel Eusebius, eo quod legere- 


ἀλήθειαν προδιδοὺς, ἀλλὰ xai ψυχἠν καὶ γλῶτταν 
ἐλευθερώτατος, καὶ μεγάλην εὐθὺς ἀφεὶς τὸν φωνή» " 
« Tí µε ἐρωτᾶτε περὶ τοῦ Ἰησοῦ ; λέγων, καὶ αὐτὸς 
κάθηται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐν δεξιᾷ τῆς δυνάµεως τοῦ 
Πατρὸς αὐτοῦ, ἐρχόμενος µετά ταῦτα ἐπὶ τῶν νεφι- 
λῶν τοῦ οὐρανοῦ κρῖναι τὴν οἰχουμένην ἐν δικαιο- 
σύνῃ. » Καὶ πολλῶν πληροφορηθέντων ἐπὶ τῇ µαρτυ- 
pi« ταύτη τοῦ Ιακώθου, χραξόντων τε x«l λεγόντων * 
Ὡσαννᾶ τῷ Υίῷ Δαθὶ}, πολλὴ τοὺς Γραμματεῖς τότε 
καὶ Φαρισαίους εἰσήει μετάνοια τοῦ πραχθέντος * 
καὶ πρὸς ἀλλήλου, Καχῶς ἐποίοσαμε», ἴλεγον, 
σοιαύτην μµαρτυρίαν παρασχόντες τῷ Ἰησοῦ * δεῦτε 
τοιγαροῦν, χα-αλάθωµεν τὸν Ἰάχωθον, ἵν ὁ λαὸς οὕτω 
φόθῳ περισχεθέντες μὴ πιστεύσωσι τῷ Ἰησοῦ. Οὕτως 
εἰπόντες µέγα τι βεθοήκασιν * Ὢ | ὦὤ | καὶ ὁ Δίχαιος 
ἐπλανήθη. 

IO. ᾽Αναθάντες οὖν ἐπὶ τὸ πτερύγιον εὐθὺς κατα- 
θάλλουσι * καὶ μηδὲ οὕτω τῆς µανίας στάντες, ἔλε- 
yov * Λιβάσωμεν τὸν Δίκαιο». Καὶ ὥρξαντο λιθάξειν 
αὐτὸν, ἐπείπερ καταθληθεὶς οὐκ ἀπέθανιν, ἀλλὰ 
στραφεὶς, à ψυχῆς ὁγίας | τίθησι τὰ γόνατα, λέγων * 
Κύριες Ost Πάτερ, dos; αὐτοῖς, oj Ὑὰρ οἴδασι τί 
ποιοῦσι * τὴν αὐτὴν τῷ Στεφάνω φωνὴν ἀφεὶς xai ὁ 
θεῖος Ἰάκωθος. Οὕτως οὖν λιθοθολούντων αὐτὸν, εἷς 
τῶν ἱερέων, τῶν υἱῶν Ῥηχανὶ, νυἱοῦ Ῥαχαθὺν, τῶν 
ὑπὸ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου μαρτυρουµένων, ἔχραξε 
λέγων * Παύσασθε, τί ποιεῖσθε ; εὔχεται ὑπὲρ ἡμῶν 
ὁ Δίχαιος. Kat τις αὐτῶν, ἀπὸ τῶν κναφέων τὸ ξύλον 
λαθὼν, ἐν ᾧ ἀπεπίαξον τὰ ἱμάτια, ἐπάγει λίαν χατὰ 
C τῆς κεφαλῆς αὐτόῦ * x«i οὕτως ὁ Δίχαιος παραδίδωσι 

τὸν ψυχήν. Καὶ λαθόντες αὐτὸν θάπτουσι πλησίον τοῦ 

ναοῦ τοῦ θιοῦ. 


IK'. Ὅσοι δε τῶν κατὰ τὴν πὀλιν ἐπιειχέστατοι, 
καὶ τὰ περὶ τοὺς νόμους ἀχριθεῖς ἐδόχουν, βαρέως 
ἤνεγχαν ἐπὶ τούτῳ * καὶ πέµπουσι χρύφα πρὸς τὸν 
᾽Αγρίππαν (οὗτος γὰρ τῆς Ἡρώδου τετραρχίας διά- 
ἶοχος 5») ἀξιοῦνται ἐπιστεῖλαι ᾽Ανάνω, μὴ τοιαῦτα 
τολμᾷν, μηδὲ γὰρ τὸ κατὰ τὸν µέγαν τοῦτον Ἰάχω- 
Gov ὀρθῶς καταπρᾶξαι. Τωὲς δὲ αὐτῶν καὶ τῷ ᾽Λ)- 
θίνω ὑπαντύσαντε, ἀπὸ τῆς Αλεξανδρείας ὁδοιπο- 
ῥρὀῦντι (αὐτὸν γὰρ μετὰ Φῆστον ἐχειροτόνησε Καΐσαρ 
τῆς Ἰουδαίας ἐπίτροπον) διδάσκουσι μὺ ἐξεῖναι τῷ 
᾽Ανώω χωρὶς γνώμης αὐτοῦ χαθίσαι συνέδριον. ᾿Αλθῖ- 
νος δὲ τοῖς εἰποῦσι πεισθεὶς, ράφει μετ ὀργῆς πρὸς 
τὸν ΄Ανανον, δέχκας ἀπει)ῶν ὑποσχεῖν αὐτὸν τοῦ τοιοῦδε 
τολμήματος. ᾽Αγρίππας μέντοι ὁ βασιλεὺς, ἀφελὼν τῆς 
ἱερωσύνης τὸν ΄Ανανο», ἄρξαντα μῆνας οὐ πλείους τριῶν, 
ἕτερον ἀντ᾽ ἐκείνον κατέστηκε. Τὰ μέντοι x«xàv ἔσχατα, 
μετὰ τὴν Ἰακώθου τελευτὴν, Ιουδαίους χατείληφε * xal 
µάρτυς τούτων Ἰουδαῖος Ἰώσηπος, µηδεν τῆς ἀληθείας 
ὑποχρυψάμενος. 


tur Alius Rechab, adductus iu hunc errorem:cum 
nomen hoc fere potuerit etiam ex Aaronis fami- 
lia aliquis,sicut ex Judeeis multi gesserunt nomen 
Ismaetis, quos ridiculum foret Ismaelitas dicere. 


217 


KA' Ταῦτα οὕτω συνῆλθεν, xal προσετέθη τοῖς À 
ἁγίοις 0 ἅγιος, τοῖς µάρτυσιν ὁ µάρτυς, τοῖς διχαίοις 
ὁ διχαιος χαι ὧν xal ὀνομαδόμενος * ἐν ἐπισχόποις 
πρῶτος  tÓv μαρτυριχὸν ἀναδησάμενος στίφανον. 
"H» μὶν γὰρ προφθάσας tv» διακόνοις ὁ Στέφανος, ἐν 
ἀποστόλοις ὁ Ζεθεδαίον Ἰάχωθος * νῦν δὲ ὁ ἀρχιερεὺς 
τῷ πρώτῳ ἀρχιερεῖ Χριστῷ ἠκολούθησεν, ὁ μάρτυς 
τῷ ὑπὲρ τοῦ χόσμου παντὸς τὸ αἷμα τὸ ἴδιον ὑπο- 
σχόντι. Πόσων σοι θείων ἀξιωμάτων πὀσοι χριω- 
στοῦνταί σοι στέφανοι, τῷ μαθητῆ, τῷ ἀρχιερεῖ, τῷ 
duae, rà θεαδέλφω, τῷ µάρτυρι, τῷ 6 τι ἄν τις 
εἶποι τῶν ἀγαθῶν ἐκ περιουσίας ἴἔχοντι, εἰς δόξαν 
Πατέοος, Υἱοῦ xai ἁγίου Πνεύματος, τῆς μιᾶς καὶ 
ἀχωρίστου Θεότητος, ᾗ πρέπει πᾶσα δύξα, τιμὴ, καὶ 
μεγαλοπρέπεια, νῦν χαὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς ἀτελευτήτους 
αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


VITA S; ACACII CAPPADOCIS. 


918 


XXI. Hec ita evenerunt, Sanctus additus est 
sanctis, Martyr martyribus, justis qui Justus erat et 
nominabatur, quippe primus inter episcopos fuit 
martyrica corona redimitus. Nam inter diaconos 
quidem precessit Stephanus, inter apostolos Zebe- 
dei Jacobus : nunc autem pontifex Christum pri- 
mum Pontificem est secutus ; martyr eum, qui pro 
universo mundo proprium prebuit sanguinem. 
Quam multarum divinarum dignitatu quam multae 
tibi debitee sunt corons, discipulo, pontifici, justo, 
Dei fratri, martyri? qui quidquid boni dixerit qui- 
spiam, habes ex abundantia: ad gioriam Patris, 
Filii et Spiritus sancti, que est una et inseparabi- 
lis divinitas, etquam decetomnis honor et magnifi- 
centia, nunc et semper, et in secula seculorum. 
Amen. 





ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ TOY ATIOY ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ 


ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ TOY ΧΡΙΣΤΟΥ 


AKAKIOY KAIIII[AAOKOZ. 


MARTYRIUM SANCTI ET EGREGII CHRISTI MARTYRIS 


ACACH CAPPADOCIS 


(Surius ad diem 8 Maii ; Grece nunc primum prodit ex. cod. Reg. Paris 1334, sec. xu.) 


Δ΄. Τρίτον τοῦτο τοῦ μισοχάλου xal παμπονήρου C 
δράκον:ος λαίλαπι χινήσαντος χατὰ τῶν τοῦ Θτοῦ 
δούλων ἐπὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ γαμθροῦ Διοχλητιανοῦ, 
vieü δε xai ὑπερασπιστοῦ τοῦ Σατανᾶ, εὐθέως καὶ 
τὰ πονορὰ καὶ ἀσιξῆ δικτάγµατα τούτου κατὰ πᾶ- 
Cw» χώρον ἐπεφοίτησεν, ἔνθα προσέττατεν, ὥστε ἐν 
πάσφ πόλει, Si τις μὺ ᾖβούλοιτο τῇ θεραπεία τῶν 
θεῶν προσίέναι, τοῦτον ἁπαραιτήτως πάση τιµωρίᾳ 
ὑποθληθῆναι. Καὶ ταῦτα μὲν πρὸς τοὺς ἔξω ἄρχον- 
τας ἐθέσπισεν, φόθῳ πάντα x«l κινδύνου βασιλικοῦ 
γέμοντα * πρὸς dt τούτοις xal τοῖς τοῦ στρατοῦ αὐτοῦ 
ἡγεμόσι ταῦτα παρηγγέλλετο, ὥστε εἴ τις τῶν στρα- 
τιωτῶν μὺ ὑπείκη τοῖς προστάγµασι τοῦ βασιλέως 
εἰς τῶν θεραπείαν τῶν θεῶν, μᾶλλον δὲ δαιμόνων», 
τοῦτον Φδέσµιον τοῖς ἔξώ δικαστηρίοις δίδοσθαι εἰς 
Tto Uy, 

B'. Ἐν τούτῳ τοίνυν τῷ χαιρῷ καὶ τὰ xarà τὸν 
µαχάριον xal ἅγιον μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ ᾿Ακάκχιον 
τὸν ἀλοθῶς φερωνύμως τῇ θείᾳ πράξει μαρτυρη- 
θέτα καὶ undi» τοῦ χακοῦ µετασχόντα $ πράξαντά 
τι τῆς πονηρᾶς x«i κακεντρεχοῦς αὐτοῦ μηχανῆς ' 
οὗτος δε ὧν ὁ ἅγιος, Ὑένους μὲν Καππαδοχῶν, τῇ dt 
τύχη στρατιώτης, τῇ δὲ προθέσει ἀθλητὴς τοῦ Χρι- 
στοῦ - καὶ ταῦτα ἐχόσμει, καὶ γένος, καὶ στρατείαν. 


D 


I. Cum tertio bonorum omnium hostis, et omni 
ex parte improbissimus draco diabolus, adversus 
Dei servos turbinem commovisset sub Maximino 
Diocletiani genero, et ipsius Satane filio ac pro- 
pugnatore, statim impia ejus edicta per omnes re- 
giones missa sunt. Edictis autem illis id. precipie- 
batur, utin omni urbe, si quis esset, qui nollet 
deorum culturam obire, sine remissione aliqua 
omnibus suppliciis ac tormentis subjiceretur. Edicta 
vero ipsa omni terrore et regalibus minis ac peri- 
culis referta erant. Ad hec et exercitus ducibus 
preceptum fuit, utsi quis e militibus imperatoris 
edicto, quod ad deorum vel ad demonum potius 
culturam pertineret, non obediret, ille vinculis 
astrictus, tribunalibus ad supplicia perferenda tra- 
deretur. 

Il. Tempore illo sancli Acacii martyris facta efflo- 
ruerunt, qui rei ipsa nomen suum comprobavit, 
cum nihil omnino malorum demonum particeps 
fuerit, neque quidquam egerit, quod cum malitiosi 
diaboli machinis conveniret. Hic vir sanctissimus 
fuit genere Cappador, et conditione quidem miles, 
at proposito οἱ voluntate, Christi athleta ; itaque 
et genus, et ordinis dignitatem exornavit. Ejus [a 


219 


MENSIS MAIUS. 


220 


ctum hoc modo se habuit : Cum Firmus quidam Α χαὶ ἀξίωμα, Τὰ δὲ xat' αὐτὸν οὕτως ἔχει τὸν τρόπον. 


militaris ordinis esset tribunus eorum qui Romano- 
rum lingua Martii, Greece vero "Apto: dicebantur, 
et sub eo tribuno centurio esset Acacius, Firmus 
ipse singulos milites ad se accersitos tentabat, ut 
quem animum quisque haberet, experiri ac scire 
posset. Cumque multos p:rtim assentationibus, 
partin minisad idolorum superstitionem atque in- 
teritum allexisset, posteaquam tribuni tentatio ad 
Acacium pervenit, tunc beatus ille clara voce: 
Christianus, inquit, ego natus fui : itaque Christia- 
nus et sum, et ero, Domino meo Jesu Christo hoc 
approbante : nain et ex parentibus, et ex majori- 
bus Christianis natus sum. Hoc cum ille dixisset, 
et Firmus tertio eum tentaret, ac. modo gravibus 
minis, modo promissis ingentibus promptam animi 
alacritatem et ejus constantiam debilitare, et illum 
ad se trahere conaretur, ita constans et immobilis 
in Christi confessione beatus ille perstitit, ut dein- 
ceps Firmus coactus fuerit, prout edicto regio ju- 
bebatur, virum sanctum Acacium vinculis astri- 
ctum, ad Bibianum quemdam mittere, qui totius 
exercitus imperium administrabat. 

III. Cum igitur hic pro tribunali sederet, et eos 
interrogaturus esset, qui Dei confessionem profite- 
bantur, Antoninus scriba ad Bibianum heec detulit: 
Pridie hujus diei, Bibiane preses, Firmus eorum, 
qui Martii dicuntur, tribunatum gerens, Acacium 
centurionem vinctum misit ad potestatem tuam, 
quippe qui dominorum nostrorum et invictorum 
Augustorum edicto parere noluerit, eo quod Chri- 
stianorum religionem sequatur. Diligentur quoque 
causam ipsius ad te scripsit. Bibianus tunc dixit : 
Recitentur, que ad me scripta sunt ab optimo viro 
Firmo tribuno. Recitata autem sunt, que scripta 
erant in hanc sententiam. Flaccus Firmus Bibiano 
duci salutem : Acacium centurionem sub me tri: 
buno militantem, multumque a nobis partiin ille- 
cebris, partim promissis, parlim etiam minis pro- 
vocatum, ut a Christianorum secta discederet, cum 
se Christianum esse asseveraret, et in ea confes- 
sione constanter permaneret, ego invictorum ac 
triumphantium imperatorum nostrorum jussis 
obediens, illum vinctum ad te misi, qui tormen- 
tis ac suppliciis subjici debet, ut legibus ipsis obe- 
diat. 


IV. Hac epistola recitata, Bibianus dixit: Addu- 
catur Acacius, quem iribunus dicit. Adest ille, 
inquit, Antoninus Commentariorum preefectus.Aca- 
cius vero tunc illic stetit ridenti vultu : que res 
futurum ejus viri gaudium figurabat. Judex igitur 
illi dixit: Quodnam tibi nomen est ? Respondit 
ille : Optabile et mihi et toti generi meo nomen 
est a Christo derivatum : illud vero, quo humano 
usu appellor, Acacius est. Ad hec Judex : Quare, 
inquit, Acacius nominatus, ut ipse dicis, malus 
nunc es, non obediens editis imperatorum ? Hoc 


Φήρμου Ttvóg ταξιαρχοῦντος τῶν λεγομένων τοῦ 
ἀριθμοῦ χατὰ μὶν τὴν τῶν Ῥωμαίων γλῶτταν Μαρ- 
τησίων, χαλουμένων, κατὰ δὲ τὴν τῶν Ἑλλήνων 
Αρείων, στρατευοµένον dt αὐτοῦ τῷ ἀριθμῷ κεν- 
τυρίωνος, xol ἕἔκαστον τῶν στρατιωτῶν προσκαλον- 
µένου τοῦ Φήρμον, xxi πειρωμένου τὰ τῆς γνώμης 
ἑχάστου, καὶ πολλοὺς τὰ μὶν χολακείαις, τὰ δὲ καὶ 
ἀπειλαῖς δε)εάζοντος εἰς τὴν ἀπώλειαν, ὡς ἔφθασιν 
καὶ εἰς αὐτὸν Ἡ πεῖρα τοῦ ἀἄρχοντος, ἀνέχραγεν ὁ 
Μαχάριος vij µεγάλη λέγων ^ Ἐγὼ Χριστιανὸς 
ἐγωνέόθην, xci εἰμὶ, xal ἔσομαι, τοῦ Κυρίου μον 
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦτο παρακελευοµένου x«i θέλοντος 
καὶ γὰρ καὶ Ὑονέων x«i γένους Χριστιανοῦ εἰμι" 
τοῦτο οὖν τρίτον ἀπόπειραν ποιοῦὔμένου τοῦ Φήο- 

B µου χαὶ ποτὲ piv ἀπειλῇ «osa, ποτὲ δὲ µείζοσιν 
ὑποσχέσεσιν ἐχμαλάξαι αὐτοῦ τὸ πρόθυμον βουλοµέ- 
νου καὶ ἐξέλκοντος, ἔμεινεν ἀσάλεντος ὁ Μαχάοιος 
τῇ ὁμολογία, ὡς λοιπὸν ἀναγκασθῶναι τὸν Φῆρμον 
καὶ κατὰ τὸ πρόσταγµα τὸ βασιλιχὸν δεδεμένον 
ἀποστεῖλαι τὸν ἅγιον ᾿᾽Αχάχιον Βιθιανῷ τινι τῶ δι- 
έποντι τὴν καθόλου τοῦ στρατοῦ ἀξίαν. 


I". Τούτον οὖν καθεσθέντος πρὸ τοῦ βήματος xci 
ἐπερώτησιν µέλλοντας ποιεῖσθαι τῶν εἰς τὸν Oy 
τὴν ὁμολογίαν ἐσχηκότων, ᾿Αντωνῖνος χομενταρήσιος 
ἀναφέρει τῷ Βιθιανῷ λέγων. Κύριέ µου, τῷ χθὶς 
Ὡμέρα Φῆρμος ὁ τριθοῦνος τῶν λεγομένων ἹΜαρτο- 
σίων 'Axxtóv τινα στρατιὠτην ὄντα τοῦ νουµέρου 
αὐτοῦ δέσµιον παρέπεµψεν πρὸς τὴν σὴν ἐξουσίαν, 
ὡς μὴ βουληθέντα εἶξαι τῷ προστάγµατι τῶν δεσπο- 
τῶν ἡμῶν των ἀηττήτων Αὐγούστων, τῇ δὲ τῶν 
Χριστιονῶν θρησκεία ἐξαχολουθοῦντα, ἀκριθῶς γρά- 
ψας xat τῶν αἰτίαν αὐτοῦ τῇ σῇῆ ἀρετῇ. ἈΒιειανὸς 
εἶπεν ᾽Αναγνωσθήτω πρότερον τὰ Ὑγραφέντα τῷ ipi 
καθοσιώσει παρὰ τοῦ χυρίου µου x«i ivapérou Φήρ- 
μου τοῦ ταξιαρχου’ καὶ παρευθὺ ἀνεγνώσθη. "H» δὲ 
τὰ γρβαφέντἁ τοιαῦτα' Φλάθιος Φῆρμος τῷ κατὰ 
πάντα µοι σεθασµίῳ µΑΒιθιανῷ χαίρει. ᾿᾽Αχάχιον 
στρατιώτην τοῦ ἀριθμοῦ τυγχάνοντα τοῦ ὑπ ἐμὶ πο- 
λὰ παρ) ἡμῶν τοῦτο μὲν κολαχείαις xol ὑποσχίσεσι 
προτραπέντα, τοῦτο δὲ xal ἀπειλαῖς ὑπομνησθέντα, 
Χοιστιανὸν δὲ ἑαυτὸν λέγοντα καὶ ἀκλινῶς περὶ τοῦ- 
του ἔχοντα, πληρῶν τὸ πρόσταγμα τῶν ἀπττήτων 
τροπἀιούχων βασιλέων ἡμῶν, ἀπέστειλα δέσµιον τῷ 
ci στιῤῥότητι, ὀφείλοντα πρῶτον ἐρωτηθῆναι, εἶθ᾽ 
οὕτως σιρίθλαις ὑποθληθῆναι x«t τιµωρίαις, ὅπως sin 
τοῖς τῶν αὐτοχρατόρων νόµοις. 

A'. ᾿Αναγνωσθείσος δὲ τῆς ἐπιστολῆς, Βιθιανὸς 
λέγει Εἰσαχθύτω ᾿Αχάχιος ὁ καὶ ἐπιζητούμενος. 
᾽Αντωνῖνος χομενταρύσιος λέγει * Ἓστηχε, χύριε. 
Σταθεὶς δὲ ὁ μακάριος ᾿Ακάχιος πρὸ τοῦ βήματος 
Βιθιανοῦ, εἶχεν τὸ πρόσωπον ὥσπερ pódov μειδιῶν 
x«i ἀνθοῦντα, ἤδη προεικονιόμενος τὸν χαρὰν τὸν 
μέλλουσαν αὐτὸν διαδέχεσθαι. Λέγει αὐτῷ ὁ δικαστής! 
Τίς καλεῖσαι; O ἅγιος ᾿Ακάχιος εἶπεν * Τὸ ποθεινὸν 
ὄνομα ἐμοί τε καὶ παντὶ τῷ Ὑένει µου Χριστιανος * 
-ὁ δὲ τῆς χρύσίως τῆς πρὸς ἀνθρώπους 'Axdxtoc. 
'O διχαστὴὺς εἶπεν» Καὶ διὰ τί, φησὶν, ᾽Ακάχιος 


C 


gi 


VITA S. ACAGII CAPPADOCIS. 


λεγόμενος, χαθὼς λέγες, χακὸς Φφαίΐνε, μὴ πειθό- À enim significant, que nobisa Firmo tribuno scripta 


µενος τοῖς θεσπίσµασιν τῶν a«)roxpartóDQy ; τοῦτο 
7X0 xai σχααΐνι τὰ Ἱραφώτα Tui» παρὰ Φήρμου 
τοῦ ταξιάρχου. Ὁ ἅγιος ᾽Αχάχιος εἶπε, Κατασογί- 
δει µου, ὦ δικαστά ἐγὼ δέ σοι λέγω, ὅτι xa: 
τοῦτο μᾶλλον ᾿Αχάχιος λέγομαι οὗ γὰρ θέλω µετα- 
σχεῖ» τᾷῦς χαχίας xai πονερίας τῶν ἁθλίων καὶ αἷμο- 
Cope» δαιωόνων € τῶν τούτοις πειθοµένων ἸἙΕλλή: 


νων. ὍὉ δικαστὴς εἶπεν Πόθεν ὁρμώμες οὕτω 
χοταθρασύνη τῷ λόγῳ; O ἅγιος ᾿Ακάχκιος εἶπεν' 


Τέ γὰρ τοῦτο ποιῇ, ὅτι ἐρωτᾶᾷς περὶ τῆς πατρίδος ; 
Ὁ διχαστὲς εἶπιν ' ᾿Ἐπειδὴ ᾖἔωπειροι Ὑγεγὀναμὲν 
xai τὰ ὤθη τῶν πατρίδων ἐπιστάμεβα, διὰ τοῦτο 
πορώτησά σε, ἵνα πρὸς τὸ ἦθος τῆς πατρίδος σου 
ἀχούσας, οὕτω χαὶ χρήσωµαι ἐν τῷ παρὀντι προσ- 
τάγµατι. Ὁ ἅγιος Ακάκιος εἶπεν, ΓΡέει μὲν tipi 
Αχαιός, ἐγεννήθην ὃς ἐν Καππαδοκία: ἐχεῖσε τοί- 
ννν xat τὴν χατοίκησιν τῶν «γονέων µου ἐχόντων, 
ἐπὶ στρατείαν ἦλθον, ὅθεν μάλιστα xai πολλοὺς τῶν 
συστρατιωτῶν µου προλαθόντας μάρτυρας τοῦ Χρι- 
στοῦ γνωρίζω, ἀλλὰ καὶ γείτονας καὶ συνηλικιώ- 
τας µου. Βούλομαι οὖν ἔχείνοις αἱ μᾶάλλονκολουθῆ- 
σαι, εἴπερ τοῖς λεγοµένοις νόµο ιςά ρπὑμῶν αἀνθρώ- 
fw» ἀχοῦσαι τοῖς µετ) αὐτῶν φθειροµένοις τῇ παρ- 
αλλαγῆ τοῦ βίου τούτου. 

E'. Ὁ ὁδικαστὴς εἶπεν Mà νοµίσης, Ακάαχιε, 
τὰς τυχούσας σε τιμωρίας ἐκδέξασθαι' xal γὰρ xat 
τὸ πἀτριόὀν σου ληοῶδες καὶ ἀπότομον θάρσος τοῦτο 
ζοτεῖ. "(lare οὖν πάντα σου τὸν λογισμὸν ἐκεῖνον 
ῥίέψας, θέλησον πειθαρχῆσαι τοῖς νόµοις τῶν βασι- 
λέων τῇ πρὸς τοὺς θιοὺς θεραπεία, δι) οὓς χρατοῦσιν 
(| τὰ πάντα νικῶντες καὶ διέποντε AUyoucrot, αἱ- 
ξεσθᾶναι δὲ xai ἡμᾶς καὶ τὸ βῆμα ἡμῶν, χαὶ μὴ 
νόµέσης εἶναι πάντων φρονιµώτερος, ἀπονοίαᾳ ἀχαίρῳ 
χεχοηΏμένος, εἰς ἀνθρωπόν τινα, ὥς φασιν ὑποδιχον 
τοῖς νόµοις γεγενημένον, τὰς ἐλπίδας ἔχων. Ὁ ἅγιος 
λέγει Σφάλλει, δικαστὰ, δεινὴν πλάνην 
τοῦ Σατανᾶ πλανώμενος οὐ γὰρ διὰ τὴν θεραπείαν 
τῶν θεῶν, ὧν λέγεις, χρατοῦσω οἱ βασιλεῖς, ἀλλὰ διὰ 
τὸν συγχὠρησιν τοῦ ἀγαθοῦ xai εὐσπλάγχνου Θεοῦ 
τοῦ τὰ πάντα ποιήσαντος καὶ διακυθερνώντος" τὸ δὲ 
εἰς ἄνθρωπον ὑπόδιχον, ὡς σὺ λέγεις, ἴχειν us, δι" 
χαστὰ, τὰς ἔλπίδας, γνῶθι, ὅτι ἄνθρωπος piv δι 
ἡμᾶς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἴησους Χριστὸς ἐπεφάνη τῷ 
χόσμῳ, ἵνα σὠση ἡμᾶς, Otóg ὃς ὧν ἀληθινὸς καὶ 
φέρων τῶν ἀπόῤῥητον αὐτοῦ οἰκονομίαν, ἦν οὐκ ἂν 
δυνήσῃ ἀχοῦσαι ἢ γνῶναι, εἰ μὴ πρῶτον ἑαυτὸν εὖ- 
ἴριπίσης τῇ πίστει. πῶς ἂν κατ ἀξίαν διηγήσοµαί 
Vv, ; Oso; γὰρ ὧν αληθινός, ὡς ἔφην, τὴν φύσιν xoi 
Άσοιος ἀδιαίρετος ὑπάρχων», καί συναΐδιος ἀεὶ τοῦ 
Πατρὸς, ἐν ἰδίοι, ὅτε ἠθέλησιν, χαιροῖς ἐτέλεσεν τὸ 
0070» τῆς ἡμετέρας σωτηρίας, x«i τῆς χαταχρίσεως 
ωῦ Σατανᾶ, τοῦ ἀπ ἀρχῆς βασκαίνοντος, ἠλενθέ- 
Ep. 


᾽Αχάχκιος 


c". ὸ διχαστὴς εἶπεν Καὶ εἰ κατ αὐτοῦ πράσ- 
σουσι οἱ βασιλες, πῶς οὐχ ἀμείδεται τούτους ὁ 
Χριστός σου, ὁ τὴν οἰχονομίαν, ὥσπιο σὺ ἔφης, δι’ 
ἡμᾶς βαστάσας, εἴγε ἐστὶν Θεὸς ἀληθιωὸς xai duva- 


Β 


D 


sunt. Tum Acacius : Captiosis sermonibus mecum 
agis, o judex ; verum ego tibi affirmo ob eam rem 
justius me Acacium nominari, quod nolim ἀ6δ- 
monum istorum sanguinem vorantium malitice par- 
ticeps fieri, neque cum Grecis communicare, qui 
talibus obtemperant. At judex dixit : Undenam tu 
es, qui tam temerario sermone te jactas ? Quor- 
sum, inquit Acacius, de patria me interrogas ? Cui 
judex : Quoniam rerum usum habemus, et patria- 
rum mores recte novimus, propterea hoc a te 
quaesivi, ut pro ejus patrie, ex qua tu es, moribus 
ac dignitate me in hac questione prestem. Tum 
Aeacius : Genere, inquit, Achivus sum, in Cap- 
padocia vero natus : quo loco cum parentes mei 
habitarent, ad exercitum veni, ubi et multos ex 
meis commilitonibus ante me Christi martyres 
fuisse accepi : quin etiam vicinos et equales meos, 
tales fuisse cognovi : quibus et signorum gratiam 
post ipsorum mortem a Deo ipso impartitam vidi- 
mus. Illos igitur sequi malui, quam eas quas vos le- 
ges dicitis, cum humane ille sint, et una cum 
hominibus post vitte hujus excessum corrumpan- 
tur. 


V. Ad hec judex : Ne putes mediocres cruciatus 
tibi parandos esse ; etenim ista patrie {169 nuga- 
citas el mira temeritas hoc expostulant. Ne igitur 
hec patiaris, abjice omnes istas cogitationes, et 
imperatorum legibus obtempera, deorum cultui 
serviens, quorum nutu omnium victores ac rectores 
Augusti rerum potiuntur : nos etiam et tribunal 
hoc nostrum reverere, neque putes te omnium esse 
prudentissimum, temeritate ista importuna nunc 
abutentem, etin homine illo, quem panis secun- 
dum legem decretis subjectum fuisse aiunt, spes 
tuas collocantem. Erras, inquit Acacius, o judex, 
gravissimis Satane [fallaciis deceptus ; non enim 
propter eorum deorum, quos tu dicis, cultum im- 
perio (898565 Augusti potiuntur, sed benigni Dei 
omnia gubernantis concessione hoc efficitur. Quod 
autem dicis, in homine condemnato (ut ipse ais) me 
spem colloeasse, scito Jesum Dominum nostrum 
hominem nostri causa factum, in mundum hunc 
venisse, ut nobis salutem daret : quicum idem esset 
verus Deus, mira quadam et immensa providentia 
humanam suscepit naturam, et eam in se habuit. 


' Id vero tu neque cognoscere, neque audire poteris, 


nisi prius teipsum fidei Christiane accommodaveris. 
Cum enim natura, ut dixi, esset verus Deus, et Ver- 
bum aPatrenondivisum, sed cum illo semper coe- 
lernuim, propriis, quibusipse voluit, temporibus no- 
stre salutis opus perfecit, et a Satane ipsius, qui 
ab initio nobis inviderat, condemnatione ac servi- 
tute nos liberavit. 

VI. Ad heec judex dixit : Si imperatores ipsicon- 
tra eum faciunt, curet illos non punit Christus iste 
tuus, qui, ut ipse dicis, humanam naturam nostri 
causa suscepit ? Facile enim imperatores puuire 


598 


MENSIS MAIUS. 


potest, si est Deus vere potens. Ex hoc ipso, in- À τός ; 'O ἅγιος 'Axdxtog εἶπεν Ἐκ τούτου γὰρ μᾶλ- 


quit Acacius, eum, ac ejus bonitatem et poten- 
tiam cognoscere potes, quod cum injuris illi fiant, 
non statim poenas vobis refert, sed diutius exspe- 
ctat, ut vos Grecos poeniteat, qui cultum et vene- 
rationém Deocongruentem, demonibus affertis. Ad 
heec et servorum, qui ei grati sunt, electionem ac 
progressum hoc modo compellere vult. taque hac 
providentia utitur. Nam si statim vobis poenam {11- 
ferre vellet, et vos ipsi in perpetuum periissetis, et 
ipsiusservi manifesti non fierent ; quin eli 1m gratie 
ipsius potentia otiosa permansisset. Quomodo 
enim Dominus noster gloriose laudari posset, nisi 
diuturna in vestris sceleribus puniendis patientia 
uteretur ? Nunc vero haec ita fleri permittit, ut et 
vos, qui non resipiscitis, sed diuturnam ipsius pa- 
tientiam respuentes, in vestra sevitia persistitis, et 
ab eo magis magisque desciscentes, ad interitum 
properatis, vestra culpa condemnemini, et nos, 
qui ejus imperium agnovimus, perpetuo cum illo 
vivamus. Quinetiam ipsius gloria inillis hominibus 
manifestior fiet, qui scelera sua recognoscentes, vi- 
tam emendaverint. 

VII. Tunc Bibianus : Litteras forsan didicisti, ob 
idque sic diserte respondes. Nam per deos ipsos 
sermonem rationi consentaneum habuisti, ut ho- 
minum salutem sub Dei potentia esse ostenderes. 
Ex hoc ipso, inquit Acacius, Dei omnium domina- 
toris potentiam et gratiam agnoscere potes, quod 
cum non didicerim litteras illas, que vobis valde 
optabiles videntur, nisi tantum pauca quedam ad 
divinarum Litterarum lectionem necessaria, ipse 
Deus pro nobis miserabilibus suis servis respondet, 
facitque ut ab omnibus hominibus, quin etiam ut 
et 8 vobis ipsis, qui eruditi estis, laudemur. Nam 
et ab initio cum dispensationis divinse opus perfi- 
ceret, el suum ipsius regnum orbi terrarum pre- 
dicandum curaret, non hominibus genere aut divi- 
tiis, orationisve autlitterarum facultate prestantibus 
ad Evangelii sui preedicationem, sed piscatoribus et 
publicanis, ac pauperibus quibusdam usus est. Hoc 
autem fecit, ut ejus potentia, que mentem omnem 
exsuperat, cognosceretur, sancto ac divino Spiritu 
ejus discipulos adjuvante. 

VIII. Post hecjudex :Omittens ego, quod oppor- 
tune mihi faciendum est, tecum nugor, qui talia 
disseris. Tu scisimperatorum edicta omni terrore 
plena vobis proposita esse, ut vos Christiani bomi- 
nes vel sacrificetis, et deos ipsos colatis, in omni- 
bus rebus vosillis subjicientes atque eo modo ho- 
nores ab illis reportetis : vel, si sacrificare 
nolueritis, condemnemini, et suppliciis ac poenis 
subjiciamini. Velim igitur dicas, num diis ipsis 
sacrifices, et legibus obtemperes, an teid facturum 
neges. Respondit Acacius : Sepeet a Firmo inter- 
rogatus, Christianum me esse confessus sum. Quod 
ergo dixi, iterum dico, me Christianum esse, et 
impuris demonibus non sacrificare. Ego, inquit 
judex, etiam nuncetatem istam tuam misericordia 


B 


C 


D 


λον, διχαστὸ, ὀφείλεις γνωρίσαι αὐτὸν, καὶ τὴν ἀγα- 
θότητα αὐτοῦ, καὶ tà» δύναμιν, ὅτι x«i ὑθριξόμινος 
οὐκ εὐθέως ἀνταποδίδωσιν ἡμῖν», ἐκδεχόμενος ὑμῶν 
τῶν Ἕλληνων τὴν µετάνοιαν κάἀὶ ἐπιστποφὺν, τῶν 
τὸ αὐτῷ πρέπον σέδας τοῖς δαίµοσι προσφερόντων' 
ἔτι δὲ καὶ τῶν εὐαοεστούντων αὐτῷ δούλων τὴν 
ἐχλογὺν καὶ προχοπὴν βουλόμενος ἐκτελέσαι, οὕτως 
ᾠκονόμησεν. Ei γὰρ ἠθούλετο εὐθέως ὑμῖν ἀποδοῦ- 
ναι xal ὑμᾶς ἀπόλλυσθαι αἰωνίως, καὶ οἱ δοῦλοι αὖ- 
τοῦ οὐκ ἐγένοντο Φφανεροὶ, ἀλλὰ καὶ ἡ δύναμις τῆς 
χάοιτος αὐτοῦ ἀργὴ διέµινε. Καὶ πῶς εἶχεν δοξα- 
σθῆναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, si μὴ ἦν 
µακρόθυµος ἐπί ταῖς πονηοίαις ὑμῶν ; Νῦν δὲ avy- 
χωρεῖ ταῦτα οὕτως γινέσθαι, ἵνα καὶ ὑμεῖς ὅσοι οὗ 
μετανοεῖτε, ἀλλὰ καταπτύσαντες τῆς ἀνοχῆς xoi τῆς 
µαχροθυµίας αὐτοῦ ἐμμένετε τῇ ὠμότητι ὑμῶν καὶ 
τῇ ἀποστάσει τῆς ἀπωλείας αὐτοχατάχριτοι γίνησθε, 
καὶ ἡμεῖς δὲ ix προθέσεως τὴν δεσποτείαν αὐτοῦ 
ἐπιγνόντες, ζήσωμιν ἀῑδίως σὺν αὐτῷ καὶ n δόξα δὲ 
αὐτοῦ φανερωθῇ διὰ τῶν µμετανοούντων ἀνθρώπων 
καὶ διορθουµένων τὸν ἑαυτῶν βίον. 


Z'. Βιθιανὸς εἶπεν "Ax&xu, ἔμαθες γράμματα, 
ὅτι οὕτως προσόχως ἀποχρίνῃ' μὰ τοὺς θεοὺς ἐνδεχό- 
ptvov λόγον εἶπας, ὅσον τὸ ὑπ ἐξουτίαν εἶναι θιοῦ 
τὸν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν. 'O ἆἅγιος ᾿Αχκάχιος 
εἶπεν. Ἐν τούτω γὰρ μᾶλλον, ὦ δικαστὰ, ὀφείλεις 
γνωρίσαι τὴν δύναμιν καὶ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ τοῦ 
πάντων ἡμῶν Δεσπότου, ὅτι μὴ µαθόντος τὰ δοχκοῦντα 
ὑμῖν περισπούδαστα γράμματα, εἰ μὴ μόνον ὀλέγα 
πρὸς τὴν ἀνάγνωσω τῶν θείων Γραφῶν, αὐτὸς ὑπὲρ 
ἡμῶν τῶν ἐλεινῶν δούλων αὐτοῦ ἀπολογεῖ τι χαὶ 
ποιε ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ ὑφ ὑμῶν 
τῶν πεπαιδευµένων ἐπαινεῖσθαι' καὶ γὰρ km ἀρχῆς 
π)ηρῶν τὴν οἰχονομιαν xxi µέλλων χηρύσσειν ἐν τῷ 
κόσµω τὴν ἰαυτοῦ βασιλείαν, οὐκ ἐκοήσατο ἀνθρώ- 
ποις fj γένει, Ὦ πλούτω, f λόγω, 5$ γράµµασι ὄννα- 
τοῖς πρὸς τὸ χήρυγµα τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλ' ἁλιεῦσι 
καὶ τελώναις, καὶ παντελῶς ἐν πτωχαῖς περιουσίαις 
ἐχοήσατο. Τοῦτο δὲ ἐποίησεν ὁ φιλάνθρωπος θιὸς, 
ἵνα à ὑπερθάλλουσα πάντα νοῦν δύναμις αὐτοῦ Ύγνω- 
ρισθῆ, τοῦ θείου xci ἁγίου Πνεύματος ἐν πᾶσι συνερ- 
γοῦντος αΌτοῖς. 

H. Ὁ δικαστὴς εἶπεν 'Eyo ἐάσας τὸ καίριον, 
ὡς εἰπεῖν ληρῶ μετὰ σοῦ τοιαῦτα διαλεγόµενος' οἴδας 
δὲ, ὅτι παντὸς φόθου ἡμῖν ἐστι γέμοντα τὰ προστᾶ. 
Ύματα τῶν αὐτοχρατόρω», ὥστε  θύοντας xai θερα- 
θιοὺς ὑμᾶς τοὺς Χριστιανοὺς ἐν πᾶσί 
αὐτοὺς 


πεύοντας τοὺς 
ὅτε ὑπηχόους 
αὐτῶν κοµίξεσθχι, τοὺς δὲ uà θύοντας τιμωρεῖσθαι 
χατὰ κράτος. Θύεις οὖν τοῖς θεοῖς καὶ πιιθαοχεῖς τοῖς 
νόµοις τῶν βασιλέων, $ ἀχμὺν ἀντιλέγεις ; Ὁ ἅγιος 
Αχάχιος εἶπεν Καὶ ἐπὶ Φήρμου πολλάκις ἐπερω- 
τηθεὶς, ὠμολόγησα Χριστιανὸν ἑαυτὸν εἵναι, xal πἆλιν 
λέγω ὅτι Χριστιανός εἰμι, xat οὐ θύω δαίμοσω &xa- 
θάρτοις ποτέ. 'O δικαστὴὺς εἶπεν ᾿Εγὼ ἔτι τὸ τῆς 
ἡλικίας σου µέτρον οἰκτείρω' ὁρῶ γὰρ σε ui πλέον 
εἴχοσι καὶ &' ἐτῶν ὄντα", ἀλλὰ καὶ τὸ τοῦ στρατιώτον 


Ἰενοκένους καὶ τιμὰς παρ 


΄ B 


ου 


VITA S. ACACII CAPPADOCIS. 


226 


σχῆμα αἰδεσθεὶς, ox ἠθέλησα τιµωρίαις σε ὑποθα- Α prosequor. Video enim te non amplius quam viginti 


ht» * ἐὰν δὲ ἐαμένεις τῇ µωρία ἐχείνη, ἀναγκάσεις 
µε τοῦ ἔπαγαγεῖν σοι βασάνους πιχρὰς καὶ ἀνηχέστους. 
O zio; ᾽Ακάχιος εἶπεν * Ὁ βούλει, ποίει ἐν τάχει, 
Rayo γὰρ ὃ νῦν ποιῶ οὐκ ἴστι μωρὸν, ἀλλὰ καὶ mávu 
φρόνιαο», ἵνα τὸν ποιὐσαντὰ [.3 χαὶ µέχρι τοῦ νῦν προ- 
νοοῦμενόν µοι μὴ ἐγκαταλείπω. τὸν µόνον ἀληθινὸν 
Θεόν. Ὁ δικαστὴς εἶπεν * Πῶς µόνον έφης εἶναι ἆληθι- 
v)» Θεὸν, ὁπότε λέγεις, τὸν Χριστὸν Υἱὸν εἶναι Θεοῦ ; 
ἀναγχη πᾶσα, εἰ Υἱὸς καὶ ἴσος εἴη τῷ Πατρὶ, δύο αὖ- 
τοὺς εἶναι, λοιπὸν καὶ οὐχὶ ἕνα Θέον. Δύο εἶναι καὶ αὖὐ- 
rol λέγοντες θεοὺς, πῶς νῦν ἕνα ἐχφωνεῖς ; ᾽Αναγκάζεις 
µε γὰρ ληρολογεῖν μετὰ σοῦ, οὕτως ἔχθεσμα καὶ ἀνάρ- 
µοστα Ono». 


quinque annos natum. Quin etiam militarem di- 
gnitatem reveritus, nolui te statim tormentis sub- 
Jicere. At si diutius in ista tua insania persistes, 
coges me inevitabilibus tormentis te subjicere. Ad 
hec Acacius : Quod volo facere non stultum, sed 
valde prudens et Deo gratum opus est, ut eum, qui 
me creavit, et ad hunc usqusdiem providentia sua 
prosecutus est, non deseram : ilum, inquam, 
ipsum, qui solus est verus Deus. Quomodo, inquit 
judex, dixisti solum esse verum Deum, cum dicas 
Christum Dei Filium esse ? Omnino enim necesse 
est, at si Filium est, et Patri parsit ; et ila non 
unus, sed duo sint dii. Cum igitur et ipsi duos Deos 


dicatis, quare nunc unum Deum profers? Cogis enim me tecum nugari, cum ista tu nunc absurda 


et inconcinna dicas : 


Θ΄’. 'O ἅγιος ᾽Αχάχιος εἶπεν * Πιστεύω τῷ Ἰησοῦ B 


τῷ στανρωθέντι ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, δοθῆναί pot 
λόγο» διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ τοῦ ἁγίου πρὸς τὴν 
ἐπερώτεσιν ταύτην τοῦ διασαφῆσαι αὐτήν * οὗ γὰρ ἡ 
ενχοῦσά ἐστιν αὕτη ἐπερώτησις, πῶς δύο λέγοντες 
βεοὺς, ἕνα προσκυνεῖν Θιὸν ἐπαγγελλόμεθα * ἐγὼ δέ 
σοι λέγω, διχαστὰ, xai τὸ Πνεύμα τὸ ἅγιον ἀχώρι- 
στον εἰναῖ τοῦ Πατρὸς x«i τοῦ Υιοῦ, καὶ εἶναι μὶν 
τρία ποόσωπα ἐν τρισὶ προτηγορίαις, uias δὲ δύνα- 
pw» καὶ θεότετα τούτων τῶν ὀνομάτων ὑπάρχειν ^ 
να δὲ λέγομεν Θεὸν ἔχοντα xai Λόγον, καὶ ἄνευ τοῦ 
σωτικοῦ Πνεύματος μὺ εἶναι. Aidout δέ σοι καὶ 
ὑπόδειγμα ἐγχωροῦν ὅσον ποὸς τὴν ἡμετέραν ἄνθρω- 
κίνον δύναμιν ἐν τούτῳ * ὥσπιο ὁ βασιλεὺς ὁ νῦν, 
6» σὺ ἐπι/οάφεις δεσπότην, ἐγὼ γὰρ άνθρωπον αὐτὸν 
λέω, ἀλλὰ καὶ χρίσει µείζονι ὑποχείμενον, ἔχει Ot 
vió» xai λέγεται, εἰ τύχοι, οὗτος Μαξιμιανὸς, ὁ Ót 
νίὸς αὐτοῦ Μαξέντιος, καὶ εἰσὶ δύο μὲν πρόσωπα, ἡ 
δε φύσις αὐτῶν, TOUT ἔστιν τῆς ἀνθρωπότητος, µία 
χαὶ $ βασιλεία µία καὶ ἀδιαίρετος τοῦ πατρὸς καὶ 
τοῦ υἱοῦ * τιμᾶται γὰρ ὁ υἱὸς διὰ τὸν πατέρα, καὶ ὁ 
πατὲρ διὰ τὸν νἱόν τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον xai ἐπὶ 
τοῦ Θεοῦ -ῆς θείας οὐσίας µίας οὕτης xai ἀτρέπτου, 
8to3 τε xai τοῦ Λόγου αὐτοῦ, καὶ τοῦ Πνεύαατος αὐτοῦ 
τοῦ ἁγίου * ti, καὶ ἀληθὴς Θεὸς ὁ παρ᾽ ἡμῶν ποοσκυνού- 
μενος. 


IX. Tum Acacius : Ego eredo, et in Jesu, qui 
sub Pontio Pilato crucifixus fuit, spem habeo, fu- 
turum,ut mihi persanctum ejus Spiritum sermonis 
facultas suggeratur, qua interrogationi tue respon- 
dere, et questionem tuam explicare possim. Non 
vulgaris questio heec est, quarecum duos nomine- 
mus, unum Deum a nobis coli profiteamur. Dico 
igitur tibi et Spiritum sanctum a Patre et Filio esse 
inseparabilem, ac tres quidem personas esse iu 
tribus appellationibus, sed unam tamen horum 
nominum potentiam esse ac divinitatem. Unum 
autem dicimus Deum, habentem et Verbum, et 
Spiritum sanctum.  Absurdissimum enim esset, 
Deum sine Verbo, et sine vitali Spiritu dicere. 
Idque exemplo tibi ostendam, ad hancipsam rem 
explicandam accommodato, quatenushumane fa- 
cultatis conditio patitur. Quemadmodum imperator, 
qui nunc est, quem tu dominum,ego vero hominem 
dico, el majori judicio subjectum, et filius ejus 
(quorum qui pater est, Maximianus dicitur, filius 
autem Maxentius appellatur) duo quidem illi sunt, 
sedipsorum tamen nature,humane,inquam,condi- 
tionis ratio una est,imperiumque patris et filiiunuam 
et inseparabile ;honoratur etenim filius per patrem, 
et pater per filium. Eodem modo et Deus conside- 
ratur : nam cum divina Patris, Verbi, et Spiritus 


saneti essentia, una eademque sit immutabilis, propterea unus, et vere Deus est, qui a nobis co- 


litur. 


1’. Ὁ δικαστὴς εἶπεν * Πολλάκις xal ἐπὶ τὸ mpo- D X. Ad hsec judex: Sepe, inquit, te hortatus 


xtíufvo» ἐμοῦ προτρεψαµένου σε, σὺ τοῖς λόγοις σου 
τούτοις τοῖς μηδέν σε ὠφελοῦσι μεταθαλεῖν µε βού- 
χει * πείσβητι οὖν µοι, xci 9ῦσον, καὶ ἐπίγνωθι τοὺς 
πατορῴους θεοὺς, δι οὓς τὰ πάντα συνέστηκεν * ἐπὶ 
&0)) γάρ σου ἐφεισάμην. 'O ἅγιος ᾽Αχάκιος λέγει * 
Mi µε νομίσης φόθοις χ-υπεῖν * ἔχεις τὸ σώμά µου 
ti; αάστιγας ἔτοιμον * ὡς βούλει, χρῶ αὐτῷ * τὸν δὲ 
λογισμὸν τῆς ψυχῆς µου οὔτε σὺ, οὔτε ὁ αὐτοκράτωρ 
σον, οὔτε à παρουσία τῶν δαιμόνων σον Φύναται 
µετατρέψαι ἐπὶ τὸ φαῦλόν ποτε. 'O δικαστὴς εἶπεν * 
Ἐκεὶ οὖν οὕτως βούλει, ἀνάγκη uot πᾶσα εἰς αἰχι- 
σμοὺς χωρῆσαι xarà σοῦ χαὶ τὸ πρόσταγμα τὸ βασι- 
Ἰιχὸν πληρῶσαι * ἀδύνατον γάρ σε τοιαύτῃ ἐξετάσει 
ὑποκεσόντα, ἀναχωρῦσαι οὕτως καταπαίξαντα τοῦ 


sn. d " 


sum, ut ad rem propositam redeas ; at tu istis tuis 
sermonibus nullam libi utilitatem afferentibus, 
studes me a proposito abducere. Fac igitur, quod 
ipse dico, et sacri&cium offeras, ac patrios deos 
agnoscas, per quosomnia hec constiterunt. Diulius 
enim tibi peperci. Cui Acacius: Ne putes, terroribus 
istis me perculsum iri. En habes corpus meum ad 
flagella excipienda paratissimum ; utere illo, ut 
libet : mentem vero etanimi mei propositum neque 
tu, neque imperator tuus neque demonum tuorum 
preesentia unquam pervertere, etad scelus compel- 
lere poterit. Tunc illi judex : Ergo, quando tu ita 
vis, omnino necesse est verberibus ac tormentis te 
subjicere, et imperatoris edictum exsequi. Nam 


227 


— MENSIS MÁIUS. 


* 


228 


fieri non potest, ut tali questioni subjectus, sic Α διχαστηρίου. Kel θυμωθεὶς ὁ ἄρχων πρὸς τὴν τάξιν 


redeas, judicium nostrum illudens. Tunc presses 
furore percitus, et cohortem affatus : Figite, inquit, 
quatuor vectes, et in illis Acacium alligate, crudis- 
que nervis ipsius terga et ventrem verberale, ut 
discat alia non nugari, neque putet se aliquid 
Scire, cum nihil sciat. Videamus an ipsius Deus 
auxilium ei afferat, ejusque mens ac propositum 
quam firmum etimmutabile sit, experiamur. Cum 
igitur Acacius in illis vectibus alligatus esset ; et 


λέγει Πήξατε τέσσαρας πάλους ἐν τῇ γῇ καὶ ἐκεῖ 
ἐνδήσαντες αὐτὸν, νευροις ὠμοῖς χρήσασθε αὐτῷ 
καθ ἑχάτερα µέρη vorou καὶ κοιλίας, ἵνα µάθη μὴ 
φ)υαρεῖν τοσαῦτα x«i νοµίξειν εἰδέναι τι, µηδὲν ἔπι- 
στάµενος. Δεθέντος δὲ αὐτοῦ ἓν τοῖς τέσσαρσι πάἆλοις 
x«i µαστιζοµένου σφοδρῶς χαθ᾽ ἐκάτερα µέρη τοῦ 
σώματος, αὕτη μόνη ἐγέετο παρ) αὐτοῦ φωνή: Ἰκ- 
σοῦ Χριστὶ, βοήθει µοι, τῷ ταπεινῷ doom σου | 
Κύριε, µή µε ἐγκαταλείπης | 


ejus terga undique verberarentur, hanc solam vocem ille emittebat : Christe, opem feras mihi 
humili servo tuo ; Domine Deus, ne me derelinquas. 


XI. Cum vero sex carnifices vicissim illum ver- 
berarent, et ejus sanguis in terram abunde diffun- 
deretur, totumque corpus vulneribus acerbissimis 
Janiatum esset, judex ipse cum miserabiles illas 
plagas videret, et martyris mentem ac voluntatem 
constantem atque immobilem esse animadverteret: 
Num, inquit, nunc sacrificabis ?ltane miser dici, 
quam amicus imperatorum esse maluisti? Ad heec 
dixit Acacius: Nequaquam ego sacrifico : habeo 
enim Dominum meum Jesum Christum opem mihi 
ferentem ; itaque istis tuis cruciatibus robustiorem 
ac promptiorem me reddidisti. Hactenus enim tor- 
mentorum exspectatio, aliqua ex parte cogitationes 
meas perturbabat : cum vero vis illata est, ethec 
pati copi, per Jesum Christum mihi potentiam 
suggerentem,robustissimus factus sum,etad omnia 
tormenta suscipienda paratissimus. Deo ipso sine 
dubitatione aliqua confisus. Tum judex : Ista, 
inquit, dicis, quoniam majora tormenta tibi non 
intulj. Sed ego temeritatem istam tuam dejiciam. 
Eo enim, quod hactenus tibi peperci, audacem, ut 
dicis, te reddidi. Cui Acacius : Faccelerrime quid- 
quid vis. Quos enim cruciatus mihi afferre cogitas, 
illi utilitatem mihi afferent : et quo majora tor- 
menta adhibebis, eo majorem Domini mei gratiam 
invitus mihi conciliabis. H&c, inquit judex, loque- 
ris, quoniam corpustuum nondum verberibus lace- 
ratum est. Tum Acacius : Jam dixi, ut faceres, 
quidquid vis,non enim impuris demonibussacrifico, 
neque voluntati tue, aut patris tui Satane morem 
gero. His auditis, judex commotus dixit: Plumbeis 
aminis ejus maxillas contundite, ne iste nostra 
diuturna in eum palientia temerario modo abuta- 
tur. Post hec Aecacius : En factum est, quod  vo- 
luisti,neque quidquam amplius profecisti;jnon enim 
male artes tuse meam in Christum charitatem su- 
perabunt. Saerifica, inquit judex, etab imminenti- 
bus reliquis tormentis liber esto. Respondit Aca- 
cius : Nunquam (ut dixi) sacrificabo : tantum enim 
imminentes cruciatus despicio, quantum et ante- 
cedentes non curavi, Deo ipso mihi animos sug- 
gerente. 


XII. Ad hec judex : Quomodo, inquit tu. miles 
atque illiteratus, ita causam tuam agis ? Cui Aca- 
cius : Putasne propria virtute nos heec respondere ? 
Minime, inquam, nos hec facimus, sed locupleset 


B 


IA, Καὶ ἀλλαγέντων én' αὐτῷ i5 δχµίων τῶν xal 
τυπτόντων αὐτὸν, xal τοῦ αἵματος αὐτοῦ τὴν γῆν 
πληρώσαντος, x«l ὅλου τοῦ σώματος αὐτοῦ χα)επῶς 
διατεθέντος τοῖς τραύµασιν, ὁ δικαστὴς ὁρῶν τὸ 
πάθος ἐλεεινὸν Ἅγεγενηµένον xui τὸν λογισμὸν τοῦ 
μάρτυρος ἀμετακίνητον ὄντα, λέγει ποὸς αὐτόν" 
Θύεις, ᾿Αχάχιε ἤ ἀκμὴν ἀντιλέγχις ; σὺ γὰρ ὕλω 
ἆθλιος μᾶλλον φανῆναι ἢ φίλος Ὑενίσθαι τῶν βασι- 
λέων. 'O ἅγιος Ακάκιος λέγει Οὐ θύω ποτέ ἔχω 
y*p τὸν Κύριόν pov ἸΙησοῦν Χριστὸν τὸν βοτθοῦντά 
μοι ἀεί' ἐμὲ γὰρ ἐκ τῶν βασάνων σου τούτων ἴσχυ- 
ρώτερον μᾶλλον x«i θΘθαρσαλεώτερον κχατέστησας" 
ἕως γὰρ ἄρτι à προσδοχία τῶν δεινῶν xky ἐν µέρει 
τὸν λογισμόν µου ἑτάραττεν, Ὑενομένη δὲ ἡ πεῖρα 
τοῦ πάθους xci ἐνεχθεῖσα διὰ τὸν ἐνδυναμοῦντά µε 
Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, σφόδρα µε Ὑγεωναιώτατον 
ἐποίησεν πρὸς πᾶσαν τιµωρίαν πιστεύσαντα ἀδια- 
κοίτως τῷ Θιῷ' Ὁ δικαστὴς εἶπεν Ἐπιιδὴ τὰς 
μιιζονάς σοι τιµωοίας οὐδέποτε ἐπήγαγον, ταῦτα 
λέγεις ἐγὼ σου τὸ θράσος χαθαιρῶ τούτο" φεισά- 
µενος Ὑάρ σου, θαρσαλέον σε, ὡς λέγεις, πεποίηκα. 
'O ἁἅγιος ᾽Αχάχιος λέγει" Ποίει διὰ τάχους 6 θέλεις" 
ἄς γὰρ νοµίδεις βασάνους uot ἐπάγειν, εἰς ὠφέλειάν 
μού εἰσιν' xai ὃσον µειξδονάς pot επιφέρεις κολάσεις, 
τοσοῦτου χαὶ ἐν τῷ Kupíe χάριω ἄχων χαρίξδη. Ὁ 
διχαστὴς λέγει Ταῦτα orig, ᾿Αχάχιε, muda τὸ 
σῶμά σου οὐδέπω κατεξάνθη τοῖς αἰκισμοῖς. O au 
Αχάκιος εἶπεν Καὶ ἤδη σοι ἔφην, xai πάλιν λέγω, 
ποίει ὅ θέλεις οὗ θύω γὰρ δαίµοσι ἀκαθάρτοις, οὔτε 
μὴν ποιῶ τὸ θέληµά σου, οὐδὲ τοῦ πατρὸς σου, τοῦ 
Σατανᾶ. 'O διχαστὺς εἶπεν Θλάσατε αὐτοῦ τὰς σια- 
γῶνας µολιθδίσιν, ἵνα μὴ ἀπανθαδίσηται τῷ ημιτέρα 
ἐπ᾿ αὐτῷ µακροθυµία. Καὶ τὀύτου ἐν τάχει ytvopá- 
νου, ὁ ἅγιος ᾿Ακάκιος εἶπιν' Ἴδε καὶ ἐν τούτω ὅ 
ἠθέλησας, ἐποίησας, τύραννε, καὶ οὖδεν πλέον ὠφέ- 
λησας οὗ γὰρ νικήσουσιω «i καχκοτεχνίαι σου τὸν 
εἰς Χριστόν µου ἀγάπην. Ὁ δικαστὴς εἶπεν Θὔσον 
λοιπὸν καὶ ἀπαλλάγηθι τῶν αενουσῶν σε βασάνων. 
'O ἅγιος 'Axáxto; λέγε Εἶπόν σοι, ὦ δικαστὰ, 
πολλάχις, ὅτι ο) θύω δαίμοσί ποτε τοσοῦτον γὰρ 
τῶν μελλουσῶν βασάνων κχατέπτυσα, ὅσον καὶ τῶν 
ὥδη προλαθουσῶν οὐκ ἐφρόντισα, τοῦ Θεοῦ µου χορ- 
Ὡηγοῦντός pot 13» δύναμιν. 

ΙΒ’, Ὁ δικαστὺς εἶπεν Πῶς στρατιωτης ὤν καὶ 
ἀγράμματος, Ακάχιε, οὕτως ἐτοίμως ἀπολογῦσαι ; 
Ὁ ἅγιος ᾽Ακάχιος εἶπεν» Τί ydp ; νοµίδεις ἡμᾶς 
ἀπολογεῖσθαι ἐξ ἰδίας σκέψεως & µαθήσιως; Ox 


120 


ἀλλὰ τὸ πλούσιον χαὶ ἅγιον Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ χορηγεῖ 
τοῖς δούλοις αὐτοῦ τὴν πολλὴν x«i ἄφθονον τοῦ λόγου 
παβρησίαν xoi τὴν ὑπομονὴν, καθὼς καὶ ὁ Σωτὴρ 
ἐδίδαξεν, προσειπὼν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ" « "Or 
ἅν, exci, παραδίδωσιν ὑμᾶς τοῖς ἄρχουσι διὰ τὸ 
ὄνομά pou, ph µεριµνήσητε, πῶς 9? τί λαλήσητε" 
δοθήσεται γὰρ ὑμῖν ἐν ἐχείνη τῇ doa τὸ tl εἴπητε * 
oj γὰρ ὑμεῖς ἔστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα 
τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν. Αντώνιος xo- 
μενταρήσιος )έγει τῷ ἁγίῳ μάρτυρι’ Τί ὠφελεῖς, 
ἆθλιε, τοιαῦτα νουθετηθεὶς x«i μὴ πιισθεὶς, ἐὰν 
ὕστερον μετὰ βασάνων βαρυτέρων ποιήσης τὸ mpóc- 
ταγµα τῶν βασιλέων; 'O ἅγιο Ακάκιος εἶπεν * 
Ὕπαγε | νουθέτησον σεαντὸν, ταλαίπωρεὶ Ei γὰρ 
τοῦ ἀρχοντός dou καὶ τῶν ἀπειλῶν αὐτοῦ χαὶ τῶν 
ἐπενεχθεισῶν uot ὑπ αὐτοῦ βασάνων οὐκ ἐφρόντισα 
χάριτε τοῦ Θεοῦ µου, σοῦ ἔχω ἀκοῦσαι; Ὁ δικαστὴς 
λέγει" ᾿Ακάχιον τὸν ἀκαθοσίωτον στρατιώτην γινό- 
µενόν ποτε, ὑπὸ ἀσφαλὺν φρουρὰν τὴν ἐνδοτέραν εἰς 
τρία κεντήματα τοῦ ξύλου βαλόντες, περίθετε σί- 
άκρα βαρέ« χατὰ τοῦ τραχήλου xci xarà παντὸς τοῦ 
σώματος, τηρηθησόμενὀν pot τῷ ἑξῆς δικασίµῳ * μὺ 
ὀρᾶσθαι dk αὐτὸν ὑπὸ τῶν συνέθνων συγχωροῦμενον 
καθόλου, μή ποτε μαχαριζόµενος ὑπ' αὐτῶν, εὐτονώ- 
τερος ἡ μῖν πρὸς τὸν µέλλουσαν ἐξαίτησιν εὑρεθὴ. 

ΙΓ΄. Καὶ ἀπήχθη ὁ μαχάριος ἐν τῇ φρουρᾷ χαίρων 
ἐπέ τε τῇ παρελθούσῃ ἐπερωτήσει καὶ ἐπὶ τῶν μελ- 
όντων ἀγαθῶν ἀπολήψει παρὰ τοῦ ἀψευδοῦς Θεοῦ" 
xxi ἐποιήσεν iv τῷ φυλαχῇ τῆς Πειρίνθου ἡμέρας 
ἑπτα. "Egévero δὲ τὸν Βιθιανὸν γράμματα δέξασθαι 
παρὰ Λιχινίου τοῦ ἐπάρχου ToU προλαθεῖν αὐτὸν 
εἰ τὸ Βυζάντιο. ἐκέλεσεν δὲ xal τοὺς δεσμώτας 
ἀκολουθῆσαι «0:4. 'O οὖν µαχάριος µάρτυς ἸΑχά- 
χιος καὶ τῷ ὄγκῳ τῶν τραυμάτων τρυχόµενος καὶ 
τῷ πόνω τοῦ άώματος στινοχωρούµενος, ἔτι δὲ καὶ 
τῷ πλήθει τῶν σιδήρων βαρυνόµενος, xoi τῇ ἐφήξει 
τῶν δηµίων τῶν ἐν τῷ ὁδῷ ταλαιπωρούμενος, καὶ τῷ 
παμάτω τῆς πορείας θλιθόµενος, καὶ τῇ ἐνδείᾳ τῶν 
σιτίων ἐκλιμπανόμενος, καὶ τῷ μὴ συγχωρεῖσθαί 
τινα τῶν γνωστῶν συνέθνων 00d» αὐτὸν πρὸς τὸ δῆν 
λοιπὸν ἐξαπορούμενος, ἐπαχολουξούντων xxl τῶν 
σὺν αὐτῷ δεσμωτῶν ἐν τῇ ὁδῷ καὶ τῶν κατεπειγὀν- 
των αὐτοὺς δηµίων, η Ἴξατο τῷ Θιῷ, ἀξιώσας πρό» 
τερον τοὺς δηµίους, συγχωρτηθῆναι αὐτῷ εὔξασθαι " 
καὶ σταθεὶς ἐν τόπῳ rtvl, ηὔξατο πρὸς Κύριον xal 
&xt» * Δόξα σοι, ὁ χατὰ τὸ πολὺ ἔλιός σου ποιῶν 


καὶ τὰ ἐλέη σου μιτὰ τῶν ἀγαπώντων τὸ ὄνομά D 


σου * δόξα σοι, τῷ καὶ ἐμὲ τὸν ἁμαρτωλὸν καλέσαντι 
εἰς τὸν χλῦρον τοῦτον δόξα σοι, Ἰησοῦ, τῷ εἰδότι 
τὸν ἀσθένειαν τῆς σαρχὸς ἡμῶν xxi δόντι pot ἐν 
ταῖς βασάνοις τὴν ὑπομονήν. Ἐπεὶ οὖν βλέπει, 
Kóotí µου, πολλὰ τὰ συνέχοντά µε χαχὰ καὶ τοῦ 
μῶλειν ἐκδημῆσαι τὴν ψυχήν μον ἀπὸ τοῦ σώματος, 
αὐτὸς οὖν, Δέσποτα Κύριε, ἀπόστειλον ἄγ'/εθον πρὸς 
µε ἰαματιχὸν, ἑώμενόν µε ἀπὸ τῶν περιεχουσῶν µε 
ὀδυνῶν xai ἀναγκῶν, καὶ χέλευσον καταξιωθῆναί µε 
€ Φήποτε τρόπῳ µόνον ἀποφάσὲι δικαστοῦ τελειω- 


* Matth. x, 19. 


. NITA S. ACACII CAPPADOCIS. 


230 
sanctus Dei Spiritus servis suis liberam orationem 
et patientiam suppeditat, illis providens, quemad- 
modum Salvator ipse discipulos suos docuit, cum 
sic dixit: « Quando vos tradiderint principibus 
propter nomen meum, ne solliciti sitis, quomodo, 
aut quid loquamini : dabitur enim vobis in illa 
hora, quid dicatis : non enim vos estis, qui loqui- 
mini, sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in 
vobis!. » Antoninus scriba dixit sancto martyri : 
Et quenam tibi, miser, utilitas futura est,si de 
talibus rebus admonitus persuaderi nou vis, ac 
postea gravioribus tormentis adductus,imperatorum 
edicto parebis ? Abi, et te ipsum admoneas, inquit 
Acacius, nam si neque presidem ipsum, neque mi- 
nas illius, neque cruciatus in me illatos, Dei ope 


p adjutus curavi, putasne me talem esse qui te au- 


diam ? Tum judex ministris dixit: Acacium impium 
hominem olim militem, in carcere interiore tribus 
lignis alligatum custodite, et gravibus catenis ejus 
collum ac totum corpus circumdate, sequentis diei 
judicio reservandum : neque a sus gentis homini- 
bus illum videri permittite, ne forte ab ipsis beatus 
predicetur, et ad futuras questiones constantior 
inveniatur. 


XIII. Ductus igitur fuit beatus Acacius in carce- 
rem, tum preterita confessione quam professus 
fuerat, tum futuris bonis, que a Deo vero acceptu- 
rus erat, valde letus : mansitque in carcere in 
urbe Perintho septem dies. Interea Bibianus acce- 
pit litteras a Flaccino, ut Byzantium se conferret: 
jussit autem et eos qui erant in carcere, illum se- 
qui. Beatus igitur martyr Acacius, et vulnerum tu- 
more, et corporis labore afflictus, ad hec et illis 
multis ferreis catenis gravatus, militamque in via 
urgeatium importunitate, et itineris lassitudine, ac 
ciborum inopia, denique notorum hominum, e qui- 
bus neminem videre permittebatur, absentia valde 
moerens, et de vita ipsa desperans, cum et alii 
vincti eum sequerentur, et carnifices urgerent, pe- 
tiit α carnificibus, ut orandi Dei potestatem illi 
facerent- Gum igitur quodam in loco stetisset, ita 
Deum precatus est : Gloria sit tibi, Deus, qui pro 
tua clementia in eos misericordem te prebes, qui 
diligunt nomen tuum : gloria, inquam, tibi sit, qui 
et me in peccatis viventem, ad hanc sortem tuam 
vocasti : gloria tibi, Jesu, qui nostre carnis infirmi- 
tatem novisti, et ut tormenta fortiter ferrem, pa- 
tientiam mihi prebuisti. Quoniam igitur vides, mi 
Domine, multis malis me oppressum, ita ut anima 
ipsa e corpore meo excessura videatur, tu ipse, 
Domine, mitte angelum, qui me curet, et ab angu- 
stiis, quibus opprimor, me sanet ; ac velis mihi hoo 
concedere, ut quacunque ratione, modo judicis sen- 
tentia decretum sit, martyrium compleam, et apud 
te sim. Cum ita Deum oraret, vox e nube demissa 
est (erat enim aer ipse nubibus contextus) : Esto, 


231 MENSIS 


ΜΑΠΒ. 232 


Acaci, robustus et fortis. Vox autem illa fuit ita A θῆναι ἐν εἰρήνη καὶ εἶναί µε παρὰ aol, ὅτι σοῦ ἐστιν 


clara, ut carnifices et alii vincti eam audientes ad- 
mirarentur, ac dicerent: Numquid et aubes loquun- 
tur ?An unquam tale quid auditum est, ut nunc 
ipsiaudivimus? Hec dicentes,deea re ambigebant. 
Multi vero ex iis, qui vincti ducebantur, cum hec 
audissent, in Dei Filium crediderunt, et ad marty- 
ris pedes se abjicientes, eum rogarunt, ut Chri- 
stiane fidei doctrinam ipsis exponeret. 


$ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. Καὶ 
εὐδαμένου αὐτοῦ ταῦτα, φωνὴ ἐγένετο ἐκ νεφέλης 
($4 γὰρ ὁ &àp συγκεχυμένος)' Ἴσχυε καὶ ἀνδρίζου. 
Αχάχιε΄ ἐὼ γάρ εἰμι πάντοτε μιτὰ σού’ ὡς xai 
τοὺς δημίους καὶ τοὺς δεσμώτας ἀκούσαντας τὴν 
φωνὴν θαύμάνειν καὶ λέγειν’ Ἶδρα xai νεφέλη λα- 
λεῖ;, $ Ἠκούσθη mort, ὡς v9» ἠκούσαμεν; Καὶ διη- 
πόρουν περὶ τούτου. Πολλοὶ δὲ τῶν δεσμωτῶν ἀχού- 


σαντες ταῦτα, ἐπίστευσαν τῷ λόγῳ xal Θεῷ καὶ προσέπεσαν τῷ µακαρίῳ µάρτυρι ᾽Ακακίῳ, ἀξιοῦντες, αὐτὸν, 


εκτεθῆναι αὐτοῖς τὸν λόγον τῆς πίστιως. 

XIV. Tunc igitur martyr Acacius una cum illis 
iter faciens : « Ego, inquit, paulum temporis miles 
fui, sed apud sacerdotes educatus, quinetiam genus 
e sacerdotibus ducens, memini audire ipsos hsec 
docentes, quemadmodum Deus ipse, cum homini, 
qui e paradiso exciderat, salutem dare, et ab in- 
feris cum educere vellet, misit in hunc mundum 
coe&ternnm Verbum suum. Veniens igitur Filius 
Dei, carnem suscepit ex sancta Virgine Maria, et 
figura apparens ut homo, crucem sustinuit, ut 
Adami, qui Deo non obediverat, peccatum per cru- 
cis lignum emendaret, et condemnationis remissio- 
nem ei condonaret, ipse pro nobis noster Dominus 
debitum solvens ; nam eo quod in cruce fixus fuit, 
chirographum, quod contra nos erat, discidit, et 
peccatum dissolvit, et propria morte delevit mor- 
tem, et inferos expoliavit, omnemque diaboli pote- 
statem confudit atque infirmavit. Cumque totum 
diaboli exercitum profligasset, rortasque &reas 
confregisset, ac vectes ferreos contrivisset, triduo e 
mortuis resurgens, humano generi resurgendi fa- 
cultatem prebuit,utomnesomnibus futuris seculis 
viveremus. Hic enim mundus ad breve tempus ma- 
net, et nihil est. » Hec omnia cum illi audivissent, 
ad Christi fidem conversi sunt. Postridie vero no- 
clis tempore eo in loco, in quo erant, viderunt 
quosdam splendida veste indutos et militari habitu 
ornatos cum Acacio ipso loquentes. Quidam autem 
ex his qui eos viderant, existimabant Acacii com- 
militones atque amicos esse, qui metuentes impe- 
ratorem, noctis tempore Acacium viserent. Alii 
vero visionem aliquam divinam eam iuisse dice- 
bant. Cum autem postea nocte Byzantium venissent, 
et simul in unam domum conjecti essent, rursus 
viderunt eosdem angelos cum Acacio loquentes, et 
vulnera, que erant in illius corpore, aqua ferventi 
abluentes, eumque curantes, ita ut omnes, qui et 
tunc, et superiore nocte illos viderant, dicerent, 
vere sanctorum angelorum visionem martyri obla- 
tam fuisse. 


XV. Postridie vero cum martyr in carcerem in- 
teriorem conjectus, et judicis jussu ligno ac ferreis 
vinculis ligatus fuisset, aliique vincti in exteriore 
carcere servarentur, rursus multa lumina nocte 
&ccensa apud martyrem ipsum et viros alios vide- 
runt,e vinculis eum solventes atque curantes, alios 


IA'. Τότε γοῦν ὁ ἅγιος µάρτυς σὺν αὐτοῖς ὀδεύων 
Deytv ^ Ἐγὼ ur», ἀδελφοὶ, ἐν ὀλίγῳ χρόνω ἐγινό- 
µην στρατιώτης, αὐξηθεὶς εἰς χεῖρας ἱερέων ' ἀλλὰ 
καὶ γένος ἔχων ἱερατιχὸν, µέμνημαι αὐτῶν διδα- 
σκόντων, ὅτι ὁ φιλάνθρωπος θεὸς θέλων τὸν ἐχπι- 
σόντα ἐκ τοῦ παραδείσου σῶσαι καὶ ἀναγαγεῖν αὐτὸν 
ἐχ τοῦ δου, ἀπέστειλεν τὸν συναΐδιον αὐτοῦ Υἱὸν 
καὶ Λόγον εἰς τὸν χόσµον, καὶ ἐλθὼν ὁ Υἱὸς τοῦ 
Θιοῦ σαρχοῦται ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου Μαρίας x«t 
σχήµατι φανεὶς ὡς ἄνθρωπος, σταυρὸν ὑπέμεινεν 
ἐχουσίως dv ἡμᾶς, ἵνα τοῦ ᾿Αδὰμ τὴν παραχοὴν 
πάλι διὰ ξύλου τοῦ σταυροῦ ἰάσηται καὶ δώσει 
αὐτῷ τὴν ἄφεσιν τῆς χαταδίχης. Αὐτὸς οὖν ὑπὶρ 
ἡμῶν τὸ χρέος ἀποδοὺς ὁ Κύριος ἡμῶν, καὶ διὰ τὸ 
προσηλωθῆναι τῷ σταυρῷ, σχίσας τὸ καθ᾽ ἡμῶν χει- 
ῥόγραφον x«i λύσας τὴν ἁμαρτίαν, xai διὰ τοῦ 
οἰκείου θανάτου θανατώσας τὸν θάνατον, xci νεκρώ- 
σας τὸν ἆδην, καὶ καταισχύνας xai ἐξουδενώσας τὸν 
δύναμιν πᾶσαν τοῦ διαθόλου καὶ πάσης τῆς στρα- 
τείας αὐτοῦ, συνθλάσας τε πύλας χαλκας καὶ μο- 
C χλοὺς σιδηροὺς συντρίψας διὰ τῆς ἁγίας καὶ τριηµέ- 
ρου αὐτοῦ ἀναστάσιως, χαρίδεται τῷ γίνει τῶν 
ἀνθρώπων τὴν ἀνάστασιν καὶ tà» ζωὺν, ἵνα και 
συνξήσωμεν πάντες αὐτῷ εἰς τοὺς µέλλοντας αἰῶνας 
τῶν αἰώνων, Ταῦτα τοίνυν ἀκούσαντες, πάντες ἐπί- 
στενσαν τῷ λ)όγῳ τοῦ Χριστοῦ, τῶν δὲ πιστευσάντων 
Tti; ἰδοὺ ἐν τῇ ἐπιούσῃ ἑσπέρα ἐν τῇ μονῦ ἔνθα 
ἔμειναν E» τῇ νυκτὶ ἐχείνῃ εἶδον λαμπροφοροῦντάς 
τινας ἄνδρας, σχήµατι στρατιωτικῷ περιθεθλυµένους 
καὶ ὁμιλοῦντας αὐτῷ" καὶ οἱ μὲν τῶν εἰδότων ἑνόμι- 
Gov φίλους αὐτοῦ εἶναι σνστρατιώτας χαὶ ὡς διὰ τὸν 
βασιλικὸν φόθον ἐληλυθέναι ἐν νυκτὶ πρὸς αὐτὸν τοῦ 
ἐπισκέψασθαι αὐτὸν: oi dk ἕτερι ὁπτασίαν τινὰ 
ἀπόῤῥητον εἶναι ἔλεγον. Πάλιν δὲ τῇ ἐπιούσῃ νυκτὶ 
ἑλθόντες ἐν τῷ Βνξαντίῳ xai βληθέντες ὁμοῦ ἐν οἴκῳ 
£i ἐν τῇ φυλαχῇ, εἶδον πάλιν τοὺς αὐτοὺς ἄνδρας 
ὗτοι ἁγίους ἀγγέλους ὁμιλοῦντας αὐτῷ καὶ καταν- 
τλοῦντας ὕδατι θερμῷ τὰ τραύματα τοῦ σώματος 
αὐτοῦ καὶ θεραπεύοντας αὐτὸν, ὡς πάντας θτασαιέ- 
νους TOTE τὰ παράδοξα καὶ τῷ προτέρα vuxti timely 
Ornracín τις ἁγίων αγγέλων τῷ ἁγίῳ pdprupt 
ἐγένετο. 

ΙΕ. Tj δὲ ἐπιούσή ἡμέρᾳ βληθένος τοῦ ἁγίου 
μάρτυρος ᾽Ακαχίου εἰς τὴν ἐνδοτέραν φυλακὴν ἐν τῷ 
ξύλῳ καὶ τοῖς σιδἑροις, χατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ 
ἄρχοντος, ἐττιγμένου καὶ τρυχωµένου καὶ τῶν ἄλλων 
δεσμωτῶν εἰς τὸν ἐξωτέραν φυλακὴν ὅντων, εἶδον 
ft φῶτα πολλὰ ἐν τῷ νυκτὶ ἁπτόμενα πρὸς τὸν 


D 


23 


VITA S, ACACIT CAPPADOCIS. 


234 


pápTupa, xai τοὺς ἄνδρας τοὺς pi» Xoovrag αὐτὸν Α verocibum ipsi afferentes : idque cum sespius vidis- 


à τῶν δεσμῶν x«i θεραπεύοντας αὐτὸν, τοὺς ὃς 
τροφὴν αὐτῷ προσφέροντας, x«i ταῦτα τὰ παράδοξα 
iv πλείοσιν ἀγωγαῖς θεασάµενοι, xai τῷ δεσμοφύ- 
hext ἀνενέγκαντες, ἐποίησαν x«i αὈτὸν αὐταῖς ὄβεσι 
κληροφορηθῆναι, ὅθεν χαὶ] ὁ χαπικλάριος ἐχπλαγεὶς 
iy' oi; ἐθεάσατο, πολλοῖς τῶν φίλων αὐτοῦ ἀπελθὼν 
ἰφανέρωσιεν. Ὁ dt ἄρχων μετὸ τὸ ἐλβεῖν αὐτὸν ἐν 
τῷ Βυσναντίω, μετὰ ἑπτὰ Ἰμέρας χαθίσας πρὸ τοῦ 
βύματος, ἐξήτησεν τὸν μάρτυρα λέγων. Κάλει τὸν 
'Axxxto» τὸν τῆς ἀσεθοῦς θρησκείας τῶν Γαλι)αίων 
συνήγορον. ᾿Αντωνῖνος χκομενταρήσιος εἶπιν Ἔστη- 
zi», κύριε. Σταθέντος dà πρὸ τοῦ βήματος τοῦ µάρ- 
τνρος, ἰδὼν ὁ δικαστὺς τὸ πρόσωπον τοῦ ἁγίου φαι- 
dpów ὡσει πρόσωπον ἄγγέου, ἐξεπλάγη. ᾿"Ηλπιδεν 
γὰρ αὐτὸν ὁ δικασνὴς ix τῶν τραυμάτων τοῦ σώμα- 
τος, xui ἐκ τῆς θλίψεως τῶν δεσμῶν, καὶ ἐκ τῆς ἐν- 
dtm; τῶν σιτίων, xai τοῦ χόπου τῆς πολλῆς ὁδοὺ 
χαταπεπονηωένον σφὀδρα x«t τεταοιχευμένον ἰδεῖ» 
τῷ σώματι, ὡς θαυμάσαντα αὐτὸν καὶ ἐκπλαγίτα 
ἐπὶ τε τῇ ὡραιότητι αὐτοῦ x«i τῇ τοῦ προσώπου 
ῥαιδρότωτι, εἰπεῖν πρὸς τὴν τάξιν Ὦ κάχιστοι καὶ 
πονηροὶ στρατιῶται, οὐχὶ ἐχέιυσα ὑμᾶς εἰς τὴν 
ἰσωτέραν φυλακὴν ἐν τῷ ξύλῳ εἰς τρία κεντήματα 
βαλεῖν σιδἑροις τε βαρντάτοις καὶ πολλοῖς κατὰ τοῦ 
τραχήλου xai τῶν ποδῶν, x«i κατὰ παντὸς τοῦ σώ- 


µατος αὐτοῦ βλχθῦναι, ὡς τῇ τούτων ἀγχόνῃ τὸ 


sent, carceris custodem adduxerunt, ut ipse quoque 
propriis oculis factum videns, de re illa certior 
fieret. Eam rem cum custos carceris visam obstu- 
puisset, multis amicis narravit. Presses vero, septiino 
die postquam Byzantium venit, martyrem ad se 
duci jubens : Vocetur. inquit, Acacius, impie Gali- 
leorum religionis patronus. Cui Antoninus scriba : 
En preesto est ille, quem queris. Cum igitur ante 
tribunal martyr conslitisset, ejusque vultum hila- 
rem, velut angeli alicujus aspectum, praeses vidis- 
set, obstupuit ; sperabat enim futurum, ut tum vul- 
neribus corporis, tum vinculorum s«erumnis, ac 
ciborum penuria corpore consumptum, et de via 
multa fessum videret. Cum igitur aliter se haben- 


B tem vidisset, ejus pluchritudinem atque hilaritatem 


sic admiratus est, ut cohorti diceret : Annon vo- 
bis, milites pessimi, precepi, ut hominem istum in 
interiorem carcerem conjectum in ligno ligaretis, 
ferreisque et. gravissimis ac multis vinculis ejus 
collum et totum Corpus constringeretis, ita ut ipsius 
florens etas iisligaminibus angereturac languesce- 
ret, neque sineretis aliquem ipsum visere, nisi qui 
cibum illi afferret ? Quomodo igitur ipsum, velut 
athletam quemdam pinguem factum video : quin 
etiam longe pulchriorem ac venustiorem, quam an- 
tea fuerat ? 


ἀκμαῖον χαὶ ἀνθοῦν τῆς ἠλικίας αὐτοῦ καταπονηθῆναι xoi μήτε ἐπισχέπτιεσθαί τινας αὑτὸν πλὴν τοῦ τὴν βρῶσι 
αὐτοῦ εἰτφέροντος ; πῶς οὖν ὁρῶ αὐτὸν οὕτως νῦν τεθραμµένον ὡς ἀθλητὴν, ἀλλὰ καὶ τῷ κάλλει προστεθηµένον καὶ 


πολὺ χαριέστερον αὐτὸν γεγονότα ; 
I 
"3 καθὼς προσίταξας, εἰς πάσας τὰς τιμωρίας 
ἱμθέθληται καὶ £x Περίνθου κατὰ τὴν ὁδὸν τὰ σἰ- 
(epa φορῶν, ἤλθεν ἕως τῶν ὧδε. ᾿Εὰν οὖν dox τῇ 
ἐξουσία σου ἐφιδεῖν καὶ τὰ σίδηοα καὶ σταθµίσαι 
κὐτὰ, ὧδε εἰσίν' µέχρι γὰρ τοῦ δικαστηρίου τούτου 
v) περιηρέθησαν ἀπ' αὐτοῦ" ἑπερωτήσαι δὲ ἡ ἑξου- 
vía σον x«l τὸν δεσμοφύλακα μετὰ ἀπειλῆς, ei μὴ 
οὕτως προστίτακτο αὐτῷ κατὰ τὴν χέλευσίν σου. Ὁ 
δοιαστὺς εἶπιν' Εἰσαχθήτω ὁ δεσμοφύλαξ. Τοῦ Ót 
εἰσαχθέντος, ἔφη πρὸς αὐτὸν ὁ δικαστής Διὰ τί, 
τρισκατάρατὲἐ, χατὰ τὸ προσταχθέν σοι ovx ἐποίτ- 
σας, αλλ’ οὕτως αὐτὸν τεθραμμένον xai ἀνειληαμέ- 
νο ἡγα/ες ἡμῖν, ὡς μέλλοντα πάµµαχον ἡμῖν ποιῆ- 
σαι; Ὁ ἅγιος ᾽Αχάχιος εἶπεν Τὸ ἐαόν σοι πάμμα- 
χον, ὦ διχαστὰ, τετήρηταί σοι ἐν οὐρανῷ, ἔμποοσθεν 


του αἰωνίου καὶ ἀληθινοῦ ἀθλοθέτου Χριστοῦ, τοῦ 
καὶ τὴν φαιδρότητα καὶ ῥῶσίν µοι παοασχὀντος' ὁ 


Κύριός μου xai θεὸς οὕτως θεοαπεύει τοὺς δούλους 
αὐτοῦ ῥήματι µόνῳ. Ὁ δικαστής Κλάσατε ατοῦ 
τοὺς ὀδόντας, ἵνα μὴ eh) μὴ ἐπερωτώμινος. Καὶ 
πρὸς τὸν δεσιοφύλακα λέγει Τί Ἀέμες σὺ, τρισ- 
αατάρατε ; 

IZ. Κάσσιος δεσμοφύλαξ εἶπιν Μὰ τὴν ci» ἀρι- 
tá» τὰ piv προσταχθέντα πάντα καὶ μετὰ προσθή- 
X4( καχκῶν γεγόνασιν αὐτῷ' ἄλλοι δὲ ἦσαν οἱ do- 
Ρυφοροῦντες αὐτὸν ὡς xai οἱ δέσωιοι πάντες οἱ σὺν 
αὐτῷ ἐπίστανται, καὶ εἰ ἄλλως λέγω, χεφαλὺν ἔχω' 
ῥίομαί σου, ἐξουσίαν ἔχει, ποίει ὅ oov ἐβεω- 


δατκοι.. Ga. CXV. 


D 


. ᾽Αντωνῖνος χομεωταρήσιος εἶπεν. Μὸ τὸν σὺν C. XVI. Tum Antoninus scriba : Ita quidem factum 


est, ut jussisti ; in omnesenim aerumnas illas, quas 
dixisti, conjectus, et ex urbe Perintho hucusque per 
totam viam ferreis vinculis astrictus fuit. Quod si 
amplitudini tue visum fuerit vincula ipsa ferrea 
videre, eaque ponderare, en illa hic sunt. Nam 
usque ad hoc tribunal homo iste his ferreis vincu- 
lis exutus non fuit. Quere a carceris custode minas 
adhibens, el vide, an ita illi jussum sit, quemad- 
modum tu precepisti. Tum judex ; Veniat, inquit, 
huc custos carceris. Cum venisset ille, judex ita 
eum interrogavit : Quare, scelestissime custos, fa- 
cere noluisti, quod jussus es, sed ita nutritum at- 
queinstauratum istum ad nos duxisti, quasi bellator 
quidam futurus nobis essel ? Ad heec Acacius : Mea, 
iuquit,pugnandi virtus e ccelo a vero illo certaminis 
praefecto Jesu Christo servata est, qui et robur 
mihi attulit. Dominus enim meus ita curat servos 
suos solo verbo. Tum judex : Confringite ejus 
dentes, ut non loquatur, nisi cum interrogatus 
fuerit. terum autem custodem carceris interro- 
gans : Quidnam, inquit, scelestissime, respon- 
des ? 

XVII. Tum Cassius custos carceris respondit : 
Per tuam amplitudinem juro, exsecutum me fuisse 
quacunque te jussisti, et insuper alia mala hisad- 
didisse ; sed fuere alii, qui hunc hominem eurave- 
runt, ut sciunt omnes qui una cun ipso vincli erant. 
Quod si rem aliter sehabere cognoveris, en caput 


3 


235 


MENSIS MAIDUS. 


236 


meum presto est : potestatem habes : queeso facias À ρ0ῦμεν γὰρ πλειστάχις λαμποοφοροῦντάς τινας, ὥσ-- 


quidquid vis. Videbamus enim sepius quosdam 
veste splendida ornatos milites, aliosque urbanis 
viris, alios Medis quibusdam similes esse cense- 
bamus, qui una cumipso versabantur, quique ejus 
vulnera curabant, et diligenter abstergebant, mul- 
tisque cibariis propositis, una cum eo vescebantur. 
Hec omnia homines, qui ex urbe Perintho una 
cum eo vincti ducti sunt, tum in via, tum hic cum 
sepius vidissent, mihi retulerunt : ita ut ego, cum 
ipsis non credefem, et verum scire cuperem, meis 
oculis videns id cognoverim. At si quando repente, 
cum hac spectarem, ingredi ad eum voluissem, et 
ab illis querere undenam illuc ingressi essent, aut 
quinam forent illiiquos una cum ipso vidissem, 
sepiusad eumingressus, nequequemquamillorum, 
neque quidquam e cibariis illis videbam, sed hunc 
solum ligno alligatum, preces ad Deum fundentem, 
mientem. 

XVIII. Tum judex : Pecunias, inquit, ab Acacii 
contribulibus accepisti, ob idque judicium vis elu- 
dere. Ac statim furore percitus, plumbeis virgis 
ejus terga pulsari jussit. Quin cum cruciaretur, vo- 
ciferans dicebat : Queeso, judex, ut si res aliter se 
habet, quain dixi, me interficias. Tum ille : Vene- 
ficum igitur hominem hunc esse affirmes opus est. 
Cui carceris custos : Ego, inquit, quod vidi,dico, 
neque scio, veneficusne sit, an non. Hiec cum bea- 
tus Acacius audiret, illorum stultitiam irridebat, 
quamvis fractis esset maxillis. Itaque judex 1pse 
rursus furore accensus, Acacio dixit : Tune venisti 


ut nos derideres, preestigiis ac veneficiis tuis contfi- C 


sus ? Ego, inquit Acacius, non rideo, quod vestra 
pernicie gaudeam : imo seinpiternam vestram con- 
demnationem multum doleo. Vos autem ipsi ve- 
stram vitam irridetis, qui verum illum Deum coli 
et terre, maris et omnium que in eis sunt, effe- 
ctorem dereliquistis, etlapides ipsos adoratis. Tum 
Judex ei dixit : Ne putes ista tua constantia me 
victum iri ; non sinam te vivere, nisi diis sacrifices, 
etinvietorum imperatorum edictis obedias. Cui 
Acacius : Si timerem minas tuas, statim tibi 
obtemperans, fecissem quod jubes ; quoniam vero 
sententia mea melior est quam tua,minas istas nihil] 
timeo : fac, quod libet. 

XIX. Tunc Judex furore percitus : Sacriflcasne, 


inquit, an adhuc pergis insanire ? Respondit Aca- p 


cius : Tu pergis id facere, qui homines, a quibus 
nihil mali commissum est nequ» aliquid in te pec- 
catum fuit, sic injuste consumis ? Hec cum audisset 
judex, jussit virgas quernas afferri, et ejus terga ac 
ventrem verberari. Cumque decem homines vicis- 
sim Acacii corpus verberarent, marlyr ipse tor- 
mentis afflictus, sic clamabat : Christe, adjuva 
humilem servum tuum. lratus autem judex, jussit 
ventrem amplius verberari. Cumque decem illi 
homines hoc fecissent, et beatus martyr doleret, 
voce magna dixit : Domine Jesu Christe, adjuva 
gervum tuum Acacium. Iloc cum ab eodietum fuis- 


B 


περ σοατιώτας, καὶ ἄλλους ὡς σ)ρλαστιχκοὺς, καὶ 
ἑτέρους ὡς ἰατροὺς εἶναι ἐνομίξομεν, συνόντας αὐτῷ, 
καὶ ἐπιμελουιένους, καὶ τῷ ὕδατι χαταντλοὔντας 
τὰ τραύματα αὐτοῦ, ἅμα δὲ xci συνεσθίοντας αὐτῶ, 
πολλῶν ἀγαβῶν Ἠπροκειωένων «tolg. Ταῦτα ὃδὲ 
πάντα ταὶ οἱ δέσµιοι ἀπὸ τῆς Περίνθου ἐργοµενοι 
μετ) αὐτοῦ ἰδόντε χαὶ ὧδε πλειστάχις ἀνήύνεγκάν 
μοι, ώστε x«i ἐμὶ αὐτοψὶ πεισθῆναι μὴ πιστεύοντα 
αὐτοῖς. Ei ποτε δὲ ἀνοίξας τὴν κχατῆναν εἰσελθεῖν 
Ὠθουλήθην, αἰφνιδίως θεωρῶν ταῦτα, ἐπερωτῆσαι 
αὐτοὺς βουληθεὶς, πὀθεν ρα εἰσῆλθον X τύες εισὶν 
ἐχεῖνοι οὓς ἔθλεπον μετ αὐτοῦ, εἰσελθὼν δὲ πολλά- 
xtg πρὸς αὐτὸν, οὐδένα ἐξ αὐτῶν εὔρισχον οὐδὲ τῶν 
προχειµένων αὐτοῖς ἀγαθῶν, ἀλλὰ τοῦτον µόνον ἐν 
τῷ ξύλω τεταμένον εὐχόμενόν τε xai δοξάδοντα τὸν 
Θεὸν αὐτοῦ, ὅτε δὲ xxi ὕπνω κατακείµινον. 


et divinam gloriam laudantem, interdum vero dor- 


1Η’. 'O δικαστὴς εἶπεν X0 χρήματα παρὰ τῶν 
συνέθνων αὐτοῦ λαθὼν, παίζει θέλει τὸ δικαστή- 
ριο». Καὶ θυμωθεὶς ἐχέμυσε, κατανυχενίοις αὐτῷ 
µολίθδεσι χρήσασθαι. Ὡς δὲ ἐθασανίζετο ὁ δεσμο- 
φύλαξ, ἐθόα καὶ ἔλεγεν' Δέομαί σον, εἰ ἄλλως εἶπον, 
ἀπόχτεινόν µε. Ὁ δικαστὴς εἶπεο' Οὐκ οὖν yóuta 
αὐτὸν ἀποφέρεις; 'O δεσμοφύλαξ εἶπεν ᾿Εγὼ ὃὅ 
εἶδον, εἶπον' εἰ δὲ ἔστιν Ὑόης, οὐκ οἶδα. Ὁ δε µακά- 
ptos ᾽Αχάκιος ἐστὼς xai ἀκούων ταῦτα ἐγέλασε ἐπὶ 
τῷ ὀφροσύνη αὐτῶν, καὶ τοῦτο χλασθεὶς τοὺς σιαγό- 
νας, ὡς τὸν δικαστὴν πάλιν ὀργισθέντα" Καταπαῖξαι 
ἡμῶν Ὄλθες, λέγων, θαῤῥῶν ταῖς Ὑοητείαις σου ; 
᾿Απεχρίθη ᾿Αχάχκιος ᾿ἸἘΕγὼ μὲν οὐ καταπαΐδω ὡς 
ἐπιχαίρων τῇ ὁπωλεία ὑμῶν' ἀλλὰ καὶ σφόδρα λν- 
ποῦμαι περὶ τῆς ἀῑδίου ὑμῶν κρίσεως. Παίζετε δὲ 
ὑμεῖς τὴν ἑαυτῶν ζωνὴ, χαταλιπὀντες τὸν ἆ)ηθινὸν 
Θιὸν, τὸν ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν, καὶ rà» γῆν, καὶ 
τὴν θάλασσαν, xai πάντα« τὰ iv αὐτοῖς, xci )ίθόις 
προσχυνοῦντες. Ὁ διχαστὴς simt: Mà νοµίσης µε 
νιχῆσαι τῇ εὐτονία σὀν᾽ οὐκ ἑῶ σε ζῆσαι, ἐὰν μὴ 
θύσης xci πλτρώσης τὸ προσταχθίέν σοι ὑπὸ τῶν 
ἀηττήτων αὐτοχρατόρων βασιλέων. ᾿Ακάχιος λέγει 
Et ἐφοθούμην σου τὰς ἀπειλὰς, ἀπὸ πρώτης ἂν πει- 
σθεὶς σοι ἐποίουν ὅ λέγεις ἐπειδὴ δὲ ὁ λογισμός µου 
χαλλίων σου ἐστι καὶ οὐ φοθοῦμαί σου τὰς ἀπειλὰς, 
ποέει ὃ θέλεις. 

IO'. Τότε θυμωθεὶς ὁ δικαστὴς λέγει Θύεις λοι- 
πὸν dj ἔτι ἐπιμένεις τῇ µωρίᾳ σου; ᾿Αχάχιος εἶπεν' 
Ἐπιμένεις σὺ ἀνθρώπους μηδὲν πράξαντας καχὸν 8 
ἀδικήσαντας, ἀδίχως οὕτως ἀναλίσχων ;, ᾿Ακούσας dt 
ταῦτα ὁ δικαστὴς, χελεύει μηλεΐνας ῥάθδονς ἐνεχθῦ- 
ναι xal χατὰ τοῦ νώτου χαὶ τῆς xot)xg τύπτεσθαι 
αὐτόν, ἸΑλλαγέντων δὲ δέχα ἀνθρώπων τυπτόντων 
αὐτὸν, ὁ µάρτυς ἐν ταῖς βασἀνοις ἐδόα λέγων" Ἆρι- 
στ, βοήθει µοι τῷ ταπεινῷ δούλω σου. Καὶ θυµω- 
θεὶς ὁ διχαστὴς κχελεύει χατὰ τῆς χοιλίας τύπτεσθαι 
αὐτόν. ᾽Αλγήσας δὲ ὁ µακάριος ἀνεθόησε φωνῇ [.t- 
y, καὶ εἶπεν Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ, βοήθει τῷ 
δούλῳ σου 'Axaxio. Τούτου ῥηθένος ὑπ αὐτοῦ, 
εὐθέως φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐγένετο λέγουσα αὐτῷ. 


rri VITA S. ACAGII CAPPADOCIS. 036 


Mà φοθοῦ, ᾿Αχάχιε, ἀλλὰ Üxpas: σὲ yàp δεῖ μετὰ Α set, statim vox de coelo venit, ac dixit: Ne timeas, 
τῶν πατέρων σου ἀπιέναι καὶ εὐφρανθῆναι ὧδε, — Àcaci, sed esto bono animo ; decet enim te cum 
ὅκου νῦν ὁμολογεῖς τὸ ὄνομά µου. Καὶ γενομένης τὸς — patribus tuis esse, 6ἱος]ο versantem oblectari, eo 
φωνῆῶς ταύτης, οἱ τύπτοντες αὐτὸν ναρχήσαντς — quod nunc nominis mei confessionem profitearis. 
ἔσ-ησαν ἐννεοὶ, uà δυνάµενοι τὰς χεῖρας χιῆσαι, Cum hec vox audita esset, hominesilli qui marty- 
ὥστε ἐπὶ τοῦτο ἀποῤῥηθῆναι τὸν ἄρχοντα, xoi 0v- | remverberabant, torpescentes tanquam muti effecti 
μωθῦναι σφόδρα, καὶ πέωψαι τὸν ἅγιον ᾿Ακάκιον — Sunt, neque manusipsasamplius movere poterant, 
Φαχχίνῳ τῷ ἀνθυπάτῳ τῦς Εὐρώπος μετὰ καὶ ἀνα- — itaut judex ipse ambigeret, et furore accensus, 
φορᾶς γράψαντα οὕτως" sanctum illum martyrem Acacium ad majora judi- 

cia, hoc est, ad Flaccinum proconsulem Thraciae 

mitteret, qui etrelationem talem ad eum scripsit : 

K. Τῷ κατὰ πάντα θαυμασιωτάτῳ xxl utyicto XX. Admirabili et maximo judici Flaccino pro- 
(uxacgr$ Φλακκίνω ἀνθυπάτω Βιθικνὸς ὁ αἰδετιμώ- — consuli, Bibianus imperatorum devotissimus salu- 
ἵατος καθολιχός ' 'Axáxio) τὸν τῆς ἀσεθοῦς Üpu- tem : Ácacium, impie Christianorum religionis 
τεεέας τῶν Χριστιανῶν συνᾷγορον πεμθφένα µοι — patronum, a Firmo Martis legionis tribuno ad me 
παρὰ Φύρμου τοῦ ταξιάρχου τῶν ἀριθμοῦ Μαρτη: p missum,nequevolentem iis parere, que ab invictis 
σίων xai μὴ βουλόμενον εἴχειν τοῖς προσταχθεῖσίν imperatoribus nostris precepta sunt, cum viginti 
τὰ παρὰ τῶν ἀπττύτων βασιλέων ἡμῶν ' πρὸ γὰο —diebusantead me missum acceperim, et vehemen- 
τούτων τῶν εἴκοσι ἡμερῶν ἀποσταλέντα δεξάµενος ter de ipso inquisiverim, nihil amplius profeci : 
εὐτὸν καὶ στιθαρῶς τὴν κατ᾽ αὐτοῦ ἀνάχρισιν ποι- — proposilienim sui tenax est. Quoniam vero potestas 
ϱάµενος, οὐδεν πλέον ἴσχυσα ἐνεργῆσαι εἰς αὐτὸν — tua plus timoris afferre potest, propterea hominem 
xij» κόπους x«i θυμὸν ' τοῦ προκειµένου γὰρ αὐτοῦ — hunc cum actis, que de ilio a me composita sunt, 
τχοποῦ ἔχεται ἐπιμελῶς. ᾿Επεὶ οὖν πλέον ὁ φόδος cum te prestantissimum virum esse sciam, ad te 
zpógsgTt» τῇ μεγίστη σου ἐξουσία, τοῦτον μιτὰ và» — misi. Cum igitur Flaccinus has litteras accepisset, 
πραχθέντων tig αὐτὸν παρὰ τῷ ἐμῇῆ βροαχύτητι — jussiLmartyremincarcere quidem concludi, sed ser- 
ἐκέστειλα ἐπὶ τὴν µεγίστων σου ἐξουσίαν, αἰκίσας X Varilamensinevinculis, et remotacustodia illa tam 
εὐτὸν πλεῖστα ix τοῦ δικαστηρίου καὶ οὕτως παρα- atroci. Uxorem enim Christianam Flaccinus habe- 
τέαψας τὴν λααπρότηταά σου ΄ οὕτως χατὰ τὴν τῶν — bat,a qua rogatus, οἱ jurejurando clam astrictus 
βασιλικῶν προσταγµάτων διάταξιν πράξεις εἰς αὐτόν. — fuerat, ut qui propter Chrsti idem ab jpso inquire- 
'Eópeco. Δεξάμενος dk ὁ Φλαχκῖνς τὰ γοάμματα ϱ bantur, non diu, neque multum ab eo crucia- 
τοῦ ἈΒιβιανοῦ, ῥἐκέλευσεν ἐγχλεισθῆναι τὸν ἅγιον — rentur. 
µέρτυρα ᾿Αχάχιον ἄνευ δεσμῶν ἐν τῇ quicx3. Γυναῖκα γὰρ εἶχε ὁ Φλακκῖνος Χριστιανὴν, καὶ ἦν ἀξιωθεὶς 
αεὶ ὀρχισθεὶς λάθρα παρ) αὐτῆς, ὥστε διὰ τὸν λόγον τοῦ Χριστοῦ παρ) αὐτοῦ ἐξεταξομένους μὴ ἐπὶ πολὺ 
πμωρεῖσθαι παρ᾽ αὐτοῦ. 

KA'. Μετὰ οὖν ἄλλας πέντε ἡμέρας προχαθίσας ó XXI. Jussit igitur Flaccinus post quinque dies 
ὠθύπατος Φλακκῖνος ἐπὶ τοῦ βήματος, ἐκέλιυσεν — Acacium martyrem ad se duci, et ejusacta recitari, 
ὑεχθήναι τὸν μάρτυρα. Τοῦ δὲ ἐλθόντος, προσέτα- | quee Bibianus confecerat. Quibus recitatis, inqui- 
ἔω &vey»ecÓZvat τὰ ἐπ αὐτῷ πεπραγμένα παρὰ — sitionis, que a Bibiano facta fuerat, austeritatem 
Νθιανοῦ, xai ἀναγνωσθέτων αὐτῶν, ὡς κατέµαθεν — elmartyrisconstantio m, stabilemque confessionem, 
é δααστἠς τὴν αὐστηρίαν τῆς ἐπ αὐτῷ ἐξετάσεως, — et miracula per ipsum facta cognovit, Bibianumque 
c» τε ἔνστασιν χαὶ ἀχλινῆ ὁμολογίαν τοῦ μάρτυρος X accusavit, quod non celeriter eum interfecerat, 
zx τῶν ἐπ αὐτῷ γεγονότων παραδόξων θαυμάτων, Sed tam exquisite adversus militarem hominem se 
ετιασάμενος τὸν — Bi6txvóv ὡς μὴ τάχειον αὐτὸν — gesserat ; jussitque martyris caput abseindi ante 
büérra, ἁλλ᾽ tig τοσαύτην ἀκρίθειαν καὶ ἐπερώ- — urbem Byzantium, ita pronuntians : Acacium Ga- 
πισω πρὸς ἄνθρωπον στρατιώτην πἐποιηχοτα, προσ- —lileorum adjutorem, et nostrorum imperatorum 
take ξίφει ἀποτμοβῦναι τὴν χεφαλὴν τοῦ μάρτυρος D tropeis insignium desertorem, qui operam dedit, 
πρὸ τῆς πόλεως Βυδαντίου, εἰπών  ᾿Ακάχιον, τὸν  utquamprimum vite sue finem talem videret, sicut 
τών Γαλιλαίων σύμμαχον καὶ λιποτακτήσαντα τῇ — qusstiones de eo facta docuerunt : hunc, inquam, 
θµµαχία τῶν τροπαιούχων αὐτοχρατόρων ἡμῶν,  hominemlegibus nonobedientem, tribunal nostrum 
Bia ταύτῃ μᾶλλον αἱρησάμενον τὸ τέλος αὐτοῦ θᾶτ- jubet gladio percuti, et capite privari. 

"w ἰδεῖν, ὡς ἡ xx7 αὐτὸν ἐξέτασις τῶν ατρέβλων ἐδίδαξεν, τοῦτον χελεύει τὸ δικαστήριο» τοῖς νοµοις μὴ πειθόµενον 
[ίφει τὴν χεφαλὴν ἀποχοπῦναι. 

ΚΕ. Ὡς δὲ ἔγνω ὁ µακάριος τῆς χλήσεως αὐτοῦ XXII. Postea vero, quam beatus Acacius voca- 
πλειούμενο» τὸ ἔργον, βραθεύσαντος αὐτῷ τοῦ tionis sue opus jamjam perficiendum cognovit, 
Πνεύματος τοῦ ἁγίου, ἀνεθόησεν καὶ εἶπεν Ὢ mó- Spiritu sancto ita decernente, clamans sic ait : 
vu; στόµασι, Χριστὲ, εὐλογήσω σε, ζωῆς ἀρχηγὶι, Qoam mullis linguis te laudare vellem, Christe, 
Yü τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὅτι οὕτως ἐλεήμων xci Dux vite, et Fili Dei, quoniam ita misericors el 
R&xpéupoc si íx' ipz, τὸν ἁμαρτωλόν, ti; τοιοῦτον — benignus es in me peccatis obnoxium, qui et tali 
ipe καταξιώσας µε. Καὶ ἀπαχθεὶς ifo τῦς πὀ- sorte me dignatus fuisti. Cumque ductus fuisset 





430 MENSIS 


extra urbem Byzantium in locum ubi martyrium 
obeundum illi erat, rogavit carnifices, ut paulisper 
Dei orandi facultatem ei concederent. Itaque positis 
in terra genibus, has preces ad Deum misit : Gloria 
tibi Deus, et immense tu& magnificentie convenit 
laudatio, qui sic gloriosum in nobis peccatorum 
onere gravatis te ostendis. Quo enim majora bene- 
ficia nobis largiris, et quo magisiniquitates nostras 
remittis, eo abundantius benignitatis tue gloria 
relucet. Benedictum sit nomen glorise tuse, quod ita 
faciendum probasti, utin Filio tuo unigenito et Spi- 
ritu sanctohominem ipsum honorares, etnunc me 
tantis beneficiis indignum propter bonitatem tuam 
ad talem gloriam invitasti, non propter mea opera. 
Benedico igitur tibi, Domine Deus sanctus Israel, 
cum unigenito Filio tuo, etsancto Spiritu, quoniam 
tua est gloria, tuus honor, nune et semper, et in 
seeculaseculorum. Amen. Heccum dixisset, gladio 
percussus fuit, et capite truncatus. Itaque marty- 
rium perfecit sanctus Acacius octavo die mensis 
Maii, imperatore Maximiano. Ejusautem corpus viri 
piiac religiosicollegerunt, etomni studio ac diligen- 
tia funus ipsius curaverunt eo in loco, qui Staurius 
appellatur,imperante Maximiano tyranno, regnante 
&utem super nos Domino nostro Jesu Christo : cui 
gloria sit et imperium in secula seculorum. Amen 


MAIUS. 240 


A λεως, εἰς τὸν τόπον οὗ ἥμελλέ τελειοῦσθαι, ἀξιώσας 
τοὺς δηµίους, ὥστε ἐπιτραπῆναι αὐτῷ ῥοπὴν ώρας 
εὔξασθαι, θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ ηὔξατο λέγων' Δόξα 
σοι, ὁ Góc, xoi τῷ µεγαλοπρεπείᾳ σου τῇ ἀἄνυπερ- 
θλήτῳ πρέπει αἴνεσις τῷ οὕτω ἐνδοξαδομένῳ Ev τοῖς 
ἁμαρτωλοῖς ἡμῖν: ὅσῳ γὰρ ἡμῖν χαρίδῃ καὶ παρ: 
ορᾶς τὰς ἀνομίας ἧμῶν, τοσοῦτον μᾶλλον πλεονάζει 
$ δόξα τῆς ἀγαθότητός σου. Εὐλογητὸν τὸ ὄνομα τῆς 
δόξης, σου Κύριε, ὅτι οὕτως εὐδόχησας iv τῷ µονο- 
γενεῖ σου Yi, καὶ τῷ Πατρί σου τῷ ἁγίῳ, καὶ τῷ 
δωοποιῶ Πνεύματι τιαῆσαι τὸν ἄνθρωπον, ὃν χατ᾽ 
εἰκόνα σὺν καὶ ὁμοίωσιν ἔπλασας, καὶ νῦν µε, Δέ- 
σποτα ἀγαθὶ, ἀνάξιον ὄντα καὶ ταπεινὸν, εἰς τοιαύ- 
την δόξαν καὶ χαρὰν ἤγαγες διὰ τὴν σὴν ἀγαθότητα 
xal συµπάθειαν, o9 διὰ τὰ ἐμὰ ἔργα καὶ τοὺς ἀγῶ- 

B νας. Aéc οὖν Dog xal μισθὸν τοῖς ἐπικαλουμένοις 
τὸ ὄνομά σον, Κύριε, καὶ τοῖς τιμῶσι καὶ µεμνομέ- 
νοις τῆς μαρτυρίας ἡμῶν μισθὸν οὐράνιον δωρῆσαι 
xai ἄγεσιν ἁμαρτιῶν, νῦν τε x«i ἐν τῷ µέλλοντι, 
καὶ τὰ ταμιεῖα αὐτῶν ἕμπλησον παντὸς ἀγαθοῦ' 
πρὀσδεξαι δὲ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ, xoi τὴν dpi» 
ψυχὴν καὶ συγκαταρίθμησόὀν µε μιτὰ τῶν ἐκλεχτῶν 
σου ἐν τῇ ἄναστάσει τῆς ἀτελευτήτου σου βασιλείας 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. Καὶ ταῦτα 
εἰπὼν ὁ ἅγιος µάρτυς, ἀπετμύήθη τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ 
τῷ ξίφει ' xai συνέστειλαν ἄνδρες τὑλαθεῖς τὸ τιµιον 


ἀὐτοῦ σῶμα καὶ ἐκήδευσαν μιτὰ πάσης ἐπιμελίας ἐν τὀπω ἐπικαλουμένῳ Σταυρίῳ. ᾿Ετελειώθη δὲ ὁ 
ἅγιος µάρτυς τοῦ Χριστοῦ ᾿Ακάχιος μηνὶ Maie, óydóg, βασιλεύοντος Μαξιμιανοῦ τοῦ τυράννου, καθ) 
ἡμᾶς δὲ βασιλεύοντος τοῦ Κυρίου ἡμὼν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόζα καὶ τὸ Χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. ᾽Αμήν. 





Acta sancte Glycerie virginis, martyris Ηοταο]θῦθ in Thracia, et B. Alexandri Romani, martyris 
Drizipare in Thracia, que apud Lipomanum et Surium exstant ; Metaphraste abjudicant socii Bol- 
landiani ad Maii diem 13 οἱ 1&, « cum stylus concisus sit et ab ejus periodico scribendi genere alie- 
nissimum ; » quod agnoscens Leo Allatius, in genuinis Metaphraste scriptis dignoscendis versalissimus, 
acta heec inter illa enumerat que sub nomine Metaphraste, sed errore communi, referuntur a Lipo- 


mano et Surio. 


ο VITA S. BONIFACII. 


242 





MAPTYPION TOY ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ 
ΡΟΝΙΦΑΤΊΙΟΥ. 


MARTYRIUM SANCTI MARTYRIS 


BONIFACII 


APUD TARSUM METROPOLIM CILICLE. 


(Anno 290. Latine apud Surium ad diem 5 Junii, Grece in Actis Sanctorum Bolland, ad diem 44 Maii.) 


Α΄. Καὶ τὰ τῶν ἄλλων τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων Α 


(x πολύ τε χαὶ µέγα τοῖς σπουδαίοις τὸ κέρδος 
περιτοιεῖ- τῆς τε γὰρ κοινῆς φύσεως ὑπιερφυῦ xai 
µέχιστα χατορθώµατα παριστᾷ, x«l τὸν μὲν Χοιστὸν 
πχῶντα, τὸν ἐχθρὸν δὲ νικώμενόν τε xal προφανῶς 
εἰσχυνόμενον πρὸς τούτοις, τοὺς Liv ἀσεθεῖς πιρι- 
µωέστατα διελέγχει, τοὺς εὐσεθεῖς δὲ μᾶλλον ἐπι- 
puvróst, x«i πρὸς τὴν πνευματιχὺν ἅμιλλαν τοὺς 
Μεραοτέρους διερεθίδει. Καὶ ταῦτα piv ἐπ ἐκείνων, 
ij ὦν x«i ὁ λοιπὸς βίος τῷ µάρτυρι σύαφωνος, xoi 
ix παίδων ἡ τῆς ἀρετῆς ἄσκησις σύντροφος. Ei δὲ 
τις ὦ τὸν βίον τὸν μὲν ἀρχήν ἐῥῥαθυμηχὼς, ptr 
ταῦτα δὲ τοσοῦτον ἐκλάμγψας τοῖς ἀγαθοῖς, ὡς ἀθρόον 
παὶ μαρτυρίου στέφανον ὑφαρπάσαι, ποίαν ἀπολείπει 
τοῦτο χάριτος τοῖς εὐσεθέσιν ὑπερθολὴν ; ἐπεὶ xol 
φύσει τὸ παρελπίδα Χριστὸν, πολὺ τοῦ συνήθους 
ἐκιτερπέστερον. Eig τοῦτο δε καὶ ἦ τοῦ ἀπολωλότος 
εροθάτον δηλαδὴ εὗρεσις τῷ Δεσπότη φέρει. Τοιοῦ- 
τω οὖν καὶ Βονιφάτιον ἔγνωμεν, τὸν περιώνυµον τοῦ 
Χριστοῦ ἀθλητήν' οὖπερ pa x«i ἄξιον μὺ τὸν ἄθλη- 
σιν παριδεῖν, ἀλλὰ μνύμη ὡς οἷόν τε καὶ pap? παρα- 
ῥοῦναι. "Ext δὲ οὕτως. 

B. 'H» τις ἐ Ῥώμῃ qyvvà, ᾿Αγλαΐς τοῦὔνομα, 
ὀνόματι δὲ τούτῳ καὶ TÀ)Àx συνῳδὰ ἠκολούθει, Ὑένος 
τε, xai ὥρα, xci πλοῦτός, ἐφ οἷς ἀγλαϊδεσθαι ταύ- 
τον ἐπιειχῶς Dv. Γένος μὲν γὰρ τῶν εὐπατριδῶν, 
καὶ τῶν ἀνθυπάτου λαχόντων τιμῆς ὥρα δὲ σὺν 
πότετι, καθ ἦν ἂν πρὸς ἔρωτας θερµωτέρως σχοίη 
ywí: πλοῦτος δὲ βαθὺς καὶ καταχρήσασθαι ἱκανὸς 
τασι τούτοις ἐπιγενόμενον χαὶ τὸ αὐτεξούσιον τὸ 
τῆς ἐπιθυμίας πῦρ ἰσχυρῶς ἐφῆπτε, xai πρὸς ἀτό- 
ποὺ; αὐτὸν ἔρωτας παρεκάλει. Οὕτω µτοιγαροῦν 
Ἁγίαίς πλοντοῦσα, καὶ ἀγαθοῖς τῆς γῆν θάλλουσα, 
διὰ ταύτά τε καὶ ἐρώτων ἀκρατῶς ἔχουσα, tUi τῶν 
ἱτιρόπων αὐτῆς εἴτουν φροντιστῇ τῶν κτημάτων 
(ὁ χαλὸς οὗτος ἦν Βονιφάτιος, οὐκ (4) ἀγχινοίά povy 


Luc. xv, 4 seqq. 


l. Aliorum quidem Christi martyrum certamina 
magnum lucrum viris bonis afferunt: nam et com- 
munis nature maxima est que naturam superant, 
facta ostendunt : et vincentem quidem Christum, 
aperte autem victum el probro ac dedecore affe- 
ctum inimicum. Preterea impios quidem manife- 
stissime arguunt: pios vero magis confirmant et 
corroborant, et ad spiritalem decertationem acrio- 
res reddunt et vehementiores. Et hec quidem in 
illis, in quibus reliqua quoque vita congruit cum 
martyrio, et a pueris eis coaluit virtutis exercitatio. 
Si quis autem ab initio quidem ignavam et disso- 
luta vitam egerit, postea vero bonis adeo splen- 
duerit, ut repente martyrii coronam arripuerit, 
quidnam potest esse hac gratia prestantius apud 


B pios ? Nam natura quoque id, quod preter spem, 


boni evenit, est delectabilius eo quod est consue- 
tum. Eo tendit ovis quoque perdite a Domino in- 
ventio i. Talem ergo novimus quoque fuisse 
hunc inclytum Christi martyrem Bonifacium. Cujus 
non equum est despicere certationem : sed. eam 
litterarum mandare monimentis. Sic autem habet: 

Il. Erat Roms mulier quedam nomine Aglais. 
Hoc autem nomen consequebantur etiam alia con- 
gruentia, genus et species et divitie, que ei ma- 
gnum splendorem et decus afferebant. Nam genus 
quidem erat patritiorum, et eorum, qui proconsu- 
larem honorem sunt assecuti : species vero cum 
juventute, que efficere possint, ul mulier sit amori 
vehementius dedita : luculente autem divitis, et 
qua vel ad eis abutendum satis essent. His omni- 
bus accedens libera vivendi potestas, ignem valide 
accendebat, et ad turpes amores incitabat. Cum 
esset ergo adeo dives Aglais, et terre bonis flore- 
ret, et propterea incontinenter uteretur amoribus, 
ea cum quodam ex suorum bonorum procuratori«- 


(2) Αγχίνοια ingenii solertia Herveto vertitur, nobis alibi necdum lecta vox et barbariem prima 


εί parte spirans. 


243 


MENSIS MAIUS. 


bus (is erat pulcher Bonifacius, non ingenii solum Α καὶ τὐ πρὸς αὐτὴν εννοία, πολλῷ δε καὶ à 


solertia et in eam benevolentia, sed etiam alia 
specie longe superans) non honestis utebatur con- 
gressionibus ; non erubesco enim heec dicere, cum 
paulo post possim ostendere vere divinam et ad- 
mirabilem mutationem. Alioqui autem a vino 
quidem et amoribus vincebatur ab initio : sed et 
pecunie erat contemptor magnificentissimus, et 
adeas egentibusdistribuendas longe liberalissimus, 
et hospitalitati deditus, si ullus alius. Si quando 
ergo vidisset aliquos ex viatoribus, aut sstu et 
siti eliquatos, aut nive et frigore concretos, aut 
alia ratione itinere gravatos, ipse festinans hilari- 
ter eis ibat obviam, et rogabat ut a labore requie- 
scerent : et cum cessissent, in domum suam intro- 


ductos hospitio benigne accipiebat, οἱ verbis et B 


factis eorum omnem propulsabat molestiam. Hec 
etiam ante martyrium ornabant Bonifacium. Neque 
est ille solummodo examinandus et spectandus ex 
aliis : sed suntetiam conjungenda ea,que& sunt me- 
liora. Bonifaciusenim aliquid quidem voluptati,plu- 
rimam vero partem tribuens virtuti,et pulcherrima 


τῶν ἄλλων χρατῶν) μίξισιν οὐ καλαῖς ἐχρ' 
γὰρ αἰσχύνομαι ταῦτα λέγων, ἔχων xci par 
δείξαι θείαν ὄντως καὶ θαυμασίαν µεταθολήν. 
τε δὲ x«i oivou put» ἐρώτων τὸ χαταρχὰς 
3 οὐ μὴν τἆλλα τοιοῦτος' ἀλλὰ καὶ χρηµάτο 
όπτης χομιδὴ µεγαλομυχώτατος, καὶ δεομένοι 
διανεῖμαι φιλοτιμώτατος, xai φιλοξινίαν εἴι 
ἄλλος Φφιλοφρονέστατος. Ὁπότε γοῦν (dot τε 
ὁδοιπορούντων, 3) καύσωνι καὶ δίψει τηχομι 
χιόνι καὶ ψύχει προσπηγνυὀµένους, $ ἄλλως 
ὁδοιπορίας βαρυνοµένους, αὐτὸς ἐπισπεύδων 
ὑπήντα, xai τοῦ μόχθου διαναπαύσασβαι πο 
xat εἴξαντας εἰς τῶν οἰκίαν εἰσαγαγὼν ἐξένιξ 
φρόνως, καὶ λόγοις ἅμα καὶ ἔργοις m» Ori 
ἀηδὲς διέλυε. Ταῦτα καὶ πρὸ τοῦ μαρτυρίου 
τὸν Βονιφάτιον' καὶ οὐχ ἁπλῶς ἐχεῖνον 
ἄλλων δοχιµαστέον, ἀλλὰ συναπτέον πάντως 
βελτίονα Βρνιφάτιος γὰρ τὸ μὲν ἠδονῇ, τὸ 1 
καὶ τῇ pit) νέµων, καὶ τὰ κάλλιστα τῆς 
εἴδη πρὸς ἀκρίθείαν ἠσκηκὼς, τὸ μὴ τέλει 
παρὰ μόνου τοῦ μὴ σωφρονεῖν ἐχκω)ύετο. 


genera virtutis accurate exercens, ne esset perfectus ex hoc solo prohibebatur, quod non es: 


perans. 

III. Ceterum non multo interjecto tempore hec 
quoque labes, tanquam in toto mundo et pulchro 
corpore, eluitur, et quod ex vitio suscipiebatur 
dedecus, tegitur longe majori gloria. Non susti- 
nuit enim Dominus despicere animam, adeo omni 
ex parte pulchram, perpetuo inquinari unius vitii 
turpitudine : sed placuit omnino divinarum ratio- 
num dispensationi, martyrico etiam sanguine pur- 
pureumetregiumei colorem indere. Quonam modo 
autem hoc sit effectum, et quodnam sit jactum 
fundamentum martyrii, parata est docere oratio. 
Adhuc quidem vigebat persecutio in Christianos, 
et profunda illa caligo simulacrorum totum simul 
occupabat Orientem. Subit autem illius dominam 
salutaris cogitatio, et cor ejus penetrat vehemens 
quoddam et invictum desiderium reliquiarum mar- 
tyrum. Quoniam vero existimabat Bonifacio nullum 
esse fideliorem, aut ad in his serviendum diligen- 
tiorem, ei sicut carnalem et turpem, ita etiam 
laudabilem et beatum amorem communicat, eteum 
seorsum accipiens, Scis, inquit, frater, qualibus 
simus eoinquinati peccatis, nec nobis cure esse 
aliquid, quod exspectamus futurum ut sistamur 
ante Deum, et pro his gravia subeamus supplicia. 
Ceterum audivi a quodam viro pio, quod si quis 
eos, qui propter Christum passi et affecti sunt 
martyrio, in honore habuerit et coluerit, magna 
quadam et preeclara eum illinc ex eo manet re- 
1auneratio, et eadem, qua illi, fruetur beatitudine. 
"Multi autem nune quoque, ut, aiunt, pro Christo 
pulchra adeunt certamina. Tu vero (etenim jam 
venit tempus, ut meus ostendat Bonifacius, qua sit 
in hos affectione) ad hec mihi inservi, et omni 
studio eo vadens, propera ad me afferre aliquid e 
sacris his reliquiis : ut cum eas honorifice deposue- 


['. Πλὴν οὐ πο)ὺ τὸ ἐν µέσῳ' xai ὁ σπῖλι 
καθάπερ ὅλῳ χαθαρῷ καὶ παριχαλ)εῖ σώµα: 
θαίρεται' xci $ dx τοῦ πχἀθους αἰσχύνο 
πολλῷ δόξη περιχαλύπτιται. OU γὰρ ἠνέσχετ 
ψυχὴν οὕτω παριδεῖν τὰ πάντα καλὺν, ἑνὸς 
αἴσχει διὰ τέλους µολύνεσθαι’ ἀλλ εὐδόχησε 
θειοτέρων λόγων οἰχονομία, καὶ μαρτυριαῷ 
ἀλυοργὲς αὐτῷ καὶ βασιλιχὸν χρῶμα πε 
Ὅπως δὲ τοῦτο διωκονόαηται, xal oia τῷ p 
καταθέθληται $ κοηπὶς, ἔτοιμος διδάσκειν 
Ἠχμαδε μὶν x«i ἔτι 0 χατὰ Χριστιανῶν « 
καὶ ὁ εἰδωλικὸς ἐκεῖνος xal βαθὺς χατὰ md 
τῆς Εῴας ἐπεκράτει ζόφος' ὑπέρχιται δε τὴν 
Φδέσποιναν σωτῆριος λογισμὸς, καὶ τὴν Χαρδίέο 
διατρέχει δριωύς τις ἔρως χαὶ ἅμαχος 
μαοτυριῶν. Ἐπιὶ δὲ οὐδένα — Bovipariou 
ἡ γεῖτο πιστότερον, fj τοιούτοις ὑπουργεῖν 
στερον, τοῦτον δὴ xal κοινωνὸν, ὥσπερ τοῦ ς 
καὶ ἀτίμου, οὕτως ἄρα καὶ τοῦ ἐπαινετοῦ T 
ρίου ποιεῖται ἔρωτος. Καὶ ἰδιαξόντως ἀπο) 
Οἶδας, φησὶν, ἀδελφὶ, oic συνεχρώθυεµε 
τίαις, μηδέν τι µέλλον ἡμῖν, ὅτι Θτῷ παρασι 


D προσδοκῶμεν καὶ χαλεπὰς τούτων ὑποσχεῖῦ 


λάσεις' πλὴν ἀλλ ἐπυθόμην τινὸς τῶν εὖσεθ' 
ὡς si τις τοὺς διὰ Χριστὸν παθόντας καὶ µ 
σαντας διὰ τιαῦς µετέλθοι καὶ θεραπείας, m 
αὐτοῦ ἐκεῖθεν xai λαμπρὰ πεοιµένει ἀντίδοι 
τῆς αὐτῆς ἐκείνοις ἀπολαύσει µακαριότητος, 
dt καὶ νῦν, ὥς φασιν, ἐν τῇ ᾿Ασία ὑπὸ Χρια 
χαλὸν ἀγῶνα διαγωνίζονται σὺ δὲ (καὶ γι 
xatpóc, ὅπως περὶ ἡμᾶς ἔχει τὸν ἐμὸν φαν 
Βονιφάτιον) πρὸς ταῦτά µοι καθυπούρ/ησο 
σπουὸῷ τῇ πάση παραγενόµινος, τῶν ἁγίων 
λειψάνων ἀγαγεῖν ἐπείχθητι, ὡς ἂν ἐντίμω 
καταθέµενι, καὶ ἱερὺς ἐπιδημοσάμινοι 


us 


VITA S. BONIFACII. 


216 


φύλοκάς τε αὐτοὺς xal σωτῆρας διαπαντὸς ἔχοιμεν. Α rimus, et sacras eedes eis eedificaverimus, eos sem" 


Ταῦτα πρὸς αὐτὸν εἰρηχυῖα, ἐπεὶ πρὸς ἑχόντα ἔλεγε 
χαὶ προθυµον τὴν ὑπηοεσίαν, χρυσίον ἐγχειρίδει 
πω χνὸν * οὐδὲ γὰρ ἐξῆν λείφανὸν τι μάρτυρος προῖκα 
λαθεῖ», ἀλλὰ τὸ πολὺ τῶν Χριστιανῶν περὶ αὐτὰ 
φίλτου» πορισμοῦ τοῖς ἁσιεβέσι πρόφασις Tw, al 
πολλοῦ πρὸς ἐχείνους αὐτὰ παρέχειν ἐποίει. Τούτου 
εὖν ἕνεχα, συχνὸν τὸ χρυσί»», xal ἵνα καὶ πένησιν 
ες διανομὴν ἀρχέσηῃ. Συνεχπέμπει δὲ καὶ ἰππεῖς 
ἑωδεχα, μύρα τε καὶ σινδόνας xai τἆλλα ὅσα προσ- 
ixo) εἰς τιωὴν τοῖς ἁγίοις. ᾽λλλὰ προσεκτέον * ἐν- 
«Ua yàp ἤκομεν ἔνθα καὶ τὸ τοῦ διηγήματος χαριέ- 
ττατον. 


A'. Ὡς dm πορείας ἔμελλεν ὁ Βονιφάτιος ἅπτε- 
σθαι, εὐθὺς, ὥσπερ ὑπὸ γραμμῆς τὸν ἑαυτοῦ νέκην 
καὶ τὸν στέφανο» προσηµαίνων * El δέ πως, ἔφη, ὦ 
έσποινα, ταύτης piv διαμαρτεῖν τῆς ἐγχειρήσεως, 
ἑεύτερος δὲ, ὅ φασι, πλοῦς τὸ ἐμόν σοι σῶμα προσ- 
εωεχθείᾳ, ἄρα σοι ἂν τοῦτο µέτριον εἴη τοῦ σχοπ)ῦ 
120442010», xi τιμῆς ἄξιον παρὰ GOU νοµισθείη ; 
[at ταῦτα μὶν ἴσως ἐχεῖνος παίζων πρὸς τὴν δέ- 
Ίποιναν Ὦ σπουδάζων ' 0 δὲ Θεὸς τὸ µέλλον ὥσπερ 
(x τῆς ἐκεῖον προηγόρευσε “λώττης. 'H µέντοι 
Ἀγλαίς ' O2 καιρὸς, ἴφη, Βονιφάτιέ, παιδιᾶς οὐδὲ 
ἱόγων Qv ἀποσχόμενον εὐλαθῶς ἔχειν 
εροτρέποµαι ἐπεὶ τοιούτοις 
ὑπηρετεῖν µέλλεις, ὦν ἡμᾶς, μὺ ὅτι γε ψαύειν, ἀλλὰ 
xxi βλέπειν τοὺς ἀναξίους πάντολμον xoi θρασὺ. 
Τούτοις ἀρχούντως ἐπιτιμήσασα καὶ ἐντρέφασα, xai 
ὥσπερ ἀντὶ παιδιᾶς ἀκαίρου εἰς φόθον «ὖλογον τῶν 
buívou ψυχὴν καιαστήσασα, εἶτα x«i, Ὁ Θεός, ἐπει- 
εοῦσα, ὁ δι Ἡμᾶς μορφὴν δούλονυ λαθὼν xai τὸ tav- 
τοῦ αἷμα ἐχχέας, αὐτὸς παρίδοι τὰ πταίσµατά µου 
zxi ἀποστελεῖ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ ἔμπροσθέν σου, 
zai καθεν ὀυνεῖ τὰ διαθήµατά σου ' πρὸς τούτοις καὶ 
θεξιὰν αὐτῷ τὴν ἐπάνοδον εξαμένη ἐξέπεμψε. Τὸν 


τοιούτων», 


xai καχοσµίως, xal 


δε Βονεφάτιο» diyrga» μὶν οὗ µετρίως τε χαὶ οἱ τῆς 
δεσκοίνης λόγοι, καὶ πρὸς τὰ θεῖά τε x«i σεθάσµια 
περιδεῦ κατέστησαν, ὅθεν οὔτε κριῶν ἧπτετο κατὰ 
τῶν πορείαν, οὔτε μὴν oiv ἐχοῆτο : εἰσύει δὲ αὐτὸν 
καὶ λογισμὸς, ὥσπερ παιδαγωγὸς ἀγαθὸς, ὄτιπερ, 
Oíx δράσας, οἷα µέλλω χερσὶν ἀνάγνοις µεταχοµί- 
Ut ; Καὶ τῷ δέει τούτῳ Ὡρέμα τι τῆς πρὸς τὸ σῶμα 
κροσπαθείας Χχατωλιγώρει, xai ἑαυτῷ προσέχειν 
ἱπείθετο " φόθος μὲν γὰρ πατὴο προσοχῆς ' n δὲ γα- 
λένχς pátuzp x«i καταστάσευς, αὕτη δὲ τὴν συναί- 
σθεσιν, ὥσπερ ἐν ἀταράχω tiw καὶ καθαρῷ ὕδατι, 
τὰ αὐτῆς αἴσχη διαθλέπειν ποιεῖ * καὶ οὕτως ἀρχαὶ 
xai ῥίξαι τῆς µιτανοίας φύονται, d δὴ τότε καὶ Bo- 
νιφάτιον καλῶς συνειλήφει, x«i ἤδη πρὸς βίου ἀχρί- 
ἔμαν ἀπονεύων φανερὸς ἦν, τῆς μὶν παχντέρας ταύτης 
x£i πεοιττῶς τροφῆς, ὥσπερ ἔφημιν, ἀπεχόμινος, εὐχῆς 
δε ἀδιαλείπτου καὶ νηστείας κατὰ τὴν πορείαν iyó- 
ptos. 


E. ᾿Επιὶ δὲ x«i ἐπιθὰς τῆς Ασίας χατὰ τὴν 
ὑμνουμένην τῆς Κιλαίας Ταραὸν ἐγέντο, ἔνθα du 


Β 


D 


per habeamus custodes et servatores. Hac cum ei 
dixisset, et se libenter id ministerium promptoque 
et alacri animo obiturum ostendisset, tradit ei mul- 
tum auri. Neque enim licebat gratis accipere ullas 
martyruii reliquias, sed Christianorum magnus in 
eas amor, eral impiis causa lucri, et efficiebat ut 
nonnisi magni eas emptas preberent. Ea de causa 
miltit multum auri, et ut etiam haberet, quod dis- 
tribueret pauperibus. Mittit autem cum eo equos 
quoque duodecim, et unguentum, et sindonas, et 
quacunque aliausuierant adhonorandos sanctos. 
Sed est attendendum ; huc enim venimus, ubi est 
narratio jucundissima. 

IV. Cum jam Bonifacius esset iter ingressurus, 
statim quasi graphice victoriam suam et coronam 
presignificans : Si forte, inquit, o domina, quemad- 
modum contingit, ut hoc quidem capto frustreris : 
secunda vero, ut aiunt, navigatio, meum ad te 
corpus afferat : fueritne hoc tibi mediocre tui 
instituti ac scopi solatium, et. apud te habendum 
in honore ? Et hec quidem ille fortasse magis 
ludens apud dominam, quam agens serio : Deus 
autem id, quod erat futurum, preedixit per illius 
linguam. Aglais vero : Non est, o Bonifaci, inquit, 
tempus ludendi, neque horum verborum, a qui- 
bus abstinentem jubeo, ut pie et honeste te geras. 
Nam iis es inserviturus, qua nos non solum tan- 
gere, sed eliam aspicere indignos, nimie est 
audacie et temeritatis. Cum his satis increpasset, 
et pudore affecissel, et pro ludo intempestivo ad 
justum et rationi consentaneum metum illius ani- 
mam traduxisset et dixisset : Deus, qui servi for- 
mam propter nos accipit, et suum effudit sangui- 
nem, ipse ad mea non aspiciat delicta, et mittat 
angelum suum ante te, et dirigat gressus tuos. 
Deinde faustum ei precata reditum, eum emittit. 
Bonifacio vero non mediocriter quidem profue- 
runt verba domine, et ut| res divinas et religiosas 
revereretur, effecerunt. Hinc factum est ut in 
itinere nec carnes tangeret, nec vino uteretur, 
Subibat autem ejus quoque mentem cogitatio, 
veluti quidam bonus pedagogus : Qualia .sunt 
qu& feci, et qualia sum impuris manibus porta- 
turus ? Propter hunc vero metum, sensim negli- 
gebat pristinam suam in corpus affectionem, et ut 
sibi attenderet, sibi persuadebat. Nam metus 
quidemest mater tranquillitatis el quietis ; ea vero 
parit conscientiam, que facit, ut anima tanquam 
in pura aliqua et non turbata aqua, sua intueatur 
dedecora : et sic nascuntur principia et radices 
ponitentie. Jam tunc autem pulchre conceperat 
Bonifacius, etjam aperte ostendebat, se inclinare 
ad vitam perfectam et accuratam, ut qui a crassis 
quidem et supervacaneis, ul diximus, abstineret 
alimentis, assiduis vero precibus et jejuniis vaca- 
ret in itinere. 

V. Postquam autem ascendisset in Asiam, et ad 
celebratam in Cilicia pervenisset Tarsum, quo in 


241 


MENSIS MAIUS. 


948 


loco etiam decertabant martyres, aliis quidem A x«i οἱ μάρτυρες Ὀγωνίζοντο, τοῖς μὲν ἄλλοις ἐφῆχε 


permisit, ut ipsi et equi quiescerent, apud quem- 
dam illic hospitio excepti. Ipse vero ne vie qui- 
dem excusso pulvere, profectus est ad videndum 
desideratos martyres. Et cum venisset in stadium, 
videt populi quidem magnam collectam multitudi- 
nem ad ea videnda, que fiebant ; sanctos autem 
variis affici tormentis, et unum quidem omnibus 
crimen objici, nempe pietatem ac veram religio- 
nem, non eosdem vero subire cruciatus, sed tam 
multos, ut nemo fere eodem damnaretur suppli- 
cio, etsi spiritu essent conjuncti, et ore nihilomi- 
nus eadem loquerentur. Nam alius quidem pende- 
bat capite, subter vero ignis erat substratus : 
alius autem erat extensus quatuor lignis. Alius 
serra secabatur. Alius discerpentium manibus 
comminuebatur : et illius quidem oculi effodieban- 
tur, hujus autem manus amputabantur, et huic 
quidem per collum palus transactus, terre erat 
affixus : illi vero manus pene circumagebantur, 
pedes autem contra improbe refringebantur, et 
utrisque sic vinctis similiter ossa conterebantur. 
Alium (o magnam impiorum insaniam !) licebat 
videre mutilatum manibus et pedibus, et humi 
instar globi devolutum. Sed etsi hec paterentur 
viri generosi et fortes, tanquam non subirent 
aliquid violentum et molestum, sed perinde ac si 
eorum  renovarentur corpora, οἱ sustinerent 
quamdam in melius mutationem, sicut erat revera, 
letabantur, eis divina virtute ferente auxilium, et 
confirmante ad certamen : non poterat enim aliter 
fieri, ut humana hec pateretur natura, idque cum 
gaudio, nisi superna eos manus tangeret. Hec 
videns Bonifacius, et non solum videns, sed etiam 
sedulo et diligenter singula considerans, et par- 
tim quidem stupens martyrumconstantiam, partim 
autem pares coronas consequi desiderans, totus 
Deo afflatus, descendit in theatrum : et cum se 
fecisset manifestum omnibus, martyres, qui erant 
omnes viginti, singulatim amplectitur. Deinde 
etiam omnibus audientibus magna voce, Magnus 
est, inquit, Deus Christianorum : Magnus est, qui 
athletas sua ope adjuvit. Hec cum dixisset, rursus 
letus adherebat martyribus, cum magno desiderio 
prehensabat et amplectebatur pedes. Quibus autem 
deerant pedes, eas, que restabant, partes corporis: 


beatosquidem eos pronuntians propter animi forti- Ὁ 


tudinem, et propterea, que passi fuerant, et quod 
breve sit id, quod est reliquum, et mox futura sit 
liberatio a laboribus et eterna letitia : pro se 
autem rogans, ut esset eis socius certaminum, 


et particeps coronarum, quas sunt habituri & 
Christo. 


VI. Cum autem fieri non posset, ut hec late- 
rent, maxime cum vocem altius sustulisset, presses 
per multitudinem acrius deflgens oculos, et videns 
Bonifacium : Quis hic est, inquit, qui nos usque 
adeo negligit et magnos deos ? Ille ipse ergo dicat, 
accedens propius, Postquam autem ille adfuit, 


διαναπαύσασθαι, αὐτούς τε χαὶ ἵππους É» τινι τῶν 
ἐκεῖθεν ξενισθέντας, αὐτὸς δε μηδὲ τῦς ὁδοῦ τὴν 
xóvt» ἐκτιναξάμενς, ὡς εἶχε ποδῶν ἐχώρει τοὺς 
ποθονµένους μάρτυρας ἱστορῆσαι. Καὶ παριὼν εἰς 
τὸ στάδιον, ὁρᾷ τοῦ piv δήµου πολύ τι πλῆθος συν- 
ειλεγµένον κατὰ θέαν τῶν πραττοµένων, βασάνοις 
δε τοὺς ἁγίους ποιχί]αις ἐχδιδομένους, x«i ἓν uiv 
ἐγχαλουμένους ἅπαντας τὴν εὐσέθειαν, οὗ ταῖς αὐ- 
ταῖς δὲ τιµωρίαις ὑπαγομένους, ἀλλὰ τοσαύταις, ὧς 
σχεδὸν µηδένα τὴν ἴσην κατακρίνεσθαι τῷ ἑτέρῳ, 
καΐτοι καὶ πνεύματι συνηµµένους, xol στόματι, 
οὐδὲν ἧττον τὰ αὐτὰ φβεγγοµένους. 'O μὶν γὰρ 
ὥρτητο ἐπὶ χεφαλὴν, κάτωθεν δὲ αὐτοῦ müp ὑπ- 
έστοωτο * ὁ δὲ ξύλοις τέσσαρσι διατέτατο ' do; 
ἐπρίδετο, ἄλλος ξεόντων χερσὶν ἐλεπτύνετο * xai τοῦ 
pt» ὄψεις, τοῦ δὲ χεῖρες ἐξεχόπτοντο * xol τῶν μὲν 
διὰ τοῦ τραχήλου πάσσαλος ἐλασθεὶς τῇ γῆ προσεπή- 
Ὕνυτο, τῷ δὲ χεῖρες piv ὄπισθεν περιήγοντο, πόδει 
dt πονηρῶς ἀντανεκλῶντο, καὶ ἁμφοτέρων οὖτο 
δεσµηθέντων, ῥάθδοις αὐτὸς τὰ ὁστᾶ συνιτρίθετο : 
ἄλλον, X τῆς πολλῆς μανίας τῶν ἀσιθῶν | καὶ χεῖ- 
p«c ἦν ἰδεῖν ἅμα καὶ πόδας ἀφαιρεθέντα, καὶ δίκην 
σφαίρας ἐπὶ γῆς κυλιόμινον. )Αλλὰ xai ταῦτα πα» 
σχοντες οἱ γενναῖοι, Χκαθάπερ οὐ βίαιὀν τι λυπηρὸ» 
ὑφιστάμενοι, ἀλ)᾽ oiov τὰ σώματα καινιζόμενοι, 
xai τινα πρὸς τὸ αρεῖττον ἀλλοίωσιν ὑπομένοντες, 
ὥσπερ ἄρα καὶ ἦν, οὕτως ἔχαιρον, τῆς θείας ἄντι- 
κρυς ἐπιθοηθούσης αὐτοῖς δυνώµεως x«i πρὸς τὸν 
ἀγῶνα ἐνισχυούσης * οὐ γὰρ ἄλλως δυνατὸν ἦν &v- 
θρωπιίαν φύσω ταῦτα διενεγχεῖν, καὶ τότε σὺν ἠδονῇ, 
μὴ τῆς ἄνωθιν Χειρὸς συνεφαπτοµένης. Ταῦτα καὶ 
Βονιφάτιος ὁρῶν, καὶ οὐχ ἁπλῶς ὁρῶν, ἀλλ’ ἔπιμε- 
λῶς ἕχαστα καὶ µφιλοπόνως ἐξαχριθούμενος, καὶ 
τοῦτο pit» ἐκπληττόμενος τῆς χαρτεοίας τοὺς μάρ- 
τυρας τοῦτο δὲ xol τῶν ἴσων αὐτοῖς στεφάνων ἄξιω- 
θῆναι γλιχόμενος, ὅλος ἴἔνθους Ὑενόμελνος, πρὸς τὸ 
θέκτρον χαταθαίνει, καὶ τοῖς πᾶσι ἑαντὸν ἐπίρηλον 
παρασχὼν, εἴκοσι τοὺς μάρτυρας ὄντας πάντας χαθ' 
ἕνα περιθάλλει καὶ πιεριπτύσσεται ^ εἶτα καὶ εἲς 
ἐπήχοον πάντων µεγάλη φωνῆ, Μέγας ὁ τῶν Χριστια- 
νῶν Θεὸς, µέγας ὁ τοῖς ἀθληταῖς συμμαχῶν, ἐξεθόη- 
σεν. Οὕτως εἰπὼν, τῶν μαρτύρων αὖθις γεγοθὼς 
εἴχετο, παρεκαθέξδετο, ποθεινὸς τοὺς πόδας 
επτύσσετο ' 


περι- 
oi; δε μὴ πόδες, τὰ λειπόμενα μέλο τοῦ 
κατησπάξετο, µακαρίδων, ἐπιθαῤῥύνων, 
δεόµενος ' µαχαοίζων μὶν τῆς ἀνδρείας καὶ ὧν προ- 
πεπόνθεισαν, ἐπιθαῤῥόνων δὲ καὶ πρὸς ἃ παθεῖν 
ἕωελλον, ὅτι τε βραχὺ τὸ λειπόμενον, καὶ πόνων 
ἀἁπαλλαγὸ μετ ὀλίγον καί εὐφροσύνη αἰώνιος * ὑπὲρ 
ἑαυτοῦ δὲ δεόµενος, ὥστε xal χοινωνὸς αὐτοῖς τῶν 
ἀγώνων x«i συµμίτοχος τῶν παρὰ Χριστοῦ γινέσθαι 
στεφάνων. 


σώματος 
[] 


G'.'Erst δὲ ταῦτα uaÜsivy οὐχ olóv τε ἦν, ἅτε xal 
τῆς φωνῆς ἐπὶ μεῖδον ἀρθείσης, ὁ ἄρχων ὀξύτερον 
άτενήσας διὰ τοῦ πλήθους, καὶ τὸν Βονιφάτιον θεα- 
σἀάμένος ' Τές οὗτος, εἶπεν, οὕτως ἀμελῶς καὶ ἡμῶν 
καὶ τῶν µεγά)ων ἔχει θεῶν ; Αὐτὸς τοιγαροὺν ἐκεῖ- 


νος, αὐτὸς ὁ ἐγγύτερος παραστὰς λεγέω. '᾿Επεὶ di 


919 VITA S. BONIFACII. | 650 


x«i παρέστη, ἐρωτοθείς Εἰμὶ μὲν, ἔφη, Χριστια- À rogatus : Sum quidem, inquit, Christianus; Domini 


νὸς, τῷ δι τοῦ ἐμοῦ Δεσπότου δυνάμει θαῤῥῶν τῶν 
ὁμοδούλων τοὺς μὲν πιστοὺς φιλῶ, σοῦ δὲ xci τῶν 
σῶν ὦὡς ἀγνωμόνων ὑπεοφρονῶ. Καὶ ὁ ἄρχων. 
Ταῦτα μὲν λέγειν, τόγε νῦν, la * λέγε δι τήν τε χλῆ- 
Gt» τὸν dà» x«i τὸ ἐπιτήδευμα. Ὁ δὲ Βονιφάτιος 
Ὄνομα μὲν ἐμοὶ τὸ πρῶτον καὶ ὃ μᾶλλον χαίρω 
καλούμενος, Χριστιανός * εἰ δὲ καὶ τὸ ἐκ γονέων 
τοῦτο βούλει μαθεῖν, Ἠονιφάτιος, Καὶ ὁ ἄλχων, ἔτι 
τοῦ Αγίου λέγοντος ἐκκόψας. "Aye dà οὗν, ἔφη, 
Ῥονιφατιε, πρὶν $ τῶν σαρχῶν σου χαὶ τῶν ὁστῶν 
ἄψωμαι, πείθουν ποιεν τὰ κεκελευσµένα, καὶ mooc- 
ελθὼν θύε τοῖς εὐμενέσι θεοῖς. τοῦτο γάρ σοι πολλὰ 
προξενόσει τὰ ἀγαθὰ, φιλίαν θιῶν, ἀπαλλαγὴν χα- 
Ἰεπῶν, καὶ παροχὴν πλούτου xci µεγίστων τιμῶν. 
Πρὸς ταῦτα ὁ μάρτυς. Οὖδε ἀποχρίνασθαί σοι, φησὶ, 
δίκαιον ' πλὴν ἀλλὰ τοῦτό y& ὃ xoi πολλάκις ἔφην, 
ἐρῶ, Χριστιανὸς ἐγώ τοῦτο µόνον παρ ἡμῶν 
ἄκουε * αὐτὸς δὲ, el ui) ἀνέχῃ, à τι βούλει, τῷ σώματι 
xpo. 

Z'. Ἐπὶ τούτοις χαλεπήνας ó ἄρχων, ἐπὶ κεραλὴν 
αὐτὸν κρεµασθῆναι χελεύει, xai ἰσχυρῶς μὲν ἕέε- 
σθαι * τὴν βάσανον δὲ παρατείνεσθαι, ἄχρι διαφανὴς 
τὰ ὁστὰ Ὑένηται. Καὶ ταῦτα μὶν ὥσπερ ἐχεῖνος 
ἐχέλενε οὕτω d) xai πρὸς τάχος τοῖς δηµίοις ἐπράτο 
r&ro* ὁ δε Χριστοῦ μάρτυς χαθάπερ οὐ τῷ διασπᾶ- 
σθαι τὰς σάρχας, ἀλλὰ τῷ d (αιρεῖσθαι τῶν ἁγίων 
μᾶλλον ἀλγῶν, τοὺς ὀφθαλμοὺς μὲν ἤρειδεν ἐπ ἐχεί- 
νους, αὐτύν Tt TÀ)Y ὄψιω ποθῶν, καὶ ἅμα ὡς πρὸς 
καλὸν παράδειγµα βλέπων τοὺς ἐκείνων διὰ Ἆρι- 


vero mei fretus virtute, ex conservis fideles qui- 
dem diligo, te autem et tuos tanquam ingratos 
despicio. Preses vero : Hec quidem mitle dicere 
in presentia. Dic autem nomen tuum et studium. 
Bouifacius autem : Primum quidem mihi nomen, 
et quo maxime vocari gaudeo, Christianus. Quod | 
si vis etiam scire nomen mihi impositum a paren- 
tibus, Bonifacius. Preses vero sancto adhuc 
loquente, eum interpellans : Age ergo, inquit, o 
Bonifaci, priusquam tangam carnes tuas, et ossa, 
pare et fac imperata, et accedens sacrifica diis 
propitiis. Hoc enim tibi multa bona conciliabit : 
deorum amicitiam, a rebus gravibus et asperis 
liberationem, divitiarnmque et maximorum hono- 


B rum suppeditationem. Ad hec martyr: Ne tibi 


quidem, inquit, justum estrespondere ; hoc tamen, 
inquit, dicam, quod sepe dixi ; Sum Christianus ; 
hoc solum audi a nobis. Si heec autem non feras, 
fac quod tibi libuerit. 

VII. Hec cum dixisset, preses jubet eum sus- 
pendi precipitem, et fortiter quidem cedi ; tor- 
mentum autem extendi, donec ossa fiant mani- 
festa. Et hec quidem, sicut ille jussit, quampri- 
mum facta sunt a lictoribus: Dei autem martyr 
tanquam non dolens quod carnes distraherentur, 
sed potius, quod separaretur a sanctis, in illos 
quidem defigebatoculos, simul etipsam desiderans 
visionem, et tanquam ad pulchrum exemplar, in- 
tuens ad illorum propter Christum certamina. 


στὸν ἄθλους. Ὡς οὖν εἶδεν αὐτὸν ὁ ἄρχων οὐδὲν ἀπὸ (; Postquam ergo vidit eum preeses hoc tormento 


τῆς βασἀάνου ταύτης ὑφέντα τοῦ παρόντος σχοποῦν 
μικρὸν ἀνεθῆναι κελεύει, καὶ md) ὥσπερ ἐκ δια- 
λείμματος προσθάλλων τῷ µάρτυρι, καὶ τοιόνδε rpó- 
πον ἀποπειρᾶσθαι αὐτοῦ βουλόμενος, Γενέσθω — aot, 
yuciv, ὦ Ἀονιφάτιε, τὰ παθύµατα ταῦτα, µαθήµατα 
πρὸς τὸ βέλ-ιον, xai πεῖραν τῶν ἀνηχέστων τούτων 
λαβὼν οδυνῶν, ὀψὶ γοῦν, lu, σεαντὸν οἰκτείρας 
τῶν μενουσῶν σε αχολάσεων, πρὀσελθε θύσων. Ὁ di 
Άγιος ᾿Ἐμὶ θύευ ἐπιτάττων, ἀσύνεε, οἴει ὄυνα- 
τοῖς ὅλως ἐπιχειρεῖν;, Ἐγὼ θεοῖς προσελεύσοµαι, àv 
μόνη τοῦτον προσηγορία und" ἀκοαῖς φορΏτῃ ; 

H'. Θυμὸς πάλιν τὸν ἄρχοντα κατέσχεν οὐκ &vt- 
ατὸς, καὶ κάλαμοι ὀξυνθέντες εὐθὺς κατὰ τῶν ὀνύ- 
xem αὐτῷ ἐνεπείροντο. Οἵδ' à τι πεπόνθατε xal πρὸς 


nihil remisisse de suo scopo, jubet eum paululum 
relaxari : et rursus interjecto aliquo intervallo 
aggrediens martyrem, et hoc modo volens eum 
tentare : Sint tibi, inquit, o Bonifaci, he perpes- 
siones, documenta ejus quod est melius, et intole- 
rabiles hos jam expertus dolores, tandem, o infelix, 
-tui misertus, propter ea que te manent supplicia, 
accede sacrificaturus. Sanctus autem : Mihi jubens 
sacrificare, o stolide, existimas te ea aggredi, que 
possint fieri? Ego ad deos accedam, cum vel sola 
eorum appellatio sit auribus intolerabilis ? 

VIII. Ira rursus intoleranda invasit presidem, 
et acute, mox arundines ei transfixe sunt per 
ungues. Sciovos velad solum auditum exhor- 


µόνην τὴν ἀγοήν ' ἐσχάτως γὰρ $ βάσανος yo) tri. D ruisse ; est enim tormentum longe gravissimum. 


'AXX ὁ μάρτυς, εἰς οὐρανὸν ἀτειῶς ἀναθλέβας, καὶ 
ὥσπερ ὅλην ἐκεῖ μιτὰ τῆς διανοίας θεὶς xal τὴν 
αἴσθησιω, οὖδε βοαχὺ «ouv ἐφρόντιζε τῆς ὀδύνης" 
ἁλλ) εὐχόλως αὐτὸς ἔφερε μᾶλλον, à ὁ ἄρχων προσ- 
έταττεν ' ὡς oU» xai αὕτη τῷ δυσσεθεῖ διαχινὺς à 
βάσανος ἐξηλέγχετο, ἑτέραν αὖθις πικρὰν τιµωρίαν 
ἐξ ὠμότητός τε xoci πονηρίας ἐπινοεῖ, xoi χελεύει τὸ 
στόμα διανοιγέντι τῷ µάοτυρι µόλυβδον αὐτῷ ἓ/χι- 
θὔναι σφόδρα διακαένα. ᾿Ἐπεὶ οὖν ἔγνω τοῦτο ὁ 
ἀθλητὺς, καὶ χεῖρας ἃμα καὶ rà» ψυχἠν πρὸς τὸν 
Gi» ὑψώσας, Δέσποτά µου, ἔφησεν, Ἰησοῦ Χριστὲ, 
ὁ κρείττονά µε τῶν ἤδη προλαθουσῶν δείξας τιµω- 
fd, καὶ νῦν παράατοθί uoi, µόνο ἐμοὶ παράκλησις, 


Sed martyr, fixis oculis ccelum intuens, perinde ac 
sitotum sensum illic cum mente posuisset, ne 
minimum quidem curabat cruciatum : sed ferebat 
ipse facilius, quam preses imperabat. Postquam 
ergo impio hoc tormentum fuit inane et irritum, 
alium rursus excogitat acerbum cruciatum ex 
immanitate et ex improbitate : οί jubet martyris 
ore aperto plumbum valde candens ei infundi. 
Postquam ergo hoc cognovit athleta, manus simul 
et animum extollens ad Dominum : Domine mi, 
inquit, Jesu Christe, qui me fecisti fortiorem iis, 
qui jam precessere, cruciatibus, nunc quoque 
adsis mihi, qui es sola mea consolatio, me levans 


251 


parandam vietoriam adversus Satanam et hunc 
presidem. Pro te enim et tua gloria, ut scis, 
decerto. Hec dixit, et sanctos simul rogavit, ut ei 
opem ferrent suis precibus ad decertationem. At- 
que illi quidem ei precabantur victoriam et. finem 
martyrii : exstitit autem tunc quoque Christi vir- 
tutis opus plane admirabile. Nam cun tormenlum 
jam esset paratum, etBonifacius tanquam quidam 
strenuus athleta staret, exspectans adversarium : 
alii vero martyres, ntpote non solum decertatores, 
sed eorum etiam, q'& in hoc fiebant, acres spe- 
ctatores,et magis quam ille animo anxii,ei quidem, 
ut diximus, simul precarentur victoriam : tunc 
quia erat congregata populi multitudo, et alioqui 


ex iis que preecesserant, mota erat misericordia B 


martyrum : partim autem segre ferebat nimiam 
presidis crudelitatem, et propter utraque hec 
sanctorum in rebus asperis et gravibus non solum 
tolerantiam, sed etiam leetitiam stupebat, et sic 
deducebatur ad fidem in Christum, universa re- 
pente simul tollit confusum clamorem, et mente 
et voce consentientem : Magnus est Deus Christia- 
norum ; magnus es Rex, Christe ; omnes in te cre- 
dimus. Hec et omnes clamabant, et simul aram 
quidem, que illic est, evertebant, presidem 
uutem lapidibus appetebant. Ille vero, timore 
affectus et sue vitee metuens, ut qui veniret in pe- 
riculum, ne mox periret, fuga sue saluti consulit, 
turpiter dimisso heatro. 


MENSIS MAIUS. 


dolore : et aperte ostende te mihi opem ferre ad Α κουφίζων µε τῆς ὀδύνης, καὶ εἰς τὴν κατὰ τοῦ Σα- 





259 


τανᾶ x«l τοῦ ἄρχοντος τοῦδε νέκην uot φάνηθι συν- 
αιρόµενος * σοὺ γὰρ ἕνεκεν καὶ τὴς σῆς δόξης, ὡς 
οἶδας, ὑπεραθλῶ. Ταῦτα ἔλεγε" καὶ τῶν ἁγίων ἅμα 
ἐδεῖτο, εὐχαῖς συνεπιλήψεσθαι πρὸς τὴν 
ἄβλησιν, Οἱ ut» οὖν αὐτῷ τήν τε νίχην καὶ τὸ τοῦ 


αὐτῷ 


µαρτνοίου τέλος ἐπεύχον:ο. Γίνεται δὶ xai τότε τῆς 
τοῦ Χριστοῦ δυνάµεως ἔργον ἀξιοθαύμαστον. "Enti 
γὰρ ἤδη καὶ à βάσανος εὐποεπὺὴς ἦν, καὶ ὁ Βονιφά- 
τιος ὥσπερ τις παλαιστὴς Ὑενναῖος εἰστύχει περιµέ- 
νων τὸν ἀνταγωνιστὴν, οἱ ἄλλοι δὲ μάρτυρες, ὡς ἂν 
οὐκ ἀγωνισταὶ µόνον, ἀλλὰ χαὶ τῶν ἐπὶ τούτῳ ὅρω- 
µένων θερρμοὶ θεαταὶ, χαὶ μᾶλλον 1$ ἐκεῖνς cyo- 
νιῶντες, tiv νίχην, ὥσπερ ἔφημεν, συνεπηύχοντο ' 
τότε dà) τὸ συνειλεγμένον πλῆθος, καὶ ἄλλως xal τῶν 
προλαθόντων χατὰ µμικρὸν, τοῦτο μὶν πρὸς τοὺς 
μάρτυρας πταινόµενον, τοῦτο δὲ καὶ πρὸς τὸ λίαν 
ὠμὸν τοῦ ἄρχοντος δισχεραῖνον, καὶ di ἄμφω ταῦτα 
τὴν ἐπὶ τοῖς δεινοΐς τῶν ἁγίων οὐχ ὅσον ὑπομονὴν 
ἀλλὰ καὶ ἡ }ονὼν ἐχπληττόμενον, καὶ οὕτω ποὺς τὴν 
εἰς Χρἰστὸν ἤδη Χχειοαγωγούμενοι πίστιν, αἴρουσιν 
piv ἄγνω πάντες βοὴν συαμιγῆ, μιᾷ δὲ ἀνακράδουσι 
γνώμη τε xai φωνῇ, Μέγας ὁ Θιὸς τῶν Χριστιανῶν' 
µέγας ci, Χριστὲ βασιλεῦ, πάντες εἰς σε πιστεύοµιν. 
Εαῦτα πάντες τε ἀνέκραξον, καὶ ἅμα τὸν μὲν ἐκεῖσε 
βωμὸν κατέστρεφον, τὸν δὲ ἄρχοντα λίθοις ἔθαλλον' 
ὃς xai κατάφοθος xai περιδεὴς πιρὶ τῆς ἑαυτοῦ 
ψυχῆς γεγονὼς, καὶ ὥσπερ ὅσον οὕπω κινδυνεύων 
ἀπολωλέναι, φυγῆ μόνη πιστεύει τὺν σωτηρίαν, ἔπ᾽ 
αἰσχύνη λύσας τὸ θέατρον. 


IX. Hec alium quidem quamvis efferatum et,  6'. Ταῦτα δὲ ἆλλον μὲν θηριώδη τινὰ καὶ ἀτί- 


immanem, ira tamen placabilem, persuasissent 
eadem sentire, quz alii, οἱ effecissent ut ad Chri- 
stum accederet : at non illum sceleratum et exse. 
crandum. Sed tantum abfuit, ut ipse ex timore et 
ex hac admirablii populi consensione, aliquam 
acceperit utilitatem, ut statuerit etiam rem agere 
majori contentione, et ira eum incitante, certa- 
men instaurare. Mane ergo preesidens in tribunali, 
cum curasset in suum conspectum produci inarty- 
rem, et illus exprobrabat pietatem, et quod Do- 
minus noster fuisset crucifixus, ridebat. Cum hec 
autem non ferens martyr pergeret gravioribus 
probris vicissim insectari judicem, pro veris et 
justis verbis rursus luit supplicium : et. statim 


lebes pice repletus et valde accensussuscepit mar- Ip 


tyrem. Sed cum hoc quoque fieret, non neglexit 
Deus ex alto facere consueta miracula. Nam cum 
angelus ecclo descendisset, illius quidem corpus, 
sicut etiam corpora trium puerorum, conservavit 
illesum : flamma autem repente in orbem circum- 
fusa, cum apprehendisset quosdam ex iis qui 
astabant, infidelibus eadem fecit quee olim Baby- 
lone. 

X. Tune impius, timens quidem Christi virtu- 
tem, sed ne sic quidem quidquam de impietate 
remittens, sed tanquam ipse quoque mutari eru- 
bescens, aut amplius sanctum videre vivum, ar- 
guentem deorum illius imbecillitatem, eum morte 


θασσον, πλὴν ἱάσιμον τὸν ὀργὴν, ἐπέσχον ἂν, καὶ τὰ 
αὐτὰ τοῖς ἄλλοις φρονῆσαι, καὶ τῷ Χριστῷ προσελ- 
θεῖν παρισκεύασεν " ἀλλ οὐχὶ καὶ τὸν μιαρὸν éxsi- 
νον ἀλλὰ τοσοῦτον ἀπέσχεν αὐτὸς ἀπόνασθαί τι τοῦ 
φόθου xai τῆς παραδόξου ταύτης τοῦ πλήθους συµ- 
πνοίας, ὅσου ἴγνω xxi φιλονειχότερος χαταστᾶναι, 
x«i σπουδάζει», ἅτε xui τῆς ὀργῆς αὐτὸν tig τοῦτο 
παροξυνούσης, τὴν ἵὕτταν ἀναμαχέσασθαι. Ἔωθεν 
οὖν τοῦ βήματος πρυκαθίσας, καὶ ὑπ᾿ ὄψιν αὐτῷ πα- 
ραστήσας τὸν μάρτυρα, τήν τε εὐσέδεαν ὠνείδιδε 
τὴν ἐκείνου, καὶ τὸ ἐσταυρῶσθαι τὸν Δεσπότην ἡμῶν 
ἐχλεύαζεν. Ἐπεὶ δε ταῦτα μὴ φέρων ὁ µάοτνς πι- 
κροτέραις ὕθρεσι διετέλει τὸν διχαστὴν ἀμειθόμενος 
δέκην, ὑπεῖχε πάλιν ῥημάτων ἀληθῶν xoci δικαίων, 
Καὶ λέθης εὐθέως, πίσσης τε ἀναπλησθεὶς καὶ λά- 
ϐρως ὑποκαιὶς, τὸν ἀθλητὴν ὑπεδέχετο. ᾿Αλλὰ xol 
τούτου δὴ «γενοµένου, Θεὺς ἄνωθιν οὐκ mut τὰ 
συνήθη θαυματουργῶν. "Αγγελος Ὑὰρ ἐξ οὐρανοῦ 
καταθὰς, τὸ μὲν ἐχείνου σῶμα, ὥσπερ xxi τὰ τῶν 
τριῶν παίΐδων, ἔφύλαττεν ἀπαθές ' χκύχλῳ δὲ à φλὸξ 
τῶν παρεστωτων 
iv. Βαθνλῶνι 


ἐξαπίνης πεοιχυθεῖσα, xai τινας 
ἀπίστων διαλαθοῦσα, τὰ αὐτὰ τοῖς 
πάλαι διέθηκε. 

l'' Τότε ὁ δυσσεθὺς riv pt» τοὺ Χριστοῦ δύναμιν 
φοθηθεὶς, μηδὲ δὲ μηδὲ οὕτω τῆς ἀσεθείας ἀνεὶς, 
ἀλλ' ὥσπερ ἐπαισχννόμινος τὸ καὶ αὐτὸς ἐκεῖνος 
µεταθαλέσθαι, 2 τὸν Αγιον ἐν φῶσι ὁρᾷν ἔτι τὸν 
τῶν ᾖἐκείνου θεῶν ἀσθένειαν διελέγχοντα, θάνατον 


953 VITA S. BONIFACII. 054 


αὐτοῦ καταχρίνει, οὕτως εἰπών * Βονιφάτιο, βασι- À condemnat, sic dicens : Bonifacio, qui non paruit 


λέων uk» ἀπειθήσαντα νόµοις, ἡμετέροις δὲ λόγοις 
οὐδαμῶς εἴξαντα, xai μηδὲ θῦσαι τοῖς εὐμινέσι 
θεοῖς θελήσαντα, ἀλλὰ τῷ ἰστανρωμένω μᾶλλον ὡς 
Θεῶ προσανέχοντα, Κξίφει τὴν χεφαλὺν ἐκτμηθῆναι 
x&)tje. Καὶ οὕτως αὐτὸν οἱ δορυφόροι παραλαθὀντες, 
τοῦ δικαστιχοῦ ἐξάγουσι βήματος. Ὁ δὲ καλλίνιχος 
τοῦ Χοιστοῦ μάρτυς ἔχαιρε μὶν oiov οὐκ ἐπὶ τελεν- 
τῶν, ἀλλ ἐπὶ ζωὴν μᾶλλον, ὥσπερ dom καὶ i», πο- 
βευόµενος. Βραχὺ δὲ αὐτῷ ἐνδοῦναι τοὺς ἀπάγοντας 
αἰτησάμενος, στὰς πρὸς ἀνατολὰς ηῦχετο * Κύριέ 
µου, λέγων, xai Oi, ray) προχαταλαθέτωσάν pt οἱ 
eixttouoí σον, xai παράστοθ µοι x«l νῦν βοηθὸς, 
ἵνα μηδέν pot ὁ πονηβὸς ἐμποδῶν Ὑένηται, διὰ τὰς 
ἐν ἀφοοσύνφ προγεγενυµίνας pot ἁμαρτίας * ἀλλὰ 


quidem legibus imperatorum, verbis autem nostris 
nequaquam eessit, et diis propitiis noluit sacrifi- 
care, sed crucifixum potius colere tanquam Deum, 
jubeo caput enseamputari. Et itaeum assumentes 
satellites, e judiciali educunt tribunali. Victoria 
aulem insignis Christi martyr, gaudebat quidem 
tanquam non ad mortem, sed ad vitam potius, 
sicut etiam revera ita habebat, proficisceretur, 
cum petiisset ab iis qui ipsum abducebant, ut ei 
parum temporis concederent, stans ad orientem 
precatus est : Domine mi, dicens, Domine Deus, 
c:to me preveniant miserationes tue, et nunc adsis 
mihi adjutor, ne mihi malignus aliquid afferat 
impedimenti propter ea, que in insipientia mihi 


πρὀσδεξαι pou τὺν vx» ἐν εἰρήνη. καὶ τοῖς ὑπὲρ B preecesserunt peccata : sed suscipe animam meam 


go) τὸ αἷμα ixyéact, χαὶ µεχρι τέλους τὴν πίστιν 
διατηρύσασι, xàpgi συναρίθµησον * ῥύσαι δὲ καὶ τὸ 
τῷ αἷματί σου περιποιηθὲν ποίµνιον, τὸν σὀν λαὸν, 
μοῦ Χριστὲ, τὸν περιούσιον, δυσσεθείας πάσης καὶ 
πλάνης ἑλληνικῆς, ὅτι εὐλογητὸς tt καὶ µένων εἰς τοὺς 
ἀιῶνας. Ταῦτα οὔξατο, xai τὸν εὐχὴν τὸ ξίφος εὐθὺς 
διεδέχετο, καὶ τὸν σεπτὴν ἐτέμνετο κεφαλήν. Gavpa- 
τουργεῖ δέ τι χἀνταῦθα Θιὸς, καὶ αἷμα ὁμοῦ καὶ γάλα 
τῆς τομῆς ῥυῆναι ποιεῖ, ὡς τὸ μὲν τῆς φύσεως εἶναε, τὸ 
dt τῆς εὐσιθοῦς πίστεως. Καὶ οὕτω τὸ θαῦμα µέγα 
φανὲν εἰς ἔκπληξω, μεῖδον ἂν εἰς ὠφέλειαν, ἄνδρας τῶν 
ἀπίστων πεντήχοντα καὶ πενταχοσίους (b) τῷ Χριστῷ 
πεῖσαν ἀχολουθεῖν, καὶ τὸν εἰδωλικὴν πλάνην µυσαχ- 
θέντας ἀπολιπεῖν. 


in pace, et inter eos, qui pro te sanguinem effu- 
derunt, et fidem usque ad finem conservarunt, me 
quoque adnumera. Libera autem tuo quoque pre- 
lioso sanguine acquisitum gregem, tuum populum, 
mi Christe, peculiarem, ab omni impietate et 
errore gentilium : quoniam es benedictus et ma- 
nens in secula. Hec est precatus, et preces statim 
ensis est consecutus, et amputatum fuit caput 
venerandum. Facitautem hic quoque Deus aliquod 
miraculum, et sanguinem cum lacte facit fluere ex 
vulnere : adeo ut ille quidem esset nature, hoc 
vero pis fidei : et sic miraculum, quod magnum 
visum erat ad stuporem, majus fuit ad utilitatem: 
quod quingentis el quinquaginta viris infidelibus 


. 6 Persuasit, ut Christum sequerentur, et errorem 


ΙΛ’. Τοιοῦτο Βονιφατίῳ τῆς ζωῆς τὸ πέρας * οὕτως 
τὸ tix x«l ἄλλως ἐπελθόν xal προβῥηθϊν ὑπ᾿ αὐτοῦ 
τέλος εἴληφεν, Οἱ dt, πρὸς ζήτησιν ἐκείνῳ τῶν λει- 
ψάνων συνεχπεμφθέντες, ταῦτα kv ἀγνοοῦντες, πε- 
ριερχόµενοι δὲ ἀνὰ πᾶσαν τὴν πόλιν, ἐπεὶ ζητοῦντες 
αὐτὸν οὐχ εὕρισχον, οἰόμενοι ταῖς οὐ καλαῖς αὐτὸν 
συνήθως χαρίδεσθαι ἡδοναῖς, "Ἠπου ἐχεῖνς dpt, 
πρὸς εαυτοὺς ἔλεγον, ἢ πάντως γυναιξὶ σύνεστω, 3) 
καὶ προσεδρεύει ποτοῖς ὡς τὰ πολλά. Ταῦτα ἐν νῷ 
στρέφοντες, ὥσπερ έσχατον αὐτοὶ διεσάφησαν, συν- 
αντῶσί τινι τῶν πολιτῶν τοῦ τότε χομενταρησίου 
τυγχάνοντι ἀδελφῷ, xai τοῦδε διαπυνθάνονται, «i 
τινα ἴδοι (ξένον Ῥωμαῖον). (c) Ἐένον µέν τινα, ἔφα- 
σκε, τὴν χορὸς ἐν τῷ σταδίῳ τὸν μαρτυριχὸν ἀγῶνα 
διαγωνίσασθαι, καὶ ξίφει τελειωθῆναι * μηδὲν δὲ µη- 
δέπω ἀκριθῶς εἰδέναι, εἰ καὶ οὗτος αὐτὸς ὁ ζητού- 
µενος. ᾽Αλλ᾽ εἴπατέ µοι, φησὶν, ὁποῖός τίς ἐστι xoi 
τὸν Opt», xoi τίνα δὲ τὰ παράσηυµα τῆς μορφῆς. Ὦ 
δε ἐκεῖνοι λόγῳ τὸν ἄνδρα ἐζωγράφουν, ὅτι τὸ μὲν 
σῶμα αὐτῷ βραχἡὰ, ξανθὴ δὲ à θρὶξ καὶ τἆλλα ὅσα 
χαρακτηρίσαι Βονιφάτιον ἵχανά * Οὗτος ἐκεῖνος, ἔφη, 
ó» ὑμεῖς δητεῖτε, οὗτος dou, καὶ ἄλλος οὐδείς. Oi 
δε rà» pk» ἀρχὴών διηπίστουν, καὶ ἠτατῆσθαι τὸν 
ἄνδρα ὧῴοντο * LU δὲ Βονιφάτιον &yvotig, λέγοντες, 


(^) Hunc numerum unde acceperit Metaphra- 
"e Qescio, Latina solum indefinite dicunt quod 
mu 


simulacrorum abominantes relinquerent. 

XI. Hic fuit exitus vite Bonifacii. lta quod illi 
temere venerat in mentem, accepit eum finem, 
quem ipse predixerat. Qui autem cum eo missi 
fuerant ad querendas reliquias ,heec quidem igno- 
rantes, totam vero civitatem obeuntes, quoniam 
querentes ipsum non inveniebant, putantes eum 
non pulchris, ut solebat, operam dare voluptati- 
bus : Certe ille (dicebant apud se) modo vel 
omnino coit mulieribus, aut in iis locis desidet, 
ut id magna ex parte facit. Hac animo versantes, 
utipsi postremo explicarunt, occurrunt cuidam 
civi, qui erat frater Commentariensis, et eum in- 
terrogant, an vidisset aliquem hospitem illuc 
accedentem. llle autem dicebat, heri quemdam 
hospitem in stadio marlyricum decertasse certa- 
men, et ense fuisse consummatum : se vero non 
certo scire, an is sit, qui ab eis quereretur. Sed 
dicite mihi, inquit, qualisnam est aspectu, et que 
sunt ejus forme insignia ? Cum autem illi hominem 
verbis describerent, nempe quod breve quidem 
esset ei corpus, flavi vero capilli, et alia quee satis 
erant ad exprimendam formam Bonifacii : Hic est 
ille, inquit, quem vos queritis. llli autem in 
initio quidem non eredebant, et eum putabant 


(c) Deerant hec eegrapho nostro, ex Latina 
versione suppleta. 


250 


esse deceptum, dicentes : Non nosti Bonifacium, 
qualisnam sit οἱ vita, et quam propensa ac procli- 
vis ad voluptates, et quam ex diametro vitse repu- 
gnet martyrice. Cum vero ille diceret, nihil ob- 
stare, quominus ipsi accederent ad stadium, et 
corpus ipsum aspicerent, illi cedentes, accedunt 
quidem, viro illo eos ducente. Qui cum etiam eis 
corpus ostendisset, illi conjectis in corpus oculis, 
quod jacebat sine capite, vel ex hoc solo agnosc:- 
bant Bonifacium. Deinde etiam cum invenissent 
caput seorsum jacens, et ejus corpori conjunxis- 
sent, illum ipsum esse credentes, obstupuerunt : 
et timore contractus fuit eorum animus. Timebant 
enim, ne eis aliquid succenseret, quod ejus men- 
tem accusassent, eum judicantes ex eo solo, quod 
prescesserat, et nescientes, quali vite principio 
qualem et quam jucundum finem imposuisset, Sed 
mox metum ademit martyr, se placide el benigne 
in eos gerens. Nam postquam caput fuit conjun- 
ctum corpori (tu es omnium Dominus, o Christe 
Rer, qui glorificas eos, qui te glorificant), sensim 
quidem aperit oculos : eos autem intuetur amice 
et placide, ioquentis speceim pr& se ferens, et 
ostendens se eis bene velle, et probrorum, que in 
eum ingesserant, minime  meminísse. llli vero 
acerbe flentes, et calidas lacrymas effundentes: 
Ne memineris, dicebant, serve Jesu, nostrarum 
iniquitatum, neque probrorum, quibus te divinum 
et sacrosanctum caput stulte sumus insectati. Cum 
sic sibi sanctum placassent, et ejus reliquias, 
corpus, inquam, et caput quiagentis aureis emis- 
sent, et odoriferis aromatibus et unguentis unxis- 
sent,et candidis lineis involvissent,et in honorifica 
capsa imposuissent, Romam reversi sunt, sua nibil 
interesse arbitrantes accipere alterius martyris 
reliquias, cum illum haberent qui jam erat sibi 
notus, et qui eos germane et sincere amplectitur, 
et dat eis fidele testimonium superne  defen- 
sionis. 


ΧΙΙ. Interim autem, dum isti domum proficisce- 
bantur, advenit ad Aglaidem visio, nempeangelus 
e cielo, dicens : Suscipe eum, qui aliquando qui- 
dem fuit tuus famulus, nune autem est frater 
noster et comminister : suscipe eum qui prius 
quidem erat famulus, nunc autem est tuus domi- 
nus, el eum pie honora : ut qui sit tue qiudem 
servator anim&, custos autem vite. Illa autem 
surgens tremebunda, et ex ecclesiastico choro 
aliquos insignes assumens, et cum magno honore 
procedens obviam corpori martyris, id quidem 
suscipit, et valde honorifice deponit et magnifice, 
stadiis quinquaginta procul a Roma : sacram vero 
ei edem instruit, materia insignem et pulchritu- 
dine, et talem, qualem omnino oportebat suscipere 
corpus talis anime : ut non spiritus soIus haberet 
eternum tabernaculum, sed illius quoque corpus 
frueretur domo conveniente in qua in ho- 
diernum usque diem fiunt multa admirabilia, et 


MENSIS MAIUS, 


256 


À χαὶ olo; ὁ βίος αὐτῷ, πρὸς ἡδονὰς μᾶλλον xoà ἀνέσεις 
ἴχων, xxi ἐκ διαμέτρου τῷ μαρτυριῷ βίέῳ ἄπιναν» 
tía; κείµενος. ᾿Ἐπεὶ δὲ ἐκεῖνο μηδὲν εἶναι τὸ ἐμπὸ- 
dày ἔλεγεν ἐπὶ τὸ στάδιον παρελθεῖν, καὶ τῷ σώματι 
αὐτῷ προστυχεῖν, εἴξαντες ἐχεῖνι παρέρχονται μον 
εἰς τὸν τόπον, τοῦ ἀνδρὸς αὐτοῖς ἡγουμένου * εἴτα καὶ 
τὸν νεκρὸν ὑποδείξαντος, τὰς ὄψεις ἐκεῖνοι τῷ σώ- 
µατι προσθαλὀντες τῆς κεφαλῆς ἆἄνεν χειμένῳ, ὅσον 
ὧν ἀπὸ τούτου τὸν Βονιφάτιον ἀνεγίνωσκον * εἴτα 
xoi τὴν χεφαλὺν εὑρόντε χωρίς που χειμένην, x«i 
τῷ αὐτῆς σννάψαντες σώματι, αὐτὸν ἐχεῖνον εἶναι 
πιστεύσαντες θάµθει συνείχοντο, καὶ δέει τὸν ψυχὲὸν 
συνεστέλλοντο * xai γὰρ ἐδεδοίχεσαν, μή τι x«i µη- 
νίση αὐτοῖς, Ow εἰς διάνοιαν αὐτοῦ κατηγόρουν, ἀπὸ 
μόνου τοῦ προλαθόντος αὐτὸν χρίνοντες, καὶ p 
εἰδότες oio προοιµίῳ βίου oiov τέλος ἐπέθηχκε χαοι- 
έστατον. ᾽Αλλ' ὅσον οὕπω καὶ τὸν φόθον ὁ μάρτυς 
ἐξεῖε, λίαν προσηνῶς αὐτοῖς καὶ φιλανθρώπως 
προσινεχθείς * ὡς yàp Ἡ κεφαλὴ συνήφθη τῷ σώματι 
(σὺ εἶ πάντων Κύριος, Χριστι βασιλεῦ, ὁ δοξάδων 
τούς σε δοξάζοντας | ) διανοίγει μὶν ρέμα τοὺς 
ὀφθαλμοὺς, ἀτενίζει δε πρὸς αὐτοὺς φιλιαόν τι καὶ 
μερον, ὡσπερεὶ φθεγγοµένη τῷ σχήματι, χαὶ δη- 
λοῦσα, ὅτι xai λίαν ε)αενῶς τὰ πρὸς αὐτοὺς ἔχει, 
καὶ οὐδὲν ὦν ἄρα καὶ ἐξύθρισαν εἰς καρδίαν µνησι- 
καχεῖ. Οἱ δὲ πάνν πικρὸν ἀναχλαύσαντες, καὶ δά- 
xpua θερμὰ τῶν ὀφθαλμῶν αποστάξαντες, M3 µνη- 
σθεὶς ἡμῶν, ἴφησαν, δοῦλε Κυρίου, ἀνομιῶν, μηδ’ ὧν 
yt ἡμεῖς sig σε τὸν θείαν ὄντως καὶ ἱερὰν κεφαλὺν 
ἄγοόνως πεπαρωνήχαμεω. Οὕτως ἴλεω τοῦ Αγίου 
αὐτοῦ, τὸ σῶμά TÉ φηµι 
ὅλων πενταχοσίοις ἔξωνη- 
σάμενοι, μύροις εὐωδιάσαντες, καὶ λευκαῖς ὀθόναις 
περιθαλόντε,, καὶ φιλοτίμῳ θήκη ἐνθέμενοι τὴν ἐν 
"Popp orta: ἀνεχωρουν, μηδὲν αὐτοῖς ὅλως 
προσῆκον νοµίσαντες, ἄλλου μάρτυρος ἀναλαθεῖν 
λείψανον, ἐκείνου δὴ ἔχοντες ἤδη τοῦ πάνυ γνωρίμον, 
καὶ ὃς γνησίως αὐτοὺς ἀσπάζεται. Καὶ πιστὰ didocty 
ἐντεῦθεν µαρτυρία τῆς ἄνωθεν προστασίας. 


IB. Ἐν δὲ οὗτοι τὴν οἴκαδε ἐπορεύοντο, x«i 
ὄψις θεία τῇ ᾿Αγλαΐδι ἐπιφοιτᾶ, ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ 
λέγων, Δέξαι τὸν ποτε μὶν δοῦλον ὑπάρχοντα σὀν, 
νῦν δὲ ἡμέτεοον ἀδελφὸν καὶ συ)λειτουργόν. Δίέξαι 
τὸν πρὶν μὲν οἰκέτηων, νυνὶ δέ σου Δεσπότην * καὶ 
τίµησον εὐλαθῶς, ola dà τῆς cüq uiv ψυχῆς σωτῆρα, 

D φύλακα δὲ τῆς ζωῆς. Ἡ δὲ διαναστᾶσα σύντρομος, 
xaí τινας τῶν ἐπιφανῶν τοῦ ἐκκλησιαστιχοῦ κλήρου 
παραλαθοῦσα, καὶ σὺν πολλῇ τιμῇ τῷ µμαρτυρικῷ 
αὐτοῦ σώματι ὑπαντήσασα, δέχεται piv τοῦτο καὶ 
κατατίθησιν ἆγαν σεμνῶς τε x«l φιλοτίμως, σταδίοις 
πεντήχοντα τῆς Ῥώμης ἀπέχον * οἶχον δὲ αὐτῷ διαν- 
ἱστησιν ἱερὸν, τῇ τε ὕλη xai τῷ κάλλε λαμπρὸν, 
καὶ τοιοῦτον οἷον ἔδει πάντως ψνχῆς τοιαύτης σῶμα 
λαχεῖν, ἵνα μὴ τὸ πνεῦμα μόνον σκηνὴν Éyo τὸν 
οὐρανίαν, ἀλ)ὰ καὶ τὸ σῶμα δὴ τὸ ἐκείνου οἰκίας 
ἀπολαύῃ τῆς προσηκούσης * ἐν T καὶ εἰς ἔτι πολλὰ 

τῶν ποραδόξων ἐπιτελεῖται, καὶ δαίµονες μὲν ἀθρόως 
φυγαδεύονται, νόσοι δὲ ἀοράτοις νεύµασυ ἀπελαύ- 


Β 


C τυχόντες, καὶ τὸ λείψανον 
καὶ τὴν κεφαλἠν, χρνσίων 


* 
ω 
LI 


. Te 


257 
νονται, sici dt οἳ καὶ τὰς ψυχὰς ὑγιῶς ἔχοντες τῇ À 
πίστει βελτίους γίνονται. 


ΙΓ’. Καὶ à µακαρία δὲ ᾽Αγλαῖϊς ἄνωθεν αὐτῆς τὴν 
ψΨυχὴν ὑποτυποῦντος τοῦ µάρτ»ρος, πάντα τὰ προσ- 
όντα ἀποδομένη καὶ διελοῦσα πτωχοῖς, οὕτω τοῦ λοι- 
ποῦ διεθίου χαλῶς τε xal φιλαρέτως, οὐ σώφρονα 
µόνον xai παρθενικὀν βίον ασπασαµένη, ἀλλὰ καὶ 
τραχυτάτην ἄσκησιν ἔλομένη κατὰ τῆς προλαθούσης 
φανλότητος, ώς x«i χάριτς θαυμάτων ἀξιωθῆναι, 
xai δαίµονας οὓς ὑποσκελίζοντας siye πρότερον ἐξ 
ἀνθρώπων ῥἐλαύνεν. 'O δὲ ἀσκητικὸς αὐτῇ βίος 
πεντεκαίδεκα ἔτη' οὕτω τὸν χαλὸν ὑπνώσασα ὕπνον 
τῷ µάρτυρι προσετέθη. Τοιοῦτον ᾽Αγλαΐδι καὶ Bovt. 
φατίω πέρας ἀπήντησεν, οὕτω di καὶ αὐτοὶ τὴν 
καλὺν ἀλλοίωσιν ἡλλοιώθησαν, πάθεσι piv σαρκι- 
xoi; ἀνθρωπίνως δουλεύσαντις, πάθη δὲ ὑπὶρ ἄνθρω- 
zo» διὰ Χριστὸν ὑπεμείναντες xai κατὰ παθῶν 
ἀτίκων νεανικὼς ἀνδοισάμινοι, ti; δόξαν Πατρὸς, 
Υἱοῦ καὶ βαγίου Πνεύματος, à πρέπει ttai καὶ προσ- 
Ἀύνχσις, νῦν χαὶ «il, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
᾽Αμέν. 


Β 


VITA SS. VICTORIS ET CORONAE. 


258 
demones quidem repente fuganlur, morbi vero 
expelluntur natibus, qui non cadunt sub aspectum. 
Sunt autem nonnulli, qui cum non sintsani ani- 
mis, fide fiunt meliores. 

XIII. Porro autem beata Aglais, martyre ejus 
informante animam, cum omnes suas facultates 
distribuisset, et divisisset pauperibus, de cstero 
honeste vixit et e virtute, non solum teinperantem 
et castam vitam amplectens, sed etiam asperrimam 
eligens exercitationem adversus precedentem 
nequitiatn, ut etiam digna haberetur dono mira- 
culorum, et daemones quos prius habebat ipsam 
supplantantes, expelleret ex hominibus. Monastica 
autem ejus vita duravit quindecim annis, et cum 
pulehrum sic somnum obdormisset, adjecta est 
martyri. Talis fuit Aglaidis finis et Bonifacii. Sic 
fuit quidem pulehra eorum mutatio, ut qui carnis 
quidem affectionibus humanitus servierint, hu- 
manam vero superarint naturam patiendo pro 
Christo, et adversus vitia se viriliter et fortiter 
gerentes, ad gloriam Patris, et Filii, et sancti 
Spiritus, quem decet honor et gloriatio nunc et 
semper et in secula seculorum. Amen. 





ΑΘΛΗΣΙΣ TON ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


ΡΙΚ ΤΟΡΟΣ ΚΑΙ 


ΣΤΕΦΑΝΙΔ(Σ. 


MARTYRIUM 


SS. VICTORIS 


ET CORON E. 


(Latine apud Surium ad diem 44 Maii ; Grece ex cod. Reg. Paris. 1519, sec. xit. Epir,. PATR.). 


A'. Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐχείναις, ἐν αἷς ἐδιώκοντο οἱ C 
Χριστιανοὶ, ὑπὸ τοῦ τότε βασιλέώς τῶν Ῥωμαίων 
θΑντωνίνου, ἐθνιχοῦ τυγχάνοντος, x«i Σεθαστιανρῦ 
τοῦτὸ τε δουκὸς, ἦν τις ἀνὴρ ἀπὸ Ἰταλίας στρατιώ- 
της Χριστιανὸς, εὐλαθὴς πάνυ καὶ φοθούμενος τὸν 
Gt», ὀνόματι ῬΒίχγωρ. Τούτῳ ὁ δοὺξ εἶπεν * Γράµ- 
perd pot ἠνέχθήσαν τοῦ βασιλέῶς κελεύοντα ὑμᾶς 
τεὺς Χριστιανοὺς θύειν τοῖς θεοῖς ἀννπερθέτως, τοὺς 
(à ἀπειθοῦντας τιµωρίαις δεῖναις ὑποθάλλεσθαι " 
ἐπίθνσον οὖν χαὶ σὺ, Βίκτωρ. Ἔφη πρὸς αὐτὸν ὁ 
ἅχιος Bíxrop  Ἐγὼ στρατιώτης εἰμὶ τοὺ μεγάλου 
βασιλέως Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀθανάτου θιοῦ καὶ 
οὐχ ὑπαχούω θνητῷ βασιλεῖ ' $ yàp τούτου βασιλεία 
πρὀσκαιρός ἐστι xol παρερχοµένη ^ ἡ δὲ τοῦ Θεοῦ 
παὶ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ βασιλείᾳ ἀθάνατός ἐστι 


l. Quo tempore Antoninus, gentium supersti- 
tionem sequens, Romanum tenebat imperium. 
Sebastiano duce, persecutio adversus Christianos 
homines commota est. Erat autem miles quidam 
genere Italus et Christianus, qui Deum valde re- 
verebatur ac metuebat, huicque nomen erat Vi- 
ctor. Eum virum dux ille, quem supra diximus, 
sic affatus est : Venerunt ad noslittere ab impe- 
ratore, que jubent vos Christianos diis sacrificare : 
illos vero, qui edicto non obediunt, suppliciis gra- 
vissimis subjici oportere. Sacrifica igitur, Victor : 
ne anime periculum subeas. Tum sanctus Vtctor, 
Ego, inquit, miles sum magni Regis Jesu Christi, 
immortalis, inquam, illius imperatoris, neque 
mortali regi obediam. Hujus enim imperium tem- 


καὶ αἰωνία " καὶ ὁ µένων iv» αὐτῷ χληρονομεῖ δωὴν [) pore circumscribitur, et caducum est : Dei autem 


αἰώνιον. Ὁ δοὺξ λέγει’ Τοῦ βασιλέως ἡμῶν τυγχά- 
wug στρατιώτης πιίσθητι οὖν καὶ ὑπάκονσον τοῦ 


mei et Salvatoris Jesu Christi regnum est im- 
mortale atque eternum: cujus qui particeps effi- 


250 
citur, eterne vite sorlem percipiet. Tunc ail 
dux: Cum imperatoris nostri miles sis, obtem- 
pera imperatoris edicto, et diis sacriBca. Ad hec 
respondit sanctus Victor: Si ego quo tempore 
sub imperatore militabam, tunc etiam Domino et 
Deo meo occulte serviebam, quomodo nunc com- 
mittere possum, ut illo derelicto, idolis vestris 


MENSIS MAIUS. 





560 

Α προστάγµατος αὐτοῦ καὶ ἐπίθυσον. 'O ἅγιος Βίκτωρ 
εἶπεν ' Καὶ ὅτε αὐτῷ ἐστρατευόμην καὶ τὰ αὐτοῦ 
ἐφρόνουν, Κνρίῳω τῷ Θιῷ µου ἐν τῷ xpurà ἐλά- 
Tptuov, καὶ νῦν οὐ δύναµμαι κατα)εῖψαι αὐτὸν καὶ 
εἰδώλοις ἐπιθύσαι " ποίει οὖν ὃ θέλεις εἲς ἐμέ: τοῦ 
μὶν y?p σώματός pov ἐξονσίαν ἔχεις, τῆς δὲ ψυχῆς ὁ 
Θιὸς µόνος, ὁ δυνάµιενος σῶσαι καὶ ἀπολέσαι. 


sacrificem 7 Jtaque fac quidquid libet. En corpus meum in manu tua est: anime vero polestatem 


Deus habet, qui salutem et ruinam afferre potest. 

Il. Tum dux ille : Video te mulla sapientia or- 
natum, eaque in respondendo valde utentem. Mea, 
inquit Victor, sapientia non est ex me, sed Deus 
meus illam mihi contulit. Ad hec preeses : Libera 
teipsum a multis cruciatibus, et diis sacrifica. 
Quinimo libenter, inquit Victor, cruciatum 
quemvis patiar, ne sacrificia talia offeram : sed et 
illud affirmo, vehementer me gaudere, quod di- 
gnus factus sim, qui pro Christi nomine tormenta 
paliar, et coelesti illo Rege frui sperem. Ad hec 
dux ille : Nunquid Christianorum sacerdos es tu, 
qui tam prudenter nobis respondes ? Hoc, inquit 
Victor, munere indignus sum ego, sed Christi mei 
gratia me talem effecit : hec enim his, qui recto 
. eorde sunt, et Christi mandata observant, sapien- 
tiam et omnia bonarum rerum copiam ex suis 
illis immensis divitiis largitur. Quemadmodum 
enim agricola ipse cum terram colit, paratam eam 
reddit ad fructus ferendos : ita. et Dei sapientia ac 
gratia eos a quibus observatur, fortes, sapientes, 
ac tales reddit, qui Deo ipsi fructum ferre possint: 


neque permittit, ul ab hostibus superari queant. 


III. Tum dux ait: Num tu mori decrevisti? 
Respondit Victor: Hujusmodi mors his vitam 
conciliat, qui brevia hec tormenta fortiter ad ex- 
tremum usque perferunt. Ad hec dux ille: Sen- 
tentiamne istam firmam habes? Maxime, inquit 
Victor. Tum dux digitorum Victoris compages 
eousque confringi jussit, quoad e pelle ipsa exi- 
rent. Quo facto, Victor ait : Gratias ago Deo meo, 
quod gratiam suam propiorem mihi ostendit. 
Tunc quaesivit ab eo dux, quare cibum non su- 
meret. Cui respondit Victor : Habeo ipse spiritua- 
lem cibum, quo fit ut non esuriamin aternum.Tum 
illejussil fornacem accendi, et Victorem in eam con- 
jectum ad tertium usque diem servari. Factumque 
fuit ita. Tertio autem die cum ille opinare- 
tur Victorem ab igne consumptum fuisse, jussit 
fornacem aperiri, et martyris cineres in flumen 
demergi. Patefacta igitur [ornace, invenerunt 
Victorem ipsum vivum, et Deum laudantem, quod 
ignis ejus corpus non tetigerat. Mox jussit dux 
venena pestifera cum carnibus commista edenda 
illi proponi. Qua cum a venefico quodam homine 
porrecta ei fuissent, sanctus martyr Victor ait: 
Mihi quidem non liceret carnes guslare, sed ut 
cognoscas veneficia tua nihili esse, en istas carnes 
comedam. Cumque illas e manibus venefici ho- 
minis accepisset, Christum precatus, ejusmodi 


B Λέγιι αὐτῷ ὁ δούξ' Ὁρῶ σι ἐν τῷ ἀπολογία 
σου πολλὺν σοφίαν περιχείµενον * σχίψαι οὖν τὸ συµ: 
φέρον. 'O ἅγιος Βίχτωρ λέγει: H ἐμὴ σοφία, ὦ du 
καστὰ, οὐχ ἔστιν ἐξ ἐμοῦ, ἀλλ᾽ ὁ Θεὸς pov ἐδωρήσατό 
pot αὐτήν. Ὁ δοὺξ λέγε: Ῥύσαι σεαυτὸν ἀπὸ 
πολλῶν βασάνων, καὶ προσελθὼν θύσον τοῖς θεοῖς. 
O ἅγιος Βέκτωρ εἶπεν ' ᾿Εγὼ ὑπὶρ τοῦ μὴ θῦσαι 

B ὑδέως βασανίζοµαι καὶ πλέον διισχυρίζοµαι διαγω- 
νιζόµενος, ὅτι κατηξιώθην ὑπὲρ T0) ὀνόματος τοῦ 
Χριστοῦ βασανἰζσθῆναι καὶ εἰς τὴν ἀγαθὴν ἐλπίδα 
ἐλθεῖν τοῦ Βασιλίως τῶν οὐρανῶν. Λέγει αὐτῷ ὁ 
δούξ' Mà ἱερεὺς ei τῶν Χριστιανῶν, ὅτι οὕτως συν- 
ετῶς ἀποχρίη; 'O ἅγιος Bíxrop εἶπε ' Ἐγὼ ταύ- 
Της τῆς μεγίστης χάριτος καὶ δωρεὰς ἀνάξιὸς εἰμε' 
$ δὲ τοῦ Χριστοῦ µου χάρις ἤγαγέ µε εἲς τοῦτο' 
αὕτη γάρ ἐστιν ἡ παρέχουσα τοῖς εὐθέσι τῇ καρδία 
καὶ τοῖς φυλάσσουσι τὰς ἐντολὰς τοῦ Χριστοῦ σοφίαν 
καὶ σύνεσι µετέχει παντὸς ἀγαθοῦ ' ὥσπιο γὰρ 
γεωργὸς καλλιεργῶν αὐτοῦ τὸν γῆν ἐτοιμάξει αὐτὴν 
εἰς χαρποφορίαν, οὕτως καὶ Q τοῦ Gto) σοφία τοὺς 
ἐλπίζοντας εἰς αὐτὴν ἐνδυναμοῖ, καὶ σοφίζει, xal 
ποιεῖ χκαοποφορε» τῷ Oi, μὴ συγχωροῦσα τῷ 

C ἐχθρῷ περιγωέσθαι αὐτῶν. 

I'. Σεθαστιανὸς ὁ δοὺξ εἶπεν ^ Ἔχουας μᾶλλον 
τὸν θάνατον ἑλέσθαι $ τὸν ζωήν; O ἅγιος Βέκτωρ 
εἶπεν Οὗτος ὁ θάνατος ζωὴν αἰώνιον προξινεῖ τοῖς 
µέχρι τέλους ὑπομένουσι τὰς προσκαίρους ταύτας 
βασάνους. Λέγει αὐτῷ ὁ δούξ Καὶ ὅλως ταύτης 
ἐπεχράτησας τῆς γνώμης; O ἅγιος Bíxtep εἶπεν 
Ναί. Τότε o δοὺξ ἐκέενσε συγκλασθῆναι τὰς ἁρμο- 
νίας τῶν δακτύλων αὐτοῦ, ἕως ἂν ix τῆς δορᾶς 
ἐξέλθωσω. 'O ἅγιος Βίκτωρ εἴπιν' Εὐχαριστῷ τῷ 
Θιῷ µου πάντοτε, ὅτι ἤγγισε Ἡ χάρις αὐτοῦ εἰς 
ipé. Λέγει αὐτῷ ὁ δούξ' Διὰ τί τὴν ἄνοιάν σου οὐ 
λαμθάνεις; Ὁ ἅγιος Βίκτωρ εἶπεν. "Orc βιαίως καὶ 
ἀδίχως ἀπαιτεῖται, καὶ οὔτε λαμθάνειν οὗτε ἐσθίειν 
βούλομαι ἐξ ἀὐτῆς ἔχω δὲ τὴν πνευματικὴν τροφὴν 
καὶ οὐ μὴ πειάσω εἰς τὸν αἰῶνα. Ταῦτα ἀκούσας ὁ 
doo, ἐκέλενσεν ἐκκαῆναι κάμινον καὶ ἐμθληθῆναι 
αὐτὸν ἐν αὐτῷ, ἄχρις ἡμερῶν τριῶν ^ καὶ ἐμένετο 
οὕτως. Μετὰ δὲ τὰς τρεῖς ἡμέρας, νοµίσας ὁ δοὺξ 
ἀνηλῶσθαι αὐτὸν ὑπὸ τοῦ πυρὸς, ἐκέλενσεν ανοιγῆναι 
τὴν χάµινον x«i ῥιφῆναι τὰ ὁστᾶ αὐτοῦ εἰς τὸν ποτα. 
póv: xai ἀνοίξαντες αὐτὴν, εὗρον αὐτὸν ῥῶντα καὶ 
δοξάξδοντα τὸν Θεὸν, δι ὅτι οὐδ' ὅλως faro αὐτοῦ 
τὸ πῦρ. Τότε ἐκέλευσεν ὁ δοὺξ φάρμακα ἀναιρετικὰ 
Φοθῆναι αὐτῷ φαγεῖν μετὰ κρεῶν' καὶ ἐπιδοθέντων 
αὐτῷ τῶν φαρμάκων ὑπὸ τοῦ μάγου, ἔφο ὁ ἅγιος 
Βίκτωρ Οὐκ ἐξὸν pot ὧν xptàv ἄψασθαι ' ἵνα di 
Ίνῷς, ὅτι οὐδέν εἰσιν αἱ µαγεῖαί σου, καὶ καταφρονῶ 


261 


VITA SS. VICTORIS ET CORONAE. -. . 


262 


αὐτᾶς, ἐσθίω ἀωυπερθίτως. Καὶ δεξάµενος ἐκ τῶν À carnibus vesci coepit, neque quidquam mali pas- 


χειοῶν τοῦ µόγου, προσευξάµενος τῷ Χριστῷ, Ἡρ- 
faro ἐσθίει» ' καὶ φαγὼν οὐδὲν ἔπαθεν κακό». Ὁ δὲ 
μάγος ἐπὶ τῇ οικεία μαγεία καταισχυνθεὶς, προσ- 
ὦ-αγεν αὐτῷ πάλιν ἕτερα φάρμακα τῶν προτέρων» 
Φδεινότερα καὶ λέγει αὐτῷ * Καὶ νῦν δέξαι καὶ φάγε * 
xxi ἐὰν φαγὼν μηδὲν πάθης καχὸν, καταλιµπάνω 
µου τὰς μαγείας, καὶ πιστεύω χἀγὼ τῷ Θιεῷ o λα- 
τρεύεες. Λαδόντος δὲ τοῦ µακαρίου Βίχτορος, xa, 
φαγόντος, καὶ μηδὲν πα Üóvroq χαχὸν, ἀνεθόησε μετὰ 
φωνᾶς ὁ μάγος καὶ εἶπεν ' Ἐνίκησας, ψΨυχὴν ἀπολ" 
Ἀνμένην ἐξ ἆδον ἀναγαγὼν ὥσπερ γὰρ ἀνδριὰς 
χαλχοὺς παλαιωθεὶς καὶ ὑπὸ τοῦ τεχνίτου σμηχθεὶς 
ἀναχαινοῦται, οὕτως χαὶ ὁ ἄνθρωπος ὁ ἐν καχοῖς πα- 
λαιωθεὶς, ἐὰν ἐπιστρέψη, σώζει αὐτὸν ὁ θεὸς τῇ αὐτού 


χάριτι. Τότε ὁ μάγος ποροχρῖμα χατίχαυσε πυρ Β 


πάσας τὰς μαγικὰς αὐτοῦ βίθλους καὶ πᾶσι τοῖς ὑπάρὶ- 
χονσιῖν αὐτοῦ ἀποταξά µενος, Ὑέγονεν Χριστιανός. 
A'. Τούτων δὲ πάντων οὕτως Ὑενομένων, ἔφη 0 
δοὺξ τῷ µακαρίῳ Βίχτορι * ἐπίβνσον τοῖς μεγίστοις 
θεοῖς, καὶ Ὑενοῦ )οιπὸν συνετὸς καὶ Φφρόνιµς. Ὁ 
ἅγιος Βίχτωο εἶπεν Ἐ  ὼ πάντοτε συνετός εἰμι 
τὸν Θεὸ»ν ἐπιγνώσχων * 'O ὃ οὐξ εἶπεν * Τοῦτο οὐκ ἔστι 
σύνεσις, ἀλλὰ µωρία, τὸ μὴ βούλεσθαι θύειν τοῖς 
θεοῖς. Ὁ ἅγιος Βίκτωρ εἶπεν ' Τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου 
εξελέξατο ὁ Θεὸς, ἵνα τοὺς σοφοὺς χαταισχύνη. Έφη 
ποὸς αὐτὸν ὁ δούξ * Ποῦ γέγραπται ταῦτα; O ἅγιος 
Βίχτωο εἶπεν ' Παῦλος ὁ ἀπόστολος ἐδίδαξεν ἡμᾶς. 
'O δοὺξ εἶπεν ' Οὐκοῦν Θεὸς ἦν ὁ Παῦλος ; Ὁ ἅγιος 
Βίκτωρ εἶπεν * Παῦλος Θεὸς οὐκ ἔστιν ἀλλὰ Θεοῦ, 
ἀπόστολος καὶ σοφὸς ἀρχιτέκτω» ἐπὶ γὰρ τῷ θεµε- 
λίῳ τῷ τεθέντι ᾠχοδόμησε xai ἐπλήρωσε τήν οἶχου 
µένην τῆς διδαχῆς αὐτοῦ. καὶ λαθὼν σοφίαν 
Θεοῦ, έσχεν ἐν ἰαυτῷ τὸ πλήρωμα τῶν Γραφῶ» xai 
ἔδειξεν ὁδὸν τοῖς σωθῆναι βουλομένοις. 'O δοὺξ εἶπεν. 
Παῦσαι λοιπὸν τῆς µωοίας σου ταύτης, x«i θῦσον 
τοῖς θεοῖς, ἐπεὶ οὐχ ὠφελήσουσί σε τὰ ῥήματα ταῦτα. 
Ὁ ἅγιος Βίκτωρ εἶπεν, Οὐκ tiui μωρὸς, ἀλλὰ πάνυ 
φρόνιμος τὸν Gov µου μὴ ἀρνούμενος µωροὶ δὲ 
εἰσι καὶ ἄφρονες οἱ ἀκούοντές σου καὶ δαίµοσι θύον- 
τες xai γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ διάθολος ἀπ᾿ ἀρχῆς 
ψεύστηος ἐστὶν x«i τὴν ἀλήθεια» οὐκ ἔγνω, ὡς καὶ 
ὑμεῖς οἱ διάκονοι αὐτοῦ ἀλλὰ καὶ αἱ καρδίαι ὑμῶν 
πεπύρωνται, τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας μὴ ἔχουσαι. 


παρὰ 


E. Τότε θυμωθεὶς ὁ δοὺξ ἐκέλευσε τὰ νεῦρα ὅλου 
τοῦ σώατος αὐτοῦ ἀποχοπῆναι, καὶ τούτου '/ενοµέ- 
νου, εἶπεν ὁ ἅγιος Βίκτωρ Taura πάντα πάσχων 
ὑπὸ σοῦ, οὐδ᾽ ὅλως ἠτθόαην ἄλγηδονος, διὰ τὴν χάριν 
τοῦ Θεοῦ rà) ἐνδυναμοῦσάν µε, ὥσπερ γὰρ κέντρον 
ἀπὸ ποδὸς ἐκφερόμινον συνεχφέρει αυτῷ τὴν κα- 
χουχίαν xai πᾶσαν τὴν ἀλγηδόνα x«i ἀνάπαυσιν 
παρέχει τῷ σώματι, οὕτως χἀγὼ, τῶν νεύρων µου 
ἀποσπασβέντων, πάνυ ἀνεπαυσώμην διὰ τὴν ἐν Xpv- 
στῷ πίστιν x«l τὴν ἐνισχύουσὰν µε χάριν. Τότε πά- 
ἂν 9 δοὺξ ἐπὶ πλεῖον ὀργισθεὶς, ἐκέλευσιν ἔλαιον 
σφοδρᾶς πυρωθῆναι καὶ ἐπιχεθῆναι αὐτῷ κατὰ τῶν 


D 


sus est. Venelicus autem ille pro suis veneficiis 
eruübescens, alia quedam obtulit prioribus illis 
pejora : H&c, inquiens, aeccipe:qua cum corme- 
deris, sinihil mali passus fueris, statim artem 
magicam derelinquam, et credam etiam ipse Deo 
quem tu colis, Cum igitur beatus Victor venena 
llla comedisset, nequequiddam mali passus fuisset, 
veneficus ille magna voce clamans : En, inquit, 
vicisti, et animam meam jamdiu perditam, ab 
inferis eduxisti. Sicut enim statua erea, quae jam 
inveterata est, a fabro aliquo expolita renovatur: 
ita et me miserum, in malis inveteratum, Deus 
ipse sua gratia renovans convertit, et ad salutem 
traduxit . Itaque veneficus ille omnes suos libros 
magicos igni combussit, et omnibus rebus renun- 
tians, Christianus factus est. 


IV. Cum hec ita se haberent, dux ad beatum Vi- 
ctorem conversus : Sacrifica, inquit, diis maximis, 
et esto prudens.Victor respondit: Ego prudens sem- 
per sum, cum Deum cognoscam. Non est, inquit 
dux, prudentiz,sed stullitiee signum, nolle diis ipsis 
sacrificare. Ad heec sanctus Victor : Stulta mundi 
elegit Deus, ut sapientes confundat !. Tunc ait 
dux : Et ubinam hoc scriptum legitur ? Cui re- 
spondit Victor : Paulus apostolus nos hec docuit, 
Num, inquit ille, Deus erat Paulus ? Cui Victor: 
Minime Paulus Deus est, sed Dei apostolus, et sa- 
piens architectus ; &edificavit enim super funda- 
mentum quod positum fuerat 1, et doctrina sua 
orbem terrarum replevit : qui cum sapientiam 
sibi a Deo traditam accepisset,divinarum Litterarum 
plenam perfectamque notitiam in se habuit, et 
his, qui salvi esse cupiunt, viam ostendit. Tunc 
ait dux : Desine in posterum ab ista insania et 
diis sacrifica ; non enim libi proderunt verba ista 
tua. Manime, inquit Victor, insanus ego sum, sed 
valde prudens, cum Deum meum non negem. In- 
sani et dementes sunt, qui te audiunt, et deemo- 
nibus victimas offerunt ; Etenim pater vester dia- 
bolus mendax est, et in veritate non stetit : sicut 
et vos, qui estis illius ministri *. Quin etiam 
corda vestra excecata sunt, veritatis notitiam non 
habentia. 

V. Tunc furore accensus dux ille, jussit totius 
corporis martyris nervos divelli. Quo facto, dixit 
sanctus Victor : Cum omnia hec a te patior, nul- 
lum omnino sensus dolorem percipio propter Dei 
gratiam, qua me corroborat. Quemadmodum 
enim aculeus a pede alicujus evulsus, secum una 
dolorem omnem aufert, et corpori deinde requiem 
prebet : ita et ego, nervis meis divulsis, maxime 
recreatus sum, divina gratia me corroborante. 
Tunc dux magis magisque iratus jussit oleum ve- 
hementer calefieri, et in occultas partes corporis 
infundi. Quo facto, beatus martyr ait : Tam 


11 Cor.1, 27. * I Cor. nr, 14, 12... * Joan. vui, M. 


b. 


263 


gelida aqua, cum ei datur, qui propter nimium 
restum siti laborat: cum eam enim biberit, valde 
recreatur. Tunc dux furore intolerabili correptus, 
jussit, in ligno martyrem suspendi, et igneas ejus 
corpori faces admoveri. llle vero divina gratia 
magis corroboratus, earum lampadum faces non 
sentiebat. Mox ad illum dux : Sacrifica, inquit, 
diis,diu enim te pertuli. Respondit Victor : Mi- 
nime faciam quod iu vis, sed quod vult Deus 
meus: quem precor, ut sacrificium purum atque 
castum meipsum illi offerre possim, in cujus po- 
testate anima et corpus meum est. 


VI. Tunc jussit venenum cum aceto mistum in 
ejus fauces injici. At beatus Victor ait: Acetum et 
venenum hoc mihi videtur mel et favus esse. Id au 
tem facit Christus ipse. Cum autem dux liberam 
ejus orationem non ferret, illius oculos compungi 
jussit. Cui dixit Vietor : Cum corporis mei visum 
excecaveris, tunc interiori anime sensu acutius 
videbo. Corporeienim oculimundi hujus vanitatem 
aspiciunt : at cordis acies veram illam intuetur 
lucem. Cogis me, inquit dux, multa et magna tor- 
menta tibi afferre: Et ego gratias ago Deo meo, 
qui facultatem et robur mihi prestat sustinendi 
tormenta tua. Ut igitur libet, me crucies, neque 
ulla in re mihi parcas: paratus enim sum omnes 
&rumnas, quascunque mihi attuleris, libenter 
perpeti, Deo ipso mihi vires suggerente. 


MENSIS MAIUS 


suave mihi fervens hoc oleum visum est, quam Α χρυπτῶν μελῶν, Καὶ τούτου γενοµένου εἶπεν ὁ µα- 


Β 





264 


κάριος Βίκτωρ * Οὕτως µοι τὸ ἐχπυρωθὶν τοῦτο 
ἔλαιόν ἐστιν, ὥσπερ ὕδωρ δοθὲν ἑλθόντι ἀπὸ χαύσω- 
vóg τινι διψῶντι καὶ πιόντι, καὶ ἀναψύξαντι. Ὁ δι 
δὀὺξ θυμῷ ἀκατασχέτῳ συσχεθεὶς, ἐχέλευσεν πάλιν 
χριμασθῆναι αὐτὸν ἐν τῷ ξύλῳ καὶ λαμπάδας πυρὸς 
προσενεχθῆναι τῷ σώματι αὐτοῦ. 'O δὲ µαχάριος 
Ῥίχτωρ ταῦτα πάσχων οὐδ' ὅλως ἠσθάνετο τῶν }αμ- 
πάδων, ἀλλ᾽ ἐνεδυναμοῦτο πλέον ὑπὸ τῆς χάριτος 
τοῦ Θεοῦ. Μετὰ δὲ ταῦτα εἶπεν αὐτῷ ὁ δούξ ' Ἐπί- 
θ.σον λοιπόν ' πολλὰ γὰρ σου Ἠνεσχόμην. Ὁ ἅγιος 
Βίκτωρ εἶπεν ' Οὐ τὸ góv θέληµα ποιῶ, ἀλλὰ τὸ τοῦ 
θι2ῦ µου, xai εὔχομαι προσαγαγεῖν αὐτῷ θυσίαν καθα- 
pà» καὶ ἁγνὴν ἐμαυτῷ, ὅτι αὐτὸς καὶ ψυχῆς xai σώµα- 
τος ἐξουσιάζει. 

c. Καὶ ἐκέλενσεν πάλιν ὁ δοὺξ χονίαν μετὰ ὄξους 
εἰς τὰ βραγχεῖα αὐτοῦ ἐμθληθῆναι * καὶ τούτου γε’ 
νοµένου ὁ ἅγιος Βίκτωρ εἶπεν * Τὸ ὄξος καὶ ἡ xovía 
ἐμοὶ ὥσπερ µέλι xoi χηρίον εἰσὶ διὰ τὸν Χριστόν. 
Τότε pà φέρων τὴν παῤῥησίαν αὐτοῦ ὁ δοὺξ, ἐκέ- 
λευσε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἐχχεντηθῆναι καὶ λέγει 
αὐτῷ ὁ ἅγιος Βέχτωρ * 'Or' ἂν τὴν τοῦ σώματος 
πηρώσης ὅρασιν, τότε διὰ τῆς ἔνδον ὁράσεως πλέον 
ὁρῶ τοῖς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοῖς ὡς εἶπε Πέτρος ὁ 
ἅγιος ἀπόστολος, ὅτι « ᾿Εὰν χατανοήσητε τὸν τῆς 
ψυχῆς ὀφθαλμὸ», οὐ χρείαν ἔχετε τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ 
σώματος ᾿ οἱ γὰρ ὀφθαλμοὶ τοῦ σώματος βλέπουσι τὰ 
µάταια τοῦ κόσμον τούτου, οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ τῆς καρ- 
δίας τὸ φῶς τὸ ἆληβθινὸν ὁρῶσι. » 'O δοὺξ εἶπεν * 
ἸΑναγχκάδεις µε πολλὰς καὶ µεγάλας σοι ἐπιθεῖναι 
κολάσεις. 'O ἅγιος Ἀίχτωρ εἶπεν Εὐχαριστῶ τῷ 


Θιῷ µου τῷ ἐνισχύσοντί µε ὑπομέιειν τὰς βασάνους σου ὡς οὖν θέλεις, χόλαδέ µε xol µή µου φείδον. 
ἔτοιμος γάρ εἶμι πάντα πόνον ὑπὸ σοῦ ἐπαγόμενν pot ὑπομεῖνι, τοῦ Θεοῦ pot παρέχοντος δύναμω καὶ 


ὑπομονὴν. 


VII. Tunc ait dux : Suspendite hominem istum C — Z'. Τότε ὁ δοὺξ ἐκέλευσε χρεμασθῆναι αὐτὸν xa- 


capite in terram revoluto, quoad sanguis ex ejus 
naribus in terram defluat. lllo igitur suspenso 
milites discesserunt, eumque tres dies ila suspen- 
sum dereliquerunt. Cum vero tertius dies preter- 
iisset, illuc reversi, cum vivum reperissent, quem 
mortuum fuisse crediderant, statim excecati sunt 
Sed beatus Victor misericordia commotus, Deum 
orans; Iu nomine, inquit, Domini mei Jesu Chri- 
sti visum recipite. ltaque restituta militibus vi- 
dendi facultate, abierunt illi, et duci omnia, que 
facta fuerant, retulerunt. Tunc ille magis iratus 
est, et militibus precepit, ut Victorem  deglube- 
rent. Cui beatus martyr : Licet, inquit, corporis 
pellem abstuleris, mentem tamen ipsam et cogita- 
tiones meas non superabis. Tunc militis cujusdam 
uxor, Stephana nomine, cum illic preseus esset, 
annos sexdecim nata, voce magna clamavit: 
Beatus es, Victor, et beata sunt opera tua sancta. 
Sacrificium tuum Deo acceptum est, ut Abelis 
victima, quoniam teipsum obtulisti recto corde. 
Sic Deus te accepit, ut. Enoch illum virum ju- 
$tum, qui translatus est, ne guslaret mortem, 
quoadcertum tempus preeterierit. Justus factus es, 
ut Noe, bonorum operum fructibus refertus. Per- 


D 


ταχέφαλα, ἕως ἂν ix τῶν» ῥιωῶν αὐτοῦ αἷμα ῥεύση 
ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ἑάσαντες αὐτὸν οἱ στρατιῶται »ρι- 
µάµιενο", ἀπῆλθον ἀπ᾿ αὑτοῦ ἕως ἡμερῶν τριῶν' 
μετὰ δὲ τὸ τέλος τῶν τριῶν ἡμερῶν παρεγένοντο 
πρὸς αὐτὸν, νοµίξοντες αὐτὸν ὦ δη τεθνάναι" χαὶ θεα- 
σάµενοι αὐτὸν παραχρῆμα ἐτυφλώθησαν. Σπλαγχνι- 
σθεὶς δὲ ix" αὐτοῖς ὁ ἅγιος Βίκτωρ καὶ προσευξάτε- 
vog εἶπεν Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου pou Ἰησοῦ 
Χριστοῦ, δι ὃν ἐγὼ ἐνθάδε χρέµαµαι, ἀναθλέψατε 
Oi δὲ στρατιῶται ἀναθλέψαντες παραχρῦμα — x«l 
ἀπελθόντες ἀπήγγειλαν τῷ δουχὶ πάντα τὰ Ύεγενυ- 
μένα. Καὶ ὁὀργισθεὶς ὁ δοὺξ ἐκέλευσεν αὐτὸν ἐχδαρ- 
θῆναι καθ ὅλου τοῦ σώματός μον δορὰν ἀφέλες, 
Βίκτωρ’ Ei καὶ τὴν τοῦ σώματός µου δορὰν ἀφέλης, 
ἀλλὰ κατὰ τοῦ λογισμοῦ ποιῆσαί τι οὐ δύνασαι. Τότε 
γυνή τις στρατιώτου τινὸς ix τῆς αὐτοῦ παρεμθολὲς 
ὀνόματι Στιφανὶς, ἐκεῖσε παρεστῶσα, οὖσα ὡς ἐτῶν 
ἐξκαίδεχκα, ἀνεθόησε λέγονσα" Μακάριος εἶ, Βίκτωρ, 
καὶ παμµαχάρια τὰ ἔργα σου τὰ ἅγια' προσδεχθείη 
σου ἡ θυσία ὡς à θυσἰα τοῦ ΄Αδελ, ὅτι προσόνεγχας 
ἑαυτὸν ἐν εὐθύτωτι καρδίας καὶ ὁ Θεὸς προσεδέξατο 
ὡς ᾿Ἐνὼὠχ τὸν δίχαιον, ὃς µετιτίθη, ivo μὴ γεύσοται 
θανάτου τοῦ αἰῶνος τουτου, ἕως ἄν (AU ὁ ὁρισμένος 


Χρόνος ἐδικαιώθης ὥόπερ Nos πεπληρωμένος χαρ. 


VITA SS. VICTORIS ET CORONJE. 


206 


κῶν ἀγαθῶν' τέλειος εἶ καὶ δίχαιος ὥσπερ ἐκεῖνος Α fectus ac justus tu es, ut ille fuit in generatione 


i» ὅτι τῷ γινεᾷ αὐτοῦ. ἐπέστευσας ὥσπιεο ᾿Αθραάμ᾽’ 
προσήνεγκας ἑαυτὸν τῷ Θιῷ ὡς Ἰσαάκ": ὑπέμεινας 
πειρατμοὺς ὡς Ἰαχὼθ, ἡνίκα ἐδιώκετο ὑπὸ ᾿Ἡσαῦ' 
ἐσοφίσθης ὥσπερ Ἰωσὲφ, à ἐγνώσθη τὰ ἀποθησόμενα 
περὶ τοῦ λιμοῦ ' xai ἐγένου φρόνιμος xai πιστός 
ὕθλησας ὡς Ἰὼθ, ὃς πολλοὺς πειρασμοὺς ὑπομείνας, 
ἐνέχησε τὸν ἐχθρὸν * ἐξήλωσας τὸν Ἡσαίΐαν, ὃς µέσον 
ἐπρίσθο ὑπὸ ΜανασσΏ. Ooy ἠψατὸ σου τὸ πὺρ, ὡς 
οὐδὲ τοῦ Ναθουχοδονόσορ τῶν τριῶν παίδων. Ὅλπι- 
σας ἐπὶ Κύριο ὡς Δανϊδ ὁ τοῦ Ἱεσσαί ' ἀπέλαθες 
τὸν σοφίαν Σολομῶντος, ἕως ἂν νικήσῃης τοῦ ἀντι- 
πάλου τὰς µεθοδείας. Προσδεχθείη σον ἡ θυσία, ὡς 
à τοῦ Σαμουήλ ' ἐγένον εἰς ὀσμὴν εὐωδίας, ὡς ἘΕλεά- 
ζαρος ἐν τῇ ἱερατεία αὐτοῦ. προσδεχθείη σου τὸ 
τοῦ διωγμοῦ αἷμα, ὡς τοῦ Δανιὸλ διὰ τῶν ὀνειρά. B 
των ᾿ εἶδον γὰρ δύο στεφάνους ἀπὸ οὐρανοῦ φεροµέ- 


sua. Credidisti, ut Abraham ; obtulisti te Deo, ut 
Isaac ; tentationes sustinuisli, ut Jacob ; sapiens 
effectus es, ut Joseph, cui rerum futurarum preno- 
lio concessa fuit. Certamina ipsa, ut Job ille, for- 
titer pertulisti, qui multas tentationes perpessus, 
hostem diabolum expugnavit. Isaiam emulatus es, 
qui a rege Manasse medius scissus est. Te ignis 
flammanon attigit, quemadmodum nec Nabuchodo- 
nosoris flammee tres illos pueros attigerunt. Spem 
tuam in Deo ipso collocasti, ut David filius Jesse. 
Vidi duas coronas e celo demissas, unam majo- 
rem, alteram minorem : et majorem quidem illam 
tibi allatam ab angelis duodecim, minorem vero ad 
me missam audivi. Nam etsi vas infirmum egosum, 
nihilominus tamen et ipsa parata sum certamen 
subire, ac coeleste regnum assequi studeo. 


νους, ἕνα μείζονα xoi ἕνα ἔκάσσονα * καὶ τὸν piv. μείζονα σοὶ φερόµενον ὑπ' ἀγγέλων δώδεκα, τὸν δὲ ἑλάσσονά uot 
πεωπόμενον. Ei γὰρ xai σκεῦὸς εἰμι ἀσθενὲς, ἀλλ’ ὅλως κἀγὼ ἀγωνίδομαι καὶ σπουδάζω τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν 


ἐκιτνχεῖν. 

H'. Ὁ δε doof ἀκούσας ταῦτα, ἰθυμώθη λίαν xal 
ἐχέλευσεν προσαχθῆναι αὐτὴν αὐτῷ xal λέγει «ori 
Σὺ τίς &(; H δὲ εἶπεν. Χριστιανή. Ὁ δὲ δοὺξ εἶπεν, 
Πόσων ἐ-ῶν d; Ἡ δὲ ἁγία εἶπεν Δεκαπέντε ἐτῶν 
καὶ μηνῶν ὀχτώ. Λέγει αὐτῇ ὁ δοὺξ ' Πρὸ ἐδεύχθης 
ἀνδρέ;, Ἡ ἁγία Στεφανὶς εἶπεν Πότε ἐνιαυτοῦ ἑνὸς 
zai μηονῶν τεσσάρων. 'O δοὺξ εἶπεν Καὶ διὰ τί 
οὕτως ταχέως ἀφῦκας τὸν χόσµον; Ἡ ἁγία Στεφανὶς 
εἶπεν Ἐπειδὺ ἵνα μιτὰ παῤῥησίας ἀπαντήσω τῷ 
προσδοχωµένω Σωτῦρί uov Ἰησοῦ Χριστῷ. τῷ ἔπου- 
ῥανίω xai ἀθανότῳ Νυμφίῳ * ὁ γὰρ ἐπέγειος νυμφίος 
πρὀσκαιρὸς ἐστι xal θνητὸς, ὁ δε ἐπουράνιος, καὶ αἱ 
Χριστοῦ δωρεαὶ ἀθάνατοι, καὶ ἀχίνοτοι, καὶ ἀδιάλυ- 
τοι, xat αἰώνιοί εἰσιν. Ὁ δοὺξ εἶπεν ' Παυσαμένη 
τῆς ἀνωφελοῦς ταύτης Φλυαρίας, προσελθοῦσα θῦσον 
τοῖς θεοῖς, μὺ ποιχίλαις τιµωρίαις καὶ δειναῖς βασα- 
νίσας σε ἀπολέσω. Ἡ ἁγία timtv ' ᾿Εγὼ Στιφανὶς 
χαλοῦμαι, ὗ στέφανος ἀπόχειται ἐν τοῖς οὐρανοῖς, 
χαὶ διὰ τοῦτο οὐκ ἐπιθύω, ἵνα χοµίσωμαι αὐτὸν 
παρὰ τοῦ διχαίου καὶ ἀληθινοῦ ἀθλοθέτον Χριστοῦ. 


VIII. Hec cum dux ille audivisset, valde iratus 
est, et jussit feminam illam ad se duci, quam sic 
affatus est: Quenam es tu ? Christiana, inquit illa, 
ego sum. Tum dux ab ea quesivit, quot annos 
nata esset. Cui Stephana, quindecim annos et 
menses octo se natam esse respondit. Quesivit 
preterea dux, quandiu vixisset cuim viro, cui con- 
juncta fuerat. Cui respondit illa, se annum unum 
et menses quatuor cum eo "vixisse. Et quare, in- 
quit dux, tam cito mundum reliquisti ? Ad hec 
ita sancta Stephana : Reliqui brevem et fragilem 
mundi hujus decorem, et terrenas ac fallaces cor- 


C poris voluptates, ut fidenti animo Salvatori meo 


Jesu Christo, quem exspectamus, occurrere va- 
leam, ut illi videlicet divino et cadesti Sponso ; 
terrestris enim sponsus ad tempus est et mortalis. 
Tum dux : Desistas, inquit, ab ista nugacitate 
inutili, et ad deos accedens, illis sacrifices, ne 
novis et gravioribus tormentis te cruciatam consu- 
mam. Atilla dixit : Ego vocor Stephana, cui corona 


in ecelis reposita est. Quamobrem sacrificia ista vestra non offeram, uta vero illo certaminum prueeside 


Christo coronam recipere possim. 

θ’. Ταῦτα ἀχούσας ὁ δοὺξ καὶ σφόδρα θυμωθεῖς, 
ἐέλευσε δύο δένδρα φοινίχων καμφθέντα ἀλλήλαις 
αολληθῆναι ταῖς κορυφαῖς κἀχεῖσε δεθῆναι τὴν µα- 
ακοίαν ἐκ τῶν δύο ποδῶν' καὶ ἀπολυθῆναι αὐτὰ 
ἀθρόως ἀπ᾿ ἀλλήλων. Τούτου δὲ μιτὰ πολλοῦ τοῦ τά- 
χους γενομένον, διεσχίσθη µέσον à ἁγία ἀθλοφόρος 


IX. His auditis, dux ille furore nimio accensus, 
jussit Stephanam duabus palmarum arboribus 
incurvatis alligari, et repente arbores illas dimitti. 
Quo facto, bellatrix et martyr Stephana duabus 
illis palmis in duas partes discerpta est : itaque in 
pace martyrium perfecte in Christo complevit. 


τοῦ Χριστοῦ Στεφανὶς, xal ἐγένετο εἰς µέρη δύο iv Ὁ Sanctum vero Victorem jussit securi percuti. Qui 


τοῖς duci φοίνιξι, καὶ οὕτως ἐτε)ειώθη ἓν εἰρήνη 
χαὶ τὸν μαρτυρίαν αὐτῆς ἐπλήρωσιν πιστῶς, ἀπο- 
λαθοῦσα τὸν στέφανον τῆς νίκης παρὰ τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὸν δι ἅγιον Βίχτορα ἐκέ- 
λευσεν ó δοὺξ τραχολοχοπηθῆναι. Ὁ δὲ χαλλίνικος 
µάρτνς τοῦ Χριστοῦ ἀχούσας τῆς ἀπογάσιεως ταύτης 
εἶπεν Εὐχαριστῶ τῷ Θιεῷ µου πάντοτε, τῷ χαρι- 
σαμένῳ µοι τὸν víxgy ταύτην χαὶ δωρῖὰν µέχρι τέ- 
Ἄονς. Ἰδέλλων δὲ τελειῦσθαι ὁ µαχάριος Βίκτωρ 
λέγει τοῖς χυκιστωναρίοις Γνωστὸν ἔστω ὑμῖν, ὅτι 


Βατκο.. GR. CXV. 


eum ejusmodi sententiam de se latam audivisset, 
sic ait : Gratias ago Deo meo, qui tali et tanto 
dono me prosequitur. Cum igitur martyrium bea- 
tus Victor obiturus esset, heec dixit qusstoribus : 
Post septem dies vestri oratores morientur, et vos 
ipsi post duodecim moriemini ; dux vero post vi- 
ginti quatuor ab adversariis captivus ducetur ; 
nostri autem homines post tres annos venient ad 
tollendum corpus meum : habeo enim et loculos 
jampridem mihi paratos. Vos igitur rogo, ne in 


9 


267 


MENSIS JUNIUS. 


268 


alienis loculis me ponatis, neque reliquias meas A μεθ ἡμέρας ἑπτά οἱ ῥήτορες τελευτήσωσι, καὶ ὑμεῖς 


detineatis, quominus in proprium locum repor- 
tentur. His dictis, securi pereussus est, statimque 
sanguis et lac ex ejus vulneribus effluxit, ita ut 
omnes mirarentur. Multi vero ex Grecorum nu- 
mero, cum factum illud vidissent, et victoris mar- 
tyris patientiam, et constantem atque immobilem 
fidem animadvertissent, consilium et sententiam 
priorem mutaverunt. Itaque Christiani facti, ex iis 
que vir ille sanctus preedixerat, magis confirmati 
sunt. Omnia enim, que a beato illo martyre pre- 
dicta fuerant, completa sunt, ita ut etalii complu- 
res ex ea re ad Christi fidem conversi fuerint. 
Martyrio autem functi sunt sanctus Victor et 
beata Stephana quarto decimo die mensis Novem- 


αὐτοὶ τελευτᾶτε μεθ) ἡμέρας δώδεκα, καὶ ὁ δοὺξ 
μεθ ἡμέρας εἴκοσι τέσσαρας ἁρπαγήσεται ὑπὸ τῶν 
ἐναντίων' καὶ μετὰ τρία (rm ἐλεύσονται οἱ ἡμέτεροι 
ἐπὶ τὸ ἄραι τὸ σὼμά µου ' ἔχω γὰρ καὶ τὴν σορὸν 
ἔχπαλαι ἐτοίμην' μὴ oU» εἰς ἀλλοτρίαν τεθῶ, πα- 
ρακαλώ, μηδὲ χωλύσητε ἀρθῆναι τὸ λείψανόν µου, 
ἵνα εἰς τὰ ἴδια ἀποχομισθῇ dv εἰρήνη. Ταῦτα εἰπόν- 
τος αὐτοῦ, καὶ εὐξαμίνυ, ἐκρούσθη τῷ Lit xai 
ἐξῆλθιν αἷμα καὶ γάλα, ὥστε πάντας θαυμάσαι 
τοὺς περιεστῶτας. Πολλοὶ δὲ τῶν Ἑλλήνων θεωρύ- 
σαντες τὴν χαρτερίαν xal ὑπομονὴὺν τῆς ἀκλινοὺς 
αὐτοῦ πίστεως, µεταθαλλόμενοι τὸν τρόπον, γεγό- 
νασι Χριστιανοί. ᾿Ακούσαντες δὲ καὶ περὶ ὧν προεί- 
pnxt», πλέον ἐστηρίχθησαν * πάντα γὰρ ὅσα mposi- 


bris in. urbe Damasco, imperante Antonino, et p πεν, ἐγένοντο, ὡς ἐκ τούτου πολλοὺς πιστεῦσαι τῷ 


Sebastiano duce. Quare sit gloria Patri et Filio 
et Spiritui sancto, nunc et semper, et in secula 
seculorum. Amen. 


Χριστῷ. ᾿Ετελειώθη δὲ ó ἅγιος καὶ καλλίνικος αάρ- 
Tu, τοῦ Χριστοῦ Βίκτωρ σὺν τῇ µακαρία Στεφανίδι 


μηνὶ Νοεμθρίω ῥἐἑνδεκάτηῃ, ἓν πόλι Δαμασκῷ τῆς 


Ἰταλίας, ἐπὶ βασιλέως ᾽Αντωνίνου καὶ Σεθαστιανοῦ δουχὸς, εἰς δόξαν τοῦ Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 





MENSIS JUMUS. 


DE $8. SAMPSONE XENODOCHO 


CONSTANTINOPOLI. 


(Anno 530 vel 531, Junii die 27. — Acta 88. Bolland. ad hanc diem, Greece et Latine.) 


COMMENTARIUS PR/EVIUS. 


$ Ι. — Auctor Vite S. 
Metaphrastes. 

Leo Allatius, in sua de Symeonum scriptis Dia- 
triba, ubi de Symeone Metaphraste fusius agit, va- 
rias sanctorum Vitas, qu& sub ejusdem nomine 
passim veniunt, tum quod alios auctores prefe- 
rant, tum quod a scribendi methodo et stylo atque 
etate Metaphrastis multum aberrent, ei plane ab- 
judicat ; alias vero nonnullas tanquam genuinos 
illius fetus designat, ex quibusde ceteris fieri pos- 
sit judicium ; de Vita tamen Sampsonis Xenodochi 
nihil pronuntiavit, forte quod Grecum textum 
videre ei non licuit ; difficile enim est de genuino 
auctoris fetu judicium ferre, nisi eum proprio 
idiomate loquentem audias. Nos Vitam eam Greece 
conscriptam, quam ex ms. bibliothece Medicete 
regis Francie nacti sumus, infra dabimus. Ut au- 
tem appareat eam a Symeone Metaphraste esse 
compositam, que fuerit illius scribendi formula et 
modus, ex Psello ejusdem encomiaste, iisdemque 


Sampsonis | Symeon C temporibus vicino, paucis hic juvat apponere, ut 


est apud Leonem Allatium in Diatriba preelaudata. 

2. «Τὰ γὰρ προοίµια τῶν λόγων αὐτοῦ ἁπτόμενα 
εὐθὺς τοῦ ὑποκειμένου, καὶ βαρχύ τι προιὼν, τὸν 
TOU συγγράµµατος ἀναφαίνει σκοπὀν' xai τὸν πᾶ- 
σαν ἐπ δίοις τῶν λόγων ὑπόθεσιν κεφαλαιωσάµε- 
vog εὐθὺς χατὰ pépu τέμνει, πρὸς τε τὰ πρόσωκα 
καὶ τοὺς καιροὺς µεθαρµόδεται. Καὶ τὸ μὶν χρώμα 
τοῦ λόγου τὸ αὐτὸ πᾶσι, καὶ b ποιότης µία τᾶς 
φράσέως, à δέ y« τοῦ ἤθους μεταθολὺ ποιχέλο, καὶ 
ὡς ἂν εἴπῃ τις, τεχνικὴ. οὗ διὰ τὴν τέχνεν τὰ πρά- 
Ύματα µιταθάλλουσα, ἀλλὰ τῷ ἑκάστῳ τῶν παραπι- 
πτόντων πραγμάτων τε καὶ προσώπων οἰκεῖον ὑφ- 
ερμηνεύουσα * ὡς πρὸς ἀρχέτυπα dk τὰ ἀρχαιότερα 
τῶν πραγμάτων ἐνατενίζων, ἐκείνων τε οὐκ ἀφ- 
έσταται, ἵνα μὴ δὸξη ἄλλο τι ποιῶν, καὶ παρὰ τὸ 
παράδειγµα, καὶ τὴν ὅλην ἰδέαν μετατυποῖ ojx iv- 
αλλάττων τὴν ὕλην, ἀλλὰ τὸ ἡμαρτημένον τῶν εἰδῶν 
διορθούµενος, οὐδὲ χαινοτομῶν τὰς ἐννοίας, ἀλλὰ τὸ 
τῆς λέξεως σχῆμα µετατιθεὶς, ἀνωμαλίαις τε περι- 


VITÀ S« SAMPSONIS. 


270 


πίτων διηγημάτων ὁ λόγος αὐτῷ, καὶ μεταλλαγαῖς ὑπο- À fuisse, et perquam familiarem viro ia summa 


ίσεων οὐ συγχεῖται, οὐδὲ ταράττιται. » Quee ita 
vertit Allatius : 

3. « Principium ejus orationum statim attingit 
subjectum, et parum procedens, ostendit sui scri- 
pti scopum ; et in nonnullis orationibus, cum to- 
tum argumentum recapitulet iun summam, id sta- 
tim in partes dividit. Se autem accommodat perso- 
nis et temporibus, et est quidem omnibus idem 
eolor orationis et una qualitas dictionis ; morum 
autem varia est mutatio, et, ut dixerit quispiam, 
arüflciosa, non per artem res mutans, sed, quod 
unicuique rei et persone incidenti conveniebat, 
interpretans. Tanquam autem ad archetypa exem- 
plaria ac res antiquiores intueus, nec ab illisrece- 


dit, ne videatur aliquid aliud facere, et ad exem- B 


plar quoque totam transmutat dicendi formam, 
non diversam faciens materiam, sed quod in di- 
cendi genere peccatum erat,corrigens ; neque sen- 
tentias innovans, sed convertens figuram dictionis, 
et ei incidens oratio in diversitatem narrationum 
et varietatem argumentorum non confunditur ne- 
que perturbatur, » etc. 

4. Hec qui cum Procmio auctoris contulerit, in 
eo Metaphrastem agnoscet : in ipso enim initio 
seriptionis sus scopum intentumque significat ; 
deinde, quae documenta ad Sampsonis historiam 
terendam habuerit, exponit ; que quamvis ineru- 
dite et barbare essent composita, secuturum tamen 
sese profitetur, quanquam ea meliori stylo meta- 
phrastice exornet. Deinde si totam hujus scriptio- 
nis formam, stylum, frequentemque adagiorum, 
hinc inde erudite intercurrentium, usum conside- 
res, atque ea omnia cum genuinis illius ac germa- 
nis fetibus, de quibus constat apud Allatium in 
prefata Diatriba, ubique Metaphrastem invenies. 
Preterea certos nos reddit auctor Vite hujus in 
Procemio, se multorum aliorum sanctorum, mar- 
tyrum quidem labores et certamina, confessoruin 
vero vitas et res gestas diligenter conscripsisse, 
idque Constantinopoli, ubi S. Sampsonis tumulus 
eclestibus clarebat prodigiis ; inde et ea narrat 
miracula, que aut ipse oculis conspexit, vel ab 
oculatis testibus ipse audivit ; que cui istius tem- 
poris auctori ascribentur, nisi Metaphrasti ? 

5. Hunc non ludimagistrum trivialem fuisse, ut 
quidam somniarunt, sed summa in republica digni- 
tate excelluisse, utpote qui Magistri εί Logothela 
nomine appelletur ; quod eorum munus est, qui 
rationes fiscales vel publicas cognoscunt et disce- 
pant, sumptusque vel et reditus ita dirigunt, ut 
reipubliese potius quam privatorum munus susti- 
peant; hujus, inquam, dignitatis fuisse Metaphra- 
stem, evidenter demonstratum lectorinveniet apud 
Bollandum nostrum in Prefatione gen. ad Vitas 
sanctorom, cap. !, $3, et fusius apud Allatium in 
Diatriba preedicta. Nostrum vero auctorem conspi- 
tug fuisse in republica dignitatis, ex eo licet con- 
jeere, quod in Vita num. 12 asserat se amicum 


C 


dignitate constituto, Leoni scilicet, óv ὁ πατριχίων 
τε καὶ πραιποσίτων εἶχε Χχορὸς, καὶ ὃς µμιτῆλθε 
μεν τὴν τοῦ Δρουγγαρίου τὴν των πλωίμων, µετ- 
ὤλθε δὲ καὶ τὴν τοῦ Λογοθέου τοῦ Δοόμου ἀρ- 
χήν, « qui in patriciorum prepositorumque ordi- 
nem relatus fuit, quique rei maritime prefecturam 
ac Logothete Cursus publice magistratum gessit, » 
qua sunt inter suprema reipublice Constantinopo- 
litane munera. 


6 . Cum vero alius quidam Leo, qui Leonis pa- 
tricii ministerio suberat, quique erat protospatha- 
rius (id est princeps eorum qui ad corporis custo- 
diam erant deputati) domini sui gratia ac favore, 
quam ob causam nescio, excidisset, nullusque pro 
misero intercedere auderet, quod difficilis ad ρα. 
tricium pateret aditus, et asper esset in sermonis 
congressu, presertim inter famulos; solus hujus Vites 
auctor, pro sua scilicet qua apud Leonem patricium 
pollebat auctoritate et gratia, pertinacem animum 
ad impetrandam misero veniam interpellare susti- 
nuit, ut ipsemet refert loco precitato. Inde inferre 
licet hunc quoque fuisse eximie dignitatis atque 
auctoritaiis, dignumque qui in tanti viri amicitiam 
familiaritatemque admitteretur. Convenit igitur 
auctori nostro stylus et scribendi formula Symeo- 
nis Metaphrastis, convenit vite institutum, conve- 
nit dignitas ; nunc superest, utrum cum eetate 
ejusdem convenire possit, perspicere. 


1. Floruisse Metaphrastem ultimis annis imperii 
Leonis Philosophi, qui obiit anno 909, constat ex 
ipsiusmet testimonio in Vita S. Theoctistes, ubi ait: 
« Γενομένῳ µοί ποτε χατὰ τὸν Πάρον' γέγονα δέ 
καὶ γὰρ ἐπὶ Κρήτην Φδιέπλειον ὑπὸ τοῦ µακαρίτου 
Λέοντος ἐχεῖσε πεμφθείς Λέοντος, φημὶ, τοῦ 
χοῦς ὄντως βασιλέως, καὶ τὴν εὐτυχίαν ᾿Ῥωμαίων 
τῷ τάφῳ ἀναθάψαντος ἐπεμπόμην δὲ συστρατενο- 
µενος ἩΗμερίῳ τῷ πάνν, τῷ στρατηγικωτάτω ὅηλα- 
dà, καὶ ἄρχοντι τοῦ τε δρόμου, καὶ τοῦ στόλου παν- 
τός....  Ἑστελλομην τοιγαροῦν τοῦτο μῖν ἐκείνῳ 
συστρατευόµενς, ακαὶ προθιθαξόμενς εἰς πεῖραν 
στρατηγικὴν, οἷα πῶλος μητρὶ πρὸς τὰ Ὑιενναιότατα 
τῶν στρατηγημάτων συσκαίρων. Οὕτω γὰρ ἦν ὁ τοῦ 
µακαρίτου µου ἉἨασιλέως σκοπός τοῦτο δὲ πρι- 
σθιυόµενος πρὸς τοὺς τὴν Κρήτην ἴἔχοντας ρα: 
6a;. »Que sic Latine sonant Allatio : « Cum ali- 
quando in Paro essem insula ; fui autem: nam in 
Cretam navigabam a Leone beate imnemorie eo 
missus ; Leone, inquam, illo vere fortunato impe- 
ratore, qui ipsam Romanorum felicitatem secum 
videtur in sepulcrum intulisse: mittebar autem 
una militans cum clarissimo illo Hemerio, utpote 
ducendi exercitus peritissimo, dromi prefecto, 
qui et universsee classi imperabat ....Mittebar igitur 
partim cum eo militans, et ad imperatorie artis 
documentum aliquod promovendus, ut equulus 
matri, ad preclara ejus stratageimata assiliens : 
id enim precipue Augustus spectabat : partim 


εὖτυ- 


271 


MENSIS JUNIUS. 


272 


ut ad Arabas Cretam obtinentes legatione fun- Α (ingenii) incomparabiles statim et a primo, ut se- 


gerer. » 
8. Ex his infert Bollandus noster, in predicta 


prefatione, Metaphrastem id temporis non adeo 
fuisse natu provectum, ut qui imperatorie virtutis 
tirocinium ponere sub veterano duce juberetur, ei- 
que additus fuerit οἷα πῶλος purpi, « velut equulus 
matri, » solumque οἱ tribuit xx ou xxii annorum 
&tatem. Allatius vero hanc similitudinem non ad 
etatem, sed ad docilitatem et disciplinam referens 
ex ultimis verbis, τοῦτο δὲ πρεσθευόµενος πρὸς τοὺς 
τὴν Κρήτην ἔχοντας "Apabac, « partim ut ad Arabas 
Cretam obtinentes legatione fungerer, » concludit, 
ea in expeditione Metaphrastem provectioris etatis 
fuisse, que capax esset sustinendee auctoritatis, at- 


mel dicam, ortu, etiam florente capillo ostendebat ; 
non secus atque leonum catuli ostendunt protinus 
supercilium et densam colli jubam. Etenim flores 
pullulabant intelligentie, et habebat prudentie 
profundam quamdam radicem,quodam admirabili 
fulgore mens micabat. Hecaliisquidem suffecissent 
ad perfectionem; in illo autem agnoscebantur 
veluti quedam prius descripte figure, que perfe- 
ctam ejus indolem preesignificabant. » Quid miri 
igitur, si Metaphrastes id temporis legatione aliqua 
perfunctus fuerit, prudentia magis quam eetate 
provectus ? forte etiam aliis legatis senioribus ho- 
noris causa additus, ut quemadmodum sub Hime- 
rio veterano duce rei militaris, ita sub iis rei poli- 


que illius prudentie, que iu legato requiritur: p tice inter exteras nationes rudimentum poneret. 


quare annos XL, aut minimum xXIVv ei tribuit. 
Multa quidem ille preter alia eaque gravissima 
eruditecongerit, unde opinionem suam verosimilem 
reddat. 

9. Omnia tamen, quecunque affert, rem plane 
non conficiunt, idquesolum convincunt, communi- 
ter id contingere secundum ordinariun rerum hu- 
manarum cursum, non vero absolute, ita factum 
nunquan esse.Capax etenim est nonnunquam ado- 
lescentia rerum maximarum, tum in militia, tum 
in republica, presertim si prudentia et exterior 
corporis species, ut quandoque factum vidimus, 
etatis defectum suppleat. Ut alios preeteream, Sci- 
pio Africanus, quod Romana habet historia, annos 
xxiv Datus, imperator missus est in Hispaniam, 
quam quatuor mensium spatio Carthaginensibus 
eripuit. Pompeius Magnus, teste Cicerone in Orat. 
pro lege Manilia, « ineunte adolescentia summi 
ipse exercitus imperator fuit ; » et tamen quanta 
in moderando dirigendoque exercitu prudentia re- 
rumque usus requiritur ! Juvat hic annectere quod 
refert Beyerlinkin T'heatro vite hum.,verbo:Legatus 
« Venerant, inquit, superiori evo ad imperatorem 
Orientis imberbes legati, quos cum ille despiceret, 
quod adolescentiores missi essent, libere et au- 
daeter dixerunt: Si ex menti lanugine zstimanda 
sit aptitudo et dignitas, hircos potiores partes ha- 
bituros. » 

10. Quod igitur in paucis contigit, in Metaphra- 
ste contingere potuit, presertim cum Michael Psel- 
lus ipsius encomiastes, ejus in prima state inge- 
nium, innatamque quasi prudentiam extollat hisce 
verbis: « Καὶ τὸ xarà πάντων ἀσύγκριτον κράτος 
καὶ ἀπαράμιλλον, ἦν piv εὐθὺς τὸ ix πρώτης, ὡς εἰ- 
πεῖν, Ὑενέσεως, xai ἐξ ἀνθούσης ἤδη τριχὸς, ὥσπερ 
οἱ τῶν λεόντων σκύμνοι, εὐθὺς τὴν ὁὀφρὺν παραδει- 
χνύοντες, xai τῶν ἐπαυχείων Ἠτριχῶὼν τὸ λάσιον. 
Ὑπήνθει γὰρ αὐτῷ τὰ τῆς συνέσιως ἄνθη, xci τὸ 
φρόνημα ῥίδαν τινὰ εἶχε βαθεῖαν, καὶ ὁ νοῦς ἐξ- 
ήστραπτέ τι θαυμάσιον. Ταῦτα δὲ τοῖς μῖν ἄλλοις 
ἀρχούντα ἐτύγχανεν εἰς τελείωσεν, ἐκείω δὲ προχα- 
ῥράγματα τῆς τελείας ἐγνωρίνετο φύσευς. » Que ex 
interpretatione Allatii ita sonant: « Et vires quidem 


11. Quod igitur fieri potuit, factum tantisper 
supponamus, atque ultimo Leonis Philosophi anno, 
sere communis 914, Symeoni Metaphrasti xxx aut 
xxxii annorum etatem tribuamus. Poterit tunc ad 
tempora Nicephori Phoce pervenisse (qui anno σι 
ejusdem seculiimperium Orientis adeptus fuit) atque 
octogenario major aliqua etiam elucubrasse. Hoo 
supposito, videamus an chronologia heec convenire 
possit nostro auctori, qui num. 19 narrans miracu- 
lum quod Bards protospatbario accidit, ait : Σφό- 
dpa δὲ οὕτος ᾿Ῥωμανῷ DacOsi τῷ ἐπιεχεῖ τε xel 
χρηστῷ προσῳκείωτο, ὃν x«l (ceci πάντες, 
Κωνσταντίνου Ἁιενέσθαι, τοῦ, τὰ πάντα συνελόντα 
εἰπὼν, βασιλικωτάτου. « Ei vero (Barde) magna in- 
lercesserat familiaritas cum Romano imperatore 
benigno et clemente, quem sciunt omnes fuisse fi- 
lium Constantini, qui (ut omnia semel dicam) fuit 
imperator egregius, » quibus verbis de Romano 
Constantini Porphyrogeniti filio, ut jam mortuo lo- 
qui videtur, nisi forte verti possit: « Ei vero ma- 
gna intercedebat familiaritas cum Romano impera- 
tore, quem sciunt omnes esse filium Constauatini ; » 
atque ita ad Romani imperatoris tempora, qui ab 
anno 960 ad 63 imperium tenuit, referri posset, 
alias ad successoris illius Nlcephori Phoce tempora 
transferendus, adeoque nihil hic est, quod cum 
t&&tate Metaphrastis pugnet. 

12. At terruit me quod num. 15 legatur, ut apud 
Surium translatum est, scilicet: « Petit α bono 
Joanne (ille enim tunc obtinebat imperium) ut cura 
hujus domus sibi demandaretur; » ubi Joannes 
Zemisces indigitatur, qui anno 969 regnare incepit, 
ad cujus tempora Metaphrastes eegre potest pertin- 
gere, nisi eum nonagenario majorem, Vitam hane 
seripsisse fateamur. Quamob rem pro Joanne seri- 
bendum puto Constantinum : idque eo facilius ad- 
ducor ut credam, quia in ecgrapho nostro Greeco 
nomen Joannes integre scriptum non habetur, sed 
duabus tantum initialibus litteris Ἰῶ. In authen- 
tico igitur nomen Constantinus per compendium 
scriptum fuerit duabus auttribus primis litteris 
Κῶν tantum expressum ; unde extritis edacitate 
temporis, in prima littera K, duabus transversis li- 


vto» . 


373 


VITA S. SAMPSONIS. 


214 


neolis οἱ ultima forte littera v, 'Ià remanserit; ex À illius historie putat, qux habeat, nosocomium 


eoque Joannem fecerint. Cum igitur illa ita com- 
mode explicari possint, ceteraque omnia Metaphra. 
sti conveniant, nihil obest, quominus Vitam S. 
Sampsonis ei ascribamus, quam in decrepita sua 
senectute composuerit, postquam plurimorum mar- 
tyrum et confessorum, ut ipsemet confitetur, res 
gestas in lucem ediderat. 

13. Notatum invenio in Indice nostro viatorio, 
Vitam Sampsonis, que incipit, ᾽Αλλὰ μὲν χάρι- 
τος ἔργον xci θερἀπεία,, τῆς πρὸς τὸν µέγαν Σαμ- 
je» etc., servari manuscriptam in bibliothecis 
Vaticana et Vallicelliaa Rome; item in Florentina 
et Taurinensi. Nobis illa pridem extracta fuit ex 
codice ms., ut jam dixi, Mediceo regis Christia- 
nissimi, sub hoc titulo, Βίος x«t πολιτεία τοῦ ὁσίου 
Πατρὸς ὑμῶν Σαμψὼν τοῦ ξενοδὀχου ' « Vita et con- 
versatio sancti Patris nostri Sampsonis, exceptoris 
hospitum. »Latinam impresserunt Lipomanus to- 
mo 6, et ex ipso Surius tomo 2 ; juxta interpretatio- 
nem Gentiani Herveti : quam eamdem ego quoque 
hie retineo, in paucis tamen aliquibus, cum textu 
Greeco collatis, mutatam. 


5 1l. — Tempus mortis. 


14. Quod ad s&tatem Sampsonis attinet, Meta- 
phrastes, Menologium Basilii Porphyrogeniti, Me- 
πα excusa, Origiues Constantinopolitane inedite 
parte ri, eum floruisse aiunt sub Justiniano impe- 
ratore, utpote qui ab eodem sancto in vivis ex- 
sistente ab immedicabili morbo fuerit liberatus ; 
atque, ut protanto beneficio grates referret, magni- 
fieum eidem edificaverit xenodochium, quod dein- 
de Hospitale S. Sampsonis est appellatum. Ast 
eardipalis Baronius in Notis ad Martyrologium Βο- 
manum, hoc die, ea omnia erroris arguil, ex eo 
quod Procopius, qui illis temporibus vixit, eaque 
ob oculos habuit, lib. 1 z£dific. Justiniani imp., 
eap. 2, testetur, Hospitale Sampsonis nomine, ab 
eodem Sampsone erectum, olim incendio confla- 
grasse ; cumque vix quedam remansissen! vestigia, 
illad ipsum hospitale ab eodem Justiniano impera. 
tore munificentius instauratum fuisse, censuque 
annuo ingentis pecunie locupletatum. Cutn autem 
Metaphrastes num. 11 testetur, dictum incendium 
eontigisse post obitum Sampsonis, quando et So- 
phie nobile templum exustum est, ac pariter teste- 
tur Marcellinus in Chronico, id contigisse in tem- 
poribus Anastasii imperatoris ; concludit prelauda- 
tus cardinalis, longe ante Justiniani imperium 
Sampsonem diem suum obiisse; atque ex eodem 
Procopio multo magis redarguit Cedrenum, dum 
aitconflagrasse domum Sainpsoniam anno penul- 
timo Justiniani. 

15. Has difficultates dissolvit Nicolaus Aleman: 
nus in notis ad cap.4 Historize arcang Procopii. 
Juvat ejus verba hic annectere : « Longe antiquio- 
rem Justiniano Sampsonem credit cardinalis Baro- 
nius in Notis ad Martyrologium, et vacillare fidem 


Sampsonis, eodem rogante, a Justiniano erectum, 
cum Procopius dicat, restauratum, quod jam antea 
idem Sampson exzdificasset. Verum adeo exiguum 
fuit primum illud Sampsoanis zedificium, tam illu- 
stre vero tamque magnificum a Justiniano factum, 
ut nihil veritati detraxisse Metaphrastes videri 
possit. Quod addit Baronius de couflagratione ejus 
nosocomii, quam tum contigisse arbitratur, cum 
sub Anastasio Sancte Sophie templum exustum 
fuit ; clarum est in historiis non semel illud tem- 
plum incendiis obnoxium fuisse; Justiniani vero 
anno v illud nosocomium incensum esse idetn Pro- 
copius refert lib. 1 De cdif. et 1 Belli Pers. cap. 24, 
et Theophanes ad annum v Justiniani. Fortasse 


B majoris momenti fit in hac re, quod Procopius de 


Sampsonis slate ait: Ανήρ τις θεοσεθὴς ἐν τοῖς 
ἄνω ἸΧρόνοις, Σαμψὼν ὄνομα. Vir quidam pius qui 
superioribus annis floruit. At hoc etiam nihil est ; 
nam Procopius librum illum De «edificiis, ubi 
hoc habet, extremo Justiniani imperio scripsit, 
nempe sex et triginta atque amplius annis post 
mortem Sampsonis. Vigebat tamen adeo ejus me- 
moria, ut Justinianus, Novella 59 et 131, ubi 
de Sampsone loquitur. 'O τῆς ὁσίας µνηµες Iag- 
ψών, dicat, «Sancte memorie Sampson ; » quod 
(ut obiter notem) cum in antiquis manuscriptis, 
litteris siagularibus S. M. notatum esset, male in 
Latiniseditionibus Novelle 131 exceptum est:Sanctee 
Marie Sampson. Quod autem in Metaphraste cor- 
rigendum plane censeo, est ratio temporis vite 
Sampsonis et annorum imperii Justiniani ; nam 
antistite Mena Sampsonem superfuisse, haud bene 
Metaphrastes narrat, cum ante consulatum Behza- 
rii obiisse, ex Novella 59 perspicue constet. Porro 
ejusdem Novelle publicatio atque electio Mene, 
fere ia idem tempus incidunt, nempe circa annum 
Justiniani χι; at vero ante annum ejus v mortuum 
Sampsonem fuisse nemo dubitet. Ad hunc calcu- 
lum revocanda sunt que de incendio nosocomii a 
Metaphraste narrantur. » 

46. Hec erudite Alemannus: at vero, contra 
quod hie existimat, auctor Chronici Alexandrini 
amplissimum ea tempestate (anno scilicet quinto 
Justiniani) fuisse ait nosocomium Sampsonis 
cum dicat: « Ἐενὼν τοῦ Σαμψὼν ὁ μέγας ἐκαύθη, 
xat ἁπώλοντο οἱ ἐν ἀνακείμενοι ἀἄβῥωστοι. 
Xenodochium Sampsonis magnum conflagravit, 
unaque periere qui ia eo erant infirmi. » Hepara- 
tum autem et reedificatum a Justiniano haud diu 
postea stetit, siquidem anno xxxvir ejusdem impe- 
ratoris rursum arsit, ut scribit Theophanes et ex 
eo Cedrenus:« To 3A ἔτει Ὑέγονν ἐμπυρισμὸς 
μέγας, καὶ ἐκαύθη µτελίως ὁ  btov τοῦ Σαµμ- 
ψών. Anno (Justiniani) xxxvi factum est in- 
cendium magnum, el conflagravit penitus xenodo- 
chium Sampsonis. » Quamvis postea reedificatum 
constet. 

11Quare frustra redarguit erroris Cedrenum 


αὐτῷ 


215 


MÉNSIS JUNIUS. 


276 


Baronius, quod penultimo imperii Justiniani : nno À vy* τὸ δὲ λείψανον αὐτοῦ ἐτίθη ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἁγίου μάρ- 


incendium hoc posuerit: cum non unum, sed du- 
plex illius xenodochii constet fuisse incendium. 
Dum igitur hec omnia recte sic explicari possunt, 
non est cur recedamus a Metaphraste, Synaxariis, 
Meneisque Grecorum, Sampsonem sub Justiniano 
vixisseasserentibus. Porro cum primum xenodochii 
ilius incendium accidisse ex supradictis constet 
anno Justiniani quinto, idque a Metaphraste num. 
41 post mortem Sampsonis evenisse asseratur, 
anno ejusdem imperatoris nt aut iv (id est anno 
Christi 530 vel 531) Sampsonem ad superos emi- 
grasse statuimus. 

48. At vero jure merito Alemannus Metaphra- 
stem arguit erroris (qui error etiam estin Synaxa- 
riis Meneisque Grecorum ) quod num. 4Sampso. 
nem a patriarcha C. P. Mena, sacerdotem ordina- 
tum esse referat ; tum propter rationes superius ab 
Alemanno allatas, tum preeterea quod Menas ille, 
antequam dignitatem patriarchalem consequeretur, 
eodem Justiniano imperante prefuerit xenodochio 
Sampsonis, cui Sampson ipse usque dum vixit, 
prefuit, ut refert Nicephorus C. P. in Patriarchis 
C. P. vocans eumdem Ἐενοδόχον τοῦ Σαμψών: et 
Liberatus diaconus de eodem ait cap. 2: « Fuit 
iste Menas preepositus xenodochii majoris, quod vo- 
catur Sampson, genere Alexandrinus; » adeoque 
post mortem Sampsonis solum ad dignitatem pa- 
triarchalem est evectus. 


$ III. — Cultus ez Menologiis, Menais, aliisque 
Fastis. 


19. Celebris apud Grecos semper fuit S. Sam- 
psonis memoria, utpote eujus sepulcrum statim 8 
morte miraculis claruerit, et salutarem morbis 
omnigenis liquorem stillare inceperit ; unde illius 
festum inter solemniora Constantinopolitane Ec- 
clesie numeratur: in hoc enim festo a judiciis va- 
candum erat usque ad Officii divini fiaem, ut con- 
stat ex constitutione novella Emmanuelis Commeni 
imperatoris de Feriis lata anno 1166. Synaxarium 
imperatoris Basilii Porphyrogeniti in ms. Cryptee 
Ferrate hoc in illo habet elogium : « Σαμψὼν ἐν 
ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑπῦρχε μὶν ἐκ τῆς παλαιᾶς 
Ῥωμης, συγγενὺς τοῦ µμεγάλου Κωνσταντίνου. 
Παρασχόμενος τὸν πλοῦτον αὑτοῦ πάντα τοῖς πτω- 
χοῖς x«l πτωχιχὸς διὰ Χριστόν, Κωνσταντινούπολιν 
χατέλαθε, καὶ τοῖς ναοῖς τῶν ἁγίων Προφητῶν iv 
αὐτοῖς προσευχόµενος διετέλει. ᾿Ησυχίας δὲ λαθόμι- 
voc, xal ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς ἐμμελετήσας, 
φανερὸς ἐγένετο δι ἀριτὴν τῷ ἁγιωτάτῳ πατριάρχη 
Μηνᾷ, καὶ Χχειροτονεῖται παρ ἐκείνου πρεσθύτερος 
τὴς µεγαλης Ἐκκλησίας. Καὶ λοιπὸν ἦν λιμὴν σωτή- 
ριος τοῖς πενομένις xai ἀσθενοῦσι, µετέχων καὶ 
τέχνης ἰατρικῆς. Θεραπεύσας δὲ καὶ τὸν βασιλέα 
Ἰουστινιανὸὺν ἀπὸ πάθους δυσιάτου ἐφιλοφρονήθη 
παρ) ἐχείου τὰ μέγιστο. Καὶ κτίσας ξενῶνα εἰς ἀναά" 
πανσιν τῶν πτωχῶν καὶ ἀσθενῶν, xai πολλὰ κατ- 


θρθώματα καὶ θαύματα ποιήσας, ἐκοιμήθη ἐν εἰρή- 


τυρος Μωκχίου. » 

20. « Sanctus Pater noster Sampson ex antiqua 
Roma ducebat originem, Magni Constantini con- 
sanguineus: divisis vero inter pauperes omnibus 
suis facultatibus, et propter Christum mendicans, 
Constantinopolim se recepit, atqueipipsissanctorum 
Prophetarum ecclesiisorationi assidue vacavit. Cum 
autem privatam et obscuram ageret vitam, Scriptu- 
rarum divinarum meditationi intentus, virtutibus 
suis, sanctissimo patriarche Mene enotuit, et ab 
ipso ordinatus est sacerdos Magne ecclesie. Ceete- 
rum portus salutaris erat pauperibus et infirmis, 
scientia artis medice imbutus. Cum vero impera- 
torem Justinianum a difficili morbo sanasset, ab 


B hoc maxime dilectusest ; eedificatoque xenodochio, 


ad pauperum et infirmorum solatium, post multa 
recte facta ac miracula, obdormivit in pace ; ipsius 
vero corpus depositum est in templo S. martyris 
Mocii. » 

24. Similia habent mss. collegii nostri Divionen- 
sis et Claromontani, nunc Ludovici Magni. Huic in- 
super sequens additur dystichon: 

᾿Εξῆγεν ὁ πρὶν ἐν γνάθου Σαμύὼν ὕδωρ, 

Ὁ νῦν δὲ Σαμψὼν ἐκ τάφου βλύζει µύρους. 

Aquam dedit mazilla Sampsonis prius ; 

Sampsonis al nunc busta stillant balsamum. 

In Meneis vero excusis Officium habet proprium et 
Canonem sub hac acrostichide : 


Ὑμνῶ σε, Zapiov, πίστεως θείοις λόγοις. ΙΩΣΗΦ. 
Sermone, Sampson, te sacro fidei cano. 1958ΕΡΗ. 


Cum autem canon hic nihil habeat particulare, 
nisi quod in elogio habetur, eum pretermittimus. 
Elogio duo hi premittuntur versus: 

Σαμψὼν Ὀμόβῥους ἐτροποῦτο piv πάλαι. 

Σαμψὼν δὲ θραύει δαίµονας ἄρδην νέος. 


Sampson fugavit olim Homorrhaos quidem : 
Sed vulnerat nunc daàmonas Sampson novus. 


Additurque etiam premisso dysticho hexametrum 
istud, ex quo cognoscitur precipuus Sampsonis hoc 
die cultus ; 

Ettvodóxoc δ᾽ ἐνὶ εἰκάδι εθδομάτῃ θάνε Σαμψών. 

Xenodochum Sampson vicesima septima tollit. 

22. Elogium vero ita habet: Οὗτος ὁ ἅγιο 
[Σαμψὼν] ὑπῆρχε Ῥωμαῖος τὸ yévoc ὃς διασχορπί- 
σας τὸν καταλειφθέντα αὐτῷ πλοῦτον ὑπὸ τῶν yo- 
νέων τοῖς πίένησι καὶ πτωχοῖς, τὴν βασιλεύουσαν 
κατέλαβε xal τοὺς εὐχτηρίους οἴχους καὶ σεθασµίους 
χαταλαθὼν, καὶ ὁσιότητος αὐτῶν χαταπολαύσας, ὑσν- 
xix» λαθοµενος, ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαΐς ἐνετρύ- 
φα, µόνῳ θΘιῷ προσανέχων. Οθιεν κατάδηλος γενό- 
µενος τῷ Ἠτιμιωτάτῳ πατριάρχη Μηνᾷ, χειροτονεῖ- 
ται ὑπ᾿ αὐτοῦ πρισθύτερος, εἷς τῶν τοῦ κλήρου γενό- 
μένος. Καὶ ἦν σωτήριος λιμὴν τοῖς πενοµένοις xol 
χρηδουσι βοηθείας καὶ τῆς ἰατριχκῦς ἐπιστήμΏς d» 
ἐν πείρᾳ αὐτὸς, xal τὸν βασιλέα Ἰουστινιανὸν ἀνιάτῳ 
πάθει περιπεσόντα ἐλευθέρωσεν. 'Ex τούτου ὁ βασι 





271 


VITA S. SAMPSONIS. 


278 


χὺς ὑπεραγασθεὶς τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς, καὶ σέθας À in honore habens, maximam et celebrem domum 


αὐτῷ ἀπονέμων, τὸν µέγιστον oixov xai περιθόητον 
δι αὐτοῦ ἀνεγείρας, ξενῶνα κατεσκεύασε, xal σχενο- 
φύλακα τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας τὸν Αγιον τοῦτον 
κατέστησιν. Αὐτὸς δὲ χαλῶς x«i θεοφιλῶς πολιτευ- 
σάμενος, xai πολλοῖς πρόξενος σωτηρίας γενόμενος, 
καὶ πολλοὺς πρὸς ὅῆλον xai µίµησιν τοῦ αὐτοῦ 
ἀκραιφνοῦς βίου διαναστήύσας, ἐχεῖ μὲν ἀνεπαύσατο, 
χατετέθο δὲ τὸ τίµιόν αὐτοῦ λείφανον ἐν τῷ μεγίστῳ 
ναῷ τοῦ ἁγίου Μωκίου, καθ) ἑκάστων βρύον ἰαματο- 
φόρα νάµατα εἰς δόξαν xal αἶνον Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ 
ἡμῶν. 

23. « Sanctus ille (Sampson) genere Romanus 
erat. Hic distributis inter pauperes divitiis, que 
sibi a parentibus erant relicte, ad imperatoriam 


ipsius suasu &dificatam in xenodochium erexit. 
Sanctum preterea supellectili sacre majoris Eccle- 
sie prefecit. Tandem post honestam piamque con- 
versationem,postquam plurimissalutis auctor fuis- 
set, multosque ad zelum et vite suse inculpate 
imitationem excitassel, ibidem quievit, pretio- 
sumque ipsius corpus repositum est in maximo 
templo S. Mocii,in dies salutari scaturigine mede- 
lam morbis afferens,ad laudem et gloriam Christi 
Dei nostri. » 

24. Hujus quoque sancti hoc die nomen inscri- 
ptum reperitur Kalendario Syriaco seu Chaldaico, 
Rome impresso anno 1624, quod olim anno 1602 
Latine reddidit D. Josephus, Italice vero Symon 


civitatem venit, atque in oratoria et basilicassese p Moyses, ambo collegii Maronitarum alumni. Hujus 


recipiens,pie locorum illorum sanctitate fruebatur 
privatamque atque obscuram ducens vitam, divi- 
narum Seripturarum lectione animum oblectabat, 
soli Deo intentus : undecoguitus a dignissimo pa- 
triarcha Mena ab eodem sacerdos ordinatur,factus 
unus ex clero.Erat vero portus salutaris pauperi- 
bus atque ope indigentibus. Cumque rei medici 
esset peritus,ipsum etiam imperatorem Justinia- 
num immedicabili morbo laborantem liberavit.Inde 
imperator admiratus viri virtutem,eumque magno 


preterea meminit Martyrologium Arabico-/Egy- 
ptium, quod ex Arabicotranstulit Gratia Simonius 
Maronita, postmodum Tripolitanus in Syria archi- 
episcopus. In hoc Martyrologio sequentem oratio- 
nem habet cum S. Joanne Eleemosynario commu- 
nem:« Possedisti omnia, o Pater sancte Sam- 
pson, dum in omnibus fuisti semper assiduus, 
ditans pauperes, ipsosque alens, et sublevans;pre- 
care Christum Deum, ut liberet animas nostras. » 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


ΣΑΜΣΩΝ 


ΡΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΗΙΑ 


S. P. Ν. SAMPSONIS 
VITA ET CONVERSATIO 


PROLOGUS. 


A'. Αλλὰ μὴν χάριτος ἔογον καὶ θεραπείας, τῆς C 


πρὸς τὸν µέγαν Σαμνὼν ἐκπληροῦντε, ἅμα δὲ καὶ 
µέαφιν τὴν ἐξ ἀνθρώπων ἐκχλίνοντες, εἰς τὸν παρ- 
όντα λόγον καθήκαµεν ἑαυτοὺς, καὶ τὸν ἐκείνου 
συντάξασθαι βίον εὐγνωμόνως ὑπέστημιν. Καὶ πῶς 
γὰρ οὐ µέμψις εὔλογος καὶ διχαία, εἰ πολλῶν ἑτέρων 
ἁγίων, τῶν μὲν μαρτύρων, τῶν δὲ καὶ ἄλλως εὔαρε- 
στηχότων Θεῷ, τῶν ut» ἆθλους xai πόνους, τῶν δὲ 
zwi βίους καὶ πράξεις χατὰ σπουδὴν συνταξάµενοι, 
του du τοῦ μεγάλου Σαμψὼν φαινοίµεθα χκατολι- 


|. Partim quidem magno Sampsoni gratitudinem 


et cultum debitum exhibentes, partim autem ho- 


minum justam vitantes reprehensionem, ad hanc 


accessimus orationem, et illius scribenda Vite 
onus libenter suscepimus. Quomodo enim non 
optimo jure reprehenderemur, si, qui multorum 


aliorum sanctorum, tum martyrum, tum aliter Deo 


placitorum, illorum quidem labores et certamina, 
horum vero vitam et res gestas diligenter con- 


scripsimus, hunc magnum Sampsonem videamur 


219 MENSIS JUNIUS. 380 


contemnere, presertim cum is adeo nobis pro- A 
pinquus, et sepulero, ubi mirabilia operatur, 
propemodum vicinus sit? Adde quod nullum ex 
iis, qui nos precesserunt, invenerimus, qui fuerit 
ejusdem, cujus nos animi, et Vitam illius scriptis 
exacte mandaverit. Non quidem me latet, a viro 
pio et pontifice, et non parum erudito, magni 
Sampsonis compositum fuisse encomium. Ego 
autem de Vita loquor distincte composita, que et 
res ab illo preclare gestas accurate tractet, et mi- 
raculorum ejus mentionem faciat sufficientem. 
Hoc enim qui preestiterint, in hodiernum usque 
diem, neque alios novimus, neque nos prestare 
possumus, qui ab illis temporibus sumus multum 
remoti ; neque possumus ejus vitam perfecte pro- 
sequi, sed solum eain referre paulo diligentius, et B 
pauca ex ejus miraculis viris piis ad Dei gloriam 
exponere. Ejus enim parvum Vite opusculum, in 
quod, a clero acceptum, incidimus, visum nobis 
est non solum negligenter compositum, sed ipsum 
etiam testatur, eum, qui id composuit, nihil ha- 
buisse eruditionis; imo vero nec ea ipsa, que 
narrat, satis perfecte et absolute traduntur, et 
longe absunt ἃ summa perfectione. Quin etiam 
illud opus, quo diu usi sumus, comperimus se 
habere similiter, et ex eadem (ut aiunt) factum 
esse fidelia ; idque inscriptum quidem esse Enco- 
mium divini Sampsonis, et habere singularem 
quamdam narrationem eorum, que ab illo in vita 
gesta sunt: sed parce admodum, et tenuiter viris 
bonis prebens gustum ejus miraculorum. Quod (c 
autem nos omnium maxime conturbat, est, quod 
ipsi illorum narrationem (neque enim aliuade 
quidquam habemus) sequi debeamus. Ea de 
causa petimus nobis dari veniam ab iis qui legent 
ea qua sunt, a nobis elaborata, ut nos non con- 
demnent negligentie, neque hanc minime exami- 
natam rejiciant narrationem. Neque enim nostrum 
est hoc opus, ut prius diximus, sed illorum po- 
tius, quos sumus secuti. Illud itaque Herodoti hic 
poterit commode dici: esse potius Istiei calceum, 
etiamsi ipsum induerit Aristagoras. 


γωροῦντες, καὶ μάλιστα οὕτως ἐγγυτάτω κειμένου 
x«i ὅσον ἀπὸ τοῦ παραδοξοποιοῦ τάφου γειτονοῦντος 
ἡμῖν ; καὶ ταῦτα, µηδένα τῶν πρὸ ἡμῶν εὐρόντες 
τῆς αὐτῆς ἡμῖν γενόµενον διανοίας, καὶ τὸν ἔκείνου 
βίον συγγραψάµενον φιλοπόνως. Καὶ µε οὐ λέληθε 
τὸ τοῦ θεοφιλοῦς ἀνδρὸς καὶ ἀρχιερέως, ἀλλὰ xoci 
παιδείας οὐ [μικρὸν] ἔχοντος, εἰς τὸν Μέγαν συντε- 
θιν ἐγχώμιον * ἐγὼ δὲ βίον λέγω, κατὰ µέρος σνν- 
τεταγµένον, καὶ τὰ ἐκείνου διαλαμθάνοντα πρὸς 
ἀκρίθειαν, πρὸς di καὶ τὼν θαυµασίων μνήμην ἂρ- 
κούντως ποιούμενον. Τοῦτο γὰρ οὔθ) ἑτέρους ἔγνω" 
pf» ἄχρι καὶ νῦν δράσαντας, οὔθ) ἡμεῖς ποιῆσαι δυ- 
νατοὶ τυγχάνοµεν ὄντες, πάμπολυ τοῖς χβρόνοις ἄπο- 
λειπόμενοι * χαὶ ἀχριθώσασθαι τά γε τοῦ βίου καλῶς 
μὴ δυνάµενοι, min» ὅσον ἐπιμελέστερον αὐτὰ διελ- 
θεῖν, καὶ ὀλίγα τῶν θαυμάτων εἰς δόξαν Θεοῦ παρα- 
θέσθαι τοῖς φιλοθέοις * ᾧ γὰρ ἐνετύχομεν ἐκ τοῦ κλή- 
ρου λαθόντες μικρῷ συντάγµατι Βίου, τοῦτο dà οὔτε 
ῥαθύμως µόνον ἕδοξε συντιτάχθαι, ἀλλὰ xal παιδείας 
τὸν συνθέµενον ἐνδεῶς ἔχοντα μαρτυρεῖ, μᾶλλον dà 
ταῦτα περὶ Ov πεποίηται τὺν ἐξήγησιν, o0 μὲν οὖν 
ἐντελῶς ἔχουσιν οὐδ᾽ ἠκριθωμένως, πολλῷ di μὰλ- 
λον ἀκριθείας ἀπολιμπάνονται * πρὸς δὲ καὶ ὦ συν» 
τάγµατι πάλιν ὠμιλοκόιες ἐσμὲν, παραπλησίως εὔ- 
poptv ἔχον καὶ τῆς, ὥς φασι, Χεραµείας πεποιηµένον 
ἐγχώμιον μὲν εἶναι τοῦ θείου Σαμψὼν ἐπιγεγραμμέ- 
vov καὶ μερικὴν ἔχον τιυὰ διήγησιν τῶν ἐκείνῳ βε- 
θιωµένων, πάνν δὲ φειδωλῶς καὶ µιχρολόγως τῶν 
αὐτοῦ θαυμάτων ἀπογεύων τοὺς φιλοκάλους. ο ói 
πλέον icri πάντων, τὸ ταράττον ἡμᾶς, ὅτι καὶ αὐτοὶ 
ὅσον ἀπὸ τῆς τῶν πεπραγμένων ἐξηγήσεως (οὐδὲ γὰρ 
παρὸν ἄλλοθιν) ἀκολουθεῖν αὐτοῖς µέλλομεν. Ταύτη 
τοι καὶ συγγνώµην ἀπὸ τῶν ἐντυγχανόντων τοῖς πιε- 
πονηµένοις ἡμῖν αἰτοῦμεν, ὥστε pà ἀμέλειαν, pxd" 
ὁλιγωρίαν τῆς ἀθασανίστου ταύτης καταψηφίξεσθαι 
διηγήσεως * οὐδὲ γὰρ Ἡμέτερο, ὥσπερ ἔφημεν, τὸ 
προχείµενον ἔργον, ἀλλ ἰχνῶν ἑτέρων παρακολού- 
θηµα. Τοιγαροῦν κἀνταῦθα τὸ Ἡροδότειον ἐκεῖνο λέγε- 
σθαι χώραν ἕξει, Ἱστιαίου τὸ ὑπόδημα μᾶλλον εἶναι, 
εἰκαὶ ᾿Αρισταγόρας αὐτὸ ἐπεδύσατο. Ἔχει μέντοι τόδε 
οὕτως. 


CAPUT I. 
Sampsonis genus, patria, studium, benignitas in pauperes et segrotos ; erga imperatorem 


beneficium, 


II. Hic ergo magnus, et cujus omnem orbem D 
terre pervasit fama, Sampson, genus quidem duxit 
ex illa celebri et inclyta Roma. Ortus est autem 
non ex ignobilibus nec vulgaribus parentibus, sed 
valde honestis et claris: quorum magne quidem 
erant opes, genus autem ducebatur ex sanguine 
imperatoris (1). Sed cum viri hujus maximi res 
externe ita se haberent, neque internas unquam 
neglexit. Nam et virtutis magnam curam gerebat, 
et divine Scripture lectioni erat intentus, et tan- 


(4) Menologium Constantini Porphyrogeniti habet, 
Menetea excusa nihil habent de ipsius familia. 


obitus. 


B'. 'O μέγας οὗτος καὶ διὰ πάσης βεθοηµένος τῆς 
οἰκουμένης Σαμψὼν, εἶἷλκε uiv τὸ Ὑένος ix τῆς 
περιωνύµου καὶ διαφανούς Ῥώμης, προῦλθε di οὐκ 
ἐξ ἀσήμων ἄρα τινῶν, οὖὐδε τῶν ἐπιτυχόντων, ἀλλὰ 
καὶ λίαν εὐγενῶν τε xui περιδόξων * πλούτου μὲν 
περιουσίαν βαθέως ῥἐχόντων, βασιλικῷ δὲ αἷματι 
κατὰ Ὑένος φαιδρυνοµένων. Πλὺν ἀλλὰ τῶν θύραθεν 
6 Παμμέγας οὕτως ἴχων, οὐδὲ τῶν οἰκίων ἡμέλει 
πόθεν * xai y&p ἀρετῆς ἐφρόντιδε λίαν, xai τῇ τὺς 
θείας Γραφῆς ἐντεύξει σπουδῇ προσέκειτο, xal ὥς 


eum fuisse consanguineum Constantini Magni, 


VITA S. SAMPSONIS. 


τινος ἡδίστης τροφῆς ἐμμελῶς εἴχετο, καὶ δι ὀλίγου À quam jucundissimo cibo ei diligenter adheerebat 


πρὸς πᾶσαν αὐτῆς τὴν γνῶσιν ἀφίκετο. Μηδὲ ἰατρι- 
κὺς, τῆς Φιλανθρώπου τέχνης, ὁ Φιλανθρωπότατος 
ἀμελήσας. ᾽Αλλὰ x«t αὐτῷ φιλοπόνως προσινεχθεὶς, 
xzí τοι ὀλέγα μὲν ὑπῆρχε τῇ τέχνη χρώµινος, τῶν 
d' ἄλλων παρεχώρει τῷ θεουργῷ τῆς χάριτος νοσή- 
µατα xai πάθη ἀνίατα θεραπεύων, καὶ ὡς προκά- 
lump τῆς χάριτος ἐπιχειρῶν τῦ τέχνη διὰ Ταπεινο- 
φροσύνης ὑπερθολήν. 


Γ. Ὡς dt xai οἱ πατέρες αὐτοῦ τὸν βίον ἀπέλι- 
πον, οὐκ ἔτι µέλλων Xv, oud' ἀναθαλλόμενος, ἀλλ 
ὡς καιροῦ λαθόμενος ἐπιτηδείυ, ἅτε μηδενὸς ὑπ- 
άρχοντος τοῦ χωλύσοντος, τὰ χατὰ γνώμην ἐποέει, 
καὶ πλούτου μὲν φθαρτοῦ καὶ προσκαέρου πλοῦτον 
αἰώνιον ἀντηλλάττετο xarà τὴν θιείαν τοῦ Δεσπότου 
φωνὺν, 5 τὰ ὑπάρχοντα πωλῆσαι κελεύει xci παρα- 
σχεῖν ἐλεημοσύνηων, ἐντεῦθεν τε βαλάντιια μὴ πα- 
λαιούμενα κτήσασθαι. ᾿ἘΕδίδου δὲ τὸν πλοῦτον, οὐ 
χατὰ µμιχκρὸν οὐδὲ φειδοµένως, οὔτε μὴν κατὰ 
στράγγα ῥέων, ἄλλα καὶ λίαν χύδην x«i ἀνειμένως, 
ἀμφοῖν χειροῖν, τὸ τοῦ λόγου, πρὸς τὰς τῶν mtvd- 
των ὦ πεινώντων ἁἀπαντλῶν γαστέρας, καὶ τοῦτο 
οὐχ ἆπαξ, οὖδε δις, ἀλλὰ διὰ παντὸς τοῦ βίου ποιού- 
µενος diuidi, γὰρ αὐτῷ xai σύντροφος ἄχοι τέ- 
leu; ὃ ἐλεηυμοσύνη. Τὰς δὲ τῶν δούλων ἀγέλας οὐκ- 
έτι µένεν παρ᾽ ἑαυτῷ ἠξίου, οὐδὲ τῶν ὁμοδούλων 
ὑπεροωφάνως χατ᾽ αὐθεντίαν, ἀλλ ἐλευθερίας μᾶλλον 
εὐγενῶς Ὠξίου, αὐτάρχεις αὐτοῖς παρέχων καὶ τὰς 
πρὸς τὸ (Qv ἀφορμάς. Τί γὰρ ἐδεῖτο τῆς ἐξ ἀνθρώ- 
Xo δουλείας ὁ δοῦλον ἑχυτὸν TO Κυρίῳ γνήσιον ἂφν 
οσιωσάµενος ; Οὕτω yo)» περὶ τὰ ὄντα διατεθεις, τῶ- 
προσκαίρων xai οἱονεὶ δεσμῶν τινων ἀναθεὶς, κοῦ- 
φος ἦν ἀτεχνῶς καὶ εὔδωνος, xai τῷ £v μὲν χιτῶνι- 
ὑὶ δε τῶν οἰκετῶν ἀρχούμενος. Εἶτα καὶ τὴν Ῥώ. 
μη» ἀκολιπὼ» ὁ Γεννάδας, πρὸς τὴν νέαν ταύτην &g- 
ανεῖται ᾿Ῥώμὴην, τὴν τοῦ Δείου Κωνσταντίνου, φη- 
pv αφ ἧς μὲν αἰτίας κινηθεὶς πρὸς τοῦτο λέγειν 
οὐκ ἔχω π)ὴν οὐκ ἀθεει πάντως, οὐδ' ἀλνσιτελῶς 
τῷ λααπρᾷ ταύτῃ καὶ βασιλίδι τῶν πόλεων ἐνδεδη- 
μοκὼς, ᾗ x«i τὸ ἱερὸν αὐτοῦ ἐναπόχειται σῶμα, θη- 
σαυρὸς ἄσυλος, πλοῦτος ἀδάπανος, νοσημάτων πάντων 
ἀλεξιτήριον. 

A'. 'O you» τὰ πάντα µέγας Σαμψὼν τὴν µεγά- 
λην τήνδε πόλιν καταλαθὼν, ἐν σμικρᾷ μέν τυι 
φαύλη διᾷγεν οἰχία, ἐν δὲ τῷ πλησίον κήδεσθαι πο- 
λὺς ὧν τὸν γὰρ οἰχίαν ταύτην φιλανθρωπίας ὑπό- 
θεσιν καὶ ἰατρεῖον ἆμισθον ποιησάµενος, τοὺς νόσῳ 
πιωζοµένους ξείζων ἦν καὶ φιλαδέλφως ὑποδεχκόμε 
νο, καὶ quà) ωόὀνον ἐπιμελείας ἀξιῶν πάσης, ὥσπερ 
οἱ τῆς τέχνης βούλονται νόμοι, ἀλλὰ καὶ τρορῆς χοι» 
νωνῶν καὶ στρωμνῆς, ἀκολούθως ταῖς τοῦ Χριστοῦ 
ἐτολαῖς, x«i τοῦτο μὲν τὰ τῆς τέχνης, τοῦτο δὲ 
μᾶ)λον x«i τὰ τῆς χάριτος ἐνδειχνύμενος, Ποῦ yp 
téyvus Épyov daeiuovxg ἀπελαύνειν, xai παθῶν ἀνια- 
Te» θαυματουργεῖν ἴασιν, ἆ ἐχείνῳ ὁφρᾶσαι, οἷα δὴ 


Β 


C 


D 


καὶ τὸ θελῆσαι ῥάδιον καὶ ἁπλῶς ; Άλλου μὲν ἄλλο 


! Matth. xix. 


et brevi lempore venit ad omnem ejus cognitio- 
nem. Verum cum neque medicinam, quse ars 
valde conducit humane saluti, vir humanissimus 
neglexisset, sed se etiam ei diligenter dedisset, 
etsi arte parum admodum ad questum sit usus, 
in pauperibus tamen cessit divine gratie mini- 
sterio, morbos curans immedicabiles, et tanquam 
grati velamento arte utens propter summam hu- 
militatem. 

ΗΙ. Postquam autem ejus parentes e vita exces- 
sissent, non amplius cunctabatur, nec differebat ; 
sed apta usus occasione, utpote quod nullus esset 
prohibiturus, ea faciebat, qu& sibi videbantur, et 
breves periturasque divitias commutabat cum 
eternis, obtemperans voci Dominice, jubenti ven- 
dere ea que quis babet, et prebere eleemosyname', 
et hinc parare crumenas, que minime veterascunt. 
Dabat vero opes non parce, idque nec tenuiter uec 
guttatim distillans, sed profuse adunodum et large, 
ambabus, ut dicitur, manibus effundens in ven- 
tres pauperum, aut esurientium ; idque non semel, 
aut bis, sed per totam vitam : connata enim cum 
ipso et connutrita usque ad mortem fuit eleemo- 
syna. Servornm autem greges nolebat amplius 
apud se manere, neque in servos uti arroganter 
imperio : sed potius libertate ingenue dignabatur, 
eis abunde prebens, quod ad victum sufficeret. 
Quid enim ei opus eral servitute hominutn, qui se 
verum et germanum servum Domino consecrave- 
rat?Sic itaque erga facultates affectus, rebusque 
tem poralibus tanquam vinculis exutus, eratrevera 
levis et accinctus, et una quidem tunica, uno au- 
tem famulo contentus. Deinde Roma relicta hic- 
vir egregius in hanc novam venit Romam, di- 
vini, inquam, Constantini civitatem. Atque que&- 
nam quidem eum causa permoverit, nequaquam 
possum dicere. Sed non sine Dei numine, neque 
omnino inutiliter versatus in hac regia est civi- 
tate, in qua est etiam sacrum ejus corpus reposi- 
tum, thesaurus  sacrosanctus,  divitie, αυ 
minime consumuntur, omnium morborum reme- 
diui. 

IV. Hic ergo omni ex parte magnus Sampson, 
cum ad hanc pervenisset civitatem, in quadam 
parva et humili domo habitabat, in proximi cura 
gerenda assiduus. Nam cum hanc domum beni- 
gnitatis argumentum, et gratuitam fecisset oíflci- 
nam, eos, qui morbo premebantur, hospitio exci- 
piebat, et fraterne tractabat: nec solum in eos 
omui utebatur cura et diligentia, ut volunt leges 
artis, sed et cibum, et cubile, eis impertiebat, 
secundum Christi precepta, partim quidem artis 
su&, partim vero divine gratie beneficia imper- 
tiens. Quid enim? An artis opus est demones 
expellere, et morborum mirabilem efficere curà- 
tionem? Que quidem ei facere, non minus quam 


— μασ απ αφ απ αφου αν 


283 
velle, erat facile. Et alteri quidem aliquid aliud, 
Sampsoni autem hospitalitas et benignitas, et in 
egentes misericordia, erat adeo propria, ut prope- 
modum ipsi naturalis fleret, sicut soli quidem est 
illuminare, igni autem urere. Hinc etiam innotuit 
ei qui tunc erat Christi Pontifex: bonitatis enim 
splendor et decus eos, qui eam exercent, cito 
propalat. Is autem erat Menas (2), virtute non 
obseurus. Ab illo ordinatur sacerdos, triginta jam 
annos natus, et paulo plus. Deinde et ei innotuit, 
qui administrabat imperium. ld autem ex eo ac- 
cidit. 

V. Justinianus quidem 'erat, qui imperabat, 
eujus et imperii diuturnum fuit tempus (3), et 
vita illustris. Ei morbus incubuit valde gravis, 
cum ei male aífecta essent pudenda, et vesica 
gravi laboraret ulcere. Atque ille quidem patie- 
batur, et laborabat, nec dolores ferre poterat. Ei 
autem erat circeumfusum examen medicorum et 
circa eum, ut mos est, aderant magno studio dis- 
putantes : qui ad promittendum quidem, et ad 
bona spe implendum sunt valde prompti, ut qui 
et ejus manum, qui laborat, hinc incitent, et effi- 
ciant, ut sit ad dandum alacrior: ut autem pro- 
missa deducant ad effectum, et laborantem libe- 
rent ab eo quod eum male habet, non solum brevi 
non possunt efficere, sed neque longa mora et 
dilatione, neque longi temporis utentes auxilio : 
sed parati quidem sunt eorum qui laborant, accue 
sare tarditatem, au etiam ad id, quod est dete. 
rius, proclivitatem, ut qui vel preceptis non ac- 
quiescant, vel cibo et potu non ea, qua par est, 
cautione utantur: se autem, et ea, quee ad cu- 
randum adhibent, medicamenta minime repre. 
hendunt. Quid ergo imperator? Postquam vidi 
eos multa quidem dicere, et magna verba loqui, 
nihil autem conferre ad curationem, imo vero 
ledere, et majores dolores afferre, ipse agitabatur 
quidem doloribus, ferre vero non poterat. Atque 
omnes quidem medicos ex equo condemnans, ut 
inutiles, in malam rem abire jussit: ad Deum 
autem confugit, et ei magno studio adheret, et 
illinc querit auxilium. Nonnunquam enitn egestas 
docet, quid nobis sit utile; et efficit, ut discamus, 
undenam verum veniat auxilium : « Auxilium enim 
meum, inquit, a Domino 5. » 

VI. Cum itaque vehementer petiisset, non tarde 
consequitur, sed ei in somnis ostenditur multi. 
tudo medicorum, qui ordine quidem astabant, ho- 
nesta vero, et qua sacerdotibus conveniebat, 
erant veste induti. Vidit sutem quemdam acce- 
dentem eunuchum, ex auro quidem contexta veste 
indutum, Preeposito vero amictu similem, qui visus 
est ostendere unum quemquam ex medicis, quo sit 


1 Psal] . cxx, 2. 
2) A Patriarcha Mena non potuisse Sampsonem 


ordinari sacerdotem dictum est in Comment. pre- 
vionm. 18. 


MENSIS JUNIUS. 


J 


284 


À τι Σαμψὼν δὲ à ξενοδοχία καὶ φιλανθρωπία καὶ ó 
περὶ τοὺς ἐνδεεῖς οἶκτος τὸ ἰδιαίτατον, ὡς μικροῦ 
καὶ εἰς φύσεως ἀποθαίνειν ἀναγκαιότητα, οἷον nie 
piv τὸ φωτίζειν, πυρὶ δὲ τὸ καίει. ᾿Εντεῦθεν xoi 
τῷ τηνικαῦτα ἀρχιερεῖ τοῦ Χριστού δῆλος Ὑένεται 
(αρετὴ γὰρ πρᾶγμα fcx φωτὶ Ἀλάμπον, ὅθεν καὶ 
ταχὺ λίαν ἀνακηρύττει τοὺς µετιόντας). Μῆνας 
οὗτος ἦν ὁ τὴν ἀρετὴν οὐκ ἀδηλος, καὶ ἱερεύς' 
ὑπ éxt(vou Χχειροτονεῖται τριάχοντα ἤδη γεγονὼς 
ἔτη, xal pixpóv τι πρός. Εἶτα καὶ τῷ τῶν βασι- 
λείαν διέποντι φανερὸς γίνεται παρ αἰταν δι 
τοιαύτην. 

Ε.. Ἰουστιιανὸς pi» ἦν ὁ κρατῶν, οὗ καὶ ὁ τῆς 
ἀρχῆς χρόνος πολὺς, καὶ ὁ Βίος ἐπιφανής. Τούτῳ vó- 
σος ἐνσχήπτει µάλα βαρεῖσ τῶν αἰδοίων αὐτῷ πονη- 

B ρῶς ἐχόντων, xat τῆς κύστεως ἔλκει χαλεπῷ χαχω- 
θείσης. 'O μὶν οὖν ἔπασχέ τε xal ἔχαμνε xxi τὰς 
ὀδύνας Φφέρειν, οὐ δυνατὸς ἦν ἰατρῶν δὲ σμῆνος αὖ- 
τῷ περιεχέχυτο καὶ περὶ αὐτὸν, ὥσπερ ἴθος, σπουδαιο- 
λογούμενοι παρῆσαν, oi. ἐπαγγείλασθαι μὶν καὶ &ya- 
θῶν ἐλπίδων πληρῶσαι χομιδὴ πρὀχειροι, ἅτε d xai 
τὴν χεῖρα τοῦ κάµνοντος ἔντεῦθεν ὑποκινοῦντες, καὶ 
προθυμοτέραν εἰς ἐπιδόσεις εἶναι παρασκενάδοντες᾽ 
εἰς ἔρ)ον δὲ τὸ ἐπαγγελθὲν ἀγαγεῖν, καὶ τοῦ λυποῦν- 
τος ἁπαλλάξαι τὸν πιεζόµενον, οὐ µόνον οὐκ ἐν ὁλί- 
ye δυνατοὶ ποιεῖν, ἀλλ οὐδε τριθῇ καὶ pct 
πολλάχις, οὐδε τὸν μακρὸν χρόνον λαμθάνοντες εἰς 
βοήθεια ἀλλ ᾖἔτοιμοι μᾶλλον τοὺς πάσχοντας 
αἰτιᾶσθαι τῆς βραδύτητος, $ καὶ τὰς πρὸς τὸ χεῖρον 
συμθαινούσας περιπετείας, ὡσεὶ μὴ τοῖς παραγγέλ- 

QC µασιν εἴκοντας, ἡ περὶ τὰς βρώσεις ἡ πόσεις ἀφυ- 
λάχτως ἔχοντας ἑαυτοῖς δὲ καὶ ol; xéypuvrat εἰς 
θεραπείαν φαρμάχοι, µέμψιν οἱ βῶτιστοι προσ. 
ἅπτουσιν οὐδεμίαν. Τί οὖν ὁ βασιλεύς ; ἔπὶ πολλὰ 
μεν αὐτοὺς λέγοντας ἑώρα καὶ μἐγαλοῤῥημονοῦντας, 
οὐδεν δὲ πρὸς βεραπείαν ἀνύοντας, ὅτι μὴ καὶ βλά- 
πτοντας καὶ ἀχεσίαν ἅπαντας ἀποδεικνυμένους, «u- 
τός τε ὀδύναις ἐθάλλετο μὶν, Φέρει δὲ οὐκ ἡδύνατο. 
ἰατρῶν piv ἐπ ἴσης πάντων τὸ ἀνωφέλητον κατα- 
γνοὺς, οἰμώζειν ἔφασκε᾽ προσφιύγει δὲ μᾶλλον Ota, 
καὶ αὐτοῦ λίαν ἑαμελῶς περιέχεται, xai τὸν ἐχεῖθεν 
ζητεῖ βοήθειαν. Ἔστι γὰρ ὅτε dà καὶ à ἀπορία δι- 
δάσκαλος ἡμῖν τοῦ λυσιτελοῦντος «/ένεται, xol ὅθεν à 
ἀψευδὲς üxe βοήθεια, µανθάνειν mou. « Ἡ Ὑγὰρ 
βοήθειά µου, φησὶ, παρὰ Κυρίου. » 

D G'. Θερμῶς τοιγαροῦν αἰτήσας, οὐ βραδέως ἐπι- 
τυγχάνει, ἀλλὰ κατ ὄναρ αὐτῷ δείκνυται ἰατρῶν 
πλῆθος στιχηδὀν παριστάµενοι, τὴν μὲν τοι στολὴν 
ἱεροπρεπῶς πιρικείμενοι εὐνοῦχον δὲ τυα παρ- 
ελθόντα ἑώρα, χρνσουφῇ piv περιθεθληµένον, Πραι- 
ποσίτω δὲ τὴν ἀναθολὴν ὅμοιον, ὃς καὶ ὑποδειχνύειν 
αὐτῷ ἑώκει τῶν ἰατρῶν ἵκαστον, ὅπως ἔχει προσ- 
ώπου καὶ ἡλικίας xai παραστήµατος, ἐφ᾽ ol; ἕνα 


(3) Regnavit Justinianus Magnus ab anno 
Christi 527 ad 465. 


VITA S. SAMPSONIS. 


ὄντα τὸ πρόσχηµα ταπεινὸν, τὴν πολιὰν εὐπρεπὴῆ, À vultu, etate et habitu; inter quos unum, qui erat 


τὸν ἔνδυσιν εὐσταλῦ, γνωρίσαι τε τοῦτον τῷ βασιλεῖ 
ἐμμελέστερον xai οἷὸς ἐστι πάντων παρασχευασαι 
καταμαθεῖν, καὶ ὡς αὐτὸς μόνος, οὐ µέν τοι τῶν ᾱλ- 
λων οὖὐδεὶς, φάναι͵, δυνατὸς coi δοῦναι τοῦ πάθους 
ἀπαλλαγήν. ᾿ΕἘπεὶ οὖν xat ὕπνου ἀνείθη ὁ βασιλεὺς, 
ἀληθῆ κρίνας τὸν ὄνειρον (ἐποίει γὰρ πιστεύει καὶ 
ταῦτα οἰκονομήσας ἰδεῖν x«i µέλλων ἐξ ἕργου τὰ ὁρα- 
θέντα πιστώσασθαι), χαρᾶς piv πληροῦται ' µιτα 
καλεῖται δὲ τοὺς ἰατροὺς εὐθέως. Καὶ οἱ μὲν συνῆλ- 
θον χαὶ εἰς ὄψιν αὐτῷ παρέστησαν ἅπαντες ' ὁ δ᾽ 
ἐπψει ἔχαστον φιλοπραγμονῶν ἑσχάτως, καὶ βασα- 
vite οὐχ ἧττον, τὸν χρυσὸν à Λυδία λίθος, πρὀσ- 
ωπόν τε χαὶ σχῆμα καὶ ἠλικίαν κατὰ τὰ ὑποδει- 
χθέντα παράσημα διὰ τῶν ὀνείῤρων. Ὡς δε οὖδεν 
τῶν παρόντων ἑώρα τοιόνδε γνώρισμα, λύπη καὶ 
ἀπορία συνείχετο, x«i οἷα διψητικώτερος ἔτι χκαθ- 
ἵστατο τοῦ ἐπαγγελθένος ἀποτυγχάνων. ᾿Εντεῦθυι 
πολλή τε καὶ θερμὺ xai ὀξειᾶ ζήτησις, ἐπαγγελία 
τε δωρεῶν xai τιμῶν µεγίστων, ἃς ὁ τὸν άνδρα τὸν 
ζητούμενον ἐμφανίσων, ἀκολούθως οἷς sida συµθὀ- 
Ἆοις ὁ βασιλεὺς, ἔμελλεν εὐθὺς λήψεσθαι. Ὁ μὶν 
οὖν ἐξητεῖτο λίαν ἐκβύμος, καὶ τὸ γνώρισμα Xv, 
οὐ χατὰ τοῦ Πέλοπος, ὥσπερ οἶδεν ὁ μῦθος, ἀπὸ τοῦ 
ὤμου, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ περιόντος τῆς ἀρετῆς καὶ προ- 
πηγουμένως ἀπὸ τοῦ μετριοπαθοῦς καὶ συνισταλ. 


μένου. 


Z'. 'Επεὶ J& καὶ ἔτι δνσχερὺς ὧν ἡ εὗρεσις (ἐκρύ- 
Άτετο γὰρ οὐ τὴν μορφὴν µεταθάλλων, ola dà καὶ 


specie humilis, canis decorus, vestitu honestus 
et compositus, diligentius curare, ut notus esset 
imperatori : et efficere, ut sciret qualis esset in 
omnibus, et dixisse : Hic solus, et nullus ex aliis, 
tibi potest dare, ut a inorte libereris. Postquam 
aulem a somno fuit excitatus imperator, verum 
judicans esse somnium (ut crederet enim, effece- 
rat is qui providerat ut videret, et que visa fue- 
rant, erat re ipsa confirmaturus), impletur quidem 
gaudio : accersit autem statim medicos. Et illi 
quidem convenerunt, et se ei omnes coram stite- 
runt. Hie vero unumquemque lustrabat, diligen- 
tissime perscrutans, et non minus examinans 
quam aurum lapis Lydius, vultumque et figuram 


B el etatem, secundum signa, que erant ostensa 


per somnia. Postquam autem nullum vidit tale si- 
gnum in eis qui aderant, dolore afficiebatur, et 
perplexo erat animo, multoque factus est avidiors 
quod nondum esset promissum assecutus. Hinc 
diligens facta est inquisitio, donorumque et maxi- 
morum honorum promissio, quos esset accepturus 
qui virum ostenderet ex iis indiciis que viderat 
imperator. Hic quidem diligenter querebatur ; 
signum autem, quo cognosceretur erat, non quo- 
modo Pelopis (ut narrat fabula) humerus ; sed 
virius insignis, et precipue moderati mores et 
compositi. 

VII. Cum autem esset difficilis inventio (celaba- 
tur enim, non formam mutans, ut fingunt pro- 


τὸν Πρωτέα πλάττουσιν, ἀλλ' oixovopim τινὶ θειοτέρα ᾳ teum, sed quodam divino hoc eveniente consilio, 


τούτου συµθαίνοντος, ἵνα καὶ * βραδεῖα δύλωσις ἔτι 
μᾶλλον αὐτὸν ἐπιπόθητον χαταστήση) ὀψὲ καὶ μόλις 
τῶν ἰατρῶν τις τῶν βασιλικῶν, τῷ μὶν βασιλεῖ γνώ- 
ριµος, συνήθης δὲ τῷ Μεγάλῳ, x«l τὰ ἔκείνου dpt- 
στα συνειδὠς, οὐ τὰ τῆς ἀρετῆς µονον, ἀλλὰ καὶ τὰ 
τῆς χάριτὸς τε καὶ τῶν θαυμάτων, ἔνθιν αὐτῷ καὶ 
συμθαλεῖν ῥάδιον ἦν, ἐκεῖνον εἶναι τὸν ἰασόμενον, 
αὐτὸς οὗτος δῆλον εὐθὺς τὴν Μέγαν τῷ βασιλεῖ x«0- 
ἵστησι καὶ χαρᾶς αὐτῷ γίνεται πρόξενος, ὅσης οἱ 
πάθει σωματικῷ κχάµνοντες καὶ ἀπαλλαγῆς ἐφιέμε- 
vot, δυνατοὶ µόνον συνεῖναι. Εὐθὺς μὶν οὖν εἰς ὄψιν 
ὁ θαυμαστὸς αὐτῷ παρψει Σαμψών ' οὐδὲ γὰρ οὐδὲ 
βραχὺ τὸ µέσον ἀκοῦς pupt, καὶ τῆς θέας γενέσθαι 
παρῆχεν ΄ οὕτως αὐτὸν |) του ᾖἐδεν ἰσχνρῶς εἷλεν 
ἐπιθυμία. Ἰδὼν οὖν ἀνέγνω καλῶς ἀπὸ τῶν νυκτὸς 
ὁραθέντων τὰ μεθ) ἡμέραν φαιόµενα, olov ὀφθαλ- 
μῶν Ἁἡμερότητα, µμορφῆς ἱλαρότητα, ἠθῶν κεὖ- 
κοσµίαν, πώγωνος αὐχμιρίαν, ὀμμάτων κατήφειαν, 
σύμθολά τε αὐτῷ ἐπιτρέπονα µμετριοφροσύνης. 
Ταῦτα ἔχεῖνος, προσιόντος τοῦ θαυμαστοῦ, θεασά- 
µενος, οὐδὲ καθεκτὸς ἦν ἔτι, ἀλλ' ἀναστὰς ἐξ ἀμέτρου 
περιχαριείας περιθάλλει τε τὸν εὐτελῆ τὸ φαινόμε- 
νον, 6 rà» βασιλείαν περέθλεπτος, καὶ φιλεῖ ἄγαν 
ἡδέως, οὐ στόµα µόνον, ἀλλὰ καὶ κεφαλήν. Ἡ μὴν 
αὐτὸς εἰ, λέγων, Πάτερ, αὐτὸς ti, ὁ κατ ὄναρ pot 
παρἀδόξως ἐπιφανεὶς, ἀλλὰ καὶ τὸ πάθὀς τὸ ἐμὸν 
ἐπαγγελθεὶς ἰάσασθαι. Οὕτως simo», εὐθὺς εἰς τὰ 
προσωτέρω συνεισψει τῶν βασιλείων ἐγκρατὴς àv 


ut tardior ostensio eum redderet magis desiderabi- 
lem), vix tandem unus ex medicis imperatoris, 
notus quidem imperatori, magno autem Sampsoni 
familiaris, et qui res illius optime noverat, non 
virtutem solum, sed etiam gratiam et miracula, 
eum manifestum reddit. Hinc autem illi facile erat 
conjicere, eum esse qui illum erat curaturus. Hic 
ergo ipse magnum illum Sampsonem notum reddit 
imperatori, et ei tantam conciliat Jetitiam, quan- 
tam ii, qui laborant morbo corporis. et ab eo cu- 
piunt liberari, soli possunt intelligere. Atque 
statim quidem venit admirabilis Sampson: neque 
enim inter visum et audituta intercessit tempus 
vel brevissimum: tantum ejus videndi imperato- 
rem ceperat desiderium. Cum vero eum vidisset, 
ex iis qu& noclu visa fuerant, pulchre recognovit 
ea que cernebantur interdiu, utpote oculorum 
mansuetudinem, forme hilaritatem, morum hone- 
statem, barbe squalorem, aspectus tristitiam, et 
qu& eum decebant signa moderationis. Heec cum 
ille, admirabili accedente Sampsone, esset con- 
templatus, non potuit amplius contineri, sed sur- 
gens pre immoderata leetitia, eum quispecie vilis 
erat et abjectus, ipse, qui erat insignis imperio, 
amplectitur, et suaviter admodum osculatur, non 
os solum, sed etiam caput, dicens : Certe, o Pater, 
tu es ipse, qui mihi admirabiliter in somnis appa- 
ruisti : quin etiam te morbum meum pollicitus es 





287 


MENSIS JUNIUS. 


euraturum. Hec cum dixisset, statim ingressus Α ἐχείνου τῆς τε Ὁσίου χειρὸς, οὐδὲ γὰρ dero µέγα τί 


est in regie penetralia, Sanctum illum manu te- 
nens : neque enim existimabat se magnum quid 
facere, illam honorans, cujus admirabilem virtu- 
tem mox esset experturus. 

VIII. Postquam autem ingressus est imperator, 
et eum habuit secum sedentem, nondum sua 
erga eum benignitate satiatus, plura adhuc facie- 
bat. Ejus manus capiens, suis imponebat oculis, 
εἰ eas cum maxima voluptate deosculans, et in eas 
distillans lacrymas, letabatur. Morbi enim, qui 
eum premebat, necessitas efüciebat, ut homo ap- 
pareret potius quam imperator, et qui humanis 
flectebatur miseriis, quam qui imperatoria effere- 
batur magnificentia. Verumenimvero hec magna 
imperatoris moderatio et religio, gravem Sancto 
injecit molestiam, et perinde ac si ei fieret injuria, 
et in eum nimia exerceretur molestia, non potuit 
. tenere silentium, sed: Ne sic feceris, o impera- 
tor, neque tam demisse et abjecte, exclamabat ; 
nec eo quod te ipse immodice dejicias et depri- 
mas, efficias, ut damner arrogant. In quo enim 
sum communibus bhoininibus superior, qui sum 
miser, et peccatis obnoxius, et opus habeo magna 
Christi benignitate et clementia ? Verumenimvero 
bec tua fidei abundantia et fervor, est futuri a 
Christo auxilii certus nuntius, qui est Rex regum, 
et polest omnia facere. Cum hec dixisset, impo- 
suit manum parti affectee. Et ea quidem suo fun- 
gebatur officio. Ipse autem copia humilitatis volens 
celare abundantiam gratie, quibusdam rebus, 
quas parti laboranti ex arte imposuit, curationem 
conabatur ascribere. Sed medicinam, qu& appli- 
cabatur, vincebat, que celabatur, verltas : et 
qui in aliis fuerat cognitus rerum effector mi- 
rabilium, in hec quoque fuit cognitus fecisse 
miraculum. Non multi enim dies preeterierunt, et 
imperator fuit omnino liberatus a morbo, et est 
integram assecutus sanitatem, repletusque est le- 
titia et admiratione, illa quidem propter recupe 
ratam valetudinem, hac autem propterea, quod 
qui eum sanum fecerat, Deo esset familiaritate 
conjunctus. 

IX. Deinde etiam, ut tante curationisbeneflcio 
responderet, B. Sampsoni aurum donavit splen- 
dide ac magnifice, et quecunque poterant incitare 
desiderium ejus, qui secundum carnem vivit. llli 
autem tenuiter et frugaliter vivere, erat bonum 
per se expetendum omnibus quidem divitiis bea- 
tius, quavis vero gloria ac dignitate excellentius. 
Imperatoris certe liberalitatem et munificentiam 
opportunis et validis recusavit recusationibus : 
llla mihi das, dicens, o imperator, qu& lubenter 
reliqui propter Christum, ut qui multas posside- 
rem pecunias, et multas haberem possessiones- 
Quomodo ergo ea accipiam, sine quibus vivere 
aperte comperi utilius esse, et & quibus prudenter 
discedentem Deo esse conjunctum, dilucide est 
ostensum ? Quod si pro summa tua benignitate et 


ποιεῖν ἐχείνην τιμῶν, ἧς ἀπολαῦσαι θαυματουργούσης 
ἔμελλιν. 


H'. 'Ersi δὲ καὶ εἰσῆλδεν ἔνδον βασιλεὺς. καὶ avy- 
καθήµενον αὐτὸν εἶχεν, οὕπω κόρον δεχόμινος τῆς 
φιλοφροσύνης, ἔτι xai πλέον ἐποίε, λαμθάνων αὐτοῦ 
τὰς χεῖοας, ὄμμασιν ἐτίθει τοῖς ἑαυτοῦ xal καταφι- 
λῶν μεθ) ὅσης εἴποι τις ἡδονῆς, καὶ δάκρυα xara- 
στάδων αὐτῶν ἤδετο' ἡ γὰρ τοῦ πιέζδοντος πάθους 
ἀνάγχη ἄνθρωπον αὐτὸν ἐποίε μᾶλλον $ βασιλέα 
δείκννσθαι καὶ ἀνθρωπίναις καλυπτόμενον ἀθλιότη- 
σι $ µεγαλοπρεπίαις βασιλιαῖς ἀἐπαιρόμενον. 
Hà» ἀλλ ἡ πολλὴ αὕτη τοῦ βασιλέως μετριοπάθεια 

B x«t τὸ σίθας βαρύτητα καὶ λύπεν ἐμδέθληκεν τῷ 
Ὁσίω, xal ὥσπερ ἀδικὸν τι πάσχων, χαὶ εἰς µετριο- 
φροσύνην πλεονεκτούμενος οὐκ ἄνεγχε σιωπᾶν * 

ἀλλὰ, Mà οὕτω ποίε, o Βασιλεῦ, μὴ οὕτως ρέμα 
καὶ ταπεινῶς, ὑπεφώνει, μηδὲ τῷ ἀωμέτρως ἐθέλιν 
αὐτὸν ταπεινῶσαι, ἐμοὶ xpiua προξενήσας ὕπερ- 
οψίας. Tí γὰρ πλίου ἔχω ἐγὼ τῶν κοινῶν ἀνθρώ: 
fev, Ταλαίπωρος ὧν καὶ ἁμαρτίαις ὑπεύθυνος, καὶ 
πολλῆς τῆς παρὰ Χριστοῦ Ἀχρηστότητος καὶ φιλ- 
ανθρωπίκς ἰἐπιδεής; Πλὴν ἀλλὰ τὸ ἀφθονόν σου 
τοῦτο τῆς πίστως xai θερμὸν ἄγγελός σοι γένεται 
ἀψευδὺς τῆς ἀπὸ Χοιστοῦ βοχθείας, τοῦ Βασιλέως 
dà τῶν βασιλευόντων καὶ πάντα δυναµένου ποιεῖν. 
Οὕτως εἰπὼν, χεῖρα ἐπετίθει τῷ πάσχοντι μέρει * 
καὶ à ut» ἐνήργει τὰ ἑαυτῆς' 6 δὲ χρύπτειν ἐθέ- 
λων ταπεινοφροσύνης περιουσία χάριτος ἀφθονίαν, 
ἐπιθέμασέ τισι τοῖς Ex. τέχνης, ἃ τῷ ἀλγοῦντι μέρει 
ἐπέθαλλεν. ἐπιγοάφειν ἐπειρᾶτο τὴν ἴασιυ. ᾿Αλλ' 
ἐνίχα ἐπιπλαττομένην οὕτω θεοαπείαν ἡ ὑποχρυπτο- 
µένη ἀλήθεια, καὶ ὁ ἐν πολλοῖς καὶ ἀλλοῖς θανµατ- 
ουργὸς νωρισθεὶς κἂν τούτῳ δὴ θαυματουργῶν 
ἐγνωρίξετο. Οὐ πολλαὶ παρῆλθον ἡμέραι καὶ o βασι- 
λεὺς ὅλως ἀπηλλάγη τοῦ πάθους καὶ χαβαρᾶς ἂπ- 
έλαυσιν ὑγιείαις, πλήρης τε ἦν εὐφροσύνης χαὶ θαύ- 
µατος, τῆς piv διὰ τὴν ἀνάστρωσιν, τοῦ δὲ διὰ τὴν 
τοῦ ὑγιάσαντος πρὸς Θεὸν οἰκείωσιν. 


C 


Θ΄’. Ἔπειτα xat ὡς ἀμειψόμενος τὸ µέγα τῦς Ot. 
ῥραπείας δωρήμασιν ἐπικαίρος, χρυσόν τε ἐδίδου 
p μεαλοψύχως, καὶ ἄλλα ὅσα δὶ ἐπιβυμίαν οἵδε 
παρακαλεῖν, τοῦ χατὰ πάοχα δῶντός guut*' ἐκείνω 
δὲ τὸ λιτῶς οὕτω καὶ ἡμελημένως δῆν, αὐθαίρετον 
ἀγαθὸν, παντὸς ut» πλούτου μαχαριώτερον, πάσης 
d& δόξης ἀξιωματικώτερον * ἀμέλει καὶ τὸ τοῦ βασι. 
λέως φιλότιμὀν τε καὶ µεγαλόδωρον εὐκαέροις χαὶ 
ἰσχνοαῖς διεκρούσατο ἀπολογίαις, ᾿Εκεῖνά µοι δίδως, 
ὦ βασιλεῦ, εἰπὼν, ὦν αὐτὸς ἡδέως ἐξέστον διὰ Ἆρι- 
στὸν, πολλὰ μὲν ix κτήµασι, πλεῖστα δὲ καὶ ἐν χρή- 
pacc κεκτηµένος. Πῶς οὖν ὑγὼ λήψομαι ταῦτα, ὧν 
τὸ ζῆσαι χωρὶς φανερῶς εὗρον ὠφεχιμώτατον, καὶ 
ὦν τὸ ἀποστῆναι φρονίκως. Oto οἰχειωθῆναι καθα- 
ρῶς ἀποδέδεικται ; Ei δὲ βούλει διὰ πολλὺν χρηστό- 
τητα καὶ φιλανθρωπίαν κεχαρισμένον ἡμῖν τί Ὑίνε- 


389 


VITA S. SAMPSONIS. 


$90 


σθαι, μᾶλλον [Oto γινέσθω] καὶ οὕτω dà καὶ πρὸς À humanitate nobis aliqua in re gratificari cupias, 


ἡμᾶς τὸ Ὑερονὸς διαθήσεται. Ἔσται δὲ τοῦτο, εἰ 
πλησίον του ἐμοῦ οἰκίσχου, Ov τε αὐτὸς οἰκὼ, χαί 
τινας τῶν νοσήµατι κατόχων εἰσάγων ἐπιμελείας ὡς 
ἑαῦ δύναμις ἀξιῶ, οἶκον τοῖς νόσω χάμνουσιν ἐπιτή- 
δειον αὐτὸς ογερεῖς. Τοῦτο γάρ σοι ἀοίδιμον ὄνομα 
Φήσει xai ποοξενήσει μισθὸν ἀναφαίρετον. "Hxoucty 
ὁ βασιλεὺς, x«i τὸ αἰτηθῖν ὡς δωρεὰν μᾶλλον ἢ 
αἴτησιν ἀσμένως προσήκατο. Καὶ παραχρῆμα (x«i 
γὰρ ἦν τότε καὶ τὸν θεῖον ἐπ ὀνόματι τῆς τοῦ Θιοῦ 
σοφίας ναὸν χκατασχευασόµινος) x«i αὐτὸν ἐπέταττε 
συνοικοδομεῖσθαι προθυμία τε ψυχῆς, καὶ oixodo- 
μούντων πολυχειρία, καὶ δαψιλεία παντὸς ἀναλωμα- 
τος, αὐτοῦ μὲν παρέχοντος φιλοτίμως, xarà δὲ τὸ 
ἀρέσκον τῷ Μεγάλῳ τῆς οἰκοδομίας τελεντουργου- 
pívns. Ἐπιὶ ἃκ καὶ ᾠκοδάμητο λίαν φιλοκάλως 
καὶ με/αλοπρεπὼς, καὶ ὀνόματος αὐτοῦ ὮΏἸξιουτο, 
εὐθὺς ἐχείνῳ τε ἐπετράπεο, xxl αὐτὸς Ἡν ὁ 
θεῖος Σαμγὼ», ó và» τοῦ οἴχου προστασίαν πεπιστευ- 
μένος. 


l'. Προστίθοσιν ὁ βασιλεὺς καὶ ἕτερον, βασιλικῆς 
ἄξιον ωεγαλοδωρίας, ἀπόμοιοαν οὐκ ὀλίγον, ood" ἐξ 
ὀλέγης ποοαιρέσεως τῷ ἁγίῳ τούτῳ οἴχῳ χαθιεροῦν, 
ἐχ προνομῆς δήπον διαιρεθεῖσαν, ἧς ὁ θαυμαστὸς 
Βελισάριο ἀπὸ τῆς τῶν Ασσυρίων γῆς ἐκείνῳ 
λαμπρᾶς τῷ  Ovtt καὶ φιλοτίµου. 
Εἶτα καὶ χτηαάτων δωρεαῖς κρατύνει τὸν οἶχον, ἱκα- 
νῶς ἐχόντων ti; τε ἄχλας αὐτοῦ δαπἀνας καὶ πρὸς 
ἰατρῶν σιτηρίέσια, 


προσα/αγὼν 2v, 


καὶ τῶν ἑτέρας ἐπιτετραμμένων 


id fiat Deo potius, et ita quod factum fuerit, ad 
nos quoque transibit. Fiet autem hoc, si prope 
meam domunculam, quam et ipse habito, et ali- 
quos ex iis, qui morbis laborant, eo introducens 
curo pro viribus, egrotantibus domum aptat ex- 
citaveris. Hoc enim tibi et clarum nomen pariet, 
et conciliabit inercedem, que& auferri non poterit. 
Audivit imperator, et quod petitum fuerat, liben- 
ter admisit, tanquam donum potius, quam petitio- 
nem. Et statim (tunc enim divinum construebat 
templum nomine Dei Sophie) jussit ut id quoque 
simul edificaretur prompto et alacri animi studio, 
et eorum qus edificabant, magna multitudine, et 
omnium impensarum copia, ipso quidem suppe- 


B ditante liberaliter, ex magni vero Sampsonis sen- 


tentia effecto edificio. Postquam autem pulchre et 
magnifice fuit edificatum, et ab ejus fuit nomine 
denominatum, protinus illi fuit permissum. Et 
ipse erat divinus ille Sampson, cui commissa fue- 
rat domus administratio (4). 

X. Adjicit autem imperator aliud quoque di- 
gnum imperatoria munificentia. Non exiguam 
enim suorum bonorum partem, et non sine egre- 
gio proposito, huic &di sanete consecrat, sum- 
ptam, scilicet ex preedis, quas admirabilis ille Be- 
lisarius ad eum attulerat e terra Assyriorum (5)» 
qua revera erant preeclare et opime. Deinde 
domum quoque munit donis possessionum, que 
et ad alios ejus sumptus sufficiebant, et ad alimen- 


αὐτοῦ λειτουργίας. "Eri πολλοῖς οὖν τοῖς xoóvot; οὗ- C tum medicorum, et eorum,quibus erant alia com- 


te; 0 Μακάριος διαρχέσας ἐν ταῖς τῶν καμνόντων 
ἐπιωελείαις, καὶ πατρικῶς πάντων καὶ λίαν κηδι- 
μονικῶς, προμηθούµενος, ἐπεὶ xxi εἰς βαθὺ γῆρας 
$dr παραδὺς ἦν, καὶ ἀδυνάτως ἔχον αὐτῷ τὸ σῶμα 
τὴν τελευτὰν ὥδινε, νοσούν μὲν ὀλίγα καὶ ola προ- 
οίµια δείχνυσθαι ταῦτα xal ἀφορμὺ θανάτου. Ovi. 
σκει dk οὐχ ἀθυμῶν, οὐδὲ βαρυνόμενος, οὐδὲ riv 
µετάθεσιν δυσχεραίνων κατὰ τὰς φιλοσωμάτους ψυ- 
χάς τε xai φιλοχόσμους, ἀλλὰ πράως καὶ ἑλαρῶς, ἅτε 
yov» δ᾽ ἀκριθῶς ἐπιστάμενος ὑφ) οὗ καλεῖται, xoi ἐξ 
οἷας περιφορᾶς tig οἷαν κατάστασιν µεταθαίνει, καὶ 
οἷαι τῶν µακαρίαν αὐτοῦ ψυχὴν ἀπολαύτεις ἐκδέξον- 
ται  ἔκ γὰρ τῶν πόνων τὰς ἀντιδόσεις, ἐκ τῶν 
σπερµάτων τε δει xoi τοὺς καρπούς. H piv οὖν 
ἀζιοθεος ἐχείνου καθαρὰ uy πρὸς οὐρανίους οἰκή- 
σεις μεταφοιτῷ * τὸ δε ἱερὸν σῶμα καὶ ἅγιον τῷ 


(4) Erat hoc xenodochium, ut habet Cangius in 
Constantinopoli Christiana lib. tiv, inter eedem So- 
phianam et edem lrenes. Et, ut ibidem ait Can- 
gius,exstat Epistola Innocentii III Pontificis lib.xmi, 
epist. 17, qua confirmat preceptori et Fratribus 
hospitalis 5.Sampsonis Constantinopolitani dona- 
tionem cancelli, quod Garelis nuncupatur,factum 
ab Henrico imperatore CP. Meminit etiain istius 
xenodochii Jacobus de Vitriaco in Hist.Occident., 
cap. 29, his verbis : « Quemadmodum sunt hospi- 
talia sancti Spiritus in Romana urbe et S. Sam- 
psonis in Constantinopolitana civitate,et B.Anto- 
Dii in ip-o capite, et B. Marie Ronsciovallis in 
introitu Hispanics, et alia quedam Deo grata et 


missa munera. Cum multos autem annos sic trans- 
egisset (6) ille beatus in cura gerenda egrolorum, 
de quibus omnibus erat instar patris sollicitus, et 
jam ad gravem devenisset senectutem, et corpus 
imbecillum ei mortem parturiret, parum quidem 
egrotat, el quod posset ostendi esse procemium et 
occasio morlis. Moritur autem non tristis, neque 
graviter et egre ferens decessum, ut solent anime 
qu& corporis et mundi nimio tenentur amore : sed 
placide et hilariter, ut qui pulchre sciret a quo 
vocaretur, et a qua perturbatione ad quam trans- 
iret requiem, et quante voluptates essent beatam 
ejus animam excepture. Ex laboribus enim remu- 
nerationes, et fructus noverat ex seminibus. Atque 


D Deo quidem digaa et munda illius anima ad. cce- 


lestem transit habitationem: sacrum vero et san- 


pauperibus peregrinis, seu infirnis valde neces- 
saria. » 

(5,Transferri id oportet post mortem Sampso- 
nis: vivente etenim Sampsone xenodochium hoc 
satis misere habebat, ut habetur infra sub finem 
num. 17 : quamvis, quoad structuram attinet, 
satis magnificum fuerit, ut dictum est in Commen- 
tario praevio num. 15. 

(6) Hec non intelligenda sunt post conditum a 
Justiniano xenodochium : verum de cura et solli- 
citudine quam etiam prius egrotis et pauperibus 
impenderat : post struetum enim xenodochium 
unum alterumve aunum tantum supervixit. 





201 


MENSIS IUNIUS. 


"etum ejus corpus deponitur honorabiliter in Α peyícro ναῶ  Moxíov τοῦ μάρτυρος πανσέπτως ἐγ- 


maximo templo Mocii martyris (7), utpote quod 
magnus ille Sampson ex eo diceretur trahere co- 
gnationem, non corpore solum, sed multo magis 
animo et moribus. Quam multis autem clarus 
fuerit miraculis, qui est in rebus omnibus maxime 
admirabilis, non in vita solum, sed etiam multo 
magis post mortem, neque lingua potest dicere, 
neque auris admittere. Quomodo enim, cujus nec 
in hodiernum quidem diem coastiterunt fluenta 
miraculorum ? Imo vero nec consistent quidem, 
donec ille idem fuerit, et ejusdem misericordie ad 
intercedendum pro bominibus apud Deum. Pauca 
ergo, si videtur, ad Dei gloriam, et eorum, qui au- 
diunt, delectationem ac utilitatem ex iis que post 
ejus hinc excessum facta sunt, prosequatur 
oratio. 


κατατίθεται * ἅτι δὺ καὶ συγγένειαν ἕλκειν ἐκεῖθεν 
τοῦ Μεγάλου φημιζοµένου, καὶ οἰχείως ἔχει, οὐ 
χατὰ σῶμα µόνον, ἀλλὰ καὶ πλέον κατὰ ψυχὺν 
δηλαδὺ xai τοὺς τρόπους. Ὅσοις δὲ τοῖς θαύµασιν 
ἰδοξάσθη ὁ τὰ πάντα θαυμασιώτατος, οὐ κατὰ τὴν 
ἐνταῦθα ζωὴν ἁπλῶς, ἀλλὰ μετὰ τὸν θάνατον πολλῷ 
μᾶλλον, οὔτε γλῶττα δυνατὴ λέγειν, οὔτε ἀκοὺ παρα- 
δέχεσθαι. Πῶς γὰρ, οὗ μοδὲ µέχρι καὶ νῦν οἱ τῶν 
θαυμάτων ἔστησαν ῥύαχες ' μᾶλλον δε οὖὐδε στήσον- 
ται, ἕως ἂν ἐχεῖνος ὁ αὐτὸς Ἡ, καὶ τοῖς αὐτοῖς χρῆται 
σπλάγχνοις ὑπὶρ ἀνθρώπων πρὸς Θιὸν διαπρεσθενόµε- 
voc ; Ὀλέγα τοίνυν, εἰ δοκεῖ, πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ τὸν 
ἀκουόντων ἡδονὴν καὶ ὠφέλειαν, τῶν μετὰ τὴν ἐντεῦ- 
θεν αὐτοῦ µετάθεσιν γενοµέων τῷ λόγῳ µιταλη- 
p πτέον. 


CAPUT Il 
Miracula post mortem. 


XI. Et primum quidem sit, quod et multe lin- 
gue canunt, et libri ferunt, et omnes credunt, 
quod in populari tumultu, adversus Justinianum, 
magnum illum et clarissimum imperatorem exci- 
tato accidit (8). Illo tempore audacissimorum 
atque imprimis temerariorum hominum manus, 
ignem ferentes, preeclarissimas et ditissimas edes 
aggrediuntur, atque principium incendio dant a 
maximo templo Dei Sophie, quod cum in orbem 
omnia exedisset, deinde serpens venit usque ad 
preclaras edes divini Sampsonis, et tectum arripit 
celeriter, et fremens ulterius procedit : existima- 
baturque fore, ut mox tota domus omnino inte- 
riret. Quid ergo est postea consecutum ? Multe 
quidem ex adverso in eo movebantur manus grate 
et pie, nihil non facientes, nihil non molientes 
eorum que possunt fieri ad ignis cohibendum im- 
petum. Sed malum erat inexpugnabile. et omne 
superabat auxilium. Vincitur tamen, et eo fuit 
potentior cura magni Sampsonis. Fuerunt enim, 
fuerunt, qui tunc digni sunt habiti divinum videre 
Sampsonem per tectum circumcirca cursitantem, 
et ignem increpantem, et veluti frementem, et 
admirabiliter ejus impetum retardantetm. Cujus 
quidem aspectu ignis veluti obstupefactus retro- 
cessit: deinde cum tonitru repente erupisset, co- 
piosa quoque affluxit pluvia, quo factum est, ut 
ignis exstingueretur, et domnus conservaretur il- 
lesa preter tectum (9). 


(7) De S. Mocio martyre actum est die 
41 Maii. .. 

(8) H&ec seditio facta est anno v Justiniani, atque 
excitata est a Vietoriatis, 1ta. appellatis, quod pro 
tessera τὸ Νίχα Vince, assumerent. Hanc fuse de- 
scribunt Procopius de bello Pers. lib. 1, cap. 24, 
et Chronicon Alezandrinum ad annum v Justi- 
niani, etc. 


ΙΑ’. Καὶ πρῶτόν yt τοῦτο, ὃ καὶ γλῶτται πολλαὶ 
ῴδουσι, καὶ βίθλοι φέρουσι, καὶ πάντες, πιστεύουσι, 
καὶ ὃ κατὰ τὴν τοῦ μεγάλου, φημὶ, x«i µέγα ἐν 
βασιλεῦσι λάμψαντος Ἱουστινιανοῦ τοῦ δήωου go- 
ρὰν, ἦτις y€ κατ αὐτοῦ συνέστη, γενέσθαι συνέθη " 
καὶ ὅπως πἀντολμοί τινες χεῖρες καὶ φιλοκίνδυνοι, 
πῦρ ἀνάψασαι, τοῖς λαμπροῖς τῶν οἴχων καὶ πολυ- 
χρύσοις, κατὰ τὸ ἐξαίρετο» ἐπιτίθενται. ἼΑρχεται 
μὶν οὖν τὸ χακὸν ἀπὸ τοῦ μεγίστου ναοῦ τῆς τοῦ 
Θιοῦ Σοφίας, xal τὰ χύκλω διανεμηθὶν ἅπαντα, εἶτα 
καὶ µέχρι τοῦ λαμπροῦ τοῦδε oixou τοῦ θείου Σαμ- 
ψὼν ἕρπον ἔρχεται. xai τῆς ὁροφῆς ὀξέως ἐπιλαμ- 
θάνεται καὶ τὸ προσωτέρω βοέµον ἐπψει, ἐπίδοξόν 
τε 2v ὅσον οὕπω, καὶ παντελῶς θέσθαι τῷ οἴκῳ 

C Φθοράν. Τί τοίνυν τὸ μετὰ ταῦτα ; πολλαὶ μὲν &vrt- 
στρόφως ταῖς προλαθούσαις ἐκινοῦντο περὶ αὐτὸν 
χεῖρες φιλοχάριστοι xai φιλάνθρωποι, Tl p) ποιοῦ- 
σαι, χαὶ τί τῶν γενέσθαι δυναμένων οὗ μηχανώμε- 
ναι πρὸς ἐπίσχεσιν τῆς τοῦ πνυρὸς ῥύμης ' ἀλλὰ τὸ 
δεινὸν ἅμαχον ἣν, καὶ πάσης ἰσχυρότιρν βου- 
θείας ' ἡττᾶται ὃ οὖν ὅμως, καὶ κρείττων ἡ τοῦ Με- 
γάἆλου πρὀστασία Ὑίνεαι, σαν yàp, σαν, oi τὸν 
θεῖον τότε Σαμψὼν ἠξιοῦντο θεωρεῖν, χύχλῳ τῆς ὁρο- 
φῆς περιθέοντα, ἐπιτιμῶντά τε τῷ πυρὶ, xal οἱονεὶ 
ἐμθριμώμενον, καὶ τῆς ὁρμῦς αὐτῷ παραδόξως 
ἀναχαιτίξοντο, καὶ τὴν θέαν ἐκενο ὥσπερ 
καταπλαγὲν, εἰς τοὐπίσω τε ἐχώρει, xal ἀνεκόπτε- 
το ' ἔπειτα βροντῆς ἀθρόον καταβῥαγούσης, ὄμθρος, 
olo; δαψιλὴς ἐπιῤῥύη, ὡς ἐντεῦθεν, τὸ μὲν πῦρ ἀπο- 


- 
ου 


D σθέσαι, διασωθῆναι δὲ καὶ τὸν oixov πλὰν τῆς ὀροφῦς 


ἀπαθῦ. 


(9) Hoc miraculum e&gre conciliari potest cum 
eo, quod habet Chronicon precitatum. asserens, 
quod in predicto tumultu populari. Ξενὼν τοῦ 
Σαμψὼν ó µέγας ἐκαύθη, καὶ ὑπώλοντο οἱ iv αὐτῷ &va- 
κείµενοι ἄρρῥωστοι. Magnum Sampsonis xenodo- 
chium conflagravit, et interierunt qui in illo de- 
cumbebant infirmi. 


193 VITA S. SAMPSONIS. 


294 


ΙΒ’. Προσκείσθω καὶ ἕτερα 'ràv θαυμάτων, οὗ τὰ Α — XII. Adjieiantur alia quoque miracula, non quee 


πολλοῖς προτερον γενόμενα χρόνοις, δι ἀπορίαν και" 
νῶν xai προσφάτων (οὖδε γὰρ ἐκλείπουσιν ἄχρι καὶ 
νῦν τῶν ποταμῶν μιμούμινα τοὺς ῥέοντας ἀεννάως), 
ἀλλὰ τὰ μικρῷ πρὀσθεν Ὑεγινημένα, ἵνα καὶ πλίον 
οὕτω πιστὰ εἴη, τὰ ut» αὐτοὺς ἐχείνους διηγουµέ- 
νους ἔχοντα, τοὺς τῶν χαρίτων ἀποναμύένους, γλὠτ- 
τας φιλαλύθεις καὶ τῷ ψεύδει παντάπασιν ἀπεχθα- 
νοµένας' τὰ δὲ τοὺς Ὑένε προσήχοντας ἤ ὑπηρετή- 
σαντας Ὁ ἄλλως ᾠκειωμένους αντοῖς ἐχείνοις τοῖς 
τῶν θαυμάτων πεπειραµένοις. Αὐτίκα γοῦν Θεοδώ- 
ριτος, ὁ τῷ Σπαθαροκουθικουλαρέων διαπρέπων τά- 
Ύματι, $ πο)λὴ Ύε à ἀρετὸ μαρτυρεῖται, χρηστότης 


μετὰ τῆς ἀληθεία, καὶ µμετριοπαθὴς ἐπιείκεια' 
Ωὔτος ὑπηρέτης ἦν, x«i ὑπηριτῶν οἰχειότατος) 


Λέοντος ἐχείνου uui, ὃν o t&v» Πατριχκίων τε x«t 
πραιποσίτων εἶχε χορὸς, xai ὃς μετῆλθε μὲν τὸν 
τοῦ Δρουγγαρίου τῶν πλωίµμων, µετῆλθε δὲ καὶ τὴν 
τού Λογοθέτου τοῦ δρόμου ἀρχὴν, ip ᾗ καὶ τέθνη- 
χε οὐ πλέον μετὰ τὸν ἐκείνου θάνατον, à μῆνες τὸ 
µέγιστον, πέντε. Toute τοιγαροῦν τῷ θιοδωρίτῳ, 
χαὶ ἔτεοος ἦν [Λέων τοὔνομα] τῶν συνυπηρετούντων 
τῷ πεοιφάνεῖ Λέοντι, ἀλλὰ καὶ οἰχείως ἐχόντων xai 
ἰδιωτῶν ῄτις, πρωτοσπαθἀριὸς τε γὰρ ἦν, καὶ ὡς 
σύνοθες ὀνομόδειν, ἐπὶ τοῦ Μαγκλαθίου, φίλος τε 
τῷ Θεοδωρίτῳ ἐς τὰ µάλιστα καὶ συνυπηρέτης ὁμό- 
ψυχος. Τούτω τοίνυν τῷ Λέοντι ὁ Δρουγγάριος χατά 
τινα πρόφασιν χαλιπήύνας,, ἐξ ὀψεώς τε ἔθετο, καὶ 
παῤῥησίας αὐτὸν ἀπίστησε τῆς συνήθους, χβόνον 
οὐχὶ βραχύν. Μάρτυς εἰμὶ χαι αὐτὸς τῆς πρὸς τὸν 
Λέοντα χαλεπὀτητος τοῦ ἀνδρὸς, x«i τὴν ἀποστρο- 
Qi» οἶδα, καὶ τὸν χρόνίαν ἀπόστασιν. Καὶ γὰρ καὶ 
αὐτὸς ἠξίουν ὑπὲρ τοῦ Λέοντος, φίλος dv καὶ συν- 
ἥθος τῷ Δρουγγαρίῳ. ᾿Βνιᾶτο τοίνυν à Λέων μάλα 
σφοδρῶς καὶ ἀθυμίᾳ συνείχετο, καὶ τὸν λύπην εἶχε, 
καὶ αὐτῶν ὀστέων ἁπτομένην καὶ μνελῶν, καὶ 
ἰσχυρῶς τάκουσαν. "Hv δὲ τὸ λυποῦν οὐ µόνον τοῦ 
Λέοντος, ἀλλὰ μὶν καὶ θιοδώριτος τὸν αὐτὸν εἷλχε 
ζὐγόν τοῦ λόγου, x«i συνήλγει αὐτῷ καὶ συνέπασχε, 
γόµοις εἴκων φιλανθρωπίας, art δὴ φίλος ὧν xoci 
συνυπηρέ-ης, ὥσπερ ὁ λόγος φθάσας ἐδήλωσεν. 

ΙΓ’. Ταύτῃ τοίνυν μηδὲ φΡέρων οὕτω πάσχοντα τὸν 
Λέοντα χαθορᾷν, ἄπιτολμα δηλαδὴ καὶ παρεκινδύ- 
νενε τοῖς λόγοις τοῖς πρὸς τὸν ἑαυτῶν δεσπότην 
(σφόδρα γὰρ δυσπρὀσιτὸς τε καὶ δυσοµίλητος ὁ ἀνὴρ, 
καὶ μάλιστα ἐν ὑπηρέται) καὶ Ὠξίου περὶ αὐτοῦ 
τρόπον τὸν ἕἔμφρυνα" Οἴχεται, λέγων, ὁ Λέων οἴχι- 
ται δίος pà καὶ ὁρᾶσαι μέν τι τῶν χαλεπῶν, ὅπερ 
ὄνταρυς οὐ βουλόμεθα, µηδε θανάτου καταστῶμιν 


(10) Spatharii erant, qui custodie corporis im- 
peratoris erant deputati, a voce Σπάθα, que majo- 
rem gladium significat, quoilli armabantur. Vide 
Cangium in Glossario Grreco-Barbaro. Spatharo- 
eubicularius, qui simul spatharii et cubicularii 
munere fungebatur. 

(14) Drungarius, id est prefectus, a voce Αροῦγ- 
Ίος. que Globum militum signiticat. Leunclavius 
i| Onomastico Turcico ita Grecis appellari ait 
baculum tribuni, quem instar sceptri gerit, fortea 
voce Latina truncus, ut ait Cangius ; quem consule 


multis ante annis facta sunt, quod desint nova et 
recentia (non enim in hodiernum usque diem defi- 
ciunt, utpote perennes imitantia fluvios), sed ea 
qu& paulo ante contigerunt, ideoque sunt magis 
credibilia ; queque relata fuerunt, tum ab iis 
ipsis, qui beneficia consecuti sunt, viris veridicis, 
et omnis mendacii osoribus : tum ab illis, qui aut 
consanguinei, aut famuli, aut aliter familiares fue- 
runt iis, in quibus miracula patrata sunt. Adsit 
igitur Theodoritus, 
gnis (10), cujus testatissima est virtus, probitas, 
veracitas, et suunma animi moderatio. Is erat fa- 


Spatharocubicularius insi- 


mulus, etfamulorum familiarissimus, et fidelissi- 
mus Leonis illius, qui erat ex ordine patriciorum, 


B et prepositorum, quiquegessit magistratum Drun- 


garii (11) classiariorum, necnon ratiocinatoris (12) 
cursus ; in quo diem clausit extremum, non am- 
plius quam menses, ut summum, quinque post 
obitum illius. Erat Theodorito huic etiam socius 


ex numero secum famulantium illustri Leoni, et 
ipse Leo dictus, dominosuocharus atque familiaris. 


Erat enim protospatharius οἱ ut mos est nomi- 


nare (13), in Manclabio (44). Hic summus erat 
Theodoriti amicus, et unanimis socius in mini- 
sterio. Huic autem Leoni cum aliqua de causa suoc- 
censuisset Drungarius, eum habuit suspectum, et 
tempore non parvo eum a consueta romovit fami- 
liaritate, et ab ea, quam prius habebat, fiducia. 
Sum quoque ego testis Drungarii adversus Leonem 

C indignalionis, vidique aversionem ejus et diutur- 
nam separationem. [mo ego quoque rogavi pro 
Leone, ut qui essem Drungario amicus et familia- 
ris. Valde itaque angebatur Leo, et magna afficie- 
batur animi :gritudine, dolorque vel ipsa ossa et 
medullas tangebat, et valde consumebat. Quin 
etiam Theodoritus idem jugum trahebat, ut dici- 
tur, ejusque movebatur misericordia, gravique 
dolore afticiebatur, legibus cedens amicitie, ut 
qui esset amicus, el in ministerio socius, ut 
prius est ostensum. 


XIII. Cum itaque ferre non posset, Leonem sic 


affici, ausus est verbis suum. aggredi dominum 
(neque enim facilis ad eum patebataditus, et asper 
erat in sermonis congressione, maxime inter fa- 
p mulos) et prudbnti inita ratione, pro eo rogavit : 
Perit, dicens, Leo perit : timendum est, ne sibi 
grave aliquid faciat, quod quidem certe nolimus, 
neque simus auctores ejus mortis. Miser enim jam 


in utroque Glossario. Hic Drungarius ad classis 
prefecturam refertur. 


(12) Λογοθέτης τοῦ Δρόμου erat is, qui ratio- 


nes cursus publici expendebat. Vide Cangium ibi- 
dem. 


((3) Πρωτοσπαθάριος, Prefectus custodum cor- 
oris. 
(44) Μαγκλάθιον Clavam significat, qua arma- 


bantur qni erant imperatorie cohortis; hic vero 
sumitur pro ipsa cohorte imperatoria. Rursum vide 
Cangium. 


295 MENSIS 


extabuit, et estsane consumptus, non ferens tuam 
aversationem ; et statim amittet etiam animam. 
Hoc cum non semel, sed sepedixisset, assiduitate 
et opportuna persuasione belle reconciliat Leoni 
dominum suum ; jubeturque ipsum adducere in 
conspectum ejus. llle vero pre nimio gaudio ac 
festinatione (dum forte debebat per scalas descen- 
dere) impeditum alicubi pedem graviter luxat ; 
jacetque sine voce, immobilis et dolore fractus, 
ac :wgre tandem delatus est ad lectum. Tres dies 
preterierant, et ipse sic jacebat supinus, mutus, 
stupefactus, somni et cibi expers, nec aquam qui- 
dem admittens, nec omnino se movens, sed veluti 
lecto affixus, et a re inanima nihil differens. San- 
ctum tamen etiam tacendo rogans, videt eum 
stantem ad extremum lecti, tangentem talum pedis 
affecti, et dicentem : Surge, nihil erit tibi amplius 
mali. Simul autem atque hoc dixit, simul dispa- 
ruit, spectante Theodorito, et pre stupore nihil 
loquente. Postquam vero magnus ille Sampson 
procul fuit ab oculis, ad se redit Theodoritus, et 
novo veluti spiritu animatur, sibique restituitur ; 
oris quoque et lingue usum recipiens, leta voce 
glorificabat Deum subsusurrabatque : Sanctus iste 
est Sampson ; et statim ministrum est allocutus, 
dicens : Surge, Basili (ita enim is vocabatur), et da 
mihi vestem, ut me induau :et simul pedem teti- 
git. Eum autem videns sanum, alter! manum ad- 
movit, qui erat illesus ab initio. Rei enim admira- 
bilitas eum reddebat prope emote mentis, et erat 


tanquam sui oblitus, et dubitans et heesitanti simi- C 


lis. Nimium enim gaudium et bonum inexspecta- 
tum ac praeter opinionem eveniens, tnentem solet 
dimovere. Übi autem comperit ambos esse sanos, 
alacri statim animo et pedibus tendit ad sepulcrum 
ejus, qui misero curationem impertierat, et bene- 
ficium ei refert acceptum, gratiasque pie agit, ut 
solet gratus et memor animus. 
ἐῤῥώσθαι διέγνω, αὐτίχα πρὀθυµος προθύµοις voci, πρὸς 
τὸν εὐχαριστίαν, ὥσπερ oidty εὐγνώμων ψυχὲ, θεοφιλῶς 
XIV. Huic vero Theodorito accidit, ut Sanctus 
illein alio quoque miraculo, quod circa dominum, 
ejus factum est (quisnam autem is sil, jam osten- 
sum est) Inserviret. Sed quomodo id accidit ? Cum 
Drungarius hic Leo aliquando equitaret, evenit, 
ut equus illius pedem muro allidens, eum feriret 
graviter Male autem se habebat pes, non brevi 
aliquo tempore, sed multisdiebus. Deiude cum sic 
affectus ostenderetur medicis, eos ad necessariam 
sectionem et chirurgicam operationem propellebat. 
Alque erat quidem dies quartus, quo medicis 
visum fuerat sic facere. Et Nicolaus (erat autem 
is quoque unus ex iis qui serviebant Drungario, et 
ejus domum complebant) statuerat ipsi afferre 
sectionem. Illa vero nocte apparent Teodorito 
iviri tres, domum Drungarii ingredientes, habitu 
et amictu Romani. Quibus factus obviam, Quonam 
itis ? rogavit. Illi autem voce et aspectu placido : 
Ad dominum tuum aoccedimus. Ad hec autem 


JUNIUS. 296 


Α αἴτιοι' τέτηκε γὰρ ὁ δυστυχὺς ἤδη καὶ δεδαπάνηται, 
τὴν ἀποστροφὺν οὐ φέρων τὴν σὴν. x«i ὅσον οὕπω 
ἀποθάλλει καὶ τὺν ψυχἠν. Τοῦτο οὐχ ἅπαξ εἰροχὼς, 
ἀλλὰ καὶ πολλάκις. τῷ συνεχεῖ καὶ εὐκαίρῳ πείθει, 
καὶ τὸν καταλλαγὺν πρεσθεύει καλὼς τῷ Aéovtt. 
Εἶτα καὶ εἰς ὄψιν αὐτὸν ἀγαγεῖν χελευσθεὶς, ἐχεῖνος 
ἐκ τῶν ἄγαν πεοιχαρείας (κλίμακα οὕτω συμθὰν 
κατιὼν) καὶ τῷ τάχει συμποδισθεὶς, διάστροφός τε 
καὶ ἔξεδρος τὴν τοῦ ποδὸς ἁρμογὴν γίνεται’ καὶ ε’- 
θὺς ἀφωνός τε xai ἀχίνητος ἦν, ὑπὸ τῆς περιωδν- 
νίας ἀποῤῥαγείς, à Χλίνη τε εἶχε τοῦτον, µόγις πρὸς 
αὐτὸν ἐκχεκομισμένον. Τρεῖς παρῆλθον ἡμέραι, καὶ 
αὐτὸς οὕτως ἴἔχειτο ὕπτιος, ἄφβωνος ἁθπνός τε xai 
ἀχανὴς x«i ἄσιτος, οὐδὲ ὕδατος προσιέµενος οὖδα- 
μῶς, οὐδὲ κινηθεὶς ὅλως, ἀλλ' οἱἰονεὶ τῷ κλίνη προσ- 

B Πλωμίνος καὶ τῆς ἀψύχου διαφέρων οὐδέν. Δεόμενος 

μέντοι xal σιωπῶν τοῦ Αγίου, ὁρᾷ τοῦτον παρὰ 

τοὺς πρόποδας ἑστηχοτα τῆς κλίνης, τοῦ ἀστραγάλου 
τὸν ἐπαφωμενον τοῦ πεπονθότος ποδὸς, καὶ "Eyat- 
pct, εἰρηχότα, xaxóv ydp ἐστί σοι τὸ παράπαν οὗ- 
δέν dua τε ἴφη τοῦτο, καὶ ἅμα ἐξήει βλεπόντων 
τοῦ θεοδωρίτου τῶν ὀφθα)μῶν. τοῦ στόματος μηδὲ 
φθέγγεσθαι Quvauévou, ᾿Επειδὴ καὶ ὁ Μέγας πόῤῥω 
τῶν ὀφθκλμῶν ἦν, ἐπάνεισι μὲν εἰς ἑαυτὸν ὁ ϐΘεο- 
δώριτος, x«i oiovti ψυχοῦται, καὶ κινουµένῳ παρ- 
όμοιος δείχκνυται, φωνὴ; δὲ xal τὸ στόμα ὥσπεο 
πρότερον εἶχι, δοξάδων τε ἦν τὸν Otóv, ovi 
φαιδροτέρῳ, ὡς δὲ καὶ ὑποφθεγγόμιος 'O dy 
ἐστι Σαμψων. Καὶ αὐτίχα [πρὸς] τὸν ὑπηρετούμε- 
vov, ᾿Ανάστα, ἔφη, Bacüsu (οὕτω γὰρ ἐκαλεῖτο), 
καὶ τὸ ἱμαάτιόν uot δὸς ἐπινδύσασθαι. Καὶ ἅμα τοῦ 
ποδὸς ὤὥπτετο, xal ὑγιᾶ τοῦτον ὁρῶν, θατέρῳ τὸν 
χεῖρα mpocüy& τῷ ἐξ ἀρχῆς ἀπαθεῖ. ἐδείκνν γὰρ 
αὐτὸν μιχροῦ xal éxgpova ἡ παραδοξοποιία τοῦ 
πράγματος, καὶ ὥσπερ ἐχλαθόμενος ἐἑαυτοῦ, καὶ 
ἀμφιγνοῶν διέκείτο, καὶ ἀπορουμένῳ ἐοίχει. ΄Αλλως 
τε di xdi dà περιχάρεια καὶ τὸ ἀδόχητον ἀγαθὸν, 
οἶδεν ἐξιστᾷν oj μετρίως. Ὡς οὖν καὶ ἀμφοτέρους 
τὸν τοῦ θεραπεύσαντος τάφον, ὁμολογεῖ τε àv χάριν, καὶ 
ἀποδίδωσι. 

IA. Τῷ Θιοδωρίῳ dà τούτῳ xal ἑτέρῳ θαύματι, 

6 περὶ τὸν ἑαυτόῦ πέπρακται κύριον (dio, δὲ ἡδη, 

tí; οὗτός ἐστιν) ἐξεγένετο ὑπουργῆσαι, ἀλλ ὅπως 

ἄρα καὶ ἐξεγένετο. Tou Δρουγγαρίου Λέοντος, τοῦ 
δε ἱππαζομένυ ποτὶ, συµθαίΐνει τὸν ἵππον τοίχῳ 
προσαῤῥάξαντα τὸν ἐκείνου πόδα πλῆξαι χαλεπῶς. 

Εἶχε τοιγαροῦν πονηρῶς ὁ ποῦς, οὐ παρ) ὀλίγον, ἀλλ' 

ἐν ἡμέραις συχναῖς Εἶτα καὶ τοῖς ἰατροῖς οὕτως 

ἔχων ἐπιδειχνύμενος, πρὸς Tou)» αὐτοὺς ἀναγκαίως 
παρεχάλει καὶ χειρουργίαν. Ἡ μὲν οὖν ἡμέρα τι- 
τρὰς, ὅτε οὕτω δέδοκται τοῖς ἰατροῖς dp&v: καὶ ὁ Νι- 
χόλαος (sl; δὲ xol αὐτὸς τούτων ἦν, τῷ Δρουγγαρίω 
τε ὑπηρετούμενος xai τὸν αὐτοὺ οἶκον συμπληοροῦν) 
ὠρένετο ἐπενεγκεῖν αὐτὸς τὴν τομήν. Κατὰ δὲ τὸν 
νύχτα ἐκείνην, ἐπιφαίνονται τῷ Θιοδωρίτῳ ἄνδρες 
τρεῖς, τὸν oixov εἰσιόντες τοῦ Δρουγγαρίου, τὸ σχῦμα 

Ῥωμαῖοι xoci τὸν περιδολήν. Ol, ὕπαντηοσας, Ποῦ 

δε à ἄφιξις; ἄρετο' Καὶ αὐτοὶ mposía ἅμα φωνῦ, 

wpáe δὲ καὶ τῷ βλέμματι, Πρὸς τὸν xüpió» σον 


D 


«st 


VITA S. SAMPSONIS. 


298 


πνδε πἀρίµεν, εἶπον. Πρὸς ταῦτα τῷ Θιοδωρίτῳ Α Theodorito venitin mentem, ut diceret : Sed vos, 


lys» ἐπήει ^ AX) mvyvónrat xai ὑμῖν τοῖς xupíots, 
οἷα λύπη τῷ δρουγγαρίῳω τῶγε νῦν ἔχει, xai ὡς τή- 
µερον u£))o» τοῖς ἰατροῖς τομὺν τῷ ποδὶ ἐχείνου 
ἐπενεγχεῖν ; Οἱ di, Οὔ, φασὶν, ἀλλὰ τοῦτό σοι μὴ 
παοαδεκτέον * ἡμεῖς Ὑὰρ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεθα 
τῆς Παρασχευῆς, ἐποψόμιθα. Ἔνωθεν 
οὖν τοὺς ἱἰατροὺς ἔργου ἔχεσθαι βουλομένους, καὶ 
τῷ ποδὶ ἐπαγαγεῖν τὴν τομὴν, εἶογεν ὁ Θτοδώοιτος, 
ἐπιμνησθεὶς αὐτίχα τῆς χάκείνοις ὅπως 
εἴχεν ἐξηγησάμενος, xai αὐτοὶ dt µαθόντες, καὶ οῦ 
παροπτέαν εἶναι τήν ὄψιν εὐσεθῶς αχρίναντες, ἐπ- 
εἴχον. Ὡς δὲ xai 5; Παρασκευὴ παρῆν (m Χριστὲ, τῶν 
σῶν µεγαλείων, ὡς θαυμαστὸς εἰ ὁ Θεὸς ἐν τοῖς σοῖς 
ἁγίοις ! ) 6 ποῦς ἦν, οἵος πρὸ τοῦ παθεῖν, ἀχραιφνὴὺς 
καὶ ὅλος ὑγιεινότατος, οὐχ ὅπως τομῆς, ἀλλ᾽ 020€ τινος B 
ἄλλες ἐπιμελείας δεόµενος. 


xai αυτὸν 


δν 3*'93. 


IE. O3 ταύτης µόνον οὗτος ὁ πεοιφανὴς Λέων, 
ἀλλ καὶ ἑτέρας ἀπίλαυσε τοῦ μεγάλου θαυματουρ- 
7ίας * νόδῳω τῶν βαρυτάτων περισχεθεὶς, τοῖς τε ᾱ)- 
iot; τοῦ σώματος µέρεσιν ἀδυνάτοις, τοῖς δὲ Ὑόνασι 
μᾶλλον ὡς σχεδὸν ἀχρήστοις αὐτοῖς, καὶ μηδὲ évto- 
γοῖς οὔσιν, ἐκέχοητο ΄ ἐν piv γὰρ ὁμαλεὶ τόπῳ xai 
πιδιῷ βαδίξειν ἴσως αὐτῷ κατὰ σχολὺν οὐκ ἀδύνα- 
τον, Χλίμαχα δὲ ἀνελθεῖν, à ὀδεῦσαι πρὸς ἄναντα, 
i» τῶν Ἡρακλείων ἆθλων 


3 - 9 * , 
αὐτῷ τὸ εγχείρηµα. Ἰα- 
τοὼν OU» πάντων XXL τῶν 


ἄλλων βοφθειῶν ἐπαγγελ- 
ἐπαγγελιῶν ἀπέλανσε καὶ 
ταῖς ἐλπίσιν ἐνησβῆναι µόναις. Εἶτα τῆς τοῦ ᾿Αγίου 
μνύωης ἐπιλαβούσης, φρονεῖ τι θεὐσεθέστερον καὶ 
πρὸς τὸ ὠφελεῖν ἀληθέστερο», τῶν ἄλλων 


ομένω», οὐδὲν πλέον τῶν 


παντων 
w; ἀνούτων ὑπεριδὼν τῷ ἐκείνου προσεὶς τάφῳ, ἐν 
& γενόμενος πραγµατείαις μὲν οὐ χρῦταί tuc, 
ϱ0δὲ πολυημέρὀις ἄλλως προσεδρίαις, εὐχῆ δὲ μόνη 
τότε xai ἁλοιφῆ τοῦ ἐχεῖθεν βλύζοντος µύρου ἐπὶ 
τοῖς Ὑόνασιν αὐτοῦ τοῖς πεπονηκόσιω ᾿ οὐ γενοµένου, 
ἀποθάλλεται μὲν εὐθέως τὰς τῆς νόσου πέδας, ῥών- 


C 


ννται dt τοὺς πύδας pacty ἐντονωτάτην, Ἔπειτα 
xai ὑγιαίνοντι ὅλῳ σώματι xol ἡδομένῃ yvy πρὸς 
τὸν Οἴχον ἐπάνεισι τὸν οἰκεῖονυ. Πλὴν ἀλλὰ δεῖξαι 
βουλομενος, ὅτι μὴ πρὸς ῥάθυμον ψυχὲν, περὶ τὰς 
χάριτας 5 εὐεογεσία, ἀλλὰ πρὸς εὐγνώμονα μᾶλλον 
zzi ὑεοαπευτικὴὺν, ἐπείπερ ὁ τοῦ θείου τοῦδε Σαμψὼν 
οἶχος χάµνων ἦν τότε καὶ εἰς Ὑόνυ χ)λιθεὶς, ὅσον ἐν 
χρύµασι xat ἀναλώμασι τοῖς εἰς δέον, αἰτεῖται τὸν 
χρηστὸν Κωνασταντῖνον (ἐχεῖνος γὰρ ἦν ὁ τότε αρα- 
τῶν) ἐγχειρισθῆναι οἱ τοῦ οἴἶκου τοῦδε τὴν προστα- 
cix». 'O μὲν ov» ἐδίδου, δει γὰρ οἷος τὴν ἐπιμέλειαν 
ὁ ἀννρ, αὐτὸς δὲ λαθὼν, οὐκ ἀνίει, xai χειρὶ, τὸ τοῦ 
Ἰόγου, xci ποδὶ συµθαλλόμενος, xal πᾶσαν εἰσάγων 
ἐχεῖ τὴν σπουδἡν, ἕως ἀνέστησέ τε xai ἀρκούντως ἔχειν 
x&5' ἑαυτὸν παρεσχεύασιν. 


ο domini, latet, quanto in priesentia dolore laboret 
Drungarius, et quod sint hodie medici illius pedi 
sectionem adhibituri ? Illi autem: Nequaquam, in- 
quiunt : et tu id ne credideris. Nos enim ad ipsum 
venturi sumus in Parasceve, et malum ejus inspe- 
cturi. Mane ergo medicos jam volentes manum 
admovere operi, et pedi inferre sectionem, prohi- 
buit Theodoritus, statim recordatus visionis, et 
eis narrans quemadmodum ea se habuisset. Quam 
cum ipsi intellexissent, el. visionem non esse de- 
spiciendam pie judicavissent, abstinuerunt. Cum 
verojam adesset Parasceve (o tua, Christe, magna- 
lia ! « Quam admirabilis Deus in sanctis tuis? ! ») 
pes erat qualis antequam lederetur, purus, et 
totus sanus, non modo nulla sectione, sed nec ulla 
alia indigens curatione. 

XV. Non hoc solum insignis hic Leo, sed aliud 
quoque a magno Sampsone est consecutus miracu- 
lum. Morbo enim gravissimo laborans, alias quidem 
corporis sui partes habebat plane impeditas ; ge- 
nua vero propemodum inutilia, et que suo officio 
minime fungi poterant. In loco enim plano et 
equali utcunque fortassis ingredi poterat : scalas 
autem ascendere,aut per locum acclivem incedere, 
erat ipsi labor Herculeo major. Ex medicis vero 
omnibus, et ceteris qui aliquam ei opem ferre 
pollicebantur, nihil preter promissa eli spem 
bonam estassecutus. Deinde cum eum subiisset 
memoria Sancti, agitat animo aliquid magis pium, 
et magis aptum ad medelam. Aliis omnibus de- 
spectis, tanquam inutilibus, accedit ad illius 96: 
pulerum. Ad quod cum venisset, non ulitur qui- 
dem aliquibus negotiosis vacationibus, neque 
multas alioqui dies illic assidet, sed sola preca- 
tione et unctione unguenti, quod illinc scaturit, 
utitur liniens genua male habentia. Quod cum 
factum esset, continuo morbi incommodis libera 
tus, pedibusque novo robore firmiter confirmatus 
fuit : et mox tolo sanus corpore, et letus animo 
domum revertitur. Verum enimvero cum vellet 
ostendere, non in ignavum hominem, et beneficii 
accepti immemorem, id fuisse collatum, sed in 
virum gratum et pium ; quoniam divini hujus 
Sampsonis domus tunc male sarta tectaque ruinam 
minabatur, oblatis pecuniis ac sumptibus opportu- 
nis, quod attinebat ad pecunias etsumptus oppor- 
tunos, petit a bono Constantino (15) (ille enim tunc 
obtinebat imperium) ut cura illam restaurandi sibi 
demandaretur. Atque ille quidem ded it. Sciebat 
enim quanta esset viri industria et diligentia. Ipse 
autem cum accepisset, non remittebat, sed omnem 


rudentem apte movebat, et manibus, ut dieitue, pedibusque confundebat, et omne ad id studium 
adhibebat, donec eam restituit, et quantum in se fuit,effecit, ut sanus bene se haberet. 


* Psal. xvn, 36. 


[In Ecgrapho Greco scriptum erat Ἰῶ, pro 
nstantinum posui, scilicet Porphyrogeni- 
ParRoL. Ca. CXV. 


(5 
quo 


tum, 
num. 


ui ab anno 912 usque ad 60 tenuit impe- 
ide Comment. Prev. num. 139 


10 


299. - MENSIS JUNIUS. 
'XVI. Nec hoe quoque pretermittendum, quod A 


eumdem habet, qui passus est, et eumdem, qui 
curavit. Nam qui passus quidem est, fuit insignis 
Leo :Sampson autem divinus, qui curavit. Hye- 
los (16) est unus morbus ex iis qui corrumpunt 
oculos hominum. Qui cum in illius canthum incu- 
buisset, eum valde premebat. Eum cum aliquis 
exsecuisset niedicus, lredebat potius, quam juva- 
bat : in hoc solo excusandus, quod non sua sponte 
damnum attulit. Fit enim sectio maxima, et valde 
periculosa, quam ipsam quoque divinus curat 
Sampson, dum illius unguento ungitur frequen- 
tius, quodam admodum parvo relicto foramine, 
idquededita opera, etpropter utilitatem. Nam per 
ipsum humor quidam facile effluens, et oculo et 
capiti multum profuit. 

XVII Adjiciatur aliis magni Sampsonis miracen. 
lis miraculum quoque Genesii. Nam preeter terro- 
rem, habet etiam iu se jucunditatem, et est au- 
ditu dignissimum. Hic ergo Genesius erat quidem 
unus ex clero ; fuit autem multos annos minister 
xenodochii ; non minus enim, quam triginta 
annorum fuitejus ministerium. Erat autem in eo 
admodum socors et negligens. Una itaque nocte 
accedens Sanctus, multas ei plagas inflixit, dicens: 
Cur non ea prebes, quibus egent iufirn.i ? et cur 
negligenter versaris in hoc tuo ministerio ? Hec 
autein. non in somnis, neque per nudam solum 
visionem facta, sed opere ipso mox manifestata 
fuerunt. Mane enim mutum quidem erat os Ge- 
nesio, livor autem et tibices manifesti in corpore, 
non minus, quam lingua, quod factum fuerat, 
significabant. Cum itaquequidnam sibi accidisset, 
rogatus explicare non posset, ei datur charta, in 
qua scripsit, quomodo se habuissent ea que facta 
fuerant. Tres interim dies preterierunt, et ille 
quidem adhuc erat elinguis. Cum hec aulem jam 
audiisset Drungarius, non amplius contineri pote- 
rat, sed ad sacram domum statim accedit, cupiens 
per interrogationem et responsionem audire aper- 
tius, ea qu: facta fuerant : sed modum non inve- 
niens propter vincula, quibus adhuc erat astri- 
cta lingua &grotantis, rem committit precibus : 
Sancte Dei, dicens, scis, scis quanta mea sit in te 
fides, et quam fuerim in tuo ministerio diligens, 
concede, ut Genesius sua ipse lingua, que passus 
est, enuntiet. Cum ille sic esset precaturus, non fuit 
fraudatus sua petitione ; sed ab ipso rogatus Ge- 
nesius, primum quidem balbutiebat, exiliterque et 
intercise loquebatur, et ea dicebat, que minus 
intelligi poterant Lingua autem ei paulatim rela- 
xata, omnia explicat, adjiciens etiam aliquid de 
domo magni Sampsonis, propter illam enim indi- 
gnatio precipue orta erat: que quidem domus, 
dum vir sanctus adhuc vivebat inter homines su- 
perstes, nullius pretii (17) erat, et contemnebatur; 


(16) Ὑελοπὸὺ, inquit Cangius in Glossario Greco 
oarbaro, est vitium in accipitribus, cuin scilicet 
Beulos quasi vitreos habent. Idem videtur signifl- 


B 


c 


300 


Ic/. Οὐδὲ τοῦτο παραλιπεῖν ἄξιον, 0 xci τὸν i«- 
σἀμενον καὶ τὸν αὐτὸν ἐπὶ ἄμφω ἰαβέντα σηµαίνει * 
ὁ piv γὰρ ἦν ὁ περιρανὴς Λέων, Σαμψῶὼν δὲ ὁ θεῖος 
ὁ ἰασάμενς. Ὑέλωψ τὸ πόθος ἔν έστι καὶ τοῦτο 
τῶν ὀφθαλμοὺς ἀνθρώπων ἐπισαινόντων, ὃ, xal τῷ 
ἐχείνου χανθῷ ἐπισχῆψαν, ἐπίεοεν ἰσχυρῶς, Τοῦτο 
ἰατρῶν τις ἐχχόψφας, βλάπτων ὑπῆρχε μᾶλλον d 
ὠφελῶν, καὶ τούτῳ µόνω ὅηλαδὺ μὴ πονηρευόµενος, 
ὅτι μὴ ἐἑχὼν ἐπῆγε τὴν βλάθην ^ μεγίστη γὰρ ἡ 
τομὺ γίνεται xal ἄκρως ἐπισφαλὴς, ὧν καὶ αὐτὴν 
ὁ θεῖος Σαμψών, τῷ  ixtivou θαμινώτεοον 
ἐπιχριομένην, μιχρᾶς τινος ὑπολειφθιίσης 
ὁπῆς, καὶ αὐτῆς κατὰ πρόνοιαν δηλαδὴ καὶ τοῦ ὠφι- 
λεῖν évtxiv' διὰ τῆς αὐτῆς γὰρ ἰχμάς τις εὐχερῶς 
ἀποῤῥέουσα, τὰ μεθ) ὅλα τῷ τὲ ὀφθαλμῷ καὶ τῇ 
χεφαλῷ συνέτεινε. 

17. Προσθήτω καὶ τὸ τοῦ Γενεσίου τοῖς ἄλλοις 
τοῦ Μεγάλου θαύμασιον’ ἔχει γὰρ μετὰ τοῦ φοθεροῦ 
καὶ τὸ χαρίεν, x«i ἔστιν ἐπιεικῶς ἀξιάκονστον. Ὁ 
τοίνυν Γενέσιος οὗτος ἦν μῖν εἴς τῶν τοῦ x)ápou, ἦν 
δὲ xai ὑπουογῶν πεοὶ τὰς τοῦ ξενῶνος τοῦδε Ἆεις- 


ἷᾶται 
yay 


ovup,ía;, ἔτη συχνά ' x«i γὰρ οὐκ ἑλάττων ἢ ypóvot 
τριάκοντα ἤ ὑπχρισία. Ἐτύγχανε δὲ ὧν ἀμελὴς περὶ 
αὐτὴν καὶ ἀτέχνως ῥάθυμος. Ταύτῃ τοι καὶ μιᾶ τῶν 
νυχτῶν, ἐπιστὰς αὐτῷ ὁ Άγιος, πληγὰς ἐντείνει 
πολλὰς, Διὰ τί μὴ, λέγων, παρέχεις Ov χριίαν ot 
χόάµνοντες ἔχουσι, καὶ διὰ τί πεοὶ ταύτην σου τὸν 
διακονίαν ὁλιγώρως ἔχεῖς;, Ταῦτα ὃς οὐκ ὄναρ οὐδὲ 
µέχοι καὶ ψιλῆς φαντασίας ἔτυχεν εἰργασμένα, ἀλλ' 
ἐπ αὐτῶν ἄντικρυς τῶν ἔογων χαὶ d ὑποδειξις φα- 
νερά ἕωθεν γὰρ ἄφωνον μὲν ἦν τῷ Γενεσίω τὸ σιό- 
μα, αἲλονίαι δὲ καὶ πελιδνώσεις περὶ τὸ σῶμα δια- 
φανεῖς, Ὑλώττης οὐκ ἔλαττον ἀπα,έλλονσαι τὰ 
πραχθέντα. ᾿Ἐπεὶ οὖν xai ἐρωτώμῖνος ὃ πεπόνθοι 
διασαφῆσαι ἀδύνατος ἦν, χάρτης αὐτῷ δίδοται, xai 
τούτῳ, ὅπως εἶχεν, ἐντίθησι τὰ "tytvnuéva. Τρεῖς 
τὸ με-αξὺ παρῆλθον Ὡμέραι, καὶ ὁ piv ἄγλωττος" 
τῷ δὶ δρουγγαρίῳ τῶν πεπρα/µένων ἀκουστῶν ἤδη 
γενεμένων, οἵος ἐχεῖνος οὐδὲ χαθεκτὸς ἦν ἔτι, OAK 
πρὸς τὸν ἱερὸν oixov τὸ παραυτίκα γίνεται. Καὶ di- 
Và» μὲν διὰ πεύσεως xai ἀποχρίσεων ἀχοῦσαι τρα- 
νέστερον τὰ γεγενηµένα' ἀπορῶν δὲ διὰ τὰς ἔγχει- 
μίας ἔτι πέδας τῇ γλὠσση τοῦ πεπονθότος, εὐχὴν 
τὸ τοῦ πράγματος ἐπιτρέπει Άγιε τοῦ Θεοῦ, λές 
ων, tU µου σύνοιδας τὴὺν πίστιν ὅση πρὸς Gt, xci 
ὅπως ἑωμελέστατος ἐγὼ περὶ τὸν λειτουργίαν, δὸς 
αὐτῇ "orn µοι τὸν Γενέσιον ὃ πέπουθιν ἀπαγγεῖ- 
λαι. Οὕτως ἐχεῖνος εὐξάμενος, οὗ διήµαρτε τῆς αἰτή- 
σεως, ἀλλ ἐρωτώμινος ὑπ αὐτοῦ ὁ Γεέσιος, πρῶτα 
pi» ὑποθαταρίζων ἦν, ἀμνδρῶς τε καὶ διακεκοαµέ- 
νως ὑποφθεγ]όμινος xai ἧττον συνιτὰ λέγων κατ᾽ 
ὀλέγον δὲ ἀνεθείσης αὐτῷ τῆς γλώττης πάντα διασα- 
gti, προσθεὶς xai τὰ περὶ τῆς Μεγάλου οἰκέίας. Δι 
ἐχείνην γὰρ x«i μᾶλλον ἡ ἀγανάχτησις, Drug ξῶντι 
piv τῷ Ἁγίῳ, xai ἔτι πὲριόντι τῷ Dio, φαύλως 
εἶχε xai ἱχανῶς ἐξουδενοῦντο * µεταστάντος δὲ πρὸς 


care Ὑελώψ. 
(17) Non adeo scilicet xenodochio Sampsonis 
(dum hic viveret) prospectum erat de reditibus e 


301 


VITÀ S. SAMPSONIS. 


302 


Θιόν, καὶ δη φανεροῦ γενοµένου τὴν ἁγιότητα, ἔδει À post mortem vero ejus et manifestatam sanctimo- 


πάντως αὐτὺν xxi τιμῆς ἀξιοῦσθάι, καὶ ὡς ἐχείνου 
φἰχίαν λογίξεσθαι' ὅ δὺ χαὶ γέγονεν εὐσιθῶς τε xoi 
ῥιλοθέως' εἰς γὰρ ναὺν µεταθέθληται, καὶ ἀγιστείας 
αξιοῦται τῷς προσηκουσης. 


IH'. Αλλ’ οὐδὲ τὸ πρὸς τὸν Εὐστράτιον θαῦμα, ὃς 
τοῦ καταλόγου μὲν τῶν προσπαθαρίων icri (ἔτι dt 
τῶν καὶ περιὼν δείχνυται), μικρὸν oiov xai τὸ τνχὸν 
xxt οὐδε µνήµης ἀξιον. "H)ys 
ὀρθαλμῶν di καὶ ἕτερο, xai λίαν σφοδρῶς' φίλος 
δε Zv αὐτῷ καὶ συνηΏθης 6 πρωτοσπαθάριος Λέων, 
xai ὑπορετεσθαι τῷ ὅρουγγαριῳ «φθάσαντες 
ἐηλώσαμεν, ὃς καὶ τὴν ToU Κξενῶνος προστασίαν 
ἐπισετραμμένος ἦν ἐξ ἐκείνου, ὀδύναις οὕτω βαλλόμε- 
νον ταῖς ix τοῦ ὀφβα)μοῦ ἐπιδών' Ei ποιήσεις, ἔφη, 
δᾷε Εὐστράτιε, ὅπερ ἐγώ σοι ὑπόθωμαι, οὐδίν ἕξεις 
τὸ χωλῦον, ἔχων τὸν ὀφθαλμὸν ὑγιᾶ. ᾿Ερομένου δὲ 
τοῦ Εὐστοατίον. Tí ποτε ἐστιν ὅ ποιήσω; ἘΕλαίου 
δεῖαι ὁ ξενὼν, ἔφη, καὶ εἰ παρέξεις τὸ πρὸς τὴν 
χοείαν, ἀναμφιλέκτως ὑγιανεῖς ὅμως, εἰ βούλει, 
xxi ἐγγράφονς σοι τούτου παρίξω τὰς πίστεις. Οὔ- 
τως ἔφη, xxi οἱ λόγοι οὗ µέχρι x«i λόγων ἔστησαν, 


uiv γὰρ ἐκεῖνος 


ó» 


ἀλλ £du xoi εἰς ἔργον ἐξέδαινον ἐπιθαρσήσας τῇ 
τοῦ Μεγάλου δυνάμει, x«i oi; ἑώρα ὑπ αὐτοῦ θαν- 
ματουργουμένοις ὁ Λέων πιστοῖ τὸν Εὐστράτιον διὰ 
Ἱραφῆς, οὕτως ἐχούσης' Ἐγὼ Λέων πεποιθως ἐπὶ 
τ τοῦ ᾽Αγίου δυνάµει, καὶ f πρὸς αὐτὸν ἐμβεβαίω- 
gat πίστει, ἐγγυῶμαί σοι τῷ Εὐστρατίῳ, παρέχοντι 
139 σοι τὁ γε πρὸς τὴν χρείαν τοῦ οἴκου ἔλαιον, παρ- 
tt σοι xat ὁ Μέγας τὸν ἐκ Θεοῦ ἔλεον καὶ τὸν 
ὀφθαλιὸν ἀλγήσεις οὐκέτι. Ὁ piv οὖν ΊΆγιος ἔφθανε 
τὰ παρ) ἑαυτοῦ, ποιῶν τὴν ἐχείνου δόσιυ, xai ἀπαβῆ 
zzi ἀναλγητον εἶχε τὸν ὀφθαλμὸν ὁ Εὐστράτιος. 
Ἐαεῖνος δὲ, xarà τὸ ἀδόμενον, Gp' Ὀλέητο, καὶ τέ- 
Üvuxt» ὦ χάρις ὠλιγώρησε Ὑὰρ Ov ἐπηγγείλατο, 
μετὰ τὸ τυχεῖν ὧν ἐθούλειτο λίαν ἀναξίως xal σφα)ι- 
ρῶς, x00x7óg tt ἐλαίου τοῦ πρὸς τὸν ἱερὸν οἴχον 
edt βραχέως ἦν. ᾽Αλλ' ὁ Μέ/ας νυκτὸς εχείνῳ ἐπι- 
exei; (δεῖ δε χρήσασθαι τοῖς αὐτοῦ λογοις), 'Euct, 
ix, ἐμπαίσεις; Φρινοι τὸν Εὐστράτιον d$ ἀληθὺς 
$772 ὅγις, x«i δέους αὐτὸν ἐμπίπλησιν ἅμα "yo 
gw: τὸ ἔλαιον ἅπαν πρὸς τὸν Λέοντα ἐπιπέμψας, 
Ἀπίισά σοι, φησὶν, ἤδη τὸ χρέος αὐτὸς δέ por ἐξ- 
Usou τὸν Άγιον, οὐδὲ 2p δυνατὸς ἐγὼ φέοειν τὰς παρ᾽ 
εὐτοῦ ἀπειλάς. 


lO. Τὸ δε περὶ τὸν πρωτοσπαθάριον Βάρδαν γι- 
Te, μικροῦ xai πἰστεώς ἐστι κρεῖττον, Og ἐτύγ- 
χο μὲν ἀδελφὸς cw Ἰωάννου, φημὶ, τοῦ πατρι- 
χω, τοῦ ἐκ Μακεδόνων τὸ Ὑένος ἕλκοντος σφόδρα 
dt οὕτος 'Ῥωμανῷ βασιλεῖ τῷ ἐπιεικεί τε x«l χρη- 
στῷ προσῳχειοῦτο, 6v xai ἴσασι πάντες υἱὸν Κων- 
Φταντίνου γενέσθαι, τοῦ, τὰ πάντα συνελόντα εἰπὼν, 
ῥασιλιχωτάτου. Τούτῳ τοιγαροῦν τῷ Βάρδα πάθος 


θείας, quamvis structura satis esset magnifi- 
Cm, 


niam, debebat omni veneratione honorari ac ve- 
luti ipsius domus reputari. Quod quidem factum 
est pie et religiose : mutata enimest in templum, 
et assecuta est eam, quam par est, venera- 
tionem. 

XVIII. Sed neque quod in Eustratium factum 
est. miraculum, qui est in protospathariorum 
quidem relatus numerum (est autem adhuc vivus 
et superstes) parvum est et vulgare, et indignum 
commemoratu. Nam eiquidem valde dolebat alter 
ex oculis. Cum ei autem esset amicus, et familiaris 
Leo protospatharius, quem prius diximus mini- 
strasse Drungario, cui etiam fuerat ab illo com- 
missa cura xenodochii, et vidisset eum affici tanto 


B dolore oculi: Si feceris, inquit, o amice Eustrati, 


C 


id quod ego tibi suggessero nihil, habebis, quod 
prohibeat, quod minus sanum habeas oculum. 
Cum vero rogasset Eustratius, dicens: Quidnam 
est, quod sum facturus? Oleo, inquit, opus est 
xenodochio : quod si prebueris, convalesces citra 
ullam dubitationem : et, si ita velis, id ego man- 
dabo litteris ; quod tibi polliceor. Sic ait, et verba 
non in solis verbis constiterunt, sed etiam proces- 
serunt ad opus. Magni enim Sampsonis virtute 
frelus, et iis, que ab eo vidit feri, miraculis, 
Eustratio fidem facit per scriptaram, que sic ha- 
bebat: Ego Leo fretus virtute sancti Sampsonis, 
et fide, qua sum in eum confirmatus, spondeo ac 
fidejubeotibi Eustratio, quod prebenti tibi ad 
usum ejus domus oleum, prebebit quoque ma- 
gnus Sampson a Deo misericordiam, neque tibi 
amplius dolebit oculus. Atque Sanctus quidem 
prevenit illius donationem, illesumque et omnis 
doloris expertem oculum habuit Eustratius. Ille 
autem simul (ut vulgo dicitur) et misericordiam 
est assecutus, et memoria ejus illi mortua est. 
Contempsit enim que erat pollicitus, postquam, 
que voluit, est consecutus, indigne admodum et 
periculose ; et sancte domui ne nimium quidem 
prebuit oleum. Sed cum Magnus illi noctu appa- 
ruisset (oportet autem uti ejus verbis): Me, in- 
quit, habes ludibrio? Efficit vero hec visio, ut ad 
se redeat Eustratius, timore correptus. Nam cum 
diluculo totum oleum misset ad Leonem : Jam, 


D inquit, exsolvi tibi debitum: tu auteni placa mi- 


hi Sanctum. Neque enim possum ferre ejus 
minas. 

XIX. Quod autem in protospatharium Bardam 
factum est, fidem prope superat. Erat hic frater 
Joannis patricii, qui ducebat genus ex Macedonia, 
et magna ei intercesserat familiaritas cum Romano 
imperatore, benigno et clemente, quem sciunt 
omnes fuisse filium Constantini (18) : qui (ut 
omnia semel dicam) fuit imperalor egregius. Huic 
ergo Barde morbus incumbit in latus isque longe 


(18) Romanus imperator, Constantini Porphyro- 
genitis filius, regnavit ab anno 960 ad 61. 


- 


303 


MENSIS JUNIUS. 


301 


gravissimus (eum morbum medici vocant carbun. Α τῇ πλευρᾷ ἐπισκήπτει, παντάπασι χαλεπὸν (ἄνθρα- 


culum) (19) qui totum fere latus comprehendebat, 
et quinque habebat foramina, laboranti vero affe 
rebat dolores intolerabiles. Etenim neque hic mali 
constitit acerbitas, sed etiam usque ad mamillam 
ex lalere dimanavit, aut etiam propagatum est 
quoddam aliud tuber acerbissimum, quod eam 
maxime tumefecit, ex quo crevit morbus, itaque 
invaluit ; ut videretur etiam medicis superari non 
posse, ipsique omnem spem longioris vit:e abjice- 
rent. Cum autem Saneti appropinquaret festivitas, 
medici omnes, et qui vocantur Chartularii (20), et 
quicunque die sequenti erant, ut mos est eis, ven- 
turi in templum preclari martyris Mocii, ef solitas 
peracturi precationes vespere, eo relicto, plane 
animum despondente, et omni bona spe vacuo, 
recesserunt. Ipse autem mane quemdam accersit 
ex chartulariis, Michaelem nomine, ostiarium, 
qui hec mihi narravit. Xenodochio vero tune 
preerat Bardas, qui ipse morbo laborabat: ad 
quem cum venisset ostiarius ille, vidissetque stan- 
tem erectum, mundis indutum vestibus et sanum, 
impletur admiratione. Putans autem eum decipere, 
et esse remote mentis : Hei mihi! inquit, quid 
tibi accidit ? Sed tu, respondit Bardas, cur omit- 
tens Deo, quam par est, dare gloriam, fles potius 
et vociferaris, perindeac si lugeres ? Michael autem 
eo quod preter spem acciderat, spectaculo magis 
obstupefactus, diligenter eum interrogabat, et ar- 
debat discere quod factum fuerat. llle vero clara 
et elata voce statim ccpit dicere: Res enim ejus- 
modi est nimia exsultatio. 


νόµενον. Ὅ δὲ λέγειν εὐθὺς Πρδατο λαμπροτέρᾳ 


χάρεια. 

XX. Postquam inquit, me ita affectum relin- 
quentes, domo recessistis, ego a morbi doloribus 
agitatus, et quod nulla relicta esset spes vile, 
victus eegritudiae et maxime, quod non mihi lice- 
ret cum aliis venire ad Sancti sepulerum, et cum 
ipsis celebrare festivitatem ejus, totam noctem 
transegi insomnis. Sic autem jaceus, video quem- 
dam senem, egressum a templo domus mes (vi- 
debatur vero esse monachus) procedere usque 
dum venisset in medium hujus domus; qui me 
despiciens : Tibi dico, inquit, surge. Cumque ego 
responderem : Quomodo hoc mihi imperas ? Non 
enim possum. llle bis et ter eadem repetiit. Tan- 
dem autem: Ego tibi dico, inquit, surge, et ad 
sancti Sampsonis sepulerum vade quam primum. 
Cum hoc dixisset, ego statim me parum e lecto, 
exilui, etillum vidi rursus reversum in templum, 
ex quo mihi visus fuerat egressus, et tandem 
omnino sublatus est ex oculis. Tunc vero plane 
surrexi, et visus sum liberatum esse ab omni 
dolore : et mamille tumore ambabus astrin- 
gens manibus, sensi spiritum quemdam retro 


(19) "Av6p«5, Carbunculus, est uleus crustosum 
a sanguine, in atram bilem converso et inferve- 
scente excitatum. 


B 


χα τὸ πάθος ἰατρῶν παῖδες χατονομάξουσιν), ὅ καὶ 
ἅπασαν αὐτοῦ τὴν πλευοὰν μιχροῦ πιριέσχε, καὶ εἰς 
πέντε piv ὁπὰς διετέτρητο, ὀδύνας δὲ ἀφορήτους 
ἐδίδου τῷ πάσχοντι καὶ γὰρ οὐ µέχρις ἐκείνου τὸ 
τῆς καχίας πικρὸν ἔστη" ἀλλὰ μὴν καὶ εἰς τὸν µα- 
στὸν ἐκ τῆς π)ευρᾶς διεδόθη, Z καὶ ἱτέρα τις ἀνεδό- 
θη πιχροτάτη παραφνὰς, x«l µέγαν αὐτὸν xoi ἐξ- 
ᾧδηκοτα διέθηκε' καὶ τὸ πάθος ηῦξετο xal ἰσχυρὸν 
ἦν, ὡς x«i τοῖς ἰατροῖς xpsitrov ἰάσεως εἶναι δόξαε 
καὶ τὰς τῆς ζωῆς αὐτῷ ἐλπίδας ἀπαγορεῦσαι. "Enti 
δὲ xai ἡ τοῦ ᾿Αγίον μνήμη ἐγγίζουσα ἦν, ἑατροὶ 
πάντες, καὶ οἱ οὕτω καλούμενοι χαρτονλάριοι, xai 
ὅσοι ἕτεροι ἔμελλον εἰς τὴν ἐπιοῦσαν, ὥσπερ εἴἶθι- 
σµένον αὐτοῖς, tiq τὸν τοῦ λαμπροῦ μάρτυρος Μω- 
Χίου ναὸν ἀφιχέσθαι, καὶ Tiv συνήθη λιτὴν ἐκτελέ- 
σαι τήνδε τὴν ἑἱππέραν ἀπολιπόντς αὐτὸν ἤδη 
ἀπειρημένον, xal ἀγαθῶν ἐλπῖδων ἔρημον, ἀπιόντες 
ὤχοντο, ἝἜωθεν δὲ οὗτος μετακαλεῖταί τινὰ τῶν 
χαρτουλαρίων (0 ὁστιάριος Μιχαὴλ οὗτος ἦν), ὃς καὶ 
ταῦτά pot διηγήσατο' ξενοδόχος δὲ τηνιχαῦτα ὁ 
Ῥάρδας, ὁ τῷ πάθει τούτῳ κατειλημμµένος, ἐτύγχανεν 
ὧν. ᾿Επεὶ οὖν οὗτος ἀφίκετο πρὸς αὐτὸν, ἑστηκότα 
ὁρᾷ, καθαρά τε ἱματισμένον, καὶ ὑγιεινῶς διακεί- 
ptvov* οὕτως ἰδὼν ἔχοντα, π)ηροῦται μὶν θάµόους, 
παοαφρονεν δὲ αὐτὸν οἴομενος καὶ ἐξεστηχέναι, 
Ούαί uot, φησὶ, τί σοι Ὑγέγονεν ; Καὶ ὃς, ᾽Αλλὰ σύ 
gt ἀπολιπὼν, ἔφη, τὸ δόξαν, ὥσπερ dox χρὺ, τῷ 
Θεῷ προσάγει, οἰμώξεις μᾶλλον, xal ὅμοια τοῖς 
θρηνοῦσι βοᾷς; Πλὴν ἀλλ ὁ Μιχαήλ, x«i ἔτι πλέον 
τῷ παρ ἐλπίδα θεάωατι ξενιδόμενος, ἠρώτα τε καὶ 
ἐμμιλῶς, καὶ ἑδίψύα μαθεν τὸ γε- 
πομπιλῶς' τοιοῦτον ὄντως Y) πιρι- 


διεπυνθάνετ 
γλὠττη καὶ 


K. Ἐπεί µε, φῃσι, καταλιπόντες οὕτως ἔχοντα, 
οἴχαδε αὐτοὶ ἐχωρεῖτε, ἐγὼ, ὑπό τε τῶν τοῦ πάθους 
ὀδυνῶν βάλλόμενος, ὑπό τε τοῦ ἀπεγνῶσθαί pot τὰς 
τῆς δωῆς ἐλπίδας ἀθυμία µνικὠώμενος  χαὶ μᾶλλον 
ὅτι MÀ χαὶ αὐτὸς Ὠξίωμαι σὺν τοῖς ἄλλοις εἰς τὸν 
τοῦ Αγίου τε τάφον οἴχεσθαι, καὶ τὰ τῦς μνήμης 
συνεορτάσαι, ἄγρνπνος μιτὰ ἅπασαν T)» νύχτα δι- 
ἤλθον. Οὕτω δε χείµενος, ὁρῶ γέροντά τινα τοῦ ναοῦ 
τοῦ oixóu µου ἐξεληλυθότα (έώχει dà καὶ μοναχὸς 
εἶναι). οὗτος μέσον τῆς οἰχείας ταύτης παραστὰς, 
καὶ ἀπιδὼν πρός µε’ Σοὶ λέγω, φησὶ, ἔγειραι. Ἐμοῦ 
δέ. Πῶς τοῦτο ἔφης ; οὐδὲ γὰρ δύναμαι, φθεγξαµέ- 
νου ἐκεῖνος xal dig καὶ τρὶς προσετίθε, οὑτωσὶ 
λέγων. Τελευταῖον δὲ, Εγώ σοι λέγω, φησὶ, ἔγειραι 
καὶ εἰς τὸν τοῦ ἁγίου Σαμψὼν τάφον ἄπέλθε πρὸς 
τάχους. Οὔὕτως εἰπόντος, εὐθὺς ἐγὼ μιχρόν τι τῆς 
Χλίνης ἐμαντὸν ἀνέσχον' κἀκεῖνον ἐθεώμην εἰς τὸν 
ναὸν, ὅθεν pot ἐξιλθὼν ἐφάνη, αὖθις ἐπανελθόντα, 
καὶ τέλος, ἀφανῆ Ὑενόμενον. Καὶ τότε dà ὅλος έξαν- 
έστη, xal ἑέωχειν ὀδύνης ἀπηλλάχθαι πασος τότε 
οἴδημα τοῦ μαστοῦ ἀμφοῖν ἐπισφίγγων, πνεύματος 
ἠσθόμην ἀπὸ τῆς πλευρᾶς ὄπισθε ὑπαφιιμένου. 

(20) Chartularii sunt, quibus chartarum publi- 


carum custodia mandabatur. De his vide Can- 
gium. 


305 


VITA S. SAMPSONIS, 


800 


Εἶτα χαὶ τὴν σύνοικον ἡδέως φωνήσας, Δοκῶῷ pot, À emitti e latere. Deinde conjugem hilariter allo- 


ἔρον, μηδὲ ὀδυνᾶσθαι, ἀλλὰ σὺ τοὺς ἐπιχειμένους τῇ 
πλογῷ δεσμοὺς λῦσον ἡἠρέμα. Καὶ αὐτὴ οὕτως 
ἐποέει, xat ἀηδία πολλὺ ταύτην εἶχε, καὶ, Οἴμοι [ἔφη], 
τίς οὗτος ὁ ἀμανίτης ὁ τῇ πληγῆ ἐπιχείμενος; Τὸ δε 
t» διασεσηµµένη σὰρξ xai ἀπόθλητος τοῖς ἀμγίοις 
συνεκσπαβεῖσα. Οὕτως ἰαθεὶς ἐγὼ xal παραδόξως 
ἀναβῥωσθεὶς, οὐχ ἔτι οἷός εἰμι ἐμαυτὸν ἐπέχεν, 
αλλὰ τῇ τοῦ ἰασαμένου πειθόμενος ἐντολῇ, ποὸς τὸν 
αὐτοῦ ἄπειμι τἆάφον, τοῖς ἄλλοις συνεορτάσων. Οὔ- 
Te; Già», οὕτω δὴ x«i παραχρῆμα ἐποίει, καὶ πρὸς 
τὸ» Αγιον πλήρως ἡδονῆς xol χαρᾶς ἀπήει, τοῖς 
συναντῶσι μέντοι xoi ἀπιστόν τι χρῆμα ἐδόχει, χαὶ 
τὸν όψιν ἀμφισθητήσιμον. 


ΚΑ’. Συντετάχθω τοῖς προλαθοῦσι x«i αὐτὸ τοῦ: 


Γιωργίον τὸ θαῦμα"' οὐ φαῦλον γὰρ, οὐδὲ τὸ τυχὀν, 
oj)" ὥστε x«i παριδεῖν ἄξιον. Οὗτος οἰχέτης μὶν 
ἐτύγχανεν ὧν μοναχοῦ τινος καὶ ἱερέως, ᾿Εφραϊμ 
τοὔνομα, τῷ τοῦ ὕδρωπος δὲ περισχεθεὶς πάβει, 
παὶ τῷ ἱερῷ οἴχῳ τοῦ Μεγάλου ἀνακλιθείς' ἔπειτα 
τὴ» χοονίαν κατάχλισιν δυσχεράνας, Ὑπολιπὼν τὸν 
ἱερὸν τοῦ δεσπὀτου οἰχίσχον ἄπεισιν. 'O piv οὖν 
δισπότης οὐκ ἀνίει παρχινῶν αὐτῷ καὶ ὑποτιθέμενος 
Ὠελθεῖν αὖθις καὶ τῷ τοῦ Αγίου οἴκχῳ προσμεῖναι' 
ἐπὶ δὲ pà ἔπειθεν (ἐφείδετο γὰρ αὐστηροτέρω» pu- 
µά-ων διὰ τὴν τοῦ πάθους βαρύτητα): K&v γοῦν εἴσω 
τοῦ εὐχτηοίου εἴσελθι, ἔφη, αὐτὴν τοῦ Αγίου 
ποοσχυνήσων εἰχόνα εἶτα τοῦ ἐλαίου λαθών τε xci 
ἀλεψάμενος τῇ κοίτη τῇ σῇ, ἀνακλίθητι, Καὶ ὃς 
ἐκοίεε τὸ κε)ευσθἑν.. Ἐπεὶ δὲ xoi μερα, ἦν, ἐκε- 
Mützo git» παρὰ τοῦ δεσπότου καὶ ἔτι τὰ ὅμοια 
zoub»* ὁ δε, ᾽Αλλ' ἐγὼ, φησὶν, ἕῤῥωχα, καὶ τῷ τοῦ 
Ἁγίου δυνάµει καθαρᾶς ἀπέλαυχα ὑγιείας' ταύτης 
7ὰρ τῆς νυκτὸς xar' ὄναρ ἐπιφανεί uot ὁ "Άγιος 
τῖς τε κοιλίας µου ἦγατο, xci εἴρηχέ µοι' "Απιθι 
ὑγιαίνων, οὖδεν γὰρ ἔτι σοι τῶν χαχῶν ἐνοχλεῖ, 
006 ἤρχει πρὸς πίστιν αὐτὰ τῷ δεσπότη’ ἀλλὰ καὶ 
τιοαν προσῆγε, xai περιειργάζετο πρόσωπόν τε 
ἐμείου, xoi κχοιλίαν, καὶ πόδας, καὶ τὰ λοιπὰ µέλη 
τε xxi µέρη, xai ἐπεὶ οὐδὲ λείψανόν τε ἑώρα οὐδὲ 
ἴχνος τοῦ πάθους οὐδὲν, δόξη τῇ πρὸς Θεὸν ἐχρῆτο 
zwi εὐχαριστίᾳ τῇ πρὸς τὸν Αγίον ἰατροῦ τε 


cutus: Mihi videor, inquam, nihil mali sentire; 
sed tu sensim solve vincula plage imposita. Ea 
autem sic fecit, non sine magna, qua afficiebatur, 
molestia ; et, Hei mihi, dixit: Quis est hic amina- 
les (21), qui plage est impositus ? Id vero erat 
caro putrefacta et separata, que una cum pannis 
evulsa fuerat. Sic ego sanatus, et preeter spem et 
opinionem pristine restitutus valetudini, non me 
potui amplius continere, quin parerem curatoris 
mei precepto, et me conferrem ad ejus sepulcrum, 
cum aliis festum celebraturus. Cum sic dixisset, 
statim quoque sio fecit, et ad Sanctum abiitplenus 
gaudio et letitia. Iis autem, qui ei fiebant obviam, 
res videbatur incredibilis, et vel de suis dubita- 


p bant oculis. 


XXI. Conjungatur precedentibus Georgii quo- 
que miraculum : non est enim leve, nec vulgare, 
neque ullo modo contemnendum. Is erat minister 
monachi cujusdam et sacerdotis, nomine Ephraim. 
Cum autem hydrope laboraret, et in sacra magni 
Sampsonis imde esset repositus, omnia quidem re- 
pulit, quee ei a medicis prius erant ad medelam 
adhibita, utpote a quibus omnibus nihil opis sen- 
sisset. Deinde cum «segre ferret, quod tamdiu illic 
decumberet, sacra illa ede relicta, abiit in domini 
domuneulam. Non cessabat autem dominus eum 
monere et horlari, ut reverteretur, et in Saneti 
domo adhuc maneret. Cum vero non persuaderet 
(8 verbis enim abstinebat asperioribus propter 
morbi gravitatem) : Oratorium, inquit, saltem in- 
gredere, adoraturus ipsam Sanctiimaginem: deinde 
cum oleum acceperis, et te unxeris, in tuo lecto 
recumbe. ille autem fecit, quod jussus fuerat. 
Postquam vero advenit, jubebatur quidem a do- 
mino adhuc facere similiter ; ille autem : Sed ego, 
inquit, jam convalui, et Sancti virtute sum inte- 
gram assecutus sanitatem. Hec enim nocte mihi 
apparens in somnis Sanctus, meum ventrem teti- 
git, et dixit mihi: Abi, cum sis sanus; nihil 
enim mali te vexat amplius. Hac autem ad fidem 
domino faciendam non suffecerunt : sed ipsemet 
periculum facere voluit, et diligenter scrutatus 
vultum ejus, et ventrem, et pedes, et reliqua mem- 


τυχὼν ἀμίσθον καὶ ἀφενδοῦς, καὶ ὑγιῶς ἔχοντα τὸν D bra, cum nullas morbi reliquias, aut vestigia re- 


οἰχέτην ὁρῶν. 


periret, Deum laudavit, et Sancto egit gratias, 


quod in ipso medicum nactus fuisset, qui certissimam famulo suo sine mercede reddidisset salu- 


tem. 

KB, ᾽Αλλὰ xab τὸ τῆς Εἰρήνης πάθος ὁμοίως ἦν 
ἔχον, ὕδρωψ γὰρ xai αὐτὸ πάθος τὸ χαλεπώτατο», ὃ 
zx ἀστείας dà x«i θανμασιωτέρας ἔτυχε τῆς ἱκ- 
σεως. 'H pv οὖν Εἰρήνη γυνή τις ἦν ἑνὸς τῶν τῷ 
Up& οἴχω διακονούντων, ἐφ c καὶ ἀνακλιθεῖσα, 
πρὸς μὲν τῶν ἰατρῶν ἀπείρητο τὴν ὑγίειαν. Ὁ μέν- 
τοι ΄Αγιος νυκτὸς ἐπιστὰς µετά τινων καὶ ἑτέρων 
Vo», μεθ) ὧν μῖν εἴωθεν ὡς τὰ πολλὰ ἐπιφαίνεσθαι, 
τοὺς θείους τε ἀνκργύρους εἶναι τούτους φασὶ Ko- 


(44) Amanites, fungi species. 


XXII. Similis fuit Irenze cujusdam morbus, que 
etiam ipsa hydrope laborabat, eoque gravissimo; 
8ο ideo magis solemnis, magisque miranda fuit 
ejus curatio. Habebat illa maritum ex eorum nu- 
mero, qui edi sacre inserviunt, in qua et ipsa 
decumbebat, desesperans salutem a medicis obti. 
nendam. Sanctus autein noctu apparens cum aliis 
duobus; eum quibus ut plurimurn solebat apparere 
(eos vere esse dicunt divinos illos, qui sine ulla 


801 


MENSIS JUNIUS. 


308 


medentur pecunia, Cosmam et Daminanum) eam Α σμᾶν καὶ Δαμιανὸν, ἤρετο πρῶτον αὐτὴν ὁ "Άγιος, 


primum interrogavit, quidnam mali pateretur. Illa 
autem videbatur ipsum malum ostendere ; Sanctus 
vero unum e sociis suis alloqui, et dicere : Opor- 
tet ejus femori adhibere sectionem. Et ille quidem 
sicfecit. Mulier autem, ut que dolorem quemdam 
senserat, e somno est excitata; nihil vero cogno- 
vit ex iis quee passa fuerat. Cum autem diluxisset, 
ad eam accedens famula, vidensque aquam sub 
lecto fusam, arbitrata, ut erat verisimile, eam esse 
urinam: exprobravit ipsi, quod turpiter indecore 
se gereret, et quod neque surrexisset, neque ul- 
lam vocasset ex ancillis, sed inquinasset et vestes 
et stragula. llla autem negabat, dicens, se nihil 
tale fecisse. Deinde remota tunica, cum visa esset 
sectio, et humor effluens, cognitus inde fuit medi- 
cus : 6ἱ ipsa sana exstitit, etl domum cum gaudio 
est reversa. 

XXIII. Atque hec sufficiunt ad cognoscendam 
gratiam que magno Sampsoni data fuit. Quid enim 
(ut est in trageedia) numerare oportel innumera- 
bilia (22)? Etenim qualia facta sunt, nunquam ces- 
sant fieri, sed fluminum instar se habent ; atque 
ideo miraculum unum sufficit pro omnibus, tan- 
quam flumen divinitus fluens, quod procedit e 
sepulero viri sancti, et quotidie oritur tamquam e 
fonte. Procedit autem non semper : sed paucis die- 
bus ante festum Thaumaturgi quidam veluti hu- 
mor apparet, qui deinde paulatim augetur, et re- 
manet post festum sic scaturiens, donec aliquot, 
dies preeterierint : deinde cessat. Atque hoc modo, 
ut opinor, majori est in honore et admiratione, 
quam si perpetuo flueret. Quoniam sic servare cer- 
tum, et nunquam aberrans tempus fluendi et defi- 
ciendi, preterquam quod id gratius et admirabi- 
lius sit, est etiam magis venerabile. Quod enim est 
perpetuum, affert fortasse etiam satietatem ; satie- 
tas autem inducit contemptionem. 

XXIV. Hoc est, quod tibi a nobis offertur donum, 
maxime Paler Sampson, nescio quidem, an ex tui 
animi sententia, sed certe pro nostris viribus. 
Quod quidem benigne et placide accipias, qui es 
benignissimus : morborumque nostrorum, atque 
ideo anime potius, quam corporis, bonus sis me- 
dicus dux et custos totius nostre vite, Christum 
reddens mihi propitium. Quem ipse quidem insi- 
-gniter dilexisti, ego autem peccatorum multitu- 
dine, hei mihi, plusquam dici possit, provocavi ad 
iram : quem decet omnis gloria, honor et adoratio 
nunc et semper, et in secula seculorum. 
Amen. 


. (32) His annotatis minime contentus fuisset eru- 
ditus Commentator, sed quoque novam versionem 
adornare voluisset, si per vitam licuisset ; quee 
versio minus presse inherens Grecorum verborum 
ordini, et periodis usque ad fastidium aurium La- 
tinarum prolixit ; multo clarius exhibuisset sen- 


tí ἂν xal πάσχουσα εἴη. Ἡ δὲ ὑποδεικνύναι ἐδόχει" 
καὶ ὁ ΄Αγιος £X τούτων προαλαθὼν ὑπεφαίνετο ' To- 
μὴν αὐτῆς δεῖ τῷ μηρῷ ἐπιθεῖναι. Καὶ ὁ μὲν οὕτως 
ἐποίει. Ἡ di, ὥσπερ ὀδύνης αἰσθομένη τινὸς, διυπνί- 
δετο, ἔγνω δὲ οὖδιν Ov πέπονθεν. Ὡς δὲ καὶ ἡμέρα 
ἦν, à ὑπηρέτις αὐτῇ προσελθοῦσα, καὶ ὕδωρ ὑπὸ τῇ 
χλίνρ χεχυµένον ἰδοῦσα, οὐράν τε αὐτὸ εἶναι, ὡς τὸ 
εἰχὸς, οἰηθεῖσα, τὸ ἄχοσμον mit ὠνείδιδε, καὶ ἀτε- 
χνῶς ἄσχημον, ὅτι uà ἀνέστη, xai μὴ ἐκάλεσε pa- 
δεµίαν τῶν ὑπηρετουμένων, &))à καὶ τὰ ἱμάτια 
ἤσχυνεν οὕτω μετὰ τὼν στρωμάτων. Ἡ δὲ ἠρνεῖτο 
μηδὲν τοιοῦτον εἰργάσθαι, λέγουσα' Μηδαμῶς. 
Ἔπειτα τοῦ  yirüvog ἀνασταλέντο, τῆς τομῆς τε 
δικφανείτης, x«i τοῦ ὑγροῦ καταβῥέοντος, ὁ μὲν ἰατρὸς 

B 2o; ἦν, αὐτὴ τε ὑγιὴς ἐδείχνντο, καὶ οἴκαδε χαλῶς 
ἐπανήρχετο. 


Kl'. ᾿Αρχεῖ τούτοις γεύματος τὴν ὅλην ἀποδειχθῆ- 
ναι τοῦ Μεγάλου χάριν. Τί γὰρ, κατὰ τὸν τραγωδίαν, 
ἀναρέθωητα µετρήσασβαι δεῖ; καὶ γὰρ οὐδέποτε 
ταῦτα λεγόμενα λήγουσιν' ἀλλὰ τοῖς τῶν ποταμῶν 
ῥεύμασιν ἔχουσιν ὁμοίως ' ἄλλως δέ τε xai ἑνὸς ἀντὶ 
πάντων ἀρχοῦντος, τοῦ θεοῤῥύτου, φημὶ, νάµατος, ὃ 
πρόεισι pt» τοῦ τάφου, x«i τοῦτον ἔχει Ὑένεσιν καὶ 
πηγήν ' πρόεισι δὲ οὐκ ti, ἀλλ’ ὀλίγαις μὲν πρότε- 
pov Ἡμέραις τῆς τοῦ θαυματουργοῦ ἑορτῆς, οἷα vo- 
τὶς ὑποφαίνεται ' ἔπειτα καὶ τὸ ὀλίγον αὔξεται, καὶ 
διαμένει μετὰ τὴν ἑορτὴν, οὑτωσὶ πηγάζον, ἕως καί 
τινες ἡμέραι παρέλθοιεν, sita παύεται. Πλὴν οἷμα 
ταύτη θαυμαξόµενον xai τιµιώτερον, à εἰ διηνεκῶν 
x«i ἀλήχτως διετέλει ῥέον ' ἐπεὶ τὀγε συντηρεῖν οὔ- 
τως ἁπλανῆ τε x«i ἁδιάψενστον τὸν καιρὸν τὸν τῆς 
ἐπιῤῥοῆς, φημὶ, καὶ τὸν τῆς ἐκλείψεως μετὰ τοῦ 
θαυμασιώτερον xai χαριέστερον εἶναι, μᾶλλον ἐστι 
καὶ σεθασμιώτερον ' τὸ γὰρ διηνιχὰς ἴσως καὶ 
προσκορές" ὁ δὲ xóoog πρᾶγμα φέρον tig κατα: 
φρόνησυ. 

KA'. Τοῦτὸ τοι τὸ παρ ἡμῶν προοσαγόµενον δώ- 
pnpa, µέγιστε Πατρῶν, Σαμφὼν, οὐκ οἶδα μὲν, εἰ 
κατὰ γνώμην τὴν σὴν, κατὰ δύναμιν δὲ πάντως τὸν 
ἠμετέραν, ὃ καὶ δέχοιο προσηνῶς τε καὶ φιλανθρώ- 
πως, 0 πἀνταγοῦ φιλάνθρωπος, xai τῶν παθῶν xci 
νόσων τῶν Ἡμετέρὼν, καὶ μᾶλλον τῶν ψυχιχῶν, ἰα- 
τρὸς εἴης χρηστὸς, ἡγεμὼν xal φύλαξ παντὸς τὀῦ 
xaÜ' ἡμᾶς βίου ' ἵλεὼν µοι τιθεὶς τὸν Χριστὸν, ὃν 
αὐτὸς μὲν διαφερόντως Ἰγάπησας, ἐγὼ ὃς πλήθει 
ἁμαρτιῶν, οἴμοι, ἀδιηγήτως παρώργισα' c πρέπει 
πᾶσα δόξα, τιμὴ χαὶ προσκύνησις, νῦν xai ἀεὶ, καὶ 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμόν, 


sum auctoris,magisque intercisa minus fatigasset 
lectorem. Sed quod hic non potuit, morte imma- 
tura preveniente;neque nos modo possumus,prelo 
moram non ferente : quamvis tamen negare noli- 
mus, plura etiam nos in textu emendasse inter 
corrigendum typothetarum errata. 


VITA S. STEPHANI ET SOCIORUM. 


940. 








MENSIS JULIUS. 


DE SS, STEPHANO EPISCOPO RHEGIENSI 


ET SOCIUS, 


SUERA EPISCOPO, AGNETE, FELICITATE ET PERPETUA 
MARTYRIBUS RHEGII IN CALABRIA. 
(Julii die 5 Acta SS. Bolland, ad hanc diem.) 


1. Notiores olim fuere hisancli apud Grecos, À episcopum Bovensem, qui suffraganeus est Rhe- 


quam apud Latinos. Meminerunt eorum nonnulla 
Mensa apud nos, Chiffletianum atque Sirmundia- 
num; quorum illud die v J ilii legit : Στεφάνου 
Καλαθρ. xai τῶν σὺν αὐτῷ' Hoe vero eodem die 
paulo explicatius : To) ἁγίου Μάρτυρος Στεφάνου, 
τοῦ εἰς τὸ ᾿Ρήγιον Καλαβρίας Χχειμένου, χαὶ τῶν 
σὺν αὐτῷ ἁγίων μαρτυρησάντων' « Sancti Stephani 
martyris, qui jacet Rhegii in Calabria, etsociorum 
ejus sanctorum, qui cum eo martyrium sub- 
ierunt. » Monachis quoque Crypte Ferrate, et aliis 
ecclesiasticis Greci ritus, celebrandum eodem die 
prescribitur festum, Τοῦ ἁγίου Στεράνου καὶ τῆς 
σνυνοδίας αὐτοῦ. Similia habent Menea Greca bi- 
bliothece Vaticana ; et alibi alia facile invenientur, 
quas mihi visa non sunt, quaque jam dicta potue- 
runt confirmare. 

2. Nulla tamen apud Martyrologo: Latinos Ste- 
phani hujus et sociorum martyrum exstat memo- 
ria. Quod indicium esse possit, non adeo celebrem, 
scriptorum illorum temporibus, viguisse cultum in 
Eeclesia Latina. Atque hinc factum sit, ut Rhegien- 
sis archiepiscopus, Annibal de Afflictis, vir multa 
sanctimonia clarus, initio seculi superioris suppli- 
caverit congregationi sacrorum Rituum Rome 
quo « sibi suisque Rhegiensibus facultas fleret, 
publice exponendiimaginem, S. Stephano episcopo 
suo ac martyri, atque altaria et templa in honorem 
ejusdem erigendi. » Affert pro motivo talia impe- 
trandi, quod « pridem, atque etiam tunc temporis 


celebrabatur de eodem sancto Stephano sociisque, ( 


die v Julii Missa et alia Officia. » Et sacra con- 
gregatio, referente illustriss. et reverendissimo 
D. Francisco, Sancti Angeli in Foro Piscium Card. 
Buoncompagno, gratiam pelitam concessit an- 
no 1622. De hisce mihi constat, ita factum esse, 
ex testimonio Nicolai Marie Modofari, tunc Rome 


ecclesie S. Thome in Parione rectoris, et hujusce - 


cause Ageutis, atque eodem anno 1622 electi in 


giensis. 

3. Predietarum Seripturarum (uti is addit, qui 
illas nobis submisit) archetypa asservantur penes 
Joannem Simonem de Antonillo, U. J. D. virum 
eruditum et pium, et ipsi S. Stephano satis addi- 
ctum, cujus devotione et expensis sacellum exstat 
(utique post acceptum illa de re responsum sacre 
Congregationis Roma) exstructum in ecclesia Pre- 
dicatorum S. Stephano dicatum, in quo annis sin* 
gulis condecenti cum magnificentia Misse sacrifi- 
cium οἱ Vesperre niusicis cum concentibus in festo 
Sancti solemniter celebrantur. Circa iconem vero 
antistitis Stephani, ejusdem acta et martyrium hinc 
inde figuris et versibus declarantur. 


B (4. lisdem fere temporibus, quibus Rome petita 


concessaque fuit facultas construendi S. Stephano 
altaria, sacella, templa, impressit Ferrarius utrum- 
que catalogum suum, allerum nempe sanctorum 
Italie, anno 1613, alterum illorum qui in Romano 
Martyrologio non habentur, anno 1625. [n utroque 
commemorat, die 3Julii, S. Stephanum, sedabsque 
sociis; in priori quidem cam elogio hoc : « Ste- 
phanus, civis Rheginus, 8 S. Paulo apostolo, cum 
ex Syria Romam ductus, Rhegium, Brutiorum 
metropolim appulisset, ad Christum csnversus, et 
in fide instructus, primus Rhegiorum episcopus 
ab eodem apostolo ordinatur. Qui, post Apostoli 
discessum, dum munus episcopale praedicando im- 
pigreexsequeretur, multis jam ad fidem perduelis. 
in Neroniana persecutione comprehenditur ; cum- 
que constanter in fidei confessione perseveraret, 
atque multis affectus suppliciis, cruciatus omnes 
superasset, demum capitis obtruncatione marty- 
rium consummavit. » In posteriori autem Catalogo 
idem Ferrarius sic habet: « Rhegii in Brutiis 
S. Stephani, primi ejusdem episcopi et martyris 
sub Nerone. » 

$. Non omni ex parte isthec concordant cum, 





B11 


MENSIS JULIUS. 


312 


Actis Greecis, que mihi ab hisce viginti annis, tunc À quid juam habent de sepultura sanctorum corpo- 


Rome agenti, a R. P. Josepho Denti, domus pro- 
fessorum societatis nostre preposito, Messans cu- 
rata fuerunt describi e codicibus ms. celeberrimi 
prope urbem illam monasterii Sancti Salvatoris, 
ordinis S. Basilii; uti pluribus dixi ad Vitam 
S. Sebastiane V. M. tomo VI Junii, que indidem 
ab eodem, uti multe alie, mihi Grece fuerunt 
submisse. Hec, inquam, Acta S. Stephani viden- 
tur fons esse, ex quo, quotquot de illo Latine scri- 
psere, sua hauserunt, aliis additis, aliis mutalis, 
pro suo cujusque sensu. Sic Stephanus, qui in 
Actis Grecis legitur patria Nicenus in Bithynia 
fuisse, et cum S. Paulo apostolo Rhegiam ap- 
pulisse, ; apud Ferrarium dicitur civis Rheginus, 
et ab appellente illas in oras Paulo, Rhegii 
inventus, atque ibi ad Christi fidem conversus 
fuisse. 

6. Hieronymus Marafioti in suo Calabrice Chro- 
nico, Italice anno 1601 excuso, pag. 47, et Marcus 
Antonius Politi in suo similiter Chronico, Messanse 
impresso ann. 1617, pag. 80. Idem Paulus Gualte- 
rius in sanctis Calabrie, qui anno 1630 Neapoli 
prodierunt, pag. 53, et Ferdinandus Ughellus in 
suo Zlalie sacrae tomo IX edito anno 1662, habent 
Vitam S. Stephani, quam primus ex codice Greco 
interpretatus est Italice; secundus et quartus La- 
tinam ediderunt ex alia atque alia interpretatione. 
Tertius e textu Latino ltalicam fecit cum oratoria 
interpolatione. Horum ego editionibus inter se et 
cum textu nostro Greco collatis, quanquam eodem 
fere recidant omnia, malui tamen novam interpre- 
tationern facere, consimilem nostro ms. Greco, il- 
lamque simul imprimere, ut omnia magis authen- 
tica sint. Editio Ughelli propius insistit nostro ms. 
Greco: Marafiotina et Politiana in paucis aliquan- 
tum discordant ; etin illo preecipue, quod designent 
diem martyrii septimum Julii: quem Ughellus 
noster textus Grecus, Menea et Menologia citata, 
unanimiter asserunt quintum Julii. 

7. Cornelius a Lapide in Acta apostolorum cap. 
ultimo ad illa verba, Devenimus Rhegium, com- 
mentans, varia habet, que sibi, tunc Rome com- 
moranti, subrnissa fuerunt a Rhegiensibus, viris 
eruditis et primariis: atque ex illorum fide hec 
narrat: «Silet hic multa Lucas, ac presertim 
Rhegiensium a Paulo conversionem, uno die, quo 
apud eos haesit, factam: que ex Eclesiee Rhegien- 
sis nonumentis, eodem &vo (nempe 5δρου]ο Christi 
Primo) Grece conscriptis, ac deinde in Latinum 
idioma translatis, et in archiepiscopali archivio 
asservatis, a Rhegiensibus viris eruditis et prima- 
riis ad me Romam transmisse, hic transcribam. » 
Transcribit autem ibi Acta Latina S. Stephani 
episcopi, a Paulo apostolo Rhegiensibus, ut aiunt, 
in transitu ordinati, qua alia non sunt quam que 
nosinfra damus Greeco-Latina ; nec tamen ibi sunt 
integra; nam desinunt in martyrio his verbis: 
« Quod digni fuerunt pro Christo mori ; » nec 


rum. Facile condono P, Cornelio, Theologo et 
Commentatori in sacram Scripturam eximio, quod 
fide et auctoritate Rhegiensium, virorum erudito- 
rum et primariorum, talia scripserit. Ipse interim 
nihil per se commentatur de mora aut non mora 
Pauli apostoli apud Rhegium. Supposuit, vera esse 
que Rhegienses de mora ejus apud se unius diei, 
et de magna conversione gentilium illo die facta ; 
item de Actis S, Stephani, seculo Christi primo 
Grece conscriptis affirmabant. Et ai quid illa de 
re per se commentatus fuisset, utique observasset 
quod si Paulus uno die Rhegii moram traxisset, 
non potuisset secundo die Putoleos attigisse: quod 
Lucas factum esse ait. Sed de his mox alia. 

8- [nterea ex citatis editionibus animadverto, ia 
textu Greco nostro sphalmata quedam commissa 
esse, verosimiliter oscitantia librarii, ills in locis, 
ubi ego per iuclusa hisce sigis [] verba supplere 
conatus sum. Inter quas correctiones etiam est, 
quod tertium nomen mulierum, simul passarum, 
Perpetua desiderabatur, que in [talico et Latino 
Sueree episcopo, Agneti et Felicitati subnectitur. Ex 
his autem ipsis nominibus dnbium oriri possit, an 
omnes isti una cum Stephano passi fuerint seculo 
Christi primo. Acta quidem, etiam Greca, non tam 
antiqua sunt, nec talia, ut illud ipsis tuto credi 
possit. Testimonia Martyrologorum nulla reperiun- 
tur. Cultus nec valde antiquus apud Latinos, nec 
valde celebris fuit ante seculum xvi, quando ejus 
amplificatio petita fuit a S. Rilnum congregatioue 
Rome etobtenta, per facultatem exponendi publice 
imaginem sancti, ejusque nomini altaria et templa 
dedicandi: que eatenus nulla habuerit. Locus, 
ubi sepultum fuit corpus in hodiernum usque diem, 
uti scribit historicus Rhegiensis Politus anno 1617 
reperiri non potuit. 

9. Ex his, inquam. dubitari possit, an S. Ste- 
phanuscum sociis suis martyrium passus sit seculo 
primo; eoque magis quod totis tribus primis se- 
culis episcopus, sue civitatis alius, Rhegiensibus 
non sit notus. Si dicas, per traditionem notum 
esse S. Steqhanum pro srieculo primo, quaeram, 
cur alius episcopus, pro eodem seculo et duobus 
sequentibus, similiter noius non sit. Inquies, quia 
antiqua civitatis scripta intercideruut; superest 
autem vita S. Stephani, qua ipsum S. Pauli apo- 
stoli discipulum facit. Audio. Sed illa ipsa vita non 
sapit longam antiquitatem, nec potest ante seecu- 
lum decimum scripta fuisse, si non sitdiu, post. Spa- 
tio autem novem, decem, aut plurium seculorum 
tunc elapso, quando scripta fuit, potest scriptor 
multa ignorasse de gestis sancti sui, quemadmodum 
nunc nihil de illis scitur ex antiquitate preter id 
quod in vita narrantur : et magis potest ignorasse 
certum tempus quo vixertt, martyrioque coronatus 
fuerit, In hac porro ignoratione aut maligna tra- 
ditionis vulgi luce scribere exorso visum fuerit, 
aptiori tempore Stephanum adduci Rhegium non 


313 


VITA S. STEPHANI ET SOCIORUM. 


914 


posse, quam quo Paulus apostoluseodem appulisse À punt. Rhegium. Non dicuntur urbem intrasse, ne- 


sciebatur ; et presumi poterat, ipsum ibidem pro 
se aliquem reliquisse episcopum. 

10. Tum vero queri potest de sociis symmarty- 
ribus S. Stephani, Sueraepiscopo, et mulieribus, 
Agnete, Felicitate et Perpetua, unde illos acceperit 
aut mutuatus forle sit scriptor Vite. /Eque hec 
obscura aliunde sunt: nec facile capiam, quomodo 
illis inductee religionis Christianee initiis, duo Rhe- 
gii fuerint episcopi, quando de uno solo non con- 
stat certo. De mulieribus quoque certiora deside- 
rari possunt, ne quis cogatur suspicari, Perpetuam 
atque Felicitatem, omnium fereautiquorum Patrum 
scriptis celebratas, in Africa cum aliissociis marty- 
res ineunte s;culo tertio passas, Rhegium tradu- 
ctas fuisse. 

41. Ego quidem per hzc dubia mea nihil dero- 
gstum velim veritati ; sed magis cupio, veritatem 
ex illis illustriorem fieri per aptas; ad dubia mea 
Rhegiensum solutiones. Aliud quoque dubium huc 
pertinet ,ubi de prima Rhegiensium ad Christi Π- 
dem conversione per Paulum apostolum, sermo 
est. Popularium vox,etquodammodo Evangelium, 
de quo dubitare nefas sit, insonat auribus, Paulum, 
cum eSyria Rhegium appulisset,ducendus Romam 
a centurione et custodibus suis ad tribunal Cesa- 
ris, in ingressu urbis Rhegiensis, ccepisse Chri- 
«tum annuntiare : incolas autem obstinato animo 
ei prohibuisse istiusmodi anuntiationem ; tandetn 
tamen, deprecante Paulo, ut se dicentem audirent 
tantillo tempore,quo parvulum candele frustulum, 
quod manutenebat accensum, deflagrasset, id per- 
misisse. Tum vero Paulum candele ardentis 
frustulum imposuisse colunmellee, que forte astabat, 
marmoree ; et hanc columnam, consumpta brevi 
candelula flammam concepisse et perrexisse ar- 
dere. Quo viso prodigio, incolas fidem Christi am- 
plexatos fuisse. | 

49. Hoc factum, non tantum vulgi sermone, sed 
etiam scriptocelebratur a Marco Antonio Politi ia 
Chronico Rhegiensi pag. 80, sed obiter tantum. 
Primum mihi in his dubium est, utrum Paulum 
Rhegii miracula fecerit sut aliquos ad fidem con- 
verterit, imo an istam urbem ex navigatione illa 
intraverit. Scribit Luca, comes S. Pauli in navi- 


gatione Syriaco-Romano, que vidit; et accurate D 


notat moram quam in civitatibus obviis traxerunt, 
Sic Milite, ait, hibernasse Paulum tres menses, et 
qus ibidem interea fecit miracula et conversiones 
gentillium, describit. Syracusis triduo substite- 
Punt ; Puteolis rogatu fratrum manserunt dies 
septem. De Rhegio autem nihil simile meminit Lu- 
ce textus. En verba, Actorum cap. ult : « Et cum 
venissemus Syracusam, mansimus ibi triduo. [πάς 
circumlegentes,devenimus Rhegium, et post unum 
diem, stante austro ; secundo die venimus Puteo- 
los, ubi inventis fratribus, rogati sumus manere 
apud eos, dies septem ; et sic venimus Romam. » 
Igitur Paulus et Lucas, navigantes Syracusa vene- 


B 


C 


dum moram diurnam ibi fecisse ; sed potius iter 
prosecuti, e conspectu Rhegii, favente austro, post 
unum diem navigationis, venerunt die secundo 
Puteolos. Neque enim, si unodie Rhegii subtitis- 
sent, potuissent die secundo Puteolos attigisse, 
quibuscunque stantibus ventis, proplerlonginquam 
locorum distantiam. 

13. Ita intellecto sacri scriptoris textu, uti plane 
videtur intelligi debere, evanescit prodigium co- 
luuing marmores ardentis in conversionem Rhe- 
giensium, imo et conversio ipsorum per Paulum, 
et ordinatio Stephani tunctemporis in episcopum. 
Quod si quis etiam sustinere velit, Paulum civita- 
tem ingressum fuisse, ibique die uno mansisse, 
nondum columna marmorea arserit. Quid enim ? 
Si id factum fuisset, Lucas, Pauli socius, ulique 
scivisset. Si scivisset utique scripsisset. Utpote 
qui multo minora Pauli gesta in Melita insula et 


alibi, tam sedulo in memoriam posteritatis scripto 


consignavit. Utitur in re simili, simili argumenta- 
tione S. Hieronymus, Legebatur ipsius adhuc tem- 
pore liber de gestis Pauli et Theclie, in quo.et de 
baptizato leone narrabatur. Quod refutaturus ipse, 
sic ait : « Igitur Πεοιόδους Pauli et Thecls&, et to- 
tam baptizati leonis fabulam, inter apocryphas 
scripturas computamus. Quale enim est, ut indivi- 
duus comes Apostoli Lucas, inter ceteras ejus res, 
hoc solum ignoraverit ? » Similiter quomodo idem 
ignoraverit, accensam & parva candelula, predi- 
cante Rhegii Paulo, columnam marmoream arsis- 
se ? » Addil Hieronymus ex Tertulliano, « Presby- 
terum quemdam in Asia σπουδαστήν apostoli Pauli, 
convictum esse apud Joannem, quod auctor esset 
libri, et confessum, se hoc Pauli, amore fecisse ; et 
ob id de loco excidisse. » Digna fictoribus in rebus 
sacris ac seriis poena, sive finxerint amore persone 
private, sive amore patrie, ut res ejus gestas quam 
altissime repetant, aut conversionem ejus ad Chri- 
sti fidem ab apostolis deducant. 

1&. Procedamus porro. Non tantum Pauli tem- 
pore ignotum fuit prodigium ardentis columns, 
verum etiam mille annis post, usque ad tempus, 
quo primaria S. Stephani vita, quam Greco- 
Latinam damus, conscripta fuit. Ejus quippe au- 
ctor, quamvis Paulum inducat Rhegium : ibique fi- 
dem annuntiasse, multos baptizasse, atque etiam 
presbyteros et episcopos ordinasse dieat, adeoque 
innuat longiorem moram ibidem traxisse ; tamen 
suo tempore nondum scivit, quod incole Rhegiens- 
ses initio pertinaciter prohibuerint Paulo predica- 
re fidem, deinde vero per prodigium columne 
marmoree ardentis conversi abipso fuerint. Quin 
imo satis declarat auctor vite, Rhegienses ab ini- 
ο, absque ullo singulari miraculo, Paulum con. 
cionautem pronos auscultasse : etsicuti terra bona 
susceptum semen multiplicat centuplum, ita illos 
suscepisse verbum Dei ex ore Pauli. Debet* igitur 
fabula ista primum nata fuisse in vulgus, pos! ta- 





315 


MENSIS JULIUS., 


316 


tem dicti scriptoris et forte diu post, ex otiosi ali- À discipuli aut Christi Domini, aut sanctorum Petri, 


cujus cerebro, que mox vulgo placuerit, atque 
etiam a predicto chronographo Rhegiensi, Marco 
Antonio Politi, recepta fuerit. Scriptoribus aliis, 
Marafiotio in Chronico Calabrie, atque Ughello in 
episcopis Rhegiensibus ; item Paulo Gualterio in 
Calabrie Sanctis, et Vita S. Stephani, qui ante et 
post Politum, sua ediderunt, non ausis pre- 
dicti prodigii, ac talis conversionis Rhegiensium 
ad fidem Christi, vel verbo meminisse, quod fa- 
ciam. 

15. Superest, ut de vetate S. Stephani et socio- 
rum ejus martyrum, verbum addarmus. Satis, con- 
stare potest ex hactenus disputatis, ipsum a 
S. ,Pauloenavigatione Syriaco-Romanaepiscopum 
Rhegii constitutum non fuisse 
Rhegienses, atque adeo ex illorum opinione con- 
stitutus fuit anno Christi 56 quo illac transiit Pau- 
lus. De anno autemdeterminato martyrii nihildum 
apud ipsos legi. Ferrarius scribit, passum esse 
Stephanum sub Nerone.: quodcertat cum Actis, in 
quibus legitur, ipsum preefuisse episcopum annos 
decem et septem. Ex quo consequitur, martyrio 
defunctum esse anno 73, quod eque sustineri non 
potest. Quia scitnr, nec illoanno, nec aliquot pre- 
cedentibus, nec aliquot subsequentibus, persecu- 
tionem ullam fuisse motam contra Christianos. 
Quamobrem aliud tempus querendum est, quoepi- 
scopus factus, quoque martyrium passus sit S. Ste- 
phanus. Illud autem invenire non erit facile : cum 


Pauli aut Clementis, etc., quodque venerint predi- 
care Evangelium in vastas hasce provincias seculo 
primo Christianismi, S. Ursinum Bituricensium, 
S, Austremonium Arvernorum, S. Martialem Le- 
movicensium S. Frontonem  Petrocoricensium, 
S. Eutrophium Santonensium, » et quos porro re- 
censet magno numeroalios : « quos inquit, doctis- 
simi viri, Faber, Bosquetus, Launoyus, Patres 
Sirmundus et Petavius, aliique plures, censuerunt 
non venisse nisi seculo tertio aut quarto.» De 
nonnullis sanctorum illorum et nos tractavimus in 
Actis nostris, et fere consentimus cum citatis 
auctoribus. 

17 In Sicilia quoque Syracusani, qui sanctum 


: id interim aiunt B suum Marcianum, primum civitatis episcopum no- 


minant, contenduntque, Antiochia sibi ἃ S. Petro 
apostolo submissum fuisse, ostenduntur ad diem 1& 
Junii nostri, aberrasse ipsumque sanctum, impe- 
ranlibus Valeriano et Gallieno seculo tertio, mar- 
tyrium sustinuisse. Umbri similiter, ut nuper dixi- 
mus, in tractatu preliminari ad tomum I Julii, 
affectant antiquitatem primorum aliquotepiscopo 
rum suorum, quosa!unta S. Petroapostolo e Syria 
&d se missos fuisse ; qui non nisi temporibus Dio- 
cletiani et Maximiani vixerunt ac martyres facti 
sunt. Nihil attinet plura congerere exempla. Res 
eruditis notissima est. De S. Stephano, primo 
Rhegiensium episcopo, jamostendisse mihi videor 
ipsum nec seeculo primo, nec a S. Pauloapostolo, 


Ughellus dicat, « post Stephanum usque ad Con- (, quando isnavigavit Romam, ordinatum fuisse epi- 


stanlini Magni tempus, episcopos, qui in civitate 
Rhegiensi floruerunt, desiderari.» Rogo igitur Rhe 
gienses, ut ipsi nova cura in rem illam tanquam 
suam, propius inquirant. 

16. Nobis quidem experientia constat, ubique 
gentium obtinuisse et obtinere, estque pluribus 
quodammodoinnatum, ut rerum svarum antiquita- 
, lem αΠεοίθηί, eamque quam altissime attollant: 
quod et frequenter usu venit in Actis sanctorum, 
qu& postlonga tempora ex caliginosa traditione 
aut apocryphis scriptis colliguntur. Id accidisse 
sanclis Gallie prioribus espiscopis, luculenter testa- 
tur Philippus Labbe, antiquitatis eruditus, si quis 
alius, in Breviario suo chronologico Historie sacre 
et profane ad annum Christi 69, ita scribens anno 


1665: «Ab annis facile octingentis plures majorum D 


noslrorum crediderunt,quod primi episcopi funda- 
tores Ecclesiarum nostrarum per Galliam, fuerint 


scopum ; quando autem ordinatus fuerit, nequeo 
divinare ; quia de hoc Stephano silent tam Marty- 
rologi Latini, quam aliiscriptores antiqui, saltem 
qui ante Vitam ejus scriptam vixerint. Fortassis 
posset ejus martyrium ad tempora Diocletiani et 
Maximiani referri, quia nulli alii ante illud tempus 
noti sunt episcopi Rhegienses. Verum certiora 
de his exspectabimus a Rhegiensibus ipsis, ut jam 
dixi. 

18. Diximus quoque, unde acceperimus Acla 
Greca, et quia tarde fuerunt collecta, comperiun- 
tur non magne fidei esse. En ipsa, cum nostra in- 
terpretatione. Titulus talis priefigebatur : ΄Άθλητις 
τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ἱερομάρτυρος Στεφάνου, µη- 
τροπολίτου τῆς Καλαθρίας: Certamen sancti Patris 
nostri, sacrimartyris Stephani, metropolita civita- 
tis Rhegii in. Calabria. 


$911 


VITA S. STEPHANI ET SOCIORUM. 


918. 





ACTA AUCTORE ANONYMO 


Nisi forte sit 


Metaphrastes. 


Ex codice ms. monasterii Sancti Salvatoriis, ordinis S. Basilii prope Messanam. 


Δ΄. Οὔτος 6 ἅγιος ἱερομάρτυς Στέφανος ὑπῆρχιν À 
ἀπὸ πόλεως Νιχαίας * xartpyopévou δε Παύλου τοῦ 
ἀποστολου iv τῇ "Poux, συνηκολούθησεν αὐτῷ ἄχρι 
πόλεως Ῥηγίου τῆς Καλαθρίας. Εὐρὼν ὁ Απόστολος 
τόν πόλιν οὔσαν κατείδωλον, ἐκήρυξεν ἐν αὐτῇ λό- 
qo» Κυρίου, καὶ ὥσπερ ἀγαθὴ τὸν σπόρον δεχοµένη 
νάὶ ἑκατοστεύουσα, οὕτως οἱ ἐν αὐτῇ τὸν λόγον ἐδέ- 
ξαντο * χατηχήσας οὗτος αὐτοὺς ὁ Παῦλος, καὶ βα- 
ἍἉτίσας πλείστους εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, x«l τοῦ 
Υιοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, προχειρίδει αὐτοῖς 
ἀρχιεπίσχοπον Στέφανο.. "Og κχαλῶς ποιµάνας τὴν 
απιστευθεῖσαν αὐτῷ ποίμνην, πολλοὺς τῷ ἑσπερίῳ 
(μέρει) ὑπέστρεψεν εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν 
ταῖς αὐτοῦ διθασκαλίαις. Διατρίψας οὖν iv ταύτῃ 
τῇ πόλει ἑπτὰ χαὶ δέκα ἐνιαυτοὺς, xoi ἐπισχόπους 
xai πρεσθυτέρους Χειροτονήσας, καὶ τῆς Ἐκκλησίας B 
Θιοῦ χάριτι µεγαλυνθείσης, ἐχινήθη διωγμὸς κατὰ τῶν 
Ἀριστιανῶν. 

B. ᾿Εκρατήθη ὑπὸ Ἱέραχος Μγεμόνος ὁ Αγιος 
προσαίΐτιος τοῦ Χριστιανισμοῦ, καὶ ἠναγκάσθη ἂρ- 
»ήσασθαι τὸν Χριστὸν, xai θῦσαι τοῖς εἰδώλοις * ὃς δὲ 
09x ἠνέσχετο, ἀλλὰ μᾶλλον παῤῥησία τὸν Χριστὸν 
ὁμολογήσας, Θιὸν ὄντα xci Ποιητὴν πάντων * τὰ δι 
εἴδωλα, ξύλα καὶ λίθους ἀναίσθητα, ἔργα χειρῶν 
ἀνθρώπων, τοῦ διαθόλου ἐφευρήματα. Διὸ τύπτιται 
ἀφειδὼς (σὺν τῷ Σουηρᾷ ἐπισκόπῳ) καὶ λίβοις τὰς 
όψεις συ»θλῶνται, xci εἰς χάμινον πυρὸς ἐμθληθέν- 
τες, ἐξῆλθον ἀθλαθεῖς ὅθεν πλεῖστοι ἐπίστευσαν 
τῷ Χριστῷ, xal, Μέγας ὁ Θεὸς, ἀνεθόησαν, ὁ ὑπὸ 
Στεφάνου, καὶ Σουηρᾶ τῶν ἀρχιερέων χηρνττόµενος. 
Ἐν οἷς ὑπῆρχον γυναῖχες σεμναὶ, ᾽Ἁγνῆς, Φιλικητὰς C 
(xai Περπιτούα) προσαγορευόµεναι, µαθήτριαι τού 
οσίου Στεφάνου ὑπάρχουσαι,παῤῥησιασάμεναι ἔμπροσθεν 
στᾶσαι Ἱέραχος ἠγεμόνος, ὠμολόγησαν τὸ ὄνομα τοῦ 
Χριστοῦ, Θιὸν ἀληθινὸν καὶ Ποιητὴν πάντων ἀνακηρύ- 
ξασαι. 

Γ΄. Τότε θυμοῦ πλησθεὶς, ἐχέλευσεν αὐτὰς ξέφει 
ἀποτμηθῆναι Gua Στέφάνῳ καὶ Σουηρᾷ τοῖς ἀρχ- 
εερεῦσιν. OS γινομένου, παραυτίκα ἀπέδωκαν τὰς 
ἁγίας αὐτῶν ψυχὰς τῷ Kupio, εὐχαριστοῦντες xal 
ἀγαλλιώμενοι, ὅτι ἠξιώθησαν ὑπὶρ Χριστοῦ ἀποθανεῖν. 
Τὸ δε τίµιον σῶμα τοῦ ὁσίου ἱερομάρτυρος Στεφάνου, 
ὑπ᾿ ἀνδρῶν εὐσεθῶν ἀωρὶ τῆς νυκτὸς χομισθὶν ἐν τῷ 
νοτιαίῳ μέρει τῆς αὐτῆς πόλεως, κατετέθη ἐν τῷ ἧσυχα- 
στικῷ αὐτοῦ εὐκτηρίῳ, ὡς ἀπὸ σημείου ἑνὸς τῆς πόλεως, 
πλείστας ἰαάσεις ἐπιτελοῦν. Τὰ δὲ τῶν λοιπῶν ἁγίων τὰ 
σώματα, Σουηρᾶ ἐπισχόπου, σεμνῆς ᾽Αγνὴς καὶ 
Φιλιχκητάτης (καὶ Περπετούας), ἔνθα ἀπετμύθησαν, 
ὑπὸ πιστῶν κατιτέθησαν, ὑπὶρ τοῦ κόσμου mpt- 
σθεύοντες. 


I. Sanctus hic martyr Stephanus, civitate Nicea 
ortus, cum Paulus apostolus proficisceretur Ro- 
mam, ipsum comitatus fuit usque ad civitatem 
Rhegium Calabrie. Inveniens autem Apostolus ci- 
vitatem illam, totam idololatram, predicavit ibi 
verbum Dei : et quemadmodum bona terra semen 
recipit multiplicatque centuplum, ita incole]civita- 
tis verbum receperunt. Interea catechizans ipsos 
Paulus, baptizavit plurimos in nomine Patris et 
Filii et Spiritus sancti ; atque ordinavit ibi archi- 
episcopum Stephanum, qui recte pascens commis- 
sum sibi gregem, multos in occidentalibus plagis, 
convertit doctrina sua ad fidem Christi. Postquam 
igitur septemdecim annos ibi exegisset, episcopos- 
que οἱ presbyteros consecrasset, atque Ecclesia per 
Dei gratiam perampla esset : mota fuit persecutio 
contra Christianos. 


II. In illa autem comprehensus ab Hierace pre- 
side S. Stephanus, tanquam auctor Christianismi, 
coactus fuit negare Christum et sacrificare idolis 
Quod ille non sustinens, potius confessus est 
Christum Deum esse et creatorem omnium ; idola 
vero esseligna et lapides, sensu carentia, opera 
manuum hominum, et diaboli inventa. Hinc sine 
cessatione verberatur una cum episcopo Suera, et 
facies eorum lapidibus conteruntur, et in caminum 
ignis injecti, inde exierunt illesi. Quo miraeulo 
plurimi crediderunt in Christum, exclamantes : 
Magnus est Deus, quem Stephanus et Suera epi- 
scopi preedicant. Inter hos quoque erant honeste 
femine, Agnes et Felicitas et Perpelua nominate 
discipuli sancti Stephani ; que libera voce, stantes 
coram Hierace preeside, confesse sunt nomen Chri- 
sti, ipsum Deum verum et Factorem omnium pre- 
dicantes. 

Ill. Tunc preses, iracundia plenus, precepit 
ipsis gladio amputari caput, uti et Stephano et 
Suere episcopis. Quo facto, reddiderunt sanctas 
animas suas Domino, gratias agentes et exsultan- 
tes, quod digni fuerint pro Christo mori. Venera- 
bile autem sancti Stephani corpus a viris religiosis 
nocte intempesta deportatum fuit in australem 
partem ejusdem civitatis, ac depositum in secreto 
ejus oratorio, quod circiter milliari uno a civitate 
abest, plurimas operans curationes. Reliquorum 
vero sanctorum corpora Suere episcopi, venerabi- 
lis Agnetis, Felicitatis et Perpetue, ibi a fidelibus 
deposita fuere, ubi occubuerant ; pro mundo inter- 
cedentes. 


519 MENSIS JULIUS. 320 


DE SANCTIS XLV MARTYRIBUS 


NICOPOLI IN ARMENIA 


COMMENTARIUS PR/EVIUS 


(Acta SS. Bolland:, Mei die 10.) 





1. Nicopolis ia Armenia,ab aliis pluribus ejusdem nominis civitatibus additione hujus provincie distin. 
cta, a Pompeio Magno condita ob Mithridatem ibi debellatum, auctore Dione Cassio, lib. xxxvi Histo- 
riarum Romanorum, exstitit clarissimorum martyrum XLV palestra,constaptie eorum testis et specta- 
trix, ac glorie theatrum ; civitas sane tum insigni hoc triumpho nobilis,tum mirifice predicari merita, 
quod temporibus Valentis imperatoris inconcussa steterit adversus Arianorum procellas,ut pluribus me- 
minit S. Basilius in epistol. addit., sicut signat Baronius in notationibus hic, 6, 9, 40, 11,et 12 edit. Nut 
celebratissimam vero sanctorum martyrum memoriam fuisse in sacris tabulis, abunde constabit ex iis 
que de eorum cultu subnectimus. 

2. Menologium Basilianum, ad calcem tomi primi hujus mensis post annuntiationem : Eodem mense 
(Julio die x), passio sanctorum XLV martyrum, qui in Nicopoli martyrio affecti sunt, » ita de illis pre- 
dieat : « Quadraginta quinque Christi martyres vixerunt sub regno Licinii et prefectura Lysie,quorum 
principes fuere Leontius, Mauritius, Daniel et Antonius, Comprehensi itaque astiterunt duci Lysiee in 
Nicopoli Armenis, Christumque confessi et idola exsecrati, ceesique ac lapidibus ora et faciem contriti, 
in carcerem conclusi sunt, per dies plures absque cibo permanentes. Milites, eorum constantiam con- 
spicati, Christo crediderunt.Deinde e carcere ejecti, et crura securibus ab:cissi, hi quidem jam mortui, 
illi autem adhuc spirantes, in caminum ignis injecti, cursum consummarunt, accipientes immortale 
regnum, quod paratum ipsis fuit a Christo ante mundi constitutionem. » Alibi sepius horum martyrum 
recurrit memoria in Grecis fastis,ac plerumque cum parvo elogio, videlicet in Mensis impressis eorum. 
que indiceet Horologio Grecorum ; item in Supplemento ad Menea ex Synaxario Sirmondi et ms. 
Chiffletii, in Meneis bibliothece, Ambrosiane, Meneo Chiffletii, Menologio Slavo Russico, quod pro 
Leontio scribit Leonis, Maximo Cythetorum episcopo ; quibus addi potest ms. ex libro lingue Arabice de 
vita nonnullorum sanctorum Typicum S. Sabe, nec non epitome excusa Menologii : denique Menolo- 
gium Sirleti : e quo postea eorum memoria transiit ad Martyrologium Romanum, sic illos referens : 
« Nicopoli in Armenia, sanctorum martyrum Leontii, Mauritii, Danielis et sociorum, qui sub Licinio 
imperatore et Lysia preside varie excruciati,tandem in ignem conjecti, martyrii cursum confecerunt. » 
Molanus illos etiam habet, et Galesinius. 

3. Mensa impressa, uti etiam dictum eorum Supplementum, 54950 martyrum agmini ita accinunt: 

Παρεμθολή τις εὑρέθη τῷ. Θεῷ νέα 

Τόλμη παρεμθαλοῦσα xai πυρὸς µέσον. 

Κτεῖνεν ἀρισθενέας δεκάτη πῦρ Νικόπολίτας. 

Nova castra Numen militem invenit novum 

Audacter ausum tendere in medio rogos. 

Flamma necat decima generosa Nicopolitas. 
Idem Supplementum habet hoc singulare de eorum cultu : Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῶν σύναξις εν τῷ ναῷ τῆς 
ἁγίας ᾽Αχυλίνης πλησίον τοῦ φόρου. Celebratur autem eorum solemnitas in templo S. Aquilins prope 
Forum. » De templo S. Aquiline agit Cangius lib. ιν CPolis Christianz, pag. 144. 

4. Baronius tom. 11, pag. 162, num. 46, agens de hisce martyribus, agonem eorum affigitanno 316. In 
Menologio Slavo-Russico ponuntur passi anno 307. Liber lingue Arabice, de quo supra, videtur ipsos 
alligare temporibus Diocletiani ; cum post annuntiationem ibidem addatur Actorum vite aut elogii, ut 
autumo, principium « in diebus Diocletiani : » et ascribitur, fol. 43. Tomo V. Maii, pag. 151, in annot. 
ad eap. 3 Actorum S. Donati et sociorum martyrum lit. f, ponitur Licinius cepisse persequi Christianos 
anno 316. Secus opinatur Pagius in Critica hist. Chronol. tom. I, pag. 381,censens, nullos martyres in 
persecutione Liciniana fuisse passos ante annum 319, neque ante illud tempus Licinium persecutionem 
Ecclesisz intulisse. Tillemontius tom. V, pag. 512, obiter ex Graecis tabulis sanctos Christi pugiles com- 
memorans, annum martyrii non determinat. Et vero ea temporis ratio, quam figit Pagius, non videtur 
improbabilis: neque enim apparet, quem potissimum martyrio sspe dicto assignes annum, quam illum 
quo Licinius varia in Christianos machinatus est, eos e palatio suo pellens, concilia celebrare, eos ve» 


i | MARTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. . $29 


tans, aliaque quam plurima contra eos statuens ac gerens in odium Constantini de quibus Eusebius lib. 
1 De Vita Constantini,capite 31,52 et seqq. agit ; que Petavius alligat anno Christi 319, ut videre estin 
parte altera De doctrina temp.,pag. 718; addens, passos esse in ea persecutione XL martyres in Cappa- 
docia, frigore enectos, et Basilium, Amasie Pontici episcopum, martyrio affectum, citaque Eusebii 
Chronicon. Actum de illo est tom. IIl Aprilis, pag. 416, apposita epocha, circa ann. 322; de iis autem 
die 10 Martii. ad hec Eusebii Chronicon Latine versum apud Josephum Scaligerum pag. 180, ad an. 
Cccxx1 habet ; aLicinius Christianos de palatio suo pellit.» Dicamus ergo, martyresobiisse cirea annum 319. 
. $.Quid sentiam de Actis, e Graeco in Latinumsermonem a me conversis, paucis intellige. Non sincera 
llla esse, sed episodio plus uno adornata dramaticeque composita, indubitatum mihi videtur. Spirat 
enimvero inillisingenium Metaphrastis, vel saltem alterius cujusdam einon absimilis, tregodi sacri po- 
tius quam sinceri historici nomen promeriti. Argumento sunt sequentes observationes. Primo, preces, 
verbis psalmorum nimis composite concinnate, ut videsis num. 8 et 12. Secundo, induclio martyrum 
utriusque sexus nec nonexemplum S. Potamiene, temporibus Maximiani pro tuenda pudicitia in lebe- 
tem, pice inslructum, a suo domino injecte, nonne theatrum spirant ? S. Leontius, ea narrans ut ani- 
mos ercitel ad fortiter pro Christo dimicandum, dicit se ea accepisse « a magistro suo, qui veniebat ex 
Egypto, et audisse se aieba a S. Antonio asceta. » Quiero qui hic Antonius aceta ? Antonius magnus, ut 
opinor, celeberrimus plurium monachorum abbas : si ille est, quem conjicio, satis disparata connectere 
videtur scriptor ; cum is tam diu obierit post S. Leontium, anno utique 336. Res ille narrantur, a num. 
8 in fine. Tertio, diabolus, /Esculapium mentitus, ducemque Lysiam contra martyres concitans, quid- 
nam est nisi scena dramatica, num. 12? 

6. Quinto, mors martyrum, hoc modo aecelerata, qui refertur num. 16, fallor si plenam fidem inveniat. 
Sexto, proditin scenam mulier, sanctis aquam sub vestibus clam in carcere deferens, num. 11 ; que de- 
nuo redit num. 19. Erunt, utopinor, quibus preces et aqua erupe elicita non omnino arridebunt, num. 
22. Denique Aclorum sinceritati non mediocriter officit sequens clausula, a genuinis Actis abesse con- 
sueta, qua habetur num. 23, in qua Sisinniusita Deum orat jamjam moriturus. « Opis tue indigos, te- 
quenostro interventu invocantes, statim exaudi, Domine, in quacunque necessitate et. indigentia ; quam- 
vis in viduitate et orbitate ; quamvis in peregrinatione ; quamvis in infirmitate corporis et anime ; 
quamvis in eere alieno et calumniis ; quamvis in acerba servitute ; quamvis in hominum ac pecudum 
contagione ; quamvis in mari quispiam sit naufragus, elc. Tu illi, rex, per nos solatio sis, et statim 
exaudi, ut cognoscant mundi hujus incole, multum nos diligi abs te, et exaudiri, ac malo cuilibet fiat 
aqua hz» in medelam, nam ad invocationem tui ebullit et innovatum est vetus miraculum in gloriam 
Patris et Filii et Spiritus sancti, in laudem et memoriam tmartyrum tuorum quinque et quadraginta. 

1. Inter martyres XX XVI Alexandrie passos, de quibushoc itidem die agitur superius, duo primi Leon- 
tius et Mauritius, et quintus Daniel, tribus nostris martyribus Nicopolitanis, quorum expressum vidimus 
nomen, prorsus homonymi sunt. Que homonymia suspicionem fortasse nonnulli prebere poterit, hic 
eque, ac alibi, plus semel, inducte alicujus, confusionis, una fortasse martyrum turma in duas distra- 
cta, vel, si hoc non vis, alterius in alteram nominibus derivatis. Verum quoniam quid hic lateat my- 
sterii, nobis assequi non est promptum, ia duas eos classes dsitinximus, secuti Martyrologia Hierto- 
nymiana : uti indicavimus supra, ubi de dictis triginta sex martyribus egimus, et difficultatem hanc 
non prstermisimus. 

8. Tamayus solius S. Leontii nomen exprimit, et socios martyres confuse: « Nicopoli in Armenia, 
S. .eontii martyris, qui cum aliis sociis agonem admirabilem complevit. » Hoc recte ; sed clausulam 
sequeniem, « cujus exuviae sacre in oppido Alcaudete, dicecesis Giennensis in cenobio monialium B. 
Clare debita cultus honorificentia servantur, » quorsum adjunxit ? Cum in notis ad hunc locum candide 
profiteatur « suspicari se, erase amicum eruditum, » nimirum P. Martinum Xemena Jurado, ex cujus 
relatione predictis Sancti reliquiis istum locum assignarat, « et hiec pignora esse alterius Leontii 
martyris Homre passi ; de quo agunt Maurolycus, Galesinius, et Philippus Ferrarius in generali catologo 
Sanctorum die 9 Julii fol. 284, et suademur ex eo quod comiti Beneventano ejus exuvias obtulit 
Paulus V, Pont. Max. extractas ex Romanis cameteriis ; nec hue usque sciatur Nicopolitani Rome 
adveetas fuisse. » Recte, ut opinor, hic se et alium suum ducem corrigit Tamayus. Utinam in pluribus 
aliis eadem felicitate et facilitate se correxisset ! Sic pluris fierent ejus merces apud eruditos hagiophilos 
etiam Hispanos, indignatione potius ac risu sepe digniores, quam pretio. 


MENSIS JULIUS, 





MAPTYPION 
10Ν ACTION ME ΜΑΡΤΥΡΩΝ. 


MARTYRIUM 
SANCTORUM XLV MARTYRUM. 


CAPUT I. 


Vulgato a Licinio edicto contra Christianos, sistuntur coram duce Lysia sancti martyres. 


Ι. Licinius imperator quaquaversum edicta vul- Α — A'. Λικέιο ὁ βασιλὺς ἀπέστελε duazéypaza 


gavit, utsi qui reperirentur Christiani, omnimodis 
plecterentur. Edieti vero exemplar expressum erat 
sic: Licinius imperator, maximus, augustus, his, 
qui per orbem terrarum priesunt, salutem : Post- 
quam divinilas nostra faeta est certior (1), quos- 
dam eorum qui Christiani appellantur, non solum 
beneficisdiisnon sacrificare, sed etiam pio deorum 
cultui injurias irrogare ; quin imo preetertu eis 
sacrificandi, plurimos deos vel ipso nocturno tem- 
pore contrivisse, punitosque sepius non resipuisse 
aut honoribus affectos, aut metu absterritos ; ideo 
potestas nostra jubet, ut ubicunque invenientur 
Christiani, diis hi sacrificent, magnisque honoribus 
ac donis fruantur : reluctantes autem, una cum 
uxoribus ac liberis, igni 8ο ferro tradantur ; facul- 
tates insuper illorum omnes publicentur, in tem- 
plorum, furtim ab ipsis eversorum, nec non muro- 
rum et publicorum balneorum utilitatem. Invio- 
labile itaque imperium nostrum edocti, quantum 
conniti potestis, id quod mandatum est, exsequa- 
mini, ne una vos cum impiissimis periclitemini. 
Hisce itaque vulgatisin plateis urbium edictis, san- 
cti Dei famuli gavisi sunt, oblatam martyrii oppor- 
tunitatem considerantes. 


II. Interhec publicato Nicopolitarum in civitate 
edicto, quando timores ingruerent, et instructe es- 
sent carnificine, erecta ligna ad suspensionem, 
ungule ferreeacute ad abrasionem, cassides ignit, 
olle ferventes, rot:e, clavi, nervi bubuli indurati, 
aliique cruciatus atrociores ; et dum advenisset dux 
Lysias, ubi universa Armenielegio sorlito erat dis- 
tributa, comprehensi sunt nonnulli, qui Christia- 
nos se declarabant, Leontius et Mauritius et Daniel 
viri natalium splendore conspicui, et doctrinarum 
eruditione, viteeque ad Christi leges conformatione 


(1) Isto quondam titulo imperatores fuisse nun- 
cupatos, colligitur ex ejistola Valentiniani ad 
Theodosium imperatorem data, que est numero 


B 


C 


κατὰ πᾶσαν τὴν οἰχουμένην, ὡς εἴ tt εὑρεθεῖεν 
Χριστιανοὶ, τούτους παντὶ τρόπω κολάξεσθαι. Ὁ 
δὲ τύπος τοῦ διατάγματος τοῦτον εἶχε τὸν χαρα- 
xrüp«: Λικίνιος αὐτοκράτωρ, µέγιστος, σεθαστὸς, 
τοῖς κατὰ τὴν οἰχουμένην ἄρχουσιν χαίρειν Ἐπειδὺ 
ἐδιδάχθη ἡ ἡμετέρα θειότης, ὅτι τινὲς τῶν λεγομέ- 
ve» Χοιστιανῶν 09 µόνον οὐ θύουσι Toig εὐεργέ- 
ταῖς θεοῖς, ἀλλὰ καὶ ἐνυθρίδουσι τὴν εὐσεθῇ τῶν 
θεῶν θρησχείαν, πλείστους δὲ θεοὺς καὶ ἐν νυξὶ 
συνέτριψαν προφάσει τοῦ θύειν αὐτοῖς, xai πολλάκις 
κολασθέντες οὐ ωετιτέθησαν, oj τιμαῖς εἴξαντες, οὐ 
φόθῳ µεταπεισθέντες, διὰ τοῦτο κελεύει τὸ ἡμέτε- 
pov κράτος, ὅπου ὃ' ἂν εὑρεθεῖν Χριστιανοὶ, τού- 
τους θῦσαι τοῖς θεοῖς, xai τιμῶν µμεγίστων καὶ 
δωρεῶν ἀπολανειν' τοὺς δὲ μὴ πεισθέντας σὺν γν- 
ναιξὶ xal τέκνοις πυρὶ καὶ µαχαίρα παραδἰδοσβαι, 
τὸν δέ γε ὕπαρξιν αὐτῶν πᾶσαν δημοσιευθῆναι εἰς 
ἐπιμέλειαν ναῶν, τῶν ὑπ αὐτῶν κλοπῆ καθαιρεθέν- 
των, xul τειχῶν χαὶ λουτρῶν δηµοσίων. Εἰδότες οὖν 
τὸ ἀπαράθατον τῆς ἡμετέρας χελεύσιως παντὶ σθί- 
νει τὸ ποοσταχθὲν εἰς ipo» ἐνέγκατε ὡς μὴ καὶ 
ὑμᾶς συγχινδυνεῦσαι τοῖς ἀθεωτάτοις. Τούτων τῶν 
προσταγµάτων προτεθέντων ἐν ταῖς πλατείαις τῶν 
πόλεων, οἱ ἅγιοι δοῦλοι τοῦ Χοιστοῦ ἔχαιρον, τὸν 
χαιρόν τοῦ μαρτυρίου σχοπὀῦντες, 

B' Καὶ δὺ xat ἐν τῇ Νικοπολιτῶν προτεθέντος τοῦ 
διατάγματος, x«i τῶν φόθων ἐπισειόμένων, καὶ τῶν 
κολαστηρίων εὐτρεπισθέντων, ξύλων ὁρθίων εἰς 
ἀνάρτησιν, ὀνύχων τε σιδηρῶν ἀκμαίων εἰς εἴσξεσιν, 
xai χασσίδων πεπυραχτωµένων, τηγάνων x«i τρο- 
χῶν, καὶ Giov, καὶ βουνεύρων ξηρῶν, xci ἑτέρων 
χαλεπωτέρων κολαστηρίων, καὶ παραγινοµένου τοῦ 
δουχὸς Λυσία, ὧπερ ἦν ἀπόχεκληρωμένη à λεγεὼν 
πᾶσα Ἡ ᾽Αρμεοίας, συνελήφθησάν τινες, ἰαυτοὺς 
καταδήλους ποιήσαντες, ὅτι Χριστιανοί εἶσιν, Λεόν- 
τιος καὶ Μανυρίχιος καὶ Δανιὺλ, άνδρες ἐπίσήμοι 


vicesima quinta, et habetur parte 1 concilii Chal- 
ced. a. col. 512. 





395 


MÁRTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. 


396 


τῶν ἐν τῷ πόλει γένει τε xai παιδεύσιι λογων καὶ À illustres, et una cum ipsis quadraginta alii, Chri- 


βίῳ κατὰ Χριστὸν διαπρέποντες, σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ 
ἕτεροίΥ τε μ λέγοντε εαντοὺς εἶναι Χριστιανοὺς, 
καὶ ανὐτοπροαιοέτως προελθόντες τῷ Λυσίᾳα. ὋὉς 
θεατάωενος τὴν τοσαύτην τῶν ἀνδρῶν προθυµίαν, 
ὥρωτα αὐτοὺς, λέγων Πόθεν daré; xoi τίς ἐστιν ὁ 
πείσας ὑμᾶς μὺ εὐσεθεῖν, μήτε θύειν τοῖς θεοῖς τοῖς 
οὐρθανίοις; O ἅγιος Λεόντιος λέγει’ 'Ημεῖς πάντες 
Χοεστιανοί ἐσμιν. Καὶ οἱ μῖν τὴν πόλιν ταύτην 
οἰκοῦμεν, οἱ δὲ καὶ ἐκ τῆς χώρας τῆς ὑπὸ τὸν πόλιν 
ὥρωηνται. Καὶ πατρὶς piv ἡμῖν αὕτη Y, ἐπέγειος, 
πατὶρ ὃς Χριστὸς ὁ ἐπουράνιος' x«l αὐτός ἐστιν ὁ 
διδάξας ἡμᾶς xai πείσας θεοῖς χούφοις x«i τυφλοῖς 
uà λατρεύει, μύτε ἔργοις χειρῶν ἀνθρώπων προσ- 
χννεῖν. 

Γ'. Λυσίας εἶπεν Καὶ To) έστι ὁ Χριστός; 
O2xi ἐσταυρώθη xai ἀπέθανν;, 'O ἅγιος Λεόντιος 
λέγει Mà µόνον τὸ ἀπέθανεν ἀχούσεις, ἀλλ ἐννοή- 
βττι ὅτε καὶ ἠγέρθη xai δῶν ἐστιν ἐν τοῖς οὐρανοῖς' 
εκὼν yàp ἀπέθανεν δι’ ἡμᾶς, xal πάλιν γέρθη, ὡς 
νἱὸς ὧν τοῦ Oto). Λυσίας εἶπεν Οὐχοῦν $3 vov; 'O 
ἅγιος Λεόντιος λέγει ὦ Λυσία, οἱ ὑμέτεροι θτοὶ 
ἀποθανό»τες o9 ζῶσιν' ὁ δὲ Ἡμέτερο Δεσπότης xoi 
Θιὸς, ὁ τὰ πάντα τῇ ἰδίᾳ δεξίᾷ καταοτήσας, οὖρα- 
νὸν, J£», θάλασσαν», x«i πάντας ανθρώπους, ὑπὲρ 
ἡμῶν ἀπέθανεν, ἵνα ἡμᾶς ἀποσπάσῃ τῆς εἰδωλολα- 
τρείας΄ ἐκεῖνος ζῆ, καὶ ἡμᾶς ἐδίδαξιν ὕπεραπο- 
θνέσχειν αὐτοῦ, ἵνα xol ἡμεῖς, ἀποθανόντε, συν- 
ζήσωμεν αὐτῶ. Λνσίας εἶπιν Οὐχὶ δώδεχά εἰσιν 
διοὶ οὐράνιοι; ποῖον οὖν σὺ λέγει ἕτερον Θεόν, ὃς 
ἐποίησεν οὐρανὸν, καὶ γῆν, x«i θάλασσαν ; O ἅγιος 
Λεόντιος λέγει Ποῖοί εἰσιν οἱ θιοὶ ὑμῶν; Λνσίας 
λέγει. Ζὼς, xai 'Amó))ew, xat Ασκληπιὸς, x«l οἱ 
ἄλλοι, οὓς σέθει $ σύμπασα. 'O ἅγιος Λεόντιος λέ- 
γι Ζιεὺς οὖν θιός ἐστιν; Λυσίας εἶπε ' Οὗαὶ, 
ἐμμάνης, ἄνθρωπε βλασφημῶν * αὐτός ἐστιν ὁ xpa- 
τῶν τοὺς οὐρανοὺς, πατὺρ ἀνδρῶν τε xai θεῶν. 'O 
ἅγιος Λεὀντιος λέγει Ei οὖν θεὸς ἐστιν ὁ ᾖΌεὺς 
πάντως, ὅτι χαὶ ἰσχυρός ἐστιν, χαὶ ὑμῶν τῶν ἐκδί- 
xt» 0j χρήσει ἀσεθούμενος" πάντως δὲ καὶ δίκαιὸς 
έστι, µισοπόναρος, µοιχείαν, αισῶν 
ποονεία», μισῶν ἀβῤῥητοποιίαυ, μισῶν ἀδελφογα- 
µίαν, μισῶν πολέμους, καὶ φιλῶν εἰρήνην. 'O γὰρ 
Θεὸς ὀφείλει τέλειος εἶναι, xai ἀπροσδεὴὺς, xai ἆν- 
αµάρτΏτος. Εὰν γὰρ ἁμάρτῃ ὁ θεὸς ὑμῶν, ἐστὶν 
ἁμαρτωλὸς, καὶ ἄλλου Θεοῦ χρείαν ἔχει ἀναμαρτήτου 
εἰς διόρθωσιν ἑαυτοῦ. 

Δ΄, Λνσίας εἶπεν ' Σὺ db ὁ διχάζων τὰ τῶν θεῶν, 
χαχκὴ κεφαλή: Μὰ τῶν σωτηρίαν τῶν θεῶν, xci τὴν 
iui», κακῶς ἀπολέσω ὑμᾶς. 'O ἅγιος Λεόντιος λέ- 
γει Mà αἀγανάχτι τὴν ἀλήθειαν ἀκούων ' τοῖς 
ἀνθρώποις πᾶσι νόμοι τέθεινται, οἱ pk» λογικοὶ, οἱ 
ὃς φυσιχκοὶ, ὡς οὐ χρὴ ἄνθρωπον ἁλλοτρίαν ἔχιιν 
γυναῖκα, οὔτε ἀδελφογαμεῖν, οὔτε πολέμους ἀγαπᾶν, 
x«t προξινεῖν ὄλεθρον τοῖς ἀνθρώποις. Εἶπερ Gori 
ῥας αὐτοὺς χκαλεῖς, ὤφειλον μᾶλλον ix τῆς εἰούνης 
σώψειν, καὶ περιποιεσθαι τοὺς σιθοµένους. Ei δὲ ὁ 
θιὸς ὑμῶν τοιαῦτα διαπράττεται, χαὶ τοὺς ἀνθρώ- 
κους πεισάτω λῦσαι τοὺς νόμους à καὶ ὡς ἄνθρω- 


xat μισῶν 


-- D uar 


B 


stianos se dictitantes ultro ad Lysiam accesserunt. 
Qui talem in viris contemplatus animi celsitudinem 
percontatus, illos est, dicens : Cujates estis, et quis 
auctor vobis est, ne cultum aut sacrificium defe- 
ratis diis coelestibus ? Cui sanctus Leontius ; Om- 
nes nos Chrisliani sumus, et nos quidem urbem 
hanc incolimus, illi vero eregione, que urbi subest, 
advenerunt. Et patria quidem terrestris nobis ea- 
dem est, Pater vero ccelestis Christus ; atque hic 
est, qui nos docuit, et persuasil deos mutos ac οεθ- 
cos non colere, nec opera manuum hominum ad- 
orare. 


IIl. Dixit Lysias: Ubinam est Christus ? Num- 
quid cruci affixus et mortuus est ? Cui sanctus Leon- 
tius: Non solum audi mortuum esse, sed resur- 
rexisse considera, οἱ vivere in colis; sed enim 
mortuus est libens propter nos, et iterum resurre- 
xit, lanquam exsistens Filius Dei. Dixit Lysias : 
Nempe etiam nunc vivit ? Cui sanctus Leontius : O 
Lysia, dii vestri, postquam mortui sunt, non vi- 
vunt ; at vero Dominus noster ac Deus, qui dextera 
sua gubernat omnia, coelum, terram, mare et ho- 
mines omnes, pro nobis, mortuus est, ut nos ex 
idolorum cultu extraheret. Vivit is, et docuit nos 
pro se mori, ut. mortui, cum illo vivamus. Dixit 
Lysias : Nonne duodecim dii coelestes sunt ? Qua- 
lem ergo tu alium dicis Deum, qui fecit ccelum et 
terram et mare ? Sanctus Leontius dixit : Quinain 
dii vestri sunt ? Lysias dixit : Insuper et Apollo et 
ZEsculapius, aliique, quosorbiscolituniversus.San- 
ctus Leontius dixit : Jupiter ergo Deus est ? Lysias 
dixit: Vah! insanis, homo blaspheme : ipse est, qui 
colos tenet, hominumque pater et deorum. San- 
ctus Leontius dixit : Si igitur deus est Jupiter, quia 
omnino fortis est, vobis defensoribus, quando injui 
ria leditur, non indiget ; omnino justusest et mali 
osor, osor fornicationis, osor adulterii, osor ob- 
scenitatis nefande, osor incestus, osor bellorum 
et amans pacis. Etenim Deus perfectus sit oportet, 
egestalisque ac peccati expers: nam si peccat 
deus vester, peccator est ; et Deo eget altero pec- 
care nescio, ad emendationem suam. 


IV. Lysias dixit : Tu causam dicis eorum que 
ad deos attinent, malum caput ? Per deorum et 
meam salutem, male vos perdam. Sanctus Leon- 
tius dicit : Ne indigne feras audire veritatem. Ho- 
minibus omnibus tam ratio quam natura prescri- 
psit leges, non esse par, ut homo alienam habeat 
uxorem, utque committat incsstum, aut bella dili- 
gat, aut hominibus perniciem inferat. Si eos vocas 
sospitatores, deberent potius ex pace servare et de 
cultoribus suis bene mereri. Si deus vester ista fa- 
cit, suadeat hominibus solvere leges; vel sicut 
homo, deus vester agat, et homines imitetur. Nam 


327 


catores dicuntur, summoque supplicio el morte 
ipsa digni sunt; dii vestri prievaricatores quali 
tandem mortis genere sunt digni ? Homines novi- 
mus qui ab istis se spurcitiis continuerunt : et 
justi appellantur, libidinem aversantes. Ergo homi- 
nes continentes diis incontinentibus prestantiores 
sunt. Si non ita res se habet, sed male dixi, te- 
stimonium mihi perhibe. Neque enim male dixi ; 
nam dii non sunt, qui servant, sed pessimi demo- 
nes, animis perniciem afferentes. 


V. Sanctus Daniel dicit sancto Leontio : Belle di- 
xisti, Pater, et nobis omnibus animos addidisti. Dux 
dixit: Malum caput, et omni dementia plenum ; 
nonne Deus vester, tanquam maleficus cruci affixus 
est; ecquis autem deorum nostrorum affixus est 
cruci ? Sanctus Leontius dicit : Deus noster cruci 
affixus est ; quin imo in cruce ejus gloriamur, con- 
tra quam dii vestri nihil quidquam valent. Christus 
enim volens hominem servare a tali, quai invalue- 
rat, impietate, voluntarie se tradidit Judeeis, heec 
per prophetas vaticinatus, ut antiquam primi ho- 
minis prevaricationem per crucem solveret, ad in- 
fernum descenderet, cum aperiret, animas libera- 
ret, et resurrectionem nobis donaret. Dii autem 
vestri, Jupiter quidem propter Juxuriam factus est 
cygnus, taurus ac serpens. Quidnam ergoamabilius 
est, Deumne, postquam homo, quem fecerat, mala 
sua volnutate perierat, Deumne, inquam, pro ipso 
mori etresurgere, atquenuncipsum simul resurgere 
misericordiam consecutum ; an ob luxuriam fieri 
ciconiam et repere ob libidinem ? Similiter quoque 
Apollo, deus vester, fulmine periit, ut in fabulis 
vestris in scenam datur. /Esculapius vero et Her- 
cules fulmine itidem icti et igne ccelesti consumpti 
fuerunt ; non enim dii erant, sed impostores. 


MENSIS JULIUS. 


si illi, qui faciunt ea qus lex non jubet, prevari- À πος πραττέτω ὁ 


B 


328 
θεὸς ὑμῶν, x«l μιμησάσθω τοὺς 
ἀνθρώπους * εἰ γὰρ οἱ πράττοντες & μὴ ὁ νόμος χι- 
λεύει, παράνομοι λέγονται, καὶ τιμωρίας µεγίστης, 
καὶ θανάτου ἄξιοί εἰσιν, οἱ θεοὶ ὑμῶν παρανομοῦν- 
τες πύσων θανάτων ἄξιοί εἰσιν | Οἴδαμεν ἀνθρώ- 
πους ἐγχρατευομένους ἀπὸ τῶν ἀκαθαρσιῶν τούτων, 
xai λέγονται δίκαιοι, φυλασσόμενοι ἀπὸ ἀσελγείας 
οὐχοῦν οἱ ἐγκρατεῖς ἄνθρωποι τῶν θιεῶν ἀχρατῶν 
χκρείττονές εἰσι. Ei δε οὐχ ἔχιι οὕτως, ἀλλὰ καχῶς 
εἴπον, μαρτύρησὸν pot οὐκ εἴπον γὰρ κακῶς ὅτι 
οὐκ tici θεοὶ σώξοντε, ἀλλὰ δαίμονες κάκιστοι, 
ὀλοθρεύοντες ψυχάς. 

E. Ὁ ἅγιο Δανιὴλ λέγει τῷ ἁγίῳ Λεοντίῳ * Κα- 
λῶς εἴπας, Πάτιο, x«i Πάντας ἡμᾶς παρεθάῤρυνας. 
'O δοὺξ εἶπεν : Καχκὴ κεφαλὴ, xai πάσης ἀπονοίας 
πεπληρωμένη, οὐχὶ ὁ Θιὸς ὑμῶν ἐσταυρώθη ὡς 
καχοῦργος; τίς δὲ τῶν θεῶν ἡμῶν ἐσταυρώθη ; Ὁ 
ἅγιος Λεόντιος λέγει". Ὁ μὶν ἡμέτερος Θεὸς ἑσταυ- 
pon, καὶ ἐγχαυχώμεθα ἐν τῷ σταυρῷ αὐτοῦ, δι οὗ 
οἱ θεοὶ ὑμῶν οὐχ ἐτι ἰσχύουσιν ' ὁ γὰρ Χριστὸς, βου- 
λόμενος σῶσαι τὸν ἄνθρωπον διὰ τὴν ἔπιχοατησασαν 
ταύτην ἀθεότητα, ἐχουσίως ἑαυτὸν παρέδωκε τοῖς 
Ἰουδαίοις, προκηρύξας ταῦτα διὰ τῶν προφητῶν, 
ἵνα διὰ τοῦ σταυροῦ παράθασιν ἀρχαίαν τοῦ πρωτο- 
πλάστου λύση, καὶ κατέλθη εἰς τὸν ἆδην, καὶ ἀνοίξη 
τοῦτο», καὶ ἀπολύση ψυχὰς, x«i ἀνάστασιν ἡμῖν 
δωρήσηται" οἱ δὲ ὑμέτεροι θεοὶ, Ζεὺς μὲν, δι &co- 
τίαν κύχνος, xai ταῦρος, καὶ ἑρπετὸν ἐγένετο: τί 
οὖν ἐστιν ἐραστότερον, Θεὸν τὸν ποιήσαντα ἄνθρω- 
πον, χαὶ ἀπολωλότα διὰ ἰδίαν ἑαυτοῦ καχὴν προ- 
αίρεσιν, ἀποθανεῖν τὸν Θεὸν δι) αὐτὸν, xai ἀναστῆναι, 
xat συναναστῆναι τοῦτον ἐλεηθέντα, Ἡ δι ἁσωτίαν 
γενέσθαι πελαργὸν, καὶ ἔρπειν διὰ τὴν πορνείον, 
Ὁμοίως dt xci ᾿᾽Απόλλων, ὁ θεὸς ὑμῶν, ἐχεραυνώθη, 
ὡς ἐν τοῖς μύθοις ὑμῶν τραγωδεῖται. ᾿Ασκληπιὸς δὲ 
καὶ Ἡραχλῆς ἐχεραυνώθησαν καὶ αὐτοὶ, xai κατ- 
εδαπανήθησαν πυρὶ οὐρανίῳ, οὐ γὰρ ἦσαν θιοὶ, ἀ)λ᾽ 
ἀπατηλοί. 


CAPUT II. 


Sancti lapidibus percussi et in carcerem conjecti, varüis exemplis a sancto Leontio confirmantur. 


VI. Tum dux iratus lapidibus vultus eorum c&e- D  q'. Καὶ 


di jussit. Et dixit: Ora eorum percutite, ex qui- 
bus blasphemia erupit contra deos. Percussi sancti 
dicunt tyranno : Deus te percussurus est, minister 
Satanie,quiaaudiens veritatem,ebrius es impietate. 
Sanctus Leontius dicit : Fratres, ne maledicite his, 
qui ex se ipsis maledicti sunt, benedicite po: 
tius, quoniam ita scriptum est : « Benedicite per- 
sequentibus vos! ; » benedicite et non maledicite. 
Dux dicit: Leonti, per deos juro, si obtemperetis 
mihi et sacrificetis, quidquid volueritis, dabo vo- 
bis: nam hucusque vos sustinui, considerans futu- 
rum, ut mutaremini. Si itaque imperatoribus re- 
fragamini, etsi non veneritis diia sacrificaturi, mem- 
bra vestra corvis et canibus cibum proponam, et 


l1 Matth. v, 44. 


χολώσας ὁ δοὺξ ἐκέλευσε λίθοις τὰς 
ὄψεις αὐτῶν δέρεσθαι, καὶ λέγει Τύπτετ τὰ στό- 
µατα αὐτῶν, ὅθεν ἐξῆλθε βλασφημία εἰς τοὺς θεούς. 
Οἱ δὲ ἅγιοι τυπτόµενοι λέγουσιν τῷ τυράννω' Τύ- 
πτει σε μέλλει ὁ θΘεὸς, ὑπηρέτα τοῦ Σατανᾶ, ὅτι 
τὴν ἀλήθειαν ἀχούων μεθύεις τῇ ἀσεθεία Ὁ dto; 
Λεόντιος λέγει "Ads)got, μὴ καταρᾶσθε τοὺς αὖτο- 
καταράτους, ἀλλὰ μᾶλλον εὐλογεῖτε ' ἐπειδὴ οὕτως 
ἐπιγέγραπται ' Εὐλογεῖτε τοὺς διώκοντας ὑμᾶς ' 
λογεῖτε, καὶ μὴ χαταρᾶσθε. Ὁ δοὺξ εἶπεν Λεόντις, 
μὰ τοὺς θεοὺς, ἐὰν πεισθῆτέ µοι, καὶ θύετε, ὃ ἐὰν 
βούλησθε, παρέξω ὑμῖν * ἕως γὰρ τοῦ παρόντος 
ἠνεσχόμην ὑμῶν, σχοπῶν τὴν µεταθολήν. ἘἙὰν οὖν 
παρακούσητε τῶν αὐτοχρατόρων, καὶ ui, ῄτροσ- 
ελθόντες, θύσητε τοῖς toig, τὰ µέλη ὑμῶν τοῖς 


, 
εν- 


/ 


MARTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. 


330 


xapaEt xàl τοῖς κυσὶ βορὰν παραθήσω, καὶ οὖδεν À nihil vobis proderit stulta pervicacia. Sanctus An- 


ὑμᾶς ὠφελήσει ) µαταία ἴνστασις. Ὁ ἆἅγιος ᾽Αντώ.: 
νεος λέγει Ποίοις θεοῖς χελεύεις θῦσαι ἡμᾶς ; Av- 
σίας λέγει Θὐσατε τῷ Ad xoci τῷ ᾿Απόλλωνι. Ὁ 
ἅγιος Λεόντιος εἶπεν Ὁ Θεὸς ὑμῶν ἑαυτὸν σῶσαι 
μὴ δυνάµενος, ᾽Απόλλων λέγεται. τοῦτο ὑμεῖς µαρ- 
τυρεῖτε. 

Z, ᾽Αγαναχτήσας οὖν ὁ Λυσίας, καὶ ἐκ τοῦ θυμοῦ 
τούς ὀφθαλμοὺς διαπύρους ποιήσας, x«i τρίσας τοὺς 
ὀδόντας, ἐχέλευσεν σιδήρῳ δεθῆναι αὐτῶν τὰς χεῖρας, 
x«i τοὺς πὀδας, xal x)otoig βαρυτάτοις χατασφιγ- 
χθίντας ἀποτεθῆναι 
πύργον 


εἰς τὸ δεσμωτήριον εἰς τὸν 
τῆς πόλεως τῆς βλεπούσης κατὰ βορίαν, 
ἔνθα xci πηγὴ ὑπεχτρέχει, ῥέουσα ἔξωθεν τῆς πύ- 
Ἄχς τῆς πόλεως παραγγιίλας τοῖς φυλάσσουσιν αν- 
τοὺς στρατιώταις, ἨΜεωαία καὶ ἙΒηληράδη, λέγων 
αὐτοῖς' Βλέπετε, c Μεναῖα καὶ Βηληράδη, πῶς αἳ- 
τοὺς φυλάττετε' μὰ τὸν γὰρ ᾽Ασκληπιὸν, ὅτι ἐὰν 
µάθω, ὅτι ἄρτος ἡ ὕδωρ ἐδόθῃ αὐτοῖς παρά τινος, 
τὲν ἐκείνων τιµωρίαν ὑμῖν ἐπιθήσω, καὶ πυρὶ σὺν 
ἐχείνοις ὑμᾶς ἀναλώσω. Οἱ δὲ στρατιῶται, τὰ δεσμὰ 
περιθέντες τοῖς ἁγίοις, ἐνέδαλον εἰς τὸν πύργον. Οἱ 
δε ἅγιοι ως ἐξ ἑνὸς στόματος ἔλεγον' Εὐλογοῦμέν σε, 
Κύοιε, τὸν Βασιλέα τῆς δόξης, τὸν ἐπὶ Ποντίου Πι- 
λατου παρασταντα εἰς χριτήριον διὰ τὰς ἡμετέρας 
ἁμαρτίας' σὺ γὰρ si à ἀληθιν ζωὴ, ὁ ὑπὶρ ἡμῶν 
τῶν ἁμαρτωλῶν θυσία δοθεὶς, ὁ τοῦ ᾽Αληθινοῦ Θεοῦ 
Yt; ἀληθινὸς, xai τοῦ σοῦ Πατρὸς &pxuptóg μὴ 
χωρύσης ἡμᾶς τοῦ ἐλέου σου, µήτε ταύτης τῆς 
ἀδε)φότητος, ενώσας ἡμᾶς πάντας τῇ Gi ὁμολογία, 
καὶ ποιήσας ημᾶς ὀμοψύχους, ἔνωσον ἡμῶν xai τὴν 
τελείωσι» καὶ μὴ ποιήσης ἡμᾶς ἐν μηδενὶ χωρισθῆ- 
ναι απ᾿ ἀλλήλων, ὅπως ἰδόντς ἡμῶν τὴν καλὺν 
προθυµίαν οἱ ἀσεθεῖς ἐργάται, ἐπιθυμήσουσιν τὴν 
καλὴν ἡμὼν πρᾶξιν Ἰδοὺ γὰρ ἐν σκότει κατεθλή- 
βὺµεν πεινῶντες καὶ δυμῶντες, καὶ ἢ Φυχὺ ἡμῶν ἐν 


δεσμοῖς ἐχτήχεται' ἀλλὰ σὺ, Κύριε, χάρισαι ἡμῖν τὴν ὑπομονὴν καὶ τελείωσον ἢμῶν τὸν δρόµον, ἵνα µηδένα ἐξ 


Lv ὁ Σατανᾶς χειρώσηται. 

H'. Καὶ χλέναντε τὰ Ὑόνατα προσηύξαντο, καὶ 
ἀναστάντες ἐκαθεσθησαν, διὰ τὸ μὴ δύνασθαι αὐτοὺς 
ὀρθοὺς στῆναι' σαν yàp ἐν τοῖς δεσμοῖς χατα- 
καµπτόμενοι, καὶ ἔψαλλν συμφώνως λέγοντες' 
Υποµένων τὸν Κύριον, xai Ἠπροσέσχε 
uot, καὶ εἰσήκουσε τῆς δεήσεώς µου, καὶ ἀνήγα-έν, 
µε ix λάχχου ταλαιπωρίας χαὶ ἀπὸ πηλοῦ ἱλεύος. 
Καὶ πληρώσαντες τὸν ψαλμὸν, ἔπεσαν ἐπὶ πρόσωπον, 
x«t ἀναστάντες πάλιν ἔψαλλον λέγοντες Εἰσάκουσον, 
ὁ Θιεὸς προσευχῆς µου, ἐν τῷ δέισθαἰ µε πρὸς σέ’ 
ἀπὸ φόθου ἐχθροῦ ἐξελοῦ τὴν ψυχήν pov. ᾿Εσχέπα- 
σάς µε ἀπὸ συστροφῆς πονηρευομένων, ἀπὸ πλἠ. 
θους ἑργαξδομένων ἀδικίαν. Καὶ πληρώσαντες τὸν 
Ψαλμὸν, καὶ ποιέσαντες τρίτην εχὴν, ἰκαθέτοντο, 
ἀλλύλων τὰ δεσμὰ καταφιλοῦντε, καὶ προσέχοντες 
ἀλλέλοις Ἠγαλλιῶντο. Ὁ δὲ ἅγιος Λεόντιος ὥρξατο 
παρακαλεῖν αὐτοὺς xai λέγειν» ᾿Αδελφοὶ τίµιοι καὶ 
θεράποντες καὶ δοῦλοι τοῦ Χοιστοῦ, γενναίως ἅπαντα 
ὑπομείνωμιεν' οἴδατε γὰρ ἐκ τῶν θείων Γραφῶν, ὅσα 

? Psal. xxxix. 2, 3. ? Psal, Ίχιη, 2,3. 

PATROL. GR. CXV. 


ὑπέμεινα 


Β 


C 


D 


tonius dixit: Cujusmodi diis sacrificare nos jubes 
Lysias dicit: Sacrificate Jovi et Apollini. Sanctus 
Leontius dixit: Deus vester, qui semetipsum ser- 


vare non potest, Apollo dicitur. Id confitemini vos 
ipsi. 


VII. Indignatus ergo Lysias, oculis inflammatis 
pra& furore ac dentibusfrendens, manus eorum ac 
pedes catenis vinciri jussit ; et catenis gravissimis 
excarnificatos, in carcerem compingi in turri civi- 
tatis, que Boream respicit. Unde etiam fons excur- 
rit, fluens extra portam civitatis. Militibus qui eos 
custodiebant, Mene et Belerade, id mandati de- 
dit, dicens: Videte, Menea et Belerade, quomodo 
ipsos custodiatis. Nam per /Esculapium, si resci- 
vero, aut panem aut aquam eis a quopiam data 
esse, poena illorum vos multabo, et igne simul cum 
illis vos perdam. Milites autem, vincula sanctis 
circumponentes, in turrim conjecerunt. Sancti ex 
uno quasi ore dicebant: Benedicamus te, Ώοιπίηθ, 
Regem glorie, qui propter peccata nostra coram 
Pontio Pilato astitisüi judicandus. Tu enim vera es 
vita, pro nobis peccatoribus in hostiam datus, 
veri Dei verus Filius, Patrisque tui Pontifex: ne se- 
para nos a misericordia tua, neque ab hac fraterna 
conjunctione, qui omnes nos unis tui confessione, 
et unius efficis voluntatis, nortemquoque nostram 
uni: nec permitte ut alter ab altero in aliquo sepa- 
remur, ut videntes egregiam nostram alacritatem 
impii ministri exemplo nostro moveantur. Ecce 
enim in tenebras detrusi sumus, esurientes ac si- 
tientes, et animus noster in vinculis tabescit; sed 
tu, Domine. patientiam nobis da, cursumque 
nostrum perfice, ut nullum e nobis Satanas ca- 
piat. 


VIII. Et flexis genibus orabant ; el postquam sur- 
rexissent, consederunt, eo quod recto corpore stare 
non poterant (erant quippe in vinculis incurvati) 
et una voce canebant, dicentes : « Exspectans ex- 
spectavi Dominum, et intendit mihi, et exaudivit 
orationem meam, et eduxil me de lacu miserie et 
de luto fecis*. » Atque expleto psalmo, ceciderunt 
in faciem, et surgentes rursum cecinerunt, dicen- 
tes: « Exaudi, Deus, orationem meam, cum depre- 
cor ad te: a timore inimici eripe animam meam. 
Protexisti me a conventu malignantium, a multitu- 
dine operantiuminiquitatem. « Atqueexpleto psalmo 
et tertia facta oratione cousedere, alter alterius 
vincula osculantes, et se inutuo stringentes exsulta- 
bant. Sanctus vero Leontius hortari ipsos coepit 
et dicere: Fratres venerandi, famulique ac servi 
Christi,generoso animo omnia toleremus : nostis 
enim e sacris Litteris, quanta sustinuerit Job (sed 
enim vos non lalet finis Domini) memores estote, 


44 


331 


phanus autem lapidatus, Petrus apostolus Rome 
crucifixus, Paulus capite minutus, Thomas spicu- 
lis confossus. Quot vero sancti temporibus Maxi- 
miani imperatoris, Deciiet Adriani, aliorumque im- 
piorum imperatorum, martyrio sint affecti, et glo- 
riose coronas consecuti, et fortunati ab omnibus 
Predicentur, et nostis omnino et audistis. 


IX. Quorsum autem viros pugiles commemorare 
attinet ? Ubi mulieres quoque, religione et virili 
animo prestantes, imbevillitate sexus deposita, in 
Christo posuerunt spem, ob repositam in coelis 
gloriam. Dicit enim Dominus in Evangeliis: « Qui 


MENSIS JULIUS. | 
quod Joannes Baptista capite truncatus sit, Ste- À ὑπέμενιεν Ἰώδ, ἀλλὰ καὶ τὸ τέλος Κυρίου ἔγνωτε. 


332 


µέμνησθε πάντως ὅτι ᾿Ιωάννης μὲν ὁ Βαπτιστὴς 
ἀπεκεφαλίσθη, Στέφανος δὲ ἐλιθοθολήθη, Πέτρος ὁ 
ἀπόστολος iv Ῥώμγῃ ἐσταυρώθη, Παῦλος ἄπεκεφα- 
λέσθη, Θωμᾶς ἐκεντήθη: ὅσοι δὲ ἅγιοι ἐν τοῖς χρό- 
νοις Μαξιμιανοῦ τοῦ βασιλέως, καὶ Δεχίου, καὶ 
᾿Αδριανοῦ xal τῶν ἄλλων ἀσεθῶν βασιλέων, έµαρ- 
τύρησαν, ἐπιδόξως καὶ τοὺς στεφάνους ἀπέλαθον, 
καὶ µακαρίδονται παρὰ πάντων, καὶ ἔγνωτε πάντως 
xal ἀχούετε. 

Θ΄’. Καὶ c( δεῖ περὶ ἀνδρῶν ἀθλησάντων λέγειν : 
Ὅπου γε καὶ γυναῖκες θεοσεθεῖς καὶ ἀνδρεῖαι, ἀποθέ. 
µεναι τὸ τῆς φύσεως ἄτονον x«i ἀσθινῖς, ἐνίσχυσαν 
τὸν εἰς Χριστὸν ἐλπίδα διὰ τὴν ἀποχειμένην ἐν οὐ- 
ῥανοῖς dobav. Ὁ γὰρ Κύριος εἶπεν ἐν τοῖς Εύαγγε- 


me confitebitur coram hominibus, confitebor et p λίοις « ὋὉς ἂν ὁμολογήσῃ µε ἔμπροσθιν ἀνθρώπων, 


ego cum coram Patre meo, qui in calis est: et qui 
negaverit me coram hominibus, negabitur et ipse 
coram angelis Dei *- » Itaque si mulieres, quarum 
natura infirma est, viriliter decertarunt, quanto 
magis nos tales ac lantos pro Christo martyrio 
perfungi oportet ? Audistis de sancta Euphemia, 
Capitolina et Julitta, aliisque sanctis mulieribus, 
quarum nomina scripta sunt in libris ccelorum, 
quam strenue dimicarint, et diabolum debellarint. 
E quibus dilectioni vestre recensebo dignum ser- 
monem, commemorans ea qu& accepi a viro, ma- 
gisiro nostro, qui veniebat ex /Egypto, et audisse 
se aiebat a sancto Antonio asceta. 


X. Temporibus Maximiani persecutoris fuit puel- 
la quedam Alexandrie, alicujus a divitibus istic 
degenlibus, ancilla. Nomen ipsi erat Potamiena 
(2). Cogebatur à suo domino ad concubitum. Illa 
dixit : Ancilla Christi sum, non scortor. Dominus 
vero ad tempus aliquod ipsi insultat. Ipsa autem 
non gessit morem. Is itaque simul diligens, simul 
miserans, non cecidit, sed prefecto eam tradidit 
dicens : Si proposito meo obsecundet, annuntia ; 
sin minus, puni illam, ut Christianam. Priefecto 
ilaque tradita, multisque adulationibus ab ipso 
tentata, ut heri jussis obtemperaret, respondens 
dixit: Ne talis unquam fiat judex, qui jubet ancil- 
lam obedirelibidini domini. Cumque prefectus ti- 


morem incuteret: In lebetem te conjiciam, ut pice D 


comburaris, cum christiana sis; hec dixit illi: 
Per caput imperatoris (multum enim hunc revere- 
ris) nejubeas simul et semel me projici in lebetem. 
sed paulatim demitti, ut noris quantum patientiae 
Christus mihi donet. 


XI. Ipsa itaque in lebetem injecta, simul atque 
pix ad colluimn pervenit, spiritum suum tradidit. Vi- 
detis, quod mulier, que erat sola et ancilla et 


* Matth. x, 32, 33. 


ὁμολογήσω αὐτὸν χἀγὼ ἔμπροσθιν τοῦ Πατρός μον 
τοῦ ἐν οὐρανοῖς' x«i ὃς ἂν ἀπαρνήσηταί µε ἔμπρο- 
σθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀπαρνεθήσεται x«i αὐτὸς ἔμ- 
προσθιν τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ. » Ei οὖν γυναῖκες, ὧν ὦ 
φύσις ἀσθένεια, ἀνδριχῶς ἠγωνίσαντο, πόσῳ μᾶλλον 
ὀφείλομεν ἡμεῖς οἱ τοιοῦτοι καὶ τοσοῦτοι ὑπὶρ Χρι- 
στοῦ μαρτυρῆσαι ; ᾿Ακούετε περὶ τῆς ἁγίας Ευφη- 
µίας, καὶ Καπιτουλίνης, καὶ ᾿Ἰουλίτης, xai τῶν 
ἄλλων ἁγίων Ὑυναικῶν, Gy τὰ ὀνόματα ἐν βίθλοις 
τῶν οὐρανῶν εἶσιν ἀνάγραπτα, πῶς λαμπρῶς ἢγω- 
νέσαντο, καὶ ἐνίχησαν τὸν διάθολον᾽ ἐν οἷς διηγησο- 
μαι τῇ ἀγάπη ὑμῶν λόγον ἀξιον, μνημονεύων, ἆ 
ἀχήχοα παρὰ ἀνδρὸς, διδασκάλου ἡμῶν, ἐλθόντος 
ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου, καὶ ἁὐτὸς ἔλεγεν ἀκηκοέναι παρὰ 
τοῦ ἁγίου ᾽Αντωνίου τοῦ ἀσκητοῦ. 

Γ. "Ort ἐν τοῖς καιροῖς Μαξιμιανοῦ τοῦ διώκτου κόρη 
τις ἐν ᾽Αλεξανδρείᾳ, δούλη τινὸς ὑπάρχουσα τῶν ἐχεῖσε 
πλουσίων αὕτη δὲ ἐλέγτο Ποταμιήνα. ᾿Βναγκάσθς 
παρὰ τοῦ ἰδίου degmórou συγκαθεύδειν αὐτῷ. Ἡ δὲ 
εἶπεν "Ott Χριστοῦ εἰμι δούλη, xol oU πορνεύω. 
Ὁ dt δεσπότης ἐφήδετο αὐτῆς ἕως τινός ἡ δὲ οὐκ 
ἐπείσθη' αὐτὸς μὲν ἅμα ἀγαπῶν, dux δὲ x«i iso, 
οὐκ ἔτυπτιν, ἀλλὰ παρέδωκεν αὐτὴν τῷ ἡγεμόνι, 
λέγων. ἸΕὰν συνθῆτε τῷ σχκοπῷῶ µου, φῆσαι cti, 
εἰ δὲ μὴ, χόλασον αὐτὶν ὡς Χριστιανήν. Παραδοθεῖσα 
δὲ τῷ Μγεμόνι, καὶ πολλὰ παρ᾽ αὐτοῦ κολαχευθεῖσα 
τοῦ πεισθῆναι τοῖς τοῦ δεσπότου χελεύμασι, ἀποχρι- 
θεῖσα εἶπεν Μὴ yévotro τοιοῦτὸς ποτε δικαστὴς, ὃς 
χελεύει ἀσωτίαᾳ Φεσπότου δούλην ὑποτάσσεσθαι. Τοῦ 
δὲ ἤ /εμόνος φοθήσαντος, ὅτι ἐν τῷ λέθητί σι ἐμθά- 
λω, συγκαίεσθαι τῇ πίσσῃ ὡς Χριστιανὴν οὖσαν' à 
δε εἶπεν αὐτῷ τὴν κεφαλὴν σοι τοῦ βασιλέως, ἐπειδὲ 
πολὺ φοθῇ αὐτὸν, μὺ κελεύσεις ἀπὸ Grab ῥιφῆναί 
µε ἐν τῷ λέθητι, ἀλλὰ κατὰ µμικρὸν χαλασθῆ- 
ναι, ἵνα γνῷῶς, πόσην pot ὑπομονὴν ὁ Χριστὸς 
χαρίδεται. 

ΙΑ’. Καὶ βληθείσης αὐτῆς ἐν τῷ λέθηκι, ὡς ἦλθεν 
περὶ τὸν τράχηλον T, πίσσα, ἀπέδωχε τὴν vx» 
αὐτῆς. Ὁρᾶτε, ὅτι γυνὴ μόνη καὶ δούλη ὑπάρχον- 


(2) De hac S. Potamiena juniore actum tom. II. Junii pag: 6. 


333 


MARTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. 


334 


σα, καὶ μὴ ἔχουσα ἑαυτῆς ἐξουσίαν, οὕτως τῷ µεγά- À quenonhabebat potestatem suiipsius, tam magna 


1 ὑπομονῷ κατύσχνυνε τὸν τύραννον. Τί ἂν εἴποι- 
µεν ἡμεῖς; ἡ ποία ὑπέρθεσις ἔσται τοῦ μὴ ἀποθα- 
νεῖν ὑπὲρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿]ησοῦ Χριστου ; Μετὰ 
γὰο τὸν τελείωσιν ἡμῶν αἱ μὲν ψυχαὶ ἡμῶν ὑπὸ 
ἁγίων ἀγγέλων δορυφοροῦνται, καὶ ἐν τῇ βασιλεία 
τῶν οὐρα)ῶν στέφανοι καὶ τιμαὶ ἔσονται * τὰ δὲ 
λείψανα Ὡμὼν μετὰ χαρᾶς xai δόξης κατὰ πᾶσαν 
τὴν οἰχουμένην ἐχπέμπονται, Καὶ ταῦτα εἰπὼν, 
πάντας παρεθάῤῥυνεν, ὥστε xai αὐτοὺς εἰπεῖν. ToU 
Κυρίου τὸ θέληµα Ἠγινέσθω. Καύσωνος δὲ ὄντος 
ἀφορήτου, Ὀνίκα ταῦτα τοῖς ἁγίοις συνέθαινε, καὶ 
ἐχχαιομένων αὐτῶν τῇ δίψη, χαὶ χωλυοµένων τῶν 
οἰχείων ἐπιδοῦναι αὐτοῖς ἄρτον, à ὕδωρ, γυνή τις 
θεοσεθὴς ὀνόματι Βασιανὴ, εὐσχημόνως ἐνδυσαμένη 
τὸν γυναιχείαν στολὴν, xal µαφόριο πλατύτερον 
τῷς συνυθείας περιθαλλομένη, χώθωνας ὕδατος πλή- 
pt διαζωσαµένη, xai ὡς ἐπισχέψεως χάριν vv. 
πύπτως πρὸς αὐτοὺς εἰσπορενομένη, ἐπότιδεν αὐτοὺς 
λανθανόντως. 


patientia tyrannum confuderit. Quid ergo nos di- 
cemus ? autqualis dilatio eritnon mori pro Domino 
nostro Jesu Christo ? Nam post mortem nostram, 
anime nostre sanctorum angelorum satellitio sti- 
pabuntur ; et in regno ccelorum corone et honores 
erunt : reliqui& autem nostre cum gaudio et ho- 
nore per universum orbemtransmittentur. Haec fa- 
tus, omnibus animos addidit, adeo ut ipsi quo- 
que dicerent : Domini voluntas fiat. Cum autem 
quo tempore hec eveniebant sanctis, eestus esset 
intolerabilis, et pre siti exurerentur ; cumque in- 
super interdictum domesticis esset prebere eis pa- 
nem aut aquam, mulierquedam pia, nomine Ba- 
siana, muliebri amictu decore induta, maforio (3) 


p latiore, quam solebat, circumdata, poculis aque 


plenis cincta et tanquam visendi gratia sine suspi- 
cione ad eos profecta, clam ipsis potum dedit. 


CAPUT LI. 


Sancti frustra ad cultum deorum incitantur ; in deos et tyrannum invehitur 
sanctus Leontius ; clam a muliere potantur. 


ΙΒ’, Διανῦχτερεύσαντες δὲ dv τῷ σκότει σαν 
ἀγαλλιώμενοι, ὡς ἐν Ἡμέρα, xal ἔψαλλον ὁμοῦ πάν- 
τες λέροντες * « Ἐξελοῦ µε ἐκ τῶν ἐχθρῶν pou, ὁ Θεὸς, 
καὶ ἐκ τῶν ἐπανισταμένων ἐπ᾽ ἐμὶ λύτρωσαί µε 
ῥῦσαί µε ἐκ τῶν εργαδοµένων τὴν ἀνομίαν, xxi ἐξ 
ανδρῶν αἱμάτων σῶσόν µε, » xci τὰ ἑξῆς. Οἱ γὰρ 
πλεῖστοι αὐτῶν νεαρᾶς nung ἦσαν ἐχμεμαθηκότες 
τοὺς ψαλμούς. Καὶ τελέσαντες τὴν νυκτεοινὺν εὖ- 
gà», ἐκάθηντο εχδεχόµενοι τὴν παρὰ τοῦ Θεοῦ βού- 
θεια. Ὁ δὲ δοὺξ, ἐν «φροντίδι Ὑενόμενς, ποίᾳ 
τιµωρίαᾳ κολάσει τοὺς αγίους, ἀἄὔπνος διετέλει τὴν 
νύκτα Περὶ δὲ τὸν ὄρθρον 
παοέστη αὐτῷ ὁ Σατανᾶς, λέγων " ᾿Ανδρίζου, Av- 
σία * ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ ᾿Ασχκληπιὸς, εις Ov χθις 
ὤμννες * ἀλλὰ ἀναστὰς τιµώρησον τοὺς ἀνθρώπους 
τούτους ' ἅπαξ γὰρ βλασφημήσαντες καὶ ἑνυθρί- 
σαντες οὔκ εἶσιν ἄξιοι τῆς ἡμετέρας θεότητος * ξέ- 
σον οὖν αὐτούς * οἴδα Ὑὰρ τὴν ἔνστασιν αὐτῶν, ὅτι 
οὔτε θύουσιν ἡμῖν, οὔτε προσκυνοῦσιν * πολ)ὰ γὰρ 
ἔλεγον χατ᾽ ἐμοῦ ἐν τῇ φυλακῷ. Εὐθὺς οὖν, Ἀλάσας 
αὐτῶν τὰ ὁστᾶ, καῦσον αὐτὰ πυρὶ, καὶ ἐπιζήτησον 
τὸν Λύχον ποταμὀν, καὶ ἐχεῖ αὐτὰ ἀπόλεσον ^ φο- 
θοῦμαι γὰρ μή πως, ἐὰν εὕρωσιν αὐτὰ ot Χριστια- 
νοὶ, οἰκοδομήσαντες οἴχους μεγάλους χαὶ περιφα- 
νεῖς, ἐχεῖ αὐτοὺς χατορύξωσιν, κἀκείνους σέθοντες 
xai τιμῶντες, ἐμὰ ἐξουθενίσουσιν ' σπουδῆ οὖν &m- 
όλεσον αὐτούς. 

ΙΓ. ᾽Αναστὰς οὖν ὁ δοὺξ τὸ πρῶὶ μετὰ σπουδῆς 
πολλῆς xai φαντασίας, χαὶ πλήθους στρατιωτῶν, 
καὶ ἐξελθὼν ἔξω τῆς πόλεως ὡς ἀπὸ βημάτων pv, 
καὶ εὐρὼν τόπον ὑψαηλότερον, χαθίσας ἐπὶ τοῦ βή- 


ἀφνπνώσαωτος αὐτοῦ, 


5 Psal. 1v, t. 2, 3 . 


XII. Dum vero pernoctarent, in tenebris tam ex- 
sultabant quam inluce,cantabantque una omnes; 
« Eripe me de inimicis, Deus meus, et ab insur- 
gentibus in me redime me. Libera me ab operan- 
tibus iniquitatem, et de virissanguinum salva me5, » 
etc. Quippe plurimi illorum ab ineunte etate psal- 
mos perdidicerant. Nocturnis precibus absolutis 
sedebant, exspectantes a Deo auxilium. At dux, 
cura confectus quonam supplicio sanctos afficeret, 
noctem transigebatinsomnis. Sed ubi sub auroram 
obdormivisset, adstitit ipsis Satanas, ac dixit : 
Macte animis, Lysia : ego namque /Esculapius 
sum, per quem hesterno die jurasti, at strato te 
proripe, et illos homines plecte : nam semel bla- 
sphemiis et injuriis usi divinitate nostra indigni 
sunt. Proin cede illos ; scio quippe pervicaciam 
ipsorum, quod necnobis sintsacrificaturi, nec cul- 
tum delaturi, nam multa adversum me dixeruntin 
carcere. Mox ergo confracta ipsorum ossa flammis 
combure, et fluvium Lycum inquire, et ibi heec dis- 


D perde. At enim vereor, ne, si Christiani inveniant, 


qui domos magnas eedificarunt et illustres, ibidem 
eos defodiant, illosque reverentia et honore per- 
sequentes me pessumdent : perde ilaque ipsos sine 
mora. 


XII. Dux itaque cum mane surrexisset multa 
cum festinatione, visionis imagine ac militum 
multitudine, atque egressus esset extra civitatem 
quasi ad spatium passuum centum et quinquaginta 


(3)Vox ista significat operimentum capitis, maxime feminarum, de qua Cangius. 


335 MENSIS 


locumque sublimiorem invenisset, sedens in tri- 
bunali, sanctos accersi jussit. Nec mora : milites 
ejecerunt ipsos, ac vinctos stiterunt. Dux autem 
fixo obtutu illos pererrans, sic fatur : Scitis peper- 
cisse me vobis heri, ne tormentis cruciaremini, et 
in hodiernum usque diem conrivisse, ut hodie diia 
sacrificantes, imperatoribus fiatis amici, et nobis; 
et postquam vestrum quilibet sacrificaverit ad du- 
centos aureos accipiat, vestesque et dona alia im- 
peratoria. Ecce enim, plerosque vestrum sacrifica- 
re velle video ; si ergo morem mihi geratis, mox 
tauros hucadduci mandavi, ut diisimmoletis, pran- 
dium vobis paretur, et inter epulas splendida 
quoque accipiatis dona. Sin obedire recusatis, ad 
aliud tormentorum genus, procedere oportet. Proin 
auctor vobissum nedulcissimslucis usura privari, 
ne ab uxoribus et liberis et amicis separari vos pa- 
tiamini ; sed sacrificium offeratis, et, cui libuerit 
deo, thus adoleatis. 

XIV. Tunc uno quasi ex ore sancti dixerunt : 
Anathema tibi, tyranne, congruuin furori tuo co- 
gnomentum sortite ; jubes enim nos a Deo vivente 
deficere, et impuris et abominandis demonibus sa- 
crificare. Enimvero et indumentum, etcibus, et po- 
tus, et thesaurus, et pater, et amicus, et frater no- 
bis est Dominus noster Jesus Christus, qui nos vo- 
cavit. Dux dicit : Etiamunum vobis parco vel inju- 
ria lacessitus, nam et aiicorum ferre defectus 
equum est ; relietisque omnibus, sancto Leontio 
dixit :Pre reliquis mysteria gentilium probecallere 
te video, plane a puero iisdem institutum. Quid 
ergo ? Quandoquidem Jupiter, Apollo et £scula- 
pius dii tibiesse non videntur ; Neptuno aut Diane 
hostiam litate. Sanctus Leonitus dicit : Erratis, 
dum eos dicitis esse deos. At enim immortales ho- 
minum mentesdiis mortalibus restant ; etenim si 
e cclo et terra deorum vestrorum esse genera- 
tionem dicunt, celumque ac terra obnoxia sunt 
corruptioni elementa ; prorsus, quoniam genitores 
suos imitantur filii, corrumpuntur ipsi, ut genito- 
res. Jam vero si corruptioni obnoxii sunt, quomo- 
do dii appellantur? Et si mentes hominum, vinculis 
corporeis solute, non sustinent permanere, cum 
corpus non exsistit, at divinum quemdam locum 
occupant ; diine erant hi qui querunt ea. que ho- 
minum mentes oderunt, et veneree libidinis pru- 
ritu gaudent ? Itaque si quisquam audeat dicere: 
Deus ego sum, preter unum Dominum nostrum 
Jesum Christum, alium quoque mundum ille con- 
dat, dieatque : Hunc ego mundum condidi, ac tum 
demum Deus nuncupetur, is enim Domini ac re- 
gis nostri Jesu Christi ars et opificium est. 


XV. Sanctus Leontius iratum 8ο perturbatum 
conspicatus ducem sic infit: O dux, audi equo 
animo : quia me dixisti rebus gentilium initiatum, 
audi, quiedicamcontratuos deos. Quemadmodum 
tu si Cesar nominareris, et imperatori bilem mo- 
veres, supplicio dignus fores; sic dei quoque vestri, 


JULIUS. 330 


Α µατος, ἐχέλευσεν ἀχθῆναι τοὺς ἁγίους * καὶ οἱ 
στρατιῶται τὸ τάχος ἐκθαλόντες αὐτοὺς παρέστησαν 
δεδεµένους. Καὶ ἀτενίσας εἰς αὐτοὺς ὁ δοὺξ, εἶπεν * 
Οἴδατε, ὅτι χθὲς, φεισάµενος ἡμῶν τοῦ μὴ προσ- 
ἄγειν ὑμῖν βασάνους, εἰς τὴν σήμερον ἐταμιυσά- 
µην, ἵνα τὴ» σήμερον θύσαντες τοῖς θεοῖς, φέλοι 
γένησθε τῶν αὐτοκρατόρων καὶ ἡμῶν, x«i θύσας 
ἔκαστος ὑμῶν λάθη πρὸς «d χρυσοὺς, καὶ ἐσθῆτας, 
καὶ ἄλλας δωρεὰς βασιλικάς * ἰδοὺ γὰρ, ὁρῶ τοὺς 
πλείστους ὑμῶν θέλοντας θῦσαι. ᾿Εὰν οὖν πεισθῆτέ 
pot, ἐντεῦθεν ἤδη ῥἐχέλυσα ἀχθῆναι ταύρους, ἵνα 
θύσητε τοῖς θεοῖς, καὶ γένηται ὑμῖν ἄριστον, χαὶ ἐν 
τῇ εὐωχία λύψεσθε καὶ τὰς δωρεὰς λαμπράς. 
Ἐὰν dt uà πεισθῶτέ pot, ἀνάγκη ἐπὶ τὸ ἕτερον 
εἶδος τῶν βασάνων ἐλθεῖν. Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς μὲ στι- 

Β ρηθῆναι τοῦ γλυκυτάτου φωτὸς, μεδὲ χωρισθᾶναι J"- 
ναιχῶν καὶ παιδίων, xal φίλων, ἀλλὰ θῦσαι, x«i θυµιά- 
σαι λίθανον οἵῳ βούλεσθε θιῷ. 


ΙΔ’, Τότε πάντες οἱ ἅγιοι ώς ἐξ ἑνὸς στοµατος 
' "AvüÜsuá σοι, τύραννε, τῆς οἰχείας λύσσης 
ἐπώνυμε ᾿ χελεύεις ἡμᾶς ἀποστῆναι ἀπὸ Θιοῦ ξῶν- 
τος, καὶ θῦσαι δαίµοσιν ἀκαθάρτοις καὶ βδελυχκτοῖς ' 
ἡμῖν γὰρ χαὶ ἔνδυμα, x«i βρῶσις καὶ mócte, xai 
θησαυρὸς, x«l πατὴὶρ, καὶ φίλος, καὶ ἀδελφὸς, ὁ 
Κύριος ἡμῶν Ἱησοῦς Χριστός ἐστιν ὁ κχαλέσας 
ἡμᾶς. Ὁ δοὺξ λέγει ' "Ert ὑμῶν φείδοµαι καὶ 
ὑθριξόμενος * δίκαιον yp ἐστι καὶ τὰ τῶν φίλων 
ἑλαττώματα ῥαστάδειν καὶ ααταλιπὠν πάντας, 
λέγει τῷ ἁγίῳ Λεοντίῳ  Ὁρῶ σε μᾶλλον εὖ εἰδότα 
τὰ τῶν Ἑλλήνων μυστήρια, πάντως ὅτι ἐκ παιδὸς 
ἐμυύθης. Τί οὖν ; ἐπειδὴ οὗ δοκοῦσί σοι εἶναι 
θεοὶ Ζεὺς χαὶ Απόλλων xal ᾿Ασκληπιὸς, αχαθίσατε 
τῷ Ποσιειδῶνι, ἤ τῇ ᾿Αρτέμιδι, Ὁ ἆἅγιος Λεόντιος λέ- 
ytt ' Πεπλάνησθε, θεοὺς τούτους λέγοντες * ὁπότε at 
ψυχαὶ τῶν ἀνθρώπων ἀθάνατοι οὖσαι, αχρείττους εἰ- 
σὶ τῶν θεῶν τῶν θνητων. Ei γὰρ ἐξ οὐρανόῦ καὶ 
γῆς λέγουσιν εἶναι τὴν γέννησι τῶν θεῶν ὑμῶν, 
οὐρανὸς δὲ x«i γῆ φθαρτὰ στοιχεῖά εἰσι * πάντως, 
ὅτι xai τὰ τέχνα μιμοῦνται τοὺς Ὑινύτορας, καὶ 
φθείρονται καὶ αὐτοὶ, ὡς οἱ γονεῖς ' εἰ δέ εἰσι 
φθαρτοὶ, πῶς ὀνομάδονται θεοί; Καὶ εἰ αἱ ψυχαὶ τῶν 
ἀνθρώπων, ἀποσπώμιναι τῶν σωμάτων, οὐκ ἔπαν- 
έχονται ὡς μὴ σώματος παραμύειν, ἀλλὰ τινα θεῖον 
τόπον κχαταλαμθάνουσυι, εἰ θεοὶ ἦσαν ἔκεῖνοι, ot ὅη- 
τοῦσιν ἆ αἱ ψυχαὶ τῶν ἀνθρώπων μισοῦσι, xci χαί- 
ρουσιν πορνείαις καὶ αχνήσει ; Ei οὖν τολμᾷ τις 
εἰπεῖν * "Ort Θεός εἰμι, παρὶξ ἑνὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποιήσει καὶ οὗτος ἕτερον κόσμον, 
xai εἶπη ὅτι Τοῦτον τὸν χόσμον ἐγὼ ἐποίησα, καὶ 
τότε λεγέσθω Góc * οὗτος yàp τοῦ Κυρίου καὶ 
βασιλέὼς ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐστι τέχνο καὶ 
δημιούργημα. 

ΙΕ’, Καὶ θεασάµενος ὁ ἅγιος Λεόντιος τὸν δοῦχα 
θυµωθέντα xai στρεθλούμενον, λέγει αὐτῷ * Ὦ δοὺξ, 
ἀνεξικάχως ἄκουσον * ἐπειδὺ γὰρ εἶπές µε μύστην 
εἶναι τῶν Ἑλληνικῶν πραγμάτων, ἄχουε tà κΧατὰ 
τῶν θεῶν σου " ὃν τρόπον yàp σὺ ik» Καΐσαρ 
Χληθεὶς, καὶ παροργέσας τὸν βασιλέα, τιµωοίαις 


* 
ειπον 


C 


D 


331 


MARTYRIUM SS. XLV MARTYRIUM. 


338 


ἄξιος εἶ- οὕτως xal οἱ θεοὶ ὑμῶν οἱ δαέµονες, τολµή- À demones, deos sese nuncupare ausi, maxime pe 


σαντες ἑαυτοὺς θεοὺς καλεῖν, ἔνοχοί εἰσι µεγίστης 
χολάσεως. "Opa δὲ καὶ ἕτερν παράδοξον ' διὰ τί 
ὑμεῖς οἱ ἔκδιχοι τῶν θεῶν ὑμῶν καθεκάστην ἔλατ- 
roUcÓs ; ἡμεῖς δὲ οἱ ὑπὲρ Χριστοῦ δοῦλοι διωκόμενοι 
χαὶ ἀποθνήσχοντες πληβύνομεν; Καὶ τοῦτο πεισάτω 
σε, τύραννε, ὅτι δοῦλοί ἐσμεν τοῦ Θεοῦ τοῦ o γαπη- 
µένου. Καὶ θυμωθεὶς ὁ δοὺξ λέγει. θύσατε τοῖς 
Üsoig: ἐπεὶ, μὰ τὸν ᾿Ασκληπιὸν x«i τὸν Ἠλιον, 
οὐχ ὑπερθήσεσθε τὴν αὔριον. Οἱ di ἅγιοι πάντες ὡς 
ἐξ ἑὸς στόματος εἴπον ' Ἡμεῖ Κυρίῳ Ἰησοῦ 
προσφέροµεν Ὦλογικὴν ἍΛλατρείαν. καρπὸν µΧχειλέων 
ἡμῶν, xci ἑαυτοὺς ὁλοχλήρους τῶν ῥνομένων ἡμᾶς 
τῶς μελλούσης χρέσεως ᾽ σὶ δὲ, Λυσία, ἅμα τοῖς 
θεοῖς σου χολάδοντα ἐν γεέννη πῦρὸς ἀσέέστου. 

Iz. Καὶ χολάσας ὁ δοὺξ ἐκέλευσε πάντας yupyo- 
θῶναι εἰς ξύλα μαχρὰ, x«i ξέεσθαι ὄνυξι σιδηροῖς, 
ααὶ ὀστράχοις ὀξέσιν ' xal ἐκέλευσε βοᾷν τὸν κή- 
poxa' Οἱ τοῖς θεοῖ μὺ θύοντες ἀλλὰ καὶ ἐνυθρί- 
ζοντες, ταοῦτα πάσχουσιν. Οἱ δὲ ἅγιοι, ξεόμενοι, ἔλε- 
qow 'Q τύραννε, εἰ ἔχεις δεινότερα κολαστήρια, 
προσάγαγε * ταῦτα γὰρ ἡμῖν ἐστιν εὐκαταφρόνητα. 
Και Zu ὥρας ἔκτης χαταλαθούσης, καὶ τοῦ ἡλίου 
καταφλέξαντος τὴν γῆν πᾶσαν, σαν οἱ ἅγιοι ξεό- 
µενοι. 'O δὲ δοὺξ, πεινάσας, ἐκέλευσεν αὐτοῖς κχατ- 
εεχθῆναι καὶ ἀποτεθῆναι ἓν τῇ φυλακῇῆ, ἐντειλάμε- 
νος µηδένα θεάσαι αὐτοὺς, μήτε ὕδωρ αὐτοὺς ἀπο- 
φοθῆναι. "Hv δέ τις πολιτευτὴς ἐν τῇ molt τοὔνομα 
Ἡρώδος Χριστιανὸς, ὑποχρωόμενος δὲ τὸν έλληνι- 
σμὸν, παρ) ὦ ἔμενεν ὁ δούξ. Ἔσχε δὲ νοτάριον 
Φίλινον ὀνόματι. Οὗτος ἦν ἀγαπώμενος παρὰ τοῦ 
ἁγίον Λεοντίου’ xai µεταστειλάµενος αὐτὸν ὁ ἅγιος 
Αεόντιος λέγει ᾿Αδελφὲ ῥΦίλιε, ἀπελθὼν εἰπὲ 
Ἡρώδῳῃ, ἵνα, εἰ ἔχει τινὰ εἰς τὸν δοῦκα παῤῥησίαν, 
«pro» ἡμᾶς τελειώση * ηὐλαθεῖτο γὰρ µή τις τῶν 
ἁγίων δἐλιάσας ἀπαγοριύση. Ὁ δὲ ἀπελθὼν ἆἁπ- 
ἔγγειλε πάντα τῷ πολιτευοµέω. Ὁ δὲ δοὺξ ἦν 
καλέσας αὐτὸν ἐπ ἄριστον, xai περιέµενεν αὐτὸν, 
Ἡρώδης δὲ παρητεῖτο λέγων Ὅτι, ἔπειδὴ χθὶς 
εἶδον τῶν χαταδίκων ἐκείνων τὰς πλευρὰς ξεομένας, 
σιανθεὶς ἀνετράπην τοῦ στομάχου, καὶ οὐ δύναμαι 
ἀριστῆσαι. Καὶ ὁ δοὺξ ἐπηρώτησεν αὐτὸν λέγων * 
Tí οὖν βούλει ἵνα ποιήσω; 'O δὲ εἶπεν' Οὐχὶ ὡς 
ἀνθεστωκύτες τοῖς τῶν αὐτοχρατόρων θεσπίσµα- 


nee rei sunt. Quin imo alteram quoque rem incre- 
dibilem vide. Cur vos,deorum vestrorum vindices, 
in dies deficitis ; nos contra servi pro Christo per- 
secutionem patientes, et morientes, crescimus 3 
Vel illud tibi persuadeat, tyranne, dilecti nos Dei 
servos esse. Dux furore accensus dicit: Diis immo- 
late : quia per /Esculapium et solem, non ultra cra- 
stinum vivetis. Sancti autem ex uno quasi ore 
dixerunt : Nos Domino Jesu offerimus rationabile 
obsequium, fructum labiorum nostrorum, quae nos 
ipsos integre liberabunt a futuro judicio; te vero 
Lysia, una cum diis tuis, ignibus gehenne addicent 
inexstinguibilibus. 


B XVI. Duxiratus ad ligna oblonga nudari omnes 


jussit et ungulis ferreis ac acutis testis radi, pre- 
conemque clamare : Qui non sacrificant, sed potius 
injuriam inferunt, hec patiuntur. Dum sancti ex- 
qarnificarentur, dixerunt: O tyranne, si acerbiora 
tibi sint tormenta, profer: hec enim contemnimus 
Cum jam esset hora sexta et sol accenderet omnem 
terram, sancti radebantur. Inter hec dux, consilii 
inops, jussit eos abduci et careeri mancipari, pre- 
cipiens ne quis eos viseret, neu aquam praeberet. 
Erat quidam reipublice administrator in civitate, 
nomine Herodes, christianus, sed gentilium sacra 
simulabat, apud quem dux habitabat. Habebat is 
notarium, nomine Philinum, qui a sancto Leontio 
diligebatur. Postquam illum accersivisset, sanctus 
Leontius dixit: Philine. frater, vade, Herodi dic, 
ut, si quid apud ducem valet, impetret, ut nos cras 
morte afficiat: timebat enim, ne quis sanctorum 
pre timore deficeret. Ille autem abiens renuntia- 
vit omnia reipublice administratori. Dux vero in- 
vitabat ipsum ad prandium et jam exspectabat. 
Herodes excusabat se, dicens: Quia, postquam heri 
vidi istorum reorum latera radi, male affecto sto- 
macho reversus sum et nequeo prandere. Dux in- 
terrogavit eum, dicens : Quid igitur vis, ut faciam ? 
llle autem dixit : Nonne hi, qui edictis impera- 
torum obsistunt, morte digni sunt ? Cur ergo non 
moriuntur propere? llle vero promisit, cras eos 
igni addieturum juxta imperatoris mandata. 


ct» ἄξιοί εἰσι θανάτου»; Τί οὖν οὐκ ἀποθνήσκουσιν συντόµως ; Ὁ δὲ ὑπέσχετο τὴν αὔριον πυρὶ mapadouvat 


αὐτοὺς κατὰ τὰ διατάγματα τοῦ βασιλέως. 


12’. Καὶ ὁ Φίλινος, ἀχούσας ταῦτα, ὁραμὼν ἀπ- Ὁ —XVIL His auditis, cucurrit Philinus, et sanctis 


ήγγειλε τοῖς ἁγίοις, οἱ δὲ, φαιδρυνθέντες τὰς ψυχὰς, 
ἐξε)έχοντο τὸ πέρας μετὰ χαλῆς προθυµίας, καὶ εὖ- 
λόγησαν πάντες τὸν Φίλινον διὰ τὴν ὑπακοὺν, καὶ 
Ἡρώδηον διὰ τὴν σπουδἠν. Ἡ δὲ συνήθως ἀποφέ - 
ῥουσα αὐτοῖς τὸ ὕδωρ ἐλευθέρα εἶχε μὶν τὸ ὕδωρ, 
ὡς τὸ σύνηθες, ἐπὶ τὸ διάξδωσµα * κωλυθεῖσα δὲ εἰσ- 
ελθεῖν, ἠρωτᾶτο παρὸ τῶν ἁγίων, εἰ ἔχει ὕδωρ. Ἡ 
δε διὰ τοὺς παρεστῶτας Ὡρνήσατο' καὶ λέγει αὐτὸ ὁ 
Ἅγιος Λεόντιος τῇ )Αρμιενίῳ φωνῆ Βασιανῦ' Ei μὴ 
ὄνεγκας ἄρτί τὸ ὕδωρ ἐν ταύτῃ τῇ ἀνάγκη, ὅτι κατα- 
φλεγόµεθα καὶ αἱ καρδίαι ἡμῶν σθέννυνται, καὶ ὃ 
ἐποίησας ἡμῖν xav, ὡς οὐδὲν κατεφάνη, καὶ ὡς οὔτε 


renuntiavit, qui animis hilares exspectabant fi- 
nem cum egregia alacritate, et omnes bene preca- 
bantur Philino, quod gessisset morem, et Herodi, 
quodfestinaret. At generosaista mulier, que aquam 
ad sanctos deferre consueverat, aqQuam de more 
sub cinctura condebat : verum ingressu prohibita, 
interrogabatura sanctis, anaquam haberet. Negavit 
ipsa propter astantes. Sanctus Leontius hoc dixit 
sermone Armeno Basiane : Si non attulisti aquam 
in hac necessitate (nàm comburimur, et corda no- 
stra exstinguuntur) sane quod nobis fecisti bonum 
tanquam nihil apparuit et tanquam prorsus non 


939 MENSIS 


factum. Hoc autem dixit, hortans eam, ut aquam 
afferret. Illa vero porta egressa, parvamque et an- 
gustam nacta fenestram, aquam eis per illam tra- 
didit. Et postguam bibissent et refocillati essent, 
precabantur, ut filii ejus et filii filiorum ejus sacer- 
dotes fierent, in tanti servitii compensationem. 


JULIUS. 340 


A ὅλως Ὑεγονός. ἸΤοῦτὸ dt ἔλεγε προτρεπόµωος aot) 
ἐνέγκαι τὸ ὕδωρ. Ἡ δὲ ἐξελθοῦσα τῆς πύλης, xai 
εὑροῦσα μιχρὰν xat στενὴν θυρίδα, διὰ ταύτης ὑπ- 
έδωκεν αὐτοῖς τὸ ὕδωρ. Καὶ πιὀντες καὶ ἀναψύξαν- 
τες ἐπηύξαντο αὐτῃ τοὺς vioUc, καὶ υἱοὺς -ῶν υἱῶν 
αὐτῆς εἰς ἱερέας γινέσθαι διαμοιθὴν τῆς τοιαύτης 
θεραπείας. 


CAPUT IV. 


Orantibus apparet angelus; convertuntur duo carceris custodes ; damnantur sancti martyres ad ignem ; 
aqua e rupe elicita ; translatio et cultus reliquiarum. 


XVIIl. Vespere facto, cantabant dicentes : « Do- 
mine, exaudi orationem meam, et clamor meus ad 
te veniat 5, etc. » Et expleto psalmo, corroboraban- 
tur in vinculis, gratias agentes Deo, orantes et di- 
centes : Domine Jesu, qui portas mala omnis crea- 
ture, nihil absconditum est coram te, qui scru- 


taris corda et probas renes : tu scis, quo flagremus B 


tui desiderio, cernis tormentáà; animabus nostris 
medere, nam corpora nostra tradidimus propter te; 
dele iniquitates nostras in corruptibili nostra vita : 
parva quippe hec nobis sunt, et minime molesta, 
ob multam in te, Domine, charitatem ; te desidera- 
mus, te timemus. Aspice e ccelo, et nos erige ; tu 
etenim consolaris nos in omni tribulatione nostra, 
ut possimus sustinere. Nihil loci habeat Satanas. 
Ne nos a fraterno hoc amore separa: omnium 
enim nostrum mater est fides in te. Et tu, Domine, 
Pater noster, glorifica nomen tuum in membris no- 
stris, et tanquam in holocaustis arietum et tauro- 
rum etin myriadibus pinguium ovium admittamur. 
Sic fiat sacrificium nostrum in conspectu tuo, Do- 
mine, et perficiatur coram te ; quia benedictus es 
et glorificatus in omnia secula. Et cum omnes di- 
xissent. Amen noctem traduxerunt insomnes. Ad 
noctis medium, magnum psalmum sibi funebrem 
cecinerunt. 


XIX. Hunc postquam implevissent et orassent, 
ecce angelus Domini astitit et lucem implevit ha- 
bitaculum, et dicit ipsis: Gaudete, prope adest 
vester finis et nomina vestra in libro viventium 
scripta sunt. Confidite : Dominus vobiscum. Hec 
fatus discessit ab eis angelus. Adoraverunt sancti, 
et gratias egerunt Deo. At vero milites, qui custo- 
diebant fores carceris, Meneas et Belerades specta- 
runt quidem lumen, et vocem angeli audierunt; 
sed vultum ejus non viderunt. Dicit Beleradi Me- 
neas /Egyptiorum lingua (erant quippe genere 
JKgyptii): Viden' et audin', frater Belerade, qualis 
regis milites sint isti? Ego sane ab initio Christia- 
nis amicus fui: neque enim student quemquam le- 
dere, sed attendunt sibi ipsis, jejunio vacantes, et 
Deum suum precantes, maxime in aurora, et nullo 
Don tempore illum adorantes. Nihil injusti, iniqui 
nihil faciunt; hospitales sunt, omnes diligunt. Et 


3 Psal. οἱ, 2. 


IH'. Ἑσπέρας δὲ καταλαθούσης, ἔψαλλον AMyov. 
τε « Κύριε, εἴἰσάχουσον τῆς προσευχῆς µου, καὶ Ὁ 
κραυγὴ µου πρὸς σε ἐλθέτω, » καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ πλη- 
ρώσαντες τὸν ψαλμὸν, ἦσαν ἐῤῥωμένοι dv τοῖς δε- 
σμοῖς, εὐχαριστοῦντες Κυρίῳ, δεόµενοι καὶ 
λέγοντες Κύριε Ἰησοῦ, ὁ βαστάδων τὰ χκαχὰ πάσης 
τῆς κτίσεως, οὐδὲν ακρυπτὸν παρὰ coi, ὁ ἐρευνῶν 
καρδίας, καὶ δοκιµάζων νεφρούς σὺ ἐπίστασαι τὴν 
Ἡμετέραν εἰς Gk προθυμίαν ὁρᾷς τὰς βασαάνους, 
ἴασαι ἡμῶν τὰς ψυχάς' τὰ γὰρ σώματα ἡμῶν διὰ 
σὲ παριδώχαμεν' συναπάλειψον ἡμῶν τὰ ἀνομήματα 
ἐν τῷ φθαρτῷ ἡμῶν Λβίῳ' μιχρὰ γὰρ ἡμῖν ἔστι 
ταῦτα, καὶ ἀνάλγητα, διὰ τὴν πολλὴν πιρὶ σὲ, 
Δέσποτα, ἀγάπην σὶ ποθοῦμιεν, ck φοθοῦμιν. Κάτ- 
tds οὐρανόθεν, xai παραθάβῥυνον ἡμᾶς σὺ γὰρ sio 
παραχαλῶν ἡμᾶς ἐπὶ πάση τῇ θλίψει ἡμῖν, εἰς τὸ 
Φύνασθαι ἡμᾶς ἐπινεγκεῖν' καὶ μὴ ἐχέτω τόπον ὁ 
Σατανᾶς' μὴ χωρίσης ἡμᾶς τῆς ἀδελφότητος ταύτης" 
µήτηρ Ὑὰρ πάντων ἡμῶν $ εἰς σὶ πίστις. Καὶ σὺ, 
Κύριε, Πατὴρ ἡμῶν, δὀξασὀν σου τὸ ὄνομα ἐν τοῖς 
µέλεσιν ἡμῶν, x«i προσδεχθείηµεν ὡς ἐν ὁλοκαυτώ- 
C pact χριῶν x«i ταύρων, xol ὡς ἓν μυριάσιν ἀρνῶν 

πιόνω», Οὕτω υὙενέσθω Ἡ θυσία ἡμῶν ἐνώπιόν σου, 

Κύριε, x«i ἐχτελέσθω ὄπισθέν cov: ὅτι εὐλόγητος el 

καὶ δεδοξασµένος εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας. Καὶ πάν- 

των εἰπόντων, ᾽Αμὴν, διετέλεσαν ἄὔπνοι, Περὶ δὲ τὸ 
μεσονύχτιον ἔψαλλον τὸν µέγαν ψαλμὸν, ἐπιτάφιον 
ἑαυτοῖς. 

IG'. Καὶ εὐξαμένων, 
ido), ἄγγελος Κυρίου ἐπιστὰς ἐπλήρωσε φωτὸς τὸ 
οἴχημα, xxi λέγει αὐτοῖς' Χαίριτε ἐγγὺς ὑμῶν ἡ 
τελείωσις, καὶ τὰ ὀνόματα ὑαῶν ἐν βίθλῳ τῶν ζών- 
των ἀνεγράφησαν. Θαρσεῖτε ὁ Κύριος μεθ ὑμῶν. 
Καὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ ἄγγελος ἀπῆ)θεν ἂἀπ᾿ αὐτῶν. Οἱ 
δὲ ἅγιοι προσεχύνοσαν, x«i Ὠὐχαρίστησαν τῷ Ku- 
pio. Οἱ δὲ στρατιῶτᾶι, οἱ φυλάσαοντες τάς θύρας 


τῷ 


πλη ρωσάντων αὐτῶν καὶ 


D τῆς φυλακῆς. ἨΜεναίας καὶ Βηληράδης, ἐθεάσαντο 


ptv τὸ φῶς, καὶ T)» φωνὴν τοῦ ἀγγέλου ὥκουσαν, 
τὸ δὲ πρόσωπον αὐτοῦ οὐκ εἶδον. Καὶ λέγει Μεναίας 
τῷ Βπληράδη τῇ τῶν Αἰγυπτίων φωνῇ, (ἦσαν γὰρ 
Αἰγύπτιοι τὸ γένος Ὁρᾶς x«i ἀχούεις, ἀδελφὲ Βη- 
ληράδη, οἵου βασιλέως εἰσὶν οὗτοι στρατιῶται ; χὰγὼ 
ἐξ ἀρχῆς φίλος τῶν Χριστιανῶν τυγχώω" οὐ γὰρ 
σπουδάζουσιν ἀδιχεῖν τινα, ἀλλ ἑαυτοῖς προσέχουσι 
νηστεύοντες, καὶ δεόµενοι ToU Θιτοῦ αὐτῶν, μάλιστα 
ἐν τοῖς ὅὄρθοοις, xxi ἐν πάση δὲ ὥρα προσκυνοῦντες 


3H ] 


MARTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. 


342 


αὐτὸν, pxdt» ἄδιχο ἡ παράνοµον διαπρεττόµενοι, Α sicut tu pre me nosti, quot solitarii in /Egyptomi- 


φιλόξενοι, πάντας ἀγαπῶντες. Καὶ, ὡς xal αὐτὸς 
οἶδας πρὸ ἐμοῦ, τοὺς ἐν Αἰγύπτῳ ἐρημίτας, όποσα 
θαυματουργοῦσι.. Tí οὖν µέλλομε, ἢ βραδύνομε ; 
NU» καιρὸς ἀγῶνος. Ἐμοὶ doxsi εἰσελθεῖν σὺν αὐτοῖς 
ἐν τῇ φυλακῆ, καὶ παρακαλέσαι αὐτοὺς δέξασθαί µε 
σὺν αὐτοῖς. Σοὶ δὲ τί doxsi, ἀδελφέ ; Καὶ ὁ Βηληρά- 
du; ἔφη Ei οὗτοι οὐκ ἐφοθήθησαν τὸν θάνατον, 
ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ Θεοῦ αὐτῶν μετὰ χαρᾶς ἀποθνήσχκου- 
σι, xai τοιοῦτον φῶς ᾖβλέπουσιν, οἷον καὶ ἡμεῖς 
ἰδεῖν κατηξιώθηµεν τῷ $m αὐτοῖς φανέντι, διατί καὶ 
ἡμεῖς μέτοχοι τῆς χαρᾶς αὐτῶν οὐ Ὑινόμεθα ; Ἠθελον 
δε εἶ τις τὸν δοῦχα, ἵνα ἠνάγκασεν ἀποθανεῖν ὑπὲρ 
τοῦ Θιοῦ αὐτοῦ ᾿Ασχκληπιοῦ, ἤ ᾿Απόλλωνος, xal ὃν 
χαθέξατο" ἀλλ ἐκεῖνος μὲν φιλοξωεῖ, ἡμῶν δὲ xai 
τὰς ἀννῶνας χαὶ τὰς ἄλλας εὐεργεσίας ὑπέτεμε, καὶ 
άνδρας δικαίους ἀποκτενεῖ' προσέλθωµεν οὖν" 

K'. Καὶ εἰσδραμόντες προσέπεσον τοῖς ἁγίοις, λέ- 
Ύοντες Κύριοι ἡμῶν, καὶ δοῦλοι τοῦ Χριστοῦ, δέ- 
ἔασθε xci ἡμᾶς ἐν τῷ ἀριθμῷ ὑμῶν) ἐπιστεύσαμεν 
Ύαρ Ὠμεῖς εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν  Xptaróv, 
τὸν ἀγαπήσαντα ἡμᾶς. Εὐξασθε οὖν καὶ περὶ ἡμῶν, 
ἵνα μὴ ὡς βραδύναντες ἐχχλεισθῶμεν. Καὶ πάντες 
ὁμοῦ Ἠπεριπλακέντες αὐτοῖς oi ἅγιοι χατεφίλησαν 
αὐτοὺς μετὰ χαρᾶς, λέγοντες ᾿Αδελφοὶ ἡμῶν ἐστε 
ὁ y&p Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς xxi τοὺς τῆς 
ὑδεκάτης ὥρας ἑργάτας ἐδέξατο εἰς τόν ἀμπιελῶνα' 
μὺ οὖν δειλιάσητε ᾧ γὰρ ἐπιστεύσατε Kupio, τῷ 
ὀφθέντι ἡμῖν καὶ λαλήσαντι, αὐτὸς ὑμᾶς ἐχάλεσεν 
ὡς ἀξίους ὄντας. Πρωΐας Ot Ὑενομένης, Ἰκούσθη 
ταῦτα τῷ δουχὶ, ὅτι καὶ οἱ φύλακες παρέθησα»,, καί 
εἰσι σὺν τοῖς δεσμώταις. Ὁ δὲ δοὺξ βλασφημήσας 
τοὺ, θεοὺς αὐτοῦ εἶπεν, ὅτι ἕνα καθ) ἔτα ἀπώλεσε, 
μὴ δυνάµενοι ἑαυτοῖς βοηθῆσαι, ἀλλ ἐκδέχονται τὴν 
διὰ τῶν ἀνθρώπον ἐκδίχησιν. Καὶ ἐξελθὼν τῆς mó- 
Apoc, ἐκάθισεν ἐν τῷ συνήθει τόπω, καὶ δεδωκὼς 
πρὀοδον κατὰ τῶν ἁγίων, ἐκέλενσεν αὐτοὺς προ- 
αχθῆναι’ καὶ θεασάµινος τὸν Μεναίαν x«i Βηληρά- 
ὅην ἑαντοὺς συνδέσαντας τοῖς ἁγίοις, ἐμειδίασε, xal 
λέγει ᾿᾽Αππιανῷ τῷ πρέγχιπι Θεωρεῖ, ᾿Αππιανὲ, 
ὅτε ἔστι τις καὶ ἐν τοῖς χείροσιν ἡδονὴ ἡ θάνατον 
φέρουσα" ido) γὰρ οἱ στρατιῶται τὸν θάνατον μᾶλλον 
ὑγάπησαν Ὁ τὴν ζωήν, ᾽Αππιανὸς εἶπεν Δεσποτα, 
χόλασον αὐτοὺς ξένη τιμωρία. Ὁ δὲ δοὺξ λέγει Οὔ, 
μὰ τοὺς θεοὺς, οὗ χολάδω αὐτοὺς, μήπως χολαξόμε» 


racula faciunt ? Cur ergo moramur, aut tardamus? 
Nunc certaminis tempus est. Una cum ipsis in 
carcerem introire mihi placet, ipsosque obtestari, 
ut me in suum accipiant consortium. Quid autem 
tibi videtur, frater? et Belerades dixit: Si mortem 
illi non timent, sed propter Deum suum moriun- 
tur cum gaudio, et tale lumen aspiciunt, quali nos 
quoque dignatus est ille, qui his apparuit; quid ni 
gaudii ipsorum participes fiamus etiam nos? Vel- 
lem, ut quis ducem cogeret ad moriendum pro deo 
suo /Esculapio aut Apolline, cumque apprehende- 
ret: sed enim ille amat vitam; nostras vero an- 
nonas (4) et alia beneficia succidit, ac viros justos 
occidit. Aecedamus itaque. 


XX. Et accurrentes acciderunt sanctis, dicentes: 
Domini nostri et servi Christi, nos quoque in nu- 
merum vestrum admittite: credidimus enim nos 
in Dominum nostrum Jesum Christum, qui dilexit 
nos. Orate itaque pro nobis, ne tanquam tarde ve- 
nientes excludamur. Sancti omnes illos amplexi, 
osculum dederunt cum letitia, dicentes: Fratres 
nostri estis; ; nam Dominus noster Jesus Christus 
hore undecime operarios admisit in vineam : no- 
lite ergo timere nam Dominus, cui credidistis, qui 
nobis apparuit, et nobiscum locutus est, ipse vos 
vocavit, tanquam dignos. Ortaautem luce, dux ac- 
cepit, custodes esse prevaricatos, eta vinetorum 


C partibus stare; et deos suos conviciatus dixit, eos 


unum post alterum periisse, qui non possent sibi 
ipsis auxiliari, sed ab hominibus ponas pati. Ci- 
vitate egressus consueto consedit loco, et misso ad 
sanctos qui in via presiret adduci eos jussit: exin 
Meneeam et Beleradem contemplatus, cum sanctis 
vinctos, subrisit et Appiano principi (5) dicit : Cer- 
nis, Appiane, quod vel in inferioris note hominibus 
voluptas queedam sit perferre mortem. Ecce enim 
milites mortem dilexerunt potius quam vitam. 
Appianus dixit: Domine, inusitato cruciatu eos 
plecte. Dux vero dixit: Non, per deos, non erucio 
ipsos, ne cruciati, et deos confessi vivant; sed 
pronuntio sententiam contra illos, ut una cum aliis 
comburantur, et, quod optarunt, accipiant. 


vet καὶ ὁμολογήσαντες τοὺς θεοὺς ῥήσουσιν, à) ἀποφαίνομαι xar' αὐτῶν ὅπως σὺν τοῖς ἄλλοις xadat, ὅ ἐπεθύμο- 


σαν, λάθωσιν. 

KA. ᾽Απεφήνατο οὗν χατ) αὐτῶν, λέγων. οὗτοι 
οἱ ἐστῶτες πρὀ τοῦ βήματός µου οἱ πέντε xai τεσσα- 
ράχοντα τῆς τῶν Χριστιανῶν θρησκείας θρησκεύον- 
τες τυγχάνοντε, καὶ παρακούσαντες τῶν αὐτοχρα- 
τόρων βασιλέων, xai uà θύσαντες τοῖς θεοῖς, mpó- 
τερον μὲν πελέχεσι τεµνέσθωσαν χεῖρας xoi πό- 
dag, ἔπειτα πυρὶ παραδοθήτωσαν, καὶ ἀπωλεία 
τοῦ Λύκου ποταμοῦ. Οἱ δὲ ὑπηρέται, ποιήσαντες 
χαθεσθῆναι τοὺς ἁγίους ἐπὶ τοῦ ἐδάφους, κατέτεμνον 


(&) Nota est Latinis vox annona ; hic forte su- 
mitur pro salario. 


XXI. Sententiam itaque adversus eos tulit, 
dicens: Hi, qui ante tribunal meum astant quin- 
que οἱ quadraginta christiane superstitionis cul- 
tores, imperatoribus Augustis reluctati, diis non 
immolarunt, primo quidem bipennibus amputentur 
manus ac pedes, dein igni tradantur, et Lyci fluvii 
undis pereant. Ministri autem sanctos humi collo- 
cantes, sine mora membris truncarunt: quorum 
alii in pyra ardente sanguinolenti animam exha- 


(9) Latine princeps, de quo Cangius in utroque 
Glossario. 


343 


MENSIS JULIUS. 


344 


labant: alii vero adhuc spirabant. Inter quos Ani- Α καὶ ἐμέλιξον ἐν σπουδῷ: καὶ οἱ μὲν τῶν ἁγίων, ἐν τῇ 


cetus, contemplatus fractum esse crus suum, non 
prorsus abscissum, sed deformiter tortum, corporis 
sui mala ridens, dixit: Adeste, fratres, videte 
falcem frugiferam: atque illi simul cum ipso gau- 
debant. At sanctus Sisinnius, fractis organis et 
magno precordia inflammatus iwestu, pre isti dis- 
cruciabatur, ac volutatus in subjectam petram haud 
procul ab aliis sanctis, aperto ore, Dominum ora- 
vit, dicens: 


τοῦ χαύσωνος ἐξαιματωθέντε, ἀπέδωχαν 
τὰς ψυχάς. οἱ δὲ ἔτι ἐμπνέοντες ἦσαν, ἐν οἷς καὶ ὁ 
ἅγιος ᾿Ανίχητος θεασάµενος τὸν μηρὸν αὐτοῦ χλα- 
σθέντα, o2 παντὶ δὲ τωηθέντα, ἀλλὰ στρεθλῶς xsí- 
µενον, κχαταγελῶν τοῦ σώματος αὐτοῦ, ἔλεγεν' 
Δεῦτε, (dare, ἀδελφοὶ, δρεπάνην καρπιχήν᾽ καὶ αὐ- 
rol ὃς αὐτῷ συνεφαιδρύνοντο. 'O δὲ ἅγιος Σισίννιος, 
κατεαγεὶς τὰ σκέλη, σφοδρα καταφλεχθεὶς 


τὰ ἔγκατα ἐκ τῆς κατεσύρη, αχυλισθεὶς 


πυορᾶ 
ι t4 


χαὶ 


δίψης, 


εἰς τν ὑποχειμένη» πέτραν οὐ μακρὰν τῶν ἄλλων ἁγίων, καὶ ἀνοίξας τὸ στόµα αὐτοῦ ἐδεήθη τοῦ Κυρίου, 


λέγων. 

XXII. Domine, donorum magnorum dator, qui 
multitudinem plebis ac populi sitientem prerupta 
e rupe potasti, qui Rubrüm mare bifariam secuisti, 
ut populus e manibus iniqui eriperetur; qui cata- 
ractas celi aperuisti; qui evocasti aquas maris, 
et effudisti illas in faciem universe terre ; qui be- 
nedixisti aquas, que suntin Jordane, per sanctum 
baptisma tuum ; qui dixisti: Ego sum aqua viva? ; 
petram hanc aperi, aquam effunde, pauxillum 
potus mihi prebe: et ex hoc cognoscam si nos 
diligas, et sidigni simus, Domine, qui te invocemus. 
Cernis enim, compagem corporis nostri omnem 
consumptíam et aridos nos esse tanquam testam. 
Illo hec orante in petra, ingens e petra murmur 
insonuit, et strepitus aquarum: ruptaque petra 
eftudit aquam limpidam ac nitidam, que in ho- 
diernum usque diem spectatur: et postquam 
sanctus Sisinnius bibisset, benedixit Deum, di- 
cens ; Benedico te, Domine, quod animam satiasti 
inanem. Laudo te, Rex, et glorifico, qui exsistens 
ante secula, natus es e Deipara Maria, quia, tan- 
quam puer per lac matris, per opus quod con- 
didisti saturatus sum. 

XXIII. Largire mihi et sanctis fratribus consum- 
mare cursum in tua gratia et spe; et sicuti inter 
nos uniti animis fuimus constanter, ita uniamur 
ossibus. Opis tue indigos, teque nostro interventu 
invocantes, statim exaudi, Domine, in quacunque 
necessitate et indigentia: quamvis in paupertate 
quisquamexsistat, quamvis in viduitate et orbitate, 
quamvis in peregrinatione, quamvis in infirmitate 
corporis et anime, quamvis in &re alieno et ca- 
lumniis, quamvis in acerba servitute, quamvis in 
hominum aut pecudum contagione, quamvis in 
mari quisquamsit naufragus, quamvis deniquein 
aliis rerum temporum ac locorum adjunctis; tu 
illum, Rex, per nos interpellatus statim exaudi, ut 
cognoscant omnes mundi hujus incole, multum 
nos diligi abs te, et exaudiri, ac malo cuilibet fiat 
aqua h&c in medelam, nam ad invocationem tui 
ebulliit,etinnovatum est vetus miraculumin gloriam 
Patris, et Filii, οἱ Spiritus sancti, in laudem et 
memoriam martyrum tuorum quinque et quadra- 
ginta. 

XXIV. Atque hoc orante in petra, milites, qui 


7 Joan. iv, 10. 


B 


C 


D 


KB. Κύριε µεγαλόδωρε, ó ἔκ πέτρας ἀχροτόμου 
diuo» µέγαν καὶ λαὸν διψῶντα ποτίσας, ὁ θεὶς τὴν 
Ερυθρὰν θάλασσαν τμήματα δύο, ἵνα ὁ σὸς λαός ἀπὸ 
χειρῶν ἀνόμου ῥυσθῇ, ὁ ἀνοίξας τοὺς χαταράχκτας 
τοῦ οὐρανοῦ, ὃ προσκαλούμενος τὸ ὕδωρ τῆς θαλάσ- 
σης, καὶ ἐκχέω» αὐτὸ ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς 
γῆς, 9 εὐλογήσας τὰ ὕδατα ἓν τῷ Ἰορδάνῃ διὰ τοῦ 
ἁγίου σου βαπτίσματος, ὁ εἰπών Ἐγῶ εἶἰμι τὸ 
ὕδωρ τὸ ζωόν' διάνοιξον τὴν πέτραν ταύτην, xal 
ἔχχεον ὕδωο, καὶ πὀτισὀν µε μικρὸν, xai ἓν τούτῳ 
γνώσοµαι εἰ ἠγάπησας ἡμᾶς, xxl εἰ ἄξιοί ἐσμεν τῆς 
σῆς ἐπιχλήσεως, Δέσποτα. 'Opdc γὰρ ὅτι πᾶσα πη- 
γμὰς τοῦ σώματος ἡμῶν ἐξεδαπανήθη, x«t Κξηροὶ 
γεγόναμεν ὡς ὄστρακον. "Ert δὲ τούτον εὐχομένου 
ἐν τῇ πέτρα ἄθροον, ταραχή τις γέγονεν ix τῆς 
πέτρας, x&i βόμθος ὕδατος καὶ ῥαγεῖσα Ἡ πέτρα 
ἐξέθλυσεν ὕδωρ διειδές τε καὶ καλὸν, ὅπερ θεωρεῖται 
µέχρι τῆς σήμερον’ xxi πιὼν ὁ ἅγιος Σισίννιος 
ηὐλόγωσε τὸν Θεὸν λέγων Ὑμνῶ σε, Κύριε, Ort 
ἔχόρτασας ψυχἡὴν xtvüv. Aivo σε, βασιλεῦ, x«i do- 
ξολογῶ τὸν προαιώνιον τεχθέντα ἐκ τῆς Θεοτόχου 
Μαρίας, ὅτι ἐχορέσθην τοῦ σοῦ κτίσματος, χαθάπερ 
παιδίον γάλα μητρός. 

ΚΓ’. Καταξίωσόν µε xai τοὺς ἡγιασμένους ἀδελ- 
φούς µου τελιωθῆναι τῇ GC χάριτι καὶ ἐλπίδι καὶ 
ὥσπερ ἠνώθημεν ταῖς ψυχαῖς ἀδιστάκτως. ἐνωθῶ- 
μεν καὶ τοῖς ὀστέοις' x«i τῶν χρείαν ἐχόντων τῆς 
σῆς βοηθείας, καὶ παρακολούντων σε δι ἡμῶν τα- 
χέως ἐπάχουσον, Κύριε, ἐν ἐἑκάστῃ ἀνάγκι καὶ 
χρεία" κάν ἐν πινία, τις ὑπάρχη, xdv ἐν χηρεία καὶ 
ὀρφανίᾳα, xdv ἐν ἀποδημία, xdv ἐν ἀσθενεία σώματος 
xai ψνχῆς, x«t ἐν χρέεσι, καὶ συχοφαντίαις, xv 
ἐν πικρᾷ δουλεία, xdv ἐν φθορᾷ ἀνθρώπων à δώων, 
κἄν ἐν θαλάσση χειμαζὀμενός τις εἴη, x&y ἐν ἄλλη 
περιστάσει προσαχθῆ, σὺ, Βασιλεῦ, δι ἡμῶν παρά- 
xÀngty ταχὺ ἐπάκουσον, ἵνα γνῶσι πάντες οἱ χατὰ 
τὴν οἰχουμένων, ὅτι πολὺ ἠγάπησας ἡμᾶς, καὶ 
ἀχούεις ἡμῶν χαὶ τὸ ὕδωρ τοῦτο ΊὙενέσθω εἰς 
ἴασιν ἓν παντὶ πάθει σῆ γὰρ ἐπικλόσει ἐξόμθρισε, 
καὶ παλαιὸν θαῦμα ἀνεφάνη εἰς δόξαν Πατρὸς, 
καὶ Υἱοῦ, καὶ ἁγίου Πνεύματος ἔπαινον δὲ καὶ 
µνιίαν τῶν μαρτύρων σου τῶν πέντε χαὶ τεσσα- 
ράκοντα. 


KA'. Καὶ τούτου εὐχομένου ἐν τῇ πέτρα, οἱ στρα- 


345 MARTYRIUM SS. XLV MARTYRUM. 946 


τιῶται, καύσαντες χάµινον ἐν τῇ χώρα πλησίον τῆς À. 


πόλεως, χαὶ sig ὕψος θρέψαντες ξύλοις τὸ πῦρ, καὶ 
ποιήσαντες ὁμοίαν τῆς Βαθυλωνίας, 5109» ἐπᾶραι 
αὐτούς' xai ζπητοῦσι τὸν ἀριθμὸν, καὶ ὁ εἷς ἔλειπιν. 
Ὁ δὲ ἅγιος Σισένιος ἐθόησε λέγων. "QE. εἰμι, Ὠδέ 
eiut. Ἑλθόντες δὲ καὶ ἀπάραντε xoi τοῦτον, ἤγα- 
ον ἐπὶ τὸ müp. Καὶ λέγουσιν οἱ ἅγιοι ὀμοψύχως᾽ 
« Εἰς χεῖράς σου, Κύριε, παραθησόµεθα τὰς ψνυχὰς 
ἡμῶν" » καὶ, « Εὐλογητός Κύριος, ὃς oux ἔδωχεν ἡμᾶς 
εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν) » καὶ ψάλλοντες ἐελή- 
θησαν εἰς τὸ πῦρ. Ot δὲ δήµιοι ἐξῆπτον τὴν χάµινον, 
μιμούμενι τοὺς Χαλδαίους Χαὶ τελειωθέντων 
αὐτῶν ἐν τῇ Ἡμέρα ταύτη, τις ἴστι τοῦ Ἰουλίου 
δειάτη, ἐχέλευσεν ὁ δοὺξ συλλεγῆναι αὐτῶν τὰ 
ὁστᾶ, καὶ ῥιφῶναι ἐν τῷ ποταμῷ, τῷ λεγομένῳ 
ἀποσημεῖα ἐξ τῆς πόλως καὶ B 
χοµίσαντες ἐζήτουν τόπον ἐπιτήδειο Άπρὸς ἆπ- 
wit) τῶν ἁγίων λειψάνων. Εἴλιξ δέ ἐστι πρὸς τῇ 
γιφύρα ᾖβαθὺς, xoi ἓν αὐτῷ κατεχέωσαν τοὺς 
µαρσίππους. 

ΚΕ’. Ὁ δὲ ποταμὸς, χαθάπερ παραχαταθήχην λα. 
θὼν τῶν ἁγίων τὰ λείψανα, καὶ ὡς ὀφείων Goa 
καὶ ἀχέραια ἀποδοῦναι, αὐτὰ συναγαγὼν ἐν ἑνὶ τόπῳ 
παρεφύλαττε.. ᾿Αναχωρησάντων δὲ τῶν δηµίων, 
ἄνδρες θεοσεθεῖς, δοῦλοι τοῦ Θεοῦ, x«i ὁμότροποι 
τῶν ἁγίων, λαθόντες τινὰς ἐμπείρους εἰδότας πολυ- 
πραγμονῆσαι τὰ βάθη τοῦ ποταμοῦ, ἀνήραντο ὅλα 
μετὰ τῆς [γῆς] συνηγιασµένης αὐτοῖς, ὡς πληρωθῆ- 
ναι τὴν Γραφήν' α Φυλάσσει Κύριος πάντα τὰ ὀστᾶ 
αὐτῶν" » καὶ ἐνέγχαντες ἓν τῷ πὀλει ἀνέθεντο ἐν τοῖς 
εὐχτηρίοις οἴχοις, εἰρήνης δε βαθείας, τῆς τοῦ Χρι- C 
στοῦ φιλανθρωπίας, καὶ τῇ βασιλεία τοῦ εὐσεθεστα- 
του Κωνσταντίου, x«i εἰσι πύργοι τῆς πίστεως 
ἄσειστοι, ἄστέρες λογικοὶ λάμποντες Χριστιανοῖς, 
ἄνθη τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐκκλησιῶν, πρεσθευ- 
ταὶ τῶν ἁμαρτωλῶν, φύλαχες τὼν εὐσεθῶν, προστά- 
ται τῆς τε ἰδίας πόλεως καὶ τῆς οἰκουμένης, εὖερ- 
γέται τῶν κεκτηµένων αὐτοὺς ἐν Χριστῶ Ἰησοῦ τῷ 
Kopie Quà», ὦ πρέπει δόξα ἅμα τῷ Πατρὶ xai τῷ 
παναγίω Πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ, x«l εἰς τοὺς αἰῶνας 


Ἀνχω, τῷ Όὄντι 


- , ^» », , 
τῶν αιώνων. Αμήν. 


! Psal. xxx, 6. ? Psal. cxx, 6. 109 Psal. xxxin, 94. 


&ccenderant pyram in campo prope civitatem, 
ignem lignis in sublime nutrientes in similitu- 
dinem fornacis Babylonicm, venerunt, ut ipsos 
tollerent ; numerumineunt, et unus desiderabatur 
Sanctusautem Sisinnius clamavit, dicens : Hic sum, 
hic sum. Venientes vero hunc quoque sustulerunt, 
et adduxerunt in ignem. Et dicunt sancti unani- 
miter : « In manus tuas, Domine, tradimus animas 
nostras? ; » οἱ: « Benedictus Dominus, qui non 
dedit nos in captionem dentibus eorum? ; » et 


-cantantes in ignem injecti sunt. Porro lictores 


accenderunt pyram, imitantes Chalde& os. Eodem 
quo obierant die, que est decima Julii, jussit dux 
colligi eorum ossa, ac projici in fluvium, cogno- 
mento Lycum, milliaribussex a civitate distantem. 
Quo ubi detulissent, queesiverunt aptum locum ad 
perdendas sancias reliquias. Pofundus est vortex 
prope pontem, in quo evacuarunt sacculos. 


XXV. At fluvius depositi instar sanctorum reli- 
quias accepit, utque pro eo, ac debebat, salvas 
atque incolumes redderet, eas unum in locum 
collectas conservavit.Lictoribus vero inde digressis, 
viri religione insignes, servi Dei, et sanctorum 
moribus consimiles, assumptis quibusdam fluvii 
profunda explorare peritis, integras sustulerunti 
cum sanctificata ipsis [terra] ut impleretur Scri- 
ptura : « Custodit Dominus omnia ossa eorum 9. » 
Et postquam in civitatem invexissent, in oratoriis 
ea reposuerunt, cum profunda esset pax, dante 
Dei benignitate, piissimo Constantino regnante, et 
urris ipsi sunt fidei inconcussa, stelle ratione 
predite Christianis lucentes, flores ecclesiarum, 
qu& per orbemterrarum sunt, intercessores pecca- 
torum, piorum custodes, civitatis sue et orbis 
universi presides, benefactores eorum, qui se 
possident in Christo Jesus Domino nostro, quem 
decet gloria simul cum Patre, etsancto Spiritu, 
nunc et semper, et in secula seculorum. Amen 


347 MENSIS 


ο BEEMSMLI ὼ 


JULIUS. 348 








ΡΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΥ 
ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΘΥΓΑΤΡΟΣ ΑΥΤΟΥ 


VITA BEATI EUGENII 


ET MARLE FILLE EJUS 


(Latine in Actis SS. Bolland, &d diem 17 Julii; Grece ex cod. ms. Paris. n. 1538). 


I. In illo tempore erat vir quidam in Bithynia, Α — A'. l'éyové. τις ἀνὴρ ἐν τῇ Βιθυνία ὀνόματι Εὺγέ- 


nomine Eugenius. [s habebat uxorem valde hone- 
stam, et Deum timentem, que peperit filiam uni- 
cam, et vocavit nomen ejus Mariam. Mortuaautem 
ejus uxore, educavit filiam suam Eugeniusin bona 
ethonesta vita. Cum vero crevisset adolescentula 
dixit ei pater ejus : Filia charissima, ecce omnes 
meas facultates trado in manus tuas. Ego enim 
vado, ut salvam faciam animam meam. Cum hec 
autem a patre suo audiisset adolescentula, dicit 
ei : Pater, tu vis teipsum servare, et me perdere. 
Nescis Dominum dicere in Evangeliis: « Pastor 
bonus animam suam ponitpro ovibus  ? » Rursus 
vero alibi dicit: «Qui salvam facit animam, est tan- 
quam qui creat. » Hec cum audiisset pater ejus Eu- 
genius, ejus verbis valde fuit laetatus. Flebat enim 
et ejulabat, cum hec diceret ; et dicit ei pater 
ejus: Filia charissima, qui possum tibi facere? 
Tu quidem es femina : ego autem volo ingredi 
monasterium ; et quomodo potes mecum versari? 
Diabolus enim propter vos bellum gerit adversus 
Dei servos. Hec cum audiisset ejus filia, dixit pa- 
tri suo : Domine, mi pater : non sic ingrediar quo- 


νιος. Οὗτος ἔσχε γυναῖκα, Qüti, ἐγέννησε ϐθυγάτριον 
μονογενῆ καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτῆς Μαρία. T«- 
λευτησάσης δὲ τῆς μητρὸς αὐτῆς, ἀνέθρεψεν ὁ πατὴρ 
αὐτῆς t0 παιδίον ἐν πολλῇ καταστάσει διδασκαλίας 
καὶ σεμνῷ βίῳ. Αὐξηθείσης δὲ τῆς νεάνιδος, simt 
πρὸς αὐτὴν ὁ πατὴρ αὐτῆς Τέχνον, ἰδοὺ, πἀντὰ τὰ 
ὑπάρχοντά µοι δίδωµι εἰς χεῖράς σου" ἐγὼ δὲ ἀπέρ- 
χομαι ἐν τῷ μοναστηρίῳ τὴν ψυχήν µου σῶσαι. 
᾽Αποχριθεῖσα δὲ $ νεᾶνις εἶπεν Πάτερ, σὺ τὴν ψυ- 
χήν σου θέλει σῶσαι, καὶ τὴν ἐμὴν ἀπολέσαι ; Οὐκ 
οἶδας, ὅτι λέγει ὁ Κύριος « 'O ποιμὴν ὁ κχαλὸς τὴν 
ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προθάτων ;» x«i πά- 
ιν λέγει « Ψυχὴν ὁ σώζων ἔσται ὡς ὁ ατήσας 
αὐτήν. » Ταῦτα ἀχούσας ὁ πατὴὶρ αὐτῆς λέγει «cf 

Β (ὡς ἑώρα αὐτὴν ὀδυρομένην x«i »λαίουσαν)' Τέχνον 
µου, Tí σοι ἔχω ποιῆσαι, ὅτι ἐγὼ βούλομαι ἐν µο- 
ναστηρίῳ εἰσελθεῖν, καὶ πῶς Φδύνασαι σὺν ἐμοὶ εἶναι ; 
'O διάθολος γὰρ δι) ὑμῶν ὀχλεῖ, καὶ ταράσσει τοὺς 
δούλους τοῦ Θεοῦ. Ἡ δὲ ἀποκριθεῖσα λέγε Οὐχὶ, 
Πάτερ, οὐκ µεἰσελεύσομαι κχαθὼς σὺ λέγει, ἀλλὰ 
ἀποθρίξασα τὴν χόμην τῆς χεφαλῆς µου, xal ἀνδρεῖον 
σχῆμα ἀναλαθοῦσα, οὕτως μετὰ σοῦ ἐλεύσομαι. 


modo tu dicis, sed tondebo comam capitis, et induta veste virili, ingrediar tecum monasterium, 


nemine sciente, me esse feminam. 

Π. Beatas autem Eugenius, auditis, que dicebat 
filia, valde letatus, cum omnia bona sua distribuis- 
set pauperibus et mendivcis, orphanisque et viduis, 
et totondisset suam filiam, viriliamictueam induit, 
et nominavit nomen ejus Marinum, hec ei dans 
mandata : Vide, filia, quomodote sis conservatura. 
Futura enimesin me.iio ignis ; noningreditur enim 
femina in monasterium. Te ergo conserva Christo 
immaculatam, utcumimpleverimus id quod sumus 
polliciti, habeamurdigni regno caclorum. hec cum 
dixisset Eugenius, etprecatusesset assumens filiam 
suam Mariam in habitu adolescentis, ingressus est 
coenobium. Eisautem ingressis in monasterium, in 
dies proficiebat puella in omni virtute, obedien- 


! Joan x, 11. 


B'. Ὁ δὲ máràp, διανείµας πάντα τὰ ὑπάρχοντα 
αὐτῷ τοῖς πένησι, x«i ἀποθρίξας τὴν κόμην τᾶς 
κεφαλῆς αὐτῆς, περιέθαλεν αὐτὴν ἀνδρεῖον σχῆμα 
καὶ ἐπωνόμασεν αὐτὴν  Mapivow καὶ παρήγγειλεν 
αὐτῇ λέγων' Ἑλέπε, τέχνον, πῶς διατηρεῖς σιαυτήν' 
ἀνὰ μέσον γὰρ τοῦ πυρὸς µέλλεις διάγειν φύλαξον 
οὔν ἑαυτὴν ἄμεμπτον τῷ Χριστῷ, ὅπως πληρωσωμεν 
τὴν ἐπαγγελίαν ἡμῶν. Καὶ λαθὼν αὐτὴν εἰσῆλθεν 
ἐν χοινοδίῳ. Ἡμέρα δὲ καὶ ἡμέρα προέχκοπτιν à 
παῖς εἰς πᾶσαν ἀρετὴν xai εἰς πολλὴν ἄσχησιν. 
Πάντες οὖν οἱ ἀδελφοὶ ἑἐνόμιζον αὐτὴν εὐνοῦχον 
εἶναι διὰ τό ἀγένεον xal λεπτὸν τῇ ἀφωνία ἕτεροι 
δὲ ὑπελάμθανον, ὅτι ἀπὸ πολλῆς ἐγκρατείας τὸ διὰ 
δύο ἡμερῶν ἐσθίειν αὐτήν. Συνέθη δὲ τὸν πατέρα αὐτῆς 


319 


VITA S. EUGENII ET MARLE. 


950 


τελευτῆσαι, x«l προσέθηχε τῇ ἀσχήσει καὶ ὑπακοῷ, Α tiaque et humilitate et in majori exercitatione. 


ὥστε xai χάρισμα αὐτὴν λαθεῖν παρὰ τοῦ Θεοῦ 
κατὰ δαιμόνων ' ὥτινι γὰρ τῶν ἀσθενούντων ἔπετί- 
θει τὰς χεῖρας, παραχρῆμα uxo. Είχε δξ τὸ χοινόθιον 
τεσσαράχοντα ἄνδρας σὺν «Ut ἁγίους ' κατὰ δὲ 
μῆνα τέσσαρες τῶν ἀδελφῶν ἀπεστέλλοντο εἰς τὰς άπο- 
χρίσεις τοῦ µοναστηρίου, διὰ τὸ ἔχειν αὐτοὺς καὶ ἄλλων 
ἀναχωρητῶν τὴν φροντίδα. "Hv δὲ µέσον τῆς ὁδοῦ 
πανδοχεῖον * καὶ ὑπάγοντες xai ἐρχόμενοι οἱ ἀδελφοὶ 
διὰ τὸ μακρὸν τῆς ὁδοῦ ἀνεπαύοντο ἐχεῖσε ' ἐν oic πολ- 
λὸν θεραπείαν παρεῖχεν αὐτοῖς ὁ πάνδοξ, ὑποδεχό µενος 
αὐτοὺς ἰδιάζοντας. 


Cum vero aliquot annos peregisset beate in mona- 
sterio, existimabant monachi eum esse eunuchum, 
propterea quod esset imberbis et voce gracili. Alii 
autem existimabant, pre nimia exercitatione, et 
quod solum secundo quoque die comederet, eum 
esse voce adeotenui. Aliquo vero post tempore con- 
tigit ejus patrem decedere: incrementum autem 
accepit ejus exercitatio, obedientia et humilitas; 
adeo ut ipsa quoque donum Dei acceperit contra 
demones. Unumquemque enim eorum qui labora- 
bant et vexabantur, manus eis imponens et orans, 


curabat protinus. Habebat autem illud cenobium quadraginta viros omni virtute et sapientia exor- 
natos. Singulis vero mensibus mittebantur quatuor monachi ad responsa monasterii, propterea quod 
ipsi haberent in aliis quoque locis diversas possessiones. Erat autem in media via diversorium, et qui 
ibant et veniebant, propter itineris longitudinem illic requiescebant. Inter ceteros autem magnam eo- 
rum curam gerebat is, qui preerat diversorio, eos seorsum accipiens.lnvidus vero et malignus diabo- 
lus, qui rebus bonis semper invidet, mala autem ad se attrahit, egre ferens hujus beate in Deum 
amorem, pulcherrimamque et honestissimam vivendi rationem, studuit aliquantulam eilabem inurere et 


eam affligere. 


I' Ἐν μιᾷ οὖν τῶν ἡμερῶν προσκαλεσάµινος ὁ B 


ἡγούμενος τὸν ἀθθᾶν Μαρῖνον λέγει αὐτῷ * ᾿Αδελφὲ, 
ἐπίσταμαί σοῦ τὴν πολιτείαν xai τὸ περὶ τὸν ὑπαχοὺν 
σπουδαῖον ὅτι τέλειος εἶ ἐν πᾶσιν * θέλησον οὖν ἐξελ- 
θεῖν εἰς τὴν διαχκονίαν τοῦ µοναστηρίου, ἐπειδὴ οἱ 
ἀδελφοὶ λυποῦνται μή ἐξερχομένου σου * τοῦτο γὰρ 
ςοιοῦντός σου, πλείονα µμισθὸν χομµήσει παρὰ τοῦ 
Θεοῦ φιλανθρώπον. Καὶ ὁ Μαρῖνος ταῦτα ἀκούσας 
προσπεσών αὐτῷ λέγει ΄ Εὖξαι, Πάτερ, x«i ὅπου ἂν 
κελεύης uot, ἐγὼ ἀπέρχομαι. ἸἘξελθόντος οὖν idv 
μιᾷ τοῦ ἀθθᾶ Μαρίνου σὺν τοῖς ἄλλοις τρισὶν ἁδελ- 
φοῖς διακονίσαι, xai χαταλυσάντων αὐτῶν ἐν τῷ 
πανδοχείῳ, συνέδθη τινὰ στρατιώτην διαφθεῖραι τὴν 
θυγατέρα τοῦ πανδόχου, ὡς xal λαθεῖν αὐτὴν x«rà 
γαστρός. Εἶπε δὲ αὐτῇ ὁ στρατηλάτης, ὅτι, ᾿Εὰν 
}’ωσθῇ τῷ πατρέ σου, εἰπὶ ὃτι Ὁ νεώτερος ὁ τοῦ 
xotvobíou ὁ εὐειδὴς ὁ λεγοµενος Μαρῖνος ἐκεῖνος ἐχοι- 
µάθη μετ᾽ ἐμοῦ. Καὶ δοὺς αὐτῇ τὸ τῆς φθορᾶς ἐπορεύθη. 
Γνοὺς δὲ p«0' ἡμέρας ὁ πατὴρ αὐτῆς, ἰξήτησεν αὐτὴν 
λέγων * Πόθεν σοι τοῦτο ; Καὶ ἔθαλε τὴν αἰτίαν ἐπάνω 
τοῦ Μαρίνου, 


III. Quodam itaque die, prefectus monasterij 
accersito Marino, dicit ei: Frater Marine, scio 
tuam vitie agendee rationem esse perfectam in om- 
nibus, et precipue in obedientia. Velis ergo tu 
quoque egredi, ut ministres monasterio ? Fratres 
enim :gre ferunt, te ad id non egredi. Hoc autem 
faciens, o fili, majorem accipies mercedem a beni- 
gno et clementi Deo. Etenim Dominus quoque no 
ster Deus non dedignatus est ministrare suis dis- 
cipulis. Hic cum audiisset Marinus, se projecit ad 
pedes preefecti, dicens: Bene precare mihi, vene- 
rande Pater, etegoiboquocunque volueris. Egresso 
autem Marino et aliis tribus monachis ut mini- 
strarent, diverterunt, ut consueverant, ad illud di- 
versorium. Qui autem preerat diversorio, habe- 


C bat filiam unicam. Miles vero quidam ingres- 


sus diversorium, ei attulit vitium: ea vero 
concepit. Precepit autem ille miles, dicens : Si 
hec res fuerit cognita, et te examinaverint tui pa- 
rentes, unde hoc factum sit, dic eis: Formosus 
ille junior monachus mezum dormiit, et exeo con- 


cepi. Postquam ergo egressi fuissent monachi simul cum Marino, rescivit pater puelle filiam suam utero 
concepisse. Qui rogavit eam dicens: Undenam hoc tibi factum est ? Puella autem respondit, dicens : 
Juniorille ccenobii formosus monachus,qui dicitur Marinus, mecum dormiit,el me preegnantem reddidit. 


A. Ἐπάρας οὖν αὐτὴν ὁ πανδοχεὺς, παραγίνεται 
& τῷ µοναστηρίῳ χράξων καὶ λέγων * Ποῦ ἐστιν ὁ 
πλάνος ἐχεῖνος, ὃν Aéyouct Χριστιανόν ; Ὡς δὲ συν- 
ήντησεν αὐτῷ ὁ ἀποχρισιάριος ἔφη αὐτῷ ' Τί κρά- 
δεις, éraios ; Ὁ δὲ εἶπεν * "Ort κακῇ dpa συνέτυχον 
ὑμῖν, καὶ μὴ γένοιτό pot ἔτι ἰδεῖν μοναχοὺς x«i ὅσα 
τοιαῦτα. Ὁμοίως δὲ καὶ τῷ ἡγουμένῶ ἔλεγε ταῦτα, 
ὅτι Τὸ θυγάτρἰὀν pou, πάτερ, ὃ μονογενὲς εἶχον, ἐν 
ὦ προσεδόχων, ὅτι τὸ γῆράς µου ἔχει ἀναπαυθῆναι, 
xxi ido) τέ ἐποίησε pot Μαρῖνος, ὃν λέγετε Χρι- 
ατιανόν. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἡγούμενος * ᾽Αδελφὲ, τί σοι 
ποιήσω, μὴ ὀντος αὐτοῦ ὧδε ; ἐν δὲ τῷ ὑποστρέφειν 
αὐτὸν τῆς διακονίας, οὐδέν µοι ἄλλο ἐστιν εἰ μὴ 
χιῶξαι αὐτὸν ἐκ τοῦ μοναστηρίου. Φθάσαντος δὲ τοῦ 


]V. Cum hec autem audiisset prefectus diverso- 
rii, cursu et cum magna ira venit in monasterium, 
eum accusans, et dicens: Lbi est ille planus, ille 
falsus christianus, quem dicitis esse monachum ? 
Ei vero factus est obviam apocrisiarius monasterii, 
et. dicit ei : Bene venisti, frater. Cur es adeo tristis, 


D et cur tam temere loqueris ? Cessa parumper, ro- 


go te. Respondens autem prefectus diversorii, di- 
cit ei: Pereat hora, qua unquam cognovi mona- 
chum. Hei mihi, quid accidit ? Quid faciam 
autem, nescio. Cum vero hec rescivisset praefectus, 
eum accersiit, et dicit: Quid tibi vis, frater? Quid 
es tristis ? Preefecto autem monasterii dixit is, qui 
preerat diversorio: Quid mihi volo ? De cetero 


354 


MENSIS JULIUS. 





352 


nullum amplius videam aut conveniam monachum. Α. ἀθθᾶ Μαρίνου σὺν τοῖς ἄλλοις τρισὶν ἀδελφοῖς, λέγε: 


Postquam autem a prefecto rursus fuit rogatus is» 
qui pre&erat diversorio: Propterquam causam hec 
dicis ? respondit etdixit : Filiam habebam unicam, 
in quam spem meam collocabam, quod ea esset re- 
quies mee senectutis. Ecce vero quid fecit Mari- 
nus ? eam preegnantem reddidit, quem dicitis esse 
Christianum etpium. I:&c cum audiisset prefectus, 
stupefactus dicit ei: Quid possum tibi facere, cum 
ipse nonsit hic ? Sed quando venerit ex ministerio, 


πρὸς αὐτὸν ὁ ἡγούμενος * Αὕτη ἔστιν d) πολιτεία σου 
xai ἡ ἄσκησις, ὅτι καταλύσαντος σου ἐν τῷ πανδοχείω, 
διέφθειρας tiv θυγατέρα τοῦ πάνδοχος ; καὶ ἐλθὼν 
ἐχεῖνος ὧδε θάατρον ἡμᾶς τοῖς κοσμιχοῖς ἐποιήσεν ; 
Ταῦτα δὲ ἀκούσας ὁ Μαρῖνος ῥίπτει ἑαυτὸν ἐπὶ 
πρόσωπον λέγων * Συγχώρησόν pot, πάτερ, διὰ τὸν 
Κύριον, ὅτι ὡς ἄνθρωπος ἐπλανήθην. 'O δὲ Ὀγούμενος 
ὀργισθεὶς ἐξέθαλεν αὐτὸν Ebo τοῦ µοναστηρίου ἓν 
ὀλέγαις, 


nihil est aliud quod agam, nisi ut expellam e monasterio. Cum autem venisset Marinus cum aliis tribus 
fratribus, accersit eum preefectus, et dicit ei: Abba, heec ne est tua vivendi ratio et exercitatio ? Quando 
diversatus fuisti in diversorio, attulisti vitium filie prefecti diversorii, Huc autem veniens ejus pater 
t&nquam per theatrum traduxit nos monachos. Marinus, vero his auditis, se humi projecit in faciem, 
dicens prefecto: Condona mihi humili et. peecatori propter Dominum, o pater, quoniam tanquam 
homo erravi. Tunc prefectus ei iratus, ejecit eum e monasterio. 


V. Egressus autem beatus extra vestibulum mo- B — E. 'O ds ἐξιθὼν ἐχαθέζετο αἴθριος ὑπομένων τὸ 


nasterii, mansit sub dio, sustinens frigus et estum 
annostres. Quiergoingrediebantur etegrediebantur 
ex monasterio, rogabant ipsum, dicentes : Cur sic 
sedes, abba, afflictus in vestibulo? Ille autem dixit 
eis: Quoniam sum fornicatus, propterea ejectus 
sum ex monasterio. Cum vero venisset pariendi 
tempus filie prefecti diversorii, peperit puella fi- 
lium masculum. Puerum autem tollens pater ejus, 
venitad monasterium ; et cum invenisset Marinum 
sedentem extra monasterium, projecit ei puerum, 
et statim recessit. Marinus vero sumens puerum in 
manus, dicebat lamentans : Hei mihi misero et ab- 
jecto: ego cerle humilis et nequam, accipio pro 
meritis meorum peccatorum. Cur autem hic quo- 
que infelix puer mecum moritur ? Coepit vero acci- 
pere laca pastoribus, et sic alebat puerum ut pa- 
ter. Non satis autem erat Marino afflictio et pudor 
quo afficiebatur quotidie : sed puer quoque flens et 
excernens, contaminabat et sordidabat ejus ves- 
tes. Postspatium autem trium annorum, seditionem 
agitarunt omnes fratres, dicentes prasfecto: Pater 
venerande, sufficit fratri Marino poena, quam susti- 
nuit. De cetero rogamus, accipe eum rursus in 
monasterium: maxime vero, quod coram omnibus 
confessus est lapsum suum. Cum autem contradice- 
ret prefectus, et non persuaderetur eum accipere, 
ceperunt monachi ei rursus dicere: Nisi fratrem 


C 


ψῦχος Ὑενναίως καὶ τὸν χαύσονα. Οἱ οὖν εἰσερχόμε- 
vot x«l ἐξερχόμενοι ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες * At 
τί ὧδε καβέζεσαι ; Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς * Ὅτι ἐπόρ- 
νευσα, xxi διὰ τοῦτο ἐξεθλήθην ἐκ τοῦ µοναστηρίου. 
Φθάσαντος δὲ ToU τόχου τῆς θυγατρὸς τοῦ πάνδοχος, 
ἐγέννησεν 3; θυγάτηρ αὐτοῦ παῖδα ἄῤῥενα, xal ἐπά- 
pcc αὐτὸ ὁ πἀάνδοξ, παραγίνεται ἐν τῷ µοναστηρίῳ. 
Εὐρὼν δὲ τὸν Μαρῖνον ἔξωθεν τοῦ πυλῶνος χαθ- 
ὤμενον, προσρίψας αὐτῷ τὸ παιδίον λέγει ^ Ἰδοὺ τὸ 
καχὼς ἔσπειρας τέχνον σου, λαθε αὐτὸ. Καὶ εὐθέως 
ἀνεχώρησεν. Λαθὼν οὖν ὁ Μαρῖνο τὸ παιδίον, 
ἐθλίθετο περὶ αὐτοῦ λέγων * Nai ἐγὼ τὰς ἁμαρτίας 
µου ἀπολαμθάνω * διὰ Ti di καὶ τὸ ἆθλιον βρέφος 
τοῦτο σὺν ἐμοὶ ἀποθνήσκει ; ΄Ἡρξατο οὖν Ὑυρόει, 
x«i λαμθάνειν γάλα ἀπὸ τῶν ποιμένων, καὶ τρέφειν 
τὸ παιδίον ὡς πατνρ ' οὐκ ἤρχει δὲ αὐτῷ ὁ περι- 
σπασμὸς ὃν εἶχεν, ἀλλὰ xai τὸ παιδίον χλαῖον καὶ 
ὀδυρόμενον Ἠχρέίου τὰ ἱμάτια αὐτοῦ. Μετὰ δὲ τρία 
ἔτη ἰδόντες οἱ ἀδελφοὶ τὴν τοσαύτην αὐτοῦ θλίψιν 
καί ὑπομονὸν, προσελθόντες λέγουσι τῷ ὁγουμένῳ * 
᾿Αρχεῖ αὐτῷ ἡ ἐπιτιμία, ὅτι ἐπὶ πάντων ὁμολογεῖ τὸ 
ἑαυτοῦ σφάλμα. Tou δὲ ἡγουμένου ὅλως μὴ πυθοµένου 
δέξασθαι αὐτὸν, λέγουσιν οἱ ἀδελφοὶ, ὅτι, Ἐὰν μὴ δέξη 
αὐτὸν, καὶ ἡμεῖς ἀναχωροῦμεν τοῦ µοναστηρίου * ἄρα 
πῶς ἔχομιν αἰτήσασθαι συγγνώμην περὶ τῶν ἁμαρτιῶν 
ἡμῶν σήμερον τριετοῦς χρὀνου ακαθηµένου αὐτοῦ at- 
θρίου ; 


Marinum rursus acceperis in monasterium, o Pater, nos quoque recedimus. Quomodo possumus a Deo 
petere, ut condonet nobis nostra peccata, cum frater noster tres annos sub dio sedeat in vestibulo ? 


VI. Hec cum audiisset prefectus a monachis, D — c'. Τότε ἐδέξατο αὐτὸν ὁ ἡγούμενος λέγων * 


dicit eis: Revera propter peccatum, quod fecit, 
non est dignushuc ingredi : propter vestram tamen 
charitatem et preces eum accipio, et cum accer- 
siisset Marinum coram omnibus, dicit ei: Frater, 
non es dignus stare in primo tuo loco, propter 
peccatum quod fecisti: propter fratrum autem cha- 
ritatem et preces, accipio te omnium postremum 
in regulam. Marinus vero coepit prefecto dicere 
cum lacrymis: Hoc quoque mihi magnum est, o 
venerande Pater, quod me dignum feceris, qui in- 


Ἰδού 
διὰ τὴν ἀγάπη» τῶν ἀδελφῶν δέχοµαί σε, ἔσχατον 
μέντοι πάντων ὄντα. Ὁ δὲ ἔθαλε μµιτάνοιαν λέγων * 
Μέγα poí ἔστι, πάτερ, ἵνα ὅλως ὑπὸ τὴν στέγην 
ὑμῶν εἰσέλθω"' Ἔθαλε δὲ αὐτὸν ὁ ἡἠγούμενος εἰς τὰ 
ἀτιμότερα ἔργα τοῦ µοναστηρίου * x«l ἐποίε αὐτὰ 
μετὰ σπουδῆς ἐν πολλῷ πόνῳ διάγων * εἶχε δὲ καὶ 
τὸ παιδίον ὄπισθεν αὐτοῦ χράζδοντα x«i δητοῦντα τὰ 
πρὸς τὴν βρῶσιν x«l ὅσα i&cri τοῖς νηπίοις σιτἰσια. 
Αὐξηθὲν οὖν καὶ ἀνατραφὶν ἐν πολλῆ ἀρετῦ ἠξιώθη τοῦ 
μοναχιχοῦ σχἧματος. 


grederer intra vestibulum, ut sic quoque dignus habear, qui serviam sanctis meis Patribus. Et cum 


353 VITA 5. EUGENII ET MARL&. 354 


eam accepisset prefectus, immisit ad viliora et abjectiora opera monasterii. Is vero ea faciebat cum 
studio et magno metu et compunctione. Habebat autem puerum quoque Marinus, eum retro sequen- 
tem et clamantem : Ta ta ta, et requirentem ea que sunt pueris necessaria ad alimentum, Non solum 
enim his erumnis et affliclionibus premebatur Marinus, sed etiam de alendo hoc puero erat valde solli- 
citus. Cuin crevisset autem puer, degebat in monasterio, educatus in virtute et in temperantia. Porro 
vero saucto quoque et monastico habitu est dignatus. Sicque proficiebat in humilitate et multa obe- 


dientia, ut amaretur ab omnibus. 


Z. Ἐν μιᾷ οὖν τῶν ἡμερῶν ἠρώτησεν ὁ ἡγούμενος Α VII. Post heec autem cum vidisset Dominus per- 


τοὺς ἀδελφοὺς λέγων * Ποῦ ἐστιν ὁ ἀδελφὸς Μαρῖνος ; 
ὅτι ἔχω σήμερον τρίσην ἡμέραν οὐκ οἶδα αὐτὸν εἰς 
ψαλμωδίαν * ἀεὶ γὰρ πρὸ πάντων εὑρίσκετο * εἰσέλ- 
θάτε εἰς τὸ Χέλλιον αὐτοῦ μὴ ἀῤῥωστία tw& κατὶ- 
χειται. ᾽Απελθόντες οὖν εὗρον αὐτὸν τελειωθέντα, 
xai ἀπέγγειλαν τῷ ἡγουμένῳ, ὅτι ὁ ἀθθᾶς Μαρῖνος 
ἐτελειώθη, καὶ εἶπεν ^ "Apa πῶς ἀπῆλθεν ἡ ἀθλία 
αὐτοῦ ψυχή ; ποίαν ἀπολογίαν βουλομένη δοῦναι ; 
Καὶ προσέταξε χηδευρῆναι αὐτόν, Καὶ ὡς 100v 
ἀποπλύναι αὐτὸν, εὗρον ὅτι γυνὺ ἦν, καὶ πάντες 
ἀνέχραξαν τὸ * Κύρι, ἐλέηπσο. 'O δὲ ἡγούμενος 
ἐπυνθάνετο * Τί ἐστι, ὃ ἔχετε ; Οἱ δὲ εἶπον ὅτι Ὁ 
ἀδελφὸς Μαρῖνος γυνή ic-ty. Τότε εἰσελθὼν ῥίπτει 
ἑαυτὸν tig πρόσωπον κλαίων καὶ λέγων * Ωδε &mo- 
θνύσχω εἰς τοὺς ἁγίους αὐτοῦ πὀδας, ἕως οὗ ἀχούσω 
συγχώρησιν. ἨΗλθε δὲ αὐτῷ φωνὺ λέγουσα ὅτι, El 
μὲν εἰδὼς τοῦτο ἔπραξας, οὐκ ἄν σου συνεχωρήθη ὁ 
ἁμαρτία " ἐπειδὲ δὲ ἐν ἀγνοία ἐποίησας, ἀφεθήσεταί 
σοι, 


fectam esse ejus fidem et tolerantiam, et esse di- 
gnam regno colorum, accepit eam in eterna pa- 
radisi tabernacula, nemine sciente. Nam cum is 
obiisset, et nec egrederetur ad servitium mona- 
sterii, et nec ad psalmodiam regule, rogavit pre- 
fectus fratres, dicens: Ubi est abbas Marinus ? 
Ecce enim jam preeterierunt tres dies ex quo eum 
Primus autem, omnium inveniebatur in regula. 
Ingredimini ergo ejus cellam, et videte, num in 
non vidi in psalmodia, neque in suo ministerio. 
aliquam ceciderit &egritudinem. Cum autem venis 
sent fratres in cellam, beate, ingressi invenerunt 
eam consummatam in Domino, et puerum ei assi- 
dentem et flentem. Tunc propere egressi fratres, 
prefecto renuntiarunt, dicentes: Frater Marinus 
dormiit. Ille vero cum audiisset, miratus est et 
dixit: Quomodo excessit ejus anima. aut quam 
Deo allaturus est excusationem de iis que pecca- 
vit ? Tunc de cetero jussit, ut ei justa facerent. 


Cum autem venissent fratres, ut eum componerent ad sepeliendut, invenerunt eum esse mulierem : et 
stupefacti, cceperunt omnes una voce clamare: Domine, misere. Praefectus vero cum tumultum au- 
diisset et conturbationem, rogavit, dicens : Quidnam hos sibi vult? Illi autem dicuntgei cum admira- 
tione : Frater noster Marinus est sexu mulier. Cum venisset ergo prefectus, et vidisset rem admirabi- 
lem et preter opinionem, se humi projecit, et tenens pedes beate, cum multis lacrymis clamabant, dt- 
cens: Ignosce mihi, Domine Jesu Christe, quod per ignorantiam peccavi in sanctam et castam tuam 
sponsam. Et rursus procidens ad venerandas et sanctas ejus reliquias, clamabat, dicens: Hie moriar ad 
sanctos et venerandos tuos pedes, donec audiero mihi esse condonata ea que in te peccavi. Cum is au7 
tem diu defleret et plangeret, venit ad eum vox de coelo, dicens: Si hoc quidem sciens fecisses, non 
tibi condonassem ; quia autem nesciens hoc fecisti, peccatum fuit tibi condonatum. 


VIII. Tunc surgens preefectus 8 venerandis ejus 
reliquiis, statim misit ad prefectum diversorii, di- 


Β΄. Kai ἐγερθες dx)oi τῷ πανδοχεῖ * xai εἰσελ- C 
θόντος αὐτοῦ λέγει ' Ιδοὺ ὁ Μαρῖνος ἐκοιμήθη. Ὁ 


δε λέγει ' Ὁ Θιὸς συγχωρήσει αὐτῷ, ὅτι ἔρημόν τὸν 
οἶχόν µου ἐποίησεν. Λέγει αὐτῷ ὁ ἡγούμενος ' Μετα- 
νόησον, ἀδελφὲ, ὅτι ἧμαρτες (νώπιον τοῦ Θεοῦ 
χάμὲ σὺ ἐπῆρες τοῖς λόγοις σου  ὁ γὰρ Μαρῖνος 
γυνή ἐστιν. Καὶ ἐπιγνοὺς τοῦτο 0 πάνδοξ ἐξέστη xai 
ἐδόξασε τὸν Θιὸν. Καὶ ἰδοὺ, ἐν ὁλίγῃ ὥρα παραγί- 
νεται 3) θυγάτηρ αὐτοῦ ἐλεγχομένη xai λέγουσα τὴν 
ἀλύθειαν, ort Ὁ στρατιώτης ἑπάτησέ µε, χαὶ ἐμία- 
νε, x«i παραχρῆμα ἰάθη' Καὶ λαβόντε οἱ ἀδελφοὶ 
τὸ λείψανον τῆς ὁσίας Μαρίας, µυρίσαντες χατέθεντο 
ἐν τόπω σεμνῷ μιτὰ πάσης δωροφορίας. Χριστὸν ἄνυμ- 
νοῦντες τὸν Σωτῆρα τῶν ἁπάντων, τὸν ἀιὶ δοξάδοντα 
τοὺς δοξάξοντας αὐτόν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας 
τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


cens: Veni cito ad nos, nam te volo convenire. 
Cum autem venissel prefectus diversorii, dicit ei 
prefectus monasterii : Ecce frater Marinus est 
mortuus. Is vero dicit prefecto monasterii : Deus 
ei condonet id quod fecit in. abjectam uineam  fi- 
liam. Dicit ei praefectus monasterii : Peenitentiam 
age, ο frater. Nam peccasti coram Deo. Sed me 
quoque tuis verbis decepisti, et peccavi ego quoque 
propter te. Ecce enim Marinus revera est mulier, 
Cum hac autem audivisset prefectus diversorii, et 
praefecti verbis fuisset obstupefactus, mansit mutus 
et attonitus. Eum vero manu apprehendens pree- 
fectus monasterii, duxit eum in locum, in quo ja- 


D cebat beata Maria: et cum eam honeste et decore 


locasset ac composuisset, ei ostendit ipsam esse sexu feminam, et eam fuisse temere maledictis appe- 
titam. Tunc cepit diversorii quoque prefectus deflere propter inopinatum ab eo visum miraculum 

Post hec autem justa fecerunt sanctis et venerandis ejus reliquiis, et deposuerunt in insigni loco mo- 
nasterii, cum psalmis et hymnis et multis luminibus, octavo mensis Februarii. Statim vero venit filia 
prefecti diversorii a demone correpta, et confitens omnem veritatem, et dicens: Talis miles me fe- 


355 


MENSIS JULIUS. 





fellit, et persuasit, ut falso aceusarem hanc beatam. Deinde cum appropinquasset loculo beat&, pre- 
fecto et fratribus rogantibus sancte venerandas reliquias, protinus ipsa hora fuit curata et mundata a 
demone. Tunc cum vidissent miraculum, quod erat preter opinionem, laudarunt omnes clementem et 
benignum Deum propter signum quod factum fuerat, et propter patientiam et tolerantiam beatee, quod 
perstitisset usque ad mortem, non aperiens se esse mulierem, propter regnum ccelorum.kKt nos ergo o 
fratres dilecti, emulemur ejus fortitudinem, constantiam et tolerantiam, ut inveniamus misericordiam et 
gratiam in futuro seculo, a magno Deo et Salvatore nostro Jesu Chrisro, cui gloria et potentia simu] 
cum Patre et Spiritu sancto nunc et semper et in secula seculorum. Amen. 


ΑΘΛΗΣΙΣ TOY ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ 


MAYPIKIOY 


ΚΑΙ TON EBAOMHKONTA ΜΑΘΗΤΩΝ AYTOY, 


MARTYRIUM 


SANCTI ET MAGNI MARTYRIS 


MAURICII 


ET SEPTUAGINTA EJUS DISCIPULORUM. 


(Latine apud Surium ad diem 18 Julii ; Greca nunc primum prodeunt ex cod. ms. 1542. sec. x. EDIT. PATR.) 


I. Martyrum memoria est ostensio pietatis in A — A'. Μαρτύρων μνήμη φιλοθείας κχαθέστοχεν ἔν- 


Deum et mentis que tenetur amore sapientie,cum 
Deo conjunctio : materie commistio cum rebus 
expertibus materie et pax impatibilitatis, que re- 
frenatanimi perturbationes.Quis enim venerandum 
et divinum eorum certamen mentis intuens oculis, 
non erit remotus a carne et a mundo, conculcatam 
intelligens eorum carnem propter suam in Deum 
pietatem ? Non enim caro his concupiscit, neque 
pulvis terre rebellat contra Dei imaginem. Sed 
sapienter ducebatur id quod est deterius, guber- 
natum ab eo quod est preesstantius, et habens men- 
tem que dimoveri non poterat a meta coelesti. Tale 
certamen aliquando proponitur septuaginta marty- 
ribus, quorum pretiosum et Christi amantem san- 
guinem, Apameensium excipiens civitas, sanctum 
et Deo gratum emisit sacrificium, pro pretioso un- 
guento totum corpus Christi, nempe sanctam Ec- 
clesiam, in eorum sanguine inungens. 

It. Maximianus enim in primis impius et iniquus 
imperator, quamlibet, quantumvis magnam, cru- 
delitatem contendens superare, studebat ut omnes 
qui subjecti erant ejus imperio, offerrent exsecran- 
dis et immundis simulacris : ut per eorum adora- 
tionem et deorum qui falso nominantur falgam 
religionem, suo imperio acquireret presidium et 
magnificentiam. Cum hoc ergo facere statuisset, 
ipse seipsum ad hoc sedulum et industrium con- 
stituit ministrum. Non enim sustinebat jubendo 


B 


δειξις καὶ Ῥιλοσύφου διανοίας πρὸς Θεὸν χοιωνία 
ὕλης ἐπιμιξία πρὸς τὴν ἄνλον λῆξιν ἀπαθείας εἰρή- 
νη χαλινούσης τὰ παθη οὐρανίων πνευμάτων καὶ 
γηΐνων σωμάτων σπενδοµένων ἀλληλοι * τίς γὰρ 
αὐτῶν τὸν ἀγῶνα τοῖς νοητοῖς θεώμενος ὀφθαλμοῖς 
οὐχ ἔξω σαρχὸς καὶ κοσµου γινήσεται πατουµέντ, 
τὴν σάρκα θεοφιλῶς χατανοῶν ; OU γὰρ τούτοις f; 
σάρξ ἐπεβύμει, οὐδὲ ὁ χοῦς τῆς γῆς κατὰ τῆς θείας 
εἰχόνος ἐτραχηλίαζεν * ἁλλ' ἤγετο σοφῶς τὸ χεῖρον 
ὑπὸ τού χρείττονος χκυθερνώμενον, ἀχλινῆ τὸν Àoyt- 
σμὸν ἐπὶ τὸν οὐράνιον νύσσαν κχεκτηµένον * τοιοῦτος 
ἀθλός ποτε x«i τοῖς ἑθδομήχκοντα προχειρίξεται µάρτυ- 
σι, v τὸ φιλόχοιστον αἷμα ἡ τῶν ᾽Απαμέων δεξαμένη 
μητρόπολις θυσίαν ἁγίαν καὶ εὐάρεστον ἀνέπεμψε τῷ 
Θιῷ, ἀντὶ μύρου πολυτίµου τὸ πᾶν σῶμα τοῦ Χοιστοῦ 
τὴν ἁγίαν ᾿Εκκλησίαν ἐν τῷ αἵματι τούτων μυρί- 
σασα. 


B. Μαξιμιανὸς γὰρ, ὁ δυσσεθέστατος βασιλεὺς, 
πᾶσαν ὠμότητος ὑπερθολὴν νιχᾷν φιλοτιμούμινος, 
ὅλην τὺν ὑπ αὐτὸν πολιτείαν τοῖς ἀχαθάρτοις προσ- 
φέρειν ἐσπούδαδε δαίµοσι, ὡς ἂν δῦθεν διὰ τῆς 
προσχυνήσεως τῆς τῶν ψευδωνύµων θεῶν θρησκείας 
φυλακὺν τε καὶ µεγαλοπρέπειαν τῆ οἰχείᾳ βασι)εία 
περιποιήσοιτο. Τοίνυν ποιεῖν δοχκιµάσας αὐτὸς ἑαν- 
τὸν εἰς τοῦτο σπουδαῖον λειτουργὸν προχειρίξεται * 
οὐ γὰρ Μνείχετο διὰ κελεύσεως Ὑράφειν, ὡς οἱ πρὸ 
αὐτοῦ βασιλεῖς, τοῖς κατὰ χώραν ἄρχουσι τᾶς εἰδω- 


801 


VITA SS. MAURICII ET SOCIORUM. 


358 


λαλατρείας φροντίδειν ἀλλὰ  &óxvec αὐτὸς τὴν οἱ- À scribere ad locorum preesides, ut. imperatores qui 


κουμένην περιέρχετο ὑπηρέτης ὀξὺς τῶν βωμῶν 
τῶν δαιμόνων Ὑινόμινος, ἐλπίξων διὰ τῆς παρουσίας 
αὐτοῦ xai τοὺς ἀποστάντας τῆς ὃ εισιδαιµονίας αὐτοῦ 
καὶ πρὸς τὴν Ὑνῶσνν τῆς ἀληθείας τεῦ Χριστοῦ 
προσφοιτήσαντας αὐτομολῆσαι παρασχευάδειν πρὸς 
τὴν πλάνων τῶν ἀχαθάρτων αὐτοῦ x«i βδελυκιῶν 
θεῶν. Μετὰ τοιαύτης οὖν γνώμης τὴν Ῥώμην κατα- 
λιπὼν Μαξιμιανὸς ὁ δυσσεθέστατος τύραννος καὶ διὰ 
τῶν ἀνατολιχῶν μερῶν τὴν ὁδοπορίαν ποιούμενος, 
χατήντησεν εἰς ᾽Απάμειαν τὴν μητρόπολιν τῆς δευ- 
τέρας τῶν Σύρων ἐπαρχίας, ἴνθα τῶν εἰδώλων οἱ 
ἱερεῖς προσελθόντες αὐτῷ κατηγόρουν τὼν Χριστια- 
γῶν λέγοντες Ὦ θειότατε βασιλεῦ, παῤῥησίαν ἡμῖν 
πρὸς τὴν εὐσέθειαν τῶν θεῶν δωρησαμένων ἀναφέ- 
ροµε» ἐπὶ τὸ ἀόττητον σου κράτος, ὅτι τῶν παρ’ ἡμῖν 
ἵκαστος μετὰ φόθου καὶ πόθου τοὺς πατρώους σου 
τιμᾷ βεοὺς, μάλιστα δὲ τὸν Δία τὸν πατέρα τῶ» θεῶν 
καὶ τὸν ᾿Απόλλωνα τὸν θαυμάσιον τοὺς ὑπὲρ τοὺς 
ἄλλονς θεοὺς συνετῶς φυλάττοντάς τε xai περιποιουµμέ- 
νους ti» βασιλείαν τῆς ἐξουσίας σου. Μαυρίχιος δὲ 
καὶ ol σὺν αντῷ ἐθδομήχοντα στρατιῶται τὀῦ χράτους 
σον, ix τῶν σῶν ὑψωθέντες δωρεῶν καὶ τὰς φιλοτί- 
μοῦς σου, χαρπωσάµενοι χάριτας, ἀτιμάδουσι τοὺς 
θιοὺς xai χατὰ τῆς αηττήτου σου τετυραννήκασι 
βασιλείας, τᾷ πλάνη συναπαγόµινοι τῶν λεγομένων 
Χριστιανῶ». 


DIU'. Ταῦτα ἀχούσας ὁ τύραννος Μαξζιμιανὸς ἐθυ- 
μώθη τῷ ψυχῆ, καὶ τὰς φρένας Ἠλλοιώθη, καὶ τὴν διά- 
νοιαν ὑπὲρ χάμινον ἐξεχασθη, ἐξαιρέως διδαχθεὶς 
ὅτι ἐν ταῖς αὐτοῦ στρατείαις τοιούτους στρατιώτας 
ὑπάρχειν. Καὶ δὺ ημέραν ἐπιτηρήσας ἐπίσημον καὶ 
τόπον ἐπιτύδειον εὐρηκὼς πρὸς θεωρίαν τοῦ δήμου, 
µέσον τῶν ἀρχτῴων πυλῶν τῆς ᾿᾽Απαμίων μητρο- 
πόλεως Γιτνείας ᾽Αμαξικῆς λεγομένης, κἀχεῖσε τὸ 
διχαστήριον εὐτρεπισθῆναι ακελεύσας, ἀχθῆναι τοὺς 
ἀοιδίµους προσέταξε µάρτυρας. 'Eg' ὑψηλοῦ τοένυν 
βήματος τοῦ δυσσεθεστάτου τυράννου καθεσθίντος, 
πάσχς τῆῦς πόλεως xai πάσης ἠλικίὰς εἰς τὴν τού- 
τω» θεωρίαν συνδραμούσης, ὡς μηδὲ τῶν θαλαμένο- 
µένων παρθένων κχαταλειφθεισῶν ἐν τοῖς οἰχείοις 
χαταγωγίοις, ὦγον οἱ δορυφόροι τοὺς ἐθδομήκοντα 
στρατιώτας τοῦ Χριστοῦ, o0; θεασάµενος ὁ βασιλεὺς 
πρὸς τὸν τούτων ἔξαρχον εἶπεν Ἡμεῖς ἐλπίζομιν, 
ὦ Μαυρίχιε, ὡς τῶν ἡμετέρων ἀπολαύοντες δωρεῶν, 
καὶ βασιλικῇ τροφῇ ἐναθρνυνόμενοι, καὶ τῶν χοσµου- 
µένων ἐν ἀξιώμασι τὰ πρωτεῖα παρ ἡμῶν εὐτυχή- 
σαντες χατίχνως τῆς Μμετέρας ἰθύνεσθαι γαληνότη: 
τος, χαὶ τοὺς ἐπιχειροῦντας τῆς Ἡμετέρας θεοφευλοῦς 
θρησκείας ἀ.... πηδᾷν πράξισιν ἀνρδείαις καὶ διδα- 
σχαλίαις παντοδαπαῖς εἰς τὸ ὑγιες ἐπιστρίφεται τὸ 
οσρ θεραπεύοντες, xal τὸ χωλοῦν διορθούµενοι, xoci 
τὸ πολεμοῦν µεἰρηνεύοντε, χαὶ συντόμως εἰπεῖν, 
ἅπαν τὸ μὺ κατὰ τὸν Ἡμέτερον σκοπὸν πολιτευόµε- 
vov ὡς πολέμιον ὑποτάττοντες. ᾿Εδιδάχθημεν δὲ πᾶν 
τὸ ἐναντίον, ὡς ἔοιχε, περὶ ὑμῶν' πρὸς οἷς γὰρ 
ἑτέρους ix τῆς ἡμετέρας δεισιδαιµονίας ἀφηνιάσαν- 
τας οὐχ ἐπετρίψατε, ἀλλὰ xai αὐτοὶ οἱ κατὰ τῶν 


Β 


*- 


eum preecesserant, ut idolorum cultus curam ge- 
rerent ; sed ipse impigre et diligenter obibat orbem 
terre, effectus velox minister altarium demonum, 
sperans infelix per suum adventum se effecturum, 
ut qui defecerant ab ejus superstitione, et acces- 
serant ad veritatis Christi cognitionem, transfuge- 
rent ad errorem suorum immundorum et exsecran. 
dorum deorum. Taliergo animo Romam relinquens 
Maximianus impius tyrannus, et per Orientis par- 
tes iter faciens, pervenit Apameam, quaest metro- 
polis secunde provincie Syrorum. Quo in loco 
idolorum sacerdotes ad eum accedentes, accusa- 
bant Christianos, dicentes ei: O divinissime im- 
perator, cum dii nobis dederint loquendi libertatem 
apud tuam pietatem, deferimus ad tuam invictam 
potentiam, quod unusquisque eorum qui sunt apud 
nos, cum timore et desiderio honorat maximos et 
patrios deos : maxime autem Jovem patrem deo- 
rum, et Apollinem admirabilem, qui sunt aliis diis 
superiores, et imperium tue potestatis valde con- 
servant et tuentur. Mauricius autem et qui sunt 
cumeo septuaginta milites tue& potentie, in altum 
elati honoribus tuis et muneribus, et qui ditia et 
magnifica dona ex te perceperunt, deos habent 
contemptui, el adversus magnum tuum et invi- 
ctum imperium exercent tyrannidem, abducti ab 
errore Christianorum. 

Ill. Hec ergo cum audisset tyrannicus imperator 
Maximianus, animo valde fuit iratus, et precordiis 
incensus, et mente magis arsit quam fornax : pre- 
cipue cum accepisset, quod in suo exercitu tales 
essent milites. Et cum diem observasset insignem, 
et locum invenisset aptum ad populi spectaculum, 
in medio portarum septentrionalium metropolis 
Apemeensium, que dicitur Vicinia Amaxica, et 
jussisset illic parari judicium, jussit duci inclytos 
martyres. Cum in alto autem tribunali impius se- 
disset tyrannus Maximianus, concurrisset vero 
universa civitas et omnis etas ad eos spectandos, 
adeo ut nec virgines quidem, qua degunt in tha- 
lamis, remanserint in suis habitaculis, duxerunt 
satellites septuaginta Christi milites. Quos cum 
aspexisset imperator, dixit eorum duci : Nos spe- 
rabamus, o Maurici, quod nostris fruentes donis, 
et alimento educti imperatorio, primosque honores 
et dignitates à nobis consecuti, insisteretis vesti- 
giis nostre tranquilitatis, et eos qui conarentur 
resilire à nostra deo grata legione, fortibus factis 
et omnegenus doctrinis converteretis ad sanitatem, 
quod e&grotaret curantes, et quod claudicaret corri- 
gentes, et quod bellum gereret pacificantes : et ut 
semel dicam, quiquid se non ex nostro haberet 
instituto, tanquam inimicum et hostile subjicien- 
tes. Sed de vobis, ut videtur, contrarium accepi- 
mus. Non solum enim non convertistis eos qui 
adversus nostramrebellaruntreligionem, sed etiam 
ipsi adversus deos nostros omnipotentes tyranni- 
dem exercentes, et qui eis sunt constituti honores 


359 


MENSIS JULIUS. 


360 


et sacrificia aclibamina abolentes, aliis fuistis duces A ἡμετέρων παντοκρατόρων θεῶν τυραννήσαντες χαι 


ad barathum interitus, si vera sunt que de vobis 
ad nostras aures pervenerunt. 


IV. Dixit sanctus Mauricius: Imperator, que a 
nobis exercetur tyrannis adversus deos, qui sunt 
nullo sensu prediti, nobis validam acquirit victo- 
riam a vero Deo, et coronam glorie. Non enim 
aspernamur et nihili facimus Deum, qui nos finxit, 
ut stulta est tua traditio: sed glorificamus eum, 
qui est solus verus Deus, qui fecit ccelum et terram 
et mare, et omnia quiin eis sunt. Improbos autem 
οἱ immundos demones et qui hominibus afferunt 
exitium, quse sunt surdaet ceca simulacra, et nullo 
sensu preedita, non convenit deos vocare, o impera- 
tor. Dixit imperator Maximianus : Cum honorem a 
diis sis consecutus, et militie primum locum sor- 
titus, o Maurici, eis pulchram refers gratiam. Dixit 
sanctus Mauricius: Nunquam honorem accepi a 
diis vestris, neque volo eos honorare. Quis enim 
unquam ex hominibus, qui Dei habet cognitionem, 
sustinuerit honorare materias nullo sensu predi- 
tas ? Sed quibus non est mens, que rectis guber- 
natur rationibus, propterea quod jumentis com- 
parati sint insipientibus, et similes facti sint eis !, 
ii lapides et lignaindeos referunt, mentemque eis 
tribuunt, et honorant tanquam deos. Dixit impe- 
rator Maximianus: Quoniam primas partes obri- 
nuisti in ordinibus nostre administrationis, o 
Maurici, id tibi magnam prebuit confidentiam et 
effecitaudaciorem : adeo ut splendide et citra ullam 
conturbationem respondeas nostre serenitati.Jubet- 
que, eo separato, reliquosinterrogari, et blande eis 
dicit imperator : Quis vobis tantam fecit injuriam, 
ο fratres, ut deficeretis a diis servatoribus : acce- 
deretis autem errorihominum quiadorant hominem 
erucifixum tanquam unum homicidam ? Non enim 
sic vos erudiimus, nequein tali doctrina eduximuse 

V. Tunc vere beati Theodorus et Philippus, tan- 
quam ex ore sanctorum septuaginta martyrum, 
dixerunt imperatori: Nos, o tyranne imperator 
Maximiane, tantum absumusab errore, ut te quo- 
que optemus liberari ab errore, a quo nos quoque 
fuimus liberati, unum et solum adorantes verum 
Deum, Patrem omnipotentem, et unigenilum ejus 
Filium Jesum Christum Dominum nostrum, qui 
est Dei virtus et Dei sapientia: el sanctissimum 
ejus Spiritum, qui nobis inspiravit cognitionem et 
intelligentiam, ut confitearis quidem Trinitatem, 
quie est ejusdem essentise : abomineris autem im- 
mundamtuam religionem: ethanc quidem abjicias, 
que est ad tempus, militiam : Deo vero milites, 
qui est Rex exercituum. Dixit Maximianus impe- 
rator : Video, o Philippe, te senectutem quidem 
habere reverendam: intelligentia autem multum 
cedere juvenibus. Confuge ergo ad deos, et sis bo- 


1 Psal χιτ. 3 I Cor. 1. 


B 


C 


τὰς νενοµισµένας αὐτοῖς τιµάς τε καὶ θυσίας xai 
σπονδὰς ἀθετήσαντες, ὁδηγοὶ πρὸς βάραθρον ἀπωλείας 
ἑτέροις γεγόνατε' ὕπερ ἀληθεία χυροῦται τὰ εἰς ἡμετέ- 
ῥρας ἀχοὰς καθ) ὑμῶν ἀφιχόμενα. 


A. Mavpíxtog εἶπεν Ἡ παρ) ἡμῶν τυραννία 
κατὰ τῶν ἀναισθήτων σου θεῶν, βασιλεῦ, νίκην 


ἡμῖν ἰσχυρὰν παρὰ τοῦ ἀλοθινοῦ Θεοῦ καὶ στέφα- 
vov δόξης περιτίθησιν' οὐ γὰρ ἀθετοῦμεν τὸν πλά- 
e... κ ο τα ἡμᾶς Θεὸν χατὰ τὴν ἀνο- 
EN παράδωσυω ἀλλὰ do . . .. 
(5) ἄζομεν τὸν µόνον ἀληθινὸν Θεὸν . . . . . . 
(τὸν) ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν . . . . 
(γῆν) καὶ τὴν θάλασσαν, xci πάντα τὰ iv αὐτοῖς. 
Τοὺς δὲ δαίµονας τοὺς τῶν ἀνθρώπων φθοροποιοὺς 
oU πρέπει σοι χαλεῖν θεοὺς, à βασιλεῦ. Μαξιμιανὸς 
εἶπεν ᾿Επειδὴ, τῆς τῶν θεῶν ἀπολαύσας tiis, 
τῶν πρωτείων τῆς στρατιίας Ὀξιωθης, Μαυρέχιε, 
καλὴν αὐτοῖς ἀποδίδως àv» pof». Μαυρίκιος 
εἶπεν Οὐδὲ τιμὴν ἐδεξάμην παρὰ τῶν ὑμετέρων 
θεῶν, οὐδὲ τιμᾷν αὐτοὺν βούλομαι' τίς γὰρ &v- 
θρώπων ποτὶ γνῶσιν ἔχων Θιοῦ τὰς ἀναισθήτους 
τιμᾶν ἀνέξοιτο;: ἀλλ oig οὐχ ὑπάρχει νοῦς, λογι- 
σμόϊς ὀρβοῖς κυθερνώμενος διὰ τὸ παρασυμθληθῆ- 
ναι τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις xci ὁμοιωθῆναι αὖ- 
Toig" οὗτοι θεοποιοῦσιν τοῖς λίθοις xai τοῖς ξύλοις 
ἀπονέμουσι γνώµην x«l τιμῶσιν ὡς θιούς. Μαξι- 
μιανὸς ὁ ᾖβασιλεὺς εἶπεν Ἡ τῶν πρωγτείων τοῦ 
ὑμετέρου τάγματος διοίχησις, Μαυρίχιε, πολλήν σοι 
παῤῥησιαν παρέσχε, x«i θρασύτερον ἀπειργάσατο 
εἰς τὸ λαμπρῶς x«l ἀχαταπ) ύχτως πρὸς τὸν ὑὁμετέ- 
px» ἀποχρίνεσθαι Ὑαληνότητα, καὶ χελεύει, χωρι” 
σθέντος αὐτοῦ, τοὺς λοιποὺς ἐρωτᾶσθαι. Καί φησι 
πρὸς αὐτοὺς ὁ βασιλεύς Τίς τοσοῦτον ὑμᾶς ἠδίκη- 
σεν, ἀδελφοὶ, ὡς ἐκ τῶν σωτήρων ἀποστῆναι θεῶν, 
προστεθῆναι δὲ παρασχευάσας τῇ πλάνη τῶν προσ- 
χυνούντων ἄνθρωπον στανρωθέντα ὡς ἕνα τῶν φονέων ; 
Οὐ γὰρ'οὕτως ὑμᾶς ἐπαιδεύσαμιν οὐδὲ τοιαύταις διδασ» 
καλίαις ἐθρέψαμειν. 

Ε’. Τότε Θεόδωρος xoi Φίλιππος ὡς ἐκ στόματος 
τῶν ἁγίων ἐθδομήχοντα μαρτύρων εἶπον 'Ημεῖς, 
ὦ τύραννς Μαξιμιανι, τοσοῦτον πλάνης ἀπέχομιν, 
ὡς καὶ σε τῆς ἅπατης οἰχτείρομε», ἧς Ἠλενθερώθο- 
pt» τὸν ἕνα x«i  póvoy ἀἄληβινὸν προσχυνοῦντες 
Θιὸν, Πατέρα παντοχράτορα, καὶ τὸν μονογινῦ αὖ- 
τοῦ Υἱὸν ᾿]ησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν, Gtóv, 
δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν ὑπάρχοντα, καὶ τὸ Πνεῦμα 
αὐτοῦ τὸ πανάγιον τὸ ἐμπνεῦσαν ἡμῖν γνῶσιν καὶ 
σύνεσιν' ὁμολογεῖν piv Τριάδα ὁμοούσιον, βδελύττε- 
σθαι δὲ τὴν ἀκάθαρτόν σου θρησχείαν' xol τὸν uiv 
πρόσκαιρον ταύτην ἀποθάλλεσθαι θρησχείαν, στοα- 
τεύεσθαι δὲ τῷ Θεῷ τῷ ᾖβασιλε τῶν δυνάµενων. 
Μαξιμιανὸς ὁ βασιλεὺς εἶπεν Βλέπω σε, Φίλιπε, 
γῆρας μὲν αἰδέσιμον ἔχοντα, σύνεσιν δὲ πολὺ τῶν 
νέων λειπόμενον αὑτομόλησον οὖν ποὺς τοὺς θεοὺς 
x«i γενοῦ σύμθουλος ἀγαθὸς τοῖς λοιποῖς σου στρα- 
τιώταις τῆς εἰς τοὺς θεοὺς προσκυνήσιως, ὅπως ἂν 


αἱ VITA SS. MAURITII ET SOCIORUM. 369 


τιμῶν µειζόνων ἀξιωθῆς παρ ἡμῶν. 'O ó& ἅγιος A nus consiliarius reliquis tuis militibus de diis ado« 
Φίλιππος εἶπεν * Εγὼ σύμθουλος πονηρὸς οὗ γινή-  randis, ut majora dona et honores a nobis conse- 
σοµαι τοῖς αὐτοπροαιρέτως ὁδηγηθεῖσιν εἰς τὸν φό- —quaris. Dixit sanctus Philippus : Notum tibi sit, ο 
Gov τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἐπειδὴ γέγραπται ^ « Οὐαὶ, imperator, me non futurum malum consiliarium 
δι οὗ τὸ χακὸν ἔρχιται | Μαξιμιανὸς εἶπεν *. Tó — jis qui sua sponte deducti sunt ad timorem veri 
µακρόθυµον τῆς Ἡμετέρας ἀνεξικακίας τομηρότερὀν — Dei. Scriptum est enim ?: «Vie ei, per quem malum 
σε πεποίηχεν, Φίλιππι. Μὴ οὖν ἐπιμείητε τοῖς — Venit. » Dixit imperator Maximianus : Lenitas no- 
αὐτοῖς, ἵνα μὴ δικαίως τὴν δίκην καθ ὑμῶν παρ- stre patientie le audaciorem effecit, o Philippe. 
ωτούνητε καὶ Ὑένησθε δεῖγμα τῆς ἡμετέρας ἄγανα- Nolite ergo in his insistere, ne justas pcenas in vos 
κτήσεω, τολμῶντες, ὀνομάδειν τὸν παρ᾽ ὑμῶν θεοποιού- — irritetis etevadatis exemplum nostre indignationis, 
µενον ἄνθρωπον. ᾿Αποχριθέντες δὲ οἱ ἅγιοι ἐθδομήκοντα — audentes nominare hominem, qui a vobis est re- 
εἶπον τῷ τυράννῳ * Ἡ κενοδοξος ἀπειλὴ τῆς σῆς, βασι- latus in,deos.Respondentes vero sancti septuaginta 
2, βδελυρίας δύναμυ ἐξ ύψους ἡμῖν χαρίδεται ' οὐ martyres, dixerunt tyranno imperatori : Vans et 
γὰρ ivousi φόθος βασάνω», εἰς διάνοικν βεθαίων τῶν — inanes mine, o imperator, tue abominationis, 
ἀγαπώντων τὸν Κύριον. virtutem nobis ex alto largiuntur. Non enim in- 

p greditur aut inhabitat metus tormentorum in bona 

meute et stabili eorum qui diligunt Dominum. 

c. Ἱότε 0 µβασιλὺς ἨΜαξιμιανὸς ἐχέλευσεν Vl. Tunc Maximianus imperator valde iratus, 
ἀφαιρεθῆναι τῶν ἁγίων ἑθδόμήχοντα τὸ σχῆμα jussit auferri a sanctis septuaginta militibus habi- 
τῆς στρατείας καὶ Ἀαοπῆναι αὐτῶν τὰς ζώνας tum militie, et eis abscindi zonas, et deinde sic 
xai παραστῆναι αὐτῷ μιτὰ πολλῆς ἀτιμίας. Καὶ — eos ad ipsum adduci cum magna ignominia. Cum- 
ταῦτα τῶν ὑπασπιστῶν μετὰ πολλοὺ τοῦ τάχους que hec magna celeritate effecissent satellites, 
διαπραξαµένων, ἔφη πρὸς αὐτοὺς ὁ τύραννος, Ἴδε, — dixit eis tyrannus : Videte, a quali gloria et honore 
ela; ἀτιμίας ἐτύχετε διὰ τὴν ἀπείθειαν ὑμῶν. Οἱ δε — excidistis, el quale vobis obtigerit dedecus et 
ἅγιοι εἶπον πρὸς τὸν τύραννον * Ei xai σὺ, ὡς νοµί- — contemptio propter vestram inobedientiam. Sancti 
ζεις, ἐξέδυσας ἡμᾶς, ἀλλ ἔστιν ὁ Θεὸς ημῶν ἐν ov- dixerunt Lyranno : Etiamsi tu, ut existimas, nos 
ρανοῖς, ᾧ λατρεύοµιν, ἐδύων ἡμᾶς στολὴν τῆς θχιυίὶδίί habitu militie, et abscidisli zonas nostras, 
αἰωνίου δόξης, ὢν αὐτὸς οὐδὲ ἀκούειν καθέστικας — est Deus noster in ccelis, quem colimus, qui nos 
ἄξιος διὰ τὸν Σατανᾶν τὸν πατέρα σου, τὸν λαλοῦντα — induit vestibus et zonis incorrupte et eterne ejus 
ἐν σοί. Τότε θυµωθεὶς ὁ τύραννος εἶπεν * "Q µιαρώ- — glorie, quam ipse non es dignus videre aut audire 
τατοι χαὶ τῆς τὼν θεῶν εὐμενίας ἀνάξιοι, ὑμεῖς C propter Satanam patrem tuum, qui in te loquitur 
/εγόνατε τῆς ἑαυτῶν ἀτιμίας πρόφασις * ἐξ ἡμῶν — et operatur. Tunc valde iratus tyrannus, dixit 
γὰρ τιµηθέντες, καὶ τοὺς θεοὺς ἐνυθρίσατε, x«i τῆς — sanctis: O exsecrandi et indigni deorum benevo- 
&utrépa; φιλίας κατεφρονήσατε. ᾽Αποκριθέντες οἱ — lentia, vos vestram ignominiam vobis couciliastis. 
γιοι εἶπον τῷ τυρώννω *'H στρατεία σου, ὡς μηδεν — A nobis enim honore altfecti, maximos deos affe- 
ἔχουσα, παρέρχεται, καὶ η παροῦσα τιμὴ ἀτιμία — cistis contumelia, el nostram contempsistis amici- 
σοί ἐστιν, ἐπειδὴ τοῦ Jedwxórog σοι τὴν ἐξουσίαν tiam. De clero accipite convenienter vestris 
ἐπελάθου Θεοῦ, τὰ δὲ ἄψυχα εἴδωλα, τὰ μὴ ὠφι — factis.Respondentes autem sancti,dixerunttyranno: 
λούντα διὰ τὸ μὴ ἨὙινώσχει τὸν τιμῶντα αὐτὰ — ]mperator, hec milia tua, ut que nihil sit, 
καὶ ὑθρίζοντα, ἀνοήτως θεοποιεῖς. 'O τύραννος εἶπεν — preterit, et qui adest honor, est tibi dedecus : 
Διὰ τὴν φιλανθρωπίαν τῆς Ἡμετέρας βασιλείας φειδὸ- — quoniam oblitus es Dei, qui hanctibi dedit pote- 
µενος ὑμῶν xai βουλόμενος περιποιήσασθαι τὴν δωὴν — stalem. Vana vero et inanima simulacra, que te 
ὑμῶν, ἔτι ἀνέχομαι ὑμῶν. Καὶ ἐκέλενσε τρεῖς npépu; — nihiljuvant, quod ea noncognoscant eum quiipsa 
ἀποτεθῆναι αὐτοὺς ἐν τῇ φρουρᾷ, ἵνα τὸ Gvpyépov X honore afficit aut contumelia, in deos stolide, ut 
βουλεύσωνται. qui plane sensu careas, refers. Dixit tyrannus : 
Propter nostri imperii cleinentiau vobis parcens, et volens vilam vobis esse salvain, adhuc vos pa. 
tior, jussitque eos tres dies includi in carcere, ut caperent consilium quod eis expediret. 

Z'. Τῶν dt ὑπασπιστῶν πληρωσάντων τοὺ βασι- D — VII. Cun. autem satellites impiessent jussum 
λέως τὸ πρόσταγμα καὶ εἰς φυλακὴν αὐτοὺς μετὰ — imperatoris, et eos in custodia inclusissent cum 
αλοιῶν καθειρξάντων, imo? πρὸς ἀλλήλους oi &ytt *— collaribus, sancli dixerunt inter se : Fratres cha- 
Ἐτοιμάσωμεν ἅπαντες, ἀδελφοὶ, ὁμοθυμαδὸν τὰς  rissimi, paremus omnes nostras animas ad oratio- 
ψυχὰς ἡμῶν εἰς mpoctuxiv, x«i δεηθὼμεν τοῦ θιοῦ — nem, et intense oremus benignuin et clementeta 
ὑμῶν ἐχτενῶς δοῦναι ἡμῖν σοφίαν τε xci γνῶσω διὰ Deum nostrum; ut det nobis sapientiam et cogni- 
τοῦ ἁγίου αὐτοῦ Πνεύματος, καὶ ἐμθαλεῖν εἰς τὸ tionem per sanctuin Spiritum, et injiciat in os no- 
στόµα ἡμῶν τί ἀπολογήσασθαι, ὅπως θαυμάσῃ ὁ τύ- strum, quidrespondeamus imperatori : utadmire- 
ῥαννος τὴν ἀλύθειαν τῆς πίστεως ἡμῶν. Καὶ στα. — turipse quoque tyrannus veritatem nostre fidei . 
θέντες εἰς προσευχὺν οἱ ἅγιοι ἐθδομήκοντα ὡς éx — Etse ad precandum conferentes sancti septua- 


pre ψυχῆς εἶπον ' 'O Osóg ὁ παντοκράτωρ, οὗ à» — ginta Christi martyres dixerunt tanquam ex uno 
* Matth. xviu. 


ParaRoL. Gg. CXV, 12 


363 


MENSIS JULIUS, 


964 


ore et una anima: Domine Jesu Christe,Deus om- A ἐξουσία αἰώνιος καὶ ἡ βασιλίία οὗ διαφθαρύσεται, 


nipotens, cujus potestas eterna, et regnum non 
interibit, mitte ad nos sanctissimum tuum Spiri- 
tum, et nos per eum erudi, ut in ipso exsultemus 
οἱ letemur *, et vincamus erroris nequitias, οἱ 
extollamur in vera tua fide per sanctum Spiritum, 
qui loquitur in nobis convenienter tue vere et a 
mendaveioaliena promissioni, et pro a nobis ablata 
mundana dignitate, efficiamur milites in sancta tua 
civitate, et ascribamur in numerum civium cum 
omnibus tuis sanctis, qui tibi a seculo recte in 
fide placuerunt. Quoniam tu es solus Deus, et te 
decet gloria et potentia in ssecula. Amen. 

VIII. Completis autem tribus diebus, presidens 
rursus Maximianus,in eumdem locum porte Ama- 
zizee rursus concurrente universa civitate, accer- 
sit sanctos. Sancti vero martyres accesserunt 
tracti a ministris,et steterunt ante impium. Iniquus 
autem imperator minas temperans clementia, dixit 
eis : O viri, discite tandem qui vobis expediat : 
et accedentes, diis sacrificate, et vilam accipite, et 
non mortem acerbam. Dixerunt sancti martyres : 
De hoc bonum consilium cepimus, o imperator. 
Audi attente, et ne nos amplius cogas, aut vim 
nobis ullam afferas : Statuimus enim odio habere 
hanc vitam, qus est adtempus diligere vero 
mortem propositam propter Christi desiderium. 
Per ipsum enim vitam &ternam speramus lucrifa- 
cere. De cietero ergo fac breviter in nos quod vis. 
Nos enim non negamus Deum nostrum, neque 
demones tuos unquam adorabimus. Nam in con- 
demnatione hujus mortis, qu& est ad tempus, libe- 
ramur ab eterna condemnatione. Hec cum dixis- 
sent sancti martyres, videns tyrannus in medio 
eorum adolescentem dixitei : Dic, adolescens, quod 
esttibi nomen, et cujas es genere ? Dixit adole- 
scens : Nominor quidem Photunus, a vera luce ac- 
cepto nomine. Sum autem miles Chrisli, qui pu- 
dore affecit patrem tuum Satanau. Et sum genere 
quidem Romanus : filius vero et carnalis et spiri- 
talis Mauricii clarissimi. Ex eo enim ortus, et ab 
eo accepta Dei cognitione, in Christi fide sum 
educatus, quem tu negans, o imperator, compa- 
ratus es jumentis insipientibus, et similis factus 
es illis. 

IX. Dixit tyrannus : Stultus es adolescens, et 
sunt tua verba etate digna. At jam disce, qued est 
tibi conducibile : et accedens, sacrifica maximo 
Jovi, et parce tue juventuti. Dixit adolescens : 
Propterea quod non facio, quod vis, neque sacri- 
fico simulacris, dicis me stultum esse. Nam quod 
attinet quidem ad fidem Domini mei Jesu Christi, 
valde sapio. Tunc dixit tyrannus rursus Sanctis : 
Quousque importunitatem vestram sustinemus, o 
miseri, et tormenta differimus ex benignitate in- 
comparabili ? Sacrificate ergo diis, ne in vos ar- 
metis justitiam. Dixerunt sancti martyres tyranno ; 


* Matth. x. 


B 


ἐξαπόστειλον nuiv τὸ Πνεῦμά σου τὸ πανάγιον, ἵνα 
ἐν αὐτῷ ἁγαλλιασώμεθα καὶ εὐφραν)ῶμεν, xai νική- 
σωµεν τὰς πονηρίας τῆς πλάνης, καὶ Ὀψωθώαεν εν τῷ 
ἀληθιωῆ cov πίστει δι τού ἁγίου Πνεύματος τοῦ λα- 
λοῦντος ἐν ἡμῖν, χατὰ τὴν ἀληθινόν σου ἐπαγγελίαν, 
x«i ἀντὶ τῆς ἀναιρεθείσης χοσμιχῆς ἀξίας παρ) 20v 
γενώµεύα στρατιῶται ἐν πὀλει ἁία σου, ἐν T; συνελεύ- 
σονταί σοι πάντες οἱ συνα//όμενοι τῇ πίστει τοῦ Χρι- 
στοῦ σου, μεθ) οὗ σοι τῷ Πατέρι πρέπει ἡ δόξα καὶ τὸ 
κράτος σὺν τῷ ἁγίῳ xxi ζωοποιῷ [νεύματι εἰς τοὺς 
αἰῶνας. ᾽Αμήν. 


H. Καὶ park τὴν συμπλήρωσιν τῶν τοιῶν Lhut- 
ρῶν προχκαθίσας πἆλιν ὁ Μαξιμιανὸς κατὰ τὸν αὐτὸν 
τόπον τῆς ᾽Αμαξικῆς πύλης, συνδοαμούσης καὶ πάσης 
τῆς πύλεως, μετεπέμψατο τοὺς ἁγίους. Οἱ ὃς παρ- 
εγένοντο, ἐλκόμενοι ὑπὸ τῶν ὑπηρετῶν, xai ἔστησαν 
ἔμπροσθεν τοῦ δυσσεθοῦς . Ὁ δὲ φιλανθρωπία τὴν 
ἀπειλὴν κεράσας, ἔφι πρὸς αὐτοὺς * Κὰν ὀψέ ποτε 
τὸ συμφέρον ὑμῖν μάθετε, ὦ ἄνδρες, «at προσελθὀν- 
τες θύσατε τοῖς θεοῖς, xoi χοαίσασθε τὴν ζωὴν x«i 
μὴ τὸν πικρὸν θάνατον. Οἱ ἅγιοι εἴπον * Τοῦτο xa- 
λῶς ἐθουλευσάμεθα, βαπιλεῦ, τὴν πρὀσχαιρον ταύτην 
ζωὴν μισῆσαι, ἀιαπῆσαι δὲ τὸν προχείµενον θάνατον 
διὰ τὸν εις Χριστὸν πὀθον * ἐλπίξομεν γὰρ δι) αὐτοῦ 
κερθάναι T)» bod» rà» αἰώνιον. Λοιπὸν οὖν ποιεῖ 
συντόμως ὃ βούλει * Πμεῖς γὰρ οὐκ ἀρνούμεία τὸν 
Θεόν ἡμῶν, οὐδὲ τοὺς δαίμονάς σου προσκυνοῦμεν * 
ἐν yo τῇ καταχοίσει τοῦ προσκαίρου τούτου θανά- 
τον, τῆς αἰωνίου χατακρίσεως ἐλενθερούμεθα. Ταὔ- 
τα εἰπόντων τῶν ἁγίων, θεωρήσας ὁ τύραννος ἐν 
µέσῳ αὐτῶν νεανία», ἔφη πρὸς αὐτόν * Τί σου τυγχά- 
νει τὸ ὀνομα, καὶ πόθεν ὑπάρχεις τῷ Ἱένει; Τὸ µει. 
ῥάχιον ἔφη " Φωτεινὸς ὀνομάκομαι παρὰ τού ἀληθι- 
νου Φφωτὸς τὴν κλῆσιν δεξάµενος, x«i στρατιωτης 
εἰμὶ Χοιστοῦ, τοῦ χαταισχύναντος τὸν Σατανᾶν, τὸν 
πατέρα σου * Ῥωμαῖος di ὑπάρχω τὸ Ὑένο, Μαυρι- 
xíou τοῦ ἐνδοξότατου τυγχάνων υἱὸς σαρκιχὸς τε καὶ 
πνευµατιχὸς * ἐξ aro) γὰρ ποοελθὼν xai τὸν γνῶσιν 
παρ) αὐτοῦ εἰληφὼς τοῦ θεοῦ, εἰς τὴν πίστιν ἀνετράφην 
τοῦ Χριστοῦ, ὃν σὺ ἀπαρνούμινος, βασιλεῦ, παρασυνε- 
θλέθης τοῖς χτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις, καὶ ὠμοιώθης αὖ- 
τοῖς, 


G'. Ὁ τύραννος εἶπεν ^ ᾿Ανοητεύεις, µειράχιον, καὶ 
τῆς ἡλιχίας ἄξια τυγχάνει τὰ ῥήματά σου. Διδάχθητι 
οὖν τὸ συμφέρον, καὶ προσιλθὼν θῦσον τῷ μεγίστω 
θεῷ Atl, καὶ φεῖσαί σου τῆς νεότητος. Τὸ µειράχιον 
ἔφη * Ἐν τῷ μὴ ποιεῖν τὸ θέληµά σου λέγεις pot xvon- 
ταίνειν. ἐπεὶ xai πάνυ φρονῶ περὶ τὸν πίστιν τοῦ 
Κυρίου µου Ἴησοῦ Χοιστοῦ, Τότε εἶπεν ὁ τύραννος 
πρὸς τοὺς ἁγίους πάλι ' Ἔως πὀτε τῆς ὑμιτέρας 
σχαιότητος ἀνεχόωεθα καὶ ταῖς βασάνοις ἀνοχὴν ἐξ 
ἀσυ/χρίτου φιλανθοωπίας παρέχοαιν ; θύσατε οὖν 
τοῖς βεοῖς, ἵνα μὴ τὴν δίκην καθ) ὑμῶν ἐξωπλέτητε, 
Oi ἅγιοι εἶπον τῷ τυράννῳ ' Ἐὰν ἔχης γνῶσυ, ὑπ- 


865 


VITA SS. MAUHITII ET SOCIORUM. 


366 


eupyt τῶν ἀκαθάρτων δαιμόνων, µεµάθηχας παρὰ À Sceleste et administer immundorum demonum, si 


Φωτεινοῦ τὴν Ἡμετέραν ἰσχύν εἰ yap ἐχεῖνος νέος 
ὑπάρχων τὴν ἠλικίαν κατήσχυνέν σου τὴν ἀσεθῆ καὶ 
ἀναίσθοτον “νωμην διὰ τῆς εἰλιχρινοῦς αὐτοῦ πί- 
στεῶς χαὶ τῆς εἰς Χριστὸν γνώσεως, πόσῳ μᾶλλον 
ἡμεῖς αἱοησόμεθα πάσας βασάνους ὑποστῆναι, ὅπως 
καταισχύνωµεν τὸν πατέρα σου, τὸν Φιάθολον, καὶ 
εὐαρεστήσωμεν τῷ Χριστῷ ; Τότε θυμωθεὶς ὁ τύ- 
ῥαννος ἐχέλευσεν τύπτισθαι τοὺς ἁγίους βουνεύροις 
ὠμοῖς xai ἤρξαντο οἱ ὑπηρέται τύπτειν αὐτοὺς, 
ῖως οὗ διέῤῥαξαν τὰς σάρχας αὐτῶν, καὶ τοῦ αἷμα- 
τος αὐτῶν ασγοδρῶς φεροµένου, οἱ ἅγιοι εἰς τὸν οὗ- 
ρανὸν ἀναθ)έψαντες ἐδόων Χριστὸν τὸν Θεὸν ixt- 
τεύοντες ἐνισχύσαι αὐτοὺς καὶ τῶν πόνων ἐπικουφί- 
σαι ὃς ἐπακούσας τῆς αὐτῶν ἐκτενοῦς προσευχῆς, 
ἐπέστη αὐτοῖς τῷ ἀοράτῳ αὐτοῦ δυνάµει καὶ τῶν 
βασάνων αὐτοὺς ἐπεχούφισιν καὶ τὰς 
ἐν τῇ πρὸς ἐπεστήριξεν 


πόνων TOV 


καρδίας αὐτῶν αὐτὸν 
αγάπν. 

I. ᾽Ατονησάντων δὲ βασανιστῶν, εἶπεν ὁ τύραν- 
vo; τοῖς iot Ἔγνωτε οὖν, ὦ τολμηταὶ, ὡς ῥά- 
διόν µοι χαθέστηκε τὴν δωὺν ὑμῶν ἀπολέσαι' θύσατε 
ὀύν τοῖς θεοῖς, ἵνα μὴ πικροτέρων πειρωθῆτε βασά- 
νων. ᾿Αποχοιθέντες δὲ οἱ ἅγιοι τῷ τυράννῳ εἴπον' 
Τοῦτο γὙίνωσκε, ἀσεθέστατε xai ἀλλότρις τοῦ ἀάληθι- 
νοῦ ἡμῶν Θεοῦ, ὅτι, ὥσπερ σὺ οὐχ αἰσθάνῃ τῆς ἀγά- 
πης τού Χριστοῦ xoi τῆς λαμπρότητος αὐτοῦ, διὰ 
τὸν περιχαλύπτοντα τὴν διάνοιάν σου ἐκ τῆς πλάνης 
τῶν δαιμόνων σκὀτον, οὕτως οὐδὲ ἡμεῖς τῶν βασάνων 
σου αἰσθανόμεθα, διὰ τὸ πεφωτίσθαι ἡμῶν τὸν διά- 
νοιαν ἐκ τῆς πίστεως χαὶ ἀγάπης Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ 
ἡμων. ᾿ἸἘπιωόει τοίνυν ἑτέρας μηχανὰς βασανιστη- 
ρίων κχαινοπρεπεῖς καθ) ἡμῶν. διψᾷ γὰρ ἡμῶν m 
διάνοια καὶ ἐπιθυμεῖ f κατὰ Χριστὸν ἡμῶν ἀγάπη διὰ 
τῆς σῆς καθ ἡμῶν ἀποφάσεως, θεωρῆσαι τὸν ζῶντα 
Θεὸν xai βασιλεύοντα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ταῦτα ἀχού- 
σα: ὁ τύραννος καὶ θυμωθεὶς, χελεύει πυρὰν παµ- 
µεγίθῳ Ύινεσθαι καὶ ἐν αὐτῇ στῆναι τοὺς µάρτυρας' 
τῶν δὲ δορυφόρων πληρωσάντων αὐτοῦ τὴν ἀπ- 
άνθρωπον κέλευσιν, ἐχουσίως οἱ ἅγιοι ἐπήρχοντο τῇ 
πυρχαίᾷ, ὡς ὕδατι τῷ πυρὶ προσομιλεῖν ἀλλήλοις 
παραχελευόµενοι καὶ λόγον οὐδένα τῆς παρὰ τῶν 
ἀνθράχων ποιούµενοι χκαύσεως, μεγαλοφνεῖ τῷ γρο- 
»ήματι πρὸς τὸν τύραννον ἔφασκον' ημεῖς, Μαξι- 
µιανε, τὴν τύφλωσιν τῆς σῆς ὀναισθησίας λογιζόμε- 
νοι, οἰχτείρομέν σε τῆς λιθίνης χαρδίας ἔνεχεν, ὅτι 
ὑπηρέτης Ὑέγονας τῆς ἀκαθάρτων 
πλάνης, μὺ δυνάµενος ἀνανῆψαι μηδὲ ἐπιγνῶναι ὡς 
πᾶσαν ἀνθρωπίνην ὑπερθέθηκεν ἀνδρείαν à τοσαύτη 
τῆς καρτερίας ὑπομονή. Τίς γὰρ χωρὶς θιίας ἀναψὺ- 
ξεως τοσοῦτον κατὰ παμφάγου Φφλογὸς ἀγωνίσοιτο ; 
Οἱ δε τῷ πνεύµατι ζέοντες καὶ τὸν Θεὸν ἐνδυσάμενοι 


τῶν d αιμόνων 


πυρ χαταναλίσχον τοὺς κατὰ σὲ δυσσεθεῖς ὅντας, 
οὐδαμῶς βλάψαι τοὺς εὐσεθεῖς δυνήσεται' φλὸξ γὰρ 
ὑπὸ «φλογὸς προσκαίρου τε καὶ φθαρτῆς οὐχ ἔχει 
φύσιν καταναλίσχεσθαι. Μάτη» οὖν μοχθεῖς, ἀνόητε 
τόραννε, τοὺς πεπυρωµένους ἡμᾶς tf) ἀγάπη τοῦ ΧἎρισ- 
τοῦ πυρὶ δαπανῆσθαι φιλονεικῶν' ἐπύρωσιν γὰρ ἡμᾶς, 
ὡς πυροῦται τὸ ἀργύριον. 


a - ον” 


quid ingenii habeas aut scientie, didicisti a Pho- 
tino nostram fidem et vires nostras. Si enim ille, 
cum sit etate juvenis, pudore affecit impiam tuam 
mentem et nullo sensu preditam, per sinceram 
suam fidem et Christi cognitionem, quanto magis 
nos contendemus tormenta omnia sustinere, ut 
pudore afficiamus patrem tuum diabolum, et pla- 
ceamus Christo nostro et Deo? Tunc iratus tyrannus 
jussit sanctos verberari crudis boum nervis : et 
ceeperuntministri eos ciedere, donec carnes eorum 
discerpserunt: et. cum valde emanaret eorum 
sanguis, sancti sursum aspicientes in ccelum, cla- 
mabant Christo supplicantes, ut eis vires adderet 
et levaret eorum labores. Qui cum audiisset in- 


B tensam eorum precationem, ad eos accessit po- 


lestate que non cadit sub aspectum, et allevavit 
labores tormentorum, et confirmavit corda eorum 
in charitate in ipsum. 

X. Cum defessi autem essent tortores, tyrannus 
dixit sanctis: Cognovistis, o audaces homines et 
temerarii, quam sit mihi facile vitam vestram per- 
dere ? De cetero ergo diis sacrificate, ne acerbiora 
tormenta sentiatis. Sancli vero respondentes, 
dixerunttyranno imperatori: Hoccognosce, o impie 
et aliene a vero Deo nostro, quod quomodo tu 
Christi charitatem non sentis et ejus splendorem 
propter tenebras que mentem tuam operiunt ex 
errore demonum, ita neque nos tormenta tua sen- 
timus, propterea quod mens nostra sit illuminita 
8 fide et charitate Christi Dei nostri. Excogita ergo, 
o tyranne et insane canis, alias in nos novas ma- 
chinas tormentorum. Sitit enim mens nostra, et 
desiderat, que est ex Christo, charitas, per tuam 
in nos sententiam, contemplari Deum vivum et 
regnantem in secula. Hec cum audiisset tyrannus 
et valde fuisset iratus, jubet accendi rogum mazxi- 
mum et in eum jaci sanctos martyres. Cum im- 
plessent vero satellites acerbum et inhumanum 
ejus jussum, sancti sua sponte accesserunt ad 
rogum, se invicem adhortantes, ut ad ignem tan- 
quam ad aquam accederent: neque ullam ducentes 
rationem carbonum exustionis, magno et con- 
stanti spiritu dixerunt tyranno: Nos, o imperator, 
considerantes c&citatem tuam et sensus egestatem 


D lapidei tui cordis miseremur, quod fueris minister 


erroris improborum et immundorum demonum, 
non valens resipiscere, aut cognoscere Deum coeli 
et terre, qui tantam nobis fortitudinem dedit et 
tolerantiam. Quis enim absque divina refrigera- 
tione, adversus omnia exedentem flammam decer- 
taverit? Qui autem spiritu fervent et Deum  in- 
duerunt, ignis consumens illos, qui sicut tu sunt 
impii nequaquam pios ledere poterit. Flamme 
enim non esta natura ingeneratum, ut consumatur 
a flamma, que est ad tempus, etin quam cadit 
interitus. Quamobrem frustra laboras, o stolide 
tyranne, qui nos, qui Christi conflagramus cha- 
ritate, igne contendis consumere. Nos enim ignis 
candefecit, sicut candefit argentum. 


361 MENSIS 


XI. Cum omnes autem qui audiebant propter heec À 


verba admirarentur, tyrannus, qui ab initio erat 
vas interitus, perseveravit velle sanctos perdere, 
et neque persuasus fuit verbis gloriosorum mar- 
tyruim, neque rebus ipsis fuit obstupefactus. Quam 
obrem jubet eisrursus palis affixis, ferreis unguibus 
latera fortiter cedi. Cum ergo sancti et generosi 
martyres hoc quoque certamen strenue decerta- 
rent, etomnes admirarentur imperatoris amentiam 
et furorem, preclarus martyr Mauricius dixit 
tyranno: Non sentis tuam imbecillitatem et mi- 
seriam, o immunde et profane tyranne, quod Pho- 
tinus parvus hic adolescens tui imperii fregerit 
audaciam ? Talia enim et tam multa subiisse tor- 
menta, est (ui crudelissimi imperii confractio. 
Quomodo ergo universam nostram phalangem 
frangere poteris, qui a tantillo adolescente fueris 
superatus ? Propter hrec verba ira percitus scele- 
ratus Maximianus, et ardentibus eum intuens ocu- 
lis, etstridens in eum dentibus, et volens sanctum 
et beatum Christi martyrem Mauricium acerbe ul- 
cisci, jubet spiculatori, ut ante oculos patris filium 
conficiat el occidat, Eo itaque presente, et filium 
aspiciente, ejus caput abscidit spiculator. 


XII. Cum ergo hoc modo beatissimi Photini caput 
venerandum fuisset amputatum, isque pulchre et 
gloriose migrasset ad Dominum, dixit preclarus 
Mauricius: Nostrum desiderium implevisti, o ty- 
ranne, et de ceetero firmum et stabilem habemus 
cursum coalestem. Quis eniin ex nostra multitudine 
sustinebit superari a Photino Christi milite, qui 
migravit in ccelum, et pudore affecit patrem tuum 
diabolum ? Ad hec majori studio et contentione 
tormentorum in nos excogita cruciatus, et nihil a 
te preetermittatur eorum qu& probant an firmam 
et immobilem fidem Christo servemus. Quando 
autem vidit Maximianus sanctos Christi martyres 
prompto et alacri animo perpetientes, et rectam 
suam fidem non deserentes, convocato suo belluino 
et inhumano senatu, cum eis consultabat, quem. 
admodum sanctos martyres morte afficeret acer- 
bissima, per quos terrorem afferret Christianis, qui 
erant in toto orbe terrarum, et efficeret, ut defi- 
cerent a sancta et nulli affini reprehensioni reli- 
gione Christianorum. Tunccum ipsi multa consul- 
tassent, el alius alia dixissent: quidam ex iis quj 
in senatum convenerant, qui erat radix acerbitatis, 
et fructus nequiti&, et cujusvis alterius malitiee et 
injustitiee arbor ferscissima, consuluit tyranno, 
dicens : Imperator, hic mensis est lempus maximi 
&st1s (erat enim tunc mensis Julius), situs est vero 
extra civitatem versus occidentem inter duos, qui 
propter eam sili sunt, fluvios et lacum, locus po- 
situra quidem planus, feno autem plenus et infinita 
alia materia, quem, qui in eo loco liabitant, vocant 
Rogam, propterea quod sitvesparum ac crabronum 
acerbum habitaculum, quos meridie ne facile qui- 
dem potest aliquis transire sine periculo. Jube ergo 


JULIUS. 368 


ΙΑ’, Πάντων οὖν ἐπὶι τοῖς τοιούτοις θαυμαξόντων 
ῥήμασιν, σχεῦος ὑπάρχων τῆς ἀπωλείας ὁ τύραωνος 
διέµεινεν ἐνιστάμενος τοῦ ἀπολέσαι τοὺς ἁγίους, x«l 
οὗτε τοῖς λόγοις ἐπείθετο τῶν ἀοιδίμων μαρτύρων, 
οὔτε τοῖς πράγµασυ ἐξεπλήττετο' καὶ χελεύει ἀνα- 
σκολωπισθέντας τοὺς ἁγίους σιδηροῖς ὄνυξιν τὰς 
πλευρὰς αὐτῶν εὐτόνως Κξέεσθαι. Τῶν οὖν ἁγίων 
μαρτύρων καὶ τούτων ἰσχυρῶς διαθλούντων τὸν 
ἀγῶνα, καὶ πάντων θαυμαζόντων τὴν τοῦ βασιλέως 
ἄνοιαν, Μαυρίχιος, ὁ ἀοΐδιμος μάρτυς, πρὸς τὸν τύ- 
ραννον ἔφη᾽ Οὐχ αἰσθάνῃ τῆς σῆς ἀσθενείας, ὦ βδε- 
λυρώτατε τύραννε, ὅτι Φωτεινὸς, τὸ βραχὺ τοῦτο 
µειράχιον, Χατέλυσεν τὴν βασιλείαν ; τὸ γὰρ τοσαῦ- 
τας καὶ τηλικαύτας ὑποστῆναι βασάνους, κατάλυσις 
τῆς σῆς ὠμότατης βασιλείας ἐστίν' πῶς τοίνυν πᾶ- 
Β σαν ἡμῶν διαῤῥήξεις τῶν φάλαγγα, τοσαυτάχις ὑπὸ 

μειραχυλλίου τηλικούτου χαταπεσών; Θυμωθεὶς οὖν 
ἐπὶ τοῖς τοιούτοις Μαζξιμιανὸς 0 παμμιαρὸς ῥήμα- 
σιν, καὶ πυρίνοις αὐτὸν περιθλεψάµενος ὀφθαλμοῖς, 
τρίζων κατ αὐτοῦ τοὺς ὀδόντας καὶ βουλόμενος δῆ- 
θεν τὸν τρισµαχάριον Μαυρίκιο, πικρῶς ἀνταμεί- 
ψασθαι, κελεύει τῷ σπεχουλάτωρι κατ ὀφθαλμοὺς 
τοῦ πατρὸς διαχειρίσασθαι τὸν παΐῖδα, x«i παρὀντος 
αὑτοῦ xol θεωµένου τὸν viov τὴν τούτου χεφαλὴν 
ἀποτεμεῖν. 

ΙΒ’. Τούτῳ τοίνυν τῷ τρόὀπῳ Φωτεινούυ τοῦ τρισ- 
µαχαρίου τὸν κεραλὴν ἀποτμηθέντος καὶ τὸν χαλὺν 
ἐκδημίαν πρὸς Θεὸν ἐκδημήσαντος ἸΜαυρίχκιος ὁ 
ἀοίδιμος, ἔφη ᾿Επλήρωσας ἡμῶν τὴν ἐπιθυμίαν, 
τύραννε, καὶ λοιπὸν βέθαιον ἐκτκσάμεθα τὸν οὐρά- 

Q νιον δρὀμον τίς γὰρ ix τῆς ἡμετέρας ἀνέξεται πλη- 
θύος ἧττον φανῶναι τοῦ Ἄριστου στρατιώτον Φωτει» 
νοῦ, τοῦ πρὸς οὐρανὸν ἐχδημήσαντος καὶ τὸν σὸν 
πατέρα χαταισχύναντος Φιάθολον ; Πρὸς ταῦτα φιλο- 
τίµους τῶν µβασανιστηβίων ἐπινόει χαθ) ἡμῶν τὰς 
χολάσεις xai μηδέν σοι παραλελείφθω τῶν δοχιμα- 
ζόντων ἡμᾶς εἰ βιθαίαν τῷ Χριστῷ καὶ ἀσάλεντον 
τὴν πίστι παραφυλάττοµε». "Ort οὖν εἶδεν ὁ Μαξι- 
μιανὸς τοὺς ἀγίους τοῦ Χριστοῦ µάρτυρας ἐν βι- 
θαίῳ καρτεροῦντας καὶ τῆς αὐτῶν ὀρθῆς οὐ µεθιστα- 
µένους πίστεως, συγκα)εσάµενος αὐτοῦ Tiv ἀπὰν- 
θρωπον σύγκλητονφ ἐθουλεύετιο µε; αὐτῶν, πῶς τοὺς 
ἁγίους θανάτῳ πιχροτάτῳ διάθοιτο, di dv τοὺς ἀνὰ 
πᾶσαν τὴν οἰκουμένον Χριστιανους ἐχφοθήσειιν καὶ 
τῆς ἀἁμωμήτου θρησκείας ἀποστῆσαι παρασχευάσειιν. 

D Εἰς οὖν τῶν αννελθόντων ἐν τῇ συγκλήτῳ, ῥίξα πι. 
χρίας ὑπάρχων καὶ πανηρίας καρπὸς, x«i πάσης 

&dixíag πολυφορώτατον δένδρον, συνεθούλευε τῷ τν- 

ράννῳ λέγων' 'O piv οὗτος χαύσωνός ÉGTL χαιρός 

πάνεµος γὰρ μὴν τηνικαῦτα καθέστηχεν παράκει- 
ται δὲ ἴξω τῆς πόλεως χατὰ τὸ ὀὄντικὸν χλῆμα, 
μεταξὺ τῶν προσκειµένων ταύτην δύο ποταμῶν xai 
τῆς λίμνης, τόπος ὅμαλος piv T θέσει, χόρτου δὲ 
χαὶ λυτῆς ὕλης ἀπείρου μεστὸς, ὂν οἱ ἐντόπιοι ῥὸ- 
διὰ τὸ σφηχῶν x«l χαλχομυιῶν 
ὑπάρχων, κωνώπων τε καὶ σχνι- 
χωρίον, οὓς οὐδὲ παρ:λ2εῖν 
tty& ἀχινδύνως ἐν µεσηµθρίᾳ καθέστοχκεν ῥάδιον 
κέλευσον οὖν χρισθῆναι pé τὰ σώμαόα αὐτῶν κα 


γα0 ἐπονομάξουσιν 
πικροὀν χαταγώγιον 
πών πεπληρωιένον 


da. 


iv αὐτῷ δεσμευθῆναι ζωῦφίοις, xal ἐν ταύτῃ κατα- À 
λύψονται πάντων τῶν προλαθουσῶν βασάνων ἀλγεινό- 
τερον ὄλεθρον, xai Ὑνώσοντάι μὴ βλασφημεῖν τοὺς 
αἰωνίους ἡμῶν» θεοὺς, καὶ τί τὸ βαδίζει, τὸν ἐναντίαν 
τοῖς βασιλεῦσιν ὁδὸν τοὺς τολµήσαντας ὤνησαν. 

ΙΓ’. Καὶ Πρεσεν τὸ ῥῆμα xoi 5 βουλὺ αὕτη τῷ 
βασιλεῖ καὶ πάση τῇ συγκλήτῳ * xai χελεύει 0 βασι- 
λεὺς ταύτῃ τῇ τιμωρία αὐτοὺς παραδοθῆναι. Οἱ δὲ 
τῆς ἀδιχίας ὑπηρέται τὴν μεσημθοίαν σχοπήσαντες, 
xai χαιρὸν Ἠρεμίας ἐπιτηρήσαντες, ἐν ὦ πνοῆς ἀνέ- 
ue» ἁμοιροῦντα τῶν ζωύφίων τὰ πλήθη τυγχάνουσι 
τοῖς παρεμπίπτουσι σώμασι βαθεῖαν τὸν τρῆσυ καὶ 
ἐπώδυνον ἀπεργάζονται δήσαντιες αλύσισι τοὺς 
ἁγίους κατήγαγον εἰς τὸν τόπον xai δίυγρον ἐκλεξά- 
µενοι τὀπον, ἀεννάω πη/ἤ παρακείμενο», ἐξ ἧς 
Quod τέλµατα πέφυκε γίνεσθαι, οὗ καὶ ἐπιχωριά- 
ζευ pst à τῶν προῤῥηθέντων ζωῦύφίων πληθὺς, 
χρίουσι μὲν τῶν ἁγίων pé) τὰ τίµια σώματα, δι- 
σμοῦσι δὲ βιαίως ξύλοις κατὰ τὸν αὐτὸν τὀπο», ῥί- 
γαντες καὶ τὸ τίµιον σῶμα Φωτεινοῦ, τοῦ ἀοιδίμου 


Β 


μάρτυρος, πρὸ προσώπου τοῦ αὐτοῦ πατρὸς Mavp- 
χίου τοῦ πανευφήµου, µιίδονα τιµωρίαν ἐκ τοῦτου 
προσάγειυ αὐτῷ λογιξόμενο. Τοῦτο πράξαντες τὴν 
ταχίστην ἀνεχώρησαν, μὴ φέροντες τὴν τῶν ἰοθόλων 
δωύφίων προσθολἠν. Διακαρτερήσαντες οὖν οἱ ἅγιοι 
ἡμέρας τε χαὶ νύχτας δέκα, τῇ πικρᾷ ταύτῃ καὶ 
ἀνυποίστῳ βασάνω, ἀνατείναντες τὸ ὅμμα πρὸς τὸν 
Θεὸ», x26xv:0 Ἀλέγοντες * Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ 
χτίσας Ἡμᾶς κατ εἰχόνα σὴν xai ὁμοίωσιν, καὶ 0d- 
ηγήσας ἡμᾶς πρὸς τὴν ἐπίγνωσιν τῆς σῆς ἀληθείας 
καὶ θεότητος, καὶ τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, x«i τοῦ 
παναγίου Πνεύματος, σοὶ παρακατατιθέµεθα τὰς ἥμι- 
τέρας ψυχὰς xal παρακα)λοῦμεν χατατάξαι αὐτὰς 
μετὰ πάντων τῶν ἀπ αἰῶνος εὐαρεστησάντων σοι 
ἁγίων. Καὶ ποοσευξάµενοι παρέδωκαν ἐν εἰρήνη τὰς 
ψνχὰς αὐτῶν τῷ θιῷ, καὶ τῶν στεφάνων ἠξιώθησαν τῆς 
ἀθλήσεως. 


C 


VITA SS. MAURITII ET SOCIORUM. 


370 


eorum corpora ungi melle, et in eo alligabuntur 
animalcula, ut in hoc cruciatu sentiant interitum 
graviorem tormentis omnibus, que prtiecesserunt, 
el cognoscant, non esse maledictis incessendos 
invictos nostros et &ternos deos. 

XIII. Hec ergo cum dixisset pessimus et scele- 
ratissimus ille senator, ejus consilium placuit im- 
peratori et universo senatui, et jubet imperator eos 
tradi huic supplicio. Cum itaque meridiem obser- 
vassent ministri iniquitatis, ettempus quietum, in 
quo, flatu ventorum carentia animalia, corporibus, 
que incidunt, gravem et molestam efficiunt per- 
forationem, catenis vinctos deduxerunt sanctos in 
prius dictumlocum : et cum obiissent et elegissent 
locum humidum, situm prope fontem perennem et 
limosum, ex quo enasci solent limose lacune et 
voragines, ubi etiam solet degere multitudo ejus- 
modi animalculorum, melle quidem ungunt san- 
ctorum veneranda corpora : lignis autem eos vehe- 
menter alligant in eo loco, jacientes etiam vene- 
randum corpus inclyti martyris Photini ante faciem 
patris sui benedicti Mauritii, reputantes se ex eos 
ei majus allaturos supplicium. Hec ergo cum fe- 
cissent, quam primum recesserunt, ut qui venena- 
torum animalculorum minime ferrent impetum. 
Cum itaque sancli decem dies et noctes hoc in- 
tolerabile et acerbum pertulissent supplicium, 
sublatis ad Deum oculis, Dominum precati sunt, 
dicentes : Domine Deus noster, qui nos creasti ad 
imaginem et similitudinem tuam, etdeduxisti nos 
ad agnitionem tus veritalis et divinitatis, et unige- 
niti tui Filii, et sanctissimi οἱ vivifici Spiritus,apud 
ts nostras animas deponimus, et rogamus ut eas 
colloces cum omnibus sanctis, qui tibi placuerunta 
seculo. Quoniam te dileximus, ette desideravimus 
ex toto animo nostro, et prote nosipsos ad mortem 
tradidimus. Tu es enim Deus solus benignus et cle- 


mens, et te decet gloria in secula. Amen. Hec cum dixissent, Deo tradiderunt beatas et divinas ani- 


mas, et sic dignati fuerunt coronis decertationis. 

HA. Ὁ δὲ παμμιαρὸς βασιλεὺς Μαξιμιανὸς xai 
μετὰ θάνατον τοῖς ἀεὶ Got θυµούμενος µάρτυσι (θιῷ 
γὰρ ξῶσιν οἱ κατὰ Θεὸν ἐχδημήσαντες κἂν ἐνθένδε 
ἀπαλλαγῶσιν), ἀχούσας ὅτι παρέδωκαν τὰς ψυχὰς, 
κελεύει τοῖς δορυφόροις τὰς τιµίων αὐτῶν χεφαλὰς 
ἐχτεμεῖν xoi ῥίψαι κατὰ τὸν αὐτὸν τόπον. Οἱ δὲ κατ- 
αγαγόντες ἀπὸ τῶν ξύλων τὰ ἔνδοξα αὐτῶν λείψανα, 
ovx ἐνάρχησαν τὰς σιθασµίους αὐτῶν ἀποτεμεῖν 
χεφαλὰᾳ, ἀλλὰ ταύτας ἐχχόψαντες, πανταχῆ κατὰ 
τὴν ὕλην ἐκείνην διεσχόρπισαν. Τις δὲ πιστοὶ 
ἀδελφοὶ, νυχτὸς μετὰ πολλοῦ φόδου παραγενόµενοι, 
συνέλεξαν τὰς τιµίας αὐτῶν κεραλὰς καὶ τὰ πανάγία 
αὐτῶν σώματα, καὶ μετὰ τιμῆς καὶ εὐωδίας πολλῆς 
καὶ ψαλμωδίας ἐνθέου x«i εχῆς ἐκ" ενοῦς ὀρύξαντες 
τῷ Jj) ταῦτα χατέθεντο ἐν αὐτῷ τῷ τόπω ἔνθα καὶ 
Ῥγωνέσαντο οἱ υγενναῖοι τοῦ Χριστοῦ στρατιῶται, 6v 
& καὶ ἐπιφαίνονται ὡς φωστῆρις ἐν χόσμῳ. Εὐφραί- 
νου τοίνυν, ᾽Απάμεια, στέφανον ἀναδησαμένη πνευ- 
µατιχον, ἐκ Φιαφόρων λίθων πολυτίµων συγχείµιενον, 
καὶ µίαν ἁρμονίαν θεοπρεποῦ ἐλλάμψεως ἄπεργα- 


D 


XIV. Sceleratus autem et tyrannicus imperator 
Maximianus, etiam post mortem irascens semper 
viventibus martyribus (Deo enim vivunt, qui ex 
Deo emigrarunt, etiamsi hing excesserint), cum 
audivisset eos emisisse animas, jubet abscindi ve- 
neranda et sancta eorum capita, et jaci in eumdem 
locum. Pessimi vero ministri scelerati imperatoris, 
cum e ligno deposuissent venerandas et gloriosas 
eorum reliquias, non veriti sunt amputare colenda 
eorum capita. Cum ea autem abscidissent, ubique 
per illam silvam projecerunt ac dissiparunt. Qui- 
dam vero fratres fideles, noctu cum magno timore 
accedentes, collegerunt veneranda eorum capita 
et sanctissima et honoranda eorum corpora, et 
cum eo, quo par est, honore, et multo ac suavi 
odore, divinaque psalmodia, et intensis precibus, 
in terra fodientes, deposuerunt ipsa in eo loco, ubi 
decertaverunt preclari et fortes Christi milites. 
In quoetiam apparent tanquam luminaria in mundo. 
Quorum nos quoqueomnes dignemur esse celebris 


97A MENSIS JULIUS. 372 


conventus parlicipes et gratie, uno animo et con- A Gópsvov, θησαυρὸν οὐράνιον ἔχουσα, διαφόρους μὲν 
sensu fruentes, que ab eis proficiscitur, curatione: µαργάριτας πλούτου ἐκλάμποντα, πρὸς µίαν δὲ xoi 
in Christo Jesu Domino nostro, cui gloria et po- τὴν αὐτὴν τῆς ἀκτίστου Τριάδος φωταγωγοῦντα πί- 
tentia, cum Patre et sancto Spiritu nunc et sem- στι, οὐρανὸς ἀγάλλεται, γὔ τῷ τῆς δικαιοσύνης Ώλέῳ 
per, et in secula seculorum. ΑΠΙΘΗ. φωτιζοµένη καὶ παμποικίλοις ἄστροις ἐκλάμπουσα 
τοῖς ἐθδομήχοντα µάρτυσω τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ διαγγέλλουσιν, &v καὶ ἡ μεῖς ἀξιωθείημεν κοινωνοὶ γενέσθαι τῆς πανη- 
γύρεως xxi τῆς χάριτος μέτοχοι, καὶ τῆς ἑορτῆς ὁμογνώμονες τῆς παρ᾽ αὐτῶν ἰἱάσεως ἀπολαύοντες, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ 
τῷ Κυρίῷ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα x«i τὸ κράτος σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν 


αἰώνων. ᾽Αμήν. 








ΥΠΟΜΝΗΜΑ 


ΕΙΣ 


TON ΜΕΓΑΝ IIPOPHTHN AANIHA 


καὶ τοὺς ἁγίους τρεῖς παῖδας 


ΑΝΑΝΙΑΝ, ΑΖΑΡΙΑΝ, ΜΙΣΑΗΛ. 


COMMENTARIUS 


SANCTO PROPHETA DANIELE 


ET DE SS. TRIBUS PUERIS 


ΑΝΑΝΙΑ, AZARIA ET MISAELE, 


(Latineapud Surium ad diem 21 Julii ; Grecus textusnunc primum editur ex cod. ms. Paris.1490, 5599. xi. Eo. PATR) 


I. Cum Nabuchodonosorrex Assyriorum civitatem B — A'. "Apr. Ναθουχοδονόσορ ó βασιλεὺς ᾽Ασσυρίων 


Jerusalem bello cepisset, et magnam illinc predam 
egisset, et plurimos abduxisset bello captos, et 
splendide ac magnifice reversus esset Babylone'n, 
sui imperii sedem, nobilissimos pueros Judeorum 
delegit, et sibi ad suum attribuit ministerium.Inter 
quos erant etiam quatuor ex iis, qui a rege Davide 
ducebant originem : pulchri quidem specie cor- 
poris, pulchri autem specie quoque anims, inge- 
nuumqueetliberalem aspectum pulchre ex utrisque 
ostendentes : qui etiam ad Ezechiam et Josiam 
viros justissimos genus proxime referebant. Cum 
illos ergo excidisset, et providisset ut ex mensa 
regia alerentur, tradit pedagogis, ut in externa 
sapientia et ipsa Chaldeorum doctrina pulchre eru- 


direntur. Ex his unus quidem vocabatur Daniel : (C 


qui ipsum vero sequebatur, Ananias : et tertius 
Azarias, et alius Misael. Mutatis autem eorum no- 
minibus, Danielem quidem vocat Baltassar, Ana- 
niam Sidrach, Azariam vero Misach, et Misaelem 


τὴν Ἱερονσαλὴμ πολέμῳ κχατακτησάµενος, λείαν τε 
πολλὴν ἐκεῖθεν ἑλάσας καὶ δορυναλώτος ώς πλείστους 
λαθὼν, )αμπρῶς τε εἰς Βαθυλῶνα πάλιν Ti» οἰχείαν 
ἀρχὴν ἀναξεύξας, τοὺς εὐγενεστάτους τῶν Ἰουδαίων 
παῖδας ἀπολεξάμενος, εἰς ὑπουργίαν ἀπένειμεν 
ἑαυτῶ, ἐν οἷς xai τέσσαρες ἦσαν τῶν τοῦ βασιλέως 
Δαυϊδ ἀπογόνων, x«)oi μὲν τὴν τοῦ σώματος ὥραν, 
καλοὶ δὲ καὶ τὴν τῆς ψυχῆς, xal πολὺ τὸ εὐγενὲς ἐξ 
ἀμφοτέοων ἐπιδειχνύμενοι, οἱ καὶ sig ᾿Εδεχίαν xai 
Ἰωσίαν τοὺς δικαιοτάτους προσεχῶς τὸ Ὑένος &y- 
éptpov * τούτους οὖν ἐχεῖνος ἐχτομίας ποιήσας καὶ 
χορηγεϊσθαι αὐτοῖς τάγε πρὸς τροφὴ» ἀπὸ τῆς Da- 
σιλιχκῆς τραπέζης οἰκονομήσας, παιδαγωγοῖς παρα- 
δίδωσιν, ὡς ἂν τήν τε θύραθεν σοφίαν καὶ αὐτὰ 
ἄριστα παιδευθῶσι τὰ τῶν Χαλδαίων. Τούτων μὲν 
Δανιὴ) ἐχαλεῖτο  ὁ μετ αὐτὸν ὃ’ ᾿Ανανίας, ΆΛγα- 
ρίας τε ὁ τρίτος καὶ ὁ λοιπὸς Μισαή) ' διαµείψας 
δὲ αὐτοῖς τὰ ὀνόματα, τὸν piv Δανιλλ ἈΒαλτάσαο 
καλεῖ, Σεδρὰχ δὲ τὸν ᾿Ανανίαν, τὸν ᾿Αξαρίαν Μι- 


373 


VITA S. PROPHET/E DANIELIS. 


874 


σὰκ, καὶ ᾿Αθδεαγὼ τὸν Μισαὴλ ὀνομάζει * οὓς δύ- À nominat Abdenago.Quos quidem et rex amabat,et 


που καὶ ἐφίλει 0 βασιλεὺς xai λίαν εὐωενς πρὸς 
αὐτοὺς ἔβδλεπε, τῆς ἀγχινοίας ἀποδεχόμενος, καὶ ὅτι 
μὴ μόνον 
ἀλλὰ χαὶ πολλή τις ἐπέπρεπεν αὐτοῖς σήνεσίς τε καὶ 
χοσµιότης. ᾽Αλλ᾽ οὕτως μὲν πρὸς τοὺς παῖδας ὁ βα- 
σιλεύς. 


εφυῶς διέκειντο περὶ τὰ µαθήµατα, 


B. Δανιηλ δὲ ὁ βχυμάσιος οὐκ ἐπαινέτης µόνον 
τῆς ἀρε-ῆς ἦν, ἀλλὰ καὶ αετήει ταύτην ἐπιμελως ' 
καὶ διὰ τοῦτο σχληοα/ωγίχες τε ἐξεδίδου τὸ σῶμα, 
xai ἀπὸ τῆς βασιλικῆς τραπέζης ἐδεσμάτων οὗ uó- 
νον, αὐτὸς παρητεῖτὸ µεταλαμβάνει ἀλλὰ καὶ Toi; 
ἑτέοοις x«i συγγενέσι, τοῖς τρισὶ λέγω παισὶν, οὔὗ- 
τω ποιεῖν παρη/γύα. Δόξαν οὖν ἀμφοτέροι, «αθ- 
ὁλου πάντων τὼν ἐμψύχων ἀπέχεσθαι καὶ σπέοµασἰ 
μόνοις xat λαχάνοις αιτεῖτθαι, προσελθόντες ᾿Ασχά- 
νο τῷ τὴν ἐπιμέλιαν αὐτῶν ἐπιτετοαμμένω ἀρχι- 
εννούχω, τὰ μὲν παοὰ τοῦ βασιλέως αὐτοῖς κοαιᾷο- 
µενα ἨΠξίουν αὐτὸν λαμθάνοντα ἀναλίσχει, παοέχειν 
dt αντ αὐτῶν δσπριά τε χαὶ φοίνικας εἰς διατουφὴν, 
xai εἴ τι τῶν ἀψύχων ἕτερον αὐτοὶ βούλοιντο ' ποὺς 
q*à τὴν τοιαῦτην δίαιταν, ἔλεγον, ἐξ ἀρχῆς z1xovi- 
σθαι, τῆς de ἑτέρας ὁλιγωοεῖν. Ὁ δὲ εἶναὶ μὲν ἔτοι- 
uos ἔλεμεν, ὑπηρετεῖν αὐτῶν τῇ θελήσει. ὑφοοᾶσθαι 
δὲ ui χατάΆηλοι τῷ βασιλεῖ γινηθέντες ἔχ τε τῆς 
των σωμάτων ισχνότητος καὶ τῆς ὠχρότητος τῶν 
πρησώπων συμμεταβίάλλειν γὰρ αὐτοῖς ἀνάγκη τὰ 
σωματα καὶ τὰς χρόας ἅμα τῇ διαίτη, καὶ µέλιστα 
τῶν ἄλλων παίδων εὐπαθούντων, αἴτιο κινδύνου 
καὶ τιµωοΐας αὐτῷ χαταστῶσιν. Ἔχοντα οὖν πρὸς 
τοῦτο εὐλαθῶς τὸν ᾿Ασχάνην, πείβουσιν οἱ γενναῖοι 
ἐπι δέχα Ἡμέρας ταῦτα παρασχεῖν αὐτοῖς πείοας 
ἕνεχα, καὶ μὴ μµεταβκλούσης μὲν αὐτοῖς τῆς τῶν 
σωμήτων ἕξεως, ἐὰν τοῖς αὐτοῖς ἐπιμένειυ ὡς οὐδὲν 
ἔτι Βλαθησομένους * εἰ δε ατιωθέντας ἴδοι καὶ τῶν 
ἄλλων ἀειλέστερον ἔχοντας, ἐπὶ τὴν προτέραν αἲ- 
τοὺς ἄγειν δίαιτα» χαὶ χατὰ τὰ κελευσμένα ποιεῖν. 
Ὡς δε οὗ μόνον οὖδεν αὐτοὺς ἐλύπει τὴν τροφὴν 
ἐκείνην προσφεροµένης, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων εὕτρα- 
φέσττοοι :ὁ σωµατα χαὶ καλοὶ τὴν Ot) ἐγίνοντο, Ὡς 
τοὺς ὀρῶντας τοὺς μὲν πιρὶ τὸν Δανιὴλ δοχεῖν ἐν ἀγθονία 
xxi τρυφῆ τῇ πάση βιοῦν, τοὺς ἑτέρους δὲ τῶν παίδων 
ἐνδεέστεοον σιτεῖσθαι xai μὴ κατὰ χριίαν ἀπολαύειν 
τῶν διδοµένων, 

['. EL ἐχείου μιτὰ ἀδείας ὁ ᾽Ασχάνης ὅσα piv 
ἀπὸ 
τοῖς 


τοῦ δείπνου χαθ᾽ Ἠμέραν συνήθως ἔπεμπε τού- 
0 βασιλεὺς, αὐτὸς ἑλάμδανεν, ἐκορήγει δὲ αὖ- 
τοῖς τὰ προειοηµένα ' οἱ δὲ ὡς καὶ τῶν ψυχῶν αὐτοῖς 
διὰ τοῦτο καθαρῶν καὶ πρὸς τὴν τῶν μαθημάτων 
ανάληγιν ἐπιτηδείων ἐκ τούτον γεγενημένων, πᾶσαν 
ἐτρίμως ἐξέωαθον τὴν παιδείαν, τις ἦν παρά τε 
τοῖς Εβραίοις x«i τοῖς Χαλδαίοις, μάλιστα δὲ Δα- 
vh, ὃς ἱκανὸς ἤδη περὶ τὴν παίδευσιν γε/ονὼς καὶ 
πιρὶ χρέσεως ὀνείρων ἐσπουθάκει, καὶ τὸ Θεῖον αὐτώ 
QU» ἐγίνετο * 
woUxv, πολλὰ τὼν μελλόντων ἐναογῶς προηγορὲνιν. 


φ η] 3 - , , 
ὑπ᾿ αὐτοῦ τε τυπούμενος τὴν διά. 


Ἀωωτερο» παρῆ)θιν ἔτος τῆς tow Ἱεροσολόύμων ἆλὼ- 
σιως, καὶ 6 βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ ὄναρ ὁρᾷ θαν- 
µαστὀν, οὗ τὴν ἔχθασιν χατὰ τοὺς ὕπνους αὐτὸς αὖὐ- 


Β 


benigne admodum eos aspiciebat, eorum laudans 
indolem : et quod non solum valebant ingenio ad 
disciplinas, sed eis quoque magnum afferebat or- 
namentum solertia et modestia. Sed sic quidem 
erat rex affectus in pueros. 


II. Divinus autem Daniel non solum erat lau- 
dator virtutis, sed eam etiam diligenter exercebat. 
Et ideo asperitate vitae corpus affligebat, et ciborum 
mensa regie non solum recusabat esse particeps, 
sed aliis etam cognatis, tribus, inquam, pueris 
sic suasit ut facerent. Cum utrisque ergo visum 
esset, abomnibusabstinere animatis, et vescisolum 
seminibus et oleribus, accedentes ad Aschanetem 
archieunuchum, cui erat commissa eorum cura a 
rege, eum rogarunt, ut quee ab ipso rege ad eos 
afferentur, ipse accipiens consumeret: pro eis 
autem preberet legumina et dactylos ad nutrimen- 
tum, et si quid aliud vellet ex inanimis. In hac 
enim vite ratione dicebant se esse educatos ab 
initio, aliam vero despicere. llle autem dicebat se 
esse quidem paratum inservire eorum voluntati : 
sed timere, ne id rex rescisceret ex corporum gra- 
cilitate et vultus pallore. Necesse enim esse, ut 
eis simul mutentur corpora et colores cum ratione 
victus : et maxime, ne cum alii pueri sint bona 
habitudinis, ipsi sint ei causa periculi et supplicii. 
Cum itaque cautione hac in re uteretur Aschanes, 
ei persuadent pueri illi egregii, ut decem dies hec 
illisprieberet experiendi causa : etsi non mutaretur 
quidem eis corporum habitus, sineret in eis per- 
severare. Sin autem viderit diminutos, et aliis se 
habentes deterius, eos ad priorem victus reducat 
rationem, et faciat ut fuit ei imperatum. Cum vero 
eo alimento utentes nihil offenderentur, sed et 
corpora eorum melioris essent habitudinis, quam 
aliorum, et aspectu pulchriora, adeo ut qui eos 
videbant, putarent Danielem quidem et tres alios 
vivere in omnibus lautitiis et deliciis : alios autem 
pueros vesci parcius, nec eis suppetere ea, quae 
sunt ad usum necessaria. 


III. Ex illo tempore, cum reverentia, Aschanes 
quecunque quidem e sua ccena, ut solebat, adeum 
mittebat rex ipse accipiebat : que predicta sunt vero, 
eis suppeditabat. Illi autem, utpote quod eis anime 
propterea evaserant munde et aptee ad suscipiendas 
diciplinas, omnem cito didicere doctrinam, tam 
que erat apud Hebreos, quam que apud Chal- 
deos: maxime vero Daniel, qui cum jam esset 
salis doctrina provectus, studium quoque posue- 
rat in judicio somniorum : eique Deus manifeste 
apparebat : a quo cum ejus mens informaretur, ex 
futuris multa evidenter predixit. Secundus annus 
pueterierat, ex quo capta fuerant Hierosolyma, 
et rex Nabuchodonosor;somnium videt admirabile, 
cujus eventum in somnis ipse Deusei significavit. 








375 


Ille autem cumsurrexisset e cubili, et ipsius somnii Α τῷ ἐδήλωσεν ὁ Θεός - ὁ δὲ τῆς xolroc διαναστὰς 


est oblitus, et illius, quam &a Deo habuit, conjec- 
ture. Chaldeeis ergo protinus accersitis, tam qui 
erant inter magos eximii, quam qui perili divina- 
tionis, dixit eis se vidisse somnium, et quid signi. 
ficaverit : porro accidisse, ut eorum oblivisceretur, 
que viderat : et jubebat eos dicere quodnam esset 
somnium, et quenam esset significatio. Illis vero 
dicentibus fieri non posse ab hominibus, ut nisi 
ipse exposuisset visionem, conjecturam enuntia- 
rent : ipse mortem minatus est sapientibus, nisi 
ei et visionem revocarent in memoriam, et conje- 
cturam simul enuntiarent. EQ statim jussit eos 
omnes interimi, cum pronuntiassent se non posse 
facere id, quod jussi fuerant. 

IV. Cum hoc intellexisset Daniel, jussisse regem 
omnes occidi sapientes, inter hos autem se quoque 
cum cognalis venirein periculum, accedit ad Arioch 
unum ex regis satellitibus, et rogat, ut ei dicat 
causam, propter quam rex tam improbe jussisset 
occidi omnes sapientes, Chaldeos et magos. Cum 
vero de somnio ex eo intellexisset, et quod jussi 
a rege hocei declarare, qui fuerat oblitus, dixerunt 
se non posse: et propterea rex ira motus, eos 
morte damnavit : rogavit Arioch, ut intraret ad 
regem, et peteret magis unam noctem, et in ea 
hane differret interemptionem. Dicebat enim se 
sperare fore ut cum in ea Deum orasset, somnium 
cognosceret.Et ille quidem hec regi quem primum 
renuntiavit. Ille autem cupiens scire, quenam 
esset visio, et quenam esset ejus significatio, jubet 
sustineri magorum interemptionem, donec sciret, 
quidnam) dicturus esset Daniel, et quaenam esset 
ejus virtus. Hic. ergo beatus cum tota nocte cum 
cognatis ad se secessisset, tota nocte Deo suppli- 
cavit, ut magos servaret et Chaldeos, cum quibus 
ipse quoque simul erat periturus, et liberaret ab 
ira regis, aperiendo ei visionem, cujus rex erat 
oblitus. Deus autem simul et misertus eorum qui 
erant in periculo, et volens suum prophetam red- 
dere gloriosum, ei significat somnium, et aperit 
conjecturam: et cum protinus Daniel hec Azarice 
et ceteris aperuisset, eos, qui vile spem abjece- 
rant, etin mortem suam defixerant cogitationem 
immutat et reddit letiores et animo alacriores. 


V. Cum Deo autem cum eis egisset gratias, qui 
misertus fuerat eorum eetatis, et esset dies, accedit 
ad Arioch, et rogat, ut eum ducat ad regem. Dixit 
enim, se ei velle somnium significare, quod ei ac: 
cidit ut nocle videret preterita. Ingressus vero, 
primum se excusavit, nolens aliis Chaldeeis videri 
sapientior: et quod cum nullus illorum potuisset 
invenire somnium, ipse id esset dicturus. Nonenim 
per experientiam, neque quod sit subtilioris et so- 
lertioris ingenii, hoc accidit: sed nostri, inquit, 
misertus Deus, qui veneramus in mortis periculum 
mibi pro mea anima et eorum, qui sunt ejusdem 





MENSIS JULIUS. 


B 


C 


D 


"PF. o UP 


αὐτοῦ τε τοῦ ὀνείρατος λήθην ἔσχε xai ἧς ἔτυχε δύ- 
που παρὰ Θεοῦ τῆς συγκρέσεως. Τοὺς οὖν Χαλδαίους 
αὐτίχα μιταμεμψάμινος, ὅσοι τε τῶν μάγων ἐξαίρε- 
τοι καὶ ὅσοι τὸν μαντικὴν ἔμπειροι, ὣς εἴη τε ὄναρ 
ἑωραχὼς αὐτοῖς ἔλεγιν x«l τὸ συμθιθηχὸς περὶ τὴν 
λήθην ώς εἶδεν ἀπήγγελλεν * ἐκέλευέτε λέγεν αὐ- 
τοὺς, ὅτιτε ἦν τὸ ὄναρ καὶ τίς ἡ δήλωσις ΄ τῶν δε 
ἀδύνατον εἶναι λεγόντων ἀνθρώποις, εἰ pà τὰ τῆς 
ὁράσεως αὐτοῖς ἔκθοιτο, τὸν σύγχρισιν ἀπαγγέλλειν 7 
αὐτὸς θάνατον ἠπείλει τοῖς περὶ ταῦτα σοφοῖς, εἰ μὺ 
καὶ τὸν ἀνάμνησιν αὐτῷ τοῦ ὁράματος «dl τὴν σύγ- 
Χρισιν ὁμοῦ διαγγείλωσι, καὶ εὐθὺς προσέταττε πάντας 
αὐτόὺς ἀναιρεθῆναι πρὸς τὸ χελευσθὲν ἀδυνάτως ἔχειν 
ἀπαγορεύσαντας. 

A. Τοῦτο μαθὼν Δανιὸλ, ὅτι προστάξειςε πάντας ὁ 
βασιλεὺς ἀποθανεῖν τοὺς σοφοὺς, ἐν τούτοις δὲ καὶ 
αὐτὸν μετὰ τῶν συγγινῶν κινδυνεύει, πρὸσεισιν 
Αριὼχ τῷ τοῦ βασιλέως σωματοφύλαχι καὶ δεῖται 
παρ) αὐτοῦ τὴν αἰτίαν μαθεῖν, δι ἣν οὕτω κακῶς o 
βασιλεὺς πάντας εἴη κελεύσας ἀναιρεθῆναι τοὺς σο- 
φούς τε καὶ Χαλδαίους x«i μάγους * xxi μαθὼν τὰ 
περὶ τοῦ ἐνυπνίου καὶ ὅτι χελευσθέντς ὑπὸ του 
βασιλέως rou αὐτῷ δηλοῦν ἐπιλελησμένον μὸ δύνα- 
σβαι εἶπον * xai. διὰ ταῦτα πρὸς ὁργὴν χινηθεὶς, θά- 
νατον αὐτῶν κατακρίνοι, ἠξίου τὸν ᾽Αριὼχ εἰσελθόν- 
τα πρὸς τὸν βασιλέα µίαν αἰτήσασθαι νύχτα τοῖς µά- 
Jot x«i ταύτῃ τὴν ἀναίρεσιν ἐπισχεῖν ' ἐλπίζειν γὰρ 
διὰ ταύτην ἔφασκε, δεηθεὶς τοῦ Oto), γνώσεσθαι τὸ 
ἐνύπνιον ' xai ὁ μὲν κατὰ τάχος ἀπήγγελλε ταῦτα 
τῷ βατιλεῖ ' ὁ δὲ μαθεῖν ἄρα Ὑλιχόμινος, τές à ὀψις 
καὶ τίς ταύτης Ἡ σύγχρισις, χελεύει τὴν ἀναίρεσιν 
τῶν μάγων ἐπισχεθῆναι, ἕως Ὑνῷ, τίνες οἱ λόγοι 
τοῦ Δανιὴλ, καὶ τίς ἂν  παρ᾽ ἀὐτοῖς εἴη δύναμις. 'O 
µακάριος οὗτος τοίνυν μιτὰ τῶν συγγενῶν ὑποχω- 
ρήσας ποὸς ἑαυτὸν, δι) ὅλης ἱκέτενε τῶς νυχτὸς τὸν 
Θιὸν, σῶσαι καὶ τοὺς μάγους xai τοὺς Χαλδαίους, 
οἷς δὴ καὶ αὐτὸς μέλλει συναπολέσθαι, xai ῥύσασθαι 
τῆς τοῦ βασιλέως ὀργῆς ἐμφανίσαντα τὴν ὄψιν αὐτῷ 
x«i ποιήσαντα δήλην, ὥς ὁ βασιλεὺς ἐπιλέληστο * o 
ὃς Oc; ἅμα τούς T? κινδυνεύοντας ἐλεήσας x«i τὸν 
αὐτοὺ προφήτην δοξάσαι βουλόμενος, τό τε ὄναρ αὖ- 
τῷ γνωοίζει xai τὰ τῆς συγχρίσεως dia παρίστησι ^ 
καὶ Δανιὸλ εὐθὺς ταῦτα τοῖς περὶ ᾿Αδαρίαν  &xxa)o- 
ψας, τοὺς μὲν ἀπεγνωκότας ἤδη τοῦ ζῆν καὶ πρὸς τὸ 
τεθνάναι τὴν διάνοιαν ἔχοντες, εἰς τὸ εὐθυμότερον µιε- 
ταθάλλει. 

E'. Εὐχαριστήσας di τῷ θιῷ μετ αὐτῶν ἔλεον 
λαθόντι τῆς ἠλιχίας αὐτῶν, Ὑενομένης Ἡμέρας παρα- 
γίνεται πρὸς τὸν ᾿Αριὼχ καὶ ἅγιιυ αὐτὸν Ὠξίου 
πρὸς βασιλέα ' δηλῶσαι γὰο αὐτῷ βούλεσθαι τὸ ἐν- 
ύπνιον ἔφη, ὅπερ idt» τῆς παρελθούσης νυκτὸς 
τούτῳ συαθέθηχεν. Εἰσελθὼν δὲ παρητεῖτο τὰ πρῶ- 
τα, μὺ σοφώτερον αὐτὸν δόξαι τῶν ἄλλων Χαλδαίων 
βουλόμενος, καὶ ὅτι μηδενὸς ἐκείνων τὸ ὄναρ εὐρεῖν 
δυνηθέντος, αὐτὸς αὐτὸ µέλλοι λέγειν * οὗ γὰρ κατ 
ἐμπειοίαν, οὖδ' ὅτι τὴν διάνοιαν αὐτῶν μᾶλλον ix- 
πεπόνηται, τοῦτο ἨὙένεται, ἀλλ ἐλεήσας, φησί, ὁ 
Θιὸς κωδυνεύοντας ἀποθανέῖν, δεηθέντι περ τε τῆς 


317 


VITA S. PROPHET.E DANIELIS. 


378 


ἐμῆς ψυχῆς xai τῶν ὁμοεθνῶν, καὶ τὸ ὄναρ x«i À gentis, precanti, et somnium aperuit et ejus expo- 


τὸν σύγχοισιν αὐτοῦ φανερὰν ἐποίησεν ' οὐχ 
ἧττον γὰρ τῆς ἐφ᾽ ἡμῖν λύπης ἤ περὶ τῆς σῆς δόξης 
ἐφοόντιζον, ὦ βασιλεῦ, ἀδίχως οὕτως ἄνδρας καλούς 
τε xai ἀγαθοὺς ἀποθανεῖν ἐπιτρέψαντος, ἐξ ὧν οὐ- 
δε μὲν ἀνθρωπίνης σοφίας ἐχόμενον ἤτησας, ὃ δὲ 
ἣν ἔργον μόνου Θεοῦ ἐπεζήτεις. Σοὶ τοίνυν, o βασι- 
λεῦ, φροντίξοντι περὶ τοῦ τίς 
παντὸς μιτὰ σὲ, βουλόμενος δηλῶσαι Θεὸς, ὄναρ 
ὑποδειχνύει τοιοῦτον * Ἔδοξας ὁρᾷν ἀνδοιάντα µέγαν 
ἑστῶτα. οὗ τὴν piv χεφαλὴν συνέθαινεν εἶναι χου- 
σὺν, τοὺς δὲ ὤμους καὶ τοὺς βραχίονας ἀἄργυροὺς, 
ἀπὸ χαλκοῦ δὲ τὴν γαστέρα καὶ τοὺς μηροὺς, χνήµας 
καὶ πόδας σιδηροῦς * ἔπειτα λίθον εἶδες ἐξ ὅὄρους 
ἀποῤῥαγέντα ἐμπεσεῖν τε τῷ ἀνδριάντι xal τοῦτον 


ἄρξει τοῦ χόσµου 


χαταθαλόντα συντρίψαι καὶ μηδὲν αὐτοῦ µέοος ὁλό- B 
xÀnpow» ἀφεῖναι, τὸν δὲ χρυσὀν xai τὸν ἄργυοον xci 
τὸν χαλκὸν καὶ τὸν σίδηρον λεπτότεοον γινέσθαι x«i 
ἀέρα 
ἅπα- 


Χόνεως ' καὶ τὸν μῖν ἀνέμου πνεύσαντος εἰς 
διασπαοῆναι, τὸν δὲ λίθον αὐξῆσαι τοσοῦτον ὡς 
σαν δοκεῖν τὴν γῆν ὑπ αὐτού πεπληοῶσθαι. Τὸ μὶν 
ὄναρ, ὅπερ αὐτὸς εἶδες, τοιόνδε ' ἡ σύγκοισις δὲ αὖὐ- 
τοῦ τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον * μὲν χρυσῆ χιεφαλὴ σέ 
τε ἐδήλου xai τοὺς πρὸ σοῦ βασιλέας Βαθυλωνίους 
ai δύο δὲ χεῖρες xal οἱ uot ὑπὸ δύο χαταλυθήσεσθαι 
Πέοσας 
τὴν δὲ ἐκείων ἕτερός τις 
ἀπὸ τῆς δύσεως κχαθαιρήσει χαλκὸν ἠμφιεσμένος. 
Αλέξανδρος οὗτος ὁ Μακεδών 
παύσει, τὴν ἰσχὺν ὁμοία τῷ σιδήρῳω " καὶ κρατήσει 

μὲν εἰς ἆπαν διὰ τὴν τοῦ σιδήρου φύσιν * εἶναι 7*p: C 


βασιλέων tà» Ἠγεμονίαν ὑμῶν, εἶναι καὶ 


Μήδους τούτους φηαί 


χαὶ ταύτην ἄλλη 


αὐτὴν στεῤῥοτέραν τῆς τοῦ χρυσοῦ xai τοῦ ἀργύρου 
καὶ τοῦ χαλκοῦ * f) τῶν Ῥωμαίων αὕτη μεγαλοδύνα- 
µος βασιλεία. ᾿Εδήλωσε dt αὐτῷ καὶ πιρὶ τοῦ λίθου 
λέγων * ὅτι Ὁ λίθος ὁ τμηθεὶς ἄνευ χειρῶν, ὁ Χρι- 


sitionem. Non minorem enim nostri doloris, quam 
tue glorie curam gerebam, o rex, qui viros tam 
bonos et tam honestos, inique mori jusseras, cum 
nihil petiisses, quod esset humane sapientie: sed 
hoc ab eis exegisses, quod erat solius Dei opus. 
Tibi ergo, o rex, cogitanti, quis post te esset mundo 
imperaturus, volens Deus significare, tale ostendit 
somnium. Visus es tibi videre magnam statuam 
stantem, cujus caput quidem contigit esse aureum: 
humeros autem et brachia, argentea:ex ere vero, 
ventrem el femora, tibias et pedes ferreos. Deinde 
lapidem vidisti abruptamo monte, incidere in sta- 
tuam : et eam comprehendere ac conterere, et 
nullam ejus partem relinquere integram : aurum 
autem et argentum et es et ferrum vel pulvere 
fleri subtilius : et statuam quidem vento spirante 
dispersam fuisse in aerem : lapidem vero adeo 
crevisse, ut videretur universa terra ab eo fuisse 
repleta. Atque somnium quidem, quod ipse vidisti, 
fuit tale. Ejus autem conjectura hoc modo se habet: 
Aureum quidem caput, te significabat, et qui ante 
te fuerunt, reges Babylonios. Due vero manus et 
humeri, a duobusregibusdissolvendum esse vestrum 
principatum, a Persis, inquam, et Medis. lllorum 
autem principatum destruel quidam alius ex occi- 
dente, &re indutus. Is est Alexander Macedo et eum 
faciet alius cessare, viribus ferro similis. Superabit 
autem omnino propter ferri naturam ; est enim is 
fortior auro, argento et ere : est vero id potentis- 
simum Romanorum imperium. Significavit autem 
ei etiam de lapide, dicens : Lapis qui fuit scissus 
sine manibus, est Christus. lllud vero, Sine ma- 
nibus, predixit eum sine coitu esse nasciturum ex 
utero a labe alieno. 


cróg ἐστι * τὸ δὲ χειρῶν ἄνευ τὸ χωρὶς συνουσία, ix τῆς ἀμώμου τεχθῆναι γαστρὸς αὐτὸν προεφή- 


τευ σεν. 

C". Ὁ δὲ βασιλεὺς Ναθουχοδονόσορ ἀκηκοὼς ταῦτα 
xat TOUT αὐτὸ εἶναι τὸ φανὲν ὄναρ συνεὶς, ἐξεπλάγη 
τὸν Δανιὴλ τοῦ μεγαλείου τῆς φύσεως, xal παραχρῆ- 
μα μιχρὰ πάντα χαὶ βασιλείαν αὐτὴν καὶ ὄγκον τῆς 
ἀρχῆς θέµενος, τοῦ θρόνου τε ἐξανίσταται καὶ ἰσο- 
θέοις ἐκεῖνον ἐτίμα τιμαῖς * ἔτι δὲ x«i τὴν προσηγο- 
ρίαν ἀὐτοῦ τοῦ ἰδίου Θεοῦ θέµενος, ἀπάσης αὐτὸν 
ἐκίτροπον τῆς βασιλείας ἐποίησεν * οὐ μὴν ἀλλὰ xoi 
τοὺς συγγενεῖς αὐτῷ καὶ τὴν ἀρετὴν 
τοὺς περὶ ᾿Αδαρίαν uui, ἄρχοντας 
Βαθυλῶνος, οὓς μετ ὀλίγον ὑπὸ φβόνου 


D 
ὁμοτρόπους, . 
ἀναδείχνυσι 
xai βασκα- 
νίας εἰς χίνδυνον ἐμπεσεῖν σννέθη, τῷ βασιλεῖ ποοσ- 
κρούὐσαντας ἐξ αἰτίας τοιαύτης ' ὁ Βαθυλώνιος fa- 
σιλεὺς ἐχεῖνος ταῖς κατὰ τὸν βίον εὐθηνίαις εἰς ἀπό- 
νοιαν ἐπαοθεὶς, ἔτι δὲ xxi τῷ ἀμυθήτῳ πλούτῳ καὶ 
τῷ πλήθει τῶν ὑποταγέντων ἐθνῶν ἐπὶ μέγα τε φυ- 
σηθες xal μικροῦ καὶ Θεὸς εἶναι διὰ κουφὀτητα 
Φαντασθεὶς, µμονονουχὶ x«i θεοὺς πλάττειν αὐθήμε- 
Po» d&ro χαὶ τὰ οἰκεα τῶν αὐτοῦ χειρῶν ἔργα 
θιοὺς ἀποδεἶξαι δεῖν ἔσπευδεν ^ ἐντεῦθεν καὶ χρυσοῦν 
ἀνδριάντα κατασχευάσας, πηχῶν τὸ ut» ὕψος ἑξή- 
Ἅντα, τὸ πλάτος δὲ ἓξ, ἔστησε τοῦτον ἐν µέσῳ τοῦ 


VI. Nabuchodonosor autem cum hec audivisset, 
et hoc esse quod ei apparuerat, somnium intellexis- 
set, stupuit Danielis ingenii magnitudinem : et 
protinus parvaomnia, etipsumregnum, et imperii 
magnitadinem esse ducens, surgit e throno, et Deo 
paribus illum afficit honoribus. Preterea vero οἱ 
quoque sui dei imposita appellatione, eum totius 
regni esse effecit curatorem.Quin etiam ejus cogna- 
tos, qui erant ei virtute pares, Azariam, inquam, e 
caeteros, creat principes Babylonis : quos paulo 
post contigit propter invidiam incidere in periculum 
cum regem offendissent hac de causa : rex ille Ba- 
bylonis, felici rerum successu, et. infinitis divitiis, 
et multitudine earum quas * subjunxerat gentium, 
in superbiam elatus et valde inflatus, et propemo- 
dum propter levitatem se deum esse visione appre- 
hendens, propemodum se vel deos eoipso dieputa- 
bat posse fingere, et suarum manuum opera deos 
contendebat efficere. Hinc factum est, ut cum au- 
ream consiruxissel statuam, sexaginta quidem 
cubitorum altitudine, sex autem latitudine, eam 
statueritin medio campo Babylonis, qui vocatur 


: 979 


terra, cui imperabat, convocavit primos satrapas. 
Dederat vero eis quoque signum, ut non tam te- 
mere, nec absque aliqua ratione ei honorem tri- 
buerent : sed tanquam signo dato accedentes, 
cum magno metu adorarent. Fuit autem tale si- 
gnum : Quando, inquit, audierint tubam, hoc ma- 
gna voce significantem, tunc oportet, inquil, pro- 
cidentes adorare statuam : eos vero, qui hoc non 
fecerint, continuo injici in fornacem ignis ardentis. 
Ut enim esset ei majus et clarius certamen pro 
statua, jubet fornacem ex diametro distantem, 
pice,sarmentis,naphtha et stuppaaccendie regione 
statue : ut si quis convinceretur jussui regis non 
assentiens, in fornacem statim conjiceretur. 


VII. Cum omnes ergo, ut jussi fuerant, jam reso- 
nante tuba, adorarent statuam, hi tres soli recusa- 
runt hoc facere, ut sacra docent Eloquia : ut qui 
patrias leges transgredi minime sustinerent, et 
Deum dedecore afficere, et simulacro offerre ado- 
rationem. Hinc factum est ut apud iniquum regem 
accusarentur. Accedentes autem, qui eos accusa- 
bant : Rex dixerunt ii, quibus a te datum est 
imperium regionis, Sidrach, inquam, hic, Misac, 
et Abdenago, neque omnino sustinent adorare ima- 
ginem, neque tuis jussis obediunt. Hec cum illi 
dixissent, ii statim producti sunt ante tribunal re- 
gium. Quid ergo deinceps est consecutum ? Ille 
quidem rogavit, an vera essent, et nollent auream 
statuam adorare cum aliis. Dicebat enim se non 
credere hec esse vera. llli vero magno et excelso 
animo dixerunt se nullum alium habere, nisi so- 
lum Deum in colis : quinos potest, o rex, eripere 
ex hac fornace ardente, et ex tuis manibus. Cer o 
enim scias, quod nos deos tuos non colemus, et 
auream, quam posuisli, statuam non adorabimus. 
His tyrannus non minus ira accensus, quam fornax 
ardens, jubetiratus viros robustos, Azariam cum 
ceteris, vinctos cum vestibus et tibialibus, ita ut 
erant, in fornacem injicere. Et illi quidem statim 
in ignem injecti, divina providentia conservantur 
illesi, et admirabiliter ac contra opinionem mani- 
festum effugiunt periculum. Non enitn eos omnino 


ignis attigit, neque eos ulla affecit molestia. Sed J 


cum una cum eis descendisset et Angelus, statim 
quidem 8 circumpositis relaxantur vinculis : aura 
autem rore aspergens, eis evasit ignis, ettanquam 
in thalamo in media flamma stantes, laudabant 
Deum universorum : Benedictus es, dicentes, Do- 
mine, Deus patrum nostrorum et laudabileet glo- 
riosum est nomen luum in secula : et que dein- 
ceps sequuntur in cantico. Eos vero qui ipsos 
accusabant, Chaldoieos, et multos alios ex Assyriis, 
ignis excurrens perdidit et interemit. Sic gloria et 
honore coronare novit Deuseos, qui revera nomen 
illius glorificant. Sic fide dignus est, qui promisit, 
quod etiamsi per ignem venias, non combureris, 


MENSIS JULIUS. 


Deera. Et cum esset eam consecraturus, ex tota Α πεδίου ἨΒαθυλῶνος Δεηρὰ xeoupévou καὶ µέλλων 


G 





καθιεροῦν αὐτὸν, συνεκάλεσεν ib ἁπάσης ἧς ὕρχε 
γῆς τοὺς πρὠτους τῶν σατραπῶν, δεδώχει δε καὶ 
σημεῖον αὐτοῖς, ἵνα μὴ ἁπλῶς οὕτω μηδ’ ἄνευ λόγου 
τιὸς τὸ σέθας αὐτῷ νέµοιε, ἀλλ ὥσπερ ix συν- 
θήµατος προσιόντας σὺν φύθῳ πολλῷ προσκυνεῖν. 
Καὶ τὸ σημεῖον τοιόνδε, Ἠνίχα, φησὶν, σηµαινούσης 
ἀχούσουσι µέγα τῆς σάλπιγγος, τοτε, φησὶ, πεσὀν- 
τας προσκυνεῖν τὸν ἀνδριάντα * τοὺς δὲ μὺ τουτο 
ποιοῦντας εὐθέως τῇ τοῦ πυρὸς ἐμθληθῆναι χαμίνῳ. 


“ 9 , » » * ?, . . * 
ἵνα γὰρ μιίζδων αυτῷ xxi περιφανέστερος ο ὑυπιρ 


τοῦ ἀνδριάντος ἀἁγὼν χαταστῇ, xci χάµινον ἐκ δια- 
µέτρου χατέναντι τῆς εἰχόνος ἐκκαῆναι προστάττει 
πίσση καὶ χληµατίδι, πρὸς δὲ καὶ νάφθη καὶ στν- 
πείῳ ἱσχυρῶς τρεφοµένην, ἵν ὅστις ἐλέγχοιτο τῷ βασι- 
λικῷ δόγµατι μὴ κατατιθέµινος. αὐτίχα παραδιδῶται 
τῇ xapívo, 

Z: Πάντων οὐκ κατὰ τὸ κελευσθὲν ix σννθήµατος 
ἠχούσης ἤδη τῆς σάλπιγγος προσχυνούντων τὸν ἀν- 
ὁριάντα, οἱ τρεῖς οὗτοι μόνοι τοῦτο πρᾶξαι Ὀπείθη- 
σαν, καὶ τὰ ἱερὰ διδάσκουσι Λόγια, ἅτε τοὺς 
πατρῴονς νόμους παραθῆναι μὴ ἀνασχόμινοι καὶ 
τὸν ὕψιστον Θεὸν ἀτιμάσαι καὶ εἰδώλῳ προσενεγ- 
χεῖν τὴν προσκύνησιν * ταύτῃ τοι χαὶ τῷ πονηρῷ 
διαθάλλονται βασιλεῖ ' x«i προσελθόντες οἱ διαθὰλ- 
λοντες αὐτούς * Βασιλεῦ, ἴφησαν, oi παρὰ σοῦ τῆς 
χώρας ἄοχειν λαχόντες, Σεδρὰκ οὗτος xai Μισὰχ καὶ 
Αόδεναγὼ, οὔτε τῇ εἰκόνι προσκωνεῖν ὅλως ἀνέχον- 
ται, οὔτε μὴν τοῖς σοῖς διατάγµασι πειθαρχοὺσι. 
Ταῦτα εἶπον ἐχεῖνοι, x«t ταχὺ τούτους εἰς παράστα- 
σιν τὸ βασιλικὸν ἐδέχετο βῆμα ' τί οὖν τὸ ἐντεῦθεν ; 
'O μὲν εἰ ἀληθῆ ταῦτα διεπυνθάνιτο χαὶ τῇ χρυσῇ 
εἰκόνι μετὰ τῶν ἄλλων οὐ προσκυνεῖν βούλοιντο * n3 
δὲ q*p πιστεύειν ἔλεγεν ἀληθιίας ἔχεσθαι ταῦτα * ot 
δὲ µε/αλόφρονι διανοία οὐδὲν ἕτεοον Y; ἔχειν μόνον 
Θιεὸν ἐν οὐρανοῖς ἔφασχον, ὃς ἐξελέσθαι ημᾶς δύνα- 
ται τῆς καμίνου ταῦτης τῆς καιοµένης x«l τῶν σῶν 
χειρῶν, ὦ βασιλεῦ. Γνωστὸν γὰρ ἀληθῶς icto σοι, 
ὅτι τοῖς θεοῖς σου o) λατρεύομεν xal τῇ sixóvt τῇ 
χρυσῦ 5 ἕστησας οὐ προσχυνοῦμεν. Τούτοις ὁ τύραν- 
vog οὐδὲν ηττον τῆς ἀναφθείσης καμµίνου διακανθεὶς 
άνδρας ἰσχυροὺς ἐν ὀργῇ χελεύει τοὺς περὶ ᾽Αδαρίαν 
αὐταῖς στολαῖς καὶ περιχνημῖσιν ὡς εἶχον πεδήσαν- 
τες, ἐμθαλεῖν εἰς τὴν κάμινον * xal oi pk» εἰς τὸ 
πῦρ εὐθέως βληθέντες, ἐκ προνοίας θείας ἀθλαθεῖς 
διασώζονται καὶ παραδόξως τὸν προφανῆ xivduvov 
ὑποφεύγουσιν * o9 γὰρ ἤψατο αὐτῶν τὸ χαθόλου τὸ 
πῦο οὐδὲ μὴν ἐλύπησε τὸ παράπαν, ἀλλὰ συγκατα: 


ὡς 


θάντος αὐτοῖς ἀγγέλου, ἀνίενται μὲν τῶν πιριχειµέ- 
νων αὐτίχκα δεσμῶν * αὖρα δὲ δροσίζουσα τὸ πῦρ αὖ- 
τοῖς ἐγεγόντι, καὶ ὡς ἐν παστάδι τῇ φλογὶ μέσον 
ἐστῶτες τὸν ἐπὶ πάντων ὕμνουν Θεόν ' Εὐλογττὸς εὖ, 
Κύριε, λέγοντες, 0 Θιὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, xai αι- 
νετὸν xai δεδοξασµένον τὸ ὄνομά σον εἰς τοὺς αἰῶνας, 
καὶ τὰ ἑξῆς τῆς ὡδῆς ' τοὺς δὲ διαθαλόντας αὐτοὺς 
Χαλδαίους καὶ πολλοὺς ἄλλυυς τῶν ᾿Ασσυρίων τὸ mp 
ixdpapóv διέφθειρέ τε καὶ εἰς τέλος ἀπώλεσιν. Οὔ- 
τω δόξη xai τιμῇ στεφανοῦν olde Θιὸς τοὺς ἕργῳ τὸ 
ἐχείνου δοξάζοντας ὄνομα * οὕτω πιστὸς ὁ έπαγγει- 


VITA S. PROPHET/R DANIELIS. 


λάμωος, ὅτι K&v διὰ πυρὸς διέθης, οὐ μὴ χατα- À neque ardebis. Atque hac quidem sic habuerunt, 


καυθῦς οὐδὲ μὴ συμφλεγῆς. Εἶχε μὲν οὕτω ταῦτα" 
καὶ οἱ τρεῖς παῖδες ἐν τῇ xauívo διῦγον, ἔτι τὸν ἐπὶ 
πάντων αἰνοῦντες Θεόν, 

Η΄’. Ὁ βασιλὼς δὲ τὸ πρᾶγαα διὰ θαύματος θέ- 
µενος, τοῦ θρόνου pi» εὐθὺς ἐξανίσταται' διαποοῶν 
dt ἦν, πῶς ἄρα roti; παρ) αὐτοῦ τῇ χαμῦῳ βλη- 
βέντες τέσσαρες ἄρτι καθορῶνται, μηδὲν λυπηρὸν ἧ 
ἆηδες ὅλως ἔχοντες' ἡ τοῦ τετάρτου ὃς ὀψις ὁμοία 
Υϊῷ Θεοῦ, xai αὐτίχα πρὸς τῇ θύρᾳ τοῦ καμίνου 
γενόμενος " Σεδρὰχ, ἔφη, καὶ Μισὰκ καὶ ᾿Αόδεναγὼ, 
οἱ δοῦλοι τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψέστου, ἐξέλθετε xoà δεῦτε 
οἱ dt ἐξῦτον σῶοι καὶ ἆθιχτοι, μηδὲ τριχὸς αὐτῶν 
τοῦ πυρὸς κυριεύσαντος. Taura ὡς εἶδεν ὁ βασιλεὺς, 
τὴν ὑπερθολὴν τοῦ θαύματος, μᾶλλον δὲ τῶν θαυμά- 
των χαταπλαγεὶς, ὅτι τε κρείττους ὤφθησαν τοιοῦδε 
πυρὸς, καὶ ὅτι μὲ ἁπλῶς κρείττους, ἀλλὰ µηδὲε θρὶξ 
αὐτῶν τὸ εὐμαραντότατον τοσαύτῃ παρεβῥύη φλογί’ 
πρὸς τούτοις ὅτι δεδεµένοι ὄντες εὐθὺς ἀνείθησαν, 
x«i ὄτιπερ ἐν τῇ καμίνῳ παρόντε ἔτι xal ἄδειν 
ἠχούοντο, ὃ τοῖς ἐν φλογὶ θάνατον ὀξέως οἶδεν ἐπ- 
«yt» αὐτῇ παραχρῆμα τῇ διανοίξει τοῦ στόματος, 
xai ὅτι τὸ πὺὂρ ixtivo ὃ τῆς οἰχείας ἐν τούτοις ἐξ- 
ελάθετο φύσεως, ἐν τοῖς πιρὶ τὴν χάμινον οὖσι 
Χαλδαίοις top ἀχριδες ἦν καὶ οὐδὲ κατὰ χώραν µέ- 
νου, ἀλλ ἐξιὸν xat ἀλλόμενον καὶ τοὺς ἀξίους εὖ» 
µαρέστατα καταφλέγον ' ταῦτα Πάντα ἐκεῖνος ὡς 
εἶδεν, εἰς γῆν τε εὐθὺς ἔπιπτε καὶ, Εὐλόγητος εἴ, 
Κύριε, µεγάλη ἔχραξε τῷ φωνῇ, ὁ Θεὸς τοῦ Σεδρὰχ, 
Μισὰκ xai ᾿Αθδεναγὼ, ὃς ἀπέστειλε τὸν ἄγγελον 
αὐτοῦ καὶ ἐῤῥύσατο τοὺς ὁσίους αὐτοῦ παῖδας ἐκ τοῦ 
πυρὸς καὶ χαχῶν ἀπαθεῖς διετήρησιν ' εἶτα xai δό- 
Ίμα ἀτίθησιν, Πᾶς ὅστις, λέγων, οὗ προσκυνεῖ τὸν 
Θεὸν Σεδρἀχ, Μισὰκ xal ᾿Αθδεναγὼ, εἰς ἀπώλειαν' 
ἔσται χαὶ τὰ ἐχείνου πάντα εἰς προνοµήν * αὐτοὺς 
δε τοὺς μµαχαρίους παῖΐδας νῦν ἢ πρὀτερον μείξδοσι 
δοξάσας τιμαῖς, ἄρχειν xoi τῶν Ἰονδαίων αἰχμα- 
λώτων επέτρεπε. 

Θ’. Βραχὺ τὸ μετὰ ταῦτα, καὶ πάλιν ὅρασις ἑτέρα 
κατὰ τοὺς ὕπνους τῷ βασιλεῖ δείχννται͵ καὶ ἣ ὅρασις 
τοιάδε * δένδρον ὁρᾶᾷν ἐδόχει µέγα τε καὶ θαυμάσιο», 
ὃ ἐῤῥίδωτο μὲν ἐπὶ γῆς, ἐμεγαλύνθη δὲ καὶ ἴσχυσε 
μέγα, καὶ τὸ ὕψος αὐτοῦ κατειλήφει τὸν οὐρανὸν καὶ 
φύλλοις ὠραίοις ἐχόμα χαὶ ἔθριθε πολλῷ τῷ καρπῷ, 
τὰ θηοία τε τοῦ ἀγροῦ πόντα καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ 
οὐρανοῦ ἐν τούτῳ χατώχει ' εἶτα χαὶ φωνή τις ἄνω- 
5c» ἀθρόα προῄει ἐκτεμεῖν τὸ δένδρον κελεύουσα, 
µόνχν δὲ τὴν τῆς ῥίζης ἐκθῆναι φυήν ' καὶ d καὶ 
ἐεέμνετο xai τὰ φύλλα τοῦδε παραχρῆμα ἐἑξερυί- 
σκετο, καὶ τὰ ἐν αὐτῷ πάντα ζῶα x«i πετειὰ θᾷτ- 
τον ἀφίστατο, 'O μὲν ὄνειρος οὗτος ὁ δὲ βασιλεὺς 
τοῦ ὕπνου διαναστὰς καὶ πάλιν τοὺς μάγους καλέ- 
σας, διεξήει τὸ θεαθὶ καὶ Gua τί σηµαίνοι λέγευ 
ἐδυνήθη 
τὴν τούτου δήλωσι ἐφενρεῖν καὶ τὸ ἁέλλον ἐμφανί- 
σαι τῷ βασιλεῖ, Δανιῤλ δὲ µόνος καὶ τοῦτ' ἔχρινεν 
καὶ χαθὼς οὗτος προεῖπεν, ἀπέδη * εἴρηκε γὰρ, ὅτι 
Σὺ εἰ τὸ δένδρο», ὅπερ εἶδες, à βασιλεὺ, καὶ οὗ μετὰ 


βραχὺ τῆς ἀρχῆς ἐχπεσῷ' τοῦτο γὰρ 5 τομὺ ἐδήλου" 


9 ορ ΄ - D , * 
Ὠξίου * παραυτίκα τῶν μὶν ἄλλων οὐδεὶς 


B 


C 


et tres pueri degebant in fornace laudantes Deum 
universorum. 


VIII. Rex autem rem admiratus, statim quidem 
surgit e throno: dubitabat autem, quomodo tres 
ab eo conjecti in fornacem, nunc cernantur qua- 
tuor, qui nihil omnino grave aut molestum sensere. 
Aspectus vero quarti est similis Filio Dei. Et sta- 
tim accedens ad ostium fornacis, Sedrach, inquit, 
et Misac, et Abdenago, servi Dei altissimi, exite et 
venite. llli autem salvi egressi sunt et intacti, 
cum ne in unum quidem pilum dominatum obti- 
nuisset ignis. Hec cum vidisset rex, miraculi vel 
potius miraculorum summam stupens magnitudi- 
nem, nempe quod et tali igne fuerint superiores, 
et quod non solum superiores, sed nec eorum qui- 
dem pilus, res, que facillime flaccescit et marce- 
8cit, tanta flamma effluxerit: et preterea, quod 
cum essent vincti, continuo fuere soluti: et quod 
cum adhuc essent in fornace, auditi sunt canen- 
tes: quod quidem iis, qui sunt in flamma, ipsa 
statim oris apertione mortem solet afferre proti- 
nus: et quod ille ignis, qui in eis proprie est 
oblitus nature, in Chaldeis, qui erant circa for- 
nacem, fuit verus et perfectus ignis, et nec in loco 
quidem manens, sed egrediens et saliens, et eos, 
qui digni erant, comburens facillime. Postquam 
ille vidit hec omnia, statim humi cecidit, et Bene- 
dictus es, Domine, magna voce clamavit, Deus Si- 
drach, Misac et Abdenago qui misit angelum 
suum, et liberavit sanctos suos pueros ab igne, et 
a malis conservavit illtesos. Deinde etiam edit de- 
cretum, Quicunque, dicens, non adorabit Deum 
Sidrach, Misac et Abdenago, interibit, et illius 
bona omnia prede erunt. Ipsos aut embeatos pue- 
ros majori, quam prius, honore afficiens, jussit Ju» 
deis captivis preesse. 

IX. Non multum intercessit temporis, et rursus 
alia visio regi apparet in somnis. Videbatur sibi 
videre arborem magnam et admirabilem, que ra- 
dices quidem egerat in terra: crevit autem et 
valde fortis evasit, et altitudo ejus ccelum attinge- 
bat, et speciosis erat comata foliis, et plena erat 
multo fructu: omnes vero bestie agri et volucres 
in ea habitabant. Deinde vox quoque quedam re- 
pente ex alto exstitit, que jubebat arborem exscin- 
dere, solum autem dimitti germen radicis. Fuit 
itaque excisa, et ejus folia repente effluxerunt: et 
que erant in ea, omnes animantes et volucres, 
cito recesserunt. Atque fuit quidem hoc somnium. 
Rex autem e somno excitatus, Magis rursus voca- 
tis narrat id, quod visum fuerat: et simul rogavit, 
ut dicerent, quidnam significaret. Atque aliorum 
quidem nullus potiut statim invenire significatio- 
nem, et aperire regi quidnam esset futurum : Da- 
niel vero solus hoc conjecit: et evenit, sicut is 
predixerat. Dixit enim: Tu es arbor quam vidisti, 
o rex. Non multo post autem οχοἰἀθς ab imperio, 





583 MENSIS JULIUS. 984 
hoc enim significabat sectio. Deinde etiam vitam Α εἴτα x«l θηρίοις ἔση συνδιαιτώµενος xai χόρτον ὡς 


ages simul cum feris, et feno pasceris sicut bos : 
cumque sic septem annis vixeris in solitudine, im- 
perium rursus accipies. Hoc enim sibi vult vox 
illa, sed germen radicum dimittite. Propterea, o 
rex, libi meum placeat consilium, et iniquitates 
tuas eleemosynis redime, et peccata tua in mise- 
rationibus pauperum : et fortasse in tuis delictis 
exercebitur lenitas et patientia. 

X. Atque heec quidem postea evenerunt, et finem 
acceperunt, sicut dixerat Daniel. Cum enim dictos 
septem annos versatus esset rex in solitudine, ne- 
que ullus esset ausus regnum aggredi, Deum pre- 
catus, ut suum regnum reciperet, cum successione 
potentie excelsam rursus mentem induens, in re- 
gnum revertitur: et cum regnasset quadraginta B 
tres annos, excedit e vita: vir in rebus gerendis 
acer et vehemens, el eorum, qui ipsum precesse- 
runt, regnum longe felicissimus. Post decessum 
autem Nabuchodonosoris, ejus filius regnum sus- 
cipit : qui statim Jechoniam regem Hierosolymo- 
rum, quem pater Nabuchodonosor captivum duxe- 
rat Hierosolymis, solvens e vinculis, habuit inter 
amicos maxime necessarios : ei donans multa mu- 
nera, ei honore afficiens inter eos, qui erant in 
regno Babyloniorum. Nihil enim boni Jechonie 
omnino ostenderat pater Nabuchodonosor: sed 
eum in vinculis tenebat et affligebut, et si Jecho- 
nias fecerat rem humanissimam, et dignam multis 
laudibus, ut qui seipsum tradiderat cum uxoribus 
et liberis, et toto genere manibus Babyloniorum, q 
ne urbs ab hostibus capta everteretur : ut h&c 
leges apud Josephum narrantem singulatim. Cum 
autem is quoque e vita decessisset, postquam re- 
gnasset octodecim annos, ejus filius ei succedit in 
imperio : quod cum tenuisset quadraginta annos, 
e vita excedit. Deinde Balthasar quoque ejus ne- 
pos fit heres imperii. Non nultum intercessit 
temporis, et Cyrus rex Persarum, et Darius Medo- 
rum, expeditionem suscipiunt adversus Babylo- 
nem. Ceterum cum regnum accepisset Balthasar, 
et accidit novum quidnam et prodigiosum. 


ΧΙ. Accumbebat ille, coenans in magna domo, 
et facta ad convivia regalia, cum suis concubinis 
et amicis. [Ipse autem, cum sic ei visum esset, pre D 
magna arrogantia jubet e suo templo afferri vasa 
Dei, qure Nabuchodonosor ejus avus cum rapuisset 
Hierosolymis, iis nequaquam usus fuerat, sed in 
suo templo pie deposuerat. Hic vero inconside- 
rata et a ratione aliena inductus audacia, eis 
utebatur ; et dum biberet et maledicam linguam 
moveret adversus Excelsum, ex pariete videt ma- 
num procedentem, et in muro syllabas inscri- 
bentem. Conturbatus vero a visione, Magos simul 
et Chaldeos, et quotquot erant Babylone ejus 
generis, qui poterant signa et futura conjicere, 


(4) Evilmerodach nomine. 


βοῦν ψωμιοῦσέ σε’ xat διαξήσας οὕτως ἐπὶ τῆς épu- 
µίας χρόνους ἑπτὰ, αὖθις TZv ἀρχὴν ἀπολήψη ' τοῦτο 
ykp à φωνή" là» τὴν φυὺν τῶν ῥίδων ἑάσατε. Διὰ 
τοῦτο, ὦ βασιλεῦ, ? βουλή µου ἀρεσάτω σοι, καὶ τὰς 
ἀνομίας σου ἐν ἐλεημοσύναις λύτρωσαι καὶ τὰς ἁμαρ: 
τίας σου ἐν οἰχτιρμοῖς πενήτων ἴσως ἔσται μαχροθυµία 
τοῖς παραπτώµασί σου. 


Ι’. Ἐξέόθη μὲν ὕστερον ταῦτα καὶ τέλος εἴληφεν, 
ὡς ὁ Δανιὴλ εἰρήύχει ' διατρίψας γὰρ ἐπὶ τῆς ἐρομίας 
ὁ βασιλεὺς τὸν εἱἰρημένον ἑπτιστῇ χρόνον, οὐδενὸς 
τολμήσαντος ἐπιθέσθαι τοῖς πράγµασι, xci δεηθεὶς 
τοῦ Θεοῦ τὴν βασιλείαν αὖθις ἀπολαθεῖν, εἴτα καὶ 
τὸν ὑψηλόφρονα νοῦν, τῇ διαδοχῇ τοῦ χράτους συν- 
αποδὺς, πάλιν εἰς αὐτὴν ἐπανέρχεται καὶ ἔτη τρία 
καὶ τεσσαράκοντα ᾖβασιλεύσας, τελευτᾷ τὸν βίον, 
ἀνὴρ δραστήριος xai τῶν πρὸ αὐτοῦ βασιλέων γινό- 
µενος εὐτυχέστατος. Μετὰ δὲ τὴν τελευτὴν Ναθου- 
χοδονόσοο, ὁ mai, αὐτοῦ τὸν βασιλείαν παραλαωθά- 
νει, ὃς εὐθὺς τὸν τῶν Ἱεροσολύμων βασιλέα Ἱεχονίαν. 
ὃν ὁ πατὶρ Ναθουχοδονόσορ αἰχμάλωτον Όγαγεν ἀπὸ 
τῆς Ἱερουσαλὴμ, τῶν δεσμῶν wi, ἐν τοῖς &vv7- 
καιοτάτοις τῶν φίλων εἶχε, πολλὰς αὐτῷ δωρεὰς δοὺς 
καὶ ποιήσας ἔντιμον ἐπὶ τῶν ἐν τῇ Βαθυλωνία βα- 
σιλέων ' οὐκ ἣν γὰρ ὅλως ἀγαθὸν τι πρὸς Ἰεχονίαν 
ἐνδειξάμενος ὁ τούτου πατὴρ Ναθουχοδονόσορ, ἀλλ’ ἐν 
δεσμοῖς εἶχεν αὐτὸν καὶ τῇ ἄλλη κακώσει, καίτοι γε 
Ἰεχονίου πρᾶγμα φιλανθρωπότατον καὶ πολλὼν 
ἄξιον ἐπαίνων ἐργασαμένόυ, ὡς ἂν ἑαυτὸν παραδὀν- 
τος σὺν ἅμα yuvatbi x«l τέχνοις xai ὅλω τῷ γένει 
χερσὶ τῶν Βαθυλωνίων, ἵνα uà ἐκείνη χατασκαφείη 
ληφθεῖσα ὑπὸ τῶν πολιµίων, ὡς ἸἹωσήππῳ ταῦτα 
κατὰ µέρος ἐντεύξη διηγουμένιῳ:' Τελευτήσαντος δὲ 
xoi τούτου μετὰ ἔτη ὀχτωκαίδεκα τῆς βασιλείας, à 
παῖς αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν διαδέχεται καὶ χατασχὼν αὖ-- 
τὴν ἐπὶ τεσσαράκοντα ἔτη, καταστρέφει τὸν iow - 
εἶτα καὶ Βαλτάσαρ ὁ τούτου ἀπόγονος κληρονόμος τῆς 
ἀρχῆς Ὑένεται * οὐ πολὺς ἴἔρρει τὸ μεταξὺ χρόνος, 
xai Κύρος ὁ Περσῶν βασιλεὺς καὶ Δάρεῖος ὁ Μήδων 
ἐπιστρατεύουσι κατὰ Βαθυλῶνος * πλὴν ἀλλὰ Βαλτάσαο 
τὴν βασιλείαν παραλαθόντος, χαινόν τε xai τεραστιον 
οἷον συµθέθηχε. 

ΙΔ’. Κατέχειτο pt» γὰρ ἐκεῖνος δειπνῶν, ἐν οἴχκῳ 
µεγάλω καὶ πρὸς ἑστιάσεις πεποιηµένῳ βασιλιχὰς, 
μετὰ τῶν πα)λακίδων αὐτοῦ καὶ τῶν φίλων * αὐτὸς 
δὲ οὕτω δόξαν ix πολλῆς ἀπονοίας χομισθῆναι χελεύει 
τοῦ ἰδίου ναοῦ τὰ τοῦ θεοῦ σκεύη, à Ναθουχοδονόσορ 
ὁ τούτου πάππος συλήσας EX τῶν Ἱεροσολύμω», οὐχ 
ἐχρῆτο μὲν, εἰς δὲ τὸν αὐτοὺ ναὸν εὐλαθῶς χατατέ- 
θεικεν * οὗτος δὲ θράσει προαχθεὶς ἀλόγῳ ἐχρῆτο καὶ 
μεταξὺ πίνων καὶ βλάσφημον γλῶτταν κατὰ τοῦ 
Ὑψέστου xwv. ἐκ τοῦ τείχους ὁρᾷ χεῖρα προϊούσαν 
καὶ τῷ τοίχῳ τιυὰς συλλαθὰς ἐγγράφουσαν. Ταρα- 
χθεὶς δὲ ὑπὸ τῆς όψεως, μάγους ἅμα καὶ Χαλδαίους 
καὶ mày τοῦτο τὸ ἨὙένος, ὅσον ἦν ἐν Βαθνλωνίοις 
σημεῖά τε xai ὀνείρατα χρίνειν εἰδὸς, εὐθὺς συνεκά- 


VITA S. PROPHET/E DANIELIS. 


386 


le, ωαβεῖν τὰ Ὑγεγραμµένα παρ ἐκιίνων βουλόμε- A statim convocavit, ex illis volens discere ea que 


νο τῶν δε μάγων οὐδὲν ἐν τούτοις συνεῖναι λεγόν- 
τω», ὑπὸ μεγάλος ἀγωνίας ὁ βασιλεὺς x«i πολλῆς 
τὸς ἐπὶ τῷ παραδὀξῳ λύπως ἐπισχεθείς, ἐκθρυξε 
κατὰ πᾶσαν iv βραχεῖ τὴν χώραν, τῷ τὰ γράμματα 
ταῦτα x«i τὴν ὑπ αὐτῶν δηλουμένων διάνοιαν σα»ῆ 
καταστήποντι δώσεν ἐπαγγελλόμενος στρεπτὀν τι 
πεοιαυχένιον χρύσεον xai πορφυρᾶν ἰσθῆτα φορεῖν, 
ὥσπεο οἱ τῶν Χαλδκίων εἰώθασι βασιλεῖς πρὸς δε 
xxi τὸ τρίτον µέρος τῆς ἰδίας ἀρχῆς οὕτως 5x- 
δη)ότατα διακηρυχθιν, ἔτι μὲν πλέον οἱ μάγοι συν- 


ἑδραμόν τε καὶ πρὸς ci» εὔρεσι ἐφιλοτμήσαντο 
τῶν υοαμωάτων, οὐδὲν δὲ ἔλαττου ἀποροῦντες 
ἐστέχεσαν. 


IB. Ἑν τούτῳ τὸν βασιλέα μεστὸν ἀθυμίας Ὑενό- 
pro» ἡ αὐτοῦ μάμµη θιασαμίῶη, ἀναλαμθάνειν τε 
ὥρξατο καὶ τὰ περὶ τοῦ προφήτου Δανιὴλ γνήριµα 
χαθιστᾷν, ὅσα τῷ ἐκείνου πάππω, τῷ Ναθουχοδονὀὸ- 
σοο 9uui, ip οἷς ἑώρακω ἀποῤῥήτοις, αὑτὸς διεσά- 
9x7tw Ἔστι τις, λέγουσα, ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας αἰχμ- 
ἅλωτος Ὠὠταῦθα ἀχθεὶς (Δανιὴλ αὐτῷ ὄνομα), ἀνὴρ 
δεινὸς εὑρεῖν τὰ ἀπόῤῥητα x«l Ot γνώοιμα µόνω, 
ὃς Ἡαθουχοδονόσορ τῷ βασιλεῖ, μηδενὸς ἄλλου δυνη- 
θέντος εἰπεῖν περὶ ὧν ἐδειτο μαθεῖν, ἐγνώρισε πάντα 
καλῶς καὶ εἰς φῶς Ἀγαγε τὰ ζητούμενα µεταπεµ- 
ψάμενος οὖν αὐτὸν εὑρήσεις εὐθέως 0 γνῶναι ζητεῖς. 
Καὶ ὃς τάχιστα τοῦτον μετιχαλεῖτο xai διαλεχθεὶς 
ὅσα πύΆοιτο πιρὶ αὐτοῦ xal ἧς ἔχει σοφίας xai ὡς 
τὸ Oso, αὐτῷ Πνεῦμα συµπάρεστι xai µονος sb- 
ευρεῖν ἰκανώτατος X μὴ τοῖς ἄλλοις εἰς ἐπίνοιαν 
ἴρχεται, φοάδειν αὐτῷ τὰ Ὑεγραµμαένα καὶ διαλύειν 
ἠξίου, κάν σκυθρωπὸν 1, φησὶν, τὸ ὑπὸ Θεοῦ ση- 
μαινόμενον΄ τοῦτο γὰρ ποιήσαντι πορφύραν δώσω 
ἑδύσασθαι καὶ χρύσιον περὶ τὸν αὐχίνα στριπτὸν 
xxi τὸ τρίτον τῆς ἀρχῆς µέρος, τιμὴν x«i γέρας τῆς 
σοφίας ἐσόμενο, ὡς ἂν ἐξ αὐτῶν ἐπισημότατος 
ἁπασι Ὑένοιο xal περίθλεπτος. 

ΙΓ΄. Δανιὴλ δὲ τὰς piv. δωρεὰς αὐτὸν ἔχειν tiov: 
τὸν γὰρ σοφὸν καὶ θεῖον δώροις οὐχ ἁλώσιμον εἶναι 
δεῖ προῖχα. δε τοὺς διοµένους ὠφελεῖν βούλεσθαι: 
μηνύειν δὲ αὐτῷ τὰ γεγραμµένα τοῦ βίου καταστρο- 
gi», ὅτι μηδὲ οἷς ὁ πρόγονος αὐτοῦ Ναθουχοδονόσορ 
διὰ τὰς εἰς Θεὸν ὕθρεις ἐκολάσθη, τούτοις αὐτὸς 
ἔμαθεν εὐσεθεῖν xat μηδὲν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως 
πέρα φοονεῖν᾽ ἀλλ ὃτι x«i Ναθουχοδονόσορ µετα- 
πλασθέντος si; θηρίων δια/ωγὴν ἐφ oig Ἰσέδησε, 
xai μετὰ πολλὰς ἰκεσίας καὶ δεήσεις ἐλεηθέντος, 
ὥστε πάλι ἐπανελθεῖν εἰς τὸν ἀνθρώπινον βίον καὶ 
τὴν βασιλεία» αὐτὴν x«i διὰ ταῦτα τὸν Θεὸν ὡς τὴν 
ἅπασαν ἴἔχοντα δύναμιν καὶ προνοούμενον τῶν 
ἀνθρώπων, ἄχοι καὶ τελευτῆς ὑμνοῦντος λήθην αὐτὸς 
ἕλαβε τούτων xai πολλὰ μὲν ἑθλασφήμησεν εἰς τὸ 
Θεῖον, τοῖς δὲ σκεύεσιν αὐτοῦ μετὰ τῶν παλλακίδων 
διηκονεῖτο' ταύτα οὖν ὁρῶντα τὸν Θιὸν, ὀργισθῆναι 
αὐτῷ καὶ διὰ rà» |)εγρααμένων προκαταγγέλλειν, 
εἰς oioy αὐτὸν καταστοίψαι δεῖ τέλος ἐδήλου dk τὰ 
Ἰράμματα τάδε µάνη, θέχελ, φαρέ τοῦτο di Da. 
ye» Ἑλλάδι γλὠσση σημαίνει», ὅτι Τὸν τῆς ζωῆς 
σου χρόνον Ὡρίθμηχεν ὁ Θιὸς καὶ σταθμῷ πιριί- 


scripta fuerant, Dicentibus autem magis, se eorum 
nihil intelligere. Rex valde anxius, et magno animi 
dolore oppressus, propter hanc rem inopinatam 
et valde admirabilem, publico preconio brevi edi- 
xit per totam regionem, se ei, qui has litteras et 
quidnam significarent, esset dealaraturus; polli- 
cens esse daturum torquem aureum, et vestem ge- 
standam purpuream, sicut solent ferre reges Chal- 
deorum, et preterea tertiam partem sui iniperii., 
Cum hoc publico preconio sic fuisset promulga- 
tum, adhuc quidem magis concurrebant magi, et 
contendebant invenire, quid sibi vellent littere. 
Nihilominus autem stabant dubitantes. 

ΧΙΙ. Interea regem angore animi plenum videns 


p ejus avia, ccpit repetere, et de Daniele propheta 


ei significare, que illius avo, Nabuchodonosori, 
inquam, propter ea que viderat arcana, ei expo- 
suerat, Est quidam, dicens, qui fuit ductus huc e 
Judea captivus, nomine Daniel, vir egregius ad 
invenienda arcana, et qua sunt soli Deo cognita : 
qui regi Nabuchodonosori, cum nullus alius posset 
dicere de iis que querebat, omnia pulchre signi- 
ficavit, et edidit in lucein ea que& querebantur. Si 
eum ergo accersiveris, id quod scire cupis, mox 
invenies. llle vero eum celerrime accersiit : et 
cum dixisset, qua de ipso et de ejus audiebat 
sapientia, et quid divinus sit cum eo Spiritus ; et 
sit ad inveniendum solus vel maxime idoneus ea 
qu& non veniunt aliis in mentem, rogabat ut ei 
diceret et solveret ea, qu& scripta fuerant ; etiamsi 
sitinquit,injucundumetasperum quod a Deo signifi- 
catur.Hoc ergo sifeceris, dabo tibi purpuram, quate 
induas: ettorquem aureum,quenm collo tuoimponas, 
ettertiam partem meiimperii, futuram praermium et 
honorem tue sapientie : ut ex ipsis evadas longe 
clarissimus, et ab omnibus suspiciendus. 

ΧΙΙ. Daniel autem rogabat quidem, ut sibi sua 
haberet munera, virum enim sapientem et di- 
vinum non esse capiendum muneribus : se vero 
gratis velle juvare eos qui opus habeant. Declarat 
autem ei ea qu& scripja fuerant, nempe vite exi- 
tum: quod neciis quidem, qui& avus ejus Nabucho- 
donosor passus erat, suppliciis propter suas in 
Deum contumelias, ipse didicerat esse piuin, et 
ultra modum humanenaturse non sumere spiritus : 
sed quod etiamcum Nabuchodonosor mutatus esset 
in vitam ferinam propterea que impie gesserat, 
et post multas preces et supplicationes misericor- 
diam esset consecutus, et rediisset ad vitam huma- 
nam et ipsum regnum : et propterea Deum, ut 
qui omnem haberet potentiam, et hominum curam 
gereret, usque ad mortem laudaret, ipse eorum 
est oblitus : et Deum quidem multis insectatus est 
maledictis, vasis autem ejus ut sibi ministraretur, 
effecit simul cum pellicibus. Hec ergo videntem 
Deum ei esse iratum, et per ea qus scripta sunt, ei 
presigniticare, qualis sit futurus vite exitus. Si- 
gnificabant autem he littere, Mane, Thecel, Phá« 


387 


MENSIS JULIUS. 


388 


res, hoc vero dicebat lingua. Latina significare : Α στησε xai περιεών σον τὴν βασιλίαν Μήδοις 


Tempus vit& tue numeravit Deus, et in libra appen- 
dit, et ablatum regnum tuum dividet Medis οἱ Per- 
sis. Cum regi sit dixisset Daniel, quenam signi- 
fiearent he& in muro littere, Baltasar quidem 
angore et animi dolore fuit oppressus propter 
aspera illa et tristia, quee ei significabantur. Neque 
tamen ei tanquam prophete malorum, non dat ea 
munera, que fuerat pollicitus, sed prebuit omnia 
quam minatus quidem erat regni eversione, defi- 
nite esse necessitatis, sed non ejus qui predixit, 
esse repulans : ea autem, que promissa fuerant, 
implere, boni esse viri judicans, justique et veri. 

XIV. Preterfluxit breve spatium temporis, et 
captus fuit ipse et civitas, sicut predictum fuerat 


a Daniele, cum Rex Persarum in ipsum duxisset p 


exercitum. Sed Baltassar quidem sic e vita excedit : 
Darius vero, qui Babyloniorum dissolvit princi- 
patum, qui erat etiam filius Astyagis, regni sexa- 
gesimum secundum annum transegerat, quando 
cepit Babylonem. Qui etiam admirabilem hunc pro- 
phetam secum accipiens, tanquam rem aliquam 
magnam et preliosissimam, duxit in Mediam, ma- 
gnum suum in eum studium ostendens et obser- 
vantiam. Daniel ergo cum esset in tanto honore et 
exsistimatione apud Darium, et ipse ejus sermones 
acciperet, ut qui haberent aliquid divinum, in 
eum quoque excilata est invidia ab iis qui primas 
partes ferebant in Media. Etenim invidebant sa- 
trapee, videntes eum esse in majore exsistimatione, 


et esse majus in eum regis studium, οἱ haberi in C 


majori apud eum honore. Querentes autem calum- 
nie occasionem et accusationis, minime invenie- 
bant ; nullam enim eis praebebat causam, nam ne- 
que a pecuniis vinci poterat, et omnem questum 
despiciebat. Hinc factum est, ut cum nihil possent 
invenire, quod de eo dicentes apud regem, de 
ejus honore possent uliquid detrahere, alium mo- 
dum quesrerent, quo eum depellerent a regis be- 
nevolentia. Videntes ergo Danielem ter in die 
precantem, arbitrati sunt se invenisse occasionem, 
per quam sint ei allaturi exitium : et accedentes ad 
Darium, ei renuntiant, visum esse omnibus ejus 
satrapis et principibus, ut nullus ex omnibus spa- 
tio triginta dierum ullam omnino petat petitionem, 
neque a Deo neque ab homine, nisi ab ipso rege. 
Qui hanc autem legem fuerit transgressus, in lacum 
leonum injiciatur. 

XV. Rex vero non intelligens eorum meligni- 
tatem, nec suspicans eos hsec esse machinatos 
adversus Danielem, cessit eorum sermonibus. Et 
alii quidem omnes caventes, ne transgrederentur 
ea que eis imperata fuerant, quiescebant : Daniel 
autem hoc minime curabat : sed, sicut ei mos erat, 
stans orabat. Hinc cum eum observassent satrapee, 
et apparuisset ea, quan in ipsum studebant acci- 
pere, occasio, statim venerunt, ad regem, et accu- 
sarunt Danielem, ut qui solus transgrederetur 
ea qua fuerantimperata. Nam cum nullus, aiebant, 


αὐτὴν καὶ Πέρσαις διανεμεῖ. Οὕτω A«w ταῦτα τῷ 
βασιλεῖ σημµαίνειν φράσαντος τὰ ἐν τοίχῳ γράμματα, 
τὸν piv Βαλτάσαρ oiov εἰκὸς ἐφ᾽ οὕτω Χχαλεποῖς τοῖς 
δεδηλωμένοις λύπη καὶ συμφορά κχατέλαθεν, οὗ μὴν 
ως προφήτγ χαχῶν αὐτῷ γενοµένω τῷ προφήτη τὰς 
δωρεὰς d; ὑπέσχετο δώσειν, οὗ δίδωσιν, ἀλλὰ πάσας 
παρέσχιετο, τῶν μὲν ἨὨπειλημένην τῆς βασιλείας 
χαθαίρεσιν τῆς ὁρισθείσης ὀνάγκης, αἁλλ᾽ οὐχι τοῦ 
προφητεύσαντος εἶναι λογισάμενος τὴν δε τῶν ἐπ- 
ηγγέλμένων ἐχπλήρωσιν ἀνδρὸς ἀγαθοῦ κχρίνων x«l 
διχαίου xai ἀφευδοῦς. 


ΙΔ’. Βραχὺ διῆλθε τὸ μιταξὺ, καὶ αὐτὸς τε ἐλήφθη 
καὶ ἡ πόλις, ὡς τῷ Δανιὴλ προηγόρευται, Κύρου 
τῶν Περσῶν βασιλέως ἐπιστρατεύσαντος ἐπ αὐτόν" 
ἀλλὰ Βαλτάσαρ μὲν οὕτω τὸν βίον ἀμείθε. Δαρείῳ 
δὲ τῷ κατα)ύσαντι τὴν Βαδυλώνιον ἡγεμονίαν, ὃς δὴ 
xai ᾿Αστυάγους υἱὸς ἦν, ἔτος ἐξηκοστὸν καὶ δεύτερον 
τῆς βασιλείας Ὠνύετο, Ἠνίκα τὴν Βαθυλῶνα εἴλεν' óc 
xal τὸν θαυμάσιον τουτονὶ προφήτην μεθ) ἑαυτοῦ λα- 
θὼν ὡς µέγα τι χρῆμα χαὶ ἀξιότιμον, ἤγαγεν εἲς 
τὴν Μηδιχὴν, πολλὺν τὴν περὶ αὐτὸν θεραπείαν 
ἐπιδεικνύς. Δανιὴλ τοίνυν ὤν ἐν τοιαύτῃ Tipf x«l 
λαμπρᾶᾷ σπονδῇ παρὰ τῷ Δαρείῳ, μόνος τὲ σύμθον- 
λος αὐτῷ ἐχρημάτισε, καὶ τοὺς αὐτοῦ λόγους ὥς τι 
θεῖον ἔχοντας ὁ βασιλεὺς ἀποδεχόμενος: ἦν. ᾽Αμέλει 
χαὶ φθόνος αὐτῷ ὑφεῖρπε παρὰ τῶν τὰ πρωτα g&- 
ρόντων ἐκ Μηδιχη’ ἐθάσκαινον γὰρ αὐτῷ οἱ σατρά- 
παι παρευδοχιμοῦντα ὀρῶντες καὶ πλείονος ἀξιού- 
µενον τῆς ἐκ βασιλέως θεραπείας τε xoi τιμῆς' xat 
ζωτοῦντες διαθο)ῆς ἀφορμὺν καὶ κατηγορίας, οὐχ. 
εὗρισχον παρεῖχε yàp αἰτίαν οὐδεμίαν αὐτοῖς, ἐπεὶ 
xxi χρημάτων ἀνώτερος ἦν καὶ παντὸς λήμματος 
ὑπερόπτης' ἐντεῦθεν ὡς οὖδὲν εἶχον εὑρεῖν ὅ xar- 
ειπόντες αὐτοῦ πρὸς τὸν βασιλέα ζημιώσονσιν αὐτὸν 
tig τὴν παρ αὐτοῦ τιμὴν, τρόπον ἄλλον ἐξήτουν, 
καθ) ὃν αὐτὸν τῆς βασιλικῆς ἐχστήσουσιν εὐμενείας. 
Ὁρῶντες οὖν τὸν Δανιλλ τρίς τῆς ἡμέρας προσευχό- 
µενον τῷ θΘιεῷ, πρόφασιν ἔγνωσαν εὑρηκέναι, δι ὃς 
αὐτῷ συσχευάσουσι τὴν ἀπώλειαν x«l πρὸς τὸν 
Δαρεῖον ἐλθόντες ἀπήγγελλον, ὡς τοῖς σατράπαις 
αὐτοῦ πᾶσι καὶ ἡγεμόσι δόξειεν, ἐπὶ ἡμέρας τριά- 
κοντα µηδένα τῶν πάντων αἰτήσασθαί τι μηδὲν 
αἴτημα, µύτε παρὰ Θιοῦ μήτε παρὰ ἀνθρώπου, ὅτι 
μὴ µόνον παρὰ σοῦ, βασι)εῦ, τὸν δὲ τὸν νόµον παρα- 
θεθηκότα τοῦτον εἰς τὸν λάκχον ἐμθληθήσεσθαι τῶν 
λεόντων. 

IE. 'O dt βασιλεὺς οὗ συνιδὼν τὴν χαχουργίαν 
αὐτῶν, οὐδ᾽ ἐπὶ τὸν Δανιὴλ ταῦτα συσχευασαµένους 
ὑπονοήσας, εἴξε τοῖς αὐτῶν λόγοις x«i προτίθησι 
πρόγραµµα ὃδηλουν τῷ πλήθει τὰ δόξαντα τοῖς σα- 
τράπαις x«i οἱ μὲν ἄλλοι πάντες φυλαττόμινοι τὰ 
προστεταγµένα pi παραθῆναι Ὡρέαουν, τῷ Δανιὺλ 
δὲ τούτων φροντὶς οὐδεμία, ἁλλ ὥσπερ ἔθος ἰστά- 
µενος ηῦχετο' ἔνθεν τοι xai παρατερήσαντες αὐτὸν 
οἱ σατράπαι, τῆς ἀφορμῆς, Qv ἐσπούδαζον λαθεῖν 
ἐπ᾽ αὐτὸν ὥσπὲρ παραφανείσης, εὐθὺς ἦχον πρὸς βα- 
σιλέα καὶ κατογόρουν ὡς παραθαίνοντος μόνου τοῦ 


VITA S. ΡΒΟΡΗΕΤΑ DANIELIS. 


390 


Δανιὴλ τὰ προστιταγµένα * Μηδινὸς γὰρ, φησὶ, τῶν Α alius auderet deos orare ; Daniel hoc non vult fa- 


ἄλλων τολαῶντος προσεύὐχισθαι τοῖς Ütoiq, ὁ Acti) 
τοῦτο ποάττειν οὗ βούλιται, x«i ἅμα ὡς παραθάτην 
νόµου Πξίνυν κατὰ τὸν vóuov εἰς τὸν λάκκον ἐωθλη- 
θὔναι τῶν Ἀτοντων. Θαῤῥήτας δε ὁ Δαοεῖος, ὅτι D3- 
σεται τὸ Oilo) αὐτὴν x«i οὖδεν ο) πἀθοι Φεινὸν ὑπὸ 
τῶν θποίων, ἐχέλευσεν αὐτὸν εὐθύμως τὸ συμθὰν 
Φέοξιν * καὶ Θληβέντος εἰς τὸν λάχκον τοῦ Δανιὴλ, 
σφοαγίσας τὸν ἐπὶ τοῦ στοµίου κχείμενον ἀντὶ θὺ- 


cere: et simul tanquam legis transgressore:n, vole- 
bant eum ex lege jaci in lacum leonum. Confidens 
autem Darius fore ut Deus eum eriperet, et a feris 
nihil grave pateretur, jussit eum alacri animo 
ferre quod acciderat: et in lacum injecto Daniele, 
cum obsignasset rex lapidem, qui eratlitus in 
aditu loco ostii, recessit, totam noctem insomnis 
transigens, ut qui premeretur cura de Daniele. 


ρας λίθον 6 βασιλεὺς, ἀνεχώρησεν, OÀn» τὴν νύχτα διαγαγὼν ἀἄὔπνος, φροντίδι vi περὶ τὸν Δανιὴλ συν- 


εχόµενος. 

Ic. Μεθ᾽ ἡμέραν ὃς ἀναστὰς, ἐπὶ τὸν λάκχον 
ὦλθε xoci σωδηµένην τὴν σφοαγῖδα εὐρὼν, ᾗ σηµη- 
νάµενος τὸν λίβον καταλελοίπει, ἀνοίξας ὀνομαστί 
τὲ τὸν Δανιὴλ ἑκάλει καὶ διεπυνθάνετο εἴγε xai νῦν 
σώξοιτο " τοῦ δὲ χάτωθεν ὑπακούσαντος καὶ µηδὲν 
παθεῖν εἰπόντος 


ἐχέλευσε αὐτὸν αἀνελκυ- 


σύ ναι τοῦ λάχχου οἱ δὲ ἐχθοοὶ θεασἀµευοι τὸν Δα: 


ἀνιαρὸν, 


νιὴλ απδεν πεπηνβότα δεινὸν, Οὐ μὲν οὖν, ἔλεγον, ὦ 
βασιλεῦ, διὰ τὸ Θεῖον xai τὴν τούτου πρὀνοιαν οὗτος 
σίσωσται, αλλὰ τῷ τοὺς Ἀέοντας κχεχορεσµένους Um- 
ἄοχειν τοοφῆς. Τοῦτο ἐκεῖνοι μὶν ἔτι βασκανίας 
ἑττημένοι simos. 'O βασιλεὺς δὲ µισήσας τῆς πονη- 
ptg αὐτοὺς, παραθληθῆναι ux) πολλὰ κελεύει τοῖς 
Ἰέουσι xoíx, κοορασθέντων δε αὐτῶν, εἰς τὸν λάκ- 
xo» ἐμθληθῆναι τοὺς διὰ μίσους τὸν Δανιὴλ ἔχοντας, 
ὅκως οἱ διὰ χόοον αὐτοῖς οὐ προσέξουσιν οἱ λέοντες 
μχθοι. Σαφὶς δὲ ἐγένετο τῷ Δαρείω, ὅτι θεία χεὶο 
ὧν X τὸν Δανιὴλ σωσασα, παραθληθέντων ἤδη τοῖς 
Ünoíot; τῶν σατραπῶν * οὐδενὸς γὰρ αὐτῶν τό παρά- 


XVI. Cum autem, postquam dies esset, surrexis- 
set, venitad lacum : etcum salvuminvenisset signa- 
culum, quo reliqueratobsignatumlapidem aperiens 
nominatim vocavit Danielem, et rogavit, an ad- 
huc esset salvus. Cum ille vero inferne audiisset, 
et dixisset se nihil molestum esse passum, jussit 
eum extrahi e lacu. Cum vidissent autem inimici 
Danielem nihil mali fuisse passum. Non fuit, dice- 
bant, iste conservatus propter Deumet propter ejus 
providentia, sed quod leones essent cibo satiati. 
Hac illi quidem dicebant, victi ab invidia. Rex vero 
odio habens eorum improbitatem, jubet quidem 
multas carnes objici leonibus: cum ii autem fuis- 
sent saliati, eos in lacum injici, qui, odio habebant 
Danielem, ut sciret, an propter satietatem eos non 
tangerent leones. Planum vero factum est Dario, 
fuisse divinam manum, que servavit Danielem, 
cum injecti fuissent satrape ; nulli enim eorum 
omnino pepercerunt : sed eos omnes unguibus et 


παν ἐφείταντο ἀλλὰ πάντας αὐτοὺς ὄνυξι x«i ὁδοῦ- C dentibus protinus discerpserunt et devoraverunt, 


σιν εὐθὺς διεσπάραξάν τε καὶ βορὰν ἐποιήσαντο, 
χαθάπερ τῷ λιμῷ καµνοντες χαὶ τροφῆς ἀστοχοῦν- 
τες. Διαφβαρέντων ἐπιθουλευσάντων 
τῷ Διανὴλ, ὁ βασιλεὺς Δαρεῖος ἄνδρα φρὀνιµον ἔαυ- 
τὸν δεικνὺς καὶ πειθὀµενον ἀληθεί, πράγμασί τε 
φανεοοῖς xxi ἀναντιῤῥήτοις, καθ) ὅλην ἔπεμψε τὴν 
χώραν ἐπαινῶν τὸν Θ(ἱὸν, ὃν ὁ Δανιὴλ προσχυνεῖ, καὶ 
µόνον αὐτὸν εἶναι ἔλεγεν ἀληθῆ x«i τὸ πάντων 
ἔχοντα «κράτος ᾿ ἔσχε δὲ καὶ τὸν Δανιὴλ διὰ τιμῆς 
οὐδενὶ dA παραπλησίας, πρὠτον αὐτὸν ἀποδείξας 
τῶν φίλων ' συνῆσαν δὲ αὐτῷ καὶ οἱ ἑταῖροι xal 
συγγενεῖς, οἱ πιρὶ ᾿Αξαρίαν φημὶ, καὶ αὐτοὶ 
ὁμοίως τῆς ἴσης αὐτῷ καὶ προνοίας xal τιμῆς ἄπο- 
λαύοντες. 


"v - - 
οὖν 0OUTO των 


perinde ac si fame laborarent et alimento egerent. 
Cum ii ergo interiissent, qui Danieli paraverant 
insidias, Rex Darius seipsum ostendens virum 
prudentem et parentem veritati, rebusque apertis 
et contra quas nihil dici poterat, misit per totam 
regionem, laudans Deum, quem adorat Daniel: et 
eum solum dicebat esse verum, et qui in omnes 
obtinet dominatum. Habebat autem Danielem in 
majori honore, quam ullum alium, ostendens eum 
esse primum ex amicis. Simul] vero cum eo erant 
etiam cognati: Azarias, inquaim,cum ceteris, in 
quos et par erat studium regis, et in pari eos 
honore habebat. 


IZ'. Ὢν δὲ οὕτως ἐπίσημος x«i λαμπρὸς, ᾠκοδὸ- D — XVII. Cum isautem esset insignis et splendidus, 


µησεν εν ᾿Εχβατάνοις τοῖς Μηδικοῖς καὶ βᾶριω ἔκ- 
πριπέστατὀν τι κατασκεύασμα x«i θαυμασίως πε- 
ποιηµένον, 3 µέχοι δεῦρο piv ἔστι xai σώξιται " 
τοῖς δι ὁρῶσι δοκεῖ προσφήτως κατεσκευάσθαι x«l 
ἐπ αὐτῆς ἡμέοας, ἧς ἕκαστος ατὴν ἱστοοεῖ * 
»ix00y αὐτῆς τὸ χάλλός καὶ μηδαμοῦ γεγποακὸς ὃν 
ὑπὸ τοῦ τοσούτου χοόνου φαίνεται. Θάπτονται δὲ dy 
τξ βάρει ταύτῃ οἱ τε Μήδων καὶ ΙΙεοσῶν βατιλεῖς, 
καὶ ὁ ταύτην πεπιστευµένος 'loudaióg ἐστυν ἱεοεύς. 
Ἰωσήύππῳ xat ταντα πρὸς λέξν τῷ Ἱονδαίῳ συν- 


ούτω 


ζέτακται. Ἐπεὶ δὲ οὐ θαυμαστὸς µόνον ὑπῆρχεν ὁ 
Δανιὴλ ἑτέρων ἐπιλύειν ὀνείρους, ἀλλὰ καὶ πολλῷ 
μᾶλλον θαυμασιώτερος, ἐφ᾽ οἷς αὐτὸς ἐχεῖνος ὁρῶν 


exstruxit in Medicis Ecbatanis, turrim, pulcherri- 
mum quoddam edificium et factum admirabiliter, 
qu& in hodiernum usque diem conservatur; iis 
autem qui vident, videtur nuper fuisse constructa, 
atque adeo eo ipso die, quo illam aspicit unus- 
quisque, tam recens ejus pulchritudo, et que 
minime consenuit tanto teinpore, cernitur. Sepe- 
liuntur vero in hac turre reges Medorum et Per- 
sarum: et is cui ea est commissa, est Judeus 
sacerdos. Hac ab Joseph Judaeo ad verbum con- 
scripta sunt, Quoniam autem non solum fuit 
admirabilis in solvendis aliorum somniis, sed 
longe admirabilior in iis que ille ipse vidit, 


391 MENSIS 


opere pretium est hic quoque eorum meninisse, 
et ostendere, quam esset ejus mens pura et Deo 
digna. 

XVIII. A magno hoc propheta, cum adhuc dege- 
ret Baltasar in terra Chaldeorum, visi sunt qua- 
tuor venti celi in mare irruere, et quatuor magne 
bestie ex eo ascendere, que significabant quator 
magna regna. Quarum una quidem visa fuit tan- 
quam leena, et ejus penne tanquam aquilae. Ea 
significabat regnum Chaldeorum. Ursa autem 
secunda, qua in ore tria habebat latera: cui vox 
quoque audiebatur, dicens : Surge, comede carnes 
multas, ea significabat regnum Medorum et Per- 
sarum. Et tertia, pardus : que etiam ostendebatuür 
habens quatuor pennas volucris supra ipsam: et 
in ea quoque bestia cernebantur quatuor capita. 
Regnum Grecorum per eam significabatur. Quo- 
rum potentissimos reges vidit postea in forma arie- 
tis et hirci. Darium quidem tanquam arietem, in 
omnibus terre partibus cornu petentem ; Alexan- 
drum vero tanquam hircum in eum insurgentem, 
et viribus ac impetu conculcantem et prosternen- 
tem. Quartam autem bestiam vidit terribilem et 
stupendam, et mirandum in modum fortem : cujus 
ferrei quidem dentes, ungues autem enei. Ea vero 
superabat omnes, que ipsam preecesserant, viribus 
et audacia :excedebatque et comminuebat, et reli- 
quas conculcabat pedibus. Per hec docens manum 
Romanorum, qu& jamdiu tenet imperium.In cujus 
capite animadverti, inquit propheta, decem cor- 
nua et aliud quoque parvum, quod inter ea nasce- 
batur, et tria ex prioribus evellebat radicitus. Jam 
enim in ipso fine Romani imperii, quod secatur in 
multos principatus, dicit quidem fore ut decem 
reges simul exsurgant. Hoc enim significabat visio 
decem cornuum, tria autem ex his regnisa parvo 
illo cornu dissolvi, quod cernebat habere oculos 
hominis, et os magniloquum, et superaturum esse 
vitium omnium vitiorum, (ue fuere a seculo, que 
quidem aperte significant Antichristum. 

XIX. Cum sic ergo in visione valde fuisset ad- 
mirabilis propheta, viditetiam quosdam thronos 
intelligentes positos et supramundanos: et Deum 
glorie, tanquam Antiquum dierum, presidentem: 
qui eo, quod sit ante secula, sic videnti voluerit 


videri : cujus etiam indumentum erat album, sicut py 


nix: et capillus ejus cernebatur tanquam lana 
pura. Nihil enim obscurum, nihil triste, nihil sor- 
didum apud veram et magnam et primam lucem. 
Quin etiam thronum quoque ejus dicit apparuisse, 
tanquam flammam ignis, et rotas ignem emitten- 
tes, et fluvium ignis ante eum fluentem, et hor- 
renda omnia et terribilia, et admirabilia omnia, 
et que Deum decebant. Mille enim millia, inquit, 
et decies mille millia ei assistentes, pie admodum 
ministrabant.Deinde cum nubibus tanquam Filium 
hominis, Filium Dei dixit se vidisse venientem, et 
eum ad Patrem usque euntem, et tanquam ab eo 
dilectum, cum eo honorifice sedentem, et ei uni- 


JULIUS. - 892 


Α ἐτύγχανεν, ἄξιον ἐνταῦθα χαὶ περὶ αὐτῶν μνησθᾶναι 
καὶ δεῖξαι τῆς τοῦ ἀνδρὸς διανοίας τὸ χαθαρώτατόὀν τε 
χαὶ ἀξιόθεον. 

1Η’. Ὥπται τῷ µεγάλῳ τούτῳ προφήτη, Βαλτάσαρ 
ἔτι ἐν τῇ τῶν Χαλδαίων διάγοντος, τοὺς τέσσαρας 
ἀνέμους τοῦ οὐρανοῦ προσθαλόντας τῇ θαλάσση καὶ 
τέσσαρα θηρία μεγάλα ἀπ᾿ αὐτῆς ἀναθαίνοντα, dà 
καὶ τὰς µεγάλας τέσσαρας βασιλείας αἰνιττόμενα 
7», ὦν τὴν μὲν ὡσεὶ λέαιναν ὦφθαι, καὶ πτερὰ αὐ- 
τῆς ὡσεὶ ἀετοῦ * τῶν Χαλδαίων αὕτη τὴν βασιλείαν 
ὑπογράφονσα ἦν * ἆρκον δὲ τὴν δευτέραν, τρία 
πλευρὰ ἔχουσαν ἐν τῷ στόμαιι, πρὸς ἣν xci φωνὺῦ 
λέγουσα διηκούετο ' ᾿Ανάστηθι, φάγε σάρκας πολλὰς 
— αὗτη τὴν Μήδων x«i τῶν Περσῶν διηνίττιτο βα- 
σιλίαν * καὶ πάρδαλιν τὴν τρίτων, frt, καὶ πτερὰ 
τέσσαρα πετεινοῦ ὑπεράνω αὐτῆς ἐδείκνντο ἔχουσα * 
καὶ τέσσαρες δὲ τῶν θηρίων κεφαλαὶ καθωρῶντο ' n 
Ἑλλήνων βασιλεία δι αὐτῆς ἐδηλοῦτο * ὧν τοὺς du- 
νατωτάτους βασιλέας ἐν κριοῦ xai τράγου μορφῇ ' 
Δαρεῖον μὲν οἷα xptóv κατὰ πάντα τὰ µέρη τῆς γῆς 
κυρίττοντα * αὐτῷ δὲ τὸν ᾽Αλέξανδρον οἷα τράγον 
ἐπανιστάμενον x«i opui ισχύος συμπατοῦντα x«i 
καταθάλλοντα * τὸ τέταρτον δὲ 9ηοίον φοθερὸν εἶδε 
καὶ ἔχθαμθον καὶ ἰσχυρὸν περιττὰ,ιοῦ σιδηροὶ μὲν 
ο ὀδόντες, οἱ ὄνυχε, δι ἀπὸ χαλχοῦ * xai τοῦτο ὑπερ- 
θάλλειν ἰσχύϊ τὰ πρὸ αὐτοῦ πάντα καὶ ἰταμότητι, 
ἐσθίον καὶ λεπτύνον x«i τὰ ἐπίλοιπα τοῖς ποσὶ συµ- 
πατοῦν * τὴν dort χατέχουσαν χεῖρα διὰ τούτου διδα- 


Β 


σχόµενος τῶν Ῥωμαίων οὗ πρὸς τῇ χεφα)ῷ xai 
δέχα χέρατα προσενοου», φησὶν o προφήτης * xai 
τῶν 


C μικρὸν ἄλλο μεταξὺ τούτων φυόμενον x«i τρία 
προτέρων ἐχριζοῦν * ἤδη γὰρ ἐπ αὐτῷ τῷ τέλει τῆς 
Ῥωμαίων ἀρχῆς tiq πο)υαρχίαν κατατεµνοµένης, 
δέχα piv ἀναστήσεσθαι βασιλεῖς ὁμοῦ λέγει * τοῦτο 
γὰρ à τῶν δέχα χεράτων ὄψις ἐδύλου * τρεῖς δε τῶν 
τοιούτων βασιλειῶν ὑπὸ τοῦ μικροῦ χέρατος ἐχείνου 
χαταλυθῆναι, ὃ x«i ὀφθαλμοὺς ἔχειν ἀνθρώπου xai στὀ- 
μα λαλοῦν μεγάλα xai τὴν χαχίαν πάντων ὑπεροίσειν 
τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος χακῶν έώρα, τοῦ ᾽Αντιχρίστον ταῦτα 
προδήλως σημαντικά. 

IG'. Ὢδε τοιγαροῦν τῆς ὑπερφυεστάτης ὅλος ὁρά- 
σεως Ὑεγονὼς ὁ προφήτης, ἐθεώρει xai θρόνους 
νοεροὺς τινας xai ὑπερκοσμίους τιθεµένους x«i τὸν 
Θεὸν τῆς ὅοξης οἷα Ιαλαιὸν ημερὼν προχαθήµενο», 
τῷ προαιώνιον αὐτὸν εἶναι, οὕτως ὀφθῆναι τῷ βλέ- 
ποντι βουληθέντα, οὗ καὶ τὸ ἔνδυμα λευκὸν, ὡσεὶ 
χιὼν χαὶ τὴν τρίχα τῆς χεφαλῆς ὡσεὶ ἔριον χαθαρὸν 
ὀρᾶσθαι * οὐδίῖν γὰρ ἁλαμπὶς, οὐδὲν κατηφές οὐδὲ 
ῥυπῶν παρὰ τῷ µεγάλῳω καὶ ἀλοθινῶ xoci πρὠτω 
φωτί ' ἀλλὰ xai τὸν θρόνον αὐτοῦ ὡς πυρὸς εἶπε φαί- 
νεσθαι φλόγα καὶ τροχοὺς πῦρ ἀφιέντας xai ποτα- 
μὸν πυρὸς ἔμπροσθεν ῥέοντα καὶ πάντα φοθερὰ καὶ 
φριχκτὰ xai πάντα θαυμαστὰ καὶ θεοπρεπῦ ' χίλιαι 
γὰρ χιλιάδες, φησὶ, καὶ µυρίαι μυριάδες αὐτῷ παο- 
εστῶσαι πανευλαθῶς ἐλειτούργουν. Εἶτα μετὰ τῶν 
νεφελῶν ὡς Yióv ἀνθρώπου τὸν Yióv ἐρχόμενον τοῦ 
Θεοῦ εἶπεν ὁρᾷν καὶ τοῦτον ἄχρι τοῦ Πατρὸς ióvta 
καὶ ὡς ἀγαπητὸν αὐτῷ ἐστίμως συνεδριάδοντα καὶ 
τούτῳ τὴν ὅλην ἐξουσίαν καὶ τὴν βασιλείαν τῶν πάν- 


$93 


όλους 


ἀνοιγομένας χαὶ χρύφια φανερούµεωα καὶ 
πάντα γυμνὰ τῷ xpi καὶ τετραχηλισµίνα παρ- 


VITA S, ΡΒΟΡΗΕΤΑΕ DANIELIS. 394 


των διδομῖνην καὶ τὴν τιµήν, οὐ μὴν ἀλλὰ x«i Bí- À versam potestatem et regnum omnium dari et 


εστῶτα xai τῶν μὲν ἄλλων τὴν ἐξουσίαν καταργου- 


μένην χαὶ τὴν ἀρχήν' 


ἐχεῖνο δὲ τὀ πονηρότατον 


θηρίον x«i τὴν χαχίαν ἀσύγχριτον, 0 καὶ τὸν μετὰ 


τῶν ἁγίων ἑτόλμησε πόλεμον καὶ στόµα λαλοῦν εἶχε 


μεγάλα ἐξαναιρούμενον xai tig χαῦσιν πυοὸς ἄσθε- 


στον παραπεμπὀμιενον᾽ 


ἐντεῦθεν δὲ τὴν μεγαλοσύ- 


νην xai τὸν τῶν ὅλων βασιλείαν εἰς αἰῶνας τοῖς ἁγίοις 
δεδωρημέναν. 

K. Καὶ οὗ ταῦτα μόνον (à µαχαρίας ὄψεως) τε- 
θέαται Δανιὴλ, ἀλλὰ καὶ mpocsuxóutvog μετὰ ταῦτα 
καὶ ῥύμασι, ἐξομολογήσεως τὸν ὑπιράγαθον ἔξευμε- 
νιξόμενος μην, φησὶ, τὸ 
µητροπόλει Περσίδος, xai ὡς ἐξῆλθον εἰς τὸ πεδίον 
μετὰ καὶ τῶν ἑταίρων, ἰδοὺ σεισμὸς µέγας ἐγένετο" 


χαὶ φυγόντων τῶν σὺν 


ἐξῆς ἐν Σούτοι τῇ 


ἐμοὶ, μόνος ἀπολέλειμμαι 


κατὰ στόμα πισών. Καὶ ἰδού τις ἐστηκὼς ἠψατό 
pov καὶ ἀνέστησε καὶ τὰ μέλλοντα συµθήσεσθαι τοῖς 
πολίταις μετὰ πολλὰς ὅσας ἐμυσταγώγησε γενεάς. 


4 - T -* [4 , * . E » 
0d« αρα ούτος Ἡν ὁ μέγας xci πρὠτιστος τῶν οὐ- 


ῥρανίων δυνάµεων Γαθριῦλ, ὃς xai ἀναστάντι αὐτῷ 
διιχθῦῶναι xpiv ἐσήμαινε µέγαν, πολλὰ μὶν ἔχκπι- 
φ;χότα κέρατο, τελευταῖον δὲ αὐτὸν iv ὑψηλότερον 
ἴχοντα' Entra ἀναθλέψας μὲν εἰς riv Δύσιν, θεά- 
σασθαι τράγον ἔφη ἀπ' αὐτῆς δι ἀέρος φερόμενον' 
συῤῥάξαντα δὲ τῷ χριῷ καὶ τοῖς χέρασι κυρίξαντα, 
δις καταθαλεῖν αὐτὸν ἐπὶ γῆν καὶ πατὴῆσαι' εἶτα τὸν 


τράγον ἰδεῖν ἐκ τοῦ µετώπον µέγιστον ἀναφύντα 
χέρας, οὗ κλασθέντος, ἀναθλαστῆσαι τέσσαρα, καθ) 
ἕκαστον τῶν ἀνέμων ἐκτετραμάένα, {ἐξ αὐτῶν δὲ 
ἀνασχεῖν xxi ἆἄλλο βραχύτερον, ὅ καὶ αὐξῆσαι ἔλεγεν 
0 ταῦτα δειχνὺς xoi πολεμήσειν αὐτοῦ τὸ ἔθνος καὶ 
τὴν πόλιν αἱρῆσαι ἀνὰ κράτος xal πάντα τὰ τοῦ vÓ- 
µου πεοιελεῖν' χαὶ ταῦτα ἐπὶ Ἡμέρας χιλίας καὶ 


διαχοσίας ἐνενήχοντα ἕξ. 


Ταῦτα μῖν ἰδεῖν ἓν τῷ 


πεδίῳ τῷ ἐν Σούτοις ó Δανιὸλ ἔγραψε' χρῖναι di 
αὐτῷ τὺν ὄψι» τῶν ὁρασθέντων ἐδήλου τὸν θΘιὸν 
οὕτως τὸν μὶν yàp κριὸν βασιλείας τὰς Μήδων καὶ 
Περσῶν σηµαϊνειν αὐτῷ ἔφασκε, τὰ δὲ κέρατα τοὺς 
µέλλοντας βασιλεύει. Αὐτὸ δὲ τὸ χέρας τὸ ἔσχστον 
αὐτὸν σηµαίνει τὸν ἔσχατον βασιλία' τοῦτον γὰρ 
καὶ διοίσειν ἔλεγε τῶν λοιπῶν, πλούτω τε καὶ δόξη 
χαὶ τῷ ἄλλη περιφανεία' τὸν δὲ τράγον δηλοῦν, ὡς 
τῶν Ἑλλήνων τις βασιλεύων ἔσται, ὃς τῷ Περση 
συμθαλὼν δὶς κρατήσει τῇ px» καὶ παραλήψεται 
τὸν ὁγεμονίαν ἅπασαν. Αηλοῦσθαι δὲ ὑπὸ τοῦ µε- 
Ἰάλου χέρατος τοῦ iv τῷ µετώπω τοῦ τράγου τὸν 
πρῶτον βασιλέα. Eia xai τὴν τῶν τεσσάρων ἀνα- 
λάστοσιν βασιλέων ἐκπεσόντος ἐκείνου' τῇ δι πρὸς 
τὰ τέσσαρα αλίματα τῆς γῆς αὐτῶν ἀποστροφῇ 
&darou τοὺς διαδόχηυς μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ποώτου 
βασιλέως ἐξειχονίζεσθαι, xai τὸν εἰς αὐνοὺς διαµερι- 
σμὸν δηλοῦσθαι “ενέσθαι δὲ Χα τινα ἕτερον ἐκ 
τούτων βασιλέα, ἀναιδῆ pt» τῷ προσώπω, (ἴκανον 
δι συνιέναι προθλήµατα, ὃς καὶ δόλῳ διαφθερεῖ 
πολλοὺς καὶ ἐπὶ ἁἀπωλεία πολλῶν στήσεται πολε- 
μάσιι τε τὸ ἔθνος κάὶ τοὺς νόµους αὐτῶν ὶσχυρῶς 


Ῥκταοι, GR. CXV. 


honorem. Quin etiam libros ei esse apertos, et oc- 
culta ei esse manifesta, et omnia adstare nuda et 
detecta: et aliorum quidem aboleri potestatem et 
imperium : illam autem pessimam bestiam et im- 
probitate incomparabilem, que movit bellum ad- 
versus sanctos, et os habuit, quod magna et 
superba loquebatur, deletam et transmissam ad 
ignis conflagrationem, qui nunquam exstinguitur. 
Deinde vero majestatem et universorum regnum 
datum sanctis in eternum. 

XX. Neque vero hec solum (o beatam visionem) 
vidit Daniel : sed orans quoque postea, et verbis 
confessionis placans eum qui est summe bonus: 
Eram, inquit, deinceps, Susis, que est metropolis 


p Persidis, et postquam egressus sum in campum 


cum familiaribus, ecce factus est magnus terre 
motus, et fugientibus iis qui mecum erant, reli- 
ctus sum solus. Et ecce quidam stans me tetigit, et 
fecit surgere : et que civibus erant eventura post 
multas generationes mystice enarravit. Is. autem 
erat magnus ille et primus coelestium potestatum 
Gabriel. Qui etiam sibi, cum surrexisset, signifl- 
cavil fuisse magnum ostensum arietem, cui multa 
quidem enata erant cornua; habebat autem unum 
altius. Et hiec quidem cum aspexisset, ait se 
vidisse in Occidente hireum, qui inde ferebatur 
per aerem ; confligentem vero cum ariete, et bis 
cornu petentem, ipsum humi prostravisse et con- 
culcasse. Deinde vidisse hircum, cui magnum 


6 cornu nascebatur in fronte: quo fracto, germi- 


nasse quatuor, versa ad singulos ventos. Ex ipsis 
autem exortum esse aliud quoque brevius: quod 
is qui ostendebat, dicebat fore ut cresceret, et ejus 
gentem bello invaderet, et civitatem vi caperet, et 
quaecunque sunt legis, tolleret: idque diebus 
mille ducentis et nonaginta sex. Hec quidem se 
vidisse in. campo, qui est Susis, scripsit Daniel : 
Deum autem eorum, qua adspexerat, visionem 
dicebat sic sibi declarasse. Nam arietem quidem 
dicebat significare regna Medorum et Persarum ; 
cornua autem, eos qui erant regnaturi. Ipsum 
vero cornu ultimum, signiticat ipsum ultimum re- 
gem. Dicebat enim fore, ut is preestaret ceteris, 
et divitiis et gloria et alio splendore. Hirceum au- 
tem, significare futurum ex Grecis regem quem- 
dam, qui bis cum Persa confligens, eum pugna 
vinceret, et universum assumeret principatum: 
significari veroa magno cornu, quod est in fronte 
hirci, primum regem. Deinde etiam ortum qua. 
tuor regum, cum ille excessisset : uniuscujusque 
autem eorum conversione ad qualuor climata 
terre describi successores post mortem primi re- 
gis, et significari factam ab eis divisionem. Futurum 
autem alium quoque quemdam exiis regem, vultu 
quidem impudentem : idoneum vero ad intelli- 
genda problemata : qui et dolo multos interimet, 
et stabitad interitum multorum: bellabit autem 
adversus gentem, et eorum leges fortiter dissol-: 

. 13 


395 


lebit rempublicam, et prohibebit tres annos fieri 
sacrificia. Heec quoque sic facta sunt οἱ ad effe- 
ctum pervenerunt, Antiocho videlicet regnante, 
qui fuit cognominatus Epiphanes. 

XXl. Predixit autem ipsa Daniel mullis ante 
generationibus, cum Deus ei ea ostendisset, et ut 
scriberet effecisset : ut et qui ea legunt, et consi- 
derant ea que eveniunt, et Danielem admirentur 
propter honorem, quo fuit dignus a Deo judica- 
tus, et inveniant Epicureos hac in re valde errare, 
qui et providentiam e vita expellunt, et Deum 
non censent rerum humanarum curam gerere: 
neque a beata essentia, et in quam non cadit 
interitus, ad hoc ut universa permaneant guber- 
nari omnia, carentia auriga et curatore. Mundum 
autem universum dicunt sua sponte ferri: sic 
male sentientes et dicentes aperte stolidi et ne- 
scientes, quod ne navis quidem in portu servari 
potuerit, defecta gubernatore et nautis. Sed quis 
in rebus honestis fuerit adeo socors et ignavus, 
aut auditores tante damnarit negligentie et som- 
nolentie, ut non aliorum etiam meminerit pro- 
phete hujus admirabilis, que et possunt afficere 
admiratione, et magnam afferre utilitatem animis 
auditorum ? 

XXII. Erat enim tunc apud Babylonios simula- 
crum, quod in magno habebatur honore. Ei nomen 
erat Bel : cui etiam tanquam deo constructum erat 
templum et ara, eique suppeditati fuerant largi 
sumptus: et circa illum erat frequens turba sacer- 
dotum. Sumptus vero specie quidem ac pretextu 
suppeditabantur idolo : revera autem ab ejus sa- 
cerdotibuslatenter consumebantur. Id ipse quoque 
rex colebat Is erat Cyrus, qui Dario successerat. 
Qui etiam, similiter atque Darius, honorem con- 
servans in Danielem, eum habebat convictorem et 
gloriosissimum omnium suorum amicoruin. Hinc 
etiam factum est, ut ei suaderet ut Bel coleret tan- 
quam deum viventem. An non vides, inquit, quod 
simile quidem Artabas duodecim quotidie, oves 
autem non pauciores quam quadraginta comedat? 
vini vero sex totas ebibat metretas ? Est hoc error 
manifestus et aperte deceptio, ait Dei propheta. 
Namquod intus quidem, est lutum, es autem extrin- 
secus, neque potest esse, neque bibere. Irascitur 
hec, audiens Cyrus et statim vocat sacerdotes mi- 
naturque mortem, nisi Bel comedentem ostenderint. 
lli vero, Mensa cibos, aiunt, appone; nos autem 
egrediemur, et clavibus 8ο signaculis obserata ja- 
nua, redi die sequenti : el. nisi omnia consumpta 
inveneris, nos digni erimus supplicio ; sin minus, 
Daniel, qui et de nobis, et deipso deoest mentitus. 
Alque Cyrus quidem statim, sicut dixerant, cibos 
apposuit: Daniel autem, eis imprudentibus, cinere 
templi solum conspersit: et cum sic ambo clausis- 
sent et obsignassent, recesserunt. Sequenti vero 
die accedentes, vident vestigia mulierum et viro- 
rum et puerorum in cinere. Qui etiam capti, osten- 


MENSIS JULIUS. 


vet :quin etiam templum quoque spoliabit, et de- A καταλύσει ἔτι γε 


396 


μὴν συλήσει καὶ τὸν ναὸν, 
ἀφανιεῖ τε τὴν πολιτείαν καὶ τὰς θυσίας ἐπὶ τρισὶν 
ἔτεσιν ἀπείρξει τελεῖσθαι. Γέγονε μὲν οὕτω ταῦτα 
x«i εἰς ἔργον ἐξέθη, ᾽Αντιόχου δῆτα τοῦ ᾿Επιφανοῦὺς 
βασιλεύοντος. 

ΚΑ’. Προεῖπε δὲ αὐτὰ Δανιὴλ moAhxig ἄρα γενεαῖς 
πρότερον, τοῦ Θεοῦ δεέξαντος αὐτῷ ταῦτα x«i γρά- 
ψαι παρασκευάσαντος, ὥστε τοὺς ἀναγιγνώσκοντας 
xxi τὰ σπυµθαίνοντα σκοποῦντας θαυμάδειν τε τὸν 
Δανιηλ τῆς τιμῆς, ἧς ἄξιος ἐκρίθη παρὰ Θεοῦ, εὗρί- 
σκειν τε τοὺς ᾿Επικουρείους ἐντεῦθεν χομιδῆ πλα- 
νωµένους, oi τήν τε πρύνοιαν ἐθκάλλουσι τοῦ βίου 
καὶ Θεὸν οὐκ ἀξιοῦσι. τῶν πραγμάτων ἐπιτροπεύει», 
οὐδὲ ὑπὸ τῆς µακαρίας καὶ ἀφθάρτου φύσιως ποὸς 
διαμονὴν τῶν ὅλων κυθερνᾶσθαι τὰ σύμπαντα, 
ἆμοιρον δὲ ἠνιόχου καὶ φροντιστοῦ. Τὸν κόσμον αὖτο- 
µάτως ἅπαντα φέρεσθαι Ἀέγουσι, χακῶς οὕτω καὶ 
φρονοῦντες xal Λλέιοντες οἱ προφανῶς ἀνόητοι 
οὐχ εἰδότε, ὡς οὖδε ναῦς ἐν λιμένι διασωθείη 
κυθερνήτου καὶ ναυτῶν ἔρημος. 'AXhà τίς ἄν ῥάβυ- 
µως οὕτω περὶ τὰ χαλὰ ἨὙένοιτο 1$ τῶν αχροωµί- 
νων ῥαθυμίαν τοσαντην χαὶ Όπνον χατεγνωχὼς, ὡς 
μὴ καὶ τῶν ἄλλων τοῦ θαυμαστοῦ τούτου προφήτου 
ἐπιμνησθῆναι θαυμάσαι τε ἰκανῶν ὄντων καὶ πολλὴν 
ὠφέλειαν ταῖς τῶν ἀκροατῶν ψυχαῖς ἐμθαλεῖν duva- 


χαι 


μένων ; 

KB. ν γὰρ τότε τοῖς Βαθυλωνίοις πάνν σφὀδρα 
τιμώμενον εἴδωλον ὄνομα τούτῳ BZÀ, o xci οἷα 
θεῷ ναὸς χατεσχεύαστο καὶ βωμὸς δαπάναι τε xt- 
χορήγηντο δαψιλεῖς καὶ ὄχλος ἱερέων ἦσαν περὶ 
ἐκείνου συχνός αἱ δαπάναι δὲ προφασιν pk» τῷ εἰ- 
δώλῳ χορηγούμεναι, τὸ δε ἀληθὲς τοῖς ἱερεῦσιν αὐτοῦ 
κατὰ τὸ λεληθὸς δαπανώμεναι' τοῦτο ἐσέρετο καὶ 
αὐτὸς βασιλεύς. Κύρος ἦν οὗτος, ὁ τὸν Δαρεῖον δια- 
δεξάµενος, ὅς ἄρα καὶ πρὸς τὸν Δανιὴλ τὴν ὁμοίαν 
Δαρείῳ διασώζων τιμὴν, συμθιώτην τε εἶχε καὶ τῶν 
αὐτοῦ φίλων ἐπιδοξότατον. Ἔνθεν τοι χαὶ παρήνει 
αὐτῷ καθάπερ θιῷ ζώντι ποοσέχειν τῷ Bj. ^H οὐχ 
ὁρᾷς, φησὶν, ὡς ᾿Αρτάθας μὲν σεµιδἀἁλίως ἑκάστης 
ἡμέρας δυοκαίδεχα, πρόθατα δὲ οὐ μεῖον à τεσσαρά- 
κοντα ἐσθίει, οἴνου δὲ ib τοὺς πάντας μετρητὰς ἐκ- 
πίνειν ; Πλάνη τοῦτο σαφὴς xai ἀντικρὺς παραλο- 
γισμὸς, ὁ τοῦ Θεοῦ ἔφη προφήτης ὁ γὰρ ἔνδον μὲν 
πηλὸς, ἔξωθεν δε χα)κὸς ὤν, οὐτ᾽ ἐσθίειν οὔτε mí- 
ἔχει. Οργίδεται ὁ Κύρος ἀχούσας" 
θάνατον, εἰ 


νειν δυνατῶς 
καλεῖ παραυτίχα τοὺς ἱερεῖς, ἀπει)εῖ 


D μὴ ἀποδείξαιεν ἐσθίοντα τὸν Βήλ' οἱ d£ Τῆ τραπέςη 


παράθες, ἴφασαν, τὰ βρώματα, βασιλεῦ. ἔξιμεν δὲ 
ἡμεῖς, xai αὐτὸς Χλεισὶ xai σφραγῖσι τὴν θύοαν 
ἀσφαλισάμενος, Tijv ἑξῆς ἴθι, xal εἰ μὺ χαταλάδοις 
ἀνηλωμένα πάντα, ἄξιοι τιμωρίας ἡμεῖς, οἱ O^ οὖν, 
ἀλλὰ Δανιὴλ πάντως, ὁ x«l αὐτοῦ θεοῦ γε χατα- 
Ψευσάμενος καὶ ἡμῶν. Κύρος ptv οὖν κατὰ τὸν λὸ- 
yov τῶν βρωµάτων εὐθὺς πεποίηχε τὴν παράθεσιν' 
Δανιὴλ δὲ τούτους )αθὼν, σποδιᾷ τὸ τοῦ ναοῦ ἅπαν 
ἔδαφος καταπάττει καὶ οὕτω κλείσαντες ἀμφότεροι 
xxi σφραγίσαντες ὤχοντο' τῇ ἑξῆς δὲ παριόντες, 
ἴχνη γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν καὶ παιδίων ὁρῶσι χατὰ 
τῆς σποδιᾶς, οἳ καὶ ληφθέντες τὰς κρυπτὰς ὑπ- 


397 


VITA S. PROPHET.E DANIELIS, 


398 


ελείκνυσαν εἰσόδους, δι) ὧν εἰσιόντες πρώην, ἀνήλουν À dunt occultos aditus, per quos nuper ingredientes, 


τὰ προτιθέµενα" ταῦτα 0 βασιλεὺς idov, ὀργῆς ομοῦ 
x«i αἰσχύνης ὑπόπλεως γίνεται καὶ τῆς µέχρι τότε 


διαλανθανούσης αὐτὸν ἁπάτης τοὺς ἱερες ἀμυνό- 
µιενος, ἅπαντας αὐτόὺς ἀναιρεῖ, τὸν ναὸν δὲ xoi 


τὸν Βὺλ ᾖἔκδοτον 
Δανιήλ. 

KI". Τοῦτο πρῶτον Βαθυλωνίοις ὁ Ax ἐπιδεί- 
ξας κατόρθωμα, οὐδενὸς τῶν ἔν τε συνέσει xai ἀγχι- 
voía θαυμαζομένων ἀπολειπόμενον εἶτα καὶ δεύτε- 
pov ἐπιτίθησιν' οὐ γὰρ µόνον οἱ ἀναίσθητοι οὗτοι τὸν 
ἀναίσθητον ἐσέθοντο Βὺλ, ἀλλὰ xai ὁράκοντά τινα 
µέγαν ἐμφωλεῦοντα οἴκῳ twi θεραπεύοντες, ὡς θιῷ 
προσεῖχο» ἔργον τοῦτο τὸ νοητοῦ ὁράχοντος, τοῦ 
piv Θεοὺ τῶν ὅλων ἀφιστᾷν, θηρίω δὲ πείθειν προσ- 
κεῖσθαι πονηροτάτῳ' πειρᾶται γοῦν x&v τούτῳ Κύ- 
po; τοῦ Δανιὴλ καὶ ὡς ἀληθῶς ἐσθίοντι καὶ πίνοντι 
καὶ ῥῶντι θεῷ προσχυνεῖν παρηγγύα᾽ Οὐ γὰρ ἄν, 
ἴφησεν, ἔχης εἰπεῖν, ὅτι x&v» οὔτος οὐκ ἔστι 3εὸς 
Pew ὁ dé Κυρίω τῷ O19 µου πρυσκυνήσω' μό- 
νος yàp οὗτος ἀληθῶς ζῶν, δι) οὗ ξῶμεν xal κινού» 
µεθα καὶ ἐσμέν' ὁ δὲ ὁράχων οὗτος ἰοθόλος ὄφις καὶ 
πονηρὸς, λυμαίνεσθαι μὲν εἰδὼς, ὠφελεῖν δὲ οὐδένα 
δυνατὸς dv. Ei. d' ὅτι καὶ θνητός ἑττι γνῶναι θέλεις, 
καὶ τὴν γύσιν φθαοτὸς, ἀλλ o9 μὲν οὖν θεὸς οὐδα- 
μῶς, ἐπίτρεβον, à βασιλεῦ, κἀγὼ τοῦτον µαχαίρας 
ἄνευ καὶ ῥάδδου καταχτενῶ. ᾿Επινεύσαντος οὖν ἐν 
τούτῳ τοῦ βασιλέως, πίσσαν ὁμοῦ xci στέαρ xal 
τρίχας ὁ θαυμαστὸς οὗτος ἀνὴρ ἑστηκὼς, εἶτα καὶ 
µάξδας πεποιηχὠς, εις τὸ στοµα χαθῆχε τοῦ dpáxóv- 
τος. Ὁ dt φαγὼν ῥήγνυται παραχρῆμα. Πρὸς ταῦτα 
οἱ τῶν Βαθυλωνίων δεισιδαιµονέστατοι βαρέως dc 
εέγχοντες, τῷ ᾖβασιλεῖ τε προσῆλθον xai τὸν Δανιὴλ 
ἐξητόσαντο ἦσαν yàp ἀτέχνως ὑπὸ τοῦ ἀφανοῦς 
ἁράκοντος ὑποθεθληωμένοί καὶ πολλὴν ὅσην κατὰ τοῦ 
προφήτου τὴν µανίαν ὠδίνοντες. Προσίασι τοίνυν τῷ 
βασιλεῖ΄ Παραάδος ἡμῖν τὸν Δανιὴλ, λέγοντες εἰ δ᾽ 
οὖν, ἀλλά σε ἄποχτεοῦμεν. Δῆλος γὰρ ἡμῖν ἀπὸ τῶν 
ἔογων κχαθίστασαι, ὅτι καὶ αὐτὸς ἤδη τὰ ᾿Ιουδαίων 
φρονεῖς. ᾽Αμέλει καὶ παραδίδωσι τοῦτον εἰς χεῖρας 
αὐτῶν ὁ βασιλεὺς, οὐχ ἑκὼν ἄλλως ojdt βουλόμενος, 
παραδίδωσι d' οὖν ὅμως) οἱ δὲ λάδοντες εις τὸν τῶν 
λεόντων λάχχον εὐθὺς χαθιᾶσιν' ἑπτὰ δὲ ἦσαν οὗτοι 
τὸν ἀριθμὸν, oi; δύο τε σώματα x«i πρόθατα δύο 
Ὡμερησία τροφὴ τετύπωτο, ἐν ἓξ δὲ ταῖς ὅλαις ἡμέ- 
pac αἷς o δέχαιος αὐτοῖς συγκαθείργνυτο, ἄσιτοι τὸ 
παραπαν x«i τροφῆς ἠστινοσοῦν ἄγευστοι χαταλεί- 
φθησα», ἵνα τῷ λιμῷ μὶν πιιζόμενοι, ἀπάσης δὲ 
ἄλλης τροφῆς ἀποροῦντες, xdv ἔχοι τινὰ δύναμιν ὁ 
προφύτης εἴργουσαν αὐτοῖς τὴν ὁρμὺν, ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ 
τοῦ λιμοῦ χινούμενοι βιαίΐτερον, τὴν Ὑγένυν αὐτῷ τα- 
χέως ἐπιθάλωσι καὶ λαφύξωνται, Τί οὖν ὁ Κύριος : 
"Apx τοῖς θηρίος uy» ἐξομολογουμένην αὐτῷ 
παραδίδωσιν ; à σώδει μὲν ἐκ στόματος λεόντων, τῷ 
λιμῷ δὲ πιέζεσθαι καταλείπει; ἤ τροφὺν piv εἰς 
βρῶσω ὀρέγεὶ διά τινος τῶν ἀλλογενῶν καὶ περι. 
«Tov ; πολλοῦ ys καὶ δεῖ, ἀλλ ἵνα διὰ πάντων 


εἰς καταστροφὴν παρίσχε τῷ 


3 Act. xv, 38. 


consumebant ea qu& apponebuntur. Hec cum rex 
vidisset, ira simul repletur et pudore, et ulciscens 
sacerdotes propter eam qus ad hoc usque tempus 
latebat, fraudem, eos omnes interimit ; templum 
autem et Bel prebuit evertendum Danieli. 


XXIII. Cum Daniel Babyloniis hoc preclarum 
primum ostendisset factum, quod nullo eorum, 
que propter intelligentiam et ingenii acumen in 
admiratione habentur, est inferius, deinde etiam 
secundum adjicit. Non solum enim isti nullo plane 
sensu prediti, nullo sensu preeditum Bel colebant: 
sed etiam magnum quemdam draconem, qui in 
domo quadam delitescebat, tanquam deum cole- 


p bant. Hoc opus est ejus, qui intelligentia percipi- 


tur draconis,abducerequidem a Deo universorum : 
persuadere autem,ut adheereant bestie nequissime. 
Tentatur ergo in hoc quoque Daniel a Cyro: et 
jubebat ut eum adoraret tanquam vere comeden- 
tem et bibentem et vivenlem deum. Non potes 
enim, aiebat, dicere hunc non esse deum viventem. 
Ille autem, Dominum, inquit, meum adorabo. Is 
enim est solus vere vivens, per quem vivimus et 
movemur et sumus 1. Hic vero serpens est draco 
venenatus et malus, qui scit quidem nocere, ne- 
mini autem potest prodesse. Quod si velis scire 
eum etiam esse mortalem, et in quem natura cadit 
interitus, non autem deum, permitte, o rex, et 


4ego eum occidam sine gladio et virga. Cum vero 
C ei rex hoc annuisset, et picem simul et adipem 


et pilos coxisset hic viradmirabilis, et deinde etiam 
offas fecisset, demisit in os draconis. llle autem 
cum comedisset, confestim rumpitur. Hec cum 
graviter tulissent quicunque ex Babyloniis erant 
superstitiosi et false religioni dediti, ad regem 
accesserunt et petierunt Danielem. Erant enim re- 
vera iustigati a dracone, qui non cadit sub aspe- 
ctum, et adversus prophetam magnuin furorem 
conceperant, et jam parturiebant. Aecedunt ergo 
ad regem, dicentes: Trade nobis Danielem ; sin 
minus, te occidemus. Jam enim nobis ex tuis fa- 
ctis evasit manifestum, te quoque ipsum eadem 
sentire que Judii. Eum itaque tradit rex in ma- 


D nus eorum, nou libens alioqui nec volens, tradit 


tamen. llli vero cum eum accepissent, rursus de- 
mittunt in lacum leonum. li erant septem numero, 
quibus et duo corpora et due oves singulis dicbus 
erantdeputatee adeorum alimentum. Sex autem to- 
tis diebus, quibus justus fuit cum eis inclusus, re- 
licti sunt omnino jejuni et omnisalimenti expertes: 
ut fame quidem oppressi, et omni alio nutrimento 
carentes, etiamsi propheta haberet aliquam vir- 
tutem, qu& eorum arceret impetum, at fame certo 
impulsi violentius,mazxillas celeriter in eum immit- 
terent ac discerperent. Quid ergo Dominus ? Tra- 
ditne feris animam, que confitetur? aut servat 


599 


MÉNSIS JULIUS. 


400 


quidem ex ore leonum ? Relinquit autem eum fame A τότε παντοδύναµον αὐτοῦ τῆς ἴσχνος καὶ τὸ τῶν 


moriturum ;autalimentum quidem prebet ad esum, 
sed per alienigenam aliquem et incireumcisum ? 
Multum abest. Sed ut per omnia omnipotentes ejus 
vires et ineffabilis misericordia fieret manifesta, 
divina quidem manu obstruuntur ora leonum, vel 
protinus ipsi seipsos comprimunt ac contrahunt, 
angulos subeuntes, et nec sacrum corpus omnino 
audentes attingere : sed tanquam quidam satellites 


benevoli ac fideles, suum regem custodientes, et quos nec famis quidem 


urgebat, metus. 
XXIV. Erat autem alius quidam propheta in 


Judea. Is erat sacer Habacuc, quem scio satis om- 
nibus esse notum. Is ergo, cum panem in disco 
comminuisset et jus e1 immisisset, abibat ut ferret 
ad messores ; erat enim tempus «&esíatis. Angelus 
aulem Domini ei apparuit, et jussit eum id ferre 
Babylonem ad Danielem. Cum is vero ignorantiam, 
et esse maximum quod intercedit spatium, et quam 
difficile esset imperatum, adduceret, protinus an- 
gelus comam capitis apprehendit, eL momento tem- 
poris impetu ducentis spiritus expansus stetit su- 
per lacum: et appellavit Dei vinctum, et dixit : 
Accipe hanc cenam, quam Deus adte misit, tui 
magnam curam gerens, Hec Habacuc. Magnus au- 
tem Daniel in contritione spiritus et humilitate 
anime : Meminit vero mei Deus, respondit, fidelis 
vox est revera famuli, quomodo bonus quoque 
Dominus ejus curam gerit. Deinde, cum accepisset, 
comedit : ipse autem Habacuc, cum eadem rursus 
virtute illud immensum transvolasset spatium, (o 
celeritatem, o divinam pernicitatem) momento tem- 
poris ita suo fuit loco restitutus, ut nondum pre- 
teriisset hora prandii messoribus. Atque hoc qui- 
dem cum sit plane solius Dei opus etejus immense 
potentie, majus ex se habet miraculum, quam ut 
id possit assequi sermo vel cogitatio. Atque sex 
quidem dies sic transierunt, Danielem in lacu con- 
servantes. Cyrus autem septimo die abiit, ut ami- 
cum jam lugeret mortuum. Cum vero despexisset, 
et vidisset ipsum sedentem in lacu illesum, magna 
vocelaudavit Deum rerum admirabilium, et magis 
quam prius Darius ; et illum quidem illinc quam 
primum extraxit : eos autem, qui ei temere invi- 
debant, continuo demisit devorandos a leonibus. 
Sic eliam in gentibus cognoscitur Deus judicia 
faciens, ut in operibus manuum ipsorum compre- 
hendantur peccatores, providens modo ineffabili. 
Fuit ergo postea Daniel et regis convictor, hono- 
remque et gloriam apud ipsum est consecutus su« 
pra omnes ejus amicos. 


XXV. Sed et rursus admirabilis Daniel consueta 
faciens, et perseverans in ab initio capta absti- 
nentia, rursus talibus dignus est habitus contem- 
plationibus. Fui enim, inquit ille, tres dierum heb- 
" domadas jejunans. Panem enim desideriorum non 
comedi, et caro et vinum non intravitin os meum : 
et unguento non fui unctus, donec impleti essent 


οἰκτιρμῶν ἀπόῤῥητον καταγανὶς "yévmrat, ἐμφράτ- 
τεται μὲν θεία παλάμη λεόντων στόµατα, μᾶλλον ὃς 
καὶ πρὸς ἑαντοὺς συστέλλονται ταῖς Ὑωνίαις παρα- 
Φυομενοι καὶ prÓ ὅλως ἱεοοῦ σώματος παραψαῦὐσαι 
ἀλλ) ὥσπερ δορυφόροι τινὲς εὐνοί τε καὶ 
τὸν ἑαυτῶν φυλάττοντες βασιλέα, καὶ μηδὶ 
ὑπὸ τοῦ Ἠπεριχειµένου δέους 


τολμώντες, 
πιστότατοι 
τοῦ λιμοῦ 
αὐτοῖς συγχωρούμενοι. 


μνη σθῆναι 


meirninisse sinebat, qui eos 

KA. Ἡν dé τις ἄλλος προφήτης ἐν Ἰουδαία, ὁ ἰε- 
pó; ᾽Ααθακούμ οὗτος, ὃν ᾿Ινώριμον εἶναι πᾶσιν ἐπ- 
σταμαι' οὗτος οὖν ἄρτους ἐν πίνακι διαθρύψας τὸ 
ἔψημά τε τούτοις ἐπιθαλὼν, ἀπῄει χοµίδων τοῖς 
θερισταῖς (θέοους γὰρ ἦν ὃ καιρός), άγγελος δὲ Κν- 
píou ἐπιφανείς, µεταχοµίσαι τοῦτο εἰς Βαθυλώνα 
τῷ Δανιὴλ ἐπέταττε τοῦ δὲ τὴν ἄγνοιαν καὶ τὸ 
πάµπολυ εἶναι τὸ μεταξὺ δικστηµα τὸ ἀμήχανόν τε 
προθαλλομένου τοῦ ἐπιτάγματος, αὐτίχα πρὸς τοῦ 
ἀγγέλου τὴν χόμην ἐπιληφβῆναι τῆς χεφαλῆς ἐν 
ἀκαρεῖ τε τῷ ῥοίδῳ τού ἄγοντος πνεύματος ἔχπιτα- 
σθέντα επάνω στῆναι τοῦ λάχχου xal προσαγορεῦσαι 
τὸν δέσμιον ἐκεῖ τοῦ Θεοῦ καὶ δέξαι τουτὶ τὸ 
δεῖπνον, εἰπεῖν, ὁ Θεός σοι µάλα χηδόµενος ἐξ- 
απέστειλε. Ταῦτα ὁ ᾽Αμθαχούμ. Ὁ μέγας dt Δανιὴλ 
ἐν συντριθῆ πνεύματος xal ταπειώσε Ψψνχᾶς 
Ἐμνήσθη δέ µου ὁ Θεός, ἀπεκρίνατο' πιστοῦ τῷ 
ὄντι θεράποντος f$, Φφωνὴ, ὥσπερ px καὶ ἀγαθοῦ 
Δεσπότου dj περὶ αὐτὸν πρὀνοια" εἶτα xal δεξάµενος 
ἔφαγεν αὐτὸν δὲ παραχρῆμα τὸν ᾽Αμθαχκούμ αὖθις 
tj αὐτῷ δυνάμει τὸ µυρίον ἐχεῖνο διάστηµα, di- 
απτάντα (ὢ τοῦ τάχους, ὦ τῆς θείας ὀξύτοτος ! ) οὔὗ- 
τως ἐν pur) πρὸς τὸν οἰκεῖον ἀνασωθῆναι τόπον, 
ὡς μὴ παρελκυσθῆναι τὴν ὥραν τοῦ ἀρίστου τοῖς 
θεοισταῖς' τοῦτο μὲν οὺν μόνου καθαρῶς ἔργον Gy 
τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς παντοδυνάµου βῥοπῆς, αὐτόθεν 
ἔχει τὸ θαῦμα ἢ κατὰ λόγου καὶ φρενῶν δύναμιν. Ἡ 
ἔκτη μὶν οὖν οὕτως ἔπεραίνετο, τὸν Δανιήλ ἐν τῷ 
λάκκῳ δατοροῦσα, Κύρος Ot τῇ έθδομῃ ἀπύει ὡς τε- 
θνηκότα δη τὸν φίλον πενθήσων' ἐγχκύψας δὲ καὶ 
ἰδὼν αὐτὸν ἐν τῷ λάχχῳ χκαθήµενον ἀθλαθῦ, μεγώρ 
φωνῷ τὸν τῶν θαυμασίων Όμνει Θεὺν καὶ μᾶλλον fj 
Δαρεῖος τὸ πρότερον xal τὸν piv ἐχεῖθεν ἀνείλκυ- 
σεν £y σπουδῆ' τοὺς dt µάτην αὐτῷ βασκαίνοντας 
ἑτοίαην εὐθὺς τοῖς λέουσι καθῆχκε βοράν οὕτω δὲ 
κάν τοῖς ἔθνεσι γινώσκεται Κύριος χρίµατα ποιῶν 
ἐν τοῖς ἔργοις τε τῶν χειρῶν αὐτῶν ἀῤῥήτως oixovo- 
μῶν, τοὺς ἁμαρτωλοὺς συλλαμθάνεσθαι ἦν οὖν τὸ 
μετὰ ταῦτα ὁ Δανιὴλ συµθιωτής τε τοῦ βασιλέως καὶ 
τιμῆς παρ) αὐτῷ καὶ δόξης ὑπὶρ πάντας αὐτοῦ τοὺς 
φίλους χαταξιούµινος. 

KE. ᾽Αλλὰ γὰρ x«i πά)ιν Δανιλλ ὁ θαυμάσιος τὰ 
συνήθη ποιῶν καὶ τῆς ἐξ ἀρχῆς ἐχόμενος ἐγκρατείας, 
τοιούτων αὖθις ἠξιοῦτο x«l τῶν θεωρίων' ἥμην γὰρ, 
ἐκεῖνος φησι, psi; ἑθδομάδας ἡμερῶν νηστεύων. 
΄Αρτον yàp ἐπιθυμιῶν οὐκ ἔφαγον καὶ χρία καὶ 
οἶνος οὐκ εἰσῆλθεν εἰς τὸ στόµα pou, «αἱ ἄλειμμα 
οὐκ ὑλειψάμαν ἕως πλορώσεως τριῶν ἑθδδομάδων 


401 


VITA S. PROPHETZE DANIELIS. 


402 


ἡμερῶν. Καὶ ἐν ἡμέρᾳ εἰκοστῇ καὶ τετάρτη τοῦ πρώ- À diestrium hebdomadum ; et vicesimo etquarto die - 


του μηνὸς, ἐγὼ fun» ἐχόμινα τοῦ ποταμοῦ τοῦ µε- 
you Χωμὰρ x«l ὗρα τοὺς ὀφθαλμούς µου καὶ εἶδον ᾿ 
καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ἐνδεδυμένος βαδδὶν xai $j ὀσφῦς αὐτοῦ 
περιεςωσμένη ἐν χρυσίῳ ᾿Οφὰτξ, xal τὸ σῶμα αὐτοῦ 
ὡσεὶ Θαρσεῖς, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ «cti ὅρασις 
ἀστραπῆς, x«i οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡσεὶ λαμπάδες πν- 
pos, καὶ οἱ βραχίονες αὐτοῦ καὶ τὰ σκέλη ὡς ὄφασις 
χαλχοῦ στίλδοντος, καὶ m qvi τῶν λό/ων αὐτοῦ ὡς 
qvi ὄχλου. Ταῦτα εἶδον καὶ ἤ ἰσχύς µου ἐξέλιπεν 
ἀπ᾿ ἐμοῦ, x«i à δόξα µου µετεστράφη εἰς διαφθορὰν 
καὶ εὐθὺς ἐπὶ τὸν γῆν πίπτω καὶ ἰδοὺ χεὶρ &mro- 
µένη µου καὶ ἥγειρέ us ἐπὶ τὰ Ὑόνατά μον καὶ, 
Σύνες 1... φησὶ, πρὀς µε, Δανιῤλ, ἀνὺρ ἐπιθυμιῶν, 
καὶ στήθι ἐπὶ τῇ στάσει µου, ὅτι νῦν ἀπεστάλην 
Cyo πρὸς σὲ, ὅτι ἀπὸ τῆς ἠμέρας τῆς πρώτης, ἧς 
ἔδωχας τὴν χαρδίαν σου ταπεινωθῆναι ἐναντίον τοῦ 
Κυρίου -οῦ OtoU σου, ηκοῦσθησαν οἱ λόγοι σου xcl 
£75) 1,)00y πρὸς σὲ x«i ὁ ἄρχων τῆς βασιλείας Περ- 
σὼν ἑστήχιι ἐξ ἑναντίας µου εἴκοσι x«l µίαν ἡμέ- 
px» Καὶ vuv ἀνδρίδου καὶ ἴσχυε, ὅτι ἐγὼ μετὰ σοῦ 
εἰμι 7 ενταῦβα πολλὰ μὲν τῶν ἐσομένων ὁ φανεὶς ἄγγελος 
τῷ προφήτη µνσταγωγεῖ περί τε τῆς Περσῶν βασιλείας 
καὶ καταλύσεως xai εἰς οὓς ἔμελλε µεταπίπτευ ^ ἔπειτα 
δε καὶ περὶ τῆς Βασιλίσσης Νότου, à x«i πέρας ἔλαθε 
μετὰ ταῦτα καὶ τοῖς χαλουμένοις Μακχαθαϊκοῖς ἐνε- 
γραφη. 

Kc. Οὐκ ix τούτων δὲ µόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ ἑτέρων 
ὁ Δανιὴλ µέγας τε τὸν θεωρίαν x«i θαυμάσιος τὴν 
σύνεσιν ἀνεράνη * χαὶ ἵνκ τᾶλλα παρῶμεν, ἀλλὰ τὸ 
κατὰ τὴν  xpíctv Σωσάννης, ὃ πολλῶν πρότερόν 
ἐστι, νέος ὧν, εἴργαστο, τίνα ἄλλην συνέσεως ὑπερ- 
θολἠν απολείπει; "Hv πιστὴν μὲν τῷ ἄνδρι γενοµέ- 
wu», θάνατον δὲ κατακριθεῖσαν ἐκ συκοφαντίας ἀδι- 
χωτάτης τῶν ἀκχολάστοις ὀφθα)λμοῖς μᾶλλον ἐκείνην 
θεασαµένων παραπλήσιά τε τῷ Ἰωσὴφ κινδυνεύον- 
σαν ὑποστῆναι, ὁ ἐκεῖνον τότε ῥυσάμενος καὶ ταύτην 
dà παραδόξως διὰ Δανιὺλ ῥύεται σοφῆ χρίσει xaxo- 
τεχνίαν τῶν πρεσθυτέρων ἐἑλέμξαντος x«i αὐτοὺς 
μᾶλλον αξίους θανάτου δείξαντός τε καὶ γενέσθαι παρα- 
σχευάσαντος. 

KZ. Οὕτω συνέσεως ἔχων, οὕτω χάριτος χαὶ µε- 
γέβους θεωριῶν χατηξίωται * αὐτά τε τὰ τοῦ Θιοῦ 
χρύφια χαὶ τῆς δίττης τοῦ λόγου παρουσίας µυστή- 
pux τῷ πνεύματι χαταθεωρήσας ' xal ὅσα δὲ τῶν 
ἄλλων ἀξιολογώτατα καὶ ὅσα πρὸς τῷ τοῦ αἰῶνος 
τέλει συµθήσεσθαι μέλλει καὶ τὴν τότε θλίψιν xoà 
τὸν ix γῆς χώματος ἐξανάστασιν τῶν ἀνθρώπων 
τὸν τῶν ἁγίων τε δόξαν καὶ τὴν τῶν ἀσεβῶν αἰσχύ- 
wx» τὴν οὐδέποτε ληγουσαν, τὰ βάθη τε τοῦ Θεοῦ, 
καθ᾽ ὅσον οἴόντ τῷ σάρχα περικειµένῳ διὰ τοῦ 
ἐρεννῶντος αὐτὰ πνεύματος ᾖἕ/νωκώς * ἔπειτα τοῦ 
δεσωοῦ λυθεὶς καὶ τὴν γῆν ἡδέως τῇ γῇ παραδοὺς, 
πρὸς ὃν ἐπόθει Θεὸν ὁ τῶν ἐπιθυμιῶν ἀνὴρ 
ὤχετο, αὐτοῖς τε τοῖς τοισὶ καὶ φίλοις παισὶ καὶ 
προφήταις εἰς ἀεὶ μηδὲ ἡμῶν κατά 
yt τὸ περιέπειν καὶ βοηθεῖν ἀφιστάµινος, si, δό- 
ξαν Πατρὸς, YioO, x«i ἁγίου Πνεύματος τῆς ὑπερ- 


συνὼν xat 


primi mensis, ego sedebam prope magnum fluvium 
Chobar ; et sustuli oculos meos, et vidi. Et ecce vir 
indutus sacra stola, et lumbus ejus accinctus auro 
Hophatz : et corpus ejustanquam Tharsis, et vul- 
tus ejus tanquam aspectus fulguris : et oculi ejus 
tanquam lampades ignis, et brachia ejus et tibie 
tanquam aspectus &ris resplendentis, et vox ver- 
borum ejus tanquam vox tube. Hec vidi, οἱ vir- 
tus mea defecit a me, et gloria mea conversa fuit 
in interitum : et continuo cado in terram, et ecce 
manus me tangens, erexit me et super genua mea ; 
et Attende, inquit, ad me, Daniel, vir desideriorum, 
et sta in statione mea : quoniam nunc ego missus 
sum ad te : quoniam a primo die, quo dedisti cor 


B tuum, ut humiliareris coram Domino Deo tuo, ego 


veni ad te : et princeps regni Persarum stetit con- 
tra me viginti et unum diem. Et nunc esto vir 
fortis et robustus, quoniam ego sum tecum. Hic 
multa quidem futura, qui apparuit angelus, pro- 
phete mystice enuntiat de regno Persarum et 
ejus eversione: et ad quos erat deventurum. Deinde 
etiam de regina Austri, que quidem postea finem 
acceperunt, et scripta sunt in libris, qui vocantur 
Machabseorum, 


XXVI. Non ex his autem solis, sed etiam ex aliis, 
Daniel apparuit magnus in contemplatione et ad- 
mirandus intelligentia. Et ut alia omittamus, quod 


C de Susanna factum est judicium, quod diu ante 


fecit, cum esset adhuc juvenis, quidnam reliquit 
intelligenti, quo id possit superare ? Quse qui- 
dem cum fuisset marito fidelis, morte autem esset 
damnata ex iniquissima calumnia eorum qui illam 
impudicis aspexerant oculis, et erat similia passura 
iis que Joseph passus est, qui illum tunc eripuit, 
is eam quoque admirabiliter servat per Danielem : 
qui sapiente judicio seniorum convicit malignita- 
tem, et eos magis morte dignos ostendit, et ut 
mortem paterentur effecit. 


XXVII. Cum tanta esset intelligentia, tanta gra- 
lia et tam magnis dignus est habitus contempla- 
tionibus : eumque ipsa Dei arcana, et duplicis 
Verbi adventus mysteria spiritu esset contempla- 
tus : quin etiam quecunque sunt aliispluris facien- 
da, et quecunque sunt eventura in fine seculi, 
et eam, qua tunc erit, afflictionem, et hominum 
ex terri aggere resurrectionem, et sanctorum glo- 
riam, et impiorum ignominiam, que nunquam 
desinit, et Dei profunda, quantum potestis qui 
est carne indutus, per ipsa scrutantem spiritum 
cognovisset, deinde vinculo solutus, terra terre 
libenter tradita, ad Deum, quem desiderabat, vir 
desideriorum abiit, cum his tribus et amicis pueris 
et prophetis perpetuo conversans, et nec a nobis 
quidem, quod ad defendendum et adjuvandum at- 
Hinet, abscedens. Ad gloriam Patris et Filii et 


408 


tis : quam decet honor et adoratio in secula se- 
culorum. Amen (9). 


(2) Humatus est S. Daniel in angusta caverna ho- 
noribus magnis in Babylone, ubi adhuc suo tempore 
ejus monumentum exstare habet Epiphanius De vita 
prophetarum, cap. 10, iu fine. Inde vero ejus et 
(rium puerorumreliquia translata sunt Alezandriam 


MENSIS JULIUS. 
Spiritus sancti, supernaturalis et divine Trinità- Α φυοῦς καὶ 


401 
θιίας Τριάδος, Ὦ πρέπι τιμὴ καὶ 
προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


et 1n ecclesiam SS. Joannis et Cyri posite. Eas- 
dem Venetias translatas esse, et crus Danielis Ver- 
cellis, et magnam trium puerorum sacrorum pi- 
gnorum parlem Romain diaconia S. Adriani asser- 
vari,ait Baronius in notis ad Martyrologium hoc die. 








MAPTYPION 
TOY ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ 


IIAATONO2. 


v MARTYRIUM 
SANCTI ET GLORIOSI MARTYRIS. 


PLATONIS. 


(Latine apud Surium ad diem 22 Julii ; Greca nunc primum prodeunt ex cod. ms, Paris. n. 1539, 
- sec. ΧΙ EDIT.) 


I. Non sum nova dicturus de Galatis, neque alie- Β A. Οὐ ξέα Γαλατῶν ἔστιν & µέλλω λέγειν, οὖδε 


na ab iis qui Ancyram habitant : nec dicam incre- 
dibilia de confessore, et eo cui verbum Dei fuerat 
commissum. Stulte enim fecerunt Galate, ut con- 
sueverant : fuit autem Plato revera sanctissimus, 
qui sibi Dei creditam habebat sapientiam : et ea 
passus est a Galatis, que confessore pati jubet 
lex Christi. Eum enim captum sevi et immisericor- 
des conjecerunt in carcerem, ut qui verbum Dei 
annuntiaret, et violaret leges imperatoris. Acerbe 
ergoet inhumaneiis eum affecerunt suppliciis, que 
non fas est ipsam humanam sustinere naturam, 
gravemostendentes insolentiam,etin belluinam con- 
versi crudelitatem. Fortiter autem ferebat vene- 
randus et purissimus Platonis animus, ut qui affli- 


cliones omnes et calamitates propter Christum (c 


ferre esset meditatus, Nam non eamdem, quam is 
qui erat ejusdem nominis, Plato exercuerat 


τῶν τὴν ἼΑγχυραν οἰχούντων ἀἁλλότρια, οὐδὲ ὁμολο- 
γητούὺ x«i Θιοῦ λόγον πεπιστευµένου ἄπιστα ἐρῶ. 
ἝἜπραττον Γαλάται ἀνοήτως ἃ σύνηθες αὐτοῖς ἦν " 
ὑπῆρχεν δὲ Πλάτων ὁ ἁγιώτατος ἀληθῶς Θιοῦ σο- 
φίαν πεπιστευµένος x«l κεκτηµένος x«i ἔπασχεν & 
ὑπομένει ὁμο)ογητῇ νόμος Χριστοῦ προσίταττεν. 
Λαθόντες οὖν αὐτὸν ἔθεντο ἐν φρουρᾷ ὡς λόγον Θεοῦ 
καταγγέλλοντα καὶ νόµους βασιλέως χαθαιροῦντα. 
Οὗτως οὖν αὐτὸν ἐτιμωροῦντο à μὺ θέµις ὑπομεῖ- 
ναι τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ἐνδειχνύμενοι * εἰς ἀπὸ- 
νοιαν χα)επὴν x«i ὠμοτάτην µετατραπέντες. "Εφι- 
pt» ὃς ἡ καθαροτάτη Πλάτωνος ψυχἠ «γενναίως 
πάσας τὰς συμφορὰς φέρει μεμελετηκυῖα * φίλοσο- 
φίαν γὰρ, οὐ τὴν αὐτὴν τῷ ὁμωνύμῳ φιλοσοφήσας οὐδὲ 
τὸν αΏτὸν ἐκείνῳ λόγον ἀσκήσας, ὑπερεῖχεω ἐν πάση 
σοφία λόγου, διέφερε δὲ πίστει τῶν πώποτε γεγενηµέ. 
νων. 


philosophiam, nec erat in eadem doctrina philosophatus : sed erat quidem prestantissimus in omni 
verbi sapientia : fide autem antecellebat iis qui unquam fuerunt. 


II. Hic ergo beatus Plato multos quidem ex iis 
qui Ancyram habitabant affecit beneficio : multos 
autem verbo illuminans, fecit Christo credere : et 
multosex iis, qui a potentioribus opprimebantur 
calumniis, liberavit ab injuriis. Pro iis vero, qui- 
bus ipsos affecerat beneficiis, poene ab eo exacte 
sunt; aut potius seipsum libens tradidit, fortique 
et excelso animo tulit calamitates. Erat enim ejus 
semper ad Deum scopus, cujus etiam fuit imitator. 


B. Οὗτος οὖν 6 µακάριος πολλοὺς μὲν τῶν τὴν 
"Ayxupav οἰκούντων εὐηργέτει, πολλοὺς δι τῷ λόγω 
φωτίζων ἐποίει πιστεῦσαι, πολλοὺς δὲ τῶν καταδυ- 
ναστευοµένων ἨὈλευθέρου καὶ ὑπὶρ Ov εὐπργέτει 
τούτου χάριν δίκας ἀπῃτεῖτο ' καὶ ἑχὼν ἐδίδου καὶ 
ὑπέμενιν τὰς συµφοράς. "Hv γὰρ αὐτοῦ ὁ σκοπὸς 
πρὸς τὸν Κύριον, oU x«l μιμητὴὺς ἐγένιτο. Δι’ ὃ 
καὶ θαβρῶν ἀπήει ἐπὶ τὸν τιµωρίαν ἀγόμενος. Ὁ 
δε βικάριος ᾽Αγριππῖνος προχαθίσας ἐν τῇ βασι- 


405 


VITA S, PLATONIS. 


406 


Auf ἄντιχρυς τοῦ Διὸς, ἔχέλευσεν παραστῆναι τὸν A Quamobrem cum abduceretur, confidens ibat ad 


μάρτυρα. 'O dt βοηθὸς ἔφη' ΄Ἕστηκεν πρὸ τοῦ 
Βἡματός σου, xópu. ᾿Αγριππῖνος εἶπεν Πάσης τῆς 
οἰκουμένης ἐν ἡσυχία διαγούσης, ἵνα ri αὐτὸς ἐν 
τοσαῦτῳ x«i τηλικαύτῃ χκαθέστηχας π)άνη 1 Πλάτων 
εἶπευ ᾿Υαωεῖς ἐστε οἱ ἐν πλάνη διάγοντες τὸν Θεὸν 
τὸν ποιησαντα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν yf)» σὺν παντὶ 
τῷ χόσµω αὐτοῦ καὶ σεθόµενοι λίθους πεπελεχηµέ- 
vou, xai ξύλα σαθρὰ ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων. Ὁ dt 
᾽Αγοιππῖνος ἔφη' Τὸ νέον τῆς ἡλιχίας προπετεῖν, σε 
Toti x«i ὕθριν οὗ τὴν τυχοῦσάν σοι προξενεῖ. Εἰπὲ 
οὖν pot, ποίας θοχσκείας si, καὶ ποίας τύχης τυγ- 
χάνει, ἢ τί τὸ ὀνομά σου ; Πλάτων εἶπεν Θέλεις 
ποίας θρησκείας tui ; Χριστιανός 
᾿Αγριππῖνος ἔφὴ' Τὸ παρὰ ἀνθρώπων σοι χληρωθὲν 
ὄνομα λέγω’ Ort γὰρ Χριστιανὸς si, χἀγὼ οἶδα' 
ἀλλὰ ἐκέλενσεν ὁ αὐτοχράτωρ μηδένἁ ἄνθρωπον 
ὀνομάξδεσθαι Χριστιανόν. Πλάτων εἶπέν Εἰ μαθεῖν 
βίεις, ποίας θρησκείας εἰμὶ, εἶπον Ὥδη ὅτι Χρι- 
στιανός εἰμι εἰ δὲ xai τὸ ὄνομα θέλεις μαθεῖν τὸ 
παρὰ τῶν Ὑονέων uou κληρωθὲν, Πλάτων λέγομαι ix 
ἐκ κοιλίας αητρός 


μαθεῖν, εἶαι. 


παιδος" Χοιστούὺ δοῦλός εἰμι 
μον’ πόλεως δὲ τῆς ἐνταύθα τυγχάνω' ἐκρατήθην 
δι ὡς θεοσεθῆς καὶ δοῦλος Κοιστοῦ' καὶ Gol προσ- 
ενέχθην xai πρὀκειταί pot διὰ Χριστὸν θἀνατος, 
ὃν ὑποστῆναί µε δεῖ παρὰ σοῦ. Ποίει οὖν ὃ θέλεις. 


Β 


supplicium. Vicarius autem Agrippinus cum aperte 
presedisset in Jovis basilica, jussit sisti martyrem. 
Apparitor autem dixit : Stat ante tuum tribunal, 
domine. Dixit Agrippinus : Cum totus orbis terre 
degat in letitia, cur es in tali et tanto errore con- 
stitutus ? Dixit. sanctus Plato : Vos estis, qui in 
errore degitis : et reliquistis Deum, qui fecit 
ecelum et terram cum toto eorum ornatu : et ex- 
cisos colitis lapides etligna putrida, opera manuum 
hominum. Dixit Agrippinus : Juvenilis tua setas te 
facit temerarium, et efficit ut sis valde insolens. 
Dic ergo mihi, cujusnam es religionis, et cujus 
conditionis et civitatis, et quod est tibi nomen. 
Sanctus dixit Plato : Si velis scire cujusnam sim 
religionis,sum Christianus. Dixitautem Agrippinus: 
Dic nomen, quod tibi fuit impositum a parentibus. 
Nam ipse quoque scio te esse Christianum. Jussit 
vero imperator nullum hominem vocari Chri- 
stianum. Dixit sanctus Plato: Si velis scire cujus 
sim religionis, jam dixi tibi me esse Christianum. 
Si autem vis etiam scire nomen mihi tributum a 
pareutibus, dicor Plato a pueritia; et sum quidem 
Christi servus ab utero matrismes: sum vero civis 
hujus civitatis. Nunc autem sum captus et ad te ad- 
ductus, tanquam pius et Chrisli servus. Quamob- 


rem mors est mihi proposita propter Christum, quam oportet me a te exspectare. Fac ergo cito quod 


scis et statuisti. 

I". Ὁ de ᾽Αγριππῖνος ἔφη. Οὐ συμφέρει σοι τὸ ὀνόμα 
τοῦ Χριστοῦ χατὰ διάνοιαν ἔχειν τοὺς γὰρ ὁμολο- 
Ἰοῦντας αὐτὸν Αανάτῳ παραδίδοσθαι ὁ αὐτοχράτωρ 
ἐκέλευσεν, τοὺς δὲ ἀρνουμένους τιμαῖς καὶ δωρεαῖς 
ἀμείρεσθαι. Διὸ συμθουλεύω σοι πιισθῆναι τῷ τοῦ 
αὈτοκράτορος νόµῳ, x«i χερδῆσαι τὸ καχοῦ θανάτου 
πεῖραν λαθεῖν. ᾿Αποχριθεὶς δὲ Πλάτων εἶπεν ᾿Εγὼ 
τῷ ἐμῶ πείθοµαι βασιλει, ὦ κεχλήρωμαι τὸν ὃξ 
πρὀσκαιρον τοῦτον αἱροῦμαι θάνατον, ἵνα τὴν αἰώνιον 
αὐτοῦ κληρονομήσω ᾖβασιλείαν. ᾿Αγριππῖνος, λέγει’ 
Ύπαγε σχέφαι τὸ συμφέρον σοι, ἵνα μὴ καὶ χαχῶς 
ἀποβάνης. ᾿Αποκοιθεὶς δὲ ὁ ἅγιος Πλάτων εἶπεν, Τὰ 
συμφέροντά pot ὁ Κύριος µεριμνήσει. ᾽Αγριππῖνος λέ- 
γι Ἔγνως τὰ προστάγµατα τοῦ αὐτοχράτορος, ὡς 
χελεύουσιν οἱ ἄχοαντοι αὐτοῦ νόμοι πανταχοῦ πάν- 
τας τοὺς Χριστιανοὺς 3j θύειν $ τὸ ζῆν ἀπαλλάττι- 
σθαι. Σὺ οὖν πως τολμᾷς ἀνατρέψαι τὰ προστάγµατα 
τοῦ βασιλέως διὰ τῆς παραχκοῆς x«l τοὺς ὑπαχοῦύον-. 


τας ἀνατρέπεις ; Πλάτων “/ελάσας εἶπεν "Evo τὸ 


ποὀσταγµα τοῦ Oto) µου, ὥς χελεύουσί pot ἄχραν- 
τοι αὐτοῦ νόμοι, ἀνατρέπειν τὰς τῶν δαιμόνων rt- 
λετὰς x«t αὐτῷ µόνω λατρεύεν, οὔτε σοι Κξένον 
ἐστὶν ἐπινοεῖν µΑβασάνους, οὔτε δὲ ἐμὲ αἰκιζόμενον 
ὑπῖρ τῆς εὐσεθείας ἀποθνησκειν. Σὺ γὰρ ἤδη πολ- 
λοὺς ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ὑποθέσει ἀνεῖλες, οἵτινες νιχή- 
σαντες τὸν θάνατον ἀνεδήσαντο χατὰ τοῦ διαθόλου τὸν 
τῆς δικαιοσύνης στέφανον. 

Δ'. Καὶ ὁ ᾽Αγριππῖνος ταῦτα ἀχούσας αἰρεσίτρο- 
πὸς tt ὑπάρχων καὶ κατὰ τῶν ἀθλητῶν τῆς εὖσε- 
θείας ὑπερθαλλόντως Ὡγριωμένος χαθάπερ τιὰ ἐπὶ 
φόνῳ ἁλόντα ἢ ἐπί τιι ἑτέρρ πλομμελήματι. Μετὰ 


C 


D 


IIT. Vicarius dixit: Non expedit tibi, o Plato, 
Crucifixi nomeu habere in mente. Nam qui eum 
confitentur, jubet imperator tradi morti acerbe: 
eos autem, qui ipsum negant, donis maximis affi- 
cere. Quamobrem tibi consulo, ut pareas legi im- 
peratoris, et hoc lucrifacias, ne mortis acerbe 
facias periculum. Respondens autem dixit sanctus 
Plato: Ego pareo meo Regi, cui etiam milito ; 
mortem autem, que est ad tempus, eligo, ut sim 
heeres regni eterni. Dicit Agrippinus: Considera, o 
Plato, quidnam sit tibi conducibile, ne male pereas. 
Dixit sanctus Plato : Curabit Dominus ea que sunt 
mihi conducibilia. Dixit Agrippinus : Nosti Plato, 
jussa imperatoris, quomodo jubeant intemerate 
ejus leges omnes Christianos aut diis sacrificare, 
aut vita privari? Tu ergo quomodo audes hec jussa 
evertere, et per inobedientiam eos etiam qui tibi pa- 
rent, evertis? Dixit sanctus Plato : Cognovi jussa 
Dei imei, sicut jubent ejus intemerate leges 
et vivifica precepta, nempe demonum mysteria 
evertere, et ei soli servire. Neque enim est tibi 
novum et alienum, excogitare tormenta : neque 
rursus mihi, mori pro pietate. Tu enim jam multos 
sustulisti de medio propter hanc confessionem, 
qui, morte devicta, justitie acceperunt coronam 
adversus diabolum. 


IV. Agrippinus autem cum heec audiisset, ut qui 
esset sevus et belluinis moribus, etadversus athle- 
tas pietatis supra modum efferatus, veluti quem- 
dam csedis reum, aut alicujus alterius magnis cri- 





407 


minis convictum, postquam ipse ab initio didicis- Α τὸ μαθεῖν αὐτὸν ἐκ προοιµίων τὺν τούτου 


set ejus in Dominum nostrum Jesum Christum 
virtutem et fidem firmam et immobilein jubet, ex- 
tensum s&ve cedi nervis bubulis. Quod cum quam 
primum factum esset, et quatuor milites sanctum 
verberarent multas horas, et defessi essent, alii 
autem duodecim milites ad id mutati essent, ne 
ulla quidem inventa est maeula in corpore sancti 
Platonis : adeo ut omnes quidem obstupefacti, 
supra moduni admirati fuerint, et a se discesse- 
rint ; ipse autem alacrius et constantius perseve- 
raverit in confessione Christi, et per multas affli- 
ctiones contenderit ingredi in regnum Dei, in quod 
non cadit interitus. 

V. Dixit Agrippinus : Ego tibi consulo ut amico 
ut mortem quidem declines, ad vitam autem ac- 
cedas. Dixit sanctius Plato : Recte admones, o 
Agrippine. Fugio enim mortem eternam, et ad 
vitam me confero sempiternam, Dixit Agrippinus: 
Dic, cacodemon, quot sunt mortes ? Dixit sanctus 
Plato : Due : una quidem ad tempus ; altera vero 
&terna. lta etiam, due vite : una quidem brevis ; 
altera vero sempiterna. Dixit Agrippinus : Diis 
sacrifica, et declina cruciatus. Dixit sanctus Plato : 
Fac cito, o Agrippine, id quod tibi videtur. Ego 
enim nunquam sacrifico. Neque enim ignis, neque 
crux, neque ira bestiarum, neque ablatio membro- 
rum nobis persuadent a Deo vivo deficere. Neque 
enim diligimus quod nunc est seculum : sed qui 
pro me est mortuus et resurrexit, Christum. 

VI. His auditis, Agrippinus jussit eum reduci in 
carcerem. Sequebatur autem multa turba Chri- 
stianorum, propter ejussanctam et gloriosam con- 
fessionem. Fortis autem et magnanimus Christi 
martyr Plato jussit sibi fieri silentium. Et post- 
quam ipsi cessarunt a tumultu, voce sublata 
dixit eis : Viri qui Christum diligitis, et estis 
amatores veritatis, non levi de causa adeo hoc 
certamen : sed propter effectorem coeli et terre et 
omnium quz sunt in eis. Ne vosergo conturbent, 
rogo, ea que fiunt. Mult» enim sunt afflictiones 
justorum, et ez eis omnibus liberabit ipsos Domi- 
nus!. Adeste de cetero, et confugiamus ornnes si- 
mul ad portum, qui nullis agitatur tempestatibus, 
nempe Christum, et ad petram, quam magnus dixit 
Apostolus: Petra autem erat Christus *. Ne ergo ce- 
damus, o dilecti, periculis, que suscipientur pro 
pietate : cum sciamus, quod passiones hujus tem- 
poris non sunt digne, que conferantur cum gloria 
qu& est in nobis revelanda ?. Heec ergo cum dixis- 
set Christi martyr Plato, et turbis, que aderant, 
addidissetanimum, et mentem eorum confirmasset. 
ingressus est carcerem letus et Deum glorificans. 
Ingressus autem, humi fixis genibus, Dominum 
precatus est, sic dicens : Domine Jesu Christe, 
omnium creator et opifex, et qui tua providentia 
curam geris universorum, qui omnibus tuis fa- 


! Psal. xxxuj, 90. 316005. Σ, &, * Rom. vui, 18, 


MENSIS JULIUS. 


B 


408 

πρὸς τὸν 

Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἀρετήν τε καὶ ἀσά- 
λευτον πίστιν, παρεχελεύσατο, τοῦτον ἀἐκταθέντα 


δέρµασιν ὠμοῖς καὶ βοῖοις αἰχίδεσθαι. Καὶ τούτον 
Ὑενομένου x«i τεσσάρων στρατιωτῶν τυπτόντων τὸν 
ἅγιον ἐπὶ πολλαῖς 
στρατιωτῶν δώδεκα 


ὧραις x«i ἀτονισάντων ἑτέρων 
ἀλλαγέντων, οὐδὲ ὁ τυχὸν σπίλος 
εὑρέθη iv τῷ σώματι τοῦ ἁγίου Πλάτωνος, ὥστε 
πάντας ἐκπλαγέντας θαυμάσαι, αὐτὸν δὲ προθυμὀ- 
τερον ἐμμεῖναι τῇ τοῦ Χριστοῦ ὁμολογία, xoci διὰ 
πολλῶν θλίψεων σπεύδοντα εἰσελθεῖν εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ 
ἄφθαρτον βασιλείαν. 


E. ᾽Αγριππῖνος εἶπεν Ἐγώ σοι παραινῶ ἐχκλί- 
ναι τὸν θάνατον x«i προσδραμεῖν τῇ δωῇ. Πλάτων 
εἰπὲ .Καλῶς παραινεῖς, ὦ ᾿Αγριππῖνε φύγω γὰρ 
τὸν αἰώνιον θάνατον καὶ προσφεύγω τῇ ἀῑδίω ζωῇ. 
᾽Αγριππῖνος εἶπεν Εἰπὲ, καχόδαιµον, πόσοι εἰσὶ 
θάνατοι; Πλάτων Δύο ὁ iv πρόσκαιρος, 
ὁ Qt οὕτως δὲ καὶ ζωαὶ δύο. ἡ μὶν 
ὁλιγοχρόνιος ἡ ὃδξ ἀπίζωος ᾿Αγριππῖνο εἶπεν. 
Θύσον τοῖς Ósoi;, καὶ τὰς τιμωρίας ἔχχλινον. 
Πλάτων εἶπεν lois, τὸ ὅδοκοῦν σοι ἀπηνές 
ἐγὼ γὰρ οὐ θύω' οὖτε γὰρ πυρὸς, οὔτε θηρίων, οὔτε 
θυμού µμερὶς ποιήσουσίν µε ἀποστῆναι ἀπὸ θεοῦ 
ζῶντος' oU γὰρ τὸν νῦν ἀγαπῶ αἰῶνα, ἀλλὰ τὸν μέλ- 
λοντα χαὶ τὸν ὑπὶρ ἐμοῦ ἀποθανόντα Χριστὸν καὶ 
«νασταντα. 


3 
εἶπε' 
αἰώνιος' 


G'. Καὶ ὁ ᾽Αγριππῖνος αὐτὰ ἀχκούσας ἐχέευσεν 
αὐτὸν ἀναληφθῆναι ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ' ὄχλος δὲ 
πολὺς ἠκολούθει τῶν Χριστιανῶν ἐπὶ τῇ ἁγίᾳ αὐτοῦ 
καὶ ἑνδόξω ὅμολογία. 'O δὲ µεγαλόφρων καὶ ἂἀν- 
δρεῖος τοῦ Χριστοῦ μάρτυς ἐχέλευσεν αὐτῷ ἠσυχίαν 
γενέσθαι καὶ μετὰ τοῦ παύσασθαι αὐτοὺς τοῦ θορύ- 
ου, ἐπάρας τὴν ἰδίαν φωνὴν εἶπεν "Ανδρες φιλό- 
χριστοι καὶ τῆς ἀληθείας ἐρασταὶ, οὐ φαύλης ἔνε- 
xtv αἰτίας ἐπὶ τὀνδε πάρειµι ἀγῶνα, ἀλλ᾽ ἔνεχεν τοῦ 
Ποιητοῦ οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ πάντων τῶν ἓν αὐτοῖς' 
M τοίνυν ἡμᾶς θορυθείτω, παρακαλῶ, τὸ γενομενον' 
Πολλαὶ γὰρ αἱ θλίψεις τῶν δικαίων, καὶ ἐχ πασῶν 
ῥύσεται αὐτοὺς ὁ Κύριος. ᾽Αλλὰ δεῦτε πάντες 
ὁμοῦ ἐπὶ τὸν ἀχείμαστο λιμένα 
Χριστοῦ καὶ τὴν πέτραν, ἣν ὁ μέγας ᾿Αποστολος 
εἶπεν Ἡ dà πέτρα ἦν ὁ Κύριος. My ἐνδῶμεν τοῖς 
ὑπὲρ εὐσιθείας χινδύνοις, εἰδότες ὅτι οὐκ ἄξια τὰ 
παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὸν µέλλουσαν δόξαν 
ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς. Ταῦτα εἰπὼν xai παρα- 
θαρτΊνας τοὺς περιεστῶτας ὄχλους, xal πληρώσας 
τὴν διδασκαλίαν εἰσῆλθεν εἰς τὸ δεσμωτήριον καὶ 
εἰσελθὼν, θεὶς τὸ γόνατα αὐτοῦ, ἓξ ὅλης τῆς ψυχῆς 
στινάξας, ηῦξατο πρὸς τὸν Κύριον λέγων οὕτως) 
Ὁ πόντων κτίστης xal δημιουργὸς, ὁ τῶν ὅλων 
Θιὸς, ὁ πᾶσιν τοῖς δούλοις σον τὴν ὑπομονὴν χαρι- 
ζόμενος. χάρισαι xài ἐμοὶ, τῷ δούλῳ σου ὑπομονὴν, 
καὶ ἐξαπόστειλον Μιχαήλ, τὸν ἀρχάγγελόν σου, ἵνα 


χαταφύγωμεν 


109 


VITA S. PLATONIS. 


410 


pórurai µε Ex τοῦ κακοτέχνον καὶ ἀπατηλοῦ ὄφεως À mulis tolerantiam largiris et victoriam, mihi quo- 


'"Aypurmivou, ἵνα γνῶσιν πάντες, ὅτι οἱ διὰ χειρῶν 
ἀνθρώπων γενόμενοι θεοὶ οὐδέν εἰσιν, ἀλλὰ σὺ μόνος ei 
δεδοξασµένος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


que humili et abjecto largire ad finem usque tole- 
rantiam, et emitte archangelum tuum Michaelem, 


- ut me liberet a fallaci et malitioso serpente Agrip- 


pino, ut cognoscant omnes non esse deos, qui fiunt per manushorminum, sed tesolum esse Deum, qui 
es patiens et multe misericordi: et glorificatus in secula. Amen. 


Z. Mk δὲ ἡμέρα ἑπτὰ προκαθισθεὶς ὁ βικά- 
proc ᾽Αγριππῖνος ἐν τῇ βασιλικῇ ἄντιχρυς τοῦ θεοῦ, 
ἐχέλευσεν παραστῆναι τὸν μάρτυρα. 'O δὲ βοηθὸς 
Βιχεντίνος ἔφη * Ὁ τοῖς νόµοις τῶν βασιλέων ἀπει" 
θῶν καὶ ἀντιλέγων toig ἡμετέρις προστάγµασι 
Πλάτων, ὁ τῆς θρησκείας τῶν Χριστιανῶν ὑπέρμα- 
χος ἔστηχεν πρὸ τοῦ βήματὸς σου, χύρις Καὶ ὁ 
᾽Αγριππῖνος προσέταξιν προτεθῆναι ποιχία βασα- 
νιστήρια, λέθητα χαλκοῦ», χαὶ τίγανα, καὶ χεῖρας 
σιδερᾶς, καὶ ἀναχκλάστας, καὶ καταπέλτας, ὀθέλε- 
σχους ὀξεῖς xai ὀγχίνους, καὶ ἕτερα πολλὰ, οἰόμε- 
νος διὰ τούτων χκαταπλήττειν τὸν μάρτυρα, ὅπως 
θύσει τοῖς θεοῖς ἐξαιρέως δι τῷ ᾽Απόλλωνι καί 
φεσι πρὸς αὐτόν ' 'Eyc θεωρήσας σον τῆς ἡλικίας 
τὸ νέον, καὶ φιτιδὀμενός σου τῆς τοῦ σώματος 
κεμῆς, τῆς τε τῶν πατέρων εὐγενείας ἐπιγινώσκων 
σε ἄζιον ὄντα, πρὶν πάλιν ἄρξασθαι τῶν βασάνων, 
συμθουλεύω σοι, ὥστε τῶν θωσιῶν ἀπογευσάμενον 
σώξεσθαι μεθ) ἡμῶν, εἰδότα τοῦτο ὅτι οὖδεὶς τῶν 
ἀντειπόντων pot ἔξδησεν * ὥσπερ πἆλιν οὐδεὶς τῶν 
ἀιουσάντων ἀπεστερύθη τῶν παρ) ἐμοῦ ἐπαγγελ- 
θέτων αὐτῷ * σὺ τοίνυν, εἰ θέλεις µου ἀκοῦσαι ὡς 
ἰδίου πατρὸς καλῶς σοι συμθουλεύοντος, μονογενῆ 
θνγατέρα ἀδελφοῦ μου ἔχω * ταύτην ἐχδίδωμί σοι πρὸς 
Ἰάμον ἐπιδοὺς αὐτῇ προῖκα πολυτελῆ καὶ ἴδιὸν σε 
ἀναγορεύσω τέχνον, 'O δὲ µαχάριος ἀθλοφόρος x«l 
µάρτυς ToU Χριστοῦ Πλάτων γελάσας εἶπεν * "Αθλις 
καὶ µισάνθρωπε, καὶ πάσης δικαιοσύνης ἐχθρὲ, ὑπ- 
φρίτα τοῦ διαθόλου καὶ ὑπουργὶ τοῦ Σατανᾶ, si 
ὅλως ἐθουλόμην εἰς Ὑάμον ἐλθεῖν καὶ ἀγαγέσθαι 
Ίνναῖκα καὶ διάγειν ἐν περισπασμφ του βιωτικοῦ 
τούτου καπνοῦ, οὐ χάτηξίωχα ἂν τῷ φροντίξοντι 
τῶν πραγμάτων µου λαθεῖν γνναῖκα τὴν θυγατέρα 
τοῦ ἀδελφοῦ σου, xai βελτίοντα δι ἄλλην ἤ αὐτὴν 
ἠγόμην εἰς Ὑάμον. Τότε ὁ σύσχολος τοῦ Σατανᾶ xal 
ὑπουργὸς τοῦ πατρὸς αὐτοῦ τοῦ διαθόλου πάσης 
κακίας Ὑέμων χαὶ ποαντὸς ἰοῦ καὶ δόλον µεµεστω- 
μένος, Χαθάπερ τις λέων φόνον ἐρευγόμενος, ἐκέλευ- 
σεν ἐνεχθῆναὶ χράθθατον χαλκοῦν xai κατατεθῆναι 
εἰς αὐτὸν τὸν μάρτυρα xai ὑποκαυθὴναι πῦρ, καὶ 
γυέσθαι ἀνθραχιὰν μεγάλην, καὶ ῥένσθαι αὐτὴν 
Dae, καὶ ῥητίνη, καὶ ἀσφάλτῳ, καὶ κηρῶ, καὶ ῥα- 
θδίδεθαι α τὸν λεπτοτέροις ῥάθδοις, ἵνα ὑπὸ τοῦ πυρὸς 
καὶ τῶν πληγῶν ἤ oixovopía τῶν σπλάγχνων αὐτοῦ γυ- 
μνωθεῖσα agóputov αὐτῷ περιποιήση τὴν βάσανον. 

Β΄. Αἰχιζομένου δὲ αὐτοῦ, Σωφρόνιος κχοµέντα- 
βήσιος ἔφη  Πανάθλιε, πείσθητι τῷ βικαρίῳ xai 
θύσον τοῖς θεοῖς, xal τὸ χαχῶς ἀποθανεῖν χέρδησον, 
Τί ἀντιλέγει, ἆθλιε ; Οὐχ ὁρᾷς τὰ προχείµενα βα- 
σανιστήρια διὰ cé ; Πλάτων εἶπεν * Ἐγὼ τὸ cá 
pov διὰ Χριστὸν ὅλον παρέδωκα. Τί οὖν µου οὐκ 
ἀφίστασαι, σκρινιάριε τοῦ Σατανᾶ καὶ ἐχθρὲ τῆς 
αληθείας ; Σεαυτὸν νουθέτησον τῆς πλάνης ἑκτὸς 


VII. Septem autem post diebus preesidens Agrippi- 
nus vicarius in basilica ex adverso Jovis, jussit sisti 
martyrem. Dixit vero apparitor Vincentius: Qui non 
paret imperatorum legibus, et vestris jussis repu- 
gnat, Plato, qui est defensor impie Christianorum 
religionis, stat ante tuum tribunal, domine. Tunc Α- 
grippinusjussitdiversaet varia tormentorum genera 
ante ipsum statui: lebetem &neum, sartagines 
ferreas, candentes crates, manus ferreas, catapul- 
tas, acutos obeliscos, uncos, rotas, el mutta alia 
terribilia, existimans infelix, se per hec esse 
territurum martyrem, ut diis ejus sacrificaret, 
precipue autem Apollini, qui pellit ad interitum, 
οἱ dicit ei: Ego quidem, charissime Plato, contem- 
plans tuam juvenilem etatem, et parcens flori tui 
corporis, et sciens parentum tuorum nobilitatem, 
tibi consulo priusquam rursus incipiamte torquere, 
ut gustatis sacrificiis serveris, et sis nobiscum: 
hoc quoque sciens, quod nullus unquam vixit ex 
iis quimihi non paruerunt: quomodo rursus nullus 
ex iis qui mihi paruerunt, eià me promissis bonis fuit 
privatus, Ergo tu quoque, o optime Plato,si volue- 
ris me audire, tanquam patrem proprium, bonum 
tibi dantem consilium, habeo unicam fratris mei 


C filiam: eam tibi dabo in matrimonium, valde ma- 


gnameitradens dotem, et te meum proprium vocabo 
filium. Beatus autem et revera fortis athleta Christi 
Plato ridens dixit: Miser et hominum inimioe, 
fili diaboli, et administer Satane, si vellem jungi 
matrimonio, et ducere uxorem, et degere in dece- 
ptione, implicatus fumo hujus mundane vite, di- 
gnarerne vel in rerum mearum sollicitudine acci- 
pere uxorem fratris tni filiam, aut tales habere 
ancillas, qualis est filia fratris tui, aut ea etiam 
meliores, ut ego eam ducam uxorem ?Tunc Satane 
scholasticus et administer patris ejus diaboli, 
plenus omni vitio et repletus omni genere impro- 
bitatis, non secus ac draco quispiam autleo cedem 
eructans, grabatum jussit afferri eneum, et in ipso 
deponi martyrem: et sic ignem accendi, et fieri 
magnum acervum prunarum, eumque aspergioleo 
et resina et bitumine et cera, et eum cedi virgis 
subtilissimis, ut a plagis et igne nudata ejus visce- 
rum structura eiintolerabile tormentum efficiat. 


VIII. Cum diu autem csederetur martyr, dixit 
Sophronius commentariensis: Infelicissime,pare vi- 
cario, et diis sacrifica, et ne male moriaris, lucrifac. 
Quid contradicis? Non vides parata propter te 
tormenta ? Dixit sanctus Plato : Ego totum meum 
corpus propter Christum tradidi. Cur ergo non 
desistis, o Satanee scriniarie, et inimice veritatis ? 
Teipsum admone, ut ab errore desistas. Ego enim 








411 


hac confessione. Dixit Agrippinus : Quis est Chris- 
stus, quem dicis? Num potest te vivum eripere e 
meis manibus non sacrificantem? Nunc ergo vis male 
mori. Sciasautem, quod qui fuitcrucifixus a Juderis, 
non potest te servare, etiamsi preestigiis tuis valde 
confidas.Sin autem magno deo Apollini sacrificaris, 
et tuo sacrificio eum tibi placaris, potest te ab hoc, 
qui te detinet; candentis ignis grabato et dolore eri- 
pere. Sanctus autem Plato dixit: Nunquam sacri- 
ficabo, nec Apollini, nec reliquis diis tuis. Nam 
qui Apollo dicitur, pellit ad interitum: et omnes, 
qui in eum credunt, eodem peribunt interitu. Vis 
autem scire, o stulte et gravi corde, delire et mente 
capte, quod non sunt dii, qui fiunt per manus 


hominum, sed aurum et argentum, et hgna, et B 


lapides formati variis et diversis coloribus ? Qui 
oculos habent, et non vident: manus habent, et 
non palpant : pedes habenl, et non ambulant, aures 
habent, et non audiunt: nares habent, et non 
odorantur *; et, ut semel dicam, sunt opera 
fabrorum, et aurificum, et tornatorum, et lapici- 
darum. Isti enim, quos tu deos esse dicis : quo- 
modo non possunt alicui benefacere, ita nec 
possunt unquam ledere eosqui timent Dominum. 
Sunt enim nullo sensu priediti, vobis similes: et 
non sentiunt, nec cum eis offertur sacrificium. nec 
cum libamen, nec cum eis ullus alius exhibetur 
cultus. Deus autem, qui omnia fecit, et celum 
extendit tanquam pellem, et terram fundavit super 
aquas 5, qui potest animam et corpus perdere in 
gehenna 6 : ipse in omnes dominatum obtinens, 
rationalia et incruenta suscipit sacrificia, quee ex 
puro corde ei offeruntur: et quomodo non est ab- 
surdum, ut nos relicto effectore universorum, sa- 
crificemus lignis etlapidibus ratione carentibus, qui 
ereati sumus ad Dei imaginem? 


IX. Dicit Agrippinus: Miserere tui de cetero, o 
miser ; etsi nolis sacrificare, dic solum: Magnus est 
Apollo, et jubebo te auferri ab hoc gravi ignis, quo 
vexaris, cruciatu, abique sospes et noster amicus. 
Sanctus autem dixit Plato: Absit, ut ego ita mei 
miserear, utmeo parcens corpori, et parva accepta,ut 
tu censes, relaxatione, cum anima vadamad gehen- 
nam ignis. Dixit Agrippinus: Recte facis, infelicis- 
sime, tibi mortem afferens. te hac suavissima volens 
luce privare. Dixit Plato: Pro Christo mori, con- 
ciliat mihi regnum colorum ; non mihi autem 
solum, sed etiam omnibus, qui ipsum timent. Ego 
vero tibi dico, quod non possunt vincere, qui cum 
Deo conantur bellum gerere, et pietatis athletas 
diversis tormentis subjiciunt : quomodo rursus nec 
quiChristum habent opem ferentem, possunt malos 
homines et Deo invisos vincere propter insignem 
eorum malitiam. Quamobrem dico tibi, tyranne, 
quod neque vita, neque mors, neque gladius, neque 


i Psal. CXxli, 5-7. 


MENSIS JULIUS. 


scio, quid mihi expediat, et nunquam avertar ab À γενέσθαι * ἐγὼ γὰρ τὸ συμφέρον ἐμαυτῷ quwocxo 


412 


xal οὐ µετατρέποµαι ἀπὸ τῆς ὁμολογίας ταύτης. 'O 
δὲ ᾽Αγριππῖνος ἔφη Τίς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὃν σὺ Ἰά- 
εις» Mà) δύναταί σε ῥύσασθαι ἐκ τῶν χειρῶν, p 
θύοντα ; νῦν οὖν βούλει χακῶς ἀποθανεῖν. Γίένωσκε 
οὖν, ὅτι ὁ στανρωθεὶς παρὰ τῶν Ιουδαίων οὐ dova- 
ταί σε σῶσαι, εἰ χαὶ σφόδρα θαῤῥεῖς ταῖς γοητείαις 
σου. Ἐὰν δὲ θύσης τῷ μεγάλῳ θεῷ ᾽Απόλλωνι xci 
θεραπεύσης αὐτὸν διὰ τῆς θυσίας σου, δυνατός ἐστιν 
ἀπὸ τῆς κατεχούσας σι ταύτης ὀδύνης καὶ κραθθατο- 
πυρίας ἐξελέσθαι. Πλάτων εἶπεν * 
λοιποῖς  Ósoig, οὔτε ᾿Απόλλωνι ὁ γὰρ λεγόμενος 
Απόλλων ἀπώλειά ἐστιν, x«i πάντες ὃς οἱ εἰς αὐτὸν 
πιστεύοντες, τῇ οὐτῇ ἀπωλεία ἀπολοῦνται. Θέλεις 
δὲ γνῶναι, ἀνόητε καὶ βαρνκάρδεε xai φριναπάτα 
καὶ λυμεὼν, ὅτι οὐκ εἰσὶ θεοὶ οἱ διὰ χειρῶν ἀνθρώ- 
πων Ὑινόμενοι, ἀλλὰ χρυσὸς, καὶ άργυρος, καὶ ξύλα, 
καὶ λίθοι, μµεμορφωμένοι ποιχκΏοις x«i διαφόροις 
χρώμασι» ' oi ὀφθαλμοὺς ἔχουσι χαὶ οὐ βλέπουσιν, 
ὦτα ἔχουσι καὶ οὐκ ἀπούουσι, ῥῖνας ἔχουσι xoi 
οὐκ ὀσφρανθήσονται, χεῖρας 
λαφήσουσι, ἔχουσι καὶ 


Ον θύω οὔτε τοῖς 


ἔχουσι καὶ οὐ ψη- 
πόδας οὐ περιπατήσον- 
σι * καὶ απλῶς εἰπεῖν, ἔργα χειρῶν τεχνιτῶν καὶ 
χρυσοχόων καὶ τορνευτῶν x«i λιθοξόων εἰσίν. 
Οὗτοι γὰρ, οὓς λέγει εἶναι θεοὺς, ὥσπερ ἀγαθὸν οὗ 
δύνανται ποιῆσαι, οὕτως οὐδὲ βλάψαι τοὺς φοθου- 
µένους τὸν Θεὸν δύνανται, ἀλλὰ ἀναίσθητοί εἰσιν 
ὅμοιοι ὑμῶν καὶ oux αἰσθάνονται οὔτε θυσίας προσ- 
φεροµένης οὔτε μὴν ἱτέρας τινὸς Βεραπιίας. Ὁ δὲ 
πάντα ποιήσας, καὶ τὸν οὐρανὸν τανύσας (acti δέρ- 


6 pv καὶ τὴν γῆν θεµελιώσας ἐπὶ τῶν υδάτων, du- 


νάµενος xai τὴν ψυχὺν καὶ τὸ σῶμα ἀπολέσαι ἐν τῇ 
Γεέννη, αὐτὸς δεσπόζων πάντων, προσδέχεται τὰς Ἄλογι- 
χὰς θνσίας καὶ ἀναιμάκτους, τὰς ἀπὸ χαθαρᾶς καρδίας 
προσφεροµένας χαὶ πῶς οὐκ dromóv ἐστιν καταλείψαν- 
τας ἡμᾶς τὸν τῶν ὅλων ποιητὴν, ξύλοις καὶ λίθοις 
ἀλόγοις θύειν f; σπένδειν τοὺς κατ) εἰκόνα χτισθέντας 
Θεοῦ ; 

G'. Ὁ δὲ ᾿Αγριππῖνος ἔφη ' Οἴκτειρον σεαυτὸν 
λοιπὸν, τρισάθλιε, καὶ, εἰ μὴ Os; θύσαι, εἰπὶ 
µόνον * Μέγας ὁ Απόλλων, καὶ χελεύσω σὲ κατ: 
ενεχθῆναι ἀπὸ τῆς κατεχούσης σε δεινῆς τοῦ πυρὸς 
κολάσεως, x«i ἄπελθε ὑγιαίνων xal φίλος ὑπάρχων 
M3 Ὑένοιτό µοι οὕτως 
ἵνα φειδὀµενός µου τοῦ σώματος 
xai ὀλίγον, ὡς σὺ νομίζεις, ἄνεσιν λαθὼν σὺν i$ 


ἡμέτερος. Πλάτων εἶπεν 
ἰαυτὸν ἐλεῆσαι, 


ψυχῆ ἐμπέσω εἰς τὴν Ὑέωναν. Ὁ δὲ ᾿Αγριππῖνος 
ἔφη * Καλῶς, δυστυχέστατε, θάνατον ἑαυτῷ ἐπ- 
ἄγεις, βουλόμενος ἑαυτὸν στερίσαι τοῦ ἡδίστου φω- 
τὸς. 'O ἅγιος Πλάτων εἶπεν ' Τὸ ὑπὶρ Χριστοῦ ἄπο- 
θανεῖν βασιλείχν οὐρανῶν προξενεῖ pot, οὐκ ἐμοὶ 
µόνο», ἀλλὰ xai Tct» τοῖς φοθουµένοις αὐτόν. Ἐγὼ 
δέ σοι λέγω ὅτι οὐ δύνανται νικῆσαι οἵτινες μάχη 
πειρῶνται νικᾷν τοὺς τῆς εὐσεθείας ἀθλητὸς, xv 
βασάνοις διαφόοοι ὑποθάλλωσιν, ὥσπερ παλι οἱ 
Χριστὸν ἐπαμύνοντα ἔχοντες νικᾶσθαι τοῖς πονηροῖς 
ἀνδράσι x«i µισοθέοις οὐ δύνανται. Διὸ λέγω σοι 


* Psal. cm, 3, 5. * Matth. x, 28. 


413 


ούτε ζωὴ, οὔτε «θάνατος, οὔτε µάχαιρα, οὔτε λιμὸς, À 
οὔτε κίνδυνος, οὔτε ὕψωμα, οὔτε βάθος, οὔτε τις xtí- 
σις ἑτέρα χωρίσει µε ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ θεοῦ τῆς 
iy Χριστῶ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Τούτου χάριν πεισθῆναί 
μοι ὀφείλες ἐπαγγελλομένω σοι οὐ φθαρτῶν τινων 
πραγμάτων καὶ σαθρῶν ἀπόλαυσιν, ἀλλὰ βασιλείαν 
οὐρανῶν, ἣν οἱ εἰς τὸν Χριστὸν ἐπιστρέφοντες ἔχον- 
σιν, ὅθεν ἀπίδρα ὀδύνη καὶ λύπη xai στεναγμὀς. 
Ματαίωσον τοίνυν τὴν ἐλπίδα τοῦ διαθόλου, ὃν 
ἔχεις ἐπὶ coi, xai ἀπόστοθι ἀπὸ τῆς μἀνίας ταύτης " 
καὶ ἀναλαθὼν τὸ ᾿λογιχὸν ἀξίωμα, Ὑνῶθι τίς ἐστιν 
0 πάση σαρχὶ ζωὴν χαριξόµενος. Οὕτω γὰρ ἔσται 
θαυμαστὸς μετατεθεὶς ἀπὸ τῆς πονηρίας ταύτης 
καὶ ψυχοφθάρτου πλάνης. Δέχεται γὰρ τοὺς µετα- 
νοθῦντας ὁ Κύριος ὁ πάντας θέλων σώὠθῆναι καὶ 
εἰς ἐπέγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, ὁ μὶ βουλόμενος 
τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ὡς τὸ ἐπιστρέψαι καὶ ζῆν 


αυτον. 


Β 


I.'O di ᾽Αγριππῖνος ταῦτα ἀχούσας ἔφη * 'Amo- 
νενοηµένε, xal τῶν θιὼν ἀλλότρι, xal τῶν αὐτο- 
κρατόρων ἐχθρὲ, x«i τῶν νόµων τῶν βασιλικῶν χαθ-- 
αιρέτα, εἰς τοταύτην µανίαν ὤλθες ὥστε καὶ 
µέχοις ἐμοῦ ἐχτεῖναι tiv πλάνην σου xal πιιρᾶσθαι 
ἀπὸ τῆς τῶν θεῶν εὐμινίας ἀποστῆσαί µε καὶ 
μεταγαγεῖν εἰς τὴν τοῦ ἐσταυρωμένου θρησκείαν ; 
Πλάτων εἶπεν * Ταῖς ἐμαῖς ou πείθη παραινέσεσιν͵ 
ἀλλὰ ἀποκαλεῖς µε ταῦτα τυγχάνεω, ἐπειδὴ ἐνου- 
θέτησά σε xai τὸ συωφέρον σοι συνεθούλενσα. Πλὺν 
x«i οὕτως μέμνησό µου, ὅτε Ώξει χαιρὸς, ὅτε αετὰ 
δαχρύων ἀναμνησθήση µου τῆς νονθισίας x«i οὐδὲν 
ὠφελήσεις, ἀλλὰ µβυθοῖς Ταρτάρων παραδοθὲὶς, 
ἀπελεύσῃ εἰς αἰωνίαν χόλασιν. Ποίει οὖν ὃ θέλεις * 
τοὺς γὰρ τῆς καρδίας σου ὀφθαλαοὺς οὕτως ἱτύ. 
φλωσεν ὁ διάθολος, ὥστε μὴ διαθλέψαι σε πρὸς τὸ 
τῆς θεογνωσίας φῶς, ἀλλὰ πρὸς τὸ σχότος ὁρᾷν, 
ἔνθα ἠτοίμασται τὸ πῦρ τὸ αἰώνιόν σα τε χαὶ τῷ 
πατρί σου, τῷ Σατανᾷ. Ὡρῶν δὲ τριῶν διαγενοµέ- 
νων x«t κατεεχθέντος αὑτοῦ ἀπὸ τοῦ χραθθάτου, 
οὕτως ἔλαμπεν τὸ σῶμα τοῦ µαχαρίου Πλάτωνος 
ὡς ἀπὸ λουτροῦ ἐξελθόντος αὐτοῦ, καὶ εὐωδία μύρου 
πολυτελοῦς ἐξεπορεύετο ἐξ αὐτοῦ ^ εἶχεν γὰο τοῦ 
Χριστοῦ τὸ ἀληθιωὸν λουτρὸν τὸν ἀληθινὺν 
γνώσιν, δι ὕς καὶ εὐωδίας τοὺς παρεστῶτὰς ἐπλή- 
pov, x«i πᾶς ὁ παριστὰς ὄχλος ἐδόξαζε τὸν Θεὸν 
ἐπὶ τῷ ὑπομονῇ τοῦ µακαρίου Πλάτωνος, ὥστε M- p 
ειν ὅτι, ᾽Αληθῶς μέγας ὁ Θεὸς τῶν Χριστικνῶν * 

τοπαύτας γὰρ βασάνους ὑποθληθεὶς παρὰ τοῦ ἀν- 

ελεοῦς δικαστοὺ, o)x Ὡρνήσατο τὸ φοθερὸν ὄνομα, 

ἀλλὰ τῷ «γενναίῳ λργισμῷ ἐνίκησεν τὴν µανίαν τοῦ 


ἄρχοντος. 


χαὶ 


ΙΑ’. Ὁ δε ᾿Αγριππῖνος μετὰ τὸ ἀφόρητον αὐτῷ 
x«i τοιαύτην βάσανον προσαγαγεῖν εἶπιν ' Οὐκ 
ἐπείσθης, Πλάτων, ἐκ τῆς φροσενεχθείσης σοι δει- 
νῆς ῥασάνου θὺσαι τοῖς θεοῖς ; πλὴν εἰ μὴ βούλει 


1 Rom. viu, 38, 399. * Isa. xxxv, 10. 


VITA S. PLATONIS 


* [ Tim. n, 4 


M4 


fames, neque periculum, neque altitudo, neque 
profundum, neque ulla alia res creata potest 
nos separare a charitate Dei, que est in Chri- 
sto Jesu Domino nostro ?. Ea de causa tu 
magis debes mihi parere, pollicenti fore, ut fruaris 
non rebus aliquibus caducis, et in quas cadit 
interitus, sed regno celorum el vita eterna : 
quam habent, qui ad ipsum convertuntur ; unde 
aufugit dolor, tristitia et gemitus *. Fac ergo 
ut vana sit spes, quam in te habet diabolus, et 
discede ab hac insania, et rationali accepta digni- 
tate, cognosce quisnam sit qui omni carni vitam 
largitur. Sic enim eris admirabilis, traductus ab hac 
improbitate et ab errore, qui affert anime exitium. 
Eos enim excipit, qui moventur poenitentia, 
Dominus noster Jesus Christus, qui vult omnes 
homines salvos fieri, et venire ad agnitionem verita- 
tis ? ; qui non vult mortem peccatoris et impii, sed 
ut convertatur et vivat 19, ductus poenitentia. 

X. Agrippinus autem, his auditis, furore percitus 
dixit: Amenutissime, et a diis aliene, el inimiee 
imperatorum, et legum eversor imperatoriarum, 
eousque processisli insanie& et amentie, ut ad me 
usque tuum errorem extenderes, et me a. deorum 
benevolentia conareris abducere, et ad religionem 
Crucifixi traducere ? Dixit sanctus Plato : Scio ego, 
ο tyranne, quod tu non pares meis admonitioni- 
bus: sed me vocas planum et prestigiatorem, 
quod quidem tu es : quoniam te admonui et con- 
sului id quod est tibi utile. Caeterum sic mei quo- 


C que memineris, quando venerit tempus : quo tem- 


pore cum lacrymisrecordaberis mee admonitionis, 
nec ea tibi quidquam proderit, o infelix, sed in 
Tartari profundo ibis ad supplicium eternum. Fac 
ergo cito id quod vis. Cordis enim tui oculos ita 
exc&&cavit diabolus, ut non aspicias ad lucem Dei 
cognitionis: sed intuearis ad tenebras, ubi est 
paratus ignis sternus tibi et patri tuo Satane. 
Cum tres autem hore intercessissent, et ipse de- 
positus fuisset ex grabato, corpus ita resplendebat 
saneti et beati Platonis, perinde atque si ipse exiis- 
set e balneo, et suavis quidam odor tanquam un- 
guenti pretiosi exeo egrediebatur. Habebat enim 
Chrisü verum lavacrum. et pretiosam et veram 
cognitionem, per quam bono odore implebat eos 
qui aderant : et tota qu& circumsistebat turba 
Deum glorificabat propter fortitudinem et tole- 
rantiam beati Platonis, adeo ut ipsi dicerent : Vere 
est magnus Deus Christianorum. Tam multis enim 
tormentis subjectusa crudeli etimmisericordi judice, 
non negavit sanctum et terribile nomen Christi : 
sed in preclaro perseverans animi instituto, vicit 
insaniam preesidis. 

XI. Agrippinus autem postquam ei intolerabile 
et tale tormentum attulisset, dixit: Non tibi per- 
suasit, o Plato, gravissimum tormentum, quod tibi 
fuit illatum, ut diis sacrificares ; sed si nolis sacri- 


19 Ezech. xvuir, 23. 


445 MENSIS 


— 


JULIUS. 416 


ficare, solum nega Crucifixum, et te dimittam. A θῦσαι, ἄρνησαι τὸν ἐἑστανρωμένον, καὶ ἁπολύω σε. 


Dixit sanctus Plato: O cor perversum, et mens 
exstincta, et anima malis tradita, et que nihil co- 
gitat quod Deum deceat. Quid est, quod dicis ? 
Qui mihi tot beneficia conciliavit, Servatorem Chri- 
stum negabo propter te, o crudivore et vindex si- 
mulacrorum, rerumqueinanimarum et mnutarum ἀθ. 
fensor, et patrone erroris, ut reddar miser, tibi 
similis et iniquus ? et non sufficit tibi solum esse 
talem, sed eos etiam qui jam relati sunt in 
numerum militum Christi, vis esse socios 
tue impietatis, in eadem via interitus stu- 
dens eos supplantare, qui recta via ingrediuntur ? 
Discede a me, qui operaris iniquitatem. Statuisti 
enim alios quoque ad eam trahere. Confido autem 
in Deo meo, quod non faciet sanctum suum videre 
interitum. Dixit Agrippinus: Quoniam tui sum 
misertus, evasisti insolens ac contumeliosus, 
stulta loquens et emotee mentis ; ego autem te cito 
tam gravibus afficiam suppliciis, ut ex teipso mihi 
dicas: Da mihi, ut sacrificem. Egregius autem 
Christi athleta Plato dixit : Christus est Deus, et 
non est sanctum ejus nomen negandum. Non est 
equum, ut ego relinquens fontem vite, colam ἆ68- 
monia etlibem lapidibus, quorum quidem mater 
est ars. Si enim non fuissent artes invente ab ho- 
minibus, non eratis deos habituri, sed plane eratis 
futuri sine diis. Tunc Agrippinus, multa ira reple- 
tus propter fiduciam et dicendi libertatem marty- 
ris, surrexit e throno suo: et quam citissime in- 
dutus fibulatorio jubet spheeras accendi ferreas, et 
poni in ejus mammillis. Ministri autem Satane 
cito fecerunt ea que jubebantur. Spherarum au- 
tem ignis fuit tanta vehementia, ut non solum 
apparerent ejus latera, sed etiam corrumperetur 
interna ejus viscerum structura, ut per nares 
ejus et cerebrum emissus fuerit fumus ex calore ei 
per spheeras accenso. 

XII. Beatus autem Plato, qui jam a multis repu- 
tatus fuerat esse mortuus, dixit Agrippino : Parva 
sunt tua tormenta, o potor sanguinis, et bestiis 
moribus similis, et seve canis, si consideretur ira 
tua et immanitas. Ira tua erit parva, tormenta 
autem tua sint magna. Nam per tormenta, qu& 
míhi intentas, cognosces potentiam Christi, qui 
mihi fert auxilium. Apparitor autem veniens prope 
sanctum Platonem, dixitei:Pare, o homo, jussis im- 
peratoris et diis sacrifica,et lucrifac, ne male moria- 
ris. Non potes enim mortem effugere, nisi ea fece- 
ris, qui a me tibi dicta sunt. Qui autem erat vere 
magno et excelso animo et vere Christi Plato, 
apparitorem quidem non parvis incessens contu- 
meliis, ei os obstruxit tanquam malo consiliario : 
interritoautem spiritu etanimo immobili, et mente 
non perturbata, oculos in celum extollens, dixit : 
Dorsum meum dedi ad flagella, et genas meas ad 
alapas : faciem autem meam non averti a dedecore 
sputorum 11. Ne discesseris a me, Domine, quoniam 


14 158. L, 6. 


Πλάτων εἶπεν * Ὦ καρδία διεστραμμένη, xal διάνοια 
ἐσθεσκένη, καὶ ψυχἠ καχκοῖς δεδομένη, καὶ οὐδὲν πρέ- 
πον τῷ Oi διχνοουµένη, τι ἐστιν ὃ λέγεις ; Τῶν 
τοσούτων εὐεργεσιῶν πρόξενόν pot Ύενομενον Σω- 
τῦρα Χριστὸν ἀρνήσομαι διὰ σέ, αἱμοθόρε, xai τῶν 
εἰδώλων ἔχδιχε, καὶ τῶν ἀψύχων xai ἀφώνων που- 
στάτα, χαὶ τῆς πλάνης συνήγυρε, 
ὅμοιός σου, 


ἵνα Ἅ«γένωμαι 
παράνομος καὶ οὐχ ἀρχεῖ σοι μόνος 
εἶναι τοιοῦτος, ἀλλὰ xal τοὺς ἤδη στοατολογεοθέντας 
τῷ Χριστῷ κοινωνοὺς τῆς ἀσεθείας σου θέλεις εἷ- 
ναι, εἰς τὴν αὐτὴν ἀπωλείας ὀδὸν σχελέσαι σπεύδων 
τοὺς ὀδεύοντας τὴν εὐθεῖαν ὁδόν ; ᾿Απόστα m^ ἑαοῦ 
ὁ τὴν ἀνομίαν ἐἑργαζόμενς * προήρησαι γὰρ καὶ 
ἄλλους εἰς αὐτὲν ἑλκύσαι, καὶ Üappo τῷ Ot pov, 
ὅτι οὐ μὴ ποιήσει τὸν ὅσιον αὐτοῦ ἰδεῖν διαφθοράν. 
᾽Αγριππῖνος ἔφη ' ᾿Επειδὴ ὤκτερά σε, ὑθριστὺς 
καὶ µωρολόγος xai φρινοθλαθὴς γέγονας, ἐγώ σε ἓν 
τάχει τιµωρίαις χαλεπαῖς παραδώσω, ἵνα µοι ἀφ᾿ 
ἑαυτοῦ εἰπῆς * Δός pot ἵνα θύσω. Ὁ δὲ γενναῖος 
τοῦ Χριστοῦ ἀθλητὴς εἶπεν * Ἔστι ὁ Θιός µου 
καὶ ἀνεξάρνητον ἔσται τὸ ὄνομα τὸ ἅγιον αὐτου * 
οὐχ ἔστι OUX τὴν πηγὴν τῆς ζωῆς καταλιπόντα 
προσέχειν δαιµονίοις καὶ σπένδειν λίθοις, ὦν μητέ- 
ptc τέχναὶ " καὶ γὰρ τέχναι παρὰ τῶν ἀνθρώπων, 
εἰ μὺ σαν ἐρευρημέναι, οὐκ ἐμέλλεε θεοὺς ἔχειν, 
ἀλλὰ ὑπάρχειν ἄθεοι. Ὁ δὲ ᾿Αγριππῖνος θυμοῦ πλη- 
αθεὶς διὰ τὸν παῤῥησίαν τοῦ μάρτυρος, ἐξανέστη 
TOU θρόνου x«i τὸ φιθλατόριον περισχισάµενος 
σπουδῇ πολλῆ χε)εύει σφαίρας σιδηρᾶς πυρωθῆναι 
καὶ τεθῆναι εἰς τὰς µασχάλας αὐτοῦ. Οἱ δὲ ὑπηρέται 
τοῦ Σατανᾶ θἄττον τὰ χελευσθέντα αὐτοῖς διεπράττοντο’ 
τοσαύτη yàp σφοδρότης ἐκ τῶν σφαιρῶν ἐγένετο τοῦ 
πυρὸς, ὥστε ui µόνον ἀναφανῆναι τὰς πλευρὰς αὐτοῦ, 
ἀλλὰ καὶ τὴν ἔνδοθεν οἰκονομίαν τῶν σπλάγχνων αὐτοῦ 


B 


C 


φθαρῆναι, ἕως διὰ τῶν μνκτήρων αὐτοῦ x«t του ἐγχεφά- 
λου ὁ χαπνὸς ἀνεφέοετο ἐκ τῆς ὑπαφθήσης αὐτῶν διὰ 
τῶν σφαιρῶν θερµότητος, 

ΙΒ’. Ὁ δὲ µακάριος Πλάτων ἤδη νομισθεὶς τεβνά- 
ναι, εἶπεν πρὸς τὸν ᾽Αγριππῖνον * Μιχραί σού εἰσιν 
αἱ βασάνοι, αἱμοπότα xai θηριότροπε xci ἀνήμερε 
χύων πρὸς τὸν θυμόν σου καὶ ἀγριότοτα * ἀλλ ὁ 
θυμός σου ἔστω μικρὸς, αἱ δε βάσανοέ σου ἔστωσαν 
µεγάλαι * γνώση γὰρ διὰ τῶν βασάνων, ὧν ἐπάγεις 
pot τὴν δύναμιν τοῦ βοηθοῦ µου Χριστοῦ. Ὁ δε 

D βοηθὸς προσελθὼν πλησίον τοῦ ἁγίου Πλάτωνος εἶπεν 
αὐτῷ  Πείσθητι τοῖς προστάγµααι τοῦ αὐτοχράτορος 
x«i θῦσον τοῖς Ütoig, xai τὸ χαχκῶς ἀποθανεῖν χέρ-- 
Φησον. Οὐ yàp δύνασαι ἀποφυγεῖν τὸν θάνατον, ἐὰν 
μὴ ἀνάσχη τῶν λεχθέντων σοι παρ ἐμοῦ. Ὁ δὲ µε- 
γαλόφρων καὶ εὐγενὺς τῷ vx καὶ ἀληθῶς δοῦλος 
τοῦ Χριστοῦ Πλάτων τὸν μὲν βοηθὸν οὗ μικρῶς ἐν- 
νθρίσας, ἐπεστόμισεν ὡς χαχοσύμθουλον, ἀτρέπτω 
d& φρονήµατι καὶ ἀμεταχιήτῳ T) ψυχῆ χαὶ «ra 
ράχῳ τῇ διανοίᾳ ἀνατείνας τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν 
οὐρανὸν εἶπιν * Τὸν νῶτόν µου ἔδωκα rig μᾶστι. 
γας, τὰς δε σιαγόνας εἰς ῥαπίσματα " τὸ δὲ πρόσ- 


ωπόν µου οὐκ ἁἀπέτιψα ἀπὸ αἰσχύνος έμµπτυ- 


417 


VITA S. PLATONIS. 


418 


σµάτων μὴ &xocrüc «m ἐμοῦ, Κύριε ὅτι θλῖψις Α afflictiones prope? ; ne forte dicant gentes: Ubi est 


ἐγγὺς, μή ποτε εἴπωσι τὰ ἔθνη, Ποῦ ἔστιν ὁ 
Θιὸς αὐτοῦ ; Αὐτὸς οὖν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ, εὖ- 
δόχησον tig iut, ἵνα τελείως τὴν τυραννίδα τοῦ δια- 
θόλου διαφυγὼν παραστῶ τῷ βήματί σου τῷ  go- 
θερῶ, ἀγωνισάμενος σοὶ Ὑὰρ 
πρέπει xai ἐν ἐχχλοσίαις καὶ ἐν παντὶ τόπῳ τῆς 
δεσποτείας σου τιμῆ, κράτος, μεγαλωσύνη, νῦν καὶ 
ἀεὶ χαι εἰς τοὺς αἰῶνας. Καὶ πολλῶν ἐπαχουσάντων 
τὸ ᾽Αμὴ», ἐσείσθη ὁ τόπος τῆς βασιλικῆς καὶ οὐδὲ 
οὕτως συνῆχεν ὁ ᾿Αγριππίνος, ὅτι βοηθούμενος ἦν 
παρὰ τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ εἶπε πρὸς αὐτόν ᾿Ανόσιε, 
διὰ τί οὕτω ἀπονενόησαι καὶ οὐ φιείδη τοῦ ἰδίου 
σώματος, ὁρῶν αὐτὸν οὕτως διαφόρως τιμωρούμε- 
νου πείσθητι οὖν pot καὶ θῦσον τοῖς θεοῖς, ἵνα μὴ 
χακὼς ἀποθάνης. Πλάτων εἶπεν Εἶπόν σοι πολ- 
λάχις, καὶ νῦν σοι λέγω, Ort θΘιοῦ δώντος λάτρης 
£i xai τούτου τὰ δόγματα καταλείψαι οὐ δύναμαι 


t0» χαλὸν αγῶνα 


xxi τοῖς µαταίοις τὸ ὄνομα ἔχουσι θιοῖς τοῖς xi6- 
ὅηλοις τούτοις προσκυνῆσαι xai μυσαροῖς εἰδώλοις 
οὐκ ἀνέχομαι. ᾽Αλλὰ χαθ᾽ Ἡμέραν οὐ παύσομαι τῷ 
Oto προσευχόµενος, προσπίπτων καὶ δεόµενος τῆς 
παο᾽ αὐτοῦ ἀληθιυῆῦς σωτηρίας τυχεῖν. Σὺ δε, 
᾽Αγριππῖνε, µαταίοις εἰδώλοις προστετηκὼς xai τὸν 
νοῦν σεσυλημµένος τὸν εἰς θεογνωσίαν σε ἕλκοντα 
παρὰ τοῦ πατρὀς σου τοῦ Σατανᾶ, καὶ ὅλως αὐτοῦ 
γενόμενος, καὶ εἰς τὴν ὁδὸν τῆς Qoá ἐλθεῖν pu 
Βουλόμενος εἰς αἰῶνα παρὰ τοῦ Θεοῦ τοῦ βοηθοῦντός 
pou τιµωρηθήση ὡς ἐνυθρίζων τοὺς δούλους αὐτοῦ, 
οἰόμενος μεταθαλεν αὐτῶν τὴν εἰς θεὸν ἀγαθὴν 
προαίρεσω. 

ΙΓ’. ᾽Αγριππϊνος ἔφη Ἴδε, Πλάτων, ὅσα σε εἴασα 
φΦλυαρίσαντα μωρολογῆσαι' πλὴν εἰ καὶ ἀνάξιος 
ὑπάρχεις τῶν παρ) ἡμῶν λόγων διὰ τὴν θρασύτοτά 
σου x«i ἀμιτάθλητον καρδίαν ἂκουσον ὅπερ λέγω 
σοι. Πολλάχις πολλὰ ἀχήχοα τοιαῦτα τῶν όμολο- 
γούντων τὸν Γαλιλαῖον, καὶ οὐδεὶς ἀνέλυσεν ix τῶν 
ἐμῶν χειρῶν Gov, εἰ μὴ ἐπείσθη καὶ ἔθυσεν. Ei οὖν 
gà θέλεις ἀνασχέσθαι µου καὶ θῦσαι τοῖς θεοῖς, 
Βλέπε τί µέλλες πάσχειν χαὶ γὰρ πολλὰ βασανι- 
στώρια µένουσίν σε Ὁ ἅγιο τοῦ Θεοῦ µάρτυς 
Ὠλάτων γελάσας εἶπεν "Αθλις, xol ταλαίπωρε, xai 
µισανθρωπε, xoi ἀνήμερε, καὶ πάσης παρανοµίας 
ἀρχ γε, ἄλλοτριε τοῦ Θεοῦ, καὶ ὑπηρέτα τοῦ Σατανᾶ, 
καὶ τῆς Ὑείνης τοῦ πυρὸς «ληρονόμε, xai πάσης 
δεινΏς κολάσεως diu, οὐ πείθουσί µε οἱ λόγοι σου’ 
εἰ γὰρ ὁ ἐμὸς Δεσπότης Χριστὸς τὸ εαυτοῦ αἷμα 
ἐξέχειν ὑπὶρ ἐμοῦ, ἵνα ἀπὸ πάσης ἀνομίας τὸν 
κόσμον αὐτοῦ λυτρώσηται, πὀσῳ μᾶλλον ἡμεῖς of 
ἁμαρτωλοὶ ὀφείλομεν ἀποθνήσχειν ὑπὶρ αὐτοῦ, ἵνα 
xd» διὰ τούτου εὐγνώμονε ὀφθῶμιν τῷ ὑμετέρῳ 
Δεσπύτρ. 

ΙΔ’. Ὁ δι ᾿Αγριππῖνος προσέταξιν λωροτομηθῆ- 
ναι αὐτὸν εἰπών' Ei ἄρα βοηθήσει αὐτὸν 0 Θιὸς 
ἐφ᾽ ὦ ἑὨπίσε, τῶν δὲ βασιλικῷν διατάξεων καὶ τῶν 
Ἡμετέρων προσταγµάτων χαταφρονῶν. Καὶ € ἆἅγιος 
Πλάτων ἀκούσας ταῦτα εἶπεν µΑναιδέστατε καὶ 


1 Psal]. xxi, 44, 12. 1!* Psal. Lxxvui, 10. 


Deus eorum !*? Tibi ergo placeat, ο Domine Jesu 
Christe, ut ego famulus tuus, perfecte adversarii 
effugiens tyrannidem, cum audacia et fiducia sistar 
ante tuum tribunal terribile, hoc pulchro confecto 
cerlamine. Te enim decet et in Ecclesis et omni 
loco tue dominationis gloria, honor, potentia et 
majestas, nunc et semper, etin secula sseculo- 
ruin. Et cum multi audiissent, Amen, motus est 
locus basilic : et ne sic quidem intellexit miser 
Agrippinus, quod Christus ei ferret auxilium, sed 
dixit ei : Impie, cur es adeo emote mentis, et non 
parcis tuo corpori, cum id videas variis modis tam 
acerbe cruciari ? Pare ergo mihi, et sacrifica diis 
intemeratis, ne male moriaris. Sanctus Plato dixit: 


p Dixi tibi sepe, quin etiam nunc tibi dico, me esse 


Dei cultorem, necut ejus decreta deseram, me 
posse in animum inducere, nec ut eos adorem, 
qui temere nomen habent deorum, sunt autem 
adulterinaet exsecranda simulacra.Sed non cessabo 
in dies assidue Deo meo procidere et eum orare, 
ut salutem ab eo consequar. Tu autem, Agrippine 
tyranne, vanis affixus simulacris, et a patre tuo 
Satana privatus mente, quas tetrahebat ad Dei cogni- 
tionem, et totus redactus in ejus potestatem, et ad 
viam vite nolens ascendere, in a&eternum punieris 
a Deo, qui mihi fert opem. Quem contumelia affi- 
ciens, ejus servos variis tormentis subjicis ,existi- 
mans te mutaturum eorum bonum in Deum propo- 
situm. 


XIII. Agrippinus dixit: Vide, Plato, quam multa 
sivite nugantem stulta dicere. Sed etsi sis indignus 
nostris sermonibus propter tuam audaciam et cor 
immutabile, audi quod tibi dico: Sepe audivi 
multa ejusmodi ab iis qui confitentur Galileum, 
nec ullus recessit vivus ἃ meis manibus, nisi per- 
suasus sit et sacrificarit. Si ergo non vis mihi 
morem gerere, et diis sacrificare, vide quid sis 
passurus. Te enim multa manent tormenta, si non 
audiveris inetibi consulentem. Sanctus autem Christi 
martyr Plato dixit : Infelix et inbumane, et homines 
habens odio, etauctor ac princeps omnis iniquitatis, 
a Deo aliene et minister Satane, el heres ignis ge- 
hennee, et digne omni suplicio, non me terrent tua 
verba, nec mine mihi persuadent. Meus enim Do- 
minus pro me suum effudit sanguinem, ut mundum 
redimeret ab omni iniquitate : quanto magis nos 
peccatores debemus pro ipso mori, ut vel per hoc 
grati et beneficii memores conspiciamur Domino 
nostro Jesu Christo. 


XIV. Vicarius autem Agrippinus cum hac audi- 
vissel, et magno furore esset percitus, jussit 
eum cediloris, dicens: Videamus an Deus sit 
ei opem laturus, in quo sperans imperatorias 
constitutiones contemnit et nostra jussa. Sanctus 


419 


autem Plato, his auditis, dixit : Impudentissime et 
sceleratissime canis, novorum tormentorum inven- 
tor et excogitator Agrippine : convenienter enim 
tuo animi studio et instituto fuit ab initiotibi nomen 
impositum. Es enimagrestis quidam lupus, eteffre: 
natus tanquam equus indomitus, eos preecipitans 
qui sequuntur impudentein et sceleratam tuam 
mentem. Miser et infelix, esne adeo stultus et 
insipiens, et exceecatus 8 patre tuo Satana ? Non 
vides, quemadmodum Christus mihi in prioribus 
adfuit tentationibus, et nunc quoque adest, levans 
meos labores, et curans plagarum nolías, que 
ἃ te mihi imprimuntur ; et, ut semel dicam, nun- 
quam reliquit eos qui ipsi serviunt ? Fac ergo quam 
celerrime ea que tuo sedent animo, ut per tor- 
menta, que mihi inferuntur, et indignas plagas, 
cognoscas Christum mihi opem ferre, qui a tua, 
que& cum Deo pugnat, lingua nunc afficitur contu- 


MENSIS JULIUS. 





420 


Α µιαρώτατε Χύων x«i βασάνων. κακουργὲ, imtvont 
ἸΑγριππῖνε ! πρὸς γὰρ τὴν προαίρεσιν τὸν ἐξ ἀρχῆς 
ἐπετέθη σοι καὶ τὰ ὄνομα" ἄγριος γἡρ tt χαθάπερ 
ἵππος ὑπάρχεις, ἀχαλίνωτος χρεμνίδων τοὺς έξαχο- 
λουθοῦντας τῷ µιαιφόνω σου γνώµη. Τοσοῦτον ὑπάρ- 
χεις ἄφρων καὶ ἐτυφλώθης παρὰ τοῦ πατρὸς σου, 
τοῦ Σατανᾶ, καὶ οὐχ ὁρᾷς πῶς x«i iv τοῖς προτέροις 
παρέστη pov χαὶ ἐν τοῖς δευτέροις δὲ παρέστηχεν 
ὁ Χριστὸς, ἐπιχουφίδων τοὺς πόνους καὶ θεραπεύων 
τοὺς παρὰ σοί got Ὑενομένους τῶν πληγῶν τόπους, 
x«i ἁπλῶς ἐρῶ, οὐδέποτε καταλιµπάνει τοὺς αὐτοῦ 
δούλους. Ποίει οὖν τὰ παριστάµενά σοι ἐν τούτοις. 
ἵνα xai διὰ τῶν βασάνων τῶν προσφεροµένων pot 
καὶ τῶν αἰκισμῶν γνώση τὸν βοηθοῦντα Χριστὸν, 
τὸν παρὰ τῆς σῆς Θεομάχου γλώττης νῦν ὑθριξόαε- 

B vov. Ἐγώ γὰρ ἔχω τὴν αὐτοῦ βοήθειαν συνεργοῦσάν 
pot, xai οὐ φοθηθήσοµαί σου τὰς ἀπειλὰς x«i τὰς 
τιμωρίας. 


melia. Ego enim semper habens opem, que ab eo mihi fertur, non timebo tuas minas, neque varios tuos 


cruciatus. 

XV. Ministri autem Satane cito fecerunt impe- 
rata, et quamprimum tanquam inanimam eum 
tangentes statuam, sancti membra conscindebant 
immisericorditer, incipientes ab humeris. Sanctus 
autem Plato dicebat: Ezspectans ezspectavi Domi- 
num, ei intendit mihi el. exaudivit deprecationem 
meam !*. Omnes autem qui eum aspiciebant 
egre ferebaat propter ei illatum cruciatum. Erat 
enim Agrippinus supra modum inhumanus et 
plane ferus. Egregius vero Christi athleta Plato, 
tanquam turris quedam que pulsatur, inconcussus 
manensetimmotus proptersuam fidem in Christum, 
in somnis quodammodo torqueri videbatur.Hoc enim 
tormentum non formidans, neque ab eo obstupe- 
factus, non solum pusillo et abjecto animo non ces- 
sil : sed se ostendens magnanimum, lorum unum 
e suo latere evulsum exiis que lictores ex ejus 
corpore abscindebant, projecit ante tribunal ju- 
dicis, dicens : Inhumanissime et omnibus feris 
sevior, esto, cor tuum est adeo excecatum, ut 
Deum non agnoscas, qui ad suam nos fecit, ima- 
ginem : quomodo non misereris corporis, iisdem 
quibus tu, obnoxii perpessionibus, quod membra- 
tim conscinditur: sed tibi est voluptati membrorum 
meorum dissectio ? He&c autem dico, non ut qui 
fugiam mori pro pietate, sed crudelitatem tuam 
et inhumanitatem reddam omnibus manifestam. 
Ego enim propter Christum meum libenter patior 
omnia mala, que mihi a te inferuntur, et libenter 
sustineo dolorum acerbitatem, ut in futuro seculo 
eternam inveniam requiem. Tu autem, o crude. 
lissime et immanissime homo, accepta pelle mei 
corporis, eam habe testem tue impietatis, que 
te mitttit ad eternum, et quod nunquam desinit, 
supplicium, eum simulacris tuis et de&monibus. 
Dixit Agrippinus : Cur es insipiens, et odio habes 
tuum corpus, o Plato, et non curas, quod intestina 


1* Psal. cxx, 1, 2, 


ΙΕ’, Oi δὲ ὑπηρέται θᾶττον ἐποίουν τὰ προστα- 
χθέντα αὐτοῖς καὶ μιτὰ πολλοῦ τοῦ τάχους, ὡς 
ἀφύχου ἀνδριάντος ἁπτόμενοι, ἀνηλεῶς τὰ τοῦ ἁγίου 
κατέτεµνον µέλη ἀπὸ τῶν Gp» ἀρξάμενι. Ο δὲ 
ἅγιος Πλάτων Έλεγε Ὑπομέων ὑπέμεινα τον 
Κύριον, καὶ προσίσχεν uot καὶ εἰσήκουσεν τῆς 
δεύσεώς µου. Καὶ ἅπαντε οἱ θεωροῦντε αὖτὸν 
ἀπεδυσπέτουν διὰ τὴν τιµωρίαν τὴν προσινεχθεῖσαν 
αὐτῷ: ὧν Ὑγὰρ ὁ ᾿Αγριππῖνος ὑπερθαλλόντως ἀπάν- 
θρωπος. Ὁ δὲ γενναῖος ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ ὥσπερ 
τις πύργος βαλλόμενος xoi ἀσάλευτος µέων καὶ 
ἀμεταχίνητος, ἐν ὀνείροις ᾿ἐδόχει βασανίξεσθαι' μὲ 
δειλιάσας γὰρ τὴν βάσανον ταύτον puÓt καταπλα- 
γεὶς ὑπ αὐτῆς, οὐ μόνον οὐὰ ἐνέδωχεν ὀλιγωρήσας, 
ἀλλὰ γὰρ καὶ μεγαλοψυχήῆσας, λῶρον ἕνα ἀποσπά- 
σας ἐκ τῆς αὐτοῦ πλευρᾶς ὃν οἱ δήµιοι ἔτεμνον 
ἀπὸ τοῦ σώματος αὐτοῦ, ἔῤῥιψεν πρὸ τοῦ βήματος 
τοῦ δικαστοῦ λέγων' ᾿Ασυμπαθέστατε καὶ πάντων 
θηρίων ἀγριώτατε,  Χαρδία σου οὕτως πεπώρωται, 
xai τὸν Θεὸν οὐχ ἐπιγινώσκεις, τὸν καὶ sixóva ἰδέαν 
ἡμᾶς πεποιηκότα πῶς οὐδὲ τὸ ὁμοιοπαθὶς σῶμα 
οἰχτείρεις κατὰ µέρος τέμνον' τέρπει σε ἢ τῶν µε- 
λῶν pov κατακοπή ; Ταῦτα δὲ λέγω, οὐχ ὡς φιύγων 
τὸ ὑπὶο εὐσεθείας ἀποθανεῖν, ἀλλὰ τὸν σὺν ὠμό- 
τητα πᾶσιν ποιῶν χατάδηλον' ἐπεὶ πῶς ὑδέως διὰ 
τὸν Χριστὸν πάσχω xxi τὰ παρὰ σοῦ ἰἑναγόμενα 
ὑπομένω τὴν τῶν πόνων δεινότητα οὐ φεύγω, ἵνα 
ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι τὴν ἀνεσὺ εύρω' σὺ δὶ ἀπ' 
ηνέστατε, δεξάµενος τὴν τοῦ σώματός pov δορὰν, 
μάρτυρα τῆς ἀπσεθείας ἔχει, πίμπουσάν σε εἰς 
αἰωνίαν καὶ ἀτελεύτητον χόλασιν μετὰ τῶν εἰδώλων 
σου. ᾿Αγριππῖνος ἴφη' Ἱνατί ἀσύνετος ti, καὶ ἐμί- 
σησας τὸ (αυτοῦ σῶμα, x«l οὗ φροντίδεις ὅτι τὰ 
ἕ/χατά σου διὰ τῶν πλευρῶν σου σὺν τῇ κόπρῳ 
φέρεται, ἀλλ ἔτι καὶ νῦν ἀναισθητεῖς πρὸς δε 
τούτοις, οὐχ αρχεσθεὶς τοῖς εἰρημένοις σου, νῦν 
οὐκ ἐπαύσω τοὺς θεοὺς ἐνυθρίδων xal παροξύνων τὸ 


A21 


VITA S. PLATONIS. 


422, 


σεμνὸν  duxagrüptov. 'O yt; Πλάτων simty * EL Α tua per tua lateraferunturcumstercore: sed adhuc 


ἐγὼ οὕτως τοιαύτας ὑπὸ σοῦ δεινὰς τιμωρίας πα- 
θων ὑθριστὸς χαλοῦμαι καὶ βλάσφημος, σὺ ὁ ἐπ- 
ἄγων τοιαύτας βασάνους ὀφείλεις φονεὺς ἐν τοῖς ép- 
Jot δειχθῆναι xai βλάσφημος ἐν τοῖς λόγοις. Ὁ δε 
᾽Αγοιππῖνος ἔφη Τοὺς θεοὺς xai τοὺς αὐτοχράτο- 
pu; πολλὰ ἐνυθρίσας x«i ἐμὶ οὗ μικρῶς παροργίζεις" 
οἶδα ὃτι τοῦτο ποιεῖς, ἵνα διὰ τάχονς σε ἀποκτείνω" 
ἐγὼ δὲ χειροτέρας Βασάνους προσενέγχω καὶ χατὰ 
µέρος αὐαλώσω σε, ἐὰν μὴ πεισθῆς καὶ βύσχς τοῖς 
ἀχοάντοις θεοῖς. 'O ἁἅγιος τοῦ Θιοῦ µάρτυς εἶπεν ' 
Πολλάχις σοι εἶπον χχὶ νῦν λέγων οὐ παύσοµαι, M? 
ἀπεέλρ µοι λόγοις, ἀλλ ἔργοις δεῖξον εἰς ipt τὰς 
βασάνους, ἵνα γνωσθῆς ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός 


nune quoque es nullo sensu preeditus: preter heec 
autem non contentus iis que dicta sunt, non ces- 
sasti nunc deos incessere contutineliis, et veneran- 
dum meum irritare judicium. Sanctus Plato dixit 
subridens : Si ego, qui tot cruciatus et supplicia 
sum a te passus, contuimeliosus vocor et maledi- 
cus: tu qui ea mihi infers, revera et factis debes 
dici parricida, et verbis maledicus. Dixit Agrippi- 
nus: deos et imperatores jam sepe multis affecisti 
contumeliis, et ad iram me non parum provocas. 
Scio autein te hoc facere, ut te quam primum occi- 
dam ; ego autem tibi tormenta iuferam acerbiora, 
ette per partes consumam, nisi mihi parueris, etin- 


σου τοῦ Σατανᾶ xxi τοῦ αὐτοκράτορός cov ἐξουσίαν p, temeratis diis sacrificaveris. Sanctus martyr Christi 
q&o ἔχει τοῦ σώματός pov, τῆς δὲ ψυχῆς ὁ Θιός. — dixit Plato: S:wepe tibi dixi, et rursus dico, et non 
cessabo dicere : Ne minare verbis, sed reipsa in me ostende tormenta, ut cognoscaris faciens voluntatem 
patristuiSatane ettuiimperatoris ; habesenim, ut priusdixi, potestatem mei corporis,anim:e autem Deus. 


Ic'. 'O di ᾽Αγριππῖνος ταῦτα ἀκούσας εἶπεν' Ἔγνως 
εδη τῷ πείρα διὰ τῶν βασάνων (4) τῶν ἐπενεχθέντων 
uot παρὰ σοῦ, ὅτι οὔτε τοῦ σώματος µου φείδοµαι 
δι τὴν πρὸς τὸν Θεόν µου εὐσέβειαν, φοθηθεὶς τοῦ 
ἐπουρανίου βασιλέως -ὸ πρὀσταγµα ' τὀτε ᾿Αοιππῖ- 
νος ἐκέλευσεν αὐτὸν ἀναρτηθέντα εἰς τὸ Σύλον ἐπὶ 
τοσοῦτον ξέεσθαι, ὥστε τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐπὶ τὴν γῆν 
ἐχχεῖσθαι καὶ ὁ χὐρυξ ἐδόα φωνῦ μεγάλη Θῦσον, 
Πλάτων, x«t ἀπολύη. Τοῦ δὲ ἁγίου Πλάτωνος &pvov- 
µένον xai uà ΦΑουλοµένου θῦσαι, ἐκέλευσεν ὀγχίνοις 
τὰς παρειὰς αὐτοῦ ξέεσθαι, ὥστε µηκέτι ὁρᾶσθαι 
πρόσωπον ἀνθρώπινον, διὰ τὸ γυμνωθῆναι τὰ ὁστᾶ 
αὐτοῦ. 


XVI. His auditis, dixit Agrippinus: Jam  expe- 
rientia cognovisti per tormenta, quod nec philoso- 
pho quidem Platoni pepercissem propter deorum 
benevolentiam, timensjussum imperatoris. Sanctus 
Dei martyr Plato dicit: Cognovisti jam tu quoque, 
o tyranne, experientia per tormenta que mihi a te 
sunt illata, quod corpori meo non parco propter 
pietatem in Deum meum, timens jussum Regis 
ccelestis. Agrippinus autem cuin heec audivisset, et 
fuisset magno furore percitus, jussit eum in ligno 
suspensum tamdiu ceedi, donec omnes ejus carnes 
simul cum sanguine in terram effunderentur. Prreco 


C autem magna voce clamabat: Sacrifica, Plato, et 


solveris a vinculis. Cum vero sanctus Plato negaret se sacrificaturum, jussit tyrannus uncis ferreis ejus 
genas discerpi aclaniari. Adeo autem sunt laniatee, ut facies hominis non cerneretur amplius, propterea 


quod essent ejus ossa plane nudata. 

IZ. 'O δὲ ᾽Αγριππῖνος ἐχέλευσεν αὐτὸν ἀπὸ τοῦ 
ξύλον κατενεχβῆναι, καὶ πρὸς αὐτὸν εἶπιν' Παν. 
ἄθλες, τί προσδοχᾷς λοιπόν, πάσης γὰρ τῆς δορᾶς 
σο» ἀποδαοείσης καὶ 
ἀνάσχον uot, xxi παῦσαι τῆς τοιαύτης φιλοσοφίας καὶ 
60704 τοῖς θεοῖς, καὶ μὲ ἐπίμενε τῇ ἀντιβέσει τῶν 
λόγων ἵνα pi ἀποθάνης. 
'O μάρτυς εἶπεν' Τί προσδοχᾷς ἕτερον αχούειν $ τὴν 
πίστιν τοῦ Κυρίου µου ᾿]ησοῦ Χριστοῦ ; τῆς γὰρ δο- 
ρᾶς µου ἀποδαριίσης καὶ τῶν ὁστέω» µου Ύυμνω- 
θέντων, θαοσαλεώτερος, ὡς ὁρᾷς, σοὶ παρέστηκα. 
Ei τοίνυν ὑπολείπεται ἕτερόν σοι ὀφείλεν εἰς ἐμὶ 
παραχθῦναι, ποίει ἐν τάχει ὃ Boost. Ὁ δὲ ᾽Αγριπ- 
πῖνος θαυμάσας τὴν καρτεροψυχίαν τοῦ μάρτυρος, 
ἐκέλευσεν πάλιν αὐτὸν ἀναρτηθῆναι καὶ ξίεσθαι εἲς 


τῶν ὀστέων γυµνωθέντων, 


τούτων, χαχὸς κχκαχῶς 


τὰς ἀγκάλας καὶ εἰς τὰ σπλάγχνο. Ὁ δε Gto, τοῦ 
Θιοῦ μάρτυς εἶπω "How τοὺς ὀφθα)μούς µου εἰς 
τὰ Óon, ὅθεν ῆξει ἡ βοήθεια µου, καὶ τὰ ἑξῆς. Ὁ 
δε ᾿᾽Αγριππίνος ἔφη' ᾿Ανόσιε xai τῆς τῶν θεῶν εὖ- 
µενείας ἀλλότρις, ἐπειδὴ ἔδωχά σοι παῤῥησίαν, μὴ 
xo)&ca; σε χατὰ λόγον, φθέγγεσθαι τολμᾶς ἀθετῶν 


15 Psal. cxx 1, 2. 
(a) Desunt 


XVII. Postquam autem jussit Agrippinus eum de 
ligno deponi, dixit ei: Infelicissime, quid de ce- 
tero exspectas, cum sit tota tua caro excoriata, et 
nudata sunt ossa? Morem mihi gere, et cessa ab 
hac vana philosophia, et diis sacrifica, et ne persi- 
stas in hac verborum contentione, ne malus male 
pereas. Dixit martyr: Quid exspectas, o tyranne, 
a me aliud audire, nisi fidem Domini nostri Jesu 
Christi ? Carne enim mea excoriata et nudatis os- 
sibus, adsum, ut vides, cum majore audacia. Si 
ergo tibi restat aliquid aliud, quod mihi debet fieri, 
fac cito quod vis. Tunc impius Agrippinus mar- 
tyris admirans fortitudinem, jussiteum rursus sus- 
pendi in ligno, et vehementer ejus cedi ulnas et 
femorum ejus latitudinem. lta fecerunt lictores, 
eum cadentes spatio trium horarum. Dixit autem 
Sanctus Christi marty : Levavi oculos meos in mon- 
tes, unde veniet auxilium meum. Auxilium meum 
α Domino, qui fecit celum et terram 15, Dixit 
Agrippinus: Impie et a benevolentia deorum 
aliene, quoniam dedi tibi fiduciam, non te puniens 


edam verba propter homoeoteleuton quee, sic restituo : Ὅτι οὐδὲ φιλοσόφου Πλάτωνος 


ἐψειδόμην ἂν dux τὸν τῶν θεῶν εὖνοιαν φοθοθεὶς τὸ τοῦ αὐτοχράτορος πρόσταγµα * ὁ di ἅγιος Θεοῦ µάρτυς Πλάτων 
Πλότων εἶπεν ΄Εγνως ἤδη καὶ σὺ διὰ τῶν βασάνων. ΕΡΙΤ. ΒΑΛΤΕ. . "Y 


423 


ut par erat, audes nanc loqui, violans jussum 
imperatorum ? Liba ergo diis, et te dimittam. Di- 
xit sanctus Plato : Si nos, qui pie Deum colimus, 
punimur, ut qui existimemur impii, vos qui Deum 
abhorretis, et corpus, quod est iisdem, quibus 
vos, obnoxium perpessionibus, immisericorditer et 
indigne ceditis: quomodo damnabimini in justo 
Dei judico, in die, in qua judicabit Deus occulta 
hominum !*'? Dixit Agrippinus: Fero te loquentem 
audacter et confidenter. Miserere, o charissime 
Plato, tue florentis etatis; hoc enim tibi dedit 
fortuna, que est ejusdem nominis ; aspicio enim te 
talem esse futurum, qualis ille fuit sapientissimus 
Plato. Nam cum fuisset princeps philosophie, 
deorum dogmata constituit. Quamobrem benigne 
tecum loquor, et consulo ut sis benignus in deos: 
et leges suscipias, quas ipsi tulerunt imperatores, 
et meis pareas admonitionibus. Si mihi autem non 
parueris, scias aperte, forte ut ego te cogam hoc 


MENSIS JULIUS. 


424 


Α τό προστάγµατα τῶν βασιλέων. Θὔσον τοῖς θεοῖς, καὶ 
ἀπολύω σε. O ἅγιος Πλάτων εἶπεν, Ei ἡμεῖς θεοσε- 
ῥοῦντες ἀνόσιοι ὑπονοούμενοι χολαζόµεθα, πῶς σοι 
χαταδιχασθῆναι ot ἐν τῷ ὸ ιχαιοχοισία τοῦ Θεοῦ ἐν 
τῇ ημέρα, ἐν 5 κρινεῖ ὁ Θεὸς τὰ χρυπτὰ τῶν ἀνθρώ- 
moy; ᾿Αγριππῖνος ἔφη ' ᾿Ανέχομαί σου παβῥησια- 
φομένου, οἰχτείρων σου τῆς ἡλιχίας νέον, δι ἣν έχα- 
píc«ró σοι ὁμωνυμίαν η τύχη’ καὶ γὰρ τοιουτόν σε 
ἔσεσθαι προσδοχῶ, οἷος ἐκεῖνος ὁ Πλάτων ' φιλοσο- 
φίας γὰρ ἀρχαηγὸς Ὑεγονὼς, τὰ τῶν θεῶν σννεστήσατο 
δόγματα, dió καὶ λόγον πολλοῦ µεταδίδωμἰ σοι καὶ 
εὐνοεῖν σε ἐπὶ τοῖς θεοῖς συμθουλεύω καὶ ἀνελέσθαι 
σε τὸν νόμον. ὃν οἱ αὐτοχράτορες &Üsvro * πεισθῆναι 
δὲ xal ταῖς ἐμαῖς παραινέσεσιν. El δὲ uà πεισθεὶς, 
γίνωσκε ὅτι ἀναγκάσαι σε ἔχω διαφόροις καὶ στρε- 

Β θλωτέραις τιµωρίαις τοῦτο ποιῆσαι, ὡς ψευ δώνυμον 
ὀφθέντα Πλάτωνος τοῦ µμεγίστην Φφιλοσοφίαν ἐν 
ἀνθρώποις κτησαµένου, ἀγνώμονός σου διιχθέτος 
περὶ τοὺς θεούς. 


facere diversis et acerbis suppliciis, ut qui falso sis appellatus Plato : ejus, inquam, nomine 
suscepto, qui inter homines maximam sibi paravit philosophiam, cum tu in deos ingratus evaseris. 


XVIII. Christi autem verus ac germanus miles 
Plato dixit: Valde magnum soleacismum admittis, 
o Agrippine, errans in veritate. Nam cum pater 
tuus Satanas ab initio fuerit perniciosus, merito 
tu quoque, qui es ejus minister, facis ei similiter, 
et te in ejus exerces actionibus. Demonum enim 
fortunam invehis in homines Christianos, qui nec 
ferre quidem possunt audire aliquid ejusmodi. Sum 
ergo ejusdem quidem nominis, cujus Plato: sed 
non sum iisdem moribus praeditus. Quos enim mo- 
res non conjungunt, ne nomen quidem eos con- 
ciliat, nequelocus copulat, nisisolum pietas. Quam- 
obrem nulla in rei ei similis sum Plato, preeter- 
quam in solo nomine: hoc autem mihi piam mentem 
nunquam poterit ledere. Et ego quidem exerceo 
eam, que est in Christo, philosophiam: illius au- 
tem philosophia est apud Deum meum stultitia. 
Scriptum est enim : Perdam sapientiam sapientum, 
et prudentiam prudentum abolebo 15. Nam deorum 
dogmata, que ille, ut dicis, posuit, sunt false et 
ficte fabule, que adumbrantur deceptione demo- 
num, qui animis afferunt interitum, et verbo- 
rum astutia vestras mentes excecantes, abducunt 
& simplicitate fidei, qu& est in Christum. 

XIX. Postquam autem cessasset loqui martyr, 
ejus quidem responso obstupefactus Agrippinus, 
mansit mutus, non valens ei respondere. Cum au- 
tem paulo post jussisset eum de ligno deponi, ag- 
gressus est eum rursus blandis verbis admonere, 
sic dicens: Ego de cetero, o Plato, quod ad te 
quidem attinet, sum plane animi dubius nec scio 
quid debeam facere. Qui itaque te multis affeci 
cruciatibus, nec quidquam effeci, et adhibui blan- 
ditias, el hoc nihil profuit, nunc statui aliquod dies 
tibi concedere. Forte cum sic agnoveris id, quod 
est tibi utile, hanc tuam relinques pervicaciam, et 


15 Rom. i, 16. !* Isa. xxix, {5 1 Cor. I, 19. 


IH'. 'O δὲ ὄντως γνήσιος τοῦ Χριστοῦ μαθοτὴς Πλά- 
των εἶπεν Σολοιχίδεις, ᾿Αγριππῖνε, σφόδρα σφαλ- 
λόμενος περὶ τὸν ἀλήθειαν' τοῦ γὰρ πατρὀς σου τοῦ 
Σατανᾶ λυμεῶνος τυγχάνοντος, εἰκότως καὶ σὺ αὖ- 
τοῦ ὑπάρχων ὑπουργὸς, τὰ ὅμοια αὐτῷ διαπράττει 
καὶ τὰς πράξεις αὐτοῦ μελετᾷς ' τύχην γὰρ παρ- 
εισφέοεις δαιμόνων ἀνθρώποις ἍἉΧριστιανοῖς τοῖς 
μηδὲ ἀκοῦσαί τι τοιοῦτον ἀνεχομένοις ποτέ. Οὐχοῦν 
ὁμώνυμός εἰμι [Πλάτωνος, ὁμότροπος δὲ οὐκ tiu(* οὓς 
γὰρ οὐ συνάπτει τρόπος, οὐδὲ ὄνομα τούτους συν- 
ἱστησι. Ὁ δὲ τρόπος συξευγνύει, εἰ μὴ µόνον εὐσέ- 
θεια, ὥστε εἰς οὐδὲν ἐοικώς εἰμι Πλάτωνι, εἰ μὴ pó- 

C νον κατὰ τὸ ὄνομα τοῦτο βλάψαι pou τὸν εὐσεθῆ λο- 
γισμὸν οὐ ὀΦύναται πὠποτε᾽ Φφιλοσοφίαν γὰρ ἐν 
Χριστῷ µετέρχοµαι’ ἡ δὲ ἐκείνου φιλοσοφία παρὰ τῷ 
Θεῷ µωρία ἐστὶν x«i ἀπωλείας πρὀξενος τοῖς πειθο- 
µένοις αὐτῇ  Ὑέγραπται — yap * ᾽Αποιὼ T)» σο- 
φίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν 
ἀθιτήσω. Τὰ γὰρ δόγµατα τῶν θεῶν & σὺ λέγεις, 
ἐκεῖνος ἔθετο μύθοις ψευδέσιν καὶ πεπλανηµένοις' τῇ 
γὰρ ἀπάτῃ τῶν δαιμόνων τῶν ψυχοφθόρων στοιχεια" 
ζόμενος, καὶ πάντες οἱ xat' αὐτὸν τυφλοῦντες τὰ 
νοήµατα ὑμῶν διὰ τῆς πανουργίας τῶν λόγων ἀπὸ 
τῆς ὁπλότητος τῆς εἰς τὸν Χριστὸν ἀπύγαγον. 

I8'. Μετὰ δὲ τὸ παύσασθαι τὸν μάρτυρα λαλοῦντα, 
πρὸς piv ὀλίγον ἐκπλαγεὶς ὁ ᾽Αγριππῖνος tà» ἀπὸ- 
χρισιν αὐτοῦ ἔμενεν τέως ἀποχριθῆναι pi δυνάµενος. 

D Βραχὺ δὲ κελεύσας ἀπὸ τοῦ ξύλου αὐτὸν κατενεχθῆναι, 
ἐπεχείρησε mot» λόγοις ἐπαινετικοῖς πείθειν αὐτὸν 
λέγων 'Eyo Λλοιπὸν, Πλάτων, ἀπορῶ τὰ περὶ coU 
καὶ οὐκ oid& τί ὀφείλω διαπράξασθαι. ᾿Επεὶ οὖν καὶ 
τιμωρίας πολλὰς ἐπήγαγον, καὶ οὐδὲν πλέον. ὤνυσα, 
xai κολακείας προσέθηχα, καὶ οὐδὲ οὕτως ὠφέλησα, 
νῦν ἐσκεψάμην ἐνδοῦναί σοι ἡμέρας τινὰς, ἴσως κἂν 
οὕτως έπιγνως τὸ συμφέρον, xai χαταλείψας τὴν 
ἔνστασίν σου ταύτην προσέλθοις τοῖς τὴν οἰχουμένον 


425 


VITA S. PLATONIS. 


420 


διέκουσιν, καὶ ἀπαλλαγῆς τῶν περιεχόντων σε κα. À accedes ad deos, qui universum orbem terre ad- 


χῶν ' καὶ ταῦτα εἰπὼν, ἐχέλευσεν αὐτὸν ἀπενεχθῆναι 
ἓ τῷ φυλακῷ, παραγγείας τῷ τκομενταρησίω, 
οὐγκίαν ἄρτου δίδοσθαι αὐτῷ καθ’ ἑκάστην ημέραν 
καὶ χρασίον ὕδατος xai παρὰ μηδενὸς ὀρᾶσθαι αὐτὸν * 
ὑπενοει Ὑἀρ, μή τις τῶν διαφερόντων αὐτῷ ἔπιδωση 
τι αὐτῷ τὸ διαθρέψαι αὐτὸν δυνάµενον, ἀγνοῶν ὁ 
ἆθλιος, ὅτι Οὐκ ἐπ᾿ dpre uóvo ζήσεται ἄνθρωπος, 
ἀλλ ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόµα- 
τος Θεοῦ. Ὁ δὲ ἅγιος Πλάτων ἐποίχσεν ἐν τῇ φυλακῇ 
ὀκτωκχαίδεκα μέρας ^ xai ἵνα πληρωβῇ τὸ ytypap- 
µένον, ὅτι 'O δίχαιος ἐκ πίστεως Κζήσεται, οὐχ 
Ὀθέλησεν παρὰ τοῦ κομενταρησίου ἄρτον 3) ὕδωρ λα- 
θεῖν. δει γὰρ ὁ τῷ Δανιὴλ ἐν µέσῳ λεόντων τροφὴν 
ἀποστείλας, αὐτὸς καὶ αὐτὸν ἐν τῇ φυλακῇ διαθρέψει. 
Ὡς δὲ οἱ φύλακες ἐθεώρουν, μηδενὸς τοῦτον γευόµε- 
vov, δειλιάσαντες μὴ διαφθαρῇ ὑπὸ τοῦ λιμοῦ, παρὲ- 
xXhou» αὐτὸν λέγοντες * Φάγε, ἄνθρωπε, μὴ πως 
χινδυνεύσωμεν ἡμεῖς σοῦ μηδενὸς θέλοντος γεύσασθαι 
τῶν προσφεροµένων σοι παρ) ἡμῶν. Ὁ δὲ µακάριος 
Πλάτων αἶπεν ^ Mà νοµίσητε, c ἄνδρες, ὅτι ἐγὼ 
τελεντήσω τούτου χάριν τοῦ pij θέλειν ἐσθίειν µε" 
ὑμᾶς γὰρ τρέφει ἄρτος, ἐμὲ ὃς λόγος ἆ) η9ινὸς διαµέ- 
νων εἰς αἰῶνα αἰῶνος ᾽ καὶ ὑμᾶς μὲν χορτάζει χρέας, 
ἐμὶ δὲ εὐχή. Ὑμᾶς εὐφραίνει οἴνος, épk δὲ Χριστὸς, 
& ἀληθινὺ τοῦ ἀοράτου Πατρὸς άμπελος. Ὑμεῖς 
προσδοκᾶτε ἔπαινον παρὰ ἀνθρώπων ἀχοῦσαι, ἐγὼ 
dt φωνὺν Δεσποτικὴν xarà τὴν ἡμέραν τῆς χρίσεως, 
καθ ἣν ipsi ὁ Λυτρωτὴς τοῦ χόσμου Χριστός * 
Δεῦτε, ot εὐλογημένοι τοῦ Πατρὸς µου * χληρονομήσατε 
TÉ» ὑτοιμασμενην ὑμῖν βασιλεία» ἀπὸ καταθολῆς xoc- 
pov. 

H. Μιτὰ δὲ ἡμέρας τινὰς προκαθίσας ὁ 'Aypurni- 
vo, ἐν τῇ βασιλικῇ, ἐκέλευσεν ἀχθῆναι τὸν ἅγιον 
Πλάτωνα. ᾿Αχθέντος δὲ αὐτοῦ, εἶπεν πρὸς αὐτόν 9 
Πείσθητί pot λοιπὸν, xai θῦσον τοῖς θεοῖς, καὶ τὸ 
χακῶς ἀποθανεῖν χέρδησον. 'O ἅγιος Πλάτων εἶπεν * 
Εμοὶ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος. Ποίει 
οὖν ἐν τάχει εἰς ἐμὶ ὁ βούλει ' ἐγὼ γὰρ οὐ θύω εἰδώ- 
Ἆλοις ἀψύχοις. Τότε ἰδὼν τὸ ἀμετάθετον τῆς πίστεως 
αὐτοῦ, ἴδωκεν ἀποφασιν κατ᾽ αὐτοῦ, ἵνα ἀποτμηθῦ 
κεφαλὶ αὐτοῦ. Λαθόὀντες δὲ αὐτὸν οἱ δήµιοι, ἀπήγαγον 
ἔξω τῆς πόλεως ἐν τῷ τόπῳ ἐπιλεγομέῳ Κάμµπω. Καὶ 
στὰς ὁ ἅγιος µάρτυς παρεχάλεσεν τὸν σπεκουλάτορα, 
ὥστε ἐνδοῦναι αὐτῷ προσεύξασθαι, x«i ἑπάρας τοὺς 
ὀφθαλμοὺς αὐτὸῦ εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπεν ' Κύριε Ἰησοῦ 
Χριστέ, πρὀσδεξαι ἐν εἰρύνη τὴν ψυχήν µου * xai ἐκ- 
τείνας τὸν ἑέαυτοῦ rp mov, εἶπεν τῷ σπεχουλάτορι * 
Ποίει τὸ προσταχθέν σοι. Τότε ὁ σπεκουλάτωρ κρού- 
σας αὐτὸ, τῷ ξίφει, ἀπέτεμεν αὐτοῦ τὴν κεγαλὴν καὶ 
πορέδωκεν τὸ πνεῦμα αὐτοῦ τῷ Κυρίῳ. Τὸ δὲ λείψανον 
τοῦ ἁγίου καὶ µμµαχαρίου Πλάτωνος λαθόντες οἱ 
Χριστιανοὶ κχατέθεντο ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ. ἘΕτελειώθη 
dió ἅγιος Πλάτων μηνὶ Νοεμθρίῳ τη’, βασιλεύοντος 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα καὶ 
τὸ κράτος νῦν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
Αμόν. : 

1$ Deut. vin, 3 ; Matlh. 1v, 4. 
34, 3 Philipp. 1, 21. 

Ῥατλοι. Cn. CXV, 


ministrant : et liberaberis a gravibus tormentis, 
que te cireumsistunt. Haccum dixisset, jussiteum 
reduci in custodiam, jubens commentariensi quo- : 
tidie ei dare unciam panis οἱ potum aquam, et pro- 
hibensneab ullo videretur. Verebatur enim, ne quis 
ex iis qui ad ipsum attinebant ei daret alimenta : 
ignorans stultus, quod Non in solo pane vivit homo, 
sed in omni verbo quod exit per os Dei !*. San- 
ctus autem Plato transegit decem et octo dies in 
custodia, et ut in ipso quoque impleretur id quod 
scriptum est: Justus ez fide vivet, 19, noluit a com- 
mentariensi panem oinnino aut aquam [accipere. 
Sciebat enim, quod quiDanieli misit nutrimentum, 
qui erat in medio leonum 19, ipse ipsum quoque 


B nutriet in custodia. Postquam autem custodes 


cum viderunt nihil sumere, veriti ne interiret a 
fame, eum hortabantur,dicentes : Comede, o homo, 
ne forle veniamus in periculum, si tu nolis quid- 
quam gustare eorum que tibi a nobis offeruntur. 
Beatus autem Plato dixit . Ne existimetis, o fratres, 
me moriturum propterea, quod non comedam. 
Vos enim nutrit panis, me autem verbum Dei per- 
manens in &ternum, et vos quidem satiant carnes, 
me aulem pure preces. Vos laetificat viaum, me 
autem Christus vera vitis Patris, qui non cadit 
gub aspectum. Vos exspectalis audire laudem ab 
hominibus : ego autem vocem Dominicam in die 
judicii, qua dicet Redemptor mundi Christus : Ve- 
nile, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis 
regnum ante mundi conslitutionem 1. 


XX. Post dies autem aliquot presidens Agrippi- 
nus in basilica, jussit sanctum Platonem ad ipsum 
duci e custodia. Cum autem ductus esset, dicit ei : 
Pare mihi de cetero, et diis sacrifica, et lucrare, 
ne male moriaris. Dixit sanctus Plato: Mihi vi- 
vere, Christus : et pro ipso mori, et lucrum ?* et . 
gloria. Fac ergo mihi cito, quod velis, ego enim 
nunquam sacrificabo simulacris inanimis. Tune 
cum vidisset Agrippinus fidem ejus immutabilem, 
tulit in eum sententiam, ut caput ei amputaretur. 
Cum ergo eum accepissent lictores, abduxerunt 
extra civitatem in loco, qui vocatur Campus. Stans 


'autem sanctus martyr, rogavit spiculalorem, utei 
p Parum spatii concederet ad orandum. Qui sublatis 


in ccelum suis oculis, Dominum oravit, dicens : Ago 
tibi gratias, Domine Jesu Christe, quod sancto tuo 
nomine protexisti me servum tuum, et dedisti 
mihi gratiam, ut perfecte cursum conficerem pro 
te suscepti certaminis. Et nunc rogo te, suscipe 
in pace animam meam : quoniam es benedictus in 
secula, Àmen. Tunc cum collum suum ezxtendisset 
dixit spiculatori Fac amice, id quod fuit tibi 
imperatum.Spiculator autem eum gladio percutiens, 
abscidit ejus sanctum caput: et statim tradidit 
Domino suum spiritum. Pretiose autem et sancte 


19 Habac. i1, 4 ; Hebr. x, 38. ?? Dan. xiv, 32. seqq. *! Matth. xxv, 


14 


49] 


MENSIS JULIUS. 


498 


beati Platonis reliquie accepte a Christianis, depositse fuerunt in eodem loco, qui dicitur Campus. 
Consummatus autem fuit sanctus et gloriosus martyr, Plato beatissimus, mensis Novembris de- 
cimo octavo, regnante Domino nostro Jesu Christo: cui gloria et potentia in secula seculorum. 


Amen. 





ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ 
TON ΑΡΙΩΝ ΕΠΤΑ ΠΑΙΔΟΝ TON EN ΕΦΕΣΩ 


ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΑΥΤΩΝ. 


COMMENTARII SEPTEM ADOLESCENTIUM 
QUI EPHESI BORMIERUNT. 


(Latine ap. Surium ad Julii 27 ; Grece 


ex cod. ms. Paris, n. 1485. sec. XI.) 


I. Tenente Decio Romani imperii principatum, Α Α΄. 'Eyévtro, βασιλεύοντος Δεχίου τῆς τῶν Ῥω- 


accidit, ut ipse ex Cartagenna civitate in Ephesum, 
multo furore percitus, descenderet. Tunc omnis 
finitima regio in eam urbem convenit, ut vanis et 
falsis diis immolaret. Eorum vero, qui Christifidem 
sequebantur, Ecclesie disperae sunt. Christiani 
enim tam sacerdotes, quam laici, metuebant ty- 
ranni aspectum. Qui cum ingressus esset Ephesum, 
animo elato in media urbe copit idola erigere : 
cumque illis totus esset addictus, precepit urbis 
optimatibus, ut vanis illis diis secum una victimas 


offerrent. Itaque victimarum sanguine loca illa re- , ; 


plebantur, et omnes turbe undique ad idolorum, 
que erant Ephesi, celebritatem confluebant. Fama 
enim per fines illius regionis divulgabatur, quod 


µαίων ἀρχῆς, κατελθεῖν αὐτὸν iv πρὠτοις ἀπὸ Καρ- 
θαγένης τῆς πόλεως ἐν ᾿Εφέσω ἐν mo)» θυμῶ. 
Συνήχθη δὲ πᾶσα d πεοίχωρος τοῦ τόπου ἐκείνου 
εἰς τὰς θυσίας τῶν µαταίων θεῶν. At δὲ ἐχχλησίαι 
τῶν πιστῶν διεσκερπίσθησαν, καὶ οἱ ἱερες καὶ οἱ 
Χριστιανοὶ καὶ πᾶς ὁ φιλόχριστος λαὸς ἐφοθήθησαν 
σφόδρα ἀπὸ προσώπου τοῦ τυρώννου. "Ort οὖν εἰσ- 
310r» Δέχιος ὁ βασιλεὺς εἰς Ἔφεσον, ὑψώθη à χαρ- 
δία αὐτοῦ, καὶ ἤρξατο οἰκοδομεῖν ναοὺς τοῖς εἰδώλοις 
ἐν µέση τῇ πόλει ^ xai ὅτε ἐξεχύθη ἐν τῷ ἑλληνισμῷ 
τότε παρήγγειλε τοῖς πρώτοις τῆς πόλεως θύειν μετ 
αὐτοῦ τοῖς µαταίοις θεοῖς * xat οὕτως ἑμόλυνε τὰ σώ- 
µατα αὐτῶν ἐν τῷ αἵματι τῶν θυσιῶν, καὶ πάντα τὰ 
πλήθη συνήγοντο ἀπὸ ἑκάστου τόπου εἰς τοὺς ναοὺς τῶν 


scilicet victimarum nidor ex urbe media in altum p ἐϊδώλων τότε ὄντων ἐν Ἐφέσῳ * x«l ὁ χαπνὸς τῶν xa- 


prosiliret. 


II. Cum igitur diem festum suorum deorum De- 
cius ageret, atque ipsius jussu universa multitudo 
ob eam celebritatem ad templa idolorum que erant 
Ephesi, ex omnibus locis impigre conflueret, ac diis 
libaret, cumque tota illa urbs sacrificia redoleret, 
fideles homines tristes erant, iidem et ab idolorum 
cultoribus opprimebantur.Itaque partim persequen- 
tium orafugiebant, ne comprehendi possent : par- 
tim sese occultabant. Tribus autem diebus postea 
imperator edictum preeposuit, ut Christiani omnes 
caperentur : quo tempore gentiles acJudeei urgebant 
milites. Passim igitur Christiani homines traheban- 
tur ad turbas, que in unum locum convenerant ut 
una cum imperatore idolis sacrificarent. Tunc 
nonnulli tormenta formidantes, excidebant a fide, 
et coram turba illa miseri ad idolorum sacrificia 
decidebant. At qui ex animo Christi fidem seque- 
bantur, cum audirent aliquos lapsos fuisse illorum 
casum magnopere dolentes, miserorum hominum 
animas lugebant, qui propter metum ad idolorum 
sacriticia delapsi fuerant. Quicunque veroex eorum 


xàv περιέσπασε τοὺς πολλοὺς, καὶ τὸ σκότος χαὶ 3 
χνίσσα τῶν θυσιῶν αὐτῶν ὧν ἔθνον τοῖς µαταίοις εἰδώ. 
Ἆοις ἀνέθαινεν ix µέσης τῆς πόλεως. 

B'. Ὡς οὖν ἑοοτὴν ἐπετέλμι ὁ  Aéxtog τοῖς θεοῖς 
αὐτού, ἐχέλευσε πᾶν τὸ πλῆθος συναχθῆναι εἰς τὸν 
«τότε σννήγοντο πολλὰ π)ύθο αφ' 


ἑορτὴν τῶν θεῶν 
ναοὺς τῶν εἰδώλων τῶν 


ἑχάστον τόπου εἰς τοὺς 
ὄντων ἐν µέσῳ τῆς πόλεως, καὶ ἔσπενδε τοῖς θεοῖς * 
ἐπώζεσεν δὲ πᾶσα $ πόλις ἀπὸ τῶν θυσιῶν, μέγα 
δὲ πένθος κατεῖχε τοὺς πιστοὺς, καὶ ἐταπεινοῦντο 
ἀπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν. Καὶ ἔφευγον καὶ ἐκάλυπτον 
τὰ πρόσωπα αὐτῶν, χαὶ πολὺς στεναγμὸς καὶ ὀδυρ- 
μὸς κατεῖχεν αὐτοὺς, ἀπὸ προσώπου τοῦ διώκτου. 
Καὶ t ἡμέρα τῇ τρίτη ἐκέλευσεν ὁ βασιλεὺς ἑξαί- 
C Φνης χατέχεσθαι τοὺς Χριστιανούς. Οἱ δε Ἕλληνες, 
καὶ οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἐκολλῶντο τοῖς στρατιώταις, καὶ 
ἀπὰ τῶν οἰχιῶν καὶ τῶν πόλεων ἔσυρον x«t ἐξέδαλ- 
ον τοὺς Χριστιανοὺς, καὶ dÜovv αὐτοὺς μετὰ ἀπει- 
λῆς, x«l προσέφιρον ποὸς τοὺς ὄχλους συνηυγµένους 
καὶ θύοντας τοῖς εἰδώλοις ἅμα τῷ βασιλεῖ. Οἱ δὲ 
δειλαινόµενοι τὰς βασάνους ὠλίσθαινον καὶ ἔπιπτον ix 
τοῦ νἱοὺς εἶναι τῆς πίστεως εἰς τὰς θυσίας τῶν εἰδώλων 
ἔμπροσθεν τοῦ ὄχλου * οἱ δὲ Χριστιανοὶ ἀκούοντες 
ταῦτά ἐστινοχωροῦντο xal ἐπένθουν τὰς ψνχὰς τῶν 


πας 


429 


DE SEPTEM DORMIENTIBUS. 


430 


δειλαινοµένων προσχωρούντων εἰς τὰς θυσίας τῶν À numero in Christi fide stabiliores inventi sunt, 


tidie», oi δὲ εὑρεθέντες ἑδραῖοι ἐν τῇ πίστει ἐν 
τῷ κχαιρῷ ἐχείνῳ, ἑστύκασιν ἐπὶ τὴν πέτραν τῆς 
πέστεως ἀχλινῆ τὸν λογισμὸν ἔχοντες xai μὺ φο- 
θούμενοι τὰς ἀπειλὰς τῶν τυράννων, δεχόµενοι δὲ ἐν 
τῷ σώματι αὐτῶν τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ, καὶ τὰ λοιπὰ 
βασανιστήρια γεννσίως ὑπέφερον. 

['. AE δὲ σάρχες τῶν ἁγίων ἐταπεινοῦντο ὑπὸ τῶν 
βασάνων, καὶ té αἴματα dx τῶν μελῶν αὐτῶν ἔρρειν 
ἐπὶ τὸν γῆν, καὶ ἐπ᾽ ἄνω τῶν πύργων xxi τῶν τειχέων 
τῆς πόλεως, ἐκρέμοντο τὰ σώματα τῶν ἁγίων' τὰς δὲ 
χεφαλὰς αὐτῶν ἐκόντευον ἐπὶ ξύλον ἔμπροσθεν τῶν 
πυλῶν τῆς πόλεως, x«i οἱ κόραχες, καὶ οἱ γῦπες, xai 
τὰ πλήθη τῶν πετεινῶν ἐκύχλουν ἐπάνω τῶν τειχέων, 
καὶ χατήσθιον τὰ σώματα τῶν ἁγίων μαρτύρων, x«i 
πένθος µέγα χατεῖχε τοὺς πιστοὺς ὑπὶρ τῆς τόλµης B 
ταύτης. Οὕτως ἦν ὁ ἀγὼν μεστὸς φόθον τοῖς ὁρῶσιν 
αὐτόν. Αὕτη ἦν ἡ ἀπειλὺ à πεπληρωμένη θανάτου ἣν 
οἱ οὐράνιοι xak οἱ ἐπίγειοι ἐθαύμασαν, οἱ λίθοι ἐπέν- 
θουν τὸν θλίψιν τὸν γενοµένην. Καὶ αἱ ἀγοραὶ τῆς 
πόλεως ἐχαχοῦντο ἔχ τῶν συρμάτων τῶν μελῶν τῶν 
ἁγίων τῶν συροµένων ἐπάνω αὐτῶν. Δάκρυα δὲ 
παρὰ κατιφέροντο ἀπὸ τῶν ὀφθα)μῶν τῶν πιστῶν, 
ὅτε ἔθλεπον τὰ σώματα τῶν ἁγίων ἐβριμένα, καὶ τὰ 
Ὑένη τῶν πετεινῶν χατεσθίοντα αὐτά. Ποῖον πένβος 
τούτον μεῖζον ἦν; ^H ποῖος τρόπος τούτου σχληρό- 
τερος ἦν; Ὅτε oi πιστοὶ ἔφευγον xal ETT χεῖρας 
πρὸς τὸν Θεὸν ὕψουν διόµενοι ὅπως ῥυσθῶσιν ἐκ 
τῶν χειρῶν τοῦ τυραννοῦντος, πατέρες τὰ ἴδια τέχνα 
Ἐρνοῦντο' ὁμοίως καὶ τέχνα τοὺς ἑαυτῶν πατέρας, 
φίλοι φίλων ἐσχίξδοντο, ὑπὸ τῆς θλίψεως τῆς Ύενο- 
µένης. Μαξιμιλλιανὸς δε xol ᾿άμόλιχος, x«i Μαρ- 
τῖνος, xai Ἰωάννης, x«i Διονύσιος, χαὶ 'Ebaxocto- 
διανὸς, xal ᾽Αντωνῖνος, οἵτινες καὶ ἦσαν ἑδραῖοι ἓν 
τῷ πἰστει τοῦ Χριστοῦ, βαστάξοντες τὰ πάθη τοῦ 
Χριστοῦ &v tà σώματι αὐτῶν) ὁρῶντες τὰ 'γιόμινα 


mentem atque cogitationem firmam conservantes, 
neque tyranni minas extimescentes, sed nequissi- 
mi diaboli tela suis corporibus libenter excipien- 
tes, cruciatus omnes forti animo perferebant. 


III. Itaque sanctorum martyrum carnes multis 
variisque tormentis lacerabantnr, ita ut ex illorum 
vulueribus multus sanguis deflueret. Quorum cor- 
pora in urbis meenibus acturribus suspendebantur : 
capita vero palis affixa , erigebantur ante portas. 
ltaque corvi, vultures et ejusmodi aves, monia 
illa cireumdantes, sanctorum martyrum carnes di- 
laniabant. Quee res Christianis hominibus mcoero- 
rem afferebat. Tale tantumque cerlamen proposi- 
tum erat his, qui Christi fidem confitebantur. 
Tales erant mine terroris plene, omnibus plane 
formidolosse: tales &erumne, lapides fere ipsos 
commoventes. Sanctorum martyrum cadaveribus 
urbis platee coarctabantur. Flebant autem fideles, 
quod sancta illa corpora in terris dejecta, viderent 
& volucribus lacerari. Queso, quodnam facinus 
tantopere dolendum ? Que cedes sic immanis et 
acerba? Tunc Christiani homines, manibus in cc- 
lum erectis, precabantur Deum, ut eriperentur e 
manibus tyranni. Patres filios, filii patres abnege- 
bant. Calamitates ipse amicissimos viros a se vi- 
cissim disjungebant. At (1) Maximilianus, Jambli- 
cus, Martinus, Joannes, Dionysius, Exacustadius 
et Antoninus, simul versantes, omnesque pariter in 
Christi fide stabiles, et Christi passiones in corpo- 
ribus suis gestantes, cum viderent que quotidie 
contra Christianos efficerentur, fletu, gemitu, jeju- 
niis ac precibus assidue se communiebant. Erant 
autem illustrium virorum et optimatum urbis filii. 


xaÜ' ἑκάστην ἡμέραν ἴἔχλαιον καὶ ἐστέναξον, xai d ὅρασις τῆς ὄψεως αὐτῶν ἡλλοιοῦτο, x«i νηστείαις xol 
προσευχαῖς ἦσαν προσκαρτεροῦντες διὰ παντός, ἐπειδὴ τῶν ἐμφανῶν τοῦ παλἀτίου, xoi τῶν πρώτων τῆς 


πόλεως ἦσαν τέχνα. 

A'. Ἐν δε τῷ χαιρῷ ἐν ᾧ συνήθροιξεν ὁ βασιλεὺς 
τὰ πλήθη εἰς τὴν θυσίαν τῶν µαταίων εἰδώλων, τότε 
ὑπέστελλον ἑαυτοὺς οἱ ἅγιοι οὗτοι καὶ εἰσήρχοντο εἰς 
τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ ἔπιπτον ἐπὶ τὴν γῆν. Καὶ χοῦν 
ἔθαλλον ἐπὶ τὰς χεφαλὰς αὐτῶν, xai ἔχλαιον καὶ 
ἑστέναζον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Παρετηρήσαντο δὲ αὐ- 
τοὺς οἱ συμπράκτορες αὐτῶν, ὅτι ἐν τῷ χαιρῷ τῆς 
θυσίας τῶν θεῶν ἀνεχώρουν εἰς τὴν Ἐκχλησίαν τῶν 
πιστῶν, καὶ ὡς ἐξητεῖτο ἕχκαστος τοῦ θῦσαι ἐνώπιον 
τῶν θεῶν. Ἑλθόντες οἱ παρατηροῦντες αὐτοὺς εἶπον' 
Βασιλεῦ, sig τοὺς αἰῶνας δῆθι, σὺ τοὺς εἰς μαχρὰν 
ἀπέχοντας προσεγγίξεις τῇ θυσία τῶν θεῶν», καὶ 
ἰδοὺ οἱ ἐγγίδοντές σοι χαταφρονοῦσι τῆς βασιλείας 
σου καὶ τὰ προστἀγµατά σου ἀκυροῦσι, x«l μαχρὰν 
αὐτὰ εἶναι ἡγοῦνται, καὶ τῇ θρησχείᾳ τῶν Χοιστια- 
νῶν λατρεύουσι. Μαξιμιλλιανὸς δὲ ἦν υἱὸς τοῦ ἐπάρ- 
χου, καὶ πρῶτος αὐτῶν, καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ ἦσαν 
πρῶτοι ἐν ταῖς στρατείαις τῶν διαξαλλόντων αὐτούς, 


(1) Maximilianus,etc. Alia noinina habet Grego- 
rius Turonensis, cui consentit Martyrologium Ro- 


IV. Cum vero imperator turbas gentilum ad 
inanium idolorum sacrificia congregasset, tunc 
sancti virij quos paulo ante nominavimus, in 
unum locum convenerunt, simulque ad Christiano- 
rum ecclesiam ingressi, prostraverunt se in terram, 
et pulvere capita sua conspergentes, ante Deum 


D gemitus et lacrymas effundebant. Quod cum face- 


rent, observati sunt a speculatoribus quibusdam 
quod scilicet tempore illo, quo sacrificia diis offe- 
rebantur, ipsi ad Christianorum ecclesiam secede- 
rent. Cumque singuli diligenter exquirerentur, ut 
diis sacrificarent, accesserunt qui homines illos ob- 
servaverant, et imperatori dixerunt: Vivas, impo- 
rator, eterno tempore. Tu eos, qui longe absunt, 
cogis sacrificiis presto esse, et qui prope sunt, 
contemnunt imperium tuum, et jussa tua pro nihilo 
faciunt, Christianorum observantes réligionem. 
Erat autem Maximilianus (2) ipse prtiesidis filius, 


manum. .. 
(2) Alias Maximianus primus iuter martyres. 


431 MENSIS 


JULIUS. 432 


item alii cumprimis illustres in exercitu. Tunc Α Τότε Δέχιος ὁ βασιλεὺς ὀργισθεὶς, ἐκέλευσεν ἀχθῆναι 


Decius impertaor, ira percitus, illos ad se vinctos 
duci jussit. Quibus duetis: Quare, inquit, non 
permansistis nobiscum, ut diis sacrificaretis, qui 
totum orbem terrarum ad sibiobediendum convo- 
carunt? Accedite igitur, et debitum diis sacrificium 
offerte, quemadmodum omnes facere consueve- 
runt. Tunc Maximilianus respondit: Habemus, 
imperator, Deum in celis habitantem, cujus gloría 
colum et terra plena est, cui sacrificium confessio- 
nis nostre offerre soliti sumus, atque nostrorum 
orationum libamine coram Deo exsultamus omni 
tempore. Nos enim nidorem ac fumum vestrorum 
sacrificiorum istis idolis non offerimus,quandoqui- 
dem nostras animas labefactare nolumus. 


V. His auditis, Decius non amplius loqui voluit, 
sed jussit militares zonas ab eis auferri. Cujus rei 
causam esse dixit, quod deorum potentie adver- 
sarios ipsos deprehenderat. Preterea illos a deo- 
rum munificentia repellendos, atque ab imperii 
militia procul arcendos esse decrevit, quoad oppor- 
tune de illorum religione inquirere posset. Non 
enim &quum videri sibi aiebat, illorum juventu- 
tem tormentis consumi: itaque misericordia mo- 
tum temporis spatium se illis concedere, ut in- 
terea resipiscerent, ad deos reverterentur, et vi- 
verent. Hec dixit imperator, et precepit ferreis 
vinculis illorum colla exui, atque a suo conspectu 
removeri. Tunc Decius in alias urbes profectus est, 
ut faceretque in animohabebat, eo tamen consilio, 
ut Ephesum repeteret. Itaque sanctis viris, quos 
diximus, concessum fuerat ab imperatore, ut per 
aliquot dies libere versari possent. 


VI. Cum igitur opportunum tempus invenissent, 
et in Christi fide perseverare constituissent,justitice 
operibus incumbebant: cumque aurum et argen- 
tum ex paternis facultatibus collegissent, pauperi- 
bus multam pecuniam distribuerunt: et inter se 
consilium ineuntes, vicissim se his verbis adhor- 
tabantur: Secedamus parumper ab hac urbe, et 
subeamus speluncam iilam magnam, que vergit ad 
Orientem. llic quiete viventes, Deum nostrum 
attentis et assiduis precibus oremus, ut tales effici 
possimus qui ante tyranni aspectum constanter 
stare valeamus: neque desinamus Dei gloriam 
collaudare, ut Deus ipse ope sua nos adjuvet, 
quo rectam ejus confessionem servemus coro- 
namque illam incorruptam his paratam, qui 
ejus fidem custodiunt, et Christum agnoverunt, 
accipere possimus, Itaque cum tantum argenti 
sumpsissent, quantum illis àd sumptum satis esse 
posset,ascenderunl in speluncam in monte sitam, 
(mons Ochlon appellatur) quo in loco multos dies 
transegerunt, Deum ipsum orantes, et salutem 
animarum suarum semper ab eo postulantes. 
jamblico autem, qui omnibus aliis erat natu ini« 


αὐτοὺς, x«i ὅτε προσηνέχθησαν ἑνώπιον αὐτοῦ, ἔτι 
τῶν δαχρύων ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῶν ὄντων, λέγει 
αὐτοῖς Δέχιος ὁ βασιλεύς Διατί ovx ἐμείνατε μεθ) 
ἡμῶν εἰς τὴν θυσίαν τῶν θεῶν, οἵτιες πᾶσαν τὴν 
οἰχουμένην προσχαλοῦνται πρὸς ἑαυτούς * καὶ νῦν 
προσέλθετε xai θύσατε τὴν κεχρεωστημένην ἡμῖν 
θυσίαν τοῖς θεοῖς, καθῶς ἐποίησαν πάντες οἱ ἄνθρω- 
ποι. Τότε Μαξιμιλλιανὸς ἀποκριθεὶς, εἶπεν τῷ βα- 
σιλεῖ. Ἔχομε Θιὸν ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁ οὐρανὸς xal m 
yü πεπλέρωται τῆς δόξης αὐτοῦ, χαὶ αὐτῷ προσ- 
φέρομεν τὴν κρυπτὴὺν Ουσίαν τῆς ἐξομολογήσεως 
ἡμῶν, καὶ ἐν τῇ σπουδῇ τῆς δεήσεως ἡμῶν ἐμφαι- 
νόµεθα ἐνώπιον αὐτοῦ διαπαντός. Ἡμεῖς γὰρ τὴν 
χνίσαν τοῦ Χχαπνοῦ τὴν μεμολυσμέην, ἔμπροσθιν 
εἰδώλων σου οὐ προσφέρεµεν, οὖδε γὰρ μολύνομεν 
τὸν καθαριότητα τῶν ψυχῶν ἡμῶν καὶ τῶν σωμάτων. 

E'. Τότε Δέχιος οὐ διελέχθη ἀμφοτέροις apa, 
ἀλλὰ κελεύει κοπῆναι τὰς δώνας αὐτῶν. Καὶ λέγει 
πρὸς αὐτούς' ᾿Επειδὴ εὗρον ὑμᾶς ἐναντίους καιὰ τῆς 
δυνάμεως τῶν θεῶν, διὰ τοῦτο καὶ ὑμεῖς ἀλλοτριω- 
θήσεσθε τῆς αὐτῶν µεγαλειότητος xai τῆς στρατείας 
τῆς βασιλείας ἡμῶν, ἕως οὗ λάδω χαιρὸν καὶ μετὰ 
δοχιµασίας ἐπερωτηθήσεσθε, περὶ τῆς οὔσης ἐν 
ὑμῖν θρησχείας' οὐ yàp δίκαιόν ἐστιν εὐθὺς ἄπω- 
λέσθαι τὴν νεότητα ὑμῶν x«i µαράναι τὰς ἡλιχίας 
ὑμῶν ἐν ποιχίλαις βασάνοις ἐγὼ γὰρ συµπαθήσας 
δίδωµι ὑμῖν καιρὸν, ὅπως ἐν αὐτῷ σοφισθέντες énc- 
στρέψητε x«i ζήσεσθε. Τότε ἐχέλευσεν ὁ βασιλεὺς 
Δέχιος, καὶ ἐπῆραν τὰ κλοιὰ τὰ σιδηρὰ ἐκ τῶν τρα- 
c χήλων αὐτῶν, καὶ ἐξέθαλον αὐτοὺς ἐκ προσώποι 
τοῦ βασιλέως. Τότε οὖν ὁ Δέχιος ἐξῆλθεν tig τὰς 
ἄλλας πόλεις, πληρῶσαι τὸ θέληµα αὐτοῦ x«i οὗ- 
voc ἐπ ἀνελθεῖν εἰς Ἔφισον τὴν πόλιω ἐν αὐτῷ τὸ 
θυμῷ τῆς ἁλαξονίας αὐτοῦ, τότε οὖν ἐδόθη τοῖς 
ἁγίοις ἔνδοσις ἡμερῶν παρὰ τοῦ βασιλέως. 

C. Λαθόντες οὖν χαιρὸν οἱ ἅγιοι, ἐπλόρωσαν τὰ 
ἔργα τῆς δικαιοσύνης ἐν τῇ πίστει αὐτῶν, καὶ λα: 
θόντες χρυσίον καὶ ἀργύριον ἐκ τῶν γονικῶν αὐτῶν, 
διεδίδουν τοῖς πτωχοῖς' τότε ἐσκέψαντο μετ) ἀλλήλων 
καὶ εἶπον. ᾽Αποχωρίσωμιν ἑαυτοὺς ὀλίγον x«i ἑξέλ» 
θωµμεν ἐκ τῆς πόλεως ταύτης, καὶ ἀπέλθωμεν εἰς τὸ 
σπύλαιον τὸ µέγα τὸ ὃν ἐξ ἀνατολῶν τῆῦς πόλεως. 
Καὶ δεηθῶμεν ἐκεῖ τοῦ Θιοῦ ἡμῶν μιτὰ ἠσυχίας 
ἐκτενῶς, καὶ εὐτρεπίσωμεν {ἰαυτοὺς ἐνώπιον τοῦ 
τυράννου παραστῆναι, μὴ οὖν ἀργύσωμεν ἀπὸ τῆς 
δοξολογίας τοῦ Θεοῦ. Καὶ τὸ θέληµα αὐτοῦ ποιύση 
μεθ) ἡμῶν ὁ Κύριος, καὶ πληρώσωμιεν τὸν xo)nv 
ὁμολογίαν fw ἐνώπιον τοῦ τυράννου, xci λάδω- 
pt» τὸν ἀμάραντον στέφανον τὸν ὑτοιμασμένον τοῖς 
πιστοῖς καὶ ἐπεγνωχόσι. Καὶ λαθόντες μετὰ χεῖρας 
ἀργύριον εἰς λόγον τῆς δαπάνης αὐτῶν, ἀνέθησαν εἰς τὸ 
σπήλαιο» τὸ ὃν ἐν τῷ ὄρει τῷ λεγομένῳ Μοχλὸς, xat δι- 
 γον ἐκεῖ πολλὰς ἡμέρας προσευχόμενοι xci δεόμενοι 
τοῦ Θεοῦ διὰ παντὸς, ὑπὲρ τῆς σωτηρίας αὐτῶν. 
Ἰάμόθλιχον δὲ νεώτερον ὄντα καὶ δυνατώτερον καὶ φρό- 
νιµον, ἔταξεν διακονεῖν αὐτοῖς' καὶ ὅτε χατήρχετο εἰς 
τὴν πόλιν ἄλλασσε τὰ ἱμάτια αὐτοῦ ὡς πτωχὸς, xal 
ἐλάμθανε μεθ ἑαυτοῦ ἀργύριον καὶ ἰἐδίδου τοῖς 


433 


, 


DE SEPTEM DORMIENTIBUS. 


434 


πτωχοῖς ἐξ αὐτοῦ, καὶ ἠκροᾶτο τέ ἐλέγετο ἐν τῷ παλα- À nor, et obeundis ministeriis aptior alque expe- 


τίῳ τοῦ βασιλέως. Καὶ οὕτως ἠγόραξε τὴν χριίαν αὖ- 
τῶν καὶ ἀνήοχιτο, ἀναγγέλλων αὐτοῖς τὰ λεγόμενα καὶ 
ποαττόµενα κατ αὐτῶν ἐν τῷ παλατίῳ τοῦ βασι- 


λέως. 


ditior, impositum fuit negotium, ut in urbem 
descenderet, et si quid fleri opus esset, ipse fa- 
ceret. Erat autem juvenis ille valde prudens. 
Itaque cum ad urbem descendebat, ne agnosci 


posset vestem mutabat, et unus aliquis e numero mendicorum videbatur : cumque pecunium secum 
haberet, partem aliquam pauperibus distribuebat : dabat etiam operam, ut subauscultaret, quidnam 


de imperatore diceretur. 

7. Καὶ μεθ ἡμέρα τωὰς, ἐπανῆλθεν ὁ βασιλεὺς 
Δέχιος εἰς ᾿Ἔφεσο», καὶ παραχοῆμα ἐχέλευσε τοὺς 
πρώτους τῆς πόλεως, ἵνα τοῖς περὶ ᾿᾽Αχιείδην καὶ 
τοῖς ἑταίροις αὐτοῦ, θυσίαις ἐπιτελεῖν τοῖς µαταίοις 
εἰδώλοις, περὶ αὐτῶν γὰρ ἐνεθυμεῖτο. Καὶ γὰρ 
ἐγνώριδεν αὐτούς. Καὶ οὕτω κατεσχέθησαν οἱ πι" 
στοὶ φόόω μεγάλῳω. xat αὐτὸς δὲ Διομήδης ὁ xci 'Idu- 
θλιχος ἀκούσας ταῦτα, ἐξῆλθε τῆς πόλεως ἔχων μεθ) 
εαυτοῦ ὀλέγους ἄρτους, καὶ ἀνέθη εἰς τὸ ὄρος tv τῷ 
σπηλαίω, ὅπου ἦσαν oi ἑτάῖροι αὐτοῦ » καὶ διηγήσατο 
αὐτοῖς τὰ περὶ τῆς εἰσόδου τοῦ τυράννου ἐν τῷ πα- 
λατίῳ, καὶ ὅτι ἐξητήθησαν μετὰ τῶν πολιτευοµένων 
εισελθεῖν xal θῦσαι ἐνώπιον αὐτοῦ, καὶ ἀκούσαντες 
ταῦτα σφόδρα ἐφοθήθησαν, καὶ ἐδεήθησαν τοῦ Θεοῦ 
μετὰ κλαυβοοῦ καὶ στεναγμοῦ μεγάλου. ᾿Αναστὰς 
δὲ Διομήδης, παρέθηχεν ἐνώπιον αὐτῶν τράπεξαν, xal 
τοὺς ἄρτους οὓς ἠόρασε τοῦ μεταλαθεῖν αὐτοὺς χαὶ 
ἐνδνναμωθῆναι πρὸς τὸν πόλιμον τοῦ τυράννου, 
ὁμοῦ δε χαθεσθέντων αὐτῶν ἐν µέσω -οῦ σπηλαίου 
µετέλαθον τροφῆς, περὶ δυσμὰς ἡλίου ' ὡς οὖν ἐκαθ- 
έφοντο Ἀυπούμενοι x«l ὁμιλοῦντες ἀλλήλοις, ἑνύστα- 
ξαν χαὶ ἀπεχκοιμήθησαν * ἦσαν γὰρ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν 
βεθαρημένοι ἀπὸ τῆς λύπης τῆς οὔσης ἐν τῇ xapdia 
αὐτῶν. 

Η΄. 'O δὲ οἰχτίρμων xai φιλάνθρωπος Θεὸς, ὁ πάντοτε 
προνοούµενος τῶν δούλων αὐτοῦ, προτέταξεν αὐτοὺς 
θανεῖν τὸν αἰνετὸν θάνατον καὶ χρηστὸν, ᾖἔἕνεχεν 
τῶν µμµελλόντων ἀποχαλύπτεσθαι θαυμάτων. Καὶ οὐχ 
Ῥσθοντο περὶ τῆς Χχοσµήσεως τοῦ ὕπνου αὐτῶν. 
Καὶ οὕτως ἐχοιμήθησαν ἐπὶ τῆς γῆς, ὁ ὡς ὕπνος χαθ- 
Ὁμερινὸς, xai ἀπέδωχαν τὰς ψυχὰς αὐτῶν. Ὡς ἔστιν 
ὦ δοξολογία ἐν τῷ στόματι αὐτῶν, καὶ τὸ ἀργύριον 
à 5» ἐν τοῖς βαλαντίοις αὐτῶν, ἦν παο᾽ αὐτοῖς ἔνθα 
ἦσαν Χείμενοι ἐπὶ τὺν γῆν. Tj δὲ ἑξῆς ἕωθεν ἐπ- 
εζότησεν αὐτοὺς 0 βασιλεὺς, μιταξὺ τῶν πρώτων 
xai τῶν πολιτευοµένων ἐν παντι TOTO τῆς πόλεως, 
x«i οὐχ εὑρέθησαν. Καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῖς µι- 
γιστάσιν αὐτοῦ * Πολὺ ἐλυπήθην διὰ τὸν θλῖψιν τῶν 
νεανίσχων ἐκείνω», ὅτι τέκνα λαμπρῶν x«i μεγάλων 
ὗσαν, καὶ ὑπέλαβθον ὅτι » βασιλεία ἡμῶν ὀργίσθη 
κατ αὐτῶν, διὰ τὴν ἀσέθειαν τῆς παραθάσεως αὖ- 
τῶν τῆς ἔμπροσθέν µου ' x«i ^ φιλανθρωπία τοῦ 
κοάτους ἡμῶν οὐ μνησιχακεῖ τοῖς παραθαίνουσι xai 
ἐπιστοέφουσι πρὸς τοὺς εὐμενεῖς θεούς. ᾿Απεχρί- 
θησαν δὲ οἱ πρῶτοι τῆς πόλεως, καὶ εἶπον τῷ βασι- 
λεῖ * Περι ἐκείνων τῶν νεωτέρων τῶν ἀποστατῶν, μὴ 
(cte ἐν λύπη τὸ κράτος σου, ἐπειδὴ ἀχμὴν ἐν τῇ 
ποοτέρα αὐτῶν ἀγνωσίᾳ τυγχάνουσι. Καὶ ὡς ἠκού- 
cauty ἔκεῖνον τὸν καιρὸν τὸν δωθέντα αὐτοῖς µετα- 
νοεῖν, ἐν αὐτῷ μᾶλλον ἐκάθηντο πληροῦντες τὸ κακὸν 
θέλημα αὐτῶν. Καὶ ἔλαδον τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύ- 


VII. Post aliquot dies rediit imperator Decius in 
urbem Ephesum: et statim jussit optimates cum 
his qui Achillidem sequebantur, et aliis qui erant 
illie, sacrificia vanis idolis offerre: de falsis enim 
diis suis erat valde sollicitus, cum eorum vanita- 
tem non cognosceret. Quamobrem Christiane fidei 
sectatores timore magno afficiebantur. Hec cum 


B Jamblicus audivisset, egressus est ex urbe, paucos 


( 


panes secum ferens, et ad montis speluncam, ubi 
erant socii, reversus est. Narravit Jamblicus, que 
in tyranni palatio ad ejus ingressum audierat, 
et quemadmodum quesiti fuerant et ipsi, ut una 
cum aliis civibus, presente imperatore, sacrifica- 
rent. His auditis, timuerunt illi, et multo cum 
gemitu ac lacrymis Deum precati sunt. Apposita 
est igitur illis mensa et panes, quos Jamblicus 
emerat, ut cibum sumerent et ad tyranni certa 
men sustinendum promptiores fierent. Consedere 
igitur in media spelunca, et sole occidente ci- 
bum sumpserunt. Cum vero tristes sederent, et 
inter se colloquerentur, dormire cceperunt; erant 
enim eorum oculi propter mcrorem gravati. 


VIIl. At clemens ac benignus Deus, qui servis 
suis semper providet, fecit illos mortis germs 
quoddam obire, ut per eos miracula quedam op- 
portuna fierent. Itaque cum sopore omnes corrupti 
essent, in terra jacentes obierunt, animas suas 
Deo reddentes, et divinam gloriam concelebrantes. 
Argentum autem, quod habebant in suis marsupiis, 
apud illos eo in loco, in quo jacebant, remansit. 
Postridie mane imperator inter optimates jussit 
iterum septem illos adolescentes requiri. Qui cum 
non invenirentur, ad optimates conversus : Magno- 
pere, inquit, doleo propter adolescentum illorum 
calamitates, eo quod illustribus et claris parentibus 


p orti sunt. Opinor enim illos, arbitratos itperii 


nostri majestatem sibi valde iratam esse, propter 
pietatis nostre religionem ab eies violatam, au- 
fugisse. Sed imperii nostri benignitas non succen- 
set his qui resipiscunt, et ad deorum nostrorum 
clementiam animos reducunt. Hec dixit imperator. 
Cui optimates responderunt: Quod ad illos ado- 
lescentes pertinet religionis desertores, imperii tui 
majestas nequaquam doleat, neque resipuisse illos 
arbitretur, adhuc enim in pristina sua ignorantia 
perseverant, et ut audivimus, eo ipso tempore, 
quod ipsis prescriptum fuit ad mutandum consili- 
um, pertinaciores facti, obstinatam voluntatem 
retinent. Itaque argentum et aurum pauperibus 


135 


ο 1. -”-.4”4.)ρρ,)-,--α μμ À 0000007007 


MENSIS ού μμ. 


436 


per urbis plateas dispositis distribuerunt, neque À ptov ταὐτῶν καὶ διέδωκαν αὐτὰ πτωχοῖς, εἰς τὰς ἀγορὰ 


amplius quisquam eos vidit. Si placet igitur ma- 
jestati tue, parentes illorum capiantur, et tor- 
mentis cogantur dicere, ubinam eorum filii 
lateant. Hec audiens imperator, ira percitus jussit 
adolescentum parentes accessiri. Quos[cum presen- 
tes vidisset: Et ubinam, inquit, sunt filii vestri, 
imperii et jussorum nostrorum contemptores ? 
Propterea vos etiam insolentia ipsorum causa in- 
terfici jubeo. 


IX. Tunc illi dixerunt: Precamur te, benignis- 
sime imperator, ut nostram causam audias. Nos 
imperii et majestatis tue jussa non violavimus 
neque propitia deorum numina deseruimus. Quare 


igitur nos illorum, qui desertores sunt, causa ΠΙΟ: p 


riemur ? Quod veroad argentumet aurum pertinet, 
ilia nobis pecuaiam subripuerunt: quam cum 
pauperibus distribuissent, aufugerunt in montem, 
et tibi delitescunt in spelunca. Sive igitur vivant, 
sive mortui sint, nosignoramus. Hec audiens im- 
perator viros illos dimisit, et multum secum cogi- 
tabat, quidnam faceretadolescentibus. Benignus au 
tem Deusin ejus mentem injecit, ut speluncee illius 
aditum lapidibus obstrueret, quo sanctorum mar- 
tyrum corpora sepulta illic jucerent, neque sancte 
reliquie amoverentur, sed usque ad resurrectionem 
ipsam servari possent. 


X. Decius ergo imperator sententiam contra 
illos adolescentes talem pronuntiavit: Quoniam 
nostris edicis parere noluerunt desertores adoles- 
centes, et nostrorum deorum numen contempserunt, 
propterea οἱ ipsi benignitate nostri imperii priven- 
tur, neque amplius in conspectum hominum appa- 
reant. Quamobrem spelunce aditus saxis magnis 
obstruatur, etsigillorum munimine imprimatur, ut 
vivi obruantur, et in ejusmodi carcere moriantur. 
Existimabat enim tam imperator, quam tota civitas 
adolescentes illos adhuc vivere, Theodorus vero et 
Barbus, qui fueranta cubiculo imperatoris, et mi- 
nistri admodum fideles, cum essent et ipsi Christia- 
ni, propter persecutionem sese occultaverant. Tum 
inter se itadicebant: Scribamus martyrium septem 
adolescentium in plumbeistabulis, quoniam propter 
Christi fidem mortui sunt, et martyres facti sunt. 
Que autem scripserimus, in ereis loculis reponsa- 
mus, et loculos ipsos sigillo munitos, inter lapides 
qui sunt in eo loco, ponamus (fortassis enim Do- 
minus antenovissimi adventus diem martyres visi- 
tabit), ut si quo tempore spelunca hec patefacta 
et sanctorum martyrum corporain apertum prolata 
fuerint, ex litterarum monumentis illorum facta 
disci possint. Fecerunt igitur Theodorus et Barbus 
quod inter se communicaverant. 

XI. Temporis intervallo mortuus est Decius im- 
perator, et tota stas illa interiit. Successerunt 
autem imperatores suo quisque tempore, quoad 
Theodosius imperator sceptrum tenere oopit, Qui 


C 


ele πόλεως, αὐτοὶ δὲ ἕκτοτε οὐχ ἐφάνησαν. Εἰ τοίνυν 
δοχεῖ τῷ χράτει σου, συσχεθῶσιν οἱ γονεῖς αὐτῶν καὶ 
βασανισθῶσιν, x«i αὐτοὶ δειχνύουσιν ἡμῖν που ἐκεύθη - 
σαν. Ὅτε di ὕκουσε ταῦτα ὁ βασιλεὺς, ὀργίσθη xai 
µετεπέμψατο τοὺς γονεῖς αὐτῶν, καὶ ἑλθόντες ἕστησαν 
ἐνώπιον τοῦ βασιλέως, καὶ ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ βασι- 
λεὺς λέγων * Ποῦ εἰσιν ἐκεῖνοι οἱ ἀποστάται, οἱ ἀποσ- 
τάντες ἐκ τῆς βασιλείας µου, καὶ αθετύσαντες τὸ πρό- 
στάγµα ἡμῶν ; διὰ τοῦτο κελεύω ὑμᾶς ἀποθανεῖν, ἀντὶ 
τῆς τυραννίδος αὐτῶν. 

G'. Τότε ἀπεκρίθησαν οἱ γονεῖς αὐτῶν ἐνώπιον τοῦ 
βασιλέώς καὶ εἶπαν * Δεόμεθά σου, βασιλεῦ * ἡμεῖς τὸ 
πρόσταγµα τοῦ κράτους σου οὐ παρίθηµεν. Καὶ 
τοὺς εὐμενεῖς θεοὺς οὐκ εἰάσαμεν * διὰ τί οὖν ὑπὶρ 
ἐχείνων τῶν ἀποστατῶν ἡμεῖς ἀποθνήσχομι, οἵτινες 
τὸ ἀργύριον ἡμῶν καὶ τὸ χρυσίον ἤρπασαν x«i διέδω- 
xav πτωχοῖς, x«i ἰδοὺ εἰσὶν χεκρυμμένοι ἐν τῷ 
σπηλαίῳ * καὶ ἐν πολλῷ θλίψει xoi ἀδημονίᾳ διά- 
γουσιν * εἴτε τοίνυν ζῶσιν eire καὶ ἀπέθανον, οὔχ οἴδα- 
μεν. Καὶ ταῦτα ἀχούσας ὁ βασιλεὺς, ἀπέλνσιν αὐτούς. 
Ἐν πολλῆ οὖν σχέψει ὑπῆρχεν ὁ βασιλεὺς τί ποιήσει 
ἐχείνοις τοῖς παιδίοις. Ὁ δὲ φιλάνθρωπος Θεὸς ἔδωχεν 
εἰς τὴν καρδίαν αὐτοῦ ἐναποφράξαι τὸ στόµιον τοῦ σπη- 
λαίου ἐχείνου λίθοις, x«i τοῦτο οὐχ ἐξ (dio) θελήµατος 
τοῦ Θεοῦ, ἵνα ταφῶσιν ἐχεῖ τὰ σώματα τῶν ἁγίων µαρ- 
τύρων, ἵνα μὴ χινηθῶσι τὰ λείψανα αὐτῶν, ἐπειδὺ ὕσαν 
τε ἠρημένα εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τῆς ἀναστασέως τοῦ Κν- 
ρίου. 

’. Τότε ἀπεφύνατο xat' αὐτῶν Δέχιος, καὶ εἶπεν * 
Ἐπιιδὲ Ἠπείθησαν τοῖς ἡμετέροις προστάγµασιν οἱ 
ἀποστάται ἐκεῖνοι, x«l κατεφρόνησαν τῶν εὐμινῶν 
θιῶν, καὶ αὐτοὶ στερηθώσι τῆς εὐπρεπείας τῆς 
βασιλείας, καὶ μηχέτε φανῶσιν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώ- 
πων, διὰ τοῦτο σφραγισθήτω τὸ στόµιον τοῦ σπηλαίου 
λίθοις µεγάλοις ἐπὶ τὸ καταποθῆναι xal ἐχλεῖψαι 
τὸν ζωὴν αὐτῶν, καὶ ἀποθάνωσιν ἐν τῇ φυλαχκῇ, 
Ἐπειδὴ ἐἑνόμιζεν ὁ βασιλεὺς καὶ πᾶσα à πόλις ὅτι 
ζῶσιν ἀχμὺν οἱ ἅγιοι. Θεόδωρος δὲ χαὶ ὁ Βάρθος οἱ 
κουθικουλάριοι x«l πιστοὶ τοῦ βασιλέως Ὠσαν 
Χριστιανοὶ καὶ ἔχκρυθον ἑαυτοὺς ἀπὸ τοῦ φόθον τοῦ 
διωγμοῦ. Καὶ οὕτω πρὸς ἀλλήλους διελογίσαντο 
καὶ εἶπον * Γράπτωµεν d) εἰς πτυχία μολυθδὰ τὸν 
µαρτυρίαν τῶν ἁγίων τούτων, ὅτι διὰ Χριστὸν 
ἀπέθανον, xai μάρτυρες εἰσὶ, xai θήσωμεν αὐτὰ 
x«i σφραγίσωµιν ἐν 
κρύπτωμιν αὐτὰ μεταξὺ τῶν λί- 
ὄντων ἐχκεῖσι. Ἰάχα γὰρ ἐπισκέπτι- 
αὐτοὺς ὁ Κύριος πρὸ τῆς ῥἐἑλεύσεως, αὐτοῦ, 
timore καιρῷ ἀνοιγεῖ τὸ σπήλαιον, καὶ φανερωθῶσι 
τὰ σώματα τῶν ἁγίων ἀποχλεισθέτων ἐν αὐτῷ, 
xal ἐπιγνωσθῶσιν ἀπὸ τῶν γραμμάτων τούτων. Καὶ 
ὥσπερ ἐνεθυμήθησον οἱ πιστοὶ ἐχεῖνοι ἄνδρες, οὕτω καὶ 
ἐποίησαν». 


ἐν ἹὙλωσσοχόμῳ 
σφραγίδι καὶ 


θων τῶν 
ται 


χαλκῷ 


ΙΑ’. ᾽Απέθανιν δέ ὁ βασιλεὺς Δέχιος καὶ πᾶσα Ἡ 
γενεὰ ἐκείνη x«l ἄλλοι βασιλες ἐθασίλευσαν μετ 
αὐτὸν ἐν τῷ ἐξουσία τῆς βασιλείας αὐτῶν, ἕως οὗ 
ἀνέστη Θεοδόσιος ὁ πιστὸς βασιλεύς. Καὶ ἐν τῷ τρια- 


437 


DE SEPTEM DORMIENTIBUS. 


488 


κοστῷ ὀγδοῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ἐπεφοίτη- À cum religiose et Christiane imperaret, surrexerunt 


σα» Tivi, τῶν αἱρετικῶν βονλόμενοι διασχεδάσαι 
τὺν ἀνάστασιν τῶν νεχρῶν, fjv 0 Χριστὸς ἐχαρίσατο 
τῦ ἁγία αὐτοῦ ᾿Εκχλησία. Οἱ δὲ εἰδωλολάτραι οἱ 
στρατευόµενοι ἐν τῷ παλατίῳ, διωγμὸν φανερὸν 
ἐποίουν κατενὠπιον τοῦ βασιλέως, καὶ οἱ δῆθεν 
ἀγαπῶντες διαστρέφειν τὰς 
πολλὰς παραθάσεις 
ἐχχλησίαις ἦν δὲ ὁ 
αἴτιος, 


καλούμενοι ἐπίσκοποι 
ὀδοὺς Κυρίου τὰς κεὐθείας, 
ἐδείχνυον ἐν ταῖς τοῦ Oto) 

χορυφαῖος αὐτῶν x«i πάντων τῶν «αχῶν 
Θιόδωρος ὁ ἐπίσκοπος αἰγεῶν τῆς πόλεως ἅμα τῶν 
σὺν αὐτῷ ὄντων, οὐκ ὀφειλόντων ὀνομάδεσθαι ἐν τῇ 
βίδλῳ ταύτη ἐπειδὴ, ἐδίωξαν τὴν ᾿Εκκλησίαν τοῦ Θεοῦ. 
Ὁ δὲ βασιλεὺς Θεοδόσιος καθ᾽ ἑκάστην ἐν τῇ διανοία 
ἐθελοῦτο, ἐδέετο αωετὰ δακρύων ἰκετεύων τὸν 
Θιὸν, βλέπων ταλαντευομένην τὴν πίστιν τῶν ἁγίων 
Ἐκαλησιῶν. Τις Ὑὰρ ἔλεγον ὅτι oux ἔστι παρά- 
χλησις τοῖς νεχροῖς ἄλλοι δὲ ἔλεγον ὅτι τὸ σῶμα τὸ 
παλαιωθὲν χαι ἀφανισθὲν καὶ διασκορπισθε οὐ 
παραθαλεῖται, ἀλλ' ἡ ψυχὺ αὕτη µόνη δέχεται τὸ 
ανστήριον τῆς ἀφθαρσίας καὶ ῥωῆς. Καὶ ἐπλανήθη- 
σαν ἐν τοῖς µαταίοις αὐτῶν λόγοις, καὶ οὐχ ἐνεθν- 
µύθησαν ἐν ἑαυτοῖς, ὅτι βρέφος οὐδέποτε ἐκυῤθη 
ἐν χοθία μητρὸς αὐτοῦ ἄνευ σαρχὸς, οὔτε ἐξέθη 
σὰρξ ἄνευ ix μήτρας ψυχῆς δωτιχῆς. Καὶ ἔθυσαν 
τὰς ἀχοὰς τῶν διανοιῶν αὐτῶν τοῦ μὴ ἀκοῦσαι τοῦ 
λόγου Κυρίου εἰπόντος ὅτι, ᾽᾿Αχούσονται οἱ ἐν τοῖς 
μνημείοις τῆς Φφωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου'" 
xai πάλιν λέγει Πολλοὶ τῶν καθευδοντων ἐκ Ὑῆς 
χωμµάτων ἐξεγεοῤήγονται καὶ mA µγέγαπται 
Ἰδοὺ ἐγὼ ἀνοίγω τὰ µνήµατα ὑμῶν, καὶ 
ὑμᾶς ἐκ τῶν τάφων, λαός µου. Οἱ δὲ αἱρετικοὶ ἐπλα- 
»νήόησαν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς, x«i ἔστρεψαν τὴν 
Ἰλυκύτητα τῆς πίστεως, εἰς πιχρίαν τῶν ψυχῶν αὐτῶν. 


x«i 


ἐξάξω C 


quidam heretici, qui negabant mortuorum resur- 
rectionem (1), quam Christus ipse in sua sancta 
Ecclesia firmiter credi voluit. Milites enim quidam 
idolorum cultores, cum in palatio imperatoris ver- 
sarentur, apertam persecutionem adversus aliquos 
apud imperatorem commoverunt. Quin etiam epi- 
scopi quidam rectas Dei semitas pervertere cupien- 
tes, in ecclesiis multarum preevaricationum erant 
auctores. Quorum princeps et malorum omnium 
caput habebatur Theodorus /Eginensiumepiscopus, 
simul cum iis quos secum habebat :qui ne nominari 
quidem debent, cum Dei Ecclesiam persecuti fue- 
rint. Atimperator Theodosius in dies magis per- 
turbabatur ac dolebat, cum sanctarum Ecclesiarum 


B fidem fluctuantem videret. Itaque a Deo ipso ejus 


mali curationem poscebat. Erant enim, qui dicerent 
mortuis hominibus consolationem nullam futuram. 
Alii afflmrmabant corpus vetustate consumptum, 
ipsum quidem consolationem nullam habiturum, 
sed solam animam immortalis vite) participem fu- 
turam.Ejusmodi homines vanis opinionibus decepti 
sic errabant, neque animadvertebant infantem pue- 
rum nunquam in ventre matris fuisse sine carne, 
neque carnem e vulva exiisse sine anima vitali- 
Item claudentes mentis oculos, sacras Litteras non 
considerabant, in quibusscriptum est : Audient, qui 
suntin monumentis, vocem Filii hominis et vivent ! ; 
et alio loco: Et multi de tis qui dormiunt in terra 
pulvere, evigilabunt : alii in vitam eternam, et alii 
in opprobrium * ; cum illud etiam in eis scriptum 
inveniatur: Ecce ego aperiam sepulcra vestra, et 
educam vos de sepulcris vestris, popule meus *. 
Hec sunt divinarum Litterarum testimonia. Sed 


heretici homines a recta vite semila deviantes aberrabant, et fidei sinceritatem obliquis suarum 


animaram cogitationibus pervertebant. 

IB. 'O dt βασιλεὺς Θιτοδόσιος ἐλυπεῖτο x«i ἑχά- 
0gzo ἐπὶ σάχκου καὶ σποδου iv τῷ ταµείῳ τοῦ 
χοιτῶνος αὐτοῦ. ὁ δὲ ἐλεήμων θεὸς ὁ μὴ βουλόμενος 
ἀπολέσθαί τινα ἀπὸ τῆς ὁδοῦ τῆς πίστεως ὁ βου- 
λόμενος ἐπιφᾶναι τὸ μυστήριον τῆς αὐτοῦ ἀναστά- 
σεως, ἐνέθαλεν εἰς τὴν χαρδίαν ἀδολίου τοῦ Κυρίου 
τοῦ ὅρους ἐκείνου, ἐν ὦ ἦν τὸ σπήλαιον ὅπου ἦσαν 
χεχοιμημένοι οἱ ἅγιοι μάρτυρες, οἰκοδομῆσαι µάν- 
dox» τῶν θρεμµάτων αὐτοῦ, καὶ οἱ δοῦλοι αὐτοῦ 
ἅμα τῶν ἐργατῶν, ἐχύλιον λίθους εἰς τὴν οἰκοδομὺν 
ἐκ τῆς θύρας τοῦ σπηλαίου. Τότε προστάγµατι τοῦ 
Κυρίου ἡμῶν ᾿]ησοῦ Χριστοῦ ἐδώθη ζωὴ τοῖς ἁγίοις 
ἐχείνοις τοῖς οὔσιν ἐν τῷ σπηλαίῳ, καὶ ἡ φωνὴ ἡ 
καλέσασα τὸν Λάδαρον íx τοῦ μνημείου καὶ χαρι- 
σαµένη αὐτῷ τὴν ζωὴν, αὐτός ἐστιν ὁ παρασχὼν 
καὶ τούτοις τοῖς ἁγίοις πνεῦμα ζωῆς. Καὶ ἐξανέστη- 
σαν καὶ ἐχάθισαν ἐν ἀγαλλιάσει, καὶ ώς ἐνόμισαν 
καθ) ἐκάστην ἡμέραν. Ἡσπάζοντο ἀλλήλους, διότι 
εἶδος νεχρώσεως οὐκ ἐφαίνετο ἐν αὐτοῖς τὰ γὰρ 


XII. Imperator igitur Theodosius eam rem mo- 
leste ferebat, ob idque moerore afficiebatur. Verum 
cum clementissimus Deus neminem velita fidei 
via errantem perire, fecit ut resurrectionis mys- 
terium omnibus patefieret. Immisit enim in men- 
tem cujusdam hominis, qui dicebatur Adolius, ejus 
montis et spelunce dominus, ubi sancti martyres 
dormierant, ut ovile quoddam suis pecudibus con- 
strueret. Ejus igitur servi una cum his qui operi 
faciendo vacabant, lapidespro edificio ex ejus spe- 
lunce ostio revolvebant. Tunc Domini nostri Jesu 
Christi jussu sanctis illis viris, qui in spelunca 


D dormierant, vita restituta est, et vox illa, que La- 


zarum e monumento excitavit, eadem et sanctis 
martyribus vite spiritum restituit. Surrexerunt 
igitur, et Deum laudantes consederunt, et quemad- 
modum quotidie consueverant, se vicissim saluta- 
bant, quoniam nullum in eis signum exsistebat, 
ex quo mortuos se fuissc judicare possent : nam 


(1) Vide Baronium in notis ad Martyrologium hoc die. 


! Joan. v, 28. * Deut. n, 3. 2 Ezech. xxxvii, 12. 


439 


sent : corpora etiam ipsa florebant, hilaritatem pre 
se ferentia : denique tales erant, ut si pridie vesperi 
somnum coepissent, et postridie mane experrecti 
fuissent. Adhuc et de idolorum superstitione solli- 
citi, a Decio imperatore se inquiri existimabant : 
ob idque multa cura affecti, verlebant oculos ad 
Jamblicum procuratorem, et abeo denuo querebant 
quaenam pridie vesperi audivissetde ipsis in civitate. 
Quibus Jamblicus respondit : Quemadmodum vobis 
dixi heri vesperi, et nos una cum reliquis civibus 
quesiti fuimus, ut diis immolaremus coram impe: 
ratore: qui nisi ejus jussui obtemperaverimus, 
tormenta se nobis allaturum constituit. Quid autem 
facturus sit, nescio. 

XIII. Tunc respondit Maximilianus (2) : Agite, fra- 
tres, parati simus prodire in. conspectum impera- 
toris illius terribilis et veri Dei Jesu Christi, neque 
timeamus mortalem istum imperatorem. Tu vero, 
Jamblice, da operam ut paretur nobis cibus 
ad horam constitutam. Accipe argentum, ingredere 
in urbem, eme panes multos: pauci enim fuerunt 
quos heri vesperi attulisti, ob idque esurimus. 
Eadem opera discas, quid Decius imperator de 
nobis decernat. Cogitabant enim se nocte superiore 
cubuisse, et postridie mane experrectos fuisse. 
Tunc igitur bene mane surrexit Jamblicus, et ar- 
gentum sumpsit ex loculis, quemadmodum consue- 
verat. Erat autem moneta illa vetere nota impressa 
qu& partim quadraginta, partim sexaginta nummo- 
rum pretio pendebatur veterum imperatorum tem- 
poribus, cum sancti viri de quibus verba facimus, 
prius vivebant. Preterierant autem trecenti et 
septuaginta anni ex quo dormierant usque ad 
diem quo resurrexerunt. 


XIV. Cum igitur illuxisset, exiit Jamblicus ex 
spelunca, et vidit lapides ante speluncam positos, 
atque obstupuit : nihil enim de lapidibus illis co- 
gnoverat. Descendens autem de monte, timebat 
deambulare. Itaquein via totus trepidabat, metuens 
in urbem ingredi, ne quo modo agnosceretur, et ad 
imperatorem Decium vinctus duceretur: quippe 
ignorabat ejus tyranni ossa in sepulcro putrefa- 
cta esse. Cum vero in urbem ingrederetur, et vene- 
rande crucis signum ante urbis portas erectum 
vidisset, sic obstupuit, ut à mente fere exciderit : 
atque in quaincunque partem oculos vertisset, 
rerum novitate perculsus, magis obstupescebat. 
Accessit ad aliam urbis portam, et illic etiam cru- 
cem ipsam supra muros erectam vidit. Cumque 
omnes portas obiisset, venerande crucis figuram 
aspiciens, pre stupore mutus factus est Itaque 
cum ad primam llam portam se contulisset, ita 
secum loquebatur : quidnam hoc est ? Heri vesperi 
hujus crucis signum in latibulis servabatur, et 
nunc aperte in ipsius urbis foribus erectum vide 


(2) Vide Baronium ubi supra. 


MENSIS JULIUS. 


et vestes tales erant, quales et antea, quam obiis- À ἱμάτια αὐτῶν ὥσπερ ἦσαν ἐνδεδυμένὸι πρὸ τοῦ αὖ- 


B 


C 





τοὺς κοιμηθῆναι καὶ ἀναστῆναι, οὕτως ἦσαν ἐπάνω 
αὐτῶν. Καὶ τὰ σώματα αὐτῶν ἦσαν ἀνθηρὰ x«l φαι- 
dpà καὶ οὕτως ἦσαν ὡς κοικηθέντες ἀπὸ ὀψὲ xai 
ἐγερθέντες πρωΐας, ἴἔχοντες τὴν «φροντίδα xal τὴν 
Ἀνπην τῆς εἰδωλολατρείας, καὶ ἐλογίζονσο ὅτι Δέχιος 
ὁ βασιλεὺς ἐπιδητεὶ αὐτούς. Καὶ ἐν πολλῷ φόνῳ καὶ 
ἀγῶνι ὑπῆρχον, χαὶ ἐπέθλεψαν πρὸς Ἱαάμθλιχον τὸν 
οἰκονόμον αὐτῶν, xal ἐπηρώ-ησαν αὐτὸν πεοὶ τῶν 
λαλόυμένων ὀψὲ ἐν τῷ πόὀλει, x«l εἶπεν αὐτοῖς Ἰάμ- 
θλιχος, ὥσπερ πρὀεῖπον ὑμῖν, ὃτι ἐδητήθημεν Opi 
μετὰ τῶν πολιτευοµένων ἐπιθύσαι τοῖς εἰδώλοις 
ἐνώπιον τοῦ βασιλέως, καὶ ido) ἐντεθύμηται xax 
περὶ ἡμῶν τί ποιήσει δὲ οὐκ οἶδα. 


II'. Τότε ἀπεχρίθη Μαξιμιλλιανὸς xal εἶπεν αὐτοῖς᾽ 
Αδελφοί, ἑτοίμως ἔχομεν παραστῆναι ἐνώπιον τοῦ 
βασιλέως ἐχείνου τοῦ φοθεροῦ x«l φριχτοῦ Χριστοῦ 
τοῦ ἀ)ληθινοῦ Θιοῦ ἡμῶν, xol μὴ δειλιάσωµεν ἀπὸ 
τοῦ φθαρτοῦ τούτου βασιλέως εἶπεν δὲ χαὶ ποὸς 
Ἰάμθλιχον ὅπως ἐἑτοιμάσέι αὐτοῖς τὴν τροφὴν αὐτῶν 
εἰς τὴν ὠρισμένην ὥραν, καὶ εἶπεν Λάθε ἀργύριον 
ἐν ταῖς χερσί σου xai εἴσελθε εἰς τὴν πόλιν καὶ 
ἀγόρασον πεοισσοὺς ἄρτους, ὅτι ὀλίγοι ἦσαν οὕς 
ἵνεγχας ἑσπέρας, xai ido) πεινῶμεν, καὶ µαθε τί 
ἐντέλλεται περὶ ἡμῶν Δέχιος ὁ βασιλεὺς, οὕτω γὰρ 
ἐνόμιξόν ὅτι τὴν νύκτα ἐκείνην ἐκοιμήθησαν καὶ 
ἀνέστησαν. Ἔωθιν δὲ ἀναστὰς Ἰάμθλιχος ἔλαδεν τὸ 
ἀργύριον ἐκ τῶν βαλαντίων αὐτῶν, καθὼς εἴωθεν 
ἀπὸ τῆς µονίτας τῆς μεμονετευµένης τεσσαράχοντα 
νουµίων, xci τῆς ἄλλης µονίτας ἑξήκοντα νουµίων 
τῆς οὔσης 
τῶν ὄντων 


ἐν ταῖς Ἡμέραις τῶν ἀρχαίων βασιλέων 
ἐν τοῖς χρόνοι τῶν ἁγίων τούτων ὅτι 
καιρῷ ἐφάνη, καὶ εἶχον τριακόσια ἑθδομή- 
χοντα δύο ἔτη ἕως ὅτου ἐξυπνίσθησαν καὶ ἀνέστησαν 
οἱ ἅγίοι παῖδες. 

ΙΔ’. "Ore. δὲ ἐγένετο ἡμέρα ἐξῆλθεν Ἰάμβλιχος ix 
τοῦ σπηλαίου καὶ εἶδεν τοὺς λίθους χειµένους ἔμπροσ- 
θεν τοῦ σπη)αίοῦ xai ἐξεπλάγη, οὐδὲν γὰρ ἐγένωσκε 
περὶ αὐτῶν, κατῆλθεν δὲ ἀπὸ τοῦ ὄρους xai ἐφοθεῖτο 
περιπατεῖν ἐν τῇ ὁδῷ τοῦ εἰσε)θεῖν ἐν τῇ molt, 
ἐφοθεῖτο γὰρ μή πως γνωσθῇ ὑπὸ τινος καὶ ἐμφα- 
νέση περὶ αὐτοῦ, x«i χκατασχόντε παραδὠσουσιν 
αὐτὸν τῷ βασιλεῖ, καὶ οὐκ ἧδει ὅτι ἦσαν τὰ ὁστὰ 
τοῦ τυράννου ἐν τῷ ἄδη. Καὶ ὅτε ἔφθασιε ὁ Ἰαάμ- 
ὄλιχος εἰς τὴν πόλιν ἀτενίσας εἶδεν τὸν τύπον τοῦ 
τιµίου σταυρὀῦ πεπηγμένον κατὰ τῶν πυλῶν τῆς 
πόλεως, xai ἐξέστη ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτοῦ. Καὶ κατ- 
ενόει ὧδε καὶ ὧδε καὶ ἐξεπλήττετο, ὁμοίως δὲ ἀπελ- 
θὼν xai εἰς τὴν ἄλλην πύλην τῆς πόλεως, εἶδεν x&- 
χεῖσε σταυβρὸν πεπηγµένον ἐπάνω αὐτῆς καὶ ἐθαύ- 
paro, xal περιελθὼν ὃλας τὰς πύλας. εὗρεν οὗτος 
τὸν τύπον τοῦ τιµίου σταυροῦ, xal ἵστατο ῥἐνεὸς 
ἐκπληττόμενος ἐπὶ τούτοις "Ore otv ἦλθεν ἐπὶ τὸν 
πρώτην διελογέδετο ἐν ἑαυτῶ, καὶ ἔλεγω Τί ἄρα 
ἐστι τοῦτο τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ ὅτι ἑσπέρας ἐν 
τῷ κρυπτῷ ἦν, χαὶ νῦν πεφανέρωται, μετὰ παρ- 


ἐν αὐτῷ τῷ 


441 DE SEPTEM DORMIENTIBUS. 442 


ῥησίας ἐπὶ τῶν πυλῶν τῆς πόλεως, ἔλεγεν δὲ ἐν τῇ 
διανοία αὐτοῦ µήτι ὅραμά ἐστι τοῦτο; Μετὰ δὲ 
ταῦτα λαθὼν θάρσος ἐσκέπασε τὴν κχεφαλὴν αὐτοῦ 
xai εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιω, καὶ ἤκουσε πολλῶν 
λεγόντων καὶ ὀμνυύντων ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, xal νῦν ἑκάστη γλῶσσα τε- 
τράνωται ἐν αὐτῷ, πάλιν δὲ ἔλεγεν ἐν ἑαυτῷ, τάχα 
οὐχ ἔστιν αὕτη ἡ πόλις Ἔφεσος διατί τὰ οἰχήματα 
αὐτῆς ἐστὶν ἐνηλλαγμένα, καὶ ἤ διάλεκτος αὐτῆς 
δεδιδαγµένη ἐν τῷ Χριστῷ, καὶ ἄλλην πόλω οὐκ οἶδα 
εἰ μὴ ταύτην µόνην. Καὶ περιρχόµενος, ἠρώτα 
τινὰ τῶν πολιτῶν λέγων, πῶς καλεῖται Ἡ πόλις 
αὗτο ' ὁ δὲ εἶπεν" Αὕτη ᾿Εφεσός ἐστι: xat εἶπεν 
αμθλιχος παρ᾽ ολίγο ἸἘΕγὼ ἐπελαθόμην xai ἔπλα- 
νήθων t» τῷ voi µου, ἀλλ ἐξέθω ἐκ τῆς πόλεως 
ταύτης µή πως πλανηθῶ. 


Α mus. Verene hoc video, an spectri alicujus illusione 
decipior ? Cum h&c diceret, et crucis figuram ubi- 
que fixam videret, animo magis confirmato, in ur- 
bem aperto capite ingressus est. Cumque longius 
progrederetur, audivit multos perJesu Christi nomen 
jurare. Quare magis perculsus: Quid hec sint, 
inquit, ignoro. Heri vesperi nemo libere Christum 
nominabat, et nunc tam multis linguis Christi no- 
men celebratur ? Rursus secum ambigens, dicebat 5 
Fortasse urbem Ephesum non video, quoniam ejus 
edificia omnino mutata sunt, et ipsius lingua alia 
quedam est Christum edocta : quod iu nulla alia 
urbe fieri vidi, nisi in hac sola. Progressus igitur, 
qu&sivit a quodam cive, quo nomine urbsilla voca- 
retur : Ephesus, inquit ille, hec vocatur, Non cre 

B didit Jamblicus, sed secum cogitans : Deceptus, 


inquit, certe sum, locorum oblitus, totaque mente aberrans. Exeundum igitur mihi est ex hac urbe, 


ne magis errem. 

IE. Ὡς οὖν iv πολλῷ φόθῳ καὶ &yevía ἦν, βουλό- 
µενος ἐξελθεῖν ἐκ τῆς πόλεως, προσήλθε πρὸς τοὺς 
πιπράσκο»τας τοὺς ἁρτους ἀγοράσαι, xai ἐκθαλὼν 
ἀργύριον, ἕδωχεν αὐτοῖς: αὐτοὶ δὲ Ἱλαθόντε καὶ 
ἐδόντες τὴν μονίταν ὅτι µεγάλη ἦν καὶ ἐνηλλαγμένη, 
ἐθαύμασαν καὶ ἀλλήλοις ἐπεδείχνυον αὐτὴν, καὶ παρ: 
ὕλθε διὰ πασῶν τῶν καθεδρῶν τῶν πωλούντων τοὺς 
άρτους, x«i (ψιθύριζον μετ ἀλλήλων καὶ ἔθλεπον 
εἰς τὸν Ἰάμθλιχον καὶ εἶπον ' Οὗτος θησαυρὸν εὗρεν, 
xai ἴστι πολλῶν ἐτῶν. 'O ὃξ Ἱάμθλιχος βλέπων 
τοὺς προσέχοντας αὐτῷ Ψψιθυρίξοντας, ἐφροθήθη " 
ἐνόμιξε γὰρ ὅτι ἐγνώριδον αὐτὸν καὶ βούλονται 
παραδοῦναι αὐτὸν Δεχίῳ τῷ βασιλεῖ, πολλοὶ di προσ- 
ἄρχοντο ἐμθλέποντες εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, καὶ ὡς 
ἵσταντο κατέχοντις αὐτὸν ἐν µέσῳ τῆς ἀγορᾶς, 
συνέδραµεν ὄχλος πολὺς καὶ ἐξῆλθεν ὁ λόγος οὗτος 
xarà πᾶσαν τὴν πόλιν λεγόντων ὅτι Κατισχίθη τις 
νεανίας εὑρὼν θησαυρὸν. Καὶ συνήχθησαν πάνω 
αὖτου ὄχλος πολὺς φάσκχοντες ' Οὖὗτος à ἄνθρωπος 
ξένος ἐστὶ, καὶ οὐδέποτε ἴδομεν αὐτόν. Καὶ ἠτένιζον 
εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ. Καὶ ἐθούλετ Ἰάμθλιχος 
ἀπολογεῖσθαι αὐτοῖς ὅτι οὐχ  εὗρι θησανρὸν, καὶ 
ὑπὸ τῆς ἐχπλήξεως συνεχόμενος οὐκ ἴσχυσε΄ προσ- 
έχων δε περιεσκὀπει εἰς τὸν ὄχλον, καὶ 0o20' ἕνα 
ἐπεγίνωσχε, καὶ yàp λαμπρὸν καὶ περιφανὲς Ὑένος 
εἶχεν ἐν τῷ »παλατίῳ ᾿Εφέσου, καὶ χαθὼς ἑνόμιζεν 
ὅτι ἑσπέρας γνωστὸς ἦν πᾶσι καὶ ἕωθεν οὗ δ ἕνα 
ἐπεγινώσχων ἐθαύμαζεν, καὶ ὡς ἐξιστηχὼς προσ- 
tiy tv εἰς τὸν ὄχλον ἰδεῖν τὸν πατέρα αὐτοῦ ἢ τινα τῶν 
ἀδελφῶν, καὶ οὐδ' εἷς ὑπῆρχεν ἐξ αὐτῶν. 


XV. Cum ergo sollicitudine magna teneretur 
et illinc exire vellet, prius voluit panes emere, et 
argentum sumpsit, ut pretium daret. Qui vero 
panem vendiderant, cum monetam illam magnam 
εἰ diversam vidissent, mirati sunt, et vicissim 
eam sibi ostendebant. Per manus igitur tradita, 
moneta illa per omnes qui panem vendebant, 
transiit. Qui vicissim in aurem insusurrantes, et 
Jamblicum intuentes, dicebant: Vere homo jste 
thesaurum invenit, veterem illum quidem, et multis 
abhinc annis reconditum. Jamblicus cum illos 
susurrantes videret, ccepit timere: existimabatenim 

C se ab illis agnosci, et Decii imperio tradendum 
esse. Cum vero multi accessissent, et ejus formam 
nequaquam cognoscere possent,in medio foro illum 
detinebant. Itaque turbe multe confluxerunt, et 
sermo hic pertotam civitatem vulgatus est, adoles- 
centem quemdam comprehensum fuisse, qui the- 
saurum invenerat.Turbe autem ad eum congregate 
dicebant : Homo iste peregrinus est, neque unquam 
illum vidimus. Haec dicebant, et intentis oculis, 
magis magisque ipsum intuebantur. Volebat Jam- 
blicuscausam suam agere, quod falsum esset, quod 
de thesauaro invento dicerent : sed stupore deten- 
tus, id facere non poterat. Cumque omnes turbas 
cireumspiceret, neminem agnoscebat, et nemini 
notus erat, licet claro et illustri genere apud Ephe- 

D sum natus esset. Quapropter admiratione maxima 
detinebatur, quod pridie vesperi omnibus notus 
fuisset, et postridie mane neminem agnosceret, 


omnino et ipse ignotus. Dabat operam ut inter turbam illam patrem vel aliquem ex fratribus inveniret, 


neque quemquam videbat. 

Iz. Τότε ἐγνώσθη ὁ λόγος ἐν ὅλη τῇ πόλει καὶ 
ἕως τοῦ ἐπισκοπείου. Εὐρέθη δὲ καὶ κατοικονοµίαν 
Θιοῦ xai ὁ ἀνθύπατος τῆς πόλιως xaT αὐτὴν 
τὴν ὥραν ἀνερχόμενος πρὸς τὸν ἐπίσκοπον. Καὶ ὡς 
Φδιελογέδοντο περὶ τοῦ βησαυροῦ ἐγνώσθη à ἀνάστα- 
σις τῶν νεκρὼν πᾶσι τοῖς λαοῖς, x«i ἐκέλευσαν 
μι-ὰ πάσης Φιλανθρωπίας φυλαχθῆναι τὸν νεανί- 
σκον καὶ ἐνεχθῆναι πρὸς αὐτοὺς, ἔχοντα τὸ ἀργύ- 
βριον à ἐπιφέριτο, καὶ ὡς εἶλκον τὸν Ἰάμόλιχον 


XVI. Tuncea res pertotam urbem vulgata, usque 
ad episcopi aures pervenit. Divina quoque Providen- 
tia factum est, ut ejusurbis proconsul illa ipsa hora 
veniret ad episcoputp. Qui dum diceret de thesauro 
que ab adolescentem illo inventum cogitabat, ea res 
fecit, ut mortuorum resurrectio pateret omnibus. 
Jusserunt enim tam proconsul, quam episcopus, 
adolescentem illum benigne tractatum custodiri, et 
ad se duci cum argento,(quod secum habebat. Cum 


443 ' 


MENSIS JULIUS. 


444 


igitur Jamblicus ad ecclesiam traheretur, putabat Α εἰς τὴν ἐχκλησίαν ἑνόμιδεν ὅτι πρὸς Δέχιον τὸν 


ad Decium imperatorem se trahi. Itaque huc et 
illuc cireumspiciebat, ut aliquem suorum videret, 
vel consanguineorum, veleorum quibus notus fue- 
rat. Adolescentem ita circumspicientem turba, ut 
insanum aliquem, irridebat : itaque violentius ad 
ecclesiam impellebatur. Jam vero proconsul et 
Stephanus episcopus monetam illam in manus 
sumptam inspicientes,admirabantur. Tunc procon- 
sul Jamblicum interrogans: Ubinam, inquit, est 
thesaurus, quem invenisti? Moneta enim hec e the- 
sauro subrepta est. Minime, inquit Jamblicus, 
thesaurum inveni, quemadmodum me vos insimula- 
tis. lllud unum certo scio, ex paternis meis 
pecuniis argentum hoc esse, ejus monete nota im- 
pressum, qu& huic urbi consueta est. Sed certe 
miror, neque cogitare possum, undenam tentatio 
hec mihi acciderit. Ad hrec preses: Undenam, 
inquit, es tu ? Illi autem respondit Jamblicus: Ex 
hac urbe, ut opinor, ego sum. Quo patre natus ? 
inquit preses. Estne aliquis, qui te agnoscat ? 
Veniat, et testimonium dicat pro te, et credemus 
tibi. Protulit Jamblicus patris et fratrum suorum 
nomina : neque quisquam noverat, quos diceret. 
Tum preses: Vera, inquit, non sunt, que dicis. 
Uec audiens Jamblicus, perplexo erat animo, nec 
habens quid responderet, silebat. Quem cum ita 
perplexum tristem vidisset: Fortasse,inquit, insanus 
est, alii dicebant : Nequaquam insanus est, sed 
insaniam simulat, ut pericula effugiat. Acerbioribus 
verbis preses increpans: Qua ratione, inquit, te 
ferre possuinus, aut tibi credere, argenlum hoc ex 
paternis pecuniis ad te pervenisse, cum moneta 
hec ex inscriptione et nota significet, quod trecen- 
tis eL octoginta annis ante nos fuerit, ac priusquam 
Decius imperaret, neque ulla ex parte similis sit 
illi, que nunc in urbe impenditur ? Num parentes 
ita veteres, et ante trecentos annos genitos habere 
potes tu, qui adolescens es? An putas te sic astu- 
tum esse, ut senes et Ephesine urbis sapientes 
decipias ? His de causis jubeo te in vincula conjici, 


βασιλέα ἄγουσιν αὐτόν. Καὶ περιεσκόπει ὧδε xai 
ὧδε ἰδεῖν τινὰ τῶν ἰδίων αὐτοῦ καὶ γνωρίµων, xai 
ὁ ὄχλος κατεγέλα αὐτοῦ x«i προσεῖχον αὐτῷ ὡς 
μωρῷ. x«i οὕτω μετὰ βίας, ὤθουν αὐτὸν εἰς τὸν 
ἐκχλησίαν. Ὁ δὲ ἀνθύπατος καὶ Στέφανος ὁ ἐπί. 
σχοπος, λαθόντες παο αὐτοῦ τὸ ἀργύριον, εἶδον 
x«i ἐθαύμαζον. Τότε ἀποκριθεὶς ὁ ἀνθύπατος, εἶπεν 
πρὸς τὸν Ἰάμθλιχον, Πού έστιν ὁ θησαυβὸς ὃν εὗρες, 
ἐπειδὺ τὸ ἀργύριον ὃ βαστάξει, ἐξ αὐτού ἐστιν ᾿ 
Ἱάμθλιχος εἶπεν: Θησαυρὸν uiv οὐδέποτε εὗρον, 
καθὼς κατηγορεῖτέ µου, ἀλλ οἴδα ἐγὼ ὅτι τῶν 
πατριχῶν pou ἐστὶ, xai τῆς συναλλαγῆς τῆς πόλεως 
ὑπάρχει τὸ ἀργύριον, τὶς δέ ἐστιν ὁ πειρασμὸς 0, 
συμθιθηκώς uot νῦν, οὐκ οἶδα. Καὶ 0 ἀνθύπατος ἔφη" 
B Πόθεν si, o δὲ Ἰάμόλιχος ἀπεκρίνατο, Ὡς νοµίξα 
ἔκ τῆς πόλεως ταύτης, καὶ ὁ ἀνθύπατος εἶπεν ' 
Υἱὸς τίνος εἶ, ὦ τίς σε γινώσκει ἐνταῦθα, ἐλθὼν µαρ- 
σοῦ, καὶ πιστεύομέν σοι. Τότε Ἰάμ- 
θλιχος εἶπεν προσηγορίαν τοῦ πατρὸς καὶ 
τῶν αδελφῶν οὐδεὶς 
αὐτοὺς. ᾿Αποκριθεὶς δὲ ὁ ἀνθύπατος εἶπεν. Ox. ἀλη- 
θεύεις, ὁ δὲ Ἰάμθλιχος ἀπορούμενος ἔστηκεν ὥσυ- 
χάζων. Kai τινες ἱδόντες αὐτὸν ἐν τοιαύτη ἀθυμίᾳ 
εἶπον . Τάχα µωρός ἐστιν ἄλλοι δὲ ἔλεγο, Οὐχὶ 
ἀλλὰ προσποιεῖται, ὅπως ῥυσθῇ ἐκ τῆς ἀνάγχης 
ταύτης, ὁ δὲ ἀνθύπατος αὐστηρῶς αὐτῷ ἐέπαπει- 
λησάμενος εἶπεν Πῶς ἀνασχώμιθα καὶ πιστεύσω- 


Tp σει περὶ 
τὴν 
αὐτοῦ, 


x«t ént give xtv 


pív σοι ὅτι τὸ ἀργύριον τοῦτο τῶν πατρώω» σου 
ἐστίν. ὅτι Ἡ µονίτα αὔτη δηλοῖ ἐκ τῆς ἐπιχειμένης 
C «órá γραγῆς xoi σφραγῖδοι, ἀπὸ τριακοσίων £60 o- 
µήκοντα ἐτῶν ὑπάρχευω, x«l ὅτι ἐστι πρὸ Δεχίου 
τοῦ βασιλέως, καὶ οὐκ ηλλάγη, καὶ οὐκ ἔστιν ὁμοία 
αὗτη f$ µονίτα καὶ τῆς πολιτευοµένης νῦν, ἓν T) ἐστιν 
à δοσις καὶ $ κλῆσις τοῦ καιροῦ τούτου. My, ἐκ tà 
παρωχηµένων x«i τῶν τοσούτων χρόνων ὑπάρχουσιν 
οἱ γονεῖς σου ὅτι σὺ νέος Qv ooh πλανῆσαι τοὺς 
γέροντας καὶ σοφοὺς ᾿Εφέσου. Διὰ τοῦτο ἐντέλλομαι 
νῦν εἰς δεσμὰ χαὶ µάστιγας καὶ θλίψεις παραδοθῆ- 
ναί σε, ἕως οὗ ὁμολογήσης, ToU ἐστιν ὁ θησαυρὸς 
- 
οὗτος. 


et flagellis verberari, donec confitearis, ubinam sit thesaurus iste. 


XVII. Hec audiens Jamblicus, et timens, faciem 
in terram prostravit, et his verbis illos affatus est: 
Precor vos, ut mihi non gravemini dicere, quod 
quasiero: omnia enim libere vobis confessus fuero. 
Decius imperator, qui erat in hac urbe, vivitne, 
an non ? Ad hec Stephanus episcopus : Non est, 
inquit, fili, qui hodie in hac regione Decius impe- 
rator nominetur. Tunc Jamblicus : Venite, queso, 
mecum, et ostendam vobis in spelunca montis 
Ochlon socios meos, ut ab illis discatis verum esse, 
quod dico. Certe scio ab imperatore Decio nos illuc 
fugisse : quem Decium et ego heri vesperi in urbem 
Ephesum ingredientem vidi. Sit autem necne urbs 
ista Ephesus, nescio. Tunc episcopus Stephanus in 
eam cogitationem veniens, quod Deus per juvenem 
ilum aliquid eis revelare vellet: Eamus, inquit, 
et videamus. Statimqueepiscopus et proconsul] cum 


IZ. Ταῦτα ἀχούσάς ᾿Ἰάμθλιχος πάἀνν ἐφοθήθς, 
καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον ἐνώπιον αὐτοῦ, καὶ εἶπεν 
Δέομαι ὑμῶν, κύριοέἑ µου, ὁμολογύσω ὑμῖν, Δέχιος 
ὁ βασιλεὺς ὁ ὧν ἐν τῇ πό)ει ταύτῃ, ἵσταται ἕως τοῦ 
νῦν, 2 οὔ ; ᾽Αχούσας δε ταῦτα Στέφανος ὁ ἁγιώτατος 
ἐπίσκοπος, εἶπεν αὐτῷ' Téxvov, οὐκ ἔστιν ἐν τῇ γῇ 
σήµεοον λεγόμενος βασιλεὺς Δέχιος' τότε ἀποχριθεὶς 
Ἰάμθλιχος εἶπεν, Διὰ τοῦτο δέοµαι ὑμῶν, δεῦτε μετ 
ἐμοῦ, x«i δεικνύω ὑμῖν τοὺς ἑταίρονς poU ἐν τῷ 
σπηλαίῳ τῷ ὄντι ἐν τῷ ὄρει μοχλῷ, x«i µανθάνετε 


D 


παρ᾽ αὐτῶν ὡς κἀγὼ οἴδα, ὅτι ἀπὸ προσώπου Δεκίου 
τοῦ βασιλέως πεφεύγαμεν ἐκεῖσε, χαγὼ εἶδον ὀψὲ 
εἰς τὴν πόλιν Ἔφεσον τὸν Aéxtov. Ei οὖν αὕτη 
ἐστὶν ἤ πόλις Ἔφισος, οὐκ οἶδα. Τότε ὁ ἁγιώτατος 
Στέφανος ὁ ἐπίσκοπος ἐνεθυμήθη iv τῇ διανοία, καὶ 
εἶπεν ᾽Αποχάλυψίν τινα ὁ Θιὸς θούλεται ἡμῖν φα- 
νερῶσαι σήμερον διὰ τοῦ νεανίσχου τούτον ' καὶ du 


443 


DE SEPTEM DORMIENTIBUS. 


446 


ἀπέλθωμεν xal θεασώµεθα. Παραχρῆμα δὲ ἀναστάν- Α oplimatibusetturbis multis ascenderunt in montem 


τες ὁ ἁγιώτατος ἐπίσχοπος x«i ὁ ἀνθύπατος ἅμα 
τοῖς πρώτοις τῆς πόλεως καὶ πλήθη πολλὰ, v- 
έδησαν εἰς τὸ ὄρος ἐν à ἦν τὸ σπήλαιο. Ὁ δὲ 
᾿άμθλιχος εἰσῆλθεν ἔμπροσθεν «ὐτῶν, iyvo- 
οισε πάντα τὰ Ὑεγονύα τοῖς ἁγίοι, καὶ αὐτοὶ 
εἰσῆλθον ὀπίσω αὐτοῦ μετὰ παντὸς τοῦ λαοῦ. Καὶ 
ὡς εἰσήρχοντο, ερ ὁ ἐπίσχοπος Ὑλωσσόχομον 
χατὰ τήν θύραν σπηλαίου, μικρὸν χαλκοῦν 
χεκρυμμένον μεταξὺ λίθων ᾖἔχων σφραγίδας 
δύο ἀργυρὰς, καὶ λαθὼν αὐτὸ, ἔστη ἔξω τῆς θύρας, 
χαὶ συγκαλεσάµενος τὸν ἀνθύπατον καὶ τοὺς πρώ- 
τους τῆς πόλεως, ἐνώπιον αὐτῶν vote, καὶ εὖρεν 
Φύο πτυχία μολιθδᾶ καὶ ἀναγνόντες τὰ γράμματα, 
εὗρον οὕτω Ὑεγραμμένα, ὅτι ἀπὸ προσώπου Δεχίου 
τοῦ τυράννου ἔφυγον οὗτοι οἱ ἅγιοι, Μαξιμιλλιανὸς 
ὁ υἱὸς τοῦ Επάρχον, καὶ ᾿Ιάμόλιχος, καὶ οἱ λοιποὶ 


χαι 


TOU 
τῶν 


ad speluncam, quam Jamblicus antecedens demons- 
travit. Dum autem episcopus, et qui cum co erant, 
ingrederentur in speluncam, in ejus ostio arculam 
quamdam eream invenit episcopus, inter duos la- 
pides positam, et duobus argenteis sigillis impres- 
sam ; quam coram preside et optimatibus aperiens, 
duas plumbeas tabulas in ea invenit, in quibus 
scriptum erat, a Decio tyranno fugisse Maximilia- 
num Eparchi filium, Jamblicum, et reliquos ado- 
Jescentes, et ipsius Decii tyranni jussu speluncee 
ilius aditum obstructum fuisse. Erat et eorum 
martyrium in earumdem tabellarum latitudine 


B eouseriptum. Quo lecto admiratione affecti sunt, 


et Deum ipsum, qui tanto miraculo adolescentes 
illos prosecutus fuerat, summis vocibus collauda- 
runt. 


ἑπτὰ παῖδες καὶ διὰ προστάγµατος τοῦ τυράννου ἐνεφράγη τὸ στὀμιὸν τοῦ σπηλαίου, x«i ἡ μαρτυρία 


αὐτῶν Ἡν ἐγγεγραμμένη εἰς τὸ ὕφος τῶν πτυχίων. Καὶ ὅτε ἀνέγνωσαν ἐθαύμαζον καὶ 


ἐδόξαζον τὸν  Ozóv 


ἐπὶ τοῖς µεγαλείοις οἷς ἐδωρήσατο τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων, καὶ ἀνεθόησαν πάντες οἱ ὄντες ἔκεισε καὶ 


εὐλόγησαν τὸν Θεόν. 

IH. Καὶ εἰσελθόντες ἐν τῷ σπηλαίῳ εὗρον τοὺς 
&yíouc ἐκείνους χαθηµένους ἐν ἀγαλλιάσει πολλῆ, 
καὶ αἱ ὄψει αὐτῶν ἔλαμπον ὡς φῶς, καὶ ἰδόντες 
αὐτοὺς Ἠπροσέπεσον αὐτοῖς καὶ προσεχύνησαν ἐπὶ 
τὸν Ὑγῦν», καὶ εὐχαρίστησον τῷ Kupíe τῷ καταξι- 
θεάσασβαι τὸ παράδοξον τοῦτο 
θίαµα᾽ καὶ οὕτως ἐλάλησαν αὐτοῖς οἱ ἅγιοι p«p- 
τυρες, x«i ἐδίδαξαν αὐτοὺς ἅπαντα τὰ γεγενημένα 
ἐπὶ τῶν χρόνων Δεκίου τοῦ βασιλέως. Καὶ εὐθέως 
ἔπεμψαν γράμματα πρὸς τὸν βασιλέα θτοδόσιον. 
Ἐνταχει κελεύσει à σὴ θειότης παραγενέσθαι χαὶ 
ἰδεῖν τὰ θαυμάσια ἆ ἔδειξεν ὁ Θεὸς ἐν ταῖς ἡμέραις 
τῆς βασιλείας coU. Φῶς γὰρ ζωῆς ἀνέτελιν ἡμῖν, 
καὶ ἡ ἀνάστασις à» µέλλυσα ἐμφανίζεσθαι τῷ 
χόσµω, ἐδείχθη ἡμῖν ἐν τοῖς σώμασι τῶν ἁγίων 
των ἀναστάντων. Παραχρῆμα δὲ ἀκούσας 0 βασι- 
λεὺς ἐχάρη, καὶ ἀνέστη, καὶ ἐδόξαζε τὸν Θιόν' ἦλθεν 
δε μετὰ τοῦ βασιλέως πλήθη πολλὰ xai ἄπειρα ἀπὸ 
Κωνσταντινου πόλεως εἰς Ἔφεσον, ἐξῆλθεν δὲ εἰς 
ἁπάντησιν τοῦ βασιλέως Θεοδοσίου πᾶσα $ πόλις 
μιτὰ τῶν ἐπισχότων καὶ τῶν πρώτων τᾶς πόλεως 
xai οὕτως ἀνέθησαν εἰς τὸ σπήλαιον πρὸς τοὺς 
ἁγίους ἐξῆλθον δὲ οἱ ἅγιοι εἰς ἀπάντησιν τοῦ βα- 
σιλέως xai προσηγόρευσαν αὐτόν. Εἰσῆ)λθεν δὲ xai 
ὁ βασιλεὺς εἰς τὸ σπήλαιον, x«l προσεκύνησιν αὖ- 
τοῖς, αχαὶ περὶ τοὺς τραχήλους αὐτῶν ἐπιπὸσών 
ἔχλαυσε, καὶ ἐδόξαδε πὸν Θεὸν xai ἠγαλλιᾶτο τὸ 


ώσαντι αὐτοὺς 


XVIII. Ingressi vero in speluncam, sanctos illos 
sedentes invenerunt : quorum facies instar luminis 
effulgebat. Ad corumiigitur pedes se abjicientes, eos 
venerati sunt, et Deo gratias egerunt, qui tanti 
miraculi spectaculum ipsis concesserat. Ceterum 
sancti martyres de omnibus, que sub Decio facta 
fuerant, eas docuerunt. Statim vero episcopus et 
proconsul miserunt litteras ad imperatorem in hanc 
sententiam : Celerrime jubeat majestas tua huc 
aliquos venire, et videre miracula, que Deus osten- 
dit imperii tui tempore : quandoquidem future in 
extremis temporibus resurrectionis signum nostra 
&late mundoipsipremonstratum est, in sanctorum 
virtorum corporibus que& nunc resurrexerunt. Ea re 
gavisus estimperator, et Dei gloriam laudabat. Quin 
etiam ad eum locum ex urbe Constantinopoli cum 
multis hominibus profectus est: eique tota civitas 
Ephesina obviam processit.Illico autem abepiscopo, 
proconsule otoptimatibus deductus, in speluncam 
ingressus est : cumque adolescentes salutasset et 
amplexus esset, flere cepit, et Dei gloriam cele- 
brans, toto animo exultavit. Cui Maximilianus vir 
sanctissimus : Ex hoc, inquit, tempore imperium 
tuum propter fidei tue stabilitatem firmum erit, et 


D Jesus Christus Filius Dei vivicus todietipsum in no- 


mine suo ab omnitentatione. Mihi credas, tui causa 
fuisse nos a Deo ipso exsuscitatos. 


xapdía αὐτοῦ, καὶ ἀποχριθεὶς ó ἅγιος Μαξιμιλλιανὸς εἶπεν τῷ βασιλεῖ: ᾽Απὸ τοῦ νῦν ἔτι καὶ ἔτι διαωενεῖ Y). βασιλεία 
σου ἐν τῇ βεθαιοτητι τῆς πιστιώς σου. Καὶ ᾿]ησοῦς ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος φυλάξει τὼν βασιλείαν 
σου ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ, ἔκ παντὸς πειρασμοῦ, x«l πἰστευσόν pot ὅτι ἔνεχεν σοῦ ἐξήγειρεν ἡμᾶς ὁ Θεὸς ἐκ τοῦ 


χώματος τῆς γῆς. 


IG. Ὡς οὖν ὁ βασιλιὺς καὶ ὁ ἐπίσκοπος xal 
πάντα πλήθη ὑτένιζον ig αὐτοὺς, xai ἤκονον 
τοὺς λόγους τούτους, ἡγαλλιῶντο' οἱ δὲ ἅγιοι χλί- 
ναντες τὰς χεφαλὰς αὐτῶν εἰς τὴν γῆν ἐπὶ τὸ παοσ- 
εὐξασθαι ἐκοιμήθησαν, x«i οὕτω παρέδωχαν τὰ 
πνεύματα αὐτῶν τῷ προστάγµατι τοῦ Θιοῦ ἡμῶν. 
Καὶ ἐχέλευσεν ὁ βασιλεύς γενέσθαι ἑπτὰ σωροὺς 


XIX. Imperator, et episcopus,et tota turba hune 
sermonem audientes, mirum in modum letabantur. 
Sancti vero martyrescum sua capitain terram decli- 
nassent, et Deum precabantur, dormierunt etita di- 
vino nutu suos spiritus Domino tradiderunt. Impera- 
tor igitur jussit septem aureas arcas componi quibus 
septem illorum juvenum corpora conderenutr. Nocte 





A 


MENSIS JULIUS. 


448 


veroilla juvenes insomnis apparuerunt imperatori, Α χρυσᾶς εἰς τὴν ταφὴν αὐτῶν, καὶ ἐν «Ur τῇ νυκτὶ 


eique dixerunt, ut in spelunca,in qua fuerant supra 
terram, eos requiescere sineret. Quamobrem impe- 
rator usque ad hodiernam diem illic eos esse voluit 
Deinde magnus episcoporum coetus illic convenit. 
et diem festum celebravit, virosque beatissimo, ut 
ipsorum dignitas postulabat, debitis honoribus om- 
nes prosecuti sunt. Ad hec imperator illius regio- 
nis pauperibus multa dedit, et qui erant in carcere 
eos dimitti jussit. Quo facto, Theodosius leetus re- 
diit in urbem Constantinopolim multo comitatu. 
Omnes autem exsultantes Christum Deum nostrum 
collaudabant, sanctos suos mire gloriosos efficien- 
tem : cui convenit gloria, honor et adoratio nunc 
et semper, et in secula seculorum. Amen. 


ἐφάνησαν xat! ὄναρ τῷ βασιλεῖ λέγοντες' Ἐν τῷ τόπῳ 
ἐν à ἐσμεν idv τῷ σπηλαίῳ ἐπάνω τῆς γῆς, ἔασον 
ἡμᾶς. Καὶ ἀφῆχεν αὐτοὺς ὁ Βασιλιὺς ἐχεῖσε, ἕως 
τῆς μέρας ταύτης, x«i συναθροισμὸς μέγας ἐπι- 
σχόπων ἐγένετο, καὶ ἐἑορτὴν µεγίστην ἐπετέλεσαν, 
καὶ ἀξίως ἐτίμησαν τοὺς ἀγίους, ἐν τῇ ἀναπαύσει 
αὐτῶν. Καὶ ὃ βασιλὺς δώματα ἰχανὰ δέδωχε τοῖς 
πτωχκοῖς τοῦ τόπου ἐκείνου, x«i τοὺς ἐν δεσμοῖς 
ἀπέλυσεν. Ἐξῆλθεν d& ὁ βασιλὼς ἀπὸ Ἐφέσου τῆς 
πόλεως χαὶ σὺν αὐτῷ πλήθη πολλὰ, προπέµποντες 
αὐτὸν ἐπὶ Κωνσταντιούπολιν ἐν ἀγαλλιάσέι καὶ 
χαρᾶ, δοξάζοντε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὸν δοξά- 
ζοντα τοὺς ἁγίους αὐτοῦ" ὅτι αὐτῷ πρέπει δοξα 
τῷ Πατρὶ, καὶ τῷ Υἱῷ, x«i τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν 


B καὶ ἄεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 





ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΥΔΟΞΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ 
IIANTEAEHMONOX. 


MARTYRIUM SANCTI ET INCLYTI. MARTYRIS PANTELEEMONS. 


(Latine ap. Surium ad Julii 27 ; Greece ex cod ins. Patris, n. 1475, sec. ΧΙ) 


]. Cum idolorum caligo diffusa esset per totum 
orbem terre, quando Maximianus tenebat sceptra 
Romani imperii, tune cognitus fuit Nicomediae 
admirabilis et magnus inter martyres Panteleemon. 
Ex eaenim sui generis ducebat originem : et voca- 
batur quidem Pantoleon: erat autem filius Cus- 
torgii, opibus quidem insignis, inpietate autem 
clarioris. Erat enim deditus supeastitioni gentilium 
et ardenti zelo in eam erat incensus. Erat vero illi 
mater fidelis, quce, quod ad religionemattinet, cum 
marito pugnabat ex diametro : et bene affecta erat 
Eubula (id enim erat ei nomen? in res Christiano- 
rum. Cum a tali ergo matre et magistra bonuse du- 
caretur filius, corporali simul et spiritali ejus priva- 
tur nutrimento, lege mortis et communis nature, 
imperfectam et immaturam agens :etatem, cum pa- 
rum, proh dolor! esset usus materna illa curatione. 

II. Postquam autem vidit pater eum per etatem 
esse aptum disciplinis, tradit grammatico, deinde 
preceptoribus et institutoribus. Postquam vero 
fuit in Grecis satis doctus diciplinis, docetur medi- 
cinam, in ea arte illo tempore viro excellentissimo, 
nomine Euphrosyno, traditus in disciplinam. llle 
autem celeritate ingenii, tanquam avis quadam 
secans aerem, magna facilitate omuia pervasit, 
parum indigens eorum qui eum adjuvarent, labori- 
bus, propter vires ingenii. Sicque brevi &quales 
omnes a tergo reliquit. Erat autem et moribus ΠΟ” 
destus, et sermone jucundus, et pulchritudine insi- 
gnis. Que quidem faciebant, ut cum magna volup. 
tate esset in ore omnium, et haberetur ab omnibus 
in admiratione: adeo ut ipse Maximianus, cum 
illum aliquando vidisset (ventitabat enim in regiam, 


Α΄. Τῆς εἰδωλικῆς ἀχλύος χατὰ πάσης διασχεδασθεί- 
σης τῆς οἰκουμένης, Μαξιμιανὸς ἐπὶ τῶν 
σκήπτρων τῆς Ῥωμαίων ἀοχῆς κχαθίστατο, τότε δε 
καὶ o θαυμαστὸς xxi µέγας ἐν μάρτυσι Παντελεήμων 
κατὰ τὴν Νικομέδειαν ἐγνωρίζετο" ἐκεῖθεν γὰρ εἶχιε 
καὶ τὰς τοῦ Ὑένους πτηγάς. Παντολέων μὲν χαλού- 
µενος, υἱὸς δὲ ὤν Εὐστοργίου, ἐπιφανοῦς τὸν βίον, 
ἐπιφανεστέρου πολλῷ τὴν ἀσέθειαν τὰ Ὑάρ ἙΕλλή- 
wey σεθόµενος ἦν καὶ θεοαὸν ἔχων περὶ ταῦτα τὸν 
δζλον. Μήτηρ δὲ ἐκείνῳ πιστὴ, x«i ὅσα περὶ τὸ 
σίδας, ἐκ διαμέτρου πρὸς τὸν αὐτῆς ἂνδρα διαχει- 
µένη εὐθούλως τε fj Εὐθούλη (τοῦτο γὰο αὐτῇ ὄνομα) 
πρὸς τὰ τῶν Χριστιανῶν ἔχουσα. Ὑπὸ τὀιαύτη τοί- 
νυν μητρὶ καὶ διδασκάλω ὁ ἀγαθὸς τοεφόµενος παῖς 
τὴν σωματικὴν ἅμα τροφήν τε χαὶ τὴν πνευματικὴν 
ἀποστεοεῖται ταύτης νὀμῷ θανάτου καὶ -ὃς κχοινῆς 


. 
Y vxo 


φύσεως, ἀτελῆ ἔτι χαὶ ἆωοον ἄγων τὴν Πλικίαν. 

Β΄. Ἐπεὶ οὖν 0 πατὴρ ώρα» αὐτὸν ἔχειν παιδείας 
έώρα, /ραμαατιστῆ φέρων δίδωσιν' εἶτα διδασχκλοες 
καὶ παιδευταῖς. Ὡς δε ἱκανῶς εἶχε μαθημάτων xai 
λόγων Ἑλληνικῶν, τὰ τῶν ἰατρῶν ἐκπονεῖν δίδοται 
τῷ διαφορωτόάτω τὴν τέχνην κατ ἐκεῖνο καιροῦ Εὺ- 
φροσύνω τοὔνομα πρὸς µαθητείαν παραδοθεις καὶ 
ὃς τάχει φύσεως ὥσπεο τις πτηνὸς ἀέρα τέμνων 
κατὰ πολλην εὐκολίαν τομῶς πάντα διβει, ὀλί/α πο- 
νῶν διὸ τὴν πολλὴν ῥώμην τῶς φύσεως εἰς συ»ερ- 
γίαν δεόωενος καὶ οὕτως ἐν βραχεῖ πάντας Ὀλικιώτας 
ὀπίσω ἐτίθει, χαβάπερ τὸ Λύδιον ἅρμα ἐχεῖνο πρὸς 
παιδείαν ἐλαύνων. "Hv δε xai τὸ ἦθος ἐπιειχὴς xoi 
τὸν ὁμιλίαν ἐπιτεοπὴς xal τὸ κάλλος ἐξαίσιος, ἅπερ 
δὴ καὶ ἔογον αὐτὸν καὶ τρυφὴν πάσης ἡλὠττης 
ἐποίουν καὶ παρὰ πᾶσι σχεδὸν διὰ θαύματος jysro, 
ὥστε καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον Μαξιμιανόν ποτε θεασάµενος 


U- V.» 


A9 


(ἐφοέτα γὰρ ti; τὰ βασίλεια τῷ διδασκάλῳ ἐπόμενος) Α 
οὗ σιγῷ παρελθεῖν, ὀλλὰ δι ἐρεύνης τὰ ἐχείνου ποιεῖ. 
σθαι προσκαλεσάµενον x«i ὅπου sim xui ὅθεν καὶ 
τἆλλα διερωτῶντα οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῷ διδασκάλῳ 
ἐπισχῆψαι πρὸς τάχος αὐτὸν τὴν ἰατρικὴν πᾶσαν 
ἐχμελετῆσαι' 2009 γὰρ ἐπὶ τῷ αὐτοῦ Ost ἀρετῷ τε τῇ 
ἄλλη x«t ἔχρινεν ἔχεω ἐκεῖνον εἰς τὰ βασίλεια. 

I'. Κατ ἐκεῖνο δὲ καιροῦ πρεσθύτης τις τοὔνομα 
Ἑομόλαος ἐν denario τινὶ σὺν xai ἄλλοις ἅμα Χρι- 
στιανοῖς χκρυπτύόμενος ἦν (τοῦτο γὰρ 0 τοῦ κρατοῦντος 
φόθος ἐποίει). "Oc ἀπιόντα τὸν [Ιαντολέοντα εἰς διδα- 
σκάλου θεώμενος x«i τῷ θύραθι ὀστράχῳ τὸν εἴσω 
ἐγκαλυπτόµενον κατανοῶν, τε 
εἶχε χινήµατος, ὅπως βλέμματος x«i ὡς οἱ οφθαλ- 
poi αὐτῷ ἦμερον ἑώρων xci γαληνόν ' ταῦτα ἐχεὶ- 
νος ὁρῶν xal ὥσπερ τυωὰ εὐγενῆ 
περὶ ταῦτα δεινοὶ, καὶ ἔτι πῶλον ὄντα Χρίνας ἄρι- 


1400* € t9» οπως 


ἵππον, oioy οἱ 


στον ἔσεσθαι, γνούς τε διὰ τοῦ ἁγίου [Ινεύματος, ὅτι 
σκεῦος ἐχλογῆς ὀφθήσιται χατὰ Ιαῦλον, µέγα ἐποι- 
οὔτο x«l πολλοὺ τοῦτο ἠξίου τὸ τοιαύτην ἐχεῖνον 
ἀγρεῦσαι ψυχἠν. Ποτι γοῦν ποαριοντα προσχαλισά» 
µενος, εἰσελθεῖῦ ἔνδον Πξίου ἐν d ἐκεῖνος ἐκούπτετο 
δωματίῳ καὶ ὃς εἰσήει καὶ πλησίον αὐτὸν παρακα- 
θισάµενος, Πρώτα Ὑένος τε x«l πατέρας xai ὁποῖον 
ἀσπαζοιτο σέθας x«i ἑξῆς ἕκαστα. Καὶ o Παντολέων 
εὐθὺς ἅπαντα πρὸς ἀλήθειαν καταλέγχει, καὶ ὡς d 
pt» µήτηρ ἀποθάνοι ἤδη τὰ Χριστιανῶν σεθοµένη, 
ὁ πατὴρ δε Gov τέθνηχκε τὴν Ἑλλήνων μετιὼν θρη- 
σχείαν. Εἶτα ὁ πρεσθύτης προσθείς Αὐτὸς Ót, mai 
καλὲ, ἔφη, τίνος µέρους εἶναι βούλει x«i ποτέρου 
σεβάσματος: Καὶ o [Παντολέων Ἡ μὲν µήτηρ, εἶπεν, 
ἔτι περιοῦσα τοῖς αὐτοῖς µε συνθέσθαι παρύνει, 
ὅπερ δὺ καὶ αὐτὸς ἠθουλόμην' ὁ δὲ πατὴρ ἅτε καὶ 
µείξδονα τὸν ἰσχὺν ἔχων, τῇ αὐτοῦ προσέχειν ἀναγ- 
κάδει θρησκεία, ἐπεὶ καὶ βούλεται τοῖς τοῦ παλα- 
τίου ἡμᾶς ἐντάξαι. Τές δὶ ὃν µετέρχη παιδείαν ὁ 
πρεσθύτης gngív; ᾿Ασχληπιοῦ, ἔφη, xai Ἱπποκρά» 
τους τέχνη καὶ 1αληνοῦ. Τοῦτο γὰρ καὶ τῷ πατρί 
µου δοκοῦν * ἀλλὰ xai αὐτὸς ὁ διδάσκαλός µε βιθαιῶν 
πάρεστιν, ὡς εἰ ταύτην µάθοιµι ἀκρίθῶς, δυνατὸς 
εἶναι πᾶσαν ἀνθρωπίνην ἱὰσθαι νόσον xai παντὸς 
πάξους ἰσχυροτέραν προθάλλεσθαι ταύτην. xai ὁ 
Ἑρμόλαος, αφορμὰς ἤδη x«i σπέρματα παρὰ τῶν 
ἐκείνου λόγων λαθὼν, καθάπερ ἀγγείου τυχὼν καλοῦ, 
τὸ θεῖον τῆς πίστεως μύρον ἑαθαλεῖν ἡξίου. Καὶ 
πείσθητί pot, ἔφη, κάλλιστε νεανίσκων, καὶ γνῶθι 
ὅτι τά ᾿Ασχληπιοῦ ταῦτα χαὶ Ἱπποχράτους καὶ [α- D 
ληνοῦ μιχρὰ καὶ πρὸς μικρὸν τοῖς χρωμµένοις βοη- 

θεῖν δύναται ἀλλὰ xci θεοι αὐτοὶ οὓς σέθεται Μα- 

διμιανὸς μῦθοι Χενοὶ κουφοτέρων ἀκοῶν κχλέμματα, 

ὠφελεῖν δὲ οὖδεν τὸ παράπαν δυνάµενοι, ἀλλ ὁ μό- 

vog ἀληθὴς Θεὸς ὁ Χριστὸς, εἰς ὃν πιστεύσας αὐτοῦ 

μόνου τῇ ἐπικλήσει ἅπαν νόσηµα φυγαδεύων ion, ὃς 

τυφλοῖς μὲν φῶς, νεκροῖς δὲ ἀνάστασιν, λεπροῖς δὲ 

κάθαρσι» ἐδωρήσατο, xci ὃς τοὺς ὑπὸ Μαξιμιανοῦ 

προσχυνουµένους δαίµονας λόγῳ µόνω καὶ ἐπιτάγ- 

ματι ἐξήλαννε τῶν ἀνθρώπων, οὗ xal τοῦ χρασπέδου 

γυνὴ ἀψαμένη τοῦ ἱματίου ὀχετοὺς αἵματος Ép' ὅλοις 

δώδεκα χρόνοις ῥέοντας εὐθὺς ἔστησε. Καὶ τί δεῖ τὰ 


VITA S. PANTELEEMONIS, 


450 


sequens magistrum) non silentio preterierit : sed 
eum accersens, de ipso inquisierit, cujusnam esset 
filius, et unde, et alia rogaverit : quin etiam pree- 
ceplori mandaverit ut eum, quam citissime fieri 
posset, in omni exerceret medicina : ejus enim 
moribus et flore virtutis delectabatur, et statuit 
illum habere in regia. 

Ill. lllo autem teinpore quidam senex religione 
Christianus, nomine Hermolaus, erat absconsus in 
quadam domuncula cum aliis Christianis (id enim 
faciebat metus imperatoris). Qui cum videret 
Pantoleonemeuntem ad preeceptorem,et externa lesta 
animadverteretcelari margaritam ,considerans quis- 
nam essel ejus incessus, quis motus, quis aspectus, 
quantaessetejus oculorum serenitas et tranquillitas; 
hec, inquam, cum ille videret, et, sicut genero- 
sum quemdam equum ii, qui tenent harum rerum - 
Scientiam, etiamsi sit adhuc pullus, judicant fore 
opüinum : aut ex tenera adhuc planta arborem 
aptam ad fructum: cognovisset per spiritum fore, 
ut PaulhD sententia cerneretur vas electionis, 
magni ducebat et plurimi hoc faciebat, si talem 
illam venatus esset animam. Cum eum itaque pre- 
tereuntem aliquando accersiisset, rogavit, ut ingre- 
deretur 1n illam, in qua latebat, domunculam. Ille 
aulem ingressus est. Quem cum prope fecisset 
sedere, rogavit de genere, el parentibus, et cujus- 
nam esset religionis, et deinceps singula. Pantoleon 
vero statim omnia refert, ut rei habebat veritas : 
et quod maler quideun jam esset mortua, que erat 
religione Chrisuana : pater autem vivens sit mor- 
tuus, genlilium sequens superstitionem. Deinde 
cum adjecisset senex : Tu autem, bone fili, cujus- 
nam vis esse partis, οἱ utrius religionis? Pantoleon 
vero: Mater quidem, inquit, cum esset adhuc 
superstes, suasit, ul assentirer ejus religioni, 
quod quidem mihi placebat ; pater autem, ut qui 
sit fortior, cogit me religioni suse dare operam ; 
vult enim me referre in numerum palatinorum, 
Quaenam vero est ea, cui studes, disciplina ? ait 
senex : /Esculapii, inquit, et Hippocratis, et 
Galeni. Nam hoc quoque visum est patri meo. 
Quin etiam ipse nobis aftirmavit magister, quod si 
eam accurate didicero, potero curare omnem 
morbum humanum et eam, ut fortiorem, objicere 
cuivis affectioni. Hermolaus autein ex illius verbis 
occasione accepta et semine, tanquam  pulcherri- 
mum nacius receptaculum, copitdivinum fidei 
fluentum in id effundere : Crede mihi, dicens, o 
optime adolescens, vera dicenti, Hec /Esculapii, 
Hippocratis et Galeni parva sunt, et parum possunt 
prodesse iis qui eis utuntur. Quin etiam dii ipsi, 
quos colit Maximianns, sunt vana omnino fabula,et 
leviorum umentiuin deceptio. Unus autem solus verus 
Deus est Christus: in quem si credideris, ejus sola 
invocatione omnes morbos solves et fugabis : qui 
ciecis quidem lucem, mortuis autem vitam, lepro- 
sis dedit purgationem : qui eos qui a Maximiano 
adorantur, demones, solo verbo et jussu expulit 


451 ' MENSIS JULIUS. 


152 


ab hominibus: cujus etiam vestimentifimbria, cum A ἐχείνου λέγειν ; ἴσον γάρ ἐστιν ψάμμον τε μετρεῖν ὃ 


eam solum (etigissel mulier, statim stitit canales 
sanguinis, qui duodecim annos integros fluxerat. 
Et quid opus est, res illius dicere ? perinde enim 
est, ac arenam, stellas, et aque guttas dimetiri, 
ejus miracula enumerare et magnalia. Et nunc 
quoque adest suis adjutor inexpugnabilis, consolans 
in molestiis, dilatans in afflictione :inrebus,inquam, 
adversis, et iis que preter nostram voluntatem 
accidunt, preces minime exspectans, sed preveniens 


ἀστέρας χόας τε θαλάττης xai τὰ αὐτοῦ θαύματα 
καὶ μεγαλεῖα ἐξαριθμεῖν' ὃς καὶ νῦν πάρεστι τοῖς 
αὐτοῦ δούλοις, σύμμαχός τε καὶ βοηθὸς ἅμαχος, πα- 
ῥραχκαλῶν ἐν λύπαις, πλατύνων ἐν θλίψει, ἐν περι- 
στάσει καὶ τῶν ἀθουλήτων ἀπαγωγῷ, pà ἀναμένων 
τὸν δέησιν, ἀλλ αὐτὸν προφθάνων τὸν τῶς καρδίας 
ἑτοιμασίαν, οὗ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῖς αὐτὸν φοθουµέ- 
vot; μείζονα 1) ἐκεῖνος ἔδρασε, παρέχων θαυματουρ- 
γεῖν, εἶτα καὶ Ga» δωρούμενος αἰωνίαν. 


ipsum quoque motum cordis. Qui etiam iis qui ipsum diligunt, majora quam ipse fecit, preebens 
facienda miracula, donat deinde vitam, que nullum habet finem. 


IV. Hec verba cum Pantoleon, tanquam bona 
terra, corde accepisset et abscondisset, credebat, 
etf vera esse judicabat, et ab eis omnino pendebat, 
et suaviter in eis meditabatur, et dicebat Hermolao, 
se ea seepe audivisse a matre, et vidisse eam oran- 
tem, et Deum, quem ipse predicat, invocantem. 
" Volebatautem heec quoque suo magistro significare. 
Quotidie ergo ibat Pantoleon ad senem, et se pul- 
chris his fluentis oblectabat et ad veram fidem 
paulatim confirmabatur : et ad magistrum quotidie 
ventitans, non prius domum redibat, quam suas 
aures oblectasset verbis senis. Aliquando itaque 
revertens a precceptore, cum parum a via propter 
usum aliquem declinasset,videtinfantem mortuum, 
quem momorderat vipera, et ipsam belluam prope 
eum stantem,et veluti ostendentem,quisnam ceedem 
fecisset. Eum ergo, cum id vidisset, invasit timor, 
et secessit paululum. Deinde cum rursus seipsum 


A'. Ταῦτα ὁ Παντολέων, ὥσπερ γῦ ἀγαθὴ, τὰ ῥή- 
para εἰς καρδίαν παραλαθὼν xxi χρύψας, ἐπίστευέ 
τε xol ἀληθῆ ἔχρινεν εἶναι xai ὅλως αὐτῶν ἐξύρ- 


B τητο xoci µελέτην εἶχε ταῦτα Ὑλυκεῖαν ἔλεγέ τε xoi 


παρὰ τῆς μητρὸς αὐτὸ πολλάχις ἀχοῦσαι προσευ- 
χομένην τε αὐτὴν ὁρᾷν καὶ ὃν σὺ ακηρύττεις ἐπιθοω- 
µένην Θεόν * ἠθούλεο δὲ τῷ διδασκάλω γνώριµα 
ταῦτα θέσθαι ' Ἡμέρας οὖν ἑκάστης ἀπφει ὁ Παντο- 
λέων πρὸς τὸν πρεσθύτην xai τῶν xau» τούτων 
ἐτρύφα ναµάτων καὶ πρὸς Ti» εὐσιθῇ πίστι, κατὰ 
μικρὸν ἐστηριζετο καὶ πρὸς τὸν διδάσχαλον δὲ διὰ 
πάσης ἐφοίτα xal οὐ πρότερον οἴχαδε ἐπανψει, εἰ pu 
τὰς ἀχοὰς ηὔφρανε καὶ τοῖς ῥήμᾶσι τοῦ πρεσθύτου * 
mort τοίνυν ἀπὸ τοῦ διδασκάλου Εὐφροσύνου ἐπανιὼν 
καὶ μιχρὸν τῆς ὁδοῦ κατά τι δεῦσαν ἐκχλίνας, ὁρᾷ 
παιδίον ὑπ ἐχίδνης διδιγµένον xai τεθνηχός αὐτό 
τε τὸ θηρίον ἐγγύς που παρὸν xai ὥσπερ τὸν φονέα 
ὅστις εἴη εὔδηλον καθιστὀν' ἰδόντα οὖν φάθος εἷλε 


collegisset, est reversus, et stetit juxta puerum. ( x«i μιχρὸν ὑπεχώρει  εἶτα πάλιν ἑαυτοῦ γενόμενος, 


Judicabat enim hoc esse sufficiens signum eorum 
qua senex dixerat, si vera essent : Surget enim, 
inquit, puer ejus verbo, et id patietur bellua, 
quod ipsi fecit. Hoc eiin mentem venit, et precibus 
petivit, et simul visus est infans vivus, et bellua 
mortua, et que apud eam erat, ea que intelligentia 
&apprehenditur, bellua multo magis perdita et 
enecta. 

V. Cum ad perfectionem ergo fidei in Christum 
sic pervenisset Pantoleon, statim aspexit in coelum 
externis oculis, et Deo, qui eum vocaverat a tene- 
bris interitus ad lucem veritatis, benedixit cum 
multa animi tranquillitate. Deinde cum ferre non 
posset l:titiam, ad senem accedit Hermolaum, et 


exponit id quod acciderat, οἱ venerandum ab eo D 


petit baptismum. Ille autem (sciebat enim quidnam 
cuinam largitur) in boc libenter inseruit, et eum, 
qui erat luce dignus, divino perficit baptismate, 
Cum vero septem dies mansisset apud senem, 
poculentis ipsius verbis cor ejus irrigatur, et 
pinguefit anima, venterque divinis impletur flumi- 
nibus. Sicque vixit sub bono spiritu, multis con- 
servatus utilitas et illuminatio. Cum fuisset autem 
dies octavus, venit ad patrem. llle vero : Ubi eras, 
inquit, fili, prioribus diebus, et me conjecisli in 
magnam animi &gritudinem ? Numquid tibi accidit 
aliquid preter exspectationem ? Is vero : Ad quem- 
dam, inquit, ex iis qui versantur in aula regia, 


ἐπανήει καὶ τῷ παιδίῳω παρίσταται ' ἔκρινε yàp 
αὕταρχες σημεῖον τοῦτο τῶν τοῦ πρεσθύτον λόγων, 
ὀφθῆναι εἰ ἀψευδῶς ἔχοιεν * ἀναστήσεται γὰρ τὸ παι- 
δίον, ἔφη, τῷ αὐτοῦ ῥήματι καὶ τὸ θηρίον ὃ δέδρακεν 
ἐχεῖνο, πείσεται. Τοῦτο εἰς νοῦν τε ἔλαθε καὶ δι εὐχῆς 
ὄτησε καὶ ἅμα ὠρᾶτο ζῶν τὸ παιδίον, ὁ θὺρ τεθνηκὼς, 
ὁ νοητός τε παρ᾽ saut) θὺρ καὶ τῆς ἀσιθείας πατὺρ 
(πῆρ) πολλῷ πλέον ἀπολωλὼς xat διεφθαρµένος. 

Ε΄. Ταύτη τοιγαροῦν ὁ Παντολέων εἰς τὴν τελειό- 
τητα τῆς κατὰ Χριστὸν πίστεως χαταντήσας, εἶδεν 
εὐθὺς εἰς τὸν οὐρανὸν τοῖς ἔξω ἅμα x«l τοῖς ἔσωθεν 
ὀφθαλμοῖς καὶ τὸν καλέσαντα Θιὸν ἀπὸ τοῦ τῆς 
ἀπωλείας σκότους εἰς τὸ φέγγος τῆς ἀληθείας μετὰ 
πολλῆς εὐλόγιι τῆς εὐθυμίας. Εἶτα οὐχ οἷός τε ὢν 
φέρειν τὸν ἡδονὴν, τῷ πρεσθύτῃ πρόσεισιν '"Eppo- 
Ade καὶ τὸ γεγονὸς ἐξηγεῖται καὶ τὸ θεῖον αἰτεῖ παρ᾽ 
αὐτοῦ βάπτισμα. Ὁ δὲ (ὗδει γὰρ οἵον ole χαρίζεται) 
ἄσμενος ἀσμέῳω ὑπηρετεὶ καὶ θεῳ µβαπτίσµατι 
τὸν τοῦ φωτὸς ἄξιον τελειο. Ἑπτὰ δὲ ἡμέρας τῷ 
Ὑέροντι παραµείνας, τοῖς ποτίμοις αὐτοῦ λόγοις 
ἄρδιται τὸν καρδίαν, πιαίνεται τὴν ψυχὺν, τὸν 
χοιλίαν ποταμῶν θείων ἔμπλεως Ἠένεαι. Οὕτως 
ὑπὸ τῷ ἀγαθῷ πνεύματι ἔξδη πολλοῖς ὠφέλεια καὶ 
φωτισμὸς συντηρούµενος᾽ ἡμέρας δὲ γενομένης ὁγ- 
δόης, χαταλαμθάνει πρὸς τὸν πατέρα. Καὶ óg' Ποῦ 
ὥς, Ξέχνον, τὰς πρὸ τοῦ ἡμέρας, φησὶν, καὶ µε πολλῷ 
περιέόαλες ὀδύνφ, µύ σοί τε τῶν ὀδοκύτων συµθαίη. 
Ὁ δέ. Ἀνδρα, ἔφη, τῶν περὶ τὰ βασίλεια όντων, 


| 


453 


VITA: S. PANTELEEMONIS. 


454 


νόσω βαρεία χατειλημμένον περιοδεύοντες ἦμεν ἐγώ À gravi morbo laborantem, profecti eramus ego et 


τε xxi ὁ διδάσκαλος καὶ ἐπεὶ τῳ βασιλεῖ οὗτος xt- 
χαρισμένος ἦν καὶ φροντίδος ὅτι πολλῆς ἄξιος, οὐχ 
ὧν ἐχεῖθεν ἡμῖν τὸ ἀποστῆναι ῥώδιον, ἀλλὰ διετελέ- 
σαμεν ταύτας δὴ τὰς ἑπτὰ παρόντες ἡμέρας, ἕως 
καθαρᾶς ἐκεῖνος ἀπέλανσε ὑγιείας. Ταῦτα εἴρηκεν 
oj φιλοψευδὴὺς d», ἀλλ οἰκονομῶν ἐν χρίσει τοὺς 
λόγους, ἔστι y&p ὅτε xoi τὸ ψεῦδος προτιμητέον' 
οὗ κατά τι φαῦλον, xai ἀνελεύθερον σπουδάδοµενο», 
ἀλλὰ κατ᾽ οἰχονομίαν ἐπαινετὺν προσκρινόµενον. 

6”. Ταύτῃ τοι καὶ τὴν ἐπιοῦσαν πρὸς τὸν διδά- 
σχαλον Εὐφρόσυνόν γεγονὼς, ἐπεὶ κἀκεῖνος τὰ ὀμοια 
$psro, παραπλησίαν δέδωχε καὶ αὐτῷ τὴν ἀπολογίαν. 
'O πατὴρ, λέγων, ἀργὸν ὠνήσατο xoi τοῦτον ἐμὲ 
παραλαθεῖν προσετρέψατο' οὗπερ οὗκ ἦν pot ἄπο- 
στῆναι σχολἡ, ἕως πάντα τὰ αὐτοῦ ἐπόψομαι προσ- 
εχόντως, xat oi; προσῆχον ἐχείνου τὴν ἐπιμέλειαν 
ἐγχειρίσω. Πολλοῦ γὰρ ἄξιος οὗτος xai οὐδινὶ ἄλλῳ 
κτημάτων παραθαλλόμενος. Τοῦτο δὲ ἔλεγε τὴν τοῦ 
θείου βαπτίσματος ὑπαινιττόμενος χάρὶν. "Epyov δὲ 
ἐποιεῖτο καὶ λίαν ἐπιμελς ἀποστῆναι τῆς πλάνης 
τὸν πατέρα αὐτοῦ xai συνθέσθαι τῇ εὐσιθίᾳ πα" 
ρασχευάσαι χρέος ὅτι μάλιστα δυσαπὀδοτον υἱοῦ 
πρὸς πατέρα τῆς εἰς τὸ εἶναι ὃηλονότι παραγωγῆς 
φιλοτέµως αποδοῦναι σπουδάζων xxi τὸν χατὰ σάρ- 
χα Ὑεγενηκότα διὰ πνεύματος ἀναγεννῆσαι βουλό- 
µενος. Ὄθε» οὐ Φιέλιπε σοφῶς αὐτὸν ὑπιὼν πεύσεις 
τε προτείνω» οὐκ εὐλύτους xal οὕτω διασαλεύειν 
τὴν θρησχείαν αὐτοῦ πειρώμενος. Τί ποτε γὰρ, ἔλεγε, 
οἱ θεοὶ, πάτερ, οἱ μὲν ἐξ ἀρχῆς ἱστάμενοι ἔτι xai 
νῦν ἵστανται, µηδέποτε χαθέδρας µνησθέντες ; Όσοι 
δε χάθηνται πάλιν, οὕτω διὰ παντὸς µένουσι xci 
οὐδέποτε ὤφθρσαν ἀναστάντες , Τούτων xai ἄλλων 
ὁμοίων ὁ πατὴρ ἀκούσας, ἀπόρως εἶχε πρὸς τὴν 
ἐπέλυσιν καὶ ἤδη περὶ τοὺς αὐτοὺς διεσέσειστο καὶ 
ὑπόψυχοος ἦν, ὅπερ ὁ Παντολέων ὁρῶν ἑμεγάλυνε 
τοῦ Χριστοῦ τὸ ὄνομα xai χάριτας αὐτῷ ὠμολόγει, 
ὅτι τέως γοῦν ἐπιδοιάζοντα ἴθηκε τὸν αὐτοῦ πατέρα 
καὶ (ὅ φησιν Ὠσηὲ ὁ θεῖος) µερέδοντα καρδίαν, ὅθεν 
οὖδε ἑώραχα τὰ τὴν προλαθοῦσαν συνήθειαν δαψιλῶς 
αὐτὸν προσφέρον-α τὰς θυσίας. 

Z'. Βουληθεὶς οὖν τὴν πρὠτην συντρίψαι καὶ καθ- 
ελεῖν τὰ τοῦ πατρὸς εἴδωλα πολλὰ ὄντα παρὰ τῷ 
αὐτοῦ κοιτῶνι, ἐπέσχε, μὴ ποροογίσαι βουλόμενος: 
πολλοῦ yap ἐτίμα τὸ πατέρα τιμᾷν, Ἔλεγε δὲ, ὅτι 
πειθοῖ μᾶλλον αὐτὸν ἐπάξομαι καὶ ᾖἐπιεχεία τῷ 
Χριστῷ πιστεῦσαι, καὶ οὕτως ἀμφοτέροις ἔσται, 
ταῦτα καταθαλαῖν. Διά τοῦτο χαὶ ὁ τὴν ἐντολίν δοὺς 
πατέρα τιμᾶν, τῆς πολλῆς ταύτης εὐλαθείας ἐκεῖνον 
ἀποδειξάμενος, ἀφορμὴν παρέσχεν ἐπιτηδείαν, f 
καὶ τὸν αὐτοῦ πατέρα ομαλῶς οὕτω καὶ ἠπίως πι- 
στεῦσαι πεποίη»ε, κχάἀχεῖνον ἑαυτοῦ μισθοῦ ὃσου χατέ- 
στησε πρόξενον. Ταῦτα γὰρ ἐνθυμωμένω τῷ Παντο- 
λέοντι προσέρχονταέ τινες χειραγωγούμενον τυφλον 
ἐπαγόμενοι. Κόψαντες οὖν τὴν θύραν, ἐπυνθάνοντο 
εἰ παρῶν si Παντολέων ὁ ἰατρός. Μαθοντες δὲ παρ- 
εἶναι, προσέµενον xai ὃς ἀχούσας, μετὰ πολλῆς 


3 Osee x, 2. 


magister, et quoniam is erat gratus imperatori, 
et dignus cujus magna cura gereretur, non erat 
omnino facile nobis illinc recedere, sed perpetuos 
septem dies illic fuimus presentes, donec ille sani- 
talem puram est consecutus. Hec dixit, non dicens 
mendacium, sed mystice verba dispensans in 
judicio ceconomice, non autem mali alicujus con- 
silii causa. 


VI. Itidem cum sequenti quoque die venisset ad 
magistrum Euphrosynum (quoniam ille quoque 
eadem interrogavit), ad eum simili usus est excu- 
satione : Pater, dicens, emit agrum, et me eum 
jussit accipere, a quo non est mihi otium disce- 


B dendi, donec ejus omnia attente inspexero, et iis 


quibus oportet, curam illius tradidero. Est enim 
magni pretii ; et qui cum nulla alia potest conferri 
possessione. Hoc vero dicebat, tacite innuens 
gratiam divini baptismatis. Porro autem magnum 
adhibebat studium et diligentiam, ut patrem ab 
errore abduceret, et efficeret, ut pietati assentire- 
tur, eum qui ipsum genuerat secundum carnem 
ipse per spiritum studens regenerare. Quo circa 
nunquam cessavit ipsum sapienter aggredi, et 
proponere interrogationes, que non facile solvi 
possent, et sic ejus in falsos deos superstitionem 
conari dissolvere. Quanam enim de causa, dicebat, 
ο pater, qui ab initio quidem stabant, nunc adhuc 
stant, sedendi nunquam memores? Quicunque 


6 aulem rursus sedent, sic manent perpetuo, et nun- 


quam visi surgere? Heecetalia similia pater audiens, 
hesitabat in eorum solutione, et jam in sua de diis 
opinione labescebat, et erat ancipitis sententie. 
Quod quidem videns Pantoleon, Christi nomen ma- 
gnis laudibus efferebat, et magnas eiagebatgratias, 
quod patrem suum saltem reddidisset dubitantem, 
et (quod divinus ait Oseas ?) cor dividentem. Quo- 
circa nec eum videbat, ut solebat, frequentia et 
optima offerentem sacrificia. 


Vil. Cum itaque primo voluisset conterere et 
destruere patris simulaera,que in ejus cubiculo 
erant multa, se continuit. Is enim honorare patrem 
magni faciebat. Dicebatenim : Ego eum potius indu- 
cam persuasione,lenitate que et mansuetudine effi- 
ciam, ut Christo credat : et sic ambobus ea licebit 
dejicere. Et ideo is, qui patrem precepit honorare, 
illius magnam amplectens pietatem aptam prebuit 
occasionem, que fecit, ut ejus pater planeet placide 
crederet: et procuravit, ut ille magnam sibi pararet 
mercedem. Hiec cum cogitaret Pantoleon, accedunt 
quidam, cecum, qui manu deducitur, adducentes : 
Cum fores autem pulsassent, rogabant an adesset 
Paatoleon medicus. Cum vero adesse intellexissent, 
exspectabant. Ille autem cum audiisset, cum maxi- 
mo studio egreditur, patrem quoque simul assu- 


49b 


MENSIS JULIUS. 


456 


nens. Cum autem vidisset cecum, rogavit quonam À έξῄει τῆς σπουδῆς, παραλαθὼν dpa καὶ τὸν πατέρα. 


opus haberet. Ile vero : Luce, inquit, qua sum 
privatus, et qua nihil est hominibus jucundius. 
Misericordia ergo motus mes calamitalis, da, ne 
sic vivam imperfecte, et veluti ex dimidio : sed 
videam solem, videam ccelum. Nam nos quidem sic 
viventes, nihil differimus ab iis qui sunt apud infe- 
ros. Et cum facultates omnes medicis prebue- 
rimus, modicum quoque lumen, quod erat nobis 
reliquum, amisimus : hoc solum a preeclaris illis 
medicis assecuti, quod cum facultatibus luce quo- 
que simus privati. Pantoleon autem : Cum aliis, 
inquit, medicis luas dederis facultates, et nullam 
acceperis utilitatem, si rursus aspexeris, quid mihi 
dabis? llle vero : Quee sunt, inquit, reliqua ex meis 


Ἰδὼν οὖν τὸν τυφλὸν ὅτου δέοιτο ἐπηρώτα. 'O dé 
OS ἑστέρημαι φωτὸς, ἔλεγε, xal οὗ μη δὲν ὗδιον &v- 
θρώποις' ἔλιον τοίνυν λαθών µου τῆς συμφορᾶς, δὸς 
οὕτω pi) ἀτελῶς δῆν x«i otov ἐξ ἡμισείας, ἀλλ ὁρᾷν 
ἥλιον, ὡς νῦν γε οὐδὲν ζῶντες ἡμεῖς τῶν ἐν ἆδη διεν- 
Ἠνόχαμιν. Πάντα γὰο τὰ ὄντα ἰατροῖς παρασχόντες 
καὶ $ περιελίπετο μᾶλλον µετρίαν αὐγὴν ἀπολέσα- 
μεν. Τοῦτο τῶν καλῶν ἐκείνων ἰατρῶν ἀπονάμενοι 
τὸ στερηθῆναι τῆς οὐσίας μετὰ τοῦ φωτός. Καὶ ὁ 
Παντοέων' Totg pi; ἄλλοις ἰατροῖς, ἔφη, τὰ ὄντα 
δοὺς οὐδεμιᾶς ἀπελαύσας ὠφελιίας, ἐμοὶ δὲ τί ἂν 
ἀναθλέψας παράσχοις ; Καὶ ὃς, Τὰ περιλειφθέντα, 
tiré, τῆς οὐσίας προθύµως καταθαλῶ. Εἶτα ὁ Παν- 
τολέων Τὴν uiv τοῦ φωτὸς, ἔφη, δωρεὰν à τῶν 


facultatibus, exsolvam prompto et alacri animo. B φώτων Πατὴρ Θεὸς δι ἡμῶν ἔσται σοι χαριούμενος: 


Deinde Pantoleon : Donum quidem, inquit, lucis 
per nos tibi dabit Pater luminum: tu autem, qu& 
mihi es pollicitus, vade, et da pauperibus. 

VIII. Hic cum audiisset pater, eum a capto 
abducebat : Noli, dicens, o charissime, ne tu etiam 
irridearis. Quid enim plus poteris, quam priores 
medici ? Pautoleon autem : Nemo, inquit, ex aliis 
medicis scit hunc homiaem tractare, ut ego sum 
tractaturus. Multum enim interest inter eos, et eum 
qui nos docuit. Cum putasset autem pater eum hec 
dixisse de Euphrosyno ; illum quoque, inquit, fili, 
audio in hoc euraudo suam adhibuisse diligentiam, 
οἱ nihil profecisse. Pautoleou vero : Exapecta, in- 
quit, pater, et ipsa res indicabit. Heec cum dixisset, 
etca&ci oculos tetigisset, eL magnum Christi nomen 


C 


vocasset, et ab ipso precibus petiisset illius curatio- ΄ 


nem, statim illi quidein oculorum, patri autem 
solvit tenebras impietatis, et effecit ul aperte 
coufiteretur pietatem : vel potius ce&co duplicem 
dedit medelam. Carnis enim et anime cacutiebat 
oculis, ut qui esset adorator idolorum,et per lucem 
jam corpoream apertos cordis habuisset oculos. 
Ambos ergo, cum credidissent, divino dignatur 
baptismate, et refert iu numerum fidelium. Sed 
non eo usque sisti poterat Eustorgii studium pie- 
talis, ut qui esset pater magni Pantoleonis : sed 
apertissime ostendens seerrorem habere odio, cum 
contrivisset idola qua erant in cubiculo, ea jacit 
infossam, ut qua& essent oblivione et profundo 
vere digua. 


1X. Haud ita magnum intercedit spatium, et mo- 
ritur pater Pantoleonis. Moritur autem morte cor- 
poris : nam a morte anime jam erat omnino libe- 
ratus per fidem et divinum baptismum. Quocirca 
Pantoleon cum invenisset tempus opem ferre vo- 
luntati, famulos quidem liberat a servitute, et eis 
satis dedit pecunie : alia autem habuerunt manus 
pauperum.Deindeeos etiam,qui erantin carceribus, 
et qui tormenlis vexabantur et morbis, circumiens 
curabat, et ea prebens, qua erant necessaria : ut 
non solum morbi videretur medicus, sed etiam 
egestatis. Qua ex re quidnam accidit ? Universa 


σὺ δὲ, & ἐμοὶ ἐπηγγείλω, πορευθεὶς πένησι παρά- 
σχου. 


H' Τούτων ὁ πατὶὺρ ἀχούων, ἀπῶγεν αὐτὸν τοῦ 
ἐγχιιρήματος | Mz σύγε, φίλτατε, λέγων, μὴ xai 
έλωτα ὄφλοις. Τί γὰρ ἂν πλέον τῶν προλαθόντων 
ἰατρῶν αὐτὸς δυνηθῆς. Καὶ o Παντολέων Ὡς ἐγὼ 
Βούλομαι, ἔφη, τῷ ἀνδρὶ τῶδε χρήσασθαι, οὖδεὶς 
TQ) ἄλλων ἐπίσταται ἰατρῶν' πολὺ γὰρ τὸ μέσον 
αὐτῶν τι καὶ τοῦ ἡμᾶς μαθητεύσαντος. Δόξαν ὅδε 
τῷ πατρὶ αὐτοῦ περὶ Εὐφροσύνου ταῦτα εἰρηκέναι' 
Κάχεῖνον, εἶπεν, ἀχήχοα, τέχνον, ἐπιμελίας ἀξιῶ- 
σαι τὸν ἄνδρα καὶ μηδεν πλέον ὀνῆσαι. Ὁ δὲ Παν- 
τολέων᾽ Ἐπίμεινον, ἔφη, πάτερ, καὶ αὐτὸ δείξει τὸ 
πρᾶγμα. Ταῦτα εἰπὼν x«i τῶν ὀφθαλμῶν ἀψάμινος 
τοῦ τυφλοῦ, τὸ μέγα τε ὄνομα του Χριστοῦ χαλέσας 
καὶ παρ) αὐτοῦ ἴασιν ἐπευξάμενος, εὐθὺς ἐκείνω 
pt» τὸ τῶν ὀφθαλμῶν, τῷ πατρὶ δε τὸ τῆς ἄσε- 
θείας ἔλυσε σκότος xai τρανῶς ὁμολογεν Ἠπαρι- 
σκεύασεν τὴν εὐσέδειαν, μᾶλλον δὲ τῷ τυφλῷ διπλῆν 
παρέχει τὴν ἴασιν ἦν γὰρ xai σαρχὸς ὄμματα xal 
ψυχῦς τυφλώττων, ἅτε καὶ αὐτὸς εἰδώλων προσ- 
κυνητὴς ὤν. Καὶ διὰ τοῦ σωματικοῦ φωτὸς xal τοὺς 
τῆς καρδίας διανοιγεὶς ὀφθαλμούς' πιστεύσαντας 
ἀμφοτέρους τοῦ θείου βαπτίσματος ἀζιοῖ καὶ τῷ 
τῶν πιστῶν µερίδι συντάττει. Καὶ οὐ µέχρι τούτου 
τὸν Εὐστοργιον στῆσαι τὸ φιλευσεθες ἦν, Παντο- 
λέοντόὸς yt ὄντα τοῦ μεγάλου πατέρα ἀλλὰ πρόδειξιν 
ἐχεῖνος τοῦ μµισῆσαι rà» πλάνην ἀχριθῆ παρέχων 
τὰ ἐν τῷ κοιτῶνι συντρίψας εἴδωλα, τῷ βόθρῳ δί- 
ὅωσι, τὰ λήθης ὄντως x«i βυθοῦ ἄξια. 

Θ΄’. OU. πολὺ τὸ ἐν µέσῳ xai ὁ τοῦ Παντολέοντος 
οὕτος raràp θνήσχει, θνήσχει dt θάνατον τὸν σωμα- 
τιχὀν, ἐπεὶ τοῦ τῆς ψυχῦς διὰ τῆς πίστεως πάντως 
ἀνείθη, xai τοῦ θείου βαπτίσματος Ὅθεν ὁ Παν- 
τολέων τὸν καιρὸν εὗρῶν συμπράττοντα τῷ 06 5- 
ματι, τοὺς μὲν οἰκέτας ἀφίησι Tüq δουλείας, ἱκανὰ 
χρηματα παρασχόµενος, τἆλλα δὲ ipt; κεἶχον 
πενήτων. Εἶτα καὶ τοὺς ἐν φυλακαῖς xci βασάνοις 
περιὼν, ἐθεράπενε τὰ ἐπιτύδεια παρεχόμενος — xal 
dido); μετὰ τῆς ὑγιείας καὶ τὸν τοῦ μὴ πένεσθαι 
θεραπείαν, ὡς μιχροῦ πᾶσαν τὸν πόλω ἰατροῖς τοῖς 
ἄλλοις χαίρειν εἰπόντας,, τῷ Παντολέοντι προσιένας 


45i 


VITA PANTELEEMONIS, 


458 


καὶ παρ᾽ αὐτοῦ dv ἕκαστος εἶχεν ἀνίεσθαι νοσοµά» Α fere civitas, cum alios jussisset valere medicos, 


των ' συνύργει γὰρ αὐτῷ καὶ à τοῦ ἀγαθου Πνεύμα- 
τος χάρις. Τοῦτο πρὸς πολὺν φθόνον ἐκμαίνει τοὺς 
ἰατρούς ᾿ καὶ παριόντι Tort τῷ πρὸ τού τυφλῷ, oU 
ἡ ανάθλεψις ἕργον τῆς τού Παντολέοντος εὐσεθείας, 
χαλεπῶς εἶχον καὶ πρὸς ἀλλήλους' Οὐχ οὗτος, 
ἔλεγον, ὁ τυφλὸς, ὃς τὴν ἡἨμετέραν ὤλεγξε τέχνην 
μηδὲν αὐτῆς ἀπονάμενος; Tí, οὖν o τὴν ἴασιν dou, 
καὶ θεραπεύειν τὰ τοιαῦτα δυνάµινος; Καὶ mpo- 
χαλεσάμενοι ἐπυνθάνοντο, xai 


ὁς οὐχ ἔχρυψε τὸν 
θεραπευτύν. 


[. Ἐπει δὲ xoci Παντολέοντα εἶναι τοῦτον τὸν 
Εὐφροσύνου μαθητὴν ἐμάνθανο, ἨΜεγάλον ὅδιδα- 
σκάλου μέγας, τῷ ὄντι, ἔλεγον, x«i ὁ 
Οὕτως ἀγνοοῦντες εἰς Χριστὸν προεφήτευον. Au- 
μαστεύετο γοῦν Ἀπρόφασις διὰ τὸν φθὀνον τοῖς 
ἰατροῖς, ὥστε χατειπεῖν αὐτοῦ πρὸς τὸν βασιλία. 
Ἐπεὶ δὲ εὕὗροιν τῶν ὁμολογητῶν τινα θεραπενὀ- 
µενον ὑπ αὐτοῦ, προσελθόντς τῷ Μαξιμιανῷ * 
Βασιλεῦ, εἴπον, ὃν σὺ πάσφ σπουδῷ τὸν ἰατρικὴν 
ἐχέλευσας ἐχμαθεῖν, ώστε χρήσιμον εἶναι τῷ κράτει 
τῷ σῷ, οὗτος, ὡς ἴοιχεν, ὀλέγα x«i τοῦ φόθου xal 
τῆς εὐνοίας τῆς σῆς Φφροντίσας, περίεισι τούς τε 
ὑθριστὰς τῶν θεῶν θεραπεύων, xal τὰ αὐτὰ ἐκείνοις 
οὐχ ἁπλῶς φρονῶν, ἀλλὰ καὶ ἑτέρους σέθειν κατὰ 
τὸ όμοιον ἐφελχόμενος, ὃν ti μὴ τάχιον τοῦ (iv 
ἁπαλλλάξης, λύπης οὔ τι μιχρᾷς σαυτῷ πρόξενος 
ἴση, ἅτε πολλοὺς μῖν ὁρῶν ὑπ ἐκείου τῆς τῶν 
θεῶν θυσίας ἀφισταμένους, τὰς δὲ τού ᾿᾽Ασχληπιοῦ 
ἰάσεις εἰς Χριστὸν ἀναφερομένας. Τοῦτο εἰπόντες 
εἰς πίστυ τῶν εἰρημένων xai τὸν ποτὲ τυφλὸν τὸν 
ὑπὸ Παντολέοντος ἰαθέντα παρελθεῖν ἡξίουν. ᾿Επεὶ 
οὖν  Zxojovro xal παρέστη Πῶς ὁ Παντολέων, 
εἶπον, ἰάσατό σου τοὺς ὀφθαλμούς; Ὁ dé: Χριστὸν 
ἐκιθοησάμενος, (pu, x«i ταῦτα οὐδὲ βραχύ po 
προσδιατρίψας, ἵνα καὶ τέχνης ἔννοιά τις παρι- 
δύετο, ἀλλὰ σχεδὸν ἔφθανε τὸν ἐπίχκλησιν à τοῦ 
φωτὸς ὅρασις. Σοὶ δὲ τί παρίσταται; ὁ βασιλεὺς 
ἔφο * Χριστὸν εἶναι λέγεις τὸν ἰασάμενόν σε à τοὺς 
θεούς; Καὶ ὁ θεραπενθείς' Βασιλεῦ, εἴρηκεν, 
αὐτοῖς τοῖς πράγµασι τὴν χρίσιν ἐπιτρεπτέον ' τού- 
τους γὰρ, οὓς ὁρᾷς ἰατροὺς, πολλὰ ἐπ᾽ ἐμοὶ χαμὀν. 
τες, ἑαυτοῖς μὲν ὤνησαν, τὴν οὐσίαν χαταχείραντες 
τὴν ép» διὰ τὰς µαταίας, φεῦ, τοῦ φωτὸς ἐλπίδας, 
ἐμὲ δε οὐδὲν, ὅτι pà xot προσέθλαψαν διαφθείραντες 
καὶ ἂν εἶχον µετρίαν αὐγήν. Τινα οὖν χρὴ βοηθὸν 
Ὀγεῖσθαι, ᾿Ασκληπιὸν τὸν ὑπὸ mo)» κληθέντα καὶ 
μη δὲν πλέον ὀνήσαντα, t) Χριστὸν τὸν ὑπὸ Παντολέοντος 
μόνου x«i παραχρῆμα τὸ φίλον πᾶσι φῶς ἐμοὶ δω- 
Ρησάµενον ; Τοῦτο, βασιλεῦ, δῆλον ἀλοθῶς καὶ τυφλῶ. 


accedunt ad Pantoleonem, et ab eo liberantur ab 
iis quos unusquisque habebat, morbis : ut qui sibi 
quoqueopem ferentem haberet boni spiritus gratiam 
Hoceumapud medicos in inagnam vocat invidiam: 
et cum aliquando preeteriret,qui priusfuerat ceecus, 
cujus videndi facultatis restitutio erat opus pietatis 
Pantoleonis, egre ferebant, et inter se dicebant: 
Non est hic cecus, qui nostram arguit artem, ut 
que nihil ei profuerit? Quis est ergo is qui eum 
curavit, et qui potest talem prebere medicinam ? 
Cumque eum advocassent, rogabant. Ille autem non 
celavit eum, qui fuerat medicalus. 

X. Postquam vero intellexerunt eum fuisse 
Pantoleonem,Euphrosynidiscipulum: Magni,aiunt, 


μαθητής. p magistri magnusest revera discipulus. Sic ignoran- 


tes de Christo prophetabant. Atque querebatur 
quidem a medicis occasio propter invidiamut, de eo 
detraherent apud imperatorem. Cum autem inve- 
nissent ex confessoribus quemdam ab ipso curari 
accedentes ad Maximianum, dixerunt: O impe- 
rator, quem tu jussisti omni studio discere medi- 
cinam, ut esset potentie tus utilis, is, ut videtur, 
et metum et benevolentiam tuam parum curans, 
obit eos medicans, qui sunt in deos contumeliosi, 
et eadem quee illi non solum sentiens, sed alios 
quoque ad eadem colenda attrahens, cui nisi cito 
vitam ademeris, tibi non parvam afferet molestiam 
ut qui multos quidem videas ab illo abduci a 
deorum sacrificio, Christo autem adscribi /Escula- 


C pii curationes. Cum hoc dixissent, ad fidem 


faciendam eorum qua dicta fuerant, rogabant ut 
aocederel isqui aliquando fuerat cecus: eum autem 
curarat Pantoleon. Postquam vero auditi sunt, 
et is adstitit: Quomodo. dixerunt, Pantoleon tuos 
curavit oculos? Ille autem : Christo, inquit, iuvo- 
cato; idque cum nec breve quidem tempus mecum 
esset moratus, utaliqua cogitatio artis nobis posset 
in mentem venire: sed invocationem propemodum 
precessit visio oculorum. Tibi autem quid videtur 
inquit imperator : Christum esse dicis, qui te cura- 
vit, an deos : Qui vero curatus fuerat ; Imperator 
inquit, hujus rei judicium est rebus ipsis permit 
tendum. Hi quidem, quos vides, medici cum pro 
memultum laborassent, sibi quidem profuerunt, ut 


D qui meas attonderint facultates : mihi autem nihil, 


imo vero etiam obfuerunt, qui modicam lucem 
quam habebam,corruperint. Quem nam ergo opor- 
tet existimare adjutorem ? /Esculapiumue, qui 8 
multis fuit vocatus, et nihil profuit: an Christum, 
quia solo Pantoleone invocatus charam mihi lucem 
statim donavit ? Hoc, o imperator, quonam modo 


aliter dixerim ? Nam hoc ipsum est, vel c&co ut dicitur, evidens. 


IA'. Πρὸς ταῦτα Μαξιμιανὸς ἀπορῶν λόγου καὶ 
ὥσπερ ἐξ ἐπιτάγματος μόνου πειθὼ παρέχειν δυνά- 
µενος" Mà µώραινε, ἔφη, µχδι Χριστὸν εἰς ἅπαξ 
ὀνομάζων ἔσο' ἄντιχρυς Ὑὰρ οἱ θεοί σοι τὸ φῶς 
ἐδωρήσαντο. Ὁ δὲ πρὸς τὴν ἀλήθειαν, οὐ πρὸς τὴν 
ἐξουσίαν τὸ παράπαν ἰδὼν καὶ ὑπὲρ τὸν τοῦ Εὐαγ- 


ΡΑΣΑΟΙ.. Ga. CXV. 


Xl. Ad hec Maximianus cum non haberet, quod 
diceret, et quasi solo jussu ei possel per- 
suaderi: Noli, inquit, stulte gerere, et ne Chris- 
tum quidem omaino nominare ; aperle enim dii tibi 
lucem donarunt.Is autem ad veritatem, non ad 
potestatem, omnino aspiciens, et liberius loquens 


15 


450 . MENSIS JULIUS. 460 


quam cecus Evangelii : Tu, inquit, te stulte geris, A 
qui eos qui sunt ceci vocas datores lucis, quibus 
consimiliter tu quoque cecus permanes, qui talia 
opinaris, et non poles intueri ad lucem veritatis. 
Propter hec tyrannus fuit ira incitatus. Quomodo 
enim omnino aures, qu& emarcuerunt etcorrupte 
sunt assentalionibus, asperiorem, quie ex veritate 
dicitur, sustinuerint orationem ? Statimque vera 
esse judicans, que ei prius dicta fuerant a medi- 
cis, jubet amici Christi caput amputari, penam 
veritatis ei mortem inferens, et invitus efficiens, ut 
pulchras Christo referret gratias, qui eum cura- 
verat, nempe confessionem. Bonus autem Panto- 
leon ne sic quidem neglexit ea facere, que tem- 
pori et rebus couveniebant ; sed cum martyris cor 
pus emisset ab iis qui interfuerant, id cum patre p 
suo sepelit, ut qui per suam in Christum confes- 
sionem, eum sibi proprium esse duxisset, et co- 
gnatione sanguinis eum reputasset longe conjunc- 
tiorem. 

XIl. Deinde imperator ad se accersiit Pantoleo- 
nem. [lle vero cum abduceretur, labris canebat 
psalmum tempori convenientem : Zeus, dicens, 
laudem meam ne tacueris : quoniam os peccatoris 
et dolosi in me apertum est. Locuti sunt adversum 
me lingua dolosa,et verbis odii circumdederunt me- 
οί oppugnaverunt me gratis. Pro eo ut me dilige- 
rent, catumniabantur : ego autem orabam. Et red- 
diderunt mihi mala pro bonis, οί odium gro 
dilectione mea. Sed fer mihi opem, Domine Deus 
meus, et salvum me fac secundum tuam misericor 
diam. Induantur, qui me calumniantur, confusione 
et amiciantur, tanquam diploide, ignominia sua : 
servus autem tuus latabitur in te ?. Cum finita 
autem esset ejus precatio, stetit coram rege, aut, 
ut inelius dicam, non coram illo, sed coram im. 
mortali, et eo qui est in seternum. Coram eo 
enim vere stabat, et mente conversabatur. Cui ille 
primum placide et benigne : Non bona sunt, o 
Pantoleon, ea qua de te audivimus, a te magnum 
quidem esse contemptui habitum /Esculapium, et 
alios, qui sunt apud te, deos: in illum autem 
Christum, qui male periit, te tuam spem posuisse, 
et eum solum Deum nominare. Quanquam non 
ignoras omnino, quam ego te benignis aspexerim 
oculis, et quemadmodum, cum ego te in meam p 
adscivissem familiam, preceptori tuo Euphrosyno 
diligenter mandaverim, ut te quamprimum faceret 
in medicina prestantissimum, ut mihi ea in re 
posses esse usui. Tu autem... Sed omnino homines 
inulta falsa dixerint et inania. Et ideo te ac- 
cersivi, ut illa que a me sunt audita, arguantur 
esse vana,etinvidorumalioqui hominum calumniam: 
et inaximis diis, ut par est, offeras sacrificium. 

XIII. Ad hec Pantoleon : Facta, inquit, o impe- 
rator, sunt verbis magis credibilia et forliora, et 
anie omnes quidem res alias precedere oportet 


* Psal. cvini, 1-5, 26, 28, 29. 


γελίου τυφλὸν ἀτεχνῶς παῤῥησιασάμινος' Σὺ µω- 
βαίΐνεις, ἔφη, φωτὸς δωτῦρας τοὺς τυφλοὺς ὀνομά- 
ζων, oí; καὶ αὐτὸς ὁμοίως τυφλώττων ti, τοιαῦτα 
δοζάξων καὶ πρὸς τὸ φὼς τῆς ἀληθείας ἀπιδεῖν μὴ 
δυνάµενος. Θυμὸς ἐπὶ τούτοις εἶχε τὸν τύραννον * 
Ποῦ γὰρ ὅλος χολαχείαις ὑπόσαθρος xai διεφθαρ- 
µένη ψυχἠὴ λόγων ὑπ ἀληθείας δριµυτέρων ἀνά- 
σχοιντο ἄν; καὶ εὐθέως ἀψευδῆ κρίνας τὰ ὑπὸ τῶν 
ἰατρῶν ῥἐχείνων Ἀλεχθέντα, ταελεύει τὸν κεφαλὺν 
ἐκκοπῆναι τοῦ φιλοχρίστου, ἐπιτίμιον αὐτῷ τῆς 
ἀληθείας ἐπενεχγὼν τὸν θάνατον καὶ ἄχων παρα- 
σκευάσας, καλὰς αὐτὸν ἀποδοῦναι χάριτας τῷ τι- 
θεραπευχότι Χριστῷ τὴν µαρτυρία. 'O µέντοι 
Παντολέων oud& οὕτως Μμέλει ταῦτα προσήχοντα 
τῷ χαιρῷ x«i τοῖς πράγμασι ποιεῖν * ἀλλὰ xpupa- 
των ὀνησάμενος παρὰ τῶν ἄνελοντων τὸ σῶμα τοῦ 
μάρτυρος, τῷ πατρὶ συνθάπτει τῷ ἑαυτοῦ, χαθάπερ 
διὰ τῆς εἰς Χριστὸν ὁμολογίας αὑτὸν ἐξιδιωσάμενος * 
καὶ πολλῷ τῆς δι) αἵματος συγγενείας τοῦτον οἰχειό- 
τερον τῷ ἑαυτῷ λογισάµενος. 

IB. Εἶτα ὁ βασιλεὺς τὸν Παντολέοντα ἐκάλει πρὸς 
ἑαυτὸν, x«i ὃς ἀπαγόμενος οἰχεῖον τῷ καιρῷ τοῖς 
χείλεσι ψαλμὸν δεν Ὁ Θιὸς, τὴν αἴνεσίν pov, 
λέγων, μὴ παρασιωπήσης, ὅτι στόμα ἁμαρτωλοῦ 
xai στόµα ὁολίου ἐπ ἐμὶ ἠνοίχθη' ἐλάλησαν 
κατ ἐμοῦ γλὠσση ola, καὶ λόγοι µίσονς 
ἐχύχλωσάν µε, x«i ἐπολέμησάν µε δωρίὰν, &vri 
τοῦ ἀγαπᾶν µε, ἐνδιέθαλλόν µε, ἰγὼ ὃς προσ- 
ηυχόμην, x«i ἔθενο κατ ἐμοῦ xax&k ἀντὶ ἀγα- 
θῶν x«i µίσος ἀντὶ τῆς ἀγαπήσεώς µου ' ἀλλὰ 
βοήθησὀν µοι, Κύρις ὁ Θιεὸς µου, καὶ σῶσόν µε 
χατὰ τὸ ᾖἔλιὸός σου ἐδυσάσθωσαν οἱ διαθάλ- 
λοντέ µε ἐντροπὴν, xoi µπεριθαλέσθωσαν ὡς 
διπλοΐδα αἰσχύνηων αὐτῶν. ὁ ὅδὲ δοῦλό σον 
εὐφρανθήσεται ἐπὶ σοἱ. Καὶ τῦς εὐχῆς αὐτῷ 
ληξάσης, εἰστήχει τοῦ βασιλέως ἐνώπιον, $ μᾶλλον 
εἰπεῖν, οὐκ ἐχείνου, τοῦ ἀθανάτου Jk καὶ διαιωνέζον- 
τος. Αὐτῷ γὰρ ἦν παριστάµενος ἀληθῶς κατὰ νοῦν 
οἱ συγγιόµενος, ὃν ἐκεῖνς ὁμαλῶς τὰ πρῶῷτα καὶ 
λίαν ἠπίως' O2x ἀγαθὰ, ἔλεγεν, ὦ Παντόλεον, à dà 
περὶ σοῦ ἀκηχόαμεν, ὡς Ὡμελῆσθαι piv τὸν μέγαν 
Ασκληπιὸν καὶ τοὺς ἄλλους παρὰ coi θεοὺς, ἐπὶ 
Χριστὸν δε ἐκεῖνον τὸν ἀπολωλότα καχῶς ἀναρτῆσαί 
σε τὰς ἐλπίδας καὶ τοῦτον µόνον ὀνομάδειν Θεὸν, χαί- 
τοιγς οὐκ ἠγνόησας τὰ ἐμὰ πάντως, καὶ olov εὐμενῶς 
ἑώρων πρὸς gt x«i ὅπως ἐξοικειούμενός σε πολλὰ 
τῷ διδασκάλῳω σου Εὐφροσύνῳ ἐπήγγειλα, ἀριστόν 
σε tiv ἰατρικὴν ὡς Τάχιστα ἀποδεῖξαι, ὥστε pet 
τὰ πρὸς τούτῳ εὔχρηστον εἶναι. Σὺ δὲ, ἀλλὰ πολλὰ 
πάντως εἴποιεν άνθρωποι ψευδῶς καὶ µαταίως, καὶ 
διὰ τοῦτὸ σε προσκέχληµαι, ὥστε κἀκεῖνα ἅπερ d 
καὶ Ὀκούσθη µοι, χενὰ δήπου καὶ βασκάνων ἄλλως 
συχοφαντίαν ἀπιλεγχθῆναι καὶ ck τοῖς µεγίστοις 
θεοῖς, ὡς προσῦχε, θυσίαν προσενεγκεῖν. 

ΙΓ’. Πρὸς ταῦτα ὁ ἨΠαντολέων * Ἔργα λόγων, 
βασιλεῦ, ἔφη, πιστότερά τε καὶ ἰσχυρότερα, καὶ 
πάντων μὲν καὶ τῶν ἄλλων πραγμάτων πίστεν προ- 


461 


υογείσθαι δεῖ και ἀλήθειαν. Ἡ δι περ τὸ θεῖον À 
εὐσέδεια ὅσον ὑψηλοτέρα, τοσοῦτον ἄρα καὶ πλείονος 
δεοµένη τῆς ἀκριθείας. Ὁ piv οὖν παρ᾽ ἐμοῦ προσ- 
Χυνουµενος οὐρανόν ἐποίησε, γῦν ὑπέστησε, νεκροῖς 
ἀνάστασιν, τυφλοῖς ἀνάθλεψιν, λεπροῖς 
παρειµένοις ἀνόρθωσιν θελύματι µμµόνῳ καὶ λόγω 
παρέσχε. Gsoi δὲ οἱ παρ᾽ ὑμῶν λεγόμωοι καὶ σεθὀ- 
µενοι οὐκ οἶδα εἴ ut τοιοῦτον ἢ εἰργάσαντο y) ὅλως 
εἰσὶ δυνατοὶ ἐργάσασθαι. Ei δὲ βούλε, χαὶ νῦν 
αὐτοῖς πράγµασι, βασιλεῦ, rà». βάσανον δῶμεν, κάὶ 
παρελθέτω τις ἐνταῦθα τῶν ἀνίατα νοσούντων καὶ 
ὦν ἀνθρωπίνῃη τέχνη καὶ sip αἁἀπαγορεύει τὸν 
θεραπείαν. Παρελθέτωσαν δὲ καὶ οἱ παρ᾽ ὑμῖν ἱερεῖς, 
Εἶτα ἐπιχλητέον ἐκείνοις pity πρώτοις τοὺς ἑαυτῶν 
θεοὺς, ἐμοὶ δὲ τὸν ὑπ ἐμοῦ λατρευόμενον xxi, ὃς 
ἄν ὀνομασθεὶς φυγάδα θείη τὴν νόσον, οὗτος Oii; Β 
μόνος xai λογιξέσθω ὅδήπου x«i σεθαζέσθω' τοὺς δὲ 
ἄλλους οἴμώζειν ἑῶμιν, Ji 0nv αὐτῶν μακρὰν καταχέαν- 
τες. "Hpsoxs ταῦτα τῷ βασιλεῖ. Θεοῦ γὰρ ἦν τοῦτο 
καὶ τῶς ἄνωθεν προνοίας οἰκονομία, ἵνα δὴ τὰ τῆς 
πίστεως x«i τοῖς ἐχθροῖς ἀναμφίλογα 9, καὶ οὕτως ἐν 
τῷ προφανεῖ μᾶλλον νιχήσειεν ἡ ἀλήθεια. 

ΙΔ. ΄Αγεται τοίνυν εἰς μέσον παρειµένς ἀνὴρ, 
αλωοπετὸς ὧν x«i τῷ παραμόνῳ παρέσει μικροῦ 
πλέον τῆς ἐχούσης αὐτὸν κλίνης μηδὲ χινεῖσθαι du- 
νέµενος, Παριστάντες οὖν οἱ τῶν µαταίων θεῶν ἱκ- 
ρεῖς τε καὶ ἰατροὶ µαταιότατοι, οἱ μὲν ᾿Ασχληπιὸν, 
οἱ ὃς Δία, οἱ δὲ "Αρτεμιν ἄλλοι δὲ ἄλλους ἔπεκα- 

/ ἀνοήτων 


κάθαρσιν, 


λοῦντο, ἀνόχτοι ἱκέται δεικνύμενοι, καὶ 
μάλιστα ἐν οὕτως ἐκτόπῳ καὶ ὑπερφυεῖ πράγματι’ 
σον γὰρ ἦν αὐτὸν ῥαᾳσθῆναι καὶ τοὺς ἐχείνων θεοὺς 
αἴσθησιν ὀφθῆναι καὶ λόγον ἔχοντας. Τίνα οὖν τὰ 
οὕτως ἄφωνα καὶ χωφὰ, Τίνα παρέχειν ἄλλοις ἠδύ- 
ναντο θεραπείαν ; Οὔχουν οὐδὲ παρέσχον», ἀλλὰ πολλὰ 
τῶν εἰρημένων αἰτησαμένων, αὐτὸ τοῦτο ὅπιρ ἦσαν 
καὶ τοῖς δεηθεῖσιν ἐφάνησαν. OO, ὁ Παντολέων ὁρῶν 
μειδιάµατι εὐπρεπεῖ τὴν µαταιοπονίαν αὐτῶν ἔμυ- 
κτήρισεν. Ἐπει δὲ xol αὐτὸς τὴν ἐπίχλησιν ἔπε- 
tp&mo, αἴρει μὲν τὸ ὅμμα εἰς τὸν οὐρανὸν, συνανα- 
τείνεε δὲ τούτῳ καὶ τὴν διάνοιαν, καὶ, Κύριε, εἰσ- 
άκουσον, ἔφη, τῆς προσευχῆς pov, καὶ ἤ κραυγή 
µου πρὸς σὲ ἐλθέω᾽ gà ἁἀποστρέψης τὸ mpóco- 
Kó» σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἐν ὗ dv ημέρα θλίδωµαι κλῖνον 
πρός µε τὸ οὓς σου ἐν ὗ ἄν ἡμέρα ἐπικαλέσω- 
μαί σε ταχὺ ἐπάχουσόν µου, καὶ δεῖξον τοῖς σε 
ἀγνοοῦσι καὶ τοῖς μὺ οὖσι σιθοµένοις θιοῖς, ὅτι 
πάντα Φύνασαι, Βασιλεῦ, ἀδυνατεῖ δέ σοι οὐδέν. 
Οὕτως ἴφο x«i τῆς χειρὸς ἀψάμενος τοῦ κειµένου, 
Ἐν τῷ ὀνόματι, λέγε, Χριστοῦ τοῦ ἀνορθοῦντος 
τοὺς κατεῤῥαγμένους, ὑγιὴς ἔσο καὶ ὑγιῶς τοῖς µέ- 
Ἄεσι χρώμενος. Εἶπιν xai ὁ λόγος eig ἔργον ἐξέθη, 
καὶ $ αΧλίνη τὸν παρειµένον οὐχέτι, ἀλλ οἱ πὀδες 
εἶχον ἑαυτοῦ θαβῥούντως βαΐνοντα καὶ σχεδὸν ἄττοντα 
καὶ εὐθὺ οἴκου μετὰ θερμῦς ὅσης τῆς ἡδονῆς πο- 
Ρευόµενον. 


VITA S. PANTELEEMONIS. 


462 


fidem et ventatem. In. Deum autem pietas, quo 
est excelsior, eo majori perfectione et absolutione 
indiget. Atque is quidem, qui a me colitur et 
adoratur, coelum fecit, terram constituit, mortuos 
suscitavit, ceecis visum reddidit, leprosos curavit, 
paralyticos erexit : idque sola voluntate et verbo. 
Qui autem a vobis dicuntur et coluntur dii, nescio 
an aliquid tale fecerint, aut possint omnino facere. 
Et si velis, id nunc re ipsa experiamur. Accedat 
huc aliquis ex iis qui laborant immedicabiliter, et 
quorum curationem desperatarshumana et manus. 
Aecedant autem etiam, qui sunt apud vos sacer- 
dotes. Deinde ab eis quidem sunt primum dii illo- 
rum invocandi : a me autem is quem colo. Et qui 
nominatus morbum fugaverit, is Deus solus repu- 
tetur et colatur : alios autem in malam rem aman- 
demus, eos magna obruentes oblivione. Placuerunt 
heec imperatori. Erat enim hoc Dei et divinse ejus 
providentie consilium, ut sic recta fides vel apud 
ipsos inimicos esset citra controversiam, et in 
aperto magis vinceret veritas. 


XIV. Adducitur itaque in medium vir paralyticus, 
qui jam longo tempore decumbebat in lecto, et 
quipropemodum non poterat magis moveri, quam 
qui eum tenebat lectus. Cum itaque accessissent 
vanorum deorum sacerdotes, et ii qui versati fue- 
rant in medicina, alii quidem /Esculapium, alii 
vero Jovem, alii autem Dianam, alii vero alios 
deos invocabant, amentes iis rebus supplicantes, 


α que mente et sensu carent, el maxime in re tam 


magna, etque usqueadeo superabatnaturam. Erat 
enim eque difficile, et ipsum convalescere, et vi- 
deri illorum deos sensu et ratione praeditos. Qus- 
nam enim adeo quta et surda possunt aliis ullam 
prebere curationem ? Ergo nec prebuerunt: sed 
cum multa petiissent ii qui dicti sunt, hoc ipsum 
quoderant, nempe lapides, iis qui rogabant, aperte 
apparuerunt. Rogantes autem videns Pantoleon, 
inanem eorum laborem decore subridendo, sub- 
sannavit. Postquam vero ipse quoque jussus fuit 
invocare, tollit quidem in coelum oculos, cum iis 
autem extollit vocem, et, Domine, inquit, exaudi 
orationem meam, et clamor meus ad te veniat. Ne 
averlas faciem (uam a me ; in quacunque die tri- 
bulor, inclina ad me aurem tuam. [n quadie invo- 
cavero te, celeriter exaudi me* ; eL ostende iis qui te 
ignorant, et eos qui non sunt, deos colunt, te 
omnia posse, o Hex, tua polentia. Nihil est autem 
quod a te non possit fieri. Sic dixit : et cum  teti- 
gisset manum ejus, qui jacebat, dicit : In. nomine 
Christi, qui erigiteosqui sunt confracli, esto sanus, 
et sane utere membris tuis. Dixit,et verbum effec- 
tus est consecutus : neque amplius lectus paraly- 
ticum, sed ejus pedes sustinebant, audacter ingre- 


dientem, et propemodum ezxsilientem, et statim eum magna voluptate domo egredientem. 


IE. Oo µέχρι toótóu τὰ τῆς θεραπείας ἔστη, ἀλλ’ 


* Psal. ci, 2, 3. 


XV. Neque vero ad eum usque constitit curalio, 


- 463 


sed ipse quidem corpore, multi autem alii animo 
paralytici, et morbo impietatis enervati, cum vi- 
dissent quod factum fuerat, surrexerunt et erect 
sunt: et postremo priori errore condemnato, ve- 
rum Deum coluerunt. Sic enim Dominus et illu- 
minat caecos, et scit erigere confractos. Atque sce- 
leratos quidem sacerdotes et medicos, qui sua 
sponte erant immedicabiles, non subiit lumen ve- 
ritatis : sed cum a malisrebus liberari non possent, 
αἱ qui essent iis diu assuefacti, accedentes ad 
Maximianum, ad iracundiam provocarunt eum 
adversus sanctum. Si siveris illum vivere, dice- 
bant,et dii simul tibi peribunt et sacrificia: et 
aperte fabula nostra videbitur religio et sacra 
orgia ; Christiani autem nos profuse ridebunt, et 
resillorum magis florebunt, et erunt nostris multo 
validiores. Hac cum dixissent, ille facilem eis 
aurem prebuit, et paruit. Sanctum itaque accersit 
imperator, et tanquamescam benignitatis ei impe- 
rator porrigens admonitionem : Crede mihi, inquit, 
Pantoleon, et diis offer sacrificium. An non vides, 
qod quibuscunquenon est persuasum, ut facerent 
quod dictum fuerat, ii gravissima supplicia et mor- 
tem habuerunt incredulitatis remunerationem ? 
IIorum est testis, qui nuper misere vita privatus 
est. Anthimus ille senex. Ego autem curam gero 
tue juventutis, neque volo te tam male perire. 
Scito enim, fore ut te multa et gravia excipiant 
supplicia, sieamdem sequaris inobedientiam. 
XVI. Pantoleon vero, vitansquidem admonitio. 
nes, tanquam aperta m fraudem, minas autem con- 
temnens, tanquam ipsis somniis imbecilliores : Ne 
exislimes, inquit, o imperator, fore ut me persua- 
deas admonitionibus, nec ut me minis terreas. 
Quid enim me vel ex bonis mundi capiet, vel ter- 
rebit ex rebus terribilibus, qui non solum mortem 
contemno, sed eam etiam optandam arbitror pro- 
pter Christum ? Pro eo autem tormenta tantum 
abest ut extimescam, ut eliam magnum damnum 
existimem, si non sint plura et gravissima, el in 
lis clementiam quavis crudelitate duco esse gra- 
viorem. Egregium certe Anthimum, non ut tu 
miserum, sed valde etiam beatum esse judico, 
etejus mortem cuivis vite prtefero, quod tali 
fine talem ornavit senectutem, et canitiei alborem 
sanguine cruentavit martyrii. Quod si ille, qui 
erat tam provecte setatis, adeo fortem et constan- 
tem se ostendit, me, qui sum adhucjuvenili &tate, 
qu& non oportel gravia sustinere, ut iisdem, qui- 
bus senex, coronis dignus habear ? Non ergo per- 
suadebis, non expugnabis, non nos ab hac abdu- 
ces confessione: non per sacra inihi et divina 
signa, quibus ego factus sum certior de veritate. 
Patriam enim pudore affecerim, et matris, que me 
peperit, pietatem, aqua in iis qu& ad pietatem 
pertinent, pulchre prius fui informatus et cum 
qua iu cdeternis taberuaculis propero requiescere, 
lic dixit l'antoleon, ct paucis ostendit, qualem 
virum offendisset is qui de sceptris et throno se ja- 


MENSIS JULIUS. 


404 


Α αὐτὸν μὲν χατὰ σῶμα, πολλοὶ δὲ X) παρειµένοι 
καὶ ψυχἠν καὶ ἀσεθείας πάθει κατεῤῥαγμένοι τὸ γε- 
γουὸς θεασάµενοι, ἀνέστησάν τε xai ἀνωρθώθησαν, 
καὶ τῆς προτέρας πλάνης πολλὰ χαταγνόνιες τὸν 
ἀφψευδῆ Θιὸν ἐσεδάσθησαν. Toi; μιαροῖς μὲν οὖν 
ἱερεῦσι x«i ἀνιάτως ἔχουσιν ἰατροῖς ἐθελοχαχκοῦσιν 
οὐχ ticídu τὸ φέγγος τῆς εὐσεθείας, ἀλλὰ δυσαπαλ- 
λάχτως εἶχον τῶν μοχθηρῶν, ὡς ἄν ἐπὶ πολὺ τού- 
τους συνειθισµένοι, ὅθεν καὶ τῷ Μαξιμιανῷ προσελ- 
θόντες, ἐξώργιζον αὐτὸν κατὰ τοῦ ἁγίου x«l, Ei ζῆν 
ἐχεῖνον ἑάσεις, ἔλεγον, οἴχεταί σοι μιτὰ τῶν θυσιῶν 
καὶ τὰ θεῦ», καὶ μῦθος ἄντιχρυς δόξει θρησκεία τε 
ἡμετέρα καὶ ἱερὰ ὅργια, Χριστιανοὶ δὲ πλατὺ γελά- 
σονσι καθ) ἡμῶν x«i ἰσχύσουσι, xxi τὰ αὐτῶν ἂν- 
θήσει μᾶλλον, καὶ πολὺ ἔσται τῶν ἡμετέρων ἔπι- 

B κρἀτέστερα. Ταῦτα εἰπόντες, ἀχούοντος ἔτυχον xai 
πειθοµένου τοῖς λεγομένοις. ἹΜεταχαλεῖται τοίνυν ὁ 
βασιλεὺς τὸν Παντολέοντα καὶ οἱονεὶ δέλεαρ φιλαν. 
θρωπίας τὴν παραίνεσιν αὐτῷ προτείνων Ηείσθοτί 
pot, ἔλεγε, Παντόλεον, x«i θνσίαν προσένεγχε τοῖς 
θεοῖς ἤ οὐχ ὁρᾷς, ὅτι ὅσοι τοῦτο ποιῆσαι Ὠπείθη- 
σαν, βαρυτάτας κολάσεις καὶ θάνατον ἔσχον τῆς 
ἀπειθείας ἀντίδοσιν ; καὶ µάρτυς τούτου ὁ πρὸ µι- 
κροῦ ἀθλίως τοῦ ζῆν ἀποῤῥαγεὶς Άνθιμος ὁ γέ- 
pov. ᾿Εγὼ δέ σου κήδοµαι τῆς νεότητος xal οὗ βού- 
λομαι οὕτως κακῶς ἀπολέσθαι. Ἴσθι γὰρ, ὅτι πολ- 
λαί σε xai χαλεπαὶ διαδέξονται βάσανοι τῆς αὐτῆς 
ἐχόμινον ἀπειθείας. 


I3" . Καὶ η Παντολέων τὰς uiv παραυέσεις ὡς φα- 
νερὰν ἀπάτην ἐκκλίνων, τὰς ἀπειλὰς ὃς ὡς ἄσθενε- 
στέρας χαὶ ὀνειράτων περιφρονῶν' Μηδὲ παραινέ- 
σεσιν, ἔφη, βασιλεῦ, οἵου µε πείσειν, µήτε καταπλύ- 
ξειν ταῖς ἀπειλαῖς. Tí γὰρ f τῶν τοῦ χόσμον ἀγαθῶν 
αἱρήσει, ὢ τῶν φοθερῶν δεδίξεται τὸν οὐχ ἁπλῶς 
θανάτου καταφρονοῦντα, ἀλλὰ καὶ µακάριον τοῦτον 
καὶ ἑράσμιον εἶναι διὰ Χριστὸν λογιζόμενον τὰς δὲ 
ὑπὲρ αὐτοῦ βασάνους τοσοῦτον ἀπέχω δεδοιχέναι, 
ὥστε καὶ δημίαν οὐ μικρὰν ὄγυμαι, εἰ pà πλείους 
ev καὶ χαλεπώταται xal τὴν περὶ ταύτας φιλαν- 
θρωπίαν πάσης ὠμότητος τίθεµαι βαρυτέραν᾽ ἀμέ- 
Àt x«l ᾿Ανθιμον τὸν καλόν, οὐχ ὡς σὺ ἄἆθλιον, 
ἀλλὰ καὶ σφόδρα µακάριον εἶναι χρίνω xal τὸν αὖὐ- 
τοῦ θάνατον δωῆῦς προτιθεµαι πάσης, ὅτι τοιούτῳ 
τέλει τὸ σεμνὸν ἔκόσμησε γῆρας καὶ λευχότητα πο- 
λιᾶς αἵματι ἐφοίνιξε μαρτυρίου. Ei δὲ ἐκεῖνος οὗ- 
τως ἡλωίας ἔχων, οὕτως ἐφάνη καρτεριχὸς, ἐμὲ 
τὸν ἐνταῦθα νεὀτητος ὄντα, ποῖον οὐ δεῖ τῶν χαλε- 
πῶν ὑποστῆναι, ἵνα τῶν ἴσων τῷ Ὑέροντι στεφάνων 
ἀξιωθῶ ; OU τοίνυν πείσει, οὐχ αἱρήσεις, oU τῆς 
ὁμολογίας ταύτης ἐκστήσεις ἡμᾶς, βασιλεῦ, οὐ μὰ 
τὰ ἱερά µοι xai θεῖα μαρτύρια, olg ἐγὼ πεπλορο- 
φόρηµαι τὴν ἀλήθειαν αἰσχυναίμον γὰρ ἄν καὶ 
πατρίδα xai τῆς ἐμὲ τεκούσης μητρὸς τὸ φιλόθεον, 
παρ fj uot καλῶς καὶ τὰ τῆς εὐσεθείας προσιτυπώθη 
καὶ ἧπερ ἐν σκηναῖς αἰωνίοις συναναπαύισθαι χατ- 
επείγοααι. ΄Ἔφη ταῦτα ὁ Παντολέων, καὶ διὰ βρα- 
χέων ὑπέδειξὲν, oio προσδεθλοκὠς $3» ὁ τοῖς σκύκ- 


τροις καὶ 7& θρόνω μεγαλκυχούμενος, καὶ ὅτι ἐκεῖνον 


405 


VITA SS. PANTELEMONTIIS, 


106 


πείσειν ἐλπίσας dixróo θηράσειν αὔρας ἄλπισεν à Α ctabat. Quamobrem cum nesciret, quanam posset 


ἀστὸν ἐλεῖν ἐν νεφέλις ὑπεριπτάμενον. "Obs? καὶ 
ἁπορῶν τοῦ πείθει, πεῖραν αὐτῷ καθῆκε τὸν διὰ 
τῶν βασάνων, ὃ τῆς ἐξουσίας ἦν, οὐχὶ τῆῦς σοφίας 
xai τῦς φρονύσεως. 

IZ'. Καὶ πρῶτα μὲν ξύλου ἀπήρτητο καὶ σιδηροῖς 
ὁ μάρτυς ὄνυξι χατεξέετο' πρὸς δὲ xci λαμπάδες πν- 
pos ταῖς αὐτοῦ πλευραῖς ὑπεκαίοντο. 'O δὲ οὗ ταῖς 
πληγαῖς καὶ ταῖς χαύσεσιν, ἀλλὰ τῷ δΣυναµένω βοη- 
θεῖν προσεῖχε x«l τὸ ὄμμα αἴρων εἰς οὐρανὸν, προσ- 
ηύχετο x«l διὰ τοῦτο παρῆν εὐθὺς ὁ ῥυόμενος" xal 
ὁ Χριστὸς ἐν σχήµατι Ἑρμολάου ἐπιφανεὶς αὐτῷ 
τοῦ πρεσθύτου, παρακαλὼν ἦν πάνυ Ὑνησίως καὶ 
ἀνακτώμενος Ἐὼ γάρ εἰμι μετὰ σοῦ, ὥσπερ mpó- 
τερον ix τοῖς ἀποστόλοις, ἐν πᾶσιν οἷς πάσχων dc 


ratione persuadere, expertus est per tormenta : 
quod erat potestatis, non autem sapientie et 
prudentis. 


XVII. Et primum quidem in ligno fuit appen- 
sus, et ferreis martyr laniabatur ungulis. Pree- 
terea autem ignis quoque lampades lateribus ejus 
admovebantur. llle vero non plagis et ustionibus, 
sed et qui potest opem ferre, attendebat, et 
oculos in collum tollens, orabat. Et ideo statim 
adfuit liberator, et Christus apparens in habitu 
Hermolai senis, eum vere ac germane consolaba- 
tur el recreabat : Ego enim sum tecum, dicens, 
in omnibus, in quibus propter me patiens, te 


ipt xaprepsig* χαὶ ὅτι παρῆν, ἐγὺς à ἀπόδειξις. B fortiter geris. Quod autem adesset, non procul 


"Apa γὰρ xxi αἱ τῶν δηµίων παρεῖντο χεῖρις, xal 
αἱ λαμπάδες, ἐσθέννυντο, καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ τοῦ xo- 
λάξειν πλέον ἀπείχετο. Κελεύει τοιγαροῦν αὐτὸν κατ- 
ενεχθῆναι τοῦ ξύλου, οὐχ ἐλεῶν μᾶλλον, ἀλλ 6 τι 
πράξοιτο διαπορῶν καὶ τοῦ πλείονος τόγε γοῦν ὑπὸ 
τῆς ἄνω χειρὸς εἰργόμενος  Εἶτα προσεχὼν αὐτῷ, 
Τίς à τέχνη αὕτη τῆς γοητείας, ἔλεγε, Παντόλεον, 
$ σοι xci τὰς λαμπάδας ἔσθεσε καὶ τοὺς δορυφόρους 
ἐν ἀτονία χατέστησεν; Ὁ δέ' Ἡ ἐμὴ, ign, γοητεία, 
Χριστός έστν͵ ὃς x«l παρίσταταί pot ταῦτα δ ιενερ- 
γῶν. Ei οὖν µείζονας, ὁ βασιλεὺς εἶπεν, ἐπάξομα' 
τὰς βασάνους, τί ποτε δράσεις; Τί ἄλλο, φησὶν ὁ 
μάρτυς, à xal αὐτὸς µειξόνων ἀπολαύσω τῶν ἀντι- 
λήψεων: Ηχουεν à πονηρία x«i πεῖραν ἐπήγαγιν ᾿ 
οὔτε γὰρ πιστεύειν δει τοῖς ἀγαθοῖς, οὔτε τῶν 
βλαπτόντων ἀπιίχετο. ᾿Εκέλευεν οὖν λέθητα σιδη- 
ροῦ», & µόλιθδος ἐνῆν, παραχθῆναι, πυρέ τε αὐτὸν 
χόάτωθεν ὑποχαίεσθαι καὶ τούτῳ τὸν ἀθλητὴν ἐμθλα- 
θῆναι. ᾿Επεὶ δὲ σπουδῆ τὸ χελευσθὲεν ἠνύετο, ἀπ- 
αγόμενος πρὸς τὴν τιµωρίαν ὁ µάρτυς, τὸν προσιν- 
χὺν md) ὥς τι σθεστήριον xai παράχλησιν ἱκανῶς 
ἀναχύψ ειν αὐτὸν δυναµένην, λαμθάνει τῷ στόµατ 
xai ταύτην τοῦ δεινὸν ἀπειλοῦντος ἐκείνου κατῇδι 
λέθητος Εἰσάχουσον, ὁ Θεὸς, φωνῆς µου, λέγωνε 
ἐν τῷ δέεσθαἰ µε πρὸς ct, ἀπὸ φόθου ἐχθροῦ, 
ἐξελοῦ τών Ψψυχήν µου. Σκέπασόν µε: ἀπὸ συ- 
στροφῦς Ἠπονηρευοµένων, ἀπὸ πλήθους ᾖἔργαξο- 
µένων ἀδιχίαν. Οὕτως αηῦξατο, χαὶ αὖθις ἐν εἴδει 
τοῦ ἱεροὺ Ὑέροντος Ἑρμολάου ὅ Χριστὸς αὐτῷ κα- 


abfuit probatio. Nam simul laxate fuerunt manus 
lictorum, exstinctre quoque sunt lampades, et a ca- 
stigando abstinuit imperator, et plane dubitabat 
quid ageret. Jubet ergo eum demitti de ligno, non 
quod misereretur, sed potius quod plane nesciret, 
quid ageret. Deinde propius accedens : Quenam 
est, inquit, o Pantoleon, ars prestigiarum, que 
tibi exstinxit lampades, et satellitibus vires etvigo- 
rem abstulit ? Ille autem, Mes, inquit, prestigie 
est Christus, qui etiam adest mihi hec operans. Si 
ergo, inquit, majora tibi tormenta infligam, quid- 
nam facies ? Quid aliud, inquit martyr, quam ipse 
quoque majores consequar remunerationes ? Audi- 
vit improbitas, et voluit experiri. Neque enim 


C bonis noverat credere, neque abstinebat a malis. 


Jussit ergo afferri lebetem ferreum, cui inerat 
plumbum, ipsumque igne inferne succendi, et in 
eum athletam injici. Postquam autem diligenter 
factum est, quod jussum fuerat, cum duceretur 
martyr ad supplicium, rursus orationem tanquam 
ad exstinguendum comparatam, et consolationem, 
qu& satis possit eum refrigerare, sumit in ore, 
et eam in terribili illo cecinit lebete: Ezaudi, 
Deus, vocem meam, dicens, dum oro ad te : timore 
inimici libera animam meam. Prolege me a con- 
ventu malignantium, a multitudine operantium ini- 
quitatem*. Sic oravit, et rursus in forma sancti 
senis Hermolai Christus ab eo visus est et lebe- 
tem una cum eo est ingressus, et ignis protinus 


θωρᾶτο, τῷ λέθητί τε σὺν αὐτῷ ἐγκατέδυ x«i τὸ πῦρ Ὦ est exstinctus, et plumbum in naturalem mutatum 


εὐθέως ἀπεσθέννυτο, xai ὁ µόλιθδος εἰς τὴν φυσιχκὴν 
ψυχρότητα μετεθά)λετο. Καὶ πάλι εὐχὴ αὐτῷ καὶ 
ψαλμὸς χατὰ χαιρὸν ἤδετο' ᾿Εγὼ πρὸς τὸν Θιὸν 
ἐχέκραξα, καὶ ὃ Κύριος εἰσήχουσέν pov. Ἑσπί- 
pes καὶ πρωὶ καὶ µεσηµερίας διηγήσοµαι καὶ 
ἀπαγγελῶ, χαὶ εἰσακούσεται τῆς φωνῆς µου. 

IH. Τῶν μὲν παρόντων τοὺς ἄλλους ἅπαντας 
ἔκπληξις εἶχε" µόνος δὲ ὁ βασιλεὺς ὑπὸ τῆς αὐτῆς 
πλάνης ἰσχυρῶς εἴχετο, καὶ τοῦτο ἦν διὰ μεριμνῶν 
ποίᾳ κολάσει τὸν» τοῦ Χριστοῦ μάρτυρα τικωρήσαιτ, 
x«i à µεταθέσθαι τῆς εὐσεθείας πείσει ἡ κακῶο 


* Psal. ixm. 2, 3. * Psal. ων, 17, 48 


est frigiditatem. Et rursus oratio, el psulmus op- 
portlune ab eo canebatur : Ego ad Deum clamavt- 
et Dominus exaudivit me. Vespere et mane et meri- 
die narrabo et annuntiabo, et exaudiet deprecatio- 
nem meam *. 


XVIII. Ataque ex iis quidem, qui aderant, alios 
omnes cepit admiralio : solus autem imperator 
valide in suo heesit errore : qui apud se cogitabat, 
quonam supplicio Christi puniret martyrem, et 
aut eum a pietate traduceret, aut male vita priva- 


467 


MENSIS JULIUS. 


468 


ret. Cum autem consulerent, qui aderant, ut in Α τοῦ ζῆν ἁπαλλάξει. ᾿Επει δὲ συνεθούλευον ol παρ- 


profundum maris jaceretur sanctus (nam etiam 
post decessum Christianis ejus invidebant reli- 
quias), audiens imperator est persuasus, et jubet 
gravissimum lapidem ejus collo alligari, et sic in 
mare immitti. Cure autem fuit ministris, utcito id, 
quod eis imperatum fuerat, exsequerentur ; Deo 
vero, ut manum praeberet adjutricem ei qui pro- 
pteripsum patiebatur. Quod quidem etiam factum 
videre licuit. Nam illi quidem cum ad mare venis- 
sent, et ejus collo lapidem alligassent, in profun- 
dum transmittunt. Christus autem cum in priore 
Hermolai forma rursus apparuisset, effecit, αἱ 
lapis quidem, non secus atque folium arboris, 
mari supernataret : illum vero, non secus atque 


magnum prius Petrum, manu deducens, fecit B 


pedibus ambulare super fluctus. [pse enim, qui 
redimebatetservabat, ipse erat, cujus in mari vie, 
et in multis aquis semitee et vestigia, ut divinus 
&it David ?, non sunt cognita. Ingrediebatur ergo 
Pantoleon ille admirabilis, etjam erat in littore, 
laudem contexens ei qui servaverat, dignam pia 
ilius anima, et rebus admirabilibus. Quem cum 
sic vidisset salvum preter spem imperator : Quid 
hoc est, inquit, Pantoleon, mare quoque tuis su- 
perasti preestigiis ?Ille autem : Etiam mare, inquit, 
fecit, quod jussum est a Domino. Ei etenim cedit 
mare et terra, etquecunque sunt, ei magis cedunt, 
quam tibi imperatori, qui nunc ad tempus ser- 
viunt. 


XIX. Ad hec tyrannus, volens potius male per- c 


suadere, quam bene persuaderi et salutariter, 
jubet omne genus feras produci adversus virum 
egregium. Que cum adducte essent, et illum prope 
statuisset, partim quidem ei metum incutiens, par- 
tim autem fingens se moveri misericordia, et in 
omnem se partem versans, ut persuaderet : Hs, 
inquit, o Pantoleon (ei feras ostendens), adducte 
sunt propter te et tuum interitum. Si tui ergo 
ulla moveris misericordia (ego enim tuse curam 
gero forme et etatis), velis persuaderi, et videri 
esse prudens et cordatus, ut qui possis vitam 
morti preferre, letitiam doloribus, ignominie 
: gloriam et delicias. Cui sanctus : Si antequam 
essem expertus Dei, quam mei suscipit defensio- 
nem, a tuis verbis non potui persuaderi : nunc e 
quosumtantumconsecutusauxilium, persuadebor? 
Cur me ferarum crudelitate perterrefacere queris, 
o imperator ? Qui enim satellitum tuorum ad tor- 
quendam paratas manus inutiles effecit et imbe 
cillas, et ignem reddidit frigidum, et plumbum in 
aquam transmutavit, et ipsum mare constrinxit 
compedibus, poterit omnino feras quoque man- 
suefacere, et eas nobis efficere ovibus mansue- 
tiores. 

XX. Cum ergo non parens Christi martyr, esset 
pugnaturus cum bestiis, ut quilevius esse reputas- 


7 Psal. Lxxvir, 90, 


όντες, βυθῷ θαλάσσης παραδοθῆναι τὸν ἅγιον (ἐφθό- 
νουν γὰρ χαὶ μετὰ τέλος τῶν αὐτοῦ λειψάνων Χρι- 
στιανοῖς), ἀχούων ὁ βασιλεὺς ἐπείθετο ^ καὶ χελεύει 
λέβον ὅτι βαρύτατον τοῦ τραχήλου αὐτοῦ ἐκδεθῆναι 
καὶ οὕτως τῷ πελάγει ἐναφεθῆναι. Ἔμελεν οὖν τοῖς 
ὑπηρετοῦσι μὶν τάχιον ἐκπληρῶσαι τὸ προσταχθὲν, 
τῷ δὲ Gà βοηθῆσαι τῷ δι αὐτὸν πάσχοντι, ὅπερ 
δὺ καὶ γενόµενον ἦν ὁρᾷν. Οἱ μὲν γὰρ προσωτέρω 
θαλάσσης ἐἑλθόντες, αὐτὸν ἀφιᾶσι, τὸν λίθον ἑξά- 
ψαντες τοῦ τραχήλου. Ὁ δὲ Χριστὸς τῷ προτέρα 
μορφῇ πάλιν Ἑρμολάου ἐπιφανεὶς, τὸν μὲν λίθον 
(cx δὴ καὶ φύλλῳ τῇ θαλάσσῃ ἐπιπλεῖν παρεσχεύα- 
σεν, ἐχεῖνον δὲ χειραγαγῶν, olx καὶ Πέτρον τὸν 
µέγαν πρότερον πεξεύειν ῥἐποίει κατὰ κυμάτων * 
αὐτὸς yàp ὁ λντρούμενός τε x«i σώζων αὐτὸς Tv, 
οὗ ἐν τῇ θαλάσση καὶ ὁδοὶ καὶ ἐν πολλοῖς ὕδασιω «i 
τρίδοι χαὶ τὰ ἴχνη, κατὰ τὸν θεῖον Δαυϊδ, οὐκ ἐγνώ- 
σθησαν, Ὥδενε τοιγαροῦν Παντολέων ὁ θαυμαστὸς 
καὶ ἤδη ἐπὶ τὸν αἱγιαλὸν fu, αἶνον τῷ σεσωκότι 
πλέχων, αὐτοῦ τε τῆς Φφιλοθίυ ψνχῆς x«i τῶν 
ἐχείνου θαυμασίων ἔπάξιον. "Ov θιεασάµενος οὕτω 
παρ᾽ ἐλπίδα σωθέντα ὁ βασιλεύς Τί τοῦτο, ἔλεγε, 
Παντόλεον;, xai τῦς θαλάττης ταῖς γοητείαις χατε- 
κράτησας;, Ὁ δέ' Καὶ ἡ θάλασσα, ἔφη, τὸ κχελευ- 
σθὶν ὑπὸ τοῦ δισπόδοντος αὐτῆς εἴργασται. Εϊχει 
γὰρ ἀὐτῷ θάλασσά τε χαὶ yü καὶ πάντα τὰ ὄντα 
μᾶλλον εἴχουσιν, $ σοὶ, Βασιλεῦ, οἱ νῦν προσκαίρως 
ὑπηρετοῦντες. 


ΙΘ’. Πρὸς ταῦτα ὁ τύραννος, πεῖσαι μᾶλλον κα- 
κῶς ? πεισθῆναι χαλῶς Tt xal σωτηρίως βουλό- 
µενος, θῆρας παραχθῆναι παντοδαποὺς xarà τοῦ 
γενναίου αχελεύει' ὧν ἠἐνεχθένων, ἐγγὺς ἐκεῖνον 
παραστησάµενος x«i τοῦτο μὶν φόθον αὐτῷ ἐμποιῶν, 
τοῦτο δὲ xai ὡς οἰκτείρων Φφαίνεσθαι μῆχανώμενος 
x«l παντοῖος πρὸς τὸ πείσειν «γινόµενος ' Οὗτοι, 
(pn, δείξας αὐτῷ τοὺς θῆρας, διὰ αἱ καὶ τὴν ἀπώ- 
λειάν Ύε τὴὺν σὺν παρήχθησαν, Παντόλεον εἴ τι 
οὖν οἰχτείρεις σαυτὸν (κήδοµαι ydp σου καὶ ὥρας 
καὶ ἠλιχίας), πεισθῆναι θέλησον x«i ὀφθῆναι φρέ- 
νας ἔχων καὶ νοῦν tt Ἠπροχρίειν δυνάµενος 
θανάτου ξωὴν, ὀδυνῶν εὐφροσύνας, ἀτιμίας πά- 
σης δόξαν τε x«i τρυφάς. Πρὸς ὃν 6 ἅγιος: Ei 
πρὸ τοῦ πεῖραν λαθεῖν ἔφη, τῆς τοῦ Θιοῦ περὶ 
ἐμε ἀντιλύψεως, οὐκ εἶχον πείθεσθαί σου τοῖς λό- 
οις, νὺν ἀφ᾿ οὗ τοσαύτης ἀπέλανσα τῆς ἔπικου- 
ῥρίας, πειθόµενος ἔσομαι; Τί δέ ps καὶ τὺν τῶν 
θηρίων, ὦ βασιλεῦ, ὠμότητι μορμολύττρ; Καὶ γὰρ 
ὁ τῶν GG» δορυφόρων τὰς τιμωρητικὰς χεῖρας ἀπρά- 
κτους χαὶ ἀσθινεῖς ποιησάµενος καὶ τὸ πῦρ ψυχρὸν 
ἀποδείξας, τὸν μόλιθδὀν τε εἰς ὕδωρ µεταποιήσας 
x«i αὐτὴν πεδήσας τὴν θάλασσαν, δύνατός ἐστι πάν- 
τως x«i ταυτὶ τὰ τιθασσεῦσαι θηρία χαὶ προθάτων 
ἡμῖν ἡμερώτερα ταῦτα παρασκιενάσαι. 

K'. ᾿Επεὶ οὖν ἀπειθὺς µένων ὁ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς, 
ἔμελλε θοριομαχεῖν, ἅτε τοῦ pà δαίµοσι προσκυνῦ- 


469 


VITA S. PANTELEEMONIS. 


410 


σαι καλῶς yt ποιῶν xal τὸ θηρίοις ἐκδοθῆναι χακὸν Α set, tradi bestiis, quam adorare dremones, confluxit 


εἴναι χουφότερον λογισάμενος συνέῥρι piv πᾶσα 
& πόλις ἐδεῖν τὸ «γινόμενο», νεανίαν οὕτω καλὸν, tU- 
γενᾷ τὸ σῶμα, εὐγενῆ τὸν ψυχὴν, οὐδὲν ὅ τι χαχὸν 
δράσαντα χακῶς μέλλοντα παθεῖν xai θηρίοις ἐκδο- 
θησόµενον. ᾽Απήγετο καὶ ὁ δίχαιος ὡς λέων πεποι- 
O64 χατὰ τὸ ἀδόμενον xai οὐδὲν ὑφειμένον ἡ µαλα- 
xó» d$ πρὸς (ov ἕλκον ὁρῶν. Καὶ πῶς γὰρ ἔμελλε, 
τοῦ συνήθους βοηθοῦ πάλιν εἰς ὄψιν Ἑρμολάου συν- 
όντος αὐτῷ καὶ θαῤῥεῖν ἐπιτρέποντος; Εἴτα τῶν 
θηρίων ἐπαφεθώτων τῷ ἀθλητῇ, οὕτω χελεύσαντος 
τοῦ πολλῷ τούτων ἀγριωτέρου τυράννου, οἱ μὲν παρ- 
όντες εὐθὺς ὥοντο τὸν ἅγιον διασπαραχθήἠσεσθαι, 
μὴ ὄντος τοῦ ῥυομένου μηδὲ σώξοντος' οὐχ οὕτω δὲ 
τοὺς θιοσεθεῖξς παρεσχεύασεν ὁ λέγων Τὸν Ὕψι- 
στον ἴθου ακαταφυγήἠν σου’ οὗ προσελεύσεται 
πρὸς σὲ x«xà, x«i µμάστιξ οὐκ ἐγγιεῖ ἐν τῷ 
σκηνώματί gov: καί 'Ent ἀσπίδα καὶ βασιλίσκον 
ἐπιδήση, καὶ καταπατήσεις λέοντα xoi δράκοντα" 
οὗκουν οὐδε διέψευσε τοῦ πιστεύσαντος τὴν ἐλπίδα. 
Ίοσοῦτον γὰρ ἀπέσχον οἱ θῆρες τοῦ χακῶς διαθέ- 
σθαι τὸν ἅγιον, ὡς μικροῦ xat τὸ p θῆρας εἶναι 
ὅλως αὐτοὺς νοµισθῆναι, θῆρας, ἔφην, μηδ ἁπλῶς 
ἄλογα χαὶ τοῦ φρονεῖν ἀπεστερημένα, ἀλλ οἷόν τι- 
γος ἔμφρονας x«i τῆς τῶν λογικῶν ὄντας μερίδας, 
μετὰ πολλῆς τῷ µάρτυρι προσιόντας εὐλαθείαςὶ, 
σαΐνοντας δὲ ἡδέως καὶ φιλανθρώπῳ locam xat 
θεραπευτιχῆ τῶν ποδῶν παραψαύοντας, ἄλλως τε ἕ- 
καὶ ἀλλύλοις διαμιλλώμενοι, tí, πρῶτος αὐτῶν προς 
σέλθοι, οὐ πρότερον ἀφιστάμενοι, πρὶν Gv ὁ µόρτυ 
αὐτοῖς ἐπιθῇ τὸν χεῖρα xai εὐλογήσειεν. 

ΚΑ’. "Hv οὖν ἰδεν πρᾶγμα χκομιδῇ καινότατον' 
ἐπει γὰρ ᾖτοιαύτη τοὺς ἀνθρώπους ὑπῆλθε κακία, 
ὥστε ὁμοῦ καὶ ἀλόγων αὐτοὺς ἄνοιαν καὶ ὠμότητά 
θερίων ὑπερθαλεῖν, τὸν μὲν ἐν τῷ μὴ σέθεσθαι τὸν 
πεποιηκότα, τὴν δὲ ἐν τῷ τιµωρεῖσθαι τοὺς αὐτὸν 


σεθοµένους, ὠκονόμησεν ὁ πάντα µετασχευάζων 
Θεὸς, ἔμπαλιν -οὺς θῆρας οἷα λογικοὺς ὀφθῆναι 


χαὶ ἀνθρώπων ἡμερότητα µιµουµένους, αχήρυχας 
ἀψενδεῖς ὄντας τῆς ἐχείνων χακίας xoi τῆς αὐτοῦ 
ἀφράστου µαχαριότητος. ὌΌθεν x«i οἱ παρόντες ἐπὶ 
τῷ γενομέῳ' Μέγας ὁ τῶν Χριστιανῶν θεός ἐστιν, 
ὁ µόνος καὶ ἀψευδὴς, ἐθόων, xai ᾽Αφιέσθω o ὅδί- 
xat. Tí οὖν 6 ἀληθῶς θὴρ x«i ὠμότατος βασι- 
λεύς ; ᾿Επάγει τὸν θυμὸν κατὰ τῶν θηρίων καὶ πάντα 
εὐθὺς ἀναιρεῖ ὥσπερ }ιαφθονήσας αὐτοῖς τῆς συ». 
έσεως καὶ τὸν ὑπ' ἐχενων Οὐκ ἐνεγχὼν ἔλεγχον. 
Τὰ δὲ xai οὕτως ἀναιρεθέτα ἐπὶ πολλαῖς ἔμενε 
ταῖς ἡμέραις, οὐδενὶ βρῶσις τῶν σαρχοθόρων γινό- 
μενα, τιμῶντος x&v τούτω ἀθλητὴν τοῦ θιοῦ καὶ 
πρὸς εὐσέθειαν τοὺς ἄλλους παρακαλοῦντος, ὥστε 
τὸν ἀσύνετον βασιλέα τοῦτο µαθὀντα, προστάξαι τὰ 
θᾳρία χατορυγῆναι τῇ γῆ, πολλοῖς οὕτω τὴν πίστιν 
ἐπιστηρέδοντα. Διαπορηθεις τοίνυν ὁ Μαξιμιανός' 
Τί ποιάσαιµι, ἔλεγε, Παντολέοντι ; ἤδη γὰρ, ὡς 
ὁρᾶτε, τοὺς πλείους ἀπέστησεν ἀπὸ τῶν θεῶν' Οἱ 
dé- Τροχὸς, φασὶ, Ὑενέσθω, xoci ἐφ᾽ ὑψηλοῦ οὗτος 


* Psal]. xc, 10-13. 


quidem universa civitas ad videndum id quod 
fiebat, tam pulchrum scilicet juvenem, el corpore 
et animo preslantem, qui nihil mali fecisset, male 
passurum, et feris tradendum bestiis. Abductus est 
autem justus confidens ut leo, sicut canitur, et ni- 
hil molle ac remissum intuens, aut quod mo- 
veret ad misericordiam. Quomodo enim id erat 
facturus, cum rursus in conspectum veniret Her- 
molaus, et juberet eum esse bono animo ? Deinde 
cum bestie jam cum athleta essent congresse, sic 
jubente tyranno, qui aderant quidem, putabant 
fore, ut sanctus statim discerperetur, perinde 
ac si non esset qui servaret et eriperet : sed 
de viro pio non sic statuerat is, qui dicit : Αἷ- 


B tissimum posuisti refugium tuum : non accedent ad 


te mala, et flagellum non appropinquabit taber- 
naculo tuo, et, Super aspidem et basiliscum 
ambulabis, et conculcabis leonem et draconem?*. 
Itaque nec spem fefellit ejus, qui crediderat. Tan- 
tum enim abfuit, ut fere sancto malefacerent, 
ut e& propemodum ne fere quidem viderentur ; 
fere, dixi, imo nec, ut semel dicam, animantia 
ratione carentia, et vi intelligendi privata : sed 
tanquam prudentia, et ex numero eorum qua 
sunt ratione predita, cum magna reverentia ac- 
cederent ad martyrem, suaviter blandientes, beni- 
gnaque et medicante lingua pedes tangentes 
et alioqui inter se contenderent, quaenam prima 
ad eum accederct, et non prius recederet, quam 
martyr ei manum imposuisset et ei benedixisset, 
XXI. Licebat ergo videre rem maxime novam, et 
longe jucundissimam, homines quidem mutatos in 
ferarum seevitiam, rursus autem videri feras, tan- 
quam ratione preditas, et credi humanam habere 
mansuetudinem. li certe, qui aderant, admirati id 
quod factum fuerat, clamabant : Magnus est Deus 
Christianorum, qui quidem est solus et verus ; et : 
Dimittaturjustus. Quid igitur? Qui vere erat ferus et 
crudelissimus, imperator iram infert in bestias, et 
omnes statim tollit de medio, perinde ac eis invi- 
dens prudentiam, et non potens ferre earum repre- 
hensionem. llle autem cum sic essent interfecta, 
multos dies manserunt a nullo comese ex carnivo- 
ris, Deo in hoc quoque athletam honorante, et ad 
pietatem alios hortante : adeo ut cum hoc stultus 
rescivisset imperator, eas jusserit infodi, sic mul- 
tis fidem confirmans, Sic ergo dubitansMaximianus 
Quid faciam, dicebat, Pantoleoni? jam enim, ut vi- 
detis, multos abduxit a deis. Illia utem : Fiat, aiunt, 
rota, et ea in altum locum feratur. Deinde cum ei 
fuerit alligatus Pantoleon, per declive mittatur: ac- 
cidet enim omnino, utl cum deorsum feratur, ipse 
per partes et membra conteratur, et sic malus male 
pereat. Et heec quidem illi prompti ad malum in- 
veniendum, et qui nihil eque bene faciebant, ac- 
]edebant. Deus autem, qui semper protegit eosqui 


V 


MENSIS 101.105. 


"E 
we 
nd 

* 


E12 


illum diligunt, ne nunc quidem deserit Pantoleo- Α τοῦ τόπου ἀνενεχθήτω. Εἶτα τοῦ Παντολέοντος 


nem, sed eum rursus defendit, sicut charum filium. 


αὐτῷ προσδεθέντος, ἀφεθήτω κατὰ τοῦ  mpavoUg 


συµθήσεται γὰρ πάντως τοῦ τροχοῦ καταφεροµένου Χατὰ µέρος αὐτὸν ἐπιτριθῦναι xal µέλος xuxóv οὕτω 
καχῶς ἀπολέσθαι. Καὶ ταῦτα μὲν οἱ ποριµώτατοι τὴν καχίαν x«i πρὸς τὸ βλάπτει εὑρεικοί Ὁ δὲ 
ἀεὶ τῶν ἠγαπηκότων αὐτὸν ὑπερασπίξων Ott, οὐδὲ νῦν ἀφίστατο Παντολέοντος, ἀλλ᾽ οἷα φίλου παιδὸς καὶ 


αὖθις προΐστατο. 

XXII. Atque interim quidem mansit in carcere, 
donec constructa esset rota. Cum vero ea esset jam 
constructa, rursus concurrente magna multitudine, 
utpote quod imperator ipse adesset spectator, alli- 
gatur martyr rote, et ipse desuper per declive di- 
mittitur. Et illi quidem psalmus movebat labra, et 
preces, quee Potentem vocabant ad auxilium. Ille 
autem protinus aderat, eum confirmans : et ad os- 


tendendam preesentiam, rumpebantur vincula, mar- B 


tyr relaxabatur, eterat ab omni malo integer. Rota 
autem non tam contra illum, quam pro illo acta, 
occidit multos infideles ; et sic fit poena ultrix eo 
modo;qui dici nequit εί cognoscitur Deus judicia fa- 
ciens *, et Deus ultionum libere agit!^. Propter hoc 
limor invasit civitatem, imperatorem admiratio. Et 
cum esset adhuc crassus vitio, nec posset lucem 
suscipere veritatis, rogavit sanctum : Quid hec sibi 
volunt? et quousque ex nostro populo alios quidem 
& diis abduces, alios autem morti dedes, ut horum 
quidem detrimentum patiamur, illos autem etiam 
nobis babemus adversos ? Deinde etiam rogavit, 
quemnam habuisset doctorem, et ex quo didicisset 
Christianismum. 


XXIII. Christi vero martyr confidenter confitetur 
Hermolaum, ut qui non posset eum celare, qui non 
erat angulo dignusetoblivione: sedluce. Cum autem 
jussisset, utei producereturin conspectum, minime 
distulit martyr, ut qui didicisset experientia, qua- 
lis esset apud eum linguaet ingenium, quee facilius 
capere possent, quam capi. Abiens ergo ille justus 
simul cum tribus militibus, quibus credita fuerat 
ejus custodia, venit in domum, in qua latebat di- 
vinus Hermolaus. Quem cum ipse aspexisset : Cur 
huc venisti, fili, et quanam de causa ?rogavit. Ille 
vero :Te vocat, inquit,imperator, domine mi senex. 
Is vero dixit, se hoc scire, quoniam adest tempus 
patiendi et moriendi pro Christo, ut ipse ei signifi- 


KB'. Τὸ μὲν οὖν παρὸν ἐλάμδανεν αὐτὸν ἡ tip- 
κτὴ, ἕως ἡ τοῦ τροχοῦ κατασχευὺ ἸὙένοιτὸ. Ὡς dt 
ἤδη καὶ χατεσχεύαστο, πλήθους πάλιν συνδραµὀν- 
τος πολλοῦ, ἅτε βασιλέως αὐτοῦ θεατοῦ παρόντος, 
δισμεῖται ὁ μάρτυς πρὸς τῷ τροχῶ, καὶ αὐτὸς ἄνω- 
θε xarà τοῦ πρανοῦς ἀφίεται. Καὶ τῷ pi» ψαλμὸς 
τὰ χείλη üxívtt καὶ εὐχὺ καλοῦσα τὸν Δυνατὸν εἰς 
ἐπιχουρίαν. Ὁ δὲ τὸ τάχος παρῆν ἐνισχύων, xci 
δεῖγμα τῆς παρουσίας ἐῤῥήγνυτο τὰ δεσμὰ, ὁ μὰρ- 
Tug ἀνίετο καὶ χακοῦ παντὸς ἄθικτος ἦν ὁ τροχὸς 
ὃς οὗ κατ’ ἐκείνου μᾶλλον, ἀλλ ὑπὲρ ixtivou gtpó- 
µενος, πολλοὺς ἀπόλλυσι τῶν ἀπίστων, καὶ vetat 
οὕτω τιμµωρὸς ἀῤῥήτως ἡ τιμωρία, x«l γινώσκεται 
Κύριος χρίαατα ποιῶν καὶ GO: ὁ τῶν ἐκδική- 
σεων ἔἐκδήμως παβῥησιάξεται. Φόθος ἐπὶ τούτοις 
ἔσχε τὴν πόλιν, θαῦμα τὸν βασιλέα, καὶ ἔτι παχὺς 
ὤν τὴν χαχίαν xal τοῦ τῆς εὐσεθείας φωτὸς ἀπαρα- 
Φεχτος, ἐπυνθάνετο παρὰ τοῦ ἁγίου. Πόθεν τἀῦτα ; 
καὶ ἄχρι τίνος, φᾳησὶν, τοὺς piv Ἡμετέρου λαοῦ τῶν 
θεῶν ἀποστήσεις, τοὺς ὃξ θανάτω παραπέμψεις. 
iv' ἐκείνους piv τέλεον ζημιοίµεθα, τούτους δὲ καὶ 
καθ ἡμῶν ἔχοιμεν; Εἶτα καὶ τίνα days τὸν παιδευ- 
τὸν ὥρετο, καὶ παρὰ τίνος µάθοι τὸν Χριστιανι- 
σμὀν. 

ΚΓ’. Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ μάρτυς θάῤῥούντως ὁμο- 
λογεῖ καὶ φανεοοῖ τὸν Ἑρμόλαον, οὐ χρύπτειν εἰ- 
δὼς τὸν μὐ Ὑωνίας καὶ λήθης, ἀλλὰ φωτὸς ἄξιον. 
Ἐπει δὲ ἐκέλευσεν xai εἰς ὄψιν αὐτῷ «γενέσθαι, ὁ 
μάρτυς οὐχ ἀνεθάλλεο, µπείρᾳ μαθὼν, ola παρ᾽ 
αὐτῷ γλῶττα x«i Φφοένες θηρᾷν μᾶλλον if θηρᾶ- 
σθαι δυνάµεναι. ᾽Απελθὼν τοίνυν ὁ δίκαιος σὺν 
dux τρισὶ στρατιώταις τὸῖς τὴὺν φυλακὴν αὐτοῦ πι- 
στευθεῖσι, προσθώλει τῷ δωµατίῳ, ἔνθα ὁ sio, 
Ἑρμόλαος χρυπτόµενος ἦν, ὃν αὐτὸς θεασάµενος 
Τί fx ἐνταῦθα, τέκνον, xoi τίνος χάριν ; διεπυν- 
θάνετο. Καὶ óg Ὁ βασιλεὺς, ἔφη, καλεῖ σε, χύριέ 
µου πρεσθύτα. Ὁ δὲ γινώσχειν ἔλεγε τοῦτο, ἐπεὶ καὶ 
ὁ χαιρὸς πάρεστι τοῦ ὑπὶρ Χριστοῦ παθεῖν κἀμὲ 


caverat illa nocte. Postquam ergo illi constiterunt D καὶ θανεῖν, ὥς pot τῆς νυκτὸς ταύτης αὐτὸς δεδή- 


ante imperatorem, ille rogavit, quisnam esset ei 
nomen. Is vero et nomen dixit, et non celavit se 
esse Christianum. Deinde cumrogasset imperator, an 
etiam secum alios haberet Christianos, illecum esset 
verax, dixit, Hermippum et Hermocratem, quos ha- 
bebat. Cum eos ergo jussisset etiam sisti cum Her- 
molao, ubi affuerunt : Vos estis, inquit, qui Panto- 
leonem a cultu deorum abduxistis ? Illi antem : Eos, 
inquiunt, quiipso digni sunt, Christusscit ad lucem 
vocare. [Imperator autem : Missis, inquit, nugis, si 
vultis ab hac priore culpa absolvi, et iis qui a nobis 
&mantur, et primos honores a nobis consequuntur, 


? Psal. ix, 17. [ο Psal. Χαμ. 


λωχεν. Ὡς οὖν ἀπελθόντε τῷ Daci παρέστησαν, 
προσχὼν  éxsivo; τῷ πρεσθύτῃ τές τε εἴη καὶ τί 
ὄνομα αὐτῷ Ώρετο. Ὁ δὲ καὶ τὸ ὄνομα ἔφη καὶ τὸ 
Χριστιανὸς εἶναι οὐκ ἀπεχρύψατο. Εἶτα ἐρομένου 
τοῦ βασιλέως, εἰ καὶ ἄλλους ἔχοι Χριστιανοὺς σὺν 
ἀντῷ, Φφιλαλήθης v» ἐχεῖνος, "Ερμιππόν τε καὶ 
Ἑρμοχράτην οὓς εἶχεν, εἴρηκεν. Τούτους οὖν ἀχθῦ- 
ναι x«i σὺν Ἑρμολάῳ παραστῦναι αὐτῷ κελεύσας, 
ἐπεὶ παρέστησαν Ὑμεῖς ἐστε, ἔφη, oi τὸν Παν- 
τολέοντα τῆς τῶν θεῶν ἀπεστήσατε θρησκείας, Οἱ 
dé Τοὺς ἀξίους ὁ Χριστὸς oidt χαλεῖν πρὸς τὸ φῶς. 
Καὶ ὁ βασιλεύς ᾿Αφϕέντες τὸ xtvoloytiy, ign, εἶπερ 


&T3 


VITA S. PANTELEEMONIS, 


An 


βούλεσθε xai τῆς προτέρας ταύτής αἰτίας ἀπολυ- À annumerari, efficite ut ei persuadeatur diis sa- 


θᾷναι καὶ τοῖς mao! ἡμῶν φιλονμένις xxl τῶν 
ποώτων ἠξιωαένοις τιμῶν συνταγῦναι, πιισθῆναι 
τοῦτον παρασχευάσατε τοῖς θεοῖς θῦσαι, Oi δέ᾽ 
Πῶς ἂν τοῦτο ὁράσειαν, εἶπον, οἱ πρώτους ἑαυτοὺς 
πείσαντες μὴ ἀποστῆναι Χριστοῦ μηδὲ κωφοῖς ti- 
δώλοις θυσίαν προσενεγκεῖν ; Ταῦτά τε κεἰπόντες 
καὶ εἰς οὐρανοὺς ὄμματα αἰσθητά τε ἅαα καὶ νοητὰ 


erificare. Illi vero, Quomodo, inquiunt, hoo 
fecerimus qui primum nobis persuaserimus Chri- 
stum non deserere, nec surdis simulacris offerre 
sacrificium ? Hec dixerunt, et sensus et mentis 
oculos in ccelos sustulerunt. Sic precantibus autem 
apparet Salvator: et totus statim locus agitatur et 
movetur. 


ὅραν. Οὕτω δὲ εὐχομένοις ἐπιφαίνεται 0 Σωτὴο, xai ὁ τόπος εὐθὺς ὅλος χλόνῳ καὶ σεισμῷ βάλλεται. 


KA'. Ὁ δέ γε ταῖς ἀληθείαις διασεσεισµένος τὸν 
νοῦν µβασιλεὺς τοὺς θεοὺς ἔφη ἀἁγανακτήσαντας 
σεῖσαι τὴν 33v; πρὸς ὃν ὁ µάοτυς μάλα συνετῶς 
καὶ Ὑενναίως' Ei δὲ καὶ αὐτοὺς συωθαίη τοὺς θεούς 
σον χαταπεσεῖν' Οὕπω πέρας εἶχεν ὁ λόγος, xal τις 
τῶν τοῦ βασιλέως παραγενόµενος ἦν ἀγγελος ἐκείνῳ 
τῆς συμφορᾶς Οἱ θεοὶ, & βασιλεῦ, λέγων, ἔπεσόν 
τε χαὶ συνιτρίθησαν. Οὕτως οἱ φοθεροὶ καὶ τὴν yüv 
σείοντε, πτῶμα ἔχειντο πονηρὸν, τοῖς οὐχ ὁμοίως 
τυφ)οῖς οὐδὲ αὐτόχρημα λίθοις πολλοῦ γέλωτος ἆλη- 
θῶς άξιοι. Ἕτερος μὲν οὖν xai βραχείας ἀπολαύων 
φοενὸς xai μὴ τῇ μορφῇ μόνη τοῦ μὴ κτῆνος εἶναι 
φανερῶς πιστευόµενος χᾶν ἐπέγνω τὸν ἀφψευδῆ θιὸν 
χαὶ Toii» ταῦτα δυνάµενον * ἀλλ οὐχ ἐκεῖνος ^ ἀλλ' 
εἴ τι βελτίων ὑπῆρχε xai ὅσον ἀπώνατο ἀπὸ τῆς 
θεοσηµίας, ἀπὸ τῶν ἕργων εὐθὺς ὄῆζλος γίνεται, 
Aüríxx γὰρ τῶν piv τριῶν ἁγίων ἐχείνων μετὰ τὸ 
πολλὰ τούτους κολάσαι τὸν διὰ ξίφους θάνατον δια- 
κρίνει Παντολέοντα δὲ τὸν µέγαν τῷ δεσμωτηρίῳ 
xarà τὸ παρὸν ὀίδωσι. Τὰ μὲν οὖν ἀναιρεθέντα τῶν 
μαρτύρων σώματα οὕτω αείµενα Χριστιανοῖς ἐμέ- 
λησεν ἀνελέσθαι xal ὡς προσῆκον ἦν αὐτὰ θάψαι. 

ΚΕ’. Παντολέοτα δὲ ἀπὸ τῆς εἰοχτῆς καλέσας ὁ 
βασιλεύς Δοχεῖ σοι, ἔφη, ὄτιπερ δῶν τὰς ἐμὰς χεῖ- 
pa« δυνήση διαφυγεῖν, εἰ uà προσελθὼν πρότερον 
θύσης τοῖς θεοῖς, καὶ ταῦτα τοῦ διδασκἀλούὐ σου 
Ερμολάου, Ἑρμίππου τε x«i Ἑρμοχράτους τὸ 
χαλὸν ἤδη µαθόντων καὶ τοῖς θιοῖς θυσίἰαν προσ- 
ενεγκόντων, οἳ x«l ἀμοιθὴν τῆς εὐπειθείας, τὸ 
πρῶτοι εἶναι νῦν ἐν τῷ παλατίω παρ) ἡμῶν εἰλή- 
φασυ ; Εἴπερ οὖν καὶ σὺ rà» καλὴν αὐτῶν ζηλώσας 
μεταθολἠν θύσεις, τὸτὲ Ost, Παντόλεον, οἷος ἐγὼ 
βαρὺς ὧν τῷ κολάξειν τοὺς ἀπειθοῦντας, παρὰ πολὺ 
τῶν Ἠπειθομένων ὑπάρχω τῷ εὐγνωμονεῖν, θερα- 
πεύειν φιλοτιμότατος' τοῦτο δὲ χατὰ πολλὴν ἔφη τὴν 
χαχούθειαν, ὅσα πρὸς τὸ πεισθῶναι, φημὶ, τοὺς 
ἁγίους. Πῶς γὰρ, οὓς fq φθάσας ἀνεῖλεν; 'AXX 


ἵνα τῷ ὁμοίῳ δελεάση τὸν ix Θεοῦ φωτιςόμενον, D 


ὅθεν οὐδὲ λαβεῖν ἴσχυσεν, ἀ)λ᾽, "Ido τούτους xai αὐ- 
τὸς, εἴρηχε, βασιλεῦ, πρὸ τοῦ coU προσὠπου παρ- 
εσταµένους' Ὁ μέντοι Μαξιμιανὸς ἔτι τοῦ δολιοῦσθαι 
καὶ μηδὶν ὑγις λέγειν οὐκ ἀφιστάμενος (ἔθετο γὰρ 
x«i τὸ σέθας xai τὴν ἐλπίδα ψεῦδος, κατὰ τὸν µέγαν 
Ἡσαίαν φάναι, xai τῷ ψεύδει ἔχρινε σκεπασθήσε- 
σθαι), OU πάρεισιν ἐνταυθα, ἔφη, ἀλλὰ κατὰ χρείαν 
τινὰ χαλοῦσαν εἰς ἑτέραν πόλιν παρ) ἡμῶν ἐξεπέμ- 
φθησαν. Ὁ δὲ µάρτυς' Καὶ ἅχων, ipn, τἆληθὶς 
εἴρηωκας ὁ τὸ ψεῦδος φιλῶν ᾿ ἐν οὐρανοῖς γάρ εἰσι νῦν 
ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ πόλει διάγοντὲς. 


3! [sa xxvim, 15, 


XXIV. Emote autem revera mentis imperator 
dicebat, deos indignatos movisse terram. Cui mar- 
tyres prudenter admodum et fortiter: Si contigerit 
ipsosquoque deos tuos, inquiunt, una cadere? Non- 
dum finita erat oratio, et quidam ex ministris im- 
peratoris accessit ad illum, nuntius calamitatis : Dii, 
dicens, o imperator, cecideruntet contriti sunt. Sic 


B illi terribiles et terram quatientes, jacebant in ter- 


ram dejecti tristi casu, iis qui non erant eque ceci 
et plane lapides, ridiculi. Atque alius quidem, qui 
vel parum habuisset prudentie, et non ei sola for- 
ma obstaret, neaperte crederetur esse pecus, Deum 
verum agnovisset, et qui posset Ἠεεο facere, sed non 
ille: qui quantum melior evasisset, et quantam uti- 
litatem ex pietate percepisse!, statim ex rebus ipsis 
aperit. Statim enim tres illos sanctos, postquam eos 
multis affecisset suppliciis, damnat capitis. Magnum 
autem Pantoleonem interim mittit in carcerem. At- 
que martyrum quidem sic interfectorum corpora 
cure fuit Christianis tollere, et ea, ut par erat, se- 
pelire. 


c XXV. Pantoleonem autem cum imperator vocas- 


set e carcere : Putasne, inquit, te posse vivum meas 
manus effugere, si non accedens prius diis sacri- 
ficaveris ? idque cum doctor tuus Hermolaus, Her- 
mippusque et Hermocrates id, quod bonum est, 
mutati jam didicerint,et diis sacrificium obtulerint, 
qui etiam a nobis obedientie acceperuut remune- 
rationem, ut sint primi in palatio? Si ergo tu sacri- 
ficaveris, eorum pulchram imitatus mutationem, 
tunc videbis, Pantoleon, quam ego, qui sum gravis 
in puniendis iis qui non parent, sim liberalis et 
munificusin benefaciendoiis qui parent. Hoc autem 
dicebat maligne et malitiose (quod attinet, inquam 
ad sanctos) ad illi persuadendum. Quomodo enim, 
quos jam ante interfecerat ? sed ut inescaret eum, 
qui a Deo illuminabatur. Quamobrem nec latere 
potuit; sed : Eos ipse quoque videam, inquit, o im- 
perator, ante tuam astantes faciem. Maximianus 
autem nondum cessans fraude agere (posuit enim 
ir.se quoquespem mendacium,ut dicam cum magno 
Isaia 44. et statuit se mendacio tegere): Non adsunt 
hic, dixit, sed aliqua necessariade causa missi sunt 
a nobis in aliam civitatem. Martyr autem: Vel 
invitus, inquit, verum dixisti, cum diligas menda- 
cium; sunt enim nunc in colis, degentes in 
civitate Dei. 


A5 MENSIS 


XXVI. Cum vero nullum non movisset lapidem, 
lapidum adorator, videret autem eum nihil de sua 
remittere constantia, et neque cedere assentationi- 
bus,nec verborum suasionibus,nec donorum promis- 
sis, necsuppliciorum minis, neque aliquo alio ex iis 
que vel delinire, vel perterrere possunt,abducia pie- 
tate, ubi eum adhuc flagellis vehementer cecidisset, 
non quod speraret se aliquid posse efficere sed,utex- 
pleret suam animi libidinem, ut gladio mortem subi 
ret,eum condemnat:etdeigde post mortem pulchrum 
corpus igni mandari ; is, inquam, condemnat, qui 
eterno igne vere erat dignus. Ducebatur itaque 
athleta ad locum consummationis,commissus manibus 
lictorum. Quoquidem cum venisset,etesset ejus ani- 
mus plenus gaudio (sciebatenim exquibus affiiclioni- 
bus quales eum essentexcepture voluptaes), psalt 
lebat hoc Davidicum : Sepe ezpugnaverunt mea ju- 
ventute mea : et enimnon potuerunt mihi. Supra dor- 
sum meum fabricaverunt peccatores,prolongaverunt 
iniquitatem suam. Dominus justus concidel cervices 
peccatorum!*. Deinde facit hic quoque Deus miracu- 
Jum non minus prioribus miraculis.Olec enim plantae 
eum alligant, collum autem ejus quidam ense ferit, 
Statim autem ferri quidem conversa est acies 66568 
similis, mansit autem collum sicut erat ab initio, 
sectionis nullum penitus habens signum. 

ΧΧΥΙ. Ea de causa tremor invasit occisores, et 
accedentes ei fiunt supplices, quem prius existi- 
mabant ne dignum quidem esse apud eos vivere: 
cujus etiam pedes speciosos prehensantes,quid non 
dicebant, quid non faciebant, audacie petentes ve- 
niam, et in Christum fidem aperte confitentes ? Ille 
autem non solum, quod ad se attinet, remittit, sed 
etiam eis a Christo perfectam petit remissionem. 
Quamobrem vocem quoque audiit de colis confir- 
mantem, consummanda ea que petiverat, eumque 
non amplius esse vocandum Pantoleonem,sed Pan- 
teleemonem. Resautem,dicebal ea vox,nominicon- 
veniet. Plurimi enim per te consequentur misericor- 
diam. Hanc vocem cum ille audiisset etdeiis quibus 
dignus erat habitus, certior factus esset, conversus, 
jussitlictores facere, quod eis imperatum fuerat. Illi 
autem renuebant, et judicabant hoc esse minime to 
lerandum.Cum veroinstaret martyr,facerent quod a 
tyrannoeis imperatum fuerat, apertedubitantes,. et 
quid facerentignorantes,seipsos utrisque dividunt, 
nempe pietati, et sancti viri jussui. Et cum omnia 
prius membra essent deosculati, quamqne eum re 
vererentur et colerent, satis testati essent, beatum 
ejus caput deinde ense amputant vicesimo septimo 
Julii. Quod quidem, ut arbitror, non potuissent, si 
ille non annuisset, ut qui nollet a martyrii magna 
dignitate excidere 


XXVIII. Suntquerursus miracula miraculis conse- 
quentia, eo, qui glorificabatur, glorificante eum, 
qui propter ipsum heec pati delegit. Lac enim flu- 


15 Psa]. cxrvii, 1-4. 


JULIUS. A16 


À KG". Ἐπε δι, τὸ τοῦ λόγου, πάντα λίθον χινήσας 
ὁ τῶν λίθων προσκυνητὺς ἀνένδοτον αὐτὸν ἑώρα x«i 
πάσης πέτρας στεῤῥότερον xai οὔτε χολαχείαις, οὗ 
λόγων πειθοὶ, οὐ δωρεῶν ἐπαγγελίαις, οὐ τιμωριῶν 
ἀπειλαῖς, οὐκ ἄλλῳ tti τῶν ἡ θέλγεν, à φοθεῖν 
Φυναµένων τῆς εὐσεθείας παρατρεπὀµενον, µάστιξε 
καὶ ἔτι σφοδραῖς αἰκισάμενος, οὐδὲν πλέον ἐλπίζων 
ἀνύειυ, ἀλλὰ τῷ θυμῷ χαριζόµενος, τὸν διὰ ξίφους 
θάνατον καὶ αὐτὸν χαταχρέει, εἶτα καὶ μετὰ τέλος 
πυρὶ τὸ χαλὸν σῶμα παραδοθῆναι, ὁ τοῦ αἰωνίου 
«πυρὸς ὄντως ἄξιος. "Hytro τοιγαροῦν εἰς τὸν τῆς 

τελειώσεως τόπον χερσὶ δηµίων ὁ ἀθλητὺς πιστεν- 

θείς. Ἔνθα dà xoi γενόμενος xal χαρᾶς ὅσης πλη- 
σθεὶς τὴν duxi» (ὗδει γὰρ ἐξ otov θλίψεων olet 
τοῦτον διαδέξονται ἡδοναὶ)) τὸ Δαυϊτικὸν τοῦτο 
ὑπέψαλλε λέγων" Πλεονάχις ἐκπολέμησάν µε ἐκ 
νεότητὸς µου * καὶ γὰρ οὐκ ἠδυνήθησάν uoc: ἐπὶ 
τὸν νῶτόν µου ἐτέχταινο» οἱ ἁμαρτωλοὶ, 
κρυναν τὴν ἀνομίαν αὐτῶν * Κύριος 

συνέκοψεν αὐχένας ἁμαρτωλῶν. Εἶτα θαυματ- 
ουργεῖ κάνταῦθα Θκὸς, οὖδεω τῶν προλάθόντων 
θαυμάτων ἔλαττον. ᾿Ελαίας μὲν γὰρ αὐτὸν προσδε- 
σμοῦσι φυτῷ * παίει δέ τις αὐτοῦ τὸν αὐχένα ξίφει. 

Εὐθὺς di τὸ μὲν τοῦ σιδήρου στόμα χηρῷ ἐοιχὸς 
. ἀνεστρίφετο, ἔμεινε δὲ ὁ αὐχὴν ὥσπερ ἐξ ἀρχῆς ἦν 
μηδ᾽ ὁτιοῦν ἔχων τομῆς σύμθολον. 

ΚΣ. Τρόμος ἐπὶ τούτῳ λαμθάνει τοὺς φονευτὰς, 
καὶ προσελθόντες ἰχέται γένονται τοῦ μηδὲ ζῆν παρ᾽ 
αὐτοῖς ἀξίου, ἀλλὰ τὸ θανεῖν ἀτίμως καταχριθέντος, 
oU καὶ τῶν ὡραίων ποδῶν ἐχόμενοι, τί μὲν οὐκ 

C ἔλεγο», vi δὲ οὐκ ἐποίουν συγγνώμην τε τῆς τόλμος 
αἰτούμενοι καὶ τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν διαῤῥόδην 
ὁμολογοῦντες; 'O δὲ οὐκ ἀφίησι µόνον, τόγε εἰς αἲ- 
τὸν ᾖκον, ἀλλὰ x«i παρὰ Χριστοῦ τούτοις τελείαν 
αἰτεῖται τὸν ἄνεσιν, ὅθεν xal ἀχούει φωνῦς οὐρανό- 
θεν αὐτών τε τὴν τελείωσιν βεθαιοῦσαν τῶν αἴτη- 
θίτων, x«l ὡς Οὐκ ἔτι Παντολέων, ἀλλά Παντε- 
λεήμων ἔση καλούμενος xai τὰ πράγματα συωφθἰγ- 
ἄονται τῷ ὀνόματι ' π)εῖστοι γὰρ ἐλέους διὰ σὲ 
τεύξονται. Ταύτης ἐκεῖνος τῆς φωνῆς ἀκουστὴς 4t- 
νόµενος x«i oíev ἠξιώθη βεθαιωθεὶς, ἐπιστραφεὶς 
ποιῆσαι τὸ κχελευσθὶν αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ τυράννου 


Β 


ἐμά-- 
δίκαιος 


ἐπέταττε' οἱ d& &vévtuoy καὶ ὧἦχιστα τοῦτο ἀνεχτὸν 
ἔκρινον εἶναι. 'Emsi δὲ ó µάρτυς ἐπέχειτο ὗ μὴν 
γενέσθαι τὸ τκελευσθὶν αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ τυράννου 
φανερῶς ἀποροῦντες καὶ μὴ ἴἔχοντες ὃ τι ὁράσουσιν, 
ἀμφοτέροις µερίδουσιν ἑαυτὸὺς τῷ τε -ῆς εὐσεθείας 
πράγματι xol τῷ ὑπὸ τοῦ ἁγίου κελευομένῳ * καὶ 
φιλήσαντες πᾶν µέλος πρότερον xai τὺν aidé καὶ 
τὸ σέθας ἵἱχανῶς Ὑνωρίσαντες, εἶτα καὶ ξίφει τὴν 
µακαρίαν τέανουσι χεφαλὴν, εἰκάδα ἑθδόωην dyov- 
τος "loulou μηνὸς, οὐκ ἄν, οἶμαι, τοῦτο δυνηθέντις, 
εἰ μὺ ἐχεῖνς ἐπένεε, τοῦ μεγάλου τῆς μαρτυρίας 
ἀξιώματος ἐθέλων μὲ ἐκπεσεῖν. 

KH'. Καὶ πάλι θαύματα θαύμασι ἀκολουθεῖ, 
δοξάδοντος τοῦ δεδοξασµἑνου τὸν δι ἐκεῖνον ταῦτα 
mpoppupívov παθεῖν. Γάλα γὰρ ἀντὶ αἵματος εὐθὺς 


A77 


» -* 


τῷ χαρπῷ ᾖβρῖθον ἐδείκνυτο. Ὅπερ εἰς γνῶσιν τῷ 
τυραννοῦντι ἐλθὸν, ἐχχοπῆναί τι τὸ φυτὸν προσ- 
τάττει χαὶ τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος παραδοθῆναι 
πυρὶ, ὥσπερ di καὶ πρότερον ἐχέλεύσθη. Οὐκ ἔτι 
μὲν οὖν οἱ πιστεύσαντες στρατιῶται πρὸς τὸν βασιλέα 
ὑπέστριψα», πολλὺν ὠμότητα τούτου κατεγνωκότες 
καὶ τὸ τῶν μάγων πρὸς Ηρώδην ζηλώσαντες, δοξά- 
ζοντες δὲ Θιὸν xai τὸν αὐτοῦ μάρτυρα διετέλουν' 
ἀλλὰ xai τῶν πιστῶν τινες συνελθόντες ἐν αὐτῷ τῷ 
τόπῳ ἔξω τῆς πόλεως, ἔνθα x«i τὴν τελείωσιν ὁ μάρ- 
Tug ὑπέστη, τὸ ἱερὸν ἐχείνου σῶμα ἐν προαστείῳ 
σχολαστιχοῦ τινος (Αδαμάντιος αὐτῷ ὄνομα) ὁσίως 
καὶ ἱερῶς χατέθεντο, εἰς δόξαν Πατρὸς, καὶ Υἱοῦ, καὶ 
ἁγίου Πνεύματος, τῆς μιᾶς θεότητος καὶ βασιλείας, 


CERTAMEN S. CALLINICI. 418 


ῥύῃ, καὶ τὸ τῆῶς ἐλαίας φυτὸν ὦ προσιδέθᾳ ἅπαν A xil protinus pro sanguine, et planta olere, cui fue- 


rat alligatus, conspectaesttota fructu onusta. Quod 
quidem cum venisset ad tyranni notitiam, jubet 
plantam exscindi, etcorpus martyris ignitradi, sicut 
eliam prius jusserat. Atque milites quidem, qui cre- 
diderant, non amplius reversi sunt ad imperato- 
rem, eum condemnantes magne crudelitatis, et 
quod Magi Herodi fecerunt, imitantes ; Deum autem 
etejus martyrem perpetuo glorificabant.Quin etiam 
cum quidam fideles cou venissent in eoipsolocoextra 
civitatem, in quo martyr subiit consummationem, 
sacrumillud corpus in suburbanocujusdam schola- 
stici (erat autem ei nomen Adamantius) sacrosancte 
deponunt : in gloriam Patris, et Filii, et Spiritus 
sancti, cui est una divinitas, et regnum : cui con- 


ᾧ πρέπει τιμὴ xai προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν p venithonoret adoratio in secula seculorum. Amen. 
αιώνων. ᾽Αμήών. 








ΑΘΛΗΣΙΣ 
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ. 


CERTAMEN 
SANCTI MARTYRIS CALLINICI, 


(Latine &pud Surium ad diem 29 Julii; Grecus textus nunc primum prodit ex cod. ms. Paris (ancien fonda.) 
n. 1475, sec. x1 Ε9ιΤ.). 


I. Cum simulacrorum invalesceret insania, et om- 
nia exederet et corrumperet, malis quidem de- 
monibus divinus honor attribuebatur : Deo autem 
creatori et opifici universorum neque animum 
volebant adhibere, qui erant dediti impietati, neque 
ei, quem par est, honorem tribuere. Nam cum mu- 
tilatis essent animis ii quibus obtigerat ut fierent 
ad Dei imaginem, veritatis quidem lucem aversa- 
bantur, conniventes oculis ad ejus, qui illos fece- 
rat, agnitionem : currebant autem ad tenebras 
erroris, neque volentes illustrari splendore suse 
gratie, neque omnino contra intueri et 'aspicere 
ubique diffusum radium cognitionis. Nam cum 
χαταχέας τῶν ἀνθρώπων 6 πονηρὸς ἄγνοιαν x«i — multam et tenebricosam effudisset malignus in ho- 
τούτους παντοίως ὑποποιησάμενος, τοῦ uiv ἀληθιοῦ mines ignorationem, et eos omnino in suam rede- 
xai µόνου διέστησε Θεοῦ xai ἀπήγαγεν, εἰδώλοις δὲ [) gisset potestatem, a vero quidein et solo Deo dis- 
χωφοῖς xai ἄλλοις αἰσχίστοις ἀφομοιώμασι A«rpsós — junxit et abducit : surda autem et muta simulacra 
ἀνέπεισε καὶ τιμᾷν, ὡς ἂν ἐντεῦθεν ὁλοσχερῶς D»  turpissime persuasit colere et adorare, ut sic eos 
καὶ παραστήσεται. 'A)) οὔκ ἔδωχεν αὐτῷ ὁ φυ- omnino expugnaret etsubjugaret. Sed qui nos cu- 
λάσσων ἡμᾶς x«i φρουρῶν Κύριος τὴν ὅλην αὐτοῦ  stodit et servat Dominus, non concessit ei, ut 
καὶ καθ) ἡμῶν ἐμπλῆσαι δυσµένειαν, οὐδὲ τοσοῦτον omnino suum in nos impleret odium : neque se 
αατωπαιδεύσασθαι, ὦώς  gámpa µπάντας ποιῆσαι — adeo impudenter gereret, ut nos omnes concul- 


A'. ἸΤῆς εἰδωλικῆς µανίας ἐπικρατούσης καὶ C 
πάντα ἐπινεμομέης καὶ διαφθειρύσης, δαίµοσι 
piv πονηροῖς τὸ θεῖον σέθας ἐπεφομίξετο, θιῷ δὲ 
τῷ κτίστη τῶν ὅλων καὶ δημιουργῷ οὔτε προσέχειν 
οἱ τῷ δυσσεθεία προστετγκότες ἐθούλοντο, οὔτ' ἀπο- 
νέµειν τιμὴν τὴν προσήχουσαν * τὰς γὰρ ψυχὰς πη- 
βωθέντες οἱ τὸ xar' εἰχόνα λαχόντες παρὰ Θιοῦ, τὸ 
μὲν τῦς ἀληθείας ἀπεστράφησαν φῶς μύσαντες τὰς 
αἰσθήσεις πρὸς τὴν τοῦ πεποιηκότος ἐπέγνωσιν, τῷ 
δέ Ύε τῆς πλάνης προσέδραµον σκότει, pnt! αὖγα- 
σθῆναι τῷ τᾶς χάριτος αἴγλφ θε)ήσαντες, μήθ᾽ ὅλως 
ἀντωπῆσαι x«i χατιδεῖν πανταχοῦ ἡπλωμένην τὴν 
ἀκτῖνα τῆς Ὑνώσιως' πολλὴν γάρ τινα καὶ ζοφώδη 


79 


MENSIS JGLIUS. 


480 


caret. Multi enim eum vicerunt, et omnes ejus Α αὐτῷ, Πολλοὶ γὰρ οἱ τοῦτον xal νιχήσαντες x&l tà» 


vires perdiderunt. Domini enim amore inflammatis 
eorum animis, et totis ejus qui est potens, charitate 
confirmatis, ad bellum gerendum adversus inimi- 
cum sírenue et audacter processerunt, omnibus 
quidem membris lacerati, et carnis compa- 
gibus resoluti, recreationem autem 80 delicias ea 
que magnos dolores afferunt, tormenta existi- 
mantes : quos adhuc certaminum sanguine di- 
slillantes ^ aecepit Christus agonotheta. Pure 
namque ei oblati sunt hostie, et victime volun- 
tarie. Propter quee communis superatus inimi- 
cus, cecidit admirabili quodam casu illis spectan- 
tibus. Cum eo congressus magnus quoque athleta, 
etl corona redimitus  Callinicus, cujus luctam 
et certamina in presenti prosequitur oratio, usque 
adeo derisitea que suntejusterribilia, ut tanquam 
infantem prima statim lucta prostraverit, et humi 
affixerit. Sed ejus quidem egregii viri omuia sin- 
gulatim dicere et referre nec ulla posset oratio, 
nec quas ab eo gesta sunt, auditione fuerunt 8ο: 
cepta ab omnibus, ut possint omnia proferri ab 
omnibus. Quedam autem pauca, et que eorum 
qui audierunt, minime fugiunt memoriam «etenim 
interfuerunt quidem, cum decertaret martyr, et 
viderunt nonnulla eorum que fiebant), presenti 
oratione tradentur memorie. Sic enim et nostro 
satisfaciemus desiderio, et athlete afferemus bre- 
vem laudem martyrii. 

II. Hie ergo divinus et magnus Callinicus, in 
bona et rerum omnium fertili Cilicie regione 
natus, fuit preclare educatus, Deum quidem om- 
nium Salvatorem et effectorem ab infantia confitens 
et honorans, simulacra autem, nullo sensu predita 
et plane surda abhorrens et habens odio. Qui cum 
etiam vellet pietatem ubique disseminare, usus est 
multis et longis peregrinationibus, vitam quidem 
dignam religione exercens, vite autem institutum 
exornans religione. Fidem enim in Christum non 
solum in sinu ferre, sed etiam publice predicare, 
pium esse exstimans, cognitus fuit a multis magi- 
ster veritatis : quos perinde ac quidam magnes 
trahebat ap seipsum, οἱ avertebat ab errore. Ab 
ejus enim, tanquam alicujus sirenis, dulcissimo 
verborum capti sono ii qui audiebant, statim dedu- 
cebantur ad fidei agnitionem, pulchra ei effecti 
preda. 

III. Cum vero multos vicos et civitates obiens, 
pervenisset Ancyram Galatie civitatem magnam, 
et populo frequentissimam (erat autem verbum di- 
vinum in ea explicans et dividens), et multi ex iis 
qui tunc illic erant, fuissentejus doctrine parti- 
cipes, accensa est ab aliquibus in eum invidia et 
odium inconsideratum. Qui enim divinas insolen- 
ter despiciebant admonitiones, et aversati quidem 
erant veritatem, tanquam terra autem petricosa 
semen verbi non admittebant, fidei preeconem ac- 
cusant apud eum, qui tunc erat preeses civitatis, 
virum quidem plenum impietate, plenum item 


πᾶσαν αὐτοῦ ὀλέσαντες δύναμι. Τῷ γὰρ τοῦ Δε- 

σπύτου φίλτρῳ τὰς ψυχὰς πυρωθέντες, ol; ὁ θεῖος 

ἔρως ἐνέσχηγε καὶ ὅλους αὐτοὺς τῇ ἀγάπη τοῦ 

Φυνατοῦ ἐπιῤῥώσαντες, εὐθαρσῶς καὶ γενναίως πρὸς 

τὸν κατὰ τοῦ ἐχθροῦ ἐχώρησαν πόλεμον ' πάντα μὲν 

τὰ µέλη κοπτόμεοι xal τὰς τῆς σαρχὸς ἁρμονέας 
παραλυόμέοι, ἄνεσιν δὲ μᾶλλον à τρυφὴν τὰς πο- 
λυωδύνους βαδάνους ἠγούμένοι, οὓς ἔτι καὶ τὰ τῶν 
ἀγώνων περιστάξονίὰς αἵματα ὁ ἀγωνοθέης Χρυ 
στὸς προσελάθετο, θύματα ἄάμωμα προσθεχθέντες 
αὐτῷ καὶ σφάγια ἰθελόύσια, ig" ol; ὁ χοινὸς ἠττν" 
θες ἀυσμενὴς πτῶμα πέπτωχε τοῖς ὁρῶσιν ἑξαί- 
σιον. Τούτῳ συμπλαχεὶς x«t ὁ µέγας ἀθλητὴς καὶ 
στεφανίτης Καλλίνικος, οὗ τοὺς ἄθλους xai τὰ πα- 
B λοίσµατα 6 νῦν λόγος διέξεισιν, ἐπὶ τοσοῦτον αὐτοῦ 
τῶν φοθερῶν κατεγέλασεν, ὡς olx παῖδα νήπιον 
£x πρώτης εὐθὺς πάλης καταθαλεῖν xai εἰς yüv 
καταῤῥάξασθαι, 'A))à πάντα piv τὰ τοῦ γενναίου 
λέγειν τε ἀνὰ µέρος καὶ διηγεῖσθαι, οὔτε λόγος 
ἐστὶν ὁ πᾶσιν ἐναργῶς ἐπιέναι δυνάµενος, oSv ἐν 
πολλᾶν ἀχοαῖς τὰ τούτῳ ἐνηχήθη πεπραγµύα, ὡς 
ἂν καὶ πᾶσι πάντα Ὑένοιτο ἔκφορα. ᾿Ο)ίγα δέ τινα 
καὶ ὅσα τὴν μνήμην τῶν ἀχουσάντων οὐ d ιαπέφευγεν 
(ἐπεὶ χαὶ παρῆσάν τινες ἀγωνιξδομένῳω τῷ µάρτυρι, 
ἔνια τῶν Ὑινομένων θεώμµενοι) διὰ τοῦ παρόντος 
λόγου ὑπομνήματι στήσετα.. Οὕτω γὰρ τόν τε 
Ἡμέτερον Ἀπόθον ἀφοσιωσόμίθα, καὶ τῷ ἀθλητῆ 
βραχὺν τὸν τοῦ μαρτυρίου εἰσοέσομεν ἔπαινον. 

B'. Οὗτος τοίνυν ὁ θεῖος καὶ μέγας Καλλίνιχος ἐν 
τῇ Κιλέχων καὶ φὺς xal τοαφεὶς, χώρας εὐφόρου καὶ 
τὰ πάντα χρηστῆς, ἀγωγῆς ἔλαχεν ἀστείας xol 
ὑπερφυοῦς, Θεὸν piv τὸν πάντων Σωτῆρα x«l ποιη- 
τὴν ix πρώτης ἅμα τριχὸς ὁμολογῶν χαὶ τιμῶν, 
εἴδωλα δὲ τὰ ἀναίσθητα καὶ κωφὰ βδελυττόμενος καὶ 
μισῶν, ὃς xai τὴν εὐσέθειαν ὑποσπείρειν βουλόμενος 
πανταχοῦ, ὀδοιποοίαις ἐχέχρητο συχναῖς χαὶ µα- 
κραΐς, βίον pi» ἔπάξιον ἀσκούμενος τοῦ σεθάσµατος, 
τὴν δέ γε πολιτείαν ἐπικοσμῶν τῷ σεθάσµατι ' τὸν 
γὰρ εἰς Χριστὸν πίστιν οὐκ ἐγχόλπιον µόνον φέρειν, 
ἀλλὰ καὶ δημοσία κηρύττεν ἡγούμενς εὐσεθὶς, 
πολλοῖς τῆς ἀληθείας διδάσκαλος ἐγνωρίδετο, οὓς dà 
καὶ ὡς εἴ τις μαγνῦτις εἷλχέ τε πρὸς ἑαυτὸν καὶ 
τῆς πλάνης ἀπέστριφε. Τούτου γὰρ τῆς ὑδίστης τῶν 
λόγων Ἠχοῦς οἷα Σειρῆνος ἀψευδοῦς ἀἁλόντες, οἱ 
ἀχροώμενοι ποὸς τὸν τῆς πίστεως εὐθὺς ἐδωγροῦντο 
ἐπίγνωσιν, καλὸν αὐτῷ γενόµενοι θύραμα. 

['. Ὡς δὲ πολλὰς χώµας κἀὶ πόλεις περιῖὼν καὶ 
τὴν ἐν ᾽Αγχύρα τὴς Γαλατίας χατείληφε πόλιν 
οὕτω μεγάλην καὶ πολυάνθρωπον (ζν δὲ τὸν θεῖον 
λόγον ὑφαπλῶν x&v ταύτῃ καὶ διαµένων) πολλοί τε 
τῶν ἐχεῖσε τῶν αὐτοῦ διδασκαλιῶν μµετειλήφεσαν, 
φθόνος ἀνήφθη πρὸς τινων καὶ µίσος ἀλόγιστον κατ 
αὐτοῦ. Οἱ γὰρ ἀπεροχάλως τῶν θείων ἔχοντες παρ- 
αινέσεων καὶ ἀπεστραμμένοι μὲν τὴν ἀλύθειαν, 
ὡς γῆ δὲ πετρώδης τὸν τοῦ λόγου σπόρον uà δεχόμι- 
vot, ἐνδιαθάλλουσι τὸν τῆς πίστεως χύρυκα τῷ Tu- 
'νιχαῦτα τῆς πόλεως προστατεύοντι, ἀνδρὶ πλέρει 
μὶν ἀσεθείας ὄντι, πλέρει δὲ θυμοῦ καὶ ὠμότοτος. 


D 


igi 
Σαχερδὼς τούτω ὄνομα, ᾧὦ καὶ θᾶττον ὁ ἀθλητὴς 
προοσαχθεὶς, εἰς ὄψιν τε αὐτῷ παραστάς' Τί, φησὶν o 
θρασὺς ἄρχων xci ἁλαξδὼν πρὸς τὸν ἅγιον, xarà το- 
σούτου κράτους µόνος τῶν ἄλλων τολμᾶς αὐθαδάζεσ- 
θαι, xai ταῦτα ἔπηλυς ὢν καὶ οὐχ ἡμεδαπὸς, πάντων 
ὑποκυπτόντων x«i θύσιας τοῖς θιοῖς προσα΄/όντων 
καὶ αὐτοὺς εὐμινεῖς ἔχειν σπευδόντων, δι ὧν ἡμῖν 
πάντα δωρεῖται τὰ κάλλιστκ ; ᾽Αλλὰ σύ γε οὐ µόνον οὐ 
κροσέρχη θύσων αὐτοῖς καὶ ἐξιλεωσόμενος, ἀλλὰ xai 
τοὺς προσιέναι βουλομένους ἀφιστᾷς χαὶ λόγοις φι- 
wuxíQn ἐπαγωγοῖς, μήτε σώματος µεγίθει θαῤῥῶν, 
µότε περιθολῇ ἀξιώματος. Πρὸς ὂν ὁ µαάρτυς τοῦ 
Χριστοῦ πράως οὕτω x«l προσρνῶς ἀπεχρίνατο. 

ris fretus magnitudine, neque auctoritate ulla 
spondit et placide : 

A'. Ἐγὼ pi» άνθρωπος εἶναι ὁμολογῶ εὐτελὴς τὸ 
φαινόμενον xai µιχρός' περιφέρω δὲ ἐν τῷ ὀστραχίνῳ 
µου τούτῳ σκεύει τὸν ἐμὸν πολύτιμον àv χαίθησαυρ 
μαργαρίτην Χριστὸν, τὸν Κύριὸν µου xoi Σωτῆρα 
Ἰπσοῦν, οὗ δουλός εἰμι, ὦπερ ῥίφην ἀπὸ γαστρὸς, 
ὃς πλοῦτος ἐμοὶ xai χαύχημα καὶ ἰσχὺς δι ὧν ἤδιστα 
ἐμοὶ χαὶ τερπνὰ τὰ τοῦ βίου ἅπαντα ἄλγεινα. Οὐδὲν 
οὖν θαυμαστὸν, ὦ ἡγεμὼν, εἰ τοιούτου Δεσπότου ὤν, 
σκεύδω xai ἀγωνίζομαι, ὅπως τε αὐτὸς τοῦ ἰφῦ τῆς 
αακίας ἐμαυτὸν ἀποξέσαιμι, καθ) ὅσον οἶόντε συν- 
τηρύσας ἀἁλώθητον, καὶ ὅπως τῆς τῶν» εἰδώλων πλά- 
νης τοὺς Ὡπατημίνους ἐχσπάσαιμι x«i τῇ ἀληθεία 
κροσάξαιµι. Ὁ γὰρ ἐξάγων ἁμαρτωλὸν ἐκ πλά- 
νης ὁὀδοῦ αὐτοῦ (ὦ φησι τὰ θιόπνε,στα λόγια) 
σώσει μὶν ψυχὺν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆ- 
θος ἁμαρτιῶν. Εἶθι οὖν ἐπιίθου µοι καὶ αὐτὸς 
τὸν μὲν παροῦσαν ἄπατων χαταλιπεῖν, τῷ δέ γε τῆς 
ἀληθείας port προσδραμεῖν. Ἔγνως γὰρ ἂν τότε ὡς 
ἀλφθῶς, τί μὲν ὁ τῶν ὅλῶν Θιὸς καὶ Δεσπότης, τί δὲ 
τὰ παρ) ὑμῶν εἴλωλα καὶ χωφὰ, X ψυχῆς ἀτεχνῶς 
ὄλεθρος xai ἀπώλεια. 


E'. Τούτων ἀκούσασα τῶν λόγων ἡ φαύλη jux καὶ 
µισόχαλος, ἀκατασχέτου λίαν ὑπεπλήσθη θυμοῦ, καὶ 
τῷ ἁγίω βλοσυρὸν ἐνιδὼν καὶ δριμύ' ᾿"Εοιχάς pot, 
φησὶ, τὸν θάνατον rüc ὑδίστης ζωῆς προτιμᾶν καὶ διὰ 
τοῦτο ῥήμασιν ἀπονινοημένοι ἈΧέχρησαι xarà τῶν 
θεῶν, συνείρων ἀπνευστὶ τὰ παιδαριώδη ταῦτα καὶ 
µάταια΄ ἀλλ ἴσθι ὡς οὐδέν σε τούτων ὀνήσει οὐδέ τίς 
σε τῶν ἐμῶν ἐξελεῖται χειρῶν οὐδ᾽ ὃν ἐπαγγέλλῃ Σω- 
τῦρα có» xxi Θεύν. Πάντα γάρ σου διαψηλαφήσω τὰ 
µέλη, καὶ m» εἴ τι πιχρὸν ἐπάξω σοι χολαστήριον, 
ὡς ἂν αὐτῆ πείρα Ὑνῷς, ὅσον τὸ ἀπειθεῖν τοῖς xpa- 
τοῦσι χακὸὀν, xal ὅσαις ὑπεύθυνοι τιµωρίαις οἱ τοὺς 
θιοὺς μυκτηρίδοντες xai τὺν αὐτῶν λατρείαν ἅπαν- 
αινόµενοι. Πρὸς ὃν o µάρτυς θαρσαλεώτερον ἀτενί- 
σας Mà µέλλε, εἴπε, μηδ᾽ ἀναδύου, ἀλλ ἑτοίμαζε 
ταχέως πάντα σου τὰ τῶν βασανιστηρίων ὄργανα" 
ἠκέτωσαν αἱ µάστιγες, τὸ ξίφος, τὸ πῦρ, ὁ τροχὸς, 
καὶ ὅσα σοι ἄλλα πρὸς τιµωρίαν ἐπινενόηται' ἐμοὶ 
qp £v µόνον φοθερὸν καὶ φρίκης ἆξιον, τὸ φοθηθῆ- 


1749. v,20. 


CERTAMEN S. CALLINICI. 


484 


ira et crudelitate. Ei autem erat nomen Sacerdos 
Ad quem cum productus esset athleta, et venisset 
in ejus conspectum : Quid, inquit audax et arro- 
gans preses sancto, adversus tantam potentiam 
audes solus ex aliis te insolenter gerere, idque cum 
sis advena, et non nostras, omnibus se subinitten- 
tibus, et diis sacrificia offerentibus, et eos studen- 
tibus habere benevolos ac propitios, per quos nobis 
donantur, quacunque sunt optima et pulcherri- 
ma ? Sed tu quidem non solum non accedis diis 
sacrificaturus, et eos placaturus : sed eos etiam ab 
instituto dimovens, qui volunt accedere, verbis ad 
inducendum accommodatis decipis, neque corpo- 


aut dignitate. Cui marlyr Christi sic mansuete res 


άν. Ego quidem me fateor esse hominem specie 


B humilem et pusillum : cireumfero autem in hoc 


meo vasefictili pretiosum meum thesaurum, et 
margaritam Christum Dominum meum et Salvato- 
rem Jesum, cujus sum servus : cui projectus sum 
&b utero, qui est mihi divitie, gloriatio et virtus, 
per que sunt mihi delectabilia et longe jucun- 
dissima quecunque sunt in vita aspera et molesta. 
Non est ergo mirum, o preeses, si cum talis sit 
mihi Dominus, contendo et decerlo, ut et ipse me 
a vitii rubigine expoliam, me integrum et since- 
rum, quoad ejus fieri potest, conservans, uique 
ab errore idolorum eos, (qui sunt decep- 
ti, avellam, et adducam ad veritatem. Qui enim 
abducit peccatorem aberrore viz sua (ut dicunt di. 
vinitus inspirata Eloquia) servabit animam amorte 


C εί operiet multitudinem peccarorum '. Atque utinam 


tu quoque a me persuadereris presentem quidem 
relinquere deceplionem, ad veritatis autem lucem 
accedere. Tunc enim revera cognovisses, quid sit 
universorum quidem Deus et Dominus : quid au- 
tem, que sunt apud vos simulacra, que revera 
sunt aniung exitium et interitus. 

V. Hec cum mala audisset anima, et que, que 
sunthonesta, habetodio, ea que contineri non pote- 
rat ira fuit repleta, et sanctum torve intuens : Mihi, 
inquit, videris mortem vite preeferrejucundissimee, 
et ideo adversusdeos verbis usus esinsolentibus, et 
amentiamtuam significantibus, hec pueriliaet inania 
contexens, et vano spiritu proferens : sed sciasfuta- 
rum, ut nihilhorum tibi prosit,neque te : aliquis ex 
meis manibus eripiat, ne is quidem, quem tu profiteris 
Deum et Salvatorem. Omnia eniin tua membra con- 
trectabo, et quodcunque est acerbum, tibi inferam 
supplicium : ut ipsa scias experientia, quantum 
sit malum non parere iis qui dominatum obtinent, 
et quam multis sint pcenis obnoxii ii qui deos sub- 
sannant, et eorum cultum repudiant. Quem mar- 
tyr audacius fixis intuens oculis : Noli, inquit, 
differre, nec protrahere : sed cito para omnia tor- 
mentorum instruujenta. Venina flagella, ensis, 
ignis, rote, et quecunque alia excogiatat fuerunt 


483 


MENSIS JULIUS. 


' 484 


ad supplicia. Est enim mihiunum solum terribile Α ναί τι πρὸ Θεοῦ καὶ τῆς ἐκεῖθεν χωρισθῦναι µακα- 


et formidandum, ne quid timeatur plusquam Deus, 
et ab ea que illic est, separer beatitudine. Alia au- 
tem omnia, que meo corporiintuleris, voluptatem 
mihi potius reputabo, quam cruciatum, propter 
meum in Deum amorem. 


VI. Tuncpreeses cum desperasset fore ut mutare- 
tur, jubetei totum corpus cedi nervis crudelissimis. 
Qui eum ce&deretur, clamabat preco : Agnosce 
deos, Callinice, et eos invoca, ut te ab hoc tor- 
mento eximant. Ille autem tam leniter plagas 8ο. 
cipiebat, ut ne videretur quidem omnino pati e 
tantum abesl, ut concideret, aut flecteretur, ad 
Deum solum totam mentem dirigens, et ei con- 
stanter agens gratias, pro quo hec pati delegerat. 


Et quo magis videbat corpus sanguine diffluere, eo B 


magis subsannabat eos qui verberabant, quod non 
plures et vehementiores ei plagas inferrent. Sunt 
ee enim, inquit, longe minores et imbecilliores, 
quai ego exspectavi, el quam sim tolerare para- 
tus. Propter qui majori furore percitus Sacerdos, 
jubet eum pendere a ligno, et ferreis laniari un- 
gulis. Quem cum etiam circumstetissent lictores 
agrestes et crudeles, scrutatisunt totam compagem 
corporis, nulli corporis parti parcentes. Dixisses 
euin habere naturam lapidis, aut aliquam aliam 
eorum, que sunt dura et repugnantia, cum vi- 
disses eum nulla affici molestia, nec ullo frangi do- 
lore. Sic eum mutavit ejus amor in Christum,ut 
ejus, quam habebat, oblivisceretur nature. Tantum 
enim abfuit, ut summo tormento succumberet, ut, 
voce libera irrideret et ludificaretur tyrannum. 
Qua de causa videbatur hic quidem inexpugna- 
bilis, ille autem pudore affectus, et sola quadam 
inani se exsultatione jactitans. 


VII. Cum autein omnino desperasset stolidus, 
ad hoc ultimum conversus est supplicium, quod 
solus, vel cum admoduin paucis excogitavit et 
invenit : quod quidem erat signum ejus furiosse 
et amentis anime. Nam cumcrepidas clavis acutis 
confixisset, jubet alligari pedibus martyris, et im- 
perat iis qui eum abducebant, lietoribus, ut tra- 
ctus iniret viam Gangram usque. Ut autein majo- 
res et acriores ei afferrentur dolores ex perfora- 
tione clavorum, cum alios lictores collocasset in 
equis pernicissimis, cogebat ante eos currere ath- 
letam clavis confixum. Omnino vel ad solum 
spectaculum fractus esset omnis animus, ne 
apertis quidem oculis hec ferens aspicere. Sed 
non ille iinmanis, et corde plane lapideo, aut natu- 
ra est ullo nodo coinmotus, aut dolorem reputavit 
insuperabilem : sed tanquam iis qu& gerebantur, 
insultans, presidebat superbus, impiam suain 
animam implens talibus spectaculis. Qui etiam 
jussit lictoribus, ut simul atque dictam accen- 
sent civitatem, vehementissimam fornacem accen- 
derent, et sanctum in eem injicerent : ut etiam 
qui illic sunt, aiebat, viderent ejus inobedientiam 


D 


ῥριότητος. Τὰ δ᾽ ἄλλα πάντα, ὅσα ἄν τῷ ἐμῷ ἐπάξαις 
σώματι, δονή pot μᾶλλον ἤ τιµωρία διὰ τὸν πρὸς 
Θεὸν λελόγισται ἔρωτα. 


ς. Τότε ὁ ἡγεμὼν τὴν μεταδολὴν ἀπελπίσας προσ- 
τάσσει νεύροις ὠμοτάτοις χατὰ παντὸς τοῦ σώματος 
τύπτεσθαι, ὦ καὶ τυπτοµένῳ ἐπεθόα ὁ χήἠρνξ' 'Emí- 
γνωθι, Καλλίνιχε, τοὺς θεοὺς χαὶ αὐτοὺς ἐπιχάλεσαι, 
ὅπως σε ταύτης τῆς βἀσάνου ἐξέλωνται. 'O δὲ οὕτως 
ἀτρέμας ἐδέχετο τὰς πληγὰς. ὡς μηδε πάσχειν ὅλως 
δοχεῖν, πολλοῦ γε δεῖ καταπίπτειν d ἐπιχάμπτισθαι, 
Θιῷ µόνω τὴν ὅλην τείνων διάνοιαν καὶ αὐτῷ ἔπι- 
µόνως εὐχαριστῶν, ἀνθ᾽ οὗ ταῦτα παθεῖν εἴλετο, καὶ 
ὅσῳ μᾶλλον εώρα τοῖς αἵμασι τὸ σῶμα χατάβῤῥυτον, 
τοσούτῳ τοὺς τύπτοντας ἐμυκτήριδεν, ὅτι μὴ πλείους 
αὐτῷ καὶ σφοδροτέραας τὰς πληγὰς ἐπιφέροιντο. 
Ἐλάττους γὰρ αὐταὶ, φησὶ, καὶ ἀδρανεῖς xarà πολὺ 
ὦν προσεδόχησα καὶ πρὸς & παρεσχεύασµαι. Εφ ᾧ 
καὶ πλέον ó Σαχερδὼς ἐκμανεὶς, ἀναρτᾶσθαι αὐτὸν 
ἐπὶ ξύλου κελεύει καὶ σιδηροῖς τοῖς ὄνυξι ξαίΐνεσθαι, 
0» καὶ δήµιοι περιστάντες ἄγριοι καὶ ὠμοὶ τὴν ὅλην 
ἁρμονίαν τοῦ σώματος διηρεύνησαν, μηδινὸς τῶν τῆς 
σαρχὸς µορίων φεισάµιενοι. Eins; ἄν αὐτὸν λίθου 
φύσιν ἤ τινα ἆ)λην ἔχειν τῶν αντιτύπων τε καὶ 
στεῤῥῶν τὸ ἀνάλγητον αὐτοῦ τεθεαµένος xai &rípa- 
pvo», οὕτως αὐτὸν ὁ πρὸς Χριστὸν ἔρως Ἠλλοίωσεν, 
ὡς xai αὐτῆς ἐπιλαθέσθαι ἧς εἴληχε φύσεως. Τοσοῦ- 
τον γὰρ ἀπεῖχε τῇ ὑπερθαλλούση ταύτῃ ὑποχατακλί- 
νεσθαι βασάνω, ὡς xai πεπαῤῥησιασμένῃ ἤδη φωνῇ 
ἐπιτωθάξειν τὸν τύραννον καὶ αὐτῷ ἐπιγελᾷν' ἐφ᾽ ὧν 
οὗτος μὶν ὠρᾶτο ἀκαταγώνιστος, ἐχεῖνος d ἠσχνμμέ- 
νος xai µόνω τῷ διακένῳ φρνάγµατι βριθυόµενος. 


Ζ’. Ὡς dt τοῖς ὅλοις ἀπεγνώχει ὁ µάταιος, ἐπὶ τὺν 
ἐσχάτην ταύτην τιµωρίαν ἐτράπετο, $ μόνος à xo- 
μιδῆ σὺν ὀλίγοις καὶ διενοήσατο καὶ ἐξεῦρι σύμθδολον 
οὖσαν τῆς ἐμπλήκτου αὐτοῦ xai παραφόρου ψυχῦς. 
Κρηπῖδας γὰρ λοις ὀξέσι διαπερνύσας ὑποδεσθῦναι 
προστάσσει τὸν μάρτυρα x«i τοῦτον συρόµιενον τὸν 
µέχρι Γαγγρῶν βαδίδειν ὁδὸν τοῖς ἐπάγουσιν αὐτὸν 
δηµίοις παρήγγειλεν Ὡς ἄν δὲ µιίδους αὐτῷ ὀδύναι 
καὶ δριμύτεραι ἐκ τῶν τῆς xev Ὑένοιτο διατρύσιως, 
ἑτέρους δηµίους ἵπποις ἴπιθιβάσας ὠχυτάτοις xal 
ταχινοῖς, θέειν ἔμπροσθεν αὐτῶν τὸν τοῖς ὤλοις δια- 
πεπαρµένον ἀθλητὴν χατηνάγκαδε. Πάντως xoi πρὸς 
µόνην τὴν θέαν ἐχλάσθη ἄν πᾶσα ψυχὺ μηδ ἄνιω- 
γόσιν ὀφθαλμοῖς τοιαῦτα γέρουσα καθορᾷν' ἀλλ' οὐχ 
ὁ λιθοχαάρδιος xai ἀπηνὴς 9 τι πρὸς τὸν φύσιν ἔπα- 
θεν ἤ τὸ τῆς ὀδύνης ἑλογίσατο ἀνυπέρθλητον, ἀλλ' ὡσ- 
ανεὶ τοῖς δρωµένοις ἐπεντρυφῶν, προυκάθοτο σοθα- 
pó«, τὴν ἀνοσιουργὸν αὐτοῦ ψυχὴν τοιούτων θεαµά- 
των χατεμπιπλῶν' ὃς yt x«i τοῖς δηµίοις παρεχε- 
λεύσατο ἅμα τῷ ἐπιθῦναι τῆς εἰρομένος πόλεως, 
κάµινον σφοδροτάτην ἐκκαῦσαι xol ταύτῃ τὸν ἅγιον 
ἐμθαλεῖν, ὡς ἄν καὶ οἱ ἐκεῖ, φησὶ, τὸ ἀπειθὲς αὐτοῦ 
θιάσοιντο καὶ ἀπόσκληρον, ἐπεὶ x&v ταύτῃ τῷ πόλει 


t 


485 
πολλοὺς, ὡς ἀνέγνωμεν, 
ἀπέστησιν. 


H'. Ὁ οὖν μεγίστου Χριστοῦ ἀθλοτὴς τὴν κατάχο- 
xo» ταύτην ἀγόμενος ὁδὸν, εἶχε τὴν ἄνωθεν χάριν 
ἐπιῤῥωννύουσαν αὐτὸν καὶ ὑποστηρίζουσαν, ὦ καὶ 
θάττον ὁ δρόµος ἠνύετο x«i τῆς τῶν ἵππων ταχυτῇ- 
τος οξύτερον. Ola γὰρ χοῦφος x«i εὔδρομος μετὰ 
τῶν σιδηροδέτων ἐχείνων κρηπίδων διέθειν, ὑποψάλ- 
lev ἐχεῖνα τὰ τοῦ Δαθίδ' Ὑπομέων ὑπέμεια τὸν 
Κύριον, καὶ προσέσχεν pot, Καὶ ἀνήγαγέ µε ἐκ 
Akxxou ταλαιπωρίας x«i ἀπὸ πηολοῦ 
ἔστωσεν ἐπὶ πέτραν τοὺς πόδας µου, xai χατεύ- 
θυνε τὸ διαθήµατά µου, x«i ró* Κύριος φωτισμός 
pou καὶ σωτήρ µου, τίνα φοθηθήσοµαι ; Κύριος 
ὑπερασπιστὴς τῆς ζωῆς µου, ἀπὸ 
λιάσω; Ὡς δὲ μίλια ἐξήκοντα τρέχων διὐνυσε xai 
τινα τόπον Ματρίχα οὕτω λεγόμενον χατείληφε, θαν- 
ματουργεῖ τι ἐν ἐκείνῳ παράδοξον καὶ ἐξαίσιον. Τῶν 
yxp ἀπαγόντων αὐτὸν δηµίων δίψει τὰς γλὠσσας xa- 
ταφρυσσοµένών x«i τῇ τε ὑπερθολῇ τοῦ πνίγους (ἦν 
γὰρ τῶν μηνῶν ὁ Ἱούλιος τῇ τε ταλαιπωρία τῆς 
ὁδοῦ ἐκλείψειν μόνον οὐ µελλόνων xai μήτε 
2δατὸς πούθιν ἐπιφαινομένου, ὅθεν τὸ δίψος ἰά- 
σαιντο καὶ ἑαυτοὺς λειποβυμοῦντας ἐπανακτήσαιντοι 
μύτ᾽ ἄλλης μηχανῆς εἰς θεραπιίαν τοῦ πάθους εὖς 
ῥισκοµένης, Πάντων ἀπογνόντες πρὸς μόνον τὸν 
ἅγιον ἐπεστράφησαν, τοῖς αὐτοῦ ποσὶ προσπίπτον- 
τες xat αὐτῷ τοιαῦτα σὺν δάχρυσι λέγοντες' Mi) 
μνησθῷς τῶν Ὡμετέρων χακῶν, ἅγιε, μηδὲ ἐἔνθυμη- 
θᾷς ὅσα ἐν coi πεπαρωνήχαµεν, ἀλλὰ τούτων πάντων 
ἀμνηστίαν λαθὼν, βοήθησον ἡμῖν κινδυνεύουσι καὶ 
δὸς ὕδωρ διψώσαις ψυχαῖς καὶ τῇ βία ἐκτετηγμέαις 
τοῦ χαύσωνος ' ἀνάλωται γὰρ ἡμῖν ἡ φυσικὴ νοτὶς, 
ἐξέλιπεν, ὡς ὁρᾷς, à. ἰσχὺς, ὁ καύσων ὑπὲρ κεφαλῆς. 
Πάντα ὁμοῦ συνέσχεν ἡμᾶς τὰ δεινὰ, ἃ σοῦ μόνου 
ἐστὶ μεταθαλεῖν καὶ ἰάσασθαι. 

Θ’. Taura τῶν ὅδηµίων λεπτῷ x«i ἀτόνω λεγόντων 
τῷ φθέγµατι, ἔλεον τούτων λαμθάνει ὁ συµπαθέστα- 
τος, καὶ ἑαυτὸν εἰς ἰχεσίαν τρέψας, ἐπεκαλεῖτο 
τὸν ἀμνησίχακον Θεὸν xei ἐδέεο pà παριδεῖν τοὺς 
τοσαύτῳ πιεξοµένους ἀνάγκη, ἀλλ οἰκτειρῆσαι καὶ 
ὕδωρ πιεῖν παρασχεῖν, ὥσπερ πάλαι τὸν ἐν ἐρήμῳ 
λαόν, xci τῷ δίψη κεκαυµένους παραμυθήσασθαι " 
καὶ, ὦ τοῦ θαύματος | ἅμα τῷ ἐπικλήσει τοῦ ἁγίον 
καὶ προσευχή, ὕδωρ ἀπὸ τινος πέτρας ῥυὶν καὶ 
τοῦτο ἀφθόννς βλύσαν, ὥσπερ ἀπὸ πηγῆς, τῶν 
τε ὅημίων τὰ καταφρυγέντα ἀνέψυξε στόµατα τοῦ 
καινοῦ ἐχείνου xxi ποτίµου νάµατος ἐμπλησθέντα, 
καὶ τοῖς ἑξῆς πᾶσι πλήσμιον ἐτηρήθη τὸ πόµα καὶ 
&ivaoy. Ov γὰρ ἐπέλιπεν ἐκ τότε ῥέον καὶ µηδέποτε 
δαπανώμενον. Τοιαύτη τοῦ μάρτυρος ἤ πρὸς τὸν 
θεὸν παῤῥησία καὶ δύναμις ' οὕτω τοὺς Φοξάζοντας 
αὐτὸν δοξάξδει ὁ Κύριος. Ὁ γὰρ ἀνατέλλων τὸν ἦλιον 
αὐτοῦ ἐπὶ διχαίους x«l ἀδέκους καὶ τρέφρων ἅπαντας 
τῇ τροφῦ πονηροὺς τε χαὶ ἀγαθοὺς, τί θαυμαστὸν εἰ 
καὶ ἐν τοῖς ἀνδράσι τούτοις καίπερ οὖσι τὸν τρόπον 


Quos, xal 


τίνος 


CERTAMEN S, CALLINICI, 


τῆς τῶν θεῶν λατρείας À atque contumaciam : quoniam in ea quoque civi- 


δει- B 


486 


tate multos, ut accepimus, abduxit a cultu deo- 
rum. 

VIII. Ille ergo magaus Christi athleta per hanc 
viam ductus laboriosam, habebat supernam gra- 
tiam eum confirmantem et sustentautem : a quo 
etiam perficiebatur cursus celerius, quam ab illis 
equis, quamtumvis pernicibus. Nam perinde le- 
vis, ac si fuisset ad cursum expeditus, cum illis 
ferro alligatis percurrebal crepidis, psallens illa 
Davidis : Ezspectans ezxspectavi Dominum, οἱ at- 
tendit mihi. Et eduzit me de lacu miseriz, οἱ de 
luto facis. Et statuit supra petram pedes meos, et 
direxit gressus meos?*. Et illud : Dominus illuminatio 
mea et Salvator meus, quem timebo? Dominus pro- 
tector vita mez,a quotrepidabo? ? Postquam autem 
currens peregit sexaginta stadia, el pervenit ad 
quemdam locum, qui dicebatur Matrica, facit in 
eo quoddam insigne miraculum. Nam cum lictori- 
bus, qui eum abducebant, liaguee siti torrerentur et 
&estu immodico (erat enim mensis Julius), et pro- 
pter vie molestiam propemodum deficerent, et 
nec aqua alicunde appareret, qua sitim sedarent 
et se exanimatos recrearent, et nec aliainveniretur 
ratio, qua malo afferrent remedium, omni spe ab- 
1θοίᾶ, ad solum sanctum conversi sunt, ad ejus 
pedes provoluti, et heec ei dicentes cum lacryinis : 
Ne recorderis nostrorum malorum, o sancte, nec 
veniant in mentem nostre in te contumelise. Sed 
eorum omnium oblitus, fer nobis opem periclitan- 
tibus, et da aquam sitientibus animabus, et que 
sunt vi estus liquefacte : consumptus enim est 
nobis humor naturalis. Defecit, ut vides, virtus, 
estus imminet capiti. Nosomnia simul opprimunt 
mala, que tuum est solius mutare et curare. 


IX. Hec dicentibus lictoribus tenui et imbecilla 
voce, eorum movetur misericordia vir maxime mi- 
sericors : et cum se converlisset ad preces, invo- 
cavit Deum, qui injuriarum et malorum oblivisci- 
tur, ne eos despiciatur tanta oppressos necessitate: 
sed misereatur, et aquam eis bibendam prebeat 
sicut olim populo, quieratin solitudine, eteoscon- 


—s$oletur quisuntadusti siti. Simul autem cum sancti 


invocatione et precibus (ο miraculum !)aqua ex 
quadam petra effluens, et tanquam ex fonte copiose 
scaturiens, et lictorum torrida ora refrigeravit, 
repleta illo novo et copioso fluento, quod posteris 
est conservatum plenum et perenne. Non enim 
defecit fluens ab eo tempore et nunquam est 
consumptum. Talis fuit martyris ad Deum fiducia 
et virtus. Ita eos, qui glorificant ipsum, Deus glo- 
rifieat. Qui enim solem suum oriri facit super 
justos et injustos, et nutrit omnes tam malos, 
quam bonos*, quid mirum, si his eliam viris, licel 
sint moribus sevi, et cedes spirantes, abunde 


3 Psal. xxxiz, 2, 9. ? Psal. xxvi, {. * Matth, v, 45. 


481 ' A MENSIS JULIUS. á88 


L| 

suppeditarit suam misericordiam ? Qui cum etiam, Α΄ φονιχοῖς, τὸν αὐτοῦ ἐπεδαψιλεύσατο ἔλεον ; Οἵ καὶ 
ul diximus, abunde bibissent ex illa aqua qu&  Ἀἀφθονως ἐκ τοῦ καταῤῥεύσαντος ἐχείνου ὑδάτος πι- 
affluxerat,etsuos recreassenteterexissent animos, πωχότες, ὡς ἔφαμεν, xai τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς ἄναζω- 
perrexerunt iter facere, sequenle eos quoque Ἠπυρήσαντες  εἴχοντο τῆς ὁδοῦ, émopévou αὐτοῖς καὶ 
martyre. Quod cum totis septuaginta stadiis con- — rou pprupoc, ἣν x«i ἐθδομήμοντα ὅλοις σταδίοις 
fecissent, Gangram pervenerunt, sicut eisimpera- συμπερώαντες τὴὺν Γάγγραν ἤδη κατέλαθον, καθὰ 
tum fuerat. τούτοις προσέτακτο. 

X. Ceterum lictores non lubentes quidem (ha- I: 'AXY οἱ δήµιοι εὐλαθούμεοι (εἶχον γὰρ ἤδο 
bebant enim ante oculos martyris beneficium), πρὸ ὀμμάτων τὴν εὐεργεσίαν τοῦ μάρτυρος), φόδου δὲ 
sed victi metu eorum, qui obtinebant dominatum ὅμως τοῦ παρὰ τῶν κρατούντων ἠττώμενοι (ἄλλως 
(habebant enim animos molles etflexibiles ethian- τε xai ψυχὰς ἔχοντες ἐκλύτους καὶ μαλακὰς καὶ πρὸς 
tes ad ea sola que videbantur), festinarunt facere µόνα χεχηνυίας τὰ ὀρώμενα) τὸν κελευσθὶν ποιῆσαι 
id, quod jussi fuerant, eos maxime incitante mar- — $meíyovro, μάλιστα xai τοῦ μάρτυρος παρορμῶντος 
tyre ut abiret celerius ad eum quem cupiebat. Quo- αὐτοὺς ὡς ἂν θᾶττον ἀπίῃ πρὸς τὸν ποθούμενον, 
cirea cum fornacem succendissent, et sanctum — "O0sv xai χάµινον ὑπανάψαντε xoi πλησίον τὸν 
prope statuissent, jam letantem et exsultantem Β ἅγιον περιστήσαντες, χαίροντα ἤδη καὶ ἀγαλλιώμι- 
in eam injecerunt. Qui cum etiam ultimis verbis — vow, ταύτῃ ἐνέδαλλον, ὃς xal ῥήμασι τελευταίοις τὸν 
Deum laudasset, etin cerlaminis consummalione θΘεὸν ὑμνήσας, χαὶ αὐτῷ ἐπὶ τῇ τοῦ ἀἁγῶνος τελειώ- 
egissel gratias,in manus Domini tradiditspiritum, σει εὐχαριστήσας ταῖς τοῦ Δεσπύτου χερσὶ τὸ πνεῦμα 
et ad eam que illicest, transiit beatitudinem, vice- παρέδωχε x«i πρὸς τὴν ἔχεῖθεν ἀπέθο µακαριότητα, 
simo nono mensis Julii. Sed tu quidem, o beate, — sixda ἐνάτην τοῦ Ιουλίου ἄγοντες. ᾽Αλλὰ σὺ μὲν, à 
martyrum decus et ornamentum, sic e vita egres- μαρτύρων ἐντρύφημα καὶ xaXvonipa, οὕτω καὶ 
sus, et preemiorum stigmatibusdecoratus,nuncpu- foi x«i μεταστὰς καὶ τοῖς στίγµασι τῶν ἄθλων 
rus sedes cum Christo sponso purissimo, in hocte — óp«icÓsi;, vuv Χαθαρὸς τῷ καθαρωτάτῳ νυµφίῳ 
oblectansetexihilarans,etcorona glorie abeo coro- µπαρέστασαι Χριστῷ, ἐνηδόμενς τούτῳ καὶ ἐέπευ- 
natus. Memento autem nostri quoque deinceps, qui  Ἅφραινόµενος χαὶ τῷ τῆς δόξης στεφάνῳ παρ) αὐτοῦ 
te colimus, ethoc sacrumtuum festum celebramus: ᾖταινιούμενος, µέμνησο δὲ καὶ ἡμῶν λοιπὸν τῶν τι- 
et de nobis, ut equabiliter et sine ulla offensione Ἁµώντων σε x«i τὴν ἱεράν σου ταύτην ἑορταζόντων 
transigamus vitee asperitatem : ut cum non obruti — mavíyvpt», xai δίδου ἡμῖν ὁμαλῶς καὶ ἀπροσχόπως 
enataverimus ex hoc mari tentationum, in portum — tà» τοῦ βίον διανῦσαι τραχύτητα, ὡς ἂν ἄχλυστοι 
quietis appellamus, ipsum habentes gubernatorem C τὴν τὼν πειρασμῶν διανηξάµιενοι θάλασσαν τοῖς τῆς 
tuis intercessionibus Dominum nostrum et Salva- ΄ ἀναπαύσεως λιμέσι καθορµισθείηµεν, αὐτὸν ἔχοντες 
torem Christum : quem decet omnis honor et ado- Ἅµκυθερνήτην διὰ τῶν σῶν πρεσθειῶν τὸν Κύριον ἡμῶν 
ratio in secula seculorum. ÀÁmen. καὶ Σωτῆρα Xpitóv, ᾧ πρέπει πᾶσα τιμὺ καὶ 

προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ᾽Αμύν. 


VITA 
SANCTI ET JUST! EUDOCIMI. 


(Apud Surium ad diem 29 Julii. Grecum textum non invenimus.) 





|. Eudocimi, qui convenienter suo nomini ex D nibus tempestatibus sordibusque plene sunt, pu- 
Deo laudem est assecutus, vitam bonum est expo- ram et tranquillam, et minime inquinatam suam 
nere. Hinc enim simul voluptas et utilitas non — conservaverit animam : et ostenderit esse timidi et 
redit solum ad expositores, sed multo magis ad  pusillianimi, mundi fugatn persequi, οἱ adjutrice 
auditores; non solum quod se ostenderit vehemen- — uti solitudine, perinde ac si quis in maris tran- 
tem amatorem virtutis, et quod est honestum,  quillitatenavigans, etabsque ullis fluctibus ventis- 
statim elegerit ab ineunte etate; cum multis enim que vehementibus, velit vocari peritus naviga- 
aliis fuit hic vitae zelus ei communis : sed quod in  tionis,et intelligens eorum qua ad mare pertinent. 
illo precipuum et pene singulare, vel omni, vel Quoniam ergo illius vita est exemplar sufficiens, 
magna ex parte excelluit, ejus in mundo fuitsupráà . cumomnibus,utsemel dicam,qui virtutis studium 
mundum vita: et quod oum viveret in medio sibi vendicant, ut iis qui in mundo vivunt, et 
tumultuum, et harum rerum instabilium, que om- mundo (ut cum divino Paulo dicam) uli solnm 


ΕΙ Cor. vii. 


489 


non abuti eligunt, dicantur res illius, et virorum 
bonorum animis apponatur mensa divina, et op- 
sonia, quee nunquam consumuntur. 

Η. Sanctus ergo Eudocimus genus quidem duxit 
ex Cappadocibus, piorum parentum pia soboles. 
Quorum alter quidem Basilius, Eudocia autem 

nomine, que genuerat, erant genere insignes, opi- 
bus abundantes, illustresque auctoritate. Patri- 
ciorum enim dignitate clarus erat Basilius. Cum 
tam preeclaros autem generis fontes haberet filius, 
mon tam visus est nobilisex parentibus, neque tan- 
&am ex eis accepit gloriam, quantam ipse preeclaris 
suis factisex se nobilitatam suis attulit parentibus. 
INam tilios quidem, qui ex claris orti sunt paren- 
tibus, permultos invenies : parentes autem talium 
füliorum, qui in medio mundo vitam nulli repre- 
Taensioni affinem transegerunt, admodum paucos. 
Xlje ergo doctrine et disciplinis jussus attendere, 
zmnagnum in his posuit studium, non verberibus, 
mon terroribus, non aliquo alio indigens ex iis que 
possunt puerilem ad res honestas excitare socore 
diam : sed ipse erat sibi stiinulus ex propensione 
et animi alacritate ad ea qu& bona sunt. Multo 
a&utem magis invigilabat lectioni divinorum elo- 
quiorum, et assidue in eis versabatur, adeo ut ipse 
quoque caneret cum divino Davide : Ezxsultabo 
ego super eloquia tua, ut qui invenit spolia multa ?. 
Et : Quam dilexi legem tuam, Domine : tota die 
sneditatio mea est ?. Propterea ei repulatum est su- 
pra millia auri eL argenti*, juxta divinum Pro- 
phetam, dico Davidem. Et Dei eloquia dulcia gut- 
turi ejus fuerunt, et supra mel ori ejus ^. 
lI. Vacabat autem divinis templis et assidue ad 
ea veniebat. Et cum ejus equales et familiares 
dediti essent venationibus, et equorum cursibus, 
et aliis adolescentum studiis, ille ea egre ferebat, 
etab eis minime movebatur, et nulli cedebat ex 
lis que juvenilibus blandiuntur cupiditatibus. 
Jucunde veroetlibenter versabatur Eudocimus, 
aut in domo orationis, aut in lectione divinorum 
Eloquiorum, per que studebat seipsum reddere 
templum Deo dignum ut qui nihil ostenderet 
injucundum, nihil turpe ex deformitate animi 
perturbationum, et in eas collato studio. Non res 
adverse, non secunde, non aliquid ex iis que 
animum possunt aut efferre, aut deprimere, fuit 
satis validum ad eum asuo instituto dimovendum : 
sed dexteriset sinistris armis (ut dicit Paulus *) 
dextere utebatur, et ea materiam faciebat philoso- 
phiee. Quin etiam cum viam sspeingrederetur, tam 
que ferebat ad regiam, quain quein ullum alium 
locum mentem simulet linguam habebat intentam 
operi : hanc quidem canentem Psalmos Davidis, 
illam autem attendentem, et que dicebantur intel- 
ligentem, et jubenti ipsi Davidi parentem. Non 
enim id ei, quod multis, usuveniebat, qui psal- 
lunt quidem, sed non intelligunt : quique cum iis 


VITA S. EUDOCIMI. 


490 


À que dicunt, ipsi prius pugnant, et re ipsa aperte 
contradicunt, cum procul ab iis que dicuntur, aber-, 
rel eorum animus. Temperanliam autem, que vere 
publica est, et pulchritudine alias excellit virlutes, 
sic amavit, et ab ea ita aperte est superatus, ut - 
eam in vita sociam, et que secum habitaret, dele- 
gerit, et audacter cum Job diceret non hoc solum: 
Oculum meum non est cor consecutum *, sed etiam, 
quod illo est majus, pactum fecisse cum oculis, 
nullo modo intellexisse super virginem 5 : et usque 
adeo vitaverit cum muliere colloqui, ut soli matri 
non esset prohibitum ad eum accedere, quam in 
magna habebat veneratione : ut qui non solum 
maternis, sed virtulis etiam cederet legibus. Pre- 
teream autem nulli licebat mulieri cumeoomnino 

B loqui, aut ad eum adire. 

IV. Cum temperantia vero conjunxit eliam elee- 
mosynam, cum pulcherrima eam qu& est maxime 
hilaris : adeo ut illius quidem lumine illustraretur 
facies, hujus autem oleo cor pinguefieret, esset- 
que et mundus et misericors : adeo ut altitudo, qua 
procedit ex puritate, ad proximum (ut par est) 
ex consensu se inclinans, in tuto esset. Tam splen- 
dide autem attendebat eleeinosynse, et eam ita 
ainplectebatur, ut non solum superfluis, sed etiam 
necessariis se pie gereret : et non parce seininaret, 
sed in benedictionibus : et non solum pecuniis, 
sed etiam carnibus, si ex iis pauperibus dari posset 
auxilium minime parceret, idque admodum hilari, 
promptoque et alacri animo, motus dilectione in 

c Deum et proximum. Fructus enim charitatis, est 
in fratrem misericordia, adeo ut ipse promptior 
essel ad dandum, quami ille ad accipiendum, qui 
opus habebat iznisericordia : et cum dedisset, ipse 
magis letaretur, et plus se juvari crederet, quam 
is, qui acceperat, quomodo res vere habebat. Ma- 
jores enim sunt divine gratie, quam humans, 
quas ipse larga manu emebat largius illinc scatu- 
rientes. Et, ut semel dicam, orphanoruin erat pater 
Eudocimus, curator viduarum, indumentum nudo- 
ruin, panis esurientium,animarum qua egritudine 
gravabantur solatium. 

V. Is cum et ab imperatore honores, et qua est 
ad Leinpus, gloriam assequeretur propter virtutem, 
nihil ex eo li&edebatur, ut cujus nec calor anie 
tepesceret, neque ad cursum spiritualem fieret 
impetus hebelior : sed polius eain. quoque Deo 
ascribens gratiam, hiuc sumebat occasioneun majo 
ris in ipsum desiderii, et eum colendi proinpuus 
et alacrius. Certe cum esset electus, ut praeesset 
parli exercitus Cappadocuum, et moraretur circa 
id, quod vocatur Charsianum, gerebat. maguaiun 
curam populi, ut qui non solum de eis esset pa- 
lerne sollicitus, sed eas etiam, αυ erant inter 
se invicem, ut solent, controversias solverel, nul- 
lam in parlem propendente trutina juste : et 
judicans orphanum (ul dicam cum 1saia), ? et vi- 


3 Psal. cxviu, 162. 3 ibid. 97. * ibid. 72. * ibid. 103. * II Cor. v, 7. " Job. xxxi, 7. * ibid. 1. * [sa. 1, 17. 


ParROL. GR. CXV. 


16 


461 


MENSIS JULIUS. 


468 


ret. Cum autem consulerent, qui aderant, ut in Α τοῦ t£v ἀπαλλάξει. ᾿Επε δὲ συνεθούλενον ol παρ- 


profundum maris jaceretur sanctus (nam etiam 
post decessum Christianis ejus invidebant reli- 
quias), audiens imperator est persuasus, et jubet 
gravissimum lapidem ejus collo alligari, et sic in 
mare immitti. Cure autem fuit ministris, ut cito id, 
quod eis imperatum fuerat, exsequerentur ; Deo 
vero, ut manum preberet adjutricem ei qui pro- 
pteripsum patiebatur. Quod quidem etiam factum 
videre licuit. Nam illi quidem cum ad mare venis- 
sent, et ejus collo lapidem alligassent, in profun- 
dum transmitlunt. Christus autem cum in priore 
Hermolai forma rursus apparuisset, effecit, uf 
lapis quidem, non secus atque folium arboris, 
mari supernataret : illum vero, non secus atque 


magnum prius Petrum, manu deducens, fecit B 


pedibus ambulare super fluctus. Ipse enim, qui 
redimebatetservabat, ipse erat, cujus in mari vies, 
οἱ in multis aquis semite et vestigia, ut divinus 
&it David ?, non sunt cognita. Ingrediebatur ergo 
Pantoleon ille admirabilis, et jam erat in littore, 
laudem contexens ei qui servaverat, dignam pia 
illius anima, et rebus admirabilibus. Quem cum 
sic vidisset salvum preter spem imperator : Quid 
hoc est, inquit, Pantoleon, mare quoque tuis su- 
perasti presstigiis ?Ille autem : Etiam mare, inquit, 
fecit, quod jussum est a Domino. Ei etenim cedit 
mare et terra, et quecunque sunt, ei magis cedunt, 
quam tibi imperatori, qui nunc ad tempus ser- 
viunt. 


XIX. Ad hec tyrannus, volens potius male per- ρ 


suadere, quam bene persuaderi et salutariter, 
jubet omne genus feras produci adversus virum 
egregium. Qua cum adducte essent, et illum prope 
statuisset, partim quidem ei metum incutiens, par- 
tim autem fingens se moveri misericordia, et in 
omnem se partem versans, ut persuaderet : He, 
inquit, o Pantoleon (ei feras ostendens), adducte 
sunt propter te et tuum interitum. Si tui ergo 
ulla moveris misericordia (ego enim tuse curam 
gero forme et &tatis), velis persuaderi, et videri 
esse prudens et cordatus, ut qui possis vitam 
morti preferre, letitiam doloribus, ignominitce 
: gloriam et delicias. Cui sanctus : Si antequam 
essem expertus Dei, quam mei suscipit defensio- 
nem, a tuis verbis non potui persuaderi : nunc e 
quosumtantum consecutus auxilium, persuadebor? 
Cur me ferarum crudelitate perterrefacere queeris, 
o imperator ? Qui enim satellitum tuorum ad tor- 
quendam paratas manus inutiles effecit et imbe 
cillas, et ignem reddidit frigidum, et plumbum in 
aquam transmutavit, et ipsum mare constrinzxit 
compedibus, poterit omnino feras quoque man- 
suefacere, et eas nobis efficere ovibus mansue- 
tiores. 

XX. Cum ergo non parens Christi martyr, esset 
pugnaturus cum bestiis, ut quilevius esse reputas- 


7 Psal. xxvii, 20, 


όντες, βυθῷ θαλάσσης παραδοθῆναι τὸν ἅγιον (ἐφθό- 
νουν γὰρ χαὶ μετὰ τέλος τῶν αὐτοῦ λειψάνων Xpt- 
στιανοῖς,, ἀκούων 6 βασιλεὺς ἐπείβετο ^ xai χελεύει 
λέθον ὅτι βαρύτατον τοῦ τραχήλου αὐτοῦ ἐκδεθῆναι 
καὶ οὕτως τῷ πελάγει ἐναφεθῆναι. Ἔμελεν οὖν τοῖς 
ὑπηρετοῦσι μὲν τάχιον ἐκπληρῶσαι τὸ προσταχθ»ν, 
τῷ di Θιῷ βοηθῆσαι τῷ δι αὐτὸν πάσχοντι, ὅπερ 
dà xci γενόµενον ἦν ὁρᾷν. Οἱ μὲν γὰρ προσωτέρω 
βαλάσσης ἐἑλθόντες, αὐτὸν ἀἄφιᾶσι, τὸν λίθον ἑξά- 
ψαντες τοῦ τραχἠλον. Ὁ δὲ Χριστὸς τῇ προτέρα 
μορφῇ πάλιν Ἑρμολάου ἐπιφανεὶς, τὸν μὲν λίθον 
ἴσα δὺ x«i φύλλῳ τῇ θαλάσση ἐπιπλεῖν παρεσκεύα- 
σεν, éxtivov δὲ χειραγαγῶν, οἷα καὶ Πέτρον τὸν 
µέγαν πρότερον πεζεύειν ῥἐποίει χατὰ αχυµάτων * 
αὐτὸς γὰρ ὁ λυτρούμενός τε x«i σώζων αὐτὸς Lv, 
οὗ ἐν τῇ θαλάσσῃ καὶ ὁδοὶ x«i ἐν πολλοῖς ὕδασιν αἱ 
τρίθοι καὶ τὰ ἴχνη, κατὰ τὸν θεῖον Axvid, οὐκ ἐγνώ- 
σθησαν, Ὥδευε τοιγαροῦν Παντολέων ὁ θαυμαστὸς 
καὶ ἤδη ἐπὶ τὸν αἱγιαλὸν ει, αἴνον τῷ σεσωχότι 
πλέχων, αὐτοῦ τε τῆς Φφιλοθίου ψυχῆς καὶ τῶν 
ἐχείνου θαυμασίων ἔἐπάξιο. Ὃν θεασάµενος οὕτω 
παρ) ἐλπίδα σωθέντα ὁ βασιλεύς Τί τοῦτο, ἔλεγε, 
Παντόλεον; x«i τῆς θαλάττης ταῖς γοητείαις χατε- 
χράτησας;, Ὁ δέ. Καὶ ἡ θάλασσα, ἔφη, τὸ χελευ- 
σθὶν ὑπὸ τοῦ δεσπόδοντος αὐτῆς εἴργασται. Εϊχει 
γὰρ αὐτῷ θάλασσά τε καὶ γῆ καὶ πάντα τὰ ὄντα 
μᾶλλον εἴχουσιν, $ cot, Βασιλεῦ, οἱ νῦν προσχαίρως 
ὑπηρετοῦντες. 


IG'. Πρὸς ταῦτα ὁ τύραννος, πεῖσαι μᾶλλον xa- 
κῶς i? πεισθῆναι χαλῶς τε x«l σωτηβίως βουλό- 
µενος, θῆρας παραχθῆναι παντοδαποὺς κατὰ TOU 
γενναίου κχελεύει' ὧν ἐνεχθέτων, ἐγγὺς ῥἐκεῖνον 
παραστησάµενος xai τοῦτο μὲν φόθον αὐτῷ ἐμποιῶν, 
τοῦτο δὲ xai ὡς οἰκτείρων φαίνεσθαι μῆχανώμενος 
x«i παντοῖος πρὸς τὸ πείσει «γινόμινος"' Οὗτοι, 
ἔφη, δείξας αὐτῷ τοὺς θῆρας, διὰ σὲ καὶ τὴν ἀπώ- 
λειάν Ύε Ti» Gà» παρήχθησαν, Παντόλεον εἴ τι 
οὖν οἰχτείεις σαυτὸν (κήδοµαι yxp σου καὶ epa; 
καὶ ἡλιχίας), πεισθῆναι θέλησον x«i ὀφθῆναι φρέ- 
νας ἔχων καὶ νοῦν, ἅτε Ἠπροχρίνειν 
θανάτου δωὴν, ὀδυνῶν εὐφροσύνας, ἀτιμία πά- 
σης δόξαν τε καὶ τρυφάς. Πρὸς ὃν ὁ ἅγιος' Ei 
πρὸ τοῦ πεῖραν λαθεῖν, ἔφη, τῦς τοῦ Θιοῦ πιρὶ 
ipt ἀντιλήψεως, οὐχ sixov πιίθεσθαί σου τοῖς λό- 
got, νὺν &e' οὗ τοσαύτης ἀπέλαυσα τῆς ἔπιχου- 
ῥρίας, πειθόµενος ἔσομαι; Tí δέ µε καὶ τὴν τῶν 
θηρίων, ὦ βασιλεῦ, ὠμότητι μορμολύττηῃ; Καὶ γὰρ 
ὁ τῶν σῶν δορυφόρων τὰς τιμωρητιχκὰς χεῖρας ἀπρά- 
κτους x«i ἀσθινεῖς ποιησάµενος καὶ τὸ πῦρ ψυχρὸν 
ἀποδείξας, τὸν μόλιθδὀν τε εἰς ὕδωρ µεταποιήσας 
x«t αὐτὴν πιδήσας τὴν θάλασσαν, δύνατὸς ἐστι πάν- 
τως καὶ ταυτὶ τὰ τιθασσεῦσαι θηρία χαὶ προθάτων 
ἡμῖν ἠμερώτερα ταῦτα παρασχιενάσαι. 

K'. 'Erst οὖν ἀπειθὺς µένων ὁ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς, 
ἔμελλε θηριομαχεῖν, ἅτε τοῦ uà δαίµοσι προσχυνῆ- 


δυνάμενος 


469 


VITA S. PANTELEEMONIS. 


410 


σαι χκαλῶς yt ποιῶν καὶ τὸ θηρίοις ἐκδοθῆναι κακὸν Α set, tradi bestiis, quam adorare dremones, confluxit 


εἶναι xougórtpo) λογισάμενος συνέδρει piv πᾶσα 
ὥ πόλις ἰδεῖν τὸ γινόμενον, νεανίαν οὕτω καλόν, εὖ» 
γενῆ τὸ σῶμα, εὐγενῆ τὸν ψυχὴν, οὐδὲν 6 τι χαχὸν 
ὁράσαντα κακῶς μέλλοντα παθεῖν καὶ θηρίοις ixdo- 
θησόµενον. ᾽Απήγετο καὶ ὁ δίχαιος ὥς λέων πεποι- 
θὼς κατὰ τὸ ἀδόμενον xai οὐδὲν ὑφειμίνον ὦ µαλα- 
Χὸν Ὦ πρὸς ἔλεον ἕλκον ὁρῶν. Καὶ πῶς γὰρ ἔμελλε, 
τοῦ συνήθους βοηθοῦ πάλιν εἰς ὄψιν Ἑρμολάου συν- 
ὀντος αὐτῷ καὶ θαῤῥεῖν ἐπιτρέποντος ; Eir« τῶν 
θηρίων ἐπαφεθέντων τῷ ἀθλητῇῆ, οὕτω χελεύσαντος 
τοῦ πολλῷ τούτων ἀγριωτέρου τυράννου, οἱ μὲν παρ- 
ὀντες εὐθὺς ὤὥοντο τὸν ἅγιον διασπαραχθήσεσθαι, 
μὴ ὄντος τοῦ ῥυομένου μηδὲ σώζοντος' οὐχ οὕτω dt 
τοὺς θιοσεθεῖς παρεσχεύασιν ὁ λέγων Τὸν Ἄψι- 
στον ἔθου καταφυγήν σου οὐ προσελεύσιται 
πρὸς σε αχαχκὰ, xci µμαᾶστι οὐκ ἐγγιῖ ἐν τῷ 
σχηνώματί σου’ χαί' ᾿Επι ἀσπίδα καὶ βασιλίσχον 
ἐπιθήση, x«i χαταπατήσεις λέοντα xol δράκοντα" 
οὕχουν oudt διέψευσε τοῦ πιστεύσαντος τὸν ἐλπίδα. 
Τοσοῦτον γὰρ ἀπέσχον οἱ θῆρες τοῦ χκακῶς διαθέ- 
σθαι τὸν ἅγιον, ὡς μικροῦ xai τὸ μὴ θῆρας εἶναι 
ὅλως αὐτοὺς νομισθῆναι, θῆρας, ἔφην, μηδ ἁπλῶς 
d)oya καὶ τοῦ φρονεῖν ἀπεστερημένα, ἀλλ’ οἷόν τι- 
νος ἔμφρονας καὶ τῆς τῶν λογιχῶν ὄντας μερίδας, 
μετὰ πολλῆς τῷ µαάρτυρι προσιόντας εὐλαθείαςὶ, 
σαίνοντας δὲ ἡδέως καὶ φιλανθρώπω γλὠσση καὶ 
θεραπευτικῇ τῶν ποδῶν παραψαύοντας, ἄλλως τε d- 
καὶ ἀλλήλοις διαμιλλώμενοι, τές πρῶτος αὐτῶν προς 
σέλθοι, οὐ πρότερον ἀφιστάμινοι, πρὶν Gv ὁ µόρτν 
αὐτοῖς ἐπιθῇ τὴν χεῖρα xai εὐλογήσειεν. 

ΚΑ’. ἣν οὖν ἰδεῖν πρᾶγμα κομιδῆ κχαινότατον: 
ἐπεὶ γὰρ τοιαύτη τοὺς ἀνθρώπους ὑπῆλθε καχία, 
ὥστε ὁμοῦ καὶ ἀλόγων αὐτοὺς ἄνοιαν καὶ ὠμότητά 
θτρίων ὑπερθαλεῖν, rà» μὲν ἐν τῷ μὴ σέθεσθαι τὸν 
πεποιηκότα, τὴν δὲ ἐν τῷ τιµωρεῖσθαι τοὺς αὐτὸν 
σεθοµένους, ᾠκονόμησεν ὁ πάντα µετασχευάζων 
Θεὸς, ἔμπαλι 7o); βῆρας οἷα λογικοὺς ὀφθῆναι 
καὶ ἀνθρώπων ἨἩμερότητα µιµουµίνος, κήρυκας 
ἀψευδεῖς ὄντας τῆς ἐχείνων χαχίας xui τῆς αὐτοῦ 
ἀφράστον µακαριότητος. "Όθεν xal οἱ παρόντες ἐπὶ 
τῷ Ὑενομένῳ' Μέγας ὁ τῶν Χριστιανῶν θεὸς ἐστι, 
ὁ μόνος xci ἀψευδὴς, ἐδόων, xat ᾿Αφιέσθω o δί- 
Χαιος. Tí οὖν ὁ ἀληθῶς θὶρ καὶ ὠμότατος βασι- 
λεύς ; Ἐπάγει τὸν θυμὸν κατὰ τῶν θηρίων xai πάντα 
εὐθὺς ἀναιρεῖ, ὥσπερ Λιαφθονήσας αὐτοῖς τῆς συ». 
έσεως καὶ τὸν ὑπ ἐκείων οὐκ ἐνεγχὼν ἔλεγχον. 
Τὰ dt x«i οὕτως ἀναιρεθέντα ἐπὶ πολλαῖς ἔμενε 
ταῖς ἡμέραις, οὐδενὶ βρῶσις τῶν σαρχοθόρων γινό- 
µινα, τιμῶντος x&v τούτῳ ἀθλητὴν τοῦ θεοῦ καὶ 
πρὸς εὐσέθειαν τοὺς ἄλλους παρακαλοῦντος, ὥστε 
τὸν ἀσύνετον βασιλέα τοῦτο µαθόντα, προστάξαι τὰ 
θᾳρία κατορυγῆναι τῇ Υῆ, πολλοῖς οὕτω τὴν πίστιν 
ἐπιστηρίδοντα. Διαπορηθεὶς τοίνυν ὁ Μαξιμιανός' 
Τέ ποιήσαιµι, ἔλεγε, Παντολέοντι ; ἤδη γὰρ, ὡς 
ὁρᾶτε, τοὺς πλείους ἀπέστησεν ἀπὸ τῶν θεῶν' Οἱ 
δέ. Τροχὸς, φασὶ, γινέσθω, xal ig' ὑψηλοῦ οὗτος 


* Psal. xc, 10-13. 


quidem universa civitas ad videndum id quod 
fiebat, tam pulchrum scilicet juvenem, el corpore 
et animo prestantem, qui nihil mali fecisset, male 
passurum, et feris tradendum bestiis. Abductus est 
autem justus confidens ut leo, sicut canitur, et ni- 
hil molle ac remissum intuens, aut quod mo- 
veret ad misericordiam. Quomodo enim id erat 
facturus, cum rursus in conspectum veniret Her- 
molaus, et juberet eum esse bono animo ? Deinde 
cum bestie jam cum athleta essent congresse, sic 
jubente tyranno, qui aderant quidem, putabant 
fore, ut sanctus statim discerperetur, perinde 
ac si non esset qui servaret et eriperet : sed 
de viro pio non sic statuerat is, qui dicit : A/- 


B tissimum posuisti refugium tuum : non accedent ad 


te mala, et flagellum non appropinquabit. taber- 
naculo tuo, et, Super aspidem et basiliscum 
ambulabis, et conculcabis leonem et draconem?*. 
Itaque nec spem fefellit ejus, qui crediderat. Tan- 
tum enim abfuit, ut fere sancto malefacerent, 
ut ee propemodum ne fere quidem viderentur ; 
fere, dixi, imo nec, ut semel dicam, animantia 
ratione carentia, et vi intelligendi privata : sed 
tanquam prudentia, et ex numero eorum que 
sunt ratione predita, cum magna reverentia ac- 
cederent ad martyrem, suaviter blandientes, beni- 
gnaque et medicante lingua pedes tangentes 
et alioqui inter se contenderent, quenam prima 
ad eum accederet, et non prius recederet, quam 
martyr ei manum imposuisset et ei benedixisset. 
XXI. Licebat ergo videre rem maxime novam, et 
longe jucundissimam, homines quidem mutatos in 
ferarum sseviliam, rursus autem videri feras, tan- 
quam ratione preditas, et credi humanam habere 
mansuetudinem. li certe, qui aderant, admirati id 
quod factum fuerat, clamabant : Magnus est Deus 
Christianorum, qui quidem est solus et verus ; et : 
Dimittaturjustus. Quid igitur? Qui vere erat ferus et 
crudelissimus, imperator iram infert in bestias, et 
omnes statim tollit de medio, perinde ac eis invi- 
dens prudentiam, et non potens ferre earum repre- 
hensionem. llle autem cum sic essent interfecte, 
multos dies manserunt a nullo comesse ex carnivo- 
ris, Deo in hoc quoque athletam honorante, et ad 
pietatem alios hortante : adeo ut cum hoc stultus 
rescivisset imperator, eas jusserit infodi, sic mul- 
tis idem confirmans, Sic ergo dubitansMaximianus 
Quid faciam, dicebat, Pantoleoni? jam enim, ut vi- 
detis, multos abduxit a deis. Illia utem : Fiat, aiunt, 
rota, et ea in altum locum feratur. Deinde cum ei 
fuerit alligatus Pantoleon, per declive mittatur: ac- 
cidet enim omnino, ut cum deorsum feratur, ipse 
per partes et membra conteratur, et sic malus male 
pereat. Et hec quidem illi prompti ad malum in- 
veniendum, et qui nihil eque bene faciebant, ac- 
|edebant. Deus autem, qui semper protegit eosqui 


KT 


MENSIS 10105. 


112 


ilfam diligunt, ne nunc quidem deserit Pantoleo. Α τοῦ τόπου ἀνενεχθύτω, Εἶτα τοῦ Παντολέοντος 


nem, sed eum rursus defendit, sicut charum filium. 


αὐτῷ προσδεθέντος, ἀφεθήτω κατὰ ToU  mpavouc 


συμθήσεται γὰρ πάντως τοῦ τροχοῦ χαταφεροµένου χατὰ μέρος αὐτὸν ἐπιτριθῆναι χαὶ μέλος χαχὸν οὕτω 


χαχῶς ἀπολέσθαι. 


Καὶ ταῦτα μὲν οἱ ποριμώτατοι τὴν Χαχίαν xai πρὸς τὸ βλάπτει εὑρετικοί. 'O dt 


ἀεὶ τῶν ἠγαπηκότων αὐτὸν ὑπερασπίζων Θεὸς, οὐδὲ νῦν ἀφίστατο Παντολέοντος, ἀλλ᾽ οἷα φίλου παιδὸς καὶ 


αὖθις προΐστατο. 

XXII. Atque interim quidem mansit in carcere, 
donec constructa esset rota. Cum vero ea esset jam 
constructa, rursus concurrente magna multitudine, 
utpote quod imperator ipse adesset spectator, alli- 
gatur martyr rote, et ipse desuper per declive di- 
mittitur. Et illi quidem psalmus movebat labra, et 
preces, que» Potentem vocabant ad auxilium. llle 
autem protinus aderat, eum confirmans : et ad os- 


tendendam preesentiam, rumpebantur vincula, mar- B 


tyr relaxabatur, eterat ab omni malo integer. Rota 
autem non tam contra illum, quam pro illo acta, 
occidit multos infideles ; et sic fit pcena ultrix eo 
modo,qui dici nequit ; e£ cognoscitur Deus judicia fa- 
ciens ?, et Deus ultionum libere agit 19. Propter hoc 
timor invasit civitatem, imperatorem admiratio. Et 
cum esset adhuc crassus vitio, nec posset lucem 
suscipere verilatis, rogavit sanctum : Quid hec sibi 
volunt? et quousque ex nostro populo alios quidem 
& diis abduces, alios autem morti dedes, ut horum 
quidem detrimentum patiamur, illos autem etiam 
nobis habemus adversos ? Deinde etiam rogavit, 
quemnam habuisset doctorem, et ex quo didicisset 
Christianismum. 


XXIII. Christi vero martyr confidenter confitetur 
Hermolaum, ut qui non posset eum celare, qui non 
erat angulo dignusetoblivione: sedluce. Cum autem 
jussisset, utei producereturin conspectum, minime 
distulit martyr, ut qui didicisset experientia, qua- 
lis esset apud eum lingua et ingenium, quz facilius 
capere possent, quam capi. Abiens ergo ille justus 
simul cum tribus militibus, quibus credita fuerat 
ejus custodia, venit in domum, in qua latebat di- 
vinus Hermolaus. Quem cum ipse aspexisset : Cur 
huc venisti, fili, et quanam de causa ? rogavit. Ille 
vero : Te vocat, inquit,imperator, domine mi senex. 
Is vero dixit, se hoc scire, quoniam adest tempus 
patiendi et moriendi pro Christo, ut ipse ei signifi- 


KB'. Τὸ pit» οὖν παρὸν ἐλάμθανεν αὐτὸν ἡ tip- 
κτὴ, ἕως à τοῦ τροχοῦ κατασχευὴ "évotró. Ὡς δὲ 
ἤδη καὶ κατεσχεύαστο, πλήθους πᾶλιν συνδραμὀν- 
τος πολλοῦ, ἅτε βασιλέως αὐτοῦ θεατοῦ παρόντος, 
δεσμεῖται ὁ µάρτυς πρὸς τῷ τροχῷ, καὶ αὐτὸς ἄνω- 
θεν xarà τοῦ πρανοῦς ἀφίεται. Καὶ τῷ piv ψαλμὸς 
τὰ χείλη ἐκίνει καὶ εὐχὺ χαλοῦσα τὸν Δυνατὸν εἰς 
ἐπιουρίαν. 'O δὲ τὸ τάχος παρῆν ἐνισχύων, καὶ 
δεῖγμα τῆς παρουσίας ἐῤῥήγνυτο τὰ δεσμὰ, ὁ μάρ- 
Tug ἀνίετο xal χαχοῦ παντὸς ἄθιχκτος ἦν ὁ τροχὸς 
δὲ οὗ κατ ἐκείνου μᾶλλον, ἀλλ ὑπὲρ ἐκείνου φερό- 
µενος, πολλοὺς ἀπόλλυσι τῶν ἀπίστων, xal γίνεται 
οὕτω τιμωρὸς ἀῤῥήτως hà τιμωρία, x«l γωώσχιται 
Κύριος χρίµατα ποιῶν καὶ Orb ὁ τῶν ἐχδική- 
σεων ἐκδήμως παβῥησιάξεται. Φόθος ἐπὶ τούτοις 
ἔσχε τὴν πὀλι, θαῦμα τὸν βασιλέα, καὶ ἔτι παχὺς 
ὤν t3» χαχκίαν καὶ τοῦ τῆς εὐσεθεέίας φωτὸς ἀπαρά- 
δεχτος, ἐπυνθάνετο παρὰ τοῦ ἁγίου' Πόθεν τἀῦτα ; 
xxi! ἄχρι τίνος, φησὶν, τοὺς μὲν Ἡμετέρου λαοῦ τῶν 
θεῶν ἀποστήσεις, τοὺς δὲ θανάτω παραπέµψεις, 
iv' ἐκείνους μὲν τέλεον ζημιοίμεθα, τούτους δὲ καὶ 
καθ) ἡμῶν ἔχοιμε ; Εἶτα καὶ tiva. ἔσχε τὸν παιδευ. 
τὸν ὥρετο, xal παρὰ τίνος µάθοι τὸν Χριστιανι- 
σμόν. 

KI". Ὁ di τοῦ Χριστοῦ μάρτυς θάῤῥούντως ὁμο- 
λογεῖ καὶ φανεροῖ τὸν Ἑρμόλαον, οὐ χρύπτειν εἰ- 
δὼς τὸν αἡ Ὑωνίας xel λήθης, ἀλλὰ φωτὸς ἄξιον. 
Ἐπεὶ δὲ ἐχέλευσεν xai εἰς ὄψιν αὐτῷ γινέσθαι, ὁ 
µάρτυς οὐκ ἀνεθάλλετο, 
αὐτῷ γλῶττα xai 


πείρα μαθὼν, οἷα παρ᾽ 
φρένες θηρᾷν μᾶλλον 1$ θωρᾶ- 
σθαι δυνάµεναι. ᾽Απελθὼν τοίνυν ὁ δίκαιος σὺν 
ἅμα τρισὶ στρατιώταις τὀῖς τὴν φυλακὴν αὐτοῦ πι- 
στευθεῖσι, προσθά)λει τῷ δωµατίῳ, ἔνθα ὁ θεῖος 
Ἑρμόλαος αχρυπτόµενος ἦν, 6v αὐτὸς θεασάµενος 
Tí fxsQ ἐνταῦθα, τέχνον, xai τίνος χάριν ; διεπυν- 
θάνετο. Καὶ ὃς Ὁ βασιλεὺς, ἔφη, xoi σε, χύριέ 
μου πρεσθύτα. Ὁ δὲ γινώσκειν ἔλεγε τοῦτο, ἐπεὶ καὶ 
ὁ χαιρὸς πάρεστι -οῦ ὑπὶρ Χριστοῦ παθεῖν xui 


caverat illa nocte. Postquam ergo illi constiterunt D x«i θανεῖν, ὥς pot τῆς νυχκτὸς ταύτης αὐτὸς δεδή- 


ante imperatorem, ille rogavit, quisnam esset ei 
nomen. {8 vero et nomen dixit, et non celavit se 
esse Christianum. Deinde cum rogasset imperator, an 
etiam secum alios haberet Christianos, ille cum esset 
verax, dixit, Hermippum et Hermocratem, quos ha- 
bebat. Cum eos ergo jussisset etiam sisti cum Her- 
molao, ubi affuerunt : Vos estis, inquit, qui Panto- 
leonem a cultu deorum abduzistis ? Illi antem : Eos, 
inquiunt, quiipso digni sunt, Christusscit ad lucem 
vocare. Imperator autem : Missis, inquit, nugis, si 
vultis ab hac priore culpa absolvi, et iis qui a nobis 
amantur, et primos honores a nobis consequuntur, 


? Psal. 1x, 17. !^ Psal. xaim,4. 


λωχεν. Ὡς οὖν ἀπελθόντε τῷ βασιλεῖ παρέστησαν, 
προσχὼν ῥἐχεῖνς τῷ πρεσθύτη τίς τε εἴη xoi τί 
ὄνομα αὐτῷ Ώρετο. Ὁ δὲ καὶ τὸ ὄνομα ἔφη καὶ τὸ 
Χριστιανὸς εἶναι οὐκ ἀπεχρύψατο. Elta ἐρομένου 
τοῦ βασιλέως, εἰ χαὶ ἄλλους ἔχοι Χριστιανοὺς σὺν 
ἀὐτῷ, Φιλαλήθης ὧν ῥἐχεῖνς, "Ερμιππόν τε καὶ 
Ἑρμοχράτην οὕς εἶχεν, εἴρηκεν. Τούτους οὖν ἀχθῆ- 
ναι x«i σὺν Ἑρμολάῳ παραστῆναι αὐτῷ κελεύσας, 
ἐπεὶ παρέστησαν Ὑμεῖς έστε, ἔφη, oi τὸν Παν- 
τολέοντα τῆς τῶν θεῶν ἀπεστήσατε θρησκείας; Οἱ 
dé Τοὺς ἀξίους ὁ Χριστὸς oids καλεῖν πρὸς τὸ gà. 
Καὶ o βασιλεύς' ᾽Αϕέντες τὸ χενολογεῖν, ἔφη, εἴπερ 


&T3 


VITA S. PANTELEEMONTIS, 


in 


βούλεσθε xal τῆς προτέρας ταύτῆς αἰτίας ἀπολυ- À annumerari, efficite ut ei persuadeatur diis sa- 


θῆναι καὶ τοῖς παρ) ἡμῶν Φφιλονυμένις καὶ τῶν 
πρώτων ᾖὈξιωμένοις τιμῶν συνταγῆναι, πεισθῆναι 
τοῦτον παρασκευάσατε τοῖς θεοῖς θῦσαι. Οἱ δέ" 


Πῶς ἂν τοῦτο δράσειαν, εἶπον, οἱ πρώτους ἑαυτοὺς 
πείσαντες μὴ ἀποστῆναι Χριστοῦ μηδὲ χκωφοῖς εἴ- 
diet θυσίαν προσενεγκεῖν; Ταῦτά τε εἰπόντες 
xai sig οὐρανοὺς ὄμματα αἰσθητά τε dax xai νοητὰ 


crificare. Ili vero, Quomodo, inquiunt, hoo 
fecerimus qui primum nobis persuaserimus Chri- 
stum non deserere, nec surdis simulacris offerre 
sacrificium ? Hec dixerunt, et sensus et mentis 
oculos in coelos sustulerunt. Sic precantibus autem 
apparet Salvator : et totus statim locus agitatur et 
movetur. 


Épav. Οὕτω δὲ εὐχομένοις ἐπιφαίνεται ὁ Σωτὴο, xal ὁ τόπος εὐθὺς ὅλος χλόνω καὶ σεισμῶ βάλλεται. 


KA'. Ὁ δέ ys ταῖς ἀληθείαις διασεσεισµένος τὸν 
νοῦν ᾖβασιλεὺς τοὺς θιεοὺς ἔφη ἀγανακτήσαντας 
σεῖσαι τὴν yj»; πρὸς ὃν ὁ µάρτυς μµάλα συνετῶς 
καὶ γενναίως ' Ei dt καὶ αὐτοὺς συµθαίη τοὺς θιούς 
σου χαταπεσεῖν' Οὕπω πέοας εἶχεν ὁ λόγος, xal τις 
τῶν τοῦ βασιλέως παραγενόµενος ἦν ἄγγελος ἐκείνῳ 
τῆς συμφορᾶς Οἱ θεοὶ, o βασιλεῦ, λέγων, ἔπεσόν 
τε x«i συνετρίθησαν. Οὕτως οἱ φοθεροὶ καὶ τὴν γῆν 
σείοντες, πτῶμα ἴἔκειντο πονηρὸν, τοῖς οὐχ ὁμοίως 
τυφλοῖς οὐδὲ αὐτόχρημα λίθοις πολλοῦ γέλωτος ἆλη- 
θῶς but. Ἕτερος μὲν οὖν xai βραχιίας ἀπολαύων 
φρενὸς καὶ μὴ τῇ μορφῇ μόνη τοῦ μὴ κτῆνος εἶναι 
φανερῶς πιστευόµενος x&v ἐπέγνω τὸν ἀψευδῆ θΘεὸν 
xai ποιεῖν ταῦτα δυνάµενον * ἀλλ οὐκ ἐχεῖνος ^ ἀλλ’ 
εἶ τι βελτίων ὑπῆρχε καὶ ὅσον ἀπώνατο ἀπὸ τῆς 
θιοσοµίας, ἀπὸ τῶν ἔργων εὐθὺς ioc γίνεται, 
Αὐτίκα γὰρ τῶν uiv τριῶν ἁγίων ἐκείνων μετὰ τὸ 
πολλὰ τούτους χολάσαι τὸν διὰ ξίφους θάνατον δια- 
κρίνει Παντολέοντα δὲ τὸν µέγαν τῷ δεσµωτηρίῳ 
xarà τὸ παρὸν δίδωσι. Τὰ μὲν οὖν ἀναιρεθέντα τῶν 
μαρτύρων σώματα οὕτω Χείμενα Χριστιανοῖς ἐμέ- 
λησεν ἀνελέσθαι καὶ ὡς προσῆκον ἦν αὐτὰ θάψαι. 

ΚΕ’. Παντολέοντα dt ἀπὸ τῆς εἰοχτῆς καλέσας ὁ 
βασιλεύς" Δοχεῖ σοι, ἔφη, ὄτιπερ ζῶν τὰς ἐμὰς χεῖ- 
ῥρας δυνήση διαφυγεῖν, εἰ μὴ προσελθὼν πρότερον 
θύσης τοῖς θεοῖς καὶ ταῦτα τοῦ διδασχἀλοὐ σου 
Ερμολάου, Ἑρμίππου τε x«i Ἑρμοκράτου τὸ 
xa)óv ἤδη µαθὀντων καὶ τοῖς θεοῖς θυσίαν προσ- 
ενεγχόντων, οἳ xai ἀμοιθὴν τῆς εὐπειβείς, τὸ 
πρῶτοι εἶναι νῦν ἐν τῷ παλατίῳ παρ) ἡμῶν εἰλή- 
φασιν ; Eirto οὖν καὶ σὺ τὴν χαλὴν αὐτῶν ζηλώσας 
μεταθολὺν θύσεις, τὀτὲ ὄψει, Παντόλεον, οἷος ἐγὼ 
βαρὺς ὧν τῷ κολάζειν τοὺς ἀπειθοῦντας, παρὰ πολὺ 
τῶν Ἠπειθομένιων ὑπάρχω τῷ εὐγνωμονεῖν, θερα: 
πεύειν φιλοτιμότατος' τοῦτο δὲ χατὰ πολλὴν ἔφη τὸν 
χαχούθειαν, ὅσα πρὸς τὸ πιισθῆναι, φημὶ, τοὺς 
ἁγίους. Πῶς yàp, οὓς ἤδηο φθάσας ἀνεῖλεν; Αλλ 
ἵνα τῷ ὁμοίῳ δελεάση τὸν ἐκ Θεοῦ φωτιζόμενον, 
ὅθεν οὐδὲ λαθεῖν ἴσχυσεν, ἀ)λ', Ἴδω τούτους xai αὖὐ- 
τὸς, εἴρηχε, βασιλεῦ, πρὸ τοῦ σοῦ προσώπου παρ- 
εσταµένους᾽ 'O μέντοι Μαξιμιανὸς ἔτι τοῦ δολιοῦσθαι 
καὶ μοδὲν ὑγιὰς λέγειν οὐκ ἀφιστάμενος (ἔθετο γὰρ 
xai τὸ σέθας καὶ rà» ἐλπίδα ψεῦδος, κατὰ τὸν µέγαν 
Ἡσαίαν φάναι, καὶ τῷ ψεύδει ἔκρινε σχεπασθήσε- 
σθαι), OU πάρεισιν ἐνταῦθα, ἔφη, ἀλλὰ κατὰ χρείαν 
τινὰ χαλοῦσαν εἰς ἑτέραν πὀλιν παρ' ἡμῶν ἐξεπέμ- 
φθησαν. 'O dit μάρτυς" Καὶ dxov, ἴφη, τἀληθὲς 
εἴρηχκας ὁ τὸ ψεῦδος φιλῶν ' ἐν οὐρανοῖς γάρ εἰσι νῦν 
ἐν τῷ τοῦ Θεοῦ πόλει διάγοντὲς, 


1! Ίσα, xxvii, 15. 


XXIV. Emote autem. revera mentis imperator 
dicebat, deos indignatos movisse terram. Cui mar- 
tyres prudenter admodum et fortiter: Si contigerit 
ipsosquoque deos tuos, inquiunt, una cadere? Non- 
dum finita erat oratio, et quidam ex ministris im- 
peratoris accessit ad illum, nuntius calamitatis : Dii, 
dicens, o imperator, ceciderunt et contriti sunt. Sic 


B illi terribiles et terram quatientes, jacebant in ter- 


ram dejecti tristi casu, iis qui non erant eque oeeci 
et plane lapides, ridiculi. Atque alius quidem, qui 
vel parum habuisset prudentis, et non ei sola for- 
ma obstaret, neaperte crederetur esse pecus, Deum 
verum agnovisset, et qui possel hec facere, sed non 
ille: qui quantum melior evasisset, et quantam uti- 
litatem ex pietate percepisse!, statim ex rebus ipsis 
aperit. Statim enim tres illos sanctos, postquam eos 
multis affecisset suppliciis, damnatcapitis. Magnum 
autem Pantoleonem interim mittit in carcerem. At- 
que martyrum quidem sic interfectorum corpora 
cure fuit Christianis tollere, et ea, ut par erat, se- 
pelire. 


c XXV. Pantoleonem autem cum imperator vocas- 


set e carcere : Putasne, inquit, te posse vivum meas 
manus effugere, si non accedens prius diis sacri- 
ficaveris ? idque cum doctor tuus Hermolaus, Her- 
mippusque et Hermocrates id, quod bonum est, 
mutati jam didicerint,et diis sacrificium obtulerint, 
qui etiam a nobis obedienti& acceperuut remune- 
rationem, ut sint primi in palatio? Si ergo tu sacri- 
ficaveris, eorum pulchram imitatus mutationem, 
tunc videbis, Pantoleon, quam ego, qui sum gravis 
in puniendis iis qui non parent, sim liberalis et 
munificusin benefaciendoiis qui parent. Hoc autem 
dicebat maligne et malitiose (quod attinet, inquam 
ad sanctos) ad illi persuadendum. Quomodo enim, 
quos jam ante interfecerat ? sed ut inescaret eum, 
qui a Deo illuminabatur. Quamobrem nec latere 
potuit; sed : Eos ipse quoque videam, inquit, o im- 
perator, ante tuam astantes faciem. Maximianus 
autem nondum cessans fraude agere (posuit enim 
ir.se quoquespem mendacium,utdicam cum magno 
Isaia !!, et statuit se mendacio tegere): Non adsunt 
hic, dixit, sed aliqua necessaria de causa missi sunt 
a nobis in aliam civitatem. Martyr autem: Vel 
invitus, inquit, verum dixisti, cum diligas menda- 
eium ; sunt enim nunc in coelis, degentes in 
civitate Dei. 


415 MENSIS 


XXVI. Cum vero nullum non movisset lapidem, 
lapidum adorator, videret autem eum nihil de sua 
remittere constantia, et neque cedere assentationi- 
bus,nec verborum suasionibus,nec donorum promis- 
sis, necsuppliciorum minis, neque aliquo alio ex iis 
que vel delinire, vel perterrere possunt,abducia pie- 
tate, ubi eum adhuc flagellis vehementer cecidisset, 
non quod speraret se aliquid posse efficere sed,utex- 
pleret suam animi libidinem, ut gladio mortem subi 
ret,eum condemnat:et deigde post mortem pulchrum 
corpus igni mandari ; is, inquam, condemnat, qui 
&terno igne vere erat dignus. Ducebatur itaque 
athleta ad locum consummationis,commissus manibus 
lictorum. Quoquidem cum venisset,etessetejus ani- 
mus plenus gaudio (sciebatenim exquibus affiictioni- 
bus quales eum essentexcepture voluptaes), psalt 
lebat hoc Davidicum : Sepe expugnaverunt me a ju- 
ventute mea : et enim non potuerunt mihi. Supra dor- 
sum meum fabricaverunt peccatores,prolongaverunt 
iniquitatem suam. Dominus justus concidet cervices 
peccatorum!?.Deinde facit hic quoque Deus miracu- 
lum non minus prioribus miraculis. 01669 enim plante 
eum alligant, collum autem ejus quidam ense ferit, 
Statim autem ferri quidem conversa est acies cere 
similis, mansit autem collum sicut erat ab initio, 
sectionis nullum penitus habens signum. 

ΧΧΥΙΙ. Ea de causa tremor invasit occisores, et 
accedentes ei fiunt supplices, quem prius existi- 
mabant ne dignum quidem esse apud eos vivere: 
cujus etiam pedes speciosos prehensantes,quid non 
dicebant, quid non faciebant, audacis petentes ve- 
niam, et in Christum fidem aperte confitentes ? Ille 
autem non solum, quod ad se attinet, remittit, sed 
etiam eis a Christo perfectam petit remissionem. 
Quamobrem vocem quoque audiit de ccelis confir- 
mantem, consummanda ea que petiverat, eumque 
non amplius esse vocandum Pantoleonem,sed Pan- 
teleemonem. Res autem,dicebat ea vox,nomini con- 
veniet. Plurimi enim per te consequentur misericor- 
diam. Hanc vocem cum ille audiisset etdeiis quibus 
dignus erat habitus, certior factus esset, conversus, 
jussitlictores facere, quod eis imperatum fuerat. Illi 
autem renuebant, et judicabant hoc esse minime to 
lerandum.Cum veroinstaret martyr,facerent quod a 
tyrannoeis imperatum fuerat, apertedubitantes,.et 
quid facerentignorantes,seipsos utrisque dividunt, 
nempe pietati, et sancti viri jussui. EL cum omnia 
prius membra essent deosculati, quamqne eum re 
vererentur et colerent, satis testati essent, beatum 
ejus caput deinde ense amputant vicesimo septimo 
Julii. Quod quidem, ut arbitror, non potuissent, si 
ille non annuisset, ut qui nollet a martyrii magna 
dignitate excidere 


XXVIII. Suntquerursus miracula miraculis conse- 
quentia, eo, qui glorificabatur, glorificante eum, 
qui propter ipsum hec pati delegit. Lac enim flu- 


1* Psa]. cxxviit, 4-4. 


JULIUS. 476 


À KG". Ἐπὶ δὲ, τὸ τοῦ λόγου, πάντα λίθον χινήσας 
ὁ τῶν λίθων προσκυνητὴς ἀνένδοτον αὐτὸν έώρα καὶ 
πάσης πέτρας στεῤῥότερον xoi οὔτε χολαχείαις, οὐ 
λόγων πειθοῖ, οὐ δωρεῶν ἐπαγγελίαις, οὗ τιμωριῶν 
ἀπειλαῖς, οὐκ ἄλλῳ ttv τῶν d θέλγεν, f φοθεῖν 
δυναµένων τῆς εὐσεθείας παρατρεπόµενον, µάστιξι 
καὶ ἔτι σφοδραῖς αἰκισάμενος, οὐδὲν πλέον ἐλπίζων 
ἀνύειν, ἀλλὰ τῷ θυμῷ χαριζόμενος, τὸν διὰ ξίφους 
θάνατον καὶ αὐτὸν χαταχρίνει, εἶτα καὶ μετὰ τέλος 
πυρὶ τὸ χαλὀν σῶμα παραδοθῆναι, ὁ To) αἰωνίου 
πυρὸς ὄντως ἄξιος. "Hyero τοιγαροῦν εἰς τὸν τῆς 
τελειώσεως τόπον χερσὶ δηµίων ὁ ἀθλητὴς πιστεν- 
θείς. Ἔνθα dà καὶ γενόμενος xol χαρᾶς ὅσης πλη- 
σθεὶς τὴν ψυχὺν (Edu γὰρ ἐξ oiov θλίψεων ola. 
τοῦτον διαδέξονται ἡδοναὶ) τὸ 
ὑπέψαλλε λέγων: ἨΠλεονάχις 
νεότητὸς µου * x«l γὰρ οὐκ ἠδυνύθησάν pot* ἐπὶ 
τὸν νῶτόν µου ἐτέχταινο» οἱ ἁμαρτωλοὶ, 
χρυναν τὴν ἀνομίαν αὐτῶν ' 
συνέκοψεν αὐχένας ἁμαρτωλῶν. — Eire 
ουργεῖ ακἀνταῦθα Θιὸς, οὐδὲν τῶν προλαθόντων 
θαυμάτων ἔλαττον. ᾿Ελαίας μὲν γὰρ αὐτὸν προσδε- 
σμοῦσι φυτῷ * παίει δέ τις αὐτοῦ τὸν αὐχένα Είφει. 
Εὐθὺς di τὸ μὲν τοῦ σιδήρου στόμα κηρῷ ἐοικὸς 
. ἀνεστρέφετο, ἔμιινε δὲ ὁ αὐχὴν ὥσπερ ἐξ ἀρχῆς ἦν 
μηδ) ὁτιοῦν ἔχων τομῆς σύμόολον, 

ΚΣ. Τρόμος ἐπὶ τούτῳ λαμθάνει τοὺς φονευτᾶς, 
καὶ προσελθόντες ἰκέται γίνονται τοῦ μηδὲ ζῆν παρ᾽ 
αὐτοῖς ἀξίου, ἀλλὰ τὸ θανεῖν ἀτίμως καταχριθέντος, 
οὗ χαὶ τῶν ὠὡραίων ποδῶν ἐχόμενοι, τί μὲν οὐκ 

C ἔλεγον, τέ δὲ οὐχ ἐποίουν συγγνώµην τε τῆς τόλµης 
αἰτούμενοι x«i τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν διαῤῥήδην 
ὁμολογοῦντες; O δὲ οὐκ ἀφίησι µόνον, τόγε sig αὖ- 
τὸν ὧκον, ἀλλὰ χαὶ παρὰ Χριστοῦ τούτοις τελιίαν 
αἰτεῖται τὸν ἄνεσιν, ὅθεν xal ἀχούει φωνῆς οὐρανό- 
θεν αὐτήν τε τὴν τελείωσιν βεθαιοῦσαν τῶν αἱτη- 
θέντων, x«i ὡς Ovx ἔτι Παντολέων, ἀλλὰ Παντε- 
λτήμων ἔση καλούμενος xai τὰ πράγµατα συμφθέγ- 
ζονται τῷ ὀνόματι ^ πλεῖστοι γὰρ ovg; διὰ σὲ 
τεύξονται. Ταύτης ἐχεῖνς τῆς φωνῆς ἀκουστὴς γί- 
νόµενος καὶ οἵων ἠξιώθη ᾖβεθαιωθεὶς, ἐπιστραφεὶς 
ποιῆσαι τὸ κχελευσθὲν αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ τυράννου 
ἐπέταττε οἱ δὲ ἀνένευνον xoi ὤκιστα τοῦτο ἀνεκτὸν 
ἔκρινον εἶναι. ᾿Ἐπεὶ δι ὁ μάρτυς ἐπέκειτο 3 μὴν 
γενέσθαι τὸ 


τοῦτο 
ἐχπολέμησάν µε 6x 


Δαυίΐτιχὸν 


B 


ἐμά- 
Κύριος δίκαιος 


θαυματ- 


κελευσθεν αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ τυράννου 
φανερῶς ἀποροῦντες καὶ μῆ ἔχοντες 0 τι δράσουσιν, 
ἀμφοτέροις µερίξουσιν ἑαυτὸὺς τῷ τε -ῆς εὐσεθείας 
πράγματι καὶ τῷ ὑπὸ τοῦ ἁγίου κχελευομένω ' xal 
φιλήσαντες πᾶν µέλος πρότερον καὶ τὴν αἰδῶ καὶ 
τὸ σέθας ἱκανῶς Ὑνωρίσαντες, εἶτα καὶ ξίφει τὴν 
µακαρίαν τέωνουσι κχεφαλὴν, εἰχάδα ἑθδύαην ἄὤγον- 
τος Ιουλίου μηνὸς, οὐχ ἄν, οἶμαι, τοῦτο δυνηθέντες, 
εἰ μὴ ἐχεῖνος émévtut, τοῦ μεγάλου τῆς μαρτυρίας 
ἀξιώματος ἐθέλων μὲ ἐκπεσεῖν. 

KH. Καὶ πάλι θαύματα θαύμασιν ἀχολουθεῖ, 
δοξάζοντος τοῦ δεδοξασµένου τὸν δι ἐκεῖνον ταῦτα 
προηρημένον παθεῖν. Γάλα γὰρ ἀντὶ αἵματος εὐθὺς 


477 

éppóu, καὶ τὸ τῦς ἐλαίας φυτὸν ᾧ 
τῷ χαρπῷ βρῖθον ἐδείκνυτο. Ὅπερ εἰς γνῶσιν τῷ 
τυραννοῦντι ἐλθὸν, ἐχκχοπῆναί τε τὸ φυτὸν προσ- 
τάττει x«i τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος παραδοθῆναι 
πυρὶ, ὥσπερ δὴ καὶ πρότερον ἐχέλεύσθη. Οὐκ ἔτι 
μὲν οὖν οἱ πιστεύσαντες στρατιῶται πρὸς τὸν βασιλέα 
ὑπέστρεψα», πολλὴν ὠμότητα τούτου κατεγνωκότες 
x«i τὸ τῶν μάγων πρὸς Ηρώδην δηλώσαντες δοξά- 
ζοντες δὲ Θιεὸν xoi τὸν αὐτοῦ μάρτυρα διετέλουν' 
ἀλλὰ χαὶ τῶν πιστῶν τινες συνελθὀντες ἐν αὐτῷ τῷ 
τόπω ἔξω τῆς πύλεως, ἔνθα καὶ τὴν τελείωσιν ὁ µάρ- 
τυς ὑπέστη, τὸ Ἱἱερὸν ἐχείνον σῶμα ἐν προαστείῳ 
σχολαστικοῦ τινος (Αδαμάντιος αὐτῷ ὄνομα) ὁσίως 
καὶ ἱερῶς χατέθεντο, εἰς δόξαν Πατρὸς, καὶ Υἱοῦ, καὶ 
ἁγίου Πνεύματος, τῆς μιᾶς θεότητος x«i βασιλείας, 


CERTAMEN S. CALLINICI. 


προσιδέθᾳ ἅπαν A xit protinus pro sanguine, et planta οἱθα», cui fue- 


4718 


rat alligatus, conspectaesttota fructu onusta. Quod 
quidem cum venisset ad tyranni notitiam, jubet 
plantam exscindi, etcorpus martyrisignitradi, sicut 
eliam prius jusserat. Atque milites quidem, qui cre- 
diderant, non amplius reversi sunt ad imperato- 
rem, eum condemnantes magne crudelitatis, et 
quod Magi Ilerodi fecerunt, imitantes ; Deum autem 
etejus martyrem perpetuo glorificabant.Quin etiam 
cumquidam fideles cou venissent in eoipsoloco extra 
civitatem, in quo martyr subiit consummationem, 
sacrumillud corpus in suburbano cujusdam schola- 
slici (erat autem ei nomen Adamantius) sacrosancte 
deponunt : in gloriam Patris, et Filii, et Spiritus 
sancli, cui est una divinitas, et regnum : cui con- 


ᾧ πρέπει τιμὺ καὶ προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν p. venithonoret adoratio in secula seculorum. Amen. 


αἰώνων. ᾽Αμήν. 





ΑΘΛΗΣΙΣ 
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ KAAAINIKOY. 


CERTAMEN 
SANCTI MARTYRIS CALLINICI, 


(Latine &pud Surium ad diem 29 Julii; Grecus textus nunc primum prodit ex cod. ms. Paris (ancien fonda.) 
n. 1475, sec. x1 Epir.). 


Α΄. Τῆς τεἰδωλιῆς µανίας ἐπιχρατούσης 
πάντα ἐπινεμομένης καὶ διαφθειρύσης, δαίµοσι 
μὲν πονηροῖς τὸ θεῖον σέδας ἐπεφωμίξετο, θιῷ δὲ 
τῷ κτίστη τῶν ὅλων x«i δημιουργῶ οὔτε προσέχειν 
οἱ τῇ δυσσιθεία προστετχχότες ἐθούλοντο, ojt' ἀπο- 
νέµειν τιμὴν τὴν προσήχουσαν ' τὰς γὰρ ψυχὰς πη: 
ῥωθέντες οἱ τὸ χατ᾽ εἰχόνα λαχόντες παρὰ Θεοῦ, τὸ 
piv τῆς ἀληθείας ἀπεστράφησαν φῶς μύσαντες τὰς 
αἰσθήσεις πρὸς τὴν το” πεποιηχότος ἐπίγνωσιν, τῷ 
dé γε τῆς πλάνης προσέδραµον σχὀτει, μητ αὖγα- 
σθῆναι τῇ τῆς χάριτος αἴγλφ θε)ήσαντες, μήθ᾽ ὅλως 
ἀντωπῆσαι x«i χατιδεῖν πανταχοὺ ἠπλωμένην τὸν 
ἀκτῖνα τῆς γνώσεως' πολλὴν γάρ τια xai δοφώδη 
Χαταχέας τῶν ἀνθρώπων ὁ πονηρὸς ἄγνοιαν x«l 
τούτους παντοίως ὑποποιησάμενος, τοῦ μὲν ἀληθινοῦ 


x«i C 


I. Cum simulacrorum invalesceret insania, et om- 
nia exederet et corrumperet, malis quidem de- 
monibus divinus honor attribuebatur : Deo autem 
creatori et opifici universorum neque animum 
volebant adhibere, qui erant dediti impietati, neque 
ei, quem par est, honorem tribuere. Nam cum mu- 
tilatis essent animis ii quibus obtigerat ut fierent 
ad Dei imaginem, veritatis quidem lucem aversa- 
bantur, conniventes oculis ad ejus, qui illos fece- 
rat, agnitionem : currebant autem ad tenebras 
erroris, neque volentes illustrari splendore suse 
gratie, neque omnino contra intueri et 'aspicere 
ubique diffusum radium cognitionis. Nam cum 
multam et tenebricosam effudisset malignus in ho- 
mines ignorationem, et eos omnino in suam rede- 


καὶ μόνου διέστησε Θεοῦ xoi ἀπήγαγιν, εἰδώλοις δὲ [) gisset potestatem, a vero quidem et solo Deo dis- 


χωφοῖς xai ἄλλοις αἰσχίστοις ἀφομοιώμασι λατρεύειν 
ἀνέπεισε καὶ τιμᾷν, ὡς ἂν ἐντεῦθεν ὁλοσχερῶς Din 
καὶ παραστήσεται. 'AJ)' οὔκ ἔδωχεν αὐτῷ ὁ φυ- 
λάσσων ἡμᾶς καὶ φρουρῶν Κύριος τὴν ὅλην αὐτοῦ 
καὶ χαθ᾽ ἡμῶν ἐμπλῆσαι ὀυσμένειαν, οὐδὲ τοσοῦτον 
καταναιδεύσασθαι, ὡς Πάτημα µπάντας ποιῇσαι 


junxit et abducit : surda autem et muta simulacra 
turpissime persuasit colere et adorare, ut sic eos 
omnino expugnaret etsubjugaret. Sed qui nos cu- 
stodit et servat Dominus, non concessit ei, ut 
omnino suum in nos impleret odium : neque se 
adeo impudenter gereret, ut nos omnes concul- 


ATO 


MENSIS JÜLIÜUS. 


480 


caret. Multi enim eum vicerunt, et omnes ejus Α αὐτῷ. Πολλοὶ γὰρ οἱ τοῦτον καὶ νιχῄσαντες καὶ cv 


vires perdiderunt. Domini enim amore inflammatis 
eorum animis, et totis ejus qui est potens, charitate 
confirmatis, ad bellum gerendum adversus inimi- 
cum sírenue et audacter processerunt, omnibus 
quidem membris lacerati, et carhis compa- 
gibus resoluti, recreationem autem ac delicias ea 
que magnos dolores afferunt, tormenta existi- 
mantes: quos adhuc certaminum sanguine di- 
stillantes | aecepit Christus agonotheta. Pure 
namque ei oblati sunt hostie, et victima volun- 
tari. Propter que communis superatus inimi- 
cus, cecidit admirabili quodam casu illis spectan- 
tibus. Cum eo congressus magnus quoque athleta, 
et corona redimitus  Callinicus, cujus luctam 
et certamina in presenti prosequitur oratio, usque 
adeo derisitea que suntejusterribilia, ut tanquam 
infantem prima statim lucta prostraverit, et humi 
affixerit. Sed ejus quidem egregii viri omuia sin- 
gulatim dicere et referre nec ulla posset oratio, 
nec quas ab eo gesta sunt, auditione fuerunt ac- 
cepta ab omnibus, ut possint omnia proferri ab 
omnibus. Quedam autem pauca, et que eorum 
qui audierunt, minime fugiunt memoriam «etenim 
interfuerunt quidem, cum decertaret martyr, et 
viderunt nonnulla eorum que fiebant), presenti 
oratione tradentur memorism. Sic enim et nostro 
satisfaciemus desiderio, et athlete afferemus bre- 
vem laudem martyrii. 

II. Hie ergo divinus et magnus Callinicus, in 
bona et rerum omnium fertili Cilicie regione 
natus, fuit preclare educatus, Deum quidem om- 
nium Salvatorem et effectorem ab infantia confitens 
et honorans, simulacra autem, nullo sensu preedita 
et plane surda abhorrens et habens odio. Qui cum 
etiam vellet pietatem ubique disseminare, usus est 
multis et longis peregrinationibus, vitam quidem 
dignam religione exercens, vite autem institutum 
exornans religione. Fidem enim in Christum non 
solum in sinu ferre, sed etiam publice predicare, 
pium esse exstimans, cognitus fuit a multis magi- 
ster veritatis : quos perinde ac quidam magnes 
trahebat ap seipsum, et avertebat ab errore. Ab 
ejus enim, tanquam alicujus sirenis, dulcissimo 
verborum capti sono ii qui audiebant, statim dedu- 
cebantur ad fidei agnitionem, pulchra ei effeoti 
preda. 

III. Cum vero multos vicos et civitates obiens, 
pervenisset Ancyram Galatie civitatem magnam, 
et populo frequentissimam (erat autem verbum di- 
vinum in ea explicans et dividens), et multi ex iis 
qui tunc illic erant, fuissent ejus doctrine parti- 
cipes, accensa est ab aliquibus in eum invidia et 
odium inconsideratum. Qui enim divinas insolen- 
ter despiciebant admonitiones, et aversati quidem 
erant veritatem, tanquam terra autem petricosa 
semen verbi non admittebant, fidei preeconem ac- 
cusant apud eum, qui tunc erat preeses civitatis, 
virum quidem plenum impietate, plenum item 


πᾶσαν αὐτοῦ ὁλέσαντες δύναμιν. Tà γὰρ τοῦ At- 
σπύτου φίλτρῳ τὰς ψυχὰς πυρωθέντες, οἷς ὁ θεῖος 
ἔρως ἐἑνέσχηγε καὶ ὅλους αὐτοὺς τῇ ἀγάπη τοῦ 
δυνατοῦ ἐπιῤῥώσαντες, εὐθαρσῶς καὶ γενναίως πρὸς 
τὸν κατὰ τοῦ ἐχθροῦ ἐχώρησαν πόλεμον * πάντα μὲν 
τὰ µέλη κοπτόμενοι x«l τὰς τῆς σαρχὸς ἁρμονίας 
παραλυόµένοι, ἄνεσιν δὲ μᾶλλον $ τρυφὺν τὰς πο- 
λύωδύνους βαδάνους ἠγούωένοι, οὓς ἔτι xai τὰ τῶν 
ἀγώνων περιστάξονίας αἵματα ὁ ἀγωνοθέτης Χρι- 
στὸς προσελάθιτο, θύματα ἅμωμα προσένεχθέντες 
αὐτῷ καὶ σφάγια ἐθελόύσια, ἐφ᾽ οἷς ὁ κοινὸς ἠττη” 
θες δυσμινὺς πτῶμα πέπτωχε τοῖς ὁρῶσιν ἑξαί- 
σιον. Τούτῳ συμπλακεὶς καὶ ὁ μέγας ἀθλητὴς xai 
στεφανίτης Καλλίνικος, οὗ τοὺς ἄθλους x«i τὰ πα- 
B λοίσματα ὁ νῦν λόγος διέξεισιν, ἐπὶ τοσοῦτον αὐτοῦ 
τῶν φοθερῶν κατεγέλασεν, ὡς οἷα παῖδα νήπιον 
ἔχ πρώτης εὐθὺς πάλης καταθαλεῖν καὶ εἰς γῆν 
καταῤῥάξασθαι, ᾽Αλλὰ πάντα μὲν τὰ τοῦ γεναίου 
λέγειν τε ἀνὰ µέρος καὶ διηγεῖσθαι, οὔτε λόγος 
ἐστὶν ὁ πᾶσιν ἐναργῶς ἐπιέναι δυνάµενος, οὔτ ἐν 
πολλῶν ἀχοαῖς τὰ τούτῳ ἐνηχήθη πιεπραγµθα, ὡς 
ἂν xai πᾶσι πάντα Ὑένοιτο ἔχφορα. ᾿Ο)ίγα δέ τινα 
καὶ ὅσα τὴν μνήμην τῶν ἀκουσάντων οὐ διαπέφευγιν 
(ἐπεὶ καὶ παρῆσάν τινες ἀγωνιξομένω τῷ µάρτυρι, 
ἔνια τῶν Ὑινομένων θεώμινοι διὰ τοῦ παρόντος 
λόγου ὑπομνήματι στήσεται. τε 
ἡμέτερον πόθον ἀφοσιωσόμεθα, x«i τῷ ἀθλητᾶ 
βραχὺν τὸν τοῦ μαρτυρίου εἰσοίσομεν ἔπαινον. 

B'. Οὗτος τοίνυν ὁ θεῖος καὶ µέγας Καλλίνικος ἐν 
τῇ Κιλίχων καὶ φὺς xal τραφεὶς, χώρας εὐφόρου καὶ 
τὰ πάντα χρηστῆς, ἀγωγῆς ἔλαχεν ἁἀστείας καὶ 
ὑπερφυοῦς, Otóv μὶν τὸν πάντων Σωτῆρα xol ποιη- 
τὸν £x πρώτης ἅμα τριχὸς ὁμολογῶν xci τιαῶν, 
εἴδωλα δὲ τὰ ἀναίσθητα x«i χωφὰ βδελυττόμενος xai 
μισῶν, ὃς καὶ τὴν εὐσέδειαν ὑποσπείρειν βουλόμενος 
πανταχοῦ, ὁδοιποοίαις ἐχέχρητο συχναῖς xoi µα- 
xpaic, βίον ui» ἐπάξιον ἀσκούμενος τοῦ σεθάσµατος, 
τὴν δέ γε πολιτείαν ἐπικοσμῶν τῷ σεθάσµατι’' τὴν 
γὰρ εἰς Χριστὸν πίστιν οὐχ ἐγχόλπιον µόνον φέρει, 
ἀλλὰ καὶ δηµοσία αχηρύττεν ἡγούμενος εὐσεθὶς, 
πολλοϊῖς τῆς ἀληθείας διδάσκαλος ἐγνωρίζετο, οὓς δὺ 
x«i ὡς sí τις μαγνῆτις εἷλχέ τε πρὸς ἰαυτὸν xol 
τῆς πλάνης ἀπέστριφε. Τούτου γὰρ τῆς ἡδέστης τῶν 
λόγων ἠχοῦς οἷα Σειρῆνος ἀψευδοῦς ἁλόντες, οἱ 
ἀκροώμενοι πρὸς τὺν τῆς πίστεως εὐθὺς ἐδωγροῦντο 
ἐπίγνωσιν, χαλὸν αὐτῷ γενόμενοι θήραμα. 

['. Ὡς δὲ πολλὰς χώµας κἀὶ πόλεις περιῖὼν καὶ 
τὴν dv Αγκύρα τὴς Γαλατίας κατείληφε πόλιν 
οὕτω μεγάλην χαὶ πολυάνθρωπον (ζν δὲ τὸν θεῖον 
λόγον ὑφαπλῶν x&v ταύτῃ καὶ διαµένων) πολλοί τε 
τῶν ἐκεῖσε τῶν αὐτοῦ διδασκαλιῶν µιτειλήφεσαν, 
φθόνος ἀνήφθη πρὸς τινων καὶ μίσος ἀλό/ιστον xat 
αὐτοῦ. Οἱ γὰρ ἀπειροχάλως τῶν θείων ἔχοντες παρ- 
αινέσεων χαὶ ἀπεστραμμίώοι μὲν τὴν ἀλύθειν, 
ὡς yü δὲ πετρώδης τὸν τοῦ λόγου σπόρον ui δεχόμε- 
vot, ἑνδιαθάλλουσι τὸν τῆς πίστεως xüpuxa τῷ τη- 
«γικαῦτα τῆς πόλεως προστατεύοντι, ἀνδρὶ πλέρει 
μὶν ἀσεθείκς ὄντι, πλέβει δὲ θυμοῦ καὶ ὠμότητος. 


Οντω γαρ 10v 


D 


491 


Σαχιρδὼς τούτῳ ὄνομα, xai θᾶττον ὁ ἀθλητὺς 
προσαχθεὶς, εἰς ὄψιν τε αὐτῷ παραστάς' Τί, φησὶν ὁ 
θρασὺς ἄρχων x«i ἀλαδὼν πβὸς τὸν ἅγιον, κατὰ το- 
σούτου κράτους µόνος τῶν ἄλλων τολμᾶς αὐθαδάζεσ- 
θαι, χαὶ ταῦτα ἔπηλυς ὢν καὶ οὐχ ἡμεδαπὸς, πάντων 
ὑποχυπτόντων x«i θύσιας τοῖς θιοῖς προσα/όντων 
x«i αὐτοὺς εὐμενεῖς ἔχειν σπευδόντων, δι ὦν ἡμῖν 
πάντα δωρεῖται τὰ κάλλιστα ; ᾽Αλλὰ σύ γε οὐ µόνον οὐ 
προσέρχη θύσων αὐτοῖς x«l ἐξιλεωσόμενος, ἀλλὰ καὶ 
τοὺς προσιέναι βουλομένους ἀφιστᾷς xai λόγοις φε- 
ναχκίδη ἐπαγωγοῖς, μήτε σώματος µεγέθει θαρῥῶν, 
μήτε περιθολῇ ἀξιώματος. Πρὸς óv ὁ μάρτυς τοῦ 
Χριστοῦ πράως οὕτω xal προσηνῶς ἀπεχρίνατο. 

ris fretus magnitudine, neque auctoritate ulla 
spondit et placide : 

Δ. Ἐγὼ piv ἄνθρωπος εἶναι ὁμολογῶ εὐτελὴὺς τὸ 
gatvóptyoy xai µιχρός' περιφέρω δὲ ἐν τῷ ὀστρακίνῳ 
µου τούτῳ σκεύει τὸν ἐμὸν πολύτιμον óv χαίθησαυρ 
μαργαρίτην Χριστὸν, τὸν Kupiov pou xoi Σωτῆρα 
᾿Ἰησοῦν, οὗ δούλός siut, ὦπερ ῥίφην ἀπὸ γαστρὸς, 
ὃς πλουτος ἐμοὶ καὶ χαύχηµα καὶ ἰσχὺς δι) ὧν ἤδιστα 
ἐμοὶ xai τερπνὰ τὰ τοῦ βίου ἅπαντα ἀλγεινά. Οὐδὲν 
οὖν θαυμαστὸν, ὦ ἡγεμὼν, εἰ τοιούτου Δεσπότου ὤν, 
σπεύδω καὶ ἀγωνίζομαι, ὅπως τε αὐτὸς TO) ie) τῆς 
χαχίας ἐμαντὸν ἀποξέσαιμι, καθ) ὅσον οἰόντε συν- 
τηρήσας ἀλώθητον, x«i ὅπως τῆς τῶν εἰδώλων πλά- 
νης τοὺς Ἡπατημένους ἐκσπάσαιμι xoi τῇ ἀληθεία 
προσάξαιµμ. Ὁ  y&p ἐξάγων ἁμαρτωλὸν ἐκ πλά- 
νως ὁδοῦ αὐτοῦ (5 φησι τὰ θεόπνεστα λόγια) 
σώσει piv ψυχὴν ἐκ θανάτου xai καλύψει πλῆ- 
θος ἁμαρτιῶν. Εἴθι οὖν ἐπείθου µοι xai αὐτὸς 
τὴν μὲν παροῦσαν ἀπάτην καταλιπεῖν, τῷ δέ γε τῆς 
ἀλοθείας φωτὶ προσδραμεῖ». Ἔγνως γὰρ ἂν tótt ὡς 
ἀλρθῶς, τί μὲν ὁ τῶν ὅλῶν Θιὸς καὶ Δεσπότης, τί δὲ 
τὰ παρ) ὑμῶν εἴδωλα x«l κωφὰ, X ψυχῆς ἀτεχνῶς 
ὄλεθρος xai ἀπώλεια. 


ν 
ω 
Π 


E'. Τούτων ἀκούσασα τῶν λόγων à φαύλη jux? xci 
µισόκαλος, ἀκατασχέτου λίαν ὑπεπλήσθη θυμοῦ, καὶ 
τῷ ἁγίῳ βλοσυρὸν ἐνιδὼν καὶ δριμύ' ᾿Εοικας pot, 
φησὶ, τὸν θάνατον τῆς ἡδίστης ζωῆς προτιμᾷν καὶ διὰ 
τοῦτο ῥήμασιν ἀπονενοημένοις κχέχρησαι κατὰ τῶν 
θεῶν, συνείρων ἀπνευστὶ τὰ παιδαριώδη ταῦτα καὶ 
prota ἀλλ) ἴσθι ὡς οὐδέν σε τούτων ὀνήσει οὐδέ τίς 
σε τῶν ἐμῶν ἐξελεῖται χειρῶν οὐδ᾽ óy ἐπαγγέλλῃ Σω- 
τῶρα σὸν καὶ Θεόν. Πάντα γάρ σου διαψηλαφήσω τὰ 
µέλη, καὶ πᾶν εἴ τι πικρὸν ἐπάξω σοι κολαστήριον, 
ὡς ἂν αὐτῇ πείρα woe, ὅσον τὸ απειθεῖν τοῖς xpa- 
τοῦσι κακὸν, καὶ ὅσαις ὑπεύθυνοι τιµωρίαις οἱ τοὺς 
θεοὺς µυχτηρίδοντες xoi τὴν αὐτῶν λατρείαν ἆπαν- 
αινόµενοι. Πρὸς ὃν ὁ µάρτυς θαρσαλεώτερον ἁτενί- 
σας Mi µέλε, εἶπε, µηδ’ ἀναδύου, ἀλλ᾽ έτοίμαζε 
ταχέως πάντα σου τὰ τῶν βασανιστηρίων ὄργανα" 
ἠχέτωσαν αἱ µάστιγες, τὸ ξίφος, τὸ πῦρ, ὁ τροχὸς 
καὶ ὅσα σοι ἄλλα πρὸς τιµωρίαν ἐπινενόηται' ἐμοὶ 
}ὰρ i» µόνον φοθερὸν καὶ φρίχης ἄξιον, τὸ φοθηθή- 


1786. v,20. 


CERTAMEN S. CALLINICI. 


484 


ira et crudelitate. Ei autem erat nomen Sacerdos 
Ad quem cum productus esset athleta, et venisset 
in ejus conspectum : Quid, inquit audax et arro- 
gans preses sanclo, adversus tantam potentiam 
audes solus ex aliis te insolenter gerere, idque cum 
sis advena, et non nostras, omnibus se subinitten- 
tibus, et diis sacrificia otfferentibus, et eos studen- 
tibus habere benevolos ac propitios, per quos nobis 
donantur, quacunque sunt optima et pulcherri- 
ma ? Sed tu quidem non solum non accedis diis 
sacrificaturus, et eos placalurus : sed eos etiam ab 
instituto dimovens, qui volunt accedere, verbis ad 
inducendum accommodatis decipis, neque corpo- 


aut dignitate. Cui marlyr Christi sic mansuete res 


αγ. Ερο quidem me fateor esse hominem specie 


B humilem et pusillum : circumfero autem in hoc 


C 


meo vasefictili pretiosum meum thesaurum, et 
margaritam Christum Dominum meum et Salvato- 
rem Jesum, cujus sum servus : cui projectus sum 
&b utero, qui est mihi divitie, gloriatio et virtus, 
per que sunt mihi delectabilia et longe jucun- 
dissima quaecunque sunt in vita aspera et molesta. 
Non est ergo mirum, o preeses, si cum talis sit 
mihi Dominus, contendo et decerto, ul el ipse me 
a vitii rubigine expoliam, me integrum et since- 
rum, quoad ejus fieri potest, conservans, ulque 
&b errore idolorum eos, qui sunt decep- 
ti, avellam, et adducam ad veritatem. Qui enim 
abducit peccatorem aberrore viz sua (ut dicunt di. 
vinitus inspirata Eloquia) servabit animam amorte 
et operiet multitudinem peccarorum !. Atque utinam 
tu quoque a me persuadereris presentem quidem 
relinquere deceplionem, ad veritatis autein lucem 
accedere. Tunc enim revera cognovisses, quid sit 
universorum quidem Deus et Dominus : quid au- 
tem, quae sunt apud vos simulacra, que revera 
sunt aniung exitium et interitus. 

V. Hiec cum mala audisset anima, et que, que 
sunthonesta, habetodio, ea que contineri non pote- 
rat ira fuit repleta, et sanctum torve intuens : Mihi, 
inquit, videris mortem vite preeferrejucundissimes, 
et ideo adversusdeos verbis usus esinsolentibus, et 
amentiam tuam significantibus, hec pueriliaet inania 
contexens, et vano spiritu proferens : sed sciasfuta* 
rum, ut nihil horum tibi prosit,neque te : aliquis ex 


D meis manibus eripiat, ne is quidem, quem tu profiteris 


Deum et Salvatorem. Omnia enim tua membra con- 
trectabo, et quodcunque est acerbum, tibi inferam 
supplicium : ut ipsa scias experientia, quantum 
sit malum non parere iis qui dominatum obtinent, 
et quam multis sint peenis obnoxii ii qui deos sub- 
sannant, et eorum cultum repudiant. Quem mar- 
tyr audacius fixis intuens oculis : Noli, inquit, 
differre, nec protrahere : sed cito para omuia tor- 
mentorum instruusenta. Venina flagella, ensis, 
ignis, rote, et quecunque alia excogiatat fuerunt 


483 


MENSIS JULIUS. 


' 484 


ad supplicia. Est enim mihiunum solum terribile Α ναί τι πρὸ Θιοῦ καὶ τῆς ἐκεῖθεν χωρισθῆναι µακα- 


et formidandum, ne quid timeatur plusquam Deus, 
ei ab ea que illic est, separer beatitudine. Alia au- 
tem omnia, que meo corporiintuleris, voluptatem 
mihi potius reputabo, quam cruciatum, propter 
meum in Deum amorem. 


VI. Tuncpreeses cum desperasset fore ut mutare- 
tur, jubetei totum corpus ceedi nervis crudelissimis. 
Qui cum esderetur, clamabat preco : Agnosce 
deos, Callinice, et eos invoca, ut te ab hoc tor- 
mento eximant. Ille autem tam leniter plagas 80. 
cipiebal, ut ne videretur quidem omnino pali e 
tantum abest, ut concideret, aut flecteretur, ad 
Deum solum totam mentem dirigens, et ei con- 
stanter agens gratias, pro quo hec pati delegerat. 


Et quo magis videbat corpus sanguine diffluere, eo B 


magis subsannabat eos qui verberabant, quod non 
plures et vehementiores ei plagas inferreut. Sunt 
ee enim, inquit, longe minores et imbecilliores, 
quai ego exspectlavi, el quam sim tolerare para- 
tus. Propter quie majori furore percitus Sacerdos, 
jubet eum pendere a ligno, et ferreis laniari un- 
gulis. Quem cum etiam circumstetissent lictores 
agrestes et crudeles, scrutatisunt totamcompagem 
corporis, nulli corporis parti parcentes. Dixisses 
eum habere naturam lapidis, aut aliquam aliam 
eorum, qu& sunt dura et repugnantia, cum vi- 
disses eum nulla affici molestia, nec ullofrangi do- 
lore. Sic eum mutavit ejus amor in Christum, ut 
ejus, quam habebat, oblivisceretur nature. Tantum 
enim abfuit, ut summo tormento succumberet, ut, 
voce libera irrideret et ludificaretur tyrannum. 
Qua de causa videbatur hie quidem inexpugna- 
bilis, ille autem pudore affectus, et sola quadam 
inani se exsultatione jactitans. 


VII. Cum autein omnino desperasset stolidus, 
ad hoc ultimum conversus est supplicium, quod 
solus, vel cum admoduin paucis excogitavit et 
invenit : quod quidem erat signum ejus furiosse 
et amentis anime. Nam cumcrepidas clavis acutis 
confixisset, jubet alligari pedibus martyris, et im- 
perat iis qui eum abducebant, lictoribus, ut tra- 
ctus iniret viam Gangram usque. Ut autem majo- 
res et acriores ei afferrentur dolores ex perfora- 
tione elavorum, cum alios lictores collocasset in 
equis pernicissimis, cogebat ante eos currere ath- 
letam clavis confixum. Omnino vel ad solum 
spectaculum fractus esset omnis animus, ne 
apertis quidem oculis hec ferens aspicere. Sed 
non ille immanis, et corde plane lapideo, aut natu- 
ra est ullo inodo commotus, aut dolorem reputavit 
insuperabilem : sed tanquam iis qu& gerebantur, 
insultans, presidebat superbus, impiam suam 
animam implens talibus. spectaculis. Qui etiam 
jussit lictoribus, ut simul atque dictam aoccen- 
sent civitatem, vehementissimam fornacem accen- 
derent, et sanctum in eem injicerent : ut etiam 
qui illic sunt, aiebat, viderent ejus inobedientiam 


D 


ῥριότητος. Τὰ δ᾽ ἄλλα πάντα, ὅσα ἄν τῷ ἐμῷ ἐπάξαις 
σώματι, ndo pot μᾶλλον ἤ τιμωρία διὰ τὸν πρὸς 
θεὸν λελόγισται ἔρωτα. 


G' . Τότε ó ἡγεμὼν τὴν μεταδολὺν ἀπελπίσας προσ- 
τάσσει νεύροις ὠμοτάτοις χατὰ παντὸς τοῦ σώματος 
τύπτεσθαι, d xai τυπτοµένω ἐπεθόα ὁ χήρυξ' 'Erí- 
γνωθι, Καλλίνικε, τοὺς θεοὺς χαὶ αὐτοὺς ἐπιχάλεσαι, 
ὅπως σε ταύτης τῆς βὰἀσάνου ἐξέλωνται. Ὁ δὲ οὕτως 
ἀτρέμας ἐδέχετο τὰς πληγὰς. ὡς μηδὲ πάσχειν ὅλως 
δοχεῖν, πολλοῦ γε δεῖ χαταπίπτειν ἤ ἐπικάμπτεσθαι, 
Θιεῷ µόνῳ τὴν ὅλην τείνων διάνοιαν καὶ αὐτῷ ἔπι- 
µόνως εὐχαριστῶν, ἀνθ᾽ οὗ ταῦτα παθεῖν εἴλετο, xoi 
ὅσω μᾶλλον εώρα τοῖς αἶμασι τὸ σῶμα κχατάβῤῥυτον, 
τοσούτῳ τοὺς τύπτοντας ἐμυχκτύριζεν, ὅτι μὴ πλείους 
αὐτῷ καὶ σφοδροτέρας τὰς πλογὰς ἐπιφέροιντο. 
λάττους γὰρ αὐταὶ, φησὶ, καὶ ἀδρανεῖς κατὰ πολὺ 
ὦν προσιδόχησα καὶ πρὸς ἆ παρεσκεύασµαι. Εφ’ ᾧ 
x«i πλέον ὁ Σακερδὼς ἔχμανεὶς, ἀναρτᾶσθαι αὐτὸν 
ἐπὶ ξύλον κελεύει καὶ σιδηροῖς τοῖς ὄνυξι ξαΐνεσθαι, 
ὂν καὶ δήµιοι περιστάντες ἄγριοι xal ὠμοὶ τὴν ὅλην 
ἁρμονίαν τοῦ σώματος διηρεύνησαν, μηδινὸς τῶν τῆς 
σαρχὸς µορίων φεισάµενοι. Εἶπες ἄν αὐτὸν λίθου 
φύσιν $$ τινα ἄ)λην ἔχειν τῶν τε χαὶ 
στεβρῶν τὸ ἀνάλγητον αὐτοῦ τεθεαµένος xai ἁτέρα- 
pov, οὕτως αὐτὸν ὁ πρὸς Χριστὸν ἔρως Ὠλλοίωσεν, 
ὡς x«i αὐτῆς ἐπιλαθέσθαι ἧς εἴληχε φύσεως. Tocou- 
τον γὰρ ἀπεῖχε τῇ ὑπερθαλλούσῃ ταύτῃ ὑποχατακλί- 
νεσθαι βασάνῳ, ὡς καὶ πεπαῤῥησιασμένη ἤδη φωνῇ 
ἐπιτωθάφειν τὸν τύραννον καὶ αὐτῷ ἐπιγελᾷν' ἐφ᾽ Gv 
οὗτος μὶν ὠρᾶτο ἀκαταγώνιστος, ἐκεῖνος ὃ ἠσχυμμέ- 
vog x&i póvo τῷ διακένῳ φρυάγµατι βριθνόμινος. 


ἄἀντιτύπων 


7’. Ὡς δὲ τοῖς ὅλοις ἀπεγνώχει ὁ µάταιος, ἐπὶ τὴν 
ἐσχάτην ταύτην τιµωρίαν ἐτράπετο, Ὦ μόνος ἢ xo- 
pid σὺν ὀλίγοις καὶ διενοήτατο καὶ ἐξεῦρε σύμθολον 
οὖσαν τῆς ἐμπλήκτου αὐτοῦ καὶ παβραφόρου ψυχῆῖς. 
Κρηπῖδας γὰρ Όλοις ὀξέσι διαπερνήσας ὑποδεσθῆναι 
προστάσσει τὸν μάρτυρα x«i τοῦτον συρὀμενον τὴν 
μέχρι Γαγγρῶν βαδίδειν ὁδὸν τοῖς ἐπάγουσιν αὐτὸν 
δηµίοις παρήγγειλεν Ὡς ἂν δὲ µείδους αὐτῷ ὀδύναι 
καὶ δριμύτεραι ἐκ τῶν τῆς ἥλων Ὑένοιτο διατρήσεως, 
ἑτέρυς δηµίους ἵπποις ἐπιῤιάσας ὠκυτάτοις χαὶ 
ταχινοῖς, θέειν ἔμπροσθεν αὐτῶν τὸν τοῖς ὤλοις διχ- 
πεπαρµένον ἀθλητὴν κατηνάγκαξδε. Πάντως καὶ πρὸς 
µόνην τὴν θέαν ἐκλάσθη ἄν πᾶσα juyà pud" ἄνιῳ- 
γόσιν ὀφθαλμοῖς τοιαῦτα γέρουσα καθορᾷν' ἀλλ οὐχ 
6 λιθοκάρδιος καὶ ἀπηνὴς à τι πρὸς τὴν φύσιν ἔπα- 
θεν ἤ τὸ τῆς ὀδύνης ἑλογίσατο ἀνυπέρθλητον, ἀλλ ὧσ- 
ανεὶ τοῖς δρωµένοις ἐπεντρυφῶν, προυχκάθητο σοθα- 
pós, τὴν ἀνοσιουργὸν αὐτοῦ ψυχὲν τοιούτων θεαµά- 
των χατεμπιπλῶν' ὃς Ύε xai τοῖς ὅηµίοις παρεκε- 
λεύσατο ἅμα τῷ ἐπιθῆναι τῆς εἰρημένης πόλεως, 
xáptvoy σφοδροτάτην ἐκκαῦσαι καὶ ταύτῃ τὸν ἅγιον 
ἐμθαλεῖν, ὡς ἄν καὶ oi ἐκεῖ, puci, τὸ ἀπειθὶς αὐτοῦ 
θιάσοιντο καὶ ἀπόσκληρον, ἐπιὶ x&v ταύτῃ τῦ πόλει 


A485 


πολλοὺς, ὡς ἀνέγνωμεν, 
ἀπέστησιν. 


H. Ὁ οὖν μεγίστου Χοιστοῦ ἀθλητὴς τὴν χατάχο- 
πον ταύτην ἀγόμενος ὁδὸν, εἶχε τὴν ἄνωθεν χάριν 
ἐπιῤρωννύουσαν αὐτὸν καὶ ὑποστηρίζουσαν, ᾧ καὶ 
θᾶττον ὁ δρόμος ἠνύετο xci τῆς τῶν ἵππων ταχυτῆ- 
τος οξύτερον. Οἷα γὰο χοῦφος καὶ εὔδρομος μετὰ 
τῶν σιδηροδέτων ἐκείνων χρηπίδων διέθειν, ὑποψάλ- 
λων ἐχεῖνα τὰ τοῦ Δαθίδ' Ὑπομένων ὑπέμεινα τὸν 
Κύριο», χαὶ προσέσχεν pot. Καὶ ἀνήγαγέ µε ἐκ 
λάχκου ταλαιπωρίας πηλοῦ ἵἱλύος, xal 
ἔστησεν τοὺς πόδας µου, καὶ χατεύ- 
θυνε τὸ διαθήματά µου, x«i τὸ" Κύριος φωτισμός 
µου καὶ σωτήρ µου, τίνα φοθηθήσοµαι ; Κύριος 
ὑπερασπιστὴς τῆς ζωῆς µου, ἀπὸ τίνος δει- 
λιάσω; Ὡς δὲ µίλια ἑξήκοντα τρέχων διήννσε xai 
τινα τόπον Ματρίχα οὕτω λεγόμενον κατείληφε, θαν- 
ματουργεῖ τι ἐν ἐκείνῳ παράδοξον καὶ ἐξαίσιον. Τῶν 
γὰρ ἁπαγόντων αὐτὸν ὁηµίων δίψει τὰς γλώσσας κα- 
ταφρυσσομίένὠν καὶ τῷ τε ὑπερθολῇ τοῦ πνίγους (ἦν 
γὰρ τῶν μηνῶν ὁ Ιούλιος) τῷ τε ταλαιπωρία τῆς 
ὁδοῦ ἐχλείψειν µόνον µελλόντων καὶ μήτε 
3daro; ποθεν ἐπιφαινομένου, ὅθεν τὸ δίψος ἰά- 
σαιντο καὶ ἑαυτοὺς Ἀλειποθυμοῦντας ἐπανακτήσαιντο, 
μµήτ᾽ ἄλλης μηυχανῆς εἰς θεραπείαν τοῦ πάθους εὖαω 
ῥισχοµένης, Πάντων ἀπογνόντες πρὸς μόνον τὸν 
αγιον ἐπεστράφησαν, τοῖς αὐτοῦ ποσὶ προσπίπτον- 
τες xai αὐτῷ τοιαῦτα σὺν δάκρυσι λέγοντες' Mà 
μνησθῷς τῶν Ἡμετέρων xaxov», ἅγις μηδὲ ἔνθυμη- 
086 ὅσα ἐν col πεπαρωνήχαμεν, ἀλλὰ τούτων πάντων 
ἀμνηστίαν λαθὼ», βοήθησον ἡμῖν xwduvtóouct καὶ 
dé; ὕδωρ διψώσαις ψυχαῖς καὶ τῇ Bia ἐκτετηγμέναις 
τοῦ χαύσωνος ᾽ ἀνάλωται γὰρ Xpiv $» φνσικὴ voti, 
ἐξέλιπε, ὡς ὁρᾷς, à. ἰσχὺς, ὁ καύσων ὑπὶρ κεφαλῆς. 
Πάντα ὁμοῦ σννέσχεν ἡμᾶς τὰ δεινὰ, ἃ co) μόνου 
ἐστὶ μεταθαλεῖν xat ἰάσασθαι. 

Θ’. Ταῦτα τῶν δηµίων λεπτῷ xai ἀτόνω λεγόντων 
τῷ φθέγµατι, ἕλεον τούτων λαμθάνει ὁ συµπαθίστα- 
τος, χαὶ ἑαυτὸν εἰς ἰχεσίαν τρέψας, ἐπεκαλεῖτο 
τὸν ἀμνησίκακον Θεὸν x«i ἐδέεο μὸ παριδεῖν τοὺς 
τοσαύτῃ πιεξοµένους ἀνάγκη, ἀλλ οἰκτειρῆσαι καὶ 
ὕδωρ mti» παρασχεῖν, ὥσπερ πάἄλαι τὸν ἐν ἐρήμῳ 
λαόν, x«i τῇ dijo κεκαυµένους παραμυθήσασθαι * 
καὶ, ὢ τοῦ θαύματος ὶ ἅμα τῇ ἐπιχλήσει τοῦ ἁγίου 
καὶ προσευχῆ, ὕδωρ ἀπό τινος πέτρας put» καὶ 
τοῦτο ἀφθόνως βλύσαν, ὥσπερ ἀπὸ πηγῆς, τῶν 
τε δηµίων τὰ χαταφρυγέντα ἀνέψυξε στόµατα τοῦ 
Χαινοῦ ἐχείνου xci ποτίµου νάµατος ἐμπλησθέντα, 
καὶ τοῖς ἑξῆς πᾶσι πλήσμιον ἐτηρήθη τὸ πόμα x«i 
ἀέναον. Οὐ γὰρ ἐπέλιπεν ἐκ τότε ῥέον καὶ µηδέποτε 
δαπανώμενον. Τοιαύτη τοῦ μάρτυρος d πρὸς τὸν 
Θεὸν παβῤῥησία x«i δύναμις ' οὕτω τοὺς δοξάζοντας 
αὐτὸν δοξάδει ὁ Κύριος. 'O yàp ἀνατέλλων τὸν ὤλιον 
αὐτοῦ ἐπὶ δικαΐους x«i &díxoug xai τρέρων ἅπαντας 
τῷ τροφῷ πονηροὺς τε x«i ἀγαθοὺς, τί θαυμαστὸν εἰ 
καὶ ἐν τοῖς ἀνδράσι τούτοις καίπερ οὖσι τὸν τρόπον 


χαὶ ἀπὸ 


ἐπὶ πέτρα» 


D 
ου 


? Psal. xxxix, 2, 9. * Psal. xxvi, |. 


CERTAMEN S, CALLINICI, 


τῆς τῶν θιῶν λατρείας Α atque contumaciam : quoniam in ea quoque civi- 


B 


486 


tate multos, ut accepimus, abduxit & cultu deo- 
rum. 

VIII. [llle ergo magaus Christi athleta per hanc 
viam ductus laboriosam, habebat supernam gra- 
tiam eum confirmantem et sustentantem : a quo 
etiam perficiebatur cursus celerius, quam ab illis 
equis, quamtumvis pernicibus. Nam perinde ]e- 
vis, ac si fuisseL ad cursum expeditus, cum illis 
ferro alligatis percurrebal crepidis, psallens illa 
Davidis : Ezspectans exspectavi Dominum, et at- 
tendit mihi. Et eduxit me de lacu miseriz, οἱ de 
luto ficis. Et statuit supra petram pedes meos, et 
direxit gressus meos. Et illud : Dominus illuminatio 
mea et Salvator meus,quem timebo? Dominus pro- 
tector vita mez,a quotrepidabo? ? Postquam autem 
currens peregit sexaginta stadia, et pervenit ad 
quemdam locum, qui dicebatur Matrica, facit in 
eo quoddam insigne miraculum. Nam cum lictori- 
bus, qui eum abducebant, liague siti torrerentur et 
estu immodico (erat enim mensis Julius), et pro- 
pter vie molestiam propemodum deficerent, et 
nec aqua alicunde appareret, qua sitim sedarent 
et se exanimatos recrearent, et nec aliainveniretur 
ratio, qua malo afferrent remedium, omni spe ab- 
jecta, ad solum sanctum conversi sunt, ad ejus 
pedes provoluti, et heec ei dicentes cum lacryinis : 
Ne recorderis nostrorum malorum, o sancte, nec 
veniant in mentem nostre in te contumelia. Sed 
eorum omnium oblitus, fer nobis opem periclitan- 
tibus, et da aquam sitientibus animabus, et quse 
sunt vi estus liquefacte: consumptus enim est 
nobis humor naturalis. Defecit, ut vides, virtus, 
estus imminet capiti. Nosomnia simul opprimunt 
mala, que tuum est solius mutare et curare. 


IX. Hec dicentibus lictoribus tenui et imbecilla 
voce, eorum movetur misericordia vir maxime mi- 
sericors : et cum se convertisset ad preces, invo- 
cavit Deum, qui injuriarum et malorum oblivisci- 
tur, ne eos despiciatur tanta oppressos necessitate: 
sed misereatur, et aquam eis bibendam prebeat 
sicut olim populo, quieratin solitudine, eteos con- 


—8$oletur quisuntadusti siti. Simul autem cum sancti 


invocatione et precibus (o miraculum !) aqua ex 
quadam petra effluens, et tanquam ex fonte copiose 
scaturiens, et lictorum torrida ora refrigeravit, 
repleta illo novo et copioso fluento, quod posteris 
est conservatum plenum et perenne. Non enim 
defecit fluens ab eo tempore et nunquam est 
consumptum. Talis fuit martyris ad Deum fiducia 
et virtus. Ita eos, qui glorificant ipsum, Deus glo- 
rifieat. Qui enim solem suum oriri facit super 
justos et injustos, et nutrit omnes tam malos, 
quam bonos*, quid mirum, si his eliam viris, licet 
sint moribus ssvi, et cedes spirantes, abunde 


4 Matth, το &9. 


481 


suppeditarit suam misericordiam ? Qui cum etiam, 
ut diximus, abunde bibissent ex illa aqua que 
affluxerat,et suos recreassent et erexissent animos, 
perrexerunt iter facere, sequente eos quoque 
martyre. Quod cum totis septuaginta stadiis con- 
fecissent, Gangram pervenerunt, sicut eis impera- 
tum fuerat. 

X. Ceterum lictores non lubentes quidem (ha- 
bebant enim ante oculos martyris beneficium), 
sed victi metu eorum, qui obtinebant dominatum 
(habebant enim animos molles et flexibiles ethian- 
tes ad ea sola que videbantur), festinarunt facere 
id, quod jussi fuerant, eos maxime incitante mar- 
tyre ut abiret celerius ad eum quem cupiebat. Quo- 
circà cum fornacem succendissent, et sanctum 
prope statuissent, jam letantem et exsultantem 
in eam injecerunt. Qui cum etiam ultimis verbis 
Deum laudasset, et in certaminis consummatione 
egisset gratias,in manus Domini tradidit spiritum, 
et ad eam que illicest, transiit beatitudinem, vice- 
simo nono mensis Julii. Sed tu quidem, o beate, 
martyrum decus et ornamentum, sic e vita egres- 
sus, etpremiorum stigmatibus decoratus, nunc pu- 
rus sedes cum Christo sponso purissimo, in hoc te 
oblectans etexihilarans, et corona glorie ab co coro- 
natus. Memento autem nostri quoque deinceps, qui 
te colimus, ethoc sacrum tuum festum celebramus : 
et da nobis, ut equabiliter et sine ulla offensione 
transigamus vite asperitatem : ut cum non obruti 
enataverimus ex hoc mari tentationum, in portum 
quietis appellamus, ipsum habentes gubernatorem 
tuis intercessionibus Dominum nostrum et Salva- 
torem Christum : quem decet omnis honor et ado- 
ratio in secula seculorum. ΑΠΙΘΗ. 


MENSIS JULIUS. 


488 

Α΄ φονικοῖς, τὸν αὐτοῦ ἐπεδαψιλεύσατο ἔλεον ; Οἱ καὶ 
ἀφθόνως £x τοῦ καταβῥεύσαντος ἐχείνου ὕδάτος πε- 
πωκχότες, ὡς ἔφαμεν, χαὶ τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς ἀναξω- 
πυρήσαντες, εἴχοντο τῆς ὁδοῦ, ἐπομένου αὐτοῖς χαὶ 
τοῦ μάρτυρος, ἣν καὶ ἐθδομήκοντα ὅλοις σταδίοις 
συμπεράναντες τὴν Γάγγραν ἤδη κατέλαδον, καθὰ 
τούτοις προσέταχτο. 

I* 'AXY οἱ δήµιοι εὐλαθούμενοι (εἶχον γὰρ ἦδη 
πρὸ ὀμμάτων τὴν εὐεργεσίαν τοῦ μάρτυρος), φόδον δὲ 
ὅμως τοῦ παρὰ τῶν κρατούντων ἠττώμενοι (ἄλλως 
τε xal ψυχὰς ἔχοντες ἐχλύτους x«i μαλακὰς xai πρὸς 
µόνα χεχηνυίας τὰ ὀρώμενα) τὸν κχελενσθὶν ποιῦσαι 
Ἠπείγοντο, μάλιστα καὶ τοῦ μάρτυρος παρορμῶντος 
αὐτοὺς ὡς ἂν θᾶττον ἀπίη πρὸς τὸν ποθούμενον. 
Ὅθεν καὶ κχάµινον ὑπανάψαντες καὶ πλησίον τὸν 

p ἅγιον περιστύσαντες, χαΐροντα ἤδη καὶ ἀγαλλιώμε- 
νον, ταύτῃ ἐνέθαλλον, ὃς καὶ ῥήμασι τελευταίοις τὸν 
O:óv ὑμνήσας, xxi αὐτῷ ἐπὶ τῇ τοῦ ἀγῶνος τελειώ- 
σει εὐχαριστήσας ταῖς τοῦ Δεσπότου χερσὶ τὸ πνεῦμα 
παρέδωχε xxi πρὸς τὴν ἐκεῖθεν ἀπέθη µακαοιότητα, 
εἰκάδα ἐνάτην τοῦ Ἰουλίου ἄγοντες. ᾽Αλλὰ σὺ μὲν, à 
μαρτύρων ἐντρύφημα καὶ καλλώπισμα, οὕτω καὶ 
βιοὺς x«i µιταστὰς x«t τοῖς στίγµασι τῶν ἆθλων 
ὠραϊσθεὶς, vuv καθαρὸς τῷ καθαρωτάτῳ νυμφίῳ 
παρἰστασαι Χριστῷ, ἐνωδόμενος τούτῳ καὶ ἐπευ- 
φραινόμενος xal τῷ τῆς δόξης στεφάνῳ παρ αὐτοῦ 
ταινιούµενος, µέµνησο δὲ καὶ ἡμῶν λοιπὸν τῶν τι- 
µώντων σε καὶ τὴν ἱεράᾶν σου ταύτην ἑορταδόντων 
πανήγυριν, καὶ dídov ἡμῖν ὁμαλῶς x«i ἀπροσκόπως 
τὴν τοῦ βίου διανῦσαι τραχύτητα, ὡς ἂν ἄχλυστοι 
τὴν τῶν πειρασμῶν διανηξάµενοι θάλασσαν τοῖς τῆς 
ἀναπαύσεως λιμέσι καθορµισθείηµεν, αὐτὸν ἔχοντες 
χυθερνήτην διὰ τῶν σῶν πρεσθειῶν τὸν Κύριον ἡμῶν 
καὶ Σωτῆρα Χριστὸν, ᾧ πρέπει πᾶσα τιμὴ καὶ 
προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμίν. 





VITA 
SANCTI ET JUST! EUDOCIMI. 


(Apud Surium ad diem 29 Julii. Grecum textum non invenimus.) 


|. Eudocimi, qui convenienter suo nomini ex 
Deo laudem est assecutus, vitam bonum est expo- 
nere. Hinc enim simul voluptas et utilitas non 
redit solum ad expositores, sed multo magis ad 
auditores ; non solum quod se ostenderit vehemen- 
tem amatorem virtutis, et quod est honestum, 
stalim elegerit ab ineunte etate; cum multis enim 
aliis fuit hic vite& zelus ei communis : sed quod in 
illo precipuum et pene singulare, vel omni, vel 
magna ex parte excelluit, ejus in mundo fuit supra 
mundum vita: et quod oum viveret in medio 
tumultuum, et harum rerum instabilium, quae om- 


ΕΙ Cor. vii. 


D nibus tempestatibus sordibusque plene sunt, pu- 
ram et tranquillam, et minime inquinatam suam 
conservaverit animam : et ostenderit esse timidi et 
pusilli animi, mundi fugain persequi, et adjutrice 
uli solitudine, perinde ac si quis in maris tran- 
quillitate navigans, et absque ullis fluctibus ventis- 
que vehementibus, velit vocari peritus naviga- 
tionis,et intelligens eorum que ad mare pertinent. 
Quoniam ergo illius vita est exemplar sufficiens, 
cumomnibus,utsemel dicam,qui virtutis studium 
sibi vendicaut, ut iis qui in mundo vivunt, et 
mundo (ut cum divino Paulo dicam) uti solnm 


489 


VITA S. EUDOCIMI. 


490 


non abuti eligunt, dicantur res illius, et virorum À que dicunt, ipsi prius pugnant, et re ipsa aperte 


bonorum animis apponatur mensa divina, et op- 
sonia, que nunquam consuiuntur. 

1]. Sanctus ergo Eudocimus genus quidem duxit 
ex Cappadocibus, piorum parentum pia soboles. 
Quorum alter quidem Basilius, Eudocia autem 
nomine, qu& genuerat, erant genere insignes, opi- 
bus abundantes, illustresque auctoritate. PaLri- 
ciorum enim dignitate clarus erat Basilius. Cum 
tam preeclaros autem generis fontes haberet (ilius, 
non tam visus est nobilisex parentibus, neque tan- 
tam ex eis accepit gloriam, quantam ipse preeclaris 
suis factisex se nobilitatam suis attulit parentibus. 
Nam filios quidem, qui ex claris orti sunt paren- 
tibus, permultos invenies : parentes autem talium 
filiorum, qui in medio mundo vitam nulli repre- 
hensioni affinem transegerunt, admodum paucos. 
llle ergo doctrine et disciplinis jussus attendere, 
magnum in his posuit studium, non verberibus, 
non terroribus, non aliquo alio indigens ex iis quee 
possunt puerilem ad res honestas excitare socore 
diam : sed ipse erat sibi stimulus ex propensione 
et animi alacritate ad ea qua& bona sunt. Multo 
autem magis invigilabat lectioni divinorum elo- 
quiorum, et assidue in eis versabatur, adeo ut ipse 
quoque caneret cum divino Davide : Ezsultabo 
ego super eloquia tua, ut qui invenit spolia multa *. 
Et : Quam dilexi legem tuam, Domine : tota die 
meditalio mea est ?. Propterea ei reputatum est su- 
pra millia auri οἱ argenti*, juxta divinum Pro- 
phetam, dico Davidem. Et Dei eloquia dulcia gut- 
turi ejus fuerunt, et supra mel ori ejus 5. 

ll. Vacabat autem divinis templis et assidue ad 
ea veniebat. Et cum ejus equales et familiares 
dediti essent venationibus, et equorum cursibus, 
et aliis adolescentum studiis, ille ea egre ferebat, 
et ab eis minime movebatur, et nulli cedebat ex 
15 que juvenilibus blandiuntur cupiditatibus. 
Jucunde veroetlibenter versabatur Eudocimus, 
aut in domo orationis, aut in lectione divinorum 
Eloquiorum, per que studebat seipsum reddere 
templum Deo dignum ut qui nihi ostenderet 
injucundum, nihil turpe ex deformitate animi 
perturbationum, et in eas collato studio. Non res 
adverse, non secunde, non aliquid ex iis que 
animum possunt aut efferre, aut deprimere, fuit 
satis validum ad eum asuo instituto dimovendum: 
sed dexteris et sinistris armis (ut dicit Paulus *) 
dextere utebatur, et ea materiam faciebat philoso- 
phie. Quin etiam cum viam ss: »peingrederetur, tam 
qu& ferebat ad regiam, quam quz in ullum alium 
locum mentem siinuletlinguam habebat intentam 
operi : hane quidem canentem Psalmos Davidis, 
illam aulem attendentem, et quie dicebantur intel- 
ligentem, et jubenti ipsi Davidi parentem. Non 
enim id ei, quod multis, usuveniebat, qui psal- 
lunt quidem, sed non intelligunt : quique cum iis 


contradicunt, cum procul ab iis qu& dicuntur, aber-, 
rel eorum animus. Temperantiam autem,que vere 

publica est, et pulchritudine alias excellit virtutes, 

sic amavit, etab ea ita aperte est superatus, ut . 
eam in vila sociam, et que secum habitaret, dele- 
gerit, et audacter cum Job diceret non hoc solum: 
Oculum meum non est cor consecutum Ἱ, sed etiam, 
quod illo est majus, pactum fecisse cum oculis, 
nullo modo intellexisse super virginem * : et usque 
adeo vitaverit cum inuliere colloqui, ut soli matri 
non esset prohibitum ad eum accedere, quam in 
magna habebat veneratione : ut qui non solum 
maternis, sed virtutis etiam cederet legibus. Pre- 
teream autein nulli licebat mulieri cumeoomnino 


p loqui, aut ad eum adire. 


ΙΥ. Cum temperantia vero conjunxit etiam elee- 
mosynam, cum pulcherrima eam que est maxime 
hilaris : adeo ut illius quidem lumine illustraretur 
facies, hujus aulem oleo cor pinguefieret, esset- 
que et mundus et misericors : adeo ut altitudo, qua 
procedit ex puritate, ad proximum (ut par est) 
ex consensu se inclinans, in tuto esset. Tam splen- 
dide autem attendebat eleemosynae, et eam ita 
au plectebatur, ut non solum superfluis, sed etiam 
necessariis se pie gereret : et non parce seininaret, 
sed in benedictionibus : et non solum pecuniis, 
sed etiam carnibus, si ex iis pauperibus dari posset 
auxilium minime parceret, idque admodum hilari, 
promptoque et alacri animo, motus dilectione in 


c Deum et proximum. Fructus enim charitalis, est 


in fratrem misericordia, adeo ut ipse promptior 
esset ad dandum, quam ille ad accipiendum, qui 
opus habebat misericordia : et cum dedisset, ipse 
magis letaretur, et plus se juvari crederet, quam 
is, qui acceperat, quomodo res vere habebat. Ma- 
jores enim sunt divine gratie, quam humane, 
quas ipse larga manu emebat largius illinc scatu- 
rientes. Et, ut semel dicam, orphanorum erat pater 
Eudocimus, curator viduarum, indumentum nudo- 
rum, panis esurienlium,animarum que egritudine 
gravabantur solatium. 

V. Is cum et ab imperatore honores, et que est 
ad teinpus, gloriam assequeretur propter virtutem, 
nihil ex eo ledebatur, ut cujus nec calor animae 


p 'ePesceret, neque ad eursum spiritualem fieret 


impetus hebetior : sed potius eain. quoque Deo 
ascribens gratiam, hincsumebat occasionem majo 
ris in ipsum desiderii, el eum colendi prompuus 
et alacrius, Certe cum esset electus, ut. praeesset 
parti exercitus Cappadocum, et moraretur circa 
id, quod vocatur Charsianum, gerebat maguain 
curam populi, ut qui non solum de eis esset pa- 
terne sollicitus, sed eas etia:mn, quie erant inter 
se invicem, ut solent, controversias solverel, nul- 
lam in partem propendente trutina justtie : et 
judicans orphanum (ut dicam cum Isaia), * et vi- 


* Psal. cxvin, 162. ? ibid. 97. * ibid. 72. 5 ibid. 103. * I| Cor. v1 7. * Job. xxxi, 1. * ibid. 1. ? Isa. 1, 17. 


PATROL. GR. CXV. 


16 


491 


MENSIS JULIUS, 


492 


duam justificans, et omnibus idem apparens per Α multa quidem dicens, multa autem faciens, que 


aequalem in omnes benevolentiam. Et quid opus 
est, ut dicam singula ? Erat virtute perfectus Eu- 
docimus ; erat insignis charitate in Deum, et insi- 
gnis charitate in proximum. Quamobrem ejus 
exitium et interitum, proximo, inquam, clanculum 
detrahere, adeo odio habebat, ut non solum ipse 
nibiltale faceret, sed etiam sialius vellet facere, 
minime sustineret non honestis verbis aures pre- 
bere : et quod ad se attinet, illas quoque conser- 
varet peccatis superiores. 

VI. Illum sic viventem, piumque vite institutum 
excercentem, el recte se gerentem cominunis in 
regione aliena finis occupat, cum essel triginta tres 
annos natus, et necdum quidem canis capillos al- 
befecisset, multorum autem canos superaret pru- 
dentia. Male autem habebat Eudocimum, non quod 
absolute moreretur, ut qui per totam vitam id 
essel meditatus, et quam cuim egisset vitam, qua- 
nam sors esset eum consecuta : et alioqui cum 
esset sapiens, non ignorabat omnino, qualis esset 
lex inter composita : nempe quod cum accepisset 
principium, necesse esset finem quoque consequi ; 
quamobrem non eum conturbabat corporis separa- 
lio, sed quod cum matrem non vidisset charissi- 
mam, longe esset peregrinatus. Quomodo autem 
est mortuus ? est enim hoc simul philosophie et 
utilitatis particeps. /Egrotabat quidem vir ille, et 
morbus euin jam eo deduxerat, ut ultimum ageret 
spiritum. Ipse vero cum suos accersiisset familiares, 
primum quidem diligenter mandavit, et eos jure- 
jurando adegit, ul eum mandarent sepulcro, sic 
Indutum,et nequaquam in ipsum obsérvarent, que 
solent in mortuis. Deinde cum omnnes jussisset 
extra fores egredi, ipse solum inclusus dat se ora- 
ioni. Oratio autem erat (audita enim fuit a quo- 
dam, qui prope fores auscultabat) ut ejus ad 
Deum excessus esset. obscurus, et nulli cognitus, 
quomodo etiam tota fere ejus vita nulli evasit ma- 
nifesta. Cum vero alia quoque adjecisset orationi, 
et egissel gratias, et postremo dixisset : In. manus 
(uas commendo spiritum meum *?, vere sanctam 
emisit animam. Quidam autem exiis qui sepultura 
ejus inserviebant, magis rustice, quain pie, in hoc 
inandato exsequeudo affecti, non solum cum vesti- 
menlis et calceis, quibus eratindutus, sed etiam 
cum siragulis, in quibus jacebat, in lignea capsa 
δίο impositum, humi condunt eum, qui nihil 
habebat dignuin tenebris, nube omnino solem, aut 
lignum modio, aut potius, si mavis, in cella pena- 
ria pretiosissimum thesaurum, et qui non potest 
consumi. Sed ille sic quidem fuit conditus : Deus 
aule non passusesteum latere, sed eum reddit ma- 
nifestum causa multorum utilitatis. Sic autem facit, 

VII. Vir quidam aspiritu vexabatur demoniaco, 
Elias nomine, cum post mortem sancli non multi 
dies preeteriissent. Repente accedit ad sepulorum, 


' 1o Ρόι]. xxx, 0. !! Psal, cxxv, 5. 


B 


C 


D 


solet facere nequitia. demonum in damnum hu- 
mane nature, que desuper bello ab eo appetitur. 
Damone quidem moto a sancto, aut a Christi po- 
tius virtute, ut eum manifestum faceret et hono- 
raret, inovente autem et torquente, et maxima 
tempestate hominem conturbante, cum tanquam 
mortuum Eliam humi jecisset, sceleratum illud 
d&moniuim statim abiit, ut quod fuerat homini ve- 
luti quedam disciplina, et medicamentum ad ex- 
pianda peccata iis, que Deus novit, judiciis. At- 
que Elias quidem sic fuit liberatus a demone: 
Deus autem non eousque fecit consistere sui servi 
gloriam :imo vero cum tanquam tuba valde 
clamans, in multos esset dispersum miraculum, 
multitudinem eorum, qui laborabant variis mor- 
bis, vocavit ad sepulcrum, sepulcrum, inquam, ex 
quo admirabiliter multis scaturiebat vita et curatio. 

VIII. Ex his verouna mulier, qui? habebat filium, 
eujus solute erant manus, quique eas ferebat non 
secus atque lapis ac statua, cum ardenter accessis- 
set ad sepulerum, non longa opus habuit mora, 
non negotiis, non diebus : sed cuin primum venit, 
ei opem tulit ad liberandum a morbo filium, oleum 
sumptum ex lucerna beati sepulcri : quo cuin illa 
filii manum unxisset, vidit statimeum totum ille- 
sum, et utentem manibus simul liberis θἱ suo 
fungentibus officio. Alius autem puer eodem qui- 
dem modo affectus, in hoc vero solo differens, 
quod priori quidem manus, ei autem pedes erant 
immobiles : is ergo simili fide oblatus, similem 
quoque consecutus fuit curationem. Nam cum is 
quoque unctus esset in pedibus oleo lucerna, 
protinus exsilit, et fuit causa magnas gratiarum 
actionis, qus  offerebatur ipsi sancto, qui 
curaverat, et Deo, qui prabuerat gratiam cura- 
tionum. 

JX. Rursus autem mulier vexata a demone, 
liberata esta maligno spiritu eam vexante, cum 
solum accessisset ad sepulerum, et pulchre didi- 
cisset, quemadmodum lux persequitur tenebras, 
et quam sit terribilis, bonus et gratus servus malo 
servo οἱ fugitivo, propleream que ei cum Domino 
intercedit, conjunctionem et familiaritatem. Porro 
autem alii quoque inulieri, que gravi morbo labo- 
rabat, fuit inirabilis curatio solutio sepulcri pul- 
vis sumptus cum fide, deinde aqua consper- 
sus, aut ut melius dicam, ejus lacrymis, et im- 
positus parti corporis, que malese habebat. Et 
ideo cuim seminasset in lacrymis ferventis in 
Deum fidei, messuit exsultationem curationis 14. 
Non paucis quoque aliis male atfectis, qui longe 
aberant, fide autetn non erant longe, hic pulvis 
ad eos allatus, visus est aptum in omni morbo 
medicamentum, et quod inultis quoque aliis modis 
erat jucuudissimum. Nain cum eo, quod curabat 
certissime, habebat etiam celeritatem, et cum 


493 


VITA S. EUDOCIMI, 


494. 


celeritate, molestie vacuitatem, et cum molestie A rationem,ipsorum,inquam, malignorum spirituum 


vacuitate,quod nulla erat omnino solvenda merces, 
et nihil penitus damni accipiebatur. Deticiet me 
tempus et oratio, defectseeque erunt manus scri- 
püonis operi servientes, si voluerimus omnia 
comprehendere, qu& et prius ille, ubi fuit 
sepultus, et nunc huc quoque translatus, facit mi- 
racula. 

X. Quoniam autem translationis meminit oratio, 
de ea quoque tractandum est, quemadmodum 
facta sil et quenam fuerit causa, quod illius cor- 
pus sepultum in finibus Charsiani,sit in hanc regiam 
translatum civitatem. Magna et velox ejus mira- 
culorum fama in omnes partes pervadebat, et 
implebat aures omnium : et natura quidem sic ha- 


bebat, nunc autem velocior quoque facta est pro- p 


pter rei novitatem. Ubi enim speraverit quispiam, 
bominem in imnundo viventem, et qui populi sus- 
ceperat administrationem, et qui singulis horis 
tantis agitabatur fluctibus, posse per se quiescere, 
et interiorem hominem habere nulla vexatum 
molestia,illeesosque et manifestos in se conservare 
typos Dei memorie, et ejus metu cor custodire 
mundum ab omnibus sordibus ? Nam pietatem 
quidem exercere, et amplecti honestatem, virtutis- 
que aliquanlisper et Dei meminisse mandatorum, 
in multis fortasse invenies ex iis etiam, qui in 
mundo vivunt. Non enim eos omnino virtute nu- 
dabimus, et tanquam propriam possessionem eis 
solis tribuemus, qui sunt a mundo separati. Sed 
ad tantam impatibilitatis et virtutis esse evectum 
altitudinem, ut consequatur quis gratiam et splen- 
dorem miraculorum, id eorum solum dixeris, qui 
mundo et mundanis omnibus multam salutem 
dixerunt, et solitudines magis quam civitates, e, 
deserta, et longe esse remotum ab amicis propter 
Christum sunt amplexi, eorumque paucorum : si- 
quidem paucorum novimus eam que est pro viri- 
bus, perfectionem. 

XI. Cum sicergofama ejus mortiset miraculorum 
esset dispersa, ejus parentes (eis enim adhuc vi- 
ventibus est mortuus) et maxime maler, que ma- 
ximo et germanissimo amore, ut filios solent ma- 
tres, eum prosequebatur, magnum ignem habebant 
in visceribus, simul quidem et ut filium desideran- 
tes, et cupientes conspici parentes ejus, qui adeo 
clarus erat miraculis. Mater ergo non ferens cor- 
dis impetum, arbilrata, esse quid parvum et nihili 
faciendum, et non satis firmam pie matri excusa- 
tionem vie longitudinem et senectutis imbecillita- 
tem, horum omnium nullam ducens rationem, 
profecta Byzantio ad id, quod jam prius diximus, 
Charsianum incredibili pervenit celeritate. Deinde 
cum aspexisset eorum multitudinem, qui assidue 
accedebant ad sepulerum, et donum, quod asse- 
quebantur, qui multis et variis laborabant morbis 
et affectionibus, et quam celerem adipiscebantur cu- 


1* Joan. i, 13. 


C 


morborumque et affectionum, ut qui perinde ac 
si horribilem terrorem, el accedere non permit- 
tentem, eis incutiat sepulerum, non possint per- 
manere : vel potius ut hostes quidam et inimici, 
qui fortis imperatoris ne possint quidem ferre 
conspectum, sed eos quos ceperunt, statim dimit- 
tant, et in fugam se conjiciant ; hec cum illa vidis- 
set, et sepulero fuisset circumfusa, jucunde 
et canore deflebat, partim quidem filium lugens 
ut mortuum, partim autem utex Deo viventem, 
et tantis dignatum miraculis admirans, et ut que 
ipsa quoque gratia et gloria frueretur,et eo nomine 
gloriaretur. 

XII. Fili, voce dicebat altiore, filij lux eterna 
meorum oculorum,fili.arcanum quoddamin ineffa- 
bile bonum parentibus : undenam tibi hec clara 
et magna lux curationum?Undenam copiosa fluxit 
gratia Spiritus? An sunt hec omnino pie vite re- 
muneratio, et occultorum laborum? An potius 
non solum remuneratio, sed arrha et proceemium 
bonorum, que te post heec manent ? Sum ego re- 
vera beata inter matres, que& digna sum habita, 
que essem el vocarer mater talis filii. Non tibi 
amplius contexo lamentationes maternas tanquam 
filio, sed tanquam Dei amico hymnos cano spirita- 
les. Non amplius te voco filium, etfructum ventris 
mei, sed filium Dei per gratiam, non ex sanguini- 
bus, nec ex voluntate carnis, sed revera natum 
ex Deo 13. Quem cum ipsa genuerim carnaliter, 
ab ipso rursus vicissim generor spiritaliter. Nec 
erubesco eum vocare'patrem, cujus verus pater 
est ille ccelestis : cognati autem, angeli et sancto- 
rum omnium chori, bonorum operum communio- 
ne, et eequalitate remunerationis. Curam gere pa- 
rentum, quibus est gravius tui desiderium, quam 
senecius. Atqui, o charissime, pulchre carnali tue 
matri referes gratiam pro datis alimentis, si spiri- 
tali tuo Patri tuis intercessionibus eam reddas 
familiarem. Pulchre quoque patri tuo referes 
gratiam, quod te ad hoc, utesses, produxerit, si ad 
ejus senectulis et imbecillitatis requiem sinus 
Abrahe petieris. Hec nunc ad te contendunt et 
patris canities, et matrisina partu dolores, et ubera, 
quie tu, qui esomni ex parte perfectus,suxisti,cum 


D esses adhuc infans. Curam gere parentum, curam 


gere cognatorum. Letabitur, sat scio, Deus, quem 
tu honorandum censes in parentibus, quos jubet 
illius preceptum honorare, utpote quod per ipsos 
honor ad illum feratur. Nam et primus omnium 
est pater, et opifex, et causa, ut ad hoc, ut sint, 
producantur. 

XIII. Heec dixit, et jubet tollilapidem, et capsam 
trahi extra inonumentuin. Quod cum factum esset, 
ubi ea jubente, apertus est loculus, cernitur mira- 
culum, et ad videndum divinissimunmn, et ad dicen- 
dum jucundissimum, et ad ea, que preecesserant, 


405 


MENSIS JULIUS. 


406 


confirmanda validissimum. Decem et octo menses À miraculorum talea ostendit radios ? Ex te pulcher 


preeterierant post mortem, et qui tot ante dies erat 
mortuus, nullum habuit signum, noncorporis flu- 
xionem,non compaginis solutionem,non carnis con- 
sumptionem,non nigrorem,non aliquid quod esset 
evanidum, aut quod emarcuisset, et esset lique- 
factum : sed totus videbatur recens, perinde ac si 
nuper eum reliquisset anima. Propemodum vide- 
bantur esse membra cum motu, gene cum rubore, 
labra cum flore, os cum anhelitu. Existimasses, te 
eum omnino videre non mortuum, sei polius 
dormientem,autseipsum colligentem, et diligentius 
aliquid meditantem. Porro autem ipse tunice,ipsee 
vestes stragulae adeo erant integre et illese, et 
nullo detrimento affecte (quod attinet ad sepul- 
turam) atque si fuissent posite in arca, et diligen- 
ter custodite. Est mortuis corporibus ex se quid 
injucundum ac tetrum. Est vestibus quoque que 
longo tempore jacuerunt, et aliis ejusmodi malus 
quidam odor, et qui offendit odoratum. Illic autem 
nihil ejusmodi, sed bonus odor, et gratia, et dele- 
ctatio, tanquam non aliquod supulcruinet loculus, 
sed hortus esset apertus. Probantur ea qua dicta 
sunt, et quod corpus esset adhuc integrum et re- 
cens, ex hoc quod sequitur. 

XIV. Quidam monachus, Joseph nomine, sacer- 
dos, et qui pietati studebat, cum tunc adesset,subje- 
ctis manibus, et amplexus mortuum, conabatur eri- 
gere. llle autem cedebat et videbatur parere, et seip- 
sum tradere. Erectus itaque fuit virille admirabilis, 
articulis et compagibus recte inter sese habentibus. 
Quod cum vidisset presbyter, et metu esset reple- 
tus, rogavit ut permitteret ea auferre, quibus erat 
indutus. [pseautem rursus paruit, et manus remi- 
sit presbytero et pedes, ut iis uteretur ut vellet. 
Exuitergo eum sacerdos tunica, et eum altera 
induit. A pedibus vero amovet non solum calceos, 
sed ea etiam, qua intus erant ex serico imposita 
pedibus. Heec ergo omnia tam facile fecit, et citra 
ullum laborem, perinde ac si ille opem ferret 
sacerdoti, et se traderet, ut eo commode 
uti posset. Deinde eum rursus reclinat in ea, 
qua prius erat, figura : adeo ut id totum divino 
factum sit consilio, quod sie sepultus fuerit, 
uterat antea : ut vel ex hoc esset manifestum 
omnibus, quod post sepulturam manserit cor- 
pus potentius interitu et dissolutione. Quod 
quidem visum multis daemonibus et morbis causa 
fuit, ut fugerent; et merito. Si enim etiam cum 
esset absconsum, erateis terribile, postquam appa- 
ruit quomodo non esset ejusmodi, ut non posset 
omnino sustineri ? 

XV. Quid post hec est consecutum ? Contende- 
bat mater, sacro sublato corpore, demum reverti. 
Haec enim, dicebat, stella ex meo ventre orta est. 
Qui autem in ea habitabant regione, contendebant 
non concedere, ut id aggrederetur. Nametsi, dice- 
bant, ex teprocessit illa stella,cernitur tamen apud 
nosoccidisse.Quomodoergo eum a nobisauferes,qui 


quidem germinavit palmes, sed apud nos produxit 
botros miraculorum, etei placuit, ut nos frueremur 
musto graliarum et curalionum. Non erat Deo 
ditBicile,si unde processit, eum voluisset illuc rursus 
divertere. Ne videaris ergo repugnare judicio Dei 
et voluntati, neque nobis divinas gratias invideas. 
Ne nos fonte privaveris, qui non nobis solis, sed 
etiam communiteromnibusest ad fruendum propo- 
situs. Ad gloriam tibi sufficit, quod ejus mater 
apparueris, de cujus etiam mortuo corpore tanta 
est contentio. Nos prius ex ac exipelles patria, 
quam hoe bono nobis a Deo dato nostram prives 
patriam. llla postquam hec audiisset, sciens esse 
sibi aliquod — sapientius capiendum consilium, 


p duivit. Deinde autem cum jussisset omnes valere, 


domum revertitur. Ille vero pius in primis mona- 
chus etsacerdos,de quo prius diximus,cum reman- 
sisset, el dierum multitudine omnem expulsisset 
suspicionem,et in eo custodiendo effecisset custodes 
socordiores, noctu ingressus, divinum sultfuralus 
est thesaurum, et cum furto aufugit. Sed odor mi- 
raculorum ostendit unguentum, quod celabatur, et 
morborum curatio fuit furli accusatrix. 

XVI. Mulier enim quedam, dum is in via ferre- 
tur, et qui eum ferebant in quodam, ut est con- 
sentaneum, vellentloco requiescere : illa, inquam, 
cum a maligno vexaretur spiritu, in loculum irruit, 
et graviter insiliit, et veluti a magno fluctufuit exa- 
gitata. Deinde cum sanctum turpissimis esset 


C insectata maledictis, non illa quidem omnino, sed 


qui eam inhabitabat, quein. adversarium dixeris, 
fortis ille ab eo percussus recessit, abiens in loca, 
ad que a Deo fueratcondemnatus. Illa autem sana 
domnum rursus est reversa. Non longum tempus 
intercesserat, et virgo quadam prefecta monaste- 
rii, quod vocabatur Mantineum, cum secreto quo- 
dam et gravi morbo laboraret, et non possetgraves, 
quos sentiebat ex eo,ferre dolores, cum rescivisset 
illud mortuum vitam afferens corpus afferri, et 
magna fide et animi ardore ei facta obviam, tan- 
quam viventi et audienti sancto ad loculum ei mor- 
bum dixisset, ardentis fidei mercedem, celerem 
invenit curationem. Ejusmodi miracula faciens, et 
eam a Deo gloriam adipiscens, Byzantium tandem 
introducitur corpus parentibus jucundissimum, 
mortalibusque utilissimum,malis spiritibus poten- 
tius, eegritudinibus et morbis validius, medicamen- 
tum vere inexpugnabile : neque valens solum ad- 
versus unum morbum, sed, ut semel dicam, resi- 
stens omnibus. 

Mater ergo leeta tali reditu filii, et simul caput in 
Christo tollens, splendoremque et magnificentiam 
in tempore ostendens, argenti magno sumptu 
capsam induit : non solum id faciens, tanquam in 
gratiam tilii, sed eum studens honorare, tanquam 
Dei amicum : ut illud quidem esset nature, hec 
vero piianimi, et mentis Deum amantis. Cum sic 
ergo capsam argento parentes optimi cireumdedis- 


491 


MARTYRIUM S. SOPHLE ET FILIARUM EJUS. 


498 


sent, hoc vere sacrum templum deponunt in pul- À mones fugantur, morbi solvuntur, et Deus in om- 


chrotemplo, quod ipsi Deipare construxerant, com. 
munes hotrninibus effecti benefactores, dato dono, 
quod extenditur in sempiternum : per quem de- 


nibus,et per omnia glorificatur.Quoniam eum de- 
cet omnis gloria, honoret adoratio, nunc et sem- 
per et in secula seculorum. Ámen. 





MENSIS AUGUSTUS. 


MAPTYPION TON ΑΓΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ 


ΣΟΦΙΑΣ 


ΚΑΙ TON ΘΥΓΑΤΕΡΩΝ ΑΥΤΗΣ 


ΠΙΣΤΕΩΣ, ΕΛΠΙΔΟΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΣ. 


MARTYRIUM 


SANCTARUM MULIERUM 


SOPHI/E 


ET EJUS FILIARUM 


FIDEI, SPEI ET CHARITATIS. 


(Latine apud Surium ad diem 4 Augusti ; Grece ex cod. ms. Greec. Paris n. 4526, sec. xn.) 


Α΄. Μιτὰ τὸ διαγγελθῆναι πανταχοῦ τὸ σωτήριον B 


κήρυγμα, πλωρηθῆναί τε τὰ πάντα τοῦ γνῶναι τὸν 
Κύριον, οἱονεὶ λείψανον καχίας ᾿Αδριανὺς τὴν αὐτο- 
Χράτουα Ῥωμαίων διέπων ἀρχὴν, πολλὴν εἴπερ τις 
ἄλλος τὴν πρὸς τοὺς ψευδωνύωους θεοὺς ἐπεδείχνυτο 
δεισιδαιωονίαν, τοὺς μὲν θωπείαις ὑπερχόμσος, 
τοὺς δὲ xai ἀπεῖλαις χαταπλήττων. Κατ ἐκεῖνο τοί- 
νυν χαιροῦ, γυνή τις εὐσεθὴς καὶ φιλόθεος, τοῦνομα 
Σοφία, γένους τῶν ἐπιφανῶν, χώρας ᾿Ιταλῶν, χηρείαν 
ὑποστᾶσα ἀνδρὸς θυγατράσι µύναις τρισὶ τὸν βίον 
ἐσάλευεν. Αὔτη τῇ περιωνύµῳ τῶν πόλεων Ῥώμῃ 
ἐπιδημήσασα ταῖς παρθένοις ὁμοῦ πολὺ τὸ χάριεν xoi 
ἐπαγωγὸν ἐχούσαις χατά tà σῶμα xxi τὴν ψυχὺ», 
οὐχ ὑπύχθη τῇ πλάνη, οὐδὲ πρὸς τὴν τοῦ δυσσεθοῦς 
βασιλεύοντος θρησκείαν ἄπεκλινε, λίαν τὴν xt 


I. Postquam fuisset salutaris preedicatio ubique 
annuntiata, et omnia essent repleta cognitione Do- 
mini, veluti quedam sceleris reliquie Adrianus Ro- 
manorum adininistrans imperium, in falsos deos, 
qui nominantur, ostendebat plurimam, si ullus 
alius, superstitionem, alios quidem alliciens blan- 
ditiis, alios autem etiam minis territans. lllo au- 
tem tempore mulier quedam pia et religiosa, no- 
mine Sophia, clara genere, Itala natione, cum esset 
viduata marito, cum tribus filiabus solis vitam agi- 
tabat.Eacum simul cum virginibus, que erant valde 
honeste, et elegantes animo et corpore, Rome 
versata esset, non fuit errore seducia, neque ad- 
impii imperatoris reclinavit religionem, factis 
ipsis pulchre suam ostendens appellationem 


ἐπὶ τῶν ἔργων δειχνύουσο, Ἡ τῆς ἂἄνωθεν ὄντως σο- (j 418 nomen vere sumpsisset a superna sapientia, 


φίας ἐπώνυμος. Ἡ y&o ἄνωθεν σοφία, φησὶν ὁ θεῖος 
Ῥ]άκωθος, πρῶτον μὲν ἀγνή ἔστιν ἔπειτα εἰρηνιχὸ, 
εὐπειθὲς, µμεστὴ ἑλέους xai χκαρπῶν ἀγαβῶν. Εξ 
ὦν yàp ὁ τῆς ἀρετῆς παρ᾽ «otf καρπὸς ἑγνωοίδετο 
ταῖς θυγατράσι τὰς πρηοτηγορίας ἩΗρμόξετο' — xoi 
ἐχεῖναι πάλιν ἀληθενούσας ταύτας παρ (αυταῖς 
ἐδείκννον. xai οὐδὲν ἀπᾷδον οὖδὲ ἀλλότριον εἶχον οἱ 
κλάδοι τῆς ῥίζης. 

B. ᾿Επεὶ d& παοὰ magi διεθεθόητο ἡ τε σύνεσις 
ἐκείνων χαὶ Ἡ ἀοιτὴ xai τὸ ποὸς Χριστὸν σίέδας, 
οὐκ ἐνεγχὼν ὁ τοῦ φβήνου πατὴο, διὰ βασχκάνων 
ὀρθαλμῶν 'Avrtóyou τινὸς ἀνδρὸς, τὴν τῆς πόλεως 


πρόνοιαν πεπιστευµένου τὴν εὐσέθειαν αὐτῶν τῷ 


et diceretur Sophia. Quse est enim desuper Sapien- 
tia, inquitdivinus Jacobus, primum quidem pudica 
est, deinde pacifica, modesta, obediens, plena mi- 
sericordia et fructibus bonis. Eo enim, quod vir- 
tutis fructus apud eam agnoscebatur, adaptavit 
filiabus suis appellationes : et ille rursusin se 
ostendebant esse veras, neque habebant aliquid 
rami, quod discreparet aut esset alienum a radice. 

II.Cum autem celebraretur apud omnes et illarum 
prudentia et virtus, et in Christum religio, non fe- 
rens paterinvidis, per invidos oculos cujusdam An- 
tiochi,cujus fideicommissa fuerat preefectura urbis, 
significal imperatori earum pietatem, et eas defert 


499 


MENSIS AUGUSTUS. 


900 


lingua dolosa impius et verbis odii. Protinus ergo À βασιλεῖ δήλην ποιεῖ, καὶ τὰ κατ αὐτὰς γλὠσση 


ille ira percitus inconsiderata, eos quos solent voca- 
re apparitores,mittit ad eas adducendas.Illie autem 
cum didicissent causam eorum adventus, cumque 
corporibus essent inseparabiles, magis etiam con- 
jungerentur spiritu, nihil ostendentes filie, quod 
non cum matre conveniret, ut que inveniebantur 
inter se fraterne consentire, et erant veluti corona 
sibi equalis: quee per ipsas et matrem complebatur, 
alacriter iverunt. Postquam autem sederunt pro 
tribunali prefecti urbis, cum ipse eum qui dixit, 
non esse timendos eos qui occidunt corpus !, et 
pollicitus est a se dandam esse sapientiam, Domi- 
num invocassent, et se crucis figura muniissent, 
omni timore deposito, steterunt cum forti et 
generoso animo. Judex autem, conjectis in eas 
oculis, cum vultum vidisset liberalem, mentemque 
magnam et prreclaram, cui ferebat testimonium 
oculorum et habitus modestia, mittens fungi mu- 
liere judicis, conversus est ad admirationem. 


III.Cum autem matrem prope curasset sistendam, 
et illas semovisset : Non parva sunt,inquit, ο mu- 
lier, que adversus le deferuntur. Si quidem non par- 
va res est, morum a parentibus traditorum et reli- 
gionis negatio. Cur ergo Romanorum regionem im- 
plevistitumultuetdissensione,omnino non esse deos, 
sed eos esse solum nomina quee rebusipsis careant, 
asserens? Dic ergo quam primum patriam, genus, 
nomen et religionem. Illa autem : Primum quidem, 
inquit, mihi est precipuum nomen, ex Christo 
appellari.Sophia autem, estmihi impositum nomen 
a parentibus. Genus duco ex iis qui primos ma- 
gistratus gesserunt in Italia, in quaetiam sum nata, 
Inter omnia vero, ut a me dictum est, glorior invo- 
catione mei Christi et Domini, cui fui oblata conti- 
nuo ab ortu, et cui obtuli fructum mei uteri : pro: 
pter quem etiam venimus in hanc Romanorum civi- 
tatem, ut cum rectam fidem usque ad mortem con- 
servaverimus, pulchrum viaticum afferentes, pro 
Christo susceptam decertationem, et transeuntes a 
morte in vitam, heredes simus bonorum que sunt 
illic promissa. 

IV. Horum verborum libertatem, et cum libertate 
sapientiam admiratus est impius, Ul qui autem jam 
primo facto periculo esset superatus, tunc quidem 
distulit virginum interrogationem;apud quamdam 
autem mulierem ordinis senatorii,nomine Palladiam, 
jubet eas cum matreservari,imperans uteas tertio 
die produceret ad examinationem. llle autem otio 
quod eisdatum fuerat,recte utentesanimum adhibe- 
bant matri,que& eis suabebat ea quibus erat opus. 
Dicebat enim eis : Ego quidem, o dilecte filie,cum 
vOs secundum carnem genuissem,omni doctrina et 
sacris Litteris erudii. Quoniam autem tempus vos 
vocat ad certamen,meorum verborum fructus qua- 
ils sit, in vobis appareat : et diu a vobis meditatam 


1 Matth, x, 28. 


doa xai λόγοις µίσους ὁ δυσσεθὴς φανεροῖ. Παρα- 
χρῆμα τοίνυν αὐτὸς ἀλογίστω θυμῷ ἐπιτρέψας οὓς ἡ 
τάδις προτίκτωρας olds καλεῖν, ἐπὶ τὸ ἀγαγεῖν ἔκεί- 
νας ἐκπέμπει. Ai δὲ τῆς παρουσίας αὐτῶν μαθοῦ- 
σαι τὸ αἴτιον, ἀδιαίρετοι σωµατικῶς ουσαι καὶ κατὰ 
πνεῦμα μᾶλλον συνήπτοντο, οὐδέν τε 
ὥσπερ εἴρηται, πρὸς τὴν μητέρα ἐπιδειξάμεναι, xal 
ἀλλήλαις ἀδελφὰ φοονοῦσαι ὨἨὑρίσκοντο, καὶ οἶονεὶ 


ασύμφωνο», 


στέφανος ἦσαν ἑαυτῷ ἴσος, δι αὐτῶν τε χαὶ τῆς 

μητρὸς συμπληρούμενος Ὡς δὲ ἐπὶ τοῦ ἡγεμονικοῦ 

κατέστησαν βήματος, τὸν εἰπόντα μὴ φοθηθῆναι ἀπὸ 

τῶν ἀποχτενόντων τὸ σῶμα, δοθήσεσθαἰ τε παρ᾽ 

αὐτοῦ σοφίαν ἐπαγγειλαμένυ ἐπικχαλεσάμεναι Κύ- 

piov, καὶ τῷ στανριχῷ τύπῳ περιφραξάµεναι͵ παν- 
B τὸς ἀποστᾶσαι δίους, μετὰ Ὑενναίου τοὺ φρονήµστος 
ἔστησαν. ᾿Επεὶ δὲ ταύταις τὸ ὅμωα ἐπέδαλμεν ὁ 
δικάζων. ἰδὼν παράστηµα εὐγενὲς καὶ μέγεθος δια- 
νοίας, ἀπὸ TE τῶν ὀφθαλυῶν x«i τῆς τοῦ σχήματος 
μαρτυρούμενον εὐκοσμίας, τὸ δικάξειν ἀφεὶς, πρὸς τὸ 
θαυμάδειν ἐτράπιτο. 

I'. Τὴν οὖν μητέρα πλησίον παραστησάµενος, κἀ- 
χείνας που µεταθεις, Οὐ μικρὰ, φησὶν, c Ὑύναι, τὰ 
κατὰ σὲ, εἴπερ οὐδὲ μικρὸν πατροπαραδότων ἐθῶν 
καὶ σεθασμάτων ἄρνησις' ἵνα τί οὖν τὴν Ῥωμαίων 
ταραχῆς ἰνέπλησας xai διχοστασίας, μηδὲ τὸ πα- 
ράπαν εἶναι θεοὺς, ἅλλ' ὀνόματα µόνον αὐτοὺς τελεῖν 
πραγμάτων ἴἔρημα, διατεινοµένη ; Λέγε τὸ 
τάχος πατρίδα, Ὑένος, ὄνομα xai τὸ σίδας. Ἡ δὲ, 
Πρῶτον μὲν ἐμοὶ, ἔφη, καὶ ἐξαίρεον ὄνομα, τὸ 
χαλεῖσθαι ἀπὸ Χριστοῦ. Σοφία δὲ τὸ ἀπὸ τῶν Ύεν- 
νητόρων λέγομαι" Ὑένους τυγχάνουσα τῶν τὰς πρὠ- 
τας ἀρχὰς Ἠπεριθεθλημένων ἐν Ἰταλία ὅθεν καὶ 
ὥρμημαι. Ἐν πᾶσι δὲ, ὥς pot εἴρηται, τῇ ἐπιχλή- 
σει τοῦ ἐμοῦ Δεσπότου Χριστοῦ σεμνύνομαι μᾶλλον, 
ᾧ καὶ προσηνέχθην εὐθὺς ἐκ γεννήσεως, xxi τὸν 


τοίνυν 


6 


τῶν ἐμῶν ὠδίνων χαρπὸν προσενήνοχα" δι Ov» x«i 
εἰς τήνδε τὴν ᾿Ῥωμαίων παραγεγοναµεν, ὡς ἄν τὸ 
περὶ τὸν πίστιν ὑγιῖς µέχρι καὶ αὐτοῦ θανάτου δια- 
τηρήσασαι, x«i κΧαλὸν ἐφόδιον τὴν ὑπὶο Χριστοῦ 
ἄθλησιν ἐπαγόμεναι, µεταθᾶσαί τὲ ἀπὸ τοῦ θανά- 
του εἰς τὴν ζωὴν τῶν ἐν ἐπαγγελίαις ἐχεῖθεν xÀnpo- 
γοµήσωμιν ἀγαθῶν. 
A'. Τῶνδε τῶν ῥημάτων ὁ δυσσεθὴς τὸν έλευθε- 
ῥίαν καὶ τὸ μιτὰ παῤῥησίας εὐσύνετον διὰ θαὺ- 
D µατος ποιησάµενος, ὡς ἤδη διὰ τῆς πρώτης πείρας 
τὴν "trav δεξάµενος, τοτε μὲν της πρὸς τὰς παρ- 
θένους ἐρώτηωσιν ὑπερέθετο, παρά τινι δε γυναιχὶ 
τῶν τῆς συγκλήτου τάξεως, τοὔνομα Παλλαδία, προσ- 
τάττει Φφυλάττεσθαι, τρίτη» Ἡμέραν παραγα-εἲν 
αὐτὰς εἰς ἐρώτησιν κελεύσας. Αἱ δὲ τὴν δεδοµένην 
σχολὴν sj διαθέµεναι τῇ μητρὶ προσεῖχον τὰ δέοντα 
παραινούση. Έλεγε γὰρ αὐταῖς ᾿Εγὼ μὶν ὑμᾶς, 
ὦ τέχνα ποθούμενα, τὸ χατὰ σάρχα «γεννήσασα, 
παιδεία πάση καὶ ἱεροῖς λόγοις ἐξεθριψάμη». 'Erti 
οὖν καιρὸς εἰς ἀγῶνα παρακαλεῖ, ὁ τῶν ἐμῶν λόγων 
παρπὸς ὁποῖος, ἐν ὑμῖν ὀφθήύτω' x«i pi τὴν ἐκ 


501 


MARTYRIUM S. SOPHLE ET FILIARUM EJUS. 


502 


πολλοῦ διαμελετηθεῖσαν ὑμῖν ἀρετὴν, à δι ὀλίγου À virtutem, que vobis brevi est inferenda, non vin- 


ἐπενεχθησοαένη ἐπήρεια διελέγξη, unda τὸ τῆς πλα- 
wn; ἀνίσχυρον τὴν παντὸς ἰσχυροτέραν κατισχύση 
ἀλήθειαν. Ὑποπτόν uot τῆς ἠλικίας ὑμῶν τὸ νεάσον, 
ἀλλὰ μὴ δειλιάτω τὸν κίνδυνον ' ἔξετε -/ὰρ βοηθὸν 
τὴν ἆμαχον τοῦ Χριστοῦ συμμαχίαν. Δότε τοιγαροὺν 
τῷ ἐμῷ yüpx, dore τοῖς ὑύμετέροις ἀγῶσιν ένσκιρ- 
τῆσαι νεανικώτερον, ἀνένδοτον ἄχρι τίους τὴν εἰς 
Χριστὸν διατηροῦσαι ὁμολογίαν, ὃς καὶ χειρὶ στέψει 
τῇ ἀθανάτῳ, x«i ἁμαράντυς ὑμῖν παρέξε τοὺς 
στεφάνους, μεθ) οὗ καὶ εἰς αἰῶνας ἔσεσθε σνγχο- 
ρεύουσαι, xxi ἄφθαρτον τρυφώσαι τρυφὴν, πλοῦτὸν 
τε ἄσυλον, xai ἡδονὴν κχαρπούμεναι µηδέποτε παυο- 
µένη». Φρονίμων οὖν ἀντικαταλλάξασθαι 
τῶν μιρῶν τὰ μέγιστα, τῶν ἀστάτων τὰ µένοντα, 
τῶν 


ἔστιν 
ῥεόντων τὰ μῆ µκενούμενα ' ἐπεὶ καὶ πασῶν 
ποαγµάτων αὗτη τιµιωτέρα, ὀλέγου αἵματος οὐρανῶν 
ὠνήσασθαι τὴν βασιλείαν. Καὶ ταῦτα μὲν ἡ Σοφία. 

E. Ai δε μητρὶ τοιαύτη προσήκουσαι θυγατέρες * 
Σὺ μὲν, εἶπον, c σεθασµία μῆτεο, εὐχαῖς ἡμᾶς ταῖς 
μητρικαῖς παράπεμψον. φυλακτήριον niv 
αὐτὰς παρασχοῦσα. Ὁ δὲ προειπὼν Κύριος, Mi) ut- 
ριµνήσητε πῶς ἡ ci ἀπολογήσεσθε, ὅταν ἐπὶ βασι- 
λεῖς ἀχθῆτε καὶ Μἠγεμόνας, οὗτος πάντως, ὡς Liv 
ἀληθὴς, οὐ διαψεύσεται, ὡς δὲ δυνατὸς, ἐκπληρώσει, 
παρέχων ἡμὶν σοφίαν, δι Tc δυνησόµεθα τῶν μωρὰν 
όντως xai Χαταργουμένην νιχκῆσαι σοφίαν, καὶ φανε- 
pes τροπκὠσασθαι τὴν 


ἀγαθὸν 


ἀσέθειαν. Τῶν οὖν ὠοισμέ- 
ἡμερῶν ἤδη παρηκουσῶν, πρὺς τὴν 
ἐοώτησιν αἱ ἅγιαι ἤγοντο,. Εἶτα ὁ δικάζων δεινὸς 
ὧν καὶ σκοπήσας τί χαλάσειεν ἂν νεανίδων ἀπαλῶν 


νων TO ιών 


λογισμὸν, πολλῷ ταύτας ὑπήρχετο χολαχείαᾳα" καί’ 
Ὁρῶν, ὑμῶν, ἔφη, τὸ κάλλος, co παῖδες, καὶ τὴν dx 
της μορφῆς ταύτην ἀποῤῥίουσαν ἡἠδονὴν, οὐκ ἐξ 
ἀνθρωπίνης Ὠγοῦμαι ποοελθεῖν ὑμᾶς φύσεως, ἄλλα 
τινος θειοτέρας ἐπὶ θαῦματι τῶν ὀθώντων ἀποτα- 
χθῆναι ' διὰ ταῦτα καὶ πατρικὴν ἐνδειχνύμενος τὴν 
στοογὴν, ἀξιῶ ὑμᾶς, φίλταται, μὴ βουληθῆναι ὅλως 
ἀπειθῆσαι φιλοῦντι πατρὶ, ἀλλὰ πρὼτα μὶν ἐπὶ 
νοῦν λαθεῖν ἔνθα mune ἢ µήτηρ ὑμῶν ἐστιν, ἧς 
xxi µαστίξδεσθαι δεῖ τὸ γῆρας, εἴπεο ὑμεῖς ἀπειθοῦ- 
σαι φαίνεσθε. Ἔπειτα δὲ καὶ τὸ νέο τῆς ὑμῶν 
ἠλικέας tig καρδίαν θέσθαι, τοῦ Χάλλους τε τὸ ἄν- 
θος καὶ τήν ἀπόῤῥητον εὐμοονίαν, ἣν ὅσον ἐθαύ- 
µασα, τοσοῦτον ἔσομαι χολάσων καὶ μὴ βουλόμενος, 
εἴγε ὑμεῖς τῷ μὴ πείθετθαι λυποῦὺσαί µε πρὸς ὀργὴν 
ἐξαγάγητι * καὶ τοτε, gio ! ἀπολεῖσθε Χαχως ὅταν 
ἔδει μᾶλλον ὑμᾶς χαἰρευ, εὐπραγεῖν, πλούτου καὶ 
δόξης x«i βασιλικῆς ἀπολαύειν εὐμενείας, αὐτῶν τε 
τῶν χαλῶν τοῦ χαιροῦ καὶ τῆς ἡλιχίας κατατρυφᾶν, 
"AXÀ& ταῦτα μὲν ὁ διχάζων. 

G'. Ai δὲ παοθένοι, τὰ τῆς Σοφίας βλαστήματα ' 
Ἡμεῖς, εἶπον, οὔτε τὼν ἐπαγ:ελιῶν σου τούτων, ὡς 
εἴοηχας, ἐγιέμεθα, οὔτε τῶν ἀπειλῶν καὶ βασάνων 
ἐπιτρεγόμεβα * ἀφθάρτων γὰρ ἐρῶμιν ἀγαθῶν, καὶ 
ἀφθάρτου Νυμφίου, τῶν ἀνθρπίνων πάντων xata- 
φρονήσασαι. "Ort δὲ τὴν μητέρα κολάσειν ἀπειλεῖς, 


3 Matth. x, 19. 


catinjuria : neque erroris imbecillitas re qualibet 
fortiorem superet veritatem. Mihi est suspecta :etas 
vesira juvenilis et tenera ; sed non extimescat peri- 
culum. Vobis enim opem feret invictum Christi 
auxilium. Date ergo mes senectuti, date, ut vestris 
certaminibus juveniliter exsultem, firmam et stabi- 
lem servantes usque ad finem Christi confessionem : 
quietmanu coronabit immortali, et que non possunt 
marcescere, vobis prebebit coronas, postquasin ste- 
eula choros simulducetis,et fruemini deliciis, in quas 
non cadit interitus, et consequemini divitias, que 
non possunt subripi, et que nunquam desinit, volu- 
ptate potiemini. Est ergo prudentium parvis permu- 
tare maxima, instabilibus permanentia, fluentibus 


B ea qua non exinaniuntur. Est enim omnium nego- 


tiorum hoc longe prestantissimum, pauco sanguine 
emere regnum colorum. Et hec quidem Sophia. 
V. Matri autem congruentes filie: Tu quidem, in- 
quiunt, o veneranda mater,'nos maternis precibus 
prosequere, eas nobis prebensbonum tutamen : Do- 
minus autem,qui dixit : Ne solliciti sitis quomodo aut 
quid respondeatis, quando ducemini ad regeset pree- 
sides! ; isomnino, ut qui sit verax, non mentietur ; ut 
qui sit autem potens, promissum implebit, prebens 
nobis sapientiam, per quam poterimus vere stultam 
sapientiam et quee exinanitur vincere,et adversus im- 
pietatem aperte tropeeum erigere. Cum tres ergo pree- 
stitutidies jam preeteriissent, ducuntur sancte ad in- 
terrogationem. Deinde judex cum esset callidus, et 


C considerasset quidnam tenerarum adolescentularum 


animum maxime remittere et emollire posset, eas 
multis aggressus est blanditiis ; et: Cum videam, in- 
quit,o puelle,vestram pulchritudinem,et que ex hac 
forma effluit, voluptatem, non existimo vos ex hu- 
mana processisse natura, sed e diviniore aliqua esse 
editos, ad eorum qui vos cernunt, admiralionem. Et 
ideoin vos paternam ostendens benevolentiam,rogo 
vos,charissime, ne amanti patri velitis omnino esse 
inobedientes : sed primum quidem cogitate qua sit 
&tale mater vestra, cujus necesse est flagelletur 
senectus, si vos non parueritis. Deinde animo versate 
vestram teneram eetatem, florem pulchritudinis et 
speciem, que non potest verbis exprimi: quam quan- 
tum admiror, tantum puniam etiam invitus, si vos 
non parendo molestiam afferentes,me ad iram provo- 
caveritis. Ettunc,proh dolor! male peribitis,quando 
vos maxime oporteret gaudere, felices esse, divitiis, 
et gloria, et imperatoria frui benevolentia, ipsisque 
temporis et &etatis vos explere deliciis. Sed hee 
quidem juderx. 


VI. Dixerunt autem virgines, Sophit germina : 


" Nos neque promissa, quee tu dixisti cupimus, neque 


minas, nec tormenta curamus. Amamus enim 
bona, in quo non cadit interitus, et Sponsum, qui 
non perit, humana omnia contemnentes. Quod 
autem minaris matrem te esse flagris ceesurum, 


503 


tanquam hoc modo nos territurus propter natu- 
ralem inter nos invicem consensionem, nescis te 
nobis et illi annuntiare bonorum perfectionem. 
Quid enim Christianis potest esse jucundius, 
quam pati pro Christo? Etiamsi non haberemus 
tales, que sperantur, remunerationes, quam non 
glorie prestantiam superat, pali pro eo qui nos 
formavit ? Quando autem nobis etiam paratum est 
regnum colorum, et divitie, in quas non cadit 
interius, et perceptio bonorum eeternorum, co- 
nari nos traducere a nostra sententia promissione 
bonorum, que sunt ad tempus, est aperta insania. 
Ne fallaris ergo, judex. Neque enim assentans tra- 
hes, neque puniens nos convertes: sed tunc ma- 
jorem afferes molestiam, si parcens huic, quam 
: tu magnifacis, juventuti et pulchritudini, non sis 
graves illaturus cruciatus. Nos enim damno afficies 
majorum bonorum remunerationis. Postquam au- 
divit judex hanc firmam et constantem defensio- 
nem statuit eas separare a se invicem, et singula- 
tim eas adducere ad examinationem, ut sic. quo- 
que eas majore afficeret molestia, ut eis uteretur 
imbecillioribus. Cum autem interrogasset de etate 
et nominibus uniuscujusque, et a matre accepisset, 
unam quidem vocari Fidem, et jam agere annum 
duodecim; alteram autem duobus annis esse priore 
ininorem, qua vocater Spes ; tertiam autem no- 
minari quidem CCharitatem, uno autem anno 
esse secunda minorem: primam jussit primum 
produci, et : Sacrifica, dixit, Diane, o adolescen- 
tula : non hoc tlbi novum imperamus, sed quod 
a nobis quoque fit jamdiu. 

VII. llla autem tanquam eo ipso vellet ostendere 
eos frustra ipsas separasse, volentes ex tribus con- 
textam comminuere catenam, ut qui ignorarent 
esse ei ex alto audaciam et doctrinam, quonam 
scilicet modo oporteat respondere : O vestram, 
dicebat, que in profundum usque penetrat, ceci- 
tatem, qui tam misere cecutientes, aliis etiam 
vultis esse vie duces: et cogere vultis, ut proce- 
damus vobiscum ad eamdem viam interitus ! Quis- 
nam autem homo, si sapiat, persuadebitur a vero 
quidem Deo recedere, cujus manuum opera sunt 
celi et terra, et omnia que sunt in eis: ad opera 
autem manuum hominum, tanquam ad deos acce- 
dere, et iis que sunt mentis expertia, et surda, 
eliget cultum offerre ? Fuerit hoc summus stupor, 
et tam eorum qui jubent, quam qui parent, amen- 
tia. Fac ergo quod vis, et quibus vis nos trade 
malis. Melius est enim prius pati omnia, dum sa- 
pimus, quam persuaderi ut talia faciamus. Que 
dicta fuerant, replent ira judicem ; et cum non 
posset persuadere. ad vim faciendam se contulil« 
Jubet ergo ei adimi vestem, et manibus pone vin- 
ctis, eam virgis verberari gravissimis. Cum autem 
experientia majorem ostenderet constantiam et 
vehementiores spiritus, et martyr, non ut qua 
virgis eeederetur, sed ut que rosis spargeretur, 
potius esset affecta, ne vibicibus quidemin corpore 


MENSIS AUGUSTUS. 


504 


A ὡς τῷ τρόπῳ τούτῳ φοθήσων ἡμᾶς διὰ τὴν φυσικὴν 

πρὸς ἀλλήλας συπµάβειαν, λέληθας ἡμῖν τε χἀκείνη 
εὐαγγελιξδόµενος. Τί 
ἡ δύτερον Χριστιανοῖς τοῦ onto Χριστοῦ παθεῖν ; 


τὸν τελειότητα τῶν ἀγαθῶν 
γὰρ 
Καὶ 
ἀλλ αὑτό Ὑε τὸ πάσχειν ὑπὶο τοῦ πλάσαντος τίνα 
δόξης ὑπερθολὺν καταλείπει; Όταν δὲ καὶ οὐρανῶν 
ἡμῖν ἑτοιμάδηται βασιλεία, καὶ πλοῦτος ἄφθαρτος, 
x«i αἰωνίων ἀπόλανσις ἀγαθῶν, τὸ µεταπείσειν ὅλως 
ἐπιχειρεῖν ἀγαθῶν προσκαίρων ἐπαγγελίαι, µωρία 
σαφής. M3 τοίνυν ἀπατῶ, δικαστά. οὔτε γὰρ χολα- 
χεύων ἑλκύσεις, οὔτε κχολάδων µετατρίψεις ἡμᾶς * 
ἀλλὰ τότε μᾶλλον ἀνιάσεις, εἴγε φειδόµενος ἡμῶν 
τῆς µέγα παρὰ σοὶ ταύτης νομµιξομένης νεὀτητος 
καὶ τῆς ὥὦρας, οὗ χαλεπὰς ἐπάξει τὰς κολάσεις " 
ζημιώσεις γὰρ πάντως τῶν µειζόνων ἀγαθῶν τὴν 
ἀντίδοσιν. Ταύτην ὡς fxouct τὴν Grty xat ἀπέό- 
τονον ὁ δικάζων ἀπολογίαν, ἔγνω διελεῖν αὐτὰς ἀπ᾿ 


εἰ μὴ τοιαύτας ἐλπιζομένας εἴχομεν ἀντιδόσεις, 


Β 


ἀλλήλων, καὶ κατὰ μίαν εἰσάγειν πρὸς τὸν ἐρώ- 
τησιν, ἵνα καὶ μᾶλλον οὕτω λυπήση, x«i ὡς ἀσθέ. 
νεστέραις χρήσαιτο. ᾿Ερωτήσας Ót x«l περὶ τῆς 
ἡλιχίας ἑκάστης καὶ περὶ τῶν ὀνομάτων», καὶ ὑπὸ 
τῆς γεν»ησαμένης μαθὼν, τὴν piv Πίστιυ τε xa- 
λεῖσθαι xal ἤδη δωδέκατον ἔτος ἀνύειν ' τὸν δὲ duct 
χβόνοις λείπεσθαι τῆς προτέρας ἧς à χκλῆσις Ἐλπίς, 
τὸν δὲ τρίτην ᾽Αγάπον μὲν ὀνομάξεσθαι, évi d τῆς 
δευτέρα ὑστερεῖν ἔτει τὴν πρὠτην παραντησάµε- 
νος  θῦσον, ὦ νεανὶς, ἔλεγε, τῇ ᾿Αρτέμιδι ' οὐ xat- 
vóv σοι τοῦτο προστάττοµεν τὸ ἐπίταγμα, ἀλλ ὄπερ 
ἐκ πολλοῦ ἤδη καὶ παρ) ἡμῶν γίνεται. 


6 


Z. Ἡ dt ὥσπερ αὐτόθεν ἐπιδείξασθαι βουλομένη 
ὅτι ἐπὶ µαταίῳ tà» διαίρεσιν αὐτῶν ἐποιήσαντο τὴν 
ἐκ τριῶν σειρὰν λεπτῦναι ᾖβὀνλόμενοι, ἀγνοοῦντες 
ὅτι ἄνωθεν τὸ θάρσος αὐταῖς, x«i à τοῦ πῶς δεῖ 
ἀπολογεῖσθαι διδασκαλία. 'Q τῆς εἰς βάθος ὑμῶν 
διικνουµένης πωρώσεως, ἴἔλεγιν ' οἳ ἁθλίως οὕτω 
τυφλώττοντες, x«i ἑτέροις εἶναι ὁὀδηγοὶ βούλεσθε, 
καὶ πρὸς τὴν αὐτὴν ὑμῖν χωρῆσαι τῆς ἀπωλείας 
ὁδὸν ἀναγκάξδετε. Τίς ὃ) ἂν εὐφοονῶν ἄνθρωπος 
πεισβείη ἀποστῆναι μὶν τοῦ ἀληθιοῦ θΘιοῦ, οὗ 
ἔργα Χχειρῶν οὐρανὸς xmi γῦ x«i τὰ iv αὐτοῖς 
ἅπαντα, ἔργοις δὲ Χχειρῶν ἀνθρωπίνων ὡς θεοῖς 
προσελθεῖν, xai αὐτοῖς ὁ νοῦν ἔχων ἀνοήτοις οὖσι 
καὶ χωφοῖς προσαγαγεῖν λατρείαν ; devi) τοῦτο παρα- 
πληξία, δεινὴ, καὶ τῶν κελευόύντων xai τῶν πειθο- 
µένων ἄνοια. Πρᾶττε τοιγαροῦν ὃ βούλει, καὶ oig ἂν 
βούλει παραδίδου καχοῖς' βέλτιον γὰρ πάντα πα- 
θεῖν πρότερον, ἴως τὸ Φφοονεῖν ἔχομεν 5» τοιαῦτα 
ὁρᾶσαι πεισθῆναι. Θυμοὺ τὰ ῥηθέντα πληροῦαι τὸν 
δικαστὴν χαὶ τοῦ πείθει ἀπορήσας ἐχώρει πρὸς τὸ 
βιάξδεσθαι. Κελεύει ταύτης ἀφαιρεῖσθαι τὴν ἐσθῆτα, 
xai χεῖρας ὀπίσω δεθεῖσαν ῥάθδοις βαρντάτοις τύ- 
πτεσθαι. Ἐπεὶ δὲ πλέον à πεῖρα τὸ στεῤῥὸν ἐδείχνυ 
τοῦ φοονύματος, καὶ μάρτυς ὡς οὗ ῥαθδιζομένη, 
ἀλλὰ ῥόδοις μᾶλλον βαλλομένη διέκειο, μηδὲ µω- 
λώπων σώματι αὐτῆς ἐπιφαινομένων, πρὸς 
ὠμότητα μᾶλλον ὁ διχαστὺς, ὠρεθίξετο, καὶ άμφο- 


τῷ 
* 


505 
ιέρους αὐτῆς Εχχοπῆναι τοὺς μαστοὺς προστάττει. À 
Καὶ ἦν ἰδεῖν ἐν τούτῳ τεράστιὀν τι πρᾶγμα χαινο- 
τομούμενον. 'Avri γὰρ αἵματος χρουνοὶ κατέῤῥεον 
/ἆλακτος ὄπεο x«i ἔτι πλείονα τῷ δικάζοντι τὸν 
θυμὸν ἀνῆπτε, x«i πρὸς ἐσχάρα πυρακτωθείση ἔπι- 
τεθῆναι διεκελεύετο. Αλλ ὥσπερ ἐκεῖνος 
πονηρὸς c ἐπινοίας οὐκ Ἠηπόρει ποὺς τὸ χολάζει, 
οὕτως ὁ ᾿Αγαθὺς πάλιν διὰ τῶν ἐπαγομένων Φοξάζειν 
τὴν ἁγίαν οὐ διελίμπανεν ὅπερ οὖν χἀνταῦθα γί- 
verat, Τὸ πῦρ γὰρ αὐτὴν παραλαθὸν ἀπαθῇ διετήρει 
τὴν ἰδίαν ἀποθαλὸν ἐνέργειαν εἶτα καὶ αὖθις ἀρ- 
θεῖσαν ἐκεῖθεν, sig τήγανον βληθῆναι κελεύει πίσσῃ 
διακανθὲν xoci ἀσφάλτῳ. 'Eg! οὗ στᾶσα μέσου ἀτρέπτῳ 
x«i ἀπαθεῖ τῷ προσώπῳ τὴν ἄνωθιεν ἐχαλει ἐέπιχου- 
ρίαν' καὶ εὐθὺς τὸ πῦρ οὐχέτι ἦν πῦρ, καὶ τὸ φ)λέ- 
yo» εἲς ψυχοὀότητα μµιτεθά)λετο, ὡς δοκεῖν παρὰ 
λειμῶνι δροσώδει καὶ ἐν πὀα τυὶ μαλαχῇ τὴν ἁγίαν 
διαναπαύσεσθαι. 

Η΄. Οὕτως οὖν πάντων τῶν ἐπαγομένων κολαστη- 
pi» οὖδεν piv τὴν μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ βλαπτὀν- 
των, τοὺς ὀρῶντας δὲ μᾶλλον εἰς θαῦμα κινοῦντων, 
οὐκ ἔχων 0 τι καὶ ὁράσειεν ὁ τοῦ πονηροῦ γνήσιος 
ὑπηρέτης, τὸν διὰ ᾖἈΣίφους θάνατον ἀποφθέγγεται 
κατ αὐτῆς. Οὗ διαγγελθέντος, φανερὰ ἣν ἣ μάρτυς 
πλήοης οὖσα χαρᾶς' τῇ μητρί τε προσῆγε δέησιν 
ὑπὲρ θυγατρὸς εὔχεσθαι, xoi ταῖς ἀδελφαῖς παρήνει 
μηδὲ τῆς ποὸς τὸ βραθεῖον τῆς dvo κλήσεως καθ- 
υφεῖναι σπουδῆς' Οἴδατε, λέγουσα, tiw συνεταξά- 
µεθα, καὶ οὗ τῇ σφοαγῖδι ἐνεσημάνθημε». Τούτου 
εἰς ἔσχατον ἐμμεῖναι τῇ ὁμολογία µή ἐκχαχήσωμεν᾽ 
µία µήτηρ ἡμᾶς ἐγείνατο, $ αὐτὺ τὰς τρεῖς ἀνεθρέ- ϱ 
ψατο, ὑπὸ μιᾶς ἐτράφηαεν τὴν σωαατικὴν τροφήν 
τε καὶ τὴν πνευματιχήν' £v» τὸ τέλος xai ταῖς τρισὶν 
ἔστω, ταῖς ἀδελφαῖς ἀδελφὰ φανήτω xai τὰ gpo- 
νήµατα' οἰχεῖον ὑπόδειγμα ταῖς µετ αὐτὴν, ἡ πρώτη 
γενέσθω. Τούτοις αἱ ἀδελφαὶ τοῖς λόγοις ἐπιῤῥω- 
σθεῖσαι, καὶ τὴν µάρτυοα προσειποῦσαι τὰ τελευ- 
ταῖα x«i ἀσπασάμεναι, ὑπὶρ αὐτῶν τοῦ 
xowou δεηθῆναι Δεσπότου, τὸν ἴσον «Uti δρόµον 


ταύτην 


Β 


ἠξίουν 


διελθεῖν ἀπροσκόπως, ἵνα καὶ τῶν ἴσων ἀξιωθῶσι 
στεφάνων. 
Θ’. Ἡ δὲ γενναία µήτηρ οὖδὲν ἀγενὶς οὖὐδε 


μικρόψυχὀν τι καὶ γυναικεῖον πάσχουσα, ἀλλ ὥσπερ 
αιδουµένη ταπεινὸν καὶ ἀνάξιον θυγατρὸς τοιχύτης 
καὶ παβεῖν καὶ εἰπεῖν, ὅλως ἦν ὑψηλὴ, ὅλως µεγα- 
λόφρω», τοῦτο λυπουμένη μόνον, ui τὰς ἄλλας ἴδοι 
μικρόν τι τοῦ παοαδείγµατος τῆς πρώτης &mo)st- 


D 


φθείσας, καὶ κινδυνεύση αιᾶς ὀφθῆναι µόνης xal οὐ 
τριῶν τοιούτων εἶναι µήτηο Ὑνησία. Διὸ καὶ ἀξίοις 
τὴν παῖδα προέπεμπε λόγοι: Ἐγὼ μέν σε, θύ- 
γατερ, ἐγέννησα, λέγουσα, χαὶ πόνους ὠδίνων ἐκαρ- 
τέρησα ἐπὶ σοὶ, xai εἰς roUvÓ σε ἡλικίας τρέφουτα 
$yayow π)ὴν ἀλλὰ ἀπέχω τὰ τροφαῖα νῦν, ἀπέχω 
τῶν πόνων τὰς ἀντιδόσεις πολλῳ τῷ µείζονι Ei 
y*p καὶ μηδεὶς δύναται γονεῦσιν ἀντιδοῦναι χάριτας 
ἴσας (πῶς Ὑὰρ παρ ὦν αὐτὸ τὸ εἶναι εἴληφεν ; ) 
ἀλλὰ σύ uot πάντα μεγαλοπρεπῶς ἀποδέδωκας, 
τοιαύτης ἐμὲ θυγατρὸς μητέρα δείξασα, οὕτως ὑπὶρ 
Χριστοῦ μεγαλοψύχως ἀθλήσασα. Πρὸς ὃν ἄπιθι, 


MARTYRIUM S. SOPHLE ET FILIARUM EJUS. 


906 


ejus apparentibus, incitabatur magisjudex ad cru- 
delitatem, et jubet ei mamillas exscindi. Tum lice- 
bat in ea videre rem novam et prodigiosam. Ei 
enim pro sanguine fluebant rivi lactis. Quod qui- 
dem judici majorem adhuc iram accendebat, et 
supra ecandentem focum eam jussit imponi. Sed 
quomodo ille cum esset malus, facile excogitabat 
supplicia : ita etiam bonus Deus per ea queinten- 
tabantur, sanctam non cessabat glorificare. Quod 
hie quoque usuvenit. Nam cum ignis eam appre- 
hendisset, conservabat illesam, amissa propria 
operatione. Deinde rursus quoque illine sublatam, 
jubet injiciin sartaginem pice accensam et bitumine. 
In cujus stans medio, constanti et minime turbato 
vultu supernum invocavit auxilium. Et continuo 
ignis non erat ignis, et ardor mutatus fuit in frigi- 
ditatem : adeo ut videretur in roscido prato et in 
molli herba sancta requiescere. 

VIII. Sic ergo omnibus, que inferebantur, sup- 
plieiis martyrem quidem Christi nihil leedentibus, 
eos autem qui aspiciebant, moventibus ad admi- 
rationem, nesciens quidnam ageret maligni mini- 
ster germanus, in eam mortis gladio inferendee 
pronuntiat sententiam. Quod cum esset ei renun- 
tiatum, apertum erat, gaudio plenam esse marty- 
rem. Qui matrem est precata, ut oraret pro filia, 
et sorores est exhortata, ut non dubitarent mori 
proconsequendo bravio eterne vocationis : Sci- 
tis, dicens, cui nomen dedimus et cujus sumus 
signate signaculo. In ejus ad finem usque persi- 
stere confessione, ne ignavia adducte dubitemus. 
Una mater nos genuit, eadem tres aluit, ab una 
sumus educate tam corporali alimento quam 
spiritali : sit unus finis etiam tribus, sororibus sint 
sororie ei germane voluntates. Sit prima dome- 
sticum exemplar, iis que eam consequentur. His 
verbis confirmate sorores, cum martyrem allo- 
quentes, extremum ei vale dixissent, rogarunt ut 
pro se communem precaretur Dominum, ut sine 
offensione cursum ei pirem peragerent, ut pares 
quoque consequerentur coronas. 

IX. Generosa autem mater, non illiberaliter, 
neque pusillo et effeminato animo se gerens, sed 
perinde ac erubescens aliquid facere, aut dicere, 
quod esset abjectum et indignum tali filia, erat 
omnino magni et excelsi animi, hanc solum animo 
accipiens molestiam, ne videret alias prime exem- 
plum non assequi, et veniret in periculum, ne 
unius solius et non trium videretur esse mater 
germana. Quocirca filiam dignis verbis proseque- 
batur: Ego quidem, o filia, te genui, dicens, et 
propter te tuli partus dolores, ette nutriens de- 
duxi ad hanc usque &tatem: sed nunc accipio 
mercedem alimentorum, accipio laborum remune- 
rationes, easque multiplicatas. Nam etsi nullus 
possit parem gratiam referre parentibus (quomodo 
enim cumab iisipsum, quod sumus, acceperimus?) 
tu tamen mihi omnia abundanter reddidisti, cum 
me talis fllie matrem esse ostenderis, et tam 


$01 


MENSIS AUGUSTUS. 


508 


magnifice pro Christo decertaveris. Ad quem vade, Α τέκνον, ἄπιθι τοῖς αἵμασι τοῖς ὑπὲρ τούτου πεφοι- 


filia, vade, tuo sanguine pro eo effecta purpurea, 
quo tuo sponso conspicieris, quo eoram ipso si- 
steris quovis colore et flore colorata speciosius. 
Hec cum illa a sororibus et matre audivisset, por- 
recta continuo cervice, ei caput amputatur: et 
sustollitur ad Christum, qui est caput omnium. 

X. Impius autem judex non ferens ignominiam, 
ex se parte victorie damnum cogitabat ex aliis 
reparare : multo autem magis per eas quoque vi- 
ctusapparuit. Continuo ergo accersita ea, que erat 
secunda : Crede mihi, inquit, filia, et cum ma- 
ximam deam Dianam adoraveris, leta discede. 
Illa autem, Spes revera, que& pudore affici non 
potest : Quomodo, inquit, credidisti me esse soro- 
rem prriecedentis, cujus jam fecisti periculum : ita 
tuo sit etiam animo persuasum, fore ut constantia 
conspiciar ejus soror: et nihil esse omnino nec 
letum, nec molestum, quod me ab hac traducat 
constantia. Haec cum ille audisset, convertitur con- 
tinuo ad puniendum, producere iuterrogationem, 
inane esse judicans et supervacaneum. Veste ergo 
nudatam, jubet ipsam quoque, sicut primam, cru- 
dis boum nervis flagellari. Cum autem par sup- 
plicium sustinens, ei quoque parem ostenderet 
fortitudinem, major ira judici est excitata : et jubet 
fornacem valde accensam, venerandam excipere 
martyrem. Sed Deus sororis ejus quoque curam 
gerebat similiter. Idipsum autem nunc quoque 
accidit, quod in flamma Babylonica ; nam ingres- 
sam martyrem flamma nequaquam tangebat. 
Propterea ergo Spes emittebat voces, quibus simul 
et gratias ageret, et supplicaret. Agebat enim gra- 
tias Deo, quod in malis illesa fuisset conservata : 
suppliceabat autem propterea que erant futura, 
ut in omnibus illus nomen glorificaretur, et pu- 
dore afficerentur impii. 

X]. Eam ergo non reveritus impius, quam ipse 
quoque ignis visus est revereri, jubet eam ligno 
suspendi, et ferreis laniari ungulis. Illa autem 
tune quoque eamdem pre se ferebat animi magni- 
tudinem, quam in malis precedentibus ostenderat. 
Quamobrem liberalis quidem gratia illustrabat 
oculos, membris vero dilaceratis quidam odor 
suavis aderat. Leniter autem summislabris subri- 
dens: Tu quidem, inquit, o sanguinarie, putas 


robur meum enervare suppliciis. Ego autem a meo: 


Christo confirmata, confido fore, ut te infirmum 
reddam et imbecillum, et irritos efficiam tuos co- 
natus, qui cum femina bellum gerere sis agres- 
sus, idque eum sim juvencula, et ad opem mihi 
ferendam nihil habeata paratum, nisi quod in 
Deo vero confido. His ad furorem incitatus, jubet 
lebetem pice et resina plenum, et vehementer ac- 
censum sancte subjici, Deo autem de more ope- 
rante, lebes quidem dissolvebatur tanquam cera a 
facie ignis: quod vero in se habebat incensum: 
repente diffusum, non paucos perdidit ex iis qu! 
circumsistabant, infidelibus. Sed ne sic quidem 


B 


C 


νιγµένη, οἷς x«i ὀφθήση τῷ Gc vuugie, olg αὐτῷ 
πκραστήση παντὸς φυχίου καὶ ἄνθους ὠραιότερον 
κεχθωσμέ,η. Τοιαῦτα πρὸς τῶν ἀδελγφῶν ἐχείνη, 
τοιαύτα πρὸς τῆς μητρὸς ἀκούσασα, αὐχένα 
εὐθὺς ὑποσχούσκ τὴν χεφαλὴν τέµνεται, καὶ πρὸς Χρισ- 
τὸν τὴν πάντων ἀναφέρεται κεφαλήν. 

l'. Ὁ δυσσεθὴς μέντοι δικαστὴς rà» αἰσχύνην οὐ 
φέρων ἐχ τῶν λοιπῶν ὑπενόει Tiv ἧτταν ἀνακαλέ- 
σασθαι πολλῷ δὲ μᾶλλον καὶ δι αὑτῶν ἐφάνη νι- 
χώμενος. Εὐθὺς οὖν τὴν ἑλάττονα τοῖς ἔτεσι καὶ 
δευτέραν καλέσας ἨΠείσθητί µοι, θύγατερ ἔφη, 
καὶ τῇ μεγίστη θεῷ ᾿Αρτέμιδι προσκννήσασα, πολλὰ 


τὸν 


(χαίρουσα ἄπιθι. Ἡ δὲ ἀκαταίσχυντος τῷ ὄντι Ἐλ- 


mí; "Ov τρόπον ἐπίστευσας, ἔφη, ἀδελφήν µε εἶναι 
τῆς προλαθούσης, ἧς ἤδη καὶ πεῖραν εἴληφας, οὗτο 
πείσθητι καὶ τῇ γνώμη καὶ τῷ ἐνστάσει ἀδελφήν µε 
ταύτης ὀφθήσεσθαι, καὶ μηδὲν εἶναι μηδὸλὼῶς οὐ 
τῶν εὐφραινόντων, οὐ τῶν λυπούντων, ὅ µε τῆς 
μεταπείσει ἐνστάσεως. ἐχεῖνος 
τὸ Χχολάζειν εὐθὺς τοέπεται, τὸ τὴν 


τοιαύτης Τούτων 


ἀχούσας ἐπὶ 
ἑρώτησιν παρατείνει) ὥς τι μάταιον χρίνας x«i πε- 
ριττὀν. Τῆς ἐσθῆτος οὖν Ὑυμνωθεῖσαν κχελεύει xai 
αὐτὴν ὁμοίως τῇ πρωτη µβουνεύροις ὠμοὶς µαστί- 
ξεσθαι. Ἐπεὶ δὲ ἴσην τὴν χόλασιν ὑπομένουσα, καὶ 
τὸν χαοτερίαν ἴσην αὐτῷ ἐπεδείχνντο" καὶ ὁ θυμὸς 
µείζων τῷ δικαστῆ διανίστατο, χάµινον αὖβις κε- 
λεύει πρὸς µέγα διαχαυθεῖσαν τὴν σεμνὴν ὑποδέξα- 
σθαι. "AXI ὁ τῆς ἀδελγῆς Θεὸς πάντως x«i ταύτης 
ἣν ὁμοίως αὐτῆς κηδόµενος. Γίνεται οὖν καὶ νῦν τῇ 
Βαθνλωνία φλογὶ παραπλήσιον, καὶ τῆς μάρτυρος 
ἐπιθάσης οὐδαμκὼς ὤπτετο' διὰ ταῦτα γοῦν εὖχαρι- 
στηρίους 9» Ἐλπὶς ἅμα «xi ἱκετηρίους Ὠφίει φωνᾶς' 
ἐφ᾽ oi, μὲν ἤδη χαχκοῖς ἀπαθὴς τετήρητο εἸχαριστο- 
ρίους, ἐφ' oig δὲ ἔμελλεν ὠσίχετηρίους, ὥστε ἐν πᾶσι 
τὸ ἐχείνου ὄνομα δοξασθῆναι, xxi καταισχυνθῆναι 
τοὺς ἀσεθεῖς, 

ΙΑ΄. Οὐκ αἰδεσθεὶς οὖν ὁ ἄνομος ἣν καὶ αὐτὸ τὸ 
πὺρ αἴδεσθεν ἐφάνη, ἀναρτᾶσθαι ξύλῳ προστάττει, 
ὀννξί τε σιδηροῖς ξέεσθαι. Ἡ dk τὴν ἴσην εὐψύχίαν 
ἐπι τοῖς προλαθοῦσι δεινοῖς, καὶ νῦν φέρουσα v. 
Διὸ καὶ χάρις ui» τὰς όψεις ὑπηυγάζεν ἐλευθέριος, 
µέλεσι δὲ τοῖς ἀποξεομένοις πολὺ τὸ εὐῶδες προσῆν. 
"Axpo δὲ µειδιάµατι x«i ὅσον Qv τοῖς χείλεσιν ὑπο 
τρέχειν' Xj μὲν, ὦ µιαιφὀνε, φησὶν, oist µου ταῖς 
τιµωρίαις τὸν τόνον ἐκλύειν' ἐγὼ dt τῷ ἐμῷ Χριστὸ 
ῥωννυμένη πέποιθα μᾶλλον ἄτονόν σε xai ἄπρακτον 
ἀποδεῖξαι, γνναιχὶ προσθαλόντα πόλεμο», x«i ταῦτα 
νεαρᾷ οὔση xci μηδὲν ἐχούσῃ πρὸς ἀρωγὴν, πλὺν 
ἐπὶ Θιῷ µόνῳ ἀψευδεῖ θαβῥούση. Τούτοις ἔτι πρὸς 
µανίαν παοοξυνθεὶς, λέθητα κχελεύει πίσσης τε καὶ 
ῥητένης ὑποπλησθέντα x«i λάθρως ἐκχκαέντα τὴν 
ἁγίαν ὑπολαθεῖν. Θεοῦ δὲ κατὰ τὸ σύνηθες ἐἑνερ- 
γοῦντος, ὁ μὲν λέθης χαζάπερ χηρὸς ἀπὸ προσώπου 
πυρὸς διελύετοὶ ὅπεο δὲ xotóutvoy εἶχεν ἐν ἑσυτῷ 
ἐξαπίνης διαχεθῖν, οὐκ ὀλίγους τῶν περιεστώτων 
ἀπίστων διελυμήνατο. 'AXA οὐδὲ οὕτω συνιδεῖν 
εἶχεν ὁ τυφλώττων ἀκριθῶς τὴν διάνοιαν, τίς ἢ 
θαυματονργεῦσα ταῦτα Φύναμις ἦν. "0θεν καὶ πᾶσιν 


509 


MARTYRIUM S. SOPHL£ ET FILIARUM EJUS. 


510 


oí; ἕδρασε τὴν ὕἵτταν ἀπενεγκάμενο, x«i ἀπόρως À potuit ille mente cecus intelligere, quenam esset 


ἔχων ὥσπερ τὸ κατὰ ywoun» αὐτῇ ποιῶν, τὸν διὰ 
ξίφους θάνατον ἐπίσις τῇ ἀδελφῆ, καὶ κατ αὐτῆς 
ἀποφαύεται. Πάλι δὲ καὶ αὐτὴ τὴν μητρικὴν μὲν 
ἐξιτέριον ἐπεκαλεῖτο εὐχήν ' τὴν τελευταίαν δὲ xai 
μετ) αὐτὴν ἀδελφὴν διανίστη πρὸς τοὺς ἀγῶνας 
ὑπόδειγμα ἑαντὴν ἀσφαλῖς διδοῦσα, xai πιστοὺς 
ἀπὸ τοῦ παθεῖν τοὺς λόγους παρέχουσα. Εἶτα τῷ 
Χδιμένω προσφῦσα λειψάνω τῆς ἀδελφῆς περιείχετο, 
κατεφίλει, περιεπτύσσετο " τοῦτο uiv ὡς ἁγίας τι- 
μῶσα, τοῦτο δὲ καὶ Üappouca ὡς ἀδελφῆς δαχρῦσαι 
παρὰ τῆς συγγενεέίας ἐφέλχετο, καὶ πρὸς ἠδονὴ» 
ἀνθείλχετο πάλιν, τῷ συνειδέναι μάρτυρα τὴν Χει- 
µένην εἶναι. Πῶς γὰρ ἂν καὶ ἐδάκρνσε πρὸς ὧν ἤδη 
ἐχώρει διὰ τοῦ ἴσου τρόπου τῆς τελευτῆς; δέχεται 
τοιγαροῦν καὶ αὐτὴ τὸν διὰ ξίφους θάνατον, καὶ ἄπεισι 
τὴν καλὴν πορεία», τὴν µακαρίαν ὄντως ὁδὸν, καὶ πᾶσι 
pi» Χριστιανοῖς ἐπιθυμητὴ», ὀλίγοις δὲ βάσιµον. 


hec virtus, que faciebat miracula. Unde etsi in 
omnibus, qus fecit, superatus fuissel, nesciens 
tamen quid ageret, in eam mortis per gladium 
inferendi, eque atque in ejus sororem, pronun- 
tiat sententiam. Rursus autem ea quoque in de- 
cessu prece implorabat maternas : postremam au- 
tem post ipsam sororem excitabat ad certamina, 
seipsam pulchrum et certum exemplar preebens, 
et ex uno quod passa sit, orationem faciens fide 
dignam. Deinde adjacentes sororis accedens reli- 
quias, eas amplectebatur : et partim quidem ex eo 
commota, quod esset soror, ad lacrymandum attra- 
hebata cognatione: partim autem intelligens mar- 
tyrem eam esse, qui jacebat, reliquias honorabat, 
tanquam sanctas, et ad gaudium retrahebatur. 
Quomodo enim propter sanctam laerymaretur, ad 
quam libenter pari modo mortis jam tendebat. 


Suscipit ergo ipsa quoque mortem gladio, et pulehram viam ingreditur, viam vere beatam, et que 
est expetenda quidem omnibus Christianis, sed quàm pauci ineunt. 


ΙΒ’, Ὁ τοίνυν ἄνομος διχκαστὴς εἰς ἔσχατον &ro- 
pias ἐλθὼν x«i τὸ τῆς αἰσχύνης περιφανὲς ύπενεγ- 
xti; οὐ δυνάµενος, ὅμως ἐπὶ τῇ ἐσχάτη τῶν ἀδε)- 
φῶν ἐσάλενε τὰς ἐλπίδας. Ἔδακνε γὰρ αὐτὸν τὸ 
χομιδῆ νέον τῆς μάρτυρος, ὡς εὐεπιχείρητον αὐτῷ 
γινήσεσθαι προσδοκώµενον. Ἐπει ὃς xai προσῆγε 
τὰς ἐρωτήσεις, καὶ λόγους ἐκίνει πείθεν δυναµέ- 
νους Mà ἀπατάτω σε, φησὶν ἡ Αγάπη, τὸ νεαρὀν 
µου τῆς ἡλιχίας, ὡς εὐεξαπάτητον ἔσται, χαὶ λόγοις 
τοῖς σοῖς εὐχόλως δολώμενον ' διδάξει γάρ σε μετ 
ὀλίγον ἤ πεῖρα ὅτι τῆς αὐτῆς ῥίδης ὅρπηξ ἐγὼ, 
x«i µίας ἐχείνης Ὑαστρὸς Ὑέννημα, v ἤδη δύο 
βλαστῶν καὶ τέκνων εις πειρα» ἐλήλυθας. O2 γὰρ 
in! ἐμοὶ τὰ τῶν προλαθονσῶν αἰσχυνθήσεται, οὐδὲ 
τὴν αὐτῶν εὐγένιαν ἐγὼ ψεύσοµαι, ἀλλὰ τοσούτῳ 
μᾶλλον ὑπερθαλῶ τῇ καρτερία, ὅσῳ x«i τῇ 
τὴν ιοῦ Χριστοῦ βοήθειαν ἐπὶ 
ταύταις δεδιδαγµένη. Οὐκ ὕνεγκε τὴν παβῥησίαν 
ταύτην ὁ 


χαὶ 
πείρα πλεονεκτῶ, 


μιαρὸς, ἀλλ ἱχρίῳ τὴν ᾿᾽Αγάπην» ἀναρ- 
τᾶσθαι χελεύει, xai πανταχόθεν, 
ὡς τὰς τῶν μελῶν ἁρμονίας τῷ σφοδρῷ τῆς ἑνστά- 
σεως τῆς χατὰ φύσιν συνθέσεως διασπᾶσθαι. ᾽Αλλὰ 
à τοῦ Θεοῦ ὀΦύναμι τῶν ἄλλων ἀδελφῶν προ: 
στᾶσα, καὶ pet. αὐτῆς ἣν, ἀπαθῆ χαχῶν συντηρούσα. 
ἸΑνάπτεται τοιγαροῦν καὶ 


ίμασι τείνεσθαι 


αὐτῇ χάµινο ἐκ παν. 
τοδαπῆς ὕλης, πρὀτερον το) προστάξαντος ἰσχυρῶς 


C 


Xll. Iniquus autem judex cum ad extremam 
venisset dubitationem,et non posset apertam ferre 
ignominiam, in extrema tamen sorore adhuc spe 
tenebatur. Eum enim movebat valde tenera illius 
&tas, que ei existimabatur fore expugnatu facilis. 
Postquam autem adhibuit interrogationes, et movit 
verba, quie poterant persuadere : Ne te decipiat, 
inquit Charitas, &tas mea tenera, ut que facile 
possit decipi, et a tuis verbis allici. Te docebit 
mox experientia, me esse ramum ejusdem radicis, 
et fetum illius unius uteri, cujus jam duorum 
germinum et filiarum fecisti periculum. Non enim 
quantum in me erit, priores pudore afficiam ne- 
que degenerabo ab eadem nobilitate : sed tan- 
tum superabo fortitudine, quanto majorem habeo 
experientiam, ut qua Christi auxilium in eis didi- 
cerim! Hanc libertatem non tulit sceleratus, sed 
jubet suspendi Charitatem, et o:nni ex parte ex- 
tendi loris adeo ut membrorum compages vehe- 
menti illa contentione divellerentur à naturali sua 
compositione; sed Dei virtus, que aliarum sororum 
curam gesserat, cum ipsa quoque erat, illam ille- 
sam servans a malis. Accenditur ergo ei quoque 
fornax ex omnis generis materia, cum is qui jusse- 
rat, prius vehementi ira fuisset incensus ; Vides, 
dicit ille martyri, ignem qui contra te movetur. 


ópyü διακαυθέντος. "Opa; οὖν, ἐχεῖνός φησι τῇ D Non poteris aliter minas ejus effugere, nisi quod 


µάρτυρι, τὸ xarà σον Χχαιόµενον  TUp; Ετέρως 
οὖν οὐκ ἂν δύναιο τὴν ἀπειλὴν αὐτοῦ ἐκφυγεῖν, ti 
μὴ τὸ προσταττόμενον οὐδὲν ὑπερτιθεμένη τελέσαι 
σπουδάσης' ἐγὼ δέ σοι καὶ φιλανθρωπότερον χοή- 
σοµαι  εἰπὲ γὰο κατὰ πρὀσχημα ᾖῥήματι povo, 
Μεγάλη ἡ Αρτεμις καὶ εὐθὺς ἀπολύῃ πάσης 


αἰτίας. Ἡ δὲ, Mà Ὑένοιτὸ pot, φησὶ, μηδὲ ῥήματι 


imperatur minime tergiversans, effectum reddere 
studueris. Ergo autem te utar etiam benignius. Dic 
enim solum : Magna Diana, et statim ab omni cri- 
minalione liberaberis. llla autem : Absit, inquit, 
ut vel solo verbo faciam alquid impium et indeco- 
rum, et linguam tali polluam locutione, quee est 
aliena & pietate in eum, qui creavit. 


µόνῳ ἀνόσιόν τι δρᾶσαι καὶ ἀπριπὲς, καὶ Ὑλῶσσαν ῥυπῶσαι τοιούτῳ φθέγµατι, ἀλλοτρίῳ ὄντι τῆς πρὸς τὸν 


πεποιηχότα θεοσεθείας. 

ΙΓ’. Τί τὸ ἀπὸ τοῦδε; Τοὺς λόγους ἀφεὶς, τὸ ὑπὸ 
τοῦ θυμοῦ χελευσθὲν ἐποίει, καὶ ἀκοντίδεσθαι ταύτην 
τῷ πυρὶ προσέταττεν. Ἡν δὲ οὐ τοὺς συλληψομένους 


ΧΠΙ. Quid deinde? Verbis relictis fecit, quod et 
jubebat ira, et jussit eam jaci in ignem. Illa autem 
non solum eos qui ipsam erant comprehensura, 


911 


MENSIS AUGUSTUS. 


512 


sed propemodum ipsum etiam jussum pr:xveniens, Α µόνον, ἀλλὰ μικροῦ καὶ αὐτὸ τὸ πρόσταγμα φθά- 


in mediam flamraam insiluit, tanquam in aquas 
calidas et lavacra suavissima. Protinus ergo flam- 
ma quidem diffundebatur, et apprehendebat eos 
qui cireumstabant.Tetigitautem ignisipsum quoque 
judicem,tuim utulcisceretur impietatem,tum ut ipse 
minime dubitaret, sed uteretur seipso teste divinae 
potentie. Sic ergo res quidem impiorum afficie- 
bantur dedecore ; glorificabatur autem Deus per 
suam martyrem. Judici autem male se habebat 
ea pars corporis, quam flamma tetigerat, et mittit 
quosdam,qui sanctam adducerent. Qui autem missi 
fuerant, vident quosdain candidis indutos vestibus, 
eleganti et honesta specie, qui vel sola forma po- 
terant adducere in admirationem; qui etiam ssepe 
visi fuerant cum beata versari in fornace, et simul 
cum ea preces fundere. Cum autem eis sanctam 
conantibus capere solute essent dextere, non va- 
lentes aliquid amplius facere : Egredere, clama- 
bant, ancilla Dei: vocat te judex. Que etsi ex 
igne egressa esset illesa, cum ei omnino non no- 
cuisset ignis, et impius corpus haberet adhuc se- 
miustulatum, et ex ipso posset intelligere : cras- 
sam tamen nubem ferens in oculis, erat plane 
insipiens. Propterea in eam rursus alia induxit 
supplicia, et jubet ejus membra transfigi terebris. 
Cum autem martyr habens omnino mentem ad 
Deum sublatam, parum aut nihil curaret tormenta, 
eam morte condemnat. Quod quidem cum audiis- 
set adolescentula, cujus non erant pusilli et mulie- 
bres spiritus, et reputasset hoc esse veluti si- 
gnaculum et firmitatemsue in Deutn confessionis, 
magnas Deo egit gratia : Ago tibi gratias, dicens, 
divina Trinitas, una divinitas, una gloria, una po- 
tentia, quod te et tuis martyribus meis sororibus 
dignam me, que sum minima, reddidisti. Concede 
autem, ut mater mea post meum decessum tandiu 
sit in hac misera vita superstes, ut tuis ancillis 
justa faciat. 


XIV. Cum sic precata esset beata Charitas ad- 
mirandee filie mater admirabilis pro ea est preca- 
ta, non ut eam videret vivam, et longo tempore 
viveret, mortem effugiens, et eam solam haberet 
consolationem et spem senectutis, cum ab aliis 
essel deserta filiabus; nihi] horum est precata, 
aut voluit; h:ve enim judicabat esse matrum illi- 
beralis et pusilli animi, et qua intuentur solum 
ad id quod adest, et. quod videtur : sed ut con- 
venienter ejus proposito acciperet consummatio- 
nem et bona facta bonus sequeretur exitus. Quam- 
obrem ad mortem ei addens animum, et ad fl- 
nem, cursus confirmans : Euge, dicebat, o filia ; 
ο mei uteri revera felix planta! o que honora- 
visti parentes! ο quae Deum in tuis glorificasti 
membris. Quis non tuam laudabit fortitudinem ? 
Quis non animi robur etconstantiam? Vade ad com- 
munem Dominum, ad thalamum, in quem non ca- 
dit interitus, ad quietem revera beatam, laborum 


C 


Ρ 73 poxop.ov 


νουσα, ἐπὶ µέσης ὕἤλατο τῆς gÀoyóc, ὥσπεο ἐπὶ 
θιρμῶν ὑδάτων καὶ λουτρῶν ἤδιστα. Παραυτίχα 
qo)» Ἡ μὲν φλὸξ διεχεῖτο, καὶ τῶν περιεστώτων 
ἐπελαμθάνετο ' ὕπτετο δὲ καὶ αὐτοῦ τοῦ δικάζοντος, 
ἅμα μὲν τὴν ἀσέθειαν ἀμννόμενον, καὶ πρὸς τὸ 
μηοδὲν αὐτὸν ἀμφίθολον ἔχειν, ἀλλ ἑαυτῷ µάρτυρι 
χρῆσθαι τῆς τοῦ Θεοῦ δυνάμεως. Οὕτως οὖν τὰ μὲν 
τῶν ἀσεθῶν κατησχύνετο, Θεὸς δει διὰ τῶς αὐτοῦ 
μάρτυρος ἐδοξάζετο ΄ siye δὲ καὶ τῷ δικαστῦ πονή- 
poc τὸ παραπολαῦσαν τῆς φ)ογὸς µέρος taU σὠμα- 
τος, xal πέµπει τινὰς ἄξοντας τὴν ἁγίαν. Οἱ dt 
πεμφθέντες λευχημονοῦντας ἑώρων τινὰς εὐπροσώ- 
πους ὅτι μάλιστα χαὶ χαρίετας ἔχπληξι ἀπὸ τῆς 
μορφῆς ἐμποιεῖν δυναµένους' oi xai πολλάκις ἐν 
τῇ χαµίνῳ συνὀντες τῇ µακαρία x«i συναναφέροντες 
αὐτῇ τὰς εὐχὰς ἐθεάθησαν. Ἐπεὶ οὖν ἐπιχειροῦσι 
τούτοις τὴν ἁγίαν λαθεῖν παρεῖντο αἱ δεξιαὶ, οὐ 
δυνάµενοί τι δρᾶσαι πλέον ' Ἔξιθι, ἐθόων, d τοῦ 
Θιοῦ δούλη, ὁ διχάζων x«t. Ὡς οὖν ἄθιχτος ἀπὸ 
τοῦ πυρὸς ἐξῆλθεν οὐδὲν αὐτὴν τὸ παράπαν βλά. 
ψαντος, ὁ δυσσεθὺς καίτοι ἡμίφλεκτον ἔτι τὸ σῶμα 
ἔχων, xal ἀφ᾿ ἑαυτοῦ συνεῖναι δυνάµενο, ὅμως 
παχὺ φέρων τὸ ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν τῆς ψυχῆς νίφος, 
ἀσύνετος 74. Καὶ διὰ τοῦτο καὶ αὖθις τιμωρίας 
ἐπῆγεν ἕτερας, καὶ τουπάνοις αὐτὴν χελεύει διαπε- 
ρονᾶσθαι τὰ µέλη. Ἐπεὶ δὲ τὴν διάνοιαν διὰ παν- 
τὸς πρὸς Otóv ἔχουσα τῶν ἐπαγομένων ὀλίγα ἐφρόν- 
τιδεν ἡ οὐδὰν, τὸν διὰ ξίφους θάνατον καὶ αὐτῆς 
καταχρίνει, ὅπερ ἡ μηδὲν ἀγεννες µηδε θῆλυ φρονοῦ- 
σα νεᾶνις ἀκούσασα, καὶ ὥσπερ σφραγῖδα τοῦτο καὶ 
ἀσφάλειαν τῆς πρὸς Θεὸν ὁμολογίας λογισαμίνη, 
πολλὰς ὡμολόγει τῷ Oso χάριτας᾽ Εὐχαριστῶ σοι, 
λέγουσα, θεία Τριὰς, µία θιότης, µία δόξα, µία 
δύναμις, ὅτι xal µε τοῦ νυμφῶνος τοῦ σοῦ xai τῶν 
σῶν μαρτύρων ἀδελφῶν αξίαν τὴν 
ἐλαχίστην ἔδειξας. Δὸς δὲ καὶ τὴν ἐμὴν μητέρα 
μετὰ τὴὺν ἐμὴν τελευτὴν τῷ ταλαιπώρῳ τούτῳ ἐπιζῆ- 
σαι βίω, ὅσον τὰ νενοµμισµένα ταῖς σαῖς θεραπαι- 
νέσιν ἀφοσιώσασθαι. 

ΙΔ’. Οὕτω τῆς µακαρίας δεηθείσης ᾽Αγάπης, n 
τῆς θαυμασίας θυγατρὸς θαυμασία µήτηρ τινὰ 
ὑπὲρ αὐτῆς δέησιν ἐποιεῖτο, οὐχ ἵνα ξῶσαν αὐτὴν 
ὁρᾷ, οὐδ᾽ ἵνα μακρὸν χρόνον βιώη τὸν θάνατον 
ἐκφυγοῦσα, x«i παραμνυθίαν αὐτὴν µόνην ἴχοι καὶ 
ἐλπίδα τῶν ἄλλων θυγατέρων ἵἔρημος 
οὖσα ' οὐδεω τοιοῦτον $ ηῶξατο ἡ ἠθέλησε. Ταῦτα 
γὰρ ἀγεννῶν ἔχοινε µητέρων καὶ πρὸς τὸ παρὸν 
µόνον βλεπουσῶν, ἀλλ ὥστε χατὰ τὴν αὐτῆς πρὀ- 
θεσιν καὶ τὴν τελείωσιν δέξασθαι καὶ καλαῖς πρά- 
ξεσι χα)ὸν ἀκολουθῆσαι χαὶ τέλος. Διὸ x«i πρὸς 
τὸν θάνατον ἐπαλείφουσα ταύτην, x«i πρὸς τὸ τοῦ 
δρόμου τέλος ἐπιῤῥωννῦτα: Εὔὖγε, 
ἔλεγε, ὦ Ὑαστρὸς ἐμῆς μµακάριον ὄντως φυτὸν, ὦ 
γονεῖς τιµήσασα, ὦ Θεὸν ἐν τοῖς coi; δοξάσασα 
µέλεσι ' τίς σε τῆς ἀνδρίας οὐκ ἐπαινέσει; τίς τῆς 
καρτερίας. τίς τῆς ἐνστάσεως; ΄Απιθι πρὸς τὸν 
χοινὸν Δεσπότην, πρὸς τὸν νυμφῶνα τὸν ἄφθαρτον, 
πρὸς τὴν µακαρίαν ὄντως ἀνάπανσιν, ἀπολειψαμένη 


τῶν ἐμῶν 


" 
6) 


θύγατερ, 


ha 


513 


VITA S. STEPHANI. 


514 


τῶν ἆθλων τὰς ἁμοιθάς. Ὡς ΄σου τὸν στέφανον φαν- Α acceptura remuneraliones. Ut visione apprehendo 


τάζοµαι δεξιᾷ Δεσποτιχῇ προτεινόµενον |. Ὡς τοὺς 
ἀγγέλου, ὁρῶ Χαΐροντας, καὶ τὴν Gà» τελείωσιν 
ἀναμένοντας | Ὢ οἷαις ἐὼ Ἠτρίσι θυγατράσι τὴν 
Τριάδα τετίµηχα | Ota. δῶρα, ola θύματα προσ- 
ήνεγκα ταύτη | Τοιαύτας εὐχὰς, τοιούτους λόγους 3 
χαλὺ µήτηρ ἐφόδιον τῇ θυγατρὶ παρασχουσα, πρὸς 
và» ποθουµέναν ὁδὸν παρέπεμψε’ τὸν αὐχένα οὖν ἡ 
µακαρία Ἠπροτείνασα τὸν ὑπὶρ Χριστοῦ θάνατον 
ὑπέστη προθύµως, ἧς τὸ σῶμα » μήτηρ περιπαθῶς 
ἅμα καὶ εὐλαθῶς κατησπάδετο, τὸ τε τῆς φύσιως 
xai τὸ τῆς γνώμης ποιοῦσα, εὐωδιάσασά τε x«l 
περιστείλασα, ὅπως ἔδει τὴν καὶ μητέρα καὶ φιλο- 
μάρτυρα, μεγαλοπρεπῶς τε xai φιλοτίμως, x«l ὅσα 
γόµος ἐπὶ τοιούτοις ἨὙίνεσθαι λειψάνοις τελέσασα, 
τοῖς τῶν ἀδελφῶν καὶ ιοῦτο συνάπτει, καὶ τῷ ναῷ Β 
χατωατίθησι ταῦτα, ὃν ἔτυχε πρότερο ἀναστήσασα 
φιλοκάλως, µέγα τι χρῆμα καὶ θησαυρὸν ἀδαπάνητον 
à φΦφιλόχριστος ὄντως δωρησαμένη Χριστιανοῖς, 
ἴασιν ψυχῆς, ἴασιν σώματος, ἀπρόσχοπον βίου δια- 
γωγὺν, πρὸς θεὸν οἰχείωσιν, μεγάλων ἀγαθῶν πα- 
ροχἠν δωρεῖσθάι δυνάµενον. Εἶτα parà τὴν ἐχείνης 
τελείωσιν, τριῶν ὅλων ἡμερῶν διαγενοµένων, ἡὃ 
ἐξελθοῦσα tà» ὑπὶρ τῶν 
ἱερῶν παίδων τελέσουσα μνήμην, προσφῦσα τῇ τῶν 
λειψάνων σορῷ Τίμια παρὸ θεῷ θύματα, ἴφη, 
τετελειωµένα κχαλλιερήματα, δέξασθε τὴν ὑμῶν µη- 
τέρα σύσχηνον τοῖς ὑμετέρις οἷς κατοιχεῖτε 
σκηνώµασιν. Ταῦτα έφη, καὶ συναπήχθη τοῖς ῥή- 
Lact d  tvvaía, xxi ὕπνον ὕπνωσε τὸν διχαίοις 
ἁρμόξδοντα, ^» µάήτηρ προστεθεῖσα ταῖς θυγατράσι, 
καὶ κοινῷ πάλιν τῷ τῶν ἁγίων χορῷ. Αἱ Ὑοῦν συνελ- 
θοῦσαι φιλευσεθεῖς τὰ νενοµισµένα xal im' αὐνῆ 
τελέσασαι, τῇ θυγατέρων σορῷ κατ- 
έθεντο. Εδει γὰρ ὥσπερ τῶν ψυχῶν, οὕτω δὴ καὶ 
τῶν σωμάτων µίαν αὑτῶν εἶναι τὴν χατοιχίαν, εἰς 
δόξαν Πατρὸς, Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος τῆς μιᾶς 
θεότητος, f; πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ, xat προσκύνησις, 
νῦν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


χαλλίπαις αὕτη μήτηρ 


χοινῆ τῶν 


coronam, que dextera Domini porrigitur. Ut video 
angelos l:etantes, etexspectantes tuam consumma- 
tionem. O quibus ego tribus filiabus honoravi 
Trinitatem : qualia dona, quales ei obtulisuffitus? 
Tales preces, talia verba cum egregia mater filie 
prebuisset viaticum, prosecuta est ad viam deside- 
ratam. Collum itaque porrigens beata, prompto 
et alacri animo subiit mortem pro Christo. Cujus 
corpus mater simul cum magna affectione et pie. 
tate est amplexa : faciensque quod volebat ratio et 
natura, cum ipsum suffiisset, et ut decebat matrem 
et martyrum amantem, splendide et magnifice 
composuisset, et ea fecisset, que de more fiunt 
in rebus hujusmodi, id quoque in templo deponit 
simul cum sororibus, quod illa prius preclare ex- 
citaverat, rem magnam et thesaurnm, qui consumi 
non potest, vere amans Christi femina largita 
Christianis medelam anime, medelam corporis, 
inoffensam vite transactionem, Deo conjunctio- 
nem, et qui potest magna bona prebere. Deinde 
cum tres integri dies intercessissent post ilius con- 
summationem, egressa hec egregiarum filiarum 
mater pro sacrosancüs filiabus peractura com- 
memorationem, accedens ad loculum reliquiarum : 
Pretiose, dixit, apud Deum hostie, consummata 
et pulchre litata sacrificia, accipite vestram ma- 
trem contubernalem in vestris, que Mhabitatis, 
tabernaculis. Haec dixit, et simul cum his verbis 
abscessit mulier egregia, et somno, qui justis con- 


C gruit, obdormiit mater addita filiabus, et commu- 


ni rursus choro sanctorum. Cum autem pis 
convenissent femine, ei quoque justis factis depo- 
suerunt in communi loculo filiarum. Oportebat 
enim, quomodo animarum, ita etiam corporum 
esse unam habitationem : ad gloriam Patris et 
Filii, et Spiritus sanc6, unius divinitatis, quam 
decet omnis gloria, honor et adoratio, nunc et 
in secula seculorum. Amen. 





VITA 
SANCTI STEPHANI 


PAP/E ET MARTYRIS. 


(Latine apud Surium ad diem 


2 Augusti. Grece non exstat.) 


Quo tempore Valerianus et Gallienus impietatis D detulisset,omnesejusfacultates ipse haberet et quos- 


sectatoresimperabant, Christianorum quamplurimi 
acerbissimos tyrannos declinantes, lalitabant. Non 
deerant tamen qui fidei certamen subeuntes, marty- 
rii palmam assequerentur. Erat enim lex proposi- 
ta ut quicunque Christianum hominem latitantem 


cunquehonoresin exercitu petiisset,obtinereposset. 
Illo igitur tempore B. Romane urbis episcopus 
Stephanus, cum totum clerum congregasset, sio 
eum affatus est * Audistis, fratres et commilitones 
mei, erudelissimum edictum diaboli, ut si quis 


5415 


MENSIS AUGUSTUS. 


516 


Christianum deprehenderit, omnes ejus facultates A Titulum vocatum fuisse diximus,itaque Nemesium 


ipse possideat. Moneo igitur vos, fratres, ut terrenas 
divitias contemnatis,quo coelestis regni hereditatem 
percipere possitis : Nolite hujusmundi principes 
extimescere : sed Deum celi et terre Dominum, 
ejusque unigenitum Filium Jesum Christum adorate 
illum colite,adillum confugite, qui potest nos omnes 
eripere de manibus inimicorum nostrorum et de 
diaboli malitia liberatos sua gratia corroborare. 

Il. Tunc presbyter quidam,nomine Bonus : Nos, 
inquit, terrenas nostras facultates relinquere 
in animo habemus, quinimo sanguinemipsum pro- 
pter Dominum nostrum Jesum Christum, et ejus 
nominis confessionem effundere parati sumus, ut 
illum assequi digni efficiamur.His dictis,omnes cle- 
rici ad beatissimi pontificis pedes prostrati, signi- 
ficarut, quod quisque gentiles domi suse habe- 
ret, qui baptizari optarent.Itaque a pontifice queere- 
bant num alio, an ad eum illos ducturi essent, 
quo baptizari possent. Jussit igitur beatissimus 
episcopus, ut postero diead cryptam, que appella- 
tur Nepotiana, omnes convenirent. Cum igitur ad 
eam cryptam convenissent, inventi sunt illic tam 
mares, quam femine, centum et octo ; quos illo 
ipso die Pontifex in nomine Domini nostri Jesu 
Christisanctissimo baptismate etaliis divinis myste- 
riis consecravit, et ut illis placatum ac propitium 
Deum redderet, sacrificium obtulit, sicque omnes 
sacramentorum participes facti sunt. 

III. Eo autem die, qui deinceps secutus est, beatus 
Stephanus ordinavit tres presbyteros, et. septem 
diaconos, ac sexdecim clericos et sedens omnes il- 
los docebat de regno Dei, ac de sempiterna illa 
vita, que& futura est. Mox coeperunt populi ex Gre- 
cis et reliquis gentibus ad euin venire, qui divinos 
sermones audientes, a Stephano pontifice baptiza- 
bantur. Interea venit quidam tribunus militum, Ne- 
mesius nomine, cui erat filia unica que ab incu- 
nabulis : apertos quidem oculos habuerat,sed nihil 
omnino aspiciebat. Ille se ad beati pontificis pedes 
prostravit, ac dixit : Oro te, pontifex, ut me et 
flllim meam baptizas, quo et ipsa illuminetur, 
et animas nostras ab eternis tenebris eripias, 
quoniam ad hanc usque diem semper in erumnis 
et doloribus propter hujus filie mee cecitatem ver- 
satus fui. Tunc beatus episcopus : Si credis,inquit, 
ex toto corde, omnia tibi credenti concessa fue- 
rint. Ad hecNemesiustribunus : Ego ad hanc usque 
diem toto animo credidi, et nunc credo Dominum 
Jesum Christum Deum esse qui aperuit oculos ceci 
nati : neque enim humanis consiliis impulsus, sed 
ejus ipsius vocatione, ad sanctitatem tuam veni. 

IV. His auditis, statim beatus pontifex hominem 
illum adduxit ad locum quemdam, qui vocatur 
Titulus pastoris; cumque et ipsum, et ejus filiam 
catechismoinstruxisset, quemadmodum Christiane 
fidei canones et ordo postulat, jussiteos jejunare us- 
quead vesperam. Cum autem venisset hora vesper- 
tina, benedixit aquee in eo loco, quem pastoris 


B 


C 


D 


in aquam demisit, et baptizavit in nomine Patris, 
et Filii, et Spiritus sancti. Cum vero ex piscina 
exiisset, ccepit ipsius filia clamare : En hominem 
video, qui tetigit oculos meos, in cujus circuitu 
magne lucis splendor apparet. Tunc Stephanus et 
ipsam Nemesii filiam baptizavit, qu&Lucilla vocata 
est. Ex hoc tempore multi ceperunt ad pedes 
beati pontificis Stephani se prosternere ; et cum 
lacrymis baptismum ab eo petere. lllo itaque die, 
quo Lucilla baptizata est, mares et femine sexaginta 
duo baptizati sunt. Sic igitur, divina gratia et 
ope adjuvante, multi viri Deum metuentes ex gen- 
tibus, beatum pontificem Stephanum adierunt, ut 
ab illo Christi baptismum acciperent. Mox ille san- 
etissimus pontifex, Spiritus sancti gratia refertus, 
eopit Christianorum multitudinem in unum locum 
convocare divinaque officia celebrabatin martyrum 
latibulis, que erypte appellantur : quo tempore 
Nemesium patrem Lucille ordinavit diaconum. 

V. linpietatis vero sectatores quidam cum hec 
audivissent, insuper et Nemesium tribunum cum 
tota familia Christi fidem sectari, baptismoque et 
fidei lumine adjutum,ceecitatempristinamabjecisse, 
rem detulerunt ad Glabrionem et Maximum consu- 
les, homines scilicetimpietatis valde studiosos.Tunc 
illi de ea re consultantes, preceperunt, ut quocun- 
que in loco Nemesius diaconus inveniri posset, 
omnino gravissimis suppliciis affigeretur. Cum au- 
tem Nemesius ipse quodam die per viam Appiam 
iter faceret, et esset prope Martis templum, et Vale- 
rianum ac Maximum impios homines videret, qui 
utantea consueverant foedissima deemonibus sacri- 
ficia oflerebant, ita Deum ipsum f[flexis genibus 
oravit : Domine Deus creator coeli et terre, dissipa 
consiliaet machinas,quibus diabolus humanas men- 
tes pervertit; dissipa eas, qu&so, per nomen Domini 
nostri Jesu Christi Filii tui, quem misisti in 
hunc mundum. Contere Satanam, ut miseri et in- 
felices isti ab ejus laqueis quibusiirretiti sunt eripian- 
tur, ac humanis manibus fabricata simulacra de- 
relinquentes, agnoscant te omnium rerum creato- 
rem, Deum et Patrem omnipotentem, et unicum 
Filium tuum Dominum Jesum Christum. llla ipsa 
hora impius Maximus 8 diemone correptus, voce 
magna capit clamare : Nemesius nunc factus Chri- 
stianus me incendit.Ecce illius oratio mecruciat. Ex 
illaigitur hora egressietemplo, jusserunt Nemesium 
detineri. Cum vero qui eum tenuerant, verberibus 
pulsarent, repente Maximus consul efflavit animam. 

VI. Itaque Neinesius statim ductus estad Valeria- 
num iun palatium, quod Claudii nomine appellatur. 


^. Quem sic affatusest Valerianus : Et ubinam est, o 


Nemesi, prudentia illa tua, quam semper in te co- 
gnovimus, tum in consiliis ineundis, tum in rebus 
gerendis firmissimam ? An ignoramus nos, quid 
optimum, quidve pessimum sit, quippe qui non 
aliud te adhortamur ut facias, nisi quod utilitatem 
tibi affare possit, ut scilicet que vera sunt ample- 


9117 


VITA S STEPHANI 


618 


ctens, deos ipsos non deseras, quos omnitempore A miseris modis te consumam. Hec dixit, et Sempro- 


& pueritia coluisti et veneratus es ? Ad hec Ne- 
mesius diaconus : Ego, inquit, scelestissimus verita- 
tem ipsam dereliqueram, et sanguineum innocentem 
effuderam, et ad hoc usque tempus peccatis one- 
ratus fueram ; sed Christi Domini et Dei miseri- 
cordia modo adjutus, tandem Creatorem meum 
cognovi, cujus baptismo illuminatus sum, qui et 
cordis mei oculos aperuit, et corporeis filie mese 
pupillis lumen restituit. Hunc adoro, hunc timeo, 
huic cultum et preces supplex offero, cujus auxi- 
lium semper implorabo, et simnulera omnia, quee 
demones esse cognovi, et ipsa, et eorum cultores 
aversor et exsecror. Tunc ait Valerianus : Nota mihi 
sunt veneficia tua, quibus humanas cades patrare 
ausus es, quippe quiet Maximum consulem tuis prie- 
stigiis de medio sustulisti : quin etiam adhuc contra 
nostram et reipubliee salutem temere christiano- 
rum causa talia veneficia exercere non desistis. 
VII. His dictis, Valerianus ira percitus, jussit 
illum in privato carcere detineri, quem, cum opus 
fuisset, sistendum prs&cepit. Jussit etiam Sempro- 
nium Nemesii famulum, domino suo fidelissimurm, 
illic presto esse, a quoejusdem Nemesii tum facta, 
tum bona omnia inquirerentur :cujusetiam filiam 
Lucillam custodiri precepitapudsceleratam quam- 
dam mulierem, nomine Maximam. Postero autem 
die jussit iniquissimus Valerianus Sempronium 
tradi cuidam tribuno, qui vocabatur Olympius, ut 
torqueretur, et de domino ipsius per eum inqui- 
reretur. Illum igitur Olyinpius his verbis aggressus 
est: Novistine qua de causa hic ante nos con- 
stitutus es ? Hic ille ait. Ad que Sempronius nihil 
respondit. Sed nihilominus Olympius : Ausculta, 
inquit, Semproni, et fac quod jubent imperatores 
nostri: sin minus, multis et variis tormentis cru- 
ciaberis. Ostendas igitur nobis Nemesii domini tui 
facultates, deinde vero propitiis deorum nostrorum 
numinibus sacrifices. Ad haec Sempronius: Si facul- 
tates domini mei Nemesii requiris, scito illas a me 
Christo fuisse oblatas ; non enim nostra, sed illius 
erant bona. Quod vero dicis et me hortaris, ut diis 
tuis sacrificem, nullo modo faciam : Christo enim 
sacritfico Dei viventis Filio sacrificium laudis et 
confessionis, cuiet dominus ineus Nemesius seipsum 
obtulit. Cum hec dixisset Sempronius, furore ac- 


census est Olyinpius, et satellitibus dixit : Proster- D 


nite hominem istum, et virgis percutite. Afferte 
ante illum deum Martem ac tripodem, ut vel diis 
ipsis thura offerat, vel sine intermissione aliqua 
virgis percutiatur. Allatum igitur aureum [s&reum] 
Martis idolum una cum tripode, iu conspectu Sem- 
pronii locatum fuit. Quod cum Seuipronius vidisset : 
Conterat, inquit, te Dominus Jesus Christus Filius 
Dei vivi. Hoc dixit Sempronius, ac repente idolum 
illud sic liquefactum est, quasi cera igue admoto. 
Quod cum vidisset Olympius, stupore perculsus 
obmutuit : mox vero domi suz illum custodiri jussit, 
dicens : Hao nocte omnia tormenta tibi afferem, et 


nium custodiendum tradidit Tertullo cuidam, do- 
mus su& gubernatori. Exuperi& autem conjugi 
Olympiusipse narravit, quemadmodum Sempronius 
Jesu Christi Dei sui nomine invocato, Martis ido- 
lum comminuerit. 

VIII. Tunc Exuperia uxor : Si tanta, inquit, est 
Christi potentia, quantam dicis, satius nobis estde- 
hinc illos ipsos deos relinquere, qui neque sibi 
neque nobis opem ferre possunt. Querainus igitur 
Deum illum, qui Nemesii tribuni filie lumen resti- 
tuit. Tunc Olympius Tertullo precepit, ut mitius 
se gereret cum Sempronio, siquidem Nemesii pecu- 
niis inquirendis ipse operam dare vellet. Hoc 
mandatum exsecutus est Tertullus. Olympius vero 


p cum conjuge Exuperia, et unico filio Theodulo, illa 


ipsa nocte venerunt, et ad pedes Sempronii pro- 
strati, dizerunt: Nos paulo ante Christi potentiam 
cognovimus, verum scilicet Deum illum esse, qui 
Nemesii tribuni filie oculorum lumen dedit. Quam- 
obrem te precamur, ut cures nobis dari salutare 
baptisma in nomine Jesu Christi, quem tu predi- 
cas. Respondit Sempronius : Si peeuitentiam agitis 
ex toto corde vestro, benignus est Deus meus, et 
accipiet vos poenitentiam agentes. l'unc Olympius : 
Jamjam, inquit, faciam, ut credas ine toto corde 
Christi Dei tidem sequi. Hac dixit, et statim cubi- 
culum patefecit, in quo habebat multa οἱ varia 
idola. Quibus ostensis: En, inqui, Semproni, hec 
omnia simulacra in potestate tua sunt: fac illis 
quidquid libet. Cui Sempronius: Age, simulacra 


C ista omnia manibus propriis contere, auroque et 


argento, ex quibus confecta sunt, igue conflatis, 
pauperes congrega, et illis he? distribue. Fecit 
omnia, que Sempronius dixerat, Olympius, nihil 
prorsus dubitans. Hepente vero auuita esi vox e 
ccelo, dicens: In te, Semproni, requievit spiritus 
meus. Audierunt vocem illam Olyinpius et ejus 
uxor, et in fide ipsa facti sunt firmiores, ob idque 
ad salutare baptisma promnptiores. Itaque Sempro- 
nium precabantur, petentes utsigillum Christi acci- 
perent, etperaquaiu acSpiritum denuo nascerentur. 

ΙΧ. Omnia hec Sempronius Nemesio domino 
suo retulit. Que cum Nemesius accepisset, celeri- 
ter adiitad beatissimum pontiticem Stephanum, 
eique rem omnem exposuit. llle vero Christo Deo 
nostro gloriam dedit, et proxima nocte Olympii 
domum adiit. Quo viso, statim Olympius prostravit 
se ad pontificis pedes una cum uxore Exuperia, et 
filio Theodulo. Erexit autem illos sanctissimus 
pontifex, atque interrogavit, an crederent in Do- 
minum nostrum Jesum Christum. Cui omnes con- 
cordi animo responderunt : Credimus, Pater san- 
ctissime, in Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum. 
Tunc pontifex eos baptizavit in nomine sanctus, 
consubstantialis et individue atque  viviticantis 
Trinitatis. Ostenderunt autem illi et idola, que 
propriis manibus comminuerant. Qua de resanctis- 
simus pontifex gratias egit Deo, et pro illis sacri- 


519 


MENSIS AUGUSTUS. 


5920 


ficium obtulit benigno et salutis nostre auctori Α rum reliquias diligenter inquiras. Cum hoc man- 


Domino Jesu Christo ; eosque sancte oblationis 
participes fecit. Itaque totailla domus gaudio magno 
et hilaritate repleta est. 

X. Tertius dies preterierat, cum Valerianus 
et Gallienus imperatores valde impii hec au- 
dierunt, qui furore accensi, jusserunt Nemesium 
οἱ ejus filiam Lucillam, indicta causa, torqueri. 
Sed cum nullis tormentis de sententia moveri pos- 
sent, illos obtruncari jusserunt. Et quia cupiebant 
Lucillz patri persuadere, ut sententiam mutaret, 
preceperunt l.ucillam prius obtruncari. Cum vero 
et Nemesii propositum stabile atque immobile co- 
gnovissent, illum etiam securi percuti jusserunt in 
locoillo, qui estinter duas vias,Appiam et Latinam, 
nonlonge ab urbe Roma. Postera die nefarius 
Valerianus jussit Sempronium,publice audiendum, 
sisti. Cui dixit: Quare non consulis tibi ipsi, et 
diis te subjicis, per quos universa natura regitur 
etgubernatur? Christus me regit et gubernat, inquit 
Sempronius,qui et hanc sententiam mihi confirma- 
vil. Tunc jussit Valerianus Sempronium in ignem 
conjici. Milites igitur cum ignem multum accen- 
dissent, sanctum illum virum Sempronium, vinctis 
post terga manibus, in mediam flammam conjece- 
runt. Itaque beatissimus martyr Sempronius in me- 
dia flamma positus ; spiritum Jesu Christo com- 
mendavil. Pretiosie autem ipsius reliquie intacta 
permanserunt. Venit autem beatus pontifex 3te- 
phanus cuim clericis et viris religiosis, sanctique 
Sempronii reliquias collegit, et illas cum Olympii 
et sociorum, qui prius propter Christum inter- 
fecti fuerant, sanctissiuiis reliquiis collocavit. 

XI. Post multos dies Valerianus et Gallienus 
ec perunt beatum episcopum Stephanum et ejus 
clerum inquirere: quin etiam edicto proposito 
jusserunt, ut ubicunque inventi fuissent, post multa 
et varia tormenta, morte acerbissima necarentur. 
Itaque detenti sunt clerici duodecim, quorum 
nomina hec sunt: Faustus, Maurus Primitivus, 
Columnius [Calumniosus], Joannes, Exuperantius, 
Cyrillus, Honoratus, Theodosius [Theodorus], Basi- 
lius, Castulus, Donatus. Qui cum multis cruciatibus 
torquerentur, neque adduci possent ut facerent quod 
jussi erant, postremo imperatores jusserunt 
illos obtruneari in via que appellatur Aqu&du- 
etus. Quorum veneranda corpora curavitTertullinus, 
qui fuerat Olympii servus quamvis adhuc esset gen- 
tilis, οἱ eorum reliquias reposuit prope corpora san- 
ctoruin Juvini et Basilei, in via Latina. Cal. Aug. 

Xll. Hec cum audivisset beatus Stephanus 
pontifex, jussit ad se accersiri Tert.ullinum, quem 
multis hortationibus ad Christianam fidem conver- 
sum docuit de regno Dei, et sempiterne, vitae myste- 
riis initiavit, sanctissimoque baptismate purgavit, 
atque illum adhuc alba veste indutum, ordinavit 
presbyterum, Quem cum docuisset de salute ac 
coelesti regno sanctus pontifex : Esto, inquit, tibi, 
frater, hoconus impositum, ut inultorum marty- 


B 


C 


D 


datum accepisset Tertullinus, post duos dies quam 
presbyter ordinatus est, a Marco tribuno compre- 
hensus,ad Valerianum ducitur. Cui Valerianus : 
Age, inquit, domini tui pecunias huc affer ; secus, 
interficieris. Ad hec Tertullinus respondit : Si pe- 
cunias domini mei ettu habere cupis,cetlernam vitam 
assequi poteris ; nam ille pro Christo moriens, Deo 
ipsi facultates suasobtulit, in futuro illo &vo eas 
recepturus. Si ergo et tu vere in Deum credideris, 
mutaque ac sensus expertia idola exsecratus fueris, 
misericors et clemens Deus te poenitentiam agen- 
tem amplectetur. Tunc dixit Valerianus : Ergo 
domini tui pecunie eternam vitam illi afferunt ? 
Maxime, inquit Tertullinus, et non solum eeter- 
nam vitam, sed perpetuum eliam regnum conci- 
liant. 

XIII. His auditis, Valerianus ad eos sermonem 
dirigens, qui aderant : Delirat, inquit, Tertullinus 
iste. Prosternatur igitur in terram, et multis virgis 
percutiatur. Itaque cum B. Tertullinus sine mise- 
ricordia verberaretur,voce magna dicebat: Gratias 
ago tibi, Doimnine Jesu Christe, quod non disjunxi- 
sti me a domino meo et servo tuo Olympio, qui et 
me antecessit martyrio functus. Cum itaque inter 
verbera et plagas hoc diceret, jussit imperator ejus 
lateribus ignem subjici. Cui uefarii atque impij 
homineshoc epe inculcabant: Tertulline sacrilege, 
redde pecunias domini tui. Beatus vero Tertulli- 
nus constanti animo atque hilari vultu dicebat Va- 
leriano : Age, miser, fac celerrirue quidquid vis, 
ut per incendium et flammas istas me sacrificium 
Deo gratum offerre possim. Tunc jussit Valerianus 
Tertullinum non amplius verberari, sed tradi Sa- 
prit&io urbis pressidi, cui dixit: Age, require ab 
isto pecunias Olyinpii domini sui; deinde coge 
illum diis libare : quod nisi fecerit, variis tormen- 
tis crucietur. 

XIV. Cum hoc mandatum accepisset Sapritius, 
statim tribunal sibi parari jussitin eo loco, qui 
Mamertini domus appellatur, precepitque adduci 
ad se martyrem, precone sic indicente : Adducatur 
huc sacrilegus Tertullinus : Adductus itaque fuit 
Tertullinus, quem presses interrogavit, quonomine 
vocaretur. Cui Tertullinus: Peecator, inquit, sum 
ego, servus servorum Jesu Christi. Tunc Sapritius 
preses sic eum affatus est: Considera que nunc 
tibi precipiuntur, et sine mora facias, quod dico, 
ut vivas. Eía igitur diis sacrifica, et redde, que 
jubemus, bona Olympii domini tui; sin minus, 
tormentorum suppliciis consumptus fueris. Ad heec 
respondit Tertullinus : Si nosses eterne vite feli- 
citatem, non esses de presenti seculo anxius ac 
sollicitus, ea curans qu& a daemonibus, quos vos 
colitis, suggeruntur, et tibi et tui similibus eter- 
nos cruviatus afferent. His auditis, Sapritius pri- 
ses jussit Tertullini faciem lapidibus collidi. San- 
ctus vero Tertullinus, Deo gratias agens, dixit 
presidi: Tu meum os confringi jussisti, et Domi- 


521 


VITA S, STEPHANI. 


522 


nus meus Jesus Christus, quem ego colo, te ac À beatissimus pontifex a satellitibus extra monta 


diabolum idololatrie auctorem conteret. Tunc pre- 
ses dixit his qui presentes erant: Curnam iste 
moratur Olympii pecunias reddere ? Et ad eum 
conversus : Age, inquit, affer pecunias quas debes, 
et diis sacrifica, ne capite obtruncatus, vitam 
amittas. Respondit Tertullinus : Ego in Domino 
meo Jesu Christo, cui credidi, confirmatus ita 
sum, et ita illum habere cupio, ut presentem hanc 
vitam pro nihilo ducam, cujus nullos certos fines 
constitutos video. 

XV. Hec audiens Sapritius, furore accensus, 
jussit Tertullinum in ligno extendi, et nervis diu 
verberari. Cum igitur nervis ceederetur Tertullinus, 
clamabat : Domine Jesu Christe, ne deseras servum 


et portam Appiam ad templum Martis. Quo in loco 
episcopus ipse, omnibus spectantibus, oculos in 
ccelum erexit, ac dixit: Domine Deus, Pater Do- 
mini nostri Jesu Christi, qui evertisti turrim con- 
fusionis apud Babylonem, destrue, queso, nunc 
et locum hunc, in quo diaboli superstitio per ido- 
lorum cultum exercetur. Cum hec dixisset pon- 
lifex, repente facto tonitruo et fulgure maximo, 
templum Martis magna ex parte -corruit. Quod 
videntes milites, perterrefacti aufugerunt, ac reli- 
querunt beatissimum Stephanum cum omnibus 
Christianis, qui eum secuti fuerant. Itaque illa 
ipsa hora B Stephanus abiit cum omnibus Chri- 
stianis, quos secum habebat, ad coemeterium 


tuum, qui fidem et spem suam in te collocavit : p B. Lucille [a/. Lucine], ubi multis adhortationibus 


sed da vires, ut in sancta et recta confessione tu& 
perseverem, quoniam tu es spes mea, Fili Dei 
vivi. Mox jussit Sapritius Tertullinum in rota 
suspendi. Dum igitur in rota penderet beatus ille, 
Spiritus saneti auxilium invocabat. Cum autem 
ipsius animum ac propositum ita firmum etstabile 
vidisset Sapritius, ut moveri non posset, retulit 
Valeriano tyranno, Tertullinum nullis minis, nullis 
adhortationibus, nullis denique cruciatibus aul 
machinis adduci posse, ut vel diis immolet, vel do- 
mini sui facultates ac pecunias in medium afferat. 
Tunc Valerianus sententiam ferens, jussit Tertulli- 
num obtruncari. E rota igitur depositus,ductus est per 
viamLatinam ad secundum urbislapidem,quo in loco 
fuit capite obtruncatus. Ejus autem reliquias B Ste- 
phanus collegit, et sepelivit incrypta, que arenosa 
dicitur, pridie Kalendas August. [Cod. Kal. Augusti . 

XVI. Postero autem die Valerianus misit cohor- 
tem, qu&& beatum pontificem Stephanum cum multis 
clericis, presbyteris ac diaconis comprehenderet. 
Cum igitur pontifex et ejus clerici cum eo compre- 
hensi essent, plurimi Christiani lugentes a longe 
illos sequebantur. Postea vero quam B. Stephanus 
jussu Valeriani ante ipsius tribunal stetit : Tune, 
inquit scelestissimus imperator, es ille Stephanus, 
qui rempublicam nostram pertubare ac dissolvere 
aggressus es, quique consiliis et prestigiis tuis 
suades populo, ut a deorum cultu desciscat? Adheec 
sanctus episcopus Stephanus respondit: Ego rem- 
publicam non perturbo, sed admoneo et hortor 
omnes homines, ut derelictis daemonibus, qui ado- 
rantur in istis vestris idolis, ad verum Deum se 
convertant. Ergo, inquit Valerianus,tu statim in- 
terficiendus es, ut alii exemplo tuo perterrefacti, 
resipiscant et vivant. His diclis, jussitin templum 
Martis Stephanum pontificem duci, atque illic 
sententiam de illo pronuntiari. Ductus est igitur 


1 Matth. x, 928. 


M, Lat. cod. « Sepelierunt corpus ejus cum ipsa 
sede sanguine ejus aspersa in eadem crypta, in loco 
dicitur Cemeterium Calisti. » 

(2) Lat. cod. acoiuthum. Nam non acoluthis tan- 


PATROL. GR. CXV. 


Christianos consolabatur, ipsos hortans et cor- 
roborans, ne tyrannorum minas et tormenta formi- 
darent, cum Dominus ipse dicat: Nolite timere eos 
qui possunt occidere corpus, animam vero non pos- 
sunt occidere : timete illum, qui potest et animam 
et corpus perdere in gehennam 1. His adhortationi- 
bus bonus ille pastor proprias oves confirmans, 
obtulit Christo Deo omnipotenti oblationem. 

XVII. At impius Valerianus, cum et Martis tem- 
plum eversum fuisse, et Christianorum multitu- 
dinem cum poautifice Stephano esse audivisset, 
misit milites longe plures his quos antea miserat. 
Qui cum veuissent, invenerunt beatum pontificem 
Stephanum Deo sacrificium offerentem. Illorum 


C autem adventu sanctus episcopus nihil perturbatus 


est, sed tranquillo et quieto animo Christo Deo 
sacrificium obtulit, atque ibidem capite obtrunca- 
tus est, quarto Nonas Augusti. Christiani vero, 
qui erant illic, cum se tali pastore orbatos vidissent, 
multas lacrymas effuderunt. Ejus autem veneran- 
dum corpus in illa eadem crypta deposuerunt, 
ubi et ejus sanguis effusus fuerat, in via Appia, 
in qua martyr ille multa cum pace requievit (1). 

XVIII. Eodem die milites idolorum cultores 
diaconum (2) quemdam invenerunt, Tharsitium 
nomine, qui purissimum Christi corpus ferebat. 
Comprehenderunt igitur illum milites : cumque 
curiosius ab eo inquirerent, quidnam secum ferret, 
et ipse indignum judicaret ante porcos margaritas 
projicere, nulla ranione adduci potuit, ut sanctissi- 
num 80 purissimum sacramentum impuris homi 
nibus revelaret. Virgis igitur et lapidibus eousque 
Tharsitium contuderunt, quoad spiritum efflavit. 
Cum vero ejus corpus exanime per terram voluta- 
retur, curiosi et sacrilegi milites neque sub ulnis 
intra manicas, neque sub vestibus aliquid invenire 
potuerunt. Relicto igitur sic, ut erat venerando 


tuum, sed et laicis olim persecutione urgente con- 
cessum erat acceptam in Ecclesia Eucharistiam do- 
mum ferre. 


17 


523 


MENSIS AUGUSTUS. 


524 


illo Tharsitii corpore, multo cum stupore aufuge- Α ctissimi Stephani pontificisetmarlyris locum, Xi- 


runt, et ad Appit vise portam venientes, Christia- 
nos multos invenerunt. Mox Valeriano rem omnem 
ezposuere. lllo autem ipso die Christiani veneran- 
dum gloriosi martyris Tharsitii corpus in cemete- 
rio Calisti in via Appia deposuerunt. Post hec 
Christianorum Ecclesia in unum collecta, in san- 


stum Romanes urbis episcopum constituerunt nono 
Kalendas Septemb. tertio anno Valeriani, et Gal- 
lieni secundo (3): in nobisautem regnante Domino 
nostro Jesu Christo : cui sit gloria et imperium 
nunc et semper, et in secula seculorum. Amen. 


(3) Mendum hic irrepsisse vult Baronius anno 260 ponendumque annum Valeriani quartum et Gal- 


lieni tertium. 


MAPTYPION 
TOY ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΕΝΔΟΞΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ 


EYIIAOY. 


MARTYRIUM 
SANCTI GLORIOSISSIMIQUE MARTYRIS 


EUPLI 


(45 Augusti, — Ex monumentis Eccl. Grece Joan Bapt. Cotelerii, tom, I, p. 194). 


Il. Temporibus Diocletiani et Maximiani impera- B — A'. Κατὰ τοὺς καιροὺς Διοχλοτιανοῦ καὶ Μαξιμια- 


torum, tantus idololatris fervor insederat per omnes 
regiones et insulas, ut idola cuncta erigerent. Mise- 
runt autem imperatores quemdam nomine Penta- 
gurum in fines provincie Sicilie, qui omnia idola 
erigeret, Christianos vero impune disperderet gra- 
vibusque torqueret suppliciis. Ut ergo pervenit ad 
Catanam civitatem, Calvisianus de more plebi urbis 
precepit obviam prodire ei qui ab imperatoribus 
missusfuerat. Ea quippe gentilium consuetudo est. 
Et ingressus est Pentagurus in urbem. Tunc jussit 
Calvisianus tribunal suum constitui in loco qui 
Achillius appellatur; ad hec precones mitti per 
plateas civitatis, quo universi convenirent. 


ll. igitur cum Pentagurus in diabolico suo solio 
sederet una cum Calvisiano, universus populus 
congregatus est ante tribunal eorum. Tunc Penta. 
gurus postulavit, his ad Calvisianum verbis usus : 
Istine omnes deorum nostrorum religionem obser 
vant ? Respondit Calvisianus sic : Cuncti hi quos 
pietas tua conspicit, deorum nostrorum cultui 
dediti sunt. Que postquam audivit a Calvisiano, 
turbas jussit dimitti. Deinde Pentagurus edictum 


C 


νοῦ τῶν βασιλέων, τοιοῦτος θυμὸς τῇ εἰδωλολατρεία 
ἐγένετο καθ) ἑκάστην χώραν χαὶ νῆσον, ὥστε πάντα 
τὰ εἴδωλα ἐξεγεῖραι. ᾽Απέστειλαν δὲ οἱ βασιλεῖς τινα 


ὀνόματι Πεωτάγουρον ἐν τοῖς ὁρίοις τῶς ἐπαρχίας 
Σιχελέας, πάντα τὰ εἴδωλα ἐξεγεβραι, καὶ τοὺς 


Χριστιανούς ἀθώως ἀναλωθῆναι καὶ δειναῖς τιµνρίαις 
βασανισθῆναι. Ὡς δὲ ἔφθασεν ἐν τῷ Καταναιων mó- 
Àst, χατὰ τὸ εἰωθὸς ῥἐχέλευσεν ὁ Καλθισιανὸς τοῖς 
ὄχλοις τῆς πόλεως ἀπάντησιν ποιήσασθαι τοῦ ἀποστα- 
λέντος ὑπὸ τῶν βασιλέων, ὡς ἔβος ἦν τῶν Ἑλλήνων, 
Καὶ εἰσῆλθεν ὁ Πεντάγουρος ἐν τῇ πὀλει. Τότε ἐκέ- 
λευσεν ὁ Καλθισιανὸς τὸ τριθωνάλιόν αὐτοῦ τεθῆναι 
ἐν τῷ τοπῳ τῷ λεγομένω ᾿Αχιλλί. Καὶ ἐκέλνσεν 
χήρννας ἀποσταλῆναι κατὰ τὰς πλατείας τῆς πόλεως, 
ὥστε πάντας συναθροισθῆναι. 

B'. Τότε ὁ Πεντάγουρος καθεσθεὶς ἐν τῷ δισθολιχκῷ 
αὐτοῦ θρόνω σὺν τῷ Καλθισιανῷῶ, σννηθροίσθη πᾶς 
ὁ λαὸς ἔμπροσθεν τοῦ βήματος αὐτῶν. Τότε ἐκέλενσεν 
ὁ Πιωτάγουρος, λέγων πρὸς Καλθισιανόν Οὔὗτοι 
πάντες τὺν τῶν θεῶν ἡμῶν λατρείαν ἐπιτελοῦσιν ; 
᾽Αποχριθεὶς δὲ ὁ Καλθισιανὸς εἶπεν, Τούτους πάν- 
τας οὓς καθορᾷ à cà εὐσέδεια τὴν τῶν θεῶν ἡμῶν λα- 
τρείαν ἐπιτελοῦσω. Ταῦτα δὲ ἀχούσας ὑπὸ Καλδισια- 
voU, ἐχέλευσε τοὺς δχλοὺς ἀπολύθῆναι. Τότε ὁ Πε- 


525 


τάγουοος ἐνεφάνισεν Καλθισιανῳ τὸ πρὀσταγμα τῶν À 
βασιλέων. xal δώννυσιν αὐτὸν ἔπαοχον τῆς πο- 
λεως (1), καὶ ἀποδίδωσιν αὐτῷ τὸ πρὀσταγμα τὸ βα- 
σιλικὀν, ώστε πειράσαι τοὺς Χριστιανούς. Παρενθὺ 
οὖν ὁ Πεντάγουρος ὀδοιπορίαν ἐποιεῖτο ἐπὶ τὰς ἐἑτέ- 
pes πόλεις' σπουδὴν δὲ ἐποιεῖο ζητῶν τὴν τῶν ' 
Ακραγαντίνων πὀλιν. Τότε ὑψωθεὶς ὁ Καλθισιανὸς 
ὑπὸ τοῦ διαθόλου, ἐνδυσάμενός τε τὸ πρὀσταγμα τῶν 
ἀσεβεστάτων βασιλέων, θυμοῦ πλησθει ῥἐχέλευσε 
τοῖς ὑπηρέταις αὐτοῦ λέγων * ᾿Ακριθῶς ἐρευνῶντες 
ἐξέλθετε ἐπὶ τὰς πλατείας τὰς πόλεως, καὶ ἐ, τοῖς 
περιχώροις τοῖς ἐπιχειμένοις ἡμῖν, καὶ ἐὰν εὐρητέ 


MARTYRIUM S. EUPLI. 


926 


imperatorum patefecit Calvisiano, cumque preesi- 
dem urbis declaravit, necnon tradidit ei imperiale 
edictum, ut Christianos inquireret. Confestim ita- 
que Pentagurus ad alias urbes iter suum dirigebat; 
festinabat porro ut Agrigenüinorum civitatem pe- 
teret. Tunc Calvisianus elatus a diabolo, et im- 
piissimorum imperatorum edicto munitus, plenus 
furoris, edixit ministris suis in hec verba: Exite 
ad urbis plateas et finitimas nostre regiones inda- 
gale, ac si quem inveneritis qui Christum confi- 
teatur vinctum ad me adducite, ut adductori an- 
nonam adjiciam, doneturque majori honore. 


τινα τὸν Χριστὸν ὁμολογούντα, δέσµιον προσενἐγκατέ poi αὐτὸν, ὅπως ἀννώνας προσθήσω αὐτῷ, καὶ τιμὴν 


πλείονα ἕξει. 


Ll. Tui; οὖν τῶν παρεστώτων εἶπον αὐτῷ ' B 
» E] , , . * 
Δέσποτα, ἔστιν ἐνθάδε τις ξένος ὀνόματι Εὔπλος 


ἔχων βιθλαρίδιον μεθ’ ἑαυτοῦ, καὶ ἐν τούτῳ ἀπατᾷ τὸ 
πλῆθος τοῦ λαοῦ, λέγων ὅτι µέγας ὃ Θιὸς τῶν 
Χριστιανῶν ἐστι. Τότε ἀχούσας ὁ Καλθισιανὸς καὶ 
ταραχθεις εἶπεν ' Σπουδαίως δέσµιον προσαγάγετέ 
μοι αὐτόν. ᾽Απελθόντες δὲ οἱ ὑπηρίται, καὶ διαδρα- 
µόντες τὰς πλατείας τῆς πόλεως, εὗρον αὐτὸν dv 
χελλίῳ διάγοντα καὶ διδάσχοντα τοὺς λαοὺς τὸ Εύαγ- 
γέλιον τού Θεοῦ. Καὶ εἰσελθόντς, ἐπέδραμον πρὸς 
αὐτόν ' καὶ δήσαντες αὐτὸν, ἤνεγχαν ἔμπροσθεν τοῦ 
βήματος. Καλθισιανοῦ τοῦ ἐπάρχου. Τότε ὁ ἀσιθέ- 
στατος χαὶ διάθολος Καλθισιανὸς ἐπιπλέξας τοὺς 
πόδας, x«i τὰς Χχεῖρας αὐτοῦ ἐνδεσμήσας ἐπὶ τὰ 
γόνατα, εἶπεν * Σὺ εἶ ὁ ἀπατηλὸς, τῶν θεῶν καὶ τῶν 
αὐτοχρατόρων χαταφρονητής;, 'O δὲ ἁἅγιος Εὔπλος C 
εἶπεν ^ Τένες εἰσὶν οἱ θιοὶ ὑμῶν, ἵνα προσκυνήσω 
αὐτούς; Ὁ δὲ Καλθισιανὸς εἶπεν ΄ Ad καὶ ᾽Ασχλη- 
πιῶ καὶ ᾿Αρτέμιδι καὶ Γαληνῷ. Ὁ δὲ µακάριος 
Εὔπλος εἶπεν ^ Ἐν τούτοις £i τυφλὸς, Ott τὸν Κύριον 
ἡμῶν Ἰησοῦν οὐχ ἐπιγνώσκεις, τὸν ποιήσαντα τὸν 
οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, καὶ τὸν ἄνθρωπον ἐκ γῆς δια- 
πλάσαντα, τὸν ἐνδύσαντα ἡμᾶς τοὺς Χριστιανοὺς ἓν- 
δυµα ἀφθαρσίας, τὸ τίµιον xai ὑπερένδοξον καὶ παν- 
ἅγιον, φοθερὸν x«i φωταγωγὸν βάπτισμα. Πρὸς ταῦτα 
Καλθισιανὸς ὐπομειδιῶν, ἔφη : Εἰς βασάνους μὴ εἰσ- 
ελθὼν, τυραννικῶς ταῦτα λέγει. Ὁ δὲ ἅγιος Εὔπλος 
εἶπεν * Οἱ βάσανοί σοι ἐμοὶ στέἐρανὸς εἰσιν ' coi δέ 
εἶσιν σχότος. 

A'. Τότε o ἀσεθέστατος Καλθισιανὸς ἀχούσας ταῦτα 
ἐταράχθη ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ τοῦ διαθόλου ' καὶ 
ἐκέλευσεν παγῆναι ξύλον, καὶ χρεμασθῆναι ἐπὶ τοῦ 
ξύλου, x«i χεῖρας σιδηρᾶς γινίσθαι, xai χαταξέεσθαι 
τὰς σάρκας αὐτοῦ ἐπιμελῶς. 'O δὲ µαχάριος Εύπλος 
εἶπεν ' Κύριε Ἰησοῦ Χριστὶ, si οὗτοι τὰς σάρχα, 


(1) Ζώνννσιν αὐτὸν ἔπαρχον τῆς πόλεως, Mar- 
tyrium S. Eustathii, ζώννυται κατὰ τὸ πρότερον 
στρατηλάτης. Ubi a Niceta Paphlagone, περιζώννυ- 
ται αὖθις ζώνην στρατηγικήν. Hinc cincti, prazcin- 
cti, honore aut cinguli honore pracingi, etc. Con- 
tra in Chronico Alexandrino, p. 144, ᾿Αποζωσθεὶς 
τῆς ἀξίας αὐτῶν. Juris Greeco-Romani P.t, p. 73: T2» 
ξώνην τῆς ἰδίας ἀρχῆς ἀφαιρούμενος. Latini dicunt 
Cingulum amittere, cingulo honoris exui, cinguli 
dignitatenudari.Namjuxta Suidam ζώνη signilicat 
τὸ ἀξίωμα. Et quod legimus apud Sozomenum, lib. 


ΠΠ Quidam ergo ex adstantibus dixerunt illi : 
Domine, est hic aliquis peregrinus, nomine Euplus, 
qui secum libellum habet, in quo plebis multitu- 
dinem decipit, dicens quod magnus sit Deus Chri- 
stianorum.Quo audito Calvisianus perturbatus ait : 
Festine vinctum ad me adducite hominem. Proinde 
abierunt satellites: et percursis urbis plateis, in- 
venerunt eum in cellula morantem, Deique Evan- 
gelium populo exponentem. Unde ingressi, impe- 
tum adversus illum fecerunt, ligatumque duxerunt 
ad tribunal Calvisiani pressidis. Tunc impiissimus 
ac diabolus Calvisianus, cum pedes suos innexuis- 
set, manusque ad genua colligasset : Tunc, in- 
quit, es seductor, deorum atque imperatorum 
contemptor ? At sanclus Euplus dixit : Quinamsunt 
dii vestri, ut adorem eos ? Excepit Calvisianus : 
Adorandi dii sunt Jupiter, /Esculapius, Diana, 
Galenus. At beatus Eupius ait : In his cecus es, 
quod Dominum nostrum Jesum non cognoscis, 
conditorem coli et terre, quiquehominem e terra 
formavit, ac nos Ghristianos induit veste immor- 
talitatis, pretioso videlicet, gloriosissimo, sanctis- 
simo, terribili atque illuminatorio baptistuate. Ad 
hec Calvisianus subridens infit : Quia tormenta 
nondum subiisti, adeotyrannice acsuperbe loque- 
ris. Responsum dedit sanctus Euplus : Tormenta 
illa tus, mihi corona sunt,tibi vero sunt tene- 
bre. 


IV. Que postquam audivit impiissimus Calvi- 
sianus, a patre suo diabolo conturbatus est; ac 
jussit lignum in terra defigi, illumque in eo sus- 
pendi, necnon manus ferreas confici, et carnes 
ejus dilacerari. Porro beatus Euplus hec verba 
protulit : Domine Jesu Christe, si isti carnes meas 


1. G&p. 6 : 'Eri τῆς ατῆς µένευν ἀξίας ; lib. vn. cap. 
43: Ποοὐτρέκετο µείδονος τιμῆς ἐπαγγελίαις δελιά- 
ζουσα vertitur in historia Tripartita : [n suo cingu- 
lopermanerent. Majoribus eum cingulis invitabat.Ut 
ia Novellis cingulum Grece ἀρχή. Ad hasc ἀποθέσθαι 
τὴν ζώνην vel ῥίπτειν, cingulum depoaere, balteum 
ponere, projieere, est abdicare se potestate. Deni- 
que ex Homilia de uno legislatore utriusque. Testa- 
menti, tom. vr S. Chrysostomi, Ἔστιν 4$ δώνα 
βασιλέως yvopwpa καὶ κριτοῦ. Quid enim multa 
de re triviali ? 


527 


dilaniant, nudumque me volunt astare ante diabo- 
licum suum tribunal, indue me carne incorru- 
ptionis, neque istorum tormenta adversus me pre- 
valeant. Tum vox e colo audita est, hujusmodi ad 
eum : Contfide, Euple ; forti sis animo. Nam vera 
vestis tibi preparata est. Post quod Calvisianus 
presses dixit : Vel nunc non destitisti ab istis tuis 
nugis ? Ingredere, diis sacrifica, ut multa bona ab 
invietis imperatoribus accipias, nosterque evades 
amicus, et ingentia premia per nos consequeris. 
Sanctus Euplus ita locutus est: In. hoc cognosce, 
perditionis fili, operarie diaboli, quod auro argen- 
toque hos omnes adducas ad cultum idolorum. Ad 
h&c ira accensus tyrannus Calvisianus, imperavit 
malleos fabricari, et verberari crura illius. Sed bea- 
tus Euplus istum habuit sermonem : Insane, insi- 
piens, corde cece, cur mihi infers tormenta tua ? 
Si potes, aliis suppliciis propera me afficere. 


V. Tunc ad iram concitatus tyrannus Calvisianus, 
jussit beatum Euplum devinciri, et magnum im- 
maculatumque Evangelium alligari collo ejus, sic- 
que quasi per ludibrium abduci in carcerem. In 
quem ingresso beato Euplo, preecepit Calvisianus, 
fores carceris signari annulo ejus, utque milites 
eumdem carcerem sedulo custodirent. Cum autem 
beatus Euplus in carcere septem dies ac septem no- 
cles transegisset, siti ccepit laborare. Quorcirea ex- 
tensis manibus oravit : Here Domine Jesu Christe, 
verus Deus noster,qui das escam omni carni !,qui 
per Moysem servum tuum filiis Israelis aquee abun- 
dantiam largitus es *, qui Sampsonem per aquam ex 
maxillam eductam irrorasti?, qui leetificasti nos pre- 
lioso maximeque glorioso baptismate, qui Jor- 
danico fluento et lavacro vite immortalis etiam su- 
per terram contrivisti inimicum ; tu. ipse nunc, 
Domine Jesu Christe, impera fontem aque vive 
scalurire ex carcere hoc, de qua ezxsatier ; ut 
agnoscant cuncti, non esse Deum alium preeter te, 
Domine. Hanc precem cum ille complevisset, re- 
pente aque copia intra carcerem manavit ; isque 
gratiis actiis bibit, οἱ glorificans sanctam, con- 
substantialem, vivificam Trinitatem, ccpit psal. 
lere, ac ineffabilem Dei erga homines amorem 
laudibus celebrare. 


VI. Ceterum post septem illos dies, iterum 
mandavit impiissimus Calvisianus,beatum Euplum 
vinctum duci ad tribunal. Cumque profecti fuis- 
sent lictores, et aperuissent carcerem, confestiu 
viderunt aquarum affluentiam. Verum beatus Eu- 
plus aquam increpuit manu, illaque evanuit. Quam 
rem in carcere gestam intuiti satellites, dixerunt 
inter se : Magnus est Deus hominis istius. Et edu- 
ctum Beatum e carcere, adduxerunt ad Calvisiani 
tribunal. Qui in faciem beati Eupli Qculos conji- 


! Psal. cxxxv, 25. * Exod. xvn, 6. ? Judic. zv, 


MENSIS AUGUSTUS. 


528 


À µου καταξίουσιν, xai yupvóv µε µβούλοναι πα- 
ῥαστῆσαι imi τὸ διαδολικὀν αὐτῶν βῆμα, ἔνδυσόν 
µε σάρχα ἀφθαρσίας, καὶ μὴ τὰ τούτων βάσανα ἐν. 
ισχύσωσιν ἐπ᾽ ἐμέ. Καὶ φωνὺ ἐξ οὐρανού ἠκούσθη Ἱέ- 
Ύουσα πρὸς αὐτόν * Θάρσει, Εὐπλε, καὶ ἴσχυε " τὸ γὰρ 
ἔνδυμα τὸ ἀληθινὸν ἠτοιμάσθη σοι. Τότε Καλθισια- 
νὸς ὁ ἔπαρχος εἶπεν ' Kàv νῦν οὐκ ἀπέστης ix τῆς 
φλυαρίας cou; Εϊσελθε, καὶ θύσον τοῖς θεοῖς ' ὅπως 
πολλὰ ἀγαθὰ παρὰ τῶν ἀπττύτων βασιλέων &mo- 
λήψη, καὶ ἡμῶν φίλος ἔση, καὶ πολλὰς ἀντιλήψεις 
παρ ἡμῶν ἀποτεύξῃ. 'O ἅγιος Εὔπλος εἶπεν: Ἐν 
τούτῳ γνῶθι, υἳ τῆς ἀπωλείας, ἑργάτα τοῦ διαθόλον, 
ὅτι ἐν χρυσῷ x«i ἀργύρῳ τούτους πάντας πείθεις 
προσχυνεῖν τὰ εἴδωλα. Πρὸς ταῦτα θυµωθεὶς ὁ τύ- 
οαννος Καλθισιανὸς, ἐχέλευσε σφύοας γενέσθαι, καὶ 

p ταῖς χνήµαις τύπτεσθαι. 'O δὲ μαχάριος Εύπλος εἷ- 

πε ΄Άφρων xai ἀσύνεε xai τυφλὶ τὸ κχαρ. 

δίᾳ, τί pot ἐπιφέρεις τὰς βασάνους σον; Εἰ ὄννα- 
τὸν σοέ ἐστιν, ἑτέρας βασάνους ἐπινέγχκαι — pot 
σπεῦσον. 

E'. Τότε θνμωθεὶς ὁ τύραννος Κα)θισιανὸς, éxé- 
λευσεν δεθῶναι τὸν µακάριον Εὔπλον, καὶ τὸ µέγα 
ἄοχαντον Εὐαγγέλιον δεθῆναι ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ, 
καὶ ὡς ἐπὶ ἐμπαίγματος ἀπάγεσθαι αὐτὸν ἐν τῷ ὅδι- 
σµωτηρίῳ. Εἰσελθόντος δὲ τοῦ µακαρίου Εὔπλου tv τῇ 
φυλακῦ, ἐκέλευσεν ὁ Καλθισιανὸς σφραγισθῆναι τὴν 
θύοαν τοῦ δεσµωτηρίου τῷ δακτυλιδίῳω αὐτοῦ, καὶ 
στρατιώτας ἀσφαλῶς φυλάττειν τὴν φυλακήν. Καὶ 
ποιήσας ὁ µακάριος Εὔπλος ἐν τῇ φυλακῦ ἑπτὰ ἡμέ- 
ῥας καὶ ἑπτὰ νύκτας, {δίφησεν. "Exrs(vac δὲ τὰς χεῖ- 
ox, αὐτοῦ ὁ µαχάριος Εὔπλος εἶπεν ' Δέσποτα Κύριε 
Ἰησοῦ Χριστὶ, ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἡμῶν, ὁ διδοὺς τρο- 
φὴν πάση σαρχὶ, ὁ διὰ Μωῦσέως τοῦ θεράποντός σου 
δώσας πλησμονὴν ὑδάτων τοῖς υἱοῖς Ἱσραήλ, ὁ δροσί- 
σας τὸν Σαμψὼν ὕδατι ἐκ σιαγὀνος, ὁ εὐφράνας ἡμᾶς 
τῷ τιµίῳ xai ὑπερενδόξω βαπτίσµατι, ὁ τῷ Ἰορδανείῳ 
ῥείθρῳ xai λουτρῷ τῆς ἀθανάτον ζωῆς xai ἐπὶ γῆς 
τὸς ἀλλότριον συντρίψας' καὶ νῦν αὐτὸς, Κύριε 
Ἰησου Χριστὲ, κέλευσον ἐκ τοῦ δεσµωτηρίου τούτου, 
ὕδατος πηγὴν ζῶντος ἐκθλύσαι, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐμ- 
πλησθήναί µε, ἵνα γνῶσι πάντες ὅτι οὐκ ἔστι Θεὸς 
ἄλλος πλὴν σού, Κύριε. Καὶ πληρώσαντος αὐτοῦ τὴν 
εὐχὴν ταύτην, ἄφνω ἀνῦλθεν πλησμονὺ ὕδατος ἔν- 
δοῦεν τῆς φυλακῆς. Καὶ εὐχαριστήσας ünuy^ καὶ 
δοξάσας τὴν ἁγίαν καὶ ὁμοούσιον καὶ ξωοποιὸν Τριάδα, 
ὕρξατο ψάλλειν xoi αἰνεῖν τὴν ἄφατον αὐτοῦ φίιλαν- 
θρωπίαν. 

G'. Καὶ μετὰ τὰς ἑπτὰ ἡμέρας, ἐκέλευσε πάλιν ὁ 
ἀσεθέστατος Καλθισιανὸς, δέσµιον τὸν µμακάριον 
Εὔπλον ἀχθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ βήματος αὐτοῦ. 
᾽Απελθόντων δὲ τῶν ὑπηρετῶν, καὶ ἀνοιξάντων τὸν 
φυλακὴν, ἄφνω εἶδον τὴν πλησμονὴν τοῦ ὕδατος. 
Ἐπιτιμήσας δὲ τὸ ὕδωρ ὁ µαχάριος Εὔπλος τῷ χειρὶ 
αὐτοῦ, ἀφανὲς ἐγένετο. Ἰδόντες δὲ τὸ γεγονὸς ἐν τῇ 
φυλαχκῇ οἱ ὑπηρέται, εἰς ἀλλήλους ἔλεγον ' Μέγας 
ἐστὶν ὁ Θιὸς τοῦ ἀνθρώπου τούτον. Καὶ παραλαδὀν- 
τες τὸν µακάριον ἐκ τοῦ δεσµωτηρίου, ὄνεγκαν αὐτὸν 


529 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


530 


ἔμπροσθεν τοῦ βήματος Καλθισιανοῦ. Καὶ ἐμθλέ- Α ciens : Saltem nunc, inquit, sacrifica diis no- 


ψας si τὸ πρόσωπον τοῦ µαχαρίου Εὔπλου sintv' 
Κάν νῦν θῦσον τοῖς θεοῖς ἡμῶν, πρὸ τοῦ τῷ Litt 
σε ἀναλωθῆναι, Ὁ δὲ ἅγιος Βύπλος εἶπεν. Παράνομε 
καὶ rupit τῷ καρδία, ἐργάτα τοῦ διαδόλου, καὶ σύν" 
θρονε αὐτοῦ, Tí; παρεᾷ τὸ φῶς τῆς ἡμέρας, χαὶ 
πορεύεται ἐν τῇ σκοτία ; Ταῦτα οὖν ἀκούσας Καλθι- 
σιανὸς ὁ τύραννος, ἐταράχθη, καὶ ix(Muct τοῖς 
ὑπηρέταις αὐτοῦ δεθῆναι τὸν µμακάριον Εὔύπλον, 
zat σιδοραῖς ὀγχίνοις τὰς ἀχοὰς πιέζεσθαι. Καὶ 
ἄγουσιν αὐτὸν ἐπὶ τὸ apo καὶ συνήχθη πᾶς ὁ 
λαὸς τῶν τε πιστῶν χαι ἀπίστων, ὣς ἐπὶ μεγίστῳ 
θεάµατι. Ὁ ὅδὲ ἀσεθέστατος Καλθισιανὸς ἐκέλευσε 
τεθῆναι τὸν θρόνον αὐτοῦ πλησίον τῆς φυλαχῆς ἔμ- 
προσθεν τοῦ λουτροῦ τοῦ ὄντος πλησίον αὐτῆς κατὰ 
µεσημθρίαν. Καὶ καθεσθέντος αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ ἀσιθοῦς p 
αὐτοῦ θρόνου, ἐκέλευσεν ἀποχεφαλισδῆναι τὸν µαχκά- 
piov Εὔπλον 'O δέ µαχάρις Εὔύπλος παρεχάλισε 
τὸν ἀσεθέστατον Καλθισιανὸν, λαθεῖν αὐτὸν διορίαν 
τοῦ προσεύξασθαι. Καὶ ἀνοίξας τὸ ὤγιον Εὐαγγέλιον 
τοῦ Θεοῦ, ὥρξατο ἀναγγέλλειν τὰς θαυματουργίας 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ πολλοὶ ἐκ 
τοῦ ὄχλου ἐφωτίσθησαν δι αὐτοῦ. Καὶ μετὰ ταῦτα 
προσευξάµινος, ὤκουσε φωνῆς ἐξ οὐρανοῦ λεγούσης' 


stris, antequam gladio perimaris. Responditsanctu« 
Euplus : Improbe, 65906 corde, minister diaboli ejus- 
que socie in solio, quis diei lumen relinquit, ut in 
tenebris ambulet ? His auditis Calvisianus tyrannus, 
commotus est, ac indixit ministris suis, beatum 
Euplum ligari, atque ferreis uncinis aures ejus 
contundi. Ducunt ergo illum ad tribunal: convenit 
vero universus populus tam fidelium quam infide- 
lium, quasi ad maximum spectaculum. At impiis- 
simus Calvisianus voluit solium suum poni juxta 
carcerem, coram lavacro quod carceri adjacet 
versus meridiem. Cumque sedisset super impium 
solium suum, jussit beatum Euplum capite trun- 
cari. Hie vero impium maxime preesidem rogavit, 
ut temporis intervallum ipsi ad precandun! conce- 
deretur. Quare, aperto sancto Dei Evangelio, pre- 
dicare cepit Domini nostri Jesu Christi miracula, 
adeo ut e plebe multi per eum illuminati fuerint. 
Postea cum orasset, audivit vocem e ccelo dicenten : 
Bono sis animo, Euple ; beatus es tu ; veni, re- 
quiesce cum iis qui ab initio hucusque mihi pla- 
cuerunt. Tandem accepta sententia, per gladium 
martyrio consummatus est. 


Θάρσει, Εὔπλε καὶ µαχάριος si 057 d εὗρό, ἐπαναπαύου μετὰ τῶν &m' αἰῶνος εὐαρεστητάντων pot, Καὶ λαθὼν τὴν 


ἀπόφασιν, ἐτελειώθη διὰ τοῦ ξίφους. 

Z'. Τινς δὲ τῶν φιλοχρίστων μοναχῶν λαθόντες 
τὸ τίµιον αὐτοῦ λείψανον, χκατέθεντο αὐτὸ ἐν tmt C 
σήµῳ Tóre, ἐν à ἰἱάματα ἐπιτελοῦνται. Ἐτελειώθη 
δε αὐτοῦ ἡ μαρτυρία ἐν καλῇ ὁμολογία μηνὶ AU- 
γούστω δωδεκάτη ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, o ἡ δόξα xai τὸ κράτος, σὺν τῷ 
Πατρὶ χαὶ τῷ ἁγίω Πνεύματι, νῦν xol asi καὶ εἰς τοὺς 
αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


VII. Quidam vero e Christi amatoribus monachis, 
pretiosas ejus reliquias collectas, deposuerunt in 
locoinsigni :ubi morborum curationes peraguntur. 
Porro ejus martyrium in preclara confessione com- 
pletum fuit duodecimo die mensis Augusti ; in no- 
mine Domini nostri Jesu Christi, cui gloria ac impe- 
rium, cum Patre etsancto Spiritu, nunc et semper 
et in s&cula seculorum. Amen. 








ORATIO 


Qua tractat a venerando ortu et educatione sanctissima Domins Nostre Deiparse, 
Et ortu Christi Dei nostri, 
Et quaecunque contigerunt ad vivificum ejus decessum. 
Et preeterea quomodo in apertum prolata sit pretiosa ejus vestis. 
Et quemadmodum hx magnae opes fuere Christianis recondita. 


Auctore Symeone Meílaphraste, qui gravissimorum Palrum utitur testimoniis 


(Apud Surium ad diem 15 Augusti, — Fragmenta Greca nonnulla subjecimus que exstant in Catena ad Luce 
Evangelium quam edidit card. Ang. Mai in VgrT, Scip, tom. IX.) 


I. Oportebat revera Virginem, sicut ipsa Dei D que, Filii cedens legibus, gratum habere id, quod 


ad'homines venturi inventa est dignumet Deocon- 
veniens habitaculum, ita nunc illam ad encomii 
argumentum nobis propositum, dignam linguam 
esse consecutam, quie res ejus eleganter narraret, 
et convenientem eilaudem afferret. Sed quoniam 
quo hoc est majus, eo difficilius explicari potest, 
pro viribus saltem alacri animo danda est opera, 
ut texamus ejus laudationem. Scit enim ipsa quo- 


fil pro viribus. Dicendum est ergo, et diligenter 
narranduui, et unde orta sit, quos parentes habue- 


rit, deque educalione ejus, et fine vite : quin 


etiam quecunque illi contigerunt ex divina Provi- 
dentia et arcanis rationibus. Quod si oratio alia 
quoque comprehendit, et necessario persequitur, 
non est a ratione alienum, quod factum est ; 
omnia enim ad eam referuntur, ejusque sunt gloria 


531 


MENSIS AUGUSTUS. 


532 


et encomia. Quorum narratio non eritnobis abs- A Ave, gratia plena, inquit, Dominus tecum. Con- 


que fide dignis testibus, nec sumetur ex personis 
quibuslibet: sed quam viri, quibus jure creden- 
dum estet quisimulcumdoctrina egregiam quoque 
vitam attulerunt, diligenter composuerunt ; Grego- 
rius, inquam, Nyssenus, Athanasius Alexandrinus, 
Dionysius Areopagita, et multi alii, qui nec sunt 
vulgaris, ut diximus, eruditionis, et sunt vita ad- 
mirabiles : et, quod majusest, quam ipsum quoque 
divinum refert Evangelium. 

II. Jam enim divinus Gregorius in oratione qua 
de ortu Christi ab ipso est composita (a), hec de 
ea tractat : Audivi, dicens, arceanam quamdam et 
occultam historiam, de ea hecnarrantem : Eratin- 
signis in accurata vite, que est ex lege, institutio- 


ne, et. inter optimos apprime notus, pater Virgi- B 


nis. Consenuerat autem sine liberis, quod non 
erat ejus conjux apta ad procreandos filios. Erat 
vero ex lege quidam honor matribus, quem non 
adipiscebantur, qu& carebant filiis. Imitatur ergo 
ea quoque illa, que narratur de matre Samuelis!. 
Et cum fuisset intra templa sanctorum, fit supplex 
Deo, rogans ne excideret ab ea, que est ex lege, 
benedictione, cum in legem nihil peccaret : fieret 
autem mater, et Deo consecraret id quod pareret. 
Cum nutu autem divino confirmata esset ad gra- 
tiam, quam petierat, postquam peperit puellam, 
eam quidem nominavit Mariam : ut velipsum no- 
men significaret, a Deo datam esse gratiam. Cum 
vero jam crevisset puella, ut non amplius opus 


traria illi primse voci, quee facta est mulieri, nune 
verba fiunt Virgini. Illa doloribus in partu condem- 
nata fuit propter peccatum : in hac autem per leeti- 
tiam expelliturtristitia. In illa partum preecesserunt 
dolores : hic vero letitia est obstetrix partus. Ne 
timeas, inquit. Quoniam enim omni mulieri metum 
affert partus exspectatio, metum expellit dulcis par- 
tus promissio : In utero concipies, et paries filium, 
et vocabis nomen ejvs Jesum*. 

IV. Quid autem Maria ? Audi puram vocem Vir- 
ginis. Angelus partum annuntiat, et illa adhreret 
virginitati, non corrumpi, judicans esse prestan- 
tius, quam apparitionem angeli. Et neque potest 
angelo non credere, neque discedit ab iis que 
statuerat. Est, inquit, mihi prohibita cuta viro 
consuetudo. Quomodo erit mihi hoc, quoniam 
virum non cognosco ? Hec vox Marie, est demon- 
stratio eorum que arcane et occulte narrantur. Si 
enim eam Joseph acceperat in matrimonium, 
quemadmodum ei visum est alienam,quod partum 
antesignificaret, si ipsa omnino exspectabat 6eriei 
mater lege nature? Quando quidem carnem, qu& 
Deo fuerat consecrata, veluti quoddam sanctuia 
donarium, intactum conservari oportebat ; pro- 
pterea : Etsi sis angelus, inquit,et si de ccelo venias, 
eliamsi sit super hominem id quod apparet, non 
potest tamen fleri, ut virum cognoscam. Quomodo 
ergo ero mater absque viro ? Nam Joseph quidem 
novisponsum, virum autem non cognosco. Quid 


haberet sugere mamillam, eam Deo tradidit, et c ergo paranymphus Gabriel, qualem thalamum 


promissum implevit, et ad templum adduxit. 
Sacerdotesautem interim quidem, ad similitudinem 
Samuelis, inter sanctos educabant puellam. 

III. Cum vero crevisset, consilium ceperunt, 
quidnam sacro illi corpori facientes, in Deum non 
peccarent. Eam enim legi nature subjungere et 
eam dare in servitutem ei qui illam duceret, 
videbatur absurdissimum. Existimatum est plane 
sacrilegium, si divinidonarii homo fieret dominus: 
quandoquidem a lege est constitutum, ut maritus 
esset dominus conjugis *. Ut autem in templis ver- 
sarentur mulieres eum sacerdotibus, et inter san- 
etos viderentur, neque lege permittebatur, nec res 
eraut honesta. Eis vero de his consultantibus, a Deo 
datur consilium, uteam quidem dent viro nomine 
desponsationis ; is autem talis esset, qui ad virgi- 
nitatis aptus esset, custodiam. Inventus est itaque 
Joseph, qualem queerebat ratio, ex eadem tribuqua 
erat virgo : et ex consilio sacerdotumsibi despondet 
Virginem. Conjunctio autem processerat usque ad 
desponsationem. Tunc virgini & Gabriele aperitur 
mysterium. Erant autem verba mysterii benedictio. 

1] Βορ.ι, 1 seqq.  * Gen. 11, 46. 

(4) Tou Μεταφραστοῦ. Ὡς γὰρ ἄὥκουσε 
εὐθὺς ὑπὸ τοῦ ἐνοιχοῦντος αὐτῷ Πνεύματος 


τούτων, 
διαυ- 


* Luc. 1, 98-34. 


parat puro etimpolluto matrimonio ? Spiritus, in- 
quit, sanctus superveniel in te, et virlus Altissim 
obumbrabit tibi *. O beatam illam carnem, que 
propter insignem puritatem, anime bona ad se 
attraxit. In aliis enim omnibus vix anima pura 
sancti Spiritus adventum acceperit ; hic autem fit 
caro Spiritus receptaculum. Quin etiam virtus 
Domini obumbrabit tibi. Quid hec perarcana signi. 
ficat oratio ? Christus Dei virtus, et Dei sapientia, 
inquit Apostolus 5. Altissimi ergo Dei virtus, que 
est Christus per adventum sancti Spiritus formatur 
in virginitate. Quomodo enim umbra corporum 
conformatur figure eorum que precedunt, ità 
eliam character et signa, quibus Filii Dei cogno- 
scitur divinitas, apparebunt in ejus, qui paritur, 
virtute, ut quiimagoet signaculum et adumbratio, 
el splendor primi exemplaris, per admirabiles 
ostendatur operationes. Et h&c quidem divinus 
Gregorius. Alia autem et sacrum Evangelium, et 
alii viri pii, ac Dei amantes, quos nominavimus, et 
quorum nominatim non meminimus, vere docent. 

V. (4) Hec ergo postquam Virgo audivit, statim 

* ibid. 35. — *ICor. r, 24. 

γασθεῖσα τὸν νοῦν, ἀσμένως τε διετεθη τῷ ἐπαγγέλ- 
part καὶ ᾿Ιδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, xci πρὸς τὸν 


(a) Opp. Gregorii Nysseni, Ραιγοϊοφία tom. XLVI, col. 1138 D, inter dubia Eprr. 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


534 


mente illustrata a Spiritu, qui ei inhabitabat, A tione admirabili. Virginis enim adventum admira- 


libenter accepit promissum : et Ecce ancilla  Do- 
mini,aitangelo, Fíat mihisecundum verbum tuum *; 
simul et ad angeli vocem ea utens, qua par est, 
oautGione, et postquam fide digna visa essent ea 
que dicta fuerant, noluit amplius esse incredula : 
sed illo quidem evasit prime matris deceptionem, 
hoo autem vitavit Zacharie incredulitatem, quee 
ultra, quam deceret, processit. 

VI. (2) Atque angelus quidem ab ea recessit. 
Consecuta est autem paulo post et Marie cum stu- 
dio ad montana adventus, et ejus in domum Za- 
eharie ingressus. Magno enim studio contendit 
gratulari Elisabethae, ut que ab angelo didicisset 
novam ejus conceptionem. Accedit ergo, et beni- 


tur, quippe qui ejus superaret conditionem, Unde 
hoc mihi, dicens : sicut etiam illius filius de Domi- 
ni adventu in tempore baptismi. Jam vero hanc 
quoque matrem et dominan suam nominat : sed 
etiam benedictam dicit in mulieribus, et eum, qui 
in utero gestabatur,fructum ventris vocat admira- 
biliter, ut qui cum viri semine nihil habuisset 
commune. 

VII.Cujusmodi vero estilla quoque rursus admira- 
bilis Marise predictio, fore ut celebraretur ab omni«- 
bus generationibus.Non enim(3)se beatam preedioat 
vana mota arrogantia,nequelingua communi heo 
loquitur : sed divino Spiritu serviens,et id quod fit 
in eternum, divinans. Magnificat autem Deum Ma- 


gne salutat. Fit autem salutatio dulcis exsultatio p ria, se et credere ostendens propter vocem Elisa« 


infantis, qui erat in utero Elisabethee. Jam enim ex 
ventre sciebat servus Dominum, qui erat in utero : 
et cum sensisset ejus in mendum adventum, mi- 
randum in modum letabatur. Hoc enim aperte 
significabat illa exsultatio. Non te autem lateat 
Elisabethe reverentia et submissio, cum predi. 

* Luc. 1, 38. "ibid. 45. "ibid. 56. 
ἄγγελον. Γένοιτο µοι κατὰ τὸ ῥῆμά cow ἅμα τὴν 
τε ἀκρίθειαν εἰς ὅσον ἔδει πρὸς τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὺν 
φυλάξασα, καὶ μὴ πλέον μετὰ τὴν ἀξιοπιστίαν τῶν εἰ- 
Ρομµένων ἑλομένο διαπιστεῖν' ἀλλὰ re piv, τῆς προ- 
µύτορος τὴν ἁπάτην διαφνγοῦσα" τῷ δὲ τὸ δυσπειθὶς 
ἐκχλένασα Ζαχαρίου καὶ πέρα τοῦ καλῶς ἔχοντος. 

(4! Οὐ φθάνει you» ἀσπασαμένη τὸν ἘΕλισάθετ d 
πολνύμνητος Δέσποινα καὶ o ἀσπασμὸς, σχίρτηµα 
τοῦ ἐν γαστρὶ αὐτῆς βρέφους ἡδὺ γένεται. Καὶ γὰρ 
ἀπὸ γαστρὸς ἐμάνθασεν ἤδη τὸν ἐν γαστρὶ Δεσπότην ὁ 
δοῦλος, καὶ τὴν εἰς τὸν χόσµον αὐτοῦ πάροδον ᾖσθη- 
µένος, ὑπερφυῶς ὥδετο, Τοῦτο yàp τὸ ἐν ἀγαλλιάσει 
σκέρτηµα φανερῶς idülov. Mà λάθοι δέ σε μηδὲ τὸ 
λίαν µέτριὀν τε x«i ὑποχωρητιχὸν Ἐλισάθε μιτὰ 
χαὶ θαυμαστῆς τῆς προῤῥήσεως, ἠδεῖτο γὰρ τὸν τῆς 
Παρθένου ἐπιστασίαν, ὡς ὑπὶρ ἀξίαν οὖσαν αὐτῆς 
καὶ διὰ ταῦτα διαποροῦσα, Πόθεν µοι τοῦτο, λέγει ; 
χαθάπερ x«i ὁ mai; ἑχείνης πρὸς ετὴν Δεσποτικὺν 
ἐποίει προσέλυσιυ, Καὶ σὺ ἔρχῃ πρὸς µε, λέγων, 
κατὰ τὸν χαιρὸν τοῦ βαπτίσματος. "Opa δὲ πῶς xal 
προαγορεύει, καὶ μητέρα ταύτων ἤδη καὶ χυρίαν 
ἑαυτῆς ὀνομάδει ἀλλὰ καὶ εὐλογημένην ἐν γυναιξὶ 
λέγει’ καὶ τὸν κνοφορούμενον ἐν αὐτῇ χαρπὸν κοιλίας 
παραδόξως ἀποκαλεῖ. Tí τοῦτο σηµαίνουσα ; ὅτι σπἑρ- 
µατος ἀνδρὸς οὐδαμῶς ἐκοινώνει. 

(3) Τοῦ Μεταφραστοῦ. OU µαχαρίδει δὲ ἑαυτὸν, 
τύφῳ xtvà κινηθεῖσα, οὖδε γλὠσση κοινῷ φθέγγιται 
ταῦτα, ἀλλά Oslo Πνεύματιλειτουογοῦσα, αὐτὸ τὸ εἰσ- 
«si τελούµενον προθεσπίζει, καὶ οὐ τὰ ἴδια µόνον, 
ἀλλὰ καὶ. τὰ κοινά. Ποῦ γὰρ τὸ ἀλαδονεύεσθαι παρ) 
αὐτῷ, Ότις καὶ δούλην ἑαυτὴν καλεῖ, καὶ τὸν ταπεί- 
νωσιν ὁμολογεῖ, καὶ ἀπορεῖ τὴν &m ^ auri θείαν ἐπί- 
ϐ6λεψίν ; Πνεύματι τοίνυν θείῳ κινουµένη, οὗ χενά τυὺκκ 
παὶ ὑπέρχομπα, ἀλλ αὐτὰ ταῦτα προσαγορεύει τὰ 


. TLGTEDEL 


bethe : Beata enim, inquit, que credidit fore, wt 
ea perficiantur, que si dicta sunt a Domino *' ; etse 
ei tam magnes rei inservire. Sed hecquidem sic ha- 
bent.In domo autem Elisabethae (4) circa tres men- 
ses habitavit Maria.Deinde sic,inquit,reversa est in 
domum suam.Sic enim me docet Evangelium".Quid 


ἐσόμενα. Μεγαλύνει δει τὸν Θεὸν ἡ  Mdpix, ὅτι τε 
δειχνῦσα διὰ τὴν τῆς ἘΕλισάθε φωνήν» 
Μακαρία γὰρ, φησὶ, à πιστεύσασα τοῖς λελαλημένοις 
αὐτῷ παρὰ Κυρίου xai ὡς µεγάλω τοιούτω ὑπαρετεῖ 
πράγματι’ ἀλλὰ Καὶ ἡγαλλίασι τὸ πνεῦύμά µου ἐπὶ 
τῷ Θιῷ' 

(4) Τοῦ Μεταφραστοῦ. Είχε piv à τῆς ἘΕλισά- 
θετ οἰχία τὴν Παρθένον ἔνοικον περὶ μῆνας τρεῖς 
ἐθούλετο δὲ αὐτῇ ἡ παραμονὺ, τυχὸν pi» καὶ τοῦ 
παραδόξου κατανοῆσαι Tiv ἔκδασιν T mopsiro γὰρ, 
ὡς εἰκός, τοῖς καθ ἑαυτήν' καὶ ἔκπλοξις εἶχε ταύ- 
την οὐχὶ µετρία' τυχὸν δὲ καὶ συνησθῆναι τῇ Ἐλι- 
σάθετ τὰ τοιαῦτα μεγαλεῖα καὶ εὐαγγέλια' ὅτου δὲ 
χάριω ἐπὶ τρεῖς μῦνας xal μὺ πλέον à συνοιχία, 8 
πάντως ὡς τίκτειν μελλούσης τότε τῆς ᾿)Ελισάθες ; 
Ei γὰρ περὶ τὸν ἔχτον μῆνα τοῦ ταύτην δὺ συλλαθεῖν 
à τοῦ ἀγγέλου yos πρὸς tà» Παρθένο» ἀποστολὺ, 
αὐτὸ δὲ γενομένη πρὸς Ἐλισάθδετ μῆνας τρεῖς παρ᾽ 
αὐτῇ διαµένη, εὔδηλον ὅτι τοῦ χρόνου τῆς σνλλύψεως. 
ὃν ὁ ἕνατος περιγράφει μὴν, πέρας ἔχοντος, εἰς τὸν 
αὐτῆς οἶχον ἐπάνεισιν ἡ Παρθένος καὶ τούτου τνχὸν, 
διὰ τὸ μέλλον ἀπαντῷν πλύῦθος εἰς τὸν Ζαχαρίου οἵ- 
xov, τόκου μὲν dpa» τῆς Ἐλισάθετ ἐχούσος τῆς di 
παρθενιχκῶς ταῦτα αἰδοῦς οὐκ ἀνεχομένης' ἔθιμον δὲ 
óv ὑποχωρεῖν τὰς παρθένυς, ἐπειδὰν µέλλρ τίχτειν 
ἐν γαστρὶ ἔχουσα' δεῖ γὰρ καὶ τοῦτο σκοπεῖν àdw 
καὶ τῆς ᾿Ελισάθετ tóxov ώραν ἐχούσος, 9 Μαρία καί- 
τοι ἀτεχνῶς οὖσα ἔγκνος, αλλ οὖν, ὡς παρθένος ἐξ- 
ίσταται. '"Ensi δὲ xai εἰς τὸν οἶκον τὸν ἑανιῆς dm- 
ανῆλθεν, ἀλλαχοῦ pit», οὐδαμοῦ' ἐκεῖ δὲ τὸ μετὰ τοῦτο 
διάγοναα ἦν, ἕως ἐγγίδειν dq τὸν τῆς χυοφερίας 
Χαιρὸν ἔγνωκεν )Αλλὰ τῷ Ἰωσὺφ à τῆς Παρθίνον 
γαστὺρ εἰς ὄγκον ἀρθεῖσα (ὀγνόει γὰρ ὅτι Πνεύμα- 
τος ἦν ἁγίον) Ἀλογισμοὺς ἐνῦχεν οὐκ εὐπρεπεῖς 


535 


MENSIS AUGUSTUS, 


53g 


autem sibi voluit Marie hec mensio ? Fortassequi- Α lium Davidillum vocans, quidnam vult aliud, quam 


dem,ut ejus rei admirabilis videret exitum, de qua- 
non mediocri tenebatur admiratione.Eet autem in 
more positum, ut virgines secedant, cum, quee fert 
uterum, est paritura. Oportet enim hoc quoque 
considerare. Ea de causa cum jam instaret tempus 
ut pareret Elisabeth, et si revera esset preegnans,re- 
cedit,tamen, tanquam virgo, et in domum suam 
revertitur. Postquam autem reversa est, nusquam 
quidem alibi,sed domi deinceps degebat,donec co- 
gnovit jam tempus adesse partus. 

YIII. Ceterum Josephumtumens Virginis uterus 
(nesciebat enim id esse opus sancti Spiritus) in 
dubias induxit cogitationes, et ideo eam clanculum 
dimittere habebat in animo :Ul quiesset justus,in- 
quit, et eam nollet traducere* ; adeo }] ιδίας, ut non 
solum nollet punire, etiam si hoc lex juberet? : sed 
neque rem vellet propalare, et in publicum pro- 
terre. Hoc enim sibi vult illud, Zraducere. Cum 
hec autem, inquit, cogitasset, venit angelus, 
prompte solvens dubitationem. Nihil enim probri 
nec contumelie eam subire oportebat, que& abomni 
probro et dedecore erat longe purissima. Qualis 
autem fuit vox angeli ad Josephum? Joseph fÁilii Da- 
vid, ne timeas accipere Mariam uxorem (uam 19. Fi- 


* Matth. 1, 49. * Levit. xx, 10. 


Ταύτη τοι xai λαθραίαν αὐτῷ τὴν ἀπόλυσιν ᾠχονό» 
ptt ἅτε οὕτω δίχαιος dv, ὡς ph µόνον pi κολάσαι 
βούλεσθαι, xa«írot Ύε τοῦ νόµου τοῦτο χελεύοντος, 
ἀλλὰ pundt παραδειγµατίσαι, τοντέστι φανερὸν τὸ 
πρᾶγμα θέσθαι καὶ ἐκπομπεῦσαι. Ταῦτα Ót αὐτοῦ 
ἐνθυμηθέντος, ἀφιχνεῖται ὁ ἄγγελος, λύων ἐἑτοίμως 
τὴν ἀπορίαν ἔδει γὰρ μηδὲ ὅλως ὑθριστιχὸν ἐπί- 
µωμον ὑποστῆναι, τὸν παντὸς µώμου καθαρωτάτην' 
οὐ γὰρ µόνον φησὶν ἄθικτος παρανόμοῦ µίξεως d 
Παρθένος, ἀλλὰ καὶ φύσεως Χρείττων, καὶ ὑπὲρ &y- 
θρωπον i$ xuopopía, ὥστε οὐ φόβου μόνον ἀπηλλά- 
χθαι δεῖ ἀλλὰ καὶ εὐφροσύνης ὑποπεπλῆσθαι. Σὰ 
ταῦτα μεγαλεῖα, Παρθένε χαὶ ck δόξαζων ὁ Δυνατὸς, 
ὑπερφνῶν πραγμάτων οἰχονομίας πεποίηχεν. 

(5) Tou µἩΜεταφραστοῦ καὶ ᾿Αλεξάνδρον µονα- 
χοῦ. ᾿Ενταῦθα ὁ λόγος διασαφεῖν ὤρμηται περὶ τῆς 
προφητείας, ὅπως εἴληφε πέρας, τῆς μὺ ἐχλεψεν 
άρχοντα ἐξ Ἰούδα θεσπιζούσης, μηδὲ ἡγούμενον ix 
τῶν μηρῶν ἐκείνου, ἕως ἂν ἔλθη à ἀπόχειται, αὐτὸν 
dt εἶναι προσδοχίαν ἐθνῶν' περὶ τοῦ Χριστοῦ δηλαδὴ 
xal τοῦτο λεγούσης. Τότε yàp ἐχεῖνος ἐπιφοιτᾷ, ὅτε 
λοιπον ῥἐπίλελοιποτες ἦσαν οἱ  'Iovdaixo( ἄρχοντες 
καὶ ὑπὸ τὰ σκήπτρα ὥδη τὰ τῶν Ῥωμαίων τοῦ 
νο. Ὁμοῦ τε γὰρ ὁ Χριστὸς γίνεται, xal ἀπογραφὴ 
πρὠτη ἐκείνη γίνεται, κρατησάντων Ῥωμαίων γενόμιε- 
Ἰουδαίων ἔθνους, καὶ ὑπὸ ζυγὸν τῆς οἰκείας βασι- 
λείας αὐτοὺς ἐνεγκόντων' Αντίπατρος yàp ὁ Ἡρώδον 
πατὴὶρ, τοῦ Ἰουδαίων ἄρξαντος ὕστερον, ἐξ. 'Apa- 
δίας ἅγιται Ὑυναῖκα, Κύπρω ὄνομα, tt παίδων 
αὐτὸν τεσσάρων πατέρα ποιε, ὧν sl; οὗτος ὁ Ἡρώ. 
d», ἦν. Μᾶλλον δὲ τρανότερον, ὡς otóv τε, τὰ τοῦ 


16 Matth, 1, 20. 


D 


ei revocare in memoriam, undenam sit Christus 
processurus ? Dicendo autem, Ne timeas, ostendit 
eum timuisse ne Deum offenderet, si adulteram 
domi sus haberet. Ea de causa, Uxorem (uam,pure 
nominat, tollens suspicionem. Neque enim si ei 
omnino fuisset allatum vitium, uxor illius diceretur. 
Quod autem uxorem hic dicat sponsam, tibi per- 
suadeatSeriptura, que&ante matrimonium generos 
vocat sponsos. Quomodo vero precipit accipere 
eam,que jam erataccepta,et qu& intus manebat ? 
Clarum est, quod in animo suo jam dimissa fuerat 
et erat extra fores. Visus est ergo ille eam angeli 
voce Jesepho modo tradere, qui etiam eam postea 
in eruce tradidit discipulo. Quod enim, (ait), ἐπ ea 
est genitum 6 Spiritu sancto est. Ex redundanti 
quadam copia solvit ejus angorem. Non solum 
inquit, virgoest intacta a coitu illegitimo, sed etiam 
natura est presstantior, et hominem superat conce- 
ptio.Quamobrem non est solum solvendus metus, 
sed etiam oportet esse plenum letitia. Tua. sunt 
hec magnalia, o virgo ; et teglorificans, qui potens 
est, fecit dispensationem rerum admirabilium et 
supernaturalium. 

IX. Verum enimvero (5) quomodoexitum habuit 


πράγματος ἄνωθεν  duleríov. Ὑρκανοῦ γὰρ, τοῦ 
ἀδελφοῦ ᾿Αοιστοθούλον τοῦ ἀρχιερέως, ὃς καὶ 
διάδημα μὲν βασιλικὀν περιέθιτο, δέσµιος δὲ ὑπὸ 


Πομπηΐου στρατηγοῦ τῶν Ῥωμαίων σὺν ἅμα παι- 
civ εἰς Ῥώμὴην αἰσχρῶς παρεπέµφθη, ἠνίκα καὶ 
τελεῖν φόρους ἐτάχθη τοῖς ᾿]ουδαίοις. Τούτου dà τοῦ 
Ὑρχανοῦ ἀρχιερέως ὑπὸ Πομπηΐου ἀναδειχθέντος, 
ἔπειτὰ δὲ καὶ ὑπὸ Πάρθων ἑαλωκότος, Αντιπάτρου 
τε πρὸς δόλων ἀνχιρεθέντςο, ὃν ἐπίτροπον αὐτὸς τῆς 
χώρας χατέστησεν, ὃς καὶ Ἡρώδου τοῦ park ταῦτα 
βεθασιλευχότος τῆς Ἰουδαίας πατὴρ ἣν, xai μηδενὸς 
ὄντος τοῦ τῶν ἐν Ἰουδαία πραγμάτων ἀντεχομένονυ, 
Ἡρώδης οὗτος ὁ τοῦ Αντιπάτρου υἱὸς πέμπει 
πολλά τινα χρήματα δοὺς τὸῖς Ῥωμαίοις, x«i ὑπό. 
σπονδος αὐτοῖς γεγονὼς, ἐγχρατὴς Ὑένεται τῆς ἆἁρ- 
χῆς. Ὄθω δὲ τοῦ πράγματος ἔσχε τὰς ἀφορμὰς, ὁ 
λόγος ὡς οἷόν τε διὰ βραχέων ipsi. Αὐγούστου γὰρ 
Καίσαρος εἰς εἰς Αἴγυπτον ἀπιόντος μετὰ χειρὸς ὡς 
μάλιστα πλείστης, πρὸς τε τὸν Κλεοπάτρας φημὶ 
πόλεμον, εἰς Qv περιέστη τὰ τῆς ἀρχῆς Αἰγύπτου, ἐκ 
τῶν Πτολεμαίων ἕλχουσαν τὸ Ὑένος, ὥσπερ ἄρα καὶ 
Ἰωσήπῳ δοκεῖ, πρὀσεισιν αὐτῷ Ηρώδης οὗτος, λειτ- 
ουργίαν οὔτι µετρίαν ἐν στρατεὐµασί τε χαὶ ἄνα- 
λώμασι χορηγῶν. "Emti dt x«i Κλεοπάτρα καὶ Αἴ- 
Ὕνπτος ἐν χερσὶν ἦν Αὐγούστῳ, δωδέκατον ἔτος δη 
τῆς ἀοχης ἔχοντι, ἐπανιὼν αὐτὸς εἰς Ῥώμαην, Ἡρώ- 
dou τῆς θεραπείας ὥσπερ εἰχὸς ἀπομνημονεύων, 
Bev) τῆς Ῥωμαίων σνγχλήτου, βασιλέα τοῦτον τῆς 
Ἰουδαίας χειροτονεῖ, περιθεὶς διάδημα. Ὅσπιο ἐπι- 
θὰς ᾿Ἱεροοολύμων, ἐπὶ τοὺς Ἰουδαίους ἔγνω μὸ 
κατὰ γνώμην αὐτῷ δίαχειµένους, ἀλλὰ τῷ ἀλλόφυλον 


537 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


538 


prophetia, que non defecturum principem ex Juda Α Josepho) accedit ad eum hic Herodes, et exercitus 


neque ducem ex femoribus illius, donec venerit, 
cuiest repositum:ipsum autem esseexspectationem 
gentium !! (de Christo videlicet hoc dicit), explicare 
aggredimur.Tuncenimilleadvenit, quando deinceps 
defecerant Judaici principes, et Romanis erant 
sceptris subjecti. Simul enim et Christus nascitur, 
et fitilla | rima descriptio : cum Romaniscilicet 4ο” 
minatum obtinerent in gentem Judaeorum, et eos 
suo subjunxissentimperio. Antipaterenim pater He- 
rodis, qui postea princeps fuit in Judiea, uxorem 
duxit ex Arabia, Cyprim nomine : que eum patrem 
effecit quatuor filiorum, quorum erat hic unus He- 
rodes. Satius est autem, ut quam apertissime pos- 
sumus, remdeclaremus. Cum enim Hyrcanus frater 


etimpensasei suppeditando, non mediocri fungens 
apud eum munere. Cum autem et Cleopatra et 
/Egyptus essent in manibus Augusti, qui jam duo- 
decim annos imperaverat, ipse Romam revertens, 
memor, ut est consentaneum, officii, quo in eum 
usus fuerat Herodes, senatusconsulto Judee eum 
regem elegit, ei quoque imposito diademate. Qui 
cum venisset Hierosolymam,quoniam sciebat Judteos 
non esse bene in eum affectos, sed quod esset alie- 
nigena, et alioqui asper et difficilis, ejus egre 
ferre imperium, eorum quidem nonnullos oc- 
cidit, plurimis autem malefecit, civitatemque et Dei 
templum stolide et improbe reJegit in servitutem. 
llle ergo male utens potestate, quiddam insigniter 


Aristobuli, post interemptum Aristobulum pontifi- p sceleratum adjicit, et quod erat sui vitii apertum 


cem, qui etiam diadema regium sibi imposuerat, 
vinctus a Pompeio duce Romanorum cum filiis 
Romam turpiter esset transmissus (quo tempore 
constitutum quoqueest utJudeitributa penderent) 
cumque postea Hyrcanus ipse creatus pontifex ab 
eodem Pompeio, a Parthis fuisset postremo captus, 
et Antipaterdolofuissetinteremptus, qui erat pater 
Herodis, qui fuit postea rex Jude, et nemo esset, 
qui res Jude&orum obtineret, hic Herodes Antipatri 
filius, cum dedisset plurimas Romanis pecunias, el 
fedus cum eis inivisset, obtinet imperium. Que- 
nam autem hujus rei data sit ei occasio, dicemus 
quam fieri potest brevissime. 

X. Cum Augustus Cesar in /Egyptum cum ma- 
ximis copiis iret, ad bellum, inquam, Cleopatree 
(erant enim in ejus potestate res /Egypti, ut que 
genus traheret ex Ptolemeis, sicut etiam videtur 

11! Gen. n, 10. !* Luc. n, 1. 
εἶναι xai ἄλλως duaxpuatov, βαρννοµένους αὐτοῦ τὴν 
ἀρχὺν, ἐνίους μὲν αὐτῶν καὶ ἀπέκτεινε, τοὺς πλεί- 
στους δὲ χακῶς ἕδρασιν ' ἠνδραποδίσατὸ τε τὴν πὀ- 
hw, καὶ τὸ τοῦ Θεοῦ ἱερὸν ἀνοήτως x«i μοχθηρῶς. 
Καχῶς οὖν ἐκεῖνος τῇ ἐξουσία χρώµενος, tira καὶ 
παράσηµόν τι προστίθησι, καὶ δεῖγμα σαφὶς τῆς 
σφετέρας Χαχίας. Πάσας γὰρ τὰς τῶν ἐν Ἰουδαίᾳα 
φυλῶν καὶ Ὑενῶν δημοσίους ἀναγραφὰς, «i ἀπὸ τοῦ 
Ἔσδρα ἐτύγχανον οὗται, φθόνου καὶ µανίας ἕργον 
ποιῶν, πυρὶ δίδωσι. Καὶ ὁ σκοπὸς, ὡς χομιδῆ πο- 
νηρός * ἵνα µηχέτι τοῖς Ἰουδαίοις γνώριμον T ἐκ 
ποίας οὗτοι τυγχάνουσι πατριᾶς, x«i τίνες μὲν αὖὐ- 
τῶν οἱ ἡμεδαποὶ xai αὐτόχθονες, τίνες δὲ οὓς γειώ- 
ῥας εἴθιστο καλεῖν. [Πρὸς τοῖς ἄλλοις, καὶ τὴν ἱερα- 
tony στολὴν ἐν σχεύει δή τινι ἀποθέµενος, xài σφρα- 
γῖδας ἐπιθαλὼν, ἀσήμοις ἀνδράσι φεῦ χρημάτων 
ὤνιον τὴν ἀρχιερωσύνην ἰἐτίθει. Καὶ ταῦτα μὲν οὔ- 
rex. Ηδη δὲ Καίσαρος Αὐγόόστου, δεύτερον ἔτος 
x«i τεσσαρακοστὸν βασιλεύοντος, ἔξεισι παρ) αὐτοῦ 
δόγµα, ἀπογραφὴν πάση τῇ οἰκουμένη ἐγχελευόμενον, 
ὤγουν φοριλογίαν ' xai ταύτην Κυρηνίω Tti, ὡς εὐ- 
νουστάτω x«i πρώτω τῆς συγκλήτου βουλῆς, ὁ Καῖ- 
σαρ ἐνεχείρισεν, ὃν xal χατέστησιν ἡγούμενον Σν- 


indicium. Tribuum enim et familiarum, que erant 
in Judsma, publicas scripturas a tempore Esdre, 
rem faciens invidia plenam et insania, igni tradit. 
Scopus autem erat inprobissimus : nempe, ue 
notum esset Judeis, ex quanam ii sunt tribu, et 
quinam ex eis suntindigenee, et quinam ex iis quos 
ipse solebat appellare γειώρας, id est, advenas. 
Preter alia autem, cum sacerdotalem vestem in 
quodam vase reposuisset, viris indignis, pecuniis 
(proh dolor!) emptum mandabat pontificatum. 
Et heec quidem iste. 

XI. Cum autem Cesar Augustus quadragesimum 
secundum sui imperii ageret annum, exit ab eo 
edictum, ut fiat descriptio universi orbis terre 145, 


6 Abiit itaque unusquisque in suam civitatem, ut ibi 


describeretur. Oportebat enim in descensu ejus, 
qui regnat in ccelis, terre quoque principes con- 


ρίας τοι Tüc Ἰουδαίας. ᾽Απϕει τοιγαροῦν ἕκαστος 
εἰς τὴν ἰδίαν ἀπογράψασθαι πὀλι. Ἔδει γὰρ τῇ 
πρὸς γῆν καθὀδω τοῦ ἐν οὐρανοῖς βασιλεύοντος καὶ 
τοὺς τῆς γῆς ἄρχοντας λειτουργίας εἰσενεγχεῖν. Καὶ 
ἐπεὶ τὸ δόγμα ὁδηλαδὴ τῆς ἀπογραφῆς πρὸς τὸν 
σφετέραν ἕκαστον συνώθει πατρίδα * τούτῳ καὶ Ἰω. 
σὺφ πειθὀµενος, ἐκ τῆς Γαλιλαίας dx πόλεώς 9npt 
Ναζαρΐτ, εἰς τὴν Ἰουδαίαν ἀφιχνεῖται πρὸς Βηθλεμ 
πόλιν, ἡ πόλις ἐστὶ Δαθίδ. Καὶ à αἰτία, τὸ εἶναι αὐ- 
τὸν ἐξ οἴκου φησὶ x«i πατριᾶς, ὅ ἐστι συγγινείας 


p Δαθίδ. ᾽Αφικνεῖται δι πρὸς ἀπογραφὴν, σὺν τῇ θαν- 


µασιωτάτη Ὑγυναικῶν Μαρία, οὔση ἐγκύῳ. Καὶ γὰρ 
à pt» Γαλιλαία, χώρα τίς ἐστι ΙΙαλαιστίνης * à δὲ 
Ναζαρετ πόλι τῆς Γαλιλαίας Iu» ὁ Ἰουδαία, 
χώρα τῖς οὕτω προσα/ορενοµένη * Βηθλεέμ δὲ πόλις 
τῆς Ιουδαίας. Τὸν µέν τοι Χριστὸν οἱ προφῆται 
πάντες οὐχ ἀπὸ τῆς Ναδαρετ, ὀλλ ἀπὸ τῆς Βηθλειμ 
ἔφασκον ἤξειν, x&xsi τεχθήσεσθαι. "Ems οὖν φανε- 
ρὸν ἅπασιν ἦν, ἀπὸ τῆς Βηθλεὶμ τὸν Κύριον ἔρχεσθαι, 
γέγραπται γὰρ, ὡς ἔφομεν. Καὶ σὺ, Βηθλεῖμ οἶκος τοῦ 
Ἐφραθὰ, ὁλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χίλιάσο Ἰούδα, 
ix co) pot ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ 
Ἰσραήλ. 


530 


MENSIS AUGUSTUS. 


540 


ferre munera. Quoniam autem edictum, scilicet À arcana ratione ceperat. Cum enim multi ex multis 


descriptionis, unumquemque in suam compellebat 
patriam, Joseph quoque ei parens, ex Galilea, ex 
civitate, inquam, Nazareth, venit in Judeam, in 
Bethleem civitatem, que est civitas David. Causa 
vero erat, eo quod esset (inquit) de domo et fa- 
milia David, hoc est cognatione. Venit autem ad 
descriplionem cum hac ex mulieribus maxime 
admirabili Maria, que erat gravida. Etenim Gali- 
lea quidem est quedam regio Palestinz ; Nazareth 
autem est civitas (8111908. Rursus autem Judea 
est quadam, qus&sic dieitur, regio ; Bethleem vero 
civitas Judrem. Atque Christum quidem omnes 
prophete, non ex Nazareth venturum dicebant, sed 
ex Bethleem, et fore ut illic. pareretur. Ecce enim 
tibi evestigio proposita est prophetia: Et tu BetA- 
leem terra Juda, nequaquam es minima in principi- 
bus Juda 15. Et que sequuntur deinceps, tibi decla- 
ret Evangelium !*. Quoniam ergo manifestum erat 
omnibus Christum venturum ex Bethleem, idoirco 
Josephum el Mariam,quiet si cives essent Bethleemi- 
te, ea terra dimissa (quod multis sepe accidit, ut 
dimissis 156 que ipsos tulerunt, malint in aliena 
habitare civitate), ipsi quoque habitabant in Naza- 
reth, compellebat, ut dictum est, eos vel invitos, 
in Bethleem edictum, Deo admirabiliter et preter 
opinionem hec dispensante et versante. 

ΧΙΙ. Cumillic ergo fuissent propter descriptionem 
Impletisunt, inquit!5, dies ut Virgo pareret ; et parit 
(6) filium suum primogenitum et fasciis involvit eum, 
qui nullis potest terminis circumscribi; et pro- 
pterea quod non esset eis locus in diversorio, o tuam 
ineffabilem, Christe, propter me paupertatem, in 
prasepi reclinat eum,qui omnealimentum suppedi- 
tat; eum qui nequaquam capi potest, ea que ipsum 

*' Mich. v,2. !* Matth. n, 6. 15 Luc. n, 6,7. 

(6) Too Μεταφραστοῦ. Τέχτει Tóv υἱὸν αὐτῆς 
τὸν πρωτότοκον, ἡ ἁμίαντος χόρη, x«i σπαργανοῖ 
τὸν ἀόριστον, καὶ παρὰ τὸ μὴ εἶναι τόπον αὐτοῖς 
ἐν τῷ καταλύματι, à τῆς ἀφάτον σον, Χριστὲ, δι’ 
ipk πτωχείας | ἐν τῇ φάτνη τὸν τῆς τροφῆς ἁπά- 
σης χορηγὸν ἀναχλίνει, τὸν μηδαμοῦ χωρούμενον ἡ 
ἀχωρήτως χωρήσασα. Πολλῶν γὰρ πολλαχόθεν πρὸς 
τὴν γραφὴν ὥσπερ εἰχὸς συῤῥεόντων, xal πολλὴν 
ἐντεῦθεν τοῖς ἔσχατον ἐπιγενομένοις περιποιούντων 
τὴν στίνωσι, ὢ τῆς δι’ dp& στενοχωρίας xoi ἕξενι- 
τείας τοῦ διὰ πάντων χωροῦντος χαὶ πᾶσαν κτίσιν 
ἐμπεριέχοντος | ἐκεῖνον μετὰ τῶν ἄλλων οὕτω καὶ 
τόπου διαπορούμενο», οὐχ εὐρίσκει γὰρ τόπον οὐδὲ 
κατάλυμα, $ φάτνη δέχεται τὴν πτωχείαν ἐλόμενον 
ἐξ ἀρχῆς, καὶ ταύτην ἐν ἑαντῷ τιµήσαντα. Ἐντεῦ- 
ϐεν ὁ ἀπερίγραπτος ἐν σπηλαίω, ὁ Λόγος ἐν φάτνη, 
ὁ τοῦ κόσμου δημιουργὸς, αὐτονργὸς καὶ τοῦ τόκου, 
καὶ ὁδηγὸς ToUtó που Ὑίνεαι αὐτὸς μὲν µαιεύων, 
αὐτὸς δὲ µαιενόµενος x«i τῇ μητρὶ τὸν θάλαµον χα- 
ῥριῤόμενος. Ἐντεῦθεν ὁ πάντων συνοχεὺς, ἐν σπαργά- 
νοις * ὁ πάντων τροφεὺς, ἐν τοῖς γαλακτοτροφουµέ- 


16 ibid. 8-15. 


locisad descriptionem conftuerent (ut est consenta- 
neum) et loca scilicet presoccuparent, et ex eo eos 
qui postremi veniebant, in magnas abducerent an- 
gustias, illum, siccum aliis loco egenteimn, preesepe 
suscipit : illum, inquam, qui paupertatem elegit ab 
initio, et eam honoravit in seipso. Sed pastores 
quoque, inquit, erant in hac regione, agentes in 
nocte custodias. Ad quos Dei quoque advenit an- 
gelus et eos Domini gloria cireumfulsit. Cum autem 
ex territifuissent spectaculo: Timuerunt enim,inquit, 
timore magno, angelus timorem, ut quinon decenter 
eos invasisset, expellit : Nolite timere, dicens ; ecce 
enim annuntio vobis gaudiummagnum quod erit uni- 
verso populo,non Judemissolis, «ed omnibus. Adjice 


B adhuc apertiorem gaudii signifloationem:Quoniam, 


inquit, natus est vobis hodie Salvator qui est Chris- 
tus Dominus, in civitate David.Utautem Deo profec- 
ta et vera vox judicaretur,ejus statim sequiturconfir- 
matio. Repente enim cum angelo laus quoque audi- 
tur a multitudine angelici exercitus dicentis : 
Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus 
bono voluntatis !*. 

XIII.Quenam vero (7) erant ea quee tu admirabilis 
conservabas, Maria, et intuo corde conferebas 17 ? 
Num omnino οἱ id quod tibi dixerat angelus, et quee- 
cunque rursus dixerunt pastores ? Hec ipsa in tuo 
eorde componens,et cumillo ipso conferens, videbas 
omnia ad unum convenire quod Deus revera sit is 
qui est ex te natus, ettefecit miraculum, quod ccelo 


6 et terra non capitur. Quietiam suscipit circumocisio- 


nem confirmans suam eum Judeis cognationem,ne 
illisocasionem pre bereteum negandi.Circumciditur 
autem octavo die seu die Dominico, quo fuit etiam 
resurrectio ; et Jesus nominatur.Significat vero hoc 


11 ibid.19. 


νοις ὁ πάντων ἀπογραφιὺς, 
μένοις. 

Ποιμένες δὲ, φησὶν, ἦσαν ἐν τῇ χώρα ταύτο, φυ- 
λακὰς περὶ νύκτα ποιούμενοι, olg xai ἄγγελος Θεοῦ 


ἐν τοῖς ἀπογραφο- 


D ἐπέστη, καὶ δόξα Κυρίου αὐτοὺς περιέλαμψεν. ᾿Επεὶ δὲ 


κατάφοθοι γεγόνασι τῷ θεάµατι, ὁ ἄγγελος, ὡς μὴ καθ) 
ὥραν ἐπελθόντα τὸν φόθον ἔδω ποιεῖ, Mi) φοθεῖσθε, λέ- 
yov, ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελίδομαι ὑμῖν χαρὰν, gru ἴσται, 
οὐκ Ἰουδαίοις µόνλις, ἀλλ ἅπασι. Καὶ προστίθησι 
τρανώτερον tà» τῆς χάριτος δήλωσω * "Ort φησὶν, 
ἐτέχθο ὑμῖν Σωτήρ. 

(7) Tou Μεταφραστοῦ. Ποῖα γὰρ ἦν ἕτερα, ἅπερ 
à θαυμαστὴ συνετήρεις Μαρία, xai iig καρδίαν συν- 
έδαλλε,, à πάντως ὅσα τε εἰρήχει πρὸς σὶ Ó dyys- 
λος, καὶ ὅσα δὺ mts οἱ ποιμένες εἶπον ; Ταῦτα εἰς 
καρδίαν αὐτὴ συντιθεῖσο, καὶ τοῦτο ἐχείνῳω συγκρί- 
νουσα, πρὸς d» ἑώρας συνάδοντα πάντα, x«i μίαν 
εὗρισχες. e μῦτερ σοφίας, τὴν συνµφωνίαν * ὅτι Θεὸς 
πρὸς ἀλύθειαν ὁ ix σοῦ «γενηθεὶς, xol σὶ θαῦμα 
δείξας παρὰ ταῦτα πάντα, x«l παρὰ πάντων τούτων 


941 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


943 


salutem populi. Quod etiam Virginipresdicitangelus A tionem : Et ecce, dicens, homo erat in Jerusalem 


ante conceptionem, Et vocabis, inquiens, nomen ejus 
Jesum *, idemque Josepho postea, atquesubjungit: 
Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis 
eorum !*.Deindeetjam rursus exspectat tempus puri- 
ficationis. Postquam enim impleti sunt, inquit, dies 
purgationis ejus secundum legem Moys: (comple- 
mentum autem dierum eratquadragesimus),tulerunt 
infantem Jesum in Jerusalem, ut sisterent eum 
Domino, sicut scriptum est in lege Domini : Quia 
omne masculinum adaperiens vulvam, sanctum 
Domino vocabitur : et uL darent hostiam, secundum 
quod dictum est in lege Domini, par turturum, aut 
' duos pullos columbarum **. 

XIV. Sed satius fortasse (8) fuerit id solvere, quo 
videtur repugnare inter evangelistas. Mattheus *! 
namque dicit Jesum, postquam natus esset, profe- 
etumin /Egyptum;hic autem,divinus scilicet,Lucas, 
ipsum postquadraginta dies venisse Hierosolymam. 
Sed nihil dicunt, quod inter se discrepet neque 
quod rei obstet consequentie. Cum enim, post- 
quam natus esset, secundus annus preterisset, 
Christus abducitur in ZEgyptum. Lucas ergo ea 
que interim facta sunt, θἱ qua pretermisit Mat- 
theus, circumcisionem scilicet tractat et purifica- 


i* Luc. 1, 31. 


. 1? Matth. 1, 21. 
** ibid. 34. 


*5 Matth. 11, 1 seqq. 


10 Luc. in, 21-14. Matth. u, 13, 14. 


cui nomen Simeon, et homo erat justus, et Spiritus 
Domini erat in ipso. Quin etiam venit, inquit, in 
Spiritu in lemplum, et ei ulnas prebuit ad eum 
suscipiendum ?*, Quodnam est. autem salutare 
quod senex suis vidit oculis ? Ipse, qui desidera- 
batur, Jesus. Hoc enim nomen quoque significat. 
Paratum vero fuerat ejus mysterium omnino ad sa- 
lutem, non solis Judeeis, sed mundoetiam universo. 
Hoc enim sibi vult illud : Omnium populorum ; 
sicut etiam illud : Lumen ad revelationem gentium, 
et gloriam populi tui Israel. Vide vero (9), quam 
accurate loquitur evangelista: Erant autem, inquit, 
Joseph et mater ejus admirantes propter eaqua deipso 
dicebantur. ** Matrem quidem dicens, ut qui& vere 


p esset, et ab ipsa vocans habitudine ; illum autem 


nudo nomine, ut qui videretur quidem pater 
non esset autem revera. Ea quoque ratione ambo- 
lus quidem benedixit Simeon ; relicto autem Jo- 
seph, alloquitur Mariam solam, ut que fuisset 
ministra divini consilii : Ecce enim, inquit, Aic 
positus est in ruinam et resurrectionem multorum, 
et in signum, cui contradicetur**. Quomodo autem 
(10) α re, studiose auditor, accipitur illud : Et 
(uam ipsius animampertransibit gladius ** ? Quid- 


1?Luc. n, 25,27.  ?' ibid. 33. 


συντεθειµένων, οὐρανῷ καὶ 43 χωοούμενον, ἀλλὰ μηδὲ C εἶθ οὕτως ἐχεῖθεν ἀνελθόντε, εἰς Ναδαρῖτ αὖθις 


ἀξίως ὑμνολογούμενον. 

(8) Τοῦ Μεταφραστοῦ. ᾿Ενταῦθα, οὐκ ἄχαρι, ἀλλὰ 
x«i ἀναγκαῖον τὸ δοχοῦν ἐναντιολογεῖσθαι τοῖς εὐαγγο- 
λισταῖς, ἐπιλῦσαι, Πῶς γάρ φησι Ματθαῖος μὲν, Μετὰ 
τὴν γέννησιν εἰς Αἴγνκτον ἀπάγει τὸν ᾿]ησοῦν * οὗτος 
δε, ὁ θεῖος d'u)ovórt Λουκᾶς, Μετὰ τεσσαράχοντα δι- 
έλευσιν ἡμερῶν, εἰς Ἱεροσόλυμα ; οὐδὲν ἀπᾷδον λέ- 
Ύοντες ἀλλύλοις, οὔτε àv τῇ ἀχολουθία τοῦ πράγµα- 
τος προσιστάµενον. Δεύτερον γὰρ ἔτος ἤδη μετὰ τὸν 
Ὑέννησιν παρελθὀν εἰς Αἴγυπτον ὁ Χριστὸς ἀπάγεται, 
Δουκᾶς δὲ τὰ ἐντὸς τούτου γενόμινα, καὶ à παρῆκε 
Ματθαϊῖος, τὰ τῆς περιτομῆς λαμθάνει καὶ τοῦ καθα- 
βισμοῦ. ᾿Επεὶ xai τοῦτο τοῖς εὐαγγελισταῖς σύνηθες, 
ἵνα μηδεὶς f περιττὸς, ὡς μηδὲν ἔχων εἰπεῖν πλέον - 
x&i οὕτω τὰ πᾶσι παρειµένα, πᾶσι καὶ πεπλόρωνται. 
Πῶς δὲ κἀχεῖνο ἐπιλυτέον ἡμῖν ἀμφιλογούμενον ; 
κατὰ μὶν γὰρ τὸν Otto Ματθαῖον χροματισθεὶς 
ὁ Ἰωσὸφ, εἰς Ναδαρετ ἔρχεται * ὁμοῦ τε τὸν κίνδυνον 
φεύγων, καὶ τῇ πατρίδι ἐμφιλοχωρεῖν βουλόμενος * 
ὁ δὲ Λουκᾶς οὔ φησι κατὰ χρησμὸν αὐτῶ τὸν ἄφιξιν 
ἐχεῖσε γενέσθαι, ἀλλ ὅτι τὸν χαθαρμὸν πληρώσαν- 
τες πάντα, πρὸς Ναζαρὲτ αὖθις ἐπανελθεῖν ἔγνωσαν, 
ὧν x«i πατρίδα ἐπεγράφοντο, ώς ἐκεῖ τὴν οἴχησιο 
πηξάµενοι. Ἱστέον οὖν ὅτι τὸν πρὸ τῆς εἰς Alyumtov 
καθὀδου χρήνον ἱστορῶν ὁ Λουκᾶς, οὐδὲ γὰρ πρὸ τοῦ 
καθαρμοῦ κατήγαγεν ἂν αὐτοὺς ἐκεῖσε, ἵνα μηδὲ 
παρὰ τὸν νόμον * μηδ' ὅτι οὖν γένηται, ταῦτά 
φησι ' ἔμενν γὰρ καθαρθῦναι πάντως, εἶτα εἰς Na- 
ῥαρὲτ ἐλθεῖν, καὶ τότε d) καταθῦναι εἰς Αἴγυπτον * 


ἐλθεῖν ἐγκελεύονται. Πρὸ τούτου δὲ οὐδαμῶς ἦσαν 
χρηµατισθέντες ἐχεῖσε φόιτᾷν, ἀλλ ἐμφιλοχωροῦντες 
ὡς ἔφημεν τῇ πατρίδι, αὐθαιρέτως τοῦτ' ἔπραττον. 
Ἐπεὶ γὰρ παρ᾽ οὖδεν ἕτερον à εἰς Βπηθλεῖμ ἀνάθασις 
γέγονεν, à διὰ τὴν ἀπογραφὴν, καὶ οὐδὲ στῆναι οὐδα- 
μοῦ εἶχον, πλορώσαντες ἤδη Jv ὅπερ ἀνῆλθον, εἰς τὴν 
Ναζαρέτ κατήεσαν. Οὐ τοίννν ἀντιλογία παρὰ τοῖς εὐαγ- 
γελισταῖς, ἀλλὰ διάφορος ἀπαγγελία * ἄλλο δὲ ἐστι δικ- 
φόρως εἰπεῖν, καὶ ἄλλο ἑναντίως. 

(9) Τοῦ Μεταφραστοῦ. "Op& δέ uot xai τοῦ εὖαγ- 
γελιστοῦ τὴν ἀκρίθειαν * τὸν μὲν γὰρ µητέοα εἶπεν, ἅτε 
dà xal ἀληθῶς οὖσαν, ἀπ᾿ αὐτῆς καλέσας τῆς σχίσεως) 
τὸν δὲ ἀπὸ ψιλοῦ τοῦ ὀνόματος, ώς πατέρα δοκοῦντα 
pit», μὺ ὄντα δὲ πρὸς ἀλήθειαν. 

(10) Τοῦ Μεταφραστοῦὺ. Ἡῶς σοι τῷ φιλολόγῳ 
ἀχροατῦ ταῦτα ληφθήσεται ; καὶ ví ποτε ἄρα τὴν 
ῥομφαίαν ταύτην ὑποληπτέον ; à τὸν ἀμφιθολίαν, 
τὸν σκανδαλισμὸν, τὸ πειρατήριον, ἅπερ (y τῷ καιρῷ 
τοῦ στανροῦ, Tiv τῆς ἁγίας Ιαρθένου διῦλθε ψυχάν ; 
Καὶ σοῦ οὖν αὐτῆς, εἰ καὶ καλῶς τὰ τοῦ Κυρίου 
ἄνωθεν ἐδιδάχθης, ἂψεταί τις σάλος, καὶ διακρἰνουσα 
χαθ᾽ ἑαυτὴν ἔσῃ * εἰκὸς δὲ καὶ τὸν λύπην αἰνέδασθαι 
διὰ τῆς ῥομφαίας * ἤ yt κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ πάθους 
συνέσχιν αὐτὴν, ἀγνοοῦσαν ὡς xai αὐτοῦ θανάτου 
ἔσται περιχρατής. ᾿Ἐπεὶ xai τοῦτο δηλοῦν βούλεται 
τὸ, Ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ix πολλῶν καρδιῶν 
διαλογισµοί "ὅτι μετὰ τὰ σκάνδαλα δηλαδη ταῦτα, & 
τὸν χαρδίαν τῶν μαθητῶν διέσεισε καὶ Μαρίας, 
βραχὺ τὸ ἐν µέσῳ, x«i ταχεῖα τές ἐπέλαμψε παρὰ 


543 


MENSIS AUGUSTUS. 


544 


nam ergo existimare oportet hunc esse gladium ? À statim testem adduxerunt prophetam, qui et 


Num dubitationem, ostensionem, tentationem, quee 
in tempore crucis tuam, o Virgo, pervaserunt 
animam ? Teergo ipsam quoque etiamsi desu- 
per Domini pulchre res didicisti, attinget aliquid ? 
Convenientius est autem, quod dolorem {ρ- 
sum gladii nomine significaverit, qui quidem 
tempore Passionis eam invasit. Nam id quod 
dicitur : Ut revelentur ez multis cordibus cogi- 
tationes, ad discipulos magis, quam ad eam per- 
tinere videtur: nempe quod post tentationes et 
dubitationes, que cor eorum concusserunt, non 
multum temporis intercessit, et velox quedam 
illuxit à Deo curatio, eorum animos  replens 
tranquillitate,et ad fidem suam confirmans magni- 
tudine resurrectionis. 

XV. Sed id quod coepit, persequatur oratio, 
et rursus accipiat ea qui pretermisit. Cum enim, 
inquit, natus esset Jesusin Bethleem Judz, in diebus 
Herodis regis 15’, Vides ? Et tempus nobis evan- 
gelista, etlocum, et auctoritatem similiter signi- 
ficat : auctoritatem quidem, ut eum ab altero 
Herode discernat ac distinguat, qui Joannem 
interfecerat 16: illeenim erat tetrarcha, hic autem 
rex; locum vero et tempus, nos transmittens 
ad prophetias. Quarum alteram quidem predixit 
Micheas : Et. tu. Bethleem, dicens, terra Juda, 
nequaquam es minima in principibus Juda 3, 
Alteram vero Jacob patriarcha : Non deficiet enim, 
inquit, princeps ez Juda, et dur de femoribus 
ejus **. Quomodo autem Magis venit in mentem, 
uttantum iter conficerent, et venirent ad ado- 
randum infantem, qui erat adhuc in fasciis ; 
idque cum esset ejus mater pauper et nullius 
nominis, et quee nihil habebat preter solum 
tugurium ? Numquid planum est, Deum eorum 
animos ad hoc movisse ? Vide enimeorum quoque 
claram fuisse virtutem, non solum eo quod vene- 
rint, sed etiam quod audacter et libere loquantur. 
Neenim existimarentur fuisse suppositi, et vise 
ducem ostendunt : Vidimus enim, dicentes, ejus 
stellam ; et vie magnitudinem : in Oriente, scilicet. 
Deinde etiam addunt insignem fiduciam, cum di- 
cunt: Et venimus ad eum adorandum. Neque 
ire populi, neque regis tyrannidis ullam ducunt 
rationem. Que cum audiisset Herodes, conturbatus 
est, inquit. De imperio enim eum metus ceperat. 
Et ideo ad se quoque congregat pontifices et 
scribas populi, et eos diligenter interrogat, ubi. 
nam Christus nasceretur. 

XVI. Considera autem admirabilem rerum dis. 
pensationem, et quemadmodum veritas etiam suo- 
rum inimicorum utitur auxilio. Cum enim inter- 
rogarentur Jude&i, ubinam Christus nasceretur, ii, 
In Bethleem Juda, ut res se habebat, dixerunt : et 


** Matth. ir t. 36 Matth. xiv, seqq. 


*! Mich. v, 2. 


Bethleem magnifacit, et ex ea ducem exiturum, 
et populum Israeliticum ab eo esse pascendum 
preedicit. Sic ii qui erant revera inimici, necesse 
habebant vel inviti aperire prophetiam, etsi non 
omnem. Quod enim deinceps sequitur, reticuerunt, 
quod est : Egressus ejus ab initio, α diebus sterni- 
tatis. Cur sic. fecerunt ? Quod regi loquerentur 
ad gratiam. lle autem quid facit ? Clanculum 
vocat Magos, diligenter persceutatur stultus tem- 
pus stelle, que apparuit eis, jam aggrediens 
de medio tollere id quo natum fuerat. Quod 
quidem non solum erat amentie, sed etiam in- 
sanie. Cujus modi enim erant ea que clam Ma- 
gis vocatis loquitur ? Ite, et diligenter inquirite de 


p puero : postquam | autem inveneritis, renuntiate 


mihi, ut ego quoque veniens, eum. adorem. Evidens 
etaperta insania. Si enim vera quidem sunt 
verba, et non insidiosa, cur cum eis latenter 
congrederis ? Sin autem vis aliquid sinistrum 
celare et dolosum, quomodo ne hoc quidem po- 
tuisti perspicere, quod sic a Magis deprehenderis 
maligne et scelerate gerere, quod qureras latere ? 
Hinc cum stella eis rursus apparuisset, eis dux 
efficitur, sicut ab initio. Absconsa enim erat, 
postquam apparuerat ad Orientem, ut cum illi 
ducem perdidissent, necessario Judeos interro- 
garent, et sic res evaderet manifesta omnibus. 
Postquam vero velipsos inimicos habuere magi- 
siros, eis rursus apparet. 

XVII. Vide autem, aquam multis fit ejusrei fides. 
Nam nunc quidem stella, nunc populusJudeorum, 
deinde etiam insidie, et preterea, prophetia do- 
cent id quod querebatur. Deinde cum eos rursus 
stella accepisset ex Hierosolymis, postquam cum 
rege collocuti essent, deducit in Bethleem, non 
simpliciter vadens, sed eos trahens, et ducens 
meridie : ut vel ex eo notum esset omnibus, eam 
non esse stellam unam e multis, neque omnino 
similis cum aliis ordinis. Ideo enim vadens ex 
Jerusalem, non prius consistit, donec ad ipsum 
venerit presepe. Postquam autem stetit supra 
puerum, statim constitit. Et propterea quod nunc 
quidem absconderetur, nunc autem appareret, et 
deinde cum apparuisset, rursus staret, ostendebat 
se esse majoris virtutis, quam quee in stellam 
caderet, et eis faciebat accessionem fidei. Certe 
longe maxima afficientur lejetitia, quod et invenis- 
sent id quod querebatur, et iter non frustra con- 
fecissent, ei quod fetus esset divinus, et quod 
fuissent nuntii veritatis. Que quidem omnia sunt 
illius admirabilis puelle encomia propter Deum, 
qui ex ipsa natus est : et eorum magnitudine 
illam, ut precipuam, eximunt a mulieribus. Post- 
quam autem fuerunt intra domum, viderunt, 


15 Gen. xL1ix, 10. 


Θεοῦ θεραπεία, τὰς ψυχὰς αὐτῶν γαλήνης πληροῦσα, xol πρὸς τὴν αὐτοῦ βεθαιοῦσα πίστυ τῷ μεγαλείω 


γῆς ἀναστάσιως. 


945 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


946 


inquit, infantem cum Maria matre ejus 3*1, Quid Α tentationes, et sis paratus adversus insidias. Jube- 


autem magnum viderunt, quod eum adorarunt, 
cum omnia essent ejusmodi, ut nihil posset esse 
vilius ? Speluncamne, presepe, fascias: an ma- 
trem, que tanta erat simplicitate ? Quid ergo 
eos tanta aífecit admiratione, ut non solum 
adorarent, sed etiam dona offerrent, eaque hujus- 
modi, que ipsum esse Deum et Regem  significa- 
rent ? Hoc enim sibi volunt, nempe Regem 
quidem aurum, thus vero Deum, myrrha autein 
preesignificabat mortem, quam pro me erat subi- 
turus, Quidnam ergo eos movit? illud, quod 
etiam effecit, ut domo excitarentur, et tantum iter 
conficerent : stella omnino, et quee eorum animis 
inerat a Deo iliuminatio. 


tur autem assumere puerum et maatrem ejus et 
fugere in /Egyptum, non sicut prius. Nam tunc 
quidem dicit, Urorem tuam ; nunc vero hanc vocat 
matrem,cumesset egressus partus,et mota suspicio, 
Fuge autem eausa,est metus insidiarum.Vide ergo 
rursus cum magnis etsuspiciendis conjungi humilia, 
el cum jucundis ea que sunt molesta. Post illam 
per stellam deductionem, post illorum tanquam 
Regi, vel potius tanquam Deo exhibitam adoratio- 
nem, et donorum oblationem, in co fuit metus 
mortis, etfuga occulta. Etdequo prius renuntiatum 
fuerat fore ut salvum faceret populum, ne se qui- 
dem videtur posse salvum facere. Quie quidem 
quomodo rursus animum Virginis affecerunt ? Et 


XVIII. Sed qui consentaneum erat animo ver- p quid consentaneum est eam interea cogitasse ? Sic 


sare matrem, hec cernentem ? Cujusnam filii esset 
mater, ad quem viri tam insignes sic accesserant, 
stella duce utentes : qui eum adorabant in fasciis 
etdona offerebant, tanquam ei seconciliare studen- 
tes, et sibi aliquid magnumquod hinc erat secutu- 
rum, procurantes ? Vel quantum eam gaudere par 
erat ac quantum illustrari, quanteeque spei fructum 
jam percipere non ex his solum,sed ex illis etiam, 
qua preecesserant,admirabilia colligente ?Heec puer 
ille dat ei premia : sic opponit humilibus ea αυ 
sunt illustria ; nesolam videns speluncam, et tugu- 
rium, et presepe, et viles fascias, parva, ut conse- 
quens videbatur, opinaretur, οἱ distraheretur cogi- 
tationibus : sed ut hrec magna considerans,rursus 
in altum extollerétur, et propter hunc novum 
partum se possel beatam ducere. Quod enim ab 
initio consuevit Dominus facere, ut qui sunt vilia 
et humilia, extollat preter opinionem, sicut econ- 
tra, uteaque sunt superba,deprimat: hoc quidem 
certe videret etiam facere in seipso. 


XIX. Sed cur Magis est imperatum, ne rursus 
redirent ad Herodem ? Et quorsum illa abjecta et 
minus decora in gyptum fuga Christi, perinde 
ac si non posset aliter esse salvus ? Puturum est 
enim, inquit, ut Herodes querat puerum ad per- 
dendum eum **. Num ut per hec parva et huinana, 
et cerneretur ipse carnem sumpsisse, et dispensa- 
tionis illius erederetur inagnitudo ? Maxime : pro- 
pterea nee prirao statuit in oranibus facere miracula. 


Quas enim ab initio facta sunt, propter Matrem om- p 


nino facta sunt, propter Joseph, propter pastores, 
propter Magos. Qua de causa Magis quoque datum 
est responsum ne reverterentur ad Herodem, ut et 
doctores cito mitterentur in Persarum regionem,et 
tyranni furor interrumperetursciretque seea aggredi 
queeeffici non possent.Quod si non evasit melior,non 
ineum, qui haoc providit, etqui hrec eofecit consilio, 
sed insummamilliusinsania culpa est conferendam ; 
preeterea ut tu quoque, qui ex Christo vivere ele- 
gisti, non parvas ad philosophiam ex eo invenias 
occasiones : nempe ut et statim ab initio exspectes 


10 Matth. i1, 11. ?? Matth. it, 13. 


C 


*! Jerem. 1, 15. 


etiam in omnibus sanctis consequenter invenies, 
cum iis que sunt exanimisententia, misceri quoque 
molesta. Verum enimvero sic quidem Christus 
venit in Egyptum. 

XX. Herodes autem cum a scopo aberrasset, in 
infantes, qui nullam fecerant injuriam, tota ira 
erumpit, eo modo eos ulciscens, qui illum illuse- 
rant: vel potius propter suam in Christum insa- 
niam, quam concepitob metum regni, communiter 
adversum omnemirruit naturam,et interficit onines 
infantes qui erant in. Bethleem, in hac universa 
ciedeinfautium existimans seet unum illum omni- 
no assecuturum, et ut ille solutus esset a metu, 
omnes lugere procurans immisericorditer : quod 
velin rebus inanimatis abstinuisset facere alius, et 
teneras plantas aspiciens, misericordia ductus,eas 
noluisset exscindere. Sed videte vos, qui imperium 
amatis, et estis a vanasuperati gloria, in quantam 
ea insaniam adigat amatores, et quonain eos ferri 
persuadet, et quaenam cos cogit facere. Hanc autem 
infantium ceedein Jeremias quoque multis anteannis 
prenuntiiat, et predicit tragcediam, et introducit 
Rachelem flentem suos filios, et consolationem mi- 
nime admittentem 3! .Quorcirca non ignorante scili- 
cel Deo hec fiebant, sed et sciente, et volente 
quidem arcere, permittentem autem arcanis qui- 
busdam rationibus. Sed Herodes quidem percipiens 
eorum, qu& fecit, fructus convenientes, divinitus 
immissa plaga, toto corpore sauciatur, et vere 
malus male perit, ejus regno in quator partes 
diviso : Archelao quidem imperium obtinente in 
Judea, Herode autem,et Philippo, et Lysania, illo 
quidem Galilee&, hoc veroIturee et Trachonitidis, 
postremo autem, tetrarchatum sortito Abilinee 13.15, 

XXI. Postquam autem excessit Herodes ex hu- 
manis, angelus rursus in somnis Josepho apparet 
in /Egypto, et jubetinfantem accipere, et proficisci 
in terram Israel. Quam multe, o Christi Mater, 
fuerunt tibi casuum  inequalitates ? quam multe 
rerum mutationes? Ecce enim rursus quidem fuisti 
soluta ab exsilio, et ad propriam reverteris regio- 


33.9?Luc. ir, 4 ; Matth. 26,21. 


947 


MENSIS AUGUSTUS. 


548 


nem, οἱ eum,qui tibi male facere aggressus fuerat, Α /Egyptum, narrans Lucas(neque enim ante puri- 


ipsa potius eum vidisti male periisse. Cum domum 
autem venisses, rursus invenis malorum successio- 
nem et vides filium tyranni, qui fuit tui Filii (pro 
dolor !) insidiator, pro eo regnantem. Sed rogaverit 
quispiam ex studiosis, quomodo Archelaus Judeece 
imperabat, Pontio Pilato tuuc presideate ? Num 
quod nuper decessisset Herodes,et nondum in multa 
regnum esset divisum, illius filius interea habebat 
imperium ? Non est autem evangelistee supervaca- 
nea patris quoque adjectio. Pro Herode enim, in- 
quit, patre ejus **, utscilicet euma fratredislingue- 
ret, ut quiipse quoque Herodes vocaretursimiliter. 

XXII. Venit ergo Joseph Nazareth, ut qui in 
somnis responsum accepisset (ita enim divinus ait 
Mattheeus) simul et periculum fugiens, et volens 
habitare in patria. Ut autem posset magis confi- 
dere, responsum accipit ab angelo. Atqui non dicit 
Lucas illum venisse ex responso : sed cum omnem 
implessent purificationem, statuisse rursus reverti 
Nazareth. Quomodo ergo esta nobis solvenda con- 
troversia?Quod tempus,quod fuitante descensumin 


*5 Matth. n, 20. *5 Luc. n, 23. ** ibid. 40. 


(11) Τοῦ ΠΜεταφραστοῦ χαὶ τοῦ Γεωμέτρον’ 
Όμως, ὅτε δώδεκα ἐτῶν γεγονὼς ἦν, ἄνεισι μὶν dpa 
τοῖς Ὑονεῦσιν εἰς Ἱερουσαλὴμ, τὴν ἑορτὴν τοῦ 
Πάσχα τελεσόµενος ὡς δὲ ἐχείνη πέρας εἴχο ἐν 
ἡμέραις ἑπτὰ τελουµένη, αὐτοὶ piv ὑπέστρεφον, 
Ἴησους δὲ ὑπομένει, τούτους λαθώ,. Καὶ oi μὶν 
ἐξητοῦν, ο δὲ τριῶν ἡμερῶν ἆδηλος ἦν. Εἶτα φανε- 
ρὸς αὐτοῖς γίνεταὶ ἐν τῷ ἱερῷ μὲν χαθεξόµενος, ὁμοῦ 
τε ἀχούων τῶν διδασκάλων, x«l πρὸς ἐχείνους διαλε- 
γόμενος, ἐκπλήπτων τε τοὺς ἀχροατὰς ἐν ταῖς ἆπο- 
κρίσεσι' κατὰ τοῦτο yàp καὶ τὸ χραταιοῦσθαν αὐτὸν 
πνεύµατι, xai σορία προκόπτειν x«t χάριτι, ὡς πολ. 
λοῖς τοιοῦτον ἀναφαινόμενον. Λανθάνει δὲ τοὺς γννεῖς 
ὥστε μὴ παρ) αὐτῶν χωλυθῆναι τὴν πρὸς τοὺς νοµο- 
μαθεῖς ἐκείνους διάλεξιν' εἰδότων ὥσπερ αὐτοῦ τὸ 
ἀγράμματον, x«t τοῦ μὺ προσπταίειν τοῖς λόγοις tU- 
λαθουμένων' fj ταῦτα τάχα καὶ διαφεύγων, quà δόξη 
τοὺς γονεῖς ἀτιμάξειν, τῷ ἀπειθεῖν ἐγκελευομένοις τὰ 
ἀνθρώποις ἀχόλουθα. Διὰ ταῦτα ὑπομίνει λάθρα, xoi 
οὐδε τοῖς γονεῦσιν αὐτοῖς γινώσκεται' ἵνα µηδέτερον, 
$ φανερὸς γενόμενος χωλυθῦ, ἡ καὶ ἀπειθῇ χωλυὸ- 
µενος. "Opa δὲ ὅπως χαὶ ἆ προσήχει παιδίῳ ποιεῖ. 
Οὐ γὰρ προπετῶς διδάσκει τοὺς νομομαθεῖς διδασκά-- 
λους x«i ἱερεῖς, χαίτοι µόνος αὐτὸς αὐτόχρημα σο- 
φία xal λόγος dw xai χορηγὸς τῆς σοφίας ἀλλὰ δι 
αὐτὸ μὲν οὖν τοῦτο, µέτρα χαὶ ἡλιχίας x«l ἀξίας 
αὐτός τε χαλῶς εἰδὼς καὶ τοῖς ἄλλοις ὀρίδων, τοῖς 
ἱερεῦσι xai διδασκἆλοις τοῦ διδάσκειν παραχωρεῖ. 
Αυτὸς δὲ ἀχούει τε χαὶ ἐπερωτᾷ μετὰ πολλῆς ἀμφό- 
τερον τῆς συνέσεως λογικῶς τε γὰρ ἑρωτᾷ' καὶ 
ἀκροᾶται συνιτῶς, x«l ἀποχρίνεται συνετώτερον», ὃ xci 
τὸ θαῦμα πολλῷ μεῖζον ἐποίει Tc ἀχροάσεως. 

Τοῦ αὐτοῦ. H μὲν θαυµασία µήτηρ, σπλάγχνων 
μητρικῶν ἠττωμένη, καὶ τέχνον αὐτὸν περιπαθῶς 
καλεῖ, καὶ ὡς ἐγχαλοῦσα, προτείνει τὸν µετ ᾿ὀδύνης 


ficationem eos illuc duxisset, ut nihil omnino fieret 
contra legem) hec dicit. Erat enim omnino purifi- 
candus, deinde venturus Nazareth, ettunc descen- 
surus in /Egyptum. Deinde cum sic ex /Egypto 
rediissent, jubetur rursus in Nazareth venire.Antea 
enim, nullo accepto responso, ut illuc venirent,sed 
cum libenter habitarent, ut diximus, in patria sua, 
sponte hoc faciebant. Cum enim ascensus non 
fuisset propteraliam causam, quam propter des- 
eriptionem, et nusquam stare possent, eo impleto, 
propter quod venerant, descenderunt in Nazareth. 
Angelus certe, qui postea eos reddebat quieti, 
domi restituit. Nec hoc ab re, sed cum prophetia 
hoc ipsum multis ante annis signiflcasset.Ut enim, 


B inquit,impleretur,quod diclum fuerat a prophetis, 


Nazarenus vocabitur 1. Puer autem ut ait Lucas, 
crescebat et invalescebat,spiritu repletus sapientis, 
et gratia Dei in ipso 5. Hec accipienda sunt, 
ut dicta sint, quod attinet ad humanitatem. 
XXIII.Cum autem (11) esset natus annos duode- 
cim, ascendit quidem simul cum parentibus Jeru- 


δύτοσιν, xoi πάντα ὁμοῦ ως µήτηρ, x«i παβῥησιαστι- 
κώτερον, x«i ἀνθρωπινώτερον, καὶ περιπαθέστερον, 
διαλέγεται Τί τοῦτο, τέχνον, ἐποιήσας ἡμῖν ; καὶ 
ὅτι Ἰδοὺ ἐγὼ x«i ὁ πατήρ σου ὀδυνώμενοι, ἐζη- 
τοῦμέν σε. Αὐτὸς δὲ λύει πάᾶντα διὰ τοῦτο, καὶ περὶ 
πατρὸς ἐκείνης τοῦ δοκοῦντος εἰπούσης, ὁ Χριστὸς 
ὥσπερ τὸ ῥηθὶν διορθούµενος, περὶ τοῦ ὄντως λέγει 
Πατρὸς, εἰς ἔννοιαν αὐτὴν ἐμθάλλων τῆς ἀληθείας" 
καὶ ui χαμαὶ βαΐνεν, ἀλλ εἰς ὕψος αἴρεσθαι πα- 
ῥασκευάξων' Οὐκ ᾖἤδειτε λέγων, ὅτι ἐν τοῖς τοῦ 
Πατρος µου δεῖ εἶναί µε; Οὕτω Φδείκνυσιν ἑαυτὸν 
071& φύσει Θιὸν, εἴγε τῆς αὐτῆς φύσεως ὁ παῖς 
τῷ τεχόντι. ᾿Επεὶ δε τοῦ Πατρὸς ὁ ναος, iv τοῖς τοῦ 
Πατρὸς ὧν ἐκεῖνος, x&v αὐτοῖς τὸ ῥῆμα συνιτὸν οὕπω 
γέγονεν. ᾿ἘΕνταῦθα πρώτως ἀνδρικώτερον ὦ μᾶλλον 
εἰπεῖν θειότερον, πρὸς τοὺς οἰχείους διαλέγεται, καὶ 
δεέχννσι’ ὅτι καὶ ἕτερος ὁ Πατὴρ αὐτῷ, καὶ ὅτι οὐχ’ 
ὡς ἀνθρώπῳ ψιλῷ, ἀλλὰ χαὶ ώς Θεῶῷ, καὶ τὺν μητέρα 
αὐτῷ Ἠπροσεκτέον, xxi ὅτι ὁ τοῦ Πατρός οἴκος, 
ὁ ναὸς δηλαδὺ, καὶ αὐτοῦ οἶκός ἐστι, χαθάπερ xai τὰ 
ἄλλα πάντα τὰ τοῦ Πατρός καὶ ὅτι αὐτοὺς ἐγκλη- 


D τέον μᾶλ)ον ἄγνοουσε ταῦτα, χαὶ μηδειν μύτε λα- 


λοῦσι μήτε φρονοῦσι τῶν πρὸς ἀλήθειαν. ᾿Ενταῦθα 
πρώτος του ἀληθῶς Πατρὸς φανερώτερο» μνημονεύει, 
καὶ παραγυμνοῖ αὑτοῦ τὴν θεότητα. Κάτεισι μετὰ 
τῶν γονέων ἐξ Ἱερουσαλὴμ tiq Ναδαρετ ὁ Κύριος 
καὶ διατελεῖ τούτοις ὑποταττόμενος, «γονεῖς τιμᾶᾷν 
παιδεύων ἐκ τοῦ οἰχείου' xal ὅπερ αὐτὸς ἐντειλάμε- 
νος ἦν, τοῦτο πρῶτος πληρῶν, xal τιμᾷν οὕτω 
διδάσκων γονεῖς, τιμᾷν δὲ πάντως μετὰ Θεόν έχει» 
νων *&p προτιµοτέραν εἶναι τὸν θεοσέθειαν. Διὰ 
τουτο x«í παραλιπὼν αὐτοὺς, Tt ναῷ προσµύνει, xol 
τὸν αὐτοῦ πόθον, ἰσχυρότερον εἶναι δεῖν τοῦ φυσικοῦ 
κελεύει xal πατριχοῦ. 


549 ORATIO DE SANCTA MARIA. $50 


salem, festum Pascheecelebraturus. Cum veroillud A tissimam Mariam, Matrem ejus,qui vere est sapientia 


finem accepisset, ipsi quidem reversi sunt : Jesus 
autem manet eos latens. Et illi quidem querebant, 
hic vero tres dies latuit. Deinde eis fit manifestus, 
in templo quidem sedens, simul autem audiens 
doctores, et cum illis disserens, et in responsis 
auditores afficiens admiratione. In hoc enim imple- 
batur, quodde illo scriptum est, quod puer confor- 
tabatur spiritu,et proficiebat sapientia et gratia apud 
Deum et homines, eo quod multis talis esse decla- 
retur. Latet autem parentes, ne ab eis prohiberetur 
disserere cum jurisperitis, ut qui scirent eum non 
didicisse litteras, et caverent, ne laberetur in ser- 
mone : aut fortasse cavens, ne videretur parentes 
habere contemptui, eo quod non parentibus pareret 


etarcana cognitio. Conservabat enim,inquit, omnia 
verba hac in corde suo 33 : sicut etiam prius in ad- 
ventu pastorum, et iis: que illi visa et audita 
narrabant. Et tunc Lucas similiter hec omnia dixit 
Mariam conservare. Non enim ei, tanquam alicui 
infanti attendebat, sed que dicebantur, plurimi 
faciebat : et nihil eratex iisque abipso dicebantur 
et flebant, quod non ea magno studio dignum 
duceret, etcorde diligenter celaret, divinarum qua- 
rumdam rerum et arcanarum ea esse semina, 
easque illis preemonstrari recte judicans. 

XXVI. Post hec baptisma, post quod miracula 
quoque; sed (ut divinus dicit Joannes !9) id quod 
primum fecit (in nuptiis, inquam, aqua in vinum 


jubentibus ea que sunt hominibus consequentia. B mutationem) fecit MatrePreesente. llla quidem certe 


Vide autem, quemadmodum ea facit, que puero 
conveniunt. Non enim docet legisperitos, etiamsi 
esset suppeditator sapientie, sed audit et interro- 
gat : utrumque cum magna sapientia. Sed cur non 
primo, nec secundo, sed tertio invenitur, qui 
queeritur a parentibus? Hinc fortasse sepulturam, 
et qu& post tres dies futura erat, resurrectionem 
preesignificans, Tunc enim, cum sepulcro contectus 
esset, apparet. 

XXIV. Sed quomodo rursus Mater admirabilis, 
a maternis victa visceribus, et cum magna affectio- 
ne vocat Filium,et tanquam reprehendens, adducit 
eam, qu& cum dolore fiebat, inquisitionem? Ecce, 
dicens, pater tuus et ego dolentes quarebamus 
te ?. Et ideo cum illa dixisset de patre, tanquam 
de eo qui videbatur, Christus veluti corrigens id 
quod dictum fuerat, dicit de eo, qui est vere pater, 
ei veritatem revocans in memoriam, et providens, 
utnon humi serpat, sed in altum extollatur : Nesci- 
tis, dicens, quod me oportet esse in iis qua sunt 
Patris mei **? Sic se ostendit Deum esse natura, 
siquidem Filiusejusdem est nature cum Patre.Quo- 
niam autem illud templum Patris erat, in iis quee 
sunt Patris ille versabatur. Quod verbum nondum 
manifestum illis erat. llle autem descendit cum 
eis in Nazareth, et mansit eis subjectus, ex se do- 
cens honorare parentes, et quod ipse jusserat, hoc 
primus implens; honorare autem omnino post 
Deum, ilique esse praeferendum Dei cultum, 
Ideo enim eis relictis, in templo remanserat, osten- 
dens Dei amorem naturali et paterno validiorem 
esse debere. 

XXV. Sed mihi rursus (12) vide mulierum sapien- 


5?! Luc 11, 48. ?* ibid. 49.  ?** ibid. 51. 


(12) Too ᾗἹΜεταφραστοῦ. "Opa µοι xal αὖθις Tàv 
σοφωτάτην γυναιχῶν Μαρίαν * τὴν μητέρα τῆς ὄντως 
σοφίας xxi ἀποῤῥήτου Ὑνώσεως. Διετήρει γὰρ, φχσὶ, 
πάντα τὰ ῥήματα ταῦτα ἐν τῇ καρδία αὐτῆς, 
ὥσπερ δὴ καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ τῶν ποιμένων ἐπιστα- 
σίᾳ, καὶ ol; ἐκεῖνοι ἑωρακότες x«l ἀκούσαντες ἐξ- 
ηγόρευον. Καὶ τότε γὰρ ταῦτα πάντα 5» Μαρία συν» 


prima admonet vinum deesse, Filio preebens occa- 
sionem et materiam faciendi miraculum. Is autem 
quamvis egre ferre videbatur, et ideo recusare: 
facit tamen ea qua a Matre suggerebantur, hono- 
rans omnino ut Matrem, et veluti ei reddens mer- 
cedem, quod ipsum in alvo gestaverit. Vide autem 
hic quoque Dei Matris insignem moderationern et 
prudentiam. Nec enim jubet audacter, tanquam 
Mater Filio, ut faciat miraculum, sed eum solum- 
modo admonet, idque cum quadam magna reveren- 
tia et submissione, et quantum sufficeret ad suam 
declarandam voluntatem. Quid enim est, quod dicit 
Filio ? Vinum non habent. Nam etsi ea illum esse 
suum cognoscebat Filium, non ignorabat tamen 


C eum esse suum quoque effectorem. El ideo simul 


D 


*9 Joan. 


quidem volens ostendere, cujusnam esset Mater, 
et simuletiam referre gratiam iis qui invitaverant, 
prudenter ei suggerit miraculi effectionem. Deinde 
etiam ministris : Quodcumque dixerit, inquit, vobis 
facite, hoc dicens de Filio; jam enim veniebat ad 
notitiam virtutis Filii, ut que vidisset multa admira- 
bilia, que etiam paulatim in corde conferebat, ut 
recte cognovimus ex iis que praecesserunt. 
XXVII. Quoniam autem non alio spectat argu- 
mentum propositum, quam solum ad ostendenda 
Virginis magnalia, erit hoc quoque unum ex iis 
que illius sunt bona et preclara, si ostenderimus 
eam fuisse perpetuo versatam cum Filio, etei sem- 
perassedisse, et nec in tempore quidem rerum 
adversarum, nec in Passione fuisse ab eo separa- 
tam, quando et discipuli, et amici, et omnes noti, 
alii quidem ipso omnino relicto, se in pedes conje- 
cerunt:alii vero,cum paululum exspectassent,nega- 
li, 1 seqq. 
ετόρει * οὐ γὰρ ὡς παιδίῳ τινί προσεῖχεν * ἀλλὰ περὶ 
πλείστου τὰ λεγόμενα ἐποιεῖτο, xai οὐδὲν ἦν τῶν Tap 
αὐτοῦ λεγομένων, ὃ μὺ ἄξιον αὐτὴ σπουδῆς ἐποιεῖτο, καὶ 
εἰς καρδίαν ἔκχρυππεν ἐμμελῶς, σπέρματα εἶναι ταυτὶ xal 
μηνύματα θείων τινῶν xai κποβῥήτων πραγμάτων, καλῶς 
χρίνουσα *. 


5 Huc usque Metaphrastes in Catena Grecatextum Latinum partim representat ; in sequentibus omnino abludit, 


$91 


MENSIS AUGUSTUS. 


552 


verunt. llaque quoniam hec ite se habent, aliis A modonon in ejus potiuscarnis tela immittebantur? 


relictis, nos ea dicamus. Cum enim tempus jam 
adesset Passionis, etille seipsum traderet, et staret 
in medio eorum qui in eum cedem spirabant, et 
jam abduceretur ad Pilatum, et ante Caipham siste- 
retur, et ad Herodem mitteretur examinandus, et 
tandem in eum ferretursententia, et cruce condein- 
naretur, Mater, sicut in aliis superabat mulierem, 
ita etiam hic quoque videtur plusquam mulier, 
qu& ab illo minime recedit, sed propius sequeba- 
tur, nihil timens quod esset formidabile : non quod 
tantum maternis vinceretur visceribus, quam quod 
potius divino induceretur judicio, adeo ut alias 
quoque duas mulieres, duas, inquam, Marias, ut 
docet Evangelium *!, ad hoc adhortata sit, et ut 
secum versaretur, persuaserit: ut que essent forti 
et generoso aniio, et vellentadharere huic sponso, 
qui non videtur, ettamen cum non cernatur, appro- 
pinquat. Erant enim, inquit, mulieres quoque, que 
consequebantur a Galilea, et ministrabant ei. Ea 
ratione videntur ne abfuisse quidem a tempore 
mysteriorum, sed cum duodecim quidem minime 
accubuisse, fuissetamen ejus domus consequenter 
participes. Nam dicipulos quidem, cum mysteria 
et humilitatis summee traderet doctrinam, una ha- 
buit accumbentes; Matrem autem jussit curam 
gerere mulierum, quse ministrabant, tanquam per 
eam ipsam ipsas benigne accipiens, et adimplens 
officium humanitatis, et simul cum eis vescens, et 
sic pro ministerio eis referens gratiam. 

XXVIII. Sic autem una quoque ingressa est in 
atrium Aun& et Caiphe, cernens unumquodque 
eorum qu& gerebantur, et apud eum quidem ma- 
nens, dumjudicaretur : una autem proficiens, dum 
adduceretur ad mortem, eorumque qui ibant, 
egressus el ingressus considerans, et omnium ora 
altendens, ut sciret, quanam in eum ferretur sen- 
tentia: quinam vero erant ii qui ei assentiebantur, 
aut qui reprehendebant. Nulli enim obscurum est, 
eam hec vidisseomnia,quandoquidem in cruce quo- 
que una aderat, quando ab ipso crucifixo Filio fuit 
commendata discipulo. Et ideo licet considerare, 
cujusmodi illa esset, qu& heec difficilia cernebat et 
molesta, illusiones, flagella, alapas, purpure ami- 
ctum, coroneimpositionem, contumeliosam tradu- 
ctionem.Oportet quoque considerare,quemnam ha- 
beret animum,sive ex Filio eam simpliciter judices, 
naturalem ferentem vim passionis : sive quod eum 
cognosceret homine superiorem,admiranssummam 
ejus tolerantiam : aut potius utrumque, adeo ut et 
naturali flecteretur affectione,et miraculo afficeretur 

XXIX.Postquam autem scelerati veneruntinlocum 
Calvarie, et fixa quidem fuit crux, in ea vero 
pendebat ejus Filius, quomodo erat animo affecta, 
eum videns sic patientem? Quomodo videbat eum 
nudatum vestibus, qui ccelum tegit nubibus? Quo- 
modo habentem puras carnes clavis contxas ? Quo 


*! Marc. xv, 40, ** Luc. 11, 35. 
)x, 20. 


95 Psal. xxr, 17. 


ut etiam hincfinem acciperet, quod dixerat adinira- 
bilis Simeon : Tuam quoque ipsius animam pertrans- 
tbit gladius **. Quomodosanguinis guttis effluenti- 
bus non acerbiores lacrymarum aqueductus flue- 
bant ex illius oculis? Quomodo illum tulit videre in 
crucedistentum, ipsam,eteos qui aderant,aspicien- 
tem aspectu benignissimo? Quid vero irrisiones, 
quid impia transeuntium scommata, ingratorum 
subsannationes,probra eorum quid cireumstabant? 
Que quidem omaia eam transverberabant profun- 
dius, quam ulli clavi. Et innumerabilibus quidem 
plagis sauciabatur : stimulis autem eonfodiebatur 
innumerabilibus. Hoc vero erat ei omnium mole- 
stissimum, quod ad illum quidem accedere, et eum 


B alloqui sitiebat, repellebatur autem a multitudine 


canum eam circumstantium. Sic enim divinus ille 
Pater eos prius nominavit^*. 


XXX. Postquamautem queecunque volebant, im- 
pleta fuerunt a Dei parricidis, et non expecta- 
bant amplius, fore ut ab eis evaderet : cum prozxi- 
mi quidem amici effugissent, aut potius (ut dicam 
cum propheta **) a longe starent, ipse autem esset 
clavis confixus, custodia ab eis omnino negligeba- 
tur, tunc verisimile est, Deiparam, sibi data fa- 
cultate, ad eum accessisse, et intemeratos qui- 
dem ejus pedes, et impressas eis plagas libenter 
esse deosculatam,etsanguine miscentem lacrymas, 
oculos et genas attrivisse, cum maximo autem 
animi motueum aspicientem dixisse:Quid heec sunt, 


C o Domine et Deus? suntne h& remunerationes tue 


inexplicabilis in homines clementie? Estne hec 
retributio tue benignitatis ? Iine, quos tu affecisti 
beneficio, tales tibi gratias retulere? Te purpura 
induunt irrisionis, quos tanquam filios Pater or- 
nasti stola glorie, et tanquam aquila nidum re- 
gens, alis expansis suscepistif*, et in dorso tuo 
portasti. Contumelie coronam tibi imposuerunt, 
quos bone voluntatis armis ipse coronasti, et ut 
adversusinimicos caput tollerent, confirmasti. Cla- 
vis tibi dolores afferunt, qui a laboribus gyptia- 
cie servitutis, et ab innumerabilibus afflictionibus 
sunt liberati. Arundine tuum caput feriunt, quibus 
mare virga percussum cessit fugientibus. Sed loque- 
re aliquid modicum ad tuam Matrem recreandam: 
non fero enim dolores, que te peperi sine dolore. 
Ubi te videbo postea ? Quod erit mihi solatium? 
Quis mei curam geret ac defendet? 


XXXI. Cum eam vidisset tam acerbe affectam, et 
stantem prope dilectum discipulum,illud (sicut erat 
consentaneum) estomnino elocutus, quod divinum 
narrat Evangelium. Eam enim Primum aspiciens: 
Mulier, inquit, ecce flius tuus **,0stendens discipu- 
lum. Sic vel cruci affixus, curam gerebat matris, et 
eam commendavitdilecto discipulo,nos docens aon 
negligere parentes usque ad extremum spiritum, 


*5 Psal. xxxvit, 31. '5 Deut, xxxii. 41. ** Joan. 


953 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


954 


quanquam prius videbatur etiam repellere, ut que Α minum, sed etiam discipulum, verum occultum 


non iu tempore ei esset molesta. Quid enim mihi 
et tibi (in nuptiis inquit), mulier ?el postea: 
Que est mater mea ? Hic autem apertam osten- 
dit dilectionem, et discipulo quidem eam com- 
mendat, sic consolans, illum a utem magis hono- 
rans commendatione, et quod valde eum diligeret, 
hoc utens testimonio (quid enim aliud faciens, aut 
dicens, illum tali honore est dignatus ?), simul 
quoque quod permansisset, ei referens gratias. 
Deinde cum etiam aspexisset discipulum, Ecce in- 
quit, »nater (ua **. Hoc autem erat conjungentis ad 
dilectionem, et simul etiam ostendentis amborum 
auctoritatem. Α b eo ergo tempore, inquit, discipulus 
eam accepit in propria **, intelligens quorsum ten- 
deret oratio, et Domini voluntati sincere inser- 
viens. 

XXXII. Postquam autem finem acceperunt om- 
nia, Sitio, inquit Salvator 5, Qui vero erant velo- 
ces ad malum, et ingratorum ingratissimi, ei ace- 
tum felle commistum, qui aqua (proh dolor !) in 
sitis aestu in terra arida sunt potati ; et qui melle 
saturati fuerunt **, fel porrigunt ; quorum uva, 
uva fellis, et ira, draconum domus 35, Sed quo- 
modo rursus illam hac videntem, oportebat cru- 
ciari animo? Quando autem mortuum quoque vidit, 
quomodo tulit? quomodo non etiam ipsam una 
abrupit animam ? Quomodo sustinuit videns ini- 
micos, qui ne post mortem quidem adhuc erant 
reconciliati Filio, sed cedem adhuc in eum spira- 
bant, et gladio ejus latus confodiebant ? Sed hmc 
quidem divinum narrat Evangelium. Dicuntur 
autem hec quoque a linguis, quee plurimi faciunt 
veritatem, quod cum hec nova et admirabilia per- 
cepta essent oculis Deipare, et post mortem Filii, 
perinde ae si viveret, ex ejus latere aqua et san- 
guis scaturiret, illa tum quidem haurit reverenter 
et diligenter. 

XXXIII. Deinde ea sic se totam dedit parandee 
sepulture, et quemadmodum divinum illud cor- 
pus e ligno deponeretur, et aptum monumentum 
consequeretur. Cum autem non posset hsc per se 
efficere, ejus mentem movet omnino ejus Filius, ut 
scrutaretur in loco Calvarie. Quod cum factum 
esset, concedit ut ejus scopus facile succederet. 
Invenitur enim quoddam monumentum recentis. 
simum et pulcherrimum, et elegans locus in quo 
erat situs, illo quidem nequaquam dignus : Quid 
enim omnino ex rebus terrenis ? sed non indignus 
ejus que quaerebat, desiderio. Atque erat quidem 
sepulcrum plane, ut dixi, novum et omnino inta- 
ctum, utin quo nullum adhuc esset sepultum : ne, 
si alia posita fuissent corpora, dubitaretur quod- 
nam resurrexisset : et locus in optimo aere positus, 
et in horti speciem ornatus. Postquam autem sci- 
scitata intellexit, non solum esse amicum horti do- 


^1 Joan.m,4. — "Matth. xir, 48. 
xxi1n, 32,33. Ὁ Joan. xix, 38-42. 
PaTROL. Cn. CXV. 


*9 Joan.xix, 27. 


55 Psal. xxxvi 192, 13. 


(hoc enim docet Evangelium **), ut qui Dei timeret 
parricidas, venit ad eum Virgo, et verbis ei suadet 
accommodatis, ut in suo monumento, tanquam in 
aliquo armario, magnam vim opum reponat, et 
sic domum custodientem apud se vitam habeat.Fi- 
nem enim, inquit, acceperunt res adversariorum, 
et maxime probrosam hi mortem Magistro attu- 
lerunt, nulla quantumvis magna, injuria et 
ignominia in eum prius pretermissa. Ceterum 
nunc quoque in ligno jacet mortuus et nudus, 
το(ηί et create nature horrendum spectaculum, 
ut quem potius irrideant, quam ejus misereantur. 
Da ergo mihi gratiam, et communi, inquam, huic 
Magistro. Audacter pete illius corpus, ut. depona- 


B tur, et mandetur sepulture, si non etiam post 


mortem sit illis Jesus invisus. Sic nobis omnibus 
magnam afferes consolationem, qui in omnem 
redacti sumus egestatem, et quorum nemo more: 
tur misericordia : Amici enim mei et propinqui met 
exadverso appropinquaverunt et steterunt,et prozi- 
mi meia longe steterunt **. Ex me non possum 
quidquam facere, ut vides, cum sim sola et ho- 
spita, et cum uno solo ex discipulis attenta sim 
erucifixo. Sic mihi sistes dolorem, sic repri- 
mes lacrymas. 

XXXIV. Cum Josephum Deipara talibus verbis 
inflexisset et incitasset, emittit ad Pilatum. Ille 
autem, expulsa omni timiditate, et ab illo, qui 
mortuis vitam inspirat, mortua audacia inspira- 


c Us, audacter (inquit Marcus 5*) ingreditur ad Pi- 


latum, etiis usus, quibus opus erat, verbis peti- 
tum accipit divinum illud corpus, et cui nihil po- 
test exiequari, ostendens animum, Jude tanquam 
ex diametro contrarium. Nam ille quidem cum 
haberet, tradidit iis qui erant interfecturi ; hic au- 
tem ab iis qui interfecerant, petiit et accepit. 
Verum enim vero rursus persequatur oratio, 
quomodo Mater se haberet. Dicunt enim ii qui de 
his rebus tractarunt, eam ab initio usque ad fi- 
nem se fortiter eL constanter gessisse, honeste 
quidem, et non indecore utentem motu animi : 
factistamen ostendentem 68 65996 Matrem,sed omnino 
Matrem illius qui &mico mortuo et ostendit amo- 
rem, et motum animi certis flnibus continuit. 
Mortuum itaque videns Filium,ea motu animi usa 
est ut oportuit. Quin etiam in eo a cruce depo- 
nendo maternis manibus inserviit, et clavos, qui 
extrahebantur, suo sinu accepit, et membra illius 
amplexa est, partim quidem ulnis stringens, par» 
tim autem suis quoque lacrymis plagas emundans 
deinde etiam tota toti corpori circumfusa. Ecce 
tibi ab omni seeculo prefinitium mysterium ad fi- 
nem usque venit, o Domine, placida voce dicit. 
Et Josepho in manu tradens sindonem : Tibi au- 
tem, inquit, deinceps erit cure, ut in hac eum. 


9? [bid. 31Tbid. 98. "Exod. xvi341 5 


50 Marc. xv 43. 


Deut 


18 


993 


MENSIS AUGUSTUS 


556 


honeste componas, myrrhaque pulchre condias, A re spiritu vigilans, omnia perfecte vidit ut se 


et ei justa facias. 

XXXV. Cum sic ergo novo monumento divi. 
num corpus tradidissent, Joseph, et. qui cum eo 
erat Nicodemus, et alii qui cum eis aderant, 
ipsi quidem statim receduut & sepulcro; Mater 
autem sola remansit sepulero adherens,minime 
dormientibus oculis perseverans.Nam etsi Mariam 
Magdalenam Mattheusex adverso cum altera signi- 
ficavit assedisse, solum tamen ad videndum ve- 
nisse innuit, neque ausas esse accedere eo tem- 
pore, quo mandabatur sepulture. Cerle namgue 
eis succurit, ut recederent propter metum Judao- 
rum, et adventum custodie". Inquit enim ipse 
Μαίρυ; Vespere antem Sabbati, quz lucescit in 


habebant, quod ne tantillum quidem, ut diximus, 
a sepulcro recesserit, donec ipsam vivificam vi- 
dit resurrectionem. Nam lapis quidem revolutus, 
et angelus ei insidens, ab aliis quoque visus esl 
mulieribus. Quando autem, et quemadmodur hiec 
facta sunt, ille quidem omnino nesciebant: ipsa 
vero sola, ut que assideret, omnia accurate per- 
spexit. Videntur ergo ei primee esse dati boni nun- 
tii resurrectionis, et quoad ejus fieri potuit, ab 
ea conspectus fuisse splendor Filii. Sed sic qui- 
dem Dei Mater et ipsa clarius aspicit Filii resur- 
rectionem, et ejus presdicatores de ea magis con- 
firmat, quam ee que unguenta attulerunt: etiamsi, 
dum loquerentur de Domini resurrectione, nullam 


prima Sabbati, venit Maria Magdalene el altera B ejus mentionem fecerint, caventes fortasse mater. 


Maria videre sepulcrum**. Non dixisset autem 
venisse, αυ remansissent, nisi ee quoque simi- 
liter ut ceteri, recessissenl, a monumento. Atque 
alii quidem alteram, quee dicitur, Mariam, quam 
ipsedixit, qui precessit, et Marcus clare aperit, 
dicens : Maria autem Magdalene, et Maria Joseph, 
aspiciebant ubi ponerent5*; alii vero Mariam qua 
appellata est Jacobi, existimarunt esse Deiparam, 
non recte, neque accurate veritatem conjectan- 
tes, Ubique enim in Evangeliis ipsa post urcanum 
illum ortum aperte et proprie nominatur Mater, 
ethancomnino maxime notam habet appellationem. 
Accepit, inquit, infantem, et Matrem ejus". Et 
rursus: Erat Mater Jesu illic ". Et Dicit Mater 
ejus ministris ** Et : Descenditin Capharnaum ipse, 
et Mater ejus **. Et : Mater tua et fratres tui stete- 
runt foris**. Quin etiam : Steterunt ad crucem Jesu 
Mater ejus et soror. Matris ejus*??. Labes, si vis, 
etiam Lucam in Actibus suflragantem iis que sunt 
proposita; Hi omnes erant perseverantes in ora- 
tione cum mulieribus, εἰ Maria Matre Jesu**. Et 
in summa difficillime inveniri potesl, eam esse 
aliter nominatam, aut ex patre, aut ex aliqua alia 
cognationis habitudine, ut diximus. Quocirca 
nulla ex his illa est. 

XXXVI. Nam alie quidem tota nocte ad sepul- 
orum iogresse sunt el egressa, el ea quse fiebant, 
apostolis nuntiarunt. Quamobrem neo eis contigit 
videre plura miracula resurrectionis. Illa autem 
que indivulsa assidebat sepulcro, omnia vidit 
aperte, et non statim, sed postea protulit in lu. 
cem, et renuntiavit. Nam quomodo simul terre. 
motum, et angeli in momento temporis descen- 
sum, et lapidis revolutionem, et custodum pro- 
fundum soporem, et expergefactionem, et quo- 
rumdam in urbemreversionem, potuissent abeun- 
tes mulieres, et rursus revertenles, integre per- 
spicere? Sed clarum est, haec fuisse mnaterni et ar- 
deutis amoris, qu& perpetuo assidens el acrio- 


| " Matth, xxvij63,06.. * Matth.xxviint. 
5. ** ]bid. xn, — ** Matth.xii&T. 


D 


39 Marc, xv, 1. *? Matth. 1,14. 
66 Joan. xix, 25. 


num afferre testimonium, ne videretur suspectum, 
οἱ propter conjunctionem fides ei minus habere- 
tur. Sed Deipara, cum Filii resurrectionem et 
visu, et internis oculis sic accepisset, postea ha- 
bitavit cum dilecto discipulo, exspectans tempus 
Christi assumptionis. 

XXXVII. Postquam autem finem accipere opor- 
tebat, quecumque ad carnis susceptie pertinebant 
cconomiam, etita in celum extolli, quod as- 
sumptum fuerat, amicis apparens Salvator (non 
enim sepe post resurrectionem spectabilem se 
illis preebebat), et multa alia cum eis disserit, et 
boni Spiritus adventum annuntiat. Deinde etiam 
cum eduxisset parum extra civitatem, et illos, ut 
eum decebat, impertiisset benedictione, videntibus 
ipsis in celum extollitur*'. Sed ne ea res ipsis 
afferret molestiam, et dolorem eis procrearet Ma - 
gistri privatio, ejus quoque curam gessit bonus 
pastor. Ad eos mittit angelos, qui et illius ascen- 
sum explicarent, et eos ineffabili et admirabili 
implerent consolatione**. Cum autem adorassent, 
rursus domum leti sunt reversi, simul quidem 
agenlies in superiore cenaculo, sicut constitutum 
fuerat, et Paracleti exspectantes adventum. Erant 
&utem in oratione unanimiter perseverantes, si- 
cut etiam Lucas Evangelistanarrat. Cum enim no- 
minatim Christi enumerasset discipulos, deinde 
subjungit : Et. Ài omnes perseverabant unanimi- 
ter in oratione el. precatione, cum mulieribus et 
Maria matre Jesu, et cum fratribus ejus*?. Semper 
enim ipsa quoque cum ois conversabatur, a rebus 
pulcherrimis et honestissimis nunquam omnino 
desistens. 

XXXVIII. Postquam autem in tempore Pente- 
costes apstoli, impleti divina gratia Paracleti, ad 
Evangehli dootrinam alius alio mittebantur, et jam 
predicatio fidei annuntiabatur, Virginem, utpote 
dilecto discipulo et virgini commendatam, que 
erat in Sion ejus domus, eam habebat illic degen- 


6/ Joan.n,l.  *! Ibid. 


66 Act. 1, lá. ο Luc. xxiv, 51. ** Act.t, 10, 


$97 


ORATIO DE SANCTA MARIA 


558 


tem : cui tanquam Mairi Deo honor ab oumuibus À inea voluntas. Accersit autem Petrum, deiude 


exhibebatur. Cum vero et inortis eam participem 
fleri necesse foret, (cur enim hoc passura non 
esset, quamvis Dei Filius ex ea genitus revera 
esset homo ?) cum, inquam, «eetale provecta ad 
multani senectutem pervenisset, et peregrinatio- 
nis tempuspresens esset, perangelurm, se migratu- 
ram esse, ἃ Filio edocta est, sicut et antea, quo 
tempore in ejus ventrem ingressurus erat, nun- 
tiatum illi fuerat. Cum igitur excessus sui myste- 
rium didicisset, eam rem lsetitiee tante, quanta 
verbis explicari non potest, materiam judicans 
(quid enim illi suavius evenire poterat, quam 
cum Filio suo esse et una regnare? ) statim jussit 
plurima lumina domum afferri ; idque factum est. 


alios : et cum lucernas ipsi accendissent, illa in 
spiritu exsultans, diductis labris, Benedico tibi, 
inquit, datori omnis benedictionis, cause luminis; 
qui meum ventrem  inhabitasti. Benedico tue 
charitati, qua nos dilexisti. Domine : et magnifico 
verba tua, que nobis data sunt in veritate et 
credo mihi affutura, qua dixisti. Cum sic dixisset, 
se reclinat in lecto, et manibus in alium sublatis, 
cum nulli reprehensioni affine suum corpus in 
honestam et decoram figuram composuisset, et eos 
venerandum apperuisset (etenim videbat jam Do. 
minum ad ipsam venientem cum multitudine 
angelorum), tota impletur gaudio et voluptate, et 
cum rursus dixisset : Fiat mihi, Domine, secun- 


Tota vero domus mundata est. Lectus item, et p dum verbum tuum, euittit tanquam in. somno 


thalamus ornabatur : et convocabantur quotquot 
erant cognati et vicini, ut cum ea leetitie fierent 
participes. Deinde parata erantomnuia ad excessum. 
Significat itaque iis qui convenerant, id quod ei 
Filius per angelum nuntiaverat. Ostendit autem 
bravium, quod sibi ab eo datum fuerat. Id vero 
erat ramus palme, ut lingue assuefacLe vera lo- 
qui de eo dixerant : signum victorie mortis, et 
vite imago immortalis : sicut. etiam Hebreorum 
pueri id ejus faciebant Filio, inspirati divinitus. 
Illi enim appropinquanti ad passionem, ii ramos 
palmarum offerebant, eum futurum victorem mortis 
ante significantes"*. Cum autem jam adesset tempus 
excessus, illa quidem vere vite mater jacebat in 
grabato : aderat vero is, qui eam domo exceperat, 
Joannes. Aderant etiam, quicunque erant electi 
inJerusalem,amicequeet cognata simul astabant. 
Virgo ergo ad Joannem aspiciens virginem, cum 
pauca cum eo esset locuta, deinde : Duas, inquit, 
tunicas quas toto vite tempore habuitegumentum 
mei corporis, eas dari jubeo hisce duabus mulie- 
ribus. Hec illa quidem dixit. Qui aderant vero, 
videntes signa decessus, ex oculis multas funde- 
bant lacrymas. Quis enim tali privari muliere tu- 
lisset sine dolore ? Deindeecceloquidem descendit 
ejus Filius, illiusdivinaim assumpturus animam, per 
nubem autem suos congregat discipulos, ut vene- 
randum ejus corpus mandarent sepulture. 
XXXIX. Postquam vero vidit eos Deipara, co- 
gnovit autem causam, propter quam omnes statim 
&ccersiti fuerant, et uniuscujusque audiit petitio. 
nes, eos quidem, ut par erat, impertiit benedictio- 
nibus. Cum vero omnibus dixisset verba que in 
decessu dici solent : Vos, inquit, valete, filii; meum 
autem hinc decessum ne luctu, sed letitia potius 
prosequamini ; quandoquidem vobis est persua- 
sum, nos transire ad gaudium : et videte, ut cor- 
pus meum mandetis sepulture in hac figura, in 
qua ergo mecomposuero. Hec est enim, inquit, 


(1) De divinis nominibus, cap. 3. 


79 Joan, ΧΙΙ, 13. 


spiritum, et eum in amicis deponit Filii manibus. 
Ne autem videatur esse inane, quod dictum est 
de congregatione apostolorum, que facta est in 
dormitione Virginis; satius fuerit ea summatim 
addere, que a Dionysio Areopagita dicuntur in 
tertiolibro (1), et capitis quidem. Qux sit vis 
orationis et debeato Hierotheo, de pietate et de Lheo- 
logica inscriptum est conscriptione. Dicuntur au- 
tem ea quidem Timotheo Ephesi episcopo. Ea 
vero sunt in hoc capite sie ad verbum posita : 
XL. « Quandoquidem apud ipsos quoque nostros 
Deo afflatos sacrorum principes, quando nos quo- 
que, ut ipse nosti, et multi, ex nostris sacris fra- 
tribus ad videndum corpus, quod vite principium 


6 dedit, et Deum suscepit, convenimus (aderatautem 


Dei quoque frater Jucobus, etPetrus,qui erat theo- 
logorum suprema et antiquissima summitas), vi- 
sumque est, ut post illud spectaculum, omnes sa- 
croruim principes hymnumcanerent, etlaudarent, 
prout poterat unusquisque, infinitam bonitatem di- 
vinarum virium : post theologus ille, ut scis, vicit 
omnes alios inyslas sacrorum, ut qui plane exce 
deret, et a se omnino abduceretur, et in ea quam- 
hymnis celebrabat,afficeretursocietate et communi- 
catione, et ab omnibus, a quibus audiebatur et 
videbatur, et cognoscebatur, et non cognoscebatur, 
judicaretur esse a Deo afflatus et divinus scriptor 
hyinnorum. Et quid tibi amplius dixerim de iis 
quee illic de Deo divine dicta sunt? Etenim nisi 
sum mei quoqueoblitus, scio multos a te audisse 
quasdam partesillorum Deoafflantium byamnorum.» 
Sed hac et quidem sacer Dionysius. Nobis autem 
pergat oratio ad ea que| deinceps sequuntur. 
XLI. Cuin autem in orbem sanctum Virginis 
corpus circuindedissent apostolorum chorus, et 
quidquid erat electum ex viris et mulieribus, et 
hymnis honorabant qui illud deducebant, et omnia 
membra reverenter simul etamanter amplectebane 
tur,nonsolum suum ostendentes desiderium,sed vel 


550 


MENSIS AUGUSTUS. 


560 


ex tactu credentes percipere utilitatem. Fidem A fuerat sectionem, et que amputatm fuerant, parti, 


autem consecuta quoque estoperum demonstratio- 
Ceecis oculi illuminabantur, surdis aures aperie- 
bantur, claudis bases pedum confirmabantur, et 
quodlibet morborum et eegritudinum genus facile 
dissolvebatur. Cur non dico que sunt perfectiora? 
Aer quidem et ccelum ascensu spiritu sanctifica- 
batur : terra autem similiter depositione sacri 
corporis. Geeterum nec aque quidem natura erat 
expers benedictionis : sed ipsa quoque lavacro 
purissimi corporis fuit particeps sanctificationis. 
Neque enim illud habebat opus purgationibus 
(quis enim hoc dicerct, nisi emole mentis ) 
sed suo contactu polius sanctificabat id quod 
attingebatur, Deinde quid ? Mundis sindonibus mun- 


dum corpus involutum, rursus in lecto ponitur. Β 


Deinde cum lucernis et unguentis, intelligentibus 
quidem desuper laudantibus virtutibus, apostolicis 
autem et divinis Patribus Deo digna cantica ca- 
nentibus divina arca ex Sion vecta apostolicis 
manibus et humeris, ad Gethsemane sacrum pre- 
dium exportatur, angelis, ut est consentaneum, 
precurrentibus, cireumcursantibus, sequentibus, 
angelicis pennis adumbrantibus, longe, inquam, 
splendidiore et venerabiliore facta deductione, 
quam propter translationem veteris illius arce 
testamenti Domini, ut sacra narrant Eloquia **. 

XLII. Accidit huic pulchre et divinee rei grave 
quidem quid et odiosum, non tamen silentio, sed 
memorie mandatum et ad gloriam quidem et 
laudem piorum, dedecus autem improborum, qui 
infidelitatis malum semper sectantur. Cum hoc 
sacrum et impollutum corpus in Gethsemane 
efferetur, ubi sepulcro tradi Deipara ipsa prece- 
perat, Judeeis, qui semper fuerunt repleti invidia, 
ne in hoc quidem succurrit tacere, sed ad ejus, 
quod fiebat, splendorem claudere oculos, et ad eis 
innatum motum animi erumpere qui, erat ergo 
aliis insanior et impudentior, is cum venerandum 
portaretur grabatum, in id irruit plenus inconsi- 
derato impetu et furore. Ejus autem scopus erat, 
hunc sacrum lectum in terram allidere, et tali 
afficere injuria, ut qui esset vir insigni audacia. 
Non neglexit autem divina justitia : sed manus 
que grabatum, apprehenderant, ex ulnis protinus 


bus ulnis applicatis (hoc autem jusserat Petrus), 
statim consecuta est manu umcuratio. 

XLIII. Hinc ad sacratissimam abducitur Gethse- 
mane, et illic sanctissimum quidem corpus man- 
datur sepulture. Quidni enim, cum etíam qui erat 
Deus, ejus Filius, more hominum sepelitur ? Per 
ipsum autem ad celestia et divina transmittitur 
tabernacula. Quod dicimus confirmat Juvenalis 
divinus Hierosolymarum episcopus. Fuit autem 
hic vir sanctus, et a Deo inspiratus, qui ab anti- 
qua et vera traditione narrationem dicens ad se 
sic fuisse deductam, ait : Quod tres totos dies ad 
sepulerum sancti permanserunt apostoli, divinas 
hymnodias ex alto audientes. Deinde post tertium 
diem, cum unus ex apostolis tardius venisset ad 
exsequias, vel quod ita contigisset, vel quod di- 
vinum ita providisset coasilium, ut nota esset 
omnibus translatio admirabilis, tunc et ipse qui- 
dem accessit, et, ut est consentaneum, magnum 
ex eo cepit dolorem, quod tanti boni mansisset 
expers, idque omnino tolerare non poterat. Sacer 
itaque ordo apostolorum non justum esse judicans 
utipse quoque vivificum illud corpus non videret 
et amplecteretur, jubet statim aperiri sepulerum. 
Et illud quidem fuit apertum ; thesaurus autem 
nequaquam erat in eo: sed sole erant vestes, 
in quibus fuerat conditus,quomodo etiam in ejus 
Filii resurrectione. Quas cum ipse esset ample- 
xus, et qui cum eo aderant, et repleti essent 


C inexplicabili odore et gratia, rursus quidem clau- 


dunt sepulerum, Miraculum autem posteris filius 
ἃ patre accipiens deinceps tradit ; atque vivifici 
quidem corporis divine sepulture ita se habet 
narratio. Siquidem quod ex ea natum erat, totam 
eam Verbum ad se transtulit, et voluit eam apud 
se et esse, et perpetuo simul vivere. Verum enim 
vero pro ejus impolluto corpore suam vestem, 
boni nostri magnam semper ducens rationem, 
veluti quamdam dat huic civitati hereditatem. 
Quemadmodum autem hoc factum sit, et quo- 
modo beatum illud donum ad nos venerit, et 
sacrosancto hoc thesauro ditata sit Constantino- 
polis,jam declarabit oratio. 

XLIV. Leo ille magnus, qui illo tempore opti- 


fuerunt abscisse. Verum que in partu gaudio p me Romanorumadministrabat imperium, duossub 


totum orbem terrarum repleverat, non erat ulli 
omnino in morte futura causa molestie. Cumque 
qui passus fuerat, esset quidem improbus, non 
amen omnino ejus improbitas videretur insana- 
bilis, ex his que erat passus, justam eorum quee 
male senserat, petiit poenitentiam. Et quoniam 
carebat manibus, nec eas poterat ad preces ϱχ- 
tendere, emittit lacrymas ex oculis, et sic petit 
curationem. Disciplinam autem, vide, simul et 
medicationem. Statim enim ii quidem,qui lectum 
ferebant, constituerunt , accedit vero is qui passus 


11 [I Reg. vi, 4 seqq ; III Reg vin, 4 seqq. 


se habebat, qui curam gerebant exercitus : quo- 
rum uni quidem erat nomen Galbius, alteri autem 
Candidus, fratres genere, fratres virtute, et ut 
semel dicam, in ceteris quidem valde insignes 
et paucis similes: sed unum eis deerat, idque 
maximum. Siquidem non rectam habere fidem, 
est laborare in rebus maximis et precipuis ; 
Ariane enim pestis erant participes, cum ex pa- 
terna forte traditione malum hoc, tanquam que&- 
dam hereditas ad eos venisset. Dicebantur enim 
fuisse proximi genere Ardaburio et Aspari, qui 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


504 


illis temporibus in regia oblinuere tyrannidem: À propter id solum, quod in ea latebat, domus αά- 


quos cam Ario sensisse, aperte arguit veritas. 
Verum enim vero Galbium et Candidum, qui 
alioqui se recte gerebant, οἱ Deo placebant, non 
sivit divina gratia non esse illuminatos in eo 
quod est precipuum salutis : sed eos ab errore 
traducit ad veritatem, adeo constanter et stabiliter, 
ut non solum recte se haberent, et tuti essent, 
quod attinet ad pietatem : sed etiam alios, quos 
nossent non recto pede ingredi ad veritatem, stu- 
derent pro viribus efficere, ut ejusdem essent se- 
cum sententie. li cum pie essent affecti, magno 
quoque et excelso animo se dedunt misericordie 
exercende in pauperes, ut qui pro agnitione veri- 
tatis satagerent Christo reddere gratias. Castissima 
ergo Mater illius magui Dei et Salvatoris nostri, 
sacrosanctum thesaurum, nempe suam vestem, 
volens sure largiri civitati, ut hoc fiat, per dilectos 
illos viros providet quodam modo diviniore. Mo- 
dus autem ita habet : 

XLV. Immittit eis desiderium odorandi sancta 
loca quee sunt Hierosolymis. Quod plane et ab illis 
factum est. Cumque Leoni et Verine rem aperuis- 
sent, comitatum non exiguum eorum familiarium 
et amicorum secum adduxerunt. Cum autem iter 
ingressi essent, et jam venissent Palestinam, viam, 
quie ducit in Galileam, preferunt maritimes, plu- 
ris facientes contemplari Nazareth et Capernaum, 
quam maritimis frui delectationibus. Ex quibus 
illa quidem fuit sacrum Deipare habitaculum, 
et in ea multo tempore vidit Deum Verbum ex se 
genitum ; hiec autem ejus filii charum et consue- 
tum divercsorium. Cum hic ergo fuissent, υἱ dixi- 
mus, quoniam non permittebal tempus ut ulterius 
progrederentur (jam enim erat vespera, et nox 
obscura ; provisum autem omnino hoe quoque 
fuerat divinitus), vicus quidem eos excipiebat, 
isque parvus. In eo autem habitabant et alii non 
pauci, et muliercula quoque quedam insignis ca- 
stitate, et plane honestissima et moderatissima : 
quee propter profundum quidem senium el canos 
honorata, sed propter magnum virtutum orna- 
mentum longe honoratior erat. Apud eam autem 
vestis, divinus fuerat hic thesaurus reconditus. 
Quomodo vero fuisset illa tante rei custos, nisi 
el virtutum fuisset ornata pulchritudine, et animi 


mirabilis : alioqui autem nihil habebat magni, sed 
erat plane vilis et abjecta. Cum eos autem tempus 
vocaret ad ccenam, ubi accubuissent, vident inte- 
rius aliam domunculam :que multo quidem lucer- 
narum lumineillustrabatur, multis vero suffltibus et 
unguentis suave spirabat : in ea autem sitam ma- 
gnam egrotorum multitudinem. Ex quo divinum 
quidem quippiam suspicabantur esse et venerabile, 
rei tamen veritatem omnino excogitare non pote- 
rant. Invitant itaque ad convivium egregiam illam 
aniculam, cupientes ex ea aliquid scire ejus, quod 
desiderabant ; illa antem hoc recusabat, causans 
religionem, et quod non fas sit ei, cum sit Hebrea, 
vesci cum Christianis. llli vero, cum propter ma- 


p 8nam sitim cognitionisejus, quod erat propositum, 


nihil de propenso suo studio remitterent, eam 
adhuc invitant ardentius, et illius non parendi 
pertinacie objiciunt aliud validius : Quid, dicentes, 
obstat, si cum tu acceperis cibos, quibus pro 
more vesceris, nobiscum quidem colloquaris, sola 
autem tuis alimentis utaris ? His itaque paret mu- 
lier, et congreditur. 

XLVH. Postquam autem coinedissent, apud eam 
viri illi precibus egerunt, ut eis id significare non 
recusaret, quaenam essent ea qua fiebant in do- 
mo interiori. Existimabant enim esse aliquid lega- 
le,et ex umbratilibus illis et veteribus. llla au- 
tem ea quidem dicit, quee, fiebant : causam vero, 
quamobrem ea fierent, minime persuadetur ut 
aperiat. Videtis enim, inquit, o viri dignissi- 
mi, egrorum multitudinem. Etenim cum Deo ita 
videatur, in hoc quidem loco demones expellun- 
tur: e&cis autem ut libere videant, claudis ut 
ambulent, surdis ut audiant,et mutis utloquantur, 
efficitur mirabiliter ; et alii morbi, et corporum 
mutilationes, ques medicorum artibus nullo sint 
modo medicabiles, curantur facile. llli autem (non 
enim erant imprudentibus hominibus similes, 
neque quod interrogare oportebat, ipsi pre simpli- 
citate preetermittebant). Undenam vero, rogabant, 
principium cepit locus talia operandi? Illa vero : 
Apud nos, inquit, Hebreos a patribus tradita ha- 
betur narratio, quod Deus iu hoo loco visus sit 
cuidam ex patribus : ex quo factum est, ut loco 
heec servaretur gratia. Hec cum ea diceret, illi ei 


puritate? Quanquam enim Hebrea quidem erat D corde minime assentiebantur : sed videbatur eis 


illa mulier (est namque amica veritas), illius ta- 
men animam locum dixisses, qui est iu presentia 
quidem obscurus, aptus est autem ad lumen ex- 
cipiendum, et valde accommodatus. Divinum vero 
erat in hoc quoque aperte consilium, ut res apud 
eam mulierem recondita, que sic affecta erat, ut 
eam totis viribus celare studeret, postea in lu- 
cem prolata, majorem fidem haberet. 

XLVI. Vide ergo, quam eleganter processerit 
divinum consilium. Nam apud eam venientes, 
excipiuntur hospitio Galbius εἰ Candidus sapien- 
tes, eos sic divina deducente gratia. Erat vero 


muliercula, sicut res erat, probabilium verborum 
pulchra specie celare veritatem. Ipsi ergo eam 
quidem adhuc rogabant vehemenlius, ut eis rem, 
ut se habebant, aperiret, respiciens, si nihil aliud, 
laborem saltem tanti itineris, qui nulla alia de 
causa erat susceptus, nisi ut viderent sancta loca, 
et audirent ea qus a piis et sanctis dicuntur homi- 
nibus. lllaautem ne sic quidem eedebat, sed mane- 
bat, ut statuerat, apertum religionis existimans 
esse dedecus, si aperiretur veritas, et dicens se 
nihil scire amplius quam quod locus sit plenus 
divina gratia. 


550 


MENSIS AUGUSTUS. 


560 


ex laciu credentes percipere utilitatem. Fidem A fuerat sectionem, et que amputate fuerant, parti, 


autem consecuta quoque estoperum demonstratio- 
Ceecis oculi illuminabantur, surdis aures aperis- 
bantur, claudis bases pedum confirmabantur, et 
quodlibet morborum et egritudinum genus facile 
dissolvebatur. Cur non dico que sunt perfectiora? 
Aer quidem et coelum ascensu spiritu sanctifica- 
batur : terra autem similiter depositione sacri 
corporis. Ceterum nec aque quidem natura erat 
expers benedictionis : sed ipsa quoque lavacro 
purissimi corporis fuit particeps sanctificationis. 
Neque enim illud habebat opus purgationibus 
(quis enim hoc diceret, nisi emote mentis ) 
sed suo contactu polius sanctificabat id quod 
attingebatur, Deinde quid ? Mundissindonibus mun- 


dum corpus involutum, rursus in lecto ponitur. Β 


Deinde cum lucernis et unguentis, intelligentibus 
quidem desuper laudantibus virtutibus, apostolicis 
autem et divinis Patribus Deo digna cantica ca- 
nentibus divina arca ex Sion vecta apostolicis 
manibus et humeris, ad Gethsemane sacrum pre- 
dium exportatur, angelis, ut est consentaneum, 
precurrentibus, circeumcursantibus, sequentibus, 
angelicis pennis adumbrantibus, longe, inquam, 
splendidiore et venerabiliore facta deductione, 
quam propter translationem veteris illius arce 
testamenti Domini, ut sacra narrant Eloquia "*. 

XLII. Accidit huic pulchre et divine rei grave 
quidem quid et odiosum, non tamen silentio, sed 
memorie mandatum et ad gloriam quidem et 
laudem piorum, dedecus autem improborum, qui 
infidelitatis malum semper sectantur. Cum hoc 
sacrum et impollutum corpus in Gethsemane 
efferetur, ubi sepulcro tradi Deipara ipsa prece- 
perat, Judeeis, qui semper fuerunt repleti invidia, 
ne in hoc quidem succurrit tacere, sed ad ejus, 
quod fiebat, splendorem claudere oculos, et ad eis 
innatum motum animi erumpere qui, erat ergo 
aliis insanior et impudentior, is cum venerandum 
portaretur grabatum, in id irruit plenus inconsi- 
derato impetu et furore. Ejus autem scopus erat, 
hunc sacrum lectum in terram allidere, et tali 
afficere injuria, ut quí esset vir insigni audacia. 
Non neglexit autem divina justitia : sed manus 
qu& grabatum, apprehenderant, ex ulnis protinus 


bus ulnis applicatis (hoc autem jusserat Petrus), 
statim consecuta est manu umcuratio. 

XLIII. Hinc ad sacratissimam abducitur Gethse- 
mane, et illic sanctissimum quidem corpus man- 
datur sepulture. Quidni enim, cum etíam quierat 
Deus, ejus Filius, more hominum sepelitur ? Per 
ipsum autem ad celestia et divina transmittitur 
tabernacula. Quod dicimus confirmat Juvenalis 
divinus Hierosolymarum episcopus. Fuit autem 
hie vir sanctus, et a Deo inspiratus, qui ab anti- 
qua et vera traditione narrationem dicens ad se 
sic fuisse deductam, ait : Quod tres totos dies ad 
sepulerum sancti permanserunt apostoli, divinas 
hymnodias ex alto audientes. Deinde post tertium 
diem, cum unus ex apostolis tardius venisset ad 
exsequias, vel quod ita contigisset, vel quod di- 
vinum ita providisset consilium, ut nota esset 
omnibus translatio admirabilis, tunc et ipse qui- 
dem accessit, et, ut est consentaneum, magnum 
ex eo cepit dolorem, quod tanti boni mansisset 
expers, idque omnino tolerare non poterat. Sacer 
itaque ordo apostolorum non justum esse judicans 
utipse quoque vivificum illud corpus non videret 
et amplecteretur, jubet statim aperiri sepulerum. 
Et illud quidem fuit apertum ; thesaurus autem 
nequaquam erat in eo: sed sole erant vestes, 
in quibus fuerat conditus,quomodo etiam in ejus 
Filii resurrectione. Quas cum ipse esset ample- 
xus, et qui cum eo aderant, et repleti essent 


C inexplicabili odore et gratia, rursus quidem clau- 


dunt sepulcrum, Miraculum autem posteris filius 
8 patre accipiens deinceps tradit ; atque vivifici 
quidem corporis divine sepulture ita se habet 
narratio. Siquidem quod ex ea natum erat, totam 
eam Verbum ad se transtulit, et voluit eam apud 
se et esse, et perpetuo simul vivere. Verum enim 
vero pro ejus impolluto corpore suam vestem, 
boni nostri magnam semper ducens ralionem, 
veluti quamdam dat huic civitati hereditatem. 
Quemadmodum autem hoc factum sit, et quo- 
modo beatum illud donum ad nos venerit, et 
sacrosancto hoc thesauro ditata sit Constantino- 
polis,jam declarabit oratio. 

XLIV. Leo ille magnus, qui illo tempore opti- 


fuerunt abscisse. Verum que in partu gaudio p me Romanorumadministrabatimperium, duossub 


totum orbem terrarum repleverat, non erat ulli 
omnino in morte futura causa molestie. Cumque 
qui passus fuerat, esset. quidem improbus, non 
amen omnino ejus improbitas videretur insana. 
bilis, ex his que erat passus, justam eorum que 
male senserat, petiit poenitentiam. Et quoniam 
carebat manibus, nec eas poterat ad preces ex- 
tendere, emittit lacrymas ex oculis, et sic petit 
eurationem. Disciplinam autem, vide, simul et 
medicationem. Statim enim ii quidem,qui lectum 
ferebant, constituerunt , accedit vero is qui passus 


1! JI Reg. vi, 4 seqq ; III Reg vin, 4 seqq. 


se habebat, qui curam gerebant exercitus : quo- 
rum uni quidem erat nomen Galbius, alteri autem 
Condidus, fratres genere, fratres virtute, et ut 
semel dicam, in ceteris quidem valde insignes 
et paucis similes : sed unum eis deerat, idque 
maximum. Siquidem non rectam habere fidem, 
est laborare in rebus maximis et precipuis ; 
Ariane enim pestis erant participes, cum ex pa- 
terna forte traditione malum hoc, tanquam que&- 
dam hereditas ad eos venisset. Dicebantur enim 
fuisse proximi genere Ardaburio et Aspari, qui 


561 


ORATIO DE SANCTA MARIA. 


504: 


illis temporibus in regia obtinuere tyrannidem: Α propter id solum, quod in ea latebat, domus ads 


quos cam Ario sensisse, aperte arguit veritas. 
Verum enim vero Galbium et Candidum, qui 
alioqui se recte gerebant, οἱ Deo placebant, non 
sivit divina gratia non esse illuminatos in eo 
quod est precipuum salutis : sed eos ab errore 
traducitad veritatem, adeo constanter et stabiliter, 
ut non solum recte se haberent, et Luli essent, 
quod attinet ad pietatem : sed etiam alios, quos 
nossent non recto pede iagredi ad veritatem, stu- 
derent pro viribus efflcere, ut ejusdem essent se- 
cum sententie. li cum pie essent affecti, magno 
quoque et excelso animo se dedunt misericordise 
exercendo in pauperes, ut qui pro agnitione veri- 
tatis satagerent Christo reddere gratias. Castissima 
ergo Mater illius magni Dei et Salvatoris nostri, 
sacrosanctum thesaurum, nempe suam vestem, 
volens sue largiri civitati, ut hoc fiat, per dilectos 
illos viros providet quodam modo diviniore. Mo- 
dus autem ita habet : 

XLV. Immiltit eis desiderium odorandi sancta 
loca que sunt Hierosolymis. Quod plane et ab illis 
faetum est. Cumque Leoni et Verineerem aperuis. 
sent, comitatum non exiguum eorum familiarium 
et amicorum secum adduxerunt, Cum autem iter 
ingressi essent, et jam venissent Palestinam, viam, 
que ducit in Galileam, preferunt maritime, plu- 
ria facientes contemplari Nazareth et Capernaum, 
quam maritimis frui delectationibus. Ex quibus 
illa quidem fuit sacrum Deipare habitaculum, 
etin ea multo tempore vidit Deum Verbum ex se 
genitum ; hec autem ejus filii charum et consue- 
tum diversorium. Cum hic ergo fuissent, ut dixi- 
mus, quoniam non permittebat tempus ut ulterius 
progrederentur (jam enim erat vespera, et nox 
obscura ; provisum autem omnino hoe quoque 
fuerat divinitus), vicus quidem eos excipiebat, 
isque parvus. In eo autem habitabant et alii non 
pauci, et muliercula quoque quedam insignis ca- 
stitate, et plane honestissima et moderatissima : 
qu&& propter profundum quidem senium et canos 
honorata, sed propter maguum virtutum orna- 
mentum longe honoratior erat. Apud eam autem 
vestis, divinus fuerat hie thesaurus reconditus. 
Quomodo vero fuisset illa tante rei custos, nisi 
el virtutum fuisset ornata pulchritudine, et animi 


mirabilis : alioqui autem nihil habebat magni, sed 
erat plane vilis et abjecta. Cum eos autem tempus 
vocaret ad coenam, ubi accubuissent, vident inte- 
rius aliam domuneulam :quee multo quidem lucer- 
narum lumineillustrabatur, inultis vero suffltibus et 
unguentis suave spirabat : in ea autem sitam ma- 
gnam egrotorum multitudinem. Ex quo divinum 
quidem quippiam suspicabantur esse et venerabile, 
rei tamen veritatem omnino excogitare non pote- 
raut. Invitant itaque ad convivium egregiam illam 
aniculam, cupientes ex ea aliquid scire ejus, quod 
desiderabant ; illa antem hoc recusabat, causans 
religionem, et quod non fas sit ei, cum sit Hebreea, 
vesci cum Christianis. llli vero, cum propter ma- 


p &nam sitim cognitionisejus, quod erat propositum, 


nihil de propenso suo studio remitterent, eam 
adhue invitant ardentius, et illius non parendi 
pertinaciee objiciunt aliud validius : Quid, dicentes, 
obstat, si cum tu acceperis cibos, quibus pro 
more vesceris, nobiscum quidem colloquaris, sola 
autem tuis alimentis utaris ? His itaque paret mu- 
lier, et congreditur. 

XLVII. Postquam autem comedissent, apud eam 
viri illi precibus egerunt, ut eis id significare non 
recusaret, quaenam essent ea quee fiebant in. do- 
mo interiori. Existimabant enim esse aliquid lega- 
le,et ex umbratilibus illis et veteribus. lila au- 
tem ea quidem dicit, que, fiebant : causam vero, 
quamobrem ea fierent, minime persuadetur ut 
aperiat. Videlis enim, inquit, o viri dignissi- 
mi, egrorum multitudinem. Etenim cum Deo ita 
videatur, in hoc quidem loco demones expellun- 
tur: e&cis autem ut libere videant, claudis ut 
ambulent, surdis ut audiant, et mutis utloquantur, 
efficitur mirabiliter ; et alii morbi, et corporum 
mutilationes, quee medicorum artibus nullo sint 
modo medicabiles, curantur facile. llli autem (non 
enim erant imprudentibus hominibus similes, 
neque quod interrogare oportebat, ipsi pre simpli- 
citate pretermittebant). Undenam vero, rogabant, 
principium cepit loeus talia operandi? Illa vero : 
Apud nos, inquit, Hebreos a patribus tradita ha- 
betur narratio, quod Deus in hoo loco visus sit 
cuidam ex patribus : ex quo factum est, ut loco 
hec servaretur gratia. Hec cum ea diceret, illi ei 


puritate? Quanquam enim Hebrea quidem erat D corde minime assentiebantur : sed videbatur eis 


illa mulier (est namque amica veritas), illius ta- 
men animam locum dixisses, qui est in presentia 
quidem obscurus, aptus est autem ad lumen ex- 
cipiendum, et valde accommodatus. Divinum vero 
erat in hoc quoque aperte consilium, ut res apud 
eam mulierem recondita, qua sic affecta erat, ut 
eam totis viribus celare studeret, postea in lu- 
cem prolata, majorem fidem haberet. 

XLVI. Vide ergo, quam eleganter processerit 
divinum eonsilium. Nam apud eam venientes, 
excipiuntur hospitio Galbius et Candidus sapien- 
tes, eos sic divina deducente gratia. Erat vero 


muliercula, sicut res erat, probabilium verborum 
pulchra specie celare veritatem. Ipsi ergo eam 
quidem adhuc rogabant vehementius, ut eis rem, 
ut se habebant, aperiret, respiciens, si nihil aliud, 
laborem saltem tanti itineris, qui nulla alia de 
causa erat susceptus, nisi ut viderent sancta loca, 
et audirent ea qu& a piis et sanctis dicuntur homi- 
nibus. llla&utem ne sic quidem eedebat, sed mane- 
bat, ut statuerat, apertum religionis existimans 
esse dedecus, siaperiretur veritas, et dicens se 
nihil scire amplius quam quod Ίοοιφ sit plenus 
divina gratia. 


003 


MENSIS AUGUSTUS. 


564 


 XLVIII. Cum autem illi pulchre sensissent eam Α nobis rogantibus. Rogamus vero, ut dórmiamus in 


optime quidem scire, vitare autem ne eam scire 
esset apertum, et ideo prete se ferre ignorationem, 
evadunt avidiores inveniendi ejus, quod qusereba- 
tur, ef sicut Cleophas et ille alius discipulus, corde 
ocperunt ardere?*. Eos enim Virgo beatissima in- 
citabat, volens Byzantinis divinum hunc et sacro- 
sanclum largiri thesaurum. Omnem ergo statim 
movebantlapidem, ut mulier, remittensimmobilem 
hanc oecultationem, eis id quod tacuerat, in aper- 
tum proferret. Quin etiam jurisjurandi necessi. 
latem adhibebant, ejusque adeo validi, ut animum 
quamvis inexpugnabilem suo possent loco mo- 
vere. Cum sic eam omni ex parte astrinxissent, 
et tanquam inevitabilia ei vincula imposuissent, 
vix tandem persuadent ut eis rem aperiat. Cum 
itaque ex alto et cum lacrymis suspírasset, et in 
terram fixisset oculos, perinde ac sí eam puderet 
enuntiare : O viri, inquit, nunquam in hodiernum 
usque diem, divinum hoe mysteriam viro evasit 
manifestum. Que enimin genere meo me preaces- 
serunt, jurejurando adhibito, uni mulieri, eique 
virgini, ita tradiderunt, ut singulis eetatibus ea res 
sic traderetur ; sed quoniam video vos esse viros 
reverendos et pios : et alioqui (nam hoc quoque 
vobis significabo) ad me usque redacti sunt mei 
generis femine, nec ulla superest alia post me vir- 
go, cujus fidei a me credi possit cognitio mysterii, 
rem modo vobis aperiam. Existimo enim fore, ut 
quod a nobis dicetur, apud vos conservetis. Ma- 
rie 1llius Deipare (hoc enim est nobis ab alto tra- 
ditum) hie custodita sita est vestis. Obstupuerunt 
viri illi, cum solum rei audiissent principium. 
Deinde adjiciens mulier, Etenim heec, inquit, Dei- 
para vitam flniens, duabus mulieribus virginibus 
duas suas vestes donavit loco benedictionis ; ex 
quibus una fuit ex mei generis majoribus, que id 
accepit, quod donatum fuerat, et in arca deposuit : 
et omnino jussit iis qui erant sui generis, ut es- 
set virgo unaquaeque, que eam acciperet. Est ergo 
arca recondita in interiore domo quam nunc vide- 
tis : et que& in ea est vestis, est causa omnium, 
quee fiunt, miraculorum.Hec,o viri, est veranarratio 
ejus quod a vobis queritur: et videte, ut ad vos 
usque solum deducta sit cognitio, et nemo sciat 
ex iis omnibus, qui sunt Hierosolymis. 

XLIX. Cum hec audissent, adhuc major metus 
viros subiit et letitia. Metus quidem, propter 
magnitudinem eorum quee audita fuerant : Ictitia 
autem, quod essent participes talium sacramento- 
rum. Quid ergo deinceps consequitur ? Viri seipsos 
humi dejiciunt, et pedes illius deprehensantes, 
Nulliquidem, inquiunt,exiisqui sunt Hierosolymis, 
notum erit id quod nobis dictum est, ne dubites, 
domina ; dominam enim jam te vocamus, que sis 
talibus dignata mysteriis ; ipsan tibi hujus rei te- 
stem citamus Deiparam.Unum autem aliud concede 


13 Luc. xxiv, 32. 


eo loco, in quo hic divinus reconditus est thesau- 
rus. Cum hoc autem statim concessisset mulier, 
stragules quidem vestes portate suntin eum]ocum. 
Illi vero non se somno dederunt, sed cum noctur- 
num accepissent silentium, totam noctem perseve- 
rabantin oratione, etcumlacrymis agebant gratias 
Deiparte, quod talibus auditionibus et spectaculis 
digniessent habiti. Cum autem eos qui egrotabant, 
vidissent somno oppressos, metiuntur ex omni parte 
ambitum arce, in qua erat divinum repositumini- 
dumentum : ipsamque ligni speciem et habitudi- 
nem, ex quo erat arca, accurate admodum et dili- 
genter considerant. Deinde mane egressi, et hone- 
stam salutarunt mulierem, et cum rogassent ut 
audacter juberet, si quid sibi opus esset Hierosoly- 
mis, seenim rursus ad ipsam venturos per camdem 
viam,inieruntiter versusJerusalem,cumilla dixisset 
se nullo alio egere, nisi eorum precibus, et ut eos 
rursus letos3 videret et alacres. 

L. Cum fuissent itaque Hierosolymis Galbius et 
Candidus, et partitn quidem Deo preces fudissent, 
partim autem pauperibus et egentibus liberaliori 
dextera eleemosynam erogassent, secrete vocant 
quosdam fabros lignarios, quibus jubent, ut eis 
construant arcam et forma, et figura, et magnitu- 
dine illi, quam viderant, similem, mandantes pree- 
terea, ut formaretur etiam ex ligno veteri, quo 
nihil in ea cerneretur, quod non esset omni ex 
parte simile predicte. Excogitant deinde aliquid 
aliud idoneum ad celandum id quod erat futurum. 
Comparant sibi auratum operculum, ut eo arca 
tegeretur. Postquam autem et precatio, et erogatio 
eis satis bene habere visa fuit, eo accepto, quod 
fuerat fabrefactum, redeunt in vicum sani et ala- 
cres : aromalibusque suffltibus aptis ad sacrifi- 
eium, venerandam donant mulierem. Et illa qui- 
dem rursusviros, tanquam sibi familiares, jucunde 
accipit. Illi autem rursus ab ea petunt, quod prius. 
ut scilicet in sacro habitaculo totam noctem tran:s- 
igerent. llla vero rursus quoque permittit. nihil 
omnino suspicans. Qui ingressi, summo otio ute- 
bantur precibus ad inculpatam, et ab omni repre- 
hensione alienam Dei Matrem, eas tanquam sacram 
hostiam lacrymis pingue facientes : Nonlgnoramus 
nos servi tui, dicentes, o divinissima, et iu primis 
illustris Domina, quenam olim Oze evenerint, qui 
ausus est lapgerearcam,quiae erat secundum legem. 
Quomodo ergo nos, qui sumus multis obnoxii pec 
catis, te non jubente, ausi fuerimus divinam hanc 
arcam omnino tangere, intra quam est talis the- 
saurus repositus : et non solum tangere profanis 
manibus, sed etiam eam alio transferre? Annue 
ergo voluntati nostrarum animarum, o boni Filii 
bona Mater. Ad tuam enim civitatem est transla- 
tio, que est ommium aliarum Regina, et te semper 
magno studio statuit honorare. Ad eam nos hoe 


"065 


MARTYRIUM 3. MAMANTIS. 


966 


divinum donum exportare statuimus, ad ejustute- À num mysterium, fuit semper revera mysterium 


lam et gloriam, que nunquam exstingualur, Hec 
tota nocte dicentes in oratione, et solum lacrymis 
madefacientes, repente implentur fiducia, fidvcia, 
inquam, contemperata reverentia. Deinde ad divi- 
nam acceduntarcam, simul leto et tremente animo, 
el cum omnes, qui illic erant, efficeret somnus 
nullo sensu preditos (o beatas manus, o furtum, 
in quod nulla potest omnino cadere reprehensio !) 
hanc accipiunt eis quoque omnino haoc in re fa- 
vente gratia. Et eam quidem sic tollunt: apponunt 
autem, quam Hierosolymis ad ejus similitudinem 
fabricati fuerant, cum ei etiam imposuissent oper- 
culum. Quod quidem erat aureum, ut diximus. 
LI. Cum primum autem illuxisset, sanctam 
mulierem quidem jubent valere, et rogant ut non 
cesset pro eis orare, et eorum facere commemora- 
tionem Deinde ei quoque digito ostendunt oper- 
culum,quasi veram illam tegeret et primam arcam, 
quod mulieri quoque visum est ab illis allatum 
esse honoris gratia. Et cum preterea iis qui fue- 
rant inventi, pauperibus suppeditsssent qus 
erant necessaria, valde lieti. protinus iter ingressi 
sunt, domum reversuri. Postquam autem venis- 
sent Byzantium, non honestum esse statuerunt, 
lis qui illo tempore erant, imperatoribus myste- 
rium prius communicare, quam patriarche. Eos 
enim subibat timor, ne quod ipsi suuin esse bo- 
num statuerant, eo ab illis privarentur. Cum ergo 
multa consultassent, eis hec visa est optima 
sententia, latenter eos ad hoc quoque monente 
Deipara. Erat ei« predium apud muros civitatis, 
propinquum marini sinus cornui (huic loco no- 
men erat Blaccherne). In eo exstruunt quidem 
domum oratoriam. Cum autum eis magne essel 
cure ut laterent, Petri apostolorum principis et 
Marci domum nominant. Cum ín eo certe sacrum 
illum thesaurum posuissent, omne statim studium 
adhibuerunt, utin temploesset perpetua hymnodia, 
perpetuus odor aromatum, et assiduus splendor 
]uminum. Et sic quidem longo tempore hoc divi- 


LIl. Quoniam autem ei, que per ipsum hono- 
rabatur, et cujus erat ille amictus, visum est, 
tantum bonum ad solos duos testes non debere 
contrahi, et tanquam profundo aliquo contegi 
silentio, et communes divitias esse eorum tan- 
tum proprias, et communi epulo eos se solos 
explere : movet ipsos ad id quod tacuerant, pro- 
ferendum in lucem : et accedentes, annuntiant iis 
qui tunc erant, imperatoribus, et aperiunt quale 
sit miraculum, et declarant quemadmodum sit alla- 
tum. Eos autem, cum audiissent, magnum invasit 
gaudium, et protinus fit publicum, quod fuerat 
occultum. Et beati quidein inter omnes reputantur 
Galbius et Candidus propter tale ministerium, et 
publicis honorantur honoribus. Divina autem edes 
in eo loco regiis impensis Deipare eedificatur : 
et capsa exargento et auro constructa, sacrum 
illum thesaurum excipit: plurimis alis muneribus 
et donis domus honoratur. Leo vero et Verina 
(ü enim tunc imperabant; quorum tempore hoc 
quoque magnum et revelatur mysterium, etad re- 
giam urbem exportatur) eum pulchreet pie impe- 
rassent, et Galbiuset Candidus, qui hoc ministerium 
pulcherrime obierunt, transferuntur postea ad 
senectuti non obnoxiam vite conditionem. 

Lill. Cum ergo h&c sacra arca nobis contineat, 
non quasdam tabulas, manu Mosaica politas, sed 
vestem plane divinam, etsumme venerandam, 
quae non solum intemeratum et ab omni labe 
alienum corpus texit, sed in qua (ut audacter 
dicam) cum esset infans, Deus Verbum fuit invo- 
lutus et auetus : adeo ut ea seepe conspersa sit 
guttis lactis venerabilis, quo nutritus fuit is qui 
est omnium alimentum et vita ; ad eam quidem 
vere laudandam nulla sufficit oratio. Sola autem 
gratiarum actione res est prosequenda, et ipsi 
Deiparee sunt agende gratie, et ejus Filio com- 
muni Salvatori et Regi, qui omnia ad nostram 
utilitatem et salutem dispensat. Ei gloria et poten- 
tia nunc et semper, et in secula seculorum. Amen 





MARTYRIUM 
S. MARTYRIS MAMANTIS. 


(Latine apud Surium ad diem 17 Augusti. — Greca non occurrunt in mss Paris). 


I. Mamas, magnus et insignis martyr Christi, pa- D orti essent ex patricis, et qui non solum in filiis, 


triam quidem habuit Paphlagoniam : erat autem 
elarus et pietate et genere. Nam erat ei quidem 
pater Theodotus, mater vero Ruffina, religione qui- 
dem ambo fideles, genere autem insignes, ut qui 


sed etiam in omnibus qui erant sui generis, conser- 
varent nobilitatem. Hi, cum esset vehemens eorum 
amor in Christum,et nec possent quidem internum 
continere desiderium ; sed et libere proflterentur 


567 


MENSIS AUGUSTUS, - 


- pietatem, et multos ad eam excitarent, accusantur À Ruffina, et, voti facta compos, perinde ac 


apud Alexandrum, qui tunc erat legatus civitatis 
Gangrie, etcui mandatum fuerat ab Imperatore, ut 
deorum quidem cultum omni studio augeret el ex - 
tolleret : qui invenirentur autem, Christianos inul- 
tis subjiceret suppliciis. Quod si in sua persevera- 
rent religione, etiam morti traderet. 


II. Alexander ergo divinum Theodotum, produ- 
ctum ante suum tribunal, cogebat sacrificare simu- 
lacris. Sed ille ne aurem quidem praebebat iis que 
dicebantur. Legatus autem, cumesset paratuseum 
punire, prohibebatur a dignitate parentum. Non 
enim ei permittebatur contumelia afficere fllios pa- 
triciorum, nisi imperator permitteret. Eum itaque 
mittit ln Cappadocie Ceesaream ad Faustum pre- 
sidem. Ille autem, qui quo erat in impietate arden- 
tior, eo erat sevior, cum accepisset Theodotum, 
eum statim conjecit in carcerem. Ejus vero conjux 
etsi esset gravida, inaritum tamen est secuta, 
et cum Theodoto ingrediente carcerem, una quo- 
que est ingressa. Interim autem dum simul dege- 
rent, Theodotus et sciens carnis imbecillitatem, et 
non ignorans tyranni sevitiam, statuit ad Deum 
confugere:quem precabatur, ut ipse potius morere- 
tur cum uxore, quam aliquid accideret eorum 
mente indignum, dum non possent sustinere 
vehementiam suppliciorum. Deum itaque rogabat, 
dicens: Domine Deus virtutum, dilecti Filii tui 
Pater tibi benedico, et te glorifico, quod vel in 
carcere habitare propter nomen tuum sum conde- 
mnatus. Sed terogo,Domine,suscipe animam meam 
inhis vinculis, qui meam nosti imbecillitatem, 
ne aliquando ia me glorietur inimicus. Heec ergo 
is est precatus. Qui vero finxit singulatim corda 
nostra, qui intelligit omnia opera nostra, mente 
anteopera suscepta, post finem orationis, ei mortem 
affertevestigio.Atquesic quidem excessit Theodotus, 
corpore mortuo relicto in custodia. 


HI. Conjux autem ejus Ruffina, non ferens 
afflictionem carceris cuim ipsa quoque intempestive 
peperisset filium, utpote quod magna illa afflictio 
effecisset, ut pareret preter naturam, distrahebatur 
multis ac variis animi perturbationibus. Eam gra- 
viter angebat mors mariti, premebant gravissime 
de infante sollicitudines, et presidis crudelitas 
efficiebat utextrema timeret οἱ contremisceret ; et 
tamen a nullo horum vincebatur, sed Deo quidem 
infantem commendat οἱ dedicat; ipsa autem 
assidens mariti reliquiis, et partim quidem misera- 
biliter deflens solitudinem, partim autem non sus- 
tinens conjugi relictam esse superstitem, in laery- 
mis et suspiriis hec dicebat Deo: Qui finxisti 
hominem, etex ejus latere Evam es fabricatus, 
concede utego quoque eadem via ingrediar qua 
maritus et liberata ab ;is rebus caducis et fluxis, 
transeam ad ea que sunt apud te tabernacula et 
mansiones, que sunt sterne et in quas 
non cadit interitus. Hec Deum precata est 


consequens, ipsa quoque decedit. 

IV. Ea ergo beatum illud ad Deum iter 
diente, solus infans jacebat vivus inter par 
reliquias. Protinus autem quedam divina 1 
habitu et figura adolescentis, apparet cuida 
lieri clare et genere et opibus, neque minus 
te ac religione, vocabatur autem Ammia : 
jubet, ut petat quidem a preeside corpora sanc 
qui dormierunt in carcere : tollat autem in! 
quoque, qui jacet inter eos, et eum sibi a 
in filium, et magnam ejus curam gerat ill: 
(carebat enimliberis, et erat vidua) sicut eir 
vit somnium, ad presidem cito accedens, 
eum facile annuentem ejus petitioni. Nam 


B quoque morem gerentem effecit divina grati 


tim enim reddidit, que Ammie jussa fi 
Quamobrem cum et sanctorum corpora et 
tem exportasset, illa quidem splendide si 
magnifice in suo horto sepelit : infantem aut 
educat in filium, et non secus, atque si ip: 
peperisset eum alebat οἱ erudiebat, atqui 
majorem, quamsi fuisset mater ejus,curam g 
V. Peractus autem jam erat annus, ex quo 
adoptatus : et quo magis puer crescebat, eo 
procedente tempore, simul quoque cresce 
eum amor Ammis&. Dum enim videbat, ta 
fructum sui uteri, et existimabat se eum 
rum, qui ipsam pulchre in senectute aler 
secundum annum infans attingebat, et lin 


6 nera Ammiam vocat mammam. Hoc autem 


Romanorum significat matrem. ltaque pr 
fantis balbuties proprium nomen ei tri 
Mamas vocabatur ab omnibus, et de ceter 
scebatur. Cum fuisset autem quinque anno: 
eum commendat Ammia magistris litterar 
vero movebatur earum vehementi amor 
doctrina ac disciplinis erat longe suis &q 
superior; eratque ejus animus totus inter 
plane defixus in eruditione. 


VI. Romanorum autem sceptra tunc 
imperator Aurelianus, qui cogebat omnes s 
re demonibus, non solum viros et muliei 
etiam pueros. Maxime autem ei cura eran 
Existimabat enim sefacile eos esse indu 


D propter etatis teneritatem. Sed alii quidet 


revera cedebant voluntati imperatoris : qu. 
cum Mamante ventitabant ad ludum litte: 
imitabantur ipsi quoque canam pueri prud 
et nec verba quidem audire necesse ha 
Quotidie enim docebantur honesto illo 

Mamantis spectaculo et exemplo solum 
agnoscere Deum universi opificem, et ei Γ' 
animorum offerre sacrificium : eos autem, 
impiis et coluntur et adorantur dii, nugas 
mare, et plenos probro et dedecore. Faust 
Cesarem preesidis, successor creatus Dem 
vir valde spirans impietatem, et accenst 
menti ejus s&emulatione, oum primum t 


569 


MARTYRIUM S. MAMANTIS. 


570 


Cesaream, bonum Mamantem ad eum statim Α si et nullo sensu prediti, quod ea colere et inho- 


deferunt, quod non solum ipse deos non coleret, 
sed suos quoque equales et condiscipulos ad erro- 
rem suum omnes induceret. Mamas autem jam 
quintum decimum agebat annum «etatis ; et ho- 
nesta matrona (hoc enim erat Ammis epithetunm) 
morte privatus, fit successor et heeres ejus faculta- 
tum. 

VIl. Democritus ergo, cum hsc audisset de 
Mámante, fuit protinus efferatus in puerum. Et 
cum effecisset ut ad suum tribunal sisteretur, 
primum quidem interrogat an esset Christianus : 
deinde, an ille esset, qui nequeipse diis sacrificat, 
et persuadet condiscipulis, ne pareant imperatori. 
Ille autem, majorem, quam setas patiebatur, pre se 
ferens animi constantiam, et nihil conturbatus. 
Ego, inquit, vestram valde condemno canitiem, 
quod tanta circumfusi sitis erroris caligine, ut nec 
possitis quidem adspicere ad radios veritatis, sed, 
vero et vivo Deo relicto, acsessistis ad demones 
inanimos et surdos. Nam ego quidem 8 meo Chri- 
sto nunquam recedam, et quoscunque potero ad 
eum adducam. Admiratus est Democritus pueri 
dicendi libertatem et statim ab initio desperans 
se posse eum inducere, simul et minatus est ado- 
lescenti et iis qui eum circumstabant, jussit ducere 
puerum ad aram Serapidis, ut vel invitus deo 
sacrificaret. llle autem nihil a minis effeminate 
affectus et illiberaliter. At non licet, inquit, tibi 
me punire, qui sum educatus a matre maxima 


et clarissima, etfuculentam ab ea accepi heeredita- C 


tem, et maximas divitias, adjiciens nomen Ammie. 
Cum hsecautem audiisset Democritus et ab iis qui 
cireumstabant, de beata matrona et Mamunpie 
&ccurate omnia didicisset, θἱ cognoviasel se non 
posse eum punire, ferreis vinctum vinculis ZEgas 
eum mittit ad imperatorem, omnia ut se habent 
significans litteris imperatori. 

Vil. llle autem cum litteras accepisset, et eas 
perlegisset, puerum varie aggreditur : et cum 
euminsuum conspectum adduxisset, nunc quidem 
minabatur et magnum terrorem intendebat, nunc 
autem promissis invitabat, et ei proponebat mu- 
nera et honores, et dicebat : Si ad magnum acce- 
dens Serapidem, ei sacrificaveris, o pulcher puer, 
eris nobiscum in palatio : et primumquidem aleris 
regaliter, deinde te multi mirabuntur et laudabunt, 
beatusque eris de ceetero, et cui possit invideri. 
Hoc autem faciebat Aurelianus, et hec duo simul, 
nempe et minas proferebat, et promissa, ut vel 
minis eum terreret, et extremum ei metum afferret, 
aut promissis ejus solidam frangeret constantiam, 
et in summa eum molliret, ejusque oculos pre- 
stringeret, et adduceret ad impietatem. Hec au- 
tem magis acuebant alacre et promptum studium 
adolescentis : et, Absit, respo:dit, o imperator, ut 
has que a vobis honorantur, statuas in honore ha- 
beam, aut earum ullam ducam rationem qus sunt 
surdreetinanimee, et que arguunt, quam sitis cras- 


nore habere omnino sustinetis. Desine ergo mi- 
nas intentare terribiles, ut tibi videntur, et maxi- 
mapolliceri. Nam puniens quidem, benefacies : be- 
nefaciens autem damno afficies maximo. Pro Chri- 
sto enim mori, est mihi quovis honore et lucro 
prestantius. His vehementer irritatus Aurelianus 
jubet corpus pueri cedi flagris. Atque adolescenti 
quidem prudentia cano cedebatur tenerum et mo- 
do florens corpus ; ille vero perinde afficiebatur 
atque si quateretur in somnis. 

IX. Cum autem imperator eo ipso tempore, quo 
torquebatur puer, ei adularetur, et eum omni 
ratione conaretur emollire, dicebat enim : Dic vel 
solis labristesacrificaturum: etstatim liberaberis ad 


B omni supplicio:Non ego,inquit Mamas,oimperator, 


solum mihi verum Deum et Regem Christum, neque 
labris nec corde negaverim, etiam si presentibus 
longe graviora excogitaveris. Quin etiam magnas 
tibi habeo gratias, quod me per hec tormenta ei 
quem desidero concilies ; et opto solum, ne manus 
defatigentur tortoribus, que jam, ut vides, mihi 
magna bona procurant: sed robuste potius reddan- 
tur et valentes. Aurelianus autem postquam vidit 
eum tam parum curare verbera, jubet ei nudatum 
corpus totum torreri lucernis ignis : ut cum carnes 
paulatim eliquarentur, et diutius versaretur in 
tormento, et dolores sentiret graviores. Et hoc 
quidem deductum est ad effectum, et admotee sunt 
lucerna corpori martyris. Sed et ignis reverebatur 
athletam, etin milites spirabat vehementius. Atque 
martyr quidem sinedolore ad mittebat ]ucernas ; ille 
autem magis urebant animum persecutoris. Nam 
cum ne minimum quidem corpus martyris attinge- 
rent eo illi majorem flammam excitabant insanie. 
Deinde jubet martyrem verberari lapidibus. Ille 
autem perinde erat affectus, atque si aspergeretur 
rosis, et spe futuri letabatur. 

X. Cum itaque valde animi dubius esset omni ex 
parte Aurelianus, et nullum supplicii genus posset 
excogitare, quod cor Mamantis attingeret, jubet glo- 
bum plumbeum ejus collo alligari, etsicin medium 
minare ductum martyrem, projici in profundum. Et 
jussus quidem, deductus est ad effectum ; sed ne 
tunc quidem, o Mama, Deus tui est oblitus, angelis 
enim suis mandat de te, ut te custodiant. Et statim 
angelus forma humana in orbem cireumiens, terro- 
rem quidem atfert iis qui ipsum ducebant, et eos 
vertit in fugam; jubet autem martyrem venire iu 
montem, qui est 0805859069, et illic degere. Cum 
fuisset ergo in monte, et totos quadraginta dies 
mansisset jejunus, fit hic alius Moses. Eiin manus -. 
novum traditur testamentum, quod non tunc qui- 
dem primum esse ceperat, sed jam fuerat datum 
patribus. Et quod tuac deerat Mosi, hoc nunc 
adimpleturin martyre. Nam Moses quidem solum- 
modo e coelo accipit tabulas : ad hunc autem et 
vox, et virga ab alto descendit. Cum autem virgam 
accepisset, et ut vox significabat, ea terram disse- 


571 MENSIS AUGUSTUS. 


579 


euisset, quomodo prius mare Moses, accipit Evan- À causa me accersisti ? Quod nec possum quidem, 


gelium editum eterre visceribus. 

ΧΙ. Quid opus est ea diccre, que sunt postea 
consecuta? Non amplius nobis martyr Moses, sed fit 
alius Pauluspredicans Evangelium. Cum quoddam 
autem templum construxisset, in quo orare con- 
sueverat, quoniam oportebat eum, sicut Paulus!, 
operari manibus, divina virtute ad se ducit omnes 
feras: et lac mulgens feminarum, quecumque 
id scilicet prebent poculentum hominibus, efficie- 
bat caseum ; etejusquidem parumsibi relinquebat 
et reponebat : reliquum autem descendens Cesa- 
ream, distribuebategentibus. Quoniam autem ma- 
gnus Mamas fama et sermone multorum celebra- 
batur, Alexander quidem alius, non is quem prius 


diximus, tunc creatus preses Cappadocie, vir p 


crudelis, si ullus alius, et contendens in impietate 
a nemine superari, cum de eo omnia intellexisset, 
mittit quosdam equites ad eum querendum,uteum 
invenissent, ad eum adducerent. Cum illorum ita- 
que adventum prescivisset martyr, fit eis obviam. 
Illi autem postquam simul convenissent, neque 
scirent hunc esse illum, rogabant eum, ubinam, 
et in quo loco esset Mamas. Ille vero: Vos quidem, 
inquit, o amici, oportet nunc ex equis descendere, 
ut eamus ad ecenam ; postea autem ostendam vobis 
Mamantem. Hi ergo ab eo hospitio accepti,caseum 
et panem libenter comederunt ; his enim egregius 
eos accepit Mamas, dominus convivii. 

Xll. Interim autem ad martyrem accedunt, ut 


consueverant, femine animantes, ut. unaqueque C 


suo lacte mulgeretur. Quod cum vidissent equites, 
eos invasit stupor et timor, et ccena relicta, con. 
fugiunt ad martyrem. llle vero cum metum eis 
ademisset, et eos bono et fidenti animo esse 
jussisset, deinde vellet etiam eorum animos a 
cura liberare, dixit se quidem vere eum esse, qui 
querebatur, Mamantem, ne amplius eum quere- 
rent. Eos ergo dimittit, pollicitus seipsum quoque 
mox venturum. Deinde cum equites protinus reces- 
sissent (tali enim viro credebant, neque in eo pote- 
rant ullum suspicari mendacium) cum unum ex iis 
qui erant in monte, leonibus, martyr nutu ad se 
vocasset, jubet eum, postquam ipse ingressus 
fuerit stadium, cursim pergere ad Grecos et Ju- 
d&os, quilingua maledica nomini Unigeniti detra- 
hunt, et id maledictis incessunt, et eis afferre 
interitum. Hec cum jussisset fere, e monte profi- 
ciscitur : et. accedit ad equites, qui eum exspe- 
ctabant ad portam civitatis. Cum ii. itaque eum 
assumpsissent, ducunt ad Alexandrum. Ille autem 
protinus : Tune es, inquit, ille qui es magia 
insignis ? Martyr autem Mamas prudenter dicit : 
Ego sum Christi servus, qui eis quidem qui cre- 
dunt in ipsum, et faciunt ejus voluntatem, dat 
salutem ; magos autem et incantatores, et eos qui 
adorant idola, igni tradit eterno. Sed quanam de 


! | Cor. 1v, 12. 


inquit prseses, perspicere, quibusnam utens pre- 
stigiis et incantationibus, viribus inexpugnabilia et 
fera animalia inducis,ut cum eis degas, et apud eas 
verseris : imperes autem propemodum, tanquam 
ratione preditis.Respondens autem martyr : Qui 
servit, inquit, Deo meo, qui solus vivit, et est ve- 
rus, ne vel parum quidem sustinuerit versari οἱ vi- 
tam agerecum idololatris et maleflcis. Quamobrem 
ego mihi duco esse preestantius, versari simul cum 
feris, quam vobiscum habitare. Nam ille quidem 
non nostris inducuntur, ut putas, incantationibus, 
etideo mihi redduntur cicures et domeslicte, neque 
enim scio quid sibi velit vel solum nomen incanta- 
tionis; sed et si sint prudentie expertes et ratio- 
nis, sciunt tamen ipse quoque meum revereri Do- 
minum, et in honore habere ejus famulos. Vos 
vero estislonge, quam ipse, minus participes ratio- 
nis, quod cum illas habeatis exemplar honorandi 
Domini, ne sic quidem intelligitis. 

XIII. Preses autem cum adversus hec ne posset 
quidem contradicere, conabatur aperte vim afferre. 
Cnr autem eo, aiebat, processisti stultitie et auda- 
cim, ut insurgas quidem adversus imperatorum 
constitutiones, impudenter autem nosquoque afli- 
cias contumeliis ? Sed tormenta te vel invitum om- 
nino ea quee oportet, docuerint. Et statim jubet 
eum suspensum valde cedi. Ille autem, et siadeo 
acerbe laceraretur, perinde erat affectus, atque si 
nullum dolorem sentiret penitus. Neque enim tor- 
tores aspexit effeminate, nec se mollem prebuit in 
tormento, non humile et illiberale aliquid est locu- 
tus: sed recta in ccelum suos defixerat oculos et 
consolationem expectabat a superis. Cum vero pre- 
ses suppliciorum et dolorum acerbitatem inten- 
deret, et instaret ut martyr laniaretur vehemen- 
tius, vox quedam divina, que exstitit e superis, ei 
quidem levat magnam partem doloris : confirmat 
autem et corroborat id, quod laborabat, et reddit 
eum quibusvis tormentis superiorem. Eam cum 
multi audissent ex fidelibus, firmiores et constan. 
tiores evaserunt in pietate. Alexander autem post- 
quam vidit generosum Mamantem nihili facere fer- 
reas illas ungulas, quibuslaniabatur, corde magis 
lacerabatur ab insania ; etipsum quidemillinc de- 
ducit : accendit autem fornacem ignis, ut athleta 
in eam jaceretur. Atquejam quidem accendedatur 
fornax ignis : preses vero, quoniam tunc erat oc- 
cupatus in aliis, satius esse putavit parumper mar. 
tyremtradere in custodiam. Quadam enim spe du- 
cebatur, quod si ei tempus daretur, ut apud se 
esset, et consideraret accuratius, fore ut et expe- 
rientia malorum,quee preecesserant, et metu future 
fornacis, accederet mollior ad secundas interroga- 
tiones, et non parum priorem suam mutaret sen- 
tentiam. Atqueille quidem vir generosus conjicitur 
in carcerem : ad quadraginta autem Christianos, 


973 


MARTYRIUM S. MAMANTIS. 


574 


qui in eo prius detinebantur, ibi inventos liberat À reverenteradorabat, etad ejus pedes procumbebat. 


a vinculis: et cum carceris claves et veotes labe- 
factasset, sola precatione, et totas portas aperufs- 
set, eis quidem concedit, ut sine labore exeant, 
relinquitur autem ille solus incustodia, inqua an- 


geli préesentia excitabatur et eonfirmabatur ad fu- 


tura certamina. 

XIV. Interea ergo jam accensa erat fornax : et 
presses, abjectis aliis curis, rursus producit marty- 
rem ad tribunal,et dicit: Tanta omnino nostra in 
rebus maxime necessariis occupatio, et diuturna 
in illis mora, prebuerunt tempus ineundi consilii 
quod esset tibi utile. Sin minus, tu vides, quam 
sit alta fornax : nihil tamen dicam, donec inconsi- 
derata heec tua. constantia effecerit, ut te multum 


Dixisses, si vidisses, eum amplecti illius vestigia. 


: Pardus autem lenis et mansuetus, in ejushumeros 


citra, ullam insiliens molestiam, lingua abstergebat 
ejus sudorem, et eum demulcebat, perinde ac eum 
deliniens, et segre ferens ea qure patiebatur. Et quee 
apressidequidemimmisse sunt bestie,sic,ut videtis, 
meum tractarunt athletlam. Sed non sic leo, qui ab 
illo signum accepit, quem ipse armavit adversus 
impios, ut prius diximus. Nam dentibus stridens, 
et iram spirans, propere descendit de monte: cum 
conturbasset theatrum, et in partesdissecasset, ex 
eis quidem multosdiscerpsitdentibus et unguibus. 
Quo quidem tempore innumerabilis multitudo 
infidelium, intelligentes virtutem divinam, quee 


deplores. llle autem vir egregius : Jum tibi, o prre- B erat in martyre, ejus Deum magnifice extollebant. 


ses, prius meam aperui sententiam ; cur deiisdem 
rebus tibirursus exhibes negotium? Cum inceperis, 
finem impone ; ne differas ea que mihi es mina- 
tus. Presses autem eum protinus immittit in for- 
D&cem. Sed qui pueris, qui erant in Assyria, for- 
nacem aliquando rore aspersit Deus, is hic quoque 
aderat, auferens ignis operationem. Martyr autem 
versabatur in flamma, tanquam ip prato florido. 
Toto certe tempore, quo in igne est moratus, ca- 
nebat hymnos ad Deum. Atque tres quidem dies 
eum tenuit fornax. Deinde cum flamma cessasset 
el essent in cinerem dissoluti carbones, jubet pre- 
ses lictoribus, ut efferant, si quid sit reliquum ex 
ossibus martyris. llli autem cum venissent ad for- 
nacen, illius vocem apertissime audiunt Deum lau- 
dantein. illi vero protinus reversi, Pressidi renun- 
tiant remillam admirabilem. Ille vero:Per magnum, 
inquit, Serapionem, et alios omnes deos, hoc est 
aperte incantatioet preestigie.Et multa alianugatus 
est adversus veritatem : adeo erat attonitee et plaue 
emote mentis. Populus autem,quicuaque,in.juam, 
paululum poterant intueri ad veritatem, cum nee 
ignis vestigium,neque ullam fuliginem aspexissent 
ferre athletam, illius Deum laudabant, et ei soli 
ascribebant miraculum. 

XV. Stolidus autem preeses, postquam ex fornace 
rursus astitit martyr sanus et salvus ante illius 
tribunal,cum necejus quidem pilum ignis attigisset, 
longas ineum effuditnugas, eum insimulans magite 


Hec, que vel ipsos poterant mollire lapides, red- 
debant presidem duriorem : etleonem rursus in 
ipsum immittit. llleautem, quantum qui preceserat, 
efferatus fuerat in impium theatrum, et eis quavis 
morte vitam effeceratacerbiorem,taatum hic accessit 
mitiset mansuetus martyrem : adeo ut multis vide- 
returimmissusessea pressidead eum consolandum, 
non autem ad puniendum. 

XVI. Cum itaque spem omnem abjecissel impu- 
dens ille praeses, rogatquemdam ex iis qui ei pare- 
bant, utid preclari hujus martyris viscera ferreum 
adigat tridentem. Et ille quidem eum ambabus 
manibus torquetia martyrem.Martyrautem sanguine 
manantia fert intestina, adeout quedam mulier ex 


C iis que benevole erant martyribus, quam primum 


&ccurrens, cratere gutlias sanguinis susceperit, et 
letus ingreditur per medium theatrum ; magnam 
enim a vinculis securitatem prebebat ei finis, qui 
mox exspectabatur, et egreditur letus e civitate, 
onere, quod gestabat, sibi placens dum internam 
nature compositionem in manibus suavissime 
circumferebat, ut qui gauderet,quod ea oblata esset 
hostia ei qui formaverat, et grato animo reddita 
esseteiquidederat. Cum ergo duo stadia pervasisset, 
et Christo agonothete visum esset eum satis labo- 
rasse, recumbit in quadam spelunca, et aspicit ad 
eas, qui illico sunt, coronas. Vox autem desuper 
exstitit, vocans athletam ad eterna illa taberna- 
cula et premia, ad eum qui illic est splendorem, 


et veneficii, et hac vocans de&moniaca. Ille autem [ et delicias, ad quas transit protinus, ab illis ος- 


ne responso quidem eum est dignatus. Et preses 
quidem eum deduxit ad certamen, futurum, ut 
putabat, cenam bestiis. Ille autem sequebatur 
subridens. Et in martyrem quidem immissus fuit 
pardus, et se vus ursus. Sed ursus quidem eum 


ceptus secundo mensis Septembris. Quas detur 
omnibus nobis consequi gratia et benignitate Domini 
nostri Jesus Christi, cum quo Patri simul cum sancto 
Spiritu gloria, honor et potentia, nunc et semper, 
et in secula seeculorum. Amen. 


91b 


MENSIS AUGUSTUS, 


$16 





MARTYRIUM 
SANCTORUM PAULI ET JULIAN/E. 


QUI APUD URBEM PTOLEMAIDEM PASSI SUNT. 


(Latine apud Surium &d diem 17 Augusti. — Grece non exstat in mss. Paris) 


I. Aurelianusimperator pertotum orbemterrarum A Principatus, non Potestates, non Virtutes, non Che- 


contra Christianos edictum proposuit,ut omnesidolis 
sacrifioarent: qui vero id facere noluissent, vita 
pessime privarentur. Ille igitur cum in Isauriam ve- 
nisset, in urbem Ptolemaidem se contulit, ut omnes 
Christianos cogeret idolis sacra facere. Cum vero 
beatissimus Paulus una cum sorore sua Juliana im- 
peratorem in urbem ingredientem vidisset, Christi 
signo frontem notavit, et ad sororem conversus, 
Esto, inquit, bono animo, soror mea, neque timeas ; 
dico enim tibi magnam quamdam tentationem 
Christianis imminere. 

II. ViditAurelianus, cum Paulus Christi signo fron- 
tem notavit, et misit qui illum corriperent. Quem 
cum in media turba stare jussisset, Miserrime, in- 
quit, homo, quidnam tibi proposuisti, ut me urbem 
ingrediente frontem signare auderes ? An ignoras 
edictum contra Christianos propositum ? Respondit 
Paulus : Audivi equidem edictum tuum, sed nemo 
unquam poterit tantum timorem nobis injicere, ut 
Christum verum Deum abnegemus tuam ; enim 
tormenta brevia sunt, neque eos ledere possunt, 
qui Deum metuunt. At Dei tormenta, sempiterna 
illa sunt. Eodem modo voluptaset gloria, quam Deus 
Christianorum generi largitur eeerna est. Quis igitur 
lamamens est ut viventem Deum derelinquat,et surda 
atque muta ista vestra idola colere velit,cum ipse au- 
ctor nostre salutis Christus Jesus dixerit! :Quicunque 
negaverit me coram hominibus, negabo et ego eum 
coram Paírem eo, qui in calis est ? 


IIl. Cernis, inquit, Aurelianus, quandiu te nugan- ᾳ 


tem passus sum ac sustinui ? Accede jam, et diis 
sacrifica, ne pessimo mortis genere consumaris. At 
Paulus : Ego nullum alium Deum cognovi, nisi Do. 
minum. Jesum Christum, quem colui semper inde 
usque a patribus meis puro corde atque animo. Tum 
Aurelianus dixit : Suspendite hominem istum, et 
acriter torquete, donec venerit Dominus ipsius, et 
eum liberet. Suspenderunt igitur illum carnifices, 
etcruoiatibus affligere coeperunt. Cumque affligere- 
tur, voce magna Deum invocans, dicebat : Domine, 
Jesu Christe, vera Dei veri et Patris progenies, cujus 
ortum nemo comprehendere potest,non Angeli, non 
Archangeli, non Throni, non Dominationes, non 


Matth. x, οὐ. * I Tim. 1, 4. 


rubini,aut Seraphini,nisi Patersolus ; tu,inquam,af- 
feras opem mihi humili et abjectoservotuo etex mani- 
Abusureliani meliberes.Deus autem protinusita cru- 
oiatusillos leveseffecit, ut beatus Paulus nil sentiret. 

IV. Sancta vero Christi sponsa Juliana, cum fra- 
trem suum itacruciari vidisset, cucurrit ad tribunal, 
et voce magaa clamans : Aureliane, inquit,tyranne, 
cur ita crudeliter fratrem meum innocentem cru- 
cias ? Tum Aurelianus : Detegite mox istiusmulieris 
caput, et ejus genas vehementer percutite, ne sic 
temere loquatur ; istum vero nefarium hominem 
constanter cruciate, eo quod Christi, quem dieit, 
patrocinium et adjumentum se habere ait. Risit 
Juliana, et : Miror,inquit, quomodo imperator cum 


B sis,deliras,neque potentiam Christi cognoscis, quem- 


admodum scilicet tormenta his hominibus, qui 
eum invocant, levioria efficit. Aurelianus ad suos 
conversus, dixit : Muliercula ista ex mea clementia 
majorem in modum elata est; itaqueillam torve intu 
ens : Accede, inquit, et diis immola, non enim ma- 
nus meas te evasuram confidere debes. Ad hec 
Juliana : Ego neque tua tormenta extimesco, neque 
minas tuas ad me pertinere arbitror ; est enim 
Deus in celis, qui poterit eripere nos de iniquis 
manibus tuis. Quecunque igitur habes torquendi 
instrumenta, mihi admoveas, ut ex his ipsis Dei 
el Salvatoris Jesu Christi opem mihi presentem 
esse cognoscas. 

V. Hec dixit Juliana, Cui Aurelianus: Video, 
inquit, pulchritudinem tuam talem esse, ut illius 
rationem habens te perdere nolim. Te igitur adhor- 
tor ut sacrifices quo legitimam mihi uxorem te- 
deligere possim, et mecum una regnes, imperio meo 
omuitempore fruens. Quin etiam fratrituo injuriam 
compensabo, et faciam, ut amplissimum dignitatis 
gradum apud me habeat. ErexitJuliana, oculos suos 
in colum, et crucis signo cum frontem notasset, 
risit. Cui Aurelianus, Cur, inquit, Juliana, multam 
benignitatem meam contemnens, risisti ? Non, in- 
quit illa, contempsi benignitatem tuam ; sed rideo, 
gaudens,quod Sponsus meus ccelestis,qui vult omnes 
homines salvos fleri *, sedet in solio sancto suo, ejus- 
que divinitatis pulchritudinem contemplor ; qui 


571 


MARTYRIUM SS. PAULI ET JULIAN. 


578 


etiam me hortatur ut certamina ipsa libenter sus- À hecPaulusrespondit:Minime nospossumus viventem 


tine&m, te vero nugacem et futilem hominem con- 
temnam, quippe quicum te imperatorem appellari 
facias,et ligna et lapidesadoras.Audiens heec Aure- 
lianus, bili percitus : Suspendite, inq it, mulierem 
istam, eamque constanter cruciate, ut intelligat se 
ante imperatoris tribunal consistere.Coeperant jam 
carnifices illam cruciare, cum Paulus ejus frater 
eam intuens, Ne timeas, inquit, soror, tyranni cru- 
ciatus, neque ipsius minas formides. Sustineamus 
paulisper, ut perpetuo requiescere possimus. Infli- 
gite huic, inquit Aurelianus, cruciatus assiduos ei- 
que inculeate, ne surpeba et stulta verba effutiat. 
Audiens hec Juliana, iterum risit, etait : Aureliane 
tyranne atque inique, Dominus Jesu Christus facit, 


Dominum Deum relinquere, coli et terre creato- 
rem, qui nosetenebris eripuit,eta manibus tuis eos- 
demliberavit. Nunquam igitur, Aurelianeimperator, 
nobis persuadere poteris, ut lapidibus et statuis 
vestris, voce auditu et anima carentibus, cultum 
prebeamus. Itaque de cietero tormenta quecunque 
vis, nobis admoveas, ut Dei nostri vim cognoscas. 

VIll. Jussit Aurelianus duas ferreas sedes illuc 
afferri, ete balneis publicis carbones congeri, et se- 
des illas vehementer succendi ; suum vero abdomi- 
ne illitos martyres ipsos supra candentes sedes 
imponi. Quod cum mox factum esset: Jam, inquit 
Aurelianus, artibus vestris omnibus superatis, po- 
testis discere, quisnam sit Aurelianus imperator. 


ut neque labores, neque tormenta heo sentiam. p Veniat nuno Christus vester, si potest, et vobis la- 


Tunc Aurelianus, Quamvis, inquit, multas nugas 
effundas, et simules tecruciatus non sentire, faciam 
tamen, ut diutius crucieris, et doloribus suce- 
cumbas. Non sinet, inquit illa, Christus ipse, me 
unquam ἃ te superari. Ille est, qui mihi opem 
affert et nunc,et semper ad finem usque opitulabi- 
tur, quo ipsius potentiam, et nostram Chrisitiano- 
rum patientiam cognoscere possis. Te vero ipse 
Deus meus eterno igni puniet ; exiget enima te 
animas quas perdidisti. 

VI. His verbis magis exarsit Aurelianus, et jussit 
lebetem afferri, ac picem in eum conjici, atque 
ignem multum infra lebetem accendi, ita ut nemo 
propius accedere posset. Jussit autem in illum con- 
Jici Paulumet Julianam. Qui cum fuissent conjecti, 
oculos in collumerigentes,ac tanquam unoeodem- 
que ore precantes, hec dicebant: Domine Deus 
patrum nostrorum, Abraham, Isaac et Jacob, qui 
descendisti in fornacem ignis ad Sidrach, Misach 
et Abdenago in Babylonis regione, neque illos 
igne ledi permisisti: tu, Domine Jesu Christe, lux 
illa immensa, Patris mysterium et gloria, Deique 
altissimi dextera, qui homo factus propter peccata 
nostra inter homines versatus es, da salutem ani- 
mabus,quas inimicus diabolus miserrime deceptas 
etcorruptas, usque ad infimamtartarece sedis vora- 
ginem detrudere conatur: quemadmodum Aure- 
lianus iste, ipsius diaboli discipulus, nuno facit. 
Heec cum illi precantes dixissent, pix effervescens 
in gelidam aquam conversa est, itaut qui presentes 
erant, Dei potentiam admirarentur. 

VII. Nihilominustamen Aurelianus,proprio furore 
oppressus, Deo gloriam non reddebat, sed magicis 
artibus ea fleri existimabat. Jussit postea e lebete 
illos extrahi, in quibus nec picis odor aliquis ine- 
rat : quia etiam neque in lebete ipsos picis aliquid 
inventum est, sed tantum frigida aqua. Tunc Au- 
relianus : Existimatisne, inquit, eos, qui presentes 
sunt, a vobis circumveniriet adduci, ut putent auxi- 
lium 8 Deo vestro vobis allatum, et non magicis 
potius artibus hzec facta esse? Non ita, per deos ipsos, 
Tres se habebit;faciam,enim ut cruciatibus affecti,igne 
consumamini;nisi diis ipsis victimas obtuleritis. Ad 


C 


borantibus opem afferat. Respondit statim Aurelia- 
no Juliana : Nobiscum hoc in loco Christus, est, nobis 
opem affert, neque sinit ab igne nos tangi. Tu vero 
illum non vides, cum ejus visione indignus sis. 
Moneo te Aureliane, ut insaniam istam omittas, 
et ad Christum accedas, nam si ei credere volueris, 
te resipiscentem amplectetur cum benignus sit ac 
misericors, et humana peccata condonet. Quodsi 
non credideris, eeterno igno punieris. 

IX. Magis iratus est Aarelianus, et jussit carni- 
fices capite truncari, quasi pecunias a Christianis 
accepissent, ut illis parcerent. Cum vero ad mortem 
deducerentur carnifices, hortabatur eos Paulus his 
verbis : Nolite timere, neque enim in reternum mo- 
riemini, sed sanctorum participes futuri estis, et 
coelestis regni heredes. Hec cum audissent carnifi- 
ces, constiterunt, ita Deum orantes ; Domine Jesu 
Christe, quem Paulus et Juliana predicant, adesto 
nobis, et in confessione tua fac nos perfectos esse, 
quoniam nihil mali fecimus, et morimur. Hc cum 
dixissent, obtruncati sunt. Eorum alter, Quadra- 
tus ; alter, Acacius dicebatur. 

X. His igitur martyrio consummatis, jussit Au- 
relianus alios carnifices ignem afferre, ef supra 
carbones salaspergere, ut ignis ipse vehementer ac- 
cenderetur. Tum Juliana : Aureliane, inquit, Ty- 
ranne et nefarie, cur teipsum affligis? Video enim 
te cruciari, etomnibus modis furore detentum affli- 
gi, denique ut serpentem aliquem exsibilantem, 
venenum contra nos effundere ; sed nihil tamen 
proficies, cum Deus ipse nos corroboret, ut pravas 
tuas cogitationes sustinere possimus. Itaque cum 
adversus nosnihilefficere potueris, magis erubesces, 
et a nobis ipsis abstinebis. Aurelianus jussit illos 
exsolvi, et in carcerem detrudi, atque ligna que- 
dam maximi ponderis in eorum cervices imponi, 
pedes etiam compedibus ligari, catenis manus de 
vinciri, et ferreos clavos sterni, ut illis configeren- 
tur neque Christianorum aliquem permitti ad eos 
ingredi, ne cibus afferretur. Illos igitur carnifices 
in carcerem duxerunt, queque ab Aureliano jus- 
si fuerant, eis fecerunt. Cum vero media nocte 
martyres Deum precarentur, lux quedam magna 


519 


MENSIS AUGUSTUS. 


effulsit jn carcere, et angelus coram iliis stetit, A ettemerarie, curnam heec facinora coutra Christia- 


cisque dixit : Paule et Juliana, servi Dei altissimi, 
surgite et Deum orate. Hec dixit angelus, et ad eos 
accessit ;: ac statim instrumenta, quibus eorum col- 
Jaconstricta erant, tetigit, statimque tam illa, quam 
reliqua ferrea etlignea vincula confracta, de justo- 
ruin, martyrum corporibus exciderunt: due autem 
sedes pannis strate, eL mensa coram ipsis illico ap- 
posita est, omnigenis ferculis plena, eisque ange- 
lus dixit : Venite, requiescite, et cibum sumite, 
quem misit vobis Jesu Christus. Paulus et Juliana, 
earelatati, discubuerunt. Cumque panem ipsunt in 
manus sumpissent, et oculos in ccllum erexissent, 
Deo ipsi gratias egerunt, et cibi participes facti 
sunt. Viderunt carceris custodes lucem illam ma- 
gnam; cumque ad eos repente introivissent, quod 
factum fuerat didicerunt, ipsos insuper comeden- 
tes, et hilares factos viderunt. Itaque cum illis re- 
cumbentes et ipsi comederunt, Deoque laudem et 
gloriam dederunt, qui talem gratiam filiis homi- 
num contulisset, ita ut plerique ex ipsis Deo credi- 
derint, et Christiani evaserint. 

XI. Tertio post die Aurelianus, cum in tribunali 
sedisset, jussit sanctos martyres Paulum et Julia- 
nam illuc duci, quibus ait : An nondum tormenta 
ipsa vos docuerunt, ut ab ista insania vestra dis- 
cedatis, el deos adeuntes, illis victimas offeratis ? 
H&c, inquit Paulus, stultitia mibi sit, et omnibus, 
qui Deum ipsum diligunt. Quod enim stultum est 
Dei, sapientius est hominibus ; et sapientia hominum 
stultitia estapud Deum. Desipiens profecto et insa- 
nus essem, si a Deo ipso deficiens, demones ve- 
stroscolerem. Denuo Aurelianus,bili percitus, jussit 
illos in ligno suspendi, et cruciari. At illi Deum 
orantes, hec dicebant : Domine Jesu Christe, Fili 
Dei viventis, lux Christianorum, et fides, que 
neque concuti, neque ab adversariis expugnari, 
aut dissolvi potest : ostende faciem (uam, et 
nobis opem feras, neque nos destituas propter san- 
etum nomen tuum. Cum igitur carnifices diutiusil- 
los eruciarent, et Christus eorum cruciatus subleva 
ret, nihil omnino martyres tormenta illa sentiebant. 

XII. Unus vero e carnificibus, nomine Stratoni- 
cus, cum staret ad sinistrum Juliane latus, et tor- 
menta in eam inferret, ejus pulchritudine captus, 
manus àb ea continebat. Cujus sensum atque ani- 


nos palirare audes? Quidnam homines Deo ser- 
vientes commiserunt, ut ita crudeliter et immaniter 
eos crucies *An quia Christum omnium dominato- 
rem venerantur ? Hec cum audiret Aurelianus, ita 
obstupuit, ut hora una mutus remanserit. Tandem 
respondens : Tune etiam, inquit, Stratonice, 
istorum stultitie atqueinsanie particeps factus es ? 
An Juliane pulchritudo te decepit, et ejus jucun- 
dis sermonibus allectus es ? Stratonicus cum in 
colum oculos erexisset, dein Paulum ac Julianam 
inligno supensos circumspexisset, crucis signo 
munitus, illorum aspectus tales vidit, quales ango- 
lorum Dei facies esse solent. Mox accurrit, et deo- 
rnm aram calcibus conculcavit, eamque evertens, 
ait: En et ego Christianus sum ; facias licet quidquid 
libet. Furore accensus Aurelianus, jussit ejus 
caputabsocindi. Cumque sententiam imperator tulis- 
set, venit ad eum locum in quo martyrium obitu- 
rus erat ; ubi cum genuainolinasset, ita oravit: 
Domine Jesu Christe, quem Paulus et Juliana con- 
fitentes, invicti permanent a divinitate tua serva- 
ti,et Aureliani tyrannidem confundentes ; tu,qu&aso 
et animam meam accipe in coleste regnum tuum, 
meam, inquam, animam,qui brevissime hore spa- 
tio nomen tuum confessus sum, presente Aure- 
liano. His dictis, ille caput extendit, et carnifice 
obtruncalus est. Venerunt autem Christiani, et 
ejus reliquias collegerunt. 


ΧΙΠ. Paulus vero et Juliana cruciatus fortiter 
sustinebant. Tunc Aurelianus Julianum affatus : 
O scelesta, inquit, et impia muliercula, quomodo 
intormentis exsistens, carnificem decipere potuisti, 
eique mortis causam afferre ? Non ergo, inquit Ju- 
liana, illum decepi, vel mortis causam attuli, sed 
qui me assumpsit Jesus Christus, ille ipse et huno 
dignum fecit, ac vocavit ; nisi enim dignus fuisset. 
nunquam ad martyrii palmam pervenire potuisset. 
Illum igitur in regno cclorum requiescentem aspi- 
cies, te veroin gehenese flamma puniri senes. 
Tune quidem pectus tuum, infelix, percuties, cum 
inferiorem hominem, teipso apud Christum pre- 
stantiorem videbis, et dolore affectus, clamabis, 
Dei misericordiam implorans, quam tamen impe- 
trare non poteris. Post hec jussit Aurelianus illos 


mum cum beata et sancta Juliana cognosceret, si- D e ligno detractos,in carcerem iateriorem conoludi, 


nistrum pedem extendit, et calce illum verberans: 
Satratonice, inquit, fac quod jussus es a tyranno 
Aureliano, neque manus a me contineas mihi par- 
cens ; ego enim habeo Regem meum Dominum 
Jesum Christum, Deum s&ternum, et anima mee 
curatorem, qui corporeis laboribus me sublevat, 
atque ita presentes cruciatus non sentio. Hec 
cum Stratonicus audivisset, statim ensem, quem 
manu tenebat,abjecit; cumque ad tribunal Aureliani 
cucurrisset, clamans : Aureliane, inquit, tyranne 


* | Gor. 1, 20, 25. 


et omnes, veneficos ac prestigiatores vocari, qui 
feras omnes, quascunque haberent, acerbissimas, 
hoc est, viperas, aspides, cerastes ac dracones, 
afferrent, ut una cum Paulo et Juliana in carcere 
concluderentur. Cum igitur feras attulissent, quem- 
admodum a tyranno jussi fuerant, simul cum 
Paulo et Juliana eas concluserunt. Serpebant au- 
tem fere ille, et ad pedes beatorum martyrum 
assidebant, intentis quidem oculis eorum facies 
aspicientes, sed nihil tamen nocentes. Paulus au- 


381 MARTYRIUM SS. PALLI ET JULIAN.£. 


oua 


tein et Juliana sedebant psallentes, et Deum col- A indignus eset alienus ? Jussit Aurelianus Julianum 


laudantes. 

XIV. Manserunt autem serpentes ille tres dies 
et tres noetescum martyribus clausae. Tertio autem 
die misit Aurelianus sub noctis tempus, ut disceret, 
an à serpentibus consumptü essent. Venerunt, qui 
missi fuerant ad eum locum : cumque ad januam 
accessissent, eos, psalmos canentes et Deum lau- 
dantes, audiverunt. Cum vero accuratius scire vel- 
lent, quo pacto res se haberet, ascenderunt in lo- 
cum quemdam superiorem. Unde per fenestram 
speculati, viderunt Paulum sedentem simul cum 
sorore sua Juliana, et angelum Dei stantem in 
conspectu ferarum, neque permittentem feras ac- 
cedere. Cucurrerunt igitur illi, et Aureliano omnia, 


semoveri, et Paulum reduci ; cui dixit. En, Paule, 
soror tua promisit mihi se diis sacrilieaturam ; 
qu& idcirco mibi uxor erit, totiusque regni mei 
domina. Fac igitur et tu quod dico, et sinas tibi 
persuaderi ut diis sacrifices. Ad heec Paulus : Vere, 
inquit, mentitus es, idque tuo malo ; sed nihil 
alienum fecisti & patris tui diaboli disciplina, cum 
id facias, quod ille solet : neque euim aliquem 
subripere potestis, nisi mendacia contfingendo. 
Sed frustra laboras, namque nos non decipies ; 
ne si totius quidem orbis terrarum imperium nobis 
pollicereris. Minime, inquam, nos circumvenire 
poteris. 

XVII. Quousque tandem, inquit Aurelianus,inju- 


απο viderant, nuntiarunt. Surrexit Aurelianus di- p riam nobisfacis ? An nonerubescis,nugator et insi- 


luculo, et sedit pro tribunal, et jussit veneticos 
feras suas illinc evocare, et martyres duci ad tri- 
bunal. Accesserunt venefici ac januam, el feras eo 
inodo, quo solebant, vocare ceperunt. Cum vero 
ferme ipse illis non obedirent, januam patefece- 
runt, et feres uno impetu omnes exierunt, et quos- 
cunque infideles homines prope januam invene- 
runt, statim interfecere, et ad deserta loca aufu- 
gerunt. 

XV .Carceris aulem custodes Paulumet Julianam 
ad Aureliani tribunal duxerunt.Tyrannus igitur 
eos intuens, ac ridens : Beatum, inquit, me hodie 
existimo, quod vestra consuetudine fruor ; fortasse 
euim magnum aliquid a vobis lucrifaciam, et per 


deos ipsos, si quidem mihi verum dixeritis, multa ρ 


et magna dona a me percipietis, et regni mei po- 
testas penes vos erit. Nunquid vos deum Apollinem 
presentem, et vobis opitulanteimn, ut audivi à 
quibusdam speculatoribus, vidistis ? Nos, inquit 
Paulus,nullum Apollinem cognovimus,nam sumus 
ex eorum numero, quibus Deus salutem dedit. Tua 
vero anima ad mortem usque perdita est. Non 
enim sapis, neque resipiscere vis; quin imo multus 
tyrannidis tuse furor ad blasphemiam te convertit, 
quippe qui angelum, quein misit Dominus Jesus 
Christus ad obturanda ora serpentum, que tua 
est arrogantia et temeritas, Apollinem fuisse dicis. 
Tuue iratus Aurelianus, jussit plumbeis globis 
Pauli maxillas contundi, atque illi dici : Ne ita 
insipienter et arroganter loquaris, cum scias te 
imperatori assistere. 

ΧΥΙ. Jussit postea e tribunali Paulum abduci, 
et Julianam ejus sororem corain sisti, quam his 
verbis aggressus est : Quaeso, animee mee domina 
Juliana, queso, inquain, et te hortor,ne fratris tui 
insaniam ititeris. Video te puellam prudentis- 
simam, multa sapientia refertam. Obtempera con- 
siliis ineis, et columnas aureas per totum terrarum 
orbem, tuo nomine inscriptas, erigam. Tunc illi 
Juliana : Minime, inquit, me decipies, Aureliane 
tyranne el imppie.Non circumvenies Dei altissimi 
servam. Ne mihi eternam mortem suggeras. Vis- 
ne me privare Dei gloria et coelesti regno, quo ut 


diens ? Per deos ipsos ego omnium generum tor- 
mentis affligam, et nemo e manibus meis auferre 
poterit, Jussit igitur ignem afferri,et quatuordecim 
virgas ferreas,easque in ignem conjici,et valde ac- 
cendi :tum Pauli manus et pedes ligari,ferreumque 
vectem inter manus et pedes injici, et in terram 
defigi, ac sic virgis ignitis binis per vices l'aulum 
percuti, Juliana vero jussit in lupanari con- 
stitui. taque multi eturbailla, qua circumstabat, 
scelesti et nefarii homines, certalim contendebant, 
quis ad eam primus ingrederetur. Eranteniui velut 
equi hinnientes, ejus puelle forma incitati. Cum 
vero in eo loco, in quo Aurelianus jusserat, con- 
stituta esset, statim angelus Domini descendit de 
ccelo, et dixit: Ne timeas, Juliana ; Dominus 
enim Jesus Chritus, quem tu colis, misit me, ut te 
protegam,et sancluin nomen ejus notum facium 
omnibus timentibus eum. Cum vero inulli ad vir- 
ginem accederent,et ejus pulchritudine frui vellent, 
angelus excussit e pedibus suis pulverem, et in 
eorum oculos injecit, ita ut eos exceecarit. Quapro- 
pter neque amplius cernebant, ubi essent, aut quo 
irent,neque ad illam accedere poterant. ld cum 
turbee vidissent, quod admirabiliter factum fuerat, 
uno animo clamabant: Magnus est Deus Pauliet Ju- 
liane qui ubique eos servat et protegit, qui illum 
timent. Qui autem excecati fuerant, flexis genibus 
supplices ejusopem implorabant, dicentes : Juliana 
serva Dei altissimi, peccavimus quidem contra te, 
cum stulte atque insipienter nos gesserimus ; sed 
tu da, quaesumus, nobis veniam, ut Dei serva : 
et precare Christum tuum, ut nobis visum restituat. 
Eorum misericordia commota Juliana, paululum 
aqua accepit: et cum oculos in ccelum extulisset, 
Deum invocavit, ita dicens : Domine Jesu Christe, 
auctor omnium salutis, exaudi me, et nunc etiaun 
ostende miracula et prodigia que facis propter 
nos filios hominum. Restitue his viris facultatem 
videndi, ut sanctum et gloriosum nomen tuum ce- 
lebretur. Hac cum dixisset, aquam supra turbas 
illas infudit, et omnes, qui excecati fuerant, vi» 
sum receperunt. Tum illi ad terram prostrati, 
gratias Deo reddebant, penitentiam agentes. Cum- 


983 


MENSIS AUGUSTUS. 


584 


que peccata sua confessi essent, Christiani facti Α Ηθο cum martyres precarentur, multi ex Grecis, 


sunt. 

XVIII. Paulus vero, de quo dicebamus, cum 
& carnificibus cruciaretur, virgis illis ferreis diutius 
pereussus vociferabatur, hec dicens : Aureliane 
tyranne et nefarie, quidnam mali commisi, ut sic 
crudeliter et impie me crucies ? Verum me quidem 
atormentis Dominus meus]Jesus Christus sublevat : 
te vero manet hereditas eterni illius ignis, qui 
paratus est tibi, et diabolo heec adversus nos sug- 
gerenti. Et ubinam, inquit Aurelianus, Paule, est 
Juliana soror tua, quad ais esse temperantem et 
virginem ? En illa ad lupanar ducta est. Num putas 
adhuc esse virginem? Ad heec Paulus : Scio, inquit, 
illum ipsum Deum, qui semper a tuis pravis cogi- 


Dei potentiam contemplantes, animo compuneti, 
ab idolorum superstitione defecerunt, et Christi 
fldem secuti sunt ; multi etiam carnifices, qui eos 
verberaverant, eum Dei tanta in illos beneficia 
collata vidissent, mutato consilio, Christi fidem 
ampilexi sunt. 

XX. Perlata vero sunt hec omnia ad Aurelia- 
num, qui jussit, illos ita ut erant, in fovea lapidibus 
obrui.Sed ecce repente tonitrui sonitus cum multis 
fulguribus, et nubes huc atque illuc agitatee, et 
ignis plene, usque ad Aureliani conspectum de- 
venerunt, et ignem illum in terram effuderunt, 
voxque hec e colo ad eum demissa est : Aure- 
liane, ingredere in abyssum gebennte ignis, para- 


tationibus me liberavit,sororis etiam met propu- B tam tibi et patri tuo diabolo. Heccum facta essent, 


gnatorem fuisse, et intactam ab omni labe con- 
servasse.Misit enim angelum suum e colo,ut eam 
custodiret. En ut sine macula, et virginitatem pu- 
ram habens,revertitur, ut videat vincula mea.Mise- 
rat enim Aurelianus,ut Juliana duceretur.Que cum 
venisset ad tribunal,et Paulus eam vidisset, multo 
gaudio plenus risit. Aurelianus vero: Num, inquit, 
Juliana, amatores tui pulchritudine tua satiati suat? 
Atilla dixit: Mea pulchritudo,meum ornanemtum et 
decus Christus est, qui misit angelum suum,et me 
abjectam atquehumilem servam protexit : quoniam 
fidem et spem meam in illofixam habeo. Quapro- 
pter gratias illi ago, et sanctum ejus nomen col- 
laudo, quod ipse est, qui facit mirabilia solus *, 
et non est alius Deus preeter ipsum. 

XlX. Jussit deinceps Aurelianus Paulum exsolvi, 
et foveam quamdam effodi, tam longam, quanta 
est trium hominum statura ; tum ligna et ignem 
afferri, atque in fovea illa succendi. Fecerunt 
carnifices,quod jussum fuerat, admodum studiose ; 
nam et foveam statim effoderunt, et ignem vehe- 
menter accenderunt. Itaque Aurelianus jussit Pau- 
lumet Julianam in ignem illum conjici.Sancti vero 
martyres, Deum collaudantes, Salvatorem ac Domi- 
num Jesum Christum invocabant ad opem sibi 
ferendsm. Cum autem ad eum locum venissent, 
sua membra crucis Christi signo munierunt, et 
sponte se in ignem conjecerunt. Erant autem in 
igne illo Deum laudantes, et ejus gloriam predi- 
cantes. Ecce autem angelus Domini descendit de 
ccelo, etfumum unacum igne foras excussit, neque 
permisit sanctos martyres vel paululum ab igne 
perturbari. Stabant itaque in fovea illa rectis cor 
poribus, divinas laudes proferentes in hane sen- 
tentiam : Benedictas es, Domine Deus Rex seculo- 
rum, qui memor fuisti humilitatis nostre et pre. 


sentia tua ignis flammam ezstinxisti propter boni- : 


tatem tuam,qus facitut peccata nostra non recorde- 
ris. Tu nosindignos,salvos atque incolumes eripuisti 
a cogitationibus tyranni Aureliani, quisuo imperio 
ita intumescit, quasi futurus sit immortalis. 


* Psal. xxi, 18. 


misit Aurelianus, et jussit athletas et Christi mar- 
tyres ex fovea illa extrahi, et in carcerem conjici. 
Itaque sancti martyres Dei gloriam laudabant in 
omnibus his, que Deus ipse mirabiliter illorum 
causa fecerat. Septimo die postea diluculo Aure- 
lianus sedit in tribunali, et jussit sacerdotes afferre 
quoteunque idola habebantargento et auro confecta 
ac pretiosis lapidibus ornata. Qu:e sacerdotes ipsi 
mox in conspectu Aureliani constituerunt, cum 
stravissent sub ejus pedibus purpuram regalem. 
Tum Aurelianus : Vocate, inquit, Paulum et Julia. 
nam. Quos cum vidisset ante tribunal consistentes, 
animo et vultu valde irato illis minatus, dixit : 1te 
nunc, et diis sacrificate ; nolim enim existimetis, 


6 manus meas vos evasuros. Subrisit Paulus, et ait : 


Nunquam, tyranne,Deum nostrum derelinquemus, 
qui celum et terram effecit. Ne putes amplius, 
idolis tuis cultum nos allaturos. Tum Aurelia- 
nus : Violenta, inquit, morte dignus es, Idolane 
tibi hec videntur ? Neque intelligis, que vis in 
illis sit ? 

XXI. ad hec Paulus : Jupiter iste, quem tu 
deum esse dicis, homo quidam fuit fugitivorum 
filius, qui artem magicam bene edoctus fuerat : 
cumque preter ceeteros homines esset incontinen- 
tissimus, et libidini maxime deditus, ac quorum- 
dam pulcherrimas uxores atque filias adamasset, 
se continere non potuit quin cum illis commisce- 
retur. Qui modo in taurum mutatus, modo 
avi similis, aquile scilicet, ac cygno, mulie- 
res nonnulas ex jam dictis circumvenit, 
etl a mente alienatas in eam miseriam im- 
pulit, ut ipsum tanquam deum colerent. Ad hsc 
et alias mulieres per forme mutationem et pre- 
stigias decepit, aurum commutatus. Et ne alia 
ejus libidinosa facinora hoc loco narrem (scio te 
ad iracundiam concitari : sed licet irascaris, dicam 
tamen nihil veritus) iste, qui prope Jovem positus 
est, et Apollo dicitur, an non ex adulterio genitus 
est e muliere quadam, que Latona dicebatur, 
queque illum peperit inter duas arbores, qui et 


585 


MARTYRIUM SS. PAULI ET JULIANJE 


$86 


militum Christianorum, a Trajauo, dum in Oriente Α benefaciens omnibus, ac liberans eos 8, qui a dia- 


ipse opera nefaria commisit, patrem Jovem imita- 
tus ? Eodem modo et Dionysius vester ille deus, 
an non et ipse ex adulterio genilus est ex Semele 
Cadmi filia? Nugator, inquit Aurelianus, et sceleste, 
an non ex Junone deorum matre Bacchus genitus 
est ? Risit Paulus, et ait : Estae deus, qui ex 
muliere genitus incipiat esse deus, aut qui uxorem 
habeat? TuncAurelianus: Quousque, inquit, multas 
nugas effudens diis maledices ? an non et vester 
Christus,quem vos Christiani Deum celestem esse 
dicitis, ex mullere genitus est ? Respondit Paulus: 
Non estu dignus, qui Dei mysterium audias. Verum 
ne oratione tua multos eorum, qui presentes sunt, 
circumvenias, necesse est aperire id, quod queris. 


bolo vexabantur. Postea in ligno crucis suffizu; 
est, ut salutem daret mundo, qui perierat diaboli 
violentia et fallacia. Idem corpore mortuus est. 
Cumque ad inferos descendisset una cum sancta 
anima illa sua, contrivit portas ereas, et vectes 
ferreos confregit * : atque in caliginosa inferorum 
peaetralia ingressus, eripuit eos qui vinculis deti- 
nebantur, et ex carcere diaboli illos in superiorem 
regionem eduxit /9. Quod totum ipsius benignitati 
acceptum referetur. Cum vero ita post tres diesa 
mortuis resurrexisset, apparuit suis discipulis 
atque apostolis, et aliis multis, qui vere in eum 
crediderant : et cum aliquoties commedisset et bibis- 
set cum apostolis per dies quadraginta, sic postea 


XXII. Initio Deus ipse cum coelum et terram, p in colum assumptus est, et sedet ad dexteram 


mare et omnia, quee in eis sunt, effecisset, homi- 
nem effinxit ad imaginem et similitudinem suam. 
Purum enim a malitia, innocentem, justum, pie- 
tate praeditum creavit illum Deus, etin paradiso 
deliciarum pleno eum collocavit. Paterautem vester 
diabolus non ferens tantam hominis felicitatem, 
Evam seduxit, et per illam, Adam ad divini pre- 
cepti transgressionem impulit. Quo factum est, ut 
et Adam ipse tanquam transgressor e paradiso 
expulsus sit, et genus omne humanum morti et 
peccati pone obnoxium evaserit. Quamobrem 
coelestis Pater et omnipotens Deus misericordia 
motus, humano generi subvenire volens, misit 
Filium suum, ut humanam carnem susciperet, el 
Adam solveret, eosquequi ab injusto detinebantur, 
Ipse igitur Deus, Verbum Dei ac Patris Filius, 
ante secula omnia est sapientia ipsius, οἱ poten- 
tia et dextera : qui per archangelum Gabrielem 
annuntiatus fuit sanctse illi Virgini pure atque 
honestissime,ex prophetico et regio genereoriginem 
ducenti. |n cujus utero Deus ipse, hoc est, cceleste 
Verbum, quod oculis corporeis non cernitur, habi- 
tans, suscepit corpus, cum Gabriel ita Mariam ipsam 
affatus esset : Ave gratia plena : Dominus tecum ; 
et paulo post : Spiritus sanctus superveniet in te, et 
virtus Altissimi obumbrabit tibi : ideoque quod 
nascetur ez te sanctum, vocabitur Filius Dei *. 
Genitus igitur fuit Deus et coeleste Verbum per 
Virginern, omnilabe purissimam, corpore, tanquam 
veste quadam, indutus propter humane salutis 
dispensationem. Nemo enim poterat Deum verum, 
ita ut est, presentem videre, cum Deus ipse sit 
ignis consumens *, neque homo aliquis vivens Dei 
faciem videre possit. ! Hujus igitur dispensationis 
causa Deus noster, quod ad carnem pertinet, 
genitus fuit, et ut infanslacte nutritus est, cum 
esset tamen divinitate perfectus. Insuper factus est 
puer, et juvenis, cumque hominibus, ut homo, 
conversatus est annos triginta tres, urbes, regio- 
nes, οἱ castella orbis terrarum pertransiens, et 


5 Luc. 1, 28, 32. 
1ο [ Petr. in, 19: 


PATBOL. Gn, CXV. 


* Deut. ιν. ?4 ; Hebr, xu, 29. 


Patris cum corpore illo, quod ipse Deus Verbum 
sibi copulavit.Nunc igitur diabolus dolore affligitur, 
llium enim Christus ipse Christianorum pedibus 
conculcari fecit, qui per sanctum ipsius nomen 
ingrediuntur in regnum colorum : & quo regno 
tu alienus es. Habes enim sortem et partem eeter- 
nam ignis gehennam, hereditatem diaboli patris 
tui precipiens. 

XXXIII. His auditis, Aurelianus pre furore vultu 
mutatus est, et dentibus stridere ccpit, exar- 
descens in illum, cui et respondens: Multas, 
inquit, nugas te modo effundentem passus sum, 
patientiam in te, nugax et sceleste, audiendo reti- 
nens. Tu vero quandiu perges me contemnere, et 
diis maledicere ? Nunc igitur nisi diis immolaveritis, 
pessimis modis vos perdam, ita ut nemo possit e 
manibus meis vos eripere. Tum Paulus et Juliana 
concordi animo et magna voce clamantes : Nos, 
inquiunt, Christiani sumus, et in Christo ipso spes 
nostras collocatas habemus ; demones non adora- 
mus idolis tuis non servimus, tormenta tua non 
timemus. Excogita igitur quoscunque vis crucia- 
tus, fidem enim in Deo habemus, fore ut a nobis 
supereris, quemadmodum pater tuus diabolus a 
Christo superatus fuit, qui nos etiam robustos fa- 
cit, et pravas artes tuas expugnat. Hec cum audis- 
set Aurelianus, jussit lignum quoddam magnum 
afferri. Quod cum allatum fuisset, fecit Paulum 
in eo alligari. Carnifices vero ejus manus colliga- 
runt. Tunc Aurelianus precepit accensas lampades 
afferri, et in ejus faciem injici, precone ita voci- 
ferante : Ne in orbis terrarum dominos coutume- 
liosus sis, neve in ipsos maledicta conjicias. 

XXIV. Juliana cum fratrem suum igne comburi 
spectaret, summa voce clamavit: O tyranne et 
sceleste, quid mali frater meus commisit, ut ita 
crudeliter eum crucies ? Jussit Aurelianus et 
Julianam 1n ligno alligari et accensas faces in os 
ejusetin totum corpus adhiberi ; cui ct dixit: 
impudentissima mulier erubesoe, quemadmodum 


Exod. xxxiu. 20.  * Acl.x, 88. — * Psal. cvi, 16. 


19 


587 


MENSIS AUGUSTUS 


585 


mulieres decet. Tum Juliana ridens : Vere, inquit, A in ccelum erexit, et Deo gratias egit, ac crucis si- 


Aureliane, te admonentem acceptum habeo, eo 
quod dixisti : Cum sís mulier, erubesce ; revereor 
enim, et erubesco Christum Dei viventis Filium, 
qui est ante faciem meam, neque illum possum 
derelinquere, et daemones colere. Furore accensus 
est Aurelianus, cum se ab illis irrisum videret. 
Itaque jussit carnifices ignem per totum corpus 
illorum cireumferre. Quod cum illi mox fecissent, 
tota civitas, que sanctorum martyrum spectaculo 
intererat, voce magna clamabat : Imperator Aure- 
liane, injuste judicas, injuste illos crucias. Si no- 
lunt diis sacrificare, sententiam contra illos feras. 
Tum Aurelianus, cum metueret, ne populus 
seditionem adversus ipsum concitaret, sententiam 


luli, ut eorum capita truncarentur, et corpora p 


canibus ac feris et volucribus coli projicerentur. 

XXV. Itaque decimo septimo die mensis Augusti 
exierunt simul letantes, atque versum hunc psalmi 
concinentes : Salvasti nos, Domine, ab affligentibus 
10s et odientes nos confudisti. Cum vero ad locuin 
martyrii venissent extra urbem, Paulusrogavit carni- 
ficem, ut Julianam prius quam ipsum, securi percu- 
teret. Juliana vero, cum faciem suam Christi signo 
munisset, admodum leta collum extendit, eamque 
spiculator securi percussit. Paulus igitur cum soro- 
rem Christi martyrio perfunctam vidisset, oculos 


11 Psal. xLiit, 8. 








gnoseitidem munienscollum suum extendit : quem 
etspiculator mox obtruncavit. 

XXVI. Erant illorum corpora extra urbem ja- 
centia, cum e loco illo ea tollere Christiani prohi- 
berentur. Milites enim, ita ut jusserat Aurelianus, 
observabant, ne quis reliquias illas auferret. Venie- 
bant autem in eum locum lupi, canes et volucres, 
et circa sanctorum martyrum corpora sedentes, 
illa custodiebant : cumque muscas et ejusmodi 
animalia supra corpora illa sedentja viderent aves 
ipse alis ea expellebant, non permittentes, ut in 
sanctis illis corporibus insiderent. Itaque septem 
dies et septem noctes fere ac volucres coli circa 
martyrum reliquias consederunt. Ceterum nun- 
tialà sunt omnia hec & militibus Aureliano. Qui 
cum ea audivisset : O furorem, inquit, pessimum 
Christianorum istorum, quos ne mortuos quidem 
superare potuimus, Misit igitur, et millites ipsos 
noctu illinc abduxit : neque enim volebat de die 
eos illino removere, ne a Christianis, irriderentur, 
Cum vero dies illuxisset, exierunt Christiani, et 
martyrum corpora curantes, sumptuose in pace 
condiderunt, regnante Domino nostro Jesu Christo, 
cum quo Patri simul et sancto Spiritui sit gloria, 
honor et imperium nunc el semper, et in seecula 
sceeculorum. Amen. 





DE S. ANDREA TRIBUNO 


AC SOCIIS 


MATYRIBUS IN CILICIA. 


(Acta 88. Bolland. ad diem 19 Augusti.) 


$1. Publicaeorumveneratio, nomen S. Andree con- C tyris nec noneosdem numero socios signant Mensa 


fusum, Acta, martyrum numerus. 


Nomen hujus celeberrimi martyris ac sociorum 
quam sit memorabile, quantaque aqud posteros 
manserit in benedictione, testantur affatim monu- 
mentaantiqua, quie ad nos usquedeillis sunt trans- 
missa. Incipiamus & Fastis Grecis. Typicum, quod 
sub S, 98008) nomine citatur, mominit hoo die 
« Sancti martyris Andres, ducis militaris, ac socio- 
rum bis millequingentorum et nonaginta trium. Me- 
nalogium Sirletisic habet: « Natalis sanctorum mar- 
tyrum Andree, ducis exercitus, etsociorum duorum 
millium quingentorum nonaginta trium, qui Maxi- 
miani persecutoris temporibus delati &pud Antio- 
chum ducem exercitus quod essent Christiani 
perseverantes in Christi confeasione, ense percussi 
sunt.» Eumdem cum honoritico nomine megalomar- 


D 


magpa impressa, ac sequentes illis acoinunt versi- 

culos : 

Ἔστοσε τμοθεὶς αἱμάτων λέμνας ὄχλος 

Lol τῷ παραστήσαντι λέμνας ὑδάτων. 

Εννέα καὶ δεκάτῳ τάµον Ανδρέου αὖχονα [αρ 
προν. 

Truncata rivos sanguinis pro te deast. 

Turba hac, aquarum, Christe, qui rivos dabas. 

Nona post decimam collum Andream Abscidil ensis. 

Censeo alludere poetam ad genus martyrii, et ad 

salutarem fontem : dequo vide Acta num, 14 12 οἱ 

13. Dicta Menea peculiarem 8ο solennem faciunt 

de S. Andrea memoriam in Officio sacro hujus 

diei, condito etiam Canone in honorem Sancti, 

cujus heec est acrostichis : 

Ὕμνοις xporà σε, Ανδρέα, Στρατηλάτα. 

Laudes tuas, ο Ductor Απάγεᾶ, ἐαμα. | 


989 


.VITA S. ANDREE, 


990 


2. Porro hodierni nostri pugiles in variis aliis Α cia natalis sancti Andree tribuni, etsociorum mi- 


Fastis sacris memorantur: et enim in Kalendario 
Ruthenorum apud Possevinum fit mentio S. Mart. 
Andree : in Meneo Chiffletii, 'Avdpéou Σρατολάτου, 
Andree militaris ducis. Martyrologium Arabico- 
JAEgyptium ac ms. Taurinense cum ipsius tum so- 
ciorum in genere meminere ; quorum numerum 
determinat Menologium Slavo-Russicum Spar- 
wenfeldianum eodem modo, quo Typicum ao 
Menologium Sirleti.Synaxarium e Menologio,jussu 
Basilii imperatoris collecto, post huno titulum, 
Certamen sancti megalomartyris Andree militie 
ducis, ac sociorum ejus, ponit Actorum compen- 
dium,cujus textus Grrecus excusus datur ad calcem 
tomi 1 mensis Augusti, Latine autem sic sonat : 


litum, qui viotoria de Persis divinitus adepta, ad 
fidem Christi conversi, et hoc nomine accusati, sub 
Maximiano imperatore in angustiis Tauri montis 
ab exercitu Seleuci pressidis trucidati sunt. » 

&. Quia vero cirea annuntiationem apud Galesi- 
nium nonnulla mox erunt notanda, illam quoque 
hic preemittere visum est. Sic igitur sonat : « Cep- 
sares&, sanctorum martyrum Magni, Andres, et so- 
ciorum, quingenti et nonaginta septem, cum leo- 
netn conspexissent in homines a fide alienos sre. 
vientem,ad beati martyris Magni pedes mansuetum 
et prostratum jacere ; rei admirabilitate commoti, 
ad Christi fldem se contulerunt. Quamobrem Ale- 
xandripresidisjussu capiteplectuntar, Magnus vero 


« Erat hic, imperante Maximiano, dux militum in p lapidibus obruitur. » Annuntiatio hee convenit S, 


orientali regione sub Antiocho, qui universo mili- 
tum agmini preserat. A quo postquam una cum 
aliis militia ducibus missus esset adversus Persas, 
et Christum invocasset,in fugam egit Persas,et post 
insperatam victoriam socios nos ad Christi fidem 
pertraxit. Accusati vero apud Antiochum, tanquam 
rei judicio, coram ipso astitere: et ipse quidem in 
lecto ferreo ignito fuit extensus; sociorum autem 
e quadratis lignis manus transfixi sunt clavis. 
Deinde autem ex aliis mille, jubente Antiocho, e 
regionis finibus exacti : quos ubi instruxisset San- 
ctus, ad Christi fidem adduxit. Rem ubi compe- 
risset Antiochus, eosque simul cum his quibus 
praeerat, esset insecutus,omnes ense interemit,om- 
niumque postremum Andream, illustrem Christi 
martyrem, et inter athletas fama celebrem.» 
Quam memorabile hujus nostri Megalomartyris 
seu Magni martyris nomen est apud Greecos, tam 
celebre etiam est apud Latinos, antiquissimis uli- 
que ac prime note Martyrologiis inscriptum. Nam 
Usuardus hac die iia eum refert : « Natalis sanoti 
Magni, seu sancti Andres martyris, cum sociis 
suis duobus millibus quingentis nonaginta et sep- 
tem. » Ad quam annuntiationem ista jam pridem 
in Usuardo 8 nobis edito et illustrato observata 
sunt. « Andream apud Grecos inclytissimum Mega- 
lomartyrem Martyrologi nostri Latini verosimillime 
ex Grecaappellatione binomium fecerint Magnum 
seu Andream. Sie etenim Beda, prout apud nos 
editus est,et eo Rabanus, Romanum parvum, Ado, 
οἱ, cujus jam verba dedimus, Usuardus. Melius 
fortasse legissent, magni Andree: neque enim ve- 
rosimile puto, Martyrologos nostros Andream tri- 
bunum militum cum Magno episcopo Anagnino 
confundere voluisse. » Hancobservationem de du- 
plici nomineeidem nostro martyri perperam indito, 
inferius confirmare conabimur. Habemus interim 
ex dictis (nihil quippe cogit omnes illas annuntia- 
tiones huc integras transcribere) magni nominis 
martyrem fuisse S. Andream in Ecclesia Latina. 
De Wandelberto postea agemus. Martyrologium 
Romanum modernum ita de illo legit ac sociis, 
quorum tamen numerum non determinat : «In Cili- 


Magno,cujus martyrium pluribus describit Petrus 
de Natalibus lib. 7, cap. 79 ; in quo tamen cum 
nullum de S. Andrea inveniam vestigium, mirum 
mihi accidit, ipsius nomen intrusum legi in 
dicta annuntiatione.Sed res heo pluribus tractatur 
apud nos hac die, quade saneto Magno Cappadoce 
agitur, pag. 717. Nuncde hallucinatione Martyrolo- 
gorum superius indicata et hic pluribus refellenda 
tractabimus ; e qua videtur originem traxisse Ga- 
lesiniana. 

$. Et ea quidem est duplex ; altera in eo ver- 
satur, quod S. Andree addiderint nomen non 
suum, Magni videlicet ; altera incertior priore, 
quod alicubi forte S. Magnus aliter anuuntietur, 


ο duam debeat, uti mox referam. Ad priorem quod 


attinet, preeter illa, quee paulo ante premisimus, 
heec addo ad majorem illorum confirmationem. Ba. 
ronius in notationibus hac die 19 Augusti ad an- 
nuntiationem Martyrologii Romani Andree tribuni 
et s00., « De his, ait, hac die Usuard. et Ado; 
licet An.iream eum S. Magno confundant. » Hunc 
errorem etiam castigat Lambecius Commentariorum 
de biblitheca Cesarea Vindobonensi, lib. vin, pag. 
202, ubi occasione versionis Latina οἱ exordii Ac- 
torum S. Andres ac sociorum apud Surium hac die, 
Martyrium S. Andres, ducis exercitus, et socio- 
rum, auctore Symeone Metaphraste. Vocatur au- 
tem hic Andreas etiam magnus,» éto., sic scribit : 
« Hoc non est intelligendum de nomine proprio 
Magni ; quippe quod S. Andreas Stratelates non 


D habuit, sod tantum de titulo Μεγαλομάρτυρος sive 


Magni martyris, qui illi in hujus narrationis im- 
scriptione Greca honoris causa tribuitur. Per. 
peram igitur et absurde in Adonis arehiepiscopi 
Viennensis Martyrologio die 10 Augusti legitur: Na- 
talis sancti Magni seu sancti Andrem,» ete. Merito 
itaque ista, « Vocatur autem hic Andreas etiam 
Magnus » omissa sunt in editione Surii, anno 1618 
Colonie edita.Hee de errore isto In alium forte 
lapsus est Wandelbertus, dum eidem martyrum 
manipulo videtur adjunxisse S. Magnum Cappa- 
docem, cui aliam martyrii palesiram supra assi- 
gnavimus. Sic enim canit, 


S 


501 


Magnus et Andreas quarta denaque coruscant : 
em nonaginta et quingenti comitantur, 
Quos pariter sancti simul his bis millesequwntur. 
6.Variasunt Actorum exemplaria.Lambecius loco 
citato pag.201 et 202 unum affert hoc titulo ac prin- 
cipio: Tj «r$ ἡμέρα. ΄Άθλησις τοῦ ἁγίου καὶ ἐν- 
défou µμεγαλομάρτυρος Ανδρέου τοῦ Στρατηλάτου, 
xai τῶν σὺν αὐτῷ τελειωθέντων δισχιλίων πεντα- 
χοσίων ἐννενήχοντα τριῶν. Ἐν τοῖς χρόνοις τῆς τοῦ 
ἀσεθιστάτονυ ἹΜαξιμιανοῦ βασιλείας διωγμὸς κατὰ 
Χριστιανῶν ἐγένετο µέγας, καὶ μάλιστα ἐν τοῖς pá- 
pese τῶς Συρίας εἶχεν δὲ τότε vào ἐχεῖσε στρατη- 
quüg τάξεως τὸν ἀρχὸὺν ᾿Αντίοχός τις, δεισιδαίµων 
ἄνθρωπος ών, etc. ld est : Eadem die (19 Augusti) 
certamen sanctiet gloriosi magni martyris Andrea, 
ducis exercitus,et bis mille quingentorum nonaginta 
trium cum eo peremptorum. Temporibus impiüissimi 
Mazimianiimperatoris magnaadversus Christianos 
mota est persecutio,mazime in partibus Syris.Qvi- 
dam autem Antiochus ,superstitioni deorum addictus 
homo,ibidem tunc ordinis militaris imperium tene- 
bat, eic. Observat Lambecius hanc narrationem 
Latine exstare apud Laurentium Surium, ac Sy- 
meoni Metaphraste ibidem tribui,ut modo indica- 
tum est. Sed nullum ejusdem vestigium invenio 
apud Allatium in Diatriba de Symeonum scriptisa 
pag. 124. ubi Vitas enumerat, quas tanquam Meta- 
phraste proprias signat. Consule que dicta sunt 
tomo lll hujus mensis pag. 719 de Actis S.Eupli 
martyris. Habemus etiam exemplar Grecum in 
nostro codice T ms.194, cujus exemplaris titulo 


prenotatur eadam in ms. Cesar. &5 pag. 221 ex- C 


stare. Aliud Grecum apographum asservamus hoc 
titulo: Meprüptov τοῦ ἁγίου μάρτυρος τοῦ Irparm- 
λάτου, ex cod. Ambros. N. f. n. 152,8icutadditur in 
eodem apographo. Incipit : Tóv θαυμαστὸν ᾽Ανδρέαν 
τὸν στρατηλάτην. Mirabilem Andream exercitus du- 
cem, etc. 

7. Baronius annuo Christi 904 collectionem hi. 
storicam Actorum intexuit: que quidem, ait ibi- 
dem num. Ü germana noscuntur. At, bona emi- 
nentissimi cardinalis venia, non pauca occurrunt 
difficultates,que illis incommodant. Nam primo, 
ea non esse exarata & scriptore contemporaneo, 
illud est indicio, quod in principio illorum dican- 
tur ista : « Persecutio quedam magna contra Chri- 
stianos commota est. Erat tempore illo Antiochus 
quidam. » Et inferius : « Celeberrimus martyr » 
vocatur Sanctus. Postea vero sequitur : Statim 
autem, quemadmodum sanctus martyr precibus 
suis postulaverat, locus in quem venerandus san- 
guis ille martyrum defluxerat, fons quidam effe- 
ctus est, omnigenarum eegrotationum sanitatem 
afferens, qui fons ad hodiernum usque diem gra- 
tiis redundat. » An illa auctori synchrono conve- 
niunt ? Secundo, oratio S. Andree, in qua dicit : 
« Domine Deus.. accipe mei peccatoris.. preces, 
eorumque omnium qui mecum sunt.. omnibus- 
que his qui necessitatis temporenostra, qui sumus 


MENSIS AUGUSTUS. 
A indigni, nomina invocaverint, presta petitiones 


illas, quad salutem pertinent ; quique ad locum 
hune confugerint, eos protege.. et quo loco hu- 
milis sanguis noster effusus fuerit, fiat illis cura- 
tionum fons, » ete. Oratio, inquam, illa merum est 
episodium, cum a nemine potuerit audiri nisi ἃ so- 
lis ipsis martyribus, quibus per tempus non licuit 
eam aliis referre. Accedit eo, quod non satis vi- 
deatur consentanea humilitati Christiane, quein 
martyribus elueere debet. 

8. Tertio, mirum etiam videri potest, S. An- 
dream, Christi idem amplexum, preslio uni quin 
imo pluribus, prout apparet, sese exposuisse, 
antequam petiisset atque obtinuisset baptismum. 
Audiantur Acta : « Inter idolorum cultores velut 
rosa florebat inter spinas.. fidelissimus Dei ser- 
vus et martyr Andreas.. Hic.. Jesu Christi opem 
assecutus adversantium bellorum hostes superabat, 
et multis egregiis ac strenuis facinoribus excelle- 
bat. Bello autem contra Persas ipsi commisso, eos 
solos,quos manifeste ccelestis gratia ei designa- 
vit, secum habens, oppositis hostibus prelium in- 
tulit. Jam vero cum esset congressurus cum hosti- 
bus, eorum ingentem multitudinem divinse cogaitio- 
nis argumentum suis militibus proposuit: nondum 
enim Christi Dei nostri fide donati fuerant, qui 
illustrem de hostibus ipsis victoriam deportarunt.» 
Sequitur postea S. Andres confessio, cruciatus in 
ignito lecto seeneo, sociorum militum supplicium, 
etc., quibus tandem cum ipsius tum militum sub- 
ditur baptismus, quem dicuntur suscepisse ἃ Petro 
urbis Tarsensis episcopo, postquam eo olam dis- 
cessissent. Nos interim ex dictis concludimus, in 
hujusmodi Actorum historia non tam relucere sin- 
ceram narrationem, quam Greculi scribillatoris, 
quisquis demum ille fuerit,compositionem : id quod 
contirmabitur ex aliis quibusdam incommodis,quee 
inferius proponentur. Vide Adnotata. 

6. Numerus sanctorum martyrum non ponitur 
eodem modo apud Grecos ac Latinos. Hi quippe 
exstitisse illos memorant bis mille quingentos no- 
naginta septem, ex premissis supra num. 3, Mar- 
tyrologium Romanum non signat numerum : in 
cujus determinatione Fasti Greci, num. 1 citati 
fere cum Latinis antiquis consentiunt. Acta nullum 
quidem etiam numerum determinant : sed magnus 
fuerit necesse est, cum ingentem Persarum mul- 
titudinem debellarit, et « Andreas cum tota sua 
fortieta Deo electa phalange, » uti loquuntur Acta, 
martyrium sitconsecutus ; quamvis « illum milites 
qui ex iis qui cum ipso fuerant: apud Antiochum 
detulerunt, quod Deum... confiteretur et celebraret, 
in cruce suffürus fuerat.» Verum quo pacto 
tantus coheret numerus,cum Eusebio, qui Eccle- 
siastice Historie a Valesio edite lib. virt, cap. &, 
pag. 296, hec refert : Postquam.. dux Romani 
exercitus nescio quis (intellige Maximianum Ga- 
lerium) Christianos milites persequi gressus, 
eos, qui in exercitu merebant, lustrare ocepisset 


VITA S. ANDREJE. 


594 


&c recensere, et Christianis liberam eligendi A annum Christi 304, num. 1, Diocletianum imperato- 


potestatem fecisset, ut vel imperatorum jussis 
obtemperantes honoris sui gradum retinerent, vel 
si parere nollent, honore militie nudarentur; com- 
plures regni Jesu Christi milites, nominis illius 
oonfessionem seculari glorie ao felicitati, qua frue- 
bantur absque ulla cunctatione pretulerunt. Ex 
quibus pauci admodum (in Greco est εἷς που καὶ 
δεύτερος, id est, unus et alter) non modo dignita- 
tem, verum etiam vitam amittere pro defensione 
pietatis sustinuerunt : cum is qui religioni nostre 
struebat insidias, parce adhuo et raro sanguinem 
quorumdam fundere auderet. Verum ubi apertius 
se ad bellum accinxit, dici non potest, quot et 
quantos Christi martyres in omnibus locis atque 


urbibus passim cernere licuerit, » post. famosum ῃ 


videlicet edictum contra eoclesias propositum Ni- 
eomedit, de quo cap. 5 meminit idem Eusebius. 

10. Si itaque pugilum nostrorum martyrium 
differre liceret atque ad illam ocrudelissimam 
persecutionem, qua in omne genus hominumaty- 
rannis sevitum est, textus Eusebii noncrearet diffl- 
cultatem ; sed cum eo usque non videatur differen- 
dum, saltem secundum Acta, prout videlicet ea 
nunc exstant ; non videamus, quo pacto satis com- 
mode ad verba Eusebii responderi queat. Diximus, 
saltem seeundum Aota etc., que S. Andree ac so- 
ciorum militum οθάθπη narrant accidisse post 
bellum Persicum ; circumstantia vero illa fortasse 
adjecta fuit a non satis cauto exornaltore Actorum, 
que aliunde non sunt magne admodum auctorita- 
tis Quidquid sit, nos ingentem illum sociorum 
martyrum numerum, in Grecis pariter ac Latinis 
Fastis consignatum, relinquimus in antiqua sua 
possessione, ita tainen ut, Martyrologium Romanum 
secuti, eum in titulo ante hunc Commentarium 
nostrum non determina verimus. Nunc a numero 
martyrum pergamus ad tempus martyrii. 

II. 


Tempus martyrii ezpensum. 

« Cursum, inquiunt Acta, martyrii sui beatissi- 
mus Andreas cum tota sua forti et a Deo electa 
Phalenge perfecit decimo nono die mensis Augusti, 
die Dominico. » Littera G, que hic est littera diei 
19 Augusti, non invenitur tanquam littera Domini- 
calis signata ad nostrum propositum, nisi anno 
29& et 305 ; unde consequens est, ut secundum 
Acta innecti debeat martyrium illud anno alterutri. 
Si autem anno 305 id affigas, satagendum est, ut 
dictus annus componatur cum modo, quo Maximia- 
nus martyres tractari jussisse fertur in Actis, et 
cum reliqua eorumdem Actorum serie, rebus ibi- 
dem ita expositis, ut dictu difflcile videatur, eas 
accidisse tempore persecutionis generalis Diocletia- 
net. Adde quod memorent accidisse palmam mar- 
tyrii quando erat bellum illud contra Persas, quo 
a S. Andrea ejusque sociis insignis victoria relata de 
ipsis fuit ; unde fit, ut tempus martyrii pendeat 
a tempore istius belli secundum Acta. Baronius ad 


rem cum suo collega Maximiano tunc triumphasse 
de Persis affirmat ; et ibidem num. 2. « Porro, 
ait, enituit in bello Persico eximia virtus Andree 
tribuni militum, » etc. 

11. Sed Pagius ad dictum annum, num. 2, illum 
triumphum celebratum affirmat « anno 303 » quo 
Lactantius lib. De mortibus persecutorum, eap.17» 
Diocletianum Romee Vicennalia celebrasse tradit. 
Nam cum triumphus ille Roms exhibitus fuerit, 
ut Eusebius in Chronico, Eutropius et Cassiodorus 
testantur, et ante annum 303 post victoriam 
Persicam Diocletianus Rome non fuerit, liquet eo 
anno triumphum hunc actum esse. Preeterea trium- 
phos cum Vicennalibus et id genus festis de more 
exhibitos fuisse, se»peque dilatos non semel insinuavi. 
Quare licet pax inter Romanos et Persas jam ab 
anno 297 sancita fuisset, tamen triumphus de 
Persis anno tantum 303 actus. Et, nonnullis inter- 
jectis, ad anni 301 numerum 2, quos e Baronio 
citabam, et seqq. observatista : « Diocletianus.. 
nullum hoc anno de persecutione Christianorum 
promulgavit edictum, sed tantum in milites sevi- 
tum, Quare martyres, de quibus Baronius, ante 
annum 303 passi non sunt. » Alii martyres isti 
huc non spectant, sed L. Andreascum suis mili- 
tibus, quorum martyrium ex jam dictis apud Ba- 
ronium, ao criticum ejus, consummatum sit anno 
301. 


12. Sed quo minus eorum adstipulemur senten- 
tite, obstat i* : Pax inter Romanoset Persas jam ab 
anno 297 sancila fuerat, uti modofatebatur Pagius, 
Persis videlicet aGalerio Cesare tunc victis, ex 
eodem auctore ad istum annum num- 6et 7. Cur 
ergo sanctorum nostrorum militum martyrium dif- 
ferri debeat ad annum Christi 301 ? Cur Pagius 
secundum sua principia illud non ponit eitius, 
cum anno 298 militum persecutionem affigat, di- 
cens ad eumdem annum num. 2: « Persecutio ad- 
versus milites hoc anno inchoata, ut recte Pros- 
per in Chronico. Sicutigitur persecutio generalis in. 
ipsis utriusque Augusti (sermo est de Diocletiano et 
Maximiano Herculio) Vicennalibus capit; sic et 
jeus quedam velitatio in utriusque Quindecenna 
libus. » 2*: Cum dicant Acta, num. 2 : « Tempore 


D ijlo accidit, ut Persicarum copiarum pars queedant 


fines transiliret, et bellum adversus Antiochum 
suscitaret ; » cumque bellum illud S. Andree ab 
Antiocho demandatum fuerit, non utique ex dictis 
post annum 297, quo « pax inter Romanos et Per- 
sas sancita; » quidnam cogit illius ae sociorum 
martyrium procrastinare usque ad annum Christi 
301 ?3* : Cum denique hic annus componi non 
possit cum ratione temporis, quo martyrium aeoi- 
disse memoraut Acta, nimirum « decimo nono die 
mensis Augusti, die Dominioo, » sicut supra obser- 
vatum est ; melius quidem nobis videretur, Acta 
in hoc defendere, et erroris non condemnare, si 


bo5 


MENSIS AUGUSTUS. 


096 


probabilialiquo argumento eononcompelleremur. À gentibus barbaris luctaret, cum alii intra laxiores 


Est autem illud. 


13. Theodericus Ruinartius inter Acta sincera 
el selecta a se vulgata, pag. 309 et seqq. editionis 
prime, exhibet Acta S. Maximiliani martyris, in 
quibus preeter alia, anno Christi 296 quarto Idus 
Martii eum impellentia ut militis nomen daret, 
dicantur ista : « Maximilianus respondit : Militia 
mea ad Dominum meum est. Non possum steculo 
militare. Jam dixi, Christianus sum. Dixit Dion 
proconsul : In sacro comitatu dominorum nostro- 
rum Diocletiani et Maximiani, Constantii etMaximi, 
milites Christiani sunt et militant. » Quomodo 
igitur, si anno 295 milites Christiani fuerint inter 
turmas Maximianietin &ulaejus, quomodo, inquam 
in milites nostros Christianos anno Christi 294 sub 
Maximiano sevitum est ? Accedit eo, quod non sa- 
tis verosimile videatur, tyrannidem persequendi 
Christianos 8 solo Maximiano esse executioni 
mandatam, nisi post victoriam, que anno 297 de 
Persis relata fuerit, quseque animum ejus inflarit, 
cristasque ejus erexerit ad audendum quidlibet. Et 
vero oontextus Aetorum S. Andree non obscure 
insinuat, Maximianum tunc temporis rem gessisse 
in Oriente: et extra tempus belli Persici videtur 
semper egisse suas partes Illyricum versus, cum 
apudLactantiumlib. De mortibus persecutorum, cap 
18 dicat: « Jam fluxisse annos quindecim in Illy- 
rico vel ad ripam Danubii, quibus relegatus cum 


et quietores terras delicate imperarent. » 

14. Atque he sunt difficultates, ques in figendo 
tempore martyrii sese offerunt. Quandoquiderp 
vero non est mihi promptum solvere hunc nodum 
saltem inherendo Actis, satius esse duxi eumdem 
scindere, et nostrorum Pugilum martyrium ponere 
cum Actis sub Maximiano, sub quo etíam illud si- 
gnat Martyrologium Romanum, non determinato 
ejusdem martyrii anno. Dixi « saltem inheerendo 
Actis ; » nam si eorumdem scriptor habuerit ante 
se documenta melioris note, illaque ita transfor- 
marit ornatu ac interpolatione, ut incommoda su- 
perius expensa ad istam eausam sint referenda; 
tunc non video cur tempus martyrii innecti non 


B possit persecutioni Diocletianee ; eur non item 


diei Dominico, atque adeo anno ere vulgaris 305, 
post imperatoria videlicet illa edicta (vide Acta 
num. 8) que inde anno ab 303 adversus Christianos 
prodiere ; our denique cum Aotis dici nequeat 
illud accidisse imperatore Maximiano, nempe veri 
ac proprii nominis imperatore intelligendo, qui 
ante dictum annum 305 Cesar duntaxat fuerat, 
quamquam cum adjeeto jamtum ab anno 292 etiam 
titulo imperatoris, uti legitur apud auctorem neo- 
tericum Gallum ZistorixC imperatorum, tom. ΤΝ in 
Diocletiano, arl. 9, pag. 21. Quia vero plane su- 
pervaecaneum judico, alterutrum e duobus, quee 
apud me sunt, Grecis exemplaribus supra indicatis 
in Latinum convertere, exhibeo. 





MAPTYPION TOY ΑΓΙΟΥ ANAPEOY 
TOY ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΟΥ 


ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩ, 


MARTYRIUM S. ANDRE/E TRIBUNI 
ET SOCIORUM. 


(Grece nunc primum editur ex cod. ms. Paris., n. 548, sec. xii.) 


1. Imperatore Maximanio homine valde impio, C 


persecutio quedam magna eontra Christianos com- 
mota est precipue autem in regionibus Syrie. 
Erat tempore illo Antiochus quidam, superstitioni 
plurimum deditus, militares ordines sub imperio 
suo regens : qui propter idolorum insaniam, con- 
tra pios homines furorem acrem spirabat, Sub eo 
viro, quem Antiochum nominatum diximus, multi 


A'. Ἐν τοῖς xpóvot; τῆς τοῦ ἀσεθεστάτου Μαξιωια- 
νού βασιλείας, διωγμὸς xarà τῶν Χριστιανῶν ἐγένετο 
µέγας, καὶ μάλιστα ἓν τοῖς µέρεσι τῶς Συρίας. Εἶχιν 
δε τότε τῆς ἐκχεῖσε στρατηγικῆς τάξεως τὸν ἀρχὴν 
Αντίοχος δεισιδαίµων τις, καὶ σφοδρὀν τῶν ὑπὲρ τῆς 
ἐἰδωλομανίας χατὰ τῶν εὐσεθούντων πνέων θυµὀν. 
Ὑπὸ τοῦτον οὖν τὸν ᾿Αντίοχον πολλοὶ στρατηλάται 
τῆς αὐτῆς συμμιτέχοντες πλάνης ἑτάττοντο.  'Av& 


50 


VITA S. ANDREE. 


508 


µέσον δὲ αὐτῶν ὥσπερ εἰς ἀκάνθας ῥόδον καὶ μεταξὺ Α tribuni militares ejusdem erroris participes nume- 


δυσωδίας θυμίαμα ὁ πιστὸς τοῦ Θιοῦ δοῦλος καὶ µάρ- 
tuc ᾿Ανδρέας λανθάνων ἐφαίνετο. Ark γὰρ τὴν τοῦ 
προσόντος αὐτῷ ou θερµότητα τῆς παρὰ τοῦ 
µαγάλον Θιοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
συνεργίας καταζιούµενος, τῶν ὑπεναντίων ἐν τοῖς 
πολέµοις ἐκράτει καὶ πολλοῖς διέπρεπε τοῖς &vdpa- 
γαθήμασιν. 


B'. Kar! ἐκεῖνον τον χαιρὸν συµθίθηχεν μοῖράν 
τινα Περσιχῆς δυνάµεως παρεχδραμεῖν τὰ µεθόρια, 
καὶ πόλεμον πρὸς τὸν ᾿Αντίοχον ἄρασθαι. Ἐπιὶ οὖν 
καὶ τὸ αἰφνίδιον τῆς ἐφόδου xai τὸ πλῆθος τῶν ἐπελ- 
θόντων οὐ μετρίως τοῦτον ἐἑτάραξεν, si; μνήμην ἑλ- 
θῶν 
ὦγεν αὐτὸν ἐπὶ τὸν ἠθάδα, παρακαλῶν εὐτολμίαν, 
καὶ τοιούτοις πρὸς αὐτὸν χρώμενος λόγοις Dye: 
Τὰ τῆς ἀνδρείας σου, φησὶν, ἔργα, καὶ ὅσα κατὰ 
τῶν πολεµίων ἠρίστευσας, καὶ ἐμοὶ δῆλα xoi αὐτῷ 
καθεστήχασι τῷ τὰ σχῆπτρα διέποντι, ἀνθ) ὧν καὶ 
τῆς ἀξίας ἔλαχες ταύτης. Τοιγάρτοι καὶ τὸν µέγαν 
ὄντα καὶ σχέδιον τῷ c£ προθυμία καταπιστεύω πὀ- 
λεμον, ἵνα σοι χάὶ μᾶλλον» διὰ τῶν ἐπὶ τοῦ παρόντος 
ἀγώνων ἡ εὔχλεια περιγένοται. Τούτων ὁ τοῦ Χριστοῦ 
ἀριστεὺς τῶν λόγων ἀκηκοὼς, καὶ οὐ πλήθει καὶ 
ὅπλοις καὶ ἅρμασιν, µόνῳ δὲ τῷ παντοδυνάστη Θεῷ 
πεποιθὼς, τὸν µέγαν ἐκεῖνον ἑζήλωσε Γεδεὼν, καί 
τινας τῶν ἐπομένων ὀλίγους καὶ εὐαριθμήτους εἰς 
τὴν τολικαύτην παράταξιν παραλαθὼν, ος προδή- 
λως ἡ ἄνωθιν χάρις αὐτῷ κατεσήµανεν, τὴν πρὸς τοὺς 
ἀντιτεταγμένους παράταξιν ἐποιήσατο. 


Γ’. "Hàn δὲ τῆς συμπλοκῆς ἄρχεσθαι µέλλων, τῆς 
τῶν ἐναντίων πληθύος τὴν ὑπερθολὴν θεογνωσίας 
ὑπόθεσιν τοῖς ἰδίοις παρείχετο' οὕπω γὰρ ἦσαν τῆς 
εἰς Χριστὸν τὸν Θιὸν πίστεως χατηξιωμένοι' ταῦτα 
διεξιὼν πρὸς αὐτούς Κάιρὸς ὑμῖν οὗτος, φησὶν, τῆς 
τοῦ ἐπουρανίου Θιοῦ ἐπιγνώσεως' αὐτίχα γὰο πνώ- 
σισθε ὡς οἱ θιοὶ τῶν ἐθνῶν ὄντως δαιμόνιά εἶσιν. 
Θιὸς γάρ ἐστι ἀληθινὸς ὁ ἑμὸς, ὃς τὸν οὐρανὸν xat 
τὴν γῆν ἐποίησεν. Αὐτὸς τοιγαροῦν παντοδύναµος ὤν 
βοηθεῖ τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτὸν, ἀναδείχκννσί τε 
αὐτοὺς ἰσχυροὺς lv πολέμῳ, καὶ παρεμθολὰς χλίνου- 
σιν ἀλλοτρίων. 'Ido) τοίνυν ὁρᾶτε ὡς ἐξ ἐἑναντίας 
ἡμῶν οἱ πολέμιοι ἐν πολλῷ ἕἔστησαν ἀριθμῷ καὶ κε- 
χραταίωνται τέως ὑπὶρ ἡμᾶς ἀλλὰ δεῦτε τὴν 
π)άνην ἀφέντες, τὸν ὄντως ὄντα Θιὸν ἐπιχαλέσασθε 
σὺν ἐμοὶ, καὶ ὄψεθι τούτους ἐχλελιπότας ὥστε 
χαπνὸν x«i ὡς Χονιορτὸν ἀπὸ ἅλωνος ἴἔμπροσθιν 
ὑμῶν ἀπεληλαμενους. Ταῦτα ὁ μὲν εἶπεν οἱ δὲ τοῖς 


(1) Tribunus militaris preerat militum legioni 
seu parti exercitus. Apud Grecos vocatur στρατ. 
αλάτηος, quod ducem exercitus etiam interpretari 
possis, etsi subesset Antiocho totius exercitus 

uci : nam dicebatur et ille etiam dux exercitus 
qui vel uni tantum abimperatore legioni priefectus 
erat, ut Ulpianus declarat apud Baronium ad an- 
num Christi 304, num 92. Detribunis autem varia 
observat Vossius in Etymologico lingue Latinse ad 


rabantur. Inter quos velnt rosa florebatinter spinas 
et inter graveolentes odores fragransaliquis vapor, 
fidelissimus Dei servus et martyr Andreas: quila- 
tuerat quidem antea, sed postea manifeste appa- 
ruit. Hic propter ardentem zelum atque pietatem, 
magni Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi opem 
assecutus adversantium bellorum hostes superabat, 
et multis egregiis ac strenuis facinoribus excel- 
lebat. 

II. Tempore illo accidit, ut Persicarum copiarum 
pars quedam fines transiliret, et bellum adversus 
Antiochum suscitaret. Quoniam igitur repentina 
hostium incursio, et eorum multitudo non medio- 
criter ipsum perturbavit, Andree tunc tribuni mi- 


τῶν )Ανδρέου στρατηγηµάτων, µετάπεμπτον B litarem (1) peritiam et strenuitatem recordatus, il- 


lum ad consuetos ordines accersiri jussit, hortans- 
eum, ut forti animo esset, utens autem hissermo- 
nibus : Tue,inquit, fortitudinis facinora queque 
adversus hostes, et mihi et ei, qui sceptra imperii 
tenet, maxime nota sunt, et admodum manifesta : 
quapropter et dignitatis istius gradum sortitus es. 
Itaque magnum hoc et repentinum bellum fortitu- 
dini (2) tu& committo, ut per presentis certaminis 
occasionem ad gloriam tuam superiorem major 
cumulus accedat. Hos cum audisset sermones op- 
timus Christi miles Andreas, non copiis, non armis 
aut curribus, sed solo prepotente Deo fretus, ma- 
gnum illum Gedeonem emulatus est, et paucos 
quosdam milites ad ejusmodi aciem assumpsit.Eos 


c enim solos, quos manifeste ccelestis gratia ei de- 


signavit,secum habens,oppositis hostibus prelium 
intulit (3). 

III. Jam vero cumesset congressurus cum hosti- 
bus, eorum ingentem multitudinem divine co- 
gnitionis argumentum suis militibus proposuit : 
nondum enim Christi Dei nostri lide donati fue- 
rant. Hec igitur illis,eenarrabat : Presens oppor- 
tunitas, oclestis et divine cognitionis concilia- 
trix, vobis erit : statim enim cognoscetis, quod 
dii gentium vere daemonia sunt, quodque verus 
Deus ille est, quem ego colo, qui celum et ter- 
ram effecit. Ipse igitur cum omnia possit, opem 
affert iis qui eum invocant, eosque fortes in bello 
efficit, et hostium cohortes facit terga vertere, 
En igitur, ut videtis, hostes ipsi e regione nobis 
sunt oppositi, copiis innumerabiles et nobis vali- 
diores; sed, agite, errorem idolorum omittentes, 
mecum una Deum, qui vere Deus est, invocate, 
ac statim videbitis hostesipsos,velut fumum quem- 
dam aut pulverem, coram vobis deficientes. Heec 


vocem tribus. 

(2) De bello ac pace cum Persis agit Commenta- 
rius previus, $2. 

(3) Mirum, quod jam amplexus Christi fidem, 
nondum tamen baptizatus, mortis se periculo ex- 
posuerit (vide Commentarium $ 1), nisi recufras 
ad miraculum, quo victoriam preesciverit, quodque 
hic videtur insinuari. 


509 


MENSIS AUGUSTUS. 


600 


ille dicebat. Cui, milites credentes, et cum multa Α λεχθεῖσιν πιστεύσαντες, xol μετὰ πολλοῦ τοῦ θάρ- 


fiducia irruentes oppositas phalanges in fugam 
converterunt, et illustrem de hostibus ipsis victo- 
riam deportarunt. Milites autem illos ejus preelii vi- 
ctores,reique admirabilis supraomnium opinionem 
testes, sanctus vir Dei Andreas, ut electos Christi 
viros, perfecte, quantum in illo erat confirmavit, et 
ad Dei cognitionem adduxit. 

. IV. Eare putatisne parum adversarium diabolum 
conturbatum,qui victoriam illam contra se tropeeum 
quoddam erectum cogitavit, neque aliquid aliud 
eam rem fuisse, nisi proprie potestatis casum, 
existimavit ? Ceterum maximus Dei athleta, ad 
stadium progredi paratus, quasi pignora quedam 
coelestia, presstantia dona ab ipso Deo percipiebat, 
cum et ejiciendorum de&emonum miraculis abunda- 
ret. Multos igitur in singulos dies impuris spiritibus 
perturbatos liberabat,sicque lethale vulnus diabolo 
infligebat, etinvidum et superbum hostem maxime 
subjiciebat. Cum vero qus ad bellum pertinebant, 
viro sancto ex sententia processissent, et adversus 
Persas tropseum statuisset,venit eum suis militibus 
in urbem Antiochiam. Statim autem illum milites 
quidam ex iis qui cum ipso fuerant, invidia et li- 
vore incitati, cum bonum illud non voluntarie (4) 
delegissent, apud Antiochum detulerunt, quod 
Deum dux confiteretur et celebraret, qui in cruce 
suffixus fuerat. Ea. res maximam iram Antiocho 
attulit, et misit quosdam ex ordine militari, qui ab 
eo discerent quod verum erat, et planum facerent. 
Cumque per eos qui missi fuerant, rem ita se habere 
certo audivisset, apud eum perinternuntios partim 
admonitionibus usus est : commemoransque suum 
in Christianos odium et acerbitatem, per ipsos inter- 
nuntios ei dicebat: Cum noveris, quemadmodum 
et qualibus tormentis sustulerim Eutychium Po- 
lyeucti filium (5), et multos eorum qui una cum 
illoChristi idem secuti sunt, acquemadmodum ne- 
minem ipsorum misericordia. prosecutus fuerim, 
tu quo nunc consilio,aut qua spe hominis in cruce 
suffixi mentionem proponis ? 

V. Ad hec Andreas respondit : Maxime istis 
verbis, qua dicit, constantiam meam Antiochus 
corroborat. Nam siomnes,quos nominatim protulit, 
gravibus tormentis ab illo subjecti, victores ipsius 
exstiterunt, et Christo Deo coronati athlete astite- 


runt, quare non etego studere debeo amicus, vel D 


potius Domini mei Jesu christi servus, omni tem- 
pore permanere, ut eadem, que illi, consequar 
premia ? Has voces per eos qui celeriter, qu& di- 
cebantur, excipiebant, et litteris mandabant, 8 
sancto viro prolatas accepit Antiochus ille arrogans, 
et a Dei pietate abhorrens, eumque vinctum ad se 
duci jussit, θἱ omnibus audientibus interrogari, 
et aperte fateri, num imperatoris edicto, an suo 


η Ecquis igitur illos ad hoc coegit ? 

. (S) S. Polyeucti, celeberrimi martyris Melitenee 
in Armenia passi. Acta jam pridem sunt illustrata 
apud nos die 13 Februarii in quibus ibidem pag. 


σους ὁρμήσαντες, τὰς ἄντιμετώπους ἐτρέψαντο φά- 
λαγγας. καὶ μεγάλην κατ᾽ αὐτῶν ὥραντο νίκην. Ταύτης 
δε μάρτυρας τῆς παρατάξεως xat τῆς παραδοξοπιοΐας ὁ 
᾽ἅγιος τοῦ Θεοῦ τοὺς ἐκλεκτοὺς ἑαυτοῦ ποιησάµενος, 
καὶ τελείως ἐντεῦθεν αὐτοὺς βεθαιώσας, τῷ τοῦ Κυρίου 
προσήγαγιν ἐπιγνώσει. 


A. Καὶ πῶς οἴεσθε τοῦτο τὸν ἀντιχείμενον διάθο- 
λον συνετάραξεν, xaÜ' ἑαυτοῦ τὸ τρόπαιον λογισάμε- 
vov, καὶ οὐδὲν ὅτι μὺ πτῶσι ἰδίαν τὸ γεγονὸς 
ὑγησάμενον ; 'AX) ὁ τοῦ Θιοῦ μέγιστο ; ἀθλοτὺς ἐπὶ 
τὸ στάδιον κατὰ µέρος χωρῶν, ὥσπερ τινὰς ἀῤῥα- 
δῶνας ἐπουρανίους τὰ αριίττονα τῶν Χχἀρισµάτων 
ἐλάμθανεν ἄνωθεν, καὶ τῦ xarà δαιμόνων ἐπλούτει 

B θαυματουργία. Πολ)οὺς «γοῦό ἡμέρας ἑκάστηος ὑπὸ 
πνευμάτων ἀκαθάρτων ἐνοχλουμέννς ἐλευθερῶν, 
καιρίαν πληγὴν ἐτίτρωσχε τὸν διάδολον, xol µειςό- 
νως κατεδου)οῦτο τὸν βάσκανόν τε καὶ ὑψχλόφρονα. 
Ἐπειδὺ δὲ τὰ τοῦ πολέμου κατὰ νοῦν τῷ ἁγίῳ 
προὐχώρησε, xai xarà Μύδων στησάµενος τρόπαιον 
γέγονεν σὺν τοῖς ἀμφὶ αὐτὸν πρὸς τὸν ᾿Αντίοχον 
ἀξίας χομούµενος Ge ἐχρῆν ἁμοιθάς. Εὐθέως τοῦτον 
καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ στρατιώτας τινες φθόνου μὲν xal 
ῥηλοτυπίας ἔργον ἐπιτηδεύοντες, ἀγαθὸν δι ὅμως 
ἀκούσιον ἐργαζόμενοι, διέθαλλον ὡς Θιὸν τὸν ἐσταν- 
ῥωμένον ὁμολογοῦντάς τε x«i δοξάζοντας. Tou δὲ δι 
ὀργῆς τὸ πρᾶγμα ποιησαµένου καὶ στείλαντος πρὸς 
αὐτὸν τοῦ στρατιωτικοῦ καταλόγου τινάς τὸ ἀχριθὲς 
µαθησοµένους τὰ x«i διασαφήσοντας, καὶ ταῦτα 
οὕτως ἔχει διὰ τῶν ἀπεσταλμένων Ὀκριθωχότος, 
καὶ πῆ piv Χολακίαις, mà δει καὶ ἀπειλαῖς, ἔτι 
δὲ xai ἀναμνήσεσι χρησαµένου τῆς ἑαυτοῦ πρὸς 
Χριστιανοὺς ὀυσμενείας τε καὶ πιχρότητος, ἐπιλέ- 
ξεώς τε δεδηλωχότος' ὃτι Οἶδας ὅπως xoi οἷαις ἀνεῖ- 
Ἂον βασάνοις Εὐτύχιόν τε τὸν υἱὸν Πολυεύχτου, xai 
πολλοὺς τῶν σὺν ἐχείνῳ τὸν εἰς Χριστὸν πίστιν ὦμολο- 
γηχότας, x«i οὐκ Ὀλέησα αὐτοὺς, φησὶ, καὶ νῦν σοι 
τίνι σκοπῷ xai ποίᾳ ἐλπίδι τὸν ὑπὲρ τοῦ ἐσταυρωμένου 


λόγον προθάλλο ; 


E'. Πρὸς ταῦτα ἀποχρινόμενος ἔφη' Πάνυ μὲν οὖν 
διὰ τούτων ὧν εἴρηκας ἰσχυροποιεῖς µου τὸν ἔνστα- 
σι’ εἰ γὰρ οὗτοι πάντες, οὓς ἐξωνόμασας, ὑπὸ TOU σοὺ 
µεγίθους δειναῖς αἰχίαις ὑποθληθέντες νιχκηταί σου 
γεγόνασιν χαὶ στεφανηφόροι Ἄριστῷ τῷ Θιῷ παρ- 
εστήκασνν ἀθληταὶ, πῶς οὐ uà σπουδάσω κἀγὼ, φίλος, 
δοῦλος δὲ μᾶλλον τοῦ Κυρίου pou Ἰησοῦ Χριστοῦ 
διαμεῖναι µέχρι παντὸς, ἵνα τῶν αὐτῶν ἐχείνοις ἀπο- 
λαύσω βραθείων ; Ταύτας οὖν τὰς φωνὰς διὰ τῶν εἰς 
τάχας γραψάντων εἰς τὰς αὐτοῦ τον ἅγιον ἀχοὰς 
ἀποθέμενον, προσέταξεν ἐχεῖνος 0 ἀλαζὼν τε xai 
ἄθεος δέσµιον εἰσαχθέντα παρ αὐτῷ κχατωώπιον 
πάντων ἐρωτοθῆναι x«i σαφῶς ἐξειπεῖν, πότερον 
τοῖς βασιλέως θεσπίσµασιν, fj τῷ Oto αὔτοῦ βού- 


654 meminit idem Sanctus uxorisac filiorum ; quo- 
rum forte unus fuerit Eutychius ille, de quo hic 
fit mentio. Synonymus in crucem actus notatur 
in Meneeis magnis excusis die 2 Septembris. 


601 VITA S. ANDRE, 603 


Ἄοιτο πειθαρχεῖν. To) δὲ εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων T3 
καὶ ἀγγέλων καὶ πάσης τῆς κτίσεως τρανῶς τε xal 
εὐθαρσῶς ὁμολογήσαντος τὸν Χριστόν " χόλασιν ἐπ" 
ενόησε xat' αὐτοῦ πονηρὰν ὁ σοθαρὠτατος ὁγιμὼν, 
πατειρωνευόμενος δῦθεν αὐτοῦ xai λέγων * Ἐπειδὴ 
πολλὰ φαίνεται λαθὼν ᾿Ανδρέας ἐν τοῖς πολέµοις, 
καὶ νίχας οὐκ ὀλίγας ἀναδησάμενος, ἀνέσεως αὐτὸν 
καὶ ἀναπαύσεως ἐφευρεῖν ἐμηχανησάμεθα xal τρό” 
πον. 

C. Καὶ δὺ προσέταξε χλίνην κατασχευασθῆναι 
χαλχῆν, καὶ ταύτης Ὑενναίως ἐκπυρωθείσης, ὕπερ- 
θεν ἀποτεθῆναι τὸν ἅγιον ἐκέλενσεν. Ὁ δὲ λίαν εὖ- 
θύμως ἐπεισπηδήσας τῇ κλίνη ὥσπερ ἐπί τινος 
στρωμνῆς ἁπαλῆῦς ἰαωτὸν διανέπαυσε, xai παραντὰ 
μὲν σφὀδρα ἤσθετο τῆς χολάσεως, παντὸς αὐτῷ περι- 
Φλεγομένου καὶ περιδρασσοµένου τοῦ σώματος. "Y- 
στερον δὲ ῥαστώνης ἐτύγχανε xai ἀναψυχῆς τῇ ἄγαν 
θερµότητι τῶς αὐτοῦ πίστεως τοῦ πυρὸς ὑπενδεδω- 
xórog. ᾽Αγαγὼν di ὁ παράνομος δικαστὴς καί τινας 
τῶν σὺν αὐτῷ κατὰ τὸν πόλεμον ἀριστευσάντων 
στρατιωτῶν, τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ ξύλου τετραγώ- 
we» προσηλωθῆναι τελείως διέταξε μειδιῶν, καὶ 
πυνθανόµενος εἰ πρὸς ἡἠδονὴν ἔχουσι τοῦτο, ὡς αὖ- 
τίχα pm προθύμως ἐχείνους συνθέσβαι, xai * Εἴθε 
γὰρ, εἴθε, φησὶν, Χριστοῦ γινοίµεθα μιμηταὶ τοῦ δι 
ἡμᾶς ἐπὶ τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ προσηλωθέντος. ᾽Αλλ’ 
ἐντεῦθεν πάλιν ἐπὶ τὸν θεοφορον ὁ τύραννος ταῖς 
ἐπερωτήσεσιν ἐπαναδραμὼν» ἐπειρᾶτο διαπυνθάνεσθαι, 
εἰ τοιαύτης πείρας προσινεχθιίσης αὐτῷ μεταμελεῖ- 
ται τῶν δεδογµένων, καὶ τῆς Χριστιανῶν µιτατίθε- 
ται πίστεως. ToU δὲ εἰρηκότος τὸν τῶν εἰς τέλος 
ὑπομενόντων ἀναμένεν τε xal ἀπεχδέχεσθαι στέφα. 
vov, καὶ µηδέποτ τῶν κσλῶς αὐτῷ κχεκριµµένων 
ἐκστήσεσθαι, προσέταξεν τοῦτον φρουρᾷ χατασφα- 
λισθήναι, τὸ μὲν δοχεῖν ὅπως καιρὸν ὁ μάρτυς 
διασκέψεως πρὸς τὸ δᾷθεν μεταθουλεύσασθαι λάδοι, 
αὐτῷ δὲ τῷ πράγωστι καὶ τῇ ἀληθεία ἵνα τῆς τοῦ 
χρατοῦντος συνεὶ ὁ Λ᾿Αντίοχος «γένηται γνώμης. 


Α Doe, parere vellet. Ille autem presentibus homi- 
nibus, angelis, et tota spectabili et creata natura, 
distincte, aperte et confidenter Christum confessus 
esl. Itaque superbissimus preses acerbissimum 
supplicium adversus illum excogitabat, et ironia 
quadam utens : Quoniam, inquit, multum laboris 
Andreas in bellis perpessus est et victoriis non 
paucis coronatus fuit, remissionis et requiei viam 
ac rationem ipsi excogitavimus. 

Vl. Jussit igitur eereum lectum componi : qui 
cum valdeaccensus fuisset,sanctum virum Andream 
supra illum poni jussit. Atille presenti et alacri 
animo in lectum illum, tanquam in molle aliquod 
stratum insilivit, etin illo decubuit, statimque 
vehementem cruciatum sensit, cum totum ejus 

B corpus combureretur, et undique ignis ardore fer- 
vesceret. Mox vero propter eximium fidei sus fer- 
vorem, requiem et recreationem habuit, cum ignis 
ipse relaxatus esset. Duxit etiam nefarius ille judex 
quosdam ex eorum militum numero, qui una cum 
ipso strenue in bello se gesserant, et vere in Deum 
crediderant, ipsorumque manus in lignis, quadra- 
tam figuram habentibus, suffigi jussit, ridensque 
&b eis queesivit, num ea res esset illis voluptati. 
Repente illi animo valde prompto sibi eam rem 
jucundissimam esse affirmarunt, hec addentes: 
Utinam Christi simus imitatores, qui propter nos 
in ligno crucis suffixus fuit ; Deinceps ad divinum 
Andream tyrannus interrogationes suas convertens 

C periculum faciebat, num talem cruciatum exper- 
tus, sententiam mutasset,et a Christianorum fide 
animum avertisset. Sed cum is respondisset, se 
coronam illam quam, qui ad finem usque patien. 
tiam retinent, adipiscuntur, a Deo exspectare, 
neque unquam ab iis que recte et firtniter statuta 
sunt, se decessurum, jussit tyrannus Ándream e 
lecto illo eductum, in carcere diligenter custodiri, 
verbo quidem, quod martyri tempus dare vellet, ut 


rem suam: melius consideraret, et sententiam mutare possel : re autem vera hoc faciebat, ut ipse 
interea scire posset, quaenam esset super Andrea, ceterisque militibus Christianis, imperatoris sen- 


tentia. 

— Z'. Abríxa γοῦν µύνυσις παρ᾽ αὐτοῦ πρὸς Μαξι: 
μιανὸν ἀποστέλλεται ὃς ἐπειδὴ τὰ κατὰ τὸν Ütopópov 
᾽Ανδρέαν xai τοὺς ἀμφὶ αὐτὸν διὰ τῶν εἰριμένων 
ἔγνω γραμμάτων, «ρέει οὐ µμικρὸν οἴσει αὐτῷ 
ογγυσμὀν τε x«i τάραχον, εἰ τοιοῦτον περιφανῆ 
στρατηγὸν xal τοσούτους μετ αὐτοῦ xai οὕπως 
ἀρίστους ὁπλίτας τῇ διὰ ξίφους ἐκδῷῶ τιµωρίᾳ, ἀντι- 
γράφει πρὸς ᾽Αντίοχον ὥστε αὐτὸν µετά τινος ἔπιτε- 
χνύσεώς τε xai πανουργίας τὸ πρακτίον xarà τὸ 
λεληθὸς ἐξανῦσαι, καὶ μὴ δοῦναι διὰ τούτου καιρὸν 
νεωτερισμοῦ τε x«i ἀταξίας τῷ Oh» στρατεύμαιι. 
Ταῦτα δὲ διεξῆλθεν εἰδὼς ὡς sb τις ἑνίους ix τοῦ 
πλήθους παραλυπἁσειν μὲ προφανὲς Άδιχον εἰρ- 
ασμένους, x&v ἀδοξοί τινες εἶεν, κἄἂν ἀναρίθμητοι, 
im" αὐτοὺς à ῥοπὴ Ἠγίνεται τῶν πλειόνων, ἐνταῦθα 
μέντοι x«l à τοῦ προσώπου ἀξίωσις πλείστη ὑπῆρ- 
χεν x«i μαρτυρούμενοι χάµατοι x«i τῶν αὐτῷ συν- 
όντων τὸ πλῦθος οὐ µέτριον. Διὸ δὴ καὶ ἐπύγαγεν ὁ 


VII. Statim igitar ad Maximianum litieras misit, 
etrem illam significavit. Maximianus cum de An- 
drea et iis qui cum illo erant, certior factus est 
pereaslitteras, quas supra diximus, existimans 
non parum perturbationis et tumultus ad eum per- 
venturum, si tam insignem etclarum ducem exer- 
citus, totque et tantos viros, qui cum ipso erant, 
milites optimos gladio percuti juberet, rescripsitad 
Antiochum, ut  arlificio aliquo aut versutia 
viro latenter ad id quod vellet, perficiendum 
alliceret, neque rerum novandarum, aut seditionis 
occasionem toti exercitui preberet. Hec scripsit 
imperator, illud considerans, quod si, cum aliqui- 
bus obeuris hominibus, quorum crimina sint in- 
certa, poenam judex inferre vult,adillorum causam 
defendendam plerique propensi sunt, eo magis in 
hoc viro id fieret, qui et dignitatis gradum tenebat, 
et non vulgareslabores, multorum virorum testimo- 


915 


MENSIS AUGUSTUS, 


$16 





MARTYRIUM 
SANCTORUM PAULI ET JULIAN/E. 


QUI APUD URBEM PTOLEMAIDEM PASSI SUNT. 


(Latine apud Surium &d diem 17 Augusti. — Grece non exstat in mss. Paris) 


I. Aurelianusimperator pertotum orbem terrarum A Principatus, non Potestates, non Virtutes, non Che- 


contra Christianos edictum proposuit, ut omnes idolis 
sacrificarent: qui vero id facere noluissent, vita 
pessime privarentur. Illeigitur cum in Isauriam ve- 
nisset, in urbem Ptolemaidem se contulit, ut omnes 
Christianos cogeret idolis sacra facere. Cum vero 
beatissimus Paulus una cum sorore sua Juliana im- 
peratorem in urbem ingredientem vidisset, Christi 
signo frontem notavil, et ad sororem conversus, 
Esto, inquit, bonoanimo, soror mea, neque timeas ; 
dico enim tibi magnam quamdam tentationem 
Christianis imminere. 

II. Vidit Aurelianus, cum Paulus Christi signo fron- 
tem notavit, et misit qui illum corriperent. Quem 
cum in media turba stare jussisset, Miserrime, in- 
quit, homo, quidnam tibi proposuisti, ut me urbem 
ingrediente frontem signare auderes ? An ignoras 
edictum contra Christianos propositum ? Respondit 
Paulus : Audivi equidem edictum tuum, sed nemo 
unquam poterit tantum timorem nobis injicere, ut 
Christum verum Deum abnegemus tuam ; enim 
tormenta brevia sunt, neque eos laedere possunt, 
qui Deum metuunt. At Dei tormenta, sempiterna 
illa sunt. Eodem inodo voluptaset gloria,quam Deus 
Christianorum generi largitur eterna est. Quis igitur 
lamamensest ut viventem Deum derelinquat,et surda 
atque muta ista vestra idola colere velit,cum ipse au- 
ctor nostree salutis Christus Jesus dixerit! :Quicunque 
negaverit me coram hominibus, negabo et ego eum 
coram Ραΐγεπι eo, qui in calis est ? 

Ill. Cernis, inquit, Aurelianus, quandiu te nugan- 
tem passus sum ac sustinui ? Accede jam, et diis 
sacrifica, ne pessimo mortis genere consumaris. At 
Paulus : Ego nullum alium Deum cognovi, nisi Do- 
minum. Jesum Christum, quem colui semper inde 
usque a patribus meis puro corde atque animo. Tum 
Aurelianus dixit : Suspendite hominem istum, et 
acriter torquete, donec venerit Dominus ipsius, et 
eum liberet. Suspenderunt igitur illum carnifices, 
etcruoiatibus affligere coeperunt. Cumque affligere- 
tur, voce magna Deum invocans, dicebat : Domine, 
Jesu Christe, vera Dei veri et Patris progenies, cujus 
ortum nemo comprehendere potest,non Angeli, non 
Archangeli, non Throni, non Dominationes, non 


Matth. x, 23. * I Tim. n, &. 


rubini,aut Seraphini,nisi Patersolus ; tu,inquam,af- 
feras opem mihi humili et abjectoservotuo etex mani- 
Abusureliani meliberes.Deus autem protinusita cru- 
ciatusillos leves effecit, ut beatus Paulus nil sentiret. 

IV. Sancta vero Christi sponsa Juliana, cum fra- 
trem suum ita cruciari vidisset, cucurrit ad tribunal, 
et voce magaa clamans : Aureliane, inquit,tyranne, 
cur ita crudeliter fratrem meum innocentem cru- 
cias ? Tum Aurelianus : Detegite mox istiusmulieris 
caput, et ejus genas vehementer percutite, ne sic 
temere loquatur ; istum vero nefarium hominem 
constanter cruciate, eo quod Christi, quem dicit, 
patrocinium et adjumentum se habere ait. Risit 
Juliana, et : Miror, inquit, quomodo imperator cum 


B sis,deliras,neque potentiam Christi cognoscis, quem- 


G 


admodum scilicet tormenta his hominibus, qui 
eum invocant, levioria efficit. Aurelianus ad suos 
conversus, dixit : Muliercula ista ex mea clementia 
majorem in modum elata est ; itaque illam torve intu 
ens : Accede, inquit, et diis immola, non enim ma- 
nus meas te evasuram confidere debes. Ad heme 
Juliana : Ego neque tua tormenta extimesco, neque 
minas tuas ad me pertinere arbitror ; est enim 
Deus in ccelis, qui poterit eripere nos de iniquis 
manibus tuis. Quecunque igitur habes torquendi 
instrumenta, mihi admoveas, ut ex his ipsis Dei 
et Salvatoris Jesu Christi opem mihi preesentem 
esse cognoscas. 

V. Heec dixit Juliana, Cui Aurelianus: Video, 
inquit, pulchritudinem tuam talem esse, ut illius 
rationem habens te perdere nolim. Te igituradhor- 
tor ut sacrifices quo legitimam mihi uxorem te- 
deligere possim, et necum una regnes, imperio meo 
omnitempore fruens. Quin etiam fratrituo injuriam 
compensabo, et faciam, ut amplissimum dignitatis 
gradum apud me habeat. ErexitJuliana, oculos suos 
in celum, et crucis signo eum frontem notasset, 
risit. Cui Aurelianus, Cur, inquit, Juliana, multam 
benignitatem meam contemnens, risisti ? Non, in- 
quit illa, contempsi benignitatem tuam ; sed rideo, 
gaudens,quod Sponsus meus coelestis,qui vultomnes 
homines salvos fleri *, sedet in solio sancto suo, ejus- 
que divinitatis pulchritudinem contemplor ; qui 


571 


MARTYRIUM SS. PAULI ET JULIANZE. 


578 


etiam me hortatur ut certamina ipsa libenter sus- Α hecPaulusrespondit:Minime nospossumus viventem 


tine&m, te vero nugacem et futilem hominem con- 
temnam, quippe qui cum te imperatorem appellari 
facias,et ligna et lapidesadoras.Audiens hec Aure- 
lianus, bili percitus : Suspendite, inq.iit, mulierem 
istam, eamque constanter cruciate, ut intelligat se 
ante imperatoris tribunal consistere.Coeperant jam 
carnifices illam cruciare, cum Paulus ejus frater 
eam intuens, Ne timeas, inquit, soror, tyrauni cru- 
ciatus, neque ipsius minas formides. Sustineamus 
paulisper, ut perpetuo requiescere possimus. Infli- 
gite huic, inquit Aurelianus, cruciatus assiduos ei- 
que inculcate, ne surpeba et stulta verba effutiat. 
Audiens hec Juliana, iterum risit, etait : Aureliane 
tyranne atque inique, Dominus Jesu Christus facit, 


Dominum Deum relinquere, coli et terre creato- 
rem, qui nosetenebris eripuit,et a manibus tuis eos- 
demliberavit. Nunquam igitur, Aureliane imperator, 
nobis persuadere poteris, ut lapidibus et statuis 
vestris, voce auditu et anima carentibus, cultum 
prebeamus. Itaque de cetero tormenta quecunque 
vis, nobis admoveas, ut Dei nostri vim cognoscas. 

VIll. Jussit Aurelianus duas ferreas sedes illuc 
afferri, ete balneis publicis carbones congeri, et se- 
des illas vehementer suecendi ; suum vero abdomi- 
ne illitos martyres ipsos supra candentes sedes 
imponi. Quod cum mox faetum esset ; Jam, inquit 
Aurelianus, artibus vestris omnibus superatis, po- 
testis discere, quisnam sit Aurelianus imperator. 


ut neque labores, neque tormenta hec sentiam. p Veniat nunc Christus vester, si potest, et vobis la- 


Tunc Aurelianus, Quamvis, inquit, multas nugas 
effundas, et simules te cruciatus non sentire, faciam 
tamen, ut diutius crucieris, et doloribus suc- 
cumbas. Non sinet, inquit illa, Christus ipse, me 
unquam a te superari. Ille east, qui mihi opem 
affert et nunc,et semper ad finem usque opitulabi- 
tur, quo ipsius potentiam, et nostram Chrisitiano- 
rum patientiam cognoscere possis. Te vero ipse 
Deus meus eterno igni puniet ; exiget enim a te 
animas quas perdidisti. 

VI. His verbis magis exarsit Aurelianus, et jussit 
lebetem afferri, ac picem in eum conjici, atque 
ignem multum infra lebetem accendi, ita ut nemo 
propius accedere posset. Jussit autem in illum con- 
Jici Paulumet Julianam. Qui cum fuissent conjecti, 
oculos in caelumerigentes,ac tanquam unoeodem- 
que ore precantes, hec dicebant: Domine Deus 
patrum nostrorum, Abraham, Isaac et Jacob, qui 
descendisti in fornacem ignis ad Sidrach, Misach 
et Abdenago in Babylonis regione, neque illos 
igne lei permisisti : tu, Domine Jesu Christe, lux 
illa immensa, Patris mysterium et gloria, Deique 
altissimi dextera, qui homo factus propter peccata 
nostra inter homines versatus es, da salutem api- 
mabus,quas inimicus diabolus miserrime deceptas 
etcorruptas, usque ad infimamtartareem sedis vora- 
ginem detrudere conatur: quemadmodum Aure- 
lianus iste, ipsius diaboli discipulus, nunc facit. 
Hec cum illi precantes dixissent, pix effervescens 
in gelidam aquam conversa est, ita ut qui presentes 
erant, Dei potentiam admirarentur. 

VII. Nihilominustamen Aurelianus,proprio furore 
oppressus, Deo gloriam non reddebat, sed magicis 
artibus ea fieri existimabat. Jussit postea e lebete 
illos extrahi, in quibus nec picis odor aliquis ine- 
rat : quin etiam neque in lebete ipsos picis aliquid 
inventum est, sed tantum frigida aqua. Tunc Au- 
relianus : Existimatisne, inquit, eos, qui presentes 
sunt, a vobis circumveniri et adduci, ut putent auxi- 
lium a Deo vestro vobis allatum, et non magicis 
potius artibus hiec facta esse? Non ita, per deosipsos, 
res se habebit;faciam,enim ut cruciatibus affecti,igne 
consumamini,nisi diis ipsis victimas obtuleritis. Ad 


C 


borantibus opem afferat. Respondit statim Aurelia- 
no Juliana : Nobiscum hocin loco Christus, est, nobis 
opem affert, neque sinit ab igne nos tangi. Tu vero 
illum non vides, cum ejus visione indignus sis. 
Moneo te Aureliane, ut insaniam istam omittas, 
et ad Christum accedas, nam si ei credere volueris, 
te resipiscentem amplectetur cum benignus sit ac 
misericors, et humana peccata condonet. Quodsi 
non credideris, seeterno igno punieris. 

IX. Magis iratus est Aarelianus, et jussit carni- 
fices capite truncari, quasi pecunias a Christianis 
accepissent, ut illis parcerent. Cum vero ad mortem 
deducerentur carnifices, hortabatur eos Paulus his 
verbis : Nolite timere, neque enim in reternum mo- 
riemini, sed sanctorum participes futuri estis, et 
coelestis regni Πθρυθάθς. Hec cum audissent carnifi- 
ces, constiterunt, ita Deum orantes ; Domine Jesu 
Christe, quem Paulus et Juliana predicant, adesto 
nobis, et in confessione tua fac nos perfectos esse, 
quoniam nihil mali fecimus, et morimur. Hec cum 
dixissent, obtruncati sunt. Eorum alter, Quadra- 
tus ; alter, Acacius dicebatur. 

X. His igitur martyrio consummatis, jussit Au- 
relianus alios carnifices ignem afferre, ef supra 
carbones salaspergere, ut ignis ipse vehementer ac- 
cenderetur. Tum Juliana : Aureliane, inquit, Ty- 
ranne et nefarie, cur teipsum affligis? Video enim 
te cruciari, etomnibus modis furore detentum affli- 
gi, denique ut serpentem aliquem exsibilantem, 
venenum contra nos effundere ; sed nibil] tamen 
proficies, cum Deus ipse nos corroboret, ut pravas 
tuas cogitationes sustinere possimus. Itaque cum 
adversus nosnihilefficere potueris, magis erubesces, 
et a nobis ipsis abstinebis. Aurelianus jussit illos 
exsolvi, et in carcerem detrudi, atque ligna que- 
dam maximi ponderis in eorum cervices imponi, 
pedes etiam compedibus ligari, catenis manus de 
vinciri, et ferreos clavos sterni, utillis configeren- 
tur neque Christianorum aliquem permitti ad eos 
ingredi, ne cibus afferretur. Illos igitur carnifices 
in carcerem duxerunt, queque ab Aureliano jus- 
αἱ fuerant, eis fecerunt. Cum vero media nocte 
martyres Deum precarentur, lux quedam magna 


5109 


MENSIS AUGUSTUS. 


effulsit in carcere, et. angelus coram illis steil, A et temerarie, curnam heec facinora contra Christia- 


cisque dixit : Paule et Juliana, servi Dei altissimi, 
surgite et Deum orate. Hec dixit angelus, et ad eos 
accessit : ac statim instrumenta, quibus eorum col- 
laconstricta erant, tetigit, statimque tam illa, quam 
reliqua ferrea et lignea vincula confracta, de justo- 
rum,martyrum corporibus exciderunt: due autem 
sedes pannis stratee, et mensacoram ipsis illico αρ: 
posita est, omnigenis ferculis plena, eisque ange- 
lus dixit : Venite, requiescite, et cibum sumite; 
quem misit vobis Jesu Christus. Paulus et Juliana, 
earelatati, discubuerunt. Cumque panem ipsunt in 
manus sumpissent, et oculos in ecelum erexissent, 
Deo ipsi gratias egerunt, et cibi parlicipes facti 
sunt. Viderunt carceris custodes lucem illam ma- 
gnam; cumque ad eos repente introivissent, quod 
facium fuerat didicerunt, ipsos insuper comeden- 
tes, et hilares factos viderunt. Itaque cum illis re- 
cumbentes et ipsi comederunt, Deoque laudem et 
gloriam dederunt, qui talem gratiam filiis hotni- 
num contulisset, ita ut plerique ex ipsis Deo credi- 
derint, et Christiani evaserint. 

XI. Tertio post die Aurelianus, cum in tribunali 
sedisset, jussit sanctos martyres PauJum et Julia- 
nam illuc duci, quibus ait : An nondum tormenta 
ipsa vos docuerunt, ut ab ista insania vestra dis- 
cedatis, ei deos adeuntes, illis victimas offeratis ? 
Hec, inquit Paulus, stultitia mibi sit, et omnibus, 
qui Deum ipsum diligunt. Quod enim stultum est 
Dei, sapientius est hominibus ; et sapientia hominum 
stultitia estapud Deum. Desipiens profecto et insa- 
nus essem, si a Deo ipso deficiens, demones ve- 
stroscolerem. Denuo Aurelianus,bili percitus, jussit 
illos in ligno suspendi, et cruciari. At illi Deum 
orantes, hiec dicebant : Domine Jesu Christe, Fili 
Dei viventis, lux Christianorum, et fides, que 
neque concuti, neque ab adversariis expugnari, 
aut dissolvi potest : ostende faciem tuam, et 
nobis opem feras, neque nos destituas propter san- 
etum nomen tuum. Cum igitur carnifices diutiusil- 
los cruciarent, et Christus eorum cruciatus subleva. 
ret, nihil omnino martyres tormenta illa sentiebant. 

ΧΙΙ. Unus vero e carnificibus, nomine Stratoni- 
cus, cum staret ad sinistrum Juliane latus, et tor- 
menta in eam inferret, ejus pulchritudine captus, 
manus ab ea continebat. Cujus sensum atque ani- 


nos pairare audes? Quidnam homines Deo ser- 
vientes commiserunt, ut ita crudeliter et immaniter 
eos orucies *An quia Christum omnium dominato- 
rem venerantur ? Hec cum audiret Aurelianus, ita 
obstupuit, ut hora una mutus remanserit. Tandem 
respondens : Tune etiam, inquit, Stratonice, 
istorum stultitiee atqueinsanie particeps factus es ? 
An Juliane pulchritudo te decepit, etejus jucun- 
dis sermonibus allectus es ? Stratonicus cum in 
eclum oculos erexisset, dein Paulum ac Julianam 
inligno supensos circumspexisset, crucis signo 
munitus, illorum aspectus tales vidit, quales ango- 
lorum Dei facies esse solent. Mox accurrit, et deo- 
rnm aram calcibus conculcavit, eamque evertens, 
ait: En etegoChristianus sum ; facias licet quidquid 
libet. Furore accensus Aurelianus, jussit ejus 
caputabscindi. Cumque sententiam imperator tulis- 
set, venit ad eum locum in quo martyrium obitu- 
rus erat ; ubi cum genuainclinasset, ita oravit : 
Domine Jesu Christe, quem Paulus et Juliana con- 
fitentes, invicti permanent a divinitate tua serva- 
ti,et Aureliani tyrannidem confundentes ; tu,qu&eso 
et animam meam accipe in coeleste regnum tuum, 
meam, inquam, animam,qui brevissime hore spa- 
tio nomen tuum confessus sum, presente Aure- 
liano. His dictis, ille caput extendit, et carnifice 
obtruncatus est. Venerunt autem Christiani, et 
ejus reliquias collegerunt. 


XIII. Paulus vero et Juliana cruciatus fortiter 


C sustinebant. Tunc Aurelianus Julianam affatus : 


O scelesta, inquit, et impia muliercula, quomodo 
intormentis exsistens, caruificem decipere potuisti, 
eique mortis causam afferre ? Non ergo, inquit Ju- 
liana, illum decepi, vel mortis causam attuli, sed 
qui me assumpsit Jesus Christus, ille ipse et huno 
dignum fecit, ac vocavit ; nisienim dignus fuisset. 
nunquam ad martyrii palmam pervenire potuisset. 
lllum igitur in regno celorum requiescentem aspi- 
cies, te vero in gehenes flamma puniri senlies. 
Tunc quidem pectus tuum, infelix, percuties, cum 
inferiorem hominem, teipso apud Christum pre- 
stantiorem videbis, et dolore affectus, clamabis, 
Dei misericordiam implorans, quam tamen impe- 
trare non poteris. Post heec jussit Aurelianus illos 


mum cum beata et sancta Juliana cognosceret, si- D e ligno detractos,in carcerem interiorem concludi, 


nistrum pedem extendit, et calce illum verberans: 
Satratonice, inquit, fac quod jussus es 8 tyranno 
Aureliano, neque manusa me contineas mihi par- 
cens ; ego enim habeo Regem meum Dominum 
Jesum Christum, Deum seternum, et anime mee 
curatorem, qui corporeis laboribus me sublevat, 
atque ita presentes cruciatus non sentio. Hec 
cum Stratonicus audivisset, statim ensem, quem 
manu tenebat,abjecit; cumque ad tribunal Aureliani 
cucurrisset, clamans : Aureliane, inquit, tyranne 


* | Cor. 1, 20, 25. 


et omnes, veneficos ac preestigiatores vocari, qui 
feras omnes, quascunque haberent, acerbissimas, 
hoc est, viperas, aspides, cerastes ac dracones, 
afferrent, ut una cum Paulo et Juliana in carcere 
concluderentur. Cum igitur feras attulissent, quem- 
admodum 8 tyranno jussi fuerant, simul cum 
Paulo et Juliana eas concluserunt. Serpebant au- 
tem fere ille, et ad pedes beatorum martyrum 
assidebant, intentis quidem oculis eorum facies 
aspicientes, sed nihil tamen nocentes. Paulus au- 


381 MARTYRIUM SS. PAULI ET JULIANAE. . 


982 


tein et Juliana sedebant psallentes, et Deum col- Α indignus eset alienus ? Jussit Aurelianus Julianum 


laudantes. 

XIV. Manserunt autem serpentes ille tres dies 
et tres noctescum martyribusclause. Tertio autem 
die misit Aurelianus sub noctis tempus, ut disceret, 
an a serpentibus consumpti essent. Venerunt, qui 
missi fuerant ad eum locum : cumque ad januam 
accessissent, eos, psalmos canentes et Deum lau- 
dantes, audiverunt. Cum vero accuratius scire vel- 
lent, quo pacto res se haberet, ascenderunt in lo- 
cum quemdam superiorem. Unde per fenestram 
speculati, viderunt Paulum sedentem simul cum 
sorore sua Juliana, et angelum Dei stantem in 
conspectu ferarum, neque permittentem feras ac- 
cedere. Cucurrerunt igitur illi, et Aureliano omnia, 


semoveri, et Paulum reduci ; cui dixit. En, Paule, 
soror tua promisit mihi se diis sacrificaturam ; 
qua idcirco mihi uxor erit, totiusque regni mei 
domina. Fac igitur et tu quod dico, et sinas tibi 
persuaderi ut diis sacrifices. Ad heec Paulus : Vere, 
iuquit, mentitus es, idque tuo malo ; sed nihil 
alienum fecisti a patris tui diaboli disciplina, cum 
id facias, quod ille solet : neque enim aliquem 
subripere potestis, nisi mendacia contingendo. 
Sed frustra laboras, namque nos non decipies ; 
ne si totius quidem orbis terrarum imperium nobis 
pollicereris. Minime, inquam, nos circumvenire 
poteris. 

XVII. Quousque tandem, inquit Aurelianus,inju- 


que viderant, nuntiarunt. Surrexit Aurelianus di- p riam nobis facis ? Annonerubescis,nugator et insi- 


luculo, et sedit pro tribunali, et jussit veneficos 
feras suas illinc evocare, et martyres duci ad tri- 
bunal. Accesserunt venefici ac januam, et feras eo 
inodo, quo solebant, vocare cceperunt. Cum vero 
fere ipse illis non obedirent, januam patefece- 
runt, et fere uno impetu omnes exierunt, οἱ quos- 
cunque iafideles homines prope januam invene- 
runt, statim interfecere, et ad deserta loca aufu- 
gerunt. 

XV.Carceris autem custodes Paulumet Julianam 
ad Aureliani tribunal duxerunt. Tyrannus igitur 
eos intuens, ac ridens : Beatum, inquit, me hodie 
existimo, quod vestra consuetudine fruor ; fortasse 
enim magnum aliquid a vobis lucrifaciam, et per 


deos ipsos, si quidem mihi verum dixeritis, multa C 


et magna dona a me percipietis, et regni mei po- 
testas penes vos erit. Nunquid vos deum Apollinem 
presentem, et vobis opitulantem, ut audivi a 
quibusdam speculatoribus, vidistis? Nos, inquit 
Paulus,nullum Apollinem cognovimus,nam sumus 
ex eorum numero, quibus Deus salutem dedit. Tua 
vero anima ad mortem usque perdita est. Non 
enim sapis, neque resipiscere vis; quin imo multus 
tyrannidis tue furor ad blasphemiam te convertit, 
quippe qui angelum, quein misit Dominus Jesus 
Christus ad obturanda ora serpentum, qua tua 
est arrogantia et temeritas, Apollinem fuisse dicis. 
Tune iratus Aurelianus, jussit plumbeis globis 
Pauli maxillas contundi, atque illi dici : Ne ita 
insipienter εἰ arroganter loquaris, cum scias te 
imperatori assistere. 

XVI. Jussit postea e tribunali Paulum abduci, 
et Julianam ejus sororem coram sisti, quam his 
verbis aggressus est : Queso, anime mes domina 
Juliana, queso, inquam, et te hortor,ne fratris tui 
insaniam imileris. Video te puellam prudentis- 
simai, multa sapientia refertam. Obtempera con- 
siliis meis, et columnas aureas per totum terrarum 
orbem, tuo nomine inscriptas, erigam. Tunc illi 
Juliana : Minime, inquit, me decipies, Aureliane 
tyranne et impie.Non circumvenies Dei altissimi 
servam. Ne mihi eternam mortem suggeras. Vis- 
ne me privare Dei gloria et ccelesti regno, quo ut 


diens ? Per deosipsos ego omnium generum tor- 
mentis affligam, et nemo e manibus meis auferre 
poterit. Jussit igitur ignem afferri,et quatuordecim 
virgas ferreas,easque in ignem conjici,et valde ac- 
cendi :tum Pauli manus et pedes ligari,ferreumque 
vectem inter manus et pedes injici, et in terram 
defigi, ac sic virgis ignitis binis per vices "aulum 
percuti, Juliana vero jussit in lupanari con- 
stitui.ltaque multi e tucbailla, que circumstabat, 
scelesti et nefarii homines, certatim contendebant, 
quis ad eam primus ingrederetur. Erantenim velut 
equi hinnientes, ejus puelle forma incitati. Cum 
vero in eo loco, in quo Aurelianus jusserat, con- 
stituta esset, statim angelus Domini descendit de 
ccelo, et dixit: Ne timeas, Juliana ; Dominus 
enini Jesus Chritus, quein tu colis, misit me, ut te 
protegam,et sanctum nomen ejus notum faciam 
omnibus timentibus eum. Cum vero inulti ad vir- 
ginem accederent,etejus pulchritudiue frui vellent, 
angelus excussit e pedibus suis pulverem, et in 
eorum oculos injecit, ita ut eos excecarit. Quapro- 
pter neque amplius cernebant, ubi essent, aut quo 
irent,neque ad illam accedere poterant. Id cum 
turbee vidissent, quod admirabiliter factum fuerat, 
uno animo clamabant: Magnus est Deus Pauliet Ju- 
liane qui ubique eos servat et protegit, qui illum 
timent. Qui autem exceecati fuerant, flexis genibus 
supplices ejusopem implorabant, dicentes : Juliana 
serva Dei altissimi, peccavimus quidem contra te, 
cum stulte atque insipienter nos gesserimus ; sed 
tu da, quaesumus, nobis veniam, ut Dei serva : 
et precare Christum tuum, ut nobis visum restituat. 
Eoruin misericordia commota Juliana, paululum 
aqu& accepit: et cum oculos in ccelum extulisset, 
Deum invocavit, ita dicens : Domine Jesu Christe, 
auctor omnium salutis, exaudi me, et nunc etiam 
ostende miracula et prodigia que facis propter 
nos filios hominum. Restitue his viris facultatem 
videndi, ut sanctum et gloriosumn nomen tuum ce- 
lebretur. Hec cum dixisset, aquam supra turbas 
illas infudit, et omnes, qui excecati fuerant, vi. 
sum receperunt. Tum illi ad terram prostrati, 
gratias Deo reddebant, poenitentiam agentes. Cum- 


983 


MENSIS AUGUSTUS. 


584 


que peccata sua confessi essent, Christiani facti A Hec cum martyres precarentur, multi ex Greecis, 


sunt. 

XVIII. Paulus vero, de quo dicebamus, cum 
a carnificibus cruciaretur, virgis illis ferreis diutius 
pereussus vociferabatur, hec dicens : Aureliane 
tyranne et nefarie, quidnam mali commisi, ut sic 
crudeliter et impie me crucies ? Verum me quidem 
atormentis Dominus meus]Jesus Christus sublevat : 
te vero manet hereditas eterni illius ignis, qui 
paratus est tibi, et diabolo hec adversus nos sug- 
gerenti. Et ubinam, inquit Aurelianus, Paule, est 
Juliana soror tua, quam ais esse temperantem et 
virginem ? En illa ad lupanar ducta est. Num putas 
adhuc esse virginem ? Ad heec Paulus : Scio, inquit, 
illum ipsum Deum, qui semper a tuis pravis cogi- 


Dei potentiam contemplantes, animo compunceti, 
ab idolorum superstitione defecerunt, et Christi 
fldem secuti sunt ; multi etiam carnifices, qui eos 
verber&verant, cum Dei tanta in illos beneficia 
collata vidissent, mutato consilio, Christi fidem 
ampilexi sunt. 

XX. Perlata vero sunt h&c omnia ad Aurelia- 
num, qui jussit, illos ita ut erant, in fovealapidibus 
obrui.Sed ecce repente tonitrui sonitus cum multis 
fulguribus, et nubes huc atque illuc agitate, et 
ignis plene, usque ad Aureliani conspectum de- 
venerunt, et ignem illum in terram effuderunt, 
voxque hec e ccelo ad eum demissa est : Aure- 
liane, ingredere in abyssum gebenne ignis, para- 


tationibus me liberavit,sororis etiam mes propu- B tam tibi et patri tuo diabolo. Heeccum facta essent, 


gnatorem fuisse, et intactam ab omni labe con- 
servasse.Misit enim angelum suum e cclo,ut eam 
custodiret. En ut sine macula, et virginitatem pu- 
ram habens, revertitur, ut videat vincula mea.Mise- 
rat enim Aurelianus,utJuliana duceretur.Que cum 
venisset ad tribunal,et Paulus eam vidisset, multo 
gaudio plenus risit. Aurelianus vero: Num, inquit, 
Juliana, amatores tui pulchritudine tua satiati sunt? 
Atilla dixit: Meapulchritudo,meum ornanemtumet 
decus Christus est, qui misit angelum suum,et me 
abjectam atque humilem servam protexit : quoniam 
fidem et spem meam in illofixam habeo. Quapro- 
pter gratias illi ago, et sanctum ejus nomen col- 
laudo, quod ipse est, qui facit mirabilia solus *, 
et non est alius Deus preeter ipsum. 

XIX. Jussit deinceps Aurelianus Paulum exsolvi, 
et foveam quamdam effodi, tàm longam, quanta 
est trium hominum statura ; tum ligna et ignem 
afferri, atque in fovea illa succendi. Fecerunt 
carnifices,quod jussum fuerat, admodum studiose ; 
nam et foveam statim effoderunt, et ignem vehe- 
menter accenderunt. ltaque Aurelianus jussit Pau- 
lumet Julianam in ignem illum conjici.Sancti vero 
martyres, Deum collaudantes, Salvatorem ac Domi- 
num Jesum Christum invocabant ad opem sibi 
ferendem. Cum autem ad eum locum venissent, 
sua membra crucis Christi signo munierunt, et 
sponte se in ignem conjecerunt. Erant autem in 
igne illo Deum laudantes, et ejus gloriam preedi- 
cantes. Ecce autem angelus Domini descendit de 
eclo, etfumum unacum igne foras excussit, neque 
permisit sanctos martyres vel paululum ab igne 
perturbari. Stabant itaque in fovea illa rectis cor 
poribus, divinas laudes proferentes in hanc sen- 
tentiam : Benedictas es, Domine Deus Rex seculo- 
rum, qui memor fuisti humilitatis nostre et pre. 


sentia tua ignis flammam ezxstinxisti propter boni- : 


tatem tuam,que facitut peccata nostra non recorde- 
ris. Tu nosindignos,salvos atque incolumes eripuisti 
a cogitationibus tyranni Aureliani, qui suo imperio 
ita intumescit, quasi futurus sit immortalis. 


* Psal. Lxxi, 18. 


misit Aurelianus, et jussit athletas et Christi mar- 
tyres ex fovea illa extrahi, et in carcerem conjici. 
Itaque sancti martyres Dei gloriam laudabant in 
omnibus his, que Deus ipse mirabiliter illorum 
causa fecerat. Septimo die postea diluculo Aure- 
lianus sedit in tribunali, et jussit sacerdotes afferre 
quotcunqueidola habebantargento etauro confecta 
8ο pretiosis lapidibus ornata. Que sacerdotes ipsi 
mox in conspectu Aureliani constituerunt, cum 
stravissent sub ejus pedibus purpuram regalem. 
Tum Aurelianus : Vocate, inquit, Paulum et Julia- 
nam. Quos cum vidisset ante tribunal consistentes, 
animo et vultu valde irato illis minatus, dixit : 1te 
nunc, ei diis sacrificate ; nolim enim existimetis, 


c manus meas vos evasuros. Subrisit Paulus, et ait : 


Nunquam, tyranne,Deum nostrum derelinquemus, 
qui ccelum et terram effecit. Ne putes amplius, 
idolis tuis cultum nos allaturos. Tum: Aurelia- 
nus : Violenta, inquit, morte dignus es, Idolane 
tibi hec videntur ? Neque intelligis, que vis in 
illis sit ? 

XXI. ad hec Paulus : Jupiter iste, quem tu 
deum esse dicis, homo quidam fuit fugitivorum 
filius, qui artem magicam bene edoctus fuerat : 
cumque preeter ceeteros homines esset incontinen- 
tissimus, et libidini maxime deditus, ac quorum- 
dam pulcherrimas uxores atque fllias adamasset, 
se continere non potuit quin cum illis commisce- 
retur. Qui modo in taurum mutatus, modo 
avi similis, aquile scilicet, ac cygno, mulie- 
res nonnullas ex jam dictis circumvenit, 
et à mente alienatas in eam miseriam im- 
pulit, ut ipsum tanquam deum colerent. Ad hsc 
et alias mulieres per forme mutationem et pre- 
stigias decepit, aurum commutatus. Et ne alia 
ejus libidinosa facinora hoc loco narrem (scio te 
ad iracundiam concitari : sed licet irascaris, dicam 
tamen nihil veritus) iste, qui prope Jovem positus 
est, et Apollo dicitur, an non ex adulterio genitus 
est e muliere quadam, que Latona dicebatur, 
queeque illum peperit inter duas arbores, qui et 


585 


MARTYRIUM SS, PAULI ET JULIANJE 


$86 


militum Christianorum, a Trajauo, dum in Oriente A benefaciens omnibus, ac liberans eos 8, qui a dia- 


ipse opera nefaria commisit, patrem Jovem imita- 
tus ? Eodem modo et Dionysius vester ille deus, 
an non et ipse ex adulterio genitus est ex Semele 
Cadmi filia? Nugator, inquit Aurelianus, et sceleste, 
an non ex Junone deorum matre Bacchus genitus 
est ? Risit Paulus, et ait : Estne deus, qui ex 
muliere genitus incipiat esse deus, aut qui uxorem 
habeat? TuncAurelianus: Quousque, inquit, multas 
nugas effudens diis maledices ? an non et vester 
Christus,quem vos Christiani Deum coelestem esse 
dicitis, ex mullere genitus est ? Respondit Paulus: 
Non estu dignus, qui Dei mysterium audias. Verum 
ne oratione tua multos eorum, qui presentes sunt, 
circumvenias, necesse est aperire id, quod queris. 


bolo vexabantur. Postea in ligno crucis suffixu: 
est, ut salutem daret mundo, qui perierat diaboli 
violentia et fallacia. Idem corpore mortuus est. 
Cumque ad inferos descendisset una cum sancta 
anima illa sua, contrivit portas ereas, et vectes 
ferreos confregit * : atque in caliginosa inferorum 
penetralia ingressus, eripuit eos qui vinculis deti- 
nebantur, et ex carcere diaboli illos in superiorem 
regionem eduxit 1*. Quod totum ipsius benignitati 
acceptum referetur. Cum vero ita post tres dies a 
mortuis resurrexisset, apparuit suis discipulis 
atque apostolis, et aliis multis, qui vere in eum 
crediderant: etcum aliquoties commedisset et bibis- 
set cum apostolis per dies quadraginta, sic postea 


XXII. Initio Deus ipse cum ccelum et terram, p in ccelum assumptus est, et sedet ad dexteram 


mare et omnia, que in eis sunt, effecisset, homi- 
nem effiaxit ad imaginem et similitudinem suam. 
Purum enim ἃ malitia, innocentem, justum, pie- 
tate preditum creavit illum Deus, etin paradiso 
deliciarum pleno eum collocavit. Paterautem vester 
diabolus non ferens tantam hominis felicitatem, 
Evam seduxit, et per illam, Adam ad divini pre- 
cepti transgressionem impulit. Quo factum est, ut 
et Adam ipse tanquam transgressor e paradiso 
expulsus sit, et genus omne humanum morti et 
peccati poene obnoxium evaserit. Quamobrem 
ccelestis Pater et omnipotens Deus misericordia 
motus, humano generi subvenire volens, misit 
Filium suum, ut humanam carnem susciperet, οἱ 
Adam so!veret, eosquequi ab injusto detinebantur, 
Ipse igitur Deus, Verbum Dei ac Patris Filius, 
ante swcula omnia est sapientia ipsius, et poten- 
tia et dextera : qui per archangelum Gabrielem 
annuntiatus fuit sancte illi Virgini pure atque 
honestissime,ex prophetico et regio genereoriginem 
ducenti. In cujus utero Deus ipse, hoc est, cceleste 
Verbum, quod oculis corporeis non cernitur, habi- 
tans, suscepit corpus, cum Gabriel ita Mariam ipsam 
affatus esset : Ave gratia plena : Dominus tecum ; 
et paulo post : Spiritus sanctus superveniet in te, et 
virtus Altissimi obumbrabit tibi : ideoque quod 
nascetur ez tle sanctum, vocabitur Filius Dei *. 
Genitus igitur fuit Deus et coeleste Verbum per 
Virginetn, omnilabe purissimam, corpore,tanquam 
veste quadam, indutus propter humane salutis 
dispensationem. Nemo enim poterat Deum verum, 
ita ut est, presentem videre, cum Deus ipse sit 
ignis consumens *, neque hoino aliquis vivens Dei 
faciem videre possit. ! Hujus igitur dispensationis 
causa Deus noster, quod ad carnem pertinet, 
genitus fuit, et ut infanslacte nutritus est, cum 
esset tamen divinitate perfectus. Insuper factus est 
puer, et juvenis, cumque hominibus, ut homo, 
conversatus est annos triginta tres, urbes, regio- 
nes, et castella orbis terrarum pertransiens, et 


5 Luc. 1, 28, 32. 
1ο [ Petr. 1n, 19: 


PATROL. Ga, CXV. 


* Deut. ιν. 24 ; Hebr, xi, 29. 


Patris cum corpore illo, quod ipse Deus Verbum 
sibi copulavit.Nunc igitur diabolus dolore affligitur, 
Illum enim Christus ipse Christianorum pedibus 
conculcari fecit, qui per sanctum ipsius nomen 
ingrediuntur in regnum celorum : a quo regno 
tualienus es. Habes enim sortem et partem eteter- 
nam ignis gehennam, hereditatem diaboli patris 
tui precipiens. 

XXXIII. His auditis, Aurelianus pre furore vultu 
mutatus est, et dentibus stridere ccpit, exar- 
descens in illum, cui et respondens: Multas, 
inquit, nugas te modo effundentem passus sum, 
patientiam in te, nugax et sceleste, audiendo reti- 
nens. Tu vero quandiu perges me contemnere, et 


C diis maledicere ? Nunc igitur nisi diis immola veritis, 


D 


pessimis modis vos perdam, ita ut nemo possite 
manibus meis vos eripere. Tum Paulus et Juliana 
concordi animo et magna voce clamantes : Nos, 
inquiunt, Christiani sumus, et in Christo ipso spes 
nostras collocatas habemus ; daemones non adora- 
mus idolis tuis non servimus, tormenta tua non 
timemus. Excogita igitur quoscunque vis crucia- 
tus, fidem enim in Deo habemus, fore ut a nobis 
supereris, quemadmodum pater tuus diabolus a 
Christo superatus fuit, qui nos etiam robustos fa- 
cit, et pravas artes tuas expugnat. Hec cum audis- 
set Aurelianus, jussit lignum quoddam magnum 
afferri. Quod cum allatum fuisset, fecit Paulum 
in eo alligari. Carnifices vero ejus manus colliga- 
runt. Tunc Aurelianus precepit accensas lampades 
afferri, et in ejus faciem injici, precone ita voci- 
ferante : Ne in orbis terrarum dominos coutume- 
liosus sis, neve in ipsos maledicta conjicias. 

XXIV. Juliana cum fratrem suum igne comburi 
spectaret, summa voce clamavit: O tyranne et 
sceleste, quid mali frater meus commisit, ut ita 
crudeliter eum crucies ? Jussit Aurelianus et 
Julianam in ligno alligari et accensas faces in os 
ejus etin totum corpus adhiberi ; cui ct dixit: 
impudentissima mulier erubesoe, quemadmodum 


Exod. xxxiu. 20.  * Act.x, 98. — * Psal. cvi, 16, 


19 


587 


MENSIS AUGUSTUS 


585 


mulieres decet. Tum Juliana ridens : Vere, inqait, A in coelum erexit, et Deo gratias egit, &c crucis si- 


Aureliane, te admonentem acceptum habeo, eo 
quod dixisti : Cum sis mulier, erubesce ; revereor 
enim, et erubesco Christum Dei viventis Filium, 
qui est ante faciem meam, neque illum possum 
derelinquere, et d&mones colere. Furore accensus 
est Aurelianus, cum se ab illis irrisum videret. 
Itaque jussit carnifices ignem per totum corpus 
illorum circumferre. Quod cum illi mox fecissent, 
tota civitas, que sanctorum martyrum spectaculo 
intererat, voce magna clamabat : Imperator Aure- 
liane, injuste judicas, injuste illos crucias. Si no- 
lunt diis sacrificare, sententiam contra illos feras. 
Tum Aurelianus, cum metueret, ne populus 
seditionem adversus ipsum concitaret, sententiam 


tulit, ut eorum capita truncarentur, et corpora p 


canibus ac feris et volucribus coli projicerentur. 

XXV. Itaque decimo septimo die mensis Augusti 
exierunt simul letantes, atque versum hunc psalmi 
concinentes : Salvasti nos, Domine, ab affligentibus 
nos el odientes nos conf'udisti. Cum vero ad locuin 
martyrii venissent extra urbem, Paulus rogavitcarni- 
ficem, ut Julianam prius quam ipsum, securi percu- 
teret. Juliana vero, cum faciem suam Christi signo 
munisset, admodum leeta collum extendit, eamque 
spiculator securi percussit. Paulus igitur cum soro- 
rem Christi martyrio perfunctam vidisset, oculos 


1! Psal. xit, 8. 








gnoseitidem muniens collum suum extendit : quem 
etspiculator mox obtruncavit. 

XXVI. Erant illorum corpora extra urbem ja- 
centia, cum e loco illo ea tollere Christiani prohi- 
berentur. Milites enim, ita ut jusserat Aurelianus, 
observabant, ne quis reliquias illas auferret. Venie- 
bant autem in eum locum lupi, canes et volucres, 
et oirca sanctorum martyrum corpora sedentes, 
illa custodiebant : cumque muscas et ejusmodi 
animalia supra corpora illa sedentja viderent aves 
ipse alis ea expellebant, non permittentes, ut in 
sanctis illis corporibus insiderent. Itaque septem 
dies et septem noctes fere 8ο volucres coli circa 
martyrum reliquias consederunt. Ceterum nun- 
tiatà sunt omnia haec a militibus Aureliano. Qui 
cum ea audivisset : O furorem, inquit, pessimum 
Christianorum istorum, quos ne mortuos quidem 
superare potuimus, Misit igitur, et millites ipsos 
nootu illinc abduxit : neque enim volebat de die 
eos illinc removere, ne a Christianis, irriderentur, 
Cum vero dies illuxisset, exierunt Christiani, et 
mariyrum corpora curantes, sumptuose in pace 
condiderunt, regnante Domino nostro Jesu Christo, 
cum quo Patri simul et sancto Spiritui sit gloria, 
honor et imperium nunc et semper, etin ssecula 
seeculorum. Amen. 





DE S. ANDREA TRIBUNO 


AC SOCIIS 


MATYRIBUS IN CILICIA. 


(Acta 88. Bolland. ad diem 19 Augusti.) 


$1. Publicaeorumveneratio, women S. Andree con- C tyris nec noneosdem numero socios signant Mensea 


fusum, Acta, martyrum numerus. 


Nomen hujus celeberrimi martyris ac sociorum 
quam sit memorabile, quantaque aqud posteros 
manserit in benedictione, testantur affatim monu- 
mentaantiqua, que ad nos usquede illis sunt trans- 
missa. [ncipiamus & Fastis Grescis. Typicum, quod 
sub S, Sabbe nomine citatur, mominit hoo die 
« Sancti martyris Andree, ducis militaris, ac socio- 
rum bis millequingentorum et nonaginta trium. Me- 
nalogium Sirleti sic habet: « Natalis sanctorum mar- 
tyrum Andree, ducis exercitus, etsociorum duorum 
millium quingentorum nonaginta trium, qui Maxi- 
miani persecutoris temporibus delati &pud Antio- 
chum ducem exercitus quod essent Christiani 
perseverantes in Christi confessione, ense percussi 
sunt.» Eumdem cum honorifico nomine megalomar- 


D 


magna impressa, ac sequentes illis accinunt versi- 

culos : 

Ἓστησε τμηθεὶς αἱμάτων λέμνας ὄχλος 

Lol τῷ παραστύσαντι λέμνας ὑδάτων. 

Ἐννία καὶ Φδεκάτω τάµον ᾿)Λνδρέου αὖχενα orb. 
πρὀν. 

Truncata rivos sanguinis pro te deatt. 

Turba hac, aquarum, Christe, qui rivos. dabas. 

Nonapost decimam collum Andream Abscidit ensis. 

Censeo alludere poetam ad genus martyrii, et ad 

salutarem fontem : dequo vide Acta num, 14 12 οἱ 

13. Dieta Mena peculiarem 80 solennem faciunt 

de S. Andrea memoriam in Officio sacro hujus 

diei, condito etiam Canone in honorem Sancti, 

cujus hioc est acrostichis : 

Ὕμνοις κροτῶ σε, ᾽Ανδρέα, Zrpatuate. 

Laudes tuas, o Ductor Àndreá, 616. 


.VITA S. ANDREE, 


990 


orro hodierni nostri pugiles in variis aliis À cia natalis sancti Andree tribuni, etsociorum mi- 


sacris memorantur: et enim in Kalendario 
norum apud Possevinum fit mentio S. Mart. 
8: in Meneo Chiffletii, 'Avdpéou Σρατολάτου, 
& militaris ducis. Martyrologium Arabico- 
tium ac ms. Taurinense cum ipsius tum so- 
n in genere meminere ; quorum numerum 
αἰπαί Menologium Slavo-Russicum Spar- 
ldiaaum eodem modo, quo Typicum ac 
ogium Sirleti.Synaxarium e Menologio,jussu 
imperatoris collecto, post hune titulum, 
nen sancti megalomariyris Andree militie 
&o sociorum ejus, ponit Áctorum compen- 
cujus textus Grrecus excusus datur ad calcem 
mensis Augusti, Latine autem sic sonat : 
hic, imperante Maximiano, dux militum in 
ali regione sub Antiocho, qui universo mili- 
agmini preeerat. A quo postquam una cum 
iditie ducibus missus esset adversus Persas, 
istum invocasset,in fugam egit Persas,et post 
atam victoriam socios nos ad Christi fidem 
xit. Accusati vero apud Antiochum, tanquam 
licio, coram ipso astitere: et ipse quidem in 
'erreo ignito fuit extensus; sociorum autem 
adratis lignis manus transfixi sunt clavis. 
» autem ex aliis mille, jubente Antiocho, e 
is finibus exacti : quos ubi instruxisset San- 
id Christi idem adduxit. Rem ubi compe- 
Antiochus, eosque simul cum his quibus 
4t, esset insecutus,omnes ense interemit,om- 
[ue postremum Andream, illustrem Christi 
rem, et inter athletas fama celebrem.» 
m memorabile hujus nostri Megalomartyris 
igni martyris nomen est apud Grecos, tam 
8 etiam est apud Latinos, antiquissimis uti- 
prime note Martyrologiis inscriptum. Nam 
jus hac die ità eum refert : « Natalis sancti 
, seu sancli Andree martyris, cum sociis 
uobus millibus quingentis nonaginta et sep- 
Ad quam annuntiationem ista jam pridem 
ardo a nobis edito et illustrato observata 
t Andream apud Grecos inelytissimum Mega- 
yrem Martyrologi nostri Latini verosimillime 
'ca appellatione binomium fecerint Magnum 
idream. Sic etenim Beda, prout apud nos 
est,et eo Rabanus, Romanum parvurn, Ado, 
us jam verba dedimus, Usuardus. Melius 
ie legissent, magni Andree: neque enim ve- 
le puto, Martyrologos nostros Andream tri- 
a militum cuim Magno episcopo Anagnino 
idere voluisse. » Hancobservationem de du- 
)mineeidem nostro martyri perperam indito, 
s eonfirmare conabimur. Habemus interim 
üs (nihil quippe cogit omnes illas annuntia- 
huc integras transcribere) magni nominis 
em fuisse S. Andream in Ecclesia Latina. 
andelberto postea agemus. Martyrologium 
ium modernum ita de illo legit ac sociis, 
n tamen numerum non determinat : «In Cili- 


litum, qui victoria de Persis divinitus adepta, ad 
fidem Christi conversi, et hoc nomine accusati, sub 
Maximiano imperatore in angustiis T&uri montis 
ab exercitu Seleuci preesidis trucidati sunt. » 

4. Quia vero circa annuntiationem apud Galesi- 
nium nonnulla mox erunt notanda, illam quoque 
hic preemittere visum est. Sic igitur sonat : « 08- 
saAres&, sanctorum martyrum Magni, Andrese, et so- 
ciorum, quingenti et nonaginta septem, cum leo- 
netn conspexissent in homines a fide alienos sm- 
vientem,ad beati martyris Magni pedes mansuetum 
et prostratum jacere ; rei admirabilitate commoti, 
ad Christi fidem se contulerunt. Quamobrem Ale- 
xandripreessidisjussucapiteplectuntur, Magnus vero 


Β lapidibus obruitur. » Annuntiatio hec convenit S. 


Magno,cujus martyrium pluribus describit Petrus 
de Natalibus lib. 7, cap. 79 ; in quo tamen cum 
nullum de S. Andrea inveniam vestigium, mirum 
mihi accidit, ipsius nomen intrusum legi in 
dicta annuntiatione.Sed res heec pluribus tractatur 
apud nos hac die, qua de sancto Magno Cappadoce 
agitur, pag. 717. Nuncde hallucinatione Martyrolo- 
gorum superius indicata et hic pluribus refellenda 
tractabimus ; e qua videtur originem traxisse Ga- 
lesiniana. 

δ. Et ea quidem est duplex ; altera in eo ver- 
satur, quod S. Andree addiderint nomen non 
suum, Magni videlicel ; altera incertior priore, 
quod alicubi forte S. Magnus aliter annuntietur, 
quam debeat, uti mox referam. Ad priorem quod 
attinet, preter illa, que paulo ante premisimus, 
hec addo ad majorem illorum confirmationem. Β8. 
ronius in notationibus hac die 19 Augusti ad an- 
nuntiationem Martyrologii Romani Andree tribuni 
et soc., « De his, ait, hac die Usuard. et Ado; 
licet An:Iream eum S. Magno confundant. » Hunc 
errorem etiam castigat Lambecius Commentariorum 
de biblitheca Cesarea Vindobonensi, lib. τη, pag. 
202, ubi occasione versionis Latine et exordii Ac- 
torum S. Andres ac sociorum apud Surium hacdie, 
Martyrium S. Andres, ducis exercitus, et socio- 
rum, auctore Symeone Metaphraste. Vocatur au- 
tem hic Andreas etiam magnus,» étc., sic scribit : 
« Hoc non est intelligendum de nomine proprio 
Magni ; quippe quod S. Andreas Stratelates non 


D habuit, sed tantum de titulo Μεγαλομάρτυρος sive 


Magni martyris, qui illi in hujus narrationis im- 
scriptione Greca honoris causa tribuitur. Per- 
peram igitur et absurde in Adonis archiepiscopi 
Viennensis Martyrologio die 19 Augusti legitur: Na- 
talis sancti Magni seu sancti Andrem,» etc. Merito 
itaque ista, « Vocatur autem hic Andreas etiam 
Magnus » omissa suhbt in editione Surii, anno 1618 
Colonis edita.Hsc de errore isto In alium forte 
lapsus est Wandelbertus, dum eidem martyrum 
manipulo videtur adjunxisse S. Magnum Cappa- 
docem, eui aliam martyrii palestram supra assi- 
gnavimus. Sic enim canit, 


br d 


501 
Magnus et Andreas quarta denaque coruscant : 
Septem nonaginta et quingenti comitantur, 


Quos pariter sancti simul his bis millesequuntur. 
6.Varia sunt Actorum exemplaria.Lambecius loco 
citato pag.204 et 202 unum affert hoc titulo ac prin- 
cipio: Tj αὐτῦ npépa. ΄Αθλησις τοῦ ἁγίου καὶ év- 
défou µμεγαλομάρτυρος Ανδρέου τοῦ Στρατηλάτου, 
καὶ τῶν σὺν αὐτῷ τελειωθέντων δισχιλέων πεντα- 
χοσίων ἐννενήχοντα τριῶν. Ἐν τοῖς χρόνοις τῆς τοῦ 
ἀσεθεστάτου Μαξιμιανοῦ βασιλείας διωγμὸς κατὰ 
Χριστιανῶν ἐγένετο µέγας, καὶ μάλιστα iv τοῖς µέ- 
ῥρεσι τῆς Συρίας εἶχεν δὲ τότε τὸς ἐκεῖσε στρατη- 
γικῆς τάξεως τὴν ἀρχὸν ᾿Αντίοχός τις, δεισιδαίµων 
ἄνθρωπος ὧν, etc. ld est : Eadem die (19 Augusti) 
certamen sanctiet gloriosi magni martyris Andrea, 
ducis ezercitus,et bis mille quingentorum nonaginta 
(rium cum eo peremptorum. Temporibus impiüissimi 
Mazimianiimperatoris magnaadversus Christianos 
mota est persecutio, mazime in partibus Syrias.Qui- 
dam autem Antiochus ,superstitioni deorum addictus 
homo,ibidem tunc ordinis militaris imperium tene- 
bat, etc. Observat Lambecius hanc narrationem 
Latine exstare apud Laurentium Surium, ac Sy- 
meoni Metaphraste ibidem tribui,ut modo indica- 
tum est. Sed nullum ejusdem vestigium invenio 
apud Allatium in Diatriba de Symeonum scriptis a 
pag. 124. ubi Vitas enumerat, quas tanquam Meta- 
phraste proprias signat. Consule quee dicta sunt 
tomo Ili hujus mensis pag. 719 de Actis S.Eupli 
martyris. Habemus etiam exemplar Grecum in 
nostro codice T ms.194, cujus exemplaris titulo 


prenotatur eadam in ms. Ciesar. 45 pag. 221 ex- C 


stare. Aliud Grecum apographum asservamus hoc 
titulo: M«prüpto» τοῦ ἁγίου μάρτυρος τοῦ Στρατη- 
λάτου, ex cod. Ambros. N. f. n. 152,sicutadditur in 
eodem apographo. Incipit : Tóv θαυμαστὸν ᾽Ανδρέαν 
τὸν στρατηλάτην. Mirabilem Andream ezercitus du- 
cem, etc. 

7. Baronius anuo Christi 301 collectionem hi- 
storicam Actorum intexuit: que quidem, ait ibi- 
dem num. 5 germana noscuntur. At, bona emi- 
nentissimi cardinalis venia, non pauc& occurrunt 
difficultates,que illis incommodant. Nam primo, 
ea non esse exarata a scriptore contemporaneo, 
illud est indicio, quod in principio illorum dican- 
tur ista : « Persecutio quedam magna contra Chri- 
stianos commota est. Erat tempore illo Antiochus 
quidam. » Et inferius : « Celeberrimus martyr » 
vocatur Sanctus. Postea vero sequitur : Statim 
autem, quemadmodum sanctus martyr precibus 
suis postulaverat, locus in quem venerandus san- 
guis ille martyrum defluxerat, fons quidam effe- 
etus est, omnigenarum egrotationum sanitatem 
afferens, qui fons ad hodiernum usque diem gra- 
tiis redundat. » An illa auetori synchrono conve- 
niunt ? Secundo, oratio S. Andree, in qua dicit : 
« Domine Deus.. accipe mei peocatoris.. preces, 
eorumque omnium qui mecum sunt.. omnibus- 
que his qui necessitatis temporenostra, qui sumus 


MENSIS AUGUSTUS. 
A indigni, nomina invocaverint, presta petitiones 


illas, queead salutem pertinent ; quique ad locum 
hunc confugerint, eos protege.. et quo loco hu- 
milis sanguis noster effusus fuerit, fiat illis cura- 
tionum fons, » ete. Oratio, inquam, illa merum est 
episodium, cum a nemine potuerit audiri nisi & so- 
lis ipsis martyribus, quibus per tempus non licuit 
eam aliis referre. Accedit eo, quod non satis vi- 
deatur consentanea humilitati Christianae, quee in 
martyribus elucere debet. 

8. Tertio, mirum etiam videri potest, S. An- 
dream, Christi lidem amplexum, preelio uni quin 
imo pluribus, prout apparet, sese exrposuisse, 
antequam petiisset atque obtinuisset baptismum. 
Audiantur Acta : « Inter idolorum cultores velut 
rosa florebat inter spinas.. fidelissimus Dei ser- 
vus et martyr Andreas.. Hic.. Jesu Christi opem 
assecutus adversantium bellorum hostes superabat, 
et multis egregiis ac strenuis facinoribus excelle- 
bat. Bello autem contra Persas ipsi commisso, eos 
solos,quos manifeste cclestis gratia ei designa- 
vit, secum habens, oppositis hostibus preelium in- 
tulit. Jam vero cum esset congressurus cum hosti- 
bus, eorum ingentem multitudinem divinse cogaitio- 
nis argumentum suis militibus proposuit: nondum 
enim Christi Dei nostri fide donati fuerant, qui 
illustrem de hostibus ipsis victoriam deportarunt.» 
Sequitur postea S. Andres confessio, cruciatus in 
ignito lecto eneo, sociorum militum supplicium, 
etc., quibus tandem cum ipsius tum militum sub- 
ditur baptismus, quem dicuntur suscepisse a Petro 
urbis Tarsensis episcopo, postquam eo clam dis- 
cessissent. Nos interim ex dictis concludimus, in 
hujusmodi Actorum historia non tam relucere sin- 
ceram narrationem, quam Greeculi scribillatoris, 
quisquis demum illefuerit,compositionem : id quod 
contirmabitur ex aliis quibusdam incommodis,quee 
inferius proponentur. Vide Adnotata. 

6. Numerus sanctorum martyrum non ponitur 
eodem modo apud Grecos ac Latinos. Hi quippe 
exstitisse illos memorant bis mille quingentos no- 
naginta septem, ex premissis supra num. 8, Μας. 
tyrologium Romanum non signat numerum : in 
cujus determinatione Fasti Greci, num. 1 citati 
fere cum Latinis antiquis consentiunt. Acta nullum 
quidem etiam numerum determinant : sed magnus 
fuerit necesse est, cum ingentem Persarum mul- 
titudinem debellarit, et « Andreas cum tota sua 
fortieLa Deo electa phalange, » uti loquuntur Acta, 
martyrium sitconsecutus ; quamvis « illum milites 
qui ex iis qui cum ipso fuerant: apud Antiochum 
detulerunt, quod Deum. . confiteretur et celebraret, 
in oruce suffirus fuerat.» Verum quo pacto 
tantus coheret numerus,eum Eusebio, qui Eccle- 
siastica Historie & Valesio edite lib. virt, cap. &, 
pag. 296, hec refert : Posiquam.. dux Romani 
exercitus nescio quis (intellige Maximianum Ga- 
lerium) Christianos milites persequi gressus, 
eos, qui in exercitu merebant, lustrare ocepisset 


VITA S. ANDREJ. 


594 


&c recensere, et Christianis liberam eligendi À annum Christi 301, num. 1, Diocletianum imperato- 


potestatem fecisset, ut vel imperatorum jussis 
obtemperantes honoris sui gradum retinerent, vel 
si parere nollent, honore militie nudarentur; com- 
plures regni Jesu Ghristi milites, nominis illius 
confessionem seculari glorie 8ο felicitati, qua frue- 
bantur absque ulla cunctatione pretulerunt. Ex 
quibus pauci admodum (in Greco est εἷς που καὶ 
δεύτερος, id est, unuset alter) non modo dignita- 
tem, verum etiam vitam amittere pro defensione 
pietatis sustinuerunt : cum is qui religioni nostre 
struebat insidias, parce adhuc et raro sanguinem 
quorumdam fundere auderet. Verum ubi apertius 
se ad bellum accinxit, dici non potest, quot et 
quantos Christi martyres in omnibus locis atque 


urbibus passim cernere licuerit, » post. famosum ῃ 


videlicet edictum contra eoclesias propositum Ni- 
comedit, de quo cap. 5 meminit idem Eusebius. 

10. Si itaque pugilum nostrorum martyrium 
differre liceret atque ad illam orudelissimam 
persecutionem, qua in omne genus hominum aty- 
rannis seevitum est, textus Eusebii noncrearet diffl- 
cultatem ; sed cum eo usque non videatur differen- 
dum, saltem secundum Acta, prout videlicet ea 
nune exstant ; non videamus, quo pacto satis com- 
mode ad verba Eusebii responderi queat. Diximus, 
saltem secundum Acta etc., que S. Andree ao so- 
eiorum militum cedem narrant accidisse post 
bellum Persicum ; circumstantia vero illa fortasse 
adjecta fuit a non satis cauto exornalore Acterum, 
que aliunde non suni magne admodum auctorita- 
tis Quidquid sit, nos ingentem illum sociorum 
martyrum numerum, in Grecis pariter ac Latinis 
Fastis consignatum, relinquimus in antiqua sua 
possessione, ita tamen ut, Martyrologium Romanum 
secuti, eum in titulo ante hunc Commentarium 
nostrum non determina verimus. Nunc a numero 
martyrum pergamus ad tempus martyrii. 

8 Il 
Tempus martyrii expensum. 

« Cursum, inquiunt Acta, martyrii sui beatissi- 
mus Andreas cum tota sua forti et a Deo electa 
Phalange perfecit decimo nono die mensis Augusti, 
die Dominico. » Littera G, qu& hic est littera diei 
19 Augusti, non invenitur tanquam littera Domini- 
calis signata ad nostrum propositum, nisi anno 


rem cum suo collega Maximiano tunc triumphassa 
de Persis affirmat ; et ibidem num. 9. « Porro, 
ait, enituit in bello Persico eximia virtus Andree 
tribuni militum, » eto. 

11. Sed Pagius ad dictum annum, num. 2, illum 
triumphum celebratum affirmat « anno 303 » quo 
Lactantius lib. De mortibus persecutorum, eap. 11; 
Diocletianum Rome Vicennalia celebrasse tradit. 
Nam cum triumphus ille Rome exhibitus fuerit, 
ut Eusebius in Chronico, Eutropius et Cassiodorus 
testantur, et ante annum 409 post victoriam 
Persicam Diocletianus Rome non fuerit, liquet eo 
anno triumphum hunc actum esse. Preeterea trium- 
phos cum Vicennalibus et id genus festis de more 
exhibitos fuisse,sepeque dilatos non semel insinuavi. 
Quare licet pax inter Romanos οἱ Persas jam ab 
anno 297 sancita fuisset, tamen triumphus de 
Persis anno tantum 303 actus. Et, nonnullis inter- 
jectis, ad anni 301 numerum 2, quos e Baronio 
citabam, et seqq. observatista : « Diocletianus.. 
nullum hoc anno de persecutione Christianorum 
promulgavit edictum, sed tantum in milites seevi- 
tum, Quare martyres, de quibus Baronius, ante 
annum 303 passi non sunt. » Alii martyres isti 
huo non spectant, sed L. Andreascum suis mili- 
tibus, quorum martyrium ex jam dictis apud Ba- 
ronium, ao criticum ejus, consummatum sit anno 
301. 


12. Sed quo minus eorum adstipulemur senten- 
tie, obstati* : Pax inter Romaunoset Persas jam ab 
anno 297 sancila fuerat, uti modofatebatur Pagius, 
Persis videlicet aGalerio Cesare tunc victis, ex 
eodem auctore ad istum annum num- 6et 7. Cur 
ergo sanctorum nostrorum militum martyrium dif- 
ferri debeat ad annum Christi 904 ? Cur Pagius 
secundum sua principia illud non ponit citius, 
cum anno 298 militum persecutionem affigat, di- 
cens ad eumdem annum num. ? : « Persecutio ad- 
versus milites hoc anno inchoata, ut recte Pros- 
per in Chronico. Sicutigitur persecutio generalis in- 
ipsis utriusque Augusti (sermo est de Diocletianoet 
Maximiano Herculio) Vicennalibus ccpit; sic et 
jeus quaedam velitatio in utriusque Quindecenna 
libus. » 2^: Cum dicant Acta, num. 2 : « Tempore 


29& οἱ 305 ; unde consequens est, ut secundum D illo accidit, ut Persicarum copiarum pars quedan 


Acta innecti debeat martyrium illud anno allerutr. 
Si autem anno 305 id affigas, satagendum est, ut 
dictus annus componatur cum modo, quo Maximia- 
nus martyres tractari jussisse fertur in Actis, et 
cum reliqua eorumdem Actorum serie, rebus ibi- 
dem ita expositis, ut dictu difficile videatur, eas 
accidisse tempore persecutionis generalis Diocletia- 
necs. Adde quod memorent accidisse palmam mar- 
tyrii quando erat bellum illud contra Persas, quo 
8 S. Andrea ejusque sociis insignis victoria relata de 
ipsis fuit ; unde fit, ut tempus martyrii pendeat 
a tempore istius belli secundum Acta, Baronius ad 


fines transiliret, et bellum adversus Antiochum 
suscitaret ; » cumque bellum illud S. Andres ab 
Antiocho demandatum fuerit, non utique ex dictis 
post annum 297, quo « pax inter Romanos et Per- 
sassancita; » quidnam cogit illius ac sociorum 
martyrium procrastinare usque ad annum Christi 
301 ?3* : Cum denique hic annus componi non 
possit eum ratione temporis, quo martyrium aeci- 
disse memorant Acta, nimirum « decimo nono die 
mensis Augusti, die Dominico, » sicut supra obser- 
vatum est ; melius quidem nobis videretur, Acta 
in hoc defendere, et erroris non conderonare, si 


595 


MENSIS AUGUSTUS. 


096 


probabilialiquo argumento eononcompelleremur. Α gentibus barbaris luctaret, cum alii intra laxiores 


Est autem illud. 


13. Theodericus Ruinartius inter Acta sincera 
et selecta a se vulgata, pag. 309 et seqq. editionis 
prime, exhibet Acta S. Maximiliani martyris, in 
quibus preter alia, anno Christi 295 quarto Idus 
Martii eum impellentia ut militie nomen daret, 
dicuntur ista : « Maximilianus respondit : Militia 
mea ad Dominum meum est. Non possum seculo 
militare. Jamdixi, Christianus sum. Dixit Dion 
proconsul: |n sacro comitatu dominorum nostro- 
rum Diocletiani et Maximiani, Constantii etMaximi, 
milites Christiani sunt et militant. » Quomodo 
igitur, si anno 295 milites Christiani fuerint inter 
turmas Maximianietin aula ejus, quomodo, inquam 
in milites nostros Christianos anno Christi 294 sub 
Maximiano s&vitum est ? Accedit eo, quod non sa- 
tis verosimile videatur, tyrannidem persequendi 
Christianos a solo Maximiano esse executioni 
mandatam, nisi post victoriam, que anno 297 de 
Persis relata fuerit, queque animum ejus inflarit, 
cristasque ejus erexerit ad audendum quidlibet. Et 
vero contextus Actorum S. Andres non obscure 
insinuat, Maximianum tunc temporis rem gessisse 
in Oriente: et extra tempus belli Persici videtur 
semper egisse suas partes Illyricum versus, cum 
apud Lactantiumlib. De mortibus persecutorum, cap 
18 dicat: « Jam fluxisse annos quindecim in llly- 
rico vel ad ripam Danubii, quibus relegatus cum 


et quietores terras delicate imperarent. » 

44. Atque hee sunt difficultates, ques in figendo 
tempore martyrii sese offerunt. Quandoquidem 
vero non est mihi promptum solvere hunc nodum 
saltem inherendo Actis, satius esse duxi eumdem 
scindere, et nostrorum Pugilum martyrium ponere 
cum Aetis sub Maximiano, sub quo etiam illud si- 
gnat Martyrologium Romanum, non determinato 
ejusdem martyrii anno. Dixi « saltem inheerendo 
Aclis ; » nam si eorumdem soriptor habuerit ante 
se documenta melioris note, illaque ita transfor- 
marit ornatu ac interpolatione, ut incommoda su- 
perius expensa ad istam causam sint referenda; 
tunc non video cur tempus martyrii innecti non 


B possit persecutioni Diocletianem ; cur non item 


diei Dominico, atque adeo anno ers vulgaris 305, 
post imperatoria videlicet illa edicta (vide Acta 
num. 8) que inde anno ab 303 adversus Christianos 
prodiere ; cur denique cum Aotis dici nequeat 
illud accidisse imperatore Maximiano, nempe veri 
8ο proprii nominis imperatore intelligendo, qui 
ante dietum annum 305 Cesar duntaxat fuerat, 
quamquam cum adjecto jam tum ab anno 292 etiam 
titulo imperatoris, uti legitur apud auctorem neo- 
terioum Gallum Zistori-e imperatorum, Vom. 1V in 
Diocletiano, art. 9, pag. 21. Quia vero plane su- 
pervacaneum judico, alterutrum e duobus, que 
apud me sunt, Graecis exemplaribus supra indicatis 
in Latinum convertere, exhibeo. 





MAPTYPION TOY ΑΓΙΟΥ ANAPEOY 
TOY ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΟΥ 


ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ AYTO. 


MARTYRIUM S. ANDRE/E TRIBUNI 
ET SOCIORUM. 


(Grece nunc primum editur ex cod. ms. Paris., n. 548, sec, xii.) 


4. Imperatore Maximanio homine valde impio, C 


persecutio quedam magna contra Christianos com- 
mota est precipue autem in regionibus Syrie. 
Erat tempore illo Antiochus quidam, superstitioni 
plurimum deditus, militares ordines sub imperio 
suo regens : qui propter idolorum insaniam, con- 
tra pios homines furorem acrem spirabat, Sub eo 
viro, quem Antiochum nominatum diximus, multi 


Α΄’. Ἐν τοῖς χρόνοις τῆς τοῦ ἀσεθεστάτου Ναξιμια- 
νοῦ βασιλείας, διωγαὸς χατὰ τῶν Χριστιανῶν ἐγένετο 
μέγας, καὶ μάλιστα iv τοῖς µέρεσι τῶς Συρίας. Εἶχεν 
δι τότε τῆς ἐπεῖσε στρατηγικῆς τάξεως τὰν ἀρχὴν 
Αντίοχος δεισιδαίµων τις, καὶ σφοδρὸν τῶν ὑπὲρ τῆς 
ἐἰδωλομανίας κατὰ τῶν εὐσεθούντων πνέων θυµόν. 
Ὑπὸ τοῦτον οὖν τὸν ᾿Αντίοχον πολλοὶ στρατηλάται 
τῆς αὐτῆς συμμιτέχοντε πλάνης ἑτάττοντο. )Λνὰ 


997 


VITA S. ANDRE. 


508 


µέσο» δὲ αὐτῶν ὥσπερ εἰς ἀχάνθας ῥόδον καὶ μεταξὺ Α tribuni militares ejusdem erroris participes nume- 


δυσωδίας θυμίαμα ὁ πιστὸς τοῦ Θεοῦ δοῦλος καὶ µάρ- 
tuc ᾽Ανδρέας λανθάνων ἐφαίνετο. Ark γὰρ τὸν τοῦ 
προσόντος αὐτῷ δήλου θερμότητα τῆς παρὰ τοῦ 
µαγάλου Θεοῦ x«i Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
συνεργίας καταξιούµενος, τῶν ὑπεναντίων ἐν τοῖς 
πολέµοις ἐκράτει καὶ πολλοῖς Φιέπρεπε τοῖς ἄνδρα- 


γαθύµασιν. 


Β΄. Κατ) ἐχεῖνον τον xatpóv συµθέθηχιν µμοῖραν 
τινα Περσιχῆς δυνάµεως παρεκδραμεῖν τὰ µεθὀρια, 
καὶ πόλεµμον πρὸς τὸν ᾿Αντίρχον ἄρασθαι. Ἐπεὶ οὖν 
x«i τὸ αἰφνίδιον τῆς ἐφόδου xai τὸ πλῆθος τῶν ἐπελ- 
θύντων οὐ μετρίως τοῦτον ἐἑτάραξεν, εἰς μνήμην ἐλ. 
θῶν 
ὦγε αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἠθάδα, παρακαλῶν ενὐτολμίαν, 
καὶ τοιούτοις πρὸς αὐτὸν χρώμενος λόγοις ἔλεγεν' 
Τὰ τῆς ἀἁνδρείας σου, φησὶν, ἔργα, xal ὅσα κατὰ 
τῶν πολεµίων ἠρίστευσας, καὶ ἐμοὶ δῆλα καὶ αὐτῷ 
καθεστύχασι τῷ τὰ σχήπτρα διέποντι, ἀνθ᾽ àv καὶ 
τῆς ἀξίας ἔλαχες ταύτης. Τοιγάρτοι xai τὸν µέγαν 
ὅντα xal σχέδιον τῇ ai προθυμία καταπιστεύω πό- 
λεμον, ἵνα σοι χάὶ μᾶλλον διὰ τῶν ἐπὶ τοῦ παρόντος 
ἀγώνων ἡ εὔχλεια περιγένοται. Τούτων ὁ τοῦ Χριστοῦ 
ἀριστεὺς τῶν λόγων ἀχηκοὼς, x«i οὐ πλήθει καὶ 
ὅπλοις x«l ἅρμασιν, µόνῳ δὲ τῷ παντοδυνάστῃ Θιῷ 
πεποιθὼς, τὸν µέγαν ἐκεῖνον ἐζήλωσε Γεδεὼν, καί 
τινας τῶν ἐπομένων ὀλίγους xai εὐαριθμήτους ti, 
τὸν τηλικαύτην παράταξω παραλαθὼν, ος προδή- 
Aeg ἡ ἄνωθεν χάρις αὐτῷ κατισήµανιν, τὴν πρὸς τοὺς 
ἀντιτεταγμένους παράταξιν ἐποιύσατο. 


Γ’. Ηδη δὲ τῆς συμπλοκῆς ἄοχεσθαι µέλλων, τῆς 
τῶν ἐναντίων πληθύὀς τὴν ὑπερθολὸν θεογνωσίας 
ὑπόθεσιν τοῖς ἰδίοις παρείχιτο' οὕπω γὰρ ἦσαν τῆς 
εἰς Χριστὸν τὸν Θιὸν πίστεως χατηξιωμένοι' ταῦτα 
διεξιὼν πρὸς αὐτούς' Κάιρὸς ὑμῖν οὗτος, φησὶν, τῆς 
τοῦ ἐπουρανίου Θεοῦ ἐπιγνώσεως' αὐτίκα γὰο γνώ- 
σεσθε ὡς οἱ θιοὶ τῶν ἐθνῶν ὄντως δαιµόνιά εἰσιν. 
Θιὸς γάρ ἐστι ἀληθινὸς ὁ ἑἐμὸς, ὃς τὸν οὐρανὸν x«t 
τὴν γῆν ἐποίησεν. Αὐτὸς τοιγαροῦν παντοδύναµος ὤν 
βοηθεῖ τοῖς ἐπιχαλουμένοις αὐτὸν, ἀναδείχννσί τε 
αὐτοὺς ἰσχυροὺς ἐν πολέμῳ, xai παριμθολὰς χλίνου- 
σιν ἀλλοτρίων. ᾿Ιδοὺ τοίνυν ὁρᾶτι ώς ἐξ ἐναντίας 
ἡμῶν οἱ πολέμιοι ἓν πολλῷ ἔστπσαν ἀριθμῷ καὶ χε- 
χραταίωνται τέως ὑπὶρ ἡμᾶς ἀλλὰ δεῦτε τὴν 
π)άνην ἀφέντες, τὸν ὄντως ὄντα Θιὸν ἐπικαλέσασθε 
σὺν ἐμοὶ, καὶ ὄψεθε τούτους ἐχλελοιπότας ὥστε 
χαπνὸν x«i ὡς χονιορτὸν ἀπὸ ἆἅλω,ος ἔμπροσθιν 
ὑμῶν ἀπεληλαμενους. Ταῦτα ὁ piv εἶπεν οἱ δὲ τοῖς 


(1) Tribunus militaris preerat militum legioni 
seu parti exercitus. Apud Grecos vocatur erpar- 
ολάτος, quod ducem exercitus etiam interpretari 

ssis, etsi subesset Antiocho totius exercitus 

uci : nam dicebatur et ille etiam dux exercitus 
qui vel uni tantum ab imperatorelegioni prtefectus 
erat, ut Ulpianus dcclarat apud Baronium ad an- 
num Christi 304, num 92.Detribunis autem varia 
observat Vossius in Etymologico lingue Latinee ad 


rabantur. Inter quos velnt rosa florebatinter spinas 
et inter graveolentes odores fragransaliquis vapor, 
fidelissimus Dei servus et martyr Andreas : quila- 
tuerat quidem antea, sed postea manifeste appa- 
ruit. Hic propter ardentem zelum atque pietatem, 
magni Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi opem 
assecutus, adversantium bellorum hostes superabat, 
et multis egregiis ac strenuis facinoribus excel- 
lebat. 

lI. Temporeillo accidit, ut Persicarum copiarum 
pars quedam fines transiliret, et bellum adversus 
Anliochum suscitaret. Quoniam igitur repentina 
hostium incursio, et eorum multitudo non medio- 
criter ipsum perturbavit, Andree tunc tribuni mi- 


τῶν "'Avdpéou στρατηγηµάτω», µετάπεμπτον B litarem (1) peritiam et strenuitatem recordatus, il- 


lun ad eonsuetos ordines accersiri jussit, hortans- 
eum, ut forti animo esset, utens autem his sermo- 
nibus : Tuse,inquit, fortitudinis facinora queque 
adversus hostes, et mihi et ei, qui sceptra imperii 
tenet, maxime nota sunt, et admodum manifesta : 
quapropter et dignitatis istius gradum sortitus es. 
Itaque magnum hoc et repentinum bellum fortitu- 
dini (2) tu& committo, ut per presentis certaminis 
occasionem ad gloriam tuam superiorem major 
cumulus accedat. Hos cum audisset sermones op- 
timus Christi miles Andreas, non copiis, non armis 
aut curribus, sed solo prepotente Deo fretus, ma- 
gnum illum Gedeonem memulatus est, et paucos 
quosdam milites ad ejusmodiaciem assumpsit.Eos 


c enim solos, quos manifeste ccelestis gratia ei de- 


signavit,secum habens,oppositis hostibus prelium 
intulit (3). 

III. Jam vero cumesset congressurus cum hosti. 
bus, eorum ingentem multitudinem divinse co- 
gnitionis argumentum suis militibus proposuit : 
nondum enim Christi De1 nostri fide donati fue- 
rant. Hec igitur illis,enarrabat : Presens oppor- 
tunitas, ocestis et divine cognitionis concilia- 
trix, vobis erit : statim enim cognoscetis, quod 
dii gentium vere demonia sunt, quodque verus 
Deus ille est, quem ego colo, qui celum οἱ ter- 
ram effecit. Ipse igitur cum omnia possit, opem 
affert iis qui eum invocant, eosque fortes in bello 
efficit, et hostium cohortes facit terga vertere, 
En igitur, ut videtis, hostes ipsi e regione nobis 
sunt oppositi, copiis innumerabiles et nobis vali- 
diores ; sed, agite, errorem idolorum omittentes, 
mecum una Deum, qui vere Deus est, invocate, 
ac statim videbitis hostesipsos,velut fumum quem- 
dam aut pulverem, coram vobis deficientes. Heec 


vocem (ribus. 

(2) De bello ac pace cum Persis agit Commenta- 
rius preevius, $2. 

(3) Mirum, quod jam amplexus Christi fidem, 
nondum tamen baptizatus, mortis se periculo ex- 
posuerit (vide Commentarium $ 1), nisi recurras 
ad miraculum, quo victoriam pressciverit, quodque 
hice videtur insinuari. 


509 


MENSIS AUGUSTUS. 


600 


ille dicebat. Cui, milites credentes, et cum multa Α λεχθεῖσιν πιστεύσαντες, xal μετὰ πολλοῦ τοῦ θάρ- 


fiducia irruentes oppositas phalanges in fugam 
converterunt, et illustrem de hostibus ipsis victo- 
riam deportarunt. Milites autem illos ejus preelii vi- 
ctores,reique admirabilis supraomnium opinionem 
testes, sanctus vir Dei Andreas, ut electos Christi 
viros, perfecte, quantum in illo erat confirmavit, et 
ad Dei cognitionem adduxit. 

- IV. Eare putatisne parum adversarium diabolum 
conturbatum,qui victoriam illam contra setropeeum 
quoddam erectum cogitavit, neque aliquid aliud 
eam rem fuisse, nisi proprie potestatis casum, 
existimavit ? Ceterum maximus Dei athleta, ad 
stadium progredi paratus, quasi pignora quaedam 
coelestia, presstantia dona ab ipso Deo percipiebat, 
cum et ejiciendorum demonum miraculis abunda- 
ret. Multos igitur in singulos dies impuris spiritibus 
perturbatosliberabat,sicque lethale vulnus diabolo 
infligebat, etinvidum et superbum hostem maxime 
subjiciebat. Cum vero qus ad bellum pertinebant, 
viro sancto ex sententia processissent, et adversus 
Persas tropeeum statuisset, venit cum suis militibus 
in urbem Antiochiam. Statim autem illum milites 
quidam ex iis qui cum ipso fuerant, invidia et li- 
vore incitati, cum bonum illud non voluntarie (4) 
delegissent, apud Antiochum detulerunt, quod 
Deum dux confiteretur et celebraret, qui in cruce 
suffixus fuerat. Ea. res maximam iram Antiocho 
attulit, et misit quosdam ex ordine militari, qui ab 
eo discerent quod verum erat, et planum facerent. 
Cumque per eos qui missi fuerant, rem ita se habere 
certo audivisset, apud eum perinternuntios partim 
admonitionibus usus est : commemoransque suum 
in Christianos odium et acerbitatem, per ipsos inter- 
nuntios ei dicebat: Cum noveris, quemadmodum 
et qualibus tormentis sustulerim Eutychium Po- 
lyeucti filium (5, et multos eorum qui una cum 
illo Christi fidem secuti sunt, acquemadmodum ne- 
minem ipsorum misericordia prosecutus fuerim, 
tu quo nunc consilio,aut qua spe hominis in cruce 
suffixi mentionem proponis ? 

V. Ad h&c Andreas respoudit : Maxime istis 
verbis, qus dicit, constantiam meam Antiochus 
corroborat. Nam siomnes,quos nominatim protulit, 
gravibus tormentis ab illo subjecti, victores ipsius 
exstiterunt, et Christo Deo coronati athlete astite- 


runt, quare non etego studere debeo amicus, vel D 


potius Domini mei Jesu christi servus, omni tem- 
pore permanere, ut eadem, que illi, consequar 
premia ? Has voces per eos qui celeriter, que di- 
cebantur, excipiebant, et litteris mandabant, ἃ 
sancto viro prolatas accepit Antiochus ille arrogans, 
et a Dei pietate abhorrens, eumque vinctum ad se 
duci jussit, οἱ omnibus audientibus interrogari, 
et aperte fateri, num imperatoris ediclo, an suo 
Ecquis igitur illos ad hoc coegit ? 


(4 

(s S. Polyeucti, celeberrimi martyris Melitenee 
in Armenia passi. Acta jam pridem sunt illustrata 
apud nos die 13 Februarii in quibus ibidem pag. 


σους ὁρμήσαντες, τὰς ἀντιμετώπους ἐτρέψαντο g- 
λαγ/ας, καὶ μεγάλην χατ’ αὐτῶν ὥραντο νίχην. Ταύτης 
δὲ μάρτυρας τῆς παρατάξεως καὶ τῦς παραδοξοπιοΐας ὁ 
'ἅγιος τοῦ Θεοῦ τοὺς ἐκλεχκτοὺς ἑαντοῦ ποιησάµενος, 
καὶ τελείως ἐντεῦθεν αὐτοὺς βεθαιώσας, τῷ τοῦ Κυρίου 
προσήγαγω ἐπιγνώσει. 


A. Καὶ πῶς οἴεσθε τοῦτο τὸν ἀντιχείμενον διάδο- 
λον συνετάραξεν, καθ) ἑαυτοῦ τὸ τρόπαιον λογισάμε- 
vov, καὶ οὐδὶν ὅτι μὴ πτῶσι ἰδίαν τὸ γεγονὸς 
ὑγησάμινον ; 'AX)' ὁ τοῦ Θεοῦ μέγιστο ; ἀθλητὸς ἐπὶ 
τὸ στάδιον χατὰ µέρος χωρῶν, ὥσπερ τιυὰς &ppe- 
δῶνας ἐπουρανίους τὰ αΧρεέττονα τῶν Χχαρισµάτων 
ἐλάμθανεν ἄνωθεν, καὶ τῷ κατὰ δαιμόνων ἐπλούτει 

B θαυματουργία. Πολ)οὺς γοῦό ἡμέρας ἑκάστος ὑπὸ 
πνευμάτων ἀκαθάρτων ἠἐνοχλουμένους ἐλευθερῶν, 
καιρίαν πληγὼν ἐἑτίτρωσχε τὸν διάδολον, xol µειζό- 
wee κατεδου)οῦτο τὸν βάσκανόν τε καὶ ὑψηλόφρονα. 
Ἐπειδὴὺ δὶ τὰ τοῦ πολέμου κατὰ νοῦν τῷ ἁγίῳ 
προὐχώρηωσε, xai xarà Μήδων στησάµενος τρόπαιον 
γέγονεν σὺν τοῖς ἀμφὶ αὐτὸν πρὸς τὸν ᾿Αντίοχον 
ἀξίας xopoüptvog ὡς ἐχρῆν ἁμοιθάς. Εὐθέως τοῦτον 
χαὶ τοὺς σὺν αὐτῷ στρατιώτας τινὲς φθόνον μὲν καὶ 
ζηλοτυπίας ἔργον ἐπιτηδεύοντες, ἀγαθὸν δι ὅμως 
ἀκούσιον ἐργαζόμενοι, διέθαλλον ὡς Θιὸν τὸν ἐσταυ- 
ῥρωμένον ὁμολογοῦντάς τε xal δοξάζοντας. Τοῦ δὲ δι) 
ὀργῆς τὸ πρᾶγμα ποιησαµίνου x«i στείλαντος πρὸς 
αὐτὸν τοῦ στρατιωτιχοῦ καταλόγου τινάς τὸ ἀκριθες 
µαθησοµένους τὰ xai διασαφήσοντας, xal ταῦτα 
οὕτως ἔχει διὰ τῶν ἀπεσταλμένων ἠκριθωκότος, 
καὶ πῆ piv χολαχίις πῦ δε καὶ ἀπειλαῖς, ἔτι 
δὲ xai ἀναμνήσισι χρησαµένου τῆς ἑαυτοῦ πρὸς 
Χριστιανοὺς δυσμενείας τε χαὶ πιχρότητος, ἐπιλέ- 
ξεώς τε δεὸηλωχότος, ὃτι Οἶδας ὅπως xai οἷαις ἀνεῖ- 
Ἂον βασάνοις Εὐτύχιόν τε τὸν vióv Πολνεύκτου, χαὶ 
πολλοὺς τῶν σὺν ἐκείνῳ τὸν εἰς Χριστὸν πίστιν ὦμολο- 
γηκότας, x«i οὐκ Ἠλέησα αὐτοὺς, φησὶ, καὶ νῦν σοι 
τένι σχοπῷ xal ποίᾳ ἐλπίδι τὸν ὑπὲρ τοῦ ἑσταυρωμένου 


λόγον προθάλλο ; 


E'. Πρὸς ταῦτα ἀποχρινόμενος ἔφη' Πάνν piv οὖν 
διὰ τούτων ὧν εἴρηχας ἰσχυροποιεῖς µου τὴν ἔνστα- 
gty* εἰ γὰρ οὗτοι πάντες, οὓς ἐξωνόμασας, ὑπὸ τοῦ σοὺ 
µεγίθους δειναῖς αἰχίαις ὑποθληθέντες νιχηταί σου 
γεγόνασιν καὶ στεφανηφὀροι Ἄριστῷ τῷ Θιῷ παρ- 
εστήχασνν ἀθληταὶ, πῶς οὐ uà σπουδάσω κἀγὼ, φΏος, 
δοῦ)ος δὲ μᾶλλον τοῦ Κυρίου pov Ἰησοῦ Χριστοῦ 
διαμεῖναι µέχρι παντὸς, ἵνα τῶν αὐτῶν ἐχείνοις ἀπο- 
λαύσω βραθείων ; Ταύτας οὖν τὰς φωνὰς διὰ τῶν εἰς 
τάχας γραψάντων εἰς τὰς αὐτοῦ Tov ἅγιον ἀκοὰς 
ἀποθέμενον, προσέταξεν ἰκεῖνος ὁ ἁλαζών τε καὶ 
ἄθιος δέσµιον εἰσαχθίντα παρ αὐτῷ κχατεώπιον 
πάντων ἐρωτηθῆναι x«l cago ῥἐξειπεῖν, πότερον 
τοῖς βασιλέως θεσπίσµασι, ἢὍ τῷ Θιῷ αὐτοῦ βού- 


654 meminit idem Sanetus uxoris ac filiorum ; quo. 
rum forte unus fuerit Eutychius ille, de quo hic 
fit mentio. Synonymus in crucem actus notatur 
in Meneis magnis excusis die 2 Septembris. 


601 VITA 5. ANDREE. 603 


λοιτο πειθαρχεῖν. Τοῦ δὲ εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων ty 
καὶ ἀγγέλων καὶ πάσης τῆς κτίσεως τρανῶς τε χαὶ 
εὐθαρσῶς ὁμολογήσαντος τὸν Χριστόν * χόλασιν ἐπ. 
ευνόησε κατ αὐτοῦ πονηρὰν ὁ σοθαρώτατος ἡγεμὼν, 
κατειρωνευόμενος δῆθεν αὐτοῦ καὶ λέγων * Ἐπειδὸ 
πολλὰ φαίνεται λαθὼν ᾿Ανδρέας ἐν τοῖς πολέµοις, 
x«i νίχας οὐκ ὀλίγας ἀναδησάμενος, ἀνέσεως αὐτὸν 
καὶ ἀναπαύσεως ἐφενρεῖν ἐμηχανησάμεθα xai τρό” 
πον. 

c . Καὶ δὺ προσέταξε κλίνην κατασχευασθῆναι 
χαλκῆν, x«i ταύτης Ὑενναίως ἐκπυρωθείσης, ὕπερ- 
θεν ἀποτιθῆναι τὸν ἅγιον ἐκέλευσεν. Ὁ δὲ λίαν sv- 
θύμως ἐπιισπηδήσας τῇ «κλίνη ὥσπερ ἐπί τινος 
στρωμνῆς ἁπαλῆς ἑαυτὸν διανέπανσε, x«i παραντὰ 
μὲν σφόδρα ὥσθετο τῆς χολάσεως, χντὸς αὐτῷ περι- 
φλεγομένου x«i περιδρασσοµένου τοῦ σώματος. "Y- 
στιρον δὲ ῥᾳαστώνης ἐτύγχανε καὶ ἀναψυχῆς τῷ dyay 
θερµότητι τῆς αὐτοῦ πίστεως τοῦ πυρὸς ὑπενδεδω- 
κότος. ᾽Αγαγὼν δὲ ὁ παράνομος δικαστὴς καί τινας 
τῶν σὺν αὐτῷ κατὰ τὸν πόλεμον ἀριστευσάντων 
στρατιωτῶν, τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ ξύλου τετραγώ- 
ww» προσηλωθῆναι τελείως διέταξε µμειδιῶν, καὶ 
πυνθανόμενος εἰ πρὸς ἡδονὴν ἔχουσι τοῦτο, ὡς αὖ- 
τίκα µάλα προθύµως ἐχείνυς συνθέσθαι, καί * Εἴθε 
yàp, εἴθε, φησὶν, Χριστοῦ γινοίµεθα μιμηταὶ τοῦ δι 
ἡμᾶς ἐπὶ τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ προσηλωθέντος. 'AXY 
ἐντεῦθεν πάλιν ἐπὶ τὸν θεοφορον ὁ τύραννος ταῖς 
ἐπερωτήσεσιν ἐπαναδραμὼ» ἐπειρᾶτο διαπυνθάνεσθαι, 
εἰ τοιαύτης πείρας προσενεχθιίσης αὐτῷ μιταμελεῖ- 
ται τῶν δεδογµένων, xai τῆς Χριστιανῶν µετατίθε- 
ται πίστεως. To) δὲ εἰρηκότος τὸν τῶν εἰς τέλος 
ὑπομενόντων ἀναμένειν τε xal ἀπεχδέχεσθαι στέφα- 
νον, xai µηδέποτ τῶν κχσλῶς αὐτῷ κεχριμμµένων 
ἐχστήσεσθαι, προσέταξεν τοῦτον φρουρᾷ χατασφα- 
λισθῶναι, τὸ piv δοχεῖν ὅπως καιρὸν ὁ μάρτυς 
διασκέψεως πρὸς τὸ δῆθεν μεταθουλεύσασθαι λάδοι, 
αὐτῷ δὲ τῷ πράγωστι καὶ τῇ ἀληθείᾳα ἵνα τῆς τοῦ 
κρατοῦντος συνεὶς ὁ  'Avríoyog Ὑένηται γνώμες. 


Α Doe, parere vellet. llle autem presentibus homi- 
nibus, angelis, et tota spectabili et creata natura, 
distincte, aperte et confidenter Christum confessus 
est. Itaque superbissimus pre&ses acerbissimum 
supplicium adversus illum excogitabat, et ironia 
quadam uteus : Quoniam, inquit, multum laboris 
Andreas in bellis perpessus est et victoriis non 
paucis coronatus fuit, remissionis et requiei viam 
ac rationem ipsi excogitavimus. 

Vl. Jussit igitur ereurn lectum componi : qui 
cum valdeaccensus fuisset,sanctum virum Andream 
supra illum poni jussit. Atille presenti et alacri 
animo in lectum illum, tanquam in molle aliquod 
stratum insilivit, etin illo decubuit, statimque 
vehementem cruciatum sensit, cum totum ejus 

B corpus combureretur, et undique ignis ardore fer- 
vesceret. Mox vero propter eximium fidei sus fer- 
vorem, requiem et recreationem habuit, cum ignis 
ipse relaxatus esset. Duxit etiam nefarius ille judex 
quosdam ex eorum militum numero, qui unacum 
ipso strenue in bello se gesserant, et vere in Deum 
crediderant, ipsorumque manus in lignis, quadra- 
tam figuram habentibus, suffigi jussit, ridensque 
ab eis queesivit, num ea res esset illis voluptati. 
Repente illi animo valde prompto sibi eam rem 
jucundissimam esse affirmarunt, hec addentes: 
Utinam Christi simus imitatores, qui propter nos 
in ligno crucis suffixus fuit | Deinceps ad divinum 
Andream tyrannus interrogationes suas convertens 

C periculum faciebat, num talem cruciatum exper- 
tus, sententiam mutasset,et a Christianorum fide 
animum avertisset. Sed cum is respondisset, se 
coronam illam quam, quiad finem usque patien. 
tiam retinent, adipiscuntur, a Deo exspectare, 
neque unquam ab iis que recte et firmiter statuta 
sunt, se decessurum, jussit tyrannus Andream e 
lecto illo eductum, in carcere diligenter custodiri, 
verbo quidem, quod martyri tempus dare vellet, ut 


rem suam melius consideraret, et sententiam mutare posset : re autem vera hoc faciebat, ut ipse 
interea scire posset, que&nam esset super Andrea, ceterisque militibus Christianis, imperatoris sen- 


tentia. 

Z'. λὐτίκα γοῦν µήνυσις παρ αὐτοῦ πρὸς Μαξι- 
μιανὸν ἀποστέλλεται ὃς ἐπειδὴ τὰ xarà τὸν θεοφόρον 
Ανδρέα» xai τοὺς ἀμφὶ αὐτὸν διὰ τῶν εἰριμένων 
ἔγνω γραμμάτων,  xpívtt οὐ μικρὸν οἴσειν αὐτῷ 
γογγυσμόν τε καὶ τάραχον, εἰ τοιοῦτον περιφανῦ 
στρατηγὸν καὶ τοσούτους μετ αὐτοῦ x«i οὕπως 
ἀρίστους ὁπλίτας τῇ διὰ ξίφους ἐκδῷ τιµωρία, &vre- 
γράφει πρὸς ᾽Αντίοχον ὥστε αὐτὸν µετά τινος ἔπιτε- 
χνήσεώς τε xxi πανουργίας τὸ πρακτίον xarà τὸ 
λεληθὸς ἐξανῦσαι, x«l μὴ δοῦναι διὰ τούτου καιρὸν 
νεωτερισμοῦ τε xxi ἀταξίας τῷ ὅλῳ στρατεύματι. 
Ταῦτα δὲ διεξῆλθεν εἰδὼς ὡς εἴ τις ἐνίους ἐκ τοῦ 
πλήθους παραλυπήσειν μὲ προφονὲὶς ἄδιχον εἰρ- 
Ὑασμένους, x&v ἀδοξοί τινες εἶεν, x&v ἀναρέθμητοι, 
ἐπ αὐτοὺς dà ῥοπὴ ἨὙίνεαι τῶν πλειόνων, ἐνταῦθα 
µέντοι χαὶ $ τοῦ προσώπου ἀξίωσις πλείστη ὑπθρ- 
χι χαὶ μαρτυρούμενοι κάµατοι xai τῶν αὐτῷ συν- 
όντων τὸ πλῆθος οὐ µέτριον. Διὸ dà καὶ ἐπήύγαγεν ὁ 


VII. Statim igitur ad Maximiaunum litieras misit, 
et rem illam significavit. Maximianus cum de An- 
drea et iis qui cum illo erant, certior factus est 
pereaslitleras, quas supra diximus, existimans 
non parum perturbationis et tumultus ad eum per- 

D venturum, si tam insignem etclarum ducem exer- 
citus, totque οἱ tantos viros, qui cum ipso erant, 
milites optimos gladio percuti juberet, rescripsit ad 
Antiochum, ut artificio aliquo à aut versutia 
viro latenter ad id quod vellet, perficiendum 
alliceret, neque rerum novandarum, aut seditionis 
occasionem toti exercitui preberet. Hec scripsit 
imperator, illud considerans, quod si, cum aliqui- 
bus obeuris hominibus, quorum crimina wint in- 
certa, poenam judex inferre vult,adillorum causam 
defendendam plerique propensi sunt, eo magis in 
hoc viro id fieret, qui et dignitatis gradum tenebat, 
et non vulgareslabores, multorum virorum testimo- 


603 


niis comprobatos, pertulerat, ac ordini militum non 
contemnendo preerat. Quamobrem in suis ad Antio- 
chum litteris adjunxit: Placet mihi,hujus modi viros 
a carcere liberari, quasi anteactarum rerum venia 
iis concessa : paulo autem postea, nisi resipuerint, 


MENSIS AUGUSTUS. 


604 


Α Μαξιμιανὸς ἐν τοῖς πρὸς τὸν αὐτὸν ᾽Αντίοχον γράμμα- 
ctv * ὅτι Δόξαν μὲν αὐτοὺς τῆς εἰοχτῆς ἀπολύειν καὶ 
τῶν ἤδη προγεγονότων συγγνώμην χαρίζεσθαι * ἐν 
παραθύστω δὲ μετ ὀλίγον, ὡς ἐφ᾽ ἑτέρῳ πλημμελήματι 
τούτους μετελθεῖν. 


tanquam obaliub crimen delatos,illosipsos graviter puniri. 


VIII. Antiochus igitur cum has litteras a Maxi- 
miano accepisset, fecit quod imperator jusserat, et 
insignem Dei servum Andream, et omnes qui cum 
ipso erant, ex vinculis eduxit, et libero ac securo 
animo vitam degere permisit. At sanctus Dei 
minister Andreasejusmodifallacie inventum divi- 
nitus sibi patefactum cognovit, et eos qui cum 
ipso laboraverant, ejusque admonitionibus ad di- 
vinam cognitionem perducti fuerant,secumhabens, 
in Ciliciam ad Tarsum mettropolim se contulit : 
jam dudum enim propositum habuerat,per Petrum, 
qui tempore illo religiose et sancte preesidebat 
jam diete metropoli, et multis egregie factis pree- 
stabat, Deoque ipsigratus erat,ad salutarem baptis- 
mum perduci. Nam etsi fuerat ab initio, ut supra 
dictum est, fidelissimus Dei minister, et ejus donis 
refertus,nondum tamen divini baptismatis particeps 
factus erat. Antiochus cum Andree, et eorum 
qui cum ipso erant, discessionem (6) cognovisset, 
furore accensus, consiliarios suos, et, quibus uti 
consueverat, accersivit, quaque Andreas fecerat, 
cum illis communicavit, et litteras misit ad Seleu- 
cum, qui in Ciliciae administratione, quod ad mili- 
lare opus pertinebat, ejus vicarius erat. Littere 
autem ille ita se habebant : Puto te audivisse de 
Andrea, qui olim dux fuit in exercitu maximorum 
imperatorum,quod nunc nonsolum seipsum amen- 
tie tradidit,sed plurimos etiam militum, quos se- 
cum habebat, concitatos, ad eam sententiam im- 
pulit, ut regalibus et divinis edictis adversarentur. 
Quoniam vero cognovimus clam hinc ipsum disces- 
sisse, etin Cilicum provincia nunc exsistere, equi- 
tati tue placeat,regie voluntati obtemperanti, et 
Andream, et eos qui cum ipso sunt, persequi, ac 
detentos et vinctos nostris manibus tradere. Quod 
αἱ adversati fuerint, aut fugere jam coeperint, mili- 
taribus gladiis confice. 

IX. Seleucus cum ejusmodi litteras accepisset, 
expeditos et probatissimos milites, quos Romani 
ordinarios (7) appellant, quamplurimos secum ha- 
bens, (erat enim et ipse contra Christi servos ni- 
mio furore percitus), ad Tarsensium urbem prope- 
ravit, cum sanctorum hominum catervam illic esse 
didicisset. Andreas vero sanctus vir, cum id pre- 


(6) Non satis equidem conocipio,quomodo disces- 
sio illa fieri a Sancto potuerit invito Antiocho, cui 
suberat secundum Acta Estne hujusmodi factum 
disciplins militari ac legibus civilibus consonum ? 
Utramquecerte transgressionem semper obnixeca- 
vebant Sancti. Ad hec, cum Sanctus ac socii 
ejus voluerint fugere persecutionem, secundum 
Acts, num.9, cur manserunt simul, ac separati 
non sunt ? Separatio certe illa ex natura rei erat 
maxime conducens, si non necessaria, ut perscu. 


H. ᾿Αντίοχος οὖν τὰς τοιαύτας ἀντιγράφους δεξά- 
µενος Μαξιμιανοῦ συλλαθὰς ἐπ ἔργον ἄγαγιω τὰ 
προστεταγµύα, xai τὸν μὲν ἕ,δοξον τοῦ Θεοῦ δοῦλον 
᾽Ανδρέαν xal τοὺς μετ αὐτοῦ πάντας ὑπεξήγαγε 
τῶν δεσμωτηρίων καὶ ἀδεῶς δῆθεν καὶ ἀμερίμνως 
διάγειν ἐπέτρεπεν. Ὁ di ἅγιος τοῦ Θιοῦ θεράπων 
τῆς τοιαύτης ἑξαπάτης τὸν pomo» ἐκ θείας ἀπο- 

p χαλύψεως ἐγνωχὼς, παρέλαθε τοὺς αὐτῷ συγχάµνον- 
τας χαὶ διὰ τῆς αὐτοῦ παραινέσεως τὴν θείαν λα- 
θόντας ἐπέγνωσιν, καὶ κατὰ τὸν Ταρσέων µετρόπο- 

Aw» τῆς Κιλικίας γέγονε ἐπαρχίας. "Hv γὰρ καὶ ἐκ 

πολλοῦ σκοπὸν ἔχων διὰ Πέτρου τοῦ τηνικαῦτα 

ὁσίως τῆς εἰρημένης προεδρεύοντος µητροπόλεως, 
xai πολλοῖς τοῖς κατὰ Θιὸν διαλάµποντος χατορθώὠ: 
µασι τῷ σωτηρίῳ προσαχθῆναι βαπτίσµατι. Εξ 
ἀρχῆς μὶν γὰρ, ὡς προεέρηται, πιστὸς ὑπῆρχεν θε- 
ῥάπων Θεοῦ xal τῶν αὐτοῦ χαρισµάτων πεπλη- 
βωμένος, οὕπω δὲ μετα)αχὼν τοῦ θείου βαπτίσµα- 
τος, ᾽Αντίοχος δε τὴν τοιαύτην αὐτοῦ τε καὶ τῶν 
σὺν αὐτῷ μαθὼν ἀναχώρησιν, xal θυμοῦ πλησθεὶς, 
τοὺς ἑαυτοῦ συμθούλονυς τε xai συνήθεις προσεχαλέ- 
σατο χαὶ τὰ περὶ τούτου αὐτοίς κοινωσάµινος, 
γράμμα πρὸς Σέλευχον διεπέαψατὸ τὸν αὐτοῦ τὸ πᾶν 
ἀναπ) ηροῦντα ἐν ταῖς ἐπὶ τῆς Κιλιχίας στρατηγι- 
καῖς διοιχήσεσιν, ὧδέ πως ἔχον * ᾽Ακηκοίναι σε ἤδη 
νοµίζομεν τὰ περὶ Ανδρέου τοῦ πρώην μὲν στρατη- 
λάτου τῶν μεγίστων αὐτοκρατόρων, νυνὶ δὲ μὺ µόνον 
ἑαυτὸν εἰς ἀπόνοιαν ἄραντος, ἀλλὰ xal πλείστους τῶν 
σὺν αὐτῷ στρατιωτῶν πρὸς ἐναντίωσιν τῶν βασιλι- 
κῶν ἀναῤῥιπίσαντος θισπισαάτων. Ἐπειδὴ Ὦτοίνυν 
ἔγνωμεν αὐτὸν λαθραίως ἐντεῦθεν ὑπαναχωρύσαντα 
κατὰ τῆς Κιλιχίων νῦν ἐπαρχίαν ἀναφανῦναι, θελήσφ 

à mh ἐπιείεια τῷ βασιλιχῷ καταχολουθοῦσα σκοπῷ 

ἐπιδιῶξαι τοῦτον καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ, x«l κατασχεῖν, 

χαὶ δεσµίους ταῖς ἡμετέραις rapadóuvat χιρσὺ * εἰ δὲ 
πρὸς ἐναντίωσιν $ φυγὴν ἰδεῖν ἐγχειρήσωσιν, στρα- 
τιωτικοῖς ζίφεσιν αὐτοὺς ἐξαναλῶσαι. 

8'. Ὁ dit Σέλευχος τὸ τοιοῦτον γράµµα δεξάµενος 
καὶ τῶν εὐζώνων καὶ δοχιμωτάτων στρατιωτῶν 
οὓς δὺ ταξάτους χαλοῦσιν, ὅτι μάλιστα πλείπτους 
παραλαθὼν (Z» γὰρ καὶ οὗτος τῆς χατὰ τῶν τοῦ 
Χριστοῦ θεραπόντων µανίσς πεπληρωμύος), ἐπὶ τὸν 
εἰρομένην Ταρσίων μητρόπολιν ὤρμησεν, ἐκεῖσε τὸ 
τῶν ἁγίων στῖφος διάγειν µεμαθηκώς. Ὁ dé ἅγιος 


D 


toribus sese subducerent. De his itaque viderit 
Actorum auctor. 

(1) Ordinarios. In nostro exemplari Greco, 
quod habetur in codice 1 Ms. 194, ταξάτους lego. 

angio in glossario Greco-barbaro sunt ταξά- 
τοι, milites quivis, a voce ταάξις, « Nisi, inquit, 
quis malit sic appellatos, quod iis taxetur certa 
in stipendium pecunie summa. » Deinde obser- 
vat voce ταξάτοι maxime dici milites presidiarios 
seu qui in castrorum preesidia inducuntur. 


605 


VITA S. ANDRE. 


606 


τοῦτο προγνοὺς x«i αἰτήσας παρὰ τοῦ µαχαρίου À cognovisset, petiit a beato Petro episcopo sanctis- 


Πέτρου τοῦ émtgxómrou τὸ σωτηριον βάπτισμα, καὶ 
τοῦτο μετὰ πολλοῦ τοῦ πόθου x«t ἀθλητικοῦ τοῦ 
ῥήλου δεξάµενος, Gua τοῖς σὺν αὐτῷ πιστοῖς στρα- 
τιώταις, συµπαρόὀντος τοῦ Πέτρου x«t Νόννου τοῦ 
ἐπισχόπου Ῥεῤῥοίας, σπουδῷ τε χρησάµενος ἰξῆλθιν 
ἐπὶ τὸν λεγομένν Ταξανῖτιν, οὐκ ἐκ δειλίας τοῦτο 
πράττων, ἀλλὰ δεσποτικὀν ἐκτιλῶν θέσπισµα τὸ 
διορίδον΄ "Όταν διώχωσι ὑμᾶς ἐν τῇ πὀλει ταύτη, 
φεύγετε εἰς τὴν ἑτέραν. Γνοὺς δὲ ὁ Σέλευχος τὸν 
θεοφόρον ἐκεῖθεν ἁπάραντα, ἀδημονία τε συγχυθεὶς 
καὶ ἀλλοιώσας τῇ λύπῳ τὸ πρόσωπον, ἐδίωχεν αὐτὸν 
τε x«i τοὺς περὶ αὐτὸν ἐπιτεταμένως' ὁ θεοφόρος 
δε τὴν ἀπὸ τὴς λεγομένης Ταξανίτιδος ὀδοιπωρίαν 
στιιλάµενος ὥδευσεν ὅλον τὸν Ταῦρον µέχρι τῆς χα- 
λουμένχς Ταμαλινῆς ἑνορίας καὶ ἐλθὼν 
µέρη τῆς κόμης τῆς λεγομένης ᾿Ορχηστῶν, καὶ δια- 
κειµένης ἐν τῇ πρώτη τῶν ᾽Αρμενίων ἐπαρχία κλη- 
dio» τὶς Με)ιτινῶν περιφανοῦς µητροπολεως, παρ. 
ενέέαλε τοῖς καλουµένοις Χανυσόριος χαὶ Χαραθά- 
θω» τόποις. Ὡς δὲ τοῦτο οὐκ ἔγνω Σέλευχος xoi ἆπο- 
pov αὐτῷ παντάπασιν ἣν τὸ μαθεῖν διὰ ποίακς ὁ 
ἅγιος ὥδενσεν, εἰσδραμών τις ἀνὴρ πρὸς αὐτὸν Μαρ- 
τῖνος τοῦνομα κατεμήνυσιν ὡς τὸ ὄρος τοῦ Ταύρου 
λαθὼν τῇ dv ἐκείνου πορεία τὸν πάροδον ἐποιήσατο. 


|. Τότε οὖν ὁ διώχτης ἐχεῖνος τοῦτο μαθὼν, κατ- 
έλαθε τὸν τόπον τὸν Ἀλεγόμενον Χαυσούριος ὁ δὲ 
πανεύφημος µάρτυς συνόντων αὐτῷ πανταχόσιε τῶν 
πιστῶν ἐκείνων στρατιωτῶν ὥρμχσεν ἐπὶ τὸ µέρη 
τὰ προσαγορευόµενα ᾿Ανδροχκαλῶν, οὐ πόῤῥω τῆς 
μνημονευθείσης ᾿Ορχαηστῶν τυγχάνοντα κόμης, xal 
κατέῤῥιψεν εἰς αὐτὰ τὰ στενὰ τοῦ Ταύρου. Ὅτου 
δὲ χάριν στινὰ προσαγορεύεαι τὸ σχῆμα τοῦτό 
που παρίστησιν' αὐχένες γὰρ δύο τοῦ ὄρους ἀντίθε- 
τοι κατὰ βραχὺ συνιόντες, σχεδὸν μὲν ἀλλήλοις συν- 
ἁπτονται ἐκ δι τοῦ χάτω παρέρποντος ποτυμοῦ 
διειργόµενοι στενοὶ μὲν yívovrat μικροῦ δεῖν καὶ 
ἀπόρευτοι χάσμα δε μιταξὺ χρημνῶδες ἀποτελοῦσι, 
φοθερὸν καὶ τοῖς ὅλως προσθλέπουσι. 'A))k τούτου 
μὲν ἔνεχεν οὕτως fj. τοιαύτη χρηματίδειν ἔλαχε θέσις. 
'O dt µέγας xai περιώνυμος μάρτυς ἐκ θείας προ- 
αγορεύσεως τούτους προορισθῶναι τοὺς τόπους Ti 
αὐτοῦ τε χαὶ τῶν ἀμφὶ αὐτὸν τελειώσει προεγνω- 
κὼς (ἐχρῆν γὰρ ἄρα τὸν θεὐδροµον. τὴν στενὴν xal 
τεθλιµµένην ὀδεύσαντα ὀδὸν sl; τὴν βασιλείαν τοῦ 
Θεοῦ εἰσελθεῖν), τῆς περαιτέρω πορείας ἰπαύσατο. 


! Matth. x, 23. 


(8) Tandem aliquando ponitur hic S. Andreas 
cum suis baptismum suscepisse. Vid. Gommenta- 
rium previum, 8 4. 

(9) Tamalme, Androcalon, Chausorium, Cha. 
ravatinium (in textu nostro Suriano est Charava- 
tinensium)regiones, et Taxanite atque Capsurium 
notantur apud Ortelium, sed quod nihil vel pa- 
rum aliunde de illis didicerit, inde colligo, quod 
addat: « Loca ista habet circa Armeniam mino- 
rem vel Ciliciam Metaphrastes in S. Andre duois 
exercitus Vita. » 

(10) Augustias. In nostro dicto Greco exemplari 
τὰ στινὰ, qua voce eljam usus est Strabo, lib. 1 


εἰς τὰ B 


simum baptisma. Quod multo cum desiderio etcer- 
tandi ardore suscepit una cum fidellisimis militi- 
bus, quos secum habebat (8). Erat autem cum 
Petro episcopo et Nonnus episcopus Bero. Post 
heec Andreas celeritate usus, exiit in locum, qui 
dicitur Taxanite, non metu id faciens, sed ut 
preceptum Domini servaret, quodita definit: Cum 
persecutivosfuerint,ez una civitatefugite in aliam!. 
Seleucus vero cum audivissetdivinumillum viram 
ex ea urbe migravisse, sollicitudine et confusione 
quadam affectus, et pree tristitia vullum mutatum 
habens, intento cursu et ipsum, et ejussocios in- 
sequebatur. Porro Andreas, cum et e loco Taxanite 
discessisset, totum montem Taurum peragravit 
usquead (ines ejus regionis, que Tamalme (9) dici- 
tur. Cum venisset autem ad castellum quod dicitur 
Orchesum, in Armeniorum provincia situm prope 
Melitinensium illustrem metropolim, pervenit inde 
ad Chausorii et Charavatinensium regiones. ld 
cum nesciret Seleucus, neque rationem aliquam 
inire posset, qua sciret, perquam viam sanctus ille 
vir iter fecisset, venit accurrens ad eum homo 
quidam, Martinus nomine, qui significavit, An- 
dream ad Taurum montem pervenisse, et per eum 
et alia loca transiisse. 

X. Tum persecutor ille, cum id didicisset, celeri- 
ter venit ad locum, qui dicitur Capsurius. Celeber- 
rimus autem martyr una cum fidellisimis illis mi- 
litibus secum versantibus, properavit ad eam re- 


C gionem, que dicitur Androcaloni, et in Tauri mon- 


tis angustias (10) se dejecit. Causam vero quare 
angustie vocentur, ejus loci figura declarat. Duo 
enim montis juga vicissim sibi opposita, ac paula- 
tim coeuutia, fere interse copulantur : sed flumine 
(14) preterfluente distincta, angustias quasdam 
efficiunt, que fere inviee sunt : hiatum vero pre- 
cipitem inter se habent, magnum illum quidem, et 
vel iis qui ipsum accipiunt, terribilem. Hac de 
causa ejus loci situs talem appellationem accepit. 
Magnus (12) ergo et celeberrimus martyr, cum ex 
divina preedictione loca illa suo eteorum omnium, 
qui cum ipso erant, martyrio prefinita esse cogno- 
visset (oportebat enim eum, qui divinum cursum 
conficiebat, et per angustam et arctam viam 801- 


D bulabat ad cceleste Dei regnum ingredi), ulterius 


regredi destitit. Tunc Seleucus venit, et vidit loca, 


pag. 53 editionis Parisiensis anni 1620, e quo di- 
ctarum augustiarum situm subdo. Postquam enim 
egisset de Pyramo fluvio Cilicie, «Navigabilis, 
ait ille ex mediis Cataonie campis effunditur, ac 
delatus per Tauri angustias in Ciliciam, in fretum, 
quod inter hanc et Cyprum est, exit. » 

(11) Pyramo videlicet, ex mox dictis. 
(12) agnus. Nomen hoo, uti vides, est appel- 
ativum suffragante nostro apographo Grreco, ὁ δὲ 
μέγας x«l περιώνυµος µάρτυ,, nOn proprium S. 
Andree, ac proin cave ne ex hac voce vel binomi- 
nem facias sanctum, vel nonrecte annunties. Con- 
sule Commentarium, $1. 


601 


MENSIS AUGUSTUS. 


in quibus viri illi α Deo ducti constiterant : in eos Α Τότε ὁ Σέλευκος ἐλθὼν καὶ ἰδὼν τὰ χωρία ἐν olg 


autem exercitum, quem secum habebat, immisit. 
Id cum sensisset Dei minister, et se et socios suos 
&d preces excitans, ait: O amici et commilitones, 
ac filii mei, nunc est tempus acceptabile, nunc 
dies salutis : perstemus in Dei amore, resistamus 
animo &quo et forti, quemadmodum precepit no- 
bis Deus : manus nostras non ad ulciscendos per- 
secutores, sed ad Deum precandum, eique gratias 
agendum erigamus, quod nobis concesserit, ut ad 
horam hanc venire potuerimus, quo partem et sor. 
tem cum omnibus iis qui sanctitate preediti sunt, 
assequamur. Supplices ab illo postulemus, quod 
martyrum primus celeberrimus Stephanus, cum 
lapidibus obrueretur, a Deo petivit dicentes et nos : 


οἱ θεοδιήγητοι ἐκεῖνοι ὑπῆφχον, ἐπαῦρχεν αὐτοῖς τὸν 
ἐπόμενον αὐτῷ στρατὀν. Τοῦτον δὲ ὁ τοῦ Θεοῦ θερά- 
πων αἰσθόμενος, εἰς προσευχὲν ἑαυτὸν τε xci τοὺς 
σὺν αὐτῷ δἰανέστησιν λέγων Ὦ φίλοι στρατιῶται 
καὶ τεχνία pov, νῦν χαιρὸς εὐπρόσδεχτος καὶ ἡμέρα 
σωτηρίας στῶμεν θεοφιλῶς, στῶμιν ἐπαιχῶς, ὡς 
προσέταξεν ἡμῖν ὁ θεὸς, τὰς χεῖρας ἡμῶν, οὐκ i 
ᾧ τοὺς διώχοντας ἀμύνασθαι, ἀλλ εἰς δέησιν al- 
ῥροντες toU χαταξιώσαντος ἡμᾶς θιοῦ, εἰς rà» ώραν 
ταύτην ἐλθεῖν, ἵνα λάδωμεν µερίδα καὶ x)üpov 


ἐν πᾶσι τοῖς ἡγιασμένοις ἰἱκετεύσομεν αὐτὸν καὶ 
παραχαλέσοµεν, ἍἈλέγοντε ὅπερ λιβοθολούμενος ὁ 
τῶν μαρτύρων προηγυσάµενος ἀοίδιμος εἴρηχε 


Στέφανος Κύριε Ἰησοῦ Χριστε, δέξαι τὰ τῶν δού- 


Domine Jesu Christe, aocipe spiritus servorum tuo- B λων σου πνεύματα, εἰς τὰς σὰς Ὑὰρ ἑαυτοὺς παρα- 


rum, quos in manus tuas commendamus. 


ΧΙ. Cum vero in medio ipsorum constitisset, 
manibus atque oculis in ccelum erectis, Deum ora- 
vit hec dicens : Domine Deus, qui magnus es et 
omnipotens, accipe mei peccatoriset indigni servi 
tui preces, eorumque omnium, qui mecum sunt, 
et fidem tuam immobilem servaverunt : omnibus- 
que his, qui necessitatis tempore nostra, qui su- 
mus indigni, nomina invocaverint, presta petitio- 
nes illas, que ad salutem pertinent : quique ad lo- 
cum hunc confugerint, eos protege, et a malo ac 
necessitate libera, largiens ipsis sanitatem anime 
et corporis : et quo loco humilis sanguis noster 
effusus fuerit, flatillic curationum fons,et spirituum 


τιθέµεθα χεῖρας. 


ΙΔ’. Καὶ στὰς ἐν µέσω αὐτῶν καὶ ἐκτείνας τὰς 
χεῖρας καὶ τὸ ὄμμα εἰς τὸν οὐρανὸν, προσηύξατο 
λέγων Ὁ Θεὸς ὁ µέγας, ὁ παντοκράτωρ, πρόσδεξαί 
µου τοῦ ἁμαρτωλοῦ x«i ἀναξίου σοῦ δούλου τὸν 
προσευχὺν, καὶ πόντων τῶν σὺν ἐμοὶ ἀχλιωῦ τὸν 
εἰς σὶ πίστιν τετηρηκότων, xal πᾶσι τοῖς ἐπιχαλουμέ- 
vot, ἐν χαιρῷ βοηθείας τῆς ἀναξιότητος ἡμῶν τὰ 
ὀνόματα, παράσχου πᾶσιν τὰ πρὸς σωτηρίαν αἰτὴ- 
µατα, καὶ τοὺς ἐπὶ τὸν τὀπόν καταφεύγοντας 
τοῦτον σχέπασον, x«l ῥῦσαι ἀπὸ παντὸς χκαχοῦ καὶ 
πάσης ἀνάγκης, δωρούµενς αὐτοῖς ἁγιασμὸν ψυ- 
χῆς τε x«l σώματος x«l ἔνθα τὸ ταπεινὸν ἡμῶν 
αἷμα ἐκχεῖται, γενέσθω ἐχεῖ πηγὸὺ ἱαμάτων, καὶ 


impurorum redargutio ac liberatio, ut terribilis et C πνευμάτων ἀκαθάρτων ἔλεγμός τε καὶ ἀπολύτρωσις, 


sancti, benedictique nominis tui, unigeniti etiam 
Filii tui Christi Dei nostri sanctissimi, et vitam 
dantis Spiritus sancti gloria celebretur in ssecula 
seculorum, Amen (13). Completis his precibus, 
astiterunt statim persecutores, feris immitibus 
crudeliores. Ipsi vero, tanquam agni simplices ad 
immolandum ducti, mansuete οἱ leniter seipsos il- 
lorum manibus tradiderunt, communem omnium 
Dominum imitantes. 


XII. Profani igitur illi et nefarii persecutores, 
ferociter, et cum quodam (utita dicam) dentium 
stridore ac fremitu irruentes, strictis gladiis bea- 
tissimos viros interfecerunt, et illorum multo san- 
guine preterlabentem fluvium impleverunt. Sta- 
tim autem, quemadmodum sanctus martyr preci- 
bus suis postulaverat, locus, in quem venerandus 
sanguis ille defluxerat, fons quidam effectus est, 
omnigenarum egrotationum sanitatem afferens : 
qui fous ad hodiernum usque diem gratis redundat 
et curationem singulis accommodatam largitur' 
Quamobrem non ad eos solum qui prope, et in 
eo loco ac finitima regione sunt, sed ad ipsos 
etiam, qui longe absunt, et ab illis locis multum 
distant hujus viri sancti fama celeriter pervenit : 
quie facit, ut omnes tam parvi, quam mediocres et 
summi viri, concursu magno illuc proficiscantur, 


(13) Orationem hanc castigavimus ibidem num. 7. 


ἵνα δοξάδηταἰ σου τὸ εὐλογημένον καὶ φοθερὸν xal 
ἅγιον ὄνομα, καὶ τοῦ μονογιενοῦς σοῦ Υἱοῦ Χριστοῦ 
τοῦ Θιοῦ ἡμῶν, χαὶ τοῦ παναγἰου καὶ ζωοποῖου σου 
Πνεύματος, εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. Μιτὰ δὲ τὸν 
προσενχἠν, ἐπέστησαν εὐθέως αὐτοῖς οἱ διώκοντες, 
θηρίων ἀνημέρων δεινότεροι. Αὐτοὶ δὶ ὡς ἀρνία 
ἀγόμινοι ἄχαχα τοῦ θύεσθαι, οὕτως ἡσύχως ἑαντοὺς 
καὶ ἠπίως ταῖς ἐχείνων χερσὶν ἐκδεδώκασι, τὸν xot- 
νὸν Δεσπότην μιμούμενοι. 

IB'. ᾽Αγρίως δὲ xai µετά τινος, ὡς εἰπεῖν. Dpuxn- 
θμοῦ ἐπελθόντες τούτοις οἱ βέθηλοι, τοῖς ἑαυτῶν 
ἀπέκτειναν Κξίφεσιν καὶ τοῖς τούτων αἵμασι τὸν 
παραρέοντα ποταμὸν ἐπλύρωσαν. Κατὰ δε τὸν ἁγίαν 


» * 


τοῦ μάρτυρος προσευχὺν ὁ τόπος ἐν ᾧ τὸ πολύσεπ- 


D τον αὐτοῦ καὶ τέµιον ἔρῥευσεν αἷμα, Tuyh Ὑγέγονεν 


φορὰν ἀναπέμπουσα παντοδαπῶν ἱαμάτων' ὕἧτις 
µέχρι τῆς ὑμέρας ὑπερεχχεῖται καὶ πληαμυρεῖ 
καὶ τὰ πρὀς ἰατρεαν ἐἑκάστω Χχαρίδεται. Πάντων 
piv γὰρ, ὡς ὁ φθάσας ἐδήλωσε λόγος, τῶν κχρειτ- 
τόνων ὁ µάρτυς ἠξίωται χαρισµατων' διαφερόντως 
di καὶ κατεξαίρετον τὸ κατὰ δαιµόνιον ἐκληρώσατο 
χάρισμα. "O0s) οὗ τοῖς ἔγγιστα µόνον καὶ περὶ τὸν 
τόπον αὐτὸν καὶ τῶν ἑνορίαν, ἀλλὰ καὶ τοῖς μαχρὸν 
ἁποῦσι καὶ móppe διεστῶσί τε καὶ ἀπέχονυσυ ὃ τού- 
του ἕδραμεν ἀποή' x«l πάντας μιρούς τε καὶ 
µέσους x«i ὑπερέχοντας ἐκεῖσε σνντρεχεν παρα- 


609 


ACTA SS. EUDOXTI, ROMULI, ETC. 


610 


σχευάζει, xal δοξάζεω τὰ γινόμενα ταῦτα. Τὸν μὲν οὖν Α et miracula, que illic fiunt, gloriose celebrent. 


δρόµον ὁ µαχάριος οὗτος μετὰ πάσης αὐτοῦ τῆς θεολέ- 
του xai χαρτερᾶς ἐτέλεσε φάλαγγος, τῇ ἐννεακαιδεκάτῃ 
τοῦ Αὐγούστου μχνὸς, καὶ ταύτῃ τῶν ἡμερῶν τῇ χυρία, 
ὥρα δευτέρα. 

IT. Πέτρος δὲ ὁ τῆς Ταρσέων ἐπίσχοπος ὁ καὶ τὸ 
θεῖον αὐτῷ κεράσας λουτρὸν τοῦ βαπτίσματος, καὶ 
Νόννος ὁ ἐπίσχοπος τῆς Βεῤῥοίων, Θεὀδουλός τε καὶ 
Συνέσιος διάχονοι, Μαρῖνός τε καὶ Νιχόλαος, Εὐσέ- 
θειός τε καὶ Λαμυρίων ἀναγνῶσται, ἐν τῷ μέλλειν 
αὐτόν τε καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ τὸν ἀγῶνα πληροῦν 
τῆς ἀθλήσεως, µακρὀθεν ἐπηχολούθουν ἐπικοθοῦν- 
τες τὸ πέρας ἰδεῖν ^ x«i γε καὶ εἶδον rà» xowiv 
πάντων ἐν Kupio τελείωσιν x«i τὰ τίµια τούτων 
ἐκεῖσε κατέθωτο λείψανα μετὰ τοῦ προσφόρου σο» 
θάσµατος. ᾿Εθεάσανιο δὲ καὶ τὴν πηγὺν ἐκείνην 
τὸν σεθάσμιόν τε καὶ πολυθαύµαστον τῷ σιαγόνι τοῦ 
αἵματος τοῦ δικαίου μεγαλομάρτυρος ὑπακούσασαν 
παραχρῆμα x«l μιτὰ τῆς τῶν ἰαμάτων ἀθρόων ἄνα- 
θλύσασαν χάριτος * εὐθὺς γοῦν ἐν πρώτοις τὸν ἕνα 
τῶν εἰρημένων ἀναγνωστῶν Λαμυρίονα ὑπὸ πνεύ- 
µατος xpugaíou παρενοχλούμενον ἀκαθάρτου, καὶ 
µύπω µέχρι τότε φανερωθέντα ἰάσατο, xal σὺν αὖ- 
τοῖς ὤχετο Ὑινόμενος ὑγιής. "Eg! οἷς ὑμνήσαντες τὸν 
ὡς ἀληθῶς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ εὐδοξαζόμενον θεὸν, 
τὸν Κηλιχίαις ὁδὸν παρητήσαντο * διότι Πέτρον τὸν 
τῆς Ἰαρσέων ἐπίσκοπον τὸν ἅγιον ὡς εἴροται, βα- 
πτίσαντα μάρτυρα, συλλαθεῖν ὁ Σέλευχος ἐπεδύτει, 
ὪὭδευσαν δὲ μετ εἰρήνης τὴν Ἰσανρίαν, αἰνοῦντες 
dpa xai εὐλογοῦντες τὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν 
ἀληθινὸν Θεὸν ἡμῶν ὦ πρέπει πᾶσα δόξα, vip) καὶ 
προσχύνησις σὺν τῷ Πατρὶ xai τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, 
νῦν xal Gs καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
᾽Αμήν, 


(44) De hac temporis nota disputat Commen- 
tarius, 8 9. 

(15) Magis mihi placeret auctor. si diceret, Se- 
quebantur ac comitabantur Sanctum ejusque so- 
oios,ut illos in fide confirmarent, et ad martyrium 
compararent, quam uteorum finem cognoscerent. 
Cui enim bono subserviebat, e loginquo illos se- 


Cursum igitur martyrii sui bealissimos Andreas 
cum tota sua forti et Deo electa phalange perfe- 
cit decimo nono dei mensis Angusti, die Dominico 
(1&), hora secunda. 

XIII. Petrus vero Tarsensis urbis episcopus, 
qui divino baptismatis lavacro eum purgavit, Non- 
nus episcopus Berceensium Theodulus et Synesius 
diaconi Marinus et Nicolaus, Eusebius et Lamy- 
rion lectores, cum Andreas ipse, et ii qui eum eo 
erant, certamen perpessuri essent, e loginquo se- 
quebantur, cupientes eorum finem cognoscere (15) 
quem et cognoverunt,communem,inquam,illorum 
omnium in Domino consummationem : quorum se 
venerandas reliquias reposuerupnt, congruentem 
venerationem adhibentes. Videruntet fontem illum 
venerandum,et multorum miraculorum effectorem 
ex justi et magni martyris defluente sanguine sca- 
turientem, qui fons cum primum socaturiit, repen- 
te curationum gratiam emisit : statim enim unum 
ex lectoribus, quos diximus, Lamyrionem, a spiritu 
quodam pravo et impuro perturbatum, neque ad 
illum usque diem liberatum, imprimis curavit, 
qui cum aliis lectoribus sanus rediit. Idcirco illi 
Deum hymnis celebrarunt, qui vere in sanctis suis 
gloriosus efficitur. Caeterum in Ciliciam amplius 
redire noluerunt, quoni&m Petrum Tarsensis urbis 
episcopum, qui martyrem Andream cum sociis, ut 
dictum est, baptismate purgaverat, Seleucus capere 
studebat. Abierunt igitur, divina providentia ducti 
n Isauriam (16), laudantes simul et benedicentes 
Domino Jesu Christo : cum quo Patri simul et 
sancto Spiritui sit gloria nunc et semper, et in st- 
cula seculorum. Amen. 


qui ea de causa? ] 

(16) Esto, Petrus aliquam rationem habuerit, 
quia nempe Seleucus eum capere studebat, si Ac- 
tus credimus, abeundi In Isauriam ; verum cur 
idem fecerunt Nonnus episcopus Berceensis, alii- 
que ecclesiastici,et cur non potius rediere ad 
propria ? 





DE SANCTO ROMULO 


MARTYRE IN GR/ECIA 


ITEM 


DE SS. MARTYRIBUS EUDOXIO, ZENONE, MACARIO ET MCIV MILITIBUS 
MELITIN/E IN ARMENIA MINORI. 


(Acta sanctorum Bolland. ad diem 5 Septembris, tome II.) 


6 1. Cultus apud Latinos Grascos intricata et non Ὦ Romuli, aule Trajani preefecti, qui cum sevitiam 


cohsrens Menologüi Basiliani narratio. 


Martyrologium Romanum sanctos hosce Pugiles 
ad 5 Septembris ita annuntiat : « Eodem diesanoti 


imperatoris in Christianos detestaretur, cessus virgis 
capite truncatus est. Melitine in Armenia passio 
sanctorum militum Eudozxii, Zenonis, Macarii, οἱ 


614 


MENSIS SEPTEMFIER. 


842 


sociorum mille centum et quator, qui abjicientes A ad tempora Maximiani? Vidit haud dubie Molanus 


militie cingulum, in persecutione Diocletiani pro 
confessione Christi necati sunt.» Patet hic Romulum 
sejungi a reliquis ; etrecte, uti Acta inferius danda 
ostendent. Fallitur tamen B^ronius, dum in Nota- 
tionibus ad Martyrologium ait, « Greci de eodem 
(Romulo) item hac die in Menologio agunt : nam 
Menologium Latine versum a Sirleto cardinale, 
quod ipse Baronius ad Januarii profitetur se Me- 
nologii nomine semper intelligere, aliique Greeco- 
rum fasti ecclesiastici nihil prorsus hae die de 
Romulo habent ; sed eum una cum ceteris marty- 
ribus celebrant 6 Septembris. 

2. Accipe verba laudati Menologii Sirletani ab 
Henrico Canisio editi : « Eodem die [6] certamen 
sanctorum martyrum Eudoxii, Zenonis, Romuli, 
Macarii οἱ reliquorum. Sanctus Romulus capite 
obtruncatus est a Trajano imperatore, qui Chris- 
tianos plurimos in diversas regiones exsules misit, 
sed in Christiane fidei confessione permanentes 
mortis supplicio subjecit. Eudoxius vero comessub 
Diocletiano detentus a preside Melitine obtrunca- 
tus est cumque eo milites numero 1104. Paucis 
post diebus B. Zeno cum reliquis S. Eudoxii sociis, 
martyrii coronam accepit. » Clara hec et distincta 
sunt: at Menologium jussu Basilii imperatoris Por- 
phyrogennete s:eculo x collectum, et Urbini anno 
41727 impressum  Greco-Latine, certamen SS. 
MM. Eudoxii, Romuli, et sociorum ad dictum diem 
valde intricate et confuse narrat hoc modo : 
« Eudoxius Christi martyr, Trajano Roniano- 
rum imperatore, comes ordine fuit, multis- 
que militum milibus (Grece μµυρίους xai χιλίους, 
id est, χι mille) in Gallia imperavit. Romulus au- 
tem aule imperatorie prepositus, auctor fuit ei- 
dem Trajano, ut in Galliam mitteret, qui Christia- 
nos milites diis immolare compellerent. Quo per- 
acto, cum milites adid faciendum induci nequirent 
in Melitinam Armenie urbem relegati sunt. Post 
beec Romulus poenitentia ductus, cum in Christum 
credidisset, Trajanumque objurgasset, capite ple- 
xus est. Deinde cum imperio potitus esset Maximia- 
nus, edixissetque Christianos interfici, mandavit 
per litteras et Melitine preefecto, ut Christi oulto- 
res occideret. Quare Eudoxium comitem, ejusque 
socios milites comprehensos, quod idola adorare 
nollent, primum quidem multis suppliciis vexavit 
demum capite obtruncavit. » 

3. Versio Areudii col. 250 inter Anecdota Ughel- 
liana tomo X Italie sacre Venetiis recusse, quoad 
sensum eadem fere est, qualem et Galesinius ante 
dederat in suo Martyrologio : nostrum quoque ms. 
exemplar Grecum Menologii Basiliani statuit Eu- 
doxium coimnitem sub Trajano, martyrem sub Ma- 
ximiniano. Conciliari hec forsan utcunque pos 
sent, si per Trajanum significetur Decius, utpote 
Trajanus prenomine ; at si Kudoxius, imperante 
Trajano proximo Nerve successore, initio seculi 
n comes fuit, quis credat illum vitam produxisse 


ista non cohserere ;ideoque in additionibus ad 
Usuardum 5 Septembris scripserit : « Eodem die 
SS. MM. Eudoxii, qui et Marianus, Romuli Zeno- 
nis, et Macarii, qui sub Trajano martyrio coro- 
nantur. » Sed Metaphrastes, quem allegat, diserte 
tradit Romulum jussu Trajani necatum, Eudoxium 
vero aliosque diu post martyrio affectos esse aub 
Diocletiano. Ferrarius in Catalogo generali sancto- 
rum ad 6 Septembris videtur martyres velle geii- 
nare: premissa enim hac annuntiatione, Meli- 
tenge ia Armenia SS, Martyrum Eudoxii, Romuli, 
et sociorum sub Trajano, » quam notat ex Gale- 
sinio desumptam esse, subdit :« De Eudoxio et 
soc. Melitene passis agitur in Martyrol. Rom. die 


B preced ; sed sub Diocletiano : hi vero sub Tra- 


{80ο passi traduntur. De Romulo duntaxat agit 
Martyrol. Rom, precedenti die. » Nicolao Antonio 
infracitando videnturomnes ejusdem agonis trium- 
phatores esse ; at non edisserit sub quo impera- 
tore. 

&. Festum S. Eudorii et sociorum in Typico seu 
Rituali S. Sabe colendum prescribitur 6 Septem- 
bris his verbis : Καὶ τοῦ ἁγίου μάρτυρος Εὐδοξίου, 
καὶ τῶν σὺν αὑτῳ ἀθλησάντων ἁγίων ἩΜαρτύρων 
id est, Et S. M. Eudoxii, ac SS. Martyrum cum 
ipso passorum, Menea magna impressa ad eumdem 
diem Greece sic habent : « Certamen SS. MM, Eudo- 
xii, Zenonis, Romuli et Macarii, » et sequentibus 
eos ornant versiculis : 


C Ἰμηθέντες Εὐδόξιος, Ῥωμύλος. Ζήνων, 


Καὶ Μαχάριος, μακαριστοὶ τοῦ τέλους. 

Capite minuti Eudoxius, Romulus Zenon 

Ac Macarius finem beatum obtinent. 

Μακάριος et μακαριστὸς sonant beatus ; in quo 
lusit poeta, significatum nominis proprii unius 
martyris per appellativum omnibus attribuens. 
Subditur elogium satis prolixum, cujus hoe initium 
est : Οὗτος ἅγιος Ῥωμύλος ἐπὶ Τραϊανοῦ τὸν κε- 
φαλὺν ἀφηρέίθο. Hic S. Romulus sub Trajano ca- 
pite trancatus est. Dein agitur de Eudoxio al iisque 
tempore Diocletiani coronatis. Pauca illa ideirco 
huc transtuli, ne quis solos versiculos ac titulum 
legeps existimaret, in Meneis conjungi hosce Mar- 
tyres tanquam in eadem persecutione passos : 
quod sane pronum esset opinari ex titulo, Romu- 
lum aliis intermiscente. 

5, Post memoratum elogium sequitur aliaannun- 
tiatio : T3 αὐτῷ ἡμέρᾳ ἑκατὸν τέσσαρες x«l χίλιοι 
στρατιῶται... Κίφει τελειοῦνται. Id est, eodem die 
centum quatuor ac mille milites... gladio cesi con 
sumiiant martyrium. His deinde bini accinuntur 
versiculi ; 

Δεχὰς δεχκαπλῆ καὶ χιλιὰς μαρτύρων 
Καὶ τετρὰς ἁπλῆ συντελευτῶσι ξίφει. 
. Quos Latiue sic vertas. 
Decas decupla et chilias Martyrum. 
Quaternioque simul ense m finiuut, 
Istis versiculis addunt Meuea diaticlion aliud, 


613 


ACTA 5S. EUDOXIT, ROMULI, ETC. 


6014 


exprimens simile martyrium S. Calodotes, quam A est Post Trajanum autem et reliquos imperatores 


et in annuntiatione mox data conjungunt laudatis 
militibus, sed perperam : nam sancta illa martyr 
ad ha cclassem aon pertinet. Dabiturcum sociis 
suis die 6 Septembris. Martyres autem 1104, de 
quibus hic separate agitur, haud dubie sunt illi 
milites, quos elogium citatum narrat projecisse 
balteos coram preside exemplo S. Eudoxii ; utrobi- 
que enim, eliam in Aclis et ms. Menologio Slavo: 
Russico, ac Synaxario Ruthenio infra memoraudo 
idem est numerus 110£, nec ullum apparet distin- 
clionis fundamentum. 

6. Desiderantur sancti nostri in duobus Armeno- 
rum Menologiis ab Assemanoeditis tomo III Biblio- 
thece Orientalis Clementino-Vaticane, pag. 643 


non paucis annis elapsis, cum Diocletianus impe- 
rium adeptus esset, Eudoxius comes capites plexus 
est cum Zenone et Macario, ἅμα σὺν τοῖς ὑπ᾿ αὐτῶν 
στρατιώταις, τὸν ἀριθμὸν οὖσι xot, ἑχατὸν τριά- 
Χοντα τέσσαρσιν id est, una cum militibus, qui eis 
parebant, numero mille centum triginta quatuor. 
Ἡ δὲ αὐτῶν σύναξις τελεῖται ἐν τῷ μαρτυρείῳ τοῦ 
&y. Προκοπίου ἔνδον τοῦ &y. u. Μηνᾶ. Celebratur 
autem ipsorum memoria in oratorio S. Procopii, 
quod est in templo S. M. Mene. » Desacra dea 
Constantino Magno dicata sancto Mene martyri 
potest videri Cangius, libro 1v Constantinopolis 
Christiana, sect. 9, num. 62; ibidem num. 38, 
templum S. Eudoxi consecratum fuisse seculo 1v 


et 649 ; at in ms, Catalogo sanctorum Armenis p vel v, narralL his verbis: «S. Eudoxio edes exstructa 


celebratorum, quem Papebrochio misit D. Ludovi- 
cus Picques doclor Sorbonicus, hsec num. $0 
leguntur: « Testimonium S. Euductii (Εὐδξίου) 
qui Marinus vocatus est. ltem Romeli et Macari, 
qui martyres tempore Trajani, Septembris sexto. » 
Clemens Galanus, qui multos aunos in Armenia 
missionarius fuit, parte 1 Conciliationis Ecclesise 
Armenea cum Romana in Ànnotatione ad caput 2 pag. 
16, inter martyres ibidem passos recenset Eudo- 
xium, Zenomen, Macarium sociosque sub Diocle- 
tiano ; at Romuli nusquam meminit. Porro eximius 
Picquesius monet, predictum Catalogum Latine 
versum esse ex ingenti regie bibliothece codice 
Armenio N? 314, uncialibus litteris scripto ante 
annos ab hoc 1687 circiter sexcentos ; sed interpre- 
tem,Oscanum archiepiscopum Armenum,haud satis 
peritum titulos incondite dictasse amanuensi, imo 
et nonnulos omisisse. Addit in litteris posterioribus 
ejusdem anni1687, se dumtaxat usque numerum 
3$ inclusive Latinam versionem cum textu Ar- 
meno contulisse : quod utinam vir eruditus et 
humanissimus reliquis 111 numeris fecisset, si- 
mnlque omissa ab Oscano supplevisset. Meminit 
quoque ad eamdem diem S. M. Eudoxii Synara- 
rium Ruthenicum ms., quod anno 1688 Moscua sub- 
misit noster illic missionarius p. Georgius David, 
addens in fine Synaxarium istud esse commune 
toti ecclesie Ruthenice. Aliud peculiare dicecesis 
Kiioviensis, eodem interprete, ita habet : « Et S. 
M. Eudoxii, et cum eo 1104. » 

7. Mss. Mene Greca bibliothece Ambrosiane 
et PP. Dominicarum conventus S. Marci Floren- 
tie, ac snpplementum ad Meusa excusa collectum 
ex Ms. Synaxario membranaceo antiquo P. Sirmondi 
S. Romulum ante alios annuntiant, prima quidem 
hoc odo : « Romyli, Eudoxii, Zenonis, Macarii 
M., » altera titulum addunt, « Romulus preposi- 
tus, Eudoxius, Zenon Macarius ; » tertium vero 
Grece ita habet; « Passio SS. MM. Romuli, 
Eudoxii, Zenonis et Macarii. » Elogium subjunc- 
tum quedam ab Actis diversa continet, proinde 
in pauca id contraho. « Ex hisce sanctis Romulus 
prepositus sub Trajano imperatore decollatus est. 


patricio et praefecto, Constantino M. imperante, si 
qua fides Codino pag. 39& cerle Eudoxium prefe- 
ctum preetorio sub Theodosio juniore vixisse indi- 
cant leges aliquod in Cod. Th. 


8 Il. An sanatio Justiniani ymperatoris martyri- 
bus hisce ascribendasit. 4 Numerus S. Eudozii socio- 
rum, enta de S. Romulo; cjus cultus in Hispania, 
quando et ubi martyres passi. Acta Graca, et Ba- 
ronii conjectura de mille militibus. 


Baronius in Notationibus ad Martyrologium Ro- 
manum hac die scribit sequentia : « Ex horum mi- 
litum numero, qui Melitine in Armenia coronati 
sunt, quator sacra corpora delata Constantino- 
polim, reperta sunt temporibus Justiniani imp. , 


c duorum beneficio imperator lethali morbo curatus 


est. Rem gestam perpetuis dignam monumentis 
conscripsit Procopius, lib. 1 De edificis Justiniani 
imperatoris. » laventionem harum reliquiarum in 
templo S. Irenes M. , et beneficium sanationis per 
eas Justiniano prestitum ex eodem Procopio 
Caesariensi refert ad annum Christi $500 num. 2 
Verum Procopius, anno 1603 cum interpretatione 
nostri Claudii Maltreti Parisiis editus, libro 1, cap. 
7 non habet quator, sed ovx, ὥσσον $ τεσσαράχοντα, 
id est, non minus quam quadraginta ; el licet 
subdat hos fuisse Romanos milites legionis duode- 
cime, quam olim stationariam habuit urbs Arme- 
nie Melitene ; npn tamen dicit in ea urbe imarty- 
rium esse passos. Hinc dubium est, an corpora il a 
fuerint aliquorum ex hodiernis milil bus, et conse- 
quenter an ipsis ascribit debeat patratum mira- 
culum Tillemontius, tomo Il Monumentorum eccle- 
siasticorum secunde editionis, pag. 51& suspicatur 
fuisse reliquias celebrium 40 Martyrum Sebasteno- 
rum, qu& prope Coustantinopolim sub Theodosio 
II invente sunt, de quibus ad diem x Martii. 

9. Tillemontius citatus numerum S. Eudoxii so- 
ciorum auget trecentis. Scribit enim 1404, pro 
1104, idque bis reperit, allegans Menea magna 
Grecorum editionis Venete anni 1528. Editio 
illa mihiad manum non est; sed quoniam in Meneis, 
qu& anno 1595 Venetiis prodierunt, in Menologio 
cardinalis Sirleti, Actisa Metaphraste conscriptis 


615 


MENSIS SEPTEMBER, 


616 


et alibi computantur duntaxat 1104 ; existimo Til- A huic tot abversantur argumenta, quot Romulo νο 


lemontium perperam Greca vertisse. Unde autem 
in Supplemento ad Menea excusa, cujus verba 
dedi num. Ἰ, ad predictos 110& accesserint triginta, 
compertum non habeo : neque ob solam Synaxarii 
Sirmondiani auctoritatem numerum in Martyrolo- 
gio Romano descriptum «augere volui. Ad S. 
Romulum quod attinet, eum Pseudo-Dexter in 
Chronico ad annum Christi 100 num. 2 Hispanum 
facitac Trajano homopolum, ita scribens : « S. 
Romulus Trajani Cesaris prefectus patria Itali- 
censis, Hispanus in Hispaniam ab eodem relegatus 
in Celtiberia patitur. » Nempe innumeri martyres 
ad Orientem passi, quorum duntaxat meminit ex 
antiquis Grecorum Menologium, Pseudo-Archime- 
dis hujus (Dextri) operain hos tractus terrarumque 
finem, Gades transferunt inquit vir spectíate 
eruditionis D. Nicolaus Antonius in litteris ad 
Bollandum datis anno 1658. Quid vero speciatim de 
S. Romulo senserit accipe ex mss. ipsius post- 
humis, que Cuperus noster anno 1721 Madriti 
magna ex parte descripsit. 

10. « Romulum oportet quidem apud Grecos 
martyriosublatum : quomodoenim homo Hispanus, 
etin Hispania pro vera fide occisus, omnem sui 
memoriam ad Grecos transportaverit, nullani 
domi et apud suos reliquerit? De hoc docere non 
debuerunt gravi propugnatores mendacissimi Chro- 
nici. Et referunt hoc sermone Greci occisionem 
martyris, nullum ut relinquat locum relegationi. 
Romulus dicitur, postquam suasisset Traiano mi- 
litum Christianorum ceedem, in se conversus credi- 
dissein Christum, imperatoremque impietatis accu- 
sasse. » Tum subdit verba quedam ex Menologio 
Basiliiet ex Metaphraste, dein sic prosequens : 
« Nullum hic fateri opus est Hispaniensi relegatio- 
nis, Celtiberique martyrii vestigium; siquidem 
Trajanumin Hispaniam venisse nunquam,ex Dione 
et aliis comperlissimum est. » Hactenus de adducto 
Chronici loco; quob sequitur ferit potissimum 
Joannem Tamayum Salazar martyrologum Hispa- 
num,qui in Notis ad 5 Septembris alia falsa 
ex Bivario superaddidit. 

11. « Non autem conteati Romulo cive et mar- 
tyre Dextri vindices Bivarius et Tamajus progressi 


illo pares esse potuerunt, nedum pares vixerunt. 
Habemus Actorum verba pro mille testibus : Zunc 
adductum (Onesium) ad tribunal Tertulli cum 
Romulo adjutore et Papia spirituali commilitone, 
interrogavit Tertullus, dicens: Quies? 

12. « Plane vel hic Onesimus ille Philemonis 
Collossensis servus, de quo agit Paulus Apostolus 
Epistola ad Philem, atque idem Ephesinus postea 
episcopus, ut apparet ex Epistola S. Ignatii ad 
Ephesios; vel martyr alius SS. Alphii Philadel- 
phii et Cyrini preceptor, Puteolis aut in Sicilia 
una cum iis passus, quod magis placet Ferrario 
in Catal. Sanctorum 19 Februarii et 31 Julii, et 
Henschenio tom. I! Februarii pag. 858, num. 15, 


B confudisseque Metaphrastem utriusque res gestas. 


Si primum dixeris, fateri opo rtet consequenter, 
Romulum, quem apellant adjutorum episcopi Acta 
Onesimi, alium prorsus ab eo fuisse, qui propter 
opprobratam Trajano impietatem, cujus aule 
inagister erat, causam coram eo dixit. Qui enim 
simul esse poterat pretorii Augusti prefectus et 
Ephesini episcopi coadjutor ? Neque item sic 
jejune Acta de Romulo tante in seculo dignitatis 
viro agerent, ut querendi locum relinquerent, 
quis illet esset. Si verePuteolanum martyrem hunc 
dixeris, nihil ad eum pertinere qui sub ultimis 
ethnicis imperatoribus, hoc est, vel Decio vel Lici- 
nio triumphavit, Romulum Trajani martyrem fateri 
compellamur. Porro quid mirum in has angustias 


C deveniri, quando undique corrasisetiam levissimis 


argumentis tam sacre res tractantur? Que falsa 
sunt, certe nequeunt comprobari aliis nisi inepte ; 
et movere aliquid oportet, ut nihil fiat. » Hec 
contra fabulatores illos eruditus Hispanus. 

13. Cseterum ista persuasio de patria S. Romuli 
occasionem dedit solemni ejus cultui hoc die in 
dicecesi Hispalensi, prout narrat Tamayus, pag.61 
his verbis : « Denique cum archipresul D.D. Pe- 
trus de Castro et Quinones, Hispalensis sedis me- 
tropolita, referentibus Decano et capitulo sue 
illustrissimse Ecclesie et aliis doctissimis viris, 
cognovisset huaüc sanctum martyrem ex Italica, 
su& dioecesis urbe oriundum fuisse ; anno 1624 
illi cultum cum Officio duplici in dicecesi, et se- 


sunt ulterius, et quod in Actis Onesimi a Si- p cundee classis in loco, ubi olim Italica fuit, detulit 


meone scriptum fuerit Metaphraste (Februario 16 
apud Surium tom. I,) oblatum eum Tertullo pre- 
sidi una cum sociis Romulo et Papia ; statim, quasi 
revelatum sibi divinitus fuisset, Bivarius non du- 
bitanter affirmare ausus est, eumdem hunc esse 
eum nostro Romulo; cui temerario ausui obstrin- 
gere nil veritus Joannes Tamajus, in Acta ipsa 
Romuli, que ad obruzam veri et comperti non 
alias formari fas et equum(fuit, vanissimam admi- 
sit Bivarii conjecturam; Romulumque Trajani hunc 
prefectum Onesimi socium illum constituit. Sed 
quenam, ais, injecerunt hane mentem Bivario ? 
An solam nominis rationem secutus fuit? Nam 


et hoc in posterum observari precepit, virtute 
privilegiorum a summis pontificibus concessorum 
presulibus Hispanie. » Sed novum hic rursus 
errorem admiscuit ; nam Rodericus Caro, quem 
citat, in Antiquitatibus Hispalensibus, fol. 106 
quadriennio citius id factum tradit, nimirum anno 
1620 : certe fieri debuit ante 20 Decembris 1623, 
quo preedictum archiepiscopum Petrum de Castro 
α vivis excessisse Tamayus ipse ad 11 Martii pag. 
201, aliique auctores Hispani asserunt. 

14. De tempore, quo passi fuere, observat Pa- 
gius in Critica Baronii ad annum 106, num. 3, 
contigere non potuisse martyrium S. Romuli et 


617 


ACTA SS. EUDOXII, ROMULI, ETC. 


618 


esset, morti addictorum, ante annum 112, quo is A ut ipsitradunt, passorum res gestas in unam eam- 


imperator in Orieutlem transmisit. Castellanus in 
Martyrologio universali, pag. 979 certamen S. Ro- 
muli consignat ipso anno 112 : utrum recte, non 
ausim asserere : Tillemontius enim tom. lI Impe- 
ratorum, Nota 17 et 22 in Trajanum, probabiliter 
statuit duplicem profectionem Trajani in Orientem, 
primam anno 106, alteram non nisi anno 114. Ad 
SS. Eudoxium et socios quod spectat, martyrium 
hi consummarunt sub Diocletiano ex antedictis, 
anno, ut Surius notat, 290. Baronius autem in An- 
nalibus primum de ipsis meminit ad annum 311, 
num. 21. Horum palestra fuit Melitina seu Meli- 
tene in Armenia Minori ad Euphratem fluvium. S. 
Romulus vero passus videturin Greecia, sicuti eum 
Galesinius annuntiat, cum aliis quidem martyribus, 
sed quos postea scribit alibi coronatos esse, vide- 
licet in Armenia et tempore Maximiani. Vide supra 
num. 2, Menologium. 

49. Acta Graeca, quorum apographum, nescio 
unde acceptum, habemus hoc titulo : Μαρτύριον 
τῶν ἁγίων xai ἐνδόξων τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων Εὐδο- 
ξίου, Ῥωμύλου, 3Ἄύνωνος xai Μακαρίου, id est : 
Martyriumsanctorum et gloriosorum Christi marty- 
rum Eudozii, Romuli, Zenonis οἱ Macariüi, ex an- 
tiquis monumentis conscripsit Metaphrastes, eique 
illa indubitanter attribuit Leo Allatius in Diatriba 
de Symeonum scriptis, pag. 129 initium recitans. 
Latine versa edidit Aloysius Lipomanus episcopus 
Veronensis tomo VI Vitarum SS., quam interpre. 
tationem inferius recudam, sed more nostro divisam 
in capita et numeros, ut Grece narrationi similiter 
dividends respondeat. Baronius ad hunc diem ea 
vocat Acta S. Romuli, quia nempe de ipso agit 
prior illorum pars ; at rectius ab aliis appellantur 
reliquorum etiam martyrum nomine, quorum ago- 
nem, S. Eudoxii presertim magis fuse describunt 
post narratum Romuli martyrium. Miror tamen, 
quod Greci sanctorum tam diversis temporibus, 


demque narrationem conjecerint. Ex collatione 
Actorum cum Elogio, quod exstatin Mepeis magnis 
lnpressis, patet illa ex hoc concinnata esse, at 
mullum aliunde amplificata : ex quibus autem 
monumentis, ignoro. 

16. Certe quidem illa amplificatio facta non est 
ex narratione seu elogio Menologii Basiliani : in 
hoc namque dicitur S. Romulus auctor primum 
fuisse Trajano, ἀποστεῖλαι εἰς τὴν Γαλλίαν θἱο., ut 
mitteret, vel, uti Galesinius et Arcudius verterunt, 
iret in Galliam, Asiaticam nempe, id est, Galatiam, 
militesque Christianos diis immolare compelleret ; 
deinde poenitentia ductus credidisse in Christum. 
Metaphrastes vero, mirabilia omittere haud solitus, 
impium illud Romuli consilium, secutam poeniten- 
tiam et conversionem ne verbo quidem attingit : 
imo contra insinuat, eum jam ante Christianum 
fuisse. Mitto alias discrepantias, facile ab erudito 
lectore observandas. Quod spectat ad undecim 
mille relegalos mililes, « Gonjectura ducimur, in- 
quit Baronius ad annum 108, ut existimemus hos 
illos ipsos esse decem mille priestantissimos mar- 
tyres, qui iu silvis montis Ararat in Armenia sunt 
crucifixi. » Hoc si verum sit, manifeste falsitatis 
convinecuntur istorum crucifixorum Acta ; Baro- 
nius quippe loco citato premittit, undecim mille 
milites inventos fuisse Christianos a Trajano exer- 
citum lustrante : martyres aulem Crucifixi idolo- 
latre adhuc erantteinpore Adriani, quando angelus 


in campo appareas fidem Christi eis predicavit, 


uli narratur tom. 1V Junii ad diem 22 in ipsorum 
Actis, qu& ibidem, a pag, 175, Commentario cri- 
tico excussit Papebrochius ac fabulosa esse mon- 
stravit. Verisimile etiam non est, undecim millia 
hoininum simul neci data fuisse a Trajano : certe 
id Metaphrastes non siluisset, si in | antiquis monu- 
mentis reperisset. 











MAPTYPION 


TOY 


ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΥΔΟΞΙΟΥ 


ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩ ΑΘΛΗΣΑΝΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ, 


MARTYRIUM S. EUDOXII 


ET SOCIORUM. 


CAPUT I. 


Milites Christianos in exsilium pellit Trajanus : id improbans S. Romulus et aperte Christum confitens 
gloriosum subit martyrium. 


A'. Τραΐανον τοῦ δυσσιθοῦς βασιλέως πολλὺν μὲν 


I. Trajano (4) impio imperatore in exsecrandum 


(4) Trajanus imperium suscepit anno Christi 98, mortuus est 117. 


ParRoL. Gg. CXV. 


20 


019 


MENSIS SEPTEMBER. 


620 


errorem simulacrorum magnum quidem studium Α πρόνοιαν xai σπουδὴν into τῆς βδελυρᾶς τῶν εἰδώ- 


conferente, valde autem et atrociler spirante ad- 
versus pios ; et alii sacrificare demonibus, et aunt 
omnes cogebantur milites. Litter: enimim pera- 
torie mittebantur in omnes partes, urgentes ad 
impietatem et Christianos cogentes vel sacrificare, 
vel variis subjici suppliciis. Que quidem post- 
quam venerunt ad exercitum, qui erat in Oriente, 
illi quidem eo tempore ea comparantes, que ad 
bellum pertinebant, continuisque et gravibus se 
exercentes militi& meditationibus, alioqui autem 
religionem amplectentes, nihil curabant litteras 
illas imperatorias. Qui cum magna pugna eis esset 
exorta, preeclaram adversus inimicos obtinent victo. 
riam (2). 


λων πλάνης εἰσφέροντος, μέγα δὲ x«i ἀπηνὲς κατὰ 
τῶν εὐσεθῶν πνέοντος, ἄλλοι τε θυεῖ [ lege θύειν] 
τοῖς δαίµοσι, καὶ mpó ye πάντων τὸ στρατιωτιχὸν 
ἠναγκάδοντο. βασιλικὰ γὰρ ἐπέωπετο πανταχοῦ γράµ- 
µατα σπουδάξοντα τὴν ἀσέβειαν χαὶ Χριστιανοὺς 
$ θύειν χελεύοντα, 9?) ποιχίλαις ὑποθάλλεσθαι τιµω- 
ρίαις. ΄Απερ ἐπειδὴ xoi εἰς τὸ πρὸς "Eo ἀφίχετο στρᾶ- 
τευµα, ἐχεῖνοι μὶν τὰ πρὸς τὸν πόλεμον κατ ἐκεῖνο 
τῆς ὥρας συσκευαξόμενοι, xal µελέταις συνεχέσι 
καὶ βαρείαις τὰ πολιμικὰ ἐξασκούμενοι, ἄλλως τε δι 
καὶ τὰ Χριστιανῶν ἀσπαζόμενοι, οὖδε ὀλέγα τῶν βα- 
σιλικῶν ἐχείνων συλλαθῶν ἐπεστρέφοντο. ᾽Αμέλει καὶ 
μάχης αὐτοὶς χαρτερᾶς συῤῥαγείσης, χαρτονσι τῶν 
ἐναντίων x«i µάλα λαμπρῶς. 


Il. Hoc fuit relatum ad imperatorem Trajanum. Ὦ B. Τοῦτο καὶ εἰς βασιλέα Τραϊανὸν ἀνήχθη. Ὁ dt 


Ille autem propterea quod sua edicta despexerant, 
ne communis quidem omnium boni, nempe victo- 
rie, ullam ducit rationem : sed eos qui imperato- 
rias contempserant constitutiones, erant autem 
numero undecim millia (3), relegat in Armenie 
Melitenam (4) et loca, qu& circa eam sita sunt. 
Reliquus vero exercitus erat in metu propter eorum 
relegationem, ne dolore affecti molirentur res no- 
vas, et eis aliquid mali afferrent, ut qui nec Chri- 
stianismi, neque propter Christum suscepte rele- 
gationis fuissent eis socii. Verum illi nihil nihil tale 
fecerunt aut cogitarunt : sed ut qui erant discipuli 
ejus qui vere est mitis, fuerunt etiam imitatores 
mansuetudinis et lenitatis Magistri ; et placide fere- 


bantexsilium, et minime eegre ferebantcontumeliam. C 


III. Romulus autem aule imperatoris tunc pre- 
positus (5) apud Trajanum imperatorem, neque ei, 
neque civitati omnino dicebat expedire ea quae 
facta fuerant. llle autem, cum oporteret Romulo 
agere gratias, ut qui benevole esset in eum affe- 
etus, stulte et ingrale se gerens, eum potius 
maledictis insectabatur et ei irhscebatur, et tan- 
quam crimen objiciebat pietatem. Romulus vero 
verba illius ne tantillum quidem curans, gloriaba. 
tur potius contumeliis propter Christum susceptis : 

i Nescio de qua victoria hic agat Metaphrastes. 

3) Quid Baronius de iis conjiciat, vide num. 16 
Commentarii. 


(4) Hanc. Melitenem seu Militinam Trajanus ex 
castro urbem fecil gentisque metropolim, teste Pro- 


4 


διὰ τὴν τῶν οἰκείων ἀποταγμάτων παρὀρασιν οὐδὲ 
τοῦ χοινοῦ πάντων ἀγαθοῦ τῆς νίκης λόγον ποιεῖται * 
ἀλλὰ τοὺς τὰς βασιλικὰς διατάξεις ὑπεριδόντας (τὸ 
πλῆθος δὲ χίλιοι ἐπὶ τοῖς μυρίοις ἦσαν) πρὸς τε τὸν 
τῆς )Αρμενίας Μελιτηνὺν καὶ τὰ πέριξ ἐχείνης ὑπερ- 
ορίδει. Ἡ γε μὴν ὑπόλοιπος στρατιὰ περιδεὺς ἦν καὶ 
κατάφοθος διὰ τὴν ἐκείνων ὑπερορίαν * μὴ xal λυπη- 
θέντες πρὸς νεωτερισμὸν ἀποδλέψωσιν, εἶτα καὶ αὖὐ- 
τοὺς χακώσωσιν, ὡς μύτε τοῦ Χριστιανισμοῦ μήτε 
τῆς δι) ἐκεῖνον ὑπερορίας αὐτῶν κοινωνήσαντας. 
αλλ’ οὐκ ἐχεῖνοι ἡ ἔπραξάν τι τοιοῦτον ?) ἐνενόησαν * 
ἀλλ ofa τοῦ πρᾶου ὡς ἀληθῶς μαθηταὶ, μιμηταὶ καὶ 
τῆς τοῦ Διδασχάλου πραότητος καὶ τὸς συµπαθιίας 
ἦσαν ΄ ἠμέρως Τε ἔφερον τὸν ὑπερορίαν, xai ἤχιστα τῆς 
ὕδρεως ἐδνσχέραυον. 

Γ΄. Ῥωμύλος δὲ ὁ τῆς βασιλιχκῆς αὐλῆς τηνιχκαῦτα 
πραιπόσιτος πρὸς τὸν βασιλέα Τραϊανὸν, οὔτε αὐτῷ 
πάντως οὔτε τῇ πόὀλει συμφέρειν ἔλεγε τὰ ΊΎεγενη- 
µένα. Ὁ δὲ, δέον χάριτας ὁμολογεῖν τῷ Ῥωμύλῳ 
ἅτε πρὸς αὐτὸν εὐνοϊκῶς ἴἔχοντι, εὐήθης ὧν καὶ 
ἀχάριστος, ἑλοιδορεῖτο μᾶλλον αὐτῷ καὶ ὠργίζετο, 
xai ὡς ἔγαλημα προέτεινε τὸν εὐσέθειαν. Ῥωμύλος 
δὲ, τῶν ἐκείνου λόγων μχδὲ τὸ βραχὺ φροντίδων, 
ἐσεμνύνετο μᾶλλον ταῖς διὰ Χριστὸν ὕθρεσι * καὶ τῷ 
περὶ αὐτὸν ζήλω διαπυρώτατα τὴν ψυχὺν ἐκκανθεὶς, 


Tigrim fluvium a ΡΙΟἱοΠ169ο Melitene nominatur, 
teste laudato Cellario, cap. 19. 

(5) Tillemontius tom.Il Monumentorum,pag.180 
negat,titulum aulae imperatori praepos cogni- 
tuin fuisse tempore Trajani. Sed cum Suetonius, 


copio Ceesariensilib. in De 4 dificiis Justiniani, cap. D Trajano et Adriano synchronus, militum prefec- 


& ; Tillemontius tom iui /mperatorum, pag. 119 1d 
refert ad annum Christi 107, Trajani 10. Civitatem 
illam cum regione cognomine Ptolomeus aliique 
geographi ascribunt Armenie Minori ; Strabo au- 
tem, Plinius et Stephanus tribuunt Cappadocirm, 
quibuscum senlit Christophorus Cellarius Geogra- 
phiz antiqua lib. Ill, cap 5, eamque in tabula Asie 
Minoris collocat ad confluentem Mele et Euphratis 
in Cappadocia ; utpote ex cujus nobilioribus oliin 
fuit prefecturis : verum in tabula Orientis, quain 
postea exhibet, tractum illum comprehendit Àime- 
nia Minore. Idem fit in aliorum tabulis anno 4741 
editis. Urbs porro de quaagimus, etiam dicta repe- 
ritur Melita, nunc Turcis vulgo Malatyah. Distin- 
elionis causa recte addidit Metaphrastes, τῆς 
᾽Αρμυίας, Armeni? : nam et tractus Sustane .ad 


tos in Othone appellaverit prapositos, et tempore 
Statii Papinii poetee,qui sub Domitiano floruit, pro- 
curator &rarii majoris diceretur eerararii sacri pree- 

ositus,teste Salmasio in Notis ad Vitam Antonini 
biadumeni ; eur non potuitetiam vocari sub Tra- 
jano aulz imperatoriz prepositus, cui ejusdem 
oustodie vel ministerio aulico invigilandi cura 
erat demandata ? imo quis rite probare queat, ho: 
titulo appellatum non tuisse ? Ait enim Tillemon- 
tius tom. [1 /mperatorum, pag 195,penitus Imterci- 
disse Vitam Trajani a variis auctoribus scriptam. 
Ceterum Cangius in Glossario ad vocem Greco 
barbaram Πραιπόσιτος profert hunc ipsum locum 
Vite S. Romuli, quam ia Indice auctorum col. 44 
notat desumptam ex codice Colberteo $85, unde 
fortassis et apographum nostrum acceptura est. 


631 


ἐξυθρίδει μὶν εἰς τοὺς ἐκείνου θεοὺς ἀναίδην' ὁμολο- À 
γεῖ δὲ φανερῶς τὸν Χριστὸν xai παῤῥησιάδεται τὴν 
εὐσέδειαν. ᾽Αγριάνάς τοῶνν ἐπιπλέον Τραϊανὸς, «test 
ταθῦναι τοῦτον xai ῥάθδοις αἰκίδεσβαι. 


A. 'O μέντοι ᾿Ῥωμύλος εὐφύχως δεχόμενος τὰς 
πληγὰς, Νῦν εὐεριετῶν µε ἴσθι τὰ μέγιστα, πρὸς 
Τραϊἰανὸν ἐθόα. Τό τε ép σῶμκ ἐμοὶ τῷ ἐρυθρῷ 
τούτῳ Ἠπεριῤῥεόμενον αἵωατι τὸν ἐκ τῆς εἰλωλικῆς 
χνέσσης δυσώδη μολυσμὸν ἀπολούεται, καὶ 5» μυχὺ 
δι ἀφθαρσίας Χχιτῶνα καβαρὸν πεοϊθάλλεται. Οὐχ 
ὕνεγκε ταῦτα ἹΤραϊανὸς, ἀλλ εἰς πλείονα τὸν θυμὸν 
προαχθεὶς, ταχεῖαν αὐτῶν ἀπαλλαγὴν ἐπίτομόν τε τὸ 
μαρτύριον διεπράξατο' καὶ τμηβῆναι τὴν κεφαλὴν 
Ῥωμύλου ψηρίξεται. Ὁ μὲν οὖν ἄσωμενς τὸ διὰ 
Χριστὸν s[de ξίφος, καὶ ἤδιστα τὸ τοῦ μαρτυρίου p 
ἐπῆλθε στάδιον. 


ACTA SS. EUDOXII, ROMULI, ETC. 


623 


et ardentissimo ejus zeloin animo accensus, libere 
quidem et effuse illius deos probris insectatur, 
Christum autem aperte confitetur, et pietatem 
audacter profitetur. Magis itaque irritatus Trajanus 
jubet eum extendi et virgis ctedi. 

IV. Romulus autem magno et forti animo plagas 
accipiens : Nunc scias, me maximo affici benefi- 
cio,exclamabat ad Trajanum. Corpus enim, quod 
hoc rubro mihi sanguine circumfluit, abluit sordes, 
quas contraxi ex nidoresimulacrorum ; et induitur 
anima munda tunica incorruptionis. Non tulit heo 
Trajanus, sed majori ira percitus, ei celerem 
comparat liberationem, et breve efficit martyrium ; 
et decernit, ut caput Romuli amputetur. Atque 
ille quidem libenter ensem aspexit propter Chri- 
stum, et jucundissime subiit stadium martyrii. 


CAPUT 1l. 


S.Eudozius missos ad se capiendum convivio excipit, dem sponte adit praesidem, coram quo Adem pro- 
fitetur bulteumque abjicit, mitilibus 1104 exemplum ejus imitantibus. 


E'. Συχνοῦ δὲ μιταξὺ διελθόντος Χρόνου, ΔΙΟΧλΗ- 
τιανὸς μὲν αἵματι ἐμφυλίῳ xai τυραννίδι χλέπτει τὴν 
βασιλείαν, φι)ονειχκεῖ δὲ τοὺς πρὸ αὐτοῦ τυράννους 
Χατά Ύε τὸν τῆς ὠμότητος x«i τὸν τῆς ἀσεβείας λό- 
yo» ὑπερθωλεῖν, xai τὴν ἐκείνων ἀγριότητα φανερὰν 
deat φιλανθρωπίαν' ó0ty δὴ διατάγµατα συνεχῦ 
κατελάμθανε τὸ ὑπήχοον, ἤ πάντας αὐτῷ κοινωνῆσαι 
Tóc ἀσεθείας, θάνατον αὐτοῖς εἶναι τὸ τῆς παρα- 
κοῆς ἐπιτίμιον, Χριστιανοὶ τοίνυν διὰ τὸ τῆς ὀργῆςρ 
τοῦ ἀνδρὸς ἁμαχόν τε καὶ δεινῶς ἄγριον, oi μὲν τὰς 
μετὰ τῶν θηρίων ἐν ἐρήμοις διατριθὰς τῆς μετὰ τῶν 
ἀνθρώπων µμᾶλλον ποοέχκρινον συνοικίας οἱ δὲ ὄρη 
καὶ σπήλαια, καὶ ὅσα δύναται χρύπτειν, ὑποδυόμενοι 
xal αὐτὸν, ὡς οἴόντε, τὸν ἤλιον διαλαθεῖν ἔσπευδον. 


«6. Ἐνταῦθα μηνύεταί τις εὐσεθὺς, χαὶ τοῦ μὴ 
λαθεῖν ὄντως ἀἄξιο, Εὐδόξις Ὦὃ ἩΜαριανὸς ὄνομα 
ἀνήρ' ἀμφοτέροις γὰρ ἐκυριολογεῖτο τοῖς ὀνόμασιν' 
ἀπὸ πριµιχηρίων δὲ τὴν ἀξίαν, nq διὰ τὸν εἰς Χριστὸν 
πόθον ἀπεληλαμένος, ἐν τῇ τῶν χοµήτων ὑπεθιθάσθη" 
χαὶ ταύτης δὲ μὴ τυχὼν, ἔστερξεν ἄν τῷ ποθουµένῳ 
póvo παρακαλούμενος ἡΜηνύεται δε τὸ τηνικαῦτα 
Μελιτηνῦς ἡγεμόνι ὃς ἐπειδὴ τὰ περὶ τοῦ ἀνδρὸς 
ἕχαστα µεµαθήχοι, τοὺς ἄξοντας αὐτὸν παραχρῆμα 
ἐχπέμπει. Τοῦτο dt μὺ τὸν Εὐδόξιον λαθὀν, εὖ- 
τελεστέραν περιθέµενος τὴν στολὴν, ἵνα μὴ ὅστις eim 
φανερὸς Ἠένοιτο, ἐμφανίξεται τοῖς ἀπεσταλμένοις. 
Ἐντυχόντες τοίνυν αὐτοῖς [imo αὐτῷ] καὶ µήπω 
τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι νοµίσαντες, ὅπη ἄρα διατρίθοι 
ὁ χόμος Εὐδόξιος, εὐθέως ἠρώτων. Ὁ δὲ Ei got 
παρελθεῖν ἐθελύσετε εἰς τὴν στάγων — [l. στέγην], 
ἡμερώτατα πρὸς αὐτοὺς ἔφη, καὶ βραχὺ τὸν ἐκ τῆς 
ὁδοῦ xórov διαναπαῦσαι, καὶ τραπέζης xai ἁλῶν xot- 
νωνῆσαι, ἐγὼ ὑμῖν τὸν ζητούμενον ὑποδεξίω. 


(6) Annorum scilicet 167. Trajanus enim obiit 
anno Christi 1417, Diocletianus vero imperium 
suscepit anno 284. 

(1) Crimen Apri pretorio prefecti, qui imperio 


V.Cum multum autem intercessisset temporis 6),) 
Diocletianus quidem sanguine intestino et tyran- 
nide invaditimperium (7), contendit autem eos qui 
precesserant tyrannos crudelitate superare et im- 
pietate, et ostendere illorum seevitiam fuisse bu- 
manitatem. Unde etiam ad eos qui illius parebant 
imperio, edicta veniebant frequentia, ul omnes 
vel eum eo communionem impietatis susciperent, 
vel mors esset eis poena inobedientie. Christiani 
itaque propter sevam et immanem illius iram, alii 
quidem malebant cum feris habitare in solitudini- 
bus, quam simul cum hominibus : alii autem mon- 
tes et speluncas et quecunque celare poterant 
subeuntes studebant, quoad ejus fieri poterat, vel 
ipsum solem latere. 

VI. Eo tempore defertur quidam vir pius, et pla- 
ne indignus qui lateret. Ej nomen erat Eudoxius, 
aut Marianus ; erat enim utrumque ei nomen pro- 
prium. A dignitate aulem primiceriatus expulsus 
propter amorem Christi, descenderat ad iuferio- 
rem comitum dignitatem ; quam quidem etiamsi 
non fuisset consecutus, satis tamen habuisset 
eum solum sequi, quem desiderabat. Defertur 
autem ad eum, qui tunc erat preses Melitene. 
Qui cum de eo singula intellexisset, qui ipsum 
adducturi essent, emittit protinus. Hoc autem 
cum non latuisset Eudoxium, viliori veste indu- 
Lus, ne esset manifestum, quisnam esset, se 08- 
tendit iis qui missi fuerant. Cum eum ergo con- 
venissent et nondum eum illum esse putassent, 
ubinam versaretur comes Eudoxius, eum rogarunt. 
Ille autem, Si meum tectum subire volueritis, eis 
dixit benignissime, et a labore itineris vos parum 
recreare, menseque et salis mecum esse partici- 
pes, ego ostendam vobis eum quem queeritis. 


inhians Numerianum generum suum per insidias 
necavit, Metaphrastes male imputat Diocletiano. 
Hicenim non ceede auttyrannideimperium invasit, 
sed ab exercitu electus imperator mortem Numería- 


623 


Vil. Cum ergo parasset convivium, eos excipit 
liberaliter. Illis autem mensa satis exhilaratis, et 
promissum deinde exigentibus et rogantibus, ut 
eum ostenderet quem querebant ; ille continuo 
eum, qui erat intus, aperit Eudoxium, dicens: 
Ego sum, quem queritis. Hoc gladio vehementius 
illorum percutit animum ; et respondentes dixe- 
runt : Non te prodemus, qui nos accepisti convi- 
vio, neque pro hospilalitate tam male referemus 
gratiam.Sed hocad nostram sufficiet excusationem, 
quod cum in qu&rendo multum laboraverimus, 
non potuimus tamen invenire Eudoxium. lili qui- 
dem pro hospitio has Eudozxio retulere gratias. 


VIII. Ille autem, qui et sciebat latere cum opus 
esset, et rursus nou latere quando hujus rei esset 
tempus (divina enim, que aderat gralia et. doce- 
bat Athletam, jussit ut eos sequeretur), cum uxo- 
rem vocassel Basilissam aut, si velis, Mandanem, 
nam ea quoque duplici nomine vocabatur, ei man- 
dat que&& spectant ad familiam. Et cum omnia ejus 
cure commississet, hoc quoque postremum et ger- 
manum ei dat mandatum, ne ejus defleat deces- 
sum neque propter mortem ejus lamentetur, sed 
lampadibus (9) et alia letitia potius illum diem 
honoret. Statim ergo suam quidem cognationem 
despicit Eudoxius: obliviscitur autem propter 
Christum sui amoris in filios, validi οἱ inevitabi- 
lis vinculi parentibus. Ut enim illum lucrifaciat, 
omnia damnum existimat etstercora. Et vadit ad 
presidem. 


IX. Is autem cum ipsum vidisset, Salve, inquit, 
comes Eudoxi. Ille autem vivissim reddit salu- 
tem, dicens: Tu quoque salve, preses. Preses 
autem rursus : Tuam, inquit, accersivimus clarita- 
tem, ut jussis parans imperatoris, et diis, ut 
par est, offeras sacrificium, et maxime patri om- 
nium deorum magno Jovi,et Phebo Apollini, 
et chare "Virgini Diane. Martyr autem : Mihi 
unum est, inquit, sacrificium veri Dei, qui hoc 
produxit universum ; et ei sacrificabo sacrificium 
laudis, qui est Deus in trinilate personarum, 
vitee autem suppeditatoret verre salutis dispensator. 
Quos autem deos nominas, ligna eos video et la- 
pides, nihil differentes penitus a quavis alia ina- 


ni ultus est, occiso perduelli Apro. Et prioribus 
quidem imperii sui annis Diocletianum favisse 

hristianis testatur Eusebius, lib. vin, cap. 1. Per- 
secutio autem adversus milites inchoata. est anno 
298 secundum Pagium. ac deinde anno 305 ad 
Christianos omnes extensa. 

(8) Εσχέψατο à verbo σκέπτομαι non signiflcat 
Jussit, sed deliberavit, sive statuit, et referri debet 
ad personam initio periodi, quod etiam exigit sub- 
sequens conjunctio copulativa xat,et,quam interpres 
omisit. Rectius itaque sic vertes : « Ille autem,qui et 
sciebat latere cum opus esset, et rursus non lalere 
quando hujus rei esset tempus (divina enim aderat 
gratia docebatque athletam) sequi viros statuit : 
et cum uxorem vocasset, » etc. Menea dicunt, sa- 


MENSIS SEPTEMBER. 


624 


Z'. Παρασκευασάμενος οὖν τὰ πρὸς tà» ἑστίασιν 
φιλοτίµως, δεξιοῦται τοὺς ἆνδρας. Tov di ἠσθέντων 
κανῶς τῷ τραπέδη, εἶτα καὶ τὴν ὑπόσχεσιν ἀπαι- 
τούντων χαὶ δεοµένων φανερὸν αὐτόν ποιήσεσθαι τὸν 
ζητούμενον, ἔκεῖνος εὐθὺς τὸν ἔνδον αὐτοῖς Gvaxa- 
λύπτιι Εὐδόξιον 'Eyc εἶμι ὃν ὕδητεῖε, εἰπὼν. 
Τοῦτο µαχαίρας ὀξύτερον xaÜixsro τῆς ἐκείνων ψν- 
χῆς' καὶ ὑπολαθόντες, Οὐ προδὠσομέ σε τὸν ἡμέτι- 
pov» ἑστιάτορα, εἶπον, οὐδὲ οὕτω τὴν φιλοξενίαν χα- 
κῶς ἁἀμειψομεθα" ἀλλὰ τοῦτο ἡμῖν εἰ ἀπολογίαν 
&pxíctt τὸ πολλὰ περὶ τὸν ζδήτησιν καµόντας, ὅμως 
pà δυνηθῆναι ὅλως τὸν Εὐδόξιον ανευρεῖν. ᾿Εκεῖνοι 
μὲν οὖν ταύτας Εὐδοξίῳ τῆς Κξενίας τὰς χάριτας 
ἀπεδίδοσαν. 

H'. Ὁ δὲ καὶ λαθεῖν εἰδὼς ὅτε δέον, καὶ pi λα- 
B θεῖν αὖ ὅτε τούτου καιρός) θεία γὰρ ὧν χάρις ή παρ- 

οὔσα xai διδάσχουσα τὸν ἀθλητὸν [[. αθλητήν]' 

ἀχολουθῆσαι τοῖς ἀνδράσιν ἐσχέψατο (B): καὶ τὸν Ύν- 
ναῖκα χαλέσας Βασίέλισσαν, 3 καὶ Μανδάνην, εἰ βού- 

Jtt διπλοῖς γὰρ xai αὐτῇ τοῖς ὀνόμασιν ἐκαλεῖτο' 

ὅσα τε ἔδει τῶν xat' oixov αὐτὸ ἐντέλλετα!ι, καὶ 

πάντα τῇ αὐτῆς ἀναθεὶς φροντίδε, ἐσχάτην τοῦτο καὶ 
γνησίαν ἐντολὴν δίδωσι μὴ ἐπιδακρῦσαι τῇ αὐτοῦ 
ἐκδημία, μὴ ἀποδύρασθαι, μὴ Θθρηνῆσαι ὅλως 

τὴν τελευτήν ἀλλὰ x«i λαμπροφορίᾳ καὶ τὸ à) 

φαιδρότητι ἐκείνην τιµῆσαι μάλιστα τὴν ἡμέραν. 

Εὐθὺς οὖν χαταφρονε μῖν τῆς οὐείας συγγινείας 

Εὐδόξιος, ἐπιλανθάνεται δε διὰ Χριστὸν τῆς πρὸς τὰ 

τέχνα στορ”;ῆς, TOU ἰσχυροῦ δὴ τούτου xoci ἀπαραιτή- 

τοῦ τοῖς πατράσι depo): ἵνα γὰρ ἐκεῖνον χερδύση, 
C ζημίαν ἡγεῖτο πάντα καὶ σκύθαλα’ καὶ ἄπεισι πρὸς τὸν 
ἡγιμόνα. 

Θ’. Καὶ αὐτὸς τὸν ἄνδρα ἰδὼν, Χαίροις, ἔφη, xó- 
µης Εὐδόξιε. Ὁ δὲ τοῖς ἴσοις εὐθὺς ἠμείθετο, Χαίροις 
καὶ αὐτὸς, εἰπὼν, ὦ ἡγεμών. Καὶ ὃς πάλιν, Μετε- 
στιιλάµεθά σου, ἔφη, τὴν περιφάνειαν, ὥστε καὶ τοῖς 
βασιλικοῖς ὑπηρετῆσαι προστάγµασι, καὶ τοῖς θεοῖς 
τὴν προσήχουσαν θυσίαν προσενἐγχεῖν, μάλιστα τῷ 
πατρὶ πάντων θεῶν τῷ μεγάλῳ Ad, Απόλλων rt τῷ 
Φοίδῳ, καὶ τῇ φίλη παρθένῳ ᾽Αρτέωιδι. Καὶ ὁ µάρ- 
Tuc 'Epoi µία, ἔγη, θυσία, Ἡ τοῦ ἀλοθινοῦ θεοῦ, 
τοῦ τὸ πᾶν τόδε παραγαγόντος' καὶ αὐτῷ θύσω θνσίαν 
αἰνέσεως, ὃς ἐν τριάδι θεολογούµενος ὑποστάσεων, 
ζωῆς ταµίας καὶ οἰχονόμος ἀληθοῦς σωτηρίας Ὕνω- 
ρίξεται. Οὓς δὲ θεοὺς ὀνομάδεις ξύλα τούτους καὶ λί- 

D θους ὁρῶ τῆς λοιπῆς ἀψύχου ὕλης μηδὶ βαρὺ die. 


A 


tellites suasisse sancto, ut fugeret; quod licet 
disertis verbis non expresserit Metaphrastes, col- 
ligi tamen potest ex numero precedente. 

9) Greece λαμπροφορία, id est gestatione facium 
vel splendida vestis.In prima significatione vocem 
illam adhibet S.Gregorius Nazianzenus oratione 1i 
in Pascha, ex interpretatione Jacobi Billii. pag. 
676 Pro secundo significatu, nimirum gestattone 
splendida vestis, citatur etiam Gregorius in Lexico 
Joannis Scapule, coli 1736. Cangius ad vocem 
λαμπρὸς ostendit variis exemplis, λαμπροφορεῖν in- 
terdum esse vestibus splendidis, interdum albis 
testiri ; et pro hoc adducit locum Gregorii Na- 
zianzeni, p. 157, apud Billium pag. 409, ubi λαμ- 
προφορία vertitur Latine vestitus candor. 


625 


ACTA SS. EUDOXIT, ROMULI, ETC. 


626 


φέροντας. Πρὸς ταῦτα διαθλέψαι οὐκ ἔχων ἐκεῖνος À nima materia. Ad heecille non valensintaeri, (quo- 


(πόθεν ὄσγε ὑπὸ βαθεία τῆς ἀσιθείας ἐκάθευδε µέθη |) 
Εγώ σε τὰς τοῦ βασιλέως ἐκτόλέσαι προστάξεις, καὶ 
πρὸς τοὺς θεοὺς τὰ εἰθισωένα ὁνρᾶσαι προετριψάµην, 
ign" ἀλλὰ σὺ x«l θεῶν, ὡς ὁρῶ, καὶ βασιλέως ὑπερ- 
ορᾷς, οὕτω μὲν ἀναίδην tig οὓς ἐχεῖνος σέθει θεοὺς 
ἐνυθρίσας, οὕτω δὲ χαινοφανῆ τινα λατριίαν παρὰ 
ταύτην νομοθετῶν, καὶ ταύτῃ, ὡς εἰς ἐμὰ ὥτα xt, 
τοὺς πολλοὺς ἀναπείθων. 


l' Ταῦτα, πολλῶν πιοιεστώτων 
ὁ ἡγεμὼν διελέγετο. Καὶ μεταξὺ ἄγριον xci δριμὺ 
τούτων [forte τούτοις] ἐμθλέψας Όσοι x«i ὑμῶν, 
ἔφη, μὴ τοῖς βασιλικοῖς θεσπίσµασιν ἔπεσθε, τὰς 
στρατιωτικὰς διαλυσάµενοι ζώνας Ὑυμνοὺς ἑαυτοὺς 
τῶν τῆς ἀξίας συµθόλων Ὑνωρίσατε. Τί τοῦτο λέγων 
ὁ πονηορὸς ἐκεῖνος ; Ὅπως εἴ τινες διὰ τὴν τῆς στρα- 
τείας Χοινωνίαν φιλίως τῷ Εὐδοξίῳ ἔχοντες, χοινω- 
νεῖν αὐτῷ καὶ τῆς γνώμης βούλοιτο, αἰδεσθῶσιν dv 
τοσούτῳ πλήθει ἀποστατοῦντες αὐτοὶ μόνοι ὀλίγους 
γὰρ εἶναι παντάπασιν αὐτοὺς dero: χἀντεῦθεν ὁμοῦ 
μὲν τὸν Εὐδόξιον αἰσχύνοι, ἀλλότρια οὕτω τῆς στρα- 
τιᾶς πάσης φρονοῦντα' ὁμοῦ δὲ καὶ μόνον εὑρὼν, 
χρήσαιτο αὐτῷ ὅ τι καὶ βούλοιτο. ᾽Αλλ’ ὁ δρασσόμε- 
νος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργία αὐτῶν, χατὰ τῆς 
ἐχείνονυ μᾶλλον κεφαλῆς τὴν µεθοδείαν περιέριπε 
ταύτην. Οὕπω γὰρ ὁ πᾶς λόγος αὐτῷ εἴρητο, καὶ ὁ 
γενναῖος Εὐδόξιος (ἐτύγχανε γὰρ τότε τὰ παράσημα 
τῆς ἀρχῆς περιχείµενος) τὴν δώνην εὐθὺς ἀφελὼν τῷ 
προσώπω τοῦ άρχοντος ἐπιῤῥίπτει, Τοῦτο δε προτροπὺ 


στρατιωτῶν, 


τοῖς ἄλλοις ἐγένετο χαὶ ζῆλον [adde ἀνῆψε] καὶ C 


ὁ περιεστὼς ἅπας κατάλογος, τέσσαρες ἐπὶ τοῖς έχα- 
τὸν καὶ χῦιοι ὄντες, ἀγαθῷ ὑποδείγματι τῷ Εὐδοξίω 
αὐτίχα χρώµενοι, τὰς δώνας χαὶ οὗτοι κατὰ TOY 
ἐχείνου ὄψεων ἀπέῤῥίπτουν. 

ΙΑ’. Ὑποπτήξας οὖν τὸ πλῆθος ὁ ἡγεμὼν ἀναφέρει 
Διοχλητιανῷ τὰ τοῦ πράγµατος. Ὁ δὲ τοὺς μὲν τῆς 
τοιαύτης τόλμης αἰτίους καὶ ἀρχηγοὺς βαρντάτας 
δοῦναι τὰς τιμωρίας κελεύει' τὴν δὲ περὶ τῶν ἄλλων 
ψῆφον τῇ ou? ἐπιτρέψαι, Τοιαύτην ἐκεῖνος παρὰ 
τῆς βασιλικῆς ἀπονοίας τὴν ἐξουσίαν λαθὼν, τὸν 
γενναῖον Εὐδόξιον τῷ ἑαυτού παραστησάµενος κχή- 
µατι []. βήµατι], Τὰς μωρᾶς, ἔφη, ζητήσεις καὶ 
ἀντιλογίας καὶ τῆς διανοίας ὁμοῦ καὶ τῆς γλώττης 
ἀποθαλὼν, θῦσον τοῖς θεοῖς ἑκών' ἐπεὶ xai ἄκοντα σε 
τὸ αὐστηρὸν πάντως τῶν βασάνων παρασχευάσει. 
Καὶ αὐτίχα δεσμὰ, καὶ πληγὰς, καὶ ἱερχτὸν, καὶ πὺρ, 
καὶ τἆλλα δὲ τὰ βαρύτατα x«i πρὸς ἀκοὴν µόνην 
ἀπηριθμεῖτο. ᾿[)ιγγιάσατε καὶ ὑμεῖς ἀκχούσαντες, 
οἶδα, καὶ περὶ τῶν ἑξῆς ἀγωνιᾶτε τοῦ διηγήματος" 
prt xai à λόγος τὸν νὸν ἀθλητὴν ἐθορύθησιν. ᾽Αλλὰ 


(40) Grace καινοφανῆ id est, noviter apparentem 
sive quat nova apparet, a χαινὸς el φαίνω. Vocem 
illam καινοφανἠς in nullo inveni Lexico. 

(11) Id est, coram przside. P. Mattheeus Raderus 
Societatis nostre in Historia sacra ex magnis Εο- 
clesie Grece Meneeis quam inter mss. servamus 
eamdem phrasin elogii horum martyrum τῷ προ- 
σώπῳ, etc., vertit in conspectu prasidis abjecit. Tes- 
tabantur Christiani illa zones abjectione se nolle 


modo enim, qui dormiebat oppressus profunda 
crapula impietatis ?) Ego te, inquit, sum hortatus, 
ut exsequereris jussa imperatoris, et diis faceres 
ea que solent fleri : sed tu, ut video, et deos 
despicis et imperatorem, ut qui, quos ille quidem 
colit, deos tam impudeuter probris affeceris et 
contumeliis ; novam (10) autem preeter hanc intro- 
ducas religionem, et ut eam suscipiant (ut ad meas 
aures pervenit) multis persuadeas. 

X. Hec dicebat preses, multis militibus cir- 
cumsistentibus ; quos ille interim torve et feroci- 
ter intuitus : Quicunque ex vobis, inquit, jussa 
regia non sequimini, vos militaribus tunicis exuen- 
tes, cognosciteesse nudos ab insignibus dignitatis. 


p Cur hoec autem dicebat ille improbus ? Ut, si qui 


propter militie societatem bene vellent Eudoxio, et 
essent in eadem, in quaipse sententia, erubescerent 
ipsisolideficientesintanta multitudine ; existimabat 
enim eos omnino esse paucos, et simul quidem volens 
pudore afficere Eudoxium, qui sic videretur sentire 
diversa a toto exercitu ; et si solum eum invenisset, 
deeo faceret, quod vellet.Sed qui apprehendit sapien- 
tes in astutia eorum, id, quod excogitarat, con- 
vertit in ejus caput. Nondum enim totam absol- 
verat orationem, et egregius ille Eudoxius (tune 
enim erat indutus insigni magistratus) zona sta- 
tim ablata, eam projicit in faciem preesidis (11). 
Hoc autem visum est aliis adhortatio et zelus (12) : 
et, totus, qui circumstabat numerus, qui erant 
mille, centum et quatuor (13), bono exemplo proti- 
nus utentes Eudoxio, ii quoque projecerunt zonas 
in faciem illius. 


Xl. Dubitans autem preses de multitudite, rem 
defert ad Diocletianum. Ille autem auctores qui- 
dem tantae audacis» jubet gravissimis affici suppli- 
ciis ; sententiam autem de aliis ferendam relinqui 
senatui. Hane cum ille accepisset potestatem ab 
imperatoris amentia, generosum Eudoxium si- 
stendum curans pro suo tribunali, Stultas, inquit, 
quastiones et mentis et lingue «umittens contradi- 
cliones, tua sponte diis sacrifica : nam alioqui ut 
id invitus facias omnino coget acerbitas supplicio- 
rum. Et statim enumeravit vincula, et plagas, et 
carcerem, et ignem, et quecunque vel solo au- 
ditu sunt gravissima. Caligastis vos quoque, sat 
scio, hec audientes, et anxii estis de narratione 
eorum qua deinceps sequuntur : num scilicet ea 
oratio conturbarit athletam. Sed estote bono ani- 


fidem abnegare, ideoque ultro renuntiare honoribus 
tum militaribus tum palatinis, quod S. Basilius do. 
cet de S. Gordio M. tomo III Januari, pag. 131. 

(12) Melius sic vertas: « Hoo autem aliis fuit 
hortamento zelumque accendit ; » nam accusativus 
δύλον regi debet ab aliquo verbo, quod omissum 
est in apographo nostro. 

(43) Vide Commentarium, num. 9. 


027 


MENSIS SEPTEMBER. 


628 


mo. Majorem enim ei flammam aocendit pro pie- À θαρσεῖτε' πλείονα γὰρ αὐτὸν μᾶλλον ὑπὶρ τῆς εὐσε- 


tate, quod putaret se sic longe preclariorem esse 
consecuturum coronam vicloriee. 

XII. Ei itaque dicit marlyr : Ludis, preses. Hec 
ego existimo puerorum terriculamenta, aspiciens 
ad eas, que sunt illinc remunerationes, et pen. 
dens a sola munifica dextera mei agonotheleChristi. 
Nam me terret ille ignis, qui sopiri non potest, et 
stridor dentium, et quecunque alia acerbissima sunt 
parata iis qui Deum aspernantur etei non obediunt. 
Hec autem tua sunt mihi plane ludus ; et ignis, 
quem mihi minaris, est vel ipsa aqua frigidior. 
Ensis autem me afficiet beneficio ; me enim mittet 
ad ea que desidero, et pro hoc quidem sole, qui 
ocoidit et cito absconditur, reddet mihi Lucife- 


rum (14) illum, qui nunquam occidit et suavem B 


radium emittit et ineffabilem ; et pro hac mun- 
dana et que paulo post non erit, visione, ea, 
que sunt firma ae stabilia et perpetuo permanent. 
Deos autem existimare lignum et lapidem et au- 
rum et argentum, quod manus formavit et ars 
polijt, oculosque et manus et reliqua membra 
eis insculpsit, quomodo non est magne amen- 
tie ? 


θείας ἀνάπτει τὸν φλόγα, ὅτι xoi λαμπρότερος ὥᾧετο 
πολλῷ διὰ ταῦτα γινύσεσθαι στεφανίτης. 

ΙΒ’. ᾽Αμέλιι χαὶ ποὸς αὐτὸν ὁ μάρτυς Παίψεις 
ἔχων, ἡ γεμὼν, ἔφη. Παίδων ἐγὼ ταῦτα Όγθμαι pop- 
µολύχεια, πρὸς τὰς ἐκεῖθεν ὁρῶν ἁμοιθὰς, καὶ pó- 
νης τῆς Φιλοτίμου δεξιᾶς τοῦ ἐμοῦ ἀγωνοθέτου 
Χριστοῦ ἐχκρεμάμενος. Ὡς ἐμὶ τὸ πῦρ ἐχεῖνο φοθεῖ 
τὸ ἀκοίμητον, x«i ὁ τῶν ὀδόντων βρυγμὸς, x«i τάλλα 
ὅσα τοῖς τὸν Θεὸν ἀτεβοῦσι πικροτάτη μερὶς ἀπόχει: 
ται. Τὰ δὲ σὰ ταῦτα, παιδιὰ πάντως ἐμοί' καὶ τὸ 
müp, ὅπερ ἀπειλεῖς, καὶ αὐτοῦ ψυχρότερον ὕδατος, 
τὸ δὲ ξίφος εὐεργετήσει' πεµψει γάρ µε πρὸς τὰ πο- 
θούµενα, x«t ἀντιδώσει τοῦ μὲν δύοντος ἡλίου τούτου 
καὶ ταχὺ κρυπτοµένου τὸν ἄδυτον ἐχεῖνον Φωσφόρον, 
x«l γλνκεῖάν τινα τὴν ἀχτῖνα καὶ ἀπόῤῥητον ἀφιέντα' 
τῆς δὲ κοσμικῆς ταύτης φαντασίας, x«i ὀλίγῳ ὕστε- 
pov οὐκ ἐσομένης, τὰ ἑστῶτα καὶ εἰσαεὶ διαµένοντα. 
Τὸ δὲ καὶ θεοὺς νοµίδειν τὸ ξύλον, καὶ τὸν λίθον, καὶ 
τὸν χρυσὸν, à χεὶρ ἐμόρφωσε x«i περιέξεσε TÉyvu, 
καὶ ὀφθαλμοὺς αὐτοῖς x«l χεῖρας xai τὰ λοιπὰ 
διέγλυψε µέλη, πως οὐκ εὖηθες χομιδῦ καὶ ἀνόητον ; 


CAPUT ΠΠ. 


Mirabili constantia et. magnanimitate acerbissimos perfert cruciatus : capite damnatus orat Deum, 
mandata uxori dat, mortemque amico praedicit. sancti et aliorum martyrium. 


XIII. Excipiens autem preeses : Videtur, inquit, 
tanta mea lenitas et mansuetudo te ad tantam 
adducere stultitiam et audaciam. Sed tuam quidem 
in nos contumeliam, quod ad nos quidem attinet, 


lolerabimus ; ipsos autem deos imperatorem pati: 


a te contumelia affici, plane est stultum et non 
multum abest ab amentia. Deinde martyr : Imo 
vero, inquit, sunt hec grata iis qui sapiunt et non 
sunt emoie& mentis. Hoc majori furore concitat 
presidem, et statim jubet athletam extensum 8 
quatuor hominibus (15) recentibus loris verberari 
crudeliter. Cum autem jam diu cseesus incorpoream 
(46) ostenderet philosophiam in mortali corpore, 
et se primum turpiter irrisum vidisset tyrannus, 
martyrem quidem relaxavit a plagis, conjicil vero 
in carcerem. 

XIV. Cum autem aliquot dies moratus fuisset in 
carcere, rursus eum jubet sisti. Et : Num te, 
inquit preeses, aliqua subiit poenitentia, et resipui- 
sti ab illa rabie et insania ? llle autem generosus : 
Nondum, inquit, ut video, intellexisti res nostras ; 
sed bene scio fore ut intelligas, et eas licet tarde 
discas, quando magisfueris periclitatus et me acer- 
bioribus subjeceris suppliciis. Hanc non ferens 


(14) Solem justitie (nam et φωσφόρος apud Sui- 
dam est sob, Christum nempe, de quocanit Eccle- 
sia in benedictione cerei Paschalis : « Ille, inquam, 
Lucifer, qui nescit occasum. » 

(18) Martyris latera precipue hoc cruciatu affe- 
cta fuisse, tradunt Meneea magma ; ταθεὶς ix. τεσ- 
σάρω» ὁ θεῖο, Εὐδόξιος  Tómrterat τὰς πλευ- 
pé; καὶ ξέεαι ; quod Raderus noster ita ver- 
tit : S Eudozius, manibus pedibusque extensis, in 


ΙΓ”. Ὑπολαβὼν τοίνυν ὁ ἡγεμὼν, Ἔοικεν Ἡ το” 
σαύτη µου, ἔφη, µαχροθυµία καὶ ἡμερότης εἰς τούτό 
σε µωρίας καὶ θρασύτητος ἀγαγεῖν ἀλλὰ τῆς pv εἰς 
ἡμᾶς ὕθρεως τὸ γοῦν ἐφ᾽ ἡμῖν ἀνεξόμεθά σου τὸ δὲ 
καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς θεοὺς x«i τὸν αὐτοχράτορα 
ὑθρέζοντος ἀνέχεσθαι, ἀλλὰ τοῦτό yt Μλίθιόν τε xal 
ο) πὀῤῥω µανίας. Εἶτα ὁ μάρτυς Οὐχ ὕθρις, εἶπε, 
ταῦτα τοῖς ὑγιαίνουσι τὸν νουν xci μή τὰς Φφρέ- 
νας διεφθοβόσι. Τοῦτο σφοδρότερον τὸν ἡγεμόνα 
ἐχμαίνει καὶ αὐτίκα κελεύει ἐκ τεσσάρων διαταθέντα 
τὸν ἀθλητὴν ἱμᾶσι χλωροῖς ὠμότερον τύπτεσθαι. 
Ἐπιιδὺ δὲ καὶ πολὺν ἤδη ξαινόμενος χρόνον, Φιλο- 
σοφίαν ἀσωμάτων ἐκ σώματι θνητῷ ἐπεδείχκνυτο, xai 
καταγελασθέντα τὺν πρώτην αἰσχρῶς (αυτὴν [imo 
ἑαυτὸν] ὁ τύραννος εἶδεν' ὑπανῆκε μὲν τὸν μάρτυρα 
τῶν πληγῶν, δίδωσι δὲ τῷ δεσµωτηρίω. 

ΙΔ’. Tek; (δε ἡμέρας ἐν φυλαχῇ διατριψάμενον) 

D (17) παρέστησι πάλιν ἑαυτῷ, καὶ, Et πού σέ τις, igx 
ὁ ἡγεμὼν, µεταµέλεια ἔχει xai τῆς µανίας ἔχείνης 
καὶ τῆς λύσσης ἀνήνεγκας ; Καὶ ὁ γιννάδας' Οὔὕπω 
γοῦν, ὡς ὁρῦ, τὰ ἡμέτερα συνῆκας, ἀλλὰ συνήσεις, εὖ 
oid' ὅτι καὶ ὀψιμαθὺς τούτων «γενήσει [γενήση] 
ἐπειδὰν πλείονι καὶ τῇ πείρα χρήση, xxi πικρο- 
τέρᾳ περιθάλῃς βασάνω. Τοῦτον ἐκεῖνος τὸν μυκτῆρα 


lateribus verberatur et laceratur. 

(16) Grrece ἀσωμάτων, angelicam : Cangio enim 
col. 30 ia Appendice ad Glossarium, acoparot, 
sunt angeli, Metaphrastes significare vult, opinor, 
mirabilem fuisse martyris patientiam et fortitu- 
dinem humana majorem. 

(17) Verba uncis inclusa supplevi ex Latina 
versione, deerant enim in apographo nostro. 


629 


ACTA SS. EUDOXII, ROMULI, ETC. 


οὐχ ἐνεγχὼν, ἀλ)ὰ θερμότερος ἐἑαυτοῦ πολλῷ τὸν À presses irrisionem, sed longe aoriore percitus in- 


µανίαν Ὑενόωενος, σφαίραις τὸν τένοντα µολιθδίναις 
συνθλάττει, χαὶ ἀναμοχ)λεύει τούτου τὰ ρθρα, ὃ θα- 
γάτων ἁπάντων πικρότερον. Προσήγετο τοιγαροῦν τὸ 
ἆηθες τουτὶ μηχάνημα τῷ ἀθλητῷ καὶ xawóv * ὁ δὲ 
ὥσπερ τις ἀνάλωτος ἔστηχε πύργος, μηδὲ βραχὺ ταῖς 
ἐχείνον προθολαῖς διασαλευόµενος. Ὁ ἡγεμὼν τοίνυν, 
ἐπεὶ μὺ ἔφεριν αἰσχρῶς οὕτω διὰ πάντων ἠττώμενος, 
θάνατον αὐτοῦ καταχοίνει * ἡγάπα γὰρ εἰ xai οὕτω τοῦ 
ἀνθρὸς απαλλαγείη. 

IE. Πλῆθος oov αὐτὸν δηµίων παραλαθόντες ἐπειδὴ 
τὸν τῆς τιαωρίας χατέλαθον τόπον, χεῖρας ὁ μάρτυς 
καὶ ὄμματα πρὸς οὐρανὸν ἀνασχὼν, Δέσποτα Κύριε 
ὁ Θεὸς, simt, ὁ προσδεξάµενος ΄Αθελ τὴν θυσίαν, 
᾿Δέραὰμ ὁλοκαρπώσεις, τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος σου μαρτύ- 
pe» xai προφητῶν καὶ δικαίων τὰ αἵματα, καὶ τοὺς 
μακροὺς πόνους, x«i τὴ» ὑπερφυᾶ καρτιρίαν . αὐτὸς 
εὐμενεῖ καὶ νῦν ὀφθαλμῷ τὴν ἐμὴν ἴδε θυσίαν, καὶ 
μὴ ὑπερίδῃς, Κύοιε, τοῦ διὰ σὲ μέλλοντος ῥνῆναι pt. 
xpou αἵματος, ἐκ θεοµοτάτης σοι προαιρίσεως χατα- 
θυοµένου * ἰδοὺ γὰρ ὡς ὁρᾷς, τὺν ψυχἠν διὰ ck σή- 
µερον αποτίθεµαι. Εἶτα πάλιν προσθεὶς, ᾽Απολανέτω- 
σαν, φιλάνβρωπε Αέσποτα, ἔφη, τῆς παρὰ coU βοη- 
θείας οἱ δι) ἐμοῦ τὸ σὀν χαλοῦντες ἅγιον ὄνομα * µνή- 
σθητι τοῦ λαοῦ σου, µνήσόητι τῆς χληρονομίας σου, 
ἧς ἐχτήσω ' καὶ μὴ ἐπιλίποι τούτους τὸ παρὰ σοῦ 
ἔλος, Κύοιε. Ταῦτα διαλεχθεὶς τῷ Θιῷ, τὴν σύξδυγον 
μεταστραφεὶς ἐκεῖθεν ὁρᾷ * καὶ ὦν ἐνετείλατο αὐτῇ 
πρότερον ἀναμνήσας, x«i ἀσφαλῇ τὰ πιστὰ λαθὼν 
ὥστε καταπρᾶξαι πάντα x«i πέρας αὐτοῖς ἀγαθὸν 
ἐπιθεῖναι, τελευταίαν ἐντολὴν αὐτῷ ἐπ,σχήπτει τάφον 
αὐτῷ ἐν τῷ χωρίῳ ”Αμιμνα χαλουμένῳ ἐπιχῶσαι ἐν 
τούτω τε αὐτοῦ χαταθάψαι τὸ σῶμα. 

Ig. Πλήθους οὖν αὐτὸν οὐκ ὀλίγου περιστάντος, 
ὁρᾷ τινα μέσον ἑστῶτα Ζήνανα [ |. Ζήνωνα] φίλον 
αὐτῷ μάλιστα καὶ συνήθη πινθοῦντα τὴν ἐκείνου τε- 


λευτὺν x«i Χοπτόµενον ^ καὶ, Ὦ φίλε Ζήνων, μὴ 
κλαῖε, ἔφη " σὺ uiv γὰρ, οἶδα, τὸν ἡμέτερον θρηνεῖς 
χωρισμὸν ^ ἀλλ ὁ Θεὸς, ᾧ ἐγὼ λατρεύω xoi εἰς 


ὂν πέποιθα, οὐ διαστήσει ἀλλήλων ἡμᾶς, οὓς θερμὴ 
πάλαι φὺία, καὶ ὁ πρὸς αὐτὸν ἔρως συνῆψεν * ἀλλ' 
ὥσπερ iy' ἑνὸς σκάφους, οὕτω τὸν βίον συμπλεύσο- 
μεν. Πρὸς ταῦτα ὁ Ζήνων διαθερμανθεὶς τὸν καρδίαν 
καὶ ἀναξέσας, ἐθάρσησε xai Χριστιανὸν εὐθὺς ἑαυτὸν 
ὑπὸ τῷ πάντων ὄψιι καὶ ἀκοῇ ἐμαρτύοει. Ἐν ὅσῳ δὲ 
οὗτος μετὰ παβῥασίας τοῦτο ἐθόα, συλλαθὀντες αὖ- 
τὸν οἱ δύµιοι χατὺὸ τὸ προστεταγµένον ὑπὸ τοῦ 
τυράννου, ξίφει τὴν χεφχλὴν ἀφαιροῦνται * χαὶ ἡ τοῦ 
Εὐδοξίου ποὀῤῥησις οὕτω ταχὺ τὸ πέρας λαμθάνει, 
x«i τὸν φίλον ὁρᾷ 3Ὀήνωνα τῷ µμαρτυρίῳ τελειω- 
θέντα. 

IZ. Οὕτω τὰ τᾷς φιλίας πραγµατευσάµινος, καὶ 
τοιούτῳ τέλει τὸν Ζήνωνα τελειωθένα ἰδὼν, ἔἐπεὶ 
καὶ αὐτὸν φωνή τις ἄνωθεν xal χοτὰ πόδας ἐκάλει, 
καὶ ὥσπιεο τινὰ καὶ οὗτος εὐωχίαν ἀπήτει τὸν θάνα- 
τον * ξίφιι τὴν µακαρίαν αὐτοῦ κεφαλὴν ἄσμινος 

(18) Amimnaquis locus fuerit,apud geographos 


non inveni. Menta tantum habent ἄμνημον 
τάφον, quod citatus Raderus monumentum humile 


sania, ferreis [plumbeis] globis eonterit cervicem, 
et ejus emovet articulos, quod quidem est omni- 
bus mortibus acerbius. Adhibita est ergo heec 
nova et insolita athlete machinatio. Ille autem 
stabat tanquam turris, que non potest expugnari, 
ne tantillum quidem labefactatus illius insultibus. 
Preses itaque cum non ferret se tam turpiter ab 
eo superari, eum morte couademnat : satis enim 
ducebat, si vel sic ab eo liberaretur. 

XV. Cum eum ergo accepisset multitudo licto- 
rum, postquam pervenerunt ad locum supplicii, 
martyr manus et oculos simul tollens ad coelos : 
Domine Deus, inquit, qui Abelis suscepisti sa- 
erificium, Abrahee oblationes, eorum qui fuerunt 


B & seculo, martyrum et justorum sanguinem, lon- 


G 


gosque labores, et admirabilem tolerantiam ; tu 
quoque nunc benignis oculis meum vide saorifi- 
eium, et ne despicias, Domine, hunc paucum 
propter te effundendum sanguinem, qui ferven- 
tissimo animo tibi sacrificatur. Ecce enim, ut vi- 
des, animam propter te hodie depono. Deinde 
rursus adjiciens: Consequantur, inquit, benigne Do- 
mine,a te auxilium, qui propter me tuum sanctum 
nomen invocant. Memento hereditatis tue, quam 
acquisiisti, et ne eis deflciat, Domine, tua mise- 
ricordia. Hec cum Deo dixisset, illinc conversus 
videt conjugem, et cum que ei prius jusserat, 
revocasset in memoriam et fidem ab ea accepisset, 
se omnia recte exsecuturam, hoc postremo ei 
mandat, ut ei fossam fodiat in loco, qui dicitur, 
Amimna (18), etin eo corpus ejus sepeliat. 


XVI. Cum autem eum non parva circumsisteret 
multitudo, vidit quemdam in medio stantem, 
nomine Zenonem, ei valde 8micum et familiarem 
illius mortem plangentem. Cui ille : O chare Zeno, 
tu quidem, inquit, sat scio, nostram fles separa- 
tionem ; sed Deus, cui ego servio et in quem con- 
fido, non nosa nobis invicem sejunget, quos vehe- 
mens amicitia et ardens in ipsum amor conjunxit ; 
sed perinde ac in una scapha nos vitam transmit- 
temus. His Zeno corde accensus et inflammatus 
sumpsit audaciam, et continuo omnibns viden- 
tibus et audientibus se statim esse martyrem 


D [Christianum] est protestatus. Iaterim autem dum 


sic clamabat libere, eum comprehendentes |li- 
ctores,ut eis jusserat tyrannus, caput illi adimunt. 
Itaque Eudoxii prediclio tam cito effectum est 
sortita, et ipse amicum Zenonem statim videt cun- 
summatum martyrio. 

XVII. Cum sic amico providisset, quoniam 
eum quoque vox quedam e vestigio voca- 
bat, ipse vero tanquam convivium quoddam 
mortem poscebat ; beato suo capite ensi dato, 
moritur post amicum (19). Ejus autem conjux 


interpretatur. 
(19) In Meneeis dicitur capite-truncatus μετὰ τοῦ 
φιλτάτον αὐτοῦ 3ήνωνος... ἀποτᾳηθέντός ξίφει τὸν 


634 


MENSIS SEPTEMBER. 


633 


non solum corpore, sed etiam animo, cum vidis- À δοὺς, ἐπαποθνήσχει τῷ φίλῳ. Ἡ μέντοι ὁμόδνγος οὐ 


set maritum propter Christum interfectum, neque 
eum neglexit, neque illiberale aut effeminatum 
aliquid est locuta : sed quamprimum accurrens, in 
lane quidem vellere suscipit Athlete sanguinem, 
hoc enim ei mandarat maritus (20). Cum autem 
sustulisset corpus, id honorifice sepelit, ubi jussa 
fuerat, nec alia quidem illius mandata negligens ; 
non quod eum amisisset, sed quod non una cum 
eoexcessisset, reputans viduitatem. 


- XVIII. Unde etiam ad tyrannum accersita (21), 
statim 8 seipsa accedens, irridebat illius deos 
et habebat ludibrio, ne ipsum quidem dimittens 
immunem a contumelia, qui eos sustineret hono- 
rare. Sed tu quidem, inquit tyrannus, hec 
facis volens ἃ me interfici et studens venire ad 
maritum, ut aliquod nomen assequaris apud hos 
impios Galileos (22) ; ego autem nequaquam tibi 
mortem afferam, etsi sis digna pluribus mortibus ; 
ne existimes fore ut id a me assequaris. Illa au- 
tem : Cor meum, inquit, videt meus Dominus, 
et mentem accipit ante facta. Non ergo frustrata 
sum coronis quod a te non fuerim interfecta : sed 
quod prompto animi studio me ipsam sacrificavi, 
ero cum marito particeps eorumdem premiorum, 
et paribus fruar remunerationibus. Eam, cum 
heec dixisset, erzpellit e tribunali. 

XIX. Nondumautem traasierant septem dies (23) 
cum gloriosus martyr Eudoxius in somnis apparens 
conjugi, jubet ut mittat ad preetorium Macarium, 
suum familiarem et amicum. Ea autem cum re- 
nuntiassel Macario visionem, ille quam primum venit 
in pretorium, et cum satellites, quisnam esset, 
cognovissent, eum statim comprehendunt et du- 
cunt ad pressidem. Ille autem statim eum interro- 
gavit, quenam ejus esset religio, et quod genus. 
Is vero: Sum, respondit, Christianus : deos au- 
tem gentium (2&)et profundam eorum deceptionem 
jam olim didici contemnere, cum me hoc admi 
randus docuisset Eudoxius. Hinc fit ut egoconten- 
dam meipsum sacrificare hostiam vero Deo, per 
quod potero cito ad dominum meum pervenire 
Eudoxium. 

XX. Preses autem postquam nomen audivit 
Eudoxii, et hune cognovit esse illius discipulum ; 
ille mirandum in modum animi dubius, sciebat 
enim, se nihil amplius effecturum in discipulo, 
quam fecisset in magistro: Huie quoque, inquit, 
infelici Macario sceleratum caput ense quampri- 


αὐτοῦ κχεφαλὴν μετὰ τῶν λοιπῶν σὺν τῷ ἁγίῳ EU- 
δοξίῳ ἁγίων μαρτύρων, id est : Una cum caris- 
simo sibi Zenone... qui gladio occubuit cum reli. 

is Eudozt sociis eL martyribus, videlicet militibus 
Tin4, uos postea eodem mortis genere secutus 
est S. Macarius, uti narratur numero ultimo. 

(20) Potuit uxor ex pietate et reverentia sangui- 
nem mariti colligere ; sed verisimile non est, mar- 
tyrem id mandasse. 

(21) Greca non dicunt, accersitam fuisse : sed 


τὸ σῶμα µόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν ψυχὴν διὰ Χριστὸν &vat- 
ῥρεθέντα τὸν ἄνδρα θεασαµένη οὐ ῥαθύμως εἶδεν, οὐδὲν 
ἀγεννὲς, οὐδὲ θῆλυ ἐφθέγξατο ' ἀλλὰ προσδραμοῦσα 
Tj» ταχέστην πὀχῳ μὲν ἐρίου τὸ ἀθλητικὸν αἷμα 
δέχεται * τοῦτο γὰρ ἐντεταλμένον ἦν αὐτῷ παρὰ τοῦ 
ἀνδρός * ἀνελομένη δὲ καὶ τὸν νεκρὸν, ὅπη προστέτακτο 
αὐτῷ, φιλοτίμως χηδεύει ' μηδὲ τῶν ἄλλων ἐκείνον 
ἐντολῶν ἀμελήσασα * οὐχ ὅτι ἀπέλαθε τῷ ἀνδρὶ δεινὸν, 
ἀλλ' ὅτι μὴ xai αὐτὴ συναπῆλθε, rà» χηρείαν λογισα- 
μένα. 

IH'. Όθεν xai τῷ τυράννῳ αὔτόχλητος παραστᾶσα 
διεχλεύαζέ τε τοὺς ἐχείνου θεοὺς, χαὶ γέλωτα ἐποιεῖτο, 
μηδὲ αὐτὸν ὕθρεως ἀφιεσα τὸν τὰ τοιαῦτα τι- 
μᾷν ὀνεχόμινον. ᾽Αλλὰ σὺ μὲν, ὁ τύραννος ἔφη, ταῦτα 

B ποιεῖς ἀναιρεθῆναι παρ ἐμοῦ βουλομένη, καὶ φθάσαι 
τὸν ἄνδρα σπουδάζουσα, ἵνα τινὸς καὶ παρὰ τοῖς 
ἀσεθέσι τούτοις Γαλιλαίοις ὀνόματος τύχης ' ἐγὼ ὅτ 
οὐδαμῶς σοι, χαίτοι πολλῶν ἀξία θανάτων οὔση, τὸν 
θάνατον ἐπαγάγω * μὴ τούτον παρ᾽ ἐμοῦ τυχεῖν olov. 
Ἡ δὲ, Tà» καρδίαν, εἶπεν, ὁ ἐμὸς Δεσπότης ὁρᾷ, 
καὶ τὴν γνώμην ἀποδέχεται πρὸ τῶν ἕργων * οὔκουν, 
ὅτι μὴ ἀνβρημαι παρὰ σοῦ, τῶν στεφάνων ἐξέπεσον * 
ἀλλ’ ὅτι προχατέθυσα ἐμαντὴν τῇ προθυμία, τῶν ἴσων 
ἀμοιθῶν ἀπολαύσομαι. Ταῦτα εἰποῦσαν ἐκθάλλει τοῦ 


βήματος. 


[Θ’. Ἑπτὰ di οὕπω παρῆλβον ἡμέραι xci ὁ χαλλί- 
νιχος Εὐδόξιος ὄναρ ἐπιστὰς τῇ συδύγω ἹΜακάριον 
τὸν συνήθη x«i φίλον αὐτοῦ πέµψαι πρὸς τὸ πραιτώ- 
ριον ἐπισκήπτεν. Τῆς δὲ τὰ τῆς ὄψεως τῷ εἰρομένῳ 
Μαχαρίω ἀπαγγειλάσης, τὴν ταχίστην ἐκεῖνος παρὰ 
τὸ πραιτώριο ἴἔρχεται ^ xal Ὑγνόντες αὐτὸν οἱ 
τῆς τάξεως, ὅστις εἴη, συλλαθόὀντες εὐθὺς ἄγουσι πρὸς 
τὸν ἡγεμόνα. Καὶ αὐτίκα τὴν θρησκείαν ἐκεῖνος x«i 
τὸ γένος ἠρώ-α. 'O δὲ, Χριστιανός εἰμι, Χριστοῦ 
δοῦλος, πρὸς αὐτὸν ἀπεχρίνατο. Ἑλλήνων δὲ θεῶν καὶ 
τῆς βαθείας περὶ αὐτοὺς ἀπάθης [ [. ἀἁπάτης ] πάλαι 
χαταφρονεῖν µεµάθηκα, τοῦτὸ µε τοῦ θαυμαστοῦ 
Εὐδοξίου διδάξαντος. Ένθεν τοι xai τῷ ἀληθινῷῶ 
Θιῷ θυσίαν ἐμαυντὸν θύειν ἐπείγομαι, dv ᾗς δυννή- 
σοµαι καὶ τὸν χύριὀν µου Εὐδόξιον ταχέως κατα- 
λαθεῖν. 


K'. Ὁ ἡγιμὼν τοίνυν ὡς τὸ τοῦ Εὐδοξίου fxov- 


D σεν ὄνομα, καὶ τοῦτον ἐκείνου μαθητὺν ἔγνω * τοῖς 


ὅλοις εὐθὺς ἐξαπορηθεὶς, ἦδει γὰρ ὥς οὐδὲν ἐν τῷ µα- 
0n13 πλέον ἀνύσειεν, ἐν τῷ διδασκάλω τοῦτο µαθών * 
Καὶ ὁ κακοδαέµων, εἶπεν, οὖτος Μακάριος ξίφει τὸν 
μιαρὰν κεφαλὴν τὸ τάχος ἀφαιριθύτω. Καὶ αὐτίκα 


αὐτόχλητοι παραστᾶσα, id est, ultronea se sistens. 

A Christianos per contemptum Galileos ap- 
pellabant ethnici, quo. convicio dein sepe usus 
est Julianusapostala.Videri possunt Macri in Hie- 
rolexico. 

(23) Menea habent : Ἑπτὰ δὲ ἡμερῶν παρελθου- 
cov, id est, septem diebus elapsis. 

(24) Ἑλλήνων proprie sonat Grecorum ; sed hic, 
utalibi sepe, significat gentilium seu ethnicorum, 


633 


MARTYRIUM S. SOZONTIS. 


684 


οἱ δόµιοι τὰ προστεταγµένα ἐποίουν. Οὕτω Μακάριος Α mum amputetur. Lictores autem protinus fecerunt, 


ὡς ἀληθῶς ὁ µακάριος Ὑένεται, καὶ τῷ τῶν πρὸ αὖ- 
τοῦ μαρτύρων  xopo κατατάττεται. Καὶ τοιοῦτον 
οἱ γενναῖοι χατὰ τοῦ κοινοῦ τῆς φύσεως πολεμίου 
ἔστησαν τρόπαιον, ἐν αὐτῷ Χριστῷ, Πατρὶ, καὶ τῷ 
παναγίῳ x«i ἀγαθῷ Πνεύματι ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα, 
κράτος, τιμὴ, xai προσχύνησις νῦν xal ἀεὶ, καὶ εἰς 
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ᾽Αμήν. 


(25) Apographum nostrum Gre&cum addit se- 
quentia: Etiliorum,qui ante ipsumpassi fuerant, 


quee jussi fuerant. Sicque Macarius fit revera ΜΒ. 
earius, quod est beatus (25). Et hi generosi viri 
tale tropeum erexerunt adversus communem ho- 
stem nature in ipso Christo Deo, et Patre principii 
experte, et sancto et bono Spiritu, quoniam eum 
decet gloria et potentia, honor et adoratio nunc 
et in secula seculorum. Amen. 


martyrum choro inseritur ; que apud Lipomanum 
et Surium omissa sunt. 





AOAHZIZ 


TOY ATl'IOY ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ MAPTYPOZ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 


ZOZONTOX 


ΠΑΘΟΝΤΟΣ EN KIAIKIA ΠΑΡΑ MASIMIANOY TOY ΔΥΣΣΕΒΟΥΣ. 


MARTYRIUM 
SANCTI ET GLORIOS! MARTYRIS CHRISTI 


SOZONTIS 


QUI PASSUS EST IN CILIGIA JUSSU 1MPII MAXIMIANI. 


(Latine apud Surium ad diem 7 sept. ; Grece ex cod. Grec. Paris, n. 1523, sec. xn.) 


A. Μαξιμιανοῦ τῆς Κιλιχίας ἡγεμονεύοντος, xci B 
τὰ τῆς ἀσεθείας αὖξειν τε xol ἐπὶ µέγα αἱρειν κατὰ 
τὸ πονηρὸν τῶν κρατούντων ἰπίταγμα διὰ σπονδῆς 
τιθεµένον, παραγεγονότος δὲ xal ἐν αὐτῇ Πομπειου- 
πόλει τῆς Κιλικίας, καὶ τὸ ἐκεῖ τικώμενον χρυσοῦν 
ἄγαλμα θυσία τε φιλοτίµῳ καὶ τῇ ἄλλη σπουδῷ τι- 
μῶντος, xai ταύτην τὴν οἰχείαν δεισιδαιµονίαν «ἐπι- 
δειχνύοντος * νεανίσχος τις πατρίδα pt» ἔχων Avxao- 
νίαν, καὶ Ταράσιος, τὸ ἀπὸ Ὑενέσεως ὄνομα, Σώξων 
δε τῷ θείῳ βαπτίσµατι μετονομασθεὶς, xal τῷ προ- 
τέρῳ βίω συναποθαλὼν καὶ τὸ ὄνομα, προθάτων 
ποιμὺν dw, οὐδὲν ἵττον x«i ἀνθρώπων ἐγίνετο. Οἷς 
γὰρ ἄν χατὰ ποιμαντικὴν ἐπιχωριάσειε τόποις, εἷ- 
στία τε τοὺς ἐκεῖ πάντας τῷ λόγῳ τῆς εὐσιθείας, καὶ 
πολλοὺς εἰς τὴν τοῦ Θεὀῦ µάνδραν εἰσήλαυνεν. ᾽Ανὴρ 
οὔτος ἰλαρός uiv τὸ ἦθος καὶ ποᾶος, iv τῷ νόμῳ δεῃς 
τοῦ Κυρίου τὸ θέληµα ἔχων, xxi ἐν αὑτῷ με)λετῶν 
ἡμέρας τε χαὶ vuxtóc, ταύτῃ τοι µηδε τοῦ προφητικοῦ 
ἐκπίπτει μαχαρισμοῦ. 

B'. Κατά τινα γοῦν ποτε πηγὴν τῷ Σώζοντι γενο- 
µένῳ, καὶ τῇ τε πηγῇ τῇ τε περιπεφυκυία τὴν πη- 


! Psal. 1, 2. 


I. Cum Maximianus esset presses Cilicie, et impie- 
tatem augere et extollere, convenienter edicto im- 
peratorum, magno studio contenderet, venisset 
autem in ipsam quoque Cilicie Pompeiopolim, et 
aureum, quodilliceolebatur,simulacrum splendido 
sacrificio et alio studio honoraret, et sic ostenta- 
ret suam falsam religionem : quidam adolescens 
patriam habensLycaoniam, et ab ortu quidem Ta- 
rasius, in divino autem baptismo Sozon denomi- 
natus, cum priore vita amisso quoque nomine, 
cum esset pastor ovium, fit etiam nihilominus 
pastor hominum. Nam in quibus locis degebat in 
pastione, illic omnes excipiebat convivio verbi 
pietatis, et iutroducebat in Dei mandram. Hic vir 
cum esset moribus quidem hilaris et mitis, in lege 
autem Domini haberet voluntatem, et in ea noctes 
et dies meditaretur !, ea ratione nec prophetica 
frustratur beatitudine. 


IIl.Cum autem fuisset aliquando Sozonin quodam 
loco,quihabebatfontem,et fonte herbaque,que nata 


635 


MENSIS SEPTEMBER, 


636 


erat juxta fontem, grégem pasceret, eum valde Α γὺν πὀα τὸ ποίμνιον ἐστιῶντι, ὕπνος αὐτῷ — pua 


opportunus et suavis somnus invasit, et divina 
quadam ad eum &aecedit visio. Visio autem eum 
magis confirmat, et ei animum addit ad pietatem. 
Deinde etiam revelat gratiam, que ad locum erat 
desuper devolatura. Erit enim, inquit, hic pre- 
seus locus multis utilis, et apud ipsum salutem 
invenient, et glorificabunt Trinitatem. Cum illinc 
autem surrexisset egregius ille pastor, venit Pom- 
peiopolim, et cum in ea quidem vidisset florere 
impietatem, contemptas autem esse res Christia- 
norum, et summe neglectas, non potuit id ferre 
placide ; sed cor illius repente invasit impetus, et 
cum venisset ad templum, in quo stabat aurea 
statua, confringit manum ejus dexteram ; et cum 
eam vendidisset, succurrit multis, qui illic erant, 
egentibus. Non latuit hoc &dituos ; sed propterea 
quod nescirent quis fecisset, multi statim com- 
prehendebantur miseri, qui nihil tale fecerant, et 
&ccusabantur sacrilegii, reputati malefioorum om- 
nium sceleratissimi, ut qui suffurati essent dei 
imaginem. Nemo autem eisopem ferebat ; sedqui 
erant prius amici eos aversabantur ; et. custodes 
carceris (ita enim existimabant se diis esse grati- 
ficaturos) graviter affligebant eos, qui capti fae- 
rant. 

Ill. Generosus autem Sozon libere volens profi- 
teri pietatem, et eos liberare, qui nihil sciebant 
ex iis que facta fuerant, seipsum defert, veniens 
ad eedituos, et dicens se eum esse, qui maleficium 
admisit in imaginem. Postquam autem hoc dixit, 
abductus protinus fuit ad Maximianum. Ipse vero 
iu alto sedens tribunali, cum euim curasset sisten- 
dum, et cum quanto potuit fastu apparuisset, 
primum quidem nomen, deinde religionem, et 
postremo patriam, que eum tulisset, rogavit. Ille 
autem : Patria quidem mihi est Lycaonia, ea enim 
me tulit ; parentes vero ab ortu mihi nomen im- 
posuerunt, Tarasius ; Sozontem autem in divino 
me vocarunt baptismate. Sum enim Christianus, 
Christum solum verum Deum adorans, qui creavit 
ccelum etterram. Cujusnam autem rei usus, inquit 
Maximianus, te huc adduxit ? Presum, inquit, 
Sozon, gregi ovium : et qu& mihi loca florida, et 
aqua abundantia, et ad pascendum herbida anni 
tempora ostenderunt, ad ea ago oves. Deinde : 
Quomodo autem, inquit Maximianus, eo proces- 
sisti audacis, ut dei dexteram abstuleris ? 

IV. Excipiens vero Sozon : Quod non audacis 
quidem coepti sit, quod factum est, neque id pec- 
eato debeat imputari, tuus quoque, ut mihi quidem 
videtur, deus testatur. Neque enim egre fert, nec 
tanquam injuria affectus, aspere quidquam loqui- 
tur. Quod si vox quoque ei aliqua adesset, videtur 
mihi potius vos esse accusaturus, el aperte repre- 
hensurus, quod relicto omnium Opifice, inanimam 
euspiciatis materiam, et eam deum esse existime- 
tis, vos in benefactorem ostendentes ingratos et 
immemores. Sed si vis, inquit preses, non solum 


εὔχαιρος ἀφίχετο καὶ γλυχὺς x«i ὄψις παραγίνεται 
θειοτέρα. Ἡ δὲ ὄψις ῥώννυσί τε μᾶλλον αὐτὸν πρὸς 
εὐσέθειαν, xal θάρσος ἐνέησιν. Εἶτα καὶ χάρυ dvo. 
θεν χαταπτῆναι τῷ τόπῳ µέλλουσαν ἐκκαλύπτει. 
Ἔσται γὰρ ὁ παρὼν οὗτος, ἔφη, τόπος πολλοῖς εἰς 
ὠφέλεια», σωτηρίαν τε Tao αὐτῷ εὑρήσουσι, xai 
tà» Τριάδα δοξάζοντες ἔσονται. ᾿Εχεῖθε τοίνυν ὁ 
χαλὸς ἐχεῖνος ποιμὴν ἀναστὰς εἰς τὴν Πομπειούπο- 
Àw Ext, χαὶ ἀνθοῦντα piv οὕτω τὰ τῆς ἀσεθείας 
ἰδὼν ἐν αὐτῷ, παρεωραµένα δὲ τὰ Χριστιανών, καὶ 
εἰς ἔσχατον ἀμελούμινα. οὐκ ἠδυνήθη πράως ὑπι- 
νεγκεῖν ἀλλ ὁρμή τε τὴν ἐκείου καρδίαν εὐθὺς 
ὀξεῖα εἰσέδυ, καὶ παρὰ τὸν ναὸν ἔνθα τὸ ἄγαλαα 
εἰστήχει τὸ χουσοῦν ἀφιχόμενος Tiv χεῖρα :ούτου 
B δεξιὰν ἀποθραύει, χαὶ τιμῆς αὐτὴν ἀποδόμενος πολ- 
λοῖς ἐκείθεν τῶν ἐνδεῶν ἐπαρχεῖ. Οὐκ ἔλαθε τοῦτο 
τοὺς νεωχόρους, ἀλλ᾽ ἀγνοίᾳ τοῦ ὁράσαντος, πολλοὶ 
αὐτίχα συνελαμθάνοντο ἆθλιοι, μηδὲν τοιοῦτο εἰρ- 
ασμένοι, xai ἱεροσυλίας ἀπηταῦντο δίκας ἁπάντων 
τῶν ἐν τῷ δεσµμωτηρίῳ χαχούργων μιαρώτατοι λογι- 
σθέντε, ὡς τοῦ Θεοῦ σεσυληχότες τὸ ἆἄγαλμα. 
᾿Εθούθει di οὐδείς, ἀλλὰ xat οἱ τέως ἑταῖροι αὐτοὺς 
ἀπεστρέφοντο, καὶ οἱ ἐπὶ τῶν δεσμῶν (οὕτω γὰρ 
ᾧοντο χαρίζεσθαι τῷ θιῷ) βαρεῖς τοῖς ἑαλωχόσιν 
ἐφεστῶτες. 

T'. Ὅ ye μὴν γεναῖος Σώζδων παῤῥησιάσασθαί 
t$ τὴν εὐσέθειαν, καὶ ἀπο)ῦσαι τούτους ἐθέλων οὖδεν 
τῶν γεγενημένων εἰδόται, ποοσαγγέλλει ἑαντὸν ἑ)- 
θὼν εἰς τοὺς νεωχόρους ὡς tiq αὐτουργὸς τῆς ἐπὶ 
τὸ ἄγαλμα ἐχεῖνς ἐπιθουλῆς. Ὡς δὲ τοῦτο εἶπεν, 
ἀπήγετο εὐθὺς πρὸς τὸν Μαξιμιανόν. Καὶ αὐτὸς dy 
ὑψηλοῦ μάλιστα τοῦ βήματος προχαθίσας, αὐτὸν rt 
παραστησάµενος x«l ὡς οἷόν τε σοθαρὸς ὀφθεὶς, 
πρῶτα μὲν τὸν χλῆσυ, εἶτα τὸ σέθας, ἔπειτα xoi τὴν 
ἐνεγκαμένην ἐπυνθάνετο. Ὁ δὲ, Τὸ μῖν τῆς γινέ- 
σεως, ἔφη, Ταράσιον οἱ τεχόντες ἔθεσαν, Σώφοντα 
δέ µε τῶ θείῳ βαπτίσµατι µετωνόµασαν, Λνχαονία 
dé pot πατρὶς, αὕτη γάρ µε xai ὤνεγκε' Χριστιανὸς 
δέ εἰμι, Χριστὸν αόνον τὸν ἀληθῷ Θεὸν προσκυνῶν, 
ὃς ἔκτισε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν Ev. Τίς δε ἄρα χρεία, 
Μαξιμιανὸς ἔφη, ἐνταύθά σε ὕγαγε ; Ποίμνης, uci, 
προθάτων, ὁ Σώξων, προίσταµαι, x«i ἅπερ ἄν εὐανθῦ 
τῶν χωρίων, xxl ἔνυδρα, καὶ χλοερὸν εἰς νοικὰν θάλ- 
λοντα δείξωσιν αἱ ὥραι, ἐκεῖσε dà xal τὰ πρόθατα 
D εἰσελαύνω. Εἶτα, Καὶ πῶς ἅἄρα, φησὶ Μαξιμιανὸς, 

εἰς τοῦτο τόλµης εἰλύλυθας, ὡς xat τὴν δεξιὰν ἀφ- 

ελεῖν τοῦ θεοῦ. 

Δ΄. Ὑπολαθὼν τοίνυν ὁ Σώξων' "Ort μὲν οὐκ ἔστι 
τόλµης τὸ Ὑεγενημένον, ἔφη, οὐδ) iv ἁμαρτήματος 
λόγω θεῖτο ἄν τις αὐτὸ, x«l ὁ Góc, ἔμοιγε δοχεῖ, 
θιὸς paprupst. Οὔτε γὰρ νεμισᾷ, οὔθ ὡς πιρι- 
υθρισµένος δεινὸν ὅλως φθέγγιται εἰ δέ τινος dps 
καὶ φωνῦς εὐπορύσει, δοκεῖ pot μᾶλλον dv ὑμῖν 
αὐτὸς ἐγχαλέσαι xai φανιρῶς µέμψασθαι, ὅτι τὸν 
Δημιουργὸν τῶν ὅλων Ἀἀφέντες πρὸς τὸν ἄψυχον 
ὕλην ἐκτόνσθε, x«l ταύτην ἠγεῖσθε θιὸν, ἀχάριστοι 
δηλαδὴ καὶ ἀγνώμονε περὶ τὸν εὐεργέτην &vaga- 
νέντες "A))' εἴγε βούλει, φησὶν ὁ ἡγεμὼν, pà συγ- 


C 


637 


MARTYRIUM 5. SOZONTIS. 


6568 


γνώμης µόνον τυχεῖν, ἀλλά τινος ἀξιωθῆναι xxi À consequi veniam, sed aliquam etiam remunera- 


ἀμοιθῆς, τῶν λύρων τούτων ἀφέμινος, σῶσον, Σώὼ- 
ζων, σεαυτὸν, xai προσιλθὼν θῦσον τοῖς θεοῖς. Ὁ δέ᾽ 
Καί πῶς οὐ μαχρῷ xai αὐτοῦ γε ἂν εἴον ἀναισθητὸ- 
τερος τοῦ ὑμετέρου θεοῦ, ἔφη, τοῦτο τιμᾷν ἑλόμε- 
voc, ὃς οὖδε αὐτὸς πάσχων, ἀμύνειν οἷός τε ὧν ἑαυτῷ, 
οὐδὲ φωνήν τινα προέσθαι, οὐδὲ καλέσαι τοὺς βοηθή- 
σοντας, οὐδὲ, τὸ πάντων γοῦν ἀθλιώτατον, οἷα πά- 
θοι διαμαρτύρασθαι ; Ὥρα γοῦν σοι τοιαῦτα τιμῶντι- 
καὶ πλάττειν ἑχάστης ημέρας θεοὺς, καὶ µεταπ)άτ. 
τειν ἄλλους, ἐν τῇ τῶν χειρῶν τέχνη τὴν ὃοµιουρ- 
yix» τὼν θεῶν τιθεμένῳ' 

E. Τούτοις θερμὸν ζέσας ὁ Μαξιμιανὸς πιχραῖς 
τὸν μάρτυρα παραδίδωσι τιµωρίαις, καὶ πρῶτα μὲν 
σιδηροῖς ὄνυξι διαξαίνει. ᾿Επειδὴ δὲ ἡ μὲν βάσανος 


tionem, missis his nugis, serva te ipsum, Sozon, 
et accedens diis sacrifica. Et quomodo, inquit, 
non essem vel ipso vestro deo minus sensu pre- 
ditus, si eum statuerem colere, qui nec si ei ali- 
quid flat, se potest defendere, neque vocem ali- 
quam emittere, neque vocare eos qui sint opem 
laturi, neque, quod est omnium miserrimum, qua- 
lia patiatur, protestari ? Est itaque in tua pote- 
state, qui hec colis, deos quotidie fingere, et alios 
rursus refingere, cum in arte manuum ponas deo- 
rum fabricationem. 

V. Maximianus, cum his ei efferbuisset animus, 
tradit martyrem gravibus et acerbis cruciatibus. 
Et primum quidem ferreis eum laniat unguibus. 


xxi τῶν ὀστέων αὐτῶν καθιχνεῖτο, ὁ di σύμμαχον B Quoniam autem Sozon, etsi tormentum quidem 


ἀγαθὸν τὸ Θεῖον ἐκάλει, χαὶ xaÜdnsp ἀπὸ σιδήρου 
συγχείµενον ἔχων τὸ σῶμα, οὕτω κχούφως ἔφερε 
καὶ τῶν Φεόντων ἀπαθέστερος ἦν, ἐφ᾽ ἕτερα Μαξι- 
μιανὸς πάλιν ἐτρέπιτο, xal ὑποδήμασιν fot; ὄξεσιν 
ἐμπεπαρμένοις τὸν ἀθλητὴν ὑποδεῖ, καὶ τούτοις ἐμ- 
περιπατεῖν αὐτὸν ἀνα/χάζει. Ὁ δι ὡς ἐπὶ ῥόδα 
μᾶλλον ἔτρεχε, x«l ῥύακας ὁρῶν αἵματος τῶν ποδῶν 
κατιόντας, περιῤῥεῖσθαί τιι τῶν ἠδέων ἐδόχει, καὶ 
τοὺς τοῦ τυράννου xal τῶν περιεστώτων χλενασμοὺς 
εὐφημίαν ἡγεῖτο. Καὶ ἐχαλλωπίδετο ταύτη μᾶλλον ὁ 
ἀθλητὴς 8 τῇ χλαμύδι ἐκεῖνος τοῦ ἀξιώματος. Εἶτα 
χατειρωνευόμενος αὐτοῦ Μαξιμιανός Αὔλησον, 
φησὶ, Σώδων, apto ᾖἐξιούσης τῆς μεγάλης θεᾶς, 
καὶ αὐτὴν ἐκείνην ὄδανυμί, πάσης εὐθύνης αὐτίκα 
καὶ τιμωρίας ἀπολελύση. Καὶ ὁ μάρτυς * Σὺ μὶν 
χαταγελῶν, ἔφη, x«i διαπαίζων ἡμᾶς τὰ τοιαῦτα 
φθέγ/η, τοῦ συμπνέοντὀός σοι πονηροῦ δαίµονος 
ταῦτα καθ ἡμῶν ὑποθεθληκότος. Ἐγὼ δὲ xai πρὀ- 
τερον piv τὸ xa)óv ηὔλησα εἰς ἀγρὸν, συνάγων καὶ 
ἀνακαλῶν τὰ ἐμὰ πρόδατα * καὶ vüv δὲ ἆδω τῷ Κυ- 
píe µου ἆσμα κανὸν, εὐαγγελιζόμενος πᾶσι τὸ 
τούτου σωτήριον. Ἡ δὲ c?) θιὸς ὄνος ἂν ein πάντως, τὸ 
τοῦ λόγου, πρὸς τὸν αὐλὸν, ἀψυχός τε οὖσα παντελῶς 
x«i ἀναίσθητος. 

«€. Πρὸς ταῦτα πλέον ὁ Μαξιαιανὸς τῷ θυμῷ 
κατ αὐτοῦ διανέσταται, χαὶ σφοδροτέρας αὐτῷ µά- 
στιγας τῶν προτέρων ἐπάγει, ἵν οὕτω, φησὶν, ἄνα- 
μοχλενθῷῦ μὲν αὐτῷ τὰ ἄρθρα, παρεθῶσι δὲ καὶ αἱ 
ἁρμονίαι, x«i διαῥρυῆ τὰ ἕγκατα ccs ὕδωρ. Εἶτα 
x«i πῦρ ἀνάψας, εἴ τι τῶν μελῶν ὑπολειφθείη, κα- 
ταχαύσειν x«i τοῦτο Ὠπείλε, ὡς ἂν μηδὲ τῆς κοι- 
νῆς ἁπάντων τύχοι ταφῆς. Μαξιμιανὸς οὖν οὕτω 
παρεσχεύασατο, καὶ οὕτως ἐποίει * xai τῷ µάρτυρι 
μὶν αἱ σάρχες ταῖς πληγαϊῖς διεκόπτοντο, x«i v ἕν- 
δον ἐγυμνοῦτο διάπλασις. Ὁ δε ὥσπερ &v λειμῶνι 
χλοιρῷ διατρίθων, καὶ Ηρέμα δρεπόμενος vOv, 
οὕτω διέχειτο, καὶ χαίρων ἀποδίδωσι τὸν ψυχἠν τῷ 


Θιῷ. 

Ζ. Ὡς δὲ καὶ ἡ φλὸξ ἐπὶ µέγα ἤριτο ἤδη, βροντὴ 
ἄνωθε, φρικῶδές τι xai φοθερὸν ἀπηχήσασα, xci 
πολὺν ὀμθρον καὶ χάλαξαν συγκατενεγκοῦσα, ὅδιι- 
σχέδασε μὶν τοὺς ἁηµίους xai ix μέσου πιποίηκεν. 
Οἱ δὲ φιλομάρτυρες καὶ μάλιστα τούτων οἱ σπου- 


C 


ad ipsa usque ossa pervadebat, Dei tamen invo- 
cens auxilium, ita ferebat leviter, ut videretur 
habere corpus ex ferro compositum ; convertitur 
rursus ad alia Maximianus, et calceis acu'is clavis 
confixis induit athletam, et cum ipsis ^um cogit 
ambulare. Ille autem currebat, tanquam super 
rosas incedens; et videns rivos sanguinis descen- 
dentes ex pedibus, videbatur suavibus rebus oir- 
cumfluere ; tyrannique eteorum qui cireumstabant, 
irrisiones ducebat esse laudationem ; et ea re 
magis gloriabaturathleta,quam ille chlamyde digni- 
tatis. Deinde eum illudens Maximianus : Tibia, 
inquit, cane, Sozon, eras magna procedente dea, 
et per illam ipsam juro, quod ab omni examina- 
tione et cruciatu statim liberaberis. Martyr autem : 
Tu me, inquit, irridens bec loqueris, ea maligno 
demone in nos tibi suggerente. Ego autem et 
prius quidem tibia in agro recte cecini, congre- 
gans et revocans meas oves, et nunc quoque cano 
Domino meo canticum novum, ejus salutare omni- 
bus annuntians. Tua autem dea fuerit omnino, ut 
est in proverbio, asinus ad tibiam, ut que sit plane 
inanima, et nullo sensu preedita. 


VI. His Maximianus magis in eum irritatur, et 
prioribus vehementiores ei plagas imponit: ut sic 
quidem ei moverentur articuli, et dissolverentur 
compages, et intestina tanquam aqua diffluerent. 
Deinde cum ignem etiam accendisset, si quod reli- 
quum esset membrum, id quoque se minabatur 
combusturum, ut ne quidem omnium communem 
assequeretur sepulturam. Sic ergo se parabat Ma- 
ximianus, et sic faciebat : et martyri quidem carnes 
plagis laniabantur, etinterna aperiebantur viscera ; 
ille autem tanquam in herbido prato versans, et 
vernos flores decerpens, erat affectus, et letus Deo 
reddit animam. 


VII. Cum autem jam flamma inaltum esset sub- 
lata, terribile et horrendum tonitru resonans, mul- 
tumque imbrem et grandinem simul dejiciens, 
lictores quidem depulit et dispersit; amici autem 
martyrum, et maxime ii qui erant diligentiores, 


639 


secure colligebant martyris reliquias, Interim 
autem cum nox quoque advenisset, non fuit retar- 
datum illorum promptum et alacre studium. Neque 
enim erat nox amplius, sed lux clarissima protinus 
illucescens, ea reddebat manifesta, que non 
oportebat latere, et preestabat ut ea facile tolleren- 
tur et colligerentur a piis.Qus quidem oinnia sancte 
collecta septimo Septembris, preclaram et magni- 
fieam assecuta sunt sepulturam. Lux enim illa 
etiam usque ad ipsum venit sepulcrum, et perman- 
sit in sepultura reliquiarum. Deinde reversa est 
nox ad suam naturam ; et ubique fuit Sozon pre- 
dicatus victor preclarus ad gloriam Dei Patris, et 
Domini nostri Jesu Christi, quem decet honor, 
gloria et potentia in secula seculorum. Amen. 





MENSIS SEPTEMBER. 


610 


À δαιότεροι, ἀδείας λαθόμενοι τῆς ἀπὸ τῶν δοµίων, 
ἄσμενοι τὰ papruputk συνέλεγον λείψανα * ἐν το- 
σούτῳ καὶ à vob ἐπιγενομένη τὴν ἐκείνων οἳκ ἐπέ- 
χοπτε προθυµίαν, οὐχέτι γὰρ οὖδε αὐτὴ νὺξ ὧν, ἀλλὰ 
φῶς λαμποότατον olov αὐτίκα ἐκλάμψαν dà)« ce τά 
μὴ τοῦ λαθεῖν ἄξια ἐποίει, xal ἀναιριῖσθαι τοῖς εὖὐ- 
σεθέσί ῥᾳδίως αὐτὰ καὶ συλλέγειν παρεῖχεν. "À d- 
που πάντα xal ἱερῶς συλλεγέντα ἐθδόμῃ τοῦ Σιπτιµ- 
θρίον φι)οτίµου ταφῆς ἔτυχε x«i λαμπρᾶς. Τὸ φῶς 
γὰρ ἐκεῖνο xai πρὸς αὐτὸν ἦλθε τὸν τάφον καὶ τῷ 
τῶν λειψάνων Trap) παρέμεινε πάντων, εἶτα καὶ 
οἰχείαν πάλιν ἡ νὺξ ἀνείλετο φύσιν, καὶ διὰ πάντων 
à σμπρὸς ἀνετηρύττετο στεφανίτης, ig δόξαν τοῦ 
Θιοῦ Πατρὸς, x«i Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ 

πρέπει Tip, κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 


᾽Αμύόν. 





MAPTYPION ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΛΡΤΥΡΟΣ 


ZEYHPIANOY. 


MARTYRIUM SANCTI 


ET MAGNI MARTYRIS 


SEVERIANI. 


(Grece ex Cod ms. Paris, n. 4525, sec. xu ; Latine apud Surium ad diem 9 Sept.) 


I. Licinio impio imperante, Lysias, qui tunc erat 
dux, properabat e Cesarea venire Sebasten. Eum 
enim vocabat tempus martyrum Christi : illorum, 
inquam, victoria insignium quadraginta. Postquam 
autem illis ad finem pervenit martyrium, Severia- 
nus quoque ad ducem defertur. Fuit autem hic 
vir insignis virtute. Nuntiabatur vero, quod hie 
Severianus non solum Christianam teneret religio- 
nem, el cultum gentium probris ac contumeliis 
aperte afficeret; sed etiam multos ex gentibus 
decipiens, ad suum Deum adduceret. Preter heec 
etiam alias intentabant ei criminationes, nempe 
quod quadraginta illorum, qui paulo ante viriliter 
decertaverant, et neque tormentorum experientie, 
neque bonorum promissis cessissent, sed eumdem 
statum usque ad mortem pre se tulissent, Severia- 
nus fuerit precipua causa eorum tolerantiee : et 
quod cum multas haberet facultates, nullum sine- 
ret egere ex iis qui erant ejusdem sententie ; quin 
etiam eos qui includebanturin custodiis, propterea 
quod mutarint religionem, non sineret, propter 
rerum necessariarum indigentiam, meliorum sus- 
cipere sententiam: sed affatim eis suppeditans, 
redderet impudentiores. Et hec quidem invidia, 
ex veritate sumens. 


B  A'. Auxtvv(ou τοῦ δυσσεθοῦς βασιλεύοντος, Λυσίας, 
τὸ τηνικαύτα δοὺξ ὧν, ἐκ Καισαρείας γενέσθαι κατὰ 
τὴν Σεθαστείαν ἔσπευδεν ^ ἐκάλει yàp αὐτὸν ὁ και- 
ρὸς τῶν Χριστοῦ μαρτύρων, τῶν χκαλλιίκων, φαμὶ, 
τεσσαράκοντα. Ὡς οὗ» ἐκείνοις τὸ μαρτύριον πέρας 
εἶχε, γνώριμα τῷ δουκὶ καὶ τὰ περὶ Σευηριανοῦ γί- 
νεται. ᾿Ανὶρ δὲ οὗτος τὸν ἀρετὺν διαδόητος. Ἠγγέλ- 
λετο δὲ ὅτι Σευηριανὸς οὗτος οὐ µόνον τὰ Χριστιανῶν 
εἴη πρασσεύων, ἐξυθρίζων δὲ πρὸς τὰ ᾿ἸἙΕλλήνων 
ἐπιφανέστατα, ἀλλ ὅτι καὶ πολλοὺς ὅσαι ἡμέραι 
τῶν ἡμετέρων ἐξαπατῶν τῷ ἑαυτοῦ προσάγει Χρι- 
στω. Πρὸς τούτοις x«i ἄλλας αὐτῷ κατηγορίας ἐπῆ- 
yov, ὅτι τε, τῶν πρὸ μικροῦ τεσσαράχοντα Ὑενναίως 
ἀνδρισαμένων, xai pitt βασάνων πιίοα, μήτε ἆγα- 
θῶν ἐπαγγελίαις ἐνδεδωχότων, ἀλλὰ μέχρι θανάτου 
C διενεγχόντων τὴν ἔνστασιν, Σευηριανὸς tiq τῆς καρ- 
τερίας ταύτης ὁ αἰτιώτατος, xal ὅτι, nci, πολλῶν 
χρημάτων κύριος ὢν οὐδένα τῶν ὁμοδόξων πένεσθαι 
παρορᾷ, ἀλλὰ xai τοὺς ἐν φυλακαῖς χαταχλειοµέ- 
νους διὰ τὴν ἐκ τῆς θρησκείας αὐτῶν µετάθεσιν 
oux ἐᾷ τῇ ἐνδεία τῶν ἀναγκαίων φρονῦσαί τι BD. 
τιον, ἀλλὰ δαψιλῶς παρέχων ἰταμωτέρους καθίστησι. 
Καὶ ταῦτα μὶν ὁ φθόνος ix τῆς ἀληθτείας λααθάνων τὰς 
ἀφορμάς. 


641 


B. Ἡ J& τοῦ δουχὸς xo» ídéyero τὰ προσαγγελ- À 


Ἰόμενα, τοῦτο μὲν ἡδομένη, τοῦτο δὲ καὶ πρὸς ópyàv 
εὐθὺς ἐρεθιζομένη. "Hdsro piv Ὑὰρ oi; καὶ αὖθις 
κολάζειν ἔμελλεν, ὅπερ ἦν αὐτῷ δι ὠμότητος περιον- 
σίαν τὸ χαριέστατον * ἐξήγετο δὲ πρὸς ὀργὴν o 
ὅλως ἆμάνθανεν εἶναί τινα τὸν θαῤῥοῦντα τῆς τοσαύ- 
της αὐτοῦ µανίας ὑπεριδεῖν. ᾿Εθούλετο "yàp xoi 
μόνη τῇ φήμη τῆς ἀγριότητος τοὺς τὸν Χριστὸν 
προσκυνοῦντας ὑποπτήώσσειν αὐτὸν, καὶ εἰς ἐσχάτους 
μυχοὺς ἀποχρύπτεσθαι * ἵνα δὲ xai uà µάτην Λυσίας 
χατονοµάζοιτο (Forza γὰρ κατὰ Χριστιανῶν λύτταν 
ἅμαχον), ἀποστέλλει τινὰς μετὰ φοθεροῦ τοῦ χελεύ» 
σµατος ἀνάρπαστον αὑτίχα ἨΣευηριανὸν ἄξοντας. 
Τί δὲ ὁ τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης ; Οὖδὲ ἀνέμεινε 
τοὺς πεµφθέντας, ἀλλὰ γθάσας αὐτῶν τὸν ἄφιδιν 
τῷ δουχὶ παρέστη, καὶ παβῥησίας εἶναι τὸν καιρὸν 
λογισάμενο, Ὦ Aucía, φησὶν, οὐχ. ἱκανόν σοι τὸ 
µόνον ἀπόλλυσθαι x«i κατὰ σεαυτοῦ τὸ ξίφος ὠθεῖν, 
ἀλλὰ καὶ τὰς ἡμετέρας βούλει παραπολέσαι ψυχὰς, 
x«i ὡς ἕομαιόν τι ταύτας τοῖς δαίµοσι τοῖς σοῖς 
παρασχεῖν ; Αλλ' ἴσθι piv ὡς οὐκ ἀγεννέσιν οὐδὲ µι- 
χροψύχοις περιτύχοις * ἐμοὶ γὰρ κατὰ τὸν ἐμὸν διδώσ- 
x«)ov Παῦλον τὸ ζῆν Χριστὸς, xai τὸ δι) ἐχεῖνον ἀπο- 
θανεῖν χέρδος µέγιστον. 


I'. Τούτοις ὁ ἀθλητῆς τὸν τῆς ἀπονοίας πύργον εὖὐ- 
θὺς ἐνέσεισε τοῦ ἁλάστορος, τοῦτο piv ὅτι παρ ἕλ- 
πίδα πᾶσαν µηδε κληθῆναι περιµείνας ἀπήντησε - 
τοῦτο δε ὅτι xal ἀπίστῳ τόλμη παρ αὐτὸ τὸ φανῆ- 
ναι µόνον ἐχρήσατο. Ἑσιώπα γοῦν ἐφ᾽ ἰκανὸν τοῖς 


MARTYRIUM S. SEVERIANI. 


642 


lI. Quee vero nuntiabantur, dux audiit, partim 
quidem letus, partim autem ad iram protinus in- 
citatus. Nam letabatur quidem, quod mox esset 
puniturus, quod propter summam crudelitatem 
erat ei jucundissimum : ira autem concitabatur, 
quod intelligeret omnino esse aliquem, qui aude- 
ret despicere tantam ejus insaniam. Volebat enim 
vel sola fama auditionis eos qui Christum adora- 
bant, ipsum formidare, et in extremis latere pe- 
netralibus et latibulis. Ne autem temere appella. 
retur Lysias (erat enim vehementi rabie percitus 
adversus Christianos), mittit quosdam cum jussu 
terribili; qui Severianum mox arripereut, et ad 
se adducerent. Quid autem Christi miles ? Ne 
exspectavit quidem eos qui missi fuerant, sed 


B eorum adventum antlicipans, accessit ad ducem, 


et reputans esse tempus loquendi libere : O Ly- 
sia, inquit, non sufficit tibi solum perire et in 
teipsum ensem impellere, sed nostras vis quoque 
perdere animas, et eas tanquam lucrum aliquod 
tuis presbere daemonibus ? Sed scias nunc te iuci- 
disse in viros fortes, et qui non sunt pusilli et 
abjecti animi. Mihi enim (ut ait meus doctor - 
Paulus) vivere est Christus, et propter illum mori 
lucrum est maximum t. 

Ill. His athleta amentie arcem statim labefacta- 
vit hujus eacodeemonis, partim quidem, quod 
preter spem omnem, ne exspectavit quidem ut 
voearetur ; partim autem quod dum coinparuit, 
incredibili usus est audacia. Siluit itaque aliquan- 


ὅλοις διαπορῶν. Εἶτα δεινὸν ἐμθλέψας τοῖς παρ- C tulum, plane animi dubius et perplexus. Deinde 


εστῶσι, xai τῇ χειρὶ παραδείξας τὸν μάρτυρα * Νεύ- 
ῥοις, εἶπεν, ὠμοῖς ὡς τάχος χαταξαινέσθω, ἵνα xxv 
οὕτως αἴσθηται oiov αὐτῷ πρόξενν τὸ πεπαῤῥη- 
σιάσθαι μὴ κατὰ χαιρὸν Ὑίνεται. Ὁ μὶν dà οὕτω 
τυπτόµενος ἔχαιριν οἷς ὑπὲρ Χριστοῦ τὰς βασάνους 
ὑπέφερε, καὶ τὸ ψαλμιχκὸν ἐκεῖνο αχαθάπερ ὠᾠδὴν 
ἀλεξίκαχον ἐπῇδε τοῖς τραύμασιν, ᾿Επὶ τῶν νώτων 
µου, λέγων, ἐτέχταινν οἱ αἁμαρτωλοὶ, ἐμάχρυναν 
τὴν ἀνομίαν αὐτῶν καὶ τὰς πληγὰς ἐποιεῖτο τῆς 
πρὸς Χοιστὸν ἀγάπης ὑπέχκχαυμα. Ὁ τύραννος di 
ἐπεὶ τοὺς µαστίξοντας ἑώρα χάμνοντας μᾶλλον, τὸν 
µάρτυρα δὲ τῷ πάσχειν φαιδροτέραν τὸν ὄψιν τῷ 
φωτὶ δειχνύντα τοῦ πνεύματος, τῶν µαστίγων ἀνε- 
θῦῆναι διακελεύεται. Εἶτα πρὸς τὸ πραότερον δῆθεν 


eos qui aderant, horribiliter intuens, et manu mar- 
tyrem ostendens : Crudis, inquit, nervis quampri- 
mum laceretur, ut sciat, quidnam conciliet libere 
loqui non in tempore. Atque ille quidem, dum sic 
verberabatur, letabatur tormentis, que sustinebat 
propter Christum, et illud psalmicum, tanquam 
salutare remedium, afferens carmen, cantabat ad 
vulnera : Supra dorsum meum, dicens, fabricave- 
runt peccatores,prolongaverunt iniquitatem suam? ; 
et plagas ducebat esse incitamentum ad Christi 
dilectionem. Tyrannus autem cum videret eos 
quidem esse fessos, qui flagris cedebant: marty- 
rem vero esse vultu alacriorem luce spiritus, 
jubet eum relaxari a verberibus. Deinde cum tra- 


µεταθαλών ' Οὐκ ἀσθινὺς, ἔφη, εἶ στρατιώτης, ὅσον [) ductus esset ad mansuetudinem : Non es, inquit 


ἀπὸ τῆς πρώτης πείρας μαθεῖν ἀλλὰ ἐῤῥωμένως 
ἔχων xai ἀνδρικῶς, καὶ πρὸς xívduvov παραθαλέσ- 
θαι δυνάµενος. Ἔξεστι δέ σοι τοῖς παροῦσι μαθεῖν 
ὡς οὐκ εὐφροσύνης τινὸς, οὐδὲ δεξιᾶς τύχης ὁ Xprt- 
στὸς σοι χαθέστηχε πρόξενος. 'O δὲ μάρτυς &va- 
θαρσήσας μᾶλλον, x«i οἷον εὐστομωτέραν τὺν γλὠτ- 
ταν τῇ Ti(pa τῶν ἀλγεινῶν ποιησάµενος ' El σου τὰ 
τῆς ψυχῆς, εἶπεν, ὅωματα μὴ rà σχότει τῆς δυσσε- 
θιίας ἡμαύρωτο, ἔδειία ἂν σοι ὅσων ἀγαθῶν µοι 
κατέστη προξινος ἣν ἐπήγαγες τιµωρίαν. Nov δὲ τί 
ἂν πάθοιµι πρὸ τυφλού φαίνων καὶ ἆδων ἐπὶ κωφῷ ; 


! Philipp. 1, οἱ. ? Psal. cxxvni, 3. 


dux, miles ignavus, quantum potest intelligi ex 
prima experientia, sed forlis et strenuus, et qui 
potes audacter adire pericula. Potes autem scire 
ex presentibus, quod nullam letiliam, neque 
prosperam aliquam fortunam tibi Christus conci- 
liet, Martyr autem animo inagis confirmatus, et 
ut qui rerum asperarum perpessione linguam ma- 
gis acuisset : Si oeuli, inquit, anime tue non 
essent hebetati tenebris impietatis, ostendissem 
tibi, quam multa bona mihi conciliasset id quod 
mihi intulisti supplicium. Nune autem quid agam 


643 


MENSIS SEPTEMBER. 


644 


cteco prelucens, et surdo canens? Si enim non Α Ei γὰρ οὕτως, ὦ διχαστὰ, uà διέχεισο, συνεῖδες, ἂν 


sic affectus esses, o judex, intellexisses Christi gra- 
tiam et virtutem, que me confirmat. Num enim 
putas sine ea tam facile affectum iri erga tormenta 
carnem etsanguinem ? Si ergo sic sentis, si ea quee 
sunt pre pedibus, non potes intueri, quomodo 
non sunt omnia tua surda, et ceca, et diis tuis 
similia. 

IV.Dux autem valde ridens, etsi martyr non. 
dum cessasset dicere : Tantum abest, inquit, utte 
recte sentire existimem, et credam iis que a te 
dicuntur, ut futuris tormentis sim effecturus, ut 
modestior reddariset sapientior. Rursus autem di- 
cit martyr: Hec verba te magne arguunt amen- 
lie ; sed quoniam confidis in tormentis, et credis 
fieri posse ut his me persuadeas, ego quidem sum 
prope: manus autem lictorum non sunt proeul, 
Libere ergo loquar in necessitate spiritus mei, et, 
ut ait divinus Job *, aperiam os meum, quod ama- 
ritudine anime coarctatur : et videbis me quavis 
statua solidiorem, el patibili natura superiorem. 
Apud Deum enim meum est virtus et potentia mea, 
et in ipso est spes mea et auxilium. Cum hsec 
verba accepisset Lysias : Es, inquit, audax con- 
cionator, et in nos fluens magna dicendi copia, 
et adversus deos glorians te jactitas. Tuamne 
mentem fugit, te alloqui preesidem, qui tue vite 
habet potestatem, cum sis unus ex multis, et rela- 
tus sis in numerum militum? Ille vero : Non 
ignoro, inquit, sed in Christum pietas dat mihi 
tantam auduciam, et loquendi libertatem. Angor 
autem animo, quod non sit aliquis sine affectione, 
simul et sapienter judicaturus. Forte enim, o 
Lysia, Dei omnium effectoris agnovisses virtutem, 
οἱ deos falsos contempsisses. Sed cur studium 
nostrum nihili fecisti ? In quonam autem ipse tibi 
places, et preclare de te sentis? Es enim preeses, 
et ex sublimibus, non id negaverim ; nihil tamen 
ἃ nostra differs communi natura. Nam ta quoque 
es homo, in quem mors cadit et interitus. In nos 
autem absolutam non habes potestatem, preter 
quam in solum corpus. ipsa autem me docent 
divina Eloquia *, non timere eos, qui corpus occi- 
dunt, animam autem non possunt occidere, sed- 
illum potius extimescere, qui corpus et animain 
potest gehenna condemnare: que te accipiet, 
licet nunc immodice gloriantem, cum ipsis diis 
tuis et dremonibus in eternum puniendum. 

V. His magis ad iram concitatus Lysias, jubet 
martyrem trabi appensum ferreis laniari ungulis. 
Postquam autem martyr sensit tormentum gravius 
(quomodo enim essent corone, nisi exciperent 
labores et dolores ?), Jesu Christe, exclamavit, qui 
solus facis a seculo mirabilia, qui suspensus 
fuisti in cruce, et sic superbum dejecisti : qui in 
hodiernum usque diem magnifis et extolleris pro- 
pter opera tua admirabilia : veni ad me servan- 


? job vir, 41. * Matth. x, 28, 


τὸν ἐνισχύουσάν µε τοῦ Χριστοῦ χάριν καὶ δύναμιν. 
"Αρα γὰρ οἴει ταύτος χωοὶς ῥᾷον οὕτω πρὸς βασά- 
νους αἷμα καὶ σάρχα διατιθῆναι ; Ei οὕτω φρονεῖς, 
εἰ τὰ ἐν ποσὶ ταῦτα βλέπειν ἀδυνατεῖς, πῶς οὐχὶ 
πάντα σου χωφὰ x«l τυφλὰ καὶ τοῖς θεοῖς τοῖς σοῖς 
ὅμοια ; 


A'.'O di µάλα γιλάσας ὁ δοὺξ, µήπω τοῦ λέγω 
παυσαµένου τοῦ μάρτυρος, Τοσοῦτον, φησὶν, ἀπέχω 
τοῦ καλῶς σε φρονεῖν οἴεσθαι, καὶ τοῖς παρὰ σοῦ 
λεγομένοις πεισθῆναι, ὅτι καὶ σὲ μᾶλλον ἀγωνιοῦ- 
μαι ταῖς μελλούσαις βασάνοις μεταθαλεῖν πρὸς τὸ 
σωφρονέστερον. Καὶ ὁ µάρτνς αὖθίς φησι * Πολλὴν 
ἀνοιᾶν σου κατηγορεῖ τὰ ῥήματα ταῦτα ' πλὶν ἐπεὶ 

B βασάνοις τὸ θαῤῥεῖν ἔχεις, καὶ ταύταις οἵει μὲ µι- 
ταπείσειν, ἐγγὺς piv bye, αἱ dt δηµίων χεῖρες οὐ 
πόῤῥωθεν. Παβῥησιάσομαι γοῦν ἐν ἀνάγκη τοῦ πυεύ- 
µατός µου, καὶ, κατὰ τὸν '[o6, ἀνοίξω τὸ στόμα µου 
πικρία τύχης συνεχόµενος * ὄψει µε παντὸς ἀνλριάν- 
τος στιῤῥότερο, xai παθητῆς ἀνώτερον φύσεως. 
Παρὰ γὰρ τῷ Θιῷ µου à ἰσχὺς xai τὸ κράτος pov, 
x«i παρ) αὐτῷ ὦ ἐλπίς µου καὶ ἡ βοήθεια. Τοῦτον 
ὁ Λυσίας τὸν λόγον παραλαθών * Θρασύς τις εἶ δη- 
µηγόρος, ἔφη, καὶ x«0' ἡμῶν πολὺς ῥέων, κατὰ τῶν 
θιῶν φρυαττόµενο.. Ἡ διαπέφευγέ σου τὸν vov ὅτι 
ἄρχοντι διαλέγη τῆς σῶς χεφαλῆς χατεξουσιάζοντι, 
ἀνὴρ τῶν πολλὼν Ov», καὶ τάγµασι στρατιωτικοῖς 
ἐναρίθμιος ; Καὶ ὃς, Οὐκ ἀγνοῶ, ἔφη, ἀλλὰ τὸ tiq 
Χριστὸν εὐσεθις οὕτω θαβῥεῖν xai παῤῥησιάξεσθαι 

C δίδωσι. Πλήρης δὲ γίνομαι λύπης, ὅτι µή ἐστέ τις ὁ 
δικάσων ἡμῖν ἀπαθῶς Gua x«l συνετῶς * ἐπεὶ τάχ᾽ 
&/', ὦ Λυσία, xal παντουργοῦ Θεοῦ ἐγνώρισας Φύνα- 
μυ, καὶ ψευδών θεῶν κχατεφρόνησας. Πλὴν εἰς cl 
καὶ τὸ ἐπιτήδευμα τοὐμὸν ἐξουδένωσας ἐν τίνι δὲ 
καὶ αὐτὸς μεγαφρονεῖς ; "Apyow μὶν γὰρ si, καὶ 
τῶν ὑψηλῶν, οὐκ ἀρνήσομαι * οὐδιν δὲ τῷ κοινῷ 
Ρύπει παραλλάττων ἡμῶν * ἐπεὶ καὶ αὐτὸς ἄνθρωπος 
θανάτω ὑποχείμενος x«i φθορᾷ. ᾿Εξουσιάξεις δὲ οὐχ 
ἡμῶν ἁπλῶς, ἁλ)ὰ µόνον τοῦ σώματος * αὐτὰ Xp 
pt τὰ θεῖα διδάσκονσι λόγια uà φοθεῖσθαι ἀπὸ τῶν 
ἀποχτεινόντων τὸ σῶμα, τὺν δὲ ψνχἠν ἀποκτεῖναι 
μὴ δυναµένων * ἐκεῖνον δὲ μᾶλλον φρέττειν καὶ δι- 
δοιχέναι τὸν χαὶ ψυχἡἠν xat σῶμα δυνάµενον τῷ γεέννο 
καταδιχάξειν, ἥτις ἐκδέξεταί σε τὸν ἀμέτρως νῦν φρυατ- 
τόµενον, αὐτοῖς θεοῖς σου x«l δαίµοσιν αἰωνίως κολα- 
σθησόµενον. 


E'. Τούτοις εἰς ὀργὴν πλείονα ὁ Λνσίας ἐτενεχθεὶς 
χελεύει τὸν μάρτυρα  ixpio ἀναρτηθέντα ὄνυξι τὸ 
σῶμα σιδηροῖς ξέεσθαι. Ὡς οὖν ὁ µάρτυς ὅριμν- 
τέρας ὥσβετο τῆς βασάνου (καὶ πῶς yàp ἂν διχαίως 
ὁἱ στέφανοι, εἰ μὴ πόνους ἡμείδοντο xai ὀδύνας :) 
Ἰησοῦ Χριστὲ, ἐἰθόησεν, ὁ ποιῶν μόνος ἐξ αἰῶνος 
θαυμάσια, ὁ ἐπὶ τοῦ σταυροῦ κρεμασθεὶς, xai τὸν 
ὑπερήφανον οὕτω καταθαλὼν, ὁ µέχρι καὶ νῦν τοῖς 
παραδοξοις τῶν ἕργων µεγαλννόμενος, ἐλθὲ εἰς τὸ 


645 


MARTYRIUM S. SEVERIANI. 


646 


σῶσαί µε, x«i τὸν μὲν βραχιονα τοῦ ἁμαρτωλοῦ x«i À dum, et brachium quidem peccatoris et. maligni 


πονηροῦ σύντριψον, τὰ δὲ τῶν ἐμῶν ἄρθρα μελῶν 
λελυμένα σύσφιγξον, ἀγαθε, καὶ dóg uot τὸν ἀγῶνα 
τοῦτον διανυσαι τοῦ μαρτυρίου λῦσον δὲ καὶ τὴν 
ἐπικειωένην τῷ παντὶ σου motuvío σκοτόµαιναν. 
Ὁρᾶς εἰς ὅσον Ώρθη, x«i ὅπως πάντα σχεδὸν περιέ 
λαθεν. Εἶχε μὶν οὖν οὕτως εὐχῆς ὁ μάρτυς χρεµά- 
µενος' ὁ τύοαννος δι ἄλλους ἐπ ἄλλοις ἔπεμπε τῶν 
Φδηµίων, τὰς ὀδύνας ix τούτου δριµντέρας ἐπιτεχνώ- 
µενος. Ἐπεὶ δὲ έώρα τὸν ἅγιον ἀτρίπτῳ καὶ συνε- 
στῶτι τῷ προσώπῳ τὰ ἐπαγόμενα φέροντα. διαπορη- 
θεὶς ἀνεθῆναι μὲν τῶν μµαστίγων αὐτὸν, τῇ εἰρχτῇ δὲ 
παραδοβῆναι διακελεύεται. 'O μάρτυς οὖν ἀπαγόμενος, 
καὶ οἷα αὐταῖς πληγαῖς σεμνυνόµενος διὰ μέσου 
ἐθόα τὴς πόλεως: Οἱ τὰ τοαύµατα τῶν τοῦ Χριστοῦ 
βλέποντες 
καὶ τὰ ἔπαθλα. Οὔτε γὰρ và λη πτὰ, οὔτε λόγω ῥητὰ, 
ὅσα ὁ ἀθάνατος Βασιλεὺς τοῖς ὑπὲο αὐτοῦ πώσχουσι 
καὶ νῦν δίδωσι ἀγαθὰ, xai εἰς τὸ ἐπιὸν ἐν οὐρανοῖς 
ταμιεύε-αι. Καὶ αὐτὸ τοῦτο τὸ ὑπὶρ αὐτοῦ πάσχειν 
γλυκύ: τὸ δὲ xai δι αὐτὸν ἀποθανεῖν ἠδιον. Καὶ 
ἅμα παοείποντο molo τῷ ἀνδρὶ, imipps δι καὶ 
πλείων o ὄχλος τὰ σῶτήρια ὑπ αὐτοῦ διδασχόµενοι, 
ἕως τῆς φυλαχκὴς ἐπίθη καὶ αὐτῆς εἴσω γεγένητο. 


S Πέμπτη τοίνυν μετὰ τὴν φρουρὰν περιῆλθεν 
Ὁμέρα, xai ἅγει πάλιν τὸν ἀθλητὴν ὁ Λυσίας, καὶ 
ἀναιδῶς τὸν πρᾶον ὑποχρινάμενος, ταύτη µετενεγ- 
xtv αὐτὸν τῆς εὐσεθείας ἐμηχανᾶτο. Καὶ, Ἴστω- 


σαν οἱ θεοὶ ἅπαντες ἔλεγε, ἨΣευηριανι, ὅτι πάννυ 
σφόδρα ἐκπλήττομαι, ἀναλογιξόμενς ὅπως ἀνὴρ 


οὕτω μὲν ἀγαθὸς τήν ὦραν, καὶ ὅσα ἰδεῖν ἀνδρείως, 
οὕτω δὲ ἐμπειρίαις πραγμάτων µμεμελετημένος θά- 
νατον προφανῆ τοῦ ἠδέος τούτον ἀλλάττη φωτὸς 
᾿Επαινῶ σου τὸ σταθερὸν, ἀλλ᾽ εἰ χατὰ τῶν ἐχθρών 
ἐκέχρησο τῷ πλεονεκτήματι. Τὸ δὲ καὶ σιδήρῳ, καὶ 
πυρὶ, καὶ θηρσὶ, καὶ λίθοις παλαίειν ἡλίθιον κομιδῇ 
καὶ οὐδὲ µανίας ἐλεύθιρον. "H οὐχ ὁρᾶς εἰ µή τι 
ἄλλο, ὡς παρεῖται μέν σοι τὸ γενναῖον τῆς ῥώμης 
καὶ Murat ; διαῤῥεὶ δὲ xai αὐτὸ δη τὸ σῶμα xol 
οἴχεται ; τούτοις ὁ Λυσίας ἐχλῦσαι πανούρρως τὸν 
Tóvov αὐτῷ ἐπεχείοει. Ὁ ds, Mà πρὸς τὰς δαπανη- 
θείσας ταῖς µάστιξι σάρκας σκόπει, φησίν’ dz εἰ καὶ 
μὺ αὐτὸς ἀναλώσεις, ἀλλ ὁ θάνατος ἐπελθὼν» οὐ 
φιέσεται πάντως ἀλλ ἐστί µοι προαίρεσις, ἦν οὔτε 
ἀπιιλὴ καταπλήξει, οὔτε βάσανος ἄψεται' τούναν- 
τίον pk» οὖν ἆπαν, xal ῥώννυσι μᾶλλον αὐτὴν ὑπὲρ 
Χριστοῦ καὶ προθυμοτέραν ἐἑργάζεται. "O08 μὴ 
potus, μηδὲ ἀνάρτα, μηδὲ διάξαινε µόνον, ἀλλὸ 
xai λίθοις βάλλε, x«i πυρὶ δίδον, καὶ πᾶν ὅπερ ᾗ 
βουλομένῳ σοι δυνατὸν, ἐπάγειν μὲ ἀναθάλλη. Ὡς 
θᾶττον ἄν σὺ κολάδων ἀπαμορύτῃης, c8 αὐτὸς διὰ 
Κριστὸν ἐμαυτοῦ φἐείσοµαι. Ἐχθρὸς δὲ ὁποῖος ἂν 
ἕτερος ἐμοὶ σοῦ χαλεπώτερος ἔσται, συνιδεῖν οὐκ 
ἔχω᾽ ὃς γε οὐ πόβῥωθεν ἀχροθο)ίδεις, οὐδὲ κατὰ τοῦ 
σώματος ἀφίης τὸ βίος, ἀλλ αὐτὴν σκυλεῦσαι φι- 
λονεικεῖς τῆς εὐσεβείας ὅπλων γυμνῶσαι, και δούλην 
ἐπαγαγεῖν καὶ αἰχμάλωτον. 


contere, meorum autem membrorum articulos dis- 
solutos colliga et uni, o bone : et concede mihi, 
ut possim peragere hoo certamen martyrii. Solve 
autem etiam eam, qu& tuo gregi imminet, caligi- 
nein. Vides quam sit in altum elata, et quemad- 
modumomnia ferecomprehendit. Atque sic quidem 
precabatur martyr suspensus. Tyrannus autem 
alios post alios mittebat lictores, graviores ex hoc 
dolores machinans. Postquam autem vidit sanctum 
immutabili et constanti vultu ferentem ea que in- 
tentabantur, animi dubius, jubet eum quidem 
relaxari a vinculis, conjici autem in carcerem. 
Martyr ergo dum abducebatur, et gloriabatur quo- 
dammodo plagis, per mediam clamabat civitatem: 


ἀθλητῶν, ἐννοεῖτε τούτων τὰς ἀμοιθὰς p Qui athletarum Christi videtis vulnera, eorum 


remunerationes cogitate et premia. Neque enim 
mente coinprehendi, neque verbis exprimi possunt 
bona, que Rex immortalis et nunc dat iis qui 
pro ipso patiuntur. et in coelis reservantur in po- 
sterum. Quin etiam ipsum quoque pro ipso pati, 
est jucundum, propter ipsum autem mori, est ju- 
cundius. Eum autem multi sequebantur, et major 
affluebat turba, qu& ab eo docebatur ea que sunt 
salutaria, donec ascendit in custodiam, et ipsam 
est ingressus. 

VI. Quintus dies preterierat, ex quo conjectus 
fuerat in custodiam, et athletam rursus curavit 
adducendum Lysias ; et impudenter se mitem 
esse simulans, sic eum moliebatur traducere a 
pietate. Et, Sciant omnes dii, dicebat, Severiane, 
valde miror, reputans quod vir quidem adeo for- 
ma elegans, et quod videri potest, fortis, et qui 
rerum tantam nactus es experientiam, aperta 
morte a suavi hec luce discedas. Laudo tuam 
stabilitatem et constantiam, si ea usus esses ad- 
versus hostes. Cum ferro autem, igne, bestiis et 
lapidibus decertare, est plane stultum, et nonni- 
hil affine insanie. An non vides si nihil aliud, 
robur quidem tuum esse fractum et dissolutum, 
ipsum autem corpus jam diffluere et perire? His 
Lysias callide conabatur ejus enervare constan- 
tiam. Ille autem : Ne consideres, inquit, carnes 
consumptas flagellis, quas situ non consumpseris, 
at mors adveniens minime omnino eis parcet. Sed 
est mihi libera animi voluntas, quamneque mine 
terrebunt, neque tormentum attinget : contra au- 
tem eam magis omnino pro Christo confirmant, 
promptioremque efficiunt et alacriorem. Quocirca 
non solum flagris ce&de, suspende et lacera: sed 
etiam obrue lapidibus, et jace in ignem, et quid- 
quid, quod vis et potes facere, in me ne cuncteris 
intentare. Nam tu eris citius defessus puniendo, 
quam ego mihi parcam propter Christum. Quis- 
nau antem te mihi gravior futurus sit inimicus, 
non possum perspicere : qui non solum eminus 
jacularis, ac telum in corpus immitis, sed studes 
ipsam spoliare animam, et eam omnino nudare 
armis pietatis, eL servam abducere et captivam. 


647 


MENSIS SEPTEMBER. 


VII. Heccum duxaudiisset, continuo personam À — Z. Τούτων ó δοὺξ &xoóge;, τὸ προσωπεῖον εὐθὺς 


et scenam abjicit, et rursus erat Lysias cum 
solita crudelitate et immanitate, et jubet lapidibus 
conteri os iartyris, et deinde etiam ei diclitari : 
Noli Christum crucifixum in lingua circumferre, 
neque illum commemorando esse molestus ducis 
auribus. Sed strenuus athleta eliam decerlans 
cum tali supplicio, tamen responsionem quoque 
adjecit : Miser, dicens, qui tuam animam semel 
fecisti demonum habitaculum, merito ne solo qui- 
dem auditu potes ferre Christi mei nomen. Ad heec 
rursusdux : Ego, o Severiane, existimanste factum 
esse moderatiorem tormentis precedentibus, et 
sermonem inperii, et que opus sunt, quod ad me 
quidem attinet, suasi. Quoniam autem ipse magis 


καὶ τὴν σκηνὺν ἀποῤῥίπτει, x«i Ανσίας ἦν αὖθις 
μετὰ τῆς συνύθους ἀπηνείας καὶ τῆς ὠμότητος, 
λίθ.ις τε τὸ μαρτυριχὸν ἐχέλευε συντρίθεσθαι στόμα, 
tira καὶ ἐπιλέγειν αὐτῷ: μὴ ἐπὶ τῆς γλώστης πε- 
ῥιφέρειν τὸν ἐἑσταυρωμένον Χριστὸν, μηδὲ τῷ ἐκεί- 
νου μνήμη τὰς τοῦ δουκὸς Ἀυπεῖν ἀχοάς. 'A)) ὁ 
γενναῖος οὗτος xaírot αὐτῇ παλαίων χολάσει, ὅμως 
καὶ τὸ αἴτιον προσετίθει’ "Αθλιε, λέγων, δαιμόνων oi- 
χητήριον ἀπαξ τὺν αὐτοῦ jux v. ποιησάµενος, εἰχότως 
οὐδι ἀκοῦ μόνη 10 τὀῦ ἐμοῦ Χριστοῦ ὄνομα di- 
ενεγκεῖν δύνασαι. Πρὸς ταῦτα πάλιν ὁ δοὺξ Ἐγὼ 
σωφρονέστερὀν σε γενέσθαι ταῖς προλαθούσαις βα- 
σάνοις οἰπθεὶς, Σευηριανὲ, xoi )όγου µετέδωκα, καὶ 
τὰ δέοντα τὸ Ύε εἰς ipa ἦκον, παρῄήνεσα" ἐπεὶ di 


contendis vincere priora secundis, el que ΡΓ8068- B μᾶλλον αὐτὸς νικῆσαι φιλονειχεῖς τοῖς δευτέροις τὰ 


serunt perpessiones, exsuperatione delere posterio- 
rum, ut aliquam referas gloriam a Christianis, qui 
eque ac tu sunt stulti, te omnimodo docebo expe- 
rientia, quod te tuus Christus netantillum quidem 
juverit. Tunc Severianus, qui ipse quoque, sicut 
divinus Paulus, erat plenus divino Spiritu : Nos, in- 
quit, non ea, que videntur, o juder, sed ea etiam, 
qu& non videntur, consideramus *. Veniet autem, 
qui liberat, el sanctus e colo visitabit, el quee a te 
in me intentantur supplicia, omnia efflcietinania, ut 
sunt revera. Hec cum martyr respondisset, dux 
conversus ad cireumstantes : Quoniam, inquil, 
Severianus presentium malorum exspectat remu- 
nerationes, interim pendeat sublimis in ligno, el 


hujuslatera ungule ferree consumant. Sint autem C 


etjam circa eum satellites, ut vehementius lanietlur, 
et nobis aliquasfortasse agat gratias, qui sic etiam 
&uclores sunius plurium bonorum. 


VIII. Hec ille quidem dixit, veluti subsannans ; 
multitudo autem lictorum statim circumsistens, et 
eum sublime tollens, latera lacerabat crudeliter: 
llie autem : Unam hanc, dicebat, plagam gravem 
existimo, que me & Chrisio disjungit. Sunt vero 
he omnes mihi potius voluptati. Me enim ab iis 
que sunt in terra, separantes, soli Christo conjun- 
gunt. Interim autem dux quidem dicebat : Diis 
sacrifica, Severiane, et liberare a suppliciis. llle 
vero ipsius verbanetautillum quidem curans, ne- 
que eum aliqua dignans responsione, apud se ta- 
cite loquebatur : Non sunt digne passiones nunc 
temporis, que conferantur cum gloria revelanda *. 
Dux itaque martyris silentium, contemptum, sicut 
erat, arbitratus, graviora in eum excogitabat ; et 
rum eum de ligno deposuissel, deducit ad mu- 
cum, cumque duos lapides maximos et gravissi- 
mos, unum quidem collo, alterum autem alligas- 
set pedibus, et martyrem fune cinxisset, dimittit e 
murosublime pendentem, utlapidum pondere mem- 
bris ei divulsis, violenter abrumpat animam. Sed 
revera in te speravit, Ώοιμίηθ, et non est affectus 


5 |[ Cor. iv, 18. * Rom. vin, 18. 


πρότηρα, καὶ τὰ φθάσαντα πάθη τῷ τῶν ὑστέρων 
ὑπερθο)ῇῦ ἀἁμαυρῶσαι, ὅπως τινὰ καὶ δόξαν παρὰ τῶν 
ἐπ ἴσης σοι ἀνοήτων ἀπινέγχη Χριστιανῶν, πείρα 
σι διδαξω πάντως ὡς οὐδὲ βραχύ σε ἄρα ὁ σὸς Χρισ- 
τὸς ὠφελύσειεν. ᾿Ενταῦθα Σευηριανὸς, θείου Πνεύματος 
καὶ αὐτὸς κατὰ Παῦλον πλησθεὶς Ἠμεῖς, ἔφησεν, 
οὐ τὰ βλεπόµεα ᾖταῦτα σχοποῦμεν, ἀλλὰ τὰ μὺ 
βλεπόμενα, δικαστά' Ὄξει δὲ ὁ ῥυόμινς, καὶ ὁ 
ἅγιος ἐξ οὐρανοῦ ἐπισκέψεται, καὶ τὰς ἐπαγομένας 
ἐμοὶ παρὰ dou κολάσεις µαταίας ἀποδείξει, καὶ 
χενὰς ἁπάσας, ὅπερ ἐστί. Ταῦτα τοῦ µάρτυρος 
ἀποκριναμένου, ὁ ὅδοὺξ πρὸς τοὺς πιριεστῶτας 
ἐπιστραφεὶς' ᾿Ἐπεὶ, φησὶ, Σευηριανὸς δαψιλεστέρας 
τῶν παρόντων καχῶν τὰς ἀντιδόσει ἐκδέχεται, 
μετεωρισθύτω τέως ἐπὶ τοῦ ξύλου, xal τάς τούτου 
πλιυρὰς ὄννχες σιδηροῖ δαπανάτωσαν' ἔστω δέ τις 
περὶ αὐτὸν καὶ δορυφορία, ὅπως συστονώτερον ξαι- 
νοιτο, καί τινας ἴσως ἡμῖν ὁμολογοίη καὶ χάριτας, 
πλειόνων οὕτως αἰτίοις ἀγαθῶν αὐτῷ Ὑινοµένοις. 

H'. Taura 6 μὶν olov ἐπιχλενάζων εἶπε' ὃ η μέων 
di πλήθος εὐθὺς περιστάντες, xai τοῦτον µετονρί- 
σαντες, τὰς πλευρὰς ὠμότερον διεσπάθιξον. Ὁ dt, 
Μίαν πλογὴν, ἔλεγε, ταύτον ἐπώδυνον Όγημαι, τὸν 
ἀπὸ Χριστοῦ διιστῶσάν µε’ αὗται δέ pot μᾶλλον xai 
καθ ἡδονήν εἰσι πᾶσαι' τῶν ἐπὶ γὺς γάρ µε δια- 
τέµνουσαι Χριστῷ συνάπτουσι µόνῳ. Ἐν τούτῳ οὖν 
ὁ μὶν δοὺξ, Θῦσον, ἔλεγε, τοῖς θεοῖς, Σευηριανὲ, xai 
τῶν χολάσεων ἀπαλλάττου. Ὁ δὲ, τῶν ἔκείνον ῥημά- 
των οὐδὲ τὸ βραχύ φροντίζων, οὐδέ τινος αὐτὸν ἆπο- 
κρίσεως ἀξιῶν, Οὐκ ἄξια, iv ἱἑαυτῷ ὑπιλάλει, τὰ 
παθήματα τοὺ νῦν Χαιροῦ πρὸς τὴν µέλλουσαν 
ἀποχαλυφθῆναι δόξαν. Ὁ δοὺξ τοίνυν τὴν σιωπὺν 
τοῦ μάρτυρος χαταφρόνησιν, ὅπερ ἦν, νοµίσας, βα- 
ρύτερα κατ αὐτοῦ ἐπενοεῖτο, καὶ τοῦ ξύλου τοῦτον 
χαταγαγὼν, ἐπὶ τὸ τεῖχος ἀνάγει x«i δύο τινὰς λίθους, 
τὸ μέγεθος µεγίστους, βαρεῖς τὴν ὀλχὴν, τὸν μὲν τοῦ 
τραχύλου, τὸν δὲ τῶν ποδῶν ἐκδήσας, καὶ σχοινίῳ 
mf) τὸν μάρτυρα διαδώσας µετέωρον ἀπὸ τοῦ 
τείχους ἀφίησιν, ὅπως τῷ τῶν λίθων βάρει τῶν µε- 
là» διασπασθέντων αὐτῷ, βιαίως rà» ψυχὺν ἀπορ- 
ῥόξη. ᾽Αλλ’ ὄντως ἐπὶ σοὶ, Κύριε, ἦλπισε, καὶ οὐ xaty- 


MARTYRYUM 8. SEVERIANI. 


650 


|. Ἡ piv γὰρ τῶν μελῶν διάπλασις τῆς οἱ- À pudore. Nammembrorum quidem formaa sua com- 


ρμοσίας διεσπᾶτο καὶ τὰ ὀστᾶ τῶν σαρχκῶν 
jro* ἤ δὲ προαίρεσις ὅλως ἦν ἀπαθής. Δια- 
δε αὐτὸν ἄνωθεν x«i ὁ Λυσίας: Ὑπόμεινον, 


Σευηριανξ, τάχα γὰρ οὕτω παρὰ τῷ GO Xp 


αἱ ὁ μισθός σοι μείζων γενήσεται. Ὁ μάρτυς 
ἐχλείπων ἤδη, καὶ πρὸς τελευταίας ἀναπνοὰς 
D δει, ἔλεγε, τύραννε, τίνα µοι προξεεῖς 
2ύτου, ἀπεθύμησας ἂν τὰ ἴσα xai αὐτὸς ὑπο- 
' tl δηλῶν ἐντεῦθεν, ὅτι καὶ µειζόνων διὰ 
ν ἄλλων ἠφίετο. Θαυμάξων τοίνυν ὁ Λυσίας 
τοσαύτγῃ τοῦ ἀνδρὸς ὑπομονῇ τε Xi γενναιό- 
αἱ μάλιστα ép' οἷς εὐχαίρως οὕτω, xaírot γε 
ες ἀπειλημμένος καχοῖς, ἀπεχρίνατο Ὥμην, 


ευηριανὲ, ἰδιώτην εἶναί σε, καὶ γραμμάτων 


page divellebatur, et ossa nudabantur carnibus, vo- 
luntas autem et liberum animi institutum erat om- 
nino impalibile. Eum autem ex alto ludificans Ly. 
sias : Sustine, dicebat, Severiane, fortasse enim sic 
apud Christum erit tibi major merces. Martyr au- 
tem cum jam deficeret, el extremum ageret spiri- 
lum, Si scires, tyranne, dicebat, quenam pro his 
mihi concilies, ipse quoque desiderares pati ea- 
dem : quid aliud hinc significans, quam quod ma- 


jor& cupiebat propter Christum ? Admirans itaque 


Lysias tantam ejus tolerantiam οἱ fortitudinem, et 
maxime quod tam opportune, etiamsi talibus esset 
malis implicatus, respondisset, Existimabam, Seve- 
riane, inquit, te esse hominem rudem et ignarum 


υτον, ola σρατιώτην ὄντα, καὶ περὶ πολέμοις B litterarum, ut qui sis miles, et in bello te semper 


µναξόµενον * ἀλλ' ὡς ὁρῶ, πολὺς ti τὴν γλῶτ- 
αἱ λέγειν ῥητορικώτατος. Πρὸς ταῦτα ὑπολα- 
ἅγιος Ὁ θιὸς, φησὶν, ᾧ ἐγὼ λατρεύω, ὑπο- 
θαι πάντα δυνατὸς àv, ἂν ἰδιώτην λάθη, σο- 
εργάδεται, ἂν δειλὸν, ἀνδρεῖον ποιεῖ, ἂν uoye 
' καὶ βραδύγλωσσον, εὔγωνον ᾖῥήτορα καὶ 
' ἀναδείχνυσι. Ταῦτα «ims, xai βραχὺ τὰς 
διανασχὼν, Εὐχαριστῶ σοι, Κύριε ὁ Gi, 
τι ἐἰσχυσάς µε, χαὶ ἔθου τόξον χαλκοῦν 
ἐραχίονάς µου, καὶ ἐῥῥύσω τὴν ψυχήν µου 
γεθοὺς ῥομφαίας, ἀπὸ εχθρῶν τῆς χειρός σου, 
τὸ τῶν ἐπανισταμένων ἐπ) ἐμι ὕψωσάς pt. 
Uv» ἐν ταῖς αὐλαῖς σου, Δέσποτα, iv τοῖς 
ς τοῦ οἴχου σον χατασκήνωσὀν M£* ὅτι ευ- 
αένων πάντων 1 κατοιχία ἐν σοί. Ταύτηον 
τὴν εὐχὴν ἀποδοὺς, εὐθὺς αὐτῷ συναποδίδωσι 
ὁ πνεῦμα, ἐννάτην 
ἄγοντος. 
[2 δε ἑξῆς, τῶν εὐσεδῶν τινες, οἷς διαζὤν ἔτι 
ὶ τῦς ταφῆς 0 µάρτυς ἐπέσχηψεν, ἐπὶ τὸ αὐτὸ 
)wttQ χαὶ τὸ μαρτυριχὸν ἐκείνου σῶμα διαπρε- 
εριστείλαντες, καὶ Ίμνους ἐπ' αὐτῷ, χαὶ ὅσα 
ανοῖς νόμος διατελέσαν-ες, ποθούσαις ἅμα δὲ 
ναις χεοσὶν ἀνελόμινοι, διὰ µέσης νυκτὸς εἰς 
τρίδα τοῦ μάρτυρος ἀνεχόμιζον. "Enti δὲ κατά 
»íov ἀφίκοντο, μηνύεται μὶν τῇ πατρίδι ἐχεῖθεν 
ἱειψάνου ἐπιδημία * xai ἔκαστός τε προὐπαντᾶν 
. καὶ ομοῦ πάντες ἐξήεσαν, xxi οὐδεὶς ἦν ὃς 
οίτα, οὐ Ὑέρων, οὐ παῖς, οὐκ ἀσθενὴς, οὐ φύσει 
ς᾿ ἀλλ έκαστος προαρπάσαι τὴν εὐλογίαν ἐἑνό- 
µόνον εἰ φθάσεις τῷ λειψάνω προὐπαντήσας». 
τοίνυν ἁπάντων αὖν προβυμίᾳ ἐπειγοµένων, 
τεθνεῶτος σύξυγος ὑπολέλειπτο μόνη ({τε- 
Ίχει γάρ τις χατ ἐχεῖνο Χαιροὺ τῶν τοῦ μάρ- 
οἰκετών)’ καὶ ἦν τῇ γυναικὶ πιχρὰ πάντα, ἢ τε 
δρὸς σηωία καὶ ἡ τοῦ παραχαλοῦντος tonua, 
μὴ ἔχει ὅπως εἰς ὑπάντησιν καὶ αὐτὴ συνεξίοι. 
τοίνυν ἔνδον ὑπολειφθεῖσα, ἐπειδὴ ἐξήτησε τὸν 
ελοῦντα, xxi οὐχ ὑπῆρξε, xai τὸν συλλυπούμε- 
4 οὐκ εὗρε, παραθιµένη τὸν τοῦ συξύγου νεκρὸν 
T0, ἔστινεν, ὠλοφύρετο, οἷα ζῶντι τῷ τεθνη- 


τότε τοῦ Σεπτεµθρίου 


al. xvii, 36 seqq. 
PATROL. GR. CXV. 


D 


exercueris : sed, ut video, es facundus et summa 
vi dicendi praeditus. Ad hec respondens sanctus : 
Deus, inquit, cui ego servio, qui potest facere 
ut omnia consistant, cum sit omnipotens, si virum 
rudem acceperit, eum reddit sapientem ; si mutum 
tardeeque et impeditioris lingue, eum efficit diser- 
tum et elegantem oratorem. Hec dixit οἱ cum 
manus paululum extendisset : Ago libi, inquit, gra- 
tias, Domine Deus, quod me confirmasti,et posuisti 
&rcum &eneum brachia mea, et eripuisti animam 
meam ab impia rhompheea, ab inimicis manus {169 
et ab iis qui insurgebant adversus me extulisti me. 
Et nunc in atriis tuis, Domine, in bonis domus 
tus colloca me. Quoniam letantibus omnibus ha- 
bitatio est in te Ἱ. Cum has preces edidisset Do- 
mino, simul etiam ei reddit spiritum nona mensis 
Septembris. 


IX. Sequenti autem die quidam ex piis, quibus 
martyr vivus suam mandarat sepulturam, simul 
convenientes, cum martyricum illud corpus magni- 
fice composuissent, et super id hymnos cecinissent, 
et quecunque solent Christiani peregissent, desi- 
derantibus simul et colentibus manibus elatum 
media nocte tulerunt in patriam martyris. Cum au- 
tem venissent in quemdam locum, illinc quidem 
patrie significatur adventus reliquiarum. Cogita- 
bat vero unusquisque eis ire obviam ; et omnes 
simul egressi sunt, neque fuit ullus, qui non ve- 
nerit : non senex, non puer, non infirmus, non 
natura tardus ; sed existimabat unusquisque se 
prerepturum esse benedictionem, si modo prius 
occurrisset reliquiis. Sic ergo omnibus alacriter fe- 
stinantibus, mortui servi conjux sola relicta fuerat 
(decesserat enim eo tempore quidam ex servis 
martyris), erantque uxori acerba omnia, mariti 
damnum, et ejus qui eam consolaretur, solitudo : 
et quod nesciret quonam modo posset ire obviam 
martyri. Sola ergo intus relicta, quoniam quesiit 
qui eam consolaretur, et. non fuit, et qui simul 
doleret, et non invenit, mortui conjugis corpore 


24 


eu 


MENSIS SEPTEMBER. 


apposito, plangebat, gemebat, lamentabatur, mor- A χότι συνδιελέγετο" Ἔγειραι, ὦ ἄνερ, ἔγειραι, λέγονσα" 


tuum perinde ac vivum alloquebatur : Surge, o ma- 
rite, surge, dicens, eamus obviam domino nostro, 
ne videamur soli pigri et desides, neque quispiam 
nos negligentiee accuset in nostrum dominum. Sen- 
sim autem et tangebat tunicam, et lacrymas cum 
voce emittebat. Hex postquam brevi tempore sug- 
gessit, et dixit conjugi, etiam corpus martyris 
mox eratadventurum, repente(o miraculuml) vivus 
cernitur, qui erat mortuus, et iis abjectis que 
erant ei imposita, cum se prolinus cinxisset, ipse 
quoque vadit obviam martyri. Quod insigne mi- 
raculorum, et tulit athlete testimonium de majore 
ejus fiducia ad Dominum, et ad majus desiderium 
accendit omnium animos. Non enim quod factum 
fuerat erat ejusmodi ut posset rejici, neque de 
eo poterat esse ulla dubitatio : sed quos decessus 
habuit spectatores, et qui curam gesserant funeris; 
fuerunt ii quoque testes resurrectionis. 

X. Cum longo autem tempore assedisset famulus 
sepulero martyris, decimo quinto anno ab illo 
tempore, et paulo plus, ipse quoque excessit evita, 
Atque tunc quidem considerantibus omnibus, qui 
ad hoc congregati fuerant, ubinam ab eis mar- 
tyricum corpus deponeretur, quoniam dubitationis 
non dabatur solutio, meliori et diviniori provi- 
dentie id statuendum reliquerunt, et coronam ex 
floribus contextam imponunt reliquiis. Protinus 
autem,tanquam ab aliquo missa, desuper advolans 
aquila, accepit coronam, el sensim movit pennas, 


el eas minus pernices habuit ad volandum.- Sed C 


ilam quidem statim sequebatur populus. Ipsa 
autem quodam modo eum ducebat, tantum ante 
eos volans, ut non esset multum remota ab oculis. 
Et cum venisset ad propinquam silvam et deinde 
coronam ex alto demisisset in pulchro loco montis 
et volare ccpit celerius, et profecta est ad suam 
habitationem. Hoc illi conjicientes divinam esse 
indicationem, cum voluptate et magno studio con- 
currentes sacrum illud et divinum corpus illic 
sancte et divine deponunt. Quo in loco in hordier- 
num usque diem sanctus illic frequentes operatur 
curationes, et multa miracula, cuilibet roganti 
benigne apparens, et ejus curam gerens, in Christo 
Jesu Domino nostro : cui gloria et potentia, cum 


ὑπαντήσωμεν τῷ ἡμετέρῳ δεσπὀτο, ἔγειραι, p pó- 
vot φανῶμεν νωθεῖς μηδὲ ῥάθυμοι, μηδὲ ὀλιγωρίαν 
τις ἡμῶν περὶ τὸν οἰχεῖον καταγνώτω δεσποτην' 
ἑρέμα δὲ καὶ χιτῶνος ἧπτετο, xai δάχρυα μιτὰ τῆς 
φωνῆς ἠφίει. Ταῦτα ἐπεὶ βραχὺν ὥσπερ ὑπετίθει 
χρόνον τῷ συξύγῳ καὶ διελέγετο, ὦδο γὰρ x«i τὸ 
μαρτυριχὸν σῶμα ὅσον οὐδέπω ἐπιδημεῖν ἔμελλε, 
ζῶν ix τοῦ αἰφνιδίου, à τοῦ θαύματος | ὁ νεκρὸς 
ὁρᾶται, καὶ τὰ περιχείµενα ῥίψας, διαδωσάµενος εὖ- 
θὺς, τῷ µάρτυρι x«i αὐτὸς προὐπήντα, καὶ τὸ ὕπερ- 
θάλλον τοῦδε τοῦ θαύματος πλείονα πρὸς τὸν Κύριον 
παβρησίαν τῷ ἀθλητῷ ἐμαρτύρει, καὶ eig μείζονα 
πόθον τὰς ἁπάντων ψυχὰς ἀνέφλεγε. OU γὰρ 
ὁυσπαράδεκτον ἦν τὸ Ὑεγονὸς οὐδ' ἀμφίδολον, ἀλλ᾽ 
B οὓς τῆς τελευτῆς θεατὰς εἰχε, καὶ περὶ τὰ ἐπιχήδεια 
πονουµένους, τούτους χαὶ τῆς ἀναθιώσεως πεποίητο 


μάρτυρας, 


I. Xpóvov ὃς τῷ τοῦ μάρτυρος ὁ οἰκέτης προσ- 
εδρεύσας τάφῳ, μετὰ πέμπτον ἐξ ἐκείνου πρὸς τοῖς 
δέχα ἔτος, xat ὀλέγω τι πλέον, x«i αὐτὸς ἀπεθίω. 
Τότε μὲν οὖν διασκοπουµένων ἁπάντων τῶν ἐπὶ 
τούτω συνειλεγµένων, ὅπου ἅἄρα καὶ τὸ μαρτυρικὸν 
αὐτοῖς χαταχείσεται σῶμα, ἐπεὶ χαὶ λύσις τῆς ἀπο- 
ρίας oux Ὦν, Χρείττονι xai θειοτέρα προνοία τὴν 

ὤφον ἀνέθεσαν, x«i στέφανον ἆνθινον διαπλέξαντες, 
τῷ λειψάνῳ ἐπιτιθούσιν. Αὐτίκα δὲ ὥσπερ ἔκ τινος 
ἀποστολῆῦς ἀετὸς ἄνωβιν ἐπιπτὰς τὸν στέφανον εἰλή- 
φει, xat Ὡρέμα τὸ πτερὸν ἐχίνει, καὶ ἀργότερον πρὸς 
τὴν πτῆσιν εἶχεν. ᾽Αλλὰ τῷ pity τὸ πλῆθος εὐθὺς 
εἴποντο ' ὁ δὲ οἷον αὐτὸς ἀφηγεῖτο τοσούτῳ προϊπτά- 
µενος τούτων, ὅσω μὴ τῶν ὄψεων ἐπὶ πολὺ διίσ- 
τασθαι’ χαὶ δὴ πρὸς τῇ πλησίον ὕλη γενόμενος, εἶτα 
τὸν στέφανον ἐν καλῷ τοῦ ὅρους ἀφεὶς ἄνωθεν, 
πτήσεώς τε ὤπτιτο ταχυτέρας, xai ἐπὶ τὰ οἰχεῖα 
$0n ἐχώρει, Τοῦτο ἐχεῖνοι θείαν εἶναι συµθαλὀντες 
ἐπίδειξιν, σπουδῷ μεθ ἡδονῦς συνδραµοντες, τὸ 
ἱερὸν ἐκεῖνο x«i θεῖον σῶμα pog ἐκεὶ καὶ θείως 
κατέθετο. Οὗ d καὶ πολύς ἐστι µέχρι χαὶ vuv 
ὁ µάρτυς ταῖς ἰάσέσι x«i ταῖς θαυματουργίαις 
Φεομένῳ παντὶ φιλανθρώπως ποιούµενος τὰς ἔπιφα- 
νείας, καὶ θερμῶς προϊστάμενος, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ 
τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ $ δόξα xci τὸ χράτος, σὺν [la- 
τρὶ xai αγίῳ Πνεύματι, νῦν xci si, xai εἰς τοὺς 


Patre et sancto Spiritu, nunc et semper, et in D ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


infinita secula seculorum. Amen. 


MARTYRIUM $, MERODORUE ET SOCIARUM. 


À 
.. 





MAPTYPION ΤΩΝ ATION ΓΥΝΑΙΚΩΝ 
MHNOAOPAZ, ΜΗΤΡΟΔΩΡΑΣ ΚΑΙ ΝΥΜΦΟΔΟΡΑΣ. 


MARTYRIUM SANCTARUM MULIERUM 


MENODOR/E, METRODOR/E ET NYMPHODOR FK. 


(Latine apud Surium ad diem 10 Sept. ; Grece ex cod. ms. Paris. n. 1526.) 


A'. Οὐδὲ γυναιξιν οὐδὲ κόραις τὸ τῆς μαρτυρίας Α 


ἀποχέκλεισται στάδιον, ἀλλὰ καὶ αὗται θανάτου χα- 
ταφρονοῦσι, χαταπαίξουσι τελετῆς ^ μᾶλλον δὲ καὶ 
τιμῶσιν αὐτὴν x«i ἀπτπάζονται, χαλὴν ἐντεῦθεν ἐμ- 
πορίαν τὴν βασιλείαν ποιούμιναι. 
Aux τοῦτο xai Ἡ θαυμαστὴ τῶν παρθένων τριὰς, 
Μυηνοδώρα, λέγω, καὶ Νυμφοδώρα x«i Μητροδώρα, 
τὰ τῆς παρθενίας ὡς ἀληθῶς δῶρα καὶ αναθήματα, 
προθύµως ἐπὶ τοῦτο ἦλθον x«i σὺν ηδονῆ τὸ κέρδος, 
xxi τὸν θάνατον ανδρειότατα εἷλοντο, οὐ παρὰ τὸν 


τῶν 0v) ρανῶν 


άδην αὐτὰς χατάγοντα, οἶπερ d$ x«t θανάτου τρόπος 
ἐστὶν, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἀθανάτους νυμφῶνας, πρὸς τὰς 
παστάδας τὰς ἱερὰς, πρὸς αὐτὸν τὸν φαιδρὸν νυμφίον 
Χριστὸν θυµότατα παραπέµποντα. 

B. Ἐτράφησαν μὲν γὰρ ἐν τῇ Βιθυνῶν σωφρό- 
νως SU µάλα x«i ἐλευθερίως (αὕτη 4&p κατὰ τοὺς 
εὐγενεῖς χλάδους fveyxt τὰς παρθένους), χάριτες δὲ 
αὐτὰς παρθινιχαὶ περιίστα»το)  συνανέτελλι δὲ xoi 
τὸ ἐπὶ τοῦ προσώπου ἄνθος, x«l τὸ ἐπὶ τῶν παρειῶν 
ἐρύθημα. Φαιδροτάτην piv γὰρ τὴν θέαν παρεί- 
χοντο, x«i διὰ τῆς τοῦ σώματος ὥρας, à εὐγένεια 
τῆς γυχῆς αὐταῖς Πρέμα ὑπαύγαζε, x«i ἀπεριέργως 
ὗσαν χαλαί. Κατὰ βοαχὺ δὲ αὐταῖς ἀνέτρεχεν à ἡλι- 
χία, x«i παρθενίας ἐρῶσαι, τὴν τῶν ἀνδρῶν ὁμιλίαν 
ἔφευγον, xxi τὴν ἑρημίαν ἐπόθουν. Διὰ Χριστὸν 
τοίνυν τὴν ῥἐνεγχαμένων χαταλαωθά- 
νουσι Ὑγεώλοφόν τι τῶν Πυθίων θερμῶν oU πόβῥω, 
xai σωφροσύνη τε i» αὐτῷ διέζων καὶ περὶ τὴν ᾱλ- 
λην τῆς ἀρετῆς ἄσκησιν φιλοπόνως διέκειντο. Χρόνῳ 
δὲ πᾶσαν τὴν τοῦ θείου Πνεύματος εἰσοικισάμεναι 


ἀπολιποῦσχι 


χάριω, διέλαμπηων τε τοῖς χαλοῖς 
θαῦμασι, xat τῇ ἀφθονίαᾳα τῶν χαρίτων πὀλις ἦσαν 
Καὶ διὰ τοῦτο xai 


έογοις καὶ τοῖς 


ἀληθῶς ἐπάνω ὅρους xt&tuévm. 
ταχὺ QA γίνονται, x«i πολλοὶ πρὸς αὐτὰς συῤ- 
ῥέοντες ἦσαν, oi οὗ µονον νοσων τε χαὶ πνευμάτων 
πονηοῶν ἀπηλλάττοντο, αλλὰ καὶ φῶς ψυχῆς xzt 
σωτερίαν ἐπλούτουν. Ταύτα xai εἰς Φρόντωνα φοιτᾶ, 
ὃς rà» ἀρχὴν τηνικαῦτα τῆς περιχώρου ταύτης 
πιπἰστευτο, Μαξιμιανοῦ τὸν Ῥωμσίων µβασιλείαν 


C 


I. Nec mulieribus quidem, nec puellis clausum 
est stadium martyrii : sed et ee mortem conte- 
muunt,etdecessum habent proludo:imo veroipsum 
honorant etamplectuntur, ex eo pulchras sibi mer- 
ces comparantes, nempe regnum cclorum.Propter- 
ea admirabilis quoque trinitas martyrum, et vir- 
ginum, Menodora, inquam, et Nymphodora et 
Metrodora, que vere erant dona virginitatis, 
prompto et alacri animo ad hoc venerunt, et cum 
voluptate morlem susceperunt fortissime, non que 
ad inferos deducit, ut mors solet impioruin : sed ad 
etternos thalamos et sacros porticus, ad et ipsum 
jucundum sponsum Christum transmittit alacriter. 


Il. Atque modeste quidem et liberaliter fuerunt 
educate in Bithynia (ea enim tanquam generosos 
aliquot ramos has tulit virgines), et eas cireumvola- 
runt gratie virginitatis: simul autem exortus est 
etiam flos in vultu, et rubor in genis. Nam et 
jueundissimum exhibebant spectaculum, et per 
speciem corporis anime nobilitas sensim in eis 
relucebat : et erant pulchre citra curiositatem. 
Paulatim autem eis excurrebat etas, et. amantes 
virginitalem fugiebant hominum consuetudinem, 
et desiderabant solitudinem. Propter Christum 
ergo, relicta quee eas tulerat patria, veniunt in quem- 
dam tumulum non procul a Pythiisthermis, ettem- 
peranter in eo vivebant, et in omni alia virtutis 
exercitatione studiose erant et diligentes. Cum 
autem procedentetempore admisissent omnem gra- 
tiam diviniSpiritus, bonisresplendebant operibus,et 
miraculis,et copia gratiarum erant revera civitas sita 
supra montem. Et ideo cito evadunt manifeste, et 
multiadeas confluebant:qui non solum liberabantur 
a morbis el a malis spiritibus, sed fiebant etiam 
divites luce anime et salute. Hiec perveniunteliam 
ad aures Frontonis, cujus fidei commissa fuerat re- 
gionis illius administratio, Maximiano tenente 
Romanorum imperium : et continuo mittit Fronte 


b55 


MENSIS SEPTEMBER. 


E 


€ 


656 


suum assessorem cum ministris οἱ satellibus À διέποντος * καὶ mípmt τὸν συμπάρεδρον εὐθὺς ὁ 


jubens ut quereret virgines. 


III. Cum autem invente fuissent, Undenam, 
dicebat judex, tanta est vobis audacia, ut, mitto 
cielera, Deum colalis, quem neque ipse magnus 
Maximianus, neque nos honorantes in hodiernum 
usque diem conspecti sumus ? Nequaquam autem 
perturbate, sed in eodem anime statu imanentes 
virgines, Nos, o judex, dixerunt, non humano 
decreto Deum nosse didicimus ; sed eum utique, 
qui semper est, et universum intuetur, confite- 
mur:qui etiam hunc continet ordinem univer- 
sorum, et potestate, non essentia, mente compre- 
henditur : qui munda vita delectatur el virtute, 
etiis quisic ex virtule vitam agunt sue boni- 
tatis gratia solet apparere : et sub quo reges 
imperant, et tyranni terram sua obtinent di- 
tione. Virgines haec valde constanter et concinne 
respondentes preses intuens, et modestiam valde 
est admiratus, et responsorum sapientiam. Diu ita- 
que tacens, et h&c ducens pro miraculo, vix 
tandem secundam iutulit interrogationem, rogaus 
quaenam essent earum nomina, et que patria. 
llle autem : Primum quidem, a Christo vocate 
suinus, dixerunt. Quod si etiam nomen a baptismo 
impositum oporteat addere, una quidem Menodora, 
altera autem Metrodora, deinde tertia Nympho- 
dora, dicimur. Patria autem nobis est Bithynia. 
Ex eodem vero semine productte sumus, et ab 
eadem matre sumus educate, et ab eisdem 
parentibus dilecte, sumus, et eamdem matrem 
eteumdem palrem appellavimus. Eamdem quoque 
vite rationem secuta sumus, et eamdem adhuc 
tenemus sententiam. 

IV. Morum itaque et verborum liberalitatem ille 
silentio admiratus, curiose admodum et callide 
vafer ille conatus est protinus virgines seducere : 
Ne ergo, dicens, quee dii ad concordiam bona dede- 
runt, vos, ochare puelle, reddatis vana et inania, 
sed super hec eliam alia edificate, et mihi 
parentes, diis quoque communiter sacrificate et 
lanquam sorores in benevolentia erga eos con- 
sentite protinus, nec sustineat altera alteram 
sororem videre turpissima, o dii ! et acerbissima 
patientem, etflorem pulchritudinis probris et contu- 
meliis miserabililer affici. Hec ergo, ut qui, 
quee oporlet dicam et vobis utilia, a ine accipite, 
et mihi parete, tanquam patri, in vos paternam 
servanti affectionem. Sic enim imperatoris 
benevolentiam assequemini et gloriam, et vos exci- 
piet affluentia et mare bonorum ; et merito felices 
semperexistimabimini, et memorie mandabimini : 
sin minus immane et crudele supplicium 
consumet pulchram vestram et teneram speciem. 
Ad hec excipiens Menodora, At nobis, inquit, 
ο judex, nec que tu promittis videntur esse 
magna, nec que tu rursus minaris possunt 


Φρόντων μετὰ πολλῆῦς τῦς ὑπερασπισάντων x«i τῶν 
δορυφόρων πληθύος τὰ κατὰ τὰς παρθένους αὐτῷ 
ἐπιτρέψας. 

I'. Ὁ dt διὰ τῶν ὑπεοριτουμένων αὐτῷ δηµέων 
µεταστειλάµενος ταύτας, []όθεν ὑμῖν ἡ τοσαύτη, 
ἔλεγε, τόλµα, ὡς, ἵνα τἆλλα παρῶ, Θεὸν σέθειν, ὃν 
οὔτε Μαξιμιανὸς αὐτὸς ὁ μέγας οὔθ) ἡμεῖς τιμῶντες 
ἄχρι καὶ νῦν ὤφθημεν ; Ὑπὸ τῷ αὐτῷ τοίνυν καθ- 
«rtp τῆς ψυχῆς παραστήµατι αἱ παρθένοι, Ἡμεῖς, 
ὦ ἄρχων, ἔρησαν, οὐχ ἀνθρωπίνῳ δόγµατι πεπαι- 
δεύµεθα εἰδέναι Θεὸν, ἀλλὰ τοῦτον δήπου τὸν ἀεὶ 
ὄντα xai τὸ πᾶν ἐφορῶντα ὁμολογοῦμιν, ὃς καὶ τήνδε 
τὴν τῶν ὅλων συγκρατεῖ τάξιν καὶ δυνάµει οὐ τῷ 
οὐσίᾳ χκατανοεῖται, ὃς χαθαρᾷ τε deret πολιτεία 

B χαὶ ἀριτῷ, xai τοῖς οὕτω μὲν καθαρῶς, οὕτω 
δὲ ἐναρέτως βιοῦσι, τῷ τῆς οἰχείας ἁγαθότητος 
χάριτι φιλεῖ ἐπιφαίνεσθαι, καὶ ὑφ οὗ βασιλεῖς τε 
ἄρχουσι x«l τύραννοι χρατοῦσι τῆς γῆς. TauTa τᾶς 
παρθένους ἀτρέπτως πάνυ καὶ ἐμμελῶς ἀποκρινα- 
µένας 6 ἄρχων ἐμθλέψας, ὑπερηγάσθη τὸν τε κο- 
σµίαν παράστασιν χαὶ τὸ τῶν ἀποχρίσεων νουνεχὲς 
χαὶ εὐσύνετον. Καὶ οὕτως ἦν ἐπὶ πολὺ σιωπῶν, χαὶ 
ἐν θαύματι ταύτας ποιούµινος. ᾿Οψὲ d' οὖν ὅμως καὶ 
δευτέραν ἐρώτησιν ἐπῦγε, τίνα τε τὰ ὀνόματα, χαὶ 
ὗτις αὐταῖς πυνθανόµενος ἡ πατρίς. Ai δὲ, lipara 
piv ἀπὸ Χριστοῦ κεχλήµεθα, εἰπον. Ei δὲ καὶ τὸ 
ἀπὸ τοῦ ᾖβαπτίσματος ὄνομα δεῖ προσθεῖναι, à μὲν 
Μηνοδώρα ἡ δὲ Μητροδώρα, χαὶ ἡ μετ αὐτὸν δὲ 
Νυμφοδώρα,  )tyóus0a. Πατρίδος ὁρμώμεθα τῆς 

QC Βιθυνῶν. Ἔφυμεν δὲ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σπέρματος, καὶ 
ὑπὸ τῆς αὐτῆς μητρὸς ἐτράφημεν, xai ὑπὸ τῶν αὖ- 
τῶν γονέων ἠγαπήμεθα, καὶ τὴν αὐτὴν μητέρα καὶ 
τὸν αὐτὸν πατέρα προσχγορεύσαμιν. Καὶ πολιτείας 
di ἠψάμιθα τῦς αὐτῆς, καὶ τῆς (cuc ἔτι ἐχόμιθα 
γνώμης. 

A'. Τὸ ἐλευθέριον τοίνυν τοῦ τε τρόπου χαὶ τῶν 
ῥομάτων ἡσυχῦ ἐκεῖνς θαυμάσας, περιέργως ἄγαν 
ὁ δεινὸς xal ὑπούλως, κλέψαι τὰς παρθένους εὐθὺς 
ἐπεχείρει, Màj οὖν à οἱ θεοὶ, λέγων, εἰς ὁμόνοιαν 
ταῖς ἀδελφαῖς παρέσχον τὰ ἀγαθὰ, μάταια ὑμεῖς, 
& Φφίλαι κόραι, ποιύσητε ^ ἀλλ ἐπὶ ταῦτα xài ἄλλα 
οἰκοδομεῖτε φιλιχὰ ἔργα, xa) ἀδελφά µοι οὕτω τοῦ 
λοιτοῦ φρονεῖτε xxi πειθήνιοόέ pot  ytvóp.tvat, 
κοινῆ οὕτω καὶ τοῖς θιοῖς θύσατε xai ὡς ἀδελ- 

D φαὶ, καὶ pk» περὶ τὴν tiq αὐτοὺς εὔνοιαν εὐθὺς 
διαστᾶσαι ἀλλύλων, ἀνάσχεσθε ἀδελφὴν ὑμῶν ἰδεῖν, 
τὰ αἴσχιστα, ὦ θιοὶ, καὶ πικρύτατα ὑπομένουσαν, 
καὶ τὸ τῆς ὥρας ἆνθος ἐλιεινῶς ὑθδριζόμενον, Ὡς 
οὖν τὰ déovra καὶ λυσιτελῦ, λέγοντος ἐμοῦ, οὕτως 
ἀποδέχεσθε, κα µοι ὅσα καὶ περιπείθεσθε πατρι- 
κὴν πρὸς ὑμᾶς τηροῦντι διάθεσι. Οὕτω γὰρ ἂν 
εὐμενεία, τε ἀπολαύσητε βασιλικῦς χαὶ δόξης, εὔ- 
ροιά τε βίου ὑμᾶς x«i ἀγαθῶν ἐκδέξοται θάλασσα, 
xai µαχαρίζοισθέ Ύε διχαίως τὸν Gi χρόνον, καὶ 
μνήμης τυγχὠνοιτε. Ei δ᾽ οὖν, ἀλλὰ χεὶρ ἀἁπηνὺς καὶ 
χόλασις ὠμοτέρα, τὸ xa)ós, οἶμοι τῶς ὥρας τοῦτο 
καὶ ἁπαλὸν ἀναλώσουσι. Πρὸς ταῦτα Muvodope« 
ὑπολαθοῦσα, Αλλ᾽ ἡμῖν ὦ ἄρχων, εἶπεν οὔτε τὰ 


657 


MARTYRIUM 8. MENODORJE ET SOCIARUM. 


παρὰ coU ὑπισχνούμενα μεγάλα, εἶναι δοκεῖ, οὔτε À ullum terrorem incutere. Nam frui quidem divitiis, 


μὴν πάλι τὰ ἀπειλούμενα φόθον ἐμποιεῖν δύναται. 
Πλούτου μὲν γὰρ, καὶ τρυφῆς, καὶ δόξης, καὶ ἡ τῶν 
ἄλλων ἡδέων ἀπόλανσις, ὅσῳ πρόσκαιρον ἔχει τὴν 
ὑδονὴν, τοσούτῳ µόνιμον ἐκεῖθεν τὴν τιµωρίαν' αἱ 
δὲ κολάσεις x«i ἡ τοῦ φθαμτοῦ τούτου σώματος 
κάχωσις λυπήσουσι μῖν ἴσως ἐνταῦθα x«l µμικρὸν 
ἀλγῆσαι παρασκευάσουσι εὐφροσύνης δὲ ἡμῖν 
ἔσονται πρόξενοι µηδέποτε πανοµένης. Σοῦ μὶν γὰρ 
xai τὸ χαχὸν πρὀσκαιρον xai τὸ ἀγαθὸν παρερχὀµε. 
vov: τοῦ ἡμετέρου δὲ Δεσπότου xai τὸ λυποῦν αἰώ- 
νιον καὶ τὸ εὐφραῖνον ἀεί ποτε διαµένον. Ταύτη δὲ 
xai μᾶλλον ἀδελφαὶ δόξοµεν, καὶ ἀδελφαὶ τὰς ψυχὰς 
μᾶλλον $ τὰ σώματα, εἰ ὥσπερ µία γαστὺρ ἡμᾶς 
ὥδινεν, οὕτω χαὶ θάνατος εἷς ὑπὰρ ἀσεθείας τελειώ- 
σει, καὶ θάλαμος ὁ αὐτὸς ὑποδέξεται. Οὕτως οὐ λν- 
θήσεται ἡμῖν ἡ φιλία οὐδὲ ἂφ ἡμῶν διαστησόµεθα, 
ἀλλὰ διπνεκζ τὴν ἀδελφότητα ἑαυταῖς καὶ τὴν συζυ- 
yix» τηρήσοµε, εἰ τῷ ἀδελφὰς ἡμᾶς πλάσαντι 
ἀδελφὰ καὶ τὰ φρονήματα παραστήσοµεν. Αλλ᾽ οὐχ 
ἀρνησόμεθά σι, νυμφίε Χριστὶ, ἔμπροσθιν τῶν Gv- 
θρώπων, μὴ Ἠτοίνυν μηδὲ αὐτὸς ἡμᾶς ἔμπροσθεν 
τοῦ Πατρός σου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Πρὸς ταῦτα, 
ὦ δικαστὰ, χόλαζε τὸ καλόν σου τοῦτο τοῦ σώματος 
ἄνθος, xai χαταδαπάνα ταῖς µάστιξιν, οὐδεὶς γὰρ οὕτω 
κάλλιστος χόσμος, οὐδὲ χρυσὸς, οὐδὲ πολυτελὲς ἐπί- 
ὄληµα καὶ ποιχίλον οὕτω κοσµήσειεν ὡς αἱ σαὶ πληγαὶ, 
αἱ gai µάστιγες, dg ἐκ πολλοῦ ἡμεῖς διψῶμεν διὰ 
Χριστὸν, καὶ ὧν ἔτι γλιχόμεθα, 

E'. Ταῦτα οὐκ ὤνεγχε πράως ὁ δικάζων, ἀλλὰ 
πάντα Ουμὸν χατὰ τῆς παρθένου ταύτης ἀφῆκε 
καὶ παραχρῆμα κελεύει Μηνοδώραν περιδυθεῖσαν, 
ὑπὸ τέσσαρσι διαξαίνεσθαι τοῖς δοµίοις καὶ ταύτῃ 
τὸν Χήρυχα ἐμθοᾷν, θεοὺς τίµα, βασιλέα εὐφήμει, 
τοὺς Χειμένους νόµους μὴ ὕδριξε. Ἡ δὲ καὶ ὡρῶν 
δύο ταῖς πληγαῖς διαξαινοµένη, οὐδεμιᾶς ὥσπερ 
ὀδύνης Ὀσθάνετο, περιουσία μέντοι Ἠγενναιότητος 
οὐδ' ἐπεστέναξε ταῖς πληγαϊς. Τὸ δὲ τῆς ὄψεως ῥό- 
do» οὐδὲ ὀλίγον ὠχρία ὅλῳ yàp ὅμματι πρὸς τὰ 
μέλλοντα ἑώρα, καὶ ταῖς ἐχείνων ἐλπίσι τὴν ψνχὺν 
µετεώριστο. Ὁ μέντοι ἀνόητος ἄρχων, διαθλέψαι 
πρὸς ταῦτα οὐκ xwv, τετύφλωτο γὰρ τοὺς τῆς 
ψυχῆς ὀφθαλμοὺς µαλακωτέρᾳ ὑπὸ τῶν µαστίγων 
ἐντεύξεσθαι τῇ µάρτυρι dero, xal ἐπὶ τὰ πρότερα 
παρεχάλει xot θύειν αὖθις ἐκέλενειν. Ἡ δὲ, Καὶ τί 
παρὰ τοῦτο ἕτερον, ἔφη, µάταιε, 10 ἕργον ἃμοί , "H 
ὀύχ ὁρᾷς ὡς ὅλην ἐμαυτὴν τέθνχα τῷ ἐμῷ Gto; 
Τίς γὰρ τῷ αἴματί µου ὠφέλεια ἐν τῷ καταθαίνειν 
µε εἰς διαφθορὰν, εἰ μὴ τῷ ἐμῷ τοῦτο προλαθουσα 
χαταθύσω νυµφίῳ ; Ταῦτα, ὥσπερ τις σπινθὺρ τῷ 
τοῦ συμπαρέδρου θυμῷ ἐμπεσόντα, ἐξῆπτε μᾶλλον 
αὐτῶν καὶ ἀνέφλγε, xai σφοδροτέραν κατὰ τῆς 
ἱερᾶς ψυχῆς ἐκείνης ὤπλιδε τὴν µανίαν, καὶ ῥά- 
θδοις συνετρίθετο τὰ ὀστᾶ f Ὑενναία καὶ συνεθλᾶτο, 
pà χινουµένη ὅλως, μὴ µεταπίπτουσα. Τῷ γὰρ 
ἰσχυρῶ τοῦ Χριστοῦ πόθῳ ἐδέδετο πάντοθεν. Εἶτα 
τῷ νυµφίω τὴν ἅγιξιν προμηνύει, xal, Κύρις Ἰησοῦ 
Χριστί, µέγα βοήσασα, τὸ ἐμὸν ἀγαλλίαμα, ὁ ἐμὸς 
ἔρως, ἐπὶ σὶ τὴν ἐλπίδα τὴν ἐμὴν καταφεύγω" 


et deliciis et gloria et aliis jucundis,quo majorem ha- 
bet ad tempus voluptatem, eo stabilius ac diuturnius 
illic habet supplicium. Supplicia autem, et hujus, 
in quod cadit ialeritus, corporis afflictio, nos 
quidem hic fortasse molestia afficiunt,et efficiunt ut 
doloraliquis sentiatur: letitiam autem conciliabunt, 
que nunquam est desitura. Nam malum quidem 
quod a te infertur est ad tempus, et bonum quod 
confertur preeterit ; nostri autem Domini et id quod 
affert molestiam est eternum, et id quod leetitia 
afficit semper manet. Sic et magis videbimur so- 
rores, et sorores animis potius quam corporibus, 
si sicut nos venter unus peperit, ita etiam mors 
consumet pro pietate, et idem suscipiat thalamus. 


B Sic non dissolvetur nobis amicitia, neque a nobis 


C 


invicem separabimur : sed perpetuam servabimus 
nobis fraternitatem et conjunctionem, si ei qui 
nos finxit sorores exhibeamus etiam sororias vo- 
luntates. Sed te non negabimus, sponse Christe, 
coram hominibus. Nec tu ergo nos neges coram 
Patre nostro, qui est in colis. Castiga itaque, o 
judex, hune tibi pulchrum florem corporis, et 
consume flagellis. Nullum enim ornamentum pul- 
cherrimum, neque aurum, neque tegumentum ul- 
lum magnificum et varium, ita ornaverit corpus, 
uttue plage, tua flagella, que nos jamdiu sitimus 
propter Christum, et que adhuc magis desidera- 
mus. 

V. Haec non moderate tulit judex, sed omnem 
iram in hanc immisit virginem ; et statim jubet, 
aliis duabus abductis, exutam Menodoram cedi a 
quatuor lictoribus, et sic exclamare preconem: 
Deos cole ; bonis verbis et laudibus prosequere 
imperatorem ; latas leges noli injuria afficere. Illa 
autem, cum duabus horis cederetur, nullum sensit 
dolorem. Nam propter insignem generositatem ne 
plagis quidein ingemiscebat. Vultus autem rubor 
nihil omnino expalluit ; toto enim oculo aspiciebat 
ad futura, speque suspensus et erectus erat ejus 
auimus. Stultus autem judex, qui hec perspicere 
non poterat (occeecatos enim habebatoculos anima), 
existimabat se propter tormenta molliorem habi- 
turum martyrem, et ad ea, ad qu& prius,eam hor- 
tabatur, et jubebat rursus sacrificare. Illa vero : 
Et quodnam, inquit, aliud, preter hoc, opus a me 
factum est ? Annon vides, quod me totam Deo meo 
sacrificavi? Quenam enim est meo sanguini utilitas, 
dum descendo in interitum, si non eum prius meo 
sponso sacrificavero ? Hec cum veluti quedam 
scintilla cecidissentin animum assessoris, eum ma- 
gis accenderunt, et ejus furorem vehementius 
inflammarunt et armaverunt contra sacram illam 
animam. Et virgis ossa conterebantur, et confrin- 
gebantur gene rosee martyri, que non movebatur 
omnino, nec concidebat. Erat enim omni ex parte 
alligata valido ac firmo Christi desiderio. Deinde 
sponso suum adventum signiflcat. Et cum magna 
voce clamasset : Domine Jesu Christe, mea exsul- 


659 


- MENSIS SEPTEMBER. 


600 


tatio, meus amor, ad te spem meam confugio, À δέξαι µου tà» ψυχἠν μετ εἰρήνος' αὐίὸ τε ἀφῦκε 


accipe in pace meam animam, et ipsum emisit spi- 
ritum, et preclare ascendit ad sponsum, quem 
diligebat, pro ipso susceptis stigmatibus et vulne- 
rum,cicatricibus exornata, et quovis flore specio- 
sius et jucundius variata. 

VI. Post quartum autem diem cum apud se con- 
sultasset assessor, ne ab aliis quoque ejus sororibus 
vinceretur, et animum versasset in omnem partem, 
et mentis quodammodo intima explicasset pene- 
tralia, Metrodoram quidem et Nymphodoram ducit 
ad tribunal. Eas autem ille quidem miser sub suum 
producit conspectum, et ponit ante pedes virginales 
pulchrum illud corpus sororis, quod non habebat 
amictum, non integumentum, totum tumidum et 
confectum vibicibus, apertaque flagrorum et pla- 
garum vestigia ferens in omni membro, et quasi 
sentibus obsitum vulneribus, mirabile quoddam 
spectaculum et nec ipsis quidem oculis credibile. 
Sic enim existimabat fore, ut eas obstupefaceret, 
et metum eis afferret, timentibus ne eis tale ali- 
quid eveniret. Sed illius quidem corpus sic fuit 
propositum, et omnes qui circumsistebant, animo 
perturbabantur,et manifestas effundebantlacrymas, 
et eo spectaculo movebantur ad misericordiam, 
preter sevam et immanem animam judicis. Eum 
enim non misericordia sed ira potius subibat et 
indignatio. llle autem trahebantur quidem a pro- 
priis visceribus adlacrymandum ; sed id eis nequa- 
quam permisit conscientia. Sciebant enim et mar- 
tyrem esse sororem, et ipsas quoque hoc postea 
futuras, etadipsam mox esse venturas perconsum- 
malionem. Itaque sic fuerunt affecte, perinde ac 
si venissent ad thalamos sororis ; erantque valde 
l|ete et plene voluptate, ut que eam deducerent 
ad thalamos, in quos non cadit interitus, et ut 
ne ipse ab iis essent remote properarent. Sed 
judex etiamsi tam forti et tam excelso fuissent uni- 
mo ad conspectum sororis, non desperavittamen se 
eas esse persuasurum ; sed (ut est in proverbio) 
omnem movit lapidem, partim quidem minis tor- 
mentorum tentans earum labefactare animum par- 
tim autem bonorum promissis illicere; et, Si sacri- 
ficaveritis, inquit, soribam statim ad imperatorem. 
Ille autem pecuniis et opibus multis vos donabit, 
vosque viris genere et dignitate clarissimis con- 
junget matrimonio, et invenietis sponsos dignos 
vestra pulchritudine. 

VII.Etis quidem hec; ille autem : Quousque, dice- 
bant, non cessabis, miser, nonnostro solum scopo, 
sed etiam tibiipsi dicere contraria ?et nunc quidem 
nos vocare sorores hujus beate, nunc aulem nos 
aggredi, lanquam alienas, et qus facile possunt 
vinci? Si nos ergo credidisti esse sorores genere, 
hanc etiam pro pietate constantiam, et nihil abjec- 
etim οἱ illiberale, neque tali sorore, neque illa, ex 
.quatres rami orti sumus, radice indignum inven- 
turum existima. Sin autem vis scire, qualis sit nostra 
constantia, ex ea quie preecessita ccurate intellige. 


τὸ πνεῦμα καὶ πρὲς ὃν wWy&r« νυωφίον λαμπρῶς 
ανέρχεται, τοῖς ὑπὶρ αὐτοῦ στίγµασι xai ταῖς τῶν 
τραυμάτων διεσκευασµένη. — xal 
τε πεποιχιλµένη καὶ 


οὐλαῖς κάλλιστα 


παντὸς ἆἄνθους εὐχροώτερὸν 
χαριέστερον. 

C'. Μετὰ μέντοι τετάρτην ἡμέραν σκεψάµενος ὁ 
συµπάρεδρος ὅπως ἄν μὴ καὶ τῶν ἄλλων αὐτῆς 
ἀδελφῶν ἠττηθείη, x«i πανταχόθιν συγκροτηθεὶς, 
καὶ ὥσπερ τινὰ βαθυτέραν ἀναπτύξας φρένα, Nup- 
φοδώραν μῖν ἄγει καὶ Murpodopa» τῷ βήματι’ 
παράγει δὲ ὁ ἆθλιος ὑπὸ τὺν ὄψιν αὖταις καὶ πρὸ 
τῶν ποδῶν τίθησι τῶν παρθενικῶν τὸ καλὸν ἐχεῖνο 
τῆς ἀδελφῆς σῶμα' οὐκ ἐπίθλημα ἴἔχον, οὐ περικά- 
Ἄλνμμα, ὅλον διωδηκὸς τοῖς pet καὶ χατειργα- 
σµένον, σαφῆ τὰ τῶν µαστίγων ἴχνη χαὶ τῶν πλου. 
γῶν ἐπὶ παντὸς φέρον µέλους x«i ἠκανθωμένον τοῖς 
τραύµασι, παράλογὀν τι θέαµα καὶ οὖδε αὐτῷ πι. 
στὸν ὄμματι. Ταύτῃη γὰρ αὐτὰς καταπλήξειν καὶ 
εἰς δέος ἐμθαλεῖν ὥετο, δεδοιχυίας μὺ καὶ αὐτὰς 
τὰ παραπλήσια παθεῖν Ὑένοιο. ᾽Αλλὰ τὸ αν 
ἐχείνης σῶμα οὕτω προέχειτο, xai πάντες οἱ 
περιεστηκότες ἐπληροῦντο πάθους, καὶ tig ὃδά- 
Χρυα φανερὰ κχατήγοντο, xai εἰς οἶχτον ὑπὸ τῆς 
θέας ἐχινοῦντο πλὴν τῆς τοῦ διχαστοῦ ψυχῆς τῆς 
ἀπηνοῦς τε x«i ἀνημέρου. Τοῦτον γὰρ οὐκ ἔλεος 
ἀλλ ópyà μᾶλλον καὶ νέµεσις ὑπεισφει. At dt da- 
κρύσαι μῖν ὑπὸ τῶν οἰκείων σπλάγχνων ἐφείλκοντο, 
τὸ συνειδὸς δὲ αὐταῖς οὐκ ἐπέτρεπι. ᾿"Βδεσαν γὰρ 
µάρτυρά τε τὴν ἀδελφὴν εἶναι, xai τοῦτο καὶ αὐτὰς 
C μιχρὸν ὕστερον ἔσεσθαι, καὶ πρὸς αὐτὴν ὅσον OU- 
δέπω χωρῆσαι διὰ τῆς αὐτῆς τελειώσεως ἀμέλει 
καὶ ώς ἐπὶ παστάδας τῆς ἀδελφῆς ἐλθοῦσαι οὕτω 
Φιέχειντο, xai φαιδραί τε ἦσαν xai ἡδονῆς μεσταὶ, 
ola ἐπὶ τοὺς ἀκηράτους νυμφῶνας ἐχείνους προπέµ- 
πουσαι ταύτην, ὦν μηδὲ αὐταὶ ἀπολειφθῆναι ἠπεί- 
qovto. ᾽Αλλ᾽ ὁ δικαστὴς, καίτοι γενναίως οὕτω δια- 
τεθεισῶν τῶν παρθένων πρὸς τὴν τὴς ἀδελφῆς ὄψιν, 
ὅμως τὸ πείσει αὐτὴν οὐκ ἀπέγνω. 'A2Y (ὥσπερ ὁ 
λόγος) πάντα λίθον ἐκένει τοῦτο piv ἀπειλαῖς βα- 
σάνων κατασείειν αὐτῶν τὸ στεῤῥὸν τοῦ  gpovíua- 
τος, τοῦτο δὲ χαὶ ἀγαθῶν ἐπαγγελίαις ὑποχλέπτειν 
αὐταῖς πειρώμενος καὶ ὡς Ei θύσετε, φησὶ, γράψω 
παραχρῆμα τῷ µβασιλε. Ὁ δὲ xai χρήµασι καὶ 
πλούτω πολλῷ χαριεῖται, καὶ ἀνδράσι γένει τε καὶ 
ἀξιώμασι περιφανεστάτοις πρὸς Ὑάμον ὑμᾶς συν- 
ἄψειε, xai ἀξίους τοῦ κάλλους ὑμῶν εὑρήσετε τοὺς 
νυµφίους. 

7’. Καὶ ὁ μὲν ταῦτα) «i dt, Μέχρι τίνος, εἶπον, οὐ 
παύση, ἅἄθ)ιε οὗ τῷ ἡἩμετέῳω µόνον σχοπῷ, ἀλλὰ 
καὶ σεαυτῷ τὰ ἐἑναντία διαλεγόμενος ; x«l νῦν piv 
ἀδελφὰς ἡμᾶς τῆς µακαρίας ταύτης χαλῶν, νῦν dt 
ὡς ἀλλοτρίαις οὔσαις τχειρώτοις προσθάλλων ; Fi 
τοίνυν ἀδελφὰς εἶναι τὸ Ὑένος πεπίστευκας, ἀδελφὰς 
χἀὶ τὴν καλὴν ταύτην ὑπὲρ τῆς εὐσεθείας ἔνστασιν 
ὑπολέωθανε, χαὶ απηδὲν ἁγενὲς ἐν ἡμῖν εὑρήσειν 
μηδὲ ἀδελφῆς τοιαύτης μµηδε ᾖῥίδης ἐκείης ἧς 
οἱ τρεῖς ἔφυμεν χλάδοι ἀνάξιο. Ei δὲ καὶ πιρὶ 
ἡμῶν βούλει μαθεῖν ὁποῖκ ἄν τὴν ἔνστασιν εἴημεν, 


B 


D 


661 


MARTYRIUM S. MENODORAE ET SOCIARUM. 


602 


ἀπὸ τῆς προλαθούσης ἀκριθῶς µάνθανε. EL γὰρ x«t À Si enim ea, eum nullum haberet exemplar proposi- 


χωρὶς ὑποδείγματος τηλικαύτη ὤφθη τὴν ἀρετὴν, τί 
ποτε ἂν ἡμεῖς ὁράσαιµεν πρὸς τοιοῦτον ὑπόδειγμα 
τὴν ἀδελφὴν βλέπουσαι;, Ἡ οὐχ ὁρᾷς ὅπως nua; 
καὶ κειμένη προτρέπεται, xai τῆς συγγενείας ὑπομι- 
µνήσκει, καὶ πρὸς τὸν ὅμοιον παραθαρῥύνει ζῆλον, 
χαλὸν ἀθλήσεται τύπον ἑαυτὴν παρασχοῦσα; ἾἜς 
οὖδε ἄπολειφθησομεθα ἴσθι, οὖὐδε τὸν ἐχείνης εὐγέ- 
νειαν ἀτιμάσομιν. Οὺ µΨΜψευσόµεθα τοὺς τεχόντας, 
ἐχείνης πατέρας εἶναι πείθουσαι µόνης, εἰ περὶ τὴν 
ἀσέθειαν Ἐβῥέτω µπλοῦτος, 
ἐῤῥέτω δόξα, τὰ ἐπὶ γῆς ταῦτα καὶ tig γῆν αὖθις 
ἐρρέτώσαν μνηστῆρες, Ἔχομω 
ἡμεῖς τὸν ἡμέτερον νυμφίον, οὗ σφόδρα 


* * 


τὸν ὑπὲρ αὐτοῦ δοῦσαι 


ἡμᾶς Ὥκινδννεύσομεν. 
ῥέοντα - 
Χριστὸν 
ἑοῶμιν, ὦ xai ποοῖκα μόνον 
θάνατον, παστάδας τε ἱερὰς, καὶ θαλάµονς ἀθανάτους, 
καὶ νυμφῶνας διηνεκεῖς ἀντιλάθοιμεν, καὶ παρ) αὐτῷ 


φθαρτοὶ 


λαμπρῶς βασιλεύσομιν. 

Η΄. Πρὸς ταῦτα ὁ διχαστὺς, εἰδὼς ὡς ἀνύσειε μὲν 
"πλέον οὐδὲν, φλεγααίνοντι δὲ ὅμως τῷ θυμῷ χαρι- 
ζόωενος, τὴν δευτέραν τῶν ἀδελφῶν δευτέρα δίδωσι 
ταῖς βασάνοις. Καὶ µετεωρίδει μὲν ἐπὶ τοῦ ξύλου ἡ 
γενναία — yuvà Μητροδώοα, λαμπάδες δι πυρὸς 
Φιέκαιον αὐτὴν πάντοθεν ' xai ὡὠρῶν δύο τῇ ἀπηνεῖ 
τὸν ἐραστὴν ἐπιθοᾶτο 
ἐπιχουρίαν. )Αλλὰ 


ταύτη πιεζοµένη κολάσει, 
µόνον, xai τὴν ἐκεῖθεν ἔχάλει 
μὴν οὐδὲ τῆς εἰδωλικῆς Qus ἀπάτης, αλλ épu- 
κτήοιζέ τε αὐτὸν καὶ, ὅπερ ἦν ἀληθῶς, αἰσχύνην ἐδεί- 
xvu καὶ Ὑέλωτα. Ἔνθειν τοι καὶ κατάγει ut» τὴν 
ενναίαν ἐχεῖθεν ' μοχλοῖς δὲ σιδηροῖς ὑποθάλ)ει xal 
τὸ πᾶν αὐτῆς πιέζει σῶμα καὶ χαταθλὰ. Εκείνη 
μέντοι τὴν φύσιν ἤδη ἀπαγορεύσασαν αἰσθομένη, τῷ 
φιλουμένῳ συλλαλεῖ Νυμφίω, ola δὲ διὰ τοῦ θανάτου 
πρὸς αὐτὸν πλησιάζουσα, καὶ τὸν νυμφῶνα ἑαυτῇ 
τὴν duxi» ταῖς ἀγγέ- 


λων χεοσὶ πιστεύει, καὶ ὅλη πρὸς αὐτὸν ἐκδημεῖ. O 


, * 9 
προπαρασκενάδει. Ειτα καὶ 


παράνομος δὲ ἄρχων ἐκεῖνος τοῖς ὅλοις ἀπαγορεύσας, 
καὶ τὸ τῆς αἰσχύνης ὑπερφυὲς ὑπενεγκεῖν οὐ δυνά- 
µενος, ὑπελίπε-ὸὁ τιυα ὅμως ἑαυντῷ παραμυθίαν, τὴν 
τοίτην τῶν ἀδελφῶν ' xxi παραστησάµενος Νυμφο- 
dox) τὸ ποᾶον ἀναισχύντως καὶ ἰλαρὸν ὑπεχρίνατο, 
καὶ, Πείσθητέ uot χᾶν αὐτὴ, ἔλεγεω, ὦ xa) νεᾶνις, 
ὧν ἐγὼ πλέον τῶν ἄλλων, αἱ φίλαι τῶν θιῶν ἴσασι 
χάριτες, xai τοῦ κάλλους ἄγαμαι καὶ τῆς ἡλιχίας 
οὕτως ὡς παιδὸς γνησίας 
προσελθοῦσα, τοῦτο 
θιοῖς µόνον, xai αὐτίκα 


οἰχτείοω ' πείσθητί µοι τῷ 
σου Ἠπερικαιοµένω, καὶ τί 
βαρύ; προσκύνητον τοῖς 
μεγίστην μὲν εἴσεταί σοι xot) ὁ βασιλεύς δώσει 
δε xai χρήματα καὶ τιμὰς, καὶ τό γε μεῖζον, παῤ- 
ῥησίαν τὴν πρὸς αὐτόν. Ei δὲ μὴ, ἀλλὰ καχῶς, οἴμοι | 
χαὶ αὐτὴ moli, καὶ ϱὖδεν πάντως τῆς πικρᾶς 
ταύτης ὀνήση τελευτῆς ὦσπερ οὖν οὐδ' αἱ ἀδελφαὶ 
αὐτῆς ὤναντο. 

6. Ωὔτως οὖν τοῦ ἄοχοντος εἰοηχότος, ἐπὶ τέλει 
δὲ καὶ φρὀνιωον καὶ t&v ἀδελφῶν συνετωτέραν εἰ- 
πόντος, ἐκείνη τῶν ἄλλων αὐτοῦ λόγων ὅσα καὶ λή- 
pev φροντίσασα ᾿ τὸ φρόνιµον δὲ µόνον ὑπολαθοῦσα, 
Εἶτα οὐκ αἰσχύνη, ἔφη, οὐδὲ ἐρυθριᾷς, νῦν piv φρό- 


νιµον ὀνομάζων, νὺν δὲ τὸν ἀληθῆ καταλιποῦσαν 


tum, tantam ostendit virtutem, quidnam fecerimus 
nos tale exemplar, nempe sororem, aspicientes ? 
An non vides, quemadmodum illa vel jacens nos 
adhortatur, et cognationem revocat in memoriam, 
et ad talem zelam nobis addit animum, seipsam 
prebens pulchrum exemplar decertationis ? A qua 
certo scias nos non esse discessuras, neque illius 
nobilitatem habituras contemptui. Non fallemus 
parentes, illius solius parentes esse persuadentes, 
si in periculum veniamus de pietate. Valeant 
divitie, valeat gloria et hec quse sunt e terra 
et rursus in terram revertuntur. Valeant proci, 
in quos cadit interitus. Habemus nos Christum 
nostrum sponsum,quem valdeamamus, et cui cum 


B dotem solumdederimus,eamquam proipso subimus 


C 


mortem, sacros immortales et &fernos acciplemus 
thalamos, et preclare apud ipsum regnabimus. 

VIII. Ex his intelligens judex se nihil quidem effe- 
cturum, ferventi tamen ire indulgens, secundam 
sororei seorsum dat secundo loco torquendam. Et 
sublime quidem in ligno pendet mulierum fortis- 
sima Metrodora, lampades autem ignis eam urebant 
ex omni parte; etcumspatio duarum horarum hoo 
gravi premeretur supplicio, solum suum clamabat 
amatorem, et ejus invocabat auxilium. Sed neque 
idolorum negligebat deceptionem, sed et eam sub- 
sannabat, et, id quod eratrevera, turpem ostendebat 
et ridiculam. Deinceps autem generosam quidem 
illam virginem illinc deducit, ferreis vero vectibus 
subjicit et universum ejus corpus premitet confrin- 
git. llla autem, defatigatam jam sentiens naturam, 
sponsum dilectumalloquitur, utque per mortem ei 
appropinquaret, et sibi parat thalamum. Deinde 
animam suam credit manibus angelorum, ettota ad 
ipsum excedit.Iniquus autemillejudex spem omnem 
abjiciens,etnon valens ferre summum dedecus, sibi 
tamen quamdamrelinquebat consolationem,nempe 
tertiam sororem. Et cum producendam curasset 
Nymphodoram, mansuetudinem et hilaritatem im- 
pudenter simulavit, et ei dixit: Mihi morem gere, o 
pulchra adolescentula, quam ego plus quam alias 
(deorum amice id sciunt Gratis), etad miror propter 
pulchritudinem, et etatis misereor. Morem mihi 
gere, qui non minus, quam germanee filie tuo in- 
cendor amore ; et accedens (quidnam est hoc grave?) 
deos solum adora, etstatim maximam quidem tibi 
gratiam habebitimperator; dabitautem pecunias et 
honores, et quod est longe maximum, apud ipsum 
fiduciam. Sin minus, hei mihi,tu quoque ipsa male 
peribis; neque hec mors acerba tibi quidquam 
omnino proderit, quomodo nec tuis profuit soro- 
ribus. 

[X. Cum sic dixisset judex, postremo autem eam 
et prudentem et ceteris vocasset sapientiorem, illa 
alia ejus verba non magis curans, quam nugas, id 
autem solum, quod eam vocabat prudentem, exoí- 
piens, Non te pudet, inquit, nec erubescis, nunoqui- 
dem nominare prudentem,nuncautep verum Deum 


663 


MENSIS SEPTEMBER. 


relinquentem, jubere ad tuos accedere demones? Et Α χελεύων τοῖς δαίµοσι τοῖς σοῖς προσελθεῖν; Kei 


quonam modo, inquit, extreme non fuerit hoc in- 
sanie, et mentis plane emote, a communi Domino 
et universorum opitfice deficientem sequi manuum 
opera,que carent sensu etintelligentia, et ea colere 
tanquam deos ? Quenam ex eis possim sperare, et 
quanam lucrifacere, dic mihi, et accipio. Ostende 
mihi, quid boni sis consecutus ex tua in illos spe ; 
et parebo. Sed nihil potes dicere. Revera enim 
simulacra gentium argentum et aurum, opera ma- 
nuum hominum. Similes illis lont qui colunt ea *. 
Et ideo ne parcas ea qui velis facere. En tibi car- 
nes parate pati propter Christum, et magis quam 
tu nos punire. Tunc ignorans scelestus, quid age- 
ret, et quamnam spem aprehenderet (per omnia 
enim fuerat repulsus),hanc quoque sublimemin ligno 
extollit, et ferreis eam discerpit ungulis. Sed illa 
ad hoc nullam neque vocem, neque gemitum emit- 
tebat : aperte autem ostendebat se cum Deo collo- 
qui. Et hoc docebant et labra que movebantur, et 
oculi quos ad ccelum extollebat. Ille autem stolidus 
rursus quoque verbis eam est aggressus ; non citra 
violentiam, et per preeconem jussit eam sacrificare, 
et liberaria tormentis. Illa vero dicebat: Me Domino 
meo sacrificavi, propter quem vel pati est voluptas, 
et mori lucrum. Illud autem injusto judici majorem 
accendit furorem. Deindeautem eam quoque ferreis 
contrivit et confregit vectibus. Sed hujus quoque 
omnino curam similiter gerebat Deus ut sororum, 
et efficiebat ut immane vinceret supplicium, et ad- 
versus ipsam fortis staret naturam. Deinde eam 
quoque ad se accersit, et virgolibenter deponit ani- 
mam in sinu amatoris. 


X. Impius autem judex, ire utens auxilio, etiam 
in ipsa mortua corpora bellum gerit ; et cum accen- 
disset fornacem, eamque aluisset multa et apta 
materia, in ipsam jaculatur corpora martyrica. 
Deus autem amator animarum, neccorpora quidem 
neglexit ; sed magna vis repente erumpens toni- 
truum et fulgurum prevenit ignem fornacis, et 
ipsum judicem, et que ei serviebat multitudinem 
in favillam redigit et fuliginem. Et hoc invenerunt 
procemium gehenne, que nunquam desinit, qui 
erant illa sola revera digni. Vehemens autem 
repente erumpens pluvia extinguit fornacem : et 
cum statim avidis manibus virginum corpora pii 
sustulissent, magnifice queornassentet composuis- 
sent,foderunteis sepulcrum in locoearum consum- 
mationis : Deo hoc quoque providente admirabili- 
ier, ut quas unus pepererat uterus, eis quoque 
unum daretursepulcrum ; etquarum animse unum 
et eumdem sunt thalamum consecute, earum ne 
surdus quidem cinis separaretur, sed sorores in 
vita, sorores in coelis, sorores etiam in terra osten- 
derentur. Templum autem in hodiernum usque 


1 Psal. crim, 4, 8. 


B 


C 


ποίας οὐκ ἐσχάτης τοῦτο μανίας κάὶ διαφθορᾶς 
τῶν φρενῶν, Δεσπότοῦ χοινοῦ καὶ τοῦ τῶν ὅλων τού- 
των ἀποστᾶσαν Δημιουργου, χειρῶν épyot, αἰσθή- 
σεώς τε χαὶ φρενῶν ἑρήμους ἀκολουθῆσαι, καὶ αὐ- 
τοῖς ἴσα καὶ θεῶν προσανέχειν ; Iva τίνα γοῦν ἐκεῖ- 
θεν ἐλπίσω; Ἵνα τέ ὃς κερδάνω; Εἰπὲ, καὶ δέχομαι" 
δεῖξόν µοι Ti χρηστὸν τῆς ἐπ᾽ 
ἀπέλανσας, xai πείθοµαι. ᾽Αλλ' 


αὐτὰ σὺ προσδοχίας 
οὐκ ἂν ἔχοις εἰπεῖν ' 
ἀλεθῶς γὰρ τὰ εἴδωλα τῶν 
χρνσίον, ἔργα xttpov 
γένοιτο oi τιμῶντες αὐτά. Πρὸς ταῦτα μηδενὸς 
ἀπέχου ὧν βούλει. Ιδού σοι καὶ σάρχες πάσχειν διὰ 


ἐθνῶν ἀργύριον καὶ 


, » - 93 ο 
ἀνθοώπων. Όμοιοι αντοῖς 


Χριστὸν ἔτοιμοι, x«i μᾶλλον $ σὺ κολάδειν ἡμᾶς. 
᾿Ενταῦθα μὴ ἔχων ὁ μιαρὸς 6 τι xoi δράσειε, xal 
mola; ἄρα τῦς ἐλπίδος ἀνθέξεται (διὰ πάντων τρο- 
πῶν ἀπεκρούσθη), x«i ταύτων ἐπὶ τοῦ ξύλου µετεω- 
ρίξει, καὶ διαξαίνι σιδηροῖς ὄνυξιν. Αλλ᾽ οὐδεμίαν 
πρὸς ταῦτα ἐχείνη οὐδὲ φωνὺν οὐδὲ στεναγμὸν ἠφέει, 
φανερὰ δὲ ἦν συλλαλοῦσα Θιῷ. Καὶ τοῦτο «Ut 
τά Ύε ὑποκινύμενα χείλη ἐδίδασχον, καὶ οἱ πρὸς 
αἰρόμινοι ὀφθαλμοί. Ὁ 
ἐχεῖνος λόγους, αὐτῇ καὶ πάλιν οὐκ ἀθιάστως ἐπῦγε, 
καὶ θύειν διὰ τοῦ χήρυκος ἐκέλεε, xai ἀπαλλάτ- 
τεσθαι τῶν βασάνων. Ἡ δὲ, Τέθυχα épavtüv, ἔλεγε, 
κἀγὼ τῷ Kupio pou, δι ὃν καὶ τὸ παθεῖν ἁδονὴ, 
xai τὸ ἀποθανεῖν χέρδος. Τὸ δὲ ἄρα μείζονα τῷ ἀδίκῳ 
χριτῇ τὴν µανίαν ὑφῆπτεν. 'O0sv χαὶ μοχλοῖς αὐτὸν 
σιδηροῖς συνέτριθε καὶ συνέθλα. ᾽Αλλὰ καὶ ταύτης Dv 
πάντως ὁ τῶν ἀδελφῶν Θεὸς ὁμοίως χηδύµενος xai 
τῆς τε βασάνου κρατεῖν ἐποίει τῆς ἀπηενοῦς, καὶ πρὸς 
αὐτὴν ἵστασθαι γωναίως τὴν φύσι " εἶτα καὶ πρὸς 
ἑαυτὸν μετακαλεῖται, καὶ τὴν ψυχὺν ἡ παρθένος 
τοῖς χόλποις ἡδέως τοῦ ἐραστοῦ ἀποτίθεται. 

I. Ὁ ἄδιχος τοίνυν κριτὴὺς, τὴν ἐκ τοῦ θυμοῦ 
συμµαχίαν παραλαθὼν, καὶ αὐτοῖς ἐπιστρατεύει τοῖς 
νεχροῖς σώμασι, xoci κάμµινν ἀνάψας, x«i πολλῷ 
ταύτην ὕλη καὶ ἐπιτηδεία θρέψας, ἀκοντίζει xar 
αὐτῆς τὰ μαρτυρικὰ σώματα. Θιὸς δὲ ὁ τῶν ψυχῶν 
ἐραστὴς οὐδὲ τῶν σωμάτων nut: ἀλλὰ βροντῶν 
µέντοι χρῆμα xai ἀστραπῶν ἀθρόον καταβῥαγεῖσαι 
προφθάνουσι τὸ τῆς x«uívou πῦρ, xci αὐτὸν τὸν 
δικάζοντα καὶ τὸ ὑπηρετούμενον αὐτῷ πλῆθος, αἰ- 
θάλην Φδειχνύουσι xai ἀσθόλην. Καὶ τοῦτό Ύε προοί. 
µιον τῆς ἀτελευτήτου Ὑϊέννης εὗρον, oi x«i µόνης 
ἐκείνης ὡς ἀληθῶς dE. Ὑετὸς δὲ κχατὰ módo 
ῥαγδαῖος ἐπιπεσὼν σθεννύει τὴν κχάµινον, xal πο- 
θούσαις αὐτίχα χερσὶ τὰ παρθενιχκὰ λείψανα οἱ εὖ- 
σεθεῖς ἀνελόμενοι, καὶ διαπρεπὼς κοσµήσαντές τε 
καὶ περιστείλαντες, τάφον αὐτοῖς ἐν τῷ τῆς τελειώ- 
σίως ἔχωσαν τόπῳω, Oto) xai ταῦτα θαυματουργοῦν- 
τος, ὅπως c µία Ὑαστὴρ ὥδινε, ταύτας xai τάφος 
εἷς πιστευθῇ ' καὶ Qv ἕνα xai τὸν αὐτὸν ἔλαχον αἱ 
ψυχαὶ νυμφῶνα, τούτων μηδὲ ἡ χωφὴ διαστῇ χόνις : 
ἀλλ) si» ἀδελφαὶ x&v tà βίῳ, ἀδελφαὶ x&v τοῖς οὐ- 
ῥανοῖς, ἀδελραὶ x&v τῇ 3 δεικνυόμεναι. Τέμενός 


οὐρανοὺς τοίνυν ἀσύνετος 


665 


τι εἰς δεῦρο πρὸ τῷ τάφῳ αὐτῶν ἱερὸν ἵδρυται, οἱονεί Α 
τινα ποταμὸὀν, ἔνδον προχέοντα θαύματα. 

IA. ᾽Ακουσάτωσαν ταῦτα καὶ ἀδελφαὶ καὶ παρ- 
θένοι, καὶ ὅσαι ὑπὸ δζυγὀν. Καὶ αἱ μὲν οὕτως ἀλλή- 
λας φιλείτωσαν, αἱ dt μὴ τῆς οἰχείας καταγινωσχέ- 
ζωσαν φύσεως ' ᾿Ανέωγε γὰρ καὶ γυναιξιν d$ τοῦ 
μαρτυρίου θύρα * πᾶσαι δὲ ὁμοίως καὶ θανάτου διὰ 
Χριστὸν x«i πάντως Χαταφρονείτωσαν, ἵνα καὶ τῶν 
ὁμοίων παρὰ τῆς αΌτοῦ φιλανθρωπίας καὶ τῆς χρηστὀ- 
τητος ἀπολαύσειαν, ὧν γένοιτο πάντας ἡ MAG ἐπιτυχείν 
χάριτι καὶ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿]ησοῦ Χρισ- 
τοῦ, μεθ οὗ τῷ Πατρὶ dua τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, 
tu), χράτος νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἱώ- 
voy, ᾽Αμήν. 


VITA S. THEODOR/E ALEXANDRINAE. 


—— 2 


diem positum est in earum sepulcro, instar cujus- 
dam fluvii iatus effundens miracula. 

Xl. Hec audiant sorores, et universe mulieres, 
tam virgines, quam que suntconjuncta matrimo- 
nio. Et ille quidem sic se invicem diligant; hec 
aulem suam non condemnent naturam. Nam femi- 
nis quoque aperta est janua martyrii. Omnes autem 
similiter et mortem et omnia contemnant, ut similia 
quoque consequantur ab ejus bonitate et benigni- 
tate. Que detur nobis omnibus consequi gratia et 
benignitate Domini nostri Jesu Christi, cum quo 
Patri simul eum sancto Spiritu gloria, honor et 
potentia, nunc et semper, et in secula seculorum. 
Amen. 








BIO2Z ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 


ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΜΗΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


OEOAOQPAY ΤΗΣ EN ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. 


VITA 


ET CONVERSATIO 


S. MATRIS NOSTRAE 


THEODOR/E ALEXANDRIN./E. 


(Latine &pud Surium Sept. 11, Grece ex ms. Paris. 1526.) 


Α΄. Ζήνων μὲν ἤδη τὴν αὐτοκράτορα Ῥωμαίοις B 
διεῖπεν ἀρχὴν, Γοηγόριος Ód& τὴν τοῦ ὑπάρχου 
ἐξουσίαν ἐν τῇ χατ᾽ Αἴγυπτον εἶχεν ᾽Αλεξανδρεία. 
Ἡ δὲ oj τοσοῦτον ἐπ᾿ ἄλλω τῶν ἁπάντων ᾿Αλεξάν- 
ὄρεια ὅσον ἐπὶ Θιοδώρα μᾶλλον ἐκαλλωπίζετο, 
oix; μητρὸς αὐτῆς ὑπάρξασα xoci πατρὶς, καὶ 
τοιοῦτον ἀγενῆ κλάδον ἀναδοῦσα, καὶ οὕτω πάσαις 
βρύοντα pur. "Ev αὐτῇ γὰρ ἡ σεμνή τῷ ὄντι, 
καὶ χοσµία 
ἐποιεῖτο ^ ἀνδρὶ μὲν συνοιχεν λαχοῦσα συναφείᾳ 
7άμου τῇ xarà vóuow, ταύτῃ δὲ καὶ ἄλλως nt» τὴν 


τοῖς ἤθετι, τὰς ἐν xóGuco διατριθὸς 


9 . - , , * » , 

ὀφειλομένην τοῖς ἀνδρέάσι τιμὴν ἀπονέμουσα αάλιστα 
δὲ τῷ σωφρονεστάτη τε εἶναι " ἐν τῇ πόλει 
πασῶν οιχείως τε πρὸς τοῦτον χαὶ πιστῶς διακεῖ- 


τῶν 


σθαι, x«i χαθαρὰν αὐτῷ τὴν στοργὴν φυλάττειν καὶ 
πόβοις ῥυπαροῖς Ἐπιιδὴ δὲ ἀνεπι- 
λήπτως ἀγαπῶντας βιοῦ» οὐκ ἔτι μὴ χαὶ τὰς ix τοῦ 


ἀνεπίαιχτον, C 
πονηοοὺ ποοσβολὰς δέχἐσθαι, πειοασμὸς  éysiperat 
καὶ ταύτῃ δεινός. ᾿Εκεῖνος γὰο τὸ τε τοῦ ἀνδρὸς 
σῶφρον ὁρῶν, τῇ τε σέανότητι τῆς ὁσίας διαφθονῶν 
ἕργον ἔθετο xai σπουδὴν τὴν τοια την συξυγίαν διατε- 
μεῖν. 

B'. Καὶ dà τινα ῥεόντων χρήµασι καὶ πλούτῳ 


Zeno quidem Romanum jam tenebat imperium, 
Gregorius autem prefecti gerebat magistratum in 
Alexandrina /Egypti civitate. Alexandria autem nullo 
ex omnibus aliis tantum gloriabatur, quantum 
Theodora, ut qu& esset ejus mater, et que eam 
pepererat patria, et ramum edidisset tam pulchrum 
etomnibus adeoscatentem gratiis. In ea enim suam 
mundanam habebat conversationem ista vere 
veneranda, et ornata moribus, cum viro conjuncta 
legitimo matrimonio, ei quidem eum qui maritis 
debetur honoreimn tribuens; maxime autem ab eo 
dilecta, quod esset castissima omnium que erant 
in civitate, benevoleque et fideliter in eum esset 
affecta, et purum ei servaret amorem, et nullis 
turpibus immistum desideriis. Quoniam vero ii qui- 
bus placet vivere citra reprehensionem fieri non 
potest, ut non oppugnentur maligni insidiis, gravis 
quoque in eam ab ipso excitatur tentatio. Ille enim 
tunc videns hujus mariti moderationem, et hujus 
sancte invidens honestati, adhibuit omne studium 
et diligentiam, ut hanc rescinderet conjunctionem. 


II. Quemdami itaque juvenem, pecuniis et opibus 


2 o eas 


661 


MENSIS SEPTEMBER. 


onustum, quibus rerum copia suppeditabat mate- Α βαρυνομένων, οἷς ὕλη πρὸς αἴστρον á εὐθηνία, πρὸς 


riam ad stimulum amoris, incitavit ad eam aman- 
dam propter florentem ejus speciem. llla autem non 
nutum, non gestum, nec quidquam tale omnino 
sustinente, nullus non lapis ab eo movebatur, ut 
ad effectuin omnino deduceret id quod desidera- 
batur; adeo ut ejus familieres et vicinas, ad hoo ei 
inservientes, assidue transmitteret quidquid erat 
desiderabile et blandiens cupiditati se daturum 
pollicens. Illa autem his verbis et illecebris oppo- 
nebat diem judicii et timorem gehennee: Quin etiam 
erubesco, dicebat, vel ipsum solem habere testem 
talis flagitii. Quod quidem verbum cum apprehen- 
disset una ex lenis, mali accessionem habens artem 
magicam, hoc ei proposuit probabiliter : Sed hoc 


τὸν ταύτης διὰ τὴν ἐπανθοῦσαν ὥραν ἐκίνησεν 
ἔρωτα. ᾿Ἐκχείνης δὲ μὴ νεῦμα, μὴ σχῆμα, μηδὲν 
ὅλως τῶν τοιούτων ἀνεχομένης, λίθος αὐτῷ ἅπας 
ἐκινεῖτο τοῦ πάντως εἰς ἔργον ἀγαγεῖν τὸ ὑποθού- 
µενον * ώς xat τὰς συνήθεις aor), καὶ τὰς dx 
γειτόνων πρὸς τοῦτο διακοσμουµέας συνεχῶς 
διαπέμπεσθαὶ mv ὅπερ ἐφετὸν καὶ σαϊΐνου ἐπιθυμίαν 
δώσειν ἐπαγγελλόμενος. Ἡ δὲ τοῖς ῥήμασι τούτοις 
καὶ ὑποχνίσμασι τὴν τῆς κρίσεως ὑμίραν καὶ 
τὸν τῆς Ὑιέννης ἀντετίθει φόθον ' ἀλλὰ piv xai, 
Τὸν ὤλιον αἰσχύνομαι, φησὶ, μάρτυρα τοῦ τοιούτου 
μιάσματος..... ὁραξαμένη ῥήματος τῶν προαγωγῶν 
µία προσθήχην τοῦ καχοῦ καὶ τὺν μµάγον ἔχουσα 
à βεν προέτεινεν ^ ᾽Αλλὰ 


τέχνην, πιθανῶς «vri 


inquiens, a te fiat post solis occasum et nullus erit p μετὰ δυσμὰς ἡλίου, λέγουσα, τὸδε σοι πραχθήτω, καὶ 


qui te cognoscat : neque futurus est ullus omnino 
testis apud Deum, aut apud homines. Hec audivit 
et fuit cor ejus protinus illectum et seductum. Erat 
enim mulier que natura facile capi potest et decipi, 
et maximequod futurum esset ut factum Deum late- 
ret, per fraudem audiverat et crediderat. Et sic ad 
effectum deductum est malum ejus consilium. 
III. Postquam autem re facta quam turpis et in- 
decora res sit peccatum, agnoscit, acerbos habens 
stimulos et valde compunecta conscientia cruceiari 
animo ccpit et amara duci poenitentia dicens : 
Ex quali honore ad quantam transii ignominiam! 
« Putrueruntetcorrupte sunt cicatrices mee a facie 
insipientie, mee 1 ; »et : « Conversa sum in eru- 
mnam, dum infixa est mihi spina. » Hec dicebat 
et lacrymarum emittebat fontes calidos, sic pec- 
cati abstergens feetorem et deformitatem. Conjux 
autem ignorans causam ejus tristitie, omnia dice- 
bat et faciebat, eam consolans et pro viribus eam 
conans recreare. Sed illa, peccato tanquam quo- 
dam ulcere interna depascente et cogitationem 
non sinente quiescere, erat inconsolabilis, et nul. 
lam attendebat orationem, que eam recrearet. 
Propterea statuit venire ad unum ex sacris mona- 
steriis, in quo pie exercebantur femine, et sic 
aliqua ratione parare sibi consolationem. Cum 
ergo abiisset, et ejus que preerat pedes appre- 
hendisset, eam valderogabat et petebat, ut quam- 
primum afferretar divinum Evangelium. Causa 
autem erat, ut hinc certior fieret, anquod vespere 
ei factum fuerat, evasisset evidens Dei oculis. Et 
quid, ait ei prefecta, est Deo incognitum? Num 
enim (sicut ait divinus David 2) qui plantavit au- 
rem non audit ? aut qui finxit oculum non con- 
siderat, cui vel ipse primus et exilis cordis nostri 
motus evadit manifestus ? Sed si dolorem nolis 
habere intensiorem, mihi expone quidnam sit, 
quod tuum mordet animum; et fortasse nobis non 
deerit remedium. Illa autem recordatione ejus, 
quod factum fuerat, commota ad lacrymas, quod 
ab initio petierat, denuo petiit Christi Evangelium. 


! Psal. xxxvui, 6. * Psal. xxxi, &. 


οὔτε τινὰ τὸν συγγινώσκοντα ἕξεις, οὔτε μὲὺν πρὸς Θεὸν 
à πρὸς ἀνθρώπους, μάρτυρα τὸ παράπαν ἐσόμενονε 
Ταῦτα ἠχουσέτε, xai τὴν καρδίαν εὐθὺς ὑποθλέπιται * 
γυνὸ γὰρ ἦν φύσις εὐεξαπάτητος καὶ ἁλώσιμος, καὶ µά- 
λιστα ὅτι καὶ θεὸν τὸ πραχθὲν λάθοι δολερῶς fixovat 
καὶ ἐπίστευσε * καὶ οὕτως εἰς ἔργον ἐξέθη τὸ πονηρὸν 
βούλημα. 

D'. Επι ót μιὰ τὴν ποᾶξι, ὅπως αἰσχοὸν 
καὶ ἄσεμνον $ ἁμαρτία Ὑνωρίδεται, πιχρὰς ἔχουσα 
τὰς ἀκίδας καὶ ἰσχυρῶς τὸ τυνειδὸς καταξαίνουσα, 
x«i µάλιστα τοῦ πράξαντος σεμνὸν τὸ πρότερον 
µεταδιώκοντος βίον x«i φιλοσοφία προσέχοντος 
ἤρξαντο καὶ αὐτὴ σπαράττεσθαι τὴν ψυχὴν καὶ 
πικρὸν οἷον τὸν μµετάµελον δέχεσθαι * Ei; oia» ἐξ 
οἷας τιμῆς τὴν αἰσχύνον µετέθη | Προσώξεσαν καὶ 
ἔσάπησαν οἱ µώλωπές µου, λέγευσα, ἀπὸ προσώπου 
τῆς ἀφροσύνης µου, καὶ ὅτι ἐτράφην εἰς ταλαιπω- 
ἐν τῷ ἐμπαγῆναί pot ἄκανθαν. Ταῦτα ἔλεγέ 
τε καὶ θεοαὰς δαχρύων Ἠφίε πηγὰς, τὸ δυσῶδες 
οὕτω καὶ 


ρίαν, 


ἀκαλλίς τῆς ἁμαρτίας ἀποχαθαίρουσα. 
'O μέντοι σύνοιχος, τὴν αἰτίαν τῆς σκυθρωπὀτητος 
ἀγνοῶν, πάντα τὲ ᾖἔλεγι καὶ παρηγοοῶν 
αὐτὴν, x«i ὅση δύναμις, ἀναλαμθάνειν πειρώμενος ' 
ἀλλ ἐκείνη ὥσπερ τινὸς ἕλχους τῆς ἁμαρτίας δια- 
θοσκοµένης τὰ ἔνδον, xai τὸν λογισμὸν ἠΏρεμεῖν 
οὐκ ἑώσης, ἀπαράχκλητος ἦν καὶ οὐδενὶ λόγω παρ- 
Ὡγοροῦντι προτέχουσα. Διὰ ταῦτα καὶ εἰς iv ἕἔγνω 
τῶν ἱεοῶν ἀφιχέσθαι φροντιστηρίων, ἐν ὦ γυναῖχκες 


ἐποίει 


ἠσκοῦντο θεοσεθεῖς καὶ οὕτω τρόπον τινὰ παραψν- 
χῆς ἰαυτῇ μηχανήσασθαι. ᾿Απε]θοῦσα υγοῦν καὶ 
τῶν τῆς προεστώσης λαθομένη ποδῶν, πολλή τις 
ἦν δεοµένη ταύτης, xal τὸ βεῖον Εὐαγγέλιον παρ- 
αχθΏναι τὸ τάχος αἰτοῦσα * xxi τὸ αἴτιο ὥστε 
πληροφορίαν ἐκεῖθεν λαθεῖν, εἰ τὸ διαπραχθὶν 
ἑσπέρας «uti τοῖς τοῦ Θεοῦ δῆλον γέγονεν ὀφθαλμοῖς. 
Καὶ τί, φησὶν Ἡ καθηγουµένη πρὸς αὐτὴν, 7vóu- 
ται τῷ Θιῷ;, Mà γὰρ (ὡς ὁ θεῖος ἔφη Δανίδ) o 
φυτεύσας τὸ οὓς οὐχὶ ἀκούει ; ὦ ὁ πλάσας τὸν 
οὐχὶ κατανοεῖ, ὦ x«i αὐτὴ πρώτη xai 
τῆς καρδίας ἡμῶν δήλη γίνεται, 
πλὴν, εἰ quà Dou ἐπιτείνειν τὸ ἄλγαημα, ἐμοὶ 


ὀφθαλμὸν 
λεπτὴ κίνησις 


* Psal. xcii, ϱ. 


VITA S. THEODORE. ALEXANDRIN E. 


6170 


νάθονυ, τί τὸ δάχνον σου τὴν ψυχὲν, x«i ἴσως A.Quod quidem cum primum evolvisset, simul atque 


πορύσοµεν θεραπείας. "H δὲ, t) μνήμη τοῦ 
τος κινηθεῖσα πρὸς δάχρυα, τὸ ἐξ ἀρχῆς 
ν καὶ αὖθις ἐζήτει τοὺ Χριστοῦ Εὐαγγέλιον. 
εὐθὺς ἀνελίξατα ἅμα τῇ ἐπιθολῇ τῶν ὀφθαλ- 
κεῖνο εὗρεν ἐγκείμενον, τὸ ὃ γέγραρα γέγραφα. 
ιὐτίχα λύπη ῥαρεία τὸν ψυχὺν πληγεῖσα, ταῖς 
τε τὴν ὀψιν πατάξασα, O2xí uot τῷ ἁθλίᾳα, µέγα 
* φεῦ τῆς πλάνης, quU τοῦ τοὶµήωατος { εἰς 
dv τοῦ ἀνδρὸς ἐξύθρισα κοίτην. Ταῦτα λέ- 
, καὶ συγχύσεως μὶν τὴν καρδίαν, δακρύων 
ηροῦσα τὸ ἔδαφος, x«i μηδὲ τὸ ὄμμα πρὸς 
ὺς αἴρειν τολιῶσα, ἀλλὰ καὶ τούτον ἀπείρ- 


injecit oculos invenit illud scriptum : Quod scripsi, 
scripsi *. » Et simul gravi animi dolore sauciata, 
et manibus suam pulsans faciem : Hei mihi mise- 
re, magna voce exclamavit ; o errorem, o audax 
facinus { violavi viri cubile. Hec dicens, et cor 
quidem confusione, solum autem replens lacrymis, 
et nec ad celum quidem audens oculos attollere, 
sed etiam ab hoc dicensse arceri, ut que nefario 
suo flagitio ipsum etiam aerem polluerit, statuit 
deinceps non amplius manere in mundo, et in iis 
que sunt mundi, sed sapientissimis cogitatis sup. 
planiare eum qui deceperat. 


|! λέγουσα, ὡς καὶ τῷ pt μολυσμὸν δοῦσα τῇ ἀτοπίᾳ τοῦ ἐγχειρήματο, p» προσθεῖναι τὸν 
ἔγνω κόσµῳ προσμεῖναι χαὶ τοῖς ἐν κχόσμῳ, ἀλλὰ σοφωτάταις ἐπινοίαις πτερνίσαι τὸν ἁπατή- 


Καὶ ἀνδρεῖον αὐτίχα σχῆμα περιθεµένη, ὡσὰν B 


τοὺς διάκοντας λάθη (ᾖδει }ὰο ὡς σφὀδρα τῷ 
µελήσει πεοὶ αὐτὴς καὶ o9 παύσιτὰι ταύτην 
'ày), ἀνδρῶν πρόσεισι κοινοθίω, σηµείοις ὀκτω- 
ια τῆς ἸΑλεξανδοέων ἀπέχοντι χαὶ ἔτι τοῦ 
ος ἔξω εἰσδεχθῆναί τε αὐτὴν 
καὶ τοῦ ἀοιθιοῦ γενέσθαι τῶν ἀσχουμένων. 
εἰσόιχέσασθαι, 


τυγχ΄Ώουπα, 


t οὐ πρότερον ἔφησαν αὐτὴν 
ἄνδρα τούτοις x«i οὐχὶ γυναῖκα νοµιζομµέ- 
i μὴ mmo! ὅλην ἐκεῖ τὴν νύκτα αἴθριος ὅδια- 
καὶ doxíutow οὕτω καρτερίας παράσχη τοῖς 
οἷς "H δι οὗ δέως ἐδέξατο τὸ 
, Καὶ ταῦτα μὴ ἀγνοοῦσα ὅτι θηρία πολλὰ 


μόνον 


υκτὸς προσθά)λει διὰ τὸ τοῦ τόπου ἔρηυμόν τε 
λμιδῇ ἄγριον, ἀλλὰ καὶ εἰς ἔργον τὸ προστα- 


fy«yi καὶ διενυχκτέρευσεν οὕτω προσµένουσαϱ 


ϱλῶνι. Διὸ x«t ὁ τῷ Δανιὴλ πάλαι χαθηµερώσας 


εοντείαν ὠμότητα, αὐτὸς xxl νῦν τὴν ὁσίαν 
νο 5 Ta. Mn i » 9 δ - - , 

ὡς εις 007 vwyo, «vxOpxusirat τῆς αρετῆς, 
ηρσὶν ἄληπτον διετήρησεν ὃ καὶ αὐτῇ πείρα 
αθὀντες οἱ μοναχοὶ τὸ συνεῖναι τούτοις θεο- 
εἰσδεχβείσης, ὁ τῆς 


ἐπι- 


" ? , ψ 
εχριναν. Ασμένως ονν 
προεστὼς, ἐντυχὼν Moti χατὰ µόνας, 
ἠρώτα, τίς τε εἴη, x«i κατὰ ποίαν δὴ τὴν 

μοναχῶν παραγένοιτο. Mà 
φησι. βκρννόωενος, X 
ἁλοὺς, f τρέφει παῖδας Ὡπορηχὼς, τὸ χοσµι- 
ποβαλεῖν σχῆμα προείλου ; Δι οὐδὲν τούτων, 


, πρὸς τὰ τῶν 


ἵμασι χρεῦν, Ρόνω 


λώοα εἶπεν. ὢ πάτεο, ἀλλὰ παρὰ τὸ σχολάσαι 
οἰχείας 
χύσασθαι ἁμαοτίας. Πῶς δὲ καὶ, ἀνθυπέφι- 
μέγας, χαλῇ ; Καὶ γενναία, Θεόδωρος, εἶπεν, 
το ὀνομα. 'O 3ε, x«i μὴ ὑπολάμβανε, ἔφη, 

Θιόδωρε, ὅτι 
ια διαγωγή" ἀλλ εἰ βούλει τῷ ὀντι τὸν τῆς 
ῆς  Guyóv ὑπελβεῖν, 


σιων τῶν 


o» τοῦ χοπαικοῦ θορύθου, καὶ τὰς 


ἐχτὸς ᾖἔσται σοι πόνων d 
ἴσθι 
ἀδελφών, ou ταῖς ἐν τῇ 


TAG χοείαις 
μονῦ 
olo) τῶν φυτῶν xai λαχάνων ἐπιμιελούμενος, 

; τε μετακοαιδῆ Ἀειτουογῶν καὶ ἀμελλητὶ 

ν, ἀλλὰ δὴ καὶ ταῖς ἔξω ταύτης διακονούµενος, 

τε χοεία Χαλοίη πρὸς τὴν πὀλι ἀπιέναι, μὴ 


ian. Xix, 22. ὅΏαηπ. νι, 1 seqq. 


IV. Virili autem induta habitu, ut lateret eos 
qui eam persequerentur (sciebat enim fore, ut ipsa 
marito magnes esset cure, et eam non oessarel 
qurerere) accedit ad virorum cconobium, quod 
decem et octo milliaria distat Alexandria. Et cum 
esset extra vestibulum, rogabat ut intro admit- 
teretur, et esset ex numero eorum qui exerce: 
bantur. Illi autem dixerunt, se non prius eam 
6556 intromissuros, etsi vir ab eis existimaretur 
esse et non femina, nisi tota nocte illico maneret 
sub dio, et tolerantie experimentum sic preeberet 
fratribus. Illa autem libenter accepit, quod dictum 
fuerat; idque cum non ignoraret, quod nootu 
multe bestie ingrediebantur per looum desertum 
et admodum agrestem, sed etiam deduxit ad opus 
id quod imperatum fuerat : et sia. pernootavit, 
manens ante vestibulum. Quamobrem qui olim 
Danieli leoninam mansuefecit crudelitatem *, ipse 
quoque sciens ad quantam virtutis altitudinem eit 
sancta perventura, conservavit eam, ne a feris 
caperetur. Quod eum monachi ipsa didicissent 
experientia, judicarunt esse Deo gratum, ut cum 
eis versaretur. Ea ergo libenter admissa, preefectus 
monasterii eam seorsim allocutus, diligenter eam 
rogavit quisnam esset, etquanam decausa venisset 
ad monasterium. Num, inquit, fenore gravatus, 
aut factee caedis convictus, aut cum non haberes 
unde filios aleres, statuisti mundanum deponere 
habitum ? Propter nullum horum, o Pater, dixit 
Theodora, sed ut solus quietem agam a mundano 


D tumultu,et mea defleam peccata. Quomodo autem, 


subjunxit magnus prefectus, appellaris ? Dixit 
aulem illa generosa mulier : Est mihi nomen 
Theodorus. llle autem, Ne existimes, inquit, o 
frater Theodore, citra laborem tibi futuram eam 
que est hic conversationem : sed si velis 
revera subire jugum obedientie, scias te inser- 
vitarum (fratribus in omnibus quie sunt neces- 
saria, non solum in monasterio, ut qui sis 
curaturus plantas et olere, et ministraturus in 
aqua exportanda, et hortum irrigaturus, sed 


en d 


MENSIS SEPTEMBER. 


614 


foris etiam servilurus, et quando usus exegerit, À παραιτούµενος.. Οὐ μὴν ἔσται σοι ταῦτα πρόφασις 


ut eas in civitatem, minime recusaturus. Neque 
tamen hoc preetextu contemptui habebis labores 
exercitationis, sed oportet nihilosecius vacare 
jejunio et orationi, et de more psallere, vesper- 
tinamque et matutinam glorificationem quotidie 
peragere ; preterea autem nec horarum, que& 
vocantur, ullam pretermittere ; quin etiam in 
genibus flectendis laborare, et sic corpus affli- 
gere propter insidias eorum qui bellum gerunt. 
Atque beata quidem, cum hec omnia suis acce- 
pisset auribus, et ea esse putasset, tanquam 
aliquas anime delicias, cum magno et alacri 
animi studio se ea esse facturam est pollicita. 
Et sic admittitur in eumdem ordinem cum 
egregio illo choro monachorum. 

V. Quoniam autem ejus cum Deo pacta conven- 
ta futura erant vera, et a mendacio aliena, valere 
jubens omnem carnis prudentiam, se statim exuit 
ad certamina, nullam moram, neque pretextum 
ullum afterens, quo minus ministraret. Cum ergo 
octo annos quotidie perseveraret in irrigatione 
plantarum et olerum, que usum prebebant iis 
qui erant in monasterio, molendique et pinsendi 
frumentum etad panem preeparandi munus nihilo- 
secius exsequeretur, et coqueret olus quo se ale- 
bant qui corpus studebant mortificare, nunquam 
tamen abfuit a synaxi, quee peragebatur in ecclesia, 
sed in ea quoque pium suum ostendebat animum. 
Sed licet ita degeret, et vitam elegisset tam labo- 


riosam, precedentis delicti cogitatio non sinebat C 


eam omnino quiescere ; sed nocte, que sequeba- 
tur heec diurna ministeria, quando et somno et 
mediocri oportebat quiete frui, pectus pulsans, et 
animam movensadlacrymas : Condona mihi pec- 
catum, dicebat, Domine, quod perdidit decus mee 
continentie. Cum monachis autem aliquando de- 
fecisset oleum, jubetur ut accipiat camelos, et 
veniens in civitatem, eisafferat oleum, quosibierat 
opus. Cum autem jain iter esset ingressa, accidit 
ut preeter exspectationem maritum aspiceret, divina 
huic omnino opem ferente Providentia. Nam cum 
seipsum consolari non posset ejus maritus, ut qui 
esset a tali conjuge separatus, et ea de causa abs- 
que intermissione effunderet lacrymas, et nectem- 
porequidem posset extinguere animi egritudinem, 
petiit a Deo, qui noverat telum, quod ejus cor 
sauciabat, ut sibi manifestum fieret, an Theodora 
statuerit alium virum sequi. Hoc enim suspi- 
cabatur, et propterea major flamma cordis ale- 
batur. 


Vl. Qui contritis ergo medetur animis ad eum 
mittit angelum, qui ejus suspicionis depelleret 
molestiam : Si velis inquiens, venire in ejus con- 
spectum, fac ut mane surgas, et vadasrecta ad mar- 
tyrium Petri apostoli, et attendas vultum ejus 
qui tibi primo est occursurus, et te contemplatu- 


rus. Sie enim flet, ut nequaquam frustreris eo 


B 


D 


πρὸς τοὺς ἀσκητιχοὺς πόνους ὀλιγωρεῖν, ἀλλὰ καὶ 
οὕτω μᾶλλον ἀπαραλείπτως νηστεία δεῖ σε προσ- 
ανέχειν καὶ προσευχῆ, ψάλλαντα συνήθως xai τὴν 


ἑσπερινὴν ὀὁσημέραι καὶ ὀρθριὴν  δοξολογίαν 
ἐπιτελεῖν πρὸς δὲ καὶ τῶν καλουµένων ὁρῶν 
μηδεμίαν παραλιμπώνιν, προσπονεῖσθαι δὶ καὶ 


γονάτων κλίσει, x«l οὕτω τρύχειν τὸ σῶμα διὰ 
τὰς ἐκεῖθεν τῶν πολεμούντων ἐπιθουλάς Ἡ µα- 
καρία μὶν οὖν, ταυτὶ πάντα ἐνθεῖσα ταῖς ἀκοαῖς, 
καὶ ὥσπερ τι ψυχῆς εἶναι λογισαμένη ἐντρύφημα, 
μετὰ πολλῆς αὐτὰ τῆς προθυμίας ἐπηγγείλατο 
πράττειν, x«i οὕτως ὁμοτελὺς τῷ καλῷ ἐκείνῳ τῶν 
μοναχῶν χορῷ γίνεται. 


E'. Ἐπε δὲ αἱ πρὸς Θεὸν αὐτῆς συνθῆχαι τὸ 
ἄψευδὲς ἕξειν ἔμε)λον, πᾶσι τοῖς τῆς σαρχὸς φρο- 
νήµασι Χχαίρειν εὐθὺς ἀπεδύσατο πρὸς 
τοὺς πόνους, μηδένα ὄχνον μηδὲ πρόφασιν εἷς δια- 
χονίαν προθαλλομένη. Εἰσιν oUx ὀχτὼ τῇ τε τῶν 
φυτῶν ἀρδείᾳ καὶ τῶν λαχάνων X τοῖς iv τῇ μονῇ 
τὴν χρείαν παρεῖχεν, ὅσαι ἡμέραι προσκαρτερούσα΄᾿ 
τοῦ τε ἀλύθει τὸν σῖτον καὶ τρυγᾶν τὸ ἀλούμενον, 
καὶ εἰς ἄρτους παρασκευάδειν, οὐχ ὑστιρίξουσα, 
ἔψουσά τε τὸ λάχανον ὦ καὶ ἀπέτρεφον ἑαυτοὺς οἱ 
νεκροῦν τὸ σῶμα σπουδάξοντες, οὐδε τῆς ἐν έκκλη- 
día τελουµένης συνάξεως ἀπελίφθη ποτε, ἀλλὰ καὶ 
μᾶλλον ἐν ταύτῃ τῆς ψυχῆς ἐνέφαινε τὸ φιλόθεο». 
᾽Αλλὰ χαὶ οὕτως ἔχουσαν ἀγωγῆς, x«l βίον ἄγαν 
ἐπίπονον ἡἑλομένην, ὁ τοῦ προλαθόντος σφάλματος 
λογισμὸς οὐκ ἀνῆχεν ὅλως αὐτὴν ἠρεμεῖν, ἀλλὰ ταῖς 
πανηµέροις ταύταις διαχονίαις τῆς νυκτὸς ἐπιού- 
σης, ὅτε x«i Ünvou x«i µετρίας ἔδει μεταλαχεῖν 
ἀναπαύσεως, πλήττουσα τὸ στήθος, καὶ tiv ψυχὲν 
χινοῦσα πρὸς δάκρυα, Συγχώρησὀν pot τὸν ἅμαρ- 
τίαν, Days, Κύριε $ τὸ εὔσχομον τῆς ἐμῆς ἀπώ- 
lect σωφροσύνης. ᾿Ελαίου δέ ποτε τοὺς μοναχοὺς 
ἐπιλιπόντος, ἐπιτρέπεται αὐτὴ τὰς χαμήλους λαθεῖν, 
ig! ὦ πρὸς τὴν πόλιν ἀφικομένη τὸ εἰς χρείαν 
µεταχομίσειν αὐτοῖς ἔλαιον.. Ὡς οὖν εἴχετο τῆς 
ὁδοιπορίας, εἰς θέαν ἀδοχήτως τοῦ ἀνδρὸς περι- 
πίπτει, τῆς θείας εἰς τοῦτο πάντως συναραµίένης 
προνοίας. Παρηγορεῖν γὰρ ἑαυτὸν οὐχ οἷός τε dv 
ὁ ταύτης ἀνὴρ τοιαύτης συξύγου διατμηθεὶς, ἅπαυ - 
στὀν τε τὸ ἐπὶ ταύτῃ στα)άζον δώχκρνον' xoi μηδὲ 
τῷ χρόνῳ δυνάµενος σθέσαι τὴν ἀθυμίαν, τὸν εἰδότα 
οἷον αὐτῷ τὸ βέλος ἐτίτρωσχε τὴν καρδίαν ὕτει τὸν 
Θεὸν φανερὸν αὐτῷ Ὑενέσθαι, εἰ Θεοδώρα προσεί- 
λετο ἀνδρὶ ἑτέρῳ ἀκολουθεῖν' τοῦτο γὰρ αὐτῷ καὶ 
ὑπονοούμενον ἦν», καὶ διὰ τοῦτο µείδων ὁ τῆς καρδίας 
ἐτρέφετο φλόδ. 

'O τοίνυν ἰώμενός τὰς συντετριµµίνας ψυχὰς 
ἄγγελον αὐτῷ ἐπιπέμπει τὸ λυπηρὸν τῆς ὑπονοίας 
διασκεδάζοντα. Εἰ βούλοιτο δὲ, φησὶ, xci εἰς ὄψιν 
αὐτῇ προσελθεῖν, ὀρθριώτερον ἀναστῆναι καὶ εὐθὺ 
βαλέσαι τοῦ μαρτυρίου Πέτρου τοῦ ἀποστόλον, 
προσέχειν τε τῇ ὀψει τοῦ πρὠτου αὐτῷ συναντύσον- 
τος καὶ προσαγορεύσοντος Οὕτω γὰρ, simt», οὐκ 


εἰποῦσα, 


675 


ἀποτεύξῃ τοῦ ἕζητουμένου. 
χατὰ τὰ ἐπηγγελμένα ποιεῖ, καὶ συνίασιν ἀλλήλοις 
ἀντιπρόσωπον καὶ κατ ὀφθαλμούς )Αλλὰ πόθεν 
ἂν ἐχείνῳ συμθαλεῖν τὴν ὁμοζυγον εἶναι, ἄνδρα τὸ 
φαινόµενον καθορῶντι, καὶ κατ ἄνδρας ενδεδυµέ- 
yov, xai ἄλλως ἐσθῆτος οὔσης μοναχιχῆς, nón δὲ 
καὶ τῆς ὥρας ὑπομαρανθείσης αὐτῇ τῦ ἀμέτρῳ 
καχοπαθτίᾳ καὶ τῷ τραχεῖ τῆς ἀσκήσεως ; Εκείνη 
µέντοι τῷ µόνον αὐτὸν ἰδεῖν x«i τὴν ὄψιν αὐτῷ 
μηνύσαι τίς ὁ βλεπόμενος (ἔσωξε γὰρ ὁ χαρακτὴρ 
ἐκείνου ἀτρέστατα τὰ Ὑνωρίσματα), ἀνάμνησιν εὐθὺς 
ἑλάμόανε τοῦ εἰς αὐτὸν φίλτρου xai ἁμαρτήματος, 
καὶ Oi pot | ἄνερ  ἀναχκλαύσασα εἶπεν, εἰς οἷους 
πόνους ἐχδέδωκα θεραπιείαν μηχανωμένη 
τοῦ πρὸς σὶ σφάλματος, καὶ Φάκρυσιν ἐκεῖνο πολλοῖς 
ἀναλεῖψαι σπουδάκουσα. Καὶ δὴ xai πλησίον αὐτοῦ 
γενοµένη, Χαῖρε τι αὈτῷ προσφωνήσασα, τὸ τάχος 
ἀντιπαρήρχετο. Ὁ δὲ τῇ ὁμοίᾳ piv καὶ αὐτὸς ἀντι- 
προσαγορεύει φωνῆ. Παρῆλθε δὲ τῶν ῥυύώτων αὐτῷ 
πρὸς τοῦ ἀγγέλου χαθάπερ ἐπιλαθόμενος, ὡς τῷ µεταθο- 
Àj τε τοῦ σχήματος xai τῷ ἀνομοίῳ τῆς ὄψεως τὸ παρά- 
παν ἀπατοθείς. 


ἑμαυτὺν 


Z'. ΙΙολλῇ οὖν τῇ ἀθυμίᾳ βαλλόμενος οἷα δια- 
ψευθεὶς τὴν ἐπαγγελίαν, "Ivarí µε, δέσποτα, παριδὼν, 
ἔλεγε, μὴ εἰς τέλος τὰ ἐπηγγελμένα προήγαγες ; 
'AX)' αὖθις ὁ φανεὶς αὐτῷ παραστὰς, Οὐκ Ἠπατησαι, 
εἶπεν. Ὁ τῷ προτεραία γὰρ συναντήσας σοι μοναχὸς 
καὶ Χαρ σοι προσειπὠν, αὐτὸς ὧν, ἐκεῖνος αὐτὸς, 
ὧσοι σπουδαίως ἐπιζητεῖται Ὑυνύ. Καὶ οὕτω μὲν 
αὐτῷ τὰ τῆς ὑπονοίας ἐλύετο, τὸ μὴ ἑτέρῳ ταύτην 


VITA S8. THEODORJÉ ALEXANDRIN.E, 


΄Ἠχουσεν ἐκεῖνος, x«i À quod queris, Audivit ille, et fecit sicut jussus fue- 


674 


rat. Et conveniunt adversis frontibus, et se invi- 
cem aspicientes ; sed undenam posset ille conji- 
cere cam esse suam conjugem, cum id quod ei 
apparebat videret esse virum, et virili veste indu- 
tum, maxime cum vesus essel monaslica, et jam 
ei emarcuisset species immodica afllictione et as- 
peritateexercitationis? lllaautem cum eum solum vi- 
disset, et ei iudicaret vultus, quisnam esset qui vi- 
debatur (servabat enim illius figura indicia im- 
mutabilia), recordata est protinus sui in eum amo- 
ris et peccati, et, Hei mihi, o marite, flens et humili 
voce dixit, ad quantos me labores tradidi, duin 
mei in te delicti quero medicinam, et studeo mul- 
üs illud delere lacrymis! Et cum ei fuisset propius, 
et ei, Salve, dixisset quam primum praeteriit. lile 
autem eam quoque simili voce resalutavit. Preete- 
rit autem veluti oblitus eorum que ei dixerat 
angelus, ut quifigure mutatione et vultus dissimi- 
litudine fuisset omnino deceptus. 


Vil. Multa itaque afflictus animi egritudine, ut 
qui frustratus fuisset promissione : Cur me, Domine, 
despiciens, dicebat, non deduxisl ad finem ea que 
promissa fuerant? Sed rursus accedens is, qui ei 
apparueralt : Non fuisti deceptus, dixit. Nam qui 
tibi pridie occurrit monachus, et dixit tibi, Salve, is 
ipse erat illa tua conjux, quaa testudiose queritur. 
Et sic quidem soluta ei fuit suspicio, quod ea ad 


ἀνδρὶ προσελθεῖν ὅπερ v» τῶν μοναχικών ἀμφίων c alterum virum non accessisset : quod quidem si- 


ἐδήλον περιθολύ.  "Epsv& Ód' οὖν οὕτω περιαλγῶν, 
καὶ τῇ τῆς ὁμοξύγου στερήσει διακαιοµενος. Ἡ δὲ 
µακαρία Θιοδώρα, τὸ πρὸς Κύριον φιλάνθρωπον 
πλέον ἐξάπτουσα, ἅτε καὶ τῆς αὐτου γλυκύτητος ἤδη 
γευσαµένη, xai µείδοσιν ἀγῶσιν εαντὴν ἐμθαλεῖν 
προθυμος ἦν, χαὶ ἅπαξ, τῆς ημέρας ἐσθίειν τὸ σῶμα 
ἐπαιδαγώγει ' ἔπειτα τοῖς πόνοις προσθεῖσα xarà 
δύο, τὰ σιτίἰα παρεῖχε, xai οὕτω κατολίγον τοῖς 
ἐπιπονωτέροις προσθαίνουσα, 
ἐγκρατείας ἐλθοῦσα κινεῖ πρὸς ἰχεσίαν τοὺς συν- 
ασκουµένους αὐτῷ µμοναχοὺς, ἐπιτροπὴὲν τοῦ προ- 
εστῶτος λαθεῖν, ἀρχεῖσθαι dv εθδομάδος προσαγωγῆ 
τῆς τροφῦς. ᾽Αλλὰ x«i τούτου κατὰ γνώμην τυχοῦσα 
πρὸς ἑτέραν ἀπεῖδε δέησιν, τλιχίνοις ἐνδύμασιν 


καὶ εἰς έξιν ἄχρας 


gniticabat amictus monasticarum vestium. llle ta- 
men deinceps manebat dolore affectus et cruciatus 
propter privationem conjugis. Beata autem Theo- 
dora amore Doinini magis accensa, ut que» jam 
guslarat ejus suavilatem, et parata erat seipsam 
in majora conjicere certamina, et semel in die co- 
medens, corpus castigabat; deinde adjiciens labo- 
ribus, secundo quoque die cibum sumebat ; et sic 
paulatim aggrediens magis laboriosa, cum perve- 
nisset ad habitum summee abstinentie, monet mo- 
nachos, qui cum ea exercebantur, ut a prefecto 
peterent ei permitti, ut cibum semel tantum sume- 
ret in hebdomada. Sed cum id quoque esset, ut 
volebat, consecuta, ad alteram aspexit petitionem, 


ἐπιτρίψαι τὸ σῶμα, ὥσπερ ἁμυνομένη τὴν πλήξασαν D nempe ut corpuscontereret cilicio, veluti ulciscens 


&dovüv. Ούπω Ὑγὰρ οὐδὲ μετὰ τοσούτους ἀγῶνας 
λύθην ἠδύνατο τῆς πληγῆς ἐκείνος λαθεῖν, ἀλλ 
ἔμεινεν ἀεὶ τῇ προσθήκη τῶν ἐπιπόνων, τὸν βεθληκότα 
βάλλουσα, xai πολλῷ μείζονα τὴν αἰσχύνον ἧς αὐτὴ 
πέπον»εν ἐχείνῳ περιτιθεῖσα, γυνὺ τὸν καὶ πολλοὺς νική- 
σαντα τῶν ἀνδ pov χαὶ σάρκα φοροῦσα τὸν ἀσώματον 


τροπουµένχ. 


Η. Ἵνα δὲ καὶ ὁ πολὺς ἐν Oti Θεὸς δοξασθῆ, 
x«i ἡ ἐκενηος ἀξιοθαύμαστος Ὑἀγωγὴ γνώριµος 
χαταστῇῷ, θαυματουργεῖταί τι Ὥτοιοῦτον λόγου καὶ 
μνήμης ἄξιον. Λίμνη τῆς μονῆς ὑπῦρχε ἐγγύς * 
ταύτῃ κροχόδειλος ἐμφιλοχωρῶν, ᾧ ἂν ἐντύχοι τῷ 


eam, que ipsam sauciarat, voluptatem. Nondum 
enim nec post tam multa quidem certamina pote- 
rat eam capereoblivioillius plage, sed semper per- 
gebat, adjiciendo labores, ferire eum qui percusse- 
rat,et ei majorem inurere ignominiam ea quam 
passa fuerat, feinina eum qui multos viros vicerat, 
et carnem gestans, eum fundens ac profligans, qui 
erat incorporeus. 

Vill. Ut autem  glorificaretur Deus, qui est 
magnus et copiosus in misericordia, et cogno- 
sceretur illius vita admirabilis, tit tale miraculum, 
dignum quod seribatur et mandetur memorie. 
Erat quidam lacus prope monasterium. la eo 


671 


MENSIS SEPTEMBERAR. 


614 


foris etiam servilurus, et quando usus exegerit, À παραιτούµενος. Οὐ μὴν ἔσται σοι ταῦτα πρόφασις 


ut eas in civitatem, minime recusaturus. Neque 
tamen hoc pretextu contemptui habebis labores 
exercitationis, sed oportet nihilosecius vacare 
jejunio et orationi, et de more psallere, vesper- 
tinamque et matutinam glorificationem quotidie 
peragere ; preterea autem nec horarum, quae 
vocantur, ullam praetermittere ; quin etiam in 
genibus flectendis laborare, et sic corpus affli- 
gere propter insidias eorum qui bellum gerunt. 
Atque beata quidem, cum hec omnia suis acce- 
pisset auribus, et ea esse putasset, tanquam 
aliquas anims delicias, cum magno et alacri 
animi studio se ea esse facturam est pollicita. 
Et sic admittitur in eumdem ordinem cum 
egregio illo choro monachorum. 

V. Quoniam autem ejus cum Deo pacta conven- 
ta futura erant vera, et a mendacio aliena, valere 
jubens omnem carnis prudentiam, se statim exuit 
ad certamina, nullam moram, neque pretextum 
ullum afterens, quo minus ministraret. Cum ergo 
octo annos quotidie perseveraret in irrigatione 
plantarum et olerum, que usum pre&bebant iis 
qui erant in monasterio, molendique et pinsendi 
frumentum etad panem preparandi munus nihilo- 
secius exsequeretur, et coqueret olus quo se ale- 
bant qui corpus studebant mortificare, nunquam 
tamen abfuit a synaxi, quee peragebaturin ecclesia, 
sed in ea quoque pium suum ostendebat animum. 
Sed licet ita degeret, et vitam elegisset tam labo- 


B 


πρὸς τοὺς ἀσκητικοὺς πόνους ὁλιγωρεῖν, ἀλλὰ καὶ 
οὕτω μᾶλλον ἀπαραλείπτως νηστεία δεῖ σε προσ- 
ανέχειν xal προσευχῆ, ψάλλαντα συνήθως καὶ τὴν 


ἑσπερινὴν ὀσημέραι καὶ ὀρθρινὸν δοξολογίαν 
ἐπιτελεῖν' πρὸς δὲ καὶ τῶν καλουµέων ὡρῶν 
µηδεµίαν παραλιμπάνειν, προσπονεῖσθαι δὶ καὶ 


γονάτων κλίσει, xal οὕτω τρύχειν τὸ σῶμα διὰ 
τὰς ἐκεῖθεν τῶν πολεμούντων ἐπιθουλάς. Ἡ µα- 
καρία piv οὖν, ταυτὶ πάντα ἐνθεῖσα ταῖς ἀκοαῖς, 
καὶ ὥσπερ τι ψυχῆς εἶναι λογισαμένη ἐντρύφημα, 
μετὰ πολλῆς αὐτὰ τῆς προθυµίας ἐπηγγείλατο 
πράττειν, x«i οὕτως ὁμοτελὴς τῷ καλῷ ἐκείνῳω τῶν 
μοναχῶν χορῷ γίνεται. 


E'. ᾿ἘΕπεὶ dt αἱ πρὸς Θιὸν αὐτῆς συνθῆχαι τὸ 
ἄψευδὲς ἕξειν ἔμε)λον, πᾶσι τοῖς τῆς σαρχὸς φρο- 
νήµασι χαίρει κεἰποῦσα, εὐθὺς ἀπεδύσατο πρὸς 
τοὺς πόνους, µηδένα Óxvov μηδὲ πρόφασιν εἰς δια- 
κονίαν προθαλλομένη. Εἰσιν οὗκ ὀκτὼ τῷ τε τῶν 
φυτῶν ἀρδεία καὶ τῶν λαχάνων ἅ τοῖς iv τῇ μονῇ 
τὴν χρείαν παρεῖχε, ὅσαι ἡμέραι προσκαρτερούσα᾿ 
τοῦ τε ἀλήθειν τὸν σῖτον xal τρυγᾶᾷν τὸ ἀλούμενον, 
καὶ εἰς ἄρτους παρασκευάσειν, οὐχ ὑστιρίξουσα, 
ἔψουσά τε τὸ λάχανον ὦ καὶ ἀπέτρεφον ἑαυτοὺς οἱ 
νεκροῦν τὸ σῶμα σπουδάζοντες, οὖδε τῆς ἐν ἔκκλη- 
σία τελουµένης συνάξεως ἀπελείφθη mors, ἀλλὰ καὶ 
μᾶλλον ἐν ταύτῃ τῆς ψυχῆῦς ἐνέφαινε τὸ φιλόθεο». 
᾽Αλλὰ χαὶ οὕτως ἔχουσαν ἀγωγῆς, καὶ βίον ἄγαν 


riosam, precedentis delicti cogitatio non sinebat  ἐπίπονον ἑλομένην, ὁ τοῦ προλαθόντος σφάλματος 


eam omnino quiescere ; sed nocte, que sequeba- 
tur hec diurna ministeria, quando et somno et 
mediocri oportebat quiete frui, pectus pulsans, et 
animam movensad]lacrymas : Condona mihi pec- 
catum, dicebat, Domine, quod perdidit decus mes 
continentie. Cum monachis autem aliquando de- 
fecisset oleum, jubetur ut accipiat camelos, et 
veniens in civitatem, eisafferat oleum, quosibi erat 
opus. Cum autem jain iter esset ingressa, accidit 
ut preter exspectationem maritum aspiceret, divina 
huic omnino opem ferente Providentia. Nam cum 
seipsum consolari non posset ejus maritus, ut qui 
esset a tali conjuge separatus, et ea de causa abs- 
que intermissione effunderet lacrymas, et nectem- 
porequidem posset extinguereanimi eegritudinem, 
petita Deo, qui noverat telum, quod ejus cor 
sauciabat, ut sibi manifestum fleret, an Theodora 
statuerit alium virum sequi. Hoc enim suspi- 
cabatur, et propterea major flamma cordis ale- 
batur. 


Vl. Qui contritis ergo medetur animis ad eum 
mittit angelum, qui ejus suspicionis depelleret 
molestiam : Si velis inquiens, venire in ejus con- 
spectum, fac ut mane surgas, et vadasrecta ad mar- 
tyrium Petri apostoli, et attendas vultum ejus 
qui tibi primo est occursurus, et te contemplatu- 
rus. Sic enim flet, ut nequaquam frustreris eo 


D 


λογισμὸς οὐκ ἀνῆχεν ὅλως αὐτὴν ἀρεμεῖν, ἀλλὰ ταῖς 
πανηµέροις ταύταις διακονίαις τῆς νυχτὸς ἐπιού- 
σης, ὅτε x«i ύπνου καὶ µετρίας ἔδει μεταλαχεῖν 
ἀναπαύσεως, πλήττουσα τὸ στῆθος, x«l τὸν ψυχὴν 
χινοῦσα πρὸς δάκρυα, Συγχώρησὀν pot τὸν ἅμαρ- 
τίαν, ἔλεγε, Κύριε, ἤ τὸ εὔσχομον τῆς ἐμῆς ἁπώ- 
λεσε σωφροσύνης. ᾿Ελαίον δέ ποτε τοὺς μοναχοὺς 
ἐπιλιπόντος, ἐπιτρέπεται αὐτὴ τὰς χαµήλους λαθεῖν, 
ép! à πρὸς τὴν πόλιν ἀφικομένη τὸ εἰς χρείαν 
μεταχομίσειν αὐτοῖς «tov. Ὡς οὖν εἴχετο τῆς 
ὁδοιπορίας, εἰς θέαν ἀδοκήτως τοῦ ἀνδρὸς xspt- 
πίπτει, τῆς θείας εἰς τοῦτο πάντως συναραμένος 
προνοίας. Παρηγορεῖν γὰρ ἑαυτὸν οὐχ οἷός τε ὤν 
ὁ ταύτης ἀνὴρ τοιαύτης συζύγου διατμηθεὶς, ἅπαν - 
στὀν τε τὸ ἐπὶ ταύτῃ σταλάζον δάχρυον' xci μηδὲ 
τῷ χρόνῳ δυνάµενος σθέσαι τὴν ἀθυμίαν, τὸν εἰδότα 
olov αὐτῷ τὸ Βέλος ἐτέτρωσχε τὴν χαρδίαν ἥτει τὸν 
Θιεὸν φανερὸν αὐτῷ γενέσθαι, εἰ Θεοδώρα προσεί- 
λετο ἀνδρὶ ἑτέρῳ ἀκολουθεῖν τοῦτο γὰρ αὐτῷ καὶ 
ὑπονοούμενον ἦν, καὶ διὰ τοῦτο µείδων ἡ τῆς καρδίας 
ἐτρέφετο φλὀξ. 

'O τοίνυν ἰώμενός τὰς συντετριµµένας ψυχὰς 
ἄγγελον αὐτῷ ἐπιπέμπει τὸ λυπηρὸν τῆς ὑπονοίας 
διασκεδάζοντα. Εἰ βούλοιτο δὲ, φησὶ, καὶ εἰς ὄψιν 
αὐτῇ προσελθεῖν, ὀρθριώτερον ἀναστῆναι xai — £000 
βαδίσαι τοῦ μαρτυρίου Πέτρου τοῦ ἀποστόλον, 
προσέχεω τε τῇ ὄψει τοῦ πρώτου αὐτῷ συναντήσον- 
τος καὶ προσαγορεύσοντος Οὕτω γὰρ, εἶπεν, οὖκ 


078 


ἀποτεύξη τοῦ Unroupévov. 
χατὰ τὰ ἐπογγελμένα motui, xal συνίασιν ἀλλύλοις 
ἀντιπρόσωπον καὶ xat' ὀφθαλμούς ᾽Αλλὰ πὀόθεν 
ἂν ἐκείνῳ συμθαλεῖν τὴν ὁμοζυγον εἶναι, ἄνδρα τὸ 
φαινόμενον αχκαθορῶντι, x«i x«r' ἄνδρας ἰνδιδυμί- 
νον, χαὶ ἄλλως ἐσθῦτος οὔσης μοναχιχκῆς, nón δὲ 
καὶ τῆς Opa, ὑπομαρανθείσης αὐτῇ τῇ ἀμέτρῳ 
καχοπαθιίᾳ καὶ τῷ τραχεῖ TÀQ ἀσκήσεως ; Εκείνη 
µέντοι τῷ µόνον αὐτὸν idsiv, καὶ τὴν ὀόψω αὐτῇ 
μηνύσαι τίς ὁ βλεπόμενος (ἔσωξδε γὰρ 0 χαρακτὴρ 
ἐχείνου ἀτρέστατα τὰ Ὑνωρίσματα), ἀνάμνησιν εὐθὺς 
ἐλάμθανε τοῦ εἰς αὐτὸν φίλτρου καὶ ἁμαρτήματος, 
καὶ Oi pot | ἄνερ  ἀναχλαύσασα εἶπεν, εἰς oioug 
πόνους ἐχδέδωκα ἐμαυτὴν θεραπείαν μηχανωμένο 
τοῦ πρὸς σὲ σφάλματος, x«i Φδάχρυσιν ἐκεῖνο πολλοῖς 
ἀναλεῖψαι σπουδάκουσα. Καὶ δὺ xai πλοσίον αὐτοῦ 
γενοµένο, Xaips τε αὐτῷ προσφωνόσασα, τὸ τάχος 
ἀντιπαρήρχετο. Ὁ dà τῇ ὁμοίᾳ μὲν xai αὐτὸς ἀντι- 
προσαγορεύει φωνῦ. Παρῆλθε δὲ τῶν ῥηθίντων αὐτῷ 
πρὸς τοῦ ἀγγέλον καθάπερ ἐπιλαθόμενος, ὡς τῇ µεταθο- 
λῆ τε τοῦ σχήματος x«i τῷ ἀνομοίῳ rà ὄψεως τὸ παρά- 
παν ἀπατοθείς. 


7. ΙΙολλῇ οὖν τῇ ἀθυμίᾳ βαλλόμενος ola δια- 
ψευθεὶς τὸν ἐπαγγελίαν, Ἴνατί µε, δέσποτα, παριδὼν, 
ἔλεγε, μὴ εἰς τέλος τὰ ἐπη/γελμένα προήγαγες ; 
'AX)' αὖθις ὁ φανεὶς αὐτῷ παραστὰς, Οὐκ ἠπάτησαι, 
εἶπεν. Ὁ τῇ προτεραία γὰρ συναντήσας σοι μοναχὸς 
καὶ Xaipé σοι προσειπὠν, αὐτὸς Qv, ἐκεῖνος αὐτὸς, 
ὧσοι σπουδαίως ἐπιζητεῖται Ὑυνό. Καὶ οὕτω μὲν 
αὐτῷ τὰ τῆς ὑπονοίας ἐλύετο, τὸ qu ἑτέρῳ ταύτην 
ἀνδρὶ προσελθεῖν ὅπερ ἤ τῶν μοναχικῶν ἀμφίων c 
ἐδήλον περιθολἠ. "Εμενε d' οὖν οὕτω περιαλγῶν, 
καὶ τῷ τῆς ὁμοξύγου στερήσει διακαιοµενος. Ἡ δὲ 
µαχαρία Θιοδώρα, τὸ πρὸς Κύριον φιλάνθρωπον 
πλέον ἐξάπτουσα, ἅτε καὶ τῆς αὐτου γλυκύτητος ἤδη 
γευσαµένο, xai µείζοσιν ἀγῶσιν εαυτὺν ἐμθαλεῖν 
πρὀθυµος 9», χαὶ ἄπαξ, τῆς ημέρας ἐσθίειν τὸ σῶμα 
ἐπαιδαγώγει : ἔπειτα τοῖς πὀνοις προσθεῖσα κατὰ 
δύο, τὰ σιτία παρεῖχε, καὶ οὕτω κατολίγον τοῖς 
ἐπιπονωτέροις προσθαίνουσα, καὶ εἰς übt ἆκρας 
ἐγχρατείας ἐλθοῦσα πρὸς ἰχεσίαν τοὺς συν. 
ασκουµένους αὐτῷ µμοναχοὺς, ἐπιτροπὴν τοῦ προ- 
εστῶτος λαθεῖν, ἀρκεῖσθαι δι ἐθδομάδος προσαγωγῷ 
τῆς τροφῆς. ᾽Αλλὰ x«i τούτου κατὰ γνώμην τυχοῦσα 
πρὸς ἑτέραν απεῖδε δέησιν, τλιχίνοις ἐνδύμασιν 
ἐπιτρίψαι τὸ σῶμα, ὥσπερ ἁἀμυνομένη τὴν πλήξασαν D 
Ὀδονήν. Οὕπω yàp οὐδε μετὰ τοσούτους ἀγῶνας 
λήθην ἠδύνατο τῆς πληγῆς ἐκείνος λαθεῖν, ἀλλ 
ἔμεινεν ἀεὶ τῇ προσθήκη τῶν ἐπιπόνων, τὸν βεθληκότα 
βάλλουσα, x«i πολλῷ µείκονα τὺν αἰσχύνην ἧς αὐτὺ 
πέπον»εν ἐκείνῳ περιτιθεῖσα, γυνὴ τὸν καὶ πολλοὺς νική- 
σαντα τῶν ἀνδρῶν και σάρκα φορούσα τὸν ἄσωματον 


τροπουµένη. 


χινεῖ 


Η.. Ἵνα δὲ καὶ ὁ πολὺς ἐν ἐλέει θεὸς δοξασθῇ, 
κα 1$ ἐχείνης ἀξιοθαύμαστος ἀγωγὴ Ὑνώριμος 
χαταστῆ, θαυματουργεῖταί τι τοιοῦτον λόγου καὶ 
µνήµος ἄξιον. Λίμνη τῆς μονῆς ὑπῦρχιεν ἐγγύς * 
ταύτῃ κροχόδειλος ἐμφιλοχωρῶν, ᾧ ἂν ἐντύχοι τῇ 


ΥΠΑ 8. ΤΗΕΟΡΟΒΑ ΑΙΕΧΑΝΡΗΙΝΕΕ, 
Ἠχουσεν ἐκεῖνος, xoci Α quod queris. Audivit ille, et fecit sicut jussus fue- 


674 


rat. Et conveniunt adversis frontibus, et se invi- 
cem aspicientes ; sed undenam posset ille conji- 
cere cam esse suam conjugem, cum id quod ei 
apparebat videret esse virum, et virili veste indu- 
tum, inaxime cum vesus essel monastica, et jam 
ei emarcuissel species immodica afflictione et as- 
peritate exercitationis? llla autem cum eum solum vi- 
disset, et ei iudicaret vultus, quisnam esset qui vi- 
debatur (servabat enim illius figura indicia im- 
mutabilia), recordata est protinus sui in eum amo- 
ris et peccati, et, Hei mibi, o marite, flens et humili 
voce dixit, ad quantos ime labores tradidi, duin 
mei in te delicti quero medicinam, et studeo mul- 
tis illud delere lacrymis | Et cum ei fuisset propius, 
et ei, Salve, dixisset quam primum preeteriit. llle 
autem eam quoque simili voce resalutavit. Preete- 
rit autem veluti oblitus eorum que ei dixerat 
angelus, ut qui figure mutatione et vultus dissimi- 
litudine fuisset omnino deceptus. 


Vil. Multa itaque afflictus animi egritudine, ut 
qui frustratus fuisset promissione : Cur me, Domine, 
despiciens, dicebat, non deduxisu ad finein ea qu&e 
promissa fuerant? Sed rursus accedens is, qui ei 
apparuerat : Non fuisti deceptus, dixit. Nam qui 
tibi pridie occurrit monachus, et dixit tibi, Salve, is 
ipse erat illa tua conjux, quea testudiose queritur. 
Et sic quidem soluta ei fuit suspicio, quod ea ad 
alterum virum non accessisset : quod quidem si- 
gniticabat amictus monasUcaruim vestium. llle ta- 
men deinceps manebat dolore affectus et cruciatus 
propter privauonem conjugis. Beata autem Theo- 
dora amore Doinini magis accensa, ut que jam 
gustarat ejus suavitatem, et parata erat seipsam 
in majora conjicere certamina, et semel in die co- 
medens, corpus castigabat; deinde adjiciens labo- 
ribus, secundo quoque die cibum sumebat ; et sic 
paulatim aggrediens magis laboriosa, cum perve- 
nisset ad habitum summee abstinentia, monet mo- 
nachos, qui cum ea exercebantur, ut & prefecto 
peterent ei perinitti, ut cibum semel tantum sume- 
ret in hebdomada. Sed cum id quoque esset, ut 
volebat, consecuta, ad alteram aspexit petitionem, 
nempe ut corpus contereret cilicio, veluti ulciscens 
eam, que ipsam sauciarat, voluptatem. Nondum 
enim nec post tam multa quidem certamina pote- 
rat eam capereoblivioillius plages, sed semper per- 
gebat, adjiciendo labores, ferire eum qui percusse- 
rat,et ei majorem inurere ignominiam ea quam 
passa fuerat, feinina eum qui multos viros vicerat, 
et carnem gestans, eum fundens ac profligans, qui 
erat incorporeus. 

Viii. Ut autem  glorificaretur Deus, qui est 
magnus et copiosus in misericordia, et cogno- 
sceretur illius vita admirabilis, tit tale miraculum, 
dignum quod seribatur et mandetur memorie. 
Erat quidam lacus prope monasterium. ln eo 


976 . 


MENSIS SEPTEMBER. 


es 


habitans crocodilus, in quemeunque incidisset À λίμνη παραθάλλοντι ἀνθρώπῳ ὃ xrívs, μιχκρῷ 


hominem vel bestiam, seu parvam seu magnam, 
eam protinus exedebat. lis itaque, qui in ea 
regione habitabant, erat malum adeo terribile, 
ut ipse prefectus civitatis (erat autem hic ille 
Gregorius, quem quse  precessit significavit 
oratio) in eo loco statuerit milites ad arcendos 
eos qui illac transibant. Cum ergo  scivisset 
prefectus monasterii, qualisesset vita Theodorte,et 
quod prope conferri posset cum ipsis angelis, 
et quod non esset expers divinse gratie, eam 
accersivit et ei dixit : Fili, Theodore, tolle urnam, 
et propera nobis aquam afferre ex hoc lacu. llla 
autem ex apostolico precepto sciens esse paren- 
dum iis qui presunt, implevit quod jussa fuerat. 


Et multis jubentibus illam eloco excedere, si non p 


mortem cuperet apertissime, illa tamen freta fide 
in Deum, et peragens opus obedientie, que novit 
vitam conciliare, non mortem, cum effugisset 
omnes qui arcebant, accedit ad locum : et (o 
admirabilia tua opera, o Domine *) conspecta 
fuit vehi a bellua ; et cum aquam hausisset, 
et implesset vas quod erat in manibus, vecta 
rursus ad illa bellua terre redditur. Et :-ic illa 
quidem in terra conservatur illesa ; bellua autem, 
cum sancta ipsam increpasset, luit poenas 
eorum qus& ad hoc usque tempus admiserat, 
et eo in looo statim cernitur mortua. Evadit 
ergo res aliis quoque manifesta, utpote quod 
qui percepissenl oculis, eam multorum auribus 
tradere voluerint 
egerunt gratias. 
IX. Erat autem hic quoque invidia factura, 
que ei conveniunt, et ejus sunt propria. 
Quidam enim ex monachis (nemo est enim, 
qui non appetatur inimici insidiis) invidentie 
stimulis icti, quod viderent beatam venire ad 
summum virtuüs, insciente prefecto, eam mit- 
tunt ia quoddam Procul remotum monasterium, 
tradentes ei epistolam, specie quidem, ut quee 
haberet aliquid quod urgeret, et postularet celeri- 
tatem ; revera autem ita struct fuerant insidie» 
quoniam hoc nootu fiebat, ut devoraretur a 
bestiis. Erat enim illa via deserta, et in qua 
sole alebantur fere. Sed frustra has insidias 
molitus est adversarius, et secus evenit quam 


ipse machinabatur. Ad sanctam enim in via D 


errantem accedit quesxdam bestia, fitque ei dux 
vie non fallax, donec eam deduxit ad mona- 
sterium, ad quod fuerat missa : imo vero ne tunc 
quidem discessit. Cum ea enim ingressa, ipsa 
quoque introiit; et cum illa ivisset, ut prefeoto 
redderet litteras, ingressa est fera ad janitorem, 
cumque mox erat discerptura, nisi ille clamasset; 
et cum ex clamore conversa beata cognovisset 
quisnam esset tumultus, offendit virum, qui jam 
exedebatur a bestia. llla ergo statim, apprehenso 


* Psal. xxxix, 6. 


et propterea Deo omnes 


τε x«l µείζονι, τοῦτο Φδεῖπνον εὐθὺς ἐποιεῖτο οὕτως 
οὖν κατέστη τοῖς ἐπιχωριάξουσιν ἐπίφοδον τὸ κα- 
xóv, ώς x«l αὐτόν τὸν τῆς πόλεως ὕπαρχον (Γρηγό- 
pec δὲ οὗτος ἦν ὃν xoi πρόσθεν φθάσας ὁ λόγος 
ἐδήλωσε) στρατιώτας παοακαθἰσαι τῷ τόπῳ, εἷρ- 
ys. τοὺς δι ἐχείνης ὁδεύοντας. Εἰδὼς οὖν ὁ τῆς 
μονῆς προεστὼς, οἷος ἦν ὁ τῆς Θεοδώρας βίος, xai 
ὡς μιχροῦ καὶ ἀγγέλοις αὐτοῖς ἁμιλλώμενος, xai 
ὡς, οὐκ ἂν εἴη xxi χάριτος θείας «orm ἅμοιρος, 
µετάχλητον αὐτὴν ποιησάµενος, Τέχνον, simt, Θ(ό- 
δωρε, τὸ χεράµιον ἄρας, ὕδωρ ἡμῖν ἀπὸ τῆς ὧδι 
λίμνης ἐπείχθη τι ἀγαγεῖν. Ἡ δε πιείθεσθαι τοῖς 
ὑγουμένοις ἀποστολικὴν εἰδυῖα παραίνεσιν, ἐπλήρου 
τὸ χελευσθὲν, xai πολλῶν αὐτὴν ἐκχωρεῖν τοῦ τό» 
που διακελευοµένων, εἰ μὴ θανατᾷ προδηλότατα, 
ἐκείνη πίστει τῇ εἰς Θιὸν θαῤῥοῦσα καὶ ὑπαχοῆς 
ἔριον ἀνύουσα, à ζωὺν μᾶλλον oidt», οὐχὶ θάνατον, 
προξινεῖν, πάντας ὁμοῦ διαφυγοῦσα τοὺς εἴργοντας, 
τῇ λίμνη προσθάλλει, καὶ, ὢ τῶν παρακδόξων ἔργων 
σου, Κύριε | ἐπάνω. τοῦ θηρὸς, έωρᾶτο βασταδομένη, 
ἀῤῥυσαμένη τε ὕδωρ καὶ τὸ ἐν χερδὶν ἄγγος πλύ- 
σασα, ἔποχος πάλιν ὑπ ἐχείνον δὺ τοῦ θηρὸς, τῇ 
ξηρᾷ παραδίδοται. Καὶ οὕτως ἐχείνη piv ἀπαθὴς 
τῇ y) διασώδεται ^ τὸ δὲ θηρίέον παρ᾽ αὐτῆς έπιτι- 
μηθὲν εἰσπράττεται δίχην τῶν µέχρι τότε τολµη- 
θέντων αὐτῷ, καὶ παρ) αὐτίχα τῷ TOT πεσὸν ἑωρᾶτο 
νεκρὀν * Ὑένεαι οὖν τὸ πρᾶγμα καὶ τοῖς ἄλλοις 
ἐπίδηλον, ἅτε τῶν ὀφθαλμοῖς τοῦτο παραλαθόντων, 
πολλῶν ἀκχοαῖς χαρίσασθαι βονληθέντων, καὶ πάντας 
είχε Θιὸς δι ἐκείνης εὐχαριστοῦντας αὐτῷ. 


0. Así x&v τούτω τὰ οἰχεῖα ὁ φθόνος ἐνδείχνν- 
σθαι. Toi, yàp τῶν µμοναχῶν (intl. μηδεὶς ταῖς 
ἐπηρείκις ἀχείρωτος τοῦ ἐχθροῦ), βασκανίας κχέντρω 
βληθέντες, οἷς έώρων τὴν µακαρίαν εἰς ἄκρον ἀρε- 
τῆς ἤκχουσαν, λάθρα τῆς τοῦ προεστῶτος γνώμος, 
εἰς ἐν τι τῶν μακρὰν ἀσχητηρίων ταύτην ἐκπέμ- 
πουσιν, ἐπιστολὴν ῥἐγχείριφοντς, τὸ φΦφαινόμενον 
μι, ὥστε ἐπειγόντων ἴἔχουσαν, xci τέλους 
δεόµενον ὀξυτέρου, τὸ δὲ ἀληθὶς συσχειὺ ἦν, ἐπεὶ 
καὶ νυκτὸς  διεπράττετο, κατάφρωνα γενέσθαι 
θηρίων * ἔρημος yàp à ὀδὸς ἐκείνη xai θηρίων 
µόνων τροφός. Αλλ' εἰς μµάτην à πιθὀυλὺ 
τῷ ἀντιχειμέω, καὶ τοὐναντίον μᾶλλον, f αὐτὸς 
ἐτεχνάξετο. Πλανωμένη γὰρ καθ) ὁδὸν τῇ ὁσία 
προσέρχεταί τι Εηρίον, καὶ γίνεαι ταύτης ὁδηογὸς 
ἁπλανὴς (oq ἄγων τῇ μονῷ παρέστησε, πρὸς ἣν καὶ 
ἔτνχε ἐκπεμφθεῖσα μᾶλλον δὲ οὖὐδε οὕτως ἆπ- 
έστη * εἰσελθούση yàp καὶ αὐτὸ συνεισήει. Κάχεί- 
νης πρὸς τὸ ἐγχειρίσαι τῷ προεστῶτι τὴν ἐπιστολὸν 
ἀπελθούσης, ὁ θὴρ τῷ πυλωρῷ ἔπψει, καὶ ὅσον 
οὕπω διασπᾷν αὐτὸν ἔμελλε, εἰ μὴ βούσαντος 
ἐχείνου, xal συνδρομῦς Ὑεγοννίας ἐπιστραφεῖσα f$ 
µαχαρίἰα, x«i ὅστις sim ὁ θὀρυθος διαγνουσα, κατα- 
λαμθάνει τὸν ἄνδρα βρῶσιν ἤδη, τοῦ θηρὸς Ὑινόμι- 
vov, Εὐθὺς ouv ἔκείνη τοῦ φάρυγγος αὐτοῦ ὃρα- 


τῶν 


en 


VITA S. THEODOR/£ ALEXANDRINAE, 


ere 


Éapévn, διαφθορᾶς τὸν ἄνθρωπον ἀπαλλάττει, ἔλαίῳ Α ejus gutture, ipsum liberat ab interitu. Oleo autem 


δι ὑπαλιίφουσα τὰ βλαθέντα µέλη, καὶ Χριστοῦ τὸ 
ὄνομα προσεπάδουσα, τοῦτον μὶν ὡς τὸ προτερον 
ὑγιᾶ ἀποδείχνυσι, τὸ δὲ θηρίον πεσεῖν τε καὶ διαῤ- 
ῥαγῆναι παραχρῦμα ποιεῖ. 

I. Ταῦτα ἐχείνο pity λαθεῖν ἠθούλετο, χαὶ οὐδὲν 
μετὰ τὴν ἐπάνοδον ἐφανέρου τοῖς μοναχοῖς ' οἱ 
τυχόντες δε τῆς εὐεργεσίας dua mpi αὐτάγγελοι 
τοῦ πρσοχθέντος “ίνονται, Εὐχαῖς Θευδώρου, λέγον- 
τες, χαλιποῦ θανάτου ῥύεται ἄνθρωπος καὶ θηρίου 
φάρυγξ ἡμῖν χαρίδεται, TOv εἰς βρὼσιν ἤδη λη- 
φθέντα. "£v καὶ τοὺς λόγους ὁ προεστὼς TOU φρον- 
τιστηρίου καταπλαγεὶς τίς ὃς ἐχεῖσε τούτον απεί- 
σταλκεν ἀπορούμινος διηρώτα ' ὡς δὲ ῆσαν ἅπαντες 
ἔξαρνοι, τὸν µακαρίαν προσθλέψας' Τές οὗτος, ἔφη, 
Θεόδωρε, ὃς ἐπὶ προφανεῖ αινδὐνῷ ἀωρίσε r&y νύκ- 
των xarümsty& τὰ ἐχεῖσε καταλαθεῖν; Καὶ δέα pot 
ψυχῆς εὐθείς ἀνάπλασμα, x«i τὸ ἄτυφον γὰρ 
ἑαυτῇ περιποιουµένη, καὶ τοῖς ἀδελφοῖς φυλάττουσα 
τὸ ἀνέγκλητον Ὕπνω, εἶπεν, τὸτε τοὺς ὀφθαλμοὺς 
τοὺς ἔνδον τε xai τοὺς ibo βαρυνομένη, μὴ εἰπεῖν 
ἔχειν ἄρτι τοὺς ἀποσταλέντας ἐξ ὀνοματος * δι- 
πρίετο δεινῶς ὁ διάδολος, αὐτὴν μὲν τὴν ὑποσκχελι- 
σθεῖσαν ὁρῶν τοσαύταις νίναις τὸν ἧτταν ἄναπα- 
λαίουσαν, ἑαυτὸν δε κατακράτος Ὠττώμενον. ᾿Αφί- 
µενος οὖν τοῦ χατὰ τὸ λανθάνον ἐπιθούλεύειν φανε- 
ρῶς αὈτῆς παραστὰς Ὠπείλι μὴ ἀνήσειν τοὺς πιι- 
Ρρασμοὺς ἐπάγοντα, ἕως αὐτὸν θείη πτῶμα γιλώμι- 
voy τὴν vu» απὸ πάντων θαυμαδομένην. Εἶπε καὶ 
οὐ πολὺν αφῆχε τὸν μεταξὺ Χρονον ῄένεσθαι, ἀλλὰ 
σίτου τῆς μονῆς εἰς ἔνδειαν καταστάσης, χελεύεται 
παρὰ του προεστώτος ἤ µακαρία µη µέλλεν, αλλὰ 
τὰς καμήλους᾽ αὖθις λαθουσα x«i πρὸς τὴν πολιν 
ἀφιχομένην αὐτοῖς πρίασθαι. ᾿Επετέτραπτο 
ὃς καὶ τοῦτο, ὡς εἴ γε ἀδυνάτως αὐτῷ Ὑγένοιτο πρὸ 
τῆς ἐἑσπέρας ἐπανελθεῖ, καταλύσει ἐν τῷ τού 
ἐνάτου φροντιστηρίῳ, χακεῖσε τὰς χαµήλους διανα- 


σῖτον 


παυσαι. Ἔπανιουσα τοιγαρουν ἐκ τῆς πολεως, ἔπεί- 
περ ἤδη πρὸς δυσμὰς έώρα τὸν ἥλιον, τῇ TOU ἑνά- 
του κατὰ τὸ ἐπίταγμα μονῆ προσφοιτᾷ, δοθῦναί τε 
τόπον ari ταῖς καµήλοις πρὸς ἀνάπαυσιν 
τει, οὗ xai γενομένου, πρὸς ποσὶ aüTQ τῶν χαμήλων 
διανεπαύετο. 


χαι 


ΙΑ΄. Ἔντευθεν οὖν ἀρχὴ yivitat τοῦ πολέμου τοῦ 
χατ᾽ αὐτὴν ' ὁ yàp τοῖς πονποοῖς ἔογοις ἐπιτερπό- 
µενος δαίµων, xai τοὺς κατὰ των αγίων πειρασμοὺς 
ἀνεγείρειν αεὶ μµηχανωμενος, xai τῆσδε καὶ πλείω 
τὴν λύσσαν ἐπιδεικνύμενος, ἅτε δὲ xai μετὰ τὸν 
θήραν τὰς ἐχείνου χείρας διαφυγούσης, τὰ ἑαυτοῦ 
ποιεῖν οὐκ ἡΜἠμέλει, αλλά τινα, τοτε τῶν 
μοναχῶν Tti συγγεείας λὀγῳ συνδιατρίθονσαν 
πρὸς οἴστρον ἀνερεθίδει λαγνείας à καὶ ἄνδρα 
εἶναι τὸν µαχαρίαν ἐξ ὧν ἑώρα λογισαμένη, πρὸς 
τὸ ταύτῃ συγκαθευδῆσαι προσεκαλεῖτο, αἰδῶ πᾶσαν 
ἀποθεμένη, καὶ προσώπου καὶ τῆς ψυχῆς. Ὡς dt 
καὶ ὑπήχκοουν ἑώρα πρὸς τοῦτο, καὶ προτιμῶσαν μᾶὰλ- 
λον τὴν ἐπὶ ψιλῷ τῷ ἐδάφει καὶ ταῖς καµήλοις 
κατάχλισι τὸ ἐνδομυχοῦν ἐκείνη τοῦ οἵστρου μὲ 
Κατασθίσαι πῦρ Δυναμένη, ἰκδίδωσιν ἑαυτὴν tvi. τῶν 


νεάνιδα 


membra lesa inungens, et Christi nomen super 
ea cantans, eum quidem, sicut prius, reddit 
sanum ; efficit autem, ut bestia protinus cade- 
ret, et disrumperetur. 

X. Hec illa quidem volebat latere, et post 
reditum nibil aperiebat monachis : qui autem 
beneficium fuerant assecuti, statim ipsi id quod 
factum fuerat renuntiant, dicentes : Precibus 
Theodori liberatus est homo a gravi morte, et 
besti:e gula. nobis restituit eum, qui jam coptus 
erat devorari. Quoruu verbis obstupefactus pra- 
fectus monasterii, quisnam eum miserit, dubitans 
interrogabat. Postquam autem oinnes negassent, 
beatam intuitus : Quis est, inquit, o Theodore, 


p dui, cum esset manifestum periculum, te intem- 


pesta nocte impulit, ut illic proticiscereris ? 
Mihi vero considera recte anime figmentum. 
Sibi enim attribuens simplicitatem, et conservans 
fratres tanquam nulli crimini affines : Tunc, 
inquit, tain interni quam externi oculi erant 
mihi somno adeo gravati, ut non possim nomi- 
ΠΒΙΙΙΩ dicere eos qui miserunt. 4gerrime autem 
ferebat diabolus, videas ipsam quidem supplan- 
tatam, talibus victoriis a se dedecus repulisse ; 
se autem vi esse superatum. Mittens ergo clancu- 
lum insidiari, aperte ad eam accedens, minatus 
est se non cessaturum  intenlare tentationes, 
donec effecerit, ut ipsa cadal, que habetur ab 
omnibus iu adiuirauoue. Dixit : et non . sivit 
multum intercedere teinporis ; sed cuin laboraret 
monasterium inopia írumenti, jubet prelectus 
beaue ne cuncieiur ; sed accipiens rursus ca- 
melos, et vadens in civitatem, eis emat fru- 
mentiuin. Porro autem hoc quoque ei imperatum 
fuerat, quod 81ea non posset redire ante vesperaimn, 
diversaretur in monasterio Nono, et etficeret ut 
cameli ilic  requiescerent. Hevertens — ergo ϐ 
civitate, quoniam jam solem videbat 11 occasu, 
venit ad Nonuun monasterium, sicut ei fuerat im- 
peratum οἱ petiit sibi et cainelis dari locum ad 
quiescendum. Quod cum factum esset, ipsa requie- 
scebat ad pedes camelorum. 

ΧΙ. Hincergooritur belliin ipsam principium. Qui 
enim improbis factis delectatur deinon, et adver- 
sus sanctos semper molitur excitare tentationes, in 


D ipsam auteu majorein etiain ostentans rabiem, ut 


que posl venauonein effugissel ilius unanus, non 
neglexit facere qui sunt sua, sed quaimdaiun ado- 
lescentulam, qui tunc versabatur cum quibusdam 
monachis ratione consanguinitalis, iucitat ad sti- 
mulumlibidinis : que beatam illain ex iis quee vide- 
bat, arbitrata esse virum invitabat ut secum 
dormiret, deposito omni pudore el ex vultu et ex 
animo. Postquam autem vidit eam non obedire, 
et male in nudo solo dormire prope camelos, 
non valens illa extinguere latentem intus ignem 
libidinis, dat se uni ex iis qui illico dormiebant, 
qui ipse quoque erat viator, et in transitu diver- 


6179 » 


MENSIS SEPTEMBER. . 


- 4. 


satus erat in monasterio. Cum is ergo, qui fecerat Α ἐχεῖσε προσκαθευδόντων, ὁδίτῃ xol αὐτῷ ὅντι, καὶ 


iniquitatem, sub auroram recessisse in eum lo- 
cum, unde processerat, procedens tempus jam 
intumescentem ostendebat uterum virginis. Que 
ἃ cognatis interrogata a quo hoc factum esset, 
dixit, Theodorum monachum Octavidecimi mona- 
sterii cum ea coivisse. lis, que dicta fuerant, statim 
credunt inonachi. Nam qui beate minatus fuerat 
tentationes docuit etiam puellam hoc dicere, 
et illos credere. Deinde cum accessissent ad 
monasterium, ubi se exercebat illa beata, cum 
magna vociferatione et tumultu dicebant : Theo- 
dorus, qui est apud vos monachus, non veritus 
est tantum admittere flagitium. Rogata autem 
a prefecto, an rem fecisset tam abominandam, 
ipsa dixit ei 5ο non habere rem ullam cujus 
jure teneretur. Atque ili quidem tunc reversi 
sunt ad suum monasterium. 


XII. Postquam autem infans jam editus fuit 
in lucem, eum tollentes, projiciunt in medium 
monasterium, in quo erat illa beata. Hoc autem 
erat insidie et artificium inimici, studentis ei 
injicere animi segritudinem, et ejus impedire 
institutum. Sed frustra rursus a te, o maligne, 
parate sunt insidie ; imo vero non frustra, sed 
eas in teipsum es machinatus, te feriente generosa 
muliere illis ipsis telis, quibus te eam sperabas 
sauciaturum. Quid enim hinc consequitur ? Infan- 
tis esse pater creditur Theodora ; silentio autem 
accipit eam, que ipsam condemnat, sententiam ; 
et simul cum infante expellitur e monasterio. 
Ipsa itaque fit nutrix, et tanquam pater, eum 
cogitur alere, lacte quidem ovium (neque enim 
poterat aliter) infantem nuper natum nutriens ; 
lanas autem petens et etiam a pastoribus, ad usum 
vestis eas puero contexit. Sed quisnam animus 
&cceperit adeo gravem calumniam ? Quenam 
autem manus non egre tulisse! tam molestum 
ministerium ? Spatioenim septem annorum afflicta 
fuit hec beata. O Dei, qui cuncta intuimini, 
oculi, inani et falsa opressa calumnia, et e mo- 
nasterio ejecta, nihil pusilli et abjecti animi aut 
fecit, aut est locuta : sed talis probri delegit 
ignominiam, ut quod turpe fecit volens, rursus 
voluntario tegeret dedecore, et quos non latuit 
oculos prius malum faciens, placaret rursus : 
eos solos habens testes, cum rei improbe susti- 
neret calumniam. Quali autem vivendi ratione 
utebatur cum aliis ? Ili enim nutrimentum 
erant herbe agrestes, potus autem erat aqua, 
que e lacu utcunque ab eo hauriebatur, nisi 
malis dicere, ejus lacrymee. Nullum enim erat 
tempus, quo ee non effluerent ex ejus oculis, 
adeo ut Psalmus in ea impleretur: « Et potum 
meum cum fletu miscebam Ἱ. » Sio ergo cum 
corpus ei liquesceret, et negligeretur, erant qui- 


! Psal. ci, 10. 


B 


ix παρόδου τῇ μονῇ καταλύσαντι. Τοῦ τοίνυν τὴν 
ἀνομίαν ἐργασαμένου, ὑπὸ τὴν ἕω τῆς μονῆς έκχω- 
ρήσαντος, καὶ τῆς ὁσίας ἐξ οὗ προῆλθεν ἀνασωθεί- 
σης, τοῦ χρόνου παρατασις, vipouévny ἤδη πρὸς 
ὄγχον τὴν γαστέρα τῆς χόρης ἐδείκνν᾽ καὶ ὅθεν τοῦτο 
παρὰ τῶν συγγενῶν εἶπεν ἀνακοινομένη τὸν 
μοναχὸν, «imt, Θεόδωρον, τὸν τῆς ΟὈκτωδεκάτου 
μονῆς, αὐτῇ συμφθαρῆναι. Πιστεύουσιν αὐτίκα τοῖς 
λεχθεῖσιν οἱ μοναχοί" ὁ γὰρ τῇ µακαρία τοὺς πει- 
ρασμοὺς διαπειλησάµενος, x«i Tiv κόρην τοῦτο 
λέγειν ἐδίδασχε, κἀκείνους πιστεύει. Εἶτα τῇ pov 
προσελθὀντος, ftp eiysv ἀσκουμένην τὴν paxa- 
pix» σὺν βοῇ x«i θορύθῳ, Θεόδωρος, ἔλεγον, ὁ ig' 
ὑμᾶς τελεῖ μοναχὸς, τοιόνδε μῦσος πράττειν οὐκ 
ἔφριξεν. Eig ἐρωτήσεις οὖν ἐλθοῦσα παρὰ τοῦ ἦγου- 
µένου, εἰ χατῆρξεν οὕτω βδελυρᾶς πράξεως, αὔτη 
πρᾶγμα μὴ ἔχειν εἶπε πρὸς αὐτὸν ἐνοχῆς ἄξιον. 
'"Exsivot μὲν οὖν τότε πρὸς ἰδίαν µμονὴν ἐπαν- 
έστρεφον. 

IB'. Ὡς δὲ καὶ τὸ βρέφος τεχθὲν ἤδη προῆλθεν 
εἰς φῶς, ἀράμενοι τοῦτο, χατὰ µέσην ἔνθα ἡ µαχα- 
ρία διῆγε τὸν μονὴν ἀποῤῥίπτουσι. Τοῦτο δὲ πάντως 
µεθοδεία x«i τέχνη τοῦ δυσμενοῦς ἦν ἀθυμίαν ἐμ- 
θαλλεῖ, αὐτῇ σπουδάξδοντος ἐμποδιών τε τὰ σκοπῶν 
παρασχεῖν. ᾽Α)λ εἰς µάτην σοι xai αὖθις τὰ ἕνεδρα, 
πονηρὶ, μᾶλλον ὃς οὐκ εἰς µατην, ἀλλὰ καὶ χατὰ 
coU τεκταινόμενα ὥσπερ oig τρώσει ἤλπισας αὖ- 
Toig ἐκείνοις τοῖς βέλεσι πληττούσης σε τῆς yt»- 
ναίας. Tí γὰρ τὸ ἐντεῦθεν; πατὴρ εἶναι πιστεύεται 
τοῦ νηπίου i$ Θεοδώρα, σιγῷ τε τὴν καταχρίνουσαν 
ψῆφον δέχεται, καὶ αὐτῷ βρέφει τῆς μονῆς ἐξορίζε- 
ται. Τιθηνὸς οὖν αὐτὸ γίνεται, καὶ οἷα µήτηρ παι- 
δοτροφεῖν ἀναγκάδεται, γάλακτι μὲν προθάτων, ἐπεὶ 
μὴ ἄλλως εἶχε, τὸ νεογενὲς ἀποτρίφουσα, ἔρια δὲ, κά- 
κεῖνα παοὰ τῶν ποιμένων αἰτοῦσα, καὶ εἰς χρείαν 
ἀμφίων ταῦτα τῷ παιδὶ σχεδιάζουσα. ᾽Αλλὰ τίς ἂν 
καὶ ψυχὺ παρεδέξατο βαρυτάτην οὕτω συχοφαντίαν ; 
Ποία δὲ καὶ χεὶρ οὐκ ἂν ἐδυσχέρανε πρὸς ἐπαχθὴ 
τοιαύτην ὑπηρεσίαν;, "Ern γὰρ ἑπτὰ παρετάθησαν, 
ἐν ol, ἐταλαιπώρει Ὑυναίου gg, ὦ Θεοῦ πάντα 
βλέποντες ὀφθαλμοὶ, διαθολὴν µαταίαν καταψευ- 
σθεῖσα, xal τῆς μονῆς ἔξω βληθεῖσα, καὶ οὐδὲν µικρό-- 
ψυχὸόν τι καὶ ἀγεννες ἡ ἔδρασεν ἡ ἐφθέγξατο, ἀλλ᾽ 
εἴλετο τοιαύτης ἀτιμίαν αἰσχύνης, iv' ὅπερ αἰσχρὸν 
ἔπραξε βουλοκένΏ, ἐχουσία πάλιν αἰσχήνη καταχα- 
λύψῃ, οὓς οὐκ ἔλαθεν ὀφθαλμοὺς πρότερον 
τὸ πονηρὸν πράττουσα, θεραπεύση πάἄλιν, ᾿µόνους 
ἴχυνσα μάρτυρας πονηροῦ πράγματος, ἀνεχομένη 
συκοφαντίον. Otia δὲ μετὰ τῶν ἄλλων καὶ διαίτο 
ἐχρῦτο; Tpogà μῖν γὰρ ἐχείνη τὸ ἐκ τῶν βοτανῶν 
σον ἄρτον, ποτὸν δὲ τὸ ix τῆς λίμνης ἁμωσγέπως 
«uti αρνόµενο», εἰ μὴ x«i μᾶλλον εἴποις τὸ τῶν 
δακρύων ' οὐκ ἦν γὰρ ὅτε οὐκ ἀπέῤρει ταύτης τῶν 
ὀφθαλμῶν, ὡς τὸ τῶν Ψαλμῶν ἐπ᾽ αὐτῃ πληροῦσθαι: 
« Καὶ τὸ πόµα µου μετὰ κλανθμοῦ ἑχέρνων. » Οὕτως 
οὖν αὐτῇ τοῦ σώματος τηκοµένου, xxi ἁμελῶς ἔχον- 
τος, αἱ piv ὄνυχες ἐπιμήχεις ἦσαν, xai τισι τῶν 


χαὶ 


681 


VITA S. THEODORJR ALEXANDRIN E, 


682 


ἀγριωτέρων ζώων μᾶλλον ἁρμόζοντε, αἱ δε τρίχες, À dem ungues prolixi, et quibusdam feris bestiis 


αὐχμηραί τε καὶ λάσια, καὶ δεινῶς ταῖς νάπαις προσ- 
εοιχυῖαν. Ἡ ὄψις δὲ τῇ ἀμέσῳ τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων 
ἐπιθολ ἤδη κατοπτηθεῖσα, πρὸς τὸ Αἰθιοπικώτερον 
ἐμελαίνετο * τὰ βλέφαρά τε Ἀλλοίωτο τῇ συντόνῳ κατα- 
ναάγχη τῆς ἀγρυπνίας, xal ὅμως οὕτως ἐγχαρτεροῦσα 
καὶ δεινῶν ἐπαγωγῆ τοιαύτῃ παλαίουσα x«i νιφάσιν 
οὐκ ἀερίοις µόνον, ἀλλὰ xal ταῖς ἐκ τῶν πειρασμῶν 
βαλλομένη, οὐδὲ πρὸς βραχὺ τῆς μονῆς ἀποττῆναι 
ἠνέσχιτο, ἀλλὰ διέµεινεν οὕτω καλύθην πηδαµένης πρὸς 
τῷ πυλῶνι, καὶ ἠδέως αὐτῷ παραῤῥιπτεῖσθαι κατὰ τὸν 
Προφήτην ἀνεχομένη. 


ΙΓ’, Τί δὲ πάλιν ὁ τοῖς ἀγαθοῖς ἀντιχείμενος; "δρα 
τοιούτοις αὐτὴν καθυποθαλὼν πειρασμοῖς, κόρον 
ἔσχε τῶν προσθολῶν, x«i ταῦτα νιχώµενος ; Οὔμε- 
vov», ἀλλ᾽ ἐπὶ ταῖς προλαθούσαις xoi ταύτην ἔπιτι- 
χνάξεται. Τὴν γὰρ μορφὴν τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ὑποδὺς, 
x«i ὑπ ὅψιν αὐτῇ παραστὰς δάκρνά τε ἀφίει τῶν 
ὀφθαλμῶν καὶ λόγοις ἐχρῆτο οἷς ἂν ἀνὴρ σύνευνον 
φιλουμένη ὑπάγων χρήσαιτο ' φωστῦρα λέγων αὐτὴν, 
ἀγαλλίαμα, ἠδονὴν, τῶν ὀφθαλμῶν φῶς, τῶν ὀδυνῶν 
παρηγόρηµα, x«i, Δεῦρο, φησὶν, c χυρία, τὸ ἐπὶ coi 
διὰ τοσούτων χρόνων ἐπίσχες µοι πένθος, καὶ πρὸς 


τὸν ἴδιον αὖθις oixov ἐπανελθεῖν προθυµήθητι. ig 


δὲ ἐκείνη τὸν ἄνδρα εἶναι ταῖς ἀληθείαις ὑπέλαθε, 
τοιαύτην ἔδωκε τὴν ἀπόχρισιν ἣν ἐχρῆν ἐκεῖνον 
ἀκοῦσαι, εἰ ὅπερ ὑπείληπτο τοῦτο Tv, xai uà φάν- 
Τασµα τὸ ὀρώμενο. Ἐγὼ τοῖς τού κόσμου µαταίοις 
ἀποταξαμένα, ἀδυνάτως ἔχω τοῖς ἐκείνου πάλιν συµ- 
φύρεσθαι * πῶς δὲ xai συνοικεῖν σοι καταναιδεύσο- 
μαι, f ταύτην μόνην ἔχουσα τῆς φυγῆς αἰτίαν, τὴν 
εἰς σὲ πραχθεῖσάν pov ἁμαρτίαν ; Καὶ ὡς εἰς μνήμην 
ἐκείνων ᾖἤλθε, xai τὰς χεῖρας εἰς οὐρανὸν ἐπῆρε, 
ὅλην ἑαυτὴν εἰς εὐχὴν τρέψασα, ἦν ἐκεῖνον ἰδεῖν 
φυγῆ χρώμενον, x«i μηδὲ τὸ πρόσχηωα τῆς εὐχῆς 
δυνάµενον ὑποστῆναι * καὶ τότε ἔγνωστο τῇ ὁσία, τίς 
o προσιλθὼν, καὶ $ κατ αὐτῆς ἐχείνου, πολυµήχανος 
συσκευή. 


ΙΔ’. Άλλοτε δὲ πάλιν τὰ θηρία ὁμοῦ πάντα, ὅσα τε 
θάλασσαν καὶ ὅσα γῆν κατοικεῖ, ἐδόχει κατ αὐτῆς 
ἐπιέναι * τὸ δε οὐχ οὕτως ἦν, ἀλλ αὐτὰ τῆς κακίας 
φημὶ τὰ πνεύματα, τὴν ἐχείνων ὑποχριθέντα μορ- 
qv. Ανθρωπος δὲ τούτοις ἐπιφαιόμενος ἐπιδραμεῖν 
τῷ ὁσία, xal χαταφαγεῖν ταύτην ἐνεκελεύετο, ᾿Ἐχείνη 
δὲ ὡς ὅπλῳ τῷ Δαυϊτιχῷ ἅσματι χρησαµένη, ὡς pó- 
voy ἔφι, Κυκλώσαντες ἐχύχλωσάν µε, xai τῷ ὀνό- 
µατι Κυρίου ἡμυνάμην αὐτούς ' εὐθύς εἰς ἀέρα τὸ 
προθάλλει xai ἑτέραν πεῖραν ὁ 

στρατὸς xut? πολυάνθρωπος 
Χαθεωρᾶτο, xxi 0 ἄρχων τούτων, μετὰ πολλοὺ τοῦ 
πλήθους, σοβαρῶς πορευόµενος * ὦ καὶ τὴν προσκύ- 
νΏσιν ἀπονέμειν οἱ λειτουργοῦντες ἐπέταττον. Αὐτῆς 
dt Θεὸν µόνον εἰπούσης δεῖν προσαννεῖν, πληγὰς ἐν. 
τεῖνι ταύτῃ ὁ δᾷθεν ἄρχων διεκελεύετο, καὶ τὸ κε- 


φάντασμα διελύετο ' 
Πονηοὸς. [ἰάλιν γὰρ 


5 Psal. nxxruu, 14. 
ParhoL, GR. CXV. 


B 


magis congruentes ; pili autem densi et sordidi, 
et. valde similes saltibus. Vultus autem, propterea 
quod nulla re intercedente eum ferirent radii 
solis, jam tostus, /£thiopis instar niger evaserat, 
et mutata erant supercilia intensa necessitate 
vigiliarum. Et tamen síc perseverans, et cum 
malis que intentabantur, sic luctans et nivibus 
non aeris solum, sed eliam tentationum vexata, 
ne tantillum quidem sustinuit discedere a mo- 
nasterio, sed sic permansit tugurio fixo in 
vestibulo, et libenter in eo abjici (ut ait Pro- 
pheta)sustinens. 

XIII. Quid autem rursus bonorum adversarius ? 
Num, cum eam in tales injecisset tentationes, 
illum cepit eam invadendi satietas, idque eum 
vinceretur? Nequaquam, sed preter ea quee pree- 
cesserant, hoc quoque est machinatus. Ejus enim 
mariti formam suscipiens, et in conspectum 
ejus veniens, lacrymas emittebat ex oculis, et iis 
verbis utebatur, quibus usus fuerit maritus ad 
charam suam accedens conjugem, eam dicens 
suuum luminare, exsultationem, voluptatem, lucem 
oculorum, soletium malorum ; et: Age, inquit, o 
domina, siste mihi luctum tot annorum tua causa 
susceptum, promptoque et alacri animo domum 
revertere. Cum autem illa putaret revera esse 
maritum, id dedit responsi, quod illum oportuis- 
set audire, si id fuisset quod putabatur, et non vi- 
sum, quod cernebatur: Ego, dicens, qui renuntiavi 
vanis rebus hujus mundi, non possum rursus cum 
ilis congredi. Quomodo autem tanta potero esse 
impudentia, ut tecum habitem, cui sola fuge causa 
fuit a me factum in te peccatum? Cum autem illa 
eorum recordata, manus in ccelum sustulisset, 
se totam ad preces convertens, licebat illum 
videre fugientem, et nec valentem «uidem ferre 
speciem orationis. Et tunc cognovit sancta quis- 
nam is esset, qui accesserat, et quam essent 
multiplices ejus in illam insidie, et quam varia 
machinatio. 

XIV. Rursus autem aliquando omnes simul 
bestie, tam que habitant in mari, quam qus in 
terra, videbantur eam invadere; revera autem 
non ita erat, sed erant spiritus malitie, qui for- 
mam illorum induerant. Post heec autem homo 
apparens, jussus est ad sanctam accurrere, et eam 
devorare. llla vero tanquam armis Davidico utens 
cantico, postquam soluin dixit : « Circumdantes 
circumdederunt me, et nomine Domini ultus sum 
eos?, » visum statim evanuit. Objicit malignus 
aliam quoque tentaüonem. Rursus enim cerneba- 
tur ab ea ingens exercitus. Ejus autem princeps 
cum magna multitudine superbe incedebat, quem 
quidem ut adoraret, jubebant ejus ministri. Cum 
ipsa autem dixisset Deum solum esse adorandum, 
jussit princeps ei plagas infligi. Et jussus ad 


22 


683 


MENSIS SEPTEMBER. 


effectum est deductus. Id enim declarabant et À λευσθὲν ἔργον ἦν * ἐδύλουν γὰρ al. rs πλογαὶ gc 


plage, que apparebant, et ipsa visa mortua iis, 
qui aspexerant. Fuerunt autem hi pastores, 
qui iverunt in monasterium, et dixerunt Theodo- 
rum esse mortuum, et oportere eum mandare 
sepulture. Sed beata illa, cum media nocte ad se 
rediisset, sibi ascribebat causam, et id quod acci- 
derat, dicebat esse sui delicti disciplinam. Cum 
se ergo muniisset armis orationis, petiit inducias 
tentationum : O Deus meus, dicens, Domine uni- 
versi, oblitus mei peccati, libera me ab insultu 
inimici, qui tuo invidet figmento. Cum eam autem 
precantem vidissent, qui illic erant pastores, qut 
ab eis paulo ante visa erat mortua, Deum quidem 
laudarunt, monachis autem, quod  revixisset 
annuntiarunt. 

XV. Statuit vero prefectus monasterii infan- 
tem recipere, reputans quam diuturna fuisset 
sancte afflictio. Non enim eam parva afficiebat 
molestia errans puer per aspera loca solitudinis. 
Sed ne sic quidem destitit hostis eam invadere, 
Deo sic permiltente, uti ea sibi plures coronas 
contexeret. Ei enim rursus visum est aurum humi 
projectum. Aderat autem magna virorum multi- 
tudo, quee illud colligebat. Id vero non erat aliud, 
quam visio inanis. Nam ut eam solum deciperet, 
et ut aurum amaret efficeret, id totum erat machi- 
natus. Non multi dies preterierant, et ei rursus 
visa est adesse servorum multitudo, ei in manus 
tralentium obsonia varie condita que ei dixit : 


Qui tibi plagas imposuit, his te donat obsoniis. ( 


Que quidem in nihil, sicut erant, dissolvit, cum 
se signasset luce vultus Domini. Cum ex his eam 
vidisset invictam is qui minatus erat se terram 
et mare esse deleturum, cumque ex bello, quod 
adversus eam gesserat, pudore esset affectus, 
statuit discedere. 

XVI. Cum autem saeptem anni preeteriissent, 
monachi laure&e noni monasterii, qui illati stupri 
eam accusaverant, eam esse mulierem ignorantes, 
eum omnibus supplices petunt a prefecto mona- 
sterii, ut in quo loco ea prius se exercebat, eam 
rursus admitteret, et referret in numerum cete- 
rorum monachorum. Satis enim, aiebant, luit 
ponas, qui tanto tempore fuit extra monasterium, 


et in ipso aditu totos septem annos transegit. D 


Adjiciebant autem, per divinam quoque appari- 
tionem sibi factam esse fidem, quod jam sit 
peccatum remissum Theodoro. Quorum ille cedens 
precibus, relaxat Theodoram ab injusta illa con- 
demnatione, jubens eam de cetero manere in in- 
tima cella, et uunquam progredi, neque ullum ei 
committi ministerium monasterii. Duo deinde anni 
preterierant, ex quo ea sic majore exercebatur 
continentia et intentioribus precibus. Deinde cum 
orta esset siccitas, el cisterniee, qua erant in ος- 
nobio, ostenderent se ne minimum quidem habere 
&que humorem : quoniam et iis que audierat, 
et iis que ipse viderat prefectus monasterii, 


ναι, καὶ αὐτὸ νεκρὰ δόξασα τοῖς Üsacauávot 
µένες δὲ ἦσαν οὗτοι), oi καὶ ἐν τῷ povü ame) 
εἶπον ὅτι τεθνήκοι Θεόδωρος, xal ώς ἐχρῆν 
ἀξιῶσαι ταφῆς. Αλλ' à µαχαρία περὶ µέσας 
ἀνανενευχυῖα ἑαυτῇ ἐπέγραφε τὸν αἰτίαν, | 
συμθὰν ἔλεγε τοῦ οἰχείονυ σφάλματος εἶναι πα 
Τὸ yovv» ὅπλῳ τῆς εὐχῆς ἑαυτὴν περιφράξασ 
χειρίαν ἦτει τῶν πειρασμῶν, Θεέ pov, λέγονε 
Δέσποτα τοῦ παντὸς, ῥῦσαί µε τῆς ἐἔπαγωγι 
τῷ cà πλάσματι διαφθονοῦντος ἐχθροῦ, t$ 
ἐπιλαθόμενος ἁμαρτίας. Εὐχομένην ὃς oi ἔκε 
µένες, ἰδόντες τὴν πρὸ μιχροῦ νεκρὰν αὖτο 
μισθεῖσαν, τῷ μὲν Θεῷ δόξαν ἄνέφερον, τοῖς 
μονῆς ὡς ἀναστᾶσαν πάλιν εὐηγγελίζοντο. 


ΙΕ’. "Exptus δὲ x«i ὁ τῆς μονῆς ἐξηγούμεν 
παιδίον ἀναλαθεῖν ἀναμετρήσας ὅση xal ὅπως 
τῆς ὁσίας ἡ καχοπάθεια, xal τοῦτο χαρᾶς 
ἔπλησε τὺν ψνχήν. OU γὰρ μιχροῖς αὐτὸν 
τοῖς τραχέσι τῆς ἐρήμου περιπλανώµενον, ἆἀλ) 
οὕτως ἀφίστατο τῆς προσθο)ῆς ὁ πολέμιος, το 
τοῦτο παραχωροῦντος, ἵνα καὶ πλείονας αὐτῷ 
τοὺς στεφάνους. Ἑωοᾶτο γὰρ αὐτῆ χρυσίον ἐ 
voy εἰς γῆν, πλῆθός τε παρῆσαν ἀνδρῶν oi 
σπουδῆ συνέλεγον. Τὸ δὲ οὐδὲν ἕτερον ἦν ἢ 
σία χενή. "Iva γὰρ ἀπατήση µόνο», καὶ ώς i 
δείξη χρυσοῦ, τὸ πᾶν ἐσχαιώρησεν. Οὐ πολλα 
ἤλθον ἡμέρα,, καὶ αὐτῇ 
ἑώχει παρίστασθαι, ὄψα φιρόντων ἐπὶ χεῖρας 
λως ἐσκευασμένα, καὶ 'O τὰς πληγάς σοι ἐπε 
ἄρχων, φησὶ, τούτοις σε δεξιοῦται, ἃ καὶ εἰς 
ὥσπερ ἦσαν διέλνσε, τῷ φωτὶ τοῦ προσώπου 
σημµειώσασα ἑαυτήν. ᾿Απὸ τούτων τὸ ἅμαχον 
ἰδὼν xai ἀήττητον, ὁ yZv xal θάλασσαν έξι 


πάλιν οἰχετῶν 


ἠπειληχὼς, τοῦ πρὸς αὐτὴν πολέμου αἰσχύνην ὀφ 
ἀποστῆναι διέγνωχε. 

Ic. Τῶν ἑπτὰ δὲ διαγεγονότων ἐτῶν, οἱ τῇ 
ρας τοῦ ἐνάτου μµοναζοντες oi καὶ τὴν τῆς T 
ypaph» προσῆψαν τῇ 


ταύτην μετὰ πάντὼν 


µαχκαρία, τὸ Ὑυναῖχο 
Ὀγνοηκότες, 
τοῦ της μονῆς προεστῶτος, ἴἔνθα πρότερον 

ἀσκουμένη, δέξασθαἰ τε πάλιν αὐτὴν, καὶ τῷ 
τῶν µοναδόντων ἐναριθμῆσαι τάγµατι * ἀρχοῦσ 
ἔφασκον, ἔδωκε δίχην, ἐπιτοσοῦτον ibo τῆς 
καὶ παρ) αὐτὴν τὴν εἴσοδον ὅλους ἕπτὰ χρόνοι 
νεγκοῦσα * προσέθεντο ὃς καὶ διὰ θείας ἐμι 
πίστιν, ἐκείους λαθεν, ὡς ἤδη συγκεχι 
τὸ ἁμάρτημα Θιοδώρ. "Qv καὶ εἶξας 

Tj) παρακλήσει, ἀνίησι τῆς ἀδίκου καταδίκη 
θιοδώραν, εἰς ἐἑνδότατον χελλίον τὸ μετὰ τοῦ 
λεύσας µένειν ἀπρόσιτον, καὶ µηδεµίαν αὐτὸν 
κονίαν τῆς µμονῆς ἐγχειρίδεσθαι. Δύο τὸ 

παρέδραµον — irn, ἀσκουμένης ἐγκ 
µείζονι, καὶ συντονωτέραις εἰχαῖς εἴθ᾽ 

αὐχμοῦ γενοµένου, καὶ τῶν ἐν τῷ κοινοθίῳ ) 
οὐδὲ νοτίδα μικρὰν ὕδατος ἔχειν ὑποφαινόντω 
περ οἷς τε ἤκουεν, olg τε αὐτὸς ἔθλεπεν ὁ τῆς 
ἀρχογὸς, τοῦ χαρίσµατος ἠξιῶσθαι τῶν lay 


ἱχέται } 


οὕτως 


685 


VITA 5. THÉODORJE ALEXANDRINA, 


68d 


τὺν µακαρίαν πεπληροφόρητο, µεταστέλλεαι ταύ- À certior facetus erat beatam esse consecutam donum 


την, καὶ τῷ λάχκῳ τὸ χερᾶμιον xaÜsivat προστάττει 
καὶ ὕδωρ ἀνενεγκεῖν. Ἡ δὲ εἴκεν μαθοῦσα λόγοις 
πατέρος, μηδὲν πολυπραγµονήσασα, μηδὲ ἀναθαλλο- 
µένη, πράττει τὸ κε)ευσθέν' καὶ εὐθὺς ὕδατος μεστὸν 
ἀνήνεγκε τὸ κεράµιον, ἐξ οὗ καὶ οἱ ἄλλοι τῶν λάκκων 
πλήρεις ὕδατος καθεωρῶντο. 


IZ. ᾿Ολίγων δὲ παρελθουσῶν ἡμερῶν ἁἀραμένη 
τὸ παιδίον ἐπ ὄψεσι πολλῶν ἤδη τῆς ἑσπέρας χατα. 
λαθούσης, καὶ ἑαυτὴν ἐγχλεισαμένη, ola πατὴρ πρὸς 
υἷὸν γνήσιον, νουθεσίας ἤρξατο πρὸς αὐτόν. Τοῦτο 
δι δῆλον τῷ προεστῶτι ΎὙενομενον, ἐκπέμπει τινὰς 
τῶν ἀδελφῶν ἀχουσομένους ἀχριθέστερον τῶν πρὸς τὸ 
παιδίον ῥημάτων, oi καὶ τῇ θύρᾳ τὸν ἀκοὺν προσε- 
βείσαντες, xai τὸν 
ἠχροῶντα τῶν λεγομένων. Τοιαῦτα di ἦν, d μετὰ 
προσαγωγῆς φιλημάτων, ἔπέσκηπτε τῷ παιδί Ὁ 
χρόνος ἔδη τῆς ἐμῆς ζωῆς, vié µου φίλτατε, πρὸς 
πέρας ὁρᾷ, καὶ πρὸς τὸν ἐχεῖσε λοιπὸν αἰἱῶνα χωρεῖν 
χατεπείγοµαι. 'Eyo δὲ σι τῷ πατρὶ τῶν ὀρφανῶν καὶ 
Θιῷ παρατίθηµι xai τῷ κυρίῳ ταύτης ἡμῶν τῆς 
μονῦς' ἕξεις δὲ xoi ἀδελφῶν διάθεσιν ἀποσώδοντάς 
σοι τοὺς μοναχούς. Τί οὖν, εὐγένειαν τάχα δητήσεις ; 
H δὲ ui ἀλλόθεν /νωρίσεταί σοι, fj ὅθεν ἡ ἀληθὴς 
εὐγένεια χαταφαίνεται. Mà πρὸς τιμὴν ἀπίδης τὴν ἐξ 
ἀνθρώπων * οὐδὲ γὰρ αὕτη µακαρίους οἷἶδε τοὺς τι: 
µωµένους ποιεῖν᾽ οὐκ ἀγνοεῖς γὰρ ὅτι τοῦ ἐν Κυρίῳ 
μακαρισμοὺ οἱ τὸ ἐξ ἀνθρώπων τὴν 
ἀτιμίαν καὶ τὰ ψευδῶς αὐτῶν καταμαρτυρούμενα 
φέροντες, ἐκεῖνοι μᾶλλόν εἰσιν οἱ τυγκάνοντες: Εἰ δὲ 
τις ἐπιθυμία φέρει σε πρὸς τοῦτο, τὸ τιμῆς πάντως 
ἀξιοῦσθαι, τὸ τιμᾷν πρῶτος ἀιάπησον, ὕπνον µίση- 
σον. Τὸ σκληρὸν ἄσπασαι τῆς διαιτῆς, τῷ μαλακῷ 
ἀπόταξαι τοῦ ἐνδύματος, τῶν συνήθων εὐχῶν undé- 
ποτε χατολιγωρήσης, μηδὲ τῶν τοῖς ἀδελφοῖς ἀποτι- 
ταµένων συνάξεων ὄρθρου φημὶ καὶ τρίτης ἕκτης 
τε χαὶ ἑνάτης, καὶ τῶν ἐσπερινῶν' ἀλλὰ καὶ τροφῆς 
µεταλαμθάνων µνήσθητι xal ἑτέρου πεινῶντός, καὶ 
τούτῳ τὸ σοὶ περιτεῦον θησαύρισον. ᾿Αλοτρίων 
ἀπόσχου, κατηγορεῖν ἀδελφοῦ, μηδὲ κατὰ νοῦν λάθῃς 
ποτέ ἐἑρωτώμινος, εἰς γῆν ἀπόκριναι. 
Πτώμα μὴ γιλάσης ἑτέοου, θρήνησον, ἵνα παρακλη- 
θῆς' χακῶς βιοῦντας ἀκούων τινὰς ὑπὲρ αὐτῶν εὔ- 
χισθαι μὴ ἀμέλει τὸ πρὸς ἀσθινούντας ἀπιέναι, μὴ 
παραιτοῦ, συνελόντα φάναι, παντὸς ἐκκλίνων 
χαχοῦ, ἀρετῆς πάσης ἀντιποιήθητι δούλευσον τοῖς 
ἀδελφοῖς ὡς δεσπόταις ἵνα Χριστοῦ φίλος γένη τοῦ 
διὰ σὲ μορφήν δούλου ἐνδυσαμένου. Εὐχὴ ἔδτω σοι 
διηνεκὴς, πειρασμῷ pui περιπεσεῖν' εἰ δὲ καὶ περι- 
πέσοις, “ενναίως ἀντίστηθι, xal πάλιν ὥστι p 
ἁλῶναι προσεύχου. Οὕτως βιοτεύων, ἀγαπητὲ, οὐ 
μακρὰν ἕξεις τὸν βοηθοῦντα, καὶ ὀρέγοντά 
πολεμουµένιω τὴν δεξιάν. Τοιαῦτα µπαραινέσασα 
τῷ παιδὶ ταῖς χερσὶν ἠδέως τὸ πνεῦμα παρέθετο 
τοῦ Θεοῦ. 


νοῦν συντείναντες, 


ὄνειδος χαὶ 


νεύων 


χαὶ 


σοι 


IH'. Καὶ τὸ ui» παιδίον θρήνοις παραχρῆμα Exó- 
πτετο, καὶ ὁ οἰκίσκος Donc ἐπληρουτο' τὰ ἄχου- 
σθίνττα δὲ εὐθὺς ol πρὸς τοῦτο πεµγθέντε, τῷ) 


ἐμμελῶς B 


Ρ 


miraculorum, eam aocersit, et in cisternam jubet 
demittere amphoram, et haurire aquam. Illa au- 
tem, que didicerat cedere verbis Patris, nihil 
curiose inquirens, nec differens, facit quod fue- 
rat imperatum, ef protinus aqua plenam extulit 
amphoram. Qua ex re alie quoque cisterne con- 
spectee sunt aqua plene. 

XVII. Cum pauci autem dies preeteriissent, ea 
tollens infautem in conspectu multorum cum jam 
esset vespera, et seipsam includens, ccpit eum 
adhortari non secus, ac pater germanum filium. 
Hoc cum rescivisset prefectus monasterii, mittit 
quosdam ex fratribus accuratius audituros verba, 
qua diceret puero. Qui cuin aurem ostio admo- 
vissent, et mentem diligenter adhibuissent, au- 
diebant ea que dicebantur. Hec autem erant, 
que puero precipiebat, eum deosculans : Tempus 
vite mee, fili mi charissime, jam spectat ad 
finem, et de cetero festino ire ad seculum, quod 
illie est. Ego autem te patri orphanorum, et Deo 
commendo, et domino hujus nostri monasterii. 
Habebis autem monachos quoque qui in te ser- 
vabunt fratrum affectionem. Quid ergo? Quieres 
fortasse nobilitatem ? llla autem non aliunde tibi 
cognoscatur, quam unde vera apparet nobilitas. Ne 
aspexerisad honorem hominum.Neque enim is eos, 
qui honorantur, potest beatos efficere. Sed neque 
ignoraveris, quod eam que est in Domino, bea- 
tudinem illi magis consequuntur, qui hominum 


C ferunt probra et contumelias, et falsa, que in 


ipsos feruntur, testimonia. Si tenearis autem 
aliquo desiderio omnino assequendi honoris, ipse 
primum dilige honorem exhibere. Somnum odio 
habe. Duram et asperam vivendi rationem am- 
plectere. Renuntia mollibus vestimentis. Consue- 
tas preces nunquam neglexeris, neque horas, 
qu& sunt constitute fratribus ad conveniendum, 
Matuting, inquam, Tertie, Sexte, et None, et 
Vesperarum. Abstine ab alienis. Accusare fratres 
ne libi quidem veniat in mentem. interrogatus 
responde, respiciens in terram. Alterius casum 
ne irriseris. Luge, ut consolationem consequaris. 
Aliquos audiens male viventes, ne negligas pro 
eis precari. Ire ad eos, qui sunt infirmi, nere- 
cuses. Et ut semel] dicam, omne malum declinans, 
vindica tibi virtutem : servi fratribus, tanquam 
dominis, ut evadas Christi amicus, qui pro te 
servi formam induit. Ássidue precare,ne incidas 
in tentationem. Quod si incideris, ei fortiter 
resiste ; etl rursus precare, ne supereris. Si sic 
vivas, o dilecte, non proculaberit, qui tibi opem 
ferat, et qui bello appetito tibi sit porrecturus 
dexteram. Cum hiec suasisset puero, jucunde in 
Dei manus tradidit spiritum. 


XVIII. Et puer quidem statim lugebat, et plan- 
gebat, οἱ vociferatione plena erat domuncula. Quee 
audierant autem ii quid ad hoc missi fuerant, 


681 


MENSIS SEPTEMBER. 


declaraverunt ei qui miserat. Qui postquam au- Α ἀποστείλαντι διεσάφησαν ὃς ἐπεὶ Όχουσε καὶ αὐτὸ 


divit, ipse quoque id, quod viderat in somnis, 
dixit suis monachis : Existimabam, inquiens, me 
videre duos viros, qui me in altum extollebant. 
Altitudo autem erat tanta, quanta conjici non 
poterat. A me autem visi sunt ordines angelorum, 
et vox in meis auribus resonuit : Vide, dicens, 
qualia bona sunt parata sponse mes Theodore. 
Preter heec, mihi quoque apparebat lectus, fidei 
angeli creditus, et thalamus pulchritudine inef- 
fabilis. Cum autem significarem de lecto illo et 
thalamo doceri, qusenam esset illa, cui hec 
parata essent, et de iis rogarem eos qui induce- 
bant, statim mihi apparuit chorea prophetarum, 
apostolorumque et martyrum cum aliis justis. 


Chorea autem mediam habebat mulierem, gloria p 


diviniore ornatam, que et medium ingrediebatur 
thalamum, et mihi videbatur sedere in medio 
lecto. Qui eam autem abducebant, dicebant eam 
esse abbatem Theodorum, cujus etiam confictum 
fuerat crimen stupri, et que sustinuit potius totos 
septem annos e monasterio ejecta affligi, et cen- 
seri esse pater filii, qui erat alterius, eumque 
suscipere alendum et educandum, quam quenam 
esset ipsa, significare, et simul a tanto liberari de- 
decore et afflictione : etideo assecuta est, dicebant, 
eam, quam vides, letitiam. Heec cum vidissem, me 
remisit somnus, et me converti ad mea deflenda 
peccata. 

XIX. Hec cum narrasset, pervenit statim ad 
cellam sancte, monachis quoque eum sequentibus; 
et cum pulsasset ostium, excitavit puerum. Jam 
enim multo luctu eum oppresserat somnus. Sur- 
rexit ergo, et aperto ostio eis dedit aditum. Illi 
autem ingressi sunt, et eam, que esL vere viva, 
vident mortuam : et accedentes, in sacrum corpus 
distillarunt lacrymas. Poro autem prefecto visum 
est intempestivum, innotescere miraculum, donec 
eos accersisset, qui accusationem in eam constru- 
xerant. Qui cum venissent, ostensis aliquibus 
partibus sacri corporis : Videte, dixit eis, hoc 
spectaculum novum et inauditum, qualis sexus 
quali esca tenebrarum conculcavit principein. 
Obstupuerunt omnes spectaculo : et metus quidem 
stuporem, metum autem lacryme sunt consecuta, 
dum reputabant, adversus quos labores decertare 
oporteat eos, qui sunt implicati corporis affec- 
tionibus. 

XX. Quoniam autem nec maritum quidem opor- 
tebat omnino sancta [rustrari, qui purum ac sin- 
cerum in eam amorem perpetuo conservaverat, 
angelus accedens ad prefectum monasterii, jubet 
ut mitteret ad civitatem quemdam ex monachis 
equitem, et juberet ei,ut in equo suo collocet eum, 
qui primus ei occurrerit, el sic eum adducat quam 
citissime. Verum eniinvero euin quoque divina ad 
hoc quedam iuncitabat apparitio, etsua sponte ve- 
niebatad monasterium. Cum ergo ei factus esset 
obviam monachus, et rogasset cur curreret, ille 


C 


ὄναρ τὸ θεαθὶν αὐτῷ τοῖς ὑπ αὐτὸν ἔλεξε μοναχοῖς. 
Ὥμην, timo», ἄνδρας δύο ὁρᾷν, µετέωρόν µε, εἰς 
ὕψος αἴροντας τὸ δὲ ύψος, οἷον ἀνείκαστον, τάγμα 
δέ pot. ἀγγέλων ἑωρᾶ-ο, φωνή τε Ὠχεῖτο ταῖς ἀκραῖς, 
Βλέπε, λέγουσα, ola ἠτοίμασται Θιοδώρα, τῇ ἐμῦ 
νύμφη, τὰ ἀγαθα. Πρὸς τούτοις xai xvm pot χατε- 
φαίνετο ἀγγέλῳ πιπιστευµίνη, x«i νυμφὼν τὸ 
κάλλος ἀποῤῥητον, περὶ πολλοῦ δέ pot ποιουµένῳ 
μαθεῖν. Τίς ὁ νυμφὼν, ὁ βλεπόμινος, xci τίς d 
κλίνη, x«i τίς κείνη f$ ταῦτα Ὀτοίμασται, χαὶ περὶ 
τούτου τοὺς ἀπάγοντας ἐρωτῶντι, εὐθὺς χορεία µοι 
προφητῶν, ἀποστολων τε x«i μαρτύρων μετὰ τῶν 
ἄλλων καθεωρᾶτο δικαίων, καὶ ἡ χορεία, µέσην εἶχε 
γυναῖκα δόξη θειοτέρα κεχοσμημένην ἢ τις ἔνδον τε 
τοῦ νυμφῶνος εἰσφει, x«t ἐπ᾽ αὐτῆς ἑωρᾶτό uot χλίνης 
καθεξοµένη, οἱ δὲ ἀσπάζοντες, ταύτην ἔλεγον εἶναι 
τὸν ἀθθᾶν Θεόδωρον, ἧς xai τὸ τῆς πορνείας ἔγχλημα 
κατεψεύσθη, x«i Ὠνέσχετο μᾶλλον παρ) ὅλοις ἑπτὰ 
ἔτι τῆς µμονῆς ἀπόχλητος προσταλαιπωρεῖν, 
καὶ πατὺρ εἶνι παιδὸς ἀλλοτρίου νοµίζεσθαι καὶ 
τροφὴν — íxtívou x«i ἀνατροφὺν ἀναδέξασθαι, $ 
ἑαυτῆν ὅστις εἴη Ὑνωρίσαι, χαὶ αἰσχύνης ἅμα καὶ 
τοσαύτης ἀπαλλαγῆναι κακοπαθείας διὰ τοῦτο καὶ 
τοιαύτης ἧς ὁρᾷς, ἠξίωται τῷς φαιδρότητος, ταῦτά µε 
ἱδόντα ὁ ὕπνος &vüxs, xai πρὸς τὸ θρηνεῖν τὰς ἐμὰς 
ώρμησα ἁμαρτίας. 


ΙΘ’. Τοιάῦτα διηγησάµενον εὐθὺς ὡς εἶχε τὸ 
Χελλίον τῆς ὁσίας κατείληφεν ἐπομένων αὐτῶν καὶ 
τῶν µμοναχῶν, καὶ χοψας τῶν θύραν, τὸ παιδίον 
διύπνισεν ἦν γὰρ τῷ πολλῷ χλανθμῷ πρὸς ὕπνον 
ἤδη κατενεχθέν. Διανέστη γοῦν, καὶ τὴν θύραν 
ἀνοίξας εἰσιέναι τούτοις ἐδίδου' οἱ δὲ εισῴφεσαν, 
χαὶ τὴν ξδῶσαν οὁρῶσιν νεκρὰν, παρα- 
στάντες ὀάχρυα τοῦ ἱεροὺ κατέσταξον σώματος. 
Τῷ προεστῶτι μέντοι ἄχαιρον ἔδοξε τὸ παράδοξον 
νῦν διαγνωσθὶν τοῦ θαύματος ἄχρις ἂν τοὺς τὸν 
κατηγορίαν συµπλέξαντας, ποιήσηται µεταπέµτους, 
Qv x«i ἀφιχομένων, ἔνια µέρη τοῦ ἱεροῦ σώματος 
παραδείξας, Ἴδετε, εἶπεν, αὐτῶν τὸ χαινότατον τοῦτο 
θέαµα, οἷα φύσις οἵῳ δελέατι τὸν τοὺ σκότους ἡπά- 
τησεν ἄρχοντα, ᾿Εξέπληξε πάντας Ἡ θέα' καὶ φόθος 
pi» τὴν ἔκπληξιν τὸν δὲ φόδον, δαχρυα διεδέχοντο 
λογιδομένους πρὸς οἴους πόνους παλαίειν ὀφείλονσιν 
οἱ πάθεσιν ἐνεσχημίνοι σωματικοῖς. 


ὄντως 


Κ'. Ἐπεὶ δε ide πάντως μηδὲ τὸν ἄνδρα τῆς 
ὁσίας ἀπολειφθῆναι, καθαρὸν εἰς τέλος τὸν πρὸς αὖ- 
τὸν φυλάξαντα πόθον. Αγγελος τῷ προεστῶτι τῆς 
μονῆς παραστὰς, κελεύει πρὸς τὴν πόλιν τινὰ τῶν 
μοναχῶν ᾖἔφιππον ἐχπέμψαι, ἐπιτρέψαι τε οἱ τὸν 
πρὠτως αὐτῷ ὑπαντήσοντα τῷ ἵππῳ τούτου ἐπιθι- 
όάσαι, καὶ οὕτως ὡς τάχιστα ἀγαγεῖν. Oo μὴν δὲ 
&))& κἀκεῖνον θεία τις πρὸς τοῦτο παρώτρυνιν 
ἐπιφάνεια χαὶ αὔτοχλητος dt πρὸς τὴν µμονήν. 
Επεὶ οὖν ὑπήντα ὁ μοναχὸς xai ἐπύθετο ὅτου χάρω 
ὁ ὀρόμος ὁ δὲ Τὸν ἐμὸν ἐκ πολλοῦ, ipu, γυναῖχα μὲ 


VITA S. THEODORA& ΑΙ ΕΧΑΝΡΗΙΝΑΕ. 


θιασάµενος νῦν τὸν βίον ἐκλείπουσαν ἀναμαθὼν, À respondit : Cum meam uxorem longo tempore non 


ἄπειμι τὰ τελευταῖα δακρύων αὐτήν. ᾿Αναθιθάσας 
τοίνυν ἐπὶ τὸν ἴππον αὐτὸν, εἰς τὴν μονὸν ἢγάγεν 
ἐν d τὸ θεῖον σχῆνος προέκειτο, ὦ xai ἐπιπισὼν, 
πρὸς ὄνομα τὴν ὁσίαν ἀνεκαλεῖτο, πικροῖς ἅμα 
περιῤῥεόμενος δάχρυσιν, ώς xol πάντας τοὺς συν- 
ειληµένους (καὶ γὰρ πολλοὶ xai τῶν πέριξ Ὀθροί- 
σθησαν μοναχών), εἰς οἶκτὸν διερεθίσαι πρὸς ὑπό- 
μνησἰν τε τῶν βεθιασµένων αὐτοὺς ἀγαγεῖν, ὡς εἷ- 
ναι πάντα, τά τε ὀροώμενα, τά τε μὴν ἀχουόμενα 
συνειδότος, ἀνάπτυξις, καὶ ψυχῆς ἀτεχνῶς laua. 


ΚΑ’. Ὀψι δι καὶ μόλις τοῦ πένθους λήξαντος 
ψαλμοὶ καὶ Ἴμνοι τὰ τῶν θρύνων εὐθὺς διεδέχοντο, 


viderim, et eam nunc e vita excessisse resciverim, 
vado eam extremo defleturus. Cum eum ergo in 
equum sustulisset, duxit in monasterium, in quo 
jacebat divinum illud tabernaculum. Ad quod 
cum irruisset, sanctam vocabat nominatim,acerbas 
simul fundens lacrymas, adeo ut omnes, quierant 
congregati, (convenerant enim multi ex iis qui 
habitabant circumcirca monachis) provocaret ad 
lacrymas, et deduceret ad eorum vite recordatio- 
nem. Itaque erant omnia, tam que videbantur, 
quam que audiebantur, conscientie refrigeratio, 
et revera anime medicina. 

XXI. Cum luctus autem vix tandem desiisset, 
psalmi et hymni statim luctum sunt consecuti. Et 


xal οὕτως ἐξοσιωσάμενοι τὸ πολύαθλον ἐκεῖνο σῶμα B sic justis factis illilaborioso et sacrosancto corpori, 


χαὶ ἱερώτατον. κόλποις τῆς γῆς χρύπτουσιν οὗ τὸ 
πνεῦμα τοῦ ᾿Αθραὰμ χόλποι votspoi ὑπεδέξαντο, 
Τί τὸ μετὰ ταῦτα; Τὰ ἐκείνης, ὁ ταύτης &vàp dudi- 
faro; Καὶ τοῖς τοῦ κόσμου πᾶσιν ἀποταζάμενος, 
καὶ τοῖς μοναχοῖς ἐναρίθμιον ἑαυτὸν θέµενος, εἰς 
ἔρωταά τε ἠσυχίας ἐλθὼν, τὸ κελλίον λαμθάνει τῆς 
Θιοδώρας, σπουδαϊὀν τε xai φιλάρετον βίον ἔπανι- 
λόμεωος χοηστῷ τέλχι τὴν ζωὴν χαταλύει. "Enc 
οὖν τοιαύτην ἀγωγὴν οἱ μοναχοὶ ἐθεάσαντο, οὐδὲν 
ἀπᾷδον ἐνόμισαν τὸ ἀμφοτέροις ἕνα xai τὸν τάφον 
γωέσθαι, διὰ τοῦ καὶ xowiü τὰ λείψανα τῶν δύο 
κατέθεντο, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τὸ παιδίον τοιούτων 
µέτρων ἀρετῆς ἤγατο, ὡς καὶ τῆς μονῆς ἐκείνης 
προστῆναι χρίσει δικαίων τῶν τὸν βίον αὐτῷ συνει- 
ὁότων, καὶ προστασίας τοιαύτος ἐφιεμένων. Τοιοῦτον 
τῶν πολλῶν πόνων τῆς µαχαρίας τὸ πέρας. Αὗτη 
τῶν γὙενναίων ἆθλων αὐτῆς ἡ διήγησις. El οὖν ἆλν- 
θις, ὥσπερ καὶ ἀληθῆς ὁ Παύλου λόγος, τὸ ἕχαστον 
τὸν ἴδιον πόνον λήψεσθαι, πῶς οὐ µακαρία τῷ ὅντι 
καὶ Θεοῦ ὅδῶρον à Θεοδώρα, τοσούτων πόνων τοσ- 
ούτους ἀπολαμθάνουσα τοὺς μισθούς" Be ταῖς 
πρεσθείαις καὶ ἡμῶν yévoro τῆς τῶν σωζοµένων 
γενέσθαι µερίδος, χάριτι καὶ φιλανθρωπία Χρι- 
στοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ὦ ἡ δόξα καὶ τὸ xpd- 
τος, νῦν χαὶ ἀεὶ, xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
Αμήν. 


* [ Cor. in, 8. 


id sinu terre abscondunt, cujus spiritum sinus 
Abrahse, si intelligentia spectetur, exceperunt. 
Quidnam est heec consecutum ? Fit rerum illius 
maritus ejus successor : et cumrebus omnibus hu- 
jus mundi renuntiasset, et. seipsum retullisset in 
numerum monachorum, et captus esset amore 
quietis et silentii, cellena accipit Theodore ; et 
cum bonam vitam, et ex virtute agendam elegisset 
bono fine vitam claudit. Cum ergo vidissent mo- 
nachi eum sic vitam egisse, nihil alienum existi- 
marunt, esse amborum unum et idem sepul- 
crum ; propterea communiter, et in eodem loco 
deposuerunt amborum reliquias. Porro autem 
puer quoque eo processit virtutis, ut etiam prte- 
fuerit illi monasterio, justo eorum judicio, qui 
vitam illius cognoscebant, et eum sibi preflci 
desideraverant. Talis fuit finis laborum hujus 
beate, et bec est narratio ejus preclarorum 
certaminum. Si ergo verum est, ut verum quidem 
certe, quod dicit Paulus?, unumquemque acce- 
pturum propriam mercedem secundum proprium 


" laborem «quemadmodum non est beata, et revera 


Dei donum Theodora, que mercedem accipit tot 
laborum ? Cujus intercessionibus concedatur, ut 
nos quoque simus e numero eorum qui salvi fiunt 
gratia et clementia Chrisli veri Dei nostri, cui 
gloria et potentia; nunc et semper, et in secula 
seculorum. Amen. 


891 


MENSIS SEPTEMBER. 





ΑΘΛΗΣΙΣ 


TOY ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ENAOEOY MAPTYPOZ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 


AYTONOMOY. 


MARTYRIUM 5. MARTYRIS CHRISTI 
AUTONOMI. 


(Latine apud Surium ad diem 12 Septembris ; Grece ex cod. ms. Paris. 1523 stc. xri.) 


I. J&que esseabsurdum existimo, et loquiea que Α ΛΑ’. Τῆς ἴσης ἀτοπίας εἶναι νοµίδω τό τε φθέγ- 


non oportet, et que sunt pulchra et honesta man- 
dare silentio. Quantum enim auditorum ledit ani- 
mos is, qui narrat ea, que non sunt honesta ; 
tantum is, qui silentio preeterit bonas actiones, 
privat pios utilitate, quam erant ex eis percepturi. 
Ea de causareligiosissimam Autonomi vitam, que 
ad nos usque pervenit, statuimus non tegere si- 
lentio, sed studuimus eam tradere piis auribus. Et- 
enim ad nos pervenerunt res martyris, partim qui- 
dem a quodam qui eas scripsitante nos :cujus fuit 
quidem bona mens, non adfuit autem etlingua, quee 
posset consequenter suam explicare sententiam,imo 
propter inscitiam multa confundebat, et contegebat: 
partim autem a viris qui in sacrum ordinem erant 


allectiin sacrotemplo martyris,et qui rerum ipsarum Bp 


veritatem diligentius inquisierant et collegerant. 


Il. Hic ergo divinus Autonomus, strenuus athleta 
veritatis, ac episcopali dignitate ornatus in Italia, 
postquam tempore Diocletiani cognovit acre et ve- 
hemens bellum erupisse adversus Christi Ecclesiam, 
recordatus divinorum ejus mandatorum, per 
que jubet ut qui expelluntur ex una civitate, 
fugiant in aliam (nam qui manet quidem, pre- 
ter id, quod non potest docere verbum, ipse 
quoque peribit ; quodsi fuerit remotus ab iis, qui 
persequuntur, poterit litteris, aut etiam lingua 
convenire quandoque gregem Christi, eumque ex- 
hortari et confirmare ad pietatem ; quinetiam eos 
qui erant in tenebris impietatis, deducere ad lucem 
veritatis) ; relicta Italia, venit in Bithyniam, et 
divinum nutum sequens, venit in locum quemdam, 
cui nomen quidem erat Sorei ; situs est autem 
ad dexteram ei qui navigat in sinum Nicomedia : 
et hospitio excipitur à quodam nomine Cornelio 
Apud quem cum longo tempore fuisset versatus, 


Ύεσθαι τὰ μὴ δέοντα, καὶ τὸ τὰ χαλὰ διδόναι σιγῦ. 
Καὶ γὰρ ὅσον ὁ τὰ μὴ χαλὰ διηγούμενος τὰς τῶν 
ἀκροατὼν ἴθλαψι ψυχὰς, τοσοῦτον ὁ τὰς ἀγαθὰς 
τῶν πράξεων σιγῆ παραδοὺς τῆς ἐξ αὐτῶν ὠφελείας 
τοὺς φιλευσεθεῖς ἀπεστέρησε. Ταύτῃ τοι xal ἡμεῖς 
τὸν μέχρις ἡμῶν ἐἑλθόντα φιλοθεώτατον Αὐτονόμου 
βίον οὐκ ἔγνωμιν σιγῇ κατακρύφαι, ἀλλὰ φιλοκάλοις 
αὐτὸν ἀχοαῖς παραδοῦναι προεθυμήθηµιν. Ἔφθασε 
γὰρ καὶ εἰς ἡμᾶς τὰ τοῦ μάρτυρος, τοῦτο μὲν xol 
ἀπὸ τινος τῶν πρὸ ἡμῶν τὰ ἐκείου συντάξαντος, 
καὶ διανοία piv ἀγαθῇ χρησαµένου, γλῶτταν δὲ 
οὐδαμῶς εὐπορήσαντος τῇ γνώμῃ συνεποµένην, ἀλλ᾽ 
ἀἁμαθίᾳ τὰ πολλὰ συγχέοντος καὶ συγκαλύπτοντος 
τοῦτο δὲ καὶ δι ἀνδρῶν τὼν ἱερᾶτθαι λαχόντων xar' 
αὐτὸν τὸν τοῦ μάρτυρος εὐαγῆ ναὸν, x«l μᾶλλον αὖ- 
τῶν τὴν τῶν πραγμάτων ἀλήβειαν δι ἐμμελεστέρας 
ζητήσεως ἐφανισαμένων. 

B. Οὗτος τοίνυν ὁ θεῖος Αὐτόνομος, ὁ γενναῖος 
τῆς εὐσεθείας ἀγωνιστὴς, τῷ τῆς ἐπισκοπῆς ἀξιώὼ- 
µατι xarà τὴν ᾿ταλίαν ἐμπρέπων, ὡς πολὺν xci 
ἀφόρητον ἔγνω τὸν ἐπὶ Διοχκλητιανοῦ κατὰ τῆς τοῦ 
Χριστοῦ Εκκλησίας ῥαγέντα πόλεμο», εἰς μνήμην 
ἐλβὼν τῶν Θιίων αὐτοῦ ἐντολῶν, OU τῶν : ἐπιτάττει 
τοὺς ἐκ τῆσδε τῆς πόλεως ἀπελαυνομένους φεύγειν 
εἰς τὴν ἑτέρα», xal εἰδὼς ὅτι µένων μὲν πρὸς τῷ μὴ 
δύνασθαι τὸν λόγον διδάσκειν καὶ αὐτὸς ἀπολεῖται 
πόῤῥω δὲ τῶν διωκόντων γενόμενος δυνατὸς ἔσται 
γράμμασιν 9 xol γλὠσση mort τῷ ποιωνίω τε τοῦ 
Χριστοῦ διαλέγεσθαι καὶ πρὸς εὐσέδειαν ἐπαλείφει», 
ἀλλὰ xci τοὺς ἐν σχότει πλανωμένους τῆς ἀσεθείας 
πρὸς τὸ τῆς ἀληθείας φέγγος χειραγωγεῖν, τὴν Ἰταλίαν 
ἀφιχνεῖται πρὸς ᾖἈιθυνίαν, καὶ θείοις 
ἐπαχκολοῦθῶν νεύµασι πρόὀσεισι χωρίῳ τυὶ à τοῦ- 
νοµα μὲν Σωρεοί: κεῖται δὲ ἐν δεξιᾷ τῷ εἰσπλέοντι 
τὸν τῆς Νιχομηδίας κόλπον ' καὶ ξενίδεται παρ) 
ἀνδρὶ Κορνηλίῳ τὸν χλῆσιν. Συχνόν τε χρόνον προσ- 


χατα)ιπὼν 


693 


MARTYRIUM 5. AUTONOMI. 


694 


διατρίψας αὐτῷ, καταρτίδει μὲν αὐτὸν ταῖς διδα- À eum quidem perficit doctrina : Dei autem oratoria 


σκαλίαις' oixov dt Θεοῦ οἰχοδομήσας εὐκτήριον, Μι- 
χαὺλ τῷ τῶν ἀγγέλων ἀρχηγῷ καθωσιωμένο», χει- 
ροτονεῖ τὸν Κορνήλιο ἐν αὐτῷ τῆς διαχονίας τῷ 
ἀξιωματι καὶ αὐτῷ παραδοὺς τὴν τῶν πιστῶν 
ἐπιμέλειαν, ἐπὶ τὺν Αυχκαόνων xai Ἰσαύρων ἐχεῖνος 
ἀπαίρει, κῆρυξ xàxsi “ενέσβαι τῆς εὐσεθείας προ- 
θυμούμενος. Etra πάλιν ἐπανελθὼν πρὸς Κορνήλιον 
καὶ τὸν καταθληθέντα σπὀρον αὐτῷ τῆς θεογνωσίας 
πολύχουν βλαστήσαντα καρπὸν εὑρηχὼς, ἐπὶ τὸν τοῦ 
πρεσθυτέρου βαθμὸν εὐθέως ἀνάγει. Ἐπεὶ δὲ xai 
Διοκλητιανὸς εἰς τὴν Νιχομήδους ὕκοντα ἔγνω, πᾶν 
piv Ὑένος Χριστιανῶν, καὶ ἡλικίαν πᾶσαν ἐχτέμνειν 
σπονδάδοντα, ἐξαίρετον δέ τινα καὶ µεμεριμνημέ- 
νην τὴν ἐπ Αὐτονόμου ποιουµένην ζήτησιν, ἐπὶ τὸ 
Μαντίνιον καὶ τὴν Κλαυδιούπολι οὔτος ἀπαίρει, 
(πόλεις δὲ αὗται περὶ τὸν τοῦ Εὐξείου χείµεναι 
Πόντου), κἀνταύθα τὸν λόγον τῆς εὐσεθείας διασπεῖ- 
po βουλόμενος. Ὡς δὲ κατὰ νοῦν αὐτῷ πάντα συνερ- 
ία Χριστοῦ προσεχώρει, αὖθις ἐπὶ Σωριοὺς &va- 
στρέφει τὸν Κορνήλιν xal τὴν κατ αὑτὸν 'Ex- 
χλησίαν ἐπισχεψόμενος. — "Hv πολυπλασιασθεῖσαν 
πάλιν εὑρὼν, τὸν piv Κορνήλιον τῷ τῆς ἐπισκοπῆς 
ἀξεώματι τελειοῖ. αὐτὸς δὲ τὴν ᾽Ασιανῶν ἐπέρχεται 
Χώραν, τὰς μὶν τῆς πλάνης ἀκάνθας προῤῥίζους 
ἀνασπῶν, εὐσεθῇ di σπέρματα Φφιλοπόνως καταθαλ- 
λόμενος. Τῆς δὲ θείας χάριτος τοῖς Αὐτονόμου ὀμ- 
θρήµασι πολὺ τῆς εὐσεθείας τὸ λήϊον ἀναδειχνύσης, 
xoi πάλιν πρὸς Κορνήλιον xai τὴν ὑπ' αὐτῷ ποίµνην 
τὴν ἐπάνοδον ἐποιεῖτο ' κἀκεῖθεν ἐν Λίμναις γίνεται. 
Χωρίον δὲ τοῦτο Σωρεοῖς πλησιάξον, οὗ τοὺς οἰχή- 
τορας ῥαθεῖ σκὀτῳ τῆς ἀγνοίας κρατουμένους ὁρῶν, 
ὁδηγεῖ xai τούτους πρὸς τὸ φέγγος τῆς ἐπιγνώσιως. 
Καὶ οὐ πολὺς αὐτῷ χρόνος πρὸς τὴν ὀδηγίαν 
χάριτος εἰς τὰς τῶν π)ειόνων ἐνήργει ψυχὰς, καὶ 
Χριστοῦ προσετίθεντο. 

Γ’. Τούτων τοίνυν εὐμενείαᾳ Θεοῦ κατ εὐχὰς τῷ 
μάρτυρε τελεσβέντων, συµθαΐνει τοὺς ἐπὶ τῇ πλάνη 
τῆς ἀσεθείας χατεχοµένους ἐν τῷ δηλωθέντι χωρίῳ 
κατά τινα παρ αὐτοῖς τιµωμένην δαίµονος ἑορτὴν 
σπονδὰς τοῖς εἰδώλοις προσφέρει», κἀκεῖνα ποιεῖν, 
ὅσα ὑπὸ πονηρῶν δαιμόνων ἐκθακχευθεῖσαι γυχαὶ 
πράττουσι. Ταῦτα πολλάχις οἱ τῆς τοῦ Χριστοῦ 
ποίµνης ὁρῶντες Ὑωόμενα, καὶ θείου πιμπλάμενοι 
φ4λον (κατ ἐχείνην δὲ τὴν ἡμέραν σὺν π)είονε τε- 
λούμενα λύσση) πρὸς ὀργὴν δικαίαν ἀνίστανται, καὶ 
ἀ)λήλους παραχροτήσαντις ἐπίασι κατὰ τῶν εἰδώλων " 
xai πάντα εὐθὺς συντρίψαντες, xal sig χοῦν θέµενοι 
καὶ xóvt» ἐπεδείχνυαν τοῖς λατρευταῖς ἐχείνοις τὴν 
τῶν λατρευομένων ἀσθένειαν. Τοῦτο τοὺς Ἑλληνί- 
ζοντας τότε μὲν εἰς ἔκπληξιν καὶ δέος ἐνῆγε, καὶ 
θρήνου μᾶλλον ἢ ἐκδικήσεως τὸν xatpóv ἡγοῦντο. 
Φυ)λάξαντες δὲ ημέραν καθ ἣν ὁ τοῦ Θιοῦ Φεράπων 
Αὐτόνομος ἐλειτούργει τὰ μυστικὰ, καὶ ξύλοις τε xat 
σιδήροις ἑχαττὸς τὴν δεξιὰν καθοπλίσαντες, ἀθρόον 
κατατρέχουσι τοῦ ἐν Σωρεοῖς εὐχτηρίου ' xai τρέ- 
πονται μὲν τοὺς παρατυχόντας, οἷς δι ti ov ἐν χερ- 
div ὅπλοις, τὸν ὅσιον ἀναιροῦσι, παρ) αὐτὴν τὸν 
τράπεδαν τοῦ αἵματος ἐκχυθέντος, ὥσπερ 


ἱερὰν 


Β 


C 


ede zdificata, que dedicata est Michaeli principi, 
in ea ordinat Cornelium dignitate diaconatus : 
el cum ei curam mandasset fidelium, proficiscitur 
in Lycaoniam et [sauriam, desiderans ipse quoque 
fieri preco pietatis. Deinde reversus ad Cornelium, 
cum 8 se dejectum semen invenisset produxisse 
multiplicem fructum Dei cognitionis, eum prove- 
hit ad gradum presbyteratus.Postquam autem co- 
gnovit Diocletianum venire Nicomediam, qui 
Christianorum quidem omne genus, et etatem om- 
nem studebat exscindere,preecipue autem et admo- 
dum sollicite querebat Autonomum,is enavigavit 
Mantinium, et Claudiopolim (sunt autem he urbes 
posite in ponto Euxino), hic quoque seminare 
studens verbum pietatis. Postquam vero, Deo ad- 
juvante,ei processerunt omnia ex sententia, rever- 
titur ad Soreos, visitaturus Cornelium et ejus Ec- 
clesiam. Quarn cum rursus invenisset multiplica- 
tam, Cornelium quidem ad dignitatem provehit epi- 
scopalem, ipse autem regionem obit Asianorum, 
erroris quidem spinasevellens radicitus, pia autem 
semina diligenter dejiciens. Divina autem gratia 
imbribus Autonomi ostendente magnam segetem 
pietatis, redit rursus ad Cornelium et ejus gregem. 
Illinc venit Limnas. Est autem hic locus prope 
Soreos. Cujus habitatores cum videret teneri pro- 
fundis tenebris ignorantie, eos quoque ducit ad 
Jucem agnitionis. Non multum tempus ab eo con- 
sumptum fuit ad eos in viam deducendos, qui con- 
vertebantur : sed et brevi operata est gratia in ani- 
mos permultorum, et salutare baptisma requiren- 
tes, sacro gregi Christi accesserunt. 


τῶν ἐπιστρεφόντων ἀνάλωτο" ἀλλ ἐν βραχεῖ τὰ τῆς 
τὸ σωτήριον βάπτισμα ῥἐπιδητοῦντε, τῇ ἱερᾷ ποίμνη 


lil. Cumhec ergo Dei benignitate, ut martyri erat 
in votis, effecta essent, accidit, ut qui tenebantur 
errore impietatis in dieto loco, in quodam demo- 
nis festo,quod ab eis celebrabatur, simulacris offer- 
rent libamina, et ea facerent : que faciunt anime 
furore percitee a demonibus. Heec sepe videntes 
fieri ii qui erant gregis Christi, et divino zelo re- 
pleti, (illo autem die peragebantur cum majori 
rabie) ad justam iram incitantur,et se invicem ad- 
hortati, invaduntsimulacra: etcum omnia protinus 


D contrivissent, et in pulverem et cinerem redegis- 


sent, ostenderuntillis cultoribus imbecillitatem eo- 
rum qui colebantur. Hoc gentiles tunc quidem 
stupore affecit et metu, et qui lamentatio- 
nis potius esse tempus putabant, quam vindicta. 
Cum autem observassent diem quo Dei servus 
Autonomus mysticum celebrabat ministerium, li- 
gnoque el ferro armasset unusquisque dexteram, 
repente simul irruunt in oratorium, quod erat So- 


reis: et eos quidem vertunt et fundunt, qui ince- 


derant : armis autem, que& habebant in manibus, 
sanctum interficiunt, ad ipsam sacram mensam 
fuso sanguine, qud modo prius divini Zacharie, qui 


695 


MENSIS SEPTEMBER. 


696 


&d Deum magís clamabat, quam Abelis sanguis À Ζαχαρίου τοῦ θείου πρότερον, ὃ dà x«i iCóm πρὸς 


injuste fusus. Et ideo eorum quidem, qui intereme- 
runt, in eternum testatur impietatem, eos igne 
pro ceede ulciscens, et non brevi tempore dolorem 
prebens, sed eternum cruciatum : martyri autem, 
que non desinit, leetitiam, vitam perpetuam, et 
regnum Dei conciliat. 

IV. Sed pontificis quidem et preconis verita- 
tis hunc gloriosum exitum habuit martyrium: san- 
ctissime autem ejus reliquie a quadam Maria, que 
diaconatus dignata fuerat charismate, cum simul 
cum iis qui ex propinquis emporiis non solum sibi 
vendicabant pietatem, sed etiam virtutem, illis 
preclare et sancte justa fecisset, mandate sunt 
sepulture, honorifice in capsa deposite. Proce- 


Θιὸν μᾶλλον, 2 τὸ τοῦ "Αθελ ἀδίχως χυθέν * καὶ διὰ 
ταῦτα τῶν pi» ἀνελόντων δι αἰῶνος μαρτυρεῖ τὴν 
ἀσέδειαν, πυρὶ τούτους ἀντὶ τῆς σφαγῆς ἀμυνόμε- 
voy, οὐκ dv βραχεῖ τὴν ὀδύνην, ἀλλ’ αἰωνίαν τῆν κό- 
λασιν παρεχόµενον, τῷ µάρτυρι δὲ χαρὰν ἄληκτον, 
διηνεκῆ ζωὴν καὶ βσσιλείαν Θεοῦ μνηστενόμινον. 

A. ᾽Αλλὰ τοῦ piv ἀρχιερίως καὶ χήρυκος τῆς εὐ- 
σεθείας τὸ μαρτυριχὸν οὕτως ἔσχε xai χαλλίνιχον 
τέλος ' τὸ δὲ πανάγιον αὐτοῦ λείψανον Μαρία τις, 
διακονιχοῦ χαρίσµατος κχατηξιωµένη ἅμα τοῖς τῶν 
πλησίων ἐμπορίων, οὐκ εὐσεθείας µόνον, ἀλλὰ καὶ 
ἀρετῆς ἀντιποιουμένοις, λαμπρῶς τε καὶ ὁσίως χη- 
δεύσασα, ταφῇ παραδίδωσιν, ἐν θήκῃ τοῦτο φιλοτί- 
pec κχαταθεµένη. Xoóvou δὲ παρϊόντος, ἠνίκα Κων- 


dente autem tempore, quando Constantinus impri B σταντῖνος ὁ εὐσεθέστατος βασιλιὺς τὰ Ῥωμαϊχὰ 


mis pius imperator, sceptra Romana divina potius 
manu, quam exercitu et armis fretus, tenebat : 
Severianus quidam, Alexandrie accepta rectione, 
cum metu maris per viam, que est circa sinum, 
iter faceret, venit quidem prope sacram ca- 
psam, Autonomi retinetur autem virtute, que non 
cadebat sub aspectum : cum muli quidem scuticis 
ceederentur, tantillum autem non moverentur, sed 
tanquam lapides starent immobiles. Severiano au- 
tem mirante id, quod factum fuerat, quidam vir 
pius et religiosus, et qui gratiam solvendi enigmata 
aDeo acceperat, suam profertsententiam, mulorum 
statum hoc significare, oportere eum qui vehitur, 
hic sistere, et excitare templum divino martyri. 
Quod autem recta esset admonitio, ostendemus 
e vestigio. Si enim, inquit ille, solum operi annue- 
ris, videbis salientes protinus, qui sunt immobiles. 
Et ille quidem annuit prompto et alacri animo : 
ingrediebantur autem muli maximo impetu. Proti- 
nus vero Severianus jussit edificari oratorium, et 
viam est ingressus. Cum autem reverteretur, tem- 
plum dedicat, et efficit, ut posteris sit marlyris 
perpetua memoria. 

V. Cum non parum autem temporis interim pre- 
terfluxisset, invitaret autem memoria martyris, ut 
divino templo fieret incruentum sacrificium, acce- 
dit quidem ad sacrum is, qui tunc fungel atur mu- 
nere sacerdotali, sacra mystica peracturus. Aqua 
autem ex tabulatis, que juxta ascensum posita 
erant, effusa arbitratus hoc fuisse factum ad con- 
tumeliam, sacrum quidem ministerium peragit illo 
die : deinde cum illud diruisset oratorium, edificat 
alterum in locis, que sunt prope mare, nesciens 
quod supra religiosam thecam martyris Severianus 
olim exstruxit oratorium, quod ipse diruerat. Cum 
sexaginta autem anni preeteriissent usque ad tem- 
pus mortis Zenonis, qui fuit imperator Roma- 
norum, Joannes quidam miles, qui erat in nume- 
ro eorum, qui vocantur excubitores, ut imperatori 
aliqua in re deserviret, versabatur in his locis 
circa Soreos et Limnas. Et cum corpus aliquando 
exercéret, egressus est ad venationem : et cum 
fuisset in eo loco, in quo martyrice sepulte fue- 


σκῆπτρα Üsixj χειρὶ μᾶλλον $ στρατιᾷ καὶ ὅπλοις 
θαῤῥῶν ἐκράτυνε, Σευηριανὸς τις, τὴν ἀρχὴν τῆς 
᾽Αλεξανδρέων παραλαδὼν, xai δέι τῆς θαλάσσης 
διὰ τῆς ἐν χύχκλῳ τοῦ χόλπου πορείαν τὴν ῥὁδὸν 
ποιούµενος, Ὑίνεται μὲν τῆς ἱερᾶς Αὐτονόμου θήχης 
πλησίον ἀοράτω δὲ δυνάμει κατέχεται, τῶν Ἡμιόνων 
ἰσχυρῶς μὲν παιοµένων ταῖς µάστιξιν, οὐδὲ βραχὺ 
δὲ χιωουµένων, ἀλλ ἴσα δὴ καὶ λίθοις ἀκινήτων 
μενουσῶν. To) Σευηριανοὺ δὲ τὸ γεγονὸς χαταπλοτ- 
τοµένου, τῶν εὐσεθῶν τις, χαὶ τὰ μάλιστα εὐλαθῶν, 
καὶ λύειν αἰνίγματα χάριν ix Θιοὺῦ δεδεγµένων. 
γνώμην εἰσάγει τὸν τῶν ἡμιόνων στάσιν τοῦτο δη 
λοῦν ᾿ ὡς ἄρα δεῖ τὸν ἐποχούμενον ἐνταῦθά τε στῆ- 
ναι, χαὶ τέμενος ἐγεῖραι τῷ ἱερῷ µάρτυρι, καὶ ὅτι 
ἀσφαλὴς ἡ ὑποθήχη, χατὰ πόδας ἡμῖν ἡ ἀπόδειξις. 
Β εἰ γὰρ ἐπινεύσοις, φησὶ, µόνον τῷ ἔργῳ, ἀλλομένας 
εὐθὺς θεάση τὰς ἀκχινήτους. Καὶ ὁ piv ἐπένευσε 
προθύµως ' αἱ δὲ ὀρμητικώτερον ἔθδαινον, xoi αὐτίκα 
τὸ εὔχτγριον ὁ Σευηριανὸς προσέταττεν ἀνοιχοδος 
μεῖσθαι, καὶ εἴχετο τῆς ὁδοῦ. ᾿Επανελθὼν δὲ ἐκεῖθεν 
ἐγκαινίζει τὸ τέµενος, xai ταῖς ἔπειτα γενεαῖς ἅλη στον 
τοῦ μάρτυρος εἶναι τὸν μνήμην παρασκευάδει. 


E. Οὐκ ὀλίγου δὲ διαῤῥεύσαντος μεταξὺ χρόνου, 
εἶτα τῆς µνύµης τοῦ μάρτυρος τὴν ἀναίμακτον ἵε- 
ῥουργίαν χατὰ τὸ θεῖον τέµενος τελεσθῆναι χαλούσης, 
ἐφίσταται μὶν τῷ ἱερῷ ὁ τηνιχκαῦτα τὴν ἱερατεχὴν 
ἔχων ἀρχὴν, ἐπιτελέσων τὰ μυστικά * ὕδατος δὲ 
αὐτῷ ἐκ τῶν παρακειµένων τῇ ἀνόδῳ δρυφάκτων 
ἐπιχυθέντος, ig! ὕθρει τοῦτο Ὑγεγενῆσθαι νοµίσας, 

D τὴν μὶν ἱερὰν λειτουργίαν κατ ἐκείνην ἐπιτελεῖ τὴν 
ἡμέραν ' tira τὸ εὐκτήριον καθελὼν, ἐν τοῖς πρὸς 
θάλασσαν τόποις οἰχοδομεῖ ἕτερον, oux εἰδὼς ἄρα 
ὅτι χατὰ νότου τῆς εὐαγοῦς τοῦ μάρτυρος θήκης ὁ 
Σευηριανὸς τὸ εὐχτήριον ὃ αὐτὸς ἄρτι χαθεῖλε πα- 
λαι ἀνήγειριν. ὙἙξήχοντα δὲ παρῳωχηχότω» ἄχρι 
τῆς  Züwwvog, ὃς Ῥωμαίων ἐθασίλευσε, τελεντῆς, 
Ἰώαννης τις, στρατιώτης ἐν τοῖς χαλουµένοις "EE. 
κουθίτορτιν ἀριθμούμινος, κατά τινα βασιλικὴν ὑπη- 
ρεσίαν iv τοῖς χωρίοις Φιέτριθε τοῖς περὶ Σωρεοὺς 
xxi Λίανας. Κα ποτε Ὑυμνασίαᾳα τὸ σῶμα διδοὺς, 
ἐπὶ θήραν έξψει, καὶ κατὰ τὸν τόπον γίνόμενος, ἐν 


ᾧ τὸ μαρτυριχὸν ἐτέθαπτο λείψανον, λαγωὸν τόδῳ 


697 


MARTYRIUM S. NICET/E GOTHI. 


698 


- 


αὐτὸς βεθληκὠς, αὐτόχειρ Ὑίνεται τοῦ θηράµατος. Α rant reliquie, leporem arcu feriens, predam sua 


Eica xoi ἄλλα τῶν 


ὁρῶν δυ 


ζώων θποεύσας, ἐπάνεισι, χαὶ 
ὀνείρου τὸν 
ὦπεο ἔτυχε τὸν λαγὼν θηράσας, σκηνὴν 


μάρτυρα προτρεπόμενον ἐν 
τῷ TOT 
πρὸς οἴκησιν πήξασθαι, κἀκεῖσε διαµένειν ἐκ Ὑειτό- 
νων αὐτῷ. Τοῦ δὲ θᾶττον τὸ διατιταγμένον ἀνύσαν- 
τος, µετά τινας χρόνους ἐμφανέστερον ὁ ἱερομάρτυς 
ἐφέσταται, καὶ ὅστις εἴη διδάσκει, καὶ ὅτι τῆς σχη- 
vig αὐτοῦ χάτωθεν τὸ ἱερὸν ἐκείου τεθησαυρίσθαι 
λείψανον. Ὁ δὲ στρατιώτης, οὐκ ἀχίνδυνον ἤγησά- 
µενος τῶν θιεόθεν αὐτῷ µηνυθέντων τὸν 
1ῆλα ταῦτα τῷ βασιλεύοντι καθιστᾷ. ᾿Αναστάσιος 


σιωπὴν, 


δὲ οὗτος ἣν, ὃς ε)σεθεῖν μὲν καθαρῶς οὐκ ἐθούλετο, 
τὰ δὲ τῶν εὐσεθῶν πολλάκις ὑποκρινόμενος, τὴν ἐξ 
ἐθηρᾶτο. Διὸ κατασκευάδεται 
piv» παρ) ἔχείου ὁ νῦν ἐστηχὼς εὐκτήριος οἴχος ' 
ἐγκαιίξεται δὲ παρὰ τοῦ μετ) αὐτὸν τὴν βασιλείαν 
ἐθύνοντος, Ιουστίνου δὴ τοῦ φιλευσεθοῦς * ὃς καὶ 
εἰσαιὶ διαμένει, πολλῶν ἀνθρώποις κακῶν ἐλευθερία 


ἀνθρώπων εὔνοιαν 


γινόμενος. Ἐν τούτοις utv οὖν τὰ κατὰ τὸν µέγαν 
Λὐτόνομον διηγήματα. 

G'. Ἐγὼ δέ, νικῶντα τὸν ἀθλητὴν ὁρῶν τὴν φύσιν 
καὶ μετὰ θάνατον πρὸς δοξολογίαν Θεοῦ διανίστα- 
μαι. ᾿Επιθαλὼν γὰρ τὸτε τὰς ὀψεις τῷ τάφω τοῦ 
μάρτυρος, τὸ ἱερὸν αὐτοῦ σκῆνος ἐθεασάμην, καὶ ἣν 
ἀήττητον ὑπό Ὑε τῆς ἰσχύος τοῦ θανάτου μεμενηκός * 
ὁ Ὑὰρ πᾶσαν τοὺ ζώου τὴν σύμπηξιν τριηµέρῳ 
διαστήµατι λύειν αὐχῶν ἔτεσιν ἤδη διακοσίοις τρίχα 
τοῦ γενναίου διαφθεῖραι οὐκ ἴσχυσεν' ἀλλ ἢ τε χόμη 
τῆς χεφαλῆς δαψιλὶς καὶ ἀλύμαντος, ὃ τε τῆς μορ» 


Β 


manu occidit. Deinde cuim etiam alia venatus esset 
animalia, revertitur, et in somnis videt martyrem 
ei prrecipientem, ut in loco in quo erat venatus lepo- 
rem, tabernaculum figeret ad habitandum, et per- 
maneret illic ei vicinus. Cum is autem cito perfe- 
cisset id, quod jussus fuerat, post aliquot annos ei 
martyr apparet evidentius, et docet, quisnam sit, 
et quod sub illius tabernaculo condite sunt sacre 
suce reliquie. Miles vero non esse a periculo remo- 
tum arbitratus eorum, qus sibi divinitus signifi- 
cata fuerant, silentium, hec aperit imperatori ; is 
aulem eral Anastasius, qui nolebat quidem pure 
ac sincere esse pius ; pietatem autem stepe simu- 
lans, captabat hominum benevolentiam. Quamob- 
rem ab illo quidem construitur, quie nunc est, 
edes oratoria ; dedicatur autem ab eo, qui post 
ipsum obtinet imperium, pio, inquam, Justino. 
Que nunc quoque permanet, et in ea liberantur 
homines a multis malis. Atque heec quidem sunt, 
que de magno narrantur Autonomo. 

VI. Ego autem videns athletam etiam post mor- 
tem vincentem naturam, exsurgo ad Deum glori- 
fieandum. Injiciens enim aliquando oculos in se- 
pulcrum martyris, aspexi sacras ejusreliquias, que 
invicte manserant a mortis viribus. Que enim 
universam animaliscompositionem setrium dierum 
spatio gloriatur dissoluturam, jam ducentis annis 
non valuit preclari illius viri vel pilum corrum- 
pere : sed et coma capitis est densa et illesa, et 


φῆς χαρακτὴο συνεστικὼς καὶ ἀλώθητος τῇ τῆς 6 forme character consistit integer, pelle firma el 


δορᾶς εὐτονία, µηδε τὰς τῆς ὑπήνης τρίχας ἀποθα- 
λών' ἀνέωγε δὲ αὐτῷ καὶ ὁ τῶν ὀμμάτων κύκλος. 
Δι ὦν ἐμοὶ δοχεῖν x«l θεώμενος οἰδοῖ τοῦ νόµου 
τῆς τελευτῆς, τὴν σιωπὴν προτιμᾶᾷν. Ἔστηκε δὲ καὶ 
ὁ πᾶς τοῦ σώματος τύπος" τὴν ἰδίαν συντηρῶν &p- 
µονίαν, καὶ οὔτε τῆς κεφαλῆς οὐδόλως ἀποόῤαγείς, 
οὔτε τῶν λοιπῶν µορίων τὴν διάστασιν ὑπομείνας * 
οὕτω γὰρ ὁ µεγαλόδωρος Κύριος ἀντιδοξάζειν οἷδε 
τοὺς οἰχείοις αὐτὸν µέλεσι δοξάσαι προελομένους * 
ὅτι αὐτῷ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, 
νῦν καὶ ἀεὶ, xai εἰς τοὺς αἰώνας, ᾽Αμήν. 


intensa, ne amissis quidem pilis labri superioris. 
Et autem ei orbis quoque apertus oculorum. Per 
quos intuenti mihi videbatur, quod legem tantum 
mortis ipse reveritus, silentium simularet. Stat 
autem universa quoque figura ejus corporis suam 
conservans compagem, et nec ejus capitis ruptum 
est aliquid, nec reliquarum corporis partium facta 
est ulla a se invicem disjunctio. Sic enim munificus 
Dominus scit vicissim glorificare eos, qui suis 
membris voluerunt eum glorificare : quoniam eum 
decet gloria, honor et adoratio, nunc et semper, 
et in seccula Amen. 





DE SANCTO NICETA GOTHO 


MARTYRE IN GOTHA ULTRA ISTRUM. 


(Acta 88. Boll. ad diem 415 Sept., tom. V.) 


Celebris sancti cultus : locus et tempus martyrii investigatur : nonnulla de conversione 
Gothorum observata : Acta Greca edenda. 


[. Celebris admodum est hodie apud Grecos et D Gothi, de quo Baronius in Martyrologio Romano 


Moschos cultus sancti Nicete martyris natione 


ita meminit : Eodem die sancti Nicete Gothi 


699 


MENSIS SEPTEMBER. 


100 


qui ab Athanarico rege ob catholicam fidem jus- À impressum est in TAÀesauro Antiquitatum Italie 


sus est igne comburi. » Petrus de Natalibus, lib. v, 
cap. 4, elogium contexuit ex Actis infra dandis, 
sed non sine erroribus aliquot, mortemque sancti, 
quem Nicetum vocat, fixit 25 Maii. Hinc factum, ut 
Grevenus aliique pauci martyrologi Nicetum, aut 
potius Nicetam, ad οὗ Maii suis Fastis inseruerint. 
Alii tamen Latini cum Molano sanctum Nicetam 
hodie memorarunt. Antiquiores martyrologi Latini 
sanctum hunc ignorarunt : sed Greci magno con- 
sensu, et cum his Moschi sanctum Nicelam hodie 
celebrant, ut magnum martyrem, de quo officium 
ecclesiasticum eodem die peragendum in libris eo- 
rum ritualibus praescribitur. In Menologio Sirletiano 
hoc sancti Niceta datur elogiuni : « Commemoratio 
sancti martyris Nicetee, quisub imperio Constantini 
Magni natus, atque educatus in regione Gothorum 
ultra Danubium, noncommunicabat cum Barbaris, 
sed cum viris piis Deum colentibus, edoctus Christi 
fidem a sanctissimo episcopo Gothorum Theophilo, 
comprehensus ab Athanasio (lege Athanarico) prin- 
cipe propter Christiane fidei professionem, et 
multis tormentis cruciatus, igne consumptus, con- 
summatus est. » Consonant omnino Menea im- 
pressa, ubi nomen Athanarici, pro quo hic mendo- 
se Athanasius legitur, recte est expressum. 

Il. In. Menologio Basiliano Acta sancti Nicet& 
compendio exponuntur. Nam post hanc annuntia- 
tionem, «Certamen sancti magni martyris Nicette, » 
sequitur elogium ita conceptum : « Nicetas, precla- 
rus Christi martyr, fuit imperante Constantino 
Magno, genere Gothus, nobilitate ac divitiis inter 
populares suos florens, a Theophilo religiosissimo 
Gothie episcopo fidem edoctus. Cum autem in 
duas factiones tota Gothorum gens scissa fuisset, 
atque utraque suum sibi principem creasset ; con- 
fugitalter principum ad Romanorumimperatorem : 
qui cumsuscepta in contrarie factionis tyrannum 
expeditione, insignem ex eo reportasset victoriam, 
Gothosque subegisset, ex eo tempore genus Chri- 
stianorum inter Gothos multiplicatum est. Horum 
primus sanctus Nicelasfuit, qui etsumina libertate 
Christianam fidem populo annuntiabat. Sed post- 
quam reversus est imperator, Gothi infideles fu. 
rore perciti, commota in Christianos persecutione, 
alios quidem aliter torsere, Nicetam autem mul- 
tiplicibus suppliciis excruciatum igni tradidere. » 
Hactenus Menologium satis recte. 

Ill. De translatione corporis sancti Nicete Gothi 
agunt Acta edenda, iisque consentit Petrus de Na- 
talibus jam laudatus. Utrobique etiam legitur, ec- 
clesiam sancto edificatam esse Mopsuestie in Ci- 
licia, quo sacrum corpus erat delatum. Addit de- 
inde Petrus de Natalibus : « Post temporis decur- 
sum corpus ipsum Venetias translatum, quiescere 
dicitur in ecclesia S. Nicolai. » De corpore ibidem 
servato astipulatur Nicolaus Doglioni in opusculo 
Italico de Notabilibus urbis Veneta, lib. n,pag. 345; 
uti et opusculum Latinum de Urbe Veneta, quod 


tom. v, part. it. In. illo enim tractatur de templo 
S. Nicolai, parochia presbyterorum in regione 
Dorsi duri, atque in fine dicitur : Hic saneti Ni- 
cete corpus alieque sanctorum reliquie habentur. 

JV. Quod spectat ad tempus, quo sanctus Nice- 
tas martyrio coronatus est,illud utcumque assignari 
potest ex tempore, quo Gothorum princeps Atha- 
naricus persecutionem movit adversus Christianos. 
De numerosa Gothorum martyrum classe ad 26 
Martii egit Papebrochius noster breviter admo- 
dum. Prolixius et accuratius de sancto Saba Gotho, 
in eadem quoque persecutione passo, idem egit ad 
42 Aprilis, quo occisus est anno 372. Eodem for- 
san anno, certe non multis annis citius aut serius 


B coronatus est sanctus Nicetas. Locus martyrii fuit 


in ditioneGothorum, ultra Danubium tunc degen- 
tium. Nescio sane, quo memorie lapsu Castellanus 
in Martyrologio universali ad marginem, et in in- 
dice, notare potuerit, prope Mopsuestiam in Cilicia 
occisum esse sanctum, nisi locum, ad quem cor- 
pus translatum est, cum loco martyrii confuderit. 
Nulla enim est ratio, cur dicamus, occisum esse 
Sanctum extra ditionem Athanarici Gothorum re- 
gis, que immenso terrarum intervallo & Cilicia 
distabat. Si porro ditionem Athanarici proprius 
inquirere velimus, ex Ammiano, gesta Valentis 
imperatoris contra Athanaricum referente, lib. 
xvii, cap. 5, facile deprehendemus, Athanaricum 
eo tempore dominatum esse in hodierna Moldavia, 


6 ac forte in Valachia et Bessarabia, aut certe in 


parte aliqua illarum provinciarum : neque enim 
novimus, quam late imperaret. 

V. Loca ab Ammiano memorata, ubi Valens Is- 
trum primo ettertio illius belli annotrajecit, et ubi 
anno secundo transitum frustra tentavit, erant in 
Moesia inferiore, dictis provinciis, presertim Mol- 
davis& opposita, soloque Istro ab iis divisa. Marci- 
anopolis ejusdem provincie urbis, in qua Valens 
hiberna habebat, ac pax in ipso Istro inter utrum- 
que principem inita, similiter ostendunt, Athana- 
rici ditionem a Moesia inferiore solo Istro sive Da- 
nubio diremptam fuisse. Itaque dubitandum non 
est, quin sanctus Nicetas passus sit in hodierna 
Moldavia, vel hnic contermina Valachia aut Bessa- 
rabia. Nam persecutionem contra Christianos mo- 


D vit Athanaricus, priusquam Gothi Istrum fuerunt 


transgressi, quando heresis Ariana necdum pree- 
valuerat apud Gothos, ut observat sanctus Augu- 
stinus, lib. xvin. de civitate, cap. 52. ubi hec 
scribit: « Rex Gothorum in ipsa Gothia persecu- 
tus est Christianos crudelitale mirabili, cuin ibi 
non essent nisi Catholici, quorum plurimi marty- 
rio coronati sunt; sicut a quibusdam fratribus, qui 
tunc illic pueri fuerant, et se ista vidisse incun- 
ctanterrecordabantur, audivimus. » Paulus Orosius 
lib. vij, cap. 32, de eadem persecutione sic habet: 
« Preterea Athanaricus rex Gothorum, Christianos 
in gente sua crudelissime persecutus, plurimos 


MARTYRIUM $, NICETZE GOTHI. 


702 


rorum ob fideminterfectos ad coronam mar- À inepto et ridiculo scribit de rebus fidei, Gothosque 


iublimavit, » etc. Hec ille refert, postquam 
αἱ Gratianum creatum esse imperalorem. 
ien. hinc nequit inferri, eodem anno 367, quo 
inus factus est imperator, natam esse perse- 
iem ; sed solum ceptam non esse mullis 
serius : Orosius enim singula non refert ad 
; determinatos, Ex laudatis ante sancti Sabee 
certum est, persecutionem viguisse anno 
t jam antea fuisse coeptam. Hec de causa 
rrium sancti Nicete circa eumdem annum 
zendum censui. 
Occasio persecutionis in Actis repetitur ex 
itjone Gothorum, et bello, quod ortum dici- 
ter principes duarum partium, Phritigernem 
cet et Athanaricum. Si Actis credendumsit, 
gernes fuit primum victus ab Athauarioo ; 
ostea, fcedere inito cum Valente, hujus sub- 
victor. Similia habet Sozomenus, lib. vi. cap. 
| scribens : « Haud multo post, orta inter 
tothos) seditione, duas in partes divisi sunt : 
im alteri Athanaricus, alteri preerat Phriti- 
8. Mox, commisso inter eos prelio, victus 
gernes, Romanorum auxilium imploravit. 
cum imperator concessisset, jussissetque ut 
5, qui in. Thracia erant, ei auxilium ferrent, 
| congressis, victoriam retulit, et Athanarici 
y in fugam vertit. » Hactenus Sozomenus, 
is ea occasione, Phritigernem cum Ulphilaepi- 
acsubditis suisa Valentead Arianam heresim 
'tum. Verum scriptor ille hec omnia memo- 
st pulsos ab Hunnis e sedibus suis Gothos, 
Valente recepti sunt in Thracia. 
At persecutio Athanarici seviit, quando 
omnes ultra Istrum degebant, ut sanctus 
itinus mox laudatus testatur, idque etia li- 
iX tempore persecutionis per Orosium assi- 
. Preterea sanctus Epiphanius, quieo tempore 
at, agens de vehementi illa persecutione in 
| 70 Audianoruin, cap. 15,ait « Romanorum 
rtím odio » a rege Gothorum commotam esse, 
1 Romanosimperatores Christianos esse vi- 
» [taque verendum est, ne aliqua tam in 
quam apud Sozomenuin sit confusio, indeque 
'am assignata persecutioniscausa. Nam Atha- 


is ante persecutionem contra Valentem ges- D 
| porum esse corruptum. 


lum, abeoque victusestanno 369, circa quem 
«à esl persecutio, forsan simul ac Valens, 
à pace, cum exercitu Romano recesserat. An 
liam ante id tempus Phritigernes ct Atha- 
$ bello certaverint, non. adeo certum est, 
oc etiam habeat Socrates, lib. 1v, cap. 33. 

Quidquid sit, constat de persecutione ; 
tque ulterius, eam fuisse motam, quando 
jrant catholici, ut observat sanctus Augu- 
etliquet ex tempore quo ad Arianismum 
li sunt Gothi. Socrates quidem Gothos, ab 
irieo occisos, simul et Arianos facit et Mar- 
. sed seriptor ille frequenter modo plane 


jam tunc Arianos facit, quia non multo post illam 
heresim sunt amplexi : ut narrat Theodoretus 
mox laudandus, qui id Ulphile Gothorum episcopi 
perfidis attribuit. Que autem Theodoretus de Ulphi- 
19 perversione memorat, longe probabiliora sunt, 
quam que& deeodem scripsit Philostorgius Arianus. 
Nam eum ab Eusebio episcopo (Nicomediensem 
insinuans Árianum) fuisse ordinatum, Philostor- 
gius ait, « cum a rege, qui tunc Gothis preerat, 
legatus una cum aliis ad imperatorem Constanti- 
num missus esset. » Improbabilia hec sunt, quia 
sic Ulphila ordinatus esset ante mortem Constan- 
tini, anno 337 defuncti, et quidem ab Eusebio 
Nicomediensi Ariano. At nec verisimile est, Ulphi- 


B lam tam cito fuisse episcopum,aut ordinatum esse 


tempore Constantini ab homine Arinno, quando 
Constantinopolitanam sedem obtinebat S. Alexan- 
der Constantino gratiosus. ltaque figmenta illa 
sunt Philostorgii, in gratiam Arianorum suorum 
non raro falsa scribentis. Valdeetiam incertum,et mi- 
nus probabile est, quod scribit de Ulphila Socrates, 
lib. u, cap. 41, eum fuisse in concilio Constantino- 
politano anno 360, ubi Ariani novam condiderunt 
fidei formulam, cui Ulphila tunc consensisset. Idem 
tamen habet Sozomenus, lib. 1v, cap. 24. At hic 
lib. vi, cap. 37, existimat, imprudenter factum ab 
Ulphila, qui inquit, « cum episcopis Nicenorum 
Patrum decreta sectantibus communicare perse- 
veravit ». 

IX. Quidquid porro sit de factis aliquot particu- 
laribus Ulphile, a quibus fides Gothorum non de- 
pendet; constat Gothos, diuante tempus dequo agi- 
tur, fuisse conversos, ac Gothorum metropolitam 
Theophilumin consilio Niceno fuisse anno 323. Itaque 
Gothi dudum Christiani erant et Catholici ; sed ad 
perfidiam traducti sunt a Valentecirca annum 376, 
quando pulsi ab Hunnis, petierunt, ut sedes sibi 
figere liceret intra limites Romani imperii. Obser- 
vat hoc Sozomenus, qui alias Socratem passim ni- 
mis sequitur ; additque de episcopo Gothorum in 
confirmationem sequentia verba. « Nam Ulphila, 
qui tune apud ipsos erat episcopus, initio quidem 
nulla in parte dissensit ab Ecclesia Catholica. » 
Mox subdit, Ulphilam, qui a Gothis ad Valentem 
legatus erat missus, promissis Arianorum episco- 


X. Verum audiamus Theodoretum, de his scri- 
bentem, lib. 1v, cap. 37,ubi sic habet : « Quo tem- 
pore Gothi Istrum trajicientes, foedus cum Valente 
percusserunt, abominandus ille Eudoxius (verisi- 
militer legendum Euzoius, qui Arianorum episco- 
pus erat Antiochie, ubi tunc valens degebat) qui 
tune aderat, suggessit imperatori , persuadendum 
esse Gothis, ut cum ipsocommunicarent. Nam cum 
diu antea divine cognitionis radiis illustrati essent, 
in apostolica doctrina semper fuerant innutriti. Quip- 
pe, aiebat Eudoxius, unius dogmatis communio pacem 
firmiorem efficiet.Quod consilium cum approbasset 


103 


MENSIS SEPTEMBER. 


104 


Valens, optimatibus Gothorum proposuit, utin do- À nata est, quam ex solo Metaphrastis nomine : non 


ctrina fidei cum ipso consentirent. Atilli responderunt 
numquam se adduci posse, uta majorum suorum 
doctrina discederent. Porro ea tempestate Ulphila 
totius geutis erat episcopns, magne apud illos 
auctoritatis, et cujus verba pro firmissimis legibus 
habebant. Hune Eudoxius cum el verbis demul- 
sisset, et muneribus illexisset, eo impulit, ut Go- 
thos ad communionem imperatoris amplectendam 
adduceret. Id autem persuasit, cum diceret, con- 
tentionem ex ambitione ortam esse; dogmatum 
vero nullam esse diserepantiau. » Sic Ulphile perfidia 
circa annum 376 ad hieresim perducti sunt Gothi. 

XI. Quod spectat ad Acta Greca sancti Nicetm, 
auctorem ea habent Metaphrastem, qui verisimi- 
liter habuit Acta antiquiora, que ad stylum suum 
traduxit. Latine edita sunt apud Lipomanum et 
Surium, ibique Metaphrasti ascripta. Allatius quo- 
que in Opuseulo de Simeonum scriptis, pag. 127, 
horum Actorum dat initium, aggregatque catalogo 
illorum, que Metaphrastis esse videntur. Bailletus 
in tabula criticaad hunc diem observat, alia olim 
" Acta sancti Nicetee exstitisse, sed eatan quam per- 
dita haberi posse, postquam illa suo stylo exor- 
nanda suscepit Metaphrastes. Verum justo vehe- 
mentior videtur heec censura, que fortenon aliunde 


B 


enim invenio, quid magnopere displicere possit in 
Aclis sancti Nicetee preter aliqua ad sanctum vix 
spectantia, et occasionem persecutionis Athanarici, 
hujusque contra Phritigernem bellum, quod tamen 
etiam habent Socrates et Sozomenus. 

XII. Forlasse Valens,instigante Phritigerne, bellum 
cont/a Athanaricum suscepit : quamvisillud quoque 
fecisse legatur, quia Athanaricus Procopio tyranno 
subsidia contra Valentem miserat. Fortasse Atha- 
naricus Phritigernem aggressus est post pacem cum 
Valente factam. Quidquid sit, dubium magis est 
istud bellum, quamcerto fictitium. Reliqua in Actis 
relata de sancto Niceta, licet tam certa non sint, 
quam facta ab auctore contemporataneo scripta, 
modo satis verisimili sunt enarrata. Acta autem 
illa Greca, que eadem, in apographo nostro notan- 
tur desumpta ex codice ms. regis Francie. Inter- 
pretatio Latina apud Lipomanum et Surium Greco 
contextui plerumque respondet, non tamen ita 
semper est accurata, ut nequeat emendari. Nam 
subinde aliqua verba prorsus Latine sunt omissa, 
que secundum Greca adjungam. Semel iterum 
interpres a vero sensu aberrasse videtur ; ideoque 
veram interpretationem substituam, servata tamen 
antiqua versione, ubicumque videbitur legitima. 





ΑΘΛΗΣΙΣ 


ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ 


MEI AAOMAPTYPOX NIKHTA. 


CERTAMEN 


SANCTI 


ET | MAGNI 


1. Vietricia martyris Nicete hodie celebramus 
certamina, non quem princeps apostolorum Petrus 
erudiit, et qui Clementis fuit frater (4), et quem 
Commodus tyrannus propter Christum illato con- 
summavit martyrio. Non convenimus, ut hujus ce- 
lebremus certamina : sed quem (quod ad laudem 


(4) In versione Latina legitur socius ; sed Greca 
phrasis clare fratrem significat.In eadem versione ad 
nomen Clementis additur : Pontificis, quod Greeca 
non habent. In Recognitionibus S. Clementis occur- 
runt Niceta et Aquila, tanquam S. Clementis pape 
fratres. At libri Hecognitionum auctoritatem non 


MARTYRIS  NICET/E. 


A'. Νιχητικοὺς ἀγῶνας τοῦ μάρτυρος Νικύτα πα- 
νογυρίξομεν σήμερον οὐχ ὃν ὁ τῶν ἀποστόλων xo- 
ρυφαῖός Πέτρος ἐπαιδαγώγησε, χαὶ Κλήμος ἴἔσχε 
κοινωνὸν ὠδίνων τῶν µμητρικῶν, ῥώμῃ τε πρού- 
νεγκε, καὶ Κόμοδος τυραννῶν τῷ διὰ Χριστὸν τετε- 
λείωχε μαρτυρίῳ' οὐ τούτου νῦν τοὺς ἆθλους πανη- 


habent; neque video Nicetam, S Clementis fra- 
trem,in Martyrologiis Greecis aut Latinis celebrari. 
Forte auctor ne insinuare quidem voluit, talem 
ullibi reperiri sanctum ; sed solum dicere, de tali 
se non loqui. 


705 


MARTYRIUM 8, NICET/& GOTHI. 


106 


γυρίσαι συνήλθομεν, ἀλλ ὃν (τὸ Ύε πρὸς εὐφομίαν À quidem est preclarius et prestantius) regio tulit 


λαμπρότερὀν τε x«i τιμιώτερον) Βάρθαρος μὲν ὄνεγχε 
χώρα, βάρθαρα δὲ ἐθρέψανιο 302, καὶ τὸν ἔμφυτον 
τῆς τύχης εὐγένειαν οὔμινουν οὐχ ἐνόθευσαν. Ἴσασι 
πάντες τὸν ποταμὸν Ιστρον µεγέθει καὶ εὐθηνίᾳ, ὅσα 
ποταμοὶ Φφέρουσι, τὸ περιθοητον ἔχοντα, Gy» καὶ Δα- 
γούθιον à ἐπιχώριος οἷδε γλώττα χαλεῖν. Γοτθους δὲ 
κατ’ ἐκεῖνο Χαιροὺ µεταναστάτας τῆς πατρίδος ytyo- 
γότας προσοίχους ο ποταμὸς ἔφεριν Οὗτος οὖν ὁ 
θαυμαστὸς Νικήτας, Γοτθικῶν σπερµάτων ἐχφὺς, xoci 
τιμὴν τὺν πρώτην παρ) ἐκείνις λαχὼ», διὰ τε τὸ 
περιφανὲς τοῦ Ὑένους καὶ τὴν ἄλλην τοῦ σώματός τε 
καὶ τῆς ψυχῆς εὐφυίαν ὅσην καὶ δεξιότητα, oU Γοτ- 
θου ἦν τὸν βίον, οὐ τοὺς τρὀπους, οὐδὲ τὸν πίστιν. 
Ἐνίχα γὰρ ἡ μὲν γνώμη τὸ γένος, τὸ δὲ εἰς Χριστὸν 


φίλτρον tà» βάρθαρον δόξαν, ὁ δὲ τῶν ἀρετῶν ἔρως B 


τὸν Γοτθιχὴν ἀχρασίαν xai ἀγριότητα. 

B'. Θιοφίου δὲ ὧν οὗτος ἐπὶ νιαδούση τῷ ὁλικίᾳ 
τῶν ἱερῶν τῆς διδασκαλίας ἀπερυσάμενος ῥευμάτων. 
Ὅνπερ dà Θιοφιλον, τὸν ἀρχιερατιχὴν ἐφορείαν τῶν 
Γότθων πεπιστευµένον, x« τῇ ἐν Νιχαίᾳ οἰκουμινικῷ 
καὶ πρώτῃ συνὸδω ἐμάθομιν ἐνεπιστῆναι xai τὰ τῆς 
εὐσεθείας χειρί τὲ xai γλὠσση παρὰ πᾶσι χρατύναβ 
δόγματα. ᾿Επεὶ δὲ οἳ πολὺς ἐν µέσῳ διέθη χρόνος, 
καὶ τὸ Γότθων ἔθνος εἰς ἀντιπάλους διεῤῥάγη καὶ 
ἐμφυλίους μοίρας, καὶ εἰς δύο τε Ὑγεγόνασι µέρη xai 
τούτων ἡὈγεῖτο θατέρου μὲν Φριτιγέρνης, θάτερον δὲ 
᾽Αθαναρίχω ὑπήχουε τὰ πάντα δεινῷ' ᾿Αθανάριχος 
οὗτος, χατὰ τῆς ὀµογενους καὶ ἀποστάδος τοῦ Φριτι- 
γέρνους μερίδος πλήθει χειρὸς ἐπισερατεύσας, Tpó- 
παιον ἵστησι. ᾿Όθεν Φριτιγέρης ἀποῤῥηθεὶς, πρὸς σ 
rà» Ῥωμαϊκὴν ἀπέθλεψε δεξιὰν, αὐτομολος τε προσ. 
ελθὠν, ἀμύνειν ἐδεῖτο. Οὐάλεντι δὲ τηνικαῦτα τῷ 
μισοχρίστῳ, τὰ Ῥωμαϊχὰ Φιείπετο σκῆπτρα. OO τοῖς 
ἐπὶ Θράχην στρατιώταις τῷ φυγάδι βοηθεῖν ἐγχελεύ- 
σαντος, ὀΦριτιγέρνης λαθὼν τὸν τε Θράχιο, καὶ 
ὅσος ὑπ αὐτῷ Γοτθιχκὸς στρατὸς χατελέλειπτο, δια- 
θαΐνει τὸν στρον. Καὶ τὸν θεῖον τοῦ Χριστοῦ Gtave 
póv πάσης προηγούμενον τῆς δυνάµεως φέροντες, 
συβῥήγυνται τοῖς ἀντιπάλοις εἰς µάχην, κρατοῦσί τε 
ῥᾷον τοῦ χκρατήσαντος x«i τὸ ἐχείνου πλῆθος αἰχμας 
λωσία x«t Κξίψος διεμερίφετο' μόλις μετ ὀλίγων 
᾿Αθαναρίχου τὴν σφαγὴν αἰσχροτατα διαπεφευ- 
γότος, 

Γ. Λύτο γέγονε πρόφασις καὶ αἰτία πολλαπλασίους 
τῶν προ)αθόντων τὰ Χριστιανων ἀσπάσασθαι Γὸτ- 
θους. Ο7ρφιλος δὲ διάδοχος μὲν τῶν ἀρχιερατικῶν 


(2) Hic multa verba Latine erant omissa. 

(3) Certum est, Gothos non semper in Dacia ad 
Istruin habitasse ; sed ΘΧ alia regione reunotiore 
a Roinano imperio ad Istrum progressos esse, 
prout postea per inultas imperii provincias se 
diffuderunt. An vero ex Scaudinavia, sive ex 
hodierno regno Suecico, ut vult Jornandes, or- 
tum duxeriut. non est hujus loci inquirere. 

(4) Tueophitus Gothic inetropolita concilio Ni- 
c&no revera subscriptus legitur. 

($) Jam in Coinmentario num. 7 monui, totum 
hoc beiluun non videri certum, et fortasse ex sola 
confusione ortum esse, Aliquid tamen verisubesse 
potest, si Phritigernes cum Valente feederatus fuit, 


barbara, mores vero enutrierunt Barbari : et inna- 
tain nobilitatem minime adulterarunt (2). Sciuat 
omnes fluvium Istrum, magnitudine quidem inter 
fluvios clarum, quem lingua ejus regionis appellat 
Danubium. Gothos autem, qui illo tempore exces- 
serante patria (3), fluvius habebat accolas. Hic ergo 
admirandus Nicetas, natus e Gothicis seminibus, 
et primum honorem apud illos nactus, tam propter 
claritatem generis, quam propter aliam animi et 
corporis indolem et dexteritatem, non erat vita 
Gothus, neo moribus,nec (ide. Nam genus quidem 
vincebat ingenium : amor autem in Christum 
barbaram opinionem : studium vero virtutis in- 
temperantiam Gothicam et feritatem. 


II- Hic autem in adolescentia hauserat sacra flu- 
enta doctrine Theophili. Quem quidem Theophi- 
lum (4) cum ejus fidei fuisset commissus Gotho- 
rum pontificatus, accepimus interfuisse primeuni- 
versali synodo Nicene, manuque et lingua apud 
omnes confirmasse dogmata pietatis. Cum autem 
non multum intercessisset temporis, et in gente 
Gothorum bella erupissent intestina et essent di- 
visi in duas partes, et uni quidem preesset Phri- 
tigernes, altera autem valde terribili pareret Atha- 
narico, hic Athanaricus, suscepta maxiimis copiis 
expeditione adversus Phriügernem, erat quidem 
ejusdem generis sed erat ab eoavulsus, victoria parta, 
erigit tropeum. Quamobrem Phritigernes in rebus 
suis afflictis spectavit ad Romanam dexteram, et 
veniens transfuga, petivit auxilium. Valens au- 
tem Christi inimicus, eo tempore tenebat sceptra 
Romana. Qui cum jussisset iis qui erant in Thra- 
cia, militibus ferre opem  exsuli, Phritigernes, 
Thracio exercitu accepto, et eo, qui sibi reman- 
serat, transmittit Istrum. ltaque ferentes divinam 
Christi crucem, prexcedentem omnes suas copias, 
prelio confligunt cum adversariis, et eum qui vi- 
cerat, facile vincunt, et illius multitudo partim 
ce&ditur, parlim capitur, cum Athanaricus (5) tur- 
pissime cum paucis sue vila fuga consuluisset. 


Iit. Hec fuit causa et occasio, cur multis ex iis 
quipreecesserunt Gothis (0) religionem amplexi sint 
Christianam, Urphilas (7) autem fuit Theophili suc- 


quando hic anno 367 contra Gothos bellum gessit, 
clade Athanarici anno 369, secutaque eodem anno 
pace finitum. 

(o) Erant quidem inter Gothos Christiani non 
pauci; sed ea occasione multo plures converti 
potuerunt. 

(7) Urphilas aut Urphila communius vocatur ab 
alis. Aliqua. hic. non recte de ipso dici videntur. 
Cousule itaque de Ulphila dicta in Commenaario, 
nuin. 9 et 10, ex quibus liquet, non de secunda 
syuodo ccumenica intelligi posse mox sequentia, 
δι vera sunt, sed de synodo Arianorum anni 


701 


cessof in munere pontificali, qui cum eo quoque 
synodo Niceneinterfuerat eadem sentiens,et postea 
consederat cum iis qui Constantinopoli in secunda 
sancta synodo fuerant congregati. Hic cum esset 
vir prudens et doctus, invenitfiguras litterarum, et 
sonos Gothice voci convenientes : et cum in eis 
sacram nostram et divinitus inspiratam Scripturam 
e Greca in linguam Gothicam vertisset, omni stu- 
dio et diligentia effecit, uteam discerent, qui erant 
su& gentis. Quamobrem magnum incrementum 
accipiebat pietas apud Barbaros, et in dies proficie- 
bat. Athanaricus autem cum procedente tempore 
se à damno, quod aeceperat, recreasset, et in lo- 
cum pristinu:u revertisset, non pervenit tamen ad 
pietatem : sed multos quidem ex Christianis Go- 
thicis et Barbaris subjiciebat suppliciis: magis au- 
tem movebatur adversus generosum Nicetam, qui 
et generis claritate, et pietate superabat eos qui 
erant sui generis. 

IV. Gratiano autem pio et clementi Romanum 
ac paternum administrante imperium, impius et 
cedem spirans Athanaricus, ipse per se adversus 
pios cedem parabat, et efficiebat, ut qui ei pare- 
bant, ipsum imitarentur. Isti ergo Dei hostes exse- 
crandi, occulta (8) quotidie impietate, martyris 
causa indignabantur, cum pietas martyris in dies 
preedicaretur, diseruciabantur animis, minabantur, 
aggrediebantur eum de medio tollere. Que qui- 
dem Nicetas parum curans, nihilominus perge- 
bat preedicare pietatem. Tandem in iram apertam 
erumpentes, repente martyrem invadunt eo tem- 
pore, quo pradicabat, ipsumque rapiunt, et vi tra- 
hunt, et urgent, ut fidem abjuret. Sedille quidem 
nec verbis, nec factis desistens a pietate, et libera 
Christi confessione, et ab honorando eo ut Deo, 
ludum et irrisionem esse ostendebat illorum inva- 
sionem. llli autem cum contrivissent partes ejus 
corporis (o insania!) eum etiam in ignei inji- 
ciunt. Sed sic quoque patiens sanctus, neque lingua 
desistebat Deum hymnis celebrare, neque corde 
in eum credere. Quocirca ad finem usque immo- 
bilem servans confessionem, cum multis aliis qui 
erant ejusdem generis et fidei, dignus fuit habitus 
coronis martyricis, anima sua in manus Dei 
tradita. 

V. Marianus autem quidem virpius,Cilix genere, 
ex civitate, que illic est, ortus, nomine Mopsue- 
stia (9), illo tempore versans in locis, que sunt 
circa Istrum, propter fidei conjunctionem et mo- 
rum similitudinem, quae quidem magna ex parte 
inter se conveniunt, evaserat martyri familiaris οἱ 
amicus, et degebal in eisdem aedibus multo tem- 
pore. Hic postquam ille finem accepisset martyri- 


cum, considerabat,et multas apud se versabat co- 


(8) Hic dissentit interpretatio Latina apud Lipo- 
manum, illaque nequit conciliari cum apographo 
nostro Greco : res tamen est nullius momenti 
historia. 

(9). Mopsuestia urbs est episcopalis Cilicie, apud 


MENSIS SÉPTEMBER., - 


pro 


168 
Α θεσμῶν éypupáti;e Θεὀφίλου, συμπαρὼν δὲ αὐτῷ 
πάλαι κατὰ τὴν Νίχαιαν καὶ τὰ ica φρονῶν, σννέ- 
δρευσεν ὕστερον καὶ οἷς ὅτι ὅτ᾽ ἐν Κωνσταντινουπόλει 
ἁγία xai οἰκουμενικὴ δευτέρα συνεκροτήθη σύνοδος. 
Οὗτος ἀνὺρ λόγιὸς τε καὶ νουνεχἠς Gv, τύπους Ύραμ- 
µάτων xal ἀπηχήσεις αὐτῶν τῇ Γοτθιχῇ cuu6aivov- 
τας ἐξεῦρε qvi τοῦτοις τε τὺν ἱερὰν ἡμῶν Tpa- 
φὴν xai θεόπνευστον ἀπο τῆς Ἑλλοδος tig τὸν Γοτ- 
θιχὴν γλῶσσαν μεταθαλὼν, τοὺς ὁὀμοφίλους ἐχμανθά- 
νειν πάση σπουδῇ παρεσχεύασε. Διὸ καὶ μᾶλλον 
ἐπεδίδω παρὰ τοῖς Βαρθάροις ἡ εὐσέθεια, καὶ ἐπὶ 
µέγα καθ ἑκάστην προέχοπτιν. ᾿Αθανάριχος di 
χβόνῳ ὕστερον τῆς ὕττης ἀναλαθὼν ἑαυτὸν τῆς ἄσε- 
θείας οὐκ ἀνελάμόανε, ἀλλὰ πολ)οὺς μὶν τῶν 
Χριστιανῶν ταῖς Βαρθάροις x«t Γοτθιχκαῖς βασάνοις 
ὑπέθαλλεν' ἐπὶ μᾶλλον δὲ κατὰ τοῦ Ὑενναίον Νικήτα, 
ὅσῳ καὶ τῷ περιφανεστέρῳ τοῦ γένους καὶ τῆς εύσι- 
θείας τῶν ὁμογενῶν ἐκράτει, κινούμενος ἦν. 


Δ'. Γρατιανοῦ δὲ τηνικαῦτα τοῦ εὐσεθοῦς καὶ πράου 
τὸν Ῥωμαϊκήν τε xai πατριχὴν διέποντος ἀρχὴν, ὁ 
δυσσεθὴς καὶ µιαιφόνος ᾿Αθανάριχος αὐτὸς Jt ἑαν- 
vbu τὴν χατὰ τῶν εὐσιθῶν µιαιφονίαν ἐπαλαμᾶτο, 
καὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα μιμεῖσθαι παρεχελεύετο. Ot τοίνυν 
ἁλιτήριοι, αρυπτομένης καθ᾽ 
ἠγανάκτονν, 


θεομισεῖς οὗτοι καὶ 

ἐχάστην τῆς ἄσεθιίας, τοῦ μάρτυρος 

Ὠπείλουν, ἐσφάδαδον τοῖς θυμοῖς, ἀνελεῖν ἐπεχείρουν. 

Ὥνπεο δὴ Νικήτας βραχέα φροντίζων, οὐδὲν ἧττον τοῦ 

τῆς εὐσιθιίας χηρύγματος περιείχετο. Τέλος πρὸς 
C φανερὰν ἐχραγέντές ὀργὴν», ἀθρόον ἐπιστάντε, ἐν ᾧ 
τὸν τῆς ἀληθείας λόγον ὁ μάρτυς ἐχήρυττεν, ἄναρ- 
πὰτουσί τε αὐτὸν καὶ ἕλχουσι βίᾳ, καὶ τὴν πίστιν 
ἀπώμοτον θέσθαι καταναγκάζουσιν. "Αλλ' ὁ μὲν, δι 
Gv τε ἔλεγε, δι ὧν τε ἐποίε, τῶς εὐσεθείας οὗχ 
ἀφιστάμενος, χαὶ τοῦ παῤῥησία τὸν Χριστὸν ὀμολο- 
gti», καὶ ὡς Θεῷ τούτῳ προσάγειν τὸ σέθας, χλεύη» 
κοὶ παιδιὰν ἀπέφαινε τὴν ἐκείνων ἐπίθεσιν. Οἱ δὲ τοῦ 
σΏματος συντρίψαντες µέρη, φεῦ τῆς μανίας εἶτα, 
x«i πυρὶ ῥιπτοὺσιν. ᾽Α)λὰ καὶ οὕτω πάσχων ὁ ἅγιος 
οὔτε τὴν γλῶτταν εἶχε τῶν εἰς Θεοῦ ὕμνων ἀφιστα- 
µένην, οὔτε τὴν καρδίαν τῆς πρὸς αὐτὸν πίστεως. 
Διὸ καὶ µέχοι τέλους ἀκλινῆ τὴν ὁμολογίαν διασω- 
σάµενος, σὺν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὁμογινῶν τῶν µαρ- 
τυρικῶν ἠξιώθη στεφάνων, εἰς χεῖρας θιοῦ τὴν ψυχὲν 
παραθέµενός. 

Ε΄. Μαριανὸς δέ τις ἀνὺρ εὐσεθὴς, Κίλιξ τὸ γένος, 
ἐκ τῆς ἐχεῖσε πόλεως Μοψουεστίας ὀρμώμινος κατ' 
ἐχεῖνο καιροῦ τοῖς πεοὶ τὸν "lazpov διατρίθων τόποις, 
κοινωνία πίστεως. xai ὁμοιότητι τρόπων (ὅπερ οἶδεν 
ὡς τὰ πολλὰ συμθαίνειν) ξυνήθης καὶ φίλος τῷ μµάρ- 
τυρι xai ὁὀμορόφιος γίνεται χρόνον πλείονα. Οὗτος 
μετὰ τὸ μαρτυοικὸν ἐχείνου τέλος, δισκοπεῖτο καὶ 
πολλοὺς ἔτρειφε καθ) ἑαυτὸν λογισωοὺς, τίνα τρόπον 
δυνατὸν Ὑένοιτο τὸ τοῦ φίλον σῶμα, τοιούτῳ μάλιστα 


geographos et historicos satis nota. Aliquem 
autem ex Cilicia fuisse apud Gothos, non debet 
videri incredibile ; cum S. Augustinus, num 3 
Commentarii testetur, se egisse cum Iratribus, 
qui illic similiter fuerant. 


199 


TÉ χεχοσμημένον * 
τοῦ ἔχειν, ὡς οἷόν τε x«l μετὰ θάνατον * οὕτω τοιγα- 
poU» σκοπούμενος, pi ποτε τῶν νυκτῶν διὰ τὸν 
᾿Αθαναρίχου φόθον (αὐτὸς γὰρ ἀὐτῷ τὴν τοῦ µαρτν- 
ρικοῦ σώματος ἀνάληψιν οὐ µεθίει) ἐπιστὰς ἐν ᾧ τὰ 
τῶν ἁγίων διέῤῥιπτο λείψανα, ἐπεὶ ἀγνοεν εἶχε 
ποῖὀν ἐστι τὸ ἐπιζητούμενον, παρὰ τούτου διδάσκιε- 
ται, παρ) οὗ καὶ µαγοι τὴν ἐχείνου προσκύνησιν. 
Δύναμις γὰρ οὐρανία τις xal ἀσώματος, ἀστέρος 
ὑπιλθοῦσα μορφὴν, τοῦ χρηστου προηγεῖτο Μαρια: 
νοῦ µάλα σαφῶς καὶ Ὑνωρίμως ' x«i οὐχ ἀπίση 
τοῦτο ποιῶν ὁ Φφαινόμενος ἐκεῖνος ἁἀστὺρ, ἕως ὑπέ- 
δειξε τὸ ποθούμενον. Τὸ δὲ nv, οὗ λείψανόν τι καὶ 
µέρος, ἀλλὰ σῶμα ὀλόχληρον τῆς µακαρίας ὄντως 
ψνυχῦς ωετὰ τῶν ἄλλων, χρεῖττον avt» καὶ πυρὸς, 
ὥσπερ ἄρα xal χλῦσις Ὠθούλετο, πλὴν ὅσον ἴχνη 
τινὰ Got, καὶ οὐδὲ ταῦτα σαφῆ, ἀλλ ὥστε δῆλον 
εἶναι, ὅτι πυρὶ προσωμἰλησεν. Τοῦτο τοίνυν τὸ ἱερὸν 
σῶμα θύκηῃ ἐνθεὶς, καὶ μαρτυρικαῖς, ὥσπερ ἔδει, τι- 
μῶν ἱερολογίαις, εἰς τὴν ἰαυτοῦ πατρίδα µιτακο- 


μίδει. 


G^. Καὶ τῇ ἰδιωτικῇ παραµένον oixía, ὀμημοτελεῖς 
ἐπόγαζε τὰς ἰάσεις. Καὶ γὰρ ἀγαθῆς ὧν ψυχῆς οἴχος, 
μιᾷ περιγράφειν oixía τὰς ἰδίας οὐκ Ἠγάπα θαυμα- 
τουργίας, ἀλλὰ κοινὸν ἦν Μοψουεστηνῶν ἐτρύφημα * 
μᾶλλον δὲ xai τῶν ἀλλαχόθεν φοιτώντων, ἀπόλανυσις 
οὗ δαπανωµένυ. Χρονῳ δὲ ὕστερον xal ναὸς τῷ 
µάρτυρι ἀνεγείρεται, xai αὐτὸς τὸ τίµιον ὑποδέχεται 
σῶμα, φανερωτέρας τοῦ λοιποῦ τὰς ἑαυτοῦ παρέχον 
ἐνεργασίας, καὶ µηδέποτε λῆγον κατὰ παντοίων 
παθῶν x«l νόσων ἱστάμενο. Ὅμως ἡ τὸν ἀθλητὴν 
πρώτως οἰχία ξενοδοχήσασα τῆς ἁγίας ἐκείνης χειρὸς 
πλουτεῖ τὸν ἀντίχειρα xai ταύτην ἰδιάζουσαν χάριν τῷ 
φίλῳ Map Νιχήτας ὁ χαλὸς δίδωσι, καὶ φιλίας 
ἐκεῖνος νόµους καὶ ξενίας τιμῶν ὅπερ οὐδινί τωι 
ἄλλῳ ποιῆσαι παραχωρεῖ, καὶ τούτῳ τάχα τὸν φίλον 
δοξαζων, Καὶ γὰρ Αὐξέντιος, ὃς τῆς εἰρημένης πόλεως 
ἐπίσχοπος 2v, ἐπιχειρήσας ἀπομερίσαι τι τοῦ σώματος 
καὶ λαθεῖν, εἴληφε μὲν οὐδὲν, ὧν ἐξύτει, ἔλαθε δὲ δέος, 
οὔτε pixpóv οὐδ) ὅλον ἀνέχφορον μεῖναι καὶ λαθεῖν, ἀλλ᾽ 
ὥστε xxi αὐτοῦ τὴν ψυχἠν λίαν χατασεισθῦναι, καὶ 
διδάσκαλον τοῖς ἄλλοις γενέσθαι olg τε εἶδε καὶ οἷς 
αὐτὸς ἐξεδειματώθαη, µηδένα τὸ )οιπὸν χεῖρα τολμηρὰν 
προτείνει, μηδὲ µέρος τι τοῦ σώματος παρὰ γνώμην ὃν 
αὐτῷ παρασπᾷν. 


Ζ. Ὅτως δὲ συνέθη τὸ δέος καὶ τίσι λόγοις εἴργε- 
ται τῆς ἐπιχειρήσεως, ὁ λόγος δηλώσει. )Ανίστησε 
piv γὰρ ὁ φιλόµαρτυς οὗτος ἀρχιερεὺς τοῖς καλλινί- 
Χοις τῶν μαρτύρων ναὸν, Ταράχῷ ré φημι xoi Πρό- 


(10) Additur in Latina versione : (Et tunc ip- 
sum domi sue deponit.) Atilla non suntin apo- 
grapho nostro Greco. Ex sequentibus tamen li- 
quet, in privata domo corpus fuisse positum. 

(11) In Catalogo antistitum Mopsuestenoruiun 
apud Lequien.,tom. 11 Orientis Christiani,col.890 


MARTYRIUM S, NICETAE GOTIH. 
ἠθούλετο yàp ἀχωρίστως &o- À gitationes, quonam modo possetcorpus amici acci- 


140 


pere, ma1ime tali fine ornatum : volebat enim ab 
ipso non separari, quantum poterat, etiam post 
mortem. Cum ergo sic consideraret, tandem in- 
tempesta nocte propter metum Athanarici, (ipse 
enim non permittebat, ut acciperetur corpus mar- 
tyris) accedensineumlocum,in quoerant projecta 
sanctorum reliquie, quoniam ignorabat quodnam 
esset quod querebatur, ab eo docetur a quo Magi 
didicerunt illius adorationem. Virtusenim quedam 
ccelestis et incorporea, stelle forma suscepla,bonum 
precedebat Marianum aperte et evidenter, neque 
destitit hoc facere illa stella, quz apparebat,donec 
ostenditid quod desiderabatur. Id autetn erat non 
reliquie aliqua et pars, sed corpus integrum illius 


p vere beate anime. Quod quidem apparuit igne 


fuisse potentius, sicut etiam volebat ejus appella- 
tio, nisiquod solum quedam servabat vestigia, 
neque ea aperta, sed ut tantum appareret, id cum 
igne esse congressum. Hoc ergo sacrum corpus 
cum thecee imposuisset, martyricis, ut oportet, et 
sacris id honorans orationibus, transfert in suam 
patriam (10). 

VI. Et cumsie maneret in domo privata, publicas 
tamen effundebat curationes. Etenim cum esset 
domus bone anime,non satis habebat unis edibus 
sua circumscribere miracula : sed erat communes 
delicie Mopsuestanorum, imo vero eorum quoque 
quialiunde ventitabant, usus fructus,qui non con- 
sumebatur, Procedente autem tempore, templum 


c duoque excitalur martyri, et ipsum corpus suscipit 


venerandum, apertissima de csetero conferens be- 
neficia, et resistens omnibus morbis et vitiis. llla 
tamen domus,que athletam primo accepit hospitio, 
ditatur pollice sacre illius manus, hanc propriam 
gratiam amico Mariano dat ille egregius Nicetus, 
bonorans amicitie leges et hospitalitatis. Quod 
quidem nulli aliisinit facere, in hoc quoque amico 
gloriam tribuens. Etenim Auxentius (11), qui erat 
dicte civitalis episcopus, cum aggressus esset ejus 
corporis aliquid dividere et accipere, nibil quidem : 
accepit eorum, que volebat : eum autem non par- 
vus invasit metus, nec ejusmodi, ut non in aper- 
tum prodiret, aut lateret, sed quo ejus quoque 
anima fuerit valde agitata,et alios docuerit iis quae 
vidit,et terrore,quo est affectus, ut nemo deinceps 
manum audacem porrigeret, neque ullam partem 
ejus eorporis, cum esset preeter ipsius sententiam, 
avelleret. 

VII. Quonam modo autem metus hic accidit, et 
quibusnam verbis prohibitus fuerit, ne aggredere- 
tur, explicabimus. Excitavit hic quidem pontifex, 
amicus martyrum, templum victoria insignibus 


et seq. duo reperiuntur Auxentii, quorum primus 
sancto Niceta videtur paulo antiquior, aut certe 
eidem non supervixisse. Alter Auxertius, qui ex 
solis fere diptychis innolescit,secundum ordinem 
ibi fixum sedit seculo quinto. Hoc autem tempus 
satis congruit hic relatis. 


ται 


MENSIS SEPTEMBER. 


118 


martyribus, Taracho, Probo et Andronico (12), k τῳ καὶ ᾽Ανδρονίχῳ, ὃς καὶ πρὸ τῶν τειχῶν τῆς πὀ- 


quod positum est ante muros civitatis Mopsuestie. 
Cum autem ipsorum sanctorum ei deessent reli- 
qui& ad consecrationem templi edificati,easautem 
haberet urbsilli propinqua,nomine Anazarba(13),ei 
promissa parte reliquiarum hujus preeclari Nicetre, 
illorum martyrum accipit reliquias. Cum itaque 
oporteret impleri id quod promissum fuerat, et se- 
pulcrum fuisset effossum, el sublatus esset lapis, 
qui fuerat impositus,protinus quidem confringitur 
marmor, nulla apparente causa : apparet autem 
mortuus, habens membra honeste composita, et 
corpus a priori corpore nihil differens. Cum ergo 
eum oporteret accipere partem corporis, et illud 
teligisset manusejus, qui sepulcrum effoderat (hic 


λεως τῆσδε Μοψουεστίας ἵδρυται. ᾿Επεὶ δὲ xoi λει- 
ψάνων ἐδεῖτο τῶν αὐτων ἁγίων ἐπὶ καθιερώσει τοῦ 
οἰχοδομηθέντος ναού, ἐπλούτει δὲ ταῦτα d$ γείτων 
ἐχείνης πολις ᾿Ανάξαρθα, ἐπαγγελία λειψάνου µαρ- 
τυριχοῦ, μαρτύοων λαμλάνει λείψανα, καὶ ὑποσχὸ- 
µενος ὄουναι Νικήτα του φαιδροὺ μερίδα τῶν εἰρη- 
µένων ἀνακομίδεται. Ὡς οὖν ἔδει πληροῦσθαι τὸ 
ἐπηγγελμένον, xai ὁ τάφος ἀνώρυχτο, καὶ ὁ ἔπιχεί- 
µενος ἀνήρητο λίθος, θραύεται piv εὐθὺς à µάρµα- 
pos παρ’ οὐδεμίαν ἐμφανή αἰτίαν * ἀναφαίνεται δὲ ὁ 
νεχρὸς, ἔχων τε τὰ µέ)η κατὰ σχῆμα κείµενα, xai 
τὸ σῶμα, οὐδὲν τοῦ προτέρου χρωτὸς παραλλάττον. 
Ἐπεὶ οὖν καὶ λαμθάνει ἐχρῶν µέρος τοῦ σώματος, 
x«l» χεὶρ ὤπτετο τοῦ τὸν τάφον ὀρύξαντος, (ἐνταῦθα 


mihi attendendum est) nihil quidem ea accipit, fit g µοι προσεκτέον τὸν νοῦν) λαμθάνει μὲν γὰρ οὐδὲν, 


autem moxarida, metusque et tremor statim inva- 
dit eum qui id ausus fuerat. Deinde fit terre 
motus, et erumpunt tonitrua, et frequentia micant 
fulgura, iis, qui aderant, afferentia metum ἱη[οἱθ- 
rabilem. 

VIII. Quod quidem cum saerosanctus aspexisset 
Auxentius (satis enim iutelligebat,quid Deus signi 
ficaret), ejus quidem, qui passus fuerat, manum 
aridam adducit ad reliquias, non ut rursus alquid 
accepturam, sed potius ut tacite pelituram veniam 
&audacie, et consecuturam curationem. Est enim, 
dicebat, tibi, o sancte, multo facilius, cum sis 
bonus et boni imitator, curare quam ledere : et si 
illud vel nolens pr&buisti, quomodo non hoc 


magis dabis ex tui animi sentencia? Curatur itaque ϱ 


affecta manus, et preedicat virtutem et bonitatem 
ejus, quicuraverat, illam quidemob castigationem, 
hanc vero ob sanationem post agnitionem erroris. 
Deinde vero pontifex, cum sacrum ejus sepulcrum 
honorassel hymnis et glorificationibus,ei pristinam 
figuram restituit, nulla in re mutato, nisi quod se 
habebat melius et honestius. Sic glorificat Deus 
eos, qui ipsum glorificant ; sic magnificat eos, qui 
ipsum magnificant. Non universum hic donans ; 
minime : sed ex his futura prebens conjicienda. 
Nam que hic dantur, etsi inter omnia sensilia sint 
prestantissima, auribus tamen significantur, et 
oculis comprehenduntur. Qus autem illic sanctis 
manent, neque oculus vidit, neque auris audivit, 


neque in cor hominis ascenderunt. Talia enim sunt , 


ut didicimus, qu& a Deo parata sunt iis qui ipsum 
diligunt. Que detur nobis omnibus consequi gratia 
et benignitate Domini nostri Jesu Christi, cui 
gloria et potentia in secula ssculorum Amen. 


(12) Preclari hi martyres, qui passi sunt in 
Cilieia, coluntur legunturque in Martyrologio 
Romano ad χι Octobris, ubi eorum danda sunt 
Acta. 

(13) Anazarba, alias Anazarbus, subinde etiam 
dicta Ciesarea ad Anazarbum, montem vicinum,a 
quo noinen traxisse creditur, in divisione Cilicice 


γίνεται δὶ παραχοῆμα ξηρὰ, xai δέος εὐθὺς xai 
τρόμος εἶχε τὸν τολμητήν. Eíra σεισμὸς ἐπιγίνεται, 
καὶ βρονταὶ καταβῥύγνυνται, x«i ἀστραπῶν ἐξάλ- 
µατα συνεχῆ, φόθον ἐμθάλλοντα τοῖς παροῦσιν οὐ φορχ- 
TÓV. 

H. "Amep 0 ἱερς Αὐξένιος θεασάµενος, (?» γὰρ 
καὶ θείων μηνυμάτων οὐκ ἀμαθὴς) τὴν μὲν ξηραν- 
θεῖσαν χεῖρα τοῦ παθὀντος προσάγει τοῖς λειψανοις, 
οὐχ ὡς αἶθις τὰ ληψομµένην, ἀλλ ὡς αἰτησομένον 
μᾶλλον ἀφθέγκτως συγγνώμης ὑπὶρ τῆς τόλμης, 
xai τευξοµένην τῆς θεραπείας. Πολλῷῶ γάρ σε páov, 
ἔλεγεν, ἀγαθὸν ὄντα, xai τοῦ ἀγαθοῦ μιμητὴν, τοῦ 
Ἀλάψαι τὸ θεραπεῦσαι ' χαὶ ἐχεῖν παρέσχε χαὶ μὴ 
βουλόμενος, πῶς οὐχὶ μᾶλλον τοῦτο χατὰ γνώμον 
δώτεις ; Ἰάται τοι/αροῦν à παθοῦσα χεὶρ, καὶ κύ- 
ρυξ Ὑίνεται τῆς τοῦ ἰασαμένου x«l δυνάµεως xal 
χρηστότητος τὸ μὲν ἀπὸ τῆς παιδείας, τὸ δὲ ἀπὸ τῆς 
μετὸ τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ σφάλματος θεραπείας. Τὸ 
λοιπὸν τοίνυν ὁ ἀρχιερεὺς τὸν ἱερὸν τάφον δσξο)ογίαες 
τε χαὶ ὕμνοις τιµήσας, τὸ ἀρχαῖον ἀποδίδωσι αὐτῷ 
σχῆμα, τῷ κοσμιωτέρῳ µόνῳ τὴν παραλλαγἡν ἔχοντι. 
Οὕτω δοξάξει Θεὸς τοὺς αὐτὸν δοξάδειν προελοµένους * 
οὕτω μεγαλύνει τοὺς μεγαλύνοντας * οὐ τὸ πᾶν ἐν- 
ταῦθα διδοὺς, οὐμενοῦν * ἀλλὰ τὰ μέλλοντα τούτοις 
τεκµαίρεσθαι παρεχόµενος. Τὰ «γὰρ ἐνταῦθα, σὺν 
τοῖς αἰσθητοῖς ἅπασι το ἐξαίρετον (yw, &)) οὖν καὶ 
ἀκοῇ δηλοῦται, xoci ὄψει καταλαμθάνεται * ὁ ὃς τοὺς 
ἁγίους ἐκεῖ περιμένει, οὔτε ὀφθαλμὸς εἶἴδε, καὶ 
oU; οὐχ ἤχουσε, οὔτε εἰς ἀνθρωπίνην ἀνέδη καρδίαν. 
Τοιαῦτα γὰρ ὡς ἐμάθομεν τὰ πρὸς Θεοῦ τοῖς ἀγαπῶσιν 
αὐτὸν τεθησαυρισµένα. "(Qv γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπι- 
τυχεῖν χάριτι x«i φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἱν- 
coU Χριστοῦ, ὦ ἡ δόξα καὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνάς 


αἰώνων. ᾽Αμέν. 


facta est metropolis Cilici& secundee. Passos in 
ea urbe sanctos martyres Tarachum, Probum et 
Andronicuimn, ex sinceris horum Actis ostenditur. 
Ceterum qua sequuntur Gra&ca, prolixiora paulo 
sunt quam Latina ; sed Latina verba sufficiunt 
ad rem exponendam. 


743 


MARTYRIUM S. EUPHEMLE. 


τή 





ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ 
ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΥΦΗΜΙΑΣ. 


MARTYRIUM 


SANCT/E EUPHEMLE. 


(Latine ap. Surium ad diem 16 Septembris, Grece ex cod, ms. Paris.) 


Α΄. Διοκλητιανοῦ τὰ Ῥωμαίων cxümrpa διέποντος, À 


Πρίσχου τε περὶ τὴν ᾿Ασίαν ἀνθυπατεύοντος, ὁ 
κατὰ Χριστιανῶν διωγμὸς δεινὸν ἔπνει καὶ ἐπὶ 
µέγα καὶ φοθερὸν ὥρετο. "Hv δὲ τῷ Πρίσχῳ συµ- 
πάρεδρὀς τις τῶν σοφιστῶν, ᾿Απελλιανὸς ὄνομα, 
ἱερατείας χρείαν πληρῶν, τῷ παρ) αὐτοῖς ψευδωνύμῳ 
θιῷ "Apt. Ἐπεὶ οὖν ἐτήσιος ἑορτὴ τοῦ νόθου τού- 
του ἐνειστήχει θιοῦ, γράμματα καὶ προθέµατα xarà 
πᾶσαν ἐφοίτα τὲν Χαλχηδόνα : ἐν αὐτῷ γὰρ x«i τὰ 
τῶν θυσιὼν ἐτελεῖτο. Καὶ ναὸς ἦν τοῦ ᾿Αριος xai 
εἰδώλων ἐκείνου τῶν ἐπισήμων * ἐκάλει δὲ καὶ πολί- 
τας καὶ ὅσους Χαλκο όνος πέριξ, εἰς τὴν ἑορτὸὺν 
τὰ προθέίµατα, θάνατοι δὲ xal τιµωρίαι σννηπεί- 
Ἄληντο τοῖς προστάγµασιν, οἷς περιπίπτειν ἔμελλον, 
ὅσοι μὲ πείθοιντο, δαίµοσι προσκχυνεῖν, σἀάλπιγξ τε 


I. Diocletiano tenente sceptra Romani imperii, 
Prisco autem Asiw proconsule, adversus (hristia- 
nos gravis spirabat persecutio, sevaque et formi- 
dabilis. Erat autem Prisco assessor quidam Sophi- 
sta, nomine Apellianus, fungens munere sacerdotii 
dei, qui apud eos falso nominatur, Martis. Cum 
ergo hujus adulterini dei festum instaret anni- 
versarium, littere etedicta per universam vene- 
runt Chalcedonem. In ea enim peragebantur sa- 
crificia ; nam ibi erat templum Martis, et insigne 
illius simulacrum. Vocabant autem edicta cives ad 
lestum, et eos qui habitabant cirea Chalcedonem. 
Minabantur vero mortem et supplicia iis, ad quos 
erant ventura, si non persuaderentur, ut adora- 
rent demones. Tubeque clare sonantes et terribi- 


διάτορον ἠχοῦσα καὶ φοθερὸν σύστημα ἦν τῆς πρὸς p liter, erant signum conveniendi ad templum. Qui- 


τὸν ναὸὺν συνδρομῆς τε καὶ συνελεύσεως. Ὁπόσοις οὖν 
ἐναγεῖς μὲν θυσίαι x«l σεθάσµατα μιαρὰ τοιαῦτα 
µεµίσητο, ὁσιότης δὲ xai εὐσέθεια καὶ ἡ πρὸς 
Θεὸν πίστις ἔβρωτο * οὗτοι δὲ ἄρα τὸν μετὰ παρα- 
νομούντων συνέλευσιν καὶ τὸν iv συνεδρί µαταιό- 
τητος διαφεύγοντες παρουσίαν, κατὰ συμμορίας 
τινὰς ἐν οἰχίσχοις ἢ ἐρημίαις ἑαυτοὺς ἐγχλεισάμενοι 
προσευχαῖς καὶ denotat σχολάζοντες ἦσαν, x«i τῷ 
ἀληθεῖ καὶ uóve Θιῷ τὴν λογικὴν λατρείαν προσ- 
φέροντες, ὧν sl; ἅγιος ὑπῆρχε χορὸς καὶ ὁ τῇ παν- 
ευφύμῳ xxi λαμπρᾷ µάρτυρι Εὐφημίᾳ ἐλλαμπρυ- 
γόµενος, Εὐφημία τῇ πᾶσαν φερωνύμως τῇ αὐτῆς 
φύμηῃ περιλαθούσῃ τὸν οἰκουμένην, à πατέρα uiv 
ἔσχε τῦς συγκλήτου τινὰ xoi τούτων δὺ τῶν ἄρχειν 
ἠξιωμένων, ὙΨιλόφρων αὐτῷ ὄνομα, μητέρα δὲ λίαν 
εὐσεθῇ καὶ χοσµίαν, Θιοδωρησιανὴν οὕτω ὮΧχαλου- 
µένην, ὧτις καὶ ὁῶρον ἐκ Θεοῦ πενοµένις πᾶσι 
δεδώρητο, τὰ αὐτῆς ἐκείνων πάντα ποιοῦσα. Καὶ χεὶρ 
σὐτοῖς οὖσα δαψιλής τε xai µεγαλόδωρος, ἐξ ὧν Εὐφη- 
µία προελθοῦσα, βλαστὸς ἐφάνη τῇ ῥίδη προσήχων, 
κλάδος ἐπινεύων εἰς θεοσέθειαν καὶ χαρπὸς ὄντως ἑλέους 
πιότατος. 


B' Τῆς οὖν δαιμονικῆς ἐχείνης ἐπιτε]ουμένης 
θυσίας, ᾿Απελλιανὸς οὐ παροπτέα, οὐδὲ φροντίδος 


PaTROL. GB. CXV. 


buscunque ergo exsecranda quidem sacrificia et 
abominanda ejusmodi religio erat odio, contra 
autem firma erat sanctitas, et pietas, et fides in 
Christum, ii vitantes congressionem cum impiis 
et concilium vanitatis, per quasdam classes se in 
doimibusincludentes, autin solitudinibus, vacabant 
precibus et orationibus, veroque et soli Deo cul- 
tum offerebant rationalem. Quorum unus quoque 
erat chorus, qui imprimis benedicta et clara mar- 
tyre Euphemia decorabatur, Euphemia, inquam, 
qu& convenienter suo nomini universum orbem 
lerre, sua famaeratcomplexa.Que patrem quidem 
habebat quemdam e senatu, et qui aliquot gesserat 
magistratus : erat autem ei nomen Philophron 
[Philosophron, Ado]: matrem vero valde piam et 
honestam, quee vocabatur Theodorosia [Theodora, 
ΑΟ]: que etiam a Deo donum data fuerat omni- 
bus egentibus, illorum faciens omnia, que sua 
erant, et cujus erat in eos manus larga et muni- 
fica. Ex quibus orta Euphemia, apparuit germen 
radici conveniens, ramus annuens ad pietatem ve- 
ramque religionem, et longe pinguissimus fructus 
misericordie. 

Il. Cum illud ergo dismonum perageretur sa- 
cri&icium, non negligendum, sed maxime curandum 


23 


745 


MENSIS SEPTEMBER. 


T6 


ducens hunc cotum piorum Apellianus, cum de Α ἀνάξια τὰ χατὰ τὸν θεοσεθῆ τοῦτον θέασον θέµενος, 


eo diligenter inquisiisset, et certior factus esset, 
ea significat proconsuli. Protinus autem compre- 
henditur cum multa alia multitudo Christianorum, 
tum ipse quoque divinus chorus, in quo erat pre- 
clara heec virgo Euphemia, quee et corporis pul- 
chritudine, et virtutis specie, et etatis flore, et 
generis claritate, inter eos lucebat veluti stella lu- 
cidissima. Ad quadraginta autem et novem con- 
gregatorum erat ille sacer chorus. Qui cum fuis- 
sent comprehensi, producli sunt in conspectum 
proconsulis. Ille autem eos prius inducens admo- 
nitione, conabatur abducere a pietate, bonis terre 
volens eos demulcere, qui cupiebant coelestia, di- 
cebat enim : Sacrificate magno deo Marti, ut ejus 


ἀλλ ὡς μάλιστα περιεργασάµινος καὶ μαθὼν, dàla 
ταῦτα τῷ ἀνθυπάτω moUi, xoi παραχρῖμα σννι- 
λαμθάνοντο ἄλλα τε πολλὰ τῶν Χριστιανῶν πλύθο, 
καὶ αὐτὸς ὁ θεῖος οὗτος χορὸς, ὃς ἐπλούτει τὴν χαλ- 
λιπάρθενον Εὐφημίαν, à κάλλι τε σώματος xai 
ἀρετῆς ὥρα, ἀἄνθει τε Ὠλιχίας xal Ὑένους περιφα- 
νεία, µέσον αὐτῶν χατὰ τοὺς λαμπροὺς ἀστέρας 
λάμπουσα 5v. Eig ἐννέα pity οὖν xal τεσσαράκοντα 
τὸ ispóv ἐκεῖνο συνείλεχτο ἄθροισμα, oi καὶ κατ 
ὄψιν ἐπεὶ συνελήφθησαν τῷ ἀνθυπάτῳ παρέστησαν * 
ὁ δὲ παραινέσει πρότερον ἀπάγειν αὑτοὺς ἐπειρᾶτο 
τῆς εὐσεθιίας, τοῖς ἀγαθοῖς τῆς γῆς θέλγειν βου- 
λόμενος, τοὺς τῶν. . . . .. εφισµένους, Θὐσατε, 
λέγων, τῷ μµεγάλῳ θιῷ "Apt ὡς ἂν τῆς τε παρ᾽ 


benevolentia, et ab imperatoribus danda felicitate B αὐτοῦ εὐμενείας xoà τῆς ἐκ βασιλέων εὐδαιμονίας 


vos dignos efficiatis, et plurima consequamini 
munera et honores. Cui divinus ille chorus, tan- 
quam uno animo et uno ore ; Nos, dixerunt, o 
proconsul, Deum verum colere didicimus, cujus 
verbo ex iis qua non erant constitutum est uni- 
versum, colum et terra, et omniaque sunt in eis ; 
neque ullum alium Deum scimus, preterhunc, ne- 
que adorare (absit, Rex Christe) sustinebimus. 
Tua autem donaet honores alios alliciant, eosque 
qui sunt pusillanimi, etparva concupiscunt, deli- 
niant. Hec enim a nobis parvi fiunt, et vix ullam 
eorum ducimus rationem, cum solum amemus ho- 
norem, qui estin coslis, quem vitam immortalem 
et regnum Dei vocamus. Sic quidem dixit ille glo- 
riosus exercitus, qui habebat ducem benedictam 
Euphemiam. 

III. Tyrannusautem ne sic quidem desperans fore, 
ut eis persuaderet, sed sibi bonam de eis spem 
prebens (admirabatur enim illos aspiciens, et 
videns illorum liberale ingenium, et generosos 
spiritus, neque volebat tata pulchrum et ornatum 
coetum poena affici), fecit rursus periculum marty- 
rum constantie, et pro viribus studuit eos a sua 
traducere sententia : Cum videam, dicens, in vobis 
multam elucere intelligentiam, de vestra muta- 
tione nondum spem abjicio, sed scio fore, ut mihi 
credatis consulenti ea, que sunt bona et utilia, et 
non pro honore eligastis ignominiam, et pro deli- 
ciis et gloria dedecus, et videre tam pulchram 


juventutem et florem corporis, que sunt omnibus D 


hominibus jucundissima, gravibus tormentis affici 
et laniari. Ad hec rursus libere sancti : Nos, di- 
xerunt, o proconsul, eadem rursus dicimus, quod 
maximum existimamus dedecus, si cum mentem 
et intelligentiam & Deo acceperimus, deos nomi- 
nemus eà que non sunt solum muta et surda, sed 
etiam mente et sensu vacua. Que autem nobis in- 
feres supplicia, tantum abest, ut ea existimemus 
terribilia, ut contra magis timeamus, ne si sint 
levia et moderata, non possintesse satis accuratum 
testimonium Dei in nos virtutis et potentie, 
Sed ne prolixiori utaris oratione, fac ejus rei 
periculum : et tuno scies aperte, nos faoilius 


ἀξίους ἑαυτοὺς καταστήσητε, χαὶ δωρεῶν πλείστων 
ἀπολαύσητε χαὶ τιμῶν * πρὸς ὃν ὁ θεῖος ἐκεῖνος χορός, 
ὥσπερ ix μιᾶς x«l ψυχῆς καὶ γλώτης. 'Βμεῖς 
ἀνθύπατε, εἶπον, λατρεύειν ἀληθεῖ Θιῷ διδιδάγµεθα, 
οὗ ῥήματι dx μὴ ὄντων ὑπέστη τὸ πᾶν 

καὶ γῆ x«i τὰ ἐν αὐτοῖς ἅπαντα, οὔτε δὲ θιὸν ἄλλον 
παρὰ τοῦτον ἴσμεν οὔτε προσχυνεῖν, μὴ yévotró ποτε 
X. s βασι)λεῦ, ἀνεξόμιθα, τὰ dt σὰ δῶρα καὶ 
αἱ τιμαὶ ἄλλων ἔστωσαν θεραπεῖαι, μικρούς τε 
καὶ μικρῶν ἐπιθυμητὰς θελγέτωσαν. "Huiv «γὰρ 
φαύλου λόγου καὶ τοῦ τυχόντος ἄξια ταῦτα, μιᾶς 
µόνης ἐρῶσι τιμῆς τῆς ἐν $» dà 
xai ἀθάνατον δωὺν x«t βασιλείαν Oto) χαλεῖν οἴδαμεν. 
Οὕτω μὲν οὖν ὁ καλλίνικος ἐχεῖνος ἔφη στρατὸς, τῦ πα- 

C νευφόμῳ στρατηγούμινος Εὐφημία. 


Ὁ τύραννος δὲ τὸ μεταπείσει αὐτοὺς οὐδ' 
οὕτως ἀπαγορεύσει ' ἀλλὰ καὶ ἔτι χρηστὰς ὑποτείνων 
ἑαντῷ τὰς ἐλπίδας (ἐθαύμασε γὰρ ἐκείνους βλέπων 
ἐλεύθερόν τε ὁρῶν φρόνημα, καὶ ψυχῶς παράστηµα 
εὐγενὲς, καὶ oux Ὀθούλεο ῥδημιωθῆναι σύστημα 
οὕτω χόσµιον xal καλόν), ἀπεπειρᾶτο χαὶ αὖθις τῆς 
στεῤῥότητος τῶν μαρτύρων, x«i ὡς οἷόν τε µιτα- 
πείθειν αὐτοὺς ἔσπευδεν, Ορῶν ὑμῖν, λέγων, πολλὴν 
ὅσην ἐμφαινομένην τὸν σύνεσιν, οὐκ ἀνέλπιστον ἔτι 
καὶ τήν μιταθολὺν ποιοῦμαι, ἀλλ oid' ὅτι καὶ πει- 
σθήσεσθέ uot τὰ χρηστὰ συμθονλεύοντι, x«i οὐκ ἂν 
ἕλοισθε ἀτιμίαν ἀντὶ τιμῆς, καὶ ἀντὶ τρυφῦς xai 
δόξης αἰσχύνην, καὶ τὸ ἰδεῖν νεότητα οὕτω καλὺν καὶ 
ἄνθος σώματος τὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἤδιστα χαλεπαῖς 
βασάνοις ὑθριξόμενά τε καὶ σπαραττόµενα. Πρὸς ταῦτα 
πάλι εὐπαῤῥησίαστοι οἱ ἅγιοι, Ἡμεῖς, εἶπον, ἀνθύπα- 
τε, καὶ πρότερον εἰπόντες, xai νῦν τῶν ἴσων ἐχόμεθα 
λόγων, ὅτι αἰσχύνην ἡγούμεθα καὶ µεγίστον, ti 
νοῦν καὶ φρένας λαθόντες παρὰ Θεοῦ θεοὺς ὀνομά- 
ζοιμεν τὰ μὴ ἁπλῶς ἄφωνα x«i χωφὰ, αλλὰ καὶ 
φρενῶν ἔρημα καὶ αἰσθήσεως. Ας δὲ ἡμῖν ἐπισείεις 
βασάνους, τοσούτου δέοµεν φοθερὰς ὀγεῖσθαι, ὥστε 
τοὐναντίον καὶ φοθούµεθα µμᾶλλον uà, κχούφως 
ἔχουσαι x«i µετρίως, οὐ δυνᾷσονται μαρτύριον 
ἀχριθὲς εἶναι τῆς τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμᾶς ἰσχύος τε x«l 
δυνάμεως. Ἡ ἀλλὰ pà πλέον οἱ λόγοι, τῇ πείρα di 
τοὺς ἐλέγχους ἐπίτρεψον, xai τότε εἴση σαφῶς ὅτι 


r'. 


147 
ῥᾷον ἡμεῖς οἴσομεν ἤ ἐπάξεις αὐτὸς τὰς κολάσεις. 


Δ΄. ᾽Ανάπτει τὸν τύραννον εἰς ὀργὴν ὁ λόγος, καὶ 
εὐθὺς βάσανοι τοὺς μάρτυρας εἶχον. Ai βάσανοι δὲ 
οὐ μικραὶ οὐδὲ ἐπὶ μιχρὸν ἀρκέσασαι χρόνον, ἆλλ 
ἐπὶ εἴκοσι μιᾶς δεούσος ἡμέρας παραταθεῖσαι. 
Ἴσασι δι πάντως ὅσοι πεῖραν τῶν ἀλγεινῶν ἔχου- 
σι ὅτι πληγαῖς σώματος ἐπιγωόμεναι µπάλιν 
ἕτεραι, µήπω τῆς προτέρας ὑπομαραρθείσης ὁδύ- 
νης. ἀλλὰ τὸ σφοδρὀν ἔτι xai ἀκμάζον ἐχούσης' 
ἀφόρητον οἷαν x«i δεινὺν τὴν αἴσθησιν τοῖς πό- 
σχουσιν ἐμποιοῦσιν. Τὸ μὲν οὖν βῆμα ξεοµένους τοὺς 
μάρτυρας ἐθεαάτριζε χαθ᾽ ἡμέραν, εἶτα καὶ εἰρχταὶ 
τούτους μετὰ τὰς πληγὰς Judéyóvro, κάχωσις ἄλλη 
ἐπὶ χακώσει x«l προσθήκη τῶν λυπηρῶν. Οἱ di 
τοσοῦτον ἀπεῖχον τοῦ λύπην αὐτὰ καὶ ὀδύνηων 
λογέδεσθαι, ὥστε καὶ διπλῆ Χχαίΐρεν, τῷ τι διὰ 
Χριστὸν κολάφεσθαι, x«l τῷ τῇ προσθήκη tà» 
λυπηρῶν προσθήχην αὐτοῖς rà ἐν ἐλπίσιν ἀγαθὰ 
δέχεσθαι. Τῆς εἰχοστῆς di ἤδη ἐπιστάσης ἡμέρας, 
µετάκλητοι πάλιν οἱ ἨὙεναῖοι τῷ τυράννῳ  xaÜ- 
ἱστανται. Καὶ $ καλλίνιχκος δὲ συμπαρῆν Εὐφομία, 
οἷον σελήνη µέσον αὐτῶν 
εὖχυχλος, καλὸν λίαν xai ἠδὺ λάμπουσα. Τί ὁὺν ὁ 
τύραννος πρὸς αὐτοὺς ; Eig πεῖραν, ἔφη, χαταστάντες 
ὧν οὐδέποτε ἄν πειραθῆναι ᾠήύθητε, εἰ μιταθεθού- 
λευταί τι σωτήριον καὶ λυσιτεὶς ὑμῖν, εἴπατε. 
Βέλτιον γὰρ ἀπολιπόντας τὴν µαταίαν ταύτην τῆς 
δόξης κχαινοτοµίαν, καὶ τὸ µόνους ἐπὶ xaxà τῆς 
ἰδίας ζωῦς ἀντιφέρεσθαι, ὃ πάντες ὁρῶσι καὶ ὑμᾶς 
ὁμοίως ποιεῖν xai προσελθόὀντας θύει. Ὁ δὲ τοῦ 
Χριστοῦ γενναῖος στρατὸς ἅμα τῇ πανιυφύμῳ, Μέχρι 
τίνος, εἶπον, ὦ δικαστὰ, σεαυτὸν ἀπατᾷς, ἐπιχειρῶν 
πράγµασιν ἀδυνάτοις; Τὸ γὰρ ἡμᾶς doxtiv µετα- 
πιίσειν, ὅμοιόν ἐστι τῷ τοὺς ἀστέρας οἴεσθαι τῆς 
oixtía; μεταθεῖναι στάσεως ἢ πορείας, Ὁ ἕν τι 
µεταστῆσαι τῶν ἀχινύτων. Ὥστε βέλτιον ἦν σεαυτὸν 
μᾶλλον τῆς πλάνης μεταθαλεῖν, x«i τὸν ἀληθῆ Θεὸν 
ἐπιγνῶναι, oixovóuov ἄριστον τῆς ἰδίας Ὑγενόμενον 
σωτηρίας. 


ἀστέρων ó ιαφαινόντων 


E. Θυμῷ πλείονι ὁ Πρίσκος κατασχεθεὶς, σχύτε- 
σιν ὠμοῖς χελεύει -ὰ τῶν ἁγίων τύπτεσθαι πρόσωπα, 
λόγους ἀγαθοὺς µπονηοοῖς ἔργοις ἀμειθόμινς ὁ 
ἀνόητος. Οἱ δὲ, καὶ rà» καινὴν ταύτην ἀνδρείως ὑπο- 
φέροντες βάσανον, λαμπρύτεροι τὰς ὄψει ἐδεί- 
Χνυντο, τοῦ αἱματὸς μὶν τῆς σαρχὸς ἀπορῥέοντος, 
τῶς Δημιουργοῦ δὲ χάριτος ἐξωραἰζούσης € διέπλασε 
πρόσωπα. Oi μµαστίζοντες δὲ τοὐναντίο ἀπαγοριύ: 
σαντες, ἡμιθνῆτες εἰς τὴν γῆν κατέπιπτον. ᾽Αλλά 
τοὺς μὶν ἄλλους ἁγίους χελεύσει πἄλιν τοῦ δικαστοῦ, 
παραλαμθάνει τὸ δικαστήοιον, ἕως αὐτοὺς Διοχλή- 
τιανῷ παραπέμφει' οὕτω γὰρ ᾿Απελλιανὸς εἰσηγή: 
caro Ἡ πανεύφΏμος δὲ πρὸ τοῦ βήματος αὐτῷ 
παρίσταται μόνη (ῷετο γὰρ µμονωθεῖσαν οὕτω 
ῥᾳδίως ὑπαγαγέσθαι). Ἐγγύτατα οὖν ταύτον παρα- 
στησάµενος, ἵνα καὶ βλέψη ταῖς οἰκειώσεσι, Πείσθοτί 
pot, ἔεγε, τὰ ἀριστά σοι συμθουλεύοντι, Εὐφομία, 


MARTYRIUM 8. EUPHEMI/E. 


718 


À laturos esse cruciatus, quam tu sis intentatu: 


rus. 

IV. Ad iram tyrannum accendit heec oratio, et 
statim tormentissubjecti fuere martyres. Tormenta 
aulem fuerunt non parva, neque parvo tempore 
durarunt, sed ad novemdecim dies fuere producta, 
Seiunt autem omnino, quicunque rerum aspera- 
rum et tristium faciunt periculum, quod plagis 
corporis rursus accedentes alie, cum prior dolor 
nondum emarcuerit, sed sit adhuc in ipso vigore, 
iis qui patiuntur, efficiunt gravem sensum et into- 
lerabilem. Atque tribunal quidem martyres, qui 
cedebantur, producebat quotidie, veluti in thea- 
trum. Deinde post plagas eos quoque excipiebant 
carceres, alia afflictio accedens afflictioni, et do- 


p lorum additamentum. Tantum autem aberat, ut 


illi ea dolorem existimarent et molestiam, ut etiam 
gauderent dupliciter, et quod propter Christum 
punirentur, et quod propter rerum molestarum 
augmentum bona quoque qua erant in spe, ac- 
cessionem acciperent. Cum jam autem dies adesset 
vicesimus, a tyranno rursus viri accersuntur pree- 
clari, cum quibus gloriosa quoque aderat Euphe- 
mia, veluti in medio stellarum luna toto orbe 
plena, pulchre et jucundissime resplendens. Quid 
ergo eis tyrannus ? Ea, inquit, experti, que nun- 
quam putastis fore ut experiremini, an aliquod 
salutare et vobis utile consilium ceperitis, dicite. 
Satius est enim, ut relictahac vana et nova glorie 
cupiditale, et mittentes soli vestre vite malo 
vestro repugnare, quod omnes faciunt, id vos 
quoque faciatis, et accedentes sacrificetis. Christi 
autem fortis exercitus simul cum benedicta Eu- 
phemia : Quousque, dixerunt, o judex, teipsum 
decipis, res aggrediens, que| non possunt fleri ? 
Putare enim posse te nos a nosira traducere sen- 
tentia perinde est, ac si putes posse te transmo- 
vere stellas a sua statione vel motione, aut trans- 
ferrealiquid exiis que sunt immobilia. Quamobrem 
satius est, ut ἃ luo errore convertaris, et verum 
Deum agnoscas, qui fuit tue salutis optimus dis- 
pensator. 

V. Majori ira percitus Priscus, jubet crudis loris 
feriri vultus sanctorum, pro bonis verbis mala 
facta rependens stolidus. Illi autem hoc quoque 
novum fortiter ferentes torinentum, evaserunt 


D facie splendidiore, sanguine quidem e carne de- 


fluente, Opificis autem gratia reddente pulchros et 
elegantes eos vultus, quos effinxerat. Contra autem, 
qui flagellabant defessi, ceciderunt in terram se- 
mimortui. Sed alii quidem sancti jussu judicis 
rursus conjiciuntur in carcerem, donec eos trans- 
mitteret ad Diocletianum (sic enim constituerat 
Appellianus), benedicta autem ante tribunal ejus 
stabat Euphemia ; existimabat enim fore, ut sola 
sic facile induceretur. Cum itaque curasset, ut ea 
proxime sisteretur, ut se familiaritate magis in- 
sinuaret: Crede mihi, aiebat, tibi optimeconsulenti, 
o Euphemia, el accedens maguo deo Marti saori- 


719 


MENSIS SEPTEMBER. 


720 


fica ; nam sic quidem et liberaberis ab omnibus Α καὶ προσελθοῦσα τῷ peydÀo θεῷ "Apt, θῦσον' οὕτω 


molestiis, citra laborem autem ]lucraberis, que 
sunt maxime optanda, nempe ut et divitiis, et 
gloria potiaris, et agas deinceps vitam beatam et 
felicem. Christi autem martyr: Mulierem quidem 
videns, o juderz, inquit, putas posse facile deci- 
pere: videbis vero me non esse, ut existimas, 
mulierem tuis insidiis expositam. Confido enim in 
Christum, quod adjutricem habens invictam ejus 
dexteram, tuas callidas superabo insidias. Post- 
quam ergo sic responso victus fuit tyrannus, et 
qui solo aspectu putabat se posse quod volebat 
efficere, ab una contemnebatur femina, pudore 
quidem fuit affectus : pudor autem movit iram. 
Res est enim ejusmodi supercilium, cui accessit 
potestas. Deinde perinde ac eaque precesserant, 
tormenta parva esset arbitratus, et que imponere 
non possent necessitatem, nova excogitavit : et 
jubet construi rotas inauditis quibusdam ma- 
chinis, que carnes premere, et ab ossibus ex- 
primere, et ipsa confringere possent violentis- 
sime, et in eas sapientissimam injici Euphe- 
miam. 

Vl. Postquam autem ipse machine dicto citius 
fuerunt constructe, et martyr in eas erat injicien- 
da, validis continuo in se paratis armis, nempe 
divina crucis figura ac ea signata, aut, ut melius 
dicam, munita, adversus rotas processit, nullam 
quidem vultu ostendens tristitiam, sed severo et 
honesto vultu, Deumque benedicens, et aperte 
ostendens se iis qu& pro ipso patiebatur, admodum 
gaudere. Quin etiam proferens aliquid generosum 
et valde dignum ejus candore : Tue rote, dicebat, 
o tyranne, et he imbecille tuse machinationes ma- 
jus mihi accendunt Christi desiderium. Hec au- 
dientes ministri, rotas versabant, quam poterant 
fortissime, graviorem sensum doloris martyri affe- 
rentes. Quamobrem ejus quidem membra et par- 
tes confringebantur, et disrumpebantur, et divel- 
lebantur omnes compages ; mens autem non abs- 
cedebat a Christo, sed in coelum tollens oculos, 
unde se speravit habituram auxilium : Domine mi, 
clamabat, Jesu Christe, anime mee illuminatio, 
fons vite, qui das salutem eis, qui in te confidunt, 
adsis nunc mihi adjutor, et cognoscatur ab omni- 


B μιχκρὰς 


καὶ ἔσται σοι τῶν μὶν λυπηρῶν ἀποστῆναι :πάντων, 
κερδῆσαι δὲ ἀπόνως τὰ εὐκταιότατα, ὅπερ dari 
πλούτου τε x«i δόξης ἀπολαῦσαι, καὶ τὸ λοιπὸν 
Χριστοῦ μάρτυς, Γυναῖκα μὲν, εἶπεν, ὁρῶν, à ὅδι- 
καστὰ, οἴει προχείρως ἡμᾶς ἀπατᾷν ὄψει δι o? 
κατὰ γυναῖκα πρὸς τὰς σὰς ἐνέδρας διακειμένην' 
πέποιθα γὰρ εἰς Χριστὸν ὅτι βοηθὸν αὐτοῦ τὸν 
ἅμαχον πλουτήσασα δεξιὰν, αρείττων ὀφθύσομαί 
σου τῶν χακοτέχνων ἐπιθουλῶν. Ὡς οὖν οὕτω ταῖς 
ἀποχρίσεσιν ἠττήθη ᾿ ὁ τύραννος, καὶ ὁ ᾖῥἈλέμματι 
povo πλήθη φοθεῖν οἱόμενος ὑπὸ γυναιχὸς κατεφρο- 
νεῖτο μιᾶς, αἰσχύνη μὲν αὐτὸν εἶχεν' ἡ αἰσχύνο di 
τὸν θυμὸν ἐκίνει ' τοιοῦτον Ὑὰρ ὀφρὺς ἐξουσίαί 
ἐπειλημμένο. Εἴθ᾽ ὥσπερ τὰς προλαθούσας βασάνους 
εἶναι υνοµίσας καὶ ἀνάγκην ἐπιθεῖναι μὴ 
δυναμένας, καινὰς ἐπενόει, χαὶ κελεύει τροχοὺς 
ξέναις τισὶ μηχαναῖς κατασχευασθῦναι  πιέξδευν 
σάρχας, ὁστᾶ ἀποθλίθευ, αὐτά τε συνθλᾷν βιαιότατα 
δυναµένους, ἐν αὐτοῖς τε τὸν πάνσοφον ἐμθληθῦναι. 


c. Ὡς δι x«i τουτὶ τὸ µηχάνηµα θᾶττον $ 
προσετάγη κατεσχευάσθη, xol ἡ µάρτυς ἔμελλεν 
ἐμόθληθῆναι, ὅπλον εὐθὺς ἰσχυρὸν τὸν θεῖον τοῦ 
στανροῦ τύπον ἑαντῇ σχεδιάσασα, xal τοῦτο σφρα- 
γισαµένη f$ καὶ φραξαμένη μᾶλλον εἰπεῖν, κατὰ τῶν 

οὖδεν κατηφὲς 


τροχῶν ἐχώρει, ἐμφαίνουσα µμὶν 


. καὶ ἀπρόσωπον, εὐκόσμῳ δὲ Ἴθει χαὶ σεμνῷ παρα- 


C 


στήµατι. Εὐλογοῦσά τε τὸν Θεὸν xal ol; ὑπὶρ αὐτοῦ 
ἔπασχιν ἑορτὴν ἆγειν φανερὰ Ὑινομένη, πῤὸς di xei 
ὑπολαλοῦύσα γενναῖὀν τι καὶ τῆς ὥρας χκομιδῦ ἄξιον. 
Οἱ γὰρ τροχοί σου, (ts, τύραννε, χαὶ τὰ σαθρὰ 
ταντὶ μηχανήματα, πλείονά got τον πόθο dE. 
ἅπτουσι τοῦ Χριστοῦ. Τούτων ἀχούοντες ἰσχνρότερον 
ὅσον ἦν τοὺς τροχοὺς ἕστρεφον, δριμυτέραν τῦ 
µάρτυρι τῆς ὀδύνης τὴν αἴσθησιν ἐμποιοῦντες, 
ὅθεν µέλη μὲν αὐτῆς καὶ µέρη σννεθραὐιτὸ τε καὶ 
διεῤῥήγνντο. Καὶ τῶν ἁρμονιῶν ἅπαντα διεσπᾶτο, 
ὁ νοῦς δὲ τοῦ πρὸς Χριστὸν ὁρᾷν οὐκ ἀφιστατο, ἀλλὰ 
τὸ ὄμμα εἰς οὐρανοὺς αἴρονσα ὅθεν ὤλπισεν ῆξειν 
x«i τὴν βοήθειαν, Κύὐριέ µου, ἐδόα, Ἰησοῦ Χριστὲ, 
ὁ τῆς ἐμῆς ψυχῆς φωτισμὸς, à πηγὰ τῆς ζωῦς, ὁ 
σώξων τοὺς ἐπὶ goi πεποιθότας, πἀρεσό pot x«l τό 


bus, quod tu es Deus solus, certa spes eorum qui D νῦν βοηθὸς, xai γνωσθήτω πᾶσιν ὅτι σὺ εἶ Θεὸς 


in te habent fiduciam : et quod non accedent 
mala, neque appropinquabit flagellum tabernaculo 
eorum qui te altissimum suum posuerunt refu- 
gium . Sic quidem martyr est precata : Deus autem 
effectum reddidit, quod precabatur. Colestis enim 
continuo adveniens virtus, momento temporis facit 
hec omnia. Eam quidem solvit à rota: corpus 
autem curata plagis adeo pulchre, ut neminimum 
quidem vulnerum vestigium in eo appareret. 
Deinde etiam ministros iniquitalis specie terrens 
terribili, facit ut non operentur. E rotis vero 


* Psal. xc, 9. 


póvoc, ἐλπὶς ἀδιάψευστος τῶν ἐν σοὶ τὸ θαῤῥεῖν 
ἐχόντων, καὶ ὅτι οὐ προσελεύσεται καχὰ, oUdt 
µάστιξ ἐγγιε τῷ σκηνώματι τῶν Gi τὸν ὄψιστον 
καταφυγὰὴν τιθεµένων. Ούτως ὦ μάρτυς piv πηὔξατο, 
Θιὸς δὶ τήν εὐχὴν ἐτελείου' οὐρανία γὰρ εὐθὺς 
ἐπιστᾶσα δύναμις ἐν ἀκαρεῖ πάντα moult, καὶ λύει 
μὲν αὐτὴν τοῦ τροχοῦ, τὸ σῶμα δὲ τῶν πληγῶν 
ἐἄται, οὕτω καλῶς, ὡς μηδὲ βραχύ τι τῶν τραυµά- 
των ἴχνος ἐν αὐτῷ φαίνεσθαι εἶτα xal τοὺς τῆς 
ἀνομίας ὑπηρέτας ἐμφανείᾳ καταπλήξασα φοθερᾷ, 
ἤχιστα ἐνεργοὺς δείκνυσι, τῶν τροχῶν δὲ à ἀθλοφό- 


T?21 


MARTYRIUM S. EUPHEMLE. 


722 


poc ἐκθᾶσα, οὐ µόνον ἄρτιός τε καὶ ὑγιὺς, ἀλλὰ x«i À egressa gloriosa certatrix, non solum conspecta 


φαιδροτέρα τὸν ὄψιν ἑωρᾶτο, ὦ τῆς θαυμαστῆς σου, 
Χριστὶ, δυνάµεως, ὅπου γε καὶ, πασχόντων ἄλλων, 
κατήφεια πολλάχις τῷ ὄψει τῶν φιλανθρωποτέρων 
i7yivttat. . 

Z. A) ὁ Aiüiop οὐκ ἐλευκαίνιτο, x«i τὸ ξύλον 
δὺ τὸ στρεθλὀν οὐκ ὠρθοῦτο, x«l ὁ καρκῖνος ὀρθῶς 
βαδίδειν οὐκ ἐδιδάσκετο. Ὁ Πρίσκος ταῦτα ὁ µια- 
βὸς xal τὴν χαχίαν οὐδ' ὁιιοῦν ἰάσιμος, καὶ τοιαύ- 
τος γὰρ Ὑενομένης θιοσηµείας, ἐκεῖνος ὥσπερ τῶν 
αὐτοῦ θεῶν τυφλότερος ὧν, οὐ µόνον οὐδὲν συνῆχεν, 
ἀλλὰ xal τὴν μάρτυρα ζῶσαν Ὀπείλησε κατακαθσειν * 
à δὲ οὖδεν ὑποστειλαμένῃ τὸ uiv πρόσκαιρον εἶπεν' 
Ὢ τύραννε, τοῦτο τὸ πὺρ ὅπερ ἐμοὶ vuv ἀπειλεῖς, 
ταχὺ μὶν ἀνάπτεται, ταχὺ δι καὶ τῷ βουλομένῳ 
σθέννυται. Καὶ οὐχ οὕτως ἐγὼ τὺν ψυχὴν ἁγιννὴὺς 
ὡς πρὸς τοιοῦτον πῦρ ἀποδειλιάσαι, οὐ μὰ τοὺς 
ἱεροὺς ἀγῶνας τῶν διὰ Χριστὸν γενναίως ἀἄνδρισα- 
µένων, οὐδένα ἐμθάλλει τοῦτο φόδον ἐμοὶ, ἀλλ 
ἐχεῖνο τὸ πῦρ δέδοικα, ἐκεῖνό pot καὶ εἰς νοῦν 
μόνον ἐρχόμενον καθίσταται φόθερὀν, ὃ τοὺς &p- 
Ψουμένους τὸν Χριστὸν πιεριµέει, αἰωνίαν ἔχον 
x«i οὐδὶ βραχὺ λήγουσαν τὴν ἐνέργειαν. Ὁ τύραν- 
νος µέν τοι τὰ Ἠπειλημένα πρὸς ἔργον ἐἑξάγων, 
κάµινον ἐξαφθῆναι κελεύει, πίσσῃ καὶ θείῳ καὶ 
στυπιίῳ xai χληματίδι λίαν ἐκτρεφομέην, xal ἡ 
φλὸξ εἰς πήχεις πέντε καὶ τεσσαράκοντα ὮΏρετο. 
Ἐμθάλλεσθαι δι ἡ μάρτυς μέλλουσα τῷ πυρὶ, τὸ 
τῶν τριῶν παίδων ὅπλον, τὴν προσευχὺν περιθά)- 
λεται, καὶ müp εὐχῆς ἀνάπτει κατὰ πυρὸς, τὸ ὄμμα 
τε εἷς οὐρανοὺς ἄρασα, 'O Θιὸς, εἶπεν, ὁ ἐν ύψη- 
Àeig χατοιχῶν χαὶ τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν, ὁ τοὺς ἐν 
Βαθυλῶνι τρεῖς παῖδας διὰ τὸν σὸν vópov ἐκδοθέντας 
πυρὶ δι ἁγίου ἀγγέλου σου xaxov ἀπαθεῖς συντὴ- 
ρήσας, καὶ dpócov αὐτοῖς ἄνωθεν ἐπιπέωψας, αὐτὸς 
καὶ ἐμοὶ τῇ σῦ δούλῃ παράστηθι βοηθὸς, τῆς cic, 
Χριστί, δόξης ὑπεραθλούση. Οὕτω τε εἶπε, χαὶ rà 
τύπῳ τοῦ σταυροῦ πάλιν ὡς ἑτέρῳ ὅπλῳ ἑαυτὴν καθ» 
οπλίσασα, εὐτρεπὺς ἴἵστατο τὸ τυρἀννικὸν ἐπίταγμα 
περιµένουσα. 

Β΄. Ὡς δὲ ἐχεῖνς τῇ x«pivo ταύτην ἰδίδου, xal 
χεῖρες αὐτὺν ᾖἔμελλον συλλαθεῖ, Σωσθένης καὶ 
Βίκτωρ οἱ προηγούμενοι τῶν εἰς ταῦτα διαχονούν- 
των, προσελθόντες τῷ Πρίσκῳ, ὅτι μὲν, ἔφησαν, οἷς 
προστάττεις πρόθυμοι Ἀλειτουργεῖν ἡμεῖς' καίτοι 
πολλοὺς ἔχοντες μάρτυρας, oux ἄλλους ἢ τοὺς σοὺς 
προθαλλόμιθα ὀφθαλωούς. Νυνὶ δε οὐχ οἷοί τέ 
ἔσμιν, τοῦ τῆς παρθένου ταύτης ἄψασθαι σώματος, 
άνδρας yàp ὁρῶμεν φοθεροὺς τὴν ὄψιν ἑστῶτας, 
ἡμᾶς piv δριμὺ λίαν xai βλοσυρὸν προσθλέποντας, 
ἑτοίμους δὲ ὄντας τῆς παρθένου προστῆναι, καὶ 
φλογὸς αὐτὴν χρείττονα δεῖξαι. Τί γὰρ ἄλλο αὐτοῖς 
βούλεται τὸ διασκορπἰζειν ἔνθα xol ἔνθα τὸ πῦρ; 
Ὡς οὖν ὁ Πρίσκος $xouct ταῦτα, τούτους μὲν 20» 
µεταµαθόντας τὴν θεοσέθειαν, T) εἰρκτῇῆ παραπέα- 
πει, Καίσαρα δὲ x«i Βιχάριον οὕτω καλουµένους, 
εἰς τὴν ἐχείνων ἀντικαθίστησι Φειτουργίαν. Καὶ οἱ 
pàv, προθύµως τὴν καλλιπάρθενον Εὐφημίαν τῆς 
τῶν ἀγγέλων θείας παραχωρούσης δυνάµεως ' oU γὰρ 


fuit integra et sana, sed etiam vultu alacris (ο 
admirabilem tuam, Christe, virtutem) cum, aliis 
etiam patientibus ssepe insit tristitia in vultu 
eorum qui spectant et sunt huinaniores. 

VII. Sed J£thiops non deanbatur, et lignum in- 
curvum non dirigitur, et cancer recte ingredi non 
docetur. Hec Priscus sceleratus, et cujus nullo 
modo poterat curari vitium. Nam cum divinitus 
factum esset tale signum, ille, ut qui esset suis 
diis ceecior, non solum nihil intellexit, sed mina- 
tus est etiam se esse vivam exsuturum martyrem. 
Illa autem nequaquam se reprimens : Ad tempus 
quidem est, inquit, o tyranne, ignis, quem mibi 
nunc minaris: et cito quidem accenditur, cito 


B etiam a volente exstinguitur ; neque ego sum tam 


pusilli et abjecli animi, ut hunc ignem formidem. 
Non, per sacra certamina eorum qui se pro Chri- 
sto strenue el fortiter gesserunt, hoo quidem 
mihi ullum affert timorem : sed illum ignem ex. 
timesco, ille mihi vel solum in mentem veniens 
ignis est terribilis, qui manet eos qui Christum 
negant, ut qui &lernam habeat operationem, et 
ne tantillum quidem desinentem. [taque tyrannus 
quidem ad effectum deducens ea que minatus 
fuerat, jubet accendi fornacem, quee valde alere- 
lur pice, sulfure, stuppa et sarmentis. EL alta 
quidein erat flamma quadraginta et quinque cubi- 
tos. In ignem autem injicienda martyr, induit ar- 
ma trium puerorum,nempe preces; etcontraignem 
accendit ignem orationis, et oculos in coelum tol- 
lens: Deus, inquit, qui in excelsis habitas, et 
humilia intueris: qui Babylone tres pueros, pro- 
ptertuam legem igni traditos,per sanctum angelum 
tuum a malis illesos couservasti, οἱ eis rorem 
desuper immisisti, tu quoque mihi (ue ancillee 
adsis adjutor, que pro tua, o Christe, decerto 
gloria. Sic dixit : et cum figura crucis rursus, tan- 
quam aliis armis,seipsam armasset, stabat parata, 
exspectans jussum tyranni. 

VIII. Cum autem illejussisset eam in ignem con- 
jici,et eam inanus essent lictorum comprehensuree, 
Victor et Sosthenes, qui preerant iis qui ad hec 
inserviebant, ad Priscum accedentes: Quod iis 
quidem, qu& imnperas, prompto et alacri animo 
inserviamus, aiunt, etsi multos habeamus testes, 
non alios, quam tuos oculos producimus. Nunc 
autem nou possumus tangere corpus hujus virgi- 
nis. Videmus enim viros stantes aspectu formida- 
biles, nos quidem torve admodum intuentes, et 
paratos virginem defendere, el eam efficere 
flamma superiorem. Quid enim aliud sibi vult, 
quod ignem huc et illuc dispergunt ? Postquam 
autem hec audivit Priscus, eos quidem, ut qui 
jam α cultu deorum defecissent, mittit in caroe- 
Crein : esarem autem ac Vicarium (sic enim vo- 
cabantur) sufficit in eorum ministerium. Et illi 
quidem prompto et alacri animi studio egregiam 
virginem Euphemiaum, cedente divina virtute an- 


723 MENSIS SEPTEMBER. 79i 
gelorum (neque enim poterant ipsi mutationem Α αὐτοὶ οἷοί τε ἦσαν μεταδολὴν δέξασθαι πρὸς εὐσέ- 


suscipere ad pietatem), injiciunt in fornacem. Sed 
eoscontinuo arguebant res inanime, et punieban- 
tur impii. Ignis enim repente effervescens, et in 
orbem cireumfasus,quomodo prius Babylone,ultus 
est eos, qui injecerant : gloriosa autem virgo per- 
inde ac si non ad supplicium, sed ad recreationem 
tradita esset etdelicias, mansit quidem aliquandiu 
ab igne illeesa ; securissime autem movebat labra 
ad hymnos divinos, aura molli et roscida eam 
refrigerante. 

ΙΧ. Postquam autem et flamma contabuit, et in 
Cessaremet Vicarium divinitusimmissum supplicium 
alios ministros procul dispersit ; egreditur martyr 
adeo integra et illasa, ut ne in tunicaquidem ignis 


θειαν, ἐμθάλλουσιν csi; τὴν κάμινον. ᾽Αλλ᾽ εὐθὺς 
ἠλέγχοντο παρὰ τῶν ἀψύχων, καὶ οἱ ἀσεθεῖς ἐκολά- 
ζοντο. Τὸ γὰρ müp ἀθρόον ἀναπαφλάσαν xei κύκλῳ 
περιχυθῖν, ὥσπερ ἐν Βαθυλῶνι, τὸ πρότερον τοὺς 
ἐμθαλόντας ἠμύνατο. à δέ γε καλλίικος ἀθλοφόρος 
ὥσπερ οὐκ εἰς τιµωρίαν, ἀλλ εἷς ἄνεσίν τε καὶ 
τρυφὴν ἐκδοθεῖσα, ἐφ᾽ ἱκανὸν μὲν τῷ πυρὶ παρέµενεν 
ἄψανστος. Κατὰ πολλὴν δὲ τὴν ἄδιιαν πρὸς θείους 
ὕμνους ἐκένι τὰ χείλη, αὔρας αὐτὴν ἀναψυχούσηος 
μαλακῆς τε καὶ δροσερᾶς. 

Θ΄’. Ἐπιὶ δε χαὶ ἡ φλὸξ ἐμαραίντο καὶ à περὶ 
τὸν Καΐσαρά τε x«l Buxdotoy θεόπεµπτος τιμωρία 
τῶν ὑπηρετῶν τοὺς ἄλλους πόῤῥω mou διεσκέδασεν, 
ἔξεισιν ἡ μάρτυς, οὕτως ἀθλαθὴς, ὡς μηδ ἐν τῷ 


ullum servaret vestigium.Sed ipsam quidemrursus B χιτῶνι μηδὲν ἴχνος τοῦ πυρὸς διασώξεσθαι, ἀλλ' 


vinctam tenebat custodia. Die autem sequenti edu- 
cit proconsul Victorem et Sosthenem, et jussit eos 
sacrificare diis suis. llli autem : Nos, aiebant, o 
proconsul, magno prius errore implicati, quomodo 
tu quoque hucusque, nunc tandem bono Dei nutu 
resipiscentes, digni habiti sumus, qui veritatem 
agnosceremus per hano virginem. Scias ergo nos 
neque diis inanimis sacrificaturos (absit ut. simus 
adeo emote mentis), neque tuis esse cessuros edi- 
ctis. Postquam hec dixissent, abducti sunt in sta- 
dium, et jussi sunt pugnare cum bestiis. Illi autem 
imperatum libenter accipiebant, et exsultabant, 
non solum quod existimarent esse satius decertare 
cum feris, quam cum tam malis hominibus, sed 
eliam quod per dentes ferarum erant illi con- 
fracturi maxillas bestie, quee caret carne. Quod 
quidem cum precati essent, audierunt de coelo 
vocem, que significabat fuisse auditam eorum 
orationem. Cum ergo immisee fuissent bestie in 
martyres, etin eos insiliissent, gravi flagello inci- 
tate, nempe fame, et eos solum momordissent, 
et bibissent sanguinem (oportebat enim ad effe. 
ctum deduci illorum preces), abstinuerunt a cor- 


poribus, etea nullo modo devorarunt. Nam neque 


tunc negligens erat gratia, que prius Danieli fre- 
navit ora leonum, et sic breve pro Christo mar. 
tyrium pertulerunt athlete. De ipsis autem sacris 
corporibus cure fuitiis qui ex piis erant paulo 
studiosiores, utea tollerent, psalmisque et hymnis 
mandarent sepulture. 

X. Die autem sequenti pro judiciario tribunali 
presidens tyrannus, gloriosam Euphemiam educit 
e carcere. Et erat quidem leta vultu, animo autem 
Istior. Submisse verocanebataccedens ad judicem 
hec cantica Davidica : « In via testimoniorum 
tuorum delectatasum, tanquamin omnibus divitiis. 
In justificationibus tuis meditabor, non obliviscar 
legis tue& 2, » et que deinceps consequuntur. Dicit 
ergo ei tyrannus : Quousque te adeo afflictam de- 
spicis, etdeos quidem molestia afficis, et ipsum 
ad iram provocas imperatorem ? Fac aliquid sa- 


* Psal. cxviit, 15, 16. 


αὐτὴν μῖν καὶ αὖθις à φυλακὴ δεσμῶτιν ἑτόρει. 
"Ayst δε τῇ ἑξῆς ὁ ἀνθύπατος τὸν Βέκτωρά τε xei 
Χὸν Σωσθένην, καὶ θύτιω ἐχέλεε τοῖς αὐτοῦ θεοῖς, 
οἱ δὲ, Ἡμεῖς  ἔφησαν, à ἀνθύπατε  μακρῷ πλάνο 
τὸ πρότερον χειρωθέντες, καθάπερ dà καὶ αὐτὸς, els 
ἔτι νῦν, μόλις Θεοῦ νεύµασιν ἀνανήψαντες, ἐπιγνᾶ- 
ναι τὺν ἀλύθειαν διὰ τῦς παρθένου ταύτης, ὀξιώ- 
µεθα. Ἴσθι οὖν ὡς οὔτε θύομιν ἀψύχοις θεοῖς 
(μὴ οὕτω νοῦ τε καὶ φρενῶν διαµάρτωμιν), οὔτε 
τοῖς σοῖς ῥὑπείχομεν διατάγµασι. ἸἘπεὶ ταῦ- 
τα εἶπον, εἷς τὸ στάδιον εὐθὺς ἀπήγοντο καὶ 
θηριομαχεῖν ἐκελεύοντο. Οἱ dt ἀσμέως τὸ κι- 
λευσθὲν ἐδέχοντο καὶ Ὀγάλλωντο οὐ µόνον ὅτι 
βέλχτιον ἡγοῦντο τὸ πρὸς θῆρας μᾶλλον f οὕτω πο- 


Q ηροὺς ἀνθρώπους διαπαλαίειν, ἀλλ ὅτι καὶ δὺ 


ὀδόντων θηρίων ἔμελλον τὰς μύλας συνθλᾷν ἐχείνου 
τοῦ ἀσάρχου θηρὸς. Ὁ καὶ δι εὐχῆς θέµενοι φωνῦς 
ἤκουον οὐρανόθεν διασαφοῦς, ἀκουστὴν αὐτῶν Ὑενέ- 
σθαι τὴν αἴτησιν. Ὡς οὖν τὰ θηρία τοῖς µάρτυσιν 
ἐπαφείθᾳη, ἐφήλλατὸ τε «roig, xam) µάστιγι 
παρορμώμενα τῷ λιμῷ, καὶ ἐνδακόντα καὶ ἐμ- 
πιόντα τοῦ αἵματος μόνον (ἴδει γὰρ τὴν ἐχείνων εὖὐ- 
xv εἰς πέρας ἑλθεῖν) ' ἀπέσχοντο τῶν σωμάτων, 
καὶ οὐδαμῶς αὐτὰ βορᾶὀν ἔθεντο, ἡμέλι γὰρ οὐδὲ 
νῦν ἡ χάρις ἡ τῷ Δανιήλ πρότερον δεινῶν λεόντων 
στόµατα ἐχαλίνου, x«l οὕτω σύντομον τὸ ὑπὲρ 
Χριστοῦ μαρτύριον οἱ ἀθλοφόροι διήνεγκαν. Περὶ 
μέντοι τῶν ἱερῶν σωμάτων αὐτῶν ἐμέλησε τῶν 
εὐσεθῶν τοῖς σπουδαιοτέροις, ἀνελέσθαι τε αὐτὰ καὶ 
ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις ταφῆ παραδοῦναι. 

[. El; τὸν ἐπιοῦσαν δὲ τοῦ δικαστικοὺῦ βήματος ὁ 
τύροννος προχαθίσας, ἅγει τὴν χαλλίικον Εύφη- 
µίαν ἐκ τῆς εἰρχτῆς, καὶ ἦν φαιδρὰ μὶν τὴν ὄψιν, 
φαιδροτέρα δὲ rà» jux», ὑπέψαλλε dt καὶ προσ- 
ιοῦσα τῷ δικαστῆ τὰ Δανιτικὰ ταντὶ ἄσματα. Ἔν 
τῇ ὁδῷ τῶν µαρτυρίων σου ἐτέρφθην ὡς ἐπὶ παντὶ 
πλούτῳ. Ἐν τοῖς δικαιώµμασἰ σου µελτύσω, οὐκ 
ἐπιλύσομαϊ τοῦ μόνου σου, x«i ὅσα τούτοις ἑξὺς. 
“Εφη οὖν πρὸς αὐτὴν ὁ τύραννος Μέχρι τίνος χαὶ 
σεαυτὴν οὕτω ταλαιπωροῦσαν ὑπερορᾷς, καὶ τοὺς 
θεοὺς μὲν λυπεῖς, παροργίξεις δε καὶ τὸν αὐτοκραί- 


725 


τόρα ; πρᾶξον τι συνετὸν, καὶ τοῖς 
θυσίαν προσενεγχεῖν. Ἡ δὲ, Πρᾶξαί τι 
(gn, προτρέπεις ἡμᾶς, ὦ διχαστά ; καὶ v. d ἂν τις 
συνετώτερον δράσειν, 3 τὸ uà πείθεσθαι λίθους 
ἀψύχους τε καὶ κωφοὺς ἡγεῖσθαι θεούς ; ὥσπερ τοῦ- 
ναντίον τὸ πείθεσθαι ἀνοίας ἐστὶ μιστὸν, xal οὐδὲ 
µανίας ἐλεύθερον. ᾿Οργισθεὶς ἐπὶ τοῖς ῥηθεῖσιν ὁ 
τύραννος, πρὸς αχαινοτέραν Ἁτρέπιται τιμωρίαν' 
λίθοι δε καὶ σίδηρος τὴν τοιαύτην βάσανον διεσχεύα- 
ζον, οἱ piv τῶν τιμωρητικῶν ὀργάνων κατά γι τὰς 
γωνίας ἐξηρτημένοι, ὁ σίδηρος δὲ τῇ τῶν λίθων Bia 
ἄνω  T& καὶ χάτω συνεχῶς περισπώµενος, κατατί- 
pytty οὕτω χαὶ σπαράττειν εἶχε τὸ σῶμα τῆς μάρτυ- 
poc. Ὡς δὲ xal ἡ χόλασις αὕτη παρείληφε τὸν Ύεν- 
ναίαν, οὖδῖν πάσχουσαν Ὑνναικεῖον οὐδ' ἀγιννς, 


συνετὸν, 


MARTYRIUM S. EUPHEMLE. 
θιοῖς πείσθητι À pienter, et persuadere diis offerre sacrificium. Illa 


* 


Ἴ36 


&utem : Suades, inquit, nobis, o judex, ut aliquid 
sapienter faciamus : et quidnam fecerit quispiam 
sapientius, quam non persuaderi, ut lapides inani- 
mos et surdos, deos existimet ? quomodo contra 
persuaderi, plenum est stultitia, et neo liberum 
quidem ab insania. His dictis ira percitus ty- 
rannuus, ad novum convertitur supplicium. Lapides 
autem et ferrum tale tormentum instruxerunt. Illi 
quidem a tormentorum instrumentis suspensi per 
angulos, ferrum autem violentia lapidum susque 
deque assidue attractum, sie lacerabant corpus 
virginis. Cum autem sic cruciaretur virgo, neo 
muliebre aliquid pre se ferret aut illiberale, sed 
Deo etiam ageret gratias, propter quem h:ec fere- 


ἀλλὰ καὶ ὁμολογοῦσαν χάριν τῷ dv ὃν ἔφέριε ταῦτα B bat, defessee quidem erant lictorum manus, ma- 


Θιῷ, αἱ μὶν τῶν δηµίων ἔκαμον χὲῖρες τῇ μηχανῇ 
τοὺς λίθους ἐλχύουσαι, οἱ λίθοι δε παλι ἐκ βίας 
ἑλκόμενοι, συνετρίθησάν τε καὶ εἰς μικρὰ διελύθη- 
σαν. Ἡ δὲ µάρτυς ἀπαθὺς ὅλως ἐν τούτοις ἕω- 
ρᾶτο, 

ΙΑ’. ᾽Αλλ’ οὐδὲ οὕτως ὁ Πρίσκος τῆς ὀργῆς κρείσ- 
σων ἦν x«i τῶν κολάσεων, δεινὸν μὲν εἶναι καὶ γ- 
λοῖον ἠγούμενος, εἰ γυναικὸς ὕττων ὀφθείῃ. ᾽Αγνοῶν 
δὲ παράφορος ὡς οὐχὶ τῷ βιάξεσθαι κρείττων, ἀλλὰ 
τῷ μὴ πείθεν μᾶλλον ἑωρᾶτο νινιχηµένος, ὥσπερ 
τοὐναντίον  µάρτυς τῷ μὴ τῶν βασάνων ἠττᾶσθαι, 
τὴν νέκην Ἱρατο. Προστάττει τοιγαροῦν χατὰ τὸ 
τοῦ σταδίου µεσαίτατον, λάχκον ὀρυγῆναι µέγαν, 
ὕδατὸς τε πλησθῆναι καὶ θηρία τούτῳ ἐαθληθῆναι 
ὅσα δὴ σαρχοδὀρα θάλασσα τρέφει, εἶθ οὕτως ἑχέ- C 
λευε τοῖς παρισταµένοις ἀγαγεῖν τε ὡς τάχος καὶ ἐν 
αὐτῷ καθεῖνιι τὴν μάρτυρα, βρῶσιν οὕτω τοῖς 
θηρίοις ἔτοιμον ἐσομένην. Ὡς οὖν ἔγνω τοῦτο ἡ µα- — 
καρία αὐτόκλητος παραστᾶσα, ὠνείδιξδέ τε τὸν τύραν- 
vov ἐφ᾽ ol; οὕτως ἀνηνύτοις ἐπεχείρει xarà τῶν τοῦ 
Χριστοῦ δούλων, μετὰ τοῦ χκαχὸς φαίνεσθαι xal γέ- 
λωτα ὄφλειν, εἶτα τὰς χεῖρας εἰς οὐρανὸν ἀνατεί- 
vaga, καὶ δαχρύων τοὺς ὀφθαλμοὺς πλήσασα, Τὸ 
φῶς µου ἔλεγεν, ᾿Ιησοῦ, τὸ ἐμὸν χαύχημα, » tu» 
ζωὴ, € τῆς ἐμῆς ἀσθενείας ἐπίκουρος, ὁ ἓν ἀπόροις 
εὐμήχανος, ὁ Ὑαστέρα uiv θηρὸς δείξας, καλὸν τῷ 
Ἰωνᾷ θάλαμον, λεόντων δὲ στόµατα τὸν Δανιῤλ 
Φδυσωπούμια, αὐτός µε, Δέσποτα, τῷ κραταιᾶ, καὶ 
ἁμάχῳ σου διξιᾷ διάσωσον, δόξης μὲν ὑπόθεσιν 
γινομένην τῶν σεθοµένων τὸ χράτος σου, αἰσχύνης D 
δὲ καὶ ἀτιμίας τῶν ἀσιθῶν πληροῦσαν τὰ πρόσωπα. 
Οὕτω προσευξαµένη, x«l σφραγισαµένη ὅω τῷ 
σώματι, ἐνήλατο τῷ ὕδατι µάλα γενναίως τὰ di 
θηρία προσῄήει μὶν εὐθὺς μετὰ πολλῆς τῆς ὁρμῆς. 
Ὡς dt χαὶ ἐγγὺς τοῦ μαρτυρικοῦ χοωτὸς «γένοιτο, 
τροφῆς ὅλως ἐπελανβάνετο, καὶ δοουφόρων ἀπεπλή- 
ρου τάξιν. Καὶ ὑπολαθόντα τὴν μάρτυρα, νώτοις τοῖς 
ἑαυτῶν ἀνεῖχον οἶονεὶ πρόνοιαν αὐτῆς ἔχοντα, µή τι 
xal δεινὸν ὑποσταίη προσκαταθᾶσα τῷ ὑδστι. 

ΙΒ’. Ὁ dt Πρίσχος, συµθάλλων ἐν ἑαυτῷ τὰ πα. 
ραδόξως τελούμινα, διηπορεῖτο μὶν καὶ ἐθαύμαξεν. 
ἸΑναθλέψαι δὲ πρὸς τὸ φέγγος τῆς ἀληθείας,, καὶ 
συνεῖναι τίς ἡ τῶν Ὑινομένων δύναμις οὐχ οἷός τε 


china trahentes lapides, rursus vero lapides, qui 
vi trahebantur, contriti erant, et in minuta fra- 
gmenta dissoluti. Martyr autem in his omnino cer- 
nebatur illesa. 


XI. Sed nesie quidem Priscus iram remisit et 
supplicia, grave quidem esse arbitrans et ridicu- 
lum, si videretur superari α femina. Sed ignorabat 
stolidus, quod non eo quod vim afferret, superior, 
sed eo quod non persuaderet, victus potius vide- 
retur. Jubet ergo in medio stadio effodi magnam 
cisternam, aqua autem impleri, et in eam injici, 
quecunque animantia carnivora alit mare. Deinde 
jussit iis qui aderant, ut martyrem quamprimum 
adducerent, et in eam injicerent, sic protinus ex- 
edendam a bestiis. Postquam ergo cognovit hoo 
beata, sua sponte astans, exprobrabat tyranno, 
quod res aggrederetur adeo inefficaces adversus 
Christi servos : et quod videretur improbus, et 
haberetur ludibrio. Deinde cum manus in ccelum 
sustulisset, et oculos implesset laerymis : Lux 
mea, dixit, Jesu, mea gloriatio, mea vita, adjutor 
mee imbecillitatis, qui in rebus dubiis facilem 
exitum invenis : qui bellue quidem ventrem, 
Jon& pulehrum fecisti thalamum, leonum autem 
ora revereri Danielem, tu me, Domine, valida et 
invicta tua conserva dextera, ut sim quidem argu- 
mentum glori: iis, qui tuam colunt potentiam : 
vultus autem impiorum, dedecore impleam et igno- 
minia. Cum sic precata esset, et se toto signasset 
corpore,in aquam forti et generoso animo insiluit. 
Bestie autem protinus quidem cum magno impetu 
accesserunt ; postquam vero fuerunt prope corpus 
martyris, cibi omnino sunt oblitee, et functee sunt 
munere satellitum : et martyrem excipientes, eam 
dorsis suis sustinebant, perinde ae si ejus curam 
gererent, ne quid ei grave eveniret in aquam de- 
scendenti. 


ΧΙΙ. Priscus autem apud se conjiciens, quee fie- 
bant admirabiliter, erat quidem animi dubius, et 
admirabatur : cum aspicere autem ad lucem veri- 
tatis, et intelligere queenam esset eorum que &unt, 


T? 


MENSIS SEPTEMBER. 


728 


virtus, non posset, undenam hoc esset, rogabat A óv, πόθεν dv «lg τοῦτο πρὸς τὸν ῬΑπελλιανὸν ἐπνν- 


Apellianum. Ecce enim, ut vides, et ignis, et 
plage, et rote, et bestie, ab una femina victa sunt 
omnia. Ille autem (quid enim aliud existimasset 
scelesta anima, et ad divinam lucem plane c&cu- 
tiens ? (prestigiisetartibus magicis ascribebat uni- 
versum, et eam sic dicebat efficere, ut esset su- 
perior. Cui proconsul, perinde ac mentis profunda 
penetrans, et altiorem inducens interrogationem : 
Cur autem, inquit, non ulti sunt eam dii, cum 
malos odio habeant ? llle vero cum non posset 
veram reddere rationem, imbecillitatem nominabat 
benignitatem : Cum sint, inquit, clementes, ei 
pepercerunt. Interim martyr, cum integra et illeesa 
emersisset ex aqua, videntibus omnibus, astitit 
coram proconsule. Tyranni autem simul inter se 
disserebant, non in occulto, sed palam : ita ut qui 
-aderant, audirent, et aliquid lucrifacerent ex iis 
que dicebantur, suos deos aut demones defenden- 
tes, οἱ presstigias et artem magicam attribuebant 
martyri, et ea dicebant ipsam aquas superasse. 
Propter hec cum Priscus simul cum assessore 
perplexo essent animo, et nescirent quidnam face- 
rent amplius, tanquam in consilium suam adhi- 
bentes sevitiam, ad puniendum rursus se contu- 
lerunt. Quid enim possent aliud facere, cum essent 
discipuli ejus, qui fuit homicida ab initio 5 ? Illi 
ergo rursus exsculpserunt lapides, et effecerunt 
acutos ferreosque obeliscos, et serras sunt fabri- 
cati : deinde jusserunt etiam fodi fossam, qus 
acutos hos lapides et obeliscos et serraslatentes 
infixas esset habitura, pauca terra ei desuper in- 
fusa, ut procedens martyr, in eam imprudens in- 
cideret, et sic interiret. Existimabant enim sto- 
lidi, eam illa solum posse vincere arte magica, 
quorum jam accepisset prius cognitionem, et ideo 
studebant efficere, ut non esset manifestum peri- 
culum. Eos autem latebat, quod tu, Domine, qui 
corda hominum seorsum finxisti, es cum ipsis, 
et intelligis omnia opera ipsorum *. 

ΧΙΠΙ. Certe cum eam urgerent ministri, ut per 
eum locum transiret, in. quo fossa facta fuerat, 
illa quidem, cum nihil omnino previdisset, qu& 
autem cohabitabat gratia, ipsam sublevaret, per- 
currit supra constructam fossam, perinde ac si 


terram non tangeret, sed alata sublime ferretur. y 


Deinde quid fit ? Res justa, et per quam cognosci- 
tur Deus judicia faciens, et factum revera dignum 
ea qu& omnia intuetur, Providentia. Quidam enim 
ex iis qui martyrem traducebant, forte ignorantes 
paratas insidias, et volentes, postquam illa sine 
lapsu transiit, eodem uti transitu : ut id totum, 
quod a divino Davide dictum est *, esset preedictio 
ejus, quod tunc factum est : nempe illos quidem 
fodisse foveam, et in eam fossam, quam facerant, 
cecidisse : cum repente fracia esset, que in super- 
ficie disjecta erat terra, inciderunt in foveam : et 


» Joan. vii, 44. * Psal. xxxi, 15. 


C 


θάνετο. Ἰδοῦ γὰρ, ώς ὁρᾷς, xal πῦρ, καὶ πληγαὶ. καὶ 
τροχοὶ, x«i θηρία, μιᾶς γυναικὸς Όττονται πάντα, 
Ὁ di (καὶ τί γὰρ ἄλλο, ψυχὺ μιαρὰ καὶ πρὸς τὸ 
θεῖον τυφ)ώττουσα φῶς ὑπέλαδι ἄν; ) γοητείαις 
ἐδίδου τὸ πᾶν, καὶ οὕτως ἔλεγιν αὐτῷ περιγίνεσθαι 
τὰ κατὰ γνώμην ἀνύει. Πρὸς ὃν ὁ ἀνθύπατος, 
ὥσπερ εἰς νοῦν βάπτων καὶ βαθυτέρας φρενὸς ἐπά- 
yov ἐρωτήματα, Τί δὲ p ἠμύναντο ταύτην οἱ θεοὶ, 
ἔφη. µισοπόνηροι ὄντες; Καὶ ὃς oux ἔχων ἀπὸ τῆς 
ἀληθείας εἰπεῖν, Φφιλανθρωπίαν ὠνομαζε τὴν ἀσθί- 
νειαν, Εὐμενεῖς ὄντες, λέγων, ἐφείσαντο ταύτης. Ἐν 
τούτῳ δὲ ἡ µάρτυς, ἀθλαθὴς τοῦ ὕδατος ἀναδύσα, 
πάντων ὀρώντων, παρέστη τῷ ἀνθυπάτῳ' καὶ ἅμα 
πρὸς ἀλλήλους οἱ τύραννοι οὐκ ἐν παραθύστῳ, ἀλλ 
ἐν τῷ προφανεῖ διελέγοντο, τῷ καὶ τοὺς παρεστῶτας 
ἀκούειν, καὶ παρακερδαίνειν τι τῶν λεγομένων, ἐφ 
ol; ὑπὲρ τῶν οἰχείων θεῶν ἢ δαιωόνων ἀπολογού- 
µενοι γοητείαν τῇ µάρτυρι περιῆπτον xal ταύτο 
ἔλεγον κρατῆσαι καὶ τῶν ὑδάτων. ᾿Επὶ τούτοις ὁ 
Πρίσκος ἅμα τῷ συμπαρέδρῳ διαπορούμενοι, καὶ 
μὴ ἔχοντες ὅπερ ἂν ὁράσωσι πλέον, σύμθουλον &c- 
περ τὴν οἰκείαν παραλαθόντες ὠμότητα, καὶ αὖθις 
πρὸς τὸ κολάδειν ἐχώρουν. Καὶ τί γὰρ ἄλλο εἴχον 
ποιεῖν, μαθηταὶ τοῦ ἐξ ἀρχῆς ἀνθρωποχτόνου τνγ- 
χάνοντες ; Λίθοι οὖν πάλιν αὐτοῖς εἰς ὀξὺ διεγλύφοντο, 
ὀθελέσχοι τε σιδἠρου xal πρίονες ἐχαλκεύοντο, site 
καὶ βόθοον ὀρυγῆναι διεκελεύοντο, ὃς ἔμελλεν ἔνδον 
τοὺς ὀξεῖς τούτους λίθους x«i ὀθελίσκους καὶ πρίο- 
νας ἀφανεῖς ἔχειν ἐμπεπηγότας, ὀλίγος αὐτῷ γῦς 
ἐπιχυθείσης ἄνωθε, ὥστε τὸν μάρτυρα διιοῦσαν ἐμ- 
πεσεῖν αὐτῷ κατὰ τὸ λανθανον, xai οὕτω διαφθαρῦ- 
ναι. Ἑνόμιζον γὰρ οἱ ἄφρονες ἐκείνων µόνον ἐπι 
κρατεστέραν γίνεσθαι διὰ «/οητείας, ὦν dq φθάσει 
τὸν Ὑνῶσιν παραλαθεῖ». Καὶ διὰ τοῦτο ἔσπευσαν 
ἆδηλον αὐτῇ τὸν xívduvov διαθεῖναι' ἐλάνθανε δὲ αὐ- 
τοὺς ὅτι σὺ, Κύριε, pit! αὐτῆς εἶ, ὁ κατὰ μόνος πλά- 
σας τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων. 


Β 


IT'. ᾽Αμέλει καὶ συνωθούντων αὐτὴν τῶν ὑπερε- 
τῶν δι αὐτῆς διελθεῖν, ἔνθα dà x«i ὁ βόθρος ἑτύγ- 
χανε ῥαδιουργηθεὶς, ἐκείνη μηδὲν ὅλως προειδοµένη, 
τῆς Guvoixou δὲ χάριτος αὐτὴν ὑποκουφιξούσης, du- 
dp« μὲν ὑπεράνω τοῦ σκαιωρηθέντὸς ὀρύγματος, 
γῆς ἁπτομένη, ἀλλὰ µετέωρός τις καὶ 
φεροµένη. Eire τί ivre ; Πρᾶγμα δί- 
δὲ ὧν γινώσκεται Κύριος χρίµατα ποιῶν, 
καὶ ἔργον τῆς Πάντα ἐφορώσης ὮΠρονοίας ἀληθοῦς 
ἄξιον. Τῶν γὰρ τὴν μάρτυρα διαθιῤαζόντων τυὲς, 
ἄγνοιαν ἴσως ἔχοντες τοῦ πραχθέντος ἐνέδρου, βου- 
ληθέντες μετὰ τὸ ἐκείνην ἅπτωτον διελθεῖν vj αὐτῷ 
χρήσασθαι διόδῳ, ἵν ὅλον τὸ ὑπὸ τοῦ θείου A«vid 
εἰρημένον προαγόρευσις ᾗ τοῦ τότε γενοµένου, τὸ 
λάχκον ὀρύξαι μὲν ἐκείνους καὶ ἀνασχάψαι, ἐμπι- 
σεν δι παραδόξως εἰς βοθρον óv εἰργάσαντο, ὑποῤ- 
ῥαγείσης αὐτῆς ἀθρόον τῆς ἐξ ἐπιπολῆς ἄνω ὅια- 


ὥσπερ οὐ 
ὑπόπτερος 
x«atov xai 


5 Psal. tvi, 7. 


MARTYRIUM S. EUPHEMLE. 


1390 


ίσης γῆς. Ἐμπεπτώκασί τε τῷ βόθρῳ, καὶ ὑπὸ Α cum in illa acuta incidissent instrumenta, celeriter 


'μητικῶν ἐχείνων ὀργάνων, ὀξέως ἐμπεσόντες, 
ον διεφθάρησαν. Ἡ ἁγία δι Χχαριστηρίους 
ς προσῆδε τῷ σεσωχότι Θιῶῷ, Τίς λαλήσει τὰς 
τείας σου, λέγουσα, ἀκουστὰς ποιύσει πάσας 
ενέσεις σου, Κύριε ; ὅτι μεμαστιγωµένην τὴν 
ν σον μαστίγων ἀπείρατον διεφύλαξας * ὅτι 
; ὥρπασας * ὅτι θηρῶν, καὶ ὕδατος, καὶ τροχῶν 
ρΏσας, xxi βόθρου διέσωσας. Καὶ νῦν, Δέσποτα 
Àes, ῥῦσαι τὴν ψυχήν µου ἐκ χειρὸς τοῦ ἐκ 
wey pot πολεμίου τῆς φύσεως. ᾽Αμαρτίας νεό- 
µου καὶ ἀγνοίας µου μὴ μνησθῆς * ἀλλὰ ταῖς 
πὶρ coU ῥυέντων αἱμάτων µου ῥανίσι, χάθαρὀν 
tóv μολυσμὸν σαρχός τε x«i πνεύματος. Σὺ γὰρ 
θαρσις, ἁγιασμός τε x«i φωτισμὸς τῶν δούλων 
Καὶ à piv ταῦτα ηὔξατο, καὶ τῆς εὐχῆς οὐ διζ- 
v. 
. O Ilpícxo; δὲ ἄλλον ἐπινοε mà τῷ µάρ- 
βόθρον, οὐ σώματος ἀπώλειαν, ἀλλὰ ψνχῆς ἐμ- 
ντα, καὶ περὶ πίστιν τὸν αχίνδννον ἐπιφέροντα, 
ιαλεσάμµενος γὰρ αὐτὴν, καὶ τὸ piv ὀργίλον 
περοπτιχὀν ἀποθέμενος, ὑπὸ δασεῖ δὲ τῷ κωδίῳ 
t$ τὸν λύχον, πάνν τε τὸν πρᾶον ὑποχκριθεὶς, 
, Ἠπάτησαι, ἔφη * καὶ tí γὰρ θαυμαστὸν εἰ γννή ; 
ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ὡς οὐκ ἔδει πεπαρωνήκαµεν 
τὴν γενναίαν. 'Eg' oig συγγνώµην ἡμῖν παρα- 
'"u θῦσον τῷ µεγάλῳ θεῷ "Aptt, x«i τοσοῦτός 
οὕτος x«t δόξα καὶ ὑγαθῶν ἔκδέξεται θάλασσα, 
ἄντων ἐχείνων ἀμνημονήσασαν ζῆσαι τὸ μετὰ 
καλῶς καὶ Ὠδέως, ὥσπερ dox καὶ χρὴ παρ- 
τοιαύτην, οὕτω μὲν χαλὴν, οὕτω δὲ «ένους 
Γεριφανείας ἔχουσαν. Ἡ δὲ πανιύφημος ἀληθῶς 
εία« Ὑενναῖὸν τι xxi ἀνδρῶδες ἐμθλέψασα τῷ 
νῳ, Ὦ ψυχὺ καχότεχνος, ἔφη, δόλου duod 
σα καὶ πικρίας ^ ὦ δαιμονία γνώμη ἀνθρω- 
ὄψιν μιμιμημέη, οὗ παύση ποτε ληρῶν τε 
(ακουργῶν ἄπρακτα, καὶ χατὰ τῶν τοῦ Χρι- 
δούλων µυρίας τεκταινόµενος τὰς παγίδας ; ᾿Εγὼ 
ποτὶ δαίµοσι καὶ εἰδώλοις μετὰ τοσαύτας 
τα τοῦ ἐμοῦ Δεσπότου τὰς ἀντιλήψεις ; μετὰ 
κ τηλικούτων ἔργων τῆς ἀληθείας ἀπόδειξιν ; 
τὸ φανερῶς ἐμὶ καὶ ἀναντιῤῥήτως καταισχῦ- 
ιν ὑμῶν τὴν ἁλαζονείαν, ἀπελέγξαι δὲ τὸν τῶν 
µάτων ἀσθένεια» καὶ μεγάλην οὕτω κατὰ τῆς 
ις τὴν νίκην ἄρασθαι ; Πολλοὺ dv σοι γέλωτος 
ιν ἀξία, δακρύων δὲ μᾶλλον παρὰ τοῖς εὖ φρο- 
καὶ φοθουµένοις τὸν Κύριον. Λύσας οὖν τὴν 
ιν καὶ τὸν τεχνητὸν ἄρνα καὶ τὴν ἐπίχριστον 
ειαν, αὐτὸν ἡμῖν τὸν συνήθη Πρίσχον ἐπίδειξον, 
τῆς φίλης ὠμότητος xxi rou θράσους * 
Μἄττε, ὅσα σοι κατὰ γνώμην ἐστὶ ποιεῖν, ἢ μᾶλλον 
ip 6 διδάσχκαλὸς σου xai παιδευτὴς διάθολος ὑπο- 
ty. 
. 'OpyZc ἐπὶ τούτοις ὁ Πρίσκος ὑποπλησθεὶς 
χθη γὰρ ἐν βραχεῖ τὸ προσποιητὸν, καὶ ἀπέδυ 
Ροχωτὸν 3 γαλῆ), ῥάθδοις τὴν κάρτνοα βαρυτά- 
ιελεύει τύπτεσθαι. ᾿Επεὶ δὲ ῥαθδιδομένη καὶ τῶν 


χἀάχεῖνα 


aal. ον, 2. — ? Psal. xriv, 7. 


interierunt. Sancta autem cecinit hymnos, quibus 
Deo agebat gratias: « Quis loquetur, dicens, poten. 
tias Domini, auditas faciet. omnes laudes tuas, 
Domine *? » Quoniam flagellatam ancillam tuam 8 
flagris illesam conservasti ; quoniam ab igne ra- 
puisti. Quoniam a bestiis, et aqua, et rotis custo- 
diisti, et a fossa conservasti. Et nuno, Domine mi- 
sericors, libera animam imneam e manu ejus qui a 
priscis temporibus est hostis nature. « Peccata 
juventutis mes, et ignorantias meas ne memine- 
ris? » sed guttis tui sanguinis, que pro me flu- 
xerunt, erpurga sordes mee carnis et spiritus. 
Tu es enim purgatio, sanctificatio et illuminatio 
servorum tuorum. Et illa quidem hec est 


B precata, et non fuit fraudata sua petitione. 


XIV. Priseus autem rursus aliam fossam mar- 
tyri excogitat, que non afferebat interitum corpo- 
ris, sed anime, et circa fidem creabat periculum. 
Nam cum eam accersivisset, et iracundiam quidem 
et superbiam deposuisset, denso autem vellere 
lupum texisset, et maximam simulasset lenitatem : 
Tu quidem, inquit, falsa es. Nec est mirum ; es 
enim femine. Sed nos quoque in te preclaram 
virginem (quod utinam factum non esset !) nimis 
fuimus petulantes. Quorum nobis dans veniam, 
sacrifica magno deo Marti : et te tantes excipient 
divitie, οἱ tantum mare bonorum, ut omnium 
illorum oblita, honeste deinceps vivas et jucunde, 


c ut talem decet virginem, tam pulchram, et tam 


claram genere. Revera autem benedicta Euphemia 
tyrannum generose et virililer intuens : O vafra, 
inquit, anima, dolo plena et amaritudine ! O mens 
demoniaca, humanamimitata speciem, nunquam 
cessabis nugari, et frustra scelerata inire consilia, 
et adversus Christi servos laqueos tendere innu- 
merabiles ? Ego nunquam sacrificabo demonibus 
οἱ simulacris, maxime cum me Dominus toties 
defenderit, cum tam multis operibus demonstrarit 
veritatem, cum tam aperte et citra ullam contro- 
versiam, vestram arrogantiam dedecore affecerim, 
et eorum qua oolitis, arguerim imbecillitatem, at- 
que adversus errorem tam praeclaram adepta sim 
victoriam. Judicarer ego tibi plane ridicula, vel 
potius digna lacrymis apud eos qui recte sentiunt, 


D et timent Dominum. Ablata ergo scena, et agno, 


quem arte suscepisti, et simulata mansuetudine, 
ipsum solitum nobis Priscum ostende, cuin, que 
est ei grata, sevitia et audacia : et illa fac, que 
sunt tibi cordi facere, aut potius, que magister 
et preceptor tuus tibi suggerit diabolus. 


XV. Priscus propter hec ira repletus (brevi 
enim deprehensa fuit simulatio, et felis exuit 
crocoton), jubet martyrem virgis verberari gravis- 
simis. Cum autem virgis caa, plagas simul irri- 


E. 


T94 MENSIS SEPTEMBER. 732 


deret et tyrannum, ís ad majorem iram accensus 
proponit quidem serras acutas, et ferreas sarta- 
gines ! Jubet autem ferris quidem in duas partes 
secari corpus martyris, sartaginibus vero dissectas 
carnes valde eliquari, ut usque ad ipsaossa dissol- 
verentur in cinerem. Cum autem serre adduce- 
rentur ad corpus virginale, perinde atque si ada- 
mantinam aliquam tangerent materiatn, eis qui- 
dem obtundebatur acies, et secandi vi privaban- 
tur ; ignis autem exstinguebatur, et martyr con- 
servabatur illesa. Sed quid hec ad animam, que 
est sua sponte surda, et non potest ullam piam 
suscipere cogitationem ? Etenim cuin hec fierent, 
Priscus idem esse pergebat et non cessabat adver- 
sus Deum bellum gerere. Nam lux quoque, que est 
amica omnibus, non est amica, sed inimica egris 
oculis. Quamobrem rursus producit in stadium be- 
nedictam Euphemiam, etjubeteam decertarecum be. 
stiis. Illa autem, ut qu& quod non citius ad suum 
sponsum excederet, sed vincula corporis adhuc 
ferret, egre ferens, manus simul, et mentem, et 
oculos tollens ad Christum : Domine, inquit, om- 
nis principatus, ostendisti in me tnam invictam 
potentiam, et dexteram inexpugnabilem ; arguisti 
demonum imbecillitatem, tyrannorum amentiam ; 
me tormentis et plagis effecisti fortiorem ; nunc 
quoque sicut eorum qui praecesserunt, creedem 
suscepisti et sanguinem, meum quoque suscipe 
sacrificium in anima contrita tibi oblatum, et in 
spiritu humilitatis ; et in tabernaculis sanctorum 
et choris martyrum meam acceptam animam fac 
requiescere, quoniam es benedictus in secula. 

XVI. Ea sic precante, in ipsam immittuntur 
quatuor leones, et tres urse. Que divisim et pre- 
ces illius exauditas fuisse, et magnum a Deo fa- 
ctum in ea miraculumostenderunt. Nam leones qui- 
dem et due urse, caute simulet reverenterad eam 
accedentes, plantas ejus pedum humane deoscula- 
bantur ; tertia vero ex ursis, cum parum quidem 
momordisset carunculam, vulnus quidem nequa- 
quam fecit, fuit tamen occasio ejus ad Deum de- 
cessus sexto decimo Septembris. Vox autem e cc- 
lís resonans, admirabilem vocabat Euphemiam ad 
divina tabernacula : Accurre, dicens, ad datorem 
coronarum, qua pulchrum certamen decertasti, 
et jam cursum perfecisti, acceptura premia tuo- 
rum certaminum. Voce adhuc resonante, magnus 
terremotus conquassabat civitatem,et magis, quam 
ullas res creatas, corda eorum qui inhabitabant. 
Unde etiam illius parentes oportuni tatem nacti et 
potestatem, non flentes, sed letantes, illud mar- 
tyricum etpreliosum corpus, non aliorum manibus, 
sed suis credentes, in loco quodam non procul a 
civitate Chalcedone, honorifice simul et pie sepe- 
lierunt : pulchram accipientes mercedem ejus edu- 
cationis, quod dicerentur patres talis filie, et da- 
rent Deo fructum, benedictione et oblatione quavis 
sacratiorem. Quoniam eum decet omnis honor, 
gloria et adoratio in secula. Amen. 


Α πληγῶν due καὶ τοῦ τυράννου πκατεμωκάτο πρὸς 
πλείονα τὴν ὀργὴν οὗτος ἀναχκαιόμενος, πρίονας μὶν 
προτίθησιν ὀξεῖς, καὶ σιδηρᾶ τήγανα. Κελεύει δὲ 
τοῖς μὲν πρίοσι διχοτομεῖν τὸ σῶμα τῆς μάρτυρος, 
τοῖς τηγάνοις δὲ τὰ διχοτοαούμενα τῶν σαρκῶν ἐκ- 
τήχειν μάλα σφοδρῶς, ὡς αὐτοῖς ὁστέοις εἰς σποδὸν 
λύεσθαι. ᾿Επεὶ δὲ οἱ πρίονς τῷ παρθινιχῷ ἔἑπή- 
yovro σώματι, οἷα δή τινος ἀδαμαντίνης ἁπτόμινοι 
φύσεως, αὐτοὶ μὶν ἠμθλύνοντο τὰς ἀχμὰς, καὶ &on- 
ροῦντο τὴν τμητικὴν δύναμιν * τὸ πῦρ δὲ ἐσθέννντο, 
καὶ ἡ μάρτυς ἀπαθὴς διεσώξετο. 'AJà τί ταῦτα 
πρὸς ἐθελοχωφοῦσαν ψυχἠν, καὶ διανοίας πάσης εὖ- 
πεθοῦς ἀπαράδεκτον ; Καὶ τούτων γὰρ Ὑινομένων, 
ὁ Πρίσχος ἔτι τῶν αὐτῶν εἴχετο, xai τοῦ θεομαχεῖν 
οὐκ ἀφίστατο. Ἐπεὶ καὶ τὸ φίλον πᾶσι gà νοσοῦσιν 

B ὀφθαλμοῖς οὐ φίλον, ἀλλὰ πολέμιον. δεν εἰς τὸ 
στάδιον πάλιν τὴν πανεύφημον ἄγει, x«i πρὸς θηρία 
πυχτεῦσαι διαχελεύεται. Ἡ δὲ, ὥσπερ τῷ μὴ τάχιον 
ἐκδημῆσαι πρὸς τὸν αὐτῆς νυμφίον, ἀλλὰ τὰ δεσμὰ 
τοῦ σώματος ἔτι φέρειν βαρυνοµένη, χεῖρας ἅμα καὶ 
φρένας καὶ ὄαματα πρὸς Χριστὸν ἄρασα, Δέσποτα, 
ἔφη, χαὶ Κύριε πάσης ἀρχῆς, ἔδειξας ἐν ἐμοὶ τὴν aiv 
ἀήττητόν τε χαὶ ἄμαχον δεξιάν ^ ἤλεγξας δαιμόνων 
ἀσθένειαν, ἰσχυροτέραν ἐμὶ βασάνων xal πληγῶν 
παρεσχεύασας * καὶ νῦν ὡς προσεδέξω τῶν φθασάν- 
των ἤδη μαρτύρων τὰς σφαγὰς xal τὰ αἵματα, καὶ 
τὴν ἐμὴν πρὀσδιεξαι θυσίαν, ἐν ψυχῆ συντετριμμένη 
καὶ πνεύαατι ταπεινώσιώς σοι ποοσφεροµένην, καὶ 
σχηναῖς ἁγίων καὶ μαοτύρων χοροῖς τὴν ἐμὸν ψυχὺν 
προσλαθὼν ἀνάπαυσον * ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς 

C αἰῶνας. 


IC". Ούτω προσευχοµένης, ἐπαφίενται ταύτῃ τέσ- 
σαρες μὲν λέοντες, ἄοκτοι δὲ τρεῖς. Περίδονται γοῦν 
τὰ θηρία τὴν εὐχήν τε ἅμα xol τὸ θαῦμα τῆς udo- 
τυρος * καὶ οἱ μὲν λέοντες καὶ τῶν ἄρατων «i δύο 
εὐλαθῶς dpa καὶ πεφεισµένως ἐγγίσασαι τὰ ἴχνη 
ταύτης ἀνθρωπικῶς κατεφΏουν * µία δὲ τῶν ἄρχτων 
ἐνδαχκοῦσά που τοῦ σαρχκίου, πληγὴν μὲν ἐνέτεμιν 
οὐδαμῶς, ἀφοομὴ δὲ Gum; yov τῆς πρὸς Θιὸν 
αὐτῆς ἐχδημίας, ἕκτην ἐπὶ δεχάτῃ τότε τοῦ Σεπτει- 
6piou μηνὸς ἄγοντος. Φωνὴ οὐρανόθιν ἄπηχου- 
µένη Tà» θαυμαστὴν ixi πρὸς τὰς θείας αὐλὰς 
Εὐφημίαν, ᾿Ανάδραμε, λέγουσα, πρὸς τὸν στεφοδότην, 
ὦ τὸν χαλὸν ἀγῶνα ἡγωνισμένη καὶ τὸν δρύµον du 
τελέσασα. τὰ τῶν ἀγώνων Ὑέρα σου ληψομένη. "Ett 
τῆς φωνῆς ἠχουμένης, καὶ σεισμὸς µέγας ἐδόνει τὸν 
πόλιν, καὶ μᾶλλον $ τὰ κτίσματα τὰς καρδίας τῶν 
χατοικούντων. "Ofty καὶ οἱ τῆς γενναίας ταύτης γεν- 
νήτορες, ota χαιροῦ καὶ ἀδείας ἐπειλημμένοι, οὔτι 
χλαίοντες, ἀλλὰ Χχαέροντε, τὸ µμαρτυριχὸν  Exsivo 
καὶ πολύτιμον σῶμα Χερσὶν οὐκ ἄλλων ἀλλό ταῖς 
οἰκείαις πιστεύσαντες, ἐν τόπῳ τιὶ οὐ μακρὰν ὄντι 
τῆς πόλεως Χαλκηδόνος ἐντίμως dua xai εὔλαθως 
κατατίθενται. χα)λὰ τροφεῖα ταύτης ἀπολαδόντες τὸ παι- 
δὸς τοιαύτης ἀκοῦσαι πατέρες xal δοῦναι Θεῷ καρπὸν 
εὐλογίας, xal πάσης προσφορᾶς ἱερώτατον, ὅτι αὐτῷ 
πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ xal προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶ- 
νας. ᾽Αμήν. 


133 





MARTYRIUM S. TROPHIMI ET SOCIORUM. 


794 





MAPTYPION TON ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


TPOOIMOY, 


XABBATIOY ΚΑΙ AOPYMEAONTOX. 


MARTYRIUM 


SS. MARTYRUM 


TROPHIMI, 
SABBATII ET DORYMEDONTIS. 


(Greca nunc prinum prodeunt ex cod. ms. Paris. n. 1492 ; Latina edidit Surius ad diem 19 Septembris.) 


A'. Πρόθου τοῦ δυσσεθοῦς τὸ βασίλειον σχῆπτρον À 


Ῥωμαίοις διέποντος, τὴν τῶν βικαρίων ἀρχὴν, κατὰ 
τῶν ᾿Αντιόχειαν ἸΑττιχὸς Ώνυεν' ὃν δήπου καὶ ἑκά- 
λουν Ἡλιόδωρον, Τῶν «γενεθλίων δὲ φθοροποιῶν 4t- 
νοµένων τοῦ Δαφναίου ᾽Απόλλωνος, ἡ μὲν Αντιόχου 
ἐν χρότοις καὶ µέθαις xal θυσίἰαις καὶ χώμοις διη- 
µέρευιν' xat' ἐχείνην δὲ τὴν ἡμέραν ἐξ ἀλλοδαπῆς 
ἐπιστάντες Ἱρόφιμος καὶ Σαθθάτιος, ἄνδρες θεοσε- 
θεῖς καὶ τῆς ἀληθείας προσκυνηταὶ, ὅπου δὲ καὶ 
φανεροὶ τὸν εὐσέθειαν, ὡς τηλικαύτην τῶν ψυχὼν 
αἰχμαλωσίαν ἐθιάσαντο, βαρύ τι καὶ ἐγκάρδιον στι- 
νάξας ὁ Τρόφιμος 'O θιός, ἐνεθόησε, τῇ φωνῇῦ xt- 
ῥάσας xai déxpuov, ὁ λόγῳ μὶν τὸ πᾶν ἐκ μὴ ὄντων 
ὑποστησάμενος, τὸν ἄνθρωπον δὲ κατ εἰκόνα σὴν 
χειρὶ οἰχεία δηµιουργήσας, αὐτὸς ἔπιδε καὶ vuv xal 


I. Impio Probo tenente sceptra imperii Romano- 
rum, vicarii magistratu Antiochie fungebatur Atti- 
cus, quemetiam vocabant Heliodorum (1). Cum per- 
ageretur autem exitialis natalis Daphnesi Apollinis, 
Antiochia quidem, ut est consentaneum, in tripu- 
diis, ebrietatibus et sacrificiis totum diem transi- 
gebat. Illo autem die ex externa regione advenien- 
tes Trophimus et Sabbatius, viri pii et adoratores 
veritatis, sed quorum nondum erat manifesta pietas, 
cum animarum tantam aspexissent captivitatem, 
graviter et ex imo pectore suspirans Trophimus : 
Deus, exclamavit (voci quoque coinmistis lacrymis), 
qui verbo quidem ex iis que non erant, universum 
constituisti, hominem autem ad imaginem tuam 
propria manu es fabricatus, tu. benigne nunc as- 


τῶς τοῦ ἀντιχειμένου χειρὸς αὐτοὺς ἐξελοῦ. Ταῦτα Β pice,et eripe istos a manu adversarii. Hec Deo 


é Ὠρόφιμος ἔλεγε πρὸς τὸν Osóv xal συλλαθόντες 
αὐτούς τινες τῶν Ἑλληνιστῶν ἄγουσι παρὰ τὸν 
βικάριον. Καὶ óc xarà προσώπου τούτους παραστη- 
σάµενος διίστησι piv τοῦ τόπου εὐθὺς ἀπ᾿ ἀλλόλων" 
οὕς οὐχ ἦν διαστῆσαι τῷ πνεύµατι’ ἐπερωτᾷ δὲ τοῦ 
Ἱροφίμου πρότερον χλῆσιν, xat τύχην, x«i ὁποῖον 
αὐτῷ τὸ σέδας. Ὁ δὲ δεινὸς ἀνὴρ, Ὄνομα μὲν, ἔλεγε, 
τὸ ἐμὸν ἐξ αὐτῆς Ὑενέσεως Τρόφιμος, εὐγενὴς δὲ 
dw &m' ἀρχῆς ἐλεύθερος ἐδουλώθην ἐξ ἐπηριίας τῇ 
ἁμαρτίᾳ' ἀλλὰ τῷ rou ἐμοῦ Κυρίου πάλιν βαπτί- 
σµατι, τὴν πρώτην ἐκχείνην εὐγένειαν καὶ τὺν ἐλευ- 
θερίαν ἀπέλαθον. 

B'. Καὶ à βιχάριο, Τίνα γοῦν τιμᾷς ἔφη, θρυ- 


dixit Trophimus. Repente autem eum cum Sabbatio 
comprehendunt quidam ex gentilibus, et ducunt 
ad vicarium. Qui cum eum coram curasset sisten- 
dum, loco quidem statim separat 8 se invicem, quos 
non poterat spiritu sejungere. Rogat autem prius 
Trophimum, quodnam esset ei nomen, quee vite 
conditio etquee religio. Vir autem divinus : Nomen 
quidem meum, dixit, ab ipso ortu est Trophimus. 
Cum vero ab initio ingenuus essem et liber natus, 
non sine probro et delecore servii peccato ; sed 
rursus mei Christi baptisinate recepi primam illam 
ingenuitatem et libertatem. 

Il. Vicarius vero : Quamnam autem, inquit, se- 


(1) Probi Augusti temporibus,licet persecutio ab C gerentis,in Trophimum et sabbatium nova oblata 


Aureliano in Christianos indicta quieverit,tamen 
Antiochie, furore Heliodori, vicariamprefecturam 


occasione, recruduit, ut notat Baronius an. 381. 


735 


MENSIS SEPTEMBER. 


136 


queris religionem ?Jam quidem dixi, inquit Trophi- A σχείαν ; "Hd μὲν, φησὶν ὁ Τρόφιμος, εἶπον, ἔτι σαφί- 


mus. Sed audi adhuc apertius : Sum Christianus, 
Christi servus : et utinam Christi essem victima. 
Ille autem : Hospesne es, inquit, an indigena ? Ho- 
spes, qui erat vere mundi hospes, respondit. Legi- 
sti, inquit, prases, que imperatoria decrevit poten- 
tia ? Legi, inquit Trophimus ;sed hec nihil ad nos; 
naminter demonum deceptionem et pietatein mul- 
tum interest : et tantum, quantum,ut arbitror, in- 
ter diem et noctem. Hec ira replent Heliodorum ; 
et statim jubet eum nudatum, a quatuor extendi 
et verberari vehementius. Atque ei quidem, fera 
quavis crudelius corpus flagellis exedebant, illinc 
autem fluentes rivisanguinis subjectum solum ante 
reddebant purpureum ; etinterim: Sacrifica, infe- 
lix, dicebat Heliodorus, neque maledictis incesae 
deos et imperatorem. ÀÁnne carnes quidem tuas 
vides paulatim dissolvi et diffluere ? llle autem : 
Te, inquit, intuens, magis misereor tuse calamitatis 
quod cum sis homo, habes animam feris agrestio- 
rem, nullamin tuam cognationem ostendens huma- 
nitatem. Ego autem quomodo potui Christi mei 
virtute ferre plagas citra molestiam et cum gau- 
dio ; ita etiam horum spectaculum existimo esse 


oculorum delicias, eorum, que sperantur, exspe- - 


etatione sensum dolorum auferente. Et alioqui aui- 
mam scit expurgare ab omni macula hic sanguis, 
qui propter Christum effunditur, qui est el veluti 
quoddam divinumlavacrum. Heeccum in ipso tem- 
pore tormenti vidit vicarius philosophantem marty- 


rem, eum quidem in presentia punire statuit inter- (; 


mittere, suasione autem potius eum aggredi et ad- 
hortationibus. 

III. Cum itaque eum curasset coram ipso sisten- 
dum : Diis sacrifica, dicebat, Trophime ; alioqui te 
ad Dionysium Perennium, Phrygis Salutaris presi- 
dem,transmittam. Eratenim is crudelitate insignis. 
Non mea refert, inquit Trophimus, a tene, an ab 
illo interimar. Nam seu Heliodorus, seu Dionysius 
me puniat, eadem mors me manet. Idem enim est 
utrisque scopus et institutum, punire et de medio 
tollere eos, qui constituerunt colere pietatem. His 
vehementer commotus Heliodorus, in ligno suspen- 
dit Trophimum, et eum circumsistentes protinus 
carnifices illius latera immaniter discerpebant : et 
subibant ad ipsa usque interna viscera. llle antem 
magis couservabataccuratum characterem philoso- 
phie : Domine, feropem famulo tuo,leniter dicens et 
placide. Preeses itaque Heliodorus videns insignem 
athlete fortitudinem, cum non posset lucem illius 
verborum intueri, ut qui anime cecutiret oculis : 
Ubiest, dicebat, oTrophime, Christus tuus? Ille au- 
tem : Meus, dicebat, Christus neque a me discedit, 
et semper adest omnibus, qui eum invocant in ve- 
ritate: est autem hoc quoque ex eo evidens, quod 
nos facile feramus dolores. Qui enim fleret, ut hu- 
mana natura ferret tam graves cruciatus, si non ei 
divinum adesset auxilium ? Hec cum dixisset, atlile- 
tam carcer suscipit, in quo tum alia cruciatur affli- 


στερον ἄκουε Χριστιανός  sipt, Χριστοῦ δοῦλος, 
Χριστοῦ σφάγιον γένοιτὸ µοι 1'O δὲ, Ξένος si, eai», 
$ ἐπιχώριος ; Eívoc, ὁ τοῦ xócpou Κξένς, ὡς ἁλι- 
θῶς, ἀπεχρίνατο. ᾿Ανέγνως, εἶπεν ὁ ἄρχων, à τι 
βασιλικὸν ἐθέσπισε κράτος; ᾽Ανέγνων, φησὶν ὁ Τρό- 
φιμος, ἀλλ οὐδὲν ταῦτα πρὸς ἡμᾶς. Δαιμόνων γὰρ 
ἁπάτης xai εὐσεθείας πολὺ τὸ μέσον, xai τοσοῦτο 
ὅσον, οἶμαι, νυκτὸς καὶ ἡλίου. 'Opyüc ὑποπίμπλησι 
ταῦτα τὸν Ἡλιόδωρον, x«i αὐτίκα χελεύει γυµνωθέντα 
τοῦτον ἐκ τεσσάρων διαταθῆναι, καὶ σφοδρότερον 
τύπτεσθαι. Τούτω μὲν οὖν ὠμότερον θηρίου παντὸς 
αἱ µάστιγες τὸ σῶμα κατήσθιον' αἵμάτος di ῥύακες 
ἔχεῖθεν φερόµενοι πρὸς βάθος ἐφοίνισοον τὸ ὑποχεὶ- 
µενον ἔδαφος' καὶ, θῦσον, ὁ Ἡλιόδωρος ἐν τοσοὐτῷ 
B ἔλεγε, ἆθλιε μηδὲ χακῶς λεγε τοὺς θεοὺς x«i τὸν 
αὐτοχράτορα. à οὐδὲ τὰς οἰχείας σάρκας ὁρᾷς vo- 
µένας καταθραχὺ καὶ ὑποῤῥιούσας ; Ὁ δὲ, Zt μᾶλλον 
ὁρῶν, ἔφη, πλείονα τῆς συμφορᾶς τῆς σῆς λαμθάνω 
τὸν ἔλεον ὅπως ἄνθρωπος d θηρίων ἀπεχθεστέραν 
ἔχεις ψυχὲν, µηδεµίαν περὶ τὸ συγγενὲς φίλανθρω- 
πίαν ἐπιδεικνύμενος. ᾿Εμοὶ δὲ ὥσπερ ὑπῦρξε τῇ τοῦ 
ἐμοῦ Χριστοῦ δυνάµει τὰς πλεγὰς ἀλύπους χαὶ σὺν 
ὑδονῆ Φφέρειν, οὕτω xai τὴν τούτων θέαν, ὀφθαλμῶν 
τρυφὴν ὤγημαι, τῆς τῶν ἁἑλπιζομένων προσδοχίας, 
τῶν ὀδυνῶν κλεπτούσης τὴν αἴσθησιν' ἄλλως τε 
xai χαθαιρεῖν οἶδε κηλίδος τὴν ψυχἠν ἁπάσης ταντὶ 
τὰ διὰ Χριστὸν αἵματα, oiovtt )ουτρὸν αὐτῷ θεῖον 
γινόμενα. Ταῦτα ἐπιιδὺ παρ᾽ αὐτὸν τὸν τῆς βασάἀνον 
καιρὸν ὁ βιχάριος φιλοσοφοῦντα εἶδε τὸν μάρτυρα, 
τὸ μὲν χολάδειν ἐν τῷ παρόντι καταλιπεῖν Evo, πειθοῖ 
δε μᾶλλον αὐτοῦ καὶ παραινέσει μετελθεῖν. 


I'. Πλησίο οὖν τὸν ἄνδρα παραστεσάµενος, 
Θὔσον, ἔλεγε, Τρόφιμε, τοῖς θεοῖς  ἔπειδὴ Διονυσίῳ 
Περεννίῳω τῷ Φρυγίας Σαλουταρίας Ὠγεμόνι σε πα. 
ραπέμφψω᾽ X» «ὰρ οὗτος τῇ ὠμότητι διαθόπτος. 
Οὐδὲν ἔαοιγε διοίσει, φησὶν ὁ Τρόφιμος, ὑπὸ σοῦ τε 
καὶ ὑπ᾿ ἐκείνου ἀνηρῆσθαι' ἂν τε Διονύσιος ὁ κολά- 
ζων 7, ὁ αὐτός µε πιριµένι θάνατος ἐπεὶ καὶ 
σκοπὸς ἀμφοῖν ὁ αὐτὸς, χολάζειν καὶ ἀναιρεῖν τοὺς 
ἐλομένους τιμᾷν τὴν εὐσέθειαν. Τούτοις ὀξυνθεὶς 
Ἡλιόδωρος ἐπὶ ξύλου τε τὸν “Ἵρόφιμον ἀναρτᾷ. 
καὶ περιστάντες εὐθὺς οἱ δήµιοι τὰς ῥἐχείνου 
πλευρὰς ἀνηλεῶς ἔξεον, καὶ πρὸς αὐτὰ εἴσω τὰ 
σπλάγχνα ἰθάδιζον, Ὁ δέ ἀκριθῦ μᾶλλον τὸν τὺς 
οἰκείας φιλοσοφίας διέσωζε χαρακτῆρα, Χριστὶ, 
βοήθει τῷ cà δούλῳ, ἠσυχῆ καὶ πράως ὑποφθεγγό- 
µενος. 'O ἄρχων τοίνυν ᾿Ἡλιόδωρος τὴν ὑπερφνὴ 
βλίπων τοῦ ἀθλητοῦ κχαρτερίαν, ἐπειδὴ οὐκ εἶχε 
πρὸς τὸ τῶν ἐκείνου ῥημάτων φῶς διαθλέψαι, τν- 
φλωττων τοὺς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοὺς, Ποῦ, ἔλεγιν, ὁ 
Χριστός σον, Τρόφιμε ; Ὁ δὲ, Ὁ ἐμὸς, ἔφη, Χριστὸς 
οὔτε ἐμοῦ ἀφίσταται, καὶ πᾶσι τοῖς ἐν ἀληθεία xa«- 
λοῦσιν αὐτὸν εἰς ἀεὶ πάρεστι' καὶ δῆλον ἐκ τοῦ xal 
τὰς ἀλγηδόνας ῥᾷον φέρει τιµάς. Ποῦ γὰρ ἄν &v- 
θρωπιία φύσις οὕτω χαλεπωτάτην ὑπένεγκε βάσα- 
νο μὴ θειοτέρας ἁπολαύσασα βοηθείας; Ταῦτα 
εἰπόντα τὸν ἀθλητὴν δεσµωτήριον διαδέχεται, ἐν ᾧ 


197 


MARTYRIUM S. TROPHIMI ET SOCIORUM. 


7398 


vj τε ἄλλη παραδίδοται xaxóctt, καὶ εἰς τέσσαρας À ctione, tum etiam extenditur in quatuor foramini- 


τοῦ κολαστηρίου ξύλου ὁ Πατὴρ αποτείνται, ὅπως 
μηδὲ ἐνταῦθα, φησὶν, ἔχοι uud ἐπὶ μιχρὸν ἀναπνεῦ- 
δαι. 

A'. Εἰσάγεται δε τῷ βήµατι μετ αὐτὸν ὁ γὙενναῖος 
Σαθθήτιος xal αὐτίκα πρὸς αὐτὸν, Ovx ἐρωτώῶ, 
φησὶν ὁ ἄρχων, εἰ Χριστιανὸς εἴ'. ἀπιστρέφιτο γὰρ 
µέχρι τῶν ὥτων τὸ ῥῆμα. ἐπεὶ οὖδε νοσῶν ὀφθα)- 
μὸς τὸ Ὑλυχὺ πᾶσι φῶς ἰδεῖν ὑπομείνειεν ' ἀλλὰ 
τί σὸν τὸ ἀζίωμα, πρῶτον εἶπέ. Καὶ ὁ Σαθόέάτιος, 
Ἐμοὶ, φησὶν, à δικασταὶ, xat ἀξίωμα, xxi πατρὶς, 
καὶ δόξα καὶ περιονσία Χριστός ἐστιν ὁ τοῦ Θεοῦ 
Υἱὸς, ὁ ἀεὶ ζῶν, οὗ τῷ προνοία τὸ mày τόδε χυθερ- 
νᾶται xal διιθῦνεται. Καὶ ὁ δικαστὺς τῷ τοῦ μάρ- 
τνρος μιτὰ παῤῥησίας ἀποχρίσει τὰ ἔσχατα ἐξνθρί- 
σθαι νοµίσας, πληγὰς ἐντείνει χατὰ xoppüc αὐτῷ, 
ἐπιφωνῶν ἅμα " Πρὸς ἔπος ἀπόχρυαι) καὶ βασάνων 
προσελθὠν, θῦσον τοὶς coi. 
Τὸ γὰρ μετὰ ταῦτα θῦσαι ἄχαρί τε x«l οὐχ οὕτως 
ἀπόδεχτον' ἄλλως τε καὶ προλαθοῦσα βάσανος τὴν 
μετέπειτα ἡδονὺν ὑποτέμνεται ' καὶ ὁ Σαθθάτιος * 
Ἑῆς ἐπιχύρον xal ῥεούσης ἡδονῆς ὧδε καθὰ xal μόνη 
µένει ἀπόχλισις σφαλιρὰ, φησἰν' εἰ δὲ καὶ τὴν 
ἀσέθειαν ἐπομένην ἴἔχοι, τὸ κακὸν ἡἠλέχον ' ὥστε 
πολλῷ χρείττους ἐμοὶ αἱ διὰ Χριστοῦ χκολάσεις ' αὗται 
γὰρ διηνεκεῖς ταμιεύονται, xal ἀεὶ µένονσι τὰς 
ἁμοιθάς * 7X δὲ ὑμέτεα, ὅσω μᾶλλον εὐφραίνει, 
τοσούτῳ x«l Ἀλνπήσει πλέον. Καὶ εἴθε ys xoi τὸν 
Ίσον χρόνον, ἀλλ εὐφραίνι μὲν πρόσκαιρα τυχὸν 
καὶ ἐφήμερα, λυπύσει δὲ ἀθάνατα καὶ αἰώνια. 


E. Ἐκθηριοῦται πρὸς ταῦτα ὁ ἄρχων, καὶ &y- 
Ριώτερος Ἠῄγένεται' καὶ µετεωρίδει μὶν ἐπὶ Κξύλον 
τὸν ἀθλητὺν, καὶ τὰς πλευρὰς σιδηροῖς ὄνυξι διαξέει 
άναμο..... ει δὲ τὰ ὁστᾶ, καὶ αὐτῶν ἅπτιται τῶν 
ἐγχάτων. Περιαλγῆ τοίνυν ἐπὶ τούτοις τὸν μάρτυρα 
θιασάµενος, El γλυκύ σοι τὸ διὰ Χριστοῦ πάσχεν, 
ἔφη, Σαθθάτιος, πὀθεν οἱ στεναγμοὶ καὶ τὰ θερμὰ 
ταυτὶ δάχρυα; "Iv' εἰδῆς, ὁ μάρτυς φησὶν, ὅπως ἐγὼ 
τὸ πρᾶγμα διψῶ' καὶ ócov τιμῶμαι τὸ δι ἐκεῖνον 
παθεῖν * ὅτι xal οὕτω δριμυτάτην ὀδύνης δεχόμενος 
αἴσθησιν, ὡς καὶ εἰς δάκρυα φανερὰ κχατάγεσθαι καὶ 
χαλεπῶς φέρει, ὅμως θερµότερον ἔτι τοῦ εἰς αὐτὸν 
ἔρωτος ἔχομαι, καὶ οὖδε οὕτω τῶν ὑπὶρ αὐτοῦ &mo- 
στῆναι ἆθλων iO: Ταῦτα ἔλεγι. Καὶ τὸ σῶμα οἱ 
ὄνυχες διενέμοντο' xa) σφοδροτέρα μᾶλλον à ὀδύνη, 
καὶ πλείων ἐπὶ τὺν καρδίαν εἰσέπιπτεν ' ἐπειδὺ di 
πρὸς γῆν τε ἤδη αἱ σάρχες κατέῤρεον, καὶ γυμνὰ 
τὰ ὁστᾶ καταλέλειπτο, καὶ τὴν κχοιλίαν ἡ βάσανος 
καὶ τὰ σπλάγχνα κατεέργαστο, καὶ οὐκ εἶχον oi d. 
µιοι οὖὗπερ ἄψονται τοῦ ὑποκειμένυ μὴ ὄντος, χατά- 
γεται μὲν τοῦ ξύλου ὁ ἀθλητής ' μικρὸν δὲ τοῦ στα- 
díou ἔξω ἀρθεὶς τὴν ψυχὲν τῷ Θιῷ παρατίθεται. 

S'. λαμπρῶς τοίνυν τοῦ Σαθδατίου καὶ μιτὰ πολ- 
)üc χρατήσαντος τῆς περιουσίας, ἀπογνοὺς ἐντεῦθεν 
καὶ τοῦ Τροφίμου ὁ ἄρχων, Περενίῳ Διοννσίῳ τῷ 
τῆς Φρυγίας Σαλουταρἰας ἡγεμονεύοντι, οὗ x«l πρό- 
τερον ὁ λόγος ἐμνήσθη, πέµπειν τὸν ἄνδρα ἐσκέψατο, 


busligniadtorquendum comparati, utne minimum 
quidem posset respirare. 


IV. Ad tribunal autem post ipsum introducitur 
egregius Sabbatius. Ei autem statim dicit preses : 
Non rogo, an sis Christianus (hoc enim verbum 
adeo aversabatur, ut nevellet quidem audire, quo- 
níam nec «Ώρος oculos sustinuerit videre lucem gca- 
tam omnibus), sed dic primum, quanam sit tua 
dignitas. Sabbatius autem : Mihi, inquit, o judex, 
et dignitas, et patria, et gloria, et facultates Chri- 
stus est Dei Filius semper vivens, cujus providen- 
tia hoc universum regituret gubernatur. Judex au- 
tem libero martyris responso arbitratus se esseex- 
trema affectum contumelia, ei impingit alapam, 
acclamans:Responde ad propositum, et priusquam 
tormentorum facias periculum, procede, etdiis sa- 
criica. Postea enim sacrificare erit ingratum, et 
non adeo acceptum, et alioqui preecedens tormen- 
tum detrahit de gaudio, quod postea consequitur. 
Sabbatius vero: Caduce, inquit, et fluxe volupta- 
tis, o judex, vel sola perceptio est lubrica et peri- 
culosa. Quod si etiam consequentem habet impie- 
tatem, quantum malum ? Quamobrem sunt mihi 
meliora, quee suscipiuntur propter Christum, sup- 
plicia. Ea enim reservant, et habent perpetuas, et 
que semper manent, remunerationes. Res autem 
vestree quo majori afficiunt voluptate, tanto majori 
dolore afficient. Atque utinam pari tempore, sed brevi 
quidem tempore,atque adeo momento temporis delec- 
tant, immortali autem et sempiterna afficient molestia. 

V. His efferatur et acri ira movetur preeses et in 
ligno quidem sublime tollit athletam, atque ungulis 
ferreis discerpit latera, ossa autem emovet et elo- 
oat, et ipsa tangit intestina. Propter hec ergo tri- 
stem et dolore affectum contemplatus martyrem : 
Si est tibi, inquit, o Sabbati, jucundum pati propter 
Christum, undenam sunt genitus, et he calide ]8- 
crymg ? Ut scias, inquit martyr, quantum ego 
rem sitio et quanti facio pali propter illum. 
Nam etsi accipiam sensum gravissimi doloris, 
adeo ut et aperte mihi erumpant lacryme, 
et feram graviter, adhuc tamen vehementiori ejus 
amore teneor, et ne sic quidem volo desistere a 
suscipiendis pro ipso laboribus. Hec dicebat, et 
corpus dilaniabant ungulte, acriorque et vehemen- 
tior dolor cor penetrabat. Cum autem jam ad terram 
carnes defluxissent, et nuda ossa essent relieta, et 
ventrem tormentum confecisset, et intestina : nee 
haberent carnifices, quid tangerent, cumnon esset 
subjectum, e ligno quidem deducitur athleta. Cum 
autem parum abductus esset extra stadium, Deo 
tradit animam. 

VI.Cum ergo tam preeclare decertasset Sabbatius, 
et longo intervallo evasisset superior, ideo de Tro- 
phimo spem abjiciens presses, ad Perennium Dio- 
nysium, PhrygieSalutarispresidem, cujus etiam 
prius meminimus, eum statuit mittere. Et cum 


139 


MENSIS SEPTEMBER. 


14 


quod tormentis ab eo subjectus essetscripsisset,et Α ὅσαις τε βασάνοις ὑπ αὐτοῦ xapadolsio πρὸς tà» 


quemadmodum lictoribus longe evasisset fortior, et 
quod solum Christum colens, illorum deos rideret 
et nihili faceret ; cumque calceos ferreos clavis 
acutis et subtus,et ex obliquo confixos, martyricis 
illis Trophimi pedibus prius subjici jussisset, et cla- 
vos per pedes transegisset, jubet deinde agi in 
Phrygiam. Hic enim dicebatur versari Dionysius. 
llle autem libenter, etcum gaudio clavos sibi subji- 
ciens, longe prescedebat consequentes pedites, et 
simul currentes equites. Non enim dolor pedum 
potuit generosum illius animum vincere : sed leves 
potius ei addebat alas, firmioremque reddebat et 
constantiorem. 


VII. Confecto itaque trium dierum itinere, ve- 
niunt Synadam Phrygiee civitatem. Hic cum Helio- 
dori litteras legisset Dionysius, et intellexisset 
quemadmodum sehaberentsingula,jussisset autem 
martyrem sisti ad suum tribunal : Tu es, inquit, 
Trophimus ? Martyr vero : Ego, inquit, Trophimus 
vocor, sumque servus Christi veri Dei, in quem 
qui crediderunt, nequaquam afficientur pudore. 
Quid tu, inquit ille, inhis adhuc persistis, inanem- 
que et vanum huno invocas Christum, qui multis 
fuit causa mortis ? Sed etsi non prius, at nunc sal- 
tem, dimissain ipsum fiducia diis sacrifica, mortem 
effugiens : et lucrare vitam presentem. Generosus 
autem excipieus Trophimus : Mortem quidem, in- 
quit, nec si velim effugerim. Nam etsi non tu eam, 
at natura omnino afferet, et ei, qu& debentur, ex- 
solvam, cum sim homo. Licet autem ea vitam 
comparareperpetuam,qua longointervallo superat 
hanc fluxam etcaducam, quod ad voluptatem atti- 
net et beatitudinem : adeo ut que sunt illius vites, 
nec possint cerni oculis, nec audiri auribus, nec in 
cor hominis ascendere. Hujus ego vite sum nunc 
magno amore captus, el magnas tibi habeo gratias, 
quod me illuc transire properantem, urgeas per 
eam, quam minitaris, mortem. 


VIiI. Tunc totus in eumiram spirans Dionysius, 
jubet 8 quatuor extensum crudis boum nervis ver- 
berari : et continuo dum verberaretur (nescit enim 
vitiumn differre et cunctari) : Dic solum, aiebat, 
Trophime, diis sacrificabo, et illico 8 malo libera- 
beris. llle autem verba illius existimabat, tanquam 
vocem spinarum sub lebete. Sciebat enim, quod 
quanto gravioraessenl sua certamina, tanto se vi- 
etorem futurum clarioreimn, et eo splendidiorem ha- 
biturum coronam. Quid ergo facit ille ? Ineum exco- 
gitat novum modum insidiarum, ut inusitato sup- 
plieio perturbaret athletam. Cum acetum sinapi 
contemperasset, infundit naribus martyris. Ille 
autem aperte ostenditse nullam omnino accepisse 
mutationem ex acerbissiua illa temperatione. De- 
decus ergo non ferens scelestus, ligno alligavit 
&thletain per eos, qui inserviebant ejus iniquitati, 


Διονύσιον γράψας, ὅπως τε ἰσχυρότερος πολλῷ τῶν 
δηµίων γέοιτο, καὶ ὅπως µόνῳ Χριστῷ προσοοέχων, 
τοὺς αὐτῶν τε γιλώη θεοὺς, καὶ παρ) οὐδὲν τούτους 
ποιοῖτο Ὑποδήματα τοίνυν σιδηρᾶ ἧλοις ὀξέσι κάτω. 
θέν τε καὶ ἐκ πλαγίον διαπεπαρµένα τοὺς µαρτυρι- 
κοὺς ἐλειινοὺς τοῦ Τροφίμον πόδας πρότερον ὑπο- 
δεθῦναι εἰπὼν, καὶ διαπείρας τοὺς ἤλους διὰ τῶν 
ποδῶν, εἶτα ἐπὶ Φρυγίαν ἐλαύνεσθαι κελεύει * vidi 
Jp Διονύσιος ἑλέγετο διατρίθεν. Ὁ δὲ, ἄσμενες 
x«l μεθ) ἡδονῦς τοὺς Όλους ὑποθαλλόμενος, ἔμπρο- 
σθεν ijt παραπολὺ τῶν τε ἐφεπομέων πιζῶν καὶ 
τῶν συµπαραθεόντων ἱππέων οὐ γὰρ ἡ τῶν ποδῶν 
ὀδύνο ἑλέγξαι τὸν τῆς ἐχείνου ψυχῆς ἰσχύος Ύενναι- 
ότητα, ἀλλὰ χοῦφον αὐτῷ μᾶλλον εἱργάσατο τὸ πτερὸὀν, 


Β καὶ εὐτονώτερον ἐποίει. 


Z'. ἹΤριῶν τοίνυν ἡμερῶν τὴν μεταξὺ πορείαν 
ἀνύσαντες, εἰς Σύναδα πόλιν τῶς Φρυγίας κατάγονται. 
Ενταῦθα τὰ Ἡλιοδώρου γράμματα Διονύσιος ἆἄνα- 
γνοὺς, xai ὅπως ἕκαστα εἶχε µαθών, τῷ οἰχείῳ βύµατι 
τὸν μάρτυρα, παραστήσας, Συ ti, φησὶ, Τρόφιμος; 
Καὶ ὁ μάρτυς, ἘΕγὼ, ἀποχρίνεται, δοῦλος δὲ τοῦ Ἆρι- 
στοῦ ToU ἀληθινοῦ Θεοῦ, εἰς ὃν οἱ πεπιστενχότες οὐ 
καταισχύνονται. Τί οὖν ἐπιμένεις ἔτι τοῖς αὐτοῖς, ipu, 
x«i µαταιον τοῦτον ἀνακαλεῖς Χριστὸν, ὃς πολλοῖς 
αἴτιος θανάτου γεγένηται, Αλλ’ εἰ xal uà πρότερον, 
νῦν γοῦν τῆς ἐπ αὐτὸν ἀφειμένος πεποιθύσεως, 
θύσον τοῖς θεοῖς, τὸν θάνατον διαφυγὼν, xai χέρδα 
σον τὴν παροῦσαν ζωήν. 'O γωναῖος τοίννν ὕπολα- 
θὼν Τρόφιμος, Θάνατον μὶν οὐδ ἂν σφόδοα βουλόμε- 
vog φύγοιμι, ἔφη: εἰ γὰρ καὶ pà σὺ τοῦτον, ἀλλ d 
φύσις ἐπάξει πάντως, καὶ ταύτῃ τὰ ὀφειλόμενα 
λειτουργήσω ἄνθρωπος ὤν' ἔξεστι δὲ ζωὺν ἐμπορεύ- 
σασθαι τούτου διηνεκῆ, πολλῶ τῷ μεταξὺ τὸν πρὀσ-» 
καιρον ταύτην καὶ ῥέουσαν κατάγει τὸν τᾷς ἡδονῆς 
λόγον καὶ τῆς µακαριότητος ὑπερθαίνουσαν χαὶ το- 
σοῦτον, ὅσω μηδὲ ὀφθαλμῷ τὰ ἐκείνης τῆς ζωᾶς 
ὁρατὰ, μηδὲ ὡσὶν ἀκουστὰ, μοδ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώ- 
που ἀναθῆναι δυνάαµινα. Ταύτης ἴἔσοι τανῦν ἐγὼ 
θιρµότατα ἐρᾷν τῆς δωῆς καὶ πολλὴν ἂν σοι χαρυ 
εἰδείην, οὕτω µε σπεύδοντα, καὶ αὐτὸν ἐκεῖ διαθῦναι, 
δι οὗπερ ἀπειλεῖς θάνατον ἐπείγοντι. 

H'. ᾿Ενταῦθα ὅλος xat? αὐτοῦ πνεῖ Διονύσιος ' καὶ 
κελεύει ἐκ τεσσάρων διαταθέντα ἱμᾶσι βοὸς ὠμό- 
τερον τύπτεσθαι, καὶ τυπτοµέῳ εὖὐθὺς (οὗ γὰρ ἀνα- 
θάλλεσθαι οἶδεν & χαχία καὶ διαμέλλεν), Θὔσον 
µόνον, Τρόφιμε, ἐπὶ τοὶς θεοῖ, ὁ ἡγεμὼν ἐπιδόα, 
καὶ τοῦ καχοῦ ἀπαλλαγήση αὐτίχα. Ὁ dt ὡς φωνὺν 
ἀχανθῶν ὑπὸ Λλέόθητα, οὕτω τοὺς ἐκείου λόγους 
ἡγεῖτο' fd γὰρ ὅσῳ χαλεπωτέροις ἐπάλαιε, λαμπρό” 
τερος τοσούτω γενόμενος στεφανίτος. Τί οὖν ἐκεῖ- 
νος Totti ; Καινὸν ἐπιθουλῆς ἐπινοεῖ τρόπον αὐτῷ, 
ἵνα τῷ ἁἀμιλετύτῳ καὶ ἀήθειι τῦς τιμωρίας θορυ- 
θήσῃ τὸν ἀθλητήύν: ὄξος τοίνυν χεράσας τοῖς τοῦ 
μάρτυρος ἐπιχεῖ ανκτῆρσιν ' ὁ δι καὶ οὕτω ὀῆλος ἦν 
μηδ ἠντωαοῦν µμεταθολὴν ὑπὸ τοῦ ὁριμντάτου 
κράµατος ἐκείνου παθὼν. Οὐχ ἐνεγκῶν τοίνυν τὸν 
αἰσχύνην ὁ πονηρὸς ξύλῳ τὸν ἀθλητὸν διὰ τῶν ὑπο- 
ριτουµένων αὐτοῦ τῇ παρανομία προσέδησε, καὶ 


744 

χαταξάνας τὰς πλευρᾶς, καὶ βαθείας ἐν αὐταῖς τε- À 
Boy αὕλακας, αἱμάτων χκατύγαγε ποταμούς. Ὁ δὲ 
ὅσῳ μᾶλλον ὥρθη τῆς γῆς, τοσούτω πλεῖον ἐγγίδειν 
ἐδόχει θιῷ * καὶ, Ι]ολλοὶ αἱ θλίψεις, Days, τῶν di- 
καΐίων, καὶ ἐκ πασῶν αὐτῶν ῥύσιται αὐτοὺς ὁ Κύ- 
proc. Διονύσιος δὲ, τούτων ἀκούσας, Ἡ µαταία τε 
αὖτο ἐλπὶς, εἶπε, Τρόφιμος, x«i χουφολογία καχῶς 
ἀπολεὶ * τίς γάρ σοι καὶ ἀπὸ τῶν ὀδυνῶν Abe. τῶν 
παρόντων ῥυσόμινος ; ἀλλ᾽ ἑάσας, παραινῶ, τὰ πολλὰ, 
καὶ τὴν xtvà» ὧν λέγει εὐδαιμονίαν, θῦσον προσ” 
ελθών τοῖς Ütoig ' οὕτω Ἱὰρ ἂν ὀνήση σαντὸν καὶ 
οὐκ ἄλλως, "Ert ταῦτα opor µόνον tici τῶν 
ὥτων χαταχεόµενοι. Τούτων ῥἐκεῖνς ἀχούων κατε- 
γέλα τῆς τοῦ Ὀγεμόνος καχουργίας. Καὶ οὐκ ἂν ποτε, 
εἶπεν, ἐν ἐμαυτῶ, Διονύσιε, ὦν, τὸν ἐμὸν Θεόν, τὸν 
φῶντα, τὸν ἀληθῇ, ἀρνησαίμην. Εἴπερ οὖν σοι xci B 
µεταπλάττειν ἀνθρώπους ῥάδιον, καὶ ἄλλους ἐξ ἄλλων 
ποιεῖν, προσδόχα τι παρ) ἐμοῦ καὶ τῶν ἑναντίων 
ἴσως ἀχοῦσαι * ὡς ἔγωγε ὁ αὐτὸς Τρόφιμος ὑπάρχω», 
ὥσπερ δὴ xai νῦν eiut, θἄττον ἐπιλάθωμαι τοῦ ἄνθρω- 
πος εἶναι ὢ τὸν οἰκεῖον Δεσπότην καὶ Δημιουργὸν ἀγνοή- 
σαιμι. 

OG. Καὶ ὁ ἡγεμών * Ὥσπερ εἰ παρηνοῦμεν, Τρόφι» 
pios, pÀ ἀποστῦναί σε τῆς ὁμολογίας, ἀλλὰ τοῖς αὖὐ- 
τοῖς ἐμμένιιν καὶ τοῦ Χριστιανισμοῦ περίσχεσθαι, 
οὕτω πρὸς ἡμᾶς ἀποχρίνη. Καὶ τοὺς δηµίους ἐπι- 
στραφεὶς, Σφοδρότερον, ἔλεγεν, εἴ πως Opt γοὺν ταύ- 
της ἀποσταίη tàe Φφλυαρίας. 'O δὲ ἔπασχε μὲν καὶ τὸ 
σῶμα ἐδαπανᾶτο ' ἤκμαξε δὲ καὶ ἀνέθαλλε τῇ προ- 
θυµίᾳ * x«i θερμὸν olov ὑπὲρ εὐσεθείας ἔπνει. Δια- 
παίδων τοίνυν τὸν ἄνδρα ὁ Ἡγιμὼν. Οὕπω, φησὶ,ρ 
ὥσθουν, Τρόφιμε, τῶν βασαάνων ; Καὶ ὁ µάρτνς αὐτίκα, 
Ii μᾶλλον οἶδα, ἔφη, του πάθους αἰσθάνεσθαι * δῆλος 
γὰρ si λίαν ὑπὸ τοῦ θυμοῦ τυραννούµενος ' ἐμοὶ δὲ 
ὅσῳ τὸ σῶμα καταναλοῦται, τοσούτῳ λύεται τῶν 
Φεσμῶν καὶ τὸ ὅλον ἐλευθεροῦται, καὶ θειοτέρα γί- 
νεται ὦ ψυχἠ. Ou yàp µένουσα ἐν τῷ σὠματι συν- 
αποθνύσχει, ἀλλὰ πρὸς τὰ ποθούμινα διαθαίνει, xol 
τον οἰκεῖον ἀπολαμθάνει κλῆρον. 'O piv οὖν ταῦτα 
ἔλεγεν ^ οἱ δήµιοι δὲ ἀλλύλους ἓν τῷ Σέευ διαδεχὀὸ- 
µενοι, βαρυτέρας αὐτῷ τὰς ὀδύνας ἐπῦγον * o δὲ, 
Ἐπίθλεψον ἐξ οὐρανοῦ x«i ῥῦσαί µε, ὁ θιὸς, ἴλεγε, 
ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ' ὅτι σὺ εἶ ἡ Umo- 
µονή µου, Kopu. Καὶ τούτῳ Oe τῷ ῥήματι 
πολλὰ τήν τοῦ Μγεμόνος ἔπληττε χεφαλὴν, καὶ κατὰ 
τῆς µακαρίας ἑαυτοῦ κεφαλῆς ὅλην ἐκείνυ τὴν }ύ- 
ναµιν xat τὴν µανίαν ἐχίνι. ᾽Αμέλει καὶ ἅλας εἰς 
ὅξος ἐμθαλὼν, xat τὴν ἐκείνου δροιμύτητα τῷ τούτων 
diu» χερᾶσας, τῶν τοῦ μάρτυρος ἐχέλευε καταχέειν 
τραυµάτω», ταύτῃ ἐλεῖν τὸν τῆς εὐσεθείας ἀγωνι- 
στὴν οἱόμενος. Αν δὲ καὶ μὴ Do, φησὶν, ἀσθινέστι- 
pov δ᾽ οὖν ὅμως παρέξοµαι πρὸς τὰ μέλλοντα. ᾽Αλλ' 
ὁ ὁρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν, 
χοιτὰ τῆς ἐχείνυ μᾶλλον καχίας τὸ σόφισμα περιέ- 
τρεπι. Καὶ ὁ µάρτυς, Οὕτω τοίνυν, ὦ Ὀγεμὼν, ἕλε- 
γεν, οὐ διαῤῥνήσεταί µοι τὸ σῶμα, οὐδὲ οἰχέάσεται * 
τὸ ἐναντίον μὲν οὖν ἅπαν καὶ ὑγιὲς αὐτὸ μᾶλλον οἱ 


1 Psal ΣΧΧΙΙ, 20.  * Psal. χς, 9. 


MARTYRIUM S. TROPHIMI ET SOCIORUM. 


743 

et latera dilaniavit : et cum in eis profundos sulcos 
dissecuisset, sanguinis deduxit fluvios. llle autem 
quo altius sublatus erat eterra, eo magis videbatur 
Deo esse propinquus : et, Multae, dicebat, afflictiones 
justorum, etex eis omnibusliberabiteos Doininus *. 
Dionysiusautemcumhe&c audivisset : Vana te spes, 
inquit, Trophime, et levis cogitatio male perdunt. 
Quis eniin adte veniet ecclis, a presentibus malis 
liberaturus ? Sed multa, tibi suadeo, verba dimit- 
tens, et vanam, quam dicis, felicitatem, accedens 
diis sacrifica. Sic enim tibi proderis, et non aliter. 
Nam heec sunt solum strepitus, qui effunduntur in 
aures. His ille auditis, irridebat preesidis improbi- 
tatem, et: Nunquam, aiebat, o Dionysi, dum ero apud 
me, meum Deum, qui est verus et vivus,negaverim. 
Si est ergotibi facile transformare homines, et alios 
facere ex aliis, exspecta fore, ut ex me aliquid forte 
audiascontrarium.Nam egoquidem dum sum idem, 
qui nunc, Trophimus, obliviscar citius esse homo, 
quam meum ignoraverim Dominum et Creatorem. 


IX. Preses autem : Perinde nobis respondes, o 
Trophime, atque si tibi suaderemus, non desistere 
& confessione, sed in eisdem perseverare, et am- 
plecti Christianismum. Et conversus ad lictores : 
Vehementius, inquit, si quomodo tandem ab his de- 
sistat nugis. llleautem patiebatur quidem, et corpus 
ei consumebatur : vigebat vero ac florebat alacri 
promptoque animi studio, et pro pietate decerta- 
bat vehementer. Eum autem ludificans preses : 
Nondum, inquit, seosisti, o Trophime, tormenta ? 
Martyr autem : Jam, inquit, scio te magis sentire 
perpessioneimn : aperte enim ostendis, iram in te 
magnam exercere tyrannidem. Mihi vero quo magis 
corpus consumitur, eo magis solvitur a vinculis, 
liberaturque omnino,etfitanima divinior. Non enim 
manens in corpore una cum eo moritur: sed 
transit ad ea que desiderat, et propriam recipit 
heereditatem. llle quidem heec dicebat ; lictores 
autem se invicem alter alterum excipientes, ei gra- 
viores dolores afferebant. Ille autem : Aspice de 
colo, et me libera, dicebat, Deus, de laqueo venan- 
tium. Quoniam tu es patientia mea, Domine *. Et 
hoc solo verbo valde percussit caput praesidis, et in 
beatum suum caput universam vim illius movit οἱ 
insaniam. Itaque cum salem injecisset in acetum, 
et hujus acrimoniam illius temperasset salsedine, 
jussitea infundere in vulnera martyris,sic arbitrans 
se expugnaturum athletam pietatis. Quod si non 
expugnavero,aiebat,autimbecilliorem eum reddam 
ad futura. Sed qui comprehendit sapientes in astu- 
tia eorum, id, quod excogitaverat, convertit adver- 
susillius malitiam. Et martyr ; Sic, dixit, o presses, 
corpus meum non diffluet, nec peribit ; imo contra, 
sal quidem ipsum conservabit sanum et confirma- 
bit et corroborabit adversus tuos insultus, adeo ut 


T43 


ipsossuperet, etcalliditatem vincatad versarii. Tunc 
cum seipso juder evasisset seevior, jubet lampades 
admoveri lateribus egregii martyris : Ut queerestant, 
aiebat, carnesignis consumat. Atque igne quidem 
minuebatur et consumebatur caro, martyri autem 
magis vigebat crescebatque animi institutum. Et 
videbatur quidem sentire externam flammam, fla- 
grabat autem cor ejus majore Christi desiderio. 


X. Hec postquam omnia simul fortiter tulisset 
Trophimus, admirationeque ac stupore totum affe- 
cisset Dionysium, eligno quidem deponitur ; tradi- 
tur autem carceri,ne eum quidem benignum asse- 
cutus, sed in ligno inclusus, et nec tibias quidem 
valens extendere. Quidam autem Dorymedon, vir 
qui et colebat pielatem, et exercebat virtulem, et 
inter senatores primum tenebat locum, ingrediens 
carcerem, ei curam gerebat martyris, et absterge- 
bat vulnera, et saniem emundabalt : deinde linteis 
involvebat et alligabat, atque ei omnem aliam ad- 
hibebat curationem, etaliquo quidem tempore la- 
tebat hec faciens. Postea autem cum venissent 
Dioscoria, id est, festum Castoris et Pollucis, et 
Synade dies festus preeclare celebraretur, festo qui- 
dem intererat universus senatus, solus autem ab- 
eratDorymedon. Deinde cum presses eum accersisset 
ne sic quidein accessit, significans quod, cum esset 
Christianus minime eum oporteret sacrificare si- 
mulaeris et damonibus. Cum ergo fuissent hec 
renuntiata Dionysio, vel invitum eum adducit per 
satellites, et rogat causam, propter quam non ve- 
nisset ad festum, idque ab eoaccersitus. Ille autem : 
Ad alia quidem, inquit, o preses, in quibus nihil 
detrimenti acceptura est anima,nunquam non veni, 
si tu me vocasti, neque ullam attuli excusationem 
ubi autem res spectat ad detrimentum animes, et 
ἃ Deo alienationem, non ego, qui non accessi, sum 
causa quod non aecesseriim, sed is qui ad ea vocat. 

Xl. Cum hec autem audiisset preses, que de 
Dorymedonte ne sperasset quidem unquam, ne si 
Deusquidem preedixisset, valde quidem fuit obstu. 
pefactus. EL cum propter rem inopinatam ne plures 
quidem potuisset cum eo conferre sermones: Inte- 
rim, inquit, eum teneat custodia. Cras vero consi- 
derabimus, quomodo res ejus se habeant. Atque 
ille quidem venit in carcerem, tanquam in quam- 
dam palestram : Dionysius autem, quibusdam ex 
suis ad eum missis, conabatur adducere eum ad 
poenitentiam. Quos torve et truculenter martyr 
intuens : Discedite a me, dixit, omnes qui opera- 
mini iniquitatem *: » et continuo tacuit, « et erat 
(anquam homo non audiens, et non habens in ore 
suoredargutiones *. » Dieautem sequenticum sedem 
judicialem ascendisset Dionysius,accersit Doryme- 
dontem, et : indigne, inquit, senator, quidnam 


5 Matth. vi, 93. * Psal. xxxv», 16. 


MENSIS SEPTEMBER. 


TAA 
à ἅλες διατηαρήσουσι χαὶ ῥώσουσι πρὸς τὰς παρὰ 


σοῦ ἐπιθουλάς, ὥστε καὶ περιγένεσθαι αὐτῶν, κάὶ κρα- 
τῆσαι τῆς τοῦ ἀντιχειμένου κακοτεχνίας. ᾿Ενταῦθα 
χαλεπώτερος αὐτὸς ἑαυτοὺς γεγονὼς ὁ δωιάδων, λαμπα- 
δας πυρὸς χελεύει προσάγεσθαι ταῖς τοῦ γενναίου πλευ- 
ραῖς Ὡς ἂν τὰ περιλειφθέντα, φησὶ, τῶν σαρχκῶν τὸ πῦὂρ 
ἐπινεμωθείᾳ. ΄Ἔληγε μὲν οὖν τῷ πνρὶ καὶ ἀναλοῦτο à 
σὰρξ, $ προαίρεσις dt τῷ µάρτυρι μᾶλλον ὤνθει * χαὶ 
ἐχῴει μηδὲν τῆς ἔξωθεν φλογὸς ἐπαισθάνεσθαι * θερµο- 
τέρῳ γὰρ πὀθῳ τῷ πρὸς Χριστὸν ἐχέκαυτο rà» καρ- 
δίαν. 

I. Ταῦτα ἐπειδὺ x«l ὁμοῦ πάντα Ὑενναίως Svty- 
κε Ἠρόφιμος, x«l ὅλον εἰς ἔκπληξι ὕγαγε Διονύ- 
σιον, κατάγεται piv τοῦ ξύλου ὁ ἀθλητής * τῷ dr- 
σµωτηρίω δε παραδίδοται, οὖδε τούτου ἐπιτυχὼν φι- 

B λανθρώπου, ἀλλὰ κατακλεισθες ἐν τῷ Ee καὶ 
μηδὲ ἀποτείειν τὰ σκέλη ὀυνάµενος. Δορυμέδων 
dé τις ἀνὴρ εὐσέθειάν τε τιμῶν xal ἀρετὴν μετιὼν 
καὶ παρὰ βουλευταῖς τῶν πρωτείων Ὀξιωμένος, εἲς 
τὸ δεσµωτήριον εἰσιὼν, ἐπεμελεῖτό τε τοῦ µάριν- 
poc, καὶ τὰ τραύματα πιρίεε, καὶ τοὺς ἰχὼῶρας 
ἀπέματτιν, aita καὶ ὀθονίους περιείλει καὶ κατ- 
εδέσµει, καὶ πᾶσαν ἄλλην θεραπείαν προσῆγε, καὶ 
χρόνον μέν τινα ποιῶν οὕτως, ἐλάνθανεν * ὕστερον 
δὲ τῶν Διοσκορίων ἐπιστάντων, καὶ τῆς ἑορτῆς 
περὶ τὰ Σύναδα λαμπρᾶς ἀγομένης, à pi» βουλὴ 
πᾶσα τῇ πανηυγύρει παρῆσαν * μόνος δὲ ἀπολέλει- 
πτο Δορυμέδων " εἶτα καὶ µετακαλεσαµένου τοῦτον 
τοῦ ἡγεμόνος, οὐδὲ οὕτω παρφει, δηλώσας ὅτι Χρι- 
στιανὸν ὄντα µε, ὤκιστα θύειν εἰδώλοις καὶ Φαίµοσι 

C Xp. Ὡς οὖν ἀπηγγέλη ταῦτα Διονυσίῳ, ἄγει καὶ 
ἄχοντα διὰ τῶν δορυφόρων αὐτὸν, καὶ τὴν αἰτίαν 
πυνθάνιται, δι ἣν οὐκ ἀφίχοιο πρὸς τὸν ἑορτὸν, 
x«l ταύτα μεταχληθεὶς ὑπ' αὐτου. Ὁ dt, Ἐπ' ἄλλα 
μὶν, (gr, ὦ ἡγεμὼν, ὅπου uà λυμαίνεσθαι τῇ ψυχῷ 
μηδι βλάπτειν ἔστιν, οὐπώποτε ἤδη οὔτε καλέσαν- 
tóc; σου οὐκ ὦλθον' οὔτε ἀσχολίαν Go τινα προι- 
φασισάµην * ἔνθα δὲ πρὸς βλάθος ὁρῷ τὸ πρᾶγμα 
ψυχξῖς, καὶ Θεοῦ ἀλλοτρίωσιν, οὐχ ὁ μὴ παραγεγο- 
νὼς ἐγὼ, τοῦ μὴ ἀφιχέσθαι αἴτιος ὁ ἐπὶ ταῦτα καλῶν. 

ΙΑ’. ᾽Ακούσας ταῦτα ὁ ἡγεμὼν οἷα μοδ ἂν Θεοῦ 
προειπόντος περὶ Δορυμέδοντός ποτε Όλπισε, ἓἕκ- 
πλήξει τε εἴχετο δεινῶς καὶ τῷ ἀδοκήτῳ τοῦ πρά- 
γµατος μηδὲ εἰς πλείονας αὐτῷ λόγους ἐλθεῖν du- 
νηθεὶς, Τέως μὲν, φησὶν, αὐτὸν ἐχέτω φρουρά” εἰς 
αὔριον dk τὰ κατ αὐτὸν ὅπως ἔχει σκεψόμεθα. Ὁ 
μὶν οὖν τὸ δεσµωτήριον ὥσπερ τινὰ κατειλάφει 
παλαίστραν ' ὁ Διονύσιος δὲ τῶν ὑπ αὐτόν τινας 
ἀποστείλας, µμετάμελον αὐτὸν ποιῖν ἐπεχείρει. 
Oi; αὐστηρὸν ἑμθλέψας ὁ µάρτυς καὶ ἀγριον ' 
᾽Απόστητε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἔλεγε, πάντες οἱ ἑργαδόμενοι 
ἀνομίαν * x«i εὐθὺς ἐσιώπα, καὶ ἄνθρωπος, ἄν οὐκ 
ἀκούων καὶ οὐκ ἔχων ἐν τῷ στόµατι αὐτοῦ ἐλεγμούς" 
τῆς Ód' ἐπούσης ἐπὶ τὸν Φδικαστικὸν θρὀνον ἀναθὰς 
Διονύσιος µεταπέµπεται τὸν Δορυμέδοντα, καὶ, 
Ανάξιε τῆς βουλῆς, φησὶν, ti παθὼν χθὶς, à δια- 
νοηθεὶς, xai τοὺς θεοὺς ἐξώμνύσο, καὶ τὰ βασιλικὰ 


745 


MARTYRIUM S. TROPHIMI ET SOCIORUM. 


746 


διέπτυις δόγµατα; $ αἰσχβὸν εἶναί σοι δοχεῖ τὸ Α heritibiaccidit, aut quid tibi venit in mentem, ut et 


μιθ ἡμῶν τιτάχθαι, καὶ xowà)) τὰ τῶν θεῶν τιμᾷν, 
καὶ τοιαύτος βουλῆς φαίνεσθαι πρῶτος, Be ἀγαπή- 
Gt. εὖ οἶδα καὶ ὁ σφὀδρα φιλότιμος, εἰ καὶ τὸ πολ- 
λοστὸν μόλις φέροιτο; Αλλ οὐ µέγα ταῦτα, 9u- 
civ, ἐκεῖνς, τῷ Θεοῦ µόνου ἐρῶντι, καὶ τὰ map 
αὐτῷ κάλλο Φφανταζομένῳ, xai τὴν ἐκδεχομίων 
τοὺς ἀξίονς λαμπρότοτα. Tí yàp ioi τυράννου 
ῥῆμα, x«i συλλαδοὶ, xai χλαμὺς αλλοτρίοις ἀνθοῦσα 
χρώμασι, x«i τὸ παρὰ τῇ βουλῦ ὀγκῶδες, τί xci 
ἀρχιχὸν φθέγγισθαι, καὶ θεὸς άψυχος, xai θιὰ τούτῳ 
συνοιχοῦσα, λίθος ἴσως, à xal χαλχὸς, χειρῶν τί- 
χνη διδημιουργηµένη, παρακαθηµένη τάχα à παρ- 
εστῶσα * εἰ δὲ χαὶ ὁ τεχνίτης ἐθέλοι, κειµένν καὶ 
τέκτουσα xai ἐν ἑτέρῳ σχήματι µένονσα; Αἰσχρὰ 


deosabjurares,etedicta respueres imperatoria ? Tur- 
pene tibi esse videtur in eumdem, in quem nos, re- 
ferri ordinem,et deos honorarecommuniter et hujus 
senatus videri primus, cujussi vel minimam partem 
fuerit assecutus aliquis valde ambitiosus, preeclare 
secum actum esse duxerit? Sed non sunt hec, inquit 
ille, magnaei,qui Deum solum diligit, et visione ap- 
prehendit eam,quee est apud ipsum, pulchritudinem 
et splendorem, qui manet sanctos. Quid enim mea 
refert tyranai appellatio, et chlamys flerens alienis 
coloribus, et in senatu elate loqui et cum auctori- 
tate, et deus inanimus, et dea cum eo cohabitans, 
lapis fortasse, vel &s, artificio manuum fabricata, 
sedens fortasse, vel stans : quod si velit etiam ar- 


καὶ εἰς μνήμην ἴἔρχεσθαι µόνον, x«i οὐδε ψόγον p tifex, jacens, et patiens, aut in alio etiam manens 


ἀξίου τυχεῖν δυνάµενα, ἵνα τὰ ἐντεῦθεν παρασιω- 
πήσω χακὰ τὴν τῶν σεθοµένων ταῦτα ψυχῶν ἀπώο 
λειαν τὴν ἀναμένουσαν αὐτὰς τοῦ πυρὸς γέεναν, 
τὸ ἀμύθητον σκότος, τὸν διαιωνίζοντα σχώληκα, τὸ 
ἀπαράθλητον ἐκεῖνο πένθος, x«i ἀληθῇ θΘεὸν ἆἄθι- 
τοῦσιν, Ὠπείλοται. Τί γὰρ ταῦτα πρὸς τὴν τῶν οὐ- 
Ρρανῶν βασιλείαν, ὧν τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν ἐπηγγεί- 
λατο; 


[Β’. Πρὸς ταῦτα πλείονι ἐκπλήξει ληφθεὶς Διονύ- 
σιος, Πόθεν, φησὶ, τοσαύτη εὐπορήσας τῆς παβῥησίας 
τοιούτῳ φέρη καθ ἡμῶν στόµατι; Orc ἀψευδὺὸς, o 
ἡγεμὼν, ὁ ἐπαγγειλάμενος ipn: Όταν δὲ παραδῶσιν 
ὑμᾶς ἐπὶ βασὺὼες καὶ Ἠγεμόνς, uà μιρινή-ρ 
σοτε πῶς, ὃ τί λαλύσετε' δοθήύσεται γὰρ ὑμῖν ἐκείνη 
τῷ ὥρα στόµα x«i σοφία, ᾗ οὐ δυνήσονται ἀντειπεῖν 
πάντες οἱ ἀντιχείμενοι ὑμῖν. ᾿Επὶ τούτοις πνεύσος 
μανικὀν Διονύσιος καὶ δεινῶς ἀγριάνας. "AXY 
ἐγώ σου, ἔφη, πυρὶ τὸ τῆς γλώττης ῥεῦμα ξη- 
ῥρανῶ' καὶ αὐτίκα Χελεύι πεπυρακτωμῶοις ῥὁθι- 
λέσχοις τὰς τοῦ μάρτυρος πλευρὰς κατακαίεν. Τοῦ 
δε μηδὲ μιρὸν ἐνδιδόντος, ἀλλὰ καὶ Χριστὸν si, 
ἀντίληψιν καλοῦντος τὸ πῦρ ἐχεῖνος οὐκ ἔστεγε τῆς 
μανίας * ἀμέλιι χαὶ ξύλῳ τὸν ἀθλητὴν ἀναρτήσας 
τὰς ὁπτηθείσας τοῖς ὀθελίσχοις πλευρὰς σιδη- 
ροῖς ὄνυξι χαταξαίνει, xai, "Ido, φησὶν, εἰ Χριστὸς 
ἦχει βοχθήσων αὐτῷ. 'O μὲν οὖν συντονώτερον τῶν 
πρὸς τὸν Θεὸν εἴχετο ῥημάτων, xxl ἔτι μᾶλλον τὸ 
ὄνομα τοῦ ποθουµένου ἐπεθοᾶτο. ᾽Αλλὰ μὴν οὖδε 
τῶν τοῦ Διονυσίου ἡμέλει θεῶν, ἀλλ᾽ ὕθριδέ τε εἰς 
αὐτοὺς, «αἱ xax ἴἔλειε, καὶ ἐπ ἄλληλα ταῦτα 
καὶ συνεχῆ τραύματα τῷ ἡγεμκόνι ἀντεδίδου. Διο» 
νύσιος τοίνυν ἈἨπόρει τό τε ὅλως, x«i πολλὰ τοῖς 
ὑπ αὐτὸν στρατιώταις ἐμέμφιτο, κρατῆσαι μιᾶς 
ὀὕτω «Ὑλώττης οὐ δυναμµένοι. ᾿Εντεῦθεν ἐπὶ τὰς 
τοῦ μάρτυρος παρειὰς οἱ ὄνυχις ἐθάδιζον, καὶ τὰς 
σιαγόνας Ἱρεύνων xal τοὺς ὀδόντας ἀνώρυττον ' 
ἀλλ’ οὐχὶ καὶ κατασεῖσαι τὸν τῆς διανοίας πύργον 
ἠδύναντο, Εἶτα πῦρ pt» ὑποστρώννυται, κατ- 
οἴγεται dt ὁ τῆς εὐσεθείας ὁὀπλίπης καὶ τοῖς piv 


5 Luc. xxi, 14, 15. 
PATROL. Gg. CXV. 


habitu ? Sunt hec turpia, si vel solum veniant in 
mentem, et que necsatis quidem vituperari possint 
pro meritis, ut sileam mala que hinc proficiscun- 
tur: animarum, quee ea colunt, interitum ; que- 
eas manet,ignis gehennam ; tenebras que verbis 
explicari nequeunt ; vermem, qui durat in eter- 
num ; dolorem illum inconsolabilem ; et alias, que 
intentantur, minas iis qui verum Deum non agno- 
scunt et colunt. Quid hec enim ad regnum coelo- 
rum, quod idem promisit iis qui ipsum diligunt? 

XII. His magis obstupefactus Dionysius. Unde- 
nam, inquit, tantam nactus fiduciam, et loquendi 
libertatem, tam audaciore in nos inveheris ? Quod 
verax sit, o preeses, is qui dixit : « Quando autenz 
vos tradiderint regibus et preesidibus, ne solliciti 
sitis, quid loquamini ; dabitur enim vobis in illa 
die os et sapientia, cui non poterunt contradicere 
omnes, qui vobis adversantur *. Propter hec fu- 
riose spirans Dionysius, et valde efferatus : At ego 
inquit, igne exsiccabo linguee tue fluentum, et pro- 
tinus jubet candeatibus obeliscis uri latera marty- 
ris. Eo autem ne minimum quidem cedente, sed 
Christi auxilium invocante, ignis ille Dionysii non 
repressit insaniam. Itaque cum ligno suspendisset 
athletam, latera obeliscis assata ferreis discerpit 
unguibus, et: Videam, inquit, an Christus veniat 
opem tibi laturus. Atque ille quidem intensius 
Deum alloquebatur, et adhuc magis invocabat no- 
men ejus, quem desiderabat. Sed nec deos quidem 


p Dionysii negligebat ; ipsos enim contumeliis affi- 


ciebat et maledictis, hisque densis et crebris vul- 
neribus vicissim sauciabat presidem. Dionysius 
autem eratanimo valde perplexus, et multum suos 
insectabatur milites, quod non possent unam lin- 
guam vincere. Hinc procedebant ungues ad genas 
martyris: et scrutabantur maxillas, et dentes 
effodiebant, sed non poterant etiam labefactare 
turrim ejus animi. Deinde ignis quidem substerni- 
tur, deducitur autem miles pietatis : et pedibus 
quidem in igne ingreditur, caput vero et barbam 
manu tenebant lictores, et pilos vellebant acer- 


24 


141 


MENSIS SEPTEMBER. 


148 


bissime. Tunc martyr videbatur quidem stare su- À ποσὶ τοῦ πυρὸς ἐπιδαίνει, την πκεφαλὺν δὲ διὰ χει- 


pra rosas, caput vero tam placide prebebat, quam 
qui coronatur, et barbam, quam cui supplicabatur: 
et experientia quidem sustinebat preesentia, animo 
autem erat paratus adversus omnia supplicia. Sed 
ille quidem rursus conjicitur in carcerem. 


XIII. Non multo autem interjecto tempore, cum 
de eo quoque spem abjeoisset Dionysius, transit 
rursus ad Trophimum. Eum enim spes fallebat, 
fortasse illum esse lucrifacturum, quem prius 
magis multaverat. Cum eum ergo e carcere curas- 
set producendum : Si nec tantum, inquit, tempus 
relaxationis, ut muteris et convertaris, persuasit, 
te omnino castigabunt bestie, qui es preeditus 
ratione, et te multis exemplum facient, ut ex eo 
quod sis extrema passurus, aliis magnum lucrum 
concilies. Martyr autem : Idem ego tibi nunc sum 
Trophimus, inquit, imo vero eo, quod interces- 
sit tempore effectus sum longe in pietate ferven- 
tior, ut qui seorsum apud me fuerim, et quenam 
sim percepturus bona reputaverim. Perge ergo 
facere quidquid placet ; nam ego quidem libenter 
velim esse exemplo iis qui me sunt consecuturi, 
ut si me aspexerint, simile martyrium non dese- 
rant. Quid deinceps ? Martyr rursus in ligno 
suspenditur, et ab ultimis corporis partibus totus 
discerpitur unguibus ; et candentibus obeliscis ei 
eruuntur oculi ; et omni ex parte continue ei ad- 
moventur machinm, ut videretur, an multiplici 
supplicio superaretur, et aliquid de sua remitte- 
ret constantia. Sed ille : Ago tibi gratias, Christe 
Salvator, dicebat, quod tibi placuerit, ut ego sa- 
crificarem prima membra mei corporis, et offerrem 
tibi primitias totius sacrificii, qui me totum eraun 
sacrificaturus pro te, et tuo glorioso nomine. Hec 
dixit, dum ei eruerentur oculi. Et rursus traditus 
fuit in custodiam. 

XIV. Brevi interjecto tempore, preses, dato 
signo, et frequentissimo congregato theatro, in 
excelsa sede presidet ipse princeps spectator, et 
eum Trophimum et Dorymedontem in medium 
produxisset, primum quidem in eos emittit ursam 
fame prius valide de industria armatam. Illa autem, 
donec quidem appropinquasset martyribus,et cursu, 
etiraetaliis fera erat etursaimmanissima.Postquam 
autem prope venisset oblita est nature, et famis, 
et os eis prebuit placidum et mansuetum, et ex 
diametro repugnans feritati preesidis : et ejus au- 
rem tangente Dory medonte, et sic eam ad se ΠΟ: 
vente, illa quidem eum reverebatur. Preses autem 
feris omnibus agrestior, dicens ursam nimis esse 
mansuetam et humanam, in eos emisit pardum. 
Ipse autem illius quoque arguit crudelitatem, et 
ursa usus est magistra. Non enim impudenter 
insiliii, non torvis aspexit oculis, sed lingebat 
eorum tibias, et abstergebat saniem, et pre se 
ferebat se eos honorare, et in omni habere reve- 
rentia. Hec circumstans quidem populus admira- 


ρὸς οἱ düptot καὶ τὸν πώγωνα εἶχον, καὶ τὰς τρί- 
χας πικρότατα ἔτιλλο. 'O δὲ µάρτυς, ἐστάναι piv 
ὡς ἐπὶ ῥόδα ἐδόχει' τὸν χεφαλὴν δὲ ola στεφανού- 
µενος, καὶ τὸν πώγωνα ὥσπερ λιτανευόµενος οὕτω 
πράως ἩἹπαρεῖχε, καὶ  mtipx piv τὰ Ἠπαρὀντα 
ὑφίστατο, καὶ αὖθις λαμθάνει τὸ δεσμωτήριον. 

ΙΓ’. O9 συχνὸν δὲ τὸ μεταξὺ, xxi τούὐτοῦ Διονύ- 
σιος ἀπογνοὺς, ἐπὶ τὸν Τρόφιμον µεταθαίνι πά- 
ev: ἡἧπάτα γάρ τις αὐτὸν ἐλπὶς, ὅτι χᾶν ἴσως αὐτὸν 
κερδάνη, ὃν μᾶλλον τὸ πρότερον ἐδημίωτο. Παρα- 
στησάµενος τοίνυν ἀπὸ τοῦ δεσμωτηρίου τὸν ἄνδρα, 
Ei uà ὁ τοσοῦτὸός σε τῆς ἀνέσεως χρόνος, ἔφη, 
μεταθαλεῖν xai σκέψασθαι τὸ δέον προέτριψε, τὰ 
θηρία σε σωφρονίσιι πάντως, τὸν λόγῳ τετιμηµένον, 

B καὶ ὑπόδειγμα θήτεται τοῖς πολλοῖς, ὥστε ἀφ᾿ ὧν 
αὐτὸς τὰ ἔσχατα πείση, ἑτέροις πρόξενον χέρδους 
πολ)οῦ καταστῆναι. Καὶ ὁ μάρτυς Ὁ αὐτὸς ἐγώ 
σοι καὶ νῦν Τρόφιμός εἰμι, ἔφη, μᾶλλον piv οὖν 
καὶ θεοµότερος πολλῶ περὶ τὴν ἀσίδειαν τῷ µε 
ταξὺ Ὑέγονα Χχβρόνῳ, Χατιδίαν ἐν ἐμαυτῷ γεγονὼς, 
xai ὧν ἀπολαύσεσθαι µέλλω ἀναλογισάμενο.. Χώρει 
τοιγαροῦν ποὸς ὅ τι καὶ βούλει' ὡς ἔγωγε βουλοέμην 
ἂν ἠδέως ὑπόδειγαα γενέσθαι τοῖς με (μὲ, 
ὅπως, εἰ πρὸς ἐμὲ βλέποιε un τῆς ic); μαρτυρίας 
ἀπολειφβῶσι. Τέ τὸ ἐντεῦθιν; ἐπὶ ξύλον καὶ may 
ὁ ἀθλητὴς ἀναρτᾶται, χαὶ ὄνυξι ξαΐνεσθαι, εἶτα ἐκεῖ- 
θεν κατάγεται, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς πεπυρωμένους 
ὀθελίσχους ἐκχόπτεται, — xai συνεχεῖς ἐπήγοντο 
μηχαναὶ, πάντοθεν εἴ πως τῷ πολυειδεῖ τῆς κολά. 
σεως ἤττων γένηται καθ) 095 τῆς ἐνστάσεως. ᾽Αλλ' 
οὐχ ἐκεῖνος X)» Εὐχαρισῶ σοι, Χριστὶ Σῶτερ, 
ἔλεγεν, ὅτι μετὸ πρὠτα καταθῦσάι τοῦ σώματος 
µέλη, καὶ ἀπαρχὰς τῆς ὅλης σοι προσενεγκεῖν 
θυσίας εὐδόχησας, ὅλον καταθύειν ἐμαυτὸν μέλλοντα 
ὑπὲρ σοῦ, καὶ τοῦ σοῦ ἔνδοξου ὀνόματος. Ταῦια 
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐχκοπτόμενος ἔλεγε, καὶ τῇ φυλακῇῷ 
πάλω ἐδίδοτο. 

ΙΔ’. Βραχὺς ἀσχολεῖ τὸν ἡγεμόνα χρόνος, καὶ τὸ σύν- 
θηµα δοὺς, καὶ πάνδηµον ἀθροισάμενος θέατρον ἀρχι- 
θιωρὸς αὐτὸς ἐφ᾽ ὑψηλοῦ προχαθίδει τοῦ θρόνον, καὶ 
Τροφιμον εἰς µέσον x«i Δορυμέδοντα τοὺς µάρτυ- 
ρας παραγαγὼν, πρῶτα pi»  Gpxrow, λιμῷ πρὀτε- 
pov ix προνοίας ἰσχυρῶς ὁπλισθεῖσαν, ἀφίτσι xaT 
αὐτῶν. 'H δὲ. µέχρι piv τοῦ πλησιάσαι τοῖς μάρ: 
τνσι. τῷ τε δρόµῳ, xai τῷ θυμῷ, καὶ τοῖς ἄλμασι 
θηρίον ἦν, καὶ ἄοκτος τὸ Χχαλιπώτατον. 'Exe di 
πλησίον ἔλθοι, xai φύσεως ἐπελάθετο, xai λιμοῦ, 
καὶ τὸ στὀµα τούτοις ῆμερον παρεῖχε' xai ix διαµέ- 
Tpóu πρὸς τὸν ἀγριότητα τῆς τοῦ ἡγεμόνος γλὠτ- 
της ἀντιχείμενον, xxi τοῦ ὠτὸς αὐτῆς ἀπτομένον 
τοῦ Δορυμέδοντος, καὶ ταύτῃ χαθ ἑαυτοῦ κχινοῦντος, 
εὐλαθεῖτο μᾶλλο, ἐκείνη, καὶ τῶν ποδῶν προχυλιν- 
δεῖσθαι ὤθελεν. Ei δὲ xal τὸ οὓς ἕλκοντι παράσχοι, 
ἀπαλόν αὐτὸ παρεῖχε καὶ πρᾶον. 'O μέντοι δηρίων 
ἁπάντων ἀγριώτατος ἡ /εμὼν, χειρούθη τὴν ἄρκτον 
καὶ φιλανθρωποτέραν εἰπὼν, πάρδαλιν αὐτοῖς ἔπαφ- 
ἤχεν. Ἡ δὲ τὴν ἐκείου τε καὶ αὐτὴ ὠμότητα 


ἤλεγξε, καὶ διδασκάλῳ τῷ ἄρκτῳ ἐχρῆτο, Οὐ γὰρ 


C 


749 VITA S. MATTHAI. 760 
ἀναιδῶς — ipálaro, οὐκ ἄγριον εἶδε, ἀλλὰ καὶ Α batur, et inflammabatur ad pietatem. Qui autera 
περιέλειχε τὰ ἔλκη, καὶ ἀπέματτε τοὺς ἰχῶρας — theatrum coegerat Dionysius, non animadverterat 


καὶ δήλη ἦν τούτους τιμῶσα, x«i διὰ πάσης αἰδούς, 
τιθεωίένη. Ταῦτα ὁ pt» πιεριεστὼς δήμος θαῦμα 
ἐποιεῖτο καὶ διεθερµαίνοντο πρὸς εὐσίθειαν. Ὁ δὲ 
τὸ θέατρον διαθεὶς Διονύσιος, ἐλάνθανε καθ) ἑαυτοῦ 
τοὺς παρόντας συνειλοχως, x«i τῆς οἰχείας αἆλλον 
αἰσχύνης θεωροὺς, οὗ τῆς τῶν µμαρτύοων ἀγωνίας 
Χαλέσας, ἐφ οἷς μᾶλλον αὐτὸς ἐξεθηριοῦτο * xci τῷ 
τῶν θηρίων ἐπιμελητῇ βαρύτατον θανάτου τρὀπον 
ἠπείλει. 'O δὲ δείσας, καὶ λέοντα κατὰ τῶν uapró- 
pov ἀφίῃσιν ᾽ ἀλλ οὐδὲ οὕτος τῶν φθασάντων θηρίων 
ὕττων ἐφάνη πρὸς ἡμερότητα, Τούὐναντίον μὲν ovv, 


se eos qui aderant, contra se congregasse : et sui 
potius dedécoris spectatores, quam certaminis 
martyrum oonvocasse. Propter que ipse magis 
efferabatur, et ei, qui curam gerebat bestiarum, 
mortem minabatur gravissimam. Ille autem timore 
affectus, leonem quoque immisit in martyres. Sed 
Dec is fuit minus placidus, quam priores bestie. 
Contra autem rem fecit preclaram in eum, qui 
illius eure preerat. Nam ille quidem sensim, οἱ 
caput deorsum inclinans, accedit ad sanctos. Is 
autem ipsum irritabat acriterexclamans, etexhor- 
καὶ Ὑενναῖὀν τε xarà τού λεοντοκόμου ἐπιδείξατο. — tabaturadversus sanctos. Leo autem ineumrepente 
O piv γὰρ Πρέμα πρὀσεισι τοῖς ἁγίοι, καὶ κάτω — insiliens, lacerat et discerpit protinus. Omni ita- 
νενων τὴν xtpxijv, οὐδὲ ἀντιθλέπειυ αὐτοῖς εἶχεν. Β que spe abjecta, Dionysius eos condemnat, ut gla- 
'O dt, ἀνηρέθιδε τούτον ὀξὺ ἐμθοῶν, καὶ κατὰ τῶν — dio eis mors afferatur: et ira percitus, jubet carni- 
ἁγίων ἐνεχελεύετο. ᾽Αμέλιι καὶ ἀθρόον ἐπιπηδήσα, —ficibus, ut irrumpentes in stadium, preclarorum 


ὁ λέων αὐτῷ παραχρῆμα διασπαοάττει Απάντων — martyrum capita amputarent. Tune autem erat 
τοίνυν ἀπογνοὺς Διονύσιος, τὸν διὰ ᾖΚξίφους αὐ- nonus decimus Septembris. Et Christi martyres 
τῶν θάνατον  x«raxoívtt, καὶ κελεει θυμῶ τοῖς  propteripsum hunc finem assecuti, in illius manus 


δηµίοις τὸ στάδιον εἰσπηδήσαντας, τὰς τῶν Ἠενναίων — suas tradiderunt animas. Martyrica autem eorum 
corpora cum magno studio, occulte tamen pro- 
pter metum preesidis, quidam pii sustulissent, 
et ea honorifice composuissent, deposuerunt, 
glorificantes Patrem, et Filium, et Spiritum san- 
μαρτυρικὰ τούτων σώματα, σπουδῆ πολλῇ διὰ τὸν — ctum, nunc et semper, et in secula seculorum. 
TOU Xytudyo; φοθον, τῶν ελαβὼν τινες ἀνελόμενοι, — Àmen. 

καὶ φιλοτίμως αὐτὰ πεοιστείλαντες, ἐν ἀποχρύφω κατατιθέασι’ δοξάξοντες Πατέρα, καὶ Υἱὸν, καὶ Πνεῦμα ἅγιον, 
vUv xal ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


τεαεῖν χεφαλάς' ἤγε μὲν οὖν ἑνάτην τότε πρὸς τοῖς 
δέκα Σεπτέμθριος, καὶ οἱ τοῦ Χριστοῦ μάρτυρες 
οὕτω τοῦ δι αὐτὸν τέλους ἐπιτυχόντες, τὰς ἑαυτῶν 
ψυχὰς ταῖς ἐκείνου χερσὶ παρατίθενται. Τὰ μέντοι 








ΡΕ S. MATTH/EO APOSTOLO 
ET EVANGELISTA, 


(Acta Sanctorum Bolland. ad diem 34 Septembris, tom. VI.) 


C dariis plerisque particularium ecclesiarum, ac de- 


$I. Memoria Sancti in Fastisvariarum gentium di- bus À 
mum in Romano Martyrologio et Breviario, et in 


versis diebus annuntiata: acta plura aliaque de 


sancto monumento enumerantur. 

4. Quandoquidem paucade gestis sancti Mattheei 
apostoli et evangeliste comperta sunt et iudubi- 
tata, eamque ob causam plura de eo examinanda 
veniunt, quam simpliciter enarranda ; enumerare 
primum placet vetustiora Martyrologia,quibussan- 
cti memoria legitur inserta ; et mox non modo as- 
signare,sed eliam utcunque ponderare documenta 
varia, ex quibus gesta sancti Mattheei haurienda 
sunt. Ecclesia Latinasanctum Mattheum precipue 
celebrat die 21 Septembris,quo omnibus fere Mar- 
tyrologiiset Kalendariis Latinis memoria ejusdem 
inserta est. Hac enim die legitur in Martyrologiis 
Hieronymianis, in Romano Parvo, apud Bedam, 
Florum, Rabanum, Wandelbertum, Adonem, 
Usuardum, Notherum, in Martyrologiis et Kalen- 


omnibus passim recentioribus. Elogia hic nulla 
affero, quia suis singula producam locis, ubi ex- 
pedire videbitur ad predicationem, mortem, aut 
alia ad sanctum spectantia elucidandum. Martyvo- 
logiis consonat liber Sacramentorum a Menardo 
editus, et S. Gregorio attributus, in quo ad hunc 
diem legitur Missa de sancto Mattheo, et pridie 
notatur vigilia, quemadmodum ejusdem vigilia an- 
nuntiatur in traultis Kalendariis et Martyrologiis 
recentioribus. 

2. Celebraturtamen aliis quoque diebus sanctus 
Mattheus in aliquot Martyrologiis Latinis Nam in 
Hieronymianis etiam legitur ad 1 Maii, rursun: ad 


p 9 Maii, et ad 9 Octobris. In aliquot etiam codici- 


bus, videlicet ia Epternacensi, Corbeiensi, aliisque 
sancti Matthei fit mentio ad 21 Maii, ubi apud Flo- 


Ἴοι 


MENSIS SEPTEMBER. 


753 


rentinium legitur Mathiz ; nec potest certo edici, A mandarunt, in plurimis exstant codicibus mss., 


utra lectio sit magis genuina,cum ne sciamus qui- 
dem, qua de causa sancti Matthaei memoria in aliis 
Fastis toties fuerit repetita. Suspicari possumus, 
priores corporis translationes, ortasque inde fesli- 
vitates designari ; sed nec de tempore priorum 
translat'onumsatisconstat, nec de designari potest 
ea translatio, qua sancti corpus acceperunt Saler- 
nitani, cum hec laudatis Martyrologiis longe sit 
posterior. Attamen Salernitana translatio recen- 
tioribus Fastis inserta est. In ms. Florario san- 
ctorum ea commemoratur ad 28 Aprilis, ut ibi di. 
ctum est in Preetermissis. In Hagenovensi codice 
Usuardini Martyrologii eadem translatio annun- 
tiatur ad 6 Maii, quemadmodum et iin codice Vati- 
cano, qui sic habet : « Apud Salernum, translatio 
sancti Mattheei apostoli et evangeliste. » Secutus 
est Baronius, qui sio habet in Martyrologio Ro- 
mano: « Salerni, translatio sancti Mattheei apo: 
stoli, cujus sacrum corpus olim ex /Ethiopia ad 
diversas regiones, el demum ad eam urbem dela- 
tum, ibidem in ecclesia ejus nomine dicata summo 
honore conditum fuit. » Consonant officia propria 
Eoclesie Salernitane, que seculo xvi impressa 
habemus : in iis enim notatur Officium translatio- 
nis cum octava ad 6 Maii. In laudato Florario ms. 
eodem die notatur translatio sancti Matthei, sed 
non additur, Salernitanam esse, uti additur 
ad 98 Aprilis. Plura de translationibus disseram 
suo loco. 


iisque valde antiquis ; non tamen eodem prorsus 
modo in omnibus. Habemus nos ea in septem di- 
versis codicibus, quorum vetustiores seculo ix 
videntur conscripti. Contuli codices istos, ut exa- 
minarem an precipua vitia, quibus Acta laborant, 
reperiantur in omnibus ; nec ullum inveni ex co- 
dicibus nostris, in quo non legantur vitia mox 
memoranda, que similiter leguntur in apographo, 
quod habemus ex codice Ultrajectino, et in aliis 
pluribus, quibuscum apographum istud olim est 
collatum. Auctor illorum Actorum, sicutet aliorum 
apostolorum, vulgo vocatur Abdias, qui seprimum 
Babylonie episcopum mentitus est. In S. Bartho- 
lome&o tom. V Augusti, pag. 32, satis ostendi, to- 


B tam Historiam apostolorum pseudo-Abdie non esse 


fidedignam, ibique adduxi verba Bellarmini, hec 
de eo pronuntiantis ; « Vite apostolorum, que 
sub nomineejus circumferuntur, fabulis similiores 
sunt, quam vere narrationi. » Communis hic modo 
est eruditorum consensus de illa Historia universa. 
Libet tamen addere censuram Joannis Hesselii 
Lovaniensis, qui impressa habetur post Usuardum 
Molani. « Passio, inquit, sancti Matthei non pla- 
cet. » Tum dat initium prologi: « Quoniam Deo 
eura est de hominibus. » Et mox Actorum : 
Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxat. » In 
omnibus codicibus nostris, uno excepto, in quo 
omissus est prologus, idem est plane utrumque 
principium. 1n Ultrajectino similiter utrumque 


3. Greci, eosque passim sequentes Mosci, sàn- (C; reperitur principium ; sed premissa sunt pauca 


ctum Mattheum precipue celebrant ad 16 Novem- 
bris. Ad hunc diem in omnibus, quos consului, 
Grecorum Fastis memoria saacti hujus apostoli 
recolitur, et festivitas solemnis celebratur. Mensa 
impressa prolixissimum exhibent elogium, sed fa- 
bulosum, ex quo suis locis afferemus ea que ad 
propositum nostrum conducere videbuntur, quem- 
admodum etiam ex elogio minus prolixo, quod in- 
sertum est Menologio Basiliano. Mattheum una 
cum reliquis apostolis Greci etiam colunt die 30 Ju- 
nii, ubi et brevia exhibent elogia in Meneeis et Me- 
nologio mox laudato. Grecis pro festivitate S, 
Matthei celebranda die 46 Novembris consentiunt 
etiam Armeni, ut habeo ex Ordine perpetuo cele- 
brandi Officia et festivitates apud Armenos, quem 
Latine reddidit et in  Bibütotheca Orientalis, 
tom. III, pag. 645 edidit doctissimus Assemanus. 
Agyptii demum et /Ethiopes eumdem elegerunt 
diem 16 Novembris, quo sanctus Mattheeus an- 
nuntiatur in Fastis Coptitarum per Ludolfum edi. 
tis, et in duohus aliis Menologiis eorumdem aut 
Synaxariis mss. Apud Ludolfum Matthei apostoli 
item fit mentio ad 9 Octobris ; sed eam illo die non 
reperio in laudatis Fastis mss. Heec interim de Mar- 
tyrologiis sufficiant. 

&. Acta sancti Mattheei apostoli, que in Ecclesia 
Latina à multis seculis nota fuerunt, et ex quibus 
recentiores hauserunt, quee de S. Mattheeo scriptis 


de nomine Mattheei, qua alterum ibi faciunt pro- 


: logum. Rationes Hesselii modo audiamus. 


$. « Dicit, eunuchum illum, quem Philippus 
baptizavit, vocatum Candacem, cum Lucas Act. 
viii dicat, reginam /Éthiopum dictam Candacem. 
Est enin. Candace nomen reginarum Athiopie, 
sicut Pharao regum /Egypti. Dicitur in eadem 
historia, quod Christus terrestrem paradisum ape- 
ruiti latroni et animabus sanctis de corpore er- 
euntibus, in die autem novissimo resurgenlibus 
regna celorum : cuam secundum Paulum et fidem 
catholicam animes sanctorum jam etiam ante resur- 
rectionem adeant caelos. Dicit et primum hominem 
potuisse loquiin paradiso cum omnibus animalibus. 


p Ejusdem auctoritatis est, cujus Vita sancti Bar- 


tholomei, ut patet ex philosophia ejus de virgini- 
tate terre, ex qua homo factus est. » Hactenus 
Hesselius, qui hisce adjungit auctoritatem Bede, 
Historiam illam pseudo-Abdie reprobantis. Beda 
autem lib. Aetractationis in Acta apostolorum, 
cap. 1, laudat dictam Historiam pro Simone et 
Juda apostolis, atque ita loquitur ad propositum 
nostrum : « Hos referunt historie, in quibus 
apostolorum passiones continentur, et a plurimis 
reputantur apocryphee, predicasse in Perside, ibi- 
que a templorum pontificibus in civitate Suanir 
occisos. Leguntur hec apud Abdiam, cap. 9, circa 
finem. » Post pauca rursum Beda heec scribit . 


199 


VITA S. MATTHARI. 


TM 


« Cum ille, qui prefatas apostolorum passiones À recentiora sint, eademque cum aliis, sed utcun- 


scripsit, ipse se certissime incerta et falsa scri- 
psisse prodiderit. Dicit enim, quia Candacis eu- 
nuchus quem baptizasset Philippus in Judsea eo 
tempore fuerit in JEthiopia, quo Mattheeus ibi 
docebat, eique docenti auxilium tulerit, cum ma- 
nifestum sit Candacem nomen esse non viri, sed 
feminee ; id est, non eunuchi, sed domine ejus, 
regine videlicet /E&thiopum, que, sicut ex vete- 
rum monumentis comperimus, omnes antiquitus 
sic appellari solebant. » Hec Beda, non solum Acta 
pro apocryphis habens, sed eorum etiam 
auctorem mendacii arguens. Possent et multa alia 
ex Actis allegari ad fidem iis detrahendam, cum 
auctor ab initio usque ad finem mirabilia magis 


que emenda. 

7. Verumtamen non tanta adhibita fuit correctio, 
ut gesta in iis relata flerent satis probabilia, etiamsi 
non constaret de origine ex fonte impuro. Nam 
primo statim advenienti in ΑΠιορί8πι Mattheo 
dicitur occurrisse eunuchus regine Candaois, qui 
baptizatus erat a Philippo Aet. vriz, ut auctor om- 
nino asserat, Mattheum venisse ad urbem, in qua 
regina Candace regnabat, quando dictus eunuchus 
fuit conversus. At ibi tum dicitur fuisse τος Egyp- 
pus, regina Eufenissa. De Candace, que paulo 
ante regnasset, nulla fit mentio. Itaque nomen 
regine Eufenissa videtur contrarium verbis Bede 
mox datis, cum asserat, omnibus commune fuisse 


narret, quam credibilia ; multaque plura nugetur pg nomen Candace. Consentit Plinius, lib. v1, cap. 


de paradiso terrestri, quam observavit Hesselius ; 
et conceptionem beatissime Virginisexponat modo 
incongruo et indecenti, ut inittam alia. Verum di- 
cta sufficiunt ad omnem fidem Abdie personato 
abrogandam : at ex his alia mihi oritur dubitatio. 

6. Anno 1753 in bibliotheca Vaticana invenimus 
alia S. Mattheei Acta in codice Latino 1188, eaque 
exscribenda curavimus, et nos ipsi cum codice 
contulimus. Hec Acta carent omnibus vitiis modo 
relatis, ob qu& Hesselius Acta pseudo-Abdie re- 
probavit, eamdem de rebus gestis sancti Matthei 
continent relationem. Quaredubitari potest, utrum 
pseudo-Abdias vetustiora sancti Apostoli Acta in- 
terpolaverit, et multis ineptiis impleverit ; an vero 


non nemo Abdie deS.Mattheeo lucubrationem cras- C 


sioribus erroribus voluerit expurgare, et sic Acta 
hujus apostoli utcunque probabilia reddere. 
Utrumque fleri potuit, sed secundum verisimilius 
est ob varias rationes. Primo ex allegatis Bede 
verbis habemus, apocrypham illam de gestis apo- 
stolorum Historiam certo antiquiorem esse seculo 
vin, cum Beda floruerit sub initium illius seculi 
et illam Historiam alleget, non ut novellam aut 
nuper confictam, sed ut multorum judicio apo- 
crypham. Ex eo ulterius colligo, jam seculo τι, 
quo florebat Venantius Fortunatus, vetustam 
visam esse illam Historiam, cum verisimiliter ex 
illa dicat, corpus S. Matthei esse in Naddaver. 
Tanta cerlo non est vetustas codicis Vaticani, in 
quo tolerabiliora exstant S. Matthesi Acta. Qua- 
propter videntur in illo codice nonnihil correcta 
fuisse, et absurdioribus vitiis expurgata, preser- 
tim cum reliqui passim codices Acta contineant, 
qualia sunt apud Abdiam, et necdum alium vide- 
rim codicem, qui consentiat cum illo Vaticano. 
Preeterea in hoo codice presfatio vulgaris omissa 
est, et substituta alia, que cum ipsis pugnat 
Actis. Nam secundum praefationem S. Mattheus 
passus est in Perside; secundum Acta, in Ethiopia. 
Actis ipsis assutum est aliud principium de scri- 
pto per Mattheum Evangelio, et post illud se- 
quuntur Acta personati Abdie, sed nonnihil ex- 
purgata. Itaque vix dubitare possim quin heo 


29 docens, « regnare feminam Candacem, quod 
nomen multis jam annis ad reginas transiit, » in 
illo nimirum JEthiopie regno, cujus metropolis 
erat Meroe. Asserit autem laudatus Plinius, ea de 
regnis /Ethiopie et Meroes cognita et relata fuisse 
per exploratores Neronis. Regnabat igitur regina 
Candace Nerone imperante et diu Candace ali- 
qua ibidem regnaverat, saltem a temporibus Au- 
gusti, ut colligitur ex Strabone, qui sub Augusto 
floruit. Strabo enim, lib: xvi pag. 820, narrat 
bellum, quo « Candace, que per nostra, in- 
quit, tempora /Ethiopibus imperavit, » Roma- 
nos /Egypti dominos impetiit, imperante Augusto. 
Itaque regnarunt in ZEthiopia regine, quibus no- 
men erat Candace, saltem ab Augusto usque ad 
Neronis tempora ; nec addit Plinius, alio modo suis 
temporibus administratum fuisse /&thiopie regnum. 
Atqui sanctus Matthieus, si predicavit in /thio- 
pia, eo verisimiliter venit ante imperium Neronis, 
aut certe Nerone non diu imperante. Omnia igi- 
tur, que de statu regni AElhiopie traduntur in 
Aclis, prorsus videntur fictitia, nec ullam meren- 
tur fidem. 

8. Non minus fictitia videntur, qua de progressu 
fidei Christiane in Ethiopia tradunt Acta. Si quis 
enim Actis credere voluerit, convertit S. Mattheus 
regem Egyppum, reginam Eufenissam, eorumque 
fllium, a morte prius suscitatum, qui Eufranon 
vocatur, filiamque Ephigeniam, modo Iphigeniam 
passim dictam. Ecclesia quoque constructa dicitur, 
in qua Mattheus sederit annis 23. Hoc tempore 
multas fabricavit ecclesias, « constituit presbyteros 
et diacones,... et per civitates et castella ordinavit 
episcopos. » Preeterea « omnia simulacra, omnia- 
que templa » asseruntur « destructa. » Filia regis 
« Ephigenia » virginitatem professa, « erat pre- 
posita virginum amplius quam ducentarum. Hec 
omnia facta dicuntur, vivente rege Egyppo. Eo 
défuncto, occisoque S. Mattheso ob recusatum ab 
Ephigenia matrimonium eum novo rege Hyrtaco, 
res Christianorum modico tempore minus erant 
prospere. At cum punitus a se esset Hyrtacus, et 
proprio se gladio occidisset, frater Ephigenie diei- 


755 


MENSIS SEPTEMBER. 


796 


tur regnum adeptus, illudque tenuisse annis sexa- À non facerem, si he»c Acta ederem, ex apographo 


ginta tribus. « Omnes autem provincie /Ethiopum 
ecclesiis replete Catholicis usque in hodiernum 
diem, inquit auctor, per Ephigeniam benedicunt 
Deum, et fiunt mirabilia magna ad confessionem 
beati apostoli Mattheei. » Itaque, si Actis credimus, 
eirca medium seculi n magis Catholica fide flore- 
bat Rcelesia /Ethiopie, quam ulla alia in toto 
mundo. 

9. Atea prorsus incredibilia sunt ex silentio om- 
nium scriptorum antiquorum. Cum enim ZEthiopia 
ABgypto sit contermina, non potuissent Patres alii- 
que scriptores Christiani, qui prioribus Ecclesie 
seculis floruerunt in /Egypto, in Palestina, in 
Africa, aut etiam in provinciis ab ZSthiopia magis 
remotis, ignorare Ecclesiam regni amplissimi adeo 
florentem, et de ea prorsus tacere. Deinde vero si 
Christiana fides tam bene fundata fuisset in /Ethio- 
pia, non potuisset eliminari, nisi gravissimis per- 
secutionibus et longo tempore. De his autem per- 
secutionibus saltem innotuisset illorum temporum 
scriptoribus, qui de illis non tacuissent, prout non 
omnes tacuerunt de persecutionibus Christianorum 
in Perside,ubi fides nunquam tain bene fuit stabilita, 
quam stabilitam fuisse in Απορία auctor Actorum 
confinxit. Hoc tamen argumentum nolimlector ver- 
tat contra predicationem ipsam sancti Mattheei in 
/Ethiopia, de qua suo loco agam : magna enim 
est discrepantia inter simplicem fidei preedicatio- 
nem cum nonnullo etiam fructu, et conversionem 
totius regni, que ad integrum fere seculum sine 
persecutionibus fuisset continuata secundum Acla, 
et sic optime firmata. Ceterum multa quoque alia 
in Actis sunt improbabilia, que breviter in adno- 
tatis assignabo : nam hec Acta, quamvis fabulosa 
sint, edere statui, quia Latini recentiores, qui 
agunt de sancto Matthaeo, omnia fere sua ex illis 
hauserunt. 

10. Acta Greca, ex quibus recentiores quidam 
de sancto Mattheo egerunt, nobis similiter ad 
manum sunt, descripta ex codice Vaticano 808 
inter Greecos. Nihil hec habent commune cum La- 
tinis modo improbatis ; sed hisce etiam magis sunt 
informia, magisque ridicula, cum non nisi pauco- 
rum dierum gesta fere contineant, et nihil refe- 
rant preter aliquot facta et prodigia plane incre- 


dibilia. Horum Actorum compendium dat Nicepho- D 


rus Callistus, lib. n Historie, cap. 4&1. De hoc 
compendio Baroniusin adnotalis ad Martyrologium 
ita loquitar. « Nonnulla de Matthaeo scribit Nice- 
phorus, lib. 11, cap. 41; sed que nullius prorsus 
sunt testimonio comprobata. » Vel sic tamen Ni- 
cephori compendium Actis ipsis minus saltem est 
ridiculum ; cum multa omiserit adjuncta magis 
aperte fabulosa, et initio pauca preemiserit de san- 
cto Matthaeo aliunde nota. Ex iisdem Actis contra- 
etum est elogium, quod exhibent Menea impressa 
ad xvi Novembris ; sed et ibi aliqua initio dicuntur 
ex aliis documentis accepta. Cum operee pretium 


nostro brevissimum dabo coinpendium, quod suf- 
ficiet ad fidem iis detrahendam. 

L1. Constituitur sanctus Matthaeus quasi ex abru- 
Ρίο solus in monte orans, vidensque pueros mul- 
tos cum Jesu parvulo in paradiso cantantes. Mox 
adest Jesus oranti, et apostolus videns puerum 
pulcherrimum, multum sollicitudinis insinuat, quo 
eum modo nutrire possit in loco deserto, omni 
cibo et potu destitutus. At Jesus explicat quissit, et 
post multos sermones minime verisimiles, quibus 
inter alia dicit, Herodem in inferno esse ob occisa 
undecim puerorum millia, Mattheso dat virga, 
quam jubet plantare juxta portam ecclesie fun- 
date ab ipso et Andrea apostolo in civitate Anthro- 


B pophagorum. Virgam dicit evasuram in arborem, 


indeque oriturum fontem, de quo uti et de arbore 
adjunguntur fabelle plurim& ; predictoquedemum 
martyrio Matthei per ignem, puer subito ad cos- 
lum revertitur. Mattheeus vero ad urbem properat, 
quandooccurrunt Phulbana regina, Phulbanus ejus 
filius, et hujus uxor Erba, omnes energumeni, 
et Mattheo minitantes, ne plantaret virgam. At 
his singulis manus imponens, ejecit de&mones, 
et mox obvium habuit Platonem episcopum eum 
toto clero. Congregato deinde populo, sermonem 
instituit, et virgam plantat, et, jubente apostolo, 
Plato reginam ejusque filium et nurum baptizat. 
Postridie virga in arborem creverat et fluvius ex 
arbore egrediebatur. Populus vero manducans 
fructum arboris cognovit se nudum esse, erube- 
scentesque singuli domum cucurrerunt ad vestes 
comparandas. Mitto nugas similes, ut citius ad 
fabule catastrophen perveniamus. 

12. Phulbanus rex, excitatus & deuone, diu 
frustra Mattheum comprehendere conatur, ac de- 
murm, ubi ipsum advocaverat, cecitate percutitur. 
Sanalus ab apostolo; hunc vel sic comprehendit, 
et longis clavis terre affigi jubet, materiemque 
multam facile combustibilem circa ipsum congre- 
gari, et sic comburi. Verum combusta quidem 
materia cireumposita, non item lesus apostolus. 
Jussitigitur rex duodecim deos aureos et argenteos 
circum pyram poni, ne vis flamme impediretur ; 
ipsequead locum accessit. At ubi incensaest pyra, 
mox ignis recessit 8 Mattheeo, combussitque om- 
nes deos aureoset argenteos, fugientemque regem 
serpentis specie insecutus, prohibebat ab ingressu 
palatii sui, donec reverteretur ad Mattheum, ab 
eoque misericordiam peteret. Tum, orante Mat- 
theo, igneus draco evanuit ; apostolus vero orans 
spiritum Deo tradidit, et quidem die 16 Novembris, 
si fabulatori credimus. At necdum fabularum fi- 
nis. Jubet rex defuncti corpus, aureo impositum 
lecto, ad palatium suum perferri : deindeinclusum 
arca ferree; plumbo etiam gravale, in mare pro- 
Jici, ut crederet, si corpus ex mari rediret inco- 
lume. His peractis, apparet sanctus Mattheeus Pla- 
toni episcopo, monetque, ut ad mare procedat ritu 


VITA S. MATTHLEI. 


768 


ni cum clero suo. Cum ibi essent, circa sex- Α et in idem recidit, sicut et reliqua omnia, duobus 


ei horam videtelonginquoepiscopus sanctum 
eum inter duos viros ambulantem per mare : 
oram videt crucem e mari emergentem, et 
em crucis arcam, in qua erat Sancti corpus. 
utem crucem sequebatur usque ad terram. 
Re intellecta, accurrit populus, et rex ipse, 
ità omni incredulitate, accedit, prostratus ve- 
etit, et fidem amplectitur. Quare honorifice 
lesiam portatur corpus sancti Mattheei. Ba- 
| regi noctu sanctus Mattheus apparuit, et 
eum vocari jussit, et presbyterum ordinavit, 
vero ejus diaconum, utriusque uxores dia- 
as, omnium quoque mutatisnominibus. Rex 
omnes in regno suo jussit esse Christianos, 
e regeconstitulo, et mortuo post triennium 
ie, factus est episcopus, uti et filius ejus post 
. Hactenus Acta satis prolixa, sed multo ma- 
bulosa, que patienter perlegi et in compen- 
contraxi, omissis tamen visionibus et aliis 
ilibus non paucis, ut quilibet videre possit, 
3 quoque fidei esse tradita apud Nicephorum, 
teeis, et fortasse alibi. Civitas Myrmene, que 
ntum Actorum loco nominatur, eque ficti- 
, Opinor, quam reliqua omnia ; et regio An- 
»phagorum, etiamsi non defuerint Anthropo- 
, sivehumana vescentes carne, similiter ab 
e videtur conficta. Plato episcopus, ejusque 
sor Phulbanus, et hujus filius non minus 
i& videntur commentitie. Certe de Platone 
unde nihil invenio, nedum dealiis, ut om- 
iat verisimile, Platonem ex his quoque Actis 
rari in elogio S. Mattheei, quod reperitur in 
»gio Basiliano, et plura in isto elogio ex his 
leprompta esse, licet non omnia congruant. 
Alia rursum sancti Matthei Acta conscripsit 
n Metaphrastes, quae Greca ad manum non 
, nec tanti facienda sunt, ut studiose modo 
nda existimem : nam 68 Latine edidit Lipo- 
j, tom. V,fol. 137 et 138, et Surius ad hunc 
Heec minus fabulosa sunt, sed breviaomnino 
28, ut vix quidquam afferant de Saneto,quod 
e non sit notum. Pauca autem illa, que de 
:atione Sancti dicuntur, non sunt fideiindu- 
; sed tante solum auctoritatis, quanta solet 
esseauctoritas Metaphrastis. Suriuseamdem 
Metaphrastis lucubrationem, sed alio modo 

redditam, quo factum est, ut Baronius di- 
crediderit lucubrationes, cum non sit nisi 
idemque Greca, quam inter Vitas a Meta- 
e scriptas memoravit Allatius de Simeonum 
3, pag. 126, recitans initium Actorum Gre- 
; ἤδη pt» τὸν παρὰ τοῦ πλάσαντος ἡμᾶς do- 
φυλάττοντες ἐντολὴν, quod ita expressum est 
Apomanum : « Jam quidem nos,quod ab eo, 
3 finxerat,datum fuerat preceptum, servan- 
Apud Surium vero: « Si preeceptum illud, 
b eo, qui formavit, injunetum nobis fuit, 
» voluissemus. Utraque expositio apta est, 


exceptis locis, in quibus interpres alteruter aber- 
ravit, aut codicem habuit corruptum, ut latius di- 
cam, ubi agetur de presdicatione sancti Matthei, 
ad quam locus uterque spectat, aut in Adnotatis. 
Dabo hec Acta, etiamsi non sint auctoritatis sum- 
me,quianon habemus meliora de sancto Mattheo; 
sequarque editionem Surii, altera planiorem, me- 
lioremque, ut existimo, imo ab ipso etiam Lipo- 
mano datam, tom. Vil, ubi fol. 256 docet, inter- 
pretis esseSirleti. Ex his autem Actis prudens 
lector colligere poterit, Metaphrasten non esse fa- 
bularum inventorem, utfrequenter asserunt aliqui 
critici, maxime Bailletus. Si enim fingere voluisset, 
id facere potuisset non minus de sancto Mattheo 


B et aliis apostolis, de quorum gestis pauca solum 


commemoravit, quod non reperiret plura apud 
antiquiores. Non confinxit igitur Vitas fabulosas 
Metaphrastes, sed nonnullas adoptavit, et suo 
stylo exposuit. 

15. Orationem encomiasticam de sancto Mat- 
theo apostolo evangelista etiam scripsit Nicetas 
David, aut Paphlago, qui eodem fere cum Meta- 
phraste vixit tempore, paulo tamen videtur anti. 
quior. Hanc Nicetie orationem Greeco-Latinam edi- 
dit Combefisius in Auctario novissimo, pag. 401. 
lllam recudere nequaquam libet, quia nihil fere 
habet de gestissancti Mattheei preeter vocationem et 
Evangelium scriptum. De praedicatione vero pau- 
ciora narravit, quam Metaphrastes, cum tamen 
oratio multo sit prolixior ob vagas laudationes. 
Afferam itaque ex ea in Commentario, quidquid 
utile videbitur ad propositum nostrum. Laudatus 
Allatius pag. 122, inter Vitas Sanctorum, que non 
sunt Metaphraste, recenset. « Αοἰᾶ sancti apostoli 
et evangeliste Matthei, quorum tale dat princi- 
pium : Ματθαῖος ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς ἦν μὶν 
ἐκ πόλεως Ἱερουσαλήμ. « Mattheus apostolus et 
evangelista erat ex civitate Hierosolymitana. » 
Auctoris est ignoti, et verisimiliter posterioris 
Niceta et Metaphraste. Prodit ille jam allegatis 
verbis, quam nihili sit faciendus, dum sanctum 
Mattheum facit Hierosolymitanum, cum vix ullum 
sit dubium, quin sit Galileus, ut suo loco dicetur; 
utcerte nulla sil ratio que  perauadere possit 
Hierosolymitanum fuisse. Non habeo ad manum 
h&c Acta, facitque allegatum initium, ut ea stu- 
diose quaerenda non censeam. Exstant et plures de 
sancto Matthaeo serinones, sed qui ad gesta ipsius 
examinanda aut enarranda nihil conducunt. Tres id 
genus sermones habet S. Petrus Damianus tom. Il 
Operum. 

16. Scriptores posteriorum seculorum Latini, 
qui gesta S. Matthei enarrare voluerunt, omnia 
fere hauserunt ex Actis primo loco edendis, que 
certo antiqua magis sunt, quam probabilia. Illa 
fere integra dat Vincentius Bellovacensis, in Spe. 
culo, lib. 1x. cap. 7& et seqq. Jacobus Januensis 
cap. 1359 ex iisdem Aolis omnia deprompsit preeter 


799 


ea que ratiocinando de virtutibus Sancti addidit. 
Eadem rursum Acta fere sequitur Petrus de Nata- 
libus, lib. vin, cap. 100 ; tam presse tamen Actis 
non inheret, ut subinde non addat aliquid aut 
mutet secundum ea quee alibi legerat. Baronius in 
Adnotatis ad Martyrologium duos sui temporis de 
S. Mattheeo scriptores recenset his verbis : « Peri- 
onius alia nuper conseripsit, » Acta videlicet : 
« Novissime vero ex antiquis monumentis, et san- 
etorum Patrum scriptis collegit rev. dominus Mar- 
cus Antonius Columna,archiepiscopus Salernitanus, 
et sane quidem erudite. » Uterque Acta prima 
pre oculis habuit, et sine scrupulo secutus est : 
aut potiusipsa Acta pseudo-Abdiee dedit Perionius, 
omissis duntaxat paucissimis, et additis initio pau- 


MENSIS SEPTEMBER. 


700 


num. »In prolixiori unicus initio est titulus ita 
expressus : « Incipit translatio B. Matthesi apostoli 
et evangeliste. » In utroque premittitur Actorum 
compendium ex pseudo-Abdie Historia ita desum- 
ptum ut paucissima tamen, eaque nihilo meliora, 
addita sint aut mutata. 

18. Deinde sequitur translatio tam ridicule con- 
ficta ex /Ethiopis in Britanniam, ut vel ex ea li- 
queat, auctorem crisi historica prorsus fuisse desti- 
tutum. Nam, ut alia mittam improbabilia, merca- 
tores Britannos auctor perducit in /Ethiopiam, 
paucisque diebus reducit in Britanniam. Inter gen- 
tes vero, & quibus vastatam circa seculum 1v 
/Ethiopiam fingit, nominat Sarmatas. Utrumque 
certo tam improbabile videbitur historico cuilibet 


cis, prout Acta in codice aliquo forsan invenit : y geographie utcunque perito, ut necesse non sit 


nam et in editione Histori& apostolorum, quam 
anno 1571 dedit Joannes Faber, non pauca sunt 
omissa, qu& in plerisque codicibus leguntur. lllu- 
strissimus Columna undique sua collegit sine crisi 
sufficiente, quod etati ipsius condonari potest. Re- 
liquis tamen Actis préetulisse videtur personati 
Abdiee Historiam, cui nonnulla ex Metaphraste, et 
plura ex Actis Grecis, sive ex compendio Nice- 
phori adjunxit. Meliora tamen etiam dedit ex sacris 
Litteris et Patribus. Ezaminabo igitur et subinde 
laudabo asserta Columnee, uti et Baronii in An- 
nalibus, Tillemontii ia Monumentis Ecclesias,tom. 1, 
aliorumque recentium, qui accuratiorem crisim 
profitentur. 

17.Laudatus Columna archiepiscopus non solum 
de gestis et martyrio sancti Matthei Commenta- 
rium edidit, sed varias quoque corporis transla- 
tiones sermone prolixo magis, quam probabili, 
enarravit. Vidit procul dubio Baronius non cohe- 
rere relationem Columns, cum illam non ignora- 
verit, nec tamen quidquam ex ea Annalibus suis 
inseruerit ; quamvis ad annum 954 ex Leone 
Ostiensi, et ad annum 1080 ex Gregorii Pape VII 
Epistola de inventioneettranslatione corporis agat. 
Quapropter vel solo silentio suo eminentissimus 
scriptor declaravit, suspecta sibi falsitatis esse 
&djuncta locorum, personarum et temporum, quee 
in Historia translationum apud Columnam reperi- 
untur. Habeo Acta ms., Salerno olim ad majores 
nostros transmissa, ex quibus video sua hausisse 
laudatum Marcum Antonium Columnam Marsilium. 
Vellem sane, ut ea polius severa crisi castigasset, 
aut omnino etiam abjecisset, tanquam improba- 
bilia. 4t, cum istud non fecerit, pro instituto Ope- 
ris nostri id mihi faciendum video. Geminum est 
scriptum,alterum altero paulo prolixius ; sed eadem 
in utroque referuntur facta. Quod breviusest, hunc 
habet titulum : « Sermo venerabilis Paulini, Le- 
gionensis Britannis urbis episcopi, de translatione 
sancti Mattheei apostoli ab 7Ethiopia in Britanniam, 
itemque de Britannia in Italiam. » Post medium 
rursum hiclegitur titulus : Miracula sancti apo- 
stoli et evangeliste Matthei per eumdem Pauli- 


exagitare alia rei peracte adjuncta plane ridicula, 
presertim cum auctor certo non vixerit ante secu- 
lumx, nec ullos nominet testes vetustos,ex quorum 
scriptis sua hausisset. Quin imo ipse Paulinus, 
Legionensis aut Leonensis in Britannia Armorica 
episcopus, cui scriptum illud attribuitur, persona 
videtur fictitia, cum Sammarthani tom. II Gallis 
Christian, ubidantcatalogum episcoporum Leo- 
nensium, nullum inter illos exhibeant Paulinum, 
neque hunc alibi inveniam. Chronotaxis non est 
melior, quam crisis historica : nam mortuus sta- 
tuitur sub Galba, id est, anno eres Christiane 68 
aut 69. Tum dicitur trecentis auniset ultra religio 
Christiana floruisse in /thiopia. Mox sequitur 
regni vastatio et translatio, ut hec figenda esset 
se&culo 1v exeunte aut seculo v. Attamen asserit 
auctor, corpus in Britanniam Armoricam venisse, 
dum regnabat ibidem Salomon, qui post medium 
sceculi ix. regnare cospit secundum chronotaxim 
Lobineau in Historia Armorice ad annum 857. 
Rursum quadraginta et novem annos numerat a 
corporis translatione in Britanniam, quando Salo- 
mon rex a suis fuit occisus. At laudatus Lobineau 
non totos viginti annos regno Salomonis attribuit. 

19. Mox ineptus commentorum consarcinator 
inducit Flavium Romanorum patricium, Salomonis 
occisi socerum, de ejus morte scribente ad Valenti- 
nianum imperatorem;Valentinianum veroingentem 
in Italia classem collegisse asserit,eique exercitum 
imposuisse, et sic expugnasse regnum Britanniee, 
el ea occasione corpus in Italiam translatum. At 
quam illa sint inepta, nemo non videbit, modo 
consideraverit, ultimum ex tribus Valentinianis 
plus quam quatuor seculis mortuum esse ante 
Salomonem Britannis regem. Mitto adjuncta rerum 
plurima 69419 inepta, et pergo ad inventionem in 
prolixiori solum scripto relatam. Dicitur illa con- 
tigisseanno954,quando principatum Salernitanum 
obtinebat Gisulphus. Hac epocha suo loco confir- 
manda veniet. Interim moneo, multa rursum im- 
probabilia etinepta historie inventionis admisceri. 
Has ob causas totam illam translationis historiam, 
utpote sexcentis fabulis aut ineptiis faedatam, omit 


VITA S. ΜΑΤΤΗ ΑΙ. 


762 


itatui. Cum tamen posteriora minus saltem À venit, et habitavit in Capharnaum maritima, in 


a appareant, quod seriptor hisce propinquior 
,;iMlasubinde conferam cum aliis documentis, 
n relatis ab illustrissimo Columna Marsilio, 
Commentario studiosus lector sit inventurus, 
[uid tolerabile in illis scriptis apparet Ughel- 
931. VII Πα sacra in archiepiscopis Saler- 
is variis locis de translatione et inventione 
i Mattheei agit, et multum laudat Opusculum 
lii, quod ex mss., de quibus agimus, concin- 
α est. Quapropter studiose ex scriptoribus 
. &visingula suis locis examinare conabimur. 
y. Matthariv ocatio ez Evangelio cumobserva- 


ibus Patrum : aliquot controversia ad San- 
m spectantes. 


finibus Zabulon et Nephthalim, ut adimpleretur 
quod dietum est per Isaiam prophetam : Terra 
Zabulon et terra Nephthalim, via maris trans 
Jordanem, Galilea gentium, populus, qui sedebat 
in tenebris, vidit lucem magnam ; et sedentibus 
in regione umbrae mortis lux orta est eis. » Recte 
Chrysostomus, hom.29, aut 30 in Mattheum, de 
verbis allegatis dicit : « Civitatem suam hic Ca- 
pernaum appellat : nam, queetulitipsum Bethleem 
fuit : que educavit. Nazareth ; que inhabitantem 
habuit, Capernaum. » Habitabat igitur Capharnai 
Jesus, ubi Mattheeus procul dubio eum frequenter 
viderat, multaque audierat miracula, que partim 
Capharnai, partim in locis vicinis patrata fuerant 


?^aucaadmodum de sancto Mattheoinnotuerunt p a Jesu, antequam ipsum vocabat, ut rursum obser- 


angelio, in quo sola Sancti vocatio cum secuto 
vio, et deinde electio ad apostolatum enarra- 
xceplis tamen nonnullis, que generatim de 
)us apostolis referuntur Mattheus ipse cap. 
lata Capharnai sanationeparalytici, Y 9 voca- 
n suam narrat his verbis : « Et cum transiret 
jesus, vidit hominem sedentem in telonio, 
mum nomine, et ait illi : Sequere me ; et 
ns secutus esteum. » Marcuscap. ri, Y 13 idem 
at hoc modo : « Et egressus est rursus (Jesus) 
are : omnisque turba veniebat ad eum, et 
iat eos. Et cum preseteriret, vidit Levi Alpheei 
tem ad telonium, et ait illi: Sequere me, et 
ns secutus est euto. » Uterque subjungit illa, 
'&cta sunt, quando in domo Matthei accum. 
Jesus. At satis erit, si de illo convivio dede. 
verba Luct&, qui cap. v a Y 27 de vocatione 
uto convivio ita loquitur : « Kt post heec exiit, 
lit publicanum nomine Levi, sedentem ad 
um, et ait illi : Sequere me. Et relictis om- 
, surgens secutus est eum. Et fecit ei con- 
n magnum Levi in domo sua, et erat turba 
publicanorum, et aliorum, qui cum illis erant 
nbentes. Et murmurabant Phariseei et Scribe 
1, dicentes ad discipulos ejus : Quare cum 
xanis et peccatoribus manducatis et bibitis ? 
ipondens Jesus, dixit ad illos : Non egent, qui 
iunt, medico, sed qui male habent. Non veni 
e justos, sed peccatores ad poenitentiam. » 
nus evangeliste de vocatione. 

Ad allegata autem evangelistarum verba 
vare possumus, sanctum Mattheum fuisse 
um prope civitatem Capharnaum ad mare 
B&B, sive Tiberiadis, alias lacum Genesareth in 
uris dictum, ubi erant solvenda vectigalia. 
Marcus clare ait Y 1, Jesum venisse Caphar- 
» ibique sanasse paralyticum, tuin rursum 
egressum, et Mattheum sive Levi vocasse. 
&us vero dicit, Jesum venisse in civitatem 
, ubi nimirum tunc habitabat, ut idem Mat- 
| eap. ιν Y 13 testatur his verbis : « Cum 
1 audisset Jesus, quod Joannes traditus esset, 
jit in Galileam : et relicta civitate Nazareth, 


val Chrysostomus, hom. 30, aut 31. Date autem 
observationes sanatioque paralytici paulo ante 
facta ostendunt, quam inepte Julianus et Porphy- 
rius vocationem Matthei Christianis objecerint 
tanquam incredibilem, ut recte advertit S. Hiero- 
nyimus in capul ix Matthei, ubi illis plura respon- 
det. 

22. Vel sic tamen nihil detrahendum est prom- 
pte obedientie Matthaei, de qua laudatus Chrysosto- 
mus ita ratiocinatur : « Ut didicisti vocantis pote- 
statem, sio disce vocati obedientiam. Neque enim 
repugnavit, neque dubitans dixit : Quid hoc est ? 
Num me hominem hujusmodi fraudulenter vocat ? 
Nam certe intempestiva fuisset hujusmodi humi- 
litas. Sed statim obedivit : neque petiit ut domum 
ire liceret, ut rem cum suis communicaret, quem- 
admodum etiam piscatores fecerunt. Ut enim illi 
retia, naviculam, et patrem, ita et hic teloniariam 
mensam et lucrum reliquit, ut sequeretur, ad omnia 
paratum animum exhibens : et a rebus omnibus 
secularibus se statim abscindens, per obedientiam 
perfectam testificabatur, quam tempestive vocatus 
fuisset ν. S. Basilius in Regulis fusius tractatis, 
interr. 8, magis etiam exaggerat promptam sequen- 
tis obedientiam, ita scribens : « Mattheus vero, 
cum ab ipso telonio surrexit, Dominumque secutus 
est, (nos docuit :) qui non telonii solum emolu- 
menta reliquit, sed pericula etiam contempsit, quee 
a magistratibus tum sibi tum consanguineis suis 
impendebant, quod vectigalium rationes reliquisset 
infectas. Antiquus anonymus ad preesidium, cujus 
Epistola inter Opera S. Hieronymi editionis Mar- 
tianese habetur tom. V, col. 1460, observat etiam 
alia, ita loquens : « Matthexus sedens ad teloneum 
audit : Sequere me. Numquid prius, ratiocinia sup- 
putavit, et reversus domum suorum passus est 
lacrymas, prediorumqueauetione sollicitus, nequa- 
quam potuit Domini sequi vestigia, nisi mundi se 
prius onere liberaret ? » Ita quidem anonymus hic 
cum S. Basilio videtur insinuare, rationes fuisse 
reddendas sancto Matthaeo de accepta ex vectigali- 
bus pecunia, nec tamen de iis reddendis fuisse 
sollioitum. Verum ea observatio eque mihi in- 


163 


MENSIS SEPTEMBER. 


T04 


certa et parum probabilis apparet, ac aliis jam A telonii usibus serviebat ? Sed de terra sublatus, in 


visa est, nisi eam solum intelligamus de prompta 
voluntate ad faciendum quidquid juberet Dominus. 
cum satis nosse posset nihil mali jussurum. Quod 
vero spectat ad rationes officii magistratibus red- 
dendas, conjicere possumus, aut obligatum non 
fuisse Matiheum ad eas reddendas, quod fortasse 
pater ipsius Alpheus etiam tum viveret, aut, si 
Mattheus omnino capul familie sue esset, et 
vectigalibus prefectus, Dominum eidem post pri- 
mam obedientiam mandasse, ut vel rationes cito 
redderet, vel eam curam alteri demandaret. Certe 
convivium, quod in domo sua Christo multisque 
publicanis exstruxit Mattheus, abunde insinuat, 
ipsum facile in alios transfundere potuisse, quid- 
quid obligationis ex officio contraxerat. 

23. Porro laudati Chrysostomus et Hieronymus 
cum laude observant candorem et humilitatem 
S. Mattheei, quod ipse in Evangelio professus sit, 
publicanum se fuisse, ususque sit nomine suo 
magis vulgato, cum Marcus et Lucas Levi ipsum 
nominent, dum scribunt vocationem ; Mattheum 
vero, dum eumdem apostolis annumerant. Si idem 
fecisset Mattheus ipse, et similiter in catalogo 
apostolorum publicanum se non nominasset, nullus 
deinde ex Evangelio nescire potuisset, publicanum 
fuisse Mattheum, aut eumdem cum Levi. Audia- 
mus verba sancti Hierony mi : « Ceeteri evangeliste, 
inquit, propter verecundiam et honorem Matthei, 
noluerunt eum nomine appellare vulgato, sed 
dixerunt, Levi ; duplici quippe vocabulo fuit. » 
Ipse autem Mattheus secundum illud, quod α Sa- 
lomone priecipitur : « Jesus accusator est sui in 
principio sermonis. » Et in alio loco : « Dic tu 
peccata tua, ut justificeris ; Mattheum se et pu- 
blicanum nominat, ut ostendat legentibus, nullum 
debere salutem desperare, si ad meliora conversus 
sit, cum ipse de publicano in apostolum sit repente 
mutatus. » Eadem fereobservatChrysostomus,qui 
adjungit etiam sequentia: « Cur porro dixit, ipsum 
sedisse in telonio ? Vocantis vim ostendens, quod 
cum nondum destitisset, et improbo telonio here- 
ret, ex mediis ipsum malis extraxerit. » Et mox de 
officio publicanorum ita mentem suam declarat : 
« Hec autem lucrandi ratioimpudentia plena erat 
ac petulantia, questus iniquus ac mercatura illibe- 
ralis. » Hine S. Gregorius, hom. 24 in Evaugelia 
adverlit, Petrum quidem aliquando rediisse ad 
piscationem, sed Mattheum nunquam ad officium 
publicani periculo plenum. « Quia aliud est in- 
quit, victum per piscationem querere, aliud autem 
telonii lucris pecunias augere. Sunt enim pleraque 
negotia, qua sine peccatis exhiberi aut vix aul 
nullatenus possunt. Quse ergo ad peccatum impli- 
cant, ad hec necesse est ut post conversionem 
animus non recurrat. Laudatus Gregorius, lib. x viu 
Moralium in Job cap. ?7 de magna sancti Matthei 
mutatione ita loquitur : « Annon Mattheus in 
terra inventus est, qui, terrenis negotiis implicatus, 


fortitudinem ferri convaluit: cujus videlicetlingua, 
quasi acutissimo gladio, Evangelii administratione 
Dominus infidelium corda transfixit : et qui infir- 
mus prius despectusque fuerat per terrena negotia, 
fortis postmodum factus est ad coelestia predica- 
menta. 

2&4. Quod ab Hieronymo supra dictum est de 
gemino nomine apostoli, qui Mattheus vocabatur 
et Levi , ut omnes passim animadverterunt, et 
Evangelia clarissime insinuant, videtur negasse 
Origenes, lib. 1 Contra Celsum, num. 63, ubi hsec 
habet: « Sit et Levi publicanus, qui Jesum secutus 
sit. At non fuit ille ex apostolorum numero, nisi 
juxta quedam Evangelii secundum Marcum exem- 


B plaria. » Novissimus editor Operum Origenis, 08: 


C 


rolus Delarue, tom. I, pag. 376 in Adnotatis addit 
alios, ita scribens : « Levin a Matthaeo distinguit 
etiam Heracleon hereticus Valentinianus apud 
Clementem Alexandrinum iv Stromat. pag. 502, et 
inter recentiores Hugo Grotius, magnum apud 
Calvinianosaliosque heterodoxos nomen. Preemittit 
de Origene, quod « Levi cum Matiheeo eumdem 
prorsus hominem esse videatur sentire iu Preefa- 
tione explanationis in Epistolam ad Romanos. » 
Verba ipsa Origenis ex antiqua editione (nam to- 
mum IV nove necdum habemus) subjungo. Obser- 
vat Origenes, multis duo aut tria fuisse nomina, 
interque eos nominat Mattheum, ita scribens : 
« Nam et Mattheus ipse refert de se, quod cum 
transiret Jesus, invenit quemdam sedentem ad 
telonium, nomine Mattheum. Lucas vero de eodem 
dicit, quia cum transiret Jesus, quemdam vidit 
publicanum, nomine Levi, et dixit, Sequere me... 
Certum est autem, evangelistas non errasse in no- 
minibus apostolorum ; sed quia moris erat binis 
vel ternis nominibus uti Hebreos, unius ejusdem- 
que viri diversa singuli nominum vocabula po- 
suere. » Hic non modo Mattheum et Levi eumdem 
declarant Origenes ; sed etiam ostendit eumdem 
esse, cum Lucas, uti et Marcus, idem plane de 
Levi narraverit, quod Mattheus de se. Quapropter, 
si Origenes, contra Celsum scribens, revera Levi 
alium a Matthaeo crediderit, postea frequentiori 
usu sacres Scripture errorem correxit. Át fortasse 
Origeues allegata verba solum protulit ex mente 
aut dictis Celsi, contra quem de re omnino alia 
disserebat. Quod spectat ad Heracleonem et Gro- 
tium, relinquemus illis opinionem suam improba- 
bilem, a variis jam refutatam, et pergemus ad 
aliam controversiam magis ambiguam. 

25. Recentiores Greci, sive illi, qui medio evo 
floruerunt, S. Mattheum existimant fratrem esse 
S. Jacobi Alphei apostoli, sibique faventes habent 
nonnullos e Patribus ; sed aliqui resistunt eruditi 
neoterici. Henschenius noster ad I Maii examinavit 
sententiam Greecorum in S. Jacobo, sive tom. ἶ 
Maii, pag. 19, ubi pro illa sententia laudat Menolo- 
gium Basilianum, Synaxarium pervetustum Con- 


VITA S. MATTHAI. 


786 


nopolitanum, Mensa impressa et varios Α tinguentem inter sanctum Judam Thaddsum apo- 


js mss. Grecorum, Nicetam Davidem Paphla- 
2, seculi ix. seriptorem, aliosque. Ostendit 
rea Chrysostoirnum et Theodoretum ejusdem 
videri sententie, quia prior inter apostolos 
rat duos publicanos Mattheum et Jacobum, 
amen nulla sit ratio cur dicamus Jacobum 
& fuisse publicanum, nisi quod videatur 
frater Matthei, alter vero utrosque dicit 
irnaitas, quod similiter nulla ratione dicere 
it, nisi credidisset fratrem Matthei, qui habi- 
Capharnai : neque enim ullibi in Scripturis 
r, ubi natus fuerit Jacobus Alpheei, aut quale 
m ante apostolatum gesserit. Papebrochius 
» tom. VI Maii in Alphao, quem utriusque 


stolum, et Judam fratrem Jacobi minoris. Si eo in 
loco visum est argumentum idoneum et summi 
momenti, ubitamen non valebat, quia adhibebatur 
ad fratrem inquirendum, non debebat hic videri 
carens specie veri, cum adhibetur ad communem 
utriusque patrem investigandum : pater enim istis 
cognomentis in genitivo positis solet significari, ut 
Simon Joannis, id est filius Joannis, Jacobus 
Zebedeei, id est filius Zebedei, non frater ; aut 
certe non produxit Tillemontius ullum exemplum 
fratris per tale cognomen iudicati. 

27. Itaque minime contemnendum videri debet 
argumentum : nec credo, tale visum esse Tille- 
montio. At habuit aliam rationem negandi, fratres 


n statuit, pag. 964, eamdem amplexus est et p fuisse Mattheeum et Jacobum Alphei, eamque, ut 


mavit sententiam. Ratio Grecorum haud du- 
t, quod Jacobus eque 8ο Matthesus patrem 
rit Alpheum, nec ulla sit ratio dicendi, 
fuisse Alpheum patrem Matthei, alium pa- 
Jacobi. Tillemontius in Matthseo agnoscit, 
ostomum, Theodoretum, recentioresque Gre- 
mnes in eam conspirasse sententiam, ut 
attheum et Jacobum Alphei fratres crede- 
[uia ambo dicuntur Alphei utique filii. Asse- 
jen Laconica brevitate, nullam ea in re esse 
peciem. Tillemontii Laconismum adoptavit 
itus initio prefationis sue in Mattheum, 
1 plane dicens, et locum Operis nostri vitiose 
iatum apudTillemontium, eodem plane modo 
ians, ut ne legisse quidem videatur argumenta 
henii ia Opere nostro. 
Si eadein brevitate dixero, ineptam esse 
Tillemontii crisim, quam adopta vitCalmetus, 
; id egre ferre poterit, quia, sicut opinio majo- 
iostroruin visa est ipsi carere veri specie, ita et 
issertuin istud omni videtur ratione destitu- 
ideoque ineptissimum. Nolim tamen solum 
», et nihil probare. Quare rationes latius vi- 
is locis supra dictis breviter explico. Admittit 
iontius, sancto Matthaeo cognomen Alphei 
rerisimiliter a patre. Jacobus autem in omni- 
uatuor apostoloruin catalogis. id est, Matth. 
re, rir, Luc. vi, et Act. 1constanter nominatur 
us Alphsi, nec unquam in sacris Litteris 
omine designatur. Velim modo scire unde 
5i nomen tain coustanter habeat Jacobus, nisi 
re. Certe nulla ratio dabitur idonea preter 
Jam vero adverto, Alphei nomen nullibi in 
| Litteris reperiri, nisi ubi agitur de Matthaeo 
acobo, ut minime dicere possimus, nomen 
| mullis commune : et hac de causa tanto 
ailiusest, eumdem fuisse Alpheeum, qui pater 
Matthaei et Jacobi, prout Greci omnes existi- 
post Chrysostomum et Theodoretum. Ratio 
κ utriusque cognomine petita non debebat 
tam imbecillis videri Tillemontio, qui eadem 
oluit nota 2 in sanctum Judam Jacobi, aut- 
desum , ubi disserit contra Chrysostomum, dis- 


C 


existimo, noluitindicare. Sustinuerat, contra aucto- 
ritatem plerorumque Patrum, et contra satis clara, 
ut videtur, sacre Scripture argumenta, Jacobum 
Alphei eumdem esse cum Jacobo fratre Domini. 
Quare cum certumsit, Mattheeum non esse fratrem 
Jacobi fratris Domini, non poterat amplius dicere, 
fratrem esse Jacobi Alphei ; ideoque maluit argu. 
menta Henschenii contemptim abjicere, quam 
difficili responso iis satisfacere. Verum illam quee- 
stionem tum hac de causa, tum ob S. Cleopham 
cum eadem connexum, examinavi in Dissertatione 
pro»via, credoque me satis ostendisse sententiam 
Tillemontii nec cum sacris Litteris conciliari posse, 
et Patribus certo contrariam esse, ne nihil plane 
ex illa haberi possit contra germanitatem Matthei 
et Jacobi. Quero itaque rationem idoneam cur 
fratres esse nequeant Mattheeus et Jacobus Alpheei, 
et nullam plane invenio. Etenim cum Mattheus 
convivium Christo exstruxerit, cui cum multis pu- 
blicanis interesse dignatus est Dominus ; satis est 
verisimile, quosdam ex convivis fuisse conversos, 
et ad Christi discipulatum pertractos, et nomina- 
tim Jacobum Alphei ea occasione secutum. Mur- 
murantibus de illo convivio Phariseis respondit 
Christus: « Non veni vocare justos, sed peccatores. » 
Cur igitur suspicari non possumus, in illo convi- 
vio aut illius occasione vocatum esse Jacobum Al- 
phei, qui in catalogo apostolorum Matth. x sta- 
tim post Mattheum sequitur, quemadmodum etiam 
fit Act. 1? Induobus alliis catalogis Thomas iis in- 
terponitur solus. Itaque ubique in catalogis aposto- 
lorum Jacobus Alpheei sequitur non longe post 
Mattheum, ut verisimillimum fiat Jacobum non 
diu post Mattheum a Christo ad sequendum fuisse 
vocatum. 

28. Dicet fortasse nonnemo, Mattheum et Jaco- 
bum Alphei nullibi in Evangelio fratres vocari, 
prout fratres subinde vocantur Petrus et Andreas, 
Joannes et Jacobus. Verum id nequit objici a Til- 
lemontio et Calmeto, nec ab ullis qui Jacobum 
Alphai dicunt fratrem Jude Thaddsi. Si enim 
credant, hos fratres esse potuisse, etiamsi in ca- 
talogis apostolorum nunquam fratres vocantur : 


761 


MENSIS SEPTEMBER. 


1768 


immerito idem negabunt de Mattheo et Jacobo Al- À bus apostolorum. Varia tamen referuntur de 


pheei. Imo non deerit ratio, qua horum germani- 
tatem omittere potuerint evangeliste. Nam Mat- 
theus ex proprio Evangelio notus erat, ut publi- 
eanus. Quare si evangeliste Jacobum Alpheei 
dixissent Matthei fratrem, insinuassent simul 
publicanum fuisse, aut certe publicani fratrem. 
Atqui, ut observarunt Chrysostomus et Hieronymus 
Marcus et Lucas, quando narrant Matthei voca. 
tionem, ipsum Levi vocant, neindicent, Mattheum 
fuisse publicanum. Cur igitur non potuerunt 
omnes de honore sancti Jacobi Alphei eque fuisse 
solliciti, ideoque silere fratrem fuisse publicani ? 
Sententia igitur Chrysostomi, Theodoreti et totius 
Grecorum Ecclesie, mihi admodum -verisimilis 
apparet et probabilis, cum quia solido nititur ar- 
gumento ex utriusque apostoli cognomine Alphei 
deducto, tum quia nullas patitur difficultates. Cal- 
metus quidem in Diclionario Biblico duos statuit 
Alpheos, alterum sancti Matthei patrem, alterum 
patrem S. Jacobi Alpheei, eumque vult alio nomine 
Cleopham dictum. At respondeo, nullam esse ne- 
cessitatem statuendi duos Alpheos, aut dicendi, 
Cleopham alio nomine Alpheum dictum, nisi illis, 
qui contra sanctos Patres Jacobum Alpha, cum 
Jacobo fratre Domini confundunt, minimeque du- 
bitare me, quin statim agnoscerent, fratres videri 
Mattheum et Jacobum Alphei, nisi hunc fratrem 
Domini esse vellent. 

29. Annum et mensem, quo contigit vocatio S. 
Mattheei, non inquiro, ne cogar questiones alias 
pertractare. De ordine solum, quo inter duodecim 
vocatus est, pauca libet dicere. Non fuit inter pri- 
mos vocatus sanctus Mattheus : nam certo pre- 
cesserant Andreas, Petrus, Jacobus, Joannes, 
Philippus et Nathanael sive Bartholomeus, qui in 
omnibus quoque apostolorum eatalogis numerantur 
ante Mattheum. De Thoma dubitari potest, fue. 
ritne ante, an post Mattheum, discipulis Christi 
aunumeratus. Matthreus ipse Thomam sibi praepo: 
nit, et Act. i, Thomas non solum Matthaeo, sed 
etiam Bartholomeo preeponitur. Apud Marcum vero 
el Lucam in Evangeliis Thomas Mattheum sequi- 
tur. Itaque, cum vocatio Thome non sit exposita 
in Evangeliis, et modo preponatur modo postpo- 
Datur Matthaeo, plane dubium est et incertum, 
uter ex illis vocatus sit prior. Reliqui vero quatuor, 
nimirum Jacobus Alphesi, Judas Thaddeeus, Simon 
Chananeus, et Judas Iscariotes proditor, cum con. 
stanter in omnibus catalogis post Mattheum re- 
censeantur, etiam verisimiliter post ipsum sunt 
vocati, ita ut Mattheus videatur septimus aut 
octavus fuisse inter duodecim apostolos : in duo- 
bus enim catalogis se: timus ponitur, in aliis duo- 
bus octavus. Porro electio duodecim apostolorum 
a tribus evangelistis refertur non diu post vocatio. 
nem Matthei, preetermissa vocatione quatuor po- 
steriorum, uti et Thome. Deinde nihil particulare 
de S. Mattheo narratur in Evangeliis aut in Aoti- 


apostolisomnibus generatim, videlicet quod Chri- 
stus ipsos donaverit potestate expellendi demones 
infirmosque sanandi, ac preeclaris instructos moni- 
tis, ad predicandum per Judeam miserit ; quod 
in. ultima ccena cum Christo fuerint, exiverintque 
ad villam Gethsemani, et deinde, eo capto, fuge. 
rint, quod Christum variis vicibus viderint post 
resurrectionem, et demum in collum ascendentem 
conspexerint, quod unauimiter in oratione perse- 
veraverint cum Maria Matre Dei et aliis quibusdam, 
ubi et Mathias Jude substitutus, donec ibidem 
Spiritum sanctum acceperint. Hec certo de apo- 
stolis generatim narrantur, et de sancto Mattheeo 
vera sunt. Sie videtur de omnibus apostolis Act. v 


p narrari, carceri infectos fuisse 8 principe sacerdo- 


tum, per angelum vero eductos ; iterumque captos 
et ceesos, atque ita dimissos. Post quae sub ungi- 
tur, v. 44 : « Etilliquidem (apostoli) ibant gauden- 
tes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt 
pro nomine Jesu contumeliam pati. Omni autem 
die non cessabant in temploet circa domos docen- 
tes et evangelizantes Christum Jesum. » Mitto alia 
non &que certo de omnibus dicta. 

$ III. Evangelium scriptum : spectantia ad. illud 

ezaminantur. 

30. DeEvangelio persanctum Mattheum conscri- 
pto, priusquam Judea excederet, aliis quoque gen- 
tibus predicaturus, Eusebius, lib. tut, cap. 24 ita 
loquitur : « Matthieus cum Hebrieis primum fidem 


α Preedicasset,inde ad alias quoque gentes profecturus, 


Evangelium suum patrio sermone conscribens, id, 
quod presentie sue adhuc superesse videbatur, 
scripto illis, quos relinquebat, supplevit. » Insi- 
nuat allegatis verbis Eusebius, Mattheseum scripsisse 
sermone Hebraico, qualis tunc erat usitatus apud 
Judeos, non quidem puro et vetusto, sed nonni- 
hil corrupto ex Chaldaico et Syriaco, ut alii jam 
observarunt. Innuit preterea, primum omnium ex 
evangelistis scripsisse Mattheum; mox enim addit, 
postea scripsisse Marcum et Lucam, ac demum 
Joannem. Deinde eap. 38 hec allegat Papiee, qui 
cum discipulis apostolorum vixerat de sancto Mat- 
theo verba : « Mattheeus quidem, inquit, Hebraico 
sermone divina conscripsit oracula : interpretatus 


D est autem unusquisque illa, prout potuit. Verba 


sancti Irenei laudatus Eusebius, lib. v, cap. 8 de 
Mattheo adducit hoe modo : Mattheus, inquit, 
apud Hebreos propria eorum lingua conscriptum 
Evangelium edi.lit, dum Petrus ac Paulus Rome 
Christum predicarent et Ecclesie fundamenta 
jacerent. » Data verba leguntur apud Ireneum, 
lib. tu Contra hareses, cap. 1, ubi similiter innuitur, 
primum inter evangelistas fuisse Mattheum ; licet 
alias non careant aliqua difficultate pro tempore 
Evangelii a Mattheeo scripti, ut postea videbimus. 
Adducit Eusebius, lib. vi, cap 25 etiam verba Ori- 
genis, dicentis ex traditione, « primum scilicet - 
Evangelium scriptum esse a Matthueo,... qui illud 


169 


VITA S. ΝΑΤΤΗ ΑΙ. 


T1O 


Hebraico sermone conscriptum Judeis ad fidem A fatetur consensum antiquorum his verbis : « Magna 


conversis publicavit. » 

31. S. Hieronymus in Catalogo scriptorum ec- 
clesiasticorum de sancto Mattheo ita habet : « Mat- 
theeus, qui et Levi, ex publicano apostolus, primus 
in Judea propter eos, qui ex Circumcisione (id 
est, ex Judeeis) crediderant, Evangelium Christi 
Hebraicis litteris verbisque composuit. Quod quis 
postea in Grecum transtulerit, non satis certum 
est. Porro ipsum Hebraicum habetur usque hodie 
in Cesariensi bibliotheca, quam Pamphilus martyr 
studiosissime confecit. Mihi quoque & Nazareis, 
qui in Bercea urbe Syrie hoc volumine utuntur, 
describendi facultas fuit.In quo animadvertendum, 
quod, ubicunque evangelista, sive ex persona sua, 


antiquorum omnium conspiratio est, Hebraico 
sermone Evangelium Mattheei fuisse vulgatum. » 
Tum subdit: « Que eruditis bene multis etiamnum 
arridens traditio, non sequis sane auribus & nobis 
auditur. » Fatetur igitur Basnagius, ne equis qui- 
dem auribus a se audiri, quod toti placuit antiqui- 
tati. Audiamus ac de re judicium alterius hetero- 
doxi, videlicet Guilelini Cave in Zistoria litteraria, 
8060. 1, pag. 6, in S. Matthaeo : « Et quidem Histo- 
riam suam evangelicam Hebraice scripsisse, inquit, 
miro saneconsensu tradunt veteres, adeo ut totius 
pene antiquitatis testimonio refragari heec in re 
nefas sit. » At ego non expendam, quante sit te- 
meritatis & tota antiquitate sacra recedere, cum 


sive ex persona Domini Salvatoris, veteris Scri- B noverim heterodoxos id facere solitos in rebus 


pture testimoniis abutitur, non sequatur Septua- 
ginta translatorum auctoritatem, sed Hebraicam. E 
quibusilla sunt:«Ex /Egypto vocavi Filium meum. » 
Et : «Quoniam Nazareus vocabitur. » Chrysosto- 
mus, hom. 1, in Mattheeum de iisdem hsec scribit : 
« Narratur porro, Mattheum, accedentibus ro- 
gantibusque Judeis,qui crediderant, ea quee verbis 
protulerat, litteris descripta iisdem reliquisse, et 
Hebraice Evangelium scripsisse. Idem, hom. &, 
advertit, primum ex evangelistis scripsisse Mat- 
theum. Sanctus Augustinus, lib. 1. De consensu 
evangelistarum, cap. 2,ceeteris consentit de scripto 
primum a Mattheo Evangelio, et desermone,quo 
illud conscripsit, ait : « Horum sane quatuor solus 
Mattheus Hebreo scripsisse perhibetur eloquio. » 
Missis aliis,qui idem affirmant, solum addo verba 
S. Epiphanii Heres. 51, cap. 5, ita scribentis : 
« Mattheus igitur primus Evangelii scribendi pro- 
vinciam nactus est, ut diximus; idque ei jure 
merito contigit. Oportebat enim, eum ipsum, qui 
ad conciliandam humano generi salutem advene- 
rat, quique ita dixerat: « Non veni vocare justos, 
sed peccatores ad poenitentiam : « &d eorum, qui 
servandi erant exemplum, ei homini potissimum 
predicande salutis munus injungere, qui ab innu- 
meris peccatisconversus, et a telonio suscitans fue- 
rat, ac se ab omni scelere et injustitia revocarat; 
ut ab illo, quanta sibi esset adventu Christi huma- 
nitas collata, mortales discerent... Hic igitur Mat- 
theus Hebraicalingua scripsit ac predicavit Evan- 
gelium, » etc. 

32. De scripto per Mattheum Evangelio, et qui- 
dem antequam alii evangelistee scriberent, con- 
senserunt posterioribus saltem seculis ita omnes, 
ut necesse non sit plura de iis dicere. Verum, 
quantaeunque etiam sit auctoritas et antiquitas 
Patrum consentientiumn, scriptum fuisse sermone 
Hebraico, fuerunt heterodoxi nonnulli, qui illam 
adeo communem Patrum sententiam oppugnare 
non dubitarunt, et existimare maluerunt, Grece 
potius scriptum fuisse Evangelium a Mattheeo. In- 
ter hos est Samuel] Basnagius, qui in Annalibus 
politico-ecclesiasticis ad annum Domini 64, num. 13 


multo gravioribus ; sed solum examinabo, an ejus- 
modi sint rationes Basnagii, ut natee sint prudens 
ingerere dubium: alios vero, qui ante aut post 
Basnagium simili modo antiquam sanctorum Pa- 
trum sententiam rejecerunt, prorsus relinquam 
indictos, ne disputatio fiat prolixior quam sit 
necesse, et quia omnium opera ad manum non 
habeo. 

33. Accipe igitur, lector, objectiones Basnagii: 
Fons, inquit, traditionis hujus Papias, pertenuis 
ingenii credulusque scriptor... Tenet et fama 
Pantenum in India Evangelium Matthei reperisse, 
quod Bartholomeus Hebraicis litteris conscriptum 
reliquerat, quod ad predicta usque tempora ser- 


c vatum esse memoratur. Pigmentis Eusebio inco- 


gnilis traditionem istam Hieronymo armari placuit : 
Pantenus, inquit, Matthei Evangelium, Hebraicis 
litteris scriptum, revertens Alexandriam secum re- 
tulit. Haec Basnagius pro sua in sanctos Patres 
reverentia, ne dicam, stulta confidentia. Omnes 
Patres in errorem pertrectatos a Papia innuit, Pa- 
piamque pertenuis ingenii scriptorem dicit, ut in- 
sinuet, ipsum quoque facile ea in reerrare potuisse. 
Λι Papias, qui cum discipulis apostolorum vixit, 
ab iisque petere solebat quid Andreas, quid Pe- 
trus, quid Philippus, quid Thomas, quid Jacobus, 
quid Joannes, quid Mattheus, quid ceteri Domini 
discipuli dicere solebant, ut ipse loquitur apud 
Eusebium lib. 11, cap. 38, saltem satis habebat in- 
genii ad interrogendum, quo sermone Evangelium 
suum scripsisset Mattheus, et satis bonee fidei et 
judicii ad illud enarrandum, sicut ab apostolorum 
discipulis non raro, ei subinde etiam cum filiabus 
Philippi conversatus, cognoscere posset, quo ser- 
mone in scribendo usus fuisset. S. Matthaeus, He- 
braicone an Greco, quo Papias ipse utebatur, 
multo tenuioris judicii merito videbitur, quam 
ingenii fuerit Papias. Quapropter auctoritas Papise 
nequaquam contemnenda est in re tam facilis 
cognitionis, sed polius maximi facienda ob viri 
antiquitatem, presertim cum eidem nullus con- 
tradixerit: neque enim deerant alii scriptores 
ecclesiastici, qui contradicere poterant, si falsum 


TA 


MENSIS SEPTEMBER. 


τι 


dixisset. Vel sic tamen existimare non debemus, À ptos fuisse Patres, idque ab illis sumptum pro au- 


ex solo Papis testimonio profluxisse omnia quee 
de Hebraico Matthei Evangelio Patres tradiderunt, 
ut infra ostendam. 

34. At prius elucidabo argumentum, quod ex 
invento per Pantzeenum Evangelio habetur. Floruit 
Pantenus insigni eruditionis fama, et schole 
Alexandrine praefuit ineunte seculo mr. Hunc ad 
Indos profectum ait Eusebius, lib. v, cap. 10, 
ibique invenisse relictum 8 S. Bartholomeo apo- 
stolo « Matthei Evangelium, Hebraicis conscri- 
ptum litteris. » At non addit, istud & redeunte 
Panteno Alexandriam portatum, sed solum dicit: 
«Quod quidem ad predicta usque tempora serva- 
tum esse memoratur, » id est, usque ad tempora 
Panteni. S. Hieronymus in Catalogo scriptorum, 
eap. 36, plusculum asseruit, quando scripsit de 
Panteno, « Quod Hebraicis litteris scriptum. re- 
vertens Alexandriam, secum detulit. » Hec Hie- 
ronymi pigmenta Eusebio incognita vocat mode- 
stissimus Basnagius. At ego non video cur pluscula 
de his cognoscere non potuerit Hieronymus, quam 
scripta erant ab Eusebio. Certe admodum  verisi- 
mile est, non relictum in India a Panteno Evan- 
gelium Hebraicum, sed Alexandriam delatum ; 
idque vel ex Commentariis Panteni ipsius, vel 
aliunde didicisse Hieronymum. Undecunque autem 
id sanctus doctor intellexerit, tante fuit integri- 
tatis, ut dicenti fidem habere oporteat, et non 
nisi persummam impudentiam dicere possimus, ab 
Hieronymo id fuisse confictam. Jam vero si Pan- 
tenus in India invenerit « Evangelium Matthei; 
Hebraicis litteris scriptum, » in hoc Eusebius Hiero- 
nymusque consentiunt; fuerat igitur Hebraice a 
Mattheo scriptum, ut communi consensu Patres 
affirmant. 

35. « Multis vero de causis, reponit Basnagius, 
veterum ea traditio fidem ἃ nobis non impetrat. » 
Causas igitur examinemus. « Primum omnium, 
inquit, Patrum nullus est, qui certe certoque te- 
stetur, se manibus oculisve trivisse Mattheei He- 
braicum illud Evangelium, quod tamen a Christia- 
nis Hebreis descriptum ad legendum, ubique 
Jocorum, qui Hebraice sciebant, dispersum fuis- 
set. » Hoc primum Basnagii argumentum. Objicit 
secundo, sancto Hieronymo in emendando Evan- 
geliorum textu Latino non preeluxisse Hebraicum 
Matthei exemplar, sed Greecum. Tertio late probat 
linguam Grecam fuisse magis vulgarem et longe 
pluribus gentibus usitatam, quam Hebraicam, in- 
deque inferre nititur Mattheum debuisse potius 
Grece quam Hebraice scribere, cum apostoli 
essent jussi docere omnes gentes. Quartoobservat 
usum videri Mattheum lingua tunc Judeis usitata, 
non veteri puraque lingua, si Hebraice scripsit. 
Suspicatur tamen Patres cogitasse de lingua pura 
Hebraica: « Ex quo intelligitur, inquit, in veterum 
ea de re testimonio non multum esse praesidii. » 
Quinto suspicatur Evangelio Nazareorum dece- 


thentico Matthei. Sexto demum ait Mattheei au- 
tographum diligentissime fuisse custodiendum ab 
Ecclesia Hierosolymitana, si in gratiam Judaeorum 
Hebraice scripsisset Mattheus; non fuisse autem 
conservatum, nisi Evangelium Nazareorum, hoce- 
que suspicatur fuisse non nisi antiquam versionem 
ex textu Greco Matthei factam. He sunt rationes 
aut imaginationes Basnagii, qui non dubitat Patres 
frequenter erroris arguere, ut somniis suis proba- 
bilitatem aliquam conciliet. Itaque videamus, an 
tantam fuerit Basnagii acumen, ut ipse multa 
perspicere potuerit, que doctissimis Patribus, loco 
et tempore rebus disputatis longe propinquioribus, 
in mentem non venerunt ; et ad argumenta ipsius, 


B que brevitatis causa summatim tantum proposui, 


discutienda aggrediamur. 

36. Respondeo igitur primum Basnagii argu. 
mentum absolutefalsum esse; nam S. Hieronymus, 
num. 314 laudatus, et mox uberius laudandus, 
testatur Hebraicum S. Matthei Evangelium se vi- 
disse interpretatum esse, idemque affirmat, usui 
illud fuisse Origeni, et visum 8 Panteno. Accipe, 
studiose lector, alium ex S. Hieronymo locum 
ex Epistola ad Damasum de duobus filiis (quee 
olim erat 149, in editione Veronensi est 21) ; « De- 
nique Mattheus, inquit, qui Evangelium Hebreo 
sermone conscripsit, ita posuit: Hosanna barama, 
id est, Hosanna in excelsis. » Quomodo verba He- 
braica Matthei recitat, si Evangelium ipsius He- 
braicum non viderit ? Ad secundum respondeo 
sanctum Hieronymum non correxisse textum La- 
tinum ex Hebraico, sed ex Greco, quia minus erat 
cer(us de integritate et puritate textus Hebraici, 
quam Greci. Ad tertium dico usitatam revera 
magis fuisse Matthei tempore linguam Greecam, 
quam Hebraicam, in mundo: sed linguam He- 
braicam fuisse Judeeorum. Quapropter, cum Chri- 
stus Dominus voluerit ut apostoli primum pree- 
dicarent fidem Judeis, deinde gentibus, uti revera 
fecerunt : sic erat congruum ut primum Evange- 
lium in gratiam Judeorum scriberetur, et conse- 
quenter eo sermone quem omnes intelligebant, 
certe in Judea. Quod quarto irreverenter dicit in 
Patres, certo falsum est de Hieronymo, Epipha- 
nio, Origene, Panteno, Papia, Eusebio, qui non 
ignorabant, aut ignorare poterant, qualingua ute- 
rentur Judei, quando Evangelium scripsit sanctus 
Mattheus. 1mo nullus, opinor, Patrum existima- 
vit, alia lingua Hebraica usum esse Mattheeum, 
quam usitata suo tempore. Quod vero deinde 
quinto et sexto objicit Basnagius de Evangelio 
Nazareorum, paulo prolixius explicandum est, 
quia ad propositum nostrum speciat, et eas 
expositione ad alias quoque dubitationes respon- 
debo. 

971. De Evangelio Nazareorum, quod alias 
vocat juxta Hebreos, non raro loquitur sanctus 
Bieronymus, et varia ex illo adducit locis variis, 


118 


VITA S. MATTHAEI. 


T14 


que non leguntur in Evangelio vulgato Mattheei. A Ad heec verba notandum, S. Epiphanium non vo- 


Attamen nullum videtur esse dubium, quin S. 
Hieronymus existimaverit, Nazareorum sive He- 
breorum Evangelium a sancto Mattheo fuisse 
scriptum, sed ab illis uteunque corruptum. In 
Catalogo scriptorum, cap. m, illud laudat his 
verbis : « Evangelium quoque, quod appellatur 
secundum Hebreos, et a me nuper in Grecum 
Latinumque sermonem trauslatum est, quo el 
sepe utitur, etc. » Non poterat non optime illud 
nosse Hieronymus, si in Grecum Latinumque 
sermonem, ut affirmat, illud converterat. Atqui 
mox cap. 3, in Mattheeo non loquitur de alio Evau- 
gelio, quando dicit: « Porro ipsum Hebraicum 
(Matthei) habetar usque hodie in Cesariensi bi- 
bliotheca... Mihi quoque a Nazareis, qui in Bercea 
urbe Syrie hoc volumine utuntur, describendi fa- 
cultas fuit. » Hic vocat, AVebraicum Matthai, quod 
supra secundum Heóraos, quoque uli Nazareos 
affirmat. Liquet hoc ex iis, que habet aliis locis. 
Nam, lib. i1 Adversus Pelagianos, circa initium sie 
loquitur : « In. Evangelio juxta Hebreos, quod 
Chaldaico quidem Syroque sermone, sed Hebraicis 
litteris seriptum est, quo utuntur usque hodie Na- 
zareni, secundum apostolos, sive, ut plerique au- 
tumant, juxta Mattheum ; quod et in Cesariensi 
habetur bibliotheca, » etc. Assertum de Cesariensi 
bibliotheca clare insinuat, illud ipsum esse, quod 
supra vocat Hebraicum Matthai. 

38. Rursum in Matthei cap. xn, idem Evange- 
lium sic laudat : « In Evangelio, quo utuntur Na- 
zareni et Ebionite (quod nuper in Grecum de 
Hebreo sermone transtulimus, et quod vocatur a 
plerisque Matthei authenticum, » eto). Cum hioc 
de iranslatione sua testetur, clarum est, ipsum 
ilerum de eodem loqui Evangelio, illud ipsum 
se transtulisse dicit in cap. vr: Mieheeee, ubi vocat 
Evaugelium secundum Hebraoseditum. Demum in 
cap. viuIsaiee eodem loco elareinsinuat Hieronymus 
mentem suam, dum ita scribit : « Juxta Evange- 
lium, quod Hebraeo sermone conscriptum legunt 
Nazare&i : » Descende super eum (Christum) omnis 
fons Spiritus sancti. Et mox : « In eodem Matthei 
volumine legimus illud, quod in consequentibus 
scribitur : Ecce Puer meus, quem elegi, etc. Hio 
idem Evangelium, quod legunt Nazarei, apertis- 
sime vocat Matthei volumen. ltaque constat de 
mente S. Hieronymi, qui Evangelium, quo uteban- 
tur Nazarei, et quod alias vocat secundum 
Hebreos, pro ipso S. Matthei Hebraico Evan- 
gelio habuit, non autem pro puro, ut mox vide- 
bimus. 

39. Sententia S. Epiphanii non alia est, quam 
Hieronymi. Nam heresi 29, que est Nazareo- 
rum, cap. 9 ita habet : « Est vero penes illos (Na- 
zareos) Evangelium secundum Mattheum Hebraice 
scriptum, et quidem absolutissimum. Hoc enim 
certissime, prout Hebraicis litteris initio scriptum 
est, in hodiernum usque tempus conservant. » 


existimabat, nihil plane corruptionis in 


care Evangelium istud absolutissimum, sive ple- 
nissimum (ut sonant verba ipsius Greca) quia 
illud 
irrepsisse, sed quia credebat, exemplaria Naza- 
reorum minus esse corrupta, quam aliorum he- 
reticorum. Mox enim subjungit heec verba : « Ve- 
rum illud nescio, num genealogias illas amputa- 
rint, que ab Abrahamo ad Christum usque perdu- 
οἱ sunt. » Talis autem dubitatio clare insinuat, 
Nazareos quoque suspectos Epiphanio fuisse 
corruptionis in Evangelium — Matthei inducte ; 
minus tamen, quam Ebionitas, aliosve hereticos, 
qui idem magis corruperant. Laudatus Epiphanius 
cap. 7 dixerat, Nazareorum sectam in Bercensi 


Β civitate potissimum "vigere. Unde colligo, illud 


ipsum exemplar Hebraicum, de quo loquitur, ab 
Hieronyino fuisse exscriptum, Greecoque et Latino 
sermone donatum : suum enim Bero a Nazareeis 
acceperat Hieronymus. Rursum Epiphanius, her. 30, 
que est Ebionitarum, cap. 3 affirmat, hosce quo- 
que Hebraico Matthei Evangelio usos esse, et qui- 
dem solo Cerinthianorum vel Merinthianorum 
instar, atque illud vocasse secundum Hebreos. 
Deinde cap. 13 de majore apud ipsos corruptione 
illius Evaugelii sic loquitur : « lgitur in eo, quod 
penes illos est, Matthei Evangelio quanquam ne 
integrum quidein illud habent, sed adulteratum et 
mutilum, idque ipsum Hebraicum vocant, ita scri- 
ptum est » etc. Hactenus Epiphanius, e cujus ver- 


C bis manifestum est, non dubitasse, quin Evange- 


lium Hebraicum Matthei esset conservatum apud 
Nazareos, sed suspectum habuisse de nonnulla 
corruptione, prout Ebionitarum corruptissimum 
esse certo noverat. 

&0. Similiter sanctus Hieronymus, etsi Nazareo- 
rum Evangelium non raro alleget, nunquam tamen 
tantam ipsi auctoritatem tribuit, quantam textui 
Greco vel Latino ab Ecclesia recepto. ld ipse in- 
sinuat, lib. iit, Contra Pelagianos, ubi nonnulla ex 
illo Evangelio, et locum aliquem S. Ignatii maz- 
tyris allegat, et mox subjicit : « Quibus testimo- 
niis si non uteris ad auctoritatem, utere saltem 
ad antiquitatem, quid omnes ecclesiastici viri 
senserint. » Hac de causa sanctus Hieronymus, 
quando jubente sancto Damaso Papa, textum Lati. 
num quatuor Evangeliorum corrigendum suscepit, 
non est usus exemplari Hebraico ullo, quod nullum 
sciret satis incorruptum : sed vetustis codicibus 
Greecis, ut ipse scribit ad Damasum. In eadern ta- 
men ad Damasum prefatione docet, Hebraicis lit- 
teris usum esse Matthaeum, ita scribens : De Novo 
nunc loquor Testamento : quod Greecum esse non 
dubium est, excepto apostolo Matthaeo, qui primus 
in Judea Evangelium Christi Hebraicis litteris 
edidit. » Nunc lector studiosus judicet de ratioci- 
niis Basnagii, ejusque in ratiocinando assertis. 
Vidit sanctus Hieronymus Hebraicum Evangelium 
quo utebantur Nazarei, Greccumque illud et Lati- 


775 


MENSIS SEPTEMBER. 


T16 


num reddidit, et post examen tam exactum, judi- Α tumest, primumexomnibus evangelistis scripsisse, 


cavit cum S. Epiphanio, ipsum esse Matthei 
Hebraicum, sed aliquot locis corruptum, ideoque 
debita auctoritate carens ; Basnagius vero, qui 
nunquam illud vidit, contendit Evangelium illud 
meram fuisse versionem ex Greco Mattheei textu ; 
id, inquam, contendit contra omnium Patrum 
auctoritatem, et sine ullo vetusti scriptoris testi- 
monio. Ego sane non capio quo illud judicio co- 
gitare potuerit, qua fronte ausus fuerit edicere ; 
quandoquidem tantum non aperte pronuntiat, 
rectius judicare se potuisse de Evangelio nunquam 
viso : quam doctissimum Hieronymum de eodem 
frequenter perlecto collatoque cum Greecis et Latinis 
exemplaribus. 


et Evangelium composuisse, priusquam ex Judeea 
discederet ad predicandum aliis gentibus, S. Ire- 
neus lib. im Contra Hareses, cap. 1, videtur 
scriptionem Evangeliorum serius figere, quam 
reliqui Patres, nisi verba ipsius alio sensu forsan 
exponi valeant. Latina interpretatio in editi ne 
novissima sic habet: « lta Mattheus in Hebreis 
ipsorum lingua scripturam edidit Evangelii, cum 
Petrus et Paulus Rome evangelizarent, et funda- 
rent Ecclesiam. » Omnibus certe Patribus contra- 
rius erit Irenceeus, si ita sit explicandus ut eodem 
tempore scripserit Mattheus, quo Bomee Evange- 
lium predicabant Petrus et Paulus. At suspicor 
noluisse Ireneum id indicare, sed solum insinuasse 


41. Ne lamen nihil videretur ex antiquis alle- B quinam essent auctores Evangeliorum, quinam 


gasse Basnagius, locum adducit ex Epiphanio 
Heeres. 30, cap. 3, ut probet Novum Testamentum 
ex Greco fuisse Hebraice redditum. Afferam ego 
locum integrum quem ille medium, recitavit, ut 
videat lector hunc ipsum esse Basnagio maxime 
contrarium. « Etenim, inquit Ephiphanius, vere 
illud affirmare possumus, unum ex omnibus Novi 
Testamenti scriptoribus Mattheum Hebraice ac 
litteris Hebraicis evangelicam historiam texuisse. 
Nec defuere qui de Joannis Evangelio confirma- 
rent, illud Hebraice translatum  Tiberiade in 
Judeorum gazophylaciis asservari et in secretio- 
ribus quibusdam penetralibus recondi : id quod 
nonnulli mihi, qui se ad Christi fidem e Judaismo 
transtulerant, accuratissime declararunt. imo et 
apostolorum Actus in Hebraicum sermonem per- 
inde conversos e Greco iisdem in thesauris haberi 
multorum sermone percrebruit : et qui nobis ista 
narrabant, indidem Christiane amplectende fidei 
occasionem acceperunt. » Hec Epiphanius. Ex 
eo autem loco discere debebat Basnagius, Patres 
distinxisse inter libros primum Hebraice scriptos, 
et illos, qui ex Grecis redditi sunt Hebraici ; et 
longeaccuratiores esse in factis enarrandis, quam 
ut ipsorum auctoritatem temere abjicere oporteat. 
Nam ex allegato loco inferre etiam Matthaei Evan- 
gelium ex Greco Hebraicum esse redditum, id 
amentis potius est, quam ratiocinantis. Quale etiam 
est, quod addit, ex antiquissima versione Hebraica 
ortam esse traditionem de scripto Hebraice Evan- 
gelio. Nisi enim Patres omnes intolerabili fastu 
velimus contemnere, ne suspicari quidem poteri- 
mus, adeo omnes fuisse deceplos, ut neque anti- 
quissimi et apostolorum temporibus proximi scire 
potuerint qua lingua in scribendo usus fuerit Mat. 
theus, necdoctissimi illorum, liagueque Hebraice 
peritissimi, (quales fuerunt certo Hieronymus et 
Origines, imo et Epiphanius) deprehendere volue- 
rint, ex Greco Matthei usum est Evangelium 
Hebraicum, quod habebant Nazarei. Verum plus 
quam satis de ineptiis Basnagii. 

42. De anno, quo sanctus Mattheeus Evangelium 
conscripsit, nihil certi affertur. lllud t&men cer- 


vero tralitionis Romane Ecclesie, eaque de causa 
sic locutum esse. Certe hereticos in illo libro re- 
futat ex traditione primum Romanee E2clesis, 
cujus auctores Petrum statuit et Paulum ; et ex 
Scripturis Novi Testamenti, ex quibus primum 
dicit Erangelium Matthei. Et sane textus Greecus 
non est necessario exponendus eo sensu, ut Evan- 
gelium eodem plane tempore scriptum dicatur, quo 
Petrus et Paulus Rome preedicarunt. Verba cum 
litterali explicatione subjungo : 'O μὲν dà Ματθαῖος 
ἐν τοῖς Ἑθραίοις τῇ ἰδίᾳ duxxte αὐτῶν x«i γρα- 
φὺὴν ἠἐξήνεγχεν Εὐαγγελίου, τοῦ Πετρου καί τοῦ 
Παύλου iv 'Pópy εὐαγ/ελιδομένων καὶ θεμελιούντων 
τὴν Ἐκκλησίαν. α Mattheus quidem in Hebrsis 


C Propria ipsorum lingua et scripturam protulit 


Evangelii, Petro et Paulo Rome evangelizantibus 
et Ecclesiam fundantibus. » Hac verba facile sic 
possunt intelligi, ut sanctus Ireneeus noluerit dicere 
utrumque eodem tempore factum. At libensfateor 
magis difficulter exponi posse verba Irenesi mox 
sequentia dereliquisevangelists,nam videtur dicere 
illos omnes scripsisse post mortem SS. Petri et 
Pauli, nisi textus sit corruptus, ut suspicatur Til- 
lemonitus, tom. II, nota 3 in sanctum Marcum. 
Quidquid sit, si ea sit sancti Irenei sententia, 
qualis apparet, malim credere, ipsum minus atten- 
disse ad exactani illorum omnium chronotaxim, 
quod illa ad propositum ipsius parum conduceret 
quam ad res ipsas quas sibi habebat propositas :et 
sic reverenter ab ipso recedere, quam a reli quis 
omnibus. 

43. Baronius in Annalibus scriptum Matthei 
Evangelium refert ad annum Christi 41; sed, cum 
illum numeret Caii imperatoris tertium, designa- 
tur ex chronetaxi Pagii, et aliorum annus ere 
Christiane tricesimus nonus. Laudat Baronius pro 
designato anno Caii tertio Chronicon Eusebii, in 
quo illud legitur, prout editum Latine erat ante 
Baronium. At, quemadmodum observavit Tille- 
montius, non leguntur ea in editione Graeca, nec 
in Latina Scaligeri, neque etiam in Chronico La- 
tino ms. Eusebii, quod servatur in Museo nostro. 
Quare saltem dubitari potest an id nunquam de 


στη 


VITA S. MATTH £I. 


Τ78 


Matthei Evangelio scripserit Eusebius, vel etiam Α rum, qui aut sancto Joanni apostolo, aut sancto 


interpres Hieronymus ; etconsequenter multo etiam 
incertius est, an illo anno fuerit conscriptum. 
Tillemontius, tom. I in Indice chronologico tam 
dispersione apostolorum quam Evangelium Mat- 
fhei figit circa annum 36. Alii malunt fateri, 
annum esse incertum, prout annus divisionis 
apostolorum nequit certis assignari argumentis. 
Apud nos ad 15 Julii de divisione apostolorum 
actum est, ibique ea fixa anno ere vulgaris qua- 
dragesimo secundum  chronotaxim  Henschenii 
nostri, qua Christi Domini obitus figitur sub con- 
sulatu duorum Geminorum, sive anno 29 ere 
vulgaris, ita ut duodecimo post Christi Ascensionem 
anno ponatur apostolorum divisio. Videri poterunt 
dicta de divisione apostolorum, et Diatriba Hen- 
schenii antetomum lAprilis ; neque enim hiclocus 
exigit, ut repetam alibi disputata. Dixisse sufficiat, 
circa idem tempus a Mattheo scriptum fuisse 
Evangelium, aut paulo ante, priusquam separati 
erant apostoli. 

44. Porro incertum eque est, quis primus fuerit 
interpres Greecus Evangelii secundum Mattheumn. 
In Synopsi sancto Athanasio vulgoattributa, tom. Il 
Operum sancti Athanasii editionis Montfauconi, 
pag. 202 hec leguntur : « Evangelium secundum 
Mattheum ab ipso Mattheo Hebraico dialecto con- 
scriptum est, et editum Hierosolymis, interpreta- 
tumque est a Jacobo fratre Domini secundum 
carnem, qui et primus Hierosolymorum episcopus 
constitutus est a sanctis apostolis. Non placet heec 
sententia Tillemontio nota 2 in Mattheum. Primo 
ait, heec solum legi in additiooe Synopsi adjecta. At 
nullam allegat rationeim, cur existimet, illa non esse 
ejusdem Synopseos partem: nec ego ullam invenio 
&pud Montfauconum. Secundo ait, vocem Graecam 
$ppn»tóÓg posse exponi eque de nuda explica- 
tione, quam de translatione in aliam linguam. Vere 
hoc dici de voce Greca libens agnosco ; sed cum 
adjuncta omnia et paulo post sequentia ostendant, 
agi de translatione in linguam Grecam, non est 
satis fundatailla objectio, autjustasuspicio, vocem 
hic ita intelligendam : nam eadem vox frequenter 
recurrit de translatione in aliam linguam, deeaque 
ibi unice agitur. Tertio ait Tillemontius : « San- 


Paulo, aut sancto Barnabe, aut sancto Luce, aut 
ipsi Mattheo versionem Greecam attribuerunt, teste 
Calmeto in preefatione ad Mattheum, pag. 96. 
Nam auctor Synopsis, etsi forle non sit Athana- 
sius, saltem eruditus adinodum fuit, et ántiquior 
videtur aliarum sententiarum patronis. Verum, 
quisquis fuerit interpres, certum videtur, inter- 
pretationem Greecam apostolorum tempore esse 
factam. 

45. Theodorus lector, lib. i, pag. 557 editionis 
Valesii in Zenone heec scribit : « Barnabe apostoli 
reliquie in Cypro sub arbore siliqua repertee sunt. 
Super cujus pectore erat Evangelium Matthei, 
ipsius Barnabe manu descriptum... id Evangelium 


B Zeno deposuit in palatio, in ede S. Stephani. » 


Plura de his scribit Alexander monachus Cyprius 
in Actis sancti Barnabae, apud nos editus ad 41 
Junii. Nam pag. 450, sanctus Barnabas dicitur 
apparuisse Anthemio Salamina episcopo, eique 
indicasse ubi depositum esset corpus suum cum 
Evangelio sancti Matthei. Verba nonnulla, quse 
sanctus Barnabas Aathemio dixisse scribitur, huc 
transfero: « Sub arbore siliqua effodias : speluncam 
enim atque arcam invenies, quoniam illic totum 
corpus meum conditum est, et Evangelium manu 
propria scriptum, quod a sancto apostolo et evan- 
gelista Mattheeo excepi. » Et mox corporis inventio 
refertur, et de Evangelio additur : « Invenerunt 
etiam Evangelium supra Barnabe pectus impo- 


C situm. » Deinde vero, cum Anthemius rem gestam 


exposuisset Zenoni imperatori, et obtinuisset, ut 
Cyprus non subesset patriarehe Antiocheno, pe- 
tiit vicissim Zeno, ut ad se mitteretur inventum 
Matthei Evangelium. « Assensus est ejus petitioni 
episcopus, ait Alexander, num. 4&, et quemdam 
ex iis, quos secum habebat (Constantinopoli), una 
cum fidelissimo imperatoris ministro episcopum 
misit, qui Evangelium illud in urbem Constanti- 
nopolim attulerunt. Erant autem libri tabelle 
thyinis lignis composite. Evangelium illud impe- 
rator in manumsumpsit, et deosculatus est, auro- 
que multo exornatum in palatio suo reposuit, ubi 
ad hodiernum usque diem servatur, et in magna 
quinta Pasche feria quotannis in palatii oratorio 


etus Jacobus, cui curade Judeis Hierosolymitanis D Evangelium ex eo libro recitatur. » Hec lectio 


erat commissa, is erat inter omnes apostolos, cui 
minor erat opportunitas et necessitas transferendi 
Evangelium sancti Matthei in aliam linguam. » 
Αἱ ego non video, quis apostolorum id officium 
magis opportune et commode obire potuerit. Nam 
Jacobus manebat Hierosolymis ; apostoli omnes 
ad alias proficiscebantur provincias, nec scire po- 
terant, quandiu in singulis civitatibus aut etiam 
provinciis manerent. Habitanti autem in una con- 
stanter civitate commodius est librum scribere aut 
interpretari, quam de civitate in civitatem trans- 
eunti et perpetuo peregrinanti. Itaque illa senten- 
tia sallem non minus verisimilis est, quam alio- 
ParRoL. Gn, CXV. 


demonstrat, Grece scriptum fuisse istud exemplar, 
cum sola lingua Greca Constantinopoli esset vul- 
garis; indeque confirmatur, versionem Gecam 
apostolorum tempore factam esse. 

46. Papebrochius noster in Adnotatis ad verba 
jam data apparentis Barnabee observat sequentia : 
« Nativus verborum sensus videtur esse, quod Bar- 
nabas Evangelium, primitus Hebraice editum, 
propria manu exceperit ex ore ipsiusmet sanoti 
Matthei, illud Greece dictantis, et secum tulerit, 
sicul etiam fecisse dicitur sanctus Bartholomeus 
(de Hebraico nimirum), plures forsitan alii, uno 
eodemque tenore et tempore, citra ullam differen- 

25 


179 


MENSIS SEPTEMBER 


790 


tiam ; quee inveneri deberet, si quisque suo marte À dit, parum aut nihil de priedicatione Matthei 


propriam sibi versionem fecisset, cujus differentiae 
nullum uspiam exstat indicium. Atquehinc factum 
sit, utaliiJacobum, alii Joannem, alii etiam Lucam 
vel Paulum interpretem fecerint, prout scilicet 
queque Ecclesia Evangelium legebat ex hujus vel 
illius apostoli autographo. » Verisimilis quidem 
apparet hec conjectura ; preserlim cum apostoli 
non videantur profecti ad longinquas provincias 
ante scriptum Matthei Evangelium, ut dubitari 
vix possit, quin singuli exemplar aliquod illius 
Evangelii secum tulerint. Cum autem non pauci 
ex illis proficiscerentur ad provincias, in quibus 
fere sola usitata erat linguaGreca, verisimillimum 
est, illos Grecum potius exemplar, ut constat de 


compertu m sibi fuisse. Etenim nullam nominat 
provinciam aut urbem, in qua fidem predicaverit 
Mattheeus, preter Hierapolim Syrie, in qua mar- 
tyrio coronatum credidit. Hac de causa, opinor, 
pag. 404 ex sola verisimiliter conjectura dieit, 
ipsum corpore fuisse imbecilliore, Evangeliumque 
scripsisse, dum alii apud varias gentes preedicabant. 
Pluribus sane verbis id Orator prosequitur, sed 
pauca sufficient, cum constet de scripto Evangelio: 
κ Queeque adeo reliqui (apostoli) gentibus lingue 
munere non scripta tradiderant, heec magnus Mat- 
theus scripta commentatione summa colligens 
totum Verbi mysterium sacris predicationibus 
intexuit. » Ita ipse, interprete Combefisio, Mat- 


Barnaba, sumpsisse, quam Hebraicum, ut illud in p theum inducit scribentem, dum alii apostoli per 


ecclesilserigendislegeodum dare possent et exscri- 
bendum.Verumtamen conjecture tantum sunthe; 
neque certi aliquid proferri potest de rebus in- 
certis. 

&1. Quinet verba Papis,data num. 30, contraria 
videntur dictis conjecturis, si intelligenda sint eo 
sensu, quo passim exponuntur. « Mattheus quidem, 
inquit, Hebraico sermone divina scripsit oracula : 
interpretatus est autem unusquisque illa, prout 
potuit.» Hec verbaa variisita exposita video, ac si 
Papias dixisset, unumquemque pro suo ingenio 
aggressum esse interpretationem Grecam. At ea 
Papi& verborum expositio nequaquam mihi neces- 
saria videtur, imo ne satis quidem probabilis : 
nam vox unusquisque tantum insinuat numerum 
interpretum, ut non fiat verisimile, Papiam locu- 
tum esse de interpretatione totius Evangelii sive 
translatione in linguam Grecam. Quare solum 
dicit, diviua Oracula a Mattheo scripto tradita ; 
abaliis vero prouniuscujusque capacitate verbo aut 
soripto exposita. Itaque nullo modo videtur Joqui 
Je translatione Evangelii in linguam Grecam, sed 
vel solum de preedicatione Evangelii, vel de expo- 
sitione eorum, qu& in Evangelio Matthei occurre- 

. bant difficiliora. Hoc fecisse unumquemque docto- 
rum facile credimus : at unumquemque pro suo 
ingenio Evangelium Matthei Grecum facere vo- 
luisse, nec verisimile est, nec dicit Papias. Sola 
neotericorum expositio sententiam illam Papire 
attribuit, licet vox Greca ἠρμήνενσε interpretatus 
est, illam expositionem minime requirat, sed pro- 
pter adjuncta polius renuat. Certum igitur esse 
debet, apostolorum tempore factam esse versio- 
nem Grecam, unicamque fuisse approbatam, cum 
de pluribus nullus meminerit. Reliqua ad Evange- 
lium Matthei spectantia interpretibus sacre Scri- 
pture examinanda relinquo. 


$ IV. Pradicatio sancti Matthei et Martyrium. 


48. Depreedicatione Evangelii in Judea, antequam 
apostoli in designatas sibi provincias discesserunt, 
nullum est dubium. Nicetas Paphlago in Oratione 
encomiastica, apud Combetfisium, pag. 404, osten- 


mundum discurrebant, et undique sacra Evangelii 
semina jaciebant. Verum nec imbecillitatem cor- 
poris, de qua nihilapud vetustiores, Matthaeo fuisse 
impedimento opinor, quo minus Evangelium pre- 
dicaret ; nec assentior Nicete, tuno ἃ Matthemo 
scriptum fuisse Evangelium, quando alii apostoli 
ad longinquas profecti erant provincias ; sed, cum 
ipse Nicetas pag. 406 dicat, omittere se preclara 
gesta, predicationis nimirum et miraculorum, 
malim credere, oratorem nihil certi de illis inve- 
nisse, quam Mattheum non preedicasse : neque 
enim scriptio Evangelii tanto tempore san- 
ctum detinere debuit, ut non potuerit eodem oum 
aliis tempore proficisci &d provinciam sibi assi- 
gnatam. 

49. Provincia autem, que in Actis edendis et 
aliorum testimonio assignata fuit sancto Mattheo, 
est Ethiopia, laüiasimum Africe regnum, si vox 
AEthiopia sit intelligenda sensu maxime obvio. Ru- 
finus, lib. x, cap. 9, hec scribit : « In ea divisione 
orbis lerre, qua ad praedicandum verbum Dei 
sorte per apostolos celebrata est ; cum alie aliis 
provincie obvenissent, Thome Parthia, etMattheso 
ZEthiopia, eique adheerens citerior India Bartholo- 
meteo dicitur sorte decreta. » Eodem fere modo So- 
crates, lib. 1, cap. 49 : « Cum apostoli preedicatio- 
Dis causa ad gentes profecturi, eas inter se sortito 
dividerint, Thomas quidem Parthie, Mattheus 
vero /Ethiopie apostolatum sortitus est. Bartholo: 
meo india, que /Éthiopie confinis est, obtigit. » 
Accedit Fortunatus infra laudandus cum aliis plu- 
ribus, inter quos Milo monachus in Vita metrica 
S. Amandi, tom. ! Februarii data, pag. 874 ita 
canit : 

Mattheus zEtiopas torrente ardore crematos 
Ut Geon eiimius sacrato diluit amne, 
Et facit in speciem lotos candere nivalem. 

50. Florentinius in Notis ad Indiculum aposto- 
lorum iu Matthaeo pag. 158 ait : « Communior 
autem videtur sententia, Mattheum preedicasse in 
citeriori Ethiopia, que vicinior est Egypto et que 
Sonnar hodie dicitur, ac mortuum in civitate 
Luch (apud a Lapide Luach) ubi etiamnum templa 


784 


VITA S. ΜΑΤΤΗ ΑΙ. 


782 


in honorem sancti Matthei exstare habet ex tradi- A Candaces regine fuisse gypto proximum et con- 


tionibus /thiopum (οἱ litteris missionariorum 
quamvis eas non laudet) Corneliusa Lapide cap. 3 
Procemii in Mattheum. Regnum illud Athiopie, 
quod illi Sonnar, alii Sennar nominant, situm est 
inter /Egyptum et regnum hodiernum Habessinies. 
Jobus Ludolfus, in Historia /AEthiopica, lib. 1, 
cap. 2, ait regnum Sennar esse partem veteris 
Nubis. Martiniere in Dictionario geographico Sen- 
nar regnun cum regno Nubise idem facit. Verum 
necesse non est ad propositum nostrum latius id 
indagare. Satis est indicasse regnum Sennar esse 
in parte septentrionali /Ethiopie et proxima 
JEgypto. In eadem quoque /Ethiopis parteaposto- 
lorum temporibus regnasse Candacenreginam, cu- 
juseunuchus a sancto Philippo diacono baptizatus 
est, abunde colligitur ex dictisS 4; at rursum non 
inquiro an illa latius aut minus late regnaret. 
Sententia autem illorum, qui existimant in illa 
parte Ethiopie predicasse sanctum Mattheum, 
mihi admodum probabilis apparet et verisimilis : 
cum quia proxima erat Romano imperio ex parte 
A&gypti, tum quia eunuchus regine Candaces erat 
conversus, et deillius conversione certo constabat 
apostolis, tum quia ecclesie sancti Mattheei, ibidem 
invente, insinuant populi antiquam traditionem, ac 
demum quia scriptores testantur JEthiopiam fuisse 
Matthaeo assignatam ; neculla regio magis proprie 
Athiopia fuit vocata, quam illa, cui nomen JEthio- 
pie dederunt omnes geographi antiqui. 


51. Verumtamen ea opinio displicuit Tillemon- ς 


tio: namhic, nota? inMattheeum, allegata opinione 
Cornelii a Lapide, quam Florentiniusretulit potius, 
quam secutus est, rotunde edicit non predicasse 
sanctum Mattheum in /EÉthiopia septemtrionali. 
Bailletus fideliter secutus est Tillemontium. Unica 
utriusque ratio, eaque ex errore nata, hec est, 
quod Asthiopia septemtrionalis,et Egypto proxima, 
non exceperit fidem Christianam, nisiseculo iv per 
S. Frumentium. Promittit autem uterque id se 
ostensurum in Vita sancti Frumenti. Verum non 
dubito eadem brevitate respondere, ex sola igno- 
rantia et errore profectam esse utriusque objectio- 
nem, quod regnum Habessinie confuderint cum 
/Éthiopia septemtrionali ; historiam vero sancti 


terminum, eum Candace aliquando sine transitu 
alterius ditionis in /£gyptum ex regno suo exerci- 
tum duxerit, et rursum Romani similiter ditionem 
ipsius invaserint ex /Egypto. Qua igitur ratione 
negare potuit 8dem in JEthiopia septemtrionali 
preedicatam fuisse ante seculum 1v ? 

52. Audiamus modo, qua ratione Tillemontius 
probet in Frumentio, tom. VII, nota 2, fidem non 
fuisse predicatamin /E£thiopia septemtrionali ante 
seculum iv. Sanctus Frumentius seeculoiv, testibus 
Rufino lib.x, cap. 9, Socrate aliisque,fidem annun- 
tiavit gentibus, quos illi vocant [ndos ulteriores, et 
quibus fidem ante nunquam preedicatam fuisse 
testantur. Ex litteris vero Constantii imperatoris 


p apudsanctum Athanasium in Apologia ad Constan- 


tium, tom. I, pag. 315, ostenditur Frumentium 
fuisse episcopum Auxumitanum sive Axumitanum 
in Athiopia. Per lndos igitur intelligendi sunt 
&thiopes, et consequitur, ut his fidem nunquam 
ante seculum rv predicatam fuisse dicamus. Re- 
spondeo totum hoc ratiocinium tolerabile futurum, 
si Axuma esset in /Ethiopia septemtrionali. Verum 
Axuma est in Habessinia, cujus olim fuit metro- 
polis, nec est in parte septemtrionali /Ethiopee, de 
qua disputamus. Totum regnum Sennar, ut hodie 
vocatur, sive Nubiense regnum, aut regnum Me- 
roes, ubi olim regina Candace late imperabat, inter 
JEgyptum et Auxumense vel Axumense regnum 
est intermedium, sicut modo regnum Sennar Ha- 
bessiniam inter et /Egyptum jacet. Quapropter tale 
est omnino argumentum Tillemontii, acsiquis pro- 
basset fidem non fuisse preedicatam in Frisia ante 
seculum vii, indeque inferre vellet eamdem non 
fuísse ante dictum seculum in Gallia preedicatam. 
PrincepsAuxume, apud quem tempore Constantii 
et Athanasiifldem preedicavitsanetus Frumentius, 
poterat quidem pacem eum Romanis aut inimicitias 
exercere, quia dominabatur ad sinum Arabicum ; 
sed alias longe aberat a finibus imperii Romani; 
sed heec latius examinanda venient in sancto Fru- 
mentio ad 27 Octobris, ubi simul inquiretur, an 
recte India vocata fuerit regio per sanctum Fru- 
mentium conversa. 

53. Quod argumentum Tillemontii uteumque 


Framentii adeo non obstare sancti Matthaei predi. p evincit, et latius probat Jobus Ludolfus in Historia 


cationi in Ethiopia septemtrionali, ut potius hec 
preedicatio verisimilior flat ex illa historia. Prius- 
quam tamen argumentum ipsius discutiam, lubet 
paucis ostendere quam belle secum ipse coheereat. 
Tillemontius, tom. lIin S. Philippo diacono, expo- 
nit gesta eunuchi regine Candaces, quem Philippus 
diaconus fidem Christianam docuit et baptizavit. 
Aet. 8. Laudat ibisanctum Ireneum, lib.iii, cap. 12, 
sanctum Cyrillum Hierosoly mitanum Cat. 17, Hie- 
ronymum, Eusebium aliosque, doceutes, eunuchum 
illum in JEthiopiam fuisse missum ad predicandum 
Evangelium ; iisque assentitur, aut certe non con- 
tradicit Tillemontius. Atqui certum est, regnum 


AXhiopica sive regni Habessinorum, lib. m, cap. 3, 
fidem Apostolorum tempore predicatam non fuisse 
in regno Auxumitarum sive Habessinorum, magis 
verisimilem facit praedicationem S.Mattheei in Ethio- 
pia gypto contermina. Hinclaudatus Ludolfus in 
Annotatis ad lib. ii, cap. 2, pag. 280 ex Historia 
A&thiopica Balthasaris Tellezii, quam  frequentis- 
sime laudat, hsec adducitet sequitur verba : « Quod 
nonnulii dicunt sanctum Mattheeum Evangelium 
predicasse in Ethiopia, res inter Habessinos nova 
est, et fundamento earet. Cum religiosi nostri illis 
ex historiis nostris id narrarent, responderunt (et 
quidem recte, ait Ludolfus) hoeintelligendum eese 


88 


MENSIS SEPTEMBER. 


784 


de Απορία inferiori (scilicet et proprie dicta,addit A Fortunatus, Eucherius, Ado, Usuardus etRabanus, 


Ludolfus) que extenditur a Suaquena usque in 
Agyptum.Quandoquidem nullam unquam notitiam 
habent, quod sanctus Mattheeusaut apostolus alius 
Habessiniam intraverit (ante sanctum Frumentium, 
ut rursum addit Ludolfus) uti certo docent libri 
illorum atque viri illorum docti, qui maxime gnari 
sibi videntur esse antiquitatis. » Subdit Ludolfus : 
« Proxime igitur ad veritatem accedere videntur 
ii, qui Nubieconversionem Matthaeo apostolo assi- 
gnaverunt, que indubie /Éthiopie antique et pro- 
prie dicte pars est. » Ex hisce igitur liquet, /Ethio- 
piam JEgypto proximam, qu& nomine maxime 
proprio /Ethiopia fuit dicta tempore sancti Mat- 
thei, et ubi incole nigro sunt colore magis quam 


Mattheum in /Ethiopia preedicasse tradunt, idque 
probabilissimum puto, si non etiam historice cer- 
tum dicere oporteat. 

$5. Verumtamen nominantur et alie provincie, 
in quibus predicaverit, aut mortem obierit sanctus 
Mattheus. S. Ambrosiusin Psalmum xLv, num. 20, 
ait, Mattheeo Persia patuisse, et Thomee Indiam, 
insinuans fidem a sancto Matthaeo in Perside pre- 
dicatam. Sanctus Paulinus Nolanus in Poemate 19 
ait: « Parthia Mattheum complectitur. » Consen- 
tiunt Martyrologia Hieronymiana inferius laudanda, 
in quibus mors sanctiin Perside figitur. Alii viden- 
tur dicere in Parthia sanctum esse mortuum ; sed 
censendisunt Parthiam non distinxisse a Persarum 


in Habessinia, nullo argumento exclusam fuisse a Β imperio, quod Parthi tempore Matthei domina- 


preedicatione sancti Matthei. 

54. Porro /Ethiopiam fuisse conversam diu ante 
concilium Nicenum, videtur probari ex canonibus 
Arabicis concilii Niceni, quos habemus apud Lab- 
beum tom. II Conciliorum; nam in his cap. 36, 
col. 302, ita legitur: « Ut non possint /Ethiopes 
creare nec eligere patriarcham ; quin potius eorum 
prelatus sub potestate ejus sit, qui tenet sedem 
Alexandrie. Sit tamen apud eos loco patriarche, 
et appelletur satholicus. Non tamen jus habeat 
constituendi archiepiscopos, ut habet patriarcha : 
siquidem non habet patriarche honorem nec po- 
testatem. Quod si 8cciderit ut concilium in Gre- 
cia habeatur, fueritque presens hic prelatus 
/&thiopum, habeatseptimum locum post prelatum 
Seleucie. Et quando facta fuerit ei potestas con- 
stituendi archiepiscopos in provincia sua, non lice- 
bit illi constituere aliquem ex illis : et quicumque 
non paruerit, synodus eum excommunicat. » No- 
lim tamen contendere, hunc canonem fuisse factum 
aconcilio Niceno ; cum non ignorem, canones Ara- 
bicos ab eruditis passim rejici. Id unum observo, 
canonem, si quid valet, unice valere pro Nubia, 
sive pro ZEthiopia inter Habessiniam et A&gyptum 
media. Attulerat eumdem Ludolfus in Historia sua 
ad conversionem Habessinie probandam; sed po- 
stea in Adnotatis pag. 282 vidit et indicavit ana- 
chronismum, cum Habessiniafuerit conversa post 
concilium Nicenum, ut ipse agnoscit Lequienus, 
tom. II Orientis Christiuni, pag. 641 eumdem pro- 
ducit canonem pro conversione Habessinorum, et 
vel sic eorum conversionem attribuit Frumentio 
post concilium Nicenum ordinato. Verum nequit 
pro aliorum /Ethiopum fide canon ille adduci, si 
Nic&nus credatur, quam pro /EÉthiopibus /Egypto 
proximis, et eo nomine maxime nolis apud anti- 
quos. Hos autem olim fuisse Christianos constat, 
nec satis innotuit, a quo fuerint conversi. Eunu- 
chum regine Candaces, que certo in illa parte 
AEthiopie regnavit, Patres multi ibidem faciunt 
apostolum : at certe eunuchus ille solus, cum lai- 
ous esset, ecclesias ibi instituere non potuit. Rufi- 
Dus et Socrates, quibus consentiunt S. Gregorius 


rentur. Indiculus Hippolyti apud Combefisium tom. 
Ill, col. 831, ita habet : «Matthaeus, cum Evangelium 
Hebraice scripsisset, Hierosolymis edidit, obdormi- 
vitque Hieree Parthorum civitate. » Verum exigua 
potest esse auctoritas illius Indiculi,apertis aliquot 
erroribus fcedati, cujus auctor est incertus. Addit 
Combefisius in Annotatis : « Etiam Dorotheus Hie- 
ropoli Parthieobiisse tradit. » Atpseudo-Dorotheus 
nihito melior est Hippolyto. Freculphus, in Chro- 
nico, lib. i, cap. 4, post elogium Matthei ex sancto 
Hieronymo datum h&c addit : «Is primum in Ju- 
dea evangelizavit, postinodum in Macedonia pre 
dicavit ; requiescit in montibusParthorum. » Quod 
de Macedonia dicitur, mihi non satis fit verisimile, 
quia notius id fuisset Greecis, si factum esset. Ea- 
dem de causa dubito, an satis probabilis sit Mat- 
(περὶ preedicatio Hierapoli in Syria, quam adstruit 
Nicetas Paphlago, in eadem etiam urbe defunctum 
scribens. 

$6. Metaphrastes Parthos preedicationi ipsius 
attribuit, sed /thiopiam ultimam facit predica- 
tionis Matthei et marlyrii paleestram. Apud Asse- 
manum in Bibliotheca Orientali, tom. lil, part. n, 
pag. 5, Amrus, scriptor seeuli xiv, de Mattheeoait: 
« Ferunt Mattheum evangelistam Indiam petiisse, 
ibique predicasse. » Verum nec Amri illius aucto- 
ritas tanta est, ut persuadere nobis possit usque in 
Indiam venissesanctum Mattheum.Assemanus ipse, 
pag. 3, observat a Syris et Chaldeeis etiam nume- 
rari Mattheum inter apostolos qui predicarunt in 
Syriaet Chaldea; non tamen annumerari preecipuis 
illarum provinciarum apostolis. Quod Nicephorus 
cum Mensis Mattheum Mirmene apud Anthropo- 
phagos ait preedicasse et occubuisse, vix referri me- 
retur, cum oriatur ex historia fabulosa et plane ri- 
dicula. Videt studiosus lector, quantum existimo, 
omnia illa de Matthei predicatione magis incerta 
esse, quam ut aliquid tuto affirmari possit ; plures 
tamen consentire in Persidem aut Parthiam, que 
provincie, licet distincte sint, facile confundi po- 
tuerunt, cum quod invicem vicine sint, tum quod 
tempore sancti Mattheei imperium esset apud Par- 


thos, quod postea Perse receperunt. 


785 


VITA S. MATTH.EI. 


786 


$1. De loco mortis aut martyrii non minus varia Α Regum, lib. iv, cap. &, num. 13,sanctum Mattheum 


et invicem contraria reperiuntur. In Martyrologiis 
Hieronymianis quatuor diebus memoria S. Matthei 
annuntiatur; sed duobus locusomittitur, aliis vero 
duobus adjungitur. Ad huncdiem textus Florentinii 
sic habet : « In Persida civitate Tarseum natalis 
sancti Matthei apostoli et evangeliste. » In Cor- 
beiensi : « In Persida civitate Tarrium. » In Epter- 
nacensi aliis antiquiore solum legitur, « In Per- 
sida, » omissa civitate; uti etiam fitin Rhinoviensi 
&pud nos. Richenoviense veroconsonat Corbeiensi, 
habetque civitate Tarrium, quemadmodum et Cor- 
beiense brevius. Reliqua Hieronymianaaut solum 
Persidem indicant, aut locum prorsus omittunt.Sioc 
ad γι Maii, In Persida annuntiatur sanctus Mat- 


vocal Athiopie predicatorem. S. Venantius For- 
tunatus Gregorio contemporaneus, lib. v, cap. 2, ita 
canit : 
Matthaus JEthiopes attemperat ore vapores, 
Vivaque in exusto flumina fudit agro. 
ldem rursum, lib. 8, carm. &: 
Inde triumphantem fert India Bartholomatum, 
Matthasum eximium Naddaver alta virum. 
In sequenti carmine de Naddaver rursum meminit 
Fortunatus, insinuans Mattheum ibi mortuum et 
sepultum, quemadmodum Andreas Patris, Joannes 
Ephesi fuerunt defuncti et sepulti. Versiculus 
hic est : 
Quos Patra, quos Ephesus, Naddaver arce tenet. 


thesus, non designato propius martyrii loco. Flo- B Hec Fortunatus, qui procul dubio credidit Nadda- 


rentinius in Annotatis ad hunc diem dat conjectu- 
ram sequentem : « Tarsiana urbs Carmaniee seu 
Persie Ptolemeo est, et Tarsium Carmanie seu 
Persie promontorium, dequo Arrianus in Indicis. » 
Est Carmania Persidi proprie dicte contermina ad 
sinum Persicum versus Indiam, eratque. provincia 
imperii Persici, habens ad latus septemtrionale Par- 
thiam, ita ut facile sic explicari possent Martyro- 
logia, que mortem Sancti ponunt in Perside aut in 
montibus Parthorum, quorum tunc erat Persicum 
imperium. Posset similisfieri conjecturade Tariana 
aut Tarsianacivitate, quam in Susiana, altera Per- 
sici imperii provincia, recenset Cellarius in Geogra- 
phia antiqua pag. 488. Neutri conjecture obstabunt 


ver esse urbem /Ethiopie, cum loco primum alle- 
gato non alios, quam /Ethiopes docentem inducat 
Mattheum. 

59. Attamen contrarie opinionis est Muratorius 
in Annotatis ad S. Paulinum col. 451, ubi dicit : 

« Urbem Naddaverem in Parthia positam arbitra- 
rer, quo saneti Mattheei ossa post mortem fuerint 
translata. » Hoc ill-, ut sanctumn Paulinum conci- 
liet cum sancto Venantio Fortunato, credens in 
utroque regno predicasse Mattheeum, sed in Ethio- 
pia defunctum, corpusqueex JEÉthiopiain Parthiam 
aut Persidem a discipulis translatum. Verum cum 
venia viri erudilissimi, a paucis annis defunoti, 
conjectura illa mihi omni verisimilitudinis specie 


illi, qui dixerunt Mattheum occubuisse in monti- (; destituta videtur, omnique carere fundamento. Si 


bus Parthorum, ut Freculphus superius, et Petrus 
de Natalibus lib. vir, cap. 100. Anonymus apud 
OEcumenium, qui Mattheum scribit obiisse in 
Hiera civitate Parthis, teste Florentinio, pag. 159, 
uti et supra Hippolytus, et Dorotheus Hieropoli 
Parthie, nominant locum plane ignotum in Par- 
thorum imperio. Nec magnopere audiendos puto 
illos, qui Hierapoli in Syria prope Euphratem 
obiisse scribunt Mattheum, ut Nicetas Paphlago, 
etauctor Menologii Basiliani. Etenim non videntur 
Eusebius, Hieronymus, Chrysostomus, Theodore- 
tus, aliique Patses, qui in Syria aut Palestina flo- 
ruerunt, omnesignoraturi aut tacituri fuisse locum 
mortualem sancti Mattheei, si Hierapoli in Syria 
obiisset. 

$8. Acta edenda habent sanctum Mattheum 
martyrio coronatum esse in /Ethiopia, in civitate 
regia, qu& ibidem Natdaber, alias Naddaber scri- 
bitur. Sententia autem hec de preedicatione et 
morte sancti Matthei in 7Ethiopia plures videtur 
habere patronos et meliores, quam ulla alia. Nam 
preter Rufinum et Socratem, sanctus Eucherius 
Lugdunensis, scriptor seculi v, in opere De qua- 
stionibus novi Testamenti, tom. VI Bibliotheca Pa- 
trum edit. Lugdun. pag. 852, ita loquitur : « Bar- 
tholomeus in Indos, Thomas tetendit in Parthos : 
Matthaeus Ethiopes, Andreas Scythas preedicatione 
mollivit, » etc. S. Gregorius in librum primum 


Fortunatus urbem Naddaver in Parthia positam 
credidisset, postquam docentem JEthiopes exhi- 
buerat Mattheum, translati corporis etiam memi- 
nisset, pe lectores suos in errorem induceret. Fa- 
cilius itaque et verisimilius dici potest, sanctum 
Paulinum aut solum loqui de predicatione Matthei 
apud Parthos, ubi ejusdem aqud Persas predica- 
tionem solummodoaffirmatsanctus Ambrosius ; aut 
utrique minus perspectas fuisse regiones extra 
Romanum imperium positas, ideoque utrumque 
credere potuisse, Mattheum in provincia aliqua 
famosissimi imperii Persici aut Parthici occu- 
buisse. Hoc certum est, neutrum edicere, in qua 
parte latissimi illius imperii fuerit sanctus Mat- 
theeus : ideoque illorum auctoritatem non esse hio 
tanti faciendam, quanti foret, si minus vage loque- 
rentur. 

60. Ado in libello De festivitatibus apostolorum, 
pag. 34 martyrium sancti Matthei similiter collocat 
jn Athiopia, dicens : «Qui primus in Judeea Evan- 
gelium Christi Hebraeo sermone conscripsit. Post 
vero apud /Éthiopiam presdicans,martyrium passus 
est. » Consentiunt Rabanus et Usuardus de presdi- 
catione et martyrio in /thiopia, recentioresque 
plurimi. Omnibus autem consideratis et expensis, 
hec mihi sententia probabilior videtur, quam qute 
in Perside aut Parthia defunctum tradit. Ratio 
prima est, quod Απορία esset /Egypto conter- 


187 


MENSIS SEPTEMBER. 


188 


mina, ideoque non videatur pretermittenda fuisse À « Quem (Christum) imitantes apostoli, ut qui revera 


ab apostolis, presertim cum eunuchi regine Can- 
daces conversio spem magnam pr&bere posset 
AEthiopie convertende. Itaque, cum non constet 
de preedicatione ullius alterius ex discipulis Christi 
in ZEthiopia, Patres vero plures eunuchumipsum ibi 
fidei preconem faciant, videtur omnino assen- 
tiendum illis, qui Mattheum eo missum asserunt: 
solius enim eunuchi utpote laici, dum eo rever- 
sus est, conatus non poterat sufficere ad ecclesias 
erigendas, nisi accederel apostolus, aut saltem 
saoerdos aliquis. Hunc vero fuisse Mattheum tra- 
dunt.seriptores satis antiqui et graves ad fidem 
hac in reobtinendam. Alteraratioest, quod Persica 
aut Parthica.sancti predicatio solum breviter et 


essent cognitione prediti et perfecti, pro ecclesiis, 
quas fundarunt, passi sunt. » Quapropter mihi 
longe probabiliorapparet sententia communis,qua 
martyr creditur Mattheus : nam nec Menologium 
Basilianum clare contrarium habet, nec Heracleon 
apud Clementem ; nec borum auctoritas par esset 
reliquis omnibus, si omnino contrarium haberent. 
De tempore martyrii non constat. Chrysostomus 
tamen hom. 76 (al. 77) in Matthaeum  insi- 
nuat, Sanctum fuisse defunctum ante excidium 
Hierosolymitanum, quod figitur anno 70 tere Chri- 
805», 

61. Ceterum de modo vivendi et virtutibus 
S. Matthei pauca reperiuntur apud veteres. Cle- 


vage sitasserta abAmbrosio et Paulino, ex quibus B mens Alexandrinus, lib. u Paedagogi, cap. 1,victus 


in Fastos Hieronymianos transire potuit. Potuit 
tamen ibi quoque predicare, et postea in /Ethio- 
piam proficisci : nam de morte aut martyrio lau- 
dati Patres nihil affirmant. Quod vero spectat ad 
civitatem, ques Naddaver in Actis et apud Fortu- 
natum vocatur, nullaillius plane nominis nota est 
in 4Ethiopia. Erat tamen Augusti tempore urbs 
Napata apud Strabonem pag. 820 dicta, quam 
Petronius Romano exercitui prefectus cepit ao 
diruit in bello contra reginam Candacem. Napatis, 
teste Strabone, Candaces regia erat. Jam vero alii 
considerent, an urbs JEthiopica, quain Napata vo- 
carunt Greci, non potuerit alia expositione vocis 
AEthiopice, aut sallem corruptione Naddaver ex- 
primi. Eamdem urbem alibi Naggatascribi obser- 
vat Cellarius, in Geographia antiqua, lib. 1v, cap. 8, 
pag. 156. 

61. Quod spectat ad martyrium sancti Matthei, 
hoc ipsum videtur dubium. Martyrologia Hierony- 
miana et Acta Latina cum martyrologis omnibus 
medii sevi insinuant, Matthaeum obiisse martyrem. 
Atmenologium Basilianum ad 16 Novembris de mar- 
tyrio clare saltem non loquitur, sed utitur voce rt- 
λεοῦται, consummatur,quo tamen verbo martyrium 
innui potest, maxime cum paulo anie dicatur 
multa tormenta perpessus apud Antropophagos. 
In eodem Menologio ad 30 Junii dicitur lapidibus 
obrutus. Metaphrastes et Nicetas Paphlago mar- 
tyrium generatim asserunt. In Meneis ad 16 No- 
vembris primum asseritur per ignem consummatus, 
deinde dalur elogium fabulosum, in quo illeesus 
ab igne mox in oratione obiisse dicitur, ut etiam 
habet Nicephorus, Heracleon, hereticus Valenti- 
nianus, apud Clementem Alexandrinum, lib. iv 
Stromatum, videlur negare martyrium non solum 
Matthei sed etiam Philippi, Thomee et Levis, quem 
perperam a Mattheeo distinguit, nisiforte Lebbeeum 
sive Thaddeum eo nomine designare voluit. Atta- 
men phrasis est obscurior, mihique ambiguum est 
au revera Heracleon negare voluerit, martyres 
fuisse laudatos apostolos. Quod si revera id volue- 
rit, exigue apud omnes debet esse auctoritatis 
dietum illud, cum Clemens ipse paulo post dicat ; 


sobrietatem laudat, ita scribens ; « Matthesus ita- 
que apostolus seminibus, baccis et oleribus absque 
carnibus utebatur. » Chrysostomus, hom. 4&7 (al. 
48) in Matth. ex sacris Litteris elogium collectum 
ita contexuit : « Cogita mihi (inquit) hunc ipsum 
evangelistam, etiamsi non totam ejus vitam de- 
scriptam habeamus : attamen ex paucis, quee re- 
stant,licetimaginem ejus splendentem videre. Quod 
humilis et contritus esset, audi ipsum in Evange- 
lio sese publicanum vocantem; quod autem miseri- 
cors esset, vide illum omnibus exutum Jesum se- 
quentem. Quod pius esset, palam est ex dogmati- 


. bus. Intelligentim et charitatem ejus ex eo, quod 


C 


conscripsit, Evangelio videre est : universi enim 
orbis curam gessit. Bonorumoperum argumentum 
habes ex throno, in quo sessurus est : fortitudi- 
nein, quod gaudens reversus sit a facie concilii. » 
Hactenus Chrysostomus. Eminentissimus Bona lib.1 
Rerum liturgicarum, cap. 8, num. 2, refert exstare 
etian nomine sancli Matthei Liturgiam aliquam, 
qu& /Ethiopumesse dicitur.Liturgiam /Ethiopum a 
variis editam invenio ; sed non video attributam 
sancto Matthaeo. Certe Raynodotius in Opere de Li- 
turgiis Orientalibus etiam JEthiopicas edidit : at 
nullam ibi nomine Matthei insignitam vidi. Quare 
existimo illam non diu S. Mattheo attributam 
fuisse. 
$ V. De transiationibus corporis quod inventum in 
Lucania, transfertur. Salernum, ac. brachium 
deinde Benevenlum. 

63. Quandoquidem non habemus Acta translationis 
sancti Matthei, quie fidem merentur viri eruditi, 
aut eam obtinere possunt hoc tempore, et scripto- 
res antiquiores nou nisi vagam aliquam etincertam 
dederunt notitiam de loco, in quo corpus serva- 
batur ante translationem in Europam, difficulter 
aliquid cerüi reperietur de occasione et tempore, 
quo primum in Italiam fuit deportatum. Illustris- 
simus Columna jam laudatus, qui majorem fldem 
quam crisim adhibuit in sequendo Relationes Mss., 
quas improbabiles esseostendi$ 1, Historiam trans- 
lationis dedit minime verisimilem. Etenim cap. 5 
narra£ sancti corpus ex AEthiopia delatum in Bri- 


789 , 


VITA S. MATTH ΑΙ. 


790 


tanniam Armoricam per mercatores Britannos tem- À bentur, tom Y. Scriptorum Italis, pag. 38, eadem 


pore regis Salomonis, qui regnavit post medium 
smculi ix ; (nam pro fictitio nunc habetur alius Sa- 
lomon, quem aliquot seculis citius in Armorica 
regnasse aliqui olim erediderunt) depositumque in 
civitate Legionensi. At non ignorassent hoc, neque 
tacuissent omnes scriptores Galli illorum temporum 
aut paulo posteriorum, si factum esset. Deinde 
cap. 6 refert Salomonem regem anno quinquage- 
simo a translatione corporis a Britannis suis occi- 
sum ; eaque decausa Valentinianum imperatorem, 
qui aliquot seculis ante Salomonem fuit mortuus, 
ex Italisingentem misisseclassem ad expugnandam 
Britanniam, et sic, capta civitate Legionensi, cor- 
pus sancti Matthei in Lucaniam translatum. Heec 


clarius et melius leguntur. Verba accipe : « In ip- 
sius principis Gisulphi temporibus inventum est 
sacratissimum corpus B. Matthei in Lucanis fini- 
bus, atque cum debito honore per jussionem jam 
fati Gisulphi principis Salernum deducitur. Sed 
quot evenerint signa et miracula et quomodo fuerit 
repertum, omnimodo nune pandere omittimus : 
postmodum, Deo annuente, innotescemus atque 
huic Historie  adnectere faciemus. » Hactenus 
auctor, quicumque sit, quod non inquiro. 

66. De aano inventionis, quem 954 dixit Leo 
Ostiensis, etiamsiforte non omnino sit certus, litem 
movendam non censeo ; cum certe illo anno prin. 
oipatum Salernitanum obtineret Gisulphus Guai- 


retulisse,omissisetiam improbabilibus translationis & marii filius, sub quo inventionem contigisse ait 


adjunctis, refutasse est. 

64. Mox, cap. 7, fatetur auctor, omnem memo- 
riam de servato in Italia corpore sancti Matthei 
paulatim intercedisse ; inventionemque ait conti- 
gisse circa millesimum etquinquagesimum annum 
& Christo nato. Hisce de corpore diu abscondito et 
demum invento consentiunt scriptores fide digni, 
sed factum illud figunt toto fere seculo citius, ut 
mox ostendam. Interea observo, priora omnia, que 
referuntur de gemina translatione, nimirum ex 
Απορία in Britanniam, et ex Britannia in Luca- 
niam, ex conjecturisincertis potuisse confingi ; sed 
tam improbabiliter fuisse exposita, ut malim igno- 
rare quo modo et quo tempore sacrum illud cor- 


anonymus Salernitanus. Ughellus, tom. X, col 157 
in episcopis Prestanis, et Antonius Mazza in Histo- 
ria urbis Salernitanw, cap. 5, num. 15, de anno 
etiam consentiunt. De loco ait Ughellus, corpus 
inventum essein everse urbis (Prestane) ruderibus. 
Mazza solum dicit, in Lucanie finibus inventum. 
Translationem vero enarrathis verbis: « Gisulphus 
Guaimarii filius etiam parvulus patri succedendo 
regnavit. Beati apostoli, evangeliste ac martyris 
Matthei corpus, Lucanie finibus inventum,... e 
Paesstana civitate anno 954, tempore presulatus 
Bernardi Il, summa cum veneratione in urbem 
Salernitanam transtulit, cnjus adventum sanetus 
Grammatius II Salernitanus episcopus, ultimis 


pus in Lucaniam pervenerit, quam vel minimum c ejus vite horis his predixit verbis : « Non post 


ex relatione illa adoptare. De capite sancti, quod 
sibi attribuunt Armorici, postea agetur suo loco. 
Leo Ostiensis in CAronico Casinensi, lib. n, cap. 5, 
&d propositum nostrum hec scribit : Quinto hujus 
abbatis (Aligerni) anno, qui esta Nativitate Domini 
nongentlesimus quinquagesimus quartus,beatissimi 
apostoli etevangelistee Mattheei corpus, quod primo 
apud Jthiopiam, nbi et passus fuerat, postmodum 
autem apud Britanniam per tempora diversa quie- 
verat, tandem ejusdem sancti evangeliste revela- 
tione repertum, atque in Salernum translatum est. 
Baronius, qui data Leonis verba allegavit ad an- 
num 954, num. 2,in margine notavit, pro vocibus, 
apud Britenniam, alias legi, apud Bithyniam. 

65. Anonymus Salernitanus in Chronico cap.143, 
sive tom. 1I Scriptorum ltalie, part. 11, col. 280, 
de inventione ita loquitur : « In ipsius temporibus 
inventum est sacratissimum corpus B. Matthei in 
Lucanie finibus, atque cum debitohonore per jus- 
sionem jam fati principis Salernum deducitur. Sed 
quot signa et miracula, et quomodo fuerit reper- 
tum, omnimodo nunc pandere omittimus. Postmo- 
dum, Deo annuente, fideliter innotescamus, atque 
huic Historie annectere faciamus : Hiec anonymus, 
sub Gisulpho principe Salternitano memorans in- 
ventionem, licet id non appareatloco allegato, quia 
totum caput, in quo deGisulpho agitur, esteo loco 
omissum. [n Excerptis quee Heremperti nomineha- 


multa tempora ecclesia Salernitana ccelesti the- 
sauro decorabitur, atque ad summum honoris 
apicem ducetur. Festum vero dicte translationis 
singulis quibusque annis pridie Nonas Maii solem- 
niter per octo dies hymnis, rosis et floribus, ma- 
ximo populi concursu celebratur : universusque 
clerus, abbates, ac comprovinciales cuncti episcopi 
primis vesperis, nec non misse solemni interesse 
compelluntur. » Hec Mazza. Quod autem spectat 
ad predictionem sancti. Grammatii, eam etiam 
refert Ughellus, in Archiepiscopis Salernitanis, sive 
tom. VII, col 352 in sancto Grammatio, qui ibidem 
dicitur coli die {4 Octobris ; ad quem diem latius 
apud nos examinari poterit. De reliquis similiter 
Mazze assentitur Ughellus in Bernardo II, col 362, 
additque corpus delatum esse in ecclesiam majo- 
rem sanctee Marie. Gaspar Musca in Compendio 
Vite sancti Matthei de his ait: « Anno vero 0854 
sub Agapito segundo (papa), Bernardus secundus 
hujus nominis episcopus, ac Gisulphus princeps 
Salernitanorum die sexta Maii, corpus apostoli ex 
Peestana civitate Salernum, in cathedralem eccle- 
siam sub vocabulo Sancte 'Marie Angelorum 
transferri curarunt, in qua requievit annos 121. » 
De hac translatione itaque non videtur dubitan- 
dum. 

67. Attamen alia nonnulla veniunt examinanda, 
que in corporis inventione et ante translationem 


T9! 


MENSIS SEPTEMBER. 


194 


Salernitanam narrat Marsilius, et breviter laudatus Α aliquot, quibus facta in ms. relata magis fiunt 


Musca perstringit his verbis : « Quo tempore bea- 
tissimus apostolus Pelagie cuidam moniali vetule 
in somnis corpus suum manifestans, ipsa filio 
Athanasio monacho, qui in altari quodam ἃ barba- 
ris diruto,et vepribus undequaquecontecto, sacrum 
corpus reperiens, exinde ad parvam ecclesiam 
prope Pestanam civitatem locavit. Hinc vero Joan- 
nes Prestanus episcopus ad cathedralem vocabulo 
Sancte Marie eximia pompa deportavit. » Mar- 
silius cap. 7 una cum relatione ms. habet, Pe- 
lagie apparuisse sanctum Mattheum tribus conse- 
quenter noctibus, eique varia indicasse signa, 
quibus sacrum corpusreperiretur, jussisseque om- 
nia eamindicare Athanasio filio, et cum eo corpus 


improbabilia, et magis, quam necesse est, accusatur 
Athanasius. 

69. Quare isía quoque ex ms. hue traduco: 
« Interea clam sanctissimum corpus Constantino- 
poleos deferre meditabatur ad urbem, revera non 
religionis gratia, sed lucri cupiditate illectus. 
Ignorante itaque matre, tollens apostoli corpus, 
Amalphiam adire tentavit, sperans se ibi aliquod 
inventurum esse navigium, quo Constantinopolim 
properaret. Cumque festinus lembum intrasset, 
velo remoque nitentibus nautis, θά locum, quo 
disposuerat, pergit ire. Sed ut navis paululum a 
terra discessisset, ruunt agmina ventorum, pluvia 
et tempestas exorta est, in tantuin. equidem, ut 


querere. Tertia autem nocte, si rem recte enarra- B vix ad portum, quem reliquerat, remearet. Hoc 


vit auctor, eadem visio apparuit etiam Athanasio 
monacho, et utrique penam minilatus est apparens 
apostolus, nisi ad sacrum corpus querendum se 
&ccingerent. Quapropter mane simul egrediuntur 
per viam indicatam, querunt data indicia, et cito 
reperiunt. Fodiendo igitur altare detegunt, amota- 
que mensa marmorea, sacrum corpus inveniunt. 
Hoc vero defert Athanasius ad matris domum, ibi- 
que asservari jubet, inquit Marsilius, « quandiu 
divina quapiam revelatione moneatur, quid de eo 
sit deinceps ab ipsis agendum. » Nihil in ms. 
legitur de exspectatahac revelatione, nihil quoque 
de mandato apostoli, quod Marsiliusastruit, cap. 8, 
ut corpus transferretur Salernum. 


68. Postapparitiones Pelagiee et Athanasio factas, c 


in quarum ultima mine erantadjunctsz, in ins. in- 
ventio sic refertur : « Qua comminatione com- 
pulsus Athanasius, falcastrum (instrumentum 
faleis instar ad rescindendum vepres) arripiens, 
predictum sibi locum curiosa indagatione coepit 
inquirere. Sed is locus tanta erat veprium den- 
sitate contectus, ut nullus, qua ingredi posset, 
pateret aditus. Et cum veprium densitatem toto 
nisu succideret, tandem eversa ecclesia, ul sibi 
per revelationem ostensa fuerat, oculis illius ap- 
paret : sed altare, quia congerie spinarum atque 
urticarum admodum erat contectum, minime po- 
terat intueri. Tunc cesis, que supererant, spinis 
8ο sentibus, ad quod jam flagrandidesiderio inten- 
debat, ipsum etiam altare invenit : inventum cum 
magua cautela reserare tentavit : et ut marmor, 
quo idem altare erst opertum, ex suo loco movis- 
set, illico locus quadris contextus lateribus, in 
quo corpus sanctissimi apostoli οἱ evangeliste 
quiescebat, apparuit. Inde Athanasiustremebundus 
eorpus apostoli detegens, cum multa diligentia 
sindone mundainvolvit, suisqueimponens humeris 
ad proprium habitaculum remeavit, et pretiosum 
thesaurum matri custodiendum dedit . » Mox in 
ms. sequitur, voluisse Athanasium primo Constan- 
tinopolim, deinde Romam, cum sacro corpore 
navigare; sed ab utroque itinereimpeditum. Eadem 
narrat, cap. 8, Marsilius, sed non sine adjunctis 


ille frustratus consilio, iterum secum cogitabat, 
qualiter cum sanctissimo corpore Roman prope- 
raret : sed nequaquam Dei valuit obsistere volun- 
tati, qui tale in has partes dignatus est transmittere 
donum. Nam denuo navigio preparato, assumptis 
validis in remigando viris, placida squora est 
ingressus. Sed antequam littus vix oculis reliquis- 
set, ingens procella subito erupit, ita ut vix vora- 
ginem evaderent pelagi. Tandem, quamvis cum 
magna moestitia, semivivus suos redit ad fines : 
cumque cognovissel veraciter, sibi Deum obsistere, 
et adeo contra se insensibilia elementa pugnare, 
in ecclesia, que non longe a cella illius sita erat, 
sacratissimum abscondit thesaurum. » Becin ms., 
ex quo nequit certo colligi, Athanasium Constan- 
tinopoli aut Rome sacrum corpus vendere vo- 
luisse, ut scribit Marsilius. Lucrum enim sperare 
poterat, etiamsi corpus non venderet, ex benevo- 
lentia et liberalitate eorum, quibus illud donaret. 
Alia Marsilii adjuncta mitto. 

70. Post data verba auctor ms. narrat, inno- 
tuisse Joanni episcopo Pestano inventionem cor- 
poris sancti Mattheei ; eumque cum clericis aliquot ΄ 
perrexisse per auram pluviam et ventosam ad lo- 
cum, ubi depositum erat ; eoque vocari jussisse 
Athanasium. Hunc, ubi advenerat, de invento cor- 
pore interrogat, ac tergiversantem minis urget, et 
sic obtinet, ut ad videndum sacrum corpus duca- 
tur, illudque cum clericis videat. « Episcopus vero 
ait auctor, sacrum corpus (jam visum)sindone ite- 
rum involutum annuli sui impressione signavit, si- 
gnatum in arca seris munita, sigillis similiter con- 
signata, reposuit. » His factis, si credimus auctori, 
petiit episcopus, ut Athanasius monachus esurien- 
tibus cibum queereret et apponeret. At ille cibos 
quidem habebat, sed vino prorsus carebat. Episco- 
pus igiturinter comedendum afferrijussit vacuum 
vasculum, quod omnibus sufficiens vinum effudit, 
si vera narrat anonymus, qui ea pluribus exponit. 
Marsilius vero plura etiam adjungit. Mihi, ut fatear, 
omnia illa magis suspecta sunt falsitatis, quam ut 
ipsa verba huc transferre lubeat. Apertius est com- 
mentum, quod sequitur, ac si noctu per fenestram 


493 


VITA S. MATTH.EI. 


194 


in ecclesiam irrumpere voluisset Athanasius, etsa- À habebat filiam, cujus viscera tam gravibuscontor- 


crum corpus clam alio deportare. /Eque fabulosa 
videntur adjuncta omnia translationis adcivitatem 
Caputaquensem. [taque omissis reliquis ultima so- 
lum verba subjungo : « Castrum, cui Caput Aquis 
nomen est, ascenderunt, atque in ecclesia sanctse 
Virginis Marise, in qua prefatus episcopus presu- 
latum regebat, cum omni reverentia deposuerunt. » 
Ex his verbis, si quid valent, recte colligitur, 
episcopos Pestanos jam seculo x resedissein civi- 
tate Caputaquensi, et consequenter episcopos Ca- 
pulaquenses ex Pestanis ortos, de quo dubitat 
Ughellus. Verum ad rem redeamus. 

Ti. Audierat Gisulphus princeps Salernitanus 
inventionem et translationem sacri corporis, eaque 


quebantur doloribus, ut medici, impendendi reme- 
dii causa laborantes, nullum valerent conferre sub- 
sidium. Ejus cruciatus mater non sustinens, filiam 
ad corpus apostoli detulit, ubi lacrymosis oblatis 
precibus, salutem nate, quam ingenti desiderio 
postulabant, meruit impetrare, ita ut quee alienis 
allata fuerat manibus, domum cum matre suis 
gressibus remearet. » 

74. Tertium beneficium dicitur prestitum servo 
cuidam Rothilde, sororis Gisulphi principis Saler- 
nitani, et vidue Athenolphi principis Beneventani. 
Albenolphi autem illius mentionem invenit Mura- 
torius, in Annalibus Italiz, usque ad annum 940, 
ita utindeconjiciat, eodem anno 940 ipsum obiisse. 


de causa. « Nimium de tanti thesauri inventione B Mihi necesse non est, tempus obitus Athenolphi 


gavisus, ait anonymus in ms., venerabilis vite 
Joannem abbatem aliosque honorabiles viros ad 
Pestanum direxit episcopum, mandans, ut patro- 
cinium patrie Salernitane adinventum sibi sub 
omni celeritate transmitteret. Sequenli vero die 
venerabilis abbas, et qui cum eo missi sunt, inesti- 
mabili thesauro onusti revertuntur. Sed antequam 
urbem propius accederent, una cum Bernardo ve- 
nerando presule tota civitas obviam pergit ire. 
Ubi autem apostolicum corpus adepti sunt, tanto 
repleti sunt gaudio, ut gestu et vocibus exsultantem 
leetiliam ostentarent. Presul vero, assumpto vene- 
rabili corpore et sericis obvoluto tegminibus, cum 
hymnis et laudibus in urbem rediit : atque in aula 


propius inquirere. Solum observo, viduam ipsius 
Rothildam potuisse facile superesse usque ad an- 
num 934, quo omnia contigisse dicuntur, maxime 
cum in viduitate perdurans, id est, diu vidua in ms. 
asseratur. Servus autem Rothilde, Stephanus no- 
mine, dicitur cum impatientia et cum invocatione 
diaboli aquam petiisse, acceptamque aquam ubi 
ebibisset, obsessus fuisse a demone. Res confestim 
innotuit non solum Rothilde, sed etiam Gisulpho 
principi, cunctisque proceribus et episcopo Saler- 
nitano. Servabatur energumenus in sacello palatii 
vinculis constrictus, et episcopus omnes hortabatur 
ad preces pro eo fundendas. « Dum hec agerentur, 
aitauctor, Athanasius intererat monachus (corporis 


Dei Genitricis debita reverentia collocavit, in qua QC inventor), qui, ut jam diximus, de manu Peestani 


presentiam sui corporis evangelista sanctissimus 
suis virlutum miraculis declaravit. » Mox sequun- 
tur in utroque Ms. beneficia quedam patrocinio 
sancti Matthei miseris prestita, que lectoribus, 
prout ibi leguntur, communicabo, abscissis tamen 
nonnullis superfluis, que tradam compendio. 
19. Vir quidam, Andreas nomine, cujus filia 
diutina infirmitate oppressa languebat, adeo ut do- 
mus tota vicinum jam ejus obitum exspectaret, pa- 
terno motus viscere diu plorans, tandem fessus 
somno arripitur. » Somniabatautem, filiam suam 
sibi e brachiis eripi a tetro spiritu; mox vero ad- 
stare virum venerabilem, qui dolenti patri filiam 
restituit, Rogat pater, quis sit, et munus offert. 


presulis dentem sanctissimi evangelistae susceperat 
(nimirum dum eidem corpus tradidit, ubi id affir 
mat auctor). {9 accedens; prefate Rothildee auribus 
intimavit, dicens: Penes me habeo dentem apo- 
stoli et evangeliste Matthei. Hic manu presulis 
mittaturin benedictam aquam, quam dum sumpserit 
demoniacus, mirabilia Dei videbis. Et heec dicens, 
Rothilda annuente et deposcente ut fieret, dentem 
presuli suis tradidit manibus. Allata itaque aqua, 
idem preesul signum crucis edidit, dentem in aquam 
misit, ablatoque dente, aquam illi, qui maligno spi- 
ritu vexabatur, obtulit comminanter, atque, ut bi- 
beret, imperavit. Qua sumpta, acriter vexari ccepit. 
Et quia iniquus hostis, sacro obsistente potu, per 


Ille autem placido vultu respondit ; Nullo tuo in- p os exire non valuit, cum ingenti [Φίοτθ per poste- 


digeo munere ; sed scias, me esse apostolum et 
evangelistam Mattheum, cujus corpus hesterno die 
Salernum translatum est. » Et hec dicens, ab oculis 
ejus ablatus est. Exspergefactus Andreas cum ma- 
gno tremore suam filiam requisivit: sed eam saluti 
jam reperiens restitutam, quod sibiin somnis osten- 
sum fuerat, cunctis, qui aderant, enarravit. Primo 
autem diluculo venerabilem adiit presulem, eique 
mirabile factum apostoli, quod in filia ejus patra- 
verat, ordine recitavit. » Verisimile est, patrem pro 
filia pridie opem sancti Mattheei implorasse : id ta- 
men auctor preetermisit. 

73. « Eodem tempore mulier queedam unicam 


riora egressus est. Quapropter omnes Salvatori Deo 
pariter gratias retulere, qui per apostolum suum 
tale dignatus est operari miraculum. Athanasius 
autem dentem, quem ad expellendum hostem mali- 
gnum dederat, recolligere satagens, multis frustra 
effusis precibus, nequaquam valuit obtinere. » 
Hactenus priora beneficia Salernitanis collata. 
15. [In utroque ms. subjungitur translatio brachii 
Beneventum, de quo tamen nihil reperio apud Vi- 
peram aliosque scriptores Beneventanos.Quid ο8 1969 
sit, nequeo divinare, nisi forte, quod brachium 
istud non diu manserit Beneventi. Subjungam ta- 
men, qua in mss. reperio, queque ex iisdem etiam 


795 


MENSIS SEPTEMBER. 


796 


enarravit Marsilius, cap 10: « Cum autem fama Α Quam facile autem illius corporis memoria inte- 


signis miraculisque longe lateque vulgaretur, et 
Landulphus Beneventanus princeps audisset,Saler- 
nitanum populum beatissimi Matthaei corpus, Christo 
donante, possidere, convocans suos magnates et 
sapientes, Scitote, inquit, a Deo donatam salutem 
Salernitanis advenisse, eosque corpus sanctissimi 
apostoli et evangeliste Matthei, ipso revelante, in 
Lucanite finibus repertum, cum hymnis et laudibus 
intra urbis suce moenia collocasse. Unde, si placet, 
Salernitanum principem atque pontificem pariter 
obsecrando mandemus, ut ad tutelam nostre quo- 
que civitatis ex eodem sanclissimo corpore partem 
aliquam largiri dignentur. Illis autem principis dicta 
probantibus, missi sunt protinus illustres viri Sa- 


rire potuerit in Lucania, ubi depositum fuerat in 
ecclesia prope Peestum, civitatem bellicis motibus 
prorsus dirutam, clare perspiciemus ex iis, que 
sequenti seculo contigerunt in ipsa civitate Saler- 
nitana, ubi similiter priino fuit oblivione perditum, 
àc postea feliciter inventum. Baronius ad annum 
1080 ex conjectura verisimillima dicit, ob varia 
bellorum discrimina occultatum fuisse, et, ut cre- 
didit, ex hominum memoria jam effluxerat, sed 
fere solumignotuserat locus, ubi fuerat depositum. 
Hoc autem non raro contigit de aliis quoque san- 
etorum corporibus, qua timore nimio, ne auferren- 
tur a quoquam, deposita fuerant loco paucis co- 
gnito, etsic aut multo tempore latuerunt aut etiam- 


lernum, magni muneris preces humillimas defe- B num latent. 


rentes. Quos princeps et pontifex benigne susci. 
pientes, atque eorum petitionibus annuentes, bra- 
chium illis sacri corporis summa cum reverentia 
tradunt suis concivibus deferendum. Quo accepto, 
plurimum gratulantes, immensasque Deo atque 
apostolo Christi gratias referentes,incomparabilique 
dono tripudiantes, Beneventum concito gradu re- 
gressi sunt. Sed antequam urbis moenibus appli- 
cuissent, idem princeps et episcopus, qui tunc ei- 
dem civitati preeerant, cumomni populo utriusque 
sexus et eetatis eis obviam exierunt, atque cum 
hymnis et laudibus sacri corporis brachium hono- 
rabiliter transtulerunt, atque intra urbis mcenia re- 
verenter collocarunt. » 

16. His addi^ur beneflcium, quod accepisse asse- 
ritur Landulphus cognomento Gr&cus, qui Bene- 
venti carcere erat reclusus, et manibus pedibusque 
vinctus. Dum enim audiebat sonitus festivos, intel- 
ligebatque eos edi ob allatum sancti Matthei bra- 
chium, eidem sancto se commendavit, et mox 
omnia vincula sua dirupta vidit, mirantibus cun- 
etis, qui aderant. « Cumque hoc principi fuisset 
relatum, inquit auctor, eum ocius de carcere educi 
mandavit, atque ante suum conspectum adduci: 
quem placitis correptum verbis suo confestim ho- 
nori restituit,pristinamque illi gratiam redonavit. » 
Bactenus auctor anonymus, qui verisimiliter floruit 
seculo x, cum nihil tradat de iis, que sequenti 
seeculo facta videbimus ; imo vehementer suspicor, 
non alium esse ab anonymo Salernitano, qui ver- 
bis num. 65 datis de hisce uberius se scripturum 
promisit. 


8 VI. Corpus iterum inventum Salerni, et adnovam 
ecclesiam translatum. Varia Sancti beneficia. 


T1. Quanquam non satis novimus, quo tempore 
aut cujus opera corpus sancti Mattheei in Lucaniam 
fuerit delatum, illud tamen ibidem anno 954 in- 
ventum, et Salernum opera Gisulphi principis et 
Bernardis episcopi Salernitanitranslatum scriptores 
testantur tam antiqui, nimirum Anonymus Saler- 
nitanus, qui fere eodem vixisse tempore videtur, 
et Leo Ostiensis, ut idem iis negare nequeamus. 


78. Certum quoque est, tempore S. Gregorii Pape 
VII inventum fuisse Salerni corpus sancti Matthesi, 
el secundam hane esse inventionem sacri illius 
thesauri in regno Neapolitano, licet Marsilius 
cap. ἃ secundam inventionem cum prima confun- 
dat. Annum inventionis secundse nullibi assigna- 
tum invenio. Át cum, temporibus Gregorii VIT, Α]- 
phaniarchiepiscopi Salernitani,et Salernum tenente 
Roberto Guiscardo, facta sit illa inventio, ut colligit 
ex litteris Gregorii ad Alphanum mox recitandis, 
non potest longe abesse ab anno 1080, quo refertur 
a Baronio. Nam anno 1077 Salernum a Roberto 
Guiscardo occupatum existimat Muratorius, in 
Annalibus Italis, ad annum 1077. Alii ad 1075 


C aut 1076 illius civitatis expugnationem referunt. 


Obiit autem laudatus Robertus anno 1085, uti et 
Gregorius VII, imo et Alphanus archiepiscopus 
secundum Ughellum. Inventio igitur certo contigit 
inter annum 1075 et 1085, ideoque, ut minimum, 
centum et viginti annis post primam, ut nulla ra- 
tione cum illa confundi valeat. Recteigitur ambas 
inventiones distinguit Gaspar Musca in Compendio 
de Vita et translationibus saneti Mattheei et in 
archiepiscopis Salernitanis. 

19. Epistola S. Gregorii VII, ex qua jam dicta 
colliguntur, apud Baronium ad annum 1080 reci- 
tatur hoc modo: « Gregorius episcopus servus 
servorum Dei fratri et coepiscopo Salernitano Al- 
phano salutem et apostolicam benedictionem. Di- 


p vine pietatis respectui gratias ingentes referimus, 


cujus dignatio thesaurum magnum totique mundo 
profuturum nostris temporibus misericorditer re- 
velavit. Non immerito tue& quoque dilectioni gra- 
tulamur, que tante leetitiee coelitus revera ostenses 
participes nos efficere sollicite procuravit. Credi- 
mus siquidem et incunctanter asserimus, de tanti 
corporis inventione non solum ipsum beatum Mat- 
theum apostolum, verum etiam ceeteroscoaposto- 
los cum Sanctis omnibus ipsisque coelestibus spi- 
ritibus, et gloriosa Dei Genitrice Maria, mortalibus 
congaudere, atque ipsorum omnium studia circa 
humanum genus hoc tempore, quam aliis, multo 
propensiora multumque esse uberantiora. Si 


191 


VITA S. ΜΑΤΤΗΑΕΙ. 


708 


enim ceteris temporibus sanctorum nos pa- Α venire ac primis Vesperis nec non misse solemni 


trocinia pia non deserunt ; certissime tunc po- 
tissimum speranda sunt eorum auxilia, cum san- 
ctissima eorum corpora nobis quasi rediviva divino 
nutu manifestantur: et sicut per corporei aspectus 
intuitum tanquam fides cernitur, spes jam te- 
netur; ita eorum beneflcia tunc erga devotos 
renovari, uberiusque redundare credendum est. 
Unde etiam sancta universalis Ecclesia, dudum 
magnisturbinibus variisque procellis impulsa, cla- 
morem suum a Domino exauditum non dubitet,sed 
ad quieti littoris securitatem alacres oculos e vi- 
cino intendens, beati Matthaei apostoli presidium 
juxta contempletur : quoniam jam nunc non dubie 
agit in portu, cui suam presentiam ostendit guber- 
nator antiquus. Quapropter de tanti thesauri reve- 
latione tua fraternitas exsultet in Domino, et bea- 
tissimas reliquias debite venerationis obsequiis 
dignis amplectens, gloriosum ducem Robertum, 
ipsiusque nobilissimam conjugem hortetur et mo- 
neat, quatenus tam insigni patrono, qui se eis 
demonstrare dignatus est, reverentiam et honorem 
decenter exhibentes, ipsius gratiam et auxilium 
sibi suisque promereri nisibus summee devotionis 
contendant. Dat. Rome xii Kal. Octob. » Hacte- 
nus Gregorius, cujus Epistola procul dubio data 
est, postquam pacem inierat cum Roberto Gui- 
scardo, quod factum est anno 1078, ut ostendi ad 
16 Septembris in B. Victore LII, $8 8, cum hono- 
riicam de Roberto faciat mentionem. Rursum 
scripto certo esL epistola Gregorii, antequam Roma 
anno 1084 discederet, et verisimiliter ante condi- 
tam a Roberto sancti Matthei ecclesiam, de qua 
mox agam, ut necesse sit, tam inventionem, quam 
scriptionem Epistole Gregorii figere circa annum 
1080: hoc enim ipso anno contigerit, aut uno 
allerove anno citius aut serius. 

80. De constructo sancti Matthaei templo post 
expugnatumSalernum in CAronico Casinensi, lib.ut, 
cap. 4&3, leguntur sequentia : « Civitate autem po- 
tita, Robertus ecclesiam sancti apostoli et. evan- 
gelisue Matthei inibi construijussit, in qua etiam 
sacrum ejusdem apostoli corpus summa cum ve- 
neratione locavit, os integrum brachii ejus, argen- 
tea theca reconditum ad suam filiorumque tutelam 
reservans. » De hujus ecclesi& constructione illu- 
strissimus Marsilius, cap. 9, pag. 71, ista soribit : 
« Regnante igitur Roberto Guiscardo, ac sedente 
Gregorio VII, triginta circiter anni ab inventione 
transierant (imo centum et circiter viginti quinque 
ab inventione illa, de qua loquitur, in partibus 
Lucanie) magnificentissimum templum divo apo- 
8tolo construitur sre ipsius Roberti peculiari, in 
quo per novam velulitranslationem sacre reliquies 
demum reposite sunt, et hodie quoque religiosis- 
sime asservantur, et singulis quibusque aunis 
pridie Nonas Maii festum ipsius divine translatio- 
nis solemniter celebratur, quo clerus universus, 
abbates, et comprovinciales episcopi omnes con- 


pontificalibus induli interesse, certa proposita 
poena tenentur. Quod et sine intermissione hacte- 
nus diligentissime servatum est, et assidue serva- 
tur. » Post hec laudatus auctor vergit ad desocri- 
ptionem regionis Picentinorum, et urbis Salernita- 
ne que, ejus est metropolis ad mare Tyrrhenum 
et sinum Salernitanum sita. Tum templum jam 
dictum, quod metropolitanum est, late describit, 
illudque ait esse longitudinis passuum nonaginta, 
latitudinis vero triginta, et juste itidem altitu- 
dinis. 

81. Cryptam templi subterraneam, in qua depo- 
situm est corpus sancti Mattheei, similiter desocri- 
bit, et de corpore ibi servato ita loquitur, pag. 80: 


B « Sed quod est in ipsa crypta venerabilius, et ex 


orbe toto Christianos homines allicit ; quiescit ibi- 
dem sanctissimum et gloriosissimum Matthei apo- 
stoli et evangeliste corpus religiosissime colloca- 
tum : siquidem quadratum est in media crypta 
spatium, quod lapidei cancellatique parietes bicu- 
bitales ambiunt ad ulnas ex omni latereduodecim, 
quo veluti septo altare cingitur vetustissimum, sub 
quo thesaurus ille repositus est, ita ut locus ipse 
per ferreos cancellos commode videri possit. Tanta 
fuit autem olim et est hodie quoque celebritas loci 
hujus, ut non Salernitani modo, sed omnium cir- 
cumquaque provinciarum incole assidue concur- 
rant ; imo vero et remotissime quoque gentes ex 
Europa tota frequenter confluant, et tam ingentem 
visure beatitudinem, et a Deo Domino ex hujus 
apostoli meritis petiture divitias, honorem, vite 
diuturnitatem, optatam denique felicitatem in hoc 
steculo, et (precipue quidem, si sapiunt, gratiam 
Deo bene serviendi, obtinendique) gloriam in futuro 
perpetuam. Auget cum admiratione pietatem liquor 
pretiosus et sanctus (manna vulgo dicitur) qui ex 
beatissimo corpore manat, ad mala omni a propel- 
lenda antidotus presentissima, quemadmodum 
frequens docuit experientia plurium seculorum. 
Heec de sacra corporis noviasima translatione suffi- 
ciant, » inquit auctor, qui transit ad miracula 
quedam exponenda. At nonnulla ex illis jam 
exposui, alia quaedam ad alios potius sanctos,quam 
ad sanctum Mattheum spectare videntur. Quapro- 
pterea tantum huc traduco breviter, quatenus 
sancti Matthesi patrocinio prudenter adscribi pos- 
sunt. | 

83. Mitto igitur qus, cap. 14, refert Marsilius 
detransiatis ad ecclesiam sancti Matthaei corporibus 
SS. Fortunati, Caii et Anthes martyrum: neque 
enim spectant ad sanctum Mattheeum, et de diotis 
martyribus apud nos actum est ad 28 Augusti, 
ubi translatio ulla accuratius est exposita. Quod 
subjungit de pia anu, cui nomen erat Polisena, 
nequit certo attribui beneficio sancti Matthei. 
Verba tamen pleraque auctoris huc transfero. Fre. 
quentabat illa diligentissime, ut pluribus refert, 
ecclesiam Sancti Matthei, quotidie accedens Δρ 


199 


MENSIS SEPTEMBER. 


800 


sacrum Offücium. « Factum fuit, inquit, ut, cum Α quentis anni, licet de peccato suo multum doleret. 


solemni quodam die templi ingressa, toto corde 
gloriosumapostolum salutaret, et lustrali sese aqua 
perfunderet, gutt&e omnes, quecumque palliuni 
atque linteolos tetigerant, in aurum purissimum 
verterentur, quod et populus universus magna cum 
admiratione perspexit, et familie nomea ex acci- 
denti edidit, que de Aurofino dicitur, prout per 
patrum traditiones ad hanc usque diem fama per- 
rexit. » Verum non apparet mihi factum istud ex 
sola traditione satis certum, nedum certo attri- 
buendum sancto Matthaeo. Ex traditione sola etiam 
fortasse scripsit Marsilius, quod subjungit de Sa- 
lerno divinitus defenso contra Ferdinandum San- 
severinum principem Salernitanum. Factum tamen 
breviter subjicio. Valdemontius Lotharingie reguli 
frater, inquit, facili negotio occupaverat Salernum, 
ut pluribus narrat Muratorius,in Annalibus [talia, 
ad annuin 1527. Ferdinandus princeps, re intelle- 
eta, confestim turmam colligit militarem ad civi- 
tatem recuperandam et cives puniendos: « Tan- 
tum abfuit, inquit auclor, ut voti compos exsiste- 
ret, ut et confestim repulsus fuerit, et plurimos 
ex suis militibus unius hore spatio desideraverit. 
Nec vero tam felicem fortemque operam oppidani 
prestiterunt, qui et paucissimi inermes erant: 
sed stetere magno quidem numero in hostium 
conspectu pro civibus galeati thoracatique milites 
coelestis exercitus sub quatuor ductoribus exiiniis, 
quos fuisse gloriosissimum Mattheum ettres tute- 
larea sanctos (Fortunatum et socios) haud sane 
dubium fuit ;cum populare fuerit spectaculum, 
et princeps ipse singulique milites idipsum, pacatis 
postea rebus, predicaverint. » Hactenus auetor, 
qui eodem seculo scripsit, rebus tamen gestis non 
adfuit, utpote necdum natus. 

83. Subjungit aliud factum, quod ait contigisse 
circa idem fere tempus. Pauca nobis de illo suffi- 
cient. Fur sacrilegus locum sepulcri sancti Mat- 
thei expilavit. Comprehensus ille fuit alia de 
causa, eaque occasione istud quoque crimen ultro 
confessus. « Et post dies aliquot, inquit, tanto 
est foedore (feetore, opinor) ac moerore correptus, 
ut contracta proprite carnis corruptio in pediculos 
fuerit paulatim conversa, quorum tanta epullula- 
bat vis, ut non modo tunicas ejus omnes imple 
ret,sed totum planecorpus passim eroderet. Quam- 
obrem fedissimis illis vermibus celeriter putruit, 
et justa divini Numinis ira (quemadmodum ipse 
palam omnibus fatebatur) eo ipso morbo miseram 
evomuit animam. » In pauca similiter contrabam, 
quod anno 1525 et 1526 contigisse auctor affirmat. 
Bernardinus quidam eNaccarellorum familia, dum 
feria sexta in parasceve prioris anni erat in eccle- 
sia sancti Matthei, dubitabat de particula sacro- 
sancte crucis, venerationi proposita, et impia heec 
verba protulit : « Eheu! quid si Christi crux mons 
ipse Vesuvius fuisset ? » His dictis, statim obmu. 
tuit, mutusque mansit usque ad eumdem diem se- 


Pridie illius diei, cum ad ecclesiam pergeret, mo- 
netur a mendicosancti Germiniani episcopi Muti- 
nensis opem implorare. Quandoautem postridie in 
ecclesia sancti Matthei divino servitio intererat, 
proferente episcopo verba illa: « Ecce lignum 
crucis, ait auctor, Bernardinus, qui summa devo- 
tione prociderat, divino Spiritu agitante, clamavit 
voce magna: Ecce lignum crucis, ceeteraque verbe 
singula deinceps explicuit, que» per antistitem 
dicta sunt, et statim veluti mortuus cecidit. Tunc 
vero, quia notus civibus erat, et nemo ignorabat, 
illum antea loquinon potuisse, acclamavit populus 
universus: Miraculum | miraculum ! et tametsi 
per id tempus nullus sit in ecclesiis campanarum 


B usus, sed ex veteri Ecclesie ritu ligneis indumen- 


tis soleat strepitus excitari lugubris, quamdiu jacuit 
in sepulero Salvator, pro miraculi tamen hujus 
novitate omnes campane confestim pulsatee sunt, 
ceeteraque instrumenta omnia, qu& habentnr in 
ecclesiis ad psallendum. 

84. Interim ad se reversus Bernardinus palam 
fecit omnibus, quod hactenus agitaverat corde 
tantum, nempe ante annum ea ipsa die impium 
se infidelemque fuisse, quod sacratissime crucis 
particulam adulterinam et commentitiam oredide- 
rit; ideoque loquendi facultate merito privatum : 
fuisse : nunc vero precedenti illa nocte secum in 
somniis locutum fuisse beatum Geminianum Muti- 
nensem, monuisseque, ut eadem ipsa hora, que 


C tunc anno recurrente jamjam appetebat, eodem 


loco suum deploraret peccatum coram gloriosis- 
simo apostolo Matthaeo ; et crederet veram illam 
crucis esse portionem in quo Salvator Jesus pro 
humana gente pependit : fecisse se paulo ante, 
quidquid vir ille sanctus monuerat, et sanctissimum 
Mattheum exorasse, ut fidei sue protestationem 
Christo Domino dignaretur offerre, ac statim lo- 
quendi vim amissam recuperasse. Hec omnia 
fusius ipse perque multos gemitus palam exposuit ; 
rogavitque presulem, ut miraculum istud cura- 
ret in acta referri ad perpetuam rei memoriam. 
Quamobrem publicis documentis jussit hoc di- 
ligenter comprehendi: quod tum ipsius Ber- 
nardini jurejurando, tum canonicorum omnium, 
qui pressentes fuerant, solemni fuerantattestatione 
firmata. » 

85. Post hec pergitauctor ad beneficium defensi 
divinitus contra classem Turcarum Salerni. Hoc 
accidit, ipso saltem vivente, sed necdum Salerni 
degente. Secundum Annales Muratorii res facta 
est anno 1544. Audiamus Marsilium, resciscis ta- 
men adjunctis aliquot non necessariis : « Quo 
tempore... Carolus V Romanorum imperator, et 
Francisus 1 Gallorum rex de totius fere Italie 
primatu contendebant,impetravit Gallus a Solymano 
Turcarum principe classem validam et numerosam, 
Haradieno Barbarussa prefecto, utmaritimas oras, 
que cesareem factionis erant, vexaret atque diripe 


801 


anno Franciscus I terribilem illam classem, que 
nihil utilitatis attulerat, meliori consilio remitteret; 
Barbarussa in transitu varias civitates maritimas 
et insulas partim frustra tentavit, et partim cepit 
et diripuit, ut pluribus exponit auctor. Salernum 
similiter invadere voluit. « Plane ubi in ejus con- 
spectu;m devenit, inquit Marsilius, armorum ful- 
gore et aspectus feritate terribilis, civibus cunctis 
catenas et compedes, urbi autem barbaram vasta- 
tionem denuntiabat. Quocirca ad trucem tympano- 
rum sonitum et minaces tibiarum modulos, usque 
adeo populus universus expavit, ut. demigrantes 
incole animo consternato, et summa cum trepi- 
datione fere omnes ad montana confugerent Fer- 


| VITA S. ΜΑΤΤΗ ΕΙ. 
ret. » Factum hoc anno 1543. At, cum sequenti Α Diva Divseque omnes propitiantur, et sacrum misse 


803 


solemne conficitur. » Hactenus Marsilius annis 
circiter triginta quinque post rem peractam, 
quando multi procul dubio vivebant Salernitani, 
qui factum illud viderant, et de adjunctis omnibus 
poterant judicare. Eadem brevius referunt Musca, 
qui Marsilio convixit, in archiepiscopis Salernita- 
nis, pag. 56, Mazza, in Historia Salernitana,cap. 6, 
et Ughellus, tom. VII iu ArcAiepiscopis Salernitanis, 
in Nicolao Rodulpho, qui tunc preerat Salernitante 
ecclesie. Redeo ad Marsilium. 

87. « Novissime placet illud non reticere, inquit, 
quod nobis ipsis in hac ecclesia sedentibus ante 
biennium contigit. Tametsi enim ab eo die, quo 
locus ille fuit per sacrilegium contaminatus, ubi 


vebat tum maxime estas sub septimum Kalendas p gloriosissimus apostolus jacet, divinus liquor per 


Quinctiles, et tanta erat cceli marisque tranquilli- 
tas, ut immobile plane videretur pelagus : Barba- 
russa autem predensa navigiorum acie jamjam 
accedens, tormentis in fronte collocatis, pronun- 
liavit, ut milites descensionem facerent, et preedte 
atque incendiis incumberent : cum ecce tempestas 
turbulentissima repente exoritur, et veluti prodi- 
gioso ac horribili terre motu mare concutitur inter 
Almalphiam atque Salernum : inusitata preterea 
diversorum ventorum conjuratione usque adeo 
commotum intimuit, ut immensis fluctibus ja. 
ctata classis in littus adigeretur, navesque om- 
nes nutantibus imalis, atque inter se proris ad- 
versis ac puppibus concurrentes ingenti cala- 
mitate collise ac diffracte, luctuoso naufragio 
mergerentur. » 

86. « Accessit quoque miraculo visus in ccelo 
senex summe proceritatis, ipsaque prolixe barbe 
spectanda canitie conspicuus, qui videbatur illam 
excitare procellam, et pro sua quasi civitate pu- 
gnare : vise sunt etiam validissime promplissi- 
morum militum et civium cohortes, fulgentibus 
per muri coronam galeis atque thoracibus, urbem 
perpetua quasi statione defendere. Unde constat, 
immanem illum barbarum ea die contremuisse, 
et paucissimis triremibus,que vix evaserunt inco- 
lumes, ultra Palinurum, invalescentibus ventis, 
raptum fuisse. Caetera navigia cujuscumque generis 
vel plane vuassata sensim absorpta sunt, vel fatali 
in littore desederunt, preedaque omnia, quam per 
fas et nefas barbarus undecumque collegerat, 
ad Salernitanum littus ejecta, incolis occupantibus 
est qu&sita. Cum igitur imminentem cladem tam 
felici eventu, non humane vires, sed Deus Opt. 
Max. avertisset, acceptum id Salernitati tulerunt 
precibus et meritis Matthei et Andree apostolo- 
rum:hic Almalphitanam, ille Salernitanam plagam 
defenderat. Quamobrem sequenti die Salernitanus 
populus Deo ingentes gratias egit : et deinceps 
quotannis ea ipsa die miraculi memoria renovatur, 
quia οἱ proprium ob id Offlcium celebratur in 
choro majoris ecclesie, et per civitatem solemni 
processione discurritur, in qua alternis precibus 


exiguus semper emerserit, adeo ut vix inultorum 
dierum spatio modica potuerit ejusdem quantitas 
hauriri ; advenientibus tamen illustribus ex Sar- 
matia viris Georgio Radziroil, episcopatus Wilnen- 
sis coadjutore, et Alberto Radziroil fratre, et duce 
in Olica ; ac devote petentibus, ut etloci videnti 
et manne ipsius in patriam deferende copiam fa- 
ceremus, libenter utrumque concessimus : lage- 
namque ipsam, que pridie arida pene fuerat, sa- 
cro humore adeo repletam undantemque reperi- 
mus, ut liberaliter principibus ipsis viris eorum- 
que comitibus potuerimus ipsam distribuere. Imo 
vero eL duas ampullas eodem liquore plenas ad 
Gregorium XIII P. M. deferri curavimus , quas 
et gratissimas exslilisse per litteras accepimus. 
Tante igitur rei novitatem valde admirati sumus; 
et veriti, ne beatissimus apostolus huic populo 
ob scelera multa succenseat, precari numquam 
desistimus illum, ut civitatem istam  civesque 
omnes dignetur pro sua consueta bonitate prote- 
gere. » 

88.« Tandem et illud placet inter miracula 
recensere, quod ex universa provincia frequentis- 
sime afferuntur homines utriusque sexus, qui ma- 
lis spiritibus acerrime divexantur : et eos omnes 
ante ipsum D. Matthei altare constitutos sacerdos 
unus imposita manu liberat. Quod sane, tametsi 
ab ipso translationis initio factitatum assidue fuit, 
quia tamen ad hec usque tempora perseverat, et 
nobis etiam videntibus quandoque peractum est, 
non fuit ulla ratione pretereundum silentio. » Ita 
auctor. Ex ultimis verbis colligo, multa sancti 
Matthaei beneficia scriptis consignata non fuisse : 
neque enim energumenorum liberationes invenio 
scriptas. 

89. Ex illis unum Sancti beneficium Salernitanis 
prestitum refertura Romualdo Η archiepiscopo Sa- 
lernitano, qui oinnia presens videre potuit, cum 
patria fuerit Salernitanus, et secundum Ughelli 
chronotaxim jam patrie sus preeesset archiepisco- 
pus, quando res peracta est, aut quadriennio post 
archiepiscopus fuerit factus ex chronotaxi Gasparis 
Musca. Factum a Muratorio, in Annalibus Italis, 


199 


MENSIS SEPTEMBER. 


800 


sacrum Officium. « Factam fuit, inquit, ut, cum Α quentis anni, licet de peccato suo multum doleret. 


solemni quodam die templi ingressa, toto corde 
gloriosumapostolum salutaret, et lustrali sese aqua 
perfunderet, gutte& omnes, quecumque palliuni 
atque linteolos tetigerant, in aurum purissimum 
verterentur, quod et populusuniversus magna cum 
admiratione perspexit, et familie nomea ex acci- 
denti edidit, que de Aurofino dicitur, prout per 
patrum traditiones ad hanc usque diem fama per- 
rexit. » Verum non apparet mihi factum istud ex 
sola traditione satis certum, nedum certo attri- 
buendum sancto Mattheeo. Ex traditione sola etiam 
fortasse scripsit Marsilius, quod subjungit de Sa- 
lerno divinitus defenso contra Ferdinandum San- 
severinum principem Salernitanum. Factum tamen 
breviter subjicio. Valdemontius Lotharingie reguli 
frater, inquit, facili negotio occupaverat Salernum, 
ut pluribus narrat Muratorius, in Annalibus [taliz, 
ad annum 1527. Ferdinandus princeps, re intelle- 
cta, confestim turmam colligit militarem ad civi- 
tatem recuperandam et cives puniendos: « Tan- 
tum abfuit, inquit auctor, ut voti compos exsiste- 
ret, ut et confestim repulsus fuerit, et plurimos 
ex suis militibus unius hore spatio desideruverit. 
Nec vero tam felicem fortemque operam oppidani 
prestiterunt, qui et paucissimi inermes erant: 
sed stetere magno quidem numero in hostium 
conspectu pro civibus galeati thoracatique milites 
coelestis exercitus sub quatuor ductoribus eximiis, 
quos fuisse gloriosissimum Mattheeum ettres tute- 
larea sanctos (Fortunatum et socios) haud sane 
dubium fuit; cum populare fuerit spectaculum, 
et princeps ipse singulique milites idipsum, pacatis 
postea rebus, predicaverint. » Hactenus auctor, 
qui eodem seculo scripsit, rebus tamen gestis non 
adfuit, utpote necdum natus. 

83. Subjungit aliud factum, quod ait contigisse 
circa idem fere tempus. Pauca nobis de illo suffi- 
cient. Fur sacrilegus locum sepulcri sancti Mat- 
thei expilavit. Comprehensus ille fuit alia de 
causa, eaque occasione istud quoque crimen ultro 
confessus. « Et post dies aliquot, inquit, tanto 
est foedore (fretore, opinor) ac moerore correptus, 
ut contracta proprie carnis corruptio in pediculos 
fuerit paulatim conversa, quorum tanta epullula- 
bat vis, ut non modo tunicas ejus omnes imple 
ret, sed totum planecorpus passim eroderet. Quam- 
obrem foedissimis illis vermibus celeriter putruit, 
et justa divini Numinis ira (quemadmodum ipse 
palam omnibus fatebatur) eo ipso morbo miseram 
evomuit animam. » [n pauca similiter contraham, 
quod anno 1525 et 1526 contigisse auctor affirmat. 
Bernardinus quidam eNaccarellorum familia, dum 
feria sexta in parasceve prioris anni erat in eccle- 
sia sancti Matthei, dubitabat de particula sacro- 
sancte crucis, venerationi proposita, et impia hec 
verba protulit : « Eheu! quid si Christi crux mons 
ipse Vesuvius fuisset ? » His dictis, statim obmu 
tuit, mutusque mansit usque ad eumdem diem se- 


Pridie illius diei, cum ad ecclesiam pergeret, mo- 
netur a mendicosancti Germiniani episcopi Muti- 
nensis opem implorare. Quando autem postridie in 
ecclesia sancti Matthei divino servitio intererat, 
proferente episcopo verba illa: « Ecce lignum 
crucis, ait auctor, Bernardinus, qui summa devo- 
tione prociderat, divino Spiritu agitante, clamavit 
voce magna: Ecce lignum crucis, ceteraque verba 
singula deinceps explicuit, que per antistitem 
dicta sunt, et statim veluti mortuus cecidit. Tunc 
vero, quia notus civibus erat, et nemo ignorabat, 
illum antea loquinon potuisse, acclamavit populus 
universus: Miraculum | miraculum ! et tametsi 
per id tempus nullus sit in ecclesiis campanarum 


B usus, sed ex veteri Ecclesie ritu ligneis indumen- 


tis soleat strepitus excitari lugubris, quamdiu jacuit 
in sepulero Salvator, pro miraculi tamen hujus 
novitate omnes campane confestim pulsatee sunt, 
ceeleraque instrumenta omnia, que habentur in 
ecclesiis ad psallendum. 

84. Interim ad se reversus Bernardinus palam 
fecit omnibus, quod hactenus agitaverat corde 
tantum, nempe ante annum ea ipsa die impium 
se infidelemque fuisse, quod sacratissimee cruois 
particulam adulterinam et commentitiam credide- 
rit; ideoque loquendi facultate merito privatum : 
fuisse : nunc vero precedenti illa nocte secum in 
somniis locutum fuisse beatum Geminianum Muti- 
nensem, monuisseque, ut eadem ipsa hora, que 


C tunc anno recurrente jamjam appetebat, eodem 


loco suum deploraret peccatum coram gloriosis- 
simo apostolo Matthaeo ; et crederet veram illam 
crucis esse portionem in quo Salvator Jesus pro 
humana gente pependit : fecisse se paulo ante, 
quidquid vir illesanctus monuerat, et sanctissimum 
Mattheum exorasse, ut fidei sue protestationem 
Christo Domino dignaretur offerre, ac statim lo- 
quendi vim amissam recuperasse. Hec omnia 
fusius ipse perque multos gemitus palam exposuit ; 
rogavitque praesulem, ut miraculum istud cura- 
retin acta referri ad perpetuam rei memoriam. 
Quamobrem publicis documentis jussit hoc di- 
ligenter comprehendi: quod tum ipsius Ber- 
nardini jurejurando, tum canonicorum omnium, 
qui presentes fuerant, solemni fuerantattestatione 
firmata. » 

85. Post hec pergitauctor ad beneflcium defensi 
divinitus contra classem Turcarum Salerni. Hoc 
accidit, ipso saltem vivente, sed necdum Salerni 
degente. Secundum Annales Muratorii res facta 
est anno 1544. Audiamus Marsilium, resciscis ta- 
men adjunctis aliquot non necessariis : « Quo 
tempore... Carolus V Romanorum imperator, et 
Francisus 1 Gallorum rex de totius fere ltalice 
primatu contendebant,impetravit Gallus a Solymano 
Turcarum principe classem validam et numerosam, 
Haradieno Barbarussa preefecto, ut maritimas oras, 
que ceesares factionis erant, vexaret atque diripe 


/ 


801 


VITA S. MATTHAI. 


802 


ret. » Factum hoc anno 1543. At, cum sequenti À Diva Diveque omnes propitiantur, et sacrum missse 


anno Franciscus | terribilem illam classem, que 
nihil utilitatis attulerat, meliori consilio remitteret ; 
Barbarussa in transitu varias civitates maritimas 
et insulas partim frustra tentavit, et partim cepit 
et diripuit, ut pluribus exponit auctor. Salernum 
similiter invadere voluit. « Planeubi in ejus con- 
spectu:n devenit, inquit Marsilius, armorum ful- 
gore et aspectus feritate terribilis, civibus cunctis 
catenaset compedes, urbi autem barbaram vasta- 
tionem denuntliabat. Quocirca ad trucem tympano- 
rum sonitum et minaces tibiarum modulos, usque 
adeo populus universus expavit, ut demigrantes 
incole animo consternato, et summa cum trepi- 
datione fere omnes ad montana confugerent Fer- 


solemne conficitur. » Hactenus Marsilius annis 
circiter triginta quinque post rem peractam, 
quando multi procul dubio vivebant Salernitani, 
qui factum illud viderant, et de adjunctis omnibus 
poterant judicare. Eadem brevius referunt Musca, 
qui Marsilio convixit, in archiepiscopis Salernita- 
nis, pag. 56, Mazza, in Historia Salernitana,cap. 6, 
et Ughellus, tom. VII iu Archiepiscopis Salernitanis, 
in Nicolao Rodulpho, qui tunc preeerat Salernitanee 
ecclesie. Redeo ad Marsilium. 

87. «Novissime placet illud non reticere, inquit, 
quod nobisipsis in hac ecclesia sedentibus ante 
biennium contigit. Tametsi enim ab eo die, quo 
locus ille fuit per sacrilegium contaminatus, ubi 


vebat tum maxime tslas sub septimum Kalendas p gloriosissimus apostolus jacet, divinus liquor per- 


Quinctiles, et tanta erat cceli marisque tranquilli- 
tas, ut immobile plane videretur pelagus : Barba- 
russa autem predensa pavigiorum acie jamjam 
accedens, tormentis in fronte collocatis, pronun- 
tiavit, ut milites descensionem facerent, et prede 
atque incendiis incumberent : cum ecce tempestas 
turbulentissima repente exoritur, et veluti prodi- 
gioso ac horribili terre motu mare concutitur inter 
Almalphiam atque Salernum : inusitata preeterea 
diversorum ventorum conjuratione usque adeo 
commotum intimuit, ut iminensis fluctibus ja. 
ctata classis in littus adigeretur, navesque om- 
nes nutantibus imnalis, atque inter se proris ad- 
versis ac puppibus concurrentes ingenti cala- 
mitate collise ac diffracte, luctuoso naufragio 
mergerentur, » 

86. « Accessit quoque miraculo visus in colo 
senex summe proceritatis, ipsaque prolixe barbe 
spectanda canitie conspicuus, qui videbatur illam 
excitare procellam, et pro sua quasi civitate pu- 
gnare : vise sunt etiam validissime promptissi- 
morum militum et civium cohortes, fulgentibus 
per muri coronam galeis atque thoracibus, urbem 
perpetua quasi statione defendere. Unde constat, 
immanem illum barbarum ea die contremuisse, 
et paucissimis triremibus,quee vix evaserunt inco- 
lumes, ultra Palinurum, invalescentibus ventis, 
raptum fuisse. Cetera navigia cujuscumque generis 
vel plane quassata sensim absorpta sunt, vel fatali 
in littore desederunt, preedaque omnia, quam per 
fas et nefas barbarus undecumque collegerat, 
ad Salernitanum littus ejecta, incolis occupantibus 
est quaesita. Cum igitur imminentem cladem tam 
felici eventu, non. humane vires, sed Deus Opt. 
Max. avertisset, acceptum id Salernitati tulerunt 
precibus et meritis Matthei et Andree apostolo- 
rum: hic Almalphitanam, ille Salernitanam plagam 
defenderat. Quamobrem sequenti die Salernitanus 
populus Deo ingentes gratias egit : et deinceps 
quotannis ea ipsa die miraeuli memoria renovatur, 
quia et proprium ob id Officium celebratur in 
choro majoris ecclesie, et per civitatem solemni 
processione discurritur, in qua alternis precibus 


exiguus semper emerserit, adeo ut vix multorum 
dierum spatio modica potuerit ejusdem quantitas 
hauriri ; advenientibus tamen illustribus ex Sar- 
matia viris Georgio Radziroil, episcopatus Wilnen- 
sis coadjutore, et Alberto Radziroil fratre, et duce 
in Olica ; ac devote petentibus, ut et loci videnti 
et manne ipsius in patriam deferenda copiam fa- 
ceremus, libenter utrumque concessimus : lage- 
namque ipsam, que pridie arida pene fuerat, sa- 
ero humore adeo repletam undantemque reperi- 
mus, ut liberaliter principibus ipsis viris eorum- 
que comitibus potuerimus ipsam distribuere. Imo 
vero et duas ampullas eodem liquore plenas ad 
Gregorium XIII P. M. deferri curavimus , quas 
et gratissimas exstitisse per litteras accepimus. 
Tante igitur rei novitatem valde admirati sumus; 
el veriti, ne beatissimus apostolus huic populo 
ob scelera multa succenseat, precari numquam 
desistimus illum, ut civitatem istam  civesque 
omnes dignetur pro sua consueta bonitale prote- 
gere. » 

88.« Tandem et illud placet inter miracula 
recensere, quod ex universa provincia frequentis- 
sime afferuntur homines utriusque sexus, qui ma- 
lis spiritibus acerrime divexantur : et eos omnes 
ante ipsum D. Matthei altare constitutos sacerdos 
unus imposita manu liberat. Quod sane, tametsi 
ab ipso translationis initio factitatum assidue fuit, 
quia tamen ad hec usque tempora perseverat, et 
nobis etiam videntibus quandoque peractum est, 
non fuit ulla ratione pretereundum silentio. » Ita 
auctor. Ex ultimis verbis colligo, multa sancti 
Matthei beneflcia scriptis consignata non fuisse : 
neque enim energumenorum liberationes invenio 
scriptas. 

89. Ex illis unum Sancti beneficium Salernitanis 
preestitum refertura Romualdo Il archiepiscopo Sa- 
lernitano, qui oinnia presens videre potuit, cum 
patria fuerit Salernitanus, et secundum Ughelli 
chronotaxim jam patrie suc preesset archiepisco- 
pus, quando res peracta est, aut quadriennio post 
archiepiscopus fuerit factus ex chronotaxi Gasparis 
Musca. Factum a Muratorio, in Annalibus Italiz, 


803 


MENSIS SEPTEMBER. 


8014 


refertur ad annum 1162, atque ita exponitur a Ro- À silia neuter scire potuit ; ast mihi conjectura Ro- 


mualdo, tom. VII Scriptorum Italiz, col. 205. !zui- 
lielmus 1 Sicilie rex cognomento Malus, Post com- 
pressos rebellionis niotusin regno Neapolitano, « et 
sic recuperata terra tota (cum exercitu), Salernum 
venit. Et quia indignatus eratSalernitanis civibus, 
urbem intrare noluit, sed juxta oam tentoria fixit. 
Co»pit autem a civibus magnam pecuniam petere. 
Quam quum illi statim solvere non possent, inventa 
occasione plurimum indignatus, quosdam ex eis 
suspendi fecit, comminatus aliis, quod, nisi pecu- 
niam eito solverent, urbem destrueret. Beatus au- 
tem apostolus Mattheus, qui Salernitanee civitati a 
Deo patronus datus est et defensor, civitatem suam 
in tanto discrimine non reliquit. Nam quum rex in 
eo esset proposito, quod multa mala Salernitanis 
inferret, media die, quum tanta esset serenitas, 
quod nulla in aere nubes appareret, subito a Se- 
ptemtrione ventus validus cum ingenti pluvia, et 
turbo impetuosus erupit, qui totius exercitus ten- 
toria universa dejecit, et tentorium regium in emi- 
nenti positum sic a loco, in quo fixum fuerat, im- 
pulit et commovit, quod regem dormientem pene 
prostravit. Expergefactus rex, et tanta inundatione 
attonitus, cepit fugere, et Apostoli auxilium invo- 
care, et viz in. quodam parvo tentorio fugiens se 
recepit. 

90. Et licet rex animi sui timorem super hoc 
facto dissimularet, magnates tamen curie et viri 
prudentes manifeste noverunt, hoc miraculum vir- 


tuteapostolica perpetratum. Apostolus enim in hoc (; 


factoet commisso sibi populo et regi manifeste con- 
sulit, dum et commissum sibi populum a periculo 
eruit et regem, ne propositum malum perficeret, 
impedivit. Rex ergo, quod factum fuerat, secum re- 
cogitans, et indignationem apostolicam pertime- 
scens, quum se moraturum circa Salernum aliquan- 
tulum disposuisset, mutato proposito, altera die 
galeas (id est triremes) intravit, et festinanter in 
Siciliam rediit. » Hugo Falcandus qui eodem etiam 
seculo scripsit, in. Historia Sicula, ibidem post 
Romualdi chronicon edita, de facto prodigioso plane 
consentit ; sed causam prodigii attribuit morti ali- 
cujus innoxii Salernitani, qui regis jussu cum aliis 
fuerat suspensus. De turbine hanc, ut credit, ob 
causam exorto, ita loquitur col. 299 : « Cum enim 
adeo serenus esset aer, ut nullum prorsus in eo nu- 
bis vestigium appareret, tanta repente tempestas 
exorta est, tonitrua, coruscationes, et imbrium 
inundatio subsecuta, ut per totum exercitum instar 
rapidissimitorrentis aqua decurreret, et tam ipsius 
regis, quam ceterorum omnium tentoria, pazxillis 
avulsis ruptisque funibus, procella subverteret, 
tantusque regem et universum exercitum terror in- 
vasit, ut, rerum omnium jactura posthabita, coge- 
rentur de salute propria desperare. » Hoc ille, ut 
dixi, evenisse putat ob cedem civis innocentis, 
Romualdus ad conservationem urbis et plurium 
innocentium a damnis inferendis. Occulta Dei con- 


mualdi prreferenda videtur, quia terribillisille turbo 
eum revera effectum produxit, ut nullum prereterea 
damnum Salernitanis sit illatum ;sed vitam occiso 
non reddidit. 


4 VII. Heliquim variis locis servata : loca aliquot 
sacra S. Matthao dicata. 


91. Restant nonnulla dicenda de reliquiis S. 
Mattheei, que a reliquo corpore separatee servantur. 
Mazza quidem, in Historia Salernitcna, cap. 6 dicit 
sancti Matthei apostoli corpus integrum, exceplo 
dente ac brachio, servari in altari eidem dicato, 
de quo egi num. 81. At illud certiori testimoaio 
sive ossium inspectione probatum vellem, el certe 


B tam stricte sumendum non est, ut credendum sit, 


nihil reliquiarum sancti Matthei ad alia quoque 
loca pervenisse. Jnterim laudatus auctor testatur, 
dentem unum et brachium Sancti in superiori sa- 
erario ejusdem ecclesie conservari. De utroque 
etiam loquitur Marsilius, cap. 9, pag. 79, ubi expo- 
nit servata in sacrario, atquedentem illum positum 
esse in cruce argentea variis reliquiis ditata. « In 
dextra (parte crucis) gloriosissimi Matthei dens 
alius, de quo et nos, inquit, supra locuti sumus. » 
Insinuat igitur, esse illum ipsumdentem, qui con- 
cessus fuerat Athanasio monacho corporis inven- 
tori, ut dietum num. 7& ; quique eidem ablatus 
deinde est, quemadmodum expositum est num. 76. 
De brachio laudatus Marsilius ita loquitur : « Est 
et D. Matthei brachium illud, quod Beneventanus 
quondam princeps a Gisulpho precibus impetrave- 
rat: quamvis argento concluditur, ex cancellis 
tameh carniset ossium aspectus intuentibus patet. » 
Heec Marsilius, non explicans, qua occasione bra- 
chium, quod seculo x Beneventum translatum 
asseritur, postea relatum fuerit Salernum. Verum 
sicut corpus S. Januarii seeculo ix translatum fuit 
Neapoli Beneventum, indeque rursum aliodelatum : 
demumque Neapolim relatum, tali aut simili 
modo brachium sancti Matthei Salernum redire 
potuit. Certe illu modo Salerni esse, uti et den- 
tem, etiam asserit Musca in Compendio jam lau- 
dato. 

92. Si autem illud ipsum sit brachium, quod 
fuit seculo x Beneventi, videtur et alterum bra- 
chiumareliquo corpore separatum fuisse seculo xt. 
Quippe Robertus Guiscardus ex invento corpore 
integrum os brachii pro seretinuit, ut vidimus num. 
80. De illo osse in Chronico Casinensi, lib. m, 
cap. $7, relata Roberti morte; hec leguntur : « Hic 
interea (Robertus) ad diem obitus sui brachium 
sancti apostoli et evangeliste Mattbeei capellanis 
suis, filio suo, Salerni reportandum, atque redden- 
dum reliquit. Sed illi substantia pauperes, ac fide 
pauperiores, thecam argenteau, in qua sanctum 
brachium erat reconditum, inter se dividunt, inde- 
que Hierosolymam  pergentes, sanctas reliquias 
usque ad diem obitus sui apud se relinuere cela- 


805 


VITA S. ΜΑΤΤΗ ΑΕΙ. 


tas. Ad mortem autem venientes, supradictas reli- 4 habet monasterium, et, ut laudatus auctor obser- 


quias, insciis sociis, pueris suis contradunt, qui 
qualiter sanctum brachium temporibus Girardi ab- 
batis ad hunc locum detulerint, loco suo scribe- 
mus. » Deinde lib. 1v, cap. 73, laudatus auctor heec 
scribit : « Hic interea abbas (Casinensis Girardus) 
cum upud Beneventum in Apostolico servitio per- 
maneret, et certo certius brachium saneti apostoli 
et evangeliste Mattheei in eadem civitate recondi- 
tum esse didicisset, ad se jam dicti brachii custodes 
convocans, qualiter, vel quo ordine ejusdem saneti 
apostoli brachium habuissent, percunctari studio- 
sissime ccpit. Qui dum retulissent, qualiter illud 
secum Robertus dux detulisset in expeditione, 
quam contra Alexium imperatorem habuerat, ao 
demum capellanis suis ad mortem reliquerat, ipsi- 
que postmodum in die obitus sui sibi dimiserant, 
abbas monere illos attentius coepit, ut tanta di- 
gniora Casinensi cenobio conferrent. 

93. « llli autem ocius se heec adimplere fatentur, 
si abbas illos quacumque hora ad conversionem 
venire vellent, absque aliquo pretio illos in hoc 
monasterio reciperet. Quod cum abbas libentissime 
se impleturum spopondisset, illi confestim sanctas 
reliquias ad hunc locum ferendas eidem abbali 
contradunt. Suscipiens igitur idem abbas sanctas 
reliquias, diuque deosculans, per bujus nosire 
congregationis fratres ad hoc monasterium trans. 
mittere studuit. Ad cujus adventum omnes ter- 
ram, qui hanc inhabitabant, cum ingenti devotione 
et gaudio, obviam processerunt. Sanecum hec ad 
hujus nostre congregationis notitium pervenissent, 
inesstimabili exsultatione repleti, ac solemnibus 
vestimentis induti, cum lampadibus et thymia- 
mnatibus usque ad portam veterem exierunt, ac 
terre prostratisanctum evangelistam adoraverunt : 
surgentesque cum maxima reverentia deosculave- 
runt, et cum hymnis et laudibus illud in monaste. 
rium introducentes, atque in argentea capsa, tur- 
rium instar aptata, sanctum brachium recluden- 
tes, inargentea trabe antebeati Benedicti altarium 
suspenderunt, anno Dominicae Incarnationis mil. 
lesimo centesimo vicesimo secundo. » In Adnota- 
tis Angeli de Nuce editoris additur brachium illud 
modo servari, in theca argentea, brachii forma. 
Papebrochius noster in ltinerario Ms., quod a 


vat, olim erat Fratrum, qui appellantur Cruciferi, 
nunc est sub cura Fratrum S. Augustini, nimirum 
Hybernorum, ut addit auctor recentissimus. Ob- 
servant preeterea auctores, ecclesiam illam recen- 
seri inter titulos Cardinalitios, et quidem inter 
antiquiores, ut plerique addunt. Nonnulli etiam 
asserunt, constructam fuisse circaannum 600 quod 
non lubet examinare. Hoo certius est, dedicatam 
fuisse a Paschale Il, sive id factum fuerit post 
constructionem primam, sive post instaurationem. 
Etenim laudatus Martinellus longam recitat inscri- 
plionem, que consecratio illa asseritur in hune 
modum. « In nomine Domini nostri Jesu Christi. 
Amen. Anno Incarnationis Dominice 1110, indi- 
ctione iu, feriavi quarte Dominice in Quadrage- 
sima, die Incarnationis ejusdem D. N. Jesu Chri- 
sti, pontificatus D. Paschalis Pape 1I anno 44 
(omnes not: concordant anno 1410) dedicata est 
venerabilis heec ecclesia in honorem Dei, B. Marice 
semper Virginis, et beati apostoli et evangeliste 
Matthei, ουσ quatuor altaribus, que sunt in ea. 
Quee consecratio facta est a prefato domino, et ve- 
nerabilissimo Pontifice Paschali II papa. In majori 
siquidem altari celebravit idem D. papa missam in 
honorem B. Mattheei. Coadjutores vero ejus fuerunt 
septem ; videlicet Raynerius de Ostia, Riecardus 
de Portu, Petrus de Tibure, Julianus de Ferentino, 
Anastasius de Alba, Petrus de Tusculano, Antonius 
deA:nelia, presentibus omnibus, S. R. E. Cardiua- 
libus, presbyteris, et diaconibus, nec noninnumera 
cleri et populi Romani multitudine. 

95. In majori autem altari, consecrato a prefato 
D. papa, cui etiam preefati episcopi astiterunt, fue- 
runthe reliquie collocate: et primo deligno sancte 
Crucis, brachium sancti Matthaei, de lapide sepul- 
cri Christi etc... Et ego Paschalis papa universalis 
Ecclesi& cum prefatis episcopis hassanctorum re- 
liquias oculis propriis vidi, manibusque meis at- 
trectavi, et recondidi cum antiquo titulo in arca 
marmorea sub altari majori. » Addit indulgentias 
visitantibusecclesiam illam a die consecrationis 25 
Martii usque ad Octavam Pentecostes ; et in festo 
sancti Matthei οἱ Septembris. Ceterum per bra- 
chium sancti Matthsei, quod in altari reconditum, 
aliquod os brachii intelligendum puto, non totuin 


mora Romana usque ad reditum in Belgium con- D brachium. Pancirolus in opere Italico De Thesauris 


scripsit, pag. 108, inter reliquias, quas vidit in 
sacrario Casinensi, illud os brachii sancti Mattheei 
recenset. 

94. Roma in variis ecclesiis reliquias nonnullas 
sancti Matthei exhibet. Inter numerosas autem 
Urbis ecclesias una est sancto Mattheo dicata, 
que&& cognominatur in Marulana, pro in Martana, 
quia propinqua est tropeis Marii, ut varii seripto- 
res asserunt. Martinellus, in Roma sacra, pag. 257, 
agil de hac sancti Matthaei ecclesia $n Merulana, 
alias Mariana, in regione montium, eundo a Basi- 
lica S. Marie Majoris ad Laterenum. Annexum 


absconditis, Romse in ecclesia sancti Mattheoi 
pag. 137 asserit, aliud brachium sancti Matthei 
servari in basilica sactee Marie Majoris, aliud rur- 
sum in ecclesia sancti Marcelli pape : etin indico 
reliquiarum adjungit sancti Matthesi costam haberi 
in ecelesia S. Nicolai in Carcere. His omnibus con- 
sentit Piazza in Hemerologio sacro ad hunc diem, 
ubi addit, nonnihil etiam reliquiarum sancti Mat- 
theei servari in basilica Vaticana sancti Petri, et in 
ecclesiis sanctorum apostolorum et S. Cecilie ; 
variaque enumerat Rome sancti Matthei sacella, 
que brevitatis causa mitto. 


807 


MENSIS SEPTEMBER. 


96. Masinus in Bononia perlustrata, pag. 460 À catalogo reliquiarum utriusque monasterii nullas 


testatur, Bononie esseecclesiam parcecialem sancto 
Matthaeo dicatam, in qua ipsius festivitas precipue 
celebratur, in alia vero ecclesia parochiali, sancto 
Nicolao sacra, ejusdem apostoli brachium aliquod 
conservari, ibique solemoitatem ejus celebrari cum 
indulgentiis plenariis. Laurentius Beyerlinck, in 
Theatro vitsà humanz,tom. VI, ad vocem Reliquiz, 
recenset pag. 303 reliquias multas Neapoli serva- 
tas, interque eas sancti Matthei reliquias tribuit 
ecclesie S. Marie de Sapientia, et pag. 30£ ossa 
sancti Matthei S. Marie de virginibus. Inter eccle- 
sias plurimas urbis Venetie una quoque est paro- 
chialis sancto Mattheo sacra ; ut accurate exponit 
illustrissimus scriptor nobisque amicissimus, Fla- 
minius Cornelius, senator Venetus, in eleganti 
opere De ecclesi Venetis, dec. iv, pag. 173, ubi 
recitat fundationis litteras ex autographo. Ex his 
recte deducit, fondationem fuisse factam, mense 
Februario auni 1153 more Veneto et aliorum illius 
temporis, ut liquet ex indictione iv in litteris ad- 
jecta, qua designatur annus 1156 ; sed mense Fe- 
bruario pergebat tunc currere annus 1156 usque 
ad Pascha, aut certe usque ad festum Annuntia- 
tionis, sive diem 25 Martii. Fundator ecclesie fuit 
Leonardus Cornarius, cujus littere recitantur, 
quemadmodum et alia donalio, que anno 1166 ad 
primam accessit. Deinde ex vetustate fatiscenstem- 
plum instauratur anno Domini 1615, ut ex inscri- 
ptione 1narmorea edocemur parieti affixa, » inquit 
Cornelius, illam recitans. Idem paulo post ait : 
« Postremo cum nostris hisce temporibus ad ruinas 
vergeret, Nicolai Milesii plebani studio a funda- 
mentis in elegantiorem formam restituitur, sacra- 
que supellectile et ornamentis copiose instruitur 
anno Domini 1735 per Aloysium Foscarum patriar- 
cham Venetum consecratur. » De reliquiis ejusdem 
ecclesie auctor pag. 175 scribit : « Nonnullis dita- 
tur Divorum lipsanis, nempe ex ossibus sancti 
apostoli Tutelaris, » etc. Plura de illa ecclesia di- 
ligenter ibidem observata videri possunt. 

97. Cornelius autem in Opusculo de Ecclesiis 
Torcellanis, quod priori addidit, duo assignat mo- 
nasteria monialium sancto Mattheeo sacrata. Pri- 
mum est monasterium sancti Mattheei de Majurbio 
ordinis Cisterciensis, quod antea in alia insula fue- 
rat constructum, videlicet in Constantiaco,indeque 
de consensu episcopi Torcellani in Majurbium in- 
sulam fuit translatum, ut late exponitur part. ; 
illius Opusculi pag. 299 et seqq. Prima fundatio no- 
tatur facta anno 1218, in Constantiaco, pag. 316 ; 
sed ante finem ejusdem seculi monasterium suum 
ad insulam Majurbium transtulerunt moniales. Al- 
terumest monasterium monialium ordinis S. Bene- 
dicti in insula Muriana ejusdem diccesis Torcel- 
lane, ut exponit Cornelius, part. 11 a pag. 201. 
Fundatio pag. 104 notatur facta anno 1280, datum- 
quetunc est monialibus vetustum oratorium sancto 
Mattheodicatum, ut ibidem latius videri potest. In 


sancti Matthesi invenio. At sancti Matthei reliquis 
anno 13554 incluse fuerunt in altari sancti Abundii 
quod Sublaci in Latio tunc consecravit Andreas 
Crucius episcopus Tiburtinus, ut habel inscriptio, 
data tom. VI Augusti pag. 635. Rocchus Pirrus in 
Sicilia sacra, tom II, pag. 474, ubi enumerat reli. 
quias ecclesie cathedralis Cepbaleditanee, ait eam 
gaudere pede integrocum pelle B. Matthei. Sicilis 
insigne oppidum Sicilie, ia valle Netina etdicecesi 
Syracusana, non procul a Netinacivitate, sanctum 
Mattheum veneratur patronum titularem, cuidedi- 
cala est primaria ecclesia parochialis. Non dubito, 
quin et alie serventur particule reliquiarum sancti 
Mattheei in Italia et Sicilia ; sed omnes enumerare 


p non est tante necessitatis, quante difficultatis. Ita- 


que in Germaniam transeo, nonnullas el ibi assi- 
gnaturus. 

98. Pragenses in Bohemia multas ecclesie sue 
attribuunt sancti Matthei reliquias. Thomas Joan- 
nes Pessina, in Phosphoro Pragensi, pag. 518, eas 
sic enumerat : « Sancti Matthei apostoli et evange- 
lisue pes integer, et brachium cum pelle : costa 
argento circumdata, et dens. Item alia quatuor 
ossa, simul in argentea theca composita : alia ite- 
rum notabilis pars. » Heec dicitur pars de humero 
in Catalogo impresso reliquiarum Prageusium,que 
anno 1645 ex arce regia Carlsteina in metropolim 
sunt translates, in quoetreliquse recensentur. Quin 
et ibi septimo ordine num. 56 adduntur sequentia, 
nescio, an salis recte : « Sancti Matthei apostoli 
et evangeliste brachium utrumque cum pelle et 
carne. » Át in catalogo ms. reliquiarum, ex Calen- 
dario Pragensis ecclesie extracto, quem anno 1647 
huc misit P. Theodorus Moretus, hac solum legun- 
tur ad 21 Septembris : « Sancti Mattheei apostoli et 
evaugelistee, qui apud /Ethiopiam predicans marty- 
rium passusost. Cujusreliquias, videlicetimaginem 
magnam cum argentoet auro decoratam, tenentem 
costam ejus in manibus, quas invenit piissimus 
princeps Carolus IV, etc. donavitecclesise Pragensi. 
Hec ibi : at ego lubens ipsis Pragensibus exami- 
nandum relinquam, quantum babeant reliquiarum 
sancti Matthei. Bucelinus in sacrario Benedictino 
quod edidit anno 1636, ad 21 Septembris de reli- 
quiis S. Matthei hec tradit: « Hujus magni evan- 
gelistee insignis portio asservatur in Andechs (mo- 
nasterio Bavarie), ubi et alie due ejusdem partes 
ostenduntur, Dens Elnone (alias S. Amandi mona- 
sterium vocatur in Flandria), duo molares dentes 
et alia nonnulla in Weingarten ; » quod Suevie 
est monasterium cum oppido cognomine. Plurimas 
quoque sancti Matthei reliquias Colonie attribuit 
in Opere suo Gelenius, nimirum pag. 264 duas par- 
Hiculas ecclesie collegiate S. Gereonis : pag. 312, 
de capite sancti Matthaei aliquid ecclesie abbatiali 
S. Pantbaleonis ; pag. 412, aliquid reliquiarum pa- 
rochiali: ecclesie S. Lupi, uti et pag. &42 ecclesie 
S. Catharine Ordinis Teutonicorum, pag. 456 eo- 


809 


VITA S. MATTH.EI. 


810 


clesio Cartusianorum, pag. &83 ecclesie Carmeii- A tensis in Brabantia prope I ovanium. Hec laudatus 


tarum, pag. 547 ecclesie S. Maximini monialium 
ordinis Augustiniani, pag. 560 ecclesie monialium 
ejusdem ordinis in inajore Nazareth, pag. 584 eccle- 
sie S. Vincentii tertie Regule S. Francisci, et de- 
mum pag. 627 sacello S. Margarite. Αἱ omnes iste 
modice videntur esse particule, ut difficultatem 
numerus nullam pariat. 

99. In Belgio, nostro plurimis etiam locis osten- 
duntur sancti Matthei reliquie, interque eas una 
valde notabilis. Et sane mirandum nemini esset, si 
de hujus apostoli reliquiis plus obtigisset Belgio, 
quam aliis provinciis, cum Carolus V imperator in 
Belgio natus et seepo degere solitus sit, idemque ali- 
quando Salerni fuerit, ubi eas accipere potuit, et 
inde in Belgium portare aut transmittere. Aliis quo- 
que modis reliquie sancti Matthei in Belgium diu 
ante transferri potuerunt. At quomodo allate fue- 
rint, non invenio apud Rayssium, qui eas recenset 
in Hierogazophylacio Belgico. Primum certe locum 
meretur caput Sancti, quod pag. 394 attribuit ora- 
torio aule Bruxellensis his verbis: « Locum hunc 
preterea mirum in modum venustat rarum illud 
pignus, sanctissimi videlicet apostoli et evangeliste 
Matthei caput integrum, sumptu et valore maximo 
reclusum in argentea imagine, eumdem apostolum 
pectore tenus, naturalem hominis altitudinem exce- 
dentem referente, cirea cujus humeros circumvo- 
litang angelus atramentarium illi vasculum porrigit. 
Erigitur in prediviti ex ebeno pegmate artificiosis- 
sime elaborato, in quo precipua dicti apostoli mi- 


Rayssius, qui et dentem Elnone, sive in S. Amandi 
cenobio, jam eupra memoratum, reliquiis accenset, 

100. Transeo in Galliam, ubi variis locis cre- 
dunt se habere caput sancti Matthei. Albertus le 
Grand in opere Gallico de sanctis Britannie Armo- 
rice pag. 600 in Vita S. Tanguidi abbatis refert, 
caput sancti Matthei seculo v1 per mercatores Ar- 
moricos clanculum fuisse ablatum ex JEgypto, 
transiatumque in Britanniam Armoricam, ibique in 
diocesi Leonensi constructum monasterium, in quo 
sancti caput fuerit depositum. Addit geminum pro- 
digium, videlicet scopulum in mari exstantem 
fuisse a navi perruptum, dum caput advehe- 
batur ; alterum in constructione monasterii patra« 
tum ; sed utrumque indiget documentis multo anti- 
quioribus, quam proferri possint, ut fidem inveniat. 
Ipsa quoque allatio capitis ex /Egypto non videtur 
certior quam ante memorata corporis ex ZEthiopia 
translatio. Verumtamen dictam capitis translatio- 
nem narrant etiam Carolus le Cointe in Annalibus 
ecclesiasticis Francorum, ad annum 555, num.21, Lu- 
dovicus Bulteau in Compendio Historico ordinis 
S. Benedicti, lib. 1:1, cap. 28, num. 2, uti et con- 
structionem monasterii, sancto Matthaeo dicati, de 
qua nequit dubitari. Mabillonius, in Annalibus Be- 
nedicLinis, tom. I, pag. 152 ad annum 563 fundatio- . 
nem monaslerii exponit, de translatione vero capitis 
gancti Matthei dubitanter loquitur hoc modo: 
« Dein monasteria a Paulo (episcopo Legionensi, 
de quo apud nos actum tom. II, Martii a pag. 108) 


racula argenteis crustis et laminis incisa, variaque C constructa, in primis Gerberense, cui Tanguidus 


artis elegantia condecorata complectuntur. Idem, 
pag. 463, adscribit ossa sancti Matthei, id est, ali- 
quid ex ossibus, ecclesie collegiate S. Salvatoris 
Brugis in Flandria ; rursum pag. 314, ecclesie ca- 
thedrali Tornacensi de sancto Matthaeo apostolo et 
evangelista duo 0888, unum grande, aliud medio- 
cre; » pag. 451, Hutilensi Cartusie ad Mosam 
(lege Mosellam) in ducatu Luxemburgensi « sancti 
Matthei apostoli et evangeliste os magnum, » 
pag. 430 abbatie Phalempinensi ordinis S. Au- 
gustini in Flandria argenteum brachium, « Ubi, 
inquit, « eximia pars brachii S. Matthei... asser- 
vatur; » et pag. 216 nonnihil de reliquiis sancti 
Matthei, obtentum dono Margarite principis Flan- 


abbas prefectus, is qui S. Matthiei monasterium in 
extremo Armorice apud Leonenses promontorio 
sub medium saculum sextum construxisse perhi- 
betur, ob id in Finibus-Terre& cognominatum. Oc- 
casionem tradunt sancti apostoli caput ex /Egypto 
& quibusdam mercatoribus Leonensibus allatum. 
Novum asceterium consecravit Paulus, eoque Tan- 
guidus e Gerberensi monasterio, cui Relecense suc- 
cessit, coloniam duxit. Perstat ad nostrum tempus 
S. Matthei monasterium sub S. Mauri congrega- 
tione, situm, ul mox dicebam, in dicecesi Leonensi, 
haud procul a Conquitto, paulo longius a Brestensi 
celeberrimo portu. Nulla fere de hoc monasterio 
vetera monumenta supérsunt post varias ab Anglis 


drie, haberi dicit in abbatia Flinensi virginum ]) illatas clades ; tametsi antiquum ejus splendorem 


Cisterciensium. Letiensis et Maricollensis abbatie, 
smbe Benedictine in Hannonia, aliquid similiter 
de ossibus sancti Matthei possidere se credunt. 
Priori pag 270 Rayssius tribuit partem digiti sancti 
Matthei apostoli et evangeliste una cum carne; 
alteri pag. 296 aliquid de costa ejusdem. Canonici 
ordinis S. Augustini in abbatia S. Nicolai Ognia- 
censis ad Sabim habens, eodem teste pag. 387, al- 
tare portatile Jacobi de Vitriaco 8 R. E. cardi- 
nalis, in eoque cum aliis reliquiis aliquid de 
S. Mattheo; de quo nonnihil demum attribuit 
pag. 401 abbatie Parcensi ordinis Premonstre- 


PaTROL. GR. CXV. 


arguit insignis basilica, que variis sanctorum reli- 
quiis ornata est. » Ceterum persuasio de capite 
sancti Matthaei servatoin illo monasterio viguit sal- 
tem a secuio xiii: nam Mattheus Westmonaste- 
riensis ad annum 1295 de classe Anglorum eo per- 
lata, fugientibus incolis monasterii, hec scribit : 
«Post hecabbaliam S. Matthaei quamplures ingressi, 
ecclesiastica utensilia cum capite ejusdem sancti 
ablato ad dominum Eadmundum ducem exercitus 
contulerunt. Quae omnia sequestrata fecit dominus 
Eadmundus viris ecclesiasticis restaurari. » Ex his 
tamen recte deduci nequit, integrum esse caput, 


26 


811 


MENSIS SEPTEMBER. 


813 


quod ibidem habetur pro eapite saneti Matthei ; A num. Hugo, in Amnalióus  Praemonsiralensibus, 


neque enim id asserit Westmonasteriensis. An vero 
caput illud, quod ibi habetur, sit sancti Matthaei, 
non inquiro. 

101. Andreas Saussayus in Martyrologio Galli- 
cano ad 21 Septembris consentit cum sententia fere 
communi de corpore sancii Salernum translato ; 
additque: « E quo (corpore) excerptum veneran- 
dum caput, pridem in Galliam del&tum fuit, recon- 
ditumque in summa basilica Bellovacensi, in qua 
egregio cultu conservatur, dempto vertice, qui Car- 
nuti in sacrario nobilis edis Virginis Deipare mà- 
gna cum veneratione habetur. » In Necrologio Bel- 
lovacensi, quod laudatur tom. IX Gallie Christiane, 
col. 742. in Milone I episcopo Bellovacensi inter 
&alla leguntur sequentia: « Dedit (Milo) caput B. 
Matthei apostoli et Virgam Aaron. » Αί unde illud 
caput acceperit, non adjungitur in laudata Gallia 
Christiana. Fuit Milo in /Egypto cum crucesignatis, 
fuit similiter notabili tempore in Italia. An vero 
etiam fuerit Constantinopoli, ibique caput illud ac- 
ceperit, ut refert Bailletus ad hunc diem in sancto 
Mattheo, et quidem tempore Philippi Augusti, 
anno 4223 defuncli, nuspiam invenio. At videtur 
Bailletus Necrologium conciliare voluisse cum 
scriptis a Cangio, et sic dixisse, quod nemo ante 
dixerat. Certe Cangius, quem etiam laudat in Histo- 
rico tractatu de capite sancti Joannis Baptiste, alia 
omnino dicit, recensens pag. 104 reliquias a Latinis 
post occupatam Constantinopolim in Occidentem 
missas. Nam de capite sancti Matthei sic loquitur : 
« Gervasius de Cháteau-Neuf, canonicus Carno- 
tensis, et postea episcopus Nivernensis, donavit 
ecclesie Carnotensi caput sancti Matthei. » Con- 
sentit Sebastianus Rouillard, in Historia Carnotensi, 
cap. 8, pag. 207. Itaque Carnotenses crediderunt, 
accepisse se caput illud Constantinopoli ; sed pro- 
bare nequeunt, caput sancti Malthasi unquam Con- 
stantinopoli fuisse, ut Carnotensis eque ac Bello- 
vacensis ecclesie traditio admodum videatur in- 
certà. 

102. Jàm vidimus, tribus locis caput sancti 
Matthei assignari in Gallia. Accedit et quartus in 
Lotharingia, nimirum abbatia Preinonstratensis 
in diccesi Tullensi, Regnis-vallis dicta, non con- 
fundenda cum altera, que Regia vallis dicitur, 


tom. II, col. 649, de illo capite scribit sequentia ín 
abbatia Regnis-vallis: « Sancti Matthei caput ar- 
gentea inclusum capsa, populorum concursu a 
seculo xiv celebre: neque enim antehac in vete- 
ribus monumentis legimus quidquam, unde ulte- 
rior ei possit antiquitas adjudicari. » Salis anim- 
advertet studiosus lector, non posse omnia illa esse 
capita sancti Matthei, si integra, aut fere integra 
sint. Quapropter ipsi examinare polerunt, an forte 
habeant modicam capitis particulam factitio capiti 
impositam, eique capitis nomen fuerit impositum, 
uti alias factum esse experimentis plane certis 
didici ; an vero habeant reliquias Saneti alicu- 
jus incerti, que per errorem sancti Matthei 
fuerunt credite, quemadmodum etiam non raro 
contingit. 

103. Memorantur et alie reliquiarum particole 
aliis locis. Inter reliquias plures, que anno 894 
delate sunt Remis in pagum Veromanduensem, 
depositeque in vico Memnico in ecclesia 8. Mar- 
tino dicata, recensetur etium aliquid reliquiarum 
sancti Matthei, ut. videri potest, tom. [ Januarii, 
pag. 180, tom. III Februarii, pag. 99. In Vita S. 
Angilberti, abbatis Centulensis in Pontivo (nune 
abbatia S. Richarii passim vocatur) qui floruit 
tempore Caroli Magni, relertur constzuotio et de- 
dicatio templi Centulensis B. Marie cum tredecim 
altaribus et reliquiis, que in singulis sunt posite. 
Ad propositum autem nostrum ibi hec leguntur : 
« Altare sancti Matthaei, in quo reliquie ejus, et 
Marci et Luce. » Rursum, pag. 103, ubi datur 
scriptum nomine Angilbcrli, enumerantis reliquias, 
quas ope Caroli Magni et aliorum ex variis regio- 
nibus obtinuerat, cum plurimis aliis recensentur 
sancti Matthaei reliquie. Non additur tamen, utrum 
fuerit aliquid ex ossibus Sancti, an solum de vesti- 
mentis. In Catalogo prolixo reliquiarum, que 
anno 15895 Ulyssiponem translate sunt, ibidemque 
donate domui professa Societatis Jesu, enumeran- 
tur eliam reliquie suncti Matthei apostoli, apud 
nos tom. I| Januarii, pag. 612. Verum sufficiat 
hec enumeratio, cum nequeant ulla bumana indu- 
stria enumerari omnes reliquiarum particule, quas 
habent ecclesie aut persone private, presertim 
cam per donationes frequenter ab uno loco ad 


ejusdemque est ordinis, et in eadem diccesi. Saus- [) alterum transferantur. Ejusmodi particulam penes 


sayus in Supplemento martyrologii Gallicani ad 
21 Septembris annuntiat venerationem sancti Mat- 
thei hodierni in cenobio Regis vallis, ut aliquando 
etiam vocatur, et adjungit: « Cujus... pars capi- 
tis laureuti,... dicto in tnonasterio honoriflcentis- 
sime asservatur, et hodie colenda religiosissime 
exhibetur. » Partem capitis dicit, opinor ; quia 
jam eaput Bellovaco et Carnoto asseruerat. Certe 
Calmetue, in listoria  Lotharingiz, tom. II prime 
editionis col. 22 caput sancti Matihei abbatie Re- 
gis-vallis attribuit, et col. 205 ait, ex Palmstin r 
ellatum fuisse per Gobertum Asperi Montis domi- 


me habeo, dum hec scribo, acceptam anno 1753 
Venetiis ab excellentissimo domino Flaminio Cor- 
nelio, senatore Veneto, superius laudato, qui et 
aliam sibi retinuit. 

104. Loca sancto Matthaeo sacra, preter memo- 
rata hactenus in Occidente, certo plura exstant et 
aliqua etiam in provinciis orientalibus. De celebri 
monasterio S. Matthaei in Mesopotamia, que nuno 
Diarbechia dicitur, apud urbem Mosul aut Niniven 
novam, frequenter meminit Assemanus, in Biblio- 
theca Urientali, tom. II. Ex iis autem, que pag. 408 
refert de illo monasterio, clare liquet, saltem ex- 


813 


VITA S. ΜΑΤΤΗ ΕΙ. 


814 


stitisse a seeculo rv. Idem, tom. II, pag. 403, me- A prehensi, duclique Niniven, ubi postea occisi 


minit « ccnobii Chuche, quod monasterium 8. 
Matthei dicitur in monte Elpheph. » Ex illo autem 
monasterio duodecim monachi cum episcopo Ni- 
nives occisi dicuntur jussu Pherozis Persarum re- 
gis in urbe Ninive sive Mosul. Eadem historia nar- 
rator apud Assemanum, tom. lli, pag. 393, ubi 
vocatur similiter « coenobium Cuchta, » hoc est, S. 
Matthei in monte Elphephio ; monachique in illo 
monasterio dicuntur cum Metropolita Ninives com- 


sunt, quod consentire nollent in heresim Nesltoria- 
nam. Ex eo autem, quod metropolita Ninives in 
monasterio comprehensus est, quodque omnes Ni- 
nivem fuerunt ducti, satis cero colligitur, idem 
hoc esse monasterium cum precedente apud Mo- 
sul aut Niniven. Pro eodem etiam habuit Asse- 
manus, apud quem plura de illo monasterio videri 
poterunt, cum illa ad sanctum Mattheum minus 
pertineant. 


ACTA 


Auctore Metaphraste interprete Sirleto. 


(Grecum textum exscribendum curavimus ex cod. ms. Paris. n. 1430, Eprr. Para.) 


A'. Ἠδη piv τὴν παρὰ τοῦ πλάσαντος ἡμᾶς δο- B 


θεῖσαν φυλάττοντες ἐντολὴν, τῆς µαχαρίας Ev παρα- 
δείσῳ οἰκήσεώς τε καὶ διαγωγῆς ἀπελαύομεν, παντὸς 
οὗ τινος οὖν τῶν περὶ τὸ σῶμα ὑπερφρονοῦντες, 
µόνοις τε τοῖς θείοις ἑνασχολοῦντες τὸν νοῦν, καὶ 
ταῦτα διηνεκῶς φανταζόµενοι, ἴδη δὲ xal ὁ τῆς πρὸς 
θεὸν πρότερον οἰχειότητος ὁλισθήσας διάθολος, ἅμα 
μὲν οἷας ἐκπεπτώχει τῆς δόξης εἶδώς * ἅμα δὲ καὶ 
τῷ ἀνθρωπείῳ ἨὙένει διαφθονούµενος. Κάντεῦθεν 
τοῦτο συγκατενεγχεῖν ἑαυτῷ slc βάραθρον µηχανώ- 
µενος εἷς λήθην τῆς ἐντολῆς τὸν ἄνθρωπον Ίγαγε, 
καὶ ὁ (πρῶτος πλασθεὶς, ἐσυλήθη, φεῦ, ἐλεεινῶς τὸν 
παράδεισον * οὐκ Tv δὲ ἅμα τοῦ πλάσαντος ἡμᾶς, 
εἷς τοῦτο ἀπωλείας κατενεχθέντας περιϊδεῖν, καὶ τὸ 
πρῶτον ἀποθαλόντας ἀξίωμα, iv οὕτως ἀτίμῳ xa- 
ταλιπεῖν τῇ διαγωγῇ. Αλλ) αὐτὸς ὁ τῷ Πατρὶ συν- 
άναρχος Λόγος χαὶ συναΐδιος τῶν πατριχκῶν χενώσας 
κόλπων ἑαύτον ἐπὶ μητέρα παρθἐνον χκάτεισι δι 
ἐμὲ xal σάρχα φορεῖ, xal πάντα πλὴν µόνης τῆς 
ἁμαρτίας ὑπέρχεται τὰ ἀνθρώπινα, ὡς ἂν τὴν μὲν 
ἁμαρτίαν ἀνέλῃη καινὴν δέ τινα πρὸς οὐρανοὺς im 
άνοδον τοῖς Ert γῆς ὑποδείξῃ. Ἐπεὶ δὲ καὶ διακόνους 
πρὸς τοῦτο καὶ ὑπηρέτας ἔχειν ἐχρῆν, δι’ ὦν τε τὰ 
τῆς οἰκονωμίας xal τῶν μυστηρίων ἀνακαλύψειε, 
xai πρὸς σωνηρίας ὁδὸν τοὺς ἀνθρώπους ἆχειραγω- 
γήσειε, προσκαλεῖται μὲν Ανδρέας καὶ Πέτρος, 
μετὰ δὲ τούτους Ἰάκωδός τε καὶ Ἰωάννης, εἶτα 
Ματθαῖος, ὁ νῦν ἡμῖν ὑπόθεσις ov. 


I. Si preceptum illud, quod ab eo, qui nos 
formavit, injunctum nobis (1) fuit, servare voluis- 
semus, beata illa paradisi habitatione et vita frui 
nobis licuisset, omniaque corporea commoda negli- 
gentes, solis divinis rebus mentem occupatam ha- 
beremus, 40 eas assiduis cogitationibus semper 
meditaremur. Cum ille, qui & divina familiaritate 
simu) atque a gloria excidit, in qua prius erat, ge- 
neri humano invideret, ob idque ad suam ruinam 
secum una omnibus machinis illud precipitare stu- 
deret, auctor fuit homini, ut primi illius precepti 
oblivisceretur. itaque homo ipse, qui omnium 
primus a Deo formatus est, miserabili quodam 
modo, proh dolor! paradiso privatus fuit. Non 
tamen ipsius, qui nos formavit, benignitas patie- 
batur, ut ad tantam ruinam prolapsi despicere- 
mur, neque ut, prima illa dignitate amissa, tam 
ignobili statu condemnati relinqueremur. Ille igi- 
tur ipse, qui ab initio cum Patre semper fuit, 
qui coselernus est, ex paterno sinu descendens, 
seipsum exinanivit, et propter humani generis 98. 
lutem matrem Virginem subiit, carnem gestavit, 
et humana omnia sustinuit preter peccatum : hu- 
mana enim omnia suscepit, ut peccatum mundi 
tolleret, et his, qui sunt in terra, novum quemdam 
ad celos aditum prepararet. Quoniam vero ejus 
rei ministros habere oportuit, per quos divinse di- 
spensationis el mysteriorum disciplinam Deus et 


patefaceret, atque homines ipsos ad salutis viam perduceret, ob eam causam vocati sunt Andreas, 
Petrus, Jacobus, Joannes et Mattheus, de quo nobis hoc loco dicendum est. 


B', Οὔτος τοίνυν ὁ τοῦ Χριστοῦ μαθητὴς ὕστερον, [) 


τελώνης πρό . « . ο « xai χρηµά . « 
, top καὶ λογιστ . . ο ὁ ο ὁ s 
Καὶ πάσης iv . ο, . . . . . στρῖης xal 


(1) Nobis, in primo nimirum parente Adamo. 
Hoc autem initium modo nonnihil diverso Latine 
expressum esse apud Lipomanum, tom. V, fol. 137, 
indeque credidisse aliquos, alia esse Acta, quee de- 


II. Hic, inquam, Christi discipulus, olim fuerat 
publicanus, pecuniarum exactor et raliocinator, 
quippe qui omnes questus faciendi vias et artes 
noverat, mentia acrimonia, multoque rerum usu 


dit Lipomanus, adnotavi in Commentario num. 14, 
ibique ostendi, Acta esse eadem, diversos vero in- 
terpretes. 


815 
teneret (2). Postea. vero quam pro salute mundi 
Christus Dominus in terra versari copit (videte, 
queso, repentinam, celerem, admirabilem et plane 
divinam hominis conversionem), cum preeteriret 
aliquando, et intimas cordis partes inspiceret ho- 
minis in telonio sedentis, cumque virtutis studium 
atque ardorem in ejus animo latentem, ut rerum 
occultarum cognitor et cordis perscrutator, bene 
cognosceret, et. qualisnam ex eo, qui tune erat, 
postea futurus esset, optime prospiceret, illum 
vocavit, ac sequi se jussit. Sio enim de illo scriptum 
legimus : « Cum transiret Jesus, vidit publicanum, 
nomine Levi, in telonio sedentem, eique dixit: 
Sequere me. » llle vero non pecuniarum copia, 
non eorum, qui circumstabant, multitudine, non 
terrena et fragili hujus mundi gloria detentus est ; 
nihil denique illorum omnium curavit, que in terris 
humanam mentem servituti subjicere, et ad se 
atirshere solent: sed ita, ut erat, statim surrexit, 
et secutus est Dominum. Non longa oratione illi 
opus fuit, neque multo tempore, non miraculorum 
gpectatione, non denique diligentiore aut diutur- 
niore consuetudine ; sed cum primum optabilem 
illam et jucundam vocem audivit, « Sequere me, » 
statim telonium dereliquit, et exigendi pecunie 
socios, omnemque honoris pristini cupidita- 


MENSIS SEPTEMBER, 
ita prestans, ut inter publicanos principem locum Α τέχνη . . ο, . . 


816 


. µενος, καὶ voóq . . ο «ο 
καὶ πραγμάτων πολυπειρίᾳα, τὴν 
πρώτην παρὰ τελώναις τάξιν ἐπέχων * ἐπεὶ δὲ τὰς 
ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ χόσµου διατριθὰς κατὰ γῆν εἶχεν 
ὁ Κύριος (ὁρᾶτιε τὸ τῆς μεταθολῃς τοῦ ἀνδρὸς 
ἆθρόον ὡς ὑπερφυὲς καὶ παράδοξον). 'O uiv γὰρ παρ- 
άγων τῷ Λβάθει τῆς τοῦ ἀνδρὸς καρδίας ἑνεῖδε 
παρὰ τὸ τελώνιον προκαθηµένου, xal τὸν ὕπο- 
καθήµενον τῆς ἀρετῆς αὐτῷ ζῆλον oia γνώστης 
κρυφίων xal καρδιῶν ἐξεταστὴς ἀκριθῶς ἐγνωκῶς 
καὶ οἵος ἂν ἐξ οἵου Ὑένοιτο πρυειδὼς, χαλεῖ μὲν 
αὐτὸν ἀκολουθεῖν ἐντελλόμενος, « Παράγων γὰρ, Φη- 
civ, ὁ ᾿Γησοῦς εἶδεν Λευϊ τὸν Ματθαῖον ἐπὶ τὸ τελώ- 
vtov. καθήµενον, xal. λέγει αὐτῷ  ᾿Αχολούθει pot. » 
ὍὉ δὲ οὐ χρημάτων πλτθὺν, οὗ περιστηκότων 
ὄχλον, οὐ τὴν χαμαὶ συρομένην δόξαν ταύτην καὶ 
ῥέουσαν, οὐχ ὅσα τῶν τῇδε καταδουλοῦσθαι τε τὴν 
νοῦν καὶ σφετερίζεσθαι πέφυκε τὸ παβάπαν οὐδὲν 
ὑπολογισάμενος, ὡς εἶχεν εὐθὺς ἀναστὰς, οὔτε µα- 
κρῶν ἐδεήθη λόγων, οὔτε χρόνου συχνοῦ. λλλ’ οὐδὲ 
θαυμάτων θέας οὐδὲ τελεωτέρας τῆς ὁμιλίας καὶ 
πλείονος, ἀλλὰ µόνον ὦς τῆς εὐχταίας ἐκείνης αὐτῷ 
φωνῆς καὶ ἡδείας ἤκουσεν, « ᾽Αχολούθει pot, » xaca- 
λείπει μὲν τὸ τελώνιον αὑτίκα, καταλείπει δὲ τοὺς 
συµπράχτυρας, συγκαταλεῖπει δὲ καὶ τὴν περὶ αὖ- 
τὸν πᾶσαν Φιλοτιμίαν, καὶ ἀργύρου παντὸς καὶ 
χρυσοῦ τὸν πολύτιμον ὠνεῖται µαργαρίτην. 


tem abjecit, ac toto illo argento et auro, quod antea possidebat, pretiosam margaritam mercatus 


est. 


III. Ita qui Levi'antea dicebatur, cum mores ο I'. Οὕτώ Λευΐς τὸν τρόπον θαυμασίως ustva6aA ovy * 


pristinos admirabiliter mutavisset, appellatione 
quoque superiore mutata, Mattheus dictus est (3), 
qui deinceps cum ipso Jesu versabatur, ita ut, cum 
postea Christus ipee in ejus domo recumberet, una 
cum illo et Mattheus discubuerit. Qua de re cum 
Pharisei dubitarent, οἱ ab ejus discipulis quare- 
rent, curnam eorum Magister cum publicanis 
cibum sumeret : ille, his auditis, respondit: « Non 
opus habent medico, qui bene valent, sed qui 
male se habent. » Item illud : « Euntea discite, 
quid sit, Misericordiam volo, et non sacrificium. » 
Que re declaravit, se venisse, non ut justos om- 
nino, sed ut peccatores ad pomnitentiam invitaret. 
Ex illo tempore Mattheus ita mundum dereliquit, 
ut et ipsi mundo, et omnibus mundanis cupidi- 
tatibus, cruce suscepta, renuniiaverit, soli Deo 
vivens, et ejus vestigia sequens, omniumque signo- 
rum ac miraculorum ipsius spectator et particeps 
factus: quippe qui per totum dispensationis di- 
vine tempus una cum Jesu versatus fuit, cum 
summis ejus discipulis connumeratus, et cum tem- 
poris progressu faciens virtutis progressionem. 
Cum vero tempus illud salutare advenissel, quo 


(2) De hoc inter publicanos principatu dubitari 
merito potest, etiamsi solum credamus, ingenio et 
dexteritate principem asseri, ut locus clare expo- 
nitur apud Lipomanum. 

(3) Existimavit auctor, non fuisse dictum Mat- 
theum ante vocationem, sed Levi. Certum eat, 
nomen Levi eidem fuisse etiam ante vocationem ; 


εἰς Ματθαῖον xai τὴν προσηγορίαν ἡλλάξατο, ὥστε 
xal ἀναχειμένῳ μετὰ ταῦτα ἐκ τῇ οἶκίᾳ τῷ Ἰησοῦ, 
συνανακεῖσθαι αὐτῷ καὶ Ματθαϊῖον, ἐφ᾽ ᾧ διαπορεῖ- 
σθχι τοὺς Φαρισαίους, xxi ἀναπυνθανεσθαι τῶν µα- 
θητῶν * Τι δῆτα μετὰ τελωνῶν ὁ διδάσκαλος ὑμῶν 
ἐσθίεις τὸν δὲ ἀκούσαντα φαναι, « Οὐ χρείαν ἔχουσιν 
ol ἰσχύοντες Ἰατροῦ, ἀλλ᾽ ὁἱ κακῶς ἔχοντες. » Καὶ, 
« Πορευβέντες μάθετε τί ἐστιν" Ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυ- 
alay. » Τί τοῦτο δηλῶν, ὡς οὐ δικαἰους ἦλθε καλέσαι 
πάντως, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς eic µετάνοιαν. ᾿Εντεῦθεν 
σταυοροῦται μὲν ὁ Ματθαϊῖος τῷ κόσμῳ παντὶ, σταυ- 
ροῦται 0À ταῖς κοσμιχαῖς ἁπάσάις ἐπιθυμίαις, µόνῳφ 
τε τῷ θεῷ ζῶν, καὶ τούτῳ κατ ἴχνος ἕπόμενος, xat 
πάντων αὑτοῦ τῶν σημείων τε xal θαυμάτων αὐτό- 
πτης xal κοινωνὸς ὢν, ἅτε παρ) ὅλον τὸν τῆς οἶκο- 
νοµίας χρόνον αὐτῷ συγγινόµενος, τοῖς τῶν µαθη.« 
τῶν τε χορυφαίοις συναριθµούμενος, xal τῷ χρόνῳ 
συμπροϊοῦσαν ἔχων τὴν ἀρετήν. Ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ τοῦ 
σωτηρίου πάθους ἐφειστήχει καιρὸς, xal ταφῃ μετὰ 
τὸν σταυρὸν τὸ τοῦ Κυρίου παρεδόθη σῶμα, καὶ νῦν 
piv τοῖς μαθηταῖς μετὰ τὴν ἄνάστασιν ἐπιφαίνεται, 
vov δὲ ἀθέατος ἦν αὐτοῖς τὰ πολλὰ, τέλος εἲς οὐὗ- 
βῥανοὺς ἀνελήφθῃ καὶ τὸν Ἡαράκλητον ἐκεῖθεν ἐν 


at nomen Matthei postea tantum ab ipso usurpa- 
tum, non existimo, cum Mattheus ipse cap. 9, 
vers. 9 contrarium innuát, ubi dicit : « Vidit 
(Jesus) hominem sedentem in teloneo, Mattheum 
nomine. » Itaque jam tum habebat geminum no- 
men. 


811 VITA S. MATTHAEI. 818 


εἶδει πυρίνων γλωσσῶν τοῖς ἁποστόλοις ἐκπέμπει A Jesus crucem passus est, et Domini corpus post 
ὅπως τῇ τούτου ἐμπνεύσει τὴν χάριν τοῖς ἔθνεσιν — Crucem ipsam sepulture traditum fuit, οἱ ille 
ἀπαγγείλωσιν, ἄλλος τε τῶν μαθητῶν ἀλλαχοῦ imo- µροβί resurrectionem aliquando discipulis suis ap- 
ρεύθη, ἐπὶ πᾶν τῆς οἰκουμένης ἔθνος ὡς ἕκαστος  paruisset, sepius vero illorum oculos latuisset, 
ὑπ) ἐχείνου λάχοι. postremo in colum assumptus est, et Spiritum 
paraeletum illino sub ignea linguarum speeie &d apostolos suos misit, ut per ejus ipsius Spiritus 
afflatum gentibus gratiam nuntiaret, tunc Discipuli, alio alii, profecti sunt ad totius orbis lerra- 


rum gentes (4), prout unusquisque ab illo ipso Spiritu ducebatur. 


Δ’, Ἐπεὶ οὖν οὕτω ταῦτα, καὶ oi μαθηταὶ τὰς 
χώρας διἐλαθον, τότε xai ὁ θαυμαστὸς οὗτος Ματ- 
θαῖος καὶ μέγας ἀἁπόστολος οὐκ αὐτὸς μόνος τοῦ 
ἀγαθοῦ μετασχὼν, ἑτέροις ἀπεκρύψατο «7» µετάλη- 
Ψιν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις κοινοῦται τὸ ἀγαθόν. Καὶ 
ὅλον ἑαυτὸν oiov συναγαγών τε καὶ συγχροτήσας 


IV. Cum igitur hec ita se haberent, et discipuli 
regiones alias alii aggressi fuissent, tunc admirabi- 
lis et magnus apostolus Mattheus, tantarum bona- 
rum rerum s0lus parliceps esse noluit, sed aliis 
etiam beueficium impert:vit. Itaque cum se totum 
collegisset. Evangelium suum, et religionis ac pie- 


διαχαράττει τὸ κατ’ αὐτὸν Εὐαγγέλιον xal. λογαγρα- B latis doctrinam, litterarum monumentis consigna- 


φεῖ τὴν εὐσέθειαν, lv! ἅπερ οἱ ἄλλοι διά γλώττης ἐδί- 
δασκον, ταῦτα οὗὔτος ἐγγράμμασι παραδῷ. "Ανωθεν 
δὲ xal ἀπὸ ᾿λθραὰμ τῆς Ὑενεαλογίας ἆρξαμενυς, 
xai οὕτω καθεξῆς προϊὼν, πρῶτα μὲν τὴν καιὰ 
σάρχα τοῦ Χριστοῦ γέἔννησιν εὐαγγελίζεται, τὴν ἀνὰ- 
δειξιν, εἶτα τὴν βαπτισιν, τὴν τῶν ἀποστόλων ἐχλο- 
γην, τοὺς πειρασμοὺς, αὐτήν τε ἑαυτοῦ πρόσκλησιν, 
καὶ τὰς iepic µυσταγωγίας, ὅσασ τε διὰ παραθολῶν 
ὁ Χριστὸς aal ὅσας £v παῤῥησίᾳ τοῖς μαθηταῖς σὺν 
τοῖς ὄχλοις ὠμίλει, τὰς ὑπερφυεῖς θαυματοποιίας, 
τὰς τῶν νοσούντων θεραπείας, τὰς τῶν δαιµονώντων, 
τῶν ἑνοχλούντων ἀπαλλαγὰς, τὴν τῶν ἄρτων εὐλό- 
Υησιν, τὸν ἐν θαλάσστ περίπατον, xal τὴν iv τῷ 
ὄρει τοῦ θαθὼρ µεταµόρφωσιν. Έπειτα καὶ τὰ τῆς 
δευτέραὸ αὐτοῦ παρουσίας ἀχριθῶς τῷ λόγῳ προ- 
διαζωγραφήσας, τότε περὶ τοῦ µμυστικοῦ δείπνου 
καὶ ὅσα περὶ τὴν iv αὐτῷ Ἠπροδοσίαν συνηνέχθη 
διεξελθὼν, τὴν ὑποχεκριμένην τε τοῦ Πιλάτου κρί- 
cw, xal τὴν τοῦ δικαίως ἑλθόντος κρῖναι κατάχρι- 
σι, εἶτα τὴν ταφὴν, vi,» ἀνάστασιν, τὴν ἐπὶ τῆς Γα- 
λιλαίας τοῖς ἀποστόλοις ἐμφάνειαν, ὅτε xa: δοθῆναι 
πᾶσαν ἐξουσίαν αὐτῷ ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἴρηκε. 


E'. Kai τὴν οἴκονομίαν συντόμως φάνα: τοῦ λόγου 
πᾶσαν ἐχθέμενος, οὕτω Παρθυαίοις µήπω τῇ Περσῶν 
ἀρχᾗ προσθεµένοις τὴν σωτηρίαν εὐηγγελίσατο, 
καὶ τὰ κατὰ τὴν Παλαιστίνην περιελθὼν χλίµατα, 
πλήθεσί τε συμπλαχεὶς πολυγλώσσοις. λιμῷ τε καὶ 
δίψει χάὶ συχναῖς προσπαλαίσας χακώσεσι xai xtv- 
δύνοις, τοῖς μὲν ἐκ τῶν τῆς ἀσεθείας προεστώτων 
ἐπαγομένοις, τοῖς δὲ xal ἀπὸ τῶν χαλεπωτάτων 
τούτων δημαγωγῶν, τὸν Σωτῆρα Χριστὸν θαῤῥαλέᾳ 


(4) Non tam cito Judaea οχοθββθτυπί Apostoli, 
quam hio auctor insinuat: neque Mattheus vide- 
tur mansisse in Judzea ad scribendum Evangelium, 
quando alii jam proficiscebantur ad longinquas re- 
giones, ut mox innuit; sed Evangelium scripsit 
ante divisionem apostolorum, Vide dicta in Com- 
mentario, num. 42 et 43. 

(6) Apud Lipomanum pro : Parthos adiit, dicitur 
predicasse « apud Thebanos, qui imperio Persarum 
nondum aocesserant. » Uter rectius textum Gre- 
cum expresserit, certo scire nequeo, cum Acta 
Greca pre oculis non habeam. Attamen conjicio, 
lectionem Surii esse probabiliorem, cum alii etiam 


vit, ut videlicet, qua alii ore ac lingua docuissent, 
ea ipse scriptis mandaret. Altius igitur inde usque 
ab ipso Abraham Christi originem exorsus, atque 
ita deinceps progressus, primum Christi originem 
secundum carnem nobis nuntiavit, deinde quem- 
admodum baptizatus fuit, discipulos elegit, tenta- 
tiones superavit, et ipse a Jesu vocatus est, quem- 
admodum etiam sacra divinarum rerum mysteria 
edocuit, partim parabolis, partim aperte discipulis 
et turbis ea pronuntians. Scripsit idem miracula 
supra humane nature captum ab eodem Jesu fa- 
cta, item segrotantium curationes, eorum, qui & 
daemonibus vexabantur, liberationes, panes illos, 
quibus ipse benedixit, et multos pavit, qqemadmo- 
dum per mare pedibus ambularit, et in monte 
Thabor in aliam quamdam formam se transtulerit, 
Deinde alterum ejus adventum diligentiori oratione 
conscripsit : queque de mystica ejus cona, et 
de ipsius proditione facta erant, perstrinxit. Ad 
hec falsum illud Pilati judicium, et ejus, qui venit, 
ut juste alios judicaret, iniquam condemnationem, 
sepulturam, resurrectionemque, et quemadmodum 
apud Galileam apparuit apostolis, quo tempore da- 
tam sibi dixit omnem potestatem in colo et in terra. 

V. Cum igitur, ut summatim dicam, totam Chri- 
sti dispensationem explicavisset, Parthos adiit, 
qui nondum Persarum imperio adjuncti erant (5), 
ipsisque salute nuntiata, Palestine regionis (ines 
peragravit, ubi cum ingenti multitudine variis lin- 
guis predita congressus est, cum fame, siti et 
crebris erumnis ao periculis luctatus, quorum 
alia superstitiose impietatis presides, alia acer- 
bissimi populorum tribuni crudelissime áfferebant, 


dicant, apud Parthos predicasse Mattheum, Par- 
thique, qui tempore Matthei habebant in illis parti- 
bus principatum, postea multis seculis fuerint 
sub imperio Persarum. Αἱ de predicatione Mat- 
thei apud Thebanos nullus loquitur, nec illl postea 
fuerunt sub Persarum imperio. Itaque videtur Me- 
taphrastes credidisse, Matthaeum, aliquo tempore 
predicasse in imperio Parthorum, deinde regres- 
sum esse in Palestinam, ac demum profectum in 
JEthiopiam. Illic autem ordo predicationis ipsius 
non est irprobabilis, ut colliget prudens lector ex 
disputatis de preedicatione sancti Matthei in Com- 
mentario S 4. 


819 


MENSIS SEPTEMBER. 


820 


Atille nihilominus tamen Salvatorem Christum, A καὶ φωνῇ xal γνώμῃ ἐχήρυξε, τοὺς ἁλόντας τῇ 


et mente et voce libera predicabat, et eos, qui 
errore decepti fuerant, ad divinam cognitionem 
perducebat, ab erroris fallacia remotos et ad ve- 
ritatis cognitionem translatos. Impia igitur gentium 
superstitione de medio sublata, omnes homines 
vero et soli Deo adjunxit, neque sus predicatio- 
nis doctrinam illis tantum finibus contineri voluit, 
sed ad JEthiopiam (6), quam sortitus fuerat, per- 
venit; cujus regionis homines cum ad veritatis 
notitiam perduxisset. Christianeque fidei gymna- 
sium illis constituisset, et quoscunque potuit pre- 
dicationis sua retibus inclusisset, multaque mira- 
cula, Christi ope adjutus, effecisset, el eos, qui ad 
Dei fidem conversi erant, per aquam et spiritum 
Christo adjunxisset, ecclesiam sanctam ipsi zdifi- 
candam curavit, presbyterosque ac diaconos con- 
stituit, singulis diebus concionem habens, partim 
ad veritatem retinendam illos adhortans, partim 
mysleria tradens : eos vero, qui languoribus et mor- 
bis vel demonum malitia oppressi, de vita pericli- 
tabantur, verbo et manus attactu ab omnibus mo- 
lestiis statim liberabat, 

VI. Postea vero quam opus exegit sua voca- 
tione dignum, et debitum opus complevit, ad 
quod vocatus fuerat, per martyrium in Domino 
quievit, οἱ nobis, qui versamur in terris, corpus 
reliquit gloria et hymnis ornatum, eosque, qui 
memoriam ejus celebrant, viciesim multo splendore 
ornans, ac sanctos efficiens: id quod multi ex eorum 
numero, qui per Apostolum ipsum salute digni fa- 
oti sunt, sacris orationibus consuetam et sanctam 
ejus celebritatem honorifice admodum prosecuti 
memorie prodiderunt. Ipse vero sine intervallo 
aliquo puro aspectu Domini Jesu Christi faciem con- 
templatur, et in ejus immense glorie corona deco- 
ratur, atque cum eo simul versans, exultat perpetuo: 
cui convenit omnis gloria, honor, adoratio et magni- 
flcentia, nunc et semper, et in secula seculorum. 
Amen. 


(6) Bic rursus multum dissentit editio Lipomani, 
et pro /Ethiopia substituit Hierapolim his verbis : 
« Nolena autem eo usque suam sistere doctrinam, 
ad ei sorte attributam Syrie Hierapolim, sitam 
prope partem Euphratem, accedit, » etc. At rur- 
sum non capio, quomodo hic de Hierapoli refe- 


πλάντῃ πρὸς θεογνωσίαν ἐχειραγώγησε, τῆς ἀπάτῃς 
ἀπέστησε, προσῆξε τῇ ἀληθείᾳ, &x μέσου τὰ τῆς 
ἀσεθείας πεποίηκε, καὶ πάντας τῷ ἀληθεῖ καὶ μµόνῳ 
θεῷ ποοσηγάγετο, μὴ µέχρι τε τούτων στῆναι 
βουλόμενος αὐτῷ τὰ τῆς διδαχῆς. xal τὴν ἀποχλη- 
ρωθεῖσαν αὐτῷ Ἱεράπόλιν τῆς Συρίας, τῷ τοῦ Εὐ- 
φράτου μέρει διαχειµένην χαταλαμθάνει, καὶ ἐπειδὶ 
πρὸς ἀληθείας ἐπίγνωσιν ἐπανήγαγε καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ, 
διδασκαλεῖόν τε πίστεως ἐχεῖ συστησάµενος, καὶ τῷ 
τοῦ λόγου δικτύῳ πάντας οἷς ἂν ἐντύχοι ζωγρήσας, 
θαυμάτων τε πληθὺν ἐργασάμενος, xai δὴ καὶ τοὺς 
πεπιστευχότας, Ot ὑδατός τε xai Πνεύματος προσαγα- 
γὼν τῷ Χριστῷ, ἐκκλησίαν αὐτῷ ἁγίαν ᾠκοδομήσατο, 
ἱερεῖς δὲ καὶ πρεσθυτέρους ἀποχληρώσας, xal δια- 
κόνους τῷ τοιούτῳ πάλιν ἐγκαταλέξας βαθμῷ, ἑχά- 
στης τε ἐχκλησιαζόμενος, καὶ τοῦτο μὲν πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν ὑπαλείφων, ποῦτο δὲ παραδιδοὺς τὰ µυστή- 
ρια, τοῖς πάθεαί τε xal νόσοις πιεζόµενος. fj, δαιµο- 
νίων κακότητι κχινδυνεύοντας, λόγῳ καὶ χειρὸς &ra- 
qfi, τῶν ἐνοχλούντων εὐθὺς ἀπήλαττεν. 


ς. ᾽Αμέλει xal τῆς ἑαυτοῦ κλήσεως ἀξίαν τὴν ἔργα- 
σίαν ἀποδεδωκὼς τῷ χαλέσαντι, καὶ πλήρης ἡμερῶν 
γενόμενος τῶν τοῦ Πνεύματος, ἓν εἰρήνῃ πρὸς τὸν τῆς 
εἰρήνης ἀναλύει θεὸν, xal τοῖς μὲν ἐπὶ γῆς ἡμῖν κατα- 
λείπει τὸ σῶμα, δόξῃ τε xal ὕμνοις κοσμούµενον, xal 
λαμπρῶς ἀντικοσμοῦν xal καθαχιάζον ἱκανῶς τοὺς δο- 
ἑάζοντας, ὃ δὴ πολλοὶ τῶν ὑπ αὐτοῦ τῆς σωτηρίας 
ἠξιωμένων ἱερολογήσαντές τε καὶ περιθαλόντες, ἐν- 
τίµως τῇ νενομισμένῃ ὁσίᾳ παρέδοσαν. Αὐτὸς δὲ 
προσώπῳ Κυρίου ἀμέσως xai χαθαρῶς ἐμφανίζεται, 
τῷ τῆς ixeigiv τε δόξη» στεφάνῳ κοσμεῖται, xal 
τούτῳ σύνεστι καὶ συναγάλλεται, ᾧ πρέπει πᾶσα 
δόζα, τιμὴ xal προσκύνησις, μεγαλωσύνη τε xal µε- 
γαλοπρέπεια, νῦν καὶ del καὶ εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. ᾽Αμήν. 


pomano, probatiora esse Surianis, que ab ipso 
etiam Lipomano edita sunt tom. VII, fol. 265; sed 
nullam addit rationem : et sane difficulter dedisset 
idoneam. Etenim probabilius est, apud Parthos 
predicasse Mattheum, quam apud Tbebanos, ne- 
scio quos, qui postea Persarum imperio adjuneti 


rantur omnia, quae apud Surium de /Ethiopia. Quare [) fuerint ; probabilius quoque est, /Ethiopiam eidem 


dubitare vix possum, quin corrupta et interpolata 
sint Acta, que edidit Lipomanus, et certe alteru- 
tra sunt duobus locis corrupta. Combefisius in Au- 
ctario novissimo part. 1 pag. 497 dat Adnotationes 
in Orationem Nicete in Mattheum, ibique bis as- 
serit, Acta illa Metaphraste, sicut edila sunt a Li- 


obiigisse praedicatione illuminandam, quam civita- 
tem unam Syrie Hierapolim. [n hisce autem solis 
Acta differunt, in reliquis consonant preter diver- 
sitatem interpretationis. Verum de predicatione 
sancti Matthei et de Joco martyrii aut mortis plura 
disserui in Commentario, S 4 


821 





.MARTYRIUM 8. THECLJE. 


822 





IIEPI ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ 


ΚΑΙ KAAAINIKOY MAPTYPOZ 


OEKAHX THX EN IKNIO. 


DE SANCTA, GLORIOSA AC VICTRICE MARTYRE 


IHECLA INCONIENSI. 


(Septembris die 23. — Grece et Latine edidit Petrus Pantinus. Antwerpie 10608, in-4».) 


À. "Aptt τοῦ μεγάλου τῆς ἀληθείας εὐαγγελιστοῦ A 


τε xai Χήρυκος, Παύλου φημὶ τῆς πολυφθόγγου τοῦ 
Χριστοῦ σάλπιγγος, ἀπὸ ᾿Αντιοχείάς τῆς ἐν Συρίᾳ, 
ἐπὶ τὸ Ἱκόνιον ἀφιχομένου, xai τὸν τῆς ζωῆς λόγον, 
οἱονεὶ σπέρμα θεῖον, ἐκεῖ καταθαλλομένου, Δημᾶς 
xal Ἑρμογένης, ἄνδρες οὸ πρὸς ἀλήθειαν ζῶντες, 
ἁλλ᾽ ὑποχρίσεως ὄντες πεπληρωμένοι, αὐτῷ συνεί- 
ποντο. Ὁ Παῦλος οὖν, ἅτε τοῦ Χριστοῦ μαθητὴς, 
καἱ μεστὸς ὢν ἀγαθότητος τὴν ψυχὴν, ἁπλοϊκῶς 
αὐτοῖς xal φιλίως προσέχειτο * xal πάντα Tv τὰ 
κατὰ τὴν δεσποτικὴν οἰκονομίαν αὐτοῖς διοικούµενος, 
τὰ μεγαλεῖά τε τοῦ θεοῦ διαγγέλλων, καὶ ὅπως ἀπο- 
καλυφθείη αὐτῷ Κύριος, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπά- 
σοιτο. Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἐν αὐτῃ τῇ πόλει τῶν Ἰκονιέων 
Ὑένοιτο, ἐπιξενοῦται παρά τινι ἀνδρὶ ᾿Ὠνησιφόρῳ 
τοὔνομα ὃς εὐσέθής τε Qv καὶ τἆλλα ἀγαθὸς ávip, 
ὡς µόνον τοῦ Ἰκονίου παραλαθεῖν τὸν Βαῦλου ἀνή- 
χοεν, ἐξελθὼν ἅμα γυναικὶ καὶ τέχνοις αὑτῷ ὑπαντᾷ. 
Ἔμαθε γὰρ παρὰ Τίτου, ὁποῖος ἄρα τὴν ἰδέαν ὁ 
Παῦλος, xai πὀθῳ τῷ ἐκείνου βληθεὶς κατὰ θέαν 
αὐτοῦ ie. Ἰδὼν δὲ Εαῦλον ἐρχόμενον, ἄνδρα otov 
6 Τίτου λόγος ὑπέγραψε, βραχὺν τὴν ἡλικίαν, ψιλὸν 
τὴν κεφαλὴν, ἀγγύλον τὰς χνήµας γρυπὸν, σύνο- 
φουν, τὸ μεῖζον φάνχι xal χαιριώτατον χάριτος, θείης 
πεπληρωμένον * Xaips, φησὶ. πρὸς αὐτὸν, ὑπηρέτα 
τοῦ εὐλογημένου. Ὁ Παῦλος δὲ, καὶ αὐτὸς ΠΗνεύματι 
θείῳ τὸν ἄνδρα καταμαθὼν, σεμνόν τε προσώπου µει- 
δίαµα, καὶ Ίθος χαρίεν ἁὐτῷ ἐπιδείξας' Ἡ χάρις, ἔφη, 
τοῦ Oto) εἴη μετὰ σοῦ, καὶ τοῦ οἴχου σου. Δημᾶς δὲ 
καὶ Ἑρμογένης, οὓς ἤδη xal ἀκολουθεῖν αὐτῷ ἔφη- 
μεν, φθόνῳ τῷ πρὸς τὸν Ηαῦλον τὰς ψυχὰς πλη- 
γέντες, καὶ τὴν ὠδίνα τῆς καρδίας οὐχ οἷοί τε ὄντες 
στέχειν, ἀλλ’ εἲς φῶς ἔνεγκόντες' Ἡμεῖς δέ σοι, 
πρὸς τὸν Ὀνησιφόρον φασὶν, οὐ δοκοῦμεν εἶναι τοῦ 
εὐλογημένου, ὅτι μὴ καὶ πρὸς ἡμᾶς, ἀλλὰ πρὸς 
Παῦλον µόνον τὴν πρόσρησιν ἐποιήσω : Ὁ δὲ xal ἀπ᾿ 
αὐτῶν τῶν ῥημάτων τὴν ὑποκαθημένην αὐτοῖς ἔνδον 
κακίαν κατανοήσας, Ἐπεὶ οὐχ όρω ἐν ὑμῖν, εἶπε, 


Il. Cum primum Paulus magnus ille veritatis - 
nunlius aa preco, et sonora Christi tuba, relicta 
Antiochia, Syrie urbe, Iconium venisset, ibique 
vite verbum, instar divini seminis, spargeret, De- 
mas et Hermogenes, non ex veritatis presoripto 
viventes, sed fictione pleni, una illum comita- 
bantur : quos Paulus, quippe Christi discipulus, 
animo omni humanitate imbuto, candide atque 
amice amplectebatur, omniaque illis, que ad 
Dominicam disciplinam, vivendique rectam ratio- 
nem perlinerent, suppeditabat, magnalia Dei, mo- 
dumque quo Dominus ipsi apparuisset, et ad se 
traxisset, illis enarrans. In ipssm porro Iconien- 
sium urbem jam ingressus, hospitio excipitur a 
quodam viro, cui Onesiphoro nomen, qui cum 
cetera vir probus esset, tum etiam pius, simul 
atque audivit, Paulum ad urbem adventare, cum 
uxore et liberis obviam procedens (intellexerat 
enim ex Tito, qua forma Paulus esset) ejus vi- 
dendi desiderio tactus, exivit. Quem accedentem 
conspiciens, virum videlicet, qualem Titi sermo 
descripserat, brevi corporis statura, capite exili, 
tibiis incurvis, naso adunco, ciliia contractis, 
animo ac mente attenta, utque, quod majus est, 
et maxime ad rem facit, referam, virum (inquam) 
divina gratia plenum, Salve, inquit, serve Dei 
benedicti, cui Paulus οἱ ipse virum, Dei Spiritu 
docente, cognoscens, letam quamdam vultus gra- 
vitatem, gratamque ingenii suavitatem ostendens, 
Gratia, inquit, Dei tecum et cum tua famlia esto. 
Demas porro et Hermogenes (quos ipsum comitari 
diximus), animis per invidiam in Paulum concitatis, 
et cordis sui dolorem, instar partus, minime tegere 
valentes, sed in apertum proferentes : Quid, aiunt, 
Onesiphore, an nos quoque ad Deum benedictum 
non videmur tibi perlinere, quod nobis preteritis, 
unum Paulum sis allocutus? Ex quibus verbis cum 
improbitatem in ipsis insidentem — perspexisset, 


823 


MENSIS SEPTEMBER. 


824 


Hoc ideo, inquit, a me actum est, quod non de- A καρπὸν οὐδένα δικειοσύνης * οὐδ' οὖν ἀλλὰ καὶ ὑμεῖς 


prehendam in vobis ullum juetitie fructum : nihi- 
lominus tamen vos quoque domum meam venite, 
et in ea requiescile. 

II. Paulus igitur eo ingressus, capta primum 
quiete, deinde sumpto cibo, verba facere instituit, 
et pietatis doctrinam animis eorum, qui convene. 
rant, disseminare. Cujus doctrinae principium: ac 
fundamentum illi fuit, Beatitudines a Christo de- 
predicate. Beati enim, inquit, pauperes spiritu : 
quoniam ipsorum est regnum colorum!. Beati mun- 
do corde: quoniam ipsi Deum videbunt. Beati con- 
tinentes, et stulto huic mundo valedicentes, quia 
Deo imprimis placebunt. Beati timorem Dei in 
cordis velut utero parturientes, ipsiueque oracula 
trementes : quoniam ipsum videbunt, et tanquam 
angeli perpetuo cum ipso degent. Ad quem enim, 
inquit ille, adspiciam, nisi ad mitem, et tacitum et 
trementem sermones meos ? Beati qui postquam 
Dei lavacrum susceperunt, corpora sua pura dein- 
ceps ab omni sorde custodientes, pacificos seipsos 
vita ac moribus exhibent : quoniam filii Altissimi 
vocabuntur. Beati misericordes : quoniam miseri: 
cordiam consequentur, et in die judicii nullas 
supplicii ponas experientur. Beati quorum corpora 
pariter atque anime, caste, instar virginum, 
servate fuerint: quoniam Deo accepti erunt, et 
justitie puritatisque sue mercedem apud ipsum 
invenient, quietem sempiternam adepturi *!. Et 
Paulo quidem ejusmodi verba in domo Onesi- 
phori coram illis, qui ad se venerant, disserente, 
et nonnullis quidem libenter placideque illum 
audientibus, aliis autem sermocinationem hanc 
negligenter accipientibus, et surdorum instar affec- 
tis, aliis denique, non solum ad hec attentio- 
nem non prestantibus, sed mala insuper in corde 
sgitantibus, Theola, virgo quedam nobilis, Theo- 
olee filia, viro desponsa, cui nomen Thamyris, in 
vicinia Onesiphori habitans, per fenestram aurem 
avidam audiendi porrigens, Pauli verba ausculta- 
bat : cujus quantumvis faciem minime aspiceret, ita 
tamen ex ejus sermone pendebat, ut reliquarum 
rerum omnium cura demissa, ad ipsum solum at- 
tenderet, et per ipsum Christo coaptaretur. Cum- 
que videret multas tam matrimonio conjunotas, 
quam virgines ad Paulum ingredientes, desiderabat 


ἔρχεσθε εἰς τὸν ἐμὸν olxov, καὶ ἀναπαύεσθθ. 


Β’,. Ὁ Παῦλος οὖν ἐκεῖσε Ὑενόμενος, xai πρῶτα 
pi» ἄναπαύσεως, ἔπειτα δὲ καὶ τραπέζης µεταλα- 
χὼν, λόγον ἥπτετο, καὶ ταῖς ψυχαῖς τῶν συνειλεγ- 
µένων τὸ τῆς εὐσεθείας δόγµα χαταςπείρειν ἀπήρ- 
χετο. Γίνονται δὲ αὐτῷ ἀρχὴ καὶ καταθολἡ τῆς διδα- 
σχαλίας oi μαχκχριαμοὶ τοῦ Χριστοῦ. Μακάριοι γὰρ, 
εἶπεν, ol πιωχοὶ τῷ πνεύµατι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ Ba- 
σιλεία τῶν οὐρανῶν. Μακάριοι ol ἐγκρατεῖς, καὶ οἱ 
τῷ µαταίῳ µτούτῳ Χόσμῳ ἀποταξάμενοι, ὅτι τῷ 
θιῷ εὐαρεστοῦντες ἔσονται. Μαχάριοι οἱ τὸν τοῦ 
θεοῦ φόθον ἐν γαστρὶ Καρδίας ὠδίνοντε, xal τὰ 
αὐτοῦ τρέµοντες λόγια, ὅτι αὐτὸν ὄψονται, καὶ ὡς 
ἄγγελο: τούτῳ διὰ παντὸς συνέσονται. Ἐπὶ τίνα yàp, 
φησὶν αὐτὸς, ἐπιῤλέψω, ἀλλ᾽ fj ἐπὶ τὸν πρᾶον καὶ 
ἠσύχιον καὶ τρέμοντά µου τοὺς λόγους; Maxáptot 
οἱ τὸ θεῖον δεξάµενοι βάπτισμα, εἶτα ῥύπου χαθαρὰ 
τὰ ἑαυτῶν τηρήσαντες σώματα, καὶ τῷ τρόπῳ τούτῳ 
ἑἱρηνοποιοὶ καταστᾶντες ' ὅτι ἀὐτοὶ υἱοὶ Ὑψίστου 
κληθήσονται. Μαχάριοι οἱ ἐλεήμονες * ὅτι αὐτοὶ ἔλεη- 
θήσονται, καὶ χολάσεως οὐχ Έξουσι πεῖραν ἐν ἡμέρα 
κρίσεως. Maxápiot dv xal τὰ σώματα καὶ αἱ ψυ- 
χαὶ παρθένοι διετηρήθησαν ὅτι εὐαρεστήσουσι τῷ 
θιῷ, καὶ τὸν τῆς δ,καιοσύνης καὶ ἀγνείας μισθὸν 
παρ αὐτῷ εὐρήσουσι, xai ἀνάπαυσιν slc αἰῶνας 
ἔξουσὶ. Τοιαῦτα τοῦ Παύλου, γατὰ τὸν Ὀνησιφόρου 
οἶκον, τοῖς προσελθοῦσι διαλεγοµένου, καὶ τινων 
μὲν ἡδέως xal προσηνῶς τὴν ἀχοὴν ὑπεχόντων. 
ἑνίων δὲ κατολιγωρούντων τοῦ λόγου, καὶ χωφοῖς 
ἐπίσης διαχειµένων, ἄλλων δὲ πρὸς τῷ μὴ προσέχειν 
ἔτι καὶ πονηρὰ λογιζοµένων ἐν ταῖς καρδίαις * θέ- 
xÀa τις εὐγενὴς παρθένος, θεοχλείας θυγάτηρ, ua- 
μνησταυμένη ἀνδρὶ οὗ τὸ ὄνομα θάμυρίς Tv, ἐν γει- 
τόνων τῷ Ὀνησιφόρῳ τὰς οἰκήσεις ποιουµένη, διὰ 
τῆς θυρίδος φιλήκοον οὓς [ὑποσχοῦσα, τῶν Ηαύλου 
λόγων ἐπηκροᾶτο ' καὶ πρόσωπον μὲν ἐκεῖνου οὖκ 
εἴχεν ὁρᾷν. οὕτω δὲ τῶν αὐτοῦ λέγων ἐξήρτητο, 
ὥστε πάντων ἀμέλειαν καταγνοῦσαν τῶν ἄλλων, 
αὐτῷ µόνῳ προσκεῖσθαι, xat. δι’ αὐτοῦ ἹΧριστῷ συν- 
αρµόζεσθαι. Ὁρῶσα δὲ πολλὰς τῶν γυναικῶν καὶ 
παρθένων πρὸς Παῦλον εἰσιούσας, ἐπόθει μὲν καὶ 
αὐτὴ ὄχιν ἰδεῖν, οὗ τοιοῦτον ἀπέλαθε τῶν ῥημάτων. 
Ἐπεὶ δὲ κατὰ τὸ παρὸν τοῦτο ἀδύνατον Tv, τοὺς θερ- 


quidem et ipsa viri aspectum intueri, ex cujus [) μοὺς p:povpivz τῶν ἐραστῶν, ἠρχεῖτο λαὶ µόνῃ τῇ 


sermone tantum fructum  hauriebat, ceterum, 
quod ipsi tum temporis id facere minime liceret, 
fervidos amantes imitata, in sola fenestra acquie- 
Scebat, eique continuo wmdherebat. Pauli verbis 
indesinenter, tanquam lignum juxta aquas, qua- 
rum in Psalmis mentio est, plantetum, irrigata. 
Quam ubi mater advertit, tanto jam tempore fe- 
nesire illi aflixam, ignorans scilicet que in corde 
illi inclusa laterent, suspectam tamen interim 
immensam hanc ad fenestram sessionem habens, 


! Matth. v, 5. 


θυρίδι, xal ταύτης διαπαντὸς εἴχετο, τοῖς ἐκείνου 
λόγοις ἀδιαλείπτως ἀρδευομένη, xal οἰονεὶ ξύλον 
οὖσα πεφυτευμένον παρὰ τοῖς Ψψαλμικοῖς ὕοασιν, 
Ἡ μέντοι µύήτηρ αὐτῆς ἐπὶ χρόνον οὕτω συχνὸν 
ὁρῶσα ταύτην τῇ θυρίδι πρὺσηλωμένην. καὶ τῶν 
piv εἷς καρδίαν ὅλως ἀμαθὴς οὖσα, πλὴν ἀλλὰ καὶ 
αὐτὴν τὴν ἄμετρον ὑποπτεύουσα προσεδρίαυ, ἁπαλοῖς 
πρότερον, καὶ τοῦτ) αὐτὸ ῥήμασι μητρικοῖς ἐπειρᾶτο 
κωλύειν ᾽ Téxvov, λέχουσα, θέκλα, τί col καὶ τῷ 
ξένῳ τούτῳ καὶ Ὑόητι, ᾧ προσέχεις διαπαντὸς, xai 


825 


MARTYRIUM S. THECLAE. 


826 


οὕτως $Àw τοῖς αὐτοῦ ῥήμασι; βλέψον ἤδη καὶ πρὸς A blandis primum, hoc est maternis verbis, ipsam ab 


ἡμᾶς, xal λύγου µετάδος, xal μετασχεῖν τροφῆς 
προθυµήθητι. Ἐπεὶ δὲ οὕτω λέγουσα μηδὲν ἤνυεν, 
ἀλλὰ τὸ τοῦ λόγου, νεκρῷ πρὸς οὓς διελέγετο, ἡ δὲ 
xai αὐστηροτέρων ἵπτετο ῥημάτων ' "Iva τί ὥς τις, 
λέγουσα, µία τῶν ἀφρόνων xal τὰς αἰσθήσεις αὐτὰς 
ἀπολωλεκυῖα, ἀνδρὶ ἀγνῶτι καθέξῃ ἀτενῶς προσέ- 
χουσα ; αἰδέσθητι συγγενεῖς * αἰδέσθητι φίλους, ἡλι- 
κιώτιδας * φύσιν αὐτὴν δυσωπήθητι. Καὶ ὅπως ἔλευ- 
θέρα τυγχάνουσα δούλην ἔχεις doyZv, καὶ ταῦτα 
θυφάτηρ μὲν θεοχλείας οὖσα, μνηστὴ δὲ θαμύ- 
ριδος; Taura λέγουσα, xal τὸν μνηστῆρα µετε- 
καλεῖτο, xal ὃς παρῄει πτηνὸς, τῶν γάμων ἕνεκα 
τὴν χλῆσιν οἱόμενος, Ὡς οὖν ἤκουε παρ) αὐτῆς ὅπως 
3| θέχλα, καὶ ὅτι τρεῖς ἡμέραι xal νύχτες ἴσαι παρ" 
έλθοιεν, xai αὐτὴ τῆς θυρίδος τὸ παράπαν οὐκ 
ἀποσταίη, βρωτοῦ μὲν xxl ποτοῦ μηδὲ βραχὺ µνη” 
μονεύσασα, τῶν Παύλου δὲ µόνου λόγων ἔκκρεμα- 
µένη * ἐπεὶ ταῦτα ὁ θάµυρις ἴκουεν ἀπὸ τῆς µη- 
τρὸς, εἶτα καὶ προστιθείσης, Zo δὲ, μνηστὴρ γὰρ el, 
πρόσελθε ταύτῃ, καὶ ἀποστῆναι τοῖς σοῖς λόγοις τῆς 
θυρίδος αὐτὴν παρασκεύασον * πρόσεισιν εὐθέως 6 
θάµυρις, xal παντοδαπὸς γίνεται τοῖς λόγοις, τοῦτο 
μὲν κολαχεύων, τοῦτο δὲ παραινῶν, τοῦτο δὲ xal 
πληκτικωτέροις αὐτὴν ῥήμασιν ἐπιστρέφειν πειρώ- 
µενος, xai * Τί μὴ πρὸς τὸν θάμυριν τὸν σὸν ὁρᾶς, 
ἔλεγε, τὸν νυμφίον, φιλτάτῃ, τὸν σόν ; τίνα δὲ φιλεῖς 
ἄλλον, τοὺς ἐμοὺς ἔρωτας ἀτιμάσασα; τί οὕτως 
ἐξέστηκας, τἰ οὕτω κάτοχος sT; µή τι σοι xa^ ἄχων 
προσέχρουσα, φιλτάτῃ; μὴ τοῖς κατὰ σὴν θέλησιν 
ἀγνοοῦντες οὐχ ὑπουργήσαμεν; τάχα μέλλομεν εἷς 
τοὺς Ὑάμους. ᾿Οψίζουσι τοῖς ᾠδικοῖς ol ὑμέναιοι, 
Καὶ el. βούλει, τελείσθωσαν πάντα. Ἡ xai ἔτι πε- 
ῥιμενοῦμεν; τοῦ σοῦ γὰρ θελήματος, θέκλα, xal 
µόνου τοῦ υνεύµατος αὐτὸς ἤρτημαι. Ταῦτά τε 
ἔλεγε, xal σχήµασι παρακλητικοῖς ἔτι ἕλκειν εἷς 
ἑαυτὸν ἐπειρᾶτο, ρέμα δὲ xal ὀθόνης ἁπτόμενος, 
᾿Ανάστηθι, φάγωµεν, ὑπεφώνει *. ἀνάστηθι, πἰω- 
μεν. Tl γὰρ ἡμῖν καὶ τὸ πολὺ τοῦτο τῆς αἰτίας εἷς 
ὄνησιν; ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐχεῖνος * πλὴν καὶ τοῖς ἐν 
τῷ οἴχῳ πᾶσι κοινὸς ἦν ὁ θρῆνος ' θαμύριδι μὲν 
γυναικὸς ἀστοχοῦντι ' θεωκλείᾳ δὲ, τένγνου * ταῖς 
δὲ παιδίσχαις, κυρίας ' xal σύγχυσις ἦν ἐν τούτῳ 
πολλἠἡ, xai πένθος ἀπαρηγόρητον. 


illa prohibere contendit : Filia, inquiens, mea 
Thecla, quid tibi cum extraneo illo prestigiatore 
rei, quem ita assidue auscultas, cujusque verbis 
usque adeo capta teneris? nos quoque jam ad- 
spice, et colloquii tui participes redde, ac de cibo - 
sumendo cogita. Quo illa sermone usa, cum nihil 
proficeret, sed ut dici solet, mortuo in aurem 
verba faceret, asperiori loquendi genere uti aggres- 
sa: Et quid, inquit, instar insane, et sensibus 
ipsis spoliate, continuo hic assidens, ad virum 
ignotum ita attendis ? reverere cognatos, reverere 
amicos, reverere equales, naturam ipsam reve- 
rere, cur libera cum sis, animum servilem geris, 
idque filia Theoclee, sponsa Thamyridis? Quo 
dicto, ipsum sponsum arcessit, qui et festinus, 
et velut alatus advenit, nuptiarum se causa advo- 
cari existimans. Ceterum ubi ex ea, quo loco res 
Thecle essent, intelligeret, quodque post exactos 
jam tres dies, et totidem nootes, illa omnino a 
fenestra non recessisset, cibi potusque ne tantil- 
lum quidem memor, tantum ex Pauli verbis sus- 
pensa : hec, inquam, cum Thamyris ex maire 
intelligeret, illaque, adderet : Adi tu illam (quippe 
sponsus ejus es) et verbis α fenestra ut absistat 
efficere contende, accedit protinus "Thamyris, 
omnigenoque sermone, nunc quidem assentando, 
nunc a&admonendo, nuno inerepando, illam a pro- 
posito revocare conatur. Et quid, inquit, Thamy- 
rim sponsum tuum non aspicis, mihi oharissima ? 
numquid forte alium amas, in despectum amoris 
erga te mei ? cur ita, veluti attonita, a te abileti ? 
num per imprudentiam forte te offendi, dilectisgi- 
ma? num voluntati tue obsequioque in te meo 
uspiam defui ? nimis fortean diu nostras hacte- 
nus moramur nuptias : nimis diu hymensi nostri 
cantus musicis differtur. Quare si lubet, age, om- 
nia eonficientur. An etiamnum cunctabimur ? ex 
voluntate enim tua, mea Thecta, soloque nutu 
pendeo. Hec et dicebat, et gestu quodam corporis 
ad permovendum efficaci illam in suam senten- 
tiam pertrahere nitebatur, quin et vestem lineam 
ipsius remisse tangens, Surge, subjecit, edamus ; 
surge, bibamus : quid enim tanta inedia nobis pro- 


fuerit ? Hactenus ille. Omnes interim domesticos communis luctus invasit, Thamyridem quidem, 
quod uxore excideret, Theocleam, quod filia, ancillas denique, quod domina: hincque, confusio 


ac moror exortus omni consolatione major. 


Γ’. ᾽Αλλὰ τῇ θέκλᾳ, xal τούτων γινοµένων, ὀλίγη D 


φροντίς * τῶν αὐτῶν δὲ εἴχετο, xal. τῆς θυρίδος οὐ- 
δχμῶς ἀφίστατο, καὶ oi Παύλου λόγοι µελέτη ταύτῃ 
διηνεκής, Ὁ θάµμυρις οὖν, εἰδὼς ὡς ἀνονήτοις ἐπι- 
χειρεῖ, ζήλου πικροῦ, θυμοῦ τε καὶ ὀργῆς ἐντεῦθεν 
ὑποπλησθεὶς, πρόεισιν ἔξω κατὰ ἄμφοδον, xal ἦν 
οὕτω παρατηρῶν, τίς τε πρὸς τὸν Παῦλον εἰσίοι, 
καὶ τίς ἐξέρχοιτο. Καὶ δὴ δύο τινὰς ὃρᾷ µαχομένους 
πρὸς ἀλλήλους τε xal στασιάζοντας. Δημᾶς οὗτοι 
καὶ Ἑρμογένης Tav οὓς ὁ λόγος φθάσας ἐδήμησε, 
καὶ ὅτως Παύλῳ μὲν εἴποντο, ἤκιστα δὲ τῷ ἐχείνου 
Bip συνείποντὀ * οἷς καὶ ὁ θάµυρις ἐντυχὼν, καὶ 


III. Ceterum Thecle parva etiam horum omnium 
cura, et in iis, que ceperat, perseverans, fenestra 
nullatenus absistebat, unius Pauli sermonibus 
tota animi contentione studioque intenta. Quod 
ubi Thamyris videt, seque rei nequaquam suc- 
cessura& operam dare, acri zelotypia atque ira- 
eundia perculsus, foras in plateam progreditur, 
quis ad Paulum intraret, quisve inde exiret, obser- 
vans : cum duos quosdam inter se depugnantes et 
rixantes videt, Demam nempe et Hermogenem 
(de quibus antea diximus, Pauli quidem asseclas, 
non item vite imitetores fuisse), in quos cum Tha. 


821 


myris incidisset, et de Paulo quesivisset, volun- A περὶ [Παύλου ἑρόμενος, εὗρε 


tati sue conformes reperit : virum se illum, quis- 
nam esset, accurate nequaquam novisse asserentes, 
virginitatem autem velut legem sancire, hisque 
verbis uti : Nisi in castitate persistatis, corpora 
vestra post mortem nequaquam resurgent, neque 
vos vite hereditatem adipiscemini. Quo sermonis 
genere juvenes uxoribus privat, virgines maritis, 
colibatum astruens, eoque facto animos simplicio- 
rum decipiens. Quos viros Thamyris ex tempore 
sibi conciliatos domi sue hospitio excipit, appo- 
sitoque perquam sumptuoso prandio, omnia de 
Paulo curiosius percunctatus, illos in consilium 
adhibet : quonam modo illo devicto, et de medio 
sublato, desponsa sibi Thecla minime spoliaretur. 
Cui Demas et Hermogenes, Cestellio, inquiunt, 
presidi vite ipsius institutum denuntia, imbuere 
multitudinem nova et extranea Christianorum doc- 
trina : cure nimirum illi de cetero fuerit Paulum 
ad Cesaris edictum perdere: atque ea ratione uxo- 
rem tuam liberam liberetibi habere licebit, qua 
in re ne nos quidem te negligemus, quin potius, 
. quoad ejus facere poterimus, una adjuvabimus. 

IV. Thamyris igitur, zelotypia adhuc et iracun- 
dia plenus, diluculo consurgens, domum Onesi- 
phori pergit cum magistratu, et manu non pauca: 
deinde in Paulum incidens, Corrupisti, inquit, o 
homo, Icoaiensium urbem, Thecleque mihi des- 
ponsate, conjugium meum ut nihili estimaret, 
persuasisli ; veni proinde rationem hujus tui facti 
eoram praeside redditurus. Que ubi dixit, omnis 
multitudo illi est assensa, Apage prestigiatorem, 
clamantes, omnes enim nostras uxores perdidit. 
Stans igitur Thamyris ante tribunal, magna homi- 
num multitudine cinctus, ingenti voce : Hic 
homo, inquit, unde sit ignoramus, virgines autem 
ne nubant prohibet, tumultuque urbem hanc 
complet, dicat ergo cur hec faciat. Demas autem et 
Hermogenes, rerum prestantium indocti discipuli, 
neque quidquam Jude scelerata improbitate infe- 
riores, eidem suggesserunt, diceret Paulum Chris- 
tianum esse, atque ita citissime periturum. 

V. Preses porro animum accuratius intendens, 
Paulo ad se propius constituto, Quis tu es, ail, 
et quenain illa, et qualia que doces ? neque enim 
de re nihili te accusant. Ad que Paulus sublata 


voce ; Si hodie super doctrina convenior, audi D 


quid dicam, proconsul. Deus vivens, Deus ultio- 
num, Deus nullius rei indigens, sed solam homi- 
num expetens salutem, misit me, Jesum Christum 
Filium suum denuntiare: quem etiam denuntio, 
et ut in ipso spem habeant homines doceo: qui 
solus mundum errantem commiseratus est, ne 
deinceps simulate mortales vivant, sed fidem 
teneant, animosque Dei timore coercentes, pravis 
omnibus operibus renuntient, et in puritate, veri- 
tatisque amore vivant. Quare si ego, o proconsul, 
ea que mihi revelata a Deo sunt, doce o,quidnam 
injuste facere invenior ? Quibus ille auditis, Pau- 


MENSIS SEPTEMBER. 


828 


συναιβοµενους αὐτοῦ 
toic θελήµασιν. Εἱρήκασι γὰρ, ὡς τὸν ἄνδρα τοῦτον, 
6c τις μὲν εἴη, μὴ ἔχειν ἀκριθῶς εἰδέναι, νομοθετεῖ 
δὲ παρθενίαν, Ἡν μὴ ἀγνοὶ µείνητε, λέγων, ἄλλως 
οὐκ ἂν μετὰ θάνατον τὰ σώματα ὑμῶν ἀνασταίη. 
καὶ ζωῆς Ὑένοισθε κληρονόμοι. Καὶ ταῦτα λέγων, 
ἀποστερεῖ μὲν νέους γυναικῶν, παρθένους δὲ dv- 
ὁδρῶν * νομοθετῶν ἀγαμίάν, καὶ οὕτω τὰς ψυχὰς τῶν 
ἁπλουστέρων ἐξαπατῶν * 'O θάμυρις οὖν τοὺς ἄνδρας 
παραχρῆμα ὑποποιούμενος εἷς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον 
ξενίζει ' καὶ δεῖπνα πολυτελῆ παρατιθεὶς, τὰ περὶ 
τοῦ Παύλου τε περιεργότερον ἀνηρώτα, xai συµ- 
δούλους ἐλάμθδανε, πῶς ἂν τούτου περιγενόμενος 
ἐκ µέσου τε ποιήσας, τῆς μεμνηστευμένης αὐτῷ 
θέκλης μὴ ὀστοχήσοι, Δημᾶς δὲ xal ᾿Ερμογένης, Ty 
ἡγεμόν, Καστελλίῳ, εἶπον, τὰ περὶ αὐτοῦ διασάφησον, 
ὡς ἀναπείθει τοὺς ὄχλους τῇ καινῃ καὶ ξένῃ ταύτῃ 
τῶν Χριστιανῶν διδασκαλίᾳ' xai τὸ λοιπὸν αὐτῷ 
μὲν µελήσει κατὰ τὸ δόγµα τοῦ Καΐσαρος, Παῦλον 
ἀπολέσαι : gol δὲ οὕτως ἔσται τὴν γυναῖχα τὴν σὴν 
ἔχειν ἐλευθέραν ἐλευθέρως. MAT» ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς οὐ 
περιοψόµεθά σε, ἀλλὰ τὰ δυνατὰ ἐσόμεθα συνερ- 
γοῦντες. 

Δ', "Exc οὖν ζήλου καὶ ὀργῆς θάμυρις πληρωθεῖς, 
ὄρθρου διαναστὰς. εἷς τὸν οἶκον ᾿Ονησιφόρου Ὑίνεται, 
μετὰ xal ἀρχόντων, καὶ χειρὸς οὐκ ὀλίγης * εἶτα τῷ 
Παύλῳ περιτυχὼν, Διέφβειρας, ἔλεγεν, ἄνθρωπε, τὴν 
Ἰχονιέων πόλιν * καὶ τὴν ἁρμοσμένην ἐμοὶ θέχκλαν 
ἀνέπεισας περὶ οὐδενὸς τοὺς ἐμοὺς θέσθαι Ὑάμους. 
Ἔρχου τοιγαροῦν, λόγον ὑφέξων πρὸς τὸν Ἠγεμόνα. 
Οὕτως Έλεγε, καὶ πᾶς ὁ ὄχλος αὐτῷ συνηγόρουν, 
"Απαγε τὸν γόητα, λέγοντες * πάσας γὰρ ἡμῶν πώ- 
Asse τὰς γυναῖκας. Στάς οὖν ὁ θάμυρις πρὸ τοῦ 
βήματος, ἔχων ὑπ αὐτῷ xal τὸ πλῖθος, κραυγῇ 
µεγίστῃ, Ὁ ἄνθρωπος οὗτος. ἔλεγεν, ὅθεν μὲν, ἀγνο- 
οὔμεν ' γαμεῖσβαι δὲ τὰς παρθένους οὐ συγχωρεῖ, 
καὶ ταραχῖς μὲν τὴν πόλιν mÀmpoi* εἰπάτω γοῦν 
ὅτου χάριν τοῦτο moti, Δημᾶς δὲ καὶ Ἑρμογένης, 
οἱ ἅμαθεῖς τῶν καλῶν μαθηταὶ, καὶ μηδὲν τάχα τῆς 
᾿ούδα µοχθηρίας ἀπολειπόμενοι, ὑπετίθουν αὐτφ. 
Λέγε, φάσκοντες, ὅτι Χριστιανὸς εἴη, καὶ τάχιστα 
ἀπολεῖται. 

E'. Ὁ ἡγεμὼν δὲ τὴν διάνοιαν ἐπιστήσας, καὶ τὸν 
Παῦλον ἐγγυτέρω παραστησάµενος ^ Τίς εἷς λέγει " 
τίνα δὲ καὶ ἅπερ διδᾶσκεις; οὐ γὰρ ià τυχόντα σου 
κἀτηγοροῦσιν. Ἂρας δὲ τὴν φωνὴν ὁ Παῦλος | Et 
ἐγὼ σήμερον, ἔφη, περὶ διδαχῆς ἀνακρίνομαι, "üxoue 
τῶν ἐμῶν λόγων, ἀνθύπατε. θεὸς ζῶν, θεὸς ἐκδική - 
σεων, θεὸς ἀπροσδεὶς, µόνης δὲ χρῄζων ἀνθρώπων 
σωτηρίας, ἀπέσταλκέ µε, τὸν αὐτοῦ παῖδα εὔσγγε- 
λίζεσθαι 'Incoóv Χριστὸν, ὄνπερ δὴ καὶ εὐαγγελί- 
ζομαι, ἐν ἐκείνῳ ἔχειν τὰς ἐλπίδας τοὺς ἀνθρώπους 
διδάσχων, ὃς µόνῳ συνεπάθησε πλανωμένῳ Χοσμῳ * 
ἵνα μηχέτι εἷς ὑπόχρισιν ὧσιν, ἀλλὰ πίστιν ἔχωσι, 
καὶ φόδῳ Θεοῦ συνεχόµενοι τὰς καρδίας, πᾶσιν ἀπο- 
τάξωνται πονηροῖς ἔργοις, xal iv ἀγνείᾳ ξήσωσι, 
καὶ ἀγάπῃ τε ἀληθείας. El οὖν ἐγὼ, ἀνθύπατε, τὰ 
παρὰ τοῦ Θεοῦ µοι ἀποχεχαλυμμένα διδάσκω, τί 
ποτε ἄδικον εὑρίσχομαι ὁδρῶν; Ταῦτα ἐκεῖνος ἄκού - 


829 


MARTYRIUM S. THECLJE. 


830 


σας, χελεύει δεθῆναι τὸν {]αῦλον, καὶ οὕτω τῇ qu- A lum vinciri et in carcerem tradi imperat, quoad 


λακῇ δοθῆναι, ἕως ἂν αὐτὸν κατὰ σχολὴν γένηται 
τὰ ἐχείνου ζητῆσαι. 

ς. Ἡ θέχλα δὲ ταῦτα µαθουσα, σπουὸδῇ περιελο- 
µένη, ὅπερ ἣν αὐτῃ ἑνώτιά τε xal περιδέῤῥαια, 
xai ὁρμίσκοι, χρωσοῦ κατεσκευασµένα, τῷ πυλωρῷ 
τῆς οἰκίας δίδωσι ' καὶ οὕτως ἀκώλυτον σχοῦσα τὴν 
ἔξοδον, ὑπὸ νύχτα πρὸς τὴν φυλακὴν ἀφιχνεῖται. 
Εἶτα πρὸς τοῦ δεσμοφύλαχος κατόπτρῳ ἀργυρῷ 
πάλυ τὴν εἴσοδον πριαµέ)η, εἴσεισι πρὸς τὸν Παῦ- 
λον, καὶ καθίσασα παρὰ τοὺς αὐτοῦ πόδας, ἔτοιμον 
ἀκοὴν λόγοις ἐδίδου, κηρίου παντὸς xai μέλιτος {δ»- 
τέροις, καὶ οὔτε τῷ ΙΠαύλῳ δέος ἦν τοῦ παθεῖν xa- 
κῶς ' ἐκείνης τε ἡ πίστι µαηὔξανε, καταφιλούσης 
αὐτοῦ τὰ δεσμά. ᾿Επειδὴ δὲ ἅμα πρωϊ ἐζητέῖτο 
θέκλα ὑπὸ τῶν οἰκείων τε καὶ θαμύριδος, ἅτε ἀπο- 
λομένη, xal κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐδιώκετο, καὶ τις τῶν 
ὁμοδούλων τοῦ πυλωροῦ τὸ γεγονὸς µηνύει, ὅτι νύ-- 
πτωρ ἑξέλθοι, καὶ ὁ πυλωβρὸς, ἐξετάσεως ἀνάγχαις 
παραδοθεὶς. εἴρηκεν ὅτι πρὸς τὸν ξένον ἐκεῖνον ἁπ- 
έλθοι, τὸν ἐν φυλακαῖς τηρούμµενον, ἀπίασιν εὐθὺς 
εἰς τὸ δεσµωτήριον, καὶ εὑρίσκουσι ταύτην τρόπον 
τινὰ δεσμοῖς πόθου τῷ Παύλῳ συνδεδεµένην. Καὶ 
μηδὲν τούτου πλέον εἰπόντες, Tj δράσαντες, ἐξίασι 
πάλιν * εἶτα τοὺς ὄχλους ἐπισπασάμενοι, δῆλον τοῦτο 
τῷ ἡγεμόνι ποιοῦσι, καὶ ὃς ἐπὶ τὸ βῆμα κχελεύει 
τὸν Παῦλον ἄγεσθαι. Ἡ θέχλα δὲ, ὡς ἀπολειφθεῖσα, 
πενθοῦσα ἦν, καὶ πρὸς τῷ τόπῳ κχυλιομένη, ἐν ᾧ ὁ 
Παῦλος καθήµενος ἐποιεῖτο τὴν διδαχήν. Ἔπειτα 
κελεύσαντος τοῦ Ἠγεμόνος xal αὐτὴν ἀχθῆναι, οὐκ 
ἀπέθλεψεν fj ἀοίδιμος πρὸς τὴν φύσιν, ὅτι γυνὴ 


otium ipsi esset, de hisce ad illum spectantibus 
amplius inquirendi. 

VI. Quibus intellectis, Thecla ingenti studio 
incitata, quas habebat inaures et collaria, parva- 
que monilia ex auro confecta, janilori domus sue 
dono dat, atque ita liberum exitum nacta, de 
nocte ad carcerem accedit ubi & prefecto, 
argenteo rursus speculo aditum commercata, ad 
Paulum ingreditur : ad cujus pedes sedens, verbis 
ejus omni favo et melle dulcioribus attentas aures 
prebebat. Neque Paulo interea metus erat durius 
aliquid perpetiendi, et hujus fides, vincula quo- 
que ejus exosculantie, magis magisque augebatur. 
Cum autem simul ac jam diluxisset, a famulis 
domesticis et Thamyride Thecla, tanquam per- 
diia, per vias quaereretur, quidamque ex conser- 
vis janitoris factum indicaret, quod illa de nocte 
exivissel, janitor questioni traditus, ad senem 
illum, qui in carcere attinebatur, adiisse dixit. 
Illi protinus ad carcerem abeuntes, inveniunt 
illam desiderii vinculis Paulo quodammodo ocolli- 
gatam, nihilque tum amplius dicentes aut facien- 
les, rursum exeunt, et multiindine ad 99 attracta, 
rem totam presidi indicant : qui Paulum ad tribu- 
nal agi jubet. Thecla interim tanquam derelicta, 
in moerore esse, et in loco, ubi Paulus sedens 
docuerat, volutari. Deinde cum preses illam quo- 
que adduci jussisset, non aspexit, celeberrima 
hec virgo, ad naturam, quod femina esset : sed 
hoc ipsum quod cum Paulo, vel potius propter 


Tv * ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ μετὰ Παύλου, f| μᾶλλον διὰ Παῦ- (; Paulum, ponas esset datura, ut in re preclara 


λον, κολασθήσεσθαι, πολλὴν αὐτῇ ἑἐδίδου τὴν dj0oviv 
καὶ τὴν εὔχκλειαν. 'O μέντοι ὄχλος, προσαχθέντος 
πάλιν τοῦ Παύλου, πλείονι ἐκέχρηντο τῇ Bor * Γόης 
ἐστὶ, λέγοντες, ἔῤῥε τοῦτον. Ηλὴν οὐ ῥᾳδίως ἔπει- 
θον * ἀνθυπάτῳ γὰρ ἑσπουδάσθησαν οἱ τοῦ ἱ]αῦλου 
λόγοι, καὶ ἡδέως ἀὐτοῦ ᾖἤκουεν, ἐφ᾽ olg ὠμίλει, 
περὶ τῶν ὁσίων τοῦ Χριστοῦ ἔργων. Καλέσας δὲ 
τὴν θέκλαν, Διὸ τί, ἔλεγεν, οὐ γαμῇ θαμύριδι 
κατὰ τὸν Ἰκονιέων νόμον; θέχλα δὲ ἀνθύπατον 
μὲν αὐτοῖς ῥήμασι, καὶ τῷ τῆς ἀρχῆς ὄγκῳ, 
μικρὸν Exit. xal τὸ τυχόν * ὅθεν οὐδὲ ἀπεχρίνατό 
τι πρὸς αὐτὸν τοπαράπαν * Παῦλον δὲ ἦν ὅλως ἆτε- 
vi βλέπουσα, ὥσπερ ix τούτου μόνου, τοῦ ἐκεῖνον 
ὁρᾷν, τὸ ἀναπνεῖν ἔχουσα καὶ τὸ ζῇν, θεοχλεία δὲ ἡ 
µήτηρ σὐτῆς ὁρῶσα ταῦτα, xal τῷ θυμικῷ σἀλῳ 
καὶ αὐτοῦ τοῦ εἶναι µήτηρ ἐκλαθομένη. Κατάκαιε 
τὸν ἄνομον, ἔλεγε, κατάχχιε τὸν ἄνυμφον, ἐν μέσῳ 
τοῦ σταδίου xal τοῦ θεάτρου. 

7. Ἔπαθεν οὖν τὴν duy» καὶ ὁ ἡγεμὼν ἑκτόπως, 
καὶ τοῖς ὅλοις ἀπορηθεὶς, τὸν μὲν Παῦλον φλαγελ- 
λώσας, ἐκθάλλεί τῆς πόλεως ' θἐκλον δὲ πυρίκαυ- 
στον ἉἸὙενέσθαι καταδικάζει, Αὐτὸς δὲ ἀναστὰς, 
ἠπείγετο πρὸς τὸ θέατρον, καὶ πᾶς δὲ ὁ ὄχλος ἐπὶ 
τὴν θέαν ταύτην ἐξῄει. Ἡ θέκλα μέντοι ὡς ἀμνὸς 
iv ἐρήμῳ τὸν ποιμένα, οὕτως αὐτὴ Παῦλον περι- 
σχοποῦσα ἦν * xal οὕτω περιθλεπούσῃ ἐπιφαίνεται 
καθήµενος ὁ Χριστὸς, ΠΗαῦλον ὑποκρινάμενος. Ἡ 


magnam illi animi alacritatem addebat. Turba au- 
tem, rursum producto Paulo, magna vociferatione 
usa, Prestigiator est, inquiunt, pereat. Ceterum 
non facile quod volebant, proconsuli persuase- 
runt, cui Pauli sermo cum etudio accipiebatur, 
libenterque audiebat, quee ille de sacris rebus a 
Christo gestis publice disserebat. Advocata autem 
Thecla, Cur, inquit. Thamyridi juxta Iconiensium 
legem non nubis? Thecla vero proconsulem cum 
guis istis verbis, ipsoque adeo magistratus fastu, 
pro parvo sane ac vili habebat : ita ut ne verbum 
quidem illi responderet, ad Paulum indesinenter 
omnino intuens, tanquam si ex solo ejus conspectu 
respiraret ac viveret. Qua dum "Theoclea mater 


D ejus videt, iracundie estu ita agitata, ut matrem 


omnino se esse oblivisceretur, Ure, inquit, exlegem, 
ure conjugii hostem in medio circi, sive theatri. 


VII. Preses interim supra modum animo tur- 
batus, οἱ cousilii inops, Paulum flagellatum urbe 
ejicit, Theclam vero igni exurendam condem- 
nat : surgensque in theatrum, una cum tota illa 
multitudine, ad tale spectaculum festinus exit. 
Interim ut, agnus in loco deserto ad suum pasto- 
rem, ita Thecla &d Paulum aspiciendum circum- 
quaque oculos intendit. Quod dum facit, Christus 
Pauli forma assimilata, sedens eidem apparet. 


831 


MENSIS SEPTEMBER. 


832 


Tum illa intra se : Quod animo, inquit, non satis Α δὲ xa6' ἑαυτὴν, ὡς μικροφύχῳ mdvtoc οὕση καὶ 


magno 80 generoso sim, idcirco Paulus se mihi 
conspiciendum offert, dumque intente illum in- 
tuetur, ipsa vidente, in celos abit : pueris interim 
et virginibus ligna et herbam, ad Theclam exu- 
rendam, comportantibus, que ut nuda inducta fuit, 
protinus presidem inspecte pulchritudo, forme- 
. que, presiantia percellit, commiseratioque ipsi 
magna injecta, quod talis virgo statim esset peri- 
tura, adeo ut etiam in lacrymas manifestas ea res 
hominem adigeret. Lignis autem jam substratis, 
tortores, ut conscenderet, preceperunt, conscen- 
dit illa, figura se crucis consignans, illi ignem 
accendunt : qui plurimam illam materiam corri- 
piens et. vehementer auctus, illam omnino non 
attigit. Nempe oportebat in illa compleri, quod ab 
"βία prenuntiatum fuerat: « Etiamsi transieris 
per aquam, tecum sum, et flumina non concludent 
te: et si Lransieris per ignem, non comhureris *, 
neque sane combusta fuit, nube aque ipsam inum- 
brante, grandineque in totam arenam ita effusa, ut 
et ignis exstingueretur, et multi qui aderant ea 
interirent, Thecla autem sine noxa conservaretur. 

VIII. Paulus interea cum Onesiphoro ac ejus 
uxore atque liberis, in monumento quodam in- 
tecto, quod juxta viam, que ab urbe Iconio Daph- 
nem fert, situm erat, jejunio insistebat, quo diutius 
proiracto, fames pueros invasit : qui Paulum 
adeuntes, Esurimus, inquiunt, neque habemus 
quo panes emamus. Onesiphorus enim, jam mun- 
di rebus valere jussis, eum tota sua familia Paulum 
sequebatur : qui se penula gua exuens, puero tra- 
dit, et, Abi, inquit, hacque panes quam potes 
plurimos coemptos ad nos adfer. Quos cum emeret, 
ecce, Theclam videt, et pre admiratione obstupe- 
factus (agnoverat enim illam, quippe que in 
eadem secum vicinia habitasset), Et quo, inquit, 
0 Thecla, quo pergis ? Paulum, ait, ex igne recens 
servata, persequor, cui puer, Ducam ad illum : 
quoniam tua causa in maxima sollicitudine est, 
totosque jam sex dies Jejunio et orationi inten- 
tus. Quae ubi ad sepulcrum accessit, Paulo in 
" genua proclinato, dicenteque, DomineJesu Christe, 
ne attingat ignis famulam tuam Theclam, illa a 
tergo assistens, Pater clumabat, qui colum et 
terram fecisti, benedico te, quod me ex igne ser- 
vaveris, ut Paulum videam. Qui ut surrexit, The- 
clamque aspexit, letitia plenus, Deus, inquit, qui 
nosticorda, Pater Domini mei Jesu Chrigti, gratias 
lbi ago, quoniam, quod a te postulavi, mihi 
dedisti. Eratque in monumenio mulia prorsus 
hileritas, Paulo et Onesiphoro, quique cum illis 
erant, pre gaudio exuliantibus (panes autem 
habebant quinque, ad hec olera atque aquam) et 
0b opera Christi que in se percipiebant, sese oblec- 
tantibus. Deinde Thecla ad Paulum : Defonsa, 
inquit, coma et veste mutata, prompto animo te 


5 [ga.. Χμι!, 2. 


ἀγεννεῖ, ἔλεχεν, TÀ0s. Παῦλος ὀφθῆναί pot, xal 
προσεῖχεν οὕτως ἀτενὲς βλέπουσα, καὶ ὃς εἰς οὐρᾳ- 
νοὺς ἀπῄει, ὁρώσης αὐτῆς. Οἱ παῖδες μέντοι xal al 
παρθένοι, ξύλα xsl χόρτον συνέφερον, ὥστε θέχκλαν 
χατακαυθῆναι. Ὡς δὲ εἰσήχθη γυμνὴ, ἐκπλήττει μὲν 
εὐθέως τὸν ἠγεμόνα, τὸ κάλλος αὐτῆς θεασάµενον, 
καὶ τὴν ὥραν * ἔλεος δὲ αὐτῷ δεινὸν ἐμθάλλει, ὅσον 
οὕπω ἀπόλλυσθχι μέλλουσα τοιαύτη παρθένος, ὅθεν 
δὲ καὶ εἰς δάκρυα τοῦτο φανερὰ κατήνεγχε. Τῶν 
ξύλων δὲ ἤδη καταστρωθέντων, ἐκέλευον αὐτὴν οἱ 
δήµιοι ἐπιθῆναι. Ἡ δὲ ἐπέθη τῷ τοῦ σταυροῦ τύπῳφ 
ἑαυτὴν σημειώσασα, xal. οἱ δήµιοι τὸ mop. ἐφῆπτον * 
εἶτα διχὀραμὸν πλείστην ὕλην, καὶ εἷς πολὺ αὖξη- 
θὲν, ἐκείνης οὐδ' ὅλως Ίψατο. Ἔδει γὰρ πεπληρᾶ- 
σθχι καὶ ἐπ᾽ αὐτῃ. ὃ τῷ θείῳ 'Hoalg προήγγελται, 
ὅτι Κὰν διαθαίνης δι’ ὕδατος, μετὰ σοῦ elut, καὶ πο- 
ταμοὶ οὐ συνεγχλείσουσἰ σε * καὶ ἂν διέλθῃς διὰ m»- 
ρὸς, οὗ μὴ κατακαυθῇᾷς. Οὕὔκουν οὐδὲ κατακέκανται * 
νεφἐλη γὰρ ὕδατος αὐτὴν ἐπεσκίασε, χάλαζά τε εἷς 
ἅπαν τὸ ἔδαφος ἐξεχύθη, ὥστε τὸ μὲν πῦρ σθεσθῇ- 
ναι, πολλοὺς δὲ τῶν ἐχεῖ τυχόντων διαφθαρῆναι, τὴν 
θέκλαν δὲ ἀθλαθὴ διαφυλαχθῆναι. 

H'. Ἡν δὶ ὁ Παῦλος νηστείᾳ προσκείμενος, μετὰ 
Ὀνησιφόρου τε xal τῆς αὐτοῦ uvae, καὶ τῶ, 
τέχνων, ἕν τινι ἀσκεπε µνηµείῳ κατὰ τὴν ὁδὸν 
χειµένῳ, τὴν ἀπὸ Ἰκονίου εἷς Δάφνην φέρουσαν. 
"Eni πολὺ ουν τῆς ῥρηστείας αὐτῆς παρατεινοµένης, 
ὁ λιμὸς τῶν παίδων καθίκετο * xal προσελθόντες τῷ 
Παύλῳ. Πεινῶμεν, ἔλεγον, καὶ οὐκ ἔχομεν ὅτῳ ἅἄρ- 
τους ἐξονησόμεθα. "Hv γὰρ ὁ Ὀνησιφόρος ἤδη τῶν 
τοῦ χόσµου ἀφέμενος, xal ὅλῳ οἴχῳ τῷ Παύλῳ &xo- 
λουθῶν. Παῦλος οὖν τὸν ἐπενδύτην ἐκδὺς, τῷ παιδὶ 
δίδωσι, καὶ, "Απιθι, λέ]ει ΄ καὶ τούτῳ πλείους τῶν 
ἄρτων πριάµενος, ἔνεγκε. Ὡσ δὲ ὠνεῖτ τδὺς do- 
τοὺς ὁ παῖς, θεωρεῖ θέχλαν, καὶ ὅλως ἐξίσταται * 
ἐπέγνω γὰρ ταύτην, ἅτε ἐγγειτόνων αὐτῷ οἰκοῦσαν. 
Ποῦ οὖν, ἔφη, θέκλα, ποῦ δὴ πορεύῃ; à δὲ. Παῦ- 
λον ἤδη μµεταδιώκω, ἐκ πυρὸς ἄρτι σωθεῖσα, Καὶ ὁ 
mái * Ἁλλ' ἐγὼ, ἔφη, ἑπάξω σε πρὸς αὐτὸν, ἐπεὶ 
καὶ πολλὴν ἔχει τὴν περὶ σοῦ µέριµναν, καὶ ὅλας 
ἤδη ἡμέρας ἓξ νηστείᾳ διαπονεῖται καὶ προσευχῇῃ. 
Ὡς δὲ ἐπέστη θέχλα ἐπὶ τὸ μνημεῖον, Παύλου εἷς 
γόνατα χκλιβέντος, xai, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, λέγοντος, 
μὴ ἀψάσθω θἐκλης τῆς cfc δούλης τὸ πῦρ * αὐτὴ 
ὄπισθεν ἑστῶσα. Πάτερ, ἐθόησεν, ὁ ποιήσας τὸν οὐὗ- 
ρανὸν καὶ τὴν γῆν, εὐλογῶ σε, ὅτι µε ἐκ πυρὸς ἔσω- 
σας, ἵνα Παῦλον ἴδω. Ὡς δὲ ἀνέστη Παῦλος, xal 
εἶδε θέχλαν, χαρᾶς ἔμπλεως γεγονὼς, θεὶ, ἔφη, 
καρδιογνώστα, Πάτερ τοῦ Κυρίου µου Ἰησοῦ Χρι- 
στοῦ, εὐχαριστῶ σοι, ὅτι, ὅ ᾖρετισάμην, ἔδωκᾶς 
μοι. Καὶ Xv ἔσω ἐν τῷ μνημείῳ εὐφροσύνη πολλὰ, 
Παύλου τε xal Ὀνησιφόρου, xxi πάντων τῶν σὺν 
αὐτοῖς ἀγαλλιαμένων. σαν δὲ αὐτοῖς ἄρτοι πέντε, 
καὶ λάχανα, καὶ ὕδωρ * xai ἐφ᾽ οἷς ἔπραττον τοῦ 
Χριστοῦ ἔργοις, ἀδιαλείπτως εὐφραίνοντο. Εἶτα 
θέκλα φητὶ πρὸς τὸν Ἡαῦλον Περικειροῦμαι τὴν 


833 


MARTYRIUM S. THECLAE. 


834 


κόμην, καὶ τὸ σχῆμα ἀμείψασα πρόθυμος ἔψομαι À quocunque ieris, comitabor. Cui ille: Turpe, ait. 


σοι, ἔνθα ἂν xal ἀπίῃς. Ὁ δὲ, 'O καιρὸς, εἶπεν, ai- 
σχβὸς, καὶ σὺ καλὴ τὴν µορφήν  µή ποτε οὖν σε 
πειρασμὸς ἐκδέξηται ἕτέρος, τοῦ προτέρου χείρων᾽ 
σὺ δὲ δειλίᾳ εἴξῃς, καὶ οὗ δυνατὴ Ὑένῃ ὑπομεῖναι. 
Ἡ δὲ, Τῆς iv Χριστῷ µόνον αφραγῖδος, ἔφη, ἀξιω- 
θείην, καὶ οὖὐδεὶς ἂν πειρασμὸς ἀψαιτό µου. Ἱρὸς 
ἣν ὁ Παῦλος, Asi, εἶπε, μακροθυμεῖν, xai ἡ δωρεὰ 
τοῦ θιοῦ dts. σοι. Οὕτως ὁ Παῦλος εἰπὼν, Ὄνη- 
σιφόρον μὲν πανοικεσίᾳ εἰς τὸν αὐτοῦ οἶκον Ἐκπίμ- 
πει * θέχλαν δὲ λαθὼν. ἀπφει eic ᾽Αντιόχειαν. 

0'. Άμα δὲ τῷ εἰσιέναι αὐτοὺς εἰς τὴν πόλιν, Σύ- 
poc τις ᾽Αλέξανδρος τοὔνομα, πρωτεύων ᾿Αντιο” 
χέων, καὶ πολὺς ὧν ἐν ὅλῃ αὐτοῦ τῇ ἀρχῇ, ἰδὼν θἰ- 
κλαν, ἐφίλησέ τε αὐτὴν, καὶ Ηαῦλον θερμῶς ὑπὲρ 
αὐτῆς ἐδεῖτο, συχνὰ χρήματα xal δῶρα κατατιθεὶς, 
Ὁ δέ: Οὐκ οἶδα, ἔφη, τὴν γυναῖκα ταύτην, οὐδὲ 
ἐμὴ οὖσα τυγχάνει. Καὶ ὡς θαῤῥήσας τῷ πολλὰ 
παρὰ τῇ πόλει δύνασθαι, ἀναίδην τε αὐτὴν περιθάλ- 
λει, καὶ Tv οὕτως iv τῷ ἀμφόδῳ καταφιλῶν, ἡ δὲ 
ἀπωθεῖτό τε καὶ οὐκ ἠνείχετο, ἀλλὰ ΠΗαῦλον τὸν 
πνευματικὸν ἐζήτει νυµφίον * καὶ τὴν φωνὴν ἄρασα, 
Mi, βιάσῃ µε τὴν τοῦ θεοῦ δούλην, ἔφη, μὴ βιάσῃ, 
Ἰκονιέων εἰμὶ πρώτη, ἐκθέθλημαι δὲ τῆς πόλεως 
παρ) αὐτὸ τοῦτο τὸ μὴ βούλεσθαι θαμύριδι γαμι- 
θῆναι. Ταῦτα ÉAeye σὺν βοῃ τῇ µεγάλῃ, xai τῆς 
χλαμύδος ἐπιλαθομένη τοῦ Αλεξάνδρου, αὐτήν τε 
διέῤῥηξε, καὶ τὸν στέφανον ἀφείλέτο τῆς αὐτοῦ κε- 
φαλῆς, κἀκεῖνον θρἰαµθον ἐποίησεν ἐπὶ πάντων. Ὁ 
δὲ τὴν αἰσχύνην οὐκ ἐνεγκὼν, ἄγει αὐτὴν πρὸς τὸν 
ἡγεμόνα ' ἐπεὶ δὲ μὴ ἔξαρνος ἦν, ἀλλ᾽ ὡμολόγει τὸ 
πεπραχέναι, θηρίοις κχατεχρίνετο ἐκδοθῆναι. Al μὲν- 
τοι γυναῖχες, ὅσαι παρῆσαν, τῇ πρὸς τὸ γένος νι- 
κώµεναι σοµπαθείᾳ, xai olovei τὸ πρᾶγμα κοινὸν 
ἠγούμεναι, καὶ ἐμέμφοντο τὴν ἀπόφασιν, καὶ, Καχὴ 
χρίσις, παρὰ τὸ βῆμα φανερῶς ἔκραζον. ᾽Αλλ᾽ d θὲ- 
χλα καὶ οὕτω σωφροσύνης ἐπιμελουμένη, ἐδεήθη 
τοῦ ἡγεμόνος, ἄχρι xal τοῖς θηρίοις Ἐγχειρισθῆναι, 
ἁγνὴν αὐτὴν διαμεῖναι. "Hv οὖν γυνή τις πλουσία, 
τοὔνομα Τρύφαινα, ἧς ἡ θυγάτηρ Φαλκόνιλλα τεθ- 
νηχυῖα ἦν * αὕτη τοιγαροῦν πιστεύεται θέχλαν, καὶ 
ἦν τὸ μεταξὺ ταύτης εἰς ποραμύθιον. Εἶτα πρὸς τὸ 
θηριομαχῆσαι προαχθεῖσαν, δεσμοῦσιν αὐτὴν λεαίνῃ 
πικρᾷ. Τρύφαινα δὲ οὐκ ἀφίστατο ταύτης, ἀλλ᾽ ἠκο- 
λούθει, ἕως ἤδη xai τὸ θέατρον αὐτὸ εἰσέλθοι. Λέαινα 
μέντοι, ἔπιθάσης αὐτῆς τῆς θέκλας, οὕτως εἶχεν 
εὐλαθῶς καὶ πεφυλαγμένως, ὡς μὴ µόνον μηδὲν 
ἀτίθασσον μηδὲ θτριῶδες ὅπ' αὐτῇ ἐπιδεῖξαι, ἀλλὰ 
καὶ μχλακῶς ἐπαφᾶσθαι tfj γλώττῃ, καὶ περιλείχειν 
αὐτῆς τοὺς πόδας. Ἡ δὲ αἰτία ἦν τῆς ἐπενεχθείσης 
αὐτῆ γραφῆς, ἱεροσυλία. Ἐξίστατο δὲ 6 ὄχλος ταῦτα 
ὁρῶν * καὶ τούτων ὅσοι θερµότεροι, καὶ τοῦτο διὰ 
µίσους τὸ πρᾶγμα ποιούµενοι, ἐπεμαρτύροντο τὸν 
θεὸν, ἀνοσίαν εἶνχι τὴν κρἰσιν λέγοντες. Εἶτα λαµ- 
θάνει πάλιν τὴν θέχλαν dj Τρύφαινα, ὡς καὶ μετὰ 
ταῦτα μέλλουσαν θηρβιομαχεῖν. Ἡ μέντοι τεθνηχυῖα 
θυγάτηρ αὐτῆς, ὄναρ ἐπιστᾶσα Τρυφαίνῃ * θεοῦ δὲ 
ταῦτα, xal τῆς ἐκείνου φιλανθρωπίας οἰκονομία * 


Μῆτερ ἐμὴ, ἔφη, ἡ ξένη θέκλα τὸν ἐμὸν ἀναπληρού- 


hoc tempus est et tu forma preclara : vide, ne te 
alia tentatio priore deterior excipiat, tuque illi 
pre timiditate succumbas. Tum illa: Christi 
modo signaculo, inquit, digna habear, nulla me 
tentatio prorsus attigerit. Ad quam Paulus 
Patienti animo sis oportet, et donum illud Dei ad 
te perveniet. Quo dicto Onesiphorum, cum tota 
su& familia, domum remitiit : Thecla autem 
secum assumpta, Antiochiam abiit. 


IX. Ibi, simul atque in urbem ingrediuntur, vir 
quidam Syrus, Alexander nomine, primus inter 
Antiochenses, et per totam illam provinciam 
potentia  prestans, conspectam Theclam protinus 
adamavit, Paulumque calide super ipsa rogavit, 
pecuniam multam et dona adjiciens. Cui ille; 
Non novi, inquit, mulierem hano, neque ad me 
pertinet. Ille autem auctoritate, qua plurimum 
in illa urbe valebat, confisus, impudenter illam 
amplectitur, et in via deosculatur. llla hominem 
minime ferre, sed a se repellere, Paulum sponsum 
suum spiritualem requirere : et voce sublata, Ne 
vim, inquit, mihi famule Dei afferas, ne violes, 
inter Iconienses prima sum, ex urbe mea ejecta, 
hano ipsam ob causam, quod Thamyridi nubere 
noluerim, hocque altum inclamans, arreptum 
Alexandri pallium dilaceravit, et coronam capiti 
ejus detraxit: buncqua triumphum de illo, in 
presentia omnium, reporlavit. Quam ille contu- 
meliam non ferens ad prefectum Theclam trahit : 


C et quoniam illa fsctum non negaret, sep palam 


D 


fateretur, ad bestias est condemnata. Ceterum 
mulieres qua aderant, commiseratione erga com- 
parem sui sexus commote, et rem totam quo- 
dammodo communiter ad se quoque pertinere 
interpretate, sententiam presidisincusabant, palam 
iniquum judicium ante tribunal vociferantes. The- 
cla interea, sic quoque pudioitie sue sollicita, 
peliit α preside, ut quousque bestiis traderetur, 
incontaminata permaaeret. Erat igitur mulier 
quedam opulenta, Tryphena nomine, cujus filía 
Falconilla obierat: huic Thecla concreditur, que 
illi interea consolationi fuit. Deinde productam, 
et cum bestiis certamen inituram, fere leone 
vinetlam objiciunt: Tryphena interim ab θ8 non 
recedente, sed quoadusque ipsum theatrum ingre- 
deretur una subsequente. Qua ingressa, ita se cir- 
cunspecte cauteque leena gessit, ut non tantum 
nihil indomiti aut ferini adversus ipsam designa- 
ret, sed lingua sua molliter pedes ejus contingens 
lamberet ,acousatio autem criminis in Theclam 
intentati sacrilegium erat), que ubi multitudo 
videt, etiam vehementiores quique et inciiatiores 
obstupuere, et odio totum hoc factum prosequen- 
les, iniquum esse iudicium, Deum testabantur. 
Deinde Tryphena Theclam ad se recipit : sed ut 
que iterum oum bestiis esset depugnatura. De- 
functa interim Tryphens filia (nempe Dei hec 


835 


MENSIS SEPTEMBER. 


erat, ejusque erga homines benevolentie provida À τω σοι τόπον. Δύναται γὰρ προσευξαµένη εἷς τὸν 


dispositio) in somno illi astans, Mea, inquit, mater, 
hospes hec Thecla, meum apud te locum impleat. 
Potest enim, si tantum pro me roget, me in ju- 
etorum iransmittere sedes. Tryphena porro, de 
Bomno experrecta, filie sue Falconille sermonum 
ejusmodi memor, Altera mea filia, ait, Thecla, 
Deum tuum comprecure, quo Falconilla in secula 
vivat : hoo enim illa per insomnium a me petivit. 
Quo illa audito, cum voce sublatis manibus, Deus, 
inquit, Fili Dei veri, placeat tuae voluntati Try- 
phene concedere, quo filia ejus vitam apud te 
vivat sempiternam. Quibus verbis auditis, gavisa 
quidem Tryphena est, sed aliunde discruciabatur, 
quod Thecla rursus esset bestiis objicienda. Ut 


τῶν δικαίων ἐμὲ μεταθεῖνχι τόπον. Ἐπεὶ δὲ Τρύ- 
Φαιναν ὁ ὕπνος ἄνῆχεν, εἷς νοῦν ἔχουσα τοὺς τῆς 
θυγατρὸς Φαλκονίλλης λόγους, Τέκνον δεύτερόν µοι, 
φησὶ πρὸς τὴν θέκλαν, δεήθητι τοῦ σοῦ θεοῦ, ὥστε 
Φαλκόνιλλαν εἷς αἰῶνας (hw. Τοῦτο γαρ µε ἐκείνη 
δυ ὀνείρων ἤτησε. θέχλα Σὶ ἀχούσασα ταῦτα, xal 
ἀναθαλλομένη ripae, ἄρασα xal φωνήν * θεὶ, ἔφη, 
Υὰ θεοῦ ἀψευδοῦς, δὸς Τρυφαίνῃ κατὰ τὸ σὸν θέ- 
λημα, ὥστε τὴν αὐτῆς θυγατέρα, τὸν αἰώνιον ζην 
παρὰ col χρόνον. Τρύφαινα δὲ ἔχαιρε μὶν, ἀχού- 
caca ταῦτα * ἠνιᾶτο δὲ διὰ θέχλαν, θηρίοις πάλιν 
ἐνδοθήσεσθαι µέλλουσαν. Ὡς οὖν ἤδη ὄρθρος ἦν, 
ἔρχεται Αλέξανδρος elc τὸν οἶκον Τρυφαίνης θέχλαν 
λαθεῖν * ἐχείνῳ γὰρ ἔμελλε τῶν κυνηγεσίων. Τρύ- 


igitur diluxit, Alexander (quippe cui venationis p φαινα δὲ οὔθ) ὁτιοῖν παρεχώρει αὐτῷ τῆς θέκλης " 


illius cura inoumbebat, domum Tryphene venit, 
Theclam comprehensurus, Ceterum nihil illa in 
Thecla ipsi permisit, sed, Quid hoc? altum excla- 
mat : quid hoc? iterum inihi luctcm intra domum 
introducitis ? neque quisquam est, qui opem ferat? 
nou maritus, vidua enim sum : nun filia, obiit 
quippe : quod superest, Deus filie mes Thecle, tu 
ipsi auxilio sis. Quibus summo moerore animi dictis, 


ἀλλὰ, Τί τοῦτο; μέγα βοήῄσασα, τί δὲ δεύτερὀν µοι 
ἐπάγετε πένθος εἰς τὴν οἰχίαν, xal οὐδεὶς ὁ βοηθή- 
σων; οὐκ ἀνὴρ. χήρα γὰρ sipl* οὐ τέχνον, τέθνηκε 
Υάρ. Ὁ θεὸς θέχλης τοῦ τέχνου µου, βοηθὸς θέκλῃ 
γενοῦ. Οὕτως ἐν ὁδύνῃ ψυχῆς εἰποῦσα διακονῆς 
ΨυχΠ Αλεξάνδρου ἀποπέμπει. Μανθάνει ταῦτα ὁ 
ἡγεμὼν, καὶ στρατιῶται στέλλονται θέχλην — dya- 
γεν. 


inanem a se Alexandrum rejicit. Quod ubi preeses rescivit, milites submittit, qui Theclam adducant. 


X. Ceterum Tryphena, ne sic quidem & Thecla 
recedebat, sed correpta manu, una cum ipsa abi- 
bat, his verbis usa : Filiam meam Faloconillam ad 
sepulerum antea deduxeram: te, filia mea The- 
cla, cum bestiis depugnaturam prosequor. Quibus 
auditis, martyr in lacrymas prorupit et gemitus : 
et, O Domine, inquit, Domine et rex meus, cui 
ego credidi, ad quem confugi, a quo ex igne ser- 
vata sum, redde Tryphene sua in me famulam 
tuam humanitatis, quodque me intamiaatam hacte- 
nus custodierit, dignam mercedem. Tumultus in- 
terim, fragor et clamor maximus in populo, atque 
adeo confusio erat, mulieribus una sedentibus, in- 
vicemque contradicentibus : his quidem, lnduc 
sacrilegam, aliis autem tali facinore minime ac- 
quiescentibus, clamantibusque; Cur nos quoque, o 
preses, omues non una tollis? perversum judi- 
cium, injusta in virginem lata sententia. Thecla in- 
terim ex manibus Tryphsene erepta exuebatur, 
et sumpto subligaculo, in cireum impulsa est, leo- 
nesque οἱ ursi in ipsam immissi. Inter quos una 
leena ceteris magis effera confestim ad pedes mar- 
tyris se proclinavit. Quo viso acclamatio per mu- 
lierum agraen protinus est consecuta. Cumque 
ursa ad sanctam hano virginem accurreret, leena, 
ut ei propugnaret, obviam progressa, ursam dis- 
cerpsit. Deinde leo ad homines devorandos exerci- 
tatus, qui Alexandri erat, in ipsam quoque incita- 
tur. Cumquo dum leena similiter in certamen ve- 
nit, uterque mutuo laniatu pereunt. Quo facto, 
maximaque interim feratum copia in illam immissa, 
stans erecta, ad Deum preces faciebat. Quibus ab- 
solutis, conversa, lacum videt aque plenum: et, 
Nune, inquit, tempus est ut abluar, et una oum 


I. Τρύφαινα δὲ οὐδὲ οὕτως ἀφίστατο θέκλης, 
ἀλλὰ λαθοῦοα ταύτην τῆς χειρὸς, ἀπῄει * Tiv μὲν 
θυγατέρα τὴν ἐμὴν Φαλκήνιλλαν, λέγουσα, εἰς τὸ 
μνημεῖον προτοῦ παρέπεμψα " cb δὲ, τέχνον θέκλα 
πρὸς τὸ θηρίοις νῦν µάχεσθαι παραπέµπω. Τούτων 
Ἡ μάρτυς ἀκούσασα, εἰς δάκρυά τε προήχθη καὶ 
στεναγμοὺς, xal, Ὢ Κύριε, ἔφη, Kópté µου καὶ βασι- 
λεῦ, ᾧ ἐγὼ ἐπίστευσα, ἐφ᾽ ὃν ἐγὼ κατέφυγον, καὶ 
πυρὸς ἐῤῥόσθην, ἀπόδος μισθὸν ἄξιον Τρυφαίνῃ τῆς 
πρός µε τὴν δούλην σου συµπαθείας, καὶ ὅτι µε 
οὕτως ἀγνὴν διεσώσατο. θόρυθος οὖν xal πάταγος 
καὶ βοὴ πλείστη τοῦ θήµου καὶ ἔγχυσις ἦν, γυναι- 
κῶν τε ὁμοῦ παρελρευουσῶν, xai ἀλλήλαις ἀντιφθεγ- 
γομένων, καὶ τῶν μὲν, Εἰσάγαγε τὴν Ἱἱερόσυλον, λε- 
γουσῶν * τῶν Ob τοῖς Ὑινομένοις ἀπαρεσκομένων, 
καὶ. Τί μὴ καὶ πᾶσας αἷρεις ἡμᾶς, ἡγεμών; ἔπι- 
φθειροµένων ' κακὴ χρίσις, ἄδιχος κατὰ τῆς παρθέ- 
νου ἀπόφασις. Ἡ θέχλα τοίνυν εἷς χεῖρας Tpuwal- 
νης ληφθεῖσα περιεδύθη * καὶ λαθοῦσα διάζωµα, εἲς 
τὸ στάδιον ἐνεθλήθη, λἐοντές τε καὶ | ἄρκτοι ἀφίεντα: 
κατ αὐτῆς. Μία γοῦν λέαινα, τῶν ἄλλων ἀγριωτέρα, 
σὺν τάχει παρὰ τοὺς πόδας τῆς µάρτυβος ἀνεχλίθη, 
καὶ τὸ τῶν γυναικῶν πλῆθος εὐθὺς ἐπεθόησαν. "Ap- 
κτου δὲ τῇ ἁγίᾳ ἐπιδραμούσης, dj λέαινα, ὥσπερ αὖ- 
τῆς πβροασπίζουσα, ὑπήντησξ τε καὶ διἐῥῥηξε ταύ-- 
την. Ἔπειτα λέων ἀφίεται κατ αὐτῆς * ὃς Άλε- 
ξάνδρου μὲν ἦν, ἤσκητο δὲ ἀνθρώπους βιθρώσκειν " 
ᾧ καὶ αὑτῷ τῆς λταΐνης πβὸς συμπλοκὴν ἐλθούσης. 
ἀναιροῦνται ὑπ᾿ ἀλλήλων ἀμφότεροι. Καὶ τότε πολλὰ 
τῶν θηρίων ἀφιᾶσιν, ἑστώσης θέκλης, καὶ προσευ- 
χομένης Oti. 'Ens! δὲ xdi τέλος εἶχεν ἡ προσευχἠ, 
ἐπιστραφεῖσα, λάχκον ὁρᾷ, µμεστὸν ὕδατος. Ἑιτα, 
Νῦν καιρὸς, ἔφη, τοῦ λούσασθαί µε: xal ἅμα καθῆ- 
xsv ἑαυτὴν εἰς τὸ ὕδωρ. Ἐν τῷ ὀνόματί σου, λέγουσα, 


837 


Κύριε Ἰησοῦ 
βαπτίζόμαι. Αἱ µμέντοι Ὑγυναῖκες περιπαθήσασαι, 
καὶ οἶκτον αὐτῆς λαθοῦσαι ' καὶ ἕλοξεν αὐταῖς ἆπο- 
λεῖσθαι Mi οὕτω δράσης, ἐπεθόησαν. Οὐ ταύταις 
δὲ µόνον, ἀλλὰ xal αὐτῷ τῷ Ἠγεμόνι, ἑλέους ἄτιον 
ἑνομίσθη τὸ γεγονὸς, εἲ κάλλος οὕτω θαυμαστὸν 
ἀπολέσειαν αἱ τῷ ὕδατι ἐμπαροῦσαι φῶκχαι. Τοῦτο 
δε οὐχ ἔμελλεν ἔσεσθαι, ἐπεὶ μηδὲ ἡμέλει θέκλης 
Χριστὸς, οὗ ἐκείνη ὅλην ἑαυτὴν ἀνήρτησεν. ᾽Αμὲέλει 
πυρὸς xai ἀστραπῆς φέγγος ταῖς φώκαις ἔπιφα- 
νὲν, νεκρὰς πάσας ἀναπλεῦσαι πεποίηχε’ θέκλαν 
δὲ νεφέλη πυρός ἐπεσκίαζεν, ὃ οὗ µόνον ἄψαυστον 
αὐτὴν τοῖς θηρσὶν ἐποίει, ἀλλὰ καὶ γυμνὴν θεω- 
ρεῖσθαι μηδενὶ παρεῖχεν. Al γυναῖκες δὲ πάλιν, 
ἑτέρων ἐπιθληθεισῶν ati θηρίων, ἠλάλαξαν : καὶ 
ἡ μὲν νάρδου, ἡ δὲ κασίας, ἡ δὲ ἁμώμου, ἡ δὲ ἄλλου 
µύρου αὐτῃ ἐπέθαλλον, ὡς θεοειδεῖ ἄλλως πρυσ- 
έχουσαι ταύτῃ, καὶ χρείττονι πάντως dj κατὰ ἄν- 
θρωπον. 


IA'. Πάντα δὲ τὰ ἀφεθένα ἐπ αὐτὴν θηρία, οἷά 
τινι φιμῷ, fj κάρῳ χατασχεθέντα, οὐδὲ βραχὺ ἵψαντο 
ταύτης, ὡς τὸν ᾽Αλέξανδρον ἀπειγόντα τοῖς ὅλοις, 
Ταῦροί τε παρ᾽ ioi φοθεροὶ λίαν, πρὸς τὸν ἠἡγεμόνα 
φάναι * τούτοις οὖν προσδήσωµεν θέχλαν * κἀκεῖνον 
ἐπισευγνάσαντα, Τὸ δοκοῦν σοι, εἰπεῖν, ποίει. Ἐκ- 
δύσαντες τοίνυν τῶν ποδῶν θέχλαν µέσον τῶν ταύ- 
βων ἐξάπτουσιυ  εἶτα πυρωθέντα σίἰδῃρα τοῖς al- 
δοίοις ἐκείνων ὑποτιθοῦσιν, lv οὕτω διαταραχθέντα 
τὰ ζώα, xal τὴν φυαικὴν ἁγοιότητα ἐπὶ μᾶλλον 
ἐρεθισθέντα, ἑλκύσωσί τε Θθρασύτερον, καὶ ἀπολέ- 
σωσι θέχλαν, ᾽Αλλὰ καὶ οὕτως σαν ἄπρακτα ὃδια- 
μηχανώμενοι * καὶ « Ἡ ἀδιχία, τὸ τοῦ θείου φάναι 
Δαθὶδ, ἐψεύσατο ἑαυτήν. » Εὐθὺς γὰρ οἱ μὲν ταῦροι 
ἤλλοντο δεινὸν ἐμθοῶντες, τῷ moo! δὲ τὰ παραχεί- 
µενα τῶν χάλων δεσμὰ κατεκχύθη ' xal ἦν ἄνετος 
θέκλα, καὶ ὡς οὐ δεδεµένη ἐν τῷ σταδίῳ. Τοῦτο 
φόθον ἐνέθαλε πάσῃ τῇ πόλει. Τρύφαινα δὲ πάθει 
ληφθεῖσα, νεκροῖς ὁμοία, πρὸς τοῖς ἄθαξιν ὡρᾶτο 
χειμένη. )Αλέξανδρός τε αὐτὸς, τὰ μεγάλα δείσας, 
ἐδεήθη τοῦ ἡγεμόνος Ἀνεβῆναι θέκλαν * Mi) ποτε, 
λέγων, xal dj πόλις σὺν col τε xai ἐμοὶ ἀοόληται. 
Ἱαῦτα γὰρ ti ἁἀκουστὰ Ὑένηται Καΐσαρι, καὶ ὅπερ 
Ίρόφαινα ἡ συγγενὴς αὐτοῦ πάθος (1) ἄρδην 
ἅπαντας ἀπολεῖ. Μεταπεμψάμενος οὖν ὁ ἡγεμὼν 
θέκλαν ἐκ μέσου δὴ τοῦ θεάτρου * 
βώτα, xal τίνα τὰ περὶ σὲ, ὅτι μηδὲ tv τῶν θηρίων 
Ἡψατό cov; 'H δὲ Δούλη, ἔφη. εἰμὶ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, 
Τὰ δὲ περὶ ἐμὲ ταῦτά ἐστιν, ὅτι εἰς ὃν εὔδόκησεν 
Yióv αὐτοῦ Ἰησοῦν Χριστὸν πεπίστευκα * παρ ὃ 
οὐδὲ tv µου τῶν θηρίων ἔψαυσεν, αὐτὸς γὰρ μού 
ἐστι σωτηρία, καὶ ζωῖς ἀθανάτου ὑπόστασις * val 
ὃς ἐπ᾽ αὐτὸν μὴ πιστεύσειε, ζωῆς οὔτος oUy ἔξεται' 
ἀλλ᾽ el; αἰῶνας ἀποθανεῖται. Τούτων 'ἀκούσας ὁ 
ἡγεμὼν, xai ola τὴν μάρτυρα καὶ τοὺς αὐτῆς λόγους 


Σ Paal. xxvi, 12. 


(1) Forte deest vocula πέπονθε, certe aliquid tale, 


MARTYRIUM S. ΤΗΒΟΓΕ. 


Τίς εἶ σύ; δ.η- D 


838 


Χριστὲ, τῇ ὑστεραίᾳ τῇδε ἡμέρᾳ A dicto se in aquam conjecit. In nomine tuo, in- 


quienes, Domine Jesu Christe, hac ultima die tingor. 
Mulieres interim vehementer indolentes, ejusque 
commiseratione (quod putarent illum mox peritu- 
ram) commota, Ne ita facias, exclamant : nec ipsis 
modo, sed ipsi quoque presidi id facinus commise- 
ratione dignum videbatur, si phoce, que aque ine- 
rant, pulchritudinem adeo admirabilem essent per- 
diture. Ceterum nequaquam id futurum erat: 
quando Christus, ex quo illa tota pendebat, The- 
cle curam gerebat. Splendor quippe ignis et ful- 
minis, super phocas refulgens, illas omnes super- 
natantes exslinxit : Theclam vero nubes ignea 
obumbrans, non solum feris inviolabilem reddidit, 
sed neo nudam 8 quoquam conspici permisit. Mu- 
lieres autem,aliis rursum in illam bestiis incitatis, 
persitrepebant: et hec nardum, illa casiam, tertia 
amomum, alia denique aliud aromatis genus in 
Theclam conjicientes, illam, tanquam divinitatis 
quidpiam habentem, et omni humana sorte supe- 
riorem, attendebant. 

XI. Ceterum omnes in illam fere immisse, veluti 
aut vinculis constricte, aut torpore prepedite, ne 
tantillum quidem eam attiugebant: ita ut Alexander 
omnibus suis artibus diffisus, Tauri, inquit, o 
preses, apud me sunt formidabiles admodum : hig 
igitur Theclam alligemus. Cui ille, tristitia victus, 
Fac, inquit, quod tibi videtur. Theclam itaque 
exutam, mediam inter tauros ex pedibus alligant, 
deinde ferramenta igne candentia membris eorum 
genitalibus subjiciunt, quo illis animalia infestata, 
et ad nature insitam feritatem magis irritata, The- 
clam citius differant, interimantque. Sed hi quoque 
illerum conatus frustra fuere: et juxta divinum 
Davidem, « Mentita est iniquitas sibi ?, » nam tauri 
quidem atatim exsiliere, horrendum mugitum eden- 
tes, et funium nexus iis adaptati igne conflagra- 
runt: Thecla autem, tanquam vincta omnino non 
fuisset, soluta in stadio apparuit. Quod timorem 
universe civitati incussit. Ceterum Tryphena tanto 
malo perculsa, mortus similis, in caves tabulatis 
jacere conspiciebatur. Alexander vero multum sibi 
quoque metuens, rogabat presidem ut dimitteret 
Theclam : Ne forte, inquit, urbs hec tecum me- 
cumque pereal. Nam si hec Cesar resciscat, 
quodqueconsanguineasua Tryphena per nostantum 
mali sustineat, simul nos omnes perdet. Accersita 
proinde Thecla ex medio theatri: Qua tu es? ait 
praeses, et quenam illa ia te efficacitas, quod nulla 
ferarum omnium te omnino attigerit ? Tum illa: 
Famula sum Dei viventis: que vero in me habeo, 
hec suntin remedium, quod in Jesum Christum 
Filium ejus, in quo sibi complacuit, credidi: unde 
factum, quod nulla me ferarum attrectaverit : ipse 
enim est salus mea, et vite immortalis fundamen- 
tum, et qui in ipsum non crediderit, vitam minime 


839 


MENSIS SEPTEMBER. 


840 


adipiscetur, sed morte mullabitur sempiterna. À δυσωπηθεὶς, ipátta ἐνεχθῆναι κχελεύει, xal αὐτὴν 


Quibus preses auditis (quippe martyrem jam verba - 
que ipsius reveritus) vestes afferri, iisque se illam 
induere imperat. Ad quem illa: Qui me nudam, 
contra feras depugnantem vestivit, ipse in judioii 
die salute te vestiet : sumptasque sibi circumdedit. 
Quod beneficium hoc insuper merito preses accu- 
mulavit, ut et epistolam Iconiensibus scriberet in 
heo verba: Theclam piam Dei cultricem vobis 
dimitto. Quo facto, mulieres omnes gavise, magna 
voce Deo laudes referebant: Unus Deus Thecle; 
unus Deus qui Theclam servavit, inclamantes. Qua 
voce lota civitas personabat: Tryphenaque tam 
leto nuntio accepto, cum magna multitudine, quo 
illam amplecteretur, obviam ivit: Nunc, inquiens, 
oredere possum Theclam filiam meam vivere, veni 
domum nunc ergo ad me, mea filia: omnes meas 
facultates in te transcribam. Abit illa cum Trypha- 
na, et dies paucos ibidem conquiescentes, ambe 


Dei verbum docebant : ita ut multe ex ancillis 


repleretur. 

XII. Ceterum non sinebat Theclam spiritalis in 
Paulum amor diutius quietam esse, sod animo sol- 
licita quoquoversus ad illum inquirendum mittebat. 
Cumque Myris Lycise urbe esse didicisset, multis 
secum famulis et ancillis assumptis, ipsa tunica in 
penulam, virilem {η speciem, commutata, ad illum 
magno cum desiderio spiritusque ardore profecta 


est. Quem Myris de rebus divinis disserentem inve- C 


nit, illique desubito, nihil tale prescienti, aslat : 
quam ut ille turbaque que una uderat, aspexit, 
stupore perculsus est, ne quod videbat, nova esset 
tentatio, secum reputans. Thecla autem accedens, 
Accepi, inquit, o Paule, lavacrum, qui enim una 
tecum operatus est in Evangelium, mihi quoque 
ille ipse, ut abluerer, concessit. Tum Paulus illam 
ad se receptam in domum Hermeie deduxit, ibique 
sigillatim, quecunque sibi Antiochia accidissent, 
Thecla Paulo enarrat : ut plurimum et ille mirare- 
tur, et audientium fldes confirmarelur, Tryphene- 
que benignitatem amplectentes, pro ipsa Deuru 
deprecarentur: quod magnam illa auri et argenti 
vestiumque copiam, per Theclam ad Paulum, quo 
pauperibus succurreretur, misisset. 


XIII. Thecla porro ex Pauli sententia cum Ico- 
nium pervenisset, Del verbum ibidem docebat: 
&ccedensque Onesiphori domum, eo loci ubi 
Paulus sedere et docere solebat, sese humi 
prosternit. Talis est enim desiderii vis, ut quando 
ipsummel, quem videre exoptat, habere non possit, 
aliquid eorum, que ad illum pertinuerant, ardori 
illius solatium adferat. Magno igitur cum gaudio in 
terram procumbens, calidis eam lacrymis consper- 
gebat, manusque in orationem expandens, Gratias, 
inquit, tibi ago, DomineDeus meus, et hujus domus, 
ubi tu Christe Jesu, Fili Dei viventis, mihi lux 
resplenduisti, qui mihi adjutor in carcere, adjutor 
in preside, adjutor in bestiis et igne fuisti : gratias, 


ἐνδόσασθαι ταῦτα. 'H δὲ O ἑνδύσας µε γυμνὶν, 
ἔφη, πρὸς θηρία πυκτεύουσαν. αὐτὸς iv ἡμέρᾳ 
κρίσεως ἐνδύσει σε σωτηρίαν. Kal λαθοῦσα περιε- 
θάλετο. Πρὸς τούτοις ὁ ἡγεμὼν τῷ ἀγαθῷ προστι- 
θεὶς. γράμμα ᾿[κονιεῦσιν ἐχπέμπει, γράψας οὕτως * 
θέκλαν τὴν θεοσεθῆ ἀφίημι ὑμῖν. Ἴσθησαν οὖν οἱ 
γυναῖκες ἐπὶ τούτῳ πᾶσαι καὶ φωνῇῆ μµεγάλῃ ἑδό- 
ξασαν τὸν Θεόν * El, θεὸς ὁ θέκλαν διασωσάµενος, 
ὡς ὑπὸ τῆς φωνῆς ταύτης διαθρυλληθῆναι τὴν πόλιν 
ἅπασαν * Γρύφαινάν τε εὐαγγελισθεῖσαν ἀπαντῖσαι 
σὺν πλήθει, περιθαλεῖν τε τὴν θέκλαν, καὶ, Νῦν, 
φάναι, πιστεύειν δύναµαι, ὅτι Ofx)a τὸ τέκνον δὴ 
τὸ ἐμὸν ζΠ. Δεῦρο τοίνυν ἐμοὶ, θύγατερ. εἰς τὸν ἐμὸν 
οἶκον, καὶ τὰ ἐμὰ πάντα σοι ἐπιγράψω. ᾿Βλθὶν οὖν 


p οἵχαδε θέκλα μετὰ Τρυφαίνης * καὶ ἡμέρας ὀλίγας 


ἐχεῖ διαναπαυσάµεναι ἐδίδασκον ἄμφω τὸν λόγον 
Κυρίου, ὥστε πιστεῦσαι τὰς πλείους τῶν παιδισκῶν, 
καὶ χαρᾶς πληαθῆναι τὸν οἶκον Τρυφαίνης. 

fidem susciperent, et letitia domus Tryphene 


ΙΒ’. θέκλαν μέντοι 058' ὅλως ἠρεμεῖν παρεῖχον ei 
Παύλου πνευματικοὶ ἔρωτες * ἀλλ) T» ἁλύουσα τὴν 
καρδίαν, πέµπουσά τε Ἠπανταχοῦ Ὑῆς, κἀχεῖνον 
ἐπιζητοῦσα. ᾿Επεὶ δὲ µάθοι ἐν Μύροις αὐτὸν εἶναι 
τῆς Λυκίας, πολλοὺς τῶν νεανίσχων λαθοῦσα xal 
παιδισκῶν, κατ ἄνδρα δὲ τὸν χιτῶνα εἰς ἐπενδύτην 
μεταθαλοῦσα, ἀπῄει πρὸς αὐτὸν, µετά γε πολλοῦ 
πόθου xai θερμοῦ πνεύματος. ΕΒὐρίσκει τοιγαροῦν 
Παῦλον ἐν ἨἩΜύρυις. τὰ περὶ θεοῦ διαλεγόμενον, 
καὶ ἀθρόον αὐτῷ παρίσταται μηδὲν προµαθόντι * τὸν 
δὲ, ἐχείνην τε θεασάµενον. καὶ τὸ περὶ αὐτὴν πλῆ- 
θος, ἔχπληξις εἶχε, λογιζόμενον, μὴ xal πειρασμὸς 
ἕτερος qj τὸ φαινόµενον. θέκλα δὲ συνεῖσα * Ἔλαθον, 
ἔφι, τὸ λουτρὸν, Παῦλέ, Καὶ γὰρ ὁ συνεργήσας σοι 
πρὸς τὸ Εὐαγγέλιον, κἀμοὶ οὔτος πρὸς τὸ λούσασθαι 
συνεψηφίσατο. Kal λαθόµενος αὐτῆς ὁ Παῦλος, 
ἀπήγαγε πρὸς τὸν οἶκον "Ἡρμείου, ἔνθα κατὰ µέρος 
ἅπαντα, ὅσα συµθέθηκεν ἐν "Αντιοχείᾳ, d$ θέκλα 
τῷ Ηαύλῳ διασαφεῖ΄ ὡς πολλὰ κἀχεῖνον θαυμάσαι, 
καὶ τὴν τῶν ἀκουόντων ῥἐπιστηριχθῆναι πίστιν, 
Τρυφαίνης τε τὸ εὔγνωμον ἀποδεξαμένοῦς ὑπερ- 
εὐξασθαι ταὺτης. Τρύφαινα μὲν οὖν συχνὸν χρυσίον 


D τε xat ἀργύριον, πρὸς δὲ xai ἱματισμὸν, διὰ θέκλης 


τῷ Παύλῳ πέµπει διαχονοῦσα πέντσι. 

H". θέκλα δὲ γνώμῃ Παύλου εἲς "I«óvtov Ύενο- 
µένη, τὸν τοῦ θεοῦ λόγον ἐδίδασκεν * ἀπελθοῦσα δὲ 
καὶ εἰς τὸν ᾿Ονησιφόρου οἶκον, πέµπει τὸ παρὰ ἔδαφος, 
ὅπου Παῦλος ἦν καθεζόµενος xai διδάσχων. Τοιοῦ- 
τον γὰρ ὁ πόθος, ὅταν αὐτὸν ἐκεῖνον µή ἔχοι τὸν 
ποθούµενυν καθορᾷν, ποιεῖταί τι τῶν ἐκείνου τῆς 
φλογὸς παραμύθιον. Πεσοῦσα τοίνυν σὺν ἡδονῃ πρὸς 
τὸ Έδαφος, δάκρυαι τοῦτο θερμοῖς ἕθαλλεν * ἄρασά 
τε χεῖρας εἰς προσευχἡδ, Εὐχαριστῶ σοι. ἔλεγε, 
Εύριε ὁ θεός µου, καὶ τοῦδε τοῦ οἴχου ἔνθα µοι τὸ 
qus ἔλαμψας, Χριστὲ Ἰησοῦ, Υἱὰ τοῦ ζῶντος θεοῦ, 
ὁ ἐμοὶ βοηβὸς ἐν φυλαχῇ γενόμενος, βοηθὸς ἐν fjys- 
µόνι, βοηθὸς ἓν θηρίοις τε xal πυρί. Εὐχαριστῶ 
σοι, ὃτι αὐτὸς μόνος εἶ θεὸς, καὶ col µόνῳ πρέπει 


841 


MARTYRIUM S. THECLAE. 


812 


δόξα τε xai προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας. Ebps A inquam, tibi ago, quia tu solus es Deus, et tibi soli 


μέντοι θάμυριν τεθνηχότα, τὴν δὲ μητέρα τὴν ἕαυ- 
τῆς ζῶσαν' Qv καὶ λαθοῦσα κατὰ σχολἠὴν, θ:ό- 
Χλεοια, ἔφη, μῖτερ ἐμὴ, δύνασαι πιστεῦσαι, ὅτι ζῶν 
Κύριος ὁ θεός ἐστιν ἐν οὐρανοῖς ; Είτε γὰρ χρημάτων 
ἐρᾷς, ὀρέξει σοι ταῦτα δι ἐμοῦ ὁ θεός εἴτε δὲ 
τέχνου, παρέστηκά σοι. "Alia τε πλείω τούτων λέ- 
Ὕουσά τε xai ἀξιοῦσα ταύτην διεμαρτύρετο. θεο- 
χλείᾳ δὲ ταῦτα φόροι µόνον σαν xtvol, τῶν μὲν 
ὥτων χαταχεόµενοι, ἁπτόμενοι δὲ τῆς καρδίας οὐδὲ 
βραχύ. Βύουσα γδρ ἦν τὰ dta xal αὐτὴ, κατὰ τὴν 
ἀσπίδα, ὡς μὴ ἀκοῦσαι φωνῆς ἐπάδοντος. 


ΙΔ’, Ἐπεὶ δὲ ἴδοι θέχλα ὅτι μηδὲν ὠφελεῖ, ἀλλὰ 
τὸν Αἰθίοπα σµήχειν ἐπιχειρεῖ, σώζειν σπουλάζουσα 
τὴν µητέρΣ ἐπισφραγισαμένη ὅλον τὸ σῶμα τὸ tau. 
τῆς, τὴν Ο]κονιέων ἐξέρχεται πόλιν. καὶ εἰς Δάφνην 
ἔρχεται, slc μνημεῖόν τε εἴσεισι ἔνθα Ηαῦλος µετά 
᾿Ὀνησιφόρου ἦν εὑρεθεὶς, ἐκεῖ προσπεσοῦσα, προσ- 
έχλαυσε τῷ θιῷ. Είθ᾽ οὕτως εἰς Σελεύχειαν εἶσελ- 
θοῦσα, ἔξεισιν Ebo. τῆς πόλεως pil tv. Καὶ Σε- 
λευχεῖς γὰρ ἐδεδοίχει, ὅτι κἀκεῖνοι εἴδωλα πρυσκυ- 
νοῦντες σαν. ᾿Οδιγῷ δὲ χρωµένη τῷ φωτὶ ἐκείνη 
τῆς νεφέλης, ἀνάγεται πρὸς τὸ ὄρος, ὃ ἐλέγετο Ka- 
λαμὼν εἴτουν ᾿Ῥοδίων. ἔνθα σπήλαιον εὑροῦσα, εἶσ- 
εισιν ἔνδον, xüxsi χρόνους διαμένει συχνοὺς, πολ- 
λοὺς μὲν αὐτῇ xal χαλεποὺς πειρασμοὺς τοῦ ἐχθροῦ 
διεγείραντος, πάντας δὲ Χριστοῦ χάριτι νικησάσης, 
Δήλην δὲ αὐτὴν πανταχοῦ τῆς ἀρετῆς ποιούσης, 
πλλλὰς τῶν εὐγενῶν γυναικῶν ὁ ταύτης ἐχειροῦτο 
πόθος, καὶ ὡς αὐτὴν φοιτῶσαι, λόγων ἀπέλαθον, 
πολὺ τὸ χαρίε, μετὰ τοῦ ὠφελεῖν ἐπιδεδειγμένων' 
ἐξ ὤν οὐκ ὀλίγαι, μακρᾷ τῆς τοῦ βίου χαἰρεῖν ei- 
ποῦσαι, συνησκοῦντο ταύτῃ. "Hv δὲ ἡ θέκλα οὐ ψυ- 
χὰς µόνον, ἀλλὰ καὶ σώματα θεραπεύειν ἐπισταμένη, 
οὐκ ἱατρικαῖς τέχνχις, ἀλλὰ θαυματουργικαῖς μᾶλ- 
λον ἀνάγκαις. Ὅπερ d$, πόλις μαθοῦσα, ὅτι παρῆν 
ἁμιαθὶ νόσους ἐλαύνεσθαι, προσῆγον αὐτῃ τοὺς 
πάσχοντας, ᾧ ἂν καὶ ἔτυχον νοσήµατι πρρκατει- 
λημμένοι. Καὶ ἦν ἰδεῖν πρᾶγμα λόγου κρεῖττον xai 
διηγήσιως' οὕπω γὰρ σαν τῇ θύρᾳ πλησιάζοντες 
τοῦ σπηλαίου, «al ὥσπερ al νόσοι τὸν ἄνταγωνι- 
στὴν δεδοικυῖαι εὐθὺς ἔφυγον, ὑγιεῖς τοὺς πάσχον. 
τας καταλείπουσαι. Τοῦτο δὲ xai Év τοῖς δαίµοσι 
πονηροῖς προσπαλαίουσιν ὁρᾷν ἦν' xal αὐτοὶ γὰρ 
xaxoó ἑξάνται γινόµενοι, πολλὰς θεῷ τε καὶ θέκλῃ 
τὰς χάριτας ὡμολόγουν, 


IE'. Τοῖς μὲν οὖν ἄλλοις χαρίεν ἑδόχει τὸ πρᾶγμα, 
θαύματός τε xal σπουδῆς ἄξιον, ἰατροῖς δὲ τοῖς 
κατὰ Σελεύχειαν xal μάλιστα χαλεπὸν, ἀτιμαζομέ- 
vot, ὥσπνρ εἰχὸς, xai εἴπερ τι ἆλλο χρῆμα εὖκα- 
ταφρονητον tiq παβρόρασιν ἑρχομένοις χἀντεῦθεν, 
ἦν εἶχον µόνην ἀφορμὴν βίου τὴν τέχνην, οὐδὲν αὖ- 
τοῖς ἀπόνασθαι δυναµένοις. Φθόνου τοίνυν ἀγρίου 
καὶ µανίας πλησθέντες, τί σκέπτονται, xal τί 
ποιοῦσιν ; Ὡς πονηβὸν ἀληθῶς, xal δόλου καὶ πι- 
xplac μεστὸν ἄξιόν τε τοῦ ταῦτα ὑποτιθέντος χαλε- 
τοῦ δαίµονος. ᾿Αθροισθέντες γὰρ, xal λοιμῶν xagé- 


PaTROoL. Gn. CXY. 


convenit gloria et veneratioin secula. Invenit autem 
'l'hamyrida mortuum, marem tamen adhuo vivam: 
qua per otium ad se recepta, Theoclea, inquit, 
maler mea8, potes credere Dominum Deum vivum 
in colis esse ? Si enim divitiarum es amans, illas 
tibi per me suppeditabit, si filie tue, ecce tibi - 
asto. Hecque et his plura illi dicens, rogansque 
illam obtestabatur. Que omnia Theocles soni tan- 
tum inanes verborum, qui ad aures quidem diffun- 
derentur, cor autem illius ne tantillum quidem 
attingerent, obturaverat enim et illa aures, aspidis 
instar, ne audiret vocem incantantis. 

XIV. Thecla autem se nihil proficere, sed, cum 
matrem servare nititur, non aliud quam /Ethiopem 
lavare se videns, corpus suum totum cruce consi- 
gnans, Iconiensium urbem egreditur, et Daphnem 
sccedit : ibique monumentum (obi Paulum cum 
Onesiphoro invenerai) intrat, et prooidens, lacrymas 
ad Deum fundit. Deinde Seleuciam ingressa, unum 
miliare ab urbe discedit, metuebat enim &Seleucien- 
seg, quod et illi idola adorarent : nubis autem lucem 
vie ducem nacia, montem conscendit, cui Calamon 
sive Rhodion nomen erat, ubi in repertam speluan- 
cam concedit, plurimoque ibidem tempore commo- 
ratur : mulias illis gravesque interim tentationes 
hoste diabolo concitante, illasque omnes divino 
beneficio ipsa superante. Cumque eam virtus ubique 
redderet illustrem, multas nobilium feminarum ejus 
incessit desiderium : illamque adeunies, cum 
verbis ejus, non minorem venustatem quam utilita- 
lem ex se ostendentibus, fruerentur, longe hao vita 
valere jussa, una cum ipsa ad pietatem exerceban- 
tur. Neque vero animas solum, sed corpora quoque 
curare illa noverat : non arte medica, sed admira- 
bili potius atque efficacissima vi atque virtute. Quod 
ubi civitas intellexit, adesse nempe tempus, quo 
sine mercede morbos liceret depellere, sd illam 
regros, quocunque tandem malo detinerentur, ad- 
ducebant. Eraique videre rem, que omnem sermo- 
nem narrandique facultatem superaret, neque enim 
illi adbuc spelunce porte appropinquabant, cum 
morbi, tenquam adversariam suam metuentes, pro- 
tinus aufugeren!, quos antea vexaverant, sanos re- 
linquentes. Idem quoque in illis cernere erat, qui 
cum malis geniis luctabantur, statim enim ilius 


D mali indemnes redditi magnas gratias Deo et 


Thecle agebant. 

XV. Atque ita ceteris quidem res hec imprimis 
jucunda admirationeque et studio digna habebatur, 
medicis aulem Seleuciensibus maxime gravis, 
ignominia, ut videbatur, affectis et omni re, etiam 
vilissima magis despectis, atque ex arte, (quam 80» 
lam vite sustentande subsidium habere solebant) 
nullum fructum percipientibus. Invidia igitur im- 
miti et furore repleti, quid ruoliuntur? quid agunt? 
Rem nimirum omni fraude et acerbitate plenam, 
diroque demone talia suggerente plane dignam. In 
unum enim coeuntes, et pestilentiarum cathedra 


27 


843 


MENSIS SYXPTEMBER. 


δι 


effecti, de rebus suis inler se communicant. Virgo A ὃρα Ὑενόμενοι, κοινολογοῦνται καθ ῥἑαυτοὺς, 'H 


heo, inquiunt, cum magne Diane sacerdos sit 
et ita enim amentibus illis videbatur), maxime ab 

la, quod virginitatem exactissimam servet, ada- 
metur : atque inde fit, ut super quacunque re illis 
opem poscat, protinus sibi obsequentem ex volo 
habeat. Quare, cum nulla alia git causa, quod dea 
ita illi familiaris sit quam castitatis illa prestantia, 
agite, illam solvamus virosque et adolescentes per- 
ditissime vite ad id assumptos, multaque vini etauri 
copia comiter prebita, illorum animis excitatis, in 
illam immittamus. Id consilium ineuntes, idem 
quoque exsequuntur, juvenesque omnium petulan- 
tissimi et sceleratissimi ab ipsis elecli, adversus 
virginem mittuntur, certamen longe turpissimum 


παρθένος αὕτη, λέγοντες. ἱέρεια τῆς μεγάλης '"Ap- 
τέµιδος οὖσα, ὥς γι αὗτοῖς ἑδύχει διὰ πολλὴν ἄνοιαν 
φιλεῖται πρὸς αὐτῆς τῷ παρθενίαν ἀκριθεστάτην 
τηρεῖν. Καὶ παρὰ τοῦτο, ἐφ' ᾧ £v xal δεηθείη τα΄- 
της, ὑπακούουσαν ἔχει, xal συντελοῦσαν τὰ κατὰ 
θέλησιν. Ἐπεὶ οὖν οὐδὲν αἴτιον ἂλλο τῆς πρὸς τὴν 
θιὰν αὐτῆς οἴχειώσεως, ᾖ τὸ τῆς ἁγνείας ὑπάρχει 
καλὸν, τοῦτο λύσωμεν, καὶ ἄνδρας αἰσχροῦ βίου καὶ 
νεανίσχους πρὸς ταῦτα λαθόντες, οἵνῳ τε πλείονι 
καὶ χρυσοῦ δεξιώσει τὰς ὁρμὰς αὐτῶν παραθήξαντες, 
ἐπαφῶμεν αὐτῇ' Ὀὔτω σκιψάµενοι, οὕτως ἐποίουν. 
Καὶ νέοι τῶν ἀκολάστῶν καὶ βξελυρῶν αὐτοῖς ἔχλε- 
Ὑέντες, πέµπονται κατὰ τῆς παρθένου, τὸν αἴσχιστον 
ἆθλον ἀγωνιούμενοι, xal τὸ χαλεπώτερον, ἔμμισθον 


depugnaturi : quodque pejus erat, improbitatem B ἔχοντες τὴν xaxlav, καὶ περὶ τῆς νίκης τὰ τοῦ xa- 


suam jam tum mercede obstrictam habentes, ante 
ipsam victoriam, facinoris sui pessimi recepto 
premio. Speleo ergo astantes fores pulsant, illa 
autem (quippe noverat divino beneficio qua de 
causa illa sceleratorum colluvies advenisset), Filii, 
inquit, quid vultis ? Sic illa placide, volebat enim 
morum suavitate, et verborum simplicitate, impu- 
dentem illorum et truculentum conatum in sui re- 
verentiam flectere. Illi autem, num illic Thecla 
nomine esset, interrogant. Et que, inquit beata 
ille, vobis Theclam querendi ratio ? Ego enim sum. 
Illi statim ostendentes se illos esse, quorum guttur 
sgepulerum patens est *, responsum impurum tan. 
quam ex fonte impuro impurum laticem emitten- 
tes, Et que alis, impudenter subjiciunt, quam ut 
cum ipsa dormiamus ? ad hoc enim huc venimus. 
Tum illa (o sacram animam, simul et vocem!) : 
Ego, inquit, humilis vetula sum, at vero famula 
Domini nostri Jesu Chri:ti : etiam si improbe quid 
me statuere tentetis, nequaquam id efficere poteri- 
tis. Persistebant illi parvi, hoc solum, re ipsa 
ostendentes, esse se tales, omnino fleri non posse 
dicentes, ut illinc nisi fiacinore, quod moliebantur, 
perpetrato discederent. Heec dicentes, illam aggre- 
diebantur, et arcte tenebant. Tum illa habitu et 
verbis mitissimis, At exspectate, inquit, filii, et 
videbitis potentiam Dei. Cumque non haberet quod 
agere!, 8 cotu illo maleficorum detenta, multieque 
canibus cireumventa (jam enim manibus compre- 
hensam tenebant, et furiose vim illi inferre nite- 
bantur), in celos illa oculos attollens : Domine, 
inquit, omnipotens, solus potens*et misericors, 
spes desperatorum, auxilium ope destitutorum, qui 
me ex igne, bestiis, Tbamyride, Alexandro et lacu 
liberasti, ubique manum auxiliatricem prebens, 
cuique placitum fuit, ut nomen in me tuum glori- 
ficaretur, etiam aunc, Domine Deus meus, eripe me 
ex manu borum iniquorum, neque permittas virgi- 
Ditatem meam injuria violari, quam propter te 
et nomen tuum conservavi : quia te amo, sponse 
irreprehense, teque veneror, Pater, Fili et Spiritus 


1! Pss]. v, 10. 


κοῦ ἐπίχειρα δεδειγµένοι. ᾿Ἐπιστάντες τοιχαροὺν 
τῷ σπηλαίῳψ, χκόπτουσι τὴν θύραν. Ἡ δὲ (καὶ γὰρ 
ἔγνω διὰ τῆς χάριτος, ὅτωυ χάριν τῶν πονηρῶν d 
ἄφιξις προσελθυῦσα), Τεκνία, φησὶ, τί βούλεσθε ; 
Οὕτως εἴρηχκε πράως Ίθελε γὰρ τῷ κοσµἰφ τοῦ 
ἤθους, xai τῶν λόγων τῇ ἁπλότητι, ἀναιδὲ, ὅῤμημα 
καὶ ἰταμὸν [χαταιδέσαι. Οἱ δὲ, clc εἴη ἐνταῦθα, λί- 
Ύουσι, τοὔνομα θέκλα ; Καὶ d µαχαρία, El; τί δὲ 
ὑμῖν τὸ ταυτην (ητεῖν; Εγώ elut. Ἐκεῖνοι δὲ παρα- 
χρῆμα δείξαντες αὐτοὶ εἶνι, ὧν ὁ λάρυγξ τάφος 
ἀνεφγμένος ἐστὶν, ὥσπερ ἐκ μιαρᾶς πηγῆς, μιαρὸν 
ἀφέντες νᾶμα τὸν λόγον, Τί δὲ ἄλλο f| ὥστε συγκα- 
θευδῆσαι ταύτῃ; ἔλεξαν ἀναιδῶς. Ele τοῦτο γὰρ 
πάριμεν. Ἡ δὶ, ὢ τῆς ἁγίας ἐχείνης καὶ ψυχᾶς 
καὶ φωνῆς { ᾿Εγὼ, ἔφη, ταπεινὴ γραὺς εἶμι, πλὴν 
ἀλλὰ δούλη Ύε τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. 
xàv τι πονηρὸν ἐμὶ ὁρᾶσαι πειράσασθε, οὐ δυνατοὶ 
ἔσεσθε, Ἐπεμενον οἱ κακοὶ, αὑτὸ τοῦτο βεθαιοῦντες 
ὅτι xaxol, ἀδύνατον εἶναι λέγοντες ἀποστῆναι πρό- 
τερον, el μὴ πρᾶξαιμεν 8. βουλόμεθα, Ταῦτα λέγον- 
τες καὶ ἐπείρων, xal ἀπρὶξ κατέσχον αὐτήν' d$ δὲ 
καὶ σχήµατι xal λόγῳ ἐπιειχεῖ, ᾽Αλλὰ περιµείνατε, 
ἔφη, τέχνα, καὶ τὴν δόξαν ὄὕψεσθε τοῦ Θεοῦ. Ὡς δὲ 
οὐκ slysv ὃ τι xal δράσεε, συναγωγῇ πονηρευο- 
µένων περισχεθεῖσα, xal πολλῶν αὐτὴν τῶν χυνῶν 
περικυκλωσάντων (εἶχον γὰρ ἐν χεραὶ, xal βιάσα- 
σθαι μανικῶς ἐφώρμων), εἰς οὐρανὸν τὸ ὄμμα διά- 
ρασα, Κύριε παντοκράτορ, ἔφη, ὁ µόνος δυνατὸς xai 
οἰκτίρμων, $ ἐλπὶς τῶν ἀπηλπισμένων, fj τῶν d60z- 
θήτων βοήθεια, ὁ ἐκ πυρὸς plv xal θηρῶν, θαμύρι- 
δός τε χαὶ ᾽Αλεξάνδρου, καὶ βυθοῦ διασώσας, ἆπαν- 
ταχοῦ τε βοηθὸν ὀρέξας µοι χεῖρα, xai τὸ θεῖον 
ὄνομά σου εὐδοχήσας iv ἐμοὶ δοξασθῆναι, καὶ νῦν, 
Κύριε ὁ θεός µου, ῥῦσαί µε ἓκ χειρὸς τῶν ἀνόμων 
τούτων, xai μὴ ἑάσῃς ὑθρισθῆναί µου τὴν παρθε- 
νίαν, ἦν διὰ ck καὶ τὸ σὸν διεφύλαξα ὄνομα, ὅτι cà 
φιλῶ, νυµφ[ε ἅμωμε. xal goi προσκυνῷ τῷ Ἡατρὶ 
καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ ΠΗνεύματι νῦν xal sic 
τοὺς αἰῶνας. Καὶ ἐπειπούσης αὐτῆς τὸ ᾽Αμὴν, φωνὴ 
οὐρανόθεν πρὸς αὐτὴν γίνεται, Mi) φοθοῦ, λέγουσα, 
θέκλα' μιτὰ σοῦ γάρ εἶμι, δούλη dg) ἀληθής, 


845 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


846 


"Apaca δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς, ἴδε ὅπως σοι πέτρα A sancte, nunc et in szecula. Cumque adderet, Amen, 


ἑνώπιος ἤνοιχται' xal. γὰρ ἔσται σοι αὕτη αἱώνιος 
οἶκος, ἐν αὐτῇ τε τὴν ἀνάπαυσιν δἰξῃ τὴν σήν. Καὶ 
προσχοῦσα à µάρτυς, ὁρᾷ κατ ὄψιν πέτραν διανοι- 
γεῖσαν, ὅσον ἀνθρώπῳ εἰσελθεῖν χωρητόν. Εὐθὺς 
οὖν, κατὰ τὸ ἐπίταγμα, τῶν ἐχόντων διαδρᾶσα τὰς 
χεῖρας, εἷς τὴν πέτραν ἑἐσέδυ, xai ἅμα ἀμφότερᾳ 
συνέθη τὰ µέρη, καὶ εἲς ἕν γέγονεν οὕτως, ὧ» µη- 
δεµίαν μηδ ὅλως ἁρμογὴν Φαίνεσθαι. ᾿Ἐκείνοις 
δὲ τοῖς βεθήλοις, τὸ µέγα τοῦτο θεασαµένοις θαῦμα, 
ἀπορία καὶ ἔκπληξις ἠκολούθει. Καὶ οὐδὲν ἔτι ὁρᾶ- 
σαι δυνατοὶ ὑπῆρξαν, ὅτι μὴ ταύτην ὡς ἐν χερσὶν 
εἶχον, τοῦ ὡὠμοφορίου ἐπιλαθόμενοι, διασπάσαι μὲ- 
poc. Κατὰ θείαν τοῦτο πραχθὶν οἰκονομίαν, ἅμα 
μὲν εἰς πίστιν τοῦ γενοµένου, ἅμα δὲ καὶ εἷς εὖλο- 
γίαν xal παραμύθιον τῶν εἰς ὕστερον θεοσεθῶν τε 


xal φιλοχρίστων, 


vox de colo ad ipsam defertur : Ne timeas, mea 
Thecla: tecum enim sum, vera mea famula : sus- 
tolle tantum oculos, et vide, quomodo tibi petra 
ante conspectum aperta sit, illa tibi perpetuum erit 
habitaculum, in illa requiem tuam recipies. Ad que 
martyr attendens, videt. ante se petram apertam, 
quantum homini recipiendo satis esset. Quare illa, 
prout ipsi preceptum fuerat, manibus se tenentium 
elapsa, in petram se immisit, cujus statim ambo 
partes coiere, itaque in unum coaluere, ut nulla 
omnino juuctura appareret. Impuris porro illis 
magnum hoc miraculum intuentibus,ingens consilii 
inopia animique consternatio oboriebalur : neque 
quidquam amplius quod facere poterant, nisi quod 
cum illam manibus adhuc tenerent, amiculo, quod 
humeris gestabat, comprehenso, partem ejus dis- 


cerperent : idque divina dispensatione factum, partim in rei tante fldem, partim etiam in laudem 
et consolationem eorum, qui deinceps pii Dei cultores et amici essent futuri. 


Ἴχθη μὲν οὖν εἰς τὸ paptópioy ἡ γενναία, περὶ 
τὸ δέκα xal ὀχτὼ ἔτη οὖσα" ἐν δὲ τῇ ὁδοιπορίᾳ καὶ 
τῇ ἀσκήσει τῇ dv τῷ Opt, xal πάσῃ τῇ περιόδῳ, 
διαγεγόνασιν ἔτη δύο καὶ ἑθδομήκοντα ὡς ἐκδημῆ- 
σαι τὴν πρωτοµάρτυρα πρὸς θιὸν ἐνενηκοστὸν 
ἤδη τὸ ἔτος ἄγουσαν. Τοιοῦτον τὸ τῆς θαυμαστῆς 
θέχλης τέλος, τοιοῦτος ὁ βίος, τοιοῦτον τὸ ὑπὲρ Ἆρι« 
στοῦ μαρτύριον Jv. Καὶ ἔχοιμιεν ἡμεῖς ἂγρυπνον 
ἀεὶ τῶν ψυχῶν φύλακα, πρἐσθυν εὐπρόσωπον πρὸς 
θεὸν, ὀξεῖαν ἐν κινδύνοις ἀντίληψιν. "IIo ταῖς πρε- 
σθείαις καὶ τῶν αἰωνίων τύχοιμεν ἀγαθῶν ἐν Χρι- 
στῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳψ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος 
νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


Acta igitur ad martyrium preeclara heec virgo fuit 
decimo octavo setatis sue anno ; in itinere autem 
exercitioque pietatis in monte ab ipsa obito, reli- 
quoque vite circuitu, anni septuaginta duo illi 
transacti, ita ut ad Deum princeps hec martyr 
profecta git, nonagesimum jam annum agens. Kt 
hujusmodi quidem admirande Thecle finis, hujas- 
modi vita, hujusmodi pro Christo martyrium. Hano 
nos pervigilem semper animarum nostrarum custo- 
dem habeamus, hanc acceptam apud Deum nostri 
patronam, promptamque in periculis auxiliatricem, 
Cujus intercessione eternam felicitatem consequa- 
mur in Christo Jesu Domino nostro : cui sit gloria 
et potestas nuno etsemper et in secula seculorum. 
Àmen. 





DE S. CYPRIANI ANTIOCHENI 


VITA ET CERTAMINE 
D. ZEMILII BLAMPIGNON 


MONITUM. 


Ex libello quem Facultati litterarum Parisiensi licentiatus proponebat, de S. Cypríano et 
de príimzva Carthaginiensi Ecclesia. — 1802. 


Cyprianus ille, qui Carthaginiensis episcopus apud Grecos falso haberi solet, Antiochenus vel Nicome- 
diensis quarto seculo martyr fuisse videtur. Cujus historia, casibus repleta miriflcis, preesertim cum 
maximique et notissimi Cypriani niteretur nomine, Orientis populos vulgo prodigiis gaudentes, summo- 
pere delectabat. Photius sane in Bibliotheca (a) declarat Eudociam Augustam, Leontii philosophi Athe- 


(a) Cap. 183. — Opus Eudocie Auguste ex codice Mediceo Florentie anno 1761 edidit Ang. Mar. 


847 * MENSIS SEPTEMBER. 848 


niensis filiam, atque Theodosii junioris uxorom, Cypriani Antiocheni sancteque Justine acta versibus 
condidisse « sensuum, inquit, nihil quidquam aut diffuadendo aut contraheudo, proprietatem servavit 
assidue, quoad ejus fieri potuit. » Acla vero Martenius ac Durandus Thesauro anecdotorum, t. lII, e co- 
dice S. Audoeni Rotomagensis primum edidere. Denique, diversa acta, t. VII Septembris (anno 1760) 
Bollandiste prebuerunt. Jam vero S. Aldelmus, seculi septimi auctor, in carmine De virginibus, apud Ca. 
nisium, Lectionum antiquarum (b) libro, multa canebat quibus apertissime omnibus ostendit se putasse, 
id nimirum quod multi, etiam apud recentes, non satis animadverterünt, Cyprianum qui in arte magica 
versatus est Antiochenum fuisse, non magnum episcopum Carthaginiensem (c). 

Tunc famosus erat Cyprianus fraude nugaci, 

Doctus in horrenda sceleratorum arte magorum, 

Qui tunc auxilium spondebat ferre petenti, 


Plurima schematizapns sacre molimipa menti 
In tantum ut diris certaret deemonis armis. 


De quo et Mensa canunt die secunda Octobris : 


᾽Αλγεϊ Σατανᾶς καὶ πάλαι φίλον 

Ἐίφει φιλοῦντα συνβανεῖν Ἰουστίνη βλέπων, 

Τμήθη, δευτερίῃ, σὺν Ἰουστίνῃ Κυπριανός" 
Cypriani tandem illius confessio seu pceenitentia et. oratio quandoque noslro inconsulte tribute fuere: 
in editione Oxoniensi, apud Durandum, Maranum et Bollanduro habentur. 

jam vero, utrumque in unum, ut ita dicam, miscens, et jucundissimam et maxime fabulosam histo- 

riam quam in Latinum vertit Surius enarrat de Cypriano Symeon Metaphrastes. Cum vero nunquam 
Greece narratio illa edita fuerit, eam ex antiquo codice bibliothece Parisiensis nobis videtur exscribere 
opere pretium esse. Nempe delectationem habet multam, ulpote que Grecorum atque imprimis Meta- 
phraste rerum mirarum amantissima ingenia ex vero exprimit. Imo quo pacto factum est ut hiatoria 


sincera, primigenia, αὐθεντιχή, in fabulam atque, ut nostri dicunt, in legendam desineret plane 
, declarat. 





BIOX KAI ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ 


ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ 


KYIIPIANOY ΚΑΙ IOYXTINH2 


VITA ET MARTYRIUM 
SANCTORUM 


CYPRIANI ET JUSTINAE. 


E me. cod. Bibl. Imp. París., Coislio, no 145, emcul. X. — A. 

Cum qginque ceetevorum Bibl. Cesar. ms, codic. variis lectionibus : 

Ne 1512, szcuL. ΧΙΙ, quem indicat littera B ; hunc vero non declarat catalog. ; multas 
lectiones varias nobis prebuit. 

No 1524, szcuL. XII, quem siguifcat C. ; incolumis est. 

Νο 1546, sgczL. Xil, in quo multa desideraptur, D. 

Νο 1555, sacuL. XIV, in quo plures pagine desunt, E. 

Νο 1558, sgcuL. XIV, in iotegro est, F. 


I Multa quidem, eaque magna, me adhortantur, A — A'. Πολλὰ καὶ μεγάλα µε τὰ τὴν ! Αντιοχου gau- 
ut admirer Antiochiam, nempe quod et ante orbem µάζειν παρακαλοῦσιν ὅτι τε τῆς οἰκουμένης ἐπί- 
! µε τὴν, B. C. D. F. 


Bandini in Anecdotis. Vide Patrologi: Graec tom. His super accensus, pravum magicaque polentem 

LXXXV, col. 827. Cyprianum pro mago habuit Eu- Avocat arte virum, Cyprianum nomine supplex 

docia, de Carthagipiensi autem non cogitat : Binaque promittens auri argentique talenta 
Λὐτὰρ ὁ χωύμενος xaxotovía λίσσετο φῶτα, Hortatur, charz renuentia corda puellz 


{ T Cogat flagranti tandem concedere amori, 
Καὶ οἱ ὄρος τος Mi dn Moose τἆλαν IM Ignorans, Christi virtus quam nescia frangi. 
Λαμπροῦ v αρ υρίοιο ὅπως πείσειεν ἀνάγκῃ b) T. I, p. 744. 
1αρθΐνον οὐκ δελ ουσαν ἐπινεῦσαι φιλότητι, t Conf. Tillemont, t. V, p. 329 et sq., et p. 
O9 δεδαεὼς Χριστοῦ κρατερὸν µένος ἀκαμάτοιο, 


849 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


830 


προσθεν * τὸν παρὰ τῶν ἱεροχηρύκων Χριστοῦ µα- A terra leta accepit semen dejectum a sanctis Christi. 


θητῶν περιχαρῶς καταθληθέντα σπόρον ἐδέξατο, καὶ 
Χριστιανοὶ πρῶτον ἐν αὐτῃ κατὰ τὸν µέγαν Λουχᾶν 
ἐχρημάτισχν 3, καὶ ὅτιπερ ἄνδρας τῷ Bip προήνεγ- 
x&v * εἷς (τρἰάκοντα) ὃ καὶ ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα τῆς 
ἀρετῆς εὐαγγελικῶς τὸν στάχυν ἐχθρέψαντας 6, οὐκ 
ἄνδρας δὶ µόνον, ἀλλά καὶ τῶν γυναικών οὐκ ὀλίγας, 
Αφεὶς οὖν κάλλη ? θαυμάζειν ναῶν, καὶ μεγέθη ? 
τειχῶν, xal πλήθη ? φυτῶν, εὐθηνοῦσαν 1* τε γῆν 
ἀγαθοῖς, ἣν ἄρδει παραῤῥέων ᾿Ορόντης !!, Ἰουστίναν 
τῷ λόγῳ διήγηµα θήσομαι' ἤ τὴν παρδίἰαν μετὰ µα- 
χροὺς τῶν ἱερῶν ἀποστόλων ypóvouc νεώσασα τοῖς 
ἐχείνων διδάγµασι, στάχυν ἀθλητικὸν ἀνεθλάστησε, 
µάλα μὲν ὡραῖον, µάλα δὲ τῷ χαρπῷ βρίθοντα, 
Ταύτῃ πατρὶς piv, ἤν ἐδηλώσαμεν, ᾿Αντιόχεια !8, 
Αἰδέσιος δὲ καὶ Κληδονία γεννήτορες. ᾽Αλλὰ τουτὶ τὸ 
καλὸν φυτὸν πολλαϊς ἑκόμα πρότερον ταῖς ἀκάνθαις, 
καὶ γὰρ xai αὐτὴ τῶν πατέρων ἀχολουθοῦσα τῇ 
πλάνῃ (εἰδώλων δὲ οὔτοι θεραπευταὶ xai ἀντίθεοι), 
τὰ ἐκείνων τιμῶσα ἦν xal σεθοµένη τὰ εἴδωλα. 

Β' ᾿Επε δὲ χρόνφ τὴν ἡλικίαν προχόπτουσα, 
καὶ !* στεῤῥοτέρου φρονήµατος ἧπτετο, φέγγος αὖ- 
τὴν εἰσῄει θιογνωσίας, ἁτε δοχεῖον οὖσαν !* φωτι- 
σμοῦ τοιούτου καὶ χάριτες ἄξιον' καὶ τῶν μὲν εἰδώ- 
λων ἀσθένειαν καταγινώσκειν Ἀρξατο, τὸν ἀληθῆ !5 
δὶ xai µόνον ἐπιγινώσκειν Θεόν. Ταΐς τοιαύταις 
τῶν !6 λυγισμῶν ἀναθάσισι τὴν ψυχὴν d παρθένος 
προεκκαθαίρουσα '!7, εἰς τὴν τοῦ σωτηρίου σπόρου 
καταθολὴν πὐτρεπίζετο. Ἐν ᾧ δὲ καθ) ἑαυτὴν ἔτρεφε 
ταῦτα, καὶ σ(λλάζουσα τὴν ἀκριθῆ Ἱνῶσιν ἐζήτει 
παρὰ θεοῦ, Ηραῦλιός τις τῶν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ διάκο- 
voc ἐν ἐπηκόῳ τῆς κόρης, οὕτω συμθὰν, τὰ περὶ 
τῆς τοῦ Σωτῖῆρος ἡμῶν xai θεοὺ οἴκονομίας τε xai 
σαρχώσεως διεξῄει ὅπως μὲν ὁ τῶν αἰώνων δη- 
μιουργὸς εἰς οἴκτον ἦλθε τοῦ πλαστουργήματης, ὅπως 
δὲ '» Γαθριὴλ ὁ τῶν vo τάξεων ἀρχηγὸς τῇ πρὸ 
γενεῶν τετηρηµένῃ Παρθένῳ τοῦ μυστηρίου χήρυξ 
εὐάγγελος 39 γέγονε, καὶ ὡς συνἐλαθὲν Ev γαστρὶ, 
καὶ ὠδινήσασα τέτοχε, xal dc τὴν τοῦ παιδίου γέν- 
νησιν ἀστὴρ τῶν ἄλλων ἐπιδιλότατος !! τοῖς Μάγοις 
ἐγνώρισε' τούτοις ἐπεξῄει τὴν dv τῷ ἰδίῳ κόσμῳφ 
φανερὰν 13 αὐτοῦ 99 ἐπιφάνειαν, τὴν ἐν τούτῳ δια- 
τριθὴν, τὰ σωτηριώδη 34 διδάγµατα, τὰ θαύματα, 
τὸν διὰ 35 ταῦτα φθόνον, τὸν σταυρὸν, τὴν ταφὴν, 
xai τέλος αὐτὴν τὴν θείαν ἀνάστασιν. Καὶ ταῦτα 
μὲν ὁ Πραύλιος' Ἰούστα δὲ τῇ ἑαύτῆς ψυχῇ τὰ ἀκχού. 
σµατα ταῦτα, ὡς ἀγαθὴ γῆ ?9 σπέρµατα, παρεδίδου, 
καὶ οὕτως ἀκριθέστερον ὅσαι ὥραι πρὸς τὴν ἁλή- 
θειχε ἐμθαθύνουσα ?, τῶν μὲν εἰδώλων πολὺ 's 
κατέχεε γέλωτα, tà Ok τῆς ὑγιοῦς πίστεως ταῖς 
πλαξὶν ἐνέγραφε τῆς Χαρδίας ὅθεν ἠθέλησε μὲν εἰς 


* ἁἀθρυπὶ quatuor voces, E. 
μαθητὰς Χριστιανούς. — Hoáteu most, κεφ. 
tantum CLX dati Latina lectio. 
1* εὐθυνοῦσαν, E. F. 
χειαν, D. 


13 add, ἦν, B. 
nationis. 


14 οὖσα, B. 
19 «à, B. 


* ἐχβρέψαντος, B. 

!! *Odoóvere, Ε. — Cf. Ptol. V, 15. — ᾽Αυτιόγεια 4j ἐπὶ τοῦ Ὀρόντου. 
Eros B, 9 ἐπιδηλήτωτος 

» ος, B. πιδηλώτατος, B. 

*» δι’ αὐτὸν. 36 ἀγαθῇ 5, T. $8 ἐχθαθύνουσα, D. E. 3 πολὺν, C. D. E. F. 


discipulis ; et Christiani primum in ea sunt vocati, 
ut scribit magnus Lucas: et quod in vitam produxe- 
rit ad centum et sexaginta viros, qui aluerunt spi- 
cam virtutis evangelice : non solum autem viros, 
sed etiam non paucas feminas. Mittens ergo admi- 
rari templorum ejus pulchritudinem, et murorum 
magnitudinem, et plantarum multitudinem, et ter- 
ram bonis uberem, quam rigat Orontes preterfluens, 
de Justina mihi proponam narrationem. Que eum 
post longa tempora sanctorum apostolorum reno- 
vasset cor illorum doctrina, athletioam produxit 
spicam, valde quidem speciosam, fructu autem ad- 
modum refertam. Ei erat palria, quam diximus, 
Antiochia, ZEdesius autem et Cledonia, parentes. 
Sed hec pulchra planta multas quidem prius fe- 
rebat spinas. Nam ipsa quoque sequens errorem pa- 
rentum (erant vero ii cultores idolorum et Dei ad- 
versarii), honorabat et colebat illorum simulacra. 


II. Cum autem, setate procedens, ad solidiorem 
pervenit intelligentiam, eam lux subiit divinz 60” 
gnitionis ut que esset receptaculum dignum illn- 
minatiopne ejusmodi et gratia ; et coepit quidem da- 
moareidolorum imbecillitatem, sgnoscereautem ve- 
rum et solum Deum. Talibus ergo rationem ascen- 
sionibus virgo animum prius expurgans, parabatur 
ad dejectionem salutaris semeniis. Interim sutem, 
dum hsc apud se versaret, et intenta & Deo perfe- 
ctam quaereret cognitienem, quidam Praylius dia- 
conus Antiochenus, audiente virgine, cum ita conti- 
gissel de Salvatoris nostri et Dei dispensatione, et 
carnis susceptione narravit : queiadmodum secu- 
lorum quidem opifex sui figmenti motus est mise- 
ricordia ; quemadmodum vero Gabriel, princeps su- 
periorum ordinum, ei, que servata fuerat Virgo 
ante generationes, fuit faustus nuntius mysterii, el 
quod concepit in utero; et cum uterum tulisset, 
peperit; et quod ortum [níantis stella aliarum om- 
nium clarissima Mayis significavit. Post haec perse- 
cutus est ejus manifestam in proprio mundo ap- 
paritionem, in eo conversationem, salutarem 
doctrinam, miracula, propter hec ortam invidiam, 
crucem, sepulturam, et postremo divinam ipsam 
resurrectionem. Et heo quidem Praylius. Justa 
autem (iia eonim prius appellabatur) has anima 
sue mandabat auditiones tanquam hone terre se- 
mina, et sio veritatem in dies accuratius penelrans, 
profuse quidem ridebat simulacra, rectam autem 
fidem cordis inscribebat tabulis. Quamobrem vo- 
luit quidem venire in conspectum Praylii ; solum 


5 ἐχρημάτησαν. B. D. — χρηµατίσαι τε πρῶτον iv Ἄντιοχ lg τοὺς 
À. wet . 


incl, quia 
? πλήθει, DB. 
t$ ᾿Αντιό- 
i" προεκκαθέρουσα, B. | Inear- 
9 add. τὴν, E. ** σωτήρια, B. 


* προήνεχκαν, B.  * Uncis 
Ἱ χάλλει, B. ὃ µεχέθει, B. E. 
16 add. οὖν, E. 
13 deest, B. 


MENSIS SEPTEMBER. 


enim audierat ea que sb ipso diola fuerant, et A ὄψιν ὀφθῆναι 3 τῷ Πραυλίφ — Kei γὰρ ἀχούσασα 


desiderabat perfectius imbui eorum cognitione. 


III. Vultum autem virginalem non voleng adhuc 
aspici, statuit quidem non videre diaconum ; clan- 
culum vero ventitans ad ecclesiam,sic desiderabat 
videre Dominum, qui appropinquat iis qui querunt. 
Non multo interjecto tempore, statuit impertire ma- 
trem iis que cognoverat : Cur, o mater, dixit, deos 
eolimus, quos manus nostre constituunt? cur arti- 
ficis opera adoramus? cur autem ignem quidem in 
ara, anims autem lucernam non accendimus, neque 
mercamur margaritam? Non nosti Galileos ? (Sic 
enim Christi asseclas solent vocare ii qui illio ha- 
bitant.)Ii sunt multo terribiliores diis, qui apud 
nos existimantur. Ex his enim si quis aliquando 
ubi sunt idola apparuerit, illico ii qui & nobis ado- 
rantur, perinde atque fures aut fugitivi timent et 
horrent. Et merito. Suffurantur enim illi Dei hono- 
rem, preterea nostras quoque perdentes animas. 


IV. Hec dixit quidem Justa. Mater autem iis que 
dicebat non assentiebatar; valde enim a stulta te- 
nebatur impietate. Quocirca : Vide, inquit, ne pa- 
ter cognoscat tuum in deos contemptum. Justa au- 
tem : Esset, inquit, mihi magis gratum, si hec co- 
gnita essent a patre, et a quolibet. Neque enim 
ego amplius sustinebo de cetero ambulare in tene- 
bris, quando quidem solum Dominum, qui per Pray- 
jum fuit mihisigniflcatus, Deum fortem essecoy novi, 


et viventem,eteos excipientem, qui convertuntur ab C 


errore.Sensim itaque mater conveniens,nibilquidem 
contendebat adversus ea que dicebantur, silentio 
autem tacite potius siguificabat assensiopem. Post- 
ea vero una nocte, marito quoque aperuit ea que 
audiverat a filia. Ille autem id, quod audierat, ne- 
que perfecte repulit, neque rureus erat facilis ad id 
accipiendum. In somno autem decertans, luctaba- 
turoum sollicitudinibus, donec & somnio correptus, 
dum ei angelica castra apparuissent, quee habebant 
in medio Christum, ab eis stipatum, Vis:one qui- 
dem fuit obstupefactus. Ipso autem vocante, audi- 
vit eum dicentem : Venile ad me et dabo vobis re- 
gnum colorum. Deinde surgens, non quesivit aliud 
testimonium, sed cum uxore accepta quoque filia, 


µόνον ἦν τῶν map' αὐτοῦ λεγομένων, xal τὴν περὶ 
τούτων γνῶσιν τελεώτερον ἐζήτει 9 μυηθῆναι. 

Γ', "Ert δὲ τὴν παρθενικἠν ὄψιν ἀθέατον εἶναι 
βουλομένη, οὐκ ἔκρινε 9! μὲν ἰδεῖν τὸν διάκονον’ 
φοιτῶσα δὲ λάθρα παρὰ τὴν ἐκχλησίαν, ἰδεῖν οὕτως 
ἐπεθύμει τὸν τοῖς ζητοῦσιν ἐγγίζοντα Κύριον. Βραχὺ 
τὸ ἐν µέσῳ, καὶ κοινωνὸν συνεῖδε 3 ποιῄσασθαι τὴν 
Μητέρα τῶν ἐγνωσμένων. Καὶ ἵνα τί, ὦ µῆτερ, εἶπε, 
θιοῖς προσανέχοµεν, οὕς συνιστῶσι ἆχεῖρες ἡμέτε- 
pat ; ἵνα τί τεχνιτῶν 3 ποιήµασι προσκυνοῦμεν ; 
ἵνα τί δὲ τὸ μὲν ἐπιθώμιον ὑφάπτομεν 3, τὴν Aap- 
πάδα δὲ τῆς ψυχῆς οὐκ ἀνάπτομεν 99; οὐδὲ τὸν µαρ- 
γαρίτην ἐμπορευόμεβα 35; οὐκ οἶσθα τοὺς Γαλιλαίους 
(οὕτω γὰρ τοὺς τοῦ Χριστοῦ θιασώτας τοῖς ἔγχω: 


B Ρίοις καλεῖν σύνηθες) ; πολλῷ οὗτοι τῶν παρ) ἡμῖν 


νοµιζοµένων θεῶν φοθερώτεροι 31, Τούτων γὰρ εἴ 
ποτέ τις τοῖς εἰδώλοις ἐπιφανῇ, εὐθὺς οἱ παρ) ἡμῶν 
προσκυνούµενοι κλέπταις ὁμοίως ἤ ὁραπέταις δεδοί- 
κασί τε καὶ ὑποφρίττουσι. Καὶ δικαίως χλέπτουσι 
γὰρ ἐκεῖνοι τὴν τοῦ θεοῦ τιμὴν, ἔνι καὶ τὰς ἡμετί- 
pac 9 παραπολλύντες ?9 ψυχάς. ) 

Δ' Ταῦτα ἔλεγχε μὲν Ἰούστα ἡ µήτηρ δὲ τοῖς 
λεγομένοις οὗ κατετίθετο. Πάνυ γὰρ ὑπὸ τῆς μωρᾶς 
κεκράτητο δυσσεθείας. ὅθεν, Μηδὶ ὁ πατὴρ, ἔφτ, 
γνώτω τὴν ἐπιγενομένην σοι πρὸς τοὺς θεοὺς περι- 
Φρόνησιν. 'loócra δὲ ᾿Αγαπητόν pov μᾶλλον "5 ci 
καὶ τῷ πατρὶ, ἔλεγε, καὶ παντὶ γνωρισθήσεται € 
ταῦτα οὐδὲ γὰρ ἐν τῇ σκοτίᾳ ἔτι 43 πορεύεσθαι τὸ 
λοιπὸν ἀνέξομαι, καθότι µόνον τὸν διὰ ἩΗραυλίου 
γνωρισθέντα uot Κύριον, θεὸν ἰσχυρὸν εἶναι ἔγνων, 
ζῶντά τε καὶ τοὺς ἐκ πλάνης ἐπιστρέφοντας εἶσδε- 
χόμενον. ρέμα γοῦν συνιοῦσα ἡ µήτηρ οὐδὲν μὲν 
ἀντετίθει τοῖς λεγοµένοις' τῇ σιωπῇ δὲ μᾶλλον τὴν 
συγκατάθεσιν ὑπεσήμαινεν 4, Ὕστερον Ob μιᾷ τῶν 
νυκτῶν, ἆ παρὰ τῆς θυγατρὸς ἤχουσι xal τῷ ἀνδρὶ 
διεσάφτησεν. 'O δὲ τὴν ἀκοὴν οὔτε τελἑως ἁπώσατο, 
οὔτε πάλιν εὐπὰραδέκχτως Ὁ πρὸς αὐτὴν ἔσχεν' 
ὀπνομαχῶν δὲ φροντίσιν ἐπάλαιεν, ἕως ὕπνῳ λη- 
φθεὶς ἀγγελικῆς ἐπιφανείσης αὐτῷ παρεμθολῆς ἐν 
µέσῳ Χριστὸν ἐχούσης δορυφορούµενον, χατεπλάγη 45 
pk» Exi τῷ ὁράματι 95, αὐτοῦ δὲ καλοῦντος ἐπήκου- 
σεν  εἴρηκότος, Δεῦτε πρός µε, xat τὴν τῶν οὐ- 
ρανῶν ὑμῖν Ὑαρίσομαι βασιλείαν. Εΐτα διαναστὰς 
ἑτέραν οὐκ ἐζήτησε μαρτυρίαν ἀλλὰ cov γυναικὶ 
καὶ τὴν θυγατέρα λαθὼν 3, διάκονὸν τινα τῆς Ἐκ» 


rogavit quemdam diaconum Ἡοο]θθίδ, ut eos de- Ὦ κλησίας ἠξίωσεν Ὀπιάτῳ τούτους "9 προσαγαχεῖν, 


duceret ad Optatum, qui tunc erat civitatis epísco- 
pus. Atque illi quidem supplices petebant, ut si- 
gnarentur signo Christi. Ille autem differebat, do- 
noc /Edesius pater ei narravit spontaneam filie sue 
conversionem, et visionem ei diligenter exposuit. 
Que cum ille audisset, non amplius distulit, neque 


ὃς τηνικαῦτα 99 τῆς Ἐκκλησίας énioxonoc ἦν Ἡ, Οἱ 
μὲν οὖν τῇ τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδι σημειωθῆναι Ἱκά-- 
τερον’ ὁ δὲ ἀνεθάλλετο ἕως Αἰδέσιος ὁ πατὴρ αὐτῷ 
τήν τε τῆς θυγατρὸς [αὐτόματον ἐπιστροφὴν πρὸς τὸν 
Κύριον, καὶ τὰ τῆς ὁπτασίας ἀχριθῶς ἐξηγήσατο. 
Ὦν ἐκεῖνος ἀκούσας, οὐχέτι διαμφιθάλλων 3 ἦν, 


3 ἐλθεῖν, B. *? deést, D. F. ?! οὗ κἐχρινε, B. D. 53 συνοῖσε. 3 «vn τοῖς, B. C. D. E. — ve roots F. 5 ῥφάπ- 
στ 


τωµεν, Β. δὲ ἀνάπτωμεν, Β. 59 εὖ, κατὰ Ματθ., κεφ. H" 

15 γνωσθήσεται. B. 

5 χάτεπλάγει, Α. Ceteri κατεπλάγη. 4 ὀρώματι, B. 
nti 


παραπολοῦν ec, E. — 5 deest, E. 
παράδεκτος, B. 


B. «9 τούτοις, E. " deest, B. '! Nullus optatus 


stianus, tom. 1l, pag. 670 et seq. 5* διαμφιδάλὼν, F. 


4. µ 
C. b. F. *! deest, B. 


3! φοθερότεροι, B. μετί ας, C, ὃν 
ἵ 3 ὑπεσήμανεν, E. '*« εὖὐ- 
V ὑπήκουσεν, F. — ' παραλαθὼν, 


ochie episcopus fuit Cf. Lx Qurew Oriens Chri- 


VITA 8. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


894 


οὐδὲ πολλῶν ἐδεήθη τῶν Bouleopdtov: ἀλλὰ ἅμα A amplius opus habuit multis consiliis ; sed simul 


μὲν τῷ τύπῳ τοῦ σταυροῦ καθάπερ τίνὶ φρουρίῳ 55 
τούτους περιτειχίζει, ἅμα δὲ τοῦ φωτίσµατος ἀξιοῖ. 
Καὶ διετέλει Αἰδέσιος τὸ λοιπὸν 5) χλευάζων xal δια-- 
σύρων τὰ τῆς ἁπάτης Ἱδρύματα Ἱερεὺς γὰρ πρὸ 55 
τοῦ τῶν εἰδώλων ἐτύγχανεν Ov. 

B'. Ἔπειτα δὲ ἵ βαθμοῦ τοιοῦδε καταξιωθεὶς, xal 
iv καθέδρφ πρεσθυτέρων, τὸ τοῦ θείου 5] φάναι Δα- 
615 58, τὸν Χριστὸν αἰνέσας, ἑλόμενός τε βίου 5 τῷ 
θεῷ φίλον xal χαθαρώτατον, t£ µῆνας ἐπιθιοὺς πρὸς 
τοῖς δώδεκα, πρὸς ὅν ἐπόθησε «ὁ Κύριον ἐξεδήμησεν, 
Ἡ μµξέντοι παρθένος οὐδὲν ἔπαθεν ἀγγεννὲς *! οὐδὲ 
ψοχῆς εὐγενοῦς ἀνάξιον ἀλλὰ τῷ θεµελίῳ μᾶλλον 
τῆς πίστεως τὰς χρυσοῦ καὶ λίθων τιµίων πολὺ τι- 
µιωτέρας ἀρετὰς ἐποικοδομοῦσα 63 προέκοπτε: πάν- 
τως δὲ οὐκ ἦν οὕτω βιοῦσαν διαδρᾶναι τὰ τοῦ πονη- 
ροῦ σκάνδαλα᾽ ὅθεν οὐδὲ διέδρα, ἀλλὰ καὶ πειρᾶται 
ταύτης, καὶ πολεμίως ἄγαν € προσφέρετχι. Πλὴν 
ἀλλὰ προσεκτέον, ὅτι τε οὐκ ἄχαρι τὸ διήγηµα, καὶ 
ὃτι δεῖ μαθεῖν xal ὅπως αὐτὴ 9 τὴν πεῖραν ἐπήνεγ- 
xv. 


ς. ᾽Αγλαΐδας τις σχολαστικὸς 5 (ὅσπερ 66 ix 
τοῦ κάλλους ἴσως xai τὸ τοιοῦτον ἔλαχεν ὄνομα), 
᾿Αγλαΐϊδα οὖν οὗτος, γένους ὢν τῶν εὐπατριδῶν, xal 
πλούτφ κομῶν, ἀφορμὰς εἶχε ταῦτα πρὸς ἡδονὰς, 
καὶ ἀκολάστοις ὁρμαῖς ἐξεδίδοτο 97. Διὸ xal τὴν 
παρθένον πολλάκις ἰδὼν παροὀὐεύουσαν, καὶ πρὸς τὸν 
τοῦ θεοῦ οἶκον ἀφιχνουμένην, τῷ χάλλει ταύτης ola 
βέλει δεινῶς βάλλεται χαΐτοι µαραίνειν αὐτὸ καὶ 
ἁμαυροῦν ἐκείνης, ἅτε σφαλερὸν καὶ ἐπίθουλον, νη- 
στείαις ἅμα xal προσευχαϊς δι’ ὅλου µηχανωμµένης 85. 
ἸΑλλ' οὗτος πάνυ λίχνους ἔχων τοὺς ὀφθαλμοὺς, πρό- 
τερον μὲν τὰς ὁδοὺς ἐτήρει, xal παρεφύλαττε, xal 
ὑπαντῶν εὐφήμει 9* ταύτην, ἐπήνει τοῦ κάλλους, 
paxaplav ἐκάλει τοῦ εὐτυχήματος εἶτά τὸν πόβον 
καὶ διὰ συµθόλων τινῶν ἐπεσήμαινε, xal πολλοῖς 7? 
δικτύοις, dq ἄν εἴποι τις, τὴν θήραν προχατελάµ- 
Gave: ἀλλὰ τῇ παρθένῳ ταυτὶ πάντα λῆρος ἀχρι- 
θὴς xai νέµεσις ἑλογίζετο, καὶ γελᾷν μᾶλλον ἢ 
προσέχειν σώφροσιν ὀφθαλμοῖς καὶ ἀχοαῖς Ἡ ἑδόκει 

ια. 

Ζ. ᾿Απορήσας οὖν ᾽Αγλαΐδας τοῦ τοιοῦδε σκοποῦ, 
ἑτέραν ὁδεύει, ἔγνω' καὶ πρὸς γάµου κοινωνίαν "1 
ἀγαγίσθαι ταύτην ἐἔζήτει, ἸἹουστίνα ?? δὲ νύμφην 
ἁαυτὴν μµόνῳφ τῷ Χριστῷ καθοµολογήσασα, τοὺς 
ἄλλους εὐγενῶς ἀπηξίου ᾿Αρκεῖος "4, 
νυµφίος ὁ τὴν παρθενίαν ἁμοὶ φυλάττων, xal µολυ- 
σμοῦ τηρῶν ἀνεπίμικτον,. Τούτοις ᾿Αγλαϊδας τοῖς 
ῥήμασι πλέον ἤ βέλεσι τιτρωσκόµενος γνώμµῃ ?5. (xat 
γὰρ ἀποτυγχάνων ἔρως βαρύτερός τε καὶ βιαιότε- 
poc 18), ἐπεὶ πάντα λίθον, ὃ λέγεται, κινήσας, εὗρι- 


4 Psal. cvi, 32. 
59 add. τῷ, F. — € «ob λοιποῦ, E. 55 add. τὸ, F. 
pev. 59 τον, B. C. D. € (ril, n δι Σναγὲς, 
deest tota parenth. B. ϱ6 ὥσπερ 
** desunt dus voces, D. 7? πολὺ. B 


15 ᾿]ούστα, Α. 4 ápxstoc, F. ?" deest, C.D 


B. ϐ6ἳ ἐπωκοδομοῦσα, D. 


us (ita leg. sont 
Ti a, B 


quidem figura crucis veluti quodam "presidio eos 
munit, et dignatur illuminatione. De cetero autem 
JEdesius perpetuo irridebat et reprehendebat sta- 
tuas deceptionis. Fuerat autem prius sacerdos si- 
mulacrorum. 

V. Cum vero eodem gradu foisset dignatus in 
Ecclesia, et in cathedra presbyterorum, ut cum di- 
vino David dicam !, Christum laudasset, vitamque 
elegieset Deo gratam et purissimam, cum annum 
unum superstes fuisset et sex menses, migravit ad 
Dominum, cujus tenehatur desiderio. Virgo autem 
nequaquam erat afecta illiberaliter, neque secus 
quam animam decuit generosam, sed fidei funda- 
mento, que auro et lapidibus pretiosis longe sunt 
pretiosiores, superedificans virtutes, prolficiebat. 
Cum autem sio viveret, fleri omnino non poterat, 
ut maligni effugeret offensiones, sed eam ille ten- 
tat, οἱ valde hostiliter aggreditur. Ceterum opor- 
tet attendere, quoniam non est injucunda narratio 
et quod scire oporteat, quonam modo ei adhibue- 
rit tentationem. 

VI. Aglaidas quidam scholasticus, qui forte boo 
nomen fuerat nactus ex pulchritudine, cum esset ho- 
nesto loco natus, ut qui genus duceret ex patriciis 
etabundaret opibus, iis tanquam instrumentis usus 
est ad voluptates, et impudicis deditus erat ap- 
petitionibus. Quamobrem cum sepe virginem vi- 
disset transenntem, et in domum Dei venientem, 
ejus pulchritudine, tanquam telo, graviter saucia- 
tur; etsi ut ea flaccesceret et aboleretur, tanquam 


C tubricaet insidiosa, illa jejuniis simul et orationibus 


perpetuo machinaretur. Sed is cum admodum la- 
scivos haberet oculos, prius quidem viasobservabat, 
et occurrens, eam bonis verbis prosequebatur, lau- 
dabat pulchritudinem, beatam vocabat, quod ea 
illi obtigisset ; deinde etiam desiderium per qua- 
dam sigua eigniflcabat, et multis, ut quispiam dixe- 
rit, retibus praedam preoccupabat. Sed virgini hec 
omnia reputabantur mere πυρ ac probra, digna- 
que potius videbartur que riderentur, quam que 
altenderent pudici oculi et aures. 

VII. Cum hunc ergo scopum non potuisset attin- 
gere Aglaidas, alia via ingredi statuit, et em petiit, 
ut duceret in societatem matrimonii. Justa autem, 
que se soli Christo professa fuerat fore sponsam, 


λέγουσα, D) alios constanter dedignabatur, dicens: Sufflcitspon- 


sus, qui mihi servat virginitatem, et custodit 
puram ab omni inquinamento. His verhis Aglai- 
das magis, quam telis, sauciatus fuit ; amor enim 
qui quod vult non assequitur, fit gravior et violen- 
tior. Pustquam autem omni moto, ut dicitur, lapide, 


V θιοῦ, ΔΑ. ᾖ dai p. 
deest, F. ου αὐτῆ, F. 


u deest B. C. D. E. F. 


e es 
- sina D. F. ἐξιδίδοτο, T B. C. D. E Hh A Ungevouévos, B. E x 


B. C.) --ἀνάξια, A κοινωνείαν, B 


MENSIS SEPTEMBER. 


856 


virginem invenitimmohilem ,firmamqueacstabilem, A σκε τὴν παρθένον ἀχίνητου xai στεῤῥὰν, xal λόγοις 


et qua verbis fallacibus minime posset capi ; cum 
non parvam manum collegisset,eteosin euam allexis- 
set sodalitatem, ipsam in via est aggressus, et per 
vim conatus est eam abducere quo volebat. Sed 
statim cum hoc audax et nefarium facinus auditum 
foisset in civitate, οἱ in edibus matris, exierunt 
simul cum armis plurimi, iique fortissimi. Qui 
cum solum fuissentconspecti, effecerunt, ut scelerati 
illi et exsecrandi agsecle: evanescerent, non tai ce- 
dentes manui, quam expulsi fortiter rei dedecore. 
VIII. Aglaidas autem (erat enim ei affectio quo- 
vis pudore violentior) neque ensium, neque multitu- 
dinis, neque ullius rei alterius curam gerens, sed 
virginem amplectens, paratus erat omnia pati potius 
quam ab ea discedere. Virgo autem erat plane id- 
ipsum, quod Joseph, qui erat moderatiesimus et 
generosissimus ; et crucis figuram tanquam arma 
opponens, non tam adversus illum, quam eum, qui 
per illum ipsam tacite conabatur oppugnare, repente 
sceleratum illum et exsecrandum repulit ac rejecit, 
eumque plurimis affecit contumeliis, et vultum, 
(erat enim dignus) pugnis implevitet sputis. Sed illi, 
qui processerat ad extremam amoris amentiam, 
hec quidem parum erant cure. Unum autem erat 
velipsa morte gravius, Justam nonassequi. Propter- 
esa eum brevi tempore tenuit tristitia, el coupres- 
sit dolor. Postquam vero rursus, ul ita dicam, 
exarsit cupiditas, ille autem ad ei resistendum mi- 
nime esset exercita!us, sed valde ineruditus, nec 
posset forti ac generosa cogitatione repellere desi- 
derium, fecit omnino quz dolor ei jubebat, et se ad 
alia, qua non erant aperta, paravit certamina, 


IX. Cum autem ad hunc locum pervenit oratio, 
volo rursus simpliciter et aperte quamdam facere 
narrationem, illa dicens, que habent certam et 
apertam veritatem. 

X. Cyprianus quidam versabatur Antiochie, quo 
tempore imperii sceptra tenebat Decius, cui patria 
quidem erat Carthago in Libya (a), parentes au- 
tem genere clari et divites ; dabat vero operam 
philosophis, et arti magice. Cum in eas ab ineunte 
etate studium posuisset, ad summum pervenit 
utriusque, cum simul et diligentiam et acutissi- 
mum attulisset ingenium. Magnum autem nomen 


ἁπατηλοῖς ἀθήρατον, χεῖρα συναγαγὼν οὐκ ὀλίγην, 
καὶ τοὺς περὶ τὰ ἐρωτιχὰ ταῦτα δεινοὺς προσεταιρι- 
σάµενος, καθ) ὁδὸν 7? αὐτῇ ἐπετίθετο, καὶ ἀπαγα- 
γεῖν 15 ἐθιάζετο ἔνθα δὴ καὶ ἠθούλετο. 'AAA' εὐθὺς 
tl; τὴν πόλιν καὶ τὴν τῆς μητφὸς οἰκίαν διχδοθἑν- 
τος τοῦ ἁτόπου τοῦδε 79 τολµήµατος, ἅμα πλεῖστοι 
καὶ κράτιστοι σὺν ὅπλοις ἐξήεσαν οἵ καὶ µόνον 
ὀφθέντες τοὺς βδελυροὺς ἐχείνους ἀφανεῖς ἔθεντο, 
οὗ χειρὶ μᾶλλον εἴκοντας Ἡ τῇ τεῦ πράγματος αἲ- 
σχύνῃ κραταιῶς ἀπελαυνομένους. 

Il. ᾽Αγλαΐδας δὲ (καὶ γὰρ αἰσχύνης πάσης τὸ πά- 
θος T» αὐτῷ β.αιότερον 59), οὔτε ξιφῶν δι, οὔτε 
πλήθους, οὔτ) ἄλλου τινὸς φροντίσας, ἀλλὰ τῇ παρ- 
θένῳ περιπλακεὶς, πάντα παθεῖν ἔτοιμος ἦν μᾶλλον 
4 αὐτῆς ἀποστῆναι' d δὲ, Ἰωσὴφ αὐτόχρημα ἦν ὁ 
σωφρονικώτατός τε xal Ἱενναιότατος, xal τὸν τοῦ 
σταυροῦ τύπον ὥσπερ ὅπλον προδαλλομένη 5, οὗ 
κατ’ ἐκείνου μᾶλλον f| τοῦ δι ἐκείνου πολεμεῖν αὖ- 
τὴν 55 χρυπτῶς πειρωμένου, διεχρούὐσατό τε παρα- 
χρῆμα τὸν μιαρὸν xal ἀπώσατο, ὕθρεις τε ὅσας αὖ- 
τοῦ κατέχεε, καὶ τὴν ὄψιν (ἀξία γὰρ ἦν) πυγμῶν 
ἐνεπίμπλα xal ἐμπτυσμάτων. ἸΑλλ)' ἐἔκενῳ πρὸς 
ἔσχατον ἀνοίας ἕλθόντι, μᾶλλον δὲ µανίας xal λύσ- 
σης ἐριωτικῆς, ταῦτα μὲν ὀλίγη φροντίς ἕν δὲ xai 
αὐτοῦ θανάτου βαρύτερον τὸ Ἰουστίνης 9* ἀποτυχεῖν. 
Διὰ τοῦτο xai πρὸς βραχὺ κατήφειά τε αὐτὸν εἶχε, 
καὶ λύπη συνέστελλεν. Ἐπεὶ δὲ τὰ 9 τῆς ἐπιθυ- 
μίας 8 αὖθις εἰπεῖν ἀνεφλέγετο (ὁ δε περὶ τὴν ταύ- 
της ἁντίστασιν ἀμελέτητός τε ἦν, xal λίαν ἀπαιδα 
γώγητος, καὶ οὐκ εἶχεν ἀναπαλαῖσαι λογισμῷ Ὑεν- 
ναίῳ τὴν ἔφεσιν), ἐποίει πάντως ἅπερ αὐτῷ τὸ πά- 
θος ἐπέταττε, xol πρὸς ἀγῶνας ἑτέρους ἀφανεῖς 
ἀπεδύετο. 

θ', Ὥδε δὲ τοῦ λόγου γενόμενος, ἁπλοϊκῶς καὶ 
σαφῶς βούλομαι πάλιν 57 ποιῄσασθαι τὴν διήγησιν, 
εκεῖνα φθεγγόµενος, ἅπερ ὡὠμολογημένην ἔχει καὶ 
φανερὰν τὴν ἀλήθειαν. 

I. Κυπριανός τις lv τῇ ᾽Αντιοχέων διέτριθεν, via 
τὰ «Zo βασιλείας σκΏπτρα Δέχιος εἶχεν ὃς πα- 
τρίδα μὲν πῦχει Καρχηδόνα *9 τὴν Ev Αιθύῃ, γεννή- 
τορας δὲ τῶν εὐγενῶν καὶ πλουσίων’ φιλοσοφία δὲ ἂν 
αὐτῷ καὶ τέχνη μαχικὴ τὸ φιλοπονούμενον. Ταύταις 
ἐκνέου προσέχων, εἷς ἀμφοτέρων ἀκρότητα qaos, 
σπουδὴν Gua καὶ φύσιν ὀξυτάτην εἰσενεγκών' ὀνό- 
µατος δὲ μεγάλου τυχὼν, οὗ µόνον Καρχηδόνα 39 


assecutus, non solum Carthaginem voluit suam D χωρῆσχι τὸ ἐκείνου χλέος ἠξίωσεν, ἀλλὰ καὶ τὴν πε- 


gloriam pervenire, sed insignem quoque Antio- 
chiam voluit habere testem sue sapientie, et in 
magicis rebus eruditionis, forsan fore quoque exs- 
pectans, ut ibi aliquid disceret, quod non ad hoc 
usque tempus didicerat. 


T καθ 600v, B. C. — καθοδὸν, F. 
A προθαλοµένη, F. 0 abri, B. 


deest D, *? Καλχηδόνα, B. Ὁ Καλχη 


1 ἀγαγεῖν, B. 
d ούτως, 6. 3 
δόνα, Β. 


ρίθλεπτον ᾿Αντιόχειαν μάρτυρα τῆς αὐτοῦ καὶ σοφίας 
καϊ τῆς περὶ τα μαγικὰ δεξιότητος 9 ἠθέλησεν 
ἔχειν' ἴσως δὲ καὶ μαθεῖν τι προσδοκήσας ἐχεῖθεν 6 


μὴ µέχρι τότε µεμάθηχκεν. 


7! τυύτου. 399 βιαιώτερον, Β.  *! ξίφους, B- 
5 add. xai, B.  '* ἀθυμας B. ^ *' deest, 
*: Unus erat juvenum doctissimus artibus 


sinistris. Fraude pudicitiam perwingere, nil sacrum putare: Sepe etiam magicum cantamen inire per 


sepulora... PRup., Περὶ Στεφ 


vuv. Passio Cypriani v. 20 24 


(a) Alii rectius sentiunt patria fuisse Antiochenum. Vide Bar. in not. ad Martyrol. Rom. 


851 


VITA S. CYPHIANI ANTIOCHENI 


898 


ΙΑ, Πρὸς τοῦτον οὖν 'AvAatóac ἐλθὼν, καὶ τὰ τοῦ A ΧΙ. Ad eum ergo cum venisset Aglaidas, et nar- 


πάθους, ὅπως εἶχε διηγησάµενος, xal ὅτι 637 Τέχνην 
πᾶσαν καὶ χεῖρα κινήσας οὐδεμίαν εὗρον τοῦ κακοῦ 
θεραπείαν, ἀλλὰ πάντων κρείττονα τήν  mapoivov 
ἐθεασάμην, τὸ τελευταῖον προστίθησιν’ ὅτι, Eb µό- 
νος µοι ὑπελείφθης τῆς συμφορᾶς παραμύθιον, καὶ 
ἐπὶ coi µόνῳ θαῤῥήσας, τοῦ μὴ προκρίναι μέχρι 
καὶ νῦν τὸν θάνατον τῆς ζωῆς τὴν ὁρμὴν ἐπίσχον M, 
πάντως δὲ οὐδὲ φροντίσεις 9*5, τῆς τοιαύτης ἀπολύ- 
σας Ίμε συμφορᾶς, ὅσον ἄρα πλοῦτον καὶ χρυσίον 
παρ᾽ ἡμῶν ἔξεις, ὡς ἔγωγε ἄφθονά σοι ταῦτα παρέξω, 
xai ἐλπίδων πασῶν ἄμεινον. Eine 95, καὶ Κυπριανὸν 
ἑπακούοντα (ἔσχε, καὶ ὡς τάχος λύσειν αὐτῷ tiv 
λύπην ἐπαγγελλόμενον *6, Ὁ μὲν οὖν ἀπῄει χαίρων, 
καὶ ócov οὕπω τὴν παρθένον διὰ χείρὸς Έξειν φαν- 
ταζόµενος. Κυπριανὸς δὲ εἰς τὰς βίθλους εὐθὺς 
ἔθλεψε 9?', τὰς 8 τοιαῦτα ἐνεργεῖν δυναµένας, καὶ ἓν 
τῶν πονηρῶν πνευμάτων χαλέσας, ἅ πρὸς τὰ φαῦλα 
ταῦτα συνεργεῖν οἶἷδε προθύµως, καὶ ol; ἐκεῖνος 
διακόνοις ἐχρῆτο 30, µέγα τι καὶ τερατῶδες ἀνύειν 
βουλόμενος El καλῶς pot καὶ ταχέως, ἔφη, τελέ- 
σεις ! τὸ ὑπούργημα τόδε, τὸ μέτὰ ταῦτα χαριοῦμαί 
σοι τὰ μέγιστα, καὶ τῶν ἄλλων πάντω θήσω προ- 
ἐχειν. Τὸ δὲ τὰ προσφιλῆ xal συνήθη τῆς ὑπερηφα- 
νίας * φθεγγόμενον' Καὶ τί, εἶπεν, ὃ μὴ ῥᾳδίως 
ἐμοὶ πεπράξεται βουλυμένῳ ; πολλάκις μὲν γὰρ ὅλας 
πόλεις κατέσεισα, πολλάκις δὲ χεῖρα πατροκτόνον 
ὀξεῖαν ὀφθῆναι πρὸς τοῦτο xal τολμηρὰν παρεσκεύα- 
σα. μῖσος ἀδελφοῖς τε καὶ ὁμοζύγοις ἄσπονδον ivi xa, 
παρθενεύειν πολλοὺς βουλομένους ἀπεῖρξα ὃ, µονα- 
χοῖς iv ὄρεσι διαιτωµένοις 4, xal 5 νηστεἰᾳ πάσῃ ϐ 
συνειθισµένοις, καὶ μικροῦ μῃδὲ σχρκὸς ὅλως µνείαν 
ποιουµένοις, ἐπιθυμίαν οσαρχὸς ἵνέσπειρα, xal εὖ- 
μενῶς 7. βλέψαι πρὸς ἡδονὰς παρἐσκεύασα᾽ ἄλλους 
ἀποτάξασθαι τοῖς σαρχικοῖς πᾶσι καὶ ol; ἡμεῖς χαί- 
ῥοµεν, xai πρὸς ἀρετὴν µεταθέσθαι 9 βουλομένους 
ἀντικρούσας ἑτέρωθεν ἀπογνῶναι τούσδε τοὺς λογι- 
σμοὺς πεποίηκα, xal τῶν συνήθων πάλιν ? ἐπιμελῶς 
ἔχεσθαι. Ὅμως τί πολλὰ λέγειν προῆγμαι ; αὐτὸ 
δείξει 1* τὸ πρᾶγμα xal νῦν ὁποῖός ειµι τὴν διαχο- 
νίαν ἀνυσιμώτατος. Λαθὼν οὖν τουτὶ τὸ φάρµαχον 
(ἄγγος δέ τι ἦν τὸ διθόµενον πλῆρες), τῷ οἴκῳ ἐπίῤ- 
ῥανον τῆς παρθένου, καὶ εἰ μὴ πάντα liec σοι κατὰ 
γνώµην, παροπτέος ἐγώ σοι τὸ λοιπὸν !! xal ἄχρη- 
στος, καὶ ἀαθένειαν ἡμῶν κατάγνωθι τὴν ἐσχάτην. 
Ἐγίνετο μὲν οὖν !! οὕτω ταῦτα. 


rasse!, quomodo esset affectus, et quod cum omnem 
artem et manum movisset, nullum mali invenisset 
remedium, sed omnibus superiorem aspexisset vir- 
ginem, postremo adjicit : Tu solus restas, qui meam 
consoleris calamitatem, οἱ in te solo collocans 
fiduciam, me repressi, ne mortem vite preferrem. 
Omnino autem cogitare non posses, quantas opes 
et quantum auri sis a nobis habiturus, cum me 
liberaris a tali calamitate. Nam ego quidem ea tibi 
abunde et plura quam speres prebebo. Dixit, et 
eum exaudiit Cyprianus, et pollicilus est se mox 
esse eum molestia soluturum. Ille ergo abiit letus, 
et se mox in manu habiturum esse virginem, visione 
apprehendens. Cyprianus autem mox aspexit ad 
libros, qui ea possunt operari: et cum unum ex 
malignis vocasset spiritibus, quos prompto et alacri 
animo noverat opem ferre ad hec flagitia οἱ qui- 
bus ille utebatur ministris, cum vellet ef(icere 
magnum quid et prodigiosum: Si mibi, inquit, va- 
caveris, et hoc ministerium cito effectum reddide- 
ris, deinceps maxima tibi largiar, et efficiam, ut 
omnes alios antecellas. Ille autem arroganter et 
superbe loquens, ut solebat: Et quid est, inquit, 
quod a me, si velim, non facile fiat ? Sepe quidem 
totas labefeci civitates, sepe elfeci, ut esset manus 
prompta et velox adpatris fundendumsanguinem:fra- 
tribusetconjugibusodium immisiimplacabile; mul- 
tos, qui volebant esse virgines, prohibui ; monachis, 
qui degebant in montibus, et cuivis jejunio assueve- 
rant, et propemodum ne carnis quidem omnino me- 
minerant, immisi carnis cupiditatem, et perfeci ut 
lubenter aspicerent ad voluptates ; alios, qui vole- 
bant renuntiare oimnnibus carnalibus, et iis quibus 
nos delectamur,et sectari virtutem;aliunde edoriens, 
effeci, ut curam abjicerent talium cogitationum, 
et rursus diligenter adhererent iis quibus consue- 
verant. Attamen quid, ut multa dicerem, sum ad- 
ductus ? Res ipsa nunc indicabit, quam sim ad mi- 
nistrandum longe utilissimus. Accipe boo medica- 
mentum (erat autem vas quoddam plenum quod 
dabatur) et eo asperge domum virginis, et nisi 
tibi omnia successerint ex sententia, sum ego de 
cretero despiciendus, et habendus inutilis; tuque 
nos extreme argue imbecillitatis. ileo sic quidem 
facta sunt. 


IB'. 'H δὶ παρθένος ἀναστᾶσα περὶ !* τρίτην τῆς D — XII. Virgo autem cum lertia hora noctis surrexis- 


ντκτὸς ὥραν, τὰς εὐχὰς ἀποδοῦναι θεῷ, διεθερµε(- 
νετο μὲν τοὺς νεφροὺς δη, xal τῆς προθολῖς ᾖσθά- 
νετο τοῦ πειράζοντος ὅσῳ δὲ ταῦτα ἦν, χκἀχείνη 
πάλιν τὰ τῆς εὐχῆς παρετείνετο, Ἐπεὶ δὲ δαψιλῶς 
ὑπετύφετο τὸ τοῦ ἀντικειμένου πνεύματος πυρ, 
ἐχείνη !* βιαζοµένη, Ἐμνήσθην ἐν νυκτὶ τοῦ 


3 Psal. cxvili, 55. 


*! add. καὶ, B. D. F. 
E. ϱἳ ἔθλεπε, E. 
» Stagione, B. 
E. ? deest, E. 


93 ἀπίσχον, D. Ε. ** οὐ 
* add. τὰ, C. ** ἐχρεῖτο, B. 
5 undecim voces desunt, B. 

10 δείξη, D. — !! τοῦ λοιποῦ, E. 


οντίσης, B. 
Tee Με 


6 πᾶσι, C. D. 
1 deest, D. 


set ad reddendas Deo preces, jam quidem incale- 
aceba:, et insultum sentiebat tentatoris. Quo autem 
hec magis crescebant, illa magis augebat preces. 
Cum autem valde accenderetur ignis adversarii, 
illa vim patiens: Memini noctu, dicebal, nominis 
tui, Domine, et. (etata sum *. Laqueum paraverunt 


*$ add. ταῦτα, B. 
3 ὑπερηφανείας, D. 

? εὐμενὲς, C. 
13 add. τὴν, D. 


96 ἐπαγχγειλάμενον, 

. τρία, . E. 
. K. 5 µετατίθεσθαι, 
!* desunt dus voces, D. 


ίσης, E. 


859 MENSIS SEPTEMBER. 860 


pedibus meis, et inflezerunt animam meam. ?, Égo A ὀνόματός σου, ἴἔλεγε, Κύρι, καὶ εὐφράνθην !5. 
autem, dum ἐρεί me molestia afficiunt, induor sacco. ἨΠαγίδα ἠτοίμασαν τοῖς ποσί µου, καὶ !* χατίχκαµ- 
Et humilavi in jejunio animam meam, et deprecatio φαν τὴν ψυχήν µου 7. ἐγὼ 15 δὶ iv. τῷ αὐτοὺς 
ín sinum meum convertetur *. 1n hoc cognovi quod παρενοχλεῖν µοι, ἐνεδυόμην cáxxov, xal ἑταπεί- 
voluisti me, quoniam nan gaudebit inimicus meus $u- Ἅνουν ἐν νηστείφ τὴν ψυχήν µου" xal ἡ προσευχή 
per me *. Gladius eorum intret in corda ipsorum, 6 uou εἷς πόλπον µου ἀποστραφήσεται 1*5 ἓν τούτψ 
arcus eorum con[ringantur *. Tibi enim Deo viventi ἔγνων xc τεθἐληκάς µε 99, ὅτι οὐ μὴ ἐπιχαρῇ ὁ 
tota anima et corde me ipsam dedicavi. His armis ἐχθρός µου ix' ipi ?'. 'H ῥομφυία αὐτῶν εἰσέλθοι 
utens generosa virgo adversus tentatorem, et dein- — el; τὰς χαρδίας αὐτῶν, xal τὰ τόξα αὐτῶν συντρι- 
de etiam inimicis intolerandum crucis signum in — 6e!» 3*- aol γὰρ τῷ ζῶντι θεῷ ὅλῃ ψυχῇ καὶ xapbie 
eum immittens, pudore affectum cum magno metu ἐἑμαυτὴν ?9 ἀνατέθεικα 94. ΊΤοῦτοις χρησαμένη τοῖς 
expulit demonium. ὅπλοις κατὰ τοῦ πειράτοντος ἡ γενναία, εἶτα καὶ τὸ 
τοῖς ἐχθροῖς ἀνυπόστατον τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον αὐτῷ 35 ἐπαφεῖσα, αἰσχύνῃ καλυψάμενον σὺν πολλῷ τῷ δέει 
ἐξήλασε τὸ δαιµόνιον. 

XIII. Ille autem reversus ad Cyprianum, erube- Β U". Ἐπανελθὸν δὲ πρὸς Κυπριανὸν ἐκεῖνο ᾖσχό- 
acebat quidem fateri se esso victum : et multis se — vezo μὲν τὴν ἧτταν ὁμολογῆσαι, καὶ ^c0AÀÀàae ÉAtttov 
eireumagens aníractibus, huc et illuo vertebat. πλοχκὰς, ταύτην [fi 36 κἀκείνην µετατρεπόµενον, 
Diligenter tamen et subtiliter rogatus, etsi sit ἐρωτώμενον δὲ ὅμως ἀχριθῶς καὶ λεπτολογούμµενον 
amicus mendacii, el invitus vera dicat, manifeste — (xxívot φιλοφευδὲς Óv καὶ &xov φιλάληθες γίνεται) 
aperit quod volebat celare: Vidi, dicens, quoddam καὶ φανερῶς ἐχκαλύπτει 6 λίαν χρύπτειν ἠθούλετο, 
signum, quod valde horrui, et viresillius non sus- — Ei6óv τι 57 σημεῖον, εἰρηχὸς, xal ἰσχυρῶς ἔφριζα, 
tinui. Illo ergo sic condemnato, ejus demon mox ac- καὶ τὴν ἐχείνου δύναμιν οὐχ ὑπέατην. Οὕτως οὖν 
eersitur, ad agendum longe priore acrior. Qui cum — &xeivo. καταγνωσθὲν 35, ἕτερος αὐτίχα δαΐίµων µετα- 
abiisset, et statim fecisset similia, similibus armis ἍἉκαλεῖται, πολὺ τοῦ προτέρου τὸ !9 δοχεῖν ὁραστικώ- 
fuit rejeclus et propulsatus, et cum dedecore ac- — *tpoc. Καὶ 3 óc ἀπελθὼ» αὐτίκα τὰ ὅμοια δράσας, 
cessit ad eum qui miserat. Post hec aderat ille µτοῖς ὁμοίοις ὅπλοις ἐξεκρούετό τε xai ἀπεπέμπετο' 
qui dicebatur pater et princeps demonum, qui iis καὶ τῷ πἔμψαντι μετ αἰσχύνης παρἰστατο. ᾿Επὶ 
quidem qui prius emissi fuerant, minatus est sup- τούτοις αὐτὸς mapnv ὁ πατήρ τε xal ἄρχων τῶν δαι- 
plicium, ut qui non artificiose neo apte hao in re — uóvov εἶναι λεγόμενος ὃς τοῖς μὲν πρότερον ἔκπεμ- 
versati fuerant, ut putabat. Demonibus enim Γι Φθεῖσιν ἠπείλει χόλασιν, ola. μὴ τεχνικῶς μηδ᾽ ἐπι- 
preter alia mala, arrogantia redundat et jactantia, ^ τηδείως περὶ τοῦτο διαγενοµένοις, ὡς dato: πλιο- 
Cyprianum autem jussit esse bono animo et nihi]  véXt: γὰρ τοῖς δὲ δαίµοσι τῶν ἄλλων κακῶν τὸ 


ei esse cure id quod erat propositum, ἁλαζονικὸν xal µεγάλαυχον. Κυπριανῷ δὲ θαῤῥεῖν 
ἀκέλευε, xai 1 μηδὶν αὐτῷ μέλλειν 35 τοῦ προχει- 
μένου. 


XIV. Quid ergo post heec όδί consecutum ? Ipse [A'. TL οὖν τὸ μετὰ ταῦτα: Νέον 9* αὐτὸς ἀναβῥι- 
novum et diversum excitat bellum, quod multum — «(gsx καὶ διαλλάττοντα πόλεµον, πολὺ τὸ πανοῦργον 
habet fraudis et calliditatis; nam abiens, in habi- καὶ δολερὸν ἔχοντα, καὶ ἀπελθὼν iv σχήµατι γυ- 
tu muliebri assidebat puelle; et cum sit impuden- — vatxe τῇ κόρῃ 9 παρεκαθέζετο 36: καὶ ὁ πἀντολ- 
tissimus, et longe audacissimus, non veritus est µος παρὰ θεοῦ ἀπεστάλθαι πρὸς αὐτὴν οὐκ ἔφριξε 
dicere, se ad ipsam a Deo esse missum. Ut una λέχειν 9. Ὡς ἄν συνῶ σοι, φησὶ, xal ἐπὶ μακρῷ 
tecum, inquit, verser, οἱ diu tecum sustineam tuam καρτερήσω τὴν συνδιαίτησιν τὸν γὰρ ἴσον τῆς παρ» 
vivendi rationem ; nam ipsas quoque teneor eo- Κθενίας ὠδίνω σοι καὶ αὐτὴ 33 πόθον' πλὴν ἀλλὰ τίνα 
dem desiderio virginitatis. Caeterum quamnam pro- µμισθὸν ταύτης Évíxev λήψομαι, βούλομαι μαθεῖν 
pter eam, mercedem accipiam, volo ex te scire. παρὰ coo: μέγα γάρ pot xai παρακεχινδυνευµένον 
Videtur enim mihi res magoa, et periculosa, et que D. πρᾶγμα δοκεῖ, xal πολλῶν δεόµενον τῶν ἀγώνων. 
multisopushabetcertaminibus.lllaautem dixitrem Ἡ δὲ δεῖσθιι μὲν Ἱδρώτων ἔλεγε τὸ πρᾶγμα τῆς 
quidem revera opus habere sudoribus; sed quan- ἀληθείας 35’ πλὴν, ὅταν εἲς τὰς ἁμοιθὰς ἀπίδῃς καὶ 
do aspexeris ad remunerationeseteoronas, magne τοὺς στεφάνους, πολλὴν καταγνώσῃ ῥφθυμίαν τῶν ^ 


ὃ Psal. Lvi, 7. * Psal. xxxiv. 13.  Ρφα]. xr, 12. 5 Pgal. xxxv, 15. 


15 ψαλµ. ριη νε. !* desunt quinque voces, B. — ' dag. vov, ζ, | desuni duo versus, D. F.  !* 
ψαλμ. 4 t καὶ ιδ) 39 μοι Β. 3 Qa gp. u, ιβ’ «s. ena. 3 ἑαυτὴν, B.. 9** ἀνατίθηκα, B. 
E. ---ἀντέθεικα, ο. 35 αὐτοῦ, Ώ. «39 εἴη, B. Ε. !' deest, E.— ?9 ἐχείνου καταγνωσθέντος, D. Ε. Ἡ τῷ, 
C. E. F. ?' desunttres voces, E.  ?! deest, E. 33 desuntsex voces. B. 59 µέλευ, D. Β. 3 δέν, B. 

τῆς xópne, E. ο [n actis diabolus esse in feminam atque in avem versum fuisse declarat, 
πετεινὸν ἐγενόμην, εἰς γυναῖκα μμτεμαρρούμην {8 in passeris formam Aglaidam rianus convertit. 
Εποίησα στρουθἰον ᾽Αγλαΐδαν. Videsis Cypriani Confession. et Aci& Comment. apud Fe!l., Maran et Bol- 
land., tom. VII, sept. c. χι. ? λέγων, B. 39 αὐτῇ, E. 5? ταῖς ἀληθείσις, B. C. D. E. F. 8 add. 


τοῦ B. 


861 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


καλοῦ τοιούτου *! παραμελούντων. ἘΕντεῦθεν ἡ πο- À condemnaris negligentie eos, qui tale bonum ne- 


νηρία λαθοµένη προφάσεως ἐποίει τὰ ἑαυτῆς. Τίς €, 
ἔλεχε, τῇ Εὔᾳ ὠφέλεια πρὸ τῆς τοῦ ξύλου γεύσεως ; 
πόθιν δὲ καὶ ὁ χόσμος ἐγένετο ἄν ; πόθεν ol νυν 
ὄντες τὸ εἶναι εἶχον λαθεῖν, γάμου xal συναφείας 
ἐνῃοημένων, tl μὴ τοῦ ξύλου Εῦα * τῆς γλυχείας 
ἐγεύσατο βρώσεως, εἰ μὴ τὸν ἄνδρα ἔγνω τὸν διὰ 
τοῦτο δὲ xal γενόμενον, sl πᾶσαι παρθενεύειν προ- 
εἶλοντο; Πόθεν ἄν ἐτίκτοντο παῖδες, τὸ πᾶσιν dv- 
θρώποις ἡδὺ παραμύθιον, ἡ τοῦ κατὰ μικρὸν ἐκλεί- 
ποντος χόσµου ἀναζώωσις ; 


JE. Τούτων ἀκούσασα τῶν λόγων Ἰούστα 5, οὐ 
τὰ τῆς προµήτορος ὑπέμεινεν Εὔας, ἀλλ’ εὐθὺς ἔξαν- 
ἱστατο, καὶ τὸν πονηβρὸν ἐξέκλινε σύμθουλον, ὅθεν 
τὸ σύνηθες ὅπλον τὸ τοῦ σταυοροῦ σημεῖον ἀφῆκε 
καὶ 8 κατ αὐτοῦ". καὶ ὁ μὲν, πλείονι τῶν Άλλων 
µεγαλαυχίᾳ σεσοθηµένος, πλείονα καὶ τὴν αἰσχύνην 
ἔχων εὐθὺς ἐξηλαύνετο. Αὐτὴ δὲ πάλι, ταῖς πρὸς 
θεὸν εὐχαῖς xai δεήσεσιν ἑαυτὴν ἀνελάμθανεν' ἐπὶ 
τούτοις ὁ τὰ μεγάλα φυσῶν 46 ταπεινὸς ὤφθη Ku- 
πριανῷ, καὶ σύμθολα cao? τῆς Ίττης φέρων ἐπὶ 
τῆς ὄψεως. Ὁ δέ Καὶ ὁ τοσοῦτος, ἔφη, σὺ τῆς 
τοιᾶσδε χόρης ἠλάττωσαι ; εἲς 9 τί δὲ ἐκείντ 48 τὸ 
θαῤῥεϊν ἔχουσα, μεγάλα τοιαῦτα xatà τῶν μεγάλων 
ὑμῶν δύναται; Τότε ὁ δαίµων (θεία δὲ ἦν πάντως ἡ 
χινοῦσα δύναµις ἔχφορα ταῦτα ποιεῖν τὸν τῆς ἆλη- 
θείας ἀντίπαλον), Οὐχ ὑπομένομεν, ἔφη, τὸ τοῦ 
σταυροῦ σημεῖον, οὐδὲ µόνον ἰδεῖν τυπούµενον, ἀλλὰ 
φθάνοµεν 59 kvà κράτος φεύγοντές τε xal διωθού- 
μενοι, πρὶν 1| τελείως αὐτὸ τυπωθῆναι. Ἡόσης ανάγ- 
χης ἣν τὸ ταῦτα ἐχκαλύψαι τὸν τοῦ ψεύδους πατέρα, 
καὶ τῆς χαχίας δηµιουργόν τε xal πρόξενον, ὥστε 
οὐδὲν ἕἔλαττον ὑπῆρξε θαῦμα τοῦ ἐκεῖνον 9 οὕτως 
ὑπὸ χόρης καταθληθῆναι, τὸ τὴν ἴδίαν ἧτταν dvaxa- 
λύψαι τὸν ὑπερήφανον πάντως δὲ πρὸς συνετὸν 
ἐλέγετο ταῦτα, xal ἀφορμὴν λαθὼν ὁ σοφὸς, σοφώ- 
τερος ἦν συνεῖκε 9! γὰρ εὐθέως ὡς, sive 6 τοιαῦτα 
6 σταυρωθεὶς δύναται, πὀση ἄνοια, τοῦτον ἁπολι- 
πόντα 95, τοῖς ἐχθροῖς ἐχείνου λίαν οὕτως εὐπτοήτοις 
οὖσι xal ἀδυνάτοις προσέχειν 58, 


Ig. Ταῦτα ἘΚυπριανὸς ἐννοήσας εὐθὺς κατὰ τῶν 
βίθλων 5 ἐχώρει, καὶ ὡς κακῶν πηγὰς, c ὁργίων 
δαιμονιιῶν θησαυροὺς, ὡς τῆς αὐτῶν µοχθτρίας 
ἐντρυφήματά τε xal. ἀναθήματα, δοῦναι πυρὶ ταύτάς 
ἔγνω. Φέρειν 95 οὖν εἰπὼν τοῖς θεράπουσι 5], χατα- 
λαμθάνει τὴν ἐκκλησίαν, καὶ τῷ ἐπισκόπῳ συγγε- 
νήµενος (Άνθιμος αὐτῷ ὄνομα) 5 ἐγγραφῆναι τοῖς 
τοῦ Χριστοῦ προθατοις ἠξίου. Ὁ δὲ (καὶ γὰρ τὸν 
ἂνδρα ἐγίνωσκε xal λύκον ἀὐτὸν ἀτεχνῶς δει), 
τέχνην εἶναι τὸ πρᾶγμα νοµίσας, τοὺς 50 ἐχτὸς τῆς 
Ἐκκλησίας ἀρκεῖν αὐτῷ παρηγγύα, μὴ καὶ τοῖς 
ἴνδον μελετᾷν ἐπιτίθεσθαι, Μήποτέ σοι, φησὶ, καὶ 


^! Codicis D relique psgin: lacere sunt. 
.6 μεγάλαν 7 deest, B. 5 deest, B. 


δὲ ὡσεί 
ποντα, b 9 προσανέχ ειν, F. 


Antiochi Anthimus ShisQop. ct "i t Deis. tom. Ii, pag. 670. 


* add, xai, F. 
ra 49 φθάνωµεν, B. 
Videtur autem Nip Xe ὡς nemre,, y^ ως ur: ultime s 


gligunt. Hinc improbitas, accepta occasione, suas 
implebat partes ; et : Quaenam, dicebat. Eve fuit 
utilitas ante gustum ligni? Undenam autem gehi- 
tus esset mundus ? Undenam qui nuno sunt, ha- 
buissent essentiam, si matrimonium ablatum fuisa- 
set et conjunctio ? Si non dulcis gustus Eva lignum 
gustasset, si non virum cognovisset, qui etiam 
propter hoc erat genitus : si omnes esse virgines 
constituissent, undenam nati essent filii, jucundum 
hominibus omnibus solatium et mundi, qui 
paulatim deflcit, in vitam revocatio ? 

XV. Cum heo verba audiisset Justina, non id 
ei usa venit quod prime parenti Eve : sed statim 
surrexit, et malum declinavit consiliarium. Unde 
etiam in eum quoque consueta emisit arma, 
nempe signum crucis. Et ille quidem, qui plus 
quam alii se jactaverat, majori pudore affectus, 
statim fuit ejectus. Ipsa autem rarsus rediit ed 
suas ad Deum preces et orationes. Post hmc is, 
eujus erant prius insolentes et gloriosi spiritus, 
humilis et abjectus apparuit Cypriano, et quod 
victus esset, aperta signa vultu pre se ferens. Ille 
autem : Et tu, inquit, qui es tantus, a tali 
puella fuisti superatus? Quo autem freta illa, ad- 
versus vos, qui estie tam magni, tam magna potest 
facere ? Tuno demon (erat autem omnino divina 
virtus, que adversarium veritatis movebat, ut 
heo proferret; : Signum, inquit, crucis, ne dum 
figuratur quidem, videre omnino sustinemus, sed 
totis viribus nos prius in fugam conjicimus, 


C quam id perfecte figucetur. Quante erat neces- 


sitatis, mendacii patrem hec aperire. vitiique 
opificem et conciliatorem 2 Non fuit itaque minus 
miraculum, arrogeantem illum et superbum signi- 
ficare se esse superatum, quam illum sic pro- 
stretum fuisse a puella. Dicebantur autem hseo 
omnino intelligenti : et accepta occasione, sapiens 
erat sapientior. Protinus enim intellexit, si. heo 
potest Crucifixus, quanta sit amentia, eo relicto, 
illius sequi inimicos, qui sunt. tam imbecilles, οἱ 
tam facile terrentur. 

XVI. Hac cum mente agitasset Cyprianus, sta- 
tim perrexit ad libros; et tanquam malorum fontes, 
et orgiorum damoniacorum thesauros, eorumque 
nequitie delicias οἱ donaria, eos igni mandare 


D statuit. Cum ergo dixisset famulis, ut eos affer- 


rent, venit ad ecclesiam : et cum episcopo con- 
gressus (ei nomen erat Anthimus), rogabat, ut 
describeretur in numerum ovium Christi. Ille 
aulem (Cyprianum enim cognoscebat, et eum plane 
esse lupum sciebat) eam rem esse artem arbitra- 
tus : Tibi, inquit, sufficiant, qui sunt extra Eccle- 
siam : neque eos coneris aggredi, qui sunt intra 


*$ deest, B. 


9 Q0, B. 3 Ἰουστίνα B. p deest, B 


9) ἐκείνου, B. — 5! cuvijxs, 
syllaba in soia. . V ἀπολεί- 
vac, B. C 55 Nullus 


ions B. TO d ln: B. C τοῖς Faster. 


50 τοὺς, B 


863 


MENSIS SEPTEMBER. 


864 


eam, ne forte malus tibi contingat exitus. Au- A xaxóv τὸ πέρας οὐκ ἁπαντήσοι, '[xooss  Kumpte- 


divit Cyprianus, et omnia adduxit, quibus ei 
fidem faceret, cum summa moderatione, et te- 
stabatur esse fidem Christi invicl&m. Dicebat enim 
Justam illi eam nuper notam reddidisse, per quam 
illa in fugam multos verterat demones. Accipe 
autem, dicebat, hos quoque libros, qui mihi fue- 
runt malorum principium, et da eos igni consu- 
mendos, ut demones quoque sciant nihil post- 
hec fore mihi cum illis commune. Ii enim fuerunt 
intercessores ad amorem in eos mihi concilian- 
dum. His persuasus episcopus, virum esse muta- 
ium, illos quidem, ut digni erant, statim igni 
mandavit ; illum autem, cum οἱ benedixisset, 
dimisit, mullum admonens, et ei cavens, ut staret 
iis que decreverat. 


XVII. Statim. ergo Cyprianum priorum magna 
subit poenitentia : et deinceps ab improba et flagi- 
liosa vita tantum destitit, et tantus fuit hostis 
turpium vitiorum, quanta prius ei intercesserat 
cum ipsis amicitia. Quin etiam in ea, qua sunt 
honesta et Deo grata tantum adhibuit studium, 
quantum nec prius in ea que sunt mala. Indicium 
pulchre hujus mutationis, post librorum confla- 
grationem, fuit etiam simulacrorum dissolutio : 
que fuit tam absoluta, ut ne eorum quidem om- 
nino esset reliquum vestigium, si quid tale 
precedens tempusapud eum vidisset. Deinde quid? 
Cum ille ad suam contumeliam caput cinere asper- 
sisset, graves edens gemitus ac suspiria, et 
seipsum lavans lacrymis, solus cum eo solo, qui 
est ubique presens, colloquebatur : tantoque in 
Deum amore corei inflammabatur, el sic ignis 
ejus omnem deprimebat mentis altitudinem, ut 
ipse recusaret ore Deo offerre supplicationem, 
propter insignem humilitatem. Itaque magnus 
quidem erat Cyprianus, quando suum studium 
conferebat in demones, precipuam honoris partem 
apud eos obiinens : major autem rursus apud 
Deum et Christianos, quando fuit mutatus pulchra 
mutatione, et ingressus est viam, que ducit ad 
virtutem. Cum ergo totam sic transegisset no- 
ctem in confessione, gemitibus οἱ lacrymis, mane 
diei magni Sabbati venit in Dominicum, multos 
habens, qui inter se invicem contendebant, et 
eum studebant prevenire, et illio videre. Ingre- 
diens, ergo, existimabat faustum esse signum 
ingressus in templum, si scopo suo verba quoque 
auditionis habuisset convenientia. Atque habebat 
quidem pedes intra ecclesiam ; habebat autem 
admirsbiliter quoque et preter opinionem diaco- 
num, h«c Apostoli verba pronuntiantem : Christus 
nos redemit a maledicto legis, factus pro nobis male- 


9) εἰσήγαγε, Β. *! συµµετρίου, B. 
οὐ μοχθηρᾶς ἀγωγῆς, B. C. E. * ἐπείσατο, B. 
B.C. | P Ἰκεσίαν Ἑ. "! προφέρεν, C. 7? 


ἴζον, B. 


νὸς, καὶ πᾶσαν εἱσῆγε €" πίστιν μετὰ πολλοῦ µε- 
τρίου *!, τήν τε τοῦ Χριστοῦ δύναμιν ἀνίχκητον οὖσαν 
ἐπεμαρτύρει. ᾿]Ιούσταν γὰρ αὐτῷ ταότην ἔναγχος 
ἔλεγε γνωρίσαι, δι᾽ ἧς ἐκείνη πολλοὺς ἑτρεφατο δαἰ- 
µονας' Λαθὶ δὲ καὶ τὰς βίθλους, ἔφη, ταύτας, al 
μοι τῶν κακῶν ἐξηγήσαντο, καὶ δίδου παρανάλωμα 
τῷ πυρὶ, ἵνα καὶ δαίμονες γνῶσιν ὅτι μηδὲν κοινὸν t 
ἐμοὶ καὶ ἐκείνοις τὸ μετὰ ταῦτα" αὗται γάρ pot τῷ 
φίλτρῳ 65 τῷ clc αὐτοὺς ἐμεσίτευον. Τούτοις µετα- 
θεθλῆσθαι τὸν ἄνδρα πεισθεὶς ὁ ἐπίσκοπος, τὰς μὲν 
πυρὸς ἔργον, ὥσπερ ἄρα xal σαν ἄξιαι, τὸ τάχος 
ἐποίει' ἐκεῖνον δὲ εὐλογήσας ἀφῆχε, πολλὰ νουθι- 
τήσας, καὶ τοῖς δεδογµένοις ἐμμένειν ἀσφαλισάμε» 
voc. 


17. Αὐτίκα γοῦν πολὺς τῶν προτέρων εἶσῄει Ku- 
πριανὸν µετάµελος, xal τὸ ἀπ ἐκείνου οὕτω τῆς 
µοχθηρίας 69 ἀπέστη, καὶ τοσοῦτον ἑαυτὸν τοῖς 
ἀτίμοις ἐξεπολέμωσε πάθεσιν, ὅσην ἄρα πρὸ τοῦ τὴν 
πρὸς αὐτὰ φιλίαν ἑσπείσατο 95 οὐ μὴν ἀλλὰ xal 
περὶ τὰ καλὰ xal φίλα θεῷ τοσαύτην εἰσήνεγκε τὴν 
σπουδἠν, ὅσην οὐδὲ περὶ τὰ πονηρὰ πρότερον. Δεῖγμα 
τῆς καλῆς ταύτης µεταθολῆς, μετὰ τὴν τῶν βίθλων 
καῦσιν, καὶ ἡ τῶν εἰδώλων χατάλυσις οὕτω γινομένη 
σὺν ἀχριθείφ, ὡς μηδὲ ἴχνος αὐτῶν 46 τὸ παράπαν 
ὑπολειφθήναι, et τι δὴ καὶ τοιοῦτον ὁ προλαθὼν χρό- 
voc παρ’ αὐτῷ ** ἐθεάσατο. Βἶτα τί; Κόνιν ἐφ᾽ ὕθρει 
τῆς χεφαλῆς ἐκεῖνος καταχεαµενος, βαρεῖς τε &va- 
φέρων τοὺς στεναγμοὺς, xai λούων τοῖς δάκρυσιν 
ἑαυτὸν, µόνος µόνῳ τῷ πανταχοῦ παρόντι ὠμίλει 55: 
τοσούτῳ €? τε τὴν καρδίαν τῷ τοῦ θεοῦ περιεθέρ- 
µαινεν ἔρωτι, καὶ οὕτως αὐτῆς πᾶν ὕψωμα καταθέ- 
θληκεν, ὡς παραιτεῖσθαι καὶ αὐτὴν τὴν πρὸς θεὸν 
ἱκετείαν "0 προσφἑρειν Ἡ τῷ στόµατι διὰ ταπεινο- 
φροσύνης ὑπερθολήν. Αιὰ ταῦτα μέγας μὶν Κυ- 
πριανὸς ἠνίκα δαίµοσι τὴν ὁρμὴν ἑδίδου, καὶ τὰ 
πρεσθεῖα τῆς τιμῆς παρ αὐτοῖς ἔχων, μείζων ?? δὲ 
παρὰ θεῷ, καὶ Χριστιανοῖς πάλιν, ὁπότε τὴν χαλὴν 
ἀλλοίωσιν ἡλλοιώθη, καὶ τὴν πρὸς ἀριτὴν ἀπάγου- 
σαν ὥδευσεν. Οὕτως οὖν ἐν ἐξομολογήσει, στεναγμοῖς 
τε καὶ δάχρυσιν ὅλην τὴν νύκτα διηνεκῶς, περὶ τὸν 
ὄρθρον ὃς 79 τὴν τοῦ μεγάλου Σαδθάτου εἶχεν ἡμί- 
ραν, stc τὸ Κυριαχὸν ἄφικνεῖται, πολλοὺς ἔχων τοὺς 
ἀντιφιλοτιμουμένους 7*5 ἀλλήλοις, καὶ προφθάσαι 
τοῦτον ἐκεῖσε καὶ ἰδεῖν σπεύδοντας' εἰσιὼν τοίνον 
δεξιὸν ἐποιεῖτο σ΄µθολον Ί9 τῆς εἰς τὸν ναὸν εἰσόδου, 
εἰ τῷ σκοπῷ ἐκείνου καὶ τὰ τῶς ἀκροάσεως ῥήματα 
συµθαίνοντα ov εἶχε οὖν τοὺς πόδας τῆς ἐκ- 
κλησίας ἑντὸς, εἶχε δὲ παραδόξως T! καὶ τὸν διάκονην 
ταῦτα δὴ τὰ τοῦ ἁποστόλου διατρανοῦντα 7*- Χρι- 
στὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόµου, 
γενόμενος ὑπὶρ ἡμῶν κατάρα ὡς δὲ καὶ τὰ τοῦ 


4$ καχὸν, Β. €9 τὸ φίλτρον τὸ, B. quae forsitan verior scriptura est. 
€ αὐτῷ, B. ' tia 


vtp, B. «9 ὁμιλεῖ, B. τοσοῦτον 
15 ὡς, B. oin ἀντιφιλοτιμωμίνους, B. C. E. 


76 σόμθολον, B. C. E. — σύµδθουλον, Α. ᾖ τῷ παραδόέφ, B. '* τρανοῦντα, B. 


865 


προφήτου, ἛΕΐδες. — Kópte, μὴ 
Κύριε, μὴ ἀποστῆς ἀπ ἐμοῦ. Κατ αὐτὸ δὲ καὶ 
τὸν Ἡσαίαν 79.9! ὑπανεγίνωσκεν ἕτερος. Ἰδοὺ συν- 
ήσει, λέγων, ὁ παῖς µου ὁ ἁγαπητὸς ὃν ἁρετίσα- 
μεν 353, "Απερ ἅπαντα συνᾷδοντα 03 τῷ ἰδίῳ xplvac 
σχοπῷ, ἐντελέστερον πρὸς τὴν εἷς θεὸν θὲ πίστιν 
συνεβίθαζε τὴν quy, ἅτε συνετὸς Qv "5 ἄγαν, xal 
τὸ δίον 96 συνιδεῖν ὀξύτατος, Ἐπεὶ δὲ xal à καιρὸς 
ἐχάλει τοὺς κατηχουμένοὺς τῆς ἐκκλησίας βαδίζειν 
ἐχτὸς, ὁ δὲ ἐπέμενεν ἔνδον Qv, διάκονός τις, ᾧπερ €! 
᾿Αστέριος ὄνομα, ἐπέτρεπεν ἐξιέναι 38. ὁ δὶ κά- 
κεῖσε 90 τὸ θερμὸν, ὡς ἔοικε, xal µεγαλόψυχον, xal 
τὸ τοῦ φρονήµατος ἀταπείνωτον δεῖξαι βουλόμενος, 
καὶ ὅτι οὐκ 90 εὐχολός ἐστι τῷ ?! παντὶ μηδὲ πρόχει- 
poc οὐδέν τι μᾶλλον ἑνδούς. Τίνος χάριν, ἔφη, διά- 
xovt, δοῦλόν µε γεγονότα Χριστοῦ ἔξω βάλλειν 33 
τῆς Ἐκκλησίας φιλονεικεῖς; ἵνα xl δὲ µου καὶ τὸν 
τόνον τῆς προθέσεως παραλύεις ; ᾿Επὶ τούτοις ὁ δίά- 
χονος μὲν io! οἷς ἔκρινεν ἔμενε, xal τῆς ἐκκλησίας 
ἑξῶσαι παρεθιάζετο, προσθεὶς οὕτως εἶπεῖν Οὕπω 
γέγονας τέλειος. Τὸν δὲ πληγῆναί τε ἰσχυρῶς τῷ 
ῥήματι, καὶ, Ζῃ µου ὁ Χριστὸς 9, φάναι, ὁ τοὺς 
δαίµονας ἁκαταργήσας, ὁ τὴν παρθένον σώσας, 
ὁ τὸν ἀνάξιον οἰκτείρας ipi: οὗ τῆς προόδου 
τῆς ἐχκλησίας ἀπείρξεις 9* µε, οὐκ ἀποχωρήσω 
ταύτης. εἰ μὴ καὶ τέλειος γένωμαι. Τοῖς ῥηθεῖσιν 
οὖν ὁ διάκονος σφόδρα καταπλαγεὶς, γνωρίζει ταῦτα 
τῷ ἐπισκόπῳ, καὶ ὅπως piv αὐτὸς ἑξώθει 9 τῆς 
ἐκκλησίας Κυπριανὸν, ὁ δὲ ἐντὸς µένειν ἠγάπα, καὶ 
μετὰ τῶν κατηχουµένων οὐκ ἠξίου χωρεῖν, ἑαυτὸν 
ἐθέλων οὐ τούτου μόνου, ἀλλὰ καὶ τῶν τελειοποιῶν 
µυσττρίων ἐπιτυχῆ γενέσθαι καὶ ἄξιον, 
τὸ σῶσαι ψυχὴν εὐτεχνότατος "Ανθιμος, τὸ πρᾶγμα 
θεῖον ἀκριθῶς λογισάμενος 06, μεταχαλεῖται τάχιστα 
τὸν Κυπριανὸν, καὶ κατηχήσας, εἶτα καὶ τῷ θείφ 
βαπτίσματι καθαἰει, καὶ τῇ μὲν ὀγδόῃ τῶν ἡμερῶν 
Ἱεροχήρυχα xal ἐξηγητὴν τῶν τοῦ Χριστοῦ µυστη- 
ῥίων ἀποδεικνύει, τῇ εἰκοστῃ δὲ ὑποδ.άκονον, τῇ δὲ 
τριακοστῇ τοῖς διαχόνοις συναριθµεῖ. 


ΠΠ’, Οὕτω μέντοι Κυπριανὸς καλῶς περὶ τὰ καλὰ 
διεγένετο, καὶ οὕτω περὶ "^ τὴν πρώτην ὁρμὴν γέ- 
Ύονεν ἔνθεος, µεμένηκέ τε ἐπ᾽ αὐτῆς πρὸς οὐδεμίαν 
ἀνθολκὴν τῆς φύσεως ταπεινὸν 99 βλέπων καὶ ὑπ) 
αὐτῆς χαμπτόµενος, ὡς xai θείο ἄνωθεν τῆς ἑλλάμ- 
Ψεως καταξιωθῆναι, καὶ Χάριν πλουτῆσαι κατὰ 
παθῶν ὁμοῦ xal δαιμόνων ὑψηλοτέραν σχεδὸν ἀκοῆς 
xal πίστεως. 


16’, Ἐπεὶ δὲ ἔτος ὅλον ἠνύετο, xal τῆς τῶν πρι- 
σθυτέρων ἀξιοῦται καθέδρας, οὐ τοῦτο ἀνάθασιν 
ἁπλῶς χρίνων, ἀλλὰ τὴν πρὸς ἀρετὴν ἐπίδοσιν, οὕτω 
προθύµως τὴν στενὴν καὶ τραχεῖαν ὁδεύων 99, xal 


' Galat. 11, 19. * Ρ98]. xxxiv, 22. 


79.1! Ιδοῦ cuvijast ὁ παῖς μοῦ, Ἰσ. 
B. 9 τοῦ du B. ** deest, B. 
9 OM. p 9? βαλεῖν, Ε. 


δίοντα, 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


* [s8. χι, 10. 


β, αγ. LXX. 
τὰ . 


» θὲὸς, Β. 
5 desunt septem voces, B. 9 Εὐχγ. κατὰ Ma0., 7, iy, ιδ 


866 


παρασιωπήσῃς' Α dictum?, Similiter autem ea quoque dicta Pro- 


phete: Vidisti, Domine, ne silueris ; Domine, ne 
discesseris a me*. Isaiam quoque legebat alius: 
Ecce inlelliget, dicens, puer meus dilectus, quem 
elegi *. Que omnia cum judicasset suo convenire 
instituto, perfectius ad fidem in Deum, suum 
confirmavit animum, ut qui esset intelligens, et 
ad ea que oportet, videnda perspicacissimus. 
Cum aulem vocaret tempus, οἱ foras egrede- 
rentur ecclesie catechumeni, ille vero maneret 
intus, quidam diaconus, cui nomen Asterius, 
jussit eum exire. Ille autem illio quoque, quam 
esset acri magnoque et excelso animo, volens 
ostendere, neque esset facilis &d parendum cuili- 
bet, ei minime cedens: Quanam de causa, inquit, 
o diacone, me qui factus sum servus Christi, 
extra ecclesiam contendis ejicere? cur dissolvis 
mei propositi constantiam ? Post hec diaconus 
quidem persistebat in iis que statuerat, et vim 
afferebat, ut eum expelleret ex ecclesia, ei sic 
dicens preterea: Nondum factus es perfectus. Ille 
autem verbo valde perculsus dixit: Vivit meus 
Christus, qui demones abolevit, qui virginem 
servavit, qui mei indigni est misertus, non mo 
arcebis ab ingressu ecclesie ; ab ea non recedam, 
nisi factus fuero perfectus. His que dicta fuerant 
valde obstupefactus diaconus, hec significat epi- 
scopo, nempe quod ipse quidem ex ecclesia ejiceret 
Cyprianum; ille vero vellet intus manere, non 
autem exire cum catechumenis, neo hoc solum, 
sed etiam que perfectos reddunt, vellet consequi 


Ὅ δὲ περὶ (; s&cramenta. Qui igitur ad servandas animas erat 


artificiosus Anthimus, cum rem esse divinam 
&ccürate considerasset, accersit quamprimum 
Cyprianum ; et cum catechismo instituisset, divino 
quoque eum expíiat baptismo. Et octavo quidem 
die sacrum facit eum praeconem et expositorem 
Christi mysteriorum, vicesimo autem subdisco- 
num, tricesimo vero refert ia numerum diaco- 
norum. 

XVIII. Sic quidem Cyprianus pulchre versa- 
batur in rebus honestis ; et sio in primo accessu 
fuit inspiratus divinitus; et sic perseveravit, ad 
naturam, eum retrshentem, non humiliter neo 
abjecte respicere, neque permittere 8e ab ea fleoti, 
adeo ut οἱ desuper dignus divina censeretur 
illuminatione, et adversus vitia et demones majore 
ditaretur gratia, quam quee auribus fere percipi, 
aut credi possit. 

XIX. Cum autem tolus annus esset transacius, 
dignus judicatur cathedra presbyterorum, non hoc 
ascensum solummodo ju4dicans, sed etiam ad vir- 
tutis incrementum, tam prompto et alacri animo 


53 deest, 
59 κἀχεῖσαι, Α. 
* Ἱ]γησάμς- 


iid ο παν, Β. F. — ἠρήτισα C. ,S 
ὅπε», B. ἐπεξιέναι, 
9 ἀπείρξης, g. 6ν , Hoa, E. 


867 


MENSIS SEPTEMBER. 


868 


per viam arctam et asperam ingrediens, quam ullus A οὕτως ὀξέως διὰ ταύτης φερόµενος, ως οὖδεὶς ἕτερος 


alius per planam et latam, et ad ingrediendum 
facilem. Parvo itaque tempore summum virtutis 
apprehendit, et creatus est pastor Cartbaginen- 
sium (δ), Non solum autem Carthaginem, sed 
etiam universum Occidentem, atque adeo etiam 
totum Orientem, comprehendit sui admiratione. 
Is generosam quoque virginem Justam, cum mu- 
tato nomine Justinam appellasset, et in diaconis 
sarum numerum retulisset, ei tradit preefecturam 
earum que erant in monasterio, ei eis illam 
prefecit tanquam matrem. Eos autem, qui ortho- 
doxes fidei adversabantur, luce vite et lingue 
suavitate inducens, quotidie innumerabiles adde- 
bat Ecclesie, et, ut semel dicam, quoscunque aut 
presens lingua aut absens scriptis alloqueretur, ad 
rectam partem traducebat. Quamobrem resgentilium 
florentes tuno sunt exstincte, et lanquam herba 
quedam paulatim emarcuerunt. Cnm ita se haberet, 
in eum a doloso hoste bellum est excitatum, non 
ut eum unquam superaret (sciebat enim fleri non 
posse, ut ipse Cypriano evaderet superior), sed 
ut cum Christi oves & pastore desertas effecisset, 
tunc tanquam lupus invadens, eas mactaret et 
perderet. 

XX. Cum ergo totum subiisset Decium (ipse enim 
tuno imperabat Romanis), acerbissimo eum ciet 
furore adversus Christianos. Magis autem studebat 
ipse unum venari Cyprianum, quam omnes capere 
Christianos. Seiebat enim, quam esset illius 
lingua utilis Christianis, et quod cum illum cepisset, 
facile eos subjugaret, qui ab ipso pascebantur. 
Cum in eo ergo omnes adhibuisset machinas, et nec 
bonorum promissis allici, neque malorum minis 
vidisset persuaderi, eum tandem damnat ezsilio. [lle 
autem tantum abfuit, ut existimaret magnum quid 
esse supplicium, et si extremum esset malum, ut 
seipsum non curans, aliorum curam gereret, nec 
cessaret scribere, admonere, confirmare, adhortari, 
ut ad sola intuerentur premia, que sunt virtuti 
proposita, et a sola que est illio penderent gloria: 
enses autem, ignem et bestias, tanquam bonorum 
causas, amplecterentur, ut que pro brevi, et qui 
est ad tempus, dolore reddant regnum colorum. 
Bec Cyprianus non solum dicebat, sed etiam que 
dicebat faciebat, ut qui sciret, facta magis posse 
persuadere quam verba: et suo exemplo provo- 
cabat ad similem semulationem. Quomodo autem ? 
dicetur : Videns enim tandem malignus Cyprianum 
contendentem sic exstinguereerrorem cultussimula- 
erorum, graviter ferebat, et erat ei intolerandum 


τὴν ὁμαλὴν xal πλατεῖαν xal τοῖς πολλοῖς βάσιµον, 
ἀμέλει καὶ δι) ὀλίγου τοῦ ἄκρου τῆς ἀρετῆς ἐπελά- 
6ετο. Καὶ ποιμὴν κατέστη Καρχηδονίων, οὐ Καρχη- 
δόνος δὲ µόνον, ἀλλὰ xal τῆς Ἑσπερίου πάσης !' 
μᾶλλον δὲ xal 'Eqpav ὅλην περιλαμθάνει τῷ κατ 
αὐτὸν θαύματι, Οὗτος xai τὴν ἀληθῶς εὐγενῆ 3 
παρθένον Ἰούσταν, Ἰουστίναν µετονοµάσας, καὶ 
ταῖς 9 διακόνοις ἑγκαταλέξας, τὴν προστασίαν αὐτῇ 9 
τῶν xxtX τὸ ἀσκητήριον ὃ ἐγχέιρίζει, καὶ ὡς µη- 
τέρα ταύταις ἐφίστησι. To»; δὲ τὴν ἑναντίαν τῷ 
ὀρθοδόξῳ τῆς πίστεως τεταγµἔνους, τῷ τε τοῦ βίου 
φωτὶ καὶ τῇ τῆς γλώττης ἡδονῇ ἐπαγόμενος, ἀριθμοῦ 
κρείττους ἑκάστης ἡμέρας προσετίθει 9 τῇ Ἐχκλη- 
elg: καὶ, συνελόντα qQdvat, ὅσοις ἄν dj παρὼν τῇ 
γλώττῃ T] ἀπὼν ὠμίλει 7 τοῖς γράμμασι, τῆς ὀρθῆς 
ἐποιεῖτο µερίδος" διόπερ ἀνθοῦντα τὰ τῶν Ἑλλήνων 
ἀπίσθη τότε, xal dg χλόη τις κατὰ μικρὸν ἆμαραί- 
νετο. Οὕτως αὐτῷ ἔχοντι παρὰ τοῦ δολίου πόλεμος 
ἐπανέστη, οὐχ ἵνα τούτου * ποτὲ κατισχύσῃ (ᾖδει 3 
γὰρ ὡς ἀδύνατον αὐτῷ περιγίνεσθαι Κυπριανοῦ), 
ἀλλ᾽ ἵνα ποιµένος ἔρημα τὰ Χριστοῦ !9 πρόθατα θέ- 
µενος, τότε χαθάπερ λύκος ἐπιθὰς λύσῃ ταῦτα καὶ 
ἀπολέσῃ, 


K'. Ὅλον [τοίνυν τὸν Λέκιον ὑπελθὼν (αὐτὸς γὰρ 
τότε Ρωμαίων ἐκράτει), πικρότατα τοῦτον ἐκμαίνει 
κατὰ Χριστιανῶν' τῷ δὲ τοσοῦτος !! ἀγὼν ἦν ἴδιον 
αὐτοῦ θἵἤραμα θἐσθαι Κυπριανὸν ὅσον οὐδὲ Χρι- 
στιανοὺς ἑλεῖν ἅπαντας. "Het γὰρ otov ἐκείνου fi 
γλῶττα Χριστιανοῖς ὄφελος 19, xal ὅτιπερ ἐχεῖνον 
ἑλὼν καὶ τοὺς ὑπ αὐτῷ ποιµαινοµένους 1* εὐχόλως 
ἄν παραστήσεται. llàsav οὖν μηχανὴν καὶ πεῖραν 
κατ αὐτοῦ κινήσας, ὡς οὔτε ἀγαθῶν ἐπαγγελίαις 
χαυνούμενον, οὔτε καχὼν ἀπειλαῖς πειθόµενον !5 
εἶδε, τέλος ὑπερορίαν τοῦ ἀνδρὸς κατακρίνει. Ὁ 
δὲ τοσοῦτον ἑἐδέησε τοῦ μέγα τι νοµίσαι τὴν τιµω- 
ρίαν, καίτοι κακών !9 ἔσχατον οὖσαν, ὃὅσον, οὐδὲν 
τοῦ οἰκείου φροντίσας, τῶν ἄλλων εἶχε τὴν ἐπιμέ- 
λειαν' xai οὐκ ἐπαύσατο γράφων, νουθετῶν, ὑπαλεί- 
φων, παραχα)ῶν πρὸς μόνους τοὺς ὑπὲρ τῆς '' 
ἄρετῆς Άθλους ὁρᾷν, καὶ µήνης τῆς ἐκεῖθεν Exxos- 
μᾶσθαι δόξης᾽ ξίφι 19 δὲ καὶ πῦρ xal θῆρας ὡς ἆγα- 
θῶν αἴτια μᾶλλον ἀσπάζεσθαι, καὶ ὀδύνης οὕτω 
προσκαίρου καὶ βραχείας οὐρανῶν βασιλείαν ἀντιδι- 
δόντα 49. Ταῦτα Κυπριανὸς οὐκ ἔλεγε µόνον, ἀλλὰ 
καὶ πρῶτος *9 ἐποίει, ἔργα λόγων εἰδὼς πολλῷ πλέον 
δυνάµενα πείθειν, xal τῷ καθ) ἑαυτὸν ὑποδείγματι 
πρὸς τὸν ὅμοιον ζῆλον ἐκάλει, xal ὅπως :ὁ λόγος δη- 
λώσει. Ορῶν γὰρ ὁ πονηρὸς εἷς τέλος οὕτω Ko- 
πριανὸν τὴν περὶ τὰ εἴδωλα πλάνην σθέσαι φιλονει- 


! Carthaginiensem episcopum in Afros jus primi et summi. sacerdotii habere declaret Novell 491. 


* deest. F. κ τοῖς, αὐτὴν, Α. — abt * 
Decii metate monasterium excogitat, 


&dd. τοῦ, B. E. — !! τοσοῦτον, B. C.F add. 


F. πειρόμενον, A. 16 xaxóv, F. — 1! deest, B" ET ic, B 


παρόντως, 


B. — αὖ 
6 τοσα t Β. Cr 


τῶν, C 5 Ne lepidns en qoi ita 

? ὀμίλει, B. E obtov B. C. F. δη, B. 

13 * ὤφελος, B. 4 ουμαινομένους, . G. E. 
i, ἀντιδιδοῦντα, B. 6 παρόντος, A. — 


(b) Alii rectius sentiunt Antiochenorum creatum pastorem. 


869 VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 870 


κοῦντα, δεινὰ ἐποίει, καὶ φορητὸν ἦν οὐδ) ὅλως αὐτῷ A omnino, quod flebat. Subiens itaque quosdam ex 
τὸ γινόµενον' ἀμέλει καὶ τινας τῶν τὴν εὐσίθειαν *! — iisqui erant in impietate acriores, persuadet, ut 
θερµοτέρων ὑποδὺς, πείθει χατηγορῆσαι αὐτοῦ, πρὸς eum accusent apud comitem Orientis (illi nomen 
τὸν τῆς 'AvatoAf;c κόμητα (Βὐτόλμιος Tiv ἐκείνῳ τὸ οταί Eutolmius); quod omnes quidem persuadet, 
ὄνομα), ὡς ᾿Αναπείθει μὲν ἅπαντας δεινῃ χρώμε- —mirisquibusdam eos inducens preestigiis : adversus 
voe xal ἄφύκτῳ τῇ Ἰοητείᾳ' πολλοῦ δὲ κατὰ τῶν — nostros autem deos ingentes eis facit spiritus: et, 
ἡμετέρων θεῶν ἐμπίπλησι τοῦ φρονήµατος, καὶ τὸ — quod est gravius, non solum id facit cum eis, in 
δεινότερον, ὅτι μὴ πρὸς μόνους τοῦτο ποιεῖ, οἷς ἂν — quorum venerit, conspectum, et cum quibus fuerit 
el; ὄψιν ἕλθοι xal xarà τὸ λεληθὸς 3 συγγένηται, — latenter congressus, sed oum illis etiam, quos 
ἀλλὰ καὶ οἴς ἄν ἄδεῶς ἐντύχῃ 33 τοῖς γράμμασι, καὶ — litteris convenerit : el quod libere quidem ampleo- 
ὅτι τὰ Χριστιανῶν μὲν πρεσθεύει μηδεμίαν φειδὼ — (itur sectam Christianorum, eorum autem irridet 
ποιούµενος, τῆς ἡμετέρας δὲ χαταπαίζει θρησκείας, — religionom, et deos patrios afficit contumeliis. His 
καὶ εἷς ?* τοὺς πατρίους ἐξυθρίζει θεούς. Τούτοις — comes ad iram vehementissime accensus, et ma- 
θερµότατα διακαυθεὶς εἷς θυμὸν ὁ κόμης, καὶ μάλι- — xime, quod resclvisset. virginem quoque Justinam 
στα, ὅτι µεµάθηχε καὶ τὴν παρθένον Ἰουστίναν  — eadem sentire, que Cyprianus, cum eos in vincula 
«à ἴσα 3 Κυπριανῷ φρονεῖν, δεσμοῖς αὐτοὺς T xai p 2onjecisset, et in aliam tradidisset custodiam, re- 
φρουρᾷ τῇ ἄλλῃ παραδοὺς, τῷ iv Δαμασκῷ βήματι 7 servat tribunali Damasci. 

ταμιεύεται. 

ΚΑ’. ᾽Αχθίντων 15 οὖν τῶν ἁγίων clc τήνδε τὴν XXI. Cum ergo ducti essent sancti in predi- 
πόλιν. Σὺ εἶ ὁ τῶν Χριστιανῶν διδάσκαλος; τῷ Ku- ctam civitatem : Tu es magister Christianorum 
πριανῷ ὁ κόμης φησὶν, ἀφ᾿ ὑψηλοῦ τοῦ βήματος — (dicit comes Cypriano, verba faciens ex alio 
τοὺς λόγους κινῶν, ὁ τοὺς Ἱπροσανέχοντας τοῖς — tribunali), qui eis, qui deos colunt, persuades 
θεοῖς *9 ἀναπείθων καὶ συνταράττων, ὃς τῷ ἀσθενεῖ — contrarium, et eos conturbas, qui propter mentis 
τῆς Ὑνώμης πρὸς πᾶσαν εὐχερῶς δόξαν ἐκπίπτεις, — imbecillitatem facile in omnem laberis opinionem ? 
Ob σὑ μᾶλλον πολλοὺς 3? τοῖς θεοῖς προσήγαγες πρὀ- — Non tu prius multos ad deos adduxisti, aptis, ut 
τερον ἐπιδεξίοις, ὡς ἐμάνθανον τοῖς περὶ αὐτῶν *! — accepi, de eis narrationibus? Quomodo ergo nuper 
διηγήµασι : Mox οὖν dott µεταθθλησαι; καὶ τί τὸ — eg mutatus? et quenam est causa mutationis? Cur 
τῆς μεταθολῆς αἴτιον ; ἵνα «(Bb καὶ τὸν ἑσταυρωμέ- — autem Crucifixum predicans, statuisti homines deci- 
voy χηρύττων ἁπατᾷν εἶλου τοὺς ἀνθρώπους 3? διδά- pere alienis doctrinis? Post hec sanctus quietem 
Ύμασιν ἀλλοχότοις; "Emi τούτοις ὁ ἅγιος ἠσυχίαν — agens, seipsum colligebat, et confirmabat. Deinde 
ἔγων * ἑαυτὸν ἀνελάμθανέ τε 5 καὶ dwtifpovtv' — propius accedens, comiti dixit ornate et honorifice : 
εἶτα προσχὼν μετὰ πολλοῦ τοῦ κόσμου 99 καὶ σεμνοῦ a Ego cum, ut tu testaris, in res gentilium multum 
παραστήµατος, πρὸς τὸν κόμητα ἔφη' ᾿Εγὼ πολ. — studii ponerem, et in dicendi facultatem, et magl. 
λὴν 9, ὡς xal αὐτός µοι μαρτυρεῖς, τὴν περὶ τὰ — corum librorum meditationem essem vehementis- 
Ἑλληνικὰ σπουδὴν ἔχων, καὶ περὶ λόγους καὶ τὴν — sime affectus, nullum hino magnum, aut quod ad 
τῶν μαγικῶν βίδλων 3 µελέτην 35 θερµότατα 9  — animam pertineret, lucrum percepi. Mihi autem 
διακείµενος, οὐδὲν µέγα ἤ πρὸς ψυχὴν φέρον '" τὸ — sic affecto et in vanis occupato laboribus, inanium 
κέρδος ἐκεῖθεν ἑπορισάμην οὕτω δὲ µοι διαχειµένῳ, — meorum sudorum, et cultus deorum  insipientium 
καὶ τοῖς µαταίοις ἐνασχολουμένῳ πόνοις οἴκτείρας Ó.— Deus misertus, bonam et certam ducem vie, que 
θεός µι τῶν κενῶν ἱδρώτων, καὶ τοῦ πρὸς τος — ad ipsum tendit, hanc mittit virginem. Quod οἱ 
ἀνοήτους *! θεοὺς σεθάσµατος ὁδηγὸν ἁπλανη καὶ — modum consequenter audire volueris, quo id fuit 
ἀγαθὴν ** dytpóva τῆς πρὸς αὐτὸν φερούσης ὁδοῦ — administratum ao gestum, sat scio, valde mira- 
τὴν mapÜlvov ταύτην ἐκπέμπει, xal εἶ προσεχῶς — beris. Sic autem habet. 
ἀκοῦσαι θελήσειας, τὸν τρόπον, οἶδα, τῆς οἰκονομίας 
πάνυ θαυμάσεις’ ἔχεῖ δὲ οὕτως. 

KB'. ᾽Αγλαϊδας τις τῶν ἐκ Κλαυδίου ἠττήθη τῆς παρ» Aglaidas quidem ex iis, quinati fuerant ex Clau- 
θένου ταύτης ἔρωτι μονικῷ, καὶ ὁ μὲν ἐς γάµον ἐζήτει' [) dio, &b hao virgine victus fuerat amore magico. Et 
i ἀπηξίου, τὴν * σύζυγον στέργουσα παρθενίαν. 'O — illequidem eam petebatin matrimonium: illa autem 
μὲν ἐπέμενε, τοῦτο μὲν Ἱχετεύων, τοῦτο δὲ καὶ βίαν ἐπά- — recusabat, conjuge contenta virginitate. Ille persi- 
γων’ ἡ δὲ τῆς πρώτης οὐκ ἀπέστη βουλήσεως. Ὡς δὲ — stebat, partimquidem supplicans, partim autem vim 
ἑώρα ταύτην ἀκλινῶς ἔχουσαν πρὸς ἐκείνου πᾶσαν ἐπί- — afferens. [lla econtra a prima voluntate non destitit. 
νοιαν ἀντι πράττουσαν, ἡσυχίαν ἂγειν οὐδαμῶς ἴσχυσεν, — Postquam vero vidit eam immobilem, et ei omni 
ἀλλ) ἐλθὼν ὡς ἐμὲ ᾽Αγλαΐδας ἐξεῖπε μὲν τὸ ἀπόῤῥητον — ratione resistentem, nullo modo potuit quiescere, 
ἐξεῖπε δὲ τὴν ix τῆς παρθένου παρόρασιν. Καὶ τέλος Itaque ad me veniens Aglaidas, exposuit quidem 


?! gc ἀἄσέθειαν, B. — τὴν ἀσίδειαν, F. ᾖὉ λεληθῶς, A. B.  ?* ἐντύχοι, B. C.  ?*^ deest, B. 
15 ᾿]ούσταν, B. E.  ?9 add. τῷ, Β. ?' αὐτοῖς, B. y rure goov, B. C. 3 τοὺς θιοὺς, B. ?? deest, A. 
3 αὐτῶν, B. C. F. — 3* τοῖς ἀνθρώποις, Β. 9 ἄγχων, B. C. E. F.  ?* ἀναλαμθάνεται, Β. *9 deest, B. C. 
F. "deest, E. 5 βιθλίων, B. δὲ deest, B. 9 θερμότητα, B. — 9 φίρων, B.  *! ἀνονήτους, C. 4 
ἀγαθὸν, B. 59 τὸν, B. C. F. 


811 


MENSIS SEPTEMBER. 


812 


arcanum, narravit aulem so fuisse despectum a A ἠξίου βοηθεῖν ^ ὅση δύναµις τῇ ἀποτυχίφ, xal φίλτρον 


virgine, et postremo rogavit, ul pro viribus opem 
ferrem infortunio, et amatorium medicamentum, 
quod si vincendae par esset, ad eam immitterem, et 
ad amatoris moverem cupidilalem eam, que tam 
superbe despiciebat. Ego vero in libris magicis ha- 
bens fiduciam, et in daemonibus, jussi ne curaret, 
οἱ citissimum promittens auxilium. Cum igitur 
unum vocassem ex daemonibus, ei rem aperio, el 
si quid posset rogavi, ut opem ferret. Ille autem, 
antequam experiretur quidem, erat elato superci- 
lio et vehemens in promittendo, et qui videbatur 
posse omnia facere. Cum autem abiisset, et cum 
puellam esset congressus, apparuit mus leonem ag- 
gressus, autscarabeus luctatuscum aquita. Fugiens 
enim ad me est reversus, et. valde territus, qui 
prius erat magnus, et cujus intolerandus erat im- 
petus. Me vero invasit stupor, quomodo virgo adeo 
mollis, et que re qualibet solet facile terreri, non 
solum non cessit vi et inductioni demonis, sed ei 
etiam evasit terribilis. Quibusnam autem armis ni- 
tens, non solum eum repulit, sed etiam ad nos 
transmisit fugitivum ? Propterea eram plenus sus: 
picione, et gravibus agitabar cogitationibus. Me au- 
tem interrogante et sitiente scire causam, volebat 
quidem celare demonium, et omni ratione tegere. 
Cum autem ego eum non dimitterem, vix tandem 
vel invitus confitetur, et arcanum aperit, dicens 
divinam esse in es virtutem, et sibi quoddam hor- 
rendum apparuisse signum, cujus ne solum qui- 
dem sustinuit aspectum, sed rediit fugiens. Sic illo 
condemnato, ipse non fui negligens, sed alium 
quoque misi, qui, ut exisilimabat quidem, erat 
priori longe fortior : viribus autem nihil erat dis- 
similis. Nam ille quoque cum eadem vidisset, et 
passus fuisset, reversus est. Ego autem rem adhuc 
volens magis examinare, emitto ipsum principem 
demoniorum, ignaros et inexpertos vocantem eos, 
qui prius 1niesi fuerant, et qui nullis insidiis, nec 
ulla arte uti scirent ad mentem deocipiendam : me 
autem bona spe implebat, quod et virginem expu- 
gnaret, et eam, cui vellem, quolibel facilius reade- 
ret morigeram. Postquam autem ipse quoque eam 
est aggressus, quid quidem non dixit, quid autem 
non fecil ex iis qua possunt inducere? Quamnam 
autem omisit speciem deceptionis? Qus quidem 
omnia illa arguit esse inania et imbecilla : et tan- 
dem illum ipsum, cujus erant tam ingentes spiri- 
tus, adeo humilem reddidit et fugitivum, ut aperte 
fateretur Crucifixi vires esse inexpugnabiles, et ab 
ipsa illos fortiter expelli. Ad hec quid me opporte- 
bat facere, dic per ipsam veritatem, o judex. Rem- 
ne mente agitare et judicare dignam, que conside- 
retur, quenam sit ipsa Christi virtus, que vulgo 
jactatur, quo ipsi quoque terrentur. demones, et 


* μαθεῖν, B. — *5add. ἡ, B. 
B. "*"'aoviw B. "* δαιµονίων, B. 
95 Ἐνέλειπεν, Β. 79 αὐτῆς, B. Ε. !' µονόν, B. 


* deest, C. 4 πρώτου, B. 
93 ἐπίχολπον, B. 
8 χατὰ Ματθ., t, C. 


αὐτῃ ἀκτίῤῥοπον ἐπιπέμψαι. καὶ χκινῆσαι πρὸς ἐπι- 
θυµίαν τοῦ ἐραστοῦ τὴν οὕτὼς ὑπεροπτικῶς ἔχου, 
cav. Ταῦτα μὲν ἐκεῖνος fitv ἐγὼ δὲ βίθλοις τὸ 
θαῤῥεϊν ἔχων ταῖς μαγικαῖς xal τοῖς δαίµοσιν, ἆμε- 
λεῖν ἐχέλευον, ταχεῖαν ὃσην ἐπαγχειλάμενος τὴν 
βοήθειαν. "Eva γοῦν τῶν δαιμόνων καλέσας, παρα- 
γυμνῶ τὸ πρᾶγμα, xai εἴ τις αὐτῷ δύναμις 5 συµ- 
πράττει» ἠξίουν, ὁ δὲ, πρὸ μὲν τῆς πείρας, πολὺς 
ἦν τὴν ὀφρὺν, καὶ θερμὸς τὴν ἐπαγγελίαν, καὶ τὰ 04 
πάντα πράττειν τῷ δοχεῖν δυνάµενος' ἀπελθὼν δὲ, 
καὶ τῇ χόρῃ συνάψας, μῦς ἐφάνη λέοντι προσθαλὼν, 
ἤ κάνθαρος ἀετῷ πρὸς πάλιν ἑρίσας φυγὰς γὰρ πρὸς 
ἡμᾶς ἐπανΏκε, καὶ λίαν καταδεὶς ὁ πρὸ τοῦ 47 μέγας 
καὶ τὴν ὁρμὴν ἀνὐπόστατος. Ἐμὶ δὲ ἔχπληξις εἶχε, 
πῶς οὕτως ἁπαλὴ παρθένος καὶ τῷ παντὶ εὐπτόητος 
elvat μέλλουσα, o9 µόνον οὐκ εἶξε βίᾳ καὶ περιαγωγῇ 
δαίµονος, ἀλλὰ xal φοθερὰ τούτῳ κατέστη, τίνι δὲ 
καὶ on) ἐρειδομένη * οὐχ ὅπως ἀπώσατο, ἀλλὰ καὶ 
φυγάδα τουτον ὡς ἡμᾶς παρεπἐµψατο. Διὰ ταῦτα 
μεστὸς ὑποψίας ἦν καὶ δειναῖς ἑννοίαις ἐπαλαιον 
ἐμοῦ δὲ πυνθανοµένο», xal διψῶντος μαθεῖν τὴν 
αἰτίαν, κρύπτειν μὲν ἠθούλετιο τὸ δαιµόνιον καὶ 
πάσῃ μηχανῇ συγχαλύπτειν. Ὡς δὲ οὐκ ἀνίειν ἐγὼ, 
μόλις ποτὶ καὶ dxov 4 ὁμολογεῖ, xal τὸ ἀπόῤῥητον 
ἐκχαλύπτει, δύναμιν εἶπὸν 99 θείον παρ) αὐτῇ * 
εἶναι, καὶ Mol τι σημεῖον φανῆναι φριχτὸν, οὗπερ 
οὐδὲ µόνην ἁπλῶς τὴν θέαν ὑπέστην, ἀλλὰ φυγὰς 
ἐπάνειμι. Οὕτως Ἀἔκείνου καταγνωσθέντος, αὐτὸς 
οὐκ ἡμέλουν' ἀλλὰ xai ἕτερον ἔπεμψα, τῇ μὲν οἶήσει 
πολλῷ τοῦ προλαθόντος ἰσχυρότερον, τῇ δύνάμει δὲ 


C κατ’ οὐδὲν ἀνόμο:ον' τὰ γὰρ αὐτὰ κἀχεῖνος ἰδών τε 


καὶ παθὼν ἐπανῆκεν, ἐγὼ δὲ καὶ ἔτι βασάνῳ τὸ 
πρᾶγμα διδοὺς, αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν ἄρχοντα τῶν δαι- 
µόνων 9* ἐκπέμπω, ἀμαθεῖς καὶ νηπιώδεις τοὺς προ 
αὐτοῦ πεμφθέντας ἀπηρκαλοῦντα, xal οὐδὲν ἐπίκλο- 
mov 539, οὐδὲ τεχνικὸν πρὸς φρενῶν ἁπάτην ποιεῖν 
δυναµένους, μὲ δὲ χρηστῶν ἑλπίδων ἐπλήρου, xoi 
τὸ τὴν παρθένον ἑλεῖν, καὶ d βούλομαι θᾶττον αὐτὴν 
καταπειθῆ δὲ δεῖξαι, τίνος οὐκ ἔλεγεν εὐχερέστερον ; 
Ἐπεὶ δὲ καὶ αὐτὸς προσέθαλεν ἀπελθὼν, τί μὲν οὐκ 
ἔλεξε; τἰ δὲ οὐκ Έδρασε τῶν ἔπάγεσθαι δυναµένων ; 
ποῖον δὲ ἁπάτης ἔνέλιπεν 5ὸ εἶδος; "Απαντα ἐχείνη 
μάταια Ίλεγξε xal σαθρἀ. Καὶ τέλος, αὐτὸν ἐκεῖνον 
τὸν τὰ μεγάλα φυσῶντα οὕτω ταπειγὸν ἔδειξε xal 
φυγάδα, ὡς ἐπιδήλως ὁμολογεῖν τὴν τοῦ ἕσταυρω- 
µένου δύναμιν ἃμαχον εἶναι, καὶ ὑπ' ἐκείνης αὐτοὺς 
κραταιῶς ἐλαύνεσθαι. Πρὸς ταῦτα, tl. µε ἴδει ποιεῖν ς 
εἰπὶ πρὸς τῆς ἀληθείας αὐτῆς 95, 6 δικάζων' slo 
νοῦν βάλλεσθαι τὸ πρᾶγμα. καὶ κρίνει ἐπισκοπῆς 
ἄξιον, τίς ἡ θρυλλουμένη αὕτη τοῦ Χριστοῦ δύναµις, 
ᾗ καὶ δαίµονες χατάφοθοι ἨὙίνονται, καὶ µόνῳ 5 
τῷ φεύγειν σώζονται’ ἤ οὕτως ἁλόγως ἔπεσθαι τοῖς 
παραδεδοµένοις ola τῶν ῥινῶν ἑλκόμενον: Ἔγωγε 
οὖν ζητήσας εὔρον, xzi χρούοντι διηνοίχθη µοι "6, 


9 dxoy, Β. 9 εἰπὼν 


58 ἐνειδομένη, B. 
— Ὑατάπειθη, C. F. 


VW χαταπειθεῖ, À. 


873 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


814 


xal φωτὸς γνώσεως ἐπιλάμψαντός µου τῇ καρδίᾳ *9 A sola fuga servantur : an sic citra rationem sequi 


καθαρῶς ἔγνων ὅτι τὰ μὲν εἴδωλα ταυτὶ τὰ παρ’ 
ὑμῶν σεθόµενα, ἁπάτη µόνον εἰσὶ καὶ ψεῦδος, ἐπ᾽ 
ὀνόματι θεοῦ προσκυνούμενα" εἷς δὲ ἀληθὴς 99 θεὸς 
ὁ Χριστὸς, τοὺς εἰς αὗτον πιστεύοντας δυνάµενος 
σώζειν. 


68 que sunt tradita, perinde ac si traherer nari- 
bus ? Ego itaque cum quesiissem inveni, οἱ pul- 
santi mihi fuit apertum. Et cum lux cognitionis 
meo cordi illuxisset, pure cognovi, quod h*c qui- 
dem simulacra, que a vobis coluntur, sunt solum 


deceptio et mendacium, que sub Dei nomine adorantur. Unus autem verus Deus est Christus, qui 


potest servare eos, qui in ipsum credunt. 

KI", Τούτοις ὁ κόµης εἲς ὀργὴν κινηθεὶς, μὴ ἔχων 
ὃ τι ποτὲ πρὸς τοιαύτην λόγων ἰσχὺν ἀντιφθέγξαιτο, 
τὸ πρόχειρον ἐποίει, καὶ τοῖς ὀργῇ κινηθεῖσιν áxó- 
λουθον’ xal 9! τὸν Giov. μὲν ἐχέλευε κρεμαχσθέντα 
ξέεσθαι ἸΙουστίναν δὲ κατὰ τὸ πρόσωπον xai τοὺς 
ὀφθαλμοὺς τύπτεσθαι, κἂν ἐκείνη 9* τοὺς βασανι- 


XXIII. His comes ad iram motus, cum non 
haberet quid talibus dicendi viribus responderet, 
facit id, quod erat in promptu, et quod est conse- 
quens iis qui fuerint irati. Sanctum quidem jussit 
suspensum discerpi : Justine autem os verberari 
et oculos, etsi illa non tam videretur cedi a torto- 


στὰς οὐκ αἰχίζειν ἑδόχει μᾶλλον 7j πρὸς θεοῦ δοξο. Ὦ ribus, quam quodammodo meminisse Dei glorifica- 


λογίαν ὥσπερ ὑπομιμνήσκειν 95. τυπιοµένη γὰρ 
οὕτω Ὑγεγωνότερον ἐξεθόησε' Δόξα cot, ὁ θεὸς, ὁ 
ἀναξίαν µε οὖσαν οἰκειωσάμενος, xai ὑπὲρ τοῦ σοῦ 
παθεῖν µε καταξιώσας ὀνόματος. Καὶ οὕτω πάσχουσα 
διεκαρτέρει, ὡς αὐτὴν μηδὲν δὲ ἁγεννὲς, ἤ τῇ θη- 
λείᾳ φύσει xal ἁσθενεῖ κστάλληλον ἐπιδείξασθαι' 
τοὺς τύπτοντας δὲ ἀτονήσαντας τῆς βασάνου παύ- 
σασθαι. Κυπριανὸς Ob ὁ θεῖος ξεόμενος 6 αὐτῆς 
xatà πρόσωπον, οὕτως ἦν ἀταπείνωτός τε καὶ µεγα- 
λόφρων, xai τοιαύτας ἀνδρώδεις 66 xal µακαρίας 
ἠφίει φωνὰς, ὡς τοὺς περιεστῶτας ἀκούοντας εἷς 
ἑαυτὸν ᾿ἐπισπᾶσθαι, xai τοῦ τῆς ἀπιστίας 9 βάθους 
ἀναλαμθάνειν΄ ἕἔλεγε γὰρ πρὸς τὸν χόµητα, ἀποθλέ- 
yas µάλα γενναῖον καὶ πλῆρες φρονήµατος εὐγενοῦς' 
να τί οὕτως ἀπονενόησαι, ἀνάξιε δηλαδὴ τῆς τῶν 
οὐρανῶν βασιλείας. ὑπὲρ Zc dvo πάντα παθεῖν εἱλό- 
μην, ὡς καὶ αὐτοὶ μάρτυρες οἱ gol μὴ βλέποντες 
ὀφθαλμοί; οὐ συνήσεις; οὐκ ἀναθλέψεις; οὐκ εἴσῃ τί 
τὸ φῶς ἀληθινόν, καὶ τὸ σκότος ἀπολιπὼν πρὸς αὐτὸ 
µεταπορευθήσῃ ; 

KA. 'Eni τούτοις ὁ κόµης πρὸς ἕκαστον τῶν λε- 
γοµένων σφοδροτέραν αὐτῷ τὴν ὀδύνην ἐπιτιθείς 55 
Καὶ el ἀθανάτου βασιλείας, ἕἔλεγε, Φφαΐνομαι σοι 
πρόξενος ὤν, ἔτι σοι πολλαπλασιάσω τὴν τιµωρίαν, 
xal µισθὀν Mot πάντως ὀφλήσεις τῆς εὐεργεσίας χαὶ 
τῶν Χαρίτων, ὧν ἐγώ συι πρόξενος γίνομαι. Ταῦτα 
εἰπὼν xal μικρόν τι ξέειν πνραχωρήσας, εἶτα τῆς 
τιμωρίας ἐπαύσατο, οὐκ ix φιλανθρωπίας, ἀλλὰ ἐξ 
ἀπορίας, ἀπογνοὺς ὥσπερ τὴν τῶν ἁγίων µετάθεσιν, 
Διὰ δὴ ταῦτα, καὶ εἰς φρουρὰν μὲν τον Κυπριανὸν, 


tionis. Nam cum sic verberaretur, alta voce cla- 
mabat: Gloria tibi, Deus, qui me, cum essem 
indigna, tibi fecisti familiarem, et dignam cen- 
suisti, ut pro tuo paterer nomine. Et sic patiens, 
adeo se fortiter gessit, ut nihil ostenderet ignavum, 
aut muliebri et imbecille nature conveniens : qui 
autem verberabant, deflcientibus eis viribus, &a 
tormentis cessaverunt. Divinus autem Cyprianus, 
cum os ejus caderelur, plane erat magno οἱ ex- 
celso animo, nec frangi aut dejici poterat, viriles- 
que et beatas tales edebat voces, ut audientes eos 
qui circumsistebant, ad seattraheret εἰ ab inore- 
dulitatis profundo eriperet. Dicebat enim comiti, 
magno et generoso animo, ingentique spiritu eum 
intuens: Cur es adeo emote mentis, indigne sci- 
licet regno colorum pro quo ego omnia pati 
statui, ut tui quoqué sunt testes, qui non vident, 
oculi ? Non respicies, non cognosces, quenam sit 
vera lux : et relictis tenebris, ad ipsam transibis? 


XXIV. Propter hec comes ad unumquodque 
eorum que dicebantur, graviorem ei imponens 
dolorem : Si, inquit, tibi videor immortale regnum 
conciliare, tibi supplicium adhuc multiplicabo, et 
omnino mihi babebis gratiam propter beneflcium 
et commoda quorum ego sum tibi conciliator. IIeo 
cum dixisset, et adhuc paululum eum cedi conces- 
sisset, deinde cessavit cruciare, non ex humani- 
tate, sed quod inops esset consilii, ut qui despe- 
rasset fieri posse, ut, sanoti mutarentur. Propter 


Ἰουστίναν δὲ si; τὸ τῆς Τερεντίνης 6) λεγόμενον D) hec. in carcerem quidem Cyprianum, Justinam 


φροντιστήριον ἀπαχθῆναι προστάττει’ αὖθις δὲ μετὰ 
χρόνον οὗ πολυήµερον, tiq ἐξέτασιν δευτέραν παρα- 
στησάµενος τοὺς ἁγίους, πραότητά τε ὑποκριθείς' 
Mj θελήσητε, ἔφη, ἀνθρώπῳ 79 τεθνεῶτι ἀχολουθῆ- 
σαι, μηδὲ πιστεῦσαι τῷ τεθανατωµένῳ τὰ τῆς ὑμε- 
τέρας ζωῆς, οὐ γὰρ ζωοδότης πάντως ὁ μηδὲ C4 
ἑαυτῷ δυνηθεὶς ἐπαρχέσαι, καὶ τὴν οἰκείαν ψυχὴν 
περισώσασθαι. 

KE. Τὴν περαΐνεσιν ταύτην οἱ ἅγιοι ὡς περιττὴν 


59 τὴν Καρδίαν, B. — ** ἄληθεινὸς, B. 
$3 ὑπομνήσχειν, B. * add. μὲν, B. C. F 
τηθεὶῖς, B. — ** Τερεντίνος, B. 


PATROL. GR. CXV. 


70 ὦ ἄνθρωτπο,, B. 


*: Deest, B, recte, ut mihi quidem videtur 
evoc, B. € ἀνδριώδεις, Β. 9 ἀπιστείας, Β. ** ἐπι- 
, B. 


65 ξεώμ 
71 
μὴ 


autem jubet adduci in Terenüne, quod dicitur, 
monasterium. Rursus autem post tempus non 
multorum dierum, cum sanctos ad secundam pro- 
duxisset examinationem, siinulans mansuetudi- 
nem: Nolite, inquit, sequi hominem mortuum, 
neque morte affecto vestram fidem credere. Non 
est enim omnino vite dator, qui ne sibi quidem 
potuit opem ferre, et suam servare animam. 
XXV. Hanc admonitionem reputantes sanoti 


43 χἀαείνη, B. 


28 


815 MENSIS SEPTEMBER. 876 


supervacaneam et stultam, imo vero improbam et A xal ἀσύνετον, μᾶλλον δὲ κακοῦργον val βλαθερὰν 


noxiam, sio dixerunt comiti : Quid vero tu, qui es 
tam acuto et subtili ingenio ? Non didicisti, quod 
absque morte non accedit immortalitas ? Nec intel- 
lexisti quodnam sit mysterium ejus, qui vicit mor- 
tem morte trium dierum ? Sed tu es revera hebeti 
et obtuso ingenio circa res magnas et utiles : et 
ideo videns non videbis, et cum sis insipiens, non 
intelliges. Propter hec comes ne exepectato qui- 
dem fine orationis, ira statim fuit percitus, et ficta 
mansuetudo facile est diesoluta. Unde etiam mar- 
tyribus gravem paravit ponam, sartaginem valde 
accensam jubens eos excipere. 


XXVI. Cum divinus ergo Cyprianus prius forti 


λογισάµενοι, οὑτωσί πως πρὸς τὸν κόμητα εἶπον' 
Τί δὲ, ὁ πολὺς σὺ τὴν διάνοιαν καὶ ἀγχίνους, οὗ µε- 
µάθηκας ὅτι θανάτου χωρὶς οὐκ ἐπιγίνεται τὸ ἀθά- 
νατον ; οὐδὲ συνῆκας τί τὸ µυστήριον τοῦ τῷ tptn- 
pip θανάτῳ νενικηκότος τὸν θάνατον 15, ἀλλ᾽ ἁμ- 
θλὺς σὺ τῷ ὄντι καὶ παχὺς τὴν διάνοιαν περὶ τὰ 
µεγάλα τε xal Χρηστὰ, xal διὰ τοῦτο βλέπων οὐ 
βλέψεις, xal ἀσύνετος Gv Ἱ οὐ μὴ συνήσεις. 'Emi 
τούτοις ὁ χόµης. οὐδὲ τὸ τῶν λόγων ἀναμείνας τέλος, 
πρὸς ὀργὴν εὐθέως ἐξήγετο, xai τὸ τῆς πραότητος 
πεπλασμένον οὐχερῶς διελύετο' ὅθεν πηὐτρέπιζε καὶ 
τοῖς µάρτυσι ποινὴν uda δεινὴν, τήγανον ** αὐτοὺς Ἱ 
κελεύσας σφόδρα διακαυθὲν ὑποδέξασθαι. 

Kc. Τοῦ θείου τοίνυν Κυπριανοῦ γεννάίως πρό- 


et generoso animo insiluisset, eum statim secuta p τερον εἰσπηδήσαντος, Ἰουστίνα μετ αὐτὸν ἀπήγετο 1. 


est Justina. Quam cum martyr vidisset timore 
correptam, quantum licebat conjicere ex tarditate 
ingressus, verbis ei animum addebat, et memoria 
reote factorum, quibus illa et fugavit demones, 
et eam revocavit ab incredulitate. Cum his verbis 
confirmasset Justinam, deinde rursus figura vene- 
rande crucis, tanquam armis muniti, veluti super 
rorem sensim descendentem, super ferri flammam 
recubuerunt. Quo quidem judex et si valde obstu- 
pefactus, prestigias tamen, non veritatem, esse 
putabat id, quod fiebat. Unde etiam ejus fovens 
amentiam quidam Athanasius, unus ex iis qui 
considebant, et qui erat ei familiaris : Ego, inquit, 
Christi vestri mox arguam imbecillitatem. Dixit, 


et simul etiam ausus est ingredi ardentem flam- C 


mam ignis, invocato Jove et /Esculapio, illo qui- 
dem, ut qui sit. princeps ignis etherei et terreni: 
hoc autem, ut qui existimaretur suppeditator 
salutis. Non prius autem ignem attigit, quam e 
vita, etiam stultus excessit, protinus, quos vocavit, 
defensoribus dignum consecutus auxilium. 


XXVII. Sancti autem diu in sartagine perman- 
serunt illesi, illuminati potius, quam ardentes. 
Ignis enim eis cededat, et coercebal eam, quam 
habebat, operationem, veluti reveritus communem 
Dominum et opificem, pro quo hec pati staluerant. 
Videns ergo judex res novas et stupendas, et 
ignem, tanquam unum ex iie, que sunt ratione 
predita, discernentem amicum ab inimico, οἱ 
sanctos quidem illesos protegentem el conservan- 
tem, Athanasium autem pro meritis ad mortem 
transmisisse, ipse quoque propemodum suffoca- 
batur:et, Cure mihi est amicus, dicebat, et maxime 
cure, el propter eum maximum sentio dolorem. 
Cum vero vocasset quemdam ex cognatis, cui no- 
men erat Terentius, eum seorsum ab aliis adhibuit 
in consilium, quonam modo 80 gereret in iis quae 
&ad sanctos pertinebant. Terentius autem dixit : 


ἦν ἐπεὶ [εἶδε] 6 µάρτυς δειλίᾳ 7 ληφθεῖσαν, ὅσον 
εἰκάσαι εἶχε τῷ σχολαίῳ καὶ νωθεῖ τοῦ βαδίσµατος, 
λόγοις αὐτὴν 79 ἀνελάμθανε καὶ μνήμη τῶν προτέ- 
pov κατορθωµάτων, οἴς ἔκείνη δαίμονας τε ἑτρί- 
ato, καὶ αὐτὸν τῆς ἀπίστίας 79 ἀνεκαλέσατο. Τοι- 
ούτοις θαῤῥύόνας δὺ ῥήμασιν ᾿]ουστίναν, εἶτα καὶ ὡς 
ὅπλῳ πάλιν τῷ τύπῳ τοῦ τιµἰου σταυροῦ 9! φραξά- 
µενοι, καθάπερ ἐπί τινος χατιούσης ἡσυχῆ ὁρόσου 
τῆς τοῦ σιδήρου φλογώσεως ἀνεκλίνοντο. Ὅπιρ ἄρα 
καὶ ὁ δικάζων οὐχ ἤκιστα ἐκπλαχεὶς, Υόητείας οὖκ 
ἀληθείας εἶναι τὸ γινόµενον ὑπελάμθανεν ὅθεν καὶ 
τὴν ἄνοιαν αὐτοῦ θεραπεύων ᾿Αθανάσιός τις, εἷς 
τῶν συνεδριαζόντων αὐτῷ, xal συνήθης δὲ ὑπάρχων' 
Ἐγὼ, ἔφή, τὴν τοῦ Χριστοῦ ὑμῶν ἀσθένειαν ὡς τά- 
χιστα διελέγξω. Eins καὶ ἅμα θρασύτερον τῆς τοῦ 
πυριφλεγ».ῦς τηγάνου κχύσεως χατετόλμα. Δία καὶ 
Ασκληπιὸν ἐπιθοησάμενος, τὸν μὲν, ὡς τοῦ αἱθερίου 
τε καὶ περιγείου πυρὸς ἄρχοντα, τὸν δὲ, ὡς τοῦ 
ὑγιαίνειν χορηγὸν νομιζόµενον' οὐκ ἔφθη δὲ τῷ πυρὶ 
προσφαῦσαι, καὶ τοῦ ζᾷν εὐθὺς ὁ µάταιος ἀπηλλάτ- 
τετο, ἀἄξιχς (v κχέχκληχεν ὑπερασπιστῶν ἀπολαύσας 
τῆς βοτθείας. 

KZ. Oi ἅγιο, δὲ παρὰ 33 πολὺ τῷ τηγάνῳ προσ- 
καρτεροῦντες, ἀπαθεῖς ἔμενον, περιαυγαζόµενοι 
μᾶλλον ἤ φλεγόμενοι. Καὶ γὰρ ὑπεχώρει τούτοις τὸ 
πῦρ, xai ἣν εἶχεν ἑνέργειαν ἀπηρνεῖτο, χαθάπερ τὸν 
ὑπὲρ οὗ ταῦτα πάσχειν εἵλοντο κοινὸν Δεσπότην καὶ 
δημιουργὸν εὐλαθούμενον. Ὁρῶν οὖν 6 δικάζων πρα- 
γµάτων ἔκπληξιν καὶ καινοτοµίαν, καὶ τὸ πῦρ ὡς 
Év τι τῶν λογικῶν φίλου καὶ δυσμενοῦς διάχρισιν 
ποιούµενον, xal τοὺς μὲν ἁγίους ἀπαθεῖς περιῖπον 
καὶ συντηροῦν 9*, ᾿Αθανάσιον δὲ τῷ θανάτῳ 3 παρα- 
πέµψαν ὀξέως, μικροῦ καὶ αὐτὸς ἀπεπνίγετο' καὶ, 
Μέλει got τοῦ φίλο», ἔλεγε, σφήδρα μµέλει 56, καὶ 
λύπης ὅσης ἐπὶ τούτῳ 9 αἰσθάνομαι. Καλέσας δέ τινα 
τῶν συγγενών, ᾧ Τερέντιος ὄνομα, τοῦτον, ὅπως τὰ 
κατὰ τοὺς ἁγίους διάθηται, χωρὶς τῶν ἄλλων 3 εἷς 
συμθουλὴν 39 ἀπελάμθανε. Τερέντιος δὲ, Μηδέν σοι 
καὶ τοῖς δικαίοις, ἔλεγε πρὸς αὐτὸν, μηδ οὕτως 


7} deest phrasis integra, B. — * ων, B. — "* Sartaginem. "5 αὐτοῖς, B. — 75 ἠπείγετ, Β. Ἱ δειλίαν, C. 
7 αὐτοῖς, B. — 7? ἀπιστείας, Β. !* θαῤῥήσας, B. — 9! τιµίῳ σταυρῷ, B. — '* συνήθεις, Α. 9 ἄρα B. Ἡ 
περιέπων xxl συντηρῶν, Β. «5 add. παράπαν, B- 96 add. uo: B. δι τοῦτο, B. — τούτοις, Ε. 08 ἆγ- 


γέλων, B. ** βουλὴν, B 


877 


VITA S. CYPRIANI ANTIOCHENI. 


818 


ἀθούλως ἀντιπίπτειν βούλου 9) τῇ ἀληθείᾳ * ἡ τοῦ A Nihil sit tibi rei cum sanctis, nec velis tam in- 


Χριστοῦ δύναμις φανερῶς ἅμαχος, ἄριστα δὲ περὶ 
σαυτοῦ ?! διασκέψῃ, et. τούτους τῷ βασιλεῖ παρα- 
πέμψεις, γνωρίσεις τε ἀχριθῶς ὅσα μὲν οὐ κάτ αὖ- 
τῶν διαπέπραξαι, καὶ ὡς ?* συ μὲν οὐδὲν ἐνέλιπες 
ποιῶν τῶν εἰς τιµωρίαν ἡκόντων ' ἀλλὰ καὶ αὑτῶν 
ὠμότητα τῶν θηρίων κολάζων 3 παρήλασας ^ ἐχεί- 
νων δὲ οὐδεμία τῶν τοιούτων Ίψατο βάσχνος, ἀλλὰ 
ἄχρι καὶ vov ἀπασεῖς διαµεµενήκασι. 


KH'. Τούτων ἀχούσας 6 κόμης, ἐπιστολὴν ὧδέ πως 
ἔχουσαν εἰς Νικομηδείαν πρὸς τὸν τότε κρατοῦντα 
(Κλαύδιος δὲ ἦν) εὐθέως ἐκπέμπει o εἶχε δὲ οὕτως * 

Κθ᾽. Κόμης Εὐτόλμιος δὲ Κλαυδίῳ Καΐσαρι τῷ 
µεγάλῳ, γῆς καὶ θαλάσσης δεσπόζοντι, χαίΐρειν. Γα- 
λήνης πολλῆς τους ὑπὸ τὴν σὴν ἑξουσίαν ἀπολαύον- 
τας ὁρῶν, µέγιστε βασιλεῦ, τῆς τῶν μεγάλων θεῶν 
εὐνοίας ἣν περὶ cà διασώζουσι, καὶ τῆς προσούσης 
σοι δεισιδαιµονίας ἄξιον τοῦτο γινώσκω τὸ ἀνταπό- 
δοµα 95 * ἐπεὶ δὲ τινες τῶν λεγομένων Γαλιλαίων τὰ 
εἰς αὐτοὺς φρυαττόµενο: Χριστὸν μᾶλλον ὃν Ἰου- 
δαίων παῖδες ὡς κακοῦργον ἄνεσκολόπισαν, σἑθουσί 
τε xal προσχυνυῦσι, τούτου χάριν xal ἡμεῖς πᾶσι 
τρόποις ὡς στασιώδεις αὐτοὺς καὶ λοιμοὺς, µετα τὴν 
εἷς τὸ βῆμα παράστασιν οὐ µετατιθεµένους, ἐξελαύ- 
νειν τῶν πόλεων περὶ πολλοῦ ἐποιούμεθα * xai οἷς 
μὲν ὀψέ ποτε µεταμέλειά τις ἐπὶ τοῖς καλῶς δεδογ- 
µένοις ἐγένετο, τῇ τῶν µεγάλων εὐμενείᾳ θεῶν 
θαῤῥοῦντες, εἰσθέχεσθαι τούτους καὶ τὴν προσήκου- 
σαν ἀπονέμειν χάριν οὐ παρῃτούμεθα * οὓς δὲ dvid- 
τως ἔχοντας διενευνώµενος 36 εὕρισκον, τούτους 
αἰκίζειν, ἀνασταυροῦν, ὄνυξι ξέειν 9, πᾶσι τρόποις 
κολάζειν, κατὰ τοὺς χειµένους νόµους οὐκ ἡμελήσα- 
μεν. Ἄλλως γὰρ οὐκ ἔνι περιγενέσθαι ψυχῶν áno- 
νενοηµένων xal τὸ δύσερι πάθος προσενῳκηκὸς Ὁ 
αὐταῖς ἔχουσῶν * ἵνα δὲ μὴ λόγον ** ἄλλως ὑπολάθης 
µε πλάττεσθαι !, καὶ Κωπριανὸν τοῦτον, οὐχ ὑπ) 
ἀνάγχης τινὸς, ἀλλ᾽ ἐκοντὶ τῶν σωτηρἰων θεῶν µετα- 
θέµενον, τῷ ἑσταυρωμένῳ τε ὅλον ἑαυτὸν ἀναθέμε- 
vov, μετὰ τὸ σφοδρῶς αἰκίσαι, τῷ κράτει σου νῦν, 
ἐξαπέστειλα, ἄνθρωπον πιθανὸν τοῖς λόγοις, πονη- 
póv τοῖς τρόποις, ἐτοιμότατον εἷς ἀπολογίαν * τούτφ 
εἰ πράως ἐνέτυχον, οὐδὲ τὸν νοῦν pot προσέχοντὰ 
ὅλως εὕρισκον * εἰ αὐστιηρῶς ἔχρηφάμην, καὶ βασά- 
vot;  ἐπήγαγον, οὐχ ὡς ἀνδρὶ μᾶλλον Tj ἀνδριάντι, 


considerate resistere veritati. Christi virtus est 
plane inexpugnabilis. Tibi autem optime consules; 
si eos transmittas ad imperatorem, et ei accurate 
significaveris quecunque in eos fecisti ; quam 
magno autem el excelso animo ii se gesserunt in 
omnibus ; et quod a te nullam fuit pretermissum 
supplicium, sed puniendo etiam ipsas superasti 
bestias ; illorum vero tormentorum nullum eos at- 
tigit, sed hucusque permanserunt illesi. 

XXVIII. Hec cum audiisset comes, Nicomediam 
ad eum, qui tuno rerum potiebatur, (is autom 
erat Claudius) talem statim mittit epistolam : 

XXIX. Comes Eutolinius Claudio Cesari magno, 
terre et marié domino, salutem. Eos, qui tue 


Bunt ditionis, videns magna frui tranquillitate, ' 


imperator maxime, magnorum deorum, quam in 
te conservant, benevolentie, et ejus, que tibi 
adest, religionis novi hanc esse dignam remunera- 
tionem. Óuoniam autem quidam ex iis qui dioun- 
tur Galilei, in ipsos frementes, Christum, quem 
Judei, tanquam maleflicum, cruci affixerunt, magis 
colunt et adorant, ea de causa nos quoque eos 
omnibus modis, tanquam seditiosos ac perniciosos, 
pestquam ad tribunal producti sunt, non mu- 
tatos, e civitatibus pellere magnifacimus ; et quos 
quidem vix tandem eorum que male senserant, 
aliqua subit poenitentia, magnorum deorum freti 
benevolentia, eos admittere, et quam par est, gra- 
tiam reddere non recusavimus. Quos autem per- 
scrutans inveni esse immedicabiles, eos flagris 
omdere, in crucem  sgere, ungulis discerpere, 
omnibus modis punire, convenienter iis que late 
Bunt, legibus, non Begleximus. Νου possunt enim 
aliter superari emote mentis animi, et qui diffici- 
lem habent aífectionem in eis habitantem. Ne au- 
tem me putes ea qua dicuntur, fingere, huno 
quoque Cyprianum, qui non aliqua adductus 
necessitate, sed sua sponte defecit & diis serva- 
toribus, et Crucifixo totum seipsum dedicavit, 
postquam valde punivi, ad tuam nunc misi poten- 
tiam, hominem, qui est verbis aptius ad persua- 
dendum, moribus autem improbus, et ad se 
defendendum promptiesimus. Eum si blande ac 
leniter conveniebam, ne animum quidem mihi 


καὶ ἄλλῳ τινὶ τῶν ἀψύχων ἐπᾶγειν ταύτας ἑνομιζό- [) omnino adhibentem inveniebam ; si aspere tracta- 


µην  εἶ φρουρᾷ κατακλεῖσαι προσέταττον, ἀπορίας 
ἡγεῖτο τὸ προσταττόµενο», οὐ Φφιλανθρωπίας * xal 
οὐδὲ οὕτως ὁ µάταιος, ὅσα γε εἷς θεοὺς καὶ τὸ ὑπη- 
xoov, ἡσυχίαν ἄγειν ἠγάπα, ἀλλ᾽ ὑπὸ κλεῖθρα τυγ- 
χάνων καὶ φυλακὰς, τῆς 2 ἀνοχῆς κατετρύφα, πολ- 
λούς τε τοῦ οἰκείου νοσήµατος ἐμπιπλᾶν υὔκ ἀνεί- 
χετο *. "Emil γοῦν ἐφάνη 5 τι xal χειρὸς τιμωροῦ, 
τάγχε παρ᾽ ἡμῖν, xal δηµίων ὑπέρτερος, ιἴσμον δὲ 
παντες ὅτι ὅσην 5 ὁ ἥλιος ἐρορᾷ col νε προσανέχει 


*) βούλει, C.  ?! αὐτοῦ, B. 
95 ἀνταπόδωμα, B.  9* διερευνόµενος, B. 
9? λόγων, B. ! πράττεσθαι, B. — ! βασάνους, B. 
χειρὸς ἐφάνη τιμωροῦ, B. C. Εξ. * deest, B. 


** deest, B, 


bam, et tormenta inferebam, non tam viro, quam 
slatum, aut alicui alteri inanimato ea me inferre 
censebam ; si carcere includi imperabam, existi- 
mabat imperatum esse inopie consilii, non autem 
humanitatis; et ne sio quidem stolidus, quod ad 
deos quidem attinet, et eos qui illis parent, vole- 
bat quietem agere. Sed cum esset sub claustris 
et custodibus, insultabat eorum tolerantim: et 
nec desistebat quidem multos suo morbo implere. 


95 deest, B. — ἓν τῷ χολάζειν, C. Β. δὲ Εὐστόλμιος, B. 
V ζαΐνειν, B. 


προσενοικηχὸς, B. — προενοικηχὸς, C. F. 


* add. αὐτῶν, B. C. F. * ἀπείχετο, C. Ε. 5 καὶ 


879 


MENSIS SEPTEMBER. 


880 


Cum ergo visus esset et ultrice manu, et carnifl- À καὶ παρὰ σοῦ διιθύνεται, καὶ Κυπριανὸν πάντως 


cibus, quod ad nos quidem spectat, superior, sci- 
amus autem omnes, quod quamcunque terram sol 
aspicit, ea tibi paret, eta te regitur, Cyprianum ad 
te misi simul cum Justina virgine ; quos aut efficies, 
ut declinent ab odiosa et exseoranda religione, 
aut circa illos ea facies, que magno Jovi placent, 
et diis aliis. Illorum autem inebedientiam singu- 
latim declarabunt acta, qua sunt de eis facta. 

XXX. Litteras itaque legentem imperatorem 
subit admiratio ; οἱ antequam eorum faceret pori- 
culum, victus fuit α forti et magno eorum animo. 
Cum ergo visum esset sufficere tormenta, que 
preecesserant, et plura inferre judicaret non solum 
esse orudele, sed etiam superfluum (aoceperat 
enim eos quidquid inferebatur, insigniter despi- 
cere), communicato cum amicis consilio, ubi illos 
invenit laudantes, imposuit finem iis qua preces- 
serant : Cyprianus, dicens, et Justina, qui adver- 
sus deos fremuerunt, et ne suppliciis quidem, ut 
sententiam mutarent, inducti sunt, neque bono- 
rum promissis, gladio mortem subeant. 

XXXI. Heo cum sancti audiissent, non tristem 
vultum, non verbum indecorum et illiberale, ne- 
que aliquid aliud, quod esset pusilli et abjecti 
snimi, ostenderunt: sed potius alacres, et ma- 
gnam animi letitiam vultu significantes, propter 
fluvium Gallum ad mortem ducebantur, cum ao- 
cessissent plurimi ad spectaculum, utpote quod 
fama curreret, et omnes statim vocaret propter 
personarum claritatem. 

XXXII. Cum ergo aliquod breve tempus ad oran- 
dum petiissent, et impetrassent, et Eoclesie tran- 
quillitatem, omnibusque pacem & Christo postu- 
Jassent, magnus Cyprianus ne tum quidem mori- 
turus, sapientie oblitus est, et animi magnitu- 
dinis; sed habens suspeotam femine imbecillita- 
tem, eos quibus mandata fuerat cedes, rogavit, ut 
prius ipterficerent Justinam. Quod cum factum 
esset, οἱ beatum finem ea accepisset, ille magnas 
Deo agens gratias propter hanc pulchram et optan- 
dam vocationem, ipse quoque niox letus gladio 
consummatur, et ad celum evehitur. 

XXXIII. Jacentibus ergo sic corporibus, nemo 
audebat ea tollere propter magnam gentilium feri- 
tatem, et ad supplicia sumenda proclivitatem. 
Nem cum in sanctos martyres jam laia fuisset 
sententia, transiens quidam, cui nomen Theo- 
ctistus, οἱ videns abduci sanctos solum dixit : 
Quam injuste morti traditi fuerunt sancti ! et mar- 
tyr fuit repente absque ullo negotio. Simul atque 
enim hoc dixisset, eum ex equo dejiciens assessor 
Felicius, cui imperator principaliter mandarat in 
sanctos animadversionem, parem Christi marty- 
ribus ei quoque mortem attulit. Cum ergo non 
parum temporis intercessisset, et sic pretioss 


7 deest, B. C. ϐ καταπράξει, B. 
Υοµένων, B.  !3 add. τινὰ, C. F. 
"EA6t0c, B. — Φέλδιος, F. 


9 ἐπιθῆναι, 
!* add. xai, B. 


σύναµά τινι loucc(vn παρθένῳ, ἣν xal. αὐτὴν ἑξαπέ- 
στειλα, οὓς Ἱ f] τῆς μισητῆς ἐκχαῖναι θρησκείας πα- 
ῥασκευάσεις, Tj ἵὰ τῷ µεγάλῳ Διὶ καὶ τοῖς ἄλλοις 
soi, ἀρέσχοντα xal ἔπ᾽ αὐτοῖς καταπράξῃ 8, dv τὸ 
δυσπειθὶς xal τὰ περὶ αὐτῶν ὑπομνήματα κατὰ 
μέρος ὀηλώσει, 


Λ’. Διεξιόντα γοῦν τὰ γεγραμμένα τὸν βααιλέα θαυ- 
µάζειν ἐπῄει, καὶ πρὸ τῆς πείρας τῆς χαρτερᾶς 
αὐτῶν καὶ μεγάλης ἡττᾶτο ψυχῆς, Ἔπει οὖν ἵχανας 
ἐδόχει τὰς προλαθούσας βασάνυυς, καὶ τὸ πλείονας 
ἐπιθεῖναι ὃ οὐκ ἄγριον µόνον, ἀλλά καὶ περιττὸν 
ἔκρινεν (ἐµάνθανε γὰρ αὐτοὺς πολλῷ τῷ περιόντι 
παντὸς τυῦ ἐπαγομένου καταφρονεῖν), κοινωσάµενος 
καὶ τοῖς φίλοις αὐτοῦ τὸ βούλευμα, ἐπεὶ κἀκε[,ους 
ἐπαινοῦντας εὗρε, τέλος τοῖς φθάσασιν ἐπετίθει : 
Κυπριανὸς, εἰπὼν, xal ᾿Ἱουστίνα κατὰ θεῶν φρυα- 
ξάμενοι, xal µήτε χολάσεσι μεταγνῶναι !9 πεισθέν- 
τες, μήτε μὴν ἀγαθῶν ὑποσχέσεσι, τὸν διὰ ξίφους 
ὑπομενέτωσαν θανατον. 

ΛΑ’. Τούτων ἀκούσαντες οἱ ἅγιοι, οὐ κατηφῆ ὄψιν, 
οὐκ ἁγεννὲς ῥῆμα. οὐκ ἄλλο τι μικρόψυχον !! ἔπε- 
δείξαντο * ἀλλὰ φαιδροὶ μᾶλλον καὶ πολλὴν τὴν τῆς 
ψυχῆς ἡδονὴν ἐπὶ τοῦ προσώπου σηµαίνοντες, παρὰ 
τὸν ποταμὸν Γάλλον τὴν ἐπὶ θάνατον ἤγοντο, πλεί- 
στὠν ὅσων πρὸς τὴν θέαν ἐπειγομένων 12, ἅτε δια- 
τρεχούσης τῆς ἀκοῆς καὶ πάντας εὐθὺς καλούσης διὰ 
τὸ τῶν πχοσώπων ἐπίσημον, 


C AB. Βραχὺν οὖν καιρὸν !* εἰς εὐχὴν αἰτησάμενοι 


καὶ τυχόντες. εὐστάθειάν τε τῇ Ἐκχλησίᾳ καὶ εἰρή- 
νην πᾶσι παρὰ Χριστοῦ αἰτησάμενοι, ὁ μέγας Ko- 
πριανὸς, οὐδὲ θνήσκειν μέλλων etc λήθην ἦχε τοῦ 
σοφοῦ τε καὶ µεγαλύφρονος, ἀλλὰ τὸ τοῦ θήλεος 
ὑποπτεύων ἀσθενὲς, τοὺς τὴν ἀναίρεσιν ἔπιτετραμ- 
µένους ᾿Ἱουστίναν ἠξίου διαγειρίσασθαι πρότερον * 
οὗ γενοµένου, καὶ τὸ μακὰριον τέλος αὐτῆς δεξαμέ- 
νης, πολλὴν !* ἐκεῖνος ὁμολογήσας τῷ θεῷ χάριν 
τῆς χαλῆς ταύτης καὶ ποθεινῆς χκλήσεως, περιχαρῶς 
καὶ αὐτὸς διὰ ξίφους εὐθὺς τελειοῦται, καὶ πρὸς oó- 
ῥρανὸν !5 ἀναφίρεται. 

ΑΓ’. Οὕτως οὖν τῶν ἱερῶν κειμένων σωμάτων, 
xal μηδενὸς θαῤῥοῦντος αὐτῶν τὴν ἀνάληψιν διὰ τὸ 
πολὺ τῶν Ἑλληνιστῶν ἄγριον καὶ πρὸς τὰς τιµω- 
plac ὀξύῤῥοπον * (σημεῖον δὲ, καὶ γὰρ ἤδη κατὰ τῶν 
ἁγίων μαρτύρων δοθείσης τῆς ἀποφάσεως, παρ- 
οδεύων τις, ᾧ θεόχτιστος ὄνομα, καὶ τὸν ἅγιον ἁπ- 
αγόμενον 16 θεασάµενος, ὡς µόνον ἔφη: ᾿ἸΑδικως 
ἀτίμῳ θανάτῳ ὅσιος «7 ἀνὴρ παραδέδοται, µάρτυς Xv 
παραχρῆμα σχέἑδιος, ἅμα γὰρ τῇ φωνῇ τοῦ ἵππου 
κατενεγκὼν αὐτὸν Φέλκιος 1*. ὁ συγχάθεδρος, ᾧ καὶ 
τὰ περὶ τῶν ἁγίων ὁ βασιλεὺς προηγουμένως En- 
έσκηψε, τὸν (σον καὶ αὐτῷ τοῖς «60 Χριστοῦ µαρτυσιν 


ἐπήγαγε θάνατον’) χρόνου οὖν οὐχὶ συχνοῦ διαγενο- 


B. 1? καταγνῶναι, B. — !! μικρὸ, B. !* 4 
i8 οὐρανοὺς, Β. 16 ἐπαγόμενον, 'B. P 7 add. 6, B. δα 


m 


881 MARTYRIUM 8$. CALLISTRATI. 881 


pívou, καὶ τῶν τιµίων οὕτω λειψάνων κειμένων A Jacerent reliquie, quidam ex Christianis, qui 
διαπόντιον ἐκ τῆς Ρώμης πορείαν τινὲς τῶν Ἆρι- — Roma in transmarinas veniebant regiones, ubi 
στιανῶν στελλόμενοι, ἐπεὶ τὸν μὲν ἅγιον ἰδόντε — sanctum vidissent et eum statim agnovissent, non 
εὐθὺς ἐγνώρισαν, οὐκ εἶχον δὲ τοὺς τῶν φυλάχων — possent autem fallere custodum oculos, qui ad hoc 
λαθεῖν ὀφθαλμούς' ol ἐπ) αὐτὸ τοῦτο !? παρέµενον — ipsum manebant, quod esset eis imperatum, ut 
τὴν τῶν λειψάνων φυλαχὴν ἐπιτετραμμένοι, τοῦ μὴ — custodirent reliquias, ne ee ab aliquo subriperen- 
παρά τινων ἀποχλαπῆναι ταῦτα ἕως dv φθάσωσι — tur, donec essent devorate a volucribus et bestiis: 
τροφὴ 39 πετεινοῖς xal θηρίοις γινόμενα, οὐδ αὐτοὶ ^ neque ipsi tempus observare neglexerunt, cum 
τῆς προσεδρίας 9?! ἡμέλουν ἄχρις ob 33 οἱ φύλαχες — custodes quidem a somno victi fuere. Tunc enim 
μὲν ὕπνου ἠττήθησαν. αὐτοὶ δὲ τοὺς πολυτίµους — ipsi, acceptis pretiosis thesauris, Romam denuo 
ἀνελόμενοι θησαυροὺς ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἀνέπλεον, —navigarunt, afferentes etiam monumenta eorum 
ἐπιφερόμενοι καὶ τὰ τῆς ἀθλήσεως αὐτῶν ὑπομνή-  decertationis. Que quidem simul cum sacris cor- 
µατα, ἅ τινι τῶν περιφανεστάτων μετὰ xal τῶν — poribusoredunt fidei cujusdam mulierisclarissime, 
Ἱερῶν σωµάτων πιστεύουσι γυναικῶν (Μαρτώνῃ μὲν — cui nomen quidem erat Martona, cognomen autem 
τοῦὔνομα, Ῥουφίνῃ δὲ τὸ ἐπώνυμον) Κλαύδιον a0- — Rufüna: que dicebat se genus ducere a Claudio. 
χούσᾖ Ὦ τοῦ γένους ἀρχηγόν' ἅπερ ἐν τῷ ἐπεσημο- f, Ea autem in maxime insigni tumulo civitatis illa 
τάτῳ λόγῳ τῆς πόλεως τιµίως ἐν τιµίᾳ ταῦτα κατα — honoriflce deponit in una theca, affatim curationes 
τίθησι θήκῃ, ἰάσεις ἀφθόνους οὐ τοῖς iv τῇ ᾿Ῥώμῃ 3 non iis solis, qui Romam habitant, sed etiam iis 
µόνον οἰκοῦσιν, ἀλλὰ καὶ τοῖς πχνταχόθεν 35 ἐχεῖσε qui illuc veniunt ex omni parte, prebentia quoti- 
φοιτῶσιν ὅσαι ἡμέραι παρέχοντα εἷς δόξαν Θεοῦ Πα- — die : ad gloriam Dei Patris, et Domini nostr! Jesu 
τρὸς xal Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ 36 ἡ δόξα — Christi : quem decet omnis honor, majestas et 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ᾽Αμήν. magnificentia, nunc et semper, et in secula secu- 
lorum. Àmen. 


19 deest, D 30 τροφῇ, B Ῥ M προσεδρείας, C. — 9* οὖν, B. 3 αὐχούσης.... αὐτῆς, B. — αὐ χούσῇ.... 
αὐτῆς, C. D. deest, B. — !5 add. οἰκούσιν, D. " πρέπει tur), πᾶσα µεγαλοσύνη τε καὶ µεγαλοπρέ- 
πεια νῦν καὶ al καὶ elc... B. C. D. F. 





MAPTYPION TOY ΑΤΙΟΥ 


METAAOMAPTYPOZ 


ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΟΥ 


ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ AYTQ 


MARTYRIUM SANCTI 


ET MAGNI MARTYRIS 


CALLISTRATI 


ET SOCIORUM 


(Latine apud Surium ad diem 27 Septembris, Grece nunc primum ex cod. ms. Paris.) 


A'. Τὴν τοῦ Κυρίου ποἰµνην ὅσαι ἡμέραι πληθυ-ϱ [. Cum Christi gregem in dies multiplicari vide- 
νοµένην ὁ δυσµενὴς καθορῶν πολλῇ κατ αὐτῆς — retinimicus, in eum magno irruit furore, totum 
ὥρμησε τῃ µανίᾳ, διαφθεῖραϊ πᾶσαν διανοούμενος. — perdere cogitans. Improbis enim et agrestibus qui- 
Αύχους Ὑάο τινας πονηροὺς xal ἁγρίους αὐτῃ ἆπ- — busdam lupis in eum immissis, Diocletiano, in- 
αφεὶς, Διοκλητιανὸν, φημὶ, καὶ Μαξιμιανὸν τοὺς — quam, et Maximiano lyrannis, et bestiis potius, 
τυράννους, xal θήρας μᾶλλον ἤ βασιλεῖς, πικρῶς — quam imperatoribus, acerbissime et crudelissime 


883 


impetum in Christianos, ut alia quidem parvia et 
Jevi cura digna ducerent: hoc autem solum ma- 
gnifacerent, Christianos omnes, si fieri posset, 
perdere funditus: et hoc opus fore eis majori 
glorie putarent, quam alia omnia. Presides itaque 
ab illis acerbiores mittebantur per omnes partes 
terre, οἱ edicta in omnem regionem, que parebat 
illorum imperio, pervadebant, que erant digna et 
mente imperatorum et &nimo ministrorum. Sed 
non Christi ovibus erant perpetuo futuri superio- 
res malt persecutores ; qui enim eas emiserat in 
medio luporum, effecit, αἱ novo quodam modo su- 
perarent persecutores. 


II. Atque multi quidem alii et minis et tormentis 
effecti superiores, ornati fuere corona martyrii: 
inter ceteros autem generosus quoque Christi 
miles, et qui viam pulcherrimam transegit marty- 
rii, Callistratus: qui ortus quidem erat Cartha- 
gine, et postea relatus in numerum cohortis, quee 
dicebatur Calendarum. Cum fuisset autem Rome 
cum tota cohorte, essetque recens electus, solus 
veluti quedam stella in nocte, in quo luna non 
lucet, gratum emittebat splendorem, Christi (ide 
illuminatus, cum tenebris erroris detinerentur 
commilitones. Ejus enim patris pater, nomine Neo- 
corus, Pontio Pilato administrante Judeam, cum 
illuc venisset, et Christi viderat perpessiones, et 
audiverat divinam ejus resurrectionem, et cum 
putasset ea, quae tunc facta sunt, admirabilia, ac- 
cedit ad apostolos, et se eis efficit familiarem, 
Christi fidem, veluli quidpiam pretiosum, mer- 
catus. Deinde domum reversus, omnes qui erant 
ei genere conjuncti, his bonis imperlitur mercibus. 
Sic hujus hereditatis fit successor Callistratus, et 
que estin Christum fidem ubique induxit, tan- 
quam divitias, que non possunt subripi. Quam- 
obrem cum evasisset suspectus militibus, diligenter 
observatur ab eis quidnam ageret. 


III. Cum ergo una nocte eum e cubili surrexisse, 
ei consuetas preces Deo fudisse aspexissent, ea 
duci exercitus Persentino significant. Ille autem, 
eo statim accersito: Num, inquit, o Callistrate, 
vera sunl, que dicuntur a tuis commilitonibus ? 


MENSIS SEPTEMBER. 


eum per illos laceravit. Tantum enim eis immisit Α αὐτὸν xal ὠμοτάτως OV ἐκείνων 


884 


ἑσπάρασσε. Kai 
γὰρ τοσαύτην αὐτοῖς ἑνῆκε κατὰ Χριστιανῶν τὴν 
ὁρμὴν, ὡς τὰ piv ἄλλα μικρὰς καὶ τῆς τυχούσης 
ἀξιοῦν φροντίδος, µόνον δὲ τοῦτο τὸ Χριστιανοὺς 
πάντας εἰ δυνατὸν pb . . .« « . οἴχεσθχι πανωλε- 
θῥίους περὶ παντὸς ποιεῖσθαι, καὶ ἔργον αὐτοῖς εἶναι 
τῶν ἄλλων πάντων τὸ σπουδαιότατον. "Αρχοντες 
τοιγαροῦν ῥἐκείνων πικρότεροι πανταχοῦ γῆς διε- 
πἐποντο, διατάγµατἀ τε πρὸς πᾶσαν τὴν ἐχείνοις 
ὑποχειμένην, ἄξια xai τῆς τῶν βασιλέων γνώμης, 
καὶ τῆς τῶν ὑπηρετούντων ὑπάρχοντα διανοίας. "AAA, 
οὐκ ἔμελλον ἄρα τῶν τοῦ Χριστοῦ προθάτων οἱ καχοὶ 
διῶχται κρείττους εἷς τέλος ὀφθῆναι' ὁ γὰρ lv µέσῳ 
λύχων ἐκπέμψας αὐτὰ xdivip τινι τρόπῳ περιγενέσθαι 
νέσθαι τῶν διωκόντων πεποίηχε. 

B. Πολλοὶ μὲν οὖν καὶ ἄλλοι ἀπειλῶν τε xai 
βασάνων ἀνώτεροι χαταστάντες τῷ μαρτυρικῷ Git» 
φάνῳ κατεκοσµήθησαν, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ὁ 
γενναῖος τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης, xai καλλίστην 
ὁδὸν τοῦ μαρτυρίου διανύσας, Καλλίστρατος ὃς τῆς 
Καρχηδονίων μὲν ὥρμητο, σπεἰρᾳ τῇ τῶν Χαλενδῶν 
λεγομένῃ κατειλεγέντος, ἐν "Pop, Ὑενόμενος δὲ σὺν 
ὅλῳ τῷ τάγµατι, χομιδῆ νεόλεκτος ὢν, µόνος ὥσπερ 
τις ἀστὴρ ἀσελήνῳ νυκτὶ χάριεν olov ἀπέλαμπε, τῇ 
τοῦ Χριστοῦ πίστει πεφωτισμένος τῶν συστρα- 
τιωτῶν ζόφῳ τῷ τῆς πλάνης κατεχοµένων. ὍὉ γὰρ 


πρὸς πατρὸς τούτου πατὴρ toüvoua. Νεωχόρος, 
Ποντίου Ἠιλάτου τὴν ᾿Ιουδχίαν διέποντος, ἴσε 


πεφοιτηκὼς, αὐτόπτης τε τῶν τοῦ Χριστοῦ παθῶν 
ἐγεγόνει, καὶ τῆς θείας αὐτοῦ κατήχους ἁναστάσεως. 
Τὰ παράδοξά τε τῶν τότε γενοµένων ἴδὼν, τοῖς ἀπο- 
στόλοις προσέρχεται, καὶ τούτοις ἑαυτὸν γνώριµου 
καθιστᾷ, τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν οἷά τε τῶν πολυ- 
τίµων ἐμπορευσάμενος. Elta καὶ εἷς τὴν οἶκίαν 
ἐπανελθὼν, τοῖς πρὸς γένους ἅπασι τοῦ καλοῦ τούτου 
µεταδίδωσιν ἐμπορεύματος. Οὕτω τοῦ κλήρου τοῦ- 
δε διάδοχος ὁ Καλλίστρατος γίνεται, καὶ t7» εἷς 
Χριστὸν πίστιν ὥς τινα πλοῦτον ἄσυλον ἐπήγετο 
πανταχοῦ, παρὰ καὶ τοῖς στρατιώταις ὕποπτος κα- 
ταστὰς παρετηρεῖτο παρ) αὐτῶν ἀκριθῶς ὃ τι xal 
Son. 

I'. Μιᾶς οὖν τῶν νυκτῶν τῆς κοίτης dfava- 
στάντα, xal τὰς συνήθεις εὐχὰς τῷ Ot ποιούµενον 
θεασάµενοι, τῷ στραττλάτῃ ταῦτα Περσεντίνῳ δια- 
σηµαίνουσιν. 'O δὲ αὐτίνα µεταπεµψάµενος, "Apá 
ἵε, Καλλίστρατε, ἔφη, τὰ παρὰ τῶν σῶν ἑταίρων 


Is autem : Nescio, inquit, quidam de me dicant; D καὶ συστρατιωτῶν λεγόμενα κατὰ σοῦ ἀληθῃ τυγ- 


ego enim sum nullius mihi mali conscius. Ille 
vero jubet milites dicere. Ii autem : Jube, aiunt, 
eum diis sacrilicare: et sic scies, quidnam sentiat, 
et quenam sit ejus religio. Statim autem jussus 
sic facere Callistratus : Ego, inquit, non didici diis 
sacrificare : sed potius Deo vero et vivo, qui om- 
nia produxit ex nihilo, et hominem formavit de 


terra; deos vero, qui eoluntàr & vobis, quos fa- - 


briéate sunt munus artiBieum, sculptura et'füsioné 
elegantiam ae decorem eis largit&, eos égó, cuim 
nOn deos, sed esee ἀώπιδηία potius & divina didi. 
ceri Seriptors, it& nomino. «Omnes düim, Ín- 


"m 8S. 
LI LU: E 


χάνουσιν Üvza ; Ὁ δὲ, Οὐκ οἶδα, φησὶ, τί οὗτοι καθ) 
ἡμῶν λέγουσιν ἐγὼ γὰρ οὐδὲν ἐμαυτῷ ποντηρὸν 
σύνοιδχ. Ka! ὃς χελεύει τοῖς στρατιώταις εἰπεῖν" 
'Exiivo: δὲ, Κέλευσον αὐτῷ, φασὶ, τοῖς θεοῖς θῦσαι, 
καὶ οὕτως εἴσῃ ποῖον αὐτῷ τὸ φρόνηµα καὶ τὸ σέθας. 


"Αὐτίκα γοῦν οὕτω ποιεῖν ἐπιτραπεὶς ὁ Καλλίστρατος 


"yo θεοῖς, Eo, θύειν οὐκ ἔμαθον, ἀλλὰ θεῷ μᾶλλον 
τῷ μένῳ ζῶντι κάὶ  ἀληθέῖ, τῷ πάντα "b db Sox 
bvisv , παραγαγόντι, ^ xad Wow" ἄνθρωποῦ ἐκ) 15s 
διαπλάσαντι’ θεοὺς δὲ τοὺς map ὁμῶν σὲοοµένὸυς, 
οὓς χεῖρες ἐδημιούῤγῆσαν τεχνίτῶν, "Apud xdi 
χῶνειῷ 5 εὐπριπὸς dicejs eese τόδτους "t 


εκ η v' ZU 


885 


MARTYRIUM S. CALLISTRATI. 


886 


θεοὺς ἐγὼ, ἆλλά δαιµόνια μᾶλλον παρὰ τῆς θείας Α quit, dii gentium demonia ! ; » et: « Simulacra 


ἡμῶν Γραφῖς μεμαθηκὼς ὀνομάζω. « Πάντες γὰρ, 
φησὶν, oi θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια, καὶ τὰ εἴδωλα 
τῶν ἐθνῶν ἀργύριον καὶ ἸὙΧροσίον, ἔργα χειρῶν 
ἀνθρώπων. » θύειν δὲ τῷ θεῷ θυσίαν αἰνέσεως xai 
ἀποδιδόναι τῷ Ὑψίστῳ τὰς εὐχὰς παρὰ τῆς αὐτῆς 
πάλιν Γραφῆς πεπαἰδευμαι. Et μὲν οὖν τὸ διαφέρον 
τοῦ δόγµατος ἐμποδών μού τι πρὸς τὴν στρατιὠ- 
τικὴν λειτουργίαν καθίστατο, εἰκὸς T» καὶ τοῦτο 
δικαίωτ ἑνδιαθάλλειν µε, καὶ τὸ σὸν μεγαλοπρεπὲς 
ἐπεμελῶς τῆς διαθολῆς ἀκούειν, καὶ ἐφ᾽ οἴς ἑνδεῶς 
ἔχομεν αἰτίαν ἐπάγειν ' ἐπεὶ δὲ κατ οὐδὲν τυγχά- 
νοµεν ὑστεροῦντες, τίνος χάριν ἐκ µόνου τοῦ μὴ τῷ 
ὑμετέρῳ συµθαίνειν δόγµατι, τούτοις τε ῥᾳδίως 
ὑπέχεις τὰς ἀχοὰς, κἀμὲ ὑπὸ δίκην ἄγεις : 

A'. Ὀργῆς ἐπὶ τούτοις ὁ στρατηλάτης ἄναπλη- 
σθεὶς, Οὐ ῥητοριχῶν, ἔφη, λόγων ὁ vov ὑπάρχει 
χαιρὸς, ἀλλὰ βασάνων µάλιστα Ἠπικροτάτων καὶ 
τιμωριῶν φοθερῶν Gv οὐκ sic μαχρὰν πείρας ἕξεις 
eU γε μὴ, πεισθεὶς ἐμοὶ, τοῖς θεοῖς θύσεις οἷς καὶ 
βασιλεὺς αὐτὸς προσκονεῖ. 0Οὐδὲ γὰρ ἀγνοεῖς οἷος 
ἐγὼ φοθερὸς, ἅτε δλ καὶ βλέμματι µόνῳ καὶ λεοντίῳ 
βρυχήματι, ἱκανὸς ὢν καταπλῆξαι πρὸ τῶν αἰἶκι- 
σμῶν. Ὁ δὲ Καλλίστρατος, 'O σὸς, ἔφη. βρυγμὸς ὁ- 
ποῖος ἂν xal ᾖ, πρόσκαιρον ἔχει τὸ φοθοῦν καὶ 
ὁλιχοχρόνιον - Ó δὲ τῶν ὀδόντων ἐκεῖνος αἰώνιος, ᾧ 
ἐμπεσεῖν πάνυ φρίττω, καὶ µόνῃ τῇ µνήµῃ περιδεἠς 
γίνοµχι. Ὁ δὲ στρατηλάτης, οὐκέτι κατέχειν οἵἴός τε 
(y τὸν θυμὸν, κελεύει ταθέντα τοῦτον, ὑπὸ στρα- 
τιωτῶν ἀφειδῶς τύπτεσθαι. Ὁ δὲ xal τυπτόµενος 
οὐκ ἀφῆκεν ὀδυνωμένου φωνὴν, οὐκ ἀνέπεμψε πρὸς 
οἶκτόν τινα στεναγμὸν, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἄλλου τὴν βάσα- 
vov ὑπομένυντος αὐτὸς ἔψαλλε, λέγων * « "Ώμοσά καὶ 
ἔστησα τοῦ φυλάξασθαι τὰ κρίµατα τῆς δικαιοσύνης 
σου, Δέσποτα * » xai αὖθις * « Ἐταπεινώθην ἕως σφό- 
δρα’ Κύριε, ζῆσόν µε κατὰ τὸν λόγον σου, » xal μὴ 
δῷς ἐπίχαρμα τῷ λυμεῶνι τούτῳ γενέσθαι *. ἀλλ᾽ ἑνί- 
σχυσὀν µε, Δέσπατα, τὰς βασάνους ταύτας ὑπινεγ- 
κεῖν, διδοὺς δύναμιν τῷ ταπεινῷ τούτῳ xal ἀσθενεῖ- 
σώματι, χαὶ τὴν ψυχὴν ἰσχυροτέραν ἀπεργαζόμενος. 
Ὡς δὲ, ἐπὶ πολλαϊῖς ταῖς ὥραις τυπτοµένου τοῦ μµάρ: 
τυρος, τὸ αἷμα τούτου ἴσα xai ποταμοῖς ἀπορρέον ὁ 
παράνομος δικαστὴς «ἐθεάσατο, ἀνεθῆναι τῶν βασά- 
νων ἐκέλευε, xal φησι πρὸς αὐτὸν, Αὗται al ἀργαὶ, 
xal τοιαῦτα τὰ προοἰμιά σοι τῆς ἀπειθείας, Καλλί- 
στρατε, Σώφρονι τοίνυν χρησάµενος λογισμῷ, τοῖς 
ἐμοῖς πείσθητι λόγοις, ὥστε τῶν ἔτι μενουσῶν σε 
βασάνων ἁπαλλαγῆναι. "Όμνυμι γάρ σοι θεοὺς, cl 
μὴ, τῷ βασιλικῷ θεσπίἰσµατι εἶξας, θυσίας πρησο(- 
σεις αὐτοῖς, βάσανοί σου τὸ σῶμα διαφθεροῦσι, xai 
xv, μὲν τὸ αἷμά σου λάψουσι, λέοντες δὲ σου τὰς 
σάρκας ᾖἕδονται. 'O δὲ Υενναῖος Καλλίστρατος, 


Ἴλπισα ἐπὶ τὸν θ2ὸν, cine, τὸν ἰσχυρὸν, τὸν σῴζοντα, 


ὅτι αὐτὸς ἐκσπάσει µε ἐκ στόμάτος λέοντος, καὶ ἐκ 
χὲιρὸς κὐνῶν τε μονογενῆ µου Quy ῥόσεται, Μόνη 
γὰρ τῷ ὄνει ἐν πάσῃ. τῇ γε ὑπό δε στρατιᾷ τοῦτον 
ἐπιγινώσχει θέόν. ᾽Αλλὰ γὰρ "αὐτῷ πεποιθώς d 


! Psal. xcv, 5. * Psal. cxin, 4. * Psal. xüx, 14, 


gentium, argentum et aurum, opera manuum ho- 
minum *. » Deo autem sacrificare sacrificium laudis, 
et reddere Altissimo vota ?, ab eadem rursus 
didici Soriptura. Atque si differentia quidem dog- 
matis esset mihi impedimento ad munus militare, 
consentaneum esset, et eos me juste criminari, et 
tuam magnificentiam diligenter audire insidias, et 
propterea quod non plene offlcio functus essem, me 
accusare. Sed cum nulla in re delinquam, quanam 
de causa ex eo solo, quod cum vestro dogmate non 
conveniam, et eis facile aures prebes, et me ducis 
in judicium ? 


IV. His ira repletus dux exercitus : Non est, in- 
quit, rhetoricarum nunc tempus orationum, sed 
tormentorum longe acerbissimorum et supplicio- 
rum terribilium, que brevi experieris, nisi mihi 
parens, diis sacrificaveris, quos et ipse adorat im- 
perator. Neque enim ignoras, quam sim ego terri- 
bilis, ut qui solo aspectu et voce possim perterrere 
vel ante eupplicia. Callistratus autem : Tuus, in- 
quit, stridor, cujusmodicunque fuerit, terrorem af- 
fert ad breve tempus : est vero eternus stridor 
ille dentium *, in quem valde horreo incidere, et 
sola terreor memoria. Dux autem exercitus, cum 
iram non possel cohibere, jubet eum a militibus 
extensum valide verberari. Ille vero etiam cum 
verberaretur, non emisit vocem dolentis : non ad 
movendam misericordiam aliquem edidit gemitum: 


C; sed perinde ac si alius tormentum sustineret, ipse 


paallebat, dicens: « Juravi et slatui servare judi- 
cia justitiam tu: 5, Domine. » Et rursus : « Humi- 
liatus sum valde : Domine, vivifica me secundum 
verbum tuum *: » et ne permittas ut sim ludi- 
brio huic viro pestifero : sed me confirma, o Do- 
mine, ut feram hec tormenta, dans vires huio hu- 
mili et imbecillo corpori, et animum efficiens for- 
tiorem. Cum autem, dum multis horis verberare- 
tur martyr, ejus sanguinem inslar fluvii defluen- 
tem aspexisset iniquus judex, jussit relaxari & 
tormentis, et dixit ei : Hec sunt principia premio- 
rum inobedientis, Callistrate. Bapienter ergo tibi 
consulens, morem gere iis, que dico, ut ab iis, 
que adhuc te manent, libereris tormentis. Deos 
enim tibi juro, nisi imperatorio cedens deoreto, 
eis sacriflcaveris, tormenta corpus tuum perdent, 
et canes quidem sanguinem tuum lingent, leones 
autem tuas carnes edent. Generosus autem Calli- 
stralus : Spero, inquit, in Deum forlem, Deum vi- 
ventem, quod ipse me extrahet ex ore leonis, et 
ex manu canum unigenitam meam animam. Bola 
autem revera nuno in toto, qui tibi paret exer- 
citu, hnnà Deum. agnoscit. Verum in eo confido, 
quod non solam, ,sed cum pluribus aliis eam acci- 
piel, eis quaque indila cognitione hujus sanoti et 
adorandi nomínis. 


5 Matth. virt 12. * Psaj, xvj, 106. * Ibid. 407. 


887 


MENSIS SEPTEMBER. 


LI 


ὅτι μὴ µόνην, ἀλλὰ σὺν πλείοσι xai ἑτέροις αὐτὴν λήψεται, τὴν ἐπίγνωσ:ν xal αὐτοῖς ἐνθεὶς τοῦ ἁγίου αὐτοῦ 


xai προσκυνητοῦ ὀνόματος, 


V. His verbis magis irritata illa bestia, jubet A — E'. Ἐπὶ πλέον τοῖς λόγοις τούτοις ὁ θὴρ ἐκεῖνος 


multas minutas testas substerni, et martyrem su- 
pinum super ipsas trahi, ut corporis plagis sic 
discerpti, dolorum esset sensus acrior. Hoc au- 
tem dicto oitius effecto, Jubet rursus infundibu- 
lum ori ejus immitti, et pelvim aque ei infundi, 
ut instar utris impleretur sanctus. Postquam au- 
lem hoc supplicium fortiter sustinuit: Nisi mihi 
parueris, inquit judex, maris habebit te profun- 
dum. Clarum est enim, quod nisi te brevi de me- 
dio sustulero, alios quoque mihi perdes milites. 
Callistratus autem : Tibi quidem, inquit, o scele- 
ralissime, magne est cure, ut qui est sub patre 
tuo diabolo, custodias gregem non diminutum ; 
mihi autem in Deo spes est et fiducia, quod hunc 
acquiram Christo meo, et vera fide confirmabo, 
et in media hao civitate figam eis ecclesiam. Dux 
vero exercitus magis animo conturbatus : Impie 
tu, dixit, et infelix, mortis sententia tuo jam im- 
pendet capiti, et cogitas figere ecclesiam, οἱ mul- 
tos ex nostris ad Deum tuum adducere ? Hoc cum 
dixisset, jubet sibi afferri saccum, et in eum injici 
sanctum, el statim demitti in profundum maris. 
Ipse autem stabat in littore, nulli alii rem cre- 
dens, nisi propriis oculis. Saccus vero, divina qua- 
dam providentia, impetu &quarum petre, que in 
mari latebat, allisus, fuit disruptus, justo tanquam 
in ventre coti, in eo orante. Erat autem omnino 
Deus admirabilium, sicut prius Jonam, ita ipsum 
quoque servaturus. Duo itaque delphini, tanquam 
jussi, adnatantes, cum sanctum tergo excepissent, 
sublime tollunt, deinde ad littus accedentes, sen- 
sim et caute eum deponunt in terra. Quo in loco 
sanctus martyr opporlune canens ea, qua David : 
Veni, dicebat, in profundum maris ; sed neque 
procella me obruit ?, neque laboravi clamans, dum 
orarem ad te*, Domine. Quoniam celeriter meas 
audiisti preces, et ex vinculis inevitabilibus, et 
ex profundo infimo me abripuisti admirabiliter, 
80 preter opinionem : el sacco meo disrupto, 
circumdedisti me letitia ?, 


παροξυνθεὶς, πλῆθος Λλεπτῶν ὀστράχων  Ünoctpu- 
θῆναι κελεύει, τὸν µάρτυρά τε ὕπτιον ἐπ᾽ αὐτοῖς 
ἔλχεσθαι ὥστε τῶν πληγῶν, οὕτω τοῦ σώματος ἔπι- 
ξαινομένου, δριμυτέραν αὐτῷ τὴν αἴσθησιν τῶν ὁδυ- 
νῶν Ὑίνεσθαι. Τούτου δὲ θᾶττον f| λόγος ἔκτελε- 
σθέντος, κελεύει πάλιν χώνην αὐτοῦ τῷ στόµατι ἔντε- 
θῆναι, xal λεχκάνην αὐτῃ ὕδατος ἔσχυθῆναι, ὡς 
ἀσκοὺῦ δίκην πληρωθῆναι τὸν ἅγιον. Ὡς δὲ καὶ 
ταύτην ὑπήνεγκε Ὑενναίως τὴν τιµωρίαν, El μὴ 
πεισθῆς µοι, ὁ δικἀστὴς ἔφη, ὁ βυθὸς ἕξει σε τῆς 
θαλάσσης. Ἑὔδηλον γὰρ ὥς, sl µή cs συντόμως 
ἑκτρίψω, xal ἑτέρους τῶν στρατιωτῶν µοι προσα- 
πολέσεις. Ὁ δὲ Καλλίστρατος, Σοὶ μὲν πολλἠ, ἔφη, 
σπουδὴ, µιαρώτατε, τὴν ὑπὸ τῷ matpl σου τῷ 


Β διαθόλῳ τεταγµένην ποίμνην διαφυλάξειν ἁμείωτον' 


ἐμοὶ Ob ἑλπὶς ἐν θιῷ καὶ πεποίθησις, ὅτι προνο: 
µεύσω ταύτην τῷ ἐμῷ Χριστ}, xal τῇ ἀληθεῖ 
πίστει βεθαιώσω, αὐτοῦ τε τὴν ᾿Εκχκλησίαν dv 
µέσῳ τῆσδε τῆς πόλεως καταπήξω. Kal ὁ στρατη- 
λάτης μᾶλλον τὴν ψυχὴν διαταραττόµονος, ᾿Ανόσιε 
σὺ xal κακόδαιµον, εἶπεν, ἡ τοῦ θανάτοῦ ψῆφος 
ἤδη ὑπὶρ χεφαλῆς σου ᾗώρηται * σὸ δὲ Ἐχχλησίαν 
xal νῦν πῆξαι διανοεῖς xai πολλοὺς τῶν ἡμετέρων 
τῷ Ot σου προσαγαγεῖν; Τοῦτο εἰπὼν, σάκκον 
ἐνεχθῆναι προστάττει, καὶ τὸν ἅχιον αὐτῷ ἐμθλη- 
θῆναι ἀφεθῆναί τε χατὰ τὸ μέσον εὐθὺς τῆς θαλάσ- 
σης. Αὐτὸς δὲ παρὰ τὸν αἱγιαλὸν εἰστήκει, οὐδενϊ 
ἄλλῳ ὅτι μὴ ὀφθαλμοῖς tolo τὸ πρᾶγμα πιστεύων. 
'O δὲ σάχκος θείᾳ τινὶ προµηθείᾳ τῇ τῶν ὑδάτων 
φορᾷ πέτρας ὑφάλου ῥήγματι προσπεσὼν διεῤῥάγη, 
τοῦ δικαίου χαθάπερ ἐν χοιλίᾳ χκήτους εἴσω τοότου 
προσευχοµένου. Ἔμελλε δὲ πάντως ὃ τῶν θαυμα- 
σίων θεὸς, ὥσπερ τὸν Ἰωνᾶν πρότερον, οὕτω δὴ xai 
αὐτὸν διασώσασθαι. Δύο τοιγαροῦν δελφῖνες ἐξ ἐπι- 
τάγματος ὥσπερ ὑπονηξάμενοι, κατὰ νώτου τε τὸν 
ἅγιον ὑπολαθόντες, µετεωρίζουσιν, εἶτα τῷ αἰγιαλῶ 
προσελθόντες, ἠρέμα καὶ λίαν πεφυλαγμένον τῇ 
γῇ αὐτὸν ἀποτίθανται. "Evüz καὶ ὁ ἅγιος µάρτυς 
τὰ τοῦ Λαυὶὸ ἐπικαίρως ψάλλων, Ἡλθον, ἔλεχεν εἷς 
τὰ βάθη τῆς θαλάσσης * ἀλλ᾽ οὔτε καταιγίς µε κατ- 


επόντισεν, οὔτε μὴν ἑκοπίασα κράζων, lv τῷ δἐεσθαἰ µε πρὸς σὲ, Κύριε ὅτι µου ταχέως τῆς δεήσεως 
ἤκουσας, xal ἐξ ἀφύχτων δεσμῶν xal βυθοὺῦ χατωτάτου παραδόξως ἀφήρπασας ' τὸν σάχκκον διαῤῥάξας, 


εὐφροσύνην µε περιέζωσας. 
Vl. Sed hec quidem sic canebat athleta in voce 


ς’. ᾽λλλὰ ταῦτα μὲν οὕτως ἐν χείλει ἀγαλλιάσεως 


exsultationis. Multitudo autem militum obstupe- p ὁ ἀθλητὴς ᾖδε. Τὸ δὲ τῶν στρατιωτῶν πλῆθος, τῷ 


facta eo quod factum erat preter opinionem, pro- 
linus procidentes, sanoti pedes  prehensabant 
(erant autem numero quadraginta et novem), pe- 
tentes liberari &b errore simulacrorum, et ad 
Christum adduci. Ecce enim, aiunt, cognovimus 
Deum tuum esse revera magnum, qui te vel ex 
profundo maris liberavit admirabiliter. Beatus au- 
tem martyr : Meus, inquit, Dominus Christus non 
repellit eos, qui ad ipsum accedunt. Ille enim di- 


Ἱ Ρεμ]. rxvur, 3, 4. * Psal. xxx, 23. ? Psal. xxix, 12. 


παραδόξῳ τοῦ Ὑενοµένου Χαταπλαχέντε, Άπροσπε- 
σόντις εὐθὺς τῶν τοῦ ἁγίου ποδῶν εἴχοντο (ἑννέα 
δὲ xal τεσσαράκοντα τὸν ἀριθμὸν σαν), ῥυσθῆναι 
τῆς τῶν εἰδώλων πλάνης αἱτούμενοι, καὶ τῷ Χριστῷ 
πρυσαχθῆναι. ᾿Ιδοὺ γὰρ, φασὶν, ἔγνωμεν ὅτι μέγας 
tv ἁληθείᾳ ὃ σὸς ὑπάρχει θεὸς, ὃς σε xal τοῦ 
βυθοῦ τῆς θαλάσσης ὀπερφυῶς ἑῤῥύσατο, Ὁ δὲ 
µακάριος µάρτυς, Ὁ ἑμὸς, ἔφη, Δεσπότης Χριστὸς, 
τοὺς αὐτῷ προσιόντας οὐκ ἀπωθεῖται * ἐκείνου γὰρ 


889 


MARTYRIUM S. CALLISTRATI. 


890 


λόγος « Δεῦτε πρός µε, πάντες ol κοπιῶντες xal A cit : « Venite ad me, omnes qui laboratis et one- 


πεφορτισµένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς.  Xalptxe 
τοιγαροῦν, ὑμεῖς xai ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς 
ὑμῶν πολὺς ἐν toic οὐρανοῖς. « Ταῦτα εἰπὼν, καὶ τὰς 
χεῖρας διάρας εἰς οὐρανὸν, Κύριε, εἶπεν, 6 dv. ὑψη- 
λοῖς κατοιχῶν, xal τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν, καὶ διχµένων 
εἲς τοὺς αἰῶνας, ἔπιδε, ἐπὶ τὸ µικρόὀν σου ποίµνιον 
τοῦτο, καὶ πάσης βλάθης ὁρωμένων τε καὶ ἀοράτων 
θηρῶν συντήῤησον᾽ ὅτι µόνον ὑπάρχεις δεδοξασµένος 
εἷς τοὺς αἱῶνας. ᾽Αμήν. 

Z. Ταῦτα ἐπεὶ γνώριµα κατέστη τῷ στρατηλάτῃ, 
πρὸς τὸ στρἀτόπεδον ἀπιδὼν. N3 τὸν λαμπρότατον, 
εἶπεν, Ttov, μεγάλων ἀναπέπλησται γοητειῶν οὐ- 
τοσί. Τήν τε γὰρ ὁρμὴν τοῦ ὕδατος ἐπίδησεν, ἁπα- 
θὴς κακῶν ἀναδὺς, xal τούτους, ὡς προέφη, Χατα- 
γοητείᾳ ἐπεσπάσατο. Ἐἶτα στραφεὶς πρὸς τὸν 
μάρτυρα. "Εγώ σου, ἔφη, τὰς Ὑοττείας διελέγξω, 
Καλλίστρατε. Οὐκ εἰς μακρὰν δὲ εἴσῃ «lc uiv Ηερ- 
σερτῖνός ἐστιν, ὁ τῶν μεγάλων θεῶν θεραπευτής 
τίς δὲ à ἔσταυρωμίνος ὃν αὐτός τε σέθεις, xal ἐφ᾽ d 
µαταίως ὁ κατάρατος πίποιθας. Καθίσας οὖν ἐπὶ 
τοῦ βήματος ῥοπάλῳ καθ᾽ ἕνα χελεύει τύπτεσθαι τοὺς 
πεπιστευχότας ἅπαντας στρατιώτας' ol καὶ τυπτό- 
µενοι χαλεπῶς, τὰ µέλη τε καταχλώμενοι, ὥσπερ ἐξ 
ἑνὸς στόματος, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, ἔλεγον, τοῖς σου 
δούλοις ἐπίστηθι, βοήθεὶ, xci Sóc ἡμῖν τὴν μέχρι 
τέλους ὑπομονήν' διὰ cb yàp xal τὴν εἰς σὲ πῖστιν 
οὕτω πάσχειν εἱλόμεθα, Efw δὲ παρὰ σοῦ φυλαττό- 
µενος xal ὁ ἡμέτερος διδάσκαλός τε xal ποιμὴν 
Καλλίστρατος, ὡς ἄν τε λειότερον δι) αὐτὸν τῆς dos- 
θείας λόγον κατηχηθέντες, βεθαιωτέραν καὶ τὴν civ 
ἐπίγνωσιν λάδωμεν. Νῦν γὰρ ὡς ἀπολωλότα πρόθατα 
ἐνώπιόν σού ἔσμεν, Κύριε. Οψὶ δέ ποτε τῆς μανίας 
κόρον λαθὼν ὁ µανίας πάσης xai ὀργῆς ἔμπλεως 
ἀνεθῆναι μὲν αὐτοὺς τῶν µαστίγων κελεύει, πρὸς 
δὲ τὴν φρουρὰν ἀπαχθῆναι φυλαχθησομµένους αὐτ 
μέχρις ἂν διασχέψηται, πῶς τὰ περὶ τῆς αὐτῶν 
διάθηται ἀπωλείας. Οὐδὲ γὰρ µετρίως αὐτοῦ καθ- 
ίκετο τὸ πεντήχοντα στρατιώταις εὐθὺς ἕλαττον 
γενέσθαι τὸ αὐτοῦ στράτευμα, καὶ ταῦτα τῇ µεταθέσει 
xai τοῦ σεθάσµατος. 

H'. Σὺν ἅμα γοῦν τῷ ἱερῷ Κσλλιστράῳφ τὸ δι- 
σµωτήριον κατακριθέντες, τὴν ἀλτθῆ θεογνωσίαν 
ὑπ ἐκείνου ἐξεπαιδεύοντο, Bic μέντοι τούτων Δαλ- 
µάτος ὄνομα, ἐν µέσοις αὐτοῖς στὰς. Δεόμαί σου, 
διδάσχαλε, τῷ ἁγίῳ φησὶ, τρανότερον ἡμᾶς τὰ θεῖα 


rati estis, et. ego reficiam vos !?, Gaudete ergo et 
exsultate, quoniam merces vestra copiosa est in 
colis 1. » Hec cum dixisset; et manus ad colum 
sustulisset : Domine, dixit, qui in colis habitas, et 
humilia respicis "3, et permanes in βεοσία !$, 
aspice ad hunc parvum tuum gregem, ei conserva 
ab omni damno, tam bestiarum, qua videntur, 
quam que sub aspectum non cadunt. Quoniam 
solus es glorificatus in secula seculorum. Amen. 
VII. Postquam haec fuerunt cognita duci exer- 
citus : Per lucidissimum, inquit, solem, hic est 
magnis repletus prestigiis. Nam et aque repressit 
impetum, emergens illesus a malis : et hos, ut 
predixit, attraxit, eorum prestringens oculos. 
Deinde conversus ad martyrem : Ego tuas, inquit, 
refellam prewstigias, o Callistrate. Brevi autem 
scies, quisnam sit quidem Persentinus, magnorum 
deorum cultor : quis autem Crucifixus, quem et 
ipse colis, et in quo exsecrandus inaniter confidis. 
Cum ergo sedisset pro tribunali, jubet clavis vere 
berari omnes qui crediderant, milites : qui etiam 
dum graviter verberarentur, et. membra eorum 
eonfringerentur, veluti uno ore dicebant : Domi- 
ne [Jesu Christe, adsis adjutor tuis famulis, et da 
nobis ad finem usque patientiam. Propter te enim, 
et que est in te fidem, sic pati nostra sponte sta- 
tuimus. À te autem servetur noster quoque pre- 
ceptor et pastor Callistratus, ut per eum perfeotius 
instituti in verbo pietatis, accipiamus firmiorem 
tuam agnitionem. Nuno enim tanquam oves per- 


C dite simus in conspectu tuo, Domine. Cum vix 


tandem autem furoris eum cepisset satietas, qui 
erat plenus omni furore et ira, eos quidem jubet 
relaxari a flagellis, abduci autem in custodiam, 
illico tandiu custodiendos, donec consideraverit, 
quidnam de eorum statuat interitu. Neque enim 
eum angebat mediooriter, quod quinquaginta πι]. 
litibus protinus esset minuendus exercitus, idque 
ob mutatam religionem. 


VII[. Simul ergo cum sacrosancto Callistrato 
damnati ad carcerem, didicerunt ab illo veram Dei 
agnitionem. Unus enim ος iis, Dalmatus nomine, 
stans in medio eorum : Rogo te, preceptor, dicit 
sancto, ut nos divina dogmata doceamur apertius, 


δόγµατα διδσχθῆναι, ὥστε τὸν vov ἡμῶν τῇ τοῦ D quo mens nostra fide Christi stabiliatur, et cogno- 


Χριστοῦ πίστει ἑδραιωθῆναι, γνῶναί τε ἡμᾶς τὰς 
ἔλπίδας τῆς προσδοκωµένης ζωῆς, Ίνα μηκχέτι, τὸν 
λογισμὸν ἀστήρικτοι ὄντες, εὐεξαπάτητοι γενώµεθα 
τοῖς διαστρέφειν ἡμᾶς βουλομένοις. Ρενέσθω δὲ ἡ μῖν 
Υρώριµα xal τὰ τῆς οἰκονομίας μυστήρια, τὰ τῆς 
ἀναστάσεώς τε xal τῆς ἁνταποδόσεως. οὐδὲ γὰρ 
ἔφθημεν οὔτε παρὰ τῶν πατέρων ὑμῶν, οὔτε μὴν 
ὑπό τινος Άλλου διδαχθέντες τι περὶ τούτων. Ὁ 
μαχάριος Καλλίστρατος. ἛἜκαστος ὑμῶν, εἶπε, πιρὶ 
οὗ βούλεται πυνθανέσθω. « Ὁ δὲ θεὸς ὁ διδάσκων ἄν- 


scamus spem vite, ques exspeolatur, ut non am- 
plius instabiles cogitatione, facile depici possimus 
ab iis, qui nos volunt convertere. Nota quoque 
nobis evadant dispensationis carnis suscepte my- 
steria, resurreotionisque et remunerationis. Neque 
enim a nostris parentibus, neque ab;ullo alio de his 
anteaaliquid didicimus. Beatus autem Callistratus : 
Unusquisque vestrum, Inquit, de quo velit, fferro- 
ge; « Deus autem, qui docet hominem 'selén- 


tiam 1*5, » nobis quoque prebebit sermonem causa 


!? Malth. χι, 28. 4 Mattb. v, 42. !* Psal. car, 5, 6. :* Peal. cz, 19. !* Psal. xem, 10. 


891 


MENSIS SEPTEMBER. 


802 


vestre ulilitatis, et vobis inspirabit intelligentiam, A Opwrov γνῶσιν, » καὶ ἡμῖν λόγον ὀρέξει, τῆς ὑμετί- 


ut pulchre agnoscatis mysteria pietatis. Cum sic 
dixisset, alius rursus, nomine Bibrachmus : Opus 
est, inquit, nobis prius scire, quomodo Christus, 
cum esset Deus, homo quoque voluit fleri similiter, 
ludibriaque, et proba quomodo sustinuerit, cola- 
phosque, et contumelias, el flagra, et postremo 
mortem crucis. 


IX. Sanctus autem ab alto incipiens, fusius eis 
narravit mysterium Dei cognitionis : Deus, dicens, 
cum ex nihilo universum constituisset, manu pro- 
pria fingit hominem ad suam similitudinem /5, et 
paradisum, quem ille fecerat, illi donat ad delicias, 
dans ei liberum arbitrium, et faciens dominum 


omnis rei create, que videtur !*. Diabolus ergo ei B 


invidens hoc vite genus, et hunc honorem, fraude 
eum aggreditur, et efficit, ut offendat Creatorem. 
In primum ergo hominem decernitur mors suppli- 
cium, et communis ab illo paradiso et deliciis (hei 
mihi) expulsio !". Quod cum facium esset, valde ela- 
tum fuit supercilium diabolo, qui eum supplantave- 
rat, ut qui per hanc fraudem hominem sibi sub- 
jecerat. Et quid non mali quidem faciebat? Cui- 
nam autem errori, et exsecrandorum simulacrorum 
adorationi, serpentiumque et belluarum, non sub- 
Jiciebat, hominumque caedibus ut docebat ad of- 
ferendum demonibus sgacrificium : et preterea eum 
misere trahebat ad passiones ignominiem 19? Sic ergo 
videns Dominus suum figmentum dominio teneri a 
diabolo, non sustinuit id relinquere omnino expers 
aurilii; sed legem quoque dedit, que malorum 
reprimebat impetus ; et misit prophetas, qui doce- 
bant, quemnam oporteat adorare!*,et viam indica- 
bant salutis. Postquam autem vidit non sufficere 
auxilium adversus tantas mali vires, victus a pro- 
priis visceribus, propter sui figmenti interitum, 
dat illum ipsum suum Filium unigenitum : et effe- 
cit ut fiat homo, siout nos, cum nec ipsum quidem, 
quod Deus esset, perdidisset : ut pretextu carnis, 
et humana forma inescaret eum, qui nos deceperat, 
ut dum putaret se hominem aggredi, in Deum inci- 
deret. Quod etiam evenit, Nam cum invadentem 
inimicum vi vicisset, nobis hanc dedit victoriam 
per carnem ex nobis assumptam. Sed ne sic quidem 
abstinuit adversarius ab amica sibi malignitate. Sed 
cum videret multos attrahi ad agnitionem veritatis, 
tam iis que docebat, quam iis, que faciebat, mi- 
raculis, ceecos illuminans, et mortuos suecilana, pa- 
ralyticos confirmans ao corroborans et curans de- 
moníacos *^, movet infeum genus Judaeorum, invi- 
dia movens improbas illas animas. Et crucifigunt 
quidem, cum volentem comprehendiesent, subli- 
miori permitiente providentia, et morle afficiunt !!, 


Hoo enim factum est potius, ad exiremum adversarii 


exiilum, et ad perfeclam nostrám ersctioneri. Nam 


15 Gen, 1, 26. t Gen. it, £5. 1? Gen. ri, 2». 


" Rom. 1, 20. 
*! Matth. xxvii, 35; Marc. 1, 25; Luc. x3u, 33 ; Joap. XII, 33, 


pac ἕνεκεν ὠφελείας, καὶ ὑμῖν ἐμπνεύσει σύνεσιν, 
ὥστε καλῶς ἐπιγνῶναι τὰ τῆς θεοσεθείας μυστήρια. 
Οὕτως εἰπόντος, ἕτερος πᾶλιν ὀνόματι Βίθραχος, Δεό- 
µεθα μαθεῖν πρότερον, ἔφη, πῶς ἄρα θεὸς ὤν ὁ 
Χριστὸς καὶ ἀνθρώποις ἴσος ἠξίωσε Ὑενέσθαι, ἐμ- 
παιγμῶν τε καὶ ὀνειδισμῶν πῶς ἠνέσχέτο, ἔτι δὲ 
ῥαπίσματα, xal ὕθρεις, καὶ µάστιγας, καὶ τελευ- 
ταῖον τὸν διὰ σταυροῦ θάνατον πῶς κατεδέξατο. 

6'. Σαὶ ὁ ἅχιος, ἄνωθεν ἀρξάμενος, πλατύτερον 
αὐτοῖς διεξῄει τὸ τῆς θεογνωσίας μυστήριον Ὁ 
θεὺς, εἰπὼν, ix μὴ ὅντων τὸ πᾶν συστησάµενος, 
χειρὶ τὸν ἄνθρωπον ἰδίᾳ κατ’ εἰκόνα τὴν ἑαυτοῦ 
πλάττει, xal παράδεισον ὃν ἐχεῖνος ἐποίησεν, tiq 
τροφὴν αὐτῷ δίόωσιν, αὐτεξούσιον ἀποδείξας, καὶ 
κύριον πάσης τῆς ὁρωμένης κτίσεως. 'O τοίνυν 
διάθολος, φθυνήσας αὐτῷ τῆς διαγωγῆς ταύτης xai 
τῆς τιμῆς, δι ἁπάτης αὐτὸν ὑπέρχεται, καὶ τῷ 
πεποιηχότι προσκροῦσαι παρασκευάζει. θάνατος οὖν 
ἡ τιµωρία τῷ πρωτοπλάστῳ, xai ἡ τοῦ παραδείσου, 
οἴμοι { καὶ τῆς τροφῆς ἐκείνης ἁπόπτωσις. OO δὴ 
γενοµένου πολλὴ τῷ πτερνίσαντι διαθόλῳ d ὀφρὺς 
ἤρετο, ἅτε διὰ τῆς ἁπάτης ταύτης ὑπὸ χεῖρα λα- 
θόντι τὸν ἄνθρωπον, xai τί piv οὐ ποιοῦντι κακόν ; 
Holn 9k πλάνη, xai εἰδώλων μιαρῶν προσκυνήσει. 
καὶ ἄλλων ἑρπετῶν καὶ χνωδάλων οὐχ ὑποθάλλοντι 
σφαχαῖς τε ἀνθρώπων, δαίµοσιν εἷς θυσίαν προσ- 
αγομένων, χρῆσθαι διδάσκοντι καὶ πρὸς τούτοις, tiq 
τὰ πᾶθη τῆς ἀτιμίας ἐλεεινῶς αὐτὸν ἛΈλγουτι; Οὕτως 
οὖν ὑπὸ τοῦ διαθόλου κεκυριευμένον τὸ οἰκεῖον 
πλάσμα ὁ Δεσπότης ὁρῶν, οὐκ ἠνέσχετο πρὸς ἅπαν 
καταλιπεῖν ἀθοήθητον, ἀλλὰ καὶ νόµον ἔδωκε τὰς τῶν 
φαύλων ὁρμὰς ἀἁνακόπτοντα, καὶ προφήτας ἁπ- 
έστειλε, τίνα δεῖ προσκυνεῖν διδάσχοντας, καὶ τὴν 
τὶς σωτηρίας ὑποδειχνύντας 650v. Ἐπεὶ δὲ μὴ -ᾱρ- 
κοῦσαν ἔθλεπε τὴν βοήθειαν πρὸς τοσαύτην ῥύμην 
κακοῦ. Ἱττώμενος τῶν olxtiov σπλάγχνων διὰ τὴν 
τοῦ ἰδίου πλάσματος ἐπὶ πλεΐστων ἀπώλειαν, αὐτὸν 
ἐνεῖνον τὸν Υἱὸν αὐτοῦ δίδωσι τὸν μονογινῆη καὶ 
καθ ἡμᾶς αὐτὸν ἄνθρωπον γενέσθαι παρασκευάσει, 
μηδ’ αὐτὸ τὸ εἶναι θεὸς ἀποθεληχότα' ἵνα τῷ τῆς 
σαρχὸς προθλήματι καὶ τῇ ἀνθρωπίνῃ µορφῇ τὸν 
ἡμᾶς ἁπατήσαντα δελεάσῃ, καὶ ἀγθρώπῳ οἴόμενος 
προσβαλεῖν. θεῷ περιπέσῃ. Ὁ δὴ καὶ γέγονε. Καὶ 
τὸν ἐχθρὸν προσθαλόντα κατακράτος νενικηκὼς τὴν 
νίκην ταύτην ἡμῖν διὰ τής προσληφθείσης ἐξ ἡμῶν 


D σαρχὸς ἐδωρήσατο. ᾽Αλλ' οὐδὲ οὕτως ἀπείχετο τῆς 


φίλης αὐτῷ κακίας ὃ ἀντικείμενος" ἀλλ’ ἐπεὶ ἑώρα 
πολλοὺς πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν ἐφελκό- 
µενον, οἷς τε ἐδίδασκε, xai οἷς ἑτέλει παραδόξοις, 
τυφλούς τε φωτίζων, καὶ νεκροὺς ἀνιστῶν, παραλύ- 
τους ῥωννύων, καὶ δαιμονῶντας Ἰώμενος, τὸ τῶν 
Ἰουδαίων γένος κινέῖ κατ αὐτοῦ, φθόνῳ τὰς. πονη- 
ρᾶς. ἐκεῖνος Ψυχὰς βεθληκώς: xal. ὁταυροὺσι μὲν 
ἑκόντα λαθόντες, δι’ οἰκονομίαν. ὀψηλοτέραν, καὶ Qa- 


νατοῦσι. Τρῦτο Yi Mes εἰς παντελῇῆ, 5 τοῦ. àv- 


" ' Exod. xx, 5, ?» Matth. w, 24. 


. o£. ον , E e ut 


893 


MARTYRIUM S. CALLISTRATI. 


894 


τ'χειμένου γέγονεν ὄλεβρον, καὶ εἷς ἡμῶν τελείαν A cum ad inferos desceudisset ; deinde tertio die re- 


ἀνόρθωσιν, Ἑὶς ὥδου γὰρ κατιλθὼν, εἶτα τριήµερος 
ἀναστὰς, νεκροῖ μὲν οὕτῳ τὸν νεκχρωτὴν διάθολον, 
ἡμᾶς δὲ τῇ αὐτοῦ ἐγέρσει συνανιστᾷ, xal εἰς οὐρα- 
νοὺς ἀναφέρει, ἅτε τῷ ἡμέτέρῳ συνανελθὼν προσ- 
λήμματι. Πρὸ μὲν οὖν τῆς μετὰ σαρχὸς αὐτοῦ παρ- 
ουσίας, τάχα xal συγγνώµης τινὸς ἐτύγχανον 
ἄξιοι, xxl ἀπολογία τις ὑπελείπετο τοῖς τῇ ἀπάτῃ 
τῶν εἰδώλων δι’ ἄγνοιαν τῆς ἀληθείας προστετηκόσιν’ 
ἀφ᾿ οὗ δὲ ἐχεῖνος τῃ ΥΠ ἐπεδήμησε, xai τὸ τοῦ Πα- 
τρὸς τοῖς πᾶσι φανερὸν κατέστησε βούλημα, οὐδεμία 
συγγνώμη τῷ τὸ ψεῦδος προτιμῶν τῆς ἀἁληθείας 
μετὰ τὴν ἐπίγνωσιν, μετὰ τοῦ φωτὸς ἔλλαμψιν' 
εὖ τοίνυν xal ύμᾶς πεποιήχατε χαταλιπόντες, ὅπερ 
ἐστὶν ἡ τῶν εἰδώλων προσκύνησις, va! Χριστῷ τῷ 
ἀληθινῷ φωτὶ προσελθόντες, ἵνα xal ζωῆς αἱωνίου 
διὰ τὸν ὑπὲρ αὐτοῦ θάνατον χαταξιωθῆτε. 

I. Οὕτω διδάξαντος τοῦ ἁγίου, ἕτερος πάλιν ᾧ 
ὄνομα Ἡλ.όδωρος ἀναστὰς, Εἰπέ µοι, ἔφη, κύριέ µου 
Καλλίστρατε, ποῦ ἡ ἑκάστου ψυχὴ πορεύεται δια- 
ζευχθεῖσα τοῦ σώματος, xai mola λῆξις αὐτὰς ὑπο- 
δέχεται, xal mola ταύτῃ κατᾶστασις διαδέχετάι ; 
Πρὸς 6 ὁ µαχάριος, Δύο χῶροι, φησὶν. ἀνεῖνται, 
ταῖς τοῦ σώματος διαιρουµέναις ψυχαῖς, ὦν ὁ μὲν 
elc ὡραῖός τε Hyav xal χαρίτων μεστὸς xal πολ. 
λήν τινα φέρων ταῖς λαχοῦσαις αὐτὸν ψυχαῖς ἡδονήν. 
ἅτερος δὲ ζόφου τε περίπλεώς ἐστι, xai ἰδεῖν ἀηδὴς 
καὶ πολλὴν ἐμποιεῖν δυνάµενος τὴν χατήφειαν. Όσαι 
γοῦν ἀγαθαὶ ψ»χαὶ, καὶ ὅσαι φαύλως αὐτῶν ἔχόυσαι, 
ἑχάτεραι τὸν προσήκοντα λαγχάνουσι χῶρον οὕπω 
δὲ ἡ τελεία τῶν ἁμοιθῶν ἀντίδοσις οὔτε τοῖς &ya- 
θοῖς, οὔτε τοῖς ἑναντίως ἔχουσι γίνεται, μέχρις ἄν 
lx τάφων διαναστάντα ταῖς ψυχαῖς καύταις τὰ σώ- 
µατα cuvagÜn: τὀτε γὰρ ἑἐλεύσεται μὲν αὖθις ἐπὶ 
γῆς ὁ Χριστὸς, παβαστήσονται δὲ αὐτῷ πάντες ἄν- 
θρωποι, xal ἀξίας τῶν βιθιωµένων ἔΈκσστος τὰς 
ἁμοιθὰς ἀπολίψεται. 

ΙΑ. Δομετιανὸς ἐπὶ τούτοις ἐξαναστὰς, "Ap! ὃς, ἔφη, 
ol πολλὰ κατὰ τὸν παρόντα βίον ἐξαμαρτάνοντες, 
οὐκ ἔνταυθα τὴν δίκην δ.δόασιν, ἀλλ᾽ bat τούτοις 1, 
τῶν ἔργων τῶν πονηβρῶν ἔχτισις τεταµίευται; Ὁ 
μακάριος Καλλίστρατος  &mexplvato: "Exst μὲν ἡ 
ἐντελὴς Χρίσις, xal τῶν ἰδίων ἔργων τολεία τοῖς 
ἐργαζομένοις ἀντιμισθία τετέρηται' πλὴν ἀλλὰ πολ- 
λοῖς τῶν πονηρῶν καὶ ἐνταῦθα d τοῦ Θεοῦ ἔπεισι 
δίκη᾽ µαχρόθυµος γὰρ ὢν ὁ θεὸς, xal διφῶν τὴν 


eurrexisset, sic morte quidem afficit diabolum, qui 
morte affecerat ; nos autem sua resurrectione simul 
facit resurgere, et extollit ad coelos, ut qui simul 
ascenderit cum noslri assumptione. Atque ante ejus 
quidem cum carne adventum, forte erant digni ali- 
qua venia, et aliqua relinquebatur excusatio iis, 
qui propter ignorantiam veritatis adhzrebant fraudi 
simulacrorum : ex quo autem ille venit in terram, 
et Patris voluntatem reddidit omnibus manifestam, 
nulla est danda venia iis, qui falaum preferuat ve- 
ritati post agnitionem veritatis, et tenebras luci, 
postquam lux illuxit. Ergo vos quoque bene feci- 
stis, qui tenebras reliquistis, qui est cultus simula- 
crorum, et ad Christum veram lucem accessistis, ut 
vitam eternam per mortem ab ipso susceptam con- 
sequamini. 

X. Cum sic docuisset sanclus, surgens rursus 
alius, cui nomen Heliodorus : Dic mihi, inquit, do- 
mine mi Callistrate, quo vadit uniuscujusque anima 
& corpore separata, et quenam sors eam excipit? 
Cui beatus : Duo, inquit, loca sunt parata anima- 
bus, que separantur a corpore : quorum unus qui- 
dem est valde pulcher, et plenus gratiis, οἱ magnam 
afferens voluptatem iis, que ipsum sortite sunt, 
animabus ; alter vero plenus est caligine, et teter 
visu, et qui potest magnam afferre tristitiam. Qua- 
cunque ergo sunt bone animae, et quse contra secus 
sunt affecies, utreque sortiuntur locum sibi conve- 
nientem. Neque vero fli perfecta remuneratio, ne- 
que bonis, neque iis, qui contra se habenl, donec e 
sepuloris surgentia corpora, his animabus rursus 
conjuncta fuerint. Tunc enim veniet quidem rursus 
Christus in terram 1; coram eo autem sistentur 
omnes homines, et recipiet unuaquisque dignam 
vita, quam egerit, remunerationem 9. 


XI. Domitianus autem post hos surgens : Qui 
ergo, inquit, multum in vita presenti peccant, non 
hic dant poenae ; sed iis illic est reservatum, quod 
luant pro factis sceleratis ? Respondit autem beatus 
Callistratus : Ilio quidem est perfectum judicium, 
et perfecta suorum operum merces iis qui operan- 
tur, illic reddenda reservatur ; sed tamen bic quo- 
que multos malos Dei persequitur justitia. Nam 
cum sit Déus lenis et patiens, et uniuscujusque 


ἑκάστου τῶν ἁμαρτανόντων διόρθωσιν, στιλθοῖ μὲν D peccatoris sitiat correctionem, gladium quidem 


τὴν µάχαιραν, xal τὸ τόξον ἐντείνει, φοθῶν διὰ τῆς 
παρασκευης τῶν ὅπλων, καὶ πρὸς µετάνοιαν ἔχκα- 
λούμενὸς, Ἐπειδὰν δὲ ἴδοι μηδὲν ἐντεῦθεν βελτιου- 
μένους, ἀλλὰ xal ἑτέροις μᾶλλον ῥᾳθυμίας ὑπόθεσις 
LUAM εὐθύς τὴν τομὴν indvyet, καὶ τὴν τιµω- 
ρίαν εἰσκράττει' cot; μὲν ἀναλόγως qie. toy 
τοῖς οἱ sut We Ehetel dr δν μα ελα 
ἀὐτους κολάσεώς, otov ἔπὶ Φαρφὼ Γέγρνε, καὶ Solia 
µων. Rt γὰρ καὶ ᾿χᾶτὰ πόφας & bis ἑόδτως à ὸ- 
λάσις, ἀλλ’ oni ^0 πᾶν τῆς ιμὼριαὸ ἂν πλησαν, 

net ο 1”. eS VP oye 


ολ e: 


?? Matth. xxv, 31. ** II Cor. v, 10, ** Psal. vit, 13. 35 Exod. xiv, 25, 25, ** Gen. aix, 2e. o. 


suum vibrat et arcum tendit **, terrens apparatu 
armorum, et evocans ad poenitentiam. Postquam 
autem viderit eos nihil hinc efüci meliores, sed 
aliis potius prebere occasionem ignaviae, statim in- 
fert sectionem, et sumit supplicium ; aliis quidem 
dpnvenignter pacratorp:m. magnitodini, aljia autem 
minup, nipote qpod Aps, zoreup 1Jio maneat suppli- 
ciüm : quoniodo Pharaoni factum est 3'6ἱ Sodo- 
mis 30, Nam etsi eo evestigio supplicium $gf ingpod- 
(jj at nondum totam itplerunt, penam. Est au- 


QU. 0/7 


895 


MENSIS SEPTEMBER. 


896 


tem hinc évidens: « Tolerabilius enim erit Sodo- Α Δῆλον 9' ἐντεῦθεν' «᾿Ανεκτότερον γὰρ ἔσται Σοδόµοις 


mis in die judicii, quam civitati 51, » inquit, illi, 
qus non accipit fidei Christi predicationem. Sic 
enim ostenditur, non sufficere Sodomitis, quod est 
hic supplicium, si eorum, que peccaverunt, habea- 
tur ratio ; sed adhuc illic reservatur fex calicis ju- 
dicii Dei. Quod si nonnullis quoque justis inferun- 
tur acerba quedam eLaspera in presenti vita, mi- 
nime est mirandum : ea enim sunt probatio virtutis 
quam collegerunt, aut etiam delictorum quorum- 
dam punitio, per que penitus emundati, mundi 
omnino transmittuntur ad vitam, que illic est. Est 
ergo vobis quoque studendem ne stetis & partibus 
eorum qui puniuntur propter peccata ; sed ex par- 
tibus eorum, qui Deo placent, et eterna consequa- 
mini premia. Effecti enim estis vasa electionis, 
cum Deo credideritis; efficiemini autem perfecti, 
divino baptismo illuminati ; efflciemini denique per- 
fectiores, si martyrii cursum forti et alacri animo 
peragatis. Stemus ergo magno et excelso animo, 
fideque muniti resistamus diabolo, legitime decer- 
temus, fundamusque et vertamus adversarios. 8io 
enim maxima premia consequemur a Christo ago- 
notheta. 

XII. Hec et his plura monita diu noctuque eis 
dans divinus Callistratus, docensque tanquam pree- 
ceplor puerorum, parabat et animum addebat ad 
certamen propositum. Die autem sequenti dux exer- 
citus, cum in insigni quodam loco civitatis prese- 
dissel, ejus quoque assistente exercitu, accersit 
gloriosum victorem Callistratum, et eos, qui cum 


ἐν ἡμέρᾳ χρίσεως Tj τῇ πόλει, » φησὶ, τῇῃ μὴν δεχοµένῃ 
τὸ τῆς Χριστοῦ πίστεως κήρυγμα. Δείχνυται 
γὰρ οὕτως ὃτι μὴ ἀρχοῦσα Σεδοµίταις d ἓν- 
ταῦθα Χχόλασις πρὸς ἀναλογίας ὦν ἡμαρτήκασιν, 
ἀλλ’ ὁ τρυγίας ἔτι τοῦ ποτηρἰου τῆς τοῦ θεοῦ δίχης 
ἐχεῖ συντηρεῖται. El δὲ καὶ δικαίοις τισὶν ἐπάγονται 
δυσχερῆ χατὰ τὸν παρόντα βἰον, θαυμάζειν οὗ χρή. 
δοχίµιον yáp ἐστι ταῦτα καὶ βάσανος, ἧς συνέλεξαν 
ἀρετῆς, καὶ σφαλμάτων τινῶν ἔκτισις, δ dv ὅλως 
ἀποῤῥυφθέντος, καθαροὶ παντάπασι τῷ ἐκεῖθεν πα- 
ραπέµπονται Bip: Καὶ ὑμῖν τοιγαροῦν σπουδαστέον 
μὴ τῶν διὰ ἁμαρτίας κολαζοµένων, ἀλλὰ τῆς τῶν εὖα- 
ῥεστούντων τῷ Θεῷ ἨὙενέσθαι µερίδος, xal τῶν 
αἰωνίων ἀξιωθῆναι γερῶν. Xxsóm piv γὰρ ἐκλογῆς 
Ὑεγόνατε, πιστεύσαντες τῷ θεῷφ’ τέλεοι δὶ γενήσε- 
σθε, τῷ θείῳ βαπτίσµατι φωτιζόµενοι, εἰ δὲ τελεώ- 
τεροι πάλιν ἀναδειχθήσεσθε, τὸν τοῦ μαρτυρίου δρό- 
μον εὐψύχως καὶ ἀνδρικῶς διανύοντες. Στῶμεν τοι- 
γαροῦν ἨὙενναίως, «fü πίστει περιφραζάμµενοι ἀἆντι' 
στῶμεν τῷ διαθόλῳ, νοµιµως ἀθλήσωμεν, καὶ τοὺς 
ἑναντίους στρεφώµεθα’ οὕτω γὰρ xal τῶν µεγίστων 
ἄθλων παρὰ τοῦ ἀγωνοθέτου Χριστοῦ τευζόμεθα. 


ΙΒ’. Ταῦτα καὶ τούτων πλείονα διὰ πάσης ἡμέρας 
τε καὶ τῆς νυχτὸς ὁ θεῖος Καλλίστρατος νουθετῶν 
αὐτοὺς xal διδάσκων, οἷά τις παιδὀτρίθης, πρὸς τὸν 
προχείµενον εἴληφεν ἀγῶνα, ΤΠ δὲ ἕξης ὁ στρατη- 
λάτης, Ev τινι τόπῳ περιφανεῖ τῆς πόλεως προκαθίσας, 
παρισταµένης αὐτῷ καὶ τῆς στρατιᾶς, τὸν καλλίνι- 
xov µεταθάλλεται Καλλίστρατον, xal τοὺς σὺν αὐτῷ 


illo erant, martyres. Qui cum producti essent : Dio C μάρτυρας, "Qv δὴ καὶ παραστάντων, Λέγε pot, ἔφη. 


mihi, inquit, Callistrate, tene et hos admonuisti, 
ut diis sacrificetis, et ab intolerandis tormentis li- 
beremini ? an adhuc in priori persistitis inobedien- 
tia ?, Magnus autem Callistratus: De meipso quidem, 
dixit, do responsum, quod neque sum honestam 
inflciaturus confessionem, neque mihl persuasi om- 
nino deflcere a partibus Christianorum, nec mihi 
unquam poterit persuaderi, ut non stem pactis con- 
ventis cum Christo initis. Dehis autem ipse interro- 
ga; ipsidesetibi enuntiabunt: satis enim sapiunt. Ad 
eos itaque intuitus dux exercitus : Vos autem, dixit, 
quid dicitis, qui seducti estis artibus maleflois ? Illi 
aulem : Quid, dixerunt, frustra teipsum deoipis, 
putans fore ut nos decipias? Nam si de exercitu 


Καλλίστρατε, νενουθέτηχας σαυτόν τε xal τούτους, 
ὥστε θῦσαι τοῖς θεοῖς, xal βασάνων ἀνυποίστων 
ἁπαλλαγῆναι, 3| ἔτι τῆς προτέρας ἔχεσθε ἀπειθείας ; 
Καὶ ὁ μέγας Καλλίστρατος. Περὶ μὲν εµαντου, εἴ- 
pnxt, τὴν ἀπόχρισιν δίδωµι, ὡς οὔτε τὴν καχὴν ὅμο- 
λογίαν ἐξήρνημαι, οὔτε πέπειχα ἐμαυτὸν τὸ παράπαν 
τῆς µεβίδος ἀποστῆναι Χριστοῦ, οὔθ) ὅλως µεταπει- 
σθήσοµαι τὰς πρὸς αὐτὸν ἀθετῆσαι συνθήκας περὶ 
δὲ τούτων αὐτοὺς ἐρώτα" αὐτοὶ τὰ περὶ αὐτῶν 
ἀπαγγελοῦσιν' ἐπεὶ xai φρονήσεως µετέχουσιν χα» 
νῶς, ᾿Αποθλέψας οὖν πρὸς αὐτοὺς, ὁ στρατηλᾶἄτης: 
Ὑμεῖς δὲ τί φατε, εἶπεν, ol Ὑγοητικαῖς τέχναις 
παρακρουσθέντες ; Οἱ δὲ, Τ{ µάτην, ἔφησαν, σεαυτὸν 
ἀπατᾷς, ἁπατήσειν ἡμᾶς οἱόμενος, El μὲν γὰρ περὶ 


quidem vis nos examinare, in quo tibi subjicimur, D τῆς στρατείας ἐξετάζειν βούλει, καθ ἦν dpa καὶ ύπο- 


in omnibus tibi cedimus, et nullo modo tibi resi- 
siimus. Si autem de flde et religione, a nobis nihil 
aliud audies, nisi quod Christiani sumus, et Deum 
unum agnoscimus, effectorem ουσ] et terre, in 
quem etiam credimus, et Filium ejus unigenitum 
Dominum nostrum Jesum Christum et Spiritum 
sanctum, quomodo nos docuit hic sapiens noster 
preceptor. 

XIII. Hec cum quadraginta et novem mariyres 
lanquam unoore respondissent, eos verberari jubet 


*' Matth. x, 18, 


κείμεθά σοι, ὑπείκομεν iv πᾶσι, xal οὐδένα τρόπον 
ἀντιταττόμεθα" εἶ δὲ περὶ πίστεως xal θρησκείας. 
οὐδὲν ἀκούσῃ παρ ἡμῶν ἕτερον dj ὃτι Χριστιανοί 
ἑσμὲν, καὶ Θεὸν ἵνα ἐπιγινώσκομεν, ποιητὴν οὖρα- 
νοῦ τε καὶ γῆς, εἰς ὄνπερ δὴ xal πιστεύοµεν, xal τὸν 
Yióv αὐτοῦ τὸν μονογενῃ, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν 
Χριστὸν, xal τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καθὼς ἡμᾶς ἑδί- 
δαξεν ὁ σοφὸς ἡμῶν οὐτοσὶ διδάσκαλος. 

ΙΓ’. Ταῦτα τῶν µτεσσαρακονταεννἑἁ στρατιωτῶν 
ὡς d ἑνός στόµατος ἀποχκριναμένων, τύπτισθαι κε- 


89'1 


MARTYRIUM 8. CALLISTRATI. 


898 


λεύει τούτους ὁ στρατηλάτης, εἶτα δεθἔντας χεῖρας A dux exercituB; deinde vinctos pedibus οἱ manibus 


καὶ πόδας, εἷς τὴν πλησίον ἀποῤῥιφῆναι κολυμθήθραν 
ὠκεανὸν οὕτω — xaÀoópsvov. Ἐπεὶ οὖν δεσµήσαντες 
ἐπαφεῖναι τούτους τῷ ὕδατι ἔμελλον, ὁ Καλλίστρατος 
προσηύξατο λέγων Δέσποτα Κύριε, ὁ iv ὑψηλοῖς 
κατοικῶν, καὶ τὰ ταπειὰ ἐφορῶν, ἐπίθλεφον ἐπὶ 
τὸ βραχὺ σου τουτὶ ποίμνιον, καὶ καταξίωσον αὐτὸ 
ἐν τοῖς ὕδασι τοότοις λούσασθαι λουτρὸν παλιγγε- 
νεσίας τε xal υἱοθεσίας διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ 
ἁγίου σου Πνεύματος, ὡς ἂν, δι’ αὐτὸν πᾶσαν ἀἄποῤ- 
ῥυψάμενοι τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου τὴν µαταιότητα, 
κὀινωνοὶ Ὑγένωνται τοῦ χλήρου τῶν ἀπ᾿ αἰῶνός σοι 
εὐαρεστησάντων. "Apa δὲ τῷ ῥιφῆναι αὐτοὺς τοῖς 
ὕδασι, πρᾶγμα συνῆλθεν ἀκοῆς τε xal θαύματος 
ἄξιον. Λύονται γὰρ αὐτοῖς τὰ δεσμὰ, xal φαιδραῖς 
ταῖς ὄψεσι, φαιδραῖς ταῖς στολαῖς τοῦ ὕδατος εὐθὺς 
ἀναδύουσιν. 'O δὲ γε θεῖος Καλλίστρατος, xal στέφα- 
voy ἐπὶ τῆς χεφαλῆς olov ἐκπρεπέστατον ἑωράθη φο- 
ρῶν, καὶ φωνὴ πρὸς αὐτὸν οὐραυόθεν γίνεται, Οάρσει, 
Καλλίστρατε, λέγουσα, σὺν τῷ ποιµνίῳ τούὐτῷ τῷ 
σῷ' καὶ δεῦτε ἤδη ταῖς αἰωνίαις σκηναῖς ἔπαναπαυ- 
σόμενοι' Αμα δὲ τῇ φωνῇ, xai µέγα ὁ θεὸς ἔσεισεν, 
ὥστε τὸ πλησίον που ἄγαλμα καταπεσεῖν, xai εἲς 
κόνιν διαλυθῆναι' "Απερ ἴδόντες τε καὶ ἀχούσαντες 
ἕτεροι τῶν στρατιωτῶν ἄνδρες πέντε καὶ τριάκοντα 
πρὸς τοῖς ἑκατὸν, πιστεύουσι καὶ αὐτοί. Οὐ συλλαμ- 
θάνονται δὲ μετὰ τῶν λοιπῶν ἑννέα xal τεσσαρά- 
κοντα" ἀλλ ἔκεῖνοι μόνοι, τεσσαραχωνταεννέα φα- 
μὲν, οὕτω τοῦ στρατηλάτου κελεύσαντος, τῇ φρουρᾷ 
παραδίδονται. Αέγει τοίνυν πρὸς αὐτοὺς ὁ Καλλί- 
στρατος Ἰδοὺ, ἀδελφοὶ, τῇ τοῦ Κυρίου χάριτι, τοῦ 
λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας κατηξιώθητε. Χρὴ τοιγαρ- 
οῦν τὴν προτήκουσαν αὐτῷ χάριν ὁμολογῆσαι' xal 
δὴ ἀναστάντες προσευξώμεθα. El; τὸν οὐρανὸν γοῦν 
τὰς χεῖρας διαπετάσας͵, Κύριε ὁ θεὸς, εἶπεν, ὁ πάν- 
τας σωθῆναι θέλων xal stc Επίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, 
ὁ xal τοῦτό σου τὸ ποίμνιον τοῦ νοητοῦ λέοντος 


projici in propinquam piscinam, quee vocabatur 
Oceanus. Cum ergo eos vinxissent, et essent in 
aquam immissari, precatus est Callistratus, dicens: 
Domine, qui in altis babitas, et humilia respicis 35, 
&ad hunc minimum tuum gregem oculos dirige, et 
dignare ipsum in his aquis lavari lavacro regene- 
rationis et adoptionis per adventum sanoti tui Spi- 
ritus, ut per ipsum emundati ab omni veleris ho- 
minis vanitate, fiant socii hereditatis eorum, qui 
tibi placuerunt a seculo. Simul autem atque ípei 
fuere in aquas projecti, evenit res digna auditu et 
&dmiratione. Eis enim solvuntur vincula, et leto 
vultu οἱ alacri habitu atatim emergunt ex aqua. 
Divinus autem Callistratus visus est in capite fe- 
rens coronam longe speciosissimam, et vox ad eum 
exstilit e colis, dicens : Esto bono animo, Calli- 
strate, cum tuo grege, et jam venite, in eternis re- 
quieturi tabernaculis. Simul autem cum voce ma- 
gnum quoque Deus excitavit terra motum, adeo ut, 
que propinqua erat, statua ceciderit, et in pulve- 
rem sit resoluta. Qus cum vidissent et audiissBent 
alii milites, qui erant numero centum et triginta 
quinque, ipsi quoque oredunt. Non comprehen- 
duntur autem oum jam dictis ; sed illi soli quadra- 
ginta novem, cum sio jussisset dux exercitus, tra- 
duntur in custodiam. Dicit eis itaque Callistratus : 
Ecce, fratres, Christi gratia, dignati estis lavacro 
regenerationis !*, Oporlet ergo, quas par est, ei 
agere gratias. Itaque surgamus et oremus. Tuno 
expansis in celum manibus : Domine Deus, inquit, 
qui vis omnes homines salvos fleri, et ad agnitionem 
venire veritatis ; qui etiam tuum gregem eripuisti 
ex ore leonis, οἱ vocasti ad salutem eternam, di- 
gnare in tua fide nos omnes consummari, et ad te 
Dominum venire immaculatos et mundos ; quoniam 
es benedictus in secula. 


ἀφαρπάσας, xal πρὸς σωτηρίαν καλέσας αἰώνιον, καταξίωσον iv τῃ σῇ πίστει τελειωθῆναι πάντας ἡμᾶς, 
καὶ πρὸς cb τὸν Δεσπότην ἀσπίλους φοιτῆσαι καὶ καθαρούς' ὅτι εὐλογητὸς ὑπάρχεις εἰς τοὺς αἰῶνας. 


IA. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐν τῇ φρουρᾷ τοῖς ἁγίοις 
ἑπράττετο. 'O δὲ στρατηλάτης, δείσας µήποτε διὰ 
τῆς τούτων θαυματουργίας αὐτοῦ τε ἁποστῶσί τινες 
καὶ ἑτέρα Ὑένηται τῷ Χριστῷ μερὶς, Χοινολογησά- 
µενος τῷ συγκατακλείστῳ τούτου "Tipi Δουκιναρίῳ, 
καὶ Χχκοινῶς αὐτῷ συνδιασκεφάμενος, στρατιώτας 
πέμπει νυκτὸς, τοῦτο χεκελευσμένους, τὸ μεληδὸν 
τοὺς ἁγίους ἐν τῇ φρουρᾷ καταχόψαι. "O δἡ xal γέ- 
Ύονε κατὰ τὴν ἑθδόμην καὶ εἰκοστὴν τοῦ Σεπτεµ- 
6plou µηνός. Oi δὲ πιστεύσαντες πέντε καὶ τριά- 
κοντα καὶ ἑκατὸν στρατἰῶται παραγενόµενοι τὰ 
τῶν ἁγίων ἄνείλοντο σώματα, ἐντίμως τε ἔθαψαν- 
καὶ vaóv αὐτοῖς οὐ πολλοῖς ὅμοιον τῷ καλλει 
ἀνήγειραν' xal οὔτος κατὰ µίέσην ἕστηχε Ῥώμην, 


τὴν βασιλικωτάτην τῶν πόλεων. Eópov [δὲ καὶ χάρ- 


την lv τῇ φρουρᾷ, 7j διδασκαλία τις xal διατύπωσις 
ἐνεγέγραπτο τοῦ Καλλιστράτου µάρτυρος. 
δὲ τὴν ἐχείνων τελείωασιν μαρτυρεῖ xal Μαρῖνος, 


*! Psal, cxir, 5. ?? Tit. n1, 5. 


XIV. Sed hec quidem flebant à sanctisin custodia. 
Timens autem dux exercitus, ne per ea, que ab 
eis flebant, miracula, multi ab eo deflcerent, et alia 
pars Christo accederet, re communicata cum suo 
asaessore Vero Ducenario, cum communiter cum eo 
consultasset, noctu mittit milites, quibus hoc im- 
peratum fuerat, ut membratim sanctos conscinde- 
rent in custodia. Quod quidem etiam factum est 
vioesimo septimo Septembris. Qni autem ocredide- 
rant centum et triginta quinque milites, oum ac- 
cessissent, sustulerunt sanctorum corpora, et ho- 
noriflce sepelierunt : et eis templum pos:ea exci- 
taverunt, cui pulehritudine sunt pauca similia 5 
quod stat in media Roma, civitatum omnium mazxi- 
me regia. Porro autem chartam quoque invene- 
runt in oustodia, in qua erat quedam doctrina et 


Μιτὰ — descriptio gloriosi et viotoria insignis martyris Cal- 


listrati. Post illorum autem consummationem, 


809 


MENSIS SEPTEMBER. 


900 


martyrium quoque suscipit Marinus, vir et gloria A ἀνλρ δόξῃ τε περιφανέστατος καὶ λόγῳ σοφώτατος, 


clarissimus et doctrina eruditissimus, qui ad finem 
usque fortitudinem ostendit et constantiam, ad 
gloriam Domini nostri Jesu Christi, quem decet 
omnis honor et adoratio in secula seculorum. 
Amen. 





ἀνδρικὴν τὴν ἔνστασιν ἄχρι τέλους ἐπιδειξάμενος 
εἰς δύξαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέ- 
πει mca [δόξα, τιμὴ xal προσκύνησις, νῦν xal dul 
xai tl; τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
᾽Αμήν. 


BIOX ΚΑΙ ΠΟΝΙΤΕΙΑ KAI ΑΓΩΝΕΣ 


ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΗΣ ΗΜΩΝ ΚΑΙ OMOAOTHTOY 


ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ. 


VITA ET CONVERSATIO ET CERTAMEN 


S. P. N. ET CONFESSORIS 


CHARITONIS 


(Grece nunc primum prodit ex cod. ms, Paris. n. 1523: Latine apud Surium ad diem 28 Septembris.) 


I. Multa sunt exempla doctrine eorum, qui vi- Β A'. Πολλὰ τῆς διδασχαλίας τῶν εὖ xal ὡς θιφ 


tam bene, et ut Deo placet, egerunt : ex quibus 
licet ei, qui velit, servare quidem Christi precepta 
totis viribus, effugere autem offensiones, quas ini- 
micus ponit in via. Oportet enim revolvere libros 
sanctarum Scripturarum, et tanquam ex perenni- 
bus quibusdam fontibus, virtutum salutare fluentum 
illino haurire. Utrumque enim testamentum, doc- 
torumque divinitus inspiratorum et exercitatorum 
scripta, oratione, veluti quadam tabula, ostendit 
iis, qui volunt audire, res recte et ex virtute ge- 
stas uniuscujusque sancti. Sed licet his plena sint 
ea, quee dicla sunt, quoniam tamen sunt plures 
imbecilli et hebetes, et opus habemua, utpote 
tardi auribus, magnis et continuis sonis sermonis, 


φίλον βεθιωκότων τὰ ὑποδείγματα, ἐξ dv ἕνεστι τῷ 
βουλομένῳ τὰς piv ἑντολάς πάσῃ δυνάµει τηρεῖν 
τοῦ Χριστοῦ, διαφεύγει δὲ ἅπερ ὁ ἐχθρὸς ἐχόμενα 
τρίδου σκάνδαλα τίθησι. Asi γὰρ τὰς τῶν ἱερῶν 
Γραφῶν ἀνελίττειν βίθλους, καὶ olov Ex τινων πη- 
γῶν ἀεννάων σωτήριον ἐχεῖθεν τῶν ἀρετῶν ἀρύέσθαι 
vüpa. Ἑκατέρα τε γὰρ διαθήκη, xal μέντοι xal τῶν 
θεοπνιύστων διδασκάλων τε xal ἀσκητῶν αἱ συγ- 
γραφαὶ olov πίνακί τινι τῷ λόγῳψ τὰ ἱκάστου τῶν 
ἁγίων τοῖς ἐπαῖειν βουλομένοις ὑποδειχνύουσι xat- 
ορθώματα. 'AXX st καὶ τούτων πλήρη τὰ εἰρημένας 
ὅμως, ἐπείπερ ἀσθενεῖς xai νωθεῖς ol πλείους, καὶ 
δεόµεθα καθάπερ οἱ βραδεῖς τὰ da μεγάλων xal 
συνεχῶν τῶν τοῦ λόγου ψόφων, lv' οὕτω μόλις τὸ 


ut sio viz tandem auris accipiat quod resonal, (; ἐνηχηθὶν ἡ ἀκοὴ παραδέξηται, δεῖν νενόµικα μὴ 


oportere existimavi non omnino mandare silentio 
es, ques sunt digna predicari super domos, de 
divino, inquam, et pleno gratia Charilone. Nam 
etsi nos sumus graves corde propter cordis ad ter- 
rena inclinationem, diligentes vanitatem, οἱ que- 
rentes mandacium, αἱ dicit divinus David : verum- 
tamen, sicut quedam petra, densam et assiduam 
suscipiens verbi guttam, anima hominis tangitur 
omnino quodam desiderio, et excilatur ad excelso 
et forti animo ferendum es, que sancti sustinue- 
runt ab hostibus, tam qui sub adspectum cadunt, 
quam qui non cadunt. Hinc ergo incipiam. 


II. Fuit quando, veluti quedam vertigo et caligo, 


impietas effudit tenebras omnibus sanctis Dei ec- 
clesiis, ot instar gravisaime procelle tumultus per- 


παντελεῖ παραδοῦναι cuni τα ἐπὶ τῶν δωµάτων 
κἠρύττασθαι ἄξια, τοῦ θείου φημὶ καὶ μεστοῦ χα- 
plv. Χαρίτωνος. B? γὰρ xai βαρυκάρδοι ἡμεῖς διὰ 
τὴν πρὸς τὰ γήϊΐνα τῆς καρδίας ῥοπὴν ἀγαπῶντες 
µαταιότητα, καὶ ζητοῦντες ψεῦδος, ὡς ὁ θεῖος λέχει 
Δαυίδ, ἀλλ᾽ οὖν, καθάπαρ τις πίτρα, τὸν πυχνὸν 
καὶ ἁδιάπαυστον τοῦ λόγου σταλαγμὸν ἡ τοῦ ἀνθρώ- 
που δεχοµένη φυχὴ πλήττεται πάντως πόθῳ τινὶ, 
καὶ τοῦ τὰ αὐτὰ γενναίως ὑπενεγκεῖν διανίσταται, 
ἅπερ οἱ ἅγιοι πρὸς τῶν ἀοράτων τε xal ὁρατῶν 
ὑπομεμενήκασι πολεμίων. ”"Άρξομαι γοῦν ἐντεῦθεν, 


B'. "Hv ὅτε οἷόν τις σκοτόµαινα ὁ τῆς ἁσεθείας 
ζόφος ἁπάσχις ταῖς τοῦ θεοῦ ἁγίαις ἐπεσχό- 
τησεν ἐχκλησίαις, λα) θκέλλης τεωνοτάτης δίκην ὁ 


901 


VITA S. CHARITONIS. 


903 


τῶν διωκτῶν θόρυδος, τὰς τῶν πιστῶν ἔτάραξε δια- Α secutorum, mentes conturbavit fidelium, et non 


νοίας, xal Χαθάπερ τι χῦμα d, αὐτῶν ἑπανάστασις 
οὐκ ὀλίγους τῶν Χριστιανῶν τῷ τῆς ἀσεθείας βυθῷ 
γατεθάπτισε. Τῆς γὰρ Ῥωμαίων βασιλείας Αὐρη- 
λιανὸς, $ τοῦ Σατανᾶ θεράπων χομιδῆ γνήσιος, τὰ 
σκῆπτρα πεπιστευµένος, τὰ μὲν πρῶτα, εἶ xal τῶν 
εἰδώλων λάτρης θερµότατος ἦν, ἀλλ᾽ οὖν γε Χριστια- 
νοὺς οὐδὲν ἐκώλυε τὸν ἀληθῆ Θεὸν mposxovetv: εἴτα, 
ὑπὸ τῶν ὑπ αὐτοῦ θεραπευοµένων δαιμόνων ὑπο- 
θληθεὶς, ἅπαντας τοὺς τὸν Χριστὸν Θεόν ἀἆνομολο- 
γοῦντας, μετὰ τὸ πολλαῖς ὃτι μάλιστα καὶ πικραῖς 
αἰκίσαι ταῖς βασάνοις, χαλεπῶς vai τοῦ (nv ἀπήλ- 
λαττεν, ἤ ξίφει ἀναιρῶν, Tj θηρίοις παραδιδοὺς, ἤ 
πυρὶ, ᾖ xal βαρυτάτους λἰθούς αὐτῶν ἐξαρτῶν, καὶ 
οὕτω θαλασσίῳ παραπέµπων βυθφ. Ἐντεῦθεν καθ) 
ἑκάστην πόλιν καὶ χώραν ὑποτελῆ τούτῳ τυγχάνου- 
σαν τὸ ἀσιθὶς ἐπ' ἀγορᾶς προτιθεὶς διάταγμα, 
σπουδῇ παρῄνει τὰ κεχελευσµένα ποιεῖν. ἣν οὖν 
ἰδεῖν καθάπερ λύκων ἐσμοῦ, µεγάλῳ ἐπεισελθόντος 
ποιµνίῳ, τὰ τοῦ ἀληθινοῦ Ποιμένος τῇδε χαχεῖσε 
διασπειρόµενα θρέμµατα. "Όσοι μὲν γὰρ τὸ ἆθεον 
ἐχεῖνο δηµοσίᾳ Ἠπροτεθειµένον προανεγνώκεισαν 
πρόγραµµα, ol μὲν δρασμῷ χρησάµενοι ᾧχοντο, oi 
δὲ, μυχοῖς τὸ πρότερον ἐγχλεισάμενοι, εἶθ᾽ ὑπὸ 
νύκτα διαδιδράσκουσιν oi δὲ, ἀθρόως ἐξ αὐτῆς οἱ- 
xiac χατασχεθέντες, ἐπὶ τὸ δεσμωτήριον Ίγοντο' ἔτε- 
pot δὲ, μηδὲ τὰς πρώτας ὑπομείναντε ἐρωτήσεις, 
φεῦ ψυχοφθόρου ἀπωλείας ! ἑαυτοὺς ἐνεγχόντες τῇ 
πλάνῃ κατεδουλώσαντο, τὸν νῦν ἀγαπήσαντες κατὰ 
τὸν Δημᾶν alova, xat Χριστὸν ἄνευ κινδύνων ἔξομο- 
σάμενοι’ ἂλλοι, τῷ τῆς ἀσεθείας ζήλῳ τὰς φψυχὰς 
ἐπιῤῥώσαντες, ποσὶν αὐτομάτοις προσήρχοντο τῷ 
δικάζοντι, ἔτοιμοι λέγοντες εἶναι πάσας τε βασάνους 
ὑπενεγκεῖν καὶ οὕτω τὀῦ ζῇν βιαίως ὑπεξιλθεῖν, 3j 
τῆς εἷς Χριστὸν πἰστεως ἐχπεσεῖν. 

Γ’. Τότε δὴ τότε xai χατὰ τὴν Ἰκονιέων πόλὶν 
τῆς Δυγαόνων ἐπαρχίας τοῦ τοιοῦδε διαγγελθέντος 
προστάγµατος' τις καὶ πατρὶς Χαρίτωνος ᾖν, 
ἐπειδὴ ταῖς τοῦ Σωτῆρος ἐντολαῖς ὁ µέγας οὗτος 
περιλαμπόµενος, περιθόητος ἅπασιν ἐτύγχανεν ὢν, 
ἀνάρπαστος εὐθὺς ἐπὶ τὸ τοῦ ἀσεθοῦς ἄρχοντος ἄγε- 
ται βῆμα. ᾽Αλλὰ ἀκούσωμεν oia ἐρωτώμενος ὁ ἅγιος, 
oía μετὰ παῤῥησίας ἐφθέγγετο. Τί οὖν ὁ ἡγεμών ; 
προτερον τί ὄνομα αὐτῷ διτρώτα καὶ τίς ἡ θρτ- 
σγεία' ὡς δὲ Χριστιανὸν εἶναι, xal τὰ πρῶτα φἑρειν 
τῆς εἱρημένης ἐμάνθανε πόλεως. Τί Ov mots, ὦ οὗτο, 
ἔφη, ταῖς τοῦ κρατίστου βασιλέως ἀντιφθεγγόμενος 
Ψήφοις, τοῖς ἀθανᾶτοις θύειν ἤκιστα βούλει θεοῖς ; 
Ἐπειδὴ οὐ βεοὶ, ὦ ὑπατιχὲ, οἱ θεοὶ ὑμῶν, ὁ γενναίος 
µάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἀπιχρίνατο, δαιμόνια δὲ πο- 
νηρὰ, ὡς καὶ τὰ θεῖά φησι λόγια, ὅτι Πάντες οἱ 
θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια, ὁ δὲ Κύριος τοὺς οὐρανοὺς 
ἐποίησε. Καὶ ἑτέρωθι. θεοὶ, oi τὸν οὐρανόν xal viv 
γῆν οὐκ ἐποίησαν, ἀπολέσθωσαν. Αὐτοὶ τοίνυν ὑμᾶς, 
τοὺς μὴ δοχιµάζοντας τὸν Θεόν, 7j φησιν ὁ ᾿Από- 
στολος, ἔχειν ἐν ἐπιγνώσει, πείθουσι θεοὺς τούτους 
ἡγεῖσθαι δυοῖν χάριν, Vv! αὐττὶ μὲν τῇ προσηγορίᾳ 
ταύτῃ δοξάζοιντο' Έδονται γὰρ, ἅτε πλήρεις ἆλαζος 
γείας ὄντες, ὡς Oro! τιμώμενοι ὑμᾶς δὲ, οὓς ἧπα- 


secus ac unda quedam, eorum insurrectio, non 
paucos Christianos obruit profundo impietatis. 
Cum enim Aurelianus, satane valde germanus mi- 
nister, suscepisset sceptra imperii Romanorum, 
primum quidem, etsi ardentissimus essel cultor 
aimulaerorum, Christianos tamen nihil prohibebat 
verum Deum adorare. Deinde cum id ei suggessis- 
sent, qui ab eo colebantur, demones, omnes, qui 
Christum Deum confitebantur, postquam plurimis et 
acerbissimis affecerat suppliciis, graviter etiam vita 
privabal, aut ense interimens, aut tradens bestiis, - 
aut igni, aut etiam gravissimos eis appendens 
lapidea, et in maris sio profundum transmittens. 
Deinde in unaquaque civitate et regione, que ejus 


B parebat imperio, in foro impium proponens edic- 


tum, hortabatur diligenter exsequi ea, que jussa 
fuerant. Licebat ergo videre, perinde 80 si agmen 
luporum in magnum gregem irruisset, veri pasto- 
ris oves hue et illuc dispergi. Quicunque enim 
illud impium publice propositum edictum prius 
legerant, alii quidem fuga sibi consulebant : alii 
autem prius inolusi penetralibus, deinde sub noc- 
tem effugiebant: alii vero repente in ipsa domo 
comprehensi ducebantur in carcerem : alii autem, 
cum neo primas quidem sustinuissent interroga- 
tiones (o, qui animam perdit, interitum), errori 
seipsos manoipabant, quod nuno est, si ut Demas, 
seculum diligentes, et Christum saine periculis 
abjurantes: alii cum zelo pietatis animas confir- 
massent, ad judicem sua sponte accedebant, dicentes 
se esse paratos sd omnia ferenda tormenta, et sic 
per vim vita exoedere potius quam a fide in 
Christum excidere. 


III. Tune, tunc etiam in civitate Tconiensi pro- 
vincie Lycaonis hoc annuntiato edicto, que qui- 
dem erat patria Charitonis, quoniam mandatis 
Salvatoris hio vir magnus illuminatus, clarus erat 
&pud omnes, arreptus statim ducitur ad tribunal 
impii presidis. Sed audiamus, cum quanta inter- 
rogatus Sanctus loquebatur fiducia. Quid ergo 
preses? Prius interrogavit, quod essel ei nomen, 
et que religio. Postquam autem esse Christianum 
intellexit, et primas obtinere partes in civitate: 
Quare, inquit, o tu, sententie ac decreto repu- 
gnans imperatoris, minime vis sacrificare diis im- 
mortalibus ? Quoniam non sunt dii, o consularis, 
vestri dii, respondit generosus Christi martyr, sed 
mala demonia, sicut dicunt divina eloquia: Om- 
nes dii gentium demonia, Dominus autem ocelos 
fecit. Et alibi : Dii, qui coelum et terram non fece- 
runt, pereant. Ipsi ergo vobis, qui non probatis 
Deum, ut ait Apostolus, habere in agnitione, per- 
suadent eos deos existimare duabus de causis, 
nempe ut ipsi quidem glorificeatur hao appella- 
tione, (gaudent enim, ut qui sint pleni arrogantia, 
se tanquam deos honorari), vos autem, quos dece- 
perunt, utirahant in sibi daretum ignem, qui non 


903 


MENSIS SEPTEMBER. 


904 


exstinguitur. Presses dixit : Oporleret quidem indi- À τήχασιν, tic τὸ ἠτοιμασμένον αὐτοῖς ἃσθεστον &Axó- 


gnari, et protinus tibi ultimum inferre supplicium, 
qui diis omnipotentibus ita insultaveris : sed quo- 
niam ii sunt placidi, et ad iram non propensi, eos 
ego quoque in prsesentia imitans, suggero, ut fa- 
eias id, quod tibi conducit. Illud autem est, ut, 
longis relictis orationibus, diis offeras sacrificium. 
Sio enim tibi licebit laudem parare ex imperatore. 


IV. Sin ii quidem sunt hao surda et inania, 
respondit Christi servus, uon reote facis, o con- 
sularis, leviter ferens eas, quibus aflicimus ipsos, 
contumelias. Sin autem non sunt dii, sicut revera 
non sunt, temere minaris, et te incassum inique 
geris. Me enim non vincet ullum periculum, 
neque quidquam persuadebit ex omnibus, Deum 
quidem relinquere viventem, scelesios aulem et 
invidos venerari demones. Nam ipse quoque sum 
discipulus Thecle, que instar luminaris in haoc 
eivitate Iconiensium resplendet splendoribus mar- 
tyri : et Pauli magni preconis veritatis, qui ipsam 
quoque instruxit, et adornavit ad certamina prop- 
ter Christum suscipienda. Et ideo ego quoque cum 
ipso hodie dico: Quis me separabit a charitate 
Dei? tribulatio, nan angustia, an persecutio, an 
periculum, an gladius, an aliquid aliud ex omni- 
bue ? Dixit preses : Si non sunt dii, ut dicis, quos 
pii adorant imperatores, quomodo nos, qui in ip- 
808 credimus, illino vites habemus occasionem ? 
Erratis, o preses, dioit magnus Chariton, deos 


σωσι πῦρ. Ὁ ἡγεμὼν Eon ᾽Ασχάλλειν μὲν ἔδει καὶ 
τὴν ἐσχάτην εὐθὺς ἐπάχειν σοι τιµωρίαν, ctc τοὺς 
παντοδυνάµους οὕτως ἐμπεπαρῳνήκότι θοούς πλὴν 
ἐπεὶ µειλίχιοι οὗτοι καὶ λίαν ἀόργητοι, τούτους iv 
τῷ παρόντι καὶ αὐτὸς µιµησάµενος, τὸ λυσιτελοῦν 
σοι ποιεῖν ὑποτίθημι. Τὸ δὲ ἐστι, τοὺς ματροὺς ἑά- 
σοντα λόγους, τοῖς θεοῖς θυσίαν προσενεγχκεῖν. οὕτω 
γὰρ ἑξέσται σοι χερδῆσαι καὶ τὸ τοῦ βασιλέως φι- 
λότιμον. 

Δ΄. El μέν θεοὶ ταυτὶ τὰ χωφά τε xal ἄψυχα, ὁ 
θεραπων ἀπεκχρίνατο τοῦ Χριστοῦ, οὐκ εὖ γε ποιεῖς, 
ὑπατιχὰ, μακροθυἠῶν ἐφ᾽ αἷς περ αὐτοῖς ἐπάγομεν 
ὕθρεσιν' εἰ δὲ μὴ θεοὶ, ὥσπερ οὐδὲ τῆς ἀληθείας 
θεοὶ, µάτην ἀπειλεῖς ἄρα xal διακενῆης ἀνομεῖς. 
μὲ γὰρ οὐχ αἱρήσει κίνδυνος οὐδεὶς, οὐδὲ πείσει τι 
τῶν ἁπάντων Otóv μὲν ἐγκαταλιπεῖν ζῶντα, δαίµοσι 
δὲ προσέχειν ἐναγέσι xal φθονεροῖς. Ἐπεὶ µαθητη' 
εἰμι καὶ αὐτὸς θέκλης, ft φωστῆρος δίκην xata 
τήνδε τὴν Ἰκονιέων ταῖς τοῦ μαρτὺρίου λάμπει 
μαρμαρυγαῖς, Παύλου τε cou μεγάλου τῆς ἀληθείας 
χήρυχος, ὃς xal αὐτὴν πρὸς τούς διὰ Χριστὸν ἥλει- 
ev ἀγῶνας. Καὶ διὰ τοῦτο χάγώ φημι μετ αὐτοῦ 
σήμερον Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ 
θιοῦ; θλίψισ, fj στενοχωρία, ἤ διωγμὸς, ἤ κίνδυνος, 
ἤ µάχαιρα, ἤ ἄλλο τι τῶν ἁπᾶντων ; Ὁ ἄρχων ἔφη' 
Καὶ εἰ μὴ ὄντως θεοὶ, ὡς φὴς, οὓς εὐσεθοῦντες προσ- 
κυνοῦσιν οἱ βασιλεῖς, πῶς ἡμεῖς, αὐτοῖς πεπιστιυ- 
κότες, τὰς τοῦ [jv ἐκεῖθεν ἔχομεν ἀφορμάς ; Ηλα- 
νᾶσθε, ἡγεμὼν (ὁ µέγας ἔφη Χαρίτων), θεοὺς εἶναι 
λέγοντες τὰ ὑπὸχειρῶν ἀνθρώπων ὁτδημιουργημένα, 


esse dicentes ea, que fabricate fuerunt manus C xal λόγου παντὸ, καὶ φρενῶν ὄντα καὶ αἰσθήσεως 


hominum, et que oarent omni ratione, sensu et 
sapientia. De quibus dicit etiam divina nostra 
Scriptura: Os habent et non loquentur: oculos 
habent, et non videbunt: aures habent el non 
audient; neque enim est spiritus in ore ipso- 
rum. Similes eis fiant, qui faciunt ea, et omnes 
qui confidunt iu eis. Annon vera dicit heo pro- 
ferens Scriptura? Admove, si velis, ignem eorum 
lateribus, aut jube securi frangi eorum tibias, et 
scies omnino, nisi ipse quoque sis similiter aífec- 
tus, ea esse nullo sensu praedita, el neque omnino 
posse moveri, aut loqui. 

V. His ad iram motus iniquus consularis, jubet 
sanotum veste nudari, et in quatuor partes exten- 
sum, nervis crudeliter verberarl. Deinde cum hoo 
processisset ad elfectum, dicit ei judex: Sacrifi- 
eabisne, ο Chariton, diis immortalibus, an vis tuo 
corpori plures inferri plagas ? Non, inquit martyr, 
eis sacrificabo, Si enim fleri posset, ut millies 
morerer pro meo Salvatore, libenter id suscipe- 
rem prompto ei alacri animo, potius quam ejus 
negarem divinitatem, et exitialibus demonibus of- 
ferrem sacrificium. Tendiu ergo jussit eum rur- 
sus verberari boum nervis, ut qui eum torquebant, 
viscera propemodum tangerent. Cum ergo multas 
horas mutus mansisset Sanctus, lictoribus in in- 
fligendis plagis minime cedentibus, eos cessare 


ἔρημα" πιρὶ ὤν xai ἡ θεία ἡμῶν ἔφη Γραφὴ ὅτι 
«Στόμα ἔχουσι, καὶ οὗ λαλήσουσιν' ὀφθαλμοὺς ἔχουσι, 
xai οὐκ ὄψονται' ὦτα ἔχουσι, xal οὐκ ἐνωτισθήσον- 
ται οὐδὲ γὰρ ἐστι πνεῦμα iv τῷ στόματι αὐτῶν. 
"Opotot αὐτοῖς γένοιντο οἱ ποιοῦντες αὐτὰ, xal πἀν- 
τες οἱ πεποιθότες ἐπ᾽ αὐτοῖς. » 1 οὖκ ἀληθεύει ταῦτα 
οὕτω λέγουσα ἡ Γραφή; Ἱ]ρόσθες γὰρ Top ταῖς αὖὐ- 
τῶν, εἰ βούμει, πλευραῖς, ἤ ἀξίνῃ τὰ αὐτῶν χατεα- 
γήναι πρόσταξον σχέλη, xai εἴσῃ πάντως, εἰ μὴ καὶ 
αὐτὸς ἔχεις ὁμοίως, ὡς ἀναίσθητά slot, val οὐδὲ κχι- 
νεῖσθαι f; φθέγγεσθαι τὸ παράπαν δυνᾶμενα’ 


E. Τούτοις ὁ παράνομος ὑπατικὸς εἷς ὀργὴν κι- 
νηθεὶς, γυμνοῦσθαι τῆς ἐσθῆτος χιλεύει τὸν ἆχιον, 


Γ καὶ τοτραχόθεν τεινόµενον, νεύροις ἀφειδῶς τύπτε- 


σθαι. Elxa, ἔργῳ τούτου προθάντος, φησὶ πρὸς αὖ- 
τὸν ὁ δικάζων' Θύεις, ὁ Χαρίτων, τοῖς ἀθανάτοις 
θεοῖς, 7j πλείονας ἐπενεχθῆναι βαύλει τῷ σώματί σου 
πληγάς; QU, φησίν ὁ µάρτυς, οὐ θύσω τούτοις ἑγώ' 
εἰ γὰρ καὶ µυριάχις δυνατὸν ἣν ὑπὶρ τοῦ ἐμοῦ 
Σωτῆρος ἀποθανεῖν, εἱλόμην ἄν προθύμµως, ἤ τὴν 
αὐτοῦ θεότητα διαρνήσασθαι, fai δαίµοσιν ὀλεθρίοις 
θυσίαν προσενεγκεῖν. Ἐπί τοσοῦτον οὖν αὐτὸν τύ- 
πτεσθαι πάλιν νοῖς : βουνεύροις ἐχέλευσεν, ὡς μιχρόῦ 
xal τῶν σπλάγχνων ἄψασθαι τοὺς αἰκίζοντας. ᾿Αϕῶ- 
νος τοίνυν ἐπὶ πολλὰς ὁ ἅχιος τὰς ὥρας μεμενηκὼς, 
καὶ τῶν δηµίων ἀνενδότως ἐπαγόντων αὐτῷ τὰς 


905 


VITA S. CHARITONIS. 


906 


πληγας. παύσασθαι τούτους ὁ μιαρὸς προσέταττεν À jubet soelestus presses, non quod ei censeret par- 


ἄρχων, οὐ φειδοῦς τινος αὐτὸν ἀξιῶν, (πόθεν) ; ἀλλ᾽ 
ὥστε μὴ θᾶττον ἀποθανόντα τὰς µακροτέρας ἐχφυ- 
γεῖν τιμωρίας. Καὶ δὴ τοῦτον ol ὑπηρετοῦντες ἐπω- 
µισάµενοι (οὐδὲ γὰρ οἷές τε ἦν οἰκείοις βαδίζειν 
ποσὶ), xai τῷ δεσµωτηρίῳ ἐναποθέμενοι, δευτέρᾳ 
ταμιεύουσιν ἐἑξετάσει, καὶ Ἵνα συντόμως εἴπω 
(χρὴ γὰρ συνελεῖν). πάλιν κατὰ τὸ δικαστήριον 
μετὰ τὴν τῶν ἑλκῶν ἄγεται θεραπείαν, xal χολα- 
χείαις πρότερον, εἶτα xai τιμῶν ὑποσχέσεσιν ὥστε 
θῦσαι τοῖς εἰδώλοις, ὁ δεινότατος ἡγεμὼν ἐπείρα 
τούτου τὸ εὔτονον ὑπεκλύειν. Ἐπεὶ δὲ μᾶλλον τοῦ 
Χριστοῦ µάρτυς ἰσχυρότερος xal βασάνων xal Qu. 
πειῶν κατεφαίνετο, καὶ τοὺς αὐτοῦ µμυκτηρίζων 
λόγους, µειζόνων fj πρότερον xal αὖθις χολάσεων 


πειραθεὶς, xal τὰ στέρνα ταῖς λαμπᾶσι xatap)s- Β 


χθεὶς, τῇ εἰρχτῇ σιδηρόδετος παραδίδοται. 


«€, Οὐ πολὺ τὸ µέσον, xai ἀξίας dw κατὰ Ἆρι- 
στιανῶν ὁ θιοµάχος τόλμησε βασιλεὺς δίχας εἶσπρα- 
χθεὶς, τὸν ἀνθρώπινον ὁ Καχὸς καχῶς ὑπέξεισι βίον. 
Τί οὖν τὸ ἐντεῦθεν ; Ὁ τὰ σκῆπτρα τῆς Αὐρηλιανοῦ 
τοῦ δυσσεθοῦς διαδεξάµενος βασιλείας, τῷ τοῦ προ- 
θεθασιλευκότος ὑποδείγματι σωφρονίζεται, καὶ δεί- 
σας µήποτε, τὰ αὐτὰ κατὰ Χριστιανῶν Opi, καὶ 
ταῖς αὐταῖς ὑπόδιχος Ὑένηται τιµωρίαις, τὸν κατὰ 
τῶν Χριστιανῶν παύσασθαι διωγμὸν κατὰ πᾶσαν 
ἐχέλευσεν ἐπαρχίαν. "Iva δὲ μὴ τέλει μαρτυρίου τοῦ 
θείου τούτου τελειωθέντος ἀνδρὸς ζημιωθῶσι πολλοὶ 
τὴν µεγίστην ζημίαν, διαµαρτόντες ἧς ἀπολαύειν 
ἔμελλον ὠφελείας, xai fp τυπούµενοι παρ) αὐτοῦ, 
καὶ λόχοις ἐς ἀριτὴν προτρεπόµενοι, οἰχονομεῖταί 
τι παρὰ τῆς καλῶς πάντα διοικούσης, Προνοίας κοι- 
νωφελέστερον. Καὶ τῶν piv δεσμῶν καὶ τῆς φρουρᾶς 
ὁ µάρτυς ἀνεῖται, βασιλικοῦ τοῦτο συγχωρήσαντος 
ἐπιτάγματος' ὥσπερ δὲ ἤδη νεκρωθεὶς τῷ Blu, καὶ 
τῷ Χριστῷ Civ. ἐθέλων, εἰ xal τοῦ θανεῖν ἄφείθη 
διὰ Χριστὸν, τὰ ἐκείνου στίγµατα dv τῷ σώματι 
τῷ ἑαυτοῦ περιφέρων, τὴν πρὸς τὴν ἁγίαν πόλιν ὁ- 
δεύειν ἄρχεται. Καὶ τῆς piv στερῆς εὐθέως ἐπιλαμ- 
θάνεται, πειρασμοῖς δὲ κατάσκοπον περιθάλλεται" 
τοιχάρτοι καὶ πλησίον αὐτῆς Υενόµενος, ἑτέροις πε. 
ριπίπτει διώκταις, τῶν προλαθόντων εἲς καχίαν ἐν- 
δέουσι παντελῶς οὐδέν. "Ανδρες γὰρ πονηροὶ καὶ 
ἀτίθασσοι καὶ παιδιᾶς µέρος τὸ σφαγιάζειν ἀνθρώ- 
πους τιθέµενοι. xal αὐταῖς ὁδοῖς τοὺς παριόντας λω- 
ποδυτοῦντες, ἐπεὶ τὸν ἅγιον µόνον Ἰόντα κατὰ τὴν 
ὁδὸν ἐθεάσαντο, εἲ τι μὲν ἐφοδίων χάριν ἐπήγετο, τὸ 
τάχος ἀφείλοντο' ἄμφω δὲ τὼ χεῖρε εἲς τοὐπίσω 
δεσµήσαντες, xai κλοιῷ σιδηρῷ τὸν ἐχείνου περι- 
δαλόντες τράχηλον, ὥσπερ τι θήραμα θῆρες ἄγριοι 
εἷς τὸ ἑαυτῶν ἀπήγαγον ἄντρον. Πάλαι μὶν οὖν τῶν 
Ἰουδαίων κατηγορεῖτο πληθὺς, ὡς λῃστῶν σπήλαιον 
τὸν  lspóv  bulvov πεποιηχυῖα ναόν τὸ δὲ νῦν 


(4) An. 278 Aurelianus imp. in Thracia a suis 
occiditur, οἱ ei succedit Tacitus vi: Kal. Οοἱοῦ., 
ut tradit Vopiscus. Vide Baron. hoc anno. 


PaTROL. GR. CAV. 


cendum, (quomodo enim?) sed ne citius per mor- 
tem longiora effugeretsupplicia. Atque eum quidem 
cum, qui ministrabant, sustulissent — humeris 
(neque enim fleri poterat, ul. suis ingrederetur 
pedibus), et ;n carcere  deposuissent, eum 
secunde reservant examinalioni : et ut paucis 
dicam (oportet enim rem in pauca conferre), 
rursus deducitur ad deos colendos more gentium. 
Et prius blanditiis, deinde etiam honorum promis- 
sis, ul sacrifloaret simulacris, conabatur callidis- 
simus presses ejus constantiam dissolvere. Post- 
quam autem et tormentis et blanditiis Christi mar- 
tyr visus est superior, et ea que is dicebat, sub- 
sannare, cum majoribus quam prius affectus fuis- 
set suppliciis, et fuissent ejus pectora lampadibus 
ustulata, ferro vinctus iterum traditur in custo- 
diam. 


VI. Non multum intercessit temporis et meritas 
luens ponas eorum, que ausus fuerat in Christia- 
nos, imperator malus e vita excessit humana. (1) 
Quid deinde consequitur? Qui impii Aureliani 
sceptra suscipit, ejus qui prius imperaverat, 
exemplo castigatur : et timens ne forte eadem fa- 
colens adversus Christianos, fleret etiam obnoxius 
eisdem suppliciis, jussit persecutionem adversus 
Christianos cessare per omnes provincias. Ne au- 
tem fine martyrii divino hoo viro consummato, 
multi maximum damnum acceperent privati utili- 
tate, quam erant consecuturi, vita ab eo formati, 


C et verbis incitati ad virtutem, a Providentia, quee 


omnia recte dispensat, providetur aliquid utiligs. 
Et & vinculis quidem et custodia martyr relaxatur 
(2), imperatoris hoo jussu concedente : tanquam 
autem jam morte affectus esset, et Christo tantum 
volens vivere, etiamsi & morte subeunda pro 
Christo sit relaxatus, illiusque stigmata in suo cor- 
pore cireumferens, incipit iter ingredi ad sanctam 
civitatem. Et arctam quidem viam protinus aggre- 
ditur : in tentationes autem, qu: scopum impe- 
diebant, incidit. Gum enim non procul ab ea abes- 
get, in alios incidit persecutores, qui prioribus 
nihil omnino cedebant improbitate. Viri enim mali 
et sevi, et qui vel itinere spoliabant eos, qui acce- 
debant, vel pro ludo ducebant homines interficere, 
cum vidissent sanctum solum per viam euntem, si 
quid quidem afferebat viatici, id cito abstulerunt : 
pone aulem vinctum ambabus manibus, et ferreo 
collari collo ejus injecto, veluti quamdam predam 
fere immanes: in suam speluncam abduxerunt. 
Atque olim quidem fuit accusatus populus Jude- 
orum, quod sacrum illud templum fecisset spe- 
luncam latronum : in presentia autem res conira 
86 habet. Nam hanc latronum speluncam, videbis 


2) S. Chariton dimittitur e custodia, ex Taciti 
edicto teste Baronio anno 279. 


39 


901 


MENSIS SEPTEMBER, 


ab eo fuisse factam Dei ecolesiam : quemadmo- A ἔμπαλιν πεπραγμένον ἐστί τὸ γὰρ τῶν λῄσιτῶν 


dum autem, deinceps ostendemus. 


VII. Illi autem scelerati, cum sanctum reliquis- 
sent vinctum in dicia spelunca, huc et illuc, ut 
eis mos erat, vias obibant publicas, si forte viato- 
ribus solitum afferre possent exitium. Ille autem 
primum quidem fudit preces, et Deo egit gratias, 
molestias lubenter suscipiens propter eam, qua 
illinc speratur, remunerationem : deinde etiam 
malignum demonem, qui hec adversus eum erat 
machinatus, sic fortissime alloquitur : Tanquam 
qui mortis periculum formidarem, hisne me tra- 
didisti parrioidis, o eceleste : an prohibiturus, ne 
ad effectum aeum veniat propositum ? Si prinum 
quidem, ut qui Dei gratiam bonam babeam custo- 
dem, mortem omnino despicio : sin autem, ut 
me probhibeas a meo ex Christo vivendi desiderio, 
nihil omnino efficies, si ipse velit : vult vero om- 
nino, quoniam gaudet vite et anims videns purga- 
tionem, utque habeat occasionem, cum sit bonus, 
bona prebendi iis, qui sunt studiosi virtutis. Sed 
cum hec quidem sic ab eo dicerentur, vipera in 
vas quoddam proserpens, quod erat vino plenum, 
impleta est usque ad satietatem : deinde non secus, 
atque mali homines, pro beneficio malum reddens, 
et potum veneno remunerans, recessit. Latrones 
autem cum domum rediissent, ut qui siti laborarent- 
merum quidem statim hauriunt, et simul moriun- 
tur : et sic mali & malo puniuntur, et pro multis 


τουτὶ σπήλαιον ἐχχκλησίαν θεοῦ παρ᾽ αὐτοῦ γενόµενον 
ὄψει, ὅπως δὲ xal τίνα τὸν τοόπον, τᾶ ἑξῆς τοῦ λόγου 
δηλώσει σαφῶς, 

7. Ἐκεῖνοι μὲν οὖν, ὥσπερ ἔφημεν, οἱ ἁλάστορες, 
δέσµιον ἐν τῷ δηλωθέντι für σπηλαίῳ καταλιπόντες 
τὸν ἅγιον, καὶ ὧδε περὶ τὰς λεωφόρους, ὡς ἴθος αὖ - 
τοῖς, περιῄεσαν. εἴ που xai ἄλλοις τῶν ὁδοικόρων τὸ 
σύνηθες αὐτοὶ xaxóv ἔσονται. Ὁ δὲ πρῶτα μὲν εὖ- 
χὰς ἀπεδίδου xal ὡμολόγει θεῷ χάριτας, ἡδέως 
ὑπομένων τὰ λυπηρὰ, διὰ τὴν ἐκεῖθιν ἐλπιζομένην 
ἀντίδοσιν' ἔπειτα καὶ τῷ τοιαῦτα τεχνασαμένῳ κατ 
αὐτοῦ πονηρῷ δαίμονι οτωσί πως ἀνδριχώτατα δω- 
λέγετο' Ὡς δειλῶντά µε τὴν τοῦ θανάταυ πεῖραν 
τοῖς ἀνδροφόνοις τούτοις Φφέρων παρίδωνας, ὦ 
papi, ἤ ὡς τὴν ἐμὴν χωλύσων εἰς ἔργου προελθεῖν 
πρόθεσιν ; Et μὶν οὖν τὸ πρῶτον αὐτά σε πείθει τὰ 
πράγµατα ὡς ἐγὼ τὴν τοῦ θεοῦ βχάρι, ἀγαθὴν 
ἔχων ορουρὸν, πάντὸς θανάτου «αταφρονῶ: εἰ δὲ τὸ 
χωλῦσαί µε τῆς ἐπιθυμίας τοῦ ζῆσαι κατὰ Χριστὸν, 
ἀνύσεις τὸ παράπαν οὐδὲν αὐτοῦ βουλομένου' βού- 
λεται δὲ πάντως" ἐπεὶ καὶ χαίρει, βίου καὶ ψυχῆς 
ὁρῶν κάθαρσιν, ἵν) ἔχοι πρόφασιν, ἀγαθὸς ὤν ἀγαθὰ 
παρέχειν τοῖς φιλαρέτοις. ᾽Αλλὰ τούτων ὧδε παρ) 
αὐτοῦ λεγομένων, ἔχις, τῶν σκευῶν τινι προσερπύ- 
σασα, ὅπερ olvoo μεστὸν Tv, xal eic xópov ἔμφορη- 
Oricx: εἶτα κατὰ τοὺς ποντροὺς τῶν ἀνθρώπων, 
xxxi τὴν εὐεργεσίαν ἀμειθομένη, καὶ ἰὸν ἀντιδοῦσα 
τῆς πόσεως, ἀπηλλάττετο. Οἱ λῃσταὶ δὲ οἴκοι χατα- 
λαθόντες, ἅτε δίψει κατειλημμένοι, σπῶσι μέν εὐθέως 
τοῦ ἀκράτου, θνήσκουσι Ob ὁμοῦ. xzi οὕτως οἱ 


injuria affectis divina justitia de iis meritas sumit C καχοὶ τῷ xaxip τιμωροῦνται, xal πολλῶν ἡδικημέ- 


penas. Dehinc exsecrandorum illorum latronum 
habitaculum, sicut. sum pollicitus dicere, fit san- 
ctum Dei templum, quod nunc vocatur Antiqua ec- 
clesia, et sita est prope sanctissimam Lauram, 
que Pbarus dicitur, condita ab hoc magno Chari- 
tone : vide autem heo quoque quam pulchram et 
admirabilem invenerunt dispensationem, Quid 
enim fit, et quo resejus procedunt t 


VIII. Captus improborum manibus, ut jam ante 
ostendimus, a via, que tendebat Hierosolyma utili- 
ter arcetur : instar captivi ducitur in speluncam, 
adversus parrioidas struit aciem, non ensem, non 
elypeum, non telum, non aliqua alia arma 
inferens, quibus se posset uleisci : 
precibus, sicut. olim adversus Amalecitas Moses, 
etiamsi non extensis manibus (erat enim vinctus), 
sed que easdem haberent vires, et ex equo audiri 
possent, veluti quibusdam telis sceleratos ferit ve- 
neno vipere. Deinde quid? Sua sponte solvitur ab 
iis, quibus tenebatur, vinculis : fll autem suoces- 
sor pecunis, quae male collecta fuerat. Ea vero 
reote distribuitur, fltque ipse divini precepti ad- 
minister, ut qui partem quidem pauperibus, et iis, 
qui in solitudine agebant, Patribus disiribuerit. 
Erant autem tunc rari et non valde magno nu- 
mero : qui ipsi quoque tempore persecutionis, 


νων ἐκδίκησιν ἡ θεία δίκη ποιεῖ. Ἐντεῦθεν τὸ τῶν 
μιαρῶν ἐχείνων λῃστῶν καταγώγιον, ὅπερ ἐπηγγει- 
λάμην εἰπεῖν, ναὸς Θεοῦ ἅγιος Ὑίνεται, ὃς ἡ παλαιὰ 
νῦν Ἐκχλησία κατονοµάζεται, καὶ πρὸς τῇ εὖαγε- 
στάτῃ Λαύρα, tT λεγομένῃ Φάρος, διάκειται, £d 
ὑπὸ τοῦ μεγάλου τούτου Χαρίτωνος τὴν σύστασιν 
ἔσχεν. "Opa δὲ καὶ ταῦτα, πῶς χχλὴν εὗρε xal θαυ- 
μαστὴν τὴν οἰκονομίαν. Τί γὰρ Ὑίνεται xal ὅποι τὰ 
κατ αὐτὸν πρόεισιν ; 

II'. ᾿Ηλὼ ταῖς ἀνόμοις τῶν καχούργων ysosiv, ὡς 
ἤδη φθάσεντες ἐδηλώσαμεν, τῆς ἐπὶ τὰ 'Ἱεροσόλυμα 
φερούσης λυσιτελῶς εἵργεται αἰχμαλώτου δίκην, 
ἐπὶ τὸ σπήλαιον ἄγεται, παρατάσσεται τοῖς µιαιφό- 
votc* οὐκ αἰχμὴν, οὐκ ἀσπίδα, οὐ βέλος, οὐχ ἕτερόν 


sed sanctis [) «« τῶν ἁμυντηρίων ἐπαγόμενος ὅπλων' εὐχαῖς 9i 


ἁγίαις, χαθάπερ κατὰ τῶν ᾿Αμαληχιτῶν Μωύυσῆς, 
εἰ xai μὴ ἐκτάσει χειρῶν οὗτος (ἐδέδετο γὰρ), ἴσο- 
δυνάµοις δὲ xai τὸ εὐήχοον ἐπίσης ἐχούσαις βάλλει 
τοὺς παλαμναίους οἷόν τισι βέλεσι τῷ τῆς ἐχίδνης 
tip. Βἶτα τί; Τῶν οἷς μὲν ἐκρατεῖτο δεσμῶν, αὐτο- 
µάτως λύεται' διάδοχος δὲ τῶν κακῶς συνειλεγµέ- 
vtov γρηµάτων γίνεται. Οἰκονομεῖ ταῦτα χαλῶς xal 
ὑπουργὸς θείας ἐντολῆς δείχνυται, ἔνια μὲν πτωχοις 
καὶ τοῖς ἐπ᾽ ἑρημίας ἁγίοις διανείµας. Πατράσι. 
Σπάνιοι δὲ οὗτοι καὶ ἀριθμῷ βραχεῖᾳ, καὶ αὐτοὶ δὲ 
κατὰ τὰς τοῦ διωγμοῦ ἡμέρας τὴν ἔρημον τῆς ivery- 
χαμένης φειδοῖ τῶν διωκόντων ἑλόμενοι, οἵ. καὶ 


908 


909 


VITA S. CHARITONIS. 


910 


σποράδην tv τοῖς τοῦ καλαμῶνος διέτριθον σπηλαί- À patrie preferebant solitudinem, et spareim verga« 


οις, εγγύς που τῆς Νεκρᾶς θαλάσσης διακειµένου. 
Τοῖς δὲ γε λοιποῖς τῶν χρημάτων τὴν ἤδη µνη- 
μονευθεῖσαν ἱερὰν Λαύραν οἰκοδομεῖ;. πρὸς δὲ xai 
τὴν ἁγιωτάτην αὐτῆς ἐχχλησίαν, ὃν ὁ θεῖος ἔγκαι- 
vites: ἩΜακάριος, τῆς ἐν ᾿Ἱεροσολύμοις τότε θιοῦ 
Εχκλησίαχς διιθύνων τοὺς οἵακας, ὃς xat τοῦ ἐν 
Νικαίᾳ συνελθόντος εὐσεθοῦς ἐτύγχανε καταλόγου. 


ϐ’. Ἐν τῷδε τοιγαροῦν τῷ σπηλαίῳ ἡσυχάζειν 
&Aóusvoc ὁ µακάριος, δΏλός τε πᾶσι διὰ τῶν θαυμά- 
των Ὑινόµενος, πλῆθος ἁἀριθμοῦ — 4peitxov, )Ελλή- 
vtov τε καὶ Ἰουδχίων, τὸ σωτήῤβιον δέξατθαι βάπτι- 
σµα ποιεῖ, καὶ οὐ µέχρι τούτου στῆναι, ἀλλὰ καὶ 
τὸν μονήρη βίον ἑλέσθαι παρασκευάζει. Οὐ θαύμασι 
δὲ µόνον, ἀλλὰ xal τῷ flip πολλοὺς ἐφείλκετο. 
θαῦμα γὰρ Tj» ἐκεῖνον ὁρᾷν τοσαύτῃ πρὸς τὴν κατὰ 
Θεὸν πολιτείαν χρώμενον τῇ σπουδῇ, xal «puoi 
μὲν ἠἡγούμενον τὴν ἐγκράτειαν * πλοῦτον δὲ, τὸ µη- 
δὲν κεχτῆσθαι' χαμευνίαν δὲ xal τὸ πάννυχον iv 
ταῖς ψαλμῳδίαις οὕτω στέρξαντα, ὡς μτδὶν πλέον 
ἔχειν ἡγεῖσθαι τοὺς φιλοζώους oi παρ) ὅλην νύκτα 
στρωμναῖς ἁπαλαῖς, ἐπὶ Χλινῶν καθεύδουσι τῶν 
ἐλεφαντίνων, τῷ τρυχίνῳ δε ἐνδύματι τῷ τοὺς ἱεροὺς 
αὐτοῦ πιέζοντι μµώλωπας ἠἱδόμενον μᾶλλαν, ἢ οἱ 
τὰς μαλακὰς ἐσθῆτας ἐνδεδυμένοι' d γὰρ τῆς alw- 
νιου µακαριότητος ἐλπὶς, ἅπαντα πὀνον ῥᾷον φέρειν 
αὐτὸν ἀνέπειθεν. "EA pov Tv, συμπαθὴς, φιλόξε- 
voc, Ἆπιος, ἤσυχος, εὐπρόσιτος πᾶσι, διδασκαλικὸς, 
λόγον ἔχων πολλῷ πλέον olvou τὰς τῶν ἀκροατῶν 
εὐφραίνοντα καρδίας. Ὅθευ ποταμοῦ δίκην, τοῦ 


bantur in speluncis arundineti, quod situm est 
prope mare mortuum. Reliquis autem pecuniis 
edificat sacram Lauram, cujus prius meminimus. 
Prelerea autem sanctissimam quoque ejus eccle- 
siam, quam divinus dedicat Macarius, clavum te- 
nens Dei Ecolesie, que tunc erat Hierosolymis, 
qui etiam fuil unus ex pio catalago, qui conve- 
nit Niosee. 

IX. Gem in hac ergo spelunca silentium et quie- 
tem agere statuisset Chariton, et omnibus per mi- 
racula evasisset manifestus, efficit, ut innumerabi- 
lis multitudo gentilium et Judeorum sanctum ba- 
plismum acoipiat, et non illio consistat, sed etiam 
vitam eligat monasticam, Non solum autem miraculis 
ged etiam vita multos attrahebat. Erat onim miran- 
dum videre, illum tantum, ponere studium ad vitam 
ex Christo agendam, et delicias quidem existimare 
continentiam : divitias autem, nihil possidere : 
humi vero eubationem et in Psalmodiis pernoota- 
tionem adeo diligere, ut nihilo melius agi existimu- 
ret cum iis, qui vite sunt cupidi, si tota nocte dor- 
miant in mollibus stragulis super leclos eburneos : 
cilicioque sacros ejus premente vibices, magis de- 
lectari, quam ii, qui sunt mollibus induti vestibus. 
Spes enim eterne beatitudinis ei facile persuade- 
bat omnem ferre laborem. Erat clemens, miseri- 
cors, hospitalis, mansuetus, quietus, ad quem om- 
nibus facilis patebat aditus, habens sermonem, 
qui magis letificabatcorda auditorum,quam vinum. 
Quamobrem instar fluvii universo &d eum con- 


λαοῦ παντὸς ὡς σὐτὸν ῥέοντος, καὶ πόλιν ὥσπερ 6 üuente populo, et turbe multitudine quodammodo 


τῇ πολυοχλίῃ τὴν ἔρημον ἐπιδεξαμένων, ἑωρακὼς 
ἑαυτὸν ὁ µακάριος ἐκ τοῦ ἐντεῦθεν γινομένου θορύ- 
6ου, τῆς Φίλης ἀπαγόμενο, ἠσυχίας, ἄλλως τε δὲ 
καὶ τὴν ἐξ ἀνθρώπων δόξαν φεύχειν ἐσπουδακὼς 
(ἴδει γὰρ ὃτι χαλεπὴ αὕτη συγχέἑα, κόσμον ψυχῖφ 
ἐπισκήπτει μὲν περὶ πάντων τοῖς φοιτηταῖς, ὅσα 
δλ καταστάσει προσήχεῖ μοναχιχκῇ, xatpóv τε τρο- 
φῆς διατάξας, ὅσπερ itl ληγούσης dipipac* καὶ 
τό p πρὸς κόρον ἑαθίειν, ἀλλὰ ζητούσης ἔτι γα- 
στρὸς παύεσθαι, εἶναι δὲ τὴν τροφὴν, ἄρτον µόνον, 
καὶ τοὺς ἅλας ἡδύσματος χώραν ἀποπληροῦντας * 
τὸ δὲ ποτὸν ὕδωρ, καὶ αὗτὸ µέτρῳ xai φειδοῖ Jap 
θανόµενον. Εἶτα xal περὶ φαλμῳδίας, xal προσευ- 
χῆς ἔντειλάμενος ἡμερινῆς ἃμα καὶ τῆς ἓν νυκτὶ 
γινοµένης *. μισεῖν τε ἁργίαν ὡς πολλῶν αἰτίαν xa- 
xüv* ἔργον δὲ ταῖς χεραὶ διδόναι, τοῖς Ἱεροῖς ψαλ- 
μοῖς κατφδόµενον, εἰ δὲ τις λογισμὸς φαῦλος οἵόν τι 
ζιζάνιον παρὰ τοῦ χοινοῦ πάντων ἐχθροῦ ἐν τῇ τῆς 
καρδίας ἑνσπαρῇ τῇ, νηστείᾳ τοῦτο xal προσευχῆς 
ἐπὶ µόνον ξίφει ταύτης ἐκτέμνειν Ίνα μὴ χώραν 
σχοίη τὸν πικρὸν τῆς Ἀδξυπαθείας γεωργῆσαι χαρ- 
πόν, ὧδε γὰρ ἄν μᾶλλον ἁρμόσει τὸ τοῦ Χριστοῦ. 
ὅτι Τουτὶ τὸ γένος οὐδὲν ἕτερον fj νηστεία ἐξώσει καὶ 
προσευχή. Πρὸς τούτοις ἑδίδασκε, μὴ δεῖν τὰς προ- 
ὅδους συνεχεῖς ποιεῖσθαι, ἡσυχίᾳ δὲ χαἰρειν ὡς τὰ 
πολλὰ μηερὶ τῶν ἀρετῶν οὔσῃ, xal ὀφθαλμῶν ψυ- 
χης λήμην ἐπιτηδείως .καθαίρειν ἐχούσῃ. Οὐδὶ 


civitatem efflciente solitudinem, cum vidisset bea- 
tus se ex eo qui hinc oriebatur, tumultu, a sibi 
grata abduci solitudine, et maxime cum studeret 
fugere gloriam hominum (sciebat enim eam ma- 
gnam vim habere ad confundendum anime orna- 
tum), de omnibus quidem, suis mandat discipulis, 
ea qui statui monastico conveniunt, tempus cibi 
sumendi statuens, quod quidem esi die desinente : 
et non vesci ad satietatem, sed ventre adhuo po- 
stulante cessare : esse autem alimentum panem s0- 
lum et salem, qui impleat locum condimenti : po- 
tum autem aquam, qu&ipsa quoque modice el parce 
sumatur. Deinde cum de psalmodia mandaseet et 
oratione, tam diurna, quam quee nociu fieret, jubet 
eos odio habere otium, ut causam multorum 108- 
lorum : opus autem tradere manibus, quod sacris 
Psalmis irrigewur. Si qua vero mala cogilatio, ve- 
luti quedam zizania, & communi hoste omnium 
sata fuerit in terra cordis, jejunio et. assidue ora- 
lionis ense eam exscindere, ne locum occupet ad 
producendum acerbum fructum voluptatis. Sic 
enim impletum iri illud Christi : Hoc genus deemo- 
niorum nihil aliud expellet, quam jejunium et ora- 
tio. Prester ea autem docebat non oportere assidue 
procedere : silentio vero et quiete gaudere ut plu- 
rimum, ques est maler virlutum, et apte expurgare 
lemam oculorum anime. Neque vero pretermiait 


911 


MENSIS SEPTEMBER. 


912 


benignilatis facere mentionem : sed de illa et quo- À τοὺς περὶ φιλανθρωπίαν, λόγους ἀφῆχεν άμνημο- 


que studio fuit dicere que conveniebant. Dicebat 
enim, neminem, si fleri posset, oportere vacuis ma- 
nibus dimittere ex iis, qui accedunt ad ostium, ne 
forte Christum inscientes despiciant, qui suscipit 
personam pauperum. 

Cum sic dixisset, et elegisset unum ex discipulis, 
qui et vita prestabat aliis, et aptus erat, ut ejus 
fidei fratrum crederetur prefectura, ei ex sententia 
aliorum etiam discipulorum committit rectionem. 
Ipse autem egreditur e Laura, multas quidem la- 
crymas ex oculis emittentibus monachis, et ut ipse 
maneret rogantibus, ipso autem nulli cedente, ut 
qui aspiceret ad id solum, quod est utile. Si enim, 
inquit, o filii, hinc migravero, nemine Ώ 10 ventitan- 
Qe, et quietem conturbante, bene erit utrisque. 
Facilius enim et ego vester pater spiritu, et vos, 
quos in Christo genui per Evangelium, veluti in 
quibusdam alvearium cellis tranquille habitantes, 
instar apum mel virtutis producemus. Cum omnes 
ergo sancto impertiisset osculo, benedixissetque et 
Christo commendasset, iter est ingressus. Et cum 
peregisset iter unius diei, accedit ad aliam spelun- 
cam, ques sita quidem erat ad partes Hierichunti- 
nas: erat autem deserta, et erat aptissima ad si- 
lentium prebendum et quietem. Cum longum autem 
tempus illic esset versatus, el quie se offerebant, 
herbis uteretur αἁ alimentum, Deo soli, ut erat ei 
gratum, vivebat perpetuo. Sic autem eum rursus 
Deus aperit, et denuo manifestum reddit eum, qui 
erat absconsus. Manifestum autem reddit per ea, 
que faciebat, miracula. Morbi enim per ipsum ex- 
pellebantur, corporumque simul vitia etanimarum. 
Harum autem magis, quoniam ea sepe corporis vi- 
tia conciliant. Cum multi ergo ab ipso consecuti 
essent curationem, et slatuissent vitam illius imi- 
tari, hic quoque sediflcat alterum virtutum habita- 
culum, quod Elpidius quidem postea ampliflcavit, 
vir preclarus recte factis in exercitatione. Ducem 
autem eum appellabant, quod tanquam Duz qui- 
dam sacrae illi Laure preesset, et arceret impetus, 
qui in. eam flebant, quos quidem Ilebrei infere- 
bant, qui habitabant Noeron predium, quod sic vo- 
cabatur, magnum invidie fectum parturientes. 

XI. Quoniam ergo hic quoque, multis accedenti- 
bus, interrumpebatur ei quies ac silentium, cum 


νεύτους ἀλλὰ καὶ περὶ αὐτῆς ἐπιμελὲς ἔσχεν, & 
προσῆκεν εἰπεῖν Ἔφη γὰρ, εἰ δυνατὸν µηδίνα τῶν 
τῇῃ θύρᾳ προσιόντων χεναῖς ἀποπίμπειν χερσὶ, µή- 
ποτε xal λάθοιτε Χριστὸν παριδόντες, ὶνὸς τῶν dv- 
δεῶν ὃψιω ὑποκριθέντα. 

I. Οὕτως εἰπὼν καὶ ἕνα τῶν μαθητῶν ἐκλεξάμε- 
τος, Bi τε τῶν ἄλλων διενεγχόντα, xal. ἱκανὸν ὄντα 
προστασἰαν ἀδελφῶν πιστευβῆναι, τούτῳ μετὰ καὶ 
τῆς τῶν ἄλλων φοιτητων γνώμης, τὴν ἀρχὴν ἔγχει- 
ρίζει. Αὐτὸς δὲ τῆς Λαύρας ἔξῄει, πολλὰ piv δά- 
xpua τῶν ὀφθαλμῶν ἁἀφιέντων τῶν μοναχῶν. καὶ 
µένειν αὐτὸν ἀξούντων, αὐτοῦ δὲ εἴκοντος οὐδενί- 
ἅτε πρὸς µόνον τὸ λυσιτελὲς βλέποντος, Ei γὰρ 
ἐνθένδε, φησὶν, ὦ τέχνα, µεταναστεύσω, μηδενὸς 
ἐνταῦθα φοιτῶντος xal τὴν ἡσυχίαν ἐπιταράττοντος» 
ἀμφοτέροις Έξέι χαλῶς' ῥᾷον γὰρ ἐγώ τε ὁ ὑμέτε- 
poc κατὰ πνεῦμα πατὴρ, καὶ ὑμεῖις οὓς ἐν Χριστφ 
διὰ τοῦ Εὐαγγελίου ἐγέννησα, οἵόν τισι σιµθλοις, 
ταῖς Χέλλαις Ὑαληνίως ἐναυλιζόμενοι, μελιττῶν 
δίκην τὸ τῆς ἀρετῆς μέλι καρποφορήσοµεν. "Απαν- 
τας οὖν ἐκ φιλήματι περιελθὼν ἁγίῳ, εὐλογήσας τε 
xal τῷ Χρ.στῷ παραθέµενος, ὁδοῦ εἴχετο, καὶ μῖᾶς 
διανύσας ἡμέρας ὁδὸν, ἑτέρῳ προσθάλλει σπηλαίῳ, 
κατὰ piv τὰ Ἱεριχούντια µέρη διαχειµένῳ, ἐρήμῳ 
δξ ὄντι καὶ ἡσυχίαν ὡς μάλιστα παρέχειν ἐπιτηδείῳ. 
Χρόνον τοίνυν ἐχεῖσε διατρίψας συχνὸν, καὶ βοτα- 
νῶν ταῖς ἐπιτυχούσαις εἷς τροφὴν χρώμενος, θιῷ 
µόνῳ, Χαθὼς θεῷ Φφίλον, ζῶν διετέλει. Ταύτῃ τοι 
καὶ Θεὸς αὐτὸν φανεροῖ, xa! δῆλον τὸν κεχρυμμί- 
vov αὖθις καθ[στῆσι, φανεροῖ δὲ Ov Gv ἐτέλει θαυ: 
µάτων νόσοι γὰρ ἀπηλαύνωντο δι) αὐτοῦ, xal πάθη 
σωμάτων ἅμα καὶ τῶν ψυχῶν. Καὶ τούτων δὲ μᾶλ- 
λον, ὅσῳ δὴ xai πολλάκις τῶν σωματικῶν αὐτὰ καθ- 
ἰστανται πρόξενα, Τοιγαροῦν πολλῶν παρ’ αὐτοῦ 
θεραπείας ἀξιωθέντων, xxl τὸν ἐκείνου βίον ζηλᾶ- 
σαι προγρηµένων, ἕτερον οἰκνδομεῖ xal ὧδε τῶν 
ἀρετῶν οἰκητήριον, ὅπερ Ἐλπίδιος μὲν ἐπλάτυνεν 
ὕστερον, ἀνὴρ τοῖς ἀσκητικοῖς µάλα κατορθώμασι 
διαπρέψας. Δοῦχα δὲ αὐτὸν προσηγόρευον, τῷ δοῦχά 
τινα τῆς Ἱερᾶς τῆσδε Λαύρας προΐστασθαι, καὶ τὰς 
ἑπτρείας εἴργειν τὰς xav! αὐτῆς. ἃς ᾿Εθραῖοι τότε 
οἱ τὸ νοερὸν οὕτω καλούμενον οἴἰκοῦντες χωρίον, πο- 
λὺν ὡδίνοντες τὸν φθόνον, ἐπῆγον. 

ΙΛ’. Ἐπεὶ οὖν κάνταῦθα πολλῶν προσιόντων, τὰ 
τῆς ἠσυχίας αὐτῷ διεχόπτετο, διαταξάµενος καὶ 


istis quoque monachis dedisset constitutiones, et [) αὐτοῖς, καὶ εἰπὼν ὡς προσῆχε ζῆν τοὺς ψυχῆς ἐπι- 


precepisset quomodo oporteat vivere eos, qui curam 
gerunt anime, et eum designasset, qui esset pra- 
futurus, hinc rursus recedit, et accedit ad aliam 
partem solitudinis, que quatuordecim stadiis paulo 
plus aut minus distat a regione 'l'hecoorum. Sio 
enim Salvator mundi eum mutare fecit habitatio- 
res, quid sibi volens, et quo utens consilio ? Illum 
quidem reddens cognitum et clarum omnibus : eos 
&ulem, qui ad ipsum ventitabant (erant vero ex iis 
complures gentiles), partim quidem inducens ad ex- 
purgandas baptismo animas, partim autem ad mo- 
nachismum per illurg deducens. Cum autem rursus 


µελομένους, γνωρίσας δὲ xal τὸν προστησόµενον, 
αὐτόθεν πάλιν ἀνεχώρει, καὶ εἲς ἵτερον τῆς ἑἐρήμου 
μέρος ἐπιφοιτῇ, τέσσαρσιν ἐπὶ τοῖς δέκα σταδίοις, 
καὶ μικρῷ πλέον f| ἔλαττον τοῦ θεχῴων οὕτω λεγο- 
µενου διεστηχκὼς κτήματος * οὕτω γὰρ αὐτὸν τὰς 
οἰχήσεις ὁ τοῦ κόσμου Σωτὴρ ἀμείθειν ἐποίει, τί 
βουλόμενος xal τί ἄρα θεῖον οἰκονομῶν ; Ἐκεῖνον μὲν 
γνώριμόν τε xal χαταφανῆ πᾶσι ποιῶν ' τοὺς δὲ γε 
πρὸς αὐτὸν φοιτῶντας (Ἕλληνες δὲ τούτων οἱ πλείους 
ἑτόύγχανον), τοῦτο μὲν εἷς φυχῆς κάθαρσιν : ἑνά- 
γων, τοῦτο δὲ καὶ μᾶλλον πρὸς τὴν εἷς αὐτὸν πίστιν 
δι) ἐχείνου χειραγωγῶν. Ηολλῶν δὶ xat αὖθις ἆδελ- 


913 


VITA 8. CHARITONIS. 


914 


φῶν συναγειρομένων, oi τῇ τοῦ χόσµου μὲν, ὡς ἄν A multi fratrescongregorentur, qui mundi quidem, ut 


εἴποι τις, ἀπετάττοντο ἀχοσμίᾳ. θεῷ δὲ καὶ τοῖς 
κατὰ O:0v ζῶσιν εὐλαθῶς συνετάττοντο (ἤχουσαν 
γὰρ τοῦ θείου τούτου καὶ ἱεροῦ ῥήματος ᾿Αγαθὸν 
ἀνδρὶ ὃ τ ἄν ἄρη ζυγὸν ἐκ νεότητος αὐτοῦ), καθ- 
ἰσῃτε κατάµόνας, εἰς ἔργον αὐτοῖς τὸ χατὰ νοῦν 
ἐξέδαινε. Διὰ ταῦτε xal ἑτέραν ἐκεῖαε κατασκευά- 
ζει Λαύραν ὁ θαυμαστὸς οὗτος Χαρίτων, ἤνπερ 
ἔνιοι μὲν τῇ Σύρᾳ γλώττῃ Σουκὰν ὀνομάζουσιν, 

IB'. ᾽λλλ’ fxev ἡμῖν γατὰ βραχὺ βαδίζων ὁ λόγος 
ἐπὶ τὸ τελευταῖον μὲν τῇ τάξει, πρῶτον δὲ τῇ δυ- 
νάµει, xal τῷ μεγαλείῳ τοῦ θαύματος. "Enel «ap 
ὡς οὐδενὸς ἄλλου ἑφρόντιζεν ἡσυχίας, μὴ ἀγνοῶν 
ὅσα πρὸς ἀρετὴν αὕτη δύναται συντελεῖν σπήλαιόν 
τι χαταμαθὼν ἐπί τινος ὄρους, κχκρηµνώδους xai 
ἀποτόμου Χείμενον, οὗ πὀῤῥω δὲ τῆς Ἱερᾶς ταύτης 
Λαύρας ἀφεστηχὸς, 5 τὸ Κρεμαστὸν εἰς δεῦρο κα- 
λεῖται (βάσιμον γὰρ οὐκ ἄλλως ti μὴ χκλίµακι τῷ 
βουλομένῳ γίνεται), τοῦτο ὁ γενναῖος οἴχεῖ. Χρόνου 
δὲ διελθόντος συχνοῦ, xal τοῦτο μὲν γήρᾳ, τοῦτο δὲ 
καὶ τοῖς μαχροῖς τῆς ἀσκήσεως πόνοις ἐνδεδωχότος 
αὐτῷ τοῦ σώματος καὶ οὐχ oloo τε ὄντος ἑαυτῷ 
λειτουργεῖν, xal ὕδωρ µετακοµίζειν, αὐτὸς μὴ βου. 
λόμενος πάλιν ἑτέρῳ ἐπιτρέψαι τὴν λειτουργίαν' ἀλλὰ 
τὸ φοστικὸς (sic), δοκεῖν διαφεύγων, τί ποιεῖ ; θεοῦ 
δεῖται τοῦ τὰ ἀθύνατα δυνατὰ ποιεῖν δυναµένου, καὶ 
πέτρᾳ πἀλιν οὐχὶ ῥάθδῳ, ἀλλ εὐχῇ παταχθεῖσα, 
ὕδωρ ἀφίησιν οὐκ ἀπειθεῖ Aa xal ἀνύμῳφ, ἀλλὰ 
καὶ εὐπειθεῖ λίαν, xal θεοῦ νόµοις εἴκοντι. Ἐκ μιᾶς 
γὰρ τοῦ ἄντρου πλευρᾶς ὕδωρ εὖὐθὺς ἔἕθλυσε ψυ- 
χρότατόν τε καὶ διειδέστατον, ὃ xai eic δεῦρο μένει, 
οὐ δίψαν ἁπλῶς ἰώμενον, ἀλλὰ xal μαρτύριον áxpi- 
θὲς Ὑινόμενον, ἧς εἶχε Χαρίτων πρὸς θεὸν οἰκειώ- 
σεως. 


IT". TU ἔτι; Τὴν τῆς ἑκδημίας τοῦ σώματος ἡμί- 
pav, μᾶλλον δὲ πρὸς θεὸν ἐκδημίαν (οὕτω γὰρ εἲ- 
πεῖν οἰκειότερον), ἐκ θείας ἀποχαλύψεως ἐπὶ θύραις 
εἶναι διεγνωκὼς, ἅπαντας μὲν ὡς αὐτὸν χαλεῖ τοὺς 
τῶν εἱἰρημένων τριῶν σεµνείων ποιμένας ἅμα καὶ 
ποίµνια, xal ἅπασιν ὁμοῦ τοὺτοις εἷς τὴν ἱερὰν 
παραγίνεται Λαύραν Φαρὰν, ἵνα δὴ τὸ πρῶτον 
ἀσκητικῶν ἀγώνων ἱδρῶτας ἔσταξεν. Ὥσπερ δὲ τινα 
κλῆρον αὐτοῖς ἀφιεὶς τὰς ἱερὰς αὐτοῦ ἐντολὰς οὐ 
χρήματα καὶ πλοῦτον ἐπίκηρον προξενούσας, ἀλλ᾽' 
Qv αὐτὸς ρα χαλῶν τοῖς τῶν ὁμοίων ἐρῶσιν οὗ- 


ita dixerim, immunditie renuntiabant (sudiverant 
enim divinum hoc et sacrum verbum : Bonum ho- 
mini, quando tulerit jugum 8 juventute sua, et ae- 
derit seorsum), processit ad opus, quod erat ex eo- 
rum sententia. Propterea aliam quoque illic ediflcat 
Lauraim admirabilis hic Chariton : quam nounulli 
quidem lingua Syra Sucam nominant, alii autem 
voce Greca velerem Lauram appellant. 

XII. Sed nobis paulatim procedens venit oratio 
ab id, quod est ultimum quidem ordine, primum 
autem virtute et miraculi magnitudine. Nam cum 
curam gereret quietis et silentii ut nullius alterius 
rei magie, non ignorans quantum posset copferro 
ad virtutem, cum rescivisset esee quamdam spelun- 
cam in precipiti quidem el prerupto monte sitam, 
sed non longe distantem ab hac sacra Laura, que 
usque in hodiernum diem appellatur Cremastos, 
id est, pensilis (non enim potest quis sd ipsam ac- 
cedere, nisi scalis), eam habitat vir ille egregius. 
Cumautem multum temporis preteriisset, et partim 
quidem senio, partim autem longis laboribus exer- 
citationis, ei remissum esset corpus : et neque aibi 
posset ministrare et aquam afferre, ipse nolens alii 
rursus hoc mandare ministerium, quid facit? Deum 
rogat, qui, que fleri non possunt, facere potest ut 
fiunt: et petra rursus, non virga percussa, sed 
precatione, aquam emittit, non in obedienti contu- 
macique populo et iniquo, sed valde obedienti, et 
cedenti Dei legibus. Ex uno enim antri latere pro- 
tinus scaturiit aqua frigidissima el limpidissima, 
que manet usque in hodiernum diem, non solam 
sitim sedans, sed que est etiam perfectum teslimo- 
nium necessitudinis, quam cum Deo habebat Cha- 
riton. 

XIII. Quid amplius? Cum suum a corpore exces- 
sum, vel potius ad Deum accessum (sic enim magia 
convenit dicere) ex divina revelatione in foribus 
adesse cognovisset, omnes quidem dictorum trium 
monasteriorum pastores simul et greges ad se accer- 
sit, el simul cum his omnibus venit ad sacram 
Lauram Pharum dictam, ubi primum diatillavit eu- 
dores certaminum exercitationis. Tanquam autem 
quamdam hereditatem sacrosanota eis relinquens 
precepte, qui non pecunias et momentaneas opes 
conciliabant, sed ea, quee ipse amabat, bona iis, 


δέποτε φθείρεσθαι δυνατὸν, λόγων οὕτως ἐχόντῶν D qui similia diligunt, nunquam interitura, sic loqui 


πρὸς αὐτοὺς ἄρχεται. Ἐγὼ μὲν, τέχνα, ἤδη πρὸς 
θιὸν ἐπείγομαι xal ὁ :χαιρὸς τῆς ἐμῆς ἐφέστηκεν 
ἀναλύσεως. Xp? οὖν ὑμᾶς ἐπιμέλειαν τῶν οἰκείων 
θέσθαι ψυχῶν, ἕως icti κχαιρὸς, εἱδότας ὅτι µετα- 
νοίας μετὰ θάνατον ἰσχὺς οὐδεμία * ἀλλ ἐχεῖ μὲν 
τῶν ἀντιδόσεων ὁ καιρὸς, ἐνταῦθα δὲ τῶν πόνων 
καὶ τῶν ἀγώνων, xal ὃτι τῶν παρόντων xlv τερ- 
πνὸν fi τι καὶ ὀφθαλμὸν εὐφραῖνον f] φάρυγγα, ἀλλὰ 
ταχέως ῥεῖ καὶ tl; τὸ μὴ Ov περτίσταται, χΆν τι 
λυπηφὸν xai ἐπίπονον, καὶ τοῦτο ταχύ λυομένην ἔχει 
καὶ πρόσχαιρον τὴν ὀδύνην * τῶν μελλόντων δὲ, 
καὶ τὸ εὐφραῖνον αἰώνιον' καὶ τὸ ἄλγῦνον dsl ποτε 


incipit: Ego quidem, o fllii, jam ad Deum con- 
tendo, et venit tempus mee resolutionis. Oportet 
ergo vos vestrarum animarum curam gerere, dum 
est tempus, scientes post mortem nullas esse vires 
penitentie, sed illic quidem esse tempus remune- 
rationum, hic autem laborum et certaminum : et 
presentium quidem, seu sit aliquid jucundum, et 
quod delectat oculos aut guttur, id cilo fluere etl 
redigi ad nihilum : seu molestum et laboriosum, id 
quoque habere, qui resolvitur et est ad tempus, 
dolorem : futurorum autem et quod delectat, esse 
eternum : et quod molestia afficit, semper perma- 


915 


MENSIS SEPTEMBER. 


916 


nere. Atque primum quidem sit vobis recta et firma A διαµένον. Πρῶτα μὲν οὖν ὑμῖν τὰ τῆς πίστεως 


fides, nullo labascens periculo : deinde vita quoque 
sit pura, aut expurgetur. Et ante omnia vobis sit 
cure corporis sanctificatio, ut in templa impolluta 
ad vos accedat et inhabitet, qui est purus, et san- 
etificatione aua et bono odore animam impleat. Res 
enim mala est ira, et si quid aliud ledere potest 
fratrum amorem. A vobis autem omnino retineatur 
ac foveatur pax et mansuetudo. Quod si inter vos 
aliquando contigerit offensio, ne sol occidat vobis, 
8 luce adeo remotis ex odio.Sed revocandum est, 
quam diligentissime fleri polerit, bonum charitatis, 
utpote quod sine eo non liceat videre Solem, qui 
percipitur intelligentia. Si.mala autem cogitatio in 
vestris sata sit animis, cure vobis sit eam cito ex- 
pellere. Sio enim facilius eam ejicietis. Quo enim 
magis ea sinitur permanere, eo plus exhibebil ne- 
&gotii, et erit expugnatu difficilior ei, qui adversus 
illam voluerit decertare. Sint autem vobis arma ad 
bellum, jejunium, oratio, lacrymae, memoria mor- 
tis et gehenne, et quod est omnium validissimum 
et inimicis maxime terribile, beata humilitas : cau- 
tioque, ne unquam vos prave occupent cogitatio- 
nes: ac observatio sensuum, et pre ceteris, ocu- 
lorum et aurium. Hinc enim est illis adversus nos 
ingressus, el mors, que ad nos ingreditur per fe- 
nesiras. 


XIV. Possessionem omnium pretiosissimam novi 
nil possidere, et be sunt vere diviti ei, qui est 


ὑγιῶς ἐχέτωσαν καὶ βεθαίως, χινδύνῳ μηδενὶ σα- 
λευόμενα. Ἔπειτα δὲ καὶ ὁ βίος καθαρὸς ἕστω fj 
καθαιρέσθω. Καὶ πρὸ Ὑε πάντων ὃ τοῦ σώματος 
ἁγιασμὸς σπουδαζέσθω, ὥστε ναοῖς ἀμολύντοις οὗ- 
etw, ἐπιφοιτῆσαι τὸ χαθαρὸν ὑμῖν πνεύμα καὶ ivot- 
χῆσαι, xal τοῦ ἁγιασμοῦ αὐτοῦ καὶ τῆς εὐωδίας τὴν 
ψΨμχὴν πληρῶσκι. ΠἩονηρὸν ὀργὴ, xal θυμὸς, καὶ 
εἴ τι ἄλλο βλάπτειν τὸ φιλάδελφον δύναται" ὑμῖν δὲ, 
ἀλλὰ παντὶ τρόπῳ περιποιείσθω τὸ slpnvtxóv τε καὶ 
Ἅμερον, El δὲ καὶ συµθαίη ποτὲ ἀλλήλων μεταξὸ 
σχκάνδαλον' μὴ ἐπιδυέτω ὑμῖν ὁ ἥλιος, οὕτως ἀφεγ- 
γῶς ἔχουσιν ἐκ τοῦ µίσους, ᾽Αλλ’ ἀνακλιτέον ὡς 
οἷόν τε σπουδαίως τὸ τῆς ἀγάπης καλὸν, ὡς μὴ ἑξὸν 
τούτου χωρὶς, τὸν νοητὸν ἰδεῖν ἥλιον, Φαύλου δὲ λο- 
γισμοῦ ταῖς ὑμετέραις ἑνσπαρέντος ψυχαῖς, int pa- 
λὲξ ὑμῖν Ὑινέσθω τᾶχιον αὐτὸν ἑἐξωθεῖν,. Οὕτω γὰρ 
εὐχερεστέρῳ πρὸς τὴν ἐκθολὴν χρήσεσθε, xai γὰρ 
ὄσῳπερ ἄν πλέσν παραμένειν ἑῷτο, τοσούτῳ xai 
πλείοντα παρέξει τὰ πράγματα xol δυσµαχώτερος 
levat τῷ χαταγωνίσασθαι βονλομένῳφ. Ὅπλα δὲ ὁμῖν 
ἕστω πρὸς τὸν αὐτοῦ πόλεμον, νηστεία, προσευχἠ, 
δάκρυα, μνήμη τε θανάτου xal γεέννης, καὶ τὸ πάν- 
των ἰσχυρότατόν τε xal φοθερώτατον τοῖς ἐχθροῖς, 
ἡ µακαρία ταπείνωσις, ἀσφάλεια δὶ πρὸς τὸ μη- 
δόλως τοῖς τοιούτοις ἁλίσκεσθαι λογιαμοῖς, αἰσθή- 
σεων φυλακὴ, xal πρὸ γε τῶν ἄλλων, ὀφθαλμῶν 
καὶ ὥτων. ᾿Εντεῦθεν γὰρ ἐκείνοις ἡ καθ, ἡμῶν εἴσο- 
δος, xai à διὰ τῶν θυρίδων εἶσιὼν ἡμῖν θάνατος. 

ΙΔ’. Κτῆμα πάντων τιμιώτατον οἶδα τὴν ἀχτησίαν 
καὶ τοῦτο πλοῦτος τῷ εὐγενεῖ ὄντως καὶ ἀχριθῶς 


vere geuerosus et plane liber, nulla eorum, que C ἐλευθέρῳ, τὸ µηδεµιφ δεδέσθαι τῶν παρόντων ἔπι- 


adsunt, vinctum esse cupiditate, Dimetitur autem 
divinus Apostolus usum corpori necessarium : Ha- 
bentes, dicens, alimenta et quibus tegamur, his 
contenti simus. Res eet gravis, elate de se sentire: 
neque est aliud, quod magis posset evertere. Id 
autem solet ut plurimum consequi opes recte fa- 
ctorum : et tunc timendum est earum naufragium. 
Sed stat dexteram porrigens nobis rursus divinus 
Apostolus, et verbo iis, qui habent aures, magnam 
prebens securitatem. Qui enim videtur stare, in- 
quit, videat ne cadat, Fratrem judicare, cavendum 
est pro viribus. Hic est enim foetus anime, more 
Pharisaico alios despicientis, et ejus, qui per alio- 
rum condemnationem se vult justificare. Sed tu, eo 
dimisso, si judicandi tenearis desiderio, cum te 
proxime habeas, ne cesses te quotidie judicare et 
examinare, et quam optime corrigere. Ad petulan- 
tiam ac contumeliam propensa res est venter, qui 
curatur, qui curantem misere remuneratur. Labo- 
ribus autem flectitur, et jejunio domatur, et, ut 
audax equus, ab immodestis arcetur saliationibus. 
Non est a vobis oblivioni mandanda bospitalitas. 
llospitio autem excipientes, pedes quoque humi- 
liter lavate: hoc est enim Christi preceptum : et 
quod ipse primus fecit, nos jussit facere similiter, 
Per id enim non solum geritur cura proximi, sed 
potest etiam curari gravis anime morbus, nempe 


Oop(a. Ἐπιμετρεῖ uévrot τὴν ἀναγγαίαν τῷ σώ- 
µατι χρείαν ὁ θεῖος Απόστολος. Ἔχοντες, λέγων, 
διατροφας καὶ σκεπάσµατα τούτοις ἀρκεσθησό 
µεθα * δεινὸν ὑψηλοφροσύνη xal ὡς οὐδὶν ἄλλο καθ- 
αιρεῖν δυνάµενον, Tj πέφυχε μὶν ὡς τὰ πολλὰ 
πλούτφ κατορθωμµάτων ἔπεσθαι, εἶτα γίνεσθαι τού. 
του γαλεπὸν ἔχεινη ναυάγιον. Αλλ᾽ ἵστηχε δεξιὰν 
ἡμῖν ὑποτείνων ὁ θεῖος πάλιν ᾿Απόστολος, xal τῷ 
ῥήματι πολλὴν παρέχων τοῖς Gra ἔχουσι τὴν ἄσφά- 
λειαν. Ὁ γὰρ δρκῶν ἱστάναι, rol, βλεπέω μὴ 
πέςῃ. Τὸ κρίνειν τὸν ἀδελφὸν, εὐλαθητέον ὁπόση 
δύναµις ᾿ γέννημα γὰρ τοῦτο ψυχῆς υπεροκτιγῶς 
ἐχούσης, καὶ φαρισαϊκῶς καὶ δικαιοῦν ἑαυτὸν διὰ 
τῆς τοῦ πλησίον κατακρίσεως βουλομίνου. ᾽Αλλὰ σὺ 
τούτου ἀποστὰς, €i σοι φίλον κρίνει, ἔΕγγύτατα 
σεαυτὸν ἔχων, μὴ διαλίποις ὅσαι ἡμέραι κρίνων τε καὶ 
ἀνακρίνων, καὶ ὡς ἄριστα διορθύµενος. Πρόχειρον 
slg ὕθριν γαστὴρ, καὶ τὸν θεραπευτὴν ἀθλίων ἀμειθο- 
µένη" πόνοις δὲ κάµπτεται καὶ νηστεᾳ δαµάζε- 
ται, xal ὡς θρασὺς ἵππυς, τῶν ἁτάκτων εἴργεται 
αχιρτηµάτων. Τῆς φιλοξενίας ὑμῖν οὐκ ἐπιληστέου' 
ξενίζοντες δὲ, καὶ τοὺς πόδας μιτριοπαθῶς υίπτετε. 
τοῦτο γὰρ ἐντολὴ Χριστοῦ, καὶ πρῶτος αὐτός ὁρά- 
σας, ἡμῖν ἔχεσθαι τοῦ ὁμοίου παρεχκελεύσατο. Ἔστι. 
γὰρ οὐ θεραπευτικὸν τοῦ πλησίον µόνον, ἀλλὰ καὶ 
τὸ χαλιπὸν νόσηµα τῆς ψυχῆς τὴν οἵησιν, ὡς οὐκ 
ἄλλο τι θεραπεύειν Dovápavov. Πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα 


91 


VITA S. CHARITONIS. 


048 


τοῦ ῥύπου τῆς ἁμαρτίας καθάρσια, ὁ Ἡοιητής καὶ À nimia de se persuasio. Atque multas quidem etiam 


Σωτὴρ τῶν ἡμετέρων ἐξεῦρε ψυχῶν, οἵον, δάχρυα, 
στενάγµατα, συντριθὴν καρδίας, νηστείαν, προσευ, 
yv, χαµευνίαν, xai εἴ τι ἄλλο φᾶρμαχον τῆς φιλα- 
νείας δέδειχται µετανοίας. ᾽Λλλ᾽ ἐπίπονα xal κα- 
µατηρά ταῦτα, xXv πολλὴν παρέχωσι τὴν ὠφέλειαν. 
Ἕν δὲ οἶδα πάνυ μὲν ἄπονον, πἀνυ δὲ καθᾶραι ῥύ- 
πον ψυχῆς ἰσχυρότατον. Τί τοῦτό ἐστι; Τὸ ἀφιέναι 
τοῖς πταἰσασι τὸ ἁμάρτημα. "Όπερ οὐ τῷ θιῷ uó- 
νον φίλον ἐστὶ, καὶ λύσιν ἀπ᾿ ἐκείνου τῶν ἡμετέ- 
βων πρεσθεύει χακῶν, ἀλλὰ καὶ τιμωρίας πολλάκις 
σφοδρότερον ἅπτεται τοῦ ἡμαρτηκότος, xal δοῦλον 
ἀντ᾽ ἀλευθέρου τῷ συνεγνωκότι ποιεῖ jj δοκεῖ xal 
τοῖς θύραθεν, Συγγνώμη, λέγουσι, τιμωρίας κρείτ- 
των. 


IR. Ταῦτα καὶ πολλὰ ἄλλα τοιαῦτα τοῖς poitr talc 
εἰΦρηχὼς, ἐπευξάμενός τε φυχῆς σωτηρίαν, καὶ εὖ- 
λογήσας αὐτοὺς, οὐδεμίαν νόσου λαθὼν αἴσθησιν, 
οὐδὲ ἀλγήσας τι τῶν µορίων τοῦ σώματος, ávamt- 
σὼν Ev τινι τῶν σκιµπόδων ἀνῆχε μὲν τοὺς πόδας, 
ἀφῆχε δὲ τὴν µακαρίαν ψυχὴν, χαίρουσι χαίρουσαν 
τοῖς ἀγαθοῖς αὐτὴν παραδοὺς ἀγγέλοις, χερσί «t 
ἁγίαις, ὥσπερ εἰκὸς ἦν, τῷ τάφῳ παραπεμφθεὶς, 
εἰς τὴν ἄληκτον µεταθαίνει ζωὴν, ἔνθα ἀπέδρα 
ὀδύνη, λύπη xal στεναγµός * ἔνθα πρόσωπον πρὸς 
πρόσωπον, τοῖς χκαθαροῖς τὴν καρδίαν, ἡ τῆς θείας 
Τριάδος ἐμφάνεια γίνεται. ἕἔνθα παράκλησις καὶ 
Ἀνάπυαις, τοῖς τῷ χαλῷ προσιδρώσασιν ἀμπελῶνι, 
καὶ τὴν ἐπίπονὸν καὶ τραχεῖαν τῆς ἀρετῆς ὁδεύ- 
σασι. Πλὴν ἀλλὰ τοιοῦτον μὲν ἔσχε Χαρίτων τὸ τῆς 
ζωῆς τέλος, οὐκ ἄδηλον δὲ, οὐδὲ πρὸ τοῦ θανάτου 
μηδὲν περὶ τούτου προγνούς τε xai προφθεγξάµενος, 
ὥσπερ ἤδη xal φθάσαντες ἐγνωρίσαμεν' ἀλλὰ xal 
περὶ αὐτοῦ, xal τοῦ μέλλοντος ἕκταράττειν σάλου 
τὰς ἐχκλησίας προμυηθεὶς ἀκριθΐστατα, 

Ic. "Όσα τοίνυν, ἀγαπητοὶ, τῶν ἐκείνου πράξεων 
καὶ θαυμάτων, χρόνον τε xai λήθην ἠδυνήέθη δια 
φυγεῖν, ταῦτα Φιλοχάλοις ὑμῶν ἀχοαῖς παραδεδώ- 
καμεν. Οὐδὲ γὰρ ὀλίγον τὸ μεταξὺ τῆς Αὐρηλια- 
νου βασιλείας xai μέχρι τήµερον τοῦ χρόνου διά- 
στηµα. "Ens! καὶ map! οὐδενς οὐδὲν ἐγγράφως 
καταλειφθὲν ἡμεῖς παρελάθοµεν, ἐκ τοῦ σπανίζειν 
τὸτ τότε γρόνον, o0 μοναχῶν µόνον, ἀλλὰ xal Χρι- 
ατιανῶν ἁπλῶς xal τῷ φωτὶ σηµειωθέντων τῆς 
ἐπιγνώσεως, πρὸς δὲ xal αὐτῶν τῶν ὄντων xÀovou- 
μένων καθεκᾶστην τοῖς διωγμοῖς. Ἐκεῖνα δὲ εἶσιν, 
Qv fusi; ἐνταῦθα τὴν μνήμην ἐποιησάμεθα, d 
θεοφιλεῖς ἄνδρες χαὶ φιλαλήθεις, παῖς παρὰ πατρὸς 
παραλαμθάνων, σωματικοῦτε, φημὶ, καὶ πνευματικοῦ 
µέχρι καὶ ἡμῶν διεσώσαντο εἰς δόξαν Πατρὸς 
καὶ Γἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος, τῆς pie καὶ ὅμοου- 


σίου θεότητος, ᾗ πρέπει πᾶσα δόξα, τιµή τε καὶ — 


προσκίνησις νῦν xal dsl καὶ εἷς τοὺς ἀτελευτήτους 
κιῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν, 


alias peccati sordium expiationes invenit Creator et 
Salvator nostrarum animarum, utpote lacrymas, 
gemitus, cordis contritionem, jejunium, precatio- 
nem, humi cubationem, etsi quod est aliud medi- 
camentum benigne ponitentie. Sed difficilia sunt 
hec et laboriosa, etiamsi multam prebeant utilita- 
tem. Unum autem novi,quod est admodum quidem 
expers laboris, ad purgandas autem anime sordes 
est validissimum. Quid hoc est ? Iis qui deliaquunt, 
peccata dimittere. Quod quidem non est solui Deo 
gratum, et nostrorum malorum ab eo exorat solu- 
tionem, sed etiam supplicio sepe vehementius at- 
tingit eum, qui peccavit, et pro libero facit servum 
ei, qui ignovit : quomodo etiam videtur, externis 
dicentibus : Eet venia supplicio potentior. 
XV. Cum hec et multa alia ejusmodi dixisset 
discipulis, et precatus esset salutem animes, et eis 
benedizisset, nullum autem accepisset morbi sen- 
sum, neque partium corporis ullum sensisset dolo- 
rem, in quodam lecto accumbens, remisit quidem 
pedes, emisit autem beatam quoque animam, le- 
tantibus letam eam tradens angelis ; manibusque 
sanctis, ut par erat, mandatus sepulture, transit 
ad vitam, que nunquam desinit. Quo in loco aufu- 
git dolor, molestia et gemitus. Quo in loco facie ad 
faciem iis, qui sunt mundo corde, cernitur divina 
Trinitas. Quo in loco est letitia et exsultatio ineffa- 
bilis. Quo in loco est consolatio et requies iis, qui 
in pulchra sudaverunt vinea, et ingressi sunt la- 
boriosum el asperum iter virtutis. Sed talem qui- 


C dem habuit vite exitum Cbariton, non qui ante 


mortem nihil prescivisset, aut. preedixisset, sicut 
prius diximus : sed de ea, et de tempestate, qu&& 
erat vexatura Ecclesias, accuratissime signiflcasset. 


XVI. Quacupque ergo, o dilecti, ex illius factis 
et miraculis, tempus et oblivionem potuerunt effu- 
gere, ea sludiosis vestris auribus tradidimus. Ne- 
que enim intervallum modicum inter Aureliani 
imperium et hoc tempus intercedit. Nos enim & 
nullo scriptis quidquam mandatum accepimus ex 
hoc, quod eo tempore essent pauci non solum mo- 
nachi, sed etiam omnino Christiani, et qui essent 
signati luce cognitionis :ii autem, qui erant, agi- 
tabantur quotidianis persecutionibus. 1118 autem 


D sunt, quorum hic fecirnus mentionem, que viri pii 


et veritatis amatores, filius a patre accipiens, cor- 
porali, inquam, et spiritali, conservarunt ad nostra 
usque tempora : ad gloriam Patris, et Filit et Spi- 
ritus sancti, unius et ejusdem essentie Divinitatis : 
quam decet omnis gloria, honor, et adoratio nuno, 
et in secula seculorum. Amen. 


MENSIS SEPTEMBER. 








BIOX ΚΑΙ IIOAITEIA" 


ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ HATPOZ ΠΜΩΝ 


ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΟΥ ANAXOPHTOY. 


VITA ET CONVERSATIO 


SANCTI PATRIS NOSTRI 


CYRIACI ANACHORET FE. 


(Septembris die 29. — Greece et Latine in Analectis Montfauconii, ex interpretatione domni Antonii Pouget, mo- 


nachi Benedictini Congregationis Sancti 


Benedicentes te, inquit Deus Abrabe, benedicam ; 
et maledícentes te maledicas : non eos solum, qui 
virtutem exercent, hino remunerans ; sed ad 608 
etiam qui ipsos laudant, trajiciens benedictionem. 
Hine fit, ut oporteat beati hujus Cyriaci pro vir- 
tute certamina et sudores, non solum ferventis- 
sime audire, admirari et laudare ; verum etiam ad 
eum pro viribus imitandum excitari, et ad similem 
zelum accingi : ut non solum benedictionem con- 
sequamur propterea quod laudaverimus; sed οἱ 
simus cum eo coronarum participes, et premio- 
rum socii. 


Quem tulit quidem qu& est in Grecia, Corin- 
thus : parentibus autem nomen eral, patri quidem 
Joannes, qui etiam presbyter ecclesi que est 
Corinthi, ordinatus fuerat : matri vero Eudozxia. 
(1) Tempus ejus ortus fuit finis imperii Theodosii, 
junioris scilicet. Sancto autem avunculus erat 
Petrus Corinthiorum episcopus. Qui Petrus, bea- 
tum Cyriacum in Lectoris gradum ejusdem eccle- 
sie in tenera adhuc cooptat etate. 


Ille autem divinis deditus Scripturis, easque as- 
sidue percurrens, noctesque in eis totas et dies 
versans, apud se mirabatur, uti Deus (ab initio) 
propter salutem humani generis omnia dispen- 
Baverit : utque eos qui sibi in unaquaque [genera- 


(1) Ex duobus MSS. Codicibus bibliothece 
Colb. quorum primus boc numero 772 indigita- 
tur; *ecundus vero hunc habet prefizum nume- 
rom 1891. Que vero in textu his clauduntur notis 
[ J) apud eum tentum Codicem leguntur, cujus nota 
In margine apponitur. Que autem in interpreta- 
tione Latina his notis ( ] includuntur, apud Surium 
desiderantur. 

(2) Theodosius junior fine vite functus est 


Α 


C 


auri.) 


« Τοὺς εὐλογοῦντάς σε, qual πρὸς τὸν ᾿Αθραάμ 8 
θεὸς, εὐλογήσω, xal τοὺς καταρωµένους καταράσο- 
μαι" » οὐ τοὺς ἀρετὴν µετιόντας µόνον ἑντεῦθεν δια- 
µειθόµενος, ἀλλὰ xal πρὸς τοὺς ἐπαινοῦντας αὐτοὺς 
τὴν εὐλογίαν διαθιθάζων. Ἔνθεν τοι χρῆ xai τὰ ὑπὲρ 
ἀρετῆς τοῦ µακαρίου τούτου Κυριακοῦ παλαίσματα 
xai τοὺς ἱδρῶτας, οὐ θερµότατα µόνον ἀχούειν καὶ 
θαυμάζειν xai ἀποδέχεσθαι, ἀλλὰ καὶ πρὸς µίµησιν 
ὅση δύναμις διανίστασθαι, xal πρὸς τὸν ὅμοιον 
ἀποδύεσθαι ζῆλον * ὥστε μὴ εὐλογίας µόνον διὰ 
τὴν αποδοχἡὴν ἀξιοῦσθαι, ἀλλὰ καὶ συμμµερίζεσθαι 
τοὺς στιφάνους αὐτῷ xal κοινωνεῖν τῶν βρα- 
θείων. . 

"Ov ἤνεγκε μὲν ἡ πρὸς «f Ἐλλάδι Κόρινθος. 
ὄνομα δὲ τοῖς τεκοῦσι, τῷ μὲν πανρὶ Ἰωάννης, ὃς 
καὶ πρεσθύτερος τῆς ἐν Κορίνθῳ ἐκκλησίας χεχει- 
ῥροτόνητο, τῇ δὲ μητρὶ Εὐδοξία. Ὁ δὲ χρόνος αὐτῷ 
τῇς Ὑενέσεως τὸ τέλος ἦν τῆς βασιλείας ϐεοδο- 
clou [θεοδοσίῳ 1], δηλαδὴ τοῦ νέου [τῷ vig 3]. 
Καὶ θεῖος δὲ ἡν πρὸς [τῆς 7] μητρὸς τῷ ἁγίῳ, 
Πέτρος ὁ Κορινθίων ἐπίσκοπος. Οὗτος δὲ ἄρα ὁ 
Πέτρυς τὸν µακάριον Κυριαχὸν εἰς τὸν τοῦ  dva- 
γνώστου βαθμὸν τῆς αὐτῆς ἐχκλησίας, ἐν ἁπαλῇ ἔτι 
χαταλέγει τῇ ἡλικίᾳ. 

Ὁ δὲ ταῖς θείαις Γραφαῖς προσκείµενος, καὶ taó- 
τας συνεχῶς ῥἐπιὼν, καὶ νύκτας αὐταῖς ὅλας xal 
ἡμέρας συνὼν, ἐθαύμαζεν ἓφ᾽ ἑαυτοῦ, ὅπως τε ἄρα 
τὴν ἀρχὴν ὁ θεὸς ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ ἀνθρωπείου 
[ἀνθρωπίνου {] Ὑένους, ᾠχκονόμησε πάντα, καὶ ὅπως 


an. 450, IV Kal. Aug. ex Baronio et aliis. Verum 
duobus ante annis natum fuisse Cyriacum, ex eo 
conslat quod annus vite ipsius 18 conjungitur 
infra cum 9 imperii Leonis magni anno, qui est 
Christi 465. Unde 1 riaci annus, est 448, 
idque saltem ante diem 5 Martii. Ea quippe die, 
Anno 478, Cyriacus jam 27 incboaverat annum, 
n 9 


9231 


VITA S. CYRIACI. 


922 


τοὺς κατὰ γενεὰν ἑκάστην εὐηρεστηχότας αὐτῷ, A tione placuerunt, tanto sit honore dignatus, eosque 


τηλικαύτης dest τῆς τιμῆς, xal λαμπροὺς οὕτω 
καὶ περιδόξους πεποίηχε τὸν μὲν "Αθελ διὰ θυσίας 
δοξάσας, τὸν δὲ ᾿Ενὼχ δι εὐαρεστήσεως, τῇ µετα- 
θέσει τιµήσας' διὰ δικαιοσύνης, σπινθῆρα τοῦ γέ- 
νους τὸν Νῶε [σπινθῆρα τῷ Noe !] φυλάξες' τὸν 
᾿Αθραὰμ, διὰ πἰστεως πατέρα πολλῶν igvüv áva- 
δείξας τὴν εὐσεθῇ τοῦ Μελχισιδὶν ἱερωσύνην 
ἀποδεξάμενος' ὑπομονῆς τε xal σωφροσύνης τὸν 
Ἰωσὴφ εἰκόνα τῷ fp, καὶ τὸν ᾿]ὼδ παρασχόµενος’ 
τὸν Μωσέα νοµοθέτην ἀναδείξας, σελήνῃ xai ἡλίῳ 
Ἠνίοχον Ἰησοῦν τὸν τοῦ Ναυῆ καταστήσας' προφή- 
την, καὶ βασιλέα, xal φρικτοῦ μυστηρίου πρόγονον 
τὸν Δαυίδ ἀποδείξας τῆς Βαθυλωνίας µκαµίνου 
τὴν φλόγα τοῖς παισὶν εἰς δρόσον µεταποιήσας. 

Πρὸς τούτοις, ἡπορεῖτο πλέον ἐχεῖνα διανοούμενος, 
τὸν τόχον τὸν ἄσπορον. τὴν παρθένον αὐτὴν, καὶ µη- 
τέρα' ὅπως τε θεὸς Λόγος ὤν, ἄνθρωπος ἀτρέπτως 
ἐγένετο" καὶ ὅπως διὰ σταυροῦ τὸν ἂδην σκυλεύ- 
σειε [σκυλεύτειεν 1], τὸν ἁπατεῶνά τε Dorv. κατήργη- 
σε, καὶ τὸν ᾿Αδὰμ εἷς τὸν παράδεισον αὖθις ἑπανή- 
γαγε. 

Ἰαῦτα χαὶ τὰ τὀιαῦτα εἷς νοῦν βαλλόμενος 6 
Koptaxóc, διεθερµαίνετο τὴν καρδίαν θείῳ ζήλῳ, 
xxi τις αὐτὸν ἔννοια εἶσῄει, Bl xal τοῖς ἐν Blu 
γα[ρειν εἰπόντα, ἐπὶ τὴν ἁγίαν ἀφικέσθαι πόλιν, 
καὶ ἁγίως iv ἁγίῳ βιῶσαι tím, τῇ ἡἠσυχίᾳ προσ» 
χείμενον. Κατά τινά γ᾿ οὖν ποτε Κυριαχὴν, τῆς θείας 
ev τῷ Εὐαγγελίῳ φωνῆς ἀκούσας' Et τις θέλει ὁπί- 
io µου ἐλθεῖν, ἁπαρνησάσθω ἑαυτὸν. xal ápito 
τὸν σταυρὸν αὐτοῦ. xai ἀκολουθείω pot. οὐκ 


adeo claros effecerit et gloriosos, ut qui Abel pro- 
pter sacrificium gloria affecerit; Enoch propterea 
quod ei placuerit, translatione honorarit: propter 
justitiam, scintillam generis Noe servarit : Abra- 
ham, propter fidem, patrem multarum gentium 
effecerit: pium Melchisedech sacerdotium acoe- 
ptum habuerit : patientis etl castitatis, Joseph 
imaginem mundo, et Job prebuerit: Mosem le- 
gislatorem fecerit: lune et soli aurigam Jesum 
Nave (filium) constituerit : Prophetam, et regem, 
et stupendi mysterii progenitorem David reddide- 
rit: Babylonice fornacis flammam pueris in rorem 
transmutarit. 


Preterea in majori versabatur dubitatione, illa 
cogitans, partum eine semine, Virginem eamdem 
et matrem : et quomodo Verbum, cum Deus esset, 
homo sine mutatione factum sit : et quo pacto per 
crucem inferos spoliaverit, fallacemque serpentem 
fregerit, et Adamum rursus in paradisum re- 
duxerit. ' 

Hec οἱ similia mente agilans Cyriacus, divin 
zelo in corde inflammabatur, eique veniebat in 
mentem, mundo et iis que in mundo sunt valere 
jussis, in sanctam se conferre civitatem, et sancte 
in aancto Joco etin secessu degere. Quodam iteque 
die Dominico, cum divinam in Evangelio vocem 
audiisset : St quis vull post me venire, (abneget 
semelipsam, el) tollat. crucem suam, εἰ sequatur 
me: rem minime distulii, ac ne brevi quidem 


ἴδωχέ [ἔδωκεν 3] τινι τὸ πρᾶγμα µελλήσει, οὐδὲ Ü tempore moratus, aut deliberans, suum statim 


βραχὺν ἐπέσχε  qpóvov, ἤ διεσκέψατο" ἀλλ’ εἷς ἕρ- 
γον εὐθὺς τὴν γνώμην προῆγε' xal τῆς ἐχκλησίας 
σιγῃ ὡς εἶχεν ὑπεξελθὼν, εἷς Κεγχρεάς ἀφικνεῖται" 
καὶ πλοίου ἐνταῦθα sl; Παλαιστίνην χαταίροντος ἐπι- 
θὰς, πρὸς Ἱεροσόλυμα σπουδῇ παραγίνεται, ὄκτω- 
καιδέχατον δη Ὑεγονώς ἔτος, ἑνάτῳ μὲν δὴ τῆς 
βασιλείας Λέοντος τοῦ μεγάλου ἐνιαυτῷ, ὀγδόῳ δὲ 
Αναστασίου τῆς Ἱεροσολύμων Ἱεραρχίας. 

Ἐχεῖθεν τοίνυν εἷς τὴν ἁγίαν πόλιν ἐλθὼν, παρὰ 
τῷ µεγἀλῳ. Εὐστοργίῳ κατάγεται, ἀνδρὶ, φίλῳ τε 
ἀριτῆς ἄλλως, καὶ τοῖς τοῦ Πνεύματος χαρίσμασι 
διαλάμποντι’ ὁ δὲ ola φιλόστοργος τῷ ὄντι [παπὴρ 1], 
πολχῇ τοῦτον ὥσπερ εἰκὸς δεξιοῦται τῇ διαὐέσει 
καὶ πρὸς τῷ ὑπ) ἐκείνου Ίδη συστάντι πλησίον τῆς 


(3) Bino liquet Anastasium ordinatum fuisse 
Jerosolymorum episcopum, anno . Id vero 
contigisse inilio mensis Julii, habet Vita S. Euthy- 
mii a Cyrillo conscripta, in qua legitur, anno 83, 
vite sancti Euthymii, Juvenalem Jerosolymorurm: 
archiepiscopum, cum annum 44 in Patriarchatu 
Implesset, vitam flnivisse; Anastasium vero in 
sedem Jacobi evectum esse initio mensis Julii. 
Ubi pro 83 legendum esse 81, suadetur ex eo 
quod sive cum Baronio Juvenalem obiisse dicamus 
anno 457, ex quodam loco Vite sancti Sabe, que 
habetur apud Surium 5 Dec. ubi dicitur Juvena- 
lem eodem auno, quo Marcianus imperator, mor- 
tuum esse, qui Marcianus anno 457 e vita exces- 
sit: sive Bollandum sequamur, qui in Vita sanoti 
Kutbymii, die 20 Januarii, hec verba rejicit, aitque 


propositum ad effectum perduxit. Ithaque ex ec- 
clesia ut potuit clam se subducens, venit Cen- 
chreas : et. conscensa ibi nave que in Palestioam 
solvebatur, celeriter Jerosolymam venit, jam 
decem et octo annos natus, nono quidem imperii 
Leonis Magni anno, pontificatus autem Anastasii 
Jerosolymorum episcopi octavo. 


Cum illinc ergo in sanctam civitatem venisset, 
apud magnum Eustorgium diversatur, virum, qui 
et alioqui amator virtutis erat, et Spiritus donis 
splendebat : ille autem ut revera philostorgus (id 
est, amans) Pater, magno eum, ut par erat, ex- 
cipit affectu. Cyriacus vero, cum apud insigne 


D non inveniri in antiqua Vita per Cyrillum de- 


soripta : utrumvis, inqusm, teneamus, cum certum 
sit annum vite Euthymii 81 complecti fidem 
anni 457 et initium anni 458 usque ad Augustum 
mensem, clarum est ab omnibus legendum esse 84. 
Similiter pro 44. legendum esse 40. volunt Bol- 
landi continuatores tom. [ Maii pag. ΣΙ, n. 102. 
Certe non ante mensem Septembrem, vel Octo- 
brem anni 447, collocari posse initium Juvenalis, 
constat ex epistola Zosimi Pape, qui hoc eodem 
anno 417 19. Augusti, summus Pontifex creatus 
est, in qua epistola, data χι Kal. Oct. ait se ac- 
cepisse epistolam Jerosolymitam episcopi Praylii, 
qu ene Juvenalem sedem  Jerosolymitanam 
tenuit. 


923 


MENSIS SEPTEMBER. 


921 


monasterium, jam ab illo prope sanctam civitatem A ἁγίας πόλεως Σιὼν περιφανεῖ µοναστηρίῳ, παρα- 


Sion constructum, hyemasset, majoris secessus 
desiderio premitur ; utque ipsam nancisceretur 
solitudinem, illicque consisteret, omne ponebat 
studium. 

Cum de divino itaque Euthymio ab omnibus 
fere doceretur (eum enim virtus ubique indicabat), 
vehementer capiebatur amore ejus conveniendi. 
Itaque magnum Eustorgium obnixe rogat, ut ejus 
dignatus precibus cum pace dimiltteretur. 


Qvod cum nactus fuisset, ad Lauram mirabilis 
Euthymii accedens, hospitio excipitur a quodam 
Anatolio presbytero, et Olympio monacho, fratribus 
quidem genere, patria autem Corinthiis: cumque 
multos dies apud eos degisset, deindeetiam magnum 
vidit Euthymium, et beate ille manus sacrum 
ejus caput tetigerunt: una et eum monastico in- 
duentes habitu, una et in eum uberiorem vocantes 
Spiritus operationem. 


Eum tamen hoc in loco manere non sivit Euthy- 
mius, propter etatem : valde enim cavebat imber- 
bium et adolescentum in sua Laura conversationes, 
ne ad turpes cogitationes reliquis Fratribus offen- 
diculo essent. Sed cum magnus jam Theoctistus, 
ad Jesum, quem desiderabat, excessisset, ipse 
Cyriacum ad sanclum Gerasimum juxta Jordanem 
mittit. Cum ergo divinum revera munus Cyriacum 
Gerasimus accepisset, et ea. illum »tate vidisset, 
conobii ministeriis ipsum destinavit. Sic autem 
in eo admirabilis ille degeba!, ligna findens, aquam 
comportans, alimenta Fratribus parans, et coquine 
officiis inserviens. Sed quamvis ita se haberet, et 
in tantis laboribus et fatigationibus totum diem 
transigeret, in divinis colloquiis et oratione perno- 
ctabst ; ferventiusque rursus et acrius post opus 
manuum sacros hymnos incipiebal : et ut paucis 
dicam, vitam anachoreticam, in conobio et tam 
multis negotiis, per omnia exhibebat, pane solum 
et aqua, idque secundo quoque die altus. 
ἀναχωρητῶν πὺλιτείαν, ἓν κοινοθίῳ xal πράγμασι 
µόνοις, καὶ ταῦτα παρὰ δύο ἡμέρας τρεφόμενος. 

His inductus est Gerasimus, ut eum valde dili- 
geret, et sio vita delectabatur adolescentis, deque 
lius moribus, et amore in res spirituales, adeo 
Ipsi compertum erat, ut in diebus jejuniorum eum 
in Rube solitudinem assumeret, illieque, socium 
laborum et spiritualis ascensus haberet. 


Hic etiam mirabilis Euthymius versari dicebatur, 
et singulis Dominicis divina illis sacramenta im- 
pertire, donec dies Palmarum advenisset. 


Interim brevi elapso tempore, pulchro itinere ad 


.(&) Theoctistus migravit ad Dominum anno 
vitae S. Euthymii 90 (ineunte) die 3 Sept. initio 


χειµάσαντα τὸν Κωριαχὸν πλείονος disoylac πόθος 
αἱρεῖ ' καὶ ὥστε τὴν ἔρημόν αὐτὴν καταλαθεῖν καὶ 
τδε ο᾿κῆσαι, σπουδὴν ἑτίθετο πᾶσαν. 


Τὰ χατὰ τὸν θεῖον τοιγαροῦν ἈΕὐθύμιον παρὰ 
πάντων σχεδὸν διδασκόµενος, [ἡ ἄρετὴ γὰρ αὐτὸν 
ἐμήνυε πανταχοῦ] ἔρωτι δεινῶς τῆς τοῦ ἀνδρὸς 
συντυχίας ἡλίσκετο' καὶ δεῖται ὡς δυνατὸν τοῦ μο- 
γάλου Εὐστοργίου, εὐχῆς ἀξιωθέντα τῆς παρ’ αὐτοῦ 
μετ᾽ εἰρήνης ἀπολυθῆναι, 

Τούτου δὴ ἄρα γενοµένου, tfj τοῦ θαυμαστοῦ Eó- 
θυµίου Λαύρα διαθαλὼν, 'Avato)lp τινὶ πρεσθυ- 
τέρῳψ, xai Ὀλυμπίῳ μοναχῶ, ἀδελφοῖς μὲν τὸ γένος, 
Κορινθίοις δὲ τὴν πατρίδα, ξενίζεται' καὶ συχνὰς 
παρ) αὐτοῖς ἡμέρας διαγαγὼν, εἶτα καὶ τὸν μέγαν 
Βὐθύμιον ἐθεάσατο, xxi αἱ µακάριαι χεῖρες ἐχεῖναι 
τῆς Ἱερᾶς αὐτοῦ ἴψαντο χεφαλῆς, ὁμοῦ μὲν τὸ 
μοναχιχὸν ἔνδυμα περιθαλλόµεναι τοῦτον [τούτῳ !] 
ὁμοῦ δὲ καὶ δαψιλεστέραν ἐπ᾿ αὐτὸν καλοῦσσε του 
Πνεύματος τὴν ἑνέργειαν. 

Μεῖναι μέντοι ὅμως ὁ Ῥύθύμιος τοῦτον ἐνταῦθα 
oüx εἴασε, διὰ τὴν ἡλικίαν πάνυ γὰρ ἐφυλάττετο 
τὰς τῶν ἀγενείων καὶ µειραχίων ἐν τῇ olxalg 
λαύρᾳ διατριθὰς, ὅπως μὴ σκάνδαλόν τι πρὸς λογι- 
σμοὺς ἁτόπους τῶν ἀδελφῶν τοῖς ὑπολοίποις ὑπ- 
άρχοιεν' ἀλλὰ τοῦ μεγάλου Άδη θεοκτίστου πρὸς 
τὸν ποθούµενον ἐκδημήσαντος ᾿[ησοῦν, αὐτὸς τὸν 
Κυριαχὸν πρὸς τὸν dv ἁγίοις Γεράσιµον, παρὰ τὸν 
Ἰορδάνην ἐκπέμπει. Τὸ θεῖον τοίνυν γέρας ὡς ἆλη 
Oc à Γεράσιμος δεξάµενος τὸν Κυριακὸν, καὶ die 
κίας οὕτως ἔχοντα ἰδὼν, ὑπηρετεῖσθαι ἀπἔταξεν 
αὐτὸν ἐν τῷ κοινοθίἰφ. Διῆγε μὲν δὴ ὁ θαυμάσιος iv 
αὐτῷ οὗτος, ξύλα τε διακλῶν, καὶ ὕδωρ µετακοµί- 
(ων, ταοφήν τε τοῖς ἀδελφοῖς ἑτοιμάζων, καὶ πρὸς 
τὰ τοῦ µαχειρείου διακονούµενος, [ἀλλὰ 3) καὶ οὕτως 
ἔχω καὶ κόποις τηλικούτοις καὶ καµάτοις διηµε- 
ρεύων, Ev τῇ πρὸς τὸν Θεὸν ὁμιλίᾳ val τῇ δεήῄσει; 
τὰς νύκτας ἀνήλισχε, xai θερµότερον μᾶλλον xai 
ἀκμαιότερον μετὰ τὸ τῆς χειρὸς ἔργον, τῶν ἱερῶν 
ὕμνων ἀπήρχετο' καὶ συνελόντα φάναι, τὴν τῶν 


τοσούτοις, ἐπεδείκνυτο διὰ πάντων, ἄρτῳ καὶ ὕδατι 


D 


'Ex τούτων ὑπερφιλῆσαί τε αὐτὸν ὁ Γεράσιμος 
προήχθη, καὶ οὕτω τῇ τοῦ νεωτέρου ἤδετο πολιτείφ, 
καὶ τοιαύτην ἐπὶ τοῖς ὀκείνου τρόποις καὶ τῷ περὶ 
τὰ πνευματικὰ ἔρωτι τὴν πληροφορίαν εἰλήφει, ὡς 
xil παραλαμθάνειν αὐτὸν ἓν ταῖς τῶν νηστειῶν 
ἡμέραις εἲς τὴν ἔρημον τοῦ Ῥουθᾶ, xal κοϊνωνὸν 
ἔχειν τῶν ἐκεῖ καµάτων καὶ τῆς πνευματικῆς ἄνα- 
θάσεως. 

Ἐνταῦθα καὶ ὁ θαυμαστὸς Eógóptoq διατρίθειν 
ἐλέχετο, καὶ µεταδιδόναι τῶν θείων αὐτοῖς µυστη- 
ρίων Κυριακῆς ἱκάστης, ἕως d τῶν Ῥαΐων dgl- 
χοιτο, 


Βραχέος δὲ ὑποῤῥεύσαντος μεταξὺ χρόνου, ἔπεισι 


5 indictionis, ut habelur in Vita 8. Eothymil, 
nempe anno Christi 460. 


935 


VITA S8. CYRIACI. 


935 


μὲν τὴν xaÀiw πρὸς τὸν Θεὸν mopilav ὁ µέγας Βὺ- A Deum abiit magnus Eulhymius (5), cujus sacram 


θύμιος' ὁρᾷ δὲ τὴν ἱερὰν ἐκείνου ψυχἠν à Γεράσι- 
µος ὑπὸ ἀγγέλων προπεμπομένην, xal λαμπρῶς 
εἷς οὐβανοὺς ἀνιοῦσαν, ὅθεν ἐκέχλητο. Αὐτίχα τοίνυν 
παραλαθὼν τὸν Κυριακὸν, ἄνεισί τε εἷς viv αὐτοῦ 
λαύραν, καὶ τὸ ἅγιον [τῷ ἁγίῳ minus bene] τούτου 
σῶμα χερσὶ ποθούσαις, αἱδοῖ τῃ προσηκούσῃ θάπτει, 
καὶ ὅσα νόµος ἐνταῦθα τελέσας, ἀναστρέφει πάλιν. 

Ἐνάτῳ δὲ τῆς ἐν Παλχιστίῃ τοῦ Κυριακοῦ 
παρουσίας ἔτει, καὶ ὁ θαυμαστὸν Γεράσιμος τελευ- 
τᾷ, καὶ τὴν πρὸς τὸν κοινὸν Δεσπότην, xai οὗτος 
ἑστείλατο ἐχδημίαν, πέµπτῃ Μαρτίου μηνὸς ἵστα- 
µένου. Ἐθδόμου δὲ xai εἰκοστοῦ ὁ Κὐριαχὸς ἥπτετο 
ἤδη. Καὶ ἀναχωρήσας ἐκεῖθεν, elc τὴν τοῦ Εύθυ- 
µίου λαύραν ἀφίκετο' εἰσδεχθεὶς µέντοι ὑπὸ ᾿Ηλιοῦ: 


&enimam Gerasimus videt ab angelis deduci, οἱ 
splon2ida ad 90198 unde vocatus fuerat, ascendere. 
Statim igitur assumpto Cyriaco, ascendit in ejus 
Lauram, et sanctum ejus corpus gratis manibus, 
cum ea qua par est reverentia sepelit, omnibusque 
ex more peractis, iterum revertitur. 


Nono autem Cyriaci in Palestinam adventusanno, 
mirabilis quoque Gerasimus vitam finivit, οἱ ad 
communem Dominum eque migravil, quinto men- 
sis Murtii. Septimum autem θἱ vicesimum annum 
Cyriacus jam attigerat ; inde itaque recedens, venit 
in Buthymii Lauram, susceptusque est ab Elia (6), 
(is enim tunc temporis eidem preerat, cellulaque 


εοὖτος Υὰρ τηνικάδε αὐτῆς προηγεῖτο, χελλίον « p ab ipso accepta, optata quiete abunde fraebatur) 


παρ) αὐτοῦ tiÀYott, xai τῆς ποθουµένης ἀφθόνως 
ἀπίλαυεν ἠσυχίας, θερμοτάτην ἠἐἰσενεγκάμενος τὴν 
σπουδἠν, ὥστε τὴν λαύραν εἷς κοινόδιον µετασχευ. 
ασθῆναι. 

Ἠν 86 τις dv αὐτῃ θωμᾶς, ἤδιστα τοὺς ὑπὲρ 
[αὐτῆς] ἁσπαζόμενος πόνους, καὶ πολλὴν ὅσην τῆς 
ψυχῆς ἐπιδεικνύμενος τὴν Φφιλοσοφίαν. Τούτῳ συν- 
1905 ὁ Κυριακὸς τὸν τοῦ πνεύµατὀς σύνδεσμον, xal 
τῇ αὐτοῦ ἀγωγῇ καὶ τοῖς τρόποις ἑπόμενυς, εἷς 
τελεωτέραν ἀρετὴν ἐγυμνάζετο, καὶ τὸν ἐκείνου 
βίον ἐζήλου, καὶ πρὸς τὴν ὁμοίαν παρεσκευάζετο 
p lime. 

Οὗτος ρα ὁ θωμᾶς, xal sl; ᾽Αλεξάνδρειαν ὑπὸ 
Φείδου κατεπέµφθη τοῦ διακόνου, ἐφ' ᾧ πρὸς τὴν 
τοῦ κοινοθίου οἰκοδομὴν ὠνήσαιτο ἀναλώματα. τὰ 
Υὰρ τῶν πἀτέρων Εὐθυμίου καὶ Θεοχτίστου µονα- 
στήρια, Περὶ τὴν τῶν ὀνομάτων µόνων τηνικαῦτα 
διαίρέσιν ἐγνωρίζετο κοινὴν τὴν ἀγωγὴν ἔχοντα 
καὶ τὸν lov: καὶ ὑφ ivi καὶ τῷ αὐτῷ ποιµένι 
οἰκονομούμενά τε xal ποιµαινόµενα, poo μεγάλου 


(5) Beatus Euthymius ex hac vita migravit in- 
dict. χι, nocte Sabbati, die 20. Janu. anno 473 
(ex ipsius Vita a Cyrillo conscripta), cum vixisset 
annos 95 cum 5 insuper mensibus. Natus quippe 
est 1v Gratiani consulatu (hoo est anno 377), 
circa mengem Augustum, ut initio ejusdem Vite 
habetur, 8ο post V Idus Aug. ; nam hac die, qua 
cerium est Valentem imperatorem incensum esse 
anno sequenti, nempe378, nondum elapsus erat 1. 
annus ab Euthymii ortu, ut ibidem asseritur. Non 
igitur ante mensem Maium, ut existimavit eruditus 
vir Daniel Papebrochius tom. 1II Maii pag. XXII, 
D. 98, propterea quod in ejusdem Vita legerit, 
anno vitas Euthymii 52 Juvenalem Patriarcham, 7. 
Maii, Indict. ΣΙ (que anno Christi 428 convenit) 
Laure ipsius ecclesiam dedicasse. Verum in textu 

reco nonsimpliciter habetur, anno 52, sed, circa 
annum 02, κατὰ τὸν πεντηκοστὸν δεύτερον, elc. 
Ex alio certe ejusdem Vite S. Euthymii loco, sup. 
p. 40, verius concludere possumus. S. Euthymium 
non modo post mensem Maium, verum etiam post 
mensem Junium natum ([fuisse. Ait enim idem 
Cyrillus, anno 54 vite Euthymii, τῷ Σπεντηκοστῷ 
τετάρτῳ, Ephesi primam ccumenicam Synodum 
celebratam esse (que capta est 22 Junii aan. 431). 
Nondum igitur ceptus erat annus 55. 

(6) Elias & beato Euthymio moriente su: Lauree 
prelficitur. Ex ejusdem Euthymii Vita. 

(7) Beatus Eutbymius jam moriturus, Elie sibi 


D tempore, Longinus 


vehementissimo incensus studio, ut Laura in ος)” 
nobium mutaretur (7). . 


Erat autem in. ea quidam Thomas, qui pro vir- 
tute labores lubentissime suscipiebat, e& maximam 
animi philosophiam exhibebst. Huio Cyriacus 
vinculo spiritus conjunctus est, ejusque institutum 
et mores sectatus, ad perfectiorem virtutem se 
exercebat, illiusque vitam emulabatur, el ad ejus 
imitationem se comparabat. 


Hic ergo Thomas, Alexandriam a Phido diacono 
missus est, ut necesearia ad cenobii constructio- 
nem emeret. Patrum namque Euthymii et Theo- 
ctisti monasteria, id temporis, penes solum nomen 
diversa esse agnoscebantur : commune namque 
habebant institutum, communemque vitz? rationem 
sectabantur, et ab vno eodemque pastore rege- 
bantur et administrabantur (8), (ut magnus Eu- 


in Laure prefeoturam successuro significat volun- 
tatem Dei esse, ut Laura in cenobium mutaretur, 
idque brevi post tempore futurum. Ex ejusdem 


Ita. . 
(8) Theoctisto defuncto anno 466, Euthymius 
Pater (ut in ejus Vita legitur) ipsius Laure suffe- 
cit Marim Therebonis avunculum, quo post duos 
annos demortuo, in ejus locum Euthymius Longi- 
num prefectum constituit anno 468. In flne autem 
ejusdem Vite, Eutbymius vita excedens anno 473, 
(quo Longinus in Theoctisti Laura quintum agebat 
refecture annum) Laure sue Eliam preeficit, qui 
riacum excepit supra pag. 107. Itaque eodem 
υγ beati Theoctisti. Elias 
Laure Sancti Euthymii preerat. Ab uno itaque et 
eodem hic regi et administrari dicuntur (ut vide- 
tur) Euthymii et Theoctieti monasteria, quod una 
menie, unanimique consensu administrarentur. 
Simile quidquam legitur in Vita Sancti Benedicti 
Biscopi Abbatis Vuiremuthensis primi, tomo II ; 
Act. SS. Ord. 9. Bened. P 1005, n. 7, et seqq. 
Hic nempe Benedictus eodem tempore Uvirensi 
Monasterio Sancti Petri Easteruvinum. Girwiensi 
Saneti Pauli Ceolfridum Abbates constituit, ea 
duntazat ratione, ut una utriusque loci paz et con- 
cordia, eadem ua familiaritas conservaretur 
et gratia, Non desunt etiam alia exempla, quibus 
idem comprobari potest. 


02'1 


MENSIS SEPTEMBER. 


928 


tbymius successoribus 8ujs jusserat). Sed el di- Α τοῦτο Ἐὐθυμίου τοῖς μετ) αὐτὸν ἐντειλαμένο»υ. 'AAA' 


vinus Thomas (9), (cum presentem  ezxplesset 
vitam) in eterno habitaculo receptus, el justorum 
coetui adnumeratus fuerat. 

Duodecim autem post ejus decessum advenien- 
tibus annis, Longinus etiam, monasterii Theoctisti 
prefectus, vita functus est. Cui cum Paulus in 
monasterii prefecturam  successisset, Terebon 
Agarenus, qui sacris olim Euthymii manibus 
baptizatus fuerat, cum esset ipse quoque jam 
morli vicinus, magnas ambobus monasteriis reli- 
querat facultates. 

Cum autem Paulus in tractandis pecuniis in- 
juetius esset versatus, et in exsequendis mandatis 
se gessissel iniquius, ipsumque Terebonis corpus 
cum pecuniis abstulisset, seditio inter monasteria 
excitatur, et seditionem etiam divisio consequitur : 
adeo ut Paulus predia que Euthymii Laure ad- 
jecta fuerant, muro ocinxerit, vallum ipsis circum- 
jecerit, et turrim superstruxerit : quin etiam di- 
versorium publicum a Laura Suce emerit prope 
turrem Davidicam, et id etiam Euthymii Laure 
attribuerit. 

Beatus ergo Cyriacus, Fratrum divisione offen- 
sus ; quod quos sol insimul semper videl, amor, 
non virtutis, neque solitudinis, sed pecunia dis- 
junxisset : illinc recedit, et in Suce Lauram 
venit (10). Cumque longo tempore in ea essel 
versatus, et qualuor his ministeriis, nempe panis 
ac reliqui Fratum victus cura, infirmorum cura" 
tione, hospitum exceptione, Laure  administra- 
tione, diversis annis esset perfunctus (11) 
Fratrum omnium conscientias sua patientis testes 
invenisset, atque humilitatis, nec non reliqus per- 
fectionis quam divini Canones a sacerdotibus exi- 
gunt, quadragesimo setatis anno ad presbyteratus 
honorem provehitur. Sacrorum autem vasorum 
custodia, οἱ Ecolesie cura, decem et octo annos 
(12) fidei ejus credita est. 


Hec quoque de Cyriaco dicuntur : quod tol 
annorum spatio, non modo 8οἱ non occiderit super 
ejus iracundiam, sed ne minime omnium ir& com- 
motus faerit, nequeeum viderit dies comedentem : 
quodque divinorum hymnorum tempus Fratribus 
significans, non prius umquam pulsatione cessa- 
verit quin pura et immaculata lingua totum im. 
maculatum (id est Psalmum, Beati immaculati in 
via) percurrisset. 

Septimo autem et septuagesimo etatis sue anno 
(13), tradita sacra supellectili, cujus custodia sibi 
credita fuerat, ad eremum  Natupha secedit, se- 


(9) Thomas vitam explet anno 474, forte uno 
aut altero mense post obitum Gerasimi. 

10) Cyriacus in Lauram Sucee se contulit, anno 
484 exeunte. 

e Nempe incompletis, videlicet ab exeunte 
181 ad inchoatum 488. 


; et 


εἶχε piv ἤδη καὶ τὸν θεῖον θωμᾶν, ἡ ἐκεῖθεν ἁὶδιος 
κατοικία τὸν ἐνταῦθα διανύσαντα βίον xal τῷ 
τῶ, δικαίων xal οὗτος χορῷ συνηρίθµητο. 

Δώδεχα δὲ μετὰ τὴν τελευτὴν περιελθόντων ἔνιαν- 
τῶν, Λογγῖνος ὁ τῆς τοῦ θεοκτίστου μονῆς ἀφηγού- 
µενος τελευτᾷ xai οὔτος τὸν βίον. Καὶ Παύλου τὴν 
τῆς μονῆς προστασίαν ἐκδεξαμένου, Τερέδων ὁ 
᾽Αγαρηνὸς, ὃς ταῖς ἱεραῖς πάλαι τοῦ ΒΕὐθμμίου χερ- 
civ ἐθαπτίσατο, πρὸς τῇ τελευτῇ καὶ αὐτὸς ὢν, 
πολλήν τινα τοῖν µοναστηρίοιν ἀμφοῖν οὐσίαν xata- 
λελοίπει, 

Τοῦ Παύλου δὲ ἁδικώτερόν τε περὶ τά χρήματα, xat 
ἐκείνον ἀνομώτερον περὶ τὰς ἐντολὰς προσενεχθέν- 
τος, καὶ αὐτὸν τὸν τοῦ Τερέθωνος νεκρὸν μετὰ τῶν 
χρημάτων ἀφελομένου, στάσις μεταξὺ τῶν µοναστη- 
plv ἐγείρεται' καὶ τῇ στάσει,͵ xai διαἰρεσις ἑπακο- 
λουθεῖ, ὡς ἀποτειχίσχι τε τὸν Παῦλον τὰ προστε- 
θέντα τῇ τοῦ Ἐὐθυμίου λαύρᾳ χωρία, xal φραγμὸν 
αὐτοῖς περιθαλεῖν, καὶ  mópyov ἐποικοδομῆσαι, 
ἀλλὰ μὴν xai πανδοχεῖον ἀπὸ τῆς τοῦ Σουκᾶ 
λαύρας πλησίον τοῦ Δαυὶδείου πυργου ὠνήσασθαι, 
καὶ τῇ τοῦ Εὐθυμίου καὶ αὐτὸ ἀπονεῖμαι. 

'O τοίνυν µαχάριος Κυριαχὸς ἐπὶ τῇ διαιρέσει 
tà) ἁδελφῶν προσοχθίσας, ὅπως οὓς ἐν τ) αὐτῷ 
[ταυτῷ] ἥλιος εἲς del ἑώρα' ἔρως οὐκ ἀρετῆς οὐδὶ 
ἠσυχίας, ἀλλὰ χρημάτων ἄρτι διέστησεν, ἀναχωρεῖ 
τε ἐκεῖθεν, xal εἷς τὴν τοῦ Σουκᾶ παραχγίνεται. 
Συχνὸν τοίνυν ἐν αὐτῇ διατρίψας χρόνον, καὶ τὲσ- 
σαρας ταύτας διακονίας, τὴν τῶν ἅἄρτων xal τῆς 
λοιπῆς διαίτης τῶν ἀδελφῶν πρένοιαν, [τὴν τῶν 
νοσούντων ἐπιμέλειαν] τὴν ὑποδοχὴν τῶν ξένων, τὴν 
τῆς λαύρας οἰχονομίαν dv διαφόροις ἔτεσι διατελέ- 
σας, xal τὰς τῶν ἀδελφῶν ἁπάντων συνειδήσεις, 
μάρτυρας τῆς οἰκείας ὑπομονῆς xal τῆς ταπεινώ- 
σεως εὑρηχὼς, τῆς τε ἄλλης ἀκριθείας div οἱ θεῖοι 
κανόνες τοὺς ἱερεῖς ἀπαιτοῦσιν, ἐν ἔτει τισσαραχο- 
στῷ τῆς ἡλιχίας, εἷς τὴν τοῦ πρεσθυτέρου τιμὴν 
ἀνάγεται. Τήν Ὑε μὴν τῶν κειμηλίων τῶν Ἱερῶν 
φυλακὴν, καὶ τὴν τῆς ᾿Εχκλησίας ἐπιμέλειαν, imi 
δέκα πρὸς τοῖς ὀκτὼ ἕτεσιν ἐπιστεύθη. 

Λέγεται μἔντοι περὶ Κυριαχοῦ καὶ ναῦτα, ὡς παρ 
ὅλους τοὺς τοσούτους χρόνους, οὐ µόνον οὐκ [οὐδ 
ἐπιδύσειεν ὁ ἥλιος τῷ ἐχείνου παροργισμῷ, ἀλλ’ 
οὐδὲ τὴν doy» ὅλως ὀργισθείη, οὐδὲ ἐσθίοντα τοῦ- 
τον ἡ ἡμέρα ἴδοι καὶ ὡς οὐ πρότερὀν ποτε τὸν 
καιρὸν τοῖς ἁδελφοῖς τῶν θείων ὕμνων σηµαίνων, 
τοῦ κρούµατος παύσαιτο, ἕως ὅλον t5 καθαρᾷ καὶ 
ἀμώμῳ γλὠςσᾳ διέλθοι τὸν ἅμωμον. 


Εθδόµῳ μέντοι πρὸς τοῖς ἑθδομήκοντα ἔτει τῆς 
αὐτοῦ ἡλικίας, τὰ κειμήλια ὦν τὴν φυλακὴν πεπί- 
στευτο παραδοὺς, ὁ μὶν ἐπὶ τὴν τοῦ Νατουφᾶ ἔρη- 


49) Ab anno 506 ad 5 2 4. 

13) Cyriacus mansit in laura Sucsm 39 ann 
infra, hoc est, ab exeunte 484 ad 524 inchoatum, 
vite 76 expletum, et inchoatum 77. In Natupha 
mansit 5 annis. 


829 


VITA 8. CYRIACI. 


830 


μον ἀναχωρεῖ * τῷ δὶ ἄρα καὶ μαθητὴς, εἴπετο. A quente discipulo. Cum itaque cibo destituti essent, 


᾿Απομούμενοι τοίνυν τροφῆς, xal οὐκ ἔχοντες ὅθεν 
τὴν τῆς φύσεως ἀνάγκην παβαµυθήσονται * οὐδὲ γὰρ 
[οὐδὲ 1] µελάγρια κατὰ τὴν ἔρημον πεφύχει * ταῦτα 
γὰρ ixavi, τούτοις ἑστίασις ἣν, εὔχεται ὁ θεῖος 
Κυριακὸς τῷ θεῷ, τροφὴν αὐτοῖς bx τῶν ἐνταῦθα 
δοῦναι σκιλλῶν [σκιλῶν] ' δαψιλῶς γὰρ τούτων ἡ 
ἔρημος xal ἀφθόνως εἶχε. Καὶ πρὸς τὸν μαθητὴν 
ἐπιστραφεὶς. Συνάγαγε, φησὶ, τέχνον dx τουτωνὶ 
τῶν σκιλλῶν [σκιλῶν 1], xal ἅλας ἐπιθαλὼν αὖτσαῖς, 
iv χύτρᾳ ἔψησον * καὶ εὐλογητὸς ὁ θεὸς, ὅτι ἔσται 
καὶ ἡμῖν ἐξ αὐτῶν χορτασθῆναι. 

Ταῦτα ὁ μὲν τῷ µαθητῃ ἐπισκήπτει, θεὸς δὲ τῆς 
εὐχῆς ἄνωθεν ἐπήχοος ἦν, ὁ καὶ ὕδωρ ix πέτρας 
πηγάσας, xxl τὴν πολλὴν ἐχείνην τῆς Μεῤῥᾶς [Με- 


nec haberent unde nature necessitatem sola- 
rentur (in illa quippe eremo ne melagria quidem 
nascebaniur, qua certe eis ad convivium βυῇθ- 
cissenl) ; Deum rogat divinus Cyriacus, ut cibum 
ipsis ex illic exstantibus scillis impertire ; iis enim 
abundabat illa solitudo. Conversusque ad diecipu- 
lum, Collige, inquit, fili, ex his scillis, et. salem 
illis aspergens, coque in olla : et, Benedictus 
Deus, quoniam ex illis nobis vesci licebit. 


Hec ille quidem discipulo mandat. Deus autem 
coelitus preces audivit, qui et aquam ος petra 
scaturire fecit, et maximam illam Mare ama- 


ρᾶς 1] πικρίαν slc ἀνάλογον ἀμείψας γλυκύτητα. p ritudinem in congruam dulcedinem commu- 


Al τε γὰρ σκίλλαι, τῆς ἐμφύτου xai αὗται πικρίας 
µε ἆθαλον, xai εἷς τέσσαρας ἐξ ἐκείνου χρόνους 
τροφὴ τοῖς µακαοἰοις ἐγένοντο [ἐγίνοντο 1]. Αλλ', 
ε Οὐκ ἐγχαταλείψει Κύριος τοὺς ὁὀσίους αὐτοῦ, » 
εὐχαίρως τῷ ἱερῷ AxoiÓ ἐνταῦθα εἱρήσεται. ᾽Ανὴρ 
γάρ τις ἀπὸ τῆς xou» θεχωῶν [θεχόων 4], παρὰ 
τῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ θρέµµατα νεµόντων πυθοµενος 
τὰ χατὰ τὸν Κυριακὸν, ἄρτους θερμοὺς ἐπὶ τὸν 
ὄνον [τῶν ὄνων 4] ἐνθέμενος ἤκει * καὶ παρ) αὐτῷ 
καταθεὶς τὸν φόρτον, ἀπιὼν ᾧχετο * xai τούτοις 


tavit. Scill& namque innatam amaritudinem depo- 
suere, et exinde per quadriennium beatis illis in 
cibo fuere. Sed illud, Non derelinquet Dominus 
sanctos suos, opportune a sacro David, hio dicitur. 
Vir enim quidam ex vico Thecoorum, cum ex iis, 
qui in oremo pecorá pascebant, de Cyriaco audi- 
visset, panibus calidis asino impositis accedit, οἱ | 
onere apud eum deposito, abiit, hisque in reli- 
quum Cyriacus cum discipulo vitam traduxit. 
Tuncque discipulus, coctis de more scillis, non 


ó Κυριαχὸς τοῦ λοιποῦ σὺν τῷ µαθητῇ διέζη.᾽Αλλὰ jussus & beato Cyriaco eas in canam apposuit. 


τότε μὶν ὁ μαθητὴς τὸν συνήθη τρόπον τὰς ὀκίλλας 
ἑφησας, μὴ ἐπιτραπὶν αὐτῷ ὑπὸ τοῦ µακαρίου 
Κυριακοῦ, ἔθετο δεῖπνου. Εἶτα τὴν αὐτῶν πικρίαν 
οὐκ. ἐνεγχόντι, xal ἡ δύναμις αὐτῷ μετὰ τῆς φωνῆς 
ἐσθέσθη, καὶ ὡσεὶ νεκρὸς ἔχειτο. Συμθαλὼν τοίνυν 
ὁ θεῖος Χυριαχὸς τῆς συμφορᾶς τὴν αἰτίαν, καὶ 
χεῖρας εἷς προσευχὴν ὑπὲρ τοῦ μαθητοῦ διάρας, 
ἀνίστησι τοῦτον, xxi τῶν θείων αὐτῷ µεταδους 
τῆς Ostiae ἠπίως ἀναλαμθάνει, 

Ὀλίγῳ δὲ ὕστερον ἐπιλιπόντων αὐτοῖς [αὐτοὺς 2] 
τῶν ἅρτων, [χαλεπωτάτῳ λιμῷ συνείχοντο πάλιν. 
Καὶ πάλιν] ὁ µαχάριος οὗτος τὸν μαθητὴν σχίλλας 
αὐτοῖς δεῖπνον παρασκευάσαι προτρέπεται.. | 
τὴν τροφὴν ῥἐξεργασάμενος, καὶ ταύτην προθεὶς, 
ὅμως ἐδεδοίχει Ἱχρήσασθαι. ϊσήει γὰρ αὐτὸν d 
πρυλαθοῦσα πικρία * καὶ ὅπως φαγόντα, οὐ τὸ φθέγ- 
γεσθαι µόνον, ἀλλὰ xai τὸ κινεῖσθάι αὐτὸν ἐπέλιπεν. 
Εὐλογήσαντος μὲν τοι τοῦ Κυριακοῦ, καὶ τὸν τοῦ 
σταυροῦ τύπον ἐπιθαλόντος, εἶτα καὶ ἀφαμίνου 
τῶν Ἅπβροχειμένων xai πρώτου φαγόντος, ἀἆναθαρ- 
σήσας xal ὁ µαθητὴς, εὐθὺς ἥπτετο ' καὶ ἔφαγόν τε 
ἡδέως xal ἵχανως ἀνεκτήσαντο. 

Ηέμπτος τῆς iv τῷ Νατουφᾷ τούτῳ διατριθῆς 
ἠνύετο χρόνος * καί τινός μὲν υἱὸς τῶν ἐν τῇ θεχκωῶν 
[θεχόων 1] πονηρῳ συνείχετο πνεύµατι * καὶ δυσφό- 
pov εἶχε xal χαλεπῶς. Τὰ περὶ τοῦ θείου δὲ Ko- 
ριακοῦ μαθὼν ἕκαστα ὁ πατὴρ, παρ αὐτόν τε yt 
τὸν παῖδα, καὶ θερμῶς ἐδεῖτο, ἀμῶναι τῷ παιδὶ 
χαλεπῶς κάµνοντι. Ὁ δὲ καὶ ἀμφοτέρους οἴκτείρας, 
τὸν piv τοῦ πάθους, τὸν δὲ τῆς ἐπὶ τῷ παιδὶ 


(14) Ann. $29. 


μυστηρίων, 


Deinde cum earum non ferret amaritudinem, una 
cum vooe vires ejus exstincte sunt, et tamquam 
mortuus jacebat. Cum itaque divinus Cyriacus 
infortunii causam intellexisset, et manus ad oran- 
dum pro discipulo sustutisset, ipsum erexit ; divi- 
naque illi impertiens sacramenta, sanum protinus 
reddidit, et benigne a timore recreavit. 
ὑγιῆ τε ἀποκαθίστησιν αὐτίχα, καὶ 

Post paulo autem deficientibus panibus, gravis- 
sima rursus fame premebantur, Beatus autem 
ille discipulum iterum ex scillis cenam parare 


O δὲ jubet. Ille vero cum cibum paratum apposuisset, 


eo tamen υἱἱ verebatur. Venerat enim ei in men- 
tem precedens amaritudo, et quemadmodum cum 
comedisset, non modo vor, verum etiam motus 
eum defecisset. Cyriacus autem data benedictione, 
signoque crucis eíformato, ex appositis sumpsit, et 
prior comedit ; [discipulus vero resumpta fiducia ex 
cibo accepil,] amboque juounde comederunt, et 
abunde refecti sunt. 


Quintus jam explebatur annus (14), ex quo in 
Natupha isto versabatur : et cujusdam filius ex 
vico Thecoorum maligno spiritu correptus tene- 
batur, graviterque 80 moleste agebatur. Cum au- 
tem de divino Cyriaco singula didicisset pater, 
filium ad eum adducit, vehementerque rogat ut 
male laboranti filio opem ferat. Ille autem utrius- 
que misertus, hujus quidem, morbi, illius vero, 


931 


MENSIS SEPTEMBER. 


932 


doloris, et inconsolabilis super filio segritudinis, Α λύπης xal τῆς ἀπαρακλήτου βαρυθμἰίας (15), εὐχήν 


preces pro adolescentulo adhibet, crucisque un- 
cotum oleo amara illa liberat insania. 


Cum igitur per multos jam pervasisset miracu- 
lum, innumerabilis ad eum confluebat multitudo, 
quietem ejus et orationem interrumpentes. 

lac vitens preclarus Cyriacus, in interiorem 
Rubs solitudinem iransit (46). Et quinque in ea 
transigens annos, radices melagriorum, et arun- 
dinum summos ramos in cibos admittebat : eaque 
amplum illi erant opsonium, nihil quoad volupta- 
tem divitum mens: cedens. 


Sed divinorum Cyriaci charismatum efficacia, 
hano quoque solitudinem, advenientium multitu- 
dine, civitatem efficiebat. Omnes enim quos vel 
malus vexabat spiritus, vel alius premebat morbus, 
prompto et alacri animo, ad virum tamquam ad 
exploretam sanationem accurrebant: et nemo il- 
lino revertebatur vacuus. Verum accedentium 
multitudinem iterum pertesus divinus Cyriacus, 
in eam se confert solitudinis partem, in qua ana- 
choretarum nullus neque manserat, neque per- 
transierat aliquando. Nominabatur locus ab accolis 
Susacim (17) ; in quo et Suce et Nove Laure ambo 
fluvii, eorum quos novimus maximi et profun- 
dissimi, conjunguntur et confluunt. Feruntur au- 
tem ii esse de quibus Christo dictum est a Davide: 
Tu siccasti fluvios Etham. Sed plane inviam hanc 
solitudinem aditu omnino facilem hominibus red- 
debat quam in eum habebant fides, seu potius 
divinarum illius gratiarum copia; que οἱ fidem 
ferventius excitabat, st in desiderium pias indu- 
cebat animas. Cum enim Cyriacus septem illic 
&nnos transegisset, (quando que ingruebat [pe- 
stis] omnia circumcirca ;alfligebat, multosque de 
medio tollere non intermittebat) timentes qui 
erant Laure Suce, in inviam hano solitudinem 
ascendunt, rogantque et obsecrant Cyriacum, ut 
iterum ad Lauram revertatur ; quo saltem eftica- 
cissimum adversus [pestem) remedium habeant, 
illius adventum. 

Illos itaque miserata bona illa et clemens anima 
iterum in Lauram descendit (18). Cumque ad beati 
Charitonis cellulam quintum exegisset annum, 


τε τῷ νεανίσκῳ ἐπιλέγει, καὶ τῷ [τοῦ] σταυροῦ 
χρίσας ἐλαίῳ, τῆς πικρᾶς ἐχείνης ἁπαλλάττει µα- 
νίας. 

Τοῦ θαύματος τοίνυν εἲς πολλοὺς ἤδη διοφοιτή- 
σαντος, µυρίον παρ αὐτὸν πλῆθος συνέῤῥεον, τὴν 
ἡσυχίαν αὐτῷ xal τὴν προσευχὴν ἐπιχόπτοντες. 

Ταῦτα Ó Ὑενναῖος Κυρ:ανὸς ἐκχλίνων ἐπὶ τὴν 
ἐνδοτέρω [ἑνδοτέραν 1] τοῦ 'Ῥουθᾶ ἔρημον διαθαίνει. 
Kal πέντε παρ᾽ αὐτῃ διαγαγὼν ἔτη, ῥίζας τε µι- 
λαγρίων καὶ ἀκρέμονκς [ἀκρεμόνσς 2] καλάμων 
προσίετο * καὶ ταῦτα ὄψην τε lxavóv αὐτῷ ἦσαν, 
καὶ οὐδὲν εἲς ἡδονὴν τῆς τῶν πλουσίων τραπέζης 
ἀπολειπόμενον. 

Ἁλλ) ἡ τῶν γαρισµάτων τοῦ Κυριχκοῦ τῶν θείων 


p ἐνέργεια, πόλιν καὶ τὴν ἔρημον ταύτην τῷ πλήθει 


τῶν ἐπιδτµούντων ἐποίει. Καὶ πάντες οἷς εἴτε πενη- 
ρὸν ἑνοχλοίη πνεῦμα. εἴτε νόσος ἑτέρα πιέζοι, πρό- 
θυµοι πρὸς τὸν ἄνδρα ὥσπερ ἂν sl; ὁμολογουμένην 
ἴασιν ἔτρεχον * καὶ κενὸς ἐχεῖθεν οὐδεὶς ἑπανῄεσαν. 
Δυσχεβαίνων δὲ τῷ πλήθει τῶν προσιόντων καὶ 
αὖθις ὁ θεῖος Κυριαχὸς, εἷς τοῦτο τῆς ἐρήμου 
φοιτᾷ. lv ᾧ τῶν ἀναχωρητῶν οὐδὲ slc οὔτε µείνας 
ἦν, οὔτε διελθὼν πώποτε * ὁ τόπος δὲ ἄρα Σουσαχὶμ 
[Σουσαχεὶμ 2] τοῖς ἔγχωρίοις ὠνόμαστο. Καὶ ἐν 
αὐτῷ, ὃ τε της νὲσς λαύρας xai ὁ τῆς τοῦ Σουκᾶ 
oi ποταμοὶ ἄμφω συµθάλλουσι, βαθύτατοι ὦν lousv 
xal µέγιστοι ῥέοντες. Καὶ τοότους εἶναι, περὶ dw 
πρὸς τὸν Χριστὸν εἴρηται τῷ Δαυῖδ, Zo ἐξήρανας 
πο:αμοὺς ἘἨθὰμ, λέγεται. ᾽Αλλ' εὐχερῇ πάντως 
ἀνθρώποις xal ῥᾳδίαν καὶ «iv ἅἄθατον δήπου ταύτην 
ἔρημον ἡ περὶ τὸν ἄνδρα πίστις ἐποίει ' μᾶλλον δὲ 
ἡ τῶν ἐχείνου θείων ἸὙαρίτων ἀφθονία * ἥτις xai 
tiv πίστιν θερμότερον ἀνεχίνει, καὶ τὰς εὐσεθεῖς 
ψυχὰς εἷς πόθον ἐπήδετο. Ἑπτὰ γὰρ ἐνταῦθα Er 
τοῦ Κυριαχοῦ διαγαγόντος, ἐπειδὴ λοιμὸς ἐπισχήψας 
τότε χκαχῶς τὰ πὲριξ πάντα ἐποίει, xal πολλοὺς 
ἀναιρῶν οὖκ ἀνίει [ἆνῄει 2], δείσαντες oi τῆς τοῦ 
Σουκᾶ λαύρας, ἐπιθαίνουσι xal τῆς ἀθάτου ταύτης 
ἐρήμου . καὶ δέονται τοῦ Κυριακοῦ, xal τοῦτον 
ἐκλιπαροῦσι, τῇ λαύρᾳ καὶ αὖθις ἐπιδημῆσαι ' ὅπως 
τοῦτό v' οὖν [γοῦν] ἀνυσιμώτατον χατὰ τοῦ λοιμοῦ 
φάρµαχον ἔχοιεν, τὴν ἐκείνου ἐπιδημίαν. 

Ἔλεον τοίνυν αὐτῶν [αὐτὸν] ἡ ἀγαθὴ καὶ φιλάν- 
θρωπος ἐκείνη λαθοῦσα doy?) καάτεισί τε εἷς τὴν 
λαύραν πάλιν * καὶ πρὸς τῷ τοῦ µακαρίου Χαρίτω- 


strenuissime eos qui cum Origene sentiebant, ex- T) voc κελλίῳ πέµπτον διατελέσας ἐνιαυτὸν, ἀνδρειότατα 


pugnabat. Tunc quoque admirabilis Cyrillus, qui 
& magni Euthymii ad beati Sabes Lauram acces- 
serat ut Joannem Silentiarium episcopum videret, 
fit ei minister litterarum ad beatum hunc Cyriacum. 
Littere autem bellum adversus sanctam civitatem 
suscilatum significabant, eumque obsecrabant, ut 
Deum impensius oraret, ut. qui in Nova Laura 
oum Nonno et Leontio ex Origenis dogmatis so- 


(16) Anno 


(15) Lege βαρυθυµίας, παραμυθίας male. 
(17) Venit in Susacim ann. 534. ubi manet 7 


τοὺς τὰ Ὡριγίνους φρονοῦντας χατηγωνίζετο. Toce 
piv δὴ καὶ ὁ θαυμάσιος Κύριλλος, ἀπὸ τῆς τοῦ µε- 
γάλου ἘΕὐθυμίου λαύρας, τῇ τοῦ µακαρίου  Ed6z 
[Σάθθα et ita deinceps] παραλαθὼν, ἐφ᾽ ᾧ τὸν συ- 
χαστὴν ῥἐπίσκοπον Ἰωάννην ἴδοι, ὑπηρέτης αὐτῷ 
γραμμάτων πρὸς τὸν µμαχάριον τοῦτον Κυριαχὸν 
γίνεται. Τὰ δὲ γράµµατα τὀν τε κατὰ τὴν ἁγίαν 
πόλιν ἀνάῤῥιπιαθέντα ἐδήλου πόλεμον, καὶ Ἰκέτευον 


annos. 
(18) Anno 5H. 


933 


VITA S. CYRIACI. 


934 


αὐτὸν ἐχτενέστερον τοῦ θεοὺ δετηθῆνα;, ὥστε τόὺς iv A cietalem coierant, et adversus orthodoxam fidam 


τῇ vig λαύρᾳ μετὰ Nóvvoo [Nóvou 2] καὶ Λεοντίου 
τὴν ἐκ τῶν Ώριγένους δογμάτων συμμαχίαν παρα- 


bellum sumpserant, vincerentur, et multam illam 
deponerent arrogantiam. 


λαθόντας, xai κατὰ τῆς ὀρθοδόξου στρατευσαµένους πἰστεως, ἠττηθῆναι, xal τὴν πολλὴν ἐκείνην ἆλα- 


ζονείαν ἀποθαλεὶν. 

.'O Κύριλλος μὲν οὖν εἰς τὸν Σουκᾶν ἀφικόμενος, 
καὶ ζωσίμφ καὶ ᾿]ωάννῃ πρώτοις ἐχείνου τοῖς µα- 
θηταῖς ἐντυχὼν, εἶτα xai ὡς τὸν µέγαν σὺν αὐτοῖς 
Κυριακὸν ἄπεισιν' ἀγχειρίζει τε αὐτῷ τὴν ἔπιστο- 
λὴν,καὶ ὅσα πάλιν ἀπὸ γλώττης αὐτῷ εἴρητο, διέξ- 
εισι πάντα. Ὁ δὲ θερµόν τι xal olov ἀπὸ καρδίας 
ἐπιδαχρύσας. Εἰπὲ, φησὶ, τῶν ἀποστείλαντί at* Mi) 
ἀνιώμεθα, Πάτερ ὀψόμεθα γὰρ θᾶττον Νόννον μὲν 
xai Λεόντιον, τὴν ζωὴν ἀθλιώτατα καταστρέψαντας. 
τοὺς δὲ ἐπιχωριάσαντας τῇ λαύρφᾳ λύχους ὡς αἴσχιστα 
ἐχαῖθεν ἀπελαυνομένους xal τὰ λογικὰ πρόθατα 
πάλιν ἁλύπως αὐτὴν πατοῦντα xal ἀδεῶς, καὶ i) 
αὐτῃ νεµόµενά τε καὶ ἐἑκτρεφόμενα. Πρὸς ταῦτα 
ἐχεῖνος Τίνα δέ ἐστι, Πάτερ, τὰ ὑπ αὐτῶν mps- 
σθευόµενα, ἤρετο' διαθεθαιοῦνται γὰρ, ἔφη, τὰ περὶ 
προὔπάρξεως xal ἀποκαταστάσεως δόγµατα, µέσα τε 
εἶναι καὶ ἀχίνδυνα, ἐχεῖνα πρὸς τοῦτο μαρτυρεῖν αὖ- 
τοῖς λέγοντες ἅπερ φησί που τῶν ἑαυτοῦ ἀπολογητι- 
κῶν ὁ μέγας Γρηγόριος * « Ἐμοὶ 9' οὖν πρᾶγμα 
Φαίνεται οὐ τῶν φαυλοτάτων, διδόναι κατὰ κπιρὸν 
ἑκάσιῳ τοῦ λόγου τὸ σιτοµέτριον, καὶ οἰκονομεῖν ἐν 
χρίσει τὴν ἀλήθειαν τῶν ἡμετέρων δογμάτων, ὅσα 
περὶ κόσμων fj κόσμου πεφιλοσόφηται, περὶ ὕλης, 
περὶ ψυχῆς, περὶ νοῦ, xal τῶν νοερῶν φύσεων, βελ- 
τιόνων τε xal χειρόνων, περὶ τῆς τὰ πάντα συν- 
διούσης Ἡρονοίας * ὅσα τε κατὰ λόγον ἀπαντᾷν Doxsi 
καὶ ὅσα παρὰ λόγον τὸν κάτω xal τὸν ἀνθρώπινον, 
ἔτι τε ὅσα περὶ τῆς πρώτης ἡμῶν συστάσεως, τύ- 
πων τε καὶ ἁληθείας καὶ διαθηκῶν, καὶ Χριστοῦ 
παρουσίας πρώτης τε καὶ δευτέρας. Ἐν τούτοις γὰρ 
φασι καὶ τὸ ἐντυγχάνειν οὐκ ἄχρηστον, xal τὸ δια- 
µαρτάνειν ἀχίνδυνον. 


Ταῦτα τοῦ θαυμασίου Κυρίλλου ἐρομένου, ὁ pa- 
κάριος Κυριακὸς, Οὐ μὲν οὖν [Υρ. οὔμενουν] οὐ µέσα 
τὰ περὶ προὔπάρξεως δόγµατα xal ἀχίνδυνα, ἔφη" 
τούναντίου δὲ μᾶλλον, ἀχροσφαλῆ τε καὶ ἐπικίνδυνα. 
Ὅπως δὲ σοι χαὶ τὴν πολυσχιδῆ αὐτῶν ἐν βραχεῖ 
παραστήσω ἀσέθειαν, φασὶ μὴ ἓνᾶ τῆς Τριάδος τὸν 


Cyrillus itaque cum in Sucam devenisaet, et 
Zosimo 80 Joanni, primis illius discipulis, collo- 
cutus fuisset, deinde etiam cum ipsis ad magnum 
proficiscitur Cyriacum, eique epistolam in manibus 
dat, et rursum omnia quacunque verbis ipsi 
mandeta fuerant, edisserit. Ille vero ardenter, et 
velut ex corde illacrymans : Dic, inquit, ei qui te 
misit: Ne morore affligamur, Pater, cito enim 
videbimus Nonnum quidem et Leontium vitam 
miserrime cum morte commutare ; lupos autem 
in Laura versatos quam turpissime illinc abigi, 
ovesque ratione preditss ipsam rursus sine mo-. 
lestia et sine metu calcare, ac in ea ali et pasoi. 
Ad hec ille rogavit : Quenam vero sunt, Pater, 
quie illi sua tuentur sententia ? namque affirmant, 
inquit, dogmata de preexistentia et restitutione 
in pristinum statum, indifferentia esse, et ab 
omni periculo aliena: illa ad hoo testimonio eis 
esse dicentes que alicubi in suis Apologeticis 
magnus Gregorius ait : Mihi videtur res non vilis 
nec contemnenda, dare in tempore unicuique de- 
mensum sermonis, et dispensare in judicio veri- 
tatem nostrorum dogmatum, quecunque de mun- 
dis aut de mundo philosophice disputata sunt, de . 
materia, de anima, de mente, ot naturis intelli- 
gentibus, tam prestantioribus quam deterioribus, 
de Providentia que omnia connectit : queque 
secundum rationem evenire videntur, et queocun- 
que preler rationem inferiorem et humanam: 
preterea que de prima nostra constitutione, figu- 
risque, et veritate, ac testamentis : Christi quoque 
primo ac secundo adventu. In his enim, inquiunt, 
et assequi non est inutile, et non assequi vacat 
periculo. 

Hec cum admirabilis Cyrillus dixisset : Nequa- 
quam, inquit beatus Cyriacus, nequaquam indiffe- 
rentia sunt, neque periculo vacant dogmata de 
preezxistentia : imo sunt lubrica potius et pericu- - 
losa. Ut autem multiplicem eorum impietatem tibi 
paucis exponam, aiunt Christum non esse unum 


Χριστὸν εἶναι. [Λέγουσι τὰ ἐξ ἀναστάσεως ἡμῶν [) ex Trinitate. Dicunt corpora que ex resurrectione 


σώματα sic ἀπώλειαν Tier παντελῆ, καὶ Χριστοῦ 
πρώτου 2] λέγουσιν ὅσι οὐκ 3j [εἴη 2] τοῦ κόσμου 
δημιουργὸς ἡ Τριάς ' ὅτι τε ἐν τῇ ἀπογαταστάσει 
δυνήσονται πάντα τὰ λογιχὰ µέχρι καὶ δαιμόνων, 
δημιουργεῖν αἰῶνας, καὶ ὅτι αἰθέρια xal σφαιροειδῆ 
ἐγείρονται ἡμῶν τὰ σώματα ἐν τῇ ἀναστάσει οὕτω 
Υὰρ καὶ τὸ τοῦ Κυρίου φασὶν ἐγηγέρθαι * καὶ ὅτι 
ἴσοι αὐτῶ ἐν τῇῃ ἁποκαταστάσει γινόµεθα. 


Τοῦ Κυρίλλου δὲ, Τί δῆτα, Πάτερ, ἐπανερομένου, 
μὴ τοὺς τοσούτους ὑπὲρ ἀρετῆς ἀνέτλησαν πόνους. 


(19) V1de Tertullianum adversus Valentinianos. 


habebimus, esse penitus ad interitum ventura, et 
Christi primi. Dicunt Trinitatem non fuisse mundi 
opificem : et quod in restitutione poterunt quee- 
cunque sunt ratione predila, etiam ad domones 
usque, fabricari eones (19), id est, secula : quod- 
que in resurrectione, etherea surrectura sunt cor» 
pora nostra, et spherarum speciem referentia : sio 
enim et ipsum Domini corpus aiunt surrexisse : 
nosque futuros ei pares in restitutione. 

Cyrillo autem rursum interroganti, Quid ita, 
Pater, non pro virtute tot subierunt labores, sed 


935 


MENSIS SEPTEMBER. 


936 


eos in inutili hac, qua destruitur, sapientia con- Α ἀλλ’ eic τὴν χαταργουμένην ταύτην σοφίαν άναλω- 


sumpserunt? Respondens beatus Cyriacus, Namque 
evanuerunt, inquil, in cogitationibus suis, et insi- 
piens cor eorum obscuratum est :. dicentes enim se 
esse. sapientes, slulli facli sunt. Nonnus aulem ho- 
rum malorum fuit initium : qui cum non ignavum 
ad hec administrum invenisset Leontium Byzan- 
tinum, post beati Patris nostri Sabe exoessum, 
continuo tetrum huno morbum in compluribus 
Eoclesise locis clam disseminavit. Et primum qui- 
dem eos quiin Nova Laura erant doctiores, vel 
ut verius dicam, indooctiores, in suam induxit 
heresim. Deinde non hactenus constitit : sed ut 
aliorum quoque solitudinis monasteriorum pluri- 
mis hanc pestem cominunicaret, plurima rem 
sollicitudine dignam ducebat. Deinde ut me quo- 
que humilem et abjectum suis comprehenderet 
laqueis, quam non adhibuit contentionem ? Sed, 
ut cum divino David loquar, seipsam fefellit ini- 
quitas, οἱ divina mihi apparuit visio, heresis ejus 
ecenum accurate ostendens. Neque ego solus 
ipsius improbitatem vici, sed ii etiam qui erant 
conventus Suce, per nostrum consilium, illius 
malitie fortiter restiterunt, οἱ fraudulentos illos 
mores, et ingenium ad malum solers superave- 
runt. 

Quoniam aulem tam aperte congressus victus 
est, &lia ratione conventum sum potestati subji- 
cere machinatus est. Et Petrum quemdam Alexan- 
drinum, qui in eum, et in pravi ipsius dogmatis 
heresim, jam & principio erat propensus, preficit 


conventui : si quo modo hac certe ratione eos C 


paulatim ad communionem attraheret. Amant enim 
utplurimum principi conformari, qui sub ejus sunt 
potestate. Sed nesciebat stultus, se deprehensu 
facilem et apertam escam proponere. Nam cum 
consueta illius pravitas conventui paululum inno- 
tuissel, protinus ille totus commotus Petrum pellit 
prefectura. 

' Deinde rursus Nonnus Petrum alium e Grecia 
oriendum, qui 8 priore nihil differebat, prefectum 
eis constituit conventus autem expressos in eo 
videns ejus qui precesserat, malitie characteres, 
protinus eum quoque expellit : et in beati Sabe 
Lauram veniens, prefectum accipit Cassianum, 
genere Scythopolitanum, religione fidelissimum, 
et virtuti ac doctrina innutritum. Sicque vix tan- 
dem potuimus multiplicem et exestuantem eorum 
qui Origenis morbo laborabant, reprimere et ar- 
cere impetum. Hec cum dulcis illa lingua recen- 
suisset, ubi intellexit Cyrillum esse monasterii ma- 
gni Euthymii, cum magno protinus gaudio. Ecce, 
inquit, Frater, tu ejusdem es atque ego, conobii. 
Copitque oratione persequi res gestas sanctorum 
Euthymii οἱ Sabes. Ille autem cum eas ab hoc beato 
Cyriaco perspicue didicisset, conscripsit singula 
in iis quos de ipsis scripsit libris : ut illinc quilibet 
discere polest, si non perfunctorie, sed accurate 
ea legat. 


σαν; 'O µαχάριος ὑπολαθὼν Κυριαχὸς, « Ἐματαιώ- 
θησαν γὰρ, φησὶν, ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν, καὶ 
ἡ ἀσύνετος αὐτῶν ἔσκοτίσθη καρδία. φάσχοντες 
εἶναι σοφοὶ, ἑμωράνθησαν. » Νόννος δὲ τῶν χακῶν 
ἀπαρχὴ τούτων) ὃς ὑπουργὸν οὐκ ἁγέννη τὰ τοιαῦ- 
τα, Λεόντιον εὑρηχὼς τὸν dix Βυζαντίου, μετὰ τὴν 
τοῦ µακαρίου Πατρὸς ἡμῶν [Σάθα 9] τελευτὴν, τὸ 
κακὸν εὐθὺς ἁῤῥώστημα τοῦτο, πολλαχοῦ τῆς Ἑκ- 
Χλησίας ὑπέσπειρε. Καὶ πρῶτα μὲν τοὺς ἐν τῇ vía 
Λαύρα λογιωτέρους, ἀλογωτέρους δὲ εἰπεῖν ἁλτθέ- 
στερον, τῇ οἶἰκείᾳ ὑπηγάγετο αἱρέσει. Εἶτα οὗ μέχρι 
τούτων ἔστη' ἀλλ᾽ ὅπως xal τῶν ἄλλων τὴς ἐρήμου 
µοναστηρίων πολλοϊῖς τῆς τοιαύτης μεταδῷ λύµης, 
πολλῆς ἡξίου τὸ πρᾶγμα φροντίδος, Ἔπειτα ὥστε 
καὶ τὸν ταπεινὸν dub τῇ ἑαυτοῦ συλλαθεῖν πάγῃ 
[πᾶάλῃ 1j, τίνα οὐκ εἰσηνέγκατο τὴν φιλονεικίαν ; 
ἸΑλλ΄ ἐψεύσατο dj ἀδικία ἑχύτὴν, κατὰ τὸν θεῖον 
φάναι Δαυῖὸδ * xal µοι ὄψις ἐφάνη θεία, τὸν ἐκείνου 
τῆς αἱρέσεως βὸρθορον ἀκριθῶς παραδεικνῦσᾶ. Καὶ 
οὐκ ἐγὼ τῆς αὐτοῦ µόνος ἐκράτησα καχουργίας, 
ἀλλὰ καὶ οἱ τῆς τοῦ Σουκᾶ συνοδίας, xal οὗτυι διὰ 
τῆς ἡμετέρας συµθουλίας, Ὑενναίως πρὸς τὴν ἐκεί- 
νου  Tavoupylav ἔστησαν, xai τῶν δολερῶν ἐθῶν 
ἐκείνων, καὶ τῆς περὶ τὸ xaxóv εὐμηχανίας περι- 
εγένοντο. 

Ἐπεὶ δὲ οὕτω φανερῶς προσθαλὼν ἠττήθη, ἑτέ- 
Ρως ὑποποιήσασθαι τὴν συνοδίαν ἐμηχανᾶτο. Kal 
τινα Πέτρον ᾽Αλεξανδρέα, ἐπιῤῥεπῶς πρὸς αὐτὸν ἐξ 
ἀρχαίου xal τὴν χακόδοξον αἴρεσιν ἔχοντα, ἐφίστησι 
τῃ συνοδίφ εἴ πως ἀλλὰ ταύτῃ y" οὖν ἠρέμα [πρὸς 
κοινωνίαν αὐτοὺς ἐφελκύσεται. Φιλεῖ γὰρ ὡς τὰ 
πολλὰ τῷ ἄρχοντι συμμορφοῦσθαι τὸ ὑποχείριὸν. 
Ἁλλ) ἡγνόει ὁ µάταιος εὐφώρατον xal χαταφανὲς 
προτιθεὶς δέλεαρ. Μικρὸν γὰρ τῆς συνήθους ἑχεί- 
νου κακίας τῇ συνοδίᾳ ὑποφανείσης, ἡ δὲ αὐτίκα 
κινηθεῖσα πᾶσα, τὸν ΠἩέτρον ἁπωβεῖται τῆς προ- 
στασίας. 


Εἴτα xal πάλιν οἱ περὶ Νόννον, Πέτρον ἀπὸ τῆς 
Ἑλλάδος ἕτερον, τῷ προτέρφ κατὰ μηδὲν ἁδιάφο- 
pov, ἡγούμενον αὐτοῖς ἐφιστᾶσιν. Αὕτη δὲ ἀκριθεῖς 
κάν τούτῳ τῆς τοῦ προλαθόντος κακίας ἰδοῦσα [ὲν- 
ιδοῦσα 2] τοὺς χαρακτῆρας παραχρῆμά τε xal αὐ- 
τὸν ἀποθάλλει' xal εἷς τὴν τοῦ µακαρίου Σάδα 
Λαύραν ἐλθοῦσα, ἡγούμενον λαμθάνει Κασιανὸν, τὸ 


D Ὑένος Σχυθοπολίτην, τὸ σέθας πιστότατον, ἀρετῇ 


καὶ λόγῳ, αὐντροφον. Καὶ ταύτῃ μόλις ἰσχύσαμεν 
τὴν [φυγεῖν τὴν, etc., 1], πολλὴν τῶν τὰ Ὠριγένους 
νοσούντων ὁρμὴν [ὁρμὴν 1], [ἀνακρούσασθαι, καὶ 
καταστεῖλαι φλεγμαἰνουσαν 2). Ταῦτα d$ ἨὙλυκεῖα 
ἐχείνη γλῶσσα διεξελθοῦσα, ὡς καὶ τῆς τοῦ μεγάλου 
μονῆς ἨἙὐθυμίου µάθοι τὸν Κύριλλον εἶναι, μετὰ 
περιχαρείας εὐθὺς, Ιδου καὶ συγκοινοθιώτης sl 
μοι, φησὶν, ἀδελφέ. Καὶ διαλαθὼν τὰ περὶ τῶν ἐν 
ἁγίοις Εὐθυμίου διηγεῖτο xal Σάδα. Καὶ ταῦτα 
ἐχεῖνος ὑπὸ τοῦ µακαρίου τούτου Κυριακοῦ σαφῶς 
διδαχεὶς, iv τοῖς αὐτῶν ἕκαστα λόγοις ἀνέγραψεν' 
ὡς ἔστιν ἐκεῖθεν μαθεῖν, εἳ τις μὶ παρέργως, ἀλλ’ 
ἀκρ.θῶς αὐτὰ ἐπιλέγοιτο. 


Smum m 


931 


VITA S. CYRIACI 


938 


Οὕτω μὲν οὖν ὁ θεῖος Κυριαχὸς, καὶ ὁμιλίᾳ τοι- Α DivinusitaqueCyriacus, cum hujusmodi colloquio 


«otn xal διηγήµασιν ἡδονῆς τὴν ἐκείνου Φυγὴν 
διαπλήσας, ἀπέλυσεν dv εἰρήνῃ. ᾿Επειδὴ D ὅ τε 
τῶν Ὠριγένους νόμων ἀχριθὴς φύλαξ αἰσχίστῳ τί- 
λει τὴν Quy? ἀπέῤῥήξε Νόννος, fj τε ἰσχὺς αὐτῶν 
ἅπασα διελύτη * καὶ ὁ πρὸς τοὺς ὀρθοδόξους ἑλώρησε 
πόλεμος * καὶ xat! ἀλλήλων [καταλλήλων 9] ἐκεῖνοι 
τὴν µάχην xai τοὺς κινδύνους ἐχίνησαν * xa) πολλοὶ 
ἐν τῷ τοῦ Χαρίτωνος φοιτῶντες σπηλαίῳ, οὐκ ὁλί- 
Υην τῷ θείῳ Κυριαχῷ παρεῖχον τὴν ὄχλησιν, τὴν 
Ἡσυχίαν ἐπιταράττοντες, ἐπὶ τὸν Σουσακὶμ [τοῦ 
Σουσακεὶμ 1 Λίο et infra] ἀναχωρεῖ πάλιν, ἕνατον 
ἤδη xal ἐνενηκοστὸν ἔτος τῆς ἡλιχίας ἀνύων, Ἐκεί- 
vou piv δὴ ὄγδοον iv αὐτῷ διαµεμενηχότος χρόνον, 
λαμθάνει τίς ποτε τὸν Κύριλλον πόθος τῆς τοῦ Κυ- 
ριαχκοῦ ὁμιλίας. Καὶ εἷς τὴν λαύραν ἐλθὼν τοῦ 
Σουκᾶς καὶ τὸν τούτου μαθητὴν Ἰωάννην παραλα- 
θὼν, τὸν Σουσακἰμ ἄμφω καταλαμθάνουσιν * οὐκ 
ἔλαττον, fj ἑνενήκοντα σταδίους τῆς λαύρας ἆἁπ- 
ἔχοντα. Ὡς οὖν πλησίον ἐγένοντο δη, λέων αὐτοῖς 
µεγεθει μέγιστος xai φοθερώτατος ἰδεῖν ὑπαντήσας, 
διετάραξἑ τε τὸν Κύριλλον, ὥσπερ εἰκὸς, xal elo 
δέος ἐνέθαλεν. Οὕτω µτοίνυν ὁ μαθητὴς Ἰωάννης 
ἔχοντα τὸν ἄνδρα ἰδὼν, M7, δέδιθι, ἔφη. Καὶ ὁ λέων, 
ὡς πρὸς τὸν ἅγιον αὐτοὺς ἀπιόντας ἔγνω, ὐπεῖξέ τε 
τῆς ὁδοῦ εὐθὺς, xai αὐτοὶ κακών ἀπαθεὶς διηλθον, 
Τούτους ἡ ἱερὰ κεφαλὴ ἐκείνη θιασαµένη, ὑπερ- 
ήσθη τε ἀὐτίκα, xai ἡδὺ αὐτοὺς καὶ οἰκεῖον ἱδοῦσα, 
πρεσθυτικῶς εὖ µάλα xal χαριέντως, Ἰδοὺ, φτσὶ, 
καὶ ὁ συγκοινοθιώτης pot [μου 1] Κύριλλος. Εἶτα 
παραµίξας τι καὶ παιδιᾶς ὁ μαθητὴς Ἰωάννης * 
᾽Αλλὰ τοῦτον, εἶπεν, ὁ λέων, Πάτερ, δεινῶς ἐφό- 
θῃσε, καὶ δειλὸν ἀπέδειξε φανερῶς. Ἡ δὲ Ίλαρὰ 
quy?) ἐκείνη * Σὺ δὲ ἀλλὰ μὴ φοθοῦ, εἶπε, τέχνον * ὁ 
γὰρ λέων οὗτος ἑνταῦθά µοι παραμένει φύλαξ 
ἀκριθὴς τῶν λαχάνων * xal οὔτε θηρίῳ εἰσφοιτῷν 
συγχωρεῖ οὐδενί, οὐδὲ ἀγρίου αἱγὸς ἔφοδον, οἶμαι, 
τὰ λάχανα δέδιεν, ἐγρηγορότος τοῦ φύλακος. 

Εἶτα πολλὰ περὶ τῶν κατὰ τὴν ἔρημον Πατέρων 
διεξελθών, xal ταύτῃ διαναστήρας, xal κινητικώτα- 
τον, οἷον εἰς ἀρετὴν, αὐτοῖς ἔρωτα ἐμθαλὼν, τρά- 
πεζαν παρατίθησιν, Ἐνταῦθα ὁ λέων ἑφίσταται, ’0 
δὲ τῷ Onplp μὲν ἄρτον τε τῇ χειρὶ ὀρέχεὶ, xal εἷς 
φυλακὴν ἀφίησι τῶν λαχάνων. Πρὸς δὲ τοὺς συγκα- 
ταχεχλιµένους, ᾿Αγαθόν Ὑε, ὦ τέχνα, εἶπε, τοῦ 
ἀγροῦ φύλακα χέκτηµαι. Οὔτε γὰρ ἄρχτος ἐνταῦθα, 


et narrationibus ita illius animam voluptate com- 
plesset, in pace dimisit. Quando autem, et ipse 
legum Origenis diligens custos, Nonnus, turpis- 
simo exitu vitam abrupit, fracteque fuerunt om- 
nes eorum vires; et cessavit bellum adversus 
orthodoxos; et illi inter sese prelia cierunt et 
pericula ; multique in Charitonis speleum venti- 
tantes, non parvam divino Cyriaco molestiam 
exhibebant, ejus silentium et quietem intertur- 
bantes; ad Susacim rursum recedit (20) cum no- 
num jam et nonagesimum retatis annum enxpleret. 
Cum autem ille octo in eo mansisset annos, Cyril« 
lum aliquando incessit desiderium oonveniendi 
Cyriaci. In lauram itaque 8uce veniens, ac hujus 
discipulum Joannem assumens, ambo Susacim 
perveniunt, qui locus non minus quam nonaginta 
stadia aberat & laura. Cum autem adventarent et 
prope jam essent, leo ipsis magnitudine maximus, 


. visuqueterribilissimus, occurrens, Cyrillum, ut con- 


sentaneum est, conturbavit, et in motum con- 
jecit. Cum iLitur discipulus Joannes ita affectum 
virum vidisset : Ne metue, inquit. Leo autem, 
ut eos ad sanctum euntes agnovit, via cessit pro- 
tinus, et ipsi malorum immunes pertransierunt, 
Hos eum sacrum illud caput aspexisset, supra. 
modum statim gaudio oblectatus est, eosque blande 
8ο benevole intuens, seniliter bene plano ac ve- 
nuste, Ecce, inquit, conccenobita meus (21) Cyril- 
lus. Deinde nonnihil quoque joci admiscens di- 
scipulus Joannes : Sed eum, inquit, Pater, mirum 
in modum leo terruit, manifestoque pavore per- 
culit. Hilaris autem illa anima : At tu, noli timere, 
inquit, fili : Ieo enim iste hic mihi mauet, diligens 
custos olerum, qui nullam feram ingredi sinit : 
quapropter nec agrestis capree incursum, ut puto, 
timuerint olera, hoc vigilante custode. 


Deinde cum multa de Patribus, qui in eremo 
degebant, narrasset, ac sic eis animos excitassel, 
acerrimumque, erga virtutem videlicet, amorem 
incussisset, mensam apponit. Hic leo supervenit. 
Ille autem bestie panem manu porrigit, et ad 
olerum custodiam remittit. Ad accumbentes au- 
tem : Habeo, ait, o filii, bonum agri custodem. 
Neque enim hic ursus, neque alia quepiam fera, 


οὐδὲ θηρίον ἄλλο τι, ἀλλ᾽ οὐδὲ λῃστὴς, οὐδὲ βάρθα- [) sed neque praedo, neque barbarus 6os qui agrum 


poc τοῖς παριοῦσι τὸν ἀγρὸν ἐπιτίθεται. Κολάζει 
γὰρ xal [ín codice 2 deletum est καὶ] αὐτοὺς δεινῶς 
καὶ ἀπόλλυσιν à λέων. 

Τοῖς μὲν οὖν ὅλην παρ) αὐτῷ ἡμέραν διαγαγοῦσι, 
καὶ τῆς διδασκαλίας ἐκείνης καὶ τῆς ἔχκεχυμένης 
ἐν τοῖς χείλεσι αὐτοῦ γάριτος ἀπολαύσασιν, εὖλο- 
γίας τε εἷς τὴν ἑξῆς µεταδίδωσι, xal ἐν εἰρήνῃ ἆπο- 
λύει. Καὶ à λέων ὑπεῖξέ τε αὐτοῖς αὖθις, καὶ ὑπ- 
ἐπεσεν ἤχοντας [ἤχοντας 2, εἴχουσι 1], xal. τῆς ἐπὶ 
τὰ οἰκεῖα χαΐίροντες εἴχοντο. 


(20) Exeunte 546 vel ineunte 547. 
PaTROL. Gn. CXV. 


pertranseunt invadit. Illos namque aoriter ulci- 
scitur ac perimit leo. 


Cum igitur totum apud eum diem transegissent, 
8ο doctrina illa et diffusa in ejus labiis gratia 
frueti essent, benedictionem imposterum impertit, 
ao in pace dimittit. Leo autem eis rursus cessit, 
et blanditus est ; sicque ad propria leti remearunt. 


(21) Cyrillus in eodem quo Cyriacus manserat 
30 


939 


MENSIS SEPTEMBER. 


940 


Sanctus autem hic Cyriacus adhuc in Susacim A  'O δὲ ἅγιος οὗτος Κυριακὸς τῷ  Eouexxig dti 


permanens, cum aquam ex fontibus non haberet 
(quo cum ipse uteretur, tum etiam olera rigarel), 
eam que in petrarum coneavitatibus congrega- 
batur exhauriens, zstate illa ad meridiem irriga- 
bat, neo amplius sitire sinebat. Tempore enim 
autumni tempestas ipsa ea satis abundeque írriga- 
bat. Cum autem magna siccitas aliquando per 
estatem contigisset, et qua sunt in petris conca- 
vitates ne vestigium quidem haberent aque, ille, 
ocolis in celum sublatis, petit a Deo aquam. Et 
ecce repentina quedam nubes super caput conden- 
sata erupit in pluviam, ejusque hydrias et petra- 
rum concava omnia implevit : eaque et sancti 
usui, et olerum irrigationi diu multumque suffe- 
cit. Hic illud mihi venit in mentem, quod, etsi 
narrationi de sancto non coheret, non mediocrem 
tamen, si dicatur, afferet utilitatem, 


In solitudinem aliquando venienti hujus sancti 
discipulo, un& cum condiscipulo Paramono, appa- 
ret circa myricas agrestes, stans quoddam hominis 
idolon. Ili, id quod cernebatur ex anachoretis 
unum esse existimantes (multi enim id temporis 
solitudinem hanc habitabant), ad eum statim sunt 
conversi. Cumque jam prope adessent, et nus- 
quam esset quod apparuerat, illi contra, malum 
arbitrantes esse spiritum, apprecati sunt, et pre- 
cationi, Amen, subjungentes, huc et illuc spectant, 
et speleum quoddam ipsis subterraneum apparet. 


παραµένων, Ἐπειδὴ ὕδωρ αὐτῷ Ux πηγῶν οὐ παρῆν 
(ὥστε ὁμοῦ μὲν αὐτὸν χρῆσθχι, ὁμοῦ δὲ καὶ τὰ Ad- 
χανα ὀρδειν), τὸ ἐν τοῖς τῶν πετρῶν κοιλώµασιν 
ἐπισυναγόμενον ἐξαντλῶυ, ἑπότιζέ τε θιρους αὐτὰ 
κατὰ µεσηµθρίαν, xai οὐκέτι διψᾷν συνεχώρει. Τὸν 
γὰρ περὶ τὸ µετόπωρον χρόνον, Ἴρδεν αὐτὰ Ἱχανῶς 
à ὥρα. Αὐχμοῦ δέ ποτε κατὰ θέρος πολλοῦ γεγονό- 
τος, καὶ αὐτῶν τῶν ἓν ταῖς πέτραις χοιλωµάτων 
οὐδὲ ἴχνος ἐχόντων ὕδατος, τὰ ὄμματα ἐκεῖνος ele 
οὐρανοὺς ἀνασχὼν, alte παρὰ τοῦ θεοῦ ὕδωρ: Kal 
ἀθρόον τι νέφος ὑπὲρ κεφαλῆς παχυνθὲν, slc ὑετὸν 
ἑῤῥαγη * καὶ τὰς ὑδρίας αὐτοῦ, xal τὰ χοῖλα τῶν 
πετρῶν ἐπλήρωσε πάντα ' καὶ τῇ τε τοῦ ὁσίου χριίᾳ, 
τῃ τε τῶν λαχάνων ἁρδείᾳ, µέχρι πολλοῦ τρῦτο 
ἐπήρκεσεν. ᾿Εκεῖνο δὲ µε [in codice 2 deletum est 
pe; γενόµενον ἐνταῦθα Εἰσέρχεται, ὅπερ «l xal μὴ 
τῆς τοῦ ἁγίου ἔχεται διηγήσεως, ἀλλ) οὗ µετρίαν 
οἴσει λεχθὲν καὶ αὐτὸ τὴν ὠφέλειαν. 

Παριόντι κατὰ τὴν ἔρημον τῷ µαθητῇῃ πατε τοῦ 
ἁγίου τούτου μετὰ [καὶ 3] τοῦ συμφοιτητοῦ Παρα- 
μόνου, ἐπιφαίνεταί τι περὶ μορίκῃ ἀγρίᾳ ἱστὼς, 
ἀνθρώπου εἴδωλον. Οἱ δὲ, τῶν ἀναχωρητῶν [ἆναχω- 
ριτῶν 1]. ἵνα τὸ φαινόµενον οἱηθέντες (πολλοὶ γὰρ 
τὴν ἔρημον ταύτην τὸ τηνικαῦτα ᾧκουν) πρὸς αὐτὸν 
εὐθέως ἐτράποντο. Ἐπεὶ δὲ πλησίον ἦσαν δι καὶ 
τὸ φανὲν οὐδαμοῦ, ἔμπαλιν ἐκεῖνοι πονηρὸν πνεῦμα 
νοµίσαντες εἶναι, προσηύξαντο * καὶ τῇ εὐχῆ τὸ, 
᾽Αμὴν, ἐπειπόντες, ὁρῶσι τδε κἀχεῖσε * xal σπή- 
λαιόν τι αὐτοῖς ὑπόγεων ὑποφαίνεται. Ὅπερ ση; 


Quod signum rursus dexterum judicantes, et ϱ μεῖον αὖθις κρίναντες δεξιὸν, καί τινα δοῦλον τοῦ 


quemdam Dei servum esse, eum qui apparuerat, 
ac in illud se occuluisse, atque in eo delitescsre 
putantes, rogant ut benedictionem ipsis impertiat 
et pacem. 

Tandem aliquando vox intrinsecus sonuit ex 
speleo, dicens : Quid me vultis ? sum etenim 
femina. Sed, Quo proficiscimini ? rogavit. Ad ana- 
choretam, inquiunt, Cyriacum. Sed dic nobis, qui 
vocere, et qua ratione hic es, et quamobrem huc 
accessisti ? Illa vero, Nuno quidem abite, inquit ; 
redeuntibus autem rursus, dicam. Cum ergo illi 
impensius inetarent, et ne tantillum quidem se 
abscessuros dicerent, ni prius que beatam illam 
speciabant, audiissent : Nomen quidem mihi est 
Maria, inquit ; cum autem essem psaltria, scio me 
multis scandali occasionem prebuisse. Deum ita- 
que rogavi, eumque suppliciter obsecravi, ut 8 
mali laqueis liberarer. Aliquando autem corde 
contrita, et anima divino igne succensa, in 
sanctum Siloe descendi : cumque hoo vas aqua 
implessem (quod apud me adLiuc manet, lupinis 
in sporta acceptis, huc accessi. Nihil autem ho- 
rum usque in hodiernum diem est diminutum. 
Sed neque ex illo tempore hominem vidi : neque 


cenobio, sed nunquam cum illo. Ideo minus bene 
cznobio sodalis. 


θεοῦ τὸν φανέντα εἶναι, κάὶ εἷς αὐτὸ χαταδῦναι 
ὑπολαθόντες, εὐλογίας αὐτοῖς μεταδοῦναι καὶ εἰρή- 
νης ἑξίουν. 


'Odà γοῦν ποτε φωνὴ ἔνδοθεν ὑπηχήθη [ἀπη- 
χέθη 1] ἐκ τοῦ σπηλαίου ΄ Τί θέλετε ἀπ᾿ ἐμοῦ ;.}ἐ- 
Ύουσα, Yuvi γάρ εἶμι. ᾽Αλλὰ, Ἡοῦ πορεύεσθε ; 
ρετο. Οἱ δὲ. Πρὸς τὸν ἀναχωρητὴν, ἔφησαν. Κυρια- 
γόν. ᾽Αλλ) εἰπὲ ἡμῖν, ἥτις καλῇ, xal ὅπως ἐνταῦθα 
£l, καὶ ἐφ᾽ ᾧ παραγέγοτπς. "ll δὲ, Nóv μὲν ὁπ- 
άγετε, ἔφη ἐπανήκουσι δὲ αὖθις, ἐρῶ. Ὡς οὖν inx- 
ἔχειντο πλόον οὗτοι, καὶ οὐκέτι [οὖα ἔτι 1] οὐδὶ ἆπο- 
στήσεσθαι μικρὸν ἔλεγον μὴ πρότερον τὰ κατὰ τὴν 
pxxapiay ἐκείνην ἀχκούσαντες, Ὄνομα uiv ἐγὼ Μα- 
pla * γενοµένη δὲ ψάλτρια, ἔγη, πολλοῖς οἶδα exav- 
ὁάλου πρόφασιν παρασχοῦσα. Ἐδεόμην τοΐνυν τοῦ 
θεοῦ, xai ἰκέτευον αὐτὸν, ῥυσθῆναί µε τῶν tob πὸ. 
νηροῦ παγίδων. Kal ποτε τὴν καρδίαν συντριθεῖσα, 
καὶ πυρὶ θείῳ τὴν ψυχὴν διαθερμανθεῖσα, εἷς τὸν 
ἅγιον Σιλωὰμ κατῆλθον * xxl τὸ σχεῦος τοῦτο πλή- 
σχσα ὕδατος (ὅ παρ ἐμοὶ καὶ εἰς ἔτι μένει), xai 
θέρµια ἐν τῇ σπυρίδι λαθοῦσα, ἐνταῦθα παρεγενό- 
μην. Καὶ τούτων οὐδὲν εἷς δεῦρο ἠλαττονήθη. ᾽Αλλ᾽ 
οὐδὲ ἄνθρωπον ἐξ ἐνείνου εἶδον, οὐδὲ sl; ὁμιλίαν 


verlisse videtur interpres apud Surium : Meus ís 


941 


VITA S. CYRIACI. 


9 12 


τινὶ, οὐδὲ εἷς λόγους ἦλθον. 'AA)' ἄπιτε νῦν καὶ A in alicujus congressum colloquiumque veni. Vos 


ὑμεῖς, καὶ ἀναστρίφοντες — UmioxbyastE [ἐπισκέψατέ 


{) µε. 

Heiss ἐκεῖνου ἀχούσαντες, ὑποχωροῦσι, καὶ ὡς 
τὸν µαχκάριον ἑλθόντς µΚυριαχὸν, ἀπαγγέλλουσιν 
αὐτῷ πάντα. 'O δὲ ἐθαύμασέ τε, ὡς εἰχὸς, καὶ ἐπι-- 
αχέφασθαι πάλιν αὐτὴν ἐπανήχουσι τοῖς μαθηταῖς, 
καὶ αὐτὸς ἐπισχήπτει, Τὸ σπήλαιον τοίνυν ἐν τῇ 
ἐπανόδῳ καταλαθόντες, xal τὴν εἴσοδον κατὰ τὸ 
σύνηθες κόφαντες, ἐπεὶ ἕνδοθεν [ἔνδον 1] αὐτοῖς 
ἀπεκρίνατο οὐδὲ cic, παρελθόντες εἶσω, εὑρίσκουσιν 
αὐτὴν Ίδη τελειωθεῖσαν, xal τὸ σῶμα νεκρὸν παρὰ 
τῷ σπηλαίῳ κείµενον. ᾿Ανελθόντες οὖν εἷς τὴν τοῦ 
Zouxà λαύραν, καὶ ὅσων ἦν αὐτοῖς πρὸς τὴν ταφὴν 
χρεία λαθόντες, ἔρχονται πρὸς τὸ σπήλαιον ονὖθις' 
καὶ τελέσαντες ἐπὶ τῇ µακαρίᾳ τὰ εἰωθότα, τὴν ol- 
κίαν αὐτῇῃ τάφον ποιοῦσι, πρὸς αὐτῷ τῷ σπηλαίφ 
τὸ λείφανον καταθέµενοι. 

Αλλ’ ἐνταῦθα piv ἡμᾶς τὸ τοῦ διηγήματος dE- 
ἤνεγχεν, ἥδιστόν τε ὁμοῦ xal ὠφέλιμον. Ἐπανιτέον 
δὲ πάλιν ὅθεν ἐξέθημεν. ὌΌγδοον tolvov. τούτον ἐν 
τῷ Σουσακὶμ ἐνιαυτὸν, ὥσπερ ἔφημεν, τοῦ paxaploo 
Κυριακοῦ διηνυκότος, οἱ τῆς τοῦ Σουκᾶ λαύρας, 
μετὰ τὴν τελείαν τῶν τὰ Ὠριγένους δοξαζόντων 
ἁπαλλαγὴν, ἐκεῖσε xal αὖθις Ὑενόμενοι, slq τὸ τοῦ 
μεγάλου Χαρίτωνος σπήλαιον αὐτὸν ἤγαγον. OO δὴ 
καὶ ὁ θαυμάσιος Κύριλλος παρέθαλλε συνεχῶς, xal 
πολλὴν παρὰ τοῦ ἁγίου τούτου τὴν τῆς ἀρετῆς ἐπί- 
δοσιν καὶ τὴν ὠφέλειαν ἐκαρποῦτο. Ὑπὶρ τὰ ἑπτὰ 
δὲ ἤδη xal τὰ ἑκατὸν ὁ Κυριαχὸς ἔτη ἐθίω' ὡς καὶ 
ἀπ᾿ αὐτῶν ὅπου τῶν ἐχείνου περιόδων, xal τῶν 
διατριθῶν µεμµαρτύρηται. ᾿Αφίκετο μὲν γὰρ εἲς τὴν 
ἁγίαν πόλιν, ἀμφὶ τὰ ὀκτωκαίδεκά που μάλιστα 
Ec: ἑννία δὲ παρὰ τῷ iv ἁγίοις Γερασίμῳ διέμεινε’ 
δέκατόν τε ἤδη [δέκατον ἤδη {] πρὸς τῇ τοῦ μεγάλου 
Βὐθυμίου μονῇ διετέλεσε Xpóvov: xal ἑννέα val 
τριάχοντα ὑπὸ τῇ τεῦ Σουκᾶ λαύρφ διηκονεῖτο. 
Πέμπτον t£ αὐτῷ iv τῇ τοῦ Νατουφᾶ ἐρήμῳ σκἰλ- 
λαις τρεφομένῳ περιῆλθον ἔτος, xal τοσαῦτα πάλιν 
ἐν τῷ τοῦ ᾿Ρουθᾶ ἕτερα. Περὶ μὲν οὖν τῷ Σουσαχὶμ 
ἵθδομον ἐνιαυτὸν μεῖναι ἱσιόρηται περὶ δὲ τῷ τοῦ 
ἐν ἁγίοις Χαρίτωνος σπηλαίῳ, πίμπτον xai ob 
[in codice 2 ἀθίείωπι est αὖ] πάλιν ἓν τῷ |τοῦ 1] 
Τουσακὶμ. ὄγδοον. ᾿Ανέθδη μέντοι πρὸ δύο [δύον 1] 
τῆς τελευτῆς χρόνων, xal αὖθις παρὰ τὸ [τῷ 1] τοῦ 
Χαρίτωνος σπήλαιον [σπηλαίῳ 1]. Etc τοῦτο δὲ 


C 


igitur nunc abite, et revertentes invisite me. 


Illi, his auditis, recedunt : et ab beatum Cyria- 
cum venieutes omnia ipsi renuntiant. Ille, ut con- 
sentaneum erat, mira|us est et, revertentibus 
discipulis, ut eam rursus invisant mandat. Spe- 
leum itaque in reditu nacti, aditumque de more 
pulsantes, cum intus nemo unus ipsis responderet, 
introgresei inveniunt eam jam vita functam, et 
corpus exanime in spelunca jacens. Ascendentes 
igitur in Suca lauram, et omnia quibus ipsis ad 
sepuliuram usus erat assumentes, rursus ad spe- 
leum veniunt : et que de more fiunt super beata 
peragentes, domum ei faciunt sepulorum, reliquiis 
in spelunca ipsa depositis. 


Sed huc quidem nos narratio deduxit jucundis- 
sima Juxta atque utilis. Rursus autem redeundum , 
est unde digressi sumus. Cum igitur octevum hunc 
in Susacim annum, ut diximus, beatus Cyria- 
cus confecisse!,qui erant laure Suc, post per- 
fectam liberationem ab iis qui Origenis sententiam 
tenebant, cum illuo rursus accessissent, ipsum in 
magni Charitonis speleum deduxerunt (22). Quo 
eliam frequenter accedebat admirabilis Cyrillus, 
et magnum ab hoc sancto virtutis incrementum et 
emolumentum percipiebat. Jam autem super cen- 
tum et septem annos vixerat Cyriacus : cui rei 
teslimonio sunt ille ipse ejus diversis in loois 
mansiones ei obita itinera. Dovenit namque in 
sanctam civitatem, circiter decem et octo annos 
natus : novem autem apud sanctum Gerasimum 
permansit : decimumque jam apud Magni Euthy- 
mii monasterium confecit annum, et undequadra- 
ginta in Suos laura ministravit. Quinque auni 
preterierunt, dum in Netuphe solitudine soiliis 
aleretur, totidemque rursus alii in Ruba. In 
Susacim autem septimum mansisse annum jam 
relatum est: in sancti autem Charitonis speleo, 
quintum; et rursus in Susacim, octavum. Duobus 
certe ante exitum annis, rursus ad Chbaritonis 
speleum ascendit. Quamvis autem ad in elatis 
pervenisset, et summam ita adeptus esset senectu- 
tem, nibilominus tamen, ne tantillum quidem de 


ὅμως ἡλικίας ἐλθὼν, καὶ βαθύτατα οὕτω Υηράαας, D) statione ad divinos hymnos, et ministerio eorum 


οὐδὲ βραχὺ τῆς πιρὶ τοὺς θείους Όμνους στάσεως, 
καὶ τῆς διακονίας τῶν αὐτῷ παραθαλλόντων ὀφεῖ- 
το, ᾽Αλλ) ὅσῳ χατεγήρε τῇ ἡλιχίφ, τοσούτῳ μᾶλ- 
λον ἑσφρίγα xái ὑπερήχμαζε τῇῃ προθυµίᾳ, xai 
θιρµότερον τῶν θείων ἀγώνων καὶ µὙενναιότερον 
ἤπτιτο. 

ἣν δὶ µειλίχιος μὲν ὁ ἀνὴρ xal ἱλαρὸς xal εὖ- 
πρόσιτος, εὐμήκης δὲ ἰδεῖν xal ἀνεστηχώς' τόν τε 
αὐχένα ὀρθὸ, ἔτι xal ὑπονεάζων, xal οὐδὲ τὸ παρά- 
παν τοῦ γήρως ἠττώμενος, διδασκαλικὸς τὸν τού- 


(22) Anno 555. 


qui ad ipsum accedebant, remittebat. Sed quanto 
erat etate provectior, tanto magis animo valebat, 
et vigebat animi alacritate, acriusque 4ο fortius 
divina inibat certamina. 


Erat autem vir mitis et hilaris, et facilis ad eum 
patebat aditus : statura procerus et erectus : col- 
loque adhuc recto, juventutem quodammodo pre 
se ferens, et nihil omnino senectute fractus aut 
debilitatus : moribus ad docendum accommodatus; 


943 


MENSIS SEPTEMBER. 


944 


religione maxime ortbodoxus. Cum itaque in A xov, τὸ σίθας ὀρθοδοξότατος, ᾿Ασθενείᾳ τοίνον σώ- 


corporis ipofirmitatem incidisset, nature debitum 
exsolvens, spiritum ipsi Jesu quem desiderabat 
commisit (23). Et nunc est in quiete justorum, 
in splendore angelorum, ea videns quz semper 
desiderabat, et totum sancte Trinitatis fulgorem 
in se recipiens : in ipso Christo Domino nostro, 
cum quo Patri principii experti, et sanctiflco vivi- 
fleoque Spiritui gloria, imperium, honor et ado- 
ratio nuno et semper et in secula seculorum. 
Amen. 


(23) Anno 557. 


µάτος περιπεσὼν, xal τὸ τῆς φύσεως ἀποτίσας 
χρίος, τὸ πνεῦμα τῷ ποθουμένψ Ἰησοῦ παρατί- 
θεται. Καὶ νῦν ἐστιν ἐν τῇ ἀναπαύσει τῶν δικαίων’ 
ἐν τῇ λαμπρότητι τῶν ἀγγέλων, ἅπερ εἲς ἀεὶ ἐπόθει 
ὁρῶν, xai ὅλην τῆς ἁγίας. Τριάδος την ἕλλαμψιν 
εἰσθεχόμενος ἓν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίφῳ ἡμῶν, 
μεθ’ οὗ τῷ ἀνάρχῳ ἩΠατρὶ, xal τῷ παναγίῳ καὶ 
ζωοποιῷ Ἰνεύματι λόξα, χρᾶτος, τιμὴ καὶ προσ- 
χύντσις νῦν καὶ dsl, xal sl; τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ- 
νων’ Αμήν, 





ΡΙΟΣ ΚΑΙ 


ΠΟΛΙΤΕΙΑ 


ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ 


ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ 


l'PHI'OPIOY 


THZ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΡΜΕΝΙΑΣ. 


VITA ET CONVERSATIO ET MARTYRIUM 
SANCII MARTYRIS GREGORII 


MAGN/E ARMENLE. 


(Textus Grecus nunc primum prodit ex duobus codicibus mss. Paris. n. 1489 οἱ 1492 notatis; Latine edidit Su- 
rius ad diem 30 Septembris.) 


I. Cum Persarum imperium rediisset ad Parthos, Ὦ A'. Tzc τῶν Περσῶν ἀρχῆς sic Πάρθους διαλ»- 


et Parthorum dominatio ad tantam venissel poten- 
tiam, ut non solum imperarenlt Persis, sed etiam 
Armeniis et Indis qui in Oriente sunt Persis flniti- 
mi, preterea autem Massagelas quoque in suam 
redegissent potestatem, cumque tantarum curarum 
pondus unus nou posset sustinere, quatuor fratres, 
Parthi quidem genere, Arsacide autein cognomine, 
dominatum quatuor gentium ad se transferunt. Et 
primus quidem ex fratribus, communem appella- 
tionem in proprium nomen sibi vindicans, appel- 
labatur Arsacides, et Parthorum tenebat imperium, 
sicut tempore, ita etiam dotibus el cominodis aliis 
antecellens. Qui autem illum est consecutus, fuit 
rex Persarum. Tertius autem predictorum Indorum 
sortitus est imperium. Quarti autem potestati pa- 
rebant Massageta. Non fuit autem brevi tempore 
dimensa felicitas Arsacidis. Postea vero eum Arta- 
banes fllius Valarsi, qui erat et ipse ex Arsacidis, 
et in Persas oblinebat imperium, vacaret Chaldeo- 


θείσης, xai τῆς τῶν Ἰάρθων ἐπικρατείας εἷς τοῦτο 
δυνάμεως [ἀφιγμένης, ὡς μὴ µόνον Περσῶν ἄρχειν. 
ἀλλὰ xai ᾽Αρμενίων καὶ Ἰνδῶν προσοίχων τοῖς 
lx ᾽Ανατολῆς Πέρσαις; ἔτι δὲ καὶ Μασσαγέτας µέρος 
ποιεῖσθαι τῆς ἐξουσίας, ἐπεὶ τὸ βάρος τῶν τοσούτων 
φροντίδων εἴς ἀνέχειν οὐχ οἷός τε v, τέασαρες 
ἀδελφοὶ Πάρθοι μὲν τὸ Ὑένος. ᾿Αρσαχίδαι δὲ cv 
ἐπωνυμίαν, συμμµερίζονται τὰς ἐπικρατείας τῶν 
τεσσάρων ἐθνῶν εἷς ἑαυτούς. Καὶ ὁ μὲν πρῶτος τῶν 
ἀδελφῶν τὴν κοινὴν κλῆσιν εἷς ὄνομα ἐξιδιωσάμε- 
νος, ᾽᾿Αρσακίδτς τε ἐκαλεῖτο, καὶ τῆς τῶν Πάρθων 
ἀρχῆς εἶχε τὸ κράτος, ὥσπερ τῷ χβρόνῳ τῶν ἄλλων, 
οὕτω δὴ κάν τοῖς ἄλλως προέχων πλεονεχκτήµασιν. 
'O δὲ μετ ἐκεῖνον Περσῶν ἔδασίλευσεν. 'O δὲ τρί- 
τος τῶν προειρηµένων ἀνδρῶν τὴν τῶν Ἰνδῶν 
ἀρχὴν ἐκληροῦτο, Td δὲ τεταρτῳ Μασσαγέται ἦσαν 
τὸ ὑποχείριον, Καὶ χρόνος οὐ βραχὺς τὴν εὐδαιμο- 
νίαν τοῖς ᾿Αρσακίδαις ἐμέτρει' ᾿Αρταθάνης δὲ malc 
Οῥχλάρσσυ, ᾿Αρσακίδης τε dw καὶ Πάρθῶν ἔχων 


945 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS 


910 


τὴν ἐξουσίαν, περὶ τὴν ἀστροθεάμονα τῶν Χαλδαίων A rum sapientie, que versatur in contemplandis 


σχόλαζε σοφἰαν, xal τι συνιδὼν ἐχεῖθεν, τῇ γυ- 
ναικὶ κατὰ τὴν σκηνὴν συγκαθεύδων ἂν εἶπεν, ὡς, 
Ἐξ dv μὲ διδάσκουσιν ol τῶν ἀστέρων δρόµοι, st τις 
ἑπανάστααιν χατὰ τοῦ οἴκείου δεσπότου iv τῷ παρ- 
ὀντι καιρῷ µελετήσειεν, οὐκ, Evo Ίγε οἶμαι, τοῦ 
σχοποῦ ἐχεῖνος καὶ τῆς ὁρμῆς ψευσθήσεται. 

B'. Καὶ ταῦτα εἰπὼν, sl; ὕπνον ἑτράπη. Μία δὲ 
τῶν ὑπηρετουμένων τῇ βασιλίδι, τῶν κατὰ γένος 
ἐπιφανῶν αὕτη θυγάτηρ οὖσα, συνήθης Tv ἐπὶ σω- 
µάτων ὁμιλίᾳ twi τῶν τὰς πρώτας ἀρχὰς διοικούν- 
των, ἐξ ᾽Ασσυρίων μὲν xatayouivp, καλουμένῳ δὲ 
Αρτασείρας. "Oc πολλάκις piv xai xag! ἑαυτὸν 
ἀνείλιττε τὴν τυραννίδα, xai τοῖς πιστοτάτοις τῶν 
φίλων μυστικώτερον ἐκοινοῦτο, ἀγαγεῖν δὲ ταύτην 
εἰς ἔργον ἀνεθάλχετο φόθῳ τῷ τῆς ἀποτυχίας' τῆς 
σκηνῆς οὖν αὕτη λαθραίως ὑπεξελθοῦσα, µηνύει τὸν 
χρησμὸν πάντα τῷ ᾿Αρτασείρᾳ, παροξύνει τε πρὸς 
τὸ ἔργον καὶ λόγους ἀπαιτεῖ, ὡς ἄν, «i. ἐγκρατὴς 
Ὑένηται τῆς Πάρθων ἀρχῆς, χοινωνὸν αὐτὴν ἴἔχοι 
βίου xàl τὴν βασιλείαν αὐτῃ ὀνόματί τε καὶ πρά- 
γματι συµµερἰζοιτο,. Ὁ δὲ προθύµως ὤμνυ τε τοὺς 
πατρφους θεοὺς, xal πέρας ἐπηγγέλλετο λαθεῖν τὰ 
ὁμωμοσμένα, [κατὰ τὴν ἀρχὴν αὐτίκα τῆς ἀναῤῥή- 
σεως. Καὶ ταῦτα αἰτησαμένη xai τὰ πιστὰ λαθούσα, 
μετὰ σπουδῆς αὖθις τὴν βασιλικὴν σχκηνὴν, πολλὴν 
τοῦ λαθεῖν ποιουµένη πρόνοιαν ἀποτρέχει' ὄνομα δὲ 
τῷ ἨὙυναίῳ ᾿Αρταδοῦχτα, 'O οὖν ᾽Αρτασείρας tic 
νοῦν τῆς Ὑυναικὸς τὴν ἀγγελίαν βαλόμενος, δεινῶς 
τῷ τῆς ἀρχῆς ἡλίσκετο ἔρωτι, καὶ συναγαγών τοὺς 
ἐν τέλει Περσῶν τε καὶ ᾿Ασσυρίων, οἷς μάλιστα ὡς 
πιστοτάτοις ἐθάῤῥει, καὶ κατεῖπεν ἐν τοῖς λόγοις 
τῆς Πάρθων ἁλαζονείας, τὰ ὅμοια συµμθουλεύοντας 
καὶ αὐτοὺς εὑρίσκει' xal γὰρ πηῦχοντο κἀχεῖνοι, τῆς 
μὲν Παρθικῆς ἁπαλλαγῆναι τυραννίδος, ἐξ αἵματος 
δὲ οἰχείου τὴν Περσῶν ἰδεῖν ἐξουσίαν ἰθυνομένην. 
Ψηφίζονται γοῦν ὥσπερ τῆς βουλῆς ἡγεμόνα, οὕτω 
καὶ τῶν πράξεων αὐτοῖς Ὑενέσθαι τὸν ᾿Αρτασείραν. 
καὶ πέµμπουσιν ἀγγέλους πρὸς ᾿Αρταθάνην, ἐχστῆναι 
παραινοῦντες τῆς βασιλείας χωρὶς µἉκινδύνων καὶ 
τῶν ἄλλων ἐκ τοῦ πολέμοῦ συµθκινόντων xaxiv. Ὁ 
δὲ πρὸς τὸ οἰκεῖον ἀνενεγκὼν µάντευµα, xal χρύνον 
τὴν κεφιλλὴν ἐπικλίνας, ἀπράχτους piv τοὺς dm- 
εσταλµένους ἐκπέμπει, ἐπαπειλεῖ δὲ, ὡς εἰ πάλιν 
τοιοῦτόν τι ἀπαγγελοῦντες ἐλεύσονται, ἀπ᾿ αὐτῶν 
πρώτων τὰς τῆς ὕθρεως λήψεται δίκας. Ζήχας Tv 
καὶ Καρίνας αὐτοῖς τὰ ὀνόματά, 

T'. Καὶ ὑποστρέψαντες ἀπαγγέλλουσιν ᾿Αρτασείρᾳ 
καὶ τοῖς λοιποῖς, ὅσα ὁ βασιλεὺς εἶπέ τε xal ἠπει- 
λήσατο. Ἠΐτα συγχροτεῖται καὶ map! ἑκατέροις πό- 
λεμος. Πρὶν ἤ δὲ συῤῥαγῆναι τοῦτον ᾿Αρτασείρας 
πέµψας. ἄγει τὴν ᾿Αρταδούκτᾶν πρὸς ἑαυτὸν, xal 
ταύτην iv ἰσχυρωτάτῳ φρουρίῳ μετὰ τῆς οὐσίας αὖ- 
του πάσης καθίστησιν. Ὡς δὲ el; χεῖρας τῶν τε 
Βερσῶν καὶ τῶν Ηάρθων αἱ δυνάµεις συνῆθὸον, πί- 
πτουσι uiv ἑκατέρωθεν πλεῖστοι ἀπέθλεψε δὲ πρὸς 
τὸν ᾿Αοτασείραν ἡ νίκη. Δευτέρας δὲ συµθολῆς γενο- 
µένης, τὸ μὲν Παρθικὸν τῷ πολεμίῳ κατακράτος 
ἀνηλίσκετο ξίφει, εἰς φυχὰν δὲ καὶ αὐτὸς ᾽Αρταθάνης 


astris, et ex illis aliquid animadvertisset, cum uxore 
dormiens in tabernaculo, ei dixit: Ex iis, que me 
docent cursus astrorum, si quis in presenti tem- 
pore meditetur insurrectionem adversus suum do- 
minum, ille quidem, ut arbitror, non frustrabitur 
suo scopo et desiderio. 

II. Ha:c cum dixisset, conversus est ad somnum. 
Una autem ex iis que serviebant reginae, er lis 
nata qui erant illustri genere, corpoream habebat 
consuetudinem cum quodam ex iis qui primos ge- 

. rebant magistratus, qui originem quidem ducebat 
ex Assyriis, vocabatur autem Artasiras. Hic ssepe 
quidem apud se animo meditabatur tyrannidem, et 
cum iis qui ex amicis erant fidelissimi illud arca- 
num communicabat: id autem ad affectum dedu- 
cere differebat, quod timeret ne res succederet. Ea 
ergo, clam egressa etabernaculo, totam rem indicat 
Artasire, εἰ ad opus excilat, promissum ab eo 
exigens, ut, si Parthorum potiatur imperio, eam et 
vitae habeat sociam, et cum ea regnum et nomine 
et re dividat. llle autem prompto et alacri animo 
juravit deos patrios: et que juravit pollicitus est 
finem acceplura, cum primum rex fuerit renuatia- 
tus. Cum hec petiisset, et fidem ab eo accepisset, 
propere recurrit in regium tabernaculum, ut lale- 
ret, diligenter providens. Mulieri autem nomen erat 
Artaducta. Arlasiras ergo, mulieris nuntium animo 
agitans, captus erat vehementi regnandi desiderio: 
et cum collegisset ex Persis et Assyriis eos qui 
gerebant magistratus, quibus, utpote fideliesimis, 


C confidebat maxime, et in sua ad eos oratione in 


medium adduxisset Parthorum arrogantiam, invenit 
eos quoque similia consulentes. Etenim illi quoque 
optabant a Partbica quidem liberari tyrannide: ἃ 
suo autem sanguine videre regi Persarum imperium. 
Decernunt itaque, ut quomodo consilii, ita etiam 
rerum ipsarum gerendarum essel dux et princeps - 
Artasiras: et mittunt nuntios ad Artabanem, ro- 
gantes ut e regno excederet sine periculo, et aliis 
malis, qua e bello eveniunt. Ille autem cum ad 
suam divinationem et tempus caput inclinassel, eos 
quidem qui missi fuerant dimittit re infecta : pre- 
terea autem minatur, quod, si tale quid venerint ei 
rursus nuniiaturi, sumel primum ponas de eorum 
contumelia. Zecas et Curenas erant eis nomina. 


III. Reversi autem renuntiant Artasirm et reli- 
quis ea que rex dixerat et minatus fuerat. Deinde 
bellum ab illis comparatur. Priusquam vero id 
erumperet, misit Artasiras, qui ad se duceret Arta- 
ductam : et eam in validissimo collocat presidio 
cum omnibus suis facultatibus. Cum autem Perea- 
rum et Parthorum copie manus conseruissent, 
utrinque quidem cadunt plurimi: ad Artasiram 
&utem aspexit victoria. Secundo autem commisso 
prelio, Parthi quidem per vim ab hostili ense fuere 
consumpti, in fugam autem versus fuit ipse Arta- 
banes. Cum se autem rursus collegisset, et ad bel- 


947 


MENSIS SEPTEMBER. 


9438 


lum gerendum rursus coegisset copias, animo con- Α ἐχώρει. ᾽Αναλαδὼν δὲ πἀλιν ἔαυτον, καὶ συναγαγών 


fidit. Ceterum totum annum aliquando quidem 
Persis contra Parthos, aliquando autem Parthis 
adversus Persas ostendentibus multa audacis faci- 
nora et belli experientie, cum postremo utriusque 
partis acies prope essent, aiunt Artasiram dixisse 
Artabani regi, ne temere faceret, et perderet gene- 
ra Persarum et Parthorum : regnum enim nolle 
deinceps manere apud Artabanem, sed transire ad 
Artasiram. Tu autem, inquit, si me audias, vives 
citra ullam molestiam. Dabo enim tibi regionem, 
que affatim suppeditabit omnia que ad usum per- 
tinent. Oportet autem non alio quam teipso uti 
magistro ejus quod est utile, et meminisse respon- 
οἱ quod aliquando regine dixisti in tabernaculo. 
Sed heo quidem Artasiras. 

IV. Artabanes autem prius aspiciens ad quosdam 
suos familiares: Quam gravis res est, inquit, femi- 
na. Amor conjugii potius leserit, quam juverit. Hec 
cum dixisset, jubet transire quemdam ex satellitibus, 
et interflcere reginam. Existimabat enim eam pro- 
didisee secretum. Conversus autem ad Artasiram, 
respondit esse sibi longe optabilius mori, quam Ar- 
tasire, qui erat servus, reguo cedere. Quee simul 
atque dixisset, insane el bacchantis more irruit in 
Persas, et ex eis quidem multos saucia!, plures 
autem occidit: dirigit vero etiam hastam adversus 
' Artasiram. Ille autem (habebat enim manus sagit- 
tandi peritag, et qua hac in resemper magna cum 
laude versabantur) fugam quidem simulat. Dum 
eum aulem persequitur, Artabanesimmittittelumin 
pectus propter mammillam ejus qui persequebatur. 
Quod cum, ob vires ejus qui fuerat Jaculatus, susti- 
neri non potuisset, rumpit Artabani thoracem : et 
trajecto pectore, excidit e dorso, et morie statim 
afücit Artabanem. Mox autem convenientes inter se 
Parthi et Perse, regem renuntiant Artasiram, qui 
ostendebat se magnam eorum gerere curam, et 
non parvam esse suam in eos humanitatem. Et ille 
quidem cum sic se haberet, Artaductam ducit uxo- 
rem, quam datum jujusrandum ei prius desponde- 
rat : et eam eligit reginam. 

V. Cusaro autem Artabanis frater, qui regnum 
magne obtinebat Armenie, cum intellexisset ea, 
que evenerant, et quod ad Persas fuit translatum 
Parthorum imperium, magno dolore est affectus: 


δύναμιν εἷς τὸ πολεμεῖν ἀνεθάρσησε καὶ ὅλον 
ἐνιαυτὸν, τῇ μὲν Ἡερσῶν, mf δὲ Πάρθων πολλὰ 
xat' ἀλλήλων ἔργ« τόλµης τε καὶ ἐμπειρίας ἔπιδει- 
χνυμένων, ἐπειδὴ τὸ τελευταῖον al παρατάξεις ἐγγὺς 
ἑκ-τέρου µέρους ἐγένοντο, φασὶν ᾿Αρτασείραν πρὸς 
Αρταθάνην εἰπεῖν τὸν βασιλἑα, μὴ μᾶτην πονεῖν, 
καὶ φθείρειν τὰ Ηερσῶν τε xai ἨἩαρθων γένη’ τὴν 
γὰρ βασιλείαν οὐκ ᾿Αρταθάνη λοιπὸν ἐθέλειν παρα- 
μένειν, ἀλλ᾽ εἲς ᾿Αρτασείραν µεταθαίνειν. Σὺ δὲ 
βιώσεις ἁλύπως, fjv ἐμοὶ πείθη, δώσω γάρ σοι χώραν, 
δαψιλῶς τὰ πρὸς τὴν Χρείαν πάντα παρέχουσαν' 
δεῖ δὲ μὴ διδασκαλον ἄλλον, ἀλλὰ σεαυτὸν τοῦ cup- 
φέροντος ποιεῖσθαι, καὶ τοῦ χρησμοῦ μνημονεύειν ὃν 
ποτε κατὰ τὴν σχκηνὴν ἀνεῖπες τῇ βασιλίδι, ᾽Αλλὰ 
ταῦτα μὲν ᾿Αρτασείρας. 

&'. ᾽Αρταθάνης δὲ πρός τινας τῶν οἰχείων πρό- 
τερον ἀποθλίψας. Ὡς γαλεπὸν, ἔφη, γυνὴ, καὶ τὸ τῆς 
αυζυγίας φίλτρον βλάψει μᾶλλον f| «φφελήσειε, 
Ταῦτα εἰπὼν, bv ὀργῇ τινὰ τῶν δορυφόρων κχελεύει 
διαθάντα ἀνελεῖν τὴν βασιλίδα. ταύτην γὰρ dvo 
προδότιν τοῦ χρησμοῦ γεγενῆσθαι. Ἐπιστραφεὶς δὲ 
πρὸς Αρτασείραν, θανεῖν ἀπεχρίνατο πολὺ ἄν abt 
μᾶλλον αἱρετώτερον εἴη, Jj δούλῳ γε ὄντι τῷ "Apra- 
σείρᾳ τῆς βασιλείας παραχωρῆσαι. Καὶ ἅμα τοῖς 
λόγοις κατὰ Περσῶν ἐἑφορμᾷ παράθακχόν τι καὶ 
µανικόν. Καὶ πολλοὺς μὲν αὐτῶν τιτρώσκει, χα- 
ταθάλλει δὲ πλείους, ἰθύνει δὲ καὶ πρὸς τὸν Αρτα- 
σείραν τὸ δόρυ. Ὁ δὲ (χεῖρας γὰρ εἶχε τοξεύειν áva- 
θὰς, καὶ περὶ τοῦτο εὖ µάλα φιλοτίμως ἀεὶ πο- 
νουµένας) ὑποκρίνεται μὲν τὴν φυγὴν, πέµπει δὲ 
διωκόµενος τὸ βέλος κατὰ τὰ στέρνα παρὰ τὸν μαζὸν 
τοῦ διώκοντος, xal τῇ ῥώμῃ τοῦ βαλόντος ἀνυπό- 
στατον Ὑεγονὸς, τόν τε θώραχα ῥήγνυσι τοῦ 'Apta- 
θάνου, καὶ διελάσαν τὰ στέρνα, τῶν νώτων διεκπί- 
πτει, καὶ νεκρὸν αὐτίκα δεικνύει τὸν ᾿Αρταθάνην. 
Εἰς ὁμολογίαν δὲ τὸ Παρθιχὸν εὐθὺς καὶ Περσικὸν 
συνελθόντες, ᾿Αρτασείραν ἀναγορεύουσι βασιλέα, 
πολὺ τὸ πρὸς αὐτοὺ δεικνύντα χηδεμονικὸν καὶ φιλ» 
άνθρωπον. Καὶ ὁ μὲν οὕτως ἔχων τὴν ᾿Αρταδούκταν 
ἄγεται γυναῖκα, ἤν αὐτῷ xai πρότερον ol ὄρχοι 
κατηγγυήσαντο, xat βασιλίδα ταύτην γειροτονεῖ. 

E. Κουσακρὼ δὲ ὁ ἀδελφὸς ᾿Αρταθάνου τὴν βασι- 
λείαν ἔχων τῆς μεγάλης ᾽Αρμενίας, τὰ συνενεχθέντα 
μαθὼν, xai ὣς ἡ Πάρθων ἀρχὴ µετέπεσεν eic Πὲρ- 
σας, ἐν µεγάλῃ λύπῃ ταὺτ ἐποιεῖτο, xal στρατείαν 


et valido coacto exercitu ex Albanis et Iberis, et T) ἐξ ᾽Αλθδανῶν τε καὶ Ιθήρων, πρὸς ἔτι δὲ καὶ διαφό - 


preterea ex llunnis, toto anno comparavit ea qux 
ad bellum pertinebant. Magnam uutem manum se- 
cum ducens, expeJitionem suscipit contra Persas, 
et ipsum Artasiram. Qui autem Persarum imperium 
nuper sibi usurparat Artasiras, vel invitus etruit et 
educit aciem adversus regem Armenie. Fit autem 
in prelio magna cedes Persarum. Fugit autem Ar- 
tasiras, et hostes insequentes irruunt: οἱ Persidem 
tegunt corporibus eorum qui interflciebantur : et 
cum multos cepissent captivos, cum rege suo re- 
deunt in Armeniam, dexteris onustis opibus. Anno 
autem sequenti rursus Armeniorum regi in Syriam 


pwv Οὕννων loyupdv συναχείρας, ἐπ ἐνιαυτὸν ὅλον 
τὰ τοῦ πολέμου συνεσκευάζετο᾽ πολλὴν δὲ χεῖρα μεθ) 
ἑαυτοῦ ἄγων, ἐκστρατεύει κατὰ Ἡερσῶν xai αὐτοῦ 
Αρτασιίρα. Καὶ ὁ τὴν Περσῶν βασιλείαν ἄρτι περι- 
θεθληµένος ᾽Αρτασείρας, ἀντιπαρατάασεται καὶ ἄχων 
τῷ βασιλεῖ ᾽Αρμενίας. Καὶ γίνεται κατὰ τὴν µάχην 
πολὺς τοῦ Περσικοῦ φόνος. Φεύγει δὲ καὶ 'Apta- 
σείρας, xai ἐπελαύνουσιν ol πολέµιοι, καὶ τὴν lito- 
σίδα γῆν τοῖς σώμασι τῶν ἀναιρουμένων χατακα- 
λύπτουσι, καὶ πολλοὺς δορυαλώτους λαθόντες καὶ 
λείαν πολλὴν ἑλάσαντες, εἲς τὴν ᾽Αρμενίαν ἅμα τῷ 
βασίλεῖ τῷ ἰδίῳ πλούτῳ βριθούσαις δεξιαῖς ἆπαν- 


949 


VITA S. GREGORII ILLUMJNATORIS. 


950 


ἡκουσι. Toà δὲ ἐπιγενομένου ἐνιαυτοῦ xai αὖθις τῷ A facienti incursiones, gens Saracenorum venit in 


'Aputvlac βασιλεῖ κατατρίχοντι τὴν Συρίαν, τὸ Xa- 
βακηνῶν ᾖἕθνος εἷς συμμµαχίαν προστίθενται, xal 
ληϊσάμενος τὴν Περσῶν τς xai ᾿Ασσυρίων γῆν ' xal 
τὰ ἐν αὐτῇ πάντα ακυλεύσας, μετὰ τῆς ἴσης νίκης 
εἲς τὴν ἰδίαν ἀρχὴν ἐπανήχει πάλιν, καὶ τούτοις 
τοις χατορθώμασι xai ταῖς ἀνδραγαθίαις θαυμαζό- 
µενος uiv ὑπὸ τῶν συμμάχων, χαταπλήττων δὲ τοὺς 
πολεµίους, ἐπὶ Diva διετέλεσεν ἔτη. Διὸ καὶ ὁ τῶν 
Περσῶν βασιλεὺς, λύπῃ piv ἀπαρακλήτῳ ἐχόμενος, 
ἀπορίᾳ δὲ τοῦ τὶ ἂν πράξεις τὴν λύπην αὖξων, 
τοὺς ὑπὸ χεῖρα συναγαγὼν, συµθουλεύειν ἑἐδεῖτο πῶς 
ἂν ἀποδύσωνται μὲν τὴν ἁδοξίαν, ἀπολίπωσι δὲ αὖ- 
τοὺς al κοιναὶ καὶ πολύτροποι συµφοραἰ. Καὶ τῷ 
γνώµην εἰσενεγχόντι τοιαύτην τὴν δευτέραν μετὰ 
βασιλέα τιμὴν τίθησιν ἆθλον. ᾽Ανὰκ δὲ τις Κουσαρὼ 
κατὰ Ἡΐνος τῷ τῆς ᾽Αρμινίας βασιλεῖ προσήχων, 
ἀναστὰς ἐκ τοῦ συλλόγου, Ἠγενναῖόν τι δράσειν 
ὑπίσχετο, δὺ οὗ τὰ πράγματά τε πρὸς τὸ ἄμεινον 


ἀνενεχθήσεται Πέρσαις, xal δίκας τοὺς ῥἑναντίους 
εἰσπράξονται. 
c. Καὶ ὑπολαθὼν 'Aptactlpac, Ἡ μὴ ταῦτα 


χαταπραξαµένῳ καὶ διᾶδηµα τῇ χεφαλῇῃ παραχρήµα 
περιθήσω σοι, ἔφη, καὶ δεύτερον μὲν τῆς Περσῶν 
ἀποδείξαιμι βασιλείας, ῥασιλείαν γε μὴν τὴν Παρ- 
θιχκὴν ἔγχειρίσω σοι. Ὁ δὲ τὰ καθ ἑαυτὸν piv ἐν 
ἁδήλῳ κεῖσθαι τῷ πέρατι ἔφη " τέως γε μὴν et τι 
δλ xal τῶν ἀδοχήτων αὐτῷ συµθαίη, τοῖς ὑπολει- 
φθησοµένοις τοῦ γένους μὴ ἀχάριστον γενέσθαι τὸν 
Αρτασείραν ἠξίου, ἀλλὰ διαμνημονεύσας μὲν αὐτῷ 
τῆς ὑπὲρ αὐτοῦ προθυµίας, χάριτας δὲ τούτοις ὑπὲρ 
αὐτῆς ἀποδοῦναι. Ταῦτα εἰπὼν, τὸν ἀδελφόν τε 
συνεργὸν παραλαμθύνει, καὶ ἐν αὐτομόλου σχήµατι 
γυναιξὶν ἅμα καὶ παιδίοις καὶ ὅλῳ οἴκῳ καὶ τοῖς 
οἰχείοις πᾶσι τῷ τῆς ᾽Αρμενίας προσχωρεῖ βασιλεῖ, 
καὶ ὃς τῇ τε ἄλλῃ αὐτοὺς ὑποδέχεται φιλοτιµίᾳ, xal 
δεξιῶς τὰ μάλιστα κατασπάζεται. Οἱ δὲ θωπείαις, 
αὐτὸν ὑπελθόντες ὅλον οἰκειοῦνται, καὶ οὐδὶν ὕπο- 
πτον ἐπ᾽ αὐτῆς Έχειν παρασχευάζὀυσι, xal μάλισθ᾽ 
ὅτι γυναιξὶν ἅμα xal τοῖς Φφιλτάτοις ἦσαν παρ) 
ἐκεῖνον ἀὐτομολήσαντες * ἀμέλει καὶ τιμὴν ὁ ᾿Ανάκ 
δευτέραν τὴν μετὰ βασιλέα λαμθάνει. Ὁ μὲν οὖν 
χειμὼν ἓν πολλῇ τοὺς ᾽Αρμενίους διανέπαυε τῇ ῥᾳ- 
στώνῃ. καὶ τὸ Exo αὐτοῖς παραπλησίους iv τῇ οἶκίᾳ 
τὰς ἡδονὰς ἐχαρίζετο, τοῦ δὲ θέρους ὁ νότος πνέων 
θερμὸς, μετοικεῖν τὸν βασιλέα ἐπὶ τὰ ᾿Αραρὰτ ἀνάγ- 


auxilium : predisque actis de Perside et Assyria, et 
cunctis que erant in eis spoliatis, rex ipse cum 
pari victoria ad suum regnum reverlitur. His autem 
rebus fortiter et preclare gestis, admirationi qui- 
dem 80ciis, terrori autem hostibus fuit decem anvos 
perpetuos. Quamobrem rex quoque Persarum cum 
inconsolabili dolore angeretur, cresceret autem do: 
lor, quod nesciret quid ageret, iis congregatis qui 
erant in ejus potestate, rogavit ut consulerent, 
quoniam quidem modo possent susceptam delere 
ignominiam, cessarent autem communes et multi- 
plices calamitates. Ei autem qui talem dixisset 
sententiam, secundum post regem honorem, pro- 
ponit in premium. Anac autem quidem, qui genere 
attinebat ad Cursaro regem Armenia, e ctu seur-- 
gens, pollicitus est se preclarum quidpiam factu- 

rum, per quod et res Persis felicius succederent, 
ei ponas sumerent de hostibus. 


VI. Exocipiens autem Artasiras : Revera, inquit, 
si hec feceris, protinus imponam tuo capiti diade- 
ma, et te efficiam quidem secundum regni Perea- 
rum, tradam autem tibi regnum Parthicum. Ille 
autem, quod ad se quidem attinel, dicit incertum 
esse finem : si quid vero interim ei evenerit preter 
opinionem, rogavit Artasirum, ne esset ingratus iis 
qui remanserint ex genere: sed memor quidem 
easet ejus pro ipso prompti οἱ alaeris animi : pro 
eo autem, eis referret gratias. Hec cum dixisset, 
fratrem assumit adjutorem: et specio transfuge, 
cum mulieribus simul et infantibus, et tota domo, 
omnibusque domesticis, accedit ad regem Ármenie. 
Ille autem et alio eos honore accipit, et benigne 
admodum eos salutat. Illi autem, se blanditiis ipsi 
insinuantes, eum reddunt omnino sibi familiarem, 
et efficiunt, ut eos nihil haberet suspectos, et ma- 
xime quod simul cum uxoribus, et iis que sunt 
cbarissima, ad illum transfugissent. Itaque Ánao 
secundum honorem post regem accipit. Atque hieme 
quidem Armenii in summo quieverunt otio : ver 
quoque eis multas voluptates in sua patria largieba- 
lur : estate autem auster, calido flatu spirans, coe- 
git regem migrare in Ararat simul cum magistrati- 
bus ubi degebant tanquam in verna temperie. Rex 


καζς μετὰ τῶν dv τέλει ὅπου καὶ κατὰ θέρος [)hio versans movebatur rursus adversus Persidem. 


ὥσπερ ἐν ἑαρινῷ θάλπει καὶ ψύχει διῆγον. Ἐνταῦθα 
διατρίδων ὁ βασιλεὺς κατὰ τῆς Ἡερσῖδος ἐκινεῖτο 
πάλιν. Ὁ δὲ 'Avàx τῶν τε τοῦ ᾿Αρτασείρα ὄρκων 
εἰς µνήµην ἐλθὼν καὶ τῷ τῶν δωρεῶν ἀναφλεγεὶς 
ἔρωτι, ἰδιολογίσασθαι τῷ βασιλαϊῖ ᾽Αρμενίας ἅμα τῷ 
ἀδελφῷ προφασισάµενοι, ἀναγχαίων τινῶν πραγµά- 
των Tipi, καὶ µόνοι πρὸς µόνον εἰσελθόντες, µα- 


Anao autem recordatus jurisjurandi, quod dederat 
Arlasire, et donorum accensus cupiditate, se regem 
Armenise seorsum velle alioqui simul cum fratre 
pretexens de rebus necessariis, cum soli ad solum 
essent ingressi, ipsum tollunt de medio: et fama 
exercitui cedem annuntiante, isti conscendentes 
equos, totis viribus fugiunt. 


χαίραις αὐτὸν ἀνἀιροῦσι, xal τῆς φήμης tà στρατοπέδψῳ µηνυούσης τὸν Φφόνον, τοῖς Ίπποις ἐπιθάντες οὗτοι 


φεύγουσιν ἀνακράτος. 

Z'. OV γοῦν σατράπαι τῆς ᾽Αρμενίας λόχοις xal 
λοχαγοῖς τῶν διεξόδων τὰς πλείους διειληφότες, 
προχαταλαθεῖν αὐτῶν τὴν φυγὴν ἐκ παντὸς τρόπου 


V1I. Satrape autem Armen:e cum manipulis οἱ 
militum ductoribus plurimos occupassenttransitus, 
in animo habebant omnibus modis fugam eorum 


951 


MENSIS SEPTEMBER. 


932 


pravvenire. Quocirca nec eis fruatra cossil studium, A διενοοῦντο * ὅθεν οὐδὲ εἷς µάτην αὐτοῖς ἐχώρησει ἡ 


Cum eos enim fugientes in medio quodam ponte 
intercepissent, in fluvio submerserunt. Et cum re- 
versi essent persecutores, ipsius Ληθο et fratris in- 
terficitur omnis generatio, cum agens spiritum rex 
Armeniorum hoo extremum mandasset, ut genus 
eorum qui ipsum interemerant funditus interiret. 
Et sio quidem perierunt omnes, preter duos filios 
Απο eosque valde infaulea, et qui erant adhuc in- 
voluti fasciis, et lactabant. Quos cum seduxisset 
quidam ex iis qui ad eum attinebant, unum quidem 
deposuit in partibus Persidis, alterum autem in Ro- 
mana ditione. Is fuit Gregorius, cujus preclara pro 
pietate certamina agressa est ab initio dicere ora- 
tio. Rege &utem Armeniorum eo modo quo diximus 
interfecto, felici rei successu motus Persa, movet 
exercitum adversus conturbatos Armenos : et ma- 
gna acta preda, et multis abductis captivis, pre- 
clare rursus in suam revertitur regionem. Cum 
autem invenisset inter captivos unum ex filiis Cur- 
saro, nomine Teridatem, eum quidem non interfi- 
cit propter teneram adhuc statem : mittit autem in 
ezsilium in Romanorum regionem. Hic est Terida- 
tes, qui regnum Armeniorum posteriori tempore 
Romano auxilio acquisivit et accepit, et magnum 
Gregorium tormentis subjecit innumerabilibus : et 
qui non solum eum abduzil a pietate, sed ipse potius 
ejus admirabili constantia et plaga desuper immis- 
88 8 divina Providentia, ad illius fldem fuit conver- 
su8. Sed hec quidem singulatim procedens decla- 
rabit oratio. 


VIII. Artasiras igitur, qui tunc erat rex Persarum, 
partem sui imperii ipsam quoque fecit Armeniam. 
Gregorius autem filius Anac, ut diximus, qui Cur- 
saro ieterfecerat, degens in civitate Cesarem Cap- 
padocie, et aliam didicit doctrinam, et in rebusg 
Christianis diligenter fuit exercitatus. Teridates 
proinde, qui erat ex sanguine regio, referebatur in 
numerum Romanorum magistratuum. Non ignorans 
autem Gregorius et que fecit ejus pater Anac, et 
que ab ipso passus eet pater '"leridatis, ea tamen 
secreta apud se tenens, accedit ad Teridatem, se ad 
voluntarium ejustradens ministerium, etcitra ullam 
excusationem Teridati in omnibus fidelem suam 
prebebat operam. Cum autem accepisset Gregorium 


σπουδὴ, ἀλλὰ φεύγοντας τούτους κατὰ γέφυράν τὺα 
µίσην ἀπολαθόντες. ὑποθρυχίους τῷ ποταμῷ ἔδοσαν. 
Kia τῶν διωκόντων ὑποστρεψάντων Ὑίνεται τῆς 
γενεᾶς φόνος ἀπάσης, αὐτοῦ τε τοῦ ᾽Ανὰκ xxl τοῦ 
ἀδελφοῦ, τελευταῖον τοῦτο ἔπος τοῦ ᾽Αρμενίων pa- 
σιλέως iv ἐσχάταις πνοαῖς ἐπισκήψαντος, τὴν παν- 
τελῆ τοῦ γένους τῶν ἀνελόντων ἀπώλειαν. Καὶ οὕτω 
μὲν ἀπώλοντο πάντες, πλὴν δύο τινῶν τοῦ ᾿Ανὰα 
παίδων, καὶ τούτων χομιδῇῃ νηπίων καὶ iv σπαργά- 
νοις ἔτι καὶ γάλαξιν ὄντων, οὓς τῶν προσηχόντων 
τις ὑφελόμενος, τὸν μὲν ἐν τοῖς τῆς Περσίδος μὲ- 
ρεσι, τὸν δὲ iv τῇ 'Ρωμαϊκῇ ὑπεξέθετο ἐπιχρατείᾳ. 
Γρηγόριος ὁ θεῖος οὔτος ἦν, οὗ τοὺς λαμπροὺς ὑπὲρ 
εὐσεθείας ἀγῶνας ὁ λόγος ἀπαρχῆς εἰπεῖν ὥρμηται. 
Toà δὲ ᾽Αρμενίων βασιλέως Ov εἴρηται τρόπον &vy- 
ρηµένου, τῷ εὐτυχήματι ἐπαρθεὶς ὁ Πέρσης, τετα- 
βαγµένοις ἐπιστρατεύει τοῖς ᾽Αρμενίοις, καὶ πολλὴν 
περιθαλόµενος λείσν xal δορυαλώτους ὅτι πλείστους 
λαθὼν, slc τὴν οἰκείαν λαμπρῶς ἐπανῆκεν αὖθις. 
Εὐρὼν δὲ ἐν τοῖς αἰχμαλώνοις ἕνα τῶν υἱῶν Κου- 
σαρὼ Τηριδάτην ὄνομα, οὐκ ἀναιρεῖ μὲν αὐτὸν διὰ 
τὸ Ῥωμαίων ἤθη φυγαδεύει. Οὗτός ἐστι Ττριδάτης 
ὁ καὶ τὴν Αρμενίων ἀρχὴν χρόνῳ ὕττερον Ῥωμαϊκῇ 
συμμµαχίᾳ καὶ voy κατακτησάµενος xal ὑπολαθὼν, 
χαὶ τὸν µέγαν Τρηγόριον βασάνοις ἀμυθήτοις ὅπο- 
λαθών, xai μὴ µόνον μὴ  ἀποστήσας τοῦτον τῆς εὖ- 
σεθείας, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς δήπου τῇ τε τοῦ ἀνδρὸς 
ὑπερφυεῖ καρτερίᾳ, καὶ τῇ ἐκθείας προνοίας ἄνωθεν 
µάστιγχι, πρὸς τὴν ἐχείνου πίστιν µεταθαλών. ᾽Αλλὰ 
ταῦτα μὲν κατὰ µέρος προϊὼν ὁ λόγος δηλώσει. 


H'. ᾿Αρτασείρας δ᾽ ουν τότε ὁ τῶν ]]ερσῶν βασι- 
λεὺς µέρος τῆς ἰδίας ἀρχῆς xal τὴν ᾽Αρμενίαν αὖ- 
τὴν ἐποιήσατο. Ὁ δὲ τοῦ ᾿Ανὰκ παῖς τοῦ τὸν Κου- 
σαρὼ ἀνελόντος Gua [τῷ ἀδελφῷ Γρηγορίῳ ἐν πόλει 
Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας διάγων, παιδείαν τε 
τὴν ἄλλην ἐμάνθανε, καὶ τὰ Χριστιανῶν φιλοπόνως 
ἡσκεῖτο. Τηριδάτης τοίνυν ota δὴ βασιλικοὺ αἵματος 
ὢν τοῖς ἐν τέλει συνηριθμεῖτο Ῥωμαίων. Οὐκ 
ἀγνοῶν οὖν ὁ Γρηγόριος ἅ τε ὁ τούτου πατὴρ 'Avix 
διεπράξατο καὶ ἆ ὁ Γηριδάτου παρ) αὐτοῦ πέπονθεν 
dvixoopa ὁὲ ὅμως παρ) ἑαυτῷ κατέχων, πρόσε:σι 
τῷ Τηριδάτῃ εἷς ἑκούσιον ἑαυτὸν ὑπηρεσίαν ἔγχει- 
ρίζων, καὶ ἦν ἀπροφάσιστον iv πᾶσι τῷ Τηριδάτῃ 
καὶ πιστὴν ἀποδιδοὺς Ὀπηρεσίαν. Μαθὼν δὲ ὅτι τὰ 


Christianam tenere religionem, egre ferebat Teri- Ὦ Χριστιανῶν θησκεύει Γρηγόριος, ἐδυσχέραιν τε 


dates, qui, etsi proficeret, non cessabat tamen 
eum increpare. Gotthi vero illo tempore populaban- 
tur et vastabant agros Romane regionis. Unde qui 
tunc Romanum obtinebat imperium surrexit ipse 
quoque lotis viribus : et que ad bellum pertine- 
bant parabat, eosque advocat qui ejus parebant 
ditione, ac se omnino instruebat ad uloiscendos 
Gotthos. Cum itaque alter ex adverso alterius 
castrametati essent, et aciem utrique instruxis- 
eent, et manus mox essent conserturi, dux Gottho- 
rum provocavit regem Romanorum ad singulare 
certamen. Ille autem (neque enim poterat suis ma- 


οὗτος ὁ Τηριδάτης xoi sl μηδὲν ἤνυεν, ὅμως ἔπι- 
τιμῶν οὖκ ἀνίει. Γότθοι δὲ κατ ἐκεῖνο καιροῦ τὰ 
Ῥωμαίων χωρία ἐδῄουν τε xai ἠνδράποξίζοντο. Καὶ 
ὁ Ῥωμαίαις δὲ τότε τὴν βασιλείαν διέπων, διαν- 
ἱστατο xal αὐτὸς παντὶ σθένει, καὶ τὰ εἷς τὸν πό- 
λεμον μετὰ τῶν ὑπὸ χεῖρα πὀτρεπίζετο, xai ἁμυ- 
νεῖσθαι Γότθους συσεσκευᾶζετο. Ἔνθεν τοι ἀντὶ στρα- 
τοπεδευσαµένων ix τοῦ ἐναντίου ἀλλήλοις, xal τὴν 
στρατιὰν ἑκατέραν ὃδ,αταξάντων, xal εἷς χεῖρας 
ὅσον οὐδέπω όντων, Ó τῶν Γότθων ἀρχηγὸς εἲς 
μονομαχίαν προεκαλεῖτο τὸν βασιλία Ῥωμαίων. Ὅ 
δέ (οὐ γὰρ οἵός τε Tv χερσὶν οἶἰκείαις καταθαλεῖν 


933 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 


934 


τὸν ἀντίπαλον), τίς ἂν ἐκεῖνον υποκριθεὶς τῷ Γότθῳ A nibus prosternere adversarium) queerebat, quisnam 


προσθάλλοι ix τῶν παρ᾽ ἑαυτῷ ἐπιζήτει. 


0'. Αικιννιανὸς δὲ τις ἀνὴρ τῶν iv στρατηγίαις 
ἐξεταζομένων τὸ τηνικαῦτα θαῤῥεῖν ὑποτίθεται τῷ 
βασιλεῖ: εἶναι γὰρ πάλαι τῶν παρ᾽ αὐτῷ στρατευο- 
µμένων τινὰ, Τηριδάτην ἐκεῖνον τὸν εἷς τὸ βασιλι- 
κὸν τῆς ᾽Αρμενίας ἀναφέροντα αἷμα, ἄνδρα δυνάμει 
xal χερσὶν ἅμαχον, xal πολλὴν ἐν πολλοῖς δεδωχότα 
πεῖραν τῆς αὐτοῦ Ὑενναιότητος. Οὗτος καὶ νῦν παρὰ 
τῷ παλατῖῳ διαορίθει φησί». "Άγεται γοῦν Τηριδά- 
της εἷς µέσον, καὶ τὴν βασιλικὶν αὐτῷ περιτ/θησιν 
ὁ βασιλεὺς ἁλουργίδα, καὶ τὰ tfc ἀρχῆς παῤάσηµα 
πάντα, ὡς ἂν δοκοίη καὶ βασιλεὺς εἶναι, ὁ τὴν µονο- 
µαχίαν πρὸς τὸν βάρδαρον ἀναιρούμενος. Κατα- 
στάντες οὖν εἷς µάχην ὅ τε τὸν βασιλέα Ῥωμαίων 
ὑποχρινόμενος Τηριδάτης, καὶ αὐτὸς ὁ τῶν Γότθων 
ἀρχηγὸς, παρὰ τοσοῦτον Τηριδάτης ἐκράτησε τοῦ 
βαρθάρου, ὡς μηδὲ ξίφος im' αὐτὸν σπάσασθαι 
μηδὲ δόρυ κινῆσαι, ἀλλ) ἁρπάσαι τε τοῦτον ταῖς 
χερσὶ ῥᾷον, καὶ αὐτῷ βασιλεῖ παραστῆσαι ζῶντα. 
Ἔνθεν τοι οὐδὲ ἀναξίων παρ’ αὐτοῦ τυγχάνει τῶν 
ἄθλων. Χρήμασι τε γὰρ αὐτὸν φιλοφρονεῖται πολλοῖς, 
xai πορφυρίδα περιθάλλει, καὶ βασιλικῷ τὴν γε- 
φαλὴν ἐπικοσμεῖ διαδήµατι, καὶ εἷς τὴν πατρῴαν 
ἀρχὴν ἀποκαθίστησι τὸν Τηριδάτην. Τὸ µέντν: T'ox- 
θικὸν, [παραλόγου τῆς τόχης οὕτω πειραθέντες, καὶ 
συλληφθίντα τὸν ἀρχηγὸν ἐκ τοῦ αἰφνιδίου ἱδόντες, 
διεσκἑδασιό τε ἅπαν xal ὀλίγοι πρὸς τὴν οἰχείαν 
ἐπανῆχον, τῆς συμφορᾶς ἄγγελοι. Ὅ γε μὴν "Pu- 
µαίων βασιλεὺς μετὰ λαμπρῶν τροπαίων εὐδιαμο- 
νέστατα ἀνεξεύγνυ. 

I. Τηριδάτης δὲ τὸ ἑζῆς ᾽Αρμενίας βασιλεύων τῆς 
πατρφας μᾶλλον εἴχετε δεισιδαιµονίας, ἄλλοις τε 
θύειν ἑδώλοις καὶ δὴ καὶ ᾽Αφτέμιδι, ἣν ἑτίμα τε 
διαφερόντως καὶ φίλην ἡγεῖτο θεόν. Ἠθούλετο μὲν 
οὖν τῆς θυσίας κοινωνεῖν αὐτῷ καὶ τὸν ἱερὸν Γρηγό- 
piov. Τῇδε γάρ τῷ Τηριδάτῃ xai αὐτὸς εἴπέτο. Ὁ 
δὲ οὐκ ἠνείχετο. Τηριδάτης τοίνυν πολλὴν αὐτῷ τῆς 
τε ἄλλης ὑπηρεσίας, καὶ δὴ καὶ τῆς τῶν ὅλων xot- 
γωνίας χὰριν ὁμολογῶν. Ὁ μέντοι θεῖος Γρηγόριος" 
τὰς plv σωματικὰς, φησὶ, λειτουργίας, ὅσαι μὴ 
ψυχὴν διαφθείρουσιν, εὐνοίᾳ καὶ φιλίᾳ τῶν δεσπο- 
τῶν ὁ κοινὸς ἡμὰς δεσπότης ὑπηρετεῖσθαι διδάσκει, 
καὶ πρὸς ταῦτας οὐ Δεσπότης σοι οὔτε ἀσχολίαν 
προεφασισάµεθα, οὔτε ῥᾳθύμως ὑπηρετέσαμεν, ὅσα 
δὲ πρὸς αὐτὴν φέρει τὸν χίνδυνον τὴν φυχὴν, xal 
τοῦ δημιουργοῦ πόῤῥῳ ποιεῖ, τούτων οὐκ ἂν ὁ πε- 
παιδευµένος ἱτέρῳ κοινωνῆσαι ἀνάσχοιτο, κἄν δε- 
σπότης ὁ ἐπὶ ταῦτ« παραχαλῶν εἴη, κἂν βασιλεὺς, 
κάν εἰ xai τῆς ζωῆς αὐτῆς χύριος. Ταῦτα ἐπειδὴ 
μακρὸν ἀπέτεινε λόγον ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, θυμοῦ 
τε, ὑπερερίμπλατο, Τηριδάτης, καὶ ὀξύιατα κατ 
αὐτοῦ ἐκινεῖτο, καὶ δέδται μὲν εὐθὸς à γεν- 
νάδας ἐξ αὐτῶν ἀγκώνων" ὀπίσω τὼ χεῖρι Εἶτα 
ξύλον τῷ στόµατι τούτου ἐμθαλόντες, κατ ἄχραν 
ἁπόστασιν τὴν ἄνω τῆς κάτω Ὑένυος διιστῶσι, καὶ 
Βώλους ἐπὶ τῶν ὤμων αὐτῷ τοῦ παρὰ τοῖς 'Apps- 
νίοις ὀρυκτοῦ Ἀἐπιφορτίζουειν ἆλατος. Ἔπειτα 


ex suis se illum esse simulans cum Goltho 6005 
grederetur. 

ΙΧ. Licinianus autem vir quidam ex iis, qui in 
ducendis exercitibus tuac erant pulchre versali, 
jubet imperatorem bono esse animo: esse enim 
unum ex iis qui apud ipsum militant, Teridatem 
scilicet illum, qui refert genus ad regium sanguinem 
Armenie, virum, qui viribus et armis est inexpu- 
gnabilis, et qui in multis sue virtutis dedit expe- 
rientiam. Is nunc quoque, inquit, versatur in 
exercitu. In medium itaque ducitur Teridates, et 
eum imperatoria induit imperator purpura, et om- 
nibus insignibus imperii, ut videretur ipse esse 
imperator, qui adversus barbarum suscipiebat 
singulare certamen. Cum ad pugnam ergo proces- 
sissent, et qui Romanorum agebat imperatorem 
Teridates et ipse dux Gotthorum, usque adeo su- 
peravit Teridates barbarum, ut nec ensem quidem 
in ipsum strinxerit, neque hastam vibrarit: sed 
eum manu facile rapuerit, et vivum duxerit ad 
ipsum imperatorem. Quo facto, non indigna ab eo 
consequitur premia. Nam et benigne ei multum 
largitur pecunie et induit eum purpura, et caput 
ejus regio ornat diademate, et non multo post in 
paternum imperium restituit Teridatem. Gotthi 
autem cum sic prseter rationem adversam sensis- 
sent fortunam, et ducem suum repente vidissent 
comprehensum, dispersi sunt omnes, et. pauci re- 
dierunt in domum suam nuntii calamitatis Impe- 
rator autem Romanorum cum preeolaris tropeis 


C rediit felicissime. 


X. Teridates autem, deinceps regnum in Armenia 
obtinens, patrie erat deditus false religioni, cum 
aliis sacrificans simulacris, tum maxime Diane, 
quam ei sumrmo honore atficiebat, et amicam deam 
existimabal. Atque sacrosanctum quidem volebat 
Gregorium esse socium sacrificii ; nam ipse quoque 
Teridatem eo erat secutus. llle autem id minime 
patiebatur. Teridates ergo, qui et pro alio ministe- 

rio, et pro universorum communicatione se ei 
multum debere fatebatur, jubebat ne in religione ab 
eo disoreparet. Divinus autem Gregorius : Corpo- 
ralia quidem, inquit, ministeria que non corrüm- 
punt animum, benevole et amice, dominis a nobíe 
exhiberi docet nos communis Dominus, neque quo 
minus ea exsequeremur, tibi unquam illum pre- 
texuimus negotium neque negligenter inserviimus. 
Queounque autem ipsam animam adducunt in peri- 
culum, et procul abducunt ab opiflce eorum qui 
est eruditus, nequaquam sustinuerit inire cum alio 
communionem, etiamsi imperator, etiamsi qui 
vitam habet in potestate, jubeat. Cum hec fuse 
sacrosanctus dixisset Gregorius, ira supra modum 
repletus est Teridates, et acerrime in eum fuit 
commotus : et vinctus quidem fuit statim vir pre- 
elarus. Deinde cum lignum ori ejus immieissent, 
quam maximo possunt spatio, superiorem partem 
disjungunt ab inferiori, et ejus humeros onerant 


955 


MENSIS SEPTEMBER. 956 


glebis salia, qui est apud Armenios fossilis. Deinde A οχρίνους τοῦ ἱεροῦ ἐκδήσαντες σώματος καὶ τοῦτον 


funibus sacrosancto corpori alligatis, cum eum sub- 
lime sustulissent, totos spetem dies ei hoo acer- 
bum producunt supplicium. Post septimum aulem 
cum rex illum hinc deduxisset, interrogavit, an 
didicisset id quod est melius, et priorem mutasset 
opinionem, et diis statuisset offerre sacrificium. Cu 
autem vidit eum magis zelum spirantem pro pie- 
tate, dat eum secundis tormentis, prioribus mini- 
me clementioribus. Suspendit eum preecipitem ex 
&ltero pede appendens : et neo eo fuit quidem 
contentus,sed etiam decem lictores, virgas haben- 
tes in manibus, circa eum statuit : et fimo inferne 
substrato, ignem in eum immittit, adeo ut martyr 
simul el virgis verberaretur, et fetidum fumum na- 
ribus exciperet : υἱ densum et continuum anheli- 
tum, quem effundere cogebatur & plagis, fumus 
impediret et obstrueret, ne concedens quidem ut 
spiraret, sed fulginosum illum fimi vaporem in ejus 
viscera immittens. Scio vel ad solum auditum eos 
qui adsunt caligasse. Ille autem non solum fortiter 
ferebat, sed etiam Domino magnas agebat gratias, 
et cum iis qui aderant multa de Deo loquebatur, 
et eis ostendebal pictatem, etiamsi non perfecte 
intelligebant, quod scilicet Deus in principio crea- 
vit colum et terram, formavitque hominem, et 
posuit eum in paradiso, ex quo postea,expulsus fuit 
propter mandati transgressionem. Deinde meminit 
molest:iarum, qu& postquam ab illis paradisi bonis 
excidissemus, nos misere (hei mihi !) invaserunt. 
Post hsec subjunxit Dei in nos benignitatem, quem- 
admodum videlicet curam gerens nostre salutis, ad 
nos misit doctores ei prophetas, qui predicabant 
Unigeniti carnis sugceptionem, et cunctas, que pro 
nobis ingratisab eo susceptae fuerunt, perpessiones, 
colaphos, crucem, lancean, voluntariam mortem, 
ejus resurrectionem, nostram correctionem, revo- 
cationem ad primum bonum reditum. Postremo 
docebat !, quod dignos excipit regnum celorum, 
et quod malis tormentum est paratum, ignis, qui 
non exstinguitur : tenebre, que non desinunt : 
vermis immortalis, et quodcunque aliud supplicium 
sibi recondiderunt, qui eunt servi peccati. 
βάσανον, τὸ μὴ σθεννύµενον mop, τὸ μὴ λῆγον 
τῆς ἁμαρτίας δοῦλοι κόλασιν ἑαυτοῖς ἐθησαύρισαν. 


XI. Hec cum disseruisset, firmamque et immo- Ὀ IA'. Ταῦτα διεξελθὼν, καὶ ἀπερίτρεπτον 


bilem sibi precatus esset confessionem, ille quidem 
finem imposuit precationi. Quidam autem ex cir- 
cumstantibus, cum que ille dixerat scriptis man- 
dassent, ad regem ea statim referunt. Atque Gre- 
gorio quidem pede suspenso, rursum peractus erat 
septem dierum cursus. Ille cum eum rursus de- 
duxisset, existimabat eum esse persuasum, victam 
& supplicio. Cum autem vidisset eum promptius et 
alacriuse vita discessurum,quam a fidein Christum, 
86 graviorem martyri parat adversarium, se confert 
ad ali& ezcogitanda tormenta, quibus non possit 


! Maro. 15, 43. 


C aol τῶν λυπηρῶν, ὅσα μετὰ τὴν 


µιτεωρίσαντες, εἰς ἑπτὰ Όλας ἡμέρας τὴν πικρὰν 
ταύτην αὐτῷ παρατείνουσι τιµωρίαν. Μετὰ δὲ tiv 
ἑθδόμην καταγαγὼν αὐτὸν ἐκέῖθεν ὁ βασιλεὺς, &rvv- 
θάνετο si τὸ βέλτιον μεταμαθὼν, τῆς προτέρας τι 
µετέθαλε δόξης, καὶ τοῖς θεοῖς ἔγνω θυσίαν προσ- 
ενεγχεῖν. ᾿ΕἘπειδὴ δὲ ζήλου μᾶλλον ὑπὲρ εὐσεθείας 
πνέοντα εἶδε, δευτέραις αὐτὸν δίδωσι βασάνοις, µη- 
δέν τι τῶν προτέρων Φιλανθρωποτέραις. ξρεμάν- 
νυσι γοῦν αὐτὸν κατὰ κχεφαλῆς, θατέρου «oiv πο- 
δοῖν ἐξαρτήσας' καὶ οὐδὲ μέχρι τούτου ἵσταται, ἀλλὰ 


καὶ δέχα δηµίους ῥάθδους διὰ Ἠχειρῶν ἄνδρες 
ἔχοντας αὐτὸν περιὶστησι, καὶ κόπρον κάτωθεν 
ὑποστρώσας, πῦρ κατ αὐτῆς ἑμθάλλε, ὡς 


ὁμοῦ τε ταῖς ῥάθδοις τὸν µάρτυρα παίεσθαι, xal 


p" δυσώδη χκαπνὸν xavà τῶν ῥινῶν ὑποδέχεσθαι, ἵν' 
le x 


al δασὺ τὸ ἆσθμα xal συνεχὲς προχέειν ὑπὸ τῶν 
πληγῶν ἀναγκάζοιτο, ἀλλ᾽ ὁ καπνὸς ἀποτειχιζοι 
τοῦτο καὶ ἀποφράττοι, μηδὲ ἀναπνεῖν τὸν ἄέρα πα- 
ραχωρῶν, ἀλλὰ τὸ λιγνυῶδες ἐχκεῖνο τῆς κόπρο», 
κατὰ τῶν σπλάγχνων αὐτῷ καθιείς. Οἶδ' ὅτι καὶ 
πρὸς τὴν ἀχοὴν οἱ παρόντε Ἱλιγγιάσάτε. Αλλ’ 
ἐχεῖνος οὐ Ὑενναίως ἔφερε µόνον, ἀλλά καὶ πολλὴν 
τῷ Δεσπότῃ τὴν εὐχαριστίαν ἀνέπεμπε, πολλὰ τε 
περὶ θεοῦ τοῖς παροῦσιν ἐφθέγγετο, καὶ τὴν εὐσί- 
θειαν αὐτοῖς παρεδείχνυ, «l καὶ μὴ τελέως συνίε- 
σαν, ἓφ᾽ oic καὶ τὸν πρῶτον ἄνθρωπον κατῳκτίζετο, 
διὰ τὴν ἐντολὴν, διὰ τὴ παράθασιν, διὰ τὴν ἐπὶ τῇ 
παραθάσει τοῦ πλάσαντος καταδίκη». Εἰθ' ἑξης, 
τὰ ἀγαθὰ ἀπηριθμεῖτο, dv ἀθετήσαντες τὴν ἔντο- 
λὴν ἑαυτοὺς ἀπεκλείσαμεν, xai αὖθις ἐμέμνητο 
ἐχείνων ἀποτ.- 
χίαν, ot uoi! κατέλαθεν ἀθλίως ἡμᾶς ἔπὶ τούτοις 
τὰ τῆς φιλανθρωπίας ἐπήγαγεν, ὅπως τῆς ἡμετέρας 
φροντίξων ὁ Δημιουργὸς σωτηρίας, διδασχάλους 
ἡμῖν ἀπέστειλε καὶ προφήτας τὴν τοῦ Μονογενοῦς 
χηρύττοντας σάρχωσιν, ἔπειτα καὶ τὴν ἐκείνου 
χάθοδον καὶ τὰ ὑπὶρ ἡμῶν τῶν ἀχαρίστων πἀθή- 
pata, τὰ ῥαπίσματα, τὸν σταυρὸν, τὴν λόγχην, τὸν 
ἑκούσιον θάνατον, τέλος τὴν ἐπανόρθωσιν ἡμῶν, 
τήν ἀνάκλησιν, τὴν εἷς τὸ πρῶτον ἀγαθὸν ἔπανοδον 
μετὰ ταῦτα τὴν ἐκδεχομένην τοὺς ἀξίους τῶν 
οὐρανῶν ᾖβασιλείαν, τὴν ἀποχειμένην τοῖς φαύλοις 
σχότος, τὸν ἀθάνατον σχώληκα, xai ὅσην ἄλλην οἱ 


ἑαυτῷ 
ἐπευξάμενος καὶ ἁκλινῆ τὴν ὁμολογίαν, ὁ μὲν τέλος 
ἐπέθηχε τῇ εὐχῇ ' τῶν δὲ περιεστώτων εινὲς, γραφῇ 
τὰ ὑπ) ἐκείνου εἰρημένα διαλαθόντες, ἀναφέρουσιν 
εὐθς ὡς τὸν βασιλέα. Ti piv οὖν Γρηγορίῳ τοῦ 
ποδὸς ἀπῃωρημένῳ, ἕθδομος ἡμερῶν ἀριθμὸς ἠνύατο 
πάλιν. Ὁ δὲ xai αὖθις καταγαγὼν, πεπεῖσθαι ply 
αὐτὸν ᾧετο τῆς χὀλάσεως ἡττηθέντα, ἐπειδὴ δὲ εἶδε 
πρόθυµον ὄντα τῆς ψυχῆς ἁἀποστῆναι μᾶλλον fj τῆς 
εἷς Χριστὸν πίστεως, βαρύτερον ἀνταγωνιστὴν iav- 
τὸν παρασκευάζει τῷ µάρτυρι, καὶ πρὸς ἑτέρων 
θασάνων ἐπινοίας χωρεῖ, οὐδεμίαν ὑπερθολὴν ἆπο- 


931 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 


958 


λιπούσας ὠμότητος * καὶ σανίσι τὰ ἀντιχνήμια τούτου Α esse aliquid crudelius: et cum tabulis anteriores 


περιλαθὼν, εἶτα ayolwp ταύτας ἰσχυρῶς διασφίγξας 
οὕτως ἔχπιέζει, ὡς καὶ αὐτῶν δὴ που τῶν ἄχρων 
τοῦ ποδὸς δαχτύλων σταγὄνας αἵματος ἀποστάξαι. 
'Oyk τοίνυν τῆς κακώσεως ἐκείνης τοὺς πόδας 
ἐξαγαγὼν, σιδηροῦς κατὰ τῶν πελµάτων ἐμπήγνυσιν 
ἤλους xai τρέχειν τὸν ἀθλητὴν ἀναγχάζει, πολλῷἌ τὸ 
ὑποκείμενον ἔδαφος αἷματι ῥαΐνοντα, 'Eo' ᾧ καὶ ἆλ- 
γυνόµενος σφόδρα τὴν χαρδίαν ὁ µάρτυς (xal πῶς 
γὰρ ἂν μὴ ἀλγοῦντος ὁ πόθος ὁ πρὸς Χριστὸν ἐδεὶ- 
Χνυτος). « Πορευόµενοι ἐπορεύοντο, ἔλεγε καὶ ἔχλαιον 
βάλλοντες τὰ σπίρµατα αὐτῶν" ἐρχόμενοι δὲ Ίξου- 
σιν iv ἀγαλλιάσει αἴροντες τὰ δράγµατα αὐτῶν. » 
Ταῦτα ὁ piv ἡδέως ὑπίφαλλεν. 'O δὲ Τηριδάτης 


ὠμότερον αὐτὸν τοῖς περιεστῶσιν ἑκέλευε παίειν * 


tibia partes comprehendisset, et deinde eas fune 
constrinxissel, sic exprimit, ul ex ipsis etiam sum- 
mis pedum digitis gutte sanguinis distillarent. Cum 
ergo vix tandem pedes eduxieset ex illa afflictione, 
in plantis pedis ferreos iní(igit elevos, el cogit 
athletam currere, multo sanguine solum subjectum 
aspergentem. Quamobrem magnum corde dolorem 
sentiens martyr (quomodo enim, nisi dolorem 
sentiret, ostenderetur ejus in Christum deside- 
rium ?) : « Euntes ibant, dicebat, et flebant, mitten- 
les semina sua: venientes autem venient in ex- 
soltatione, tollentes manipulos suos?*. » Hasc sanctus 
quidem psallebat suaviter. Teridates autem jubebat 
circumstantibus ferire crudelius: Ut, inquit, in 


ἵνα, φησὶν, iv ὁδύνῃ πλείονι καὶ χλαυθμῷ ἡ προσδο- py majori dolore et fletu ad eum perveniat, quee ab eo 


χωμµένη τούτον ἁδονὴ καταλάδοι. Αλλ καὶ τοιαῦτα 
πάσχων ὡς καὶ Χορεννύειν τοῖς πάθεσι καὶ µι- 
σούντων φυχὰς ὅμως ἁνδρειότατα διὰ Χριστὸς ἔφε- 
ρεν. 
18. Ἐπὶ τούτοις ἁπλοῦσιν αὐτὸν Όπτιον κατὰ 
τοῦ ἐδάφους, τοῦτο κχελεύσαντος τοῦ τυράννου' καὶ 
τὴν μὲν κεφαλὴν τεκτονικῷ τινι ἑναπολαθόντες 
ὀργάνῳ, ἰσχυρότατα ἐχπιέζουσι, τῇ ῥινὶ δὲ αὐλίσχον 
ἐναρμοσάμενοι, νίτρον καὶ ἅλας ὄξει χεκραµένους, 
κατ) αὐτοὺς ἠρέμα ἐγχίουσι, καὶ τὴν δριμύτητα 
πρός τε τὰ τῆς χεφαλῆς κοιλώματα] xal παρ) αὐτὸν 
εἰσπέμπουσι τὸν ἐγκέφαλον. Ἐντεῦθεν ἕτερον αὐτῷ 
καχκώσεως τρόπον ἐπινοοῦσι, xal τὴν ἐκείνων ὠμό- 
τητα, καὶ τὴν τοῦ μάρτυρος ἀνδρίαν ἐπίσης ἄμφω 
δειχνύοντα θύλαχον γὰρ ἑνεγκόντες χαµιναίας πλη- 
ροῦσιν αἰθάλης, καὶ τοῦτο τὴν μαρτυριχὴν ἐκείνην 
ἐμθάλλουσι κεφαλὴν, καὶ τῷ τοῦ δικαίου τραχήλῳ 
τὸν θύλαχον ἁποδέουσι, xal εἷς ἕκτην αὐτὸν ἡμέραν 
th χαλεπῇ ταύτῃ βασάνῳ πιέζεσθαι καταλείπουσι, 
Ti ἱθδόμῃ τοίνυν μεταπεμψάµενος αὐτὸν Τηριδάτης 
μετὰ τοῦ συνήθους μυκτῆρος xal τῆς φίλης µωκίας' 
Πόθεν ἡμῖν, ὦ οὗτος, νῦν ἑπανῆκες, ἔφη, ἄρᾶ γε ἀπὸ 
τῆς βασιλείας xai τῶν ἀγαθῶν ἐχείνων, ἃ πρότερον 
ὑπὸ πλατεῖ τῷ στόµατι διεξῄεις, καὶ ὦν ἀπολαύ- 
σεσθαι προσεδόχας. Καὶ ὁ γενναῖος (ἀπαῤῥησιάστως * 
Οὕπω, φισὶν ὦ βασιλεῦ, πρὸς τὴν ἄῤῥητον ἑκείνην 
εὐδαιμονίαν ἀποδεδήμηκα. "Ext γὰρ τὸ βαρὺ τοῦτο 
περίκειµαι τοῦ σώματος φορτίον. ᾽Αλλ’ ἐπεὶ τοιούτων 
ὑπὶρ τοῦ ἐμοῦ Λεσπότου ἠξίωμαι, ἥξω μετὰ τῆς 
ἐκείνου δόξης μικρὸν ὕστερον, ὅτε γυμνὰ μὲν xal 
τετραχηλισµένα τῷ ἐχείνου βήµατι παραστήσεται 
πάντα, καθιεῖται δὲ αὐτὸς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος χρι- 
τικὸς ἐνθυμήσεων xal ἐννοιῶν καρδίας, διικνούμε- 
νος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς καὶ ὁστέων xal μυελῶν, 
καὶ γέµων ἑκάστῳ τὰ κατ ἀξίαν, ἠνίκα, oso! οἷός σε 
περιστήσεται κίνδυνος, olav, ἄθλιε, τὴν τιµωρίαν xa- 
τακριθησῃ. Ταῦτα ἐπὶ πλέον ἐκμαίνει τὸν βασιλέα, 
xxl αὐτίκα δεθείς τοὺς πόδας ὁ µάρτυς, κατὰ κχεφα- 
λῆς ἀναρτᾶται, καὶ ὕδωρ πολὺ διὰ τῆς ἐκείνου Έδρας 
ἐνιᾶσιν slc 9v Ὑαστέρα, Χόλασιν ἅμα τοῦτο xdi 


3 Psal. cxxv, 5. 


exspectatur, voluptas. Sed licet tot et tanta patere- 
tur, ut suis perpessionibus eorum etiam, qui ipsum 
odio habebant, animos satiaret, fortissime tamen 68 
ferebat propter Christum. 

XII. Post hec eum humi supinum extendunt, 
cum hoc jussisset tyrannus: et cum caput quidem 
fabrili quodam intercepissent instrumento, expri- 
muut validissime. Cum naso autem fistulam appli- 
cassent, nitrum et salem mistum aceto, in eam in- 
fundunt, et acorem ad profunda capitis et ad 
ipsum transmittunt cerebrum. Deinde ejus vexandi 
alium quoque modum excogitant, qui et illorum 
crudelitatem et martyris animi fortitudinem ex 
equo ostendebat. Nam cum calathum attuliesent, 
camini eum implent fuligine, et in eum martyricum 
illud caput immittunt, et justi collo calathum alli- 
gant, et sex dies eum relinquunt premi hoc gravi 
tormento. Septimo autem die cum eum accersivis- 
sel Teridates, cum consueta subsannatione, οἱ ei 
grata irrisione: Undenam, inquit, nuno ad nos 
redis ? Àn & regno et a bonis illis, que prius pro- 
lixe persequebaris, et que exspectabas te esse 
percepturum ? Generosus autem ille libere et 
magna cum fiducia : Nondum, inquit, o rex, ad 
illam ineffabilem migravi felicitatem. Sum enim 
&dhuc implicatus gravi hoo onere corporis. Sed 
quoniam his sum pro Domino meo dignatus, veniam 
paulo post cum illius gloria, quando nuda quidem 
et aperta sistentur omnia ante illius tribunal. 8e- 
debit autem ipsum Dei Verbum judex non tantum 
factorum, sed et animi conceptionum, et cogitatio- 
num cordis penetrans usque ad divisionem anime, 
et ossium, et medullarum, et unicuique tribuens 
pro meritis. Quo tempore, hei mihi! quale te cir- 
cumsistet periculum ! quali, o infelix, supplicio 
damnaberis! Hsec regem cient majori furore, et 
stalim pedibus vinctus martyr, preceps suspendi- 
tur, et per posteriores partes multum aque immit- 
tunt in ventrem, hoc simu! pro supplicio et ludibrio 
habentes scelerati. Nullus enim pudor talibne 


930 


MENSIS SEPTEMBER. 


900 


oculis, quorum animse erani plene libidine et ne- A Ύιλωτα ποιοῦντες οἱ ἁλιτήριοι. Οὐδεμία — qàp. ai- 


quitia. 


XIII. Cum autem illinc fuisset demissus, rex co- 
nabatur rursus persuadere : et, Pare mihi, dicebat 
ei, et diis maximis sacrifice. Nam alioqui male 
peribis, mihi charam juro eorum potentiam. Sacri- 
ficabo, sed Salvatori meoomnino sacrificium laudis, 
magnus dixit Gregorius. Que autem sensu et mente 
carent, et sunt omnino inanima et surda, absit, 
Christe Rex meus, ut honore ullo aut verbo di- 
gnor, etiamsi plura mihi et graviore inferantur 
supplicia. His disrumpebatur Teridates, et suífoca- 
batur. Itaque cum sanctum rursus suspendisset, 
ungulis quidem ferreis laniabat ejus lalera, qui 
eral ferro quovis durior, adeo ut ipsa quoque terra 
inquinaretur fontibus sanguinis. Cum autem disse- 
casset, et profundos sulcos in eis incidisset, muri- 
ces ferreos humi sternit. Deinde nudus is, qui 
totum Christum induerat, super ipsos trahebatur. 
Interim autem dum lictorum manus eum pilis tra- 
hebant acerbissime, ille quidem proprio irrigatus 
sanguine, magis florebat et germinubat, non secus 
atque generose plante, et fructu fidei abundabat. 
Ille autem, Ubi est, inquit, Deus tuus, Gregori, in 
quem sperasti? Veniat nunc et e meis te eripiat 
manibus. Atque ille quidem cum sic omnia perva- 
gisset supplicia et afflictiones, et eas tulisset faci- 
lius, quam alii voluptates, et omnibus evasisset 
superior : rursus in carcerem conjicitur. 


XIV. Sequenti autem die cum eum rursus ac- C 


cersisset Teridates, et vidisset eum astare cum 
prompto et alacri animo, el cum sano corpore, 
idque cum caro fuisset antea consumpta tormentis 
apud se quidem mirabatur, et dubitabat, quin non 
simul cum carnibus eum detecisset respiratio. 
Vipera autem non expellebat venenum, neque par- 
dus exuebal varietales : sed adhuc idem manebat 
Teridates, el in martyrem eamdem conservabat 
sevitiam et inhumanitatem. Cum ergo eum sic 
vidisset affectum, ne sic quidem desperabat ejus 
mutationem : sed contendebat stultus vincere ani- 
mam insuperabilem. Unde etiam cum ferreis tibia- 
libus beata ejus induisset genua, el cuneis, qui ipsi 
quoque erant ferrei, ea transadegisset ac fibulasset, 


σχύνη τοιούτοις ὄμμασιν Ov οἱ ψυχαὶ πλήρεις Tom 
ἀκολασίας τε xal φαυλότητος. 

Β”' ᾿Ἐπειδὴ δὲ ἐχεῖθεν κατενεχθεὶς ἦν, πάλιν d 
βασιλεὺς ἐπειρᾶτο πείθειν, καὶ, Ἠεισθητί µοι, πρὸς 
αὐτὸν, ἔλεγε, καὶ τοῖς µεγίστοις θὺσον θεοῖς. Ἐπκι) 
κακῶς ἀπολῃ, τὴν φίλην αὐτῶν ὄμνυμι ὀύναμυ. 
θύσω, ἀλλὰ τῷ θεῷ µου πάντως θυσίαν αἱνέσεως € 
μέγας ἔφη Γρηγόριος. Αἰσθήσεως δὲ xai φρενῶν 
ἔρημα xal τὸ ὅλον ἄψυχα καὶ κωφὰ, μὴ Yivous, 
Χριστὲ ὁ ἐμὸς βασιλεὺς, μηδὲ τιμῆς τινος amb ῥᾳ- 
µατας ἀξιῶσαι, x2» ἔτι πλείους ἐμοὶ xai βαρύτι- 
pat Χολάσεις ἐπάγονται. Διεῤῥήγνυτο τοΐνυν αρὸς 
ταῦτα ὁ Τηριδάτης xai ἀπεπνίγετο τῷ θυμῷ. ᾽Αμέλει 
καὶ τὸν ἅγιον ἁμαρτήσας πάλι, ὄνυξι μὲν αιδήρου 
διέξαινεν αὐτοῦ τὰς πλευρὰς, ὁ σιδήρου παντὸς 
σκληρότερος, ὡς xal αὐτὴν δή που τὴν γῆν τοῖς 
χρουνοῖς τῶν αἱμάτων µολύνεσθαι. Διαχόψας δὲ xai 
βαθείας αὐταῖς ἐντεμὼν αὕλαχας τριδόλους σιδηρᾶ: 
ὑποστρώννυσι χατὰ τοῦ ἐδάφους, εἶτα γυμνὸς ὁ τὸν 
Χριστὸν ὅλον ἐνδεδυμένος ὰπ᾿ αὐτῶν εἴλχετο. Ἐν 
ὅσῳ δὲ αὐτὸν αἱ τῶν δηµίων χεῖρες πικρότατα χατὶ 
τῶν τριθόλων εἶλκον, ὁ μὲν τῷ οἰχείῳ ἁρδόμενος 
αἵματι, ἦνθει μᾶλλον κατὰ τὰ εὐγενῆ τῶν φυτῶν 
καὶ ἀνέθαλλε, καὶ τῷ τῆς πίστεως xapmip ix)eove- 
ζεν. Ὁ δὲ Hoo ἔστὶν ὁ Θεός σου. Τρηγόριε, ἑφ᾽ ὃν 
ὤλπισας; ἘἙλθέτω νῦν xol τῶν ἐμῶν σε ῥωσάσθω 
χειρῶν. Ὁ piv οὖν οὕτω διὰ πασῶν ἐλθὼν τιµω- 
ριῶν καὶ χακώσεων, xal ῥᾷον ἑνεγχὼν ταύτας f, 
τὰς ἡδονὰς ἕτεροι, xai πάσας ἑλέγξας, αὖθις τῇ clo 
κτῇ δίδοται. 

ΙΔ’, Tác δὲ ἐπιούσης µετάκλητον αὐτὸν md 
ποιησάµενος Τηριδάτης, ὡς σὺν προθυµίᾳ καὶ μετὰ 
σώματος ὑχγιοῦς παραστάντα εἶδε, καὶ ταῦτα ταῖς 
βασάνοις αὐτῷ τῆς σαρχὸς προαναλωθείσης, ἐθαύ- 
pate piv ἐφ᾽ ἑαυτοῦ xai διηπορεῖτο, ὅπως οὐχὶ 
καὶ τὸ ἀναπνεῖν αὐτὸν μετὰ τῶν σαρκῶν ἐπιλίποι. 
Ἡ ἔχις δὲ τὸν ἰὸν οὐκ ἀπωθεῖτο, οὐδὲ ἡ πάρδαλις 
ἀπεδύετο τὰ ποιχίλµατα * ἀλλ᾽ ὁ αὐτὸς ἔμενε Τηρι- 
δάτις ἔτι, καὶ τὶν αὐτὴν ὠμότητα τῷ µάρτυρι xal 
τὴν ἀπανθρωπίαν ἐτήρει. Οὕτω τοίνυν αὐτὸν ἔχοντα 
ἰδὼν, οὐδὲ οὕτω τὴν μεταθολὴν ἀπηγόρευεν, ἀλλ' 
ἐφιλονείχει ὁ µάταιος, κρείττων γενέσθαι τῆς v 
τήτου ψυχῆς. "Oüsv καὶ σιδτρᾶς περικνημῖδας τοῖς 
paxaplot; αὐτοῦ γόνασιν ἐμθαλὼν, καὶ σφηνίσκοις, 
σιδήρου καὶ αὐτοῖς οὖσι διαπερονήσας ταύτας, xal 


θἱ martyrem suspendisset, tres totos dies eum [) τὸν μάρτυρα χρεµάσας, εἲς τρεῖς ὅλας ημέρας µε» 


tenuit sublimem. Ille autem tantum aberat, ut hoc 
cruciatu secus quam generosum hominem decet 
afficeretur, aut obloqueretur, ut et ipsa videretur 
ridere tormenta, et eos qui ipsa afferebant, si spe- 
r&rent fore, υἱ illius firmitatem in contrariam 
Inutarent sententiam. Pendenti itaque justo : Non- 
dum sensisti, Gregori irquit Teridates, te frustra 
in Deo tuo confidisse? aut alioqui nobis ostende, si 
quid boni ex spe in illum es consecutus. Ille autem: 
At tu ipse, inquit, es insipiens, et te plane stolide 
et amenter geris, qui adversus te infers tam grave 
judicium, et ignem gehenne in tuum caput conge- 


τέωρον αὐτὸν εἶχεν. Ὁ δὲ τοσοῦτον ἀπεῖχε τοῦ τῶν 
ἁγεννῶν τι πρὸς τὴν τοιαύτην παθεῖν ἐπιδουλὴν f 
καὶ φθέγξασθαι, ὅσῳ xal καταγελᾷν ἑῴχει αὐτῶν 
τε τῶν βασάνων καὶ τῶν ἑπαγόντων αὐτὰς, st τοιού- 
τοις ἄλπισαν τὴν ἐκείνου στεῤῥότητα µεταπείσειν ᾿ 
Κρεμαμένῳ τοἰνὸν τῷ γενναιῳ, Οὕπω ᾖσθου, Γρηγό» 
pu, φησὶ Τηριδάτης, µάτην ἐπὶ τῷ cip Ot πεποι" 
Qc; fj ἀλλὰ δεῖξον ἡμῖν εἴτι χρηστὸν τῆς bm αὐτὸν 
ἐλπίδος ἀπέλαυσας. Ὁ δὲ * Μάταιος αὐτὸς εἶ, εὐθὺς 
ἀπεκρίνατο, καὶ πέρα καὶ αὐτῆς µαταιότητος καὶ 
ἀπονοίας τὰ cà κρῖμα χαλεπὸν οὕτω κατὰ co ἔπι- 
φέροντα, καὶ τὸ τῆς Ὑεέννης κατὰ τῆς σῆς κεφαλῆς 


961 


VITA 8. GREGORII ILLUMINATORIS. 


964 


ἐπισωρεύοντα πῦρ. ᾿Εγὼ δὲ πέποιθα ἐπὶ τῷ Kopip A ris. Ego autem confido in Domino meo, qui est 


µου, ὃς ἀντιλήπτωρ µου ἑστὶ καὶ καταφυγή µου, 
xai ἐπ᾽ αὐτῷ fima. Τῶν δὲ παρὰ go) µοι διασπα- 
ῥασσομένων σαρκῶν ὀλίγη Φφροντις. Ὅσῳ γὰρ τὸν 
ἔξω ἡμῶν φθείρεσθαι ἄνθρωπον, τοσούτῳ τὸν ἔσω- 
ϐθιν ἀνακαινοῦσθαι, xai διδασκόµεθα καὶ πιστεύο- 
ty. 

UE. θυμὸς ἐπὶ τούτοις λαμθάνει τὸν βασιλέα, 
καὶ πικρὸν τῷ µάρτυρι ἐνιδών. 'Επειδὴ, φησὶ, σὺ μὲν 
ἀνακαινίζεσθαι εἶπας, ἡμᾶς δὲ πυρὶ ἀσθίστῳ δοθή- 
σεσθαι ἠπειλήσω, dÀX ἐγώ σε τέως τῷ σθεννυµένῳ 
τούτῳ διδέξω μὴ οὕτω φανερῶς τοῦ ἡμετέρου 
κράτους καταυθαδιάζεσθαι. Καὶ αὐτίκα µμόλυθδον 
χελεύέι λέδητι ἐμθληθέντα ἰσχυρῶς τε ἄγαν παφλά- 
σαι, καὶ ὅλου καταχυθῆναι τοῦ μάρτυρος. Τὸ μὲν 
δὴ ὡς ἐκέλευσε γέγονεν. Ὁ δὲ οὕτως εἶχε γενναίως, 
ὥσπερ ὕδατος αὐτῷ ΦΨυχροῦ καταχεομἔνου. Καὶ 
τοῦτο δῆλου, ἐξ dv φανερώτατα μὲν τὴν ἐκείνου 
ὄλεγχε πλάνην παρ᾽ αὐτὸν τὸν τῆς βασᾶνου καιρόν' 
πεπαῤῥησιασμένως δὲ τοῖς παροῦσι τὸν τῆς εὖσε- 
θείας ὑπέτεινε λόγον, οἷς δή που xal ὑπερεκπλητ- 
τόµενος 6 ᾽Αρμένιος, ἑσπούδαζεν ἐκ παντὸς τρόπου 
κερδῆσαι τὸν ἄνδρα, xal «i τούτου ἀποτύχοι, τὰ 
ἔσχατα ζημιωβῆναι τὸ ἑλληνικὸν dixo. Ὑποσκελίσαι 
ταΐνυν αὐτὸς βουλόμενος καὶ τῆς στεῤῥότητος 
ἐκείνης xal τῆς προθυµίας ἐλκῦσαι, χολαχείαις τε 
αὐτὸν ὑποδραμεῖν διεσκέψατο, καὶ πλούτου, καὶ 
ἡδονῶν, xal τιμῆς, xal ἀγαθῶν τῶν ἄλλων ὑπο- 
σχέσεσι δελεάσαι. ᾽Αλλὰ μεταξύ τις τῶν σατραπῶν' 
οὐκ ἔξεστι ζᾖν αὐτὸν οὐδὲ τουτονὶ τὸν ἥλιον ὁρᾷν, ὦ 
βασιλεῦ, λαμπρᾷ xal Ὑεγωνοτέρᾳ τῇ φωνῇῆ àva- 
φθέγγεται, παῖδα ὄντα τοῦ Πάρθου 'Avix, ὃς δόλῳ 
τε τὸν σὸν πατέρα Κουσαρὼ ἀνεῖλε, xai τῷ Ἡερ- 
cv τυράννῷ αἱχμάλωτον πᾶσαν κατεστήσατο τὴν 
᾽Αρμενίαν, 

Ic. Τούτων ἀκούσαντα Τηριδάτην σφοδρός τε 
ὑπὲρ τοῦ πατρὸς εἰσίδυ ζῆλος' καὶ εὐθὺς πάντων 
ὦν ἐφ᾽ ἑαυιοῦ ἐσχοπεῖτο λήσην διὰ τὸ πατρῷον ai- 
ga λαθὼν, κελεύει δεθέντα τὸν ἅγιον, τράχηλον 
καὶ χεῖρας ἅμα xal πόδας τῷ παρὰ τῇ πόλει ᾿Αρ- 
ταξᾷ Adxoup δοθῆναι. Ὁ δὲ ἣν ὁ λάχκος οὗτος, 
πρᾶγμα καὶ ἀκοῦσαι φόδου μιστὸν, σεσηπὸς βόρ- 
θορος τὰ ἔνδον, καὶ ἰοθόλοι ὄφεις xal σκώληχες, 
καὶ πάντων ὅσα κατὰ γῆς Cont, διατριδὴ, ἐκ 
πολλοῦ τοῖς ᾽Αομενίοις εἲς ἐπίνοιαν φοθερᾶς κολά- 
σεως διορωρυγµένος. xal οὐδενὸς πρὸ τοῦ πώποτε 


C 


meus defensor, et refugium meum : et in ipsum 
speravi. Que autem mihia te laniantur carnes, 
parum sunt mihi cure. Quantum enim externus 
noster corrumpitur homo, tantum internum reno- 
vari el docemur ? et credimus. 

XV. Ex his ira incessil regem, et acerbe mar- 
Lyrem intuens : Quoniam, inquit, tu quidem dixisti te 
renovari, nos autem minatus es esse tradendos igni 
qui non potest exstingui, ego interim hoc, qui ex - 
stinguitur, te docebo, ne sis t&m aperte insolens 
in nostram potentiam. Et protinus jubet plumbum 
in lebetem injectum, valde incendi ac liquefleri, et 
totum in martyrem injici. Atque hoo quidem sic 
factum est, ut jussit. Ille autem non minus fuit 
forti et generoso animo, quam si aqua in eum 
effunderetur. Hoc. autem fuit ex eo evidens, quod 
ipse apertissime quidem illius arguebat errorem in 
ipso tempore tormenti : libere autem et confidenter 
iis qui aderant suggerebat verbum pietatis. Quibus 
quidem mirandum in modum obstupefactus Arme- 
nius, studebat eum omnino lucrifacere ; nam si hoo 
non posset assequi, putabat gentium religionem 
magnum esse damnum accepturam. Volens ergo 
eum supplantare, et abducere ab illa inflrmitate et 
constantia, promptoque et alecri animi studio, co- 
gitavit eum pellicere blanditiis et aesentationibus, 
divitiarumque, voluptatum, honoris et aliorum bo- 
norum promissis inescare. Sed interim quidam ex 
satrapis : Non licet ei vivere, neque hune solem 
aspicere, o. rex, clara et alta voce loquitur, cum 
Bit fllius Parthi Απαο, qui dolo patrem tuum Cur- 
saro interfecit, et Persarum tyranno totam captivam 
reddidit Armeniam. 


XVI. Hec cum audiisset Teridates, eum pro patre 
subiit vehemens zelus : et statim omnium, que 
apud se cogitabat, eum cepit oblivio propter pa- 
ternum sanguinem. Jubet autem sanctum ligatum 
collo, simul et manibus et pedibus, dejici in lacum, 
qui est in civitate Artaxat. Erat antem hio lacus 
res vel solo auditu terribilis : putrefactum cenum 
habebat intrinsecus, et venenatos serpentes et ver- 
mes, et erat babitaculum omnium que serpunt in 
terris, jam olim ab Armeniis effoasus ad excogitan- 
dum terribile supplicium. Quapropter ex iis qui 


τῶν ἐν αὐτῷ βληθέντων, οὐχ ὅπως οὐκ ἀναδύντος [) in eum antea injecti fuerant, non modo non illino 


ἐχεῖθεν, ἀλλ’ οὐδὲ εἷἲς ἡμέραν ὅλην ἀρκέσαντος. 
Τῷ τοιούτῳ τοίνυν λάκκῳ μετὰ τὰς πολλὰς ἐκνείνας 
καὶ ἀνυπερθλήτους κατάχε τὸν τῆς χαχίας λόγον 
ἐπιθουλὰς ὁ Ἱερὸς ἐναποῤῥιφες Γρηγόριος, ἐπὶ 
τέσσαρας ὅλους πρὸς τοῖς Λέχα χρόνους τῇ ἐντεῦθεν 
ἐπολιορκεῖτο κακώσει. Tuvi, δὲ τις συζύγου κχεχη- 
popívn, παρὰ τῷ ᾿Αρταξᾷ φρουρίῳ οἰχοῦσα, ὄψεως 
αὐτῃ θείας ὕναρ ἐπιφανείσης, ἄρτου τι τρύφος 
ἑκάστης ἡμέρας εἲς τὸν λάχκον ἡφίει ὅπερ τροφή 
τῷ µμακαρίἰφ µινόµενον, ἀνελάμθανέ τε αὐτῷ 


5 || Cor. σΩς, 16. 


ullus emersit, sed neo toto quidem die durare po- 
tuit. In hune ergo lacum, post multos illos et insu- 
perabiles, quod attinet ad vitii rationem, insultus, sa- 
crosanciusipnjectus Gregorius, quatuor decim totos 
annos nimia,que illino oriebatur, obsidebatur af- 
flictione. Quadam autem mulier viduata conjuge, 
que habitabat in presidio Artazat, cum ei appa- 
ruisset vísio, aliquod frustum panis quotidie in eum 
immittebat. Quod quidem cum esset beato alimen- 
tum, recreabat ei corpue, quod laboraverat, et non 


963 


MENSIS SEPTEMBER. 


901 


sinebat eum omnino deficere, Sed narranda multa A vexovrxoc τὸ σῶμα, xal τέλεον ἐχλιπεῖν oUx sa. 


reliquit oratio, cum ne tantillum vellet discedere a 
viri memoria. Nobis igitur revertendum est ad ea 
que deinceps sequuntur ia historia. 

XVII. Teridates ergo arbitratus se inevitabili 
morti dedisse justum, cum esset utique hiems et 
frigus, ipse accedit ad regiam Armenicam. Illino 
autem expeditionem suscipit adversus Persas, et 
eorum populabatur regionem : et trajecit in Assy- 
riam, et vicit pugaans singulari certamine, et ce- 
lebris erat propter res ab eo gestas recte et felici- 
ter. Verumeniiuvero Jovi, Diane et Herouli attri- 
buebat victoriam. Neque vero in illis colendis suum 
tantum ponebat studium, sed etiam adversus 
Christianos ipsos et impietatem vehementer et 
insane spirabat. Eo autem tempore, quod interces- 
sit, qui Romanam purpuram non feliciter induerat, 
Diocletianus uxorem ducere volebat, et procurabat 
sibi matrimonium. Cum autem apud ipsum essent 
omnes patres qui alebant virgines, et, ut ei suam 
desponderet, unusque valde moliretur, ille his 
omnibus preteritis, postquam in quadam ex iis que 
ejus parebant imperio civitatibus intellexit sancta- 
rum virginum chorum exerceri in monasterio, 
quibus preerat quidem Gaiana : inter illas autem 
unam esse, Ripsimem vocatam, et ad ipsa Gaiana, 
cum ambe essent Christiani generis et sanguinis, in 
pietate educatam atque eruditam, que sicut specie 
virtutis, ita etiam pulchritudine corporis erat ad- 
modum insignis : vel ipsa ejus imagine imperator 
&ccensus, quam ad eum depictam quidam pictor 
attulerat, ipsam amabat vehementissime, el affe- 
ctionis cestro concitabatur : eratque ille amor mera 
insania et plane rabies. Et ille quidem diu ante 
parabat nuptias, et festum  predicabat : et eos 
congregabat, qui erant in nuptiis ei inservituri : et 
ad Ripsimem misit adulatores, qui de nuptiis ei 
significarent, οἱ nuntiarent eas jam esse paratas, 
quod ad ipsum quidem attinebat. 


XVIII. Illa autem (quid enim per ipsam virgini- 
tatem ad hec cogitarit aut dixerit virgo, que jam 
olim cohabitantem elegit continentiam, et solis 
vivit leguminibus, et totas noctes versatur in ora- 
tione, et necinterdiu desistit ab bymnis in Deum?): 
Non te fallam, sponse Christe, dixit: non te probro 


'"AÀÀà προφθάνει τὴν ἀχολουθίαν à λόγος, μὴ ἅπο- 
στῆναι μγδὲ βραχὺ τῆς τοῦ ἀνδρὸς µνήµης ἑθέλων, 
Ἡμϊν δὲ πρὸς τὰ ἑξῆς ἐπανιτέον τῆς ἱστορίας. 

IZ. Τηριδάτης τοίνυν θανάτῳ παραδοῦναι cy 
δίκαιον ἀφύχτῳ νοµίσας, χειμῶνος δή που συνιστα- 
µένου xai διαφύχοντος αὐτὸς ἐπὶ τῶν ᾿᾽Αρμενεκῶν 
βασιλείων πορῄει. Ἐκεῖθεν δὲ ἐπὶ Πέρσας ἑκστρα- 
τεύει, xal τήν τε χώραν αὐτῶν κατέτρεχε, xal πρὸς 
τὴν ᾿Ασσυρίων διέδαινε, καὶ μονομαχῶν ἐκράτει, 
καὶ πολὺς ἣν τοῖς εὐτυχήμασι καὶ ταῖς ἀνδραα- 
θίαις. [λὴν ἀλλὰ Ad καὶ ᾿Αρτέμιδι καὶ Ἡ ρακλεῖ 
τὰ τῆς νίκης ἀνετίθει, ᾽Αμέλει xal οὐδὲ περὶ τὴν 
ἐχείνων µόνον ἐπονεῖτο θεραπείαν, ἀλλὰ xal κατὰ 
Χριστιανῶν αὐτῶν καὶ τῆς εὐσεθείας δεινὸν ἔἕπνει 
καὶ µανικόν. Τὸν δὲ µεταξυ τούτον χρόνον τὴν β:- 
ciu, ἁλουργίδα 'Ῥωμαίων οὐκ εὐτυχῶς περιθα. 
λόμενος Διοκλητιανὸς γυναϊκά τε ἀγαγέσθαι Ίθελε, 
καὶ ἑσπούδαζεν ἑαυτῷ τὸν γάμον. Καὶ δὴ πάντων 
ὅσοι παρθένους ἔτρεφον πατέρες παρ) αὐτὸν Ἱόντων, 
xci ὅπως τούτῳ tiv ἑαυτοῦ ἕκαστος ἐγγυήσοι πολ- 
λῆς μηχανῆς, γενομένης, πάσας ἐκεῖνος παρἀδραμὼν, 
ἐπειδὴ παρά τινι τῶν ὑπ αὐτὸν πόλεων ἁγίων 
παρθένων Ὑχορὸν ἐν μµοναστηρίῳ ἀἁἀσκεῖσθαι µάβοι, 
ὧν Γαϊανὴ μὲν προειστήχει, τῇ δὲ ὑπ αὐτῆς τρ:- 
φείσῃ xai παιδευθείσι Ῥιψίμη ὄνομα ἦν, Χριστιανοῦ 
piv αἵματος ἄμφω καὶ γένος, ἡ δὲ ᾿Ριψίμη. ὥσπερ 
ἀρετὴς ὥρᾳ, οὕτω δὴ val σώματος χάλλει διαθεθόχτο. 
Ἐπειδὴ τοίνυν τὰ κατὰ τὴν Ῥιφίμην ἐπύβετο, ἄλλος 
τε καὶ τῶν ζωγράφων τινὸς αὐτῷ διαγράφαντος, 
τὸ τῆς Ῥιψίμης εἶδος, καὶ γὰρ καὶ ἡ εἰκὼν ἀνέφλεγε 
τὸ µέρος αὐτὸν, θερµότατά τε αὐτῆς ρα. Καὶ ὑπὸ 
τοῦ πόθου διοιστροῦτο, καὶ µανίᾳ ὁ ἔρως xai λύσσῃ 
ἦν ἀκριθής' xal ὁ piv δὴ τὰ γαμήλια πηὗτρεπιζεν 
ἐκ πολλοῦ καὶ τὴν ἑορτὴν ἐχήρυττε, τοὺς τὸν γαμον 
τε αὐτῶν διακονησοµένους συνῆγε, xal πρὸς τὴν 
Ριψίμην τοὺς Χολαχας ἔπεμπε, xai λόγους abt 
περὶ γάμων προσῆγε, καὶ ὑπετίθτο ἐμπαράσκευον 
ἤδη τὰ πρὸς αὐτοὺς, εἶναι. 


1Η’. Ἡ δὲ (τί γὰρ ἄν πρὸς τῆς παρθενείας αὐτῖς 
ἐννοήσοι πρὸς ταῦτα ἥ φθέλξαιτο dj σύνοικον πάλαι 
τὴν ἐγκράτειαν ἑλομένη παρθένος, xal ὁσπρίοις 
ἀποζῶσα µόνοις, καὶ νύκτας ὅλας tfj φίλῃ προσευχᾷ 
σύρουσα, καὶ μηδὲ ἡμέρας τῶν εἲς τὸ θεῖον ὄμνων 
ἀφισταμένη ; Oo ψεύσομαί σε, νυµφίε Χριστὲ, εἶπεν, 


ac dedecore afficiam, ο chara virginitas : non te D οὐχ αἰσχυνῶ σε, παρθενία φίλη, οὗ προδώσω ct, 


prodam, mater continentia. Itaque Deo, qui solus 
poterat ei dare salutem, adjutore invocato, non 
neoessariis, non amicis, non parentibus, neque 
ullis aliis erat omnino munita. De alio itaque mi- 
grando statim consultat et comites bonas alias In- 
venit virgines, que erant ei et vites et virtutis so- 
cie, imprimis autem prefectam Gaianam. Et non 
dubitarunt, etiamsi pre multa inedia jam defecis- 
sent, peregrinationem suscipere, sed sicut paaseres, 
cum 68 trapsmigrant in barbarem Armeniorum 
regionem. Eas enim incitabat etiam ad migrandum 
preceptum Dominicum, dicens : « Si persecuti vos 


μῆτερ ἐγκράτεια. Kal δῆτα ὅπερ αὐτὴν καὶ µόνον, 
ἦν σῶσαι δυνάµενον, οὐ γὰρ προσήκουσιν οὐ φίλοις 
οὐ πατράσιν, οὐκ ἄλλοις τισὶ oà παράπαν ὠχύρωτο. 
μεταναστεῦσαι βουλεύεται — mapaotixa, xal συνερ- 
γοὺς ἀγαθὰς τὰς ἄλλας εὑρίσχει παρθένους, ὅσαι 
χαὶ τῆς διαίτης αὐτῃ καὶ τῆς ἀρετῆς ἐκοινώνουν, 
Καὶ οὐκ ὠχνησάν γε, xaltot ἐκλελοιπυῖαι ὑπὸ τῆς 
πολλῆς ἀσιτίας δη, ἀλλὰ µεταναστύεουσιν ὡς στρου- 
θία ἐπὶ τὴν βάρθαρον τῶν Αρμενίων σὺν αὐτᾷ 
χώραν. Παρώρμα γὰρ αὐτὰς καὶ d Δεσποτικὴ 
ἐντολὴὰ πρὸς τὴν µετοίχησιν, Ἐὰν διώξωσιν ὑμᾶς 
ἀπὸ τῆσδε τῆς πόλεως, λέγουσα, φεύγετε εἲς 


965 


VITA S. GREGORII IL'UMINATORIS. 


966 


τὴν ἄλλην. Ἔνθεντοι xal ἁπαίρουσιν ἔχεῖθεν σὺν A fuerint in hao civitate, fugite in aliam 4. » Prompto 


προθυµίφ, καὶ iv 'Apapit κατάγονται πόλει. Αη: . 


νοὶ δὲ ἦσαν αὐταῖς ἡ καταγωγή. Ἐπειδὴ δὲ παν- 
τάπασιν ἡπόρουν τῶν ἀναγχαίων, µία τις αὐτῶν 
bv ταῖς χερσὶ τὴν ἐλπίδα τοῦ βίου θεµένη, περὶ τὴν 
ταλασιουργόν τε εἶχε τέχνην xal ὑπ᾿ αὐτὴν ἐπονεῖτο 
καὶ τὸ ἐντεῦθεν αὐτῃ ποριζόµενον, εἷς διατροφὴν 
ἀνήλισκε τῶν παρθένων, Διοχλητιανὸς δὲ πονήρως 
τε ἤδη τῷ ἔρωτι ἔχων, καὶ οὐχέτι οἷός τε dy ἠρεμεῖν, 
ἐπειδὴ πάντα λίθον κινήσας ἔμαθεν παρὰ τῇ 'Ap- 
µενίων χώρᾳ τὴν ᾿Ῥιψίμην μεταναστεῦσαι, ὡς εἶχεν, 
εὐθὺς γράφει τῷ τῆς ᾽Αρμενίας βασιλεῖ Τηριδατῃ, 
ἄλλα τε χατὰ Χριστιανῶν οὐκ ὀλίγα, καὶ ὡς τὴν 
Ἱρωμένην αὐτῷ ᾿Ῥιφίμην Ἠπανούργῳ καὶ γὙόητι 
ὁμιλίφ ὑποδραμόντες, ἀνέπεισαν τῆς μετ ἐκείνου 
συνουσίας, τὴν ἐπὶ ξένης ἑλέσθαι διατριθἠν, καὶ 
ἄτιμον ἐν αὐτῇ πλανῆτιν περιιένοι. Εὔχολον γὰρ 
γυνὴ πρὸς ἁπάτην καὶ κοῦφον' Δεῖν δὲ αὐτὴν ix 
παντὸς τρόπου iv τῇ ᾽Αρμενίων ἀνευρόντα, παρ) 
αὐτὸν ἀναπέμπειν. El δὲ xal ἑαυτῷ, φησὶ, συνοικί- 
ταιτο, καὶ τοῦτο αὐτὸν εὐφρανεῖν οὐδὲν ἧττον. 


IO'. Ταῦτα ἐπειδὶ ὡς τὸν Τηριδάτην τὰ vpáp- 
pata ἦχεν, ἀνίχνευε τὰς παρθένους ἐχεῖνος παρα- 
χρῆμα xal ἀνηρεύνα. Ὡς δὲ xai ἐν τοῖς ληνοῖς αὐτὰς 
κρύπτεσθαι µεμαθήκοι, δείσας pl), προαισθόµεναι τὴν 
ἔρευναν, ἐκεῖθέν τε διαφύγοιεν καὶ ἐν ἁδήλῳ άποχω- 
ῥήσωσι; φρουρᾷ τὸ χωρίον διαλαμθάνει. Καὶ μαθὼν 
ὑπὸ τῶν ἱδόντων, Ῥιψίμην, ὡς εἴη περιττὴ τὸ κάλλος, 
xai χαρίτων ἀφθονίᾳ πολὺ τὸ ἐπαγωγὸν ἔχουσα, 
ὑπετύφετο ἤδη τῷ πρὸς αὐτὴν ἔρωτι, xal βασ'λικὰς 
αὐτῇ στολὰς εὐθὺς xal κόσμον ἄλλον ἐχπέμπει, χαὶ 
χελεύει τὴν Ῥιψίμην, ταῦτα ἑνδῦσαν, εἷς τὰ βασί- 
λεια παρ’ αὐτὸν ἐλθεῖν, τὰς δὲ λοιπὰς ὑπὸ τῇ φρουρᾷ 
τηρεῖσθαι. Ἐκείνη μέντοι τῳ εἲς Χριστὸν πόθῳ δια- 
Φλεγομένη καὶ σφόδρα περικαῶς αὐτοῦ ἔχοοσα, ὃν 
δὴ xal µόνον ᾖδει νομφίον, ταῖς παραινίσεσί τε xal 
ὑποθήχχις Γαϊανῆς τις ἀνεθρέφψατό γε αὐτὴν ἐκ 
βρίφους, xal εἰς τόδε προήγαγεν ἁλιχίας, ἐπὶ μᾶλ- 
λον ὑπερζέουσα, τοὺς τε τοῦ µισουµένου ἑραστοῦ 
λόγους ἐπίσης, καὶ τὰ πεμφθέντα διέπτυε, καὶ προα- 
ευχᾷ μετὰ τῶν σὺν αὐτῃ προσανεῖχεν. Ἐν ὅσῳ δὲ 
τὰ τῆς εὐχῆς διηνύετο, καὶ βροντὴ ἆθροον ὑπεῤῥάγη 
καὶ φωνὴ ἄνωθεν τῇ βροντῃ ἀπηχεῖτυ, ᾿Ανδρίζεσθε, 
λέγουσα, xal θυροεῖτε, µιθ᾽ ὑμῶν γὰρ εἰμι' xal φυ- 
λαχθήσεῦθέ µοι ἀνέπαφοι ταῖς τοῦ ἐχθοοῦ ἐπηρείαις, 
xa: εἰσελεύσέσθε μετ’ ἐμοῦ slo τὸν νυμφῶνα τὸν ἐμὸν, 
καὶ τὴν ἠτοιμασμένην ὑμῖν ἀπολήψεσθε βασιλείαν, 
Ταῦτα f, τε φωνὴ ἔλεχε, καὶ ἡ βροντὴ φοθερῶν ἐκτύ- 
πει, καὶ ἐπὶ πολὺ ταύτῃ συµπαρετείνετο, καὶ πολλοὺς 
μὲν ix τοῦ αἰφνιδίου τά ἀχοῇ προσραγεῖσα, εἰς γῆν κατ- 
έλαδε, xal τὸ φθέγγεσθαι αὐτῶν ἀφείλετο, πολλοὺς δὲ 
ἠππεῖς καὶ αὐτῶν ἀπέδαλε τῶν ἵππων, καὶ περιθάντες 
αὐτοὺς καὶ συµπατήσαντες ob ἵπποι, ἀπέχτειναν xal 
ὅλως ἐθορύθησε τοὺς παρόντας καὶ εἷς ἁμηχανίαν 
ἐνίδαλιν. Οἱ μέντοι πρὸς τοῦ βασιλέως Τηριδάτου 
σταλέντες ἐφ᾽ d τὴν ᾿Ριψίμην µμεταχαλέσονται, 


à Matth. 1, 28. 


itaque et alacri animo illinc proficiscuntur, et ve- 
niunt in civitatem Ararat. Toreularia autem erant 
eis babitaculum, Cum autem eis omnia deficerent 
necessaria, quedam ex eis, spe parandi sibi victus 
posita in manibus, versabantur et laborabant in 
arte lanificii, et quod hinc sibi parabant, consu- 
mebant ad osteras alendas virgines. Diocletianus 
autem eum et amore jam improbe captus esset, et 
non posset amplius quiescere, postquam, omni 
moto lapide, accepil migeasse Ripsimem in regio- 
nem Armeniorum, scribit etatim ad regem Arme- 
nie Teridatem, et alia non pauca adversus Chris- 
tianos, et quod & se dilectum Ripsimem vafro et 
venefico sermone pellicientes, ei persuaserunt, ut 
mallet in externa vivere regione, et eam oum 
probro et ignominia errantem obire, quam cum 
eo habitare. Est enim feinina, aiebat, res deceptu 
facilis. Rogabat autem, ut cum omnibus modis ip- 
sam invenisset in Armenia, ad eum remitteret. 
Quod εἰ eam quoque sibi conjungere mallet, id eum 
non minori gaudio affecturum. 

XIX. Postquam he littere venerunt ad Terida- 
tem, ille statim virgines investigabat οἱ scrutaba- 
tur. Cum autem accepisset eas latere in torculari- 
bus, timens ne, si presensissent se queri, illinc au- 
fugerent, et in locum incertum recederent, eum 
locum occupat presidio. Et cum accepissel ex iis, 
qui viderant Ripsimem, eam esse insigni pulchritu- 
dine, leporisque et gratie copia magnas habere ille- 
cebras, Jam in ejus amorem exarserat: et regiae 
protinus ad eam vestes, et alium mundum emittit : 
et jubet Ripsimem his indutam ad se venire in re- 
giam, reliquas uutem teneri custodia. Illa autem 
Christi incensa desiderio, et ejus amore ardens 
quem etiam solum noverat sponsum, suasionibus- 
que et monitis Gaiane, qu: et ipsam aluerat ab 
infentia, et ad eam perdu:erat etatem, magis fer- 
vens, eque οἱ verba ejus, qui erat ei odio, amato- 
ris, et que missa fuerant abhorrebat et respuebat, 
et cum iis, que secum erant, vacabat orationi. In- 
terim autem dum peragebatur oratio, tonitru re- 
pente erupit, et vox desuper e tonitru resonuit, 
dicens : Estote forti animo, et confidite. Sum enim 
vobiscum : et conservabimini mihi intacte ab in- 
sultibus inimici, et ingrediemini mecum in meum 
thalamum, et accipietis regnum vobis paratum. 
Hec et vox dicebat, et tonitru resonabat horribili- 
ter, et una cum ea diu affuit : et multos quidem, 
cum repente erupisset ad aures, humi dejecit, et 
sermonem eis abstulit : quin etiam multos equites 
ejecit ex ipsis equis, quos equi, insultantes et 
concultantes, occiderunt : et ad summum contur- 
bavit penitue eos qui aderant, eosque reddidit 
animi dubios et perplexos. Qui autem míssi fuerant 
& rege Teridate, ut accerserent Ripsimem, animo 
conterriti, revertuntur ad regem deorsum intuen- 


967 MENSIS SEPTEMBER. 968 


tes, et ei renuntiant ea que factafuerant, et quod A φέθου τὰς ψυχὰς ὑποπλησθέντες, ἑπανίασι κάτω 


nec acciperet Ripsime ea quse missa fuerant, neo 
omnino ad éum venire in animum induceret. [lle 
&autem valde efferatus, et nihii cogitans eorum que 
renuntiabant]illis evenisse (quomodo enim id face- 
ret anima amore ebria ?), neque reveritus probro 
afficere virginem : Sed vos, inquit, eam vel invi- 
tam adducite. Illi ergo cum quam citissime concur- 
rissent ad Ripsimem, et eam alius aliunde prehen- 
dissent, et magna vi simul attrexissent, ad regem 
adducunt. Illa autem, etiamsi sic capta, et ad hoc 
malum esset redacta, magno et forti animo illud 
canebat : « Eripe a rhomphea, dicens, animam 
meam, et a manu canis unigenitem meam * : » et 
invocabat nomen sponsi desiderabilis. 


XX. Postquam autem fuit in ipso cubiculo regio, 
oculos ad Christum cum mente attollens, revoca- 
bat in memoriam mirabilis, que facta fuerant in 
Rubro mari et solitudine : et Jonam adducebat in 
medium cum naufragio admirabili, et, que fuit 
preter opinionem, ejus in vitam revocationem : 
Danielis et trium meminerat puerorum et quem- 
admodum illi tanquam in herba roscida in flamma 
incedebant : deinde etiam Susanne referebat factas 
insidias, et redemptionem : et sibi similem adesse 
adjutorem pelebat in casu simili. Interim autem 
in cubiculum ingressum Teridatem invadit gravior 
demon intemperantie, amenterque et insane pre 
amore exclamabat, et ardebat, et eliquabatur : illi- 
oiebatque Ripsimem, et ei blaudiebatur, et vaferrime 
omnibus modis eam aggrediebatur. Illa autem et 
&ocedentem aversabatur, et dum eam tangeret, 
egre ferebat, ei collum extendentem, ut impudicis 
oscularetur labris, non sustinebat, ut decebat recte 
institutam virginem : ejusque vultus implebatur 
pudore, et acerbis verbis insectabatur hominem 
impudicum, et sponsum vocabat Christum, et illius 
ferventiori amore incendebatur : et ut paucis absol. 
vam, superavit eum, qui tanta erat magnitudine, et 
tantis viribus, ct puram sponso Christo corporis 
pulchritudinem et anime conservavit nobilitatem. 
Sic nihil est eque inexpugnabile, atque in Christum 
benevolentia et spes : quibus si te solum armaveris, 
non accedent ad te mala, neque flagellum, appro- 
pinquabit tabernaculo tuo 6, » 

XXI. A virgine ergo turpissime victus Teridates, 
egreditur e cubiculo, et eluere volens ignominiam, 
aut potius non valens continere intemperantiam, 
neque vivere sustinens, si non impudenter probrum 
afferret virgini, jubet collari vinctam adduci Gaia- 
nam, et foris stantem ad januam cogi & ministris 
suadere Ripsime, quae erat intus, ut regi pareret, 
et nulll rei, quam ille velit, repugnaret. Sciebat 
enim Gaianam esse illius pedagogam et magistram 
in iis que pertinent ad virtutem : et si illa solum 
voluerit, Ripsimen nihil esse contradicturam. Iu- 


5 Psal. xxi, 21. * Psal. xc, 7, 8. 


νεύοντες πρὸς τὸν βασιλέα, «αἱ αὐτῷ ἀπαγγέλλουσι 
τὰ γεγενηµένα, xal ὡς οὔτε δέχοιτο ἡ 'Ῥιψίμη τὰ 
πεμφθέντα, οὔθ) ὅλως παραχενέσθαι ἀνάσχοιτο. Ὁ δι, 
χαλεπῶς ἀγριάνας καὶ μηδὲν µήτε ὧν ἀπήγγειλαν 
αὐτῷ συμθαλών (πῶς γὰρ ἔρωτι µεθύουσα doy); 
μήτ᾽ αἰσγῦναι τὴν παρθένον εὐλαθηθεί: Αλλ’ ὁμεῖς 
ἀγάγετε ταύτην καὶ ἄχουσαν, ἔφη. Οὗτοί γοῦν τὴν 
ταχίστην ἐπὶ τὴν Ῥιψίμην συῤῥεύσαντες, xai ἂλλος 
ἄλλοθεν λαθόµενοι ταύτης καὶ βἰᾳ πολλῇ συνεπισπα- 
σάµενοι τῷ βασιλεῖ παριστῶσιν. Ἡ δὲ xai οὕτως 
ἀπολιιφθεῖσα, καὶ εἰς τοῦτο καχοῦ περιστᾶσα, ἀν- 
δρειότατα δ᾽ οὖν ὅμως ἐκεῖνο ὑπῇδε, « Ῥῦσαι ἀπὸ 
ῥομφαίας, λέγουσα τὴν ψυχήν µου, καὶ ἐκ χειρός xo- 
νὸς τὴν μονοχενῆ µου,» καὶ τὸ ὄνομα τοῦ ποθεινοῦ 
νυμφίου ἐπεθοᾶτο, 

Κ’. Ἐπειδὴ δε xal αὐτοῦ ἕνδον ἐγένετο τοῦ βασι- 
λείου χκοιτῶνος, τοὺς ὀφθαλμοὺς Χριστῷ μετὰ τῶν 
φρενῶν ἀνασχοῦσα; τῶν κατὰ τὴν ἔρημον αὐτὸν 
ἀνεμίμνησκε θαᾳυµασίων, xai τὸν Ἰωνᾶν slc; μέσον 
παρήγαγε μετὰ τοῦ θαυμαστοῦ ναυαγίου xal τῆς 
παραδόξου ἀναθιώσεως' τοῦ Δανιήλ τε xal τῶν 
τριῶν ἐμέμνητο παίδων, καὶ ὅπως ὡς ἐπὶ δροσερᾶς 
πόας ἐκεῖνοι τῆς φλογὸς ἔθαινον, εἶτα καὶ τῆς Σω- 
σάννης διεξῄει τὴν ἐπιθουλὴν καὶ τὴν ἀπολύτρωσιν, 
xal ὅμοιον αὐτῇ παραστῆναι βοηθὸν ἐν ὁμοίαις τει 
ταῖς περιστάσεσι. Καὶ μεταξὺ εἰσπηδήσαντι εἰς τὸν 
κοιτῶνα τῷ Τηριδάτῃ, βαρύτερος ὁ τῆς ἀκολασίας 
ἐμπίπτει δαίµων, καὶ παράφορον ὑπὸ τοῦ ἔρωτος 
καὶ ἐμμανὶς ἀνεθόα, xai διεφθέγγιτο, καὶ κατετή- 
χκετο΄ καὶ ὑπέτρεχε τὴν Ῥιψίμην καὶ ἐθώπευε, xal 
πάντα τρόπον πανουργότατα ἐπεχείρι. Ἡ δὲ καὶ 
ἀπεστρέφετο προσιόντα, καὶ ἁπτομένου ἑδυσχέραινε, 
καὶ τὸν αὐχένα ἐκτείνοντα ἀχολάστοις φιλῆσαι χεί- 
λεσιν οὐχ ὑπέμενε, παρθενικῶς εὖ µάλα xal πεπαι- 
δευµένως ἐρυθήματός τε σώφρονος ὑπεπίμπλατο 
τὴν ὄψιν' xal οἰμώζειν τὸν ἀκόλασιον ἔλεγε, καὶ τὸν 
νυμφίον ἐκάλει Χριστὸν, xal θερμοτέρῳ τῷ πρὸς 
ἐχεῖνον ἔρωτι ἀνεφλέγετο' καί τι γὰρ ἐν βραχεῖ τοῦ 
τοσούτου τὸν ὄγκον xai τηλικούτου τὴν ῥώμην 
ὑπερέσχε, καὶ καθαρὸν τῷ νυμφίφῳ Χρισιῷ καὶ τὸ 
τοῦ σώματος κάλλος, xal τὴν τῆς ψυχῆς εὐγένειαν 
διεσώσατο. Οὕτως οὐδὲν ἃμαγον ὡς dj ἐπὶ Χριστὸν 
εὔνοια xal ἐλπίς καὶ εἰ ταύτῃ µόνον ὁπλίσῃ, οὐ 
προσελεύσεται πρὸς cb καχὰ, οὐδὲ µάστιξ ἐγγιεῖ τῷ 
oxnvo uat! σο». 

ΚΑ’. Τής παρθένου τοίνυν Τηριδάτης αἴσχιστα ἃτ- 
τηθείς, ἕξεισι τοῦ κοιτῶνος, xal ἀπολύσασθαι τὴν 
ἀδοξίαν ἐθέλων, μᾶλλον δὲ μὴ στέγων τὴν ἀκολασαίαν 
μηδὲ ζῇν ἀνεχόμενος el μὴ ἀνεδην εἰς τὴν παρθένον 
&voOplaot, κελεύει ὑπὸ χλοιῷ ἀγχθεῖ σε Γαϊανὴν καὶ 
πρὸς τὰς θύῤας ἔξωθιν στᾶσαν ἀναγχάζεσθαι παρὰ 
τῶν ὑπηρετούντων ἕνδον οὔσῃ παραινεῖν τῇ '"Pujl- 
un, πεισθῆναί τε τῷ βασιλεῖ, καὶ πρὸς οὐδὲν ὧν 
ἐχεῖνος βούλοιτο ἀντιλέγειν. "Βδει γὰρ παιδαγω- 
γόν τε Γαϊανὴν οὖσαν 'Ῥιψίμης καὶ διδάσκαλον τὰ 
el; ἀρετὴν, xal s! µόνον ἐκείνη ἐθελήσειο μηδὲν 
ἀντεροῦσαν Ῥιφίμην, ἅθλιος ὅς γε οὐχ ἡγά- 


E a. - 


969 


VITA S. CREGORII ILLUMINATORIS. 


970 


πα µόνης ἡττηθεὶς τῆς ᾿Ριφίμης, ἀλλὰ καὶ Γαἴα- A felix, qui non satie habuit & sola victum esse Ripsi- 


viv τῇ ἑαυτοῦ κεφαλᾖ δεύτερον imfyt xaxov. Ἠτ.ς 
ἐπειδὴ xal παρέστη, ἐτύπτετο μὲν ὑπὸ τῶν ἐχείνου 
δορυφόρων διὰ ᾿Ριψίμην καὶ ἑσπαράττετο' ἡ δὲ, xal 
τοιαῦτα πάσχουσα, ὅμως τὸ ἑναντίου ἅπαν ἐποίει. 
᾽Ανεμ/μνησκε γὰρ τὴν παρθένον τῶν πρὸς τὸν θεὸν 
ὁμολογιῶν' ὑπέγραφε τὴν ἐκεῖθεν τῶν δικαίων 
λαμπρότητα τῷ λόγψ' τὴν ἠπειλημένην τοῖς φαύλοις 
γέενναν ἀντετίθει πάλιν. Καὶ ol δορυφόροι, μεταξὺ 
αἰσθόμενοι τῶν εἰρημένων, λίθοις τε αὐτῆς ἐκχρύουσι 
τοὺς ὀδόντας, xal τῷ βασιλεῖ τὰ xatà γνώµην ἠνάγ. 
χκαζον φθέγγεσθαι. TI δὲ ὥσπερ ῥωσθεῖσα ταῖς πλη- 
γαῖς μᾶλλον, ἀλλ᾽ οὐκ ἀλγήσασα ὃὅλως, καὶ ἕτερα 
προσετίθει. ᾽Αλλὰ τὴν μὲν ol δορυφόροι εὐθὺς ἁρ- 
πάσαντες, πόῤῥω που ἔθεσαν χελεύσαντες ἀπιέναι 
πάλιν ὅθεν ἀφίκετο. 


me, sed etiam Gaianam suo capiti secundum in- 
vezit malum. Que quidem postquam adstitit, ver- 
berabaturquidem et lacerabaturab ilius satellitibus 
propter Ripsimem : illa autem etiamsi hec patere- 
tur, totum tamen faciebat illorum imperatis con- 
trarium. Virginienim revocabat in memoriam pacta 
conventa, que cum Deo fecerat. Describebat ser- 
mone justorum, qui illic est, splendorem : contra 
opponebat gehennam, cujus mine malis gunt in- 
tentate. Interim autem satellites, cum sensissent 
θα, que dicla fuerant, lapidibus ejus dentes excu- 
tiunt, et mandant ea loqui, qua regi futura erant 
ex sententia. llla autem, tanquam verberibus potius 
confirmata, quam ullum omnino dolorem accepis- 


B set, a!ia quoque primis suasionibus adjiciebat. Sed 


jllam quidem cum satellites protinus arripuissent, procul removerunt, eam rursus jubentes abire unde 


venerat, 

KB. Τηριδάτης δὲ κἀνταῦθα ἐχφανέστερον dittn- 
θεὶς καὶ Όλως τοῦ πρὸς Ῥιψίμην ἀποσφαλεὶς ἔρωτος, 
καταθαλὼν ἑαυτὸν εἷς ἔδαφος ἐκυλίετο. Ἡ μέντοι 
νικηφόρος Ῥιψίμη, ἀνακράτος τοῦ ἀντιπάλου xpa- 
τήσασα, ἔξεισιν ὥσπερ τις Ολυμπιονίκης, (ἐδίδου γὰρ 
αὐτῆ πολλὴν ἄδειαν καὶ ἡ νὺξ δη), καὶ διὰ τῆς 
πόλεως ἐλθοῦσα µέσης, ἄγγελος ταῖς ἂλλαις παρ- 
θένοις τῆς οἰκείας νίκης xal τῶν κατὰ τοῦ ἐχθροῦ 
γίνεται τροπαἰων, μᾶλλον Ok αὐτὴ τρόπαιον ἴκει, 
οὕτω τε τὸν ἀνταγωνιστὴν χαλεπὸν πτῶμα κασαθα- 
λοῦσα, vai ἀκέραιον ἑαυσὴν διασωσαμένη τὴν παρ- 
θενίαν. Ἐκείνην piv οὖν χλέφνσαι τὴν νύκτα, xal 
τῆς ληνοῦ ὡς ἑνῆν αὐταῖς δυνατὸν διαλαθεῖν ἐκχωρη- 
σασαι, ἐπί τινός τε ἀμμώδους πλησίον ἐγένοντο 
τόπου, καὶ τῷ vupglp Χριστῷ εὐχαρίστουν, καὶ 
αὐτῷ νοητῶς συνῆσαν, καὶ ταύτῃ παρεμυθοῦντο τὸν 
ἔρωται' εἶτα xal τὴν πρὸς αὐτὸν ἀνάλυσιν Άτουν' 
Ῥιλοπόνως δὲ οούτων τῇ εὐχῃ ἐγχειμένων, ἐφίσταται 
προηχούστς ἤδη τῆς νυκτὸς ὁ τοῦ βασιλέως ἀρχιμά- 
γξιρος μετὰ δορυφόρων ὑπ) αὐτοῦ ἐσταλμένος, λαμ- 
πάδας διὰ χειρὸς ἔχοντες. Καὶ λαθόµενοι τῆς µακα- 
ρίας. Ῥιψίμης xal ὁπίσω τὼ χεῖρε περιαγαγόντες 
δεσμοῦσι, xal τὴν Ὑγλῶσσαν προτείνειν κελεύηυσι. 
Τῆς δὲ καὶ τοῦ λόγου θᾶττον τὸ κελευσθὲν ποιησάσας, 
ἐκτέμνουσι ταύτην, εἶτα τὸν ἨΧιτωνίσκον ol παλαµ- 
ναῖοι περιῤῥηξάμενοι, xal τῶν χειρῶν ἀποτείναντες 
ἑκατέραν xai τῶν ποδῶν, xal ὁρθίοις ἐνδησάμενοι 
ξύλοις, ταῖς λαμπάσι κατέἐκχιον. ᾿Εξῆς δὲ λίθῳ τὰ 
περὶ τὴν Ὑαστέρα διατεµόντες ὀξεῖ, κατὰ γῆς τε 
χέουσι τὰ ἕγχατα, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς μικρὸν ὑπασ- 
παιρούσης ἔτι ἐκκόπτουσι, καὶ ὅλην εἷς λεπτὰ διε- 
σπάσαντο. Αλλ) ἡ μὲν oid περ ἄρτι τῶν παρθενικῶν 
θαλάμων ἐξορμηθεῖσα, οὕτω κχαλὴ xal ἐπίχαρις 
ἀπολιποῦσα τὸ σῶμα, τῷ γυµφίῳ Χριστῷ παρέστη, 
καὶ ὀφθαλμῶν τῶν ἐκείνου xai παστάδων ἀξίᾳ, λίθων 
τε πολυτελῶν μᾶλλον xal περιδεῤῥαίων xai Όρμων, 
καὶ νυμφικῶν περιθληµᾶτων ἁπάντων, τοῖς ὑπὲρ 
αὐτοῦ στίγµασι πάντοθεν διακεχοσμηµένη. Τοῦ γε 
μὴν τῆς φυγῆς αὐτῇ χοινωνήσαντος τῶν παρθένων 


XXII. Teridates autem hic quoque apertius supe- 
ratus, cum amore Ripsimes omninoesset frustratus, 
seipsum dejiciens, humi volutabatur. Victrix autem 
Ripsime, per vim victis adversariis, egreditur, tan- 
quam quidam victor in certamine Olympico, (Nox 
enim jam ei magnam dabat securitatem)et per me- 
diam veniens civitatem, fit aliis virginibus nuntia 
sus victoris, el. tropeorum adversus inimicum : 
vel potius ipsa venit tropeum, sic truci prostrato 
adversario, et sibi conservata integra virginitate. 
Illam ergo noctem suffurate, cum ex illo torculari, 
dum potuerunt latere, excessissent, appropinqua- 
runt cuidam loco arenoso, et sponso Christo ege- 
runt gratias, et mente cum eo sunt versate, et sic 
amorem suum consolabantur : deinde etiam pete- 
bant suam ad ipsum resolutionem. Eis autem ora- 
toni diligenter intentis, cum quidam nuntiassent, 
ubi illa essent, accedit, proeedento jam nocte, re- 
gis coquorum princeps ab ipso missus cum satelli- 
tibus habentibus in manu lampades. Qui cum bea- 
tam Ripsimem accepissent, manibus pone circum 
actis eam vinciunt, et eam jubent linguam pro- 
ferre. Cum illa autem verbo citius fecisset, quod 
jussa fuerat, eam exscindunt. Postea fracta tunica, 
et extensis utrisque illius manibus et pedibus, cum 
eam rectis lignis aligassent scelarati, urebant lam- 
padibns. Deinceps autem cum acuto lapide ventrem 
exsecuissent, in terram effundunt intestina, et ejus 
adhuc parum palpitantisoculos effodiunt: et totam 
minutatim discerpserunt. Sed illa quidem, ut que 
adeo pulchra et venusta e virginalibus egressa erat 
tbalamis, sponso Christo adstitit, digna illius oculis 
et thalamis, lapidibusque pretiosis, torquibus et 
mohnilibus, et sponsalibus omnibus indumentis, 
nempe pro eo susceptis stigmatibus, omni ex parte 
exornata. Chori autem virginum, que ejus fuge 
socie fuerant, triginta septem numero, triginta 
tres (1); que venerant ad venandas martyris reli- 
quias, cum fuissent deindedeprebense asatellitibus, 


(4) δὲ Cum Ripsime et Gainna fuisse hebet Menologium Grecorum. 


Ρλτκοί,. Gg. OXV. 


34 


911 


MENSIS SEPTEMBER. 


972 


ipse quoque, ense mortem subiere, preda longe À χοροῦ elc ἑθδομήκοντα οὖσων δύο (sic] πρὸς ταῖς 


questuosiore invento periculo, ut qua, cujus stu- 
debant solum venari reliquias, totam ipsam vitam 
et finem acceperint, et ipgresse sint in eumdem, 
in quem ipsa thalaunum, eodem sponso digne ha- 
bita. Esrum autem corpora bestiis diviserunt 
parricide, quarum cum maximam partem illi tor- 
mentis exedissent, ea, qua restabant, edenda ap- 
posuere bestiis, ne pauca quidem terra ea imper- 
tire studiosos illarum Christianos permittentes. 


τριᾶχοντα elg ἄγραν τῶν μαρτυρικῶν λειψάνων ὁρ- 
µήσασαι, εἶτα κατάφοροι γενόμεναι τοῖς δορυφόρεις 
τὸ διὰ ξίφους καὶ αὐταὶ τέλος ὑπέστησαν, ἔπιχερ- 
δέστιρον πολλῷ τῆι ἄγρας εὐροῦσαι τὸν κχίνδυνον, 
καὶ 4c ἔσπευδον καὶ λείψανον θηρᾶσαι µόνον, ὅτην 
αὐτὴν ζῶσαν ἀπολαθοῦσαι, εἲς τὸν αὐτόν τε αὐτῇ 
νυμφῶνα εἰσελθοῦσαι, καὶ τοῦ αὐτοῦ ἀξιωθεῖσαι 
νυµφίου. Τὰ μέντοι σώματα τούτων θηρίοις ἐμερί- 
σαντο οἱ µιαιφόνοι, xal τὰ πλείω τοῖς βασάνοις 


ἐκεῖνοι πρῶτον καταφαγόντες, τὰ ὑπολειπόμενα δεῖπνειν ἔθεντο τοῖς θηρίωις, μηδὶ γῆς αὗτοῖς µετα- 
δοῦναι βραχείας τοὺς διψῶντας αὐτὰ Χριστιανοὺς ἀνασχόμενοι, 


XXIII. Reverso autem principe coquorum, et ro- 
gante, quonam modo interimeret Gaianam. Jam 
enim, inquit, ut fuit nobis mandalum, de medio 
sublata est Ripsime : Teridates, ut qui nihil memi- 
nisset eorum, que jusserat (miserum enim perde- 
bat amor,et nec sinebat quidem respirare libe- 
rum) Ripsime, dicebat, ubi est? Sed ubi videbo 
Ripsimem ? Postquam aulem, tanquam e somno vel 
ebrietate ad se rediens, omnia plane intellexit, 
quee et ipse jusserat, et que fecerant, quibus jus- 
sum fuerat, egre ferebat, ejulabat, vociferabatur, 
et postremo dicebat, Be non esse victurum, nisj 
esset una cum Ripsime.Et protinus jussit linguam 
Gaiane pone tractam per tendinem, avelli e gut- 
ture: deinde eam crudeliter simul et inhumane 
tolli de medio ; nam ne sic quidem dicebat eam 
meritas ponas esse daturam. Hac enim mala, in- 
quit, lingua, mihi meam abstulit Ripsimem, ipsa 
perdidit meam anime voluptatem. Cum hac, que 
interim dicebantur, audivisset princeps coquorum, 
educit Güianam cum duabus, que er&nl cum ea, 
virginibus ad pontem fluvii, super quem solebant 
maleficos aíficere supplicio. Ipse autem ex se quo- 
que plura adjicit tormenta. Existimaubal enim 80 
regi maximegratificaturum, si vehementer et insane 
gpiraret in virgines. Et primum quidem perrumpit 
earum vestes : deinde earum etiam extensis mani- 
bus et pedibus, et talis perloratis, illinc per fistulas 
vento implet inspirato. Ubi autem disjuncta est 
pellia à sua cum carne coalita conjunctione, virgi- 
nes miseri excoriant : quod nec adspicere quidem 
humanus sustinuisset oculus. Ille autem, et si ila 
exuerentur pellibus, tamen divina non nudabantur 
gratia: a qua eliam adjute, requirebant Christum, 
cujus tenebantur desiderio, dicentes : « Memento 
nostri, benigne et clemens Domine : quoaiam pro- 
pter te morte afficimur tota die, et tanquam oves 
occisionis propter te sumus reputat *, » 


. XXIV. Princeps autem coquorum cum vidit eas 
ita exuisse pellem absque ulla molestia, perinde 
ac 8i quis vestem exuisset, et simul eaginterim audi. 
visset dominum alloquentes, ut jusserat Teridates, 
eis fecit linguas eximi. Cum itaque virginibus col- 
lum fuisset pone porforatum, eis lingue exscin- 


* Psul, xiii, 22. 


KI". Τοῦ ἀρχιμαγείρου δὲ ἀναστρέψαντος, xal viva 
τὸν τρόπον καὶ τὴν Γαϊανὴν ἀνελιῖ πυνθανοµένου. Ἡδη 
γὰρ. φησὶ, ἀνῄρηται κατὰ τὰ διατεταγμένα ἡμῖν ἡ Ῥι- 
Vli ὁ Τηριδάτης, ola μηδενὸς τῶν εἰρημένων alegó- 
µενος, (ἀπώλλυε γὰρ τὸν ἆθλιον ὁ ἔρως, xal οὐδὶ 
ἀναπνεῖν ἐλεύθερον συνεχώρει.) Ἡ δὲ "Puptur,, ἔλεγε, 
ποῦ; ᾽λλλὰ ἄν ἴδω ᾿Ριψίμην τοῖς ὀφθαλμοῖς; Επειδὴ 
δὲ ὥσπερ ἐξ ὕπνου fj µέθης ἀνενεγχὼν, πάντα ixpi- 
θῶς ἐμάνθανεν, ὅσα τε αὐτὸς ἐπέταξε, καὶ ὅσα οἱ 
κελευσθέντες ἕδρασαν, δεινὰ ἐποίει, καὶ ὠλοφύρετο, 
καὶ ἐδοά, καὶ τέλος ὡς οὐ βιώσετσι ἔλογε, μὴ οὐχὶ 
συνὼν τῇ ᾿Ριψίμη. Καὶ αὐτίκα τὴν «zc Γαϊανῖς ἑκέ- 
λευε γλῶσσαν ὄπισθεν διὰ τοῦ τένοντος ἑλχυσθεῖσαν 
ἀποσπασθῆναι τοῦ φάρυγγος, εἶτα xal αὐτὴν ὠμῶς 
ἄγαν καὶ ἀπανθρώπως ἀναιρεθῆναι' οὐ γὰρ ἄν οὐδὲ 
οὕτως ἀξίαν ἔλεγε τὴν δίκην ἐκτίσειν. Ἱ γὰρ xad 
αὕτῃη γλῶσσα, φησὶν, αὕτη µου τὴν χαλην ἀφείλετο 
Ριψίμην, τὴν τῆς ἐμῆς αὕτη ψυχῆς ἀπώλεσεν ἐδο- 
νήν. Tj ἀνοσίως ἡγεῖσθε καὶ φονεύετε. Τούτων 
ἐπειδὴ μεταξὺ ὁ ἀρχιμάγειρος Ίκουσε λεγομένων, 
ἐξαγει τὴν Γαϊανὴν μετὰ καὶ συµπαρθένων δύο 
πρὸς τῇ τοῦ καλουμένου βαθωτάτου ποταμοῦ γεφύρᾳ, 
ἐφ᾽ ἧς τοὺς κακούργους κολάζειν εἰώθεσαν, xal τὰς 
πλείους αὐτὸς οἴκοθεν προστίθησι τῶν βασάνων. 
"Qero γὰρ τῷ βασιλεῖ τὰ μέγιστα χαριεῖσθαι, el. σφο- 
δρὸν οὕτω πνεύσειε χατὰ τῶν παρθένων καὶ µανι- 
κόν. Καὶ πρῶτα μὲν περιῤῥήγνυσιν αὐτῶν τὰς 4o05- 
τας, tita xai χεῖρας καὶ πόδας αὐτῶν διατείνει, xai 
κατὰ τοὺς ἀστραγάλουσ διατρήσας, φυσήµατος ἐχεῖθιν 
ἐμπίπλησι δι) αὐλίσχων, Ὡς δὲ καὶ τῆς πρὸς τὶν 
σάρχα συμφὺϊας τὸ δέρµα διέστη, ἀποδέρουαιν o! 
ἆθλιοι τὰς παρθένους' ὃ μηδὲ φιλάνθοωπος ἄν θεᾶ- 
σασθαι ὑπέμεινεν ὀφθαλμός, Αἱ δὲ καὶ οὕτω τὰ δὲρ- 
para ἐχδυόμεναι, ὅμως τῆς θείας οὐχ ἐγυμνοῦντο 
χάριτος ὑφ ἧς καὶ θαλπόμεναι τὸν ποθούµενον 


:ἐζῄτουν Χριστὸν, « Μνήσθητι val ἡμῶν, φιλανθρωπε 


Δέσποτα, λέγουσαι ὅτι ἕνεχα σοῦ θανατούµεθα 
ὅλην τὴν ἡμέραν, xai ὡς πρόθατα σφαγῆς διὰ cà 
ἑλογίσθημεν, » 

ΚΔ’. Ὁ δὲ ἀρχιμάχειρος, ἐπειδὴ τὴν δορὰν ἁλύ- 
πως οὕτως΄ ἀποθεμένας εἶδεν, ὥσπερ ἂν εἴ τις ἰμά- 
τιον ἀποδύσαιτο, καὶ ἅμα καὶ πρὸς τὸν θεὸν Ίκουσε 
μεταξὺ διαλεγοµένων, κατὰ τὸ τοῦ Τπηριδάτου mpóc- 
ταγµα, καὶ τὰς γλώττας ἐκέλευεν ἐξελεῖν. Καὶ ὁῥῇ- 
τα τοὺς αὐχένας ὄπισθεν al παρθένοι διατοηθοῖσαι, 


97J 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 


974 


αἀταῖς ῥίζαις, τὰς γλώττας ἐἑκτέμνονται, Ela καὶ A duntur radicitus. Deinde cum lapidibus instar gla- 


λίθοις μαχαιρῶν δίκην ἑστομωμένοις καὶ τέµνουσι 
τὰς Ὑαστέρας ἀνακοπεῖσαι, καὶ τὴν ἑντὸς πᾶσαν 
διάπλασιν πρὸ τῶν ποδῶν χυθεῖσαν ἰδοῦσαι, οὕτω 
καὶ τὰς κεφαλὰς ἀφαιροῦνται. Ἔκτῃ μὲν οὖν xai 
εἰκάδι τοῦ Σεπτεμθρἰοῦ μηνὸς, dj Ὑενναία ᾿Ριψίμη 
τὸν μαρτυρικὸν ἀνείλετο στέφανον. Τὰς ἐπὶ τῇ 
ἄγρᾳ δὲ τῶν ἐκείνης λειψάνων ὁρμηθείσας, ἡ αὐτὴ 
μάρτυρας εἶδεν ἡμέρα. Tm ἐπομένῃ δὺ xal ij µα- 
καρία Γαϊανὴ μετὰ τῶν συµπαρθίνων τὸ τῆς τε- 
λεώσεως ἕδραμον στάδιον. Ἕκτη τοίνυν ἐξ ἐκείνου 
διῆλθιν ἡμέρα, καὶ ὑπομαραινομένης Ίδη τῷ Τη- 
ριδάτῃ τῆς τῶν ἐρώτων φλογὸς, µελέτη θήρας αὐτῷ 
γίνεται καὶ παρασκευή. Καὶ ὁ μὲν ἐπ ὀχήματος 
ἐξῄει τῆς πόλεως ἡ δίκη δὲ οὐκ ἑθράδυνεν, ἀλλὰ 
τις αὐτῷ προσπαλαίει μανία. Kal δαιμονιώτατα 
οὗτος ἐμαίνετο, καὶ παράφορος ἣν ὅλος ὑπὸ τῆς 
νόσο», τῶν ἰδίων τε σαρχῶν παρέτρωγε τοῖς ὁδοῦσι, 
καὶ εἰς χοῖρον Άμειψε καὶ τὸ εἶδος, xal µετηλλάγη 
Ναθουχοδονόσορ εἰς τὴν μορφὴν, μεταλαθὼν γὰρ ταύ- 
την ἠγνόησεν, τοῦτον τὸν μανθανέτω τρόπον καὶ Τηρι- 
δάτην, τὴν αὐτὴν ἐχείνῳ μεταθολὴν ὑποστάντα, xal 
ταύτῃ τὴν ἀχολασίαν εἰαπραττόμενον «al τὸ ἄγος 
καὶ οὕτω πικρῶς, Kal ἣν τὰ ἔξω τοῦ Τηριδάτου 
χοῖρος, τῆς ἔνδον ὠμότητός τε xal τοῦ βορθόρου 
τῶν ἡδονῶν, καὶ τῆς ἄλλης χοιρείας xal ψυχῆς καὶ 
ἀγωγῆς εἰκὼν ἅμα καὶ εἴσπραξις. Οὐχ ὁ Τηριδά- 
της δὲ µόνος ταῦτα ὁ μιαρὸς, ἀλλὰ καὶ τὸ περὶ 
αὐτὸν στρατιωτικὸν ἆπαν, xal ὅσον iv ἄρχουσι, 
xai εἴ τι ἆλλο τοῦ πολιτεύματος τοῖς τετολμηµένοις 
συνήδετο τῷ αὐτῷ δαίµονι διαπαλαῖον. "Hv οὖν καὶ 
τοῖς κατόχοις τῷ πάθει ὁπότὲ καὶ ἀνανήψειαν, 
πολλἠὴ τῖς ἁπαλλαγῆς ἡ ἐπιθυμία, καὶ τοῖς οἰχείοις 


$ φροντὶς οὐκ ἑλάττων, τοῦτο μὲν ὥστε μὴ τοῖς. 


ὁμοίοις περιπεσεῖν, τοῦτο δὲ ὥστε τῆς νόσου τοὺς 
προσήχοντας χουφ!:σθτναι. 

KE'. Ἐν d δὲ τοιούτοις ἐξητάζετο πάθεσιν ἡ 
Αρμενία, ὄνειρος τῇ τοῦ βασιλέως ἀδελφῇ Κουσα- 
ροδούκτά ἐπιφοιτῇ. Ὁ δὲ ὄνειρος φῶς ἦν ἀδθρώπῳ 
τὴν διάπλασιν ἑοικός. Ἐδόχει δὲ λέγειν ὡς, εἰ Γρ1” 
Ἱόριον ἐκεῖνον ὅν παρὰ τῇ πόλει ᾽Αρταξᾷ βαράθρῳ 
χαθζκαν ἀνιμήσαιντο ἐκεῖθε, χατὰ πόδας εὐθὺς 
καὶ λύσις ἀκολουθήσει τῆς συμφορᾶς. El δὲ μὴ 
ταῦτα μηδὲ οὕτω ποιητέον αὐτοῖς, ἀλλὰ μὴ ἑτέραν 
τοῦ κακοῦ θεραπείαν εὑρήσειν. Ταῦτα τοῦ Óvel. 
ρου εἰπὄντος παρελθοῦσα εἰς τὸν δῆμον d Κουσα- 
ροδούχτα (ἑνίκα γὰρ τὴν αἰδῶ ἡ ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ 
λύπη), κοινοῦται τὴν ὄψιν. Οἱ δὲ µαίνεσθαι καὶ αὖὐ- 
τὴν οἰηθέντες, (ποῦ γὰρ ἄν καὶ ὁστοῦν ἔτι περιλεί- 
πεσθαι. Γρηγορίου παρ’ αὐτοῖς ὅλως ἠλπίξετο ; ) ἐν 
χλευασμῷ τοὺς τῆς Κουσαροδούκτας λόγους γέλωτι 
Ἐποιοῦντο. Ἐπειδὴ δὲ τὸ xaxóv ἐπὶ πλέον ἔτείνετο, 
καὶ à ὄνειρὸς ἔπιφοιτῶν οὐκ ἀνίε, καὶ d quvi 
ἐπέχειτο σφοδροτέρα ἀναγκάζουσα τὸν δῆμον εἰς 
ἔργον ἀγαγεῖν τὴν ὄψιν, στἐλλειαἰΥ τις παρὰ τῷ 
λρταξᾷ φρουρἰῳ τῶν ῥἐπισήμων. Αὐταῖας ὄνομα 


(2) Ripsime, Gaiane et sociarum martyrum 
festum apud Grecos 30 Septembris sub una solen- 


diorum acutis et secantibus, exsecti fuissent ven- 
tres, et universum internum figmentum vidissent 
fusum pro pedibus, eis capita amputantur. Atque 
vicesimo quidem sex!o mensis Septembris gloriosa 
Ripsime coronam suscepit martyricam (2). Eaa 
vero, qua venerant ad venandas illius reliquias, 
idem dies vidit martyres. Die autem sequenti beata 
quoque Gaiana cum sociis virginibus percurrerunt 
stadium consummationis. Ab illo ergo tempore 
transiit sextus dies, et jam flamma amorum Teri- 
dale sensim marescente, ille egressus est ad vena- 
tionem. Non tardavit autem justitia : sed eum que- 
dam invadit insania, qua furebat plane demoniace, 
et pre morbo erat emote mentis, et dentibus suas 


&arrodebat carnes: et mutata fuit forma ejus in por- 


cum. Quod si quis sit, qui non ignoret fuisse Na-- 
buchodonosorem mutatum in banc formam, eodem 
modo sciat etiam Teridatem eamdem, quam ille, 
subiisse mutationem. Sicque de libidine el flagitio 
sumple sunl tam acerbe pone (3). Et erat Teri- 
dates extrinsecus porcus: interne crudelitatis et 
cceni voluptatum, et alierius porcine animae ac vite 
simul imago et poena. Non aic autem solus erat af- 
fectus exsecrandus "Teridates : sed et omnes, qui 
erant cum eo milites, et quicunque ex magistrati- 
bus et aliis civibus simul letabantur iis, que per- 
petrata fuerant, cum eodem luctabantur demone: 
non quod essent ipsi quoque porcorum induti spe- 
cie, sed in furorem redacti erant, et 8 89 plane dis- 
cesserant. Erat igitur iis, quos hec tenebat affectio, 
quando resipiscebant, liberationis magnum deside- 
rium : eorumque necessariis non minor hujus rei 
cura, partim quidem, ne inciderent in similia : 
partim autem, ut morbo levarentur, qui ad eos at- 
tinebant. 

XXV. Interim autem dum in his malis conflicta- 
batur Armenia, apparet somnium regis sorori Cu- 
garoductee, Somnium autem era lux homini figura 
similis. Videbatur autem dicere, quod si Gregorium 
illutn, quem in civitate Artaxat in barathrum demi- 
serunt, illinc hauserint, e vestigio mali sequetur 
solutio. Sin minus autem hec sic flant, nequa- 
quam sunt inventuri aliam curationem. Hec cum 
dixisset somnium, ad populum accedens Cusaro- 
ducta (vincebat enim pudorem is, quem de fratre 


D accipiebat dolor) communicat visionem. llli autem 


eam arbitrati insanire (quomodo enim speraretur 
apud eos omnino reliquum esse vel os ullum Gre- 
gorii ?) verba Cusaroducte subsannabant et irride- 
bant. Cum autem malum intenderetur, nec inter- 
mitteret adventare somnium, et mulier instaret 
vehemontius, cogens populum, ut visionem ad ef- 
fectum deduceret, mittitur quidam vir clarus ad 
oppidum Artaxat, nomine Autaias. Cum ergo, qui 
in eo erant, rogassent, cur veniret Autaias, et que- 


nitate celebratur. Latini, 29 Septembris. 
(3) Dan. 4. 


975 


MENSIS SEPTEMBER. 


916 


nam esset causa ejus adventue, simulque et ride- A ὁ ἀνήρ. Τῶν iv abt τοίνυν ἐφ' ᾧ τε fjxot Αὐταϊας 


rent et mirarentur, quomodo inter vivos adhuc 
queratur, quem nec mortuum quidem arbitraban- 
tur conservari ob teinpus, quod intercesserat, sed 
ia pulverem jam esse dissolutum, somnium ejus 
satrapa (hunc enim fuerat honorem consecutus) et 
responsum recensuit: εἰ accedens ad barathrum, 
nominatim vocavit Gregorium. Ηίο autem statim 


- respondet. Cum is autem illius solum audisset re- 


sponsum, demissis funibus, eum statim rogavit, ut 
iis captis, sursum traheretur. Dixit enim illius 
Deum jussisse, ut ascenderet. Funibus itaque illino 
extractus sacrosanctus Gregorius, toto quidem 
corpore a diuturna in cono et limo afflictione fue- 
rat denigratus: sed cum eum aqua, quoad ejus 
fleri potuit, abluissent, et pure induissent, so- 
lemniter ducunt ad urbem, ia qua rex erat. 


XXVI. Hic rex Teridates in forma porcina, eta 
furore vexatus et rabie, salrapeque et omnis alia 
multitudo non primaquidem sub specie, sed et mor- 
bo ineanientes ei occurrunt. Procidentes ergo omnes 
ab beatos illos pedes, ut Deum eis placaret, et a ma- 
ligni illius demonis insania et malo liberaret, vehe- 
mentissime obsecrabant. llle autem cum anie alia 
sanctarum martyrum quesiissel reliquias, et post- 
quam eas illi ostendissent, collegisset (jacuerant 
enim disjectee novem dies, et totidem noctes, ne- 
que male olentes, et omnino intact: a canibus, 
volucribus et bestiis) earumque vestibus decore 
composuisset, licel ipse rex, et qui cum eo erant 
magistratus, offerrent vestes preliosissimas, cum 
ipsis vestibus deponit in torculari, quod etiam vivas 
prius habuit martyres, et calcatum fuit ab illarum 
pedibus virgineis. Cum autem !ota nocte orasset, 
et Deum esset precatus, die sequenti ad regem et 
suos catecheticam fuse οἱ prolixe habet orationem. 
Erant enim heejus ad Deum preces, ut priusquam 
formam porcinam exueret Teridates, sermonis ao- 
ciperet intelligentiam, et conciperet singula eorum, 
qua dicebantur. Sed tunc quidem cum Dei poten- 
tiam, et quam nostri gerit curam, sacroaancius ad- 
duxisset Gregorius, et quemudmodum eum conser- 
vasset admirabiliter, et preter opinionem (que 
enim ei evenerunt, superant humanam naturam : 
et nisi divinam gratiam ad eum desuper advolasse 


καὶ dj τις αὐτῷ ἠχρεία τῆς ἀφίξεως πυθοµένων καὶ 
γιλώντων ἅμα καὶ θσυµαζόντων ὅπως ἐν τοῖς ζῶσιν 
ἔτι ζητεῖται, ὃν οὐδὲ νεκρὸν ἂν ὑπὸ vob μεταξὺ χρό- 
vou ᾧοντο σῶον τηρεῖσθαι, ἀλλ᾽ εἷς κόνιν διαλυθζναι 
Ίδη, τὸν Όὄνειρον αὔτοῖς ὁ σατράπης (τούτῳ γὰρ 
ἐτετίμητο. Αὐταΐχκς) καὶ τὸν χρησμὸν διεξψει, xal 
τῷ βαράθρῳ ἐπιστὰς, ὀνομαστὶ τὸν Γρηγόριον &xá- 
A&t. Ὁ δὲ εὐθὺς ἀποχρίνεται. Καὶ ὡς µόνον ἐχεῖνος 
τῆς ἀποχρίσεως Ίσθετο, σχοἶνους καθεὶς αὐτίκα, 
ἐδεῖτο λαθόµενος αὐτῶν ἀνελκχύεσθαι, Τὸν γὰρ ἑκεί- 
νου [φησὶ Θθεὸν προστάξας τὴν ἄνοδον. ᾽Ανελκυσθεὶς 
τοίνυν ἐχεῖθεν τοῖς χκαλῶδίοις ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, 
ὅλον μὲν τὸ σῶμα ὑπὸ τῆς χρονίας περὶ τὸν βόρθο- 
pov καὶ τὴν Dv κακώσεως µεμµελάνωτο' ἀλλ᾽ Όδατι 
τούτων ὡς oijy τε ἀπολούσαντες, καὶ καθαρῶς πε. 
ριστείλαντες, ἐντίμως ὁμοῦ xal σεθασµίως el; τὴν 
βασιλείαν ἆγουσι πόλιν. 

Κς. ἸἘνταῦθα ὁ βασιλεὺς αὐτῷ Τηριδάτης ὑπὸ 
χοιρείᾳ τῇ µορφῇ καὶ τῇ µανίᾳ δὴ καὶ τῇ λύσσῃ, 
καὶ ol σατράπαι, xal Όσον ἆλλο πλῆθος ἦν, ὅπαν- 
τῶσιν, οὐ χοίρων μέντοι περικείµενοι θέαν xal οὗ- 
τοι, πλὴν ὑπὸ τῆς νόσου xal αὐτοὶ µεµηνότες τε 
καὶ παράφοροι. Ἱ]εσόντε οὖν πάντε πρὸς τοὺς 
µακαρίους ἐκείνοῦ πόδας, ἐξιλεώσασθαι αὐτοῖς τὸ 
θεῖον, καὶ τῆς τοῦ πονηροῦ δαίµονος ἐκείνου μανίας 
καὶ τοῦ χχχοῦ ἁπαλλάξαι, θερµότατα ἑλιπάρουν. 
Ὁ δὲ πρὸ τῶν ἄλλων, τὰ τῶν ἁγίων μαρτύρων ἐπιζη- 
τεῖ λείψανα, καὶ ὑποδειξάντων ἐκείνων, συλλέξας 
(ἔχειντο γὰρ ἐπὶ ἑννέα ἡμέρας xal νύχτας Teac, 
µήτι τι ἀπδὲς ἀπόζοντα, καὶ κυσὶν ἄθικτα παντά- 
πασι καὶ πετειοῖς xai θηρίοις), ἀνελόμενος τοίνυν 
αὐτὰ, καὶ ἱματίοις ἐνθέμενς τοῖς ἰδίοις, καὶ 
tol γε αὐτοῦ βασιλέως κρὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἀρχόντων 
τῦ µπολυτελέστατα τῶν ἱματίων προσφερόντων, 
ἀποτίθεται τῇ copi µμετὰ τῆς ἐσθῆτος ftu 
xai ζώσας πρότερον τὰς µάρτωρας εἶχεν, εὖὐξά- 
µενος μέντοι παρὰ πᾶσαν τὶν νύχτα καὶ δειθεῖς 
τοῦ θεοῦ, Κατηγητικον οὖν τὴν ἐπιοῦσαν πρός τε 
τὸν βασιλέα xal τοὺς περὶ αὐτὸν ἀποτείνει λόγον. 
Καὶ τοῦτο γὰρ εὐχὴ πρὸς τὸν θεὸν αὐτῷ Tv, ὥστε 
καὶ πρὶν Tj τὴν Χοιρείαν μορφὴν ἀποθέσθαι Ττρι- 
δάτην, Λόγου τε λαθεῖν σύνεσιν, xal αὐτὰ ἕκαστα 
τῶν λεγομένων συµθάλλειν. ᾽Λλλὰ τότε piv τὴν τοῦ 
θεοῦ δύναμιν xal τὴν περὶ ἡμᾶς κηδεµονίαν ὁ ἱερὸς 
Γρηγόριος παριΐστατο, πέρα γὰρ ἀνθρωπίνης τὰ κατ’ 


dixeris, haud quidem facile est credere), deinde Ὦ αὐτὸν ἐστι φύσεως θείαν ἐφίπτασθχι εἶποις, οὐδὲ 


cum eorum in sanotas virgines audaciam el crude- 
litatem reprehendisset, ot docuisset, oportere eos 
prius desistere ab errore simulacrorum, deinde ad 
verum Deum accedere : et quod si conversi fuerint 
ab impietate, e vestigio eorum calamitatis conse- 
quetur solutio: et cum pauca de ortu tnundi, et 
futuro 82culo, et Novi Testamenti mysterio, et ma- 
gna erga homines Dei benignitale et clementia dis- 
seruisse!, et adjecisset etiam, quod desuper ad 
eum advolans angelus aderat in lacu, eique vireg 
addebat, et conservabat eum illesum a malis, qui 
ne tum quidem volebat abscedere, sed adhuc appa- 


πιστεῦσαι τούτοις ῥᾷδιον. "Emtiza xai τὴν εἷς τὰς 
ἁγίας πορθένους τόλµαν τε αὑτῶν xal ὠμότητα 
διελέγξας, καὶ ὃ:δάξας ὅτι δεῖ πρότερον αὐτοὺς τῆς 
εἰδωλικῆς ἀποστῆναι πλάνης, εἶτα τῷ ἀληθεῖ θεῷ 
προσελθεῖν, καὶ ώς, εἰ μεταθαλοῦσι τῆς δυσσεθείας͵ 
παρὰ πόδας εὐθὺς xal ἡ λύσις, ἀκολουβῆσει τῖς συµ.- 
φορᾶς βραχέα τε περὶ τῆς χοσµογενείας xal τοῦ 
μέλλοντος αἰῶνος, τῆς τε κατὰ τὴν Kati,» 5v ἀνθρώ- 
πους φιλανθρωπίας διαλεχθεὶς, προσθεὶς δὲ καὶ ὡς 
ἄγγελος αὐτῷ ἐπικαταπτὰς ἂνωθεν ἐν τῷ λάχκῳ 
παρῆν, ἑνίσχυέ τε αὐτὸν xal χαχκῶν ἁπαθῇ ἐτήρει. 
καὶ ὡς οὐδὶ ἀφίστασθαι νῦν ἐθέλει, ἀλλὰ καὶ ἔτι 


SEI VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 978 


τοῖς αὐτοῦ ὀφθαλμοῖς ἐπιφαίνεται, 125 τε λίαν xal A rebat ejus oculis valde suaviter resplendenset evi- 


ἐναργὶς ἀπολάμπων' τἆλος δὲ καὶ ναοὺς ἐγεῖραι 
ταῖς μάρτυσιν ἐπισχήψας καὶ πολλὰ ἕτερα διεξελ- 
θὼν καὶ τοὺς παρόντας μυσταγωγέίσας, ὡς ἤδη πρὸς 
ἑσπέραν ἦν, τὸν σύλλογον διελύσατο, 

KZ'. Tj ἑξῆς δὲ νηστείαν μὲν καὶ εἰς ἑξήκοντα 
ὅλας ἡμέρας τῷ πλήθει παντὶ παραγγέλλει, αὐτὸς 
δὲ τά τε προμυσταγωγτθέντ« ἐν ταύτχις ἀἆναλαμ- 
θάνων, καὶ τὰ λείποντα προστιθεῖς, καὶ τοὺς βίους 
τῶν ἀρετῃ διενεγχόντων εἷς τὸ μέσον παράγων, 
πρὸς µίµησιν τε τὰς ἐχείνων ψυχὰς δ.εθέρµαινε καὶ 
ζζλον, xai τοιούτων αὐτοῖς τῶν συνάξεων ἀφθόνως 
ἀπολαύειν παρεῖχεν. ἸἘἈνταῦθα xal τὴν ὁπτασίαν 
Te µόνον ἐχεῖνος ἑξίωτο, εἷς κοινὴν ἁπάντων áxpo- 
ασιν παρετίθει Ἡ δὲ ἦν οὐδὲ µίᾳν παραλείπούσα 
θαύματος ὑπερθολὴν, ἀλλ᾽ ola ὁρπθῆναι μὲν φο- 
δερὰ, ἐνηχηθῆλαι δὲ ταῖς ἀχοαῖς σωτήριος. ᾿Εδό- 
κει γάρ pot, Φησὶν, ὁ οὐρανὸς ἀνεφχθχι καὶ τὰ iv 
ἀρχῇ ἐναπολειωθέντα τῷ κυρτώµατι ὕδατα, ἔνθεν 
καὶ ἔνθον διαιρεθέντα, ἑστηριγμένα ἐφ᾽ ἑκατέρου τµή- 
µατος µένειν. Μορφὴ 86 τις ἀνθρωπεία, λαμπρὰν οἶαν 
αγλην ἀφιεῖσα, καὶ πολλῷ πάντοθεν φωτὶ περιλαµ- 
πωµένη, Χχρυσῆν τῇ χειρὶ κατέχουσα σφύραν, τὴν 
γῆν παίειν. Φῶς τε ἄνωθεν ἐκ τῶν οὐρανῶν πυχνὰ 
ταῖς ἀκτῖσι διᾷττον, τὰ τῆς Ὑῆς πέρατα ἐπλήροῦ. 
Καὶ δὴ xal ὑπόπτεροί τινες στρατιαὶ, αὐταὶ Έκασται 
φῶς οὖσαι, πρὸς οὐρανοὺς ἐπεδήμουν, Καὶ στῦλος 
πυρὸς ἐπὶ βάσει χρυσῇ ἱδρυμένος, eic ἐχείνους ἀν- 
έτρεχε, xal φῶς πάλιν. ᾽Λλλὰ τὸ uiv αὐτοῦ τοῦ φω- 
τὸς σχΏμα σταυροῦ φέρον, τὸ δὲ στύλῳ ὑπερμεγίθει 
προσεοιχὸς Tv. Καὶ τρεῖς ἑλάττονες ἄλλοι στῦλοι. 
ἐπὶ ὁμοίων τῶν βάσεων βεθηκότες Ἆσαν. ἸΑλλ' ὁ 
μὲν ἐπὶ τοῦ μαρτυρικοῦ τῖς τε µαχαρίας 'Ῥιφίμης 
σταδίου καὶ τῶν τριῶν ἐπὶ ταῖς τριάκοντα παρθέ - 
νοις εἰστήχει. ΄Άτερον δὲ ὅποιπερ d γενναία Γαϊανὴ 
μετὰ τῶν δύο xal αὕτη συµπαρθένων, τὸν τῆς τε- 
λειώσεως ἀνιίλοντο στέφανον ἐπὶ δὲ τῆς ληνοῦ 
ἄλλος, fj πρότερον μὲν πάσας ὁμοῦ φευγούσας ὑπ- 
εδέξατο τὰς παρθένους, μιᾶς δὲ ὕστερον καὶ οἴνου 
παντὸς γλυχκύτερον τὸ αἷμα ἐδέξατο" ft ἐπειδὴ 
νόσῳ κατ) αὐτὴν περιπέσοι, oüx ἔχουσα ὅπως ταῖς 
ἄλλαις ἔποιτο συµπαρθένοις αὐτοῦ παρὰ τῇ ληνῷ, 
oia βότρυς ὡραῖος ἱλαρόν τι ταῖς ὄψεσι καὶ $90 προσ- 
θάλλουσα, οὐ ποσὶ δικαίων ἐκθλίθεται, ἀλλὰ χερσὶν 
ἀσεθῶν ἀναιρεῖται. "Emi τούτοις πολὺ μὲν πλῖθος 
πυρίνων Δθυσιαστηρίων ἐδίδου βλέπει ἡ ὅρασις, 


denter; postremo autem et templa jussisselt exstrui 
martyribus, et multa alia esset oratione persecutus, 
et eos qui aderant, mysteriis iniliasset, cum jam 
advesperasceret, ceetum dimisil. 

XXVII. Sequenti autem die jejunium quidem ad 
sexaginta usque dies totos universo populo denun- 
tial : et ipse ea, quze in mysteriorum initiis prius 
dicta fuerant, in his repetens, et que deerant adjJi- 
ciens, et vitam eorum, qui in virtute excelluerunt, 
in medium adducens, ad imitationem et emulatio- 
nem illorum animos accendebat, et abunde eis pre- 
bebat talea fruendas conciones. Hoc in loco visio- 
nem quoque, quam solus ille fuerat assecutus, pu- 
blice apud aures omnium deposuit. Illa autem est 


B ejusmodi, ut nihil possit esse ad mirabilius : et que 


visu quidem fuit terribilis : si auribus autem ac- 
cepta fuerit, salutaris. Videbatur enim mihi, in- 
quit, celum esse apertum, et que initio incurvita- 
t;bus intercepte erant aque, hinc et hinc divise, 
firme 8ο stabiles menere in utraque parte. Forma 
autem quedam humans, lucidum quoddam jubar 
emittens, et multa luce omni ex parte refulgens, 
aureum manu tenens malleum, terram puleabat. Et 
lux desuper e ccelis radiis frequenter emicans, im- 
plebat fines terre. Quin etiam quidam alati exer- 
citus, qui erant etiam unusquisque lux, movebantur 
in celia. Et columna enea basi auree imposita, ad 
illos pertingebat. Sed pars quidem ipsius lucis vi- 
debatur ferre figuram crucis, pers autem erat ma- 
gne columne similis. Et trea alie minores columnee 
locate erant super bases similes. Sed una quidem 
stabat super martyricum sta!ium beate Ripsimes, 
et triginta trium virginum, altera autem, ubi prae 
clara Gaiana cum duabus sociis virginibus, con- 
summationis coronam accepere, Alia autem erat 
super torcular, quod prius quidem omnes siiul fu- 
gientes excepit virgines: unius autem postea vel 
quovis mero aut nectare dulciorem excepit sangui- 
nem. Que cum in eo in morbum incidisset, nec 
posset alias sequi virgines, ibidem apud torcular, 
tanquam uua speciosa oculis hilaritatem afferens, 
et suavitatem non justorum pedibus exprimitur, 
sed manibus impiorum de medio tollitur. Pust hsec 
magnam quidem igueorum altarium multitudinem 
dedit aspiciendam visio, et super unumquodque 


καὶ σταυρὸν ὕπερθεν ἐφ᾽ ἑκάστου θωαιαστηρίου τῆς D orucem formatam ex eadem materia: fons antem 


αὐτῆς ὕλης διαµορφούμενον. Πηγἡ δὲ τις ἐκ τούτων 
ἔῤῥει, διειδές τε ἅμα καὶ οὕτω τι ἄφθονον ἐκδιδοῦσα, 
ὡς ἐπικλύζειν ἅπαν τοῦ ὑποκειμένου πεδίου τὸ πρόσ- 
ωπον. Αλλὰ μὴν καὶ ἀγέλη µοι καθεωρᾶτο αἰγῶν, 
ἐν τῷ µέλανι τῶν τριχῶν στέλδουσαι. "Ens! δὲ τὸ 
ὕδωρ ἐκεῖνο περάσειαν, ἡ !Bía μὲν αὐταῖς sl; mpó- 
6ατα µετεθάλλετο" τὸ δὲ τῶν τριχῶν μέλαν sic 
λευχότητα χιόνος ἡμείβετο. Εἶπες dv ἐν ἀκαρεῖ τὰς 
μέλανας ὑποῤῥεῦσαι, καὶ τὰς ἑτέρας ἀναφῦναι τὰς 
λευχάς. Τὰ μέντοι πρόδατα τίκτειν ἐῴχεσαν' καὶ 
πολιὰ μὲν xal τοῖς νεογνοῖς dj θρὶξ, τὸ δὲ πλζθος, 
καὶ ἀριθμὸν καὶ τόπον ὅσον ὀφθαλμὸς ὡρίζετο, ὑπε- 


quidam ex his emanabat, perspicuum quoddam 
edens fluentum, et adeo copiosum, ut mundaret 
universam subjecti campi faciem. Quin etiam mihi 
cernebalur grex caprarum resplendens in nigrore 
pilorum. Poetquam autem aquam transmiserant, 
gpecies quidem eis mutabatur in oves : nigror au- 
tem pilorum, mutabalur in alborem nivis. Dixis- 
ses momento temporis effluxisse nigrae, et alias 
exortas esse, nempe albas. Atque oves quidem vise 
sunt parere: et cani pili erant etiam recens natis 
foitibus. Multitudo autem superabat et numerum, 
et locum, quantumcunque definiebat oculus. Ex his 


- —— 


975 


MENSIS SEPTEMBER. 


916 


nam esset causa ejus adventus, simulque et ride- A ὁ ἀνήρ. Tov iv αὐτῷ solvov. ἐφ' ᾧ τε fjxox Αὐταϊας 


rent et mirarentur, quomodo inler vivos adhuc 
queratur, quem nec mortuum quidem arbitraban- 
tur conservari ob teinpus, quod intercesserat, sed 
ia pulverem jam esse dissolutum, somnium ejus 
satrapa (hune enim fuerat honorem consecutus) et 
responsum recensuit: et accedens ad barathrum, 
nominatim vocavit Gregorium. llio autem slatim 
respondet, Cum is autem illius solum audisset re- 
sponsum, demissis funibus, eum statim rogavit, ut 
iis captis, sursum traheretur. Dixit enim illias 
Deum jussisse, ut ascenderet. Funibus itaque illino 
extractus saocrosanctus Gregorius, toto quidem 
corpore a diuturna in cono et limo affliclione fue- 
rat denigratus: sed cum eum aqua, quoad ejus 
fleri potuit, abluissent, et pure induissent, so- 
lemniter ducunt ad urbem, in qua rex erat. 


XXVI. Hic rex Teridates in forma porcina, eta 
furore vexatus et rabie, satrapeque et omnis alia 
multitudo non prima quidem sub specie, sed et mor- 
bo ineanientes ei occurrunt. Procidentes ergo omnes 
ab beatos illos pedes, ut Deum eis placaret, el a ma- 
ligni illius demonis insania et malo liberaret, vehe- 
mentissime obsecrabani. llle autem cum ante alia 
sanctarum martyrum quesiissel reliquias, οἱ post- 
quam eas illi ostendissent, collegisset (jacuerant 
enim disjecte novem dies, et totidem noctes, ne- 
que malo olentes, et omnino intacts a canibus, 
volucribus et bestiis) earumque vestibus decore 
composuissel, licel ipse rex, et qui cum eo erant 
magistratus, offerrent vestes preliosissimas, cum 
ipsis vestibus deponit in torculari, quod etiam vivas 
prius habuit martyres, et calcatum fuit ab illarum 
pedibus virgineis. Cum autem lota nocte orasset, 
et Deum esset precatus, die sequenti ad regem et 
suos catecheticam fuse ot prolixe habet orationem. 
Erant enim heejus ad Deum preces, ut priusquam 
formam porcinam exueret Teridates, sermonis aoc- 
ciperet intelligentiam, et conciperet singula eorum, 
quee dicebantur. Sed lunc quidem cum Dei poten- 
tiam, et quam nostri gerit curam, sacrosancius ad- 
duxisset Gregorius, et quemadmodum eum conser- 
vasset admirabiliter, et preter opinionem (que 
enim ei evenerunt, superant humanam naturam : 
et nisi divinam gratiam ad eum desuper advolasse 


καὶ fj τις αὐτῷ ἠχρεία τῆς ἀφίξεως πυθοµένων καὶ 
γελώντων ἅμα καὶ θσυµαζόντων ὅπως ἐν τοῖς ζῶσιν 
ἔτι ζητεῖται, ὃν οὐδὲ νεκρὸν ἂν ὑπὸ τού μεταξὺ χρό- 
νου tpovto σῶον τηρεῖσθαι, ἀλλ᾽ εἷς χόνιν διαλυθῆναι 
ἤδη, τὸν Όὄνειρον αὔτοῖς ὁ σατράπης (τούτῳ γὰρ 
ἐτετίμητο. Αὐταίκς) καὶ τὸν χρησμὸν διεξψει, καὶ 
τῷ βαράθρῳ ἐπιστὰς, ὀνομαστὶ τὸν Γρηγόριον ἐἑκά- 
Att. Ὁ δὲ εὐθὺς ἀποχρίνεται, Καὶ ὡς µόνον ἐχεῖνος 
τῆς ἀποχρίσεως Ίσθετο, σχοίνους καθεὶς αὐτίκα, 
ἐδεῖτο λαθόµενος αὐτῶν ἀνελκύεσθαι. Τὸν γὰρ ἑκεί- 
νου [orci θεὸν προστάξας τὴν ἄνοδον. ᾿Ανελκυσθεὶς 
τοίνων ἐκεῖθεν τοῖς καλῶδίοις ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, 
ὅλον μὲν τὸ σῶμα ὑπὸ τῆς χρονίας περὶ τὸν βόρθο- 
pov καὶ vi,» lov κακώσεως µεµελάνωτο' ἀλλ᾽ ὕδατι 


B Τούτων ὡς οἵύν τε ἀπολούσαντες, καὶ καθαρῶς πε. 


ῥιστείλαντες, ἐντίμως ὁμοῦ καὶ σεθασµίως sl; τὴν 
βασιλείαν ἄγουσι πόλιν. 

Κς. ᾿Ενταῦθα ὁ βασιλεὺς αὐτῷ Τηριδάτης ὑπὸ 
χοιρείᾳ τῇ µορφῇ καὶ τῇ µανίᾳ δὴ καὶ «f λύσσῃ, 
καὶ οἱ σατράπαι, xal Όσον ἆλλο πλήθος ἦν, ὅπαν- 
τῶσιν, οὐ χοίρων μέντοι περιχείµενοι θέαν xal οὗ- 
τοι, πλὴν ὑπὸ τῆς νόσου xal αὐτοὶ µεµηνότες τε 
καὶ παράφοροι. Ἰεσόντες οὖν πάντες πρὸς τοὺς 
µακαρίους ἐκείνοὺ πόδας, ἐξιλεώσασθαι αὗτοῖς τὸ 
θεῖον, xal τῆς τοῦ πονηροῦ δαίµονος ἐκείνου µανίας 
καὶ τοῦ xzxoó ἀἁπαλλάξαι, θερµότατα ἑλιπάρουν. 
Ὁ δὲ πρὸ τῶν ἄλλων, τὰ τῶν ἁγίων μαρτύρων ἐπιζη- 
τεῖ λείψανα, καὶ ὑποδειξάντων ἐκείνων, συλλέξας 
(ἔχειντο γὰρ ἐπὶ ἑννέα ἡμέρας xal υύκτας ἴσας, 
μήτι τι ἀῑδὲς ἀπόζοντα, καὶ κυσὶν ἄθικχτα παντά- 
πασι καὶ πετει)οῖς xai θηρίοις), ἀνελόμενος τοίνυν 
αὐτὰ, xai Ἱἱματίοις ἆνθέμενος τοῖς lótow, καὶ 
τοί γε αὐτοῦ βασιλέως x7l τῶν σὺν αὐτῷ ἀρχόντων 
10 µπολυτελέστατα τῶν ἱματίων Ἠπβροσφερόντων, 
ἀποτίθεται τῇ cop µμιτὰ τῆς ἐσθῆτος — ftn 
καὶ ζώσας πρότερον τὰς μάρτυρας εἶχεν, εὖὐξά- 
µενος µέντηι παρὰ πᾶσαν τὶν νύχτα καὶ δειθεῖς 
τοῦ θεοῦ. Κατηγητικὸν οὖν τὴν ἐπιοῦσαν πρός τε 
τὸν βασιλέα xal τοὺς περὶ αὐτὸν ἀποτείνει λόγον. 
Καὶ τοῦτο γὰρ εὐχὴ πρὸς τὸν θεὸν αὐτῷ ἦν, ὥστε 
xal πρὶν Ἡ τὴν Ἐχοιρείαν μορφὴν ἀποθέσθαι Ττρι- 
δάτην, Λόγου τε λαθεῖν σύνεσιν, xal αὐτὰ ἕκαστα 
τῶν λεγομένων συμθάλλειν. ᾽Λλλὰ τότε μὶν τὴν τοῦ 
θεοῦ δύναμιν καὶ τὴν περὶ ἡμᾶς χκηδεµονίαν ὁ ἱερὸς 
Γρηγόριος παριΐστατο, πέρα γὰρ ἀνθρωπίνης τὰ κατ᾽ 


dixeris, haud quidem facile est credere), deinde [) αὐτὸν ἐστι φύσεως θείαν ἐφίπτασθαι εἶποις, οὐδὲ 


cum eorum in sanotas virgines audaciam et crude- 
litstem reprehendisset, οἱ docuisset, oportere eos 
prius desistere ab errore simulacrorum, deinde ad 
verum Deum accedere : et quod si conversi fuerint 
ab impielate, e vestigio eorum calamitatis conse- 
quetur solutio: et cum pauca de ortu rmundi, et 
futuro seculo, et Novi Testamenti mysterio, et ma- 
gna erga homines Dei benignitate et clementia dis- 
seruissel, et adjecisset etiam, quod desuper ad 
eum advolans angelus aderat in lacu, eique vires 
&addebat, et conservabat eum illesum a malis, qui 
ne tum quidem volebat abscedere, sed adhuc appa. 


πιστεῦσαι τούτοις ῥάδιον. Ἔπειτα xai hv εἲς τὰς 
ἁγίας πορθένους τόλµμαν τε αὑτῶν καὶ ὠμότητα 
διελέγξας, xai δ.δΊξας ὅτι δεῖ πρότερον αὐτοὺς τῆς 
εἰδωλικῆς ἀποστῆναι πλάνης, £a τῷ ἀληθεῖ θεῷ 
προσελθεῖν, καὶ ὡς, εἰ μεταθαλοῦσι τῆς δυσσεθείας͵ 
παρὰ πόδας εὐθὺς xal ἡ λύσις, ἀκολουθῆσει τῆς συµ- 
φορᾶς βραχέα τε περὶ τῆς χοσµογενείας xal τοῦ 
μέλλοντος alios, τῆς τε κατὰ τὴν Καινἠν δι’ ἀνθρώ- 
πους Φφιλανθρωπίας διαλεχθεὶς, προσθεὶς δὲ xal ὡς 
ἄγγελος αὐτῷ ἐπικαταπτὰς ἂνωθεν iv τῷ λάχχψ 
παρῆν, ἐνίσχυέ τε αὐτὸν xal χαχκῶν ἁπαθῇ ἑτήρει. 
καὶ ὡς οὐδὲ ἀφίστασθαι νῦν ἐθέλει, ἀλλὰ καὶ ἔτι 


oTi VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 978 


τοῖς αὐτοῦ ὀφθαλμοῖς ἐπιφαίνεται, 7,95 τε λίαν xal A rebat ejus oculis valde suaviter resplendenset evi- 


ἑναργὲς ἀπολάμπων' τέλος δὲ καὶ ναοὺς ἐγεῖραι 
ταῖς µάρτυσιν ἐπισχήψας καὶ πολλὰ ἕτερα διεξελ- 
θὼν καὶ τοὺς παρόντας μυσταγωγήσας, ὡς ἤδη πρὸς 
ἑσπέραν ἦν, τὸν σύλλογον διελύσατο. 

ΚΖ’. Τῃ ἑξῆς δὲ νηστείαν μὲν καὶ εἰς ἑξήκοντα 
ὅλας ἡμέρας τῷ πλήθει παντὶ παραγγέλλει, αὐτὸς 
δὲ τά τε προμυσταγωγηθέντα ἐν ταύταις ἀναλαμ- 
θάνων, καὶ τὰ λείποντα προστιθὲὶς, καὶ τοὺς βίους 
τῶν ἀρετῇ διενεγκόντων εἷς τὸ µέσον παράγων, 
πρὸς µίµησιν τε τὰς ἐχείνων ψυχὰς ὃδ.εθέρµαινε καὶ 
ζλον, καὶ τοιούτων αὐτοῖς τῶν συνάξεων ἀφθόνως 
ἀπολαύειν παρεῖχεν. ἸἘΕνταῦθα καὶ τὴν ὁπτασίαν 
Ti µόνον ἐχεῖνος ἡξίωτο, εἷς κοινὴν ἁπάντων ἆκρο- 
ασιν παρετίθει ἡ δὲ ἦν οὐδὲ µίφν παραλείπούσα 
θαύματος ὑπερθολὴν, ἀλλ’ ola ὁρπθῆναι piv φο- 
θερὰ, ἐνηχηθῆλαι δὲ ταῖς ἀχοαῖς σωτήριος, 'ESó- 
κει γάρ pot, Φτσὶν, ὁ οὐρανὸς ἀνεῷχθαι καὶ τὰ iv 
&pyi ἑναπολειρθέντα τῷ χρτώµατι Ὦὕδατα, ἔνθεν 
καὶ ἔνθον διαιρεθέντα, ἑστηριγμένα io' ἑκατέρου τµή- 
µατος µένειν. Μορφὴἡ δέ τις ἀνθρωπεία, λαμπρὰν otav 
αἴγλην ἀφιεῖσα, καὶ πολλῷ πάντοθεν φωτὶ περιλαµ- 
ποµένη, χρυσῆν τῇ χειρὶ κατέχουσα σφύραν, τὴν 
γῆν παίειν. Φῶς τε ἄνωθεν ἐκ τῶν οὐρανῶν πυκνὰ 
ταῖς ἀχτῖσι διᾷττον, τὰ τῆς γῆς πέρατα ἐπλήροὺ. 
Καὶ δὴ xal ὑπόπτεροίΥ τινες στρατιαὶ, αὗταὶ ἕκασται 
φῶς οὖσαι, πρὸς οὐρανοὺς ἐπεδήμουν, Καὶ στῦλος 
πυρὸς ἐπὶ βάσει γρυσῇ ἱδρυμένος, εἷς ἐκείνους àv- 
έτρεχε, καὶ φῶς πάλιν. ᾽λλλὰ τὸ μὲν αὐτοῦ τοῦ φω- 
τὸς σχήμα σταυροῦ φέρον, τὸ δὲ στύλῳ ὑπερμεγέρει 
προσεοικὸς 7T. Καὶ τρεῖς ἑλάττονες ἄλλοι στῦλοι. 
ἐπὶ ὁμοίων τῶν βάσεων βιθηκότες σαν. AXI ὁ 
μὲν ἐπὶ τοῦ μαρτυρικοῦ τῆς τε µακαρίας ᾿Ῥιψίμης 
σταδίου καὶ τῶν τριῶν ἐπὶ ταῖς τριάκοντα παρθέ - 
vote εἰστήχε.. ΄Άτερον δὲ ὅποιπερ dj γενναία Γαϊανὴ 
μετὰ τῶν δύο xal αὕτη συµπαρθένων, τὸν τῆς τε- 
λειώσεως ἀνλίλοντο στέφανον ἐπὶ δὲ τῆς ληνοῦ 
ἄλλος, fj πρότερον μὲν πάσας ὁμοῦ φευγούσας ὑπ- 
εδέξατο τὰς παρθένους, μιᾶς δὲ ὕστερον καὶ οἴνου 
παντὸς Ὑλυχύτερον τὸ αἷμα ῥἐδέξατο" ἥτις ἐπειδὴ 
νόσῳ κατ) αὐτὴν περιπέσοι, οὐχ ἔχουσα ὅπως ταῖς 
ἄλλαις ἔποιτο συµπαρθένοις αὐτοῦ παρὰ τῇ ληνῷν 
oia βότρυς ὡραῖος ἱλαρόν τι ταῖς ὄψεσι καὶ ἡδὺ προσ- 
θάλλουσα, οὐ ποσὶ δικαίων ἐκθλίδεται, ἁλλὰ χερσὶν 
ἀσεθῶν ἀναιρεῖται. "Emi τούτοις πολὺ μὲν πλᾶθος 
πυρίνων Δυσιαστηρίων ἐἑδίδου βλέπει ἡ ὅρασις, 


denter; postremo autem et templa jussisset exstrui 
martyrcibus, et multa alia esset oratione persecutus, 
et eos qui aderant, mysteriis initiasset, cum jam 
advesperasceret, ceetum dimisit. 

XXVII. Sequenti autem die jejunium quidem ad 
sexaginta usque dies totos universo populo denun- 
tiat : et ipse ea, que in mysteriorum initiis prius 
dicta fuerant, in his repetens, et qu& deerant adji- 


ciens, et vitam eorum, qui in virtute excelluerunt,. * 


in medium adducens, ad imitationem et e&emulatio- 
nem illorum animos accendebat, et abunde eis pre- 
bebat talea fruendas conciones. Hoc in loco vlsio- 
nem quoque, quam solus ille fuerat assecutus, pu- 
blice apud aures omnium deposuit. llla autem est 
ejusmodi, ut nihil possit esse admirabilius : et quee 
visu quidem fuit terribilis: si auribus autem ac- 
cepta fuerit, salutaris. Videbatur enim mihi, in- 
quit, celum esse apertum, et que initio incurvita- 


tbus intercepte erant aque, hino et hinc divise, - 


firme &c stabiles menere in utraque parte. Forma 
autem quedam humana, lucidum quoddam jubar 
emittens, et multa luce omni ex parte refulgens, 
aureum manu tenens malleum, terram puleabat. Et 
lux desuper e ccelis radiis frequenter emicans, im- 
plebat fines terre. Quin etiam quidam alati exer- 
citus, qui erant etiam unusquisque lux, movebantur 
in cclia. Et columna &nea basi auree imposita, ad 
illos pertingebat. Sed pars quidem ipsius lucis vi- 
debatur ferre figuram crucis, pars autem erat ma- 
gne columne similis. Et trea alie minores columnae 
locate erant super bases similes. Sed una quidem 
stabat super martyricum sta1ium beate Ripsimes, 
et triginta trium virginum, altera autem, ubi pre 
clara Gaiana cum duabus sociis virginibus, con- 
summationis coronam acce,ere, Ália autem erat 
super torcular, quod prius quidem omnes siiul fu- 
gientes excepit virgines: unius autem postea vel 
quovis mero aut nectare duloiorem excepit sangui- 
nem. Que cum in eo in morbum incidisset, nec 
posset alias sequi virgines, ibidem apud torcular, 
tanquam una speciosa oculis hilaritatem afferens, 
et suavitatem non justorum pedibus exprimitur, 
sed manibus impiorum de medio tollitur. Post haec 
magnam quidem igueorum altarium multitudinem 
dedit aspiciendam visio, et super unumquodque 


καὶ σταυρὸν ὕπερθεν ig' ἑκάστου θυσιαστηρίου τῆς Ὦ crucem formatam ex eadem materia: fons antem 


αὐτῆς ὕλης διαµορφούμενον. Πηγἡ δὲ τις ἐκ τούτων 
ἔῤῥει, διειδές τε ἅμα καὶ οὕτω τι ἄφθονον ἐκλ.δοῦσα, 
ὡς ἐπικλύζειν ἅπαν τοῦ ὑποχειμένου πεδίου τὸ πρόσ- 
ωπον. Αλλὰ μὴν καὶ ἀγέλη poc χχθεωρᾶτο αἰγῶν, 
ἐν τῷ µέλανι τῶν τριχῶν στέἐλθουσαι. Ἐπεὶ δὲ τὸ 
ὕδωρ ἐκεῖνο περάσειαν, dj ἰδία piv αὐταῖς el; πρό- 
6ατα μετιθἀλλετο' τὸ δὲ τῶν τριχῶν μέλαν ale 
λευχότητα χιόνος ἡμείβετο. Εἶπες ἄν iv ἀκαρεῖ τὰς 
μέλανας ὑποῤῥεῦσαι, καὶ τὰς ἑτέρας ἀναφῦναι τὰς 
λευχκάς. Τὰ μέντοι πρόδατα τίχτειν ἐῴχεσαν' καὶ 
πολιὰ μὲν xal τοῖς νεογνοῖς 4 θρὶξ, τὸ δὲ πλῖθος, 
καὶ ἀριθμὸν καὶ τόπον ὅσον ὀφθαλμὸς ὡρίζετο, ὑπε- 


quidam ex his emanabat, perspicuum quoddam 
edens fluentum, ei adeo copiosum, ut mundarel 
universam subjecti campi faciem. Quin etiam mibi 
cernebatur grex caprarum resplendens in nigrore 
pilorum. Poetquam autem aquam transmiserant, 
species quidem eis mutabatur in oves : nigror au- 
tem pilorum, mutabalur in alborem nivis. Dixis- 
ses momento temporis effluxisse nigrae, et aliag 
exortas esse, nempe albas, Atque oves quidem vise 
gunt parere: et cani pili erant etiam recens nalis 
fostibus. Multitudo autem superabat et numerum, 
et locum, quantumcunque definiebat oculus. Ex his 


x 


979 


MENSIS SEPTEMBER. 


980 


autem, qu& nuper nate erant, videbantur rureus A ρέδαινον. Τίκτεσθαι δὲ καὶ ἀπὸ τῶν ἀρτιτόχω» του- 


quoque nasci alie. Et quidam agni mutati in lupos, 
malefaciebant ovibus, et eas aggrediebantur come- 
dere ac discerpere. Sed ex his quidem alia interim 
producebant alas, et volabant ad exercitus lucis: 
alie autem capiebantur a lupis. Cum hoc fleret, re- 
pente rivi ignia effusi contra lupos, in eos incide- 
bant et exurebant, et non licebat eis amplius effu- 
gere. Post hec omnia alie rursus columns cerne- 
bentur fixe in nubibus : et caput lucidum supra 
columnas prebebat quoddam spectaculum admira- 
bile. 


XXVIII. His, inquit, et tslibus eram ego animo 
obstupefactus, et maxime quod quasdam res tacite 
videbatur significare visio admirabilis. Sed qui 
una mecum aderat, et qua videbantur, ostendebat 
(erat angelus Domini omnipotentis) ipee et stupo- 
rem convertebat in dulcem admirationem, et 
explicabat, quid signiflcarent singula eorum, que 
cernebantur. Nam latitudinem quidem coli apertam 
in duabus partibus, docebat signilicare viscera di- 
vine clementie prius quidem suo flgmento fuisse 
clausa, deinde fuisse aperta. Aque eutem, que fir- 
mate ac stabilite fuerunt super aquas, nullum am- 
plius esse innnunt impedimentum iis, qui e terra 
volunt ad colum transire. Gloriose enim, inquit, 
martyres et reliquum concertatorum agmen via 
tam lata ingresse sunt colos absque molestia, 
cum eam dedicassent, et prius ea iter iniis- 
sent. Qui autem manu aureum tenet malleum, et 
terram ferit, is divinam signiflcat visitationem, 
perquam error quidem idolorum ab ea fuit expulsus, 
fuitautem ejus loco introducta veritas. Lux vero, que 
fuit diffusa in universam terram, dilatationem przdi- 
cationis Evangelii, et ex eo procedentem fulgorem, 
qui omnia comprehendit, Angelorum autem con- 
gressus cum marlyribus concursusque, et cum 
aliis hominibus ipsorum consuetudinis et conversa- 
tionis, hujus luminosi et alati exercitus descensus 
est signum evidens. Columna est basis aurea, ea 
fidei Christianorum divinitatem significat et puri- 
tatem. Doni autem sacerdotii signum est crux 
lucis. Nam primi quoque Pontiflcis imaginem fert 
sacerdos, qui propter nos suscepit mortem crucis. 
Columna lucis, est imago catholice Ecclesie, per 
quam extollimur ad pietatis simul et salutis lucem, 
&d quam non patet aditus. Tres autem breviores 
columna, que locate sunt super bases, describunt 
infinitum numerem templorum, quorum in uno- 
quoque loco consummationis eorum, qui propter 
Christum mori elegerint, fundamenta jacientur et 
excitabuntur. Rursus autem oratorium aedium edi- 
ficationis, que fit per eam, que est circumqua- 
que, regionem, hec altaria dicebat esse signum. 
Crux autem ignea super ea, significat, quod igne 
sanctiesimi Spiritus, incruentum, quod in holo- 
caustum offertur, sacrificium adoletur in memo- 
riam et gloriam ejus, qui pro nobis est crucifixus, 


των) πάλιν ἕτερα ἐδόκει, καὶ τινες ἄρνες εἰς λύχους 
µεταδαλόντες, καχῶς τὰ πρόθατα ἑποίουν, xai κατ- 
εσθίει τε αὐτὰ xal διασπᾷν ὥρμηντο, ἁλλὰ τὰ 
μὲ, αὐτῶν πτἐρυγάς τε ἐν τοσούτῳ ἔφυε, xal πρὸς 
τὰς στρατιὰς τοῦ φωτὸς διιπέτοντο, τὰ Ob ἡλίσκοντο 
ὑπὸ τῶν λύκων. 'Ev τούτῳ πυρὸς ἐκ τοῦ αἰφνιδίου 
ῥύαχες xatà τῶν λύκων διεκχυθέντες, ἐνέπιπτέν τε 
αὐτοῖς xil ἑπίπρω», xal οὐκέτι οὐδὲ ἀποδιδρασκειν 
τούτοις ἐἑνῖν. Ἐπὶ πᾶσι τούτοις στῦλοι πεπτγότες 
ἵτεροι πάλιν ἐκ τῶν νεφῶν ἑωρῶντο" χάὶ κχεφαλὶς 
μῆκός τε καὶ πλάτος ὁμοία θαυμαστὴν οἷαν τὴν 
θέαν παρείχετο. 

ΚΗ’. Τούτοις ἐγὼ καὶ τοιούτοις, φησὶ, τὴν διάνοιαν 
ἐναποπληττόμενος Tv, μάλιστα ὅτι καὶ ὑπαιίτ- 


B τεσθαί τινα ἐδόκει τὸ παράδοξον τῆς ὁράσεως. ᾿Αλλ’ ὁ 


τὴν ἀρχὴν ἐμοὶ συμπαρὼν καὶ τὰ παρόντα ὑποδει- 
κνύων (ἄγγελος δὲ Κυρίου παντοχράτορος οὗτος ἦν), 
αὐτὸς xal τὴν ἔκπληξιν εἷς γλυκὺ μετεῤῥύθμίιζε 
θαῦμα, καὶ ὡς ἐδήλου τῶν ὁρωμένων ἕκαστα διεσά- 
φει. Τὸ μὲν γὰρ ἀνεφγμένον κατὰ δύο τμήματα τοῦ 
οὐρανοῦ χύτος τὰ τῆς θείας σπλάγχνα φιλανθρωπίας 
ἐδίδασκεν ὑπαφαίνειν, κεκλεισμένα περὶ τὸ οἰκχεῖον 
πλάσμα πρότερον, εἶτα διανοιχθῆναι, τὰ δὲ ὑπὲρ 
ἄνω τῶν τμημάτων ἑστηριγμένα ὕδατα τὸ μηγέτι 
τοῖς ἀπὸ γῆς πρὸς τὸν οὐρανὸν βουλομένοις prov 
ἐμπόδιον εἶναι. At γὰρ καλλίνικοι, oro, μάρτυρες 
καὶ ὁ λοιπὸς τῶν συνάθλων χορὸς δι) οὕτω πλατείας 
τὴν εἰς οὐρανοὺς πορείαν ἀταλαίπωρον ἐποιήσαντο, 
ἐγκαινίσασαι ταύτην καὶ προδεύσασαι. Ὁ δὲ την 
χρυσῆν ἐν τῇ χειρὶ σφύραν ἔχων xal πατάσσων tiv 
γῆν, ti» ἐπισκοπὴν οὗτος ὐποφαίνει τὴν θείαν, δι’ 
Wc τῶν εἰδώλων μὲν πλάνη ταύτης ἀπελαθείη, 
ἀντεισενεχθείη δὲ d d) oria. Τὸ δὲ εἰς πᾶσαν δια- 
χυθὲν τὴν γῆν φῶς τὸν πλατοσμὸν τοῦ κηρύγματος 
τοῦ Εὐαγδελίου καὶ τὴν ἐκεῖθει τὰ σύμπαντα Άιαλα- 
θοῦσαν ἀσιραπήν. Tro δὲ πρὸς τοὺς μάρτυρας συνε- 
λεύσεως τῶν ἀγγέλων καὶ τῆς συνδρομᾶς, καὶ τῆς 
πρὸς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ὁμιλίας δι αὐτῶν καὶ 
ἀναστροφῆς, ἡ τῆς φωτοειδοῦς ταύτης xal ὑποπτέ- 
ρου στρατιᾶς κάθοδος ἑναργὲς ἐστι τεχµήριον. ὍὉ 
στῦλος καὶ ἡ χρυσῆ βάσις αὕτη τῆς τῶν Χριστιανῶν 
πίστεως τὸ θεοειδὲς ὑποσημαίνει xai χχθαρόν. Too 
δε τῆς Ἱἱερωσύνης χαρίσµατος ὁ τοῦ φωτὸς σταυρὸς 
σύμθολον, ἐπεὶ καὶ τὴν εἰκόνα φέρει τοῦ πρώτου 
ἀρχιερέως ὁ Ἱερεὺς, τοῦ δι ἡμᾶς καταδεξαµένου τὸν 
διὰ σταυροῦ θάνατον. 'O τοῦ φωτὸς στῦλος τῆς 
καθολικῆς εἰκχὼν Εκκλησίας, δυὺ ἧς cq τὸ ἄδυτον 
φῶς τῆς εὐσεθείας τε ὁμοῦ xal τῆς σωτηρίας &va- 
γόµεθα. Οἱ δὲ τρεῖς βραχύτεροι στόλοι οἱ ἐπὶ βάσεων 
βεθγκότες τὸν τοσο”τον ὑπογράφουσι τῶν ναῶν 
ἀριθμὸν οἳἵ ἐφ᾽ ἑκάστου τῶν διὰ Χριστὸν ἀποθανεῖν 
ἑλομένων τῆς τελεώτεως τόπου τὸν θεμέλιον ἐπιδα- 
λοῦσι καὶ ἀναστήσονται, Τῆς δὲ ἄνὰ πὰᾶσαν τὴν 
περίχωρον πάλιν τῶν εὐκτηρίων οἰκοδομῆς τὰ 
θυσιαστήρια ταυτὶ ἔλεγε σημεῖον. Ἡ δὲ πύρινος 
σταυρὸς ὕπερθεν, ὅτι τῷ πυρὶ τοῦ παναγίου Πνεύμα- 
τος ἡ ἀναίμακτος ὁλοκαυτουμένη θυσία sic μνήμην 
καὶ δόξαν τοῦ δι’ ἡμᾶς σταυρωθέντος Ἱερουργεῖται. 


981 


- ϱ 


VITA S. GREGORNIL ILLUMINATORIS. 


982 


Ἡ μέντοι τῶν αἰγῶν ἀγέλη xai ἡ τοῦ ὕδατος διάθα- Α — Grex autem caprarum, el aque transitus, et. ni- 


σις, Ἡ τε εἲς πρόθατα τούτων μεταθαλὴ xal ἡ τοῦ 
µέλανος εἲς τὸ λευχὸν τῶν ἐρίων τροπὴ καὶ ὁ πλη- 
θυσμὸς, τὴν διὰ τοῦ βαπτίσματος τῶν ἁμαρτωλῶν 
κάθαρσιν, xal τὴν τῶν ἡμαρτημένων ἄφεσιν, τὴν 
πρὸς τὴν εὐσέθειάν τε µετάβεσιν, καὶ τὸ γονιµώ- 
τατον τῶν ἀρετῶν καὶ τὸ εὔχαρπον, καὶ τὴν εἷς 
πλῆθος τῶν εὐσεθῶν ἐπίδοσ.ν καὶ αὔξησιν προαγ- 
γέλλει. Ὅσον δὲ καὶ εἷς λύχους µετέθαλε, τὴν tiq 
ὕστερον τῶν ψευδοχρίστων κατὰ τῆς εὐσεθείας καὶ 
τῶν ὁμογενῶν ἑπανάστασιν προσηµαίνει. Καὶ τοὺς 
πρὸς ταύτην Ὑενναίως τὴν ἐπήρειαν στησοµένους, 
τούτους φησὶ κχὶ πρὸς τὸν οὐρανὸν αὐτὸν ταχεῖ τῷ 
τῆς πίστεως πτερῷ ἄναπτῆναι λαὶ κούφῳ. Ol γε μὴν 
τοῦ πυρὸς ῥύαχες τὴν ἐχδεξομένην τοὺς ἕπανασττ- 
σοµένους τῇ εὐσεθείᾳ Ύέενναν ὑπογράφουσι. Τὰ 
μέντοι θηριάλωτα τῶν προθάτων τοὺς ἀγρευθησομέ- 
νους ἀθλίως τη τοῦ πονηροῦ θήρᾳ δηλοῦν βούλεται’ 
οἱ δὲ ἐπὶ τῶν νεφῶν στῦλοι τὴν ἀπὸ γῆς ἄνοδον 
μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν. ᾽Αῤῥπῆς γὰρ ἡ 
ἀνάδασις xal κούφη. Τὸ δὲ τῶν δικαίων ὄχημα, 
ἐφ᾽ οὗ εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου ἐν τῇ δευτέρᾳ 
τούτου ἁρπαγήσονται παρουσἰᾳ, ἡ kml τῶν στύλων 
κεφαλὶς ἐχείνη ἑστὶν, ἱκανὸν τῆς ἀναμενούσης λσµ- 
πρότητος τούτους τεκµήριον. 

KO. Οὕτω μὲν οὖν ὁ Ἱἱερὸς Γρηγόριος την παρά. 
δοξον ἐχείνην θέᾳχν διιξελὼν, χεὶ εἷς ταῦτα ὑπὸ 
τοῦ παβεστηχότος ἀγγέλου ἀνενεχθῆνσι αὐτὴν 
φήσας, xal ταύτῃ ἐκπλήξας, τὴν τῶν μαρτυρικῶν 
λειψάνων µετάθεσιν αὐτοῖς ἐπιτρέπει. Οἱ δὲ πρῶτα 
piv περὶ τὴν τῶν εὐκτηρίων οἴκων οἰκοδομὴν φιλο- 
πόνως πάνυ καὶ φιλεργῶς ἐπονοῦντο, οἱ μὲν λιθοφο- 
ροῦντις, οἱ δὲ ξύλα κἑδρου, καὶ ταῦτα τῆς εὐώδους 
χοµίζοντες, καὶ πλίνθους ἄλλοι * καὶ οὕτω διέκειτο, 
ὥστε xai πᾶσα χεὶρ μειονεκτεῖν ἐδόχει, εἰ μὴ τὸ 
ἴδιον ἑκάστη µέρος ὕλης τῆς καλλίστης slc τὴν 
οἰγοδομὴν ἀπόφέροι καὶ πάντες δὲ οὕτως ἂν εὖδαί- 
µονες ὥᾧοντο γενέσθαι, st τι πρὸς τὴν τῶν ναῶν 
οἰκοδομὴν ταῖς µάρτυσι Ὑαρίσαιντο' καὶ ἃς mpó- 
τερον ἀγριώτατα, οἴμοι, ἀνεῖλον, ταύτας νῦν τὰ 
μεγάλα ὡς ἕνι τιμῶντες, φανεροὶ σαν. Τοσοῦτον 
αὐτοὺς τὸ γλυκὺ ἐκεῖνο τὀῦ Γρηγορίου στόµα καὶ ἡ 
ἐπιχαθημένη τοῖς χείλεσι χάρις εἷς τιμὴν τῶν 
μαρτύρων ἑπῆραν. ᾽Αλλὰ θεὸς νάνταῦθα ἦν, τὴν 
εἷς αὐτὸν εὔνοιαν τῶν παρθένων σὺν πλείονι ἀμει- 
θόµινος, ὁ μηδ᾽ ἐν τοῖς δεινοῖς µέσοις μηδ᾽ ἐν αὐτῷ 
τῷ λάκκῳ τοῦ οἰκείου διαστὰς Γρηγορίου. ἸΑλλ) 
οὗτος μὲν ὁ θεῖος Γρηγόριος, (v! ἐπὶ τὰ ἑξῆς τὸν 
λόγον ἀγάγωμεν, σπαρτίῳ τὴν οἰκοδομήν ὑπέγραφε 
xal προετυποῦτο, οἱ οἰκοδόμοι δὲ εὐθῦο ἔογου 
εἴχοντο. Καὶ οἱ τέχτονες πάλιν σορούς κἑδρου ξύλου 
τοῦ καλλίστου ἔποίουν' ᾿Επειδὴ δὲ ταχἡ τῶν σορῶν 
ἑκάστη συναρµοσθείη, ἀλλ' ἐνταῦθα xal βασιλέα ὁ 
θεῖος Γρηγόριος xal τοὺς ἓν τέλει ἀπείργιι τῆς 
ὑπουργίας, Ox ἔξεστιν ὑμῖν, εἰπὼν. οὐδὲ χεῖρας 
τοῖς μαρτυρικοῖς λειψάνοις ἐπιθαλεῖν οὐδὲ πλησιά- 
σαι, ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ἔτι µένουσι πάθους, xal μτδὲ 
τοῦ θείου ἀξιωθεῖσι βαπτίσματος. ᾽Αλλ᾽ ἐγὼ, φησί, 
ταῖς ἐμαυτοῦ Ὑερσὶ τῇ καταθέσει διαχογήσοµαι. Καὶ 


gra lane in albam mutatio et multiplicatio, eam, 
que fit per baptismum, expiationem peccatorum 
et scelerum, que admissa fuerint, remissionem, 
translationem ad pietatem, virtutumque fertilita- 
tem et fecunditatem, piorumque multitudinis in- 
crementum et augmentum prenuntiant. Quicquid 
autem in lupos quoque est mulatum, eam, que 
posterius flet, pseudochristianorum impietatem, 
et eos, qui illam amplectuntur insurrectionem, 
presignificat. Eos autem, qui hic insultui excelso 
et forti animo resistent, dicit ad ccelum ipsum 
evolasse pernici et levi ala fidei. Ignis autem rivi 
significant gehennam, excepturam eos, qui in- 
surrexerint udveraus pietatem. Oves vero capte 8 
feris, volunt eos signiflcare, qui & maligni vena- 
tione misere capti fuerint. Columns autem, qua 
erant in nubibus, e terra ascensum post resurre- 
elionem 8 mortuis, nusquam enim declinans et le- 
vis est ascensus, Currus vero justorum, in quo 
in occursum Domini in ejus secundo rapientur ad- 
venlu, caput illud, quod est supra columnas, est 
sufficiens indicium, nec non splendoris, qui eos 
exspectat. 


XXIX. Cum sanctus ergo Gregorius illud admi- 
rabile recensuisset spectaculum, et dixisset se ad 
hec fuisse deductum ab angelo, qui assistebat : et 
sic simul obstupefecisset et deliniisset eos, qui 
aderant, jubet ut transferantur, et condantur mar- 
tyrum reliquie. Ipsi autem primum quidem in 
sepulcris, oratoriarum «dium instar, edificandis 
studiose et diligenter laborabant, alii quidem por- 
tante lapides, alii autem ligna cedri odorifera fe- 
rentes, et alii lateres : atque iia affecti erant, ut 
omnium manus cessare viderentur, nisi unaque- 
que propriam pulcherrime malerie partem ferret 
ad edificium : omnesque existimabant se ita de- 
mum futuros esse beatos, si quid gratificarentur 
martyribus ad sepulcrorum  sdificationem : et 
quas prius (heu mihi) crudelissime interemerant, 
eas se quammaxime fieri poterat, honorare aperte 
ostendebant. Tantum suave illud os Gregorii, et 
ejus labris insidens gratia, eos incitavit ad hono- 
rem martyrum. Sed hic quoque erat Deus, qui 
virginum in ipsum obsequium magis remune- 


D rabatur, quique nec in mediis malis, nec ipso lacu 


8 suo diacessit Gregorio. Itaque divinus quidem 
Gregorius, ut redeamus ad ea, que consequuntur, 
descripsit formam ediflciorum : sedificandi autem 
artifices protinus instabant operi, οἱ fabri rursus 
faciebant capsas ex cedro ligno pulcherrimo. Cum 
autem cito compacta fuisset unaquieque capsa, tunc 
regem divinus Greg.,riuset magistratus arceta mini- 
gterio: Non licet vobis, dicens, ne manus quidec ad- 
movere martyrum reliquiis, neque appropinquare, 
manentibus in eadem affectione, nec adhuc divi- 
num baptismum consecutis. Sed ego, inquit, meis 
manibus inserviam depositioni. Et ille quidem ]8- 


9823 ' 


MENSIS SEPTEMBER. 


981 


borabat in sepultura, et ei summo vacabat studio. A ὁ pi« περὶ τὴν ταφὴν εἶχε, καὶ ταύτῃ ἐσχόλαζε 


Teridates autem et conjux et familia eorum, quin 
etiam magistratus et universa multitudo, pretiosas 
vestes et indumenta auro variata, aurum quoque 
et unguenta ferentes, poauerunt ante portas torcu- 
laris. Omnium ergo illarum martyrum corpora 
cum totidem capsis condidisset sacrosanctus Gre- 
gorius in torculari, et ea, que par erat, propter 
festum peregisset, postquam fuit in januis, et 
vidit que oblata fuerant, illorum quidem prompti- 
tudine animi valde fuit letatus: sed ea non ad- 
misit, dicens, oportere ea conservari apud eos, 
qui obtulerunt, donec sacra fuerint perfecte edi- 
ficatla sepulcra, et ipsi per baptismum abluerint 
inquinamentum impietatis. Atque Teridates qui- 
dem porcina adhbuo forma indutus, sanctum roga- 
bat ex animo, ut aliqua saltem ex parte homo 
aperiretur. Etsi, dicens, non sum dignous exuere to- 
iam personam dedecoris, et totum Teridatem in 
priore nuno quoque videre forma : sed manibus, 
sed pedibus saltem consolare aliqua ex parte cala- 
mitatem, ut ipse quoque per me laborem in opere 
edilflcii. 

XXX. Misericordia ergo motus magnus Grego- 
rius, et ipse fit Deo supplex, et mittit ad eum 
martyres, que  intercedan!. Fuitque protinus 
Teridates homo manibus et pedibus, et meminerat 
accepti beneficii, et reddebat gratias, ipse quoque 
laborans in fodiendis fossis in quibus capsas 
erant deposituri. Atque ille quidem fodiensg ter- 
ram sursum jaciebal, regina autem A»ichene (erat 
enim hoc nomen conjugi) et soror Cusaroduet!a, 
cum hoc a divino Greyorlo petiiset Teridates, 
suis tunicis elferebant pulverem. Ut autem fosse 
convenirent capsarüm magnitudini, rex lapides 
ea magnitudine, ut nullus alius eos tollere posset, 
deferebat ad szdificandum. Deinde etiam sepul- 
crorum postes ostiorum, et superliminaria, non 
aliorum credens manibus, sed ipse humeris impo- 
sita ferebat. Jam autem omnia perfectum accepe- 
rant ornatum ediflcationis. Itaque accensis lampa- 
dibus et cereis, transferunt capsas martyrum : et 
earum unamquamque proprius accipit locus : et 
divinus Gregorius signum Dominics passionis, ve- 
nerandam Christi crucem, statuit in unaquaque 
earum. Non hac autem solum sepulcra fuere adi- 
fleata : sed etiam templum ea magnitudine quod 
catholicam Ecclesiam vel solus nominabat aspectus 
et cirea id altum edificarunt parietem, ut passim 
ad ipsum non pateret aditus, Martyr igitur (4) 
crucem hic quoque statuit, et jubet multitudinem, 
que illio assidue versabatur, et eo ventitabat, 
prompto et alacri animi studio Deo cultum offerre 
per adorationem crucis. Hiec autem omnes facie- 
bant, non jussui solum parentes, sed jam etiam e 
domo fidem, ei jejunia, et preces, tanquam ex 


φιλοτίμως, Τηριδάτης δὲ xai Ἡ σύζυγος xai τὸ 
γένος, ἀλλὰ μὴν xai οἱ ἐν τέλει καὶ τὸ πλζῖθος 
ἅπαν, στολάς τε πολυτελεῖς καὶ χατάστικτα χρυ:ῷ 
περιθλήµατα, καὶ χρυσὸν δὲ αὐτὸν xal pupa, mpi 
τῶν θυρῶν τῆς ληνοῦ ἐτίθεσαν φέροντες. Τὰ τῶν 
τριῶν τοίνυν μµαμτύρων λείψανα ταῖς τοσαύταις σο- 
ροῖς ὁ ἱερὸς Γρηγόριος παρὰ τῇ ληνῷ κατακρύψας, 
xxi τελεσάμενος ἐπὶ τὴ ἑορτῇ τὰ εἰκότα, ἐπεῖ δὴ 
πρὸς ταῖς θύραις Ὑένοιτο xal τὰ προσενεχθέντα 
ἴδοι, ὑπερήσθη μὲν τῇ ἐκείνων γνώμῃ, ταῦτα δὲ o) 
προσήκατο, ἀλλὰ δεῖν αὐτὰ παρὰ τοῖς προσενεγκοὺσι 
κεῖσθαι εἶπεν, ἕως ἂν τά τε lepà τεμένη τέλεον 
οἰκοδοιη ηθείη, xai αὐτοὶ διὰ τοῦ βαπτίσματος τὸν 
tic ἀσεθείας μολυσμὸν ἀπολούσχιντο. Τηριδάτης 
μὲν οὖν τὴν χοιρείαν ἔτι μορφὴν περιχείµενος ἑδεῖτο 
ἀπὸ καρδίας τοῦ ἁγίου µέρος Ὑγοῦν τὸν ἐκείνου 
ἄνθρωπον ἐχικαλυφθῆναι, εἶ καὶ μὴ ὅλον, "Αξιος οὐκ 
εἰμὶ, λέγων, τὸ τῆς αἰσχύνης ἀποδύσασθαι προσ- 
ωπεῖον, καὶ τὸν ἐμὸν σύμπανσα Τηριδάτην Emi τῆς 
μορφῖς καὶ νῦν τῆς προτέρας ἰδεῖν, Ἀλλὰ τοὺς πόδας, 
ἄλλὰ τὰς ripas, παβραμύθησαί τι τῆς συμφορᾶς, 
ὅπως αὐτουργὸς εἶην xxl αὐτὸς τῆς οἰκοδομίας. 

Δ΄. Ἔλεον τοίνυν αὐτοῦ λαθὼν ὁ μέγας Γρηγόριος 
αὐτός τε ἱχέτης τοῦ Θεοῦ verat, καὶ πρεσθείαν 
αὐτῷ τὰς μάρτυρας πέμπει, Καὶ τὰς χεῖρας 
εὐθὺς ὁ Τηριδάτης καὶ τοὺς πόδας ἄνθρωπος ἦν, 
καὶ τῖς εὐεργεσίας ἐμέμνητο, καὶ χάριτας ἀπεδί- 
δου, αὐτουργὸς ὤν τοῦ ὀρύγματος ἐν ᾧ τὰς σοροὺς 
ἔμελλε καταθεῖναι. 'O μὲν οὖν ὀρύττων, ἀνέθαλλε 
τὴν γῆν πρὸς τὰ ἄνω, ἡ βασιλὶς δὲ ᾿Λσιγήνη (τοῦτο 
γὰρ ἦν ὄνομα τῇ συζύγφ), καὶ dj ἁἀδελφὴ Κουσαρο- 
δούκτα, αἱτηθὲν πρὸς τὸν θεῖον Γρηγόριον ὑπὸ 
Τηριδάτου, τοῖς ἴδιοις χιτῶσι τὸν χοῦν ἐξεφόρουν. 
Ὡς δὲ xal τῷ τῶν σορῶν µεγέθει ἀνάλογον τὸ ὅὄρν- 
γµα γένοιτο, λίθους ὁ βασιλεὺς μέγεθος otov οὖν ἂν 
ἕτερος ἄροιεν, ἀπέφερε πρὸς τὴν οἰκοδόμησιν. Elta 
καὶ τὰ θυρώματα τῶν ναῶν καὶ τὰς παραστάδας, 
xal τὰ ὐπέρθυμα, οὐχ ἑτέρων χερσὶ πιστεύων, ἀλλ) 
αὐτὸς διανατιθέµενος ἐπὶ τῶν Όμων ἑκόμιζεν' δη 
γὰρ tbv τἆλειον τὴς οἰκοδομῆς καὶ οὗτοι ἀπειλή- 
φεσαν χόσμον. Ἑξῆς δὲ λαμπάδας ἀναφψάμενοι xal 
κτροὺς, τὰς τρεῖς µετχφέρουσι τῶν μαρτύρων σο- 
ροὺς' καὶ ταύτας ὁ ἴδιος ἑκάστην ὑποδέχεται τόπος! 
καὶ ὁ θαυμαστὸς 1 ρηγόριος τὸ τοῦ δεσποτικοῦ πάθους 
σόµόθολον, τὸν σεθάσµιον τοῦ Χριστοῦ σταυρὸν, 
ἑκάστη τούτων ἐφίστησιν. Οὐχ ol τρεῖς δὶ οὗτοι 
ᾠχοδόμηντο ναοὶ μόνοι, ἀλλὰ καὶ ὁ τούτων τὸ pi- 
Ἴερος ὑπερανεοτηχκὼς, ὃν Καθολικὴν Ἐκκλησίαν 
καὶ ἡ θέα µόνον ὠνόμαζε, καὶ τούτφ ὑψηλὸν περι- 
ψχοδοµήσαντο τειχίον, xal ἄθατον τοῖς πολλοῖς καὶ 
αὐτὸν δή που τὸν πλησίον θέµενοι τόπον Κάνταῦθς 
τοίνυν τὸν σωτήριον ὁ μάρτυς σταυρὸν ἵστησι, xai 
κελεύει τὸ πλίθος ἐχεῖ συνεχὲς ἐπιχωριάζοντας καὶ 
ἁπαντῶντας σὺν προθυμίᾳ προσάχειν τῷ θεῷ τὸ 
σίδας διὰ τῆς τοῦ Σταυροῦ προσχυνήδεως. Καὶ 


(4) Citat huno locum Euthymius ex Actis his, séu Armeniorum libris, ut ipse votel in Ῥαπορίία, 


part in, titul. 20, ut notat Baronius ad an. 311. 


983 


ταῦτα ἔπραττον οὐ προστάγµατι 
τούµενοι, ἀλλὰ καὶ πίστιν οἴκοθεν ἤδη καὶ νηστείας 
καὶ προσευχὰς, ὥσπερ ἀπὸ καλῶν σπερµάτων τῶν 
τοῦ Γρηγορίου λόγων καὶ αὐτοὶ φύοντες, Ὁ Oi εἷς 
μέσους τότε παρελθὼν τοὺς συνειλεγμένος ὀἔκτε- 
νεστέρᾳ δίδωσιν ἑαυτὸν μετὰ τοῦ πλήθους εὐχῇ, καὶ 
πἄντων τὴν εἲς τὸν ἀρχαῖον ὑΤτρίδάτην ἐπάνοδον 
τῷ βασικεῖ Αρμενίας αἰτούντων, ὁ τοὺς φοθουµέ- 
νους αὐτὸν ὥσπερ τέχνα πατὴρ οἰκτείρων θεὸς 
χραταῖοι κἀνταῦθα τὸν ἔλεον, Καὶ αὐτόν τε τὸν 
ἔξωθεν ἐπικείμενον τῷ Τηριδάτῃ ἀφαιρεῖ χοῖρον, 
καὶ τὸν πονηβὸν σύνοικον ἔνδοθεν ἀπελαύνει. 

ΛΑ’. Καὶ οὐ µέχρι τούτου τὸν ἔλεον "lotta, 
ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὺς ἐν τέλει xal τὸ στρατιωτι- 
xàv διαθαἰνει, xal βαθείας καὶ αὐτοῖς γαλήνης amt- 
λαυσεν ἡ Voy, τῆς τοῦ μιαροῦ δαίµονος ἐπηρείας 
ἀπαλλαγεῖσα. Ἐνταῦθα καὶ μυρίον ἄλλο πλέθος 
τὴν σωτηρίαν εὑρίσκει, καὶ λεπροὶ καὶ παρειμένοι 
καὶ ὑδεριῶντες vail λελωθημένοι, καὶ ὅσους ἄλλο τι 
κακὸν ἐπίεζε, πάντα ἐχεῖθεν ἀποτίθενται, xal τὰ 
ἐπὶ τῶν ψυχῶν οὐδὲν ἧττον στίγµατα καὶ τὰς κηλῖδας 
συναποθάλλουσι, καὶ μετὰ πολλοῦ κέρδους μιτὰ 
πολλῆς ἐπανήχουσι τῆς ἡδονῆς, οὗ σωμάτων µόνον, 
ἀλλὰ καὶ ψυχῶν θεραπείαν τρυγήσαντες. Ἔνθεν τοι 
xai συνέῤῥει πρὸς τὸν ἅγιων πανταχόθεν τὰ πλήθη, 
μυηθῆναί τε τὴν εὐσέθειαν ὑπ' αὐτοῦ ζητοῦντες, 
καὶ τῶν οἴκείων τοῖς κάμνουσιν ἀκίνητον δρέψασθαι 
καὶ ásoaÀf τὴν παραμυθίαν. Ὁ μέντοι βασιλεὺς 
Ἱπριδάτης καὶ ὅσον àv τέλει οἱ ἐν στρατιᾷ τε καὶ 
ὅσον ἄλλο τὴν ᾽Αρμενίαν ᾧχει, τὰς τῆς εὐσεθείας 
ἀκτῖνας ἐν τῷ τῆς καρδίας προθύµως ὑποδεξάμενοι 
βάθει, καὶ ὑγιεῖ τῷ τῆς ψυχῆς ὄμματι καὶ καθαρῷ 
Βλέψαντες, οὐκ ἄνεγχαν τὸ μὴ xal τὰ ἁπάτης χατ- 
αγώγια ἐξ αὐτῶν ἀνασπᾶσαι κρηπίδων, ἀλλ’ ὀφθαλ- 
μοῖς ταῦτα ὁρᾷν oiq xal τὴν ἀλήθειαν εἶθον, ᾽Αμέλει 
καὶ σὺν Γρηγορίῳ τοὺς τῶν Ἑλλήνων θεοὺς καὶ 
ναους xal τοὺς βωμοὺς περιστάντες, ἐπολιόρχουν, 
κατέσειον, ἀνώρυττον τὸ ἔδαφος, ἐξεκάλυπτον τοὺς 
θεµελίους, πρὸς αὐτὰ ἔνδον ἐθόδιζον τῶν χρημάτων 
τὰ ταμιεῖα ἀφῃροῦντο τὸν πλοῦτον, ἐξεφόρουν τοὺς 
θησαυροῦς * πάντα διπρευνῶντο μὴ λάθη τούτους 
μηδὲ βραχὺ λείψανον τῆς ἀσεδείας καταλειφθέν, Εἶτα 
ἱερὰ τῷ Oti xal τοῖς αὐτοῦ µάρτυσι τεμένη ἀντ. 
ᾠκοδόμουν, val τειχίοις ἔξωθεν παρελάμθανον, καὶ 
τὸν ἐχείνων πλοῦτον αὐτοῖς καὶ τὰς πολυτελεῖς ἐσ- 
θῆτας, xai τὰ χτήµατα καὶ τοὺς θησαυροὺς ἀνετί- 
θεσαν, καὶ τὴν ἄτιμον πρότερον ὕλην καὶ περιττὴν, 
ἐνεργὸν ἐντεῦθεν καὶ ὠφέλιμον ἐποιοῦντο, Οὕτω 
μὲν οὖν οὐδὶ οἱ παρὰ τοὺς βωροὺς ἐχείνους καὶ 
τοὺς ναοὺς διατρίθοντες μιαροὶ δαίμονες, ἀγαθόν τι 
ἀπέλυσαν τῆς συνοικίας, ἀλλὰ διωγμῷ καὶ αὐτοὶ 
χαλεπωτάτῳ ἠλαύνοντο, καὶ τὴν ἅμαχον τοῦ Οιοῦ 
ἡμῶν δύναμιν καὶ τὴν ἐξουσίαν δεδιότες σφόδρα καὶ 
ὑποτρέμοντες, ἐθόων. 

ΑΡ’. Οὐγ ἡ ᾽Αρμενία δὲ ταύτῃ µόνον θερµότερον 
πρὸς τὴν εὐσέδειαν διεκινεῖτο καὶ ἠρεθίζετο, 
ἀλλὰ πολλὰ καὶ τῶν προσοίκων ἐθνῶν ἐπὶ τὸν 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS. 


986 


µόνον ὕπηρε- Α bonis seminibus Gregorii sermonum, ipse quoque 


producentes, Ille autem cum accessisset in medios 
eos, qui tunc erant congregati, dat se intensiori 
cum populo precationi : et, omnibus Teridati regi 
Armenis petentibus in antiquam formam restitu- 
tionem, qui eorum, qui ipsum timent, tanquam 
pater flliorum, miseretur, Deus hic quoque con- ' 
firmat et corroborat misericordiam : et aufert ip- 
sam porci speciem (5), que erat Teridati imposita 
extrinsecus, et expellit malignum, qui intus coha- 
bitabat. 


XXXI. Neque vero hactenus restrinxit miseri- 
cordiam, sed ea quoque transit ad magistratus, et 
ad milites: et profundam tranquillitatem sunt 
eorum quoque anime consecuti, ab insultu gcele- 
rati et exsecrandi daemonis liberate. Tunc quoque 
salutem invenit innumerabilis alia multitudo : et 
leprosi, et paralytici, et hydropici, et qui membris 
erant manoi et mutili, οἱ quoscunque premebat 
aliquod aliud malum, illic deponunt omnia, et ni- 
hilominus exuunt etiam inustas anime notas et 
maculas : et cum magno lucro, ei cum magna re- 
deunt letitia, ut qui non solum corporum, sed 
eliam animarum perceperint curationem. Hino 
factum est, ut ad sanctuin omni ex parte conflue- 
ret populus, querens ab eo initiari mysteriis pie- 
tatis, et eorum, qui variis morbis laborabant, sta- 
bilem et immobilem colligere curationem. Rex au- 
temm Teridates et omnes magistratus, militesque et 
quicunque alii habitabant in Armenia, cum radios 


C pietatis prompto animi studio in corde accepissent, 


et sano mundoque anime oculo aspexissent, non 
sustinuerunt, qui minus fraudis et erroris habita- 
cula ab ipsis evellerent fundamentis, ne viderent 
ea iis oculis, quibus videbant pietatem. Itaque cum 
Gregorio gentium templa et altaria circumsistentes 
obsidebant, demoliebantur, solum effodiebant, fun- 
damenta aperiebant, ingrediebanturin ipsa pecunie 
teraria, opesauferebant, thesaurosefferebant, et om- 
nia faciebant, ne os laterent vel minima impietatis 
relicte reliquiz. Deinde Deo eucra, etejusmartyribus 
templa contra «:edificabant: et ea extrinsecus 
cingebant parietibus : et els illorum opes el pre- 
tiosas vestes, possessionesque οἱ thesauros dedi- 
cabant, materiamque, que prius in nullo erat 


D honore, et plane erat superflua, uti usui esset, 


effecerunt, et converterunt ad utilitatem. Sie ergo 
qui in illis altaribus et templis versabantur deemo- 
nes exsecrandi, nullius commodi participes facti, 
gravissima expellebantur persecutione, et inex- 
pugnabilem Dei nostri potentiam formidolosi et 
valde trementes declarabant. 


XXXII. Non sola autem Armenia certatim move- 
batur et incitabatur ad pietatem, sed multe etiam 
gentes flnitime ad similem deducebantur emula- 


(5) Vide Nicepb., c. 35 lib. viri. Menolog. Grecorum 30 Septembris. 


Ld 


987 MENSIS SEPTEMBER. 988 


tionem. Ad pietatem vero plurimum oontulit ipse A ὅμοιον ἐχειραγωγοῦντο ζῆλον. Μέγα δὲ µέρος πρὸς 


quoque rer, qui omnibus videntibus et audientibus 
suam priorem referebat impietatem, et accusabat 
suam in magnum Gregorium crudelitatem, et in 
gloriosas virgines immanitatem et cedem, et 
agrestis illius amoris faciens mentionem, et dicens 
quales pro eo ponas luerit, Deo ei irascente, et 
qualem rursus benignitatem, et quantum acceperit 
beneficium admirabilis Gregorii intercessionibus. 
Hec rex singulatim persequens, erat bonum multis 
exemplum, multosque accendebat et inflammabat 
ad eamdem sententiam. Res enim ejusmodi est 
potestas, ut sibi conformes semper reddat eos, 
qui parent ejus imperio: eademque ii solent 
amare, et illa exercere, quibus senserint ipsum 18- 


tari principem. Hinc mirandum in modum eis p 


crescebat pietas. Unde etiam statuerunt magnum 
Gregorium creare presulem suse Ecclesie, ut 
quem prius invenerunt dispensalorem salutis, 
eumdem etiam de cetero haberent gubernatorem, 
et eos ipse deduceret ad Dei portum. Ille autem 
et prefecture altitudinem, et sollicitudinetn cogi- 
tans gravitatem, et quod eum sit tenera planta fi- 
dei, magna opus habet diligentia, et copiosa irri- 
gatione, dubitabat et differebat suspicere prefe- 
. eturam Ecclesie, donec visio angeli Domini, que 
et ipsi regi Teridati, et magno Gregorio apparuit, 
- illi quidem persequi institutum, huic autem jussit 
suscipere pontificatum. Rex autem, quoniam ha- 
bebat annuentem eum, qui prius non parebat, cum 
ex iis, qui gerebant magistratum sexdecim virosele- 
gissel preestantissimos, eosin Cesaream Cappadociem 
mittit una cum Gregorio, ut a Leontio (is enim tunc 
in ea erat pontifex) acciperet donum pontificatus, 
scripta quoque ad eum epistola, que sic habet : 


τὴν εὐσέθειαν ἔγινετο xal ὁ βασιλεὺς, ὑπὸ τῇ πἀν- 
των ὄλει καὶ ἀκοῇ τήν τε προτέραν ἀσίδειαν διςξελ. 
θὼν, τὴν οἰκείαν τε κατὰ τοῦ μεγάλου Γρηγορίου 
ὠμότητα xal µιαιφονίαν ὀἑλέγξας, τῆς κατὰ τῶν 
καλλινίκων τε παρθένων ἀπηνείας xai τῆς σφαγῆς 
καὶ τοῦ ἁγρίου ἐχείνου μνησθεὶς ἔρωτος, οἵας τε 
τούτων ἔτι σε δίκας εἰπὼν, µηνίσαντος αὐτῷ τοῦ 
θεοῦ, xal ἡλίκης πάλι ταῖς τοῦ θαυμαστοῦ Γρηγο- 
plou πρεσθείαις ἀπολελαύχει. Ταῦτα à βασιλεὺς ἐπὶ 
µέρους ἕχαστα διεξιὼν, ἀγαθὸν πυλλοῖς ὑπόδειγμε 
ἦν, καὶ πολλοὺς ἐπὶ τὴν οἰκείαν yvy ἀνέφλεχε 
xai üt. Τοιοῦτον γὰρ ἡ ἑξουσία, συμμ.οβφοῦται 
ἀεὶ ταύτῃ τὸ ὑποχείριον, τῶν αὐτῶν τε φιλεῖ ἐρᾷν, 
κἀχεῖτα ἐπιτηδεύειν οἷς περ ἂν τὸν ἄρχοντα αἴσθη- 
ται χαΐροντα, ᾿Εντεῦθεν xai κατὰ πῆχων αὐτοῖς, 0 
δὴ λέγεται, ἡ εὐσέθεια ηὔξανέ τε καὶ ἐπεδίδου. "OUw 
καὶ τὸν µέγαν Γρηγόριον προστάτην τῆς παρ) ai 
τοῖς Ἐκκλησίας ἐπκέφχντο ἀναδεῖξαι, ὅπως ὃν 
πρότερον εὗρον τῆς σωτηρίας τῆς ἑαυτῶν οἴκονσ. 
μον, τὸν αὐτὸν καὶ καθερνήτῃν ἔχοιεν τοῦ λοιποῦ, 
xai οὗτος αὐτοὺς εἷς τὸν λιμένα τοῦ θεοῦ κατορµί- 
σειν. Ὁ δὲ τό τε τῆς ἀρχῆς ὕψος, τό τε τῶν φρον- 
τίδων βάρος ἐννοῶν, xal ὅτι ἁπαλὸν ἔτι τὸ φυτὸν 
τῖς πίστεως ὃν, πολλῆς μάλιστα τῆς ἐπιμελείας 
καὶ ἀφθονωτέρας δεῖται τῆς ἁρδείας, ὤχνει τε τὴν 
προστασἰαν τῖς Εκκλησίας καὶ ἀνεθάλλετο, ἵως 
ὄψις [ἄγγελον Κυρίου αὐτῷ τε τῷ facet Ττηριδάτῃ 
καὶ τῷ µεγάλῳ Υρηγορίῳ δεικνῦσα, τῷ μὲν ἔχεσθαι 
τοῦ σκοποῦ, τῷ δὲ τὴν ἀρχιερωσύνην ἀναδέξασθαι 
παρηγγύα. Καὶ δῆτα ὁ βασιλεὺς Ἐπειδὴ x ατανεύοντα 
εἶχε τὸν πρότερον ἀπειθοῦντα ἐκκαίδεχα τῶν ἐν 
τέλει τοὺς ἀξιολογωτάτους ἀπολαξάμενος clc Και- 
σάρειαν τὴν tv Καππαδοχίᾳ τῷ Γρηγορίῳ συναπο- 
στέλλει, ἐφ᾽ d παρὰ Λεοντίου (ἀρχιερατεύων γὰρ 


τότε περὶ αὐτὴν οὗτος ἦν). τὸ τῆς ἁρχιερωσύνην χάρισμα δέξα το, γράψας αὐτῷ xal ἐπιστολὴν, ἔχουσαν ὧδε 


XXXIII. Profunde tenebre, cum aliorum pec- 
catorum, tum impietatis maxime nos diu operue- 
runt. Hinc factum est, ut nec ad veritatem aspi- 
cere, nec communem omnium Opificem potueri- 
mus olim intelligere. Cum enim et alium nobis 
solem in terra magnum misisset Gregorium, el 
sanctas ostendisset virgines, ut per ipsas nos 
quoque agnosceremus illius bonitatem et humani- 
tatem, eos immanissime pre furore punivimus : 
et ipse quidem miserabiliter (proh dolor !) α nobis 


ΑΓ’. Σχύτος ἡμᾶς ἐκ πολλοῦ βαθὺς, καὶ ἁμαρτιῶν 
τε τῶν ἄλλων ἑκάλυπτιε καὶ ἀσεθείας. ᾿Εντεῦθεν οὐδὲ 
πρὸς τὴν ἀλήθειαν διαθλέψαι καὶ τὸν κοινὸν ἀπάν- 
των Δημιουργὸν καταμαθεῖν ἑδονάμεθα. ᾽Αλλὰ xai 
ἄλλον ἡμῖν ἐπὶ τῆς fiov τὸν μέγαν Γρηγόριον 
ἀποστείλαντος xal παρθένους ἀναδείξαντος ἁγίας, ὥσ- 
τε δύ αὐτῶν καὶ ἡμᾶς τὴν ἐκείνου χρηστότητα καὶ 
τὴν φιλανθρωπίαν ἐπιγνῶναι, ἡμεῖς καὶ τὸν ἱερὸν, οἵ 
μοι, τοῦτον Γρηγόριον, καὶ τὰς τιµίας ἐχείνας παρ- 
θένους ἀἁγριώτατα ὑπὸ µανίας ἐτιμωρησάμεθα καὶ 


interfecte fuerunt : hic autem Dei invicta confir- [) τὰς μὲν ἐλεεινῶς φεῦ ἀνείλομεν. Οὗτος δὲ τῇ ἁμάχῳφ 


matus virtute, sevitiee nostre et insidiis semper 
superfuit. Verum ne sic quidem abyssus illius mi- 
serat ionum, et infinitum pelagus clementie nos 
despexit pereunte : sed hujus divini Gregorii do- 
otrina et precibus et gloriosarum illarum virginum 
et martyrum intercessionibus, crassam illam ca- 
liginem abstulit a nostris anime oculis, et ad lu- 
.cem veritatis deduxit, illiusque agnitionem et 
fidem. Eum ergo, qui fuit nobis auctor tot bono- 
Ium, nosireque salutis dux certus et dispensator, 


(6) Vide Baron. an. 311 


τοῦ θεοῦ δυναμούµενος ἰσχύὶ, διὰ τέλους πρὸς tiv 
ἡμετέραν ὠμότητα καὶ τὰς ἐπιθουλὰς ὑπερέσχεν. 
Αλλ) οὐδὲ οὕτως ἡ ἐχείνου τῶν οἰκτιρμῶν ἄθυσσος 
καὶ τὸ ἄπειρον τῆς εὐσπλαγχνίας πέλαγος, ἆπολλυ- 
µένους ἡμᾶς περιεῖδεν, ἀλλὰ ταῖς τοῦ θείου τούτου 
Γρηγορίου διδασκαλίαις, xai προσευχαῖς, καὶ ταῖς 
τῶν καλλινίκων ἔκείνων παρθένων καὶ μαρτύρων 
πρεσθείαις, τὴν παχεῖάν τε ἀχλὸν ἐκείνην τῶν fjus- 
τέρων τῆς ψυχῆς ὀφθαλμῶν περιεῖλε, xal πρὸς τὸ 
τῆς ἀληθείας φέγγος xat τὴν ἐκείνου ἐπίχνωσιν καὶ 


989 


VITA S. GRECORII ILLUMINATORIS. 


990 


τὴν πίστιν ἐχειραγώγησε. Τὸν γοῦν τηλικούτου ἡμῖν A doctorem et pastorem relique vita et virtutis non 


ἀγαθοῦ ὑπάρξαντα αἴτιον, καὶ ὁδηγὸν ἁπλανῆ xal 
οἰκονόμον τῆς ἡμετέρας σωτηρίας Ἰεγενηµένον, 
τοῦτον διδάσχαλόν τε καὶ ποιμένα τοῦ λοιποῦ βίου 
καὶ τῆς ἀρετῆς, οὐχ ἡμεῖς εἰλόμεθᾳ µόνον, ἀλλὰ 
καὶ θείᾳ ὄψις τὴν τοιαύτην ψῆφον ἐπεσφραγίσατο 
ἄνωθεν, OU ἧς ἐπινεύσαντα xal αὐτὸν τῇ ὑμετέρᾳ 


nos solum elegimus, sed divina quoque visio t&- 
lem sententiam e superis obsignavit. Per quam 
ipsum quoque annuentem ad vestram misimus 
sanctitatem, ut ab ejus manu et lingua ipse con- 
secretur in pontilicatu, et cito nobis, qui grex 
ejus sumus, reddatur. 


ἐπέμρψαμεν ὁσιότητι, ὥστε παρὰ τῆς σῆς xal γειρὸς xal γλώττης, τελεσθῆναί τε αὐτὸν τὰ τῆς ἁρχιερωσύνης, 


xal θαττον ἡμῖν τῷ ποιµνίῳ ἀποδοθῆναι. 

ΑΔ’, Ταύτην 2 Λεόντιος δεξάµενος τὴν ἐπιστολὶν 
φιλοτίμως τὸν µέγαν Γρηγόριον ὑποδέχεται καὶ 
τοὺς πρέσδεις, xal σὺν ἅμα ἐπισκόποις τοῖς παροῦσι 
χειροτονήσας αὐτὸν. μετὰ τῆς ἴσης φιλοφροσύνης κε 
xai τιμῆς ἀποπέμπει. Ἐπανιὼν τοίνυν ἐκεῖθεν ὁ 
μέγας Τρηγδριος, οὓς ἂν κατὰ τὰς παρακξιµένας 
"τῇ ὁδῷ πόλεις ἴδοι, ἱερωθῆνάί τε ἱκανοὺς, xal τὸν 
τῆς δ.δασκαλίας πιστευθῆναι λόγον ἔἐπιτηδείους, τὰ 
δἐουτά τε αὐτοῖς παρήνει, καὶ παραλαμθάνων in- 
ἡγετο τούτους συλληψομένους τε αὐτῷ τὰ τῆς εὖσε- 
θείας xal ἱερρυργοὺς αὐτῆς τε ᾽Αρμενίας καὶ τῶν 
προσοίχων πόλεων ἐσομένους,. "Αρτι δὲ τῶν τῆς 
Αρμενίας ἐπιθάντι ὁρίων, ναός τις αὐτῷ ἐν γειτο- 
vtov ὑπολελεῖφθαι ἀγγέλλεται Ἡρακλέους. τοῦ ποτα- 
μοῦ Εὐφράτου ὑπερχείμενος, καὶ βωμός τε παρ) αὐτῷ 
εἶναι, ἔνθα καὶ θυσίας δαΐµοσι καὶ Ἡρακλεῖ τελεῖ- 
σθαι συνέθχινε. Τοῦτον τοίνων καταλαθὼν τὸν vaby, 
εὐχῇ µόνῃ, (o9 γὰρ ἄνθρωπείας τις αὐτῷ ἐπέθαλε 
χεῖρας, τῶν ἐν αὐτῷ δα:µονίων μηχανῇ τῇ πάτῃ xal 
φάσµασι πρὸς τὴν καταστροφὴν ἀπομαγομένων) αὖ- 
τοῖς ἀνατρέπει θεµελίοις, καὶ ἕτερον ἀντίῤῥοπον τῷ 
Κυρίῳ ἐγείρει, καὶ λείψανά τε αὐτῷ τοῦ Προδρόμου 
xai Βαπτιστοῦ καὶ τσῦ μάρτυρος ἑναποτίθησιν 
᾿Αθηνογένους * ταῦτα γὰρ ἐπεφέριτο. Βἶτα καὶ ϐν- 
σιαστήριον Ἱἱερουργεῖ, τὰς ἀναιμάκτους τε θυσίας 
tv αὐτῷ προσφἑρει θεῷ. Καὶ τοὺς pez! αὐτοῦ catod- 
πας βαπτίζει πρώτους. Ἐξῆς δὲ εἶἴχωσιν ἡμέρας 
ἐκεῖ διατρίψας, εἲς πλείους τῆς μιᾶς πρὸς ταῖς δέκα 
μυριάσι τοῦ θείου βαπτίσματος ἀξιοῖ. Εθδόµῃ τοῦ 'Ox- 
τωθφίου ἑορτὴν ἄγειν κελεύσας (ἐν αὐτῇ γάρ που καὶ 
θυσιαστήριον τοῦτο πρῶτον Ἱερώσατο τῷ θεῷ). ἱερεῖς τε 
καθίστησι καὶ Λευίτας" xxi τὴν περίχωρον πᾶσαν 
ἐκχλησίαις, πρεσθυτέροις καὶ διακόνοις διαλαμθάνει. 

ΔΕ’. Ὁ δὲ τῶν ᾽Αρμενίων βασιλεὺς Τηριδάτης, 
πλησιάζειν ἤδη τὸν ἀρχιερέα μαθῶν, σὺν ταῖς πα- 
βούσαις δυνάµεσι, xal τῇ συζύγῳ, καὶ τῇ ἀδελοῇ, 
προυπαντῶσι παρὰ τὴν τοῦ Εὐφράτου ὄχθην, καὶ 
Ἀδό τε ἀλλήλους ὁρῶσι, καὶ σὺν ἡδονῇ ἀσπάζονται 
καὶ μεστοὶ εὐφροσύνης saw. ᾽Αλλ' ὁ μὲν τὴν τῶν 
ἀποστέλων ἐπεδείκνυτο διδασκαλίαν, οἱ δὲ σπού- 
δαίως τι ἤκουον, καὶ θερµότατα περὶ τὴν ἀκρύασίν 
εἶχον. Εἰς τριάκοντα tolvov ὅλας ἡμέρας νηστείαν 
αὐτοῖς καὶ προσευχὲν ἐπιτρέψας, ἀπ᾿ αὐτοῦ τε ἄρ- 
χεται βεσιλέως, τῆς βασιλίδος τε καὶ τῆς ἀδελφῆς, 
xxi διὰ τῶν ἐν τέλει καὶ διὰ πάντων ἐλθὼν, ἐν τῷ 
Εὐφράτῃ βαπτίζει πάντας, xai φωτὸς υἱοὺς üva- 


XXXIV. Hao accepta epistola. Leontius magnum 
Gregorium et Jega!os accepit honorifice, et cum eum, 
simul adhibitis aliis, qui aderant, episcopis, con- 
secrasset (7), cum pari humanitate dimittit el ho- 
nore. lllinc ergo reversus divinus Gregorius, quos 
in prope viam aitis civitatibus vidisset dignos, qui 
fierent sacerdotes, et aptos, quorum fidei crederetur 


B verbum doctrine, eis ea suasit, quibus erat opus : 


et illos assumens, adduxit in pietate sibi opem la- 
turos, futurosque secerdotes ipsius Armeris el 
propioquarum urbium. Cum autem jam ingressus 
esset flues Armenie, nuntiatur ei relictura esse 
quoddam templum Herculis, situm super flumen 
Euphratem, et in eo esse aram, in qua diemonibus 
et Herculi flunt sacrificia. Cum ergo ad hoc tem- 
plum venisset, sola oratione (neque enim ei hu- 
manas quispiam admovit manus: qui in eo erant 
demonibus, machinis omnibus et spectris depu- 
gnantibus adversus eversionem) ab ipsis evertit 
fundamentis, et alterum excitat Domino, quod ei 
ex adverso responderet, et in eo deponit reliquias 
Precursoris et Baptiste, et martyris Athenoge- 
nis: ee enim inferebantur. Postr;odum etiam 


C aram consecrat, et in ea Deo ineruenta offert sa- 


crificia. Tum eos quidem, qui secum erant, primos 
baptizat satrapas. Deinde autem cum viginti dies 
illic esset moratus, plures quam undecim myriades 
divino impertit baptismate. Cum igitur septimo 
Octobris eis jussisset festum agere (in eo enim die 
aram illam Deo consecraverat), sacerdotes consti- 
tuitet Levitas : et universam, que est circumcirca, 
regionem ornat munitque ecclesiis, presbyteris, 
et diaconis. 

XXXV. Armeniorum aulem rex Teridates, cum 
jam sccepisset appropinquare pontiflcem, cum iis, 
que aderant, et conjuge, et sorore, procedunt ei 
obviam propter ripam fluvii Euphratis: et se ju- 
cunde invicem intuentur, et cum gaudio com- 
plectuntur : et, erant pleni letitia. Sed ille quidem 
apostolorum ostendebat doctrinam: ipsi autem 
diligenter audiebant, et in auscultando erant at- 
tentissimi. Cum totos ergo triginta dies els jeju- 
nium imperasset et orationem, ab ipso rege inci- 
piens, et regina, et sorore, et per eos postea, qui 
magistratus gerebant, et per ceteros demum per- 
vadens, baptizat omnes in Euphrate, redditque fl- 


(7) Hujus consecrationis meminit S. Nicon in Epist. ad Enclystium, que exstat tom. 1. Biblioth. 95. 


PP. Vide Baronium ad an. 311. 


691 


MENSIS SEPTEMBER. 


lios lucis οἱ diei. Deinde aliud templum excitat A δείχνυσι καὶ ἡμέρας, εἶθ ἑξῆς, vaóv παρὰ τῷ Ev- 


propter Euphratem, et in eo divina celebrat my- 
Steria, atque ut par esl, sacriflcat. Deus vero ne 
hic quidem in eos suorum obliviscitur miraculo- 
rum. Sed illi quidem baptizabantur in Euphrate 
(8), ejus eutem retinebatur fluentum: et videba- 
tur columna lucis, tanquam super basim, posita 
super aquas, ipsos solis radios, quod ad splendo- 
ris attinet rationem, longo intervallo superans. 
Simul autem cum ea crux quoque oriebatur in ca- 
pite. Et erat id quidem visu mirabile. Toto autem 
illo die cernebstur oculis eorum, qui fuerant ba- 
ptizati. Ipsius autem multitudinis plenus et perfe 
ctus numerus, erat quindecim myriades. Cum se- 
ptem vero dies pontifex esset cum eis versatus, et 
eliam multitudinem baptizasset. innumerabilem 
(si autem credendum est fame, que in vulgus 
manavit, quadringentas myriadas), octavo die il- 
linc recedens, et ecclesias ediflcavit per uriver- 
sam Armeniam, et sacerdotes in eis constituit. 
XXXVI. Communibus autem usibus ecolesiarum 
rex etiam inserviit Teridales, non parce nec socor- 
diter, sed et sufficientes eis providit redditus, et 
latissimas possessiones larga et liberali manu eis 
prebuit. Non hactenus autem sistit pontifex suum 
studium et diligentiam, sed etiam ludos litterarios 
consiruxil per omnes civitates, eisque doctores 
et magistros constituit, rege ita jubente, et ad Ὠδο 
adjuvante, et pontiflcis animo magnam opem fe- 
rente, publice quidem per civitates predicatum 
fuit & pontilice, ut filii Armeniorum undique ad 


eos ventitarent, et sacrss docerentur Litteras. De- C 


hino non s80lam Armeniam cemplexus est predica- 
tione Evangelii: sed etiam Persarum, et Assyriorum, 
et Hunnorum, et Medorum non paucos benigno et 
facili Christi jugo subjunxit. Sed enim ut ad agni- 
tionem quidem veritatis homines deduceret, erat 
&deo velox, ut a nulla eorum, que accidebant, 
difficultate prohiberetur : ut autem iis, qui male 
patiebantur, opem ferret, minime socors erat et 
otiosus, οἱ minorem adhibebat curam et diligen- 
tiam, imo omnibus qui laborabant corporibus, 
promptum soppeditabat auxilium : et medebatur 
iis quoque, qui laborabant animis, eorumque in- 
testinas sedabat seditiones, et ad prius dandam 
curationem eral celerior, quam ad petendam in- 


φράτῃ ἄλλον ἐγείρει, xal τὰ µυστήρι ἐπ αὐτῷ 
τελεῖται τὰ θεῖα, καὶ τὰ εἶκότα ἱερουρχεῖ. θεὸς δὲ, 
οὐδὲ ἐνταῦθα τῶν οἰκείων περὶ αὐτοὺς ἡμέλει ϐ61»- 
µάτων. "AX ol μὲν ἐθαπτίζοντο ἐν τῷ Εὐφράτῃ, τὸ 
ῥεῖθρον δὲ αὐτῷ ἐπείγετο, καὶ φωτὸς βεθηχέναι 
στῦλος ἐπὶ τῶν ὑδάτων ἑἐδόχει, αὐτὴν τὴν τοῦ ἡλίου 
ἀχτῖνα κατά qc τὸν τῆς λαμπρότητος λόγον, κολλῷ 
τῷ μεταξὺ παριών. Συνανέτελλε δὲ αὐτῷ ἐπὶ τῆς 
κεφαλῆς καὶ σταυρὸς, xal ὅσα μὶν οὗτος eit, 
θαῦμα ἣν. Παρ) ὅλην δὲ τὴν ἡμέραν ixslvwv, τοῖς 
τῶν βαπτισαμένων ὀφθαλμοῖς ἑωρᾶτο, τὸ δὲ πλΏθος 
αὐτὸ, πέντε πρὸς ταῖς δέχα µυριάδας ὁ ἀκριθὴς εἷ- 
ναι λόγος ἔχει. Ἑπτὰ δὲ διατρίψας ὁ ἀρχιεριὺς ixl 
τοῦ τόπου ἡμέρας xal πλῖθος ἄλλο βαπτίσας dpe 
θμοῦ χρεῖττον, (εἰ δὲ χρὴ πιστεύειν τῷ εἰς πολλοὺς 
διαφοιτήσαντι λόγῳ, εἷς µ»ριαδας τετρακοσίας ὄν- 
τας), τῇ ὀγδόη ἐκεῖθεν ἁπάρας, ἐκχλησίας τε dvà 
πᾶσαν ᾠχοδόμει τὴν ᾽Αρμειίαν, xal ἱερεῖς ἐν αὐταῖς 
χαθίστᾳ. 

Ας’. Ὑπηρετεῖτο δὲ ταῖς κοιναῖς τῶν ἐκκλησιῶν 
χρείαις, καὶ ὁ βασιλιὺς Τηριδάτης, οὖδὶ μµικρολό- 
γως οὐδὲ ῥᾳθύμως, ἀλλὰ προσόδους τε αὐταῖς διαρ» 
χεῖς ἐπενόει, καὶ κτήµατα τῶν ὀνομαστοτάτων 
δαψιλεῖ τῇ χειρὶ καὶ φιλοτιμοτίρᾳ παρείχετο. 05 
μέχρι δὲ τούτων Ἱἵστησι τὴν ἐπιμέλειαν ὁ ἀρχιεραύς * 
ἀλλὰ καὶ μουσεῖα, καὶ παιδευτήρια, ἂνὰ πᾶσαν κατ. 
εσκευάσατο τὴν πόλιν, val παιδευτὰς αὐτοῖς κατ- 
εστέσχτο καὶ διλασκάλους, τοῦ βασιλέως καὶ πρὸς 
τοῦτο τὸ µέρος συλλαθομένου, καὶ τῇῃ τοῦ dpyu- 
plo γνώμῃ σωντελέσαντος τὰ μεγάλα, κεκήρυκτό 
γε μὴν ἀνὰ τὴν πόλιν ὑπὸ τοῦ ἀρχιερέως, τοὺς τῶν 
Αρμενίων παῖθας ἑκάστοτε παρ αὐτοῖς φοιτῇν. 
καὶ τὰ Ἱερὰ παιδεύεσθαι Γρὰμματα, ᾿Σντεῦθεν οὗ 
τὴν ᾽Αρμενίαν µόνον τῷ τοῦ Εὐαγγελίου κηρύγµατι 
περιέλαθεν, ἀλλὰ καὶ Περσῶν καὶ ᾽Ασσυρίων καὶ 
Οὕννων xal Μήδων οὐκ ὀλίγους, τῷ χρηστῷ τοῦ 
Χρισιοῦ ζωγῷ προθόµως ὑπήγαγιν. ᾽Αλλὰ γὰρ οὐχ 
ὥστε μὲν πρὸς ἐπίγνωσιν ἀγαγεῖν, οὕτω ταχὺς Tv, 
καὶ οὐδενὶ τῶν ὡς εἰχὸς αυμθαινύντων δυσχερῶν 
κωλυόµενος. ὥστε δὲ χακῶς πάσχουσιν ἀμῶναι, pf- 
θυµον ἔθλεπε καὶ ἀργὸν καὶ ἵττονα τὴν πρόνοιαν 
καὶ τὴν σπουδὶν εἰσεφέρετο, ἀλλὰ xai τὰ σώματα 
νάµνουσιν, ἔτοιμον τὴν ἰατρείαν ἐπήρχει, καὶ τὰς 
ψυχὰς νοσοῦντας, lato καὶ τὰς ἐμφυλίους αὑτοῖς 
ἐκοίμιζε στάσεις, καὶ ἦν τοῦ αἰτῆσαι λαθεῖν, τὸ 


flrmi ut acciperent, et illo ipso erat psstor ille D φθάσαι δοῦναι τὴν θεραπείαν [ὀξύτερος, xal τοῦτο 


bonus, qui nec ipsi quidem, si opus esset, anime 
suae parceret pro ovibus. Exinaniebantur certe 
carceres, debitorum vero rumpebantur schedule, 
et profunda pace fruebstur Armenia. Sic ergo citra 
offensionem et equabiliter procedente pietate, et 
universa virtute, et gratia circa eos choros du- 
cente, multi quidem vitam eligebaat monasticam, 
et in diversis locis exstruebant monasteria, et am- 
plectebantur quietem. 


(8) Citentur hec ibidem apud Euthymium. 


ἐκεῖνο, ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ὑπῆρχε, μηδὲ αὐτῆς ἂν 
εἰ Blot τῆς ψυχῆς ὑπὶρ τῶν προδάτων φειδόµενος. 
λΑμέλει καὶ δεσμωτήρια μὲν ἐκενοῦντο, χοεῶν δε- 
διεῤῥήγνυτο γραμματεῖα, καὶ εἰρήνης ἀπίλανυον [dj 
ῥλρμενία βαθείας. Καὶ ἡμερώτατα ἔζων οὕτω τοι 
γαροῦν ἁπταίΐστως καὶ ὁ ὁμαλῶς ὁδευούσης τῆς εὖσε- 
θείας, καὶ ἀρετῆς ἁπάσης καὶ χάριτος περὶ αὐτοὺς 
χορευούσης, πολλοὶ μὲν τὸν µονότροπον ἐπανῃραῦντο 
βίον, xal ἀσκητίρια κατὰ διαφόρους ἵδρυοντα 
τόπους, καὶ τὴν ἡ συχίαν ἠσπάζοντο. 


993 


VITA S. GREGORII ILLUMINATORIS, 


994 


AZ. Καὶ παϊόας δὲ αὐτῶν πρότερον ἀπίστων πα- A — XXXVII. Porro autem cum nonnullos quoque fi- 


βαλαδὼν ὁ leoóz Γρηγόριος, καὶ ἀγωγῆς ἀμείνονος 
καὶ παιδείας ἐμμελεστέρας ἀξιώσας, xal τοῦ πνευ- 
ματικοῦ βίου καὶ τῆς χάριτος μεταδοὺς, εἲς τοῦτο 
τελειότητος xal ἀρετῶν ἤγαγεν, ὡς καὶ εἲἷς αὐτοὺς 
δὴ που τοὺς μεγάλους τῶν ἐπισκόπων ἀναθιθάσαι 
θρόνους, καὶ τῷ piv τὰ παρὰ τὸν Εὐφράτην ἐγχει- 
pisa ᾽Αλκῖνος ὄνομα ἦν, τῷ δὲ (Εὐθάλιος οὗτος 
ἐχαλεῖτο) τὴν Βασινῶν περίχωρον. Εαὶ τριτος δὲ 
ὑπῆρχε Βᾶσσος, xai μέχρι τοῦ δεκάτου προῆλθεν ὁ 
ἀριθμός. Ηολλοῖς μέντοι xal ἄλλοις γένους ἑτέρου 
Ἐχκλησιῶν ἐπισκοπὴν ἀνέθετο. Καὶ πάντας εἰς τε» 
τρακοσἰους dv βραχεῖ τῷ χρόνῳ γενέσθαι λέγεται. 
Τὸν γε μὲν ᾽Αλκῖνον ὅσα πρὸς ἀρετῆς ἄσχησιν ἄκρον 
ὄντα, καὶ ἄλλως ἐπιεικὴῆ καὶ μἔτριον, ἠνίχα ὁ μέγας 


lios illorum, qui priuserant infideles, sacrosanctus 
assumpsisset Gregorius, meliusque educandos cu- 
rasset et erudiendos, vitaque spiritali et gratia eos 
impertiisset eo perfectionis deduxit et virtutis, 
ut eliam in ipsas magnas episcoporum sedes eos 
provexerit : et uni quidem eam tradiderit regionem, 
que est ad Euphratem : ei autem nomen erat 
Alcinus : alteri vero (vocabatur is Euthalius) Basi- 
norum, que esi circumcirca, regionem. Porro 
autem tertius quoque fuit Bassus : et ad decimum 
usque processit numerus. Jam vero multis quoque 
aliis alterius generis, Ecclesiarum mandavit epis- 
copatus. Dicunturque brevi lempore fuisse omnes 
quadringenti. Alcinum autem, qui pervenerat ad 


οὕτος ἐπὶ τὰ ὑψηλότατα τῶν ᾽Αρμενικῶν ὁρῶν ἀπαί- p summam virtutis exercitlaionem, et erat alioquj 


πειν ἔμελλετῇ φίλῃ συνεσόµενος ἐρήμῳ, τοῖς βασιλείοις 
αὐτὸν δὴ τον ᾿Αλκῖνον ἑφίστη, ἐκεῖνα ποιεῖν ἐντελ. 
λόμενος, ἅπερ ἂν καὶ αὐτὸς εἰ παρῆν, xal τοι γε 
πολὺς ἦν ἐν τῇ ἐκδημίᾳ μετὰ τοῦ ποιμνίου ὁ βασι- 
λεὺς τῷ Γρηγορίῳ προσκείμενοι, μηδαμῶς αὐτῶν 
μηδὲ τὸ θραχὺ διαστῆναι, ἀλλ᾽ ἑνίκα ὅμως ὁ τῆς ἡ- 
συχίας ἔρως τὴν δέησιν, xal ἀπιέναν ὅσον οὐδέπω 
ἑθούλετο. .. .. .. σὺν ὀλίγοις τῶν μαθητῶν πέτραις 
ὑποχείοις οἰκήσει χρήσαιτο, xal κατιδίαν ὁμιλήσει 
τῷ ποθουµένψ, μηδὲ ολίγα τῇ τοῦ σώματος θερα- 
πείᾳ προσκολλώμενος, "Aptou γὰρ Tfj τῶν ἄλλων 
elc βρῶσιν ἐπιτηδείων παρ’ ὅλας τεσσαράκοντα ἡμέ- 
pa« ἅπαξ ἔγεύετο. 

ΑΠ’. βασιλεὺς, δὲ Τηριδάτης ὀλίγῳ ὕστερον, ἐπειδὴ 
τῷ Γρηγοφίου χωρισμῷ Ίχθετο, xal βαρύτατα τὴν 
ἐχείνου διᾶστασιν xal τὴν ἀποδημίαν ἑπένθει, ἄνα- 
μαθὼν δύο παῖδας ἓξ αὐτοῦ τε χαὶ γυναικὸς Ὑνησίας 
ἐπὶ τῆς ἐκείνου νεότητος ἔτι καὶ ἀκμῆς γεγεννήσθαι, 
ὦν τῷ μὲν Ὀρθάνης ὄνομα ἦν, τῷ δευτέρφ δὲ Αρω- 
ατάνης φίλους ἀρετῆς ἄμφω xal φύλακας εὐσεθείας. 
ἀλλὰ τρύτοιν v& τοῖν δυοῖν παίδοιν τὸν μὲν καὶ εἷς 
πρεσθυτέρου καταλεγῆναι βαθμὸν, (Ορθάνης οὔτος ὁ 
πρότερας ἦν,) ᾽Αρωστάνην δὲ τὸν ἐρημικὸν βίον xai 
ἀχοινώνητον ἐξ αὐτοῦ γάλακτος ἔτι χομιδῆ παῖδα ἑλέ- 
σθαι. Μονοχίτωνά τε γὰρ ἐπὶ τῆς ἐρημίας διατρίθειν 
ἐλέγετο ψύχει καὶ θάλπει παλαίοντα, xal λάΚανα 
σιτεῖσθαι µόνα, παννύχους δὲ στάσεις xal ἁγρυπνίας 
καὶ μεθημιρινὰς προσευχὰς, xal Γραφῶν θείων ὁμι- 
λίαν, ἐχ παιδὸς xai ταῦτα τῷ ᾿Αρωστάνᾳ συνηυξή- 
σθχι. Μαθὼν οὖν ταῦτα ὁ βασιλεὺς, ἐπειδὴ ἀρετήν 


mitis e& moderatus, quando magnus hic Gregorius 
eratad altissimosmontes Armenie profecturus, ut in 
chara degeret solitudine, ipsum, inquam, Alcinum 
preficit regis, jubens ut illa faceret, que ipse, si ad- 
esset. Quanquam vero dum esset recessurue, rezcum 
grege a Gregorio vehementer contendit, ut ab eis ne- 
quaquam discederet : vicit tamen eorum preocs 
&mor quietis οἱ silentii : et mox eo voluit abire, 
ubi cum paucis discipulis in petris subterraneis ute- 
retur habitatione, et cum eo, quem desiderabat, se- 
orsum haberet consuetudinem, ne minimum quidem 
vacans curando corpori. Panem enim aut alia escu» 
lenta, quadragesimo quoque die semel gustabat. 

XXXVIII. Rexautem Teridates paulo post,quiGre:. 
gorii egre ferebat separationem,illiusquedisjunctio- 
nem etabsentiam lugebatgravissime,cum rescivisset 
duos (ilios ex ipso et legitima conjugein flore illius 
juventutis esse natos, quorum uni quidem nomen 
erat Orthaes, secundo autem Arostanes, ambos 
amicos et custodes pietatis : sed ex his quidem 
duobus filiis alterum fuisse relatum in numerum 
gradus presbyteratus (Erat autem is Orlhanes ma- 
jor natu), Arostanem autem vitam solitariam, et cui 
cum nullo intercedit congressio, ab ipso lacte et 
adhuc plane infantem elegisse : nam et unica in- 
dutus tunica, dicebatur versari in solitudine, cum 
algore et calore decertans, et solis vesci oleribus, 
nocturnas autem stationes et vigilias οἱ diurnas 
precationes, et cum divinis Scripturis familiarita- 
tem ab inuente etate ei coaluisse.Cum hec, inquam, 


τε ἆδη xal οὗτος ἑτίμα, µεταµέλειά τε αὐτὸν ἐπὶ [) rex rescivisset, quoniam is jam et virtutem habe- 


τοῖς προτέροις xaxoic εἶχε, καὶ ὃῆλος ἦν ἀπονίψα- 
σθαι ταῦτα τοῖς τελευταίοις φιλοτιμούμενος, τρεῖς 
τῶν ἐπισημοτάτων ἄνδρας κατὰ Γήτησιν τῶν τοῦ 
Γρηγορίου παίδων πρὸς Καισάρειαν ἀποπέμπει. Πα- 
ῥραγενόµενοι τοίνυν οὗτοι, καὶ τὸν μὲν ἐχκλησιάζοντα 
καταλαθόντες, τὸν δὲ ἀνὰ τὴν ἐρημίαν φ.λοσοφοῦντα, 
μόλις xai συν μµόχθῳ τὸν )Αρωστάνην πείσαντες 
ἄγουσι παρὰ τὸν βασιλέα. 'O δὲ, χαριέστατα τούτους 
καὶ σὺν ἡδονῇ ἀποδεξάμενος, ἐκλιπαρεῖ τὸν Ἱερὸν 
Γρηγόριον μετὰ τοῦ Ἀληθους, καθάπερ τινὰ εἰκόνα 
καὶ ἀρχέτυπον ἑαυτοῦ, τὸν ᾿Αρωστάνην τούτους χα. 
ταλιπεῖν, καὶ ἀναθιθάσα, τε αὐτὸν ἐπὶ τὸν θρόνον, 


bat in bonore, et priorum malorum ducebatur po 
nitentia, et aperte ostendebat se contendere, ut 
prima ultimis factis elueret, tres viros maxime 
losignes mittit Cesaream ad querendos filios 
Gregorii. Cum ii ergo profecti essent, et alterum 
quidem invenissent concionantem, alterum autem 
philosophantem in solitudine, cum vix et non sine 
magno labore persuasiesent Arostani, eos ducunt 
ad regem. Ille autem cum eos gratissime et cum 
voluptate accepisset, sacrosanctum per nuntios 
obsecrat Gregorium simul cum populo, ut sui ve- 
luti quamdam imaginem et exemplar archetypum, 


995 


MENSIS SEPTEMBER. 


996 


Arostanem eis relinqueret, et eum in sedem pro- À xai τούτῳ τὴν ἀρχιερατικὴν ἁρ(ὴν ἐγχειρίσαί. Ὁ δὶ 


veheret, et ei pontificalem traderet rectionem. 
Ille autem non leviter et temere hoc facit : sed 
quoniam sciebat omnem virtutem plantatam in 
anima illius, cito sacras illi manus imponit. Cum- 
que eum consecrasset, et. universam circumcirca 
regionem cum eo obivisset, et verbo fidei eos am- 
plius confirmasset, in eam, quam jam olim partu- 
rierat, revertitur solitudinem. 

XXXIX. Ejus autem tempore Constantinus quo- 
que Constantii filius, renuntiatur imperator Roma- 
norum : qui cum virtute crucis,el in Christum pie- 
tatetyrannos dejecisset, ipse solusobtinet imperium 
Romanorum. Eum inter imperatores dixerim etiam 
Christi discipulum, et ipsius praeconem pietatis, 
ut qui exsecrandu demonum templa et altaria di- 
ruerit : et sacras edes Deo exstruxerit, et puram 
in Christum confessionem, et rectum dogma litteris 
regiis et ediclis, universe, que ejus dictioni pare- 
bat, regioni exposuerit : et pro pietate tantum 
studium posuerit, ut trecentos decem et octo Pa- 
tres convocaverit, et sacrum illud concilium con- 
gregaverit, ut et que exorta erant zizania exscin- 
deret, et à frumento recte fldei segregaret. Erant 
autem hi, Constantinus, inquam, et CTeridates, 
tanquam lucide stelle, alter quidem Occidentem, 
Constantinus scilicet, alter autem Orientem lustran- 
tes, honesteque et suaviter resplendeptes. Evaserat- 
que Teridates jam in pielate ferventissimus, οἱ 
nulli jejuniis cedens et oratione, ne monachis qui- 
dem, qui se in his exercent in monasteriis. In hac 
ergo sacra synodo, et aller alterum juverunt reges, 
et cum alio honore so invicem alífecerunt, tum 
etiam per litteras colletati sunt sententie com- 
munione in vera pietate. Porro autem accessiL etiam 
Armenig episcopus Arostanes, cum imperator Con- 
stanlinus eum accersissel!, qui ipse quoque fuit 
pars sacri cetus. Et cum qua communi sententia 
fuerant scripta, dogmata accepisset, reversus est 
in suam civitatem, jucundissime et libentissime 
visus & suis post peregrinationem : religiosissi- 
mumque regem Teridatem, θἱ omnem Armeniorum 
regionem gaudio implevit propter dogmatum con- 
sensionem. Qua etiam longo tempore sic manse- 
runt, semper pietate in populo crescente, et per 
omnia Deo pacis glorificato, in Christo Jesu Domino 


οὗ παρέργως τοῦτο ποιεῖ, ἀλλ * ἐπειδὴ πᾶσαν δει 
τὴν ἀρετὴν dv τῇ ψυχῇ τοῦ παιδὸς πεφυτευµένην 
ταχάως ἐπ αὐτῷ τὰς Ἱερὰς ἐπιτίθησ. χεῖρας. Καὶ 
χειροτονήσας τοῦτον. xai τὴν περίχωρον αὐτῷ συµ- 
περιελθὼν, xal τῷ λόγῳ τῆς πίστεως ἐπιπλέον το;- 
τους στηρίξας, εἷς ἣν ἐκ πολλοῦ ὥδινεν ἐρημίαν, 
καὶ αὖθις ἀναχωρεῖ. 


ΑΘ’. Ὑπό δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους xxl Κωνσταν- 
τῖνος ὁ Κωνσταντίου παῖς βασιλεὺς Ῥωμαίων ἆνα- 
ορεύεται, xal τῇ τοῦ Σταυροῦ δῦνάμει καὶ τῇ ἐπὶ 
Χριστὸν εὐσεθείᾳ, τοὺς ευράννους καταθαλὼν, αὐτὸς 
μόνος τὴν Ρωμαίων ἐξουσίαν xai τήν ἀρχὴν περι- 
θάλλεται. Τοῦτον ἐν Βασιλεῦσι καὶ Χριστοῦ µαβτ- 
τὴν εἴποιμι ἂν ἔγωγε, καὶ αὐτῖς κήρυχα µεὖσι- 
θείας, tà τε μιχρὰ τῶν διαµόνων τεμένη καὶ τοὺς 
βωμοὺς καθελόντα, ἱεροὺς τε τῷ θεῷ ἀναστέσαντα 
ofxouc, καὶ τὴν εἷς Χριστὸν χαθαρὰν ὁμολογίαν καὶ 
τὸ ὀρθόδοξον δόγμα xal γράµµασι βασιλικοῖς καὶ 
προσταγµασι τῇ ὑπὸ tipa πάσῃ ἐχθέμενον xai 
τοιαύτην ὑπὲρ τῆς εὐσεθείας εἰσενεγκόντα σπου- 
δὴν, ὡς καὶ δέκα xai ὀκτὼ ἐπὶ τοῖς τριακοσίοις 
συγκαλέἑσαι θείους Πατέρας, καὶ τὴν Ἱερὰν ἐκείντν 
αὖνοδον συγχροτῆσαι, ἐφ᾽ d τὰ ὑπαναφυέντα τε 
ζιζάνια ἐκτεμεῖν, καὶ τοῦ τῆς ὀρθῆς πίστεως δια- 
κρῖνα σίτου, Kai Tcv γε οὗτοι, Κωνσταντῖνος xai 
Τηριδάτης, Χατὰ τοὺς διαφανεῖς ἀστέρας, ὁ uiv τὰ 
᾿Εσπέρ.α, ὁ Κωνσταντῖνος, φημὶ, ὁ δὲ τὰ πρὸς "Ew 
περιπολοῦντες xal καλὸν xai ἡδὺ λαμποντες. θιρ. 
µότατός τε γὰρ ἦν καὶ Τηριδάτης τὴν εὐσέθειαν Zr, 
καὶ οὐδενὸς τὰ γε εἰς νχστείαν καὶ προσευχας ἆπο- 
λειπόμενος, οὐδὲ αὐτῶν τῶν τὰ τοιαῦτα dv φροτνι- 
στηρίοις μοναχῶν ἀσκουμένων. Ἐν τῇ Ἱερᾷῇ toivov 
ταύτῃ συνόδῳ ὠνήσαντο ἀλλήλους ol βασιλεῖς, καὶ 
τῇ τε λοιπῇ τιμῇ τὸν ἕτερον ἕκαστος ἐδεξιοῦντο. καὶ 
δὴ καὶ τῇ περὶ τὴν εὐσέθειαν κΧοινωνίᾳ τῆς γνώμης 
συνήδοντο. Πχραγίνεται μέντοι καὶ ὁ Αρμενίας dp- 
χιεπίσκοπος ᾿Αρωστάνης, τοῦ βασιλέως Κωνσταντ[- 
νου τοῦτον µεταπεμψαμένου, καὶ µέρος τοῦ ἱδροῦ 
συλλόγου καὶ οὗτος γενόμενος. Τὰ κοινῃ ψήφῳ χρα- 
τήσαντα δόγµακα γεγραμµένα λαθὼν, sl; τὴν ἰδίαν 
ἐπανήχει πόλιν, γλυκεῖά τις ὄψις καὶ ἤδιατον ἀπὸ 
τῆς ἀποδῆμίας τῇ ποἰµνῃ ἐπιφανείς καὶ αὐτὸν τε 
τὸν φιλοθεώτατον βασιλέα Τηριδάτην, xal πᾶσαν 
ti» ᾽Αρμενίαν εὐφροσύνης ἐπὶ τῇ τῶν δογμάτων 


nostro : cum quo Patri simul cum sancto Spiritu T) συμφωνίφ πληρώσας. "A. δὴ καὶ διέµεινεν οὕτω χρό- 


gloria, potentia, et honor nunc, et in secula se- 
culorum. Amen. 


vov ἐπὶ μακρὸν, τῆς εὐσεθείας ἑκάστοτε slc πλῖθος 
ἐπιδιδούσης, καὶ τοῦ τῆς εἰρήνης, θεοῦ διὰ πάντων 


δοξαζοµένου, ἐν Χριστῷ ᾿[ησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν' μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ ΗἨνεύματι δόξα, τιμὴ, 
κράτος νῦν καὶ dei καὶ εἷς τοὺς αἰώ νας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


997 





MARTYRIUM S. ΟΒΑΒΙΤΙΝΑ. 


MENSIS OCTOBER. 


MAPTYPION 
ΤΗΣ ATIAX ΧΑΡΙΤΙΝΗΣ. 


MARTYRIUM 


SANCT/E CHARITIN/E. 


(Grece et Latine in Actis SS, Bolland. ad diem 5 Octobris (*).) 


À', Ἐκράτει ποτὶ τὰ τῆς ἄσεθείας, καὶ βασιλεῖς ἐπὶ A 


τοὺς τὰ Χριστιανῶν φρονοῦντας ἐξέμαινεν. Ὑπασπι- 
στα) δὲ αὐτοῖς xxl ὑπηρέται τὴν τοῦ Χριστιανῶν 
ἔρευναν ἔργον ἐποιοῦντο, καὶ πολυειδεῖς τοῖς εὖσε- 
θέσιν ἡ πείληντο βάσανοι. Μηνύεται οὖν χόµητι τινὶ 
καὶ ἡ γενναιοτάτη Χαριτίνη, ὃτι μὴ µόνον τὰ Χρι- 
στιανῶν ὑπάρχει τιμῶσα, ἀλκὰ καὶ πολλοὺς πρὸς 
τὴν αὐτῆς θρησκείαν ὑπάχεται, xal δὴ xai τοὺς τὰ 
Χριστιανῶν ἑλομένους ἀσφαλεστέρους ἐπὶ τὸ οἰχκεῖον 
σέδας παρασκευάζει. ᾿Ἐφίσταται οὖν ὁ κόµης αὐτῇ 
ἐπ᾽ ἐλπίδι κατοιχούσῃ xal κατὰ µόνας ἰαυτῇ τε 
συγγινομένῃ xal τῷ θιῷ. Ἐφισταται δὲ xal θυμοῦ 
πλήρης, xai παραυτίχα πληγὰς αὐτῇ ἐντείνει, κλοιόν 
τε σιδηροῦν περιτίθησι, καὶ τὴν δικαίαν ὑπατικῷ 
τῷ παρὰ πᾶντα ἀδίκῳ δικαστῃ παραδίδωσιν. Ὁ δὲ 
τά τε τῶν χολάσεων εὖὐθὺς προτίθησιν ὄργανα, τὴν 
µάρτυρά τε τῷ αὐτοῦ βήµατι παραστήσας, Οἴχτειρον, 
εἶπε, πρὸ τῆς τῶν χολαστηρίων πείρας σαυτὴν, σώφ- 
povt χρησαμένη τῷ λογισμῷ, καὶ τοῖς ἀθανάτοις ϐθυ- 
σίαν προσένεγκε. Τρία γὰρ ἄν οὕτω τὰ μέγιστα 
κερδανεῖς, τό τε τῶν θεῶν κρήτος ἐξιλεώσῃ, τήν τε 
τῶν κῥατούντων εὐμένειαν ἐπισπᾶάσῃ xal τὸ ἆπαν- 
θοῦν τῆς ὥρας οὐ βασάνων δριμύτητι μαρανεῖς. 


(^) Acta. hec, quae ex Greco Latine versa Aloy- 
sius Lipomanus, Veronepsis episcopus, atio 1558 
edidit, genuinum esse Symeonis Metaphrastis Opus, 
asserenti Leoni Allatio in Diatriba de Symeonum 
scriptis pag. 124 et 126, consentiunt, quantum 
quidem novi, eruditi ad unum omnes. 

(1) Vide, que de epocha martyrii 8. Charitine 
ex conjectura diximusin Commentarionum.xi, c. 12. 

(2) Hune alia Grecorum monumenta Domitium, 
aliu Domitianum vocant. Consule num. 13 et sequons 
annotatum. . 

(5) Dissonat nonnihil hec Metaphrastis narratio a 
Menologii Basiliani et Meneorum verbis. Sed forte 


C 


I. Dominatum aliquando obtinuit impietasetimpe- 
ratores furore concitavit adversus eos, qui Chris- 
tianorum tenebant opinionem (1). Satellitum autem 
et ministrorum erat officium scrutari Christianos ; 
et piis intentabantur mine multiplicium tormento- 
rum. Ád quemdam ergo comitem (2) generosa quo- 
que defertur virgo Charitine, quod non solum in 
honore habeat Christianos, sed etiam multos indu- 
cat ad suam religionem ; quin etiam eos, qui opi- 
nionem susceperunt Christianorum, tutiores reddat 
ad suum cultum. Ad eam ergo accedit comes (3) in 
spe habitantem, et seorsum secum, et cum Deo 
versantem. Accedit autem ira plenus et stalim ei 
plagas infligit, et ferreum ei collare (4) imponit ; et 
eam tradit consulari injustissimo judici. Ille vero 
el statim proponit instrumenta suppliciorum ; et 
cum martyrem curasset sisti ad suum tribunal; 
Miserere, inquit, tui, antequam periculum facias 
suppliciorum, sapienti utens consideratione ; et im- 
mortalibus offer sacrifleium. Sio enim tria lucrifa- 
cies maxima. Nam et deorum potentiam tibi reddes 
propitiam ; et imperatorum attrahes benevolentiam ; 
et florentem speciem acribus tormentis non facies 
flaccescere. 


sic utraque narratio concilianda est, ut Domitius 
comes, et Amisenorum, ut nobis videlur, judex 
consularis, prius ad Claudium Charitine dominum; 
scripaerit, quo hic eam ad se mitteret, ac moxcomite 
quemdam ex administris suis legarit, qui eam ad 
se vinctam perduceret, suoque sisteret tribunali. 

(4) De plagis ante juridicam ullius eriminis pro- 
bationem Charitine inflictis, videsis que in Com- 
mentario sub initium numeri 15 dicta sunt : Collare 
autem, quod Christi martyri injectum fuisse aar- 
ratur, erat vinculi genus, quo captivorum oollum 
conatringebatur, ne e satellitum aut lictorum ma« 
nibus elabi ullo modo possent. 


939 


MENSIS OCTOBER. 


1000 


It. Hec cum audiisset martyr, ad coelum quidem A — B'. Τούτων ἡ µαρτυς ἁἀχούσασα πρὸς οὐρανὸν μὲν 


tollit oculos, quod illinc profleiscitur, evocans auxi- 
Jium ; signo autem Christi munita (5): Es moribus 
quidem, ait, varius, o consularis, vaferque et calli- 
dus; sed ad nullam utilitatem aperte tibi redibit 
hec perversitas; neque enim me capies adulans, 
nec me minans perlerrefacies, nec consulens me 
poteris in aliam traducere sententiam, nec mollire 
id, quod est in me promptum propter Christum 
patiendi studium. Confido enim in solo et vero 
Deo, et in eo omnem vitam meam reposui. Si 
mihi ergo credas, miserere polius tui erroris. Con- 
sule tibi ea, quz? sunt utiliora, nempe surda non 
colere simulacra ; de quibus alicubi dixit noster 
propheta in spiritu : « Dii, qui ccelum et terram 
« non fecerunt, pereant (6): » et : « Dii gentium 


αἴρει τὰ ὄμματα τὴν ἐκεῖθεν ἐχκαλουμένην βοήθειαν, 
τῷ δὲ τοῦ σταυροῦ φραξαμένη σηµείῳ, [Ποικίλος 
μὲν εἶ τὸν τρόπον, ὑπατικὲ, καὶ τὸ ἦθος ὕπουλός τε 
καὶ ἀπατηλὸς, ἔφη᾽ ἀλλ᾽ εἰς ἀνόνητόν cot τὸ σκολιὸν 
τοῦτο σαφῶς ἀποθήσεται. Οὔτε γάρ µε χρλακεύων 
αἱρήσεις, οὔτε ἀπειλῶν καταπλήξεις, οὗ συµθο»- 
λεύων µεταπεῖσαι δυνήσῃ, οὐδὸ µαλαξαι τὸ ἐν ἐμοὶ 
τοῦ διὰ Χριστὸν παθεῖν πρόθ»µον; ἐπὶ τῷ μόνῳφ γὰρ 
καὶ ἀληθεῖ Θεῷ πἑποιθα, καὶ ταύτῳ τὸ πᾶν τῖς 
ἐμῆς ζωῆς ἀνατέθεικα. EL τι οὖν ἐμοὶ πείθῃ, σα»- 
τὸν μᾶλλον οἴκτειρον τῆς ἁπάτης. Σαυτῷ συμθού- 
λευσον tà χρηστότερα’ ὅπερ ἑστὶ τὸ μὴ Κξοάνοις 
κωφοῖς προσανέχειν περὶ ὧν εἶπί που ὁ ἡμέτερος 
προφήτης iv πνεύµατι «θεοὶ, ol τὸν οὐρανὸν καὶ 
τὴν γῆν οὐκ ἐποίησαν, ἀπολέαθωσαν, » καὶ « Οἱ 


« demonia, Dominus autem colos fecit *, » Et rur- pj θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια.» καὶ πάλιν « Τὰ εἴδωλα 


gus : « Simulacra gentium argentum et aurum, 
« opera manuum bominum. Similes eis fiant, qui 
« colunt ea? (7). » 

Ill. Postquam bac audivit judex, ira rursus re- 
pletus, jussit quidem ejus capillos radi in superfi- 
cie (8). Illud autem factum est, et maximum con- 
gecutum est miraculum. Caput enim rursus fuil co- 
matum. Ex quo judex majore ira motus, jubet pru- 
nas ardentes imponi ejus capiti, deinde etiam 
acetum ei infuadi, dolores sic prebens acriores. 
Propter que generosa virgo, Domine Jesu Christe, 
dixit, eorum, qui in te fiduciam posuerunt, certum 
el firmum auxilium, qui tuos sanctos tres pue- 
ros in medio flamme ardentis incombustos conser- 
vasti (0), tu quoque nunc mihi adais, et ad ea, 


τῶν ἐθνῶν ἀργύριον xai χρυσίον, ἔργα χειρῶν kv- 
θρώπων. » Ὅμοιοι αὐτοῖς γένοιντο οἱ τιμῶντες αὐτά. 


I'. Ἐπειδὴ τούτων ἥχουσεν ὁ δικάζων, θυμῷ πάλιν 
ὑποπλησθεὶς, αὐτὸς μὲν ἐκέλευεν iv γρῷ τὰς τῆς κχε- 
φαλῆς τρίχας ἐκτεμεῖν' τὸ δὲ ἐγίνετο, xai τοὀτῳψ 
θαῦμα µέγιστον ἠκολούθει' αὖθις γὰρ ἡ κεφαλὴ xs- 
τάχομος Tv xai ὁ δικαστὴς πλείονι τῷ θυμῷ xtv&- 
θες ἀνθρακιὰν ἐπιτεθῆναι τῇ κχεφαλῷ προστάττει" 
εἶτα καὶ ὄξος αὐτῆς καταχέεσθχι, τὰ τῶν ἀλγηξό- 
γων οὕτω ὁριµύτερα παρἐχόµενος. Ἐφ' οἷς ἡ γενναία, 
Κύριε ᾿Ιησοῦ Χριστὲ, εἶπε, τῶν ἐπὶ col πεποιθότων 
à ἀσφαλὴς βοήθεια, ὁ τοὺς σοὺς ἀγίους «psi, παῖδας 
ἐν µέσῳ Χαιοµένης φλογὸς Ἀφλέκτους διατηρήσας, 
αὑτὸς µοι καὶ νῦν παραστὰς πρὸς τὰς διὰ ck χυλά- 


quae propter le suscipiuotur, confirma supplicia, ne ( σεις ἐνίσχυσον, µήποτε τοῖς τῆς ἀληθείας ἐχθροῖς 


quando de me liceat dicere inimicis veritatis : « Ubi 
est Deus eoram * ? » Post preces autem relaxata 
fuit martyr α doloribus, et Deum laudabat ei agens 
gratias. Que quidem statim egre ferens consularie, 
ferreos candentes obelíscos (10) jubet inflgi uberibus 
martyris. Hoc ergo gravi ei illato tormento, carnes 
quidem ferreis illis-obeliscis consumebantur ; cor- 
dis autem ejus amor in Christum magis accendeba- 
tur ; deinde etiam jubet lampades ignis ejus admo- 
veri lateribus, Illa vero, etiam dum lampades 


εἰπεῖν ἐπ᾽ ἐμοὶ γένοιτο' « Ποῦ ἐστιν ὁ θεὸς αὐτῶν ; » 
Καὶ μιτὰ τὴν εὐχὴν τῶν ὁδυνῶν dj µάρτυς ἀνίεται, 
καὶ Ἡν οὕτω ῥήμασιν εὐχαριστηρίοις δοξάζουσα τὸν 
θεόν. Πρὸς ἄπερ αὖθις ὁ ὑπατιχὸς χαλεπήνας σιδη- 
ροῦς ὀθελίσκους ἐκπυρωθέντας κατὰ τῶν μαστῶν τῆς 
μάρτυρος ἐμπαγῆναι προστάττει. Τῆς οὖν χαλεπῆς 
atf, προσενεχθείσης βασάνου, αἱ μὲν σάρχες τοῖς 
σιδηροῖς ἐκεῖνοις ὀθελίσχοις ἑδαπανῶντο. τὸ δὲ τῆς 
καρδίας τοῦ πρὸς Χρισιὸν διάπυρον ἔρωτος ἐπὶ 
πλέον ἀνγπτετο' εἶτα καὶ λαμπάδας πυρὸς χελεύει 


! Jerem. x, 11. ? Psal. xcv, 5. ? Ρ88]. cxuir, 8. 4 Peal. cxur, 2. 


(5) Quam fuerit ab omni retro tempore Christia- 


num, quod duriora hec in tyrannum verba a 


nis usitatum ac eolemne, presertim, dum quid D Christi martyre congesta fuerint, ostendi in Com- 


rande incepturent, se crucis signo munire, 8ου ut 
&ciantius. De. mortibus persecutorum cap. x, ait, 
suis frontibus immortale crucis signum imponere, 
patet tum ex hoc S, Charitine exemplo, tum etiam 
ex Tertulliano libro De corora militis cap. 11, ubi is 
ita loquitur : « Ad omnem progressum atque pro- 
motum, ad omnem aditum et exitum, ad vestitum 
et calceatum ; ad lavacra, ad mensas, ad lumina, ad 
cubilia, ad sedilia, quacunque nos conversatio 
exercet, frontem crucis signaculo terimus. » 
(6) Voces, que respondeant his Latinis : Domi- 
nus autem celos fecit, a Greco textu absunt. 
(7) Prior textus reperitur apud Jeremiam cap. Σ, 
Φ 11; posteriores Psalmo xcv, } 5 et Psalmo cxin, 
y secundo 4 et 8. Porro non esse a veri specie alie- 


mentario num. 15. . 

(8) Summe ignominie nota mulieribus inuri tum 
temporis credebatur, si eis summa capitis superfi- 
cies decalvaretur. Vide Galonium tractatu De ἐν- 
strumentis martyrum eorumque cruciatibus, pag. 140 
et 142. 

9) Legesis Danielis caput 11. 

10) Obelieci illi ferrea erant instrumenta, ex 
crassiore sui parte in acutam cuspidem desinentia, 
cerdonum subulis non absimilis, que et acumine 
suo et igneo ardore non poterant non in tam tene- 
ris virginei corporis membris vehementissimos 
cruciatus excitare, dum carneg ita Jente torre- 

ant. 


1001 


MARTYRIUM $8. CHARITINJE. 


1002 


ταῖς πλευραῖς αξτῆς Ἐπικαίεσθάι. ἡ δὲ, καὶ τῶν Α accendebantur (11), intensius perseverabat in ora- 


λαμπάδων ὑφαπτομένων, τῶν εὐχῶν ἐκτενέστερον 
εἴχετο, καὶ τῆς τιμωρίας ἀνεθεῖσα πρὸς τὸ θὔσαι 
τοῖς θεοῖς ἠναγκάζετο. 

Δ΄, Ἐπεὶ δὲ καὶ καρδἰᾳ xai χείλεσιν ἀμετάθετος 
ἦν τὴν ὁμρλογίαν, ἐπίσης αὐτῇ xai ὁ δ,χάζων, τὴν 
ἐπὶ τῷ κακῷ ἔνστασιν ἀνένδοτος (v, κελεύε; ταύτην 
λίθον τοῦ τραχήλου ἐκδεθίναι, καὶ οὕτως αὐτὴν 
κατὰ βυθοῦ θαλάσσης ἀποῤῥιφῆναι ' οὗπερ δὴ γὲνο» 
μένου, Ἑὐχαριστῶ σοι, Κύριε, ἡ μάρτυς dijo, ὃτι 
µε διελθεῖν OU ὕδατος θαλαττίου διὰ τὸ σὸν εὔλογη- 
τὸν ὄνομα, ὥστε xal καθαρὰν εὐρεθῆναι κατὰ τὴν 
ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως . ἀλλά σου δεῖξον, ὡς del 
καὶ νῦν ἐπ᾽ ἐμοὶ τὰ θαυμάσια, δι ὦν ἐπὶ πλέον 6ο- 
ξασθήσεεαι τὸ µέγα σου ὄνομα εἷς τοὺς αἰῶνας. 
Αμήν. Ταῦτα οὕτως ἐχείνη τε προσηύχετο, xal τὰ 
δεσμὰ διελύετο, µόνος τε Ó λίθος τῷ βυθῶ κατεδύετο. 
Ἡ δὲ (à τοῦ θαύματος |) ἀτρόμῳ ποδὶ τοῖς τῆς θα- 
λάσσης νώτοις ἐφίστατο xai τῶν ὑδάτων ola στερεᾶς 
ἐπιθαίνουσα πρὸς τὸν αἰγιάλὸν ἐπορεύετο. Ἐν τούτῳ 
δὲ καὶ τὸν ὑπατικὸν ἰδοῦσα προσµένοντά τε xal τὸ 
τοῦ πράγματος πέρας ἰδεῖν, ὅπερ ἂν γένοιτο, ἐκδε- 
χόμενον, Χαίροις, ὑπατιχὲ, λέγει * οὐδὲ μέχρι καὶ 
νῦν συνῆχκας τὴν slc Epi τοῦ ἐνεργοῦντος ἐν ἐμοὶ 
Χριστοῦ δύναμιν; Ἡ τυφλώττειν ἔτι φιλονειχεῖς, 
καὶ πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἀπομάχεσθαι; El μὲν οὔὗν, 
τοῦ σκότους ἀφέμενος τῷ ἀληθινῶ προσδράµῃς 
φωτὶ, σεαυτῶ πρα]ματεύσῃ τὴν σωτηρίαν ' εἰ δὲ 
καὶ ἔτι τοῖς προτέροις ἐμμεῖναι θελήσεις, ἐμοὶ μὲν 
πολλῶν αἴτιος ἀγαθῶν, tfj δὲ ci ψυχῆ ἁπωλείας 
πρόξενος kon. Ταύτην ὁ κατάρατος τὴν παῤῥησίαν 
οὐκ ἐνεγκὼν, ἔτι δὲ καὶ τὸ περὶ αὐτὴν θαῦμα κατα- 
πλαγεὶς ἐξίστατό τε ἑχυτοῦ, καὶ ἀφωνίᾳ κατείληπτο. 
'Oxd£ δὲ ποτε καὶ μόλις ἀνενεγκὼν συνιέναι μὲν οὐκ 
ἐθούλετο * φησὶ 0b * Μεγάλην οἴεσθαί µε τοῦ Γαλι- 
λαίου τὴν δύναμιν πειθουσι τὰ γεγενηµένα, dA) 
ἔγωγε γοητείᾳ μᾶλλον ἐξειργασμένα διαλέξαι ταῦτα 
περάσοµαι, Οὕτως ἔφη, xai τοῖς παρεστῶσιν αὖὐ- 
τἶχα τας ὄψεις ἐπιθαλὼν γυμνῶσαί τε τὴν µακαρίαν 
tof) c κιὶ πεμιαγχωνῆσχι προστάττει τροχῶ τε 


(11) Incensas faces, non tantum lateribus marty- 
rum, sed et singulis eorum membris admotas quan- 
doque fuisse, testatur Lactentius De Mort. persecut. 
cap. xxi. Lampades autem ille, ut ex Galonio et 
Laurentio de Rebus publicis docet Pitiscus in suo 
Lexico Antiquitatum, fiebant hoc modo : « Desu- 
mebantur, inquit laudatus Piliscus, vasa quedam 
lata unius palmi longitudinis, vel aliquantulum 
majoris, que deinde a summo ad arctiorem formam 
paululum prepostere perverseque pyromidis instar 
contrahebantur atqueadstringebaniur. Erant autem 
va88, vel terrea, sicuti indicant illa, que ex ruinis 
hujusce Urbis (Roma) nonnunquam eruuntur; vel 
ferrea, ut innuit Colum. xii, 18, ...... Postea vero 
vasa bec hastulis quibusdam quadratis et simul 
colligatia septa, que ad vasorum similitudinem et 
ipse a summo paulatim  astringebantur, igne 
flammam emittente repleri solebant. Porro has ha- 
stulas, si ad ea, ad que lampades usui erant, ani- 
mum referamus, intellizemus, quinque aut sex pal- 
mis plus minusve exstitisse oblongae. » Harum effi- 
giem exhibet Galonius citsto Tractatu pag. 79. 
Celerum, ut Lactantius, supra laudatus, innuit 


PATROL. GR. CXV. 


tionibus. Sed a cruciatu relaxate vis fiebat, ut diis 
gacrificaret. 


IV. Cum autem et corde et labris in confessione 
esset immutabilis, judex, qui &que atque ipsa in 
tormentis constans, ad malum erat obstinatus, ju- 
bet lapidem collo ejus alligari et sic eam dejici in 
profundum maris (12). Quod quidem cum factum 
esset, Ago tibi gratias, Domine, clamabat martyr, 
quod ut per aquam marinam transirem, propter 
eanctum tuum nomen, tibi visum sil, quo inveniar 
munda in die resurrectionis; sed tua ostende, ut 
semper, nunc quoque in me miracula, per qua 
magnum tuum nomen magis glorificetur ir secula 


B seculorum. Amen. Hec illa sic oravit, et dissoluta 


sunt vincula, et solus lapis fuit in profundo demer- 
sus. [lla autem (o miraculum !) firmo ao stabili 
pede stabat super dorsum maris, et per aquas, 
tanquam per terram solidam ingrediens, proficisce- 
batur ad littus (13). Interim vero cum vidisset ma- 
nentem consularem et exsepectantem, quisnam fu- 
turus esset rei exitus, dicit : Salve, consularis. No 
nunc quidem intellexisti virtutem Christi, qui in 
me operatur ? An adhuc contendis cecutire et re- 
pugnare veritati ?Si ergo relictis tenebris ad veram 
lucem accesseris, tibi procurabis salutem. Quod si 
persislere velis in prioribus, mihi quidem eris causa 
multorum bonorum, tue autem anime interitum 
conciliabis. Hanc dicendi libertatem cum non fer- 
ret vir exsecrandus, eo autem, quod in eam acci- 
derat, miraculo esset obstupefactus, a se discessit, 
eumque vox et sermo defecit. Cum autem vix tan- 
dem ad se rediisset, nolebat quidem intelligere. 
Dixit autem : Ut magnam Galilei (14; putem esse 
potentiam, persuadent ea, quae facta sunt; sed ego 
conabor ostendere, ea potius facta esse presii- 
giis (15). Sic dixit, et in eos, qui astabant, statim 
oculos conjiciens, jubet eos statim nudare sanctam 
et manibus post tergum vinctis eam rote (16) alli- 


cap. 21, nonnunquam tortores lampadesillas quan- 
tum ad flammantia lumina, haut vero quantum ad 
calorem, paulo ante exstinguebant, quam martyrum 
corporibus eas admoverent, ut sic lentiori igne cre- 
mandis martyrum membris aptiores essent. 

12) Mare istud fuisse Pontum Euxinum, Amiso 
urbi proximum, ex conjectura docui num. 13. 

(13) Ita S. Petrus, ut testantur evangeliste, di- 

vina virtute ambulavit super aquam, quod et aliis 
sanctis contigisse, perhibent Eocclesiastice Histo- 
rie. 
(44) Hoc nomine impius judex per blasphemiam 
Cbrisitum Dominum vocat, sceleris sui imitatorem 
pessimum posteanactus Julianum Apostatam, quiet 
vietricem Dei ultoris manum agnoscere coactus 
uit. 

(15) Nempe cum prodigia illa, tota quandoque ci- 
vitate inspectante patrata, negare non possent ini- 
quissimi judices, ne Christianos veri Dei cultores 
esse, faleri cogerentur, per summam insaniam mi- 
racula illa demonum prestigiis ascribebant. | 

(16) Hujusmodi fere rotam exbibet Gallonius 
pag. 27 littera B, nisi quod ardentium carbonum 


323 


1003 


MENSIS OCTOBER. 


1004 


gare et carbonum cumulum eum ferreis quibusdam À προσδησαι xai σωρείαν ἀνθράκων κάτωθεν ὑποστρὸ- 


 gecantibus instrumentis substernere el rotam fre- 
quentius cireumagere, ut, contritis paulatim mem- 
bris, cum gravi dolore martyre vita excederet. 
Atque machina quidem statim fuit perfecta. Super- 
num autem rursus auxilium solita quoque nunc 
ostendit ; nam descendens angelus et flammam 
carbonum exatinxit, et robur carnificum dissolvit, 
ut nec rotam quidem possent omnino circum- 
agere. 

V. Hinc animo perplexus, et plane ignarus, quid 
ageret, preses non dubitavit alia excogitare sup- 
plicia. Jubet ergo manuum et pedum ungues ei 
evelli. Et illi quidem protinus fuerunt amputati. 
Tormentum autem ab illa reputab:tur, perinde ac 
si alius pateretur (17). Ipseautem rursus prioribus 
alia adjiciens, ei quoque jubet dentes extrahi : sed 
quomodo preses in gravibus inveniendis, ita 
nec illa in gravibus ferendis suppliciis fuit 
defatigata. Itaque purum ejus corpus probro 
afficere cogitavit sceleratus. Et ad ministros con- 
versus, Eam, inquit, accipite et in excelsum et me- 
dium aliquem locum ducite et precones euntes per 
universam regionem finitimam, ad probrum ei af- 
ferendum convocent chorum impudicorum. Post- 
quam autem probro et contumelia satis fueril alfe- 
cta, eam ad me reducite, ut ea, qua desunt, ei 
adjiciam. Martyr autem Christi ei respondit : Eat 
mihi Christus, qui omnia sola voluntate transmu- 
tat, et solo nutu, qui etiam meam animam hodie 
suscipiet immaculatam, tuis, ο profane, dispersis 
et dissipalis consiliis. H»c cum dixisset, manus si- 
mul, mentem et oculos in colum tollens, oravit 
Deum, quem desiderabat. Postquam autem oravit, 
cum pace apud eum deposuit animam sacrificans 
purum corpus et spiritum ei, propter quem omnia 
pro nihilo reputabat, melius judicans mori, quam 
peccare etiam preter sententiam (18). 

VI. Qui autem, etiam post ejus mortem, apud se 
immortalem volebat alere insaniam, consularis 
quid machinatur ? Jubet ejus corpus cum multa 
arena in saccum injici et projici in profundum 
maris, non megis illam deinceps cruciens, quam 
Christianos, et volens eos privare divitiis et gloria 
reliquiarum (19). Atque sic quidem ad affectum est 
deductusconsularis jussus ; et in undas projectum 


σαι xal δὴ καὶ τὸν τροχὸν ἐλίττεν συχνότερον, 
ὅπως τῇ κατὰ βραχὺ μελῶν Ἐκτριθῇ κατωδύνως f$ 
μάρτυς ἁπαλλαγῇῃ της ζωῆς. Τὰ μὲν δὴ τοῦ µηχα- 
νήματος κατὰ τάχος ἀπήρτιστο ᾽ dj ἄνωθεν δὲ πάλιν 
ἐπικουρία τὰ συνήθη καὶ νῦν ἐπεδείχνυτο καὶ ἅγ- 
Ύελος καταπτὰς τήν τε τῶν ἀνθράχων φλόγα ἐσθέν- 
vot, καὶ δὲ xai τὴν τῶν δηµίων ἰσχὺν ἐξέλυεν, à µη- 
δὲ τὸν τροχὸν ἐλίττειν μηδαμῶς δύνασβαι. 


E'. Κάνταῦθα τοίνυν ὁ ἄρχων διαπορούµενος, ὅμως 
ἐν ταῖς βασάνοις ἄλλας ἐπινοεῖν οὐκ ἠπόρει. Τοὺς 
τῶν χειρῶν οὖν ὄνυχας αὐτῆς xai ποὸὀῶν ἐκσπασθῇ- 
ναι προστᾶττει. Καὶ oi μὲν εὐθὺς ἐξεκόπτοντο * τῇ 
δὲ, ὡς ἑτέρου πάσχοντος, ἡ βάσανος ἐνομίζετο. Καὶ 
πάλιν αὐτὸς τοῖς προτέροις ἕτερα προστιθεὶς, ἔχχο- 
πῆναι ταύτης καὶ τοὺς ὁδόντας διεχελεύετο» ἀλλ) 
ὥσπερ ἐκείνη τὰ δεινὰ φέρειν, οὕτω μὴν οὐδὲ αὐτὸς 
πάλιν τὰ δεινὰ ἐξευρίσκειν οὐδαμῶς ἀπηγόρευχεν. 
Ὑδρίσαι τοίνυν τὸ καθχρὸν αὐτῆς σῶμα ὁ µμιαρὸς 
ἐπενόει καὶ πρὸς τοὺς ὑπηρέτας ἐπιστραφεῖς, Λά- 
θετε, φησὶ, ταύτην, καὶ ἐπί τινα τῶν ὑψηλῶν καὶ 
µεσαιτάτων τόπων ἀγάγετε χήρυχές τε κατὰ πάστς 
τῆς πλησιοχώρου φοιτῶντες ἐφ᾽ ὕθρει τῇ ταύτης 
ἀκολάστων χορὸν συγκαλείτωσαν. Μετὰ γοῦν τὸ ixa- 
νῶς ὑθρισθῆναι πρὀς µε πάλιν ἐπαναγάχετε, ὥστε 
προστεθῆναι ταύτῃ καὶ τὰ λειπόμενα. Ἡ δὲ τοῦ 
Χριστοῦ μµάρτνς πρὸς αὐτὸν. "Ἔστι µόι Χριστὸς, 
ἀπεχρίνατο, πάντα µετασκευάζων θελήσει µόνῃ καὶ 
ῥοπῇ νεύµατος * ὃς καὶ τὴν ἐμὴν doy jv ἄ σπιλον προσ 
δέξεται σήµερον, τὰ cà. βέθηλε, διασχεδάσας βου-- 


C λεύµατα. Ταῦτα εἰποῦσα χεῖράς τε Gua xal φρένας 


καὶ ὅμ'ιατα πρὸς οὐρανὸν ἄρασα τῷ ποθουµένῳ θε 
προστύχετο. Ἐπεὶ δὲ xal πῦξατο μετ’ εἰρήνης αὐτῷ 
τὸ πνεῦμα παρέβετο, χαθχρὸν θύσασα« xal σῶμα 
καὶ πνεῦμα τῷ, δι) ὃν πάντα παρ οὐδὲν ἑλογίζετο, 
βέλτιον ἀπαθσνεῖν μᾶλλον, Ἡ καὶ παρά γνῶα [απ 
γνώµην ?] ἀμαρτεῖν xolvaca. 

q'. 'O δὲ καὶ κατὰ τὸν αὐτῆς θάνατον ἀθάνατον παρ’ 
ἑαυτῷ τὴν µανίαν στρέφει [am τρέφειν ?] ἐθέλων 
ὑπατικὸς τἰμηχανᾶται; Ἐν σάχκῳ τὸ ταύτηγς σῶμα 
μετά γε ψάμμου πολλῆς βληθῆναι χελεύει, σαὶ τῷ 
τῆς θαλάσσης ἐναποῤῥίφῆναι βυθῷ, oó μᾶλλον ἐκεί,ην 
Tj Χριστιανοὺς τὸ λοιπὸν τιµωρούμενος, καὶ πλούτου 
καὶ δόξχς ὅσης ἀποστερεῖν αὐτοὺς τῶν λειψάνων βου- 
λόμενος, Εἶχε μὲν οὖν οὕτως τῷ ὑπατικῷ πέρας τὸ 


fuit corpus martyris. Sed ne tunc quidem tui obli- [) κέλευσµα, xal κατὰ κυμάτων ὁ νεκρὸς τῆς μάρτυρος 


tus est, o Charitine, Deus, qui vicissim glorificat 
eos, qui ipsum glorificant ; nam tunc quoque, ut 
solet, ostensus est faciens magnalia; et tres quidem 


cumulus inter aculeos ferreos hic expressus non 
Bit. Hoc autem rote supplicium sepenumero non 
esse sine igne illatum, ex Apuleio et Euripide docet 
Pitiscus in suo Lexico verbo Rota. 

(17) Nempe vel pre consolationis divine, qua 
perfundebatur, abundantia ; vel Deo concursum 
suum subtrahente, ne suppliciorum instrumenta 
vires euas in sanclam rmarlyrem exercerent. 

(18) Id est, quam libidinosam virginei corporis 
contagionem etiam invite pati ; ul enim, cum 8. 
Ambrosio quilibet pudici censent, periculum pudo. 


σος . ἀλλ) $ 84 , * 1 9 
ἔβῥιπτο ἀλλ) οὐδὲν τούτῳ σου, Χκριτίνη, ὁ τοὺς αὐ- 
τὸν δοξάζοντας ἀντιδοξάζων θεὸς ἐπελάθετο ' ἀλλὰ 
καὶ νῦν, ὡς ἔθος, μεγαλεῖα ποιῶν ἐπεδείχνυτο, xai 


ris bonis feminis est morte gravius. 

. (19) Huc spectant Eusebii verba lib. vit Eccle- 
siastice Historie cap. 6 : « Sed et corpora regiorum 
cubiculariorum (u Diocletiano et Maximiano Gale- 
rio pro Christiana «146 interfectorum)... ipsi eorum 
legitimi domini erui ex sepulcro et in mare projici 
oportere censuerunt, ne quis illos sepulcris condi- 
tos, pro diis, ut ipsi quidem opinabantur, repulans, 
inposterum adoraret, » seu eorum reliquias debito 
dulise cultu afliceret. 


1005 


MARTYRIUM SS. SERGII ET BACCHI. 


1006 


τρεῖς μὲν ὅλας ημβρας τόν νεκρὸν εἶχεν dj θάλασσα, A totos dies corpus tenuit mare, pulchre servatum, et 


καλῶς ἐκείνηῃ [an ἐκείνην ?] φυλάξασα xai μηδὲν 
ὅλως λυμηναμένη, ἀλλὰ τὸ τὸν κοινὸν Δεσπότην Qt. 
ῥαπεῦσαν σῶμα xal αὐτὴ πάντως κχαταιδεσθεῖσα, 
εἶτα τῇ Υγείτονι χέρσῳ προσφιλῶς παραδίδωσι, val 
τις ἀνὴρ, 6 Κλαύδιος ὄνομα ἐπιεικῆς τὸν τρόπον xal 
μέτριος, ὃς xal τὴν µάρτυρα ix πρώτης τριχὸς ἀνε- 
θρέφατο, πιστώς ἀνελόμενος, λαμπρῶς τε µυρίσας 
καὶ περιστείλας λαμπρότερον ἕν τινι τιµίῳ τόπῳφ 
κατέθετο, τάφον αὐτῃ σχεδιάτας, οὐχ ὡς ἐκείνῃ 
πρέπων, ἀλλ᾽ ὡς ὁ καιρὸς ἐδίδου, καὶ ὁ τῶν τότε 
κρατούντων φόθος ἄπειγε. Τοιοῦτον τῇ Χριστοῦ µάρ- 
τυρι Χαριτίνῃ τὸ τέλος, πέμπιην τὸ τηνικαῦτα τοῦ 
Ὀκτωθρίου μηνὸς ἄγοντος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ 
Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας 
τῶν αἰώνων, ᾽Αμήν. 


(0) Synaxarium Sirmondianum Claudium huno 
& domino seu hero S. Charitine, quem Claudianum 
vocat diversum facit. Ego Metaphrastem aliosque 
secutus, Charitine herum Claudium vocavi, quem 
nihil vetat inter domesticos suos habuisse virum 
sibi cognominem, cui Charitine a teneris unguicu- 
lis enutriende et instruende ac demum ejue corpo- 
ris, ut rerum augustis patiebantur, sepeliendi cu- 


nullo penitus detrimento affectum. Deinde corpus 
idem, quod communem coluit Dominum, ipsum 
quoque omnino reveritum, amice tradit propinque 
cuidam terre. Vir autem quidam, cui nomen Clau- 
dius (20), moribus mitis ac moderatus, qui marty- 
rem aluerat ab ineunte etate, cum id fideliter su- 
stulisset,et preoclare condiisset, in quodam vene« 
rando loco id deposuit, ei raptim constructo sepul- 
ero, non ut illam decebat, sed ut tempus dabat, et 
eorum, qui tunc rerum potiebantur (21), prescribe. 
bat metus. Hic fuit finis Christi martyris Chariti- 
nes, quinto mensis Octobris, in Christo Jesu Do- 


mino nostro, cui gloria et potentia in smcula ssecu- 
lorum. Amen. 


ram demandarit. 

(21) Hi nobis videntur fuisse Diocletianus, Mazxi- 
mianus Herculius et Galerius Maximianus, quos 
Lactantius cap. 16, tres acerbissimas bestias voci- 
tat, quosque, ne martyrum corpora rite sepeliren- 


tur, omni modo precavisse, innuit Eusebius supra 
citatus. 











MAPTYPION 


ΤΩΝ ATIQN ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


δΠΗΡΙΤΙΟΥ ΚΑΙ BAKXOY. 


MARTYRIUM 


SS. MARTYRUM 


sSERGII ET BACCHI. 


(Acta SS. Bolland, ad diem 7 Octobris.) 


A'. Μαξιμιανοῦ βασιλεύοντος τοῦ τυράννου, καὶ ( 


τῆς οἰκουμένης σχεδὸν ἀπάσης ὑπὸ βαθεῖ σκότῳ τῆς 
ἀσεθείας χειµέντης, λίθους τε xal ξυλα τῶν ἀνθρώ- 
vuv τιμᾷν ola θιοὺς ἀναγκαζομένων, καὶ µιαρωτά- 
των (φεῦ) ἀπογεύεσθαι θυσιῶν. Σέργιος καὶ ἈΒάκχος, 
Ῥωμαῖοι τὸ γένος ἄμφω, τῇ περὶ τὸν Χριστὸν όμο- 
λογίφ xai πίστει κατὰ τοὺς διαφανεις ἄστέρας iv 
τοῖς βασιλείοις, τὸ τηνικαῦτα διέλαµπον, οὐ τῶν πολ- 
λῶν ὄντες καὶ ἀσήμῶν, ἀλλὰ μὲν πριµιχήριος τῆς 
τῶν Κεντηλίων σχολῖς ὁ Σέργιος, σεκουνδουκήριος 
δὲ ταύτης ὁ Βάκχος 7v: μεγάλα piv παρὰ Βασιλεῖ 
Μαξιμιανῷ δυνάµενοι, μείζονα δὲ τὴν πορὰ τῷ 


I. Cum Maximianus tyrannus imperaret, οἱ uni- 
versus fere orbis terre jaceret in profundis tene- 
bris ignorantie, lapidesque et ligna cogerentur ho- 
mines adorare tanquam deos, et maxime exsecranda 
(proh dolori), gustare sacrificia, Sergius et Bacchus, 
ambo Romani genere, in Christum confessione et 
fide, non secus ac lucide stelle, tunc  refulgebant 
in regia. Non erant autem plebeii, nec obscuri : sed 
Sergius quidem erat primicerius schole Centilio- 
rum, secundicerius autem hujus, Bacchus: qui 
multum quidem poterant apud imperatorem Mazi- 
mianum, majorem autem sibl paraverant fiduciam 


1007 MENSIS 


OCTOBER. 1008 


üpud Regem et Deum immortalum, ut qui laberna- A ἀθανάτῳ ᾖβασιλεῖ xal Oc παῤῥησίαν κτησάµενοι, 


culum quidem et incolatum, et exsilium, el si quid 
aliud est his vilius, hano vitam existimarent. Cum 
essent autem boni mercatores sue salutis, et, qua 
est in futuro, vitam compararent per presentia, ve- 
lutiquamdam artem ad illam acquirendam, divinas 
exercebant Scripturas, et eas semper habebant pro 
manibus. Quocirca hào non potuit tolerare invi- 
dia : el cum quidam alii, tum alias quoque virtutes, 
tum apud ipsum imperatorem fiduciam, viris pre- 
claris inviderent, apud illum ipsum eorum fiducie 
auctorem, nempe imperatorem, eos accusant: 
quod illius quidem contempserunt amicitiam, deo- 
rumque cultum quoque neglexerunt : jam autem 
ad aliam declinarunt religionem, se Christianos et 
Dei servos vocantes. 

lI. Maximianus autem, etiamsi sciret, quod scpe 
multi calumnia invidiam causam habent, non veri- 
tatem, maxime autem eum non ignoraret, quanta 
esset eorum in ipsum benevolentia : quinetiain 
animo versaret suam saevitiam et acerbitatem (ea 
enim vel maxime aliis contendebat antecellere) et 
quod si forte deorum benevolentiam, et illius ami- 
citiatn statuissent despicere, periculum quidem 
certe timuissent : existimaretque esse non proba- 
bilia, sed falsa, que dicebantur : ea tamen adimit- 
tenda non esse citra examinationem, ul consenta- 
neum erat, considerabat. Quid ergo facit ? Cum 
splendidum et magnificum parasset sacrificium, et 
quicunque erant clari et illustres, in templum con- 
venire, et sacrificii cum eo esse participes prius 


jussisset, rem deinceps examinare constituit. Atque C 


ipse quidem primus ingreditur : simul autem cum 
eo ingreditur etiam magna multitudo, et erat uni- 
versain templo congregata. Etalii quidem diligenter 
peragebant sacrificium, et presentem ohservabant 
Maximianum. Sergius vero et Bacchus viri genero- 
sissimi, ne templi quidem portam ingressi, foris 
stabant alicubi, ipsi Deo potius purum et verum 
peragenles sacrificium, et pro aliis rogantes : Do- 
mine, Domine, dicebant, Deus Rex singulorum, 
exaudi vocem nostre orationis, et propitius esto 
hereditati tua. Parce, Domine, et ne eos dederis ad 
gloriandum adversario. Sed illumina, Domine, illu- 
mina oculos cordium eorum, et eos deduc ad tui 
agnitionem, qui nunc in tenebris ambulant igno- 
rantim, el « mulaverunt gloriam tuam, qui es solus 
Deus, οἱ alienus ab interitu, in similitudinem 
bestiarum, quadrupedum, et serpentium !, » et ate 
defecerunt, et sacrificarunt eorum sculptilibus οἱ 
nemen sanctum tuum contemptui habuerunt. Con- 
verte eos, Domine, et cognoscant mirabilia tua, et 
unigenitum tuum Filium, et Salvatorem nostrum, 
qui voluntaria cruce et morte nostram procuravit 
salutem. Porro autem nos quoque conserva alienos 
& reprehensione in via testimoniorum tuorum, et 
in custodia tuorum mandatorum. Atque quidem 
foris stantes extra portastempli, heo precabantur, 
et sic Deum placabant. 


! Rom. I, 23. 


ἅτι σχηνὴν piv τὸν τῇδε βίον καὶ παροικίαν xal et 
τι ἄλλο τῶν εὐτελῶν ἡγούμενοι, ἔμποροί δὲ ἀγαθοὶ 
τῆς ἑαυτῶν Ὑινόμενοι σωτηρίας, καὶ τὴν ἐν τῷ µέλ- 
λοντι ζωὴν διὰ τῶν παρόντων πραγματευόµενοι, καὶ 
ὥσπερ τινὰ πρὸς τὴν ἑκείνης κτήσεως διδασκαλίαν 
καὶ τέχνην τὰς θείας µετιόντες Γραφὰς καὶ ταύτας 
διὰ χειρὸς ἔχοντες. "Oüsv οὖδὲ ἀνεκτὰ ταῦτα τῷ 
φθόνῳ κατέσττ, ἀλλὰ τινες τοῖς Ὑενναίοις τῆς τε 
ἄλλης ἀρετῆς xal δὴ καὶ τῆς tiq αὐτὸν βασιλέα 
παῤῥησιας χήναντες πρὸς ἐνεῖνον τὸν τῆς παῤῥησίας 
αἴτιον βασιλέα, τοὺς ἄνδρας ἐνδιχθάλλουσιν' ὡς 
ὠλιγωρήκασι μὲν Ἐκείνου φιλίας, Ἰλόγησαν δὲ xai 
τῆς πρὸς θεοὺς θδραπείας, καὶ πρὸς ἑτέραν ἤδη θρη- 
σκείαν ἀπέκλιναν, Χριστιανοὺς ἑαυτοὺς καὶ Χριστοῦ 
δούλους ἔπιφημέζοντες. 

B', Μαξιμιανὸς μέντοι xai αὐτὲς εἰδὼς ὅτι πολλοῖς 
πολλάκις αἱ διαθολαὶ φθόνου αἰτίαν ἔχουσιν οὐκ 
ἀλήθείαν, ἄλλως τε δὲ xal τὴν τῶν ἀνδρῶν εὔνοιαν 
ὑπόση μὴ ἀγνοῶν, ἀλλὰ καὶ τὴν οἰκείαν ἀπήνειάν τε 
καὶ αὐστηρίαν ἐπὶ νοῦν ἔχων' ταύτῃ τοι γὰρ καὶ 
μάλιστα διαφἑρειν τῶν ἄλλων αὐτοῖς ἐφιλοτιμεῖτο, 
xai ὡς εἰ τάχα xai τῆς εὖνοιας ἐκεῖνοι ταύτης καὶ 
τῆς Φιλίας ὑὐπεριδεῖν ἔχριναν, ἀλλὰ τὸν χίνδυνον ἂν 
ἐφοθήθησαν' ἀπίθανά τε ἡγεῖτο xai ψευδῆ (τὰ λεγό- 
µενα, καὶ ὅτι μὴ ἀθασανίστως ταῦτα προσλέχεσθαι 
δεῖ, κατὰ λόγον ἐσκόπει. T( οὖν ποιεῖ ; θυσίαν φ.- 
λότιμον xal πολωτελῆ παρασκευωασάμενος, καὶ συνελ- 
θεῖν εἷς τὸ ἱερὸν ὅσον περὶ αὐτὸν ἐπιφανὶς Xv 
κοινωνησαί τε αὐτῷ τῆς θοσ.ας πρότερον παραγ- 
γείλας, ἐντεῦθεν δοκιµάσαι τὸ πρᾶγμα xai τὴν ὃ-α- 
θολὴν διεσκέψατο. Ἐϊσῄει μὲν οὖν αὐτὸς πρῶτος, συν - 
εισῄει δὲ αὐτῷ καὶ πολὺ τι πλῖθος. χαὶ ὅσον χατὰ 
τὸ Ἱερὸν θροιστο. Καὶ οἱ μὲν τὴν θυσίαν ἐπιμελῶς 
διέτέλουν, xal παβόντα τὸν Μαξιμιανὸν ἐθεράπευον. 
Σέργιος Gà καὶ Βακχος οἱ γενναιότατοι, μηδὲ τῇ θύρς 
τοῦ ἱεροῦ προσθαλόντες, tbe. που παρειστήκεσαν, 
αὐτοὶ μᾶλλον θεῷ τὴν χαθαράν τε xal ἀληθῆ τελοῦν- 
τες θυσίαν, καὶ ὑπὲρ ἐκείνων δεόµενοι, Κύριε, Κύρις 
λέγοντες, ὁ βασιλεὺς τῶν αἰώνων, ἐνώτισαι τὸν φω- 
vi» τῆς δεήσεως ἡμῶν, ἱλάσθητι τῇ κληρονομίᾳφσου. 
Φεῖσαι, Κύριε, καὶ µή O«q αὐτοὺς εἷς χαύχτιµα τῷ 
ἀντικειμένῳ, ἀλλὰ φώτισον, Γύριε, φώτισον τοὺς 
ἀφθαλμοὺς τῶν καρθιῶν αὐτῶν, καὶ εἷς τὴν σὲν ἐπί- 
γγωσιν αὐτοὺς καθοὀήγησον, ol ἐν σκότει νῦν tm 
ἀγνοίας πορεύονται, xai Ἡλλάξαντο τὴν δόξαν σου 
D τοῦ μονογενοῦς καὶ ἀφθάρτου θεοῦ, ἐν ὁμοιώματι 

θηρίων, καὶ τετραπόόων καὶ ἑρπετῶν ἀπέστησάν τε 
ἀπὸ coo, καὶ ἔθυσαν τοῖς γλυπτοῖς αὐτῶν, καὶ τὸ 
ὄνομα τὸ ἁἅγιόν σου Ἰθέτησαν. ᾿Επίστρεψον αὐτοὺς, 
Κύριε, καὶ γνώτωσαν τὰ θαυμάσιά σου, xai τὸν µο- 
νογενῆ σου 1ὸν καὶ Σωτῆρα ἡμέτερον ὃς ἐκουσίῳ 
σταυρῷ καὶ θανάτῳ τὴν ἡμῶν ἐπραγματεύσατο σω- 
τηρίαν. Kal ἡμᾶς δὲ ἁμώμους iv τῇ ὁδῷ τῶν µαρ- 
τορίων Go) καὶ τῇ τῶν ἐγτολῶν σου φυλακῇ διατύ- 
βησον. Οἱ μὲν οὖν ἔξω πρὸ τῶν πυλῶν τοῦ ἱεροῦ ἑσ- 
τῶτες τοιαῦτα προσηύχοντο. 


1009 


MARTYRIUM SS. SERGII ET BACCHI. 


1010 


I' Μαξιμιανὸς δὲ clo3AgOv, xxi τῇδε κἀχεῖσε Α ΠΠ. Maximianus interea templum ingressus, cum 


περιθλεψάμενος, ὡς μόνους ἐχείνους ΣέρΥ:ον οὖκ 
ἴδοι καὶ Bixyov εἴσω τοῦ Ἱερηῦ μετὰ τῶν ἄλλων πα- 
ῥόντας τότε δὴ πίστιν ἀκριθῆ τὸ γενόμµενον τῆς κατ 
αὐτῶν διχθολῆς ἐποιεῖτο. Kat εὐθὺς ἡ συνήθης ἁπί- 
νειά τε xal ἀγριότης καὶ ἡ ὀργή ' καὶ τί µέλλετε, 
πρὸς τοὺς παρεστῶτας * καὶ πολὺ ἀχθήτωσαν ol xx 
τάρατοι μετὰ φοθεροῦ τοῦ κλεύσματος. ΄Άγονται 
τοίνυν ol paxdotot στολαῖς αὐταῖς καὶ χλανίσι καὶ 
ζώναις, ὑπὸ pug γλώττῃ τὴν γλυκεῖαν ἐκείνην εὖ- 
χὴν ἐπιστρέφηντες. Elta τὴν ἀρχικὴν ἄρας ἀφρὺν ὁ 
βασιλεὺς, καὶ σοθαρὸν αὐτοῖς xai ἄγριον ἐνιδὼν, 
Ἐδίκατε, ἔφη, παῤῥησίας οὐ κατὰ χαιρὸν ἀπολαῦ- 
σαντες τῆς ἐμῆς, ἄλλως τε δὲ xal τῃ πολλῇῃ ταύτῃ 
Ἡ περὶ ὑμᾶς ἐκέχρήμεθα, εὐμενείᾳ, πολλὴν εὐήθειαν 
καραγνόντες ἡμῶν, xol διὰ τοῦτο χατεπαρθῆναί τε 
τοῦ ἡμετέρου κράτους, καὶ ἀνόσιοι μὲν τὰ περὶ τοὺς 
θεοὺς αὐτοὺς, ἀγάριστοι δὲ περὶ ἡμᾶς ὀφθῆναι καὶ 
ἄδικοι. "AX εἰ μὴ θὖσετε καὶ θεοῦς ἅμα xal ἡμᾶς 
ἐξιλάσεσθς, ἐγὼ τὴν ἐμὴν Ἱκανῶς Ἰάσομαι pip: 
καὶ ὑμεῖς αὐτίκα χανερῶς εἴσεσθε, οἵας ἡμερότητος 
καὶ προσηνείας οὐκ ἔθέλοντες ἀπολαῦνειν, οἷόν µου 
τὸν Ουμὸν ἄρτι xag! ὑμῶν κεκινήκατε. Τούτων 
ἀκούσαντες ol γενναῖοι, καὶ Ἠνόντες ὅτι δῆλοι πἀν- 
τως ἤδη τῷ βασιλεῖ γεγόνασι, καὶ ὅτι κρύπτειν ἔτι 
τὴν εὐσέδειαν ἥχιστα χρὴ καὶ τὸν χαιρὸν πχριέναι, 
ἀλλὰ δηµοσιεύειν μᾶλλον ὡς olóv τε, καὶ πολλὴν 
ὑπὲρ αὐτῆς εἰσφέρειν τὴν παῤῥησίαν ἐλευθέρᾳ καὶ 
Quy καὶ γλώντῃ. θεὸν μὲν ἀληθῆ τὸν Χριστὸν ὦμο- 
λόγησαν. Ῥΐδωλα δὲ τοὺς αὐτῶν θεοὺς καὶ χειρῶν áv- 
θρωπίνων ἔργα πνοῆς ἔρημα καὶ κωφὰ καθαρῶς ἀνεῖ- 
mov. « Οἱ δὲ ὑμῶν, λἔγοντες, ἀργύριον καὶ χρυσίον 
ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων, » καὶ ὅσα ἑξῆς ἐπιλέγοντες, 
καὶ ὄτιπερ Πμεῖς, ὦ βασιλεῦ, τοῦ τόσοι µόνον ὀφείλο- 
μεν, τό τε elc τὴν ἐπίγειον ταύτην στρατείαν εὖγνωμο- 
νως ὑπηρετεῖν, καὶ τὴν ἀνήκουσαν ἑκατέρῳ τάξιν 
ἀπὸ ληροῦν, Οὔτε δὲ τοῖς χωφοῖς τούτοις καὶ ἀψύχοις 
θεοῖς θύσομεν, οὔτε τοῦ ἡμετέρου xal ἀληθῶς Θεοῦ 
μόνου ἀποστησόμεθα, xBv εἰ καὶ χαλεπώτερον ἀγριά- 
vni, κἂἄν tl μηδὲν εἷς ἡμᾶς φιλάνθρωπον ἐπιδείξῃς. 
ἀλλὰ xai σιδήρῳ καὶ πυρὶ xai ταῖς ἄλλαις παρα- 
ὂψης κολάσεσι. Τί γὰρ ἰσχυρότερον εὐσεθείας Tj τοῦ 
ὑπὲρ αὐτῆς πάσχειν µακαριώτερον; 

A'. Πρὸς ταῦτα ὀξύτερον καὶ Μαξιμιανὸς κινηθεὶς, 
ἀφαιρεθῆναι μὲν αὐτοὺς τὰ παράσηµα τῆς ἀρχῆς 
οὐτίκα xsÀeóst ' ἐσθήματα δὲ γυναιχεῖα µεταμµφια- 
σαµένους, xal σιδηροῖς χλοιοῖς ἅμα περιαυχενι- 
σθέντας, διὰ μέσης τῖς ἁγοιᾶς μέχρι τῶν βασιλείων 
αὐτῶν ἄγεσθαι. "Ἡγοντο μὲν οὖν εὐθὺς ol µακάριοι 
τὴν µαααρέαν ὄντως ἐκείνην 005v xal εἷς Χριστὸν 
αὐτὸν φέρουσαν, οὐκ αἰσχύνην εἶναι τὸ πρᾶγμα νο- 
µίζοντες, ἀλλ᾽ ὡς τὴν εὐσέθειαν μᾶλλον ἔν ἑαυτοῖς 
καταισχύνοντες, περιφανῶς βαρυνόμενοι. Καὶ τοὸς 
μὲν πόδας ἡ πορεία, τὰ χείλη δὲ εὐχαριστία εἶχε 
καὶ Ἡ πρὸς θεὸν ὁμιλία καὶ δἑησις. Ἔλεγον γὰρ, 
«« Εν καὶ πορευθῶμεν ἐν µέσῳ σκιᾶς θανάτου, οὗ 
φοθηθησόµεθα xaxa, ὅτι σὺ μεθ) ἡμῶν sT, Κύριε. » 


3 Psal. cxiri, 4. 


huc et illuc cireumspexissot, solos vero illos, Ser- 
gium et Bacchum, non vidisset templo adesse cum 
aliis, tunc id, quod fiebat, statuit aperte probare 
eam, qua in ipsos intendebatur, accusationem : 
protinusque exarsit consueta illius sewvitia, feritas 
et ira : et, Quid cunctamini? dixit iis qui asta- 
bant : et frequenter repetiit illud. Ducantur exse- 
crandi, cum jussu terribili. Ducuntur ergo martyres 
cum iisdem vestibus, tunicis, et zonis, una lingua 
versantes illam dulcem precationem. Deinde impe- 
rator principis extollens supercilium, superbeque 
et Lorve eos intuens : Videmini, inquit, non in tem- 
pore mea esse abusi fidueia, et propter hanc, qua 
in vos usi sumus, benevolentiam nos magne dam- 
nasse Btultitie, et contra nostram insurrexisse Ρο” 
tentiam, et impii quidem esseiin deos ipsos, ingrati 
autem in nos et injusti. Sed nisi sacrificaveritis, οἱ 
deos, et nos eimul placaveritie, ego mes satis me- 
debor querele; et vos statim aperte scietis, summa 
benignitate et mansuetudine frui nolentes, qualem 
meam in vos iram nuper movistis. Hec cum viri 
illi preclari audiissent el cognovissent se Jam om- 
nino manifestos, evasisse imperatori, et non opor- 
tere amplius celare pietatem, et occasionem pre- 
terire, sed potius quam possunt maxime publicare 
et pro ipsa magnam afferre fiduciam et dicendi li- 
bertatem, libera anima et lingua Christum Deum 
verum sunt confessi : simulacra autem eorum deos, 
et humanarum manuum opera, spiritu carentia et 
surda, manifesto ostenderunt : « Dii vestri, dicen- 
tes, argentum et aurum, operà nanuum homi- 
num 2: » et subjungentes ea, que deinceps sequun- 
tur : et, Nos, oimperator, hoc solum tibi debemus, 
ut in hacterrena militia tibi grato animo inservia- 
mus, et quod utrique mandatum fuit munus, im- 
pleamus. Neque vero hie surdis et inanimis diis 
sacrificabimus, neque & nostro et vero Deo solo 
deficiemus, etiamsi supra modum effereris, etiamsi 
in nos nullam ostendas humanitatem ; sed et ferro, 
et igni, et aliis tradideris suppliciis. Quid est enim 
pietate fortius, aut quam pro ipsa pati beatius? 


IV. His vehementius motus, Maximianus jubet 
eis quidem statim auferri insignia magistratus : 
mulieribus autem vestibus indutos, οἱ collaribus 
ferreis simul in collo circumdatos, per mediam 
duci civitatem usque ad ipsam regiam. Atque sta- 
tim quidem ducebantur sancti ad beatam illam, 
qua vere est, viam, et que& ducit ad ipsum Chri- 
stum, non eam rem eaistimantes esse dedecus; 
sed tanquam impietatem dedecore magis afficerent, 
aperte gloriantes, et sibi placentes. Et ingredie- 
bantur quidem pedes, labra autem versabantur in 
gratiarum actione, et cum Deo consuetudine et 
precatione. Dicebant enim : « Etiamsi ambulaveri- 
mus in medio umbre mortis, non timebimus malas, 


1011 


MENSIS OCTOBER. 


1012 


quoniam tu nobiscum es, Domine ?. » Propterea A Au τοῦτο ἀγαλλιάσεται ἡ ψυχὴ ἡμῶν ἐπὶ aol, ὅτι 


exsultabit anima nostra in te, quoniam induisti nos 
vestimento salutaris, et tunica lelitie cireumdedisti 
nos. Sed exsurge. Domine, in adjutorium nostrum, 
et redime nos propter nomen tuum. Nondum finite 
erant preces, et producti fuerunt coram imperatore, 
qui e templo redierat in regiam. Ille ergo cum as- 
sentationem cum consueta contemperasset szvitia, 
et vellet simul lenire pudorem, quo affecti erant, 
ut videbatur, ex hac eis illata ignominia : Grave 
est, et valde grave, o vos qui adestis, dicebat, mari- 
mos honores tam leviter et inconsiderate prodere. 
Solent enim ea, que immeritis feliciter succedunt, 
Btultog non tam incitare ad benevolentiam, quam 
erigere ad temeritatem adversus benefactores. Isti 
enim, ut videtis, magnam apud nos gloriam conse- 
cuti, nostramque adepti amicitiam, et maximam 
fiduciam, el nobiscum loquendi potestatem, adeo 
ut non solum ipsi primas partes ferrent in familia- 
ritate, sed alios quoque nobis possent facere fami- 
liares, beatosque brevi reddere, et suspicfendos, 
horum omnium obliti, postremo maximis quoque 
diis, et ipso Jove contempto, qui omnium quidem 
opifex, omnium autem deorum el hominum pater 
es886 dicitur, Jesum preetulerunt, qui dicitur fuisse 
filius mulieris et fabri, et ad crucem cum duobus 
maleficis fuit damnatus & Judeis, et subiit mor- 
tem revera acerbissimam. Sed ego sum omnino 
causa omnium, qui cum vellem esse supra modum 
benignus, eos feci amicos et socios felicitatis. 


V. Cum hanc tam vehementem intendisset ora- 
tionem, eos rursus blandis verbis conans illicere, 
eosque benigne ac amice intuens : Sed si iidem, 
inquit, nunc quoque estis Sergius et Bacchus, ne- 
que vesiram mentem invidus occecavit dernon, 
revereamini magnam  auctoritutem, revereamini 
puram et non falsam amicitiam, neque conspicia- 
mini vos in deos tam impie gerere, novam et inso- 
litam inducentes religionem, et in eorum cultu a 
nobis dissidentes, quos oporlet etiam usque ad 
ipsam mortem in amicitia nobiscum conspirare. 
Nam ego quidem cum gravioribus uti possem sup- 
pliciis, et tyrannice vobis, o amici, vim inferre : 
(adhuc enim consueta utar appellatione) attamen, 
ο dii, revereor amicitiam, et propterea retardo cru- 
ciatus, et vim lubens differo. 

Vl. Hec cum audiissent viri egregii, scite, pla- 
cite et plane dixerunt : Quod tue quidem non si- 
mus obliti amicitie, nec fuerimus ingrati in tua 
beneficia el honores : sed te et amemus, si ullum 
alium, et dominum existimemus, et tu sis nobis om- 
nia, signum esl manifestum, quod et fideliter hu- 
cusque servivimus, et tecum diligenter rempubli- 
cam sustinuimus, neque ulla in re, nec parva, neo 
magna, conspecli sumus ingrati, neque aliquid 
prodidimus, aut negleximus, eorum, qua oportet. 


3 Pgal, xxu, 4, 


ἔνέδυσας ἡμᾶς Ἱμάτιον σωτηρίου καὶ χιτῶνα εὖφρο:- 
σύνης περιέθαλες ἡμᾶς. ᾽Αλλ) ἀνάστηθι, Κύριε, cic 
τὴν βοήθειαν ἡμῶν, xai λύτρωσαι ἡμᾶς ἕνεκεν τοῦ 
ὀνόματός σου. Οὕπω πέρας εἶχεν αὐτοῖς ἡ εὐχὴ, καὶ 
τῷ βασιλεῖ παρέστησαν αὖθις ἀνασωθέντι πρὸς τὰ 
βασίλεια. θωπείαν οὖν ἐκεῖνος τῇ συνήθει ἀπονοίᾳ 
συγχερασάµενος, xal οἷα xai φοθεῖν ἅμα καὶ λεαί- 
νειν τὴν ἐπενεχθεῖσαν αὐτοῖς, τῷ δοκεῖν, αἰσχόντν 
ἐκ της ἀτιμίας ταύτης βουλόµενος, Δεινὸν, ἔλεχεν, ὦ 
παρόντες. καὶ σφόδρα δεινὸν, τὸ τὰς µεγίστας τιμὰς 
ἁπλῶς οὕτω καὶ ἁλογίστως προϊΐεσθαι. Βιώθατι γὰρ 
αἱ παρ) ἀξίαν εὐπραγίαι τοὺς ἀνοήτους οὗ πρὸς 
εὔνοιαν ἐρεθίζειν μᾶλλον, ἀλλ) εἷς θράσος κατὰ τῶν 
εὐσεθούντων ἐπαίρειν. Οὖται γὰρ ὡς ὁρᾶτε μεγάλης 
παρ᾽ ἡμῖν δόξης ἐπιτυχόντες, φιλίας τε ἡμετέρας 
καὶ παῤῥησίας οὐδ' ὅσης εἰπεῖν ἀπολαύσαντες, ὡς 
μὴ µόνον αὐτοὶ τὰ πρῶτα φἱρειν εἷς οἰκειότητα, 
ἀλλὰ καὶ ἑτέρους ἐξοιχειοὺν ἡμῖν δύνασθαι, xa! τ- 
λωτοὺς ἐν βραχεῖ xal περιθλέπτους ἐργάζεσθαι τού- 
τοις ἅπασι μεκρὰν ἐπιθέντε λήθην, τέλος δὲ καὶ 
τῶν µεγίστων θεῶν καὶ αὐτοῦ Διὸς κατολιγωρήσαν- 
τες, ὃς πάντων μὲν δημιουργὸς, πάντων δὲ θεῶν τε καὶ 
ἀνθρώπων πατὶρ εἶναι πιστεύεται, τὸν λεγόµμενον προ- 
τετιµήκασιν ᾿]ησοῦν, γυναικὸς υἱὸν ὄντα καὶ τέκτο- 
voc, xai σταυρὸν ἅμα δυσὶ καχούργοις ἀπὸ Ἰου- 
δαίων κατακριθέντα xal πιχρότατον ὄντως ὅπομεμε- 
νηκότα θάνατον. ᾽Αλλ᾽ ἐγὼ πάντως τούτων αἴτιος, ὃς 
γε καὶ πέρα τοῦ µετρίου φιλάνθρωπος εἶναι βουλό- 
µενος, φίλους οὐτοὺς xal χοινωνοὺς τῆς εὐδαιμονίας 
ἐποιησάμην. 

E'. Οὕτω σφοδρὸν κατατείνας τὸν λύγον, ἔπειτα πά- 
λιν ὑποχλέπτειν αὐτοὺς τῷ µμειλιχίῳ πειρώμενος, 
ἥμερόν τι βλέψας καὶ φιλικὸν, ᾽Αλλ’ εἴπερ ol αὐτοὶ 
καὶ νῦν ἔστε, ἔφη. Σέργιός τε καὶ Βάχχος ' καὶ 
µή τις ὑμῶν τὴν διάνοιαν φθονερὸς ἐπήρωσε 
δαίµων, αἰδέσθητε μὲν τὸ µέγα τοῦ ἀξιώματος, 
αἱδέσθητε δὲ τὸ καθαρὸν καὶ ἄψευστον τῆς φιψίας͵ xai 
p, τὰ εἷς τοὺς θεοὺς οὕτως εὐσεθοῦντες ὀφθείητε, 
ἀσυνήθη καὶ ξένην θρησκείαν εἰσάγοντες καὶ ἡμῖν 
περὶ τὸ σέθας διαφερόµενοι, οὓς ἐχρην ἄχρι xai 
αὐτοῦ θανάτου τὸν τῆς φιλίας ἡμῖν συμπνεῖν ἔρωτα. 
Ὡς ἔγωγε xal βαρυτάταις κολάσεσι χρῆσθαι δυνά- 
µενος, καὶ τυραννικῶς ὑμᾶς, ὦ φίλοι, βίαζεσθαι (χρή- 
σοµαι γὰρ ἔτι τῷ συνήθει προσρήµατι) * ἀλλὰ τὴν 
φιλίαν, ὦ θεοὶ, δυσωποῦμαι xai διὰ τοῦτο καὶ τὰς 
τιµωρίας ὀχνῶ, καὶ τὴν βίαν ἑχὼν ἀναθάλλομαι. 

ς. Τούὐτὼν ἀκούσαντες ol γενναῖοι, χαριέντως 
ἑρέμα καὶ ὁμαλῶς, Ὅτι μὲν οὐκ ἐπελαθόμεθά σου 
τῆς φ.λίας͵ εἶπον, οὐδὲ ἀχάριστοι περὶ τὰς εὔεργε- 
σίας xal τιμὰς Ὑεγενήµεθα' ἀλλὰ xal φιλοῦμεν, el 
xxl τινα ἕτερον, καὶ δοσπότην ἠγούμεβα, καὶ πάντα 
ἐμῖν el σὺ, τεκμήριον ὑπάρχει σαφὲς τὸ xai πιστῶς 
εἰς δεῦρο ὑπηρετεῖσθαι, καὶ συνδιαφἑρειν σοι τὰ 
χοινο «πουδαίως, xai μηδὲν μήτε μικρὸν μήτε 
μεῖζον, ἀγνωμονοῦντες avzvat, μηδέ τι προδιδόν-- 
τας ἢ ἁμελοῦντας τῶν καθηκόντων. Οὔκουν ἡμεῖς, 


1013 


MARTYRIUM SS. SEGRII ET BACCHI. 


1014 


οὐδεμίαν ἀγνωμοσύνην ἢ φιλίας ὁλιγωρίαν ἐγκαλεῖ- A Nos ergo nec ingrati animi eriminis, aut con- 


σθαι ἄξιοι, οὐδ ὃτι σοι κατὰ µῖσος διαφερόµεθα, 
φιλανθρωπότατε 'βασιλεῦ. ᾽Αλλὰ διέστησεν ἡμᾶς d 
κενὴ αὕτη περὶ τὰ εἴδωλα πλάνη xai τὸ εἰς cuo; 
σὲ τε καὶ ὁμολογουμένηο καταπίπτειν ἀπώλειαν, xal 
πρὸς τὸν ἴσον χατενεχθῆναι κίνδυνον ἀναγκάζειν. 
ἝἜως μὲν γὰρ περὶ µόνην τὴν κχοσμικὴν στρατείαν 
ἐξηταζόμεθα, οὐδὲν τῶν δεόντων ἡμεῖς ἐνελίπομεν. 
Μαρτυρήσεις ἡμῖν καὶ αὐτὸς ὄτιπερ οὐ ῥᾳθυμίαν 
τινὰ οὐδὲ ἀμέλειαν τῶν ἐν χερσὶ κατεγνώσθηµεν, 
ἀλλὰ θερμὸν περὶ ταῦτα τὸν ζῆλον εἴχομεν, καὶ ὅσα 
πάλιν ἓν νόμῳφ Χριστιανοῖς ἐἑτελοῦμεν ἑκάστοτε, 
καὶ τὸν θεὸν τὰ δυνατὰ ὑπὲρ ὕμῶν ἱλεούμεθα. Ἐπειδή 
καὶ οὐτὸ τῶν χαλῶν τὸ χεφάλαιον ἀφελέσθαι Φιλο- 
νεικεῖς ἡμᾶς, τὴν ἀσέθειαν, καὶ Θεὸν ζημιῶσαι τὴν 


temptionis amicitie jure possumus accusari ; neque 
quod a te propter odium dissideamus, o benignis- 
gimeimperator. Sed nos disjunxit ipse vanus error, 
cultus simulacrorum, et quod tu in certum ac ma- 
nifestum incidas interitum, et nos quoque cogas in 
idem deturbari periculum. Nam quandiu quidem 
agebatur de sola mundana militia, nos nihil pre- 
termisimus eorum, que oportet. Tu ipse nobis feres 
testimonium, nos in nulla re, que esset expe- 
dienda, ullius socordie aut negligentie unquam 
fuisse damnatos, sed in iis rebus nobis fuisse 
acrem zelum. Et rursus qusaecunque de more Chris- 
Btianorum peregimus, iis Deum quoque pro viribus 
vobis reddidimus propitium. Quoniam autem ipsum 


ἐσχάτην ταύτην ζημίαν xal fjv οὐδὲ ὑπενεγχεῖν ἂν B quoque bonorum caput, nempe pietatem, nobis 


εὐσεθῆς ψυχἡ δύναιτο, τιμῶν τε διὰ τοῦτο καὶ φιλο- 
τιµίας ἀναμιμνήσκεις, πῶς οὐκ ἀμαθῶς ἔχειν σε τοῦ 
καλοῦ δικαίως ἂν εἴποιμεν * ὅτι xal παραθάλλεις 
ὅλως αὐτὰ προσάλληλα xal οἱονεὶ τοῦ κρείττονος 
ἡμῖν τὴν αἴρεσιν ἐπιτρέπεις, ἀσεθείας φαμὲν, τῆς 
πρὸς τὸν θεὸν, καὶ φιλίας ἀνθρωπίνης καὶ δόξης τῆς 
(sa παραβῥεούσης ὕδατι; Πῶς δὲ σοι καὶ χρινωνή- 
σοµεν ἐπὶ τούτῳ, καὶ οὐχὶ τούναντί[ον xal τὴν φιλίαν 
καὶ τὴν τιμὴν xai εἶ τι ἄλλο μεῖζον ἦν, ἀρνησό- 
µεθα: Πῶς δὲ οὗ σὺ μᾶλλον ἀγνωμονῶν νὰ γε πρὸς 
θεὸν ἁλίσκῃ τὸν καὶ αὐτό σοι τὸ εἶναι καὶ τὸ áva- 
πνεῖν παχρασχόµενον, ὅς ἄναρχος Ov καὶ συναΐῖδιος 
τῷ γὙεγεννηκότι, καὶ τοὺς οὐρανοὺς τῷ λόγφ καὶ 
τὴν γῆν ὑποστήσας, τὸν ἀνθρωπόν τε χερσὶν οἰχείαις 
ἐδημιούργησε, καὶ ἀθανασίᾳ τοῦτον ἔτίμησε, xal, 
βασιλέα τῶν ἐπὶ γῆς κατεστήσατο, κχαθάτερ τινὰ 
βασιλεια τὸ κάλλιστον [ἁπάντων ἀποτάξας αὐτῷ τὸν 
παράδεισον. 


7’. Ηλήν ἀλλά μηδὲν ἡμῖν ἀχθεσθῇς, ὦ βασιλεῦ, 
εἰ xai paxpotíipav ὁ λόγος ποιήσεται τὴν διήγησιν. 
Καὶ ὁ θεὸς μὲν οὕτω φιλότιμος, τὰς εὑεργεσίας 
φημὶ πρὸς τὸν ἄνβρωπον * Ó δὲ φθόνῳ κλαπεὶς καὶ 
ἡδονῃ (φεῦ μοι), δελεασθεὶς ἀθλίὼς τούτων ἐξέπεσε 
πάντων xal ὁ πρὶν ζηλωτὸς ἐλεεινὸς ἑωρᾶτο xai δα- 
κρύων διὰ τὴν Ισυμφορὰν ἄξιος. Ὁ πλάσας τοίνυν καὶ 
δημιουργήσας ἡμᾶς θεὸς, φιλανθρώποις πάλιν ἰδὼν 
ἀφθαλμοῖς τὸ τῶν οἰκείων Ἰχειρῶν ἔργον τὸ θεὸς 
εἶναι μὴ μεταθαλὼν ὅπερ ἦν, ἐγένετο δι’ ἡμᾶς ἆνα- 
µαρτήτως ὅπερ ἡμεῖς, Καὶ σταυρὸν ἐκουσίως xal 
θάνατον ὑπελθὼν τὸν ἄνωθέν τε τῷ ἡμετέρῳ γένει 
καταθεθλήχει πολέμιον, καὶ’ ἡμᾶς τῆς πικρᾶς ἐκεί- 
νης αἰχρμαλωσίας ἀνασωσάμενος, τὴν προτέραν 
ἀπέδωχε φιλαγάθως ἐλευθερίαν, xal ὅθεν διὰ τὴν 
παρακοὴν ἐκπεπτώχαμεν ἐχεῖν πάλιν διὰ φιλανθρω- 
πίας ἡμᾶς ἐπανήγαγε. Τὸν δὴ τοιαῦτα διά σε πα- 
θόντα καὶ τοιούτων σε πάλιν καταζιώσαντα, (κοινὴ 
γὰρ ἀνθρώποις ὥσπερ dj ἀπώλεια πρότερον, οὕτω 
xdi ἐλευθερία), τοῦτον αὐτὸς ἀθετῶν xal εἷς τὸν 
ἐχείνου σταυρὸν Ἀποσκώπτων  molav ἄγνωμοσύνης 
ὕπερθολὴν καταλείπεις; Ἴσθι τοίνυν ὡς οὗ κοινωνή- 
σοµέν σοι τῆς τοιαύτης ἀχαριστίας, οὐδὲ τὸν ἡμέ- 


contendis adimere, et Deo nos privare, quod est 
damnum extremum, et quod pia non posait ferre 
anima, el propterea honores et laudes nobis revo- 
088 in memoriam, quomodo te boni et honesti 
ignarum non jure dixerimus, quod et ea, ut quo- 
dammodo prestantioris nobis facias optionem, in- 
ter se invicem omnino confers, pietatem, inquam, 
in Deum, et humanam amicitiam et gloriam, que 
eque ac aqua preeterfluit? Quomodo autem hac in re 
tecum conveniemus, et non contra, amicitiam et 
honorem, et si quid sit aliud majus, negabimus? 
Quomodo autem non tu magis ingrati in Deum 
animi criminis convinoeris, qui idipsum tibi, quod 
et sis, et respires, prebuit ? Qui cum careat prin- 


(; cipio, verbo effecil ut celum et terra consiste- 


rent: et hominem propriis manibus est fabricatus, 
et honoravit cum immortalitate, et eorum, quae 
gunt in terra, veluti quemdam regem constituit, id 
quod est omnium pulcherrimum, nempe paradi- 
sum, ei attribuens. 

VII. Ceterum ne nobis succensess, o imperator, 
si oratio longiorem factura sit narrationem, Et 
Deus quidem fuit, ut dixi, tam muniflcus in benefi- 
ciis in hominem conferendis. Ille aulem invidia 
seductus, et voluptate (hei mihi!) inescatus, misere 
omnino ab iis excidit : et qui prius censebatur bea- 
tus, conspectus est miserabilis, et lacrymis dignus 
propter calamitatem. Qui itaque nos finxit οἱ 
fabricatus est Deus, cum benignis rursus oculis 
vidisset opus suarum manuum, Deum esse non 
mutans, quod quidem erat, factus est propter nos 
citra peccatum id, quod nos. Cumque crucem et 
mortem sua sponte subiisset, et superiorem inimi- 
cum noslro genere prostravit, et nobis ab illa 
acerba servatis calamitate, benigne priorem reddi- 
dit liberlatem ; et unde excidimus propter inobe- 
dientiam, illuc nos reduxit propter suam clemen- 
tiam. Eum autem, qui propter te talia passus fue- 
rai, idque cum esset Deus, et te tantis rebus dignum 
censuerat [communis est enim hominibus, sicut 
prius interitus, ita nuno libertas], tu ipsum con- 
temnens, et crucem illius ridens, quomodo non es 
longe ingratissimus? Scias ergo nos non futuros tibi 


1018 


MENSIS OCTOBER. 


1016 


gocios ingrati animi crimine, neque nostrum bene- A τερον εὖ' ργέτην καὶ ἀληθη Θεὸν ἀρνησόμεθα. Ta ci 


factorem et. verum Deum es8se negaturos. Que 
autem ἃ te proferuntur, o imperator, sive sint 
bona, sive difficilia, et vel ipsam mortem inferen- 
tia, sunt sque a nobis propter Christum despi- 
cienda, et a nobis non curanda. 

VIII. Ilis adeo opportune et jucunde dictis 8 
martyribus. Maximianus quidem fuit ita motus et 
volebat acerbe punire sanctos. Rursus autem cun- 
ctabatur, et differebat aggredi, respiciens eorum 
splendorem, et non volens talium virorum facere 
jacturam. Verebatur enim, ne cruciati, cum veri- 
tatem in medio multorum libere essent elocuti, 
deinde permanerent omnino immobiles. Eos itaque 
statuit transmittere ad Antiochum ducem Orientis, 
ut qui omnium, qui erant in ejus potestate, esset 
crudelissimus, et vel solo nomine posset eos per- 
terrere : et quod propter majoris honoris deside- 
rium, ille Maximianum observandi curam gerens, 
& nullis abstinobit machinis, quo eos oppugnet, et 
ad suam traducat sententiam. Preterea ut et lon- 
gum iter et ignominiosum tam intensam relaxaret 
constantiam, et eos sensim a pietate dimoveret, οἱ 
maxime quod ipse quoque Antiochus erat eis prius 
subjectus, apud quem erant sistendi, et & quo ju- 
dicandi. Id onim maxime tangit animum eorum, 
qui sunt honesto loco nati, quod qui prius pare- 
bant, eis postea imperent, et eis utantur, tan- 
quam subjectis, non multo ante fuerant eorum do- 
mini et benefactores. Consecutus namque fuerat 
hunc ducatus magistratum Antiochus ipsius admi- 
rabilis Sergii intercessione. Sed revera nihil vide- 
tur tam facile marcescere, atque beneficium in 
animo ingrato plantatum. Is enim non solum appa- 
ruit minime esse recordatus beneficii, ut procedens 
ostendet oratio; sed perinde ac ab illis summa 
affectus injuria, eos iractavil, et eis gravia intulit 
supplicia. Atque mittebantur quidem ad eum 
sancli, vincti gravi catena. Ad eum autem scripta 
erat etiam epistola ab imperalore, qua sic babe- 
bat: Deorum maxima providentia omnes quidem 
homines, maxime autem mei imperii satellites et 
stipatores, in illos esse pios, et iis rursus, quos 
illi dignos censuerunt imperio, vult obedire, et in 
eos esse grato animo. Propterea hunc Sergium et 
Bacchum, qui in deos quidem apparuerunt impii, 


et se Christianorum adjunxisse religioni, convicti D 


sunt aulem criminis ingrali in me animi, et jam 
nostro tribunali, et nostra examinatione judicati 
sunt indigni, sub tutissima custodia et vinculis ad 
tuam transmisimus constantiam. Si ergo poniten- 
tia ducti diis sacrificaverint, solvantur ab eis 
impositis vinculis, et digni censeantur honore et 
benevolentia. Revocabuntur enim rursus a nostra 
potentia, recipientque priores honores, aut eliam 
majores, eruntque deinceps in loco οἱ ordine eis 
convenienti. Sin autem immobiliter priori hereant 
sententie, legum subjecti sint austeritati, ipsaque 
essentia et vita ense priventur cum aliis. Vale. 


οχρὰ σ)Ὀ προτεινόμενα, βασιλεῦ, εἴ τὸ ἀγαθὰ εἴεν, 

εἴτε val δυσχερῆ, καὶ αὑτὸν ἐπάγοντα θάνατον, ἐπί- 

σης ἡμῖν ἅπαντα παροπτία διὰ Χριστὸν xal φ;ον” 
»^ - 3j» 

τίδος οὐδεμιᾶς &zta. 


II. Γούτων εὐχαίρως οὕτω καὶ ἡδέως τοῖς µαρτν- 
σιν ὑπαγορευθέντων, ὁ Μαξιμιανὸς ἐκινεῖτο μὲν 
ὑπὸ τοῦ θυμοῦ, καὶ πικρῶς αἰκίζειν τοὺς ἁγίους 
ἠθούλετο' ὤχνει δὲ πάλιν καὶ ἀνεθάλλετο τὴν ἐγ- 
χείρησιν, τὸ περιφανὲς αὐτῶν εὐλαθούμενος, καὶ 
οὐχ ἐθέλων ἀνθρῶν τοιούτων ὑποστῆναι ζημ!αν. 
Ἐδεοίει γὰρ μὴ καὶ τιµωριηθέντε t7» ἀρχὴν xa 
παῤῥησιασάμενοι εὐσεθῶν ἐν μµέσῳ πολλῶν, εἶτα τὸ 
παράπαν ἀμετάθετοι διαµείνωσιν. ᾽Αμξλει καὶ Αν- 
τιόχῳ τῷ τῆς |Ανατολῆς δουχὶ παραπέμπειν αὐτοὺς 
ἔγνω, ὡς ἂν ὠμοτάτῳ πάντων τῶν ὑπ᾿ αὐτοῦ ὄντι, 
καὶ ἀπὸ ψιλοῦ τάχα καὶ τοῦ ὀνόματος, καταπλήξειν 
αὐτοὺς δυναμένῳ' καὶ ὅτι διὰ μείζονος τιμῖς ἔφε- 
σιν tà» Μαξιμιανοῦ θεραπείαν ἐκεῖνος σπουδάζων, 
οὐδεμιᾶς ἀφέξεναι μηχανῆς, ὅπως αὐτὸς ἕλτ καὶ 
µεταπείσειε. Πρὸς τούτοις, ἵνα καὶ ἡ μαχρὰ ὁδοιπορία 
καὶ ἄτιμος τῆς ἐνστάτεως αὐτοῖς ὑποχαλάσῃ «τὴν 
εὐτονίαν, xal ἠἡρέμα µεταστήσῃ τῆς εὐσεθείας, καὶ 
μάλιστα ὅτι xal ὑπὸ χεῖρα πρότερον αὐτοῖς ἦν ὁ 
Αντίοχος * ᾧ καὶ παραστῆναί τε καὶ ὑφ᾽ οὗ κριθή- 
σεσθαι ἔμελλον. "O δὴ xai πλέον τῆς τῶν εὖ Υεγο- 
νότων φυχῖς ἅπτεται, τὸ τοὺς πρότερον ἀβχομένους 
ἄρχειν τε αὐτῶν ὕστερον καὶ ὑπηκόοις χρησθαι τοῖς 
οὗ πρὸ πολλοῦ δεσπόταις αὐτῶν καὶ εὐεργέταις γε- 
γενηµένοις. "Exóyyave γὰρ τὴν τοιαύτην τοῦ δουκὸς 
ἀργήν ὁ Αντίοχος µεσιτεἰᾳ πρότερον τοῦ θαυμαστο» 
Σεργίου παρειληφώς, 'AXAÀ' ἔοικεν ἀληθῶς 
οὕτως εὐικάραντον εἶναι, ὡς 


οὐδὲν 
ἀνθρωπίνη γάρις ἓν 
ἀχαρίστῳ ψυχᾷ φυτευθεῖσα, Οὗτος γὰρ οὐδὲν ἀπομ- 
ντμονεύσας µόνον αὐτοῖς τῆς εὐεργεσίας ἐφάνχ, ὡς 
τὰ τοῦ λόγου προϊόντα δηλώσει, ἀλλὰ καθάπερ τὰ 
ἔσχατα ὑπ' ἐκείνων ἀδικηθεὶς, οὕτως αὐτοῖς ἐχρή- 
σατο' καὶ οὕτω γαλεπὰς ἐπήγαγε τιμωρίας. Ἐπάμ- 
ποντο μὲν οὖν οἱ ἅγιοι πρὸς αὐτὸν, ἀλύσει βαρείᾳ 
δεδεµένοι. Ὦγέγραπτο δὲ αὐτῷ καὶ ἐπιστολὴ παρὰ 
βασιλέως ἔχουσα οὕτως. Ἡ τῶν θεῶν μεγίστη 
πρόνοια, xal πάντας μὲν ἀνθρώπους, μάλιστα δέ 
τοὺς τῆς ἐμῆς βασιλείας ὑπασπιστάς τε καὶ δορν- 
φόρους, εὐσεθεῖς τὲ τὰ εἷς ἐκείνους καὶ τοῖς ὑπ' 
ἐκείνων πάλιν ἄρχειν ἠξιωμένοις, ἡμῖν πειθηνίους 
εἶναι βούλεται, καὶ εὐγνώμονας. Διὰ ταῦτά τοι καὶ 
Σέργιον τοῦτον καὶ τὸγ σὺν αὐτῷ Βάκχον ἀσεθεῖς μὲν 
tà περὶ τοὺς θεοὺς ἀναφανέντας, xal τῇ τῶν Χρι- 
στιχνῶν προσθεµένους θρησκείᾳ, περὶ ἡμᾶς δὶ ἆγ- 
νώμονάς τε xai ἀχαρίστους ἐληλεγμένους, καὶ παρὰ 
τούτο πολλαῖς τιµωρίαις ὑπυθληθῆναι ὀφείλοντας, 
ἄναξίους ἤδη τοῦ ἡμετέρου βήματος καὶ τῆς παρ᾽ 
ἡμῶν αὐτῶν ἐξετάσεως νοµισθέντας, ὑπὸ ἄσφαλε- 
στάτῃ φρουρᾷ καὶ δεσμοῖς τῇ σῃ στεῤῥότητι παρε- 
πἐµψαμεν. El μὶν οὖν µεταμεληθέντες Οὔσειαν τοῖς 
θεοῖς, τῶν δεσμῶν τε τῶν ἐπιχειμένων αὐτοῖς λυθή- 
τωσαν, καὶ τιμῆς ἀξιωθήτωσαν μᾶλλον καὶ εὖμε- 
νείας ' ἀναχκληθήσονται γὰρ αὖθις xal παρὰ τοῦ 


1011 


MARTYRIUM 5». SERGII ET BACCHI. 


ἡμμετέρου χράτους xxi τάς τε προτέρας ἀπολήψοντχι τιμὰς Jj καὶ µείνους, wai ἐν τάζτι VT, προσηχούσῃ τὸ 
(oy 


-—: »" , 9 - p 4A 4 - 1 . » , - 3 s - 
λοιπὸν ἔσονται εἰ δὲ τῆς προλαθούσης ἀμεταθέτως ἔχονται γνώμης τῃ αὐσττρύτητ' 
AN 


GXr Eric, καὶ αὐτὸ μετὰ τῶν ἄλλων τὸ εἶναι καὶ τὸ ζῆν δια ξίφους ἀφαιρεθήτῶσαν. Ἑῤῥρωτο. 


θ', Τὰ το. χῦτα γράλματα λαθόντες ο) στρατιῶται, Λ 


E 


εἶἴτα καὶ τοὺς ἀγίους παραλαθήύντες ὁδοῦ εἴχοντο. 
Tiv» οἰκετὼν ὃξ τινες, τῷ τὲ ὁμοίῳ πεοὶ την εὐσξ- 
Onus ζήλῳ καὶ δὴ καὶ πρὸς τοὺς δεσπότας εὖὐνοίᾳ 
vivi4TMivot, σονείποντυ καὶ αὐτοὶ, καθάπε οὐ 
u^vip τὰ σώματα θεδουλῶσία: µένον, ἀλλὰ καὶ πὀθψ 
τὰς Ψυχὰς βουλόμειοι, Ot καὶ τῶν ἁγίων ἤκουον 
πρὸς ἀλλήλους μεταξὺ κοινολογουµένων' ὡς ἄρα 
τῆς νυκτὸς καθ) ἦν τῆς πόλεως Ῥωμαίων ἐξήεσαν, 
θειωτέρα τις ὄψις ἐπιφανεῖσα, θαῤῥεῖν αὐτοῖς ixi- 
λευε τὸν ἀγῶνα, xal προθυµότερον τῆς καλῆς ἐκεί- 
νης διὰ ΧἈριστὸν ἔχεσθαι πορείας. Δ.ὸ καὶ ὑπὺ τῇ 
ἀλύσει tfj σ.ὀτρᾷ βαΐνοντες ἐχεῖνοι καὶ τοῖς δεσμοῖς, 
ἀλύπως μεθ) ἡδονΏς Ἐψαλλον. Ἐν τῇ ὁδῷ τῶν µαρτυ- 
piv σου ἑτέρρθημεν, Κύριε, ὡς ἐπὶ παντὶ πλούτῳ' 
Ἐν τοῖς δικαιώµασί σου µελετγσομεν καὶ τοῦ νόμο» 
σου οὐκ ἐπιλησθησόμεβα, Ἐν ταῖς ἐντολαῖς σου ἆδο- 
λεσχήσομεν, καὶ ἐκζητήσομεν τὰς ὁδοῦς σου. Ζησό 
μεθα καὶ φυλάξομεν τοὺς λόγους σου. Πᾶσχν οὖν τὴν 
ὁλὸν ἐχείνην ἀπόνως ἄν'σαντες, Ev τινι Παρθαλησὼ 
πόλει τῆς Αιμητανέων ἐγγὺς κατάγοντα.. "Ενθά 
ὃ,ατρίθοντι τῷ oval παρέστησαν ᾽Αντιόχῳ, χαρίεντες 
μὲν xal φα,δροὶ τὴν ὄψιν, τὴν δὲ τῆς ψυχῖς εὐγέ- 
νειαν τῷ τοῦ ἤθους εὖ µάλα διαδεικνύντες ἐλευθερίῳ 
᾽Αμέλει καὶ οἱ τῶν περιεστώτων ὁὀφθαλμοὶ τῆς ἐκεί- 
νων θέας ὅλως ἔξήρτηντο' xal οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπ᾿ αὐτῶν 
ἀφίστασθχι ἤθελον, ἀλλ᾽ ἐκτενῶς εἰς αὐτοὺς ἑώρων, 
καὶ γλυχεῖά τις 7,00v θεάτρῳ πανήγυρις. 

I. θεασάµενος τοίνυν αὐτοὺς ὅπως εἶχον 6 δοὺξ. 
εἶτα καὶ τὰ βασιλέως ἀναγνοὺς γράμματα, σιγῇ καθ 
ἑαυτὸν ἀπεθαύμαζε' καὶ πάλιν αὐτοὺς ἐπανεβεᾶτο 
μέγα τι xal καινὸν εἶναι οἰόμενος, ὅπως εἷς τοῦτο 
γενναιότητός τε xai τόλµτς Ἴλθον, ὥς xai κολάσεων 
καὶ ἀπειλῶν καὶ δόξης καὶ αὐτοῦ δὴ καταφρονὴσαι 
τοῦ βασιλέως xai περὶ ἐλαχίστου θέσθαι τὸν θάνα- 
τον. Τὸν τῆς τάξεως δὲ ὅμως κομενταρέσιον καλέ- 
σας, Τοὺς δεσµίους τούτους, ἔφη, παβαλαθὼν, ὑπὸ 
φρουρᾷ μὲν τήρει uot TX ἀσφαλεστάτῃ' πλὴν urb 
ὁτιοῦν λυπηρὸν ἢ ἀθούλιτον ὑπομένοντας' ὄψομαι 
γὰρ καὶ εἲς δευτέραν αὐτοὺς ἐξέτασιν. Οὗτοι μὲν 
οὗυ, κατὰ τὸ δουχὸς πρόσταγμα i» τῷ ἀσφαλεῖ χλει- 
σβέντες τῆς φυλακῆς ἑσπέρας καταλαθούσης, ck 
προσευχὴν ἑαυτοὺς ἀνῆκαν  ᾿Επίθλεψον ἐφ᾽ ἡμᾶς, 
λέγοντες, ἐξ ἁγίου σου, Δέσποτα, κατοικητηρίου' 
ὅτι ὁ ἐχθρὸς ὠνείδισεν ἡμᾶς διὰ τὸ σὸν ὄνομα, καὶ 
λαὸς ἄφρων παρώξυνε τὸ ὄνομὰ σου τὸ ἄγιον: xal 
μὴ παραδῷς ἀνθρώποις θηρίων ἀγριωτέροις ψυχᾶς 


ἐξομολογουμένα. σοι’ ἀλλ᾽ ἐπίθλεψον εἰς τὴν διαθή-- D 


ην σου, xal ἀντιλαθοῦ ἡμῶν, Κύριε, xal λύτρωσαι 
ἡμᾶς ἔνεκεν τοῦ ὀνόματός σου" ὅτι ἡ ὑπερήφανεια 
τῶν µισούντων σε, γἐγονεν ig! ἡμᾶς ἰσχυρά. Και 
τῖς εὐκῆς ἤδη τελεσθείσης, βραχὺ πρὸς ὕπνον δικ- 
τραπεῖσιν ἄγγελος αὖτοῖς ἐπιστὰς, ἡλίῳ μὲν τὴν 
μορφὴν ἐοικὼς, φαιδρὸν δὲ καὶ τῆς ἐσθῆτος αὐτῖς 
ἀπολάμπον, θΘαρσεῖτε, φησὶ πρὸς αὐτοὺς, οἱ τοῦ 
Χριστοῦ δοῦλοι, καὶ μὴ φοθεῖσθε' ἑδραῖοι δὲ μᾶλλον 


IX. Cum has litteras et sanctos viros accepis- 
gent milites, viam sunt ingressi. Quidam autem ex 
famulis, et simili zelo in pietatem, et in dominos 
victi benevolentia, eos quoque sunt secuti, quasi 
non corpora solum legi, sed etiam animas volentes 
Deo servire. Qui etiam audierunt sanctos inter se 
colloquentes, et dicentes, quod nocte, qua egressi 
sunt e civitate Romanorum, divina quedam appa- 
rens visio jussit eos confidere, el bono esse animo 
&d certamen, et alacriter ingredi bonum iter 
propter Christum. Quamobrem etsi essent ferrea 
illa vincti catena, citra molestiam et cum voluptate 
psallebant : [n via testimoniorum tuorum delectati 
sumus, Domine, tanquam in omnibus divitiis. In 
justificationibus tuis meditati sumus, et legis tuie 


p Don sumus obliti. In mandatis tuis meditabimur, et 


exquiremus vias (uas. Vivemus, et custodiemus 
sermones tuos. Cum ergo totum illud iter citra 
laborem confecissent, diversantur in quadam ocivi- 
tate, nomine Barbaleso, prope regionem Limita- 
neorum. Quo in loco cum dux versaretur Antiochus, | 
ante eum sunt producti, leti quidem et vultu alacri, 
animi autem nobilitatem liberalibus ostendentes 
moribus. Eorum itaque, qui ipsos circumaistebant, 
oculi erant omnes in eos conjecti : et nec facile 
desistebant, sed firmo et intento obtutu eos aspi- 
ciebant ; erantque ipsi theatro jucundum quoddam 
spectaculum. 

X. Cum eos ergo vidisset dux quomodo se 
haberent, et deinde etiam legisset Jitterus impera- 
toris, tacitus apud se admirabatur, et eos rursus 
contemplabatur, magnum quid esse et novum exis- 


C. timans, quod ad tantam processissent animi ma- 


gnitudinem, ut et supplicia, et minas, et. gloriam, 
et ipsum etiam despicerent imperatorem, imo 
mortem quoque minimi facerent. Accersito autem 
commentariensi : Accipe, inquit, hos vinctos, et in 
custodia quidem serva tutissima, nihil autem grave 
aut molestum  suslinentes: eos enim  reservo 
examinationi. Atque ii quidem jussu ducis in tuta 
inclusi custodia, cum venisset vespera, seipsos 
dederunt orationi: Adspice ad nos, dicentes, Do- 
mine, e sancto tuo habitaculo: quoniam inimicus 
nos probris affecit, et populus insipiens irritavit 
nomen sanctum luum. Et ne tradas hominibus 
feris immanioribus animas tibi confitentes : sed 
aspice ad testamentum tuum, et suscipe nos, 
Domine, et redime nos propter nomen tuum. 
Quoniam superbia eorum, qui te oderunt, in nos 
evasit vehemens ao potens. Peractis autem preci- 
bus, cum ad somnum essent conversi, eis apparens 
angelus, soli quidem forma sirrilis, et ex ipsa quo- 
que veste letum splendorem emittens : Confidite, 
eis dixit, servi Christi, et nolite timere; sed stale 
firmi et stabiles in Domini nostri Jesu Christi 
confessiono. Ipse enim est vobiscum, defensor vester. 


. 1019 


MENSIS OCTOBER. 


1030 


liie quidem hec dixit. llli autem cum e somno A ἐν τῇ πρὸς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ópoAo- 


fuissent excitati, et inter se, el famulis, qui cum 
eis versabantur, angelicam illam narrarunt visio- 
nem. Et cum essent illorum animi rursus repleti 
fiducia, leti psallebant singuli. « Ad Dominum, 
cum tribularer, clamavi : et exàudivit me de mon- 
te sancto suo. Ego dormivi, et soporatus sum. Ex- 
surrexi, quoniam Dominus me suscipiet : non 
timebo & millibus populi, qui me in orbem inva- 
dunt. Surge, Domine, serva me. Quoniam tua est 
salus, e£ super populum tuum benedictio tua *. » 


XI. Statim ergo sumno mane, dux quidem sede- 
bat in excelso tribunali : ei autem  assistebat 
universa quoque osterva milltaris. Cum ergo 
accersivisset sanctos e custodia, jubet legi litteras 
eis audientibus. Quod cum factum esset : Oportebat 
quidem, inquit, vos, parentes jussui gloriosi 
imperatoris, diis sacriflcare, et non illius humani- 
tatem 81 iram provocare. Quoniam autem nescio 
qui factum sit, ut et illum ad illam provocaveritis, 
et & tanta gloria excideritis, et illas profundas 
amiseritis divitias: at nuno saltem nobis velitis 
obedire, vobis consulentibus ea que sunt conduci- 
bilia. Sio enim priore longe majorem gloriam, et 
majores opes, et alia bona apud imperatorem 
consequemini. Quid enim est grave, si quod non 
potuistis prius intelligere, sive forte fortuna, seu 
aliquo alio casu, nunc cum diligentius considera- 
veritis, id, quod oportet, accurate eligatis? Est enim 
multo levius peccare propter ignorantiam ejus 
quod est bonum et conducibile, quam ubi agno- 
veris perseverare in deterioribus, et non transire 
&d id quod est melius. Nam illud quidem eet 
peccatum ignorantie, hoc autem male mentis, et 
que sunt mala, sua sponte eligentis. Nam ego 
quidem valde aocendor, et aliam vestram reputans 
amicitiam, et recordans ejus, quod a vobis accepi, 
beneflcii, et maxime a te, domine mi Sergi, per 
quem hune mihi paravi magistratum. Sed nescio 
quid agam, cum fortuna res sic administraverit, ut 
ego quidem hodie sedeam judex; vos autem, tan- 
quam rei, stetis ante meum tribunal, reddituri 
rationem vestre in deos ipsos inviotos impietatis, 
et pium imperatorem inobedientism. 


XII. Sic ergo et his allicientibus verbis Antio- 
chus conveniebat sanctos, et amice quodammodo 
eos alloquebatur consulens, et bona, ut videbatur 
eis suggerens, quo sibi imperatoris benevolentiam 
compararet. Sciebat enim, quantus esset illius amor 
in eos, et quod plurimi fa&cereti tales viros non 
amittere : hoc cum ex multis aliis conjectans, tum 
ex hoc, quod eos nullo voluerit tormento sabjice- 
re, sed per hanc solam ignominiosam ad illum 
missionem studeret eos in contrariam traducere 


* Psal. cxix, 1; 11, 6 sqq. 


γίᾳ στῆτε αὐτὸς γὰρ ἔστι peg! ὑμῶν ἀντιλήπτωρ 
ὑμῶν. Ὁ piv δὴ ταῦτα εἶπε * τοῦ ὕπνου δὲ διανα- 
στάντες ἐχεῖνοι, ἀλλήλοις τε xal τοῖς συνοῦσιν οἶκέ- 
ταις τὴν ἀγγελικὴν ἐχείνην διηγήσαντο ὁπτασίαν 
Καὶ τὰς ψυχὰς θάρσους ὑποπλησθέντες, μεθ’ ἡδονῆς 
πάλιν ἔψαλλον' Πρὸς Κύριον ἐν τῷ θλίθεσθαί µε 
ἐκέκραξα, xal ἐπήκουσέ µου ἐξ ὃὄρους ἁγίου αὐτοῦ. 
Ἐγὼ ἐκοιμήθην, καὶ ὕπνωσα, ἐξηγέρθην, ὅτι Κύριος 


ἄντιλήψεταί µου" οὗ σοθθθήσοµαι ἀπὸ µυριάδων 
λαοῦ τῶν κύκλῳ συνεπιτιθεµένων µοι. ᾿Ανάστα, 


Κύριε, τῶσόν µε, Ott σοῦ ἐστιν dj σωτηρία xal ἐπὶ 
τὸν λαόν σου 1, εὐλογία σου. 

ΙΑ’, Εὐθὺς δὶ ἅμα πρω!, ὁ δοὺξ μὲν ἐπὶ µετεώρου 
καθῆστο τοῦ βήματος, παρειστήχει δὲ αὐτῷ καὶ 
ἅπαν τὸ στρατιωτικὸν σύνταγμα. Μεταπεμψάμενος 
οὖν ἀπὸ τῆς φυλαχας tube ἁγίους, εἰς ἐπήχοον αὖ- 
τῶν ἀναγνωσθῆναι κελεύει τὰ γράµµατα. OO γενο- 
µένου, ὑπολαθὼν αὐτὸς, ἴδει μὲν ἀπ᾿ ἀρχῆς, ἔφη, 
Τῷ τοῦ καλλινίκου βάσιλέως πρόσταγµα πεισθέντας 
ὑμᾶς, θῦσαί τε τοῖς θεοῖς, xal τὴν ἐκείνου μὴ ma- 
ροργίσαι φἰλανθρωπίαν' ἐπεὶ δὲ, τί παθόντες οὐκ 
οἶδα, ἐκεῖνόν τε παρωξύνατε, xal τοσαύτης ἔχπε- 
πτώκατε δόξης, xal τὸν βαθὺν ἐκεῖνον πλοῦτον ἀπο- 
θεθλήκατε. ἀλλὰ νῦν οὖν ὑπακοῦσαί τε ἡμῖν προθ»- 
µµθητε τὰ λυσιτελῇ συμθουλεύουσι, καὶ τοῖς θεοῖς 
θῦσαι θελήσασε. Οὕτω γὰρ ἂν δόξης τε μείζονος πα» 
ραπολὺ τῆς προτέρας xal πλούτου καὶ τῶν ἄλλων 
τῶν παρὰ βασιλεῖ xaXov ὀπολαύσετε. Καὶ τί γὰρ 
τοῦτο δεινὸν, τὸ μὴ δυνηθέντας τὸ Óbov συνιδεῖν πρό- 
τερον, εἴθ ὑπὸ τύχης καὶ τινος ἄλλης περιπετείας, 
νῦν μὲν γοῦν σκεψαµένους τὸ προσῆχον ἑλέσθαι σὺν 
ἀχριθείᾳ; Πολλῷ vàp κουφότερον δι’ ἄγνοιαν τοῦ 
καλοῦ καὶ συμφέροντος ἁμαρτεῖν, fj ἐπιγνόντα τοῖς 
χείροσιν ἐπιμεῖναι καὶ μὴ μεταπεσεῖν πρὸς τὸ βέλ- 
τιον. 'Tà μὲν γὰρ ἄγνοίας ἐστὶν ἁμάρτημα, τὸ δὲ 
γνώμης ἐθελοκάκου καὶ μοχθηρᾶς προαιρέσεως. Ὡς 
ἔγωγε πάνυ σφόδρα ὑμῶν περικαίοµαι, τὴν τε ἄλλη 
ἀναλογιζόμενος Φιλανθρωπίαν, καὶ δὴ καὶ διαµνη- 
μονεύων ὑμῖν τοῦ καλοῦ xal τῆς εὐεργεσίας, καὶ 
μάλιστα col τῷ κυρίῳ pot Σεργίῳψ, δι’ οὗ καὶ τὴν 
ἀρχὴν ταύτην ἐκτησάμην. ᾽Αλλ᾽ οὐκ οἶδα ὅ τι xai 
δράσω, τῆς τύχης οὕτω τὰ πραγματα διαθείσης, 
ὥστε χριτὴν καὶ gk καθῆσθαι τήµερον ὑμᾶς δὲ 
Ίσα xai καταδίχοις τῷ ἐμῷ µπαρίστασθαι βήματι, 
λόγον ὑφέξοντας ὧν slc τε τοὺς ἀηττήτους θεους αὖ- 
τοὺς, xxl τὸν εὐσεθῆ βαςιλέα παρηνοµήσατε. 

ΙΒ’. Οὕτω piv οὖν xal τοιοότοις ἐπαγωγοῖς ῥήμα- 
σιν ὁ Αντίοχος τοῖς ἁγίοις ὠμίλει, καὶ ὡσανεὶ φι- 
λίως αὐτόῖς διελέχετο, συμδουλεύων οὐδὲ τὰ χρηστὰ 
ἐχείνοις ὑποτιθείς ἀλλ) ἑαυτῷ μᾶλλον τὴν βασιλι- 
κὴν μνηστευόµενος θεραπείαν. δει γὰρ οἷος ἔρως 
ἐκείνῳ τῷ βασιλεῖ, καὶ ὅπως αὐτῷ περὶ πλείστου, 
τὸ μὴ τοιούτους ἄνδρας ἀποθαλεῖν, ἐκ πολλῶν καὶ 
ἄλλων τοῦτο δὴ τεκµαιρόµενος, xal τῷ μηδεμιᾷ τού- 
τους ἐθελῆσαι βασάνῳ περιθαλεῖν ἀλλὰ διὰ µόνης 
τῆς ἄτίμου ταύτης πρὸς ἐκεῖνον ἀποστολῆς, µετα- 


1021 


MARTYRIUM SS. S£RGII ET BACCHI. 


1022 


πεἰσεν αὐτοὺς βουληβῆναι, ὀποῖος δὴ Μαξιμιανὸς À sententiam, utpote quod ad hoc excogitanda 


τεχνᾶσθαι ταῦτα βαρύτατός τε καὶ ποιχιλώτατος. 
᾽λλλὰ τοιούτοις μὲν ὁ ᾿Αντίοχος, ὥσπερ ἔφημεν, 
θελκτηρίοις ὑποκλέπτειν τὰ πρῶτα λόγοῖς αὐτοὺς 
ἐπε,ρᾶτο: Βἶτα πρυσετίθει τὸ καὶ τοῖς φοθερωτέροις 
τοῦ σκοποῦ μετακινῆσαι, κἀὶ τῆς ἐργάσεως. El γὰρ 
μὴ πεισθείητὲ µου, Λέγων, Γταῖς παραινέσεσιν, 
ἀνάγκη qot πάντως ἔσται καὶ τὰ πῥοστεταγµένα 
ποιεῖν * καὶ ὡς ἐχθρὸν μᾶλλον τῇ ὑμετέρᾳ προσφὲ- 
ρεσθαι µεγαλοπρεπείφ. Καὶ πολὺς ἦν ἐφεξῆς τοῖς τῶν 
κολαστηβίων ὀνόμασι xai ταῖς ἀπειλαῖς. ᾽Αλλ’ οἱ 
ἅγιοι μάρτυρες οὔτε θωπείαις μαλαττόμενοι, οὔτε 
ἀπειλαῖς ταπεινοὀµενοι, Τοῖς τὸν Χριστὸν µόνον, 
εἶπον, ὦ δικαστὰ, καὶ τὴν παρ) αὐτῷ κρυπτομένην 
ζωήν κερδάναι προελοµένοις, οὐδενὸς µέλει τῶν ῥεόν- 
των τούτων καὶ φθειρομένων, οὐ τιμῆς, οὐ δόξης, 
οὐ δυναµένων, "δε γὰρ, ἡμεῖς, καὶ ἀπειλῶν τῶν 
παρὰ σοῦ καὶ καλαχειῶν ἐπίσης Χκαταφρονοῦμεν, 
καὶ οὐδενὸς ὅλως τῶν ὑμετέρων φροντίζομεν. Ηαῦσαι 
τοιγχαροῦν πονηρὰ κατὰ τὸν ὄφιν ἡμῖν καὶ αὐτὸς 
συμθουλεύων. Ορῶμεν γὰρ ὑπὸ τὰ χείλη σου τὸν 
Ἰὸν, καὶ διὰ τοῦτο καὶ τὴν συμθουλὴν ὡς χαλεπὴν 
οὖσον ἐπιθουλὴν ἐκτρεπόμεβα. Mj τοίνυν ἐξαπατῶ 
τὸν καιρὸν εἷς µάτην ἀναλίσκων xal κενῶν ἑλπίδων 
ἐχόμενος, Οὔτε γὰρ κολάζων αἱρήσεις, οὔτε ἀπει- 
λῶν πείσεις χαταλιπεῖν τὸν ζῶντα θεὸν, δαίµοσι 
δε χκωφοῖς xal ἀναισθήτοις θυσίαν προσενεγκεῖν. 
'Ημῖν γὰρ καὶ το διὰ Χριστὸν ἀγαθὸν, καὶ τὸ δι’ 
αὐτὸν πάλιν ἀποθανεῖν κέρδος. Σὺ δὲ ἀλλ᾽ οὐκ ἂν 
έχοις τι καὶ αὐτὸς τοιοῦτον περὶ τῶν οἰκείων εἰδώλων 
εἰπεῖν. ᾽Αληθῶς γὰρ ἀργύριόν εἶσι καὶ ypualcv ἔργα, 
χειρῶν ἄνθρώπων, οὐδὲν τοὺς el; αὐτὰ πεποιβότας 
ὠνῆσαι δυνάµενα. "Ὅμοιοι αὐτοῖς γένοιντο οἱ τιμῶν- 
τες αὐτὰ, xal πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ᾽ αὐτοῖς, 

ΙΓ’. Ὁ δοὺξ τοίνυν τοιαῦτα φανερῶς φθεγξαµένους, 
καὶ οὕτως ἐλευθερίως ἔχοντας τοὺς Ὑενμαίους ἰδὼν, 
καὶ γνοὺς ὡς οὐκ Gv ποτε λόγοις αὐτοὺς μεταπεῖσαι 
δονηθείη πρὸς την διὰ βασάνων πεῖραι ἐχώρει * xai 
τὸν μὲν µεκάριον Σέργιο ἀσφαλεστάτῃ φρουρᾷ 
παρεδἰδου τούτῳ δᾷθεν ἀμειθόμενος αὐτὸν τῆς 
εὑεργεσίας τὸν Βάχχον δὲ διὰ τεσσάρων ἰσχυρῶς 
ἐχταβέντα, βουγεύρδις ὠμῶς ἐχέλευε καταξαίνεσθαι, 
'AXX Jo. ἰδεῖν γνώµην πολλῷ φύσεως ἰσχυροτέραν, 
καὶ προαἰρεσιν σωματικῆς πάσης βίας ὑψηλοτέραν. 
Μέρη μὲν γὰρ τοῦ παναγίου σώματος ἐχείνου ταῖς 
μάστιξιν ἀποσπώμενα, πρὸς αὐτὸν ἀέρα διεῤῥι- 
πτοῦντο” αἱμάτων δὲ κατὰ γῆς ἐφέροντο ῥύαχες, 
καὶ σπλάγχνα μὲν τῶν σαρκῶν ἐγυμνοῦντο τὴν τῆς 
φύσεως αὑτῆς διάπλασιν τοῖς παροῦσιν ἀνακαλύ- 
πτοντα. Ψυχὴ δὲ καὶ αὐτὴ ἀπολιπεῖν τὸν ἀθλητὴν 
ὅλως ἐπειγομένη, ὅμως ἐπέμενε καὶ πλείους ἔπι- 
ζητοῦσα κολάσεις, ἵνα Φιλοτιμοτέρων πάντως ἐπι- 
τύχη tai τῶν βραθείων. "Eyatpov ἄγγελοι τὴν ὑπερ- 
φωᾶ τοῦ µμµάρτυρος xaprtepíav ὁρῶντες. Ἠνιῶντο 
δαίμονές τε ἑαυτῶν Ίτταν ὑπὸ ταῖς πάντων ὄψεσι 
θριαµθεύνντες. ᾽Απαγορεύουτες οἱ δήµιοι τῃ Y 
κατεκλίνοντο * καὶ ὁ µαάρτυς, εἶπες ἂν αὐτὸν ὄντως 


* Psal. οχι, 4. 


Maximianus essel vaferrimus et ingeniosissimus. 
Sed his quidem blandis et pellicientibus verbis 
prius conabatur eos illicere Antiochus. Deinde 
conatus est etiam terrore eos a scopo traducere et 
constantia : Si enim meis, dicens, non parveritis 
adhortationibus, erit mihi omnino necesse facere 
que sunt imperata : et me, tanquam inimicum, 
gerere in vestram magnificentiam. Et post haeo 
multus fuit in enumerandis nominibus tormento- 
rum, et minis intentandis. Sed sancti martyres, 
neque blanditiis emolliti, neque minis dejecti : lis, 
dixerunt, qui Christum solum, o judex, et que 
apud ipsum absconsa est, vitam lucrati statuerint, 
nihil est cure ex iis quc fluunt et intereunt, non 


B honor, non gloria, non potentia, non aliquid aliud 


eorum, qua aut demulcere possunt, aut molestia 
afficere. Nos enim et tuas minas, et blanditias ex 
equo contemnimus. Cessa ergo tu quoque, sicut 
serpens nobis mala consulere. Videmus enim virus 
sub tuis labris : et ideo consilium tuum tanquam 
graves aversamur insidias. Ne ergo fallaris, tem- 
pus frustra consumens, et a vana spe pendens: 
neque enim puniens expugnabis, neque minans 
persuadebis, ut. viventem quidem Deum relinqua- 
mus, demonibus autem surdis et nullo sensu pre. 
ditis offeramus sacrificium. Nobis enim et propter 
Christum vivere, est bonum : et propter ipsum 
rursus mori, lucrum. Tu autem nihil tale potueris 
dicere de tuis simulacris. Vere enim sunt « ar- 
gentum etaurum, opera manuum hominum ὃ, « que 
nibil possunt prodesse iis, qui in ipsis suam oollo- 
carunt fiduciam. Similes ergo eis fiant ii, qui ipsa 
' colunt, et omnes qui confidunt in eis. 

XIII. Cum ergo dux vidisset eos tam aperte ἶο- 
cutos, tantaque esse preditos libertate οἱ animi 
magnitudine ; οἱ intellexisset fieri non posse ut 
verbis eis persuaderet, processit ad periculum per 
tormenta faciendum : et beatum quidem Sergium 
in tutissimam tradidit custodiam, pro accepto 
beneficio eum sic remunerans : Bacchum autem 8 
quatuor fortiter extensum, boum nervis jussit cedi 
crudeliter. Sed licebat videre mentem longe na- 
tura fortiorem, et animi institutum vi quavis cor- 
poris excelsius. Nam sanctissimi quidem illius cor- 
poris partes avulse flagellis, disjiciebantur in ipsum 


 8erem, per terram autem ferebantur rivi sangui- 


nis : et viscera quidem nudabantur carnibus, ipsius 
nature formationem aperientia iis qui aderant : 
anima autem, quae ipsa quoque athletam festina- 
bat relinquere, sustinebat tamen, etiam plura re- 
quirens supplicia, ut omnino munificentiora 88505 
queretur bravia. Leetabantur angeli, videntes ad- 
mirabilem martyris constantiam. Cruciabantur de- 
mones, quod parta de eis victoria, in conspectu 
omnium quodammodo duceretur in triumphum. 
Lictores fessi humi accumbebant. Martyrem autem 


1023 


MENSIS OCTOHER. 


1024 


videns dixisses cum ila esse affectum, vt non tam A ἰδὼν διακείµενον οὐ µάστιξι μᾶλλον, f, ἄνθεσιν 


flagris ciesus, quam vernis floribus conspersus vide- 
retur. Tandem per voces celestes vocatusest ad bea- 
tum locum quietis, anima depositain manus Opilicis. 

XIV. Martyricum autem illius corpus a bestiis 
quidem devorandum exposuit ille judex iniquus. 
Ignorabat autem, qualem curam gerat eorum, qui 
ipsum diligunt, illius Deus, qui etiam ferarum 
naturam scit traducere ad mansuetudinem, et per 
illas adhuc majora facere miracula. Fere enim re- 
verite certamina, que pro pietate ab eo erant sus- 
cepta, nen solum nullum ex ejus membris omnino 
tangere sustinuerunt; sed etiam, dum ad sepul- 
crum ferretur a Christianis, eum sequebantur fun- 
genles munere satellitum, et Dei hostes aperte ar- 
guentes amentie. Sic ergo inclytus Bacchus ea que 
cupiebat assecutus, ad colestia transiit habitacula. 

XV. Sergius autem socius ejus relictus et mole- 
stia distrahebatur propter separationem, et rursus 
letitia propter exspectationem. Sed non despexit 
cum egre ferentem separationem dulcis ejus 
amicus et familiaris: sed leto vultu divinus Bac- 
chus, et consueto habitu militari noctu ei apparens, 
cum amicum convenisset, et eum implevisset au- 
dacia, et ejus discussit tristitiam, animique eegritu- 
dinem, et firmiorem fortioremque reddidit ad sup- 
plicia. Die autem sequenti dux rursus sedens in 
tribunali cum beatum curasset produci Sergium, 
leoninam pellem exuens versipellis, induit pellem 
vulpis. Et cum in eum quamdam (inxisset benevo- 
lentiam, ad fidem faciendam aliquid accommoda- 
tum ostendens, quod scilicet illum magistratum ex 
eo nactus esset, eum blanditiis evocabal ad sacri- 
ficandum, perfectam et absolutam a Christo separa- 
tionem ei volens reddere pro beneflcio, stultus, sio 
quoque sensim eum alloquens: Pudet me veteris 
illius felicitatis, et beneficiorum, que in me con- 
tulisti, amicissime Sergi, nec te quidem amplius 
fero intueri sic reum stantem pro nostro. Tribuna- 
li, qui sum minimus, si cum tuo conferar splendo- 
re, tueque amicitie, et potenlie opera sum preesen- 
tem assecutus magistratum. llle quidem hecoallide 
dicebat, hocsolum machinans, uteumomnino blan- 
dis verbis illiceret, et fraudulenter ad eamdem dedu- 
ceret religionem. Ille autem : Sed si me, inquit, velis 
nunc quoque in maximis bonis accipere benefacto- 
rem, prompto et alacri animo tibi hac in re inser- 
viam. Nam cum te liberavero ab hao profunda 
decoptione, adducam ad lucem veritatis, et Regi 
immortali reddam familiarem. 

XVI. Non lubenter audiit ea, que dicebantur, 
homo quí assuefactus erat interitui; sed slatim 
Sergium gravius et severius aspiciens : Ne deos, 
inquit, blasphemes immortales. Martyr aulem 
&crius utens dicendi libertate, totum faciebat con- 
lrarium : et. illius deos affioiebat probris ao contu- 
meliis, et eos solum nomina vocabat re carentia : 
608 vero, qui illos adorabant et colebant, ostende- 
bat multo minore sensu esse praeditos quam surdos 


ἑαρινοῖς καταχέσθαι. "Ew; ἐπὶ τὸν μακαριστὸν τῆς 
ἀναπαύσεως δι ἐπουρανίου φωνῆς ἐχκλήθη τόπον, 
ταῖς τοῦ δημιουργοῦ χερσὶ τὴν φυχὴν παραθέµενος. 

ΙΔ’. Τὸ μέντοι μαρτυρικὸν ἐκείνου σῶμα βρῶμα 
μὲν θηραὶν ὁ παράνοµος δικαστὴς ἑτίθει. Ἠγνόει 
δὲ πάντως ὁποῖος ἦν κήθδετθαι τῶν φιλούντων ὁ 
ἐκείνου θεὸς, ὃς καὶ θηρίων οἷδε φύσιν µετα- 
θάλλευ εἷς ἡμερότητα, καὶ μείζονα ἔτι δι’ ἑκείνων 
θαυματουργεῖ». Τοὺς γὰρ ὑπὲρ τῆς εὐσεθείας αἷ- 
δούµενοι τοῦ ἀνδρὸς ἄθλους oi θῆρες, οὗ µόνον 
οὐδὲ φαῦσαί τινος τῶν αὐτοῦ μελῶν ὅλως ἠνέσχοντο, 
ἀλλὰ καὶ πρὸς ταφὴν ὑπὸ Χριστιανῶν φερομένψ 
παρείποντο, δορυφόρων τάξιν ἀποπληροῦντες, xai 
τὴν τῷ θεομάχων ἄνοιαν φανερῶς διελέγχοντες. 
Οὕτω μὲν οὖν ὁ ἀοίδιμος Βάκχος cvy ἐπεθύμει τ»- 
χὼν, πρὸς τὰς Ev οὐρανοῖς σκηνὰς διαθαίνει. 

ΙΕ’, 'O σύναθλος δὲ Σέργιος ἀπολειφθεὶς λύπηι τε διὰ 
τὸν χωρισμὺν καὶ ἡδονῇ πάλιν διὰ τὰ προσδοκώµενα 
ἐμερίζετο. ᾽Αλλ᾽ οὐ περιεῖδεν αὐτὸν τῷ χωρισψ 
κάµνοντα ὃ Ὑλυκὺς ἑταῖρος καὶ ἑραστής ' ἀλλὰ 
φαιδρᾷ τῇ ὄψει ὁ θεῖος Βάκχος καὶ συνήθει τῷ τῆς 
στρατείας σχήματι νυχτὸς ἐπιφανεὶς xai διαλι- 
χθξὶς τῷ φίλῳ καὶ θάρσους ἑήπλήσας, τὸ σκυθρω- 
πόν τε tZ, ἀθυμίας διέλυσε, καὶ ἀσφαλέστερον ἅμα 
καὶ Ὑενναιότερον πρὸς τὰς μελλούσας τιμωρίας 
διέθηκεν. Εὶς δὲ τὴν ἑξῆς καθίσας ὁ δοὺξ ἐπὶ βήμα” 
τος, xai τὸν µακάριον παβαγαγὼν Σέργιον τὴν 
λεοντῆν ἀποθαλὼν ὁ ποικίλος, τὴν ἁλωπεκῆν ἑνδύε- 
ται: xal τινα πλασάμενος εἷς αὑτὸν εὔνοιαν, καὶ 
πιστὸν ὁἵθεν ἐπιδεικνὺς, ὅτι τὴν ἀρχὴν ἔκείνην oz 
αὐτοῦ κτῆσαιτο, χολαχείαις αὐτὸν εἷς τὸ θεῖον 
ἐξεκαλεῖτο, τὴν παντελῆ Χριστοῦ ἀλλοτρίωσιν iv 
τάξει χαρίτων ἀποδοῦναι βουλόμενος, ὁ θεομισἠς 
καὶ ἀνόητος, ἑρέμα δὲ καὶ ταῦτα ὑποφωνῶν * Ai- 
σχύνοµαι τὴν παλαιὰν ἐκείνην εὐδαιμονίαν καὶ τὰς 
εἰς ἐμὲ Ὑάριτας, Φίλτατε Σίέργιε, αἰσχύνομαι à 
τοὺς θεοὺς καὶ οὐδὲ ὁρᾷν ἔτι σε φέρω χοτάδιχον 
οὕτω τῷ ἡμετέρῳ (pact παριστάµενον, ὁ πολλο- 
στὸς ἐγὼ πρὸς τὴν Gi» ἐπιφάνειαν, καὶ τῆς et 
φιλίας καὶ δυναστείας ἔργον τὴν παροῦσαν doy 
περικείµενος. "O μὲν οὖν πανούργως ἔλεγε τὰ τοι- 
αὔτα, τοῦτο µόνον τε χρώµενος, ὅπως αὐτὸν ἐξ 
ἅπαντος ὑποκλέφῃ καὶ πρὸς τὴν ἴσην αὗτῷ θρη- 
σχείαν δολερῶς ὑπαγάγηται. Ὁ δὲ, Αλλ’ εἰ βούλει, 
φτσὶ, καὶ νῦν iv τοῖς µεγίστοις τῶν ἀγχθῶν εὗερ- 
γέτην λαθεῖν µε πρόθυµος ἔσομαί vs. Ἐλευθερώσας 
442 σε τῆς βαθείχς ταύτης ἁπάτης, τῷ τῆς 
ἀληθείας προσάξω φωτὶ xal βασιλεῖ τῷ ἆθχν ἅτῳ 
προσοικειώσοµαι. 

Ig. Οὐκ κουσεν ἡδέως τῶν λεγομένων ὁ τῇ 
ἀπωλείᾳ συνεθισθεὶς ἄνθρωπος * ἀλλ ἐμθριθέστερον 
αὐτίκα Σεργἰῳ τὸ βλέμμα ἐπιδαλών * Mà, βλασφήμει 
τοὺς ἀθανάτους, ἔφη, θεούς. Καὶ ὁ µάρτυς δὲ, θερ- 
µότερον πάλιν τῇ παῤῥησίᾳ χβησάμενος, τοὐναντί[ον 
ἅπαν ἐποίει: καὶ τοὺς ἐκείνου θεὺς ἐξύθριζὲ τε 
καὶ ὀνόματα µόνον αὐτοὺς ἐκάλει πραγμάτων ἔρημα . 
καὶ τοὺς προσκυνοῦντας δὲ καὶ σεθοµένους αὐτοὺς 
ἀναισθητοτέρους πολλῷ τῶν κωφῶν ἐκείνων ἔδείχυν 


1025 


MARTYRIUM SS. SERGII ET BACCHI. 


1026 


θεῶν. Ὁ δοὺξ τοίνυν ὡς ἑώρα κολακειῶν τε κρείτ- A illos deos. Dux autem postquam vidit Sergium et 


τω καὶ ἀπειλῶν τὸν Σέργιον, καὶ οὐδ' ὁπωσοῦν 
ὑποδιδόντα τῆς παῤῥησίας, αὐτίκα τὴν κατεψευσμέ- 
vn» ἐκείνην Φφιλίαν καὶ τὸ προσωπεῖον ἀποδυσάμε- 
νος ὅπερ Xv» ἐναργῶς ἀπεδείκνυτο, καὶ ὡς ἔοιχεν. 
II πολλή µου, φησὶν, ἡμερότης, xal τὸ ἀκχίρως τοῦτο 
πρὀς σε φιλάνθρωπον, ταῦτά σε πρὸς ἁλαζονείαν 
ἐπῆρε ΄ καὶ οὕτω καθ) ἡμῶν τε αὐτῶν xal θεῶν 
ἠρέθισε τῶν μεγάλων. ᾽Αλλὰ xal τὸν τῦφον ἀἆπομα- 
θήσῃ, εὖ οἶδα, xal ἐπιμελήσῃ τῆς αὐθαδείας, xal 
γνώσῃ σεαυτὸν οὐ µεσίτην ἄρτι τῶν κοινῶν ὄντα, 
οὐδὲ παρὰ βασιλεῖ τὰ μεγάλα δυνάµενον, ἀλλὰ κα- 
τάκριτον xal δεσμώτην xal εἴ τι ἄλλο τοῖς οὕτω 
φρονοῦσι καχὸν merat, Καὶ αὐτίχα τὴν ἀπὸ τοῦ 
φρουρίου Σουρῶν ἐπὶ τὴν πόλιν Ῥωσαφὼν στελ- 
λόμενος ποθείαν ὁ δοὺξ, σιδηραῖς κρηπῖσιν ἤλοις 
ὀξέσι ἐμπεπαρμέναις τὸν ἀθλητὴν ὑποδεθῆναι πα- 
ῥασκευάζει * καὶ ἀχήματος αὐτὸς ἐπιθὸς, ἔμπροσ- 
θεν ὡς εἶχε ποδῶν τρέχειν τὸν ἄγεον ἐπὶ ἐθδομή- 
κοντά που σταδἰους ἄχρι Τετραπυργίας ἠνάγκαζεν. 
Ὅσοι pi» οὖν ἀποῤῥέον τὸ ποδῶν αἷμα ἑώρων 
θαυμάζειν τε αὐτοῖς ἀτεχνῶς ἐπῄει, καὶ τὸν ἆθλη- 
τὴν τῆς καρτερίας ἐκπλήττεσθαι. Ἐκείνῳ δὲ ἄρα 
αἱ τῶν προσδοχωµένων ἐλπίδες ῥανίδες παρακλη- 
σεως σαν ἐξ οὐρανοῦ στάζουσα xtl τὸ βαρὺ τῶν 
ὀδυνῶν ὑπεκούφιζον, ἀλύπως, τε εἴχετο τῆς ὁδοῦ, 
xal σὺν ἡδονῇ ταῦτα ὑπέψαλλεν' ε Ὑπομένων ὑπέμεινα 
τὸν Κύριον " προσέχε µοι καὶ εἰσήχουσε τῆς δεήσεώς 
poo * xai ἀνήγαγδ µε Ex Adxxou ταλαιπωρίας, καὶ 


blanditiis, et minis esse superiorem, et nihil remit- 
tentem de loquendi libertate, illam statim ementi- 
tam exuens amicitiam el personam, aperte osten- 
dit id quod erat : et, Magna mea, inquit, mansue- 
tudo, οἱ hec in te importuna benignitas, ad 
arrogantiam te extulerunt, et sic in nos ipsos, ct 
deos magnos provocarunt. Sed dedieces (sat scio) 
superbiam, et oblivisceris tue arrogantia, et co- 
gnosces teipsum non es8e rerum communium am- 
plius intercessorem, neque posse plurimum apud 
imperatorem, sed esse damnatum et vinctum, et si 
quod aliud malum sequitur eos, qui ita sentiunt. 
Et statim & presidio Surorum dux proficiscens in 
civitatem Rosaphorum, efficit ut calceatur athleta 
crepidis, ferreis clavis confixis : et conscendens 
vehiculum, coegit sanctum ita pedibus affectum, 
ante ipsum currere ad septuaginta stadia usquo ad 
Tetrapyrgiam. Atque quicunque quidem videbant 
sanguinem e pedibus defluentem, eis plane admi- 
rari veniebat in mentem, et athlete stupere tole- 
rantiam. Martyri autem spes eorum, qua exspecta- 
bantur, erant gutte consolationis, que cadebant e 
οσο, et levabant dolorum gravitatem. Et citra 
molestiam pergebat iter ingredi, ei hxc psallebat 
cum letitia : « Exepectans exspectavi Dominum, et 
intendit mihi. Et exaudivit deprecationem meam : ot 
eduxit me de lacu afflictionis,ete luto fecis.Et statuit 
in latitudine pedes meos, et direxit yressus meos*. » 


ἀπὸ πηλοῦ ἱλύος, καὶ ἔστησεν ἐν εὐρυχώρῳ τοὺς πόδας µου καὶ κατεύθυνε τὰ διαθήµατά µου. 


IZ. Ὡς δὲ καὶ τὴν τετραπυργίαν ἤδη κατελα- 
6ov, αὐτὸν μὲν ἐν φυλακῇ δεσμώτην ἐλάμθανεν * 
οὕτω προσταγθὲν ὑπὸ τοῦ δουκός * ἐκεῖνον δὲ φρον- 


XVII. Postquam autem jam pervenissent Tetra- 
pyrgiam, ipsum quidem excepit custodia, duco ita 
jubente : illum autem urgentes cure reipublice 


τίδες ἐν χερσὶ δηµοτίων πραγμάτων εἶχον. Ἑσπέρας C tenuerunt occupatum. Cum autem jam esset ve- 


δὲ ἤδη γενομένης µόνος παρὰ 5$ φυλακῇ ὁ µάρτυς 
ἀπολειφθεὶς « Οἱ ἐσθίοντες, » ἔφαλλεν, « ἄρτους µου 
ἐμεγάλυναν ἐπ ktgk πτερνισµόν. » Καὶ σχοινίοις 
διέτειναν παγίδα τοῖς ποσἰΥ µου, xai διελογίσαντο 
τοῦ ὑποσκελίσαι τὰ διαθήµατά µου. Αλλ᾽ αὑτὸς, 
Κύριε, Κύριε, πρόφθασον αὐτοὺς xol ὑποσκέλισον 
αὐτοὺς, καὶ ῥῦσαι ἀπὸ ἀσεθῶν τὴν Ψψυχήν µου καὶ 
ἐκ χειρὸς κυνὸς τὴν µμονογενῆ µου. "Ogsv οὐδὲ 
ἀπαράκλητον αὐτοῦ τὴν ψυχὲν πάλιν ὁ τοὺς cttoí- 
νους αὐτῷ πλέκων ἄνωθεν περιεῖδεν * ἀλλὰ κηδεµονίαν 
τε πολλὴν περὶ τοῦτον ἐπιλείχνυται, xal ἄγγελον 
αὐτῷ κατὰ µέσην ἐκπέμπει τὴν νύκτα * ὃς πρύτερον 
τὴν ἐκείνου dug» ἡδέως ἀνακτησάμενος, εἶτα καὶ 
τοῦ σώματος ἐπιμεληθεὶς, xal τοὺς πόδας αὐτοῦ 
πονήρως ὑπὸ τῶν πληγῶν ἔχοντας ὑγιάσας, xal 
χαθάπερ ἑταίρῳ ᾖτινὶ καὶ σομπολίτῃ φιλικώτατα 
διαλεχθεὶς καὶ κατασπασάµενος, προσθυµότερον πολ- 
λῷ πρὸς τὸν ἄγῶνα διέθηκεν. 

IH'. Ἔωθεν ᾖτοίνυν Χαθίσας ἵπὶ τοῦ βήματος 
πάλιν ὁ δοὺξ, κελεύει τισὶ τῶν περιεστώτων ἀφι- 
λομένους τὸν µαχάριον ἀπὸ τῆς φυλακῆς (οὐ γὰρ 
αὐτὸς δυνατὸν εἶναι χρήσασθαι τοῖς ποσὶν ὑπὸ τῶν 
πληγῶν Φῴετο) πρὸς ἑχυτὸν καὶ τὸ βῆμα χοµίσαι. 


* Psal. xxxix, 1 sqq. ᾖἸ Psal. χι, 10. 


sper, marlyr relictus solus in custodia, psallebat : 
« Qui comedebant panes meos, magniflcarunt su- 
per me supplantationem ". » Et funibus extenderunt 
laqueum pedibus meis,et cogilaverunt supplantaro 
gressus meos. Sed tu, Domine, Domine, preveni, et 
supplanta eos : et libera ab impiis animam meum: 
et de manu canis unicam meam. Quare nec con- 
solationis expertem ejus animam rursus dexpexit 
is, qui e superis ei nectebat coronas, sed et inul- 
tam se ejus curam gerere ostendit, etl angelum ei 
misit media nocte : qui, cum prius illius anitnam 
jucunde recreasset, et deinde etiam corpus curas- 
Bet, el. pedes, qui male se habebant, sanassel, et 
tanquam cum quodam amico et concive suo ami- 


 cissime esset locutus, ct eum amplexus, longe ala- 


criorem reddidit ad certamen. 


XVIII. Mane ergo sedens dux in tribunali, ju- 
bet quibusdam ex iis, qui adstabant, ut sanctum 
tollentes e custodia (neque enim putabat fleri posse 
pre plagis, ut uteretur pedibus), ad suum deferant 
tribunal, Cum illi autem accessissent in custodiam, 


1021 


MENSIS OCTOBER. 


1038 


statim fuit marlyr, ut aquila, renovatus, non Α Τῶν δὲ πρὸς τὴν φυλακὴν παραγενοµένων, ἀετὸς 


αὐ]βία senectute sed omnibus vulneribus. Neque 
enim opus habuit manu, que eum sustineret, aut 
ei omnino opem ferret ad ingrediendum, sed et 
leviter ingrediebatur, et pulchre movebatur, et 
erat revera testis fide dignus invicte et omnipo- 
tentis Christi virtutis. Cum enim sic affectum dux 
aspexisset eminus, apud se mirabatur tacitus. Cum 
aulem jam prope esset, eam rem vocabat magiam, 
et deos jurabat, et eos vocabat in testimonium 
eorum qui dicebat. Quid est enim aliud, aiebat, 
quod el apud imperatorem ei prius tantam prebuit 
fiduciam, et nunc statim sopiit et obtudit acres 
dolores vulnerum, nisi aperta magia, et verba quee 
ut plurimum curiose οἱ sophistice incantantur ? 
Exhinc jam de Sergio spem adjiciebal : et cur: 
eum curasset quam proxime sistendum, si forte fs- 
miliaritate eum sic alliceret, placide eum alloquens, 
et ad priorem revertens assentationem : Rem 
quamdam, aiebat, arbitror divinam et incredibi- 
lem, quod in multis deliciis, et divitiis, et hone- 
stis moribus educatus, tam fortiter tuleris hoc tam 
grave tormentum. Sed ejus sermonem statim in- 
terrumpens martyr : Non suat mihi, inquit, o judex, 
tormentum presentia, sed sacra propter Christum 
pompa, et festum ceiebre, me ad ipsum colum 
jucundissime tranamittens. Dux itaque adhuc ma- 
gis desperans, sanclum transmittit in custodiam. 
Ipse autem interim operam dabat mensearum lau- 
titia et letitia, ut qui non solum ire et crudeli- 
talis sed etiam voluptatis vellet esse servus. 


XIX. Cum autem viam rursus esset ingressurus, 
etad Rosaphorum contenderet presidium, ad quod 
tendens, a Sutis profectus fuerat, athletam rursus 
prioribus calceatum crepidis, a Tetrapyrgia duxit 
usque ad Rosapha. Cum autem eum eadem rursus 
]uctantem necessitate vidisset martyrem, eamdem, 
&ut etiam majorem ostendere fortitudinem, et 
viam, quae est a Suris usque ad Rosapha, cum 
ferreis illis crepidis citra laborem confecisse, om- 
nino desperans fore ut mutaretur, jubet beati mnar- 
tyris caput amputari gladio. Ducitur itaque mar- 
tyr a militibus ad locum consummationis. Magna 
aulem multitudo virorum et mulierum et omnis 


&alatis consequebatur, ut eum viderent οἱ decer. D 


tantem, et vincentem, et coronatum. Quinetian 
ipse quoque fere veluli capte quodam amore 
athlete, relictis propriis cavernis, eum placide et 
mansuele deducebant, illius quidem beatum iler 
quodammodo probantes, etl commendantes, impios 
autem re ipsa arguentes, quod quem fera sunt re- 
verite, ipsi plane ceci interflciunt. Ille autem cum 
ab iis, qui eum ducebant, militibus breve aliquod 
tempus petiisset ad orationem,et ab illis impe- 
trasset, ad suum statim Dominum totam animam 
extollit cum oculis. Deinde, cum ei revocasset in 
memoriam suam commiserationem ad eorum quo 


Tv £x χαινῆς ὁ µάρτυς οὐ τὸ γῆρας, ἀλλὰ τὰς πλη- 
γὰς πάσας ἀποξυσάμενος, Οὐδὲ γὰρ ἐδεήθη χειρὸς 
ἀνεχούσης, Ἡ τὸ Ἠπαράπαν αὐτῷ συλλαμθανούστς 
πρὸς τὴν Ἠπηρείαν, ἀλλὰ κούφως τε ἔβαινε καὶ 
σοθαρὸν ἐκινεῖτο, xal μάρτυς Tv ἀληθῶς ἀξιόπ:- 
στος τῆς ἀμάχου xai πανσθενοῦς τοῦ Χριστοῦ Guvd- 
µεως. Οὕτω δὲ αὐτὸν ὁ δοὺξ ἔχοντα πὀῤῥωθεν κατι- 
δὼν, foy, καθ) ἑχυτὸν ἀπεθαύμαζεν * ὡς δὲ καὶ 
πλησίον Ὑένοιτο ἤδη, µαγείαν τε τὸ πρᾶγμα ἑκάλε:, 
καὶ θεοὺς ἐπώμνυ, xai μάρτυρας αὐτοὺς ἐποιεῖτο 
τῶν λεγομένων. Τί γάρ ἐστιν ἕτερον, ἔλεγεν, ὃ xal 
παρὰ βασιλεῖ πρότερον αὑτῷ τοσαύτην παρεῖχε τὴν 
παῤῥησίαν, καὶ νῦν πάλιν τὰς ὀξείας τῶν πληγῶν 
ὀδύνας ἐκοίμισέ τε xal ἤμθλυνεν ὅτι μὴ μαγεία 
σαρὴς καὶ λόγου περιέργως ὡς τὰ πολλὰ καὶ σοφι. 
στικῶς ἐπφλόμενοι; Ἐντεῦθεν «καὶ ἀπεγίνωσκεν 
ἤδη Σέργιον, καὶ τὸν ἄνδρα ὅτι ἐγγυτᾶτω παραστη- 
σάµενος, t?! πως κἂν οὕτως ὑποκλίψῃ ταῖς οἰχειώ- 
σεσιν, Ἡμέρως τε διατεθεὶς ὡς μάλιστα, xai τᾶς 
πρΏτέρας πάλιν πρὸς αὐτὸν θωπείας µυὙενόµενος, 
θεῖόν τι, ἔλεγεν, ἡγοῦμαι καὶ ἄπιστον, πῶς Ey πὀλλᾷ 
θεραπείᾳ xal πλούτῳ xal Ίθεσιν ἄλλοις τραφεὶς, 
τὴν βαρυτάτην βάσανον ταύτην οὕτω µενναίως 
ὑπήνεγχας. ᾽Αλλὰ τὴν ὁμιλίαν εὖθὺς ὁ µάρτυς 
αὐτῷ ἐπικόψας  Οὐ βάσανός µου τὰ παρόντα, ὢ 
δικαστὰ, ἀλλ᾽ Ἱερὰ διὰ Χριστὸν πομπὴ xal πανή- 
Ἶυρις πρὸς αὐτόν µε τὸν οὐρανὸν ἤδιστα mapaniu- 
πουσα. 'O δοὺξ τοίνυν ἐπὶ πλέον αὖθις ἁπαγορεύ- 
σας, tfj φυλακῇ παραπέμπει τὸν ἅγιον, Αὐτὸς δὲ 


(C, περὶ τραπέζας εἶχε xal τὸν μεταξὺ πάντα καθυπάχει 


καιρὸν ὥσπερ οὐ θυμοῦ µόνον xal ὡμότητος, ἀλλὰ 
και ἡδονῆς εἶναι βουλόµενος. 

I8'. 'Ἐπεὶ δὲ ἅπτεσθαι καὶ πάλιν ὁδοῦ ἔμελλε, 
καὶ πρὸς τὸ Ῥωσαφῶν ἠπείγετο φρούριον, ἐφ᾽ ᾧ 
καὶ τὴν ἀρχὴν ἀπορῶν ὥρμητο, ταῖς προτέραις ab- 
θις τὸν ἀθλητὴν ὑποδήσας κρηπῖσι, τὴν ἀπὸ Τετρα- 
πυργίας μέχρι Ῥωσαφῶν αὐτὸν ἤλαυνεν. Ὡς δὲ 
τῇ αὐτῇ πάλιν ἀνάγχῃ παλαἰοντα, τὴν αὑτὴν fj καὶ 
µείζω καρτερίαν ἐπιδειχνύμενον εἶδε τὸν μάρτυρα, 
καὶ τὴν ἀπὸ Σουρῶν ἄχρι Ῥωσαφῶν ῥὁδὸν μετὰ 
τῶν σιδηρῶν κρηπίδων ἐκείνων ἀπονττὶ διανύσαντα; 
τὴν µμεταθολὴν παντάπασιν Ἀπογνοὺς, ξίφει τὴν 
µαχαρίαν αὐτοῦ κεφαλὴν ἀποτμηθῆναι κελεύει, 
Άγεται μὲν οὖν ὑπὸ τῶν τῆς τάξεως λοιπὸν, ἐπὶ 
τὸν τῆς τελειώσεως τόπον ὁ µάρτυς. ᾽Ανδρῶν δὲ 
πολύ τι πλῆθος καὶ γυναικῶν καὶ ἡλιχίας ἁπάσης, 
ὥσπερ iv σκότῳ φωτὸς εἰς τὴν πόλιν προηγουμένου, 
πάντες ἐπηχολούθουν ὥστε ἀγωνιζόμενον αὐτὸν 
ἰδεῖν, καὶ νικῶλτα xat στεφανούµενον. ᾽Αλλὰ καὶ 
θῆρες ἄγριοι; καθάπερ τι ἐρωτικὸν xal οὗτοι πρὸς 
τὸ» ἀθλητὴν παθύντες, τῶν οἰκείων ἀπάραντες φω- 
λεῶν, ἡμέρως αὐτὸν xal προσηνῶς, παρέπεµπον, 
ἐκεῖνον μὲν τῆς µακαρίας ὥσπερ πορείας ἀποδεχό- 
µενοι, τοὺς ἀσεθεῖς δὲ πράγματι διελέγχοντες, ὅτι 
ὃν καὶ Oros; ᾖδέσθτσα, αὐτοὶ λίαν τυφλώττοντες 
ἀναιροῦσιν. Ὁ δὲ τοὺς ἄγοντας στρατιώτας βραχύν 
τινα καιρὸν εἲς προσευχἠν αἰτήσας, xai παρ) ἑἐχεί- 
νων λαθὼν ὅλην εὐθὺς πρὸς τὸν ἑαυτοῦ δεσπότην 


1029 


MARTYRIUM SS. SERGII ET BACCHI. 


1030 


μετὰ τῶν ὀφθαλμῶν aiper καὶ τὴν ψυχήν. Βΐτα της A que, qui illum occidebant, vocabat misericordiam, 


οἰκείας συµπαθείας αὐτὸν ἄναμνήσας, ἤδη καὶ t 
ἔλεον τῶν φονευτῶν ἐκείνων ἐξεκαλεῖτο, 'O µόνῃ, 
λέγων, ἀγαθότητϊ τὰ πάντα δηµιουργήσας, ἆ κατ' 
εἰκόνα σὴν τὸν ἄνθρωπον διαπλάσας καὶ ἄρχειν τῶν 
ὁμοδούλων προχειρισᾶμενος, ὁ xal τὴν ἐντολὴν πα- 
ῥαθάντας καὶ ἠθετηκότας σε τὸν δεσπότην, xai 
ἀγνώμονας περὶ τὸν εὐεργέτην ἀναφανέντας μή 
ἁπωσάμενος, ἀλλὰ xii δι ἡμᾶς γενόμενος ἄνθρω- 
πος, καὶ δούλου μορφὴν ἀναλαθὼν, xai πάντα ἑκών 
ὑπομείνας, καὶ μηδὲ (θάνατον τὸ τελευταῖον παραι- 
τησάµενος αὐτὸς σύγγνωθι καὶ νῦν τοῖς slc ἡμᾶς 
πλημμελήσασι. καὶ τὸ παχὺ τοῦτο τῆς ἀσεθείας 
νέφος διατεμὼν, καὶ τῆς τοῦ ἐχθροῦ µτυραννίδος 
τοὺς ἀθλίους ἐλευθερώσας φῶς τε θεῖον αὐτοῖς τῆς 
σῆς ἐπίλαμψον χάριτος, καὶ ἀναχάλεσαι πεπλανη- 
µέγους αὐτοὺς τῷ μεγάλῳ καὶ θαυμαστῷ ὀνόματι 
καὶ τῇ ἀληθείᾳ σου. Kai ἡμᾶς δὲ τοὺς ὑπὲρ σοῦ, 
Δέσποτα, σφαγιαζοµένους, xal τὰς ψυχὰς αὐτὸς τῇ 
προαιρἑσει καὶ τὰ σώματα χαταθύοντας ὡς ἱερεῖα 
δεχτὰ, ὡς θυσίαν εὐάρεστον πρόσδεξαι, xal εἰς τὸ 
σὸν θυσιαστήριον τὸ ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν εὑφραι- 
νοµένους εἰσήγαγε. Ταῦτα προσηύξατο, xal φωνὴ 
τοῦτον ἐχεῖθεν αὐτίχα ἐχάλει xac ταύτης ἀσμένως 
ἐχεῖνος xal: μεθ’ ἡδονῆς ἀχωόσας. τὸν τράχηλον εὐθὺς 
óc ἤδιστα ὑποσχὼν, ti» μαρτυρικὴν ἐκτέμνεται χε- 
φαλὴν, ἑθδόμην τότε τοῦ ἀχτωθρίου μηνὸς ἄγοντος, 
xal πρὸς τὸν καλοῦντα τρέχει Δεσπύτην, καὶ πρὸς 
τοὺς στεφάνους ὁρᾷ, xai φιλοτίμους ἐπὶ τῆς χεφα- 
λῆς αὐτούς xai ὐποτελεῖς ὑποδέχεται. Τῶν γε μὴν 


dicens: Qui sol& bonitate omnia es fabricatus, 
qui genus humanum ad tuam imaginem effinxisti, 
et prefecisti omnibus : qui etiam, oum tuum 
transgressi essent preceptum,et te Dominum con- 
tempsissent et in benefaclorem ingrati apparuisesent, 
eos non repulisti, imo propter nos homo factus es, 
et servi formam accepisti, et omnia voluntarie 
sustinuisti, et nec morlem quidem postremo recu- 
sasti, ipse quoque nunc ignosce iis, qui in nos 
peccaverunt, et hao crassa nube impietatis dis- 
cussa, et a tyrannide inimici liberatis miseris, il- 
lucesce eis divina luce (us yratie, et revoca eos 
errantes magno tuo et admirabili nomine et veri- 
tate. Porro autem nos quoque, qui pro te, o Do- 
mine, mactamur, ipsasque animas et corpora no- 
stra sponte sacrificamus, suscipe tanquam acceplas 
hostias et gratum sacrificium, et ad aram tuam, 
que est supra colos, introduc letantes. Hec ora- 
vit ; et eum statim vox illino vocavit. Quam cum 
ille lubenter et cum voluptate audiisset, collum 
protinus alacriter porrigens, truncatur martyrico 
capite, septimo mensis Oclobris ; et currit ad vo- 
cantem Dominum, a quo coronas, easque magni- 
ficas et preclaras suspicit. Ex iis autem nonnulli, 
qui &d spectandam venerant consummationem, 
cum pretiosum illud corpus piis et optantibus su- 
etulissent manibus, et peregissent ea, que de more 
fiunt in sepultura, preclare et magnifice deposue- 
runt apud ipsum locum martyrii. 


κατὰ θέαν τινὲς τῆς τελειώσεως συνεληλαθότων, τὸ τίµιον ἐκεὶῖνο σῶμα εὑλοθέσιν ἅμα καὶ ποθούσαις 
ἀνελόμενοι ταῖς χεραὶ, καὶ ὅσα νόμοι εἰς ταφῆν τελέσάντες, λαμπρῶς καὶ Φφιλοτίμως map' αὐτῷ τῷ τῆς 


µαρτυῤίας τόπῳ κατέθεσαν. 


Κ’, Χρόνου δὲ συχνοῦ διαγενοµένου, τῶν θερµο- (; XX. Cum autem multum intercessisset temporis, 


τέρων τινὲς περὶ τὴν εὐσέθειαν, ἀπὸ τοῦ φρουρίου 
Σουρῶν ἀφικόμενοι, ὑφελέσθαι τὸ τοῦ μάρτυρος 
λείψανον ἐπεχείρουν,. 'O δὲ, εἴτε μὴ θέλων ἑαυτὸν 
ζημιῶσαι τὴν πόλιν, εἴτε μὲ ἄνασχόμενος τὸν κοινὸν 
θησαυρὸν Ίδιον Ὑενέσθαι τινὸς, φλόγα μεγάλην 
ποιεῖται τῆς χλοπῆς, μηνυτὴν, καὶ πῦρ ἀναφθὲν 
ἐχεῖθεν, ἄθρόον δημοσιεύει τὸν δόλον. καὶ τὴν ζη- 


µίαν εὐθὺς παραδείχνυσιν. Οἱ ἐν τῇ "Pucagüv τοί- 


νυν, πολεμίων ἐπιδημίαν τὸ πρᾶγμα εἶναι ὑπολα- 
θόντες, ἔνοπλοι πάντες ἔκ τοῦ αἰφνιδίου τῷ τοῦ 
μάρτυρος ἑρίστανται τὰφῳ. Καὶ µαθόντε ὅπερ 
ἦν, τὴν ὑφαίρεσίν τε διεκώλυον καὶ οὐχέτι οὐδὲ 
ἐπιμεῖναι τῷ τόπῳ τοὺς ἀπὸ Σουρῶν ἠνείχοντο, 
Elta μέντοι πολλὰ δεηθέντας ὀψὶ καὶ μόλις παρα- 
μεῖναι βραχυ συνεχώρησεν. Οἱ δὲ τὴν προσεδρἰαν 
μὴ ἀρχὴν ἔχειν μηδὲ ἄπρακτον βουληθέντες, ναόν 
τινα μικρὸν ἐπὶ τῷ τάφω ἐδείμαντο, xal οὕτω μεθ’ 
ἡδονῆς ἐπανῆκον τῷ δοῦναι μᾶλλον dj λαθεῖν, τὸν 
πρὸς τὸν ἀθλητὴν πόθον ἀφοσιώσαντες. Κατὰ µι- 
κρὸν δὲ τῆς περὶ τὸν Σωτῆρα xai Κύριον fjv Ἰη- 
σοῦν Χριστὸν εὐσεθείας ἐπιδιδούσης, ἐπίσχοποι τὸν 
ἀριθμὸν πεντεχαίδεκα τῆς πόλεως Ῥωσαφῶν εἴσω 
γενόµενοι vaóv ὃε τοῖς ἁγίοις περιφανῆ ἀνιστῶσι, 
καὶ τοῦτον καθιερῶσαντες, ἐν αὐτῷ τὰ θεῖα καὶ µαρ- 


quidam ex iis, qui erant pietate ferventiores, ve- 
nientes 8 presidio Surorum, agressi &unl surri- 
pere reliquias martyris. Ille autem, seu non volens 
damno afficere civitatem, seu non sustinens com- 
munem thesaurum esse alicujus proprium, ma- 
gnam flammam effecit furti indicem : et ignis illio 
accensus, dolum roanifeste publicans, damnum re- 
pente ostendit. Qui igitur erant in civitate Rosa- 
phorum, opinati adventum hostium eo significari, 
armati omnes statim adveniunt ad sepulcrum mar- 
tyris. Qui cum  rescivissent id quod erat, et ne 
auferrent prohibuerunt, et non passi sunt Surenos 
amplius manere in eo loco. llli autem cum nollent 
frustra et inutiliter advenisse, parvum quoddam 
templum in sepulcro extstruxerunt : et sic cum 
gaudio redierunt, dando, magis, quam accipiendo, 
suo in sanctum desiderio satisfacientes. Paulatim 
autem crescente pietate in Salvatorem et Domi- 
num nostrum Jesum Christum, episcopi numero 
quindecim, ingressi civitatem Rosaphorum, insi- 
gne templum sanctis exetruunt et cum id conse. 
crassent, in eo deposuerunt divinas martyrum re- 
liquias ; &d gloriam Dei, et Domini nostri Jesu 
Christi, quem decet honor, potentia, majestas et 


1031 


MENSIS OCTOBER. 


1032 


magnificentia, nunc et semper, etin seoula secu- A τυρικὰ κατέθεντο λείψανα εἷς ὀόξαν θεοῦ Ἡατρος 


lorum. Amen. 


καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει τιμὴ, 
κράτος, µἐγαλωσύνη τε καὶ μεγαλοπρέπεια, vov 
λαὶ dsl, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. "Ap v. 








CERTAMEN S. DEMETRII MARTYRIS 


THESSALONICAE IN MACEDONIA. 


Tomo sequenti, in Supplemento ad Metaphrastem, extant celeberrimi mariyris Acta 
varia a Cornelio Bieo in Octobri Bollandiano ad diem 8 collecta. Inter ea legitur opus 
Symeonis Metaphraste quod ibi videsis ; commentarius enim Aclis S. Demetrii prefixus partem 


a Loto avelli non sinit. 








BIOX ΝΑΙ IIOAITEIA 
TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ 


ΒΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, TOY APEIODATITOY. 


VITA ET CONVERSATIO 


SANCTI DIONYSII AREOPAGIT FK. 
EPISCOPI ATHENIENSIS. 


(Opp. Dionysii Areop., t. 1I, p. 589.) 


Olim quidem fides sita erat in figuris, et eni- B Πάλαι μὲν ἐν τύποις ἂν τὰ τᾷς πίστεως xat alviy- 


gmatibus, et nube umbr: tecta erat lux verilatis. 
Postquam autem nosire salutis magnum peractum 
fuit mysterium, et qui finxit singulatim corda no- 
stra, suse benignitatis in nos misericordia, citra 
peccatum natus est sicut nos : et alia subiit, que 
sunt humane imbecillilatis, υἱ ego primam recipe- 
rem nobilitatem ; et postremo condemnatus fuit 
morte crucis : et ne dicam singula (sunt enim) 
multa intermedia ceconomiz carnis suscepto» myste- 
ría) finem acoepit corporea conversatio ; incipit 
autem spiritualis ; et in coelum ascendit meus Chri- 
8tus, et ad sedem paternam revertitur ; et, qui ex 
ipso procedit, Spiritum demittit discipulis, ut essent 
duces gentium infidelium. Per quem beatus quoque 
Paulus ex umbra deductus fuit ad veritatem. Tunc 
is, zelo Christi percitus, quemadmodum ipse captus 
fuit ad pietatem, ita etiam orbem terre ad sestude- 
bat attrahere, et. Christo per fidem conjungere. Et 
ut ea omittam que ab ipso Amphipoli facta sunt, 
et in Thessalia, et omnibus in locis, in qui- 
bus ejus sermo, perinde ac quedam sagena, mul- 
tos venatus est ad pietatem, eorum solum memi- 
nero, que Athenis facta sunt, per que etiam ab 
Apostolo ipso vere magnus captus fuit Dionysius?; 
qui, patriam quidem claram et parentes cluros con- 
secutus, ad magnam pervenit gloriam. Nam justi 
quidem erant, si ulli ex Atheniensibus, ne dicam 
Boli, ita ut justitia insigne illis esset, equi amicis, 
5 Act. xvi. 


μασι, xol τὸ τῆς ἀλγηθείας φἐγγος τῷ τῆς σκιᾶς νέφει 
συνεκαλύπτετο. Ἠπεὶ δὲ τὸ µέχα τῆς ἡμῶν σωτη- 
ρίας ἐπραγματεύθη µυστήριον, xal ὁ πλάσας xacapó- 
νας τὰς Χαρδίας ἡμῶν τῷ τῆς οἰκεία περὶ ἡμᾶς 
οἴκτῳ Ὑχρησνότητος ἀναμαρτήτως Ὑέγονεν ὡς ἡμείς, 
τἆλλα τε ὑπῆλθεν, ὅσα τῆς ἀνθρωπίνης ἐστὶν ἆσθε- 
νείας, ἵν ἐγὼ τὴν πρώτην ἀπολάθω εὐγένειαν. καὶ 
τέλος τὸν διὰ σταυροῦ θάνατον καταχρίνεται xal ἵνα 
μὴ τὰ καθ) ἔχαστον λέγω, (πολλὰ γὰρ τὰ Ev µέσῳ τῆς 
οἴκονομίας αὐτοῦ μυστήρια") πἑρας τὰ τῆς σωµατι- 
κῆς ἐνδημίας δέχεται ' τὰ δὲ τοῦ πνεύματος ἄρχεται * 
καὶ εἷς οὐρανοὺς ὁ ἐμὸς Χριστὸς ἀναφέρεται' καὶ πρὸς 
τὸν πατρικὸν ἐπάνεισι gpóvov: καὶ τὸ ἐκπορευόμενον 
αὐτοῦ Πνεῦμα ἐπὶ τὴν τῶν ἀπίστων ἐθνῶν καταπἰμµ.- 
πει τοῖς μαθηταϊς ὁδηγίαν, δι’ οὗ καὶ b µακάριος Παῦ- 
λος ἀπὸ τῆς σκιᾶς ἐχειραγωγήθη πρὸς τὴν ἀλήθειαν, 
τότε O7, τότε ζήλῳ τῷ περί τὸν Χριστὸν οὗτος ἁλοὺς, 
Ov ἔζωγρήθη τρόπον πρὸς τὴν εὐσέθειαν, τοῦτον xai 
τὴν οἰκουμένην ἔσπευδεν ἐπισπάσασθαι,καὶ Χριστῷ διὰ 
τῆς πίστεως οἰχειώσασθαι. Καὶ ἵνα τᾶ Ev. ᾽Αμϕιπόλει 
καὶ θεσσαλίἰᾳ παρῶ, καὶ &v οἷς ὁ τούτηυ λόγος, ὥσπερ 
τις σαγύνη, τοὺς πολλοὺς πρὸς τὴν εὐσέθειαν ἤγρενε, 
τῶν ἐν ᾿Αθήναις µόνων μνησθήσομαἰ, δι Qv θήραμα 
τῷ ᾽Απηστόλῳ xal ὁ μέγας ὄντος καθίσταται Atov5- 
σῖως' ὅς πατρίδος μὲν ἐπιφανοὺς, ἐπιφανῶν δὲ xal 
γεννητόρων τυχὼν, ἐπὶ µέγα δόξης ἀφίκετο. Δίκαιοι 
μὲ» qXp, εἴπερ τις ᾿Αθηναίων, ἵνα μὴ λέγω μόνοι" 
καὶ δικαιοσύνη τοῖς γονεῦσιν ἦν τὸ ἐπίσημον, φίλοις 


.. 


1033 


VITA S. DIONYSII AREOPAGIT E. 


1034 


ἐπιειχεῖς, fjspor τοῖς ξένοις, τοῖς ὀϊκείοις φιλάνθρω- A mansueti hospilalibus, benigni in familiares, et 


ποι, χρηστότης αὐτοῖς οὐκ ἐπίδειξις, ὑποκαθημένην 
ὡς τὰ πολλὰ τὴν σχαιότητα ἔχουσα, ἀλλὰ τι σαφὲς 
γέννημα τῆς ψυχῆς, καὶ τῆς ἔνδον χαρακτὴρ διαθέ- 
esu. Ἔπε:δὶλ δὲ ᾽Αθήνησι Ηαῦλος ἐγένετο, xal τοῖς 
Ἐπικουρείοις τὰ Πωθαγόρου κρατύνουσι συμδαλὼν, 
ἔργου εἴχετο τῷ τῆς ἀσεθείας αὐτοὺς ἀποστῆσαι δογ- 
µάτων, xal μεταθεῖναι πρὸς τὴν εὐσέθειαν, τούς τε 
τῶν εἰδώλων καταστρέφεσθαι ναοὺς. xal πεῖσαι. ᾿Αθη- 
ναίους ἐν τῇ ἐσχατῃ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως ἀναστήσεσθαι 
μέλλειν, καὶ δίκας τῶν αὐτοῖς εἰργασμένων εἰσπραχθή- 
σεσθαι' οὗτοι δὲ τῶν ἄλλων ἅτε δεισιλαιμονέστερον 
διαχείµενοι, καὶ εἷς πολλὰς δόξας καὶ πἰστεις µερι- 
ζόμενοι, μυκτηρίζειν αὐτὸν ΕἘπεχείρουν, καινῶν τινῶν 
καὶ ξένων δχιµονίων χαταγγελέα καλοῦντες' ὅπως δὲ 
μὴ μυχτηρισμῷ µόνον παρ) αὐτῶν βάλλοιτο, ἀλλὰ τι 
xal τῶν ἀνιαρῶν ὑποσταίη δίκας τῶν ὑπ αὐτοῦ κη- 
ρυττοµένων δίδοὺς, ἐπιλαθόμενοι αὐτοῦ ἐπὶ τὸν "Αρειον 
πάγον ἤγαγον' ὃς τόπος μὲν Tv συναγωγῆς, xal τῶν 
᾽Αθηνῶν ἔτι καθίστατο δικἀστήριον. El γὰρ xai 'Po- 
μαῖοι 'πάντων τότε ἐκράτουν, ἀλλ᾽ ᾿Αθηναίους xai 
Λακεδαιµονίους αὐτονόμους ἀφῆκαν. Ἑΐρηται δὲ µυ- 
θιγῶς οὕτω, καθάπερ ἐκεῖνοί Φασιν, ἀπὸ του δίκην 
ἐν αὐτῷ τὸν Ποσειδῶ κατὰ τοῦ Αρεως ὑποσχεῖν, ὅτι 
τὸν τούτου υἱὸν ἀπέκτεινεν )Αλιῤῥόθιον. ᾽Αγαγόντες 
οὖν αὐτὸν (ἐπεὶ καὶ τῷ τῶν θρόνων Όψει, xal τῇ xa- 
ταργουμένῃ σοφίᾳ μέγα ἐφρόνουν, xai ἅμα τῶν γινο- 
µένων ἀχκροαταὶ καὶ χριταὶ προεκάθηντο' ὦν εἷς xai 
Διονύσιος ἦν, κἀν τοῖς λόγοις κάν τοῖς δικαστἠρίοις 
τὸ πλεῖον ἀποφερόμενος)' « Tic ἡ xatv?, αὕτη καὶ ὑπὸ 
σοῦ λαλουμένη, » πρὸς τὸν Παῦλον ἔφησαν, α διδαχὴ, 
καὶ τὰ coo καὶ περινενοηµένα σοφίσµατα; καὶ τίς ὁ 
θεάνθρωπος Ἰησοῦς ; καὶ ὁ ἐπὶ ξύλου ζωοδότης xal 
κριτὴς εὐθυνόμενος ; ξενίζοντα Ὑάρ τινα φέρεις εἷς 
τὰς ἀχοὰς ἡμῶν. Βουλόπεθα οὖν γνῶναι, τί ἄν βού- 
λοιτο ταῦτα, xal πρὸς 0 φέρουσι. » Καὶ ὃς, τὸ πρῶτον 
ἐπαίρων τε ἅμα τὰ ἐκείνων xal δι ἐπαίνου τιθέµενος 
οἵον εἶκὸς, ἵνα μὴ τοῖς ἀήθεσι καὶ ξένοις λόγοις τρχ- 
χύνοιντὀ (θυμὸν γὰρ ὑποστρέφει, φησὶν, ἀπόχρισις 
ὑποπίπτουσχ). « Άνδρες, εἶπεν, ᾿Αθηναῖοι, περὶ ὤν 
πυνθάνεσθε, ὕστερον, εἰ δοκεῖ, διηγήσοµαι’ vov δὲ 
κατλ πάντα ὡς δεισιµονεστέρους ὑμᾶς θεωρῶ. Διερ- 
χόµενος γὰρ xal τὰ σεθάσµατα ὑμῶν ἀναθέωρῶν  εὗρον 
καὶ βωμὸν, ἐν d ἐπεγέγραπτο' ᾿Αγνώστῳ θεῷ. "Ov 
οὖν ἀγνοοῦντες εὐσεθεῖτε, τοῦτον ἐγὼ καταγγέλλω 
ὑμῖν. εἰ ἄρα ψηλαφήσετε σὐτὸν, καὶ εὕροιτε, xai γε 
οὐ μακρὰν ἀφ᾿ ἑκάστου ὑμῶν ὑπάρχοντα. Ἐν αὐτῷ 
γὰρ ζῶμεν καὶ κινούµεθα καὶ ἐσμέν.» Τούτων ἐχεῖνοι 
ἀκούσαντες, xal ὅτι πλήρης ὁ λόγος χομψῆς ἐτύγχανεν 
διανοίας, οἷα βροντῆς Ίχῳ καταπλαγέντες, ἀφωνίφ 
συνείχοντο. ᾿Οψὲ δὲ καὶ μόλις « ᾿Ακουσόμεθά σου τῇ 
ὑστεραίᾳ, » ἐπιφθεγξάμενοι, τοῦ δικαστηρίου τοῦτον 
ἀφῆχκαν. ᾿Εξεισιν οὖν ὁ Παῦλος οὐ χεναῖς χερσὶ, τὸ 
ἀδόμενον, ἀλλ᾽ ἐφεπόμενον τὸν πρόεδρόν τε καὶ xopu- 
φαῖον τῆς τῶν σοφιστῶν συμμορίας παραλαθὼν, τὸν 
μέγαν τοῦτόν φηµι Διονύσιον' xal ὥτπερ τις Όλυμ- 
πιονίκης fj, στρατηγὸς, τῆς ἴδίας γλώττης τρόπαιον 


(4) Prov. xv. 
PaTROL. GR. CXV. 


vera bonitas erat eis bonitas, non ostentatio, que 
habet improbitatem magna ex parte insidian- 
tem ; imo quidam apertus anim» foetus, et cha- 
racter interne affectionis. Postquam autem fuit 
Paulus Athenis, et congressus cum Ejpiocureis et 
Stoicis, qui Pythagore dogmata sectabantur, in- 
siabat operi, nempe ut eos abduceret a dogma- 
tibus impietatis, et traduceret ad pietatem, et 
everteret templa simulacrorum, et persuaderet 
Atheniensibus, fore ut resurgerent in ultimo die 
judicii, et darent ponas eorum que fecissent: 
ii, ut qui essent aliis affecti superstitiosius, et 
in multas divisi essent opiniones, aggrediebantur 
eum subsannare, vocantes eum annuntiatorem no- 
vorum quorumdam demoniorum. Ne autem ab 
eis appeteretur sol& subsannatione, sed molestum 
etiam aliquid sustineret, dans rationem eorum 
que &b ipso predicabantur, apprehendentes eum 
duxeruntin Areopagum, qui tunc quidem erat locus 
congregationis, et Athenarum erat adhuc judicium. 
Nam etsi tunc Romani in omnes obtinerent impe- 
rium, Athenienses tamen et Lacedaemonios sui juris 
demiserant. Fabula autem, sicut ipsi dicunt, nomen 
accepit, quod Neptunus in eo contra Martem cau- 
sam sustinuerit, quod hujus filium Halirrothium oc- 
cidisset. Cum eum ergo adduxissent in illorum con- 
spectum, qui et propter sedium altitudinem, et, 
que evaeuatur, sapientiam, se magnifice circum- 
spiciebant ; et simul eorum qua flebant, auditores 
et judices presidebant, quorum unus etiam erat 
Dionysius, cujus et in dicendo, et judicando pre- 
cipue erant partes : « Quenam est hec nova, qua a& 
te dicitur, doctrina, » Paulo dixerunt, «sapientiaque 
et ingeniosa decreta? et quis est Jesus Deus et homo, 
et in ligno vite dator et judex,a quo in jus vocatur 
quilibet redditurus rationem ? Quedam enim nova 
et aliena defers &d aures nostras. Volumus ergo 
gcire, quid hec sibi volunt, et quo tendunt. » Ille 
autem res eorum primum extollens et laudans, 
neinsuetis et alienis verbis irritarentur (iram enim, 
ait ille, avertit se submittens responsio (h) : « Viri 
inquit, Athenienses, de iis que interrogatis, post- 
modum si ita videbitur disseram : nunc autem per 
omnia quasi superstitiosiores vos video. Transiens 
enim, et aspicions ea quse colitis, inveni etiam 


D aram, in qua inscriptum erat : Jgnoto Deo. Quem 


ergo ignorantes colitis, eum aaonuntio vobis; si eum 
forte contrectaveritis, et inveneritis, etsi non ait 
longe ab unoquoque vestrum. In ipso enim vivi- 
mus, et movemur, et sumus. » Hec cum illi audiis- 
sent, quoniam gravibus sententiis plena erat oratio, 
tanquam sono tonitru essent obstupefacti, elingues 
et muti evaserant. Cum autem vix tandem dixissent: 
« Audiemus te postridie, » eum dimiserunt e ju- 
dicio. Egreditor ergo Paulus, nou inanibus, ut vulgo 
dicitur, manibus, sed secum accepto, qui eum seque- 


33 


1035 


MENSIS OCTOBER. 


1036 


batur, preside, et classis sophistlarum principe, hoo Α αὐτὸν ποιησάµενος xal xapmóv τοιοῦτον τοῦ πρὸς 


magno, inquam, Dionysio. De quo, tanquam quis- 
piam victor Olympicus, aut dux exercitus, sue 
lingue erexit tropheum, et hunc fructum collegit 
ex oratione quam habuit ad Athenienses. Iis enim, 
que de Jesu dicebantur a precone veritatis, cum 
8 se prius visam in tempore passionis innovationem 
sibi ipsi explicuisset luminarium, et hanc humanam 
despexisset sapientiam, sectatur verbum veritatis, 
et adjungitur Apostolo ; et regenerationis lavacro 
consummatus, fit simul discipulus, et preco Chri- 
sti, qui est primus doctor veritatis. Et cum primas 
fidei exercitationes et disciplinas a beato percepis- 
set Hierotheo, et in verbo, et in vita &b eo docetur, 
et sancti Spiritus communionem ab eo consequitur. 
Deinde ascensiones in corde 8uo disponens, philo- 
sophatur veritatem ; querit cum veritate, de anita, 
de corpore, ac de substantia rerum gererdarum: 
mortificat omnia membra sua, qu* sunt super ter- 
ram, carnis multas leges constituens ad obediendum 
gpiritui ; docet aures auscultare que divina, el que 
Bunt de Deo audienda ; iis autem que sunt extra ea, 
divinum metum inexorabilem adhibet janitorem: 
et totum oculum traducit ad veritatem contemplan- 
dam. Quod autem ad linguam pertinet, et si non in 
lis, in quibus oportebat, olim edocta fuerat, philo- 
sophice tamen et Attice, multaque cum diligentia 
erudita erat. Itaque brevi Dionysius (o miraculum) 
Buperat omnes, qui precesserant: el cum po- 
testatem non subfuratus essel, sed per gradus trans- 
iisset inferiores, pulchre pasci didicisset, ad supe- 
riora mox pervenit, et pascit postea cum experien- 
tia; et cum modeste parere didicisset, imperat 
modestius ; et oum docuisset cum veritate, obiisset- 
que omnes boni ordinis partes, tandem ei mandato 
Athenarum pontificatu, clavis presidet Ecclesie, 
ostenditque suum generosum animum, et pugnat 
pro grege : expellitque bestias, et ejus, quod morbo 
laborat, curam gerit, et quod longe est remotum 


Αθηναίους λόγου θερίσας. Tot; γὰρ παρὰ τοῦ τῖς 
ἀληθείας χήρυκος περὶ τοῦ Ἰησοῦ λεγομένοις τὴν 
προοραθεῖσαν αὐτῷ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ πάθους τῶν 
φωστήρων xatvotoulav συμθαλὼν ἐκεῖνος, καὶ τῖς 
ἀνθρωπίνης ταύτης σοφίας ὑπεριδὼν, τοῦ λόγου τῖς 
ἀληθείας γίνεται, xal τῷ ᾿Αποστόλῳ συντίθεται’ τῷ 
τε λουτρῷ τῆς παλιγγενεσίας τελειωθεὶς, μαθητὴς 
ὁμοῦ καὶ χζρυξ Χριστοῦ τοῦ πρώτου τῆς ἀληθείας 
διδασκάλου καθίσταται. Καὶ τὰ πρῶτα τῆς ἁλικίας 
διατριθῶν, καὶ παιδείας τῷ μακαρίἰτῃ κοινωνήσας 
Ἱεροθέῳ, βίον ὑπὸ τούτῳ καὶ λόγον παιδεύεται' καὶ 
τῆς αὐτῆς αὐτῷ τοῦ ἁγίου Πνεύματος χοινωνίας κατ- 
αξιοῦται, καὶ ἀναθάσεις ἐν τῇ χαρδίᾳ ἀνατιθέμενος, 
φιλοαοφεῖ τὴν ἀλήθειαν ζητεῖ μετὰ τῆς ἀληθείας 


B περὶ ψυχῆς, περὶ σώματος, περὶ τῆς τῶν πρακτέων 


ὑπάρξεως' πάντα γνεχροῖ τὰ µέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, 
πολλὰ τῇ σαρχὶ νοµοβετήσας, εἰς ὑποταγὴν τοῦ πνεύ- 
µατος' παιδαγωγεῖ τὴν ἀχοὴν ὅσά θεῖα καὶ περὶ θεοῦ 
ἐνωτίσασθαι' τοῖς δὲ τούτων ἐχκτὸς τὸν θεῖον φόδον 
θυρωρὸν ἐφίστησιν ἀπαραίτητον' ὅλον µειάγει τὸν 
ὀφθαλμὸν ἐπὶ τὴν ἀλήθειαν. Τὰ γὰρ τῆς γλώττης, sl 
καὶ μὴ ἐν οἷς ἐχρῃν πρότερον, ἀλλ᾽ οὖν φιλοσόφως 
τε xal ᾿᾽Αττικῶς xal πρὸς ἀχρίθεαν ἐνεπεπαίδευτο: 
Καὶ à τοῦ θαύματος ! iv βραχεῖ πάντας ὑπερθαίνει 
τοὺς ἔμπροσθεν, οὐ χλέψας τὴν ἐξουσίαν οὐδὲ ἁρπά- 
σας, ἀλλὰ τοὺς κάτω βαθμοὺς διεξελθών. Καὶ τὸ ποι- 
μαίνεσθαι καλῶς ἐκμαθὼν, τῶν dv ταχὺ γίνεται, καὶ 
ποιµαῦει μετὰ τῆς πείρας ὕστερον' xal ἐπιεικῶς ἄρχε- 
σθαι μαθὼν, ἄρχει ἐπιεικέστερον΄ xal μετὰ τῆς dàm- 
θείας διδάξας, διὰ πάσης τε ἐλθὼν εὐταξίας, τέλος 
τὴν τῶν ᾿᾽Αθηνῶν πιστετθεὶς προεδρίαν, τῶν οἴάχων 
τῆς Ἐκκλησίας ὑπερκαθέζεται. τό τε τῆς γνώμης 
γενναῖον ἐπιδεικνύει, καὶ προπολεμεῖ τῆς ποίµντς, 
καὶ ἀποσοθεῖ τοὺς θῆρας, xal τοῦ νενοσηκότος ἐπιμε- 
λεῖται, καὶ τὸ μακρυνθὲν ἐπανάχει καὶ συνελόντα 
φάναι, πᾶσι τὰ πάντα κατὰ τὸν αὐτοῦ διδάσκαλον γί- 
vetat, Οὕτω τε διδάξας, καὶ τὴν Τριάδα θεολογήσας, 
σαφῶς περὶ τῶν ἄλλων διαλαμθάνει δυνάμεων. 


reducit: et, ut semel dicam, sicut ejus magister, omnibus fit omnia ({). Cum sio autem docuissel et 
de Trinitatis divinitate disseruisset, clare tractat de supernis virtutibus. 


Cum vero ad tantam pervenisset gratiam, ut 
quando Deipare, quod Deum suscepit corporis 
emigravit spiritus, simul adesset cum apostolis, 
qui per epiritum et nubem ad hanc sacram acces- 
serant sepulturam, non amylius existimavit opor- 
iere una civitale, nempe Athenis, circumscriberoe 
tales opes gratie ; sed volens multiplicare talen- 
tum, οἱ sequi sui magistri vestigia, relictis Athe- 
nie, el terra et mari multa passus gravia, nec ta- 
men ab eis retardatus, sed superparum rerum con- 
templatione inferis omnibus superatis, ad regiam 
urbem pervenit Romam ; et accedit quidem ad 
Clementem, qui tunc sedem tenebat apostolicam, 
quique a magno Petro fuerat edoctus, et cui ab 
illo fuerat credita sedes. Ad eum ergo accedit 
Dionysius, eL cum ei suum exposuisset Evange- 


(f) I Cor. 1x, 22. 


Καὶ εἰς τοῦτο ydotzoq ἐλθὼν, ὡς, ἑνίκα τὸ πνὲζ- 
μα τῆς θεοτόχου σώματος ἐξεδήμει τοῖς ἀποστόλοις 
διὰ πυεύµατος καὶ νεφέλης τῇ ἱερᾷ τούτου ἔπιστασι 
ταφή σομπαρεῖναι' οὺκ ἔτι δεῖν dieto μιᾷ πδλει ταῖς 
θηναις τὸν τοσοῦτον περιγράψαι πλοῦτον τῆς yi- 
ρ-τος ἀλλὰ τὸ τἆλαντον πολυπλασιάσαι βουλόμενος, 
καὶ xat' ἴχνος ἔπεσθαι τῷ διδασκἀλῳ, τὰς Αθγίνας 
ἀπολιπὼν, πολλὰ μὲν κατὰ γῆν παθὼν, πολλὰ δὲ 
καὶ κατὰ θάλασσαν ὑπομείνας τὰ δυσχερῇ xal µτ- 
δὲ ὕπὸ τούτων Ὑατασ(εθεῖς, ἀλλ ὑπὲρ τὰ κάτω 
πάντα τῇ τῶν ἄνω θεωζίᾳ γενόμενος, τὴν BaciAlóa 
Ῥώμην καταλαμµθάνε., καὶ πβρόσεισι Κλύήμεντι τὸν 
ἀποστολικὸν τηνικαῦτα θρόνον διέποντι ὃς Πέτοῳ 
τῷ µεγάλῳ ἐφοίτα, xai τὸν θρόνον ὑπ ἐκείνου πε- 
πἰστευτο. Τοῦτῳ οὖν πβόσεισι Διονύσιος, καὶ καθ᾽ 
ἑαυτὸν προσαναθεὶς Ἐὐαγγέλιον τό τε τῆς διακονίας 


1037 


VITA S. DIONYSII ΑΒΕΟΡΑΑΙΤΑ. 


1038 


ἔργον ὡς ὁμοτρόπῳ xai ὁμογνώμονι κοινωσάµενος, Alium, et opus sacri ministerii, u& qui esset iis- 


ὑπὸ τούτου προτρέπεται xal πρὸς ἑσπέρια µετα- 
θῆναι µέρη" ἄλλους μὲν οὖν τῶν ἑπομένων αὐτῷ 
λειτουργῶν ἀλλαχοῦ τῶν κωμῶν τε καὶ πόλεων δια- 
νείμας, καὶ τὸ τοῦ θεοῦ σωτήριον εὐσγγελίζεσθαι 
παρεγγυτσάµενος, Ῥουστικὸν αὐτὸς αἱ Ἐλευξ- 
ριον, τὸν μὲν ἱερωσύνης Ὑρίσματι, διακονίᾳ δὲ τε- 
τιμηµένον τὸν Ἐλευθέριον, συνεργοὺς, καθάπερ ὁ 
μέγας Απόστολος Σιλουανὸν καὶ Τιμόθεον, παρα- 
λαθὸν, καὶ τοὺς ἑσπερίους χαταλαθὼν Γαλάτας, 
οὗ διδαγῆς µόνον ῥήμασιν, ἀλλὰ καὶ σηµείων ἔργοις 
ἀποστολῆς ἔργον εἰργάζετο, µέσος τοῖς καθ ἑκά- 
στην συνιοῦσιν ἐκφαινόμενος, τοὺς τε τῆς εὖσε- 
θείας λόγους ἀδιαλείπτως ἀνακινῶν, καὶ πρὸς τὴν 
τοῦ πεποιηκότος ἐπίγνωσιν τοὺς ἀχροατὰς ἐπαγό- 
µενος. Οὕτως οὖν τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας κηρυσ- 
σοµένου, xai τῆς μὲν θείας κρατυνοµένης πἰ- 
στεως, λαιμονικῆς δὲ πάσης ἁπάτης ἐκ ποδῶν γι- 
νοµένης, τῶν ἐπὶ τούτῳ τινὰ συνόντων, Λουκιανόν 
φηµι τὸν ἀοίδιμον, ὃς καὶ τῇ τοῦ πρεσθυτέρου ἀξίᾳ 
ἐτετίμητο, (συνήπτοντο γὰρ αὐτῷ πολλοὶ τῶν ἀρετῆς 
μεταποιουµένων’ τῷ ὁμοίῳ, φασὶ, τὸ Όμοιον.) πρὸς 
τὴν τὶς Βελουακέωσις νήσου πόλιν ἐκπέμψας xzp- 
ἔοντα τὴν εὐσέθειαν, αὐτὸς apa Ρουστικῷ καὶ 
Ἐλευθερίῳ, t3» Ιαλλίαν λιπὼν, ἄνωθεν αὐτῷ κε- 
χρηματισµένον, ἐν Παρισίᾳ Aevopíon τῇ πόλει γίνε- 
ναι, ὡς ἄν μετὸ παῤῥησίας αὐτῇῃ τὸν τῆς ἀληθείας 
λόγον ἐγκατασπείραντι, καὶ τὸν τοῦ μαρτυρίου 
ἀναδησαμένῳ στέφανον, μετὰ παῤῥησίας xal τῷ 
ἀγωνοθέτῃ παραστῆναι Ot Ὑένηται, ὅ δὴ τῶν 
ἐφετῶν αὐτῷ τὸ ἀχρότατου: xai ὃ quoi προϊὼν ὁ 
λόγος ληλώσειεν. 

Ἐν τοίνυν τῇ Ππαρισίᾳ ταύτῃ ἨυὙενόµενος, καὶ 
πλήρη τὴν πόλιν ἀπιστίας εὑρὼν, κάλλει μὲν xal 
µεγέθει καὶ πλύθει τῶν ἐν αὐτῇ πολύ τι τῶν µεγά- 
λων πόλεων ἀπολειπομένην' τῇ δὲ ἀσεθείᾳ τρσούτῳφ 
πασῶν κρστοῦσαν, ὅσῳ μηδὲ παραθολεῖν δύνασθαι 
ἀπηνέσι τε πάντοθεν ἀπειλτμμένην οἰκήτορσι, xal 
ὥσπερ τινὶ τειχίῳ περιπεφραγμένην ἰσχυρῶς τῇ 
ἐκείνων ὠμότητι, καὶ ταύτην ἀντ ἆἄλλου τινὸς 
φυλακτηρίου προΐσχουσαν ἄλλως τε δὲ κχὶ Oct 
πρὸς χαρπῶν ἁπάντων φορὰν Ὑόνιμος T, Ἡ πόλις, 
καὶ τοῖς Φφιλοτίµοις πᾶσιν εὐθηνοῦσα καὶ περιττοῖς, 
ὃ καὶ μᾶλλον τοὺς πολίτας ἤλειφεν εἰς κακίαν' iv 
αὐτῃ τοίνυν οὕτως ἐχούσῃ Ὑενόμενος, περιῄει ἀνε- 
ρευνῶν, €t που τινὰ πρὸς ἡτυχίαν εὗροι τόπον ἑαυτῷ 
ἐπιτήδειον. Kai δὴ τὸν ζητούμενον τυχὼν ναὸν, 
εὐθὺς ὡς ἡ δύναμις εἶχε, καὶ οἷα ἐν ἀλλοτρίᾳ ξένυς 
Qv ἐκεῖνος καὶ ἔπηλυς, καὶ πολλοὺς ἔχων τοὺς ἆν- 
τικειµένους διὰ τὸ ἑτερόδοξον, ἀνεγείρει εὐχτήριον 
καὶ ναὸν, αὐτόχρημα σωτηβίαν ψυχῶν. Ηάμπολυ 
Ὑάρ τι πλῆθος θεοσεθῶν iv τούτῳ συναγαγὼν, καὶ 
θύτας χκαθαροὺς τῷ Θεῷ παραστησάµενος, ποίμνην 
ἁγίαν, ὡς εἶπείν, τὸν ναὸν ἀπειργάσατο ἧς ποιμὴν 
ουνος οὗ µισθωτός' πάντα τὸν ἀπιστίᾳ πλα)ώμενον 
th τῆς ἀληθείας σύριγχι πρὸς πίστιν ἀνακαλού- 
voc, καὶ τοὺς μὲν τῇ πλάνη νοσοῦντας τοῖς σω- 
τηριώδεσι τῶν Γραφῶν φαρµάκοις ἰώμενος, τοὺς 
δὲ fv συντετριμµένους τῇ ἁιδασκχλίᾳ καταδεσμῶν 


dem moribus et sententia communicasset, ipse 
eum adbhor!atur ut transeat ad partes occidenta- 
les. Cum ex iis ergo, qui eum sequebantur, mi- 
nistris per vicos et civitates alios alibi distri- 
buisset, et salutare Dei Evangelium  jussisset 
predicare, ipseque Rusticum et Eleutherium, illum 
quidem chrismate sacerdotii, hunc autem, nempe 
Eleutherium, honestatum diaconatu , &accepisset 
adjutores, non secus ao magnus Apostolus Syl- 
vanum et Timotheum et ad Gallos venisset occi- 
dentales, non solum verbis doctrine, sed etiam 
signorum operibus fungebatur munere apostolatus, 
medius apparens iis qui in unaquaque civitale 
conveniebant, et de pietate verba faciens sine in- 
termiesione, et inducens auditores ad agnitionem 
ejus, qui ipsos creavit. Cum sic ergo veritatis ver- 
bum predicaretur, et divina quidem fides con- 
firmaretur, amoveretur autem omnis fraus de- 
monum, quemdam ex iis qui cum eo versabantur, 
inclytum, inquam, Lucianum, qui etiam presby- 
teri dignitate erat ornatus (eum enim sequebantur 
multi ex iis qui virtutem amplectebantur ; simile 
enim, ut dicitur, simili delectatur), misit ad oivi- 
tatem insule Belvacensis, predicaturum pieta- 
tem ; ipse vero simul cum Rustico et Eleutherio 
Gallia Cisalpina relicta, cum hoc responsum ha- 
buisset ab angelo, venit in civitatem, que dicitur 
Parisii, ut cum in ea verbum seminasset pietatis, 
et redimitus essel corona martyrii, cum fiducia 
sisteretur coram Deoagonotheta, quod equidem ei in 


C votis erat, et hoc in sequentibus narrare satagam. 


Cum ergo venisset ad hanc Parisiorum civita- 
lem, et eam invenisset plenam incredulitate ; quee 
eorum quidem, qua in ipsa erant, pulohritudine 
et excellentia civitatibus magnis erat longe infe- 
rior, impietate autem adeo erat omnibus superior, 
ut ne possent quidein cum ea conferre, undique 
ab immanibus occupata habitatoribus, et tanquam 
vallo aliquo valde munita illorum crudelitate, et 
eam opponens, tanquam aliquod aliud presidium. 
Adde quod cum omnium fíruetuum esset fertilis- 
sima, et abundaret maxima rerum omnium copia, 
cives suos magis incitabat ad vitia. Cum in hunc 
ergo sio affeciam venisset civitatem, obibat per- 
scrutans si quem locum aptum inveniret ad quie- 


D tem. Quod autem querebat consecutus, pro viri- 


bus statim templum habuit : et ut qui in regione 
aliena esset hospes et advena, et multos haberet 
adversos propter diversitatem opinionis, excitat 
oratorium et templum, quod plane erat salus ani- 
marum. Nam cum maximam piorum multitudinem 
in eo congregasset, et puros sacrificatores Deo 
exhibuisset, sanctum gregem, ut semel dicam, 
templum efficit; cujus ipse erat pastor non mer- 
cenarius : quemlibet, qui errabat incredulitate, 
veritstis fistula ad fldem revocuns, et eos qui er- 
rore wgrotabant, curans salutaribus medicamentis 
Scripturarum : eos autem, qui jam erant contriti, 


1030 


MENSIS OCTOBER. 


1010 


doctrina alligans, et ad veram ducens sanitatem. Α xai πρὸς τὴν ἀληθινὴν ἂγων ὑγείαν. ᾽Αλλ᾽ ἵναγε καθ) 


Sed ut certa nobis via procedat oratio, hoc quoque 
ejus admirabile, ut ex illius epistolis sciri potesl, 
narrabo. Plures quidem erant Dionysio thera- 
peute, unus autem ex iis erat etiam Demophilus, 
qui civis erat provincie Atheniensis, habituque et 
vita monachus; monachatum autem ei imposue- 
rant pure et sacris initiantes manus Dionysii, 
ordo hic et ministerium viro isti & Dionysio, ut 
preesset januis templi. 

. Hic ergo Demophilus cum aliquando vidisset 
guum presbyterum, quemdam impium atque pec- 
eatorem ad ponitentiam conversum, illique pro- 
cidentem misericorditer excepisse, minime leviter 
ferens, at exacerbatus et intra sacrarii αγία exsi- 


Blens quie ingredi nequaquam tutum, neque attin- B 


gere sanctum, Sancta sanctorum publice ludibrio 
haberi facit, bonum autem illum sacerdotem et 
mansuetum plagis intolerabilibus subjicit, alque 
in faciem percutiens, obnititur, el cum magna re- 
verentis accedentem, audacter calcibus repellit, 
impium ac scelestum dicens eum qui ex miseri- 
cordia populi ignorantias descipere statuisset, et 
Dionysio episcopo, atque pastorum principi, quasi 
magnum quid ad virtutem  effecisset, describi 
quod acciderat, susque deque jactans in illa au- 
daci epistola, quod non tam seipsum quam Deum 
ultus esset. Quid ergo ille? Num, ut vulgus solet, 
fuit animo perturbatus ? aut reputatus est vel pa- 
rum quid omnino mutuvisse de ea bonitate que 
ei coaluerat ? Hoc minime dici potest. Neque enim 


Íacto ultus est eum, qui peccaverat; sed facto et C 


sermone salutari erudiit, qua simul ad virtutein 
omnem moderationem informat et componit illam, 
scribeng epistolam, et exemplum mansuetudinis, 
Aaron, David, et alios adducens. Cujus ut omit- 
tam aliam ad bonum exhortationem, meminero 
certe visionis, quam οἱ narrat, ut que sancto 
Carpo apparuerit. Sio autem se habet ad verbum. 

Cum aliquando in Cretam venissem, me Carpus 
hospitio excepit, vir, si quis alius, propter ma- 
gnam mentis puritatem ad cernendum Deum aptis- 
simus. Neque enim sacros mysteriorum ritus ag- 
grediebatur, nisi prius ipsi in iis precibus, que 
antea perfici solent, sacra et δεί apparuisset vi- 
sio. I8 quidem narrabat, cum a quodam, qui a 


ὁδὸν ὁ λόγως ἡμῖν mpoip, xal τοῦτο τεράστιον τῶν 
αὐτοῦ, ὡς ἐκ τῶν ἐκείνου ἔνι μαθεῖν, διηγήσοµα:. 
Διονυσίῳ θεραπευταὶ μὲν καὶ ἕτεροι, stc δέ τις αὐ- 
τῶν xai Δημόφιλος. Δημοφίλῳ δὲ πόλις ἡ τῶν 
᾽Αθηνῶν ἐπαρχία, σχΏμά τε καὶ βίος µονήρης: τὸ δὲ 
μονῆρες τούτῳ at xagapal καὶ ἱεροτλεστικαὶ Διο- 
νυσίου χεῖρες ἐπέθεσάν. Τάξις αὕτη πἀρὰ Διονυσίου 
xal λειτουργία τῷ ἀνδρὶ, ταῖς τοῦ ναοῦ πύλαις ios- 
στάναι. 

'O τοίνυν Δημόφιλος οὗτος, τὸν ἑαυτοῦ πρεσθύ- 
τερον θεασάµενος ἐπιστραφέντα τινὰ πρὸς µετά- 
νοιαν συμπαθῶς προσδεξάµενον, πράως οὐκ ivty- 
xy, ἀλλὰ χαλεπύνας, [εἴσω τε τῶν τοῦ Quc:a- 
στηρίου ἁλύτων γενόμενος, dv ἐπιθάίνειν οὖν às- 
φαλὲς, οὐδὲ προσψαύειν ὅσιον, ἐκπομπευθῖναι μὲν 
τὰ "Avix τῶν ἁγίων ποιεῖ, τὸν δὲ ἀγαθὸν ἐκεῖνον 
ἱερέα καὶ Ἴμερον πληγαῖς οὐ φορηταῖς ὑποθάλλει' 
κατά τε τῆς χόῤῥης malov ἀντωθεῖ, xal μετὰ πολ- 
λῆς τῆς αἶδοῦς προσιόντα θρασέως ἀπολακτίζει, 
ἀσεθῆ λέγων καὶ ἀλιτήριον, τὸν ἀγαθότητι παρορᾷν 
Ἀξιωμένον τὰ τοῦ λαοῦ ἀγνοήματα, καὶ τῷ ἀρχιερεῖ 
Διονυσίῳ καὶ ἀρχιποιμένι, ὡς μέγα τι πρὸς ἀρετὴν 
εἰργασμένος, διαχαράττει τὸ γεγονὸς, ἄνω xai κάτω 
θρυλλῶν τῆς θρασείας ἑκείνης ἐπιστολῆς, ὡς οὐχ 
ἑαυτὸν μᾶλλον, αλλὰ xai τὸν Θεὸν ἐκδικήσειε. Τί 
οὖν ἐκεῖνος ; kp' ἤ τὸ τῶν πολλῶν ἔπαθεν, ἢ καὶ 
μικρὸν ὅλως τῆς συντρόφου μεταθαλεῖν ἐνομίσθη 
χρηστότητος ; οὔμενουν, οὖκ ἔστιν εἰπεῖν, οὐδ 
ἔργῳ τὸν ἡμαρτηχότα ἡμύνατο, ἀλλὰ λόγῳ ilo 
καὶ σωτηριώδει πεπαίδευκε' τὴν πρὸς ἀρετὴν ὁμοῦ 
καὶ πᾶσαν εὐκοσμίαν τυποῦσάν τε xal ῥυθμίζουσαν 
ἐκείνην γράψας ἐπιστολὴν, xal πραότητος ὑπόδε:- 
γμα τὸν ᾿Ααρὼν, τὸν Δαυὶδ, xai ἑτέρους παραστη- 
σάµενος' Ji; ἵνα τιν ἄλλην πρὸς τὸ ἀγαθὸν κατα- 
λίπω παράχκλησιν, ἀλλὰ τῆς ὁράσεως, Jj; διέξεισι 
πρὸς αὐτὸν ὡς ὑπὸ τοῦ τῶν ἁγίων θεαθείσης, µνη- 
σθήσοµαι. Είχε δὲ κατὰ λέξιν οὕτως. 


Γενόμενόν μὲ ποτε κατὰ τὴν |Κρήτην, ὁ ἱερὸς 
ἐξεναγώγησε Κάρπος, ἀνὴλρ, xal et τις ἄλλος, διὰ 
πολλὴν καθαρότητα νοῦ πρὸς θεοπτίαν ἐπιττδειό-α- 
τος” καὶ γοῦν οὐδὲ ταῖς ἁγίαις τῶν µοστηρίων cs- 
λεταῖς ἐνεχείρει, μὴ πρότερον αὐτῷ κατὰ τὰς 
προτελείους εὐχὰς, Ἱερᾶς xal εὐμενοὺς ὁράσεως 
ἐπιφαινομένης. Ἔλεγεν οὖν, ὅτι, λελυπγκότος αὖ- 


fide religioneque nostra abhorreret, forte offensus τόν ποτε τῶν ἀπίἰστῶν τινὸς, (ἡ λύπη δὲ Zw, ὅτι 


esset (tristitie autem causa erat, quod ille ab Ec- 
clesia quemdam ad impium cultum traduxera!), 
tum eum etiam, ab ipso (Christiano propter ba- 
ptismum) hilaria agerentur, cum benignam pro- 
utroque ad Deum precationem fundere necesse 
esset, Deoque servatore adjutore adjuncto, illum 
quidem converlere, hunc autem vincere benigni- 
tate, nec desistere admonere per omne vila tem- 
pus usque ad hunc ipsum diem, atque ita demum 
eos ad Dei notitiam deducere, quasi jam ea, 
de quibus antea dubitarent, dijudica!a essent, et 
&b ijs qu» inconsiderate ausi essent, legitmie po- 


to Ἐκκλησίας ἐκεῖνος τινὰ πρὸς τὸ ἄθευν ἀπι. 
πλάνησεν.) ἔτι τῶν Ἰλυρίων ἡμερῶν αὐτῷ τελου- 
µένων, δὲον ἀμφοτέρων ἀγαθοπρεπῶς ὑπερεύξα- 
σθαι, xai Θεὸν σωτῆρα συλλήπτορα λαθόντα, τὸν 
μὲν ἐπιστρέψαι, τὸν δὲ ἀἁγαθότητι νικῆσαι, καὶ μὴ 
διαλιπεῖν νουθετοῦντα διὰ βίου παντὸς, ἄχρις ob το 
σήμερον, καὶ οὕτως ἐπὶ τὴν θείαν αὐτοὺς ἀγαγεῖν 
γνῶσιν, ὡς ἂν ἤδη καὶ τῶν ἀμφισθητησίμων αὐτοῖς 
Χρινομένων, καὶ τῶν ἁλόγως θρασυνοµένων ἐννόμφ 
δίκῃ σωφρονεῖν ἀναγκαζομένων' ἀλλ᾽ ἓν ἑαυτῷ μὴ 
προτερον τοῦτο παθὼν, οὐκ οἵδ) ὅπως τότε πολλήν 
τινα τὴν δυσµένειαν xal τὴν πικρίαν ἐντήξας ἐχοι- 


1041 


VITA S. DIONYSII AREOPAGIT.E. 


- 1043 


μήθη. κήτεδάρθη μὲν, οὕτω κακῶς ἔχων' ἑσπέρα A nas dando resipiscere cogerentur; tum tamen id 


γὰρ 7v. περὶ δὲ µέσας νόκτας [εἰώθει vàp εἷς 
τόνδε τὸν καιρὸν αὐτὸς ἐφ᾽ ἑαυτοῦ πρὸς τοὺς θείους 
ὕμνους ἐγρηγορέναι.) διανίσταται μὲν, οὐδὲ τῶν 
ὕπνων αὐτῶν, πολλῶν γε ὄντων, καὶ dei. ἐγγοπτο- 
µένων, ἔξω ταραχῆς παβαπολαύσας, ἑστὼς δὲ 
ὅμως slc τὴν θείαν ὁμιλίαν οὐκ εὐαγῶς ἠνιᾶτο xal 
ἐδυσχέραινεν, οὐκ εἶναι δίκαιον λέγων, εἰ ζῷεν dv- 
δρες Άθεοι xai διαστρέφοντες τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς 
εὐθείας' xai ταῦτα λέγων, ἐδεῖτο τοῦ Θεοῦ πρη- 
στῆρί τινι τὰς ἀμφοτέρων εἰσάπαξ ἀνηλεῶς dmo- 
παῦσαι ζωάς. Ταῦτα δὲ εἰπὼν, ἔλεγε δόξαι ἰδεῖν 
ἄφνω τὸν οἴκον iv. ᾧπερ εἰστήχει διαδονηθέντα πρό- 
τερον, καὶ ἐκ τῆς ὀροφῆς εἷς δύο μέσον διαιρεθέντα, 
xal τινα πυρὰν πολύφωτον ἐπίπροσθεν αὐτοῦ, xal 
ταύτην (ἐδόχει γάρ λοιπὸν ὕπαιθρος ὁ τόπος), ἐκ 
τοῦ οὐρανίου χώρου μέχρις αὐτοῦ καταφεροµένην’ 
τὸν δὲ οὐρανὸν αὐτὸν ἀναπεπταμένον, xal ἐπὶ τῷ 
γώτῳ τοῦ οὐρανοῦ τὸν '[nco0v, ἀπείρων ἀἆνθρωπο- 
ειδῶν αὐτῷ παρεστηκότων ἀγγέλων. Καὶ ταῦτα μὲν 
ἄνωθεν δρᾶσθαι, xal αὐτὸν θαυμάζει κάτω δὲ 
κύψας ὁ Κάρπος, ἰδεῖν ἔφη xai τοὔδαφος αὐτὸ πρὸς 
ἀχανές τι γάσμα xal σκοτεινὸν διεῤῥτγμένον, καὶ 
τοὺς μὲν ἄνδρας ἐκείνους, οἷς ἐπηρᾶτο, πρὸ αὐτοῦ 
κατὰ τὸ στόµιον ἑστικέναι τοῦ Ὑχάσµατος, ὑποτρό- 
µους, ἐλεεινοὺς, ὅσον οὕπω καταφεροµένους ὑπὸ 
τῆς τῶν οἰχείων ποδῶν ἀστασίας' χάτωθεν δὲ ἀπὸ 
τοῦ χάσµατος ὄφεις ἀνέρπειν, xai περὶ τοὺς πόδας 
αὐτῶν ὑποκινουμένους, ποτὸ μὲν ἀποσύρειν, ἔπαν- 
ειλουμένους ἅμα καὶ ἐπιθαροῦντας, καὶ ἐπανέλ- 
χοντας' ποτὶ δὲ τοῖς ὁδοῦσιν, ἤ τοῖς οὗραίοις ὑπο- 
τύφοντας, fj ὑπογαργαλίζοντας, xai διὰ παντὸς elc 
τὸ ἀχανὲς ἐμθαλεῖν μµηχανωμµένους" εἶναι δὲ καὶ 
ἄνδρας τινὰς lv µέσῳ, τοῖς ὄφεσι κατὰ τῶν ἀνδρῶν 
συνεπιτιθεµένους' διαδονοῦντας ἅμα καὶ ὑπωθοῦν- 
τας xal χαταπαίοντας. Ἐδόκουν δὲ εἶναι πρὸς τὸ 
πεσεῖν ἐχείνοι τὰ μὲν ἄχοντε, τὰ δὲ ἑκόντες, 
ὑπὸ τοῦ κακοῦ κατ) ὀλίγον βιαζόμεννι ἅμα καὶ πει- 
θόµενοι. 


Β 


quod nunquam sibi usuvenisset, haud scio quomodo 
magno quodam et acerbo animi dolore confectum, 
quieti se dedisse, acquidem dormiisse ita male affe- 
ctum (erat enim vespera); media autem circiter 
nocte (solitus enim erat hoc tempore per se ad divi- 
nos hymnos vigilare) surrexisse quidem, oum neo 
somnum ipsum qui altus fuisset, et semper inter- 
ruptus, sine conturbatione cepisset ; stantem ta- 
men ad divina colloquia, irreligiose doluisse et 
acerbe tulisse, dicentem non esse equum viros im- 
pios vivere, et qui vias Domini recias perverte- 
rent; hec dicentem, precatum esse & Deo, ut am- 
borum vitam sine misericordia turbine aliquo igneo 
abrumperet. Qua cum dixisset, commemorabat 
se visum esse videre repente domum in qua staret 
agitari primum, deinde a vertice in duas partes 
dimidias dividi, et ante se rogum quemdam magni 
luminis, eumque (sub dio enim locus ille esse vi- 
debatur) e celo usque ad seipsum deferri : celum 
vero apertum, et in convexa coli superficie Je- 
sum, assietentibus innumerabilibus angelis, ho- 
minum figura et specie. Atque haec quidem a colo 
videri summa cum sua admiratione. Cum autem 
ipse deorsum oculos convertisset, cernere se dice- 
bat etiam terram ipsam ita discessisse, ut obscu- 
rus quidam et tenebricosus hiatus exsistere vide- 
retur: atque homines quidem illos quibus male 
precatus esset, ante se ad os hiatus stare tre- 
mentes el miseros, et qui fere pre pedum suorum 
instabilitate demergerentur: ab inferiore autem 


C loco ex hiatu angues sursum serpere, atque ad 


eorum pedes, cum sensim moverentur, interdum 
quidem trahere complicatos simul et deprimentes, 
atque detrahentes; ipterdum dentibus aut caudis 
incendentes, vel demulcentes, omnique ratione 
agentes, ut eos in illam immensam voraginem 
precipites darent ; fuisse etiam viros quosdam 
in medio, qui una cum serpentibus in homines 


illos invaderent, exagitatione, pulsu, et percussione; visos autem esse viros illos decidere, pare 
tim invitos, parlim sponte, quod a molo sensim cogerentur. 


Ἔλεγχε δὲ ὁ Κάρπος ἑαυτὸν ᾖδεσθαι κάτω βλέ- 
ποντα' τῶν ἄνω δὲ ἀμελεῖν δυσχεραίνειν δὲ xat 
ὁλιγωρεῖν, ὅτι μὴ πεπτώχασιν ἤδη, καὶ τῷ πρά- 
γµατι πολλάκις ἐπιθέμενον καὶ ἀδυνατήσαντα, vai 
ἀχθισθῆναι καὶ ἐπαράσασθαι καὶ ἀνανεύσαντα 


Narrabat porro Carpus se voluptatem capere 
solitum, cum inferiora aspicerel, superiora vero 
negligere : graviter autem ferre et indignari, quod 
nondum  decidissent ; atque in hano rem 
cum sepe incubuisset, neo profecissel, et acerbe 


μόλις, ἴδεῖν μὲν αὖθις τὸν οὐρανὸν, ὥσπερ xal πρό- D tulisse, et male precatum esse; oum vix tandem 


τερον Éupdxti τὸν δὲ Ἰησοῦν, ἐλεήσαντα τὸ Ὑιγνό- 
µενον, ἐξαναστῆναι τοῦ ὑπιρουρανίου θρόνου, xal 
ἕως αὐτῶν καταθάντα, καὶ χεῖρα ἀγαθὴν ὀρέγειν, 
καὶ τοὺς ἀγγέλους αὐτῷ συνεπιλαμθανομµένους, ἄλλον 
ἄλλοθεν ἀντέχεσθαι τοῖν ἀνδροῖν — xal εἰπεῖν τῷ 
Κάρπῳ τὸν Ἰησοῦν, τῆς χειρὸς ἤδη προτεταμένης" 
« Παῖε κατ’ Ἰμοῦ λοιπόν ἔτοιμος γάρ εἶμι καὶ ὑπὲρ 
ἀνθρώπων ἀνασωζομένων µπαθεῖν, καὶ προσφιλές 
μοι τοῦτο, μὴ ἄλλων ἁμαρτανόντων ἀνθρώπων. Βλὴν 
ὅρα, sl καλῶς ἔχει σοι, τὴν dv τῷ χάσµατι xal 
μετὰ τῶν ὄφεων μονὴν ἀνταλλάξασθαι τῆς μετὰ 
θιοῦ xai τῶν ἀγαθῶν καὶ φιλανθρώπων ἀγγέλων, » 


colum aspexisset, vidisse quidem illud rursum, 
quemadmodum etiam antea viderat ; Jesum autem, 
quem ad misericordiam id quod gerebatur commo- 
vissel, manum benignam porrexisse, el angelos 
qui una auxilium ferrent, viros alium alia ex parte 
retinuisse, dixisseque Carpo Jesum porrecta adhuo 
manu: « Feri me jam ; paratus sum enim rursum, 
salutis bominum causa, mortem perpeti : mihique 
hoc pergratum est, dum alii homines non peccent. 
Sed vide, num tibi utile sit hanc in hiatu el cum 
serpentibus mansionem, mansioni cum Deo et be- 
nignishominumque amantibus angelis &nteponere.» 


1043 


MENSIS OCTOBER. 


1044 


Heo sunt que ego audita, vera esse credo Α Ταῦτά ἐστιν & ἐγὼ ἀκηκοὼς πιστεύω ἀλγηθη tica: 


Dionysius itaque in rebus omnibus erat adeo mi- 
tis, misericors, et ab ira alienus, ut quo altior eva- 
debat factis, eo 69 magis modestia demitteret, re- 
gula fectus omnibus ad veritatem, et lucerna ad 
deducendum ad id quod est melius. Quocirca neo 
eam abscondi sub modio sivit is, qui est solus au- 
ctor omnium : sed in alto ponit per virtutem: et 
fama protinus pervadens, canebatur in ore omnium, 
in omnibus omnes vincere Dionysium. Porro au- 
tem omnes ad eum confluebant, non solum popula- 
res et forenses, sed qui erant eruditi el insignes : e 
qui priua laborabant insania, et feris crudelius la- 
cerabant Ecclesiam, ad illum virum venientes, et 
admirabilem illam et divinam linguam audientes, 
cordis sui molliebant duritiam, et ad veram et pri. 
mam lucem accedebaut per baptisma ; quo magis 
erant inflammati ad vitium, eo ferventiorem osten- 
dentes christianismurm, et ad summam, nihil tam 
erat in oreomnium, quam Dionysius. Cum ergo heo 
fama sic pervaderet, doctrina autem dilataretur, et 
fides confirmaretur evidentius, res delata est ad 
Domitianum, ad sevissimum inquam Domitianum: 
vel ut magis proprie dicam, Demonianum, qui con- 
tra Deum locutus fuit iniquitatem in superbia et 
contemptione, et manum Deo inimicam extulil ad- 
vergus fidem christianorum. Hic ergo quid machi. 
natur ? vel potius quid docetur a patre suo Satana ? 
Omnes quidem qui, que christiani sentiunt, despi- 
cere; Dionysium autem solum de medio toilere ; 
hoc sciens, quod si eum solum vicerit, omnibus 
fuerit superior ; sin minus, omnes fore Domi- 
tiano fortiores. Postquam autem hec mente agitas- 
gel, eum excitat ira adversus martyrem, et furoris 
querens medicamentum, nullum aliud invenit, prae- 
ter ejus morlem. Cum itaque omnes, qui ejus im- 
perio parebant, congregasset, eosque assumpsisset 
qui erant ei amentia similes, mittit ad querendum 
martyrem. « Et, si ei quidem, inquit, persuaseritis, 
ut ad noslram traducatur religionem, hoc est, quod 
desidero: cumque eum acceperitis vobiscum, re- 
vertimini. Sin autem adhuc permanserit in impia 
religione, eum morte condemnate. » 

Illi autem cum hec audiissent pb imperatore, et 
furore accenderentur, qui in eis habitabat, et ad 
res gerendas acres videri vellent ei qui miserat, 
postquam venerunt in Galliam tanquam fere qua- 
dam irruunt : et cum omnem, que circa sita erat, 
conturbassent regionem, corrumpunt simpliciores, 
ut docerent ubinam beatus Dionysius versaretur. 
Postquam autem audierunt eum versari in civitate 
Parisiorum, necdum rem totam audierant cum illic 
adsunt. Deinde perconiantes de rebus christiano. 
rum, inveniunt fidei doctrinam esse dispersam per 
totam civitatem : de miraculis martyris fiunt cer- 
tiores, quod omnes scilicet, qui male se haberent, 
curasset : et ideo incredulorum ad eum confluxisse 
catervam, etse adjunxisse vero Dci cultui : et quod 
omnis Germania que multis prius gravibus vitiis 


Οὕτω τὰ πάντα πρᾶος 7v xal συμπαθής xal ἀόργῃ- 
τος, ὅσῳ τοῖς ἔργοις ὑψοῦτο,τοσούτῳ τῷ φ:ονήματι τα- 
πεινούµενος' καιὼν τοῖς πᾶσι πρὸς ἀρετήν' λύχνος 
εἰς ὀδηγίαν τοῦ κρείττονος" Av ὃ μηδὲ ὑπὸ τὸν μό- 
διον ὁ τῶν ἁπάντων αἵτιος µόνος xpimttoÜat συνε- 
χωρησεν' ἀλλ᾽ dg! bd hoo 3€ ἂρετῆς τίθησι’ xal d, 
φήμη, εὐθέως λαθοῦσα, διὰ πάντων ᾖδε στοµάτων, Ev 
πᾶσι πάντων γρατεῖν Διονύσιον, Καὶ δὴ πρὸς τοῦτον 
πάντες ἐπέῤῥεον οὐ τὸ δχγμῶδες µόνον καὶ ἀγοραῖον, 
ἀλλ᾽ ὅσον καὶ τῶν ἑλλογίμων ἦν καὶ ἐπιφανῶν' ol τε 
πρότερον τῇ µανἰᾳ κατειλημμένοι, xat θηρῶν ὠμότε- 
pov τὴν Εκκχησίαν σπαράττοντες, ὡς τὸν ἄνδρα γι- 
νόµενοι, καὶ τῆς θαυμαστῆς ἐκείνης καὶ θείας γλώτ- 
της ἀκούαντες, τὸ τε τῶν καρδιῶν σκληρὸν ἐμαλάτ- 
τοντο, xai τῷ ἀληθινῷ xal πρώτφ φωτὶ προσῄεσαν 
διὰ τοῦ βαπτίσματος ὅσῳ πλέον τῶν ἄλλων πρὸς 
xaxiav πρώην ἐφλέγμαινον, τοσούτῳ ζέοντα τον Χρι- 
στιαν.σμὸν ἐνδειγνύμενοι’ xal ὅλως οὐδὲν οὕτως ἀνὰ 
στόµα τοῖς πᾶσιν, ὅτι μὴ Διονύσιος ἦν, Ὡς οὖν οὕτω 
ταῦτα, καὶ ἡ φήμη διέτρεχεν, ἡ διδασκαλία τε ἔπλα- 
τύνετο, xal dj πίστις ἐθεθαιοῦτο τρανότερον, εἷς 
ἀκοὰς ἴκει τὸ πρᾶγμα Δομετιανῷ, Δομετιανῷ τῷ 
πάντα δεινῷ' Δαιμονιανῷ δὲ μᾶλλον slmeiv οἰἴχειότε- 
pov, τῷ λαλήσαντι γατὰ τοῦ θεοῦ ἁδιχκίαν, ἐν ὅπερτ- 
φανίᾳ καὶ ἐξουδενώσει, xai χεῖρα θηοµάχον κατὰ τῆς 
τῶν Χριστιανῶν ἅραντι πίστεως. Οὗτὸς οὖν τί µτ- 
χανᾶται, μᾶλλον δὲ τί παρὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Σατᾶν 
ἐκπαιδεύεται; πάντων μὲν τῶν ὅσοι τὰ Χριστιανῶν 
φρονοῦσιν, ὑπεριδεῖν, Διονύσιον δὲ µόνον ἐλεῖν, εὖ 
ἰδὼς, ὡς, εἰ τούτου περιγένηται µόνο», πάντων ἔσται 
κρατήσας' εἰ δὲ μὴ τούτου, Δομετιανοῦ πᾶντες στεῤ- 
ῥότεροι. Ἐπεὶ δὲ ταῦτα ἐνενόει, ὁ θυμὸς αὐτὸν ἐγεί- 
pet κατὰ τοῦ μάρτυρος, xal ζητῶν τῆς μανίας ἴαμα, 
τοῦτο µόνον εὑρίσχει, τὸν αὐτοῦ θάνατον. ᾽Αμέλει καὶ 
πάντας τοὺς ὑπὸ χεῖοα συναγαγὼν, τοὺς ἀπηνεστέ- 
pouc τε xal ἐοικότας αὐτῷ τὴν ἀπόνοιαν πχραλαθὼν, 
κατὰ ζήτησιν ἐχπέμπει τοῦ μάρτυρος, xal, « El uiv 
τῷ ἡμετέρῳ τοῦτον, φησὶ, µεταθέσθαι σεθάσµατι πεί- 
σετε, τοῦτ᾽ ἐμοὶ τὸ ποθούµενον, xai λαθόντες αὐτὸν 
μεθ᾽ ἑαυτῶν, ἀναστρέψατε" εἰ δὲ ἔτι τῇ δυσσεθεῖ ἔπι- 
µένων εἴη θρησκείᾳφ, θάνατον αὐτοῦ xataxplverce, » 


Οἱ δὲ, τοῦτο παρὰ τοῦ χρατοῦντος ἀχούσαντες, τῇ 
τε συνοίχῳ µανίᾳ ὑποτυφόμενοι, καὶ ὁραστήριοι τῷ 
πέμψαντι δόξαι φιλοτιμούμενοι, ἐπεὶ τὴν Γαλλίαν κατ 


D ἐλαθον, ὣς τινες εἰσπηδωσι pec καὶ πᾶσαν δια- 


παράξαντες τὴν περίχωρον, ὑποφθείρουσι τοὺς εὖχο- 
λωτέρους τὰ κατὰ τὸν µακάριον διδάξαι τε xml εἰπεῖν 
Διονύσιον. Ὡς δὲ τοῦτον ἐν Παρισίᾳ τῇῃ πόλει διατρί- 
θειν ἐπύθοντο, οὕπω τὸ πᾶν ἐπύθοντο, xal τῇ πόλει 
ἐφιστανται. Kita τὰ περὶ τῶν Χριστιανῶν ἐρευνῶσιν, 
εὑρίσγουσι πανταχῇῃ τὰ τῆς πίστεως χατεσπαρμένα 
διδάγµατα. Ἡερὶ τῶν τοῦ μάρτυρος τεραστίων µαν- 
θάνουσιν, ὡς τοὺς περί τι πονήρως ἔχοντας πάντας 
ἱάσαιτο. Κάντεῦθεν τὸ τῶν ἁἀπίστων αὐτῷ στῖφες 
ἐπιῤῥεῦσαν τῇ θεοσεθεἰᾳ συνέθετο" καὶ ὡς dj πᾶσα 
Γερμανία πολλοῖς τὸ πρόσθεν xal δεινοῖς δεδουλωμένη 
πάθεσί τε καὶ πράξεσιν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἰδωλικοῖς 


ET - 


1045 


VITA S. DIONYSII AREOPAGIT.£&. 


1046 


ὑποχειμένη σεθέσµασ'., τὸν olxciov αὐχένα, ταῖς Δ'ο- ΑΛ servierat et factis, quinetiam subjecta erat cultui 


νυσἰου 9:0ay aic, ἐκεῖθεν ὑπεξελοῦσα, τῷ τοῦ Χριστοῦ 
Cuyip ὑπηγάγετο. Ὡς οὖν εἷς γνῶσιν αὐτοῖς, οὕτω 
ταῦτα καὶ πολλὰ ἕτερα Ὑεγονέναι ἀφίκετο, τήν τε 
τοῦ Χριστοῦ ποίµνην αὐξανομένην, καὶ τοὺς ἑαυτῶν 
θεοὺς παρεωραµένους ἑώρων, τάς τε τελετὰς περιυ- 
θρισµένας, καὶ εἷς γόνυ κλίνασαν τὴν ἀσέδειαν, ἐπὶ 
μᾶλλην ἐχκαίονται, καὶ τὸν τούτων αἴτιον ὅπου xal 
διατρίθων εἴη, πυνθάνονται’ καὶ τὸν µακάριον, ἀθρόον 
ἐπεισπεσόντες, σὺν ἅμα δεσμοῦσι τοῖς µετ αὐτοῦ, 
τὴν θείαν ἀνὰ στόμα διδαχὴν ἔτι φέροντα, xal προ- 
κάβηνται λυσσῶδές τι xal μανιχὸν ἐπὶ τὴν ἐξέτασιν 
πνέοντες. Εΐσεισιν οὖν ὁ γεννάδας ἅμα Ῥουστικῷ καὶ 
Ἐλευθερίῳ, ἀτρόμῳ διχνοίᾳ χαὶ πεπαῤῥησιασμένῃ 
quy, ὥσπερ elc ἑορτὴν, οὐκ e'q ἀγῶνα χαλοόµενος. 
Καὶ δὴ θρασέως οὕτω xal αὐστηρῶς, lv' ix προοι- 
µίου εὐθὺς χαταπλίξωσι, φασὶ πρὸς αὐτόν' « Σὺ et, 
ὦ κατάράτη χεφαλἡ, ὁ τοὺς ἡμενέρους θεοὺς ἐν µη- 
δενὶ τιθέµενος, καὶ τὴν ἡμῶν Ex. µέσου ποιῆσαι θρη- 
σχείαν φιλονεικῶν ; ᾿Απόχριναι οὖν, τὸ γένος, τὴν 
ἐνεγκαμένην, τὸ ἐπιτήδευμα. » Ὁ δὲ, θαῤῥαλεώτερος 
μᾶλλον τῷ πρὸς Χριστὸν Ὑενόμενος Epor « "Ey 
μὲν, ὦ οὗτος, φησὶν, ἵνα τὰ τοῦ Ὑένους τό γε νῦν 
ἔχον καὶ τὴν πατρίδα παρῶ, Χριστοῦ δοῦλος εἶναι 
ὁμολογῶ, xai µόνῳ τούτῳ τῷ τε ἀνάρχῳ Ηατρὶ xai 
τῷ συναϊδἰῳ αὐτοῦ λατρεύω ἨΗνεύματι πέφευγα 
δὲ καὶ τῆς ὑμῶν πλάνης' τῷ γὰρ ἐμῷ Χριστῷ πέ- 
ποιθα, χαθαιρέτης στεῤῥότατος, ἀλείπτης Χριστια- 
νοῖς πρὸς ἀρετὴν ἑτοιμότατος. Ηρὸς ταῦτα εἴ τι 
προστεταγµένον ὑμῖν, πράσσετε. » Καὶ τὴν τοῦ ἁγίου 
γνόντες ol δυσμενεῖς μετὰ συνέσεως ἔνστασιν, τὸν 
θυμὸν etc θωπείαν ἀμείθουσι, καὶ, « M3) τὴν σὴν ἔντι- 
μον πολιὰν ἀτιμώσῃς, φασὶ, Διονύσιε, μηδὲ τέλει τὴν 
φίλην ἑταιρίαν πικρῷ παραδῷς' πείσθητι τὰ χρηστὰ 
συµθουλεύουσι, xai τὸ τοῦ βασιλέως κράτος Ov ἡμῶν 
ἱκετεῦόν σε δυσωπήθητι’ πείσθητι, φίλε χρηστὲ Διο- 
νύσιε, ᾿τοῖς ἡμετέροις θῦσαι θεοῖς, πείσθητι καὶ 
πρῶτος τῶν ὑπὸ τὴν βασιλείαν ἔσῃ μετὰ τῶν oov. » 
Ὁ δὲ, « Πεπλάνησθε, φησὶ, τῆς προτέρας πλάνην οὐ (5) 
χείρονα, ei ἐμὲ συλήσειν ἤ τινα τῶν ἐμῶν ὅλως Φφή- 
Orte: ἡμᾶς γὰρ, εὖ tote, οὗ τιμαὶ, οὐκ ἀτιμίαι, οὐ 
θωπεῖαι, 00 βάσανοι, οὐκ ἄλλο τι τῶν ἁπάντων οὐδὲν 
χωρίσει Χριστοῦ. » 


simulacrorum, collum suum ex his subtractum, do- 
ctrina Dionysii, subjunxit jugo Christi. Cum ergo 
hec, et multa alia facta esse, ad eorum venisset 
cognitionem, et Christi gregem augeri, el suos 
deos vidissent habitos despectui, et sua mysteria 
contemni, et inclinatam esse impietatem, magis ac- 
cenduntur, et rogant ubinam habitaret, qui eorum 
erat auctor : et repente in beatum irruentes Diony- 
sium, eum simul ligant cum iis qui cum ipso erant, 
in ore divinam adhuc habentem doctrinam ; presi- 
dent, rabiem et furorem spirantes ad examinatio- 
nem. Ingreditur ergo vir generosus simul cum Ru- 
Blico et Eleutherio, mente firma ac stabili et libero 
animo, perinde ac si vocaretur ad festum, non ad 
cerlamen. Arroganter igitur et aspere, ut eum 
perterrefacerent statim in principio, ei dicunt: 
« Tu 68, o exsecrendum caput, qui nostros 
deos nihili facis, et contendis de medio no- 
atram tollere religionem ? Responde ergo, quod sit 
tuum genus, quee te tulerit patria, et quod tuum 
studium. » Ille autem, amore in Christum ei ad- 
dente animum, et faciente eum confidentiorem : 
« Ego quidem, inquil, o vos, ut et genus el patriam 
omittam in presentia, me Christi servum esse con- 
fiteor, et eum solum, et Patrem, qui caret princi- 
pio, et coseternum ejus colo Spiritum. Aufugi autem 
a vestro errore, validissimus (in meo enim Christo 
habeo fiduciam) vestrorum deorum deturbator, chri- 
stianorumque ad virtutem exhortator promplissi- 
mus. Αά heo facite, si quid est vobis imperatum. » 
Videntes autem molevoli, sancti constantiam cum 
prudentia conjunctam, iram mutantinadulationem, 
et, « Ne tuam, o Dionysi, dicunt, canitiem affeceris 
contumelia, neque charos sodales morti acerbe tra- 
dideris; pare recte consulentibus, et imperatoris 
potentiam, per nos te rogantem, revereri persua- 
dearis, o chare et bone Dionysi; diis nostris sacri- 
ficare persuadearis et eris cum tuis primus eorum 
qui sunt sub imperio. » Ille autem : « Vester, inquit, 
hic error est pejor priore, si putetis fore, ut me, 
aut meorum aliquem seducatis. Hoc enim sciatis, 
quod nos non honores, non contumelie, non blan- 


ditia, non tormenta, neque aliquid aliud omnino separabiv a Christo. » 


Ἐντεῦθεν, ἐπεὶ μὴ οἷοί τε πείθειν ἐτύγχανον, τὸ 
προσωπεῖον καὶ τὴν ὑπόκρισιν ἀποθέμενοι, τῷ τε 
θυμῷ πλέον ζέσαντες, καὶ τῆς καθέδρας µανικόν τι 
καὶ παραχεκινημένον ἐξαναστάντες,. « Παρ) ὑμῶν, à 
ἀνόητοι. Διονυσίῳ φασὶ καὶ τοῖς μετὰ αὐτοῦ, τά τε 
τῶν θεῶν ἀτιμοῦται, καὶ τὰ τοῦ αὐτοκράτορος uoxtn- 
ρίζεται, xal μαγικαῖς ἐπινοίαις δῇθεν ὡς θχυµατουρ- 
γίαις ὑμεῖς τοὺς ὑπὸ τὴν τδύτων ἀρχὴν ὑποσυλᾶτε καὶ 
σφετερίζεσθε ; » Οἱ δὲ ἅγιοι, « Ὅμοιο: αὐτοῖς γένο"ντο 
οἱ τιμῶντες ! » μιᾷ πρὸς αὐτοὺς ἔφισαν τῇ quvi 
« ἡμεῖς δὲ οὐ μαγιχαῖς ἐπινοίαις, ὡς αὐτοί φατε, 
ἀλλά τῇ τοῦ θεοῦ ἡμῶν καὶ τῇ τοῦ ζωοποιοῦ αὐτοῦ 
Πνεύματος ἐπικλήσει καὶ ἑνεργείᾳ τυφλοῖς τὸ βλἰ- 
πειν, γωφοῖς τὸ λαλεῖν, βάσιν τε γωλοῖς, καὶ δαιµο- 


Deinceps ergo cum non possent persuadere, de- 
posita persona et simulatione, cum ira magis effer- 


D buissent, et e cathedra furiose, et mente quodam- 


modo emota surrexissent : « À vobis, o amentes, 
Dionysio dicunt, et iis qui cum ipso erant, dii con- 
temnuntur, et imperator irridetur : et artibus ma- 
gicis, perinde ac miraculis, eos, qui ejus parent 
imperio, ab eo abducitis, et ad vestras partes tra- 
ducitis? » Sanoti autem, « Similes eis flant, qui ipsos 
colunt,»eisuna voce dixerunt; « nos autem non ma- 
gicis artibus, ut dicitis, sed Dei ποβιτὶ et viviflci 
ejus Spiritus invocatione et operatione, cecis vi- 
sum, mutis sermonem, claudis ingressum, et da- 
moniacis prebemus curationem. Quorum ne sibi 


(") Aut legendum χείρονα sine οὐ, cum interprete, aut scribendum οὐ χρείττονα. EpiT. PATR. 


10017 


MENSIS OCTOBER. 


1048 


quidem possunt vestri dii quidquam prebere, ut qui A νῶσι xpoctyoqv Ἰασιν ὧν οὐδὲ ἑαυτοῖς οὐδὲν οἱ 


sint ligna et lapides. 0s enim Aabent, et non loquun- 
tur : oculos, 6ἱ non vident : aures, εἰ non audiunt *. 
Unum hoc solum vobis efficiunt : accendunt ignem, 
qui nunquam desinet. » Adversus hec cum non pos- 
sent tyranni contradicere, torve et insane eos aspi- 
cientes, strictis gladiis se parant ad cedem; 
et cum, tanquam signo dato, eos eduxissent extra 
civitatem, vinctos ducunt ad quoddam cacumen, 
et tradunt lictoribus, ut eos interficiant. Interea 
autem petunt sancti tempus precandi, flectunt ge- 
nua. Tum sacrosanctus Christi martyr Dionysius, 
sublatis in coe;ium oculis : « Domine Deus omnipo- 
tens, Fili, inquit, unigenite, et sancte Spiritus, 
sancta Trinitas principio carens, el in quam non 
cadit divisio, suscipe servorum tuorum in pace ani- 
mas, quoniam propter le morte afficimur. » Et cum 
sancti, « Amen, » acclamassent, conversus ad licto- 
res : « Facite, inquit, quod fuit vobis imperatum. » 
Illi autem primum quidem beati Dionysii, deinde 
Rustici et Eleutherii caput amputant. Sed nec in 
hoc quidem (o Dionysi) is, qui propter te passus 
est, fuit oblitus ejus qui propter ipsum moritur ; 
sed miraculum etiam ostendit in amputatione. Ete- 
nim cum suum caput tanquam aliquod premium 
martyr suis accepisset, manibus, transit ad remo- 
tiorem locum. Ferebat ergo ipse caput in manibus, 
tanquam aliquod tropheum, a divina omnino por- 
tatus gratia, neque prius dimisit, quam mulieri di- 
vina quadam omnino occurrens providentia, in 
illius manibus deposuit, veluti quemdam thesau- 
rum. Jacebant autem neglecta sanctorum martyrum 
veneranda corpora, feris et avibus ad edendum ex- 
posita, et nec justa quidem sepulture consecuta. 


Lictores autem ne hactenus quidem irasci desie- 
runt, sed etiam in ipsas furunt reliquias, statuen- 
tes eas in maris profundum projicere, ne vel inani- 
mate efficerent miracula, et ideo attraherent mul- 
tos ad agnitionem. Quod etiam, ut eis visum erat, 
factum esset, nisi hoc malum consilium ad effectum 
deduci Deus prohibuisset. Nam cum sensisset eorum 
consilia, ea que pretiosum martyris caput accepe- 
rat (mulieri nomen erat Catula), mentem suam com- 
municabat fidelibus, ut Deo gratam et acceptam. 
Et cum splendidam et lautam apparasset mensam, 
lictores accepit convivio. Interim vero, dum ii con- 


vivium inibant apud mulierem,quidam ex fidelibus D 


accipiunt martyrum reliquias, et eaa abscondunt. 
Deinde, finito convivio, cum eam rem deprehendis- 
sent lictores, ira valde erant perciti ; sed fervorem 
ire sedarunt munera, et vehementem furorem dis- 
solvit mulier pecunia. Cum illi autem recessissent, 
io quadam domo deponit Catula martyrum reli- 
quias tertio mensis Octobris, miraculis affatim 
profluentibus, perinde ac aliquo fonte pulchre et 
suaviter manante. Non multuin temporis interces- 


* Psal, cari, 5, 6. 


ὑμέτεροι θεοὶ, ἅτε ξύλα val λίθοι, δοῦναι δεδύνηνται" 
Στόμα γὰρ ἔχουσι, καὶ o9 λαλοῦσιν ὀφθαλμοὺς, 
καὶ οὗ βλέπουσιν ὥτα, καὶ οὐκ ἀκούωυωσιν. "Ev 
τοῦτο µόνον ὑμῖν ἐνεργοῦσι, τὸ ἀτελεύτητον mop ávi- 
φλέγουσιν. » Τούτοις ἀντειπεῖν οὐ δυντθέντες οἱ τύ- 
pzvvot, δριμύ τι xai παράφορον elc αὐτοὺς ὑπιδόντες, 
καὶ τὰ ξίφη σπασάµενοι, πρὸς τὸν φόνον ὁπλίζονται' 
xai δὴ ὡς ἀπὸ σηµείου τούτους ἐξαγαγόντες τῆς 
πόλεως. ἐπί τινα κορυφὴν δεσμώτας ἀνάγουσι, καὶ 
τοῖς δτµίοις τὰ πρὸς σφαγὴν ἐγχειρίζουσι. Μεταξὺ 
δὲ καιρὸν ol ἅγιοι αἰτοῦσι προσευχῆς, xai Ὑόνυ 
χλίνουσιν. Ἐν τοσούτῳ δὲ ὁ ἱερομάρτυς τοῦ ΧἎρι- 
στοῦ Διονύσιος, τὸ ἄἅμμα εἲς οὐρανοὺς ἀνατείνας' 
« Δέσποτα θεὲ παντόκρατορ. Yi, oro, μονογενὲς, 
καὶ ἅγιον Πνεῦμα, Τριὰς ἁγία ἄναρχε xal ἁἀμέριστε, 
πρόσδεξαι τὰς τῶν σῶν δούλων iv εἰρήνῃ doy, 
ὃτι ἕνεκά σου θανατούμεθα. » Καὶ τῶν ἁγίων τὸ 
«᾽Αμὴν » ἐπιφωνησάντων, πρὸς τοὺς δηµίους ἔπιστρα- 
φεὶς, « Τὸ χελευσθὲν ὑμῖν ἐκτελεῖτε, » φησίν. Οἱ δὲ 
πρῶτα μὲν ti" τοῦ µακαρἰου Διονυσίου, εἶτα ΄Ῥου- 
στικοῦ xai 'EAtugeplou ἐἑκτέμνουσι κεφαλήν. ᾽Αλλ' 
οὐδὲ τούτῳ σοῦ, Διονύσιε, ὁ διὰ σὲ παθὼν τοῦ δι’ 
αὐτὸν θνήσκοντος ἐπιλέλησται' ἀλλὰ τι xal περὶ τὴν 
ἐκτομῆν τεράστιον ἐπιδείκνυται. Καὶ γὰρ τὴν iao- 
τοῦ κεφαλἠν, ὥσπερ τι βραθεῖον, iv ταῖν χεροῖν ὁ 
µάρτυς δεξάµενος, ἐφ᾽ ἱκανὸν τόπον δίεισιν. Ἔφε- 
pev οὖν τὴν κεφαλὴν, καθάπερ τι τρόπαιον, ἐπὶ τῶν 
χειρῶν αὐτὸς, ὑπὸ θείας πάντως φερόµενος χάριτος, 
καὶ οὗ πρότερον ἂνῆκε, πρὶν ὅτε δὴ γυναικὶ κατὰ 
θείαν πάντως συνενεχθεὶς πρόνοιαν ἔκείνης παλά- 


( ues, oí τινα θησαυρὸν, ἐναπέθετο. Ἔκειντο δὲ 


ἀμελούμενα τὰ τῶν ἁγίων μαρτύρών τίμια δώματα 
θηρσὶ βορὰ καὶ ὀρνέοις προκείµενα, μηδὲ τῆς νενο- 
µισμένης λαχόντα ταφῖς. 

Οἱ μέντοι δήμιοι οὐδὲ μέχρι τούτο τῆς ἀργῆς 
ἕστησαν ἀλλὰ καὶ τοῖς λειψάνοις αὐτοῖς ἐπιμαίνον- 
ται, θαλάσστ δοῦναι καὶ βυθῷ προθυμοῦμενοι, ὡς 
ἄν μὴ τὰς αὐτὰς xal ἄψυχα ὄντα, θαυματουργίας 
ἐνδείξαιντ., κἀντεῦθεν ἕλξωσι τοὺς πολλοὺς πρὸς 
ἐπίγνωσιν. "O δὴ, ὡς αὐτοῖς ἔδοξε, γέγονεν ἄν, st 
μὴ τῇ ποντρᾷ ταύτῃ πέρας ἐπενεχθῆναι BouAm διε- 
κώλυσεν ὁ θεός. Αἰσθομένη Υὰρ τοῦ βουλεύματος i, 
τὴν τιµίαν τῷ θεῷ κεφαλὴν δεξαµένη (ὄνομα Ka- 
τούλα τῇ γυναιχί) χοινοῦταί τινα τοῖς πιστοῖς γνώ- 
µην ὡς ἀρεστὴν τῷ θεῷ xal ἀπόδεκτον, καὶ πο- 
λυτελῆ παβραθεµένη τὴν τράπεζαν, elc εὐωχίαν τοὺς 
δηµίους παρέἐλαθεν. Ἐν ὅσῳ δὲ οὗτοι εἰστιῶντο 
παρὰ τῇ γνναικὶ, τῶν πιστῶν τινες τὰ τίμια τῶν 
μαρτύρων ὑπολαμθάνουσι λείψανα καὶ iv τῷ ἀφανεῖ 
κατατίθενται. Εϊτα, τῆς εὐωχίας διαλυθείσης, τοῖς 
δηµίοις τὸ πρᾶγμα φωράσασιν ἐπὶ µέγα καὶ πάἀλιν 
ἀνεκινεῖτο τὰ τοῦ θυμοῦ καὶ διεθερμα[νετο᾽ ἀλλὰ τὸ 
τῆς ὀργῆς ζέον τὰ δῶρα κατέψυξε, καὶ τὸ πολὺ τοῦ 
θυμοῦ χρήµασιν dj vov) παραλύει. Κάχείνων ἁπαλ- 
λαγέντων, ἕν τινι τὰ τῶν μαρτύρων λείψανα ἡ µα- 
καρια Κατούλα δοµήµατι Κατατίθησι, τρίτην τοῦ 


1049 


VITA 8. ANDRONICI. 


1050 


ὀκτωδαίου μηνὸς ἄγοντος. Τῶν δὲ θυμάτων oii Asil, et convenientes christiani templum gloriosis 


τινος πηγΏς ὁμοῦ ναούσης xal ᾖἤδιστον, ἀφθόνως 
προχεοµένων, οὐ πολὺ τὸ £v µέσῳ συνελθόντες 
Χριστιανοὶ ναὸν τοῖς καλλινίχοις ἀνεγείρουςι, xal 
τὰ τίµια τούτων ἐν αὐτῷ ἀποτιθέασι λείψανα" εἷς 


excitant victoribus, et in ipso eorum pretiosas de- 
ponunt reliquias: ad gloriam Dei Patris, et Domini 
nostri Jesu Christi : quem decet honor et adoratio, 
nunc et semper, et in ecwcula seculorum. Amen. 


üóxzv Θεοῦ Πατρὸς, καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει τιμὴ καὶ προσκύνησις εἷς τοὺς 


αἰώνας. ᾽Αμήν. 











VITA S. ANDROCINI 
ET EJUS CONJUGIS. 


(Apud Surium ad diem 27 Februarii ; Grece non exstat in mss. Paris. ; socii Bollandiani Vitam S. Andronici 
Greece et Latine exhibent ex Meneis ad diem 9 Oclobris) 


I. In diebus Theodosii Magni imperatoris, erat A usque ad horam sextam : et reversus, audit ejula- 


in magna urbe Antiochia juvenis quidam argen- 
tarius, nomine Andronicus. Accepit sutem uxorem 
filiam urgentarii, nomine Joannis. Erat vero ejus 
nomen Athanasi&a. Erat enim revera Athanasia, id 
est, immortalis, et factis, et cogitatione. Erat autem 
Andronicus valde pius, et plenus bonis operibus. 
Similiter vero ejus quoque uxor: erant autem 
valde divites. Sic vero vitam suam agebant argen- 
tariam, et facultates suas diviserunt in tres partes: 
unam quidem in rationem pauperum, et aliam in 
ralionem monachorum, et aliam in rationem facul- 
tatum et officine. Universa autem civitas amabat 
dominum Andronicum propter ejus modestiam. 
II. Cognovit autem suam uxorem ; et cum con- 
cepisset, peperit filium, et nominaverunt eum 
Joannem. Cum vero adhuc in utero concepisset, 
peperit filiam, et nominavit eam Mariam, neque 
amplius appropinquavit uxori Andronicus. Confe- 
rebat autem suum studium ad diligenter et lubenter 
laborandum, cum aliis Christi amantibus argerta- 
riis. Dominico et die secundo et quarto et in 
Parasceve, a vespera usque ad matutinum ibat 
Andronicus ad lavandos viros suos fratres. Simi- 
liter autem ejus quoque uxor ad lavandas dili- 
genter mulieres. Post tempus vero duodecim 
annorum, ingressa est quodam die mane domina 
Athanasia a voluntario illo labore ad videndos suos 
fllios, et invenit eos suspirantes. Illasutem contur- 
bata ascendit in lectum suum, et posuit ambos 
supra pectus suum. Beatus vero Andronicus in- 
gressus, ccpit clamare in uxorem suam, quod 
multum dormiret. Illa autem dixit : Noli irasci, 
domine mi, pueri enim sunt infirma veletudine : 
et cum tetigieset, invenit eos teneri a febre, et 
dicit suspirans : Flat voluntas Dei : et ivit exira 
civitatem, ad precandum sanctum Julianum. Illic 
enim jacebant ejus parentes. Fuit autem illio 


1 Job 1, 24. 


tum et tumultum, qui flebat domi sue. Ille vero 
conturbatus cucurrit, et invenit omnem fere civi-' 
latem domi suse et pueros mortuos. 

II[. Cumque vidisset infantes in lecto simul 
jacentes, ingressus in suum oratorium, se projecit 
ante Servatorem, et flens dixit! : « Ipse egressus 
sum nudus ex utero matris mets, nudus quoque 
illuc revertar. Dominus dedit, Dominus abstalit : 
sicut Domino visum est, ita fiat. Sit nomen Do- 
mini benedictum ex hoo nunc et usque in secu- 
lum. » Uxor autem ejus querebat se suffocare, 
dicens : Moriar cum meis filiis. Convenit vero 
universa civitas ad efferendos pueros, adeo ut illic 
esset patriarcha cum toto clero suo. Eos vero 
deposuerunt in martyrio sancti Juliani supra avos 
suos. Áccipiens autem beatum Andronicum episoo- 
pus ingressus est in edes ejus. Illius autem uxor 
noluit abire in domum suam, sed dormiit in 
martyrio. Media vero noote apparet ei martyr in 
hsbitu monachi, dicens ei : Cur non sinis eos, qui 
bic sunt, requiescere ? Illa autem dixit: Domine 
mi, ne mihi irascaris, nam sum valde afflicta. 
Habebam autem duos solos filios, et hodie ambos 
simul extuli. Ilie vero dicit : Quot annos nati erant 
tui pueri? Illa vero dicit ei : Unus erat duodecim 
annos natus, alter vero decem. llle autem dicit 
ei : Cur igitur illos defles ? Utinam defleres peocata 
tua. Dico enim tibi, mulier, quod quomodo natura 
bominis exigit cibum, et fieri non potest, ut non 
detur ad comedendum, ita etiam pueri in illo die 
poscunt a Christo bona futura, dicentes : Juste 
Judex, privasti nos rebus terrenis, ne nos etiam 
prives colestibus. Illa autem cum audivisset, est 
compuncta, et mutavit luctum in gaudium, dicens: 
Si ergo vivunt filii mei in colo, quid fleo ? et con- 
versa, qusesiit abbatem qui ei fuerat locutus, et 
cum totum locum obiisset, non invenit. Et sciscita- 


1081 


MENSIS OCTOBER. 


1052 


tur a janitore, dicens : Ubi est abbas, qui est A invicem salutassent et complexi fuissent, fuerunt 


modo huo ingressus ? Dicit ei janitor : Vides omnes 
januas obseratas, et dicis : Ubi est abbas qui modo 
est huc ingressus ? Eam autem erudiit paramona- 
rius, ut qui scivisset eam vidisse visionem. llla 
vero, metu correpta, rogavit ut abiret in domum 
suam. Eam vero accepil janitor, et introduxit in 
domum suam, et narravit marito suo ea que 
viderat. 

IV. Tunc dicit ei beata Athanasia : Revera, 
domine, etiam viventibus filiis volui dicere, et 
erubui. Ecce ergo etiam post mortem eorum dico 
tibi. 8i me audias, conjicies me in monasterium, 
et delebo peccata mea. Et dicit ei : Abi, proba 
tuam cogitationem una hebdomada, et si perman- 
seris in hoc proposito, loquemur. Illa autem cum 
rursus venisset, idem dixit. Beatus vero Androni- 
cus accersil socerum suum, et ei tradit omnes suas 
facultates, dicens : Ad sancta loca proficiscimur 
ad orandum. Si quid ergo nobis acciderit humani- 
tus, babebis has facaltates, ut de eis facias quod 
tibi videbitur. Rogo ergo te, ut recte agus cum tua 
anima, et ex iis, que hic sunt, fac nosocomium 
et xenodochium monachorum :et manumissis servis 
suis, dedit eis legata, el accepta parva benedi. 
ctione et duobus equis, exiit noctu ex civitate, 
ipse et uxor ejus soli. Bealia &utem Athanasia 
eminus vidit domum suam, et sursum aspiciens 
in colum dixit: Deus, qui dixisti Abrahe et 
Sare *: « Egredere e terra tua, el e cognatione 
tua : et veni in terram, quam ostendam tibi ; » 
ipse nunc quoque deduc nos in timorem tuum. 
Ecce enim relinquimus domum nostram apertam 
propter nomen tuum : ne ante nos claudas ostium 
regni tui ; et flentes ambo abierunt ; et cum ad 
B&nota loca pervenissent, adorarunt : et cum 
multos Patres convenissent, veniunt ad sanctum 
Menam Alexandrie, et fruuntur martyre. 

V. Circa horam autem nonam aspicit Androni- 
ous, el. videt monachum contendentem cum laico 
οἱ ei dicentem : Cur abbatem injuria afficis ? Is 
vero ei dicebat : Domine, locavi bestiam meam ad 
Scelem. Ego vero ei dico: Eamus jam, ut totam 
noctem ambulemus; et cras usque ad sextam, ut 
perveniamus ante estum diei : et non vult ut jam 
eamus. Dicit ei dominus Andronicus : Habesne 


separati. Ipse autem descendit ad Scetem : et 
cum adorasset eanotos Patres in Laura, audivit 
de abbate Daniele ; ei cum eo accessisset, non sine 
magna difficultate eum potuit convenire : seni 
vero omnia exposuit. Dicit autem ei senex : Abi, 
et adduc uxorem tuam, et faciam tibi litteras, ct 
depones eam in Thebaide in monasterio Taben- 
nesiotlarum. Andronicus autem fecit, sicut dixerat 
6) senex, et absens, duxit eam ad senem. Qui 
locutus est eis verbum salutis : et factis litteris, 
misit eos ad monasterium Tabennesiotarum. Re- 
verso vero Andronico, dedit senex habitum, et 
docuit qua ad statum pertinent monasticum, et 
mansit apud eum annos duodecim. 

VI. Post. duodecim &utem annos rogavit senem, 
ut se dimitteret ad sancta loca. Ille vero bene 
precatus eum dimisit. Abbas autem Andronicus 
iter faciens per Egyptum, sedit sub spina, ut 
animam recrearet ab estu. Ecce autem ex Dei 
dispensatione veniens in habitu virili ejus uxor, 
qua ipsa quoque ibat ad sancta loca. Cumque se 
invicem salutassent, cognovit columba conjugein. 
Ipse vero quomodo potuisset cognoscere talem, 
qua emarcuerat, pulchritudinem, et quse videbatur 
ut JEthiops ? Dicit ergo οἱ: Quo vadis, domine 
abba? Ille vero dicit ei : Ad sancta loca. Ipsa 
autem dicit ei: Ego quoque volo illuc ire. Ipsa 
ergo rursus dicit ei : Si velis, eamus ambo simul. 
Sed tanquara non simul simus, ingrediamur sgilen- 
tio. Dicit Andronicus : Ut jubes. Deinde ipsa dicil 
ei: Non es rever& discipulus abbatis Danielis? 
Ipse vero dicit ei: Maxime. Dicit ipsa: Preces 
senis nos comita&buntur. Dicit Andronicus : Amen. 
Cum autem simul ingressi essent, et adorassent 
sancta loca, reversi sunt Alexandriam. Dicit abbas 
Athanasius abbati Andronico : Vis maneamus simul 
in cella ? Dicit Andronicus : Certe, ut jubes. Volo 
autem primum ire, et accipere preces senis. Dicil 
ei abbas Athanasius ς Vade, et οκερθοίαῦο te apud 
Octavum decimum : et si venias, sicut iter feci- 
mus, manebimus silentio. Nam si te non ferat, ne 
veneris. Ego enim te exspectabo apud Decimum 
octavum. Ille autem profectus, salutavit senem, et 
de eo ipsi renuntiavit. Senex vero dicit ei : Vade, 
et dilige silentium, et mane oum fratre, est enim 


aliquod aliud animal ? Is vero dicit : Maxime. Dixit [) monachus, ut esse oportet. Eo autem reverso, cum 


autem ipsi : Vade, duc illud ad me, et veni, et ac- 
cipiam ego unum animal, et abbas unum, quoniam 
-ego quoque volo ire ad Scetem. Andronicus vero 
dicit uxori suse. Mane hic apud sanctum Menam, 
donec descendum in Scelem, et accipiam benedi- 
otionem a Patribus, et revertar. Dicit ei uxor ejus : 
Accipe me tecum. Ille vero dicit ei : Mulier non 
ingreditur in Scelem. Illa autem dicit ei cum fletu : 
Habebis me apud sanctum Menam, si remanseris, 
ei me non collocaris in monasterio. Cumque 8e 


! Gen. ΣΙ, 1. 


invenisset abbatem Athanasium, manserunt simul, 
timore Dei muniti, alios duodecim annos : et non 
cognovit abbas Andronicus eam esse suam con- 
jugem. 

VII. Sepe ergo a&scendebat senex ad eos visitan- 
dos, ea illis disserens, que pertinebant ad utilita- 
tem. Semel autem cum ascendieset senex, et eos 
valere jussisset, antequam iret ad sanctum Menam, 
venit ad eum abbas Andronicus, et dicit οἱ: Abbas 
Athanasius vadit ad Dominum. Reversus vero 


1033 


MARTYRIUM SS. EULAMPII ET EULAMPLA. 


1054 


sener, invenit eum magnis compressum angustiis, A viventem. À quo cum accepissent benedictionem, 


et cepit flere abbas Athanasius : et dicit ei senex: 
Cum te oporleret gaudere, quod migras ad Domi- 
num, lacrymaris ? Dicit ei abbas Athanasius : Non 
ploro, nisi propter abbatem Andronicum. Sed fac 
hanc charitatem, postquam me sepelieris. Inve- 
niens schedulam sitam ad caput meum, lege eam, 
et da ipsi abbati Andronico. Cumque ipsi preces 
dixissent, communicavit et dormiit in Domino. 
Venerunt autem ad ei faciendas exsequias: et ecce 
inventa fuit sexu mulier, et auditum fuit in tota 
laura. Et mittens senex, excivit nniversam Sce- 
tem et interiorem solitudinem : et venerunt omnes 
laure Alexandrie, et convenit universa civitas, el 
monachi Scet», ferentes legumina; ita enim mos 
est in Scete. Cum ramis ergo et palmis extulerunt 
venerandas reliquias Atbanasie, Deum glorifican- 
les, qui tantam tolerantiam prebuit mulieri. 
Exspeciavit autem sener septimum diem beate 
Athanasie. Postea vero voluit senex accipere se- 
eum abbatem Andronicum, sed non id sustinuit, 
dicens : Moriar cum mea domina. Cumque eum 
rursus jussisset valere senex, priusquam ipse iret 
&d sanctum Menam, venit ad eum frater, dicens : 
Laborat abbas Andronicus, et est redactus ad an- 
guetias. Senex vero rursus misit in Scetem, di- 
cens : Adeste hue venientes, abbas enim Andro- 
nicus sequitur abbatem Athanssium. llli autem 
cum audivissent, accesserunt et invenerunt eum 





dormiit in Domino. 

VIII. Exortum est ergo bellum inter Patres De- 
cimi octavi, et Monachos Scetiotas, dicentes : 
Noster est frater, et eum habebimus in Scete, ut 
nobis opem ferant ejus precea. Patres autem Octa- 
vi decimi, dicebant : Ponemus eum cum sua so- 
rore. Vehementer igitur instabant Scetiote et dicit 
archimandrita Octavi decimi : Bi quid senex dixe- 
rit, faciamus. Abbas vero Daniel dicebat eum 
oportere illic sepeliri. Illi autem non audiebant 
eum, dicentes : Est senex, et non limet amplius 
bellum corporis. Nos autem sumus juniores, et 
volumus fratrem, ut nobis opem ferant ejus preces. 
Sufficit enim vobis, quod reliquimus vobis abba- 
tem Athanasium. Cum vero vidisset senex esse 
msgnam perturbationem, dicit fratribus suis : Si 
me non audiatis, ego quoque hic manebo, et 86: 
peliar cum meo filio, et tuno quieverunt, et extu- 
lerunt fratrem Andronicum. Dicunt! ergo seni: 
Eamus in Scetem. Dicit eis senex : Sinile ut fa- 
ciam septimum diem fratris, et non siverunt eum 
manere. Ita confidit abbas Daniel suo discipulo. 
Oremus nos quoque ut veniamus ad mensuram ab- 
batis Andronici, precibus omnium sanctorum 
Christi : cui gloria et potentia simul cum Patre et 
sancto Spiritu, nunc el semper et in secula se- 
culorum. Amen. 





MAPTYPION 


ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ MAPT) PON 


EYAAMIIIOY xa. EYAAMIIIA. 
MARTYRIUM 


SS. MARTYRUM 


EULAMPII ET EULAMPIE. 


(Latine apud Surium ad diem 10 Octobris, Grece ex cod. ms. Paris, n. 1480) 


Α΄, "Αρτι τῆς θεογνωσίας εἷς πάντα Χόσμον δια- (7 


τρεχούσης, καὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
τοῦ µόνου θεοῦ ἡμῶν τοὺς ἑαυτοῦ μάρτυρας ἐπιρ- 
ῥωνύντος xal ἐπαλείφοντος, τοῦ δὲ πονηροῦ xal µι- 
σοχάλου δαίµονος τοὺς οἰκείους θεράποντας πβὸς 
tiv ἀσίέθειαν ἐρεθίζοντος, νεανίας τις τὸ Ὑένος 
περιφανὴς, τὴν ὄψιν περικαλλὴς, εὐπατρίδης τε γνω- 


I. Jam Dei cognitione totum orbem pervadente, 
et Salvatore quidem Christo Jesu, qui solus est 
Deus noster, suos martyres confirmante 80 corro- 
borante : maligno autem et bonis infesto demone 
suos ad impietatem incitante famulos : adolescens 
quidam, Eulampius dictus, genere insignis, eleganti 
specie, et qui bona ac clara noscebatur esse natus 


1053 


MENSIS OCTOBER. 


1056 


patria, nempe Nicomedia, et erat ornatus operibus Α ριζόµενος, τῆς γὰρ Νικομήδους ὁρμᾶται xal τοῖς 


pietatis, cum nollet habitare in tabernaculis pecca- 
torum, et divinum Christi nomen videre tam impu- 
denter irrideri ac subsannari non ferendum esse 
censerel, relicta urbis habitatione, amplectitur so- 
litudinem. Et cum vite abstinentia, et secessu in- 
ternum hominem expurgasselt, zelo sicut magnus 
Elias refertam omnino haberet animam, relieta pari- 
ter solitudine, descendit ad habitandum in civitate. 


II. Cum autem ad imperatorias constitutiones in- 
tendisset oculos, que &upra portas proscripte erant 
omnibus valde ridens talem conatum, fuit ab impiis 
deprehensus protinus, et statim vinctus fuit conje- 
ctus in custodiam, tanquam aliqua preda sistendus 
coram judice. Postquam autem, quod factum fue- 
rat, delatum fuit ad aures magistratuum, jussit 
judex eum duci ad tribunal. Et protinus aspiciens 
ad eum qui ductus fuerat, cum propter teneram 
sitatem sperasset fore ut virum expugnaret fortis- 
simum: Quenam est, inquil, tanta tua, quaedicitur, 
amentia, que etiam prope effecit ut deduceret ad 
asperitatem, nisi ipsa que fuit conspecta species 
persuasisset rem non ita se habere : est enim om- 
nino alienum, et non consentaneum, hanc libera- 
lem formam, et apertum characterem nobilitatis, 
facta aggredi tam audacia. Ecce ergo tibi proponi- 
tur multitudo deorum, que diversis operationibus 
et invocationibus aibi affatim comparat veneratio- 
nem ; ipsum quoque templum est tibi aperlum : san- 
guine autem conspersa cernuntur altaria ; publicum 
festum celebratur et parata sunt quecunque conve- 
niunt sacrificio. Et tibi ergo optime consules, et 
nobis rem gratam facies, si deos colueris, et eis sa- 
crificaveris. Hc tyrannus. 

li. Martyr autem Spiritu sancto totus repletus, 
cum se signo crucis, veluti quibusdam armis, mu- 
niisset : Vana sunt, respondit, o preses, qua a te 
proponuntur. Neque enim ex rebus externis et que 
minime fuerint in poteetate alicujus, metienda est 
pietas, que aperte est boni inetituli et in nostri li- 
beri arbitrii sita est potestate. Atque, si quidem 
fleri non potest (ne te non velle dicam), ut ad 
unum et trinum omnium aspicias principium, ab 
eorum saltem, que producta fuerunt bono ordine, 
disce Deum universorum. 8in autem deorum pra- 
fers multitudinem, per quos simpliciores deducis ad 
barathrum interitus, at ego quidem nec ea que tu 
dicis audire sustineo, neque in animum induco, ut 
talibus delecter sacrificiis, ut qui sim preditus ani- 
ma parlicipe rationis, et ad supernum mundum 
aperle properem : soli autem natura Deo, et qui 
non est aspectabilis, sacridcabu sacrificium laudis, 
el ipsi reddam vota mea coram toto populo ejus. 
His sic diclis, tyrannus, deposita persona lenitatis, 
jubet quidem exui martyrem, et humi extensum, 
vehementer verberari. 


B 


τῆς εὐσεθείας ἔργοις κοσμούμενος ἐν σκηνώµασιν 
ἁμαρτωλῶν κατοικεῖν οὐχ αἱρούμενον, xal ἀνέδην 
οὕτω τὸ τοῦ Χριστοῦ θεῖον ὄνομα ὁρᾷν διαχλευαζό- 
µενον, ἀνεκτὸν οὐχ ἠγούμενος. ἀπάρας τῶν κατὰ τὸ 
ἄστυ διατριθῶν. τὴν ἐρημίαν ἄσπάζεται, xal τῷ 
ἐγκρατεῖ xai ἀναχωρητικχῷ βίῳ τὸν ἐντὸς ἀποχαθ- 
πράµενος ἄνθρωπον, xai ὅλος ζήλου κατὰ τὸν 
µέγαν ἩἨλίαν πλησθεὶς τὴν ψυχὴν, τὴν ἑρημίαν 
ἀπολιπῶν αὖθις, πρὸς τὰς dv πόλει διαγωγὰς κάτ- 
εισιν. 

Β’. Ὡς δὲ πρὸς τὰς βασιλικὰς ἠτένισε διατάξεις. 
αἵ τῶν πυλῶν ὕπερθεν ἀνάγραπτοι πᾶσιν ἐτύγχανον, 
μέγα καταγελάσας τοῦ ἔγχειρήματος, κατάφορος 
εὐθὺς τοῖς ἀσεθέσιν ἐγένετο, «al φολακή τοῦτον 
εἶχεν αὐτίκα δέσµιον, οἷόν τι θήραμα παραστησό- 
μενον τῷ δικάζοντι. Ἐπεὶ δὲ πρὸς τὰς τῶν ἐν τέλει 
ἀχοὰς ἀνηνέχθη τὸ Ὑεγονὸς, ἀγώγιμον αὐτὸν ὁ 
δικαστὴς πρὸς τὸ βῆμα Ὑενέσθαι διεχελεύσατο' καὶ 
ὃς οἲς αὐτὸν ἀχθέντα εὖὐθὺς ἀπιδὼν, καὶ διὰ τὸ 
νεάζον τῆς ἡλιχίας συλήσειν ἐλπίζων τὸν γενναιότα- 
τον, Τίς, ὦ ὀὗτος, ἡ τοσαύτη περὶ σοῦ, ἔφη, διαλα- 
λουμένη ἀναίδεια, ἡ τις μικρου µε xai πρὸς τρα- 
χύτητα ἐξενεχθῆναι πεποίηκεν, ei μὴ αὐτὸ τὸ εἶδος 
θεαθὲν, μὴ οὕτως ἔχειν ἀνέπεισεν ἀλλότριον γὰρ 
πάντη xal ἀνακόλουθον, αἰδῶ τοιαύτην xai χαρα- 
χτῆρα σαφέστατον εὐγενείας, ἔργοις θρασυτέροις 
ἔπιχειρεῖν. Ἰδοὺ aol τοίνυν πληθὺς πρόκειται θεῶν, 
διαφόροις ἐνεργείαις καὶ κλήσεσι καταπλουτοῦσα 
τὸ τίµιον, ἀνέφγὲ σοι καὶ νὰὸς αὐτός. Βωμοὶ δὲ τῷ 
λύθρῳ τῶν αἱμάτων περιῤῥεόμενοι τεθεώρηνται, 
πάνδηµος ἑορτὴ συγκεκρότηται, xai τῶν ἀγγείων 
ὅσκ πρὸς θυσίον κατάλληλα προσηυτρέπισται. Τὰ 
κάλλιστα γοῦν σεαυτῷ καὶ ἡμῖν χαρίσαιο, εἰ τοὺς 
θεοὺς τιµήσειας καὶ αὐτοῖς ἐπιθύσαις. Καὶ τὰ μὲν 
τοῦ τυράννου τοιαῦτα. 

Γ’. ὍὉ δὲ µάρτυς ὅλος ὅλως τοῦ Πνεύματος 
τοῦ ἁγίου Ὑενόμενος, καὶ τῷ τοῦ σταυρο ση- 
µείῳ οἷον ὅπλῳ τινὶ περιφραξάµενος, Μάταια, 
ὦ ἡγεμὼν, ἀπεκρίνατο, τὰ παρὰ σοῦ προτεινό- 
μενα, οὐδὲ γὰρ ἀπὸ τῶν ἑκτος, καὶ ὧν οὐκ ἄν 
τις ἉἨὙίνοιο µἉκύριο, τὸ εὐσεθεῖν δοκιμάζεται, 
προαιρέσεως ἀγαθῆς καὶ τῶν ἐφ᾽ ἡμῖν ἄντικρυς 
ὑπάρχον, El μὲν οὖν ἀδύνατον ἵνα μὴ λέγω ἀθούλη- 
τον πρὸς τὴν µίαν σε καὶ πάντων τριαδικὴν ἀρχὴν 
ἀπίδεῖν, κἄν ἀπὸ τῆς τῶν παρηγµένων εὐταξίας, 


D τὸν γενεσιουργὸν τῶν ὅλων θεὸν μαθητεύθητι. El 


δὲ θεῶν πληθὺν προτιμᾶς, δι ὦν τοὺς ἁπλουστέρους 
χλευάζων πρὸς τὸ τῆς ἀπωλείας χατάγεις βάραθρον, 
ἀλλ ἐγὼ οὔτε ἀκούειν ὧν σὺ gc ἀνέχομαί, οὔτε 
θυσίαις τοιαύταις αίρειν προῄρημαι, ἅτε φυχῇῃ Ao- 
Υ:κᾷ τιμηθεὶς, καὶ πρὸς τὸν (dvo xócpov σαφῶς 
ἐπειγόμενος' -µμόνῳ δὲ τῷ φύσει ἀοράτφ θεῷ, ϐυ- 
alav θύσω αἱνέσεως, καὶ αὐτῷ τὰς εὐχάς µου ἆπο- 
δώσω ῥὀἑναντίον παντὸς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ. Τούτων 
οὕτω λεχθέντων, τὸ τῆς ἐπιειχείας ἀποθέμενος προσ- 
ωπεῖον ὁ τύραννος, περιδύεσθαι μὲν προστάττει 
τὸν µάρτυρα, xai ἐπὶ γῆς ταθέντα σφοδρότερον 
τύπτεσθαι, 


1057 


Δ, Ὡς δὲ γενναίως xal ἀνδρικῶς 6 µάρτυς ἀἁντ- A 


εἴχε πρὸς τὰς βασάνους, xal οὐδὲ μικρὰν ἐπεπόν- 
θει ἀλλοίωσιν, διπλασιάζει τὸ δριμὺ τῆς κολάσεως 
ὁ δικάζων, xal νεύροι λεπτοτᾶτοις µαστίζεσθαι 
τοῦτον ἀπηνέστερον διατάττετα.. "A δίχην νιφάδων 
τῷ µμαρτυρικῷ ἐπιφερόμενα σώματι, πολλὴν τοῖς 
πεπονθόσι µέρεσι τὴν τῆς ὀδύνης αἴσθησιν ἐνειργά- 
ζετο’ ἀλλὰ καὶ οὕτως ὁ µάρτυς οὐδὲν ὢὤφθη τοῦ Φρο- 
νήματος ὑπανεὶς, 7| τῆς πρὸς τὸν Κύριον ἡμῶν 
ἐνλεδωκὼς πίστεως. ᾿Εντεῦθεν ἀλλεπάλλτλοι βασά- 
νων ἰδέαι καθάπερ χύματα τῷ µάρτυρι προσιῤῥή- 
Ύνυντο, Εὐθὺς γὰρ ὁ τύραννος πρὸς ἑτέραν εὕρεσιν 
τιμωρίας ἐτρέπετο, xai ξύλῳ τὸν ἁδάμαστον ἂν- 
δριάντα προσαναρτῶν, ξεσμοῖς τὰς σάρχας xatt- 
δαπἀνά, vai ἦν μέχρι μυελῶν καὶ ὀστέων αὐτῶν τὸ 
ἄλγος ὑποδυόμενον, xai τῶν καιρίων μερῶν τοῦ 
σώματος ἑφαπτόμενον. 'O δὲ µάρτυς, εὐχὴν τῇ βα- 
σάνῳ συγκεραννὺς, xal εἰς ἐπικουρίαν τὸν αὐτοῦ 
ἄθλοθέτην ἐπιθοώμένος, οὗ πάσχειν μᾶλλον, fj ἑτέ- 
poo πάσχοντος, αὐτὸς εἶναι θεατὴς ἐνομίζετο. Ἐπεὶ 
δὶ ἱχκανῶς ἐνήθλησε τοῖς ξεσμοῖς, καὶ πᾶν διατα- 
ραχθὶν, τὸ σῶμα προὔχειτο δυσειδὲς, δαίµονες μὲν 
ὡς εἰκὸς ὑπεξανίσταντο, θεὸς δὲ τὸν οἰκεῖον ἄνωθεν 
ἐνίσχυε στεφανίτην, καὶ ὁ δικἀστὴς ἑαυτὸν ditto 
µενον καθορῶν, ὡς pts λόγοις οἷός τε ὤν πείθειν 
τὸν πάσχοντα, µήτε θωπείαις, µήτε τισὶν ἂλλαις 
ἐπινοίαις, ἐπὶ τοιαύτην χωρεῖ βάσανον, Ti ἡ ἀχοὴ 
τοῖς ὡσὶ xai µόνον ἐμπίπτουσα, συνταρᾶττειν δύνα- 
ται, καὶ συγχεῖν xal νοῦν xal διάνοιαν. Ἱμᾶσι γὰρ 
λεπτοῖς τοὺς τῶν ποδῶν καὶ χειρῶν περισφιγχθέντας 
δακτύλους, εἷς τοὐπίσω περιενεχθῆναι βιαίως δια- 


MARTIRYUM SS. EULAMPII ET EULAMPLE. 


1058 


ΙΥ. Postquam autem martyr generose et fortiter 
restitit tormentis, et nec tantillum quidem fuit mu- 
tatus, acerbitatem supplicii judex auget, eumque 
nervis cedi tenuissimis imperat crudeliter. Qui cum 
nive spissius martyris corpori infligerentur, affe- 
ctis partibus afferebant magnum sensum doloris. 
Sed sio quoque martyr nibil visus et remisisse de 
sua animi magnitudine aut de sua fide in Christum 
Dominum nostrum aliquid relaxasse. Hinc frequen- 
tes, et se invicem consequentes tormentorum spe- 
cies, tanquam fluctus, erumpebant in martyrem. 
Statim enim conversus est tyrannus ad invenien- 
dum aliud supplicium : et ligno appendens indomi- 
tam statuam, congumebat carnes lacerationibus, et 
ad medullas et ossa usque subibat dolor et princi- 
pales partes corporis attingebat. Martyr autem pre- 
cibus tormentum contemperans, et sui Agonothete 
auxilium invocans, non magis censebatur pati 
quam alio patiente ipse esse spectator. Postquam 
autem satis decertavil adversus dilacerationes, et 
universum discerptum corpus propositum fuit 
aspectu tetrum, demones quidem, ut par erat, me- 
rebant, Deus autem e guperis exsultabat proptet 
suum corona redimitum athletam. Judex deinde 
cernens 86 esse superatum, cum neo verbis posset 
persuadere patienti, nec blanditiis, nec ullis aliis 
rationibus, procedit ad tale lormentum, quod si vel 
solum ad aures perveniat, potesl conturbare ac 
confundere mentem et cogitationem. Tenuibus enim 
loris pedum et manuum adstrictos digitos jubet 
violenter circumtrahi, quod ei intolerandum red- 


κελεύεται, καὶ δίκην πτόρθου, τὰ τοῦ μάᾶρτυρος µέρη C debat cruciatum. Nam cum confringerentur arti- 


περιλυγίσας, ἀφόρητον οὕτω τὴν τιµωρίαν εἰργάζετο. 
᾽Αγχώνων γὰρ συνθραυοµένων, σφυρῶν συνθλωµέ- 
νων, σκελῶν συντριδοµένων, καὶ οἱονεὶ διατετρι- 
γότων τῇ βίᾳ τῆς στάσεως. μικροῦ θανατοῦσθαι 
συνέθαινε τὸν ἀθλητὴν, ἅτε τῆς ἁρμονίας τῶν ὅλων 
τοῦ σώματος μελῶν, τῆς otxelac, ἐξισταμένων ἕνδρας 
καὶ τάξεως, καὶ τῷ περιόντι τῆς ἀλγηδόνός πρὸς 
οἶκτον ἐφελκομένων xat ἄψυχα. 

E. Αλλ” ὁ μὲν τύραννος πρὸς τὴν διὰ τῶν ἔργων 
ἐξατονήσας πειθοῖ πρὸς τὴν διὰ τῶν λόγων αὖθις 
ἐχώρει τῷ τῆς διαλέξεως προσωπείῳ, τὸ οἴχεῖον 
περιστέλλων ἀδθύνατον, xal πρῶτα uiv ἅτε δεισι- 
δαιµονέστερον περὶ τὸ ἴδιον διακείµενος σέθας, τήν 
τε θεοπρεπῆ τοῦ λόγου διέσυρε σάρχωσιν, xal τὰ 
τούτου πάθη xai σταυρὸν αὐτὸν, καὶ ὅσα τῆς ἡμε- 
τέρας σύμθολα σωτηρίας, προσκόµµατα σκανδάλου 
ἐτίρετο, ἐπὶ τούτοις xal τὴν τῶν στοιχείων δη- 
µιουργίαν προὐθάλλετο, ὡς μὲν ἡἠδεῖαν οὖσαν, ὡς 
δὲ ἐπέραστον, καὶ ἀνθρώποις εἷς ἀπόλαυσιν προχεί- 
µένην, xal ὡς μηδ ἄν ἐθέλεν, μηδὲ τὸν ἄγαν 
τυφλώττοντα, τῆς ἐκ ταύτης στέἐρεσθαι ἡδονῆς,. Ὁ 
δὶ µάρτυς (ἦν γὰρ τῆς ἀλτθοῦς σοφίας ἀνάπλεως) 
ἀντιπαρῆγε τῶν ἠἐκείνου θεῶν τὸ ἀσθενὲς καὶ 
ἀνδρόθηλυ, τὸ πρὸς ἀλλήλους μάχιμόν τε xal στα- 
αιῶδες, καὶ τὸ σωματικοῖς ἐγκαλινδεῖσθαι παθή- 
pxst, καὶ τὸ qub. ὁτιοῦν τῶν παρηγµένων ἀφ᾿ ἑαυ- 
τοῦ τὴν Ὑένεσιν ἔχειν καὶ ἄναρχον εἶναι, ἀλλ᾽ slo 


culi, et violenta extensione quodammodo stride- 
rent, contigit athletam prope morte affici, quod 
compages omnium membrorum corporis a sua sede 
et ordine dimoverentur ; &deo ut propter ingentem 
dolorem ad misericordiam traherentur eliam ina- 
nima. 


V. Sed tyrannus quidem cum non potuisset factis 
persuadere, ad persuadendum verbis rursus se con- 
fert, persona disputationis suam tegens impoten- 
tiam. Et primum quidem, ut qui esset Buperstitiosius 
affectus in suam religionem, lacerabat divinam 
Verbi carnis susceptionem, ejusque perpessiones et 
ipsam crucem, et quecunque sunt signa nostre 
salutis, ea ecandali ducebat offensiones. Post heo 
proferebat etiam fabricam elementorum, ut que 
esset quidem dulcis et amabilis, et ad fruendum 
proposita hominibus, et quod nollet ne valde qui- 
dem cecus, qua ex ea oritur, privari voluptate. 
Martyr autem (erat enim vera plenus sapientia) 
contra afferebat illius deorum imbecillitatem et effe- 
minationem, que inter se invicem fuerunt, pugnas 
et seditiones, et quod volutarentur in corporis af- 
fectionibus ; et quod nihil eorum, quae producta 
sunt, ex 86 ortum habeat, et sit sine principio, sed 
statim referatur &d primam et efficientem causam, 


1059 


MENSIS OCTOBER. 


1060 


et omnipotentem ; et quod qui hec relinquit, ad A αἰτίαν πρώτην ποιητικήν τε xal παντοδύναµον ava. 


eorum transit opificem, eorum, qua fluunt et non 
stant, habitationem perpetua et stabili habitatione, 
ineffabilique, et que non desinit, voluptate com- 
mutans. His veris martyris verbis tyrannus atto- 
nitus, el ad iram ac furorem accensus intolerabi- 
lem, processit omnino ad omne genus tormenta, 
lectumque ferreum protiuns jubet accendi. Qui cum 
fuisset accensus, jubet in eo extendi martyrem. Ille 
&utem cum signo crucis se munisset, loto corpore 
fuit extensus. Et statim, cum carnes quidem igni- 
tum ferrum attigissent, consumebantur, et dissol- 
vebantur, et in saniem, ulceraque et vulnera mu- 
tabantur. Quin etiam nonnulla membra in cinerem 
conversa, prebebant videndam nudam ossium con- 
junctionem. Ipse vero tormenta fortiter tolerans, 
tanquam in molli quodam strato recumbens, ei age- 
bat gratias, pro quo hac sustinebat. 


ὡς ἐπί τινος ὁπαλῆς στρωμνῖς καταχείµενος εὐχαριστηρίοις τὸν ὑπὲρ οὔ ταῦτα 


θετο. 

VI. Cum autem martyrem nulla caperet satietas 
earum, quas pro Christo sustinebat perpessionum, 
sed zelo fldei adhuc magis incitaretur, non esse 
tolerandum arbitratus, verum quidem Deum uni- 
versi irrideri, vanitatem autem imbecillitatis simu- 
jacrorum ab iis, qui tunc dominatum obtinebant, 
celebrari laudibus, et magnifleri, generosum quid- 
dam et juvenile excogitat, dignumque ejus animi 
magnitudine. Nam cum verbis simulasset se asseen- 
tiri simulacris, et ea ratione fucum fecisset tyranno, 
cum quadam pompa a multis stipatus satellitibus, 
venit in templum idolorum, partim quidem pro- 
pter repentinam martyris mutationem iis letanti- 
bus, qui erant socii impietatis, partim autem om- 
mino exspectantibus id quod erateventurum. Martyr 
autem valde misertus insipientie eorum qui adora- 
bant, asd unam insignem imaginem ad dexteram 
positam, prope accedens, cum esset usus solis pre- 
cibus, οἱ verbis, cum auctoritate imperii, eam humi 
protinus dejecit et in pulverem comminuit. Quod 
quidem cüm vidissel populus, qui aderat, et imbe- 
cillitatem eorum, qua adorabantur, simu) cogno- 
vissent et condemnassent, deponunt protinus de- 
ceplionem, οἱ amplectuntur pietalem, Deum 
potentem, et solum predicantes, quem nuper 
ignorantes, habebant ludibrio. Fitque eis martyr 
eausa salutis, a quibus, cum prius stulti essent, 
preco esse stultitie putabatur. 

VII. Hec cum essent presidi ire materia et oc- 
casio, aliud quid novi incidens, magis conturbavit 
et ad iram concitavit intolerandam. Quedam enim 
adolescentula, que nuper ex virginalibus thalamis 
processerat et ausa erat venire in conspectum vi- 
rorum, cum se admiscuisset multitudini et athletam 
fratrem esse agnovisset, accedens in medium thea- 
trum, eum complexa, statim docebat sigaa generis, 
se eosdem videlicet nosse parentes, eodem utero 
esse editos, ac eadem suxisse ubera. Deinde revo- 
oabat in mentem parentum benevolentiam, et co- 


φέρεσθαι, καὶ ὡς ὁ ταῦτα καταλιµπάνων, πρὸς τὸν 
δημιουργὸν τούτων µεταφοιτᾷ, τῶν ῥεόντων xai μὴ 
ἑστώτων, τὴν δ.τνεκῆ καὶ µόνιµμον κχατοιχίάν, xat 
τὴν ἐκεῖθεν ἀφραστόν τε xal ἀτελεύτητον ἡδονὶν, 
ἀλλαττόμενον. Τούτοις τοῖς ἀληθέσι λόγοις τοῦ μµάρ- 
τυρος ὁ τύραννος καταθροντηθεὶς, καὶ πρὸς ὀργὴν 
καὶ µανίαν ἂσχετον ἐξαφθεὶς, πρὸς τὸ τῶν xoÀa- 
στηρίων ὅλος ἐχώρει παντοδαπὸν, xal κλίνην σιδη- 
ρᾶν αὐτίχα χελεύει πυροῦσθαι, Tc xal πυρακτωβεί- 
σης, ἐφαπλωθῆναι ταύτῃ προστάττει τὸν μάρτυρα. 
'O δὲ τῷ σηµείῳ τοῦ σταυροῦ διασφραγισάµενος, 
ἐφηπλώθη ὅλῳ τῷ σώματι, καὶ εὐθὸς αἱ μὲν σάρχες 
προσφψχύσασαι τῷ πυρὶ, δαπανῶντό τε val διελύοντο 
καὶ εἲς Ἰχῶρας xai Έλκη καὶ τραύµατα μετεθἀλ- 
Àovto: ἔστι δὲ ἅ τῶν μελῶν, καὶ πρὸς τέφραν µετα- 
ποιούµενα, ψιλὴν παρεῖχε τὴν τῶν ὁστέων ὁρᾶν 
συνάψειαν αὐτὸς δὲ ταῖς βασάνοις ἐγχαρτερῶν. 
ὑπέμενε, φωναῖς ἡμεί- 


Q. ᾿ΕὨπεὶ δὲ κόρος οὐδεὶς τῷ µάρτυρι τῶν ὑπὲρ 
Χριστοῦ παθηµάτων, ἀλλὰ τῷ ζήλῳ τῆς πίστεως 
ἐπὶ μᾶλλον διηρεθίζετο, οὐκ ἀνεκτὸν ἡγησάμενος 
τὸν μὲν 3Àv07 θεὸν τοῦ παντὸς διαχλευάζεσθαι, τὸ 
δὲ µάταιον τῆς εἰδωλικῆς ἀσθενείας παρὰ τῶν τότε 
χρατούντων ἐξυμνεῖσθαι xai µεγαλύνεσθαι, γενναῖόν 
τι καὶ νεανικὸν ἐννοεῖ. καὶ τῆς αὐτοῦ µεγαλονοίας 
ἄξιον. Λόγῳ γὰρ ὑποχρινάμενος, τὴν πρὸς τὰ εἴδωλα 
συγκατάθεσιν, καὶ ταύτῃ Φεναχίσας τὸν τύραννον, 
μετά τινος πομπῖς xai δορυφορίας tiq τον vaüv τῶν 
εἰδώλων ἀφίκετο, Gv μὲν τὴν ἀθρόαν τοῦ μάρτυρος 
µεταθολὴν, ἐν fiov, τιθεµένων, ὅσοι σόμμαχοι τῆς 
ἀσεθείας ἐτύγχανον, ὦν δὲ πάντως καραδοκηύν- 
των τί τὸ ἀποθησόμενον. Ὁ δὲ µάρτυς πολλὰ τοὺς 
προσκυνοῦντας Ἁκατοικτείρας τῆς ἀφροσύνης, Evi 
τῶν ἐπιφανῶν ἀγαλμάτων τῇ δεξιᾷ προσεγγίσας 
tüyT, τε µόνῃ χρησάµενος, καὶ λόγῳ σὺν αὐθεντίᾳ 
προστάγµατος, εἷς γῆν εὐθὺς κχαττδάφισε καὶ εἷς 
κόνιν ἑλέπτυνεν. Ὅπερ ὁ παρεστὼς ὅῆμος θεασά- 
µενοι, τὴν ἀσθένειαν τῶν προσκυνουμένων, καὶ 
γνόντες apa καὶ καταγνόντε, τὴν ἀἁπάτην εὖθὺς 
ἀποτίθενται, xal xiv εὐσέθειαν ἁἀσπάζοντες, Θεὸν 
δυνατὸν καὶ µόνον ἀναγηρύσσοντές ὃν ἀγνοοῦντες 
πρώην ἐξεμυκτήριυου xai vexat παραίτιος αὐ- 
τοῖς σωτηρίας ὃ µάρτυς οἷς πρότερον ἀνοήτως 
ἔχουσι, καὶ χήρυξ elvat µωρίας, ὡς μωροῖς ivo- 


D μίζετο. 


Z. Ταῦτα τοῦ ἡγεμόνος ὁργῇ ὕλην xai ἀφορμὴν 
ποιουµένου, ἕτερόν τι χαινὸν ἐμπεσὸν, ἑτάραξέ τε 
καὶ πρὸς ὀργὴν ἐξέμηνεν ἀκατάσχετον. Νεᾶνις γὰρ 
ἄρτι τῶν παρθενικῶν ὑπιεξελθοῦσα θαλάμων, καὶ 
ἀῤῥένων καταθχὀ ήσασα ὄψεως, τῷ πλήθει ἕαυτὰν 
ἀναμίξασα, καὶ ἀδελφὸν εἶναι τὸν ἀθλητὴν ὥσπερ 
γνωρίσασα, µέσον τοῦ θεάτρου παρελθοῦσα, xal τὸ 
χεῖρε τοῦτον περιθαλοῦσα, εὐθὺς τὰ τοῦ Ὑένους 
ἀνεδίδασκε σύμῦολα, τὸ τοὺς αὐτοὺς εἰδέναι πανέ- 
paz, τὸ μιᾶς Ὑαστρὸς προελθεῖν, τὸ τοὺς αὐτοὺς 0r. 
λάσαι μαστούς. Elta γονέων φιλοστοργίας ἀνεμί- 


1061 


MARTYRIUM SS. ΕΌΙΑΜΡΗ ET EULAMPLE. 


1002 


µνησχα, συνοικισμοῦ τε καὶ συναυλίας, xal τοιούτων Α habitationem, et hujusmodi alia signa, et postremo 


ἄλλων συµθόλων' xal τέλος τῆς αὐτῆς ἐθέλειν καὶ 
πίστεως ἔλεγε xal τοῦ σεθάσµατος μετασχεῖν, καὶ 
τῶν αὐτῶν ακοινωνῆσαι τῷ ἀδελφῷ παθηµάτων. 
ΤΓαῦτα toívov, τὸν μὲν κακοδαίµονα τόραννον dmo- 
ρίας ἐπλήρου, τοὺς δὲ θεχτὰς τῶν δρωµένων µετ- 
εχαλεῖτο πρὸς τὴν εὐσέθειαν, xal ὃς αὐτίκα μιαρὸς 
Qv, πρὸς μιαροὺς ἐχώρει λογισμοὺς' καὶ «ἀθει 
μᾶλλον σωματικῆς συνουσἰίας, οὐχὶ πόθφ Χριστοῦ 
προσφύναι τῷ µάρτυρι ταύτην (peto. Δριμὺ τοίνυν 
καὶ ἐμθριθὲς πρὸς αὐτὴν ἀτενίσας. Tl σοι, φηαὶ, ὦ 
Ὑύναι, τὸ σόφισµα βούλεται τοῦτο, καὶ πῶς ἄρα 
πρόφασιν ἐρωτικῆς µανίας τῆς πρὸς τὸν παρόντα 
τουτονὶ νεανίσκον, τὴν τῆς θηρσχείας µετάθεσιν 
ἐποιήσω ; ᾽Αλλὰ ἀνάνηψον τῖς περικεχυµένης σοι 
ταύτης τοῦ πάθους ἀχλύος, καὶ τὸ φιλάνθρωπον τῶν 
ἀηττήτων θεῶν ἐξιλέωσαι- Τί γὰρ τὸ οὕτως σε µε- 
τάπεῖσαν ἀθρόως, ὥσιε τοῦ ἡδίστου τούτου φωτὸς, 
καὶ τῶν ἐν βίῳ τερπνῶν ἀποστῆναι, γόητι δὲ νεανίᾳ 
προσκολληθῆναι, καὶ ἀναιδεῖ προσώπῳ τῷ ἡμετέρφ 
βήματι παραστῆναι, τὰ συγγενῶν ὑποκρινομένην, 
καὶ πρὸς ἀδελφικὴν ἑνότητα τὴν σχέσιν μετατιθεῖ- 
σαν πλὴν ἀλλ᾽ οὐ τοῦ ἡμετέρου χαταγελάσεις βή- 
µατος, οὐδὲ τῶν» αὐτοκρατόρων καταµωχήσῃ, µαρ- 
τύροµαι θεοὺς ἅπαντας, xal τὸ τοῦ βήματος ἡμῶν 
εὐμενὲς, xal φιλάνθρωπον, ὡς οὐδὲν τι πλέον ἒξεις 
Εὐλαμπίου, fj τὸ χείροσι βασάνοις ὑποθληθῆναι. 

H'. Πρὸς ἅπερ ἡ µάρτυς ἀῤῥενωπῷ τῷ φρονήµα- 
τι, εὐστοχον ἐποιεῖτο, καὶ viv ἀπόκρισί "Ακουσαν, 
εἰποῦσα, ὦ διχαστὰ, xal τὸν ἐμὸν ὡς ἔχει γνῶθι 
σκοπόν. Χριστοῦ ὑπάρχω δούλη Χριστὸς ἐμοὶ ζωή 
καὶ ψυχῆς ἀγαλλίαμα. Τούτού ἐρῶ, τούτῳ σπεύδω, 
τωθῆναι. Ὑπὲρ τούτου xai πὺρ εὐτρέπιζε, καὶ 
θῆρας ἄγε, xa! τροχοὺς ἑτοίμαζε, xal ξίφη γύμνου, 
xal πᾶσαν ἄλλην ἐπινόει βάσανον, ἵνα µάθῃς ὅτι 
οὐχ οὕτως ἁγεννὴς ἐγὼ xal µιχρύψυχος, o0, μὰ τὸν 
ὑπὲρ εὐσεθείας τοῦτον ἀγῶνα, ὃν καὶ μέχρι τέλους 
ἄγωνιοὔμαί τε xal ὁραμοῦμαι, καὶ πρὸς πᾶν εἶδος 
κολάσεως ῥἑαυτὴν ἔκδοτον παβραστήσω, ἵνα γνῷς 
ὅτι ἀδελφὴ ἔγὼ τούτου, καὶ τὰ ἀδελφὰ φρονοῦσα 
τοῦ τὰς σὰς βασάνους μὴ ὑποπτήξαντος, xal τὰ cà 
σεθάσµατα χαταλύσαντος, xal αὖθις δὲ σοι φημὶ, 
μὴ πρὸς τὴν τῆς Ὑυναικείας φύσεως ἀἆφορωντι 
ἀσθένειχν, ἀνάξιόν τι τῆς διχνοίας τῆς ἡμετέρας 
ἐλπίσαι, μηδὲ τὸ τῆς ἡλικίας ἁπαλὸν εὐεξαπάτητον 
νοµίσαι ταῖς σαῖς ἐπινοίαις. Ὦ γὰρ πρὸς τὸν αὐτοῦ 
ἔρωτα πτερώσας ἡμᾶς, xal πρὸς τὸν κατὰ σοῦ, xai 
τοῦ διαθόλου πόλεμον καθοπλίσας, αὐτὸς xai τὴν 
δύναμιν ὀρέξει, xal τὴν νίχην περιφανεστάτην ἑρ- 
γάσεται. 

0. Τούτοις ἡ μάρτυς πεπαῤῥησιασμένῃ γλώττῃ 
τοῦ τυράννου σαφῶς µκαταρητορεύσασα, ἑῤῥαπίζετο 
τὰς παρείας ἀπηνέστερον, xal ὄψιν ἰσχυρῶς συν- 
ετρίθετο, τὸ δὲ τῆς μορφῆς ἐπίχαρι χαθηλλοίωτο, 
καὶ τὸ τῆς φωνῆς ἑἐσθέννυτο ὄργανον, τῇ συνεχεῖ 
τῶν ῥαπισμάτων ἐπιφορᾷ. Πρὸς ταῦτα εἶχε μὲν τὸν 
ἀδελφὸν ἐπιῤῥωννύντα xai παραθήγοντα, xai πρὸς 
τὰς βασάνους εὐτολμοτέραν εἶναι ποιοῦντα" ἡνδρί- 
ζετο δὲ καὶ αὐτὴ καθ ὅσον οἵόν τε xal λογισμοῖς 


dicebat se velle esse participem ejusdem βάΦὶ et 
religionis, e& communiter cum fratre easdem subire 
perpessiones. Hac ergo infelicem quidem tyrannum 
implebant dubitatione : spectatores autem eorum 
que fiebant, provocabant ad pietatem. Ceterum ille 
protinus, cum esset sceleratus, se ad sceleratas con- 
vertit cogitationes, et propter affectionem corporis 
consuetudinis, non autem propter sanguinis con- 
junctionem, Christique desiderium, existimabat eam 
adherere martyri. Torve itaque et ferociter eam in- 
tuens : Quid sibi, inquit, o mulier, vult hoc tuum 
commentum, et quomodo propter insaniam in hunc 
adolescentem  mutasti religionem ? Sed resipisce 
ab hac circumfusa caligine {1 affectionis, et placa 


B invictorum deorum clementiam. Qui flt enim, quod 


tu tam repente sie mutata, ut ab hac luce suavig- 
gima, et ab iis que sunt in vita jucunda, discedas . 
prestigiatori autem juveni adherescas, et impu. 
denti vultu ad nostrum te sistas tribunal, simulan- 
tem cogaationem, et traducentem consuetudinem 
ad fraternam unionem ? Yerum enimvero nostrum 
tribunal non irridebis, nec imperatores habebis lu- 
dibrio. Testor deos omnes, et nostri tribunalis be- 
nignitatem et clementiam, tibi nihil amplius futu- 
rum, quam Eulampio, nisi quod sis pejoribus 
tormentis subjicienda. 

VIII. Ad hec martyr masculino spiritu et audacia 
apte respondit : Audi, dicens, o judex, et cognosce 
meum ut se habel scopum ao institutum. Sum 
Christi ancilla. Christus est mihi vita, et anima 
exsultatio. Eum amo, ei studeo sacrificari. Pro eo 
et ignem para, et duc bestias, et rotas expedi, et 
stringe enses, εἰ excogita omne aliud tormentum, 
ul scias me non esse tam ignavi et pusilli animi. 
Hoo, quod pro pietate suscipitur certamen,ad finem 
usque decerlabo el peragam, et, meipsam tradam 
ad omne genus supplicii, ut scias me esse ejus so- 
rorem, et fraterne eadem, que ille sentit, sentire, 
qui tua tormenta non formidavit, et ea que colis, 
simulacra diruit. Porro autem rursus quoque tibi 
dico, ne aspiciens ad muliebris sexus imbevoillita- 
tem, speres aliquid indignum nostra mente, neque 
etatis mollitiem putes tuis inventis facile posse 
decipi. Qui enim nos ad divinum suum erexit amo- 
rem, el nos armavit ad bellum contra te gerendum 


D οἱ diabolum, ipse et prebebil vires et clarissimam 


efficiet victoriam. 


IX. Hec martyr lingua libera aperte dicens ad- 
versustyrannum, oolaphos genis crudeliterimpuotos 
accepit, et fuit ejus vultus vehementer contusus. 
Mutata est autm ejus forme gratia, et exstinclum 
fuit vocis instrumentum inflictis continenter cola&- 
phis. Ad hac habebat quidem fratrem eam confir- 
mantem, οἱ incitantem, et audaciorem reddentem 
&d certamina. Erat autem ipsa quoque virilis, quoad 
ejus fieri poterat,et generosis cogitationibus imbe- 


1063 


cillitatem nature reficiebat. Sed haec non erant om- À Ὑενναίοις τὸ ἀσθενὲς 


nino presidi tolerabilia videnti et meram sanctorum 
Ioquendi libertatem et minime cedentem toleran- 
tiam. Unde etiam rursus nova excogitantur tor- 
menta : lebesque protinus paratus fuit bulliens, ut 
martyres exciperet. In quem Eulampius quidem 
confidenter est ingressus : Eulampia autem (ita 
enim appellabatur et ipsa) tanquam caligans, ut 
que esset natura mollior, et a maligno impelleretur 
ad timiditatem, labascebat. Sed frater, qui idem 
erat socius certaminis, ab imo emergens, tan- 
quam ex aliquo convivio et requie, vocabat so- 
rorem, et ei addebat animum, et hortabatur ut in- 
grederetur lebetem dicens : Nihil extimescas, solum 
attendens id quod videtur, et non ad Deam oculos 
anime deflgens, cui et communiter credidimus, et 
8 quo maximaem invenimus remunerationem. Si 
enim hanc bullientem aquam solum attigeris, ab 
ipso magnum senties auxilium, cujus ego tuus fra- 
ter sum testis, qui Bic tibi cernor impatibilis, et 
nihil doloris sentiens. 


X. His persuasa Eulampia, et omnino acquiescens 
ejus suasionibus, protinus prompto etalacri animo 
ingressa est lebetem. Deinde etium communiter 
spiritu exsultantes, leti susceperunt supplicium ; 
et protinus lebes evasit frigidus, et nihil mali pas- 
808 continuit martyres. Neque vero eousque con- 
stitit res admirabilis, sed etiam non paucos ex iis, 
qui circumstabant, induxit ad pietatem. Porro au- 
tem ipsum quoque tyrannum, et si non pure traxit 
ad verum Deicultum, illius tamen labefecit cogita- 
tionem, et fecil dubitare de sua religione. thiops 
lamen non fuit dealbatus, θἱ cancer recte ingredi 
non didicit. Cum enim vincerent quidem athlete, 
vinceretur autem impius, eos a se invicem et a fide 
in Christum non valens distrahere, redit rursus ad 
consueta, et armatur denuo adversus solum marty- 
rem, et jubet ei exscindi pupillas oculorum is qui 
cordis cecutiebat oculis, et illum magis cruciare 
procurans, et machinans, ut ejus sororis per hoc 
frangeretur audacia. Sed in hoo quoque fuit con- 
victus vana et inania moliri asdversus Christi 
servos. 
καὶ τῆς ὁμαίμονος 


sublime suspendi capillis. Est autem hoc gravissi- 
mum supplicium, sed Christi ancille deliciis sua- 
vius existimabatur. Unde etiam ei preces ad miscens 
dicebat : Ago tibi gratias, Deus meus et creator, 
quod me tuam ancillam dignatus sie pro te sus- 
ceptis ornare tormentis. Cum autem per omne ge- 
nus supplicii oporteret athletas pervadere, etiamsi 
tanquam tela infantium reputabantur, quae eis in- 
ferebantur, fornacem accendi jubet preses, illa 
Chaldaica nihilo inferiorem, et &d eam ἁποία est 
materia que» erat alitura sic accensam, lictoribus 
omne studium ad hoc conferentibus. Gum autem 


MENSIS OCTOBER. 


ἐντεῦθεν διαχαυνῶσαι τὴν εὐτολμίαν, 
χενὰ xal µάταια κατὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ δούλων ἐπινοῶ»ν, 
XI. Postridie autem jubet martyrem Eulampiam Ὦ 


106 


τῆς φύσεως ἀνελάμθανεν. 
Αλλ’ οὐχ ἦν ὅλως φορητὰ ταῦτα τῷ ἡγεμόνι, τό 
τε τῆς παῤῥησίας ἄχκρατον, καὶ τὸ τῆς ὑπομονῖς 
ἀνένδοτον τῶν ἁγίων ὁρῶντι, ὅθεν xal πάλιν xatvo- 
τέρα κολχστηρίων ἐπίνοια, καὶ πάλιν οἱ δήµιοι 
ἀπαραίτητοι' λέθης γὰρ καχλάζων εὐθὺς ἠτοιμά- 
ζετο, καὶ τοὺς μάρτυρας ὑπεδέχετο, πρὸς ὃν περ 
Εὐλάμπιος μὲν εἶσῄει θαῤῥῶν, ἡ μάρτυς δὲ ὥσπερ 
ἱλιγγιάσασα, ἅτε δὴ καὶ τὴν φύσιν ἁπαλωτέρα, xal 
τι καὶ τοῦ πονηροῦ τοὺς λογισμοὺς αὐτῇ πρὸς δειλίαν 
ὑποσαλεύοντος, ὀκλάζουσα Tv: ᾽Αλλ’ ὁ ἀδελφὸς ὁμοῦ 
xxl συναθλητὴὶς γάτωθεν ἀναδὺς olov ἀπό τινος 
εὐωχίας καὶ ἀναπαύσεως, προσεχαλεῖτό τε τὶν 
σύγγονον xal παρεθάῤῥυνε, xal εἴσω τοῦ λέθχτος 
γενέσθαι παρῄνει, Μηδὲν ὑποπτήξης, λέγων, ἁπλῶς 
οὕτως τῷ ὁρωμένῳ προσέχουσα, καὶ μὴ πρὸς θεὸν 
τοὺς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοὺς ἀτενίζουσα, ᾧ τε χοινῇ 
πεπιστεύκαιµεν, χα) παρ) οὗ µεγίστην Εὐρίσκομεν 
τὴν ἀντίληψιν. El yàp µόνον τοῦ ὕδατος τούτου τοῦ 
καχλάζοντος παραφχύσεις, πολλῖς αἰσθήσῃ τῆς παρ’ 
αὐτοῦ βοηθείας, Tic ἐγὼ μάρτυς ὁ σὸς ἀδελφὸς, o5- 
τως ὁρώμενόν Go: ἀπαθὶς xai ἀνώδυνος. 

I. Τούτοι Εὐλαμπία πεισθεῖσ, xo? ὅλη τῶν 
αὐτοῦ παραινέσεων υενομένη, προθύµως αὐτίχα 
καὶ Ἱενναίως εἰσήει τὸν λέθητα, εἶτα καὶ κοινζ τῷ 
πνεύµατι ἀγαλλιασάμενοι, τὴν τιµωρίαν μετ εὖ- 
φροσύνης ἐδέχοννο, καὶ Ψυχρὸς εὐθέως 6 λέθης 
ἐδείχνυτο, καὶ ἀπαθεῖς xaxüv συνεῖχε τοὺς µαρτυ- 
ρας. Καὶ οὐ μέχρι τούτου τὸ παράδοξων ἔστη, ἀλλὰ 
καὶ τῶν περιεστηκότῶν οὐκ ὀλίγους πρὸς εὐσέθειαν 
ὑπηγάγετο, καὶ αὐτὸν δὲ τὸν τύραννον, st καὶ μὲ 
καθαρῶς πρὸς θεοσέθειαν εἵλχυσεν, ἀλλὰ τοὺς λο- 
γισμοὺς ἐχείνου διέσεισε, xz! περὶ τὸ ὀϊκεῖον σέθας 
ἐπιδοιάζειν πεποίηχεν. Ὅμως, el. δεῖ τ' ἀληθὲς 
εἰπεῖν, ὁ Aigloj οὖκ ἐλευχαίνετο καὶ ὁ καρχίνος 
ὀρθὰ βαδίζειν οὐκ ἐδιδάσκεο. Ὃς Υὰρ ἑνίκων 
μὲν οἱ ἀθληταὶ, ἡττᾶτο δὲ ὁ δυσσεθἠς, καὶ διασπᾶν 
αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων. Καὶ τῆς εἷς Χριστὸν όμολο- 
γίας οὐχ οἷός τε ἦν, ἐπὶ τὰ οἰκεῖα πάλιν xai συν- 
ήθη χωρεῖ xai Χχτὰ µόνου τοῦ µάρτυρος αὖθις 
ὀπλίζεται, καὶ τὰς τῶν ὀμμάτων αὐτοῦ χόρας ἑἐκ- 
κοπῆναι προστάττει (φεῦ ὁ τοὺς τῆς καρδίας τυ- 
φλώττων ὀφθαλμοὺς), καὶ τὰ ὅμοια παθεῖν xaxsivov 
δ.ὰ τῆς τιμωρίας ταύτης χαταναγχάζων, πρὸς δὲ 


μηχανώμενος, ἀλλ᾽ ἠλέγχθη κάν τούτῳ 


ΙΑ’. ΤΠ ἑξῆς οὖν τὴν μάρτυρα τῶν τριχῶν ἆπαι- 
ωρεῖσθαι κελεύει. Δεινὴ δὲ τιμωριῶν αὗτη καὶ 
δεινὰς κατά τε μηνίγγων καὶ ἰνῶν καὶ ὑμένων 
ἐνιεῖσα τὰς ἀλγτηδόνας' ἀλλὰ τῇ τοῦ Χριστοῦ δούλῃ 
τρυφῆς ἡδίων ἡ θάσανος ἑνομίζετο, ὅθεν καὶ εὐχὴν 
αὐτῖ προσαναμιγνῦσα, Εὐχαριστῶ σοι, ἔλεγε, θὲέ 
µου καὶ ὃτμ.ευργὲ, ὅτι µε τὴν σὴν δούλην ἠξίωσας 
ταῖς ὑπὶρ σοῦ τιµ.ωρίαις ἐγκαλλωπίζεσθαι. Ἐτεὶ 
δὲ xai ἔδει διὰ πάσης τιμωρητικῆς ἰδέας τοὺς 
ἀθλητὰς διελθεῖν, κάν ὡς νηπίων βέλη τούτοις τὰ 
ἐπαγόμενα ἑλογίζετο, xapivov ἔκκαῆναι κελεύει ὁ 
ἡγεμὼν, οὐδὲν τῆς Χαλδαϊκῆς ἑκείνης ἑνδέουσαν, 
καὶ ἤγετο πρὸς ταύτην ὕλη τρέφει ἔμελλε τὴν 


1005 


MARTYRIUM 8. €ULAMPII ET S. EULAMPLE. 


1088 


οὕτως ἐχκαιομένην, mavcolr) τῶν δηµἰων εἰς τοῦτο À flamma esset adeo in altum sublata, ut etiam eos 


τὴν σπουδὴν καταθαλλομένων. Μετεώρου δὲ τῆς 
φλογὸς γενομένης ὡς μακρόθεν καταπλήττειν τοὺς 
βλέποντας, ἄγεσθαι τοὺς μάρτυρας à δικαστὴς κε- 
λεύει, xal τῆς καµίνου μέσον ὠθεῖσβαι. Ἡροσ- 
ήγοντο οὖν οἱ μάρτυρες, ὁ μὲν θεῖος Εὐλάμπιος, διὰ 
τὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐχχεχόφθαι, ὑπό τινων δ:αθα- 
σταζόµενος ' ἡ δὲ ἨὙενναίκ Εὐλαμπία xal μετὰ 
πολλοῦ τοῦ θάρσους προτρέχουσα ὡς εἰς θάλαμον, 
οὐκ elc κάµινον ἐλευσομένη, ὡς δὲ καὶ τῷ πυρὶ παρ- 
εδόθησαν, ἡ φλὸξ αὐτοὺς οὐδὲν ἐλυμήνατο, ἀλλ) 
αὐτίχα δίκην ἀψίδος χυρτωθεῖσα, xal πολλῇ τῇ 
φειδοῖ πρὸς τὸ μέσον ἀπολαθοῦσα, Χαθάπερ iv 
φαιδροτάττ παστάδι τοὺς ἀθλητὰς ἐθαλάμευε, καὶ 
τὸ τῆς φύσεως καυστικὸν, εἷς αὔραν ὁροσίζουσαν 
µετετίθει, καὶ ol μάρτυρες ὡς ἔν λειμῶνι ὁροσώδει 
τε χαὶ ἡδεῖ Χχορεύοντε, τὴν ᾠδὴν ἐκείνην τὴν 
ἀνάγραπτόν τε καὶ θεοδίδακτον τῶν παίδων ᾖδον. 

IB'. Πρὸς ταῦτα πάλιν ὁ τύραννος, xal. ἔτι διη: 
πορεῖτο, καὶ τῇ τοιαύτῃ τερατουργίᾳ, παρεῖτό τε 
καὶ ἐξησθένει, καὶ πρὸς ἐσχάτην ἁμηχανίαν ἑξέπι- 
πτεν. Εἶτα τοῖς ὅλοις ἀπαγορεύσας, τὴν ἐσχάτην 
καὶ τελευταίαν τοῖς ἀθληταῖς ἐπιφηφίζεται τιµω- 
plav, τὴν διὰ τοῦ ξίφους φημὶ τελευτήν, Εὐθὺς οὖν 
τὴν ἐπὶ θανάτῳ δεσμῶται ἁἀπάχονται, καὶ ὁ μὲν 
μάρτυς προθύµως τὴν διὰ τοῦ Κξίφους τελείωσιν 
ὑποστὰς, πρὸς οὐρανοὺς στεφανίτης ἀνήγετο. Ἡ δὲ 
τὀύτου ἀδελφὴ xal κοινωνὸς τῶν ἀγώνων, τελειοῦται 
καὶ πρὸ τοῦ ξίφους xal µάρτυς ἀπηρτισμένη κατὰ 
προαίροσιν γίνεται, οὐκ ἀπεικὸς τοῦτο τῆς τοῦ θεοῦ 
σοφίας οἰκονομησάσης, ἀλλ᾽ ἵνα μηδὲ σώματος xa- 
θαροῦ, xai 
ἀκάθαρτοι ψαύσωσι, μᾶλλον δὴ τῆς ἑαυτῶν σφαλῶ- 
σιν ἐλπίδος, ἐκείνης ἀποτυχόντες τῆς τιμωρίας Oi 
ἧς αἱκίζειν τὴν μάρτυρα ὤᾧοντο. Ταῦτα τῶν ἁητ- 
τήτων μαρτύρων Χριστοῦ τὰ παλαίσµατα * τοῦτο 
τῶν ἀοιδίμων τὸ πολύευκτον πέρας τούτους 
ἐμαχάρισαν piv al νοεραὶ πᾶσαι δυνάμεις, ἐπευλό- 
γησαν δὲ πατριάρχαι, ἀπόστολοι ᾖ,εσαν, καὶ µαρ- 
τυρες ὡς ἐφαμίλλους τῶν πόνων, xal τῆς αὐτῶν 
ἱσοῤῥόπου ὁμολογίας, Ἱερὰν προσθήχην ἐἑδέξαντο . 
αὐτὸς δὲ ὁ ᾽Αγωνοθέτης ὑπὶρ οὗ τὸ πάσχειν προεί(- 
λοντο, καὶ ὃν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων µαρτυρι- 
χῶς ὡμολόγησαν, xai αὐτὸς ἑνώπιον τοῦ Ηατρὸς 
κατὰ τὸ ἐπάγγελμα ἀνεκήρυξε, καὶ κοινωνοὺς τῆς 
δόξης καὶ τῆς βασιλείας εἱργάσατο. "Oct αὐτῷ 


qui procul cernebant stupefaceret, jubet judex ad- 
duci martyres, et trudi in medium fornacem. Ad- 
ducti sunt ergo martyres : divinus quidem Eulam- 
pius, propterea quod fuerant ei eruti oculi, a qui- 
busdam portatus; generosa autem Eulampia cum 
magna accurrens audacia, tanquam thalamum, non 
fornacem ingressura. Cum autem igni fuissent tra- 
diti, flamma eos nibil lesit, sed statim, instar ab- 
sidis, incurvata et diligenter cavens ne medium 
intereiperet, tanquam in jucundissimo thalamo 
albletas continebat, et nature sue ardorem in au- 
ram irrorantem convertebat. Martyres vero tanquam 
in prato rosoido el ΔΠΙΦΠΟ choreas agentes, illud 
descriptum οἱ divinitus edoctum, puerorum, 


p inquam, canebant canticum. 


XII. Ad hec rursus tyrannus et magis dubitabat, 
et hoc prodigio plane evaserat solutus et imbecillis, 
et redactus erat ad extremam consilii inopiam. 
Deinde cum omnem spem penitus abjecisset, in 
athletas ultimum statuitsupplicium, nempeut vitam 
finirent gladio. Protinus ergo vincti abducuntur ad 
mortem. Et martyr quidem cum prompto et alacri 
acimo subiisset gladio consummationem, in cclos 
coronatus extollitur: ejus autem soror et socia 
certaminum, etiam ante gladium consummatur, 
propositoque et animi instituto fit perfecta martyr. 
Hoc autem non ab re providil Dei sapientia, sed ut 
corpus mundum et a vitiorum consuetudine inta- 


παθῶν ἐπιμιξίαις ἀνεπάφου, χεῖρες C ctum manus immunde non tangerent, atque ut sua 


spe impii frustrarentur, cum ab eo inferendo exci- 
dissent supplicio, per quod putabant ee punituros 
martyrem. Hac sunt invictorum Christi martyrum 
certamina et hio est optandus finis insignium 
atbletarum. Illos bearunt quidem omnes virtutes 
intelligentes, benedixerunt patriarchae, laudarunt 
apostoli et martyres, ut eis pares in laboribus et 
equales in confessione sacrosanctum acceperunt 
additamentum. Ipse autem Agonotheta et Domi- 
nus, pro quo pati constituerunt, et quem coram 
hominibus martyrice confessi eunt, ipse, inquam, 
coram Patre eos preeconio honoravit, sicut est pol- 
licitue, glorieque et regni celorum socios fecit : 
quoniam eum decet omnis gloria, honor et odora- 


πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ xal κράτος, µεγαλωσόνη τε [)tio, nunc et semper, et in secula seculorum 


καὶ μεγαλοπρέπεια, vov καὶ dil xai εἰς τοὺς ali vaq 


τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


PATROL. GR, CXV. 


Àmen. 


94 


1061 


MENSIS OCTOBER. 


1068 





MAPTYPION 


ΤΩΝ ATIQN ΜΑΡΤΥΡΩΝ 


IIPOBOY, TAPAXOY 


KAI ANAPONIKOY. 


MARIYRIUM 


SS. MARTYRUM 


PROBI, TARACHI ET ANDRONICI. 


(Latine apud Surium ad diem 11 Octobris, Grece ex cod. mas. Paris. n. 1480.) 


I. Diocletianus tenens Romanorum imperium, Α A. Διοχλητιανὸς τὴν αὐτοκράτορα Ῥωμαίοις Bu- 


vir qui errori cultus diemonum erat mirum in mo- 
dum addictus, volebat quemlibet Christianum ab- 
' jurare pietatem veramque religionem, litteris et 
edictis per universum orbem terre spargens hanc 
impiam vanitatem. Ea de causa multis quidem ex 
fidelibus labefactabatur animus : alii autem metu 
tormentorum, quorum mine fuerant intental», in 
solitudinibus latebant et montibus. Piis enim ubi- 
que erant tensa retia et laquei. Tunc vero fortis- 
simi Christi milites, qui tres quidem erant numero, 
et genere solo et differentia patrie dividebantur 
(Taracho enim primo martyrum, patria erat urbs 
Claudii Cesaris ; Probo vero, qu& ad Orientem sita 
est, Pamphylia; Andronico autem etate tertio, 


πων ἀρχὴν ἀνὴρ σφόδρα περὶ τὴν δεισιδαίµονα πλά- 
νην ἑπτοημένος πάντα Χριστιανὸν ἐξόμνυσθαι civ 
εὐσέδειαν ἐθιάζετο, γράμμάσί τε καὶ διατάγµασιν 
ἀνὰ τὴν οἰκουμένην πᾶσαν, τὴν θεομισῆ ταύτην 
ἐξαπλοῦν µαταιότητα * ταύτητοι xal πολλοὶ μὲν τῶν 
πιστῶν τὴν διάνοιαν ἐσαλεύοντο, ἄλλοι δὲ δέει τῶν 
Ἀπειλημένων βασάνων, iv ἐρημίαις καὶ ὄρεσιν ἀπε- 
κρύπτοντο, παῤῥησιάζεσθαι μὴ δυνάµενοι τὴν εὐσέ- 
δειαν, πανταχοῦ γὰρ τοῖς εὐτεδέσι θήρατρα xai 
παγίδες περιεπήγνυντο. Τότε δὴ xai οἱ τοῦ Χριστοῦ 
Ὑενναιότατοι στρατιῶται, τρεῖς μὲν τὸν ἀριθμὸν 
ὄντες, καὶ γένει µόνῳ καὶ πατρίδος διαφορᾷ µεριζό- 
μενοι, τῇ δὲ πρὸς θεὸν ἀγάπῃ καὶ πίστει, Ev εἶναι 
διαφανῶς γνωριζόµενοι: Ταράχῳ γὰρ τῷ Tp 


insignis metropolis Ephesiorum), in Deum autem B τῶν μαρτύρων, ἡ Κλαυδίου Καΐσαρος πόλις, πατρὶς 


charitate et fide unum esse aperte cognoscebantur : 
cum vel solum versari cum impiis, reputassent sese 
abnegare pietatem, seipsos separantes a communi 
multitudine, tacite, et per se alebant suum in 
Christum desiderium. Ceterum vel ipsam vitam 
non putabant vitalem, nisi essent Christi passio- 
num propter Christum participes. Scopus autem 
erat eis sue ad Deum orationis, a marlyrio minime 
excidere, et non facere Christi jacturam, quem pro 
omnibus habere delegerant. 


II. Cum versarentur in his beati athlete, mitti- 
tur in partes illas quidam preses ab imperatore, 
nomine Maximus, vir qui ad extremam processerat 
iu daemonibus colendis superstitionem, οἱ cujus 
crudelitas jactabatur vulgi testimonio. Is cum ad 
Tarsensium venisset civitatem, protinus ad exami- 
uationem sedit in excelso tribuneli judicans, aut 


ἐγνωρίζετο, Πρόθῳ δὲ ἡ πρὸς Ey. διακειμένη Παμφ»- 
Ma, xal ᾿Ανδρονίκῳ τῷ τρίτφῳ χαθ᾽ ἑλικίαν ἡ "Egt- 
σίων περιφανὴς µητρόπολις, Οὗτοι καὶ τὴν μετὰ 
ἀσεθῶν διαγωγὴν µόνην, εὐσεθείας ἄρνησιν λογισά- 
µενοι, τοῦ Χοινοῦ πλήθους ἑαυτοὺς ἀποῤῥήξαντες, 
ἡσυχῃ καὶ καθ) ἑαυτοὺς τὸν πρὸς Χριστὸν πόθον 
ὑπέτρεφον, ol; καὶ ὁ βίος ἀθίωτος ἑνομίζετο, εἰ μὴ 
τῶν τοῦ Χρ.στοῦ παθγµάτων διὰ Χριστὸν χοινωνή- 
σουσι. Σχκοπὸς δὲ τῆς πρὸς θεὸν αὐτοῖς προσευχῆς 
τὸ μὴ τοῦ μαρτυρίου διαμαχρτεῖν καὶ ζτμιωθῆναι 
Ἀριστὸν, ὃν ἀντὶ πάντων ἔχειν προεἰλοντο. 

B. Ἐν τούτοις τῶν µακαρίων ἀθλητῶν ἀἄναστρε- 
φομένων στέλλεταί τις παρὰ βασιλέως ἡγεμὼν ὁνό- 
ματι Μάξιμος, ἀνὴρ, εἰς ἔσχατον δεισιδαιµονίας 
ἐληλακὼς, καὶ πολλὴν ἔχειν τὴν ὠμότητα μαρτυρού-- 
µενος. "Oc τῇ Ταρσέων ἐπιδημήσας, ταύτης γὰρ 
καὶ τὴν ἡγεμονίαν κεχλήρωτο, εὐθὺς πρὸς ἐξέτασιν, 
ἐπὶ µετεώρου καθῆστο τυῦ βήµαιος, δικάζων f 


1069 


MARTYRIUM 5. PROBI ET SOC. 


1010 


μᾶλλον τὸν αγῶνα διατιθεὶς ὡς οἷόν τε χαλεπώτατα, À certamen potius parans longe difficillimum. Illi au- 


καὶ αὐτῷ πολύ τι πλῆθος παρειστήχει δηµίων, τοῖς 
ἐχείνου καὶ νεύµασι xal σχήµασι τὸ εὐπειθὲς ὑποφαί- 
νοντες. Επεὶ οὖν τοῖς τηνικάδε δεισιδαίµοσιν ol 
µάρτυρες ἐπ᾽ εὐσεθείᾳ δἵΏλοι γεγόνασι, καὶ θεσμοῖς 
καὶ εἰρχταῖς ἤδη συνελαμθάνοντο, οἱ τὴν τούτων φυ- 
λακὴν ἐπιτετραμμένοι, τὰ xat' αὐτους τῷ διχάζοντι 
διεσήµαινον, ὁ δὲ xowr piv αὐτοὺς παραστῆναι 
ἀπείπατο. Καθ) ἕνα δὲ μᾶλλον εἰσάγων, τὴν ἐξέτα- 
div. ἐπο,εῖτο, χακούογῳ σχέψδει περὶ τοῦτο διατε- 
θεὶς, καὶ ταύτῃ μᾶλλον ἐλεῖν τοὺς ἀηττέτους 
διανοούμενος. Καὶ πρῶτος μὲν ὁ καθ ἡλιχίαν 
Τάραχος οὗτος ἣν, παρελθὼν εἴς μέσον, ἐρωτηθεὶς 
ὅστις κχαλοῖτο, Χριστιανὸν ἑαυτὸν ὡμολόγησεν, µο- 
νονουχὶ λέγων πρὸς τὸν ἄδικον δικαστὴν, ὡς Ὅπερ σὺ 


tem assistebat magna multitudo lictorum, qui illius 
nutibus et gestibus se prompte parituros esse si- 
gnificabant. Gum ergo iis qui tuno erant cultores 
demonum marlyres propter veram religionem 
evasissenl manifesti, et jam comprehensi fuissent 
iis quibus hoc incumbebat officium, judici de illis 
significarunt. Ipse autem vetuit quidem eos sisti 
communiter, sed singulatim potius introducens, 
eos examinabat, maligno hoc agens consilio et co- . 
gitans fore ut invictos sic facilius expugnaret. Et 
primus quidem, videlicet etate, Tarachus in me- 
dium accedens, cum rogatus esset quisnam voca- 
retur, seipsum confessus est esse Christianum, 
intrepide dicens injusto judici: Quod tu, tanquam 


διώχεις ὡς ἔγχκλημα, τοῦτο κόσμος ἐμοὶ καὶ ὄνομα B crimen, persequeris, hoc est mihi ornamentum et 


κύριον. Ἐπειδὴ δὲ xai τὸ ἐκ τῶν γονέων ἐπικληθὲν 
καταχρηστικὸν μαθεῖν καὶ τοῦτο φιλονειχεῖς, Τάρα- 
χος ὀνομάζομαι, στρατιώτης δὲ dv, ἠρνησάμην τὸ 
κάτω στρατεύεσθαι, ἐπείπερ τὰ ὅπλα τῶν ἉΧριστια- 
νῶν ἡμῶν οὐ σαρχικὰ, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ θεῷ xa0à 
Ηαῦλός φησι πρὸς καθαίρεσιν τοῦ ἀντικειμένου 
Πρᾶττε οὖν ὅ βούλει * ἔσομαι γάρ σοι διὰ τὸν ἐν ἐμοὶ 
θεὸν κέντρον καὶ Τάραχος, xal µήτε τοῦ γήρως ἐμὲ 
καὶ τῆς πολιᾶς ὑπομίμνησκε τῇ προθυµίᾳ νεάζοντα, 
μήτε τὴν ἀλογίαν τῶν σῶν βασιλέων, πατρῷον ἀπο- 
κάλει νόµον. Εἰς γὰρ ἡμῶν xai ἀληθὴς Ιατὴρ, ὁ 
θιὸς, ὃς καὶ sic το εἶναι παρήγαγεν, οἱ δὲ col θεοὶ 
λίθοι xai ξύλα ὄντες, βδελύγματά εἷσι' τοιαῦτα γὰρ 
τὰ τοῦ σοῦ βασιλέως σεθάσµατα. 


I'. Τούτοις τὴν ὀργὴν ἀνάψας τοῦ δικαστοῦ, ὡς 
ἂν εἷς τοὺς Θεούς τε xal τοὺς βασιλεῖς παροινῶν, 
εὐθὺς τὴν κατὰ τῶν σιαγόνων ὕθριν ὑφίσταται, εἶτα 
καὶ κατὰ τοῦ αὐχένος ἐπὶ πολλαῖς ταῖς ὥραις ἐτύ- 
πτετο, O0 μηδὲ τὴν θέαν µόνην οἱ παρεστῶτες ἡδύ- 
ναντο καρτερεῖν, Ot) xal νουθετεῖν ἐπεχείρουν, ἵνα 
τῆς µωρολογίας ὡς αὐτοῖς ἑδόχει µετάθηται, πρὸς 
οὓς ὁ µάρτυς xai σφόδρα γε εὐφυῶς, Ἐν ἐξήχοντα 
ὅλοις ἔτεσι τὴν µωρίαν ταύτην φιλοπόνως ἀσκήσας 
ἐν ὥρα pig τὸ χρονίως κτηθὲν, οὕτω ῥᾳδίως ἀπώσο- 
uat, οὐ μὰ τὸν ὑπὲρ εὐσεθείας τοῦτον ἀγῶνα, xal 
τὴν tiq Χριστὸν τὸν ἀληθινὸν Θεόν µου πεποίθησιν, 
οὐδ) Ἂν ἡμῖν ἄλλος Μάξιμος ἀπειλῇ, τούτου πολλῷ 
βαρύτερός τε xal Ὑαλεπώτερος. T&v μαρτυρικῶν 
τούτων φωνῶν ὁ παράνομος δικαστὶς τὸ πεπαῤῥη- 


nomen proprium. Quoniam vero id quoque quod 8 
parentibus mibi fuit impositum vis scire, vocor 
Tarachus. Cum autem essem miles, inferne abne- 
gavi militare, quoniam arma nostra, qui eumus 
Christiani, non sunt carnalia, sed « Deo potentia (ut 
dicit Paulus) ad destructionem adversarii !. » Fac 
ergo quod velis; ero enim tibi per Deum qui est 
in me stimulus et perturbatio. Et nec me senectutis 
et canorum admoneas, qui sum juvenis animi ala- 
eritate : neque quod inconaiderate el preter ratio- 
nem fitatuis imperatoribus, id voces legem pa- 
triam. nus est enim noster et verus Pater, Deus, 
qui nos etiam produxit ad essentiam. Tui vero dii 
cum sint ligna et lapides, sunt abominationes. Ta- 
lia sunt que a tuo imperatore coluntur simulacra. 

IIl. His accendens iram judicis, ut qui diis in- 
eultaret et imperatoribus, in maxillis protinus : 
subiit injuriam : deinde etiam in collo multis horis 
fuit verberatus. Quod spectaculum ne poterant qui- 
dem ferre ii qui aderant : quocirca aggrediebantur 
etiam admonere, ut stulte loqui, sicut eis videba- 
tur, desisteret. Quibus martyr scite adinodum el 
apposite : Cum sexaginta, ioquit, totos sex annos 
diligenter hane stultam exercuerim locutionem, 
hora una, quod tam longo tempore est acquisitum, 
expellam ? Nequaquam per hoc, quod pro pietate 
suscipio cerlamen, et per meam in Christum verum 
Deum fiduciam, neque si nobis alius minetur Maxi- 
mus, hoc longe gravior et importunior. Harum 
martyris vocum libertatem non ferens iniquus ju- 


σιασμένον οὐκ ἐνεγχὼν, ῥάθδοις ὠμῶς κχαταικίζε- [) dex, jubet ipsum virgis odi crudeliter. Cum autem 


σθαι τὸν ἀθλητὴν ἐπ,τάττει. Ὡς δὲ μετὰ τὰς πλη- 
γὰς ἔμενε μᾶλλον τὴν ψυχἠν ἀχλινέστερος, βαρυτέ- 
potc fj πρότερον περισχεθεὶς τοῖς διὰ σιδήρου δεσμοῖς 
ἐπὶ τὴν εἴρχτὴν ἀπήγετο. 

A', Εἶτα xai à xa0' ἡλικίαν δεύτερος παρήχθη τῷ 
βήματι, ἀμελητὶ xal συνηγµένος πάντα εἰπὼν ἵνα 
μὴ xal βραδύνῃ παθεῖν, ἔφη γὰρ τὴν μὲν θείαν καὶ 
ἑξαίρετον προσηγορίαν καλοῦμαι Χριστιανὸς, τὴν 
ἀνθρωπίνην δὲ, IIpóGoc. θρὰξ εἰμὶ τὸ γένος ἰδιώτης 
τὸν βίον, τὰς τῶν βασιλέων xal τὰς cic, ὦ δικαστὰ, 


3 [] Cor, x, 4. 


post plagas maneret animo immobilis, gravioribus 
quam prius ferreis adstrictus vinculis, abductus est 
in carcerem. 


IV. Deinde is quoque qui erat secundus «etate 
productus est ad tribunal. Ille autem citra moram 
el paucis dixit omnia, ne differret pati. Divina qui- 
dem, inquiens, et precipua appellatione vocor 
Christianus, humana autem Probus. 8um Thrax ge- 
nere, homo privatus, imperatorum et tuas adversus 


1011 


MENSIS OCTOBER. 


1072 


veram religionem voces, o judex, exsecrans, et Α κατὰ τῆς εὐσεθείας διαπτύων τιμὰς, οὐχ ἤκιστα δὲ 


vestram maxime amicitiam, ut que a Deo disjungit ; 
magno enim pretio emi esse Christianum, ut qui 
omnes, quas habebam, facultates, que erant non 
pauca, contempserim, propler mandatum Spiritus. 
Que cum dixisset, alligatus et extensus accepit bo- 
villorum nervorum ictus, vel nive cadente crebrio- 
reB. Et cum terra irrigaretur sanguine, et stupe- 
rent qui circumstabant et ad eum clamarent : Vide 
hunc fluxum maxime terribilero, et tibi parce: 
martyr ad eos intuens. Quod qui certant, inquit, 
unguntur, oleum aut unguentum, hunc sanguinem 
reputo, ei ideo ad certamina evado alacrior. Deinde 
etiam in ventre rursus similiter verberatus, cum 
terram abundantiori sanguine fecisset purpuream: 
Christe, fer mihi opem, solum est elocutus. Et cum 
dixissel preses: Si tibi opem ferret, te liberaret 
ab omnibus his tormentis, sapienter admodum 
respondit vir justus: Non quero non pati, sed 
fortiter ac constanter ferre perpessiones. Nemo 
enim ex iis qui decertant, si fuerit sane mentis, 
petierit auferri a certaminibus quibus assequitur 
coronain et premia. Verum te latet, o judex, me et 
valde fuisse exavditum, et mihi datum fuisse auxi- 
lium. Tua namque contemno tormenta, non victus 
ab iis per quz putasti te me esse victurum, et ex 
acerbissimis corporis doloribus animum nactus 
robustiorem. Cum his simul cessisset, et eum di- 
misisset judex, eum quidem ferro vinciri, et in 
carcerem abduci jubet, et extendi in quatuor fora- 
minibus ligni, ad torquendum consiructi. 

V. Post quem tertius fuit introductus Andronicus, 
corpore quidem juvenis, iis autem qui prius decer- 
tarunt ingenio equalis et perfectus. Quamobrem et 
constantiam, et dicendi libertatem, et eamdem 
ostendit orationem, se Christianum "vocans, et 
Christi servum. Cum autem post interrogationem 
jussus esset se non stulle gerere, sed sacrificare, 
alieniore simul et veriore modo respondit judici : 
Recte, o Maxime, dicens, certamina nostra nomi- 
nasses stultitiam, si spe frustrarentur; si quis au- 
tem adspexerit ad spem et remunerationem, quam 
Verbum promiait salutare, ipse quoque omnino dicel 
cum Paulo: Non sunt condigna passiones hujus lem- 
poris ad futuram gloriam revelandam in nobis. llle 
autem morsus hac philosophia martyris, cum vellet 


B 


C 


xxi τὴν ὑμετέραν φιλίαν, ὡς διιστῶσαν Θεοῦ, πολ- 
λοῦ γὰρ ἐπριάμην τὸ εἶναι Χριστιανὸς, πάντων τῶν 
ὑπαρχόντων οὐκ ὀλίγων ὄντων καταφρονήσας, διὰ 
τὴν τοῦ ἨΗνεύματος ἐντολήν. Καὶ ταῦτα εἰπὼν, δια- 
ζωσθείς τε xal ἐκταθεὶς, νεύρων βοείων µάστιγας 
καθάπερ νιφάδας ἀθρόας xal πολλὰς ἐδέχετο, καὶ 
τῷ αἵματι καταρδοµένης τῆς γῆς, καὶ τῶν περιε- 
στώτων ἐκπληττομένων xai βοώντων αὐτῷ, Βλέπε 
τὸ φοθερώτατον τοῦτο ῥεῦμα, καὶ φεῖσαι σαυτοῦ, ὁ 
µάρτυς ἀπιδὼν πρὸς αὐτοὺς, Γυμναστικὸν εἶπεν 
ἔλαιον τὸ αἷμα τουτὶ λογἰζοµαι " διὸ καὶ μᾶλλον πρὸς 
τοὺς ἀγῶνας mÀiov ἀλείφομαι. Εἶτα xal xarà τῆς 
γαστρὸς mdÀtw ὁμοίως τυφθεὶς, καὶ τῷ αἵματι δα- 
ψιλέστερον ἐπιφοινίξας τὴν γῆν  ἄριστὲ, oor 
μοι, µόνον ἐφθέγγετο. Καὶ τοῦ ἡγεμόνος φήσαντος ᾿ 
El ἐθοήθεί σοι, πάντως ἄν σε xal τῶν βασάνων τού- 
των ἐξήρπασε, συνετῶς ἄγαν ὁ δίκαιος ἀπεκρίνατο, 
ὡς Οὐχὶ μὴ παθεῖν, ἀλλὰ καρτερῆσαι τὰ πάθη Unt, 
οὐδεὶς γὰρ τῶν ἀγωνιζομένων λογισμοῦ Κύριος ὢν, 
ἐξαιρεθῆναι τῶν ἀγώνων αἰτήσειεν ἵνα τοῦ στεφάνου 
καὶ τῶν ἁμοιθῶν δ:αµάρτοι. Λέληθεν οὖν σε ὦ δικα- 
στὰ, ὅτι καὶ λίαν ἤκουσμαί τε xa! βεθοέθηµαι, xal 
διὰ τοῦ τοσούντων, βασάνων καταφρονῶ, οὐχ ἁττη- 
θεὶς τούτων, δι’ ὧν σὺ νικήσειν ἑνόμιζες, καὶ ἆνδρει- 
οτέραν ἐσχηχὼς τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν δριμυτέρων τοῦ 
σώματος ἀλγεινῶν. Τούτοις ἑνδούς τε ἅμα καὶ 
μεθεὶς ὁ δικάζων σιδήρων μὲν καὶ αὐτὸν δεθῖναι, 
καὶ πρὸς τὴν εἰρκτὴν ἀπαχθῆναι εἰς τέσσαρας δὲ 


ὁπὰ, τοῦ χολαστηρίου Κξύλον ἀποταθῆναι διαχε- 
λεύετα!. 
E'. Ms0' ὃν ᾿Ανδρόνιχος, τριτης εἰσήγετο, νξος μὲν 


τὸ σῶμα, τῶν δὲ προηγωνισµένων ἡἠλικιώτης dpa 
τὸν νοῦν καὶ τέλειος. Διὸ καὶ τὴν ἔνστασιν, τὴν παῤ- 
ῥησίαν, xal λόγους τοὺς αὐτοὺς ἐπεδείξατο, Χοι- 
στιανὸν ἑαυτὸν καὶ Χριστοῦ δοῦλον ἀποχαλῶν. Ὡς δὲ 

ετὰ τὴν ἐρώτησιν, μὴ µωραίνειν, ἀλλὰ θύειν ἐπ- 
ετρέπετο, Κχινότερον ἅμα xxi ἀἆλπθέστερον πρὸς τὸν 
δικαστὲν ἀπεχρίνατο * Καλῶς ἂν, ὦ Mains, λέγων 
τοὺς ἡμετέρους ἀγῶναν µωρίαν ὠνόμασας, εἰ τὶς 
ἔλπίδος ἐξέπιπτον : εἰ OE πρὸς τὴν ἐλπίδα xal «civ 
ἀντίδοσιν ot. τις, ἣν ὁ σωτήριος Λόγος ὑπέσχετο, 
μετὰ Παύλου πάντως καὶ αὐτὸς ἐρεῖ, τὸ Οὐκ ἄξια τὰ 
παθήματα τοῦ νῦν καιρο πρὸς τὴν μέλλουσαν 
ὀόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς. Καὶ ταύτῃ τῇ φιλο- 
σοφίχ δη (θεὶς ἐκεῖνος τοῦ μάρτυρος, xal τοὺς λόγους 


ostendere verba nihil aliud esse quam verba, inve- [) βουληθεὶς διελέγξαι, μηδὲν ἄλλο ἠλόγους ὄντας εὗρεν 


nit res ipsas eis ferre testimonium et ea confirmare. 
Nam cum jussisset eum suspendi in ligno, imperat 
ut ferro ejus imprimerentur tibie; deindz, ut ejus 
Jatera pungerentur stimulis acutissimis et sale affri- 
carentur et testis lacerarentur; hoc moliens, ut 
deficeret athleta dolorum acerbitate. Sed ille dice- 
bat salem reddere corpus firmum 80 solidum, ut 
posset sufficere reliquis certaminibus. Quamobrem 
rursus defessus is qui puniebat, jussiteum quoque 
similiter custodiri in carcere. 


VI. Cum igitur horum trium fortissimorum viro- 


αὐτοὺς µαρτυρουµένους ὄντως καὶ πιστουµένους τοῖς 
πράγµασιν. Επὶ ξύλου Ὑὰρ τοῦτον ἄναρτηθᾶναι 
χελεύσας σιδήρῳ τὰς αὐτοῦ χνήµας ἐγχαράττειν 
προσέταττεν * εἶα τὰς πλευρὰς πλήκτροις τισὶν 
ὀξυτάτοις κεντεῖν, ἆλαί τε ἐπιτρίθειν, καὶ ὀστράχοις 
ἐπιξέειν, πρὸς τὸ δριμὺ τῶν ὁδυνῶν μτχανώμενον 
ἁπαγορεῦσαι τὸν ἀθλητήν. ᾽Αλλ) ἐκεῖνς στεὀδὸν 
ἔφασκε τὸ σῶμα τοὺς ἅλας ἐργάσασθαι, ὡς καὶ πρὸς 
τὸ λοιπὸν τῶν ἀγώνων δύνασθαι δισρκεῖν - ἐφ᾽ d 
καὶ αὖθις ἀπειπὼν ὁ χολάζων, xai τοῦτον ὁμοίως 
ἐπὶ τοῦ δεσμωτηρίου φυλαχθῆναι παρεχελεύσατο. 

c. Kai ταύτην τὴν δοχιμωτάτην πεῖραν τῶν 


1073 


MARTYRIUM S. PROBI ET 50ᾳΠ. 


1074 


τριῶν ἀριστέων λαθὼν, πάλιν αὐτοὺς καθ) ἕνα τῇ A rum hanc pulcherrimam sumpsissel experientiam, 


προτἐρᾳ τάξει xal νῦν χρώμενος παρῆγε τῷ nate 
Καὶ πᾶλιν ὁ Τάραχος παραστὰς μετὰ πολλῆς τῆς 
παῤῥησίας τὸν ἡγεμόνα, τοὺς αὐτοκράτορας, τοὺς 
αὐτῶν ἀσθενεστάτους θεοὺς, ἐξελέγχει καρτερικώτα- 
τα. "Όθεν καὶ λίθοις τὸ στόµα συνθλάττεται, καὶ 
αὖθις πῦρ ταῖς χεραὶν οὐκ ἀγεννῶς δέχεται. ELO 
οὗτος ig! ὑψηλοῦ κατὰ χεφαλῆς ἀναρτηθεὶς, µετέω- 
poc tja ἐκ τοῦ καπνοῦ πικρότητα τῶν ῥινῶν διαδυο- 
µένην εἰσδέχεται βάσανον, οὐ μὴν ἄλλὰ καὶ προσθή- 
χην τῷ χαλεπῷ τούτῳ ἐπιτιθέντες, ὄξους καὶ ἁλῶν, 
xal δριμυτάτων σπερµάτων µίξεσι δριμυτέρου κρά- 
µητος Ὑενοµένου, τὸ ἐντεῦθεν συγκραθὲν, ὠμοτάτως 
διὰ τῶν ἐχείνου διηθοῦσι ῥινῶν. Ὁ δὲ τῇ ἀνυποίστῳ 
ταύτῃ βασάνῳ ἐγχαρτερῶν, καὶ τὸν πῦρ ψυχρὸν ἐν 
τῇ παραθίσει τοῦ αἰωνίου πυρὸς, γλυχεῖαν δὲ λογι. 
ζόμενος τὴν δριμεῖαν ποιότητα, οὕτώ τῷ δεσµωτηρίῳ 
πάλιν σιδηρόδετος παραδἰδόται. 


Z'. Καὶ δεύτερος μετ αὐτὸν ὁ Ἱρόδος τῷ δικαστῇᾷ 
παρίσταται, χωμῳδῶν τοὺς ἐκείνου γελοίους θεοὺς 
ἐξ αὐτῶν παρ) Ἕλλησι μυθολογουµένων, τῶν αὗτο- 
χρατόρων δὲ ὡς ἐπίσης τὰ ἄθεσμα καὶ διαπραττυ- 
µένων ἅμα καὶ ἐγκελευομένων. Mi δὲ τὸ βραχὺ 
Φροντίζων, τυπτόµενος δὲ xal αὐτὸς τὸ στόµα xal 
τῇ βασάνῳ ταύτῃ χαθαπερεὶ σκιρτῶν τε xal ἐναλλό- 
ενος, τὴν ἐπὶ σιδήρου πεπυρακτωµένου στάσιν 
καταδικάζεται. ᾿Επεὶ δὲ εὐφραίνιν ἑῴχει μᾶλλον 
οὐχ) λυπεῖν à βάσανος αὕτη τὸν μάρτυρα, πυρωθῆ- 
ναι σφοδρότερον ὁ δικαστὴς τὸν σἰδηρον ἐπιτάττει, 
καὶ ἐπιστῆναι τούτῳ τὸν ἀθλητὴν ὅτι τάχιστα, ἐξ 
ἀμελείας τῶν διακονουµένων οὐκ ἐκ θειοτέρας ἄνωθεν 
βοηθείας, τὴν τοῦ µάρτυρος εἶναι καρτερίαν ὕπολα- 
θών. Ψυχρότερον τοῦτον ἀποχαλοῦντες τοῦ ἀθλητοῦ, 
καὶ τῶν ἐπινοιῶν ὡς ἀνοήτου καταγελῶντος τοῦ 
δικαστοῦ τὰς κατὰ τούτου πληγὰς ὁ γελώμενος ἐμ- 
μανῶς ἀντεπάγει, καρΏναί τε τὴν κόµην αὐτῷ xal 
κατὰ τῶν χροτάφων ἄνθρακας πορὸς ἐντεθῖναι, xal 
τὴν γλῶτταν ταθῆναι πρὸς ἐκτομὴν ἐγκελεύεται. Too 
δὲ μάρτυρος ἑτοίμως ταύτην προτείναντας, ἔχουε 
γὰρ ὁ δικαστὴς map! αὐτοῦ, ὡς Ἐστί pot γλῶσσα 
τέµνεσθαι μὴ Ἠπεφυχυῖα, xal ἄλλως ἀθάνατος, 
ἄχοόει θεὸς ὁ καὶ τῆς φωνῆς τοῦ αἵματος ᾿Αθελ 
δεσμωτηρίῳ τοῦτον παρέπεμψεν. 

IV. Ἐπὶ δὲ τὸν θεσπέσιον ᾿Ανδῥόνικον μεταθὰς 
καὶ τῇ πείρᾳ πεισθεὶς, ὡς πᾶν εἶδος βασάνου αὐτῷ 
ἀπρακτόν ἐστι καὶ ἀνήνυτον, ἐπὶ τὴν ἀπᾶτην ἑτρά- 
πη, καὶ δὴ πρὸς αὐτὸν ἔφη. Πρᾶξόν τι συνετὸν, καὶ 
θῦσον πρίν τι τῶν ἀνηκέστων παθεῖν. TI γὰρ καὶ οἱ 
σοὶ ἑταῖροι τῆς ἑνστάσεως αὐτῶν ἁἀπώναντο τῆς 
µαταίας, ὀψὲ καὶ µόγις μετὰ τὰς πυλλὰς βασάνους, 
ὅπερ ἦν συμφέρον µεταµαθόντε, καὶ τοὺς θεοὺς 
θεραπεύσαντες ; Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς πρὸς ταῦ- 
τα, El μὲν ipi, φησὶ, ἔπεισας, καχείνονς πεπεῖσθα, 
πιστεύω. Ei δὲ ἄπειθὶς ἐγὼ (μὴ γὰρ dv ποτε ἐχ- 
σταίην ἐμαυτοῦ, μηδὲ οὕτω µανείην), τὴν ἐμὴν 
γνώμην ἔχω τῆς ἑἐκείνων εὐσταθείας ἐνέχυρον. Etq 
γὰρ ἐν πᾶσιν ὁ εὐσεθὴς λογισμὸς, ἐπεὶ καὶ πάντες 
iv dept dy Χριστῷ ᾿[ησοῦ. Πρὸς ταῦτα πάλιν ὁ 


rursus eos singulatim, priori quoque tunc utens or- 
dine, produxit ad tribunal. Rursusque assistens 
Tarachus cum maxima dicendi libertate, presidem, 
imperatores, ipsorumque deos esse maxime imbe- 
cillos arguit fortissime. Unde etiam corpus con- 
fringitur lapidibus, et ignem manibus accipit non 
pusillo et abjecto animo. Deinde sublimis preceps- 
que suspensus ex fumo nares acerbissime per- 
meante excipit tormentum. Quinetiam huis rei tam 
gravi adjungentes accessionem, cum aceti et salis 
el acerrimorum seminum mistionibus facta esset 
acrior temperatio, quod hinc fuerat contemperatum, 
per illios nares crudelissime percolant. Ille autem 
hoc intolerandum tormentum fortiter ferens, et 
ignem quidem frigidum, si cum igne eterno confe- 
ratur, reputans, dulcem autem illam acerbam quali- : 
tatem, sic rursus ferro vinctus conjicitur in car- 
cerem. 

VII. Secundus post eum Probus sistitur ante ju- 
dicem, ridiculos quidem illius deos ludificans ex iis 
qu& Greci de ipsis fabulantur, imperatores autem, 
ut qui ex tequo nefaria simul facerent et juberent. 
Verberatus vero ipse quoque in os, el hoc tor- 
mento veluti exsultans et exsiliens, condemnatur 
stare super ferrum candens. Cum autem hoo tor- 
mentum videretur potius letitia quam molestia 
afficere martyrem, jubet judex ferrum magis cande- 
fleri, et super id quam primum imponi athletam, 
et ex negligentia ministrorum, non ex divino auxi- 
lio, existimans esse martyris fortitudinem. Illud 


C autem frigidum vocabat athleta, et judicis inventa 


tanquam stulti irridebat. At in dorso plagas is qui 
irridebatur, contra furiose imponit, jubetque ei 
tonderi comam, et carbones ignis immitti in tem- 
pora, et linguam extrahi ut amputaretur. Martyr 
3utem, cum prius judici dixisset : Est mihi lingua. 
que non potest exscindi, et alioqui immortalis, 
quam audit Deus, qui etiam se vocem sanguinis 
dixit audire clamantem eam protinus porrexit. 
Quam cum ille secari fecisset, eum transmisit in 
carcerem. 


βοώσης ἄκούειν εἰπών' ταύτην ἐχτεμὼν ἐχεῖνος, τῷ 


D 


VIII. Gum vero ad divinum transiisset Androni- 
cum, et experientia persuasum habuisset, quod 
omne genus tormenti esset apud eum inefficax, 
conversus est ad deceptionem, et ei dixit : Gere te 
hac in re sapienter, et sacrifica, priusquam gravis- 
simum, et cui nullum erit remedium, quippiam 
patiaris. Quid enim commodi acceperunt amici tui 
ex vana sua constantia, qui tandem post mulia 
tormenta conversi didicerunt quod sibi expediebat, 
et deos coluerunt? Αά hec autem Christi martyr: 
Si mihi quidem, inquit, persuasisti, illos quoque 
credo fuisse persuasos. Sin autem ego non sum 
persuasus (absit enim ut ego unquam ita a me 
discedam et adeo insaniam !) habeo meam senten- 
tiam pignus illorum constantis. Uns est enim in 


1075 


MENSIS OCTOBER. 


1016 


omnibus pia cogitstio, quoniam omnes quoque Α τύραννος, ὑπὸ τῆς ὀργῆς (xpavsic, καιναῖς τισιν 


unum sumus in Christo Jesu. His tyrannus rursus 
ira percitus, minatus est se eum in intolerabilia 
conjecturum tormenta. Et statim duris simul ner- 
vis vehementer est flagellatus, el perpetua plaga 
factus per totum corpus, tunc ridens, dixit 
alhleta: Falsa fuerunt, o judex, ea qua es mina- 
tus, cum non potueris aliquid novi excogitare ad 
superandum potens, sed rursus circa paria verseris 
supplicia. Existimans itaque judex se sanctum ma- 
jori dolore affecturum, jubet plurimum muris 
effundi in plagas illius. Ei autem dicit martyr: 
Etiamsi acrem salem jubes meis plagis inspergi 
malo animo, scias lamen te non ideo acriorem 
mihi inferre dolorem, sed reddere meum corpus 
alienum a putredine. Nam ipse quoque vides quod, 
cum sim totus vulneratus a prioribus plagis, alius 
nunc appareo, ne minimam quidem notam in me 
ferens, Christi mei virlute mutatus admirabiliter. 

ΙΧ. His verbis, veluti quodam stimulo, punctus 
judex, seviebat in ministros, nec poterat contineri. 
Existimabat enim medicos, latenter ingressos, cu- 
ram gessisse martyrum. Ipsis aulem sua capita 
amputanda porrigentibus, οἱ quid tale facium fuerit 
deprehensum, illorum defensionem arbitratus sui 
accusationem, judex gravius angebatur, non ferens 
videre vim veritatis, cui ipsi inimici ferebant testi- 
monium. Quamobrem in minas desinens (quod so- 
lum quid agant nescientibus relinquitur confugium), 
jubet eum conjici in carcerem, reliquum certamen 
reservans in diem sequentem. Quaenam ergo sunt 


deinceps consecuta ? Congregatur rursus aliud C 


theatrum hominibus frequentissimum, et tertio se- 
dens judex in excelso tribunali, duxit martyres ad 
tormenta, veluti in orbem choream circumagentes. 
Et cum nullam prius pretermisisset aut illiberaleimn 
assentationem, aut obscuram calliditatem, neque 
proficeret, egressus est ad modum belluinum, et 
ejus plane qui cedem spirat ; et aingulis tormentis, 
tanquam quadam fera agrestis, sanctorum carnes 
mandidit; ut qui Tarachi quidem capitis pellem 
excoriaverit, et id ardentibus carbonibus consper- 
serit, et aures novacula exsecuerit, et labra muti- 
laverit: Probo autem oculos elfoderit, et vinum 
are cruore permistum, ori ejus infuderit, et invo- 
luntaría hac participatione hoc maximetyrannicum 
invenerit supplicium. Cum autem carnes exsecran- 
dis pollutas sacrificiis in os tertii injeocissel, et vi- 
num inquinatorum libaminum admittere coegisset, 
postremo oculos ei jubet effodi. Cum omnium au- 
tem similiter mamillas, latera, tibias et digitorum 
intermedia candentibus verubus trans(ixisset et ad 
ossa usque combussisset, vidisset autem omnia con- 
victa, et periisse machinas suppliciorum, Probo et 
Andronico carnium in ara sacrificatarum, et profa- 
norum libaminum gustum miser irridens expro- 
brabat. 

X. Tunc Andronicus valde ridens illius amen- 
tiam, respondit pro se Proboque : Post multa tua 


ἐμθαλεῖν βασάνοις αὐτὸν ἠπείλει. Καὶ ἅμα νεύροις 
ἀποσκληκόσιν ἐπὶ πολὺ. σφοδρῶς μµαστιζόµενος, xazi 
ὁλοσώματος πληγὴ Ὑεγονὼς, γελάσας εἶπεν ὁ ἀθλι- 
τής. Ἐψεύσω τὰς σὰς ἀπειλὰς, ὦ διχαστὰ, καινότε- 
pov ἐπινοῆσαί τι μὴ δυνηθεῖς, ἀλλὰ περὶ τὰ αὐτὰ 
πάλιν καὶ ἴσα περιχωρεῖς κολαστήρια. Νομίσας οὖν 
6 δικάζων πλείονι περ'θαλεῖν ὁδύνῃ τὸν ἅγιον, καὶ 
ἄλμην πολλοῦ κράματος Ὑενομένου, τῶν πληγῶν 
ἐκείνου καταχεθῆναι καλεύει. Ὁ δὲ μάρτυς ers! 
πρὸς αὐτόν. Ὡς si xal τοὺς δριμεῖ ἅλας ταῖς 
πληγαῖς ἐπιπάττεσθαί µου κελεύεις πονερᾷ γνώµη, 
ἀλλ᾽ ἴσθι μὴ δριμύττειν μᾶλλον οὕσω ποιῶν, ἀλλὰ τὸ 
ἄσηπτόν µου τῷ σώματι προξενών ὁρᾶς γὰρ xal 
αὐτὸς ὡς ὅλος ὤν τραυματίας ix τῶν προτέρων 


p τληγῶν, ἄλλος φαίνοµαι νῦν, οὐδὲ βραχὺ τι στίγµα 


φέρων ἐν ἐμαυτῷ, τῇ τοῦ ἐμοῦ Χριστοῦ δυνάµει 
παραδόξως μεταθληθεὶς. 


6'. Τούτοις τοῖς ῥήμασιν οἱονεὶ κέντρῳ πληγεϊς 
ὁ δικάζων, χαλεπὸς ἦν κατὰ τῶν ὑπηρετουμένων, xai 
ἤχιστα καθεκτός. ᾿Ενόμισε γὰρ ἰατοῶν παῖδας λε- 
ληθότως Ὦὑπεισελθόντας ἐπιμελείας ἀξιῶσαι τοὺς 
μάρτυρας, αὐτῶν δὲ τὰς χεφαλὰς τῇ τομῇ προτει- 
νόντων, εἴ τι τοιοῦτον Ὑενόμενον φωραθείη, τὴν 
ἐκείνων ἀπολογίαν, κατηγορίαν ἑαυτοῦ νοµίσας ὁ 
δικαστὲὶς, δεινῶς ἠνιᾶτο, τὴν ἰσχὺυ τῆς ἀληθείας 
ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν ᾽μαρτυρουµένην o0 φέρων ὁρᾷν. 
Ὅθεν εἰς ἀπειλὰς καταλήξας (τὴν ὑπολελειμμένην 
µόνην τοῖς ἀποροῦσι βοήθειαν), τῷ δεσμωττρίῳ 
κελεύει xai τοῦτον ἐγκαθειρχθῆναι, τῇ ὑστεραίᾳ τὰ 
λοιπὰ τοῦ ἀγῶνος ταμιευόµενος. Τίνα οὖν τὰ ἐντεῦ- 
θεν; θέατρον αὖθις ἄλλο συνίσταται πολυάνθρωπον 
καὶ τρίτον προκαθεσθεὶς ἐφ᾽ ὑψηλοῦ τοῦ βήματος ὁ 
δικάζων, Tq4& τοὺς μάρτυρας Emi τὰς αὐτὰς βασὰ- 
νους, καθᾶπερ ἐν κύκλῳ χορείαν ἑλίττοντας. Καὶ 
μηδὲν παραλιπὼν τῶν ὅσα θωπείας ἦν ἀγεννοῦς. fj 
πανουργίας ἀσυμφανοῦς, πρὺς θηριώδῃ τρόπον 
ἐξέθη καὶ φονικόν' καὶ ταῖς κατὰ µέρος βασάνοις 
οἱονεί τις θὴρ ἄγριος τὰς τῶν ἁγίων σάρκας κατε- 
µασήσατο, τοῦ Ταράχου μὲν τὸ δέρµα τῆς χεφαλῖς 
ἀποδείρας, xai ἀνθρακιὰν αὐτῇ καιομένην ἐπιπασά- 
µενος, ξυρῷ τε τὰ dira περιελὼν, xal ἀκρωτηριᾶσας 
τὰ χείλτ' τῷ Πρόθῳ δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκόψας, 
τῷ τε στόµατι αὐτοῦ τῶν ἐπιδωμίων λύθρων olivov 
ἐγχέας, καὶ τῇ ἀκουσίῳ ταύτῃ µεταλήψει, τυραν- 


D νικωτάτην ἐξευρὼν τιµωρίαν. Τοῦ δὲ γε τρίτου, 


κρέα φεῦ μιαραῖς θυαίαις ἡλιαγημένα τῷ στόµατι 
ἐμθαλὼν, καὶ οἴνου τῶν μεμολυσµένων σπονδῶν προ- 
σέσθαι καταναγκάσας, τέλος αὐτῷ τοὺς ὀφθαλμοὺς 
ἐξορυχθῆναι προστάττει, Πάντων δὲ ὁμοίως, τοὺς 
μαζυὺς, τὰς πλευρὰς. τὰς χνήµας, τὰ µέσα τῶν 9α- 
κτύλων πεπυρωµένοις ὁὀθελοῖς ἐπελθών, καὶ ὁστῶν 
ἄχρι κατακαύσας, ὡς εἶδεν ἅπαντα ἔληλεγμένα, 
καὶ φροῦδα τὰ τῶν κολάσεων μηχανήματα. Ἡρόδῳ 
κάὶ ᾿Ανδρονίχῳ µόνοις τὴν τε τῶν ἐπινωμίων κρεῶν 
καὶ τὶν τῶν ἀνιέρων σπονδών γεῦσιν. 

|. Ἐπιτωθάζων ὁ δείλαιος κατωνείδιζεν ol δὲ 
γενναῖοι μακρὰ τὴν ἄνοιαν ἐκείνου γελάσαντες, dx- 


4077 


MARTYRIUM 5. PROBI ET SOC. 


1018 


εχρἰναντὀ, Μετὰ τὰς πολλὰς ἐπινοίας xal τᾶς παντο- Α inventa, et illos omne genus cruciatus, abjectis ar- 


δαπὰς ἐχείνας κολάσεις, τὰ ὅπλα ῥίψας τὶν Ίτταν 
ὁμολογεῖς. Rl γὰρ τοῦτό σοι ἦν πεοὶ πλείονος, τὸ 
p^ τὸ τῆς ψυχῆς ἡμῶν σὐτεξούσιον ἐλεῖν ἀγωνίζε- 
σθαι, καὶ τοῦτο τρέφαι πρὸς τὸ col δοκοῦν, ἀλλὰ τὸ 
ἀκουσίως µόνον τῷ στόµατι θυσίαν προσενεγχεῖν, 
ἐξ ἀρχῆς ἔδεισε πρᾶξαι τοῦτο, xal δόξαι vixqv xal 
ἀπηλλάχθαι πραγμάτων. Ἐπειδὴ δὲ τὸν ἡμέτερον 
λογισμὸν ἑζήτεις ἐλεῖν, τῇ µεταθέσει τῆς εὐσεθείας 
πρὸς τὴν ἀσέθειαν, καὶ διἁ τοῦτο περὶ ἡμᾶς ὁ πᾶς 
σοι πόνος ἄνάλωται. Ψυχῆς γὰρ ἀγών ἔστι -ὸ µαρ- 
τύριον διὰ µἔσων τῶν ἐπιπόνων τοῦ σώματος. Ἐδι- 
δάχθηµεν παρὰ τοῦ ἡμε-έρου θεοῦ, μὴ φοθεῖσβαι 
ἀπὸ τῶν ἀποχτενόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ φυχἠν 
ἀποχτεῖναι μὴ δυναµένων * πλὴν εἶ τι σοι καὶ 
ἡμαρτηκέναι δοκοῦμεν, διὰ τὸ ἀχουσίως τῷ ατόµατι 
ἡμῶν ἐμθληθῆναί τι τῶν ἐπιθωμίων κρεῶν, xal 
εἰδωλολατρίας ἔγκλημα ἡμῖν ἐπιγράφεις, εἴ τι τῶν 
χειλέων περιλέλειπται, καὶ ταῦτα περίελε ὡς τῶν 
σπονδῶν τῶν σῶν ἀθουλήτως ἀψάμενα. Πρὸς πάντα 
γάρ ἐσμεν ἔτοιμοι, πλὴν ἑνὸς τοῦ θῦσαι τοῖς δαἰµο- 
σιν, Ἡ τί τῶν ἀπηγορευμένων ἐργάσασθαι, καὶ 
θηρία δὲ ἀπειλῶν, πτοεῖς οὐδαμῶς, οὐ γὰρ 
ἕξεις τι τῆς σῆς ψυχῆς ἁγριώτερον, πρὸς fjv 
ἐξ ἀρχῆς ἡἠγωνίσμεθα. "Ίκουσε ταῦτα ὁ δικα- 
στὴς xal νῦν μὲν τῷ δεσμωτηρίῳ τοὺς ἄθλητας 
παραπέµπει, βορὰν θηροὶ τὰ σώματα τούτων 
ταµιευόµενας. Eic δὲ τὴν αὔριον ἐπὶ τὸ θέατρον 
πἆλιν, ὅπερ ἣν ἔξω τοῦ ἄστεος, φέρεσθαι τοὺς γεν- 
ναίους, οὗ δυνατοὺς ὄντας βαδίζειν ἐκέλευε, καὶ δὴ 
τεθέντες ἓν µέσῳ, ἡμιθνῆτες, ἠκρωτηριεσμένοι, τῶν 
μελῶν τῶν ἐπ᾽ ὄψεσιν ἔστερημένοι, δύ v γινώσκεται 
ἄνθρωπος, καὶ καταδαπαντθέντες ταῖς τομαῖς xal 
ταῖς καύσεσιν, ἔδειξαν ὡς ἄρτιοί τινες slot καὶ τέ- 
λειοι, τὸν λογικὸν καὶ ἔδδοθεν ἄνθρωπον, τὸν xac' 
εἰχόνσ Ὑεγενημένον τοῦ Κτίσαντος, τὸν ἄρχειν ταχ- 
θέντα τῶν θηρίων καὶ ἑρπετῶν ἁπάσης τῆς γῆς ὁλό- 
xÀnpóv τε xal ἀπαράλειπτον ἔχοντες * ἀφθέντα γὰρ 
τὰ θηρία, τῶν ἁγίων σωμάτων οὐδαμώς ἤψαντο, 

ΙΛ’. Καὶ δεινῶς ὁ Μάξιμος ἐχαλέπαινε, καὶ ἄπει- 
λήσας τῷ τῶν θηρἰων ἐπιμελητῇ τὸν περὶ θανάτου 
κίνδυνον, ἀφεθῆναι παρεσκεύασεν ἄρχτον ἀνδροφό- 
vov καὶ ὠμοτάτην, ἥτις τοὺς ἄλλους παραδραμοῦσα, 
πρὸς τὸν ὅσιον ᾿Ανδρόνικον ὤᾧχετο, καὶ πρὸς κχαθε- 
σθεῖσα, τὸν τῶν τραυμάτων ἰχῶρα περιελιχμὰτο τῇ 
γλώσσῃ * τὴν οἰχείαν δὲ κεφαλἠὴν ὁ ἅγιος τοῖς ὁδοῦσιν 


mis, te fateris esse viclum. Si hoc enim pluris facie- 
bas, non decertare, ut expugnares nostrum liberum 
animi arbitrium, et converteres ad id quod tibi vi- 
debatur, sed solum nobis invitis ori admovere sacri- 
ficium, et videri vincere, oportebat te hoc facere ab 
initio, ut cito liberareris a negotiis. Quoniam autem 
cupiebas nostram vincere cogitationem per tradu- 
ctionem a vera religione ad impietatem, propterea 
8 te universus fuit in nos consumptus labor. Est 
vero anime certamen martyrium, per labores cor- 
poris intermedios. Ceelerum didicimus a nostro Deo 
« non timere eos qui corpus occidunt, animam au- 
tem non possunt occidere ? : « sed si quid tibi vide- 
mur peocavisse, quod in os nostrum, nobis invitis, 
injectum sit aliquid carnis in ara immolate, et cul- 
tus idolorum nos criminis insimulas, labra quoque 
adime, ut qua tua libamina, licet invita, tetigerint. 
Sumus enim parati ad omnia, si exceperis sacrifi- 
care daemonibus, aut aliquid aliud facere ex iis quee 
sunt prohibita. Bestias vero minans, nequaquam 
nos terres. Nihil enim habebis tua anima agrestius, 
adversus quam ab initio decertavimus. Audivit hec 
judex : et tunc quidem athletas transmittit in oar- 
cerem, eorum corpora bestiis exedenda recondens. 
Crastino autem die in theatrum, quod erat extra 
civitatem, jubet preclaros fortesque portari sanctos, 
qui amplius non poteraat ingredi. Positi autem in 
medio semimortui, mutilati, privati membris, que 
Be videnda offerunt et per que homo cognoscitur, 
consumptique seclionibus et exustionibus, osten- 
derunt se esse integros et perfectos, ut qui parli- 
cipem rationis et internum hominem, qui factus 
fuit ad sui Creatoris imaginem, quique jussus fuit 
preesse bestiis, et reptilibus universe terre, ahso- 
lutum haberent, et nulla re defectum. Emisse enim - 
bestie sancta corpora nequaquam tetigerunt. 


XI. Maximus autem valde indignabatur: qui ml- 
natus mortem ei qui curam gerebat bestiarum, fecit 
emitti ursum crudelissimum, qui, caeteris preteritis, 
ivit ad sanctum Andronicum, et assistens vulnerum 
ganiem lambebat lingua. Sanctus autem suum ca- 
put subjiciens ejus dentibus, contendebat ad iram 
provocare, studens a fera devorari, et desiderans 


αὐτῆς ὑποθεὶς, πρὸς θυμὸν ἐγείρεν ἐφιλονείχει. Ὦ ad Christum resolutionem. Ille autem simul cum 


βρῶμα ἨὙινέσθαι τῆς ἀνημέρου σπεύδων, καὶ τῆς 
πρὸς Χριστὸν µακαρίας ἀναλύσεως ἐφιέμενὸς, Ἡ δὲ 
συµπεριεφέρετο τῷ βιαζοµένῳ, τῇδε κἀχεῖσε καὶ 
προσπαίζειν ἔδόχει, xal τῆς ἁγρίας ὥσπερ ἐπελάθετο 
φύσεως, 9) ὁ τῷ ὄντι ἄλογος δικαστὴς, λόγῳ μᾶλ- 
λον Ἡ ἁλογίαν χρησαμένην οὐκ ἀθεεὶ, ἀναιρεθῆναι 
καταψηφίζεται, νοµίζων ἐκείνης ἔργον εἶναι τὸ γε- 
γονὸς, xal οὐχὶ τοῦ θαυματουργοῦντος θεοῦ. Μετὰ 
τοῦτο λέαινά τις ἁγρία καὶ δεινὴ τοῖς ἁγίοις ἆπε- 
Àotto, xal βρυγμῷ µεγίστῳ τὸ θέατρον ἅπαν πτοή- 


* Matth. x, 28. 


eo, qui vim afferebat, huc et illuc cireumagebatur, 
et cum eo videbatur ludere, et agrestis nature erat 
quodammodo oblitus. Quem qui erat a ratione vere 
alienus judex, ratione magis, quam rationis egestate, 
usum non sine Dei numine, condemnat ut interfl- 
ciatur, illius opus esse credens id quod factum fue- 
rat, non aulem Dei, qui facit mirabilia. Post hec 
agrestis quedam et immanis leena emissa est in 
sanctos. Que cum totum theatrum maximo rugitu 
terrefecisset, ac pernici cursu ad martyres acces- 


1019 MENSIS OCTOBER. 1080 


gissel, suum quidem refrenat impetum, procidit au- 
tem ad pedes sanctorum. Tarachus autem cum 
sanctam manum extendissel, et partim quidem pi- 
lis, partim vero aure apprehendisset, ad se trahe- 
bat. Illa autem cum placide ovis instar, contrectari 
non renuisset, ad portam postea accurrit, et infixit 
dentes tabulis, et per vim conabatur egredi : nec 
prius dimisit, quam clamaegset populus jubens eam 
foras exire. Hec autem et his similia nemo putarit 
non credenda, legens epistolam, quam scripsit ad 
Romanos divinus Ignatius. Sic enim habet : Me ju- 
verint bestie mihi parate quas etiam opto in me 
inveniri promptas. Quibus etiam blaudiar, ut me 
breviter devorent. Quod si etiam nolint, ego eis 
vim afferam. 

XII. Hinc Maximus animi dubius, planeque ne- 
Bciens quid ageret, cum videret gancios martyres 
per omnia resplendere, et haberi in admiratione, 
eos morte condemnat. Qui cum, tanquam rem desi- 
deratam, hanc extremam accepissent sententiam, 
truncatis capitibus, coronati migrant ad veram vi- 
tam, fruituri premiis immortalitatis, et ea, qua est 
illic, beatitudine. Sed invidus quidem, et sceleratus 
judex, nobis invidens sanctorum reliquias, jubet 
corpora martyrum profanis admisceri corporibus, 
quie fuerant interfecta a gladiatoribus, decem mili- 
tibus mandans, ut ea servarent. Deus autem re- 
rum admirabilium, convivantibus custodibus, cum 
jam rogum accendissent, magna vi repente caden- 
tium imbrium, et ingenti terremotu, rogum qui- 
dem exstinxit, custodes autem vertit in fugam. 
Cumque cum aliis permista essent sanctorum cor- 
pora, et ignorarentur propter tenebras, stella luci- 
dissima e celo terram illustrans, et stans super 
, unumquodque corpus, prebuit lucem ad ea agno- 
gcenda, illam forte stellam imitans, quse in Christ 
ortu secundum carnem Magos ex Perside evocavit, 
et deduxit. Hec aulem facta sunt, cum quidam 
fideles in monte genibus flexis Dominum supplices 
rogarent, ne privarentur dono sanctorum membro- 
rum, que propter ejus gloriam supra modum de- 
certarunt. Ea vero descendentes sustulerunt: et 
summo studio, propter metum presidis, in monto 
in petra concava condiderunt, glorificantes sanctis- 
simum nomen Christi Dei nostri : quoniam eum 
decet omnis gloria cum Patre principii experte, et 
sancto Spiritu, nunc et in secula seculorum. Amen. 


Α.σασα, καὶ ὀξει δρόµῳ τοῖς µάρτυσι προσπελάσασα, 
χαλινοῖ μὲν ἑαυτὴν τῆς ὁρμῆς, ὀποχύπτει δὲ τοῖς 
τῶν ὁσίων ποσἰ. Τάραχος δὲ τὴν ἁγίαν ἐχτείνας χεῖρα, 
xai Tj μὲν τῶν τριχῶν, πῆ δὲ τοῦ ὠὡτὸς ἐκείντς 
λαμθανόμενος, εἷλκε πρὸς ἑαυτὸν, ἡ δὲ τὴν ἀφὴν 
ἡμέρως ὡς πρὄθατον ἀποσδισαμένη, καὶ τῷ θύρᾳ 
προσδραμοῦσα, τοὺς ὀδόντας ταῖς σανίσι προσέπτξε’ 
Καὶ ἐξελθεῖν ἐθιάζετο, καὶ οὐκ. ἀνῆχεν ἕως ὁ δῆμος 
ἔξω γενέσθαι ταύτην ἐθόησε. Ταῦτα δὲ μηδεὶς ἀπι- 
στείτω xal τὰ τοιούτοις ὅμοια, τὴν ἐπιστολὴν ἀναγι- 
νώσκων, ἣν ἐπέστειλε ᾿Ῥωμαίοις ὁ θεοφύρος Ἰηνᾶ- 
τιος. Ἔχει γὰρ ὧδέ πως ' Οναίνην τῶν θηρίων τῶν 
ἐμοὶ ἑτοίμων, & xal εὔχομαι. σύντοµά µοι εὐρεθῆναι, 
& xal κολακεύω συντόµως µε καταφαγεῖν. Κὰν 
αὐτὰ μὴ θέλῃ, ἐγὼ δὲ προσθιάσοµαι, 

B ΙΒ’. Ἐντεῦθεν τοῖς ὅλοις 6 Μάξιμος ἐξαπορτθεὶς, 
καὶ διὰ πάντων λάμποντας xai θαυμαζομένους ὁρῶν 
τοὺς μάρτυρας, τὸν διὰ ξίφους αὐτῶν καταψηφίζεται 
θάνατον. Oi xai ὥσπερ τι χρῆμα ποθούμενον, τὴν 
τελευταίαν ταύτην Ψψῆφον ὑποδεξάμενοι, καὶ τὰς 
κεφαλὰς ἐκτμηθέντε, στεφανηφόροι πρὸς tiv 
ἀλτθῇ ζωὴν µεταθαίνουσι, τῶν τῆς ἀθανασίας βῥρα- 
θείων καὶ τῆς ἐκεῖθεν µακαριότητος ἀπολαύσοντες. 
Αλλ᾽ ὁ μὲν βάσκανος καὶ µιαμώτατος διγαστὶς 
φθονῶν ἡμῖν τῶν ἁγίων λειψάνων, τὰ σώματα τῶν 
μαρτύρων, τοῖς παρὰ τῶν μονοµάχων ἀναιρεθεῖσι 
βεθήλοις ἀνέμιξε, στρατιωτῶν δεκάδι φυλάττεσθαι 
ταῦτα διαταξάµενος. 'O δὲ τῶν θαυμασίων θεὸς, 
τῶν φυλάκων εὐωχουμένων καὶ πυρὰν ἤδη καυσὰν- 
των, ὄμθρων ἐξαπίνης φορᾷ, καὶ xAóv γῆς ἐξουσίφ 

C τὴν μὲν ἔσθεσε, τοὺς δὲ φυγάδας ἀπέδειξε, καὶ τῶν 
ὁσίων σωμάτων ἀναμὶξ τοῖς ἄλλοις κειμένων καὶ 
ἀγνοουμένων διὰ τὸ σκότος, ἀστὶρ Φφανότατος & 
οὐρανοῦ mpócqeia λάµπων, xal ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν 
σωμάτων Ἱστάμενος, τὸν Ὑνωρισμὸν διεφώτιζεν, 
ἐκεῖνον τάχα τὸν ἁστεραμιμούμενος, τὸν ἐπὶ od 
κατὰ σάρκα τοῦ Χριστοῦ γεννήσει τοὺς Μάγους ἐκ 
Περαίξος µετακαλέσαντά τε xal ὁδηγήσαντα. Ταῦτα 
δὲ ἐγίνετο, τινῶν ἐπὶ τοῦ ὄρους πιστῶν εἷς Ἱόνο 
χλιθέντων καὶ ἵἱκετευόντων τὸν Κύριο, μὴ τῆς 
δωρεᾶς τῶν ἁγίων ἀμοιρῆσαι μελῶν, τῶν τῆς αὖ- 
τοῦ ὀόξης ἕνεχεν ὑπεριθληχότων, ἃ καὶ καταθάντες 
ἀνείλοντο, καὶ σπουδᾷ πολλῇ διὰ τὸν τοῦ ἡγεμόνος φό- 
Gov ἐπὶ τοῦ ὕρους ἐν πέτρᾳ κοίλῃ κατέχρυψαν. δοξά- 
ζοντες τὸ ὑπεράγιον ὄνομα Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμών, 
ὅτι αὐτῷ πρέπει πᾶσα δόξα σὺν τῷ ἀνάρχῳ ΠἩατρὶ xai 

D à &vlp Πνεύματι, νῦν xai εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. ᾽Αμήν. 


1081 


VITA 8. ANDREX IN CRISI. 


1082 





DE S. ANDREA CRETENSI 


DICTO ΙΝ CRISI 
(Acta SS. Bolland. ad diem 20 Octobris, tom. VIII. Bruxellis, 1853.) 


8 4. Sancti memoria in fastis, Cullus et Acta. 

1. Sanoetus Andreas, martyr Cpolitanus,in Oriente 
plurimum celebrátus, in omnibus pene Grecis fa- 
stis quos vidimus, modo post ejus passionem con- 
Beripti fuerint, recolitur ; neo apud eas tantum 
gentes, qna Greca lingua olim use sunt aut utun- 
tur, sed etiam apud Moschos, Ruthenos et Melchi- 
tas Antiochenos, Kalendariis ecclesiasticis adsori- 
ptus est. In antiquissimis autem Eclogadiis seu 
Menologiis, que codicibus Nuvi Testamenti affigun- 
tur et nuda nomina Sanctorum exhibent cum indi- 
catione lectionum in eorum festo instituendarum, 
S. Andreas in Criei eo ipso die annuntiatur, quo in 
Actis nostris obiisse fertur, xz nempe Octobris. Hu- 
jusmodi sunt Menologia Hierosolymis et Calipoli 
steculo decimo conscripta, judice Aug. Scholz, qui 
ea in lucem edi curavit (1), dein Menologium aliud 
seculi χι, quod a Mingbharellio vulgatum est (2) et 
Sanctum nostrum iisdem omnino verbis annuntiat 
80 duo precedentia : Tà αὐτῃ ἡμέρᾳ τοῦ ἁγίου 
ὁσιομάρτυρος Ανδρέου τῆς Κρίσεως ; eadem die 
(1x Octobris) sancti monachi (nam ὅσιος mona- 
chum designat) et marlyris Andree a Crisi. Ad 
eumdem diem xx eum similiter referunt Meneea ve- 
tusta, quie Mediolani in Bibliotheca Ambrosiana, 
in Taurinensi etiam et Parisina asservantur, et ex 
quibus olim Hagiographi Antverpienses multa Sy- 
naxaria, seu Vitarum compendia excerpserunt. 
Attamen cum eadem die xx Ootobris memoria fie- 
ret alterius apud Grecos maxime celebrati marty- 
ris nempe Artemii ducis, ccpit festum S. An- 
dree transferri ad xix, quo die occurrit in omni- 
bus antiquis exemplaribus collectionis Metaphra- 
stice. Id manifestum est ex Bibliothece Parisin:s 
codicibus bene multis (3), ex codice historico 17 et 
18 Bibliothece Vindobonensis (4) et permultis aliis, 
ex Synaxarista denique Sirmondi nostri, quem Bol- 
landiani socii ex collegio Claromontano Parisiensi 
olim exscribendum acceperunt. 

2. Sed hec mutatio non perstitit, et iterum S. 
Andreas ad xvii Octobris translatus est, quo die 
Oseas propheta et SS. Cosmas et Damianus quam- 


i De Menologiía duorum codicum Grec. Bonne 


NK | S Codices Naniorum, p. 309. 


3) Catal. Codd. Mss. Bibl. Paris., t. II, Codd. rj 
1480, 1484, 1495, etc. 


(4) Lambecius, Commentar., etc., t. VIII, Cod. 


A vis memorentur, locum tamen in modo allatis co- 


dicibus apud Metaphrastem non obtinent. Qua vero 
etale dies cultus ita mutatus sit non bene nobis 
constat ; collectiones tamen Metaphrastice seculi 
xii et xix diem xix retinuere, et primum dies xvir, 
quantum id assequi potuimus, apparet in codice 
peculi xv, qui exstat in Bibliotheca Parisina et si- 
gnatur n* 1558. In Menologio Sirleti, quod perpe- 
ram seculo x1 aut xir conscriptam esse Basnagius 
conjicit (5), siquidem mera compilatio eat a Sirleto 
ex Menzis excusis aut manuscriptis desumpta, 
quandoque opera satis levi (6), quod Baronium la- 
tuisse videtur (7), in hoc Menologio, inquam, dies 
iidem xvi 8. Andree assignatur. In. Ephemeridi- 
bus Greco-Moschis, in Tabulis Capponianis et in 
Meneis excusis constanter ad diem xvu Sanctus 
noster refertur, unde etiam ad Martyrologium 
Romanum eo die devenerit. In Tabulis itaque 
Capponianis, ubi 8. Andreas loculo tertio mensis 
Octobris ultimus prodit (8), sub habitu monachi 
comparet, itemque in Papebrochianis ; quanquam 
enim stole speciem habel e collo pendenlem, non 
ideo cum Assemano ut presbyterum eum vestitum 
dicemus, cum omnes monachi et cremite ita prod- 
eant, οἱ quidem, ut S. Andreas, dextera benedi- 
cere videantur. Hac distincte cerni possunt apud 
Papebrochium (9), qui imagines diligenter aeri incidi 
curavit et de eorum origine et usu nonnulla curiosa 
prefatus est ; verum Capponiane imagines tam ne- 
gligenter cusss sunt ut vix quidquam in iis discerni 
possit. Neque tamen propterea is illas a nobis in 
omnibus presponi quispiam existimet, cum erroree 
bene multos in suis Tabulis deprehenderit Pape- 
brochius, ubi Capponiane accurate sua proferunt 
Iterum prodit S. Andreas in diptycho Cpolitano 
quod Papebrochius Ephemeridibus suis subjecit et 
eri incidi item curavit ; ibi autem cum Sancti tan- 
tum quadraginta Cpoli celebriores recenseantur pa- 
tet quanto honore martyrem illum Greci prose- 
quantur. Preterea in Synaxariis Mss. Rutheniocis el 
Moschis que P. David S.J. anno 1688 et Comes de 
Sparwenfeld anno 1712 ad Hagiographos trsnsmi- 


566 et seqq. 
(5) Lectiones nd. t. III, part. 1, p. 480. 
(6) T. III Maii, 
(7) Ibid, et t. II Marti p. 0609, etc 
JEN Kalendar. Ecoles., t. V, p. 316 οἱ 304. 
Di l, Maii, p. XLVI, LX et p. 1i. 


1083 


MENSIS OCTOBER. 


1084 


sere, S. Andreas similiter suam annuntiationem A Cretensem nostrum ostendere conabor inferius g m. 


obtinet, die itidem xvir Octobris. 

J. Hic pretermitti non debet Papebrochii Tabu- 
las earumque explicationes, in Supplemento The- 
sauri Goriani Diptychorum mutuatas esse modo, 
utlenissime dicam, valde singulari. Passerius enim, 
qui preclaro huic operi partem quartam se adje- 
cisse testatur, ait se Diptychi Cpolitani ectypum 
consecutum (10), at cum ex Bollandiano opere lumen 
qu&reret, nomina multa Sanctorum omiissa se ad- 
vertisse asseverat, alia p erturbata, Commentarios 
item nullo ordine conscriptos, ita ut non in lumen, 
sed in caliginem irruens, ipse per se omnia extri- 
care debuerit. Atqui ex bis omnibus, ne una qui- 
dem assertio vero proxima est, neo quidquam 
emendavit ille scriptor aut ectypon consecutus est, 
sed effigies Papebrochianas conatus referre, erro- 
res non leves admisit. Testatur enim Papebrochius, 
cum totum Diptychon pagina capere non posset, se 
arlificem rogasse ut icones eri inciderentur ordine 
leviter immutato ; sed eum, postulatione non rite 
intellecta, plusculum a vera Diptychi dispositione 
&berrasse ; quam tamen Papebrochius, dum San- 
ctorum nomina (nitidius multo in ectypo suo quam 
in Goriano supplemento prolata), Commentariis 
illustravit, ad rigorem secutus est (11). Si igitur 
ectypon habuisset scriptor ille, sculptoris sphalma 
non exacte retulisset, neque ubi Papebrochius Τεἱ- 
ptychi Moschi capsam resocidit, quia eam iterum pa- 
gina non capiebat, ille similiter rescidisset, nec 
denique tam accurate Bollandianam effigiem de- 
scripsisset, ut ne vel levissima diversitas deprehendi 
possit. Sed Papebrochius mutatum esse ordinem 
indicavit, ac in iconum recensione ipsius proto- 
typi servatus est ordo ; ille vero horum neutrum 
fecit, et quia singulis nominibus commentariolum 
annectere voluit, ubi Hagiographicum nostrum du- 
cem non habuit, errores gravissimos admisit. Ita 
S. Stephanum Juniorem (12), martyrem notissimum, 
non sub Copronymo sed sub Leone Isauro passum 
affirmat, quod Papebrochius profecto nunquam 
scripsisset. Eodem modo procedere videtur dum 
Triptycha Moscha explanat, sed non vacat rem di- 
ligentius indigare (13). Ne quisquam hio objiciat 
in editionem Venetam Bollandiani Operis predicta 
gravamina prolata fuisse. Nam primo Antverpien- 


Atque hic tantum notabo hec pauca. Passus qui- 
dem est S. Stephanus xxvir Novembris, sed cum 
sit precipuus persecutionis Copronymianse mar- 
tyr, iis diebus quibus abi ejusdem persecutionis 
martyres annuniiautur, sepe ipse simul comparet. 
Conjunguntur itaque frequenter 8. Stephanus, 
S. Andreas, S. Petrus et 8. Paulus sub Copronymo 
passi, quanquam simul ad martyrium, ut ex singu- 
lorum Actis patet, non processerunt. In Mensis 
Mss. Ambrosianis seu Mediolanensibus hi quatuor 
SS. martyres simul colendi assignantur xx Octo- 
bris ; dein S. Andree in Crisi Synaxarium, id est 
brevis vite et passionis historia subjungitur. Idem 
in aliis Menzeis Mss. ut in codice quodam Mazari- 
neo quo sepe decessores nostri usi sunt, videre 
est. Synaxarium autem Mediolanense, quoniam non- 
nihil differt ab illo quod ad xvi: Octobris in Me- 
neis vulgaribus excusum est, et mirabiliter cum 
Actis nostris prioribus consonat, ita ut ex his de- 
sumptum illud merito conjicias, hic integrum ex 
codice Ms. proferimus. Datur vero sicuti est, sphal- 
matis et locutionibus Grecorum infime etatis ubi- 
que retentis, dequibus, si lubet, aliqui videri possunt 
apud Cl. Hase in editione Leonis Diaconi (14). 

5. Μηνὶ ὀκτωθρίῳ κ΄ τῶν ἁγίων νεοφανῶν µαρ- 
τύρων Στεφάνου, Παύλου. Ἰέτρου καὶ ᾿Ανδρέου, 
τῶν ἐπὶ Κοπρωδύμου μαρτυρησάντων. Οὗτος ἂν ἐπὶ 
Κωνσταντίνου τοῦ καθαλλίνου ἐν ἀσκήσει διάγων, 
ἐν τῇ νήσῳ Κρήτῃ. ᾿Ακούων δὲ τὸν τύραννον τιµω- 
ρήσαντα τοὺς ὀρθοδόξους, ἀνέπλευσε πρὸς Κων- 
σταντινούπολιν ἐλέγξων αὐτὸν, καὶ εὐρὼν αὐτὸν 
πέραν iv τοῦ ἁγίου ἹΜάμαντος παλατίοις τιμωροῦντα 
τοὺς μὴ ἄρνουμένους τὰς θείας sixóvac, ἔφη *. "Apa 
χριστιανὸς εἶ, βασιλεῦ; 'O δὲ πρὸς αὐτὸν μετ ὁρ- 
γῆς στραφεὶς ἐκέλευσε πρὸς αὐτὸν ἄγεσθαι * οἱ δὲ 
τῶν τριχῶν σύροντες. ἄλλοι τὸν χοιτῶνα ῥηγνύντες. 
καὶ ix τῶν ὄπισθεν τύπτοντες, ἔσυρον τὸν ἄἅγιον, 
xal φησι πρὸς αὐτόν * Οὕτως ἰδιδάχθης ἀτιμάζειν 
βασιλέα; Ὁ δὲ * Οὖδεὶς ἁμαρτάνει βασιλέα ἐλέγχων 
παρανομοῦντα * ó δὲ᾽ Τοὺς παρανομοῦντας μᾶλλον 
ὑμεῖς κολάζοµεν, τοὺς ὡς θεοὺς προσερχεµένους xai 
λατρεόοντας ταῖς εἰκόσιν ὁ δὲ: ᾽Αγνοεῖς, ὦ βασιλεῦ, 
τἰ μὲν τὸ σχετικῶς προσχυνεῖν, τί δὲ τὸ λατρευτικῶς. 
*O δὲ τείνεσθαι τοῦτον ἐν µαστίγας ἐχέλἔυσε, βου- 
νεύροις χατὰ τοῦ νότου καὶ «và στήθους φραγελλῶν * 


gem citat, dein in utraque editione iidem sunt Com- D εἶτα λίθου τὸ στόµα προσέταξε τύπτεσθαι. Tu δὶ 


mentarii, quos si immerito arguere et immutare 
&usus est, in eo dignam arrogantia: ponam tulit ut 
tibi gravissimos errores ex calamo excidere asit 
passus. 

&. Colitur S. Andreas non tantum predictis die- 
bus, verum etiam xxvnr Novembris cum 8. Ste- 
phano Juniore. Andream enim, qui in fastis sacris 
una cum hoc Stephano prodit, eumdem esse ac 


(10) Gorii Thesaurus veterum diptychorum. Flo- 
rentie 1759, part. IV, p. 4 et seqq. 
11) Aota SS., t. I Maii, p. Lx, n. 4. 
12) Loc. cit., p. 8. 


ἐπαύριον ἐκθαλὼν, ὡς οὐκ ἔπεισεν ἀρνήσασθαι τὸν 
Χριστὸν xal τὰς ἁγίας εἰκόνας, τύψας πάλιν, κατὰ 
κεφαλῆς σύρεσθαι τοῦτον τῶν ποδῶν τοὺς σχοίνους 
ἐξαψάντες, ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει θεατρίζεσθαι 
προστάσσει. Οἱ δὲ τάχιστα περανιωθέντες, καὶ τὸν 
ἅγιον σύροντες ἕθαπτον τὴν γὴν τοῖς αἶμασιν " ὣς 
δὲ εἲς τὴν τοῦ Βοὸς ἀγορὰν πεφθάκασιν, εἰδὼν αὖ- 
τούς τις ἄρτι τοὺς ἰχθύας ἄποφορτισάμενος, ἠἡρώτα 
"m Ibid., p. 10. 


(14) Leonis Diaconi Historie e recens. C. B. 
Hase, Bonne 1828, p. xxiv et passim. 


1085 


VITA S. ANDREJE IN CRISI. 


1086 


. , - , ^ LI η) 9 9 e. . 
τὴν αἰτίαν της βασάνου καὶ μαθὼν, ἀξίνην µακελ- A quenter sanctos varios, qui Sancto precipuo tali 


λικὴν ὁ ἆθλιος ἁρπάσας, χαριζόµενος τοῖς τοῦ δια- 
θόλου ὑπηρέταις, δροµαίως ἔρχεται xal τὸν δεξιὸν 
πόδα τοῦ ἁγίου ἀπέκοψε, xal παρ) αὐτοῦ τὴν ἁγίαν 
αὐτοῦ xal µακαρίαν Ψψυχὴν παρέθετο τῷ Κυρίῳ, 
Οἱ οὖν σύροντες, νεκρὸν ἱδόντες, ὥς τι θνησιμαῖον 
ἐν κοπρώδει χωρίῳ ἀπέῤῥιψαν, νυκτὸς δὲ καταλαθού- 
σης, τινὲς τῶν ὀρθοδόξων ἄραντες, ἔθαφαν ἐν τόπῳ 
λεγομένῳ τῆς Κρίσεως. Hmc ἐαίπε versa sic so- 
nant. 

6. Die xx Octobris Memoria recentium sancto- 
rum martyrum Stephani, Pauli, Petri οἱ Andres 
qui sub Copronymo passi sunt. — Is (Andreas) sub 
Constantino Caballino, ascetice vitse addictus vivee 
bat in insula Creta, cumque audisset tyrannum or- 
thodoxos tormentis exsgitare, illum redarguendi 
causa Constantinopolim navigavit. Invenit eum ul- 
tra (civitatem, i. e. ad partem occidentalem. Vide 
infra num. 30) in Palatio ad S. Mamantis, sevien- 
tem in eos qui sacrarum imaginum nollent cultum 
abjicere, eumque compellans : Imperator, tunc 
Christianus es, inquit? Hio vero cum ira ad eum 
conversus, adduci jussit. Tum alii capillis abri- 
pientes, alii tunicam lacerantes et a tergo ceden- 
tes, Sanctum raptabant. Cui tyrannus : [tane con- 
tumeliis imperatorem afficere edoctus es ? llle vero: 
Nemo delinquit, imperatorem arguens, dum leges 
contemnit. Tyrannus iterum : In vos potius legum 
corruptores animadvertimus, quiqussi diis advoluti, 
imagines adoratione prosequimini. Respondit ille : 
Nescis, imperator, quid sit cultum relativum exhi- 
bere, quid vero latreuticum. Tum cum ad flagra 
extendit, tergum el pectus bovinis nervis concidi, 
deinde os saxis contundi precepit ; postera die foris 
ejectum, utpote cui Christum et sacras imagines 
abnegare non persuasisset, rursus flagellatum, ca- 
pite in terram demisso, ailigatis pedibus raptari 
jussit et Constantinopoli publice deridendum expo- 
ni. Quem cilissime pertrahentes, terram in raptando 
sanguine consperserunt. Ita forum Bovis agseoutos 
conspiciens aliquis qui modo pisces exonerarat, de 
tormenti causa sciscitatur ; re comperta, macelli 
cultro miser arrepio, servis diaboli placere appe- 
lens, cursu oontenditet dextrum pedem Sanoti ab- 
scidit, qui interea sanctam ac beatam animam Do- 
mino tradidit. Qui cum raptabant, ut mortuum 
aspexere, velut quid morticini in fosdissimum Ιο- 
cum abjecerunt ; noole vero adventante, sublatum 
quidam orthodoxi tumulo condiderunt in loco qui 
dicitur Crisis. 

7. In Menais excusis sapissime diversis diebus 
lidem Saneti commemorantur quia diversos Mss. 
codices editores adhibuere. Aliam tamen hujus rei 
causam assignat Papebrochius (15), Grecos nimi. 
rum eodem aut sequenti die commemorare fre- 


(I5) Eph. Greco-Mosch., t. I Maii, p. - 
sim ; t. Ἡ Maii. p. £0, n. 44, ^ Pr VI el pas 
Ft De Menologiis, etc., p. 8. 
17) Bandini codd, Greci, t. I, p. 130, 


die celebrato affines sunt, et tamen priores etiam 
suum proprium diem obtinere. In Menaeis itaque 
predicti quatuor Sancti ad diem xxi Octobris, qui 
diei quo passus est S. Andreas in Crisi, xx scilicet 
proximus est, relati sunt et sequenti brevi enco- 
mio celebrantur: Ti αὐτῇ ἡμέρ, μνήμη τῶν ἁγίων 
νεοφανῶν µαρτόρων ᾿Ανδρέου, Στεφάνου, Ηαύλου 
xai Ηέτρου. 
Στίχοι’ Τρεῖς, ὁ Στέφανος, σὺ στεφανίτας ἔχεις 

Τοὺς σοὶ συναθλήσαντας ἐξ ἑνὸς ξίφους. 

Id est : Eadem die (xx1 Octob.) memoria 8809 οἱ0- 
rum recentium martyrum Andres, Stephani, Pauli 
et Petri. 

Versus : Tres concoronatos habes, o Stephane, 

Tecum ense pugnantes eodem slrenue. 

Rursum die xxxii Octobris in altero duorum Meno- 
logiorum qus Scholzius edidit (10), comparent 
SS. martyres Stephanus, Petrus el Andreas el 
xxviii Nov. iterum S. Stephanus Junior martyr so- 
lus ; in allero vero solus S. Stephanus Junior mo- 
nachus et martyr die xxviii Oct. semel commemo- 
ratur. Item in codice Laurentiano (17) seculi x: 
xxviii Octob. S. Stephani et qui cum eo passi sunt. 
Conjectura ducti ut exponemus n. 23 arbilramur 
hic illum Stephanum olim commemoramtu fuisse 
qui sub eodem Copronymo plurima passus, dein in 
Sugdeam exsul sancle vitam finivit. Ita enim fe- 
runt tum Mensa, tum Menologia Sirleti el Basilia- 
num ad diem xxvn) Novembris. Huie deinde ex 
more Grecorum additi fuerint SS. Petrus et An- 
dreas, ex quo etiam proZuxit ut die xxviii Novem- 
bris, quo S. Stephanus Junior passus est, idem duo 
Sancti tum in Mensis, tum in variis Menologiis 
iterum recolanlur (supra num. 14). 

8. De Actis que subjicimus hec accipe. Du- 
plicia exhibemus, utraque Grece inedita, priora 
vero etiam Latine; id facimus tum quod posteriora 
ex illis non profluxerunt, sed paucis onissis, non- 
nulla superaeddunt , tum etiam quod horum exem- 
plar perfectissimum nacti sumus, quinque scilicet 
Mss. codicum collationem in margine referens. 
Tribuuntur hec Metaphraste, ut diserte habet Al- 
latius, qui in diatriba de Symeonibus eorum ibi- 
tium afferi (18) : quare hunc locum non viderit Pa- 
gius (19) qui negat Acta illa Symeoni Metaphrastee 


D adjudicata fuisse. Testimonium autem Allatii quan- 


tum in hao re valeat, nemo ignorat ; attamen, sí 
opus esset, rem argumentis pluribus, ex ipsis Actis 
desumptis, evincere possemus. Acta priora ex- 
scripta suat ex vetusto codice Bibliothece Parisine, 
quem B. Montfaucon seculo ix adscribit (20), et ut 
perpetua comparatione cum Metaphrasteis conferri 
possint, utraque iisdem numeris, ubi eadem narra- 
bantur, signavimus. Quo autem tempore conscripta 


18) Allatius, de Symeonibus, p. 128. 
19) In Critica Baronii, ad ann. 761, n. 2. 
(20] Bib. Coislin., p. 185. 


1087 


MENSIS OCTOBER. 


1088 


fuerint definiri nequit; nihil enim reperimus, pre- A berrimum fuisse S. martyrem jam & seculo ix, 


ter minimi momenti notam chronologicam ex qua 
constaf scriptorem satis diu post Copronymum 
vixisse. Locus, qui num. 3 sub finem occurrit, is 
est : Iste vero erat Constantinus... quem fideles 
ejus temporis (oi àv τοῖς τότε ypóvo*c) merito sub 
cognomine Copronymi infamarunt. Sed ex eo Acta 
illa priora commendantur, quod locum Sancti na- 
talitium, diem passionis aliaque adjuncta plurima 
minute proferunt, et quanquam prolixioribus ver- 
bis interdum 8. martyr loqui videtur, eadem tamen 
fere in aliis Actis occurrunt, sepe vocibus iisdem 
aut similibus expressa. Conferri in eam rem pos- 
sunt numeri potissimum 7 et 10. Ex locorum desi- 
gnatione, ut infra uberius disserimus, et ex iisque 
in fine Actorum scribuntur, ut itidem inferius di- 
cetur, arbitramur ea Cpoli conscripta non fuisse. 
Scimus tantum maximam partem sacrorum codi- 
cum Bibliothece Coisliniane, ut in prefatione te- 
statur laudatus Montfaucon, ex monasteriis montis 
Atho prodiisse, et illic olim brachium S. Andree 
Cretensis, qui idem est fortasse ac Sanctus noster, 
asservatum fuisse. Qua de re plura vide num. 37. 

9, Metaphrasten, cujus Acta secundo loco pro- 
deunt, priora illa non vidisse satis certo nobis con- 
8tat. Ipse enim nec ortus locum, nec diem obitus, 
quem usque diligenter inquisivisse vel ex Vita 
S. Theoctistes Lesbie constat (94), in narrationc 
sua consignavit. Nec preterea dum vitam satis ac- 
curate scriptam πᾶοίυε erat ordinem aut stylum 
multum immutare consueverat ; cumque apud am- 
bos scriptores plerumque similia obvia sint, existi- 
mamus ulrumque ex Actis antiquioribus, sed nunc 
deperditis, suam narrationem excepisse, iis additis 
qui aliunde colligere potuerant. Metaphrastes ta- 
men setate posterior videtur ex eo quod in ejus col- 
lectionibus S. Andres Vita diem xix Octobris occu- 
pat, noster autem scriptor, ubi refert Sanctum die 
Xx passum esse, nihil deimmutato cultus die com- 
memorat; sed cum levis ea ratio videri queat, id 
aliter adstruimus, Metaphraste nempe collectiones 
adeo post scriptionem illico pervulgatas fuisse ut 
priorem soriptorem illum fugere non potuerint. 
Que igitur apud eum de S. Andrea in Creta mo- 
nasticam vitam amplexo narrantur, dein de mira- 
culis quibus eum Metaphraste etiam temporibus, 


miraculis multis claruisse colligitur. Josephus enim 
hymnographus quem, ex Actis a Papebrochio in lu- 
cem datis (22), eo seculo floruisse constat, decem 
diversis locis in suo Canone miracula celebrat, que 
sub ipsius oculis Cpoli coram Sancti tumulo patra- 
bantur. Merito itaque et in Actorum titulo Thau- 
maturgus dictus est, et in Contacio, ut vocant, 
Greci Officii, his verbis extollitur : Ἐορτάζει σήμµε- 
pov ἡ βασιλεύουσα πολις ἑόρτὴν ὑπέρλαμπρον τῆς 
Φωτοφόῥου σου µνήµης, ἅπασαν προσκαλου- 
give πόλιν xal χώραν * χαίρει γὰρ ὡς κεκτη- 
µένη θησαυρὸν μµέγαν, τὸ πολυαθλόν σου σῶμα, 
Ανδρέα µάρτυς, ὀρθοδοβίας φωστήρ. Id est: Ho- 
die celebrat regina urbium (Cpolis) illustre fe- 


ptum tue memorie, totam convocans civitatem et 


regionem ; jubilat enim magnum thesaurum possi- 
deus, corpus certaminibus gloriosum, sanote mar- 
tyr Andrea, orthodoxie lumen. Hio vero obiter mo- 
nemus, si quis nomina ex Grecorum Liturgia de- 
sumpta non satis sibi nota hicoffenderet, eum sin- 
gulorum declarationem reperturum in Ryeei dieser- 
tatione de Acoluthia Grecorum, que in Junio no- 
8tro edita est (23), expeditius autem ea utetur, qui 
indicem ultimum a Ghesquiero tomo primo Octo- 
bris ad calcem subjectum adhibere voluerit. 

6 II. Septem Martyres in plerisque fastis confuse 
prolati ab invicem distinguuntur et. corum Acta 
breviter illustrantur.  Persecutionis Constantini 
Coprony(ii brevis historia et chronotaxis exhibetur. 
11. Hos septem Sanotos, qui omnes sub Coprony- 

mo varía tormenta, et rnortem, uno excepto, passi 

sunt, hic juxta seriem mensium et dierum quibus 
coluntur subjicimus, ex quo simul apparebit quo 
loco in opere nostro de iis actum sit, aut in poste- 
rum agendum : 1 Die xvri Martii. S. Paulus mona- 
chus et martyr in Creta ; — xvi Maii, S. Petrus Ca- 

]ybita et martyr in Blachernis, prope Cpolim : — iv 

Junii, S. Joannes Monagrie Hegumenus, martyr 

Cpoli ; — νι Julii, S. Paulus Novus rrartyr Cpoli ; 

— αχ Ootobris, S. Andreas monachus Cretensis, 

dictus in Crisi, martyr Cpoli ; — xxvi Octobris (?) 

S. Stephanus qui in Sugdeam relegatus est ; — 

xivir Novembris, S. Stephanus Junior, martyr 

Cpoli. — Placet et de his omnibus nonnulla disse- 

rere, ex quibus lumen aliquod persecutioni Co- 


ipso teste, in urbe Cpoli Deus glorificabat, scriptor D pronymiane affusum iri spero. De primn ex his 


idem ille prior non omisisset. Quibus positis, cum 
notum sit Metaphrasten medio seculo x floruisse, 
hinc deducere licet Acta que priori loco edimus, 
illa etate antiquiora esse. 

18. Sicuti ex Anonymi Actis Synaxarium Mediola- 
nense, quod num. 5 retulimus, desumptum est, ita 
illud quod in Mensis excusis occurrit, ex Meta- 
phrasis narratione evidenter profluxit. Ex quo, 
Biou ex Sanoti Officio quod ibidem legitur, cele- 


5) Surius ad x. Nov., p. 238, edit. 1618. 
22) T. I. Avril., p. 266. 


septem, nempe de S. Paulo martyre in Creta, ege- 
runt decessores ad diem Martii indicatum (24), ibi- 
qoe ex Actis 8. Stephani Junioris, & Lipomanno ex 
Metaphraste Latine vulgatis, loco aliquo insigni de 
S. Paulo adducto, concludunt eum in Cypro passum 
esse ; verum eum in ipsa Creta passum esse nobis 
omnino manifestum est. Sunt enim ad manum Aota 
ejusdem Stephani Junioris, accuratissime 8 quodam 
Stephano Diacono conscripta. Dum hunc itaque 


23) T. II Junii. p. ret seqq. 
24) T. II Martii, p.009. 


1089 


VITA S. ANDREE IN CRISI. 


1090 


narrantem secuti sumus (25), deprehendimus illico, A persecutione que prefeoti imperatoris diversis in 


vel Cypri nomen mendose in codicem Lipomanni ir- 
repsisse vel ipsum interpretem oscitantie arguen- 
dum esse. En quomodo ea in 8. Stephani antiquiore 
Vita narrentur (26). Itaque in medium prodiit An- 
tonius ex Creta insula, qui de victima Deo immo- 
lata his verbis locutus est : Quomodo sine lacrymis 
egregia abbatis (quo vocabulo non solum monaste- 
rii Inoderatorem, sive ἡγούμετον, sed omnes mona- 
chos Greci illius temporis plerumque nuncupant) 
Pauli certamina in vestrum conspectum adducam, 
venerandi Patres? Vir ille generosus a Theophane 
eognomento Lurdotyro, insule archisatrapa, com- 
prehensus, in praetorium Heraclii interrogandusg 
adductus est. Etc. Antonius igitur, dum insule ar- 
chisatrapam commemorat, non de Cypro loquitur, 
cujus nulla fit mentio in his Actis S. Stephani, sed 
de Creta, ex qua oriundus, Cpolim advenit. Cum 
vero ex iisdem Actis antiquioribus S. Stephani, et 
Metaphrastea, que Lipomannus Latine versa exhi- 
bet, et reliqua omnia profluxerint, etiamsi alicubi 
Cypri nomen prodiret, ex Actis probatioribus re- 
spuendum esset. Verum dubio locum omnino nul- 
lum relinquit, quod libro primo de Thematibus (27) 
refert Constantinus Porphyrogenneta, Cyprum sci- 
licet, ab Heraclii tempore usque ad Basilium Ma- 
cedonem, a Saracenis fuisse occupatam, in quorum 
potestatem, postquam, Basilio imperante, per annos 
septem fuissent depulsi, iterum devenit. Ex quo 
manifestum est Copronymum Cypro nunquam im- 
perasse, neque ab Antonio illo ex Creta, dum nar- 


locis adhibuerant. Itaque in medium prodiit Anto- 
nius ex Creta insula ete. (Cfr. supra num. 11.) 
Aliunde inductio illa Cpolitana quinta, qua novi 
prefeoti ad provincias missi sunt, currebat a Se- 
ptembri anni 766, ad Septembrem anni 767, et pre- 
terea certum est S. Stephanum hoc anno 767, die 
xxviii Novembris martyrio coronatumfuisse. Ergo sub 
ipsaindictioneilla quinta, anteSeptembrem anni767 
contigerit martyrium S. Pauli in Creta, de quo Anto- 
nius ille Cretensis narrat. Cum vero 8. Paulus ad 
diem xvi: Martii in Grecorum fastis memoretur(33), 
forte non immerito hoc die, indictione quinta, anno 
consequenter 767, eum passum esse pronuntiabimus. 

13. Cum S. Paulo ad eumdem diem colitur 
S. Theosterictus (34), monachus monasterii Pele- 
oeta, in Asia ad Hellespontem siti (35), non quod 
eo die obierit (nam confessorem eum dicunt Me- 
nea (0) θἱ η pace mortuum), sed quod eodem 
loco (37) Actorum S. Stephani, post dictum Anto- 
nium Cretensem, Theosterictus narrationem insti- 
tuat, de martyrio triginta octo monachorum moe 
nasterii sui. Hos igitur dicit a Lachanodraconte 
prefecto, feria quinta in Cena Domini, in mona- 
sterio suo suo Pelecetee comprehensos esse, eoque 
vasiato, ab eodem Lachanodraconte versus Ephe- 
sum abductos, ibi martyrii palmam obtinuisse. Porro 
inter prefectos, quos num. precedenti a Coprony- 
mo, indictione quinta, in provincias missos esse di- 
ximus, nominatura Theophaneipse Lachanodracon 
ille, cui thema Asi& Minoris traditum scribit, alias 


rationem suam absolvit, de Cypri prefecto dici po- C; dictum Thracesiorum. Perperam itaque, ut id obiter 


tuisse (28) : Sic. sanctum virum holocaustum igne 
effecit nequam imperatore (Copronymo nimirum) 
nequior prefectus, ille nempe Theophanes Lardoty- 
rus, de quo supra. Sed de Creta utique poterat dici, 
quam idem Porphyrogenneta nonnisi sub Michaele 
Balbo a Saracenis captam affirmat (29). 

12. Tempus martyrii ex Theophane, cum Actis 
S. Stephani collato sic statui potest. Narrat ille ad 
annum mundi 6257, sub indictione quarta (30), 
Copronymum omnibus subditis juramentum preece- 
pisse, ne imaginibus venerationem exhiberent ; 
anno vero sequenti, indictione quinta (31), prefe- 
ctos in provincias Beu themata misisse, qui easdem 
ibi in monachos, quas ipse Cpoli, ederent tragoedias. 
Porro monachi, qui anno 767 cum S. Stephano in 
oarcere preltorii versabantur, de erudelitate pre- 
fectorum in provinciis plurima memorant (32). 
Cum autem quadam die una cum vinctis aliis Pa- 
tribus sederet vir sanctus, sermo motus est de 


(25) Analecta Greca. Paris, 1088, p. 504. 

(26) Analecta Graeca, loc. cit. 

(27) Edit. Bonn., p. 40. 

(28) Analecta Greca, p. 505. 

29) De admin. Imp., cap. xxi. 

30) Tbeophanis Chronographiía, Bonne 1839, 
t 


. I, p. 675. 
(31) Ibid., p. 681. 
(32) Analecta Greca, p. 504. 


notem, Goarus hic thema Thracensium interpreta- 
tua est (38); nam horum thema in Europa situm 
erat, Thbracesiorum vero complectebatur Asiam Mi- 
norem. Apprime ea distinguit, simul vocum etyma 
tradens, Constantinus Porpbyrogenneta in laudato 
opere de Thematibus (39). Indictio autem quinta, 
jam indicata, incipiebat, ut diximus, a Seplembri 
anni 766 ; sed cum Theosterictus monasterium Pe- 
Ἰθοθί a Lachanodraconte, feria quinta in Cona 
Domini, invasum narret, dicendum erit id conti- 
pisse anno 767, die xvi Aprilis, quando Pascha die 
Xix. Martyrium autem triginta octo sociorum Theo- 
stericti, quod in Ephesi partibus contigit, affigen- 
dum est profecto eidem anno 769, siquidem ante 
finem Novembris illius anni, S. Stephano in carcere 
narratum fuit. Diem martyrii assignari forle poteri- 
mus in buno modum. Obtinet quidem bsc marty- 
rum cohors in Martyrologio Romano diem xri 
Januaril, ad quem decessores nostri de lis ege- 


33) T. II Martii, p. 609. 

34) Ibid. 

35) T. I April., p. 30. 
"s Ad diem xvit Martii, Cfr. Acta SS., t. II Mar- 
ii, p. 609. 

(37) De qua ratione, vide supra, n. 7 Commen- 


rii. 
(38) Theophan., I. c., p. 681. 
(39) Lib. 1, them. 1, et lib. ir, them. 4. 


1091 


MENSIS OCTOBER. 


1092 


runt (40), aed hi fatentur se in nullis fastis ad di- Α πτόµενος) pro Christi imagine cesus, illum Da- 


cium diem consignatos eos reperisse. Postea vero 
eosdem obvios habuerunt in pretiosissimo Synaxa- 
rista Chiffletiano, ad diem 1 Junii ; nam eosdem 
esse, ex narratione Theoslericli cum synaxarisia 
illo collata (41), cuilibet manifestum flet, quanquam 
Henschenium nostrum id tum fugere potuit. Porro 
Jaudatus synaxaristes non solum ad diem Ἡ Junii 
eos signal, sed preeterea satis aperte insinuatiis illo 
die palmam martyrii obtigisse. Ex quibus verisimi- 
liter conficimus hos monachos, mense cum dimidio 
postquam monasterium suum Pelecete vastatum et 
combustum viderunt, prope Ephesum euffocatos 
fuisse, die scilicet i1 Junii anni 757. 

14. De S. Petro de Blachernis, quem num. 11 
post 8. Paulum Cretensera posuimus, plurima etiam 
ex Actis S. Stephani innotescunt. Papebrochius ad 
diem xvi Maii (42) ex laudato synaxarista Ms. a 
Chiffletio nostro accepto, de S. Petro sequentia 
depromit : Ὁ iv Βλαχέρναις Ἠξτρος, βουνεύροις 
τυπτέµενος τελειοῦταί ; id est: Petrus in Blacher- 
nis habitans, taureis cesus, mariyrium conaummat. 
Recte Papebrochius conjicit hic agi de alterutro 
duorum martyrum, quos Theophanes ad annum 21 
et 27 Copronymi referl ; en hujus historici verba 
Latine versa (43): Eodem etiam anno (mundi 6253, 
Constantini 21) Constantinus persecutor Andream 
venerabilem monachum, Calybitam dictum, ad Bla- 
chernas habitantem, in Sancti Mamantis circo fla- 
gellis interfecit, quod ejus impietatem, eo Valente 
juniore et Juliano vocitalo, arguisset ; ejus autem 
corpus in fluentum projici jusserat, sed Andres 
sorores ipsum efferentes, in Leucadii emporio se- 
pulture mandarunt. Et anno mundi 6259, Copstan- 
tini 27. Ceterum ab hoc tempore majori vesania 
in sanctas Dei Ecclesias ferebatur ; misit enim qui 
Petrum venerabilem stylitam & petra exturbaret, 
eumque dogmatibus suis repugantem, vivum pedi- 
bus vinctum, ac per medias urbis vius pertraclum 
in Pelagia projici jussi!, alios vero saccis inclusos, 
alligatis pedibus, in mare demergi. 

15. Synaxariste suo Papebrochius nimium diffi- 
dit, dum arbitratur eum duo allata martyria in 
unum conflasse ; ipse enim Theophanes hic unum 
marlyrem pro altero posuit, ut manifestum fit ex 
narratione S. Stephani Junioris, qua monachos se- 


cianum et prevaricatorem libere appellando, su- 
blatisque ad Deum oculis dicendo, Gratias tibi ago, 
Domine, iu mediis verberum cruciatibus exspira- 
vit (44). Ad hec primum advrertimus eum, qui hic 
Dacianus, id est persecutor sevissimus (45), ap- 
pellatur, a Metaphraste in eadem vita apud Surium 
ad diem xxvir Novemb. Julianum Apostatam dici, 
quod Theophani prorsus consonum est (supra 
num. 14). Deinde reliqua omnia que S. Stephanus 
narrat de Petro in Blachernis incluso, nihil diver- 
sum habent preter solum nomen, sb iis que de 
Andrea in Blachernis Calybita scribit Theophanes. 
Preterea si Theophanes, ubi de Petro stylita scri- 
bit (n. 14), vere Petrum in Blachernis inclusum 
designaret, quie de isto narrantur, cum historia 
S. Stephani componi non possent. Sanctus Stepha- 
nus enim, ut suo loco probabimus, a mense Nov. 
763 usque ad finem anni 766 in exsilio fuit, et cir- 
citer &b ineunte Januario 767 cum prredictis mona- 
chis in carcere Pretorii versabatur. Ex quibus 
probabile fit ante 763 8. martyrem Petrum, de quo 
narrat, occubuisse ; nam alioquin, qui non melius 
monachi 8, Stephano, quam hic illis, martyrium 
istud enarrassent? Neque S. Andreas in Blachernis 
prope Cpolim habitabat, ut Theophanes scribit, sed 
ex Greta adveniens ad Blachernas 86 contulit, ubi 
Copronymus in palatio suo Divi Mamautis in mar- 
tyres 8&viebat, quibuscum illico tentus est. Testan- 
tur id Acta et Synaxarium supra relatum (num. 5). 
Nec eliam tyrannus jussit eum usque ad mortem 


C. flagris cedi, ut iterum Theophanes scribit, et dein 


in fluentum projici, sed crudeliter raptari per viam 
publicam ; nec Cpoli sorores suas habere potuit qui 
in Creta monasticam vitam degens, illuc advenerat 
ut cultum SS. imaginum coram tyranno defenderet ; 
neque demum in emporio Leucadii ad littus Asia- 
ticum Bospori, honeste sepulture mandari potuit, 
quem in ipsa urbe, dum raptaretur, exepirantem, 
in locum sordidissimum, in Pelagia scilicet, cum 
maleficis projecere, quemque dein viri orthodcxi in 
loco sancto Crisis, iterum in urbe ipsa, deposue- 
runt. Qua singula cum ex Aclis S. Andres luce 
clariora sint, manifestum est Theophanem non ad- 
juncta martyrii immutasse, sed sola nomina marty- 
rum transposuisse. Àtque hec iterum, non dicam, 


cum in carcere Pretorii anno 767 detentos ad pa- [) confirmantur. sed vere demonstrantur ex iis quee 


tientiam hortatur : Sanctos illos Patres, inquit, qui 
apud nos vitam martyrio absolverunt, imitemur. 
Sanctum illum monachum Petrum dico, in Blacher- 
nis inclusum (ἐγχεκλεισμένον : inclusum, Gallice : 
reclus, quo sensu frequentissime hec vox pro- 
dit; perperam igitur Lipomaunnus: Blachernis in 
vinculis conjectum qui ante imperatoris con- 
spectuin intolerandis boum nervis (βουνεύροις τυ- 


40) T. I Januar., p. 747. 

i) T. [ Junii, p. 168. Cfr. t. I Januar., l. c. et 
Analecta Greca, p. 

(42) T. III Maii, p. 625. 


habet Menologium Basilii ad xxviii Novembris post- 
quam de S. Stephano Juniore egit. Similiter et 
S. Andreas (in Crisi) vinctus, raptalusque, e vita 
excessit. At sanctus Petrus (de Biachernis) in car- 
cerem prius conjectus, deinde eductus, tamdiu fla- 
gellis caeditur, donec spiritum Deo tradidit. Num 
autem S. Andreas Stylita dici possit, infra inquiri- 
mus. De Calybita vero cognomine cum plura con- 


(43) Theophan., t. I, 5907. 
(44) Anal. Greca, p. 
(45) Cfr. t. II Junii, p. 788, n. 9. 


1093 


VITA S. ANDREE IN CRISI. 


1094 


gesserit Bollandus ad diem xv Januarii, ubi de A Phoce, cui unus annus detractus est (49), usque ad 


Joanne Calybita, satis erit hic dixisse illud a vocula 
KaA565, que ast tugurium significat, deductum 
fuisse, ita ut Calybites ille sit qui in tugurio habi- 
tat. Quam reote vero S. Petrus hoo cognomento 
insigniatur quem S. Stephanus appellat Τὸν ὅσιον, 
τὸν dv Βλαχέρναις ἐγκεκλεισμένον, sicut ipsum 
S. Stephanum Theophanes dicit : τὸν ἔγκλειστον 


ὄντα εἷς τὸν ἅγιον Αὐξέντιον (quod nomen montis 


est), nemo non videt (40). 

16. Sed quomodo Theophanes in hane confu- 
sionem devenit ? Nos aliam causam non novimus 
niei quod tuno adolescens fuerit valde, ut ipse pro- 
dit ad A. C. 763 (ipsi annum mundi 6255) dum in 
mari glacie constrictio cum pueris se lusisse com- 
memorat. In monasterio versatus (47) procul a 
Cpoli, diligenter quidem, ut in suo proomio testa- 
tur (48) volumina plurima examinavit, sed de re- 
centibus non multa, ut arbitror, congerere potuit ; 
sequitur in his plerumque Breviarium Nicephori, 
qui Photio probatus scriptor dicitur, sed is histo- 
riam, non chronographiam aut annales contexuit. 
Causis autem erroris illius assignandis ideo diutius 
inheremus, quod in martyrio S. Stephani lapsus 
iterum nonnullos admiserit, ut ad xxvrii Nov. ube- 
rius dicetur. Quid igitur mirum, dum in Meneis, 
in Menologiis ceterisque fastis Grecis Andres il- 
lius Calybitee mentionem qualemcumque diligentius 
exquireremus, nulla nos usquam hujus cognominis 
vestigia obvia habuisse ? Commemoratur tamen ab 
omnibua S. Andreas monachus sub Copronymo pas- 


annum ultimum Copronymi, uli error praecedens 
novo errore tegitur (50). vel annos mundi vel indi- 
ctiones perpetuo claudicare, idemque de Theopha- 
nis emendatione specialem diatribam edidit (51), 
ex qua Theophanem suum plurimum ornare doctis- 
simi editores Bonnenses (52) potuissent. Verum hoc 
loco manet altera via accurate annos modo indica- 
tos ad eram vulgarem reducendi ; Theophanes 
enim ad annum 6222, qui annum martyrii Petri de 
Blachernis immediate precessit, eclipsim aliquam 
solis diligentissime consignat his verbis, ex versio- 
ne Goari. Apparente solis defectu mensis Augusti 
die decimo quinto, feria sexta, hora diei decima, 
anno proinde 760, ut ex tabulis astronomicis con- 


B stat (53). Et quia annus mundi 6253 Cpoli incepit, 


ex more Grecorum, mense Septembri anni 7060 
ut usque ad Septembrem anni 761 decurreret, 
exinde probabile fit S. Petrum de Blachernis oo- 
cisum esse die xvi Maii dicti αποὶ 7601. Diem illum 
enim assignat antiquissimus Synaxaristes Ms. 
quem Papebrochius a Chiffletio nostro in collegio 
Divionensi exscribendum accepit. 

18. Annus martyrii S. Andres in Crisi dupli- 
citer inquiri ac statui potest. Primus modus est 
iste : Memorant Nicephorus (54) et "Teopha- 
nes (55) varias Copronymi expeditiones plerumque 
felices in Bulgaros, at quam indictione quarta mense 
Januario suscepit, anno nimirum 760, iisdem te- 
stibus infelicissima fuit ; ex qua nempe turpiter 
mense Julio revergus est, ac furore quodam corre- 


sus et plerumque verba in Crisi apponuntur. Depre- C. ptua, sevitis in monachos ac sanctarum imaginum 


henderant scilicet Greci faetorum scriptores, que a 
Theophane afferebantur cum eteris testimoniis, si 
minus historicorum, at certe hagiographorum con- 
stare non posse, et ideo Theophane derelicto, Sy- 
naxaria sua potius ex Metaphraste aliisve Actorum 
scriptoribus, ut caeterum plerumque consuevere, 
depromere maluerunt. Latini e contrario Theopha- 
nem aut ejus interpretem Paulum Diaconum secuti, 
inde que a priore confusa fuerant retinuerunt. 
17. Ut autem ad ipsum annum utriusque mar- 
tyrii, Petri nempe et Andree, jam indagandum ac- 
cedamus, sic Theophanis verba num. 14 relata 
consequenter ad dicta interpretamur : Anno mundi 
6253, seu 21 Copronymi contigit martyrium, non 


cultores tragoedias edere coepit. Eadem indictione 
juramentum ab omnibus subditis exegisse dicitur, 
qu^ venerationem imaginibus in posterum se non 
exhibituros esse sponderent. Porro hec singula in 
Actis nostris utrisque reperimus. Ibi sub num. 8 
ipse Copronymus dicit se decretum tulisse quo 
plectendi sunt, quicunque imagines venerarentur. 
Dein num. 10 arguitur ἃ S. Andrea quod bellum in 
Barbaros ordinisque politioi administrationem ne- 
glexerit, ac superbum animum in Christianos de- 
monstrare siatuerit. Preterea num. 6 et 7, dum 
S. Andreas primum coram imperatore apparuit, 
permultos invenit questioni subjectos, nervis bu- 
bulis c&sos, oculorum effossione cruciatos, aliaque 


ut Theophanes scribit, Andree Calybite in Bla- [) similia passos, quze a duobus predictis soriptoribus 


chernis, sed Petri Calybite in Blachernis ; et sono 
mundi 6259, Copronymi autem 27, martyrium in 
quibusdam simile, sed diversam mortem et sepul- 
turam nactus est S. Andreas, qui a sepulture loco 
dictus estin Crisi. Deannis a Theophane assignatis 
jamdudum Henschenius adverterat ab imperio 


(46) Theoph. Ghronogr. Edit. Bonn., t. I, p. 674. 

(47) In ejus Vita, t. II Martii, p, 220, n. 1& et p. 
2171. not. k. 

(48) Loc. cit., p. 3. 

(49) T. 1II Martii, p. vir. n. 17. 

n [bid., p. 1x, n. 18 

51) Ibid., p. |. 


ente indictionem quartam nusquam recensentur, 
sed ea indictione lisdem pene verbis descripta sunt, 
uti et deinceps pluries (50). Ex his igitur recte sta- 
tuimus ante indictionem illam id, est ante annum 
766 S. Andree martyrium non contigisse. 

19. Alter modus, quo pressius annum martyrii 


(52) Theophanis Chronographia ex recensione Jo. 
Classeni. Bonne 1839. 

n Art de vérif. les dates, édit. 1783, t. I, p. 66. 

54) S. Nicephori Patr. Cpol. Breviarum, etc. 
Edit. Bonn., p. 77 et seqq. 

(55) Loc. cit., t. bp 091. 

(56) Theophan., t. I, p. 677 et seqq. 


1095 


MENSIS OCTOBER, 


1096 


S. Andree determinamus hic est : Theophanes ad Α Grammaticus Suidas, tradunt ad Divum Maman- 


annum 6259 ere muudane, ut dictum est num. 14 
et 17, martyrium S. Petri stylite cum S. Andrea 
commutati, commemorat : sed ad eumdem annum 
etiam indictionem signavit, quod satis frequenter 
quidem facit, non tàmen ubique. Quando autem id 
facit, Pagius aliique gravissimi scriptores non du- 
bitaat indictionem pre era Antiochena admitlere, 
qua Theophanes ulitur, licet profiteatur se eram 
Julii Africani adhibere (57). Mihitamen compertum 
est seram aliquoties recte proferri, cum erronea in- 
dictione, exempli causa ad an. 6253, ut ex adjecta 
eclipsis indicatione manifestum est. Patet nihilo- 
minus recte egisse, qui indictiones universim pre- 
tulerunt. Ad hunc igitur annum 6259 Theophanes 
indictionem signat his verbis (58) : Hoc anno, 
mensis Octobris die sexto, indictione sexta eto. 
Verum haec indictio cum anno6259 ere mundane 
non concordat, cum ex regula S. Maximi (59), ere 
&eddenda sit unitas, dein divisione instituta per 15, 
quod reliquum est, indictionem efficere debeat. 
Porro hac methodo hic non sex, sed quinque tantum 
obtinemus. Nihilominus indictionem hic recte ad- 
scribi, duplici via firmatur. Primo, quia Theopha- 
nes ad annum sequentem, indiclione septima, 
gcribit diem 1 Aprilis fuisse diem Sabbati (60) ; ex 
quo manifestum est, indictionem illam septimam 
recte adscribi ; ergo et ad precedentem recte sexta 
adacripta est. Preterea ad hanc indictionem sextam 
signat Theophanes annum primum Stephani pape, 
atqui reapse Stephanus III, haec indiclione, mense 
Augusto electus est (61). Sic stabilita indictione 
qua passus est S. Andreas in Crisi pro quo Theo- 
phaues Petrum de Blachernis dixit, facile ipse an- 
nus8 eruitur. Etenim in Actis nostris prioribus, 
martyrium contigisse dicitur die xx Oclobris, ex 
quo palam fit illud anno 767 affigendum esse. 

20. Annus martyrii S. Andree in Crisi uno te- 
nore cum illo quo passus est S. Petrus de Bla- 
chernis, constituendus fuit, licet nonnulla de po- 
Bteriore sancto dicenda supersint. Corpus ejus, 
postquam in circo Divi Mamantis flagris interfe- 
clus est, projiciendum erat in fluentum (supra 
num. 14 seqq.) iv τῷ ῥεύματι, ut. Theophanes ]ο- 
quitur, sed ejus sorores ipsum efferentes, in Leu- 
cadis emporio sepulture mandarunt. Quale fuerit 
istud fluentum, facile colligitur ex Topographia 
Cpolitana Petri Gyllii, apud quem lib. 1v cap. vi 
heo leguntur (62) ; Non historici modo, sed etiam 


(57) Petavius, De doctrina temporum, Ad aucta- 
rium, θἱο., lib. vrir, eap. 1 et 1v., t. III, p. 153 et 
15. Edit. Andwerp. (Amstelodam.). 

(58) Theoph., loc. cit., p. 681. 

50) Petavius, loc. cit., cap. v, p. 161. 

60) Theoph., loc. cit., p. 656. 

61) Baronius et Pagius, ad an. 768, num. I. 

" 62) Gronovi Antiquit. Grec., t. VI, col. 3323 el 


(63) Theoph., loc. cit., p. 607. 
los Cfr. tamen Glossarium Grecum V* ῥεῦμα. 
65) L. ο., col. 5322 et seqq. 


C 


tem pontem fuisss duodecim fornicibus constan- 
tem : multe enim aque eo defluebant. Theopha- 
nes igilur, cum de fluento determinato loquatur, 
ut patet ex adjecto articulo τῷ, has aquas ad Di- 
vum Mamantem designat ; nisi forle sinum Cera- 
tinum, qui ex Bosporo versus Occidentém se por- 
rigit, voluerit signiflcare. Ita intellexisse Goarius 
videtur, qui vertit fluentum maris (03) : verum 
ῥεῦμα de fluviis eorumque impetu dicitue, non de 
sinu maris; neque etiam, si sinui Ceratino hoc 
nomen apud Byzantinos scriptores obtigisset, id 
Gyllium, Cangium (61), aliosque fugisset. Porro 
docet Gyllius, templum et circum Divi Mamantis, 
uti et palatium ab eo dictum, sita fuisse in Bla- 
chernis, exira muros civitatis (65). Blacherne 
enim audivit omnis regio, que inter angulum Cpo- 
lis occidentalem et sinum Ceratinum jacet, quo 
sinu civitas a Septentrione clauditur ; hic etiam 
decimam quartam Cpolis regionem fuisse idem 
Gyllius constituit. De locis illis plura videsis apud 
Papebrochium ad diem xvi Maii (06) et in pre- 
clero opere Cangii quod Cpolis Chrietiana inecri- 
bitur (07). 

21. Emporium Leucadii, in quo sorores S. Pe- 
tri de Blachernis ejus corpus sepelierunt, diver- 
sum non est a loco quem Dionysius Byzantinus in 
Anaplo Bospori (68) Lycadium promontorium di- 
cit, eralque in littore orientali Bospori, non pro- 
cul α Chrysopoli situm. Coustat id iterum ex Chro- 
nicis Symeonis Majgistri (69), Georgii monachi (70) 
οἱ continuatoris anonymi Theophanis (71). Empo- 
rii autem nomine, quod locis ad mare sitis potissi- 
mum tribui notum est, non improprie hic insigni- 
tur. Porro locus idem omnino, siquidem ad eum- 
dem annum similia ubique de eo memorantur, a 
Bymeone et Joanne Scyliiza Leucatium audit (72), 
a ceteris vero Leucates ; quamobrem manifeste de 
eo agi videtur, ad diem xxii Julii, ubi de S. Anna 
ἐν τῷ Λεύκατῃ Pinius noster disserit (73). Pro- 
montorium enim Leucatas vel Leucactas prope 
Nicomediam in Bithynia, ut cetera mittam, longius 
8 Cpoli dissitum fuit, quam ut illuc S. Anna ad 
imperatorem Basilium Macedonem, a quo dicitur 
in sponsam expostulata, se conferret. Nobis autem 
non inutile visum est, situm Emporii illius, cujus 
frequenter Byzantini scriptores meminere, hio ac- 
curate assignare. Addimus solum, in quantum ex 
Gyllio, Cangio et erudito geographo Hammers (7 4), 


(66) T. IlI Maii, p. 625. 

(67) Lib. 1v, p. 82, n. 6, et p. 174, n. 3; lib. r, 
cap. 1 n. 16. 

(68) Apud Gronov., loc. cit., col. 3201 d. οἱ 
3203 d. 

(69) Ed. Bonn., p. 721. 

70) Ed. Bonn., p. 877. 
σι Ed. Bonn., p. 384. 

T2) Cangius in notis ad Zonar, Ed. Paris. t. II, 


P"(3) T. V Julii, 


E 450. 
(74) Hammers. Cpolis. Pesth. 1822, p. 298, 





1097 


ΥΙΤΑ S. ANDREE IN CRISI. 


1098 


rem assequi potuimus, collocandum illud esse in Α Julii, anno, ut videtur, 771. Reliqua qu» ad eum 


loco qui hodie Keurfus dicitur, jacetque inter 
Kandlische' et Anatoli, et duabus fere leucis ho- 
rariis trans Bosporum a Cpoli distat, 

22. De S. Joanne prefecto monasterii Mona- 
gris, qui tempore persecutionis Copronymiape in 
gacco inclusus, in mare demersus est, pauca ha- 
bet ad diem 1v Junii Henschenius noster (75), ea- 
que iterum ex Synaxariis a Chiffletio acceptis de- 
promit. Joannem hunc ita celebrat S. Stephanus 
in carcere pretorii, postquam de S. Petro de Bla- 
chernis verba fecerat: [mitemur et qui eum (Pe- 
trum) secutus est, Joannem divinum illum amceni 
monasterii Monagrie prefectum, quem tyrannus 
imperator (Copronymus) tyrannice comprehensum, 


spectant, in Actis nostris ad dictum diem quaran- 
tur. Nos hic solum a Paulo ex Creta, de quo supra 
num. 11 et seqq., eum distinguere intendimus, 
dein aliquid de anno martyrii emendatius proferre. 
Refertur in Actis ejus, 122 annis post passionem, 
revelatione facta Antonio Caules patriarche Cpo- 
litano, ejus sacrum corpus honorifice sepulture 
Cpoli in monssterio Cajume traditum fuisse, unde 
illud Veneti anno 1222 acceperunt et forle usque 
in hodiernam diem asservant. Demonstratum est 
autem ab Henschenio Aptonium Cauleam non 
&nno 888, ut antea credebatur, sed 893 sedore 
cepisse (81); ex quo numero, si 122 demantur 
residui erunt 771. Verum Pinius correctionem 


quod Christi ejusque Matris imaginem pedibus p Henschenii quam Pagius aliique omnes amplexi 


conculeare renuerat, sacco inclusit, eumque ad 
ingentem lapidem alligatum in profundo maris 
prefocavit. Quid hujusmodi morte acerbius? Ve- 
rum, eo gloriosiorem coronam pra&bet (76). Ex 
quibus, sicuti et ex chronologicis observationibus 
sub num. 17 allatis, recte deducere nobis vide- 
mur, S. Joannem Ilegumenum monasterii Mona- 
grie die 1v. Junii, anno 761, eodem scilicet quo 
S. Petrus, marlyrii palmam adeptum esse, Apud 
Henschenium quidem dicitur, non Monagrie sed 
Menagrie prefectus: verum illud ex amanuen- 
sium lapsu factum esse conficitur, cum ex quatuor 
mss. codicibus quos Jac. Lopin se contulisse te- 
statur (77), tum ex ipso Metaphraste qui apud Su- 
rium ad diem xxvm Novembr. similiter scribit: 
monasterium Monagriec. Non igitur veritatem plane 
oinnem Papebrochius assequitur, dum in hujus 
monasterii nuncupationem inquirit (78) ; verisi- 
mile tamen est illud in ista, quam dicit, regione 
Sigriana situm fuisse, quia, ut alibi adstruit (79), 
ibi plurima monasteria exstitere nomen non valde 
diversum consecuta, ut erant qux Parvi Agri et 
Magni Agri dicebantur. Preterea si illud prope 
Cpolim fuisset, non dubitamus quin Cangius, tot 
scriptores editos et mss. incredibili diligentia per- 
scrütatus, ejus, in sua Constantinopoli Christiana 
nolitiam Lradidisset. 

23. In indiculo martyrum de quibus hic agere 
nobis assumpsimus (supra num. 41), et in quo 
ordinem mensium sumus secuti, post Joannem 
Monagrie Hegumenum, prodit S. Paulus No- 
vus, militie dux, dein monachus ut ex quibusdam 
documentis &apparet (80), demum martyr die vir 


(75) T. I Junii, p. 402- 
(76) Analecta Greca, p. 507. 
ul Ibid. in prefat. 
(78) T. I Junii, p. 402. 
(79) T. II Martii, p. 213, n. 2. 
(80) T. 1I Julii, p. 636, n. 2. Cfr Menea, et Μο: 
nologium Basilii ad xxvi Novembr. 
(81) T. I. Aug. de patriarch. Cpolit., p. 113. 
(82) Ibid., n. 663. 
(83) T. II Julii, p. 633, n. 10. 
(84) Lequien, Oriens Christ., t. II], col. 350 : Cfr 


PaArRoL. GR. CXV. 


sunt (82), non assecutus, cum Baronio annum 888 
erronee retinuit (83). Proinde annum non 771, 
sed 766 marlyrio S. Pauli assignaverat. Nuno ex 
serie quam sequimur, devonimus ad S. Andream 
in Crisi, quem die xx Octobris anni 767 passum 
esse, supra num. 18 seq. adstruximus ; verum re- 
servatis, que de eo reliqua sunt, ad $ sequentem, 
jam paucis diem xxvi ejusdem mensis attingi- 
mus. Jam dictum est supra num. 7, illo die a ve- 
tustissimis Eclogadiis seu Menologiis colendos in- 
dici S. Stephanum, Pelrum (de Blachernis) et 
Andream (in Crisi) In Typico S. Sabe aliisque 


fastis, prodit hoc eodem die S. Stephanus Sabaita | 


canonum scriptor, de quo agit canon Meaeorum 
nove editionis, a Theodoro Grapto Niczee melro- 
polita (84) conscriptus. In Synaxario Meneorum 
hic Stephanus dicitur episcopus fuisse el certasse 
contra haereses ;in Menologio Sirleli ut. martyr 
annuntiatur (85). Ἠδο autem nec Stephano Sa- 
baite qui a Theodoro Grapto celebratur, nec al- 
teri homonymo itidem Sabaite, cujus preclara 
Acta Pinius illustravit ad xiu Julii, convenire pos- 
sunt (86). Quapropter conjicio hic agi de Stephano 
illo, qui a Copronymo in Sugdeam, Mosis infe- 
rioris partem (87), ejectus est (88), eodem forte 
qui viginti fere post annis, in concilio Niceno 
anni 787 subscripsit : Στέφανος ἀνάξιος ἐπίσχοπος 
Σουγδάων (89). Sed de his iterum ad xxvii Oc- 
tobris. 

24. Jam ad celebratissimum totius persecutio- 
nis Copronymiane martyrem Stephanum Juniorem, 
qui xxvrit Novembris colitur, devenimus. Hic au- 
tem satis erit chronotaxin posterioris partis ejus 


Chronic. Symeonis. Edit. Bonn., p. 643. 

(85) Cfr t. III Julii, p. 525, n. 9. 

(86) Ibid., n. 8 et seq. 

(87) Cellarius, t. I, edit. 1773, p. 498. Cfr Acta 
SS., t. V Junii, p. 247. 

(88) Mensa, Venetiis 1843, ad χχνηι Novembr., 
p. 211. Menologium Basilii, Urbini 1727, ad eumd. 
diem., p. 217. 

(89) Labb. Concil. t. VII, P 327 c. 963 b, 42 o; 
Coletus. Illyricum sacrum, t. VIIf, p. 129 ; Lequien, 
Oriens Christ., t. I, col. 1229. 


35 


1099 


MENSIS OCTOBER. 


1100 


vite, qua sepius in hoc Commentario nixi sumus, A undecim carcere pretorii mansit, inde conficimos 


breviter stabilire. Nalus est S, Stephanus Cpoli 
anno 715, post ordinationem 8. Germani patriar- 
ch» /90) quae contigit die χι Augusti ejusdem 
anni (91). Deductus est 8 parentibus, valde juvenis, 
ad Joannem anachorelam montis S. Auxentii, e re- 
gione Cpolis, ad sinum Nicomediae siti, in quo cum 
diu vixisset, anno etatis 42 (95), Christi proin 756 
&aut757,ad ipsum cacumen montis inangustissimam 
cellulam se contulit. Interea Copronymus anno 
754 (93) synodum iconoclasticam coegerat, cujus 
decreta ipse deinceps propugnavit, quamque a Con- 
stantino pseudopatriarcha, antequam eum morti 
traderet, anno 768 iterum approbari voluit (94). 
Hujus conciliabuli decreta anno 793 ad S. Auxentii 
montem idem imperator jussit deferri, ut 8 S. Ste- 
phano subscriberentur (95). Is vero, eum id facere 
renuisset, ad S. Auxentii ceemeterium arcte custo- 
ditus, die septimo, dum Bulgaris bellum inferre 
imperator debuit, liberatus est (06). Porro in Bul- 
garos profectus est Copronymus die xvit Junii, et 
die xxx ejuslem mensis, feria v, indictione 1, eos 
prelio devicit (97) ; ex qua indictionis et ferie in- 
dicatione certissimum est ea contigisse anno, quem 
supra dicebam, 709. 

20. Dein & reditu imperatoris Cpolim, paucis 
eventibus interjectis, incenso S. Auxentii monaste- 
rio (08) S. Stephanus e tugurio auo usque ad mare 
periractus est, ibique navicul:e impositus et Chry- 
sopolim ad Philippici monasterium delatus (99), 
postquam dies xvirillic transegerat, ad insulam 
Proconnesum in exsilium missus est (100). Quoniam 
vero dicitur ibi, initio pane exsilii sui, anno 49 ata- 
tis domunculam in columne formam a se exstru- 
ctam, ingressum esse (101), si meminerimus euin 
anno 715 post χι Augusli esse nalum, constabit id 
accidisse anno 763 exeunte, aut currente 764. Ex 
quibus qua num. 24 attulimus de anno 763 iterum 
confirmantur. Rursum traditur in ejus vita, secundo 
exsilii anno, id est 763 aut 766, matrem illius 
obiisse (102), denique nonnullis rebus interjectis, 
Cpolim eum revocatum fuisse. In qua civitate, die- 
bus aliquot carcere Phiale detentus (103), cum im- 
peratorem publice arguisset, per undecim menses 
pretorio incarceratur (103) et demum anno «t!a- 
tis 53, die xxviii Novembris (105), anni proin 767, 


eum sub finem anni 766 Cpolim revectum fuisse, 
et consequenter tres fere annos vixisse exsulem in 
Proconneso. Quocirca, ubi de Petro de Blachernis 
egimus (supra num. 15), qui anno 761 passus est, 
merito diximus ejus martyrium 8. Stephano inno- 
lescere potuisse et ab eo, sex annis elapsis, in car- 
cere pretorii narrari; at non item martyrium S. An- 
dree in Crisi, quod xx Octobris anni 767 contigit : 
lum enim jamdudum S. Stephanus in dicto carcere 
detinebatur, mox ipse ad eamdem palmam arri- 
piendam, inde exiturus. Rursum, ex iisdem que 
deduximus, conficitur S. Stephanum ter publice 
prodiisse, et crudeliter fuisse ligatum ac pertra- 
ctum, ultimis scilicet mensibus annorum 763, 766 
et 767 (107). Atque exinde factum est, αἱ tum Ni- 
cephorus in Breviario (108), tum Theophanes (109) 
anticipate et confuse omnia narraverint, nec opus 
est cum Pagio (110) in aliam causam inquirere. 
Porro hec Theophanis narratio Baronium aliosque 
aliquando in errorem, de anno mortis S. Stephani 
constituendo induxit. 

260. Nunc autem quoniam inquisitio ista in bi- 
storiam et chronologiam persecutionis iconoclastica 
secunde, prolixior facta est, quam id primum enxi- 
stimabamus, utile duximus eam, jaxta seriem an- 
norum, hie compendio exhibere, additis numeris 
Commenturii, ad quos de singulis actum est : 


Ànno 76{, xvi Maii, passio S. Petri de Blacher- 
nis. Supra num. 17. 


6 Eodem anno, iv Junii, passio S. Joannis Hegu- 


meni monasterii Monagrie, num. 22. 

Anno 763 ad flnem vergente, 8. Stephanus Ju- 
nior ex tuguriolo montis Auxentii abstractus et 
mari Chrysopolim devectus, mox in Proconnesum 
exsul mittitur, num. 24 seq. 

Anno 766, sub finem. S. Stephanus Junior Cpo- 
im redux, carceri traditur, primum Phiale aliquot 
dies, deinde pretorii, num. 23. 

Eodem anno Copronymus omnes subditos jura- 
mentum prestare jubet, se imaginibus sacris veno- 
rationem non exhibituros, num. 19. 


Anno 767 Copronymus prefectos crudelissimos ad 
provincias mittit, num. 12. 


Eodem anno, xvii Martii passio S. Pauli monachi 


martyrii coronam accepit (106.) Cum enim anno D in Creta, sub Theophane Lardotyro insule prefecto 


715 sit in Jucem editus, patet eum dicto anno 707, 
annum etatis 53 esse ingressum. Porro, si menses 


(90) Analecta graeca, p. 403 οἱ 404. 

(91) Pagius ad an. 714, n. 2 et ad an. 766, n. 2; 
Cfr Analecta Gr., p. 40» et 400. 

(02) Analecta Gr., p. 423 et seq. 

02) Theoph. loc. cit., p. 659. Pagius ad ann. 754, 
n. 


(94) Theoph., p. 683. 

(95) Analecta Gr., p. 457 et 477. - 
(96) [bid., p. 460. 

(97) Theoph. loc. cil., p. 607 et scq. 
(98) Analecta Gr., p. 475. 

(99) Ibid., p. 476. 


num. 12. 


Eodem anno, xvi Aprilis, invaditur monaste- 


Mo Ibid., p. 483. 
(101) Ibid., p. 486. 
102) Ibid., p. 495. 

103) Ibid., p. 495. 

104) Ibid., p. 499 et 503, 

(ies Ibid., p. 521. 

106) Cfr Pagius ad an. 766, n. 9. 
(107) Analecta Gr., p. 475, 499 et 518. 
(108) Edit. Bonn., p. 81. 

(109) Loc. cit., 674 et 684. 
(110) Pagius ad an. 765, num. 1. 


114 


VITA S. ANDREJE IN CRISI. 


1102 


rium Pelecete in Asia ad Hellespontum, a Michaele Α quidem nonulli, ut Hoffmann, Balbi, etc., vicum 


Lachanodraconte Asie prefecto, num. 13. 

Eodem anno. 1 Junii, passio 38 monachorum 
ejusdem monasterii, & Lachanodraconte prope 
Ephesum terre mole obrutorum, num. 13. 

Eodem anno xx Octobris, passio S. Andres in 
Crisi, num. 19. 

Anno 771, vin Julii, pàssio S. Pauli 
num. 23. 

6 III. Inquiritur in vilam S. Andrea. Actorum loca 
nonnulla illustrantur. 

27. S. Andreas natus est in insula Creta, ut te- 
slantur ejus Acta et synaxaria omnia, tum excusa, 
tum mss. Assemanus asserit Menea impressa, 
eum ex una urbium Crete oriundum facere (111), 
sed doctissimus vir a&ccurate verba Greca non 
expenderit: Γέννηµα καὶ Οθρέμμα Ἠέχονε τῆς 
εὐνομωτάτης τῶν πόλεων Κρήτης, Raderus noster, 
qui omnia Meneorum synaxaria Latine interpre- 
tatus est, et cujus opus ms., in Bibliotheca Bur- 
gundica Bruxellensi asservatur (112) eumdem lo- 
cum obscure vertere maluit : Natus et educatus est 
in optime morata civitate Crete. Sed dubium 
omne lollit Metaphrastes ex quo Meneorum Syna- 
xarium, ut frequenter contingit, descriptum est : 
"Hvtqxe μὴν γὰρ αὐτὸν ἡ εὐνομωτάτη ποτὲ τῶν 
πόλεων Κρήτη (infra num. 3). Ex quibus mani- 
festum est, Metaphrasten de legibus, quas Minos 
olim Cretensibus tradidit, sermonem facere. Inso- 
litum quidem est πόλιν apud medie Grecitatis scri- 
ptores, non de urbe aliqua dici (113), sed de ci- 
vibus, qui legibus communibus reguntur ; verum 
in Metaphraste, quem ex scriptis patet in antiquis 
litteris non mediocriter versatum esse et allusio- 
nes historicas adamasse, id mirum videri non de- 
bet. Apud Hesiodum autem, Thucydidem, Isocra- 
tem, Aristotelem aliosque, πόλιν cives quoscunque 
iisdem legibus rectos designasse, extra controver- 
siam est (114). Porro in Actis nostris prioribus, 
S. Andreas natus dicitur in loco, qui Castrum di- 
cebatur (infra num. 6) : Ἐν τῷ ἐπιλεγομένῳ τῆς 
Κρήτης Καστρῳ; et ita verba illa accipienda esse, 
manifestum videtur ex iis que in iisdem Actis 
(num. 16) de loco Crisis leguntur : Ἐν τόπφ 
ἐπιλεγομένῳ Κρίσις ; hic enim de vocum signifi- 
catu nemo dubius herebit. Quanquam autem op- 
pidum quodcunque, presertim &i munitum sit, 
testibus Gretsero nostro et Goaro in Codino Curo- 
palata illustrato (115), κάστρον dicitur, id certe de 
tota Creta dici nequit, el quidem interpretationem 
hujusmodi verba Greca aperte respuunt. Porro 
Castrum locus Crete non valde insignis fuerit, 
cum apud geographos nusquam prodeat. Recentes 


Novi, 


(111) Kalendaria Ecclesia, t. V, p. 304. 

(112) Sub n. 7883. 

(113) Cfr. Cangii Glossarium Grecum. 

(114) Cfr. Stephani Thesaur. Grec. 

(115) P. 212, edit. Paris. Cfr. Cangium, loc. cit. 


Castel- priotisa commemorant, non procul a Candia 
situm, a rudi gente habitatum, at eumdem esse 
cum loco qui medio evo Castrum dicebatur, nihil 
est omnino quod indicet, et bac de re vel conje- 
cluram emittere ridiculum esset. Ex eo autem quod 
S. Andreas martyr in Creta natus feratur, Baro- 
nius et alii ante hunc, eum non immerito Creten- 
sem vocarunt (116), nec ideo certe cum Pagio (117) 
dici potest, Baronium marlyrem huno &b Andrea 
episcopo, similiter Cretensi dicto, non distinxisse, 
nam in Notationibus ad Martyrogium, die xvii Oc- 
tobris, aperte inter utrumque distinguit. 

28. De Vita 8. Andree in Creta acta, pauca 
admodum innotuerunt. Petrus de  Blachernis, 


p quem Theophanes ad annum Christi 767 (118), 


pro Andrea nostro posuit (vide supra num. 14), 
&b eodem Styla nuncupatur, quam appellationem 
ad S. Andream transferendam esse, conjicere quis 
posset ? De hac re adverto, stylitas etiam fors dici 
potuisse, qui in locoexcelso cellam suam habebant, 
vel quorum cellula in columne formam exstructa 
fuerat ; num id aliquando factum esse patet ex Ac- 
tis 8. Stephani Junioris, cujus exigua cella, quam 
ipse sibi in insula Proconneso edificaverat, ab 
ejus biographo στυλοειδὴς vocatur : Στυλοειδὲς 
μικρὸν ἔγχλειστρον ἐν τῷ τόπῳ ἀνοικὀδομήσας (119). 
Dein Petrum de Blachernis, a Theophane Stylitam 
diclum, idem S. Stephanus nuncupat: Tov ἐν 
Βλαχέρναἰς ἐγκεκλεισμένον, quod de veri nominis 
stylita dici non posset. Si igitur S. Petrus de Bla- 
chernis stylita fuit, accipiendum id est latiori 
sensu ; sed cum Theophanes hoc loco Petrum pro 
Ándrea posuerit, nec addat eum in Blachernis 
vixisse (cfr. supra num, 14 seqq.), ad annum vero 
761 vicissim Andream pro Pelro scribat, addatque 
eum ad Blachernas habitasse et calybitam fuisse 
dictum (supra ibid.), mihi pene certum est, Pe- 
trum de Blachernis, ex appellatione qua S. Stepha- 
nus utitur, in Blachernis vere calybitam seu in- 
clusum fuisse, non autem stylitam. Theophanes 
igitur sicut oalybite nomen a Petro ad Andreum 
transtulit, vicissim nomen stylite ab Andrea ad 
Petrum potuit transferre. Nemo enim S. Andream 
calybitam dixit, preter Theophanem et qui eum 
explicare solent, Zonaras, Cedrenus (120) et Pau- 


Dus Diaconus in Miscella. Verum hec est sola pro- 


batio que adduci queat, nisi forte ad Andree vi- 
tam stylilicam alludat Josephus Hymnographus, 
in antiquissimo canone Menaeorum, ode nempe 
tertia et septima, tropario I. Stylitarum vivendi 
rationem si quis noscere cupiat, plura de iis repe- 
rie in Actis nostris, ad v Januarii, quando 8. Si- 


(116 Ad an. 702, n. 1. 

(117) Ad an. 761, n. 2- 

(118) Theophan., loc. cit., p. 683. 
(119) Analecta Grieca, p. 486. 
(120) P. 11. édit. Bonn. 


4103 


MENSIS OCTOBER. 


1104 


meon stylitarum antesignanus colitur (121), et A situm fuisse, constat ex Gyllio et Cangio quos n. 20 


aliis locis plurimis. Cl. B. Hase, vir Grece erudi- 
tionis maxime, in notis ad Leonem Diaconum (122), 
observat stylitas usque ad seculum xi in Oriente 
perdurasse, Papehrochius vero deprehendit eo- 
rumdem institutum apud Ruthenos viguisse ad 
sua usque tempora (123). 

20. Porro, si slyliticam vitam S. Andream 
amplexum esse minus evidens est, certe eum mo- 
nachum vel anachorelam fuisse, nemo dubitabit. 
Permultis id testimoniis adstruere, facile, sed su- 
pervacaneum foret : nec aliud hic afferimus quam 
canonem jam laudatum, ante medium seculum ix 
& S. Josepho conscriptum (124). Ibi igitur, ode 
prima, tropario tertio, Sanetum a juventute captum 
desiderio Christi, letanter crucem suique abnega- 
tionem amplexum esse dicit ; ode vero nona, tropa- 
rio secundo, eum monachorum, vel anachoretarum 
decus appellat : Μοναζόντων ἐγκαλλώπισμα. In quo- 
dam Menologio Moscho ms., cui, uti et tabulis figu- 
ratis de quibus num. 2, fidere semper non possu- 
mus, nuncupatur 6. Andreas Hieromartyr, quod de 
martyribus presbyteris solum dici, in comperto est ; 
verum in omnibus aliis ut Hosiomartyr, id est, ut 
monachus et martyr, proponitur (195). In Sirmondi 
Synaxarista ms., quein Parisiis decessores nostri 
olim acceperunt, dicitur in Creta τὴν novis, βίον 
µετεσχόμενος, ex quibus aliisque similibus appella- 
tionibus, S. Andreas potius anachoreta vel solita- 
rius, quam monachus seu canobita fuisse videtur. 
Hujusmodi autem anachoretas non rudes homines 
fuisse, sed plerumque doctrinam sacram eatis bene 
edoctos, ex Aclis S. Stephani Junioris, aliisque 
monumentis facile posset cvinci. 

30. Jam accedimus ad ea que S. Andreas Cpoli 
gessit. Acta pricra, num. 6, dum ejus adventum 
Cpoli enarrant, eum dicunt Byzam appulisse, non 
Byzantium, aut Cpolim : Τὴν Βύζαν κατελάμδανε, 
Nomen istud nec inter urbis portus, in Cangii Cpoli 
Christiana reperimus, nec ab ullo scriptore de Cpoli 
dictum fuiese vidimus. Gyllius scribit de Barbysa 
fluvio prope Cpolim (126). Ortelius (127) de Bisa, 
bizya, Bizo Thraciae et Mosie urbibus, sed de his 
omnibus hic agi non potest. Ex his autem jam pro- 
num est judicare hec Ácta priora Cpoli non fuisse 
scripta, quod iterum ex infra dicendis pene mani- 
festum fiet. Porro cum S. Andreas Cpolim advenis- 
set, illico ad palatium quod a S. Mamante nuncu- 
patur, se contulit, quod ibi imperator degeret, οἱ 
continua martyriorum spectacula in adjacente Hip- 
podromio (128) ederentur. Palatium illud extra ur- 
bem, occidentem versus, in decima quarta regione 


(121) T. I Januar., p. 262 ; cfrt. II Febr., p. 91, 
n. 36. 
(122) Edit. Paris, p. 263 ; cfr t. II Feb., loc. cit., 
ot. t. 
(123) T. I Maii, p. xxvri. 
TES T. L April., p. 269, r. 13. 


(125) Ctr 1. I Maii, p. vit : et supra, δ 1, passim. 
(126) De Bosporo Thrac:o, apud Gronovii Antiqq. 


adduximus, et cum Cpolim ex portu advenientibus 
ultra urbem esset, ideo in Actis prioribus in synaxa- 
rio Mediolanensi, quod S 1 excusum est, et ín Sir- 
mondiano Πηδ., palatium divi Mamantis πέραν situm 
dicitur, idest, ultra urbem. Idem palatium Symeoni 
Metaphrastz qui Cpoli degebat,in Actis num. 6, non 
ultra, sed ante urbem dicitur ; demum Cangius in 
Chronico Pascali (129) πέραν vertit : versus fretum, 
siquidem ades S. Mamantis de quo hoc loco sermo, 
freto Syceno seu Ceratino proxima erat. 

31. S. Andreas, cum Copronymo furorem suum 
in imagines sacras earumque cultores expro- 
brasset, varia perpessus, ut in Actis refertur, de- 
mum in arctum fedumque carcerem conjectus est. 


B Bune non temere carcerem Phiale seu Fontis 


fuisse dixeris, cujus frequens mentio in Actis S. 
Stephani, quemque ex iisdem non procul ab Hippo- 
dromio, martyriorum, in hac persecutione, ordina- 
rio theatro, situm, ac valde tetricum fuisse appa- 
ret (130). Metaphrastes hic insinual S. Andream 
plures dies in carcere transegisse et socios captivos 
confirmasse ; cui Ácta priora contradicere videntur, 
et manifeste contradicit synaxarium ex iis contra- 
cium, el num. 5 recitatum ; nam ibi postera jam 
die, coram Copronymo iterum apparuisse fertur, 
quod item synaxaristes Meneorum asserit, in cste- 
ris omnibus ipsis Metaphraste verbis locutus. In 
iisdem Mensis excusis, ad xxviii Novembris (131), 
ubi de S. Stephano dicitur eum in carcere pretorii 
fuisse detentum,additur eum ibi Petrum etÁndream 
reperisse, verum illud evidenter erroneum est, et 
ex male intellecto Menologio Basiliano profluxit. In 
hujus synaxario, ad eumdem diem, titulus habet : 
Certamen S. Stephani Junioris monachi et marty- 
ris, et qui cum eo passi sunt, Petri et Andres. 
Dein S. Andreas quidem dicitur monachus fuisse: 
ὁ ὅσιος, Sed S. Petrus vocatur simpliciter : ó ἅγιος, 
et enarratis breviter amborum martyriis, sicuti su- 
pra et in Actis describuntur, de 8. Petro additur, 
eum prius carcere detentum fuisse (cfr. num. {5 
circa finem). 

32. Quibus non accurate discussis aut juxta 
Acta authentica emendatis, synaxaristes Meneorum 
discernit a monachis S. Petrum et S. Andream, 
quamvis aperte non dicat eos monachos uon fuisse; 


D et itidem trecentos et quadraginta duos captivos, 


quibus S. Stephanus in pretorio adjunctus est, in 
monachos et alios distinguere videtur. Verum, 
tam distinctio ista, quam prsesentia S. Andres in 
carcere pretorii cum S. Stephano, ex scriptore di- 
ligentissimo et coevo Stephano Diacono, qui 342 


Grec., t. VII, col. 3128. 
(127) Ortelii Thesaurus geographicus. Antverp. 
O96 


1596. 
(128) Theophan. loc. cit, p. 067, 676, 677, 
682, etc., οἱ in Actis infra. 
(129) Edit. Bonn., p. 598. 
TERT Anal. grec., p. 466, 467 et seqq. et 499. 
(131) Venetiis 1813, p. 210. 


1105 


VITA S. ANDREJE IN CRISI. 


1106 


illos captivos omnes monachos fuisse diserte asse- A illustrantur. Bos scilicet seu forum Bovis, nomen 


rit, nec ullum Petrum aut ÀÁndream tum carcere 
detentum, vel socium quemvis cum S. Stephano 
supplicio traditum commemorat, corrigi debent (132). 
Id iterum apparet ex canone S. Stephani, in Me- 
neis ad xxviur Novembris, qui canon scriptorem 
prefert eumdem S. Josephum, qui Andres ca- 
nonem concinnavit ac nomen in ulime odc acro- 
stichide signare consuevit, quemque nosse poterit 
Lector ex Aclis a Papebrochio editis ad diem ter- 
tium Aprilis (133). In hoc canone, ode 6, etiam ce- 
lebrantur S. Paulus quem QGretensem diximus, 
SS. martyres Ephesini 38 (cfr. supra num. 13), 
S. Petrus de Blachernis, eodem ordine omnino, 
eoque illis martyrii genere tributo, quo apud Ste- 
phanum Diaconum insigniuntur. Hymnographus 
igitur S. Stephani Acta genuina perlustraverit, sed 
non item synaxaristes Menaorum ; idque vel eo 
evincere possemus, quod ejus corpus in mare pro- 
jectum fuisse referat, ἐν τῷ πελάχει, cum in Pe- 
lagia dicendum fuisset. Atque hicetiam advertimus, 
quod dudum jam Papebrochius monuit (134), Officia 
et canones Meneorum plerumque synaxariis esse 
multo antiquiora et probatiora. Porro prodit qui- 
dem, in eodem Josephi canone de S. Stephano, 
etiam Andreas martyr, sed extra seriem illam 
quam ex 8. Stephani Actis excerptam diximus, 
Ode nempe octava, tropario tertio ; neque additur 
eum cum S. Stephano in carcere pretorii versatum 
esse, sed paucis verbis, unico Tropario isto, marty- 
rium in hunc modum exponitur : Fortiter persecu- 
tori resistens, divina sapientia preditus Andreas, 
flagellis percutitur, et immanem mortem justus pa- 
titur, jam accinens Domino Christo in secula. Non 
potuit itaque Josephus Hymnographus, qui Cpoli 
degebat, patriarche Ignatii Sceuophylax, ubi de S. 
Stephano, primario totius persecutionis Coprony- 
miane martyre agebat, etiam S. Andree in Crisi 
non meminisse, licet in Actis 8. Stephani que in 
canono suo secutus videtur, de eo mentio non flat. 
Id iterum patebit ex laudibus quibus S. Andream 
cumulat in canone quem deipso concinnavit, et ex 
quo inferius plurima proferimus. | 

33. Eductus est 8. Andreas e carcere suo, 
quem Phiale fuisse verosimilius diximus, ad impe- 
ratorem, et coram eo imaginum venerationem ite- 


mutuabatur a camino &eneo in formam bovis con- 
flat», in quo ustus fertur S. Antipas martyr, ante- 
quam Pergamo Cpolim a Theodosia magno esset 
advectus, quique in hoc foro eminebat. De hoc mar- 
tyrii instrumento egregie disputat Morcellus noster 
in doctissimis Commentariis quibus Kalendarium 
suum Cpolitanum exornavit (135). Capiebat autem 
forum Bovis undecima regio, non procula freto 
Ceratino dissita, nec a porta Blachernarum, ubi 
multi habitabant piscatores (136). De Bove plura 
etiam congessit olim Papebrochius (137). Ex eo au- 
tem quod ibi forum fuisse dicatur, facile intelligitur 
quod in Actis nostris scriptum est num. 15, tru- 
culentum illum piscatorem hastam, ex macello 
quodam ibi arreptam, adhibuisse, Conferendus 
etiam Anonymus Combefisianus (138), qui ex Bove 
eneo nummos cusos ab Heraclio refert, ut ita ad 
Copronymi usque tempora Bos non permansisse vi- 
deatur, eed solum nomen foro inditum. Locus ille 
feedissimus. in quem S. Andreas projectus fuit, Pe- 
lagii sepuleretum est, quod etiam S. Stephanum 
Juniorem excepisse testatur Nicephorus in Brevia- 
rio, et ex ejus Actie &d diem xxvii Novemb. pluri- 
bus declarabitur. En Nicephori verba Petavio in- 
terprete : À palatio ad Bovis usque forum atira- 
ctum, miserrime discerpserunt. Cujus corpus in 
eum locum quem Pelagii sepulcra nominant, tan- 
quam malefici cujusdam abjiciunt : illuc enim et 
profanorum gentilium et eorum qui capitali snppli- 
cio damnati essent, cadavera deportabantur (139). 


C. Metaphrastes num. 15, et synaxaristes Meneorum 


S. Andream inlocum maleficorum projectum dicunt, 
et inter corporum congeriem reperlum ; verum 
Theophanes aperte Pelagia indicat (supra num. 14). 
Cur autem eadem sepulcra non Pelagii, sed Pela- 
gie, τῆς ἁγίας Πελαγίας, ab. aliquibus dicta sint, 
diligenter inquirit Janningus in Actis. 8. Pelagie 
Antiochene (140), nec explicationem Cangii, ad 
calcem Annalium Zonare traditam, admitli posse, 
recte ibidem evicisse videtur. 
8 IV. S. Andrea reliquie, miracula, locus 
sepultura. 

34. Corpus S. Andres in Pelagiis per miraculum 
repertum ac a ceteris discretum, a piis viris in loco 
ganoto Crisis depositum est ; atque hoc quidem ex 


rum audacter tuitus, a palatio 8. Mamantis in ur- D Actis, ut aiunt, anepigrapbis num. 10, insequenti 


bem pertrahi jubetur (in Actis, num. 14 et 15), 
cumque ad forum Bovis pervenisset, terram ubique 
irrigans cruore, ibi a piscatore quodam pede dextero 
abscisso, animam Deo tradidit. Quod cum vidis- 
sent, qui eum trahebant, in locum fedissimum 
exanime corpus projecere. Hec ex sequentibus 


(132) Anal. Grec., p. 500 et 517. 
(133) T. April., p. 258. 


jp 
(134) T. IIl. Mart, p.165 et t. I Junii, p. 17, 


(135) T. II, p. 85. 
(196) Gyllius Topogr. Cpol., lib. it, cap. n. 


n. 


nocte factum esse videtur. Miraculum tamen pre- 
citatum, quod Metaphrastes et Mensa excusa refe- 
runt, in iisdem Actis non comparet, sed omittunt 
tantum, ac nihil dissonum addunt quod cum Meta- 
phraste componi non possit. Et hec est altera ratio 
cur Acta illa Cpoli scripta non fuisse videantur. 


(137) T. VII Maji, p. 68, n. 12 et t. II April., 
. 4, n. 3. 
138) Manipul. Cpolit., p. 20. 
fas) P. 46 d. edit. Paris ; cfr Analecta Greca, 
p.919 et 520. .— ] 

(140) T. II Junii, p. 199, n. 25 el seqq. 


1107 


MENSIS OCTOBER. 


1108 


quod scilicet ex tot miraculis, que S. Josephus Α qui & Christo Deo nostro curationum gratiam 


Hymnographus anno 814 jam Cpoli sacerdotio fun- 
gens (141), ac seculo sequenti Metaphrastes magni- 
fice extollunt, nullum ea commemorent, aut de 
illis ne verbum quidem proferant. Si enim Cpoli 
Bcriptor Actorum degisset, non eo modo patroci - 
nium 8. Andree sibi apprecatus foret, tale illud 
rogans scilicet, quale id experiuntur qui colunt 
tuam sacram memoriam el loculum reliquiarum 
tuarum venerantur. Nunc ex Canone S. Josephi ea 
exhibemus que S. Andre: miracula commendant ; 
Bed ultimam Odam cui hymnographus, in perpetuam 
venerationis sue memoriam, nomen per acrosti- 
chidem intexere suevit, integram vertimus, eadem 
acrostichide servata. Advertisse etiam juverit, uti 
postreme huic Ode, ita ceteris omnibus annexum 
esse Theotocium seu versiculum in honorem Dei- 
pare, quod jam ante Josephum factitabat Theo- 
phanes, aliique hymnographi Greci ; ut ita planum 
fiat quanta Greci, a Romana sede necdum divulsi, 
quanta, inquam, in B. Virginem devotione pollue- 
rint. Ex his Canticis excerptum est opusculum 
Wangnereckii nosiri cui titulus : Pietas Mariana 
Grecorum,et Maraccius suum Mariale ex unius fere 
S. Josephi hymnis, etsi permulti adhuc in biblio- 
thecis manuscripti delitescunt, concinnare potuit. 
35. Sanitas ex te sive vivo adhuc, sive jam mor- 
tuo, tanquam ex fonte in egrotos defluit, verbo 
divino potens, sancte Andrea, qui spirilus impu- 
ros depellis, et Creatori tuo inclamas : Tu solus 
sanctus, Domine. Ode 3, ἰγορατῖο 2. 


Suave spirans, odore virtutum, ubi nunc jaces in C 


sepulero. Pater sancte, vullum ]letificas eorum 
qui confidenti corde Te adeunt. Ode 4 trop. 2. 

Peccati tenebras abhorruisti, Pater, et libidinis 
expers ut lucerna splenduisti, qui ad sanctum 
tumulum tuum accedentes splendore curatio- 
num, Deo dante, illuminas. Ode. 5, tr. 1. 

Dei habitaculum factus es, Pater, qui sancte vixisti 
et pugnasti furtiter ; nunc vero in monumento 
jaces, salvus et indissolubilis, cunctorum sol- 
vens morbos fidelium. Ode 5, tr. 2. 

Ut magni pretii thesaurus absconditus, oculis fi- 
delium, Pater, manifestus factus es, et miracu- 
lis ditas omnes qui colunt te. Ode 6, tr. 3. 

Spiritus tuus divina communicatione prefulgidus, 


coelitus accepisti. 0de 8, tr. 3. 
0de 9. 


Ideo, Pater sancte, cursu tuo consummato, εἰ 
orthodoxa fide intemerate servata, quia cerlasti 
legitime, coronam duplicem desuper accepisti, 
ut martyr invictus, ut asceta egregius. 

Odoriferum «ut lilium, ut rosa, Pater, in prato 
divine asceseos floruisti, ut cedrus suave redo- 
les, marlyrum splendorem adeptus, beate An- 
drea, monachorum decus. 

Signis et portentis merito celebris, omnium sub 
oculis indissolubilis manes, beate Andrea, qui 
mentem illuminas fide ardenti adeuntium te et 
gratulantium tibi. 


B Ecce diem festivum et sanctam suavissimamque 


memoriam tuam celebrantes hodie, tibi, Pater, 
cum fiducia clamamus : Sacris ad Deum preca- 
tionibus tuis, ab omni vicissitudine vitz liberare 
nos digneris. 


Theotocium. 


Phosphori veri, qui lumen tulit in mundum 
splendore Deitatis, et ignorantie tenebras fuga- 
vitin evum, viscera tua, castissima Virgo, ha- 
bitaculum facia sunt ; ideo glorificamus te. 

36. Hic exscribenda forent Metaphraste ver- 
ba, quibus testatur, suo eliam tempore, nemi- 
nem morbo aut malo qualicunque correptum, 
Sancti tumulum adiisse quin remedium inde retu- 
lerit ; qui Cpoli degens ita fidenter non fuisset 
concives allocutus, nisi frequentibus miraculis 
S. Andreas fidelium pietatem remunerasset. Ve- 
rum, his missis, cum in Actis ejus n. 17 legi pos- 
sint de Crisis loco cui sacrum pignus creditum 
est, quedam proferenda sunt. In Actis utrisque, 
sed in Metuphrasteis disertius, locus ille sanctus 
dicitur. Fuit ibi scilicet monasterium, cui anno 
circiter 1284, ex  Possini nostri calculo (142), 
Raulens Protovestiarissa peramplam et exquisiti 
artificii edem adjecit. Alibi vero Pachymeres, ex 
ejusdem Possini interpretatione, ita fere loquitur: 
abdidit se Gregorius patriarcha in monasteriolum. 
Aristine dictum, contiguum monasterio S: Ándree 
in Crisi, viciniam in talia delectu loci sequens 
Protovestiarisse Ttaulene in eo 8. Andree mona- 


mirebilis Andrea, stellam lucidam cunctis te [) sterio degentis a qua benigne fovebatur (143). 


exhibuit, et ubique miraculis illustras fideles 
collaudantes te. 0Je 7, tr. 3. 

Contra Christum in rabiem abrepti, ut fere be- 
stie le trucidari jusserunt ; quare raptantes et 
cedentes te in barathrum projecerunt, qui 
ita veritatis manifestus martyr factus es. Ode 8, 
tr.2. 

Prodigiis fideles, tanquam fluento, irrigas, et fugas, 
vir beale, nequitie spiritus, el languores tollis, 


(141) T. I April., p. 269, n. 13. 
(142 ) Pachymer, t. lI, p.53 d. et 606. 


Num igitur ob viciniam utriusvis istorum mona- 
steriorum Crisis locus sanctus, jam inde octavo se- 
culo dicla sit, definiri non potest ; nos aliam ap- 
pellationis causam non deteximus. Porro er 
priore Pachymeris allegato loco discimus, Raula- 
nam, feminam multis tertii decimi seculi scripto- 
ribus celebratam, S. Andree magnificum templum 
suscitasse ; cui Maximus Planudes monachus, qui 
tum temporis vivebat (1&4) et ex biographis inno- 


(143) Loc. cit. p. 89 e. 
(144) Pachym., l. c. p. 166 c. 


1109 


VITA S. ANDREJE IN CRISI. 


1110 


tescere facile cuipiam poterit, inscriptionem du- Α Paleogrophie Grecs reproducta ; scimus quidem 


plicem destinavit. Hane utramque Cangius, cum 
comperisset Raulenam ex Francis stirpem de- 
duxisse (145), in supplemento Cpolis Christiane, 
quod Zonare Annalibus subjecit, edsndam curavit. 
Nos illas hio recudendas esse non duximus, cum 
presertim in extollendo Raulene genere Planu- 
des pene totus sit : de quo etiam monuisse ju- 
vat, ne disticha quedam non rite intelligantur, 
eum acerrimum Greci schismatis propugnatorem 
fuisse. 

37. Quid de venerandis 8. Andres reliquiis 
post Cpolis direptionem a Turcis factum sit, igno- 
ramus ; fortasse earum aliqua pars etiamnum Cpoli 
asservarelur, nam secus non integra aut absque 
Commentario fors prodiissent qua in Greco Officio 
de presente 8. Andres» corpore toties repetuntur. 
Menea enim, uti ea excusa habemus, Cpolitane 
Ecclesie officia potissimum referunt, et patroci- 
nante patriarcha Cpolitano, seculo xvi, primum 
typis mandata fuere (146). Obvius est aliquis 8. An- 
dreas Cretensis in Descriptione montis Atho, anno 
1701 in Valachia edita et a Montfauconio ad calcem 


(145) In notis ad Alexiad., p. 239. 
(146) T. I Aug., p. 229. 


Acta et Vitam S8. Andree episcopi Cretensis minus 
nota fuisse,et martyrem nostrum tam in fastis quam 
in Actis, sepissime Cretensem dici, sed hec dubium 
non solvunt. En autem locum ex dicla Descriptione : 
Ibidem in monasterio Batopedii erat olim caput 
S. Andreas Cretensis : sed Patres a multis jam an- 
nis ipsum quasi cimelium pretiosum obtulerunt piis- 
simo et magno totius Russie imperatori. In mona- 
sterio Iberorum ejusdem montis Atho reliquie cer- 
nebantur S. Stephani Junioris (147), quem eodem 
tempore passum diximus, et Mencoruim synaxerium 
Cpoli requiescere asseverat. Nunc Acta duplicia da- 
mus, quorum priora interpretati sumus, sed mone- 
mus ea prolixe et in formam encomii scripta esse. 
Quam emendate ulraque proferant antiqui codices, 
ex quibus exscripta sunt, lectioipsa patefaciet ; vix 
ulli jiotacismi obvii sunt, sphalmata autem ama- 
nuensium paucissima, eaque ipsa postmodum alia 
manu in margine correcta sunt, aut hio, pro Actis 
Metaphrasteis scilicet, ex quatuor codicum colla- 
tione emendantur. Videsis plura de utrisque supra 
n. 8 et 9. 


(147) Paleogr. Gr., p. 464 et 474. 





MAPTYPION 


TOY ATIOY OZIOMAPTYPOZ 


ANAPEOY TOY EN TO ΚΡΙΣΗ]. 


MARTYRIUM 


S. MONACHI ET MARTYRIS 


ANDRE/E IN CRISI. 


: (Ex Cod. Coisl. cxzv, fol. 121 verso Bibliothece regie Parisine cum collatione aliorum quinque integro- 


rum codicum. Α. — Cod 
E. — Cod. Reg. 1503. F. — Cod. Reg. 1513.) 


. Coisl, cxt. B. — Cod. Reg. 1484. C. — Cod. 1495. D. — Cod. Reg. 1503. A. 


Caput unicum. S. Andrem pia in Crela vita ; venit Constantinopolim ad impugnandum Conslantinum 
Copronymum, eb immania lormenla passus, ezxspirat. Sepulcrum miraculis claret. In Crisi. depo- 


nitur. 


A'. Πολλὴ κατὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων τοῦ 


διαθόλου ἡ κακουργία, xal μάλιστα ὅταν ἁπταίστως 
ὁρᾷ, καὶ ἄχλινῶς ὁδεύρυσαν τὴν εὐσέθειαν. πολλὴ 
xal ποικίλη καὶ μεγάλης δεοµένη ψυχἠς, xal ἆσφα- 
λῶς τῇ πρὸς Χριστὸ, ! ἄγάπῃ καθωπλισμένης, 


! πρὸς θιὸν F. 


I. Est magna diaboli malitia advereus Christi mar- 
tyres, et maxime quando eos videt pietatem con- 
Stanter ingredi, et. citra ullam offensionem : et 
cum sit etiam vária, magno contra illam opus 
est animo, et recte armato in Christum charitate, 


1111 


MENSIS OCTOBER. 


1112 


9 Li . et a φ 9 - - 
ut non ab eo opprimatur, neque in exsecrandas il- A ὥστε μὴ πλεονεκτηθῆναι ón' αὐτοῦ, μηδὲ ταῖς 


lius manus incidat, qui hostibus quibuslibet insul- 
tat impudentius ; et partim quidem per se, partim 
Δυίοπι per eos, qui ipsi adherent, multifariam, 
multisque modis Christi servos afficit injuria, Nam 
alios quidem deturbal per pracipitis, alios autem 
objicit ferarum dentibus : aliis accendit fornacem, 
aliis aperit barathrum : bis machinatur rotam, il- 
lis acuit gladium: et aliis alias plagas parat, οἱ 
mortes. 

II. Sed nibilominus fuit irrisus, cum martyres 
heo omnia parva duxissent, et alia mogis nova 
tormenta requirerent, ut per hec ostenderent ma- 
gnum, quod in Christum habebant, desiderium. 
Nam etsi multos ex Christi servis de medio sustu- 
lit inimicus, el ipsorum superavit naturam : at 
non eliam institutum, 8ο voluntatem, et mentem, 
qua vincit omnia. Et ideo magis fuit superatus, 
et demisit supercilium, quod et carne, et natura 
humana laborante, esset illorum animus invictus 
et immutabilis. His, que dicuntur, ferunt testimo- 
nium generosi et beati martyris Andree certamina. 
Is enim cum talia, et his multo graviora susti- 
nuisset, non solum commurem omnium inimicum 
abunde superavit : sed iis etiam, qui ipsum con- 
secuti sunt, maximum fuit argumentum, ut essent 
bono animo. Cujus non solum sunt insignia admi- 
randa certamina, sed sunt etiam ejus recte facta 
imitanda: neo solum esse oportet auditores eo- 


rum, que de ipso dicuntur, sed etiam ejus virtutis 
imitatores. 


III. Ipsum quidem tulit, que omnium optimis re- C 


gebatur legibus, Creta. taque autem ab ineunte 
etate patriam imitatus pietatem, beatos quoque in 
ipsa ostendit labores. Non enim laudavit gloriam, 
non divitias est admiratus, non amavit delicias, non 
mollem et remissam vitam est conseclatus sed du- 
ram, rigidam et asperam, et quae per omnia erat 
parataadire certamina. Cum ergo essel ardentissime 
virtutis amore captus, et mansisset liber a voluptate, 
preclara erexit iropea adversus inimicos, qui 
mente percipiuntur,et fuit omnibus optima via sa- 
lutis : et multis persuasit, ut vitam presentem de- 
spicerent, et in celum currerent : quo in loco ab 
iis, qui sapiunt, dicitur et creditur esse nostra con- 
versatio. Atque illius quidem vita erat hujusmodi: 


χερσὶν ἐκείνου ταῖς μιαραῖς ἐμπεσεῖν, πολεμίων 
ἁπάντων ἀναιδέστερον ἐπιπηδῶντος καὶ τὰ μὲν 
δι ἑαυτοῦ: τὰ δὲ, καὶ διὰ τῶν προσκειµένων αὖ-ῷ 
πολυτρόπως τοῖς Χριστοῦ δούλοις ἐπηρεάζοντος' 
τοὺς μὲν γὰρ γατὰ κρημνῶν Got τοὺς δὲ ὁδοῦσι 
θηρῶν περιέθαλε' κάµινον ἀνῆψεν ἑτέροις' Άλλοις 
βάραθρον ἥνοιξε' τούτοις τροχὸν ἐἔτεχνάσατο" ξίφος 
ἐκείνοις ὑπέθηξε xai ἄλλοις ἄλλας πληγὰς ἡτοι- 
pace xal θανάτους. 

B'. ᾽Αλλὰ διὰ πάντων ? κἀτεγελάσθη μικρὰ τῶν 
μαρτύρων πάντα ταῦτα λογισαμένων, καὶ ἄλλας 
καινοτέρας βασάνους ἐπιζητούντων' ὥστε τὸν TOÀ»! 
ὃν εἶχον πρὸς Χριστὸν πόθον δι’ αὐτῶν ἐπιδείξα- 
σθαι. E! γὰρ καὶ πολλοὺς τῶν τοῦ Χριστοῦ δούλων 
ὁ ἐχθρὸς ἀνεῖλε, xal φύσεως ἐκράτησε τῆς αὐτῶν, 
ἀλλ᾽ οὐχὶ ? προαιρέσεως καὶ γνώμης τῆς πάντα 
νιχώστς" καὶ διὰ τοῦτο μᾶλλον ἄττηται, val τὴν 
ὀφρὺν καταθέθληται' ὅτι καὶ σαρκὸς xal φύσεως 
τῆς ἀνθρωπίνης καμνούσης, ὁ νοῦς ἐκείνων drpt- 
πτος ἣν xal ἀήττητος. Μαρτυρεῖ τοῖς λεγομένοις, 
καὶ τοῦ Ὑενναίου καὶ µακαρίου μάρτυρος ᾽λνδρέο 
παλαίσµατα" οὗτος γὰρ, τοιαῦτα xal πολλῷ βαρύ- 
τερα τούτων καθυποστὰς, οὗ µόνον τοῦ κοινοῦ πάν. 
των ἐχθροῦ μετὰ πολλῆς ἐκράτησε τῆς περιουσίας, 
ἀλλὰ καὶ μεγίστη τοῖς μετ᾽ αὐτὸν ἀθλγταῖς πρὸς τὸ 
θαῤῥεῖν ὑπόθεσις Υέγονεν' ὃν o9 τῶν ὑπερφνῶν 
παλαισµάτων θαυμάζειν χρὴ µόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν 
κατορθωμάτων εἷς ζῆλον ἔρχεσθαι οὐδ) ἀκροατὰς 
τῶν περὶ αὐτοῦ λόγων, ἀλλὰ καὶ μιμητὰς τῆς ἀρε- 
τῆς Ὑίνεσθαι, 

|'. "lveqxs μὲν Ὑὰρ αὐτὸν j, εὐγνωμοτάτη * 
ποτὶ 5 τῶν πόλεων Κρήτη: ὁ δὲ, τὴν πατρικὴν ἐκ 
πα[δων ζηλώσας εὐσέθειαν, ἐν αὐτῃ xal τοὺς paxa- 
plouc ἐπεδείξατο πόνους οὗ γὰρ δόξαν ἐπήνεσεν' 
οὐ πλοῦτον ἐθαύμασεν' οὗ τὸν ὑγρὸν xal ἀνειμέ- 
vov 9 ἐζήλωσε βίον, ἀλλὰ * τὸν σχληβόν τε xal εὖτο- 
vov 8 καὶ τραχὺν, καὶ διὰ παντὸς ἐναγώνιον. 'Apt- 
τῖς tolvov οὕτω θερµότατα ἔρασθεὶς, xal δούλης Ἱ 
ἁδονῆς ἐλεύθερος µείνας. λαμπρῶν κατα τῶν νοου- 
µένων ἐχθρῶν ἀπέλαυσε τῶν τροπαίων' καὶ πᾶσιν 
ὁδὸς ἀρίστη τῆς σωτηρίας ἐγένετο" πολλούς τε 
ὑπεριδεῖν ἔπεισε τῆς παρούσης Qut, καὶ πρὸς οὐ- 
ρανὸν τρέχειν 10* ἔνθα καὶ τὸ πολίτευμα ἡμῶν παρὰ 
τῶν εὖ φρονούντων 1! καὶ λέγεται xal πιστεύεται. 
'O μὲν οὖν οὕτως εἶχε βίον !* καὶ δογμάτων &mo- 


dogmata autem apostolica et patria accurate tene- [) στολικῶν xal πατρικῶν ἀκριθῶς εἴχετο. Kai ἡ σύµ- 


bat. Quinetiam universus orbis terre tunc pura et 
sincera fruebatur religione, nequequidquam inimici 
zizaniorum tunc in eo nagcebatur. Cum autem jam 
longo tempore malignus hzc videret florere, et pura 
tranquillitate impleri ecclesiam, perinde atque ma- 
gna affectus esset injuria, nequaquam sustinuit ; 
ged ut per dolum piam invaderet religionem, ma- 


3 ταῦτα πάντα R. B. D. E. F. 
erat ἀνειμένων D. ? καὶ Ὀ. * ἔντονον F. 
!* βίου B. C. D. Ε. !! καθαρὰ D. 
πονηρὺς desunt in Ε. — !! οἰκουμένην B. 


}χαὶ B. C. E. Ε. 
? δοῦλος E. 
M ἐχθροὺ pro Χριστοῦ D. E. F. 


πασα δὲ οἰκουμένη καθαρὰς !3 καὶ αὐτὴ τῆς εὖσε- 
θείας ἐτρύφα" καὶ οὐδὲν ὅλως τῶν τοῦ Χριστοῦ 4 
ζιζανίων 15 dy αὐτῃ παρεφύετο. Xpóvov δὲ δη 
συχνὸν ὁ πονηρὸς !1* ἀνθοῦντα ταῦτα ὁρῶν, xal xa- 
θαρᾶς Ἰαλήνης τὶν ἐκκλτσίαν ἐμπιπλαμένην 1t 
ὥσπερ αὐτὸς τὰ μεγάλα ἠδικημένος, οὐδαμῶς ἤνεγ- 
xtv, ἀλλὰ πάνυ δολίως ἐπιθέσθαι τῇ εὐσεδείᾳ σπου- 


4 εὐνομωτάτη D, F. * ποτὶ deest F. | $ prius 
€ ἀνατρέχειν F. "! τῶν εὐφρονούντων D. 


15 ζιζανίοό B. C. D. E. Β. 6 ὁ 


1413 


984 4 


VITA S. ΑΝΡΗΒΕΑ: IN CRISI. 


1114 


δὲν ἔθετο. Εἰδὼς γὰρ ὅτι χαλεπὸν αὐτῷ xai Óvc- A gnum studium adhibuit. Nam cum videret esse 


επιχείρητον πεῖσαι Χριστιανοὺς ἀρνηθῆναι !9 τὴν 
θξίαν τοῦ Χριστοῦ σάρκωσιν, πολλοῖς ἤδη γρόνοις 
ἐμπεδοθεῖσαν 1? αὐτοῖς καὶ 6 φησιν ὁ θεῖος Δαθὶδ 
ἐκτείνχσαν μὲν τὰ κλήματα 30 ἕως θάλασσης, xai 
ἕως ποταμῶν τὰς παβραφυάδας ὄρη ὃν τῇ σκιᾷ 
καλύπτουσαν, καὶ ταῖς ἀναδενδράσι τὰς τοῦ θεοῦ 
κέδρους τοῦτο ἐχεῖνος εἰδὼς, ἅτε σῦς ἐκ ὄρυμου 
καὶ μονιὸς ἀγριος, λυµήνασθαι ταύτην ἐπιχειρεῖ, 
τρόπον ἕτερον, μικροῦ πρὸς τὴν ὁμοίαν φέροντα 
βλάδην, καὶ διὰ τῆς ἀρνήσεως τῶν σεπτῶν εἰκόνων, 
ἄρνησιν μηχανᾶται καὶ τῆς οἰκονομίας ᾿ εἴγε δεῖ Σἰ 
τὰ τῆς εἰχόνος ἐπὶ τὸ πρωτότυπον 1 διαθδαί- 
νειν 15. 

Δ΄, Καὶ τὸν τότε ἄρχειν λαχόντα δεινῶς ὑποδὺς, 
Κωνσταντῖνόν cort τὸν πονηρὸν xai δυσώνυµον, 
καὶ ἀπεναντίας τῷ ὁμωνύμῳ xal πρώτῳ φυτευτῇ 
τῆς εὐσεθείας περὶ ταύτην διατεθἐντα, πείθει μὴ 
θεμιτὸν εἶναι Χριστιανοὺς καὶ αὐτὸν οἴἵεσθαι' καὶ 
τοὺς ** ὑπὸ χεῖρα νομοβθετεῖν, τὰς ἱερὰς ὄντως si- 
όνας τιμᾷν. ἘἙλγπνικῆς τοῦτο θρησκείᾶς καὶ νοµί- 
ζοντος εἶναι καὶ ὀνομάζοντας, χκαχῶς ἐχεῖνος εἰδὼς, 
καὶ λίαν ἐπισφαλῶς τε καὶ ἀνοήτως. Καὶ τοῦτο 
ὅπερ ὑπὸ τῶν παλαιῶν λέγετάι, µιγ,ύων τὰ ἄμικτα. 
"Qv piv γὰρ τὸ πρωτότυπον ἀσεθὲς, τούτων καὶ ὁ 
τόπος τοῖς εὐσεθεῖν βουλομένοις ἐπίσης βέθηλος dv 
δὲ ixeivo προσκυνητὸν xa! σεθάσµιον, τούτων dpa 
καὶ ἡ εἰκὼν ἀχολούθως τιμῆς πάσης 1δ ἠξιωμένη. 


E'. Οὕτω τοίνυν αὐτὸς ὑπὸ τοῦ πονηροῦ πνεύµα- 
τος διδαχθεὶς διὰ πάσης γωρεῖν ἐκέλευε τῆς ὑπ οὐ- 
pavàv καὶ εἰς ἔσκατα Ὑῆς τὸ ἔχφυλον τοῦτο νοµο- 
θέτηµα διαθαίνειν, πᾶν εἶδος κολάσέως χατὰ παντὸς 
γένους xai ἁλιχίας πᾶσης ἀποτόμως διαπειλῶν, 
ἰάν ** τις μὴ τῷ καλῷ ? δόγµατι πειθόµενος 18 ή, 
καὶ µάλα προθύµως 3 ἐκεῖνο ὑποδεχόμενος, ἀλλὰ 
τῶν θείων τινὰ χαρακτήρων καὶ μέχρι λόγου ψιλοῦ 
τιμᾶᾷν 9* φα[νοιτο' βαρεῖς γὰρ καὶ ἄτοποι χολασταὶ, 
καὶ µηδεµίαν συγγνώµην ἔχοντες οἱ τὸ ἄργειν λα- 
χόντες, ὅταν τοῖς παρ) αὐτῶν διατεταγµένοις ἀπει- 
θοῦντά τινα λάθωσι, καὶ µάλιστα τοῦ χελεύσματος 
εἰς πολλῶν ωφέλειαν εἶναι δοκοῦντος ὀργίζονται 
οὗτοι, οὐ τοῦ χοινῃ λυσιτελοῦντος αὐτοὶ φροντίζον- 
τες, ἀλλ᾽ ἰδίαν ἐκδικοῦντες ἁλαζονείαν' Διὰ ταύτας 
γοῦν τὰς ἀποτόμους xal χαλεπὰς ἀπειλᾶς, ἑἐρή- 
µους ἣν τότε τὰς πόλεις Ópqv πόλεις δὲ, τὰς 
ἐρήμους, τῷ πλήθει τῶν εἰς 31. αὐτὰς φοιτώντων γι- 
νοµένας., Ἐστενοχωροῦντο εἶρκταί: ἐπληροῦντο τὰ 
δεσµωτήρια, οὐ ληστῶν οὔ µοι 33, οὐ λωποδυτῶν €, 
ἄλλως xal χαχούργων' ἀλλὰ θεωφιλων ἀνδρῶν καὶ 
φοθουµένων τὸν Κύριον: ὧν al πάννυχοι στάσεις, 


F 18 ἀρνήσασθαι B.  :? ἐμπεδωθεῖσαν C. D. E. Ε. 


vttv eadem manu Ε. ** τοῖς B. C. D. F. 


κακῷ ex correctione ; prius erat τῷ xaAip C. 
omisso ἐκεῖνο C. 


B. C. D. E. 9 τινῶν F. 


Y^ ? κλίματα B. E. D. 
! οἴδαμεν B. C. D. E, εἴγε — πρωτότυπον olüapsv hec in margine manu recentiori F. 
15 ἁπάσης F. 
1 πειθόµενος, fj xai D. 
39 τιμῶν B. C. D. φαίνοιτο θανατοῦσθαι C. E. F. 


longe difficillimum persuadere Christianis, ut nega- 
rent divinam Christi carnis susceptionem, qu: jam 
longo tempore apud eos erat firma ac stabilis, et, 
ut dicit divinus David, extenderat quidem suos pal- 
mites usque ad mare, et usque ad flumina propa- 
gines : umbra autem sua tegebat montes, et arbustis 
suis cedros Dei : tanquam ferus aper e silva, eam 
alio modo conatur perdere, qui propemodum ferebat 
&d idem damnum: et per negationem venerandum 
imaginum molitur inducere negationem carnis 8u- 
scepte «cconomie. Siquidem qux sunt imaginis, 
scimus transire ad exemplar primarium. 


IV. Itaque sensim eum subiens, cui obtigerat im- 


perium, improbum, inquam, et infaustum Constan« 
tinum, in religionem secus affectum, quam Con- 


stantinus ille qui fuit ejusdem nominis, et primus 
plantator pietatis, ei persuadet, nefas esse Christia- 
nis, et iis, qui sunt sub ejus imperio, vere sacras 
honorare imagines. Quod quidem ille fieri prohi- 
buit, existimando et dicendo hoc gentilis esse su- 
perstitionis, male profecto intelligens, et periculose 
admodum et insipienter (id, quod dicitur a veteri- 
bus) miscens ea, que misceri non possunt. Nam 
quorum primum quidem exemplar est impium, eo- 
rum quoque figura est eque profana iis, qui volunt 
esse pii. Quorum autem illud est adorandum et ve- 
nerandum,eorum quoqueimago consequenter digna 
est omni honore. 

V. Sic ergo ipse doctus a maligno spiritu, jussit 
per omnem terram, qua est sub colo procedere, 
et ad extremos fines transire alienum hoc edictum, 
omne genus supplicii omni generi et elati aspere 
minitans, si quis suo decreto non pareret, prom- 
ptoque et alacri animo illud non exciperet : imo 
si divinam aliquam figuram vel verbotenus vide- 
retur honorare. Graviler vero et immaniter pu- 
niunt, et nullam dant veniam ii, quibus obtigit 
imperium, quando iis, qua ab ipsis sunt consti- 
tuta, non obedientem aliquem acceperint, cum 
presertim videatur jussus pertinere ad multorum 
utilitatem. lIrascuntur autem, non id curantes 
quod publice conducit, sed suam explentes arro- 
gantiam. Propter has ergo asperas el sevas minas, 


licebat tunc videre civitates effectas in solitudini- . 
D bus: esse autem plane desertas civitates propter 


multitudinem eorum, qui ad eas veniebant solitu- 
dines. Nimis arcte  reddebanlur custodic : reple- 
bantur carceres, non latronibus, proh dolor, non 
expilatoribus, aut aliis ejusmodi maleficis homini- 
bus: sed viris piis ac religiosis, et. Dominum 


5 δὴ B. C. D. E. — δεῖ om. 
15 διαθαί(- 
31 τῷ καινῷ δόγµατι D. τῷ 
39 προθύµως ἀποδεχόμενος 
δ ὡς B. C. D. E. F. οἴμοι 


36 et τις C. 


1118 


MENSIS OCTOBER. 


1116 


. . . 4 - * LA « Ya 
timentibus, quorum erant pernoctes stationes, et A καὶ ol κατὰ θεὸν ἱδρῶτες xal τὰ 3) νυχτερινα δά 


qui sunt ex Deo sudores, et nocturne lacryme : 
et quos Hierusalem vocabat libera civitas, honori- 
fice apud eam diversaturos. 

VI. Cum ergo tam magnum et tam grave bellum 
esset excitatum, et multi statim tempori cessissent, 
serviliterque et illiberaliter omnino loquerentur, 
beatus hic Andreas, non ferens hunc novum mo- 
dum caplivitatis, neque pias animas, qua superna 
civitate, misere privabantur, despiciens : sed tem- 
pus aptum esse arbitratus ad zelum magno el 
excelso animo ostendendum, quem pro pietate 
jamdiu parluriebat, relicta terra, patria et solo, 
quod eum aluerat, venit statim Byzantium, tan- 
quam quispiam fortis et generosus athleta, qui in 
exercitatione satis studii posuerat, el in stadium 
sepius descenderat. Itaque nec metum magistra- 
luum, neque aliquid aliud grave reputans, in me- 
dium progressus, imperatoris, et eorum, qui 
erant ab ejus parte, malam sectam libere argue- 
bat: et honorem, qui divinis debebatur figuris; 
docebat et statuebat : Sic, dicens, debet coli Deus? 
sic venerari imagines. Porro autem dicebat se eo 
venisse, ut tolleret, que a diabolo parabantur, 
insidias οἱ eos quidem, qui suam salutem prodi- 
derant, adduceret ad ponitentiam, et animum eis 
adderet, ut rursus pugnarent: rursus vero eos, 
qui BStabant, precibus, adhortationibus et consilio 
muniret, tutosque redderet. 

VII. Cum is hec publice predicaret, et ne tan- 
tillum quidem de dicendi libertate remitteret, ea 
significantur imperatori. Qui cum ante civitatem 
in marlyris Mamantis, que dicitur, basilica, cum 
ΒΙΟ consueto presedisset supercilio : eL magnum 
quidem ex scenica illa specie fastum, magnam au- 
tem ex assentante illo satellitio gloriam sibi in- 
duisset : et nec eos quidem, qui oderant, solum 
intueri sustineret : orthodoxos vero torve et fero- 
citer adspiceret, et nihilo mitius, quam fera 
agrestis, in eos ferretur : et alios quidem boum 
nervis crudelissime cederet : alios autem igni et 
aliis suppliciis traderet : multorum vero etiam 
ipsos oculos et linguam erueret, ut illi quidem 
aliorum athletarum non adspicerent animi magni- 
tudinem, nec hino tolerantie magnum acciperent 
solatium : hac autem adempta non possent alios 
excilare ad certamen, neque eis veluti manum 
prebere per consilium et suasionem : aliis autem 
simul manus et pedes auferret, propter ire vehe- 
mentiam et acerbitatem : hic bealus Andreas 
animo sauciatus, et pro Domino spirans virtutem 
et animi magnitudinem, cum e medio corde sibi 
essel precatus, et subinde dictitasset : Domine, 
serva, Domine, dirige : se ipsum in media injicit 


5^ τὰ ΟΠ. Β. **ueyá2a C. 
— φόθος B. C. D. E. F. 
δόντι C. Ὦ. 3 πάλιν εὐχαῖς καὶ B. C. D. E. F. 
k. *5 οὐ D. * ἀντεχομένου C. 

F. 9! γενναιότητα B, D. k 


$ τῶν om. F. 


Ε. — γενναιότη (Sio. C.) 


17 ἁγενὲς C. 
40 βασιλέως πονηρὰν C: F. Ü C 
ουτως i 
48 διαξαίνοντος B. E D. B. B. C. D. E. F 
χωνται D. V. D, b. P. ) 


xpux, καὶ οὓς Ἱερουσαλὴμ ἡ ἐλευθέρα πόλις ἐκάλει, 
φιλοτίμως παρ) αὐτῇ καταλύσοντας, 


c. Μεγάλου 3 τοίνυν οὕτω τοῦ πολέμου xai 
δεινοῦ κινηθέντος καὶ τῶν 96 πολλῶν εὖθὺς εἷς 
τὸν χχιρὸν βλεψάντων, καὶ δουλικὸν ὅλως καὶ ἄγεν- 
νὲς 57 φθεγγομένων, ὁ µαχάριος οὗτος ᾿Ανδρέας τὸν 
καινὸν τοῦτον τῆς αἰχμαλωσίας τρόπον οὐκ ἑνεγ- 
κὼν, οὐδὲ τῆς ἂνω πατρίδος τὰς εὐσεθεῖς 5" φυχὰς 
ἁθλίως στερουµένας ὑπεριδὼν, ἀλλὰ καιρὸν ἔπιτη- 
δειον εἶναι νοµίσας, ὅν ὑπὲρ εὐσεθείας ἐκ πολλοῦ 
ὥδινε ζζλον, ἀνδοειότατα vOv ἐπιδείξασθαι' γην 
πατρψαν xal τὸ θρεψάμενον ἔδαφος ἐκλιπὼν, εἷς τὸ 
Βυζάντιον εὐθὺς Ίκει, ὥσπερ τις γενναῖος ἀγωνι- 
στὶς ἱκανῶς ἐκπονηθεὶς τὰ γυμνάσια, καὶ ἄρτι πρὸ 
τὸ στάδιον καταθάς' καὶ μήτε ἀρχόντων φόθος 5, 
µύτε ἄλλα τῶν χαλεπῶν ὑπολογισάμενος, παρελθὼν 
tiq μέσους, tiv αὐτοῦ τε πονηρὰν βασιλέως "9 
αἴρεσιν, καὶ τῶν ὑπὸ χεῖρα διήλεγχε μετὰ παῤῥη- 
σίας, καὶ τὴν ὀφειλομένην τοῖς θείοις χαρακτηρσι 
vui, ἐδίδασχε καὶ ἐνομοθέτει οὕτω, λέγων, 
ὀφείλει τιμᾶσθαι θεὸς, οὕτω προσκυνεῖσθαι τὰ 
εἰκονίσματα" ἔνθεν τοι xal τὰ ἔλταῦθα χκαταλαθεῖν 
ἔφασκεν ἐφ' p τὴν Ex τοῦ διαθόλου κακουργηθεῖσαν 
πανουργίαν ἀνέλῃ. xal τοὺς μὲν τὴν οἰκείαν προ- 
δόντας σωτηρίαν, ὙνωσιμαχῆσαίΥ τε παρασκευάσε: 
καὶ παραβαῤῥύνει ^! ἀναμαχέσασθαι, τοὺς ἑστῶτας 
δὲ παραινέσεσι καὶ συμδουλαῖς ἀτφαλίσεται 45. 

7’. Ταῦτα ἐπειδὴ οὗτος 33 ἐχήρυττε δημοσίᾳ, 
καὶ οὐδὲ βραχὺ τῆς παῤῥησίας ὁ Ὑγενναῖος ὑφίετο, 
δῆλα καὶ τῷ βασιλεῖ γίνεται. Καὶ δλ πρὸ τῆς mó— 
λεως ἐν ταῖς ** τοῦ μάρτυρος Μάμαντος λεγομένοις 
βασιλείοις, μετὰ τῆς συνήθους ὀφρύος αὐτοῦ προ- 
σαθίσαντος' xal πολὺν μὲν, τὸν ἀπὸ τῆς σκηνῆς 
ὄγκον' πολλὴν δὲ, τῆς 5 ἀπὸ τῆς χόλακος ἐκχείνης 
δορυφορίας περιθεθλημένου δόξαν, καὶ οὐδὲ 4 
βλέπειν ἁπλῶς πρὸς τοὺς παρόντας ἀνεχομένου ", 
κατὰ μὲν τοι τῶν ὀρθοδόξων καὶ λίαν ἀπηνὲς ὁρῶν- 
τος, καὶ θηρὸς ἀγρίου κατ οὐδὲν ἡμερώτερον ἐπ) 
αὐτοὺς φερομένου" καὶ τοὺς μὲν, βουνεύροις ὠμότατα 
διαξέοντος 3, τοὺς δὲ καὶ πυρὶ καὶ τῇῃ ἄλλῃ χολάσει 
παραδεδόντος' πολλῶν δὲ καὶ ὀφθσλμοὺς αὐτοὺς 
καὶ γλῶτταν ἐκκόπτοντος ἵνα οἱ 99 μὲν μηδὲ τὴν τῶν 
ἄλλων ἀθλητῶν ἴσως 5 γενναιότητι 9 βλέπωσι” 
μηδὲ μεγάλην ὑπομονῆς ἐντεῦθεν παράκλησιν δέ- 
χονται 53" οἱ δὲ μὴ ἔχωσι τοὺς ἄλλως διεγείρειν 
πρὸς τὸν ἀγῶνα, τὴν γλῶτταν ἀφῃσημένοι” μτδὲ 
οἱονεὶ χεῖρα τούτοις διὰ συμθουλῆς ὀρέγειν καὶ 
παραινέσεως' ἑτέρους 8b καὶ χειρῶν ὁμοῦ καὶ 
ποδῶν ἁἀποστεροῦντος, διὰ θυμοῦ περιουσίαν καὶ 
ἀγριότητα" ὁ μακᾶριος οὗτος Ανδρέας παθὼν τὴν 
Quy», καὶ γενναῖόν τι καὶ ἀνδρῶδες ὑπὶρ τοῦ δε- 
σπότου πνεύσας, εὐχήν τε αὐτῷ ix μέσης εὐξάμενος 


55 εὐσεθεῖς ο. C. 53 (Φόδον manus prima 
4! παρασκεύαση xai παραθαῤῥύνῃ B. — ἀπαραθα- 

i" y τοῖς B. C. D. δὲ F. *" τὴν Β. 6. b. 
4? τν’ ot B. C. D. E. F, 9 ἴσως om 


41171 VITA S. ANDREE IN CRISI. 1118 


- 


τῆς καρδίας, καὶ, ὦ Κύριε, σῶσον δὴ, ὦ Κύριε A pericula, et eorum, qui circumstabant, divisa mul- 

όδωσον δὴ, ἐπειπών' εἲς µέσους ἑαυτὸν ἐπιῤ- — titudine, latens eos, qui abigebant, cum venisset in 
ῥίπτει τοὺς κινδύνους xal τὸ τῶν περιεστώτων — conspectum imperatoris : Cur, inquit, o imperator, 
πλῆθος διατεμὼν, xal λαθὼν τοὺς σοθοῦότας, καὶ si es Christianus, hec mala machinaris adversus 
ὑπ' ὄψιν τῷ βασιλεῖ Ὑενόμενος. ἵνα τί, φησὶν, ὦ  Christiimaginem, et ejus servorum ἵ Ille autem non 
βασιλεῦ εἰ Χριστιανὸς εἶ, τοιαῦτα xaX τῆς εἰκόνος — ferens hanc loquendi libertatem, sed apertam con- 
Χριστοῦ xal τῶν αὐτοῦ δούλων τεχνάζῃ xaxi; 'O  iumeliam rem esse existimans, loquentem Sanctum 
δὲ τὴν παῤῥησίαν ταύτην οὐκ ἐνεγκὼν, ἀλλ) ὕθριν — statim interrumpit, et jubet iis, qui astabant, eum 
εἶναι σαφῆ τὸ πρᾶγμα λογισάμενος, ἐγκόπτει τε — comprehendere. Ii autem cedem spirantibus mani- 
αὐτίχα λέγοντι τῷ Ὑενναίῳ, καὶ συλλάθεῖν αὐτὸν — bus in eum irruentes, et alii quidem ejus caput, alii 
τοῖς παρεστῶσι διακελεύεται. Οὗτοι δὲ doa φονώσαις — autem manusapprehendentes, alii vero superbume- 
χερσὶ xai βαρείαις £505;  ioopuYszvtsc, καὶ ὁ rale, et &lii tunicam, per summam contumeliam, et 
μὲν 99 αὐτοῦ τῆς χεφαλῆς, ὁ Ob τῶν χειρῶν λα- — ut ei qui jusserat, magis gratificarentur, eum humi 
Oóusvot* ἄλλοι τῆς ἐπωμίδος * τοῦ χιτωνίσκου τε — dejiciunt, qui erat animo excelso : neque prius 
ἕτεροι µάλα ὑθριστικῶς. Καὶ Όπως ἂν " µάλιστά — cessarunt eum trahere, donec ipse imperator, post- 
χαρίσωνται τῷ κελεύσαντι, πρὸς yv τε χαταθἁλ- p quam satis ultus esset dicendi libertatem athleta, 
λουσι tz» 56 διάνοιαν ὑψηλὸν xal οὐ πρότερον µε- — volens utique videri clemens, jussit cum relaxari. 
θίεσαν ἕλκοντες ἕως αὐτὸς ὁ βασιλεὺς μετὰ τὸ ἀμύνασθαι ἀποχρώντως τὴν παῤῥησίαν τοῦ ἀθλητοῦ, 
καὶ φιλάνθρωπος δῆθεν ὀφθῆναι βουλόμενος, ἀνεθῆναι τοῦτον ἐχέλευσεν. 

H'. Ἐγύτατα δὲ ἀγαγὼν καὶ παραστησάµενος, VIII. Cum autem proxime adducendum οἱ sisten- 
ἵνα φοθήσας πρότερον ἀγρ.ότητι, ἔπειτα τῇ mpoó- — dum curasset, ut, cum eum prius terruisset sevitia» 
τητι Χλέψῃ * πόθεν σοι, φησὶν, ἡ τοσαύτη θρασύτης deinde etiam alliceret mansuetudine . Undenam, 
καὶ ἀμαθία ὡς καὶ βασιλικοῖς προστάγµασιν ἀντι- — inquil, est tanta tibi audacia et inscitia, ut jussig 
λέχειν, xal ὑπ ὄψιν οὗ κατὰ καιρὸν οὕτως, οὐδὲ — repugnes imperatoris, et coram eo intempestive, et 
μετὰ λόγου παῤῥησιάζεσθαι ' ἀλλ᾽ ὡς ἔοιτε, τρόπον — citra ullam rationem libere quzvis loquaris? Sed 
τινὰ Ὑνώριµος fiiv γενέσθαι βουλόμενος, ἐπὶ tz» ut videtur, volens aliquo modo nobis notus evadere 
τοιαύτην ἦλθες 080v. Ἔχει οὖν σοι πέρας τὸ βούλη- ^ hanc viam ingreseus es. Voluntas itaque tua dedu- 
μα, καὶ εἷς χαλὸν ὁ σχοπὸς τελευτήσει, Móvov và — cta est ad effectum, et tuus tibi recte succedet &co- 
ἡμετέρᾳ συμφρονῶν 9 ἔσο γνώµη, καὶ τὸ πάνυ 58 — pus, dummodo sententic nostre assentiaris, el que 
ὀρθῶς ἔχον τοῦτο σέθας ὁμολογῶν, xai τότε πάντα — valde recte se habet, confitearis religionem. Tunc 
σοι τὰ κατὰ γνώμην ἔχει καλῶς. Πρὸς ταῦτα ó — namque tibi omnia evenient ex sententia. Ad hec 
θαυμαστὸς ᾿Ανδρέας, οὗ Ορασύτητι χινηθεὶς, οὐδὲ ^ Andreas ille admirabilis : Non inquit, audacia, neo 
ἁμαθίᾳ 99, βασιλεῦ, ἔφη, οὐδὲ ὅπως σοι καὶ τῷ cip C inscitia motus, o imperator, nec ut tibi notus et 
Xxpdttt γνωσθείην εἰς τοῦτο 700v ἐγώ * cl γὰρ ἐμοὶ ^" tue evaderem potentis, huc veni. Quid enim mihi 
καὶ τοῖς σοῖς; Επίσης δὲ πάντως ἐστὶ καὶ τοῖς τοῦ — rei est cum tuis? similiter autem possum omnino 
κόσμου εἰπεῖν ᾧ πάλαι piv ὡς ὄναρ τὰ τοῦ χόσµου — etiam dicere cum iis, quc sunt hujus mundi, a quo 
κατεφρονήθη, Φίλον δὲ µόνον ἠσυχία, καὶ τῷ 60 κατ — quidem jam olim despectasunt, tanquam somnium: 
ἰδίαν τῷ ποθουµένῳ συγγίνεσθαι, ἁλλ᾽ ἐπεὶ περὶ — sola autem grata est quies, et seorsum versari cum 
τὴν 9! ὀρθόδοξον πίστιν νεύτερά σε φρονεῖν ἀνέμαθον, — Deo ? Sed postquam accepi te sentire aliena a flde 
Xil τῆς περὶ τὰς θείας εἰκόνας τιμῆς ἀποστεροῦντα — orthodoxa, et privare Christianos honore,quidebetur 
Χριστιανούς * καὶ ταύτῃ θορυθοῦντα μὲν τὸ ὑπ'- divinis imaginibus: et sic quidem perturbare eos, 
ἤκοον, ἐπιταράττοντα O8 xal τὴν Εκκλησίαν, oóy — qui tuo parent imperio, conturbare autem etiam 
οἷός τε ἐγενόμην τὴν ἀἆδ.κίαν ταύτην ὑπενεγχεῖν, — Ecclesiam : non potui hano ferre injustitiam : sed 
ἀλλὰ καὶ πατρίδα xa) οἰκείους ἀπολιπὼν, καὶ τοσαύ- — patria relicta et meis, tantum maris spatium emen- 
την 0άλασσαν διαπλεύσας foc πολλῷ ζήλῳ φλεγό- — sus, venio magno cordis zelo incensus, vel vos ab 
µενος τὶν καρδίαν, Tj τῆς ἁπάτης ταύτης ἆπαλ- — hoc errore liberaturus, vel pro meo Christo meam 
λάξων ὑμᾶς, fj τὶν ἐμαυτοῦ Ψψυχὴν ὑπὲρ τοῦ animam positurus, qui suam, etsi esset Dominus, 
ἐμοῦ θήσων Χριστοῦ" ὃς tuv οἰκείαν xai τοι δεσπὀ- — pro me posuit et sua imagine. Imperator autem; 
της ὧν ὑπὲρ ἐμοῦ καὶ τῆς εἰκόνος ἔθετο τῆς ἰδίας. D Venisti quidem certe, inquit, magna visione uppre- 
καὶ ὁ βασιλεὺς που μεγάλα φανταζόµενος σὺ xai — hendens, et animo agitans, nempe ut ipsum impe- 
φρονῶν ἑλήλυθας, βασιλέα τε αὐτὸν xai τοὺς iv ratorem, eL omnes magistratus et pontificalis digni- 
τέλει πάντας, xal ὅση τῆς ἀρχιερατικής εὐταξίας ** — talis venerandam, quantacunque ea sit, canitiem 
ἐπίσημος πολιὰ, πρὸς τὰ cà 6) δοχοῦντα µετα- — traducas ad id, quod tibi videtur ? Sed ut prolixis 
θαλεῖνς 'AAX Ίνα τὰ πολλὰ yalpstv ἄφωμεν, ἐμοῦ — uti verbis mittamus, audi me ea, que oportet, con- 
τὰ δέοντα συμθουλεύοντες ἄκουσον' καὶ τῆς βαθείας — sulentem, et ab hac profunda emergens caligine, 


5 οἱ μὶν B. C. D. E. F. — Mot δὲ D. E. F.— 55 ὅπως ἂν yapisaivto C, 9 τὸν B. C. D. E. F.. ' σύμφο- 
Gv B. " τὐ πᾶν C. 5* ἅμαθεί F, 9" καὶ τὸ B. C. D. E. F. $5! πἰστην B. *? ἀξίας pro εὖ ταξίας C. 
3 τὰ col λοκοῦντα D. E. F. 


1119 


MENSIS OCTOBER. 


1120 


pare iis, quae nostra decernit potentia, et ipse quo- Α ταύτης ἀνανήψας ἀχλύος, πε[σθητί τε οἷς τὸ ἡμέτιε- 


que sis contentus sequi communem sententiam. 
Sin minus,te omnino docebit experientia,quantum 
malum sit consilii inopia, et vana de se persuasio, 
et suam tantum sequendo sententiam, se arroganter 
gerere adversus imperatores. 

IX. Audivit martyr, et celos aspiciens : Non te 
negabo, inquit, Christe Salvator: non te pulchra 
frustrabor confessione ; non tuam contemptui ha- 
bebo imaginem ; non despiciam, quod ad me qui- 
dem attioet, male patientem. Cedatur meum 
corpus, o imperator, lingua secetur, pedes exscin- 
dantur. Nam ego quidem paratus sum omnia pati 
potius quam meum Christum vel umbratenus vi- 
lipendere, quem habeo pro omnibus et quem olim 
golum sequi constitul. Ad hac lyrannus : Quenam 
est, inquit, tanta amentia, et quam est crassi οἱ 
hebetis ingenii, crasse, et in quam cadit interi- 
tus, materie, Dei ab interitu remoti, et materie 
expertis, gloriam tribuere : et nec audire quidem, 
quod a Mose prohibetur legislatore, qui dicit : 
Non facies similitudines ? Undenam ergo gravissi- 
mus hic morbus, qui menti vestre insedit, effecit, 
ut non solum scienter resistatis : sed vos etiam 
conjiciatis in periculum ? Sed enim intellige : non 
pro veritate, nec pro Christo, sed pro ipsa sola 
qu$ est a ratione aliena, audacia, extrema patie- 
ris. Hoc in loco cum ferre non potuisset vir gene- 
rosus blesphemse lingue contumeliam, sed per- 
inde atque honesti proditionem arbitratus, sacre 
imaginis pati contumeliam : Exsecrandum, inquit, 
caput, non tibi videtur pati pro Christo, qui pro 
illius forma patitur : neque ad primum exemplar 
credis transire ignominiam, qua imago afficitur ? 
Et quomodo vos eos sepe, qui imperiatorias con- 
tumelia affecerunt státuas, perinde ac eos, qui vos 
probris sunt insectati, ultimis affecistis suppliclis ? 
quos quidem ego novi in statuis eneos vel etiam 
aureos extrinsecus, pice intus esse repletos, et 
stuppis, et lignis, et alia vili et abjecta materia. 
Quod si vos, qui nunc estis pulvis, et cras non 
estis futuri, sjc honoramini statuis et imaginibus, 
et propemodum tanquam dii vultis adorari, et 
eos, qui in imperiatorias peccaverunt statuas, 
acerbissime punitis : adversus Christi sacram ali- 
quid audere imaginem, non reputatis esse arche- 
typi ipsius exemplaris ignominiam ? neque eos, 
qui sunt parati pro eo pati omnia, existimatis 
periculum adire pro veritate ? Deinde cum hec 
Jam dixisset martyr, et de Mose vellet explicare, 
eujusnam jussisset non facere similitudinem : et 
quomodo illle effinxisset Seraphin cum ipsum 
etiam exemplar seil incorporeum : imperator ab- 


$4 ἀπαυθαδίζεσθαι D. 
78 ἄννοια (sic C.) *? Μωυσέος E. 
θάλλετε Ε. 7 στόλῶν F- 


7^ πίσσης B. C. D. 
76 τιμᾶσθε B. C. D. E. F. 


66 ἀρνήσομαι C. C. D. E. F. σε om. B. F. 
19 ὑποστήστι B. D. E. F. 
E: F. 
7! οὐχὶ προσκυναῖσθε C. μονονοὺ F. 75 ἀλλὰ suprascripsil secunda manus D. 
pp B. C. D. E. F. 9 τῆς ἱερᾶς εἰχόνος B. C. D. E. F. *! πάντα B. C. D 


pov νομοθετεῖ κράτος, xal cji κοινῃ γνώµη xai αὖ- 
τὸς στέρξον ἀκολουθῆσαι. «b δ᾽ οὖν ἀλλ' d) πεῖρα 
διδάξει σε πάντως, ὅσον κακὸν ἀθουλία vali οἴτσις, 
καὶ τὸ τῇ ἰδίᾳ στοιχοῦντα γνώμῃ καὶ πρὸς βασιλεῖς 
ἀπαυθαδιάζεσθαι 54, 

6'. ΄Ἠκουσεν ὁ µάρτυς, καὶ πρὸς οὐρανοὺς ἀπι- 
δὼν' Obx ἀρνοῦμαί 66 σε, Σῶτερ, εἶπε 86, Χριστὲ, οὗ 
Ψεύσομαί σε τὴν µακαρίαν ὁμολογίαν οὐ 
εἰκόνα τὴν σὴν ἀτιμάσω' οὐ περιῖδω τό γε οὖν ἐπ) 
ἐμοὶ καχῶς πάσχουσαν Κξαινέσθω µου τὸ σῶμα 
βασιλεῦ. d γλῶττα C τεµνέσθω' οἱ πόδες, οἷς oj 
χαλῶς ἄλθομεν, ἐκκοπτέσθωσαν, ὡς ἨἹπάντα τι 
μᾶλλον ἐγὼ παθεῖν ἔτοιμος, fj τὸν ἐμὸν μέχρι xai 
σκιᾶς ἀθετῆσαι Χριστὸν, Ov ἀντὶ πάντων ἔχω' xai 
ᾧ πάλαι ἀκολουθεῖν µόνῳ προῄρημαι. Πρὸς ταῦτα 
τὸν τύραννον. Τίς ἡ τοσαύτη, Φφάναι, ἄνοια 3 
καὶ παχύτης, φθαρτῃ καὶ παχείᾳ ὕλῃ ἀφθάρτου 
θεοῦ xal ἀύλου περιάπτειν δόξαν ; Οὐδὲ ὑπὸ τοῦ 
νοµοθέτου γοῦν ἀπαγορευόμενον ἤχουσας Μωῦσέως 53. 
οὐ ποιήσεις πᾶν ὁμοίωμα λέγοντος' πόθεν οὖν τὸ 
ἁλόγιστον τοῦτο πάθος τῇ διανοίφ ὑμῶν ἐγκατα- 
σκΏψαν, παρεσκεύασεν οὕτως οὐκ ἁμαθῶς µόνον 
ἀντιπίπτειν, ἀλλὰ καὶ κινδύνοις ἑαυτους ἐπιδιδό- 
ναι; Λλλὰ γὰρ σύνες ὡς οὐχ ὑπὲρ ἀληθείας οὐδ' 
ὑπὲρ Χριστοῦ, ἀλλ) ὑπὲρ αὐτῆς µόνης τῆς ἀλόγου 
τόλµης τὰ ἔσχατα ὑποστήσει 70. Ἐνταῦθα μὴ dva- 
σχόµενυς ὁ Ὑενναῖος τῆς βλασφήμου Ὑλώττης τὸ 
λοίδορον, ἀλλ᾽ ὡσπερεὶ προδοσίαν τοῦ καλοῦ νοµί. 
σας τὸ πρφως τὴν ὕθριν τῆς ἱερᾶς εἰκόνος ὑπενεγ- 


bi 
την 


ο κεῖν "1, Μιαρὰ, φησὶ, κεφαλὴ, οὐχ ὑπὲρ Χριστου 


σοι πάσχειν δοχεῖ ὁ ὑπὲρ τῆς ἐκείνου πάσχων µορ- 
ofc οὐλ᾽ εἰς τὸ πρωτότυπον διαθαἰνειν τὴν κατᾶ 
τῆς εἰκόνος ἄτιμίαν ὑπολαμθάνέις, xai πῶς ὑμεῖς 
τοὺς εἷς βασιλιχὰς πολλάκις ὑθρίσαντας στήλας, ὡς 
εἰς αὐτοὺς ὑμᾶς παροινήσαντας, ἐσχάταις τερι- 
εθάλλετε Τὰ τιµωρίαις ; οὓς ἐπὶ τῶν στηλῶν 13 εἶδα 
χαλκοὺς ὄντας fj xal χρυσοῦς τὰ Ew πίσης 7 τὰ 
ἔνδον ἀναπεπλησμένους * καὶ στυππίων καὶ 
ξύλων, καὶ ἄλλης πενιχρᾶς ὕλης καὶ ἀτίμου µε- 
στοὺς * el δὲ ὑμεῖς χοῦς ὄντες νῦν καὶ αὗριον οὐκ 
ἐσόμενοι, ἀνδριάσιν οὕτω καὶ ἀγάλμασι τιμᾶσθαι "t, 
καὶ ὡς θεοὶ µόνον οὐ 3 προσκυνεῖσθαι βούλεσθε 15, 
vai τοὺς εἷς βασιλικὰς ἁμαρτόντας στήλας πικρό: 
τατα τιμωρεῖσθαι 79 τὸ κατὰ τὰς ἱερὰς 99 εἰκόνας 
Χριστοῦ τολμᾷν οὐκ tl ὕθριν τοῦ ἀρχετύπου λογί- 


D ζεσθε, οὐδὲ τοὺς ὑπὲρ τούτου Ἡ παθεῖν ἑτοίμους, 


αὐτῆς προκινδυνεύειν τῆς ἀληθείας νοµίζετο ; Εἶτα 
ὑπολαθόντος αὐτίχα τοῦ μάρτυρος, καὶ περὶ τοῦ 
Μωσξως βουλομένου διεξιέναι, τίνος τε μὴ ποιεῖν 
ὁμοίωμα ἐντείλατο, καὶ ὅπως ἐχεῖνος τὰ σεραφὶμ 
ἐτυπώσατο" Όπου xal τὸ πρωτότυπον ἀσώματον 
Tv ἐπιτεμὼν τὸν λόγον ὁ βασιλεὺς, "Apa *9 δὴ πρὸς 


* £o» pro εἶπε Ε. ϐ γλῶσσα C. 
7? περιεθάλετε C. περι- 


7 ἐπινεγχεῖν 
στυππείων D- 


7$ στιππύων B. στυπείων C. F. 


ει ὥρα B. C. 


1121 VITA S. ANDREE IN CRISI. 


1122 


τοὺς περιεστῶτας ἔφη "9 σωφρονεῖν τοῦτον διδάξαι ΄ A rumpens orationem : Jam tempus est, dixit cir- 


xai τὴν Οθρασεῖαν ἀμείψασθαι γλῶτταν 9*. Ei γὰρ 
oi εἰς βατιλικοὺς ἀνδριάντας ὡς αὐτός φησιν ἔν- 
υθρἰζοντες πικρὰν καὶ ἁπαραίτητον ὑφίστανται τι-- 
µωρίαν * ὁ οὕτως ἀναιδῶς καὶ 0ρασέως 99 ἡμῖν 
αὐτοῖς τὴν μιαρὰν ἐπαφεὶς γλῶτταν, tiva ἂν ὑπο- 
σχὼν δίκην, τὴν ἀξίαν δεδωχὼς εἴη; Οὕτως ἔφη, 
xal ὀργίλων 39 εὐθὺς τῷ µάρτυρι ἐνιδὼν, τὴν χεῖρά 
τε ὡς ἔθος κινήσας, καὶ μέγα ἀνακραγὼν, γυµνω- 
θῆναι χελεὺει τοῦτον, εἶτα καὶ σχοινίοις διαταθέντα 
σφοδρῶς µαστίζεσθα.. 

I. Ὁ δὲ οὐδὲ οὕτως ἀγενές τι 97 μικρόψυχον 
ὑπέστη πβὸς τὴν ἀπόφασιν, οὐδὲ ἐπέκοψαν αὐτῷ 
τὴν προθυµἰαν αἱ τροσδόκιµοι ἤδη πληγαὶ καὶ 
μάστιγες, ἀλλὰ καὶ µείζων 9* μᾶλλον xai θερµοτέ- 
βαν ἐποίουν, καθάπερ πνεύμχτι ταῖς ἀλόγοις ὁρ- 
μαῖς, καὶ vij ἀπειλῃ τοῦ κρατοῦντος ἀναπτομένήν. 
*'O βασιλεὺς τοίνυν 5 οὕτως ἔχοντα τὸν γενναῖον 
xal οὐδὲν ὅλως ὑποδειλιάσαντα θεασάµενος, ἀλλ’ 
ἐιοιμότερον αὐτὸν ὑπομεῖναι τὰς µάστι(ας ἔχοντα, 
Tj ἐκεῖνον ἀφεῖνα. τὸν λόγον τῆς ἀποφάσεως, xal 
φοθτθεὶς μᾶλλον αὐτὸς, μὴ εἷς πεῖραν ἐλθὼν ὁ 
ἅγιος τῆς βασάνου, ἔπειτα τὴν ὁμολογίαν ἐνστατικώ- 
τερος Ὑένηται xai ἁἀμετάθετος τὴν ὁὀργὴν, καθάπερ 
τὰ γενναιότερα τῶν ζώων μετὰ τὴν πληγὴν, προσ- 
ωπεῖον χρηστότητος ὑποδὺς, Πρὸ τοῦ πεῖραν, φησὶ, 
τῶν βασάνων λαθεῖν, πρὸς τὸν μάρτυρα βλίψας τῷ 
ἡμετέρῳ πεισθεὶς δόγµατι, τῶν µενόντων σε καχῶν 
ἁπαλλάτο». 'O δὲ τοῦ Χριστυῦ µᾶρτυς, πρὸς τὸν 
οἰκεῖον ἀγωνοθέτην διάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς, τοὺς 
σωμχτικοὺς ἅμα xal τοὺς τῆς ψυχῆς, καὶ ἄτρεπτον 
ἑαυτῷ καὶ ἀκλινὰς τὸ τῶν θείων εἰχόνων σέθασµα 9? 
εὐξάμενος, εἶτα καὶ κάτω νεύσας, καὶ τῷ τυράννῳφ 
μικρὸν τὰς ὄψεις περιθαλὼν 3: Ὦ ᾖβασιλεῦ, ἔφη, 
τοὺς xxtà βαρθάρων πολέμους ἀφεὶς, καὶ τὴν τῶν 
πολιτικῶν πραγμάτων οἴκονομίαν, ὅλην ὡς ὁρῷ τὴν 
σπουδἠν κατὰ Χρ.στοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ δούλων φανε- 
ρῶς εἶλου, xal ταῦτα ποιῶν, ola 33 * τὰ τῆς Ῥωμαϊ- 
κῖς ἑξουσίας ἐν εἰρήνῃ σκῆπτρα Ouvsyxeiv; "H 
τάχα, οὐδὲν τὴν τοῦ Κυρίου 9 χρίσιν φοθῇ, οὐδὲ 
τῶν σῶν πράξεων ἐκεῖνον ἀναμένῃς "5 ἐξεταστήν ; 

ΙΑ΄’. Ἐνταῦθα καὶ 4j ἐπίπλαστος τοῦ βασιλέως 
ἁμερότης Ἰλέγχετο, xai dj ὑπόχρισις ἐγυμνοῦτο, καὶ 
τῆς σὐνήθους ἐκκαλυφθείσης θηριωδίας, σφοδρότατα 
ὁ µάρτυς τοῖς 3) βουνεύμοις ἐξαίνετο * οἳ μέντοι 
περιστῶτες τὸν τοῦ βασιλέως θυμὸν θεραπεύειν ἐθέ- 


cumstantibus, docere eum esse moderatum ao 
temperantem, et temeraric illius lingue referre ei 
gratiam. Si enim ii qui regias statuas, ut ipse di- 
cit, injuria afficiunt, acerbum et inexorabile sup- 
plieium subeunt, qui adeo impudenter et audacter 
sceleratam in nos linguam immittit, quasnam 
luens ponas, punietur pro meritis? Sic dixit, et 
irato vultu martyrem statim intuens, et manum de 
more movens, et. valde exclamans, eum jubet nu- 
dari, deinde etiam extensum funibus vehementer 
flagellari. 

X. Ille autem ne sic quidem pusillo et abjecto 
animo se gessit adversus sententiam : neque ejus 
promptum animi studium retardarnnt, que jam 
exspectiabantur plage et flagella : sed id majus 
reddebant et ardentius, ut quod spiritu irrationa- 
bilibus appetitionibus et imperaloriis minis ac- 
cenderetur. Cum ergo imperator vidisset sio se 
habentem virum fortem, et nihil omnino formi- 
dantem : sed esse omnino paratiorem sustinere 
flagella, quam dimittere illam rationem sententie : 
timens, ne si ipse sanctus tormenti faceret peri- 
culum, fieret inde in confessione constantior, et 
minime traduci posset, quomodo fortia animalia 
post plagam : induens personam benignitatis : 
Priusquam, inquit, facias periculum tormentorum, 
ad martyrem aspiciens, nostro pareto decreto, 
liberare ab iis, quee te exepectant, malis. Martyr 
autem Christi, ad suum agonothetam sublatis 
oculis tam corporis, quam anime, cum sibi esset 
precatus firmam οἱ immutabilem divinarum ima- 
ginum venerationem, et deinde etiam deorsum 
aspexisset, et in tyrannum parum oculos conje- 
cisset : O imperator, inquit, missis bellis, que 
gereres conira barbaros, et civilium rerum admi- 
nistratione, totum, αἱ video, aperte tuum posuisti 
studium contra Christum et ejus servos: et hec 
agens, existimas le posse in pace tenere sceptra 
Romani imperii ? Numquid ne Dei quidem times 
judicium, neque illum tuorum factorum exspectas 
examinatorem ? 

XI. Hoc in loco convicta fuit flota mansuetudo 
imperstoris : οἱ aperta fuit simulatio : nam solita 
detecta feritate, martyr vehementissime cedebatur 
boum nervis. Qui autem circumsistebant, volentes 


λοντες, οἱ μὲν τύπτειν ἐπιτραπέντε, ὠμῶς τὰς D ire regis morem gerere, partim quidem jussi ver- 


πληγὰς ἐπῆγον, καὶ οὕτως ὠμῶς, ὥστε xal ῥύαχας 
αἵματος ἐκ τοῦ τιµίου ἐχείνου χατάγεσθαι 5 σώμα- 
τος * Χχὶ τὸ ὑποχείμενον ἔδαφος Φφοινίσσεσθαι διὰ 
βάθους * οἱ δὲ, καὶ ἀναιρούμενοι τὰ ξίφη διαχέι- 
ρίζεσθαι τὸν ἀθλητὴν ὥρμων. 

IB'. Πολλοί xai λίθους ἐπὶ αὐτὸν ἔθαλλον, xal 
πάντα τρότον ἐξύθριζον, οὖκ ἐκεῖνον, ἀλλ᾽ ἑαυτούς * 


85 εἶπε pro ἔφη D. δὲ γλῶσσαν Ε. {ϐδ ὁ οὕτω xal Ορασέως ἡμῖν C. 95 ὀργίλου B. ὀργίλον C. D. E. 
ς B c. D. E. — καὶ B. 60. D. F. δὲ μείζω Β. C. D. E. F. 5 eT in 
9! σεθας C. D. E. F. ?! ἐπιθαλὼν B. C. D. E. F. *'* οἵε τὰ C. D. E. F. ?! τοῦ θεοῦ B. C. D 


87 ἁγεννὲ 


berare, plagas crudeliter intentabant, et adeo cru- 
deliter, ut fluerent rivi sanguinis ex pretioso .illo 
corpore, et subjectum solum alte fieret purpureum: 
partim autem gladios accipientes irruebant ad in- 
terficiendum athletam. 

XII. Multi etiam lapides in ipsum jaciebant, et 
omnibus modls injuria afficiebant non illum, sed 


F. 
. D. 
F. 


ó βασιλεὺς τοίνυν om. i 


9* ἄναμένεις B. C. D. E. F.. 9* τοῖς om: P. 5 ἐκείνου κατάγεσθαι om. D. 


ET 


1123 


MENSIS OCTOBER. 


1124 


Beipsos, sic quidem regi, qui est ad tempus, etuden- A σπεύδοντες μὲν οὕτως οἰκειοῦσβαι βασιλεῖ προσχαΐρφ 


tes conjungi, omnino autem ἰρποταῦσίθ iniseri, 
quantum h:ec agentes se procul a Deo removerent, 
et qualem in tempus judicii illi quidem laetitiam, 
sibi autem lacrymas et dolores miserabiliter recon- 
derent. Sed imperator movebat omnem lapidem, ut 
posset sanctum in sua habere potestate. Nescio 
enim quomodo, etsi esset insipiens, non ignorabat 
tamen, hao in re quidem certe se sapienter gerens, 
fore ut si illo potiretur, multos alios ex orthodoxis 
statim caperet, eum (tanquam caput corpus et 
membra consequentes. Hec cum ille sciret, jubet 
ipsum rursus relaxari a plagis, et rursus persua- 
Bione et pretextu benevolentie eum aggredi lentat. 
Cum eum ergo curasset prope sistendum, et suum 
sermonem molliisset plusquam oleum, acutum ta- 
men jaculum adversus pios, et acutum gladium, 
postquam vidit virum ne tantillum quidem {οί 
blanditiis, sed cum majore dicendi libertate ejus 
arguere amentiam, deposita pelle, erat lupus ma- 
nifestus. Jussitque lapidibus confringi maxillas 
martyris, hec reddens pro verbis, quibus cor ejus 
fuerat consauciatum. Ille autem erat plane alius 
Stephanua, iis, qui illi injuriam faciebant, preces 
reddens. 

XIII. Deinde martyrem quidem imperator, tan- 
quam reum condemnatum misit rursus in custo- 
diam : sed ignorabat se iis, qui in ea habitabant, 
Christianis valde promptum mittere doctorem. Gau- 
debat ipso autem quoque, sicut Paulus, propter 
Christum passionibus et afflictionibus, benignoque 
et clementi Deo magnas agebat gratias, quod dignus 
esset habitus plagis et carcere propter illius nomen. 
Quamobrem et iie, quae dicebat, eos, qui aderant, 
valde instruebat, et confirmabat, et eo, quod que 
eranl molesta et aspera, ferret cum gratiarum 
actione. Et corpus quidem erat vinctum in custo- 
dia, anima autem, etiam antequam illinc resolvc- 
retur, jam cojlestia visione intelligenter apprelen- 
debat, adeo ut tyrannum propemodum reprehende- 
ret, quod non ipsum citius liberaret & pondere 
carnis, et &a vinculis naturalibus. Corpus enim erat 
illi carcer, qui ejus arcebat animam, et suo tegu- 
menio eam sejungebat a tabernaculis, quae eam 
titudine. 

XIV. Dies interim non multi preterierunt, et rur- 
sus accersit imperator martyrem e carcere, metu 
eorum, qua exspeciabantur, et dolore malorum, 
que advenerant, fractum ad futura ejus animum, 
et futurum multo molliorem et ignaviorem existi- 
mans. Postquam autem productum sanctum vidit 
audaciorem, et. magis spirantem acrem propter 
Christum amorem, eum veste exuit, et propter 
eum lictores rursus jubet assistere, οἱ flagellis 
vehementer cedere, adhuc priorem plagarum 


ἄγνοῦντες δὲ πάντως οἱ ἆθλιοι, σον ἀπὸ θεοῦ 
ἐμαχρύνοντο ταῦτα ποιοῦντες, καὶ οἷαν ἐν καιρῷ 
κρίσεως ἐκείνῳ μὲν εὐφροσύνην, ἑαυτοῖς δὲ δάκρυα 
καὶ ὀδύνας ἐλεεινῶς ἐθησαύρισαν  ἀλλ᾽ ὁ βασιλεὺς 
πάντα λίθον xiv iv, ὅπως ἂν αὐτῷ γένοιτο, τὸν 
ἅγιον εἰσποιήσασθαι * καὶ γὰρ οὐκ οἵδ' ὅπως ἁσύ- 
νετος (v, ὅμως οὐκ ἠγνόει ἐν τούτῳ νῦν ἔχοντος 
πρᾶγμα ποιῶν, εἶπερ ἐκείνου ἐγκρατὶς ἔνοιτο 
xxi πολλοὺς 9 τῶν ὀρθοδόξων εὐθέως ἐλεῖν, ὥσπερ 
κεφαλῃ σώμα, καὶ µέλη συνεποµένοις 9. Τοῦτο 
ἐκεῖνος εἰλὼς, ἐκέλενε τῶν πληγῶν αὐτὸν " αὖθις 
ἀνεῖναι, xal πειθοῖ παλ.ν xal εὐμενείας προσχί- 
ματι τὸν ἅγιον δν ὑπελθεῖν. ᾿Εγγὺς οὖν παρασττ- 
σᾶμενος, καὶ τὴν ὁμιλίαν ὑπὲρ ἔλαιον ἀπαλύνας, i, 
ἀ) τθῶς ὀξεῖχ βολὶς καὶ κατὰ τῶν εὐσεθούντων xo- 
νημένη µάχαιρα, Ἐπεὶ ἑώρα τὸν ἄνδρα κολακείαις 
οὐδὲ βραχὺ κλεπτόμενο», μετὰ πλείονος δὲ μᾶλλον 
τῆς παῤῥησίας τὴν ἀπόνοιαν ! αὐτοῦ διελέγχοντα, 
τὸ κχώδιον ἀποθέμενος, λύχος 1v προφανὶς, καὶ 
λίθοις τὰ σιαγόνας τοῦ μάρτυρος συνθλάττειν ἐκέ- 
λευε ' ταῦτα διδοὺς ἀντὶ τῶν λόγων, oig ἄρα τὴν 
καρδίαν ἐκεῖνος ἰσχυρῶς ἐθέθλητο. Ὁ δὲ ἆἄ)λος 
αὐτόχρημα Στέφανος Tw τοὺς ἀδικοῦντας εὐχαῖς 
ἀμειθόμενος. 

1Γ’. Εἶταχ τὸν μάρτυρα piv ὁ βασιλεὺς oia κατα- 
δικον ἐπὶ τὴν φυλαχκὶν αὖθις ἔπεμπεν ^ ἐλάνθανε 
δὲ μᾶλλον τοῖς ταύτην οἰκοῦσι Χριστιανοῖς διδάσκκ- 
λον ἐπιπέμπων χοµιδῆ πρόθυµον * ἔχαιρε γὰρ καὶ 
αὐτὸς κατὰ Παῦλον τοῖς διὰ Χριστὸν παθήµασι, καὶ 
ταῖς θλίψεσι, καὶ χάριν δει πολλὴν τῷ φιλανθρώπῳφ 
θεῷ, ὅτι καὶ πληγῶν διὰ τὸ ἐχείου ὄνομα καὶ 
φυλακΏῆς ἠξιοῦτο * ὅθεν, xal oic ἔλεγε, τοὺς πα;- 
όντας Ἱκανῶς Ίλειφςε ** xai μᾶλλον, οἷς ἑκαρτέρε: 
τὰ ἐπίπονα μετ εὐχαριστείας). Καὶ τὸ μὲν σῶμα 
τῇ φυλακῇ ἐπεπέδητο, f, φυχἠ δὲ αὐτῷ xal πρὸ τῖς 
ἐκεῖθεν ἀναλύσεως τὰ οὐράνια Ίδη νοερῶς ἐφαντά- 
ζετο, ὥστε καὶ ἐγκαλεῖν εἶχε μικροῦ τῷ τυράννῳ, 
ὅτι μὴ θἄττον αὐτὸν τοῦ σαρχικοῦ βάρους xal τῶν 
φυσικῶν Ἠφίει δεσμῶν * φυλακὴ γὰρ ἔκείνῳ τὸ 
σῶμα, εἶργον αὐτοῦ τὴν ψ»(ἡν καὶ διατειχἰζον τῷ 
οἶκείῳ καλύμματ. τῶν ἐνβεχομένων αὐτὴν σκηνῶν 
καὶ τῖς ἐκεῖθεν ἁδιηγήτου µαχαριότττος. 


exceplura erant, et inenarrabili, que illic est, bea- 


IA. Ἡμέραι τὸ μεταξὺ παρῆλθον οὐχὶ συχναὶ, 
xii µεταπέμπεται πάλιν ὁ βασιλεως τοῦ δεσµωττ- 
Ρίο» τὸν ἀθλητήν τῷ τε φόθῳ τῶν προσδοκωµέ- 
νων, xal τῇ ὀδύνῃ τῶν ἐπελθόντων χακῶν ὀχλάσθαι * 
τάχα 5 τὴν Voy? αὐτῷ πρὸς τὰ μέλλοντά, xai ῥᾳ- 
θυμοτέραν παρὰ πολὺ γενέσθαι οἰόμενος, Ἐπεὶ δὲ 
παραστάντα τὸν ἅγιον εὐτολιότερον ἐθεᾶτο 7, καὶ 
θερμὸν πνξοντα μᾶλλον τὸν διὰ Χριστὸν ὄρωτα, τῆς 
ἑσθῆτος ἀπογυμνώσας, δχμίους καὶ πάλιν αὐτῷ 
περιΐίστησι, καὶ σφοδρῶς ταῖς µάστιξιν ἐκέλευε 


9 ἄλλους C. D. 9? συνεποµένους B. C. D. E. 99 καὶ C. — ἀὐτῶν xal αὖθις D. — αὐτὸν (prius αὐτῶν xol 


αὖθις E. 


5 κλάσα: α. D. E. Ε. *sàya C. om. 


9 T0r)tv F. ' παῤῥησίαν C. ἃ om. B. ? ἦλειφεν ἱκανῶς, καὶ C. 9 εὐχαριστίας B. C. D. E. F. 
? ἐθεάσατο B. C. 


1125 


VITA S. ANDREJE IN CRISI. 


1120 


παίειν * ἔτι τῶν προτερων πληγῶν σαφῆ κατὰ πᾶν Α aperta per universa membra ferentem vestigia. 


μέλος τὰ ἴχνη φᾷροντα 5. Οἱ δὲ κατέξαινον μὲν τὰς 
- 4 
σάρκας καὶ διώρυττον αὐτοῦ τὰς πλευράς: καὶ τὰ 
- bed [4 
πλείω τῶν σαβκῶν ὑφῃροῦντο" πλὴν οὐδὲ οὕτω 
κλέψαι τὸν τῆς ἐκείνου πίστεως θησαυρὸν ἐδονήθη- 
σαν. Ὡς οὖν υὕτω πάντα εἶκη καὶ µάτην ἑαυτῷ 
) 6 τύ ς εἶδε, καὶ τοῖς ὅλοις 70 
κακουργούµενα ὁ τύραννος εἶδε, xal τοῖς ς ἤδη 
διαπορῶν T» ἐπὶ τὴν ὁμολογουμένην Ίτταν, τὸν 
θάνατον αὐτοῦ κχατακρῖναι, λοιπὸν ᾖἔρχετα,. Καὶ 
κελεύει σχοΐνους τῶν µακαρίων ἐκείνυ ποδῶν 
ἐχδήσαντας 9. ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀὐτὸν 19 κατὰ πάτις 
ἕλχειν τῆς λεωφόρου " εἶτα xai εἷς τὸν τῶν xx- 
, 3 ó t 9 - tot 11 
xojpqtv τόπον ἁπαγαγόντας, ῥίψαι, τὸν τῆς εθὶμ !!, 
τὸν τῆς ἄνω σκηνῆς, τὸν τῶν οὐρανῶν αὐτὸν 3 
ἄξιον. 


IE'. Ἐπεὶ δὲ καὶ τοῦτον ἔτρεχε τῆς ἀθλήσεως p 


τὸν δρόµον ὁ µάρτυς, xal κατὰ γῆς διὰ τῆς πόλεως 
µέσης περὶ πληθουσαν ἀγορὰν συρόµενος Ίγετοι 
ἰχθύας τις ἄρτι τῆς θαλάσσης ζωγρήσας, xal τοὺς 
piv ὠνίους τῇ ἀγορᾷ προσθεὶς 15, αὐτὸς δὲ ἐπὶ κα- 
θέδραν λιμῶν !* καθίσας, τοὺς ἀτίμους !* ἰδὼν, xai 
διερωτήσας, καὶ ἥτις dj αἰτία μαθὼν ἐξήλατό τε 
εὐθὺς ὥσπερ ὑπό τινος χινηθεὶς δαίµονος, καὶ  xo- 
πίδα μακελλιχὴν ἐγγύθεν ἁρπάσας, θατέρσυ ποδὸς 
τοῦ Ἱεροῦ σώματος μέσου κατενεγκὼν, ἴστησί τε 
τὸν τῆς ἀθλήσεως τῷ µάρτυρι δρόµον, καὶ πέρας 
αὐτῷ τῶν μακρῶς ἐκείνων διὰ Χριστὸν ἐπιτίθησι 
παλαισµάτων, Συγκαταλύει γὰρ εὐθὺς τῇ τοῦ ποδὺς 
ἐχκοπῇ καὶ τὸν βίον ὁ γενναιότατος, μᾶλλον δὲ εἷς 
οὐρανὸν τρέχει, καὶ πρὸς οὐτὸν ἄνεισι τὸν θέμενον 
ἄμωμον τὴν ὁδὸν αὐτοῦ, χαταρτισάμενόν τε τοὺς 
πόδας ὡσαὶ ἐλάφου, καὶ ἐπὶ τὰ ὑψηλά στήσαντα, 

Ig. Όὔτος o δρόμος τοῦ ἀλιστέως * τοῦτε τῶν ἐπὶ 
γῆς ἀγώνων τὸ σταδιον * τοιαύτη τὴς ἐχείνου ψυχᾶς 
i ἀνδρεία !9* τοιαῦτα τὰ σκάµµατα. Τὸν μέν τοι 
μὴ χενούµενον πλόὂτον, τὸ σῶμά φημι τοῦ μάρτυρος, 
οἱ διὰ µέσης αὐτὸ τῖς ἀγορᾶς Έλκοντες, οὗτοι καὶ 
νεκρὸν Ίδη Ὑεγονὸς, παρὰ τῷ τῶν 37 καχούργων 
τόπφ !* φέροντες ἔῥῥιψαν, καὶ διέµεινεν οὕτως ἐπὶ 
πολὺ κχείµενον τὸ τίµιον ἐν ἀτίμῳ ' τὸ πάσης φυ- 
λακῆς ἄξιον θηρίοις εἷς βρῶσιν καὶ πετεινοῖς ἆνει- 
μένον, ὡς ἔἐπ᾽ αὐτῷ πληρωθῆναι 3) πάλιν τὸ τοῦ 
Δαθὶὸ, Ἔθεντο τὰ θνησιμαῖα τῶν δούλων σου βρώ- 
µατα τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ, τὰς σάρχας τῶν 
ὁσίων σου τοῖς θηρίοις τῆς γῆς  ἐξέχεαν τὸ αἷμα 
αὐτῶν ὡσεὶ ὕδωρ. Καὶ τοῦτο γὰρ ἐκείνοις ἀχόλου- 


Ili autem laniabant quidem carnes, et fodiebant 
ejus latera, et plurimam ejus carnis partem aufe- 
rebant. Sed ne sic quidem poterant suffurari the- 
saurum illius fidei. Postquam ergo vidit tyrannus 
omnia a se sic temere et frustra fleri, jamque es- 
set plane animi dubius et perplexus, eo descendit, 
ut se fateretur superatum, nempe ul eum morte 
deinceps damnaret. Et jubet ut funibus alligatis 
beatis illius pedibus, in solo trahatur per totam 
viam publicam : deinde ut cum deductus fuisset 
ad locum maleficorum, ibi jaceretur, qui Eden, 
qui supernis tabernaculis, qui erat dignus ipsis 
colis. 

XV. Cum autem curreret martyr hunc cursum 
decertationis, et in terra per plenum urbis forum 
traheretur, vir quidam, qui e mari fuerat piscatus 
pisciculos, et eos in foro proponebat venales, se- 
debat autem super cathedram pestilentie, cum 
vidisset eum tam turpiter tr&hi, et quaenam esset 
causa accepisset, exsiliit statim, tanquam a malo 
aliquo motus demone, et cum ex propinquo cul- . 

rum macelli arripuisset, eo et pedem sacri cor- 
poris amputat, et sistit. martyrii cursum decerta- 
tionis, eique finem imponit certaminis. Nam simul 
cum pedis amputatione e vita quoque excedit vir 
generosus, vel potius ad celum currit, et ad eum 
ascendit, qui posuit ejus viam nulli reprehensioni 
affinem, et perfecit pedes ejus tanquam cervi et 
collocavit super excelsa. 


XVI. Hic est cursus viri fortissimi, hoc est ata- 
dium eorum, qua in lerra fuerunt, certaminum. 
Talis fuit virtus illius anime, talis decertatio. Pre- 
tiosum autem thesaurum, corpus, inquam, marty- 
ris, qui ipsum trahebant per medium forum, ii jam 
mortuum ferentes abjecerunt in loco maleficorum : 
et sic diu mansit jacens in loco vili et probroso, 
quod erat diligentissime custodiendum, dimissum 
ut comederetur a feris et volucribus : ut in eo im- 
plerelur rursus, quod dicit David : Posuerunt mor- 
ticina servorum tuorum escas volatilibus coli, car- 
nes sanctorum tuorum bestiis terre, Effuderunt 
sanguinem ipsorum tanquam aquam. Nam hoo quo- 
que est illis consequens : Et non erat qui sepeliret : 


Qov* xai οὐκ Tv ὁ θάπτων ' ἕως ὁ δοὺς ἐχείνῳ D donec is, qui dedil illi auxilium in carnis imbecilli- 


βοήθειαν ἐπὶ τῇ τῆς σαρχὸς ἀρθενείᾳ, ὥστε χαλῶς 
ἀθλῆσαι, καὶ τῶν στεφάνωυ τῆς δόξης μὴ ἐχπεσεῖν, 
οὗτος δὴ καὶ ταῖς φιλοθέοις παρέσχε ψυχαῖς, τὸ μὴ 
στερηθῆνα, θησαυροῦ τοιούτου * τοῦ χαλοῦ ἔχείνου 
φημὶ καὶ ἱεροῦ σώματος 19, OUxouv ἀφῆκεν εἰς τέλος 
λαθεῖν, ἀλλ᾽ ἀσαφῶς 3 φανεροῖ δὲ οὕτως, Δώδεκά 
τινες ἄνδρες, πονηρῶν πάλαι δαιμόνων αὐτοῖς ἐπι- 


5 φεροντων B. 9 ἐχδήσαντος. Sic D. duabus litteris erasis. Prius erat forto ἔχδηµήσαντας. 
1* αὐτῶν B. C. D. E. F. 


αὐτῶν D. !! τὸν τῆς ἐδὲμ. om. in D. 
λιμῶν C. D. E. Ε. !5 ἐλχυσμοὺς ἐκείνους B. C. D. E. F. 
πον EF. !? καὶ F. 


10 καὶ ἱεροῦ qnu: σώματος Ο. 3 ἀλλὰ σαφῶς B. C. D. F. 


tate, ut pulchre decertarel, et non excideret a co- 
ronis glorise, in piis quoque prebuit animis, ne tali 
thesauro privarentur, pulchro, inquam, illo et sa- 
croeancto corpore. Non sivit ergo id latere perpe- 
tuo, sed id aperte effecit manifestum. Id autem facit 
hoc modo : duodecim viri, cum mali olim daemones 
in eos insiliissent alius aliunde venientes, ut ejus 


10 Prius 
!* λοιμῶν pro 


13 προθεὶς C. D. F. 
17 παρὰ τὸν τῶν P. 18 τό- 


16 ἀνδρία B. D. E- 


1121 


MENSIS OCTOBER. 


1128 


qui inhabitabat spiritus unumquemque agebat in- A πηδησάντων, ὅλως ἀλλαχόθεν ὁρμώμενοι, ὡς ἂν 


clinatio, simul semelque inter se convenerunt : et 
cum propter communem calamitatem communiter 
quoque versari et errare statuissent, magnum terre 
spatium transmittentes, repente, tanquam tracti ab 
una anima, veniunt in locum maleficorum, ubi pro- 
jectum fuerat corpus martyris et sanctum confusis 
el non significantihus invocabant vocibus. Quin 
etiam terram fodientes manibus et eum in apertum 
proferre contendentes, in corporum congeriem in- 
cidunt ; sed aliis preteritis, o miraculum ! eum 
stalim agnoverunt, qui ipsos vocabat et sustulerunt 
corpus, quos ad ipsum, advolante gratia, forte au- 
tem etiam mira fragrantia, obscure ad se viros at- 
traxeral. Sed id quidem ornatum convenientem sta- 
lim est assecutum : et desiderantibus manibus in 
sacro loco fuit sacrosancte depositum. Loco autem 
nomen est Crisis. Qui autem vexabantur a deemoni- 
bus, consequenter adipiscebantur curationem, et 
domum redibant cum magna letitia accipientes 
sanitatem tanquam mercedem inventionis. 


XVII. Et nuno est nobis ex illo tempore perpe- 
tuus thesaurus, et malorum, que nos semper com- 
prehendunt, certum solatium. Nam seu morbo op- 
primitur aliquis, seu aliqua afficitur injuria, seu 
aliquo alio casu vexatur, omnia deponet, si illuc 
cum fide accesserit, et gratiam consequetur ube- 
riorem ; ex benignitate scilicet et clementia Domini 
nostri Jesu Christi : quem decet omnis gloria, cum 


ἕκαστον ἡ ῥοπὴ τοῦ ἐνοικοῦντος αὐτῶν 33 πνεύματος 
ζλαυνεν * εἷς ταὐτὸ καθάπαξ ἀἈλλήλοις συνζλθον, 
καὶ τῇ Χοινωνίᾳ τῆς συμφορᾶς, χοινωνίαν καὶ τῖς 
διατριθῆς ἐκείνης καὶ τῆς πλάνης ἑλόμενοι, πολλὴν 
ἀμείθοντες γῆν, ἀθρόον ὥσπερ ἀπὸ po ἑλκόμενοι 
τῆς ψυχῆς, τῷ τῶν καχούργων ἐφίσταντο 33 τὀπῳ, 
ὅποι 3 àpa xal ὁ τοῦ μάρτυρος νεκρὸς ἔῤέιπτο, 
καὶ τὸν ἅγιον ἀσήμοις ἀπεθοῶντο φωναῖς. Καὶ δὲ 
καὶ ταῖς χεραὶ τὴν 35 γῆν ἀνορύττοντες, καὶ ὅλως 
περὶ τὴν αὐτοῦ Φφανέρωσιν ἔἐπειγόμενι, σωμάτων 
ἐντυγχάνουσι σωρτίᾳ, xal τοὺς ἄλλους mapabpapóv- 
τες, ὢ τοῦ θαύματος, αὐτίκα τὸν χαλοῦντα τούτους 
ἐπέγνωσαν, xal τὸ τοῦ μάρτυρος ἀνείλοντο σῶμα, 
τῇ Ἐφιπταμένῃ αὐτῷ χάριτι, τάχα δὲ xxl τῇ πολλῆ 


B εὐωδίᾳ, πρὸς ἑχυτὸν 15 τοὺς ἄνδρας ἀφανῶς ἐφελχκό- 


μενον * ἀλλὰ τὸ μὲν εὐθὺς τοῦ προσήκοντος ἀπέ- 
λαυσε Χόσμου, xal γερσὶ ποθούσαις iv Ἱερῷ τόπῳ 
ἱερῶς κατετίθετο 3", Κρίσις τῷ τόπῳ τὸ ὄνομα. Οἱ 
δαιμονῶντες OE τὴν ἴασιν ἀχολούθως ἐτρύγων, καὶ 
μετὰ πολλῆς οἴχαδε τῆς ἡδονῆς ἐπανῄεσαν, οἱονεὶ 
μισθὸν τῆς εὐρέσεως τὴν θεραπείαν δεξάµενοι, 

17. Καὶ viv ἔστιν ἡμίν ἐξ ἐκείου διτνεκὴς 
015240004, καὶ τῶν ἀεὶ καταλαμθανόντων fux; 
κακῶν ἀσφαλὲς παβραμύθιον. E?ce γὰρ νόσῳ πιέζε- 
val τις, εἶτε ἐπηρείᾳ ταλαιπωρεῖται, εἴτε τινὶ ἄλλη 
ἔχεται 33 πτριστάσει, πάντα μετὰ πίστεως ἐκεῖ πα2- 
ελθὼν !? ἀποθήσεται, xal διαψιλεστέρας τῆς Ἱά- 
ριτος ἀπολαύσει  χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ 
Κωρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ) o5 τῷ Πατρὶ 


Patre et sancto Spiritu nunc et semper οἱ in szcula C δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ tiq 


seculorum. Amen. 


'! αὐτῷ C. D. E. F. 


33 εφίστανται B. C. F. FF. 


15 ὅπη F. 


τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν, 


3! κατέθεντο ex correctione D. 35 συνέχεται Ε. ?? προσελθὼν B. C. D. E. F. 


15 τὸν χοῦν pro τὴν γῆν F. 36 ἑαυτὸ C. D. F. 


1129 








VITA S. LUCJE. 


1130 





YIIOMNHMA 


EI 


v 


d 


AOYKAN 


TON ATION AIIOZTOAON ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΝ, 


COMMENTARIUS 
IN DIVUM LUCAM 


APOSTOLUM ET EVANGELISTAM 


(Grece et Latine ad calcem Operum ocumenii. Paris, 1031 fol.) 


A'. EL καὶ δικαίου μνήμην μετ ἐγχωμίων τελεῖ A — I.Sijustimemoriam cum encomiis celebrare divi- 


σθαι θεῖό «τις ἀνὴρ xal σοφὸς τὰ θεῖα νομοθετεῖ, 
πόσην ἄρα τῷ ἀποστόλῳ Χριστοῦ συνεισενεγκεῖν 
προσήκει τὴν εὐφημίαν; Τοῦτον γὰρ ἡ δικαιοσύνη 
καὶ τῆς ἀποστολῖς ἄξιον, καὶ τοῦ ἀγαπητὸν ὀφθηναι 
τῷ Παύλῳ διαφερόντως, πεποίηκεν. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ 
ἐπειδὴ οὗτος ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ εὗρε τὸν ἔπαινον, 
μαχκρὰν χαἰρειν τοῖς τῶν ἐγχωμίων φράσαντες νόµοις, 
ὅσα τῶν ἐκείνου διεξελθεῖν ἀναγκαῖον, ἐν ἱστόρίας 
λόγῳ διαλεξόμεθα’ 

B* Τίς οὐκ οἷδε τὴν Αντιόχου, ὅπως μὲν θἐσεώς 
τε καὶ μεγέθους, ὅπως δὲ ὅρων ἔχει; καὶ ota τις 
αὕτη, xal ὁπόσην νέµεται γῆν, otw δὲ ἄρδκται πο- 
ταμῷ; ὨὈρόντης οὗτός ἐστιν ἔνθα xai πρῶτον &v- 
θρωώπος τὴ, τοῦ Χριστιανοῦ κλῆσιν πεπλούτηκχεν * 
ἐξ ἧς ὁ θεῖος Λουκᾶς προελθὼν, xal φὖσιν µεν 
ἔχων, otav εὐγενῆ xal φιλότιμον (ὡς ἔστι δἥλον ἐξ 
dv καὶ βίον ἐφάνη σπουδαιότατος dv, καὶ λόγον τῷ 
βίῳ παρασχὼν οἰκειότατον], πανσὶ δὲ σχολάσας Ex 
παιδὸς ἔδει παιδείας, τὴν τε Σύραν καὶ Ἰουδαίαν εἷς 
ἄκρον φωνὴν παιδευθεὶς, xal ola δένδρον πρὸς ταῖς 
πηγαϊς ἀνθήσας ἤδη καὶ αὐξηθεὶς «f κατ αὐτὰς 
µελέτῃ τῶν θείων Γραφῶν ὑπερφυῶς ἤσχητο. 
Ἐφήδου μὲν οὖν ἁπτόμενος, τοῖς τε καθ᾽ Ἑλλάδα καὶ 
τὴν Αιγυπτον ἐφοίτα διδακαηείοις' xal τὴν καλλί- 
στην παρ) Ἕλλησι παιδείαν συνέλεξε, γραμματικὴν 
μέν xal ποιητικὴν εἲς ἅπαν κατωρθωκὼς' ῥητορι- 
xíc δὲ, καὶ τοῦ εὖ δύνασθαι λέγειν, xwv slo τὸ 
ἀκρότατον, μηδὲ τῶν Φιλοσοφίας πρεσθείων, ἑτέρῳ 
παραχωρῶν, ἀλλὰ τῇ μὲν λογικῇ πρὸς τὴν ἠθιχὴν, 
τῇ ἠθικῇ δὲ βαθµίδι πρὸς τὴν πρακτικὴν χρώμενος. 
Οὕτω τε πᾶσι τοῖς ἀγαθοῖς πβροσκείµενος, τἐλος τὴν 
χαλλίστην ἅμα xai φιλανθρωποτάτην ἴατρικὴν κατ 
οβθοῖ, καὶ τοσοῦτον, ὅσον τὰ πολλὰ καὶ ἀπὸ ταύτής 


PATROL. GR. CXV. 


C 


nus quidam vir ac sapiens divina lege statuit, 
quantam sane convenit apostolo Christi nos simul 
afferre laudem ? Siquidem hunc justitia mirum in 
modum fecit et apostolatu dignum, et ut Paulo 
dilectus videretur. Verumenimvero quoniam hic 
in Evangelio laudem adeptus est, relictis omnino 
encomiorum legibus, quecumque de eo narrare 
necesse est, per modum historie referemus. 


II. Quis Antiochenam ignorat civitatem, quem 
situm ac magnitudinem, quosve terminos habeat ? 
el quenam hec sit, et quantam occupet terram, 
quove irrigetur flumine. Orontes hic est, ubi 
primum homo Christiani appellatione ditatus 
est: ex qua divus Lucas ortus est: et natu- 
ram quidem 8ο indolem habens, ut que gene- 
rosa esset ao pretiosa : veluti ex hoc manifestum est 
quod et vita apparuit studiosissimus, et sermonem 
tradidit vite maxime conformem. Cum autem 
omni discipline genere vacasset a puero, et 
Syriacam ac Hebraicam linguam exactissime edo- 
ctus est, et velut arbor juxta fontes, floridus 
jam et augmentatus, divinarum Scripturarum stu- 
dio mirum in modum profecit. Adolescentiam 
itaque attingens, gymnasia frequentabat que tum 
in Grecia erant, tum in "Egypto, ac pulcherrimam 
apud Grecos eruditionem collegit : grammaticen 
quidem ac poeticen perfecte assecutus, ad rhetorices 
vero artisque bene dicendi cacumen pertingens, 
neque in philosophie dignitatibus alicui cedens : 
sed logica quidem ad ethicen, ethice vero ad pra- 
cticena tanquam gradu utens, ita omnibus bonis 
incumbens tandem pulcherrimam simul ac huma- 


36 


1131 


MENSIS OCTOBER. 


1132 


nissimam medicinam assequitur, idque in tantum À χαρακττηρἰζεσθαὶ. Ἐπεὶ δὲ τάχει φυσεως καὶ µεγί- 


ut ab hac ut plurimum desigznaretur ac αρρε]]ατο- 
tur. Postquam autem ingenii dexteritate ac magni- 
tudine omnein artem citius percurrit quam volucris 
aera, satisque humane doctrine adeptus est, ad 
gublimiorem ac meliorem transit habitum. 

ΠΠ. Quis autem fuit modus transitus? Habebat qui- 
dem interim de mundi salute dispulationes ac con- 
gressus is qui, liber a peccato, venerat ut peccatores 
vocaret ad ponitentiam !, idque post luctam coatra 
adversarium et tropaea de illo relata, post audi- 
tum superne Patris testimonium ac Spiritus de- 
scensum 5. Percurrebat autem fama universam 
Judeam ac Galileam ?, et alicubi etiam extra 
terminos ea quae evangelice predicationis eranl 
sequebantur. Tunc multi sane ad veram hane 
doclrinam cordis aures obturabant ac mentis oculos 
claudebant : neque vile suscipere sermonem, 
neque veram lucem intueri digni erant. Hi aute:n 
in quibus veritatis vestigium impressum eral, 
quique terre bone rationem ac proportionem ha- 
bebant, totis (quod aiunt) oculis intuebantur, et 
arreclas adhibebant anima aures ad auscultatio- 
nem, ac velocissime ad veritatem transferebantur, 
nihilque quod facere decens erat pretermittebant, 
ut ad id quod honestum erat accederent, et ad 
ipsam nudam animam transmitterent certam veri- 
tatem. Horum unus erat admirandus hic praeco 
veritatis ac prieceptor : qui ad piam predicationem 
mentis oculo illustratus, despicil cognationem 
omnem, despicit et nature viscera, abjicit pecu- 
nias, possessiones, omnemque substantiam : ila 
ut nemo adeo facile pedum pulverem ac ma- 
nuum. sordes abjiceret: ut ne vel hoc ipso pre 
festinantia occupari certe potuerit, quo facultates 
indigentibus distribueret. Utque breviter dicam, 
despectlis cunctis inferioribus, superna velociter 
amplectitur, et ad Judeam accedit, vaditque ad 
eum quem concupiscebat, ac atatim ad conspectum 
ac sermones Jesu, efficitur splendidum receptacu- 
jum ad pretiosum gratie unguentum. Neque tamen 
illi frequentibus fuit opus sermonibus ac miraculis 
ad illius cognitionem; sed quanto doctrina ac 
prudentia animique dexteritate in aliis prepolle- 
bat, tanto velocius et ipsam pure veritatem et 
predicatum sermonem cognoscit. Ab hoc tempore 


effücitur legitimus ac verus Christi discipulus: [) τηρίων αὐτοῦ ἀπολιμπάνεται 


cumque frequenter preceptori adfuisset, et ejus 
signa ac prodigia asseclatus esset, ne in salutaribus 


i. 3, ^ - "^ 9 
θε:, τέχνην ἆπασαν διηλθε ῥᾳφδίως Tj ἆξρα πτηνὀν, 
. - , EJ 9 
ἅλις τε τῆς ἀνθρωπίνης εἶχε παιδείας, πρὸς τὴν 
e. φ - 
ὑψηλοτέραν ttiv xai ἀμείνω μεταχωρεῖ. 


D. Τίς 0: ὁ τρόπος τῆς µεταθέσεως ; Etyt μὲν 
ἄρτι τὰς ἐπὶ σωτηβίᾳ τοῦ κόσμου διατριθὰς ὁ ἆμαρ- 
τίας ἐλεύθερος καὶ Καλέσαι ἁμαρτωλοὺς ἐλθὼν εἷς 
µετάνοιαν, xai ταῦτα μετὰ τὴν κατὰ τοῦ ἀντίγειμένου 
πάλην, καὶ τὰ xat' αὐτου τρόπαια, τήν τε τοῦ lla- 
τρὸς ἄνωθεν µαρτυρίαν, καὶ τὴν ἐπιδημίαν τοῦ 
Ηνεύματος. Διῄει δὲ ἀνὰ πᾶσαν Ἰουδαίαν cpu, καὶ 
Γαλιλαίαν, xal που xai τοῖς ὑπερορίοις τὰ τοῦ εὐαγ- 
γελικοῦ κηρύγματος εἴπετο. Ἔνθα πο)λοὶ μὲν πρὸς 
τὴν ἀληθινὴν ταύτην διδασκαλίαν τά τε τῆς χαρδίας 
εΌυον ὦτα, xai τὰ τῆς διανοίας ἔμυον ὄμματα, ὅσοι 
μηδὲ ζωῆς δέξασθαι λόγον, μηδὲ φῶς ἰδεῖν τὸ ἅλτ- 
θινὸν ἐτόγχανον ἅξιοι, Οἷς δὲ ἴχνος ἐντετύπωτο 
ἀληθείας, καὶ γῆς ἀγαθῆς λόγον ἐπεῖχον, οὗτοι καὶ 
ὅλῳ ἑώρων τῷ ὀφθαλμῷ, καὶ ἑστῶτα ὀπεῖχον τὰ ci; 
φυγῆς ὦτα πρὸς τὴν ἀκρόασιν, τἀχιστά τε πρὸς tiv 
ἀλήθειαν µετετίθεντο, καὶ οὐδὲν ὅ πρᾶξαι παρὸν xa- 
ελίµπανον, ὅπως ἂν ἐγγὺς τοῦ τοιοῦδε καλοῦ Ὑένοιντο, 
καὶ αὐτῃ Ύυμντ τῇ ψΟχᾷ τὴν πληροφορίαν εἰσὸξ- 
ξαιντο. Τούτων εἴν ἣν xal ὁ θαυμαστὸς τῆς ἀληθείας 
οὗτος κτρὺξ τε χαὶ διδάσκαλος. "Oi πρὸς τὸ εὐσεθὲς 
κήρυγμα, τὸ ὄμμα τῆς διανοίας χαταυγασθεὶς, ὑτερ- 
023 μὲν συγγενείας ἀπάσης, ὑπερόρᾶ δὲ xal σπλαγ- 
χνων τῶν φυσίἰκῶν, ἀποτίθεται χρήματα, Χτήματα, 
πᾶσχν οὐσίαν, ὡς ποδῶν Xóvtv καὶ χειορῶν ῥύπον 


G 0)5z'2 "a . ο ^ ^s τσ - PA! , 
J5:'$ ουτω ῥᾷδίως, μτὸ αὑτῷ δὴ τούτῳ vilua- 
4 


σῇΏχ. τὸν πλοῦτον τοῖς ἐνδεξοιν ὑπὸ τοῦ τᾶαχους 
ἀσχοληθσίς. Kai σονελόντα φάνχι. τῶν κἄτω πάντων 
ὑπεριδὼν, τῶν ἄνω ταὺ περιέχεται, καὶ τῇ μὲν 
Ἰουβαίᾳ ἐπιδημεῖ, τῷ ποθουμένῳ δὲ προσφοι-ᾶ, 
καὶ ες Obi, αὐτίκα xai λόγους τοῦ Ἰτσοῦ γέγνεται 
τὸ περικαλλὲς δοχεῖον τῷ πολυτίμῳ τς χάριτος, 
μύρῳ. Οὐ μὴν οὐδὲ συχνῶν ἐδεήθη λόγων καὶ Üz»- 
µάτων πρὸς τὴν ἐκείνου ἐπίγνωσιν' ἀλλ᾽ ὅσῳ παι- 
θείᾳ καὶ συνέσει καὶ ψυχὶς εὐθύτητι τῶν ἄλλων 
ἔκρατει, τοσούτῳ θᾶττον αὐτὴν τε χσθαρῶς cis 
ἐλήθειαν, καὶ τὸν κηρυσσόμενον λόγον ἐπιγινώσκει. 
Ἐντεῦθεν γνήσιος Χριστοῦ Υίνεναι μαθττὺς, τὰ 
πολλά τε τῷ διδωσκάλῳ συνὼν, καὶ τοῖς τέρασιν 
αὐτοῦ χαὶ σηµείοις παρηκολουθγκὼς, οὐδὲ τῶν σω. 
r παθηµάτων. — "AAX 
ὥσπερ πᾶσι παρὴν, οὕτων δὴ καὶ τῆς ἀναστάσεως 
θεωρὸς ἦν. 


quidem ipsius aíflictionibus deest. EL quemadmodum omnibus adfuerat, ita. sane et resurrectionis 


conspector fuit. 
JV. Cum Cleopa enim ad agrum Emmaus profi- 


ciscenti adslane post resurrectionem Dominus (ο 
horrore plenum illum accessum |) tarditatem ac 
cordis eorum incredulitatem improperat: οἱ Seri- 
pturarum interpretationibus suam paasionem ac 
magnum resurrectionis mysterium confirmat. Ve- 


! Luc. v, 52. ?* Matth. iri, 10. ? Matth. ix, 26. 


, 4 9 
A. Πορευομένῳ γὰρ μετὰ Κλεόπα ἐξ ᾿Ίεοουσα- 
' , * 9 3 ” » ' 
Ma εἰς τὸν ἀγρὸν Εμμαοῦς ὁ Κύριος μετὰ τὴν 
ἀνᾶστασιν ἐπιστὰς ( τῆς φρικτῆς ἐκείνης ἔπιστα- 
8. , 
σίας |) τὸ τε βραθὺ xai δύσπιστον τῆς καρδίας αὐτῶν 
9 ^r 4 - 3 
ὀνειδ.ζτεε, καὶ ταῖς ἐπιλύσεσι τῶν i ; , 
μας D ET . Γραφῶν το xat 
αὐτὸν παθος καὶ τὸ μέγα τῆς ἀναστάσεως µυστκ- 
1 


1133 


VITA S. LUCAE, 


1134 


piov βεθαιοϊ. Πλὴν ἀλλὰ τῆς θείας ὁμιλίας ταύτης, À rumtamen que fuit hujus divine collocutionis 


τί τὸ γεώργιον.  Hàp ἤδη θεῖον ταῖς τούτων Gva- 
λάμπει ψυχαῖς καὶ τῆς ἡμέρας ἄρτι κλινάσης, 
psivxt σὺν αὐτοῖς τὸν Δεσπότην πχρεθιάσαντο. 'O 
δὲ, πλείοια τὴν θεογνωσίαν αὐτοῖς ἐνθεῖναι βουλό- 
μενος, οὗ συνέστη µόνον ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ τῇ τρα- 
Tila συγκατακλίνετα: τῇ τε τοῦ ἄρτου κλάσει οὗ- 
τος, ἐκεῖνος ὁ τριήµερος εἶναι νεκρὸς ἀκριθέστερον 
γνωρισθεὶς, τέλος ὤχετο λαθὼν αὐτῶν πᾶσαν αἴσθη- 
σιν, βεθαιοτέραν οὕτως αὐτοῖς τὴν ἐκ τῶν νεκρῶν 
ἀνάστασιν ἐργασάμενος. 

E'. Ἐντεῦθεν xal τῆς τοῦ Σωτῆρος πρὸς οὐρανὸν 
ἀναλήψεως, καὶ τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐχεῖθεν 
ἐπιφοιτήσεως, οὗτος τοῖς ὁώδεκα κεχοινωνηκὼς, τῆς 
αὐτῖς τε πληρωθεὶς Ὑάριτος καὶ δυνάµεως, τῶν 
ἐθνῶν διδάσκαλος ἀναδείχνυται, θεολογῶν τὸ τῆς οἱ- 
χονοµίχς µωστήριον, καὶ πολλοὺς εἰς ἐπίγνωσιν 
τοῦ πεποιηκότος ἐκ τῆς ἁπάτης Χχειραγωγῶν xai 
τελειῶν τῷ βαπτίσματι. Ἔτρεχε μὲν γὰρ ὁ θξτῖος 
οὗτος Λουκᾶς πανταχοῦ διασπείρων τὸ κήρυγμα, 
καὶ τῇ τῶν λόγων σαγήνῃ τοὺς πλείους ἐκ τῆς τοῦ 
βυθοῦ ἀγνωσίας προσάγων Ot, Χχαχοπαθῶν ὑπὲρ 
τοῦ Εὐαγγελίου, τοῖς πονηροτάτοις Ελλήνων εἲς λό- 
γους χωρῶν, πολλὰ τὰ ὀυσχερῇ ὑφιστάμενος xztà 
γῆν, κατὰ θάλατταν, κατὰ πόλεις. Ἔρημος αὐτῷ 
φίλον ἔδαφος ὠνομάζετο, µόνον s! τινας ἐν αὐτῇ 
θιῷ προσαγαγεῖν εὗροι, καὶ μεταθεῖναι πρὸς τὴν 
εὐσέθειαν. 

ς’. Ἐπεὶ δὲ καὶ [Παῦλος, τῶν οὐρανίων ἐπιθήσασθαι 
µέλλων, κατοπτεῦσαίΥ τε καὶ χηρύξαι τρανῶς τὴν 
ἀλήθειαν, τὸ τῆς ἁπάτης σκότος ἀποθαλὼν τῇ εὖσε- 
θεία συνἔθετο, xai τῷ χορῷ συνπηριθμεῖτο τῶν µα- 
θγτῶν, σωνοδοιπόρος αὐτῷ Λουκᾶς καθίσταται παν- 
ταχοῦ καὶ συνέκδηµος, ἀγώνων τῶν ὑπὲρ εὐσεθείας 
ἐρῶν, καὶ διὰ τοῦτο τηλικῷδε συντάξας ἑαυτὸν 
στρατιώτῃ, μέχρι τε δεσμῶν ὡς κακοῦργοως συγκα- 
κοπαθῶν αὐτῷ, καὶ τὰς τῆς θεογνωσίας ἀχτῖνας εἷς 
τὰ πέρατα συνεκπέµπων, οὕτω συναρμοσθἒὶς xai 
οἰκειωθεὶς, καὶ κατὰ Πάντα κεχαρισµένος αὐτῷ 
γενόμενος, ὥστε τὸν Ιαῦλον, ἐπιστέλλοντα τοῖς πι- 
στοῖς, ἀγαπητὸν πολλαχοῦ τὸν Λουκᾶν ὀνομαζειν. 
"Oz ἀπό τε Ἱερουσαλὴμ καὶ κύκλῳ μέχρι τοῦ Ἰλ- 
λυρικοῦ τὸ Εὐαγγέλιον σὺν τούτῳ πληρῶν, ἀπό τε 
ουδαίας ἄχρι '᾿Ρώμης αὐτῷ συνδεσμούµενος, τῶν 
αὐτῶν κόπων, τῶν αὐτῶν θλίψεων, τῶν αὐτῶν χεχοι- 
νώντγε ναυαγίων, συμμέτοχος ἀναφανῆναι πάντως 
καὶ τῶν ἐπὶ τοιούτοις πόνοις στεφάνων βουλόμενος. 
Οὕτω τοιγαροῦν πολυτελῶς σὺν τῷ Παύλῳ τὸ τοῦ 
κηρύγματος ἐμπορευσάμενος τάλαντον, xal τοσαῦτα 
παραγαγὼν καὶ σαγηνεύσας ἔθνη τῇ »ὐσεθείφ,τῆς ὅλης 
τοῦ διδασκάλου υἱκονομίας ὁ xai φιλῶν τῷ ovtt xal φι- 
λούμενος partie, ἱερογράφος ὁμοῦ xai Εὐαγγελι- 
στὶς δείκνυται, ἅτε καὶ πρότερον παρηχκολουθηκὼς, 
καὶ παρὰ τῶν ἀπαρχῆς ὑπηρετῶν ταῦτα γνωρισθεὶς, 
ἢ καὶ μυσταγωγτηθεὶς ἄνωθεν. Τὸ γὰρ τοῦ νυµφο- 
στόλου Γαθριλλ πρὸς τὴν Ἡαρθένον οὗτος µυστή- 
ριον ἀνετάξατο ὁ Εὐαγγελιστὴς, τοῦ κοινὴν εὐαγγε- 
λισαμένου τῷ κόσμῳ Ὑαράν. Οὗτος καὶ τὴν τοῦ 
Χριστοῦ Ἰέννγσιν ἐναργῶς διεχάραξεν, ὥσπερ ἄρτι 


agricolatio ? Ignis divinus jam in horum animis 
relucet, jamque die declinante manere secum 
Dominuin quodammodo coegerunt. Porro ipse, ma- 
jori Dei cognitione illos afflare volens, non solum 
vulgari modo congressus est, verumetiam ad men- 
sam uns recumbit, panisque fraclione exactius 
agnitus est hic idem qui triduo mortuus fuerat, 
tandem disparuit nullo eorum sensu id percipiente; 
effecta hoc modo in eis firmiori resurrectione 
mortuorum. 

V. Preterea a Salvatoris in ccelum assumptione 
ac sanctissimi Spiritus inde descensione, hic duo- 
deciin apostolis agsociatus et eadem gralia ac po- 
testate repletus, Gentium preceptor designatur, 
divino modo docens dispensationis mysterium, et 
multos ad Creatoris cognitionem ex errore manu- 
ducens ac baptismale consecrans. Siquidem curre- 
bat divinus hic Lucas praedicationem ubique 
disseminans, et sermonum  sagena plures ex 
profunda ignorantia ad Deum adducebat : afflictus 
pro Evangelio, cum ad pessimos Grecos ad disse- 
minandos sermones accederet, multa aspera susti- 
nebat in terra, in mari, in singulis civitatibus. 
Desertuim dicebatur ei amicum solum, dummodo 
aliquos in eo inveniret quos Deo adduceret ao 
transferret ad pietatem. 


VI. Ubi autem et Paulus coelestia conscendisset, 
ut intueretur veritatem et aperte eam prredicaret, 
80 abjectis erroris tenebris veritati adhzsiaset, et 
choro discipulorum &nnumeratus esset, Lucas ipsi 
socius itineris ubique constituitur ac peregrinalio- 
nis comes, certamina pro pietate exoptans, et ob 
id sc hujuemodi conjungens militi, et una cum eo 
usque ad vincula afflictus quasi maleficus. simul- 
que cognitionis radios ad fines terre emittens : 
adeo ipsi conformis 8ο domesticus, et per omnia 
gratus effectus, ut Paulus scribens fidelibus Lu- 
cam frequenter nominaret dilectum : qui ab Hiero- 
solymis et cireumadjacentibus locis Illyricum 
usque una cum ipso implevit Evangelium : et 8 
Judea Romam usque una cum eo vinctus, eisdem 
laboribus, eisdem afflictionibus, eisdem commu- 
nicavit naufragiis, volens omnino particeps decla- 
rari etiara coronarum propter hos labores recipien- 


] darum. Ita ergo ubi variis modis in talento predi- 


calionis simul cum Paulo nogotiatus esset, atque 
tot gentes adduxisset ac irretiigset ad pietatem, 
tolius dispensationis preceptoris et vere amator 
el amatus discipulus, sacre scriptor historie 
simul et Evangelista ostenditur, ut qui el prius 
assecutus esset, et ab his qui ab initio ministri 
fuerant hec cognovisset, aut eliam superne in 
sacris edectus esset. Siquidem hic evangelista 
mysterium retexuit Gabrielis paranymphi delatum 
ad Virginem qui communem mundo gratiam an- 
nuntiavcrat. Hic etiam Christi nativitatem aporte 
exaravit, tanquam recens in prasepi jacentem 


1133 


MENSIS OCTOBER. 


1136 


manifestans, et fascias ae pastores, gaudiique Α xtíutvov τῇ φάτνῃ παραδειχνὺς, xal a-apyava, καὶ 


precones angelos describens. Hic sententias ac 
doctrinas omnem mentem excedentes, veri simul 
8ο honesti amore manifestavit, rerum veritati 
sermonum ingenuitatem commiscens, ut et men- 
tis simul ac lingue virtutem ob oculos poneret. 
In parabolis quoque doctrinas salutares retexuit, 
in hoc etiam copiosior ceteris. Utque breviter 
dicam, quemadrnodum Verbi desceusum in terram 
dilucide cognoscendum dedil, ita et ascensum in 
colos, et reditum ad thronum paternum, sicut 
quispiam e coelo veniens, manifestavit. Hoc autem 
inter cztera gratissimum est quod ipsum quoque 
iypum assumpte humanitatis Christi mei, ac 
signum ejus que illum pepererat et assumptam 
humanitatem dederat, primus hic cera ac linea- 
mentis tingens, ut ad hec usque tempora, in 
imagine honorarentur, tradidit tanquam non satis 
esse exislimans, nisi eliam perimaginem ac typum 
versaretur cum is quos desiderabat, qaod ferven- 
tissimi amoris signum est. Neque id solum, sed el 
fidelibus omnibus Christique amatoribus hec que 
maxima erant gratiose donavit. 

VII. At non in his solis Lucas gratiam Spiritus 
que in seeratcoarctavit, neque ad solum Evangelium 
hic ministrantem habuit linguam, sed post finem 
miraculorum Christi, etiam apostolorum exponit 
actiones ; et primum divinam Salvatoris in celum 
assurmnptionem : deinde super ipsos in ignis linguis 
Spiritus descensum : dehinc ita Stephani lapida- 
tionem, Pauli conversionem, nempe per Christum 
factam de colis vocationem, et transitum a littera 
ad spirilum ; hujus in singulis locis vincula, car- 
ceres, plagas, flagellationes, varias gentium insi- 
dias; quomodo ab llierosolymis Romam pervenerit, 
labores in mari, afflictiones, pericula, calamitates, 
naufragia : quorum non spectator tantum, sed et 
particeps fuerat : atque ob id diligens est horum 
enarrator. Sed Paulo quidem Rome relicto, rur- 
sum hic ad Orientem discedit, totamque Libyam 
percurrens in ZEgyptum pervenit : et cum superio- 
rem Thebaida intra suam doctrinam recepisset, ac 
&d Magistrum per Evangelium adduxisset, inferio- 
rem Thebaida septem portarum civitatem accedit, 
in qua etiam pontifex ac pastor a Spiritu preponi- 
tur. Statuis impurisque demonum delubris in 


terram dejectis (id enim studio sibi erat, ut erro- [) πλῳ ἐφίσταται' ἐφ 7j καὶ ἀρχιερεὺς 


rem totis quod aiunt pedibus fugientem demonstra- 
rei), sacra templa contra soli Deo erigit, eis- 
que qui in profundis ignorantie tenebris tene- 
bantur, per Evangelium ad Dei cognitionem rege- 
neratis, lucis filios effici curat. 
κατεχοµένους, διὰ τοῦ Εὐαγγελίου 
σκευάζει. 

VIII. Hujusmodi igitur fructibus magistro oblatis, 
impietate de medio subiata, erectis templis, alta- 
ribus stabilitis ac consecratis, et in his presby- 
teris ac diaconis apud credentes creatis, reci» ue 
fidei prefinitione ipsis tredita ; et nunc quidem a 


πρὸς 


θεογνωσίαν 


ποιμένας, xal τοὺς τῆς χαρᾶς χήρυκας ἀγγέλους 
συνεπιγράφων. Οὗτος τὰς πάντα νοῦν ὑπερθαλλη- 
µένας παραδοξοποιίας φιλαληθῶς τε ὁμοῦ καὶ φιλο- 
κάλως ἑδήλωσε, πααγµάτων ἀληθεία λόγων εὐγέ- 
νειχν συγχεράσας, và καὶ γνώμης ἅμα καὶ γλώτττς 
ἀρετὴν παραστήσῃ. Ἐν παραθολαῖς τε διδασκαλίας 
σωττριώδεις, κάν τούτῳ τῶν ἄλλων πλεονεκτῶν, 
ἐξυφήνατο, Καὶ συνελόντα Φάναι, Χαθάπερ τὴν 
ἐπὶ γῆς κάθοδον τοῦ Λόγου τρανῶς ἐγνώρισεν, 
οὕτω καὶ τὴν εἷς οὐβανὸν, ἂνοδον xal πρὸς τὸν 
πατρῳον θρήνον ἐπάνοδον, οἷά τις ἵκων ἐξ οὖρα- 
νοῦ διεσάφησεν. "O δὲ τῶν ἄλλων ἔστὶ χαριὲ- 
στατον, ὅτι xal αὐτὸν τὸν τοῦ προσλήμµατος τοῦ 
ἐμοῦ Χριστοῦ τύπον, τόν τε τῆς αὐτὸν τεκούστς 
καὶ δούσης τὸ πρόσλιμµα Χχαρακτῆρα, πρῶτος o5- 
τος χηρῷ xal χρώμασι βάψας, iv εἰκόνι τιμᾶσθαι 
μέχρι καὶ νῦν παραδέδωκεν, ὥσπερ οὐκ ἀρχοῦν εἶναι 
νοµίζων, εἰ μὴ καὶ δι΄ εἰκόνος xal τύπου ἐντυγγά- 
νει τοῖς πρθουµένοις, ὅπερ Φιλίας θερµοτάτης is 
τεχµήριον’' οὐ µόνον δὲ, ἀλλά xal πιστοῖς TG: καὶ 


φιλοχρίστοις τὰ μέγιστα χαριζόµεν»ς. 


Z.'AXX οὖκ ἐν τούτοις µόνοις Λουκᾶς τὴν ἐν 
αὐτῷ χάριν τοῦ Πνεύματος περιξγραψεν, οὐδὲ πρὸς 
µόνον ἐχκεῖνος τὸ Ἐὐαγγέλιον ὑπουργὸν ἔσχε τὴν 
γλῶτταν, ἀλλὰ πρὸς τῷ τέλει τῶν τοῦ Χριστοῦ 
θαυμότων xal τὰς τῶν ἀποστόλων ἐχτίθεται  mpi- 
ξεις xal πρὼωτά γε τὴν θείαν πρὸς οὐρανὸν τοῦ 
Σωτῆρος ἄνάληψιν, cita ἐπ αὐτοὺς ἐν πυρίναις 
γλώσσαις τοῦ Ἱ]νεύματος χάθοδον εἶθ᾽ οὕτω τὴν 
τοῦ Στεφάνου κατάλευσιν, τὴν τοῦ Παύλου µεταθα- 
λὴν, τὴν ἐξ οὐρανῶν φημι διὰ Χριστοῦ χλῆσιν, xal 
τὴν ἀπὸ τοῦ γράμματος ἐπὶ τὸ πνεῦμα µετάθεσιν 
τὰ κατὰ τόπον τούτου δεσμὰ, τὰς φυλακὰᾶς, τὰς 
πληγὰς, τοὺς ῥαθθ,σμοὺς, τὰς τῶν ἐθνῶν πολυτρό- 
πους ἐπιθουλὰς, τὴν ἐξ “Ἱεροσολύμων ἐπὶ τὸν 'Po- 
μην Row, τοὺς χατὰ ϱάλατταν πόνους, τὰς ϱλί- 
ψεις, τοὺς Χινδύνους, τὰς συμφορᾶς, τὰ ναυάγια. 
"Qv οὗ θεατὶς µύνον, ἀλλὰ καὶ χρινωνὸς Tov — xai 
0:3 τούτο xal ἀχριθὴς Πάντων ἐξηγητίς. ᾽Αλλὰ 
Παῦλον μὲν ἐν ᾿Ῥώμῃ καταλιπὼ», πρὸς δω πάλιν 
οὗτος ἀπαίρει, ὅλην τε Λιθύην διαδραμὼν τοῖς ἐπ 
Αἰγύπτου ἐπιδημεῖ. xal ti,» ἄνω θηθαΐδα τῆς αὐτοῦ 
διδασκαλίας εἴσω λαθὼν, τῷ διλασκάλῳ τε διὰ τοῦ 
Εὐαγγελίου προσαγαγὼν, τῇ κάτω θηθαῖδι τῇ ἕπτα- 
ὑπὸ τοῦ 
Πνεύματος xai ποιμὶν προχειρἰζεται. Ἱδρύματα δὲ 
καὶ τεμένη μιαρὰ ὀαιµόνων εἷς ἔδαφσς χατασείσας 
(τοῦτο γὰρ ἡ σπουδὴ τῷ ἀνδρὶ, ἁπάτην δλῳ ποδὶ 
φεύγουσαν ἀποδεῖξαι), ἱερους τῷ µόνῳ Ocip ναοὺς 
ἀντανίστησι, καὶ τοὺς ὑπὸ βαθεῖ σχότῳ τῆς ἁγνοίας 
ἀναγεννήσας, υἱοὺς ἹΠμέρας Ἅενέσθαι παρα- 

H'. Τοιούτους τοιγαροῦν τῷ διδασκάλῳ προσενεγκὼν 
τοὺς χαρποὺς, ἐκ µέσου τε θέµενος τὴν ἀσέθειαν, 
ναοὺς ἀνξγείρας, θυσιαστήρια πηξάµενος, xai ταῦτα 
καθιερώσας, καὶ ὑπὸ τῶν πιστευσάντων πρεσθυτί- 
poo; καὶ διακόνους lv τούτοις χειροτονήσας, xal τὸν 


4 


1137 


VITA 5. 10604. 


1138 


τῆς Ὀρθῆς, πίστεως ὅρον αὐτοῖς παραδοὺς, καὶ vov A Veteris Instrumenti scriptura adducens testimonia, 


μὲν ἀπὸ τῆς Παλαιᾶς παράγων Γραφῆς, νῦν δὲ ἀφ᾿ 
οὔπεο οὗτος ἀνετάαξατο Εὐαγγελίου διερµηνεύων 
αὐτοῖς τὰ περὶ Χριστοῦ, xal δεικνὺς τὴν Ἡαλαιὰν 
τῇ Νέφ µάλα συµθαίνουσαν, καὶ θεὸν Ἐνχ καὶ τὸν 
αὐτὸν αὐτὴν τε καχείνην νοµ/θετήσαντα, πλίέρτς 
ἡμερῶν ἤδη Ὑενόμενος, ἐν εἰρήνῃ πρὸς τὸν τῆς εἷ- 
ρήνης ἀναλύει θεὸν, τὸν χοῦν μέν ἀπολιπὼν τῷ χοὶ, 
τὴν δὲ ψυχἠν ταῖς χερσὶν τοῦ δεδωκότος ἐμπαραθέ- 
µενος, ἐχεῖ µεταφοιτήσας, ἔνθα ἡ τῶν ζώντων χώρα, 
ἔνθα ἦχος ἑορταζόντων, ἔνθα εὐφραινομένων πάντων 
13; xo xoixla. 

0'. Τσιαῦτα τῶν ὑπὲρ αὐσεθείας ἆθλων τοῦ ἄπο- 
στόλου τὰ διηγήματα, καὶ τοῦτο τέλος αὐτῷ τῶν 
ὑπὶρ Χριστοῦ καµάτων (Qv καὶ νῦν ἐν ἀγαλλιάσει 
θερίζει τὰ δράγµατα, ὡς μετὰ Παύλου καὶ αὐτὸν 
δύνασθαι λέγειν « Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνι- 
σµαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρτκα, 
ἐφ᾽ οἷς τὸν τῆς δικαιοσύνης στέφανον ἀποκείμενον. » 
Πλὴν ἀλλ᾽ àxóÀougov οἶμαι τούτοις ἐπιμνησθῆναι 
καὶ ὅθεν δὴ, καὶ ὅπως, xal ἐφ᾽ O:tp dpa τῶν χρόνων, 
τὸ ἱερὸν αὐτοῦ λείψανον ἐξ ᾿Αχαϊας ἀνακομισθὲν, 
ὡς τι θεῖον θησαύρισμα, τῃ λαμπρᾷ xal βασιλίδι 
τῶν πόλεων ἀποθίδοται, 

|. Λιῄει ἀπὸ τοῦ Σιρµίου ποτὲ πρὸς τὸν ΄Ίστρον 
Κωνστάντιος ὁ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου παῖς, 
τρίτος δὲ καθ᾽ ἡλικίαν τῶν ἀδελφῶν. Καὶ πρὸς αὐτῇ 
τῃ ὄγθῃ τοῦ Ἵστρου χρόνον οὐ βραχὺν στρατοπε» 
ἐευσάμενος, Ἴκουε τοὺς πέραν τοῦ Ἵστρου Βαρθά- 
ρους μᾶλλειν ἐπιστρατεύειν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ. 
Kai ὁ μὲν ὑποπτήξας µή τι κακὸν ἐν τῇ αὐτοῦ 
δράσωσι, πρὸς τὴν θρὰκην εὐθὺς xal τὸ Βυζάντιον 
ἤλαυνεν. Ἐν Οδρυσῷ δὲ χωρίῳ ναταλαθόντι, ἔνθα 
πόλιν ᾿Αδριανὸς ὁ “Ῥωμαίων βασιλεὺς ἀναστέσας 
τὴν ἑαυτοῦ προσηγορἰαν τῷ τόπῳ δέδωκε, πρόσεισί 
τις τῶν ἐπίσκόπων ὥς τι χοµίζων δῶρον αὐτῷ χα- 
ῥιέστατον, τῶν τοῦ Χριστοῦ µμαθητῶν Λ᾿Ανδρέου 
καὶ Λουχὰ ἐν 'Ayaig τετάφθαι µηνύων τὰ σώματα. 
Ὁ δὲ ἤσθη τε τῇ ἀγγελίᾳ, καὶ ᾽Αρτέμιον d µάλα 
ἐχρῆτο, xal ὃν τῆς πρὸς Χριστὸν ἀγάπης fioc διά- 
πυρον ἐραστὴν (μαρτυρεῖ τὸν ἔνθεον τούτου ἔρωτα 
τῷ ἀνδρὶ, ὁ ἐπὶ τῶν καιρῶν Ἰουλιανοῦ διὰ Χριστὸν 
ἆθλος καὶ κίνδυνος) τοῦτον γοῦν τὸν οὕτω θερμὸν 
ὑπὲρ εὐσεθείας πνέοντα φἰίλον ᾿Λρτέμιον πρὸς τὴν 
τῶν σεπτῶν ἀναχομιδὴν σωμάτων αὐτίκα ἐχπέμπει, 
Καὶ γὰρ δὴ καὶ οὗτος ἦν Κωνστάντιος τά τε ἄλλα 
μέτριος, τόν τε τρόπον ἐπιεικὴς, xal πολλῷ γε κομιδῆ 
τῷ περὶ τὴν τῶν ἐκχλησιῶν οἰκοδομὴν ἔρωτι κάτ- 
οχος. Εντεῦθεν καὶ πρὸς tfj τοῦ πατρὸς αὐτοῦ πόλει 
περὶ τὸν ἐκείνου τάφον ola Ὑέρας ἀποδιδοὺς τῷ 
πατρὶ, vaóv ἐξ αὐτῶν γρηπίδων οἰκοδομεῖ µέγιστον. 
O5 δὴ καὶ Αρτεμίου τὰ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων ἐξ 
Αχαΐας ἄνακομίσαντος λείψανα, ἐν αὐτῷ τῷ θείφ 
θυσιαστηρἰῳ τῆς Ἱερᾶς τραπέζης κατάθετο, Ανδρέου 
μὲν τῆς Πατρέων πόλεως, Λουκᾶ δὲ ix θηθῶν τῆς 
Βοιωτίας µετενεχθέντος. Βραχὺ τὸ ἐν µέσῳ καὶ Τι- 


* II Tim. iv, 7, 8. | 


nune vero ab eo quod ipse contexuerat Evangelio 
interpretlans ipsis ea que de Christo erant, et 
ostendens Vetus Instrumentum omnino consonum 
esse Novo, unumque et eumdem esse Deum qui et 
hoc et illud statuerat, plenus jam dierum effectus, 
redit in pace ad Deum pacis, pulvere quidem pul- 
veri relicto, anima vero in manibus ejus qui 
dederat commendata : illuc transiens ubi regio est 
viventium, ubi sonus festa celebrantium, ubi inha- 
bitatio est omnium letantium. 

IX. Hujusmodi sunt certaminum apostoli pro 
pietate narrationes : hic fuit ipsi finis laborum pro 
Christo perpessorum, quorum etiam manipulos 
nuno metit in letitia, ita ut possit et ipse cum 
Paulo dicere : « Bonum certamen certavi, cursum . 
consummavi, fidem servavi, propter que reposita 
est mihi corona justitie *. » Verumtamen his nunc 
consequens esse opinor mentionem facere unde, 
et quomodo, quibusve sane temporibus sacre 
hujus reliquie ex Achaia, veluti divinus quidam 
thesaurus reportate sint, et clare ac regie civitati 
reddito. 


X. Transibat quondam a Sirmio ad Istrum Con- 
stantius, Constantini Magni fllius, sed fratrum 
tertius, atque ad hanc Istri ripam non longo tem- 
pore castrametatus, audivit Barbaros qui ultra 
Istrum erant conflicturos cum Romanorum princi- 
patu : et ipse formidans ne quid mali in suo princi- 
palu facerent, confestim ad Thraciam ao Byzan- 
tium equitavit. Cumque ad regionem Odrysiorum 
pervenisset, ubi Adrianus Romanorum imperator, 
exstrucia civitate, sui appellationem loco dedit, 
accedit ad eum quidam episcopus, veluti donum 
quoddam ipsi gratissimum deferens, Andres ao 
Luce Christi discipulorum corpora indicans iu 
Achaia esse sepulta. Porro ille et nuntio ga- 
visus est, et Artemium quo maxime utebatur, 
et quem sciebat fervidum amatorem charitatis 
erga Christum (attestatur viro divinum hujus 
amorem, certamen, ac periculum temporibus Julia- 
ni propter Christum susceptum) ; hunc ergo tanto 
fervore pro pietate spirantem amicum Artemium 
ad pretiosorum corporum reductionem confestim 
emittit. Etenim erat hic Constantius et in ceteris 
moderatus, et moribus mitis ac modestus, et magno 
admodum circa ecclesiarum sdiflcationem amore 
occupatus. Unde etiam ad patris sui civitatem 
circa illius sepulcrum, veluti reddens patri hono- 
rem, templum ab ipsis fundamentis maximum 
edificat, in quo etiam, ubi Ártemius sacrorum 
apostolorum reliquias ex Achaia retulisset, in ipso 
divino altari sacree mense reposuit : Andree qui- 
dem e civitate Patreorum, Luce autem ex Thebis 
Bootie translatis corporibus. Ac brevi tempore 


1199 


MENSIS OCTOBER. 


4140 


intermedio etiam Timotheum qui in choro disci- À µόθεον, τὸν τῷ γορῷ τῶν τοῦ Χριστοῦ μαθητῶν ola 


pulorum Christi velut perspicua quadam stella 
splenduerat, ex Epheso refert lonis, ministro 
quoque rursum ad hoc usus Artemio. Sed habuit 
et ipsum sacre mense ambitus, veluti reddentem 
debitum quoddam pietatis suis auxiliatoribus. Ve- 
rum Timotheus quidem hujusmodi habuit corporis 
reductionem. 

XI. Porro in divi Luc» reductione tale editur 
miraculum sermone ac memoria dignum. Anato- 
lius quidam ennuchus unus eorum qui tunce 
regio eranl cubiculo, misero corporis morbo de- 
tentus erat. Ubi ergo majorem novit esse morbum 
quam qui medicorum posset arte curari, probe 
sciens ille quod qua impossibilia sunt apud homi- 
nes, Deo possibilia sunt, omnibus aliis relictis, 
ad Lucam Christi discipulum confugit, et hoc 
auxiliatore utitur adversus morbum, Ubi enim 
urna que pretiosum continebat ipsius corpus ad 
sacrum templum jam esset delata, quod a funda- 
mentis Constantius erexerat, accedens hic dictus 
Anatolius, simulque bajulans cum his qui illam 
portabant, confestim deprimente morbo absolvitur: 
et vivens ex mortuo lale adeptus beneflcium, tola 
sua vita non intermisit gratias agere apostolo ao 
Deo qui per ipsum hujusmodi edebat miracula. 

XII. Itaigitur primum ex Thebis relatum divinis- 
simi Luce corpus, honorifice admedum ac mugnifice 
una cum Andrea ac Timotheo in templo reponitur, 
quod à Constantio swdificatum erat : cum circa 
sacrarum reliquiarum repositionem fidei opera ao 
fervidum Constantii desiderium plurimum demon- 
strata sunt. Quanquam hic postea maligni laqueis 
aliquantulum captus (o casum miserum ! heu tur- 
bulentam subversionem !) Arianorum dogma ebibit. 
Multis autem postmodum temporibus, Justinianus, 
assumptis imperii sceptris, multo adhuc amplifi- 
centius circa hec sacra apostolorum corpora affici- 
tur, et theca argentea hec concludens, circa ipsum 
altare vehementi Dei amore reponit, nempe pre- 
tiosa in pretioso conditorio. Et quidem sacri altaris 
mensam theca constituit: porro communi aposto- 
lorum nomine templum appellatur : ad quod sane 
omnes qui conveniunt fideles laudant hunc tan- 
quam discipulum, celebrant ut evangelistam, bea- 
ti&cant tanquam eum qui in sacris sudoribus ac 


τινα διαφανῆ ἀστέρα ἐκλάμψαντα, ἓξ Εφέσου ἄνα- 
φέρει τῆς Ἰωνίας, ὑπουργῷ καὶ αὖθις πρὸς τοῦτο 
τῷ ᾿Αρτεμίῳ Χχρησάμµενος. ᾽λλλ᾽ ἔσχε καὶ αὐτὸν ὁ 
τῆς ἱερᾶς τραπέζης θεῖος περίθολος, καθέπερ τι 
χρέος τοῖς συνεργάταις αὐτοῦ τῆς εὐσεθείας ἀποδο- 
θέντα. ᾿λλλὰ Τιµόθεὸός μὲν τοιαύτην ἔσχε τὴν ἆνα- 
χομιδὴν τοῦ σώματος, 

14. 'Eni δὲ τῇ τοῦ θείου Αουκᾶ θαυματουργεῖταί 
τι τοιοῦτον λόγου καὶ μνΊμης ἄξιον' ᾽Ανατόλιός τις, 
εὐνοῦχος sic τῶν ἐκ τοῦ βασιλιχοῦ κοιτῶνος την.- 
καῦτα (v, πάθει δεινοῦ σώματος κατάσχετος jv, 
Ὡς οὖν μεῖζον δει τὸ πάθος f; κατὰ τὴν τῶν latpür 
υέχνην ἐδόχει, εὖ ἐκεῖνος εἰδὼς ὅτι τὰ παρὰ ἀνθρώ- 
ποις ἀδύνατα, τῷ θεῷ δυνατὰ, τῶν αλλων ἀφέμενος 
πάντων, ἐπὶ τὸν του Χριστοῦ µαθητήν Λουκᾶν χα- 
ταφεύγει, καὶ τούτ βοηθῷ χρῆται χατὰ τῆς νόσου 
Τῆς γὰρ σοροῦ, Tj τὸν τίμιον αὐτοῦ συνεῖχε vexpóv, 
ἐπὶ τὸν ἅγιον ἤδη Ὑομιζομένης ναὸν, ὃν ἐκ βάθρων 
αὐτῶν Κωνστάντιος ἦγειρεν, οὗτος ὁ λεχθεὶς ᾿Ανατό- 
λιος προσελθὼν, καὶ συνδιαθαστάσας τοῖς φέρουσι- 
ταύτην, παραχρῆμα τοῦ πιέζοντος ἀπολύεται πᾶ- 
θους. Καὶ ὁ ζῶν ἀπὸ τοῦ νεκροῦ τοιαύττς ἀπολαύσας 
εὐεργεσίας, οὐ διέλιπε παρ) ὅλην αὐτοῦ τὴν ζωὴν 
τῷ τε ἀποστόλῳ τὴν χάριν ὁμολογῶν, καὶ τῷ δι’ 
αὐτοῦ τοιαῦτα θαυματουργοῦντι θεῷ. 

IB'. Οὕτω μὲν οὖν ἐκ θηθῶν ἀνακομισθὶν τὸ 
πρῶτον τὸ τοῦ θειοτάτου σῶμα Λουχᾶ, ἐντίμως 
ἄγαν καὶ μεγαλοπρεπῶς, μετὰ ᾿Ανδρέου, ov uj, xai 
Τιµοθέου, τῷ παρὰ Κωνσταντίου οἰκοδομηθέντι ναῷ 
κατατίθεται, πολλὰ περὶ τὴν τῶν ἱερῶν λειψάνων 
κατάθεσιν πίστεως ἔργα xal πόθου ᾖζέοντος τοῦ 
Κωνσταντίου ἐνδειξαμένου, εἰ καὶ ταῖς τοῦ πονηροῦ 
πάγαις οὗτος μικρὸν ὕστερον ἁλοὺς (& πτώματος 
ὀλεθρίου | τὴν θολερὰν, φεῦ | ἀνατροπὴν)' τοῦ τῶν 
᾿Αρειανῶν ἑξέπιε δόγματος. ἈΧρόνοις δὲ Ἰκανοῖς 
ὕστερον Ἰουστινιανὸς τὰ σκζπτρα τῆς βασιλείας 
παραλαδὼν, Φιλοτιμότερον ὅσον περὶ τὰ Ἱἱερὰ ταυτὶ 
τῶν ἀποστόλῶν διατίθεται σώματα, xxl ἁργυρέῃ 
θήκη ταῦτα περιλαθὼν παρ) αὐτῷ τῷ θείψ θυσια- 
στηρίῳ, µάλα θεοφιλὼς χατατίθεται, τὰ τίµια, φτ μὲ, 
ἐν τιµίῳ. Καὶ τράπεζα μὲν τοῦ ἱεροῦ θυσιαστηρίἰου 
à θήκη τελεῖ, χοινῷ δὲ τῶν ἁποστόλων ὀνόματι ὁ 
νεὼς οὗτος προσαγορεύεται. Οὐ δὴ πάντες ol π'στοὶ 
συνιόντες, ἐπαινοῦσι τοῦτον ώς μαθητὴν, ἀἄνευφη- 
μοῦσιν ὡς εὐαγγελιστὴν, ὡς ἱερῶν ἱδρώτων καὶ 


laboribus divino Paulo semper fuit socius : et inde [) πόνων τῷ θεσπεσίῳ κοινωνήσαντι Παύλῳ διαπαντὸς 


sanctificationem participantes, spirituali implentur 
gaudio : idque gratia ac benignitate Domini nostri 
Jesu Christi, cui est gloria in secula seculorum. 
Amen. 


paxaplQoust* xal του ἐκεῖθεν µεταλαμθάνοντες 
ἁγιασμοῦ, χαρᾶς πληροῦνται πνευματικῆς Ἱχάριτι 
καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, 
qp ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνῶν. ᾽Αμήν. 


114 


MARTYRIUM S.'YARI. 


1142 








MAPTYPION 
TOY ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ OYAPOY 


KAI TON XYN ΑΥΤΟ. 


MARTYRIUM ο. VARI 


ET SOCIORUM EJUS. 


(Latine apud Surium ad diem 19 Octobris ; Greece ex cod. ma. Paris. n. 1480.) 


A. Μαξιμιανοῦ τοῦ τυράννου τὸ δυσσεθὲς ἀιὰ Α 


πᾶσαν σχεδὸν τὴν οἰκουμένην ἐκθόντος διάταγμα, 
πέμψαντο, δὲ καὶ τοῖς κατ Αἴγυπτον ἄρχουσιν, ὡς ἢ 
πάντας τοὺς ἐν αὐτῇῃ Χριστιανοὺς τῶν μιαρῶν ἀπο- 
γίνεσθαι θυσιῶν, καὶ τὴν ἑαυτῶν ἐξόμνυσθαι πίστιν, 
Tj ποιχίλαις χολασεσι καὶ βασάνοις τοῦ ζᾷν ἀἁπαλλάτ- 
τεσθαι * καὶ πολλῶν ἐπ) τούτῳ πιστῶν συλληφθεν- 
των, καὶ τῶν μὲν τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ θάνατον εὐχλεῶς 
ἀπενεγκαμένων, τῶν δὲ εἰρκταῖς καὶ δεσμοῖς 
παραπεµφθέντων, λιμῷ τε καὶ δίψει πιεζοµένων, 
ἀνήρ τις του κΧαταλέγου Αἰγυπτίων, πολλοῦ piv 
ἄξιος Μαξιμιανῷ, πολλοῦ δὲ καὶ τῷ αὐτοῦ στρατεύ- 
ματι, φοθερὸς οὐχ ἠκιστα πολεµἰοις. Οὔαρος ὄνομα, 
τὸ γένος ἐπίσημος, τὴν δόξαν περίθλεπτος, τὴν,ἀρε- 
τὴν περιθόητος, λάθρα ὁπόσαι νύκτες τὸ δεσµωτή- 
prov εἰσιὼν, τοῦτο μὲν ἐπιμελείας ἠξίου τοὺς ἄνδρας, 
τοῦτο δὲ καὶ ὑπὲρ ἑαυτοῦ εὔχεσθαι παρεκάλει, ὥστε 
τὸν loo» ἐκείνοις καὶ αὐτὸν ἀγῶνα τελέσαι. 'Εθεδοί- 
χει γὰρ ἔτι κατάδηλος γενέσθαι τὸ σέθας, διὰ τὸ 
τοὺς ὑπασπιστὰς τῆς ἁσεθείας Φόνιόν τι πνέειν κατὰ 
τῶν εὐσεθούντων καὶ μανικὸν, καὶ οὓς ἂν φωράτειαν 
Χριστιανοὺς, τοὺς μὲν πυρὶ, τοὺς δὲ θαλάσσῃ, τοὺς 
δὲ καὶ ἄλλαις βασάνοις καὶ θανάτῳ παραδιδόναι. 

B'. Ἐπεὶ οὖν ἀνηγγέλθη τῷ ἄρχοντι ὡς καί τινες 
τῶν τὴν ἔρημον οἰκούντων πιστῶν ὑπὸ τῶν τῆς 
ἀσεθείας ὑπτηρετῶν συνελήφθησαν, ἡσθεὶς τῇ ἀγγε- 
λίᾳ, τούτους μὲν κατὰ τὸ παρὸν ἐν ἀσφαλεῖ τῇ φρουρᾷ 
χαταχλεισθηναι Χελεύει, τὰ δὲ τῶν κολάσεων ὄργανα, 
τῇ ὑστεραίᾳ εὐτρεπισθῆναι, xal αὐτοὺς εἰσαχθῆναι 
πρὸς τὴν ἐξέτασιν. Ἑὶς Ova τοιγαροῦν τῷ μακαρἰφ 
Οὐάρῳ τὸ πρᾶγμα Ὑχωρῆσαν, χρήματα τοῖς προ- 
εστῶσι τῆς φυλαχῆς παρασχὼν, νυκτὸς εἴτεισι πρὸς 
τοὺς ἄνδρας, καὶ λύει μὲν αὐτοὺς τῶν δεσμῶν, ἐκ- 
θάλλει δὲ καὶ τοὺς πόδας τοῦ ξύλου. θεραπείας 
ἀξιώσας, "xal τροφῆς μετασχεῖν παρασκευάσας παρ᾽ 
ὅλας ὀχτὼ ἡμέρας ἀἁσίτου ἤδη διαµεµενηκότας, 
πεσὼν ἐλιπάρει, Δέομαι ὁμῶν, λέγων, γνήσιοι θερά- 
ποντες τοῦ Χριστοῦ, ὑπὲρ ἐμοῦ τὸν θεὸν ἱκετεῦται 
τῆς αὐτῆς ὑμῖν ἀξιῶσαι xal μὲ µερίδος καὶ δοῦναι 
Rot καρτερἰαν πρὸς τὰ δεινά, Δοῦλος γάρ sip καὶ 


I. Cum Maximianus tyrannus per universum fere 
orbem terre impium edidisset edictum, misissetque 
etiam ad presides, qui erant in JEgypto, ut vel 
omnes in ea existentes Christiani exsecranda gusta- 
rent sacrificia et suam abjurarent fldem, vel variis 
tormentis et suppliciis vita eis adimeretur ; et hac 
de causa multi fideles fuissent comprehensi, et alii 
quidem pro Christo mortem gloriose sustinuissent, 
alii autem in carceres et vincula conjecti essent, 
fameque et siti premerentur * vir quidam ex nu- 
mero militum /Egyptiorum, qui in magno quidem 
erat pretio apud Maximianum, et apud ipsum 
exercitum, erat autem terribilis hostibus, nomine 
Varus, genere insignis, gloria conspicuus,ae vir- 
tute clarus. Is clam singulis noctibus carcerem 


B ingrediens, partim quidem eos curabat, qui erant 


in vinculis : partim autem eos rogabat ut pro 
ipso orarent, quo &eque, atque ipsi, certamen per- 
ageret. Timebat enim adhuo suam aperire reli- 
gionem, quod satellites impietatis e&edem et furo- 
rem sSpirarent adversus pios, el quoa deprehen- 
dissent Christianos, alios quidem igni, alios autem 
aliia tormentis et morti traderent. 

II. Cum autem praesidi fuisset renuntiatum quod 
quidam ex fidelibus, qui habitabant in solitudine, 
comprehensi fuerant a ministris impietatis, nun- 
lio letatus, eos quidem jubet in presentia includi 
in tuta custodia, die autem sequenti parari tor- 
menta, et ipsos introduci ad habendam de eis 
questionem. Cum res ergo venisset ad aures beati 


C Vari, pecunia data iis qui preerant custodie, 


noctu ad eos ingreditur, et eos quidem solvit e 
vinculis, pedes autem e cippo amovet. Cumque 
eos curasset, et ut cibum sumerent effecisset, qui 
totos octo dies jam jejuni manserant, procidens 
humi, obsecrabat: Rogo vos, dicens, germani ao 
sinceri Christi famuli, Deo pro me supplicate, ut 
me quoque eadem, qua vos, parte dignetur, et ad- 
versus mala et aspera det mihi fortitudinem. Nam 
ego quoque sum servus Christi, et ejus sancto- 


1143 


MENSIS OCTOBER. 


11414 


rum : sed varia et acerba supplicia et judicum A αὐτὸς Χριστοῦ xal τῶν αὐτοῦ ἁγίων * ἀλλά µε τὸ 


sevitia me volentem prodire in medium abdu- 
cunt, et timorem incutiunt. Orate ergo pro me, 
sancti martyres, orate. Vos enim cras in Domino 
consummabimini. Ad hec sancti : Nemo, aiunt, o 
{ταίος Vare, potest metere in exsultatione, nisi 
prius in lacrymis semina dejecerit, et qui in eis 
spargendis suscipiuntur, labores sustinuerit. Simi- 
liter autem athleta quoque non coronatur, nisi 
prius legitime certaverit. Agedum ergo, o frater, 
eis nobis comes itineris, et perfectus miles Christi. 
Habemus enim illum ipsum, pro quo suscipimus, 
nos benigne e superis defendentem, et latenter 
nobis magnum prebentem auxilium. Sanctis hec 
dicentibus, veniunt quidam milites, quibus jussum 
fuerat, ut eos deducerent ad praesidem. Qui cum 


aspexissent beatum Varum jacentem ad pedes B 


mariyrum, et novo spectaculo essent veluti obstu- 
pefacti, ideo benignis, ut sibi videbantur, verbis 
cum eo agenles : Insanis, ei dicunt, o homo 2 Non 
limes omnino ne, si hec res nota fuerit presidi, 
cum militari dignitate vitam quoque simul amittas? 
Ad quos beatus Varus : Utinam, inquit, inveniar 
perfectus Christianus, et liceat mihi esse horum 
sanctorum socium certaminis, et in eisdem habi- 
tare tabernaculis. Persuadet autem amicitia, ut 
ego vobis fidam, et eorum, qui hic dicuntur aut 
flunt, nihil habeam suspectum. 


III. His sic dictis, milites sanctos, qui erant 
sex numero (erant enim omnes quidem septem, 
sed unus jam mortuus fuerat in solitudine), ca- 
tena vinctos adduxerunt ad presidem. Ille au- 
tem sedebat in excelso tribunali, et eum circum- 
sistebat multitudo militum, qui omnino pendebant 
& verbis illius et nulu. Cum ergo jussisset eos 
exutos introduci, [statim quidem rogavit : Quod- 
nam est vobis genus et quenam conditio, quenam 
autem vestra nomina ? Et responsum mox ab eis 
exigebat. Prepotentem enim vobis juro, aiebat, 
deorum virtutem ac justitiam, quod vos adhuc 
superstites apponam feris edendos et canibus. 
Sancti autem neque fastum tante auctoritatis, neque 
verborum sevitiam extimescentes, Nobis, dice- 
bant, o judex, nulla patria est in terra. Sumus 
enim revera hospites et advene. Nam Christianis 
vera patria et civitas in coelis est edificata. Crede 
nobis hec ita se habere : minas autem tuas ρθ- 
rum curamus : imo vero optamus ut mine tue 
non se usque ad verba solum sistant, sed ad ef- 
fectum etiam deducantur. 8ic enim erit manife- 
stum nostrum in Christum desiderium : et ipse 
ecies omnitio, quale uuxilium ab ipso assequamur. 
Cum sancti hic dixissent, tyrannus conversus ad 
assessores, Video, inquit, hos infelices unum et 
idem tanquam ex consensu meditari. Parentur 
ergo flagella, et eos plage abunde excipiant. 
Cum autem valde quidem verberantur, nibil au- 
tem responderent, judex intulit interrogationem, 


ποικίλον καὶ αὐστηρὸν τῶν κολάσεων, xai τὸ τῶν 
δικαστῶν ἀπηνὲς, el; μέσον ἀγαγεῖν ἐμαυτὸν βουλό- 
µενον, ἀπάγει xal δειλίαν ἐντίθησιν, εὔξασθε τοι- 
γαροῦν ὑπὲρ ἐμοῦ, ἅγιοι μάρτυρες, εὔξασθε. Τὴν αὖ- 
piov γὰρ ὑμεῖς ἐν Κυρίῳ τελειοῦσθε. Πρὸς ταῦτα 
οἱ ἅχιοι. Οὐδεὶς, ἀδελωὲ, φασὶν, Όὔαρε, θερίζειν ἐν 
ἀγαλλιάσει δύναται, εἰ μὴ χειμῶνος πρότερον τὰ 
σπέρµατα καταθαλῃ xal τῶν ἐπ᾿ αὐτοῖς ἀν ασχηται 
πόνων. Παβαπλτσίως δὲ val ἀθλητὴς οὐ στεφανοῦ- 
ται, el μὴ πρότερον νοµίµως ἀθλήσει, Δεῦρο δὲ οὖν, 
ἀδελφὲ, σύνοδος ἡμῖν γενοῦ, xal τέλειος στρατιώτης 
Χριστοῦ. Ἔχομεν γὰρ αὐτὸν ἐκεῖνον, ὑπὲρ οὗ τὰς κο- 
λάσεις ἀναδεχόμεθα, Φφιλανθρώπως ἡμῶν ἀἄνωθεν 
ἀντιλαμθανόμενον, καὶ πολλὴν ἀφανῶς παρξχοντα 
τὴν βοήθειαν. Ταῦτα τῶν ἁγίων διεσιόντων, ἐφίσταν 
tal τινες τῶν τῆς τάξεως, ἀγαγεῖν αὐτοὺς προστα- 
γέντες παρὰ τὸν ἄρχοντα. Oi καὶ, τὸν µακαριον Ouz- 
pov θεασάµενοι πρὸς τοῖς ποσὶ xclusvov τῶν µαρτ- 
ρων, καὶ οἷονεῖ καταπλαγέντες ἐπὶ τῷ καινῷ τοῦ 
θεάµατος, καὶ διὰ τοῦτο φιλανθρωπίας Aóyóoc τῷ ὂο- 
xti), προσφέροντες, Μαίνη, λέγουσι πρὸς αὐτὸν, ἂν- 
θρωπες Οὐ δέδοικας ὅλως μὴ, γνωσθέντος τῷ Tycuón 
τοῦ πράγµατος, τῷ στριτιωτικῷ ἀξιώματι συναπο- 
λέσῃς καὶ τὴν ζωήν; Πρὸς οὓς ὁ paxaptoc, Γένοιτό 
μοι Χριστιανὸν ἔφη, τέλειον εὐρεθῆναι, xai τοῖς 
ἁγίοις τούτοις σὐναθλόν τε xal σύσκηνον. Πείθει γαρ 
µε θαῤῥεϊν πρὸς ὑμᾶς ἡ φιλία, xal οὐδὲν τῶν ἐνταῦθα 
λεγομένων Tj πραττοµένων ὑποπτεύειν. 

I'. Τούτων οὕτω λεχθέντων ol στρατιῶται τοὺς 
ἁγίους ἓξ ὄντας τὸν ἀριθμὸν (ἑπτὰ μὲν γὰρ οἱ πάν- 
τες ἦσαν, ἔφθασε δὲ ὁ εἷς κατὰ τὴν ἔρημον τελιν- 
τῆσαι), δεδεµένους ἀλύσει, τῷ ἡγεμόνι προσΏγον. Ὁ 
δὲ ἐφ᾽ ὑψηλοῦ μὲν καθῆστο τοῦ βήματος, περιειστή- 
χει δὲ ἀὐτὸν πλζθος στρατιωτῶν, τῶν ἐκείνου λόγων 
καὶ τοῦ νεύµατος ὅλως ἐξηρτημένοι. Κελεύσας οὖν 
ἀποδυθέντας εἰσάγεσθαι τοὺς άγι:ους, εὐθὺς, Οἷοι μὲν 
γένους, ἠρώτα, οἷἵας δὲ τύχης ioxé ; τίνα δὲ ὑμῶν τὰ 
ὀνόματα: Καὶ τὴν ἀπόχρισιν ὡς τάχος ἀπήτει. Ti, 
ἔφορον γὰρ ὑμῖν ὄμνυμι, nol, ὀίκην καὶ τὴν utyi- 
λην τῶν θεῶν δύναμιν, ὡς ἔτι περιόντας ὑμᾶς Όχ- 
plot xai xoci βορὰν παραθήσοµαι. Οἱ δὲ ἅγιοι, 
μηδὲν μήτε πρὸς τὸ σοθαρὸν τοῦ σχήματος, µήτε 
πρὸς τὴν ἀπήνειον τῶν λόγων ὑποσταλέντες, Ἡ μῖν, ὦ 
δικαστὰ εἶπον, πατρὶς ἐπὶ γῆς οὖδε µία : ξένοι γὰρ 
ἡμεῖς ὄντες καὶ παρεπίδηµοι. Πατρὶς vp Χριστια- 
νοῖς ἀληθὰς xai πόλις ἐν οὐρανοῖς ᾠκοδόμηται. 
Ταῦτα πίστευε ἡμῖν οὕτως ἔχειν. Τῶν δὲ σῶν ἀπει- 
λῶν ὀλίγη οροντίς μᾶλλον δὲ καὶ δι’ coy Ze τὸ πρᾶ- 
qux ποιούµεθα μὴ μέχρι λόγων στῆναί σοι τὴν 
ἀπειλὴν, Ἀλλὰ xat εἷς ἔργον ἐκβῆναι. Οὕτω γὰρ καὶ 
ἡμῖν ὁ πόθος ὁ πρὸς Χριστὸν δῆλος ἔσται καὶ αὐτὸς 
εἴσῃ πάντως, ὁποίας παρ’ αὐτοῦ τυγχάνοµεν της 
ἐπιχουρίας. Τοιχῦτα τῶν ἁγίων διεξελθόντων, ὁ τύ- 
ῥαννους πρὸς τοὺς συνέδρους ἐπιστραφεὶς, Μίαν, ἔφη, 
καὶ τὴν αὐτὴν ἔκοντας µελέτην τοὺς χαγοδαίµονας 
ὥσπερ ἐκ συμφωνίας ὁρῶ. Μάστιχες οὖν αὐτοὺς xai 
πληγαὶ δαψιλῶς ἐκδεχέσθωσαν. Ὡς δὲ ἑτύπτοντο μὲν 
σφοδρῶς, οὐδὲν δὲ ἀπεχρίνοντο, ὁ δικαστὴς ἐπῆγεν 


1145 


MARTYRIUM S. VARI. 


1146 


ἔρώτησιν, οὕτως εἶπών * Ὁ μάλιστά γε ζητούμενος A dicens : Qui maxime quserilur septimus ex vobis, 


ἕθδομος ὑμῶν ποῦ ἐστι; Τούτου ῥηθέντος, αὐτίκα 
δροµαίως τοῦ ὄχλου ἐξορμηθεὶς ὁ γενναιότατος Οὔκ- 
poc, στὰς Ev µέσῳ λέγει τῷ ἡγεμόνι * ᾿Εκεῖνος μὲν ἐκ 
πολλοῦ τὸν βίον µετήλλαξεν, ἐμὲ δὲ γληρονόμον ιῶν 
αὐτοῦ ἐνεστήσατο. Et τι οὖν ἐχείνῳ χρέως, ἀποδώσων 
αὐτὸς πάρειµι. 

A'. "Hxouctv ὁ ἡγεμὼν, xal ὅλος τοῦ θυμοῦ γέγονε’ 
xai, Τίς οὗτος, καὶ τίνος τάγματος; ἡ τάξις λεγέτω, 
φησί. Ὁ δὲ, Τάγματος μὲν τοῦ ἐκ Τυάνων, στρατιώ- 
της δὲ xxi τῶν ἔπιφανῶν, ἀπεκρίνατο. Καὶ ὁ ἡγε- 
μὼν, πληγεὶς ἔπὶ τούτῳ, Τίς σε πονηρὸς δαίµων εἷς 
κίνδυνον. εἶπεν, οὕτω σαφῆ, σεαυτὸν ὠθῆσαι πεποίη- 
xtv, ὡς καὶ τὸ τῆς προσούσης σοι περιδόξου στρα- 
τείας ἀξίωμα, τὰ ἐχεῖθέν τε σιτηρέσια, παρ οὐδὲν 
θέσθαι, καὶ τοσούτοις τὴν ἰδίαν duy περιθαλεῖν 
χαλεποῖς; Καὶ à µακάριος, Τὸν ἄρτον, εἶπε, τὸν ἐξ 
οὐρανοῦ καθιόντα, xai τὸ θεῖον ποτήριον τοῦ τιµίου 
αἵματος Χριστοῦ τοῦ Κυρίου µου, τῶν σῶν προἐχρινα 
τιμῶν τε καὶ ὀψωνίων, δόξαν ἀεὶ µένουσαν τῆς 
ῥιούσης, καὶ ζωὴν ἄληχκτον φθαρτῆς xal mpooxal- 
p^». Mica δήλος ἐπὶ τῷ πάθει γενόμενος ὁ δικάζων, 
ἀποθλέψας πρὸς τοὺς ἁγίους ἔν πολλῷ σἀλῳ καὶ 
πικρίᾳ ψυχῆς εἶπε. Μάρτυς ἡ τῶν µεγίἰστων θεῶν 
δύναµις, ὑμὰς πρότερον ἐν κγκοῖς ἀφέλωμαι τὴν 
Qui, τοιοῦτον iui ζημιώσαντας στρατιώτην * ὑμέ- 
τερον γὰρ ἂν elm τοῦτο xal οὐχ ἑτέρου. Οἱ δὲ μάρ- 
τυρες ἐν μηδενὶ τοὺς λόγους αὐτοῦ ποιούµενοι, Μι- 
κρὸν, εἶπον, ἀνάμεινον, δικαστὰ, xxi τὰ ὅπλα τῆς νῦν 
στρατείας, ola κατανοήσεις. Τῷ γὰρ τῶν ἀγγέλων 
τάγµατι τὸν ἄνδρα προσενηνόγαμεν. Τούτου ῥηθὲν- 
τος, ὁ μὲν πείθειν ἐπεχείρει τοὺς ἁγίους συνβέσθαι 
τῇ ἀσέδείᾳα, καὶ θυσίαν τοῖς µαταίοις προσενεγκεῖν 
ὁ µάταιος * οἱ δὲ μηδὲ τὸ οὓς ὅλως διδόντες τοῖς 
αὐτοῦ ῥήμασιν, ἀνθυπέφερον * « θεοὶ ot τὸν οὐρανὸν 
xal τὴν γῆν οὐκ ἐποίησαν, ἀπολέσθωσαν. » Μεθ) οὓς 
ὁ µακάριος Όὔαρος, µείξονχ τὴν ὀργὴν Ἑξάπτων τῷ 
ὃ καστῇῃ. Τί πράγµατα παρέχεις, ἔλεγε, τοῖς ἁγίοις, 
μωρὰ λέγων xai εἲς οὐδὲν χρήσιμα; « 'O γὰρ µωρὸς, 
φησ], utopx λαλήσει. « (Ἠσαΐας ὁ μέγας σοι τοῦτο καὶ 
οὐκ ἐγὼ) καὶ ταῦτα μηδὲ ἀντοφθαλμεῖν αὐτοῖς, µη- 
δὲ εἷς λόγους ὅλως ἰέναι δανάµενος. 


E'. Τούτων ἀχούσας ἐκεῖνος οὐκ ἔτι καθεκτὸς dv, 
ἀλλὰ θυμοῦ πλείονος πλθσθεὶς, ἐπὶ ξύλου μὲν τὸν 
Οὕαςον µετεωρίζειν ἐχέλευε, Πρὸς δὲ τοὺς ἁγίους, 


ubi est? Hoc diclo, cursim statim e turba egres- 
sus preclarissimus Varus, stans in medio dicit 
prasidi : Ille quidem jam diu abhinc ex bac vita 
excessit, me autem suum heredem insütuit. Si 
quid ergo ab illo debebatur, adsum ipse reddi- 
turus. 

IV. Audivit preses, et totus ad iram est con- 
versus : Quis hic sil, inquit, dicat, et e quanam 
sit legione. Ille autem : Ex legione quidem Tya- 
nensi, miles vero clarus, respondit. Preses autem, 
ea de causa obstupefactus, Quis malus demon, 
inquit, effecit, ut te in manifestum impelleres pe- 
riculum, ut et gloriosam tuam militiam, et quam 
ex ea habes tesseram frumentariam, nihili facias, 
et tuam animam in tanta mala injicias ? Beatus 
aulem Varus: Panem, inquit, qui de colo descen- 
dit, et divinum calicem pretiosi sanguinis Christi 
Domini mei pretuli tuis honoribus et stipendiis: 
gloriam que semper manet, ei que fluit, et vitara 
quie nunquam desinit, ei in quam cadit interitus 
et est ad breve tempus. Tunc judex aperte osten- 
dens se esse animo pertiurbatum, aspiciens ad 
sanctos, concitate et acerbe dixit: Testis sit mihi 
virtug maximorum deorum, vobis prius adimam 
in malis vitam, qui me tali milite privaveritis* 
lloc enim fuerit vestrum, et non alterius. Martyres 
aulem verba ejus nihilifacientes, Exspecta pa- 
rumper, dixerunt, o judex, et videbis qualia sint 
arma hujus militia Ad ordinem enim angelorum 
hominem adduximus. Hoc dicto, ille quidem cona- 
batur persuadere sanclis, ut assentirentur impie- 
tati, et rebus vanis offerent sacrificium, ipse plane 
vanus aL stolidue. Illi autem ne aurem quidem 
ejus verbis prebentes, contra referebant : « Dii, 
qui celum et,terram non fecerunt, pereant ! ! » 
Post quos beatus Varus iram magis accendens, 
judici, Quid, dixit, sanctis exhibes molestiam, 
stulta dicens, et ad nihil utilia ? « Stultus autem 
8tulta loquetur 2.» (Magnus Isaias boo tibi dicit, 
et non ego) idque cum nec eos quidem contra in- 
tueri, nec cum eis omnino conferre sermonem 
velis, vel potius non possis. 

V. Hxc cum ille audiisset, non poterat amplius 
cohiberi, sed majore ira plenus, jussit. quidem 
Varum in ligno sublimem extolli. Sanctis autem 


Εάν τῆς ὑμῶν, εἶπεν, ἑνστάσεως ὑττηθῶ, ἔξαρνος D dixit: Si fuero a vestra superatus constantia, cul- 


πάντως καὶ τῆς τῶν θεῶν ἔσομαι λατρείας. Οὕτως 
ἰσγυρόν τι xal αὐστηρὸν dj ἀλήθεια, καὶ ἀσθένειαν 
πολλάκις διελέγχον ψύχῆς, φέρειν αὐτῆς civ ἔλευ- 
θερίαν οὗ δυναµένης. Οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ μάρτυρες, 
Δοκίμασόν σου τέως τὴν δυναστείαν, εἱρήκασιν, ἐπὶ 
159 παρόντος ἡμῶν ἀδελφοῦ * καὶ εἴγε τούτου χρείτ- 
των ὀφθῇς, τότε τάχα καὶ io' ἡμᾶς χρηστῶν οὐκ 
ἀμοῖρήσεις ἐλπίδων. Πρὸς ταῦτα ὁ ὃ.καστὴς τοῖς 
μὲν ἁγίοις τὰ χαλεπώτατα ἀπειλήσαν, τοῦ ξύλου 
κατενεχθΏναχι προστάττει τὸν μάρτυρα * xal ὥσπερ 


! Jerom. x, 11. ? Isa. ΧΧΣΙΙ. 6. 


ium quoque deorum omnino abnegabo. Adeo res 
valida et acris est veritas, et que sepe arguit 
animi imbecillitatem, qui non potest ejus ferre 
libertatem. Christi autem martyres, Experire, di- 
xerunt, in hoc nostro fratre quid possie ; et si eo 
fueris superior fortassis, ut sperae, in nobis res 
quoque recte succedet. Ad hec judex cum sanotis 
quidem esset minatus gravissima, jubet in cippum 
duci martyrem : el perinde ac si existimaret non 


guy! ἱκανὴν νοµίσας πρὸς τοιοῦτον εὐγενὲς φρόνηµα, 


[147 


MENSIS OCTOBER. 


1148 


4 9 . 4 £e ' I 
gufficere hoc supplicium adversus tam generosum Α xal παρασκευὶν Φυχῆς τὴν χόλασιν ταύτην ἵμᾶσιν 


et tam bene instructum animum, jussit ut extensus 
loris, in terra cederetur crudeliter, deinde per 
quatuor viros tractum, validis clavis conteri et 
confringi. Forli ergo et. generoso animo hec mala 
ferens athleta, ad sanctos omnibus audientibus 
converagus : Benedicite famulo vestro, sancti patres, 
inquit, benedicite. Rogate, ut mihi vires confir- 
mentur a Domino, et me ejus dexlera suscipiat. 
Novit enim humanam imbecillitatem, qui eam ipse 
quoque geslare voluit, et dixit: « Spiritus quidem 
promptus est, caro autem infirma ?. » Sancti igi- 
tur, cum oculos in colum sustulissent, Deus, 
dixerunt, Deus virtutum, ipse emittet tibi virtutem 
ex alto, et capiti tuo imponet galeam salutis, et te 
induet vestimentis ultionis. Manus illius defendet 
te, et brachium te corroborabit, et praeclaras pre- 
bebit victorias contra adversarium. « Exsurge ergo, 
exsurge, induere fortitudine brachii tui 5 » hoc 
discens & divina Scriptura, et sciens qualis ab alto 
adsit nobis adjutor, et qualium bonorum perceptio 
eos manel, qui propter illum hec pati lubenter 
voluerunt. Martyr autem Christi cum interea ver- 
beraretur, et quodammodo sentiret manum opem 
e colo ferentem, in exsultatione anime dixit san- 
etis : Nulla propter me tristitia subeat corda vestra. 
Ecce enim vestre preces, que Deo persuaserunt, 
aspera tormenta plana elffecerunt et levia, et mo- 
lestiam mutarunt in recreationem, adeo ut nec 
plagas quidem sentiom. 

VI. Post hac rursus aggressus est tyrannus per- 
suadere, et athletam attrahere ad negandum, bona 
ei pollicens, et horum ipsorum, que sustinuit, tor- 
mentorum, non in illum, sed in alios Christi mar- 
tyres culpam conferens. Postquam autem vidit san- 
etum callida illius inventa amplius irridentem, ira 
magis accensus, jubel Varum rursus suspendi in 
ligno comparato ad torquendum, et eum ferreis 
discerpi ungulis. Cum autem marlyri, dum cede- 
retur corpus, plurim: carnes in terram caderent, 
et illius sanguine solum cruentaretur, bonus qui- 
dem Varus, tanquam nihil patiens, erat quietus: 
sanctis autem graviter affectus erat animus, et eo- 
rum viscera laniabantur propter animi consensio- 
nem. Non ferentes itaque judicis crudelitatem: Quid 
vero non intelligis, inquiunt, o tu, vel feris ipsis 
agrestior, quod et lapides et ferrum passa essent, 
percussa toties ? Ipse autem ne sic quidem potuit 
molliri, et eam rem quodammodo habuit ludibrio : 
Christus, inquiens, vester accedat, ipsumque a 
meis liberet manibus : nesciens stultus, quod hec 
ferre posse magno et forti animo, significabant 
illum affuisse et liberasse, et suum rorem dedisse 
dolorum medicinam. Beatus autem ille, etiam dum 
discerperetur, Nolim, inquit, liberari ab his, que 
ad tempus durant, tormentis, sed ab iis que ma- 


* Mattb. xxvi, 41. 4 Isa L1, 9. 


ὠμοῖς ἔφη κατὰ γῆς ταθέντα µαστίζεσθαι, εἶτα διὰ 
τεσσάρων ἐλκόμενον ῥοπάλοις ἀδροῖς συνθλᾶσθαι καὶ 
κατατρίθεσθα:. Γενναίως οὖν τὰ δεινὰ ταῦτα φέρων 
ὁ ἀθλητὴς πρὸς τοὺς ἁγίους ἓν ἐπηκόω πάντων ἔπι- 
στραφεὶς, Εὐλογήσατε τὸν δοῦλον ὑμῶν, πατέρες ἆχιοι, 
φησὶν, εὐλυγήσατε * εὐξασθε παρὰ Κυρίου ἑνδυναμω- 
Ozvxl µε xal ἀντ'λαθέσθαι µου τὴν αὐτοῦ θεξ.ἀν. 
Οιδε γὰρ αὐτὸς τὴν ἀνθρωπίνιν ἀσθένειαν, Ó xat 
φορέσαι ταύτην καταδεξάµενος, καὶ εἰπὼν ὅτι « Τὸ μὲν 
πνεῦμα πρόθυµον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής.» Οἱ δὲ ἅγιο:, τὰ 
ὕμματα εἰς οὐρανοὺς ἀνατείναντες, Ὁ θεὸς, εἶπον, ὁ 
θεὸς τῶν δυνάµεων, αὐτὸς ἐξαποστελεῖ σοι δόναμ.ν 
ἐξ ὕψους, καὶ περιθήσει ἐπὶ τὴν χεφαλήν σου πε- 
ριεφαλαίαν σωτηρἰου, καὶ ἱμάτιον ἐκδικήσεως πε- 
ριθαλεῖ σε, "II. χεὶρ ἐκείνου συναντιλήψεταί σοι, xa! 
ὁ βραχίων κἄτισχύσει, λαµπρἁ τε παβράσχοι κατὰ 
τοῦ ἀντικειμένου τὰ νιχητήρια.« Εξεγείρου τοιγαροῦν, 
ἐξεγείρου, ἔνδυσχι τὴν ἰσχὺν τοῦ βραχἰονός aoo « παρὰ 
τῆς θείας τοῦτο Γραφῆς διδασκόµενος, καὶ εἰδὼς, 
οἷος ἡμῖν ἄνωθεν παρἰσταται βοήγθος, xal οἵων ἄγα- 
θῶν ἁπόλαυσις περιμένει τοὺς δι ἐκεῖνον ταῦτα 
πάσχειν προῃρημένους. Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ μάρτυς 
ἐν τησούτῳ τυπτόµενος, καὶ ὥσπερ αἰσθόμενος ἄνω- 
θεν χειρὸς ἐπιθοηθούσης, ἐν ἀγαλλιάσε ψυχῆς ἔφη 
πρὸς τὸὺς ἁγίους * Μηδεμία λύπη τὰς ὑμῶν ὑποτρε- 
χέτω καρδίας, γάριν ἡμῶν * ἰδοὺ γὰρ d θεοπειθῆς 
ὑμῶν εὐγὴ, τὸ τραχὺ τῶν βασάνων εἰς ὁμαλὸ», c 
τὸ λυποῦν εἷς ἄνεσιν µετεσχεύασε, xal τοσοῦτον ὅσῳ 
μηδὲ πληγῶν ἡμᾶς ἐπαισθάνεσθαι. 

q. Τὸ μετὰ ταῦτα πείθειν ὁ τύραννος ἐπεγείρει 


C πάλίν, καὶ πρὸς ἄρνησιν elÀxe τὸν ἀθλητὴν, ἆγαθὰ 


ὑπισχνούμενος, xal αὐτῶν dv ἄχρι τοῦ νῦν ὑπέσττ 
βασάνων, οὐκ ἐχεῖνον, ἀλλὰ τοὺς τοῦ Χριστοῦ µάρ- 
τυρας αἰτιώμενος. Ὡς δὲ ἑώρα τὸν ἅγιον διἀγελῶντα 
μᾶλλον αὐτὸν τῆς ἐπινυίας xal τοῦ σοφίσµατος. ἔτι 
πλείονα τὸν θυμὸν ἐκκαήύσας, τῷ χολαστηρίῳ ξύλῳ 
καὶ αὖθις ἀναρττθῆναι κελεύει τὸν Ollapov, xai 
ὄνυξι σιδηροῖς καταξαίνεσθαι. Ἐπεὶ δὲ τῷ µάρτυρι 
ξαινουμένοο τοῦ σώματος, al πλείονες τῶν σαρχῶν 
εἲς γῆν ἀπεῤῥίπτοντο, καὶ τῷ ἐκεῖθεν αἷματι τὸ ἐδα- 
φος ἐφοινίσσετο, ὁ μὲν χρηστὸς Όὔαρος ὡς οὐδὲν 
πάσχων ἥοεμόὸς Tv * ἔπασχε δὲ τοῖς ἁγίοις δεινῶς ἡ 
qoy3, καὶ τὰ σπλάγχνα τούτων ἑχόπτετο διὰ τὸν 
ὀμόψυχον. ᾽Αμέλει καὶ τὴν ὠμότητα μὴ ἐνεγκόντες 
τοῦ δικαστοῦ, Τ δὲ οὐ συνίης, εἶπον, καὶ θηρίων αὐτῶν, 


L » 
D ἀγριώτερε, ὅτι καὶ λίθοι καὶ σίδηρος ἔπαθον ἂν τησ- 


«ota πληττόμενοι ; Αὐτὸς OR καὶ οὕτως ἀμείλιχτος 
ἦν, καὶ ὥσπερ tiq χλεύην τὸ πρᾶγμα τιθεὶς, 'O 
Χριστὸς, φησὶν, ὁ ὑμέτερος παρελθὼν, τῶν ἐμῶν 
αὐτὸν ἐξελέσθω γχειρῶν, μὴ εἰδὼς ὁ ἀνόητος, ὡς τὸ 
ταῦτα δύνασθαι οέρειν µεγαλοφύχως δήλωσις £v 
ὅτι καὶ παρῆν ἐχεῖνος καὶ ἐξῃρεῖτο, xal τὴν παρ 
αὐτοῦ δρόσον ἵαμα ἐδίδου τῶν ὀδυνῶν. Ὁ δὲ µακά- 
ριος καὶ ξεόμενος, Μή iot γένοιτο, ἔφτ, τῶν βασάνων 
ἀπαλλαγῆναι τῶν πβοσχαίρων τούτων, ἀλλὰ τῶν 


1119 


MARTYRIUM S. VARI. 


4150 


μενουσῶν ὁ Ἐμὸς ἐξέλοιτό µε Χριστὸς, σὶ δὲ καὶ τὴν A nent; meus me Christus liberaverit, te autem et 


gi» ὠμότητα τοιαύταις ἀξίως κατακρινεῖ. 

7’. Τοῦτον ἀμειθήμενος ἔργῳ τὸν λόγον ὁ δικα- 
στὴς τοὺς ξωστῆρας κατὰ τῶν τοῦ μάρτυρος ἐπέφερε 
σπλά/χων, Ὀράτω, λέγων, πρὸ τῶν ὀφραλμῶν ὁ κατ- 
άρατος xa(Xmso ὕδωρ αὐτοῦ προχεόµενα τὰ ἐνδό- 
σθια. ᾽Αλλὰ τὸν τοῦ Χριστοῦ μάρτυρα οὐδὲ d τῆς 
Basivoo ταύτης πιχρότης ἐνδοῦναί τι τοῦ πᾶσχειν 
διὰ Χριστὸν παρεσκεύασεν, οὐ ῥῆμα φθέγξασθαι 
ἁγεννὲς, οὐκ ἄλλο τι μ.κρὸν Tj μεῖζον ὑποσταλεὶς 
ἔργον ἐνδείξασθαι, ei μὴ καὶ µείζονα μᾶλλον τὸν εἷς 
Χριστὸν ἀνέφλεγεν ἔρωτα, καὶ πρὸς τὰς δριμυτέρας 
τῶν κολάσεων δριμυτέραις τὸν δικαστὴν βάλλειν 
ἐποίει ταῖς ἀποκρίσεσι. Σὺ μὲν γὰρ, ἔφη, ποντρὰ 
ποντρῶν δαιμόνων ὑπουργὲ καὶ µεσάνθρωπε, καὶ 
λίαν τοῖς ἀγαθοῖς ἀντικείμενε, ἐξενεγχεῖν ἴσως Ov. 
νήσῃ µου τὰ ἐνδόσθια: ἡ δὲ τῆς ἐμῆς καρδίας εἲς 
Χριστὸν πίστις ἄσυλος ἔσται καὶ ἀναφαίρετος, Οἱ 
δὲ ἅγιοι, τὰ τοῦ μάρτυρος σπλάγχνα ῥηγνύμενά τε 
xai tiq γην οὕτω διασπειρόµενα θεασάµενοι, φ'λάν- 
θρωπόν τι καὶ λίαν περπἀθὶς δχκρύσαντες τὸν 
Χριστὸν, ὑπὲρ 09 ταῦτα ἔπασχε, βοηθὸν ἐκάλουν. Οἷἴς 
ἐπιθαλὼν τὰς ὄψεις ὁ δικαστὴς, καὶ τὸ τῆς φιλαν- 
θρωπίας 7, φιλαδελφίας μᾶλλον ἰδὼν σόµθολον, τὰ 
ἐν ὀρθαλμοῖς 024x202, xal οἷά τινος πλησθεὶς ἡδονῖς, 
τν τησθε πόντως, εἶπε µετα forc, ἵττησθε. Καὶ τού- 
του δεῖγμα ἡ πολλή αὕτη κατήφεια καὶ τὰ δάκρυα. El 
γὰρ ἠδύνατο, φησὶν, 6 ὑμέτερος θεὸς τὶν μυθευοµέ- 
νην ταύτην ὑμῖν ἀθάνατον ζωὴν παρασχεῖν, τίνος 
χάριν οὕτω τὸν xaxü« ἀπολούμενον ἕταῖρον ὑμῶν 
ἐπενθεῖτε ; Οἱ δὲ πρὸς αὐτόν * Ἡ τῶν δακρύων αὕτη 
σταγὼν τὴν φυσιχὴν µηνύει συµπάθειαν, Ἐπεὶ οὐκ 
ἂν ποτε ἡμεῖς γνώµη τὸ» ἀδελφὸν κλαύσωμθν τοιούτφ 
τελευτῶντα θανάτῳ * μᾶλλον γὰρ καὶ µακάριον αὐτὸν 
τοῦ τέλους ἠἡγούμεθα xai ζηλοῦμεν, ὅτι τῇ προς- 
καΐρῳ ταύτῃ βασάνῳ τὴν εἷς ἀεὶ µένουσαν βασι- 
λείαν ἐπραγματεύσατο, Οὐ τοῦτον οὖν. ὥσπερ ἔφη- 
μεν, ἀλλὰ σὲ μᾶλλον θῥηνοῦμεν τῆς ἀπωλείας, καὶ 
Qv μέλλεις χλτηρονομεῖν χαλεπῶν ἀντιδόσεων. Xpt- 
στοῦ γὰρ νόμος xai ὑπὲρ ὑμῶν δακρύειν τῶν ἐχθρῶν 
τῷ τῆς ἀγάπης μὄνῳ καὶ τῆς χρηστότητος. 

H'.'Ev ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐλέγετο, τοὺς μὲν ἁγίους 
καὶ αὖθις τὸ ὁδσμωτήριον ὑπεδέχετο, ἕως ὁ δικαστὴς 
σ/ἔψαιτο ποίαις τῶν Χολάσέων αὐτοὺς παραδόσει, 
0 ó& µαχάρ.ος Όδαρος ἐπὶ τοῦ ξύλυυ Tro καὶ ἔτι 
µετέωρος, οὕτω προσταχθὲν, ἄχρις ἀφή σοι καὶ τὴν 
ψυχήν. Ὡς οὗ τοὺς ἁγίους ὑπὸ δεσμοῖς καὶ φρου- 
ραῖς πρὸς τὴν εἰρκτὴν ἀγομένους ἐθεάσατο, µεγάλῃ 
τῇ φωνῇ, θαρσεῖτε, εἶπε, πατέρες ἐμοὶ, θαρσεῖτἐ.... 
οὐδὲν ἐγὼ λογίζοµαι τὰς ἐπαγομέγας pot τιμωρίας, 
ἀλλά µε τῷ ipi Χριστῷ παράθεσθε xal Σωτέρι, 
καὶ πεποιθὼς πορεύσομαι πρὸς αὐτὸν ταῖς ὑμετέ- 
βχις εὐχαῖς φρουρούµενος, ἐπὶ πέντε γοῦν ὥραις τῇ 
βασάνῳ ᾖἐγκαρτερήσας, ἐν εἰρήνῃ τὸ πνεύμα τῷ 
δεδωκότ. Θεῷ παρέθετο. Ἔτι δὲ ζῆν αὐτὸν οἱ ἐπὶ 
τῶν βασάνων οἰόμενοι, οὐδὲ τὸ λοιπὸν µεθίεοαν, 
ἀλλὰ κοράκων τρόπον xal μετὰ θάνατον ἤκιζον. 
int! δὶ xal αὐτοῖς xal τῷ τυράννῳ διεγνώσθη ὅτι 
Οὔὕαρος τέθνηκε, τὸν νεκρὸν καταγαγέντες, xal διὰ 


tuam crudelitatem talibus merito condemnabit. 

VII. Hanc judex ipso facto ulciscens orationem, 
in viscera martyris intulit novaculam : Videat, 
dicers, exsecrandus ante oculos, tanquam aquam, 
sua eíTundi intestina, Sed ne hujus quidem tor- 
menti acerbitas effecit, ut Christi martyr aliquid 
remitteret de sua in patiendo pro Christo constan- 
tia, nec ut molle aut ignavum aliquod verbum 
loqueretur, vel aliquod parvum aut magnum osten- 
deret, quo significaret se cedere : imo majorem 
amorem ei in Christum accendit, et adversus 
graves cruciatus fecit eum ferire judicem responsis 
gravioribus. Nam, Tu quidem, inquit, o maligne 
malorum daemonum administer, et hostis homi- 
num, et qui bonis valide adversaris, mea fortasse 
intestina educere poteris, mei autem cordis in 
Christum fides mihi eripi non poterit. Sancti 
autem cum vidissent intestina martyris disrumpi, 
et per terram dispergi, tenere et miserabiliter 
flentes, Christi invocabant auxilium, pro quo hao 
patiebatur. In quos cum judex conjecisset oculos, 
et humanitatis, aut potius amoris in fratrem 
signum vidisset lacrymas, que erant in oculis, 
veluti quadam repletus lelitia : Superati estis 
omnino, superati estis, inquit vociferans. Hujus 
autem indicium est hec magna tristitia et lacrymee. 
Si enim posset, inquit, vester Deus hanc, quam 
vos fingitis, immortalem vitam vobis prebere, 
quanam de causa lugeretis amicum, qui vobis male 
perit ? Illi autem ei dixerunt: Hec gutta lacryma- 
rum naturalem significat commiserationem. Nam 
nos nostra sententia nunquam defleverimus fra- 
trem, qui tali morte decedit: imo vero propter 
talem decessum eum beatum ducimus, et felicem 
vocamus, quod hoc, quod est ad tempus tormento, 
illud, quod semper manet, regnum conciliavit. Non 
bunc ergo, ut diximus, sed tuum potius deflemus 
interitum, et gravia mala, qua tibi sunt eventura. 
Christi enim Jex nos jubet flere etiam pro nostris 
inimicis, charitatis lege et benignitatis. 

VIII. Interim autem dum heo dicebantur, san- 
clos quidem rursus excepit carcer, donec conside- 
raret judex, quibusnam eos traderel suppliciis. 
Beatus autem Varus sublimis adhuc pendebat in 
ligno: sic enim jussum fuerat ut maneret, doneo 
emilteret animam. Postquam autem vidit sanctos 
vinctos, et cum custodibus duci in carcerem, 
magna voce: Bono animo, inquit, patres mei, 
bono animo estote: ego enim nihilifacio que mibi 
inferuntur supplicia, sed me meo Christo com- 
mendate, et Salvatori, et confldenter ad ipsum 
vadam vestrarum orationum munitus presidio. 
Cum ergo quinque horis se fortiter gessisset in 
hoc tormento, in pace spiritum Deo committit. 
Eum autem adhuc vivere putantes qui preerant 
tormentis, ne de cetero quidem cessarunt, sed 
instar corvorum torquebant etiam post mortem. 
Postquam vero ab ipsis cognitum fuit, et a tyranno, 


1151 


moriuum esse Varum, corpus deposuerunt, et cum À µέσου τοῦ 


per mediam traxissent civitatem, canibus canes 
exedendum tradiderunt. Atque Varus quidem ta- 
lem et tam feliceian invenit exitum. Postridie 
autem cum sistendos martyres curasset parricida, 
neque posset persuadere (volebat enim, et omni 
ope contendebat conspici viclor in persuadendo iis, 
qui erant tam constantes), post multa et varia sup- 
plicia eos condemnat, ut gladio mortem subeant. 
Martyribus autem leto et alacri animo consumma- 
tis, cum sacras eorum reliquias noctu quidam 
Christiani sustulissent, in insigni loco sancte de- 
posuerunt. 

ΙΧ. Quedam autem mulier ex iis que in solo 
Deo spem posuerant, orta in Palestina, nomine 


Cleopatra, que prope aderat, cum decertaret maz- B 


tyr Varus, et videbat acerba illa tormenta, que 
suberat propter Christum, et in corde gravem 
plagam accipiebat, et magna af(iciebatur molestia, 
Deumque obsecrabat, jejunio vacans et orationi, 
ut suam visitaret hereditatem ad malorum revoca- 
tionem : Ipsa, inquam, cum suum filium, quí pri- 
mam agebat etatem, noctu cum aliis assumpsisset, 
et venisset in locum in quo jacebat corpus mar- 
tyris, id tollit, 8ο pretiosis unxit aromatibus, et 
splendidis induit vestibus. Et quoniam vehemens 
erat fluctus impietatis adversus Christianos, et 
gravia tuno capiti imminebant, timens in aperto 
ostendere pietatem, cum sub suum lectum tulisset 
quantum terre sufficiebat, eum deponit reverenter 


accendens lucem, et suffitibus, ut potuit, ei hono- C 


rem tribuens. Procedente autem tempore cum 
idolorum marcesceret impietas, venit eiin mentem 
alienam dimittere regionem, et redire in patriem. 
Cum autem non posset corpus transferre martyris, 
nisi id prius seigniflcaret presidi, rebus omnibus 
suis bene compositis, per quemdam ex iis, qui 
ascripli erant in numerum oratorum, accedit ad 
loci presidem, et eum pecuniis aggrediens rogabat, 
ut sibi corpus mortuum efferre concederet. Quod- 
nam autem esset corpus, οἱ quisnam modus 
mortis explicans, dicebat suum maritum, qui 
primas obtinuerat partes in exercitu, multaque 
preclara et insignia tropaea adversus hostes 
erexerat, cum in eos multa strenue et fortiter 
gessissel, ex hac vita excessisse, ne sepulturam 
quidem quam par erat, consecutum. Hujus, inquit, 
ego corpus valde studeo in suam transferre regio- 
nem. CediL itaque provincie preses petitioni, et 
permittit ei facere quod postulabat. llla autem 
sui quidem mariti corpus, qui in aliena regione 
diu ante e vivis excesserat, monumento mandave- 
rat, in id injecto pulvere. 


X. Cum igitur martyris corpus sustulisset, et id 
rursus unxisset, et splendidius composuisset, et ne 
hoc Christianus quispiam scire posset, in arca 
oleagina imposuissel, et abscondisset (nam pri- 
mum quidem timebat gentium insaniam, deinde 


MENSIS OCTOBER. 


1152 


ἄστεος ἐφελχύσαντες, Χὺνσὶν οἱ xow« 
βορὰν παρέδοσαν. Ὁ piv οὖν Οὕαρος τοιοῦτον εὗρε 
^ ελ 9 e" 61 4 - ^3 H4; 
τὸ τέλος, xal οὕτω χομιδῆ µακάριον, τῃ οὗ ἑτῆς 
τοὺς μάρτυρας ὁ µιχιφόνος παραστησάμενος, ετεὶ 
μὲ, πείθειν οἵός τε ἣν * ἐθούλετο γὰρ καὶ πᾶν ἔποίει 
νικητὴς ὀφθῆναι, τῷ μεταπεῖσαι τοὺς οὕτω βεθαίους, 
9 5 ο 
μετὰ πολλὰς καὶ ποικίλας τὰς τιμωρίας, τῶν Oui 
ξίφους αὐτῶν θάνατον καταχρίνει, xal δὴ τῶν µαρ- 
^st ὑφ' ἁδονῇ Y προθυµί λ 2 τὰ 
τόρων ὑφ) $90vi καὶ προθυµίφ τελειωθέντων, τα 
4 9 φ 
Ἱερὰ τούτων λείψανα νυχτος Χριστιανοί τινες ὑγ- 
ελόμενοι, ὁσίως ἐν ἐπισήμῳ κατέρεντο τόπῳ. 


θ’. lovi; 66 τις τῶν ἐπὶ µόνῳ θεῷ τὴν ἐλπίὸς 
θεµένων τῆς Παλχιστηνῶν ὁρμωμένι γῆς. Ἑλεοπάτρα 
ταύτῃ τὸ ὄνομα, ἄθλοῦντος τὀῦ μάρτυρος Οὕὗάρον, 
ἐγγύς που παροῦσα, xai τὰς πικρὰς ἔχείνας βασἀ- 
νους, à; ὑπέστη διὰ Χριστὸν βλέπουσα, βαρέως τε 
viv καρδίαν ἑτόπτετο, καὶ δεινῆς ἆἔπλτρουτο λύττς, 
ἐλιπάρει τε τὸ θεῖον, νηστείφ προστετηχυῖα xai 
προσευχη, τὸν αὐτοῦ χλῆρον ἐπ ἀνακλήσει τῶν 
xxxüv ἐπισχέψασθαι, Αὕτη τὸν οἰκεῖον παῖδα, πρώ- 
την ἄγοντα τὴν ἡλικίαν, μεθ’ ἑτέρων νύὔκτωρ παρα- 
λαθοῦσα, ὅποι τε ὁ νεχρὺς τοῦ µᾶρτυρος Etro 
καταλαθοῦσα» τοῦτον ἀναιρεῖται, ἀρώμασί τε Xo- 
λυτελέσι µυρίἰσασα xal λαμτπραϊς ἐσθῆσι περιθαλ.ὔσα 
xai ἐπείπερ ὁ τῆς ἀσεθείας κλύδων ἐκράτει, xai 
ὑπὲρ κεφαλῆς ἤρετο τὰ δεινὰ ἓν φανερῷ δεδοιχυῖα 
προαγαγεῖν τὴν εὐσέθειαν, ὑπὸ τὴν αὐτῆς κλίνην, 
γῆν ὅσον ἀρκοῦν ἦν ἐχφορήσασα, σεθασµίως αὐτὸν 
κατατίθησι. φῶς τε ἄσθεστον αὐτῷ ὑφάπτουσα, καὶ 
θυμἁµασιν, ὡς εἶχε, νέµουσα τὴν τιμήν. Χρόνῳ δὲ 
ὕστερυν τῆς εἰδωλικῆς ἀσεθείας ἀπομαραινομέντς 
νοῦν ἔσχε τὴν ἀλλοτρίαν ἀφεῖναι καὶ τῆς πατρίδος 
αὖθις γενέσθαι * ἐπεὶ δὲ οὐχ oia τε Tv xal τὸν νε- 
κρὸν µεταχοµίσαι τοῦ μάρτυρος, sl μὴ πρότερον 
γνωρίσοι τῷ ἡγεμόνι, τὰ κατ) αὐτὸν εὖ πάντα ϐε- 
µένη, διά τινος τῶν ἐν τοῖς ῥήτορσι γραμμµένων, τῷ 
ἐπὶ τοῦ τόπου ἡγεμονεύοντι προσφοιτᾷ, xal τὸν 
ἄνδρα χρήµασιν ὑπελθοῦσα, ἐδεῖτο αὐτῇ χαρίσασθαι 
τὴν τοῦ νεκροῦ ἐκφοράν. Tí, δὲ ὁ νεκρὸς xai ὅστις 
ὁ τρόπος τῆς τελευτής ἑρμηνεύουσα, τὸν οἶκεῖον 
ἔφασκεν ἄνδρα, τὸν ἓν τῇ στρατείᾳ τὰ πρῶτα διενε- 
γχόντα, λαμπρά τε xol περιφανῆ πολλάκις, τὰ κατὰ 
τῶν πολεμίων στήσαντα τρόπαια, xai πολλοῖς τοῖς 
κατ αὐτῶν ἐγκαλλωπισάμενον ἀριστεύμασι, τὸν 


D βίον ὧδε μεταλαχεῖν, μηδὲ τῆς ταφῆς προστκούστς 


ἀξιωθέντα. Τούτου, φησὶ, τὸν νεκρὸν ἐγὼ διὰ σπο»- 
δῆς ἄρτι τίθεµαι πρὸς τὴν οἰχείαν μετενεγκεῖν. Εἴκει 
τοιγαροῦν ὁ τῆς ἐπαργίας ἡγεμὼν πρὸς τὴν αἴτησιν, 
καὶ πράττειν αὐτῇ τὸ παρἰστάμὲνον ἐπιτρέπει ' ἡ δὲ 
τὸν piv τοῦ ἑαυτῆς ἂν δρὸς νεκρὸν τὸν βίον ἐπάλλο- 
δαπῆς πολλῷ πρότερον καταλύσαντος µνήµατι παρα- 
δεδώκει κόνιν ἐπιθαλοῦσα. 

I. Τὸν δὲ τοῦ μάρτυρος ἄρτι ἀνελομένη µυρίσασά 
τε αὖθις, λαμπρότερἁ τε περιθαλοῦσα, xai ὡς ἂν 
µήτινι τοῦτο μαθεῖν ὑπάρξοι Χριστιανῶν, ἐν τύλῃ 
ἑρέας ἐνθεμένη xal ὑποκρύψασα, ἐδεδίει γὰρ πρό. 
τερον μὲν τῶν ἑλλην[ίστῶν τὴν μανίαν, μετὰ ταῦτα 


11353 


MARTYRIUM S. VARI. 


1154 


δὲ πολλῷ πλέον τῶν εὐσεθῶν τὴν θερμότητα, πάν- A autem, εἰ multo magis piorum fervorem, omni- 


των ὡς τὸ εἰκὸς ἔργον τοῦτο σπουδαιότατον ποιου- 
µένων ἀναιρεῖσθαι τῶν ὑπὲρ Χριστοῦ παθόντων τὰ 
λείψανχ, τούτων οὖν ὡς ἥδιστα περὶ ταῦτα διαπο- 
νουµένων, ἐκείνη τὴν Παλαιστίνην κατἀλαμθάνει, 
Λὐτοῦ δὲ γενοµένη Χατά τινα κώμην παρὰ τῷ θα- 
θωρίῳ κειµένην, Ἔδρα δὲ κχτωνόµαστο, τὸ θεῖον 
σῶμα τοῦ µάρτυοος Χατατίθεται, λαμπάδας τε 
ὑφάπτουσα, xol πολλὰ τῶν εὐόσμων xzlooca, xai 
διὰ τιμῆς πάσης ἄγουσα, ὥς οὖν πολύ τι πλήθος 
ἀνθρώπων ἵκον ἐπὶ τὴν σορὸν ἑώρα, πανταχη γὰρ 
ἤδη τοῦτο διαθεθόητο, καὶ πάντας dj ὀσμὴ τῶν αὖ- 
τοῦ γαρίτων ὀξέως ἐκάλει, καὶ οὓς χαλεπή τις ἐπι- 
πεσοῦσα νόσὀς ἐπίεζε, καὶ οὓς πονηροῦ πνεύματος 
συνεῖχεν ἐνέργεια, Πάντες γὰρ tfj τῆς σοροῦ προσ- 
αλεύσει τῶν ἐνοχλούντων εὐθὺς ἀπηλλάττοντο, δέον 
φήθη xal ναὸν Ἐγεῖραι τῷ μάρτυρι σεπτὸν dj φιλό- 
µαρτυς, ἐπεὶ, δὲ εἴχετο τῆς οἰκοδομῆς, πολυτελώς 
ἄγαν καὶ φιλοτίμως, ποἰων μὲν γαρίτων, ποίας δὲ 
σὺ, ἡδονᾗ ὥρας ἐκείνῃ προσμειδώσης, Ὑχαρᾶς 
ἔμπλεως Ὑενοµένη, χαΐρει γὰρ Voy χαλοῦ πρά- 
γµατος ἐπιμελουμένη, τοῦτο μὲν, ὅτι φύσει τὸ ἀγα- 
θὸν χαρᾶς πρόξενον τοῖς ἐργαζομένοις ᾿διὰ τὴν ἀπὸ 
τοῦ συνειδότος πληροφορίαν, τοῦτο δὲ καὶ διὰ τὴν 
ἐλπιζομένην ἀντίδοσιν, χαρᾶς οὖν πληβωθεῖσα, τοῖς 
κρατοῦσι χρήµοτα πέμπει τιμῆς ἀξιῶσαι τὸν παῖδα 
τῆς παρ᾽ αὐτοῖς αἰτουμένης, xal παραχρηῆμα βασιλι- 
καὶ παρ) αὐτῇ συλλαθαὶ, βεθαιοῦσαι τῷ παιδὶ τὸ 
ἀξίωμα. . 

ΙΑ’. Ἡ δὲ τέως μὲν ἀναθολῇ τὸ πρᾶγμα δίδωσι, 
περὶ τὴν οἰκοδομὴν ἐμμελέστατα διαπονουµένη, 
ἐπεὶ δὲ τὰ τοῦ ναοῦ πἑρας εἶχε, xal si; τιμὴν οὗτος 
εἰστήχει τῷ µάρτυρι, συογκαλεῖ μὲν τοὺς τῆς ἑπαρ- 
χίας ἐπισκόπους xal πρεσθυτέρους, ἐπὶ τῇ τοῦ ναοῦ 
καθιερώσει. Συγκαλεῖ δὲ καὶ ὅσοι τῶν μοναχῶν ἐπὶ 
τῷ κατ) ἀρετὴν βίῳ διέλαµπον, καὶ τῆς σοροῦ τὸ 
Ἱερὸν σῶμα τοῦ μάρτυρος ἐκχομίσασα, λαμπρῶς 
ἐπὶ πολυτέλοῦς xavéfsto χλίνής, ἐπέθηχέ τε xal ἣν 
ὁ παῖς χλαμύδα xai ζώνην ἐνδύναι τοῦ ἀξιώματος 
ἔμελλεν, εὐλογηθῆναί τε πρῶτον παρὰ τῶν ἐχεῖ 
συνελθόντων, εἶθ᾽ οὕτως περιθαλλέσθαι τοῦτον ἓκά- 
τερα παρσσκεύασεν, ἔπειτα πάννυχον δοξολογίαν 
ὁμοῦ τῷ παντ) πλήθει ποιησαµένη, αὐτῆ τε xal ὁ 
παῖς ὑπελθόντες πρῶτοι τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος, 
καὶ τοῦτο διαθαστάσαντες, ἐν τῷ τοῦ ναοῦ Ἱερῷ 
θυσιαστηρίῳ Ἱερῶς κατατίθενται, τὰ δ' ἐπὶ τούτοις ἡ 
φιλόμαρτυς Κλεοπάτρα, πρησκειµένη θερμῶς καὶ 
δακρύουσα, τῷ πχιδἰ τε καὶ ἑαυτῇ τὰ ἀγαθὰ πιστῶς 
fttt παρὰ τοῦ μάρτυρος, iv τούτῳ δὲ ἄρα τῆς 
θείας λειτουργίας ἱερῶς τελεσθείσης, ποιχίλῃ μὲν 
καὶ λαμπρᾷ τῇ τραπξζῃ τοὺς ἐκεῖ συνελθόντας εἷ- 
στία, τὰ δὲ περὶ τὴν διακονίαν ταύτην τῷ τε υἱῷ 
καὶ ἑαυτῇῃ ἀνετίθει. "Hv δὲ παρηγγελμένον τῷ παιδὶ 
παρὰ τὴς µητέρος μηδ᾽ ὁποσοῦν βρωτοὺ τινος fj πο- 
τοῦ πρότερον μεταλαθεῖν, πρὶν δὲ τὰ τῆς εὐωγίας 
εἷς πέρας ἑλθεῖν. Οὕτω τῶν περὶ τὴν εὐωχίαν πέρας 
ἐχόντων, τῆς ἡμέρας τε ἤδη κλινάσης, Ἀλλὰ to νῦν 
ῥηθήσεσθαι μέλλον µικροψύχων µμὶν ταράξει καὶ 


&xode xal ψυχὰς, τῶν δὲ Θεοῦ τρόπους ὅσον ἔφικτον 


bus, ut par erai, maximo studio contendentibus, 
ne tollerentur reliquie eorum, qui passi erant pro 
Christo), venit in Palestinam. Cum illic fuisset in 
quodam vico qui situs erat juxta Thaborium, cui 
nomen eral Edra, deponit divinum corpus marty- 
ris, lampadesque  accendens, et urens multa 
odorifera, id habebat in omni honore. Postca 
videns msgnam hominum multitudinem venientem 
ad loculum (erat enim is jam omnium sermone 
celebratus, et odor ejus gratiarum omnes cito 
vocabat, tam qui gravi aliquo morbo laborabant, 
quam quos maligni spiritus vexabat operatio : 
omnes enim per accessum ad loculum, mox libe- 
rabantur ab iis quas eis molestiam afferebant), 
existimavit oportere martyri templum excitare 
venerandum, mulier amans martyrum. Cum autem 
magno sumptu, et magna contentione urgeret 
edificationem (quibusnam quidem gratiis, quanam 
autem cum voluptate, elegantia et specie illic non 
arridente) ipsa referta  letitie (letatur enim 
anima, rei pulchre curam gerens, partim quidem, 
quod bono natura sit insitum, ut iis, qui id ope- 
rantur, conciliet letitiam ; partim autem etiam 
propter eam, qus speratur, remunerationem), 
pecuniam mittit ad eos, qui rerum potiebantur, 
petens ut honore suum dignarentur fllium. Statim 
autem ad eam sunt misse littere imperatoris, 
dignitatem fllio tribuentes. 

XI. llla vero rem quidem differt interim, ut que 
in edificando laboraret diligentissime. Cum autem 


C finitum esset templum, idque staret exstructum in 


honorem martyris, convocat quidem provinciae 
episcopos et presbyteros ad templi consecrationem. 
Convocat autem monachos etiam, qui virtute re- 
splendebant. Et cum e loculo sacrum corpus mar- 
tyris extulisset, id in magnifico lecto praeclare 
deposuit. Imposuit etiam clamydem, et zonam 
dignitatis, quam fllius suus erat induturus, volens 
ut primum benedicerentur ab iis, qui illuc conve- 
nerant, deinde utrumque indueret. Itaque cum per 
noctem simul cum toto populo fecisset glorifica- 
tionem, ipsa et filius simul eubeuntes primi corpus 
martyris, et id ferentes, sacrosancte deponunt in 
sacra ara templi. Post haec autem amans martyrum 
Cleopatra, ardenter instans et lacrymans, filio suo 


Det sibi bona fideliter petebat a martyre. Interim 


autem divino ministerio sacrosancte peracto, varia 
quidem et splendida mensa accepit eos, qui illuo 
convenerant. Qus autem pertinebant ad hoc mini- 
sterium, fllio et sibi imponebat. Filio vero mater 
jussera!, ut nec cibum, nec potum sumeret, 
priusquam flnitum esset convivium. Deinde finito 
convivio, et die jam inclinante, (Sed id, quod 
nunc dicendum est, turbabit quidem aures et ani- 
mos eorum qui sunt pusilli et abjecti animi : 
eorum autem, qui, quoad ejus fieri potest, Dei 
modum norunt,et magne illius sapientie providen- 
tiam admirabilem, magis movebit linguam ad bene- 


1135 


MENSIS OCTODER. 


1156 


dicendum, οἱ factum admittendum propter eam, quie ΛΑ εἰδότων, xal τῆς μεγάλης ἐκείνου σοφίας παραδ΄- 


ex eo evenit, utilitatem), puer defessus in suo lecto 
recumbeba! : materautem filii osculata oculos : Surge, 
fili, dicebat, e£ cum matre cibum sume. Quomodo 
enim defcsso et jejuno fuerit soinnus jucundus? Ille 
autem cum a vehementi et acuta febre detineretur, 
ne matri quidem polerat respondere. Tum mater: 
Certe, inquit, nec ego quidem cibum, aut aliquid 
aliud gustabo, nisi prius intellexero, quomodo hac 
res evenerit filio. Ei igitur assidens insomnis, et 
morbi ardorem, ut poterat, refrigerans, aut potius 
sibi ignem accendens e visceribus, circa mediam 
noctem (qualia sunt Dei judicia! ) vidit filium 
morbo confectum, ot jacentem mortuum. 


ξους οἰκονομίας, Χινήσει μᾶλλον τὴν γλῶτταν ti; 
εὐφημίαν, καὶ τὸ γεγονὸς ἀποδέξονται τῆς πρὸς τὸ 
συμφέρον ἐχθάσεως. "Ηδη γοῦν πρὸς ἑστέραν dw, 
κατάχοπος ὁ παῖς γεγονὼς τῇ ἑαυτοῦ κοίτῃ προσ- 
ανεχλίνετο’ Ἡἡ δὲ µήτηρ προσφῦσα τοῖς τοῦ παιδὸς 
ὀφθαλμοῖς, Ανίστασο, τέχνου, ἔλεγε, καὶ σὺν τῇ µιητέσι 
κρινώνἒι τροφῆς ' πῶς γὰρ ἂν ὕπνος ἡδὺς κεχµη- 
κότι xal ἀσίτῳ γένοιτο, ὁ δὲ. λάθρῳ τε καὶ ὀξεῖ πορε- 
τῷ κάτοχος Ov, οὐδὲ λόγον ἔσχε τῇ µητἑρι ἀποχρί- 
νασθαι, καὶ αὐτὴ ' "H μὴν, ἔφη, οὐδὲ ἐγὼ τροφῖς οὐ- 
δέ τινος ἀπηγεύσομαι, εἰ μὴ πρότερον περὶ τοῦ 
πράγµατος, ὅπως ἂν ἀποθῇ τῷ υἱῷ µάθοιµ:, καὶ ἑζ- 
τὰ παρακαθηµένη τῷ παιδὶ ἄύπνος, καὶ τὸν ἐκ τῆς 


νόσου Φφλογμὸὺν, ὥσπερ TY,» δὺνατὸν ἀναψύχουσα, Tj, μᾶλλον ixotn τὸ πῦρ πλέον ἀπὸ τῶν σπλάγχνων 
, ^ P , » 9 - - , Ll 4 -—-^, - , « 
ἀνάπτουσα, περὶ µέσας νύκτας (oia τὰ τοῦ θεοῦ κρίµατα !), ὁρᾶ τὺν παῖδα t7] νόσῳ κατεργασθέντα, καὶ νεκρὸν 


L4 EA 
ἄφωνόν τε xal ἄπνουν xsluevov. 


XII. Cum ergo &cerbum hunc vidisset eventum, B 


primum quidem caligans humi decidit, eamque 
Statim vox defecit, cum repentinus dolor (uisset 
lingue instar vinculi. Sed cum parum ad se rediis- 
set, et nonnihil resipuisset, humeris tollens mor- 
tuum corpus filii, et ad sacram id aram ferens, ibi 
deponit, et capillos vellens, luget filium : Perdidi, 
dicens, o fili, meam, que in te collocata erat, 
spem. Hei mihi ! o fili, hei mihi! o chare flos, qui 
sic ante tempua marcuisti miserabiliter | Hei mihi, 
tuum ego finem video, qua&/ sperabam essea te 
alendam in senectute ! Talem nunc, o charissime, 
alimentorum mihi vicem reddis ! Tales ego misera 
spei me colligo fructus ! Quo ore, quanam lingua, 
quibus deflebo oculis ;, Utinam meam pro tua mor- 
tem aspexissem, et filii mihi charis manibus man- 
data essei monimentol Utinam ipsa tibi jacerem 
polius mortua, et honorarer tuo processu ad se- 
pulerum { Sic enim ego essem felix. Sic in me 
utique conservata essel lex patrum. 


IB'. ToS γοῦν πικροῦ τούτοτ δράματος αἰσθομέντ, 
- ^ φ |. 8 - * 
πρῖῶτα μὲν ὑπὸ Ἰλίγγου πρὸς YT» καταπίπτει, xai 
αὐτὴν πρὸ τῆς φυχῆς ἀπέλιπεν d φωνή. Tic ἄθρόας 
, 3 4 — — ? 
λὂπης ἀντὶ δεσμῶν τῇ γλώττῃ γεγενημένης, εἷτα 
Δ 2. - 9 9 
µικρον ἀνενεγκοῦσα, καὶ ὀλίγου τι ἀνχνήφασα, τὸν 
τοῦ παιδὺς νεκρὀν ἐπὶ τῶν ὤμων ἀνελομένη ὃν 
^ - ϱ pt - - 
ἐδείματο τῷ μάρτυρι καταλαμθάνει ναὸν, τῷ Ἱερῷ 
τε τοῦτον θυσιαστηρίῳ φέρουσα παρατίθεται, καὶ 
τῶν τριχῶν λαθοµένη, πρὸς τὸν παῖδα ἀνφμωξεν, 
᾽Απώλεάς µου, λέγουσα, τὰς ἐπὶ aol, τέκνον, ἐλπίδας» 
w T - » » - € er 
oipgot, ὦ παῖ, οἴμοι olÀov ἄνθος, πρὸ τῆς ὥρας οὕτως 
ἐλεεινῶς ἀπομαρανθείς! deed! ὅτι τὸ σὸν ἐγὼ τέλος 
ὁρῶ, ἥτις ὑπὸ aol μᾶλλον xal ταῖς σαῖς Ἐλπίσι γη- 
ῥοτροφηθήσεσθαι ἥλπιζον, τοιαῦτά pot vov ἐκτίνεις, 
ὁ φίλτατος, τὰ τροφεῖα ; Τοιούτους ἡ δειλαισ τῶν ἑλ- 


(Ωπίδων ἐγὼ δρέποµαι τοὺς καρποῦς; Ποίῳ συόµατ., 


ποίᾳ γλώσσῃ τὰ σὰ φθέγξομα., nolo; ὄμμασιν ἀνα- 
Χλαύσομαι: ὌΌφελον τὸν ἐμὺν θάνατον ἐπεῖδον, καὶ 
ταῖς τοῦ παιδὸς ἐμοὶ φίλαις χερσὶ τῷ µνήματι παρ- 
εδόθην. Ὄφελον αὐτή σοι προεχείμτν μᾶλλον νε- 


xpi ταῖς cai; ἐπὶ τὸν τάφον τιµωμένη προόδοις * οὕτω γὰρ 7,» εὐδαίμων ἐγώ *. οὕτως ἂν ἐπ᾽ ἐμοὶ δήπουθεν à 


τῶν πατέρων ἐτηρεῖτο νόμος. 

XIII. Sic dicebal, et procidens rursus lugebat, 
et tanquam adhuc animatum alloquebatur corpus 
martyris : Quodnam tantum, dicens, o Christi 
martyr, sceleris admisimus, ut in hanctam acer- 
bam incideremus calamitatem ? Non, marito in 
exlerna regione relicto, pluris quam reliqua omnia 
feci tuum exportare corpus ? Non ab ipsis funda- 
mentis tibi templum exstruxi ? Non, si nihil aliud. 
tibi obtuli meum animi propositum ? Quid autem 
hec sibi volunt? Non, quod pro iis petebatur, 
bonum erat, salus fllii ? Non, ut. usque ad sene- 
ctutem simul maneret cum parente ? Hei mihi! 8 
quanta spe decidi ! pro qualibus qualia vidi ! Sed, o 
martyr Christi, vel mihi filium redde superstitem, 
sicut Eliseus Sunamitidi, vel ne mihi mortem in- 
videas utilem, sed que tam infeliciter peperi et 
alui, fac me etiam interire cum fllio. Interim 
autem dum Cleopatra (ilium acerbe defleret, et eos, 
qui aderant, moverel, ut et ejus cagus misererentur, 
et profundam Dei judiciorum abyssum admiraren- 


II". Οὕτως ἔλεγε, xal καταπεσοῦσα πάλιν ἔστενε, 
καὶ ὡς ἐμψύχφῳ ἔτι τῷ τοῦ μάρτυρος σώματι διελέ- 
γετο * Τί τηλικοῦτον, ὦ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς, ἠδιχήκα. 
μεν λέγουσα, ὡς πικρᾷ τοιαύτῃ περιπεσεῖν συμφορᾷ, 
οὐκ ἐν ἀλλοτρίᾳ τὸν ἄνδρα καταλιποῦσα, τὴν τοῦ 
σώματος ἐχφορὰν περὶ παντὸς ἐθέμην τοῦ σοῦ: 
Οὐκ ἐξ αὐτῶν κρηπίδων ἐδειμάμην σου τὸν vaóv; 
O3x, £t µή τι ἄλλο, τὴν γοῦν ἀπὸ ψυχῆς εἰσήνεγγα 
πρόθεσιν; Τί δέ µοι ταῦτα ἐθούλετο, Τί τὸ ἀντ' 
αὐτοῦ αἰτούμενον ἀγαθὸν. οὐχ ἡ τοῦ παιδὸς σωτη- 
βία; Οὐ τὸ μέχρι Ὑήρως xal πρεσθείου τῇ τεκούσῃ 
συμπαραμεῖναι; Φεῦ οἵων ἐσφάλην τῶν ἑλπίδων, 
ola ἀνθ᾽ olov εἶδον ἐγώ. Αλλ’, ὁ τοῦ Χριστοῦ µάρ- 
τυς, ἢ µοι τὸν παῖδα κατὰ τὸν Ἐλισσαῖον ἀνάδος 
περιόντα τῇ Σουναµίτιδι, Ἡ θανάτου μὴ φθονήσῃς 
λυσιτελοῦς, ἀλλὰ τὴν οὕτω καὶ δυστυχῶς τἐκοῦσαν 
καὶ βρεψαµένην ἐμὲ, συνοίχεσθαε τῷ παιδὶ παρα- 
σκεύασον. "Ev τούτῳ τὸν παῖδα πιχρῶς ἀναχκλαιο- 
µένης τῆς Κλεοπατρας, καὶ τοὺς παβόντας λίαν 
περιπαθεῖς ποιουµένης, ὣς xai αὐτῆς ἐλεεῖν τὸ 


1151 


MARTYRIUM S. VARI. 


1158 


πάθος, καὶ τὴν πολλὴν ἄθυσσοι τῶν τοῦ θεοῦ κρι- Α tur, somnus illi parum obrepens, eam fecit quie- 


µάτων θαυμάζειν, μικρὸν αὐτὴν ὕπνος ὑπελθὼν 
ἀνέπαισε, x31 πάντα Tv ὁ mal; αὐτῖ φανεὶς σὺ, τῷ 
µάρτυρι, Παρεστηκότα τε γὰρ ἔδόχει βλέπτειν τὸν 
ἀθλητήν, καὶ ὡς υἱὸν ἴδιον τὸν αὐτῆς υἱὸν ἐγχεχολ- 
πωμµένον, d ἀναθολὶ δὲ ἀμφοτέροις ἐξ ὑπερφυοῦς 
ἄγαν καὶ ὑπερλάμπρου * στἐφανοί τε τὰς αὐτῶν taó- 
σµουν Ίδιστα κεφαλάς. Kal ol στέφανοι, θεῖον 
αὐτῶν εἶπες τὸ κάλλος, καὶ ἥκιστα γλώσση ῥη- 
τόν. 

ΙΔ’, Καὶ ἱνατί μὴ χαΐρεις, ὤ γύναι, λέγειν 5 μάρ- 
τυς ἑῴχυι, ἀλλά σου λύπη δεινἡ διέσεισε τὴν xap- 
δίαν * μὴ γὰρ οὕτως ἀγνώμων ἑγὼν καὶ μηδενὸς 
τῶν ὑπὸ σοῦ γενοµένων ἥχων sl; αἴσθησιν, Tj τὰς 
ὑπὲρ αὐτῶν ἁμοιθὰς φιλοτίμως οὐκ ἀποδέδωκα ; 
Οὐχ ὁρᾷς οἵας ὁσὸς παῖς ἠξίωται δόξης; Οἴα χάρις 
ἀστράπτει περὶ αὐτόν; Τί οὖν ο) τὸ στυγνὸν τοῦτο 
λιποῦσα, κπὶ αὐτὴ μεταχωρεῖς πρὸς τὺ εὔθυμον. 
Αλλ”, εἰ δοχεῖ, ΕΥΥ’'σάτω καὶ ἔτι μᾶλλον ὁ mais, καὶ 
go: xat' ὀφθαλμοὺς ἀκριθῶς γενέσθω, ἵνα καὶ αὑτὴ 
χαλῶς ἄρα µάθοις τὰ κατ αὐτόν. Οὕτως £21, καὶ 
ἐῴκει τὸν παῖὸα καλεῖν, Γενοῦ, λέγων, ὦ mai, παρὰ 
τῇ unit τά τε ἄλλα xai vl ὥσπερ ἔχεις ὀφθεὶς 
παρηγορήστης αὑτῇ τὸ πολύδακρ». Ὁ δὲ mai; ἐπὶ 
μᾶλλον τοῦ μάρτυρος εἴχετο, μὴ ἀπολιπεῖν αὐτὸν 
ὅλως, μηδὲ ἀφικέσθαι πρὸς τὴν μητέρα τὸ παρᾶπαν 
βουλόμενον. Αλλ᾽, "Απιθι, μῆτερ ἐμὴ, ἄπιθι πρὸς αὐ- 
τὴν, ἔλεγεν ἀντιτείνων, ἔφ᾽ ἑαυτῆς µένουσα, καὶ τοῖς 
θρήνοις τούτοις οὐδὲν προσέχουσα * ἐν ἴσῳ γὰρ ἡγοῦ- 
μαι ἄτοπον εἶναι, ζωῆς ἀλλάξασθαὶ θάνατον καὶ 
λύπην, ἡδονῆς ἀλήχτου, καὶ παντὸς αἰῶνος, ζωὴν 
πρόσκχ:ρον προτιμῆσαι. Τούτων παρὰ τοῦ πχιδὸς 
ἡ µήτηρ ἀχούσασα, xal τῶν θρήνων ὥσπερ ἐχλα- 
θοµένη, προσληφθῆναι καὶ αὐτὴν τῷ παιδὶ, καὶ 
τὰ ὁρώμενα, ἰσχορῶς ἐδεῖτο 

μάρτυρος, καὶ ὃς τῆς ἐπὶ σωττρίαν ἀγοῦσης 
πλέον αὐτῇῃ ἔχεσθαι πάρτνε:, καὶ τέλος εἰρήνην 
ὺς πρὸς τὰς οἰκείας μετὰ τοῦ παιδὸς ἐχώρουν ὅὃ,α- 
τρ:θας, καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἐκείνης διίσταντο. 


παραχλιθΏνχι πρὸς 
τοῦ 

A 
ἐπ) 
^os 
00 


IE. 'H δὲ εὖθέως διωπνισθεῖσα καὶ πρὸς ἑαυτὴν 
ἐπανέζασα, οἴχς ἐπὶ τῇ τοῦ µαρτυρός τε xal τοῦ 
παιδὸς παρουσία, τῆς εὐθυμίας ἀπέλαυσε, τοῖς 
παροῦσιν ὡς Ἱδιστα διεξῄει, xal θαῦμα τὰς ἁπαν- 
των εἶχε φυχὰς, τῷ παραδόξῳ τῆς διηγήσεως. Βἶτα 
xai τὸ τοῦ παιδὸς dj μµακαρίγις πόθεινὸν ἐκεῖνο 
σωµάτιον, λαμπρὰ ἀλειψαμένη καὶ περιθαλοῦσα, 
τῷ µάρτυοι παρατίθεται, πάννυωχόν τε σὺν τοῖς 
προσήνουσι καὶ ἄλλως ἔἐπιτηδείοις τὴν εὐχαριστίαν 
ποιησαµένη, πρὸς δὲ xai τὴν μωστικὴν Ἱερουργίχν, 
ἐν d τελεσθῆναι ἔδει τελέσασα, ἐπὶ δαψιλῖ παρα- 
χχλεῖ τὰ δεῖπνα, τοὺς τῶν Ἱερῶν Όμνων αὐτῇ xot- 
νωνήσαντας, E!0' οὕτως μακρὰ τῷ βίῳφ χαίΐρεν 
εἰποῦσχ, εἲς ἀσύλυυς τε θησσυοροὺς, τὰς τῶν πενήτων 
ordi Ὑαστέρας τὸν πλοῦτον αὐτῆς πάντα καταθε- 
µένη, x»l Αιτὸν ἐνδῦσα Ὑιτῶνα, τῷ τάφῳ διηχόνει 
τοῦ μάρτυρος, οὕτω τε νηστείαις σχολάζουσα καὶ 
.προσευχαῖς ἦν, καὶ τὸν ἑἐντὸς τοσοῦτον ἐχαθήρατο 
ἄνθρωπον, ὅσῳ val xa! ἑκάστην atn Χυρίαν τῶν 


scere: et filius ei omnino apparuit cum martyre. 
Nam et astantem videbatur intueri athletam, ejus 
filium suo simu, tanquam proprium, complecten- 
tem. Amictus autem erat utrisque pulcherrimus, 
el splendidissimus, et corone eorum capita orna- 
bant suavissime. Coronarum autem dixisses esse 
divinam quamdam, et que lingua non potest ex- 
primi, pulchritudinem. 


XIV. Videbatur autem marlyr dicere: Cur non 
letaris, o mulier, sed tuus gravis luctus cor tuum 
aíflixii? Num sum adeo ingratus, ut qui nihil sen- 
serim eorum, que a te facta sunt? Num pro iis 
non sum le preclare remuneratus ? Non vides 
qualem gloriam sit tuus filius consecutus ? qualis 
eum circumfulget gratia ? Cur non ergo, hac relicta 
tristitia, transis ad animi tranquillitatem ? Sed si 
videtur, tuis oculis magie appropinquet filius, et 
eum diligenter contemplare, ut ipsa quoque recte 
intelligas, quomodo is se habeat. Sic dixit, et 
visus est vocare puerum: Accede, o puer, ad ma- 
trem, ut cum ea viderit, quomodo te habeas, tu 
ejus multas consoleris lacrymas. Puer autem magis 
adherebat martyri, nolens euin omnino relinquere, 
nec volens omnino venire ad matrem : sed, Abi, 
mater mea, abi, dicebat resistens : apud te mane, 
et minime te dedas his luctibus. Malle enim vitam 
vestram, quam hane mortem, eque absurdum 
existimo, atque dolorem preferre voluptati, qua 
non desinit, et vitam brevem, et qua est ad tem- 
pus, evo sempiterno. Hzc cum mater audivisset a 
filio, et esset veluti oblita lamentationem, ut ipsa 
quoque assumeretur ad filium, et ex iis, que cer- 
nebantur, aeciperet consolationem, vehementer 


. rogabat martyrein. 116 autem suadebat, ut magis 


eam viam sequeretur, qua ducit ad salutem. Tan- 
dem autem, data pace, abiit ille cum puero ad 
suam habitationem : et uterque discessit ab illius 
oculis. 

XV. Illa autem statim experrecta, ei ad se re- 
versa, quantam ob martyris et filii adventum asse- 
cuta esset animi tranquillitatem ac letitiam, nar- 
ravit iis qui aderant. Omnium autem animos inva- 
sit admiratio ob admirabilem, et qua opinionem 
superabat, narrationem. Deinde cum filii sui desi- 


D derabile illud corpusculum beata illa splendide 


unxisset el composuisset, id commendat martyri, 
tota nocte cum consanguineis, et iis qui ad eam atti- 
nebant, faciens gratiaram actionem. Deinde etiam 
cum mysticum curassel peragendum sacrificium, 
in quo eam oportebat initiari, ad lautam invitat 
conam e08, qui sacrorum bymnorum fuerant cum 
ea parlicipes. Deinde cum sic mundum valere 
jussisset, et in thesauros, qui non possunt eripi, 
in pauperum, inquam, ventres, omnes suas contu- 
lisset divitias, et se tenui induisset tunica, sepulcro 
ministrabat martyris; et sic jejuniis vacans et 
orationibus, internum tantum purgabat hominem, 


1159 


MENSIS OCTOBER. 


1160 


ut singulis Dominicis ei martyr appareret cum fllio A ἡμερῶν τὸν uáotopz τοῦ παιδὺς ἐν ὁμοίφ Jj vai 


in eodem, in quo prius, amictu, ejus dolorem 
consolantes. Septimo autem anno sue in melius 
vite mutationis, cum plena esset diebus spiritus, 
in pace pacis quidem Dei spiritum, corpus autem 
commendat filio, ut quos una habebat domus, eos 
eliam unus conderet loculus, et ne ipse quidem 
amborum pulvis disjuugeretur. Cum quibus det 
quoque nobis Deus esse partis eorum, qui servan- 
tur, et videre regionem viventium : quoniam ipsum 
decet omnis gloria et adoratio nunc et semper et 
in secula seculorum. Amen. 


πρότερον ἐπίστασθαι τῇῃ ἀναθολῃ, παρὰ Wuyiv τῇ 
λύπῃ διδόντας, ἔτος ἕθδομον ἐξ ὅτου τὰ τῆς µετα- 
θολῆς πρὸς τὸ βέλτιον, καὶ πλήρης ἡμερῶν τῶν τοῦ 
Πνεύματος γενομέντ, 6v εἰρήνῃ, τῷ μὲν τῆς εἰρήντς 
θεῷ τὸ πνεῦμῃ, τὸ σῶμα δὲ τῷ παιδὶ παρατίθεται, 
ἵν᾽ οὓς µία εἶχεν οἴκία, τούτους xal µία σορὸς 
πιστευθῆ, καὶ μηδὲ αὐτὰ διαστῃ τὰ τῆς κχόνεως. 
Μεθ' ὦν δώῃ xai ἡμῖν ὁ θεὸς τῆς τῶν σωζομµένων 
γενέσθαι µερίδος, xal τὴν τῶν ζώντως χώραν ἰδεῖν, 
ὅτι αὐτῷ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ xal προσκύνησις, 
νῦν καὶ dei καὶ εἷς τοὺς αἱῶνας τῶν 


Αμήν. 


αἰώνων. 








ΜΑΡΥΡΙΟΝ 
TOY ATIOY METAAOMAPTYPOS 


APTEMIOYt. 


MANTYILUM 
SANCTI ET MAGNI. MARTYRIS 


ARTEMII. 


(Grece ex cod. ms. Paris n. 1480 ; Latine apud Surium ad diem 20 Octobris.) 


I. Post Domini et Salvatoris, nostri in colos B  A'. Μετὰ τὴν τοῦ Κυρίου xai Σωτῆρος ἡμῶν si 


ascensum, cum ejus discipuli et apostoli universum 
orbem terre Evangelio comprehendissent, et in 
omnes quidem partes jam distributa essel predi- 
catio pietatis, is autem, qui ab initio generi homi- 
num adversatur, intolerandis tormentis per eos, 
qui tunc rerum potiebantur, subjiceret fideles, 
oportebat aliquando Christianos solvi a malis et 
molestiis, et cum acerba nube impietatis solvi 
etiam tempestatem tormentorum, quibus afficie- 
bantur, et sisti virgam peccatorum, que immitte- 
batur adversus hereditatem justorum. Cum autem 
&d hoc esset opus viro qui haberet insignem animi 
nobilitatem, talis autem erat Constantii et IIelena 
filius. Constantinus Magnus cognominatus: is a 
patrio quidem recedit errore, arcano quodam et 
divino consilio, et accedit ad veritatem. Vincit 
enim, ut omnes sciunt, inimicos per crucis in colo 
apparitionem : et Magnus siatim appellatur, et 
propter pietatis magnitudinem, et in hostes victo- 
riam. Deinde etiam magno Regi, et communi om- 
nium Domino victorie reddens gratias, mittit per 


C 


οὐρανοὺς ἀνάληψιν, τῶν αὐτοῦ μαθητῶν τες καὶ 
ἀποστόλων civ οἰκουμένην πᾶσαν τῷ Εὐαγχελίῳ 
περιλαθόντων, καὶ πανταχοῦ μὲν διαδοθέντος ἔδη 
τοῦ τῆς εὐσεθείας κηρύγματος τοῦ δὲ ἀρχῆθεν ἀν- 
τικειµένου τῷ τῶν ἀνθρώπων Ὑένει, βασάνους doo. 
ρήτοις διὰ τῶν τότὲ κρατούντων ὑποθάλλοντος τοὺς 
πιστεύοντας ἔδει ποτὲ λύσιν γενέσθαι Χριστιανοῖς 
τῶν ἀνιαρῶν, xal μετὰ τοῦ πικροῦ νέφους τῆς 
ἀσεθείας λυθῆναι xal τὸν χειμῶνα τῆς xat' αὐτῶν 
τιμωρίας, καὶ στῆναι ῥάθδον ἁμαρτωλων κατὰ κλή- 
pou δικαίων ἀφιεμένην. Ἐπεὶ δὲ ἀνδρὸς ἐδεῖσο πρὸς 
τοῦτο, περιφανῆ τὴν τῆς ψυχῆς εὐγένειαν κχεκτη- 
µένου, τοιοῦτος δὲ ὁ Κώνσταντος καὶ Ἑλέντς υἱὸς 
Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας ἐπικληθεὶς, ἀφίσιαται μὲν 
τῆς πατρίου πλάνης ἀποῤῥήτῳ twi xal θειοτέρᾳ 
οἰκονομίᾳ xal τῇ ἀληθείᾳ προστίθεται, νικᾷ δὲ, ὡς 
πάντες ἴσασι, τοὺς ἐχθροὺς διὰ τῆς ἐν οὐρανῷ τοῦ 
σταυροῦ ἐμφανείας, xal Μέγας εὐθὺς τῇ τε περὶ 
τὴν εὐσέθειαν µεχαλειότητι καὶ τῇ xat! αὐτῶν 
νίκῃ, προσαγορεύεται, εἶτα xat τῷ µεγάλφ Βασιλεῖ 
καὶ κοινᾷ πάντων Δεσπότῃ Χάριτας τῆς νίχης ἆπο- 


1161 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1103 


διδοὺς, δόγµατα τοῖς πρὸ τοῦ βασιλεῦσιν ἀντίῤῥοπα A omnes parles orbis terre deoreta, que erant con- 


τῆς οἰκουμένης πανταχοῦ διαπέµπεται, τοὺς μὲν 
τῶν εἰδώλων καθαιρεῖσθσι ναοὺς καὶ εἷς ἔδαφος 
καταστρέφταβαι, ἀνοικοδομεῖσθαι δὲ πάλιν ἐπ᾿ ὀνό- 
ματι Χριστοῦ κα) τῶν αὐτοῦ μαθητῶν xal μαρτύ- 
pow, οἴκους παριφανεῖς, καὶ ἃς πρώην ἐχκλησίας 
οἱ δυσσεθεῖς κατέστρεψαν, τὴν προτέραν αὖθις dmo- 
λαμθάνειν εὐπρέπειαν. | 

D'. Τί οὖν à τοῖς ἀγαθοῖς βασκαίνων διάθολος ; 
οὐκ ἐνεγκὼν τὴν τοσαύτην μεταθολὴ», ἄλλως τε δὲ 
xai τὸν τότε κρατοῦντα εἰδὼς, ὀύχ olov τὲ εἶναι 
πρὸς τὴν µαταίαν πάλιν τῶν εἰδώλων θρησχείαν 
ἐπανελθεῖν, ἀλλοῦεν ἡμῖν ἐγείρει τὸν πόλεμο», val 
τῇ κατ’ ᾽Αλεξάνδρειαν Ἐκκλησίᾳ τὸν ὀυσσεθῆ ᾿Αρειον 
παρενείρας, καὶ ὥσπερ ὀργάνῳ tvi τῇ αὐτοῦ 
γλώττῃ γχρησάµενης, Χτίσμα τὸν τοῦ θεοῦ ἀνακη- 
ρύττειν }ἱὸν τολμᾷ, val τῆς τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς 
οὐσίας δογµατίζειν ἀλλότριον. Τῆς πονηρᾶς δὲ ταύ- 
της "Αρείου δόξης διαδονηθείσης τὸ τἆγος xai ἀπο- 
σθεσβείσης, ἅτε τοῦ εὐσεθοὺς βασιλέως τὴν ἐν Νι- 
καίᾳ τῶν θείων Πατέρων συγκροτήσαντος σήνοθον, 
καὶ αὐτὸν μὲν ᾿Αρειον τοῦ τῶν ἱερέων ἀπελη)λακύτος 
συστήµατος, τὸν GE àXÀv07 Ocóv καὶ Κύριον ἡμῶν 
ησοῦν Χριστὸν ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ xai συναϊδιον 
ἀνακηρύξαντος ὡς τὸ πρότερον, αὖθις ὁ ἐχθρὸς 
ἐλύσσα, xal τὴν προτέραν αὐτοῦ θρησλείαν ἔπει- 
piro πάλιν ἀνακινῆσχι, xal τὸν ἀξίως αὐτῷ πρὸς 
τοῦτο ὑπηρετήσοντα λίαν ἐπιμελῶς ἀνηρεύνα. ᾿Γοῦ 
τοίνυν μεγάλου xai πρώτου Χνιστιανῶν βασιλέως, 
εὐσεθῶς τε ἅμα xal χαλῶς κατὰ τὸ τριαχοστὸν καὶ 
ὀεύτερον τῆς ἀρχῆς ἔτος ὑπὸ τὴν τῶν Β:0υνῶν 
ἐπαρχίαν, Ἠνίκα τῆς πρὸς Πέρσας ἐκστρατείάς 
ἀπήρχετο, τὴν βασιλείαν ἀποθεμένου, Κωνσταντίνου 
τε μετ’ αὑτὸν τοῦ παιδὸς, τὴν τοῦ πατέρος py 
διαδεζκµένου, ἐπεὶ δὲ οὗτος ἀπέτισὲ τὸ χρεὼν, ὁ τοῦ 
μεγάλου Κωνσταντίνου ἀδελφιδοῦς ᾖ᾿ὴουλιανὸς, ὃς 
καὶ παρχθάτης, διὰ τὴν τῆς ἀληθοῦς ἀθέτησιν πί- 
στίως καὶ πρὸς τὸ Ἑλληνικὸν σέδας µετάθεσιν, 
δικαίως ἐκλήθη, τυραννικῶς τῶν σκήπτρων ἔπι- 
λαμθάνεται. ᾿Λδελοιλοῦν δὲ αὐτὸν Κωνσταντίνου 
εἶπεν ὁ λόγος, καθ ὃ £L ἑτερογενοῦς ἀδελφοῦ τοῦ 
Κωνσταντίου ἐτγχανξ qvi (sis! xal γὰρ ἐξ Ἑλένς 
μὲν τῆς ἀλτθῶ, µαχαρίας αὐτὸς µύνος ὁ Κωνσταν- 
τῖνος γεγέννητο τῷ πατρὶ, ἐκ θεοδώρας δὲ τῆς θυ- 
γατρὸς Μαξιμιανοῦ τοῦ καὶ Ἑρχυυλίου. τρεῖς 
οὗτοι, Δαλμήάτιος, ᾽Λναθαλλιανὸς xai Κωνστάντιος. 


traria decretis priorum imperatorum : nempe, ut 
diruerentur templa idolorum, et funditus everte- 
rentur: in Christi autem nomine rursus zdifica- 
rentur, et ejus discipulorum et martyrum edes in- 
signes, et quas prius impii everterant ecclesias, em 
rursus priorem decorem reciperent. 


II. Quid ergo, qui bonis invidet, diabolus ? Non fe- 
reas tantam mutationem, et alioqui sciens fleri non 
posse, ut qui tunc tenebat imperium, rediret ad va- 
num cultum simulacrorum, aliunde in nos bellum 
excitat : et cum in Ecclesiam Alexandrinam impium 
Arium induxisset, el tanquam instrumento aliquo 
ejus lingua esset usus, audet predicare Dei Filium 


p 9556 creatum, et dogmate statuere, eum esse alie- 


num a Deiet Patris essentia. Hac autem mala Arii 
opinione cito exstincta, utpote quod piusimperator 
Nice: divinorum Patrum congregasset synodum,et 
ipsum quidem Arium movissel e coetu sacerdotum, 
verum autem Deum et Dominum nostrum Jesum 
Christum ejusdem esse cum Palre essontiw, et ^ 
coeternum, sicut prius predicasset, inimicus rur- 
8us rabie agitabatur, et priorem suam religionem 
rursus conabatur movere, et qui pro dignitate ei 
rei inserviret, diligenter inquirebat. Cum magnus 
ergo et primus Christianorum imperator, pie simol 
et pulchre tricesimo secundo anno sui imperii, in 
provincia Bithynorum, quando expeditionem ince- 
pit facere contra Persas, deposuisset imperium, et 
Constantius filius patris successisset imperio, post- 
quam is quoque exsolvit debitum, ipsius patruelis 
Julianus, qui etiam transgressor, propterea quod 
veram fidem esset aspernatus, et 8e ad gentilem 
traduxisaet religionem, jure fuil appellatus, sceptra 
tyrannice apprehendit. Constantii autem patruelem 
eum diximus, quoniam natus fuil ex Constantio 
Constantini fratre, diversi tamen generis. Etenim 
ex vere beata Heiena ipse Constantinus solus na- 
tus est patri. Ex Theodora autem filia Maximiani, 
qui etiam dictus est Herculius, hi tres nati sunt. 
Dalmatius, Anabaliianus et Constantius. Porro ex 
Constantio Gallus, et is, de quo in presentia agi- 
tur, turpissimus Julianus. Qui quidem cum, ut dixi- 
mus, ex tyrannide accepisset imperium, gravissi- 
mum rursus bellum excilatur) et gravissima earum, 


'E« Κωνσταντίου O& Γάλλος, καὶ ὁ παρὼν οὔτος D quarum unquam fiat mentio, oritur persecutio. 


αἴσχιστος ᾿Ἰορλιανός. Οὐ τινος τὴν βασίλειον, ὡς ἔφημεν, ἐκ τυραννίδος εἱληφότος ἀργὴν. 
βαρύτατος τῶν 


κατὰ Χριστιανῶν ἀναῤῥιπίζεται πόλεμος, xal 
διωγμός. 

Γ΄’. Καθ) ov ἤδη χκαιρὸν χαὶ ὁ µέγας xal περιφα- 
vic τὴν εὐσέδειαν, ὁ θεῖος, φημὶ, Αρτέμιος τὸν τοῦ 
μαρτυρίου στέφανον ἄνεθήσατο. Διδάξει CE προίὼν 
ὁ λόγος σαφέστερον. ᾿Λρτι τοῦ μεγάλου [ζωνσταντί. 
νου τὸν βίον ἀπολιπόντος, ὡς ὁ λύγος φθάσας ἐδή- 
λωσεν, tiq τρεῖς ἀρχὰς dj τῶν Ῥωμαίων ἐξουσία 
διεµερίσθη, τῶν υἱῶν αὐτοῦ, Κωνσταντίνου, Κων- 
σταντίου τε καὶ Κώνσταντος, ταύτας διελοµένων, 


ΡΑΤΑΟΙ. GR. CXV, 


αὖθις ὁ 
πώποτε μνημονευοµένων ἀνεγείρεται 


ΠΠ]. Quo quidem tempore magnus et pietate inei- 
gnis, divinus, inquam, Artemius fuit martyrii co- 
rona redimitus. Id vero apertius docebit procedens 
oratio. Cum magnus Constantinus jam e vitaexces- 
sisset, ut est premissum, in tres partes fuit divi- 
sum Romanum imperium, cum ejus filii Constaa- 
tinus, Constantius, et Constans id divisissent. Et 
primo quidem, nempe Constantino, superiores 


31 


1163 


MENSIS OCTOBER. 


1164 


Gallie, et quz sunt ultra Alpes, et insule Britan- À καὶ τῷ μὲν πρώτῳ Κωνσταντίνῳ ai ἄνω Γαλλίαι 


nice usque ad Occidentis Oceanum obtigerunt. 
Constanti autem, ut postremo, inferior Gallia, seu 
Italia, et ipsa Roma. Constantius autem secundus 
ex filiis Constantini, qui tunc rebus preerat Orien- 
tis, decertans adversus Persas, partem Orientis 
accipit, et Byzantium, nomine mutato in Constan- 
tinopolim, et novam Romam, facit regiam ; et ab 
Illyrico usque ad Propontidem omnem tractum, 
Asiam deinde, Syriamque, et Palestinam, et Me- 
sopolamiam, οἱ /Egyptum omnesque insulas, et 
quacunque ltomanis parebant, vectigalia suo red- 
dit imperio. Magnus autem Arlemius, cum esset 
valde notus imperatori Constantio, in omni tem- 
pore, et omni negotio perpetuo cum eo versaba- 
tur, ut qui esset amicus optimus, et ex iis, qui 
erant virtute el doctrina insignes, et ardens ama- 
tor fidei Christianorum, quo nomine ejus amicitic 
et familiaritatis agnoscebatur longe studiosissimus. 
Ejus autem patriam et genus nemo scriptis man- 
davit, nisi quod erat magno et illustri loco natus 
vir beatissimus, et ex hominibus genere nobilibus 
genus ducebat, virtuteque et magnitudine animi 
erat insignis. Unde etiam hec de eo scriplo sunt, 
quod sanctarum reliquiarum Christi apostolorum, 
Andres, inquam, et Luce, et Timothei, ipse est, 
qui & Constantio jussus fuil facere exportatio- 
nem (4), ut suo tempore significabit oratio. 


καὶ τὰ émnixewva Άλπεων ai τε Βρετανικαὶ viso, 
καὶ ἕως τοῦ Ἑσπερίου ὩὨκεανοῦ, κλῆρός ἐδόθησαν, 
τῷ 66 γε Κωνσταντίῳ ὑπεστάτω, αἱ κάτω Γαλλίαι, 
ἔγουν ai Ἰταλία. καὶ αὐτὴ d$ ᾿Ρώμηῃη. Ὁ δὲ Κων- 
στάντιος, ὁ δεύτερος τῶν Κωνσταντίνου υἱῶν, ὃς 
ἦν ἐπὶ τῶν τῆς "Ea τό τε πρἀγμάτων πρὸς τοὺς 
Ἡέρσας ἀγωνιζόμενον, τὸ τῆς ᾿Ανατολῆς ἀσπάζεται 
µέρος, xx: τὸ Βυζάντιον μετονομασθὶν εἷς Κων- 
ταντινούπολιν καὶ véav Ῥώμην, ποιεῖται βασἰίλειον, 
καὶ τὰ ἀπὸ τοῦ Ἰλλυρικοῦ µέχρι τῆς Προποντίδος 
01022 ὑπήκοα Ῥωμαίοις, τήν τε Συρίαν xai Πα- 
λαιστίνην αὐτὴν, xa! Μεσοποταμίαν, καὶ Αἴγοπτον, 
καὶ τὰς νήσους ἁπάσας, τῇ αὐτοῦ βασιλείᾳ καὶ πο- 
λιτείᾳ ὑποτελῆ καθίστησιν. 'O δὲ µέγας ᾿Αρτέμιος, 


B Υνώριμος ὢν ἐστὰ μάλιστα τῷ βασιλεῖ Κωνσταντίῳ, 


συνῆν τούτῳ διαπαντὸς ἐν παντὶ καιρῷ τε καὶ 
πράγματι, ἅτε xal φίλος dv ἄριστος, καὶ τῶν ἐπ) 
ἀρετῃ καὶ παιθεί λαμπρυνοµένων xal τῆς Xpt- 
στιανῶν πίστεως διάπυρος ἑραστής. Tip τοι xai τῖς 
περὶ αὐτὸν Εταιρίας εἶτ οὖν φιλίας, σπουδαστὶς 
ἀχριθέστατος ῥἔγνωρίζετο, πατρίδος ὃξ τούτου 
μνήμην καὶ γένος οὐδεὶς ἀνάγραπτον παραδέδωκε, 
πλὴν ὅτι τῶν εὐπατριδῶν xal μεγάλων ὑπῆρχεν 
ὁ τρισµακάριστος, ἐξ εὐγενῶν τε τὸ Ὑένος ἕλκων, 
καὶ τὴν ἀνδρείαν περίθλεπτος, ἐξ ὧν καὶ τάδε περὶ 
αὐτοῦ ἀναγέγραπται, ὅτι τῶν ἁγίων λειψάνων τῶν 
τοῦ Χριστοῦ ᾿Αποστόλων, Ανδρέου φημὶ xai Λουχᾶ 


, "a φ 9 
καὶ Τιµοθέου, αὐτός ἐστιν ὁ τὴν ἀναχομιδὴν ὑπὸ Κωνσταντίου ποιήσασθαι κχελευσθεὶς, ὡς κατὰ καιρὸν 


ὁ λόγος γνωρίσει. 

IV. Cum ergo essent tres imperatores, ut dictum 
est, et unusquisque eorum sue partisteneret impo- 
riam; primus Constantinus asua parte discedens et 
ultimi fratris, qu^ ei obtigerat, partem invadens, 
cum ille Romam esset profectus, aggressus est 
quiddam injustum facere contra fratrem, ipsumque 
absentem est criminatus, quod res non fuissent 
recto divise, et quod imperii, quod ad ipsum per- 
tinebat, magnam partem frater usurpasset. Regionis 
autem duces et custodes, quos Constans consti- 
tuerat, dixerunt se citra illius sententiam et volun- 
latem nihil posse omnino movere : esset enim inm:- 
pium. Ille autem se statim parat ad bellum, et arma 
movel adversus eum, qui nullam fecerat injuriam. 
Cadit itaque Constantinus in bello pugnans, et par- 
tem alienam cupiens, eum eliam amisit, quum 
juste videbatur tenere. Unde etiam ejus populus 
deficit ad Constantem, et in illius redigitur potesta- 
tem imperium Occidentis, cum ad id nullum stu- 
dium posuisset, Deus vero in justa statera univer- 
sum judicasset : qui eliam non movere terminos 
patrum, neque de sulco propinqui aliquid detra- 
here lata lege semel constituit, ne, dum improbe 
se gerit quis in propinquum, inprudens justa Dei 
ira condemnetur. Obtinet ergo Constans imperium 


Q  &.'9« ob» εἴρηται, τῶν βασιλέων τριῶν τυγχα- 


, M ^ - 9 - 
γόντων, xal τῆς αὐτοῦ μοίρας ἐνάστου αὐτῶν βα- 


σιλεύοντος, ὁ πρῶτος αὐτῶν Κωνσταντῖνος τες 
*. , 1^ 9 9 9 * - 
o:«tla; µερίοος ἀπαναστὰς, καὶ πρὸς τὴν τοῦ 
ἐσχάτου ἀδελφοῦ κληροδοσίαν ἐπανελθὼν, ἐκείνου 


πρὸς ti» Ῥώμην ἀποδημήσαντος, ἐπεχείρει τι τῶν 
ἀρίκων κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ διαπράξασθα., xal αὐτὸν 
οὐ παρόντα διέθαλλεν, ὡς οὐ καλῶς τῶν πραγμάτων 
θιανεμηθέντων, καὶ ὅτι πλεῖστον µέρος τῆς αὐτῷ 
προσηκούσης ἀρχῆς ἐσφετερίσατο. Οἱ δὲ τῆς χώρας 
στρατηγοί τε xai φύλαχες, οὓς ὁ Κώνστας ἔχειρο- 
τόνησεν, οὐκ ἔφασαν χωρὶς τῆς ἐκείνυ γνώμης τε 
καὶ βουλῆς δύνασθαἰ τι μικρὸν T, μέγα μετακινεῖν, 
ἀνόσιον γὰρ, ὁ δὲ αὐτίχα πρὸς πόλεμον ἀποδύεται, 
xai ὅπλα κινεῖ κατὰ τοῦ μτδὲν ἀδιχήσαντος. Πίπτει 
τοίνυν οὗτος ὁ Κωνσταντῖνος ἐκ τῷ πολέμῳ μαχόμε- 
νος, καὶ τῆς µερίδος τῶν ἀλλοτρίων ἐπιθυμῶν κα- 
κεῖνα ὧν ἐἔδοκει βεθαίως χρατεῖν, προσαπώλεαεν. 
"Év0sv τοι καὶ ὁ τούτου λαὸς εὐθὺς ἀποχρίνει πρὸς 
Κώνσταντα, xai γίνεται d, τῆς ᾿Εσπέρας ἀρχὴ ὑπ) 
ἐκείνῳ, μηδὶν περὶ ταύτης σπουδάπαντι, τοῦ Θεοῦ 
δε τὸ πᾶν ἐν σταθμῷ δικαίῳ δικάσαντυς, ὃς xal uj 
κινεῖν ὅρια πατέρων, μὴ δὲ τῆς τοῦ πλησίον αὔλαχός 
τι παβασπᾷᾶν ἅπαξ νενομοθέτηκον, ἵνα quay, τῷ 
πλησίον πονηρευόµενος, taut λάθῃ τὴν δικαίαν 


(1) Vide vitam S. Luce ex Metaphraste ad 18 Οοἱοῦ., cap. 3; Niceph. lib. x Πέι., cap. 11 ; Baron. 


in not. ibidem. 


1165 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1106 


ὀργὴν καταψηφιζόµενος. Ἡασιλεύει τοίνυν ὁ Κώνστας A totius Occidentis, duas partes in unam conj angens, 


ἐφ᾽ ὅλης τῆς ἑσπερίου ἀρχῆς, τὰς δύο κληροδοσίας 
εἰς tv συνάψας, xal µίαν ἀρχὴν ἀμφότερα θέ- 
μενος. 

E. Οὐ πολὺς ἑνῆν καιρὸς, xal ὁ Κώνστας εἷς 
χώμους καὶ μέρας ἐναποκλίνας, xxi ἀλλοκότους 
ἔρωτας, ῥᾳθύμως τὴν ὅλην ἀρχὴν διἐπἐττένε, τοσ- 
οὔτον βασιλείας μέγεθος Ἐξορχούμενος. Ἐπιθουλεί- 
ετχι τοιγαροῦν xai αὐτὸς παράἄτινος τῶν στρατηγῶν, 
ὀνόματι Μαγνευτίου, καὶ μετὰ τῆς βασιλείας προσ- 
απόλλυσιν καὶ τὸ ζην. Τούτου 
ἀρχῆς ὁ Μαγνέντιος, ps0 οὗ 
επελάδοντο 


πεσόντος, χκρατεῖ τῆς 
τῆς τυραννίθος συν- 
καὶ ΕΒρεττανίων. Γαῦτα 
μαθὼν ὁ Κωνστάντιος ἐκ τῶν τῆς ἀδελφῆς γραμμή: 
των, ἀπάρας Ex τῆς ᾿Ανατολῆς, καὶ πρὸς τὴν 
“Ἑσπέραν ΥὙενόµενος, συνάπτει πρὸς ἀμφοτέρους 


Νεπωτιανὸς 


et ex ambobus unum faciens imperium. 


V. Non multum intercessit temporis, et Constans 
ad comessationes declinuns et ebrietates, et alienos 
amores, segniter universum gerebat imperium, per 
ludum et saltationem tantam molem sustinens. Ergo 
ei parantur insidie 8 quodam duce exercitus, no- 
mine Magnentio, et cum imperio simul quoque vi- 
tam amittit. Cum is cecidisset, imperium occupat 
Magnentius,cum quo simul invaserunt tyrannidem 
Nepotianus et Brettanion. Haec cum accepisset 
Constantius ex litteris sororis et ab Oriente venisset 
ad Occidentem, bello manus conserit cum illis et vi- 
vicit, cum Bretlanion ad eum defecisset. Quod qui- 


πόλεμον καὶ χατὰ κράτος νικᾷ, τοῦ Βρεττανίωνος Β dem lempore signum crucis maximum, et mirifice 


πρὸς αὐτὸν ἀποχλίναντος, ὅτε χαὶ τὸ τοῦ σταυροῦ 
σημεῖον piytstóv τε xal δεινῶς ixcaviv ἅπαν, ὡς 
ὑπεραστράπτειν τῷ καταπληκτικῷ τῆς αἴγλης τὸ 
τῆς ἡμέρας φῶς Emi τῶν Ἱεροσολύμων ὤφθη περὶ 
Τρίτην ὥραν μάλιστα τῆς ἡμέρας τῆς ἑορτῆς τῆς 
λεγομένης Πεντηχκοστῆς ἑστηχυίας, ὁιζκον ἀπὸ τοῦ 
Κρανίου κχλουμένιυ τόπου, ἄχρι xa! uoo ᾿Ελαιῶνος 
ὄρους, ὅθεν ὑπῆργεν ὁ Σωτὴρ τὴν ἀνάληψιν ποιησᾶ- 
µενος. Κρατεῖ τοίνυν τῆς βασιλείας Κωνστάντιος, 
τῶν τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου υἱῶν µόνος ὑπο- 
λειφθείς. ᾽Ατενίσας οὖν πρὸς τὸ τῆς ἀρχῆς µξγεθος, 
καὶ ἐλιγγιάσας ἅτε δὴ ἄνθρωπος dv, καὶ μὴ ἔχων 
τὸν ἐκ τοῦ Ὑένους αὐτῷ σωνασπίζοντα' οὔτε γὰρ 
αὐτῷ παῖς ἐγεγόνει, οὔτε τις τῶν ἀδελφῶν κατελέ- 


λειπτο' καὶ δείσας µή τις αὐτῷ πάλιν ἐπανασταίη C 


τύραννος, σκέπτεται τῶν συγγενῶν τινα — Àaoeiv 
σύγκληρον, καὶ τῆς βασιλείας ὑπεσπιστὴν, ὃ δὴ καὶ 
πεποίηχε. Γάλλον τὸν ἸΙουλιανοῦ ἀδελφὸν Καίσαρα 
ποιησάµενος' ἀνεψιὸς δὲ πρὸς πατρὸς ὁ Γάλλως 
αὐτῷ' Κωνστάντιος γὰρ ὁ Γάλλου xai Ἰουλιανοῦ 
πατὴρ, ἀδελφὸς ἦν Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου. 
Τοῦτον οὔν ἐν τῷ Σιρµίῳ προχειρισάµενος, γυναϊκά 
τε αὐτῷ ζεύγνυσ, τὴν ἑαυτοῦ ἀδελφῆν Κωνσταν- 
τίαν, πίστεως καὶ βεθαιότητος χάριν, καὶ ἄρχοντας 
αὐτῷ δίδωσιν αὐτὸς χΧαταστήσας' δὺ γὰρ ἐκείνῳ γε 


apparens, adeo ut admirabili splendore superaret 
lucem diei, visum est Hierosolymis circa tertium. 
horam diei, cum esset dies festus, qui dicitur Pen- 
tecoste, pertingens a loco, qui dicitur Calvarie, 
usque ad montem Oliveti, unde fuit assumptus no- 
ster Salvator. Imperium ergo tenet Constantius, 
relictus solus ex magni Constantini filiis. Cum ergo 
ad imperii magnitudinem deflxisset oculos, et cali- 
gassel, ut qui esset. homo, et non haberet ex suo 
genere, qui eum defenderet (neque enim ei natus 
fuerat filius, nequeremanserat aliquis ex fratribus), 
et timeret, ne in eum rursus aliquis insurgeret ty- 
rannus, statuit ex cognatis aliquem accipere cohe- 
redem, et imperii defensorem : quod etiam fecit. 
Nam cum Gallum Juliani fratrem Sirmi Cesarem 
creasset (erat autem ei Gallus patruelis : Constan- 
tius enim, Galli οἱ Juliani pater, frater fuerat magni 
Constantini), ei dat uxorem,suam sororem Constan- 
tiam, ut res esset firmior et cautior, et prebet ei 
magistratus, quos ipse constituerat (non enim Gallo 
licebat id sibi assumere, cum esset Casar), Domi- 
tianum quidem et Thalassium emittens prefectos 
pretorios, Montium autem imperatoriis preficiens 
rationibus, quem etiam solemus vocare questorem, 
et simul eum etiam ornans honore Patricii. 


ἐφεῖτο Καΐσαρι ὄντι' θαλάσσιον μὲν ἁποστείλας ἔπαρχον πραιτωρίων, ἥΜόντιον δὲ ἐπὶ τῶν βασιλικῶν 
πραγμάτων, ὃν καὶ κοιχίστωρα καλεῖν οἶδεν ὁ λόγος, ἅμα καὶ πατρίχκιον τοῦτον τιωήσας. 


ς. Ὁ δὲ Γάλλος ὡς τότε παρὰ τοῦ Κωνσταντίου 
πεμφθεὶς ἐπὶ τῆς "Eae, εἴχετο τῶν πράγµάτων, ὅν 


VI. Gallus autem, ut qui tunc 8 Constantio 
missus esset ad Orientem, erat intentus rebus ge- 


αὐτίκα µαθόντες ol Ἠέρσαι πρὸς ᾽Αντιόχειαν ἀφικό- D rendis. Quem cum primum accepissent Perse ve- 


pivov, χατωῤῥώδησαν, viov τε αὐτὸν καὶ Ocppuoop" 
γὸν εἲς τὰ ἔργα πυθόµενοι, καὶ οὐκ ἔτι ἔποιήσαντο 
τὴν ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους ἐξέλασιν, καὶ ὁ μὲν ἐν τῇ 
᾽Αντιοχείᾳ τῆς Συρίσς ἦν ὡς δεδήλωται, Κωνστάν- 
τιος δὲ ἐν τῇ ἘΕσπέρᾳ καθίστη τὰ πράγματα, xai 
τότε OT μάλιστα, καθαρῶς ἠσύχασεν ἡ ᾿Ρωμχίων 
ἀρχὴ πρὸς ἀμφοτέρων φυλαττομένη. Καὶ ταῦτα piv 
τοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον. Ὁ δὲ Γάλλος, viv τοῦ 
Καΐσαρος ἀμφιασάμενος ἁλουργίδα, καὶ Άδη τῶν 
πρώτων τῆς βασιλείας ἀρξάμενος ἐπιθαίνειν βαθμῶν, 
οὐκ ἔμενεν ἐπὶ τῆς τοιαύτης γνώμης xal πἰστεως, 
Ti πρὸς τὸν Κωνστάντιον ἐποιῄσατο, βασ'λικώτερον 


nisse Antiochiam, timore sunt affecti, cum audi- 
vissenL eum esse juvenem, et ad res gerendas 
acrem et vehementem, nec fecerunt amplius excur- 
sionem in agros Romanorum. Et ille quidem erat 
Antiochie Syrie, ut osteneum est ; Constantius 
autem res conslituebat in Occidente : et tunc erat 
maxime quietum Romanorum imperium, ut quod 
ab utrisque custodiretur. Et haec quidem modo modo 
se habebant. Gallus autem cum Cesaris induisset 
purpuram, et jam copieset ascendere primos 
gradus imperii, non mansit in eadem sententia et 
fide, quam dederat Constantio, nimis pro imperio 


4161 


MENSIS OCTOBER. 


1168 


res gorere aggrediens, et cum magna audacia el À τῶν πραγμάτων ἁπτδμενας, xal μετὰ πολλοῦ τοῦ 


arrogantia conslituens. Quos enim cum ipso ma- 
gistratus emiserat Constantius, qui imperialiumet 
civilium rerum erant judices, pretorii praefectum 
Domitianum (mortuus enim erat Thalassus) et 
quaestorem Montium, quod non parerent, el inser- 
virent a ratione alienis, et quae cohiberi non pote- 
rant, ejus appetitionibus, cum jussisset militibus 
alligare funes eorum pedibus, jussit trahi per fo- 
rum, et utrumque occidit, cum viri fuissenl ge- 
rendis magistratibus egregii, et quovis lucro et 
emolumento inventi essent superiores. Quos cum 
composuissel civitatis episcopus, eepeliit, iusignetn 
eorum virtutem reveritus. 


VII. Constantius autem cum audiisset id, quod 
acciderat, Gallum ad se accersit. Ille autem cum 
sciret. quidem, se non vocari ad bonum aliquod, 
rursus autem cogitaret, quod si nollet parere, 
oporteret bellum facere, armis protinus correptis, 
elegit potius pacem. Et premissa uxore ad miti- 
ganduui Constantium, ipse quoque sua sponte adi- 
bat periculum. Atque Constantia quidem statim 
profecta est, ut. fratrem prior conveniret, et in 
animo habens rogare pro marito, ut nihil grave 
in eum statueret. Cum autem prompto et alacri 
animi studio iter iniisset, inter eundum incidit 
in morbum. Et cum ascendisset in Bithyniam, 
in quadam ejus statione, que Gallicana dicitur, 
est mortua. Gallus autem etsi hoc, quod ργᾶ- 
ter opinionem acciderat, magnam reputasset ca- 
Jamitatem, ibat tamen ulterius, non desistens ab 
iis, qua statuerat. Postquam vero venit ad Nori- 
corum civitatem, qua vocatur Pytaviota, huo Me- 
diolano, cum illic tunc esset Constantius, mitti- 
tur dux exercitus Darbation, qui Gallo aufert pur- 
puram. Et cum eum fecisset privatum, relegat in 
quamdam insulam Dulmatie. Cum Gallus autem 
venisset in insulam, Eusebius eunuchus, qui prao- 
positi tunc habebat honorem, et qui eum eo 
erant, persuadent Consiantio, ut quamprimum 
Gallum tolleret de medio. llle vero persuasus, 
mittit qui ipsum interficerent. Cum ii autem jam 
irent, Constantius rursus motus est misericordia, 
et misit ocissime litteras, que Gallum a morte li- 
berabant. Eusebius autem, et qui cum eo erant, 


θράσούς xal τῆς ἅλαζονείας διἀτασσόμενος τοὺς 
yàp ἂρχοντας οὓς σὺν αὐτῷ ἐπεπόμφει Κωνστάν- 
τιος, τῶν βάσιλικῶν τε xal πολιτικῶν πρἀγµάτων 
ὄντας διαιτητὰς, τόν τε τῶν Πραιτορίων ὕπαρχον 
Δομετιανὸν (ὁ γὰρ θαλάσσιος ἐἑτεθνήκτι) καὶ τὸν 
ἐπὶ τοῦ κοιαΐστωρος Μόντιον, διὰ τὸ μὴ πειθαρχεῖν 
αὐτοὺς καὶ ὑπουργεῖν ταῖς παραλόγοις αὐτοῦ xa! 
ἀκαθέκτοις ὁρμαῖς, σχοίνους τοῖς στρατιώταις τῶν 
ποδῶν αὐτῶν ἑἐξάψασβαι παρχκελευσάµενος, ἐπὶ ci; 
ἀγορᾶς συρΏῆναι προσέταξε καὶ ἀμφοτέρος dx 
ἐκτεινεν, ἄνδρας ἐν :ἀξιώμασι διαπρέφαντας, καὶ παν- 
τὸς κέρδους xai λήμματος εὐρεβέντας ὑψηλοτέρους, 
οὓς ὁ τῆς πόλεως περιστείλας ἐπίσκυπος, ἴἔθαψιν, 
αἰδεσθεὶς τὸ τῆς ἀρετῆς αὐτῶν ἀνυπέρθλητον. 

7. 'O δὲ Κωνστάντιος, ἐπειδὴ τάχιστα ἐπύθετο 
τὸ συμθὰν. µετάπεµπτον ὡς ἑαυτὸν ἐποιεῖτο τὸν 
Γάλλον. Ὁ δὲ εἰδὼς μὲν ὡς οὐκ ἐπ' ἀγαθῷ τυγχά- 
νε καλούμενος, ἐννοῶν δὲ πάλι ὡς et μὴ βούλοιτο 
ὑπακούβιν, πόλεμον ἀνάγκη ποιεῖν, ὅπλα πρὸς 
Κωνστάντιον ἐκ τοῦ εὐθέος ἀράμενον, αἱρεῖταν 
μᾶλλον τὰ τῆς εἰρήνης, xal τὴν γυναῖκα προαπο- 
στείλας ὡς τὸν Κωνστάντιον ἐχμειλίξασθαι, καὶ 
αὐτὸς ἀπῄει αὐτόμολος ἐς τὸν χίνδυνον. "II μὲν οὖν 
Κωνσταντία Ἠπβροτέρα ἐξώρμησε προεντυχεῖν τῷ 
ἀδελφῷ, καὶ δεηθῆναι τούτου ὑπὲρ τοῦ ἀνδρὸς προ- 
θυμµουμµένη, τοῦ µή τι εἰς αὐτὸν βουλεύσασθαι ἀνγ- 
κεστον᾽ πολλῇ δὲ προθυµίᾳ περὶ τὴν ὁδοιπορίαν 
χρωμένη εἲς νόσον ἔνέπεσε μεταξὺ πορευοµένη, xai 
Βιθυνίας ἐπιδᾶσα, iv σταθμῷ τινι ταύτης Γαλλι- 
κάνῳ λθγομένῳ ἀπέθανεν. Ὁ δὲ Γάλλος, καὶ τοῦτο 
παρὰδόξαν αὐτῷ συμθὰν, µεγάλεν συμφο;ᾶν motz- 
σάµενος, ὅμως ει τὸ πρύσω, τῶν δεδογµένων οὐκ 
ἐξιστάμενος. Ἐπεὶ δὲ εἰς Νορικοὺς ἀφίκετο, πόλιν 
αὐτῶν Πυταθιώτατα καλουμένην, ἐνταῦθχ δὶ ἀπὸ 
Μεδιολάνων καταπέωπεται στρατηγ)ς Παρθατίων, 
ἐκεῖ τοῦ Κωνσταντίου τὸ τηνικαῦτα τυγγάνοντος, 
ὃς τὸν l'ààÀov ἁγαιρεῖται τῆς ἀἁλουργίδος, καὶ εἲς 
ἰδιώτην µετασκευάσας, ἐξόριστον αὐτὸν εἷς τινα 
νησον τῆς Δαλματίας κατέστησε. Too Γάλλου δὲ εἷς 
τὴν νῆσον ἀφιγμένου, Εὐσέθιος ὁ εὐνοῦχος, ὁ την τοῦ 
πραιποσίτου τότε τιμὴν ἔγων, xal ol σὺν αὐτῶν 
πείθοησι Κωνστάντιον ὡς τάχιστα 1ἆλλον ποιτσχ- 
σύαι ἐκποδών' ὁ δὲ πεισθεὶς πέμπει τοὺς ἄποκτε- 
νοῦντας αὐτὸν, καὶ ὥδη τούτων ἀφιχνουμένων, πάλι 
6 Κωνστάντιος εἰς ἔλεον µετεθλήθη, xai πέμπει 


persuadent Magistrano, qui miltebatur, ne prius D ὃ,ἀταγέων γράµµατα τὸν Γάλλαν τοῦ πάθους Gvaxa- 


veniret ad ostendendas litteras, quam audivisset 
Gallum fuisse de medio sublatum. Hec facta sunt, 
et Gallus fuit interfectus. 


VIII. Constantius autem veritug, quod non pos- 
set solus totum regere imperium, maxime cum 
Galli, quando vellent, promptissime incilarentur 
&dversus imperium, tam propter vires corporis, 
quam propter levitatem animorum, jam ducebatur 
poenitentia, quod Gallum de medio sustulisset. Et 
cum reputasset eos, qui sunt genere 'conjuncti, 
esse externis et alienis longe tutiores ad regi so- 


λούμενος. 'O δὲ Εὐσέθδιος καὶ ol σὺν αὐτῷ q(gosc: 
τὸν πεμφθέντα λαγιστριανὸν, μὴ πρότερον ἐπιστῖναι 
δξιυνύντα τὸ γράμμα. πρὶν ἄν πύθοιτο. Γάλλον 
ἀνῃρημένον. Ἐγένετο ταῦτα, καὶ ὁ Γάλλος ἐτεθυγχει, 

Η΄. Ὁ δὲ Κωνστάντιος περὶ τοῖς πράγµασι δείσας 
μὴ οὐχ olo; τε fj µόνος ἀπάσης εἶναι τῆς ἀρχῆς 
ἐγκρατὶς, ἄλλως τε δὲ καὶ τῶν Γαλατῶν, ὀξύτατά 
τε xal ὁπότε προθυμηθεῖεν εἷς τὰς τυραννίδας 
ἐγειρομένων, διά τε σώματος ἰσχὺν καὶ κουφότγτα 
φρονημάτων µετεµέλετο Ίδη τὸν Γάλλον ὑπεξελὼν, 
καὶ λογισάµενος, τὸ συγγενὲς τοῦ ὀθνείου καὶ ἀἄλλο- 
γενοῦς ἀσφαλέστερον εἶναι μακρῷ πρὸς κοινωνίαν 


1169 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1110 


τῆς βασιλείας, Ἰουλιανὸν τὸν ἀδελφὸν τοῦ Γάλλου A cietatem, Julianum fratrem Galli ex lonia accersi- 


ix τῆς ωνίας petareudáuevog dv τῇῃ Μεδιολάνων, 
Καΐσαρα ἀναδείκνυσι, xai τὴν ἀδελφὴν αὐτῷ τὴν 
ἑαυτοῦ "Βλένην εἷς γάμον ἐχδοὺς, καὶ τὰ πιστὰ 
πρὸς αὐτὸν ποιησάµενον τοῦτον uiv ἐξξπεμψεν εἰς 
τὰς Γαλλίας, φύλακα τῆς ἐκεῖσε βασιλείας ἐσόμε' 
vov, αὐτὸς δὲ εἰς Ἰλλυριοὺς ἀφικόμενος ἐν τῷ Σιρµίφ 
διῆγεν. ᾽Ακούσας δὲ ὅτι οἱ πέραν στρου Βάρδαροι 
μέλλουσιν ἐπιστρατεύειν τῇ ᾿Ῥωμαίων ἀρχῇ, ἀπάρας 
ἀπὸ τοῦ Σιρµίου εἷς τὸν Ἴστρον διέθη. Καὶ πρὸς 
αὐτῇ τῇ ὄχθῃ χρόνον οὖκ ὀλίγον ποιήσας, ἐπεὶ τὰ 
τῶν βαρθάρων ἠρεμεῖν ἐμάνθανε πάλιν συνήµατα, 
ἐπὶ τὴν θραχην ἤλαυνεν αὖθις, Ὡς δὲ ἐν ᾿Οδρυσοῖς 
ἐτύγχανε γεγονὼς, ἔνθα πόλιν κτίσας. ᾿Αδριανὸς ὁ 
βασιλεὺς τὴν ἑαυτοῦ καταλέλοιπε τῷ τόπῳ προσ- 
ηγορίαν, ἐπύθετο πβός τινος τῶν ἐπισκόπων, ὡς τὰ 
σώματα τῶν τοῦ Χριστοῦ ἀποστόλων, Ανδρέου τε 
καὶ Αουκᾶ, iv Αχαΐίᾳ τεθαμµένα Ὥτυγχάνουσιν, 
Ανδρέου μὲν iv Ηάτραις, Λουκᾶ δὲ ἐν θήδαις τῆς 
Βοιωτίας. Ὡς οὖν fxouctv ὁ βασιλεὺς ταῦτα Κων- 
στάντιος, ἤσθη τε τῷ λόγῳ καὶ ἐπιμέγα ἐθόησε, 
καὶ πρὸς τοὺς παρόντας orc, Κκαλέσατέ uot 
τὸν φίλον ᾿Αρτέμιον τοῦ δὲ τάχος παβαγενοµένου, 
Συγχαίρω σοι, ἔφη, ἀνδρῶν ἁπάντων θεοφιλέστατε. 
'O δὲ πρὸς αὐτόν. Καὶ εἴης µοι χαίρων, ὦ βασιλεῦ, 
διαπαντὸς, καὶ µή ποτέ σε τῶν λυπηρῶν τι χατα- 
λήψοιτο. Καὶ ὁ βασιλεὺς, Ζητεῖς δέ τι χαριέστερον, 
ὦ φίλων ἄριστε, τῆς τῶν σωµάτων τῶν τοῦ Χριστοῦ 
ἁποστόλων εὑρέσεως; xai ὁ μέγας ᾿Αρτέμιος' Τίς 
xal πόθεν. ὦ δέσποτα, ὁ τοῦτον ἡμῖν τὸν θησαυρὸν 
φανερώσας τὴν σήμερον; Καὶ ὁ Κωνστάντιος, Ὁ τῆς 
Αχαΐας, ἔφη, ἔπίσκοπος, ὁ νῦν ἐφορεύων ἐν Πά- 
τραις, Ἁλλ᾽ ἄπιθι, ἀνδρῶν ἄριστε, καὶ τὸ τάχος iv 
Κωνσταντινουπόλει uot τὴν τούτων ἀνακομιδὴν 
πρίῃσον. Ταῦτα ἀκούσας παρὰ τοῦ Λβασιλέως ὁ 
μέγας, τὴν ἐπὶ τοὺς ἁποστόλους ὁδὸν ἐπορεύετοι 
τὰ τούτων ἀναχομίσων ἅγια λείψανα, à δὴ καὶ µάλα 
θαυμασίως ἆ)ακομισάμενος, ἐν τῷ παρ) αὐτοῦ τοῦ 
Κωνστάντίου ἐκ βάθρων οἰκοδοληθέντι ναῷ, ἐπὶ τῷ 
τῶν ἀποστόλων ὀνόματι, παρὰ τῷ τοῦ πατρὸς τάφῳ 
ταῦτα κατέβετο, xal Ὑέρας ε αὐτῷ τῆς Άλειτουρ- 
γίας 6 βασιλεὺς, δεηθέντων τῶν ἐπισκόπων, τὴν τῆς 
Αἰγύπτου παρέσχεν ἀρχγν. Τοιοῦτος xal πρὸ τῶν 
τῆς μαρτυρίας ἀγώνων ὑπῆρχεν ᾿Αρτέμιος, xal 
οὕτω παρὰ πᾶσιν αἰδέσιμος. 

Θ’. ᾿Ἐπορεύετο μὲν οὖν ὁ μέγας Αρτέμιος τὴν 
(x Αἴγυπτον, ἄρτι τὴν τοῦ δουκὸς ἀξίαν περιθαλό- 
ενος. 'O Κωνστάντιος δὲ τῆς Κωνσταντινου πόλεως 
ἀπάρας, τὴν ἐπὶ Συρίας ἐποιεῖτο ὁδὸν, xai φθάσας 
τὴν µεγαλόπολιν ᾿Αντιόχειαν, αὐτοῦ που κατασκη- 
voi, τὸν πρὸς τοὺς Πέρσας ἑτοιμαζόμενος πόλεμον" 
αὐτοῦ δὲ τῇ πόλει προσµένοντος, ἀφίκετο γράµ- 
patz πρὸς αὐτὸν, δηλοῦντα τὴν ἸΙουλιανοῦ ἑπανά- 
στασιν. 'O γὰρ Ἰουλιανὸς, ὡς δεδήλωται µοι καὶ 
πρόαθιεν, ἐπὶ φυλακῃ τῶν ἙΕσπερίων εἷς τὰς Γαλ- 
λίας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου Καΐσαρ ἀποδειχθεὶς, αὐτὸς 
ἐπιπλεῖον ἐν τῷ τοῦ Καΐσαρος σχήματι εἶναι μὴ 
ἀνασχόμινος, διάδηµἀ τε περιτίθεται, xal τῷ τῆς 
βασιλείας ἑαυτὸν ἐπιφημίζει ὀνόματι, ᾿Επεὶ δὲ 


ium Mediolanum, creat Cesarem ; et cum suam 
sororem Helenam ei dedisset in matrimonium, fide- 
que ab eo accepta sibi cavisset, eum quidem misit 
in Galliam, illie futurum custodem imperii, ipse 
aulem in Illyricum veniens degebat Sirmii. Cum 
&utem audivisset, quod Barbari, qui agebant trans 
Danubium, essent ducturi exercitum contra impe- 
rium Romanorum, Sirmio profectus transiit Da- 
nubium. Cum autem longo tempore ibi fuisset ad 
ipsam ripam, et rursus intellexisset Barbaros non 
esse se loco moturos, profectus est in Thraciam. 
Postquam vero fuit apud Odrysos, ubi Adrianus, 
constructa civitate, ei loco suam reliquit appella- 
tionem, audivit a quodam episcopo, quod corpora 
Christi apostolorum Andree et Luce sepulta 
erant in Achaia, Andre: quidem Patria, Luce au- 
lem Thebis Beotie. Postquam autem imperator 
hec audivit Constantius, propter id est letatus 
el magna voce clamavit, et iis, qui aderant, dixit : 
Vocate mihi charum Artemium. Cum is autem 
quamprimum venisset : Gratulor tibi, inquit, viro- 
rum omnium religiosissime, et una tecum 18ἱ0Γ. 
Ille vero illi dixit : Mihi perpetuo lateris, ο impe- 
rator, nec te unquam aliquid molestum compre- 
hendat. Imperator autem : Querisne aliquid, ο 
amicorum optime, gratius ac jucundius inven- 
tione corporum Cbristi apostolorum ? Magnus 
vero Artemius : Quisnam ;aut undenam, inquit, o 
domine, est is, qui hunc hodie thesaurum ape- 
ruit ? Constantius autem : Achais, inquit, episco- 
pus, qui nunc presidet Patris. Sed abi, o virorum 
amicorum optime, et ea quamprimum exporta Con- 
stantinopolim. Hiec cum ab imperatore magnus 
audisset Artemius, recta ivit ad apostolos, eorum 
sanctas allaturus reliquias. Quas quidem cum 
valde admirabiliter exporiasset, in templo, quod 
ab ipso Constantio exstructum est a fundamentis 
in nomine apostolorum, prope sepulcrum patris 
eas deposuit, Ei autem in premium ministerii 
dedit imperator, rogantibus episcopis, munus re- 
clionis /Egypti. Talis fuit Artemius etiam ante cer- 
tamina martyrii, et adeo erat apud omnes vene- 
randus. 


IX. Atque proficiscebatur quidam magnus Arte- 


D mius in /Egyptum, ducis modo suscepta dignitate. 


Constantius autem profectus Constantinopoli ten- 
debat in Syriam : et cum in magnam pervenisset 
Antiochiam, ibidem figit tabernaculum, bellum pa- 
rans adversus Persas. Cum ibi autem maneret in 
civitate, venerunt ad eum littere, insurrectionem 
Juliani significantes. Julianus enim, ut & me jam 
ante fuit declaratum, &d custodiam Occidentis in 
Gallia Cesar creatus a Constantio, non ferens am- 
plius esse in habitu Cesaris, induit diadema, et se 
appellat nomine imperatoris. Postquam autem sibi 
imperium usurpavit, nihil jam parvum cogitabat, 
neque statuebat sibi amplius esse cunctandum ; 


aum 


MENSIS OCTOBER. 


11'12 


sed volens in suam redigere potestatem totam Eu- A ἀντελάδετο τῶν πραγμάτων, οὐκ Ett μικρὸν οὐδὲν 


ropam, que obedit Romanis, instructo exercilu, 
per Germanos perrexit ad Danubium. Et cum 
ulteriorem ripam apprehendisset, per loca illius 
ducebat exercitum. Latens vero prefectos, et Ita- 
lie Taurum, qui vocabatur, et Illyrici Florentium, 
postquam venit ad Peonas, transiens ad alteram 
partem fluvii, statim et universam Illyricam re- 
gionem in suam redegit potestatem, et Italiam, et 
usque ad Oceanum occidentalem universas gentes, 
que erant imperii Romanorum. 


X. Constantius autem cum hec audivisset, fuit 
conturbatus, αἱ est consentaneum, et de Constan- 
tinopoli admodum timens, ne quod ille animo co- 
gitabat, eam prior in suam redigeret potestatem, 
eam totis viribus festinabat preoccupare. Interim 
autem dum ab eo colligebatur exercitus, dispersus 
per civitates Orientis, et se parabat ad tantam 
viam, significat episcopis, ut eum precedentes 
veniant quamprimum Niceam. Erat enim in ea 
secundam synodum congregaturus, ab impiis Aria- 
nis incitatus adversus Homousion. Cum vero, 
transmissa Cilicia, venisset ad Mopsi, qui vocan- 
tur, fontes, quedam imbecillitas ei repente accidit, 
nec poterat ulterius progredi. Postquam autem 
sensit se jam male habere, et non victurum esse 
amplius, Antiochie episcopo celerrime accersito 
Euzoio, petit ut baptizetur. Et cum baptizatus, pa- 
rum fuisset superstes, illic e vita excedit, cum im- 


perassel integros quadraginta annos, viginti qui- C 


dem cum patre, solus autem reliquos. 


XI. Cum eum autem deflevisset exercitus, et 
justa ei fecisset, in arca posuerunt, cum corpus 
instruxissent iis, qu: solent fleri ad hoc, ut duret, 
et cum in currum imposuissent; tulerunt Constan- 
tinopolim, cum propriis armis unusquisque eum 
sequentes in. eodem ornatu, quem, dum viveret, 
habebat inter principes. Atque ii quidem vene- 
runt Constantinopolim, ducentes corpus. Venit 
autem et Julianus, proficiscens ex Illyrico, et jam 
firmiter tenens universum imperium, nullo post 
mortem Constantii auso ei repugnare. Cum au!em 
ferretur corpus in templum SS. Apostolorum, 
ubi prope patrem eum erant posituri, Julianus ipse 


ἐνενόει οὐδὲ διαμέλλειν ἐγίνωσκε δεῖν, ἀλλὰ τῖν 
Εὐρώπην τέως ὑφ ἑαυτῷ ποιήσασθαι πᾶσαν ἐθέ- 
λων, ὁπόση :Ῥωμαίοις ὑπακούει, τῷ στρατῷ συντα- 
ξάμενος, διὰ Γερμανῶν ἐπὶ τὸν Ἴστρον ἐχώρει. 
Καὶ τῆς πἐρὰν ὄχθης λαθόµενος, διὰ τῶν ἐκείντς 
χωρίων ἤλαυνε, τοὺς ὑπάρχους δὲ διαλαθὼν, τόν τε 
τῶν Ἰταλιῶν Ταῦρον οὕοω καλούμενον, xai τὸν τῶν 
Ἰλλυριῶν Φλορέντιον, ἐπειδὴ κατὰ πλείονας ἐγένετο 
διατριθὰς, ἐπὶ θάτερα τοῦ ποταμοῦ αὐτίχα τήν τε 
Ἰλλυρίδα πᾶσαν ὑφ᾽ ἑαυτῷ γῆν εἶχε καὶ τὰς Ιταλίας, 
καὶ τὰ μἔχρι "Βσπερίου Ὀκεανοῦ σύμπαντα ἔθυτ. 
ὁπόσα τῆς Ῥωμαίων ἐπιχρατήσεως ἦν. 

I.'O δὲ Κωνστάντιος ταῦτα πυθόµενος, ἐταράχθη 
τε, ὥσπερ εἰκὸς ἦν, καὶ περὶ Κωνσταντινουπόλεως 


Β μάλιστα δείσας, μὴ, ὅπερ κακεῖνος διενοεῖτο, φθάσε.εν 


αὐτὴν ὑφ ἑαυτὸν ποιησάµενος, ἐπείγειο κατὰ τὸ 
δυνατὸν προκαταλαθεῖν. Ἐν ὅσῳ δὲ ὁ στρατὸς αὐτῷ 
συνελέγετο, κατὰ τὰς πόλες τῖς ἘΈψας ἔσκεδα- 
σµένος, xxi ἔμελλεν ἐξαρτύεσθαι ὡς πρὸς τοσαύττν 
ὁδὸν, σηµαίνει τοῖς ἐπισκόποις εἲς τὴν Νίχκαιαν αὖ- 
τὸν ὡς ὅτι τάχιστα ὀφθῆναι προαφικοµένους᾽ ἐμε- 
λέτα γὰρ Ἐν αὐτῃ δευτέραν συγκροτῆσαι σύνοδον, 
παρὰ τῶν δυσσεθῶν ᾿Αῤῥειανῶν κατὰ τοῦ Ὅμοο»- 
σίου παροτρυνόµενος. Ἐπεὶ δὲ ti» Κιλιχίον διεξ- 
ελθὼν, εἰς τὰς Μόψου καλουμένας χρήνας ἀφίκετο, 
ἀσθένειά τις αὐτῷ ἐξαπιοίως προσέπεσε, καὶ οὐχ 
οἷός τε ἣν ἐπὶ τὸ πρόσω χωρεῖν, Ὡς δὲ ᾖσθετο φαύ- 
λως ἔχων ἤδη καὶ οὐκ ἄν βιωσόµενος, τὴν ταχίστην 
τὸν ᾽Αντιοχείας ἐπίσκοπον Εὐζώίον μεταπεμφάμενος, 
βαπτίσχι αὐτὸν ἐπιτρέπει, καὶ δὴ βαπτισάμενος 
καὶ μικρὸν ἐπιθιοὺς, ἀὐτόθι προλείπει τὸ ζην, βα- 
σιλεύσας τὰ αὖμπαντα ἔτη τεσσαράκοντα, τὰ uiv 
εἴχοσι μετὰ τοῦ πατέρος, μόνος δὲ τὰ ἐπίλοιπα. 

ΙΑ’. Αὐτὸν δὲ dj στρατιὰ ὁλοφυρομένη, xai τὰ 
νομιζόµενα ἐπ αὐτῷ τἐλέσασα, λάρναχι τοῦτον 
ἐνέθεσαν, τοῖς εἰωθόσιν εἷς τὸ λιαρχέσχι σνευάσαν- 
τες τὸν νεκρὸν, καὶ εἰς ἅμαξαν ἐνθέμενοι, ἑκόμιζον 
ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν, σὺν τοῖς οἶχείοις 
ἕκαστος ὅπλοις αὐτῷ ἐφεπόμενοι, καὶ κατὰ τὸν αὖ- 
τὸν κόσμον ὄνπερ καὶ ζῶντος ἐν τοῖς ἡγεμόσι τε- 
ταγµένοι ἐτύγχανον. Οὗτοι μὲν δὴ τὴν Κωνσταντι- 
νούπολιν εἶχον ἄγοντες τὸν νεκρὸν, xal ὁ ἸΙουλιανὸς 
συνοµάρτησεν ἐκ τῶν Ἰλλύριῶν ἀφιχόμενος, xai 
ἤδη βεδαἰως ἔχων τὴν πᾶσαν βασιλείαν, οὐδενὸς αὖ- 
τὸν μετὰ τὸν Κωνσταντίου θάνατον ἐναντιωθῖναι 
τολµύσαντος, χομιζοµένου δὲ τοῦ νεκροῦ ἐπὶ τὸν 


precedebat lectum, capiti ablato diademate. Post- [) νεὼν τῶν ᾿ Αποστόλων, ἵνα περ αὐτὸν καταθήσειν 


quam autem eum sepelierunt, jam veniens in re- 
giam, tunc rursus imposuit diadema, et rerum po- 
tiebatur, solus jam Romanorum universum adeptus 
imperium. Cum ergo excessisset Constantius, in 
eos, qui restabant, et maxime qui propter invi- 
diam prebuerant causam Galli occisionis, ire sue 
fervorem ostendit Julianus. Et statim. Eusebio qui- 
dem preposito caput adimit, quod omnino videre- 
tur suis calumniis Gallo cedem adornasse ; Paulum 
autem Hispanum, qui erat unus ex scribis impera- 
toris, tradit igni, ut qui in Gallum fuerat acerbe 


πλησίον τοῦ πατρὸς ἔμελλον, αὐτὸς ἡγεῖτο τῆς 
Χλίνης ὁ ᾿Ἰουλιανὸς, τὸ διάδηµα τῆς κεφαλῆς 
περιελὼν. ᾿Επεὶ δὲ ἔθαψαν αὐτὸν, ἐπὶ τὰ βασίλεια 
ἤδη ἁπαλλαττόμενος, τό τε διάδηµα αὖθις ἔπίθετο. 
Καὶ τῶν πραγμάτων ἐγκρατὴς ἣν, µόνος δη τὴν 
Ῥωμαίων ὅλην βασιλείαν ὑποζωσάμενος. Ἐπεὶ οὖν 
ὁ Κωνστάντιος ἐκ ποδὼν Tw, εἷς τοὺς ὑπολέιπομέ- 
νους xai µάλιστα τῷ φρόνῳ τὴν αἰτίαν παρασχομέ- 
νους τῆς ἀναιρέσεως Γάλλου, ἀἆνεψυχε τὸ (iov τῆς 
ὀργῖς ἸΙουλιανὸς, καὶ αὐτίκα Ἑὐσέδιον μὲν τὸν 
Πραιπόσιτον τῆς κχεφαλῆς ἀφαιρεῖται, διότι τὴν 


1113 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1114 


ἀρχὴν ἐφαίνετο ἐκ τῶν αὐτοῦ διαθολῶν, τὸν ἅπαντα A invectus. Ambos namque Chalcedonem misit, et 


τῷ Γάλλῳ φόνυν συγκειρασάµενος' Παῦλον δὲ τὸν 
Σπανὸν εἲς τοὺς ὑπογραφέας τοῦ βασιλέως τε- 
λοῦντα, πυρὶ παραδίδωσιν, ὡς πολλα δὴ µάλα τῷ 
Γάλλῳ ἐμπικρανάμενον. Τωύτους μὲν οὖν ἁμφοτέ- 
ρους εἷς τὴν Χαλκηδόνα διαπέµψας, ἐχεῖ τῇ οἰκείᾳ 
δίκῃ ὑπάγει ἑκάτερον, ἀνεῖλε Ob καὶ Γαυδέντιον 
στρατηγὸν τῆς ᾿Αφϕρικῆς, xal ἄλλους τινὰς ὁπόσοι 
τι εἰς αὐτὸν πεπαρῳνήκεσαν᾽ ἀλλὰ τούτους μὲν διὰ 
γραμμάτων [ἐχόλασε, τὸν δὲ τοῦ Χριστοῦ µάρτυρα 
xai γενναῖον ἄθλητὴν ᾿Αρτέμιαν αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ 
ἐν ᾽Αντιοχείᾳ παρὼν καὶ παβόντα διὰ τὴν εἲς Xpi- 
στὸν ὀμρλογίαν, ἀπανθρώπως ἐκολασε, καὶ τῆς παρ- 
οὖσης αὐτὸν ἀπεγύμνωσεν ἐξουσίας, μὴ φέρων τὴν 
αὐτοῦ παῤῥησίαν xal ἔνστασιν. Ὁ γὰρ Ἰουλιανὸς, 
ὡς δελήλωται, τὴν τῶν Ῥωμαίων περιθἐµένος βασι- 
λείαν, ἐσπούδαζε µάλιστα τὸν ᾿Ε)ληνισμὸν ἔπανορ- 
θοῦν. Πανταχοῦ τοίνυν γράμματα διαπεµπόµενος, 
ἐκέλευε τὰ ἱτούτων τεμένη xal τοὺς βωμοὺς àv- 
ιστᾷν, μετὰ πολλῆς ὅσης τῆς σπουδῆς τε xai προ- 
θυµίας, καὶ ὅσας ὁ µέγας Κωνσταντῖνος ταῖς ἐκ- 
Ὑλησίαις προσόδους ἀπένειμε, xal ὁ τούτου υἱὸς 
ναοῖς ἀφιέρωσεν, ἀντ ἐπισχόπων xal πρεσθυτέρων 
xal ῥάντας, καὶ θύτας, xal χανηφόρους, καὶ ὅσας 
μὲν κάὶ ἕτερα διεπραττετο κατὰ τὴν Κωνσταντινούπολω. 

1Β’. Μετὰ δὲ ταῦτα µητέρος αὐτοῦ ἀδελφὸν ἔχων, 
Ιουλιανὸν τοῦὔνομα, τὴν τοῦ Χριστιανισμοῦ πίστιν 
διὰ τὴν ἐκείνου χάριν ἔξομοσάμενον, καὶ πολλλν 
ὑπὲρ τοῦ ᾿ἙΕλληνισμοῦ προθυμίαν ἐπιδεικνύμενον, 
ἄρχοντα τῆς ἑῴας ὃν καλοῦσι κόμητα ἐξέπεμψεν, 
ἐντειλάμενος, τὰ μὲν τῶν ἐκκλησιῶν πρᾶγματα 
καχοῦν τὲ xal διαφθείριν, πανταχοῦ δὲ καὶ διὰ 
πάσης ἰδέας τὸν Ἑλληνισμὸν αὔξειν τε καὶ ἐπαίρειν. 
Ὁ δὲ ἀφιχόμενος ἐν ᾿Αντιοχείᾳ ἐπειρᾶτο µείζων τῶν 
ἐντεταλμένων τοῖς ἔργοις Ιφαίνεσθαι, xal δὴ προσ- 
αφαιρεῖται μὲν πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν ἅπαντα τὰ 
κειμήλια, ὅσα ἐν ἀργύρῳ τε xal χρυσῷ xai σηρικοῖς 
ὑφάσμασι διετέλει, ἀποχλείει δὲ xal τὰς ἑκκλησίας, 
τοῦ μὴ τινα εἰσφοιτῆν ἐν αὐταῖς εὐχῆς ᾖἕνεχα, 
χλεῖθρα καὶ μυχμοὺς τοῖς πολῶσιν ἐπιθαλών. Καὶ 
ταῦτα μὲν κατὰ τὴν ᾿Αντιόχου πόλιν’ Ó τῆς 'Ava- 
τολῆς ἄρχων εἰργάζετρ, ὁ δὲ βασιλεὺς Ἰουλιανὸς, 
ἔτι κατὰ τὴν Κωνσταντινούπολιν διεῖλκέ τινα χρό- 
vov, τὰ ἐν ταύτῃ κρατύνας, εἲς ὅπερ ἑνόμιζε µάλιστα 
τῇ βασιλεία συµφέρειν, καὶ ὅπος 6 Ἑλληνισμὸς αὐτῷ 
πρὸς τὸ µεγαλειότερον ἐξαρθῇ σκοπῶν τε καὶ 


illic utrumque suo affecit supplicio. Interfecit etiam 
Gaudentium ducem exercitus Africe, et quosdam 
alios, qui ei insultaverant. Sed eos quidem puniit 
per litteras; Christi autem martyrem et fortem 
athletam Artemium, ipse per se Antiochie presens 
praesentem propter Christi confessionem inhumane 
puniit, et ea, quam habebat, privavit potestate, 
non ferens ejus dicendi libertatem et constantiam. 
Julianus enim, cum, ut ostensum est, Romanorum 
usurpasset imperium, maxime studebat gentium 
errorem in suum locum restituere. [n omnes itaque 
partes mittens litteras jubebat deorum templa et 
altaria prompto et alacri animi studio exstrui, et 
quoscunque reditus magnus Constantinus attribuit 
ecclesiis, et ejus filius Conatantius, eos adomit, et 
templis consecravit idolorum, pro episcopis, pres- 
byteris et diaconis, constituens sedituos, asperso- 
res, sacrificos et canephoros, et quaecunque no- 
mina nuge imponunt gentilium. Hx»o quidem et 
alia fiebant Constantinopoli. 
Κωνστάντιος, ταύτας ἀφελὼν, τοῖς 


πῶν εἰδώλων 


καὶ διακόνων Χαταστήσας ζαχόρους, xal νεωχόρους, 
ὁ ἑλληνικὸς ὕθλος ἐπιφημίζει προσωνυµίας, Ταῦτα 


XIT. Post hec autem cum matris sum haberet 
fratrem, nomine Julianum, qui ut illi gratiflcare- 
tur, Christianismi fidem abjuraverat, et pro er- 
rore genlium oslendehat promptum et alacre 
&nimi studium, emisit Orientis rectorem, quem 
vocant comitem, jubens ut res quidem ecclesiarum 
vexaret et perderet, ubique autem et omni ratione 
errorem gentium augerel et extolleret. Ille igitur 
cum venisset Ántiochiam, conabatur reipsa plura 
prestare, quam ei fuerat imperatum. Et eccle- 
siis quidem aufert quecunque habebant pretiosa, 
tam in argento et auro, quam in sericis vestimen- 
tis. Quin etiam claudit ecclesias, ne quis in eas in- 
grederetur precandi causa, elaustris et vectibus 
januis impositis. Et hec quidem Antiochie faciebat 
comes Orientis. Imperator autem Julianus Con- 
slantinopoli aliquod adhuc morabatur tempus, res 
confirmans et corroborans, prout ei maxime expe- 
dire videbatur imperio: et ut error gentium ma- 
gnifice extolleretur, considerans et procurans. 
Postea vero discedens Constantinopoli cum uni- 


πραγμκτευόµενος. "Αρας οὖν ix τῆς Κωνσταντινου- T) verso exercitu, iter faciebat in Syriam. 


πόλεως σὺν παντὶ τῷ στρατῷ τὴν ἐπὶ τῆς Συρίας 
ἐποιεῖτο ὁδόν. 

II'. Διελθὼν τοίνυν ἅπασαν τὴν Φηυγίαν, καὶ πρὸς 
τὴν ἐσχάτην αὑτῆς πόλιν τὸ καλούμενον Ἰκόνιον γατ. 
αντήσας, ἑἐξάχλινε τὴν ᾿ἹΙσαυρίαν καταλιπών. — Kal 
τὸν λεγόµενον Ταῦρον ὑπεραναθὰς * ἦλθιν ἐπὶ τὰς 
πόλεις τῆς Κιλικίας, καὶ τῷ σταθμῷ προσπελάσας 
τῷ ἐν Ἰσσῷ αὐτοῦ που κχατασκηνοῖ, τὸν ix Μακε- 
δονίας ᾿Αλέξανδρον μιμησάµενος' αὐτὸθι γὰρ κά- 
κεῖνος iv ᾿]Ισσῷ τὸν πρὸς Δαρεῖον τὸν Περσών βασι- 
λέα συνεκρότησε πόλεμον, xal τοῦτον νικήσας, ἐπί- 
σηµον τὸν τόπον σἱργάσατο ixeiev τὸν Ἰσσικὸν 


XIII. Cum itaque universam pervasisset Phry- 
giam, et ad ejus ultimam venisset civitatem, que 
vocatur Iconium, declinavit relicta Isauria. EL cum 
Teurum, qui dicitur, superasset, venit ad civitates 
Cilicie. Cum vero accessisset ad stationem, que 
est in Isso, illic castrametatur, Macedonem Alexan- 
drum imitatus. Nam ille quoque in Isso cuam Da- 
rio rege Persarum commisit prelium. Quo victo, 
locum reddidit insignem. Illino sinum transmisit 
Issicum, et venit Antiochiam, iram spirans adver- 


£7 


1175 


MENSIS OCTOBER. 


4176 


sus Christianos, et 89 eos esse omnino eversurum Α xóAmov διαπεράσας, ἦλθεν εἷς ᾿Αντιόχειαν, θυμοῦ 


minitans. Cum Antiochiam ergo venisset tyrannus, 
et in domum divertissel imperatoriam, et nec 
unum quidem diem quievisset, ad eum adducti 
sunt, veluti signo dato accusati, Eugenius et Ma- 
carius, qui ipsi quoque erant pars presbyteratus 
Ecclesie Antiochene. Quos cum protinus curasset 
sistendos : Quinam estis, inquit, et quodnam est 
vobis vite studium ? Dixit Eugenius : Christiani 
sumus, et Christi gregis pastores. Hec est nobis 
vita, hec conditio, hoc studium. Dixit autem im- 
perator: Ubi est is, quem dicitis Christi gregem ? 
Eugenius autem : Universus, inquit, orbis terra, 
quem s0l| aspicit, et qui in eo sunt homines. Ju- 
lianus autem : Nos, inquit, quibusnam presumus, 
et in quosnam hodie obtinemus imperium, o tu 
infelix et miser homuncule, si quamcunque ter- 
ram sol aspicit, Cbristus gregem possidet ? Mar- 
tyr vero : Eidem, inquit, gregi prees, o imperator, 
cujus nos sumus pastores. Per Christum enim re- 
ges regnant, et tyranni in terra dominantur. Ipse 
quoque Christus hodie quidem tibi dedit imperium, 
etiamsi apparueris ingratus in benefaclorem ; cras 
autem dabit alii. Es enim unius diei, et ipse im- 
peras iia, qui sunt unius diei. Illi autem est re- 
gnum eternum, et quod nunquam finem oc- 
cipit. 


XIV. Apostata vero : Impie, et a deorum, 
inquit, aliene benevolentia, cum  hesternus 
sit Christus tuus, et unius diei, et ab Augusti 
Cesaris tempore inceperit, 8 te ergo hodie rex 
elernus creatur? Martyr autem : Quod ad hu- 
manitatem quidem attinet, ineffabilisque et inenar- 
rabilis dispensationis, seu carnis suscepte, myste- 
rium, ita habet, o imperator. Quoad vero ejus 
divinam, et que est ante secula, generatio- 
nem, nullum invenietur tempus ea anterius. 
Imperator autem, existimans marlyrem esse 
agrestem quempiam, et nulla preditum erudi- 
tione, irridens inquit: Tuus ergo Christus, o mi- 
ser, bis fuit generatus? Si vero propterea glo- 
riaris, sunt etiam apud Grecos viri sapientissimi, 
non solum bis, sed etiam ter geniti. Nam et Mer- 
curius, cognomine Trismegistus, ter venit se in 
mundo oslendens, quomodo narrant ejus sacri et 


πλέον κατὰ Χριστιανῶν, καὶ αὐτοὺς ἑκτρίψαι si; 
τέλος διαπειλούµενος. ἘἙλθόντι τοιγαροῦν τῷ τυ- 
ράννῳ κατὰ τὴν ᾿Αντιόχειαν, xai πρὸς τοῖς βατι- 
λείοις οἴκοις Κατασχχνώσαντι, καὶ μὴ ο) πρὸς ἡμέ- 
βαν βίαν σχολάσαντι προσήχθησαν αὐτῷ ὥσπερ ἀπό 
τινος παραγγέλµατος διαθληθέντε, Εὐγένιος καὶ 
Μακάριος τοῦ πρεσθυτερίου τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ 
Ἐκκλησίας καὶ αὐτοὶ µἔρος τυγχάνοντες, οὓς εὐθέως 
παρασιησάµενος Τίνες ἐστὶ, ἔφη, καὶ τίνα OX που 
τὴν ἀγωγὴν καὶ τὸ ἐπιτήδευμα ἔχετε; Εὐγένιος 
ἔφη: Χριστιανοί ἔσμεν, καὶ τῆς Χριστοῦ ποίμντς 
ἀγελάρχαι τυγχάνοµεν, τοῦτο βίος ἡμῖν καὶ τύχη 
καὶ ἐπιτήδευμα. Καὶ 9 βασιλεὺς, Ποῦ τοίνυν ἐστὶν 
T» ὑμεῖς φατε τοῦ Χριστοῦ ποίµνην ; Καὶ ὁ Εὐγένιος 
[]ᾶσα 5, οἱχουμένη, ὅσην τε ἦλιος ἐφορᾷ, καὶ ὅσοι ἐπὶ 
ταύτης εἶσὶν ἄνθρωποι. Καὶ ὁ Ἰουλιανός' "Ig 
δὲ τίνων ἄρχομεν καὶ τίνων βασιλεύομεν σήμερον, o 
ταλαΐπωρον σὐ καὶ δυστυχὲς ἀνθρώπιον, εἰ ὅσην 
ἆλιοι ἐφορᾷ qZv ὁ Ἆριστὸς ποίµνην κέκτηται; Καὶ 
ὁ µάρτυς Τῆς αὐτῖς, ὦ βασιλεῦ, ποίμνες τε καὶ 
ἀγέλης ἐπιστατεῖς, ἧσπερ δὴ xal ἡμεῖς ἀγελάρχαι 
τυγχάνομεν' BV αὐτοῦ γὰρ βασιλεῖς βασιλεύουσι καὶ 
τύραννοι κρατοῦσι γῆς. Καὶ αὐτός σοι τὸ βασίλειον 
δέδωκε σήμερον, κἂν αὐτὸς ἀχάριτος περὶ τὸν £c 
εργέτην ἐφάνης' αὔριον δὲ πάλιν ἑτέρῳῳ δώσε. 
Ἰφημέρων ἄρχεις αὐτὸς, τῷ δὲ ἡ βασιλεία αἰώνιος. 
xai πέρας οὐδέποτε δεχοµένη. 

IN, Καὶ ὁ παραθάτης' ᾿Ανόσιε καὶ τῆς τῶν θεῶν 
εὐμενίας ἀλλότρ:ε, χθιζὸς ὧν ὁ aq Ἀριστὸς καὶ ἑφή- 
μερος, ἀπὸ τῶν Αὐγούστου τε  Kaísapoq χρόνων 
ἀρξάμενος, αἰώνιος βασιλεὺς ὑπὸ σοῦ κεχειροτό- 
νηται σήμερον; Καὶ ὁ μάρτυς Ναὶ, κατὰ μὲν τὸ 
ἀνθρώπινον καὶ τὸ τῆς ἀφράστου καὶ ἀῤῥήτου αὐ- 
τοῦ οἰκονομίας μυστήριον, εἶτουν σαρώσεως οὕτως 
ἔχει, βασιλεῦ, ἐπεὶ κατὰ τὴν θείαν αὐτοῦ καὶ 
προἀιώνιον γέννησι οὐδείς εὑρεθήσεται χρόνος ὁ 
ταύτης ὑπέρτερον. Καὶ ὁ βασιλεὺς, νοµίσας ἄγροιχκον 
εἶναί ἵτινα τὸν τοῦ Χριστοῦ μάρτυρα xal παιδίας 
ἀμέτοχον, διαγλευάζων φησί" Οὐκ οὖν, ὦ ταλαίπωρε, 
ἡ Χριστός σου δὶς ἄρα Ὑεγέννηται, xal ἐπὶ τούτῳ 
κομπάζεις; Εἱσὶ καὶ παρ᾽ Ἕλλησιν ἄνδρες σοφώτατοι, 
οὐ µόνον δὶς γεννηθέντες, ἀλλό καὶ τρἰς ' ὃ τε γὰρ 
Ἠρμῆς ὁ Τρισμέγιστος ἐπικαλούμενος, τρίτον ᾖλθεν 
εἰς κόσμον ἑαυτὸν ἐπιδεικνὺς, καθὼς al ἱεραὶ αὐτοῦ 
xai θαυμάσιαι βίθλοι διαγορεύο»αι, καὶ διὰ τοῦτο 


admirandi libri; et ideo nominatur Trismegistus, Ὦ Τρισμέγιστος ὀνομάζεται, ὁμοίως δὲ καὶ Πυθαγόρας, 


id est, ter maximus. Similiter autem Pythago- 


6 τούτου Μνησάρχου υἱὸς, Σάµιος. 


ras, qui hoc fuit posterior, ipse quoque ter venit in vitam, ut qui primo quidem fueril nauclerus 
JEgyptius, deinde Euphorbus, de quo meminit Homerus; postremo autem Pythagoras, Mnesarcbi 


filius, Samius. 

XV. Martyr autem suaviter irridens nugas docti 
imperatoris, et impiorum gentilium  stultilo- 
quentiam, conjectans autem tyrannum per hec 
verba conari  irridere Christi generationem, 
cum magna severitate ei dixit et nobilitate: 
Oportebat που tibi quidem οππίπο respon- 
dere, o iniquissime, nec te ulla dignari allo- 
cutione, sed propter eam, quee adest, multitudi- 


cu! 
.- 
τῶν 


IE. Καὶ ὁ μάρτυς, diu ᾖτι ἸὙελάσας, 
κομψευµάτων τοῦ σοφοῦ βασιλέως, καὶ τῆς 
ἀσεθῶν Ἑλλήνων µωρολογίας, ὑπονοήςας δὲ τόν 
τύραννον τὴν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν διὰ τουτων τῶν 
ῥημάτων χλευάζειν ἤδη πειρώμενον, ἔφη πρὸς αὖ- 
τὸν μετὰ πολλης τῆς αὐστηρίας xal ενναιότητος. 
"Ἔδει τὴν ἀρχὴν μὴ δὲ ἀποχρίνασθαί cot, παρανοµω- 
τατς͵ μὴ δὲ τῆς οἵας οὖν ἀπολογίας καταξιῶσαι, 


1111 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1118 


ἀλλὰ διὰ τὸν παρεστῶτα ὄχλον ὅτι τῆς τοῦ Χριστοῦ Α nem, quoniam complures ex iis sunt de grege 


πρίµντης ol πλείους αὐτῶν τυγχάνουσιν, εἴπουν ὅσα 
9 *Y M ^ ?, [4 - -- 9 ^ 
δὴ εἴπον, καὶ νῦν ἐπ᾽ ὀλίγω ἐρῶ, τῆς αὐτῶν κη- 
δρ , 4 - v ἀπ 4 
ὀόµενος σωτηρίας, ὅτι τὸν (Tj, ἄνωθεν καὶ πρὸ πολ- 
λῶν γενεῶν ol προφᾶται προχατήγγειλαν xai πολλὰ 
τῆς παρουσίας αὐχυῦ τὰ μαρτύρια, Ex τε τῶν παρ) 
ὑμῖν χρησμῶν καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν Σιθιλλείων q2a1- 
µάτων. Καὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως αὑτοῦ dj αἰτία, 
ἐπὶ σωττρίᾳ καἰάνακλήσει τῆς τῶν ἀνθρώπων 
ἐκπτώσεως γέγονεν' ἐλθὼν γὰρ ἐπὶ τῆς Υῆς πᾶσαν 
, 4 9 ^ 4 
νώσον ἀπήλασε καὶ πᾶσαν μαλακίαν, xai 
ivi ῥήματι νεχροὺς ἦγεὶ pev ὀδωδότας, τὸ δὲ πάντων 
θαυμασιώτερον, ὑπὶρ τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας 
παθὼν τὸ διὰ σταυροῦ πάθος, ἀνέστη τριήµερος ἐκ 
τῶν νεκρῶν, ὑπὸ µάρτυσι πεντακοσίοις, καὶ οτρα- 


^t» 
πχραθο-ως 


τιωτῶν φρουροῦντων αὐτοῦ τὸν τάφον, ἵνα μὴ CZ) Β 


χώραν À τὴν ἀνάστασιν αὐτοῦ συκοφαντῆσαι βουλό- 
µενος, xal ἀναστὰς iv νεκρῶν ὤφθη τοῖς par aic 
αὐτοῦ, ἐφ᾽ ὅλχις τεσσαράκοντα ἡμέραις μετ [αὐτῶν 
συναναστρεφόµενος, xai ὁρώντω» αὐτῶν xai βλε- 
πόντων εἰς οὐρανοὺς ἀνελίοθηγ, τὸν τοῦ ἁγίου 
ν ν ' * - 4*3 4) v 4 ν Y 

Πνεύματος δωρεὰν καὶ δύναμιν τούτοις ἐξαποστεί- 
λας, ὥστε καὶ γλώσσαις ἀλλογενῶν ἁἀποφθέγγεσθαι 
καὶ μὴ χρείαν ἔχειν τοῦ ἑρμτνεύοντος' ἐλάλει γὰρ 
ἐν αὐτοῖς τὸ ][νεῦμα τὸ Gytov, καὶ τὰ πόῤῥω βλέ- 

Il 49 , e 

πειν ἐθίδου, καὶ προφητεῦτιν τὰ μέλλοντα οἵτινες 
ἐξελθόντες ἐκηρύξαν αὐτοῦ πανταγοῦ, μηδὲν ἔπιφτ- 
ῥόµενοι, Tj µόνον τὴν αὐτοῦ ἀἁόρατον δύναμιν, οὐκ 
9 -—1R . ^ δό . N í 1 ἀλλὰ 4 
ἀσπίδα καὶ δόρυ καὶ ξίφος κατέχοντες, ἀλλὰ γυμνοὶ 
καὶ ἄοπλοι καὶ πἔνητες, καὶ πάντα τὸν κόσμον 
ἐξώγρησαν, νεχροὺς ἐγείραντες, λεπροὺυς καθαρία 


ζοντες. δαιμόνια ἐκθάλλοντες. Καὶ ταῦτα τίνες: C 


ἁλιεῖς καὶ ἀγράμματοι, καὶ τῆς τοῦ κόσμου σοφίας 
ἀμέτοχοι. 

Ig. Οὓς 6i παρεισήγαγες, ἐπικερτομῶν 
τὴν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν, ἄνδρας σοφοὺς τε καὶ 
θεολόγους, ὡς νῦν εἴρηκας, si καὶ δοίηµεν 'ἀληθῶς 
γενέσθαι τοῦτο τὸ παραλήρημα, τί γεννηθέντες Oiq 
καὶ τρὶς καὶ τετράχις τὸν κόσμον ὠφέλησαν, 
7| µέρος τι τῶν τοῦ κόσμου μιχρὸν Tj ἐλάχιστον : τίς 
ἐκ τῶακ θίθλων Ἑρμοῦ τε καὶ Ηυθαγόρου. νεκροὺς 
ἐζανέστησεν, Ἑ λεπροὺς ἐκαθάρισεν, Ἡ δἀίμονας 
ἀπήλασεν, οὓς ὑμεῖς φεραπεύετε; "AAA 'Ἑρμῆς μὲν 
ὁ ὮΤρισμέγισος ὑφ᾽ ὑμῶν προραγορευόµενος, 
Αἰγύπτιος γέγονεν ἄνθρωπος, καὶ τοὶς Αἰγυπτίων 
νόµοις τραφεὶς, γυναϊκά τε quae, παῖδας ἔτεχεν, 


» 8 
αυνος 


Christi, dixi quaecunque dixi, οἱ nunc etiam di- 
cam parumper, curam gerens eorum salutis: 
Christum ab alto repetentes, multis ante seculis 
prophet: prius annuntiarun!, multaque sunt ejus 
adventus lestimonia, tam ex iis, que sunt apud 
nos oraculis, quam ex ipsis scriptis Sibyllinis. 
Ejus autem suscepte carnis causa fuit propter sa- 
lutem et reparationem laepsus hominum. Nam 
cum venissel in terram, omnem morbum expulit 
et omnem infirmitatem : et admirabililer uno 
verbo excitavil mortuos, qui fetebant. Quod au- 
tem est omnium maxime admirabile, pro salute 
mundi passus mortem per crucem, tertio die sur- 
rexit a mortuis, testibus iis militibus, qui serva- 
bant ejus sepulcrum, et plusquam quingentis ho- 
minibus, ne locum habeat, qui vult calumniari 
ejus resurrectionom. Et cum surrexisset a mortuis, 
visus est suis discipulis, totos quadraginta dies 
cum eis vereans, eisque videntibus et aspicienti- 
bus, fuit assumptus in colos. Denique eis sancti 
Spiritus donum demisit et virtutem, adeo ut lo- 
querentur linguis alienigenarum, et non opus ha- 
berent interprete. Loquebatur enim in eis sanctus 
Spiritus, et dabat eis, ut viderent, qux erant pro- 
cul remota, el futura predicerent. Qui quidem 
egressi, ipsum ubique predicarunt, et nihil infe- 
rentes, preter solam ejus virtutem, quae non ca- 
debat sub aspectum, neque clypeum, lanceam aut 
ensem tenentes: sed nudi, inermes, et pauperes 
mundum ceperunt universum, mortuos excitanles, 
leprosos mundantes, demonia ejicientes. Quinam 
autem hzc fecerunt? Piscatores, et ignari littera- 
rum, et qui mundi sapientia non erant participes. 

XVI. Quos aulem ipse induxisti, ludificans 
Christi generationem, viros doctos et theologos, 
ut nunc dixisti, etiamsi concesserimus vere fuisse 
has nugas, quid bis, el ter, et quater geniti mundo 
profuerunt, vel mundi parve, atque adeo minime 
parti ? Quis ex Mercurii et Pythagore libris mor- 
tuos suscitavit, aut leprosos mundavit, aut deemo- 
nes expulit, quos vos colitis ? Sed Mercurius qui- 
dem, qui a vobis dicitur Trismegistus, fuit homo 
JEgy ptius, et in legibus educatus /Egyptiis: et cum 
duxisset uxorem, peperit filios, quorum natu ma- 
jorem Tat nominant, cum quo loquitur, ei suas de- 


ὦν τὸν πρεσθύτερον, Τὰτ ὀνόμάζουσι πρὸς 6v αὐτὸς [) dicans orationes, et cum Asclepio ex Epidauro, 


διαλἐγέται, xal τοὺς ἑαυτοῦ λόγους ἀφοσιοῖ, πρός 
τε τὸν ἐς Ἐπιδαύρου ᾿Ασκληπιὸν τὸν προχατάρξαντα 
καθ' ὑμᾶς τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης, p val τὴν ἑαυ- 
τοῦ θεολογίαν διασαφεῖ οὕτως ἔχουσαν' Θεὸν νοῖσαι 
μὲν χαλεπὸν, φρᾶσαι δὲ ἀδύνατον, ἔστι γὰρ τρισ- 
υπόστατος, ἀνερμήνευτος ojala καὶ φύσις, οὐχ. ἔχουσα 
παρὰ βροτοῖς ἐξομοίωσιν. Οὓς δὲ θεοὺς ὀνομάζουσιν 
ἄνθρῶποι, πολὺ τὸ μυθῶδες καὶ σφαλερὸν ἑαυτοῖς 
ἐπεσπάσαντο, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ περί τῆς τοῦ Χριστοῦ 
ἐλεύσεως καὶ αὐτὸς ἀμυδράν τινα προφητείαν δι- 
αγορεύει, οὐκ ἐξ ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ἐκ τῆς Ἑθραίων ϐεο- 
λογίας ταύτην ἀἁπαρυσάμενος. ᾽Αλλὰ τί µοι τῶν 


qui, ut vos vultis, fuit auctor et princeps scientie 
medicinz: cui etiam suam explicat, que sic habel, 
theologiam : Deum intelligere quidem est difflcile, 
sed ut eum verbis exprimas, minime potest fleri. 
Est enim in terna consistens hypostasi, essentia et 
natura, que non potest explicari, non babens apud 
hominesassimilationem.Quos autem deos nominant 
homines, ii multas et periculosas ad se attraxerunt 
fabulas. Quinetiam de Christi adventu ipse quoque 
obscuram quamdam refert prophetiam, ut qui non 
ex se, sed ex Hebreorum eam hauserit theologia. 
Sed quid mihi cum putridis et male olentibus Mer- 


1119 


MENSIS OCTOBER. 


1180 


curii verbis, que a vobis quidem in honore haben- A σαπρῶν τε xal ὁδωδότων "Eppo) ῥημάτων, τῶν παρ 


tur, jam autem diu ante putruerunt οἱ effluxerunt? 
Neque enim de vivis fas est rogare mortuos iis, qui 
ex divinis eloquiis habent veros martyres, qui ad- 
ventum Christi et divinitatem prenuntiarunt. 


XVII. Pythagoras autem, qui secle Italice fuit 
auctor et princeps, quid magnum et admirandum 
fecit, ter in vitam productus ? An quod cum fuisset 
Olympie, ut vos dicitis, aureum suum femur osten- 
dit Hellanodicis ? Vel quod mugientem bovem sa- 
crificalurus : Habet, inquit, animam viri mihi ami- 
cissimi, et per mugitum me salutat infelix ? Seu 
quod aquilam, que sublime volabat, per incanta- 
tionem fecit cadere in terram ? Hec miracula fecit, 
cum esset Olympiae ter genitus Pythagoras, insano 
glorie amore captus, et visione hrec apprehendens 
ter infelix, qui quaternionem jusjurandum consti- 
tuebat, et eum dicebat fontem sterne nature, qui 
fabas colebat propter quas periit, cum suis fami- 
liaribus simul expulsus a Tarentinis. Nam cum nol- 
let calcare locum, in quo fabae erant disperse, ibi- 
dem interficitur cum familiaribus et discipulis, et 
consumitur ab inimicis. Theano autem ejus uxor 
et discipula, cum nollet dicere causam, propter 
quam faba non vescuntur, ipsa quoque, ei lingua 
amputata, perimitur. 


XVIII. Hec sunt sapientum philosophorum pri- 
vilegia, qui bis et ter sunt geniti, ut ipse dixisti 
oratorie. llla autem sunt mei Christi miracula, 
propter generis humani salutem et restitutionem. 
Et Pythagoras quidem et Mercurius hominum ani- 
mas deducunt ad profundum inferorum, quasdam 
earum transmigrationes et traductiones introducen- 
tes, aliquando quidem in animalia rationis exper- 
tia el bestias eas traducentes : aliquando autem in 
pisces et plantas ; et alias quasdam revocationes et 
ambitus fingentes. Christus autem, ut Deus verus 
el &eternus, cum animam fecisset immortalem, et 
senii expertem divino, qui fuit ab initio, spiritu et 
insufllatione, quando fabricatus fuit primum homi- 
nem (ut divini, et quos nemo potest calumniari, 
referunt libri Mosis), eam rursus per inobedientiam 
lapsam, et deceptionem serpentis, qui affert animi, 
exitium, ipse veniens in terram, et in ea degens, et 


viam salutis nobis ostendens, per baptismum et re- T) λιτευσάµενος 


surrectionem a mortuis ab inferis reduxit ad coelos. 
Et rursus veniens ad judicandum vivos et mortuos, 
faciet surgere corpora, et conjunget suis animabus, 
et reddet unicuique secundum sua opera 3, 


XIX. Hec cum martyr fuisset philosophatus, ini- 
quus Julianus; Videte, inquit, viri Romani et Greci, 
hunc sceleratum et exsecrandum hominem, quan- 
tas ex Grecis disciplinis effudit nugas in nostram 


t I, Cor. v, 10. 


ὑμῖν τιµωµένων, ἤδη πρὸ πολλυῦ σεσηπότων καὶ 
ἀπεῤῥυηκότων: οὐδὲ γὰρ ὅσιον περὶ τῶν ζώντων 
ἐρωτᾷν τοὺς νεκροὺς, ἔχοντας' ἐν τῶν θεοσόφων λο- 
γίων τοὺς ἀληθεῖς μάρτυρας, ol τὴν του Χριστοῦ 
παρουσίαν τε καὶ θεότητα προχκατήγγειλαν. 

IZ. Πυθαγόρας δὲ ὁ τῆς Ἰταλικῆς κατάρξας al- 
ρέσεως τί µέγα καὶ θαυμαστὸν ἐν τῷ Bi» προσ- 
παραχθεὶς ἀπειργάσατο, fj ὅτι ἓν Ὀλυμπίφ Υενό 
µενος, ὡς ὑμεῖς φατε, χρυσοῦν τὸν ἑαυτοῦ μη pos 
τοῖς Ἑλλανοδίκαις ὑπέδειξὲ ; καὶ βοῦν θύεσθαι μέλ- 
λοντα μυκησάμᾶνον: ᾿Ανοδρὸς, ἔφη, φυχὴν ἐμοὶ φ:λ- 
τάτου κχέκτηται, xal διὰ τοῦ μµυχήµατος προσχαγο- 
ρεύει µε ὁ ταλαίπωρος, xài ἀετὸν ἐν ὄψει χαταπε- 
τόµενον δι’ ἐπῳδῆς καταπεσεῖν ἐπὶ γῆς πεποίτχε; 


p Ταῦτα ὁ τρὶς γεννηθεὶς ἐθαυματούργει ἐν ᾿Ὀλυμπί 


Ἱενόμενος, δοξομανῶν xal φαντασιούµεος Ó τρισ- 
άθλιος, ὁ τὴν τετρακτὺν ὄρχον τιθέµενος καὶ ταῦ- 
την φασκων πηγὴν ἀεννάου φύσεὼς, ὁ τοὺς χυᾶ- 
µους σεθόµενος, δι οὓς ἀπώλετο µετα τῶν αὐτοῦ 
ἑταίῤῥων, ὑπὸ τῶν Ἱάραντίνων συνελαυνόµενος * 
μὴ βουλόμενος γὰρ τὸν τόπον πατῆσαι, ἐν ᾧ οἱ 
κύαµοι ἐσπαρμένοι ἐτύγχανον, αὐτοῦ μετὰ τῶν 
ἑταίρων καὶ μαθητῶν τασφάττεται, καὶ τῶν 
ἐχθρῶν γίνεται παρανάλωµα. θεανὼ δὲ d) τούτον 
quet) καὶ μαθήτρια, μὴ θέλουσα τὴν αἶτίαν κατ- 
ειπεῖν BU. ἣν τὸν κύαµον οὐκ ἐσθίουσι, τὴν γλῶτταν 
ἐκτμηθεῖσα πρότερον, καὶ αὐτὴ προσαπόλλυται. 

1Η’. Ταῦτα τῶν σοφῶν φιλοσόφων τα προτερή- 
pata, τῶν δὶς καὶ τρὶς Ὑεννηθέντων ὡς αὐτὸς ἐρη- 
τόρευσας, κἀκεῖνα τοῦ ἐμοῦ Χριστοῦ ἐπὶ σωτηρίᾳ 
καὶ ἀνακλέήσει τοῦ τῶν ἀνθρώπων Ὑένους τὰ τερατ. 
ουργχµατχ. Kal Βυθαγόρας piv καὶ Ἑρμῆς τὰς 
τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς εἰς τὸν dou πυθμένα κατά- 
Ύουσι, μετεμψυχώσεις δή τινας καὶ μεταγγισμοὺς 
παρεισάγοντες, ποτ μὲν el; ἄλογα ζῶα καὶ θτρία 
ταύτας µεταθιθάζοντες, ποτὲ δὲ εἰς ἰχθῦς καὶ φυτὰ 


xal ἄλλας τινὰς ἔπανακυκλήσεις καὶ περιόδους 
κατασπῶντες αὐτὰς καὶ ἀποῤῥαπίζοντες, Ὁ δὲ 


Χριστὸς, καθ’ ὃ θεὸς ὑπάρχων ἀληθὴς καὶ αἰώνιος, 
ἀθάνατον αὐτὴν καὶ ἀγήρω κατασχεωάσας τὸ 
ἀπαρχῆς πνεύµατι Qe καὶ ἐμφυσήματι, ἓν ἴκα 
τὸν πρῶτον ἐδημιούργησεν άνθρωπον, ὡς oi θεῖαι 
καὶ ἁδιάθλητοι τοῦ Μωσέως βίθλοι διασαφοῦσι, 
πεσοῦσαν πάλιν διὰ τῆς παραχοῆς καὶ τῆς ἁπάτῃς 
τὸῦ Ψυχοφθόρου δράκοντος ἐλθὼν ἐπὶ γῆς καὶ πο- 
καὶ ὑποδείξας ἡμῖν ὁδὸν σωτηρίας 
διὰ τοῦ βαπτίσματος καὶ τῆς ἐκ νεκρῶν αὐτοῦ dva- 
στάσεως, ἐκ τῶν τοῦ ὥδου πυθµένων εἷς οὐρανοὺς 
ταύτην ἐπανήγαγε, καὶ πάλιν ἐρχόμενος — xpivat 
ζῶντας xal νεκροὺς, ἐξαναστήσει τὰ σώματα, xai 
συνάψει ταῖς ἑσυτῶν ψυχαῖς, καὶ ἀποδώσει ἑκάστφ 
κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. 

JO. Ταῦτα τοῦ μάρτυρος φιλοσοφήσσντος, Óó πα- 
ῥάνομος Ἰουλιανός * Ὁρᾶτε, ἔφη, ἄνδρες “Ῥωμαῖοι 
καὶ Ἕλληνες, τουτονὶ τὸν παλαμναῖον καὶ ἁλιτήριον, 
πόσον ix τῶν ἑλληνικῶν µαθηµάτων χατὰ τῆς ἡμε- 


1181 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1182 


τέρας θρησκείας κατεσχἑδασἐν ὕθλον; Mà τὸν ἐμοὶ A religionem. Per solem mihi charissimum, non am- 


προσφιλέστατον ἥλιον, οὐκ ἔμασιν ἀνέξομάι τὸ 
Χριστιανῶν ἀθεώτατον ἐκπαιδαύεσθαι Ὑένος. Ἰδοὺ 
γὰρ τῆς Ἱερᾶς παιθείας καὶ ούτος ὁ χκύων µεταλα- 
yov, xiv οὐκ εὐθείας καὶ ὁμαλῆς, ἀλλ’ ὅμως πολλὴν 
τινα xxi ἀτερπῃ περὶ τὴν ἱστορίαν µορολογίαν κατ- 
έχε. Ταῦτα εἰπὼν, κελεύει τὸν μάρτυρα τοῖς δη-- 
μίοις παραδοθηναι xal μαστιγοῦν, ἄχρι xal πεν- 
ταχοσίω» πληγών. Οἱ δὲ λαθόντες, ἥκιζον ἆπαν- 
θρώπως ταῖς µάστιζι, καὶ ὁ χήρυξ ἐθόα * ΙΠοίησον τὸ 
τοῦ βασιλέως θέλημα, παῦσαι τῶν μωρολογιῶν, καὶ 
ἀπαλλαγήσῃ τῶν κολαζόντων σε. 'O δὲ μάρτυς 
ἐκαρτέρει τυπτόµενος, σιωπῶν καὶ μηδὲν ὅλως 
φθεγγόµενος. ᾿Ατενίσας δὲ πρὸς τὸν τοῦ Χριστοῦ 
μάρτυρα Μαχάριον, φησὶ πρὸς αὐτόν ' Σὺ δὲ τί λέ- 
γεις περὶ σεαυτοῦ, δυστυχὲς ἀνθρώπιον; Μακάριος 
ἔρη, Σὺ tl δυστυχὴς τῷ ὄντι καὶ πάντων ἀνθρώπων 
ἀθλιώτατος, ἐγὼ δὲ µακάριος ἀλτθῶς, συμφωνοῦσαν 
ἔχων τοῖς πράγµασι xal τὴν προσωνυµίαν, ὅτι τὸν 
Χριστὸν ὁμολογῶν προσκυνῶ, αὐτὸς δὲ τοῦτον ἀπηρ- 
νήσω, δαίμοσι καὶ τῷ διχθόλῳ προσκολληθεὶς, οἳ σε 
xzi οὐ θέλοντα τῷ αἰωνίῳ πυρὶ παραπέµψουσι. Καὶ 
ὁ παραθδάτις' Οἱδ' ὅτι θανατᾷς, φηαὶ, καὶ πρὸς ὁρ- 
γὴν Χινῆσαί µε σπεύδεις, ἵνα θᾶττον ἐξαναλώσω σε. 
Αλλ) οὐχ ὡς αὐτὸς ἤλπισας οὕτως ἔσται σοι. 

K'. Ηλὴν ἀλλὰ τοῦτο πρῶτην ἀπόκριναι, τί τὸ 
δόξαν ὑμῖν, ὢ κατάρατοι, ὅτι μὴ δὲ μιᾶς τινος ἔξου- 
ala ὑμῖν ἐντειλαμένης, παντὶ καὶ παταχοῦ διατρέ- 
χοντες, τὰς τῶν μεγάλων θεῶν σπονδάς τε καὶ ϐ»- 
σίας ἀνατρέπειν σπουδάζετε, Οιδάσκοντες τοὺς dv- 
θρώπους, τούτους μὴ εἶναι θεους, μὴ δὲ σωτῆρας 
τῆς οἴκουμένης, καὶ τοῦ ἀνθρωπείου γένους προ- 
νοητάς τε xal χηδεµόνας, οὓς ἡ ἀπ αἰῶνος καὶ 
ἄνωθεν Ππατροπαράδοτος τῶν ἀνθρώπων συνήθεια 
σέθειν τε xal προσκυνεῖν παραδέδωχε, τὸν δὲ Χρι- 
στὸν χθὲς τοῦ εἶναι ἀρξάμενον καὶ οὐ προπυλλοῦ 
τῆς ἡμετέρας γενεᾶς, θεὸν προαιώνιον xal βασιλέα 
τῶν ὅλων ἀνακηβύττετε. Καὶ ὁ Μακάριος’ Οὐκ ἡρ- 
κέσθης ταῖς Εὐγενίου σοφαῖς ἀποδείξεσιν, ἀνομώτατε ; 
πλὴν καγώ σοι ὁμοτρόπως αὐτῷ τὰς ἀποχρίσεις 
ποιήσοµαι, ὅτι Χριστὸς ὃν διὰ γέλωτος σὺ xal χλεύης 
ποιῇ, αὐτὸς τοῖς ἰδίοις εἴρηχε μαθηταῖς, Πορευθέντες 
εἲς τὸν Χχόσμον ἅπαντα, μαθητεύσατε πάντα τὰ 
ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς sl; τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, 
καὶ τοῦ Υοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες 
αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν, oi καὶ 
πορευθέντες, ταῦτα ἐδίδαξαν, φεύγειν τε ἀπὸ τῶν 
µαταίων εἰδώλων, καὶ ἐπιστρέφειν ἐπὶ Θεὸν ζῶντα, 
ὃς ἔχτισε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, οἱ δὲ θεοί σου 
οὓς αὐτὸς προσκονεῖς, δαιμόνων εἰσὶ πλάσματα xal 
μύθων εὐρέματα, καὶ διαθολικῆς ἐνεργείας κυοφο- 
βήματα. Λέγει yàp περὶ αὐτῶν dj ἡμετέρα Tpaol, 
θεοὶ oi τὸν οὐρανὸν xal τὴν γῆν οὖκ ἐποίησαν ἆπο- 
λέσθωσαν. Οὐ µόνον δὲ, ἀλλὰ καὶ νόμος αὐτοὺς ἔτε- 
po« βασιλικὸς, ὁ παρᾶ Κωνσταντίνου τοῦ σοῦ συγ- 


* Matth, xxvn, 19, 20. ? Jer. x, 11. 


plius feram Grecis disciplinis institui maxime im- 
pium genus Christianorum. Ecce enim sacre do- 
etrins aliqua ex parte effectus particeps hic canis, 
licet non recte, multas tamen et injucundas ineptias 
effudit circa historiam. Hac cum dixisset, jubet 
mariyrem tradi lictoribus, el flagris cedi ad quin- 
gentas usque plagas. llliautem eum acceptum flagris 
ciedebant iahumane, Et preco clamabat : Fac quod 
vult imperator : desine etulta loqui, et liberaberis 
ab iis, qui te puniunt. Martyr autem fortiter tole- 
rabat, dum verberaretur, tacens, et. nihil omnino 
loquens. In beatum vero Macarium oculos defigens 
imperalor, ei dicit : Tu autem quid dicis de teipso, 
infelix homuncule? Beatus autem dixit martyr : Tu 
es revera infelix, et omnium hominum miserrimus: 
ego autem vere beatus, habens appellationem rei 
convenientem, quoniam Christum coní(itens adoro: 
ipse autem eum negasti, demonibus adherens et 
diabolo, qui te vel invitum transmittent ad ignem 
eternum. Transgressor autem Julianus : Scío, in- 
quit, te mortem cupere, et studere me ad iram mo- 
vere, ut te cito consumam. Verum non ita erit, 
ut sperasti. 


XX. Sed hoc mihi primum responde, quidnam 
vobis visum sit, o exsecrandi, quod, cum nulla vo- 
bis jusserit potestas, omnes partes obeuntes, ma- 
gnorum deorum estudetis evertere libamina atque 
sacrificia, docentes homines, eos non esse deos, 
neque servatores orbis terre, nec humani generis 
curam gerere, quos ab evo et multis retro seculis, 
& patribus data hominum consuetudo, colendos 
tradidit οἱ adorandos : Christum autem, qui heri 
ccepit esse, et non multum ante nostram statem, 
Deum ante secula, et Regem universorum predi- 
catis. Macarius autem : Non libi suffecerunt, o vir 
iniquissime, sapientes Eugenii demonstrationes, 
quod eadem et de iisdem semper interrogas ? Cae- 
terum ego quoque tibi eodem modo, quo ipse red- 
dam responsa : Quod Christus, quem tu irrides ac 
ludiflcaris, ipse suis dixit discipulis : « Euntes in 
mundum universum, docete omnes gentes, bapti- 
zantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus 
sancii, docentes eos servare omnia quecunque 
mandavi vobis 3. » Qui etiam profecti hec docue- 


D runt, fugere vana simulacra, et converti ad Deum 


vivum, qui creavit colum et terram. Dii autem 
tui, quos ipse adoras, sunt figmenta demonum, et 
inventa fabularum diaboliceque fetus operationis. 
De iis enim dicit nostra Scriptura : « Dii, qui cc- 
lum et terram non fecerunt, pereant 3. » Nec hoo 
solum, sed alia quoque lex imperatoria a Constan- 
tino tuo cognato lata, eos expellit ab adoratione, et 
dissolvit eorum cultus ?: qui cum in Christum cre- 


(1) Hujus legis, vel potius harum legum meminit Euseb. lib. i Vite Constantini cap. 43, 44 45, et lib. 


1v, cap. 23 ; Baron. 32. 


1183 


MENSIS OCTOBER. 


1184 


didisset, idolorum templa evertit omnia, et quzeeis A γενοῦς ἔκτεθεῖς, ἐκθάλλει τῆς προσκονήσεως, xal 


offeruntur, sacrificia aporte fecit cessare. Quid ergo 
mali facimus, o imperator, ei que Deus jussit, et 
magnus statuit imperator, servamus, et homines ad 
ea hortamur: que autem veterum, ut dixisti, viro- 
rum ignorantia ex demonum invenit machinatione, 
interdicimus, et modis omnibus prohibemus? 


καταλύει αὐτῶν τὰ σεθάσµατα, ὃς εἷς Χριστὸν πι- 
στεύσας, τὰ τῶν εἰδώλων τεμένη πάντα κατέστρεφε, 
καὶ τὰς προσαγοµένας Θθυσίας αὐτοῖς διχῤξῥήδην 
κατέπαυσε. TÜ τοίνυν ἁδικοῦμεν, ὦ βασιλεῦ, ἃ θεὸς 
προσέταξε, xai βασιλευς μέγας νενοµοθέττηχε χρα- 
τύνοντες, καὶ σέθειν τοὺς ἀνθρώπους ὑποτιθέμενοι, 


ἃ δὲ ἡ τῶν παλαιῶν, ὡς ἔφης, ἀνδρῶν ἄνοια ἐκ τῆς τῶν δαιμόνων ἔφεῦρε μηχ ανουργίας, ἀπαγορεύοντες 


τε καὶ πᾶσι τρόποις διαχωλύοντες, 

XXI. 'Transgressor autem Julianus, Sed Constan- 
tinus, inquit, cum miserrime quedam innovasset 
propter ei grata scelera, defecit & diis, deceptus 8 
vobis Galileis, ut qui esset nulla doctrina praeditus, 
et nec Romanis, nec Grecis legibus ac moribus 


Kl. Καὶ ὁ παραθάτης ^ ᾽Αλλὰ Κωνσταντῖνος, οἵ- 
χτβότατα νεωτερίσας, διὰ τὰς φίλας αὐτῷ ἀνοσ:ουρ- 
γίας ἀπέστη τῶν θεῶν, ὑφ ἡμῶν τῶν Γαλιλαίων 
ἐξαπατηθεὶς, ἅτε δὴ xai παιδείας ἀμέτοχος, καὶ µή- 
τε τοῖς Ῥωμαὶκοῖς ἐμπεδωθεὶς, µήτε τοῖς Ἑλληνι- 


confirmatus. Ego autem, ο impie, qui perveni ad D xoi; νόµοις καὶ ἔθεσιν, ἐγὼ δὲ, ὦ ἀνόσιε, τῆς Ἐλληνι- 


summum Grece et Romane eruditionis, el in ve- 
terum virorum theologia, Mercurii, inquam, Orphei 
οἱ Plalonis sum exercitatus, et in Judaicis quoque 
Scripturis non parum versatus, vestras nihili fa- 
ciens prestigias, jubeo homines redire ad morem 
et cultum a patribus traditum, et antiquissimum et 
pium, multum valere jubens inanes indoctorum 
opiniones. Red hic quoque veste exuatur, et flagel- 
lorum faciat periculum, ut ex hoceffectus modestior, 
vel invitus nostris se submittat legibus. 


xüc τε χαὶ 'Ρωμαϊκῆς παιδείας &xpaq ἐπειλημμέ- 
νος, καὶ τὰς τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν θεολογίας Ἑρμοῦ 
tb φημι καὶ Ὀρφέως καὶ ΗἨλάτωνος, ἐξησκημένος, 
οὐχ Άκιστα δὲ καὶ ταῖς Ἰ]ουδαϊκαῖς γραφαῖς ὠμιλι- 
xü&, καὶ τὴν τούτων τερθρείαν ἐξουθενηκὼς, πάλιν 
ἐπὶ τὸ πατροπαράδοτον xal ἀρχαιότατον καὶ θξοφι- 
λὲς τοὺς ἀνθρώπους ἔθος τε καὶ σέθας ἀνατρέχειν 
διαχελεύοµαι, μακρὰ χαίρειν εἰπὼν ταῖς τῶν ἅπαι- 
δεύτων κενολογίαις, ἀλλ᾽, ἀπογυμνούσθω καὶ οὗτος 
τῆς ἀμπεχόνης xal τῆς τῶν μαστίγων πείρας iv 


µεθέξει γινέσθω, ὡς ἂν ἐκ τούτου σωφρονέστερος Ὑγεγονὼς, τοῖς ἡμετέροις vópotc xal µη βουλόμενος 


ὑποχύψειε, 

XXII. Cum hi ergo inhumane cruciarentur, et 
gravissimis afflcerentur verberibus, beatus οἱ pius 
Artemius, qui, ut prius est ostensum, dux et Αυ- 


KB'. Τούτων τοίνυν ἀπανθρώπως τιμωρουµένων 
αἰκισμοῖς τε Λβαρυτάτοις ἀλγυνομένων, ὁ µαχά- 
ptos καὶ εὐσεθὴς Αρτέμιος, ὡς προδεδήλωται, Δοὺξ 


gustalis /Egypti fuit a Constantio constitutus, eL ϱ καὶ Αὐγουστάλιος ὑπὺ Κωνσταντίου τῆς Αἰγύπτου 


propterea quod se recte el integre gereret in admi- 
nistratione, rerum quoque Syrie acceperat procu- 
rationem, postquam audivit imperium lenere Julia- 
num, et ad bellum Persicum properare, et accepit 


litleras, que jubebant, ut cum toto exercitu ad. 


imperatorem accederet, ipse quoque Antiochiam 
venit, ut jussus fuerat, οἱ cum eo, cum quo par 
erat, honore et salellitibus adstitit imperatori, 
quando de martyribus habebat questionem. H»c 
autem videns, et corde sauciatus, et se erroris esse 
defensorem, si tacitus ea, que fiebant, preteriret, 
arbitratus, libere de pietate loquitur ac vera reli- 
gione, et dicit ei: O imperator, cur adeo inhumane 
torques viros sanctos et Deo consecratos, et cogis 


κατασταθεὶς, καὶ διὰ τὴν ὀρθὴν αὐτοῦ καὶ ἁμώμτ- 
τον πρᾶξιν, Ἐπιτροπὴν λαθὼν καὶ τῶν τῆς Συρίας 
ἐπιμελεῖσθαι πραγμάτων, ἀκούσας ὅτι ᾿Ἰουλιανὸς 
βεθασίλευκε, xal πρὸς τὸν ΙΠερσικὸν κατεπείγεται 
πόλεμον, γράμματα δεξάµενος τὰ παρακελευόµενα 
μετὰ παντὸς τοῦ στρατεύματος εἷς ᾿Αντιόχειαν 
ἀπαντᾶν, χατὰ τὸ Χχελευαθὲν καὶ αὐτὸς εἷς ᾽Αντιό- 
χειαν παρεγένετο, xal μετὰ τῆς προσηκούσης αὐσῷ 
τιμῆς τε καὶ δορυφορίας παρειστήχει τῷ βασιλεῖ, 
ὅτε xal τὴν τῶν ἁγίων μαρτύρων ἐποιεῖτο ἐξέτασιν. 
Καὶ δὴ ταῦτα ὁρῶν, πληγεὶς τε τὴν καρδίαν, xai ὡς 
συνήγορος εἶναι τῇ πλάνῃ νοµἰσας el σιωπῶν παρὲλ- 
θοι τὰ Ὑινόµενα, παῤῥησιάζεται τὴν εὐσέδειαν, xal 
φησι πρὸς αὐτὸν, Ὦ βασιλεῦ, διατί οὕτως ἀπανθρώ- 


fidem suam abnegare? Sciaste quoque ipsum esse p) πω, ἄνδρας ἁγίους xai Θεῷ ἀφιερωμένους αἰκίζεις, 


hominem, obnoxium iisdem affectionibus, et parti- 
cipem ejusdem nature,etearumdem perpessionum, 
etiamsi te Deus creavit imperatorem, si modo & Deo 
accepisti imperium, et non potius malus demon te 
adversus nos petitum accepit, ut cribrel Christi 
triticum et superseminet zizania. Sed est vanus 
ejus conatus. Non sunt enim ei vires, ut antea. Ex 
quo enim venit Christus, et χα est crux, el in ea 
fuit Christus in altum sublatus, cecidit demonum 
arrogantia, et sunt contemptui habita eorum ar- 
tes. Ne fallaris ergo, o imperator, neque demonibus 
gratiflcans, aggrediaris persequi genus Christiano- 
rum : sed disce Christi virtutem esse omni ex parte 


xal ἀναγκάζεις ἐξάρνους γενέσθαι τῆς αὐτῶν πίστεως, 
ἴσθι τοιγαροῦν ὅτι καὶ αὐτὸς ἄνθρωπος sl ὁμοιοπα- 
θὴς, καὶ τῆς αὐτῆς φύσεως καὶ τῶν παθηµάτων 
μετεσχηκὼς, καὶ s! Θεός σε βασιλέα κατέστησεν, εἴ 
ἄρα Ύε καὶ ix Θεοῦ τὸ βασίλειον εἴληφας, καὶ μὴ 
πονηρὸς δαἰλων, ὥσπερ τὸν Ἰὼθ πρότερον, οὕτως 
καὶ ct καθ’ ἡμῶν ἐξαιτησάμενος εἴληφεν, ἵνα σινιάσῃ 
τὸν τοῦ Χριστοῦ, σῖτον, xal. ἐπισπείρῃ ζιζάνια. ᾽Αλλ) 
εἰς µάτην αὐτοῦ τὸ ἐγχείρημα. Οὐκ ἔτι γὰρ αὐτῷ, 
ἰσχὺς ὡς καὶ πρότερον * ἀφ᾿' οὔ γὰρ 1230s Χριστὸς, 
καὶ κατεπάγη σταυρὸς xal ὑψώθη Χριστὸς ἐν αὐτῷ 
πέπτωκεν dj τῶν δαιμόνων ὀφρὺς, καὶ καταπεορό- 
νηται τὰ τούτων τεχνάσματα. Mi) οὖν ἀπατῶ, βασι- 


1185 


MARTYRIUM 6. ARTÉMII. 


1186 


λεῦ, μὴ δὲ τοῖς δαίµοσι χαριζόμενος τὸ τῶν Χρι- A invictam et insuperabilem. Ea autem, qua& dico, : 


στιανῶν εὐσεθὲς διώχειν ῥἐπιχείρει Φφύλον, ἀλλὰ 
μάνθανε ὡς Ἡ τοῦ Χριστοῦ δύνάμις ἀνίκητος πάντη 
καὶ ἀήττητος: ἔχεις τῶν τοσούτων λόγων xai αὐιὸς 
πληροφορίαν, t? γε xa! ἁπατᾷῷ, σεαυτὸν οὐ βούλει, 
ἐξ ὦν cot χρησμῶν Ὀρειθάσιος ὁ ἰατρὸς καὶ κοιάί- 


libi sunt satis cognita et persuasa, si te non vis 
decipere, ex responsis, que &d te nuper attulit Ori- 
basius tuus medicus et questor a Delphico Apol- 
line. Ego autem, etsi nolis, ipsum tibi legam res- 
ponsum. Sic enim habet : 


9 - - L4 4 9 9 H 
στωρ, παρὰ τοῦ ἐν Δελφοῖς ᾽Απόλλωνος ἄρτι κεχόµικεν, ᾿Εγὼ δὲ σοι xal τὸν χρτσμὸν αὐτὸν, xXv μὴ 


βούλῃ ἐπαναγνώσομαι:, ἔχει γὰρ οὕτως. 


Εὔπατε τῷ βασιλεῖ' χαμαὶ πέσε δα[δαλος αὐλά' 

/ , 
Οὐκ ἔτι Φοῖθος ἔχει χαλύδαν, οὐ µάντιδα δάφνην, 
Οὐ παγὰν λαλέουσαν, ἀπέσθετο, xal λάλον ὕδωρ. 


ΚΙ’. Ταῦτα ἀχούσας ὁ βασιλεὺς, ἐκπλήξεώς τε 
xxi θάμθους πκηροῦται, x1l τὸν θυμὸν ἀνεγείρας, 
μέγα τε καὶ διαπρύσιον ἀνεθόησε. Τίς καὶ πόθεν o5- 
τος ὁ ἁλιτήριος, ὁ τοσαύττν ἡμῖν ἐπὶ τοῦ βή.κατος 
καταθοµθήσας δημηγορίαν ; Οὕπω γὰρ Έφθασε τὸν 
ἄνδρα ἱλεῖν, διὰ τὸ καταστῆναι μὲν αὑτὸν sl; τὴν 
ἀρχὴν παρὰ Κωνσταντίου, ἐκεῖνον δὲ τὸ μεταξὺ 
διατρίθειν ἐν ταῖς Γαλλίαις. Ὁ Δοὺξ ἐστιν Αλεξανδρείας 
4 τάξις ἔφη, ὦ δέσποτα. Καὶ ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς 
αὐτὸν ἀπὸ τῶν τῖς ἀρχῆς οἵκ συµθόλων. ᾿Αρτέμιός 
ἐστιν, εἶπεν, ὁ τῷ ἐαῷ ἀδελφῷ θάνατον πικρὸν χερα- 
σάµενος ; Nal, φησὶ, χράτιστε βασιλέων, αὐτός ἐστιν, 
ἡ τάξις αὖθις ἀντέφτσε. Kal ὁ Ἰουλιανός' Χάριν 
ἐποφείλω τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς καὶ τῷ Δαοσναίῳ ᾽Απόλ- 
λωνι, ὅτι µε τὸν ἁλάστορα τοῦτον αὐτόμολόν τε καὶ 
αὐτεπάγγελτον ἐφανέρωσαν, καὶ φησι. ᾽Αφαιρεθήτω 
τοιγαροῦν tiv ζώνχν τοῦ ἀξιώματος, ὁ ἀναχξίως ταή-- 
την περιζωσάμενος, καὶ δότω δίκην τῶν ἁρτίως 
αὐτῷ τολµηθέντων, ὑπὲρ τε τῆς σφαγῆς τοῦ ἐμοῦ 
ἀδελφοῦ καὶ τοῦ αἵματος. Λὔριον αὐτὸν θεῶν βουλο- 
µένων τὰς εὐθύνας εἱσπράξομα:, οὐ γὰρ ἑνί γε ab. 
τὸν ἐξαναλώσω θανάτῳ, ἀλλὰ µυρίοις, καὶ ὡς ἀνδρο- 
Φόνον αὗτὸν τιµωρήσοµαι, μᾶλλον δὲ καὶ ἀνδροφὸ- 
νου πολλῷ χαλεπώτερον, ὅτι πε» οὐ κοινοῦ ἀνδρὸς, 
ἀλλὰ βασιλέως αἷμα ἐξέχεε, καὶ ταῦτα μηδὲν πρὸς 
αὐτοῦ πεπονθὼς ἄλικον. "αῦτα τοῦ βασιλέως Ἰου- 
λ.ανοῦ τοῦ μάρτυρος καταῤῥητορεύσαντος, ἀνάρπα- 
στος εὐθὺς ὑπὸ τῶν δορυφόρων ὁ ἅγιος γίνεται, καὶ 
τῆς ζώνης ὀφαιρεθεῖς, γυμνὸς ἐπὶ τοῦ βήματος 
ἵσταται, xal τῶν δηµίων ταὶς χερσὶ παραδίδοται, 
οἱ δὲ σχοίνους αὐτοῦ τῶν, /ἐιρῶν καὶ ποδῶν ἔφαψα- 
µενοι, διατείνουσιν τεσσάρων, wal τήν τε Ὑαστέρα 
καὶ τὸν νῶτον τοῦ μάρτυρος τοῖς βουνεύροις ἔτωπτον 
ἐπὶ τοσοῦτον ὡς τετράκις ὑπαλλαγῆναι τοὺς παίον- 
τας, καὶ ἦν ἰδεῖν ξένην τινὰ xal οὐκ ἀνθρωπίνην 
αὐτοῦ viv ὑπομονήν' οὔτε γὰρ στεναγμὸς, 09 φωνὴ, 
οὐχ ἄλλο τι τῶν ὅσχ πάσχουσιν ἄνθρωποι βασάνοις 
ἐξεταζόμενο:, παρ) αὐτοῦ ἀνεπέμπετο, ἀλλὰ καὶ 
ἄτρεπτός τε καὶ ἀναλλοίωτος opto τὴν ὄψιν, ἡ γῇ δὲ 


Dicite vos regi : Pulcherrima corruit aula. 

Non tectum pulcher, nec taurum vatibus aptam, 

Phobus habet : fontisque exstincta est. lympha. lo- 
quentis. 


XXIII. Heo cum audiisset imperator, repletus 
fuit stupore οί admiratione, iraque excitatus, in- 
genli voce exclamavit: Quisnam et inde est iste 


B sceleratus, qui tantam et iam sonoram pro tribu- 


nali edidit concionem? Nondum enim eum viderat, 
eo quod eum quidem prefeocisset Constantius, cum 
ipse interea versaretur in Gallia, Dux est Alexan- 
drie. ait cohors militum, o domine. Imperator au- 
tem eum agnoscens ex signis magistratus: Artemius 
est, inquit, qui fratri meo mortem acerbam procu- 
ravit? Certe, o optime imperator, is est, respondit 
cohors. Julianus autem : Gratias, inquit, ago diis 
immortalibus, et Apollini Daphneso, quod hunc 
sceleratum virum et perniciosum, se suaque indi- 
cantem et profitentem reddidere manifestum. Et 
dicit: Auferatur ergo ei cingulum dignitatis, quo 
is est indigne cinctus, et det penas hujus nuno 
audacis. Pro cede autem mei fratris et sanguine, 
cras, si dii velint, mihi dabit supplicium. Non enim 
una morte consumam, sed innumerabilibus, et eum 
puniam tanquam parricidam : imo vero gravius, 
quam parricidam, quoniam non viri communis, sed 
imperatoris, fudit sanguinem, idque cum nibil 
grave ab eo esset passus. Heo cum imperator Ju- 
lianus oratorie dixissel in martyrem, arripitur sta- 
tim a satellitibus: et zona privatus, stat pro tribu- 
nali, et traditur lictorum manibus. Illi autem cum 
manibus et pedibus ejus funes annexuissent, a qua- 
tuor parlibus extendunt, ventremque et tergum 
martyris boum nervis adeo crudeliter verberabant, 
ut quater mutatisintii, qui percutiebant:licebatque 
videre ejus novam quamdam et non humanam tolc- 
rantiam. Neque enim gemitus, neo voz, nec aliquid 
aliud ex iis, que accidunt hominibus qui torquen- 
tur, ab ipso emittebatur : sed vultu penitus immu- 
tato cernebatur. Terra autem impleta erat san- 
guine, adeo ut omnes qui aderant, quin etiam ille 
ipseimperator, mirarentur. Jubetitaque sanctum re- 
laxatum cum aliis martyribus abduci in custodiam. 


, - Ν » 8. γα 9 
τοῦ αἵματος πεπλήρωτη ὥστε πάντας τοὺς παρεστῶτας, ἀλλὰ aai αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν βασιλέα, διὰ gaj- 
' 8 - ρ 
µατος τὸ πρᾶγμα ποιεῖσθαι. Κελεύει τοίνυν ἀνεθέντα τὸν ἅγιον σὺν τοῖς ἂλλοις µάρτυσιν ἐπὶ τὴν qQuÀaxiv 


ἀπαχθῆνα.. 


KA'. ᾽Απαγόμενοι τοιγαροῦν οἱ τοῦ Χριστοῦ µαρ- 
τυρες, ἔψαλλον λέγοντες' « Ἐδοχίμασας ἡμᾶς, ὁ θεὸς, 
ὑπύρωσας ἡμᾶς d« πυροῦται τὸ ἀργύριον, ἔθου 
θλίψεις ἐπὶ τῶν νώτων ἡμῶν, ἐπεθίθασας ἀνθρώ- 


XXIV. Cum ergo abducerentur martyres Christi, 
psallebant : « Probasti nos, Deus, igne nos exami- 
nasti, sicut examinatur argentum. Posuisti afflictio- 
nes super dorsa nostra. Imposuisti homines super 


1187 


MENSIS OCTOBER. 


1188 


capita nostra * » Restat ergo ut transeamus per Á zouc ἐπὶ τὰς χεφαλὰς ἡμων. Λείψεται οὖν τὸ διελθεῖν 


ignem et aquam, ut nos educas in refrigerium. 
Precibus autem finitie, veluti secum loquens, ma- 
gnus dixit Artemius : Artemi, ecce Christi stigmata 
in tuo corpore sunt insculpta : oportet itaque te pro 
illo ipsam quoque profundere animam. Et adjiciens: 
Ago tibi gratiae, Domine, dicebat, quod tibi pla- 
cuerit, ut ego glorificarer, susceptis pro te perpes- 
sionibus, et me connumerari in chorum tuorum 
sanctorum. Sed, o benigne Domine, consumma 
cursum meum in tua confessione, et ne me judices 
hoc cepto indignum. Ego enim me totum contuli 
ad tuas miserationes. Hac cum apud se esset pre- 
catus, venit in custodiam cum sanctis martyribus 
Eugenio et Macario, et traduntur custodi carceris : 
et sic erant communiter Deum glorificantes. Mane 
autem cum Christi martyres curasset sistendos fc- 
difragus Julianus, et eos nulla dignatus essel inler- 
rogatione, nisi quod solum jussit magnum separari 
Artemium, fert in illos sententiam ezsilii. Emittit 
eos Oasim, qui est pestilens locus in Arabia, ut in 
quo venti spirant exitiosi. Unde etiam nullus ex iis, 
qui illuc mittuntur, duravit usque ad annum : sed 
gravibus morbis correpti, omnes pereunt celerrime. 
Cum illuc ergo relegasset sanctos Eugenium et 
Macarium tyrannus, ibi etiam jussit eorum ampu- 
tari capita. [taque post aliquot dies vicesimo Decem- 
bris acceperunt beatum finem. Quo in loco factum 
est miraculum, dignum quod mandetur memorie. 
Nam cum inopia aqua laboraret locus, fons scatu- 
riit, curans omnem morbum et egritudinem. Qui 
eliam manet usque in hodiernum diem. 


XXV. Imperator autem, divino accersito martyre: 
Tua, inquit, temeritas me coegit vel invitum probro 
afficere tuum genus, ettuo splendori inurere igno- 
miniam, et ipsas tuas carnes attingere. Sed si mihi 
morem geras, o Artemi, et accedens sacrificaris diis 
immortalibus, et maxime Daphneo Apollini, non 
solum expiaberis a cede fratris mei, sed majorem 
rursus accipies dignitatem et magis honorificam : 
el te constituam prefectum pritorio, teque magno- 
rum deorum creabo pontificem, et appellabo pa- 
trem, et tenebis secundum locum in meo imperio, 
et eris nobiscum toto vite tue tempore, fruens fe- 
lici et prospero rerum statu. Nam tu quoque scis 
fratrem meum non recte necjuste fuisse occisum a 
Constantio : sed ipsum confecit invidia, et omnium 
hominum maxime impius Eusebius, etiamsi non sa- 
tis penarum pro impio facinore luit vir sceleratis- 
simus. Porro autem hoo quoque scis, quod ad 
nostrum genus magis pertinet imperium. Meus 
enim pater Constantius natus fuit avo meo ex 
Maximiani filia Theodora : Constantinus autem ex 
Helena vili et abjecta femina, et obscuro loco nata, 
idque cum nondum creatus esset Cesar, sed vitam 


* Psal εν, 10 seqq. 


ἡμᾶς διὰ πυρός τε xal ὕδατος, ὅπως εἰς dvajoiy 
ἐξαγάγης ἡμᾶς. Καὶ τῆς εὐχῆς πληρωθείσης, ὥσπερ 
διαλεγόµενος ἑαυτῷ ἔφη ὁ μέγας ᾿Αρτέμιος. 'Ap- 
τέµιε, ἰδοὺ τὰ στίγµατα τοῦ Χριστοῦ τῷ σῶματί 
σου κεχέρακται, δεῖ οὖν xai αὐτὴὶν προέσθαι ὑπὶρ 
αὐτου τὴν Ψψυχὶν, καὶ προσθεὶς, Εὐγαριστῶ σοι, 
Κύριε, ἔλεχεν, ὅτι τοῖς ὑπὲρ τοῦ μὲ πάθεσι ὄοξα- 
cÜzva:. εὐδόκησας, καὶ τῷ χορῷ τῶν αγίων σου συν- 
πρίθµτσας, ἀλλὰ, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τελείωσόν 
µου τὸν ὀρόμον ἐν τῇ ὁμολογίᾳ σου, xai μὴ ἀνας όν 
µε Χρίνης τοῦ ἐγγειρήματος. Καὶ ταῦτα πρὸς ἴἔαν- 
τὸν εὐξάμενος, φθάνει τὴν φυλαχὴν µετὰ τῶν ἁγίων 
μαρτύρων Εὐγενίου καὶ Μακαρίου, καὶ τῷ δεσμο- 
φύλακι πρὸς τήρησιν παρβαδίὀονται. Καὶ οὕτως σαν 
κοινῇι δοξάζοντες τὸν θεόν. Πρωΐας δὲ γενομένης τοὺς 
τοῦ Χριστοῦ μάρτυρας ὁ παραθάτης παρασττσαµε- 
νος, καὶ μηδεμιᾶς αὐτοὺς ἐρωτήσεως αξιώσας, 
1, µόνον τὸν µιγαν ᾿Αρτέμιον διαιρεθῆναι κχελεῦσας, 
ἔξορίαν ἐκείνων καταψηφίζεται, xal τέµπεί αὐτοὺς 
ἐν Oise τῆς ᾿Αοαθίας, νοσεροῦ τυγχάνοντος τοῦ 
χωρίου ἅτε δὲ καὶ ὑπὸ φθοροποιῶν ἀνέμων κατα» 
πνεοµένου, ὅθεν οὐδείς ποτε τῶν ἐκεῖσε ο:απεμτο- 
µένων ἄγρι καὶ elg ἐνιαυτὺν διἠρχεσεν, ἀλλὰ χαλι- 
Tolg νοσήµασιν ἁλισκόμενοι, ταχύτατα Ον ήσκρυσιν' 
ἐκεῖ τοῖνων τοὺς ἁγίους περιορίσας ὁ τύραννος, Εὺ- 
γένιον καὶ Μακάριον, iv αὑτῃ xal τὰς κεοαλὸς 
ἀποτμτθῆναι διεκελεύσατο, oi xa! µετὰ τεσσαρά- 
κοντα ἡ μέρας κατὰ τὴν εἰκάδα τοῦ Δεκεμβρίου µη- 
νὸς, τὸ μαρτυριχκὸν ἐδέξαντο τέλος, ὄνθα καὶ θαῦμα 
µνήµης ἄξιον γἐγονεν ἀπορίαν γὰρ ὕδατος ὃωστν- 
χοῦντος τοῦ τόπου πηγὴ ἀνεδόθη, νόσου πάτις 
καὶ µαλαχκίας ἰάσιμος, ἤ καὶ εἷς δεῦρο µενει, τῶν 
ἁγίων σώζουσα τὴν ἐπωνυμίαν. 

ΚΕ’. Ὁ βασιλεὺς δὲ τὸν θεῖον µάρτυρα µεταχα- 
λεσάμενος. Ἡ προπέτειά σο», φησὶ, Χατην ἀγκασέ µε 
xxi μὴ βουλόμενον, ἀτιμάσαι τὸ γένος σου, εἲς - 
τὴν προσοῦσάν σοι περιφάνειαν ἐξυθρίσαι, καὶ αὐτῶν 
ἐφάφασθαι τῶν σαρχῶν σου, ἀλλ᾽ εἴπερ πεισθῆς µο:, 
Σλρτέμιε, καὶ προσελθὼν θύσεις τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς, 
καὶ μάλιστα τῷ Δαφναίῳ “Απόλλωνι, οὐ 
ἀθωωβῆναι τῆς τοῦ ἐμοῦ ἀδελφοῦ σραγΏης ἐκγενή- 
σεταί σοι, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀξίαν µεί-ονα xxi τιµιωτὲ- 
pav αὖθις ἀναλήψῃ, ἐπαρχόν τε πραιτωρίων xaza- 
στήσω σε, καὶ ἀρχιερέα τῶν μεγάλων θεῶν τιµύίσας, 
πατέρα ἐμὸν ὀνομάσω, καὶ τῆς ἐμῆς βασιλείας τῶν 
δευτερείων καταξιώσω, Καὶ μεθ Ἱμῶν ἔσῃ παρ 
ὅλον τὸν τῆς ζωῆς σου χρόνον, πάσης ἀἁπολαύων 
εὐημερίας' οἶδας γὰρ καὶ αὐτὸς, ὡς ὁ ἐμὸς ἀδελφὸς 
03 χαλῶς οὐδὲ δικαίως πεφόνευται παρὰ Κωνσταντ[ου. 
ἀλλὰ φθόνος τε αὐτὸν κατειργάσατο, Χαὶ ὁ πάντων 
ἀνθρώπων ἀνοσιώτατος ὁ εὐνοῦχος Εὐσέδιος, κάν 
οὐκ ἀρκοῦσαν ὑπέσχε δέχην τῆς ἀνοσιουργίας ὁ 
µιαρώτατος, οἶσθα δὲ καὶ τοῦτο, ὡς τῃ ἡμετέρᾳ γι- 
νεᾷ μᾶλλον ἡ βασιλεία προσήχει ὁ γὰρ ἐμὸς πατὲρ 
Κωνστάντιος ἐκ τῆς Μαξιμιανοῦ θυγατρὸς θιεοδώ- 
pzc Ὑεγέννηται τῷ ipi πάππῳ Κώνσταντι, ὁ δὲ 


μόνου 


1189 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1490 - 


Κωνσταντῖνος ἐξ "Ελένης φαύλης τινὸς γυναιχὸς xal Α adhuc ageret privatam. Constantinus se, sicut pa- 


ἀσήμου, xai ταῦτα µήπω  veyovótt Καΐσαρι, ἀλλὰ 
καὶ αὐτῷ ἔτι τὸν ἰδιώτην ἕλκοντι βίον. Ὁ τοίνυν 
Κωσταντῖνος θρασύτητι γνώμης τὴν βασιλείαν ἁρ- 
πάσας, τόν τε ποτέρα τὸν ἐμὸν, xal τοὺς αὐτοῦ 
ἀδελφοὺς ἀδίκως ἀπέκτεινε, xal ὁ τούτου δὲ υἷος 
Κωνστάντιος, τὰ ὅμοια τῷ Ὑεγενντηκότι ποιῶν, τὸν 
ἐμὸν ἀδελφὸν Γάλλον πεφόνευκε, xal ταῦτά ὄρχους 
αὐτῷ φριχώδεις εἷς ἀσφάλειαν παρασχόµενος, οὐ 
μὴν δὲ, ἀλλὰ καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς, ti μὴ θεῶν προνοίᾳ 
περιεσώθηµεν, οὕτω διέθηχεν ἄν. Αλλ) αὐτοί τε 
διεκώλυσαν, καὶ ἡμῖν αὑτοψεὶ τὴν σωτηρίαν προµε- 


μηνύχασιν. 'Eo' οἷς Εγὼ xal τεθαῤῥηκὼς τὸν Χριστιανισμὸν ἐξομοσάμενος, πρὸς τὸ 
ἐχλινα σέθας, εὖ εἰδὼς, ὡς ὁ τῶν )Ελλήνων καὶ Ρωμαίων ἀρχαιότατος βίος, καλοῖς ἔθεσι καὶ 


ter, gerens, fratrem meum Gallum occidit : idque 
cum horribili jurejurando ei cavisset. Porro autem 
nos quoque ipsos ita aífecissel, nisi servari esse- 
mus deorum providentia. Sed ipsi prohibuerunt, 
nobis ante oculos ostendentes salutem, que ab ipsis 
proficiscitur. Quibus ego fretus, abjurato Christia- 
nismo, declinavi ad Grecorum religionem : ut qui 
bene sciam, quod Grecorum et Romanorum vita 
antiquissima, bonis utens moribus et legibus, deos 
appellat, qui ex rerum ipsarum veritate sibi fidem 
faciunt. 

ἁπ- 
νόµοις 


ἘἙλληνιχὸν 


χρησάµενος, θεοὺς προσαγορεύει, τοὺς τὸ πιστὸν ἀπὸ τῆς τῶν πραγμάτων ἔχοντας ἀληθείας. 


Kc. Τίς γὰρ τὴν Ὑνώμην ἀμφίθολος, Ἅλιον B 


βλέπων οὐρανῷ διιππεύοντα, ἐπίσης δὲ καὶ σε- 
λήνην io' ἄοματος χρυσαντύγου; 'O μὲν γαρ viv 
ἡμέραν φαεινἠν ἀπεργάζεται, καὶ τους ἀνθρώπους 
εἰς ἔργα διανιστᾷ, dj Ob τὴν νύκτα λαμπαδουχεῖ, 
ἀγρυπνοὺαί τε xal ὁθοποροῦσι πολύ τι παρ ἔχυ- 
τοῖς παορξσχει τὸ Ὑχρήσιµον. Ταῦτα Ἕλληνες xai 
Ῥωμεχῖοι θειάζουσί τε xal σέθουσι, καὶ αὐτῷ ἀνήρ- 
τησαν τὰς ἐλπίδας, τὸν μὲν Ἡλιον, Απόλλωνα προσ- 
αγοβεύσαντες, tiv Σελήνην δὲ "Λρτεμιν, xat τοὺς 
µεγίστους τῶν ἀστέρων, οὓς xal πλάνγτας ἀάποχα- 
λοῦσι τοὺς τὰς ἑπτὰ ζώνας τὰς οὐρανίους ἐπέχον- 
τας, ὃν μὲν Κβρόνον, 6v δὲ Δία, 6v δὲ Ἑρμῆῖν, ὃν δὲ 
Ἂρεα, ὃν δέ ᾿Αφροδίτην ἑαονομάζουσιν. Οὖτοι γὰρ 
τόν τε κόσμον ἅπαντα διοικοῦσι, καὶ ταῖς αὐτῶν 
δυνάµεσιν dj ὑπ οὐρανὸν ἅπασα διεξάγεται. Τούτων 
τοίνυν εἶκόνας στήσαντες σἐθουσιν ἄνθρωποι καὶ 
τιμῶσιν, ἅμα καὶ μύθους τινὰς πρὸς ἡδονὴν ἀναπλά- 
σαντες, οὐχ ὡς θεοὺς OE τιμῶσι xal τὰς εἰκόνας 
αὐτῶν, ἄπαγε, τοῦτο γὰρ τὸ ἀπλούστερον xai 
ἀγροικικὸν τῶν ἀνθρώπων ὑπολαμθάνει, ἐπείπερ οἱ 
σοφίας ἐπιθυμηταὶ, καὶ τὰ τῶν θεῶν ἀχριθῶς ἕξε- 
τάζοντες, οἶδασι τίνι τὴν τιμὴν ἀπονέμουσι, καὶ 
πρὸς viva T, τῶν θείων ἀγαλμάτων πβροσχύνησις δια- 
6alve:. 


KZ. Παραινῶ τοίνυν τῇ σᾷῇ Ὑενναιότητι μεθ ἡμῶν 
τε εἶναι, xil χατὰ τὸ ἡμῖν ἀρέσκον βιοῦν, τὴν τε 
θρησκείαν Ἑλληνίζειν ὀρθῶς καὶ τῶν ἀρχαίων ἐθῶν 
xal πραγμάτων ἀντέχεσθαι. 'O Υὰρ Κωνστάντῖνος 
ὥσπερ οὐδὲ αὐτὸς ἀγννεῖς, εὐεζαπάτητος ἀνδρῶν 
ἁμαθῖς τε x«l ἀνόητος dv, περὶ τὴν Ορησκείαν 
ἐνεωτέρισε, xai τους Ἑλλήνων ἀθετήσας θεοὺς ἐπὶ 
τὸν Χριστιανισμὸν ἐξέχλινε, τὰς ἀνοσίους αὐτοῦ 
πράξεις ἐπα!σχυνόμενος, xat ὅτι ol θεοὶ αὐτὸν, τῆς 
ἱερᾶς αὐτῶν καὶ παναγεστάτης θρησκείας ὡς ἑξά- 
γιστον καὶ πονηρὸν, πόῤῥω που xal μαχρὰν ἀπώ- 
σαντο, ἅτε xai ὁμογνίου αἵματος Ὑενόμενον αἴτιον' 
τούς τε γὰρ ἀδελφοὺς ἀπέχτεινεν, οὐδὲν ἄτοπον slp- 
Υασµένους, xai τὴν γυναῖκα Φαύσταν, καὶ τὸν αὐτοῦ 
υἱὸν Πρίσκον, χρηστὸν τε καὶ ἀγαθὸν ἄνδρα τυγχά- 
νονται Διὰ τοῦτο, θαυμασιώτατε ἀνδρῶν, ὁρῶν σου 
τῆς δ.ανόίας τὸ ὀμθριθές τε καὶ στάσιµον, βοόλοµαί 
σε τῆς ἡμετέρας ἑταιρίας καὶ  psplóoq Ὑενέσθαι. 


XXVI. Quis enim animi fuerit dubius, qui vide- 
rit solem in celo equitantem, similiter autem et 
lunam, que vehitur curru aurato ? Nam ille quidem 
diem efficit lucidum, et homines excitat ad opera: 
Όσο autem nocti prefert faces, vigilantibusque et 
iter facientibus ex se magnam prebet utilitatem. 
Ea Greci et Romani in deos referunt, et colunt, et 
spem in ipsis collocarunt, solem quidem appellan- 
tes Apollinem, lunam vero Dianam. Sed et ex stellis 
maximas, planetas videlicet appellatas, pro diis ha- 
bent, que reliquas quinque zonas colestes tenent: 
et aliam quidem Saturnum,aliam Jovem, aliam Mer- 
curium, aliam Martem, aliam autem Venerem no- 
minant. Ex€v enim mundum universum administrant, 
et earum virtutibus regitur universa terra, que est 
sub celo. Horum ergo statuentes imagines, homi- 
nes eas colunt et honorant, simu) etiam quasdam 
fabulas fingentes ad voluptatem. Non tanquam deos 
autem colunt eorum imagines (absit), hoc enim ita 
accipiunt agrestiores homines et simpliciores : sed 
qui cupiditate tenentur sapientie, el res deorum 
accurate inquirunt, sciunt cui honoremtribuanl, et 
ad quem transeat adoratio divinarum imaginum. 


XXVII. Tuam ergo hortor prestantiam, ut stet a 
nobis, et vivat, ut nobis placet, et recte Grecam 
sequatur religionem, et retinoat mores et res ve- 
teres. Constantinus enim, sicut ipse non ignoras, 
erat omnium hominum deceptu facillimus : et cum 
esset indoctus et amens, innovavit religionem, et 
diis Grecorum abolitis, declinavit ad Christianis- 
mum, cum impiorum suorum factorum eum pude- 
ret, et quod dil eum, tanquam in;purum et scelera- 
tum, 8 sacrosancta sua religione expulerant lon- 
gissime, ut qui cognatum sanguinem fuderat. Nam 
et fratres occidit, qui nihil mali fecerant, et uxorem 
Faustam, et suum filium Priscum (Crispum|, qui 
erat vir frugi et bonus. Propterea, o vir imprimis 
admirande, cum videam tue mentis gravitatem et 
constantiam, volo te esse nostrarum partium, Age- 
dum ergo, o Artemi, ad patriam et antiquissimam 
et maxime diuturnam Romanorum et Grecorum 


1191 


transi religionem, et nobiscum fruere bonis, que Α Λεῦρο τοίνυν, ᾿Αρτέμιε, 


& diis data sunt. 


, 


XXVIII. Ad hieo. Christi martyr, cum se parum 
sustinuisset, respondit : Ego quidem, o impera- 
tor, de mea religione et fide nullam in presentia 
afferam defensionem, etsi satis promptas habeam 
demonsirationes : de fratris autem tui morte illud 
tibi respondebo, me illius animam nulla unquam 
aíffecisse injuria, nec facto nec diclo, sed nec ulla 
quidem cogitatione. Quantumvis in eo inquirendo 
labores, veritas est immutabilis. Sciebam enim 
eum esse verum Christianum, et nulli affinem 
reprehensioni, piumque ac justum, et Christi le- 
ges accurate servantem. Sciat ergo ccelum et terra, 
et universus chorus sanctorum angelorum, et 
Christus Dei Filius cui ego servio in meo spiritu, 
me ab illius cede et morle esse purum : neque 
viris impiis, qui esdem illius fecerunt, quidquam 
dedisse auxilii, aut ad eam aliquid contulisse. 
Neque enim tunc aderam cum Constantio. Et de 
fratre quidem tuo hic est mea defensio. Quod au- 
tem ad Christi attinet abjurationem, et. ad vitam 
gentium amplectendam, hoc tibi respondebo, a 
tribus pueris, qui erant sub Nabuchodonosor, 
mutuo accipiens : « Notum tibi sit, o rex, quod 
dcos tuos non colo, et tibi charissimi Apollinis 
auream non adorabo imaginem *. » 


MENSIS OCTOBER 


1193 


πρὸς τὴν márptov xal ἆ;- 
χαιοτάτην καὶ πολυχρόνιον Ῥωμαίων τε xai Ἑλλή- 
Δων θρησκείαν µετάθηθι, καὶ τῶν παρὰ θεοῖς δεδι». 
βηµένων ἀγαθῶν ἡμῖν συναπόλαυε, 

ΚΗ’. Πρὸς ταῦτα ὁ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς μιχρὸν 
ἐπισχὼν, ἀπεκρίνατο, ᾿Βγὼ μὲν, ὦ βασιλεῦ, περὶ τῆς 
ἐμῆς θβησκείας καὶ πίστεως, οὐδὲ ἀντιναοῶν σοι 
ἀπολογίαν κατὰ τὸ παρόν ποιήσοµαι, καὶ τοι οὐκ 
ανετο:µους ἔγων τᾶς ὑπὲρ αὐτῆς ἀποδείξεις. Πρὸς ot 
τὸν τοῦ σοῦ ἀδελφοῦ θάνατον, ἐκεῖνό σοι ἀποχρινοῦ- 
μαι, ὡς οὐκ ἂν φανςίην τὴν ἐκείνου ψυγην ἠδικηχὼς 
πώποτε, οὐχ ἄργῳ, 09 λόγῳ, οὔτε vti διχνοίας ἐπι- 
νοήματ., οὐδ si µυρία χάµοις περὶ τούτου dvt2tu- 
νῶν, 1 ἀλήθεια ἀμετάθλητος' ἠπιστάμην Ὑὰρ αὐτόν 
Χριστιχνὸν ὄντα, θεοφιλᾷ τε καὶ δίκαιον, καὶ περὶ 
τοὺς τοῦ Χριστοῦ νόµους πρόθωµον xal σπο»δαῖον. 
στω τοίνυν οὐρανός τε xal v, καὶ πᾶς Ó τῶν ἁγίων 
ἂγγέλων χορὸς, καὶ Χριστὸς Ó τοῦ θεοῦ Yl, ᾧ ἐγὼ 
λατρεύω ἐν τῷ bu πνεύµατι, ὡς καθαρὸς ἐγὼ τῖς 
ἐχείνου σφαγὶς τε xal τελευτῆς, xal Mr6iv συνείσ. 
ενἑγκὼν εἰς τὸν ἐχείνο» cóvov τὸν ἄδιχον, τοῖς αὐτὸν 
κατεργασαµενοις ἀνοσίοις ἀνδράσιν οὐδὲ γὰρ συµ- 
παρὼν ἦν τότε τῷ Κωνσταντίῳ, ἀλλὰ τὴν Αἴγυπτον 
εἶχον οἴκησίν τε καὶ δίαιταν μέχρι τοῦ παρόντος 
ἐνιαυτοῦ. Καὶ ταύτην 'ubv ἀπολογίαν ποιοῦμαι περὶ 
τοῦ σοῦ ἀδελφοῦ, περὶ δὲ οοῦ τὸν Χριστὸν ἐξομόσα- 
σθχι καὶ τὸν ᾿Βλληνικὸν ἀσπάσασθαι βίων, τοῦτὸ 
σοι ἀποχρινοῦμαι, τῶν τριῶν παίδων τῶν ἐπὶ xo) 
ΝαθουχοδονἍσορ τὴν Φφωνὴν δανεισάμτνος, ὅτι 


Γνωστὸν ἔστω σοι, βασιλεῦ, ὅτι τοῖς θεοῖς σου οὐ Χατρε-ω, καὶ τῇ εἰκόνι τῇ χρυσῇ τοῦ gil φιλτάτου 


"Απόλλωνος, οὗποτε προσχυνήσω. 


XXIX. Quod autem beatum Constantinum, sum- ϱ 


mum omnium imperatorum, et illius genus male- 
dictis es insectatus, vocans inimicum, et diis tuis 
exsecrandum, preterea autem furiosum, el prom- 
ptum ad cedem faciendam, hoc tibi pro illo re- 
spondebo. Pater tuus Constantius, el ejus fratres ci 
priores fecerunt injuriam, ut qui ei malum veae- 
num miscuerint, nulla omnino ab eo affecti injuria. 
Ille autem uxorem Faustam juste admodum inter- 
fecit, ut que priscam Phedram esset iritata, et 
ejus filium Priscutin [Crispum]! esset calumniata, 
quod ejus amore captus esset, et vim ei conatus 
esset alTerre, sicut etiam illa Hippolytum Thesei 
filium (3). Atque primum quidem,qui sicin matrem 
insanierat, ut volebant ejus verba, ille, cum esset 
maritus, puniit. Postea autem cum scivisset esse 
mentitain, ipsam quoque occidit, in eam ferens 
senlentiam omnium justissimam : ad Christum 
autem declinavit ab illo vocatus, quando difficilli- 
mum commisit prelium adversus Maxentium. Tuno 
enim ei in meridie apparuit signum crucis, radiis 
solis splendidius, et litteris aureis belli significans 
vicloriam. Nam nos quoque ipsi signum aspeximus, 
cum bello interessemus, el litteras legimus. Quin 


KO' "Or: δὲ τὸν µακάριον Κωνστοντίνον, τὺν 
πάντων βασιλέων ὑπέρτερον, xai τὸ τούτου γένος 
ἐκάκισας, ἐχθθὸὺν καὶ ἀπόπτυστον τοῖς σοῖς 
ἀποκαλέσας θεοῖς, προσέτι Óà μανιώδη καὶ φονικὸν, 
ταῦτά σοι ἀπολογήσυμαι, ὃτι μᾶλλον ὁ σὸς πατήρ 
Ἱκωνστάντ.ος, γαὶ οἱ αὐτοῦ ἀλελσοὶ προκατζρξαν 
τοῦ ἀδικήματος. φάρµακον αὐτῷ δηλητήριον xtoa- 
σάµενοι, μτοὲν ἄδικον ὑπ αὐτοῦ πεπονβότες, ᾿Εκεῖ- 
vo; δὲ τὴν γωναῖκα Φαύσταν xal πάνυ δικχίως ἀπξ- 
ἄτεινεν, Ge μιμησαμένην τὴν πάλαι Φαίδραν, καὶ 
ὃ, αθχλοῦνσχν τὸν τούτου υἱὸν Πρίσκον ὡς ἐρωτιχῶς 
αὐτῃ διαχείµενον, καὶ τι πρὸς βίαν ἐπιχειροῦντα, 
χαθαπερ κακείνη τὸν τοῦ Orco; Ἱππόλυτον. Καὶ 
δὲ τὸν μητρὶ οὕτως ἐπιμανέντα ὡς οἱ αὐτῆς ἐδού- 
λοντο λόγοι, πατὴὶρ dw ἐχεῖνος ἐκόλατεν * ὕστερον 
μέντοι γνοὺς ψευσαμένγν, xal αὐτὴν πρὀσαπέκτεινε, 
δίκην ἐπ᾽ αὐτῇ δικάσας πᾶσῶν δικαιοτάτην, ἁτέ- 
Χλινε μέντοι πρὸς τὸν ἄριστὸν ὑπ ἐκείνου οὖρανόθεν 
ληθεὶς, ὅτε πρὀς τὶν Μαξεντίου δυσκαταµάχτητον 
διηγωνίσατο µάχην. Ἐφάνη γὰρ αὐτῷ τότε καὶ τὸ τοῦ 
σταυροῦ σημεῖον µεσούσης τῆς ἡμέρας, ὑπὲρ τὸν 
ἦλιον ταῖς αὐγαῖς ἑξαστράπτον καὶ γράμμασιν εξ 
αστέρων διασημαϊῖνον τὴν τοῦ πολέμου νίκην" ἡμεῖς 
τε γὰρ αὐτοὶ τὸ σημεῖον ἐθεασάμεθα, τῷ πολέμῳ 


(3) Eadem de Crispo affirmat S. Hieronymus De Script. Eccles. in Lactantio. 


5 Dan. Π1, 18. 


1193 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1104 


παρόντες, xal τὰ γράµµατα ὑπανέγνωμεν, ἀλλὰ καὶ A etiam totus quoque id est contemplatus exerci- 


τὸ στρατόπελον ἅπαν τεθέατο, xxi πολλοὶ τούτου µάρ- 
τυρες ἓν τῷ στρατοπέδῳ τῷ σῷ τυγχάνουσι. Καὶ 
τί δὴ ταῦτα λέγω; Τὸν γὰρ Χριστὸν ἄνωθεν ol προ- 
φῖῆται προκατήγγειλαν, ὡς καὶ αὐτὸς κρεῖττον ἔπί- 
στασαι, εἴπερ ἄρά καὶ μὴ ἐθελοχωφεῖν βούλει. Καὶ 
πολλαὶ τῆς αὐτοῦ παρουσίας ai µαρτυρίαι * καὶ, ἵνα 
τάλλα παρῶ, αὐταὶ ai τῶν παρ) ὑμῖν σεθοµένων 
θεῶν χρησμῳδίαι καὶ προσαγορεύσεις, τά τε Σιθύλ- 
λεια γράμματα xat d$, Βιργιλίου τοῦ Ρωμαίου ποίη- 
σις, καὶ ἣν ὑμεῖς Βουκολικὴν ὀνομάζετε, ἱκανῶς τὰ 
περὶ αὐτοῦ δηλοῦσιν * αὐτός τε ὁ παρ) ὑμῖν θαυμα- 
ζόμενος Απόλλων ὁ μαντικὸς τοιούτον δή τινα περὶ 
Χριστοῦ ἐξεφώνησε λόγον - ἐρωτηθεὶς, γὰρ παρὰ τῶν 
ἑαυτοῦ προπόλων, ἀπεκρίνατο ὧδε * 


Μὴ ὄφελες πὐµατόν µε xai ὕστατον ἔξεοέεσθαι, 

Δύσμορ᾽ ἐνῶν προπόλων, περὶ θεσπεσίοισι θεοῖσι, 

Καὶ πνοῆς τῖς πάντα πὲριξ βοτρυδὸν ἐχούσης, 

Τείρέα, φῶς, ποταμοὺς, xxl τάρταρον, ἠέρα, Καὶ 

rp. 

"H µε καὶ οὐκ ἐθέλοντα δόµων τῶν ὧδε Toad 

Ἡ ἐμὴ τριπόδων ἔτι λείπετο ἠριγένεια. 

A1 at µε τριποδες στοναχήσατε, οἴχετ) ᾽Απόλλων, 

Οἴχετ), ἐπεὶ βροτός µε βιάζεται, οὖράνιος qx. 

Καὶ ὁ παθὼν Θεός ἔστι, xal οὐ θεότης πάθεν 
[αὐτή. 


Α’, Ὑπολαθὼν δὲ ὁ παραθάτης, Δοχῶ σε, φησὶ, ὦ 
Αρτέμιε, οὗ στρατηγὸν iv Αἰγύπτῳ παραγενἑέσθαι, 
ἀλλὰ Ἱρησμολόγον τινὰ, μᾶλλον δὲ βωμολόχον, fj 
μὴν ἀγύρτην καὶ Υραῶν κωθωνιζομένων λογύδρια, 
καὶ μύθους παλαιοὺς xai γεγηοχχότας ἐπισυνάγοντα, 
Καὶ ὁ µάρτυς * Οὐ καλῶς ὑπείληφάας, ὦ βαςιλεῦ, οὗ 
δὲ τῆς σῆς σοφίας xal ἀρετῆς ἄξια. Ἐκ γὰρ τῶν 
σῶν θεῶν καὶ dav σοι προσφιλῶν µαθηµάτων ποι- 
οὔμαι τὰς ἀποδείξεις, lv! ἐκ τῶν σοι γνωρίµων τὸ 
τῆς ἀληθείας µάθῃς µυστήριον, καὶ μὴ µε δδξῃς 
τοῖς tà, Ἑλλήνων ἔγκαλλωπίζεσθαι ῥήμασι, μηδὲ 
γὰρ ἔλαιον ἁμαρτωλου τὴν ἐμὴν λιπάνοι χεφαλὴν, 
ἀλλὰ τῆς σῆς χκηδόµενος ψυχῆς, χινῶ πάντα λίθον, 
ὥστε πεισθῆναί az. Ὑπολαμθάνω δὲ ὅτι ὥσπερ τὸν 
παλαιὸν ᾿Αδὰμ καὶ πρωτόπλαστον ὁ Σατᾶν διὰ τῆς 
παρακοῆς ἀπετύφλωσεν, οὕτω δὴ xal σὲ, βασιλεῦ, 
φθονῶν σοι τῆς σωτηρίας τῆς τοῦ Χριστοῦ πίστεως 
ἀπεγύμνωσεν. Ὅτι δὲ ἥλιον καὶ σελήνην xal τοὺς 
ἀστέρας θεοὺς ἀποχαλεῖς, αἱσχύνομαι τὸ τῆς ἁμαθίας, 
ἵνα μὴ καὶ τὸ τῆς καχοθουλίας εἴποιμι, ὅτι xal τιμᾷν 
αὐτοὺς προῄρησχι. Καὶ τῶν ἄλλων ἀἁστέρων μᾶλλον 


tus : et inulti hujus reitestes sunt in tuo exercitu. 
Quid autem hec dico? Christum enim prophele 
multis ante seculis prenuntariunt, ut tu quoque 
Scis optime, nisi tua sponte velis esse surdus. 
Sunt autem ejus adventus multa testimonia: el, 
ut alia omittam, eorum, qui a vobis coluntur, deo- 
rum responsa, et predictiones, et scripta Sibyllina, 
et Virgilii Romani poesis, quam vos vocatis Buco- 
licam, hec satis de eo significant. Ceterum ipse 
quoque Apollo, qui apud vos habetur in magna 
admiratione, cujus est propria divinatio, de Christo 
talem eífatus est sermonem : 


B O0 utinam non exiremo miserande minister, 


Quaesisses, quisnam ille deus, quis spiritus ille, 
Instar qui botri complectitur omnia circum, 
Lucem, asira, el. fluvios, el tartara, et aera, el ignem. 
Invitum qui me propellil ab edibus istis. 


Sola mihi tripodum nunc ea aurora remansit. 

Hei hei me, tripodes, deflete. Exstinctus Apollo est, 
Exstincius. Vir me celestis lumine perdit. 

Et passus Deus esl : deitas non passa sed ipsa est. 


XXX. Rospondens autem fedifragus Julianus : 
Existimo, inquit, o Artemi, te non venisse in 
JEgyptum ducem exercitus, sed vatem potius 
quemdam, aut Menagyrtem, 8ο cireumforaneum 
nebulonem, ei anuum temulentarum veteres atque 
adeo antiquatas narratiunculas et fabulas colligen- 
tem. Martyr autem : Non recte existimasti, o im- 
perator, nec ut tuam decet sapientiam et virtutem. 
Ex tuis enim diis, et iis, que sunt tibi grate, 
disciplinis, facio demonstrationes, ut ex iis, que 
sunt tibi cognita, discas mysterium veritatis. Ne- 
que putes me mihi placere ornatis Grecorum 
verbis, « Oleum enim peccatoris non impinguet 
caput meum,  » sed tue anime curam gerens, mo- 
veo omnem lapidem, ut tu persuadearie. Existimo 
namque quod, sicut veterem Ádam et primum pa- 
rentem . excaecavit Satan per inobedientiam et 
esum fructus vetite arboris, ita etiam, o impera- 
tor, invidens tibi salutem, te privarit Christi fide, 
Quod autem solem et lunam, et stellas, deos vo- 
cas, pudet me tu& ignorantie, ne dicam improbi- 


ácrioq τὸν ἦλιον xal ὄρχον αὐτὸν βασιλειον τίθε- D tatis, quod et eas honorare constitueris, et magis 


σθχι, ἄνω τε καὶ κάτω, κάν ταῖς ἐπισνολαῖς x&v τοῖς 
λόγχοις, κάν ταῖς προσαγορεύσεσι, πολὺ τὸ μὰ τὸν 
"HAtov, ἀλλὰ τί δὴ ταῦτα μακρηγορεῖν οὐκ ἐξόμνυμαι 
τὸν Χριστόν µου; μὴ γένοιτο, τὴν μυσαρὰν Ἑλλήνων 
ἀσέθειαν οὐκ ἀσπάζομαι. ἀλλ᾽ iy οἷς ἐδιδάχθην μενῶ 
xai τῶν πατρικῶν ἀνθέξομαι παραδόσεων, 


ΑΔ’, Πρὸς ταῦτα ὁ Ἰουλιάνὸς ἐξαπορηθεὶς ἄφωνος 
ἦν, οὐκ ἔχων ὅ τι καὶ γέγηται, σφόδρα θαυµάσας τὸ 


6 Psal. cxr, 5 ; Gen. nir. 
PATROL. GR. CXV. 


quam alias stellas solem amplecteris, et per eum 
jusjurandum concipis imperatorium, susque deque, 
et in epistolis, et in sermone, et colloculione sepe 
usurpas illud, Per Solem. Sed quid opus est uti 
pluribus verbis ? Non abjuro Cbristum meum, ab- 
sit ! Gentium exsecrandam non admitto impieta- 
tem, sed manebo in iis, que didici, et paternas re- 
tinebo traditiones. 

XXXI. HisJulianusinsummamadductus dubitatio- 
nem, plane obmutuit, nesciens quid ageret, ac valde 


38 


1193 MENSIS OCTOBER. 4198 


admirans marlyris variam ac multiplicem doctrinam, 
et ad respondendum facilitatem. Cui rursus dicit 
Christi martyr : Dimitte, o imperator,jam moriuam 
et fetidam gentium religionem (ea enim jam diu pu- 
truit), et accede ad Cbristum : est enim benignus et 
clemens, et te non repellet, si ducaris poenitentia. 
Sed fieri non poterat, ut martyr resisteret impetui 
anime, que mala libens ac volens sequebatur, neo 
ut revocaret animam, qua sua sponte tendebat ad 
interitum. Julianus enim jam diu quidem animo 
parturiens fulsam gentium religionem, quam con- 
ceperat in lonia ex sua congressione cum Mazi- 
mo Tyrio philosopho, quandiu quidem superstes 
fuit ejus frater, οἱ post ipsum Constantius, nihil 
ausus est aperire propter illorum metum. Post- 
quam autem ii e vivis excesserunt, ipse vero jam 
rerum potiretur, tunc ipse se aperle exueps, re- 
pente toto animi studio erupit ad gentium vanita- 
tem. Respondit itaque martyri: Quoniam mea 
verba contempsisti, o sceleratum caput, ausus es 
aulem vel facere periculum, ut converterer ad 
eumdem, ad quem tu, Christi cultum, ego quoque 
te dignis rebus vicissim remunerabor. Jubet ita- 
que exui marlyrem, et subulis ferreis candenti- 
bus ejus latera configi, et. acutis tribulis dorsum 
ejus pungi, et disrumpi, dum supinus trahitur. 
His autem quamprimum illatis, erat ei eadem, 8ic- 
ut prius, constantia. Multis itaque horis se mar- 
tyre fortiter gerente in tormentis, et nullam emit- 
tente vocem aut gemitum, mostus ille et tristis, 
tanquam victus, surrexit e tribunali, et jubet 
martyrem rursus abduci in carcerem, et neque 
panem neque aquam ei preberi, nec quecunque 
ad victum sumunt homines. Ipse aulem profectus 
est ad Daphnem, qui est Antiochie locus jucun- 
dissimus. 


XXXII. Circa mediam autem noctem apparet 
Christus marlyri oranti in custodia, animum ei 
addens, et se cum eo omnino futurum pollicens, 
et dicens: Quomodo ipse me confessus fuisti co- 
ram hominibus super terram, ego quoque te confl- 
tebor coram Patre meo, qui est in colis. Hec 
cum martyr audiisset a Domino, confidit, et tota 
nocte Deum glorificavit, et ei egit gratias. Α pla- 
gis enim suis οἱ vulneribus repente fuit relaxatus, 
adeo ut ne vibicis quidem vestigium appareret in 
sancto ejus corpore. Spatio autem quindecim die- 
rum mansit omnino jejunus in carcere, nutritus 
pane angelorum, seu gratia boni Spiritus. Julia- 
nus vero cum, sicut diximus, venisset Daphnem, 
sacrificia parabat Apollini, sperans fore ut ab eo 
cito acciperet responsa. Dapbne est. suburbanum 
Anliochie, situm in ejus locis altioribus, et te- 
ctum omne genus arboribus : quo in loco et alia- 
rum arborum et presertim cupressorum, maxima 
fuil plantata multitudo, pulchritudine, altitudine 
et magnitudine nequaquam imitabilis. Labuntur 


Α πολυμαθὶς τοῦ μάρτυρος xal πρὸς ἀπόκρισιν ἔτοι- 
µότατον. Πρὸς ὃν πάλιν ὁ τοῦ Χριστοῦ μάρτυς quoi, 
φες, ὦ βασιλεῦ, τὴν νεχρὰν ἤδη xal ἐξφδηχυῖαν 
τῶν Ἑλλήνων θρησκείαν (αὕτη γὰρ xal πρὸ πολλοῦ 
σέσηπε), καὶ πρόσελθε τῷ Χριστῷ ' µακρόθυµος γρ 
ἐστι καὶ φιλάνθρωπος, καὶ οὐκ ἁπώσεταί σε µετα. 
µελούμενον. Αλλ’ οὐκ T,» ἄρα γνώμης ἐθελοχαχκούσης 
ἀντισχεῖν τὸν µάρτυρα ταῖς ὁρμαῖς, οὐδ' ἀνακαλέσα- 
σθαι qox,» αὐτομόλως χωροῦσαν πρὸς τὴν ἁπώλειαν. 
'O γὰρ Ἰουλιανὸς, πάλχι τὸν "Ελληνισμὸν κατὰ 
ψυγὴν ὠδίνων, ἐκ τῶν ἐν Ἰωνίᾳ γενοµένων αὐτῷ 
μετὰ τῶν ἀμφὶ τὸν Μάξιμον φιλοσόφων συνουσιῶν, 
ἐφ᾽ ὅσον μὲν ὅτε ἀλελφὸς αὐτῷ περιῆν, καὶ μετ) αὐτὸν 
Κωνστάντιος, ὁ δὲ οὐδὲν παραγυμνοῦν ἐθάῤῥει διὰ 
τὸ ἐξ ἐχείνων δέος, ἐπεὶ δὲ οὗτοι ἔξ ἀνθρώπων Tov, 

B αὐτὸς δὲ τῶν πραγμάτων Ίδη χύριος Y», τότε δὴ 

εἲς τὸ φανερὸν ἀπαμφιασάμενος, πάσαις ἀθρόον ti 
τὸν Ἑλληνισμὸν ἐξεῤῥάγη ταῖς προθυµίαις. ᾽Απεχρί- 
vato τοιγαροῦν πρὸς τὸν µάρτυρα, Ἐπεὶ τοὺς ἐμοὺς 
ἐφαύλισας λόγους, ὤ καχὴ κεφαλὴ, ἑτόλμησας δὲ xai 
καθεῖνα πεῖραν. ὥστε πρὸς τὸ αὐτόν σοι τοῦ Χοι- 
στ'ανισμοῦ σέθος µμεταθαλεῖν, ἄντιφιλοτιμήσομεί 
σοι xxydà τοῖς ἀξίοις ῥήμασι, Κελεύε: τοίνυν ἆπο- 
γυμνοῦσθα: τὸν μάρτυρα xal σούθλαις σιδηραῖς τι- 
πυραχτωµέναις τὰς πλευρὰς αὐτοῦ διατερονᾶσφαι, 
καὶ τὸν νῶτον αὐτοῦ τριθόλοις ὀξέσι κατακεντᾶσθα: 
xai διαῤΖήγνυσθαι συρόµενον ὕπτιον. Τούτων δὲ π;ὸς 
τάχος ἐπενεχθέντων τῷ µάρτυρι, ἡ αὐτὴ καρτερία 
ἦν αὐτῷ, καθάπερ δὴ καὶ τὸ πρότερον. ᾿Επὶ πολλαϊῖς 
οὖν ταῖς ὥραις ταῖς βασάνοις ταύταις ἐγκαρτεροῦν- 
τος τοῦ μάρτυρος, xal μηδὲ μίαν φωνὴν f| στιναγ- 
μὸν ἀφιέντος, κατηφὴς ἐκεῖνος καὶ σκυθρωπὸς 
ὥσπερ Ἱττώμενος, ἐξηνέστη τοῦ βήματος, xai κελεύει 
τὸν μάρτυρα πάλιν ἐπὶ τὴν εἰρχτὴν ἀπαχθῖναι, καὶ 
μήτε ἄρτον µήτε ὕδωρ αὐτῷ παρασχεθῖναι, ur) 
ὅσα πρὸς τὸ ζὴν µεταλαμθάνουσιν ἄνθρωποι. Αὐτὸς 
δὲ ἐπὶ τὴν Δάφνην ἐξώρμησε τῆς ᾿Αντιογείας τὸ 
χαριέστατον. 

AB'. Περὶ δὲ µέρας νύκτας ἐπὶ τῆς φυλακῆς εὖ- 
χομένῳ τῷ µάρτυρ:, ὁ Χριστὸς ἐπιφαίνεται, θάρτος 
τε ἐντιθεὶς xal συνεῖναι αὐτῷ χαθάπαξ ἐπαγγελλό- 
µενος, Ὥσπερ αὐτὸς, λέγων, ὡμολόγησάς µε ἐνώπιον 
τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς, ὁμολογήσω κἁγὼ c 
ἐνώπιον τοῦ Haxoóc µου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ταῦτε 
ὁ μάρτυς ἀκούσας παρὰ Κυρίου, ἐθάρσησε, καὶ παρ 
ὅλην νύκτα δοξολογῶν ἦν, καὶ χάριτας ὁμολογῶν τῷ 

Ὦ θεῷ. ᾿Ανείθη Υὰρ ἐκ τῶν πληγῶν xal τῶν τραυµά- 
των αὐτοῦ παραχρῆμα, ὥστε μηδὲ μώλωπος ἴχνος 
ἐν τῷ ἁγίῳ αὐτοῦ ἐντετυπῶσθαι σώματι., Ἡ με-ῶν 
δὲ πεντεκαίδεκα διἀγενομένων, ἄσιτος ἔμεινε τὸ 
παρᾶπαν Ev τῇ εἶρκτῃ, ἀγγέλων ἄρτῳ, εἴσ' οὖν yi- 
ριτι τοῦ ἀγαθοῦ τρεφόµενος Πνεύματος. Ὁ δὲ Ὁ.». 
λιανὸς, ἐπὶ τὴν Δάφνην γενόμενος, ὥστερ ἔφημεν, 
θυσίας Tv ἐτοιμαζόμενος τῷ ᾽Απόλλων:., εὔελπ.ς ὦν, 
xai τοὺς ὑπ) αὐτοῦ χρτσμοὺς ταχὺ δέζασθαι, Ἡ ά- 
Φνη δὲ προάστειών ἐστι τῆς Αντιοχείας, ἐπὶ τῶν 
ὑψηλοτέρων αὐτῆς χωρίων γείµενον, ἆλστσι παν- 
τοίοις συνηρεφές  ἔνθβα τῶν τε ἄλλων πάντων δὲν- 
δρων, xai δὴ xal κυπαρίττων ἐξοχόν τι πεφύτευται 


1197 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1198 


χρῆμα πρὸς τε x4ÀÀog καὶ ὄψος, xal μέγεθος οὗ À vero in omnem partem fluenta aquarum poculen- 


μιμητὸν. Νάματά τε γὰρ πανταχῆ διαθέει ποτίμων 
ῥὑδάτων, µεγίστων αὐτόθι πηγῶν ἀναοιδομένων ' ἀφ 
ὦν καὶ dj πόλις ἐν ὀλίγαις δὴ πόλεων εὑυδροτατη 
τυγχάνειν δοκεῖ, καὶ µην οἰκοδομαῖς λαμπραϊς xa- 
ταλύσεων καὶ λουτρῶν, καὶ τῶν ἄλλων κατχσχευῶν 
εἰς τε χρβίαν καὶ κόσμον εὖ µάλα πολυτελῶς ἑξή- 
σκηται τὸ χωρίον. Ἠνταῦθα καὶ ἄλλων μὲν δαιμόνων 
ναοί τε xal ἀγάλματα Tv, διαφερόντως ΥΣ μὴν τὸ 
τοῦ ᾿Απόλλωνος ἀρχῆθεν ὑπῆρχε θεραπευόµενον. 
Αὐτόθι γὰρ καὶ τὸ περὶ τὴν Δάφνην τὴν παρθένον 
συμθῆναι πάβος ὁ "Ελληνικὸς ἔπλασε μῦθος' ἧς δὴ 
καὶ μάλιστα φἑρειν δοχεῖ τὴν ἐπωνυμίαν ὁ τόπος. 

ΑΙ’. Τὸ δὲ ἄγαλμα τοῦ Απόλλωνος, τοιόνδε τι 
τὴν κατασχευὴν ἦν' ἐξ ἀμπέλου μὲν αὐτῶ συνεπ- 
επήγει τὸ σῶμα, θαυμασίᾳ τινὶ τἐχνῃ, πρὸς μιᾶς 
συμφυΐας Ἱὶδίαν συναρμοσθὲν, χρυσῷ δὲ πᾶς Ó περι- 
κείµενος πέπλος ἀμφιεννύμενος, τοῖς παβαγεγυµνω- 
µένοις, καὶ ἀχρύσοις τοῦ σώματος εἷς ἀφραστὸν τι 
σονεφαίνετο κάλλος. Ἑστῶτι δὲ μετὰ χεῖρας ἦν d 
κιθάρα, μουσηγετοῦντά τινα ἐκμιμουμένῳ, at τε xó- 
μαι καὶ τῆς Δάφνης 5 στέφανος, τὸν χρυσὸν ἀναμὶξ 
ἐπήνθουν, ὡς ἔμελλε χάρις ἐξαστράπτειν πολλὴ τοῖς 
θεωµένοις. Ἰ ἀκινθοὶ τε αὐτῷ δύο λίθοε μεγάλοι τὸν 
τῶν ὀφθαλμῶν ἐξεπλήρουν τύπον χατα μνήμην τοῦ 
'AuoxAalou παιδὸς Ὑακίνθου. Καὶ ἄεὶ τὸ τῶν λίθων 
κάλλος καὶ μέγεθος τὸν μέγιστον προσετέλει τῷ 
ἀγάλματι κόσμον, tv! ὅτι πλείστοις ἀπατᾶσθαι περὶ 
αὐτοῦ σομθαίνῃ τῷ περικαλλεῖ τῆς προφχινοµένης 
μορφΏς, εἰς τὸ προσκυνεῖν αὐτῷ δελεαζοµένοις: 
ὅπερ οὖν καὶ αὐτὸς Ἱουλιανὸς πεπονθὼς Tv. Ἠλείονα 
γοῦν ἢ σύμπασι τοῖς ἄλλοις ἄγάλμασι προσῆγε τὴν 
θνραπείαν, χιλιόμθας ὅλας ἐξ ἑκάστου γένους αὐτῷ 
θυόµενος, xai ἀντιλαμθάνων χρηστήρια. 

AA'. ᾿Επεὶ δὲ αὐτῷ πάντα τὰ ἀγάλματα βαθεῖα 
οιωπὴ κατεῖχεν, ἐνταῦθα, νοµίσας τὰ ἀπὸ τῆς γοη- 
τείας ἐνδεῖν, ἣν Ἱἱερουῤγίαν Χαλοῦσιν Ἕλληνες, 
Εὐσέθιον τινα μµέγιστον ἐπὶ τῷ ταῦτα δύνασθαι 
κεκτημένον àv. ἝἛλλησι xoc, µεταπεμψάµενος, 
τούτῳ προσέταττεν, ἐπίπνοον ὃτι μάλιστα τὸ ἄγαλ- 
μα, καὶ ἐνεργὸν ἀποφαίνειν, μηδενὸς Ov εἰς τούτο 
προσδεῖν αὐτῷ νοµίζοι φειδόµενον. Ti δὲ, ἐπειδή 
πάσας ἑχυτοῦ κεχινηχότι τὰς μηχανὰς καὶ μηδὲν 
6 τι πλέον ἂν ἐννοήσειεν ὑπολιπομένῳ, τὸν όμοιον 
ἐσεσιωπήκει xal Κχτὰ φύσιν τρόπον, οὐδὲν τι μᾶλ- 
λον ἢ xai πρόσθεν «θεγγόµενος, ἐνταῦθα ἤδη πρὸς 


tarum, scaturientibus inde maximis fontibus : 
quo fit, ut. civitas inler ceteras aqua abundet 
maxime. Preclaris quoque exstructionibus habi- 
taculoruim, et lavacrorum, et aliorum aedificiorum 
locus est magnillce instructus et ornatus. Hic et 
aliorum quidem demonum templa erant et imagi- 
nes, precipue autem templum Apollinis coloba- 
tur ab initio. Hic enim id, quod de Daphne virgine 
narratur, accidisse Grece finxerunt fabulae : cujus 
etiam cognomen maxime videtur ferre locua. 


XXXIII. Imago aute:n Apollinis erat hoc modo con- 
siructa : Ei ex vite erat corpus compositum, admi- 


B rabili quadam arte ita compactum, ut pre se ferret 


speciem unius coalescentie. Auro autem illitus 
totus, qui induebatur amictus, nudatis, et non au- 
ratis corporis partibus, ostendebat quamdam, qua 
dici non potest, pulchritudinem. Stanti vero erat 
in manibus cithara, et eam videbatur pulsare. 
Come autem et lauri corona auro florebant per- 
misto, ut magna effulgeret gratia spectatoribus. 
Duoque magni hyacinthi implebant ei figuram ocu- 
lorum, in memoriam Hyacinthi pueri Amyolei. 
Et gemmarum pulchritudo et magnitudo imagini 
maximunr afferebát ornatum, adeo ut quam pluri- 
mis in eo decipi contingeret, ut qui propter appa- 
rentis forme pulchritudinem, inescarentur ad 
eum adorandum. Quod quidem ipsi quoque Ju- 
liano evenerat. Majorem certe ei cultum exhi- 
bebat, quam omnibus aliis imaginibus, ex singulis 
generibus ei millia sacrificans, et ab eo exspe- 
ctans responsa. 

XXXIV. Cum autem omnes imagines profundum 
teneret silentium, existimans opus esse prestigiis, 
quas Greci vocant hierurgiam, accersito quodam Eu- 
sebio, quem in gentibus fama erat hac in re multum 
posse, ei jussil ut quam maxime spirantem et effi- 
cacem redderet imaginem, nulli rei parcendo, 
qua ad hoc opus esse censeret. Cum autem nihil 
non esset macbinatus, et nihil prelermisisset quod 
sibi in mentem venisset, ille tamen eodem modo 
tacuisset, neque magis quam antea loqueretur, hic 
jam rogatus & Juliano, cur maxime taceret, idque 
cum facta essent omnia, que Je more fiunt, dixit, 


τοῦ Ἱουλιανοῦ ἐρωτώμενος, xal καθότι μάλιστα [) Babylam esse precipuam causam silentii tam hu- 


σιωπῶν, καὶ ταῦτα πάντων τελεσθέντων ἐπ αὐτῷ 
τῶν νοµιζοµένων, τὸν Βαθύλαν ἔφη τῆς σιωπῆς τοῦ- 
του τε καὶ τῶν λοιπῶν ἀγαλμάτων αἰτιώτατον εἶναι, 
αὐτοῦ ἐν τῃ Δάφνῃ κειµένου, ὡς τῶν θεῶν τὸν νεκρὸν 
αὐτοῦ θδελυττοµένων, καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ἔθεσι σφῶν 
ἐπιφοιτᾷν οὐκ ἀνεχομένων, Οὐ γὰρ ἠθούλετο τὴν 
ἀληθεστατην αἰτίαν εἶπεῖν, ὁ παντάπασίἰ γε αὐτῆς 
ἀνεπαίσθητος γεγονὼς, ὅτι δὴ κρείττων δύναµις ἦν 


jus, quam reliquarum imaginum, cum is situs es- 
set in Daphne utpote quod dii ejus cadaverabhorre- 
rent, et ideo more guo venire non sustinerent. No- 
lebat enim eicausam diceret verissimam, quod scili- 
cet erat aperte major virtus, que alligaverat demo- 
num operationes : maxime cum demon, qui agebat 
Apollinem, ei aperte respondisset, ut dicilur, 89 
non posse loqui propter Babylam. 


σαφῶς, $ τὰς τῶν δαιμόνων ἑνερχείας πεδησαµένη, ἄλλως τε καὶ του δαίµονος αὐτῷ τοῦ τὸν Απόλλωνα 
ὑποκριναμένου σαφῶς διαδῥήδην, ὡς λέγεται, εἰρηκότος, μὴ δύνασθαι λαλεῖν διὰ Βαθύλαν. 


ΑΕ’. Ὁ γὰρ δὴ βαθύλας οὗτος λέγεται ἐπίσκοπος 
μὲν γενέσθαι τῆς ᾿Αντιοχείας, Νουμεριανῷ δὲ τῷ βα- 


XXXV. Hicenim Βαῦγ]αθ ἀϊοίίατ quidem fuisseepi- 
scopus Antiochie,Numerianumautem imperatorem, 


1199 MENSIS 


OCTOBER. 1200 


volentem ingredi in ecclesiam Christianorum, in À σιλεῖ εἰσελθεῖν βουλομένῳ εἷς τὴὶν τῶν Χριστιανῶν 


quodam festo stans pro foribus, prohibuisse ingre- 
di, dicens se pro viribus non despecturum esse 
lupum gregem invadentem. Ille autem ab ingressu 
tune quidem fuit dejectus, sive quoi suspicaretur 
futuram populi seditionem, sive ipse quoque 
aliud consilium cepisset. /Egerrime autem tulit 
constantiam episcopi. Postquam vero ipse dices- 
sit in regiam, jussit eum causam euam defensu- 
rum, coram se sisi pro tribunali. Cum ipse autem 
csset productus, primum quidem accusavit auda. 
ciam, quod eum ausus essel prohibere : deinde 
jussit eum sacrificare diemonibus, si effugere vel- 
let poenas criminationis. Ipse autem respondit qui- 
dem ad criminationem, rejecit autem exhortatio- 
nem : illam quidem, dicens, se, cum esset pastor, 
eportere vel omnia libenter pati pro grege: hanc 
autem, 8e non admissurum, ut a vero Deo defi- 
ciens sacrificare iis, qui falso dii dicunlur, et 
sunt perniciosi demones. Deinde ille quidem cum 
videret eum non parere, jussit ut, cum eum ligas- 
sent catenis et. compedibus, ad mortem ducerent, 
eaput amputaturi. At is cum duceretur moriturus, 
assumens cecinit hac dicta Psaimi : « Convertere, 
anima mea, in requiem tuam, quoniam Dominus 
benefecit tibi ?. » Porro autem dicunt etiam treg 
pueros genere fratres, qui ab infantia ab eo nu- 
triti fuerant, ab imperatore fuisse arreptos, et 
cum nec ili quidem voluissent sacrificare, etsi 
eis afferretur omnis necessitas, ipsum quoque jus- 
sisse imperatorem, eis adimi capita. Quoa, post- 
quam venerunt in locum propositum, Babylas 
ante se staluens priores duxit ad gladium, ne quis 
eorum timore affectus, mortem recusaret. Cumque 
eorum capita fuissent amputata, postquam hano 
dixisset vocem : « Ecceego et pueri, quosmihi dedit 
Deus*: » ipse quoque deinde suum porrexit collum, 
ut ense consummaretur, cum prius jussisset iis, 
qui corpus ejus erant collecturi, catenas et com- 
pedes cum eo sepelire : Ut sint, inquit, hec quo- 
que mihi jacenti ornamento. Atquecum eis quidem 
certe adhuc jacet, ut aiunt. 

XXXVI. Huncautem Babylam cum ab Eusebio au- 
ἀ198θί Julianusesse impedimento statuis, quominus 
respondeant, jussit statim ejus capsam (est autem e 
lapide maximo) a Daphne transferre. Statim ergo 
civitatis profusa multitudo, ut qua magna de causa 
accederet, trahebat capsam. Illa autem, tanquam 
non magis traheretur ab hominibus, quam a po- 
tenliore, que eam movebat, virtule, celeriler mo- 
vebatur sequens eorum qui ducebant animi ala- 
critatem. Cum eam autem ipso die tulissent pus. 
quam quinquaginia stadia, posuerunt in ccme- 
ἱοτίο, quod dicitur. Est autem ante civitatem do- 
mus, que suscepit corpora antiquorum virorum, 
et quorum fuerunt nonnulli martyres propter pie- 
tatem. Atque tunc quidem capsam portarunt in 
eum locum : Julianus autem parabat multitudinem 


? Psalm. cxiv, 7. * Iga. vui, 18. 


ἐκχλησίαν, κατὰ δή τινα ἑορτὴν στὰς πρὸ τῶν θυρῶν 
διεκώλυσεν εἰσελθεῖν φάσχων εἷς δύναμιν μὴ περιό- 
Ψεσθαι λύκον τῷ ποιµνίῳ ἐπεισερχόμενον. Τὸν δὶ 
παραυτίκα μὲν ἀποκρουσθῆηναι τῆς εἰσόδου, εἴτι 
δὴ στάσιν τινὰ πρὸς τοῦ ὄχλου ἔσεσθαι ὑπιεδόμενον, 
εἴτε ὃ xai ἄλλως αὑτῷ βουλευθέν ἐν χαλεπῷ piv- 
τοι τὴν ἔνστασιν τοῦ ἐπισκόπου ποιησάµενον. 'Ezni 
δὲ ὡς ἑαυτὸν ἐπὶ τὰ βασιλεια ἀπηλλάγη, παραστή- 
σασθαι αὐτὸν ἐπὶ τοῦ βήματος ἀπολογησόμενον ixi. 
λευε. Καὶ δὴ παραστάντος αὐτοὺ, πρῶτα μὲν τὴν τόλ- 
px» τῆς κχωλύσεως ἐνεκάλει, ἔπειτα μέντοι κχελεύει 
αὐτὸν τοῖς δαίµοσι θύειν, εἰ βούλοιτό γε τὸν ἐπὶ τῷ 
ἐγκλήματι δίκην διαφυγεῖν. Τὸν δὲ πρὸς τὴν ἔγχλη- 
σίν τε ἀπολογήσασθαι καὶ viv πρόχλτσιν διακρού- 
B σασθαι, τὴν μὲν, φήσαντα ποιμένι ὄντι αὐτῷ πάντα 
προσήκειν ἑαυτῷ ὑπερ τοῦ ποιμνίου προθυμεῖσθαι 
παθεῖν, τὴν δὲ, µή ἂν ἑλέσθαι τοῦ ὄντος ἀποστάντα 
θεοῦ, Ψευδωνύµοις xai ὀλετῆρσι δαίµοσι θύεν. 
Εἶτα ὁ μὲν ὡς ἑώρα μὴ πειθόµενον, προσέταξεν a)- 
τὸν ἀλύσεσι xai πέδαις ἑνδησαμένους, τὴν ἐπί θα- 
νάτῳ ἄχειν, τὴν κεφαλὴν ἀφαιρήσοντας, 'O δὲ ἐπειδὴ 
ἤγετο τεθνηξόµενος, ταύτας ἀναλαθὼν, δε τοῦ φαλ- 
μοῦ τὰς ῥήσεις' « Ἐπίστρεφον, ψυχή µου, εἷς τὴν 
ἀνάπαυσίν σου, ὅτι Κύριος εὐηργέτησὲ σε. s» Φασὶ ài 
καὶ τρεῖς παῖδας ἄδελφους τὸ γένος χομιδῆ νέους ὑτ' 
αὐτῷ ἀνατρεφομένους ἀναρπαγῆναί τε αὐτοὺς ὑτὸ 
τοῦ βασιλέως, xal ὡς οὐδὲ αὐτοὶ θύειν ὤθελον, καὶ. 
τοι παντοίας ἀνάγκης αὐτοῖς προσαγοµένης. καὶ aj- 
τοὺς χελεῦσαι τὸν βασιλέα τῶν χεφαλῶν ἀφαιρεῖν. 
Οὔε, ἐπειδὴ ἦχον elc τὸ προκείµενον χωρίον, ὁ Βα- 
θύλας ἑαυτοῦ πρηστησάµενος πηοτέρους π.οσῆγε 
τῷ ξίφει, τοῦ μὲ τινα τρέσαντα αὐτῶν ἀναδῦναι τὸν 
θάνατον. Kal ἀποτεμνομένων ταύτην ἀνειπὼν τὴν 
φωνὴν, « Ιδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία ἅμοι ἔδωκεν ὁ θεύς͵» 
κχὶ αὐτὸς μετέπειτα προῦτεινε τὸν οἶκεῖον αὐχένα 
τῷ ξίφει τελειωθῆναι, ἐντειλάμενος, τοῖς τὸ σῶμς 
αὑτοῦ ἀναλεξομένοις, τὰς ἀλύσεις xal τὰς πίδας 
αὐτῷ συνθάψαι, ἵν ᾗ got ταῦτα, φησὶ, xx! κειμένῳ 
xócuoc. Καὶ δὴ μετ αὐτῶν ἔτι τυγχάνει κείµενος, 
ὥς Φασι. 


Ae. Τοῦτον τὸν Βαθύλαν ὁ Ἰουλιανὸς ἐπειδὴ 
πρὸς τοῦ Εὐσεθίου ἤκουσε κώλυμα τοῖς ἀγόάλμασιν 
εἶναι τοῦ μὴ χρᾶν, αὐτίκα προσέτάξεν αὐτῇ θτνη, 
λίθου δ᾽ ἔστι µεγάλου πεποιηµένη, µετάγειν ἀπὸ τῆς 

D Δάφνης. Εὐθὺς οὖν ὁ τῆς πόλεως ὄχλος, προχυθέντες 
ὡς ἐπὶ µεγαλῃ αἰτίᾳ περιθαλόμενοι, εἶλκον — civ 
θήχην. Ἡ δὲ ὡς οὐχ ὑπὸ ἀνθρώπων ἑλχομένη μᾶλλον, 
T, κρείττονος αὐτὴν χινούσης δυνάµεως, ἔφθανε τὴν 
τῶν ἀγόντων Ἠπροθυμίαν ἐφεπομένη, αὐθη µερόν 
γὲ τοι αὐτὴν σταδίους πλέον T, πεντήκοντα κοµισά- 
µενοι, ἐν τῷ χαλουμένῳ κοιμητηρίῳ κατέθεσαν ἔστι 
δὲ πρὸ τῆς πόλεως οἶχος σωμᾶτων παλαιῶν ἀνδρῶν, 
xal ἑνίων Ὑε tm' εὐσεθείᾷά μαρτυρουµένων πολλὰ 
δεδεγµένος. Τότε μὲν οὖν ἐνταῦθα τὴν θήχην sls 
εχόµισαν, ὁ δὲ Ιδυλιανὸς παρεσχευάζετο πλῆθος 
ἱερείων τε καὶ ἀναθημάτων, ὡς τῇ ὑστεραίᾳ σὺν αὖ- 


pet 


1201 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1202 


τοῖς εἰς τὴν Δάφνην ἀναθησόμενος, καὶ νῦν γε δὴ À victimarum et donariorum, ut qui esset postridie 


πάντως ἐλπίζων, et μὴ τῶν ἄλλων, ἀλλ) αὐτοῦ γε 
τοῦ ᾽Απόλλωνος τεύξεσθαι ἀποχριθτσομένου. "Eni τού- 
ttp. γὰρ αὐτῷ πᾶσα ἡ τῆς πρυθυµιας ἐλπὶς ἦν, xal 
ὅτι που αὐτῷ τι μᾶλλον T ἑτέρῳ τὸ τοιοῦτον χωρίον 
διαφέρον ἦν κατὰ τὴν μαντικὴν τέχνην, καὶ ὅτι περ 
αὐτῷ μµόνῳ ἀνεῖτο ἡ Δάφνη. Ὁ δὲ Εὐτσέθιος καὶ οἱ 
προλεγόµενοι Ἱερεῖς καὶ τῶν νεωχόρων τὸ πλῆθος, 
προσδεχόµενοι τὸν βασιλέα, lv. ἀγῶνι µεγάλῳ καθ- 
ἱσταντο xai διηγρύπνουν περὶ τὸ ἄγαλμα, πάντα πρα- 
γµατευόµενοι, ὅπως, ἐπειδὰν ἀφίκηται, τύχοι αὐτοῦ 
φθεγζαµένο», ὡς ἄλλης γε αὐτῶν ἔτι προφάσεως 
οὐδὲ μιᾶς εἰς ἀναθολὴν ὑπολειπομένης. 

AZ. Ἐπειδὴ δὲ πόῤῥω τῶν νυκτῶν Tv, ἐκ τοῦ οὗ- 
βανοῦ πῦρ ἀθρόως κατενεχθὲν ἐἑνέσκηψε τῷ vti, 
καὶ ἅμα πανταχόθεν αὐτοῦ ὁραξάµενον ἐπίμπρα 
αὐτῷ ἀγάλματι xal αὐτοῖς ἀναθήμασι. Πάντων δὲ 
ὁμοῦ καταφλεγομένων, καὶ τοῦ πυρὸς ἐπὶ µέγα 
ἐξαιρουμένου, βοὴ piv αὐτίκα µεγάλη περὶ τὸν νεὼν 
ἦν xal θορυθος οὐδενὶ ἑοικώς. Καὶ 87, πολλῶν ἐπα- 
μῦναι προθυµουµένων οὐδεὶς ἦν ὁ πρὸς τὸ πῦρ dv- 
τισχεῖν δυνησόµενος, ἄλλ᾽ οἱ μὲν ἐπὶ τὴν πόλιν ἔθεον, 
τῷ ἄρχοντι τῆς ἑῴας Ἰουλιανῷ μηνύσοντες ὁ δὲ 
λοιπὸς ὄχλος ὑπὸ ἐκπλήξεως Ἱσταντο, θεαταὶ τοῦ 
παραδόξυ» τῆς καταλαθούσης αὐτοὺς συμφορᾶς γι- 
νόµενοι. Τὸ δὲ πῦρ οὐδενὸς ἦν τῶν ἄλλων ἁπτόμενον, 
τοσαύτης γε καὶ οὕτως ἀμφιλοφοῦς ὕλης ἐκεῖ πεφυ- 
Κυίας, 8 τι μὴ μονώτατον ἐμπεσὸν, κατέφλεγε σὺν 
τοῖς ἐνοῦσι τὸν νεών * ὡς τὸ μὲν ἄγαλμα καὶ πᾶν 
6 τι ἐν ἀναθήμασιν ἦν, καθάπαξ ἀφανισθῆναι, βραχέα 
δὲ λειφθῆναι τῶν οἴκοδομη µάτων, τῇ Δάφνῃ στμεῖα 
τοῦ πάθους, à xai νῦν ἔτι δείχνυσι σαφἑέστερον τὸ 
δεῖγμα τοῦ θεηθάτου πυρός. Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς τὰ 
συµθάντα ἀκούσας, ὀργῆς τε πίμπλαται καὶ δεινὸν 
ποιησάµενος, el Χριστιανοὶ τοῖς συµθεθγικόσιν ἐπι- 
τωθάσειν αὐτῷ μέλλοιεν, αὐτίκα προστάττει τῆς µε- 
γάλης αὐτοὺς ἐξωθεῖν ἐκκλησίας, καὶ ταύτην μὲν 
ἄδατον αὐτοῖς παντελῶς ἀποφαίνειν, ὡς ὅτι ἀσφαλέ- 
στατα αὐτὴν ἀποχλεισαμἔνους, τὰ δὲ κειμήλια πάντα 
δημοσιοῦν. Δίδωσι δὲ καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἄδειαν ὥστε 
εἰσιέναι αὐτοὺς εἰς τὰς τῶν Χριστιχνῶν ἐκκλησίας 
καὶ ποιεῖν ὅσα xal βούλοιντο. 

AH'. Τούτων οὖν παρὰ τοῦ τυράννου xal ἀσεθοῦς 
κελευσθέντων, τί των µεγίστων κακῶν οὐκ ἔπετε- 

ἐσθη; Τί δὲ τῶν ἀπηχεστάτων υὐκ ἐλέχθη, πάντων 
ἀφέτῳ γλώσσῃ λαλούντων τὰ ἄῤῥητα κατὰ τῆς τῶν 
Ἀριστιανῶν πίστεως, xal βλασφημούντων εἰς τὸν 
Κύριον xai θεὸν ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἓν πάσαις 
ταῖς πόλεσιν. "Ev uiv γὰρ Σεθαστῇ ἐπικληθείσῃ τὰ 
ὁστᾶ τοῦ προφήτου Ἑλισσαίου xal τοῦ Βαπτιστοῦ 
Ἰωάννου ix τῶν θηκῶν ἐξαγαγόντες, καὶ ἁλόγων 
ἀκαθάρτοις ὁστέοις προσμίξαντες κατέχαυσαν, xal 
τὴν κόνιν εἷς τὸν ἀέρα ἐλίκμησαν * τὸν δὲ τοῦ Σωτῇ- 
poc ἄνδριάντα, ἐν Πανεάδι τῇ πόλει πρὸς τῆς alpog- 
ῥοούσης γυναικὸς κατασκευασθέντα μεγαλοπρεπῶς, 
ἣν 6 Ἀριστὸς ἰἱάσατο, καὶ ἱδρυνθέντα ἐν ἐπισέμῳ 
τόπῳ τῆς πόλεως, ὃν μετὰ χρόνον Ἠνωσβέντα ἐκ τῆς 
αὐτόθεν φυοµένης βοτάνης τοῦ θαύματος, οἱ Χριστια- 
vol ἀράμενοι ἐν τῷ τῆς ἐχχλησίας διαχονικῷ ἔστησαν, 


cum eis Daphnem ascensurus, tunc quidem certe 
sperans omnino, si non alios, at ipsum Apollinem 
responsurum. Eo enim spectabat spes prompti et 
alacris illius animi, quod locus ei magis, quam 
alii, videbatur prestare scientia divinandi : et quod 
ei soli consecrata erat Daphne. Eusebius autem, et 
qui prius dicti sunt sacerdotes, et multitudo sdi- 
tuorum, valde laborabant et vigilabant circa ima- 
ginem, exspectantes imperatorem : et omnia agen- 
tes, ut, cum venerit, eum habeat loquentem, cum 
nulla excusatio esset eis relicta ad dilationem. 


XXXVII. Cum vero nox jam multum processisset, 
ignis repente e ccelo demissus in templum cecidit : 
et cum ipsum omni ex parte apprehendisset, ipsam 
exussit imaginem cum ipsis donariis. Cumque 
omnia simul conflagrarent, et ignis valde extolle- 
re!ur, protinus quidem fuit in templo magna voci- 
feratio, et nulli similis tumultus. Tunc multi qui- 
dem parati erant opem ferre, nullus autem erat, 
qui posset igni resistere. Sed alii quidem currebant 
ad civitatem, id significaturi Juliano : reliqua vero 
multitudo stabat obstupefacta, contemplans cala- 
mitatem, que ipsos invaserat. Ignis autem nihil 
aliud tangebat, cuim tanta et tam copiosa illic 6865 
eet materia, nisi quod solum cum iis, quee inerant, 
templum comburebat : adeo ut imago quidem, et 
quecunque illic erant donaria fuerint omnino de- 
leta : pauca autem «edificia Daphne remanserint, 
signa ejus quod acciderat : que eliam nunc quo- 
que apertius indicant ignem, qui missus fuerat di- 
vinitus. Julianus autem cum audivisset ea, quae 80- 
ciderant, ira repletur et grave arbitratus, si pro- 
pter ea quae acciderant Christiani essent eum 
ludificaturi, jubet statim eos e magna expelli ec- 
clesia, et provideri, ne illis ad ipsam omnino pa-- 
teat aditus, ac demum qus ibi erant pretiosa pu- 
blicari. Dat autem gentibus potestatem, ut ingre- 
diantur in ecclesias Christianorum, et faciant quee 
velint. 


XXXVIII. Cum ergo impius hec jussisset tyran- 
nus, quod non maximum malum factum est? Quid 
non autem absurdissimum et turpissimum dictum 
est, omnibus lingua effrenata nefanda loquentibus 


D adversus fidem Christianorum, nefanda loquentibus 


et blasphemantibus Dominum et Deum nostrum 
Jesum Christum in omnibus civitatibus? Nam in 
civitate quidem, que olim vocabatur Samaria, 
postea vero et condita fuerat ab Herode, et appel- 
lata erat Sebaste, ossa prophete Elisei et Baptiste 
Joannis (ut putabant) e loculis educentes, et cum 
immundis brutorum ossibus commiscentes, exus- 
serunt, et cinerem in aerem cribrarunt ac ventila- 
runt : Salvatoris autem statuam, que in Paneade 
civitate a muliere, que profluvio sanguinis labora- 
bat, et a Christo curata fuerat, magnifice constru- 
cta et in insigni civitatis loco posita fuerat : quam 


1203 


MENSIS OCTOBER. 


1204 


post tempus cognitam ex miraculo herbe, que illic Α τοῦτον υἱ Ἕλληνες χατασπάσαντες, τῶν ποδῶν τε 


nascebatur, Christiani acceperunt, et posuerunt in 
diaconico : eam gentes detraxerunt, et funibus alli- 
gatis pedibus traxerunt per forum, donec paulatim 
interiit, relicto solo capite, et rapto a quodam, 
dum gentes tumultuarentur, dicentibus iis verba 
blagphema et abominanda in Dominum nostrum 
Jesum Christum, que nemo unquam homo audivit. 

XXXIX. Sceleratissimo autem tyranno audienti 
erant hec delicie, et ei magnam afferebant volu- 
ptatem. Unde etiam post hec jussit excitari tem- 
plum Judaeorum, quod erat Hierosolymis : et e 
civitate expulsis Christianis, Judeis reliquit habi- 
tandam. Quamobrem quemdam quoque Alypium, 
false religioni virum deditissimum, et comitis 
dignitate honestatum, eo mittit, jubens ut magno 
Btudiotemplum rursus zdificaret, quod Vespasianus 
et ejus filius Titus simul cum civitate destruxerunt 
et exusserunt. Oportebat enim ad affectum deduci 
verbum Christi, qui est ipsa veritas, nempe : « Non 
manebit lapis super lapidem, qui non destruatur ?. » 
Quod quidem studens falsum ostendere stolidus iste, 
contendebat templum rursus edificare, etiamsi 
frustra laborabat, ea aggrediens, qua fieri non po- 
terant. Nam cum magno studio concurrissent, qui 
Deum occiderant, Judei,et magna manu et summa 
animi alacritate opus aggrederentur, et jaciendis 
fundamentis fossam foderent argenteis (ut dicunt 
nonnulli; ligonibus et hamis, essentque jacturi fun- 
damenta, vehementissima irruens nocte procella, 
quod exinanitum quidem fuerat, rursus aggessit. 
Cum fulgura autem el tonitrua continenter demit- 
terentur, et dies jam appropinquaret, fuil terremo- 
tusadeo ingens, ut multi perierint : et ignis emissus 
ex iis, que jaciebantur, fundamentis, combussit 
omnes, qui sunt illic inventi. Atque hec quidem 
sic gerebantur. 

XL. Julianus autem cum sedisset pro tribunali 
in loco quem vocant Basilicam, et curasset aisten- 
dum martyrem : Audiisti omnino, inquit, o tu 
quoque vir maxime impie, ab iis, qui ea, que tu, 
audent aggredi, quenam ausi sintinfelices adversus 
Apollinem, qui est in Daphne, et quemadmodum 
eum exusserunt cum ipsis sacris et donariis, adeo 
ut opus admirandum, et maxime venerandum, 
fuerit ab igne consumptum. Sed non gaudebunt his 
nosira irridentes. Ego enim pro eo exigam penas 
septuagies septies, quomodo dicunt vestra Eloquia. 
Martyr autem : Audivi, inquit, quod ira divinitus 
immissa, et ignis e celo missus, deum tuum occi- 
derit, et totumcjus templum consumpserit. Si ergo 
erat deus, cur non seservavit ex igne ? Fedifragus 
autem Julianus: Videris, o maxime impie, tu quo- 
que forle his insultare, et libenter irridere, t:n- 
quam qui vindictam aliquam sis a Deo tuo conse- 
cutus. Martyr autem : Mihi omnino, inquit, venit 
in mentem ridere, et exsultare propter lapsumi 


* Marc. xii! 2. 


σχοίΐνους ἑξάψαντες, ἔσοραν ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς, ἕως 
οὗ κατὰ μικρὸν ἀποθραυόμενος ἠφανίσθη, µόντς τῆς 
χεφαλῆς καταλειφθείσης xai ἁρπαχείσης ὑπό τινος 
ἐν τῷ θορυθεῖσθαι τοὺς ἝἛλληνας, λαλούντων αὐτῶν 
βλάσφημα καὶ ἀπηχέστατα ῥήματα εἲς τὸν Κύρ:ον 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, à µή τις ἀνθρώπων Ίκουσε 
πώποτε. 

Λθ᾽, Τῷ μέντοι παρανοµωτάτῳ τυράννῳ &xoJovtt 
ταῦτα τρυφὴ ἦν, xai πολλὴν αὐτῷ ἐνεποίει τὴν ᾖδο- 
viv. Ὅθεν ἐπὶ τούτοις γαὶ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις 
τῶν Ἰουδαίων ναὸν ἆἔκέλευεν ἀνιστῷν, xal τοὺς 
Χοιστιανοὺς τῆς πόλεως ἐκθαλὼν, τοὺς Ἰουδαίους 
ἀνῖκεν οἰκεῖν. Ἐφ᾽ ᾧ δὴ xal ᾽Αλύπιόν τινα, ἄνδρα 
δεισιδαιμονέστατον, κόμητα τιµήσας, ἀποστέλλε:, 
ἐντειλάμενος σπουὸζι πολλῇ τὸν ναὸν ἀκοικοδομί- 
σάσβαι, ὃν Οὐξσπασιανὸς xal Ἰίτος ὁ τούτου vió; 
xal αὐτὸν ἅμα τῇ πόλει κχαθεῖλον καὶ ἐνεπύρισαν. 
Ἔδει γὰρ εἰς πέρας ἐλθεῖν τὸ τῆς ἀλτηθείας ῥῆμα 
Χριστοῦ, τὸ, « OD μὴ μείνῃ λίθος ἐπὶ λίθου, ὃς 
οὗ μὴ καταλυθῇ.» Ὅπερ ὁ ἀνόητος οὗτος ψευδὲς ἀπο- 
δεῖξαι φιλονεικῶν, τὸν ναὸν ἔσπευδεν ἀνοικοδομεῖν, 
εἰ xal εἲς µάτην ἔχαμνεν ἀνπνύτοις ἐπιχειοῶν. 
Συνδραµόντων γὰρ σπουδῃ πολλῇ τῶν θεοκτόνων 
ουδαίων, καὶ τοῦ ἔργου χειρὶ τῇ πάσῃ καὶ προ- 
θυµίᾳ ἀντ.λαμθανομένων, τήν τε τἆφρον τῶν θεμε- 
λίων ἐξορυττόντων ἀργυραῖς, ὥς τινες Qaoiv, ἅμαις 
καὶ σκάφαις, καὶ τοὺς θεµελίους µελλόντων κατ: 
θαλέσθαι, σφοδροτάτη καταιγὶς ἐπελθοῦσα, τὸ κε- 
νωβὲν μὲν ἀντεχώννυ, ἀστραπῶν 6E xal βροντῶν 
συνεχῶς καταπεμπομένων, σεισμὸς ἐγγιζρύσης λοι- 
xbv ἡμέρας ἐγένετὸ, ὥς τε πολλοὺς γαὶ ὑπαίθρους 
μένοντας ἐναποψύξαι καὶ πῦρ ἐκ τῶν ὀρωσσομένων 
θεμελίων ἐξενεχθὲν, πάντας τοὺς εὑρεθέντας ἐκεῖσε 
κατέφλεξεν, ᾿Επράττετο μὲν οὖν ταῦτα τῇᾷδε, 


Μ΄, Ὁ óà Ἰουλιανὸς, τοῦ βήματος προκαθίσας iv 
τόπῳ 0v Βασιλικὶν ἔθος καλεῖν, τὸν μάρτυρα τς 
παρασττσάµενος, Ι[άντως 1,402284, ἔφη. καὶ αὐτὸς, 
ἀτεθέστατε, τῶν γατὰ σὲ τολμώντων πᾶσιν ἔπιχει- 
ρεῖν, ὅπερ ol κακοδαίµονες ἐτύλμησαν κατὰ τοῦ ἐν 
τῇ Δάφνῃ νχοῦ τοῦ σωτῖρος ᾿Απόλλω)ος, xal ὅπως 
ἐνέπρησαν τοῦτον αὐτοῖς ἱεροῖς xxi ἀναθήμασιν, 
ὡς καὶ τὸ θχυμαστὸν ἔργον xai πάντιμον δαπάνη αα 
χενέσθᾳ! πυρός. Αλλ᾽ οὐ ἈὙαιρήσουσι τούτοις Pm 


p χλενάζουτες τὰ ἡμέτερα. ᾿Εγὼ γὰρ ἀπαιτήσω τὴν 


ὑπὲρ τούτου ποινὴν ἐθδομηκοντάχις ἑπτά, καθώς 
φησι τὰ ὑμέτερα λόγια. Καὶ ὁ µάρτυς, Ἔκουσα, φτρὶ, 
ὡς θεήλατος ὀργὴ καὶ mop οὐρανόθεν κατσπεμφθὲν, 
χατέοχγε τὸν θεόν σου, «al αὐτοῦ τὸν ναὸν ἀνάλω- 
σεν ἅπαντα : εἰ οὖν θεὸς, ἦν, tl. μὴ ἑαυτὸν ἐκ τοῦ 
πυρὸς ἐῤῥόσατο; Καὶ ὁ παραθάτης, Τάχα καὶ αὐτὸς 
ἔοικάς µο!, ἀνοσιώτατε, ἐπικερτομεῖν, τοῖς δὲ καὶ 
ἡδέως καταγελᾷν, ἅτε δή τινος ἐκδιχίας παρὰ τοῦ 
θεοῦ σου τυχών. Καὶ ὁ µάρτυς * ᾿Εμοὶ πάντοτε γελᾷν 
μὲν ἔπεισι καὶ χομπάζειν ἐπὶ τῇ πτώσει τῶν σῶν 


1205 


MARTYRIUM S. ARTEMII. 


1206 


θεῶν, ἀφρονέστατε, σεμνύνεσθαι δὲ καὶ yalpsw ἐφ᾽ A tuorum deorum, o stultissime : gloriari autem οἱ 


οἷς 6 O:óq µου χαθ᾽ ἑκάστην θχυματουργεῖν, ἐκῥίκη- 
σιν δὲ τῶν παρὰ σοῦ uot ἐπαγομένων ἐχεῖ δέξοµαι, 
ὁπόταν τὸ πῦρ ἐκεῖνό σε Χαταλάθῃ, καὶ ἡ διχιωνί- 
ζουσα κόλασις, Κάνταῦθα δὲ οὐ πολὺ τὸ uécov, καὶ τὸ 
« Μνημόσυνόν σου ἀπολεῖται μετ ἤχου. » Καὶ ὁ παρχ: 
θάτης ' Ei οὖν ἐπὶ τούτοις ἀγάλλῃ, προσθήχην ἐγὼ 
σοι θήσω τῆς ὑδονῆς. ᾽Αλλὰ φείδοµαί σου δι οἰκείχν 
χρηστότητα, καὶ βούλομαί σετῆς οἰχείας ἀνοίας παυσᾶ» 
μενον, σώφρονι λογισμῷ χρήσασθαι, xal προσελθόντα 
θῦσαι τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς. Καὶ ἀξιώματι γὰρ µε- 
γίστῳ τετίµησαι, καὶ πλοῦτος Ἱκανὸς ἀνωθέν σοι καὶ 
ἐκ προγόνων συνήθροισται, xal πολλοῖς σε πλεονε- 
πτήμασιν ἀρετῆς ἐκόσμησαν ol θεοὶ, κἂν αὐτὸς ὤφθης 
περὶ τοὺς εὐηργετηχότας ὀγάριστος. Καὶ ὁ µΆρτυς ' 
Τί µαίνῃ, παρανομώτατε, καὶ ἀσχολῃ ἐπὶ τοῖσδε 
τοῖς ἀνονήτοις, ἑάσας τε τὰς βαρθαρικὰς ἐἑπαναστά - 
σεις, καὶ τὸν Περσικὸν ἀναθαλόμενος πόλεμον, δὺ 
ὃν τὴν οἰκουμένην πᾶσαν ἐσάλευσας, εἷς ipi τὸν 
τοῦ θεοῦ δοῦλον τὴν ὅλην ἄγεις σχολήν; "Ov οὖν 
βούλει καθ) ἡμῶν θάνατον ἀποφαίνου * ἐγὼ γὰρ οὔτε 
τοῖς θεοῖς σου λατρεύω, οὔτε τοῖς προστάγµασι τοῖς 
goi, πείθομαι. 

ΜΑ’. Ταῦτα 6 πχραθάτης ἄκούσας, καὶ θυμοῦ 
πλησθεὶς τὴν καρδίαν, λατόµους µμεταχαλεῖται 
καὶ λιθοξόους, xal, 'Opats, ἔφη, τήνδε τὴν πέτραν; 
δείξας ἀπότομόν τινα χατέναντι τοῦ θεάτρου * ταύτην 
διχῆ διελόντες, xal θάτερον µέρος εἰς γην ὕπτιον 
θέµενοι, ἄνωθέν τε ἀὐτὸν ὑφαπλώσαντες, τῷ ἑτέρῳ 
μέρει μεθ’ ὁρμῆς συγκαλύψατε, lv! οὗτος µέσος ἀπο- 
ληφθεὶς, σάρκας τε xal ὁστᾶ δ.αφθαρείη, καὶ ἔργοιν 
αὐτοῖς µάθοι τίνι τε ἀνθίσταται, xal τῆς τοῦ Oto) 
αὐτοῦ βοηθείας παραπολαύσο.. Γοῦ ἔργου δὲ θἄττον 
τοῦ λόγου περαιωθέντος, καὶ τοῦ ἁγίου τῶν πετρῶν 
μέσον ἀποληφθέντος, ιοσαύτη τις ἦν dj πιέζουσα 
τοῦτον βία, ὥστε τῶν ὁστῶν αὐτοῦ καταθραυοµένων, 
Ty9v τινα καὶ χρότον τοῖς πολλοῖς ἐξακούεσθαι, 
xxi γὰρ πάντα τὰ ἑἐντὸς αὐτοῦ διεῤῥάγη, ἡ ἁρμονία 
τε πᾶσα τῶν ὀστῶν συντέτριπτο, αἱ Χόραι τε τῶν 
ὀφθαλμῶν τῆς Ἰδίας ἐλπεπηδήκεσταν ἕδρας. ᾽Αλλὰ 
καὶ οὕτως ἔχων ἀναγκης, τς πρὸς θεὸν ὠδῆς οὐκ 
ἡμέλει, Ἔψαλε γὰρ. Ἐν πέτρᾳ, λέγων, ὕψωσάς µε, ὦλη- 
Υησάς µε, ὅτι ἐγεννήθης ἐλπίς µου πύργος ἰσχύος ἀπὸ 
προσώπου ἐχθροῦ. Ἕστησας ἐπὶ πέτραν τοὺς πόδας 
µου xai κατεύθυνας τὰ διαθήµατά µου. Δέξαι οὖν, rat 
θεοῦ μονογενὲς, τὸ πνεῦμά µου, καὶ μὴ συγκλείσῃς 
µε tiq χεῖρας ἐχθρῶν. Οὕτως αὖν iv uis τῶν 
πετρῶν ἡμέραν ὅλην xal νύκτα τοῦ μάρτυρος ὅ:α- 
µείναντος, ἐκέλευσεν ὁ παράνομος διαζευχθῆναι τὰς 
πέτρας, τέλεον διεφθάρθαι τοῦτον καὶ μηδ᾽ ὅτι οὖν 
αὐτῷ πνεύματος µέρος καταλελεῖοθαι ὅσον ἀπὸ 
τοῦ πολλοῦ ἐχείνου βάρους οἱόμενος. 'O δὲ τῶν πε- 
τρῶν διαιρεθεισῶν ἑξῄει βαδίζων καὶ τοῖς ἰδίοις 
ποσὶ χρώµενος, θαῦμα ὄντως ὁρῶσι µόνοις οὐκ 
ἀπιστούμενον. "Ανθρωπος Ὑυμνὸς, τοὸς ὀφθαλμοὺς 
ἔχων ἐκκεκομμένους, ὁστᾶ δὲ συντετριµµένα, µέλη 
δὲ xal σάρκας τῇ τῶν πετρῶν συμπεύξει ὡς ἄν τις 


!* Psal. χι, 7. !! Ρδ8]. Lx, 3, À ; xxxix, 3. 


laetari propter miracula, quz Deus meus facit quo- 
tidie. Ultionem vero eorum, que a te mihi inten- 
tantur, illio accipiam, quando te ignis ille compre- 
henderit et eternum supplicium. Porro autem hic 
quoque, non multo interjecto tempore, « Memoria 
tua peribitcum sonitu 10.» Feedifragus vero Julianus: 
Cum videam te suppliciis delectari, ego tibi acces- 
sionem afferam voluptatis. Sed tibi parco propter 
meam benignitatem, et volo te, dimissa ignorantia 
sapienti uli raliocinatione, accedentem  sacrifl- 
care diis immortalibus. Nam et maxima dignitate 
es ornatus, et satis magne divitiae atuis majoribus 
tibi sunt congregate, et multis virlutis dotibus te 
dii honestarunt, etiamsi conspectus sis ingratus in 
eos, qui te aífecerunt beneficio. Martyr autem : 
Quid insanis, inquit, ο iniquissime, et immoraris 
in hie, que nihil proficiunt ? mittens autem aggredi 
Barbaros, et bellum diíferens Persicum, propter 
quod universum orbem terre commovisti, in me 
Dei servum totum consumis otium. Quamcunque 
ergo vis mortem in nos pronuntia. Ego enim neque 
deos tuos colam, neque tuis jussis parebo. 

XLI. Hec cum audiisset Julianus, et esset ani- 
mus ejus ira repletus, accersitlapicidas, et: Videtis, 
inquit, hanc petram? (ostendens quamdam preru- 
ptam ex adverso theatri). Eam in duas partes divi- 
dile : et cum alteram partem supinam in terram 


dejeceritis, θἱ eam desuper hunc maleficum ex- - 


tenderitis, allera parte cum impetu ipsum coope- 
rite, ut is medius interceptus simul habeat carnes 
el ossa corrupta, et factis ipsis discat cuinam re- 
sistat, et an Dei sui frualurauxilio. Eo autem facto 
dicto citius, et. sancto in mediis petris intercepto 
tanta erat vis quae eum premebat ut, cum ;ejus 
ossa confringerentur, quidam sonus et fragor a 
multis exaudiretur. Disrupta enim sunt omnia, 
qua erant intra ipsum, et contritee sunL omnes com- 
pages ejus ossium, et oculi excesserunt e sede 
propria. Sed quamvis esset ad hanc adductus ne- 
cessitatem, non neglexit tamen ad Deum canere. 
Psallebat enim, « In petra, dicens, exaltasti me, et 
deduxisti me, quoniam factus es spes mea, turris 
virtutis a facie inimici. Statuisti supra petram pedes 
meos, et direxisti gressus meos !!. » Accipe ergo, 
Fili Dei unigenite, spiritum meum, et ne concludas 


D me in manus inimicorum. Sic ergo cum in medio 


petrarum totum diem et noctem mansisset martyr, 
jussit sceleratus Julianus disjungi petras, eum pe- 
nitus interiisse, et nullam spiritus partem esse ei 
relictam pre illo nimio onere arbitrans. Illeautem 
amolus a petris, egressus est, incedens, et suis 


utens pedibus, revera miraculum maxime admiran- ^ 


dum. Homo nudus, cui egressi quidem erant oculi, 
0888 contrita, membra et carnes petrarum compli- 
calione compressa, ejus autem intestina omnia 
misere effluxerant : is (o novum et ulienum specta- 


LI 


1201 


MENSIS OCTOBER. 


1208 


eulum) ambulabat, et disserebat, et loquebatur ad- Α εἴποι ἀληλεσμένα κάτω τε τὰς ἔγκατα πάντα δεινῶς 


versus tyrannum. Unde is quoque stupore afficie- 
batur, ut qui martyrem tanquam monstrum aliquod 
cerneret : et dicebat iis qui aderant : Videte rem 
plane novam et plenam prodigii. Non est iste ve- 
neficus et prestigiator ? Per immortales et inviotos 
deos, non putabam, o viri, hunc exseorandum ad- 
huc vivere. I8 autem et intestinis, et universa 
campage ei dissoluta, οἱ incedit, et loquitur. Sed dii 
eum reservarunt ad multorum insipientum corre- 
ctionem, ut essel terriculum iis, qui eorum super- 
mundanam non adorant potentiam. 


XLII. Sic dixit, et martyri : Ecce, miser, inquit, 
el oculis es privatus, et sunt tibi membra omnia 
inutilia ct perdita. Quenam ergo spes est. adhuc 
tibi reliqua ? In quem sperasti inaniter? Sed deorum 
invocata benignitate, ad eos accede. Fient tibi 
fortasse propitii, et non tradent te iis, que sunt 
apud inferos, suppliciis. Martyr autem Christi cum 
eudiisset supplicium, subrisit, et dixit tyranno: Dii 
tui me tradent suppliciis? et quonam modoilli, cum 
guas pcenas non effugerint, fient aliorum punitores ? 
Ilis paratus est ignis eternus: illis tartarus, et 
slridor dentium. Cum quibus ipse quoque traderis 
igni immateriali, in eternum puniendus : quoniam 
Filium Dei conculcasti, pretiosum ejus sanguinem, 
quem pro nobis effudit, communem existimans: et 
Spiritum gratie affecisti contumelia, in quo fuisti 
ganctificatus !*. Mihi autem pro parvo hoc labore et 
brevi cruciatu dabuntur multa dona et splendida 
et corone victorie. Sed quid hsec ad te, qui te 
omnino tradidisti d:iemonibus ? Discede ergo a me, 
discede, operator iniquitatis, quoniam nulla est 
luci societas cum tenebris 13, et quamcunque velis 
{65 in nos sententiam. Jam enim et verbis, et factis 
es certior factus, me tue voluntati minime esse 
cessurum. 


XLIII. Hec cum audiisset |fosdifraguse Julianus, 
etessetomninoinsummam adductus dubitationem : 
Artemius, dixit, qui deorum abnegavit religionem, 
Romanis autem οἱ nostris ;relictis rationibus, pro 
Romano et Greco maluit dici Christianus, et pro 
duce et augustali Galileus magis studet nominari, 
gladio exsecrandum habeat caput amputatum. Hanc 
cum sententiam accepisset martyr Christi, exiit 
letus e tribunali, et alacriter sequens eos, qui ab- 
ducebant. Postquam autem pervenit ad locum, ab 
iis, qui eum volebant interimere, petit breve tem- 
pus ad orandum. Cum ergo accepisset, et ad coelum 
aspexisset : Deus, inquit, ago tibi gratias, quod 
me corroborasti indignum tuum famulum, ut con- 
culearem stimulos diaboli, et contererem ejus ]8- 
queos, quos paravit pedibus meis: pudorequoe οἱ 


!* Hebr, x, 29. !? II Cor. νι, 14. 


κατεῤῥυηχότα, οὗτος, ὢ ξένου θαύματος | περιεπάτει 
καὶ διελέγετο, καὶ πρὸς τὸν τύραννον ἀντεφθέγγετο * 
ἐξίπληττε γὰρ καὶ αὐτὸν οἷόν τι τέρας qatvópevoc, 
καὶ πρὸς τοὺς παβόντας. Ὁρᾶτε, ἔλεχε, πρᾶγμα xatvov 
ὄντως καὶ τερατείας µεστόν. "Ap' οὐ φαρμαχὸς οὗτος 
καὶ γόης. Νὴ τοὺς ἀθανάτους καὶ ἀηττήνους θεοὺς, 
οὐκ ὤμην, ὦ ἄνδρες, τουτονὶ τὸν παλαμναῖον ἐν 
τοῖς ζῶσι τετάχθαι, οὗτος δὲ, val τῶν ἐντοσθίων 
καὶ τῆς ἁρμονίας ἁπάσης διαλυθείσης αὐτῷ, xai 
βαδίζει καὶ φθέγγεται. ἸΑλλ) οἱ θεοὶ τοῦτον ἑἔτα- 
μιεύσαντὀ, εἷς πολλῶν ἄφρόνων σωφρονισμὸν, iv 
di µορμολύχειον, τοῖς τὸ κράτος αὐτῶν μὴ προσαν- 
νοῦσι τὸ ὑπερχόσμιον. 

ΜΒ’. Οὕτω τε ἔφη, καὶ πρὸς τὸν µάρτυρα * Ἰδοῦ, 


B Ταλαίπωρε, λέχει, καὶ ὀφθαλμῶν ἑστερήθης — xai 


μελῶν ἁπάντων ἀχρείως οὕτω καὶ διεφθαρµένως 
ἔχεις. Ποία οὖν ἔτι ὑπολείπεταί σοι ἐλπίς ; Πρὸς ον 
διακενῆς ἔλπισας; ᾽Αλλὰ τὴν εὐμένειαν τῶν θεῶν 
ἐπικαλεσάμενος, πρόσελθε τυύτοις * ἴσως Ἰλεοί σοι 
γενήσονται, καὶ οὐχὶ ταῖς ἐν ὥδου παραδώσουσι τι- 
µωρίαις. Ὁ δὲ τοῦ Χριστοῦ µάρτυς, τιµωρίαν ἀχού- 
σας, ἐμειδίασε, xal φησι πρὸς τὸν τύραννᾶν, Οἱ σοὶ 
θεοί µε ταῖς κολάσεσι παραδώσουσι; Καὶ πῶς 
ἐκεῖνοι, τὰς ἰδίας ἐκρυγόντες κολάσεις, ἑτέρων μᾶλ- 
λον ἔτονται κολασταί; Ἐχείνοις ἡτοίμασται τὸ πῦρ 
τὸ αἰώνιοῦ. ᾿Εκείνοις ὁ τάρταρος, καὶ ὁ τῶν ὀδόντων 
βρυγμός * μεθ) Gv καὶ αὐτὸς πυρὶ ἀύλῳ παραθοθήσῃ 
αἰωνίως κολάσθησόμενος, ὅτι τὸν Ylov τοῦ θεοῦ χατ- 
επάτησας, τὸ αἷμα τούτου τὸ τίµιον, ὃ ὑπὲρ ἡμῶν 
ἐξέχεε, xotwÓv ἠγησάμενος, καὶ ἐνυθρίσας εἷς τὸ 
Πνεῦμα τῆς χάριτος iv ᾧ ἡγεάσθης. Ἐμοὶ δὲ ὑπὲρ 
τοῦ μικροῦ τούτου καµάτου, xal τῆς ἐν βραχεῖ 
τιµωρίας, πολλαὶ καὶ φιλότιμοι δοθήσονται δω- 
ρεαὶ καὶ στέφανοι νικητήριοι, Αλλὰ τί ταῦτα πρὸς 
cà τὸν ἄπαξ τοῖς δχίµοσιν ἑαυτὸν παραδόντα; ᾽Από- 
στηθι τοιγαροῦν ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἀπόστηθι, ἐργάτα τῆς 
ἄνομίας, ἐπεὶ µηδεµία κοινωνία φωτὶ πρὸς σκό- 
τος, xai ἣν βούλει καθ) ἡμῶν ἐπένεγχε τὴν ἀπόφκ- 
ctv * ἤδη γὸρ πεπληροφόρησαι xal Ἀόγοις καὶ πρᾶ- 
γµασιν, ὅτι τοῖς σοῖς θελήμασιν αὐτὸς οὐχ ὑπείκω. 

MI". Τούτων ἀχούσας ὁ παραθάτης καὶ τοῖς ὅλοις 
ἀπορηθεὶς, ᾽Αρτέμιος, εἶπεν, ὁ τὴν τῶν θεῶν θρησ- 
κείαν ἐξαρνηθεὶς, τοὺς Ῥωμαϊκοὺς δὲ xai ἡμετέ- 
βους κόγους ἀπολιπὼν, Χριστιχνός τε χαλεῖσθαι dvi 


Ῥωμαίου καὶ ὝἝλληνος προελόμενος, καὶ ἀντὶ 


D Δουχὸς xai Αὐγουσταλίου, Γαλιλαῖος μᾶλλον ὀνομά- 


ζεσθαι Φιλοτιμούμενος, τὴν μιαρὰν αὐτοῦ κεφαλὴν 
ἐκκοπτέσθω τῷ. ξίφει. Ταύτην οὖν τὴν ἀπόφασιν ὁ 
τοῦ Χοιστοῦ μάρτυς δεξάµενος ἐξῆλθε τοῦ βήματος 
χαίρων, καὶ προθύµως τοῖς ἀπάγουοιν ἐφεπόμενος * 
ὡς δὲ καὶ τὸν τόπον κατείληφε, χάριν αἰτεῖται παρὶ 
τῶν ῥἀναιρεῖν βουλομένων, βραχεῖαν προσευχζς 
ὥραν. Λαθὼν tolvov xxl πρὸς οὐρανὸν ἀπιδὼν, 'O 
θεὸς, εἶπεν, εὐχαριστῶ σοι, ὅτι ἑνίσχυσᾶς µε τὸν 
ἀνάξιον δοῦλόν σου καταπατῆσαι τὰ Χέντρα τοῦ δια- 
θόλου, xal τὰς αὐτοῦ παγίδας συντρίψαι, ἃς ἡτοί- 


1209 


MARTYRIUM S. AHTEMII. 


1240 - 


µασε τοῖς ποσὶ µου, αἰσχῦναί τὰ xal πληρῶσαι ἅτι- A ignominia alffeceris ejus vultum, qui te reliquit, 


µίας τὸ πρόπωπον σοῦ σε τὸ τοῦ χόσµου φῶς ἆπο- 
λιπόντος, xal ὀπίσω τοῦ πλανήσαντος αὐτὸν ἆχολου- 
θήσαντος, διαθόλου’ εὐχαρῖστῶ σοι, μονογενὲς Υἱὲ 
τοῦ Πατέρος, ὅτι ἠξίωσάς µε τοῦ βραθείου τῆς ἄνω 
Χλήσεως καὶ τοῦ χοροῦ τῶν ἁγίων σου, καὶ ἔτε- 
λείωσάς µε ἐν τῇ ὁμολογίᾳ σου. Καὶ νῦν ἐπικαλοῦ. 
pal σε, Δέσποτα, ἔπιδε ἐπ᾽ ἐμὲ xal ἐπὶ τὴν ταπεί- 
γωσίν µου, καὶ δὸς ἀναψυχὴν τῇ xAnpovoulq σου, 
ὅτι ἠσθένησε καὶ οὐ κατηρτήσω αὐτήν' ἰδοὺ γὰρ οἱ 
ἐχθροί σου ἤχησαν xal ol μισοῦντές σε Ἴραν xspa- 
Av καὶ ἐδουλεύσαντο κατὰ τῶν ἁγίων σου, λέγοντες" 
Δαῦτε καὶ ἐξολοθρεύσομεν αὐτοὺς, καὶ οὗ μὴ μνησθῆ 
τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἔτι, Ταῦτα χοµπάζει Ίουλια- 
γὸς, ταῦτα βλασφήμῳ γλώττφ fog, ταῦτα ἀπειλεῖ 
τῷ λαφ σου, Δέσποτα, ὑπὲρ οὗ ἐξέχεας τὸ σὸν αἵμα. 
δοὺ yàp τὰ θυσιαστήριἁ σου κατέσκαπται, τὸ 
ἀγίασμά σου ἐμπέπρησται, xal ἡ εὐπρέπεια τοῦ 
οἴκου σου περιῄρηται, xai τὸ αἷμα τῆς διαθήκης 
σου ἐξουδένωται διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν. ᾽Αλλὰ οὐ, 
µακρόθυµε Κύριε, στῆσον τὴν xa0' ἡμῶν ἀγανά- 
χτησιν, καὶ Ἑλέους ἐν ὀργῇ µνήσθησι, καὶ τὸν θυµόν 
σου σθέἐσον, ὃν ὃν ἡμεῖς ἐξεκαύσαμεν ἐν τῷ παροργίζειν 
σε τόν φιλάνθρωπον. θραῦσον εἰδωλολατρείας ὑπερή- 
φανον χεφἀλὴν, τὴν νῦν πάλιν κινουµένην, καὶ κατὰ 
τῶν civ δούλων ἐπαιρομένην. Δὸς ἐδαφισθῆναι τὰ 
πονηρὰ ταύτης νήπια, ὑπὸ τὴν ἀῤῥαγὴη πέτραν τῆς 
σῆς ὁμολογίας καὶ πίστεως, ἵνα ἐν παντὶ τόπῳ τῆς 
δεσποτείας σου, χαθαρὰ καὶ ἁμώμητος προσάγηταί 
σοι θυσία, καὶ δοξάζηταἰ σου τὸ πανάγιον ὄνομά, 
τοῦ Πατμὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, xal τοῦ ἁγίου Πνεύματος, 
νὸν καὶ εἲς τοῦς αἰῶνας, 


MA'. Καὶ χλίνας τὰ γόνατα τρίτον, xai mpooxu- 
νήσας κατὰ ἀνατολὰς, θεὶ ἐκ θεοῦ, πάλιν εἶπε, μόνε 
ἐκ µόνου, βασιλεῦ ix. βασιλέως, ὁ ἓν οὐρανοῖς ὢν καὶ 
καθεζόµενος ἐκ δεξιῶν τοῦ σε Ὑεννήσαντος θεοῦ 
καὶ Ηατρὸς, ὁ ἐπὶ γῆς πολιτευσάµενος, διὰ τὴν 
ἁπάντων ἡμῶν σωτηρίαν, ὁ στέφανος τῶν ὑπὲρ 
σοῦ εὐσεθῶς ἀθλούντων, ἐπάκουσόν µου τοῦ ταπει- 
νοῦ καὶ ἀναξίου δούλου σου σήµερον, καὶ μετ εἱρή- 
νης ἰδέξαι µου τὴν ψυχὴν xdi ἀνάπαυσον αὐτὴν 
μιτὰ τῶν ἁγίων τῶν ἀπ᾿ αἰῶνός cot εὐαρεστησάν- 
τῶν. Καὶ φωνὴ αὐτῷ ἐξ οὐρανοῦ ἐγένετο λέγουσα" 
"Mxouss Κύριος τῶν εὐχῶν σου, ᾿Αρτέμιε, καὶ 
τὴν χάριν τῶν Ἰαμάτων σοι ἐχαρίσατο. Σπεῦδε col- 


mundi lucem, et eum secutus est, qui ipsum se- 
duxit, diabojJum. Ago libi gratias, unigenite Fili 
Patris, quod me dignatus sis bravio superna voca- 
tionis, et choro sanctorum luorum, et me consum- 
maveris in tua confessione. Et nunc invoco te, 
Domine, aspice super me et super humilitatem 
meam, et da refrigerium hereditati tue, quoniam 
est imbecilla, et non perfecisti eam. « Ecce enim 
inimici tui resonuerunt, et qui te odio habent 
sustulerunt caput, et consilium ceperunt contra 
sanctos tuos, dicentes : Venite, exterminemus eos, 
et non flat mentio nominis Christi amplius !*. » 
Hec jactat Julianus : hec blasphema lingua effutit : 
hec minatur populo tuo, Domine, pro quo tuum 
sanguinem effudisti. Ecce enim altaria tua eunt 
effossa : sanctuarium tuum eost incensum : et 
ablatus est decor domus tue»: et sanguis testamenti 
tui pro nihilo est habitus propter peccata nostra. 
Sed tu, patiens Domine, siste luam in nos indigna- 
tionem, et in ira memento misericordie, et ex- 
stingue furorem tuum, quem nos accendimus, dum 
te benignum et clementem ad iram provocaremus. 
Confringe superbum caput idololatrie, quod nunc 
rursus movetur et extollitur adversus servos tuos. 
Da, ut humi allidantur mali ejus infantes ab in- 
fracta petra tue confessionis et fidei: ut in omni 
loco tui dominatus, purum et nulli reprehensioni 
obnoxium offeratur sacrificium : et glorificetur 
tnum sanclissimum nomen, Patris, et Filii, et Spi- 
ritus sancti, nuno et in secula. 


XLIV. Et cum ter genua flexisset, οἱ adorasset 
ad orientem, Deus ex Deo, rursus dixit, solus ex 
βοἱο, Rex ex Rege, qui es in colis, et sedes ad 
dexteram Patris, qui te genuit, quique in terra es 
versatus propter omnium nostrum salutem, corona 
eorum qui pro te pie decertant, audi me hodie 
humilem et indignum tuum famulum, et in pace 
suscipe animam meam : et fac eam quiescere cum 
sanctis tuis, qui tibi placuerunt & seculo. Vox au- 
tem e colo exstitit, dicens: Audivit Dominus tuas 
preces, o Artemi, et tibi donavit gratiam curatio- 
num. Festina ergo consummare cursum tuum, et 
accipere bravium paratum sanctis omnibus, qui 


νυν τελειῶσαι τὸν δρόµον σου, xal ἀπολάθεῖν τὸ [) dilexerunt adventum Christi. Hanc vocem cum 


Bpaotiov τὸ ἠτοιμασμένον τοῖς ἁγίοις καὶ πᾶσι τοῖς 
ἠγαπηκόσι τὴν ἑτιφάνειαν τοῦ Χριστοῦ. Ταύτης ὁ 
µαχάριος τῆς φωνῆς ἀκούσας, καὶ πληροφορίαν ὥσ- 
περ δεξάµενος, δῆλος ἦν ἡδονῆς πλησθεὶς τὴν ψυ- 
XÀv καὶ ἤδη τὴν τρυφὴν καὶ δόξαν Jc ἀπολαύειν 
ἔμελλε, φανταζόμενος. Ὅθεν καὶ ἄσμενον τὸν αὐχένα 
προτείνας, δέχεται τὴν πληγἡν, εἰκάδα τότε τοῦ "Ox- 
τωθρίου μηνὸς ἄγοντος, καὶ αὐτὸς μὲν ele οὐρανοὺς 
ἄνεισι, τῷ προσώπῳ Χριστοῦ ἐμφανισθησόμενος, 


!* Psal. rxxxii, 3, 4. 


audiisset beatus Artemius, et quodammodo certior 
esset factus, aperte ostendebat se esse repletum 
gaudio, οἱ jam visione apprehendere delicias et 
gloriam, qua erat fruitarus. Unde etiam cum col- 
lum libenter porrexisset, iotum accipit vicesimo 
mensis Ootobris. Et ipse quidem ascendit in ocelos, 
appariturus ante Christi faciem, pro quo etiam 
mortem suscepit alacriter. Corpus autem et caput 
in terra reliquit, magnum Christianis solatium, 


12 


MENSIS OCTOBER. 


1212 


animi medicamentum, insidiarum omnium et dam- A ὑπὲρ οὗ καὶ [θανεῖν προθύµως εἶλετο, καὶ τὸ σῶμα 


norum remedium. 


XLV. Quod quidem cum sustulisset mulier, no- 
mine Arista, que erat diaconissa Ecclesie Antio- 
chene, idquo curasset, et in capsam imposuissel, 
ad felicissimam transmittit Constantinopolim, stu- 
dium quidem ponens, ut eo dignum templum adi- 
flearet, ferventioris ia eum charitatis indicium. 
Cum autem non potuisset, quod volebat, ad effe- 
ctum deducere, eo factum est, ut in hodiernum 
usque diem in templo Precursoris ejus sacre ma- 
nerent reliquie, qua conservantur sicut thesaurus, 
qui non consumitur, ad gloriam Christi veri Dei 


nostri: quem decet honor, potentia, majestas et B τ'µἡ, χράτος, μεγαλοσύνη  *3 


magniflcentia, nunc et semper, et in secula secu- 
lorum. Amen. 


δὲ xal τὴν κεφαλὴν εἷς γην καταλείπει, μέγα Χρι 
στιανοῖς παραμύθιον, ἵαμα ψυχῆςι ἴαμα σώματος 
πάσης ἐπιθουλῆς καὶ βλάθης ἀλεξιτήριον. 

ME. Ὅπερ φιλόχριστος ἀνελομέεη Ὑγυνὴ. 'A- 
plsvn τοὔνομα, διάκονος οὖσα τῆς ἐν Αντιοχείφ 
Ἐκκλησίας, ἐπιμελείας τε ἀξιώσασα, καὶ θήκη iv- 
θεῖσα πρὸς τὴν πανευδαίµονα Κωνσναντινούπολιν 
παραπέμπει, σπουδὴν μὲν ποιουμένη τοῦ καὶ ναὺν 
αὐτῷ ἄξιον ἀνοικοδομῖσαι, θερµοτέρας πίστεως τῆς 
πρὸς αὐτὸν γνώρισμα. μὴ δυνηθεῖσα δὲ τῷ θελήματι 
πἐράς ἐπαγαγεῖν, ταύτῃ τοι καὶ διέµεινεν εἷς 
δεὗρο τῷ τοῦ Ἱροδρόμου vai τὰ lepi τούτων λεί- 
Ψανα, θησαυρὸς ὥσπερ ἀἁδάπανος συντηρούμενα, 
εἰς δόξαν Χριστοῦ τοῦ ἀληθινοῦ θτοῦ ἡμῶν, ᾧ πρέπει 
xai μεγαλοπρέπεια 
εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων 


νῦν xal dei καὶ 


Αμήν. 





BIOX ΚΑΙ 


ΠΟΛΙΤΕΙΑ 


TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΕΡΟΣ ΗΜΩΝ 


ABEPKIOY ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ IEPAIIOAEQ?2. 


VITA ET CONVERSATION 
SANCTI PATRIS NOSTRI 


ABERCII EPISCOPI HIERAPOLEOS. 


(Latine ap. Surium Octobr. die 22; Grece ex cod. ms. Paris 1484.) 


I. Marco Antonino et Lucio Vero Romanum obti- (; A'. Μάρκου 'Avtuvlvoo xal Αευχίου Βήρου, τὴν 


mentibus imperium, pervasit decretum in univer- 
. sam terram, qua parebat Romanis, jubens offerri 
publica sacrificia et libamina diis, qui dicuntur. 
Cum hoc ergo decretum tunc missum esset ad 
Publium parve Phrygie presidem, licebat videre 
omnes, qui erant sub ditione Romanorum, cele- 
brare festa et sacrificia, et diligenter inservire 
jussui Romanorum : senatusque Hierapolitanus et 
populus nequaquam aberant a sacro illo publico. 
Hic autem ipse, cujus est presens argumentum, 
Abercius, cui erat commissus episcopatus Hierapo- 
litanorum, cum vidissel cives candidatos infesta 
illa festa peragere ad sue anime interitum : et ve- 
rum quidem Deum contemptui haberi, surda au- 
tem adorari simulacra: falsam phantasiam (ut di- 
cam cum divino Habacuc) et erroris caliginem su- 
per multos infundi, rem arbitratus gravem et valde 
absurdam, et tanquam animo sauciatus pro fratri- 


αὐτοκράτορα Ῥωμαίοις διεπόντων ἀρχὴν, δόγµα 
ἐπὶ πᾶσαν ἐφοίτα τὴν γῆν ὅση τότε ᾿Ῥωμαίοις 
ὑπέκουε, δημοτελεῖς κελεῦον τοῖς λεγομένοις θεοῖς 
σπονλάς τε καὶ θυσίας ἐπιτελεῖν. Τοῦ γοῦν τοιούτου 
δόγµατος καὶ σὐτῷ ΠΜοπλίῳ τῆς μικρᾶς Φρυγίας 
ἠγεμονεύοντι τότε καταπεμφθέντος, ἦν ὁρᾷν τὴν 
ὑπὸ Ρωμαίους πᾶσαν ἑορτάς τε ἄγοντας xal θυσίας, 
καὶ σπουδῆ τῷ τῶν αὐτοχκρατόρων προστάγµατι 
διακονουµένους' 7j τε βουλὴ τῶν Ἱεραπολιτῶν καὶ ὁ 
δῆμος, οὐδὲ οὗτοι τῆς κοινῆς ἑκείνης ἀπελιμπάνοντο 
τελετῆς, Αὐτὸς δὲ οὗτος, ὁ νῦν ὑπόθεσις ἡμῖν ὑπάρ- 
yov ᾿Αβέρχιος, τὴν ἸἹεραπολιτῶν ἐπισκοπήν Evxs- 
χειρισµένος, λευχειμονοῦντάς τε τοὺς πολίτας, xal 
τὰς ἀνεόρτους ἔχείνας ἑορτὰς ἐπὶ χαταστροφῇ, φεῦ ! 
τῆς ἑαυτῶν ψυχῖς ἐπιτελοῦντας ἰδὼν, καὶ τὸν μὲν 
ἀληθῃ θεὸν ἀθἐτουμενον, εἴδωλα δὲ χωφὰ προσχυ- 
νούµενα, Ψευδῆ φαντασίαν εἶναι (ἵνα τὸ τοῦ θείου 
᾽Αμθάκου φθέγξιοµαι), καὶ πλάνης ἀχλὺν ἐπὶ πολλοὺς 


1213 


VITA S. ABERCII. 


1214 


διαχεοµένην, χαλεπὸν τὸ πρᾶγμα xal δεινῶς ἄτο- Α bus, cum lacrymis Deum seorsum precabatur, di- 


mov ἠγησάμενος, καὶ ola ὑπὲρ ἀδελφῶν πληγείς 
τὴν ψυχἉν, ἐν δάκρυσι τῷ Oti καταµόνας πρβοσηύ- 
χετο, θὲὲ, λέγων, τῶς αἰώνων, xal Κύριε τοῦ ἑλέους, 
xal δημιοοργὲ τοῦ συµπαντος τοῦδε καὶ συνοχεῦ, 
ὁ ἐνανθρωπῆσαί τὸν µονογενή σοῦ Παῖδα δι ἡμᾶς 
εὐβοχήσας, ἔπιδε xal νῦν ἐφ᾽ ὃν ἐδημιούργησας xó- 
σµον, μηδὲ τὴν σὲν ταύτην πόλιν ἐν Jj µε ποιμένα 
τῶν σῶν ἔθου πρυθάτων, xal ἧς τῷ ἀναξίῳ ἐμοὶ τὴν 
ἐπισκοπὴν ἐνεχείρισας, χειροποιήτοις οὕτω περιίδης 
βδελύγμασι προσχειμένην ' ἀλλὰ τοῦ ἐπισκοτοῦντος 
αὐτῃ τῆς ἁπάτης νέφους ἁπαλλάξας, τῷ σῷ φωτὶ 
προσοικείωσον, 

B. Ταῦτα ἐπὶ πολὺ τῆς ἡμέρας προσευζάµενος, 
καὶ ὕπνῳ δοὺς ἑαυτὸν, ὁρᾷ νεχνἰχν ὡραῖόν τε xai 
καλὸν τὸ εἶδος, ῥάθδον αὐτῷ ἐγχειρίζοντα, καὶ Ἐν τῷ 
ὀνόματί µου, ᾿Αθέρκιε, λέγοντα, πορεύθητι vOv, xai 
σύντριψον τῃ Λβακτηρίφ ταύτῃ τοὺς τῆς πλάνης 
αἰτίους. Διρπνισθεὶς οὖν, κοὶ ὅτι Κύριος ἦν 6 
φανεὶς αὐτῷ κχαλῶς ἐννοήσας, εὐθὺς διανίσταται, 
καὶ θάρσους ἐμπίπλαται, καὶ παμμέἐγεθές τι 
ξύλον ἁρπάσας, ἄπεισε πνέων ζήλου καὶ ὀργῆς 
ἐκεῖνος παρὰ τὸ τοῦ Απόλλωνος Ἱἱερὸν, ἔνθι ai 
πλεῖσται σπονδαί 1ε xal θυσία: διετελοῦντο. "Hv δὲ 
περί που τὴν ἐνάτην ὥραν 3, νὺξ, καὶ τῇ θείᾳ πε- 
ποιθὼς ἐμφανεία, πρῶτα μὲν αὐταῖς χερσὶ τὰς τοῦ 
νεὼ πύλας ὠθεῖ * καὶ ἐπεὶ al τε κλεῖδες αὐτῷ xal 
ol μοχλοὶ συνετρίθησαν, καὶ αἱ πύλαι ἀνεπετάσβη- 
σαν, εἷς µέσον τὸν ναὸν εἰσδραμὼν, τὸ ἑστὼς ἐχεῖσε 
τοῦ Απόλλωνος εἴδωλον κατέαξξ τε xal tig λεπτὰ 
διεῖλεν. ΒΕἶτα καὶ τὰ τῶν ἄλλων θεών περιελθὼν, 


ἐπίσης διέθηκε. Καὶ οἱ θεοὶ οὐκ ἠἡμύναντο, καὶ τὰ G 


χωφὰ xai μάτατα, χωφὰ οὕτω καὶ ἄφωνα ἦν * φωνὴν 
μεγίστην ἀπὸ τῶν ἔργων ἀφιέντα, ὅτι µεμήνασιν 
ἄνθρωποι τοιοῦτοις οὖσι προσέχοντες, xai θεοὺς 
αὐτους ὀνομάζοντες, xal ὅτι ταῦτα ἃ πάσχει νῦν, 
δικαίως ἐκεῖνα πάσγει καὶ λίαν ἐπαινετῶς. 

I'. Οἱ μέντοι θεραπευταὶ τῶν θεῶν καὶ τοῦ νεὼ 
ὑπηρέται, τὰ γεγενη μένα ταῦτα κατὰ πολλὴν τόλµαν 
ἱδόντες, μεστοὶ ἐκπλήξεως καὶ ἁἀπορίας εἰστήκει- 
σαν. 'O δὲ, πρὸς αὐτοὺς ἐπιστραφεὶς, ὀργῇ τε 
δικαίᾳ ὁ δίκαιος ἀπιδὼν, "Απιτε, φησὶ, τῇ βουλῇ xal 
τῷ δήµῳ παντὶ ἀπαγγείλατε, ὡς oi θεοὶ ὑμῶν τῇ 
παρατεθείσῃ χθὲς αὐτοῖς εὐωχίᾳ καὶ αὐτῷ "voy 
µεθύσαντες, συνἑτριψάν τε ἀλλέλους, καὶ εἷς ἔδαφος 
οὕτω κατέσπασαν. ᾽Αλλ’ ὑμεῖς, εἴ γε δὴ καὶ ὀλίγα 
φρενῶν µετέχετε, τὰ συντρίμματα τῶν εἰδώλων 
ταῦτα χαμίνῳ «αράδοτε χαὶ πυρί. Τάχα γὰρ ἂν 
οὕτως ὑμῖν οἱ θεοὶ χρήσιμοἰ µου ὀφθεῖεν, διὰ τῆς 
ἀσδέστου, φῃμὶ, τῆς EE αὐτῶν Ἐκείνων γενησοµένης. 
Γαῦτα πράξας ᾿Αθέρχιος καὶ εἰπὼν, οἴκαδε ἐπανῆκε, 
καθάπερ τις ἀριστεὺς ποινοὺς ἀνελὼν πολεμἰους, 
πολλῶν ὄντως ψυχῶν ἀπωλείας αἰτίους. Ἐπανελθὼν 
δὲ τοὺς πρὸς αὐτὸν συῤῥέοντας ἑδίδασκεν ὄχλους 
θεοσεθείας ἀληθοῦς ἔχεσθαι, καὶ βίου σώφρονος 
ἐπιμελεῖσθαι. Ὑπὸ δὲ τὴν αὐτὴν νύκτα, ol τε θύται 
καὶ ol νεωκόροι προσίασι τῇ βουλῇ, καὶ προσαγ- 
Ὑέλλουσι μὲν ᾿Αθέρκιον, ἀναδιδάσκουσι δὲ τὰ γεγενη- 
μένα, καὶ ἅμα φωτὶ λόγος εὐθὺς διὰ πάντων ἔχώρει, 


cens: Deus seculorum, et Domine misericordie, 
qui hoc universum fabricatus id contines : qui vo- 
luisti, ut unigenitus tuus Filius propter nos homo 
fieret, nunc quoque aspice mundum, quem tu con- 
didisti: neque hanc luam civitatem, in qua me 
posuisti pastorem tuarum ovium, et cujus mihi 
indigno commisisti episcopatum, despicias sic ma- 
nufactis deditam abominationibus: sed eos libe- 
ratos a nube erroris, que eis offundit tenebras, 
adjunge tuo lumini. 


II. Hec cum magna diei parte esset precatus, et 
8e somno dedisset, videl adolescentem elegantem 
ac speciosum, virgam ei in manum tradentem, et 
dicentem : In nomine meo, Aberci, nunc ambula; 
et hoc baculo contere auctores erroris. E somno 
ergo excitatus, cum recte intellexisset Dominum 
sibi apparuisse, statim surgit, et impletur fiduoia, 
et maximo ligno arrepto, abiit ille, zeluni spirang 
et iram, &d templum Apollinis, ubi peragebantur 
plura sacrificia et libamina. Erat autem circa no- 
nam horam noctis. Itaque divina fretus apparitione, 
primum quidem ipsis manibus pulsat templi portas : 
et cum claves et vecles ab eo essent contriti, et 
aperte essent poris, in medium accurrens tem- 
plum, Apollinis, quod illic stabat, simulacrum con- 
fregit 8ο comminuit. Deinde alia quoque aliorum 
deorum simulacra obiens, affecit similiter. Dii au- 
tem non se defenderunt, et que sunt surda et ina- 
nia, aic erant plane surda et muta, vocem tamen 
maximam rebus ipsis emittentia, insanos esse ho- 
mines, qui eos colunt, et deos nominant: et que 
nunc patiuntur, illa quidem juste pati, et valde 
laudabiliter. 


III. Deorum &utem cultores, et templi ministri, 
cum hec magna audacia facta esse vidissent, erant 
pleni stupore et dubitatione. Is vero ad eos conver- 
gus, et justa cum ira, justus intuens: A5ite, inquit, 
ad senatum, et toti populo renuntiate, quod dii vestri . 
hesterno inebriati convivio et comessatione, 86e in- 
vicem contriverunt, et sic in terram dejecerunt. 
Sed vos, si quid sit ia vobis sensus, confraota hec 
simulacra camino mandate et igni. Sic enim dii 


D vestri vobis forte fuerint utiles, per calcem, inquam, 


que est ex illis facienda. Hec cum fecisset et 
dixisset Abercius, domum rediit, tanquam vir for- 
tissimus, suis peremptis hostibus, qui erant revera 
auctores exitii multarum animarum. Reversua au- 
tem docebat multitudinem, quas ad ipsum conflue- 
bat, veram sequi religionem, et moderate viti ou- 
ram gerere. Sub ipsam noctem, sacriflci et editui 
accedunt ad senalum, et deferunt quidem Aber- 
cium, docent autem ea, que facta fuerant. Itaquo 
cum primum illuxit, fama per omnes pervasit, quod 
magnus quidem Abercius in magnum errorem in- 
cidisset, in deos autem insurrexisset, et quod ea 


1215 


MENSIS OCTODER. 


1216 


de causa non solum diis et imperatoribus, sed Α óc µέγάλῃ piv 'AÓfoxtoc περιπέσοι πλάνῃ, xat- 


etiam populo et universe civitati deberel dare pc- 
nas. Propere ergo omnes in templum congregati, 
inter se disceptabant et de eo communicabant. Et 
qui erant quidem primi ex civibus, et longe aliis 
antecellebant, consulebant mittere ministros pu- 
blicos, et Abercium adducere, redditurum ratio- 
nem, quanam de causa hac sit ausus, et quosnam 
habeat, qui ei opem ferant. Neque est enim, aie- 
bant, verisimile, eum, qui talia aggreditur, non 
plures habere adjutores. Cum ergo illos quoque 
compreheuderimus, vinclos simul cum Abercio 
mittemus ad presidem, ut meritas luaat ponas 
sue in deos ipsos injurie et in imperatores. 


IV. Atque iis quidem, qui ceteris prestabant 
prudentia, sicut diximus, videbatur hoc expedire, 
et. Sic, aiebant, erit nobis faciendum. Populus au- 
tem cum vidisset manus et pedes, el deorum facies 
humi projectas, et valde commotus esset, amens, 
dixerit quispiam, pro amentibus, lignis et lapidibus 
correptis (talis enim est universa turba, ad iram 
commota, et ita impetu utens inconsiderato): 
Eamus, inter se invicem clamabant, eamus, inji- 
ciamusignem in ejus domum, et eam quamprimum 
&ccendamus, ut non ille solum, sed etiam quicun- 
que cum eo habitat, et cum eo sentit, male pereat, 
Senatus autem timens, ne, si exusta essent edes 
Abercii, edes quoque vicinorum et multorum nulli 
culpe affinium, mali quoque simul essent partici- 


επαρθείη δὲ τῶν θεῶν, κἀντεῦθεν οὐχ ὅπως αὐτὸν 
τοῖς θεοῖς καὶ τοῖς αὐτοκράτορσι µόνον, ἀλλὰ xai τῷ 
δήµῳ καὶ τῇ πόλει πἀσῃ δίκας ὀφείλειν. Σπουᾶβ 
τοίνυν πάντες ἐπὶ τὸν vaóy ἁθροισθέντες, ἐσχέπον 
τό τε, χαὶ ἀλλήλοις περὶ τοῦ ἀνδρὸς ἐκοινοῦντο. Oi 
μὲν οὖν βελτίους τῶν πολιτῶν xai πολὺ τῶν ἄλλων 
διενεγκόντες τοὺς δτιµοσίους συνεθούλευον ὑπηρέτας 
πέμψαι καὶ τὸν ᾿Αθέρχιον ἀγαγεῖν, ὑφέξοντα λόγον 
ὅτου χάριν τοιαῦτα τολµήσαι, καὶ τίνας αὐτῷ τοὺς 
συναραµένους ἔχοι ' οὐδὲ γάρ ἐστι τῶν εἰκότων, 
φασὶ, τηλικούτοις ἐπιχειροῦντα, μὴ καὶ πλείονας 
ἔχειν τοὺς αυνεργούς. Κάκείνους οὖν κατασχόντες, 
δεσµίους τῷ ἡγεμόνι σὺν ᾿Λθερχίῳ ἀποστελοῦμεν, 
ὅπως ἀξίαν γε δῶσι τὴν δίκην, ὦν cc τε τοὺς θεοὺς 
αὐτοὺς καὶ τοὺς αὐτοχράτορας ὕθρισαν. 

A'. Τοῖς μὲν οὖν συνέσει τῶν πολλῶν διαφέρουσιν 
ὥσπερ ἔφημεν, τοῦτο λυσιτελεῖν ἑδόχει ' καὶ, Οὕτω 
ποιητέα ἡμῖν, ἔφασαν, ἔσται. Ὅ δὲ Ἀῆμος, τὰς τε 
χεῖρας καὶ τοὺς πόδας xai τὰ πρόσωπα τῶν θεῶν 
ἑῤῥιμμένα κατὰ γῆς θεασάµενοι, σφόδρα τε κινη- 
θέντες, ἀνόητοι, φαίη τις, ὑπὲρ ἀνοήτων, καὶ ξύλα καὶ 
λίθους ἁρπάσαντες (τοιοῦτον γὰρ ὄχλος ἅπαξ εἲς 
ὀργὴν κινηθεὶς, καὶ οὕτως ἁλογίστῳ τῇ ὁρμῇ χρώµε- 
voc), Ίωμεν, πρὸς ἀλλήλους ἐθόων, ἴωμεν * πῦρ 
κατὰ τῆς αὐτοῦ βάλωμεν οἰκίας, καὶ ταύτην ὅτι 
τάχος ἀνάψωμεν, ὡς ἂν μὴ ἐκεῖνος µόνον, ἀλλὰ 
xai πᾶς ὅστις σύνοικος αὐτῷ καὶ ὀμόφρων χακῶς 
ἀπόλωνται. "Il μέντοι βουλἡ, δείσασα μὴ, τῆς ᾿Αθερ- 
xlou οἰχίας ἐμπρτσθείσης, al τε τῶν γειτόνων καὶ 
πολλῶν ἄλλων ἀναιτίων συμμετᾶσχωσι τοῦ καχον, 


pes : et deinde de iis peenas sumeret Publius, quod C εἶτα δίκας οὗτοι Ἡοπλίῳ ὑπόσχωσι, τῷ πλήθει 


se adjunxissent multitudini, efferatos demulcebat, 
et :estuantes eorum animos conabatur comprimere. 
Interim autem facta mora non modica, cum hoc 
quidam audivissent ex iis qui Jam pietatem didi- 
cerant, celerrime veniunt ad edes Abercii : cumque 
illum invenissent, eos, qui aderant, placido et leto 
vultu accipientem doctrina pietatis, perinde ac si 
nihil novi accidisset, ei dicunt paratas insidias, et 
rogant, ut parum loci det insolenti populi tumultui, 
et statim excedat e civitate, ne res duas precipuas 
amitterent, patrem scilicet et fratres, ipsum scili- 
cet divinum Abercium, quem eis in locum patris 
dedit Spiritus sanctus, et fratres illos, quos, si is 
esset superstes, adduceret ad pietatem. 


ἑαυτοὺς ῥδιανείµαντες, κατέψων τε ἀγριαίνοντας 
val φλεγμαινούσας καταστέλλειν αὐτοῖς τὰς ψυχὰς 
ἐπειρῶντο, Ἐν τούτῳ τοίνυν διατριθῆς οὐ μικρᾶς 
γενομένης, αἱσθόμενοί τινες τῶν τὴν εὐσέθειαν ἤδη 
καταµαθόντων, iv πολλῷ τῷ τάχει πρὸς τὸν τοῦ 
᾽Αθερχίου οἶκον ἐφίστανται * καὶ τοῦτον καταλα- 
θόντες τῇ τῆς εὐσεθείας διδασκαλίᾳ τοὺς παρόντας 
ὡς ἤδιστα ἐν ἡμέρῳ οε τῇ ὄψει καὶ φαιδρᾷ δεξιού- 
µενον, ὥσπερ οὐδενὸς καινοῦ γενοµένου, Φράζουσιν 
αὐτῷ τὴν ἐπιθουλὴν, καὶ ἀντιθολοῦσι µικράν τινα 
χώραν δοῦναι cj ἀτάκτῳ ῥοπῇ, καὶ τῆς πόλεως 
αὐτίχα ὑπεξελθεῖν: ὡς δὲ μὴ δύο, τὰ καιριώτατα, 
πατέρα τε ζημιωθῶσι, καὶ ἀδελφοὺς, αὐτὸν δηλαδὴ 
τὸν θεῖον ᾿Αθέρκιον, ὃν εἷς πατρικὴν μοῖραν αὐτοῖς 


Ὦ τὸ Πνεύμα τὸ ἅγιον ἔταξε, xal ἀδελφοὺς ἐκείνους, 


V. Ille autem: Fugitivi, inquit, o fratres, omnino 
existimaremur a suscipiendis pro Christo perpes- 
Bionibus, si propter ipsum pati tam turpiter decli- 
naremus, idque cum ille sacris jusserit apostolis 
libere predicare gentibus verbum pietatis, neque 
timere aliquid grave, et quod nollent pro nomine 
ejus non pati in tempore, quo intentantur ea, que 
vexant ei cruciant. Nam et propter ipsum mala 
perpeti est jucundum, et pro illo mori est quavis 
vita vere jucundius. Verum enim vero parendum 
est vobis sic volentibus: et fugiendi sunt ii, qui 


οὓς, £l οὔτος ἐπιθιφη, προσάγοι τῇ εὐσεθείᾳ. 

E'.'O δὲ, Δραπέται μὲν, ἔφη, πάντως ἂν τῶν 
ὑπὲρ Χριστοῦ παθηµάτων, ἀδελφοὶ, νοµισθείηµεν, «t 
τὸ δι αὐτὸν παθεῖν ἁγεννῶς οὕτως ἐχφύγοιμεν. 
καὶ ταῦτα τοῖς Ἱεροῖς ἀποστόλοις ἐχείνου κελεύ- 
σᾶντος χηρύττειν σὺν παῤῥησίᾳ τὸν τῆς ἀληθείας 
λόγον τοῖς ἔθνεσι, μηδὲ φυθεῖσθαί τι τῶν ἆδου- 
λήτων ἕνεχεν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ἐν αχιρῷ τῆς 
τῶν ἐπηρεαζόντων ἐπαγωγῆς. TÓ τε γὰρ xaxoma- 
θεῖν δι αὐτὸν ἡἠδὺ, καὶ τὸ ὑπὲρ ἐκείνου ἀποθανεῖν 
ζωης πάσης ἀληθῶς ἤδιον. Πλὴν ἀλλὰ πειστίον ὁμῖν 
οὕτω βουλομένοις, καὶ τοὺς ἐπιόντας καθ᾽ ἡμῶν φευ- 


1217 


xvíov, Ἐπεὶ καὶ 
ἀτεχνῶς τοὺς διώκοντας. Ταῦτα ἔφη, xal ἅμα σὺν 
αὐτοῖς ἐξελθὼν, ἄπεισι κατὰ µέσην τὴν πύλιν παρὰ 
τὴν ἀγοράν. Ἔνθα δὴ καὶ εἷς τόπον ὃς οὕτω παρ᾽ 
αὐτοῖς Φραγέλλιον ἐκαλεῖτο Χαθίσας, τὸ χήρυγµά τε 
τῆς ἀληθείας ἐδίδασχε τοὺς παρόντας, xal τῆς τοῦ 
θεοῦ γνώσεως Ἠξίου, ὡς ἐκείνους ἀξιοῦσθχι δυνχτὸν 
ἦν, καὶ δεῖν ἔλεγε τὸν τῷ θείῳ βαπτίσµατι τελειως 
θέντα, καὶ Χριστιανὸν ἀξιωθέντα Ίδη xai εἶναι xal 
ὀνομάζεσθχι, τῶν μὲν παρόντων Ἡδέων καταφρο- 
νεῖν, ἐπίκαιρα Ὑὰρ, ὀρέγεσθαι δὲ µόνης τῆς àgava- 
του ζωῆς, Ἐπεὶ καὶ µόνη ὡς ἀληθῶς αὕτη ζωὴ, 
ἣν τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν ἠτοίμασεν ὁ θεός. Ἐν ὅσῳφ 
οὖν ταῦτα οὕτω πρὸς αὐτοὺς διελέγετο, τὸ κατ 
αὐσοῦ φερόµενον πλῆθος τὸ πρᾶγμα µλαθόντες, καὶ 
ὅτι οὔκ Ἰἠγάπησεν οἴκοι περὶ τὴς οἰχείας διεξιέναι 
πίττεως, ἀλλὰ xai ὀηµοσίχ κηρύσσει καὶ παῤῥη- 
σιάζεται τὴν εὐσέθειαν, εἷς πλὲίονα τὴν µανίαν 
παροξυνθέντες xal θερμοτέρῳ ᾖζέσαντες πνεύματι, 
οὐκ ἔτι καθεκτοὶ ἔμενον, οὐδὲ τοῖς βελτίστοις τῆς 
πόλεως ὑπεῖξαι olol τε ἦσαν, ἀλλὰ σὺν θορύόθῳ xal 
χραυγῇ κατ) αὐτοῦ ὥρμων μονονοὺ τοῖς ὁδοῦσιν 
αὐτόν τε καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ διασπαράξαι βουλόμενοι, 

ς. Ἐπειδὴ δὲ ὡς αὐτόν τε ἤδη ἐγένοντο, xal 
ὅσον οὕπω τὰς χεῖρας ἐπιβαλεῖν αὐτῷ ἔμελλον, 
léob τρεῖς νεανίσκοι, πονηρῶν πάλαι δαιμόνων εἲς 
τὰς ψφυχὰς αὐτῶν ἐναχηψήάντων, ἐκ τοῦ αἰφνιρίου 
περιῤῥηξάμενοι τὰ» ἑσθήτας ἐκθέουσι τοῦ ὄχλου, 
τὰς οἰκείας αὐτῶν ripas δἀχνοντές τε καὶ στρε- 
θλοῦντες, τοὺς ὀφθαλμοὺς διχστρέφοντες, ἀφρὸν τοῦ 
στόματος ἀποπτύοντες, ἄσημόν τινχ καὶ ἀλλόχοτον 
φωνὴν ἀφιέντες, οἳ καὶ προσδραµόντες τῷ ᾿Αθερκίῳ, 
Ὀρκοῦμέν σε κατὰ τοῦ ἀληθινοῦ καὶ μόνου θεοὺ, ὃν 
σὺ κηρύττεις, ἰσχυρῶς ἐθόων, μὴ πρὸ κτιροῦ βασα- 
νίσαι ἡμᾶς. Τοῦτο τῷ μὲν πλήσει, τὴν ἄλογον Exel- 
vn» ἐπέσχεν ὁρμὴν * τοῖς νεανίσκόις δὲ πέρας ἐγέ- 
νετο τοῦ κακοῦ, μᾶλλον δὲ, εἰ δεῖ ἀληθέστερον 
εἰπεῖν, ἀμφοτέρος ἔσσησε τὴν µανίαν, τοῖς μὲν 
τὴν ἐκ τῶν δαιμόνων, τῷ πλύέθει δὲ τὴν ἐξ ἆπαι- 
δεύτου φύσεως κατὰ τοῦ ἁγίου χεκιντµένην. Ἵσταντο 
οὖν πᾶντες ἀτενὲς αὐτὸν βλέποντες, µόνῃ τῇ κο- 
σµιότγτι τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῇ τῶν ἡθῶν γαληνότητι 
τὰς ὁρμὰς πεδηθέντες, καὶ τὸ μέλλον εἷς ὅ τι οὖν 
ἐκθῇ περιµένοντες, 'O μέντοι θεῖος ᾽Αθξρχιος οὐδὲν 
µελλήσας, elc εὐχὴν ἑαυτὸν τρεφάµενος. Ὁ τοῦ ἁγίου 
παιδός σου Ἰησοῦ Πατὴρ, εἶπεν, 6, χἂν μυριάκις 


VITA S. ABERCII. 


1218 


τοῦτο µόνον Χριστοῦ, φεύγειν Α nos invadunt. Nam hoc quoque plane jubet lex 


Christi, fugere videlicet eos, qui persequuntur, 
Hsc dixit, et simul cum eis egressus, per mediam 
civitatem vadit in forum. Ubi etiam cum sedisset 
in loco, qui apud eos vocabatur Fragellium, doce- 
bat eos qui aderant, preconium veritatis, et 608 
dignabstur Dei cognitione, prout illi poterant esse 
digni; et dicebat oportere eum, qui erat divino 
baptismo initiatus, et dignus habitus, qui jam 
Christianus et esset et nominaretur, qua aderant 
quidem, jucunda despicere: esse cnim brevía et 
caduca : expetere autem vitam solam immortalem. 
Nam ea sola est vere vita quam Deus paravit iis, 
qui ipsum diligunt. Interim autem dum hec disse- 
rebat, cum que in eum ferebatur id rescivisset 


B multitudo : et quod non satis hahuit domi verba 


facere de sua fide, sed etiam publice predicat, et 
libere annuntiat suam religionem, majori insania 
perciti, et ferventes acriori spiritu, non amplius 
contineri poterant, nec volebant optimatibus ce- 
dere civitatis: sed cum tumultu et clamore in eum 
impetum faciebant, ipsum, οἱ eos qui cem ipso 
erant, dentibus propemodum volentes discerpere. 

VI. Cum autem jam ad ipsum venissent, et mox 
essent manus in eum injecturi, ecce tres adole- 
scentes, cum maligni demones eos longo ante tem- 
pore invasissent, repente ruptis vestibus e populo 
excurrunt, suas manus mordentes et torquentes, 
oculos invertentes, spumas in ore agentes, et con- 
fusam quamdam alienamque vocem emittentes. Qui 
cum acceurrissent ad Abercium : Adjuramus toe per 


C verum et solum Deum, quem tu predicas, vehe- 


menter clamabant, ne nos torqueas ante tempus. 
Hoc multitudinis quidem illum a ratione alienum 
cohibuit impetum : adolescentibus autem sedavit 
malum: aut potius, si verius sit dicendum, utrisque 
repressit insaniam, adolescentibus quidem insa- 
niam, que proficiscebatur a demonibus: multitudini 
autem eam, quae ex inerudita et rudi natura com- 
mota erat adversus sanctum. Stabant ergo omnes 
eum fixisintuentes oculis, maxima ejus moderatione 
et morum tranquillitate eorum impetu refrenato, 
atque exspectabant, quisnam futurus esset exitus. 
Divinus autem Abercius nihil cunctatus, cum 89 
converlisset ad orationem : Sancti tui Filii Jesu 
Pater, dixit, qui etiamsi millies peccaverimus, ipse 


ἅμαρτωμεν, αὐτὸς τὰ πρὸς σωττρίαν οἰκονομῶν * D ea dispensas, quee pertinent ad salutem, rogo te et 


δέοµαι καὶ ἱκετεύω σε λύσαι τοῖς νεανίσχοις τὴν 
ἐκ τῶν δαιμόνων ἐπήρειαν ' ἵνα xal αὐτοὶ τὸ λοιπὸν 
κατὰ τὸ σὸν ωσι θέλημα πορευόµενοι, καὶ πολλοὺς 
ἄλλους τῷ περὶ αὐτοὺς θαύματι προστεθῆναί σοι 
παρασκευωάσωσιν ὥστε πάντας γνῶναι ὅτι σὺ al 
Οεὸς µόνος καὶ οὐκ ἐστιν ἕτερος πλὴν σοῦ. Ταῦτα 
εὐξάμενος τῷ θεῷ, καὶ εἰς τοὺς νεανίσχους ἰδὼν, 
πλήττει τούτων τῇ μετὰ γεῖρας ῥάθδῳ τὰς κεφαλὰς, 
Ἐν ὀνόματι του ἐμοῦ Χριστοῦ, εἰπὼν, ἐξέλθετε ἐκ 
τῶν νεανίσκων τούτων, δαιµόνια πονηρά, μηδὲν 
αὐτοὺς λυμηνάμενα. Καὶ τὰ piv δόξαντὰ τινα µε- 
γίστην ἀφεῖναι φωνὴν, εὐθὺς ἀπηλλάττοντο * οἱ δὲ 


obsecro, ut demonum insultum solvas adolescen- 
tibus, ut ipsi quoque de cetero ambulent, tuam 
sequentes voluntatem, et efficiant eo, quod in ipsis 
fiet, miraculo, ut multi alii tibi adjungantur, atque 
omnes cognoscant, te solum esse Deum, et non esse 
alium preter te. Hec cum Deum esset precatus, eti 
aspexisset adolescentes, percutit eorum capita 
virga, quam habebat in manibus : In nomine mei 
Christi, dicens, exite ex his adolescentibus, mala 
demonia, eos nihil offendentia. Et illa quidem visa 
vocem edere maximam, protinus abierunt : ii vero, 
depulsaea, que tunc propter daemones eog obsidebat, 


1219 


MENSIS OCTOBER. 


1230 


caligine, cum parum aspexissent,et velutirespiras- À τὴν κατέχουσαν αὐτοὺς τέως ὑπὸ δαιμόνων ἁκλὺν 


sent, illius sanctos pedes osculantur, et. nullam 
edentes vocem, eos diu tenenl, adeo ut omnes 
existimarent eos esse mortuos. lpse autem cum 
apprehendisset illorum dexteram, facit eos surgere 
sane mentis. Et illi quidem, quesitis vestibus, 
cum eas induissent, cernebantur deinceps vestiti, 
et sane mentis, et ab Abercio minime recedentes. 


VII. Cum haec autem vidisset turba, omnes vel- 
uti una mente el uno ore: Tu es solus verus 
Deus, qui per tuum predicaris Abercium, magna 
voce dixerunt. Ei rei fert testimonium repentina 
illa commutatio multitudinis, quse usque adeo 
fuit capta miraculo, ut nullus defuerit, qui non 
haberet agnitionem : imo omnes ad divinum bap- 
tismum aecurrerint, ex paratis Abercio insidiis 
hoc preclarum interim consecuti, nempe suam 88- 
Jutem. Ceterum dicebant esse aliquid, quod eos 
maxime conturbabat: se enim  pertimescere ne 
propter magnum dedecus, quo multitudo peccatorum 
perfudit animam, sic permanerent nequaquam 
Deo accepti. Accedentes itaque dicebant : Doce 
nos, homo Dei, an sit nos Deus patienter aspectu- 
rus, an nobis mala redditurus propter ea peccata, 
que fecimus in ignorantia, quod etiam horremus, 
propter quod dolemus, quod timeraus ac formida- 
mus. Ille autem propius accedens, quam potuit 
maxima et clarissima voce : Viri, inquit, qui nunc 
credidistis, si non perseveretis in veleribus ve- 
Btris operibus, et paternis traditionibus, sed reoo- 
datis ab omni vitio, invidia, inquam, odio, im- 
munditia, et aliis, que prius fecistis, cum essetis 
in ignorantia, ipse erit vobis propitius, in. quem 
nuno sincere credidistis: qui etiam eos vocans, 
qui sunt aggravali peccatis : « Venite, inquit, ad 
me omnes, qui laboratis, et onerati estis, el ego 
reficiam vos ! » Habemus exempla innumerabilia 
ejus benignitatis. Quamobrem in ipsum credentes, 
vos omnes ei vestras dedicate animas, el spe non 
frustrabimini. Sed graves, dicebant, plagas acce- 
pimus, totos nosipsos antea dedentes obscenis cor- 
poris voluptatibus, et maxima ex parte servientes 
corporis voluptatibus, et maxima ex parteservientes 
corporis desideriis, et adhuc malam babemus con- 
guetudinem, tyrannidem in nobis exercentem. Ille 
&utem : Accurrite, inquit, quamprimum ad medi- 
cum, et jejunium, labores, preces, lacrymas, pec- 
catorum confessionem, ei illarum ipsarum, qua 
vos vexant, cogitationum, et ad maiura faciendum 
impellunt: quod etiam per divinum Osee longo 
ante tempore Deus υἱροίθ non ab eis factum, ex- 
probrat Judeis : Cur, dicens siluistis impietatem, 
et ejus fructum vindemiastis? ? Hec utilissima 
medicamenta ipsi vobis imponite : et nec vulne- 
rum quidem vobis remanebit vestigium. 

VIII. Cum eos sic divinus alloqueretur Aber- 


! Matth. 1, 28. ? Osee x, 19. 


ἀποθεθληκότες, διαθλἐψαντές τε μικρὸν καὶ otov 
ἀνενεγχόντες, τοῖς ἁγίοις ῥἐκείνου ποσὶν ἑαυτοὺς 
διδοῦσι, καὶ ἄφωνοι τούτων ἐπὶ πολὺ ἔχονται, ὥστε 
xai θανεῖν αὐτοὺς νοµίζεσθαι παρὰ πάντων. Αὐτὸς 
μέντοι, λαθόµενος ἑκατέρου τῆς δεξιᾶς, νήφοντας 
αὐτοὺς διανίστησι. Kal οἱ μὲν ἐσθῆτας ἐπιζητέάσαντες 
καὶ ταύτας ἐνδύντες, εἰματισμένοι τὸ λοιπὸν ἑωρῶν- 
το καὶ σωφρονοῦντες, καὶ ᾿Αθερχίου μηδ᾽ ὅπως οὖν 
ἀφιστάμενοι. 

7. Ὁ δὲ ὄχλος, ταῦτα Ἰἴδόντες, ὥςεπερ ὑπὸ μιᾷ 
πάντες γνώμῃ xal γλώττῃ. EU sl ὁ µόνος ἀληθινός 
θεὸς ὁ διὰ τοῦ σοῦ κηρυττήµενος ᾿Αδερχίου, μέγα 
ἐφθέγξαντο. ἩΜαρτυρεῖ τῷ πράγματι xxl dj ἀθρόα 
τοῦ πλήθους ἐκείνου µεταθολὴ, οὕτω κατ’ ἄχρας 
ἁλύντων τῷ θαύματι, ὡς µηδένα τούτων ἀπολειφθτ- 
vat τῆς ἐπιγνώσεως * Ἀλλὰ τῷ θείφῳ πάντας βαπτί- 
σµατι προσδραμεῖν, χαλὸν πάρεργον τῆς ᾿Αθερκίου 
ἐπιθουλῆς τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν ποιησαµένους. 
Πλὴν εἶναί τι τὸ μάλιστα θοροθοῦν αὐτοὺς ἔλεγον : 
δεδοιχέναι γὰρ καὶ τρέµειν, µή ποτε διὰ τὴν πολ- 
λὴν αἰσχύνην, ἣν τὸ τῶν ἁμαρτιῶν πλῖθος τῆς ψυ- 
χῆς αὐτῶν κατεσκέδασεν, ἀπρόσδεκτοι οὕτω παρὰ 
θεῷ διαµείνωσιν. ᾽Αμέλει καὶ προσιόντές. Δείδαξον 
ἡμᾶς, ἔλεγον, ἄνερ τοῦ θεοῦ, εἰ ἀνεξίκακον ἡἁμῖν ὁ 
θεὸς ἐπιθλέψει, T; ἀποδιδους ἔσται ἐφ᾽ οἷς εἰς αὐτὸν 
ἐν ἁγντίᾳ πεπλημμµελήκαμεν' O καὶ φριττόµενος 
ὑπὲρ οὔ φοθούµεθα καὶ δεδοίκαµεν. 'O δὲ, προσέ- 
χὼν µεγάλῃ ὡς δυνατὸν xal λαμπρᾷ τῇ qvi: "Av 
Ope, ol νῦν πιστεύσαντες, ἔφη, εἴ μὴ ἐπιμείνητα 
τοῖς παλαιοὶς ὑμῶν ἔργοις xal ταῖς πατρικαῖς πα- 
ῥαδόσεσιν, ἀλλὰ πάσης ἀποστῆτε χαχίας, φθύνους 
φημὶ, xai µίσους, ἐκαθαρσίας xal τῶν ἄλλων ὅσα 
πρότερον iv ἀγνοίᾳ ὄντες ἐπράττετε, ἴλεως ὑμῖν 
αὐτὸς ἔστα:, εἷς ὃν Ὑησίως νῦν πεπιστεύχατε * ὃς 
καὶ προσκαλούµενος τοὺς ἁμαρτίαις βεθαρηµἔνους 7 
Δεῦτε πάντες, φησὶν, ol κοπιῶντες καὶ πεφορτισμέ- 
vot, xav ἐναπαύσω Opa. Ἔχομεν μµυρία τῆς αὖ- 
τοῦ Χρηστότητος ὑποδείγματα. Διόπερ εἷς αὐτὸν 
πιστεύσαντες, αὐτῷ xal τὰς ψυχὰς ἀνάθεσθε πάντες, 
καὶ τῶν ἐλπίδων οὐχ ἁμαρτήσετε. ᾽Αλλὰ πληγὰς, 
εἶπον, ἐλάθομεν χαλεπὰς, ὅλους ἑαυτοὺς πρὸς ἀτό- 
πους τοῦ βίου ἡδονάς πάντα τὸν ἔμπροσθεν χρόνον 
ἀνέντες, καὶ πολλὰ ταῖς τοῦ σώματος ἐπιθυμίαις 
δουλεύσαντες, καὶ τὴν πηνηβὰν ἔτι συνήθειαν τυ- 
ῥανοῦσαν ἐν ἑαυτοῖς ἔχοντες. ᾽Αλλὰ δράµετε, φτ- 
div, ὡς τάχος ἐπὶ τὸν ἰατρὸν, καὶ νηστείαν, πόνους, 
προσιυχὰς, δάχρυα, τὸ τὴν ἁμαρτίαν ἐξαγορεύειν, 
καὶ αὐτοὺς ἐκείνους τοὺς ἐνοχλοῦντας ὑμῖν Άνγι- 
σμους καὶ πρὸς τὴν τοῦ  xaxoo πρᾶξιν ὠθοῦντας 
ὃ καὶ διὰ ὩὨσηὲ τοῦ θείου πολλοῖς πρότερον ὁ Θεὸς 
χρόνοις ὀνειδίζει τοὺς Ἰουδαίπυς, "Iva «t, λέγων, παρ- 
εσιωπήσατε ἀσέθειαν, καὶ τὸν καρπὸν αὐτῆς ἑτρυ- 
γήσατε; Ταῦτα δλ τὰ ἀνοσιμώτατα φάρμακα ab- 
tol ἑαυτοῖς ἐπίθετε, καὶ οὐδὲ ἴχνος ὑμῖν τῶν τρα»- 
µάτων ὑπολειφθήσεται. 


H'. Οὕτω τοῦ θείου πρὸς αὐτοὺς ᾿Αθερκίου δι- 


1921 


VITA S. ABERCII. 


1223 


Ἐξιόντος, ἡ ivdtm τῆς ἡμέρας ὥρα πρὸς τὸ τέλος Α cius, nona hora diei finita ei quoque affert finem 


ἤδη γενοµένη, τέλος αὐτῷ καὶ τῷ τῶν λόγων in- 
άγει, καὶ διέλυσεν iv τούτοις τὴν ὁμιλίαν, τῆς συν- 
ήθους αὐτὸν προσευχῆς ἑλκούσης, εἷς ὁμιλίαν ἄλλην 
τοῦ ποθουµέἑνου. 'O μὲν οὖν ἀνέστη xai τὰς ἱερὰς 
ixelvac χεῖρας τοῖς καχκῶς ἔχουσιν ἔπιθεῖς, ἔσθεσέ 
τε αὐτοῖς τὰς ὀδύνας καὶ πρὸς τελείαν ὑγίειαν ἔπαν- 
ἠγαχιν. Βΐτα πᾶσιν ἐπευξάμενός τε καὶ εὐλογή- 
σας, ἀλλὰ μὴν xal τοῦ ἐν Κυρίῳ φιλήματος µετα- 
δοὺς, καὶ olóv τιπα σφραγίδα τοῦτο αὐτοῖς ἐπιθεὶς, 
ὥστε καλῶς φυλαχθῆναι παρὰ τούτοις τὰ εἰρη- 
μένα, ο”καδὲ σὺν τοῖς ἀδελφοῖς ἐχώρει ' τὸ δὲ πλῆ- 
θος ἐπηκολούθουν, καὶ βαπτισθῆναι ὑπ ἐκείνου 
ἐδέοντο. 'O δὲ ἀποδέχεται μὲν τὸ πρόθυµον, ὥσπερ 
εἰχὸς, πολλῷ πλείονα xai αὐτὸς ἔχων ἓν τούτῳ τὴν 
προθυμἰαν' ἐπεὶ δὲ μὴ καὶ τὰ τῖς ὥρας συµθαί(- 
νοντα ἣν, εἷς τὴν αὔριον τὸ βάπτισμα ἀνεθάλετο. 
Οἱ μὲν οὖν πολλοὶ τούτων τῷ θερμῷ ἔρωτι τοῦ βα- 
πτίσµατος, οὐδὲ τὴν οἶκαδε ὑποστροφὴν ὑπωμείναντες, 
αὐτοῦ που παρὰ τὸ δωµάτιον ἐκοιμήθησαν. Ἐπειδὴ 
δὲ ἦν Ex µέσων νοκτῶν, ὁ τοσοῦτον ἐν χάριτι λάμ- 
ya; ᾿Αθέρχιος, προσευξάµενος τῷ θεῷ ἔξεισι τῆς 
οἰκίας, xal τὸν ὄχλον περιεστῶτάς τε xal ὑπομέ- 
νοντας θεασάµενος, τὰ ὄμματα εἷς οὐρανηὺς dva- 
σχὼν, Ἑόχαριστῶ σοι, Δέσποτα καὶ θεὲ, εἶπεν, ὅτι 
µε τὸν ποιμένα τῶν σῶν λογικῶν προθάτων ἡλέη» 
σας, καὶ τὸν ἀγρυπνοῦντα καθ ἡμῶν λήχον, χεχη- 
νότα µάτην ἀπίδέιξας, καὶ τὴν διασπασθεῖσαν ἀπὸ 
τῆς ἀληθείας τοῦ ποιμνίου μοῖραν ἀνεκαλέσω, xal 
τῆς διὰ τοῦ βαπτίσματος υἱοθεσίας ἤδη κατηξίου. 
Ταῦτα τῷ τῶν ὅλων θεῷ διαλεχθεὶς, ἀκολουθεῖν 
αὐτῷ πρὲς τὴν ἐχχλησίαν τὸ πλῆθος προτρέπεται. 
Ἐπειδὴ δὲ ἀφίκοντο ἤδη, τὰς συνήθεις αὐτοῖς εὖχὰς 
ἐπειπὼν, τελειοῖ τῷ βαπτίσµατι ἄνδρας mtvtaxo- 
σίους τὸν ἀριθμὸν, πολλοὶ οὖν παρὰ τὸν ἄνδρα τὸ 
ἀπ᾿ ἐκείνου συνέῤῥεον, οὐ τῆς μεγάλης µόνον Φρυ- 
γίας xal τῆς περιχώρου πάσης, ἀλλὰ xal boot τὴν 
Λσίαν ᾧκουν, ὅσοι τε τῇ Λυδίᾳ, xal ὅσοι τῇ Kaplq 
ταῖς ἐπαρχίαις ἐπεδήμουν. Καὶ γὰρ διὰ πάσης mó- 
λεως περὶ αὐτοῦ λόγος ἐχώρει, οὐ χενὺὸς Ov καὶ uá- 
ταιος xal διὰ τοῦτο xai σθεσθῖῆναι τὸ τάχος δυνάµε- 
νος, ἀλλὰ πολλὴν ἔχων τὴν ῥώμην ἀπὸ τῖς ἆλη- 
θείας. Συνάῤῥεον τοίνυν παρ) αὐτὸν, oi μὲν ὥστε 
τὰ σωτήρια διδαχθήναι, οἱ δὲ καὶ τῶν ἐνογλούντων 
ἁπαλλαγῆναι ὅσους δηλαδὴ νόσος ἐπιεζά τις, fj τι 
καὶ ἄλλο χατεῖχε κακόν "Hv γὰρ διδάξαι τὸν τῆς 


dicendi : et in his solvit sermonem, consuetis 
precibus eum trahentibus ad alium sermonem ha- 
bendum cum eo, quem desiderabat. Ille ergo sur- 
rexit; et cum sacras manus imposuisset iis, qui 
male se habebant, et eorum exetinxit dolores, et 
ad perfectam reduxit sanitatem. Üeinde cum bene 
precatus esset omnibus, et benedixisset, quin 
eti&m osculo in Domino impertiisset, et veluti 
quoddam signaculurn eis imposuisset, ut que dicta 
8uUnt, recte ab eis custodirentur, domum ibat cum 
fratribus : multitudo autem eum sequebatur, et 
rogabat, ut ab illo baptizaretur. Ille autem acci- 
pit quidem, uL par erat, promptum eorum animi 
Btudium, ipse quoque in eo habens longe majo- 
rem, quam ii babebant, animi alacritatem : sed quo- 
niam non erat tempus conveniens, baptismum dif- 
fert in diem sequentem. Atque multi quidem ex 
iis propter magnum baptismi desiderium, cum ne 
domum quidem redire sus'inuissent, dormierunt 
illie prope domunculam. Cum autem esset me- 
dium noctis, gratia resplendens Abercius, cum 
Deum precatus fuisset, e domo egreditur : et cum 
circumsistentem vidisset turbam, et sustinentem, 
sublatis in ccelos oculis : Ago tibi gratias, Domine 
Deus, inquit, quod misertus sis mei, qui sum 
pastor tuarum ovium rationis compotum : et, qui 
in nos vigilabat, lupum frustra hiantem reddide- 
ris, et a veritate divulsam hanc gregis partem re- 
vocaris, et jam flliorum adoptione digneris per 
baptismum. Hec cum dixisset Deo universorum, 
jubet multitudinem eum sequi ad ecclesiam. Cum 
autem jam venissent, consuetis diclis precibus, 
baptismo initiat viros numero quingentos, Ex hino 
autem multi sd illum confluebant, non solum ex 
magna Phrygia, et universa finitima regione, sed 
etiam qui Asiam habitabant, et qui degebant in pro- 
vinciis Lydia et Caria. Etenim per universam civita- 
tem de ipso manabat sermo, qui non erat vanus et 
inanis et ideo cito poterat exstingui, sed qui ex 
veritate magnas habebat vires. Ad eum ergo con- 
flluebant, alii quidem ut discerent que erant sa- 
lutaria, alii autem ut liberarentur ab iis, que elg 
afferebant molestiam : quos scilicet premebat 
morbus, aut etiam aliquod aliud tenebat malum. 
Erat enim aptissimus ad docendum verbum veri- 


ἁληθείας λόγον δεξιώτατος, vai οἰκειώσασθαι τοὺς [) tatis, οἱ paratissimus familiares Christo reddore 


προσιόντας διὰ Χριστὸν ἑτοιμότατος, xai ἁπαλλάξαι 
χκαχῶν ἀξύτατος, 

θ'. Ολίγαι γοῦν παρηλθον ἡμέραι, xai τοὺς 
πρεσθυτέρους xai διακύνους, πρὸς δὲ καὶ τὴν λοι- 
πήν ἀδελφότητα παραλαθὼν, πρόεισι, καὶ «Χαθίσας 
εἰς ὄνπερ εἰώθει τόπον, ὥσπερ Ex τινος Ἀδίστης 
πηγῖς τὰ γλυκύτατα τῆς διδασκαλἰας ῥεῖθρα mpoist 
τοῦ στόματος. Ἐν τούτῳ δὲ προσῆλθέ τις ὑπὸ χει- 
Ραγωγῷ γυνὴ τῶν ἔπιφανων, ἐκχεκομμένη τοὺς 
ὀφθαλμοὺς, ὄνομα Φρύγελλα, ἈΕὐξεινιανοῦ µήνηρ 
Ποπλίωνος- 'O δὲ ἦν τῶν παρὰ τῷ αὑτοχράτορί τε 
καὶ tà πὀλει πάσῃ, τὰς πρώτας ἑχόντων τιμὰς ὁ 


eo8, qui accedebant. 


IX. Pauci dies preterierunt, cum assumptis 
presbyteris et diaconis, et reliqua preterea fra- 
ternitate, procedit : et sedens in eo loco, in quo 
consueverat, tanquam ex aliquo fonte suavissimo, 
ex ore profundit doctrine fluenta suavissima. In- 
terea autem accessit adducta illustris quedam fe- 
mina, oculis orbata, nomine Phrygella, mater 
Euxeniani Poplionis. Is vero Poplion apud impe- 
ratorem et universam civitatem primum locum 
in honore obtinebat. Adducla ergo, sicut diximus, 


1223 


MENSIS OCTOBER. 


4324 


maler illius, postquam audivit magnum Abercium A Ηοπλίων. Χειραγωγῷ οὖν, ὥσπερ ἔφημεν, ἡ ἐκείνου 


hic jam sedere et docere, magno studio ad eum 
accurrens, et illius pedes prehensans, vehementer 
eum precabatur. et : Miserere, dicebat, mihi homi- 
num maxime venerande, solique vero Deo chare, 
miserere mei supplicis : redde mihi rursus oculos, 
magnum Dei opus : effice ut jucundum solem rur- 
sus intuear, neque me despicias affectam tam mi- 
serabiliter: consolare meam calamitatem : moveatte 
maximus meus splendor. Est mihi filius Poplion, qui 
multum potest apud imperatorem et civitatem, ego 
autemipsum non video. Sunt mihi divitis ingenteset 
varie, famuli, pecunie, predia; ego autem adeame 
pejus habeo, quam egentes. Nam illi quidem possunt 
frui aspectu illorum paucorum que& habent,etea quae 
habent, ut volunt, administrare :ego vero nec ea pos- 
sum videre, quorum credor esse domina. Et utinam 
privata hisomnibus solos haberem oculos. Propterea 
rogo tuam clementem animam, valde, inquam, rogo 
et supplico misera, ut meos aperias oculos, et tua 
apud verum Deum fiducia eis vim videndi immittas. 


µήτηρ χρωμένη ἐπειδὴ τὸν μµέγαν ᾿Αδέρχιον αὖ- 
τοῦ τε ἤδη καθῆσθχι καὶ διδάσχειν ἐπύθετο, σπουΣῇ 
αὐτῷ προσδραμοῦσα, καὶ τῶν ἔἐχείνου λαθομένη πο- 
δῶν, πολλὴ τις ἦν δεοµένη, xai, O?xcttpov, ἀνθρώ- 
πων ἐμοὶ τιµιώτατε, xal τῷ µόνῳ καὶ ἀλτθεῖ θεῷ 
φίλε, τὴν ἰκέτιν, ἔλεγε, οἴχτειρον' ἀπόδος µοι πάλιν 
τους ἀφθαλμοὺς, τὸ µέγα τοῦ Θεοῦ κτίσμα, τὸν 
γλυχὸν ἤλιον ἰδεῖν &pk παρασκεύασον, μηδὲ οὕτως 
ἔχουσαν ἐλεεινῶς περιίδῃς παραμύθησαί pot τὴν 
συμφορὰ, τὸ τῆς Luz περιφανείας µέχεθος ὃνυσ- 
ωπήθητι. "στι µοι Ποπλίων υἱὸς, μέγα παρὰ 
βασιλεῖ καὶ τῇῃ πόλει δυνάµενος' ἐγὼ δὲ αὐτὸν oby 
ὁρῶ. στι µοι πλοῦτος παντοδαπὸς, οἰκέται, χρή- 
µατα, Χτῆσις ὃση' ἐγὼ δὲ μᾶλλον τῶν ἐνδεῶν πρὸς 
ταύτην ἔχω κακῶς. Toi; μὲν γὰρ xai δυνατὸν ἆπο- 
λαύειν τῆς θέας τῶν ὀλίγων ὧν ἔχουσι, xal διατί- 
0εσθαι τὰ ὄντα, ὥσπερ ἂν βούλωνται ἐγὼ δὲ οὐδὲ 
ὁρᾷν ἔχω ταῦτα, Gv εἶναι κυρία πιστεύομαι" ὅφε- 
λόν γε τούτων πάντων ἀφῃρημένη τοὺς ὀφθαλμοὺς 
εἶχον μόνους. Διὰ τοῦτο δἑοµαί σου, τῆς φιλανθρώ- 


που ψυχῆς πάνυ δέοµαι, καὶ ἴχέις ἡ ἁἀθλία γίνομαι, διανοῖξαι τοὺς ὀφθαλμοὺς τοὺς ἑνεοὺς xai τῇ 
σῇ πρὸς τὸν Avr, θεὸν παῤῥησίᾳ, τὴν τοῦ βλέπειν αὐτοῖς δύναμιν ἐνθεῖναι. 


X. Ille autem: At ego, inquit, ο mulier, sum 
peccator, et qui magis egeo misericordia, et pen- 
deo totus a Dei clementia. Si autem tu etiam cre- 
dis in Deum, in quo ego confido, potest omnino 
sicut ei, qui erat cecus ab ortu, tibi quoque visum 
donare. llia vero : Credo, inquit, ia verum Domi- 
num Christum : tu igitur meos credentis tangens 


l' Ὁ δὲ, ᾽Αλλὰ κἀγὼ ἁμαρτωλὸς, ἔφη, va, 
καὶ ἐλέου μᾶλλον δεόµενος, xai τῆς τοῦ ἀγαθοῦ φιλ- 
ανθμωπίας ἐμαυτὸν ἀναρτήσας. Ei δὲ ἓφ᾽ 5v ἐγὼ 
πέποιθα καὶ σὺ πιατεύεις θεὸν, δυνασὸν αὐτῷ πάντα 
ὥσπερ δὲ τῷ ἐκ γενετῆς τυφλῷ, καὶ col τὸ βλέπειν 
χαρίσασθαι. Ἡ δὲ, Ηιστεύω, rov, εἷς τὸν divi 
Δεσπότην ἉΧριστὸν, καὶ Ἠπιστευούσης τῶν ἐμῶν 


oculos, jucundum οἱ desiderabilem eis lucem lar- ϱ ἀψάμενος ἀφθαλμῶν τὸ ποθεινὸν τούτοις Ὑχάρισαι 


gire. Hec non nudis solum dicebat verbis, sed et 
moribus confirmabat, et fontibus lacrymarum. Mi- 
sertus ergo sanctius, et ad colos aspiciens, qui 
erat colis vere dignus : Veni, inquit, vera lux 
Jesu Christe, et aperi hujus oculos. Deinde con- 
versus, cum ejus tetigisset oculos : Si vere, dixit, 
in Chrietum credidit Phrygella, statim visum re- 
cipiat. Cum sic ergo dixisset, et soluta est ipsa 
Orbitas, et patuit veram fuisse ejus fldem in 
Christum. Visus enim oculorum corporis signifi- 
cabat illuminatos esse anime oculos. Porro autem 
cognita est etiam in dono grata, dicens : Domine, 
ago tibi gratias, quod mihi dupliciter lucem sis 
largitus. His enim qui videntur oculis corporis, 
cordis oculos longe mihi magis aperuisti ; unde 
etiam mihi convenit dicere, que tuus David : 
« Liberasti oculos meos a lacrymis, et pedes meos 
& lapsu ?. » Vere enim sum liberata ab offensione, 
neque gressus anime eunt minores gressibus cor- 
poris. Hinc vehementi capta amore Christi cum 
totam se contulisset ad servanda ejus mandata, 
Eoce, inquit, Pater, ad sanctum aspiciens, pre- 
sentibus his multis testibus, dimidium mearum 
facultatum tibi committo, ut distribuas indigenti- 
bus. Que ergo circumsistebat multitudo, ad mirata 
Rovum hoo miraculum, ipsa quoque exclamavit : 


3 Psal. cxiv, 8. 


φῶς. Ταῦτα οὐ λόγοις µόνον ἐφώνει ψιλοῖς, ἀλλὰ 
καὶ τῷ Ίθει xai τοῖς τῶν δακρύων πηγαῖς imt- 
στοῦτο" σπλαγχνισθεὶς οὖν ὁ ἆἅγιος καὶ εἰς οὖρα- 
γοὺς ἰδὼν, ὁ τῶν οὐρανῶν ὄντως ἄξιος, 'E 9i, 
τὸ ἀληθινὸν, ἔφη, φῶς, Ἰησοῦ Χριστὲ, καὶ διάνοι- 
ξον ταύτης τοὺς ὀφθαλμοὺς' Εἶτα ἐπιστραφοὶς xai 
τῶν ὀμμάτων αὐτῆς ἀγάμενος ' El ἀληθῶς, εἶπεν, 
tlc Χριστὸν ἐπίστευσε Φρύγελλα, παραχρῖμα ἀἆνα- 
θλεψατω. Οὕτως εἰπόντος, ἤ τε πήρωσις αὐτῇ δι- 
ελυετο, xal ἡ πρὸς Χριστὸν πἰστις ἀληθὴς ῥἐἑδεί- 
Χνυτο. Ἡ γὰρ τῶν σωματικῶν ὀφθαλμῶν ἀνάθλε- 
Qu, τῆς ψυχῆς ἐδήλου πεφωτίσθαι τοὺς ὀφθαλ- 
μούς. ᾽Αμέλει xal εὐγνώμων περὶ τὴν δωρεάν 
ἐγνωρίζετο, Ἀὐχαριστῶ σοι, Κύριε, λέγουσα, ὅτι 
μοι διπλῃ τὸ φῶς ἐχαρίσω' τῶν γὰρ ὁρωμένων 
τούτων τοῇ σώματος ὀφθαλμῶν, πολλῷ πλέον Εμοὶ 
τοὺς τῆς καρδίας διήνοιξας. θεν pot καὶ προσή- 
χει τὰ τοῦ Δανὶδ τοῦ σοῦ φθέγγεσθαι' ὅτι, Ἐῤῥύσω 
τοὺς ὀφθαλμοὺς µου ἀπὸ δακρύων, xal τοὺς ποδας 
µου ἀπὸ ὁλισθήματος ' ἐῤῥύσθην γὰρ ἀληθῶς τοῦ 
προσκόπτειν οὐδὲν ἧττον τῶν σωματικῶν, καὶ τὰ 
τῆς ψυχῆς διαθήµατα. Ἐντεῦθεν καὶ θερμῷ τῷ 
εἷς Χριστὸν ἔρωτι ληφθεῖσα, καὶ 5v τῶν ἐντολῶν 
αὐτοῦ γενομένη. Ἰδοὺ, φησὶ, Πάτερ, εἷς τὸν ἅγιον 
ἀποθλέφασα, ουντίθηµἰ σοι ὑπὸ πολλοῖς µάρτυσι 
τούτοις τὸ Ἅμισυ τῆς οὐσίας διαδοῦναι τοῖς ἑνδεί- 


1225 


VITA S. ABERCII. 


1226 


σι’. 'O τοίνυν περιεστηχὼς ὄχλος τὸ καινὸν τοῦ A Magnus es, Deus Christianorum, nam ii quoque 


θαύματος ἐκπλαγέντες, Μέγας si, xai οὗτοι, ὁ τῶν 
Χριστιανῶν θεὸς, ἀνεθόησαν, ἐπεὶ καὶ μεγάλων 
ὄντως ἀπολαύουσι τῶν χαρίτων οἱ τὸ σὸν ἐπικαλού- 
µενοι ὄνομα, Ἐν τούτῳ δὲ ὁ θεῖος ᾿Αδέρχιος. Ἰδοῦ, 
γύναι, φησὶν, ἔγνως ὅπως ὁ ἐμὸς Δεσπτοης ἅμεί- 
θεται Φφιλοτίμως τοὺς ἐλπίζοντας ἐπ᾽ αὐτόν Πο- 
psóou τοιγαροῦν εἷς εἰρήνην, ἑαυτῇ τε προσέχουσα, 
κἀκείνῳ προσήκουσαν τὴν εὐχαριστίαν ἀποδιδοῦσα, 
Ταῦτα ὁ μὲν Eleqev ἡ δὲ πρὸς μὲν τὸ παρὸν 
Ἀφίστατο' πάλιν δὲ ἐπανήρχετο, xai κατὰ πολὺ τὸ 
σέθας αὐτοῦ εἴχετο, xal οὐδαμῶς τὸ μετὰ ταῦτα 
νήθους διδασκαλίας. 

ΙΑ’. Τοῦ δὲ κατὰ τὴν Φρύγελλαν θαύματος εἷς 
πολλὰ τῆς γῆς µέρη διαδοθέντος, προσέρχονται 
αὐτῷ πρεσθύτιδες τρεῖς, τὰς ὀψεις καὶ αὗται πεπη- 
ρωμέναι' Πιστεύομεν, λέγουσαι, xat ἡμεῖς εἰς τὸν 
ὑπὸ σοῦ γηρυττόµενον Ἰησοῦν' φανήτω τοιγαροῦν Ἡ 
εὐσπλαγχνία τοῦδε καὶ ἐφ᾽ ἡμᾶς, xai δεῖξον, ὦ θ1υ- 
µάσιε, καὶ ἡμῖν, ὥσπερ ἄρα xal Φρυγέλλῃ, τὸ φῶς' 
Ὁ δὲ, EL ἡ πίστι ὑμῶν πρὸς τὸν ἀληθῆ θὸν ἆλτ- 
θής ἐστιν, ὥς φατε, τοῖς νοητοῖς αὐτὸν τῆς καρδίας 
ὄψεσθι ὀφθαλμοῖς. Ταῦτά τε εἴρηχε, καὶ τοῦς ὀφθαλ- 
μοὺς ἀνατείνας' Κύριε ᾿]ησοῦ Χριστέ, δέοµαί cov, 
ἔφη, ἰδέτωσαν xal αὐτάι τὸ φῶς τῆς σῆς ἐπιγνώ- 
σεως, καὶ τῆς ἔἐπιχειμένης αὐταῖς ἀχλύος ἀνενεγ- 
χοῦσαι, διαθλεφάτωσαν, Δέσποτα, πρὸς τὰς σὰς 
τῆς ἀλιηθείας αὐγάς. Οὕτως ηῦξατο, καὶ ἰδοὺ τὸν 
τόπον ἔνθα δὴ καὶ εἰστήκεσαν, φῶς ἄνωθεν περιή- 
στραπτε μέγα, xai πάντας εἶχε πεσόντας Ἡ v7, τῷ 
παραδόζῳ τῆς θέας Ἱκαταπλαγέντας τὸ δὲ φῶς οὐχ 
olov ἐξ ἡλίου καὶ ἀστραπῆς ἔργεται, ἄλλὰ καινὸν 
ἄλλως xai φρικὸν xai ἀσύνηθες. Ίσταντο τοίνυν 
ἀκλινεῖς αὗται, πάντων τῷ ἐδάφει Χχαταπεσόντων, 
καὶ τὸ φανὲν ἐχεῖνο φῶς πολὺ, ταῖς ὄψεσι τούτων 
ἐγχατασχῆψαν, ἀναθλέψαι τε αὐτὰς ἐποίησε παρα- 
χρῆμα, καὶ τὸ ἡλιακὸν τοῦτο φῶς τὸ γλυχὺ καὶ φίλον 
ἀνθρώποις ἰδεῖν. Ὁ δέ ὡς οὕτως ὑγιῶς τῶν ὁμμά- 
των ἐχούσας εἶδε' Τί ἄρα τὸ φανὲν ὑμῖν, ἤρετο, 
καὶ tl πρῶτον διαθλέψασαι εἴδετε; Ἡ μὲν οὖν, Ηρε- 
αθύτην, ἔφη, τὸ εἶδος, ἄῤῥητον τὴν ὥραν, φαιδρόν 
ἡ δὲ, Νεανίσκος ὤφθη pov $, δὲ ἑτέρα, Ηαιδάριον 
κομιδῆ, φησὶν, ἠψατό µου τῶν ὀφθαλμῶν. Τούτων 
ἀκούσας ᾿Λθέρκιος, xal τῷ τῶν θαυµασίων χάριν 
ὁμολογήσας θεῷ, διέλυσε τὴν διδασκαλἰαν. 

1Β’. Ἐκ δὲ τῶν παρόντων τούς συνήθεις παρα- 
λαθὼν, οἴκαδε ἐπάνῆχε, καὶ τοὺς τῆς ἑνάτης ὥρας 
ὕμνους ἀποδοὺς (τοῦτο γὰρ αὐτῷ ἔθος, olovel κατὰ 
παρεργον xal πρὸς τῷ τέλει τῆς ἡμέρας ποιεῖσθχι 
καὶ τοῦ σώματος λόγον) βραχύ τι ἄρτου µεταλαμ- 
θάνει. Τούτων τοίνυν ὑπ αὐτοῦ Ὑενοµένων, τῆς 
περιχώρου πολλοὺς ἦν ὁρᾷν πρὸς τὸν ἄνδρα συῤ- 
ῥέοντας xai εἰς ὄνομα Ἡατρὸς, Υἱοῦ xai Ἠνεύματος 
ἁγίου βαπτιζοµένους. "Ev τοσούτῳ δὲ τὰ xatà τὴν 
μητέρα Ὑνοὺς Εὐξεινιανὸς, ὅπὼς τε χειραγωγου- 
µένη προσέλθοι τῷ ἁγίῳ, καὶ ὅπως πεπηρωµένων 
αὐτῇ τῶν ὀφθαλμῶν ἀνοθλέψειε, ἀχριθῶς πάντα 
ἐξ αὐτῆς πυθόµενος, ἄπεισι παρὰ τοῦτον, xai ἀσπά- 
σάµενος, El σε ἴδειν, πάτερ, ἐγὼ, Φφησὶν, Ἀδέως 


PATROL. Gn. CXV. 


magnis vere fruuntur gratiis, qui tuum nomen 
invocant. Tune autem divinus Abercius : Ecce, 
inquit, mulier, cognovisti, quam liberaliter ac 
munifice Dominus meus eos remuneratur, qui 
sperant in ipsum. Vade ergo in pace, tibi animum 
adhibens, et illi agens eas, quas par est, gratias. 
Hec ille cum dixisset, Phrygella recessit quidem 
in presentia : rursus autem rediit, et eum valde 
colere perseveravit. Atque rursus quidem aggressus 
est Abercius consuetam doctrinam. 


διΐστατο, ἤπτετο μὲν οὖν ᾿Αδέρχιος αὖθις τῆς συ- 


ΧΙ. Cum autem quod in Phrygella factum fuit 
miraculum, in multas terre partes pervasisset, 
accedunt ad eum tres vetula, que ipse quoque 


B erant orbate oculis, dicentes : Nos etiam credi- 


mus in Jesum, qui α te predicatur. Appareat ergo 
in nos quoque ejus clementia, et nobis lucem,.o 
vir admirande, ostende, sicut Phrygella. Ille autem, 
Si fides vestra, inquit, vera est in verum Deum, 
sicut dicitis, eum videbitis cordis oculis, qui ca- 
dunt sub intelligentiam. Haeo dixit, et cum sus- 
tulisset oculos : Domine Jesu Christe, inquit, 
rogo te, videant ipse quoque lucem tuse agni- 
tionis : et ab ea, que est eis offusa, liberate ca- 
ligine, aspiciant, Domine, radios tue veritatis. 
Sio est precatus : et ecce locum, in quo stabant, 
magna lux circumfulsit desuper : et omnes in ter- 
ram ceciderunt obstupefacti spectaculo quod preter 
opinionem evenerat. Non erat autem lux, cujus- 


C modi ea est, que venit ex sole et fulgure, sed 


nova prorsus, οἱ stupenda, et insueta. Ew ergo 
stabant immote, cum omnes humi ceeidissent : et 
lux illa, que apparuit, cum valdein eorum oculos 
incubuisset, eas statim fecit videre, et hano sua- 
vem et hominibus gratam solis lucem intueri. 
Ille autem cum tam sanis eas vidisset oculis : Quid 
esl, rogavit, quod vobis apparuit, et quid vidistis, 
cum primum aspexistis ? Unaautem : Senem, in- 
quit, vidi, cujus forme non potest referri pulchri- 
tudo et alacritas. Altera autem: Visus est mihi 
adolescens. Tertia vero : Puer, inquit, meos attigit 
oculos. Illas cum audisset Abercius, οἱ rerum ad- 
mirabilium Deo egisset gratias, intermisit docere. 

XII. Ex iis autem, qui aderant, iis assumptis, 


D qui erant familiares, domum rediit, et cum horre 


nonse hymnos absolvisset, parum panis assumit. 
Ita enim solebat, tanquam aliud sgendo, et in fine 
diei, corporis habere rationem. rec cum ab ipso 
facta essent, licebat videre multos ex ea, que est 
circumoirca, regione ad eum confluere, et bapti- 
zari in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. 
Interim autem cum que matri evenissent, cogno- 
visset Euxenianus, et quemadmodum deduota ac- 
cessisset ad sanctum, et quemadmodum orbata 
visum  recoperasset, omnia ex ipsa sciscitalus, 
venit ad illum, ac : Si te scirem, inquit, o pater, 
libenler aspicere ad pecunias, non distribuissem 


39 


^ 1921 


MENSIS OCTOBER. 


tibi parvam partem mearum facultatum, quod A sic χρήματα βλέποντα, οὐκ ὀλίγον ἄν σοι µέρος 


mes matri conciliaris tantum beneficium. Cum 
gutem cum aliis, que tibi donavit Deus, te quoque 
pecuniis fecit superiorem, quidnam, ut est consen- 
taneum, tibi pro hoo dono reddiderimus ? Quidnam 
aliud, quam hanc gratiam tibi feremus acceptam ? 
Cum hec quidem dixisset, sancti pedes prehendit. 
Sanctus autem accepta ejus dextera: Scias, inquit, 
o optime, mihi nulla re alia tua opus esse, nisi 
quod, cum sis adeo prudens, fidelis fias ex infideli, 
et impia mutala religione, venias ad agnitionem 
veritatis. Volo enim te fidelem esse potius paupe- 
rem, quam infidelem illustrem et divitem. 


XIII. Tunc respondit Euxenianus : Si vis igitur, 
o sacrum caput, de hoc nobis est querendum. 
Sspe enim audivi matri assidens, se a te didicisse, 
Deum nunc quidem esse clementem et benignum, 
nunc aulem terribilem et justum : et alios ut 
valde bonum bonis remunerare, alios utpote justum 
ulcisci et punire. Si ergo ex amore quidem exsi- 
stit beneficium οἱ remuneratio, supplicium autem 
et pena ab odio, quomodo fleri potest, ut. idem 
Bit bonus, et justa inferat supplicia? Quoniam, 
inquit magnus Abercius, cum unicuique reddatur 
pro meritis, eos quidem, qui bona faciunt, tan- 
quam qui natura sit bonus, afficit beneficio : eos 
autem, qui mala exercent, punit, αἱ qui omnia 
juste faciat, nemine effugiente ejus cognitionem 
eorum, qua nos facimus, et vel solum cogitamus. 
Ipse est. enim accuratissimus examinator eorum, 


que sunt in profundo cogitationis, corda exami- (5 ἐξεταστὶς 


nans et renes, pervadens usque ad divisionem 
anime et spiritus, compagum quoque et medul- 
larum, et juder cogitationum et conceptionum 
cordis *. Euxenianus vero: Hoc quidem, inquit, 
recte est solutum. Sed illud quoque me doce : si 
Deus bonis delectatur, cur non ab initio talem fecit 
hominem, ut bonum quidem possit operari, malum 
autem minime possit facere? Sic enim et quse 
sunt οἱ grata, fecissemus, et mansissemus nullo 
affecti supplicio. Ille autem : Hoc quoque est, in- 
quit, ejus, qui nostri magnam curam gerit, et qui 
omnino vultnostrum bonum.Si enim non possemus 
mala facere, neo bona quidem faciendo nihil lucra- 
remur. Neque enim propterea laude digni essemus, 
nec commendatione. Tunc namque quod factum 
esset, non fuisset factum nostro libero arbitrio, 
sed ex rei natura. Non enim qui non potest malum 
facere, is non faciens est laudandus, sed qui, cum 
possit quidem facere abstinet propter boni deside- 
rium. Cum autem utrumque sit in nostra potestate, 
ut vel boni simus, vel mali, si velimus, cur tollis 
occasionem parande bone existimationis, et ejicis 
materiam coronarum ? Ad hec Euxenianus : Nuno, 
inquit, mihi satis est persuasum, hominem esse 
sui juris, et liberum habere arbitrium, et sua 


Hebr. tv, 12. 


ἀπένειμα τῆς οὐσίας ἀνθ) Qv uot γάριτος εἰς τὴν 
μητέρα τοιαύτης ὑπῆρξας. Επεὶ δὲ μετὰ τῶν ἄλ- 
λων Ov ἐδωρήσατὸ σοι Osóc, καὶ κρείττονἁ σε χρη- 
μάτων διέθηχε, τί ἂν σε τῖς δωρεᾶς ταύτης dut:- 
ψαίµεθα κατὰ λόγον ; τί ἄλλο γε fj ἀναγραπτά σοι 
τὰ τῆς εὐχαριστίας χείσεται map! dui; αυτα ὁ 
μὲν εἰπὼν, τῶν ποδῶν ἤψατο τοῦ ἁγίου" ὁ δὲ τῆς 
δεξιᾶς λαθόµενος, ἸἘΕμὲ μηδενὸς, ἔφη, χρῄξοντα 
ἴσθι, ὦ βέλτιστε, παρὰ σοῦ, f| Όπως οὕτω συνετὸς 
(v, πιστός τε ἐξ ἀπίστου γένοιο καὶ τῆς δυσσεθοῦς 
θρησκείας μεταθαλὼν, tig ἑπίγνωσιν ἕλθοις της 
ἀληθείας. Βούλομαι πιστόν σε εἶναι πένητα μᾶλλον, 
Ἡ ἄπιστον περιφανῆ τε καὶ πλούσιον. 

II". Καὶ ὁ Εὐξεινιανός Οὐχοῦ, ὦ ἱερὰ κεφαλὴὶ, 
εἶπερ βούλει, ζητητέον ἡμῖν περὶ τούτου. Ηολλάχις 


B γὰρ ἤχουσα παρακαθήµενος τῇ μητρὶ ὡς ὑπὸ co) 


διδαχθείη τὸν θΘεὸν νῦν μὶν φιλάνθρωπόν τε καὶ 
ἀγαθὸν, νῦν δὲ φοθερὸν εἶναι καὶ δίκαιον, καὶ τοὺς 
piv, ὡς σφόδρα ἀγαθὸν, ἀγαθοῖς ἀμείθεσθαι, τοὺς 
δὲ, οἷα δίκαιον, ἀμύνεσθαι xal κολάζειν. El τοίνυν 
ἐξ ἀγάπης piv d εὀεργεσία καὶ τὸ ἀμείθεσθαι, ἡ 
τιμωρία δὲ καὶ τὸ κολάζειν kx µίσους' πῶς ἔνι τὸν 
αὐτὸν ἀγαθόν τε εἶναι xai δικαίας ἐπάχειν τιµω- 
ῥίας ; "Ott, φησὶν ὁ µέγας ᾿Αθέρκιος, τοῦ κατ’ ἀξίαν 
ἑκάστῳ συντηρουµένου, τοὺς μὲν τὰ ἀγαθὰ πράσ- 
σοντας, οἷα Φύσει ἀγαθὸς Qv, εὐεργετεῖ, τοὺς δὲ τὰ 


φαῦλα µετιόντας, ἅτε δικαίως Πάντα ποιῶν, τιµω- 


ρεῖται, μηδενὸς αὐτοῦ τὴν γνῶσιν dv ἡμεῖς πράττο- 
μέν τε καὶ µόνον εἷς νοῦν λαμθάνοµεν, διαφεύγον- 
τος. Αὐτὸς γὰρ ἐστι καὶ τῶν ἐν βάθει τῆς διανοίας 
ἀκριθέστατος, δοχιµάζων καρδίας, καὶ 
νεφροὺς διικνούµενος &ypt µμερισμοῦ ψυχᾶς καὶ 
πνεύματος, ἁρμῶν τε καὶ μυελῶν, val κριτιχὸς 
ἐνθυμήσεων, xal ἐννοιῶν καρδίας. Καὶ ὁ Ἀνξειν-α- 
νός' Τοῦτο μὲν οὖν ὀρθῶς ἐπιλέλυται πλὴν ἀλλ᾽ 
ἐκεῖνό µε δίδαξον. εἰ τοῖς ἀγαθοῖς ὁ θεὸς Oscar, διατί 
μὴ τὴν ἀρχὴν τοιοῦτον ἐποίει τὸν ἄνθρωπον, ὥστε 
τὸ μὲν ἀγαθὸν ἐργάζεσθαι θυνατὸν εἶναι, πονηρὸν 
δὲ μηδ᾽ ὁτιοῦν πρᾶξαι δύνασθαις Οὕτω γὰρ ἂν τα τι 


κατὰ γνώμην αὐτῷ πράττοντες ἡμεν, καὶ ἁπαθεῖς 


πάσης διεµένοµεν τιμωρίας. Ὁ δὲ, Καὶ τοῦτο σςο- 
δρῶς κηδοµένου, ἔφη, καὶ τὸ ἁμέτερον ἀγαθὸν ix 


παντὸς θέλοντος" sl γὰρ μὴ τὰ φαῦλα πράττειν 


δυνατῶς ἔχομεν, οὐδὲν ἂν οὐδὲ ἀπὸ τοῦ τὰ ἀγαθὰ 


- 9. 5 , e 4 3 [ 9 Te 
ποιειν EXED αἰνομεν. Οὗτε Y*p ἔπαινονυ παρα τουτο 


πάντως οὔτε ἀποδοχῆς ἦμεν ἄξιοι. Τότε γὰρ οὐ παρὰ 
τὴν ἡμετέραν ἐγίνετο τὸ πραχθὲν προαίρεσιν, ἀλλὰ 


παρὰ viv τοῦ πράγματος φύσιν. OO γὰρ ὁ μὴ ποιεῖν 


τὸ xaxüv δυνάµενος, οὗτος μὴ πράττων ἐπαινετὸς, 
ἆλλ' ὁ πράττει μὲν δυνατὸς dv, ἀπεχόμενος δὲ διὰ 
τὴν πρὸς τὸ χαλὸν ἔφεσιν,. Ἐπειδὴ δὲ ἀμφότερα 
παρ ἡμῖν, καὶ εἴτε ἀγαθοὶ έσμεν, εἰ βουλοίμεθα, 
εἴτε φαῦλοι, "Edv θέλητε γὰρ, orci, θεοὶ ἔσεσθε, «i 
τῆς εὐδοχιμήσεως τὴν πρόφασιν ἀναιρεῖς, xai τῶν 
στεφάνων ἐκθάλλεις τὰς ἀφορμάς; Ηρὸς ταῦτα ὁ 
Εὐξεινιανὸς, ᾿Ακριθῶς Ἠπίπεσμαι τὸν ἄνθρωπον, 


VITA S. ABERTCII. 


1230 


ἔφη, αὐτόνομόν τε εἶναι καὶ αὐτεξούσιον, καὶ χατὰ À sponte venire ad peccandum. Sed dum de his rebus 


γνώμην ἐπὶ τὸ ἀμαρτάνειν ἔρχεσθαι, Τοιαῦτα πρὸς 
ἀλλήλους διαμιλλωμένων αὐτῶν, ἡ ἐνάτη, πἆλιν κα. 
ταλαθοῦσα, διέλυσε τὰς ζητήσεις ᾿Αναστὰς γὰρ ὁ 
θεῖος ᾿Αθέρχιός σἀπάζεται τοὺς περιεστῶτας, καὶ 
εὐλογήσας, οἴκαδε σὺν Βὐξεινιανῷ πέµπει. 

ΙΔ. Ὀλίγαι τὸ μετὰ ταῦτα διπλθον ἡμέραι, καὶ 
τὰς πὲριξ χώµας καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τὰς ἐν γει- 
τόνων, ἅμα τοῖς ἁδελφοῖς περιῄει ἐμάνθανε γὰρ 
ἤδη πολλοὺς ἐκεῖ διαφόροις πιέζεσθαι νόσοις. Πε- 
ριελθὼν οὖν xai θεραπεύσας εὐχῇ καὶ χειρῶν ἐπιθέ- 
σει, ἐπεὶ βαλανείου ἄπορον ἑώρά τὸν τόπον, πρᾶγμα 
νοσοῦσι δεξιὸν παραμύθιον, εἷς τινα χῶρον ἐλθὼν 
ᾧ ᾿Αγρὸς μὶν dj κλῆσις, ποταμὸς δὲ αὐτῷ παραῤῥέει, 
τὰ γόνατα τῷ θεῷ χλίνας, τοῦ ἐδάφους γίνεται. Kat 
Boo βροντὴ μὲν ἐξ ἀκριθοῦς κάταῤῥήγνυται τῆς 
αἱβρίας  ἀναδίλωσι δὲ πηγὰς θερμῶν ὑδάτων d) vij, 
καὶ διὰ πάντων ὑμνεῖτο θεὺὸς, ἐπήχοος οὕτω δικαίων 
ἀνδρῶν γινόµενος. Ἡ μέντοι µακαρία ἐκείνη γλῶσσα, 
λάκκους ὀρύξαι τοῖς παροῦσιν ἐντειλαμένη, ὥστε 
σ/ῤῥοιαν ἐν τούτοις Ὑίνεσθαι τῶν θερμῶν ὑδάτων, 
xal εἰς ἀνάκτησιν αὐτὰ σωμάτων εἶναι πεπονηχκότων, 
ἐπανῄει πρὸς τὴν οἶκίαν. Ἐν τούτῳ οὖν ὁ τῶν πει- 
ρασμῶν καὶ τῆς :ἀπάτης πατλρ, ὁ πονηρὸς δαίµων, 
γυναιχείαν ὑποκριθεὶς μορφὴν, πρόσεισι τῷ ἀγίῳ, 
εὐλογίας τυχεῖν 9ῆθεν παρ’ αὐτοῦ βουλόμενος. Ὁ δὲ 
ἐπιθαλὼν ἐχείνῳ τοὺς ὀφθαλμοὺς, xai τὸν εἴσω xpu- 
πτόµενον λύχον οὐκ ἀγνοήσας, εἰ xal τὴν τοῦ προ- 
θάτου δορὰν πριέκειτο, εὐθὲς µεταστρέφεται, καὶ 
λίθῳ προσπταίει τὸν πόδα τὸν δεξιόν. Περιαλγὴς 


inter se disceptarent, hora nona rursus veniens, 
finiit questiones. Statim enim surgens divinus Aber. 
cius, salutat eos, qui circeumslabant, et cum bene- 
dixisset, domum mittit cum Ruxeniano. 


XIV. Pauci dies postea praeterierunt, cum vicos 
circumcirca positos, et ante alios, eos qui erant 
propinqui, obiit cum fratribus. Jam enim accepe- 
rat, multos variis illic morbis laborare. Cum autem 
abiisset, et eos curasset precibus et manuum im- 
positione, postquam vidit locum egere balneo, (quod 
quidem sgrotantibus est aptum solatium) veniens 
in quemdam locum, qui appellatur Ager, fluvius 
autem prope eum fluit, flexis Deo genibus humi 
procidit. Et ecce erumpit quidem tonitru colo se- 
reno, emittit autem terra fontes aquarum calida- 
rum : et per omnia laudabatur Deus, qui justos sio 
exaudit. Cum beata autem illa lingua iis, qui ad- 
erant, jussisset fodere cisternas, ut aque calidee in 
eas confluerent, et et essent ad recreanda corpora 
laborantia, domum revertitur. Interim autem ten- 
tatjionum et deceptionis pater malignus demon, 
indutus forma muliebri, venit ad sanctum, volens 
&b ipso consequi benedictionem. Ille autem con- 
jectis in illum oculis, qui intus latebat, lupum non 
ignorans, etiamsi ovis pellem induisset, protinus 
avertitur, et lapide offendit pedem dexterum. 
Dolore ergo affectus, manu tangit talum: ipsum 
enim  percusseral. Malignus autem rursus in 


οὖν γενόμενος, ἅπτεται τῇ χειρὶ τοῦ ἀστραγάλον' σ seipsum mutatus, suavissime risit, et vehementis- 


αὐτὸν ]ὰρ ἦν πεπλιγώς. Καὶ ὁ πονηβὸς, εἰς ἑαυτὸν 
πάλιν μεταθαλὼν, Ἠδισνόν τε xai θερμὸν ἀνεγέλα, 
καὶ ἀπὸ τῆς φίλης εὐθὺς ὑπερηφανίας Mio: µε 
νόμιζε, λέγει, τῶν ταπεινῶν εἶναι ἐχείνων δαιµονίων, 
ἃ σὺ πολλάκις φυγαδεύειν οἶδας, καὶ µόνῳ τῷ ῥή- 
ματι" ἀλλ᾽ αὐτός εἶμι αὐτὸς ἑκατόνταρχος, οὗ δὴ καὶ 
νῦν εἲς πεῖραν ἐλθὼν, ὁρᾷς πῶς χαλεπαῖς βέθλη- 
σαι περιωδυνίαις, ὁ πολλοῖς ἑτέροις λυσάµενος τὰς 
ὀδύνας. Οὕτως ἀπὸ τοῦ βλάπτειν ὁ μιαρὸς, οὐδέποτε 
δὲ ἀπὸ τοῦ ὠφελεῖν οὐδένα, ἑαυτῷ τὸν ἔπαινον πε- 
ριτίθησι. Ταῦτα τοίνυν πρὸς τὸν θαυμαστὸν 'Abip- 
xtov εἶπε, xal τινι τῶν περιεστηχότων αὐτὸν νεα- 
νίσκων ἐπιπηδῇ' ὃν χαλεπῶς σπαράξας τε xal δια 
ταράξας, μεταξὺ πᾶντωτ ἐλεεινῶς κατχθάλλει. 

[E'. Ὁ μέντοι µέγας ᾿Λθέρχιος ἔλεον αὐτίχα τοῦ 
vtxvlaxou λαθὼν xai δεηθεὶς τοῦ Θεοῦ λύσιν τε 
αὐτῷ δίδωσι τοῦ κακοῦ, xal τὸν μιαρὸν ἐκεῖνον δαί - 
µουα ἐκποδὼν τίθησιν, ἔργῳ δηλώσας τίς ὁ τοῦ ἆγα- 
θοῦ μαθητὴς xal ἀγαθύνειν δεδιδαγµένος, καὶ τίς ὁ 
ἐξ ἀρχῆς ποντρὸς, καὶ τοῦ πράττειν ἄλλους τὰ πο- 
νηρὰ διδάσκολος. Ἐκεῖνος δὲ ἁλλ᾽ οὗ µέχρι τούτου 
ἔστη, οὐδὲ ἐπὶ µόνῃ τῇ τοιαύτῃ ἔμεινεν ἵττῃ, ἀλλὰ 
καὶ ἕτέραν αὐτῷ προκηρύττει πάλην' οὗ μηδὲ τὴν 
πρώτην ὑπενεγκεῖν ἴσχυσεν. Ἐπειδὴ γὰρ xai ἄχων 
ἀπῄει τὸν νεανίσκον ἀπολιπὼν τραχείᾳ ὡς εἶχε xal 
ἀναιδεῖ χρησάµενος τῇ φωνῇ' Ταχύ σε, ἔφη, ᾿Αδέρ- 
xit, xal ἄχοντα παρασκευάσω τὴν Ῥωμαίων ἰδεῖν, 


Τὸ δὲ ἄρα οὗ πολῷ ὕστερον ἐξέθη, ὡς τὰ ἑξῆς τοῦ 


sime, et solita protinus superbia : Ne me existimes, 
inquit, esse ex illis humilibus demoniis, que tu 
scis sepe fugare vel verbo solo: sed sum ipse 
centurio, cujus cum nunc fecisti periculum, vides 
quam gravibus sis affectus doloribus, qui liberasti 
multos a molestiis. Sic exsecrandus ex eo, quod 
laedat, nunquam autem ex eo, quod prosit, sibi 
laudem tribuit. Hec ergo admirabili dixit Abercio, 
et impelum facit in quemdam ex iis, qui ipsum 
circumsistebant, adolescentibus: quem cum gra- 
viter discerpsisset, miserabiliter projicit in medium 
omniur. 


D XV. Magnus autem Abercius statim misericordia 


motus adolescentis, et Deum precatus, eum malo 
solvit, et exsecrandum illum demonem procul 
expellit, re ipsa ostendens, quisnam sit boni disci- 
pulus, et qui bene facere didicerit: et quisnam 
is sit, qui eet malus ab initio, et magister male 
faciendi aliis. Ille autem non eo usque constitit, 
neque semel superatum esse satis habuit ; sed ei 
rursus bellum denuntiat, cujus primum conflictum 
non potuit sustinere. Quando enim invitus reces- 
git, relicto adolescente, aspera et impudenti voce 
usug : Cito te, inquit, o Aberci, vel invitum faciam 
videre Romanorum civitatem. Hoc autem non 
multo post evenit, ut deinceps ostendemus. Divinus 


1231 


MENSIS OCTOBER. 


1233 


enim Abercius domum suam reversus, totos septem Α λόγου δηλώσει. 'O μὲν γὰρ θεῖος ᾿Αδέρχιος, elc τὴν 


dies transegit in jejuniis et nocturnis vigiliis simul 
cum fratribus, rogans ne esset tania inimici in 
eum potentia, ut quo ille eum duceret, ipse seque- 
retur. Septima vero nocte ei in somnis apparens 
Dominus, dixit: Romam, o Aberci, mea venies 
providentia, ut qui in ea sunt, meum nomen agno- 
scant. Esto ergo bono animo, gratia enim mea te- 
cum erit. Tunc sanctus e somno excitatus : Fiat, 
inquit, voluntas tua, Christe: et divinam appari- 
tionem renuntiavit fratribus. Sed ei quidem sic 
predictum est fore, ut veniret ad Romanorum ci- 
vitatem. 


XVI. Malignus autem demon, qui paulo ante 
cum eo venturum eset minitatus, nihil differensg 
venit Romam, et imperatoris Antonini filiam jam 
nubilem, et sexdecim annos natam (1), que Lucio 
quidem Vero fuerat desponsa, vocabatur autem 
' Lucilla, et ceteras suas swquales pulchritudine et 
magnitudine superabat, ingreditur: et statim ciet 
furore, ut 8e discerperet et dejiceret, et dentibus 
morderet manus, et suag carnes manderet. Mater 
autem Feustina (hoc enim erat nomen Auguste) 
simul cum Antonino augebantur animo, et valde 
erant dubii ao perplexi, et eam rem maximam du- 
cebant calamitatem. Quod autem eis maxime auge- 
bat animi e&gritudinem, erat, quod puella fuerat 
desponsa Lucio. Nam eum quidem jam miserat 
Antoninus ad Orientem, bellum gesturum contra 
regem Bulgessum (2). Inter eos autem convenerat, 
ut stato die Lucius quidem ab Oriente, Antoninus 
&utem Homa venirent Ephesum: et in templo, 
quod ibi erat, Diane Antoninus, dea teste, traderel 
puellam, Lucius vero acciperet. Cum ergo Lucius, ut 
convenerat, propere navigaret Ephesum, nesciens 
quid ageret Antoninus, cum esset ejus fllia a demone 
correpta, tempus protrahit excusatione, scribens ad 
Lucium, quod Germani, trajecto Rheno, oppida Ro- 
manorum et vicos populantur : et ideo non poterat 
nunc cum fllia venire Ephesum, ut convenerat, sed 
tantum anno sequenti. Ei autem cum in media na- 
vigatione reddita fuissent littere ab imperatore, 
magno dolure affectus, idque ferens egerrime, re- 
vertitur Antiochiam. Imperator autem Anloninus 
partim quidem sua sponte valde de filia sollicitus, 
partim vero a conjuge incitatus, omnia faciebat, 
et a nullo abstinebat, quod haberet rationein. 


XVII. Adductis itaque Romanorum et Italorum 
sacerdotibus, et ex Etruria accersitis aruspicibus, 
per ipsos adjurabat demonem, et nihil non excogi- 
tabat ad mali curationem. Illa autem et inania esse 


(1) Anno 163, teste Baronio Marci Aurelii Anto- 
nini imperatoris filia obsidetur 8 demone. 
(2) Vologesum, qui erat Parthorum rex. Vide 


ἑαυτοῦ οἰχίαν ἐπανελὼν, ἑπτὰ ὅλας εἷλχεν ἡμέρας 
ἐν νηστείαις καὶ παννυχίσιν ἅμα τοῖς ἀδελφοῖς, δε- 
όµενος μὴ τοιαύτην Ὑενέσθαι κατ αὐτοῦ ἴσχὺν τῷ 
ἐχθρῷ ὡς ἦπερ ἂν ἐκεῖνος ἄγῃ καὶ αὐτὸν ἔπεσθαι" 
ὑπὸ δὲ τὴν ἐθδόμην νύκτα ὄναρ αἐτῷ τὸν Κύριον 
ἐπιστάντα, καὶ Elcg Ῥωμην. φάναι, ᾿Αθέρκιε, οἴχο- 
νοµίᾳ τῇ ip ἀφίξῃ' ὥστε δὴ καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ τὸ 
ἐμὸν ὄνομα ἐπιγνῶναι. θάῤῥει τοιγαροῦν ἡ γὰρ χά- 
ρις µου μετὰ σοῦ ἔσται. Τότε διυπνιαθέντα τὸν 
ἅγιον, Γένοιτο, φάναι, τὸ θέλημά σου, Κύριε xal 
τὴν θείαν ἐκείχην ἐμφάνειαν τοῖς ἀδελφοῖς ἅπαγ- 


γεῖλαι, ᾽Αλλὰ τῷ μὲν οὕτω καὶ παρὰ τὴν Ῥωμαίων 


πόλιν ἀφικέσθαι προείρητο. 

Ig. 'O δὲ πονηρὸς δαίµων ἐκεῖνος ὁ μικρῷ πρό- 
σθεν τῷ ἁγίῳ τὴν ἄφιξι ταύτην ὀπισείσας, οὐδὲν 
ἀναθαλόμενος, eic 'Ῥώμην φοιτᾷ, καὶ τὴν τοῦ βασι- 
λέως Αντωνίνου παῖδα, ἐπίγαμόν τε ἤδη καὶ ἐχχαι- 
δεχέτιν οὖσαν, dj Βήρῳ μὲν Λευχίῳ ἀνδρι κατηγ- 
γύητο, Λουκίλλα δὲ ἐκαλεῖτο, κάλλει καὶ µεγέθει 
τὰς xat' αὐτὴν ὑπερενεγχοῦσαν, εἰσδύεται, xal αὖ- 
τίκα ἐκμαίνει ὡς ταράττεσθαί τε xal καταθάλλε. 
σθαι, xai ὁδοῦσι τῶν χειρῶν ἄπτεσθαι, καὶ τὰς αὐτῆς 
σάρχας διαμασᾶσθαι. Π οὖν µήτηρ Φαυστίνα (τοῦτο 
γὰρ ἦν ὄνομα τῇ Αὐγούοτῃ) λύπῃ σὺν ᾽Αντωνίνῳ xai 
ἀπορίᾳ δεινῶς εἴχοντο, καὶ συμφορὰν ἰσχάτην τὸ 
πρᾶγμα ἐτίθεντο * ἦν δὲ τὸ μάλιστα αὐτοῖς ἐπιτεῖ- 


vov τὴν ἀθυμίαν ἡ πρὸς τὸν Λεύκιον τῆς χόρης 


µνηστεία, Τοῦτον γὰρ ἀπεστάλκει piv ᾿Αντωνῖνος 
ἤδη πρὸς τὴν "Edav πόλεμον συμθαλοῦντα τῷ fa- 
σιλεῖ Βουλγέσσῳ. Ὑπᾶρχε δὲ ἄλλήλοις συγκείµενον 
κατά τινας ῥητὰς ἡμέρας, τὸν μὲν ἀπὸ tnc "Ew, 
τὸν AtUxtov, τὸν δὲ ἀπὸ Ῥώμης τὴν Ἔφεσον κατκ- 
λαθεῖν * καὶ ἓν τῷ κατ’ σὐτὴν ναῷ τῆς Αρτέμιδος, 
τὸν μὲν ὑπὸ µάρτυρι τῇ θεῷ καταθἐσθαι Λευχίῳ 
τὴν παῖδα, τὸν δὲ δέξασθαι. ᾿Επεὶ οὖν ὁ Λεύκιος κατὰ 
νὰς συνθήχκας ἔπλει πρὸς τὴν Ἔφεσον ἐπειγόμενος, 
οὖκ ἔχων ὅ τι χρήσαιτο ἑαυτῷ ᾽Αντωνῖνος δαιµονώ- 
σης αὐτῷ τῆς παιδὸς προφάσει διακρούεται τὸν χαι- 
ρὸν, Ὑράψας Λευχίῳ ὡς τὸ Γερμανῶν ἔθνος διαθὰν 
τὸν Ῥῆνον, τάς τε πόλεις Ῥωμαίων xai τὰς κώμας 
ληϊζεται' κἀντεῦθεν μηδὲ κατὰ τὰ συγκείµενα δύ- 
vacat νῦν elc Ἔφεσον μετὰ τῆς παιδὸς συνδραμεῖν, 
ἀλλ᾽ εἰς τὸ ἔπιὸν ἔτος. Tip δὲ, ἐπειδὴ κατὰ µέσον τὸν 
πλοῦν τὰ παρὰ βασιλέως ὑπήντα γράμματα. σφύή- 
ὃρα τε ἀθυμήσας xal χαλεπῶς ἐνεγκὼν, εἰς τὴν ἐν 


D Δάφνῃ ᾽Αντιόχειαν ὑποστρέφει. Βασιλεὺς δὲ »Λντωνί- 


νο, τοῦτο μὲν xai τοῖς οἰχείοις σπλάγχνοις περὶ τὴν 
τῆς παιδὸς φροντίδα πολὺς, dv, τοῦτο δὲ καὶ ὑπὸ τῆς 
συζόγὸὀν παροξυνόµενος, πάντα τε moist, καὶ οὖὐδε- 
νὸς ἀπείχετο τῶν λόγον ἑχόντων. 

Ι7’. Τοὺς 'Ῥωμαίων τοίνυν καὶ Ἰταλῶν ἱερεῖς συν- 
αγαγών καὶ οἰωνοσκόπους ἀπὸ ἸΤυῤῥηνίας µετα- 
στἑιλάµενος, ἐξώρκιζέ τε τὸν δαίμονα δι αὐτῶν, καὶ 
Ρρὐδὲν ὃ τι οὐκ ἐπενόει πρὸς τὴν τοῦ xaxoü θερα- 


Dion, et Julium Capitolinum in Marco ; Baron. 
an. 163. 


1233 


VITA S. ABERCII. 


1334 


πείαν. Τὰ δὲ κενά τε ἡλέγχετο, καὶ ἀγριώτερον ἐποίει Α convincebantur, et malignum demonem magis 


τὸν πονηρὸν δαίµονα τῇ κόρῃ. ᾽Αμέλει xal τοιάνδε 
τινὰ διὰ τῆς παιδὸς ἐκείνης ἡφίει φωνήν. ὡς, El μὴ 
ἸΑθέρκιος ὁ τῆς ἐν τῇ μικρᾷ Φρυγίᾳ τῶν Ἱεραπο- 
λιτῶν ἐπίσχκοπος ἔλθοι, οὐκ ἂν ἀπὸ τοῦ σκηνώµατος 
ἐξέλθοιμι τοῦδε. ως οὖν ἐπὶ συχνὰς ἡμέρας ταῦτα 
ἐθόα, διηπορεῖτο xa0' ἑαυτὸν ᾽Αντωνῖνος, τί ἄν etr 
τοῦτο σκοπούµενος, xal ποτε εἰσκαλέσας τὸν ἔπαρχον 
τῆς αὐλῆς Κορνηλιανὸν, ἀνεπυνθάνετο εἴ πού τις 
“Ἱεράπολις ὑπὸ μικρὰν Φρυγίαν ἑἐστίν. Ὁ δὲ. Καὶ 
µάλα, δέσποτα. ἔφη, καὶ ἀπ᾿ αὐτῆς Εὐξεινιανὸν ὁρ- 
μᾶσθαι, ᾧ πολλάκις περὶ δημοσίων ἐπέστειλας 
πραγμάτων. Τοῦτο ἀκούσας ὁ ᾿ΑΛντωνῖνος Ίσθη τε 
oia τῆς φροντίδος ἀπολυθεὶς ὅτιπερ Βὐξεινιανὸς ἐκεῖ 
διατρίθων, δεξιὸς αὐτῷ ἔσται τοῦ πράγματος olxovó- 


μος καὶ Οὐαλέριον xai ΚἩασιανὸν μαγιστριανοὺς 
εὐθὺς εὐτρεπισθῆναι Ἁκελεύσας, ἐπιστέλλει αὐτῷ 
ταῦτα" Λ᾿Αντωνῖνος αὐτοκράτωρ σεθαστὸς Εύξει- 


νιανῷ Ἡοπλίωνι χαίρειν. Ἐγὼ εἰς πεῖραν τῆς σῆς 
ἀγχινοίας ἔργοις αὐτοῖς καταστὰς, καὶ μάλιστα οἷς 
ἔναρχος προστάξει τοῦ ἡμετέρου κράτους διεπράξω 
κατὰ τὴν Σμµύρναν. ἐπικουφίσας Σμµυρναίοις τὴν ix 
τοῦ χλόνου τῆς γῆς ἐπιγενομένην αὐτοῖς συμφοβὰν, 
Ἄσθην τε, ὥσπερ εἰκὸς, xal σε τῆς τῶν πραγμάτων 
ἐπιμλλείας ἐπῄνεσα' ἔμαθον γὰρ ἅπαντα μετὰ ἀχρι- 
θείας, ὥσπερ ἄν sl παρών. "ll τε γὰρ παρὰ σοῦ 
πεμφθεῖσα ἀναφορὰ, ὃ τε ἀποδιδοὺς ταύτην, καὶ 
Κέλιος ὁ ἐπίτροπος ὑμῶν ἅπαντά µοι σαφῶς διηγή- 
σατο. Ἐπὶ δὲ τοῦ παρόντος γνωσθὲν τῷ ἡμετέρῳ 
χράτει ᾿Αθέρχιόν τινα τῆς Ἱεραπολιτῶν ἐπίσκοπον 
παρὰ coi διατρίδει, ἄνδρα εὐσεθῃ οὕτω τὰ τῶν 
Χριστιανῶν, ὡς δαιμονῶντάς τε ἰᾶσθαι, καὶ νόσους 
Ἆλλας εὐχολώτατα θεραπεύειν τοῦτον κατὰ τὸ 
ἀναγκαῖον ἡμεῖς ἈΧρῄζοντες, Οὐαλέριον καὶ Bac- 
σιανὸν μαγιστριανοὺς τῶν θείων ἡμῶν ὀφφιχίων 
ἐπέμψαμεν, τὸν ἄνδρα μετ) αἱδοῦς καὶ tip? ἀπά- 
σης ὡς ἡμᾶς ἀγαγεῖν. Κελεύομεν οὖν τῇ cT στε- 
ῥότητι πεῖσαι τὸν ἄνδρα σὺν προθυµίᾳ πάστ πρὸς 
ἡμᾶς ἀφικέσθαι εὖ εἶδότι ὡς οὐ μµέἑτριός σοι κείσεται 
παρ᾽ ἡμῖν καὶ ὑπὲρ τούτου ὁ ἔπαινος. "Εῤῥωσο. 

H'. Ταύτην τοῖς μαγιστριανοῖς δοὺς τὴν ἐπιστο- 
λὴν, ἀπέπεμψεν ἀπὸ Ῥώμης, εἰπὼν ὅτι Πολλα- 
πλάσιον ὑμῖν θήσει τὴν εἷς ἐμὲ θεραπείἰαν τὸ 'Aó£o- 
κιον ἐνεγχεῖν, προστεθὲν καὶ τὸ τάχος. Οἱ δὲ λαθόν- 
τες, οὐδὲν τάχους καὶ συντονίας ἐνέλιπον. ἀλλὰ 
δυσὶ τὸ Βρεντίσιον ἡμέραις καταλαθόντες, πλοίου 


efferabant in puellam. Ceterum is talem quoque 
vocem emitlebat per puellam, quod, nisi veniret 
Abercius Hierapolitanorum, qui sunt in parva 
Phrygia, episcopus, ex eo non exiret tabernaculo. 
Cum hee ergo multos dies vociferaretur, apud se 
dubitabat Antoninus, quidnam hoc esset, conside- 
rans, et aliquando accersito Corneliano prefecto 
pretorii, rogavit an in parva Phrygia esset urbs 
nomine Bierapolis. [s autem : Maxime, inquit, 
domine, et ex ea ortus est Euxenianus, ad quem 
sepe scripsisti de rebus publicis. Hoc cum audi- 
visset Antoninus, letatus est quasi a cura libera- 
tus, nempe quod Euxenianus, qui illic. degebat, 
bane rem pulchre ei procuraret. Et Valerio et Ba- 


B siano magistrianis mox presto esse jussis, hec sic 


&cribit : Antoninus imperator Augustus, Euxeniano 
Poplioni salutem : Ego tui ingenii solertiam re ipsa 
expertus, et maxime iis, qua jussu nostre poten- 
tie nuper fecisti Smyrne, levata Smyrnensibus 
calamitate, quae eis ex lerre motu evenerat, ut par 
erat, sum laetatus, et tuam in rebus gerendis lau- 
davi diligentiam. Omnia enim accurate dilici, 
perinde ac si adfuissem. Nam el a te missa relatio, 
et qui eam reddidit Celicius, procurator noster, 
omnia mihi aperte narravit. In presentia autem 
cum sit potentie nostre signiflcatum, Abercium 
quemdam episcopum Hierapolitanum apud te ver- 
sari, virum &deo pium in Christiana religione, ut 
medeatur demoniacis, et alios morbos curet facil- 
lime, eo cum nos necessario opus habeamus, Vale« 
rium et Basianum  magistrianos (3) divinorum 
nostrorum officiorum misimus, ut eum cum omni 
honore et reverentia ad nos adducant. Tus ergo 
jubemus prestantie, ut ei persuadeas ad nos venire 
cum summa animi alacritate, sciens non parvam 
hoe nomine tibi futuram esse apud nos laudem. 
Vale. 


XVIII. Hanc cum magistrianis dedisset episto- 
lam, Roma misit, dicens: Rem mihi longe gratissi- 
mam feceritis, si Abercium ad me quum maxima 
celeritate adduxeritis. Illi autem eis acceptis litteris, 
nihil omiserunt celeritatis et diligentie. Sed cum 
pervenissent Brundusium, et navem paratam as- 


τε ἐπὶ τούτῳ παρεσχευασµένου παρὰ τοῦ ὑπάρχου D cendissent, vento usi secundo septem diebus 


Κοῤνηλιανοῦ ἐπιθάντες, κατὰ πρύμναν αὐτοῖς τοῦ 
πνεύματος ἱσταμένου, τῇ ἑθδόμῃ τὸν Ἰόνιον δια- 
πλεύσαντες, καταίρουσιν ἐν Πελοπονήσῳφ. ᾿ἸἘκεῖθεν 
δὲ δηµοσίοις ἵπποις χρησάµενοι, ἀφιχνοῦνται τῆς 
πεντεκαιδεκάτης εἷς τὸ Ἡυζάντιον, Εἶτα πρὸς τὴν 
Νικομηδέων αὐθημερὸν Ἠπεραιωθέντε, καὶ αὖθις 
δημοσίῳ χρησάµενοι δρόµῳ, εἷς Σύναδα µητρόπο- 
λιν ἤκουσι τῆς Φρυγίας ἠγεμόνας τε τῆς ὁδοῦ 
παρὰ τοῦ ἡγεμονεύοντος ἐχεῖ Σπινθῆρος λαθόντες. 


transmisso Ionio, appellunt in Peloponnesum. 
Illinc autem equis usi velocibus, cito veniunt By- 
zantium. Deinde cum ipso die trajecissent in Nico- 
mediam, et usi essent rurgus cursu publico, veniunt 
Synadem Phrygie metropolim : et acceptis vie 
ducibus a preside, qui illic erat, Spinthere dicto, 
ut fuerat ei imperatum a Corneliano, circa horam 
nonam veniunt in civitatem Hierapolitanorum. In- 
gredientes ergo civitatem occurrunt Abercio, veluti 


(3) Magisteriani aliter dicebantur Agentes in rebus, quibus cum alia, tum etiam evectiones pu- 


^ blici cursus commissae erant. Vide Bar. an. 163. 


1235 


domum redire a docendo, solitas preces Deo red- 
diturus. Atque illi quidem ei facti obviam, roga- 
runt ubinam esset Euxenianus, et quonam ire de- 
berent, ut eum convenirent. Postquam vero ille 
rogavit, quid quarerent, et cur venirent, ejus in- 
lerrogationem segre ferens Valerius, et quod non 
cito &d quesita respondisset, audacius aliquid 
audet, forte motus a maligno, et extendit dexte- 
ram adversus ganctum, volens eum flagello percu- 
tere. Manus autem, que eum desuper servabat, 
non fuit negligens, sed audax puniebatur dextera, 
et erat immobilis, tanquam vineta aliquo compede. 
Invadit alterum quoque metus propter novum hoc 
epectaculum: et ambo ab equis descendentes, proci- 
dunt ad sancti pedes, et fiunt ei supplices, ut manus, 
que emarcuerat, et erat quasi mortua, effloresceret 
rursus et revivisceret, neque sic remaneret mor- 
tua. 

ἵππων, προσπἰπτουσί τε τοῖς τοῦ ἁγίηυ ποσὶ, xai 


MENSIS OCTOBER. 


optima data occasione. Solebat enim hora nona Α oia προστεταγµένον αὐτῷ παρὰ 


1236 
Κορνηλίου τοῦ 
ἐπάρχου mepl που tv ἑνάτην ὥραν τὴν Ἱεραπολῖ- 
τῶν καταλαμθάνουσιν. Βϊσιόντες τοιγαχροῦν τὴν πό- 
λιν, ὑπαντῶσι τῷ ᾿Αδερχίῳ, καὶ ταῦτα ἀπὸ τοῦ 
παβήκοντος: εἰώθει γὰρ κατὰ τὴν ἐνάτην ὥραν ἐκ 
τῆς διδασκαλίας οἴκαδε ἀναστρέφειν τὰς συνήθεις 
ἀποδώσων εὐχὰς τῷ θεῷ. Οἱ piv οὖν ὑπαντήσαντες 
αὐτῷ, ἀνεπυνθάνοντο, ποῦ ποτε ὑπάρχοι Εὐξεινια- 
νὸς, καὶ ὅπη Ὑενόµενοι, ἐντύχοιεν τῷ ἀνδρί. Ὁ δὲ, 
ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς τίς τε ἡ ζήτησις τοῦ ἀνορὸς καὶ 
ἐφ᾽ ὅτῳ ἤκοιεν ἤρετο, τὴν ἐκείνου ἐρώτησιν γαλε- 
πῶς ἐνεγχὼν Οὐαλέριος, ὅτι μὴ ταχὺ ἀπεχρίνατο, 
τολμᾷ τι καὶ θρασύτερον, ἴσως ὑπὸ τοῦ πονπροῦ 
κινηθεὶς, καὶ ἀνατείνει κατὰ τοῦ ἁγίου τὴν δεξιᾶν, 
πλῖξαι τοῦτον τῇ µάστιχι βουληθείς καὶ εὐθὺς i, 
φρουροῦσα χεὶρ ἄνωθεν οὐκ ἡμέλει, καὶ d τολμτρὰ 
ἐχολάζετο: καὶ ἀκίνητος ἦν ὥσπερ twi προχατα- 
σχεθεῖσα πἐδῃ. Λαμθάνει καὶ τὸν ἕτερον δέος imi 
τῷ καινῷ τούτῳ θεάµατι, καὶ ἀποθάντε ἂμφω τῶν 


Ἱκέται Ὑίνονται ταπεινοὶ λίαν, ὥστε τὴν ἄπομαβαν- 


θεῖσαν χεῖρα xal otovel τεθνηκυῖαν ἀναθῆλαι πάλιν καὶ ἄναζῆσαι, μηδὲ οὕτως απολειφθῆναι νεκράν. 


XIX. Ille autem in hoc quoque consueta usus est 
misericordia, ei tangit quidem manum male affe- 
ctam, sanam vero eam reddit protinus. Deinde 
rursus sciscitatus quanam de causa esset eis opus 
cum convenire, et intellexisset quod ad ipsum 
ferrent litteras imperatoris, fit eis dux itineris, et 
deducit quamprircum ad edes Euxeniani. Ille au- 
tem, acceptis litteris, cum quse continebantur in 
eis, perlegisset, sancto statim tradit epistolam, et 
rogat, ut nibil differat, sed sicut imperator vole- 
bat, iter quamprimum ineat. Quam cum ipse 
quoque legisset: Veniam, inquit, promptoque et 
alacri animo iter conflciam. Fit enim hoc Dei vo- 
luptate, ut mibí quoque jam a Domino meo fuit 
significatum. Et magistriani quidem preclare de- 
ducti ad Euxenianum, et ab eo honorifice accepti 
hospitio, cum duos dies apud ipsum mansissent, et 
ei totum iter, et navigationem renuntiassent, abie- 
runt tertio die, acceptis ab eo litteris: cum eis 
esset pollicitus admirandus Aberoius, post quadra- 
ginta dies, in Portu, qui dicitur, qui quidem est 
prope Romam, se esse invicem conventuros, et sic 
simul cum illis Romam esse ingressurum. Illi 
autem cum non possent non credere, (recte enim 
judicabant ex iis, que senserant, et viderant, quod 


16’. Ὁ δὲ τῆς cov/0ouc ἔχάν τούτῳ Ὑίνεται συµ- 
παθείας, καὶ ἅπτεται μὲν τῆς πηρωθείσης, ὑγιᾶ δὲ 
αὐτὴν εὖθὺς δεἰχνυσιν. ΒΕἶτα τὴν αἰτίαν καὶ πάλιν 
τῆς τοῦ ἀνδρὸς χρεἰας ἑρόμενος, xai μαθὼν ὅτι pa- 
σιλικὰ πρὸς αὐτὸν κοµίζοιεν γράμματα, ὁδτγὸς Ti 
vetat τῶν ἀνδρῶν, καὶ εἷς τὸν Βὐξεινιανοῦ οἶκον τὸ 
τάχος ἐπάχει. Ἐκεῖνος μέντοι τὰ γράμματα ci 
χεῖρας λαθὼν, καὶ τὰ ἐγχείμενα ἐπεξελθὼν, µετα- 
δίδωσι τὴν ἐπιστολὴν εὐθὺς τῷ ἁγίῳ, «αἳ dioo 
μηδὲν ὑπερθέσθοι, ἀλλ᾽ ὥσπερ αὐτὴ ἠδούλετο, τὴν 
ταχίστην ἅπτεσθαι πορείας. 'O δὲ, καὶ αὐτὸς dv 
γνοὺς, Ἐλεύσομαι, ἔφη, xal οὐχ ἀπροθύμως τὴν πο- 
pelav ἀνύσω, ἐπεὶ κατὰ γνώμην θεοῦ τὸ γινόµενον, 
ὡς κἀμοὶ ἤδη παρὰ τοῦ Κυρίου µου ἑδηλώθη' O! 
piv οὖν μαγιστριανοὶ λαμπρῶς παρ) Εὐξεινιανφ 
ξενισθέντες, δύο ck τινας ἡμέρας παρ) αὐτῷ usl- 
ναντες, τὴν πορείαν τε πᾶσαν αὐτῷ xal τὸν πλοῦν 
ἀπαγγείλαντε,, τῇῃ τρίτῃ ἀντίγραφα ἍἉλαθόντες, 
ἀπῄεσαν, ὑπεσχημένον αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ θαυμαστοῦ 
᾿Αθερχίου μετὰ “εσσαράκοντα ὅλας ἡμέρας κατὰ 
τὸν λεγόμενον Ἡόρτον ὃς ἐχόμενος Ῥώμης ἐστὶν, 
ἀλλήλοις ἐντυχεῖν' καὶ οὕτως ἅμα ἐχείνοις τῆς πό- 
λεως ἐπιθῆναι. Οἱ δὲ ἀπιστεῖν οὐκ ἔχοντες (ἔκρινον 
γὰρ ὀρθῶς ἐξ dv ἔπαθόν τε καὶ εἶδον), ὅτι ἀδένατον 
ἄνδρα τοιούτων] ἠξιωμένον τό τε συνειδὸς xii τὴν 


fleri non posset, ut vir, qui talibus et tantis erat D γλῶτταν ἔχειν οὐχ, ὐγιᾶ) τοῖς δηµοσίοις καὶ αὖθις 


dignatus, conscientiam et linguam haberet non 
sanam) publicos rursus equos ascendentes, redierunt. 

XX. Divinus autem Abercius cum vinum, et ace- 
tumetoleumin unum et eumdem utreminjecisset, et 
paucos panes preterea sumpsisset, ei deinde esset 
locutus cum fratribus, quee par erat et illius re- 
cessum miserabiliter deflentes pulcherrime esset 
consolatus, ascendit vehiculum publicum, et egre- 
ditur e civitate. Cum autem parum processisset in 
via, videl quemdam vinitorem fodientem, et vites 
diligenter colentem, (ei nomen erat Trophimion). 
Quo nominatim vocato: Agedum, inquit, iter me- 


ἐπιθάντες ἵπποις ἐπανῄεσαν. 


K'. ᾽Αθέρχιος δὲ ὁ θεῖος, οἶνόν τε καὶ ὄξος xal 
ἔλαιον εἰς ἕνα xal τὸν αὐτὸν ἁσκὸν ἐμθαλὼν, πρὸς 
δὲ καὶ ἅρτους ὀλίγους λαθὼν, εἶτα τοῖς ἀδελφοῖς 
διαλεχθεὶς τὰ εἰκότα, τὴν ἐκείνου τε ἀποδημιὰν 
ἐλεεινῶς ἁποδυρομένους ἐεξιώτατα παραμυθησάµε- 
voc, ὀχήματος πολἰτικοῦ ἐπιθαίνει, καὶ τῆς πόλεως 
ἔξεισι, Βραχὺ δὲ τῆς ὁδοῦ προελθὼν, ὁρᾷ τινα ἅμ- 
πελουργὸν σκάπτοντα, καὶ περὶ τὰς ἀμπέλους ἐπκι- 
µελως ἔχοντα (ὄνομα τῷ ἄνδρὶ Τροφιμίων)' τοῦτον 
ὀνομαστὶ καλέσας, Δεῦρο, φησὶν, ἀδελφὲ, συνδιάνυ- 


1231 


VITA S. ABERCII. 


1238 


σόν po: τὴν ἐπὶ Ῥώμην 000v. "Hxouctv ἐχεῖνος, Α eum Romam confice. Audivit ille, et ligone, et 


xai τὴν δέκελλαν εὐθὺς xal τὸ σκαφεῖον ἀπολιπὼν, 
τὴν olxelav τε ἁρπάσας ἐσθῆτα ἦν διὰ τὸν ἐκ τῆς 
ἐργασίας χόπον τῇ qf, χαταθεὶς ἦν, εἴπετο τῷ ἁγίῳ. 
Ἐπειδὴ δὲ συνώδευον ἤθη. ᾽Αλλὰ νῦν ὅτι μάλιστα 
προσέχειν ὑμᾶς diuo, θαῦμα γὰρ ἀκούσεσθε, σύμ- 
µικτον ἡδονῇῃ. Καὶ γὰρ ὁπότε piv ὁ Τροφιµίων εἲς 
χοινὴν Ίδη χρείάν ἐπιστρέφοντος τοῦ ἁγίου τὸν τοῦ 
ἀσχοῦ πόδα λύσειεν, αὐτῷ δὴ τὸ πρὸς τὸ παρὸν συν” 
τελοῦν µόνον ἁμιγὲς ἐξῄει, οἴνος τυχὸν, fj ὄξος, 1j 
ἔχαιον, τῶν ἄλλων κατὰ χώραν µενόντων' ὁπότε δὲ 
πάλιν ἐκεῖνος 6v. χρείᾳ τινὸς Καταστὰς, εἲ κατὰ 
γνώµην τοῦ ἁγίου λύσειε τὸν ἀσκὸν, τἀναντία i| 
αὐτὸς ἠθούλετο, θαυμαστῶς ἐξῄει' ὄξος μὲν καὶ 
ἔλαιον, εἰ δίψει τυχὸν ληφθεὶς πειρῷτο πιεῖν' εἰ δὲ 
καὶ ἔμπαλιν αὐτῶν δεηθείη, οἶνος ἀκραιφνὴς τοῦ 
ἀσκοῦ ἀπέῤβῥει. Οὕτως ὁ ἑκοντὶ δολερὸς Άἂκων 
ὑπῆρχε πιστὸς, οὐδενὸς div ἠθούλετο, κατὰ χρείαν 
ἁπτόμενος, σαφῶς αὖτον τοῦ πράγματος ἐχδιδά- 
σχοντος ὀρθῶς ἔχειν καὶ ἀχεραίως, xal μηδὲν παρὸ 
tT. τοῦ χρησαµένου γνώµην ποιεῖν, Τοιούτων 
᾿Αθέρχιος τῶν παρὰ Θεοῦ θτίων ἀπέλαυε yapi- 
σµάτων. Πᾶσαν οὔν εὐὑμαρῶς ἀνύσαντες τὴν ὁδὸν, 
ἐν ᾽Ατταλείᾳ τῆς Παμφυλίας κατάγονται. Ἐν ᾗ 
πλοίου τινὸς τῶν ἐπὶ 'Ῥώμην ἀναγομένων ἔπι- 
θάντες, sl; τὸν ὡρισμένον καταίρουσι τόπον, πέρας 
ἄρτι καὶ τοῦ τῶν ἡμερῶν λαθόντος συνθήµστος. 

ΚΑ’. Τῶν οὖν μαγιστριανῶν τρισὶν ὕστερον ἡμέ- 
pate xal αὐτῷ καταχθέντων' πολὺν γὰρ αὐτοῖς éxpl- 
θη χρόνον ὁ πλοῦς διὰ τὸ τῆς ὥρας χέιμέριον, xal 


rastris relictis, et sua veste arrepta, quam propter 
laborem operationis humi deposuerat, sanctum est 
secutus. Jamque simul viam inibant. Sed nuno 
volo vos quam mazime attendere : audietis enim 
miriculum voluptate commistum. Etenim quando 
Trophimion ad communem usum, sancto jubente, 
utris operculum amovisset, idipsum solum, quod 
opus erat in presentia, egressum est haud mistum: 
vinum, verbi causa, aut acetum, aut oleum, aliis in 
loco manentibus. Quando autem ille rursus aliqua 
re indigens, non e sententia sancti utrem solvisset, 
admirabiliter egrediebantur contraria iis, qua νο- 
lebat: acetum quidem, et oleum, si siti forte la- 
borans vellet bibere, sin vero his centra opus ha- 


B beret, vinum purum effluxit ex utre. Sio qui sua 


sponte fuit fraudulentus, invitus fuit fidelis, cum 
nihil tangeret ex iis, que volebat ad usum, re ipsa 
eum aperte docente, ut recte se gereret et sincere, 
et nihil faceret preter sententiam ejus, qui com- 
modasset. Talia & Deo dona fuit consecutus Aber- 
cius. Cum ergo totum iter facile confecissent, 
veniunt in Ataliam Pamphylie civitatem. In qua 
cum navem conscendissent, que Romam profici- 
scebatur,in locum appelluntconstitutum, cum modo 
finem accepisset dierum conventio. 


XXI. Magistriani vero tribus postea diebus ipsi 
quoque appulerunt : fuit enim longa mora naviga- 
tionis propter tempestatem. Quocirca tarditatem 


πολλὰ σφίσιν αὐτοῖς µεμφομένων τῆς βραδυτῆτος, (suam valde accusabant: quin etiam gtatuebant 


οὕτω τε οἰομένων ὡς, εἰ μὴ τῷ ἁγίῳ κατὰ τὰς συν- 
θήχας ἐντύχοιεν, 7j ἑαυτοὺς ὠμῶς διαχρήσασθαι, 1j 
ei τῷ αὐτοχράτορι xevaic, ὃ δὴ λέγεται, χερσὶν ἐμ- 
φανισθεῖεν ὑπ ἐκείινου ἀναιρεθῆναι. Ταῦτα τούτων 
καθ ἑαυτοὺς διασκοπουµένων, ἐπειδὴ ἀπέθησάν τε 
τῆς νηὸς ἤδη, καὶ τὰς χαταγωγὰς ἀνηρεύνων, καὶ 
τὴν ἁχτὴν περιῄεσαν, ἐντυγχάνουσι τῷ ἁγίῳ. Ὁ μὲν 
οὖν τὴν δεξιὰν προτείνας, xal αὐτοὺς ἀσπασάμενος, 
προσφιλές τε εἶθε τοὺς ἄνδρας, καὶ πράως τοῦ Guv- 
θήµατος ὑπεμίμνησκεν. Οἱ δὲ ἄσμενοι τοῦτον ὡς οὐκ 
ἂν Ἅλπισαν ἰδόντες, προσεχύνουν εὐθέως, περιεπτύσ- 
σοντο, περιέθαλλον πάντα, τἆλλα ἑγοίουν ὅσα ψυχῆς 
ὑπὸ περιχαρείας κχεκινηµένης ἐστὶ σύμθολα. Εἶτα 
παραλαθόντες, εἱσίασί τε τὴν 'Ῥώμην, xai dq τὸν 
ὕπαρχον ἂγουσι Κορνηλιανόν. 'O δὲ, ἐπειδὴ τὸν αὖ. 
τοκράτορα. ᾽Αντωνῖνον ἡ κατὰ τῶν Βαρθάρων εἶχεν 
ἐκστρατιὰ, τὸν Ῥῆνόν τε διαθάντων, xal τὴν Ῥω- 
µαίων λεηλατούντων, τὸν ἂνδρα πρὸς τὴν Λὐγούσ- 
ταν ἄγει Φαυστίναν. Ὃν ἐχείνη θεασαµένη Ὑεραρὸν 
οὕτω καὶ σεμνὸν, xal τὸ εὔκοσμον olov καὶ γαληνὸν 
ὑποφαίνοντα, αἰδοῦς ὑπόπλεως µυίνεται, καὶ σὺν 
πολλῇ αὐτὸν ἀσπάζεται τῇ σεµνοπρεπείᾳ. Καὶ. "Oc: 
μὲν ἀγαθοῦ καὶ πάντα δυναµένου, λέγει, θεοῦ δοῦλος 
εἰ,ὅπλον, ἐξ dv ἄλλοι τε πολλοὶ πρότερον, καὶ νὺν 
ἀπήγγειλαν ἐπανελθόντες οἱ μαγιστριανοὶ (καὶ γὰρ 
Άδη καὶ παρ) αὐτῶν dj Φαυστίνα τὰ κατὰ ιὸν ἄνδρα 
ἐμεμαθήκει)' δέοµαι οὖν µμτηδὲν ἀναθαλέσθαι καὶ 
βασιλέων εὐεργέτης ὀφθῆναι, καὶ τὸ ταπεινὸν ἡμῶν 


nisi sanctum, ut convenerat, invenirent, vel sibi 
ipsis mortem crudeliter consciscere. Nam si impe- 
ratori vacuis, ut dicitur, manibus se sisterent, 
metuebant, ne ab illo interficerentur. Hzc apud 
se animo agitantes, cum jam e navi descendissent, 
et scrutarentur diversoria, et littus obirent, san- 
ctum inveniunt. Ille autem cum manum porrexis- 
set, et eos salutasset, amice eos asperil, et placide 
pactum conventum revocavit in memoriam. Cum 
vero ipsi libenter eum preter spem vidissent, 
protinus adorabant, amplectebantur, et omnia alia 
faciehant, que sunt signa animi moti letitla. 
Deinde cum eum secum assumpsissent, ingrediun- 
tur Romam, et ad pretorii prefectum ducunt 
Cornelianum. Ille autem, cum imperator Antonius 
expeditionem suscepisset contra Barbaros, qui 
Rhenum transierant, et Romanorum agros popula- 
bantur, eum ducit ad Augustam Faustinam. Quem 
postquam illa aspexit adeo honestum et veneran- 
dum, et qui summam moderationem pre se ferebat 
et tranquillitatem, impletur pudore, et cum salutat 
honorifice, et, Quod sis boni quidem Dei, et qui 
omnia potest, servus, inquit, est evidens, tam ex 
iis, quee alii multi prius, et nunc reversi renuntia- 
runt magistriani, (etenim jam «quoque ex eis Fau- 
stina de illo acceperat) rogo igitur, ut nihil diffe- 
ras, sed beneficio afficias imperatores, et humilem 
nostram serves et cures filiolam. Sic enim a nobis 


1339 


MENSIS OCTOBER. 


1240 


magni honores, et dona tibi collata referent gra- A σῶσαι xat θεραπεῦσαι θυγάτριον. Οὕτω áp σοι 


tiam. 


XXII. Hec illa cum magna dicebat affectione. 
Eam enim flectebat nature necessitas, et faciebat 
ut illius postularet auxilium, quem (ut cum divino 
dicam Davide) odio habebant gratis, et non susti- 
nebant adorare tanquam veruin Deum5. Ille autem : 
Accepta quidem est, inquit, nobis tua voluntis: 
Bed nos nullo ex iis, que sunt apud vos, delecta- 
mur, ut qui vanam hanc speciem jampridem ex- 
spuerimus : et alioqui nec mercede prebemus 
gratias, que nobis a Deo date sunt, gratis accepta, 
gratis quoque dare jussi 6. Sed ubi est, inquit, 
filia? Faustina autem quam potuit celerrime currit 
in thalamum, et acceptam filiam attrahit ad san- 
ctum quam maximo ardore et studio dici potest. 
Puellam vero inhabitans sceleratissimus demon, 
cum cognoviaset se ad eum abduci, a quo sciebat 
86 prius fuisse superatum, discerpebat puellam et 
dejiciebat : timere, conturbari, tremere, caligare 
faciebat. Deinde etiam vocem ex ea emittebat, di- 
centem : Ecce, Aberci, ego te Romam duzi, sicut 
sum pollicitus. Ille autem : Certe, inquit : ged ne- 
quaquam propterea gaudebis. Sic dixit, et jubet 
puellam duci 8ub dio. Ducta est ergo puella per 
BHippodromum, cum imperatoris satellites et cuato- 
des locum prius occupassent. Interim autem cum 
ille impudens et sceleratus demon discerperet et 
dejiceret puellam, et nihil aliud clamaret niai quod 
solum signi(icabat se gloriari et jactare, quod per 
se duxisset sanctum per tantum terre et maris spa- 
Hum, sublatis in celum oculis, Abercius, cum 
Deum esset precatus, puellam acriter intuetur, et : 
ΑΡ ea, inquit, egredere, maligne demon, ipsam 
nihil offendens. Tibi hoc jubet Christus meus. [8 
vero, leonina illa audacia statim mutata in vulpis 
timiditatem : Adjuro te ego quoque, inquit, per 
ipsum Christum, ne me mittas in solitodinem, 
neque ullum alium locum, nisi in eum, in quo ha- 
bitabam. Sanctus autein: Abibis quidem, inquit, 
non in solitudinem, sed in locum paternum. Pro- 
pterea autem, quod me fecisti videre Romam, ipse 
quoque tibi jubeo in nomine Jesu, ut hanc aram 
tollas, (ei inanu ostendens aram lapideam) et feras 
usque ad meam BHierapolim et statuas propter 


µεγάλαι τιμαὶ παρ) ἡμῶν xai δωρεαὶ τὴν χάριν 
ἀμείψονται. 

KB'. Ταῦτα μετὰ πολλῆς ὑπηγόρενε τὶς περιπα- 
θείας’ ἔχσμπτον γὰρ αὐτὴν αἱ τῆς φύσεως ἀνάγγαι, 
xai βοηθὸν ἐποίουν ἐκεῖνον ἐπιζητεῖν ὃν (κατὰ τὸν 
θεῖον φάναι Δα»ῖδ) δωρεὰν ἐμίσουν, xal ὡς di» 
προσκυνεῖν οὐκ ἠνείχοντο. 'O δὲ, ᾽Απόδεχτα piv τὰ 
τῆς προαιρέσεως, ἔφη, τῆς σῆς. πλὴν οὐδενὶ τοῦὔτων 
ἡμεῖς τῶν παρ᾽ ὑμῖν τιµίων ἠδόμεθα, πάλαι τὴν 
κενὴ ταύτην διαπτύσαντες φαντασἰαν ἄλλως τε δε, 
οὐδὲ ἐμμίσθους τὰς παρὰ θεοῦ δυθείσας ἡμῖν παρέ- 
χοµεν χάριτας, δωρεὰν λαθόντες, καὶ δωρεὰν διδό- 
ναι κεχελευσµένοι, “Αλλὰ ποῦ σοι, φησὶν ἡ θυγάτηρ: 
Καὶ ἡ Φαυστίνα, ὡς εἶχε τάγους, εὐθὺς εἰς τὸν θάλα- 
póv τε εἰστρέχει, val τῆς πχιδὸς αὐτὴ λαθομένη, 
ἐφέλκεται πρὸς τὸν ἅγιον, μεθ) ὅσης ἂν τῆς θερµό- 
τητος εἶποις xal τῆς σπουδῆς. Ὁ μέντοι ἐποικῶν τῇ 
παιδὶ πονηρότατος δαίµων, ἐπεὶ πρὸς αὐτὸν ἀπαγό- 
µενος ἔγνω, οὗ xai πρότερον ἐγίνωσχεν ἠττηθεὶς, ἐσ- 
πάραττε τὴν παῖδα, κατέθαλλε, δεδοικέναι, ταράττε- 
σθαι, τρέµειν, ἱλιγγιῆν ἐποίει, Εἶτα καὶ φωνὴν ix 
ταύτης ἠφίει, Ἰδοὺ, ᾿Αθέρχις, λέγουσαν, καὶ εἲς 
Ῥώμην σε Ίγαγον, ὥσπερ ἄρα ἐπηγγειλάμην, ὁ d 
Nol, φησίν' ἀλλ᾽ οὐ χαιρήσεις τούτου γε ἕνεχεν. O5- 
τως ἔφη xal τὴν χόρην tle ὕπαιθρον ἀχθῆναι κε- 
λεύει. Ἠχθη οὖν ἀνὰ τὸν Ἰππόδρομον 1, παῖς, ὑπασ- 
πιστῶν τε βασιλικῶν πρὂτερον xal φρουρῶν τὸν τό- 
«ov διαλαθόντων, ἐν τούτῳ δὲ τοῦ ἀναιδοῦς ἐκείνου 
καὶ μιαροῦ δαίµονος, σπαράττοντός τε καὶ καταθἀλ- 
λοντος τὴν κόρην, καὶ οὐδὲν ἆλλο βοῶντος ὅτι μὴ 
τὰ ὀφρὸν xal κόμπον δηλοῦντα µόνον, ἐφ᾽ ᾧ τόν 
ἅγιον τοσαύτην θάλασσᾶν τε xai γην δι’ αὐτὸν ἀγά- 
οι, τὸ ὄμμα εἲς οὐρανοὺς ἑπάρας ᾿Αθέρχιος xai 
προσευξάµενος τῷ θεῷ. δριμύ τε τῇ χόρῃ ἐμθλέπει, 
xxi Ἔξελθε, φησὶ, ταύτης, πον ηρὲ δαῖμον. Ἐπιτάσσει 
σοι Χριστὸς ὁ ἐμὸς, μηδὲν αὐτὴν λυμηνάμενος. Ὁ 
δὲ εὐθὺς τὸ λεόντειον ἐχεῖνο θράσος εἲς δειλίαν ἁλώ- 
πεχος μεταθεθληκὼς, Ὀρκίζω σε κἀγὼ, ἔφη, κατὰ 
τοῦ αὐτοῦ Χριστοῦ, μὴ εἰς ἑρημίαν µε, μὴ «lc ἔτι- 
pov ἀποπέμψαι τόπον’ ἀλλ᾽ ἔνθα δὴ xai πρότερον 
ᾧχουν. Καὶ τὸν ἅγιον. ᾽Απελεύσῃ plv οὐκ él, épn- 
µίαν, ἀλλ᾽ sic τὸν τόπον τὸν πατρικόν. "Avg' ὅτου 
δὲ µε καὶ τὴν Ῥώμην ἰδεῖν ἐποίησας, ἐπιτάττω σοι 
xai αὐτὸς πάλιν ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ τὸν βωμὸν 
τοῦτον doa [δείξας αὐτῷ τῇ χειρὶ βωμὸν λίθινον) 


portam australem. Audivit demon, et statim tan- Ὦ μέχρι τε Ἱεραπόλεως τῆς ἐμῆς ἐνεγκεῖν, καὶ παρὰ 


quam servus, qui terribili domino didicit cedere in 
omnibus, recedit quidem a puella, nihil ei omnino 
mali faciens. Deinde innumerabilibus oculis viden- 
tibus (o quis tua omnia non admirabitur, rex 
Christe?) aram subit, et tollit graviter gemens, et 
transit per medium Hippodromum, (quod quidem 
visum est novum Romanis spectaculum) et deponit 
Hierapoli in loco prestituto. 


5 Psal. 1xvir, 3. * Matth. x, 8. 


τῇ νοτίῳ φέροντι παραστῆσαι πύλῃ. "Hxouctv 6 
δαίµων, καὶ εὐθὺς ola δοῦλος φοθερῷ δεσπότῃ πάντα 
ὑπείχειν πεπαιδευµένος ἁπαλλάττεται μὲν τῆς κόρης, 
μηδ) ὁτιοῦν αὐτὶν δράσας κακὀν. Elta µυρίων 
ὁρώντων ὁμμάτων (ὦ τίς μὴ θαυμᾶσει σου πάντα, 
Χριστὲ βασιλεῦς) ὑπέρχεται τὸν βωμον xal ἀναι- 
ρεῖται, βαρὺ στενάξας, καὶ δίεισς διὰ τοῦ Ἱπποδρό- 
pou (καινὸν δὴ τοῦτο θέχμα Ῥωμαίοις), καὶ τῷ 
ὡρισμένῳ φέρων ἑναποτίθησι τόπῳφ κατὰ τὴν Ἱερα- 
πολι, 


1241 


γΙΤΑ S. ABERCII. 


1942 


KT". 'Π δὲ κόρη τοῦ ἑνοχλοῦντος ἀπαλλαχεῖσα δαἰ-Α — XXIII. Puella autem liberata ademone, qui eam 


μονος, ἄφωνος ἐπὶ πολὺν χρόνον τῶν ποδῶν εἴχετο 
τοῦ dylou: ὃ xal µάλιστα τὴν μητέρα xal τοὺς πα” 
ῥόντας ἐθορύθει, δεδοιχότας μὴ καὶ τὴν ψυχὴν ὁ 
δαίµων ἄφείλετο τῆς παιδός. Την μέντοι Φαυστίναν 
μὴ δυνηθῆναι σιωπῇ τοῦτο διενεγχεῖν, ἀλλὰ μεστὴν 
ἀγωνίας ἔχουσαν τὴν χαρβδἰαν, πρὸς τὸν ἅγιον φάναι᾽ 
Ἡ που μετὰ τοῦ δαίµονος ἀπήλλαξας τὴν παϊῖδα 
καὶ τῆς ζωῆς. Ὁ δὲ οὕτως αὐτὴν διακειµένην ἰδών, 
xai οἰκτείρας, τὴν χεῖρα τῇ παιοὶ προτείνας, ὥσπερ 
ὑπὸ βαθεῖ ὕπνῳ κατειλημμµένην, νήφουσαν ἑγείρει 
καὶ σωφρονοῦσαν, xal πρὸς τὴν Φαυστίναν ἔπιστρα- 
φεὶς, ]δοὺ, φησὶ, παρέστηκέ σοι ἡ παῖς, οὔτε τῆς 
ζωῆς στερηθεῖσα, xal τῆς τοῦ δαίμονος ἐπηρείας 
ἁπαλλαγεῖσα. Ὡς οὖν οὕτω τὴν παῖδα ἡ µήτηρ εἶδε. 
περιθαλοῦσα ταύτην, xal δάχρυα χαρᾶς ati xata- 
χέασα, παρειάν τε παρειᾷ ἐπετίθι, — xal στόµατι 
στόμα, χερσί τε ἐνέθαλλε χεῖρας, xal ὥσπερ ἔνδον 
λαθεῖν καὶ γυμνῇ αὐτῇῃ συγγενέσθοι τῇ ψυχῇ Ίλιχο- 
µένῃ, οὐκ εἶχεν ὃ τι καὶ γένοιτο. ᾿Επειδὴ δὲ ἱκανῶς 
αὐτῇ ἤδη τὰ πρὸς τὴν παῖδα εἶχεν. ἠξίου τὸν θεῖον 
᾽Αθέρχιον θερµότατα λίαν dj βασιλὶς μὴ παραιτή- 
σασθαι παρ᾽ ἐκείνης λαθεῖν ἀμοιθὴν, (vc μεγάλης 
οὕτως αὐτὸς xai ἀναγχαίας ὑπῆρξε χάριτος. Ὁ δὲ 
χρημάτων μὲν οὐδὲ μνήμην ἀτεχνῶς ἠνέσχετο, si- 
ρηχὼς ὅτι Τί δεήσοι χρημάτων ὧᾧπερ ἄρτος καὶ 
ὕδωρ πολυτελὲς ἄριστον; οἰκοδομηθῆναι δὲ βαλα- 
νεῖον altet ἐπὶ τῷ παρὰ ποταμὸν ἀγρῷ, ἔνθα χλίνας 
αὐτὸς τὰ Ὑόνατα ηῦξατο, xal ἡ γη πηγὰς ὑδάτων 
ἀνῆκε θερμῶν' σιτηρἑσιὀν τε τοῖς ἐν τῇ πόλει αὖ- 
τοῦ πτωχοῖς εἷς τρισχιλίους µοδίους ἀποταγῆναι. 


KA'. Τούτων ἡ βασιλὶς ἅμα τε ἤχουσε, καὶ ἀσμέ- C 


νως ἁρπάζει τὸ αἰτηθὲν. Κορνηλιανόν τε τὸν ἕπαρ- 
χον ὦ. τάχος μετακαλεῖται xal σπουδὴν πᾶσαν εἶσ- 
ενεγκεῖν πρὸς τὰ αἰτηθέντα χελεύει, ὦστε μὴ ἀμθλῦ- 
ναι τὴν χάριν τῶν ταχέως ὑποσχεθέντων βραδυτῆτι 
διακονίας. Οὕτω φύσνι καὶ πάθει ψυχῆς οἱ ἄνθρω- 
ποι τοῖς ὀχνοῦσι τὰς δωρεὰς μᾶλλον ἤ τοῖς πρὸς τὸ 
λαθεῖν ἑτοίμοις ἡδόμεθα χαριζόµενοι τοὺς μὲν διὰ 
τὸ ἧττους ὁρᾶσθαι τῶν διδοµένων περιφρονοῦντες, 
τῶν δὲ τὸ ὑψηλὸν ἀσπαζόμενοι. 'O ἔπαρχος μέντοι, 
µελλήσας οὐδὲν, τὸν ἀρχιτέκτονα πρὸς τὸν κατ ἐχεί- 
νο καιροῦ ἄρχοντα Φρυγίας ἐκπέμπει, ἐφ᾽ ᾧ χρήματα 
λαθεῖν παρ᾽ αὐτοῦ πρὸς τὴν τοῦ βαλανείου οἶχοδο- 
μὴν, ὅσον δέοιτο, καὶ µοδίους τοῖς iv τῇ Ἱεραπόλει 
πένησι τρισχιλίους ἀπονέμει. Ἐπειδὴ δὲ καὶ τὸ βα- 
λανεῖον οἰκοδομούμενον τέλος εἶχεν, οὐκ ἔτι τὸ ἀπ' 
ἐκείνου παρὰ ποταμὸν ᾿Αργὸς, ἀλλ᾽ 'Aqpóc θερμῶν τῷ 
τόπῳ τὸ ὄνομα" xal τὸ σιτηρέσιον δὲ διέµεινε χορη- 
γούμενον ἕως τῶν Ἰουλιανοῦ χρόνων τοῦ δυσσεθοῦς. 
Ἐκεῖνος δὲ, χαθᾶπερ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν πάντωνς, 
οὕτω δὴ καὶ τούτου φθονήσας Χριστιανοῖς, τὴν χο- 
ρηγίαν εὐθὺς ἵστησιν. 


KE, 'O θεῖος τοιγαροῦν ᾿Αθέρχιος' lv, ἐπ αὐτὸν 
ἔπανίωμεν, ᾿Ῥωμαίοις χρόνον ἱκανὸν συγγενόµενος, 
καὶ τὸν ὑγιαίνοντα τῆς πίστεως λόγον Χριστιανῶν 
παραδοὺς ἐκχλησίαις, ὄναρ ποτὶ τὸν Κύριον ἐπίστάντα 


vexabat, muta longo tempore tenuit sancti pedes : 
quod matrem, et eos, qui aderant, maxime con- 
turbabat, timentes ne puelle animam abstulisset 
demon. Faustina autem non potuit hoc ferre si- 
lentio : sed habens cor plenum tristitia et angore 
animi, dixit sancto : Certe cum demone vitam 
quoque ademisti filie. Ille autem cum eam vidisset 
sic affectam, et ejus esset misertus, puelle manum 
prebens, tanquam profundo somno oppressam, 
eam facit surgere sana mentis compotem. Et con- 
versus ad Faustinam: Ecce, inquit, adest tibi 
puella neque vita privata, et libera ab insultu de- 
monis. Postquam ergo mater sic vidit filiam, eam 
coinplexa, et pre gaudio fundens lacrymas, genam 


p 8ene imposuit, et o8 ori, et manibus manus con- 


seruit, et veluti cupiens eam intrinsecus appre- 
bendere. et cum nuda ipsa congredi anima, nesoie- 
bat guid ageret. Cum autem puella quidem jam 
recte se haberet, divinum Abercium vehementis- 
sime rogavit imperatrix, ne recusaret ab ea acci- 
pere remunerationem, cui ipse fuit causa magne 
et necessarie gratie. Ille autem pecunie ne susti- 
nuit quidem ullam fleri mentionem, dicens : Quid 
ei opus fueril pecuniis, cui panis el aqua est lau- 
tum et magnifleum prandium ? Petit autem, ut 
prope Hierapolim exstruatur balneum in agro, qui 
eat propter fluvium, ubi ipse oravit flexis genibus, 
el terra emisit fontes aquarum calidarum ; et ut 
mendicis, qui erant in ea civitate, darentur ter 
mille modii frumenti. 

XXIV. Hec simul atque audivit imperatrix, [li- 
benter concedit, quod fuerat petitum : et Corne- - 
lianum pretorio prefectum quamprimum accersit, 
et jubet ad ea prestanda, que sunt petita, omne 
adhibere studium, ne cito promissorum gratiam 
hebetet et obscuret tarditas ministerii. Tale est 
hominum ingenium, et ita sunt alfecti. Iis liben- 
tius gratificamur, quidona dubitant accipere, quam 
iis, qui sunt prompti ad accipiendum : hos quidem 
despicientes, quod videantur victi a muneribus : 
illorum autem amplectentes animi magnitudinem. 
Prefectus autem praetorii nihil cunctatus, emittit 
architectum ad presidem Phrygie, qui erat illo 
lempore, ut pecunias ab eo acciperet, quantis opus 
erat ad balneum exstruendum : et ter mille modios 


D frumenti distribueret pauperibus, qui erant Hiera- 


poli. Postquam autem fuit impositus finis balneo, 
quod edificabatur, &b illo tempore non vocabatur 
amplius locus ille Ager, qui est propter fluvium, 
sed Ager calidarum. Duravit autem illius frumenti 
distributio usque ad tempora impii Juliani. Ille 
namque, quomodo alia bona, ita hoc quoque invi- 
dens Christianis statim cessare facit suppedita- 
tionem. 

XXV. Divinus ergo Abercius, ut ad eum reverta- 
mur, cum longo tempore foisset versstus cum 
Romanis, et sanam fidei rationem tradidissel Eccle- 
siis Christianorum, videt aliquando in sommis adesse 


1243 


MENSIS OCTOBER. 


1944 


Dominum, et dicere : Oportet, o Aberci, te curam Α ὁρᾷ καὶ, Act σε, ᾿Αθέρχιε, λέγοντα, xal τῶν ἐν τῇ 


quoque gerere partium, que sunt in Syria. A 
somno ergo excitatus, petit ab imperatrice, ut eum 
dimittat. Illa enim eum delinebat vehementissime, 
timens ne postquam ille abscessisset, libertatem as- 
secutum demonium, filiam rursus invaderet. Verum 
is, cum, quod ad id attinebat, jussisset eam 65959 
bono animo, rursus rogavit, ut navis sibi parare- 
tur, per quam ad partes Syrie navigaret. Tandem 
ergo persuasa ab illius assiduitate, jubet Cornelia- 
num ei parere navigium, et que erant necessaria, 
quamprimum imponere. Cum ergo ei in portum 
deducia esset navis, illam conscendens, septimo 
die navigationis pervenit in Syriam. Et primum 
quidem versatur Antiochi: deinde eum excipit 


Συρἰᾳ φροντίσαι μερῶν. ᾿Ανεθεὶς οὖν τοῦ ὕπνου, ai- 
τεῖ τὴν βασιλίδα μεθεῖναι αὐτόν ' περιείχετο γὰρ 
τέως ἰσχυρότατα τοῦ ἀνδρὸς, δεδοικυῖα μὴ μετὰ τὴὶν 
ἐχείνου ἀποδημίαν ἄδείας τυχὸν τὸ δαιµόνιον, ἆμ- 
πηδήσῃ πάλιν τῇ θυγατρἰ. 'O δὲ, θαῤῥεῖτε τούτου γε 
ἕνεκεν, εἰρηκὼς, ἐδεῖτο καὶ αὖθις ναῦν αὐτῷ παρα- 
σκεὑασθῆνχ:, δι’ ἧς ἐπὶ τὰ τῆς Συρίας πλεύσειε µέ. 
pn. Μόλις οὖν ποτε καὶ τῇ πολλῆ πεισθεῖσα προσε- 
δρίᾳ, κελεύει Κορνηλιανῷ πλοϊόν τε αὐτῷ εὖτρι- 
πίσαι, καὶ τά ἐπιτήδεια ὅτι τάχος ἐνθέσθαι. Καθορ- 
µισθείσης οὖν αὐτῷ τῆς νεὼς ἐμθὰς ἑῶδόμῃ τῇ πρὸς 
τὸν πλοῦν ἡμέρᾳ τὴν Συρίαν καταλαμδθάνει. Καὶ πρᾶ- 
τα μὲν τῇ ᾽Αντιοχέων ἐπιδημεῖ  εἶτα δέχεται τοῦτον 
Απάμεια χἀχεῖθεν ἐπὶ τὰς λοιπὰς µεταθαίνει πόλεις, 


Apamea : et illino transit ad reliquas civitates, et Bj xa! στασιαζούσας διαλάττει τὰς ἐκκλησίας πάν» 


reconciliat Ecclesias inter se dissidentes. Tune 
enim per eas valde serpebat malum heresis Marcio- 
nis. Transmisso autem Euphrate, venit ad Eccle- 
sias, qua erant in Nisibi, et in tota Mesopotamia, 
easque eodem modo afficit. Hinc ad eum ab omni- 
bus deferuntur pecunie, mediocris renumeratio 
magne ejus ciroa Eoclesias malorum perpessionis. 
Ignorabant autem se perinde facere, acsi alicui ex 
jis, qui possunt velocissime currere, preberent 
compedes, premium quoddam agilitatis aut si ma- 
vis, non secus 8ο ii, qui eum qui nudus luctari 
pulchre didicit, conantur docere, ut eum arripiendi 
ansam habeat adversarius. 

XXVI. Cum ergo ille quidem recusaret accipere, 
dicens fuisse plura, que dabat imperatrix, et qua 
justiore de causa poterant accipi : illi autem in- 
stantes cum non possent persuadere: stans in 
medio eorum vir quidam, nomine Barchasanes, 
genere clarissimus, divitiis copiosissimus : Vim 
quidem, inquit, ei afferre propter pecunias, o fra- 
ires, neque est οἱ decorum, neque nobis omnino 
utile. Quod autem datum, non licet deponere, et 
quod ei magis dant suc actiones, istud est a nobis 
prestandum. Decernemus eum nominare equalem 
apostolis. Neque enim ullum alium scimus tantum 
lerre et maris obiisse, ut curam gereret fratrum, 
nisi summos Christi discipulos, quos quidem ipse 
est secutus. Bec illequidem : omnibus autem visum 
est ila esse faciendum. Sicque ab illo tempore ac- 
cepit hanc denominationem, qui etiam ante illorum 
sententiam hanc erat ipsis factis sortitus. Cum 
illinc ergo recessisset, et in utraque fuisset Cilicia, 
et Lycaoniam obiisset, et Pisidiam, venit Synadem 
Phrygie metropolim. Hospitio autem acceptus a 
quibusdam ex iis, qui illic erant Christianis, cum 
86 parumper recreasset, ad suam contendit civi- 
latem. 

XXVII. Cum itaque estate venisset ad locum, 
qui dicitur Aulon, sedit in petra propinqua. Cum 
autem et ventus spiraret ei adversus, et a rusticis 
frumentum iu arca ventilaretur, et aura tenues 
paleas exoitans, in sanoti vultum projiceret, rogat 
agricolas, ut laborem aliquantum remitterent. Illi 


γὰρ τότε τὸ τῆς αἱρέσως τοῦ Μαρχίωνος xaxàv, ἑνέ- 
µετο ταύτας. Τὸν Εὐφράτην δὲ διαθὰς, ταῖς κατὰ 
Νίσιθίν τε καὶ πᾶσαν τὴν Μεσοποταμἰαν ἐκχλησίαις 
ἐπιφοιτᾷ, κἀκείνας τὸν ἴσον διατίθησι τρόπον. 'Ev- 
τεῦθεν χρήματα αὐτῷ Ἠκοµίζεται παρὰ πάντων, 
ἁμοιθὴ µετρία τῆς πολλῆς αὐτοῦ δῇθεν περὶ τὰς ἐχ- 
Χλησίας κακοπαθείας. ᾿Ἡγνόούν δὲ ὅμοιόν τε ποιοῦν- 
τες, ὥσπερ εἴ τινι τῶν τρέχειν ὀξύτατα δυναµένων 
πέδας παρεῖχον, γέρας τι τῆς εὐχινησίας, εἰ βούλε: 
δὲ, καθάπερ οἱ τὸν γυμνὸν ἤδη παλαίειν πεπαιδε- 
μένον πειρώμενοι ἐνδιδύσκειν * ὥστε λαθὰς ἔχειν ἐπὶ 
αὐτὸν τὸν ἀντίπαλον. 


Kg. Ἐπεὶ οὖν ὁ μὲν ἀνένευε τὴν ἀνάληψιν τὰ 
τῆς βασιλίδος πλείονα εἱρηκὼς εἶναι, καὶ εὐλογωτί- 
pac ἐχόμενα πρὸς τὸ λαθεῖν ἀφορμᾶς * οἱ δὲ προσκεί- 
µενοι πείθειν οὖκ εἶχον, εἲς μέσον τις αὐτῷ κχατσ- 
στὰς Βαρχασάνης ὄνομα * ἀνὴρ τὸ γένος λαμπρότατος, 
τὸν πλοῦτον διαφορώτατος, Βιάζεσθαι μὲν, ἀδελφοὶ, 
τὸν ἄνδρα χρημάτων ἕνεχα, ἔφη, οὔτε αὐτῷ πρέπον, 
οὔθ) ἡμῖν ὅλως λυσιτελές. Ὅ δὲ οὐκ ἔστι διδόµενον 
ἀποθέσθαι, xal ὅπερ αὐτῷ μᾶλλον al πράξεις 5 
δόασιν, ἐκεῖνο δὴ καὶ ποιητέον ἡμῖν. Καὶ ψῃηφισώμεθε 
τοῦτον ἰσαπόστολον ὀνομάζειν, ἐπεὶ μὴδὲ περιελ- 
θόντα ἕτερον ἴσμεν γῆν τοσαύτην xal θάλατταν ἐπὶ 
προνοἰᾳ τῶν ἀδελφῶν, ὅτι μὴ τοὺς χορυφαίους ixsl- 
νους τοῦ Χριστοῦ μαθητὰς, οἵσπερ δὴ xal οὗτος 
ὤφθη ἑπόμενος. Ταῦτα ὁ piv εἶπε, τοῖς δὲ δεῖν ἐδό- 
χει, καὶ τὸ ἀπ᾿ ἐκείνου ταύτην ἔλαχε τὴν ἔπωνυ- 
µίαν, ὁ καὶ πρὸ τῆς ἐκείνων ψήφου τοῖς ἔργοις 
αὐτὴν κληρωσάμενος, ᾽Αναζεύξας τοίνυν ἐχεῖθεν, ἐν 
ἑκατέρᾳ τε Κιλιχίᾳ γενόμενος, xal τῇ — Auxaovig 
xai Πισιδίᾳ ἐπιδημήσας, εἷς Σύναδα τῆς µμικρᾶς 
Φρυγίας µητρόπολιν fxev. Ἐπιξενωθεὶς δὲ τισι τῶν 
ἐκεῖ Χριστιανῶν, καὶ μικρὸν ἑαυτὸν ἀναπαύσας, πρὸς 
τὴν οἰκείαν ὥρμησε πόλιν. 


KZ. Τὸ χωρίον οὖν ὅπερ Αὐλὼν ἐκαλεῖτο θέρους 
καταλαθὼν , ἐπὶ τῆς πλησίον ἐκάθισε πέτρας. 
Ἐπειδὴ δὲ τό τε πνεῦμα ἐπίφορον ἔπνει, xal τοῖς 
ἀγρόταις à σἰτος ἐπὶ τῆς ἄλωνος ἐλωιμᾶτο, xai d 
αὖρα τὰ λεππὰ τῶν ἀχύρων διαῤῥιπίζουσα ταῖς 


ὄψεσι προσέθαλλε τοῦ ἁγίου, δεῖται τῶν γεωργῶν 


1945 


VITA S. ABERTCII. 


1946 


ἀνεῖναι πρὸς βραχὺ τόπον. Oi δὲ οὐχ ὑπήκουον * A autem non exaudierunt. Deinde sanctus quidem 


εἶτα ὁ μὲν προσευχῇ μόνη τὸ πνεῦμα χοιµίζει, τοῖς 
δὲ καὶ ἄχουτιν ἐπαύετο ἡ σπουδή. Μὴ ἔχοντες οὖν 
6 τι καὶ ἑαυτοῖς χρήσονται, ol μὲν ἐπὶ δεῖπνον τρὲ- 
πονται, ὁ δὲ, καὶ γὰρ ἔτυχε δίψει ἁλοὺς, ὕδωρ παρ᾽ 
αὐτῶν τει. "AAA" ἐκεῖνι δεινῶς ἄξενοι ὄντες, xai 
ἀκριοῶς ἄγροικοι, παρεθεώρουν τὴν αἴτησιν, καὶ 
χλεύην τὸ πρᾶγμα ἑποίουν * Bl. - ἕνα γέροντα, λὲ- 
Ύοντες, ἀφεξόμεθα τραπέζης. Ἐμέμψφατο οὖν τῆς 
ἀπανθρωπίαν ταύτην ὁ Φφιλανθρωπότατος ἀνδρῶν 
λΑθέρχιος, xai τὸ μηδέ ποτε κορέννύσθαι αὐτοῖς 
ἐπηράσατο. "O xal ἔσχον εἰς δεῦρο παραµένον αὐτοῖς, 
μισα θρωπίας Φιλάνθρωπον ἁἀτεχνῶς ἐπιτίμιον. 
Εἶτα τῆς πέτρας ἀπαναστὰς, τὴν ἑαυτοῦ πόλιν xa- 
ταλαμθάνει. Τὸ γοῦν πλῆθος αἰσθόμενοι τῆς τοῦ 
ἀνδρὸς παρουσίας, συνέῤῥεον πανδημεὶ, γλιγόµενοι 
ὄψιν τε τὴν γλυκεῖαν ἰδεῖν, καὶ φωνῆς ἀκοῦσαι τῆς 
ποθουµένης. Ὁ μὲν οὖν ἀσμένως αὐτοὺς εὐλογήσας 
καὶ ἀσπασάμενος, περιῄει τὴν πόλιν xal αὖθις, δι- 
δάσκων τε τὸν λόγον τῆς ἀληθείας σὺν παῤῥησίᾳ, xol 
τοὺς προσιόντας διὰ τοῦ βείου βαπτίσματος τελειῶν, 
δαιμονῶσι λύσιν τοῦ κακοῦ παρέχων, νόσους ἰώμε- 
νος, xal παντὸς ἰσχυροτέραν πάθους τὴν iv αὐτῷ 
τοῦ πνεύματος δύναμιν προθαλλόµενος. Συνθεὶς δὲ 
καὶ βίθλον διδασκαλίας πάνυ ὠφελίμως ἔχουσαν, 
καταλείπει τοῖς ὑπ᾿ αὐτὸν πρεσθυτέροις ἅμα καὶ 
διαχόνοις, ἵνα xal μετὰ θάνατον φθέγγηται δι αὖ- 
τῆς, xal τρόπον τινὰ µηδέποτε ὠφελῶν παύηται, 
ΚΗ’. ᾽Ανελθὼν οὖν ποτε sig ὄρος ὑψηλὸν οὕτω 
δεῆσαν, ἐπεὶ Olym δεινῇ αὐτός τε καὶ ὅσοι αὐτῷ 
συνῆσαν ἥλωσαν, ἐπὶ τὸν πάντα δυνάµενον καταφεύ- 


γει. Καὶ αὐτὸς μὲν εἰς προσευχλν χκλιθεὶς, τὰ γὄνατα C 


τῷ ἑδάφει δίδωσιν * ὕδωρ δὲ πότιµον εὐθὺς ἀνῆκεν 
$ v5. Καὶ ὁ τόπος ἐξ ἐκείνου τόπος γονυκλισίας τὸ 
λοιπὸν ἐκλήθη. ἡλλὴν ἀλλὰ τότε piv εἰς τὸν οἶκον 
αὐτοῦ ἐπανῆκεν * οὐ πολλῷ δὲ ὕστερον ὁρᾷ πάλιν 
ὄναρ αὐτῷ τὸν Κύριον ἐπιστάντα καὶ, ᾿Αθόρχιε, λέ- 
οντα, ἤγγικεν ἤδη ὁ χαιρὸς. ὥστε ἀναπαύσασθαί 
σε τῶν πόνων σου τῶν μακρῶν. Διαγρηγορήσας δὲ 
καὶ γνοὺς τὴν τελευτὴν αὐτῷ προδηλοῦσθαι, τὸ φα- 
viv τοῖς ἀδελφοῖς διηγεῖται, καὶ λίθον τινὰ τετράγω- 
vov μῆκός τε xal πλάτος ἴσον, τάφον ἑαυτῷ κατα- 
σκευάζει * καὶ τὸν βωμὸν ὃς ἐκείνου προστάξαντο, ἀπὸ 
Ρώμης ὑπὸ τοῦ δαίµονος ἐκεῖ µετηνέχθη, τῷ λίθῳ 
ἐγίστησι, τοιόνδε τι ἐπίγραμμα αὐτῷ ἐγχαράξας " 
Ἐκλεκτῆς πόλεως πολίτης τόδ' ἐποίησα ζῶν, ἵν' ἔχω 


solis precibus sopit spiritum, illis autem vel invitis 


cessavit studium. Cum ergo nescirent quid agerent, 


ji se convertunt ad cenam: ipse autem aquam 
(siti enim laborabat) ab eis petiit. Sed agricole 
cum essent valde inhospitales, et plane agrestes, 
despectui habebant petitionem, et rem ludifica- 
bantur: scilicet, propter unum senem, dicentes, 
a mensa abslinebimus. /Egre tulit hano inhumani- 
tatem humanissimus virorutn Abercius : et eis esl 
imprecatus, αἱ nunquam satiarentur. Quod etiam 
eis hucusque permansit : humana plane poena in- 
humanitatis. Deinde a petra recedens, venit ad 
suam civitatem. Cum ergo sensisset pupulus ejus 
adventum, omni ex parte oonfluebant, cupientes 
videre dulcem vultum, οἱ audire vocem desidera- 
tam. Ille ergo cum libenter eis benedixisset, et eos 
salutasset, rursus obibat civitatem libere docens 
verbum veritatis, et eos, qui accedebant, per divi- 
num baptismum initians, et demoniacis prebens 
mali solutionem : morbos curans, et quavis affe- 
ctione fortiorem spiritus, que in ipso erat, virtu- 
tem proferens. Cum autem valde quoque utilem 
doctrine librum composuisset, eum dat iie, qui 
sub ipso erant, presbyteris simul et diaconis, ut 
eis vel post mortem loqueretur, et aliquo modo 
nunquam eis cessaret prodesse. 


XXVIII. Aliquando in montem excelsum, usu ita 
postulante, ascendit : ipseque et qui cum eo erant, 
siti laborebant. Confugit autem ad eum, qui poteat 
omnia. Itaque conversus ad orationem, humi incli- 
nat genua : poculentam autem aquam terra statim 
emisit. Ab illo autem tempore locus ille deinceps ΄ 
fuit appellatus locus genuflexionis. Ceterum tunc 
quidem rediit in domum suam : non multo poet 
autem videt rursus Dominum, qui ei in somnis ap- 
paruit, et ei dixit : Aberci, jam prope est tempus, 
utcesses a longis tuis laboribus. Cum autem e 
somno esset excilatus, et cognovisset decessum 
sibi presigniflcari, narrat fratribus id, quod appa- 
ruerat : et quemdam quadratum lapidem, longitu- 
dine et latitudine equalem, sibi sepulerum con- 
Btruit : et aram, qua, illo jubente, Roma illuc 
translata fuerat, lapidi imponit, ei taleminsculpens 
insoriptionem : Electe urbis civis hoc vivens feci, 


καιρῷ σώματος ἐνθάδε θέσιν, τοὔνομα ᾿Αθέρχιος * ὁ [) ut hictempore habeam posituram corporis, nomine 


Qv μαθητὴς ποιµένος ἀγνοῦ, ὃς βόσχει προθάτων 
ἀγέλας, ὄρεσι πεδίοις τε, ὀφθαλμοὺς ὃς ἔχει µ9γά- 
λους, πάντα καθορῶντας. Οὗτος γὰρ µε ἐδίδαξε 
γράμματα misti, sic. ᾿Ρώμην ὃς ἔπεμψεν ἐμὲ βασι- 
λείαν ἀθρῆσαι, xal βασίλισσαν Ίδεῖν χρυσόστολον, 
χρυσοπέδιλον. Λαὸν δ᾽ εἶδον ἐκεῖ λαμπρὰν σφραγῖδα 
ἔχοντα * καὶ Συρίης πέδον χώρας εἶδον * καὶ ἄστεα 
πάντα Νίσιθιν Εὐφράτην διαθάς. Πάντας δ᾽ ἔσχον 
συνηγόρους, Μαῦλον ἔσωθεν. Πίστις €& παντὶ προῆγε, 
xal παρέθηκε τροφήν * ἰχθὲν ἀπὸ πηγῆς παμµεγέθη, 
καθαρόν ' ὃν ἑδρέξατο παρθένος ἁγνὴ, καὶ τοῦτον 
ἐπίδωκε Φφίλοις ἐσθίεν διαπαντὸς, οἶνον χρηστὸν 


Abercius. Qui sum discipulus pastoris casti pascen- 
tis ovium greges in montibus et agris, ac magnos 
habentis oculos, omnia intuentes. Is enim me 
docuit litteras fideles, Romam qui me misil ad 
videndum imperium, et imperatricem indutam au- 
reis vestibus et calceis. Illio autem vidi populum 
preclarum, insignesannulos in manibus gestantem. 
Et Syrie regionis campum vidi, et omnia oppida 
Nisibin et Mesopotamie, transmisso Euphrate. 
Habui autem omnes ad eamdem venientes concio - 
nem, et Paulum intrinsecus. Fides autem omnino 
produxit et apposuit nutrimentum, piscem ex fonte 


1247 


MENSIS OCTOBER. 


1248 


ingenlem, quem purum apprehendit virgo casta: A ἔχουσα, κέρασµα διδοῦσα μετ ἄρτου. Ταῦτα παρε- 


et eum perpetuo edendum tradidit amicis, vinum 
habens bonum, quod dat cum pane temperatum. 
Hec adstans Abercius jussit, ut ecriberentur, se- 
ptuagesimum secundum annum vere agens. Hec 
cogitans oraverit pro Abercio, quicunque nobiscum 
sentit. Non tamen alterum tumulum mihi, neque 
hunc in superiori loco imponet aliquis. Quod si 
fecerit, Romano erario solvet bis mille aureos, οἱ 
bone patrie Hierapoli mille aureos. Inscriptio 


quidem sic se habebat ad verbum, sed tempus ex 


desideraretur. 

XXIX. Ipse tandem cum presbyteros simul et 
diaconos, et quosdam vocasset ex populo : Filioli, 
inquit, mihi quidem jam adest vite (inis, et abeo, 
o grex mihi dilecte : abeo ad id, quod velab in- 
eunte etate desiderabem, vitae genus: et ad eum 
cujus ego solius teaeor desiderio, et cujus divino 
amore vehementer incendor : abeo eum visurus. 
Vobis autem considerandum est, quemnam sitis 
vobis electuri episcopum, qui et vos posl me pascet, 
et cujus vocem pulchre audient mes oves, que, ut 
Deo placet, ab eo pascentur. Hec cum sanctus eis 
dixisset, illi cum pauca inter se communiter locuti 
essent, archipresbyterum ecclesie, cui eliam nomen 
erat Abercius, communiter elegerunt. Quin etiam 
cum ipse quoque ei sua sententia confirmasset 
episcopatum, ei imponit manus : et cum bene- 
dixisset ; Tu, inquit, o Aberci, nunc episcopus con- 
stitueris, Deo dante, et me quoque, quantum est 
in mea potestate. Deinde cum simul cum oculis 
manus in colos sustulisset, et Deum orasset, api- 
ritu hinc recedit, et transit ad Christum, ad cho- 
ros angelorum transmisgus, qui revera vixerat ut 
angelus. Populus autem, qui habitabat civitatem, 
congregatus ad sacrum illud viri corpus, cum illi 
β8οτα cecinisset cantica, eL lanquam communem 
aliquem thesaurum sustulisset, deposuit in lapide, 
vicesimo secundo mensis Octobris. Deinde cum 
eum, qui &b ipso acceperat episcopatum, in ejus 
thronum deduxissent, communiter magnificarunt 
Deum, qui est super thronum glorie regni: quem 
decet omnis honor, gloria et adoratio, nuno et 
semper, et in secula seculorum. Amen. 


στὼς εἶπεν ᾿Αθέρχιος ὧδε γραφῖναι, ἑθδομηκοστὸν 
ἔτος καὶ δεύτερον ἄγων ἀληθῶς. Too 0' ὃ νοῶν εἴ- 
ξαιτο ὑπὲρ ᾿Αθερχίου πᾶς ὁ συνῳδός. Οὐ μέντοι 
τύμθον Écepóv τις ἀπ᾿ ἐμοῦ ἐπάνω θήσει * εἰ δ᾽ οὖν, 
Ῥωμαίων ταμείῳ θέσει δισχίλα χρυσᾶ, καὶ χρηστῆ 
πατρίδι Ἱεραπόλει χίλια χρυσᾶ. Τὰ µεν δὴ τοῦ ἐπι- 
γράμματος ὧδέ πως ἐπὶ λέξεως εἶχεν * ὅτι μὴ ὁ χοό- 
νος ὑφεῖλε κατ’ ὀλίγαν τῇς ἀκριθείας, καὶ ἡμαρτη- 
µένως ἔχειν τὴν γραφὴν παρεσκεύασεν. 

ea aliquid detraxit, et effecit ut nonnihil postea 


K0'. Αὐτὸς δὲ, τοὺς πρεσθυτέρους εἷς ταυτὸν xa: 
τοὺς διακόνους, xal τινας τοῦ πλύίθους χαλέσας " 
Τέχνα, ἔφη, ἐμοὶ μὲν τὸ τοῦ βίου τέλος ἤδη πάρεστι, 
καὶ ἄπειμι, ὦ φίλον ἐμοὶ ποίμνιον, ἄπειμι πρὸς Ty 
ἐπόθουν ἐκ νέου διαγωγὴν, val πρὸς Ov µένον ἐγὼ 
τὴν ἔφεσιν ἔχω, xal οὗ µε σφοδρῶς ὁ θεῖος ἐξέκαυσεν 
ἔρως, ἄπειμι, τοῦτον ὀψόμενος. Ὑμᾶς δὲ χρὴ σχο- 
πεῖν, ὃν τινα ἑαυτοῖς ἐπίσκοπον φηφιεῖσθε * ὃς ποι- 
pavet τε ὑμᾶς μετ ἐμὲ, xal οὗ τῆς φωνῆς ἀκούσει 
τὰ ἐμὰ πρόθατα καλῶς καὶ ὡς θεῷ φίλον ὑπ αὐτοῦ 
ποιµαινόµενα. Ταῦτα τοῦ ἁγίου πρὸς αὐτοὺς εἰπόν- 
τος, βραχέα ἐχεῖνοι πρὸς ἀλλήλους εὐθὺς χοινολο” 
γησάμενοι, τὸν ἀρχιπρεσθύτερον τῆς ἐἑκχλησίας, 
ὄνομα xal αὐτὸν ᾿Λθέρχιον, χοινῶς ἑψηφίσαντο * χαὶ 
αὐτὸς δὲ τῷ ἄνδρὶ τὴν ἔπισκοπὴν ἐπιψηφισάμενος, 
ἐπιτίθησίΥ τε αὐτῷ τὰς χεῖρας, καὶ εὐλογήσας, Eoi, 
ἔφη, ὦ ᾿Αθέρκιε, ἐπισκόπῳ εἶναι δίδωμι, θεοῦ τε 
διδόντος xal ἐμοῦ ὅσον im' ἐμοί. Εἶτα εἰς οὐρανοὺς 
σὺν τοῖς ὄμμασι x&i χεῖρας ἀνασχὼν, xai προσευξά- 
µενος τῷ θεῷ, ἀπαίρει τε τῶν ἐνταῦθα τῷ πνεύ- 
ματι, καὶ πρὸς Χρίστὸν διαθαίνει, χοροῖς ἀγγέλω, 
ὁ κατ ἄγγελον ἀληθῶς βιώσας παραπεµπόµενος. 
Τὸ μέντοι τὴν πόλιν οἰκοῦν πλῆθος παρὰ τὸ lepóv 
ἐχεῖνο τοῦ ἀνδρὸς σῶμα συναθροιαθέντες, ἱερά τε 
αὐτῷ ἐπάσαντες ἄσματα, xai λαμπρῶς ἀνελόμενοι 
ὥσπερ τινὰ xotwóv θησαυρὸν ἐν τῷ λίθῳ κατέθεντο, 
δευτἐραν τοῦ Ὀκτωθρίου πρὸς ταῖς εἴκοσιν ἄγοντος ' 
εἶτα τὸν ὑπ αὐτοῦ δεξάµενον τὴν ἐπισκοπὴν, ἐπὶ 
τὸν αὐτοῦ θρόνον ἀναγαγόντες, χοινῇ τὸν ἐπὶ θρόνου 
δόξης τῆς βασιλείας Θεὸν ἐμεγάλυνον, ᾧ πρέπει 
πᾶσα δόξα, τιμὴ xal προσχύντσις νῦν καὶ ἀεὶ xal 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώγων. ᾽Αμήν. 


1249 


MARTYRIUM S. ARETHJE. 


1250 





MAPTYPION 


TOY ATIOY 


MEPAAOMAPTYPOX APEOA 


ΚΑΙ TON ZYN AYTQ ΑΘΛΗΣΑΝΤΩΝ 


ATION 


MAPTYPON 


ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ TON ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΣ ΤΟΤΕ ΠΡΑΧΘΕΝΤΩΝ. 


MARTYRIUM 


SANCTI 


ET MAGNI MARIYRIS ARETH/E, 


ET EORUM QUI CUM EO DECERTARUNT 


SANCTORUM MARTYRUM 


ET HISTORIA EORUM QU/E TUNC FACTA SUNT IN REGIONE HOMERITIDE 
VEL SAB/EA 


(Latine ap. Surium ad diem 24 Octobris; Grece ex cod. ms, Paris. n. 1483.) 


Α΄. Ἔτος μὶν ἤδη πἔμπτον ἐνειστήχει τῷ εὐσεθεῖ A 


Ἰουστίνῳ, τῆς Ῥωμαίων ἀρχῆς τῶν σκήπτρων 
ἐπειλημμένῳ, ἠνίκα καὶ Αἰθιόπων ᾿Βλεσθαὰν Ίρχεν, 
ἀνλρ im' εὐσεθείᾳ καὶ δικαιοσύνῃ Λπλείστου παρὰ 
πᾶσιν Ἰξιωμένος ὀνόματος, ἐν Αὐξούμῃ πόλει τὰ 
βασίλεια κατεσκευακώς. Ἐκράτει δὲ καὶ τῆς 
Εὐδαίμονος ᾿Αραθίας, τῆς πάλαι μὲν Σαθᾶ, νυνὶ 
δὲ "Ομτρίτιδος καλουμένης, Δουναάν τις — "E6paioq 
&vip δυσσεθὴς xai τῷ τῶν Χριστιανῶν vivet δια- 
φερόντως πολέμιος. Ὃς καὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα πάντας 
ἐκπεριτόμους εἶχεν, οὕς μὲν ἰἱουδαίζοντας, οὓς δὲ 
xai ἀκριθῶς ἑλληνίζοντας, θύοντας ἡλίῳ xal σε- 
λήνῃ xal δαίμοσιν, οὓς ρα καὶ κατὰ τὸν ἐπιχώριον 
τρόπον ἀγάλμασι xal στήλαις ἐτίμων. ᾿Απηχθανετο 
δὲ καὶ τῷ Ἐλεσθαὰν ὁ Ἑθραίος, ὅτι δὴ πάντων 
σχεδὸν τῶν ὑπ οὐρανὸν τὸν Ἀριστὸν κηρυττόντων 
θεὸν καὶ θεοῦ Υἱὸν ἀλτθηῆ, xal ἡμῖν ὅμοιον κατὰ 
τὴν σάρκα Ὑενόµενον, αὐτὸς ἀθετῶν ἀπηρνεῖτο καὶ 
τὸν Υἱὸν xal τὴν σάρκωσιν, συσκιάζων τὸ ἐπὶ τῷ 
σταυρῷ τῶν πατέρων ἀνόμημα, ὡς «di πολλᾶχις 
αὐτῷ συμθαλδόντα τὸν εὐσεοῇῆ βασιλέα, τρἐψασθαί 
τε αὐτὸν ἀνὰ κράτος, καὶ φόρους ἀναγχάσαι τελεῖν. 
Εἴθ᾽ οὕτως ἐκεῖνον μὲν τὰς συνθήκας ἠθετηχότα, 
κατεξαναστῆναι τοῦ βασιλέως ᾿ὨἈλεσθαάν. Toy δὲ 


I. Instabat jam quintus annus, ex quo Justinus 
&acceperat sceptra Romani imperii: quo quidem 
temporeimperabat etiam /Ethiopibus Elesbaan, vir, 
qui propler pietatem et justitiam, apud omnes πιαχῖ- 
mum nomen fuit consecutus : in civitale autem 
Auxume regiam construxerat. Ditione tenebat Ara- 
biam Felicem que olim quidem Saba, nunc autem 
vocatur Homeritis, Dunaan Hebreus, vir impius, et 
Christianorum generi inimicissimus ; qui etinm 
omnes, qui eranLin sua potestate, habebat cir- 
cumeisos, parlim quidem Judaicam sequentes su- 
perstitionem, partim autem plane gentiles soli et 
lune sacriflcantes et demonibus, quos etiam more 
gentis honorabant statuis et columnis. Porro autem 
ab Elesbaan odio habebatur Hebraeus, quod omni- 


p bus fere, qui sunt sub ccelo, Christum Deum pre- 


dicantibus, et verum Dei Filium, et nobis factum 
carne similem, ipse eum vilipendens, inficiabatur 
hec omnia, velans et adumbrana suorum majorum 
8celus, quod in cruce admiserant, adeo ut rex pius 
sepe cum eo bello congressus, vi fuderit ac fugarit, 
et tributum pendere coegerit. Verum ille quidem 
non etans pactis conventis, insurrexit contra regem 
Elesbaan. Etesbaan autem eum rursus valido ador- 


4251 


MENSIS OCTOBER. 


tus exercitu, fortiter expugnavit, et in fugam con- Α πάλιν βαρεῖ στρατῷ xav' αὐτοῦ ἐπελθόντα, χαταγω- 


vertit. Denique ad illum cavendum relicto exercitu, 
in suam rediit ditionem. 


II. Interim non poterat Hebreus quiescero, sed 
ut accepte cladis deleret ignominiam, cum suos 
collegisset, et eos, qui erant in presidio, invasis- 
set, omnes bello perdidit, et jussit omnes, qui in- 
veniebantur Christum osse Deum confitentes, citra 
ullam interire misericordiam. Nullus autem fuit ex 
iis, qui erant sub ipso, Christianis, qui se non huic 
impio edicto submiserit illius animi formidans ste- 
vitiam. Quedam tamen civitas frequens populo, sita 
in Homeritide, que vocatur Nagran, cum jam longo 
abhinc tempore venisset ad agnitionem veritalis, 
et pietatem suscepisset, nempe ex quo Constantius 
magni Constantini filius, ad Sabeos, qui nunc vo- 
cantur Eomerita, orti vero sunt ex Cetura Abrahe, 
misit legatos : et rege illius gentis muneribus sibi 
coneiliatos, edificavit hac in civitate ecclesias, et 
quemdam virum pium, qui ad vitam declinarat 
monasticam, et moralibus et activis virtutibus erat 
magnus, atque adeo omnibus eui temporis superior, 
misit, ul. praeesset iis, qui ad veram accesserant 
religionem. Quo quidem tempore Judaeis resisten- 
tibus, et barbaro suadentibus, ne tam facile hospi- 
tem admitteret in civitatem, neque circa res divi- 
nas aliquid innovaret, nisi prius vir religiosus ali- 
quod signum ostenderet, (quomodo solent isti pe- 
tere, ut qui sint increduli) quod quidem si presti- 
terit, tunc ei concederet, ingressum in civitatem : 
ille divinis fretus promissis, quod signa sequentur 
608, qui crediderint, annuitcira ullam dubitationem: 
et eorum qua petebantur, miraculorum magnam 
ostendit operationem. Ab illo jam tempore civitas 
Dominum pure colens, et orthodoxa divinorum Pa- 
trum sequens dogmata, perseverabat, si quid erat 
mali, repellere, et alienam effugere religionem, 
adeo ut sineret quidem eam ad aures pervenire, 


111. Invidens ergo malignus, totum, quantus erat, 
subiens Hebreum, eum armat adversus civitatem, 
partim quidem opinans fore, ut id esset molestum 
pio regi /E£thiopum : partim autem eo spectans, ut 
in Christum suam expleret insaniam, el genus 
Christianorum omnino everteret. Itaque venit vali- 


νίσασθαἰ τε ἨὙενναίως, καὶ φυγάδα παρασκεὺάσαι 
γενέσθαι. Elta πρὸς φυλακὴν ἐκείνου χκαταλιπόντε 
στρατὸν, εἰς τὴν olxsiav αὖθις ἀρχὴν ὑποστρέψαι, 

B'. Ἐν τούτοις τὸν Ἑθραϊον οὐκ jv fpsutiv: ἀλλ' 
ὥσπερ τὴν ἧτταν ἀνακαλούμενον, συλλεξάμενον τοὺς 
οἰχείους, xal τοῖς τὴν φυλαχὴν ἔχουσιν ἐπιθέμενον, 
πολέμῳ τε ἅπαντας διαφθεῖραι, καὶ χελεῦσαι τοὺς 
εὑρισχομένους Θθεὸν τὸν Χριστὸν ὁμολογοῦντας παρὰ 
πᾶν ἔλεος διαφθείρεσθαι. "Hv οὖν οὐδεὶς τῶν ὑπ 
αὐτῷ τελούντων Χριστιανῶν, ὃς οὐχ ὑπέκυπτε τῷ 
δυσσεθεῖ τούτῳ προστάγµατι, τῆς ψυχῆς ἐκείνης 
τρέµων τὴν ἁγριότητα. Πόλις γέ τις πολυάνθρωπος 
ὑπὸ τὸν Ὁμηρίτην κειµένη χαλουμένη Ναγρὰν, σν- 
χνὸν Tn χρόνον st; ἐπίγνωσιν ἐλθοῦσα τῆς dir 
θείας, xal τὴν εὐσέθειαν ἐπανελομένη, ἐξ ὅτου 
Κωνστάντιος ὁ τοῦ µεγχάλου Κωνσταντίνου υἱὸς 
πρὸς Σαθαίους τοὺς νῦν Ὁμηρῖτας, τοὺς ἐκ τῆς 
Χετούρας τῷ ᾿Αθραὰμ Ὑενοµένους πρεσοείαν ἑστεί- 
λατο, καὶ δώροις οἰκειωσάμενος τὸν τοῦ ἔθνους βασι- 
λέα, ἐχκλησίας τε ἐδείματο, xal τινα θεόφιλον ἄνδρα 
πρὸς τὸν μοναδιχὸν ἀποχλίναντα βίον, καὶ μέγαν 
iv ἠθικαῖς τε xxi. πρακτικαῖς ἀρεταῖς, xal ὑπὶρ 
τοὺς τότε πάντας Ὑενόμενον, εἰς προστασίαν τῶν τῇ 
εὐσεθείᾳ συντιθεµένων ῥἐξέπεμπεν. Ὅτε καὶ τῶν 
Ιουδαίων ἀνθισταμένων — xal ἀναπειθόντων τὺν 
βάρθαρον, μὴ προχείρως οὕτω ξένον εἰς τὴν πολι- 
τείαν εἰσδέξασθαι, μηδὲ περὶ τὰ θεῖα νεωτερίζειν, 
εἰ µή τι πρότερον σημεῖον ὁ θεόφιλος ἐπιδείξαιτο, 
ola δὴ πολλὰ τούτοις ὡς ἀπίστοις ἀπαιτεῖν ἔθος, 
καὶ τότε παραχωρῆσαι αὐτῷ τῆς εἷς τὴν πόλω 
εἰσόδο», ἐκεῖνον ταῖς θείαις ἐπαγγελίαις θαῤῤήσαντα, 
ὃτι σημεῖα τοῖς πιστεύσασι παρακολουθήσει, ἐπι- 
νεῦσαίΥ τε ἀνεπὶδοιάστως, xal πολλὴν τῶν dna 
τουµένων θαυμάτων ἔπιδείξασθαι τὴν ἑνέργειαν. 
"EE ἐκείνων ἤδη τῶν χρόνων d, πόλις χκαθαρῶς λα- 
τρεύουσα τῷ Oti, καὶ τοῖς ὀρθοδόξοις τῶν θείων 
Πατέρων στοιχοῦσα δόγµασι, δ.ετέλει πᾶν ὃ τι 
πονηρὸν ἀπωθουμένη, xal θρησκείαν ἀλλόκοτον ἄχρι 
γοῦν καὶ ἀχοῆς ἀποφεύγουσα. 

ΓΙ". Φβονήσας τοίνυν ὁ πονηρὸς, xal ὅλον ὀπεισ- 
δὺς τὸν “Βθραῖον, ὁπλίζει κατὰ τῆς πόλεως, καὶ 
αὐτὸς τοῦτο μὲν προσδοχήσας λυπεῖν τὸ» τῶν Αἰθιό- 
πων εὐσεθῆ βασιλέα τοῦτο δὲ καὶ τὴν κατὰ Χρι- 
στοῦ µανίαν ἀποπλῆσαι σκοπῶν, καὶ τὸ Χριστιανῶν 
γένος stc. ἅπαν ἐκτρίψαι, βαρὸν ἐπαγόμενος στρατὸν 


dum adducens exercitum: et cum circumcirca esset D) ἀφικνεῖται, καὶ στρατοπεδευσάµενος παρὰ τὸ περί- 


castrametatus, valloque et fossa menia cireumde- 
disset, obsedit Nagran, minitans se illam expugna- 
turum, et omnes, qui in ipsa erant, interempturum, 
nisi cruce Domini, a civibus in excelso posita, 
quam exsecrationie signum (proh dolor !) stultus vo- 
cabat, ad nihilum redacta, deinde Christum quo- 
que negassent, qui fuerat in ea suspensus. Quod eo 
quidem consilio faciebat, ut cum eosillo, quod inde 
veniebat, presidio nudasset, hoc tam valido de- 
fectos auxilio deinde invaderet. Quidam ergo exse- 
crandi hujus regis satellites, in orbem obeuntes 
civitatem, eadem vociferabantur: et, si parerent 


6ολον, xai χᾶραχα βαλῶν, xal περιταφρεύσας, ἔπο- 
λιόρκει Νεγρὰν ἑλεῖν τε αὐτὴν ἀπειλῶν, xai τοὺς 
ἐν αὐτῇ πάντας ἀνελεῖν, εἰ μὴ τὸν ἔξω τειχῶν ἀνι- 
στηλωμένον iv µετεώρῳ τοῦ Κυρίου σταυρὸν, ὃν 
ἀρᾶς (οἴμοι) σημεῖον ὁ ἀνόητος ἀπεχάλει, ἑξουδε- 
νώσαντες, εἶτα τὸν iv αὐτῷ κρεµασθέντα Χριστὸν 
ἀρνήσαιντο" δεινῶς τοῦτο xal πανούργως ἐπινοήσας 
ὁ ἁλιτήριος, ἵνα τῆς ἐχεῖθεν ἀσφαλείας γυµνώσας, 
εἶθ οὕτω τῆς ἰσχυρᾶς ταύτης βοηθείας ἐρήμοις 
οὖσιν ἐπίθοιτο. Τινὲς οὖν τῶν τοῦ μιαροῦ τούτου 
βασιλέως ὑπασπιστῶν, περιθέοντες χύνλῳ τὴν πόλιν, 


τὰ αὐτὰ ταῦτα ἐδόων' xal πειθοµένους μὲν, δωρεῶν 


1253 


MARTYRIUM S. ARETHJAE. 


1254 


ἔλεγον ἀξιωθήσεσθαι βασιλικῶν καὶ τιμῶν' ἀπει- A quidem, dicebant fore ut dona etl honores a rege 


θοῦντας δὲ xal τῷ Γαλιλαίῳ Ἀπρυσανέχοντας ἀντὶ 
μοναρχίας τὲ πολυαρχίαν εἰπάγοντας, πυρὶ καὶ 
µαχαίρᾳ παραδοθῆνχι. Καὶ αὐτὸς δὲ Δουναὰν ἡ 
πάντολµος γλῶσσα καὶ μιαρὰ προσετίθει. Μηδ ὁτι- 
οῦν ἀμῦναι τὸν ᾿Γησοῦν δύνασθαι τοῖς ὑπὸ τὴν ἐμὴν 
χεῖρα Χριστιανοῖς, οὓς ἅπαντας καὶ αὐτους τοὺς 
ἐκείνων ἱερεῖς xai µονάζοντας ζξίφει χατανήλωσα 
καὶ πυρὶ, μηδὲ τῶν παρ) ἐχείνοις φεισάµενος ἱερῶν, 
καὶ νῦν πλεῖστον ὅσον συναγείρας στρατὸν, περί που 
δυοκαίδεχα µυριάδας, χειρὶ πολλῇῃ πρὸς ὑμᾶς ἀφι- 
κόµην, 1| πείσων πάντως, fj ἀπολέσων. 


Δ. Οἱ δὲ τῆς πόλεως ὉΟρῶμε», ἔφησαν, à βα- 
σιλεῦ, cf γλώττῃ σε τὰ πολλὰ χαριζόµενον, καὶ 
ἀσθένεια, τῷ μµόνῳ Oc περιάπτοντ. ᾽)λλλὰ "Pa- 
ψάχης σοι πάντως ὁ τοῦ Σεναχτηρεὶμ οὗ μικρὸς εἷς 
ὑπόδειγμα, ὃς καὶ αὐτός mote κατὰ θεοῦ µεγαλοῤῥή- 
µονα γλῶσσαν ἀφεὶς, ὅσας ἀπώλεσε µυριάδας, καὶ 
ὅπως ἀνέζευξε μετ αἰσχύνης, ὀλίγοις ἄγνωστος. 
"O:t δὲ πολυαρχίαν ἢ πολυθεῖαν καταγινώσχεις 
ἐμῶν, ἡμεῖς, ἄνωθεν καὶ ἐκ πατέρων ὥσπερ τινὰ 
xÀrpov ἐχδεξαμενοι τὴν εὐσέθειαν, οὐ posapyíq 
καταστενοῦμεν βεότητα, οὐδὲ ἀφθονίᾳ προσώπων 
πολυαρχίαν εἰσάγομαν, ἀλλὰ τὴν µίαν φύσιν ἀδιαι- 
ρέτως εἰς τρία διαιροῦντες πρόσωπα. Πατέρα xai 
Υἱὸν καὶ ἅγιον Ηνεῦμα. τὸν Υἱὸν, εἰς Ov ὑμεῖς ἑνυ- 
θρίζετε, ὁμολογοῦμεν κατὰ τοὺς θείους ἐνανθῥω- 
πῆσχι χρησμοὺς, xal ὑπὸ τῶν ὑμετέρων σταυρω- 
θῆναι πατέρων τῆς τῶν ἁπάντων ἕνεχα σωτηρίας, 
ἀγνοησάντων κακῶς ἐχείνων τὸ τῆς οἰκονομίας 
µυστάριον, ἐκ νεκρῶν τε τριήµερον ἀναστηναι, καὶ 
πρὸς οὐρανοὺς ἀναληφθῆναι πάλιν, καὶ τὸν ἴδιον 
ἀνυψωθῆναι Πατέρα. 


C 


consequerentur : sin autem non parerent, et Galileo 
&nimum adhiberent, pro monarchia inducentes 
multorum principatum, igni et gladio traderentur. 
Porro autem ipse quoque Dunaan exsecranda et 
audaci lingua his falsa quedam addebat, et jactar- 
ter dicebat : Nullam potuit Jesus opem ferre Chri- 
stianis in mea potestate constitutis, quos omnes, 
et ipsos illorum sacerdotes et monachos gladio et 
igne prius consumpsi, ne parcens quidem sacris 
illorum templis : et nuno maximo coacto exercitu, 
nempe centum et viginti millibus hominum, ad vos 
veni, aut omnino persuasurus, aut perditurus. 

IV. Cives autem : Videmus, dixerunt, o rex, te 
lingue multum indulgere, et attribuere imbecilli- 
tatem ei, qui est solus Deus. Bed Rapsaces dux 
exercitus Sennacherib non parvum tibi dederit 
exemplum : qui cum ipse quoque aliquando in 
Deum, magna loquentem et jactantem vibrasset 
linguam, quod hominum millia perdiderit, et cum 
quanto dedecore recesserit, pauci sunt qui nesciant. 
Quod autem nos aecusas, quod multorum princi- 
patum, et multos deos inducamus, nos, qui multis 
abhinc seculis, tanquam hereditatem, a majoribus 
veram accepimus religionem, nec monarchia in 
arctum adducimus divinitatem, nec abundantia per- 
gonarum inducimus multorum principatum : sed 
unam naturam citra divisionem in tres personas 
dividentes, Patrem, et Filium, οἱ Spiritum sanctum 
confitemur : Filium vero ipsum, quem vos contu- 
meliis incessitis, hominem esse factum, ut divina 
predixerunt responsa, eta vestris majoribus actum 
fuisse in crucem propter salutem omnium, cum illi 
male ignorassent dispensationis divine mysterium, 


et tertio die resurrexisse a mortuis,et rursus ad celum ascendisse, et in altum sublatum fuisse ad 


suum Patrem, et credimus, et predicamus. 

E'. Μἠ ἀνασχομένη τοίνυν ἔτι τῶν Ἱερῶν τούτων 
ἄχούειν λόγων ἡ βέθηλος ἀγοὴ, ἔργου εἴχετο. Καὶ 
δὶ πρὸς πολιορχἰαν τραπόµενος, πᾶσαν ἑλέπολιν 
ἐχίνει κατὰ τῆς πόλεως, ἀσφαλῶς τὰς διεξόδους 
φρουρῶν, xal οἱόμενος τοὺς ἔνδον molumuipp λιμῷ 
παραστήσασθαι' Τούς τε ἐν ἀγροῖς xal προαστείοις 
Χριστιανοὺς πάντας συναγαγὼν οὓς μὲν ἀνεῖλεν, 
οὓς δὲ τοῖς ὑπ' αὐτὸν πρὸς δουλείαν ἀπέδοτο. Ὡς 
δὲ πρὸς πάντα Ὑενναίως ol εὐσεθεῖς πολῖται ἡμύ- 
vovto, ὅτε χρόνος τριθόµενος Ἴμθλυνεν αὐτῷ τὰς 
ἐλπίδας, δόλῳ τὴν ἅλωσιν ὑπελθεῖν 
µόνην τὴν εἰς τὴν πόλιν αἶτεῖ πάροδον κατὰ θέαν 
Φῆθεν τῶν ἐν αὐτῇ' φοθεροῖς πρότερον χβησάµενος 
ὄρχοις, xal μέσον παρενθεὶς τῶν λεγομένων αὐτὸν 
τὸν τοῦ νόµου θεὸν, ὡς οὔτε τι πλέον αὐτοὺς τῶν 
συνήθων ὁρᾶσαι, οὔτε μὲν τὸ πάτριον ἐξομόσασθαι 
σθέας καταναγκάσει, οὐδὲ κακόν τι ἕτερον μικρὸν fj 
μεῖζου ἐργάσεται τούτου, ἀλλὰ µόνης τε ἀπολαύσει 
τῶν ἐν τῇ πόλει θέας, καὶ τὸν ἐτήσιον ἀπολαθὼν 
φόρον, ὃς xal πρώην ἐδίδοτο, εἶτα ἐκεῖθεν εὐθὺς 


ὑπεξέλθοι. 


€. Ταῦτα εἰπὼν, xai διαθέµενος τὰς συνθήκας, 


V. Non sustinentes autem hos sacros audire ser- 
mones aures profane, ad facta se contulerunt. lta- 
que ad obsidendum rex conversus civitatem, adver- 
68 eam movebat omnes machinas, omnes exitus 
diligenter custodiens et muniens, et putans fore ut 
multorum dierum fame eos in suam redigeret po- 
testalem, Et cum collegisset omnes Christianos, qui 
erant in agris et suburbiis, alios quidem interemit, 
alios vero iis, qui erant in ejus ditione, vendidit in 
servitutem. Cum autem pii cives se adversus omnia 


ἐχρινε, καὶ D fortiter defenderent, et tempus quod terebatur, ty- 


ranno spem reddidisset valde exilem, statuit dolo 
capere civitatem. Itaque petit ut ei liceret ingredi 
civitatem, αἱ videret scilicet ea, que ibi erant, 
prius terribili prolato jurejurando. et iis, que di- 
cebantur, interposito ipso legis Deo, se nihil eis 
esse faclurum preter ea, qua consueverant : neque 
coacturum ut patriam abjurarent religionem: neque 
aliquod aliud malum magnum, aut parvum eis esse 
facturum, sed solum ea visurum, que sunt in οἱ- 
vitate ; et annuum tributum accepturum quod prius 
dabatur: deinde autem seillino statim excessurum. 

VI. Hec cum dixisset, et pacta conventa iniis- 


1255 


MENSIS OCTOBER. 


1256 


get, et postremum jurasset jusjurandum, persua- Α καὶ τελευταίους ὑποσχὼν ὄρχους, πείθει τοὺς ἐν τῇ 


det iis, qui sunt in civitate, cum Deo universum 
permiaissent, qui est testis sacramenti, et hoc 80” 
jum dixissent, regibus nos cedere didicimus. Quod 
si tu secus atatueris facere, quam nobis dixisti, 
Deus, qui est spectator jurisjurandi, id omnino 
uleiscetur, neque diu differet vindictam. Nobis 
enim, dicebant o Christe Salvator, et Fili Dei, et 
Deus, pro te vel omnibus privari facultatibus, 
atque adeo ipsa vita, non leve est lucrum. Absit 
autem, ut tuum nomen negemus, ut est impiorum 
institutum ! nec αἱ tale quid fecerimus, nos, o aol, 
aspicias, Quz simul atque dixissent, totas portas 
aperiunt et intra ipsam civitatem, tanquam lupum 
in stabulum, malum regem admittunt. Ille autem 
cum et figuram, et situm, et illam civitatis lau- 
dasset frequentiam, et civium quoque splendorem, 
egressus est, in eos, qui habitabant civitatem, 
gravia versans, ut indicavit exitus, jusjurandum, 
et pacta conventa, et. quecunque alia eis prebuit 
ad fidem faciendam, ea esse existimans puerilem 
deceptionem. 

VII. Cum autem jam se pararet ad eos evertendos, 
vocat extra civitatem. Aderant vero quicunque 
erant insignes opibus et gloria. Pre ceteris autem 
is, qui et canitie, et sapientia, et morum modestia 
erat prestantissimus, divinus, inquam, Aretbas, 
cui ipsi quoque fuerat commissa rectio civitatis. 
Omnes igitur commendabant, extollebant, laudi- 
busque celebrabant, et omnem honorem tribuebant 
ei, qui videbatur esse servator et rex. Ille autem 
sibi culpe dandum esse tribuens, quod differret 
cerni malus, non amplius exspectans aperit, qui 
intus latebat, Dunaan, et jussit protinus omnes 
custodiri in vinculis. Deinde etiam privavit facul- 
tatibus, et rogavit ubinam esset Paulus eorum 
episcopus. Cum autem jam duobus ante annis 
eum intellexisset esse mortuum, non habens in 
quem iram immitteret, contendit ad pulverem, et 
jussit sepulcrum effodere, et illius corpus combu- 
rentes in aerem venlilare. Aliud quoque excogitat 
furiosa anima, nec eam capit satietas aliquid ino- 
liendi adversus Christianos, sed jubet accendi ro- 
gum, qui multa aleretur materia, et statim civita- 
tis, et ejus, qua est circumcirca, regionis sacer- 
dotes, et monachos, et Deo consecratas virgines, 


πόλει. Oti τὸ πᾶν ἐπιτρέψαντας τῷ τῶν ὅρχων 
µάρτυρι, xal τοῦτο ὑπειπόντας µόνον, ὅτι Toi 
βασιλεῦσιν ὑπείχειν ἆμαθομεν, xal ὡς, Εἴ τι τῶν 
πρὸς ἡμᾶς λόγων οὗτος µμεταθουλεύσεται, ἁλλὰ 
θεὸς αὐτὸν πάντως ὁ τῶν ὄρχων ἔφορος ἀμυνεῖται, 
καὶ οὐ βραδὺς ἔσται πρὸς τὴν ἐκδίκησι. 'Ἡμῖϊν γὰρ, 
ὦ Σῶτερ, ἔλεγον, Χριστὲ, καὶ Θεοῦ Υἱὲ καὶ θεὲ, τὸ 
ὑπὲρ σοῦ xal περιουσίας πάσης στερηθῆναι καὶ τῆς 
ζωῆς κΧέρδος αὐτὸ τυχόν. Μηδὲ Ὑένοιτο τὸ σὺν 
ἡμᾶς ἄπχορνήσασθαι ὄνομα, ὡς τοῖς ἀσεθέσι σκοπὸς, 
μηδὲ Ὥτοιοῦτον καταπραξαµένους, d Ἆλιε, Uo 
ἡμᾶς. Kal ἅμα λέγοντες ὅλας ἀναπετῶσι τὰς πύ- 
λας, καὶ αὐτῆς ἔνδον τῆς πόλεως ὡς ἐν σηκῷ λύχον 
τὸν πονηρὸν εἰσδέχονται βασιλέα. Ὁ δὲ, καὶ σχῆμε, 
καὶ θέσιν, xal τὸ πολυάνθρώπον ἐκεῖνο τῆς πό- 
λεως ὡς δὲ καὶ τὸ περιφανὲς τῶν πολιτῶν ἔπαι- 
γέσας, ἐξῄει, δεινὰ χατ αὐτῶν ἄρα τῶν τὴν mÓAU 
οἰκούντων ὡς τὸ πέρας ἔδειξε, στρέφων, ὄρχους 
xai συνθήχας, καὶ ὅσα ἄλλα πρὸς πίστω αὖτοῖς 
παρέσχετο, παίδων ἀπάτην εἶναι νοµἰσάς, καὶ fr 
πρὸς ἀνατροπὴν αὐτῶν παρασκευαζόµενος. 

Ζ'. Ἔωθεν οὖν Gua φωτὶ ἔξω τενχῶν τὴν πόλιν 
ἐκάλει καὶ παρῆσαν ὅσοι πλούτῳ xal δόξῃ διαφέ- 
ροντες ἦσαν καὶ πρὸ τῶν ἄλλων αὐτὸς ὁ καὶ πάν- 
των πολιᾷ καὶ συνέσει, καὶ τῷ τῶν Σθῶν εὐχόσμῳ 
διαφορώτατος, ᾿Αρέθας ὁ θεῖος, φημὶ, ὁ καὶ αὐτὴν 
δήπου τὴν ἀρχὴν τῆς πόλεως ἐγκεχειρισμένος. Οἱ 
xai ἦσαν ἐπιθειάζοντες, εὐφημωῦντες, xal πᾶσαν 
ttg ἄπονέμοντες τῷ δοκοῦντι σωτῆρι xai βασιλεῖ. 
'O δὲ μἐμψιὸ εἶναι νοµίσας τὸ εἰς ἀναθολὰς ὀφθῆναι 
χαχὸς, xai μὴ ἀναμείνας, ἀνακάλύπτει τὸν ἔνδον 
χρυπτόµενον Δουναὰν, xal Πάντας εὖθὺς ἐκχέλευε 
δεβέντας φρουρεῖσθαι. Elta καὶ τῶν ὑπαρχόντων 
ἐγύμνου, xal διεπυνθάνετο, ποῦ ἄν εἴη Παῦλος ὁ 
τούτων ἑπίσκοπος. Ὡς δὲ τεθνάναι δεύτερον αὐτὸν 
ἤδη χρόνον ἐμάνθανε, μὴ ἔχων ὅπου τήν ὀργὴν 
ἐπαφῃ πρὸς τὴν Χόνιν ἐχώρει, καὶ ἀνορύόττειν τὸν 
τάφον προσέταττε, xal τὸν ἐχείνου vexpóv κατα- 
καίοντας, εἰς ἀέρα λικμᾷν. Εὑρίσκει καὶ ἃλλην ἐπί- 
νοιαν ἡ μανιώδης loy), καὶ οὐ λαμθάνει κόρον χατὰ 
Χριστιανῶν κακὰ τεκταίνουσα ἀλλὰ πυρὰν ὕλῃ 
πολλῇ τρεφομένην, ἀνακαῦσαι Χελεύει, xal παρα- 
χρῆμα τούς τε τῆς πόλεως xal περιοικίδας ἱερεῖς 
xxi µονάζοντας, τὰς τῷ Ot Ἱἱερωμένας παρθἑνὀυς, 
πρὸς δὲ καὶ γὐναῖκας, Όσαι τὸν ἀσχητικὸν εἵλοντο 


quin etiam feminas qua vitam elegerant monasti- Ώ βίον, ἀθρόους ὁμοῦ πάντας dv αὐτῃ ἐμθαλεῖν. Οὗτοι 


cam, omnes simul in eum injici. Ii enim, inquit, 
sunt plane causa aliorum interitus, persuadentes 
orucilixum colere, tanquam Deum. Ad heo per- 
inde 8ο si non sufficeret, quod factum fuerat, ad 
ejus incomparabilem ostendendam improbitatem, 
ut alios quoque sibi subjungeret, vehementer con- 
tendit, et jussit precones obire civitatem et regio- 
nem procla:manties ut Christum negarent, et vive- 
rent Judaice, eadem que rex sentientes. 

VIII. Porro autem ipse quoque rex Aretha si- 
milia consulebat, adjiciens, quod ipsi quoque no- 
rant Romani, illius majores in crucem egisse ho- 


γὰρ, φησὶν. ἀτεχνῶς αἴτιοι τῆς τῶν BAÀov ἁπω- 
λείας, ἀναπείθοντες προσανἔχειν ὡς θεῷ τῷ ἑσταυ- 
ῥωμένφ. Elta χαθάπερ οὐκ ἀρχκοῦντος τοῦ ΊὙενο- 
µένου ἀπαράμιλλον αὐτοῦ ἀποδεῖξαι τὴν μοχθηρίαν 
ἵνα χἂν γοῦν τοὺς ἄλλους ὑποποιήσαιτο. Ὁ δὲ καὶ 
προσαγωνίζεται, xal κήρυχας và τὴν πόλιν καὶ 
τὴν χώραν ἐκέλευε διαθέεν, ἐμθοῶντας, ἄπαρνου- 
µένους τὸν Χριστὸν ζῆν Ἰουδαϊκῶς, τὰ αὐτὰ φρο: 
νοῦντας τῷ βασιλεῖ. 

H'. Αὐτὸς δὲ βασιλεὺς, τοῖς περὶ ᾿Αρίθαν τὰ 
ὅμοια συνεθούλευε, προστιθεὶς ὅτι καὶ αὐτοὶ ἔγνω- 
φαν Ῥωμαῖοι ἄνθρωπον ἑσταυρωχέναι τοὺς πα- 


1251 


MARTYRIUM 8. ARETH.E. 


1258 


τέρας ἡμῶν. Ηῶς γὰρ ἄν, µαστιγωθείη θεὸς, ἀσώ- À minom. Quomodo enim, dicebat, foissel flagris 


µατον φύσιν ἔχων; Πῶς δὲ καὶ θανάτου καὶ οὕτως 
ἀτίμου xal δυσκλεοῦς ἀθάνατος ἂν τγεύσαιτο φύ- 
σις: "Αλλως τε δὲ xal πολλοὶ παρ) ἡμῖν τῶν Ῥω- 
µαίων. Νεστόριον αὐχοῦντες δἰδάσκαλον, xal αὐτοὶ 
λέγουσι πάλιν, οὐχ ὡς θεὸν, ἀλλ᾽ ὡς ἄνθρωπον δεῖν 
καὶ προφήτην τινὰ τιμᾷν τὸν Χριστόν. Κάγὼ δὲ 
οὐκ εἷς τοσοῦτον ἐξήχθην µανίας, ὥστε τὶν εἷς 
θεὸν πίστιν αὐτός τε ἀπαρνήσασθαι, καὶ ὑμᾶς πρὸς 
τὴν ὁμοίαν ἄρνησιν ἐκκαλεῖσθιι. Hos γὰρ, ὃς γε 
τοῦ νόμου μὲν ἀντέχομαι xal τῶν πατρίων ἐθῶν 
ἰσχυρῶς περιέχοµαι, πᾶν δὲ si ει νεώτερον ἅπω- 
θοῦμαι, xal διὰ τοῦτο ἀπεχθάνομαι xal τῷ Ἴπσου, 
ἀνθρώπῳ, θεότητα ἑαυτῷ τολμηρῶς περιάψαντι ; 
0ὐδὲ γὰρ ἡλίῳ xal σελήνῃ, xal τοῖς ἄλλοις χτίσµα- 
ctv, οὐδὰ τοῖς θεοῖς τῶν ἐθνῶν σέθας ὑμᾶς προσ- 
φέρειν Χαταναγγάζω {μὴ οὕτως ἔξω — opsviov 
πἐσοιµι), ἀλλὰ Oti µόνῳ τῷ τὰ πάντα παραγα- 
γόντι, καὶ Πατρὶ τῶν γεννητῶν ὑπάρχοντι, ὃς, ἀπαθὴς 
ὢν καὶ ἄύλος, ἐμπαθῶς, οὐκ οἶδε γεννᾷν. 


8'. Πρὸς ὃν οἱ γενναῖοι, Τί ταῦτα ὑπέχρουσας, εἷ-- 
vov, ὦ βασελεῦ ; 0ὐδὲ ἡμεῖς λἐγομεν κατὰ πάθο ; γεν» 
νᾷν τὸν θεὸν, ἀλλ) ἀπαθῶς ὧσ λόγον ἐκ νοῦ. "Ov xai 
εἷς οἴκτον τῆς ἡμετέρας ἑλθόντα φύσεως, ἐἑξαπο- 
στεῖλχι τὸν Υἱὸν ἐπ᾽ εὐεργεσίφᾳ φημὶ τῶν ἀνθρώπων, 
ὥστε xal σάρχα λαθεῖν ἐκ κόρης παρθένου, καὶ 
κατὰ πάντα ὅμοιον ἡμῖν γενέσθαι χωρὶς ἁμαρτίας, 
xai πάντα πληρῶσαι τά Ύε ὑπὸ τῶν προφψητῶν περὶ 
αὐτοῦ πολλοϊῖς πρότερον εἰργμένα Ὑβόνοις περὶ cv 
καὶ αὐτὸς οἶδας ταῖς ἐκείνων ἐγκύπτων βίθλοις ὃς 
καὶ πολλάκις διὰ τῶν ὑπὶρ ἄνθρωπον θαυμάτων 
αὐτήν τε παρεγύµνωσε τὴν θεότητα, xal & τῆς σαρ- 
γὸς ἀνείληφεν οὖκ ἠρνήσατο. Kal τι δεῖ πλειόνων 
λόγων; Τοῦτον ἡμεῖς xal θ9ὸν, καὶ θεοῦ Ylóv ὁόμο- 
λογοῦμεν, καὶ ὑπὲρ ἁπάσης ἀπολογούμεθα τῆς πό- 
λεως, xal τῶν ἄλλων τῶν ὑφ᾽ ἡμᾶς τελούντων Χρι- 
στιὰνῶν" καὶ οὐκ ἔστι τι βασᾶνων εἶδος, ὃ μὴ xai 
παθεῖν ἡμεῖς ἔτοιμοι δι’ αὐτόν. Τί γὰρ ἄν καὶ χωρί- 
σειε τῆς τοῦ Χρισνοῦ ἀγάπης ἡμᾶς; Οὐδὲν δὲ α μῖν 
καὶ Νεστορίφ ἢ τοῖς ἄλλοις τοῖς τὰ ἐχείνου νοσοῦ- 
σιν' οἵ τὸν ἁδιαιρέτω, ἐνώθέντα xai xag ὑπόστασιν 
ἄνθρωπον τῷ θεῷ Λόγψ, τολμηρῶς διασπῶντως τῆς 
τοῦ Λόγου θείας ὑποστάσεως, ἰδιούπόστατόν τε καὶ 
ψιλὸν ἄνθρωπον τὸν capxi ἐπιφανέντα Λόγον εἰπεῖν 
ἑτόλμησαν' ol Ὑε ἀξίως παρὰ τῶν θείων πνευμά- 


cesus Deus, qui est natura incorporeus ? quomodo 
&utem mortem adeo turpem et ignominiosam na- 
tura gustarit immortalis? Alioquin autem multi 
quoque ex Romanis, qui sunt apud vos, jactantes 
se Nestorium habere magistrum, ipsi quoque rur- 
sus dicunt, se non ut Deum, sed hominem et pro- 
phetam quemdam oportere Christum honorare. 
Que nisi vera essent, nec ego ad tantam proces- 
sissem insaniam, ut ipse negarem in Christum 
fidem, et vos ad similem vocarem negationem. 
Quomodo enim, qui legem teneo ac tueor, et pa- 
trios mores ac ritus valde amplector, repello au- 
tem quiquid fuerit novi: et ideo Jesum quoque 
odio habeo hominem, qui divinitatem sibi impu- 
denter altribuit ? Neque enim soli et lune, neque 
aliis rebus creatis, neque diis gentium rogo vos 
cultum tribuere (absit, ut sim adeo emote mentis!) 
sed Deo soli, qui omnia producit, et est Paler re- 
rum generatarum : qui, cum sit impatibilis et 
expers malerie, generare nescit patibiliter. 

IX. Cui generosus Aretha cum sociis : Cur h»c 
dixisti, o rex? Neque nos dicimus Deum gignere 
patibiliter, sed impatibiliter, ut mens sermonem 
gignit. Illum autem asserimus, nostre nature mo- 
tum misericordia, misisse Filium, ad hominum, 
inquam, beneficium, adeo ut et carnem acceperit 
ex puella virgine, et per omnia nobis similis factus 
sit absque peccato, et omnia impleverit, que de 
ipso a prophetis multis ante annis dicta sunt : 
quae quidem tu quoque scis, qui legisti illorum 
libros. Qui etiam sepe per miracula qua sunt su- 
pra hominem, ipsam ostendit divinitatem et se 
suscepisse carnem, non est inflciatus. Quid opus 
est pluribus? Nos eum et Deum, et Dei Filium 
confitemur, et pro universa respondemus civitate, 
et aliis Christianis, qui sunt nobis subjecti : ne- 
que est ullum genus tormenti, quod non propter 
ipsum parati simus pati. Quid enim nos separa- 
verit a charitate Christi ? Nihil autem rei est nobis 
cum Nestorio, aul cum aliie, qui eodem morbo, 
quoipse, laborant, quihominem, quicitradivisionem 
et per hypostasim unitus est Deo Verbo, summa 
impudentia divellentes a Verbi divina bhypostasi, 
per 8e consistentem, et solum hominem ausi sunt 
dicere Verbum, quod in carne apparuit : qui 


των τούτων ὀρθοδύξων ἀπεθλήθησαν καταλόγου xal D etiam, ut merebantur, a divinis Patribus ejecti 


δι) αἰῶνος ἀναθέματι παρεδόθησαν. Πλὴν ἀλλ οὐκ 
ἀνέξεται (ἴσθι ὁ ὑπὸ σοῦ), βλασφτμούμενος Κύριος 
μὴ οὐχὶ xal σὲ παρὰ πόδας ἀπαιτῆσαι δίκας τῶν 
τολµωµένων, τῆς τε ἄλλης βλασφημίας, φημὶ, xal 
δὴ xal τῶν καταπατηθέντων ὑπὸ co) xai dvatpa- 
πέντων ὅὄρχων, ἀνοσιώτατε ἀνθρώπων xai πανουρ- 
γόσατε. 


1. Ὁ δὲ τῆς παῤῥησίας τὸν ἀνδρῶν μικρὸν ἀἆνα- 
σχόµενὸς, μάλιστα δὲ τῆς συνέσεως xal τῆς ἄλλης 
ἐπιφανείας τὸν ᾿Αρέθαν δυσωπηθεὶς ἡμέροις τε λό- 
Ύοις ὑπολεαίνεν ἤρξάτο, xal δωρεὰς καὶ τιμὰς 


Ῥατποι. GR. CXV. 


sunt a catalogo orthodoxorum, et sunt in eeter- 
num íraditi anathemati. Sed non pretermittet 
(hos certo scias) qui maledictis α te appetitur 
Dominus, quin e vestigio poenas sumat tuorum au- 
dacium cceptorum, cum alterius, inquam, tue 
blaspbemie, tum jurisjurandi, quod a te fuit con- 
culeatum et. eversum, o imprimis impie et sce- 
lerate. 

X. Ille autem cum eorum loquendi libertatem 
parum sustinuisset, maxirue autem Aretha» sa- 
pientiam et alium omnem splendorem esset reve- 
ritus, benignis verbis eos ccpit lenire, eisque et 


40 


1259 


MENSIS OCTOBER. 


1300 


dona et honores proposuit, acrem ipsorum zelum Α πρρετείνετο διαψυχραίνειν οὕτω τὸν θερμὸν αὐτοῦ 


in pietatem sic refrigerare machinans. Postquam 
autem vidit martyres omnino aures non prebere 
promissis, contra autem quam poterant claris- 
sima voce clamare : Non te negamus, qui es unus 
Trinitatis, o Verbum Dei et Christe : neque tuam 
irridemus susceptae carnis dispensationem : neque 
tuis, quas propter nos passus es, perpessionibus el 
cruci Judaice  insultamus, eos quidem vinctos 
adhuc detinuit: in aliam autem multitudinem, 
que collecta fuit ex omni geuore el etate, mor- 
tis tulit sententiam ; uxoribus vero et liberis eo- 
rum, qui detinebantur, martyrum ante oculos eo- 
rum adductis, provocabat ad Christi negationem, 
partim quidem minis, partim autem blandis verbis 
eas aggrediens, nonnunquam omne supplicii genus 
in eas intentans, liberorumque, et parentum, el 
facultatum, et ipsius quoque patrie eas terrens 
amissione. Ille autem dicebant : Omnibus, o rex, 
qua & te offeruntur, sive ea sint bona, sive aliter 
86 habeant, libenter hodie renuntiantes, quz a te 
maledictis incessitur, Christi crucem extollimus : 
el qui in ipsa nostram procuravit salutem, Chri- 
Btum sequimur. Esset enim a ralione alienum, et 
nimis effeminatum, ex nobis quidem alias, que 
cum talibus viris cohabitarunt, qui mortem pro- 
pter Christum elegerunt : alias autem, que virgini- 
tatem exercent, ut qua Christo sint desponse, non 
esse animo masculo, et vestram iram plane incon- 
Sideratam non nostro sustinere corpore. 

XI. Rex autem : O femine, inquit, possum vos 
merito magna» accusare slulüitie, quod hominis 
plani, et prestigiatoris, et qui violenta morte per- 
iit, graliam eligitis, et voluplatibus presentibus 
gpem, cujus incertus est exitus, praferre statuistis. 
Quedam aulem ex acrioribus matribus el mona- 
chis, non ferentes Christi contumeliam, use sunt 
in regem verbis asperioribus, eum ipsum, qui ma- 
ledictis incessebatur, Christum vocantes ad ultio- 
nem. Quod quidem egre ferens Hebreus, in eas 
communiter pronuntiat sententiam, ut gladio fe- 
riantur. Licebat ergo videre mulieres sanctas trahi 
crinibus, et sic duci ad supplicium, vel potius 
ferri promptis et alacribus pedibus, et sitire mortem 
propter Christum. Magna vero erat ei preclara in- 
ter ea8 contentio, Monache enim virgines nequa- 


περὶ τὴν εὐσέδειαν ζῆλον μηχανώµενος. Ὡς δὲ τοὺς 
μάρτυρας ἑώρα μηδὲ ὀλίγα τὴν ἀκοὴν διδόντας ταῖς 
ὑποσχέσεσι, τοὐναντίον μὲν οὖν wal λαμπρᾷ Tj Φωνῇ 
ὡς εἶχον ἀναθοῶντας. Οὐκ ἀρνούμεθά σε τὸν ἕνα τῆς 
Τριάδος, Λόγε θεοῦ καὶ Χριστὲ, οὐδὲ τὴν σὴν oixovo- 
plav διαχλευάζοµεν, οὐδὲ τῶν δι ἡμᾶς σου παθῶν 
Ἰουδαϊκῶς, καὶ τοῦ σταυροῦ κατορχ2ύµεθα τούτους 
μὲν ἔτι παρακατεῖχε δεσµίους, τῷ δὲ ἄλλῳ πλήθε: 
τῷ ἐξ ἁπάσης ἴδίας συνειλεγµένῳ xal ἡλικίας, τὴν 
τοῦ θανάτου ψῆφον ἐπήγαχεν. Γυναῖνας δὲ καὶ τέχνα 
τῶν κχατεχοµένων μαρτύρων xav' ὀφθαλμοὺς αὐτῶν 
ἀγαγὼν πρὸς ἄρνησιν ἐξεχαλεῖτο Χριστοῦ, τοῦτο μὲν 
ἀπειλῶν, τοῦτο δὲ xal κολαχείαις δεινῶς ὑπερχόμε- 
vog" ἔστιν ὅτε xal πᾶν εἶδος κολαστηρίων αὐταίς 
ἐπανατεινόμενος, τέχνων τε καὶ γονέων καὶ περιο»- 
σιῶν, καὶ αὐτῆς πατρίδος, ἐπισείων τὴν στἐρησιν. 
Ai δὲ, Ηᾶσιν, εἶπον, τοῖς παρὰ coU προτεινοµένοις, 
ὦ βασιλεῦ, εἶτε χρηστὰ eitv, εἴτε xoi. ἄλλως ἔχοντα, 
ἡδέως ἀποταττόμενχι σήμερον, τὸν ὑπὸ σοῦ βασςφη- 
μούμενον αἴρομεν τοῦ Κυρίου σταυρόν’ καὶ τῷ iv 
αὐτῷ τὴν ἡμῶν πραγματευσαμένῳ σωτηρίαν ἀἆκολου- 
θοῦμεν Χριστῷ. "Αλογον γὰρ ἀληθῶς καὶ κομιδῆ 
γυναικεοῖν τὰς μὲν ἡμῶν ἀνδράσι τοιούτοις συνοικχ- 
σάσας, ol τὸ κινδυνεύειν διὰ Χριστὺν εἵλοντο, τὰς 
δὲ xai παρθενίαν ἀσκουμένας, ἅτε νυμφευσαμένας 
Χριστῷ, μὴ τὴν quy T,» ἀῤῥενῶσαι, καὶ τὸν ὑμέτερον 
ἁλόγιστον οὕτω θυμὸν ἐν τῷ ἰἱδίφῳ καθυποστῆναι 
σώματι. 


ΙΑ’, Kai ὁ βασιλεύς. Πολλήν ἔγωχε, γυναῖχες, 
ἆνοιαν ἔχω Χαταγινώσκειν ὑμῶν, ὅτι χάριν ἀνθρώ- 
που πλάνου καὶ Ὑόπτος xai βιοθανοῦς θάνατον αἷ- 
ρεῖσθε, xai τῶν παβόντων ἡδέων ἐλπίδας ἄδηλον τὸ 
πέρας ἐχούσας προτιμᾷν ἕγνωτε. Mz, ἐνεγχόντες cà 
τινες τῶν θερµοτέρων Πατέρων τε καὶ μοναζουσῶν 
τὴν κατὰ λἈριστοῦ ὕθριν, τραχυτέροις κατὰ τοῦ β1- 
σιλέως ἐγρήσαντο ῥήμασιν, αὐτὸν τὸν βλασφτημοί- 
µενον Κύριον εἰς ἄμυναν ἐκκαλούμενοι, ἐφ᾽ ᾧ καὶ 
χαλεπήναντα τὸν Εθραῖον, κοινῃ τὴν διὰ ξίφους 
ἀναίρεσιν κατ αὐτῶν ἀποφήνασθαι. "Hw οὖν ἕλκο- 
µένας ἰδεῖν τῶν τριχῶν γυναῖκας ὁσίας, καὶ πρὸς 
θάνατον οὕτως ἐπαγομένας, μᾶλλον δὲ xai προθύ- 
pot, ποσὶν αὐτὰς φεροµένας, xai τὴν διὰ Χριστὸν 
διψώσας σφαγήν. Καὶ γὰρ ἅμιλλά τις οὐκ ἁγεννὶς 
περὶ αὐτὰ, (grato, ᾿Επείπερ ol µονάζουσαι μὲν καὶ 


quam concedebant primas partes iis que erantjun- Ὦ) παρθένοι τῶν πρωτείων οὐδ᾽ ὅλως ταῖς ὑπὸ Quyóv 


cte matrimonio: Recordemini, dicentes, quod prius 
vobis fuimus proposite, et in templi ingressu, et 
in sacramentorum participalione, et in statione, et 
in sessione : et. ideo oportet nunc quoque nos 
ante vos et vestros maritos consequi martyrium. 
Martyrum autem uxores, que jam etiam vocaban- 
tur matres, nequaquam ferebant in presentia ha- 
bere secundas partes. Infantes quoque balbutientes 
matres pretercurrebant, et ipsi quoque carnifi- 
cem provocabant ad mortem. Sciebant enim alias 
quoque pueros fuisse Christo propter ipsum sacras 
oblatas victimas. Sic beate ille mortem preri- 


ἐξίσταντο, ᾽Αναμνήσθητε, λέγουσαι, ὅτι καὶ προτε- 
pov ὑπὲρ ὑμᾶς ἐπί τε τῇ τῶν ἱερῶν εἰσόδῳ, καὶ τῇ 
τῶν ἁγίων µεταλήψει, τῇ στάσει τε xal τῇῃ καθέδοφ 
προτετιµήμµεθα᾽ καὶ διὰ τοῦτο χρὴ καὶ τὰ νῦν ἡμᾶς 
πρὸ ὑμῶν τε καὶ τῶν ὑμετέρων ἀνδρῶν καταξιοῦ- 
σθα. τοῦ μαρτυρίου. Al δὲ μαρτύρων γυναῖκες Om 
καὶ μητέρες καλούμεναι δευτερείων οὐδ' ὅλως κατὰ 
τὸ παρὸν Ἠνείχοντο. Ὑπεψέλλιζε δὲ xal τὰ παιδία 
παραθέοντα ταῖς µητράσι, καὶ τὸν δήµιον ἐξεκαλεῖ- 
το καὶ αὐτὰ πρὸς τὸν θαᾳνατον. Ἔδεσαν γὰρ καὶ 
ἄλλοτε παῖδας ἱερὰ Ἀριστῷ προσενεχθέντας δι’ αὐ- 
τὸν σφάγιχ. Οὕτω δὴ xal τὸν θάνατον αἱ µαχάριαι 


1261 


MARTYRIUM S. ARETHAE. 


1262 


προαρπάζουσαι, πολὺν ἑνέδαλον τοῖς ὁρῶσι Oprvov, A pientes, iis, qui videbant, magnam afferebant Ja- 


ὡς καὶ τὸν ὠμότατον βασιλέα τοιαύτην ἀφεῖναι φω» 
viv μετὰ θαύματος * Olav ὁ Γαλιλαῖος μικροῦ πᾶσιν 
ἀνθρώποις ἐνέσπειρε πλάνην, καὶ αὐτοῦ θανάτου 
πείσας καταφρονεῖν, καὶ τὰς ἑαυτῶν ὑπὲρ ἐχείνου 
προδιλόναι ψυχὰς καὶ τὰ σώματα. 

18’. Ἐν τούτῳ xal τις γυνὴ, τῶν Ev. τῇ πόλει τὰ 
πρωτεῖα Φφέρειν πιστευοµένη, vivet καὶ πλούτῳ, 
καὶ δόξῃ, καὶ ὥρᾳττῶν ἄλλων μακρῷ διαφίρουσα, 
ἐν νεαζούσῃ ἔτι τῇ ἡλικίφ, ἐνδιαθάλλεται τῷ τυ- 
ράννῳ. Καὶ αὐτίχα χελεύει τοῖς ὑπ αὐτὸν ἐκεῖνος 
µετά τινος αἰδοῦς καὶ τιμῆς αὐτὴν ἀγαγεῖν, εὖθε- 
τόν τε αὐτῇ πἀρασκευάσαι τὴν πρὸς αὐτὸν εἶἴσοδον, 
Ἡ δὲ, καίτοι τὸν τρόπον τοῦτον ἀγχθεῖσα καὶ µηδέπω 
εἰς ὄψιν fj λόγους ἐλθοῦσα τῷ Ἰουδαίῳ, ὅμως ἡνιᾶτο 
τῆς τῶν ἄλλων γυναικῶν μαρτυρίας ἀπολειφθεῖσα 
Μετὰ δὶ τρίτην ἡμέραν χατὰ τὸ χελευσθὶν εἶσ- 
άγιται μετὰ τιμῆς πρὸς τὸν βασιλέα. Καὶ ὃς, 


ἦμερον αὐτὴν ἨΆπβροσθλέψας, xal ὑποκλέπτεν ἐκ 
προοιµίων ἀρξάμενος, Ἡ «φήμη, quoil, σώ- 
φρονά σε διαγγἑλλέι, καὶ χοσµίαν καὶ συνετὴν, 


xal αὐτὸ δὲ τὸ παράστηµα καὶ d ὄψις τοῖς λεγο- 
µένοις συμμαρτυρεῖ, ᾽Αλλὰ καὶ πολὺς περὶ τοῦ 
διατρέχει λόγος γένους ἕνεχα καὶ πλούτου, xal τῆς 
ἄλλης περιφανείας. Mi, οὖν οὕτω ταῖς ἀσυνέτοις 
ὁμοίως, ἂς ἐγὼ δικαίως ἀπώλεσα, τὸν ἑσταυρωμένον 
dvdsym καὶ αὐτὴ θΘεὸν ἀνειπεῖν, ἄνθρωπον, Φόνον 
xal οἰνοπότην, τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν Φφἰλον, xal 
μηδὲ τοὺς πατρφους στέρξαντα νόμους * ἀλλ οἰκεῖα 
πράττουσα τῆς σῆς εὐγενείας, ἁπόταξαι μὲν τῷ 
Ναίωραίῳ, συμφρονῆσαι δὲ ἡμῖν, καὶ συνεῖναι περὶ 
τὰ βασίλεια θέλησον, Οὕτω γὰρ ἐλευθεριώτεβον τὸ 
ἀπὸ τοῦδε βιώσεις, xal τῶν Éx τῆς Ὑηριίας ἅπαλ- 
λαγεῖσα χαχῶν, καὶ ἄλλοις ἐπαρχεῖν μᾶλλον δυνήσῃ. 
Ἠχει μὲν γὰρ ὁ λόγος xal si; ἡμᾶς, μαρτυρεῖ δὲ 
καὶ αὐτὰ τὰ πράγµατα, Ovi xai πλούτῳ βαθυτάτῳ 
κομῶσα, xai πολλὴν ἐκ προγόνων χεκτηµένη τὴν 
περιουσίαν, πολλούς τε τους ὑπηρετουμένους σοι xal 
θεραπεύρντας ἔχουσα, ὅμως δεύτερα τῆς οἰκείας 
αἰδοῦς xal ἀρετῆς πάντα θεµένη οὐδενὶ τῶν ἀπάν- 
των ἑτέρῳ οὐδὲ κατ ὄψι µόνην ἦλθες ἀνδρὶ, ἀλλ) 
Ἡ τῷ νοµίµως συζευχθέντι σοι καὶ πρὸς Ὑγάμον 
ἀγαχομένῳ. Μὴ δῆτα μηδὲ νῦν, αύμθουλος ἐγώ σοι 
τούτων καθίσταµαι, τήν τε οἰχείαν ὥραν καὶ τὴν 
νεότητα, xai τὴν τῶν θυγατέρων παρθενίαν δηµίων 
yspcl παραδῷς, τοῦ χολάζειν πλέον τὸ ὑθρίζειν ἐχού- 
σχις * ἀλλὰ τῆς τοῦ ἑσταυρωμένου δόξης ἀποσχομέ- 
νη xal νόµοις τοῖς ἡμετέροις εἴξασα, ἑαυτῇῃ τε καὶ 
τέχνοις τὰ λυσιτελῆ περιποίησαι. 

ΙΤ’. Καὶ ἡ µαχαρία ἐμμελῶς ἅμα xal πεπαίδευ- 
µένως ὑπολαθοῦσα, Kl ὃν ἔδει τιμᾷν, εἶπεν. ὦ βασι- 
λεῦ, ὡς τὸ κράτος σοι χαρισάμενον, xal τὴν πορφυ- 
ρίδα ταύτην xai τὸ διάδηµα, μᾶλλον δὲ xal αὐτὸ τὸ 
εἶναι xal (iv, ἅτε θεοῦ Υἱὸν xal θεὸν, ἀγνώμονι 
qox ἀθετήσα τολμηρᾷ γλώττῃ καθυδρίζεις, xal 
οὐ δεδιας μὴ πού σε σκηπτὸς ἄνω θεὸς ἐνεχθεὶς xa- 
ταφλέξειεν, ἐμὲ τιµήσεις αὐτὸς, ἥτις ἐσχάτην μᾶλλον 
ἀτιμίαν τὴν ὑμετέραν ἡγοῦμαι τιµήν. Παῦσαι κατὰ 
cauto) τὸ ξίφος ὠθῶν, Μηδὲ γένοιτό pov παρὰ τοι- 


mentationem, adeo ut rex crudelissimus oum 
admiratione talem vocem emiserit : Qualem om- 
nibus fere hominibus errorem immisit Galileus, 
ut qui vel ipsam mortem contemnere persuaserit, 
et pro illo prodere suas animas et corpora! 

ΧΙΙ. Interim autem quedam quoque femina, 
que duas filias habebat, et primas partos inter 
eas, que erant in civitate, obtinebat, longeque 
prestabat aliis genere, divitiis, gloria οἱ pulchri- 
tudine, atque in juvenili adhuc etate vidua relicta 
fuerat, insectatur tyrannum. Ille autem atatim ju- 
bet suis ministris, ut eam ad se adducant cum ho- 
nore et reverentia, et ei efficiant commodum adi- 
tum. Illa vero, etei hoo modo adduceretur, gre 


B ferebat tamen se ab aliarum mulierum abesse 


martyrio. Teriio autem die post jussionem, cum 
honore ad regem adducitur cum filiabus. Ille vero 
placide eam intuens et eam ab initio incipiens al- 
licere: Fama, inquit, annuntiat te esse mode- 
stam, ornatam et prudentem : quin etiam ipse vul- 
tus et aspectus fert iis, que dicuntur, testimo- 
nium. Prelerea autem vulgo fertur te quoque 
esse genere claram, et abundare divitiis, et tibi 
non deesse splendorem. Ne ergo quorm:odo stulte, 
quas ego perdidi, sustineas ipsa quoque Deum di- 
cere eum, qui fuit crucifixus ; fuit autem homo: 
vorax, et vini potator, amicusque publicanorum 
el peccatorum, et neo patriis fuit contentus legi- 
bus: sed tus nobilitati faciens convenientia, re- 
nuntia quidem Nazareno, et velis nobiscum sen- 
tire, et simul cum regina versari in regia. Sic enim 
vives deinceps liberius et liberata & malis que 
oriuntur ex viduitate, magis poteris aliis opem 
ferre. Venit enim ad nos fama, ipse autem res 
quoque lestantur, quod cum et magnas habeas di- 
vitias, et plurimas facultates acceperis a majori- 
bus et sint multi, qui tibi serviant, pudori tamen 
et virtuti omnibus postpositis, in nullius alterius 
viri ne in conspectum quidem venisti, nisi ejus 
qui fuit tibi legitimo conjunctus matrimonio. Ne 
nuoc ergo, ne nuno (hoc ego libi consulo) pul- 
chritudinem tuam et juventutem, et filiarum vir- 
ginitatem lictorum manibus tradideris, que magis 


' contumelia afficiunt quam puniunt : sed desistens 


crucifixo gloriam tribuere, et nostris cedens legi- 


D bus, et tibi et liberis prospice que sunt utilia. 


XIII. Beata autem illa apposite et erudite re- 
spondens : Cum eum, inquit, o rex, quem opor. 
teret honorare, ut qui tibi dederit potentiam et 
bane purpuram et hoc diadema, imo vero ipsam 
quoque essentiam, et vitam, tanquam Dei Filius 
et Deus, ingrato animo contemptum audaci lin- 
gua injuria afficias, non timens ne fulmen deje- 
ctum te comburat, et me honorare velis, vestrum 
ego honorem summam duco ignominiam. Cessa 
gladium in teipsum impellere. Absit autem, ut 


1263 


MENSIS OCTOBER. 


1254 


ego & tali lauder lingua, que se armavit conira Α αύτης τιµηθῆναι γλώττης, τῆς ὁπλισαμένης κατὰ 


Deum, neque eo procedam amentie, ut verser 
cum iis, qui Deo sunt adeo inimici, et in pecca- 
torum habitem tabernaculis. Cum rex hec au- 
disset, ira corde accensus, aspexit ad eos qui 
aderant, et cum dixisset, Quam impudenter in 
nos 806 gerit hec oxsecranda mulieroula! jubet 
ejus capiti auferri tegumentum, et ejus filiarum ; 
et sic eas nudo capite, et promissa coma, in castra 
duci per ignominiam. 


XIV. Egrediens ergo generosa mulier, cum vi- 
disset magnam feminarum multitudinem flontem 
et ejulantem, quod talis nobilitas afficeretur con- 
tumelia, illa eas severe et magnifice intuens: 


Scio, inquit, o amice, quod propter nos dolorem p 


accipitis, partim quidem fortasse propter natura 
cognationem, partim autem quod indigna ac pu- 
denda videar pati cum filiabus. Sed ne doleatis. 
Nos enim non ideo negaverimus effectorem coli 
et terrae, neque quae sunt ad tempus eternis pre- 
tulerimus. Nam mihi quidem a majoribus per 
successionem pielas et vera religio, et à Christo 
denominari, et eum nosse Deum, tradita mihi fue- 
runt in hereditatem ; non mihi autem soli, sed 
universe quoque mee cognalioni. Propter quem 
ego amplexa continentiam, viduitatem preatuli ma- 
trimonio : et ex facultatibus, quas habebam, plu- 
rimum distribui pauperibus. Sunt vero adhuc mihi 
magne divitie in auro et argento, et magna mul- 
titudo servorum, multe autem possessiones et 


greges ; verum licel tot bona mihi suppetant, nolui C 


tamen, ut multe alie mulieres solent, ad alium 
maritum intueri, etiamsi cum multis casibus et ca- 
lamitatibus, que viduis evenire consueverunt, 
gepe sim colluctauta: quod quidem vel solum suffi- 
cit ad mollem adhuc et tenerum animum incitan- 
dum ad secundas nuptias. Et fortasse nullus 
meam damnasset juventutem, quie ipsum ad hoc 
habebat patronum divinum Apostolum, Sed hec 
omnia parvifaciens, in hoc solum animum intendo, 
ut cum Christo sim una cum sanctis, que preces- 
serunt, mulieribus et martyribus. Ego autem vobis 
| jam secundo appareo. Nam prius in matrimonio 
sponsi, qui erat ad tempus : nunc vero in nuptiis 
immortalis et alieni ab interitu, ad quem festino, 


et cui immaculatam conservavi continentiam, me [) 


videtis. Filias quoque ipsi studeo despondere, ut 
qua earum hucusque integram ad hoc virginita- 
tem conservarim. Hinc mihi plenus est animus 
voluptate et bona spe. Rogo vos igitur, ut mihi 
potius congratulemini, neque tam abjecto animo 
lumentemini, et mihi transmutetis festum in tri- 
stitiam. Porro autem vobis quoque consuluerim, 
ut vos undique muníatis, et magnam adhibeatis 
cautionem, ne, vobis non advertentibus, auferat 
mei thesaurum, qui est callidus suffurandi arli- 
fex, et maximum vobis hoc damnum afferat, quod 
partiugit usque ad ipsam animam. Jam vero qua- 


θεοῦ * μηδὲ παρὰ τοσοῦτον ἀνοίας ἔλθοιμι, ὥστε 
ἀναστρέφεσθαι τοῖς οὕτως ἐχθραίνουσι τῷ θεῷ, xal 
ἐν σκηνώμµασιν ἁμαρτωλῶν κατοικεῖν. Τοότων ὁ 
βασιλεὺς ὡς ἤκουσε θυμῷ τὴν καρδίαν ἀναχαυθεῖς, 
ἀπέθλεψε πρὸς τοὺς παρόντας, καὶ, Ola καθ᾽ ἡμῶν 
ἀναιδεύεται τὸ κχατάρατον τουτὶ γύναιον, εἰρτκὼς, 
χελεύει τὴν τῆς κεφαλῆς ἀφαιρεῖσθαι χαλύπτραν 
αὐτῆς τε xal τῶν θυγατέρων, καὶ οὕτως ἀσκεπεῖς 
καὶ βαθὺ καμώσας ἐπ' αἰσχύνῃ παρὰ τὸ στρατόπε- 
δον ἄγεσθαι. 

ΙΔ’. Ἐκιοῦσα τοίνυν ἡ Ὑενναία καὶ πλῆθος ὅτι 
πολὺ γυναικῶν ἰδοῦσα περὶ αὐτὴν ἀνοιμῶζον xai 
παθαινόµενον. ὡς τοιαύτης δῆθεν εὐγενείας ὑθριζο- 
µένης, σεμνὸν ἐκείνη πρὸς αὐτὰς ἰδοῦσα xal µεγα- 
λόφρον, Οἵδ' ὅτι, φησὶν, φίλαι γυναῖχες, περιπαθεῖς 
ἐφ' ἡμῖν γεγένησθε" τοῦτο μὲν ἴσως xai διὰ τὸ 
συγγενὶς τῆς φύσεως, τοῦτο δὲ xai τὸ δοχκεῖν αἰσχύ- 
νης ἄξια μετὰ τῶν θυγατέρων ἡμᾶς ὑπομένειν. 
᾽Αλλ) οὗ παρὰ τοῦτο ἂν ἡμεὶς ἀρνησαίμεθα τὸν 
ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, οὐδὲ τῶν ἀῑδίων τὰ πρόσ- 
xatpx προτιµήσαιµεν. ᾿Βμοὶ γὰρ ἐκ προγόνων κλῆ- 
poc ἁδιάδοχος dj εὐσέδεια, καὶ τὸ ἀπὸ Χριστοῦ 
καλεῖσθσι, xal τοῦτον εἶδέναι Θεόν. Οὐκ ἐμοὶ δὲ 
µόνῃ, ἀλλὰ καὶ πάσῃ τῇ συγχενείᾳ δὴ τῇ ἐμῃ. AC 
0v ἐγὼ σωφροσύνην ἀσπασχμένη, χηβείαν προ- 
έθηχα γάμου, καὶ τὴν οὐσίαν πολλήν οὖσαν διενει- 
μάμην τοῖς πένησιν. Ἔστι δὲ pot καὶ συχνὸς ἔτι 
πλοῦτος ἐν ἀργύρῳ τε xal χρυσῷ, πολύ τε οἰκείων 
πλῖθος, πολλὰ δὲ χτήµατα καὶ βοσκήµατα, καὶ το- 
σούτοις κομῶσα τοῖς ἀγαθοῖς, ὅμως οὐχ εἰλύμην, 
κατὰ τὰς πολλὰς τῶν γυναικῶν, πρὸς ἕτερον ἄνδρα 
βλέψαι, καίτοι γε µυρίαις περιστὰσεαί τε καὶ συµφο- 
ῥραις ofa τὰ τῆς χηρείας, πολλάκις διαταἁλαίΐσασα, 
ὅπερ ἱκανὸν xai µόνον ἁπαλὴν ἔτι καὶ νέαν uj, 
πρὸς δευτέρους γάμους διερεθίσαι. Καὶ ἴσως οὐδεὶς 
ἂν µου τῆς νεότητος Χχατεγίνωσχεν αὐτὸν πγὸς 
τοῦτο τὸν θεῖον ᾿Απόστολον συνήγορον ἐχοῦσης. 
᾽Αλλὰ ταύτα περὶ ἐλάττονος Πάντα θεµένη, ivói 
εἰμι μόνου, τοῦ συνεῖναι Χρεστῷ ταῖς προλαθού- 
σαις ἅμα γυναξὶν ἁγίαις καὶ µάρτνσιν. "Evo δὲ 
ὑμῖν ἤδη δεύτερον ἐμφανίζομαι Ev τε τῷ τοῦ προσ- 
καίρου νυµφίου γάµῳ, καὶ νῦν iv τῷ τοῦ ἀφθάρ- 
tóu καὶ ἀθανάτου, πρὸς Ot ἐπείγομαι, καὶ d τὴν 
σωφροσύνην ἄσπιλον διετήρησα, µαρτυρήσε. µοι 
καὶ αὐτὸς, ᾧ καὶ τὰς θυγατέρας νυμφευθῆναι σπο»- 
δάζω, ὑγιῆ καὶ αὐτῶν εἰς δεῦρο τὴν παρθενίαν φυ- 
λάξασα. Ἐντεῦθεν ἡδονῆς ἐγὼ καὶ χρηστῶν ἑἐλπίδων 
τὴν ψυχὲν ἔμπλεώς εἶμι, καὶ pot συνήδεσθαι xai 
ὑμᾶς ἀξιῶ, μηδὲ ἁγεννῶς οὕτω θρηνεῖν, καὶ τὴν 
ἑυρτὴν ἐμοὶ πρὸς κατήφειαν µεταθάλλειν. Συµθου- 
λεύσαιμι ὃ᾽ ἂν xal ὑμῖν πολλὴν πανταχόθεν ἐπιδεί- 
κνυσθαι τὴν ἀσφάλειαν, µή που λάθῃ xxl τινος ὑμῶν 
τὸν τῆς πίστεως θησαυρὸν ὁ δεινὸς ὀποθλέψαι, καὶ 
τὴν µεγίστην ταύτην ζημίαν xal εἷς αὐτὴν ἤκουσαν 
thy ψυχὴν ζημιῶσαι. Καὶ ὅσαι δὲ τῶν Ἑλληνίδων 
γυναικῶν ἐνταῦθα xal ᾿Ἑθραΐδων (πολλαὶ γὰρ, ὡς 
ὁρῶ. ἐπὶ τῇ 0iq πᾶρεστε ταύεῃ) ἀποθέμεναι xal 
ὑμεῖς, αἱ piv τοὺς μαχροὺς μύθους καὶ λήρους καὶ 


1263 


MARTYRIUM S. ARETHJA. 


τοὺς ὀνόματα µόνον ὄντας θεούς ai δὲ τὴν σχιὰν, A cunque hic estis? mulieres gentiles, οἱ Hebrem 


ὀψὲ γοῦν morb καὶ τύπους xai τὰ αἶνίγματα µετα- 
μάθετε τὴν ἀλήθειαν καὶ τῷ Λόγω καὶ Θεῷ τῷ τῆς 
Τριάδος ivi προσελθοῦσαι, φωτίσθητε διὰ τῆς αὖ- 
τοῦ λατρείας καὶ τῆς τοῦ θείου βαπτίσματος ἀνα- 
γεννήσεως, xai μὴ οὕτω ταῖς ἀσεθείαις ὑμῶν συν- 


απόλησθε. 


(multe enim, ut video, hic adestis ad spectaculum), 
vos quoque depositis, gentiles quidem, longis 
fabulis et nugis, et diis, qui sunt solo nomine: 
Hobrea autem, umbra tandem et figuris et &ai- 
gmatibus, discite veritatem, et accedentes ad Ver- 
bum et Deum, qui est unus Trinitatis, per ejus 


cultum illuminemini et divini baptismatis regenerationem, neque sic simul pereatis in vestris impie. 


tatibus. 

IE. Ταῦτα τῆς μάρτυρος xal ἄλλα πλείω ταῖς 
συνελθούσαις Ὑοναιξὶ διαλεγοµένης, τινὲς τῶν τὰ 
βασιλέως φρονούντων ἐκείνῳ προσαγγειλάντων αὐτὰ 
καὶ ὅτι διαστρέφοι τὸ πλῆθος. Ὁ βασιλεὺς καὶ αὖ- 
θις µετάκλητον αὐτὴν ποιησάµενος xal τὸν πρᾶον 
ὑποχριθεὶς. ΙΠολλῇ, φησὶν, ἐχρησάμην ἐπί σοι τῇ 
µακροθυµίᾳ, ἨἈπρονοίᾳ τοῦτο φιλανθρώπῳ xal οὖκ 
ἁλόγως ποιῶν, ὅπως, el µή τι ἄλλο, ἀλλὰ τοῖς ἐπὶ σοὶ 
καὶ ταῖς θυγατράσι καταχεοµένοις δάχρυσιν ἐπικλα- 
σθεῖσα, πεισθείης ἡμῖν. Ἡ δέ. Καὶ τίς µε, ἔφη, πει- 
σθεῖσάν σοι, βασιλεῦ, τοῦ πυρὸς ῥύσεται τοῦ ἁσθέ- 
στου; Οὕτως ἔλεξε, καὶ εἷς οὐρανὸν εὐθὺς ἀπιδοῦσα, 
M3) Ὑένοιτό µοι, φησὶν, ἀθάνατε βασιλεῦ, ἁπαρνή- 
σασθαι σε τὸν τοῦ Θεοῦ μονογενῆ Ylóv, xai ἀνδρὶ 
πεισθῆναι, τῷ σὲ τε ἀθετήσαντι, καὶ ἐπιορχίαις 
ἡμᾶς ἀπατήσαντι. Τὴν παῤῥησίαν τοίνυν ὁ Ἑθραῖος 
tz γενναίας οὐκ ἐνεγχὼν, ἀλλὰ τὴν σκηνὴν xal τὸ 
πλάσμα λύσας, xal ἄγριόν τι βλέψας xal φονικὸν, 
Τολμηροτάτη γύναικῶν, ἔφη, ἐγώ σου τὰς σάρχας 
ἄρτι καταξανῶ, xal διαψηλαφήσω τὰ ἔγχατα, xai 
εἴ τι δὲ τούτων ὑπολειφθῇ, xusi παραθήσω τροφήν. 
Καὶ ἴδω τίς ὁ τῶν ἐμῶν ἐξαιρούμενος σε χειρῶν, 
x&v cl τὰ μάλιστα σύμμαχον παραστῆναίΥ σοι τὸν 
Ναζωραῖον ἄμαχον προσδοκᾷς. Ἐνταῦθα μὴ ávacyo- 
µένη τῶν τοῦ μιαροῦ λόγων d πρώτη τῶν θυγατέ- 
pev τῆς μάρτυρος, δωδέκατον ἤδη που τῆς Ἁλιχίας 
ἄγουσα Ὑρόνονὶ σιέλου τὸ στόµα πλήσασα, κατἐγεε 
τῆς ὄψεως τοῦ τυράννου. Οἱ δὲ περιεστηχότες, οὐ τὸν 
ζῆλον val τὸ δικαίως γενόµενον ἐπαινέσαντες, ἀλλὰ 
τὸν χαιρὸν θεραπεύοντες, αὐτήν τε xal τὴν ἁδελφὴν 
αὐτίκα ξίφει διαχειρίζονται, καὶ ταῖς χερσὶν ἐκ τοῦ 
καταῤῥέοντος αἵματος οἱ θηριώδεις ὑπολαθόντες 
προσφέρουσι τῇ μητρί τοῦτο προσταγὲν ix τοῦ 
βασιλέως. Ἡ ὃξ (ὢ qu,zZc vavvalac) | ἡδέως τε άπο- 


Ἱεύεται, καὶ πρὸς οὐρανὸν ἀνασχοῦσα τοὺς ὀφθαλ- 


XV. Cum martyr haoc et alia plura diceret mu- 
lieribus, quidam ex iis, qui cum rege sentiebant, 
illi bec renuntiarunt, et quod perverteret multitu- 
dinem. Rex itaque, ea rursus accersita, simulans 


B mansuetudinem : Magna, inquit, usus sum in te 


patientia, hoc consulto et non inconsiderate faciens 
propter benignitatem, ut fracta laorymis, que pro- 
pter te funduntur, et propter filias, nobis pareas. 
Illa autem : Quis me, inquit, o rex, si tibi parue- 
rim, liberarit ab igne, qui non potest exetingui ? 
Sic dixit, et eelum statim intuens : Absit, inquit, 
o Rex immortalis, ut te negem, qui est solus uni- 
genitus Dei Filius, et credam viro, qui te habuit 
contemptui, et nos decepit perjurio. Non ferens 
itaque Hebreus libertatem loquendi generose fe- 
mine, sed deposita scena, et ablata fictione, torve- 
que eam et furiose intuens : Audacissima, inquit, 
mulier, ego tibi jam carnes discerpam 80 dilace- 
rabo, et intestina contrectabo : et. si quid ex iis 
fuerit reliquum, id apponam devorandum canibus. 
Videbo autem, quisnam te sit e meis manibus ere- 
pturus, etiamsi maxime expectas fore ut det tibi 
auxilium Nazarenus. Tunc exsecrandityranni verba 
non ferens prima flliarum martyris, annum jam 
agens duodecimum, tyranni oculos consputavit. Qui 
autem circumesistebant, non zelum, et id, quod 
jure fuerat factum, laudantes, sed tempori ser- 
vientes, ipsam et sororem ense mox conflciunt: 
et cum ex defluente sanguine manibus plane feri 
homines accepissent, eum matri offerunt. Rex enim 
ita jusserat. Illa vero (o fortem et generosum ani- 
mum ! jet libenter eum gustal, et, cum ad colum 
sustulisset oculos : Tibi, inquit, Domine Christe. 
hoc meum offero sacrificium, et tibi mertyres exhi- 
beo castas virgines, que egressa sunt ex utero meo: 


μοὺς. Σοὶ τὴν ἐμὴν ταύτην, ἔφη, Δέσποτα Χριστὲ, D cumquibus me quoque connumeratam introduc in 


προσφέρω Quclav xal μάρτυρας παριστῶ σοι παρ- 
θένους ἁγνὰς, τὰς ix τῆς ὀσφύος δὴ τῆς ἐμῆς' αἷς 


tuum thalamum, et, ut dicit divinus David, ostende 
matrem propter filios letantem. 


xXpi συναριθµήσας, iv τῷ vupgüvi τῷ σῷ συνεισάγαγε' xal τὸ τοῦ θξίου Δαυίδ, μητέρα δεῖξον ἐπὶ 


τέχνοις εὑφραινομένην. 

Ic. Καὶ à βασιλεὺς, βαρυτάτῳ κχέντρῳ τῆς ἆθυ- 
µίας πληγεὶς, ἅτε πάσας ἀπογνοὺς τὰς ἐλπίδας, ἀπο- 
φαίνετάι xaT! αὐτῆς, τοιάδε πρὸς τοὺς συνόντας εἷ- 
πών' ᾿Εθαυμάσαμεν τοῦ χάλλους αὐτήν τε χαὶ τὰς 
θυγατέρας αὐτῆς (ὁμολογήσω γὰρ τ' ἀλτθές)' πολλῷ 
δὲ τοῦ σώφρονος αὑτῶν πλέον ἵὕττημαι xal κοσµίου. 
Καὶ διὰ τοῦτο θαυμάζειν µοι ἔπεισιν, εἲς ὅαον ἄρα 
µανίας οἱ Χριστιανοὶ κεχωρήκασιν ὡς ἀνθρώπφ 
προσέχειν βιοθανὲῖ, καὶ τὴν οἰχείαν ἐπιτρέπειν αυτῷ 
σωτηρίαν, πλάνῳ xal Ὑόητι γενομένψ, καὶ µάτην 
ἑαυτὸν ἀνειπόντι θεόν. 


XVI. Rex autem gravissimo egritudinis animi 
stimulo sauciatus, ut qui omnem spem plane abje- 
cisset, in eam fert sententiam, cum hec dixisset iis, 
qui simul erant : Ejus quidem et filiarum mirati 
sumus pulchritudinem (verum enim fatebor), multo 
autem magis victus sum ab earum temperantia et 
moderatione, Et ideo mihi venit in mentem admi- 
rari, ad quantam amentiam processerunt Christiani, 
ut colant hominem, qui morte periit violenta, et 
suam ei permittant salutem, qui fuit planus et pre- 
stigiator, et se Deum temere appellavit. 


. 4366. 


1267 


XVIIl. Sequenti autem die cum in loco excelso À 


consgedisset, vocavit Aretham cum sociis, que erant 
numero trecenti οἱ quadraginta. Qui cum adstitis- 
Bent, magnum intuens Aretbam, qui erat aífabilis, 
et moderatus, et moribus maximam ostendebat vir- 
tutem : Cur tania es, inquit, audacia, o caput ex- 
secrandum, ut in nostram quidem insurgas poten- 
tiam, toti autem civitati et tante persuadeas re- 
gioni, ut te solum colant tanquam tyrannum, et 
verbis tuis utantur tanquam legibus : nostrarum 
vero legum et verborum nullam ducant rationem, 
et exsecrandum hominem Deum appellent, qui cum 
sibi auxilium ferre non potuerit, vos eum vobis 
adhibuistis adjutorem: et nec tuum patrem es imi- 
tatus, qui ante te imperavit Nagre : iis autem, qui 
nos precesserunt, regibus fuit obedientissimus ? 
Sed nisi mutatus, et ad te rediens, hanc vanam 
repuleris opinionem, non te profunda senectus 
nec simulatus hic habitus juvabunt: sed tu et om- 
nes tui eadem  patiemini, que viri et femine 
prius interfecti : quos quantum juverit Marie οἱ fa- 
bri filius, omnes sciunt. Senex autem, stans cogita- 
bundus, et aperte ostendens se segre ferre super- 
biam verborum regis, cum se sustinuisset et col- 
legieset spiritum, et ex imo suspirasset : Non es, 
inquit, o tex, causa eorum, que dicuntur aut fiunt, 
Bed nostri cives. qui meam contempserunt senten- 
tiam, que tibi non pertimebat ingredi civitatem, 
contra autem adversus te depugnare incitabat, et 
cum tuis tam multis millibus manus conserere, ut 
cum Madianitis olim Gedeon cum paucis, et Chri- 
sto, qui nunc a te contemnitur, vires addente et 
confirmante, te expugnare, et demetere, etomnino 
delere, virum impium et fedifragum, et immemo- 
rem pactorum conventorum, quibus te civitatem et 
nos$ servaturum pollicebaris. 


XVIII. Quidam autem exiis, qui oum rege con- 
sidebant, volens ingeniose sancti verba reprehen- 
dere. el tempori valde serviens : Sed non, inquit, 
sic vos docet lex Moysi, contumelia afficere chri- 
stum Domini. Dicit enim : « Principi populi tui 
non maledices !. » Porroautem ipsa quoque scripta 
vestra vobis jubent regem honorare, seu ait bonus, 
seu gecus?, Cui sanctus: Tu autem, inquit, fortasse 
non audisti, quod ab Achab dictum est Elie, cum 
dixit eum evertere Israel. Cui ille respondit : Non 
ego everto, sed tu, et domus patris tui * : non usque 
ad Achab solumsistens contumeliam, sed eos etiam 
comprehendens, qui erant in ea domo. Quomodo 
ergo 8e quispiam in Deum pie gerens, et gerem ar- 
guens, quod se iniquegerat, unquam offenderit ac 
violaverit legem, qui non est veritus os in coelum 
ponere, et Creatorem appetere maledictis ? Sed, ut 
video, ejus patientiam et tolerantiam contemnitis, 
et nos facere similia procuratis. Tu autem, rex, 
ccm sis natura tam injustus, et male facere para- 


! Exod. xxit, 28. 1 1 Petr. 11, 18. 85 III Reg. xvii. 18. 


MENSIS OCTOBER. 


17. Καὶ τῇ ἑξῆς ἐπὶ µετεώρου καθίσας, τοὺς περὶ 
'Apigav ἐκάλει, τριπκησίους xal τεσσαράκοντα τὸν 
ἀριθμὸν ὄντας, Καὶ παραστάντων, τῷ μµεγάλῳ dv 
ἰδῶν ᾿Αρέθᾳ, εὐσυνέτῳ τε ὄντι τὴν ἔντευξιν xal xo- 
σµίῳ xai πολλὴν ὅσην ἀρετὴν τῷ Ίθει παραδει- 
κνύντι, Εἰς tl τοσοῦτον, εἶπεν, ἀπεθρασύνω, μ]αρὰ 
κεφαλὴ, ὥστε τοῦ κράτους μὲν τοῦ ἡμετέρου κατ- 
επαρθῆναι, πόλιν δὲ ὅλην xal χώραν τοσαύτην ἀνᾶ- 
πεῖσαι µόνῳ προσανέχειν gol ὡς τυράννῳ, xal τοῖς 
λόγοις τοιούτοις ὡς νόµοις κεχρῆσθαι' ἀλογεῖν δὲ νό- 
µων ἡμετέρων xal λόγων, xai ἄνθρωπον ἑπάρατον 
ἐπιφημίζειν Θεὸν, ὃν xal ἀθοήθητον ὄντα, βοήθὸν 
ὑμεῖς ἐπεγράψασθε καὶ οὐδὲ τὸν σὺν ἐμιμήσω 
πατέρα τὸν ἄρξαντα πρὸ σοῦ τῆς Νεγρὰν ὅπως 
ἐφάνη τοῖς πρὸ ἡμῶν βασιλεῦσι µάλα πειθήνιος; 


p^ εἰ μὴ μεταθαλὼν xai Ὑενόμενος ἑαυτοῦ tiv 


χενὴν ταύτην ἀπώσῃ δόξαν, οὔτε τὸ βαθύ σε γῆρας, 
οὔτε τὸ διαπεπλασμένον τοῦτο τοῦ σχήματος ώφε- 
λήσουσιν’ ἀλλὰ τὰ ὅμοια σύ τε xai ol περὶ σὲ πἀν- 
τες τοῖς προανῃρηµένοις ἀἁνδράσι xal γυναιξὶ πεί- 
σεσθε' οὓς ὅσα ὁ ix τῆς Μαρίας xal τοῦ τέχτονος, 
ὤνησε, πᾶντες ἴσασιν. 'O δὲ γέρων, ἐπὶ συννοίας 
ἑστὼς, xai δῆλος Qv ἐπὶ τῇ ὑπερηφανίᾳ τῶν τοῦ 
βασιλέως λόγων περιαλγὴς γεγονὼς, ἐπισχὼν καὶ 
συλλέξας πνεῦμα καὶ βάβιον ἀνοιμώξας, Οὐκ αἴτιος, 
ἔφη, τῶν λαλουμένων f| πραττοµένων σὺ, βασιλεῦ, 
ἀλλ’ οἱ τῆς πόλεως xal ἡμέτεροι, οἵ τὴν ἐμὴν i0i- 
τησαν γνώµην οὗ παραχωροῦσάν σοι τῆς εἰσόδου 
τῆς πόλεως, τοὐναντίου μὲν οὖν καὶ ἀντιστρατεύ- 
σασθαι παρορμῶσαν xai συμθαλεῖν σοῦ ταῖς μυριά- 
ctv, ὥσπερ τοῖς Μαδιηναίοις τοὺς περὶ Γεδεὼν 
ἐναριθμήτους πρότερον, xal τοῦ ὑπὸ σοῦ νῦν ἀθε- 
τουµένου Χοιστοῦ ἐνισχύοντος, χκαταγωνίσασθαί ct 
καὶ ἐκθερίσαι, xal ἀφανισμῷ παραπέµψασθαι, iv- 
θρωπον ἀσεθῆ καὶ παράσπονδον, xal ἀμνήμονα 
λόγων, οἷς σώζειν τὴν πόλιν καὶ ἡμᾶς ἧς ὑποσχό- 
μενος. 

HI. Kal τις τῶν συνεδρευόντων τῷ βασιλεῖ ἐξ 
ἀγχινοίας δῇθεν ἐπιλαθέσθαι τῶν τοῦ ἁγίου λόγων 
βουλόμενος, καὶ τῷ καιρῷ πολλὰ χαριζόµενος, ᾽Αλλ' 
οὐχ οὕτω, φησὶν, ὑμᾶς ὁ οἶκεῖος ἐκπαιδεύει νόμος 
ἑξυθρίζειν εἰς τὸν τοῦ Κυρίου Χριστόν. «"Αρχοντα 
γὰρ τοῦ λαοῦ σου, » φησὶν, « οὐκ ἐρεῖς καχκῶς. » Καὶ 
αὐτὰ δὲ τὰ ὑμέτερα γράµµατα ὑμῖν ἐγχελεύεται τὸν 
βασιλέα τιμᾷν, ἄν τε ἀγαθὸς 3, ἂν τε μὴ οὕτως. 
Πρὸς 9v ὁ ἅγιος, Σὺ δὲ τῷ ᾿Αχαὰθ εἰρημένον ἔφη 
πρὸς Ἠλίαν οὐκ Ἴκουσας διαστρέφειν φήσαντι τὸν 
Ἱσραήλ. Ὡς πρὸς αὐτὸν ἐκεῖνος ἀντέκρουσεν, Οὐκ 
ἐγὼ διαστρέψω, φάµενος, ἀλλὰ σὺ xal ὁ οἴκος τοῦ 
πατρός σου, μὴ μἔχρι τοῦ ᾿Ακαὰδ µόνον τὴν ὕδριν 
στήσας, ἀλλὰ καὶ τοὺς dv τῷ οἴκῳ ταύτην περι- 
λαθών. Πῶς ἂν οὖν τις τά γε tl; θεὸν εὐσεθῶν, 
καὶ βασιλέα ἑλέγχων παρανομοῦντα, παρανοπήσοι 
πυτὶ, τὸν μὴ δεδιότα εἰς οὐρανὸν τὸ στόµα τιθίναι, 
καὶ λαλεῖν βλασφημίαν κατὰ τοῦ Κτίσαντος; 3j τῆς 
ἀνοχῆς αὐτοῦ καὶ μακροθυμίας καταφρονεῖτε, xai 
ἡμᾶς τὰ ὅμοια ποιεῖν ἀναγκάζετ. Σὺ δὲ, aee 


1209 


MARTYRIUM 5. ARETHAE. 


1310 


λεῦ, οὕτω τὴν φύσιν ἄδικος Ov, xal πρὸς τὸ κα» Α Lissimus, et nec sanclus in iis, que ad Deum per- 


κουργεῖν ἑτοιμότατος, xai µήτε τὰ πρὺς θεὸν ὅσιος, 
µήτε τὰ πρὸς ἀνθρῥώπος ἐπιεικῆς, τὸν ἀλάθητον 
ἐκείνου λήσειν δοχεῖς ὀφθαλμόν; Καὶ μὴν τὸν βασι- 
Aia προσήκει τοιοῦτον ἀληθῆ χαὶ χρηστὸν εἶναι, 
ὡς ἀπὸ μὲν τῶν λόγων εὔνοιαν ἐπισπᾶσθαι παρὰ 
τῶν ὑπὸ χεῖρα, ἀπὸ δὲ τοῦ τέλους αὐτῶν xal τῆς 
τῶν πραγμάτων ἐγθάσεως ἀληθείας πίστιν καὶ δό- 
ἔαν θειότητος ἀποφέρεσθαι, ὁποίους κατεῖδον ἐγὼ 
ἐν Ἰνδίᾳ τε καὶ Αἰθιοπίᾳ xai τῷ Ὁμητρίτῃ οὓς 
καὶ ἀληθεύοντας ἀκριθῶς, καὶ περὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα 
χρηστευλµένους, οὐκ ἐπιορκοῦντας, ὡς σὺ, βασιλεῦ, 
ἀλλὰ καὶ τὰς πρὸς ἑτέρους πίστεις ἐμπεδοῦντας, 
ἴσα θεῷ τὸ πλῆθος ἑτίμα. Καὶ σὲ piv ὁ θεὸς. ὃς 
µάρτυς deti τῶν πραττοµένων, µισήσας τῆς πονη- 
píac ἀσεθῆ τὰ πρὸς αὐτὸν ὀφθέντα xal ἄπιστον, πα- 
ραλύσει τῆς ἀρχῆς ὅσον οὕπω ἀνδρὶ παραδοὺς αὐτὴν 
πιστῷ τε xai ἀγαθῷ, χρατυνεῖ δὲ τὸ τῶν Χριστια- 
νῶν φύλον, xal ὑψώσει, καὶ μεγαλυνεῖ τὴν ἑαυτοῦ 
Ἐκκλησίαν, fjv πυρὶ καταναλώσας, ἠδάφισας, Ἐγὼ 
δὲ µακάριὀς slut, ἅτε μὴ µόνον ἐν τῷ flip τούτφ 
εὐδοχιμήσας, ἀλλ) ὅτι καὶ ἓν γήρει πίονι (πἆμπτον 
Υὰρ δη xal ἐνενηκοστὸν χρόνον ἀνύω) ὶδὼν υἱοὺς 
υἱῶν τε xal υἱωνῶν, μαρτυρικὸν ὑπέρχομαι τέλος, 
καὶ πόλιν οὕτω μεγάλην xai πολυάνθρωπον, καὶ 
ἔθνος ὁλόχληρον, προσάγω Oti, oi xal δι αἱῶνος 
τὴν ἐμὴν μνήμην ἄληστον Έξουσι, τὸ πᾶν Exslvq τῆς 
εὐχαριστίας ἀνατιθέντες. 

6’. Καὶ στραφεὶς πρὸς τὸ πλῆθος xal τοὺς συµ- 
μάρτυρας (Zv γὰρ οὐ µόνον ἰδεῖν ἤδιστος ἀλλὰ 
xai πλήθεσιν ὁμιλεῖν χαριέστατος), ἔλεξεν οὕτως" 
"λνδρες συμπολῖται xal φίλοι καὶ συγγενεῖς, xal 
ὅσοι κατὰ συνήθειαν xal πραγμάτων κοινωνίαν ἡμῖν 
προσήκοντες, ὅσα μὲν συνέπεσε τῇ πανρίδι καὶ ἡμῖν 
τοῖς πολίταις, διασκοπήσασι πρότερὀν, μηδὲ ἐρευ- 
νησαµένοις τὸ Ὑενησόμενον, ἀλλ᾽ ἀνδρὶ πεισθεῖσι 
ψευδεῖ, καὶ δι’ ἁπάτης ἑλεῖν σπουδάζοντι, αὐτῇ πείρᾳ 
ἔγνωμεν, τοῖς ἔξωθεν συμμετέχοντες τῶν ἀνιαρῶν, 
Oca δὲ κατὰ θεοῦ χινήσας τὴν γλῶτταν ὁ ὑπερ- 
ἥφανος οὗτος ἐφθέγξατο, αὐτοῖς ὠσὶν ἀκηκόατε. "Ότι 
Ob καὶ πρὸς ἄρνησιν ἐκκαλεῖται Χριστοῦ τοῦ θεοῦ, 
μαρτυρεῖ μὲν καὶ ὁ τῶν προλαθόντων πολύς τε xal 
παντοδαπὸς φόνος μαρτυρεῖ δὲ χαὶ ταῦτα δὴ τὰ 
δεσμὰ, à xal ὑπὲρ εὐσεθείας αὐτῆς περικείµεθα. 
Καὶ ἦν μὲν συνετὸν μὴ δειλοὺς ἡμᾶς ὀφθῆναι καὶ 
φιλοψύχους, μηδὲ δεινῷ τοιούτῳ xal. κσχοήθει πει- 
σθῆναι, ὄρχοις τῷ τῶν πονηρῶν προχειροτάτῳ τε- 
χνάσµατι πιστεύσαντας καὶ θαῤῥήσαντας, ἀλλὰ 
πόλεµον ἄρασθαι κατ αὐτοῦ, xal συνεφαπτοµένου 
τῆς μάχης ἡμῖν τοῦ Θεοῦ τὸν ἀνόσιον τοῦτον xal 
ἀσεθῃ τιµωσήσασθαι. Ἐπεὶ δὲ εἰς τοῦτο ἀνάγκης 
Άγγισε τὰ ἡμέτέρα, ὡς Tj πειθοµένους τῷ τυράννῳ 
καὶ ἀσεθοῦντας, βίον ἆθλιον διαζῃν, ἤ ἀπειθοῦντας 
καὶ εὐσεθοῦντας µακαρίου τέλους ἐπιτυχεῖν' σπου- 
δάσωµεν τὴν ἀθάνατον διὰ μαρτυρίου κτήσασθαι 
εὔχλειαν. Καὶ µή µέτις οἰέσθω ὡς γέροντα $53 καὶ 
ἡμερῶν πλήρη Ὑενόμενον τέλους ῥἐπιβυμεῖν, καὶ 
παρὰ τοῦτο xal τοῖς ἄλλοις ἐπισπεύδειν τὴν τελευ- 
τήν ἄλλὰ λογιζέσθω ἡμῶν ἵἕκαστος ὅτι xowóv τοῦ 


tinent, nec in homines benignus, putas fore ut il- 
lum lateas oculum, quem nihil latet ? Atqui regem 
esse oporlet veracem el benignum, ut verbis attra- 
hat benevolentiam eorum, qui sunt in sua ditione: 
rerum autem fine et eventu fidem facere veritatis, 
et quod se divine gerat, gloriam habere : quales 
ego vidi in India et /Ethiopia, el ante te in Home- 
ritide; quos vera dicentes, et se benigne gerentes 
in subjectos, non ut tu, rex, pejerantes, sed aliis 
promissa implentes, quasi ut Deum honorabat po- 
pulus. Et Deus quidem eorum, que a te flunt, odio 
habens improbitatem, te, qui in eum fuisti impius 
et infidelis, mox deponet ab imperio, idque tradet 
viro fideli et bono : roborabit autem οἱ extollet ge- 
nus Christianorum, magnamque suam efficiet Eccle- 
siam, quam tu igne consumpsisti, et humi dejeci- 
sli. Ego autem sum beatus, non ob id presertim, 
quod ín hac vita in bona sui existimatione, sed 
quia in profunda senectute (jam enim ago nonage- 
simum quintum annum), videns filios filiorum, et 
filias filiarum, sub eo martyrium, et tam magnam 
et populo tam frequentem civitatem, et totam re- 
gionis ipsius gentem Deo offero: qui etiam mei 
perpetuam conservabunt memoriam, summas illi 
agentes gratius. 


XIX. Ad populum autem conversus, et ad com- 
martyres (erat enim non solum visu jucundissimus, 
sed etiam in conoionibus ad populum facundissi- 
mus), sic dixit: Viri cives, et amici, et cognati, 
et quicunque propter consuetudinem el rerum 
communionem ad nos attinetis, qua patrie quidem 
et nobis civibus evenerunt, cum non prius conside- 
raverimus, neque scrutati fuerimus id, quod erat 
futurum, sed fallaci homini, et qui nos fraude stu- 
debat capere, crediderimus, ipsa novimus expe- 
rientia, ut qui cum iis, qui foris erant, molestia- 
rum fuerimus participes. Que veroin Deum linguam 
movens locutus est hio superbus, ipsis auribus au- 
divistis. Quod autem ad Christi Dei provocet nega- 
tionem, testantur quidem eorum, qui precosserunt, 
plurime et omne genus cedes: testantur autem 
hec quoque vincula, que pro pietate nobis sunt 
imposita. Et fuisset quidem sapientium, non esse 
timidos, et vita nimis cupidos, neque huic callido 
et improbo veteratori credere, fidem adhibentes 
jusjurando, quod est promptissimum malorum ar- 
tificium, sed bellum adversus ipsum suscipere, et, 
Deo pugnam nobiscum capessente, ulcisci huno 
impium. Cum autem res nostre ad eam adduote 
sunt necessitatem, ut vel tyranno parentes, et nos 
impie gerentes, vitam agamus miseram: vel non 
parentes, et pietatem exercentes, beatum finem 
adipiscamur, studeamus immortalem gloriam con- 
sequi per martyrium. Nec me existimet aliquis, 
tanquam jam senem, et plenum dierum, finem cu- 
pere, et ideo alios 'ad mortem incitare : sed consi- 


1271 


MENSIS OCTOBER. 


1213 


deret unusquisque vestrum, mortem esse commune A θανάτου χρέος xai vi καὶ vépovtt, xal ἁπαραίτη- 


debitum, et juveni et seni, et esse inevitabilem 
corporis dissolutionem. Itaque non exspectetur finis 
communis, et qui sua sponte venil ; sed studeat 
quilibet, ut sit quam fieri poterit gloriosus et bea- 
tus. Quidnam autem dixerit quispiam martyrio glo- 
riosius, aut questuosius, aut piis hominibus bea- 
tius? Ego enim, si fleri posset, propter Christum 
mori sepe οἱ ipse eligerem, et aliis consulerem, 
gicque esset et major gloriae, et lucrum longe co- 
piosius. Sed cum hoc haberi non possit a natura, 
quod, vel invitus nobis, illa ex se facit, preripiamus 
cum gloria : et id tanquam proprium constituentes, 
astute fallamus necessitatem. Nullus nostrum, o 
fratres, sit adeo vite cupidus, et adeo pusilli et ab- 
jecti animi, ut pro brevi el misera vita perdat eter- 
nitatem, et que nunquam solvitur beatitudinem. 
Communi omnium inimico a nobis haud detur pars 
aliqua, ne cum unum fuerit euffuratus, glorietur 
perversus, tanquam qui omnes ceperit. Sed qui est 
quidem talis, procul sita choro martyrum, neque 
sit faleo nominis particeps. Si quis enim te, Chri- 
ste et Verbum Dei, negaverit hujus vite desiderio, 
ab ipsa excidat, et dehiscens cum terra devoret. 
Si quis autem ex mea cognatione, aut familiaritate, 
desiderio bonorum presentium, te relicto Creatore, 
gequatur hunc regem interitui obnoxium et impium, 
ne ei detur, o Rex Christe, hic frui jis, qua viden- 
tur jucunda et delectabilia, et tradatur iis, que 
gunt illic, tormentis. 

XX. Heec dixit, et statim universa multitudo ca- 


lidas effundens lacrymas, Esto bono animo, excla- C 


mavit. Nemo enim te deseret ; nam tui, ut vides, 
desiderio omnes vel ante te mori properamus, et 
preripere hunc beatum finem et desiderabilem. Ille 
autem ad hic: Ego, ait omnibus, ego vos omnes 
precedam, et ero vobis in Deo certus vie dux. Ut 
vos mihi primas conceditis in omnibus, ita vos mihi 
concedite, ut primus ad Christum aocedatn. Verum 
enimvero hoc quoque vobis ultimum do mandatum: 
Si quis meorum filiorum, aut eorum, qui genere ad 
me attinent, relictus fuerit, permanens in hoc puro 
cultu Christianorum, sit heres mearum faculta- 
tum. Porro autem tres illas ex iis, quae mihi re- 
Btant, possessiones pulcherrimas volo attribui ca- 
tholice ecclesie, que est ediflcanda: quas etiam 


τος ἡ πρὸς τὸ σῶμα διάλυσις. Ώΐτα μὴ αὐτόματον 
xxi κοινὸν τὸ τέλος ἀναμενέτω, ἁλλ᾽ ὡς ἕνι ἔνδοξον 
αὐτὸ καὶ µακάριον σπευδέτω φενέσθαι. Τί δ᾽ ἂν 
εἶποι τις ἕτερον τοῦ διὰ μαρτυρίου τέλους ἑνδοξό- 
τερον 7, εὐσεθέσιν ἀνθρώποις μακαριώτερον ; "Eo 
γὰρ εἰ οἵόν τε ἦν διὰ Χριστὸν πολλάκις ἀποθανεῖν 
συνεθούλευσα dv, καὶ Tv οὕτω xai ἡ δόξα μείζων, 
καὶ τὸ χέρδος xat3 πολὺ δαψιλέστερον ἐπεὶ δὲ 
τοῦτο παρὰ τῆς φύσεως οὐκ ἔστι λαθεῖν, ὃ καὶ 
ἡμῶν οὐ βουλομίΐνων, ἀφ᾿ ἑαυτῆς ἔκείνη ποιεῖ, φθᾶ- 
σαντες αὐτὸ, προαρπάσωµεν μιτὰ δόξης καὶ ὥσπερ 
ἴδιον θέµεροι, σοφισώμεβα τὴν ἀνάγκην. — Mrs 
ἡμῶν οὕτως ὀφθήτω φιλόψυχος, ἀδελφοὶ, ptis 
ἁγεννὴς, μηδεὶς ἄτολμος, ὡς μικρᾶς xal ταλαιπώρου 
ζωῆς ὅλους αἰῶνας xal µηδέποτ λυομένην προ- 
ἐσθαι µαχαριότητα. Μή πού τις xai παρ) ἡμῶν δοθείη 
τῷ κοινῷ πάντων πολεμίῳ μερὶς, καὶ τὸν ἕνα χλέ- 
Qac, ὡς πάντας λάθὼν 6 σχολιὸς ἐγχαυχήσητα.. 
Αλλ’ 8 γε τοιοῦτος πόῤῥω τοῦ μαρτυρικοῦ τούτου 
γενέσθω χοροῦ, μηδὲ συμµετεχέτω ψευδῶς τοῦ ὁνό- 
µατος. Ὡς εἶ «lc σε, Χριστὶ xai. Λόγε θιοῦ, πόθῳ 
τῆς ἐνταῦθα ζωῆς ἀπαρνήσαιτο, xal ταύτης ἑκπέ- 
σοι, xxl ζῶντα τοῦτον ἡ vi; στόµα διανοίξασα κατα- 
πίοι. Kal el τις δὲ τῆς ἐμῆς συγγινείας fj ἑταιρίας 
ἐπιθυμίᾳ τῶν παβόντων ἡδέων, σὲ τὸν Κτίστην ἆπο- 
λιπὼν, ὀπίσω τοῦ φθαρτοῦ τούτου xal δυσσεθοῦς 
βασιλέως ἀκολουθήσοι, γένοιτο αὐτῷ. Χριστὲ βασιλεῦ, 
καὶ τῶν ἐνταῦθα τερπνῶν μὴ ἀπόνασθαι, xal τοῖς 
ἐκεῖθεν ἐκδοθῆναι κολαστηρίοις. 

K'. Ταῦτα ἔφη, καὶ τὸ πλήθος εὐθὺς ἅπαν, θ4ῤ- 
pet, ἐπὶ θερμοῖς τοῖς δάγρυσιν ἀνεθόησαν. Όὺκ ἔντι 
γὰρ Oct, ἄπολειφθήσεταίΥ σου’ ἐπεὶ καὶ τῷ περὶ 
σὲ πόθῳ πάντες, ὡς ὁρᾷς, ἐπειγόμεθα, εἶ οἵόν τε, 
καὶ προθανεῖν σου, καὶ τὸ µαχάριον τοῦτο καὶ πο- 
θεινὸν προαρπάσαι τέλος. Ὁ δὲ πρὸς ταῦτα. Ἐχὼ, 
πᾶσιν ἔφη, ἐγὼ πάντων ὑμῶν ἀφηγήσομαι, καὶ 
ὀδηγὸς ἁπλανὶς, ὑμῖν iv Oc φαοήσοµαι. Ώς ἐμοὶ 
τῶν πρωτείων ἐν πᾶσι παοεχωρεῖτε, οὕτω µοι καὶ 
πρώτφ Χριστῷ παραστῆναι παραχωρήσατε. Πλὴν 
ἀλλὰ xal ταύτην τελευταίαν ὑμῖν ἐντολὴν ἐπιδίδωμι. 
E! τις τῶν ἐἑμῶν τέχνων, ἤ τῶν κατὰ γένος µοι πρασ» 
Ἠκόντων ὑπολειφθείη τῇ καθαρᾷ ταύτη τῶν Χρι- 
στιανῶν ἐμμένων λατρείᾳ, τῆς ἐμῆς ἔστωσαν κλη- 
povópot περιουσίας. Καὶ τρία δὲ τῶν περιόντων µοι 
χαλλίστων χτηµάτων τῇ οἰχοδομηθῆναι μµελλούση 


jam consecro. Hec cum dixisset, et populo bene- [) καθολικῇ ᾿Εκκλησίᾳ χληρωθᾶῆναι βούλομαι, ἆ xa 


dixisset, et. Sit tibi gloria, o Domine, propter om- 
nia, subjunxisset, conversus dicit regi : Laudo te, o 
rex, quod usus sis palientia, et non confuderis, 
eut interruperis meam orationem, ut mos fuit olim 
regibus. Quoniam ergo nosti nostrum scopum et 
institutum, nempe quod fleri non potest ut, Christi 
cultu relicto, nos tibi assentiamur, fac quod super- 
est, tempus non lerens diutius. 


XXI. Cum sciret ergo rex eorum mentem esse 
Immutabilem, nec fleri posse ut eos ad euam tra- 
ducat sententiam, jussit eos duci ad quemdam tor- 


ἤδη ἀφιερῶ. Ταῦτα εἰπὼν καὶ τὸν λαὸν εὐλογήσας, 
καὶ, Δόξα σοι, Κύριε, πάντων ἕνεχεν, ἐπειπὼν, ἔπι- 
στραφεὶς λέγει τῷ βασιλεῖ. Ἐπαινῶ σε µακροθυµή- 
σαντα, βασιλεῦ, καὶ μὴ συγχέαντά µοι τοὺς λόγους 
1| διακόψαντα χατὰ τὸ πάλαι τοῖς βασιλεῦσι νινο- 
µισµένον, Καὶ τοίνυν ἐπεὶ τὸν ἡμέτερον ἔγνως σκο- 
πὸν, ὡς ἀδύνατόν έστι τῆς Χρισέοῦ λατρείας ἂφι- 
µένους ἡμᾶς συνθἑσθαι σοι, τὸ παριστάµενον πο[ει, 
μὴ τρίδων ἐπὶ πολὺ τὸν καιρόν. 

KA'. Εἰδὼς οὖν ὁ βασιλεὺς ὡς τὴν γνώμην ἔχου- 
cw ἀμετάτρεπτον, xal ὡς οὐκ ἄν ποτε δύναιτο 
µεταπείθειν αὐτοὺς, καὶ τὴν μµεταθολὴν παντάκασυ 


1213 


MARTYRIUM S. ΑΒΕΤΗΑ. 


1314 


ἀπογνοὺς, elc τινα χειµάῤῥουν 'Oólav οὕτω χαλού- A rentem, qui vocatur Odias, et ipsis illic amputari 


µενον ἀπανεχθέντας ἐχέλευσεν ἀποτμηθῆναι τὰς κε- 
φαλὰς, εἷς ὃν καὶ γενόµενον καὶ προσευχὴν εὐθύμως 
ἑαυτοὺς τρέφαντες ε Κύριε, Κύριε, δόναµις τῆς 
σωτηρίας ἡμῶν, εἶπον, ἐπεσχίασας ἐπὶ τὴν κχεφα- 
λὴν ἡμῶν ἐν ἡμέρᾳ πολέμου. » Ὀδήγησον καὶ vov 
ἡμᾶς εἰς ὁδὸν αἰωνίαν ὅτι τῆς σῖς ἀγάπης οὐδὲν 
τῶν ἀπάντων ἡμῖν ὅλως προετ.µήθη, οὐ πατρὶς, οὐ 
γένος, οὐ πλοῦτος' ἀλλὰ πάντα προηκάµεθα καὶ 
αὐτὴν διὰ gb τὴν ζωὴν, καὶ ὡς πρόθατα σφαγῆς 
ἑλογίσθημεν. Καὶ νῦν Ἱκετεύομεν γενηθήτω ὁ ix- 
δίκησις τοῦ αἵματος τῶν δούλων σου τοῦ ἐἔκκεχυ- 
µένου. Ἕπαρον τὸς χεῖράς σου ἐπὶ τὰς ὑπερηφανίας 
αὐτῶν. Περιποίησαι τοὺς υἱοὺς τῶν θνησκόντων 
ὑπὲρ cou. Κράτυνον τὴν πόλιν σου ταύτην τὴν 
ἐγκαυχωμένην τῷ τιµίῳ σου αἵματι xal τῷ σταυρῷ, 
καὶ τοῖς πάθεσι.. Ορᾶς ὅπως αὐτὴν ot ἐχθροί σου- 
διέθηχαν' περιέχειραν τὸν κόσμον αὐτῆς, ἔἐδεθή- 
λωσαν τὸ ἁγιαστήριόν σου, τὸν ναὸν τὸν ἁγιόν σου 
ἑνέπρησαν ὃν ὑψωθῆναι καὶ κβραταιωθῆναι καὶ 
αὖθις εὐδόκησον, διδοὺς τὰ σκῆπτρα βασιλεῦσι Ἆρισ- 
τιανοῖς, καὶ μεγαλύνων αὑτοὺς tv τῷ ὀνόματί cuv. 
Καὶ 020: δὲ διὰ τιμῆς ἄγουσι tz µαρτυρίαν ἡμῶν. 
βίον αὐτοῖς ἀπρόσκοπον δώρησαι, ἀγαθῶν ἀφθονίαν, 
καὶ συγγνώµην ἁμαρτιῶν, xai ἡμᾶς τοὺς cv ἐπι- 
φάνειαν τὴν σὶν ἀγαπήσιντας εἷς τὰς αἰωνίους 
σκηνὰς πρόσδεξαι, xal τοῖς ἀπ᾿ αἰῶνός σοι εὖαρε- 
τήσασι συναρἰθμησον. Ταῦτα εἶπόντες, ἀλλήλους 
περιεπτύξαντο, Καὶ τὸν αὐιχένα πρῶτον ὁ θεῖὸς 
ὑποχλίνας ᾿Λρέθας, ὑφ' ἑτέρων δύο µβαστάζεται, 
εἴτα xal τὴν κεφαλὴν ἀφαιρεῖται, Καὶ ὁ λοιπὸς δὲ 
ἀκολούθως Χχοβὸς, dj γλυκεῖα xal ἄλυτος ἑταιρεία, 
ὡς εἶχον τάχους τῷ τιµίῳ ἐκείνου χρησάμµενοι αἵ- 
ματι, καθάπερ τινὶ μύρῳ πολυτελεῖ πρὸς τὴν σφα- 
γὴν ἐχώρουν, καὶ σπουδῃ πάσῃ τὸν διὰ ξίφους 
ἐδέχοντο θάνάτον, μικροῦ καὶ ἀλλήλοις τοῦ χκαιροῦ 
φθονοῦντες, ὡς πλέον τι πρὸς τιμὴν νέµοντος τῷ 
προθονόντι ὁ ἐπερχόμενος. 

KB. lovi δέ τις παιδίον ἔχουσα παραθἑον, οὐ 
πλέον Ἡ πέντε χρόνους Ὑενόμενον ὁρῶσα τὰ δρώ- 
μενα, xal πρὸς τὸν ὅμοιον διάθερµον θεῖσα ζῆλον, 
τὴν ταχίστην προσδραμοῦσα xal τοῦ αἵματος xai 
αὐτὴ λαθοῦσα, ἐχείνη τε ἠλείψατο καὶ τὸν παῖδα 
μητρικαῖς χερσὶ περιέχριεν. Εἶτα xal εἰς αὐτὸν 
ἐναπέσκωπτε τὸν βασιλέα, τύραννον ἀποκαλοῦσα 
καὶ ὀξυτάτῃ, ὡς εἴχε, φωνῇ, ἝἜσται τῷ βασιλεῖ τῶν 
Ἑθραίων ὡς τῷ Φαραὼ, λἐγουσα, Ot? ἐκείνου τοί- 
νυν ὑπασπισταὶ τῶν λεγόμένων ἀκουσάντες, συλλα- 
θόνιες εὐθὺς τὶν γυναῖκα ὡς αὐτὸν ἄγουσι τὸν βα- 
σιλέα, καὶ ἅπερ ἐκείνῳ π͵'κρῶς διελοιδορεῖτο, μετὰ 
πολλῆς ἀπαγγέλλουσι τῆς προσθήκης. Ὁ δὲ, μηδὲ 
λόγου μηδὲ ψιλῆς αὐτῇ μεταδοὺς ἑρωτήσεως, ποῦ 
γὰρ Ἡ βασάνῳ τὸ πρᾶγμα, ἤ χρίσει τινὶ δεδωχὼς, 
τὸν διὰ πυρὸς αὐτῆς καταφηοἰζεται θάνατον. Εὐθὺς 
οὖν ὕλη συνεφορεῖτο, καὶ πῦρ αὐτῇ ὑπερεθάλλετο d 
Φλόξ τε ἐπὶ μέγα Ίρετο, καὶ θείῳ xal πίσση, καὶ 
κληματίσιν ἑτρέφετο. Εἶτα xal dj γυνὴ περιεδεσ- 


* Psal. cxxxix, 8. 5 Pasa]. ΣΠ! 19. 5 Psal. Lxx, 3. 


capita. Ad quem cum venissenl, et 86 prompto et 
alacri animo ad preces convertissent : « Domine, 
Domine, dixerunt, virtus nostre salutis, obumbra- 
8ti super caput nostrum in die belli*. » Nunc quoque 
deduc nos in vitam :elernam : quoniam nihil ex 
omnibus nobis pluris fuit, quam tui dilectio, non 
patria, non genus, non divitis : sed omnia propter 
te prodidimus, etiam ipsam vitam, et tanquam oc- 
cisionis oves sumus reputati 5. Et nunc te supplices 
rogamus, Fiat ultio sanguinis servorum tuorum, 
qui fuit effusus. Extolle manus tuas super istorum 
superbiam *. Suscipe 8ο defende eorum filios, qui 
pro te moriuntur. Corrobora civitatem, que gloriatur 
tuo pretioso sanguine, et oruce, et perpessionibus. 
Vides quemadmodum eam tui affecerunt inimici: 
attenderunt ejus ornamentum, profanarunt sanotua- 
rium tuum, templum sanctum tuum exusserunt 
quod tibi placeat, ut rursus extollatur et roboretur, 
dando aceptra regibus Christianis, eosque magnos 
et amplos reddendo in tuo nomine. Qui autem in 
honore nostrum habebunt martyrium, da eis vitam 
citra ullam offensionem, bonorum copiam, et ve- 
niam peccatorum. Nos vero qui tuum adventum di- 
leximus, in eterna suscipetabernacula,etannumera 
inter eos, qui tibi ab eterno placuerunt. Hec cum 
dixissent, se invicem sunt amplexi. Primus autem: 
divinus Arethas, cervice inclinata, ictum gladii 199- 
tanter excipit, et ita ei caput amputatur. Porro au- 
tem reliquus quoque chorus, jucunda et que solvi 
non poterat sodalitas, cum quam maxima potuerunt 
celeritate, se venerando unxissent illius sanguine, 
tanquam unguento aliquo pretioso, consequenter 
ad mortem contenderunt, quam gladio propere acce- 
perunt, sibi invicem tempus propemodum inviden- 
tes, utpote quod quid majas ad honorem tribuere- 
tur ei, qui prius erat mortuus, pre illo, qui deinde 
sequebatur. 

XXII. Quedam autem mulier habens puerum 
pretercurrentem, non plus quam quinque annos 
natum, cum videret ea, que fiebant, et ad similem 
accensa esset emulationem, citiaseime accurrens, 
cum ipsa quoque accepisset sanguinem, se illo 
unxit et filium. Deinde ipsum regem ludiflcabatur, 
eum vocans lyrannum, et quam maxima poterat 
voce dicens : Erit Hebrrorum regi, sicut Pharaoni. 
Illius vero satellites, iis, que dicebantur, auditis, 
comprehensam statim mulierem ducunt ad ipsum 
regem, et maledicts, quibus illum acerbe appete- 
bat, renuntiant cum magna accessione. Ille autem, 
cum neo ei fecisset dicendi potestatem, el nec eam 
quidem interrogasset, eam condemnat, ut igne mo- 
reretur. Statim ergo fuit congesta materia, et ignis 
ei subjectus : et flamma se in altum sustulit, sulfure 
et pice et sarmentis nutrita. Deinde fuit etiam alli- 
gata mulier, et eam lictorum manus complecteban- 
tur, ut cum fuisset eis onus portatu facile, sic in 


12715 


MENSIS OCTOBER. 


1216 


mediam flammam recta conjiceretur. Puer aulem, Α pico, xal οηµιων αὐτὴν συνέπτυσσον yeipac, ὅπως) 


qui solus remanserat, dolebat, indignabatur, egre 
ferebat, non secus ac recens nati pulli, non ferens 
matris absentiam. Porro autem in gyrum vertens 
oculos, et amicissima lingua matrem requirens, 
videt regem sedentem in excelso, et ad ipsum ac- 
currit, oculos habens plenos lacrymis. Deinde se 
provolvit ad illius pedes, pro matre rogans ul pote- 
rat. llle autem, eo accepto et genibus imposito 
(erat enim puer scitus et elegans, et qui, ut puer, 
suaviter balbutiebat), rogabat cum quo mallet ver- 
sari, et quem magis diligeret. Ille autem matrem di- 
cebat, matrem: et eam deflebat assidue. Propter 
eam enim, inquit, veni, et rogo, o rex, eam solvi, 
ut me quoque simul assumat ad martyrium. Illa 
enim me sepe ad hoo hortata est. 


εὐκόμιστος αὐτοῖς γενομένη «φόρτος, xati µμίσης 
οὕτω φλογὸς εὐστόχως ἀχοντισθείη. Ὅ μέντοι παῖς, 
μόνος ἀπολειφθεὶς, ἢχθστο, ἤσχαλλεν, ἐδυσφόρει, 
καθάπερ τὰ νεουργὰ τῶν Ίππων, τῆς μητρὸς οὐ 
φέρων τὴν ἀλλοτρίωσιν, ᾽Αμέλει xal πυκνὰ τοὺς 
ὀφθαλμοὺς περιστρέφων Ἠπανταχοῦ, καὶ φιλτάτῃ 
γλώσσῃ xal ὄμμασι τὴν μητέρα ἐπιζητῶν, ὁρᾷ 
χαθήµενον ἐπὶ µετεώρου τὸν βασιλέα, xai πρὸς αὖ- 
τὸν ἀποτρέχει δακρύων τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπόπλεως. 
Εἶτα τοῖς ἐκείνου περιεκαλινδεῖτο ποαὶν, ὑπὶρ τῆς 
µττρὸς, ὡς εἶχε, δεόµενος. Ὁ δὲ λαθὼν, καὶ τοῖς 
όνασι περιθεὶς (ήν γὰρ τὸ παιδίον xxl χᾶριεν olov 
xai ἀστεῖον τὴν ὄψι, καὶ ἡδέως τὰ παιδικὰ Φελλι- 
ζόμενον), ἀνηρώτα τίνι μᾶλλον dv ἕλοιτο συνεῖναι, 


B καὶ τίνα πλέον φιλεῖ. Τὸ δὲ τὴν μητέρα ἔλεγε, τὴν 


μητέρα, καὶ ταύτην συνεγὰς ἀνεκλαίετο. Καὶ γὰρ αὐτῆς ἔνικεν ἀφικόμην, φησὶ, καὶ ἀπολυθῆναι tai 
την, ὦ βασιλεῦ, δέομαι, ἵνα xal ἐμὲ συµπαραλάθ] πρὸς τὸ paptóptov- ᾿Εκείνη γάρ µε πολλάκις ti 


τοοῦτο ἐξεχαλεῖ. 

XXIII. Attendens autem rex verba pueri : Quid 
est autem hoc, inquit, quod dicis martyrium ? O, 
qua etiam infantes sapientes reddit, tuam, Domine, 
gratiam pro Christo, inquit, mori, et rursus vivere. 
Sed quis est hic Christus, rursus dicit rex ? Puer 
&autem : Veni huo, inquit, ad ecclesiam, et eum 
tibi ostendam. Interím autem cum matrem aspexis- 
set, flens dixit: Sine, sine me venire ad matrem. 
Video enim eam trahi, et male affici a lictoribus. 
Rex autem : Cur huc, dixit, venisti, matre relicta? 
Sed sis hic nobiscum, et dabo tibi quoslibet fructus 
pulcherrimos. Που ille quidem dixit, tanquam cum 
simplici puero, atque adeo puero se loqui existi- 
mans. Ille vero longe super etatem prudentia pre- 
ditus, plane renuebat, dicens: Non hic manebo: 
matrem desidero ; nam arbitratus te esse Christia- 
num, veni pro ea rogaturus. Cum Judseum autem 
invenerim, tecum neo volo quidem versari, neque 
sustineo a te omnino aliquid accipere: hoc autem 
solum mihi concede, o rex, ut ad matrem revertar. 
Regem stupore affecit pueri sapientia, Quidam au- 
tem ex iis, qui circumsislebant, excogilantes ali- 
quid sapientius, censebant ut infans abduceretur 
ad reginam, sic teneram statem conantes allicere. 
Nam cum rege quidem consuetudinem existimabant 
esse puero insolitam, ut virilem et asperiorem: 


KT". Προσχὼν τοίνυν ὁ βασιλεὺς τοῖς τοῦ παιδὸς 
λόχοις. Τί δὲ ἐστι τοῦτο, εἶπεν, ὃ λέγχεις µαρσύριον; 
τὸ δὲ, Ὢ τῆς συνετιζούσης καὶ νηπἰους,Δέσποτα,χάρι- 
τος τὸ ἀποβανεῖν ὑπὲρ Χριστοῦ, ἔφη, καὶ αὖθις ζτ- 
σαι. ᾽Αλλὰ τἰς 6 Χριστὸς οὗτός ἐστι, πάλιν ὁ βασι- 
λεύς, Καὶ τὸ παιδίον Δεῦρο παρὰ τὴν ἐχκλησίαν, 
ἔφη, καὶ αὐτὸν ὑποδείξω σοι. Καὶ μεταξὺ παραθία- 
σάµινος τὴν µητέρα, "Eacov, «ἁλαυθμυριζόμενος 
εἶπεν, ἔασον τὴν μητέρα καταλαθεῖν. Ορῶ γὰρ 
ὑπὸ τῶν δηµίων ἑλχομένην, καὶ xaxüq πᾶσχουσαν. 
'O βασιλεὺς οὖν Καὶ τίνος χάριν uc ἐνταῦθα, 


(λέγει, τὴν μητέρα καταλιπών; "AAA ἔσο μεθ) ἡμῶν, 


καὶ πᾶν τῶν ὁπωρῶν κάλλιστον ἐπιδώσω σοι. Τοῦτο 
ἐκεῖνος μὲν ὡς ἁπλοϊκῷ παιδίῳ xai ἀφελεῖ, xai 
αὖτο Y& τοῦτο παιδὶ ἐντυγχάνειν οἰόμενος, εἶπε, 
Τὸ δὲ ἄρα πολλῷ τῆς ἡλικίας τὴν φρόνησιν mpo- 
ήκουσαν ἔχον, ἐπιεικῶς ἀνένευεν, Οὐκοῦν, λέγον, 
οὐκ ἐνταῦθα παραμενῷ ποθῷ Ὑγὰρ την μητέρα. 
Καὶ ck δὲ Χριστιανὸν εἶναι νοµίσας, ᾖλθον ὑπὲρ 
αὐτῆς δεησόµενος μετὰ Ἰουδαίου γὰρ οὐδὲ διατρί- 
Get ὅλως ἐθέλω, ουδὲ λαθεῖν τι παρά σοῦ τὸ παρᾶ. 
mov ἀνέχομαι. Τοῦτο δέ µοι δὸς µόνον, ὦ βασιλεὺ, 
τὸ πρὸς τὴν μητέρα πάλιν ἐπανελθεῖν. ᾿Ἐξέπληττε 
τὸν βασιλέα τὸ εὐσύνετον τοῦ παιδός. Τῶν οὖν περιεσ- 
τώτων τινὲς, σοφώτερον δηθἐν τι ποιοῦντες, ἀπάγειν 
πρὸς τὴν βασίλισσαν τὸ παιδίον ἠξίου τὸ ἁπαλὸν 


quod si audierit reginam et mulierem, prompto et [) οὕτω τῆς ἡλικίας ὑποκλίψαι πειρώμενοι. Τὴν μὲν 


alacri animo eam secuturum, ut qui adhuc apud 
matrem blande educaretur, et molliori delectaretur 
consuetudine. Verum pueri rursus intelligentia su- 
peravit illorum calliditatem. Et nec eis quidem 
omnino ad hec dabat responsum : sed vehementer 
solum vocabat matrem, οἱ in eam cum animos totos 
defigebat oculos. 


γὰρ μετὰ τοῦ βασιλέως ὁμιλιαν ἀήθη τῷ παιδὶ 
ᾧοντο εἶναι ὡς ἀνδρώδη καὶ τραχυτέραν el. δὲ βα- 
σαίλισσαν ἀκούσειε xxl Ὑγυναῖκα, προθύµως αὐτοῖς 
ἀκολουθήσειν, ἅτε παρὰ μητρὶ χαριέντως ivt τρε- 
φόµενον, καὶ ἁπαλωτέραις qaipov ὁμιλίαις. 'AXX d 
τοῦ παιδὸς σύνεσις πάλιν τὴν ἐκείνων ὑπερέδαλλε 
πανουργίαν, καὶ οὐδὲ ἀπόχρισιν αὐτοῖς ὅλως πρὸς 


ταῦτα ἐδίδου, ἀλλὰ µόνην ἀνεκαλεῖτο θερμῶς τὴν pmtípa, xol πρὸς αὐτὴν ὅλον μετὰ τῆς φυχῆς ἀπεῖχε 


τὸν ὀφθαλμόν. 

XXIV. Cum etiam vidisset injici in ignem, Υθ- 
hementius inflammatus visceribus, audet statim 
puer aliquid fortius: et cum stetisset ad genua 
tyrenai Dunaan, se inclinans, acriter ipsum regem 


KA'. Ἰδὼν δὲ ῥιπτουμένην αὐτὴν κατὰ τῆς φλο- 
γὸς, xal τὰ σπλάγχνα διακαυθὲν, τολμᾷ τι καὶ κα- 
βαθολώτερον ἐνθὺς τὸ παιδίον. καὶ ὡς εἰστήχει 


πρὸς τοῖς τοῦ τυράννου Ὑόνασι Δουναὰν, ἐπικύψας 


1271 


MARTYRIUM S. ARETH.E. 


12718 


σφοδρότερον κατὰ τοῦ μηροῦ δάχνει τὸν βασιλέα, A mordet in femore. Ille autem, simul atque sensisset 


'O δὲ τοῦ δήγµατος ἅμα αἰσθόμενος, καὶ διατα- 
ραχθεὶς αὐτὸν ἀπωθεῖται, καὶ τῶν τῆς σ,γκλήτου 
τινὶ παραδίδωσιν, ἐφ᾽ d μᾶλλον Ἰουδαικῶς παρ᾽ 
ἐχείνῳ τραφείη καὶ τὸν Χριστιανισμὸν ἐξομόσαιτο. 
Καὶ ὁ μὲν λαθὼν τὸν παῖδα ἀπῄει, τὰ πραχθέντα 
ποιούµενος διὰ θαύματος, τοῖς ἄλλοις τε μεταξὺ 
διηγούµενος. Ἐν τούτῳ δὲ τὸ παιδίον διαλαθὸν, 
ὁρόμῳ πολλῷ πρὸς τὴν μητέρα ἐχώρει, xai χατὰ 
µέσης, ὅπως εἴχε, τὴν χάμµινον εἰσπηδᾷ, τὴν μητέρα 
τε ὡς αὐτῷ ἑδόχει περιλαθὸν, καὶ κάλλιστον αὐτῇ 
ἐντάφιον ἑαυτὸν δεδωχὸς, τον τῆς μαρτυρίας ἄμφω 
κληβονομοῦσι στέφανον. Τούτων οὕτω τελουμένων, 
ἔλεον λαθόντες τῶν ταῦτα πασχόντων ἉΧριστιανῶν 
οἱ πεῤὶ τὸν βασιλέα, καὶ ὅσοι τῆς συγχλύτου, ἰκέ- 
τευον αὐτὸν ἀνεῖναι, καὶ μὴ ἄρδην ἀπολέσαι πόλιν 
οὕτω μεγάλην καὶ πολυάνθρωπον, καὶ πολὺ πλῆ- 
θος ἐπετείων φόρων παρέχουσαν. Επεὶ οὖν ἐν τούτῳ 
κατένευεν, ἡ σχληρὰ ἐκείνη καὶ Φαραωνῖτις ψυχἠ 
δύο παθῶν iv αὐτῷ διερισαµένων, καὶ ὠμύτητα φι- 
λοχρηματίας ἐκνικησάσης, τί ποιεῖ; Ταύτης τε τῆς 
πόλεως καὶ πάσης τῆς χώρας τὸ νεάζον, ἄῤῥεν τε 
καὶ θηλ», ἐξανδραποδισάμενος tiq πολλὰς ἀριθμού- 
µενον µυριάδάς, καὶ οὓς μὲν αὐτὸς κατασχὼν, οὓς 
δὲ καὶ διαδιδοὺς εἰς δουλείαν οἷς ἄρα ἐθούλετο, αὖ- 
θις ἑπανῆχε πρὸς τὰ βασίλεια, δουλωσάµενος πόλιν 
ἐλευθέραν καὶ µόνῃ τῇ Τριάδι ἀναχειμένην, ἣν 
αὐτὸς Χριστὸς τῷ Bip ἐξηγοράσατο αἵματ, ἥτις 
τοσαύτην αὐτῷ μαρτύρων Χορείαν προσήγαγε, τοὺς 
ἀναχηρύξασα. 

KE. Καὶ ταῦτα μὲν δὲ τοιαῦτα καὶ οὕτως ἔχον- 
τα. Ὑποστρίφοντι δὲ τῷ 'Βθραίῳ πὺρ᾽ ig! ἱκανὰς 
ἡμέρας ἑωρᾶτο δι’ ὅλης νυκτὸς τὸν αἰθέρα πληροῦν, 
καὶ αὐτόν τε Δουναὰν καὶ viv αὑτοῦ στρατιὰν ἔξε- 
δειµάτου, καὶ τὴν ὀργὴν κατὰ τῶν ἄσεδῶν ἑτεχμη- 
ριοῦτο. Εἶτα xal πῦρ ἄνωθεν, dj ἐντελὴς µάστιξ, 
ἐπὶ τὴν γῆν, ὕετο. ᾽Αλλ' οὐδὲ βραχὺ συνιέναι, οὐδὲ 
σωφρυνίζεσθαι 2ἶχεν ὁ ἁλιτήριος, οὐδ) ὑπὸ τὴν xpa- 
ταιὰν τοῦ Θεοῦ γεῖρα καλύπτεσθαι. Εἰς τοῦτο γὰρ 
μανίας ἐξήχθη κατὰ Χριστιανῶ», ὡς καὶ πρεσθείαν 
ἐχπέμψαι τῷ τῶν Περσῶν βασιλεῖ, ἀξιῶν καὶ αᾱ- 
τὸν τὰ ὅμοια ὁρᾶσαι, καὶ πάντας τοὺς εὑρισκομέ- 
νους ὑπ ἐκείνῳ Χριστιανοὺς ἄρδην ἀπελέσαι, εἴ γε 
τὸν ἥλιον εὐμενῆ, φησὶ, βούλοιτο ἔχειν καὶ τὸν αὐ. 
τοῦ πατέρα, ὡς ἐκεῖνος ἀπεφλυάρει τὸν τῶν ᾿Εδραίων 
Θεόν. Τὰ αὐτὰ δὲ ταῦτα καὶ ᾽Αλαμουνδάρῳ τῷ ἑξ- 
Ἠγουμένῳ τῶν ὑπὸ Πέρσαις Σαρακηνῶν ἐπέσαειλεν 
ὑπισχνούμενος xal χρήματα δώσει, tl χατὰ τῶν 
ὑπὸ  ytipa Χριστιανῶν διωγμὸν κινήσοι. "AAA ὁ 
μὲν οὕτω Χριστιανοῖς ἀπήχθετο, καὶ οὕτως ἐποίει, 
ἡ δίκη δὲ τοῖς πραττοµένοις οὐκ ἐφησύχαζεν. Ἰου- 
στῖνος Ὑὰρ ὁ ᾿Ῥωμαίων εὐσεθὴς βασιλεὺς, οὕτω 
δόξαν αὐτῷ, εἰρηνικὰς ᾽Αλαμουνδάρῳ σπονδὰς πρὸς 
τοὺς ὑποφόρους Ῥωμαίων Σαρακηνοὺς θέσβαι παρ- 
(vet * καὶ ὁ ταῦτα πρεσθεύων ᾽Αθράμιος, ἄνλρ θεο- 
φιλὴς xal πρεσθύτερος, ἐξεπέμπετο. Παρῆσαν δὲ 
καὶ ἀπὸ τοῦ Περσῶν βασιλέως ἐκεῖ ἄλλοι cb τινες, 
καὶ Ἰσαάκιος πρεσθύτερος, ὁ καὶ τοῖς ἐν Ιἱερσίδι 
Χριστιανοῖς ὀρθοδόξοις τὰς ὁποχρίσεις διαχονούµε- 


morsum et fuisset conturbatus, eum repente ab- 
jicit, et eum tradit cuidam ex senatu, ut ab illo 
aleretur maxime Judaice, et abjurarel Christiani- 
smum. Et ille quidem abibat, accepto puero, ad- 
mirans ea, qua facta fuerant, et simul etiani nar- 
rans aliis. Interim autem puer, eo insciente, cursu 
contendit ad matrem, et insilit ia mediam forna- 
cem, mairemque, ut ei videbatur, complexus, et 
pulcherrimum bustum seipsum ei tradens, fit cum 
ipsa heres corone marliyrii. Cum hac sic fierent, 
patientium Christianorum moti misericordia ii qui 
erant circa regem et ipse senatus, rogabant ut 
ceteros relaxaret, et non penitus perderet tam 
magnam civitatem, et populo tam frequentem et 
quae quotannis magna pendebat vectigalia. Post- 
quam autem hacin re annuit illa dura anima et 
Pharaonitica crudelitatemque vicit avaritia, quid 
faci? Cum hujus civitatis et totius regionis juve- 
nes, tam masculos quam feminas, redegisset in 
servitutem, quorum erant multa millia, et alios 
quidem ipse retinuisset, alios autem tradidisset 
quibus voluit, reversus est in regiam, libera civi- 
tate effecta serva, que dedicata erat soli Trinitati, 
quam ipse Christus redemit proprio sanguine, et 
que ei obtulit tantam martyrum multitudinem, 
eorum viclorias et certamina preclare predicans 
orbi terre. 


ἀγῶνας αὐτῶν καὶ τὰς νίκας λαμπρῶς τῇ οἰκουμένῃ 


( XXV. Et hec quidem ita se habebant. Rever- 


tente autem Hebraeo, apparuit ignis aliquot diebus, 
tota nocte implens aerem, qui ipsum Dunaan et 
ejus terrebat exercitum, et conjiciendam prebebat 
Dei iram adversus impios. Deinde ignis quoque 
desuper, qui erat perfecta plaga, pluit in terram. 
Sed ne sic quidem potuit corrigi sceleratus, neque 
flecti sub potenti manu Dei. Tanto autem furore 
erat accensus adversus Christianos, ut etiam ad 
regem Persarum miserit legationem, et rogaverit 
ul ipse quoque faceret similia, et omnes, qui in 
su& ditione inveniebantur, Christianos perderet 
funditus : si vellet, inquiens, solem habere propi- 
tium, et ejus patrem, sicul ille nugabatur esse 
Deum Hebreorum. Soripsit etiam ad Alamunda- 
rum ducem Sarracenorum, qui erant sub Persis 
promittens se ei etiam daturuin pecunias, si mo- 
veat persecutionem adversus Christianos, qui sunt 
ei subjecti. Sed ille quidem erat adeo infestus 
Christianis, et sic faciebal: justitia autem nequa- 
quam cessavit implere suas partes in iis, qua sic 
flebant. Justinus enim (imperator) cum sio ei vi- 
sum esset, hortatus est Alamundarum, ut fodera 
pacis iniret cum Sarracenis Romanorum vectiga- 
libus: et missus est Abraamius, vir pius el presby- 
ter, qui hac fungeretur legatione. Aderant autem 
illie quoque & rege Persarum, cum alii quidam, 
tum Isaacius quoque presbyter, qui preerat Chri- 
stianis orthodoxis, qui in Perside erant. Aderat 


1270 


MENSIS OCTOBER. 


1380 


autem Silas quoque episcopus Nestorianorum, cum A voc * ἦν δὲ xai ὁ Σίλας ὁ τῶν Νεστοριανῶν ἐπίσκο- 


quibusdam aliis, partim quidem pro Hebreo fun- 
gens legatione, partim vero volens convenire 
orihodoxos, et disputare adversus recta dogmata. 


XXVI. Cum autem coram dictis legatis legerentur 
littere regis Homeritarum, et Silas assentiretur 
$copo ejus qui scripserat, et diceret Christum so- 
lum esse hominem, et non Deum : Quomodo enim, 
inquiens, qui nascilur ex muliere, et componitur 
ex 60, qui est in ipsa, sanguine, et involvitur 
fasciis, et. paulatim accipit inorementum, deinde 
etiam laborat, et sitit, et tandem in crucem agitur, 
et moritur, Deus esse dicitur, ut citra rationem 
Abreamio videtur et [8aacio ? Hec cum sic diceren- 
tur, ii viri pii non ferentes diutius Deum affici 
contumelia, scissis suis vestibus, eos vocabant 
hereticos, et. magno animo eos expellebant ab 
ecclesia catholica, Nestorium eorum magistrum 
damnantes, ut qui tales seminasset zizanias. Deinde 
etiam fusius persequebantur ea, que pertinebant 
ad divinata carnis suscepte dispensationem : ipsi- 
que orthodoxa divinorum apostolorum et Patrum 
sequentes dogmata, Deum perfectum et hominem 
perfectum confitebantur Christum, in una hypostasi 
duas naturas conjungentes circa confusionem. 
Atque cum sic quidem Βἰἱ8β 8 scopo excidisset, 
inanibus (ut dicitur) manibus est reversus, et sic 
vana spe delusus: Abraamius autem ipse quoque 
Íedere inito cum Alamundaro, salutatoque ]saacio 
in Persidem revertente, rediit et ipse, atque omnia 
exposuit Justino imperatori, et presertim que a 
rege Homeritarum facta et scripta sunt contra 
Christianos. 


XXVII. Ille autem sine mora scripsit ad Asterium 
Alexandrie episcopum, ut incitaret regem /Ethio- 
pum ad movendum arma adversus Homeritas. 
Eadem quoque ipsi regi /Ethiopum per litteras 
nuntiavit, eumque docuit, quemadmodum delevisset 
Hebreus omnes Christianos, qui erant in sua po- 
testate : οἱ quemadinodum Nagran civitatem po- 
pulo frequentissimam fecisset  inhabitabilem, 
omnibus puberibus partim quidem interfectis, par- 
tim autem redactis in servitutem : quodque regem 
eliam Persarum et Alamundarum idem ille inci- 


πος μετὰ καὶ ἄλλων τινῶν, dux μὶν τὸν το 
Ἐδθραίου πρεσθείαν ἀποπληρῶν, ἅμα δὲ καὶ τοῖς 
ὀρθοδόξοις εἰς λόγους ἐλθεῖν βουλόμενος, xai πρὸς 
δογμάτων ἀκρίθειαν διαμιλληθῆναι. 

Kc. Tov δὲ γραμμάτων τοῦ Ὁμηριτῶν βασι- 
λέως, ἐπ᾽ ὄψεσι τῶν εἰρημένων πρέσθεων ὑπανατι- 
νωσκοµένων, xxi τοῦ Σίλα συνευδοχοῦντος τῷ τοῦ 
γεγραφότος σκοπῷ, diÀóv τε ἄνθρωπον εἶναι λέ- 
γοντος xal οὐ Θεὸν τον Χριστὸν, ὃ xai πεπληρω- 
φορῆσθαι xai αὐτὸν βασιλέα Ῥωμαίων. Il Tx 
ἄν τις, φησὶ, τικτόµενος ἐκ γυναικός *. καὶ τῷ ἐκεῖ- 
ϐθεν αἷματι συμφυρόμµενος, ελισσόμενός τε τοῖς 
σπαργάνοις, καὶ δεγόµενος κατὰ μικρὸν αὐξηση, 
eva xal κοπιῶν κάὶ πεινῶν, xai τὸ τελευταῖον 
σταυρούµενός τε καὶ ἀποθνήσχων, Θεὸς εἶναι λὲ- 
χοιτο, ὡς τοῖς περὶ ᾿Αθράμιόν τε καὶ ᾿]σαάχιον 
ἀλόγως δοχεῖ; Τούτων οὕτω λεγομένων οἱ θεοφιλεῖς 
οὗτοι μὴ στέγοντες ἐπὶ πολὺ καθυθρίζεσθαι τὸν 
θεὸν, τὰς ἑαυτῶν ἑσθῆτας ὀιαῤῥηξάμενοι, αἱρετι- 
κούς τε ἀπεχάλουν αὐτοὺς, xxl τῆς χαθολικης ix0j- 
µως ἀπεκήρυττόν ῥἐκκλησίας, αὐτοὺς ὁμοῦ καὶ 
Νεστόριον τὸν διδάσκαλον, ἅτε δὴ σπορέα τῶν τοιού- 
των βλασφημιῶν., Εἶτα καὶ δςεξήργοντο τὰ τῆς ol 
κονοµίας πλατύτερον, xal ὡς τοῖς δόγµασι τοῖς ὁρ- 
θοδόξοις τῶν θείων ἁποστόλων xai Ἱ]ατέρων ἀχο- 
λουθοῦντες, Θεὸν τέλειον ἄνθρωπον ὡμολόγουν Χρι- 
στὸν, iv. ὑποστάσει pij τὰς δύο φύσεις ἀσυγχύτως 
συν ἅπτοντες. Οὕτω μὲν οὖν ἄστοχήσαντες oi πεοὶ 
Σίλαν χεναῖς, 9 λέγεται, χεραὶν ἐπανῄεσαν, καὶ οὕτως 
αὐτοῖς τὰ τῶν ἐλπίδων ἐματαιώθη. Οἱ δὲ περὶ ᾿Αδρά- 
µιον, καὶ αὐτοὶ πρὸς Αλαμούνδαρον σπονδὰς θίν- 
τες εἱρηνικὰς, ὑπέστρεφον, καὶ πάντα διεσάφουν 
Ἰουστίνῳ τῷ βασιλεῖ, ὅσα τε ἐπράχθη τῷ τῶν Ὅμη- 
ριτῶν βασιλεῖ, καὶ ὅσα κατὰ Χριστιανῶν ἐγράφη- 

ΚΖ’. Ὁ δὲ, μὴ ἀναμείνας, ᾿Αστερίῳ τῷ ᾿ἸΑλεζαν- 
δρείας ἐπέστελλεν ἐπισκόπῳ παρορμῆσαι τὸν βασι- 
Ala τῶν Αἰθιόπων, ὅπλα κατὰ τῶν Ὁμηριτῶν κι- 
νῆσαι, τὰ αὐτὰ χαὶ αὐτὸς τῷ τῶν Αἰθιόπων βασιλεῖ 
γεγραφὼς, καὶ ἀναδιδάξας ὅπως τε τοὺς ὑπ' αὐτὸν τε- 
λοῦντας Αἰθίοπας, Χριστιανοὺς ἅπαντας ἀφανίσειεν ὅ 
*E6paioc, καὶ ὅπως Νεγρὰν τὴν πόλιν εὐσεθη οὖσαν 
καὶ πολυάνθρωπον ἀνίκητον ἀπεργάσαιτο, οὓς μὲν 
ἡθηδὸν κάτασφάξας, οὓς δὲ καὶ δουλωσάµενος, καὶ ὅπως 
τὰ ὅμοια xal τὸν τῶν Περσῶν βασιλέα ᾽Αλαμοόνδαρου 
παροξῦνχι ποιήσασθαι. Προσθεὶς ὡς, sl μὴ διανα- 


tasset, ut facerent similia. Postremum adjecit, D σταίη πρὸς ἄμυναν, δι ὀργῆς μὲν αὐτῷ τὸν θΘεὸν 


fore, nisi ipse exsurgeret ad ultionem, ut Deus e 
vestigio ei irasceretur. Et hec quidem imperator 
Justinus. Ipse quoque patriarcha Alexandrinus 
posteaquam cum monachis orthodoxis, qui erant 
in Nitria et in Scete, multas Deo fudit supplice- 
tiones, regi illi ea significavit, que pio videbantur 
Justino. Non latebant autem nec prius quidem 
JEthiopum regem ea, que facta fuerant, sed tem- 
pore anni prohibente (erat enim hiems) vel invi- 
tus quievit. Itaque cum validum collegisset exerci- 
tum tam ex suis, quam ex auxiliis usque ad 
centum et viginti millia, naves autem Indicas 


ἔσεσθαι παρὰ móbac* τὰ δὲ Ρωμαϊκά, φησὶ, στρα- 
τεύµατα καὶ ἡμέτερα, διά τε Κοπτοῦ Καιθερνίκης, 
κάὶ βλεμμίων τῶν νομάδων, ἓφ᾽ d ἀμυνεῖσθαι τοὺς 
ἀσεθεῖς ἐκπεμπόμενα, βλάψει | μὲν iv. τῇῃ παρόδφ 
τὴν ὑμετέραν τὸν δὲ Ὁμηρίτην ἀφανιε. Καὶ 
ταῦτα μὲν ὁ βασιλεὺς Ἰουστῖνος * οὐκ ἐλάνθανε δὲ 
οὐδὲ πρότερον τὰ γινόμενα, τὸν βασιλέα τῶν Αἰθιό- 
πων, ἀλλὰ τῆς ὥρας εἱργούσης αὐτὸν (χειμῶνος 
γὰρ ἐτελεῖτο), καὶ ἄχων ἠσύχαζεν. Ὅ μέντοι πα- 
τριάρχης Αλεξανδρείας σὺν τοῖς ἐν Νητρίφᾳ κα- 
Σκήτει µννάζουσιν ὀρθοδόξοις, πάννυχον πρὸς θεόν 
θέµενος ἱκετείαν ἕωθεν ἐδήλου τῷ βασιλεῖ τὰ τῷ 


MARTYRIUM S. ARETHJE. 


δοκοῦντα 
[v * ἔτυχε Υὰρ συλλεξάµενες ἀξιόμαχον 
ἐκ τε οἰχείας xai συμµαχίδος ἄχρι τῶν 
4 µυριάδων, "Hv δὲ xai πλοῖα κατεσκευα- 
Ιµήκοντα παρ᾽ αὐτῷ τῷ χειμῶνι * οὐ μὴν 
, ix. τῶν ἑμπόρων Ηερσῶν τε καὶ Αἰθιόπων, 
χάριν ἐχεῖσε χατάραντα, ηερίΥ που ἑξή- 
ονελέξαντο. "Osa oov πεπονηχότα ἦν ἐξ 
πισκευασάµενος, xal πάντα Δθέμµενος εὖ- 
ux ἔχρι τὴν στρατιὰν ἐμθαλὼν, ὅπλα τι 
ους καὶ τὴν ἄλλην παρασχευὴν, ἠπείγετο 
τοῖς πολεµίοις. Καὶ δι) ἠπείρου piv ὥς 
τῆς Αἰθιόπων, ἐξἐπεμπέ τινας τῶν Bap- 


1394 


Ἱουστίνῳ, οὐδὲ αὐτὸς ἁπαρά- A septuaginta in ipsa hieme construxisset, quin etiam 


ex negotiatoribus Persis et /Ethiopibus, qui illuc 
venerant mercature gratia, naves altas collegisset 
ad sexaginta : cumque eas, qua ex ipsis collapse 
fuerant, instaurasset ac refecissel, εἰ omnia pa- 
rasset, veris initio movit exercitum, armisque et 
equis et alio apparatu properabat, ui prelio con- 
fligeret cum inimicis. Et per continentem quidem 
ab inferiori parte /Ethiopie misit quindecim 
millia /Ethiopum ad Homeritidis partes magis oc- 
cidentales, ut ipse quidem per mare cum navibus, 
illi autem per terram irruentes, hostes in medium 
coercerent. 


λἰθιόπων µυρίους καὶ πεντακισχιλίους πρὸς τὰ τοῦ Ὁμηρίτου ἀνατολιχώτερα, ὡς ἂν ἐκ μὲν 
τος διὰ θαλάσσῃς μετὰ τῶν πλοίων, ἐκεῖνοι δὲ διὰ γῆς ἐξ ἀνατολῶν ἐμθαλόντες, τοὺς πολεμίους 


) εἴρζωσιν, 


μὲν οὖν Βάρδαροι, πολλαῖς ἡμέραις δὺ Β XXVIII. Ceterum illi quidem, cum multos dies 


τε xxi δυσθάτων ὁδεύσαντες τῶν χωρίων, 
διεφθάρησαν, µήτε πρὸς τὸν Ὀμηρίτην, 
ὸς τὴν οἰκεία, διαρκέσαντες ὑποστρέψαι. 
. βασιλεὺς, ἤδη περὶ τὸν ἔκπλουν ὢν, ἀφέ- 
τὸ ἱερὸν, καὶ πρὸ τῆς εἰσόδου iv τῷ mpo- 
«βασίλειον ἐσθῆτα ἐχδὺς, τἆλλα τε ἀποθέ- 
αβράσηµα τῆς ἀρχῆς, iv ἰδιωτιχῷ μὲν εἰ- 
i σχήµατι ' στὰς δὲ κατέναντι τοῦ θ(ὐσια- 
καὶ πολλὰ δεηθεὶς τοῦ θεοῦ, καὶ ἀναμνή- 
κατ᾽ Αἴγυπτον Δθαυμόσίων, xal τῶν χατὰ 
μον ταῖς Ἑθραίοις αὐτῷ Ὑενομένων, xai 
Ριστοι, φησὶ, περὶ τὸν εὐεργέτην, οὐκ ἐχεῖ- 
y, ἀλλὰ xal οὗτοι οἱ ἐκείνων γἐγόνασιν 
xal ὅσα ἐπονηρεύσαντο ἐν τῇ πόλει σου, 
ν σου χκαταπανουργευσάµενοι, καὶ βουλευ- 
κατὰ τῶν ἁγίων σου, καὶ ἔτι κατὰ τῶν 
᾿μένων πονηρὰ σκεπτόµενοι, xal ὡς εἴχε 
εραι, Δέτποτα, παρεμποδίζουσιν ἁμαρτίαι, 
) ταῖς ἐκείνων παβαδῴφης χεραὶν, ἀλλ᾽ ὡς 
). ἐθελήσεισς τιµωρίαν ἡμῖν ἑπίθες, μὴ 
ωσι, lo) ἐστὶν ἐφ᾽ ᾧ ἐγχαυχῶνται X 20152 
ούτου σταυρός; Ταῦτα σὺν δάκρυσιν ἔπευ- 
xal ἐπιθειάσας, ἔξεισι xal τοῦ νεὼ xai 
εως, xal πρός τινα μοναχὸν προθλέπειν τὸ 
δι ἀρετῆς ἐργασίαν ἠξιωμένον, καὶ ἐν πὂρ- 
τενοχώρῳ ixl χρόνοις ἤδη πέντε xai τασσε- 
καθειργµένον, πεζεὐῶν ἀφίγετο ἐπὶ του 
σχήματος. πευσόµενός τι τῶν κατὰ τὴν 
Επήγετο δὲ xal θυµιάµατα σύνθετα, ἐν oic 
poclov ἀδήλως συγκαταµίξας. Α καὶ τῷ qt 
ιδιδοὺς, ἐξήτει εὐχὴν καὶ δήλωσιν τῶν ἐχθη- 
. 'O δὲ τὸν δόλον φωράσας, καὶ γνοὺς ἀχρι- 
τις εἶη, "Este μέτὰ σοῦ, φησὶ, θεὸς, ὃς 
θασιλεύει σοι. Πλὴν ἀλλ᾽ ἄπιθι κατωγχυρω- 
0 τῶν μαρτύρων θυσἰᾳ, ἧς ὠσφράνθη Κύ- 
ἆ ταῖς εὐχαῖς ἀρχιερέως Αλεξανδρείας, καὶ 
Ρυσιν Ἰουστίνου. 
Τούτων ἀκούσας ᾿Βλεσθαὰν, xal περαιτέρω 
ῥάζειν προσβεὶς ἐπευλογηθεὶς, ἀπήει yal- 
 παρακελευσάµενος τῷ στρατεύµατι, μὴ 
| ἡμερῶν εἴκοσι τροφὰς ἐπιφέρεσθαι τὸν 
ποιεῖτο,. Οὐδὲ ὁ τῶν ὈΟμηριτῶν ἡμέλει βα- 


iter fecissent per loca arida et transitu difficilia, 
omnes interierunt, ut qui nec pervenire ad Home- 
ritam, nec ad regionem suam potuerint redire. 
Rex autem cum jam esset navigaturus, venit ad 
templum, ad cujus fores, regia veste aliisque in- 
signiis imperii depositis, ingressus quidem est in 
privato habitu. Stans autem ex adverso are, cum 
Deum multum orasset, et facta ab ipso in /Egypto 
miracula atque in ipsa solitudine pro Hebreis in 
memoriam revocasset: Illi, dicebat, fuerunt in- 
grati in te benefaclorem, neque illi solum, sed ii 
etiam, qui ex eis nati sunt. Tu enim scis, Domine, 
quam se male gesserint in tua civitate, ut qui po- 
pulum illum per dolum circumrenerint, et consi- 
lium inierint adversus saactos tuos, et in eos, qui 
restant, adhuc mala machinentur. Quod si nostra 
peccata id merentur, sed ne tu nos tradas illorum 
manibus : quod autem ipse volueris, hoc excepto, 
nobis impone supplicium, ne forte dicant : Übinam 
est ipsorum Christus, propter quem gloriantur, et 
crux ejus? Heec cum precatus fuisset cum lacrymis, 
egreditur e templo, et e civitate, et ad quemdam 
monachum, qui propter virtutis operationem 
dignus erat habitua, ut previderelt futura, et in 
augusta turricula jam quadraginta quinque annos 
fuerat inclusus, pedes venit in eodem habitu, de 
prelio sciscitaturus. Attulit aulem composita quo- 
que thymiamata, in quibus eliam aurum latenter 
immiscuerat. Qus cum tradidisset seni, querebat 
preces, et significationem eorum, que erant even- 
tura. llle autem, dolo deprehenso, cum quisnam 
esset, optime nosset : Sit tecum, inquit, Deus, qui 
etiam tecum regnat. Verumenim vero abi, munitus 
martyrum sacrificio, quod Deus est odoratus, et 
precibus pontificis Alexandrie, et lacrymis Justini. 


XXIX. Hec oum audiisset Elesbasan, et eum 
non tentasset amplius, benedictione accepta abiit 
letus. Et cum  jussisset exercitui, ne ferrent viali- 
cum plus quam viginti dierum, navigavit. Sed 
neque negligens fuit rex Homeritarum, nam ipse 


1383 


MENSIS OCTOBER. 


1284 


quoque, et suis el auxiliaribus collectis copiis, A σιλεὺς, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὅσον obuiov καὶ ὅσον συµ- 


presidium tenebat in terra et in mari. Verum 
cum ille exercitum, qui erat in terra, ab afflictione 
ei malorum perpessione audiit periisse, non am- 
plius timens hostem 8 continenti, in sola maris 
versabatur custodia. Itaque considerans augustis- 
eimum es8e fretum, quod est inter /Ethiopes et 
Homeritas, neque superare latitudinem duorum 
stadiorum, οἱ alioquin habere etiam saxa, multis in 
locis latentia, cum gravem ferream construxisset 
catenam, et qua posset ferre vim ventorum et un- 
darum, et eam utrinque in terra alligasset ipse 
Dunaan, ut existimabat, Elesbaan prohibebat adi- 
tum, ubi quidem erant latentes petre, plumbum 
circulis catene appendens, et ferrum faciens re- 
quiescere, ubi autem erat profundum, colligans 


cum lignislevissimis,et sublevans catenam. Deinde B 


etiam validum inducens exercitum, venit in cum 
locum, in quem exspectabatur venturus esse rex 
JEthiopum. 

XXX. Ille autem cum vento usus esset secundo, 
&ccessit ad locum speculandum, et premisit decem 
naves; qu&,cum dolum nescirent, ex improviso 
ingresse sunt in anguslissimum fretum. Quo in 
loco etiam Deus facit miracula, parvee esse osten- 
dens potentie humanam inventionem, ubi ipse ad- 
juvare et opem ferre voluerit. Magnus enim qui- 
dam fluctus incurvatus, cum veluti refluxum 
quemdam fecisset aque, portans unum ex navigiis, 
posuit super catenami adeo ut videretnr navis 
esse cuidam ropi innixa. Deinde exorta quedam 


μαχιχὸν συλλεξάµενος, xal χατὰ γῆν ἐφρούρει xa! 
κατὰ θάλασσαν. Ἐπεὶ δὲ τὴν χχκτὰ γῆν στρατιὰν 
τοῦ Ἐλεσθαὰν διεφθάρθαι ὑπὸ κακοπαθείας ἐπό- 
θετο, µηχέτι πολέµιον ἐκ τῆς ἠπείρου δεδιὼς, περὶ 
μήνην τὴν τῆς θαλάσσης ἐγίνετο φυλακὴν, καὶ δὲ 
σκοπήσας ὅτι στενώτατος Ó μεταξὺ τῆς Αἰθιόπων 
καὶ τῆς Ομηριτῶν θαλάσσης πορθμὸς, καὶ μὴ 
πλἑον δύο σταδίων τὸ ευρυς, ἄλλως τε καὶ ὑφάλους 
πολλαχοῦ πέτρας ἔχων, βαρεῖαν ἐκ σιδήρου κατα- 
σκευασάµενος ἄλυσιν, καὶ οἷαν πνευμάτων βίας καὶ 
κυμάτων Όὕθριν ὑπενεγκεῖν, καὶ ταύτην ἑκατέραν 
ἀκτῆς ἐχλήσας, τὴν ἔφοδον, ὡς ὤετο τῷ Ἐλεσθαξν 
ἀπετείχιζεν, ἔνθα μὲν ὕφαλοι πέτρι, μόλυδδον 
τοῖς κρίνοις ἐγχέων xai διαναπαύων τὸν σίδτρον, 
ἔνθα δὲ βάθος ἦν, τοῖς ἐλαφροτάτοις τῶν ξύλων συν- 
δέων, καὶ ὑποκουφίζων τὴν ἄλυσιν, sita καὶ βαρὺν 
ἐπαγόμενον στρατὸν, ἀφιχνεῖται ὅπη προσδόκιµος ἦν 
ὁ τῶν Αἰθιόπων ἀφίξεσθχι βασιλεύς. 


Α΄. Ὡς δὲ κἀχκεῖνος εὐπλοίας τυχὼν παρεγένετο, 
ἐπὶ κατασχοπὴν τοῦ τόπου, δέχα τῶν πλοίων πρ»: 
ἔπεμπεν, ἅπερ οὐκ εἰδότα τὸν δόλον, εἰσήει ἁἆπροο- 
ράτως εἲς τὸ τοῦ τόπου στενώτατον, ἔνθα xa! aoi 
ματουργεῖ τι θεὸς, οὐδ) ὀλίγα δυναμένην ὀειχνὺς 
τὴν ἀνθρωπίνην ἐπίνοιαν, ὅπου συναιβόμενος αὐτὸς 
καὶ συλλαμθάνωο εὑρίσχεται. Μέγα Ὑάρ τι χυρτω- 
θὶν χῦμα, xal ὥσπερ ἀνάῤῥουν ποιῆσαν τῷ ὕδατι, 
ἐν τῶν πλοίων ὑποθαστάσαν, ὑπεράνω τέθεικε τῆς 
ἀλύσεως, ὡς καὶ δοκεῖν ἐπί τινος πέτρας τοὺς tv 
τῷ mÀolp προθερεισθῆναι. Εἶτα θύελλά τις προσθα- 


procella cum mare repente conturbasset, extollit ϱ λοῦσα, tz» θάλασσάν τε διαταράξασα, ἴσα καὶ a 


fluctus montibus pares magnitudine : et undarum 
alie quidem amovebant ligna caten: alligata, alia 
autem tollentes naves in altum, transmiserunt 
omnes supra catenam. Illa autem et a venti vehe- 
mentia el a fluctibus, qui in eam irrumpebant, 
disrupta, prebuit ceteris navibus inoífensum 
&ditum adversus Homeritam. Decem igitur pre- 
dicte appulercuat littori, quod aberat ducenia 
stadia, ubi rex erat cum exercitu. Relique autem 
naves, vento retroacte, nihil poterant efficere. 
Emissis itaque triginta millibus cataphractorum 
equitum, Dunsan impediebat eorum, qui erant in 
decem navibus, exitum in terram. Viginti autem 
ex dispersis navibus, ubi erat ipse Elesbaan, haud 


multo post illuc ipse etiam appulerunt. Tertio D 


vero die relique quoque apparentes naves, appu- 
lerunt et ipse longe inferius. Opinatus autem Du- 
naan inter plures esse regem, majore accepto 
exercitu illuc venit, parva relicta custodia, ubi 
erat revera Elesbaan. Cum autem tereretur tem- 
pus, nec e navibus educerentur acies, defecerat 
quidem aqua et cibus iis, qui erant in navibus : 
equitibus autem Hebreis βο] erat molestus, totoque 
die eos vehementer impetebat. 

XXXI. Ceterum equitibus suis Dunaan magna 
machinatus est tabernacula, eorumque umbra de- 
pulit estum, qui afferebat molestiam. Porro autem 


τοῖς ὄρεσιν ἀνήγειρε χύµατα * καὶ τὸ μὲν τῶν xopi- 
των τὰ προσδεδεµένα ὑπεχούφιζε τῇ ἀλύσει ξύλα, 
τὸ δὲ πρὸς ὕψος τὸ πλοῖον µετεωρίζον, ἄνωθεν 
πάντα διεθίθαζε τῆς ἀλύσεως. Ἡ δὲ ὑπό τε τῆς τοῦ 
σφοθροῦ πνεύματος βίας, ὑπό τε τῶν προσαρασσο- 
µένων αὐτῇ κυμάτων διακοπεῖσα, ἀθλαθὴ τὴν πρὸς 
τὸν Ὀμτρίτην εἴσοδον τοῖς πλοίοις παρέσχετο, 3 
xai προσέσχε τῷ αἴγιαλῷ, διακοσίους ἀπέχοντί 
σταδίους, οὗ ἦν μετὰ τῶν στρατευμάτων ὁ βασιλεὺς. 
Τὰ δὲ λοιπὰ πλοῖα, ὑπὸ τοῦ πνεύματος ὀπίσω éÀxo- 
νόµενα, οὐδὲν εἶχεν ἀνύειν. Τρισμυρίους οὖν ἱππεῖς 
καταφράκτους ἐκπέμψας ὁ Δουναὰν, ἐχεῖχε τὴν 
τῶν δέκα πλοίων ἐπὶ τὴν γῆν ἔξοδον. Είκοσι δὲ τῶν 
διεοκεδασµένων πλοίων, ἕἔνθα ἦν xai αὐτὸς "'E)s- 
σθαὰν, ὥρμισεν αὐτοῦ που τοῦ βασιλέως ἑἐγγύς. Δ.ὰ 
δὲ τρίτης φανέντα xal τὰ λοιπὰ, ὤμμισε xai αὐτὰ 
πολλῷ κατωτέρω. Kai $3, νοµίσας ὁ Δόυναὰν ἐν τοῖς 
πλείοσιν εἶναι τὸν βασιλέα, τὴν πλείω λαθὼν στρα- 
τιὰν ἐκεῖσε ἀφίκετο, τὴν ἄλλην ὧδε καταλικὼν, 
ἔνθα τῇ ἀληθείᾳ ἦν ὁ ᾿Ἐλεσθαάν, Ὡς δὲ ὁ χρόνος 
ἐτρίθετο, xai οὐκ ἦν ἀντεπεξαγωγὴ, ἐπιλελοίχει 
μὲν τὸ ὕδωρ xal τὰ σιτία τοὺς ἐν τοῖς πλοίοις * dà 
πει δὲ xal ὁ ἅλιος τοὺς Ίππεῖς δι ὅλης ἡμέρας προσ- 
ϐ άλλων πολύς. 

AA'. Τοῖς μὲν οὖν Ἱππεῦσιν ἔζω σκηνὰς διαµη: 
χανησάµενος ὁ Δουν ιὰν µεγάλας, xxl τέσσαρσι xz 
µήλοις ἀλλήλαις συνεζευγµέναις, ἑκάστην τῶν ox 


1285 


MARTYRIUM S. ARETHAE. 


1286 


νῦν ἄνωθεν κοντοῖς φεροµένην προσδήσας ὡς δοκεῖν Α misitetiam quemdam ex euis cognatis cum viginti 


τὰ ὄρη κινεῖσθαί τσι μηχαναϊῖς xal φέρεσθαι κατὰ 
τῶν πλοίων τῇ ix τούτων σκιᾷ τὸ λυποῦν τοῦ καύ- 
µατος ἄπεκρούετο. Ἐξέπεμπε δὲ xal τινα τῶν αὐτοῦ 
συγγενῶν μετὰ δισμυρίων ἱππέων, πρὸς τὸ xata- 
σχοπῆσαι τὸ µέρος, ἔνθα ἣν 6 ᾿Ελεσθαάν. Καὶ τις 
τῶν εὐνούχων τοῦ βασιλέως, ὑπολαθὼν τοῦτον εἲς 
γυμµνάσιον ᾖτἘξιέναι. δοράτια πέντε Ὑχρυσᾶ λαθὼν 
συνεξῆλθεν αὐτῷ. ᾿Επεὶ Oi τοὺς περὶ τὸν ᾿Βλεσθαὰν 
ἐπαγῥυπνοῦτας εὗροι, λαδὼν τὸν εὐνοῦχον, xai τι» 
vag τῶν αὐτοῦ τρεῖ, µακρόθεν ἀπῄει πρὸς θήραν. 
Ἔτυχον δέ τινες τῶν τοῦ ᾿Ελεσθαὰν τῷ λιμῷ πιε- 
ζόμενοι ἵππων ἐπιθάντες νυκτὸτ πρὸς τοὺς πολε- 
µίους διαδιδράσκειν, ol xal περιτυχόντες αὐτοῖς, 
τοὺς μὲν ἄλλους ἀπέκτειναν, τὸν συγγενῆ δὲ λα- 
θόντες τοῦ βασιλέως, καὶ τὰ Ὑχρυσᾶ δόρατα, πρὸς 


τὰ πλοῖα πάλιν ἀνέστρεφον' & xal λαθὼν ὁ tóct-. 


βὴς βασιλεύς εὐθὺς ἀνέθετο τῷ θεῷ. Αὐτὸς δὲ τὴν 
στρατιὰν ὠπλισμένην iv τοῖς βραχυτέροις τῶν 
πλοίων ἐμθαλὼν, ἐξῆλθε πρὸς τοὺς ἐν αἰγιαλῷ πο- 
λεμίους, xal µάχην συνάψας, νῶτα δόντας τοὺς 
Ἐθραίους πολέμου νόµω πάντας κατέσφαξεν, ὡς 
μηδὲ ἄγγελον τῶν γενοµένων ὑπολιπέσθαι. Ἔχων 
δὲ τῶν τοῦ βασιλέως συγγενῆ, δεικούντα τὴν πρὸς 
Φαρῆ τὴν πόλιν ὁδὸν, ἔνθα ἦν τὰ βασίλεια Δουναὰν, 
ἄνεισι. Καὶ ταύτης κρατήσας, ἀφυλάκτῳ τε τῇ πό- 
λει περιτυχὼν, πάντα τὸν περὶ τὰ βασίλεια πλοῦ- 
τον, xai αὐτὰς λαμθάνει τὰς βασιλίδας. 

ΑΒ’. Ti» δὲ τῆς πόλεως ἅλωσιν, xal τὴν τῶν 
βασιλείων διαφθορὰν, ἔτι δὲ καὶ τὴν τῶν οἰχείων 
αἰχμαλωσίαν Δουναὰν διενωτισθεὶς, xal δείσας μὴ 


millibus equitum ad speculandam partem illam, in 
qua erat Elesbaan. Quidam autem ex eunuohis re- 
gis arbitratus eum exire ad se exercendum, ao- 
ceptis quinque aureis lanceolis, cum eo est egres- 
sus. Cum is autem Eleasbaan copias invenisset 
vigilantes, quarum pars jam e navibus egressa, 
locum in littore occuparat, accepto eunucho, et 
tribue ex suis, abiit procul ad venationem. Quidam 
autem ex Elesbaan exercitu oppressi fame, equos 
noctu conscenderant, ut hostes effugerent. Qui 
cum in eos incidissent, alios quidem occiderunt, 
regis autem cognatum capientes, et aureas lanceas 
portantes, ad naves redierunt. Eas autem cum 
&coepisset rex pius, statim Deo dedicavit. Ipse au- 
tem, reliquo srmato exercitu immisso in breviores 
naves, egressus est ad hostes, qui erant in liltore, 
et pugna terra marique commissa, Hebreos, qui 
terga dederant, jure belli omnes occidit, adeo ut 
ne unus quidem sit relictus rei geste nuntius. 
Cum autem haberet cognatum regis, qui ei osten- 
debat viam, qua ducit ad civitatem Phare, in qua 
erat regia Dunaan, ad illam ascendit. Qua potitus, 
ut qui incustoditam offendisset civitatem, capit 
omnes divitias, que erant in regia et ipsas etiain 
reginas. 


XXXII. Verum cum captam urbem, et regiam 
occupatam, atque suos bello captos audiisset 
Dunaan, timens ne aliqui ex cognatis deficerent 


τῶν αὐτοῦ συγγενῶν τινες τῷ Ἐλεσθαὰν προσρυῶσι (v ad Elesbaan, mente ei a Deo ablata, cum aurea 


τοῦ 8:00 σφήλαντος τὴν αὐτοῦ γνώμην χρυσῆν xata- 
σκευασάµενος ἄλυσιν, καὶ ἐνδήσας αὐτόν τε κἀκείνους, 
ἐκάθητο τῶν πραγμάτων ἡμεληχώς. Οἱ μµένιοι Αἰθίο- 
πες, οἱ ἐν τοῖς πλοίοις, μηδὲν περὶ Ἐλεσθαὰν τοῦ αὖ- 
τῶν βασιλέως, fj τῶν ὑπ αὐτοῦ πεπραγμένων ἀχη-- 
νοότες σπάνει τε τῶν ἀναγχαίων διαφθειρόµενοι, καὶ 
ἓν ἀπόρῳ ὄντες, ἁπωγνόντες, ἔτράποντο πρὸς lxe- 
τείαν τοῦ θείου. Καὶ τὰ µέγαλα τῶν πλοίων Ἐνδή- 
σαντες πρὸς ἑαυτὰ κχυκλέθεν, ἄνωθέν τε τὰ εὖ- 
µήχη ξύλα xai letta προσεπιδήσαντες, xai ὥσπερ 
τινὰ πόλιν ἐν τῇ θαλάσσῃ διαµηχανησάμενοι, Ev δὲ 
ταῖς πλαγίαις ἔξωθεν τὰ βραχύτερα τῶν πλοίων, 
προτείχιόν τι µμµιµούμενα, παραξεύξαντε ἀθρόοι 
γενόµενοι, μετὰ δακρύων ἱκετηρίαν τῷ θεῷ προσή- 
Υον μακράν. Βΐτα τῶν ἱερῶν ἄπογευσάμενοι µυ- 
στηρίων καὶ ὀπκισάμενοι, χατέθαινον ἐπὶ τὰ βρα- 
χύτερα πλοῖα' xal στάντες ἐκ πλαγίου, τῷ μὴ βλά- 
θην τινὰ ὑπὸ τῶν βελῶν ὑπομένειν τᾶν πολεµίων, 
ὤθουν αὐτὰ πρὸς τὴν γῆν, αὗτοί τε xol ἅπαν τὸ 
ναυτικόν' τὰ δὲ τοῖς µεγάλοις συνδεδεμένα καὶ 
αὐτὰ συνεφείλκοντο, ἄχρις ἂν αἱ πλευραί αὐτῶν 
προσοχείλασαι Ἠπροσήρεισαν τῷ αἰγιαλῷ, ὡς Yt- 
γέσθαι τεῖχος αὐτοῖς xai τοῖς Ὁμηρίταις τὰ πλοῖα. 
Ἡροσθαλόντες δὲ ol πολέμµιοι τοῖς δόρασι καὶ ταῖς 
πέλταις κατέκλων τὰς τῶν βραχυτέρων πλοίων 
πλευρὰς, καὶ πολλὰ τοὺς Αἱθίοπνς ἑλύπουν. Οἱ δὲ 
πρὸς ἄμυναν αὖθις μετὰ δακρύων ἐξεκαλοῦντο τὸν 


catena se et illos alligasset, sedebat nullam 
rerum curam gerens. Qui autem in pluribus navi- 
bus erant /Ethiopes, cum nibil] audivissent de suo 
rege Elesbaan, aut de iis, que gesserat, et labo- 
rarent inopia rerum necessariarum,  essenique 
animo dubii et perplexi, conversi sunt ad Deum 
supplicandum. Et cum magnas quidem naves inter 
se alligassent, et super oblonga ligna vela deiude 
vinxissent, et veluti quamdam civitatem in mari 
essent fabricati : extrinsecus autem breviores na- 
ves, que quoddam murorum imitabantur propu- 
gnaculum, ordinassen!, omnes simul congregati, 
cum lacrymis Deo longam obtulerunt supplicatio- 
nem. Deinde cum sacra gustassent mysteria, et se 
armassent, descenderunt in naves breviores : et ᾿ 
stantes ex obliquo, ne acciperent aliquod damnum 
a telis bostium, eas ipsi majores post se trahentes 
impulserunt ad terram, donec appulsa eorum latera 
fixa fuerint in littore, adeo ut naves essent ipsis 
pro muro. Hostes vero irruentes cum lanceis, con- 
fringebant latera breviorum navium, et magna 
molestia afficiebant JEthiopes. Qui cum lacrymis 
rursus Domini invocabant auxilium. Ipse autem 
eos exaudiil : et statim vox quedam fuit colo 
exaudita, que dicebat : Gabriel, Gabriel, Gabriel : 
et quidam ex illis, qui naves impellebant, virgam 
ferens ferream, que superne quidem habebat cra. 


1387 


cem, inferne autem lanceam cum enatasset, et A Κύριο) xal αὐτὸς ἐπήκουεν 


unius equi caudam apprehendisset, in ejus latus 
figit lanceam adeo, ut mox turbatus equus deje- 
cerit hostem, et alii equites timore affecti ceci- 
derint in terram. 


ρᾶς ἑνὸς ἵππου ἐπιλαθόμενος, κατὰ τῆς τούτου πλευρᾶς τὴν λόγχην Γκαταπηγνύει, 


MENSIS OCTOBER. 


1288 


αὐτῶν, καὶ εὐθέω- 
φωνή τις οὐρανόθεν ἠκούετο, λέγουσα, Γαδριὴλ, 
Γαθριὴλ, Γαδριήλ" καὶ τις ἐξ ἐκείνων, οἵ τὰ πλοῖς 
διώθουν, σιδηρᾶν φέρων ῥάδδον, σταυρὸν μὲν ἄνωθεν 
ἔχουσαν, λόγχην δὲ χάτωθεν, διανηξάµενος, καὶ οὐ - 


« , el - 
ως QGuUit'X3 0:1- 


ταραχθέντα τὸν Ίππον, ἀποθαλεῖν τὸν πολέμιον, xal τοὺς ἄλλους ἱππεῖς ἀποδειλιάσαντας πρὸς τὴν 


γῆν τραπέσθαι. 

XXXIII. Confidenles itaque ΔΙΠίορθβ cum de- 
scendissent e navibus, et manus conseruissent cum 
hostibus, eos fuderunt, et omnes interfecerunt, et 
regium ingressi tabernaculum, inveniunt aurea 
catena vinctum cum iis, qui genere ad ipsum atti- 
nebant, Dunaan regem Hebreum. Cum autem in- 
tellexissent suum quoque regem prestantissimum, 


ΑΓ’, ᾿Αναθαρσήσαντες Db οἱ Αίθιόπες καὶ mo- 
θάντες τῶν πλοίων, καὶ συµθαλόντες τοῖς πολι- 
µίοις, ἐτρέψαντό τε καὶ διεχειρἰσαντο πάντας, καὶ 
εἷς τὴν βασίλειον ἑλθόντες σχηνὴν, εὐρίσκουσιν iv 
ἁλύσει χρυσῃ δεδεµένον σὺν τοῖς προσήκουσι καὶ 
αὐτὸν δὴ Δουναὰν τὸν 'EÓpztov. Μαθόντες δὲ καὶ 
τὸν ἑαυτῶν βασιλέα τὸν ἄριστον πάντα Ἐλεσθαὰν 


εἰ omni ex parte optimum Elesbaan illic ocoupas- Ἡ τὴν βασίλειον χατασχόντα πόλιν ἐκεῖσε τυγχάνειν, 


get regiam, propere ad eum accesserunt, etomnia, 
qua gesta fuerant, exposuerunt. Ille autem, pre- 
sidio relicto in civitate, maxima abiit celeritate. 
Et cum invenisset Dunaan aurea illa vinctum ca- 
tena, ipsum interfecit et cognatos, Deum laudans, 
et insultans Christi hostibus, ponam dantibus 
audacium suorum facinorum, que admiserunt in 
Christum et Christi erucem. « Letabitur enim 
justus (inquit magnus David) cum viderit vin- 
diclam ?. » Et ideo qui ex eis fuerunt vulnerati, 
« non fuerunt vulnerati gladio (ut dicit divinus 
Isaias) neque mortui eorum, mortui bello 8. » 
Est enim res fortis et dura, ira Dei (ipse me rur- 
Bu& docet), ut grando, que deorsum fertur, non 


σπουδῇ τε ὡς αὐτὸν ἀφίκοντο, καὶ πάντα τὰ γενόµενα 
διεσάφουν. Ὁ δὲ, φρουρὰν ἐν τῇ πόλει καταλιπὼν, 
ἀπῄει σὺν τάχει, καὶ τὸν Δουνᾶὰν εὐρὼν, τὴν χρυ- 
cf» ἐκείνην περικείµενον ᾖἄλυσιν, αὐτόν τε καὶ 
τοὺς συγγενεῖς ἀνεῖλεν, ἐπιθειάζων πολλὰ, χαι ἐφη- 
δύµενος ἐπὶ τοῖς ἐχθροῖς τοῦ Χρισνοῦ, δίκην διδοῦσι 
τῶν τολµηθέντων, Qv τε εἰς Χριστιανοὺς αὐτοὺς 
καὶ τὸν τοῦ Χριστοῦ σταυρὶν ἐπλημμέλησαν. » Εὺ- 
Φρανθήσεται γὰρ δίκαιος (ὁ µέγας ἔφη Δαυδ), ὅταν 
ἵδῃ ἐκδίκησιν.» Διὰ τοῦτο καὶ εγόνασιν οἱ τραὺ- 
µατίαι αὐτῶν, « οὐ τραυµατίαι µαχαίρας, » τὸ τοῦ 
θείου φάναι ᾿Ησαίου, » οὔθ' oi vexpo! αὐτῶν νεκροὶ 
πολέμου.  Ἰσχυρὸν γὰρ xxi σχληρὸν ὁ θυμὸς Ko- 
Ρίου, αὐτός µε διδάσχει πάλιν, ὡς χάλαζα κατα- 


habens tegumentum : ut aque magne multitudo, C φεῥομένη, οὐκ ἔχουσα σκἐπτν͵, ὡς ὕδατος πολὸ xÀZ- 


que trahit regionem Ὁ. 

XXXIV. Reversus ergo Elesbaan ad civitatem 
Pbare, omnes interemit, qui erant in regia, et cum 
vellet ecclesiam in ea edificare, fuit ipse primus 
opifex ediflcii. Signiflcavit autem omnia, que 
gesta fuerant, pontifici Alexandrie, οἱ per illum 
Justino imperatori. Patriarcha autem Alexandrie 
ordinatum episcopum misit ad Homeritas. Qai 
cum illis consecrasset templum, quod fuerat edi(i- 
cátum, baptizut quidem omnes, qui erant in civi- 
tatibus et pagis Homeritarum, in nomine sancte 
Trinitatis. Ex eis autem ordinat diaconos et pre- 
sbyteros ; et ecclesiis, que erant in regione, reddit 
statum suum solitum. 


XXXV. Divinissimus autem rex ipse Elesbaan 
simul cum eo venit Nagram martyrum civitatem ; 
el cum illio extruxisset ecclesiam, et quinque 
possessiones regias ei attribuisset, et deinde 
etiam ex martyris Aretha possessionibus tres ad- 
didisset, ut ille mandaverat in flne martyrii, et 
collegisset omnes, qui fuerant redacti in servitu- 
tem, et alias dispersi in tempore persecutionis, et 
Arethe martyris filium ducem gentis constituisset, 
et curam gessisset loci, in quo jacebant ibi con- 
summatse martyrum reliquie, et jus asyli illic 

* Psal. L. i1, 11. 


* [sa xu, 2. * [ga. xxvi, 2. 


θος σύφρον y pav. 

ΑΔ’ Αὖθις οὖν ὑποστρέψας ᾿Ελεσθαὰν πρὸς τὰ 
dapi τὴν πόλιν, πάντας ἀνεῖλε τοὺς ἐν τοῖς βασι- 
λείοις, ἐκχκλησίαν τε ἐν αὐτῇ οἰκοδομτσάμενος, αὐτὸς 
πρῶτος αὑτουργὸς τῆς οἴκοδομῆς Ὑίνεται. ᾿Εδήλου 
τε τὰ διαπεπραγµένα πάντα τῷ Αλεξανδρείας ἆρ- 
χιεπεῖ xal δι ἐχείνου Cloostiv τῷ aec. Ὁ 
µέντο,. πατριάρχης Λ᾿Αλεξανδρείας ΧἈχειροτονήσας, 
ἐπίσκοπόν τοῖς Ὅμτριταϊῖς ἑἐξέπεμπεν' ὃς xal τὸν 
οἰκοδομηθέντα καθαγιάσας ναὸν βαπτίζει μὲν τοὺς 
ἐν ταῖς πόλεσι xal χώραις τῶν Ὁμηρ:τῶν ἅπαν- 
τας, ἐν τῷ τῆς ἁγίας Τριάδος ὀνόματι διακόνους 
δὲ ἐξ αὐτῶν καὶ πρεσθυτέρους χειροτονεῖ, καὶ τὴν 
ἄλλην νενομισμένην ταῖς γατὰ τόπον ἐκκλησίχις xa- 
τάστασιν ἀποδίδωσιν, 

AE. Αὐτὸς δὲ ὁ θειότατος βασιλεὺς Ἐλεσθαὰν, 
ἅμα αὑτῷ εἰς Νεγρὰν την τῶν μαρτύρων ἀφικνεῖται 
πόλιν κἀχεῖσε δομησάµενος ἐκκλησίαν, καὶ πέντε 
τῶν βασιλικῶν κτημάτων ἐν αὐτῃῇ ἀποτάξας, εἶτα 
καὶ ix τῶν τοῦ µάρτορος Αρέθα τρία προσθεὶς, 
ὡς ἐκεῖνος περὶ τὰ τῆς μαρτυρίας τέλη ἐπέσκηψε, 
πάντας τε τοὺς ἠνδραποδισμένους, καὶ τοὺς ἄλλως 
διεσχορπισµένους ἐν τῷ τοῦ διωγμοῦ χαιρῷ συν- 
θροίσας, καὶ τὸν τοῦ θείου μάρτυρος ᾿Δρέθα υἱὸν, 
τοῦ ἔθνους ἀρχηγὸν καταστήσας, ἐπιμελησάμενός 
τε τοῦτό που iv ᾧ τὰ τῶν μαρτύρων τελειωθέντα 


1289 


MARTYRIUM $8. MARCIANI. 


ἔχειτο λείψανα, xal ἀσυλίαν ixsiss διορισάµενος, A constituisset, vadit iterum in regiam. Ubi oum 


ἄπεισι καὶ πρὸς τὰ βασίλεια καὶ τοῖς Ὁμηρίταις 
᾽Αθράμιόν τινα, ἄνδρα Κθεοφιλῆ xal τῷ Χριστοῦ 
ὀνόματι σεμνυνόµενον, βασιλέα Χειροτονήσας τῷ τε 
ὁσιωτάτῳ ἐπισχόπῳ περί που µυρίους τῶν Χρι- 
στιανῶν Αἰθιόπων παραδοὺς, ἐπάνεισι Ὑχαΐίρων εἰς 
τὰ οἰχεῖα βασίλειά μετὰ λαφύρων xal λείας, οὐδὲ 
ἀριθμῷ ληφθῆναι ῥᾳδίας, οὐκ ὀλίγην χρημάτων 
ἁπόμοιραν καὶ τῷ στρατῷ διαδούς, 

Ας’. ᾽Αμειθόμενος δὲ τὸν Θεὸν τῆς τοσαύτης vl- 
xnc καὶ χάριτος, ἑαυτὸν δὲ μᾶλλον ἀξιῶν τῶν µε:- 
ζόνων, τὸ μὲν διάδηµα τὸ βασίλειον εἰς Ἱεροσόλυμα 
πέμψας, ἐν τῷ τοῦ Χριστοῦ θείῳ καὶ ζωηφόρῳ μνή- 
ματι ἀνατίθησιν * αὐτὸς δὲ τρίχινα ἑνδὺς, xal νυ- 
χτὸς τῶν βασιλείων καὶ αὐτῆς ὑπιεξελθὼν τῆς πὀ- 
λεως, ἐφ᾽ ἓν τῶν ὀρέων ἄνεισιν εἷς ἀνδρῶν µονα- 
στήριον, dv οἰκίσκῳ τε βραχεῖ ἐγχλεισάμενος, καὶ 
συνθέµενος μηδ᾽ ὅλης ἐἔκεῖθεν τῆς ζωῆς ἐξελθεῖν, 
ἀσκητικὸν ἐπανείλετο βίον, μηδὲν κτησάµενος τῶν 
τοῦ χόσµου ἀλλ᾽ Jj µόνην ψίαθον xal χωθώνιον slo 
ὕδατος κοινωνίαν, ἄρτῳ τε βραχεῖ xai ὕδατι ἀποζῶν 
καὶ λαχάνοις χλωροῖς, st πού τις ἐνέγκοι, μὴ τῶν 
χοσμικῶν τινα θίασάµενος ἐν ὅλῃ ζωῇ, μὴ dy 
ἑτέρῳ τινὶ µετεωρίσας τὸν νοῦν, ἀλλ) fj µόνφ θεῷ 
προσανέχων. Οὕτως ἀσχήσας, οὕτω τελευτᾷ τὸν 
βίον, ἐν Χριστῷ ]ησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ πρέ- 
πει πᾶσα δόξα, τιμὴ µεγαλωσύνη τε xa) µεγαλοπρέ- 
πεια, νῦν xal del καὶ siq τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, 


᾽Αμήν. 








Homeritis Abramium quemdam virum pium, et 
Christi nomire gloriantem elegisset regem, et san- 
ctissimo episcopo ad decem millia Christianorum 
JEthiopum tradidisset, letus redit in suam regiam 
cum preda et spoliis innumerabilibus, dens etiam 
exercitui non parvam pecunia portionem. 


XXXVI. Deo autem agens gratias pro tanta vi- 
ctoria et gratia, volensque seipsum dignum red- 
dere majoribus, cum diadema quidem regium 
misisset Hierosolymam, ipse indutus cilicio, et 
Doclu egressus e regia et ipsa civitate, ascendit - 
in unum montem ad monasterium virorum, qui 
exercebantur. Et cum se in exigua clausisset do- 
muncula, et voluisset illinc noa egredi toto tem- 
pore vite, regulam suscepit monasticam, ex ils 
que sunt mundi nihil possidens preter solam 
stoream, et poculum ad aquam bibendam, et 
pauco pane et aqua vivens, et oleribus viridibus, 
si quis afferret, cum nullum ex mundanis vidisset 
tota vita, non ad aliquid aliud mentem habens 
erectam, nisi ad soli Deo vaoandum. Denique 
cum diu sic se divine exercuisset, sic etiam e vita 
excedit, in Christo Jesu Domino nostro, quem 
decet omnis glorias, honos et veneratio, nuno et 
semper, et in secula seculorum. Amen. 





ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 
MAPKIANOY ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ 


ΤΩΝ ΝΟΤΑΡΙΩΝ 


MARTYRIUM 8$. MARTYRUM 
MARCIANI ET MARTYRII 


NOTARIORUM 
(Latine ap. Surium ad diem 25 Octobris, Gresce ex cod. ms. París. n. 1484.) 


A'. ἨἘπεχωρίαξε μὶν xai πρότερον Ίδη τὸ τῶν ο I. Versabatur quidem jam quoque prius dogma 


Αριιανῶν δόγµα τῇ Ῥωμαίων ἐπικρατεί, µέρη 
τε αὐτῆς ἐλυμαίνετο, xai τοὺς πολλοὺς τὸ ὁμουύσιον 
καθαρῶς πρεσθεύειν οὖκ sla * ἁλλ᾽ οὕπω τοσαῦτα 
ἐπαῤῥησιάσατο τὸ xaxóv οὐδὲ τοσούτους εἴχε τοὺς 
αὐτῷ προσκειµένους. "Apt: δὲ τῆς βασιλείας ἐπὶ 
Κωνστάντιον, τὸν web μεγάλου Κωνσταντίνου τρί- 
τον παΐδα ἑἐλβούσης, 0v αἱ πβάδες μέγαν ἐκάλουν, ὁ 


PATROL. GR. CXV. 


AÁrianum in ditione Romanorum, et vastabat ejus 
partes, nec sinebat vulgus oribodoxos pure tueri 
homousion. Sed nondum id malum tanta utebatur 
libertate, nec habebat tam multos, qui ei adhere- 
rent. Cum autem jam venisset imperium ad Con- 
stantium, filium Magni Constantini, quem etiam ex 
rebus gestis Magnum vocarunt, invidie pater οἱ 


4) 


1201 


MENSIS OCTOBER. 


1293 


bonis ab initio invidens inimicus, non valens per- Α τοῦ φθόνου πατὴρ xai τοῖς ἀγαθοῖς ἄνωθεν Baoxal- 


suadere Christianis, ut ea repellerent, que erant 
Christianorum, per quosdam, qui faerant indigne 
adepti dignitatem sacerdotii, se Constantio insi- 
nuans, eum totum quantum inducit ad Ariani- 
smum. Hinc illud impium dogma Arianorum, tan- 
quam arma aliqua, impositum potentie imperato- 
ris dilatabatur et augebatur, et quantamcumque 
regionem Romanorum tenebat imperium, per vim 
contendebat ad suam adducere opinionem. Ob id 
igitur, qui homousii tenebant opinionem, et que 
sunt Christianorum exercebant, ut Christianos de- 
cet, afficiebantur malis innumerabilibus, maxime 
cum Eusebius et Philippus (quorum alter quidem 
ornatus fuerat honore prepositi, Philippus autem 
erat prefectus pretorio) fuissent Constantio fomes 
amoris Arianorum. Isti ad beatum Paulum expelli 
ab Ecclesia, et impium ejusloco introduci Macedo- 
nium volebant, et omnia faciebant, & quibus qui- 
dem verbis, & quibus autem factis, a quonam de- 
nique damno abstinentes adversus eos, qui tuentur 
homousion ? Nam alios quidem effecerunt relin- 
quere civitatem : alios autem damnarunt perpetuo, 
atque injusto, exsilio : aliis vero procurarunt etiam 
& vita decessum. Hinc frontibus inscripte turpes 
note, tacite fidem signiflcantes orthodoxam, et alia 
mala innumerabilia excogitata fuerunt adversus 
Christianos, etiamsi parva videbantur piis omnia 
propter Christum, et cum spe futurorum non con- 
ferenda. Hinc secundus quidem hic Paulus, qui 
cognomen habuit a confessione, expellitur a sede 
pontificatus : illotis autem, ut dicitur, pedibus, sa- 
cra profanantur. 

II. Horum ergo Constantii temporum opus est et 
Marcianus, et martyrius : quibus patria quidem est 
urbs magna regia: educatio autem et eruditio, 
qualem vir pius habere optaverit. Mores, benigni- 
tas et. moderatio, est. accuratum, quo illi cogno- 
scuntur, indicium. Si autem oportet breviter et 
vere dicere, id erant inter ceteros virtute, quod 
esse imperio cognoscebatur eorum patria inter ur- 
bes. Nam quomodo ipsa omnibus aliis praesidet ci- 
vitatibus, et eo quod regia et sit et nominetur, 
primum habet honorem : eodem modo hi quoque 
in omnibus bonis obtinebant dominatum, nec erat 
preclarum aliquid omnino, in quo non isti habe- 
rent primas. Apud divinum ergo Paulum conmo- 
rantes, cum scribe essent eorum, qua ab illo fie- 
bant, et populo divinos libros legerent, tam vehe- 
mentem in Christum amorem alebant, ut nihili 
ducentes insaniam itmnperatoris, vehementi impetu 
contenderent adversus Christi hostes, neo omnino 
tolerandum putarent Dei Verbum eo deducere, ut 
censeatur res creata : sed esse quidem eum Patre 
expertem principii, et ejusdem essentie ostende- 
rent, Arianorum autem profanas novitates ad ni- 
hilum redigerent. 

IIT. Iljorum ergo verbis, pon secus ac telis, sau- 
cistl infecelis, cum nec possent eis resistere, neo 


νων ἐχθρὸς, ἐπεὶ μὴ πείθει olóc τε ἦν τὰ Χριστια- 
viv ἁἀπωθεῖσθαι Χριστιανοὺς, διά τινων οὗ πρὸς 
ἀξίαν, οἶμοι, τοῦ τῆς ἱερωσύνης ἀξιώματος ἠξιω- 
µένων τὸν Κωνστάντιον ὑπελθὼν εἰς τὰ τῶν 
᾿Αρειανῶν ὅλον ὑπάγεται. Ἐντεῦθεν τὸ ἄθεον τοῦτο 
τῶν ᾿Αρειανῶν δόγµα, ὥσπερ ὅπλον τὴν τοῦ xpa- 
τοῦντος περιθέμενον δυναστείαν, ἐπλάτυνε τότε xai 
πὂξετο, xal πᾶσαν ὅσην dj Ῥωμαίων εἶχεν ἀργὴ 
παραστήσασθαι πρὸς lav ἐφιλονείχει. Καὶ διὰ 
τυῦτο µυρίοις oi τὸ ὁμοούσιον δοξάζοντες, καὶ τὰ 
Χριστιανῶν ὡς θέὲμις Χριστιανοῖς µετιόντες, πέριε- 
θάλλοντο τοῖς καχοῖς, Ἑὐσεθίου μάλιστα καὶ Φιλίπ- 
που (Gv ὁ μὲν τῇ τοῦ πραιποσίτου τετίµητο δόξη, 
ὁ δὲ τὰ τῆς ἐπαρχίας διεῖπεν,ό Φίλιππος) ὑπέκκαυμα 
Κωνσταντίῳ τοῦ τῶν ᾿Αρειανῶν ἔρωτος γεοµένων. 
Οὔὗτοι καὶ τὸν µαχκάριον ἀπελαθῆναι Παῦλον τῆς 
Ἐκκλησίας, ἀντεισαχθῆναι δὲ τὸν δυσσεδῆ Μακεδό. 
vtov, ἐθούλοντό τε xai πάντα ἐποίουν * τίνος piv 
λογου, τίνος 9& ἔργου, ποίας δὲ βλάθης κατὰ τῶν 
πρεσθευόντων τὸ ὁμοούσιον ἀποσχόμενοι; Τοὺς μὲν 
γὰρ τὴν πόλιν ἐκλιπεῖν παρεσκεύασαν, τῶν δὲ ἆδι- 
xov ἀειφυγίαν κατἐχριναν, τοῖς δὲ καὶ ἁπαλλαγὴν 
τῆς ζωῆς προεξένησαν. Ἐντεῦθεν ἄτιμοι κατὰ µε- 
τώπων Ὑραφαὶ, ὑποστμαίνουσαι τὸ ὀρθοδοξον, ἄλλα 
τε µυρία χατὰ Χριστιανῶν ἐπενοεῖτο χαινὰ, εἰ xal 
μιχρὰ πάντα διὰ Χριστὸν ἐδόχει τοῖς εὐσεθέσι, καὶ 
τῶν ἐλπίδων οὐκ ἄξιχ. Ἐντεῦθεν ὁ δεύτερος μὲν 
οὗτος Παῦλος ὁ τῆς ὁμολογίας ἐπώνυμος, τοῦ τῆς 
ἀρχιερωσύνης θρόνου ἀπυδιώκεται, ἀνίπτοις Ok χερσὶ, 
τὸ τοῦ λόχου, βεθηλοῦται τὰ ἅγια. 


Β΄. Τῶν γοῦν Κωνσταντίου τούτων xatpiov ἔργον 
καὶ Μαρχκιανὸς καὶ Μαρτύριος ' ol; πατρὶς μὲν ἄστυ 
τὸ μέγα τε καὶ βασίλειον, ἀναγωγὴ Ob καὶ παιδεία, 
οἵας &v τις θεοφιλἠὴς ἀνὴρ τυχεῖν εὔξαιτο. Τρόποι, 
χρηστότης καὶ ἐπιείχκεια τὸ ἐκείνων ἀκριθὲς γνώ- 
ρισµα. EU δὲ δεῖ συντόμως καὶ ἀἄληθῶς εἰπεῖν, 
τοῦτο τοῖς πᾶσιν ὄντες εἰς ἀρετὶν, ὅπερ dj πατρὶς 
ταῖς πόλεσιν ἐγνωρίζετο. Kal ὥσπερ αὕτη τῶν 
ἄλλων τε πασῶν προκἀθτται πόλεων, καὶ τῷ βασι- 
λικὴ καὶ εἶναι xal ὀνομάζεσθαι τὴν πρώτην ἔχει 
τιμήν "τὸν αὐτὸν δὴ xal οὗτοι τρόπον πάντων ἐν 
πᾶσιν ἐκράτουν ἐπαινετοῖς, xai ζηλωτὸν Tv τὸ τα- 
ῥάπαν οὐδὲν, ἐφ (p μὴ οὗτοι τὸ πρωτεῖον εἴχον. Td 
θείῳ τοιγαροῦὺν Παύλῳ συνόντες xal τῶν ὑπ' ἐκείνου 
πραττοµένων ὭΌὄντες ὑπογραφεῖς τῷ λαῷ τε τὰς 
θείας ὑπαναγινώσκοντες βίθλους, οὕτω θερμὸν τὸν 
εἰς Χριστὸν ὑπέτρεφον ἔρωτα, ὡς οὐδὲν ὕπολογισα- 
µένους τὴν τοῦ κρατοῦντος µανίαν ὀξείαις 021,72: 
Χατὰ τῶν Χριστομάχων ὁρμαῖς, καὶ τὸν τοῦ Θεοῦ 
Λόγον εἰς Χτίσμα χατάχεσθαι μηδ ὅλως ἀνεχτὸν 
ποιῆσαι, ἀλλὰ συνάναρχον μὲν τῷ Πατρὶ xai ὁμοού- 
σιον αὐτὸν ἀποδεῖξι, τὰς δὲ τῶν ἀρειανιζόντων 
βεθήλους χενοφωνίας slc τὸ μηδὲν εἶναι περιστῆσαι. 


I'. Τοῖς ἑκείνων εοιγαῥοῦν Αήμαοιν dte βέλεσιν 


οἱ κἀκοδθαϊμννες βλη ντε, καὶ μηδὲ ἀνειη]νειν, 


1293 


VITA S. ANASTASIA ROMANJE. 


1994 


μηδὲ εἲς λόγους αὐτοῖς χωρεῖν ὅλως ἔχοντες, ὥσπερ À eos sustinere in disputatione, non secus ac ignem 


ἐν σποδιᾷ πῦρ ταῖς αὐτῶν διανοίαις τὸ δολερὸν ὑπο- 
κρύψαντες, πρῶτα μὶν τοῖς ἐπαγωγοῖς τῶν λόγων 
τοὺς ἄνδρας ὑπήρχοντο' εἶτα xai χρήματα δώσειν 
ὑπισχνοῦντο ol ἄφρονες ἐχείνοις, oi Ὑε xai τὰ 
ψυχὰς ὅτι μὴ ἀφῃροῦντο παραχρῆμα διὰ Χρισο- 
ἐδυσχέραινον. Οὔτοι λοῦν οὐ χολακείαις κχλεπηῤ- 
µενοι, οὐ χρημάτων Ἱττώμενοι, ἀλλὰ τῆς εὖσε- 
θείας xai τοῦ ὁρθοῦ δόγµατος φύλαχες ἀκριθεῖς 
εἶναι βουλόμενοι, πρὸς τὸ βραθεῖον τῆς ἄνω κλή- 
σεως ἔσπευδον' ὅ καὶ µόνον αὐτοῖς ἐποθεῖτο, xai 
οὗ τυχεῖν ὅλως ἐπεθύμουν. Ὡς οὖν ἀπειλαί τε xal 
κολαχεῖχι καὶ ἀγαθῶν πάντων ἐπαγγελίαι τοῖς 
ΣΑρειανοῖς ἐξησθένουν, καὶ ἀἁμαχόν τι πρᾶγμα τὴν 
καλὴν ἐχείνην ἕνστασιν τῶν μαρτύρων ἑώρων, 04- 


νατον αὐτῶν ὃν ἐπόθουν διὰ Χριστὸν καταχρίνουσι. — B 


Δ' Ἐπεὶ δὲ καὶ πρὸς τὸν εἰρῃμένον ἤδη γεγόνασι 
τόπον, χαιρὸν αἰτοῦσιν εἷς προσευχήν. Καὶ λαθόντες, 
τὰ ὄμματάτε όμου xal τὰς χεῖρας αἴρουσιν εἷς τὸν 
οὐρανὸν, καὶ, Κύριε, ὁ θεὸς, ὁ πλάσας καταµόναις 
τὰς καρδίας ἡμῶν, λέγουσιν ὁ συνεὶς πάντα τὰ 
ἔργα ἡμῶν, Ev εἰρήνῃ τὰς τῶν σῶν δούλων δέξαι 
ψυχὰς, ὅτι ἕνεκα σοῦ θανατούµεθα, xai ὡς πρόδατα 
σφαγῆς λογιζόμεθα xal χαίρομε οὕτω τῆς παρού- 
σης ζωῆς ἁπαλλαττόμανοι διὰ σὲ, xal πρὸς τὴν 
παρὰ coi προθὀμῳ ποδὶ ἐπειγόμεθα. Τῷ θεῷ τῶν 
ὅλων εὐξάμενοι xal τὸ ᾽Αμὴν ἐπειπόντες, τὴν διὰ 
ξίφους πληγὴν ὑφίστανται xal τὸ μαρτυριχὸν ὁ 
Μαρτύριος σὺν Μαρχιανῷ δέχονται τέλος, πέµπτην 
ἐπὶ ταῖς εἴχοσι τοῦ ᾿Οκτωθρίου μηνὸς ἄγοντος. Τὰ 
δὲ τούτων τίµια λείψανα τῶν ὀρθοδόξων τινὲς xal 
πιστῶν ἀνελόμενοι, xal λαμπρῶς περιστείλαντες, 
ἐν ψαλμοῖς καὶ ῦμνοις παρὰ τῷ τῆς πόλεως τείχει 
ἐντίμως ἐν ἐπισήμῳ λόφῳ κατέθεντο. ἔνθα χαὶ τὴν 
μαρτυρικὴν ἐκείνην τελείωσιν xal µαχαρίαν ὑπίστη- 
σαν tic δόξαν Ἡατρὸς, Yloo xai ἁγίου Ηνεύματος, νῦν 
xal ἀεὶ καὶ eic τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


! Pgal. xxxii, 15. 1 Peai. χι, 22. 


cinere, animo suo fraudem celantes, primum qui- 
dem blandis verborum illecebris eos aggrediun- 
tur: deinde ipsos etiam esse pecunias daturos stulti 
suot polliciti illis, qui egre ferebant, quod non 
anime statim auferrentur propter Christum. Ii ergo 
non illecti blanditiis, non vieti pecuniis, sed pieta- 
tis et recti dogmatis volentes esse accurati custo- 
des, contendebant ad bravium superne vocationis, 
quod etiam solum ab eis desiderabatur, et quod 
omnino cupiebant assequi. Cum ergo et mine Aria- 
norum, et adulationes, et bonorum omnium pro- 
missiones nihil baberent virium, et esse viderent 
inexpugnabilem martyrum constantiam, eos con- 
demnant morte, quam propter Christum desidera- 
bant. 

IV. Cum autem jam pervenissent ad locum con- 
summationis, tempus petunt ad orationem. Quod 
cum aecepissent, oculos et manus simul tollunt in 
celum, et dicunt : Domine Deus, « qui singulatim 
finxisti corda nostra, qui intelligis in omnia opera 
nostra, » suscipe in pace animas tuorum famulorum: 
« quoniam propter te mortificamur et reputamur, 
tanquam oves occisionis * : » et gaudemus sic a vita 
presenti discedere propter nomen tuum, et ad 
eam, qus est apud te, pede alacri properamus. Has 
cum preces fudissent ad Deum universorum, et 
Amen subjunxissent, gladio plagam accipiunt ; et 
Marcianus ac Martyrius finem accipiunt martyrioum 
vicesimo quinto mensis Octobris. Pretiosas autem 
eorum reliquias cum sustulissent quidam orthodoxi 
et fideles, et preclare eomposuissent, in psalmis 
et hymnis ad t monia civitatis honorifice deposue- 
runt in insigni tumulo : ubi etiam subierunt illam 
martyricam et beatam consummationem, ad gloriam 
Patris, et Filii, sanctique Spiritus, nuno et sem- 
per, et in secula seculorum. Ámen. 





ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ MAPTYPION 


ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ 


ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ THX POMAIAX. 
VITA ET CONVERSATIO ET MARTYRIUM 


SANCT/E MARTYRIS 


ANASTASLE ROMAN/E 


Est aulem Λαπὺ — Anastasía senior sic dicla respectu — alterius 


Anastasiz, de qua 


20 Decembris. 
(Latine ap. Surium ad diem 28 Octobris, Greece ex cod. ms. París. n. 1480.) 


A'. Διττὰς ἡμῖν 6 λόγος Αναστασίας οἶδε γνωρί- Ὁ I. Litteris mandatum esi, duas fuisse Anastesias, 


ζειν, ἐπιφανεῖς ub ἄμφω τὸ κατὰ σάρκα vivoc, 


ambas quidem genere claras, lomge autem ocla- 


1295 


MENSIS OCTOBER. 


1296 


riores confessione fidei: et eis patriam fuisse Ro- A ἐπιφανεστέρας δὲ πολλῷ τὴν ὁμολογίαν τῆς πίστεως: 


mam veterem. Quarum altera quidem viro pietate 
non bono brevi tempore conjuncta roatrimonio, 
cum nullam cum eo tori habuisset consuetudinem, 
sed &dhue conservaret pulchrum florem virgini- 
tatis, marito interea morte amisso, vixit dein- 
cepa in casta viduitate, et virtutum exercitatione, 
totis manibus paternas opes effundens in egenos, 
et lubenter ventitans ad eos, qui propter Christum 
patiebantur, et carceres propter eos diligenter 
perscrutans, et omnibus modis eorum curam ge- 
rens, et saniem abatergens, et facile faciens ferre 
dolores, et adhuc quidem viventes doctrinis, con- 
siliis, monitis confirmans, mortuorum autem cor- 
pora splendide componens, et mandans sepulture, 
donec seipsam quoque pulcherrimum et fune- 
brem ornatum illis prebuit, ut que per ignem 
fuerit oblata in holocaustum, et sursum ad Deum 
lata sit in odorem suavitatis. 

II. Altera autem vitam elegit monasticam et 
quietam, omnino exspers nuptiarum, et que ex eis 
oriuntur, tumultuum:sed cum pulchrum jugum Do- 
mini subiisset, et leve ejus onus portasset, deinde 
etiam forti et excelso animo suscepit certamina pro 
pietate : et duplici ornata fuit corona, virginitatis, 
inquam, et decertationis, Cujus ab ineunte setate 
educationem et exercitationem, et maximailla propter 
Christum certamina vult ab initio persequi oratio. 
Ipsa ergo, relictis parentibus, et necessariis, et iis 
omnibus, que pertinent ad hereditatem, in quo- 
dam monasterio vicesimo anno etatis seipsam 
collocat : in quo doota et instituta a sacrosancta 
ΒορΏία (sic enim vocabatur magistre), dignos 
etiam fructus, talibusque seminibus ac tali doctri- 
ne convenientes, et producebat, et erat produ- 
ctura. Invidus autem et malignus hec sine invidia 
ferre non poterat : sed primum quidem ipsius do- 
mesticis eam aggreditur copiis, et ex carne ejus 
in eagm hostem excitat, contendens vehementem 
illem et intensam solvere exercitationem. Cum au- 
tem illa inimici machinas facile repulisset, nec ea 
latione ab eo capi et expugnari posset, is se rur- 
sus ad alias contulit insidias ; et ipsam quidem de- 
fert ad suos et impietatis ministros, quibus valde 
erat cure perscrutari eos, qui Christi sectaban- 
tur religionem. Illi vero statim currentes ad pre- 
sidem (is autem erat Probus, Diocletiano tunc ad- 
ministrante imperium), ipei indicant eam neque 
deos, neque imperatorem colere, sed quemdam 
Christum predicare Deum verum, vitamque soli- 
tariam, et conjugii expertero, ei, quee versatur in 
societate et conjunctione, preferre, insolitam 
quamdam vivendi formam ostendentem virginibus. 
Cum ergo statim Probus theatrum coegisset fre- 
quentissimum, jubet beatam adduci Anastasiam 
Cumque venissent ministri ad sacrum illud mo- 
nasterium, eum ipsis veclibus et clavibus fractia 


καὶ πατρίδα σαρῶς αὐταῖς Ῥώμην ἐπιγράφει τὴν 
πρεσθυτέραν. "Qv dj μὲν ἀνδρὶ πρότερον οὐκ ἀγαθῷ 
τὴν εὐσέδειαν ἐπὶ βραχὺ συζυγεῖσα, οὕπω δὲ οὔτε 
κοίτης οὔτε µίξεως αὐτῷ  xotwovíozca, ἀλλὰ τὸ 
καλὸν ἄνθος ἔτι διατηροῦσα τῆς παρθινίας, τὸν ἄν- 
δρα τε μεταξὺ θανάτῳ ἀποθαλοῦσα iv κηρείᾳ σώ- 
Φρονι τοῦ λοιποῦ καὶ ἀρετῶν ἀσκήσει διέζη, ὅλαις 
χερσὶ τὸν πατρῷον πλοῦτον εἰς ἐνδεεῖς ἐχχενοῦσα, 
πρός τε τοὺς διὰ Χριστὸν πάσχοντας ἡδέως φοι- 
τῶσα, tá τε δεσµωτήρια δι’ αὐτοὺς Φιλοπόνως ἀνε- 
Ρευνῶσα, xal Πάντα τρόπον αὐτῶν ἐπιμελομένη, 
καὶ τοὺς ἰχῶρας ἑκμάσσουσα, xai ῥᾷον τὰς ὀδύνας 
Φέρειν ποιοῦσα, καὶ ζῶντας μὲν ἔτι, διδασκαλίχις, 
συμθουλαῖς, ὑποθήχαις ἐπιῤῥωνύουσα: οἰχομένων δὲ 
τὰ σώματα λαμπρῶς περιστέλλουσα καὶ τάφοις πα. 
ῥαδιδοῦσα, ἕως xai tauri καλὸν ἐχείνοις παρέσχεν 
ἐντάφιον, διὰ πυρὸς ὁλοκαυτωθεῖσα, xai slc ὀσμὶν 
εὐωδίας ἀνενεχθεῖσα Ord. 

Β. Ἡ δὲ τὸν µοναδικόν τε καὶ ἡσύχιον εἴλε-ο 
βίον, µήτε γάμου τὴν ἀρχὴν ὅλως, µύτε τῶν ix τοῦ 
Υάμου πειραθεῖσα θορύθων, ἀλλὰ τὸ, Χριστὸν ὑπελ- 
θοῦσα τοῦ Κυρίου ζυγὸν, καὶ τὸ ἑλαφρὸν αὐτοῦ 
φορτίον βαστάσασα, ἔπειτα δὲ καὶ πρὸς τοὺς ὑπὲρ 
εὐσεθείας ἀγῶνας μετὰ γενναίου σφόδρα τοῦ φρο- 
νήματος ἀπεδύσατο, καὶ διπλῷ κατεκοσµήθη στε- 
φάνῳ, τῷ τε τῆς παρθενίας, φημὶ, καὶ τῷ τῆς ἀθλί- 
σεως. "Hc τὴν ἐκ παίδων ἀγωγήν τε xal ἄσκταιν 
καὶ τοὺς µεγίστους διὰ Χριστον ἆθλους ὮἘχείνους 
διεξελθεῖν ὁ λόγος ἄνωθεν βούλεται. Αὕτη τοίνυν 
πατέρας μὲν καὶ προσήχοντας, xal ὃσαπερ εἰς xAz- 
pov ἐπέδαλλε, πάντα καταλιποῦσα, lv τινι σεμνείψ 
ἔτους εἰκόστοῦ τῆς ἡλιχίας ἑαυτὴν καταλέχει' ἐν 
ᾧ xai ὑπὸ τῆς ἱερᾶς παιδαγωγουμένη τε ἅμα xai 
ῥυθμιξομίνη Σοφίας (τοῦτο γὰρ ὠνόμαστο & διδά- 
σκαλος), ἔμελλε ταχὺ καὶ καρποὺς ἀξίους προενεγ- 
κεῖν, τοιούτοις σπέρμασι καὶ τοιαύτῃ διδασκαλίᾳ 
προσήκοντας. Οὐκ ἔμελλε|δὲ ἄρα ταῦτα καὶ βασκανίας 
χωρὶς οἴσειν ὁ πονηρός ἀλλὰ πρῶτα piv οἴκοθεν 
τῃ Ὑενναίᾳ προσθάλλει, καὶ τὸν ix τῆς σαρχὸς αὐτῇ 
πόλεμον ἐπεγείρει, τὸ σφοδρὸν ἐχεῖνο καὶ σύντονον 
ἐκλῦσαι φιλονειχῶν τῆς ἀσκήσεως. ἐπεὶ δὲ άσφα- 
λῶς ἐκείνη τῷ ἐχθρῷ τὰς µγχανάς ἀπετείχισε, xai 
ἀνάλωτος ἐντεῦθεν αὐτῷ λοιπὸν καὶ ἀχείρωτος is, 
πρὸς ἑτέραν ἐχώρει πάλιν ἐπιθουλήν' xal προσαγ- 
γέλλει piv αὐτὴν τοῖς ἑαυτοῦ τε xal τῆς ἁσεθείας 


D ὑπηρέταις καὶ διακόνοις’, οἷς καὶ λίαν ἐπιμελὲς ἦν 


ἀνερευνᾶν τοὺς τὰ Χριστιανῶν µετιόντθς' οἱ δὲ 
πρὸς τὸν ἡγεμόνα ὁραµόντες εὖθὺς (Ηρόδος Tv οὗτος, 
Διοκλητιανοῦ τηνικαῦτα τὴν βασιλείαν διέποντος) 
μηνύουσιν αὐυῷ περὶ ταύτης ὡς dpa οὔτε θεοὺς 
οὔτε βασιλεῖς σέθοιτο τοὺς ἔκείνων, ἀλλὰ Χριστόν 
τινα κηρύττει θεὸν ἀληθινὸν, καὶ τὸν ἐρτμικὸν xai 
ἄζυγα βίον τοῦ κοινωνικοῦ μᾶλλον καὶ μιγάδος 
ἀσπάζοιτο, ἀήθη τινὰ πολιτείας ὁδὸν ταῖς παρθέ- 
νοις ὑποδεικνύουσα. Θέατρον οὖν ὁ Πρόδος αὐτίχα 


συναγαγὼν πολυάνθρωπον, ἀχθῆναι κελεύει τὴν 


µακαρίαν. Καὶ χαταλαθόντες τὸ ἱερὸν ἐκεῖνον σεμνεῖον oi περὶ ταῦτα διακονούµενοι, αὗτοῖς τε μοχλοις 


καὶ χλεισὶ τὰς θύρας ἀράξαντες, xal ὡς εἶχον ὁὀρμᾶς show Ὑγενόμενοι ὀνομαστὶ cx,» ᾿Ανοστασίαν ἑζέτουν- 


1391 


VITA S. ANASTASL/E ROMANJE. 


13298 


I". Ἡ γοῦν διδάσκαλος αὐτῆς Σοφία, τὴν ἀθρδαν A januis, maximo impetu ingressi, nominatim qusere - 


ἔφοδον ἐκείνην θεασαµένη, καὶ τὴν αἰτίαν οὐκ à- 
νοήσασα, ἀλλ᾽ εὐθέως συμθαλοῦσα τὸ πρᾶγμα, 
χάριν ἤτησε τοὺς στρατιώτας, ὥστε μικρὸν ἀναμεῖ- 
ναι χρόνον. Καὶ λαθομένη τῆς Αναστασίας μετὰ 
δαχρύων, στᾶσά τε κατέναντι τοῦ θωσιαστηρίου ἐν 
Ἀποχρύφῳ, καὶ θεὸν μάρτυρα τῶν πρὸς αὐτὴν λό- 
γων ποιησαµένη, Ἐγὼ μέν σε, ποθεινοτάτη µοι 
θύγατερ, ἔφη, παῖδα παραλαθοῦσα, οὐδὲν τῶν εἰς 
ἐμὴν δύναμιν ἐπί σοι τῆς χατὰ θεὸν παιδείας ix 
πρώτης ἡμέρας xai εἰς τὸ παρὸν ὀνέλιπον * σὺ δὲ, 
εἷς ἡλικίαν ἤδη τοῦ πληρώματος χαταντήσασα τοῦ 
Χριστοῦ, ἄπιθι πρὸς αὐτὸν ἀγαλλιωμένη. Αὐτῷ γάρ 
σε νυμφεύομαι σήμερον, xal αὐτῷ προσάγω, xai 
αὐτῷ παρατίθηµι. Ἱδοὺ καὶ ὁ νυμφὼν εὐτρεπὴς xal 
ὅ χαλῶν ἀψευδής' xal ol τῆς χαρᾶς ἄγγελοι πάρει- 
σιν, ὡς Χριστοῦ σε δεξιώσασθαι νύμφην, xal πρὸς 
τοὺς θαλάμους τῷ asi συνεισαγαγεῖν. Βάδιζε 
τοίνυν τὴν στενὴν ταύτην xal τεθλιμμένην, ἕως διὰ 
τῆς ὑπὲρ αὐτοῦ μαρτυρίας ἐν βὐρυχώρῳ στήσῃ τοὺς 
πόδας σου, Ἐπεὶ xac δίχχιον ὦ τἐχνον, οὗ παθεῖν 
ὑπὶρ Χριστοῦ Γµόνον, ἀλλὰ καὶ πολλάκις, εἶπερ οἷόν 
τε xai τοῦτο, δι) ἐχεῖνον ἀποθανεῖν. Ei γὰρ Δεσπό- 
της Ov ἐκεῖνος ἀπέθανε OU ἡμᾶς, πῶς οὐ χρὴ δυύ- 
λους ὄντας ἡμᾶς τὸν ἐγείνου προθύµως µιµήσα- 
σθαι θάνατον; Ἄλλως τε δὲ οὐδὲ θάνατος, ὦ μέλος 
ἐμὸν, ἡ διὰ Χριστὸν τελευτὴ, ἀλλ᾽ εὐφροσόνη, 
χαρὰ, ἡδονὴ, λαμπρότης, ὡραιόττς, φῶς, πολὺ τοῦ 
φωτὸς τούτου γλυκύτερόν τε xal ὡραιότερον. Βάντα 
ἄφθαρτα, πάντα βέθχια, πάντα µόνιµα, διηνεκῆ 
πάντα, xal οὐδέποτε λήγοντα. M3) δὴ, ὢ σπλάγχνον 


ἐμὸν πρὸς τὸ αὐστηρὸν ἀποθλέψῃς τῶν τυράννων, {ω 


καὶ τὸ δριμὺ τῶν κολάσεων * αὐτὸς γάρ σοι Χριστὸς 
ὁ νυµφίος ὁ cóc παραστήσεται, τὰς ὀδύνας ἔπιχου- 
φίζων xal τῶν ἀναγχῶν ἐξαιρούμενος. El δὲ καὶ 
μικρόν σε συγχωρήσει χακοπαθῆσαι, ὥστε σου τὸ 
δοχίµιον τῆς πίστεως ὑπομονὴν κατεργάσασθαι * 
ἀλλ᾽ οὐκ εἲς τέλος ἐγκαταλείψει xal περιόψεται * 
ἀλλ᾽ ἔτι σου καµνούσης, σθεσθήσεται uiv dj ὁριμύ- 
της τῶν ἀλγεινῶν, ἀναστελεῖ δὲ σοι παράκλησις καὶ 
φῶς καὶ ζωή σε περιστελεῖ, vai d, δόξα Κυρίου χυ- 
χλώσει σε. Πρὸς ταῦτα ἡ παρθένος, Εὐχῆς ἔργον, 
ὦ μῆτερ, ἔφη, καὶ τῆς ἄνωθεν ῥοπῆς τε καὶ συµ- 
µαχίας τὸ μὴ πρὸς τοσαύτην ὠμότητα τυράννων 
καὶ uavlav ἀπαγορεῦσαι. “ Τὸ piv γὰρ Πνεῦμα mpó- 
θυµον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής * » ἀλλὰ δεήθητι τοῦ κοινοῦ 


bant Anastasiam. 

III. &jus autem magistra Sophia cam repentinam 
illam aspexisset irruptionem, et causam non igno- 
rasset, sed rem statim, ut erat, conjecieset, a mili- 
tibus postulavit hanc gratiam, ut parum exepecta- 
rent. Que cum lacrymans accepisset Anastasiam, 
et eam slatuissel ex adverso are, secreto, et Deum 
testem adhibens eorum, que dicebat : Ego quidem, 
inquit, o jucundissima filia, cum te puellam acce- 
pissem, nihil a primo die ad hoc usque tempus 
pretermisi pro viribus, quod pertineret ad te 
instituendam in iis, que ad Deum pertinent. Tu 
autem cum jam perveneris ad etatem plenitudinis 
Christi, vade ad ipsum exsultans. Te enim hodie 
ἀθθροπάθο, et offero, et trado. Eccejam est paratus 
thalamus, et qui te vocat, est verax: et. adsunt 
nuntii gaudii, ut te accipiant Christi sponsam, et 
deducant ad Regem in superna tabernacula. Vade 
ergo per hanc arctam et angustam viam, donec. 
per martyrium pro ipso susceptum, in latitudine 
statuat pedes tuos. Nam justum est, o filia, non 
solum pro Christo pati, sed etiam sepe, si hoc fieri 
posset, mori propter illum. 8i enim, cum esset 
Dominus, mortuus est propter nos, quomodo non 
oportet nos, cum simus servi, prompto et alacri 
animo imitari illius mortem ? Verum neo mors 
quidem est, o filia, propter Christum decessus, sed 
l]etitia, gaudium, voluptas, splendor, pulchritudo, 
lux longe hac luce dulcior et pulchrior. Omnia illic 
ab interitu liberae, omnia firma ac stabilia, omnia 
perpetua et nunquam desinentia. Ne aspexeris, o 
filia mea, ad acerbitatem tyrannorum, et gravita- 
tem suppliciorum. Ipse enim Christus sponsus 
tuus tibi aderit, dolores allevans, et eripieng & 
necessitatibus. Quod si etiam concesserit, ut tu 
malorum aliquid perpetiaris, quo tuam toleran- 
tiam efficiat tue fldei probationem, at non in 
finem deseret et despiciet, sed te adbuc laborante, 
exstinguetur quidem dolorum acerbitas: exorietur 
autem tibi consolatio et lux : et vita te amiciet, et 
gloria cireumdabit. Ad hec virgo : Optandum qui- 
dem est, inquit, o mater, et orandum ut quod 4 
divino proficiscatur auxilio, ne ad tantam tyran- 
norum crudelitatem et insaniam defloiam. « Nam 
spiritus quidem est promptus, caro autem in- 


Δεσπότου, xal ἱκέτευσον αὐτὸν ὅπως ἐξαποστείλῃ Ὦ firma !: » sed roga communem Dominum, et οἱ 


μοι δύναμιν $E ὕψους, δι ἧς ἀντικαταστῆναι δυνή- 
cogat πρὸς οὕτω xaxüv βαρυτάτην ἐπαγωγήν * καὶ 
σπουδάσω, μῆτερ ἐμὴ, τῇ ῥἐκείνου δυναστείᾳ xpa- 
ταιουμένη, διὰ τέλους σοι :τηρῆσχι τὰς ὑποθήκας, 
καὶ οὖδεμ.ᾶς τούτων ὁλιγωρήσω fj ἐπιλήσομαι, 

A'. Ταῦτα τῆς παρθένου δεξιούσης, καὶ οὕτω 
γλυχείας τῇ διδασκάλῳ ποιουµένης καὶ ποθεινὰς 
τὰς ἐπαγγελίας, ἐπιπεσόντες ἀθρόον οἱ στρατιῶται, 
xai xagánep ἀρνίον τῆς μητρὺὸς αὐτὴν ἀποσπά- 
σαντες, xÀotóv τε αιδηροῦν περιθάλλουσι, καὶ χαί- 


! Matth. xxvi, 41. 


supplica, ut mittat ad me virtutem ex alto, per 
quam potero resistere tam gravibus, qu» infligun- 
tur, malis: et studebo, mater mes, illius confir- 
mata virtute, tua monita perpetuo conservare, 
neque ullum eorum negligam, aut ejus obliviscar. 

JV. Cum hec virgo diceret, et magistre tam 
dulcia et jucunda faceret promissa, irruerunt re- 
pente milites, et esm tanquam aguam a maire 
avellentes, imponunt ei ferreum collare, et lzetam 
adducunt ad proesidem. Illa autem ei stans ex 


1299 


MENSIS OCTOBER. 


1300 


adverso, mente multo magis Christo astabat suo A po»czv ἄγουσι πρὸς τὸν dytuóva. Ἡ ὁὲ κατὰ mpóc- 


sponso, οἱ toto animi intuitu ad eum aspiciehat 
οἱ in ejus speciem et pulchritudinem deflgebat 
oculos intelligentie. Atque stupebant quidem quot- 
quot aderant, et corporis ejus pulchritudinem, 
ejusque moderationem et vultus dignitatem. Pro- 
bus autem eam primum rogavit quod esset ei 
nomen. Martyr autem ; Vocor, inquit, Anastasia. 
Deus enim me fecit surgere, ut te, et patrem tuum 
hodie pudore afficiam. Probus vero videns virginem 
in principio tam aspere respondisse, statuit eam 
aggredi blanditiis, et sic mollire asperitatem illiusg 
et duritiem, nesciens qualem frangere animum, el 
qualem circa fidem adamantem putaret se posse 
conterere. Dicebal itaque: Tibi consulo, o filia, ut 
ea eligas, que sunt tibi utilia, et magnis diis te 
adjungas, et eis una nobiscum sacrifices. Sic enim 
viro quidem jungeris matrimonio, cujus erit in 
civitate maxima auctoritas, addentur autem tibi 
quoque pecunia, aurum, argentum, vestes, multi- 
tudo mancipiorum, eriaque splendida et insignis. 
Apud te ergo considera, id consilii capiens, quod 
et tue conveniat pulchritudini, et animi nobilitati, 
neque velis ire nosire facere periculum, nec di- 
scere quantum sit malum impietas. Ego enim tue 
pulchritudinis, tanquam eodem ortus sanguine, et 
luus pater secundum carnem (deos testor), curam 
gerens, suggero que sunt profutura. Quod si tu 
his non parueris, neque meis cesseris suasionibus, 
necesse erit ut meam deinceps tantam experiaris 
sevitiam, quanta nunc benignitate frueris et man- 
suetudine: quo tempore et si ducaris poniventia, 
nihil fortasse tibi proderit. 


ωπον ἐκείνου στᾶσα, xal αὐτῷ παρεστάναι δοκοῦσα 
πολὺ μᾶλλον τῇ διανοίᾳ Χριστῷ τῷ ἑαυτῆς νυμφίῳφ 
παρἰστατο, xal ὅλῳ τῷ τῆς ψυχῆς βλέμματι πρὸς 
αὐτὸν ἑώρα, καὶ τῷ κάλλει τούτου xai τῇ ὡραιότττι, 
νοερῶς ἦν ἀτενίζουσα. ΠἩάντας μὲν οὖν ἔκπληξις 
εἶχε τοὺς παρόντας ἐπί τε τῇ τοῦ σώματος αὐτῆς 
(pq, καὶ τῷ εὐκόσμῳ τοῦ παραστήµατος. Ὁ δὲ 
Ηρόθος, Tl σοι ὄνομα ; πρῶτον αὐτὴν ἤρετο. Καὶ d 
µάρτυς, ᾿Αναστασία µκαλοῦμαι, φησί. Καὶ 1ὰρ 
ἀνίστησέ µε ὁ Κύριος, ὥστε xai σὲ τήµερον, καὶ 
πατέρα τὸν σὸν, ὃς ἐστιν ὁ πονηβὸς, καταισχῦνα:, 
'O γοῦν Πρόδος, οὕτω τραχείας ἰδὼν παρὰ τὴν 
ἀρχὴν δεδωκυῖαν τὴν παβθένον τὰς ἀποχρίσεις, 
ἔγνω θωπείαις αὐτὴν ὑπελθεῖν, xal ταύτῃ τὸ πικρὸν 
ἐχεῖνο Χαταµαλάξαι xai αὐστηρὸν καὶ ἀπότομόν, οὐκ 
εἰδὼς οἵαν ὑποχαυνῶσαι ψυχἡν, oou παράψασθαι περὶ 
τὴν πίστιν ἁδάμαντος Φετο. ᾽Αμέλει, χαὶ πείσθητί 
μοι, συµθουλεύω σοι, θύγατερ, ἔλεγε, τὰ λυσιτελῆ 
σαντῇῃ προελέσθαι, θεοῖς τε τοῖς µεγάλοις συνθέσθαι, 
καὶ κοινωνὸς ἡμῖν τῆς αὐτῶν καταστῆναι θυσίας. 
Οὕτω γὰρ ἀνδρὶ μὲν ivi συναρµοσθήσῃ τῶν ἀξιώ- 
µατος παρὰ τῇ πόλει τοῦ µεγίστου ᾖἸἠξιωμένων * 
προστεθήσεται δὲ σοι xal χρήματα, χρυσὸς, ἄργυρος, 
ἐσθῆτες, ἀνδραπόδων πληθὺς, καὶ λαμπρὰ γενήσῃ 
ταχὺ καὶ περίδοξος. Σχέψφαι τοιγαροῦν παρὰ σαυτῇ, 
κατάλληλα τῇ τε τῆς ὄψεως ὥρᾳ καὶ τῇ τῆς ψυχῖς 
εὐγενείᾳ βουλευσαμένη * μηδὲ θελήσῃς ἐἑλθεῖν εἷς 
πεῖραν ἡμετέρας ἀγανακτήσεως, μηδὲ olov xaxov 
μαθεῖν ἡ ἀσέθειχ. Εγὼ γάρ σου τοῦ Χάλλους, ὡς 
αἵματος, ἴστωσαν οἱ θεοὶ, κοινωνὸς, καὶ πατὶρ χατὰ 
σάρκα κηδήµενος, ὑποτίθημι τὰ συνοίσοντα. Ei δὲ 
μὴ καὶ σὺ πρὸς ταῦτα παράσχῃς baut? κε:θοµέ- 


νην, μηδὲ ταῖς ἐμαῖς ἠπίως εἴκουσαν παραινέσεσιν, ἀνάγκη λοιπὸν τοσαύτης μού πειραθῆναι τῆς ἀἄπη- 
νείας xal ἀγριότητος, ὅσης νῦν ἀπολαύεις εὐμενείας καὶ ἡμερότητος, ὅταν καὶ µεταμελομένη τάχα urbt 1, 


σοι τῖς µεταμελείας ἀπόνασθαι. 

V. His verbis auditis, martyr statim est recordata 
maternarum sapientis sus magistre admonitio- 
num, et statim respondens : Mihi quidem, inquit, 
o judex, et sponsus, et divitie, et vita est Christus: 
mors autem propter ipsum subeunda, est mihi vita 
longe pretiosior, propter quem non aurum, non 
argentum, non aliquid aliud ex iis, que sunt in 
terra jucunda, mibi jucundum fuit existimatum ; 
illum enim solum, illiusque consuetudinem magni- 
facio, qua sum fruitura. Ignis autem et eneis, et 
ferrum, et membrorum abscissiones, et plage, et 
flagella, et si quid aliud & vobis excogitatum fuit 
ad cruciatum, ea sunt mihi voluptates potius, quam 
tormenta, in illum solum defigenti oculos, et non 
ea solum pati pro illo cupienti, sed etiam, si fleri 
posset, mori millies. Ne simules ergo te misereri 
speciei mei corporis, quae flaccessit non minus, 
quam flores agri : sed fac potius id, quod est in tua 
potestate, aut situm est in morum tuorum crude- 
litate. Nam ego quidem ligneos aut lapideos deos 
nunquam coluerim. His ad iram martyr incitat 
presidem. Et primum quidem plagas ejus genis in- 
fligit. Deinde etiam disrumpit tunicam, illam pul- 


Ε.. Toótov ἡ µάρτυς ἀκούσασα τῶν ῥημάτων, 
εἷς ἀνάμνησιν εὐθυς τῶν μττρικῶν ἐκείνων της 
σοφῆς διδασκάλου Σοφίας παραινέσεων ἤρχετο * xai 
ἠρέμα ὑπολαδοῦσα, 'Euol, orci, δικαστὰ, xal νυµ- 
φίος, καὶ πλοῦτος, xal ζωὴ ὁ Χριστός * ὁ δὲ δι αὖ- 
τὸν θάνατος πολλῷ µοι xai τῆς ζωῆς τιµιώτερος * 
66 ὃν οὐ Χχρυσίου, oóx ἀργύριον, οὐκ ἄλλο τι τῶν 
ἐπὶ γῆς ἡδέων ἡδύ pot νενόµισται, πλὴν ἐκείνου 
μόνου, xai τῆς ἐκείνου συνουσίας xai ἀπολαύσεως. 
Πῦρ δὲ καὶ ξίφος καὶ σίδηρος, καὶ μελῶν ἐκτομαὶ, 
καὶ πληγαὶ xal µάστιχες, xai εἴ τι ἄλλο παρ’ ὑμῶν 
εἰς τιµωρίαν ἐπινενόηται, ἡδοναί µοι μᾶλλον, οὐ βά- 
σανοι͵ πρὸς ἐκεῖνον ἀτενὲς ἐνορώσῃ * καὶ μὴ τοιαῦτα 
µόνον ὑπὲρ ἐχείνου παθεῖν, ἀλλ᾽ εἶπερ oióv τε, xai 
µυριάκις ἀποθανεῖν γλιγοµένη. Mi) τοἶνυν τὴν ἓν 
ἐμοὶ τοῦ σώματος (pav ἐλεεῖν ὑποκρίνου ἴσα καὶ 
ἀγροῦ ἄνθεσι μαραινομένην * ἀλλὰ ποίει τὸ τῇ 
ἐξουσίᾳ σου μᾶλλον ἢ τῇ τῶν τρόπων ὠμότητι 
παριστάµενον. Ὡς ἔγωχε ξυλίνοις fj Ἀιθίνοις θεοῖς 
σίθας οὐκ ἂν προσινέγκοιµι, Τούτοις εἲς ὀργὴν d 
µάρτυς ἀνάπτει τὸν Ἠγεμόνα. Kai πρῶτα piv αὐτῃ 
πληγὰς κατὰ τῶν παρειῶν ἐπιτρίθει’ ἔπέιτα «αἱ τὸν 
χιτῶνα διαῤῥηγνύει, καὶ γυμνὸν ὅλον τὸ καὶ ἀγγέλοις 


1301 


VITÀ S. ANASTASUE ΒΟΜΑΝΛΑ. 


1303 


αἰδέσιμον ἐκεῖνο κάλλος παραστησάµενος χωρὶς τι- Α chritudinem, que vel ipsis erat angelis reverenda, 


νὸς παραπετάσµατος ἢ περιθλήματος, ἵνα καὶ πλέον 
αἰσχύνῃ παρθένον, οὕτω θορύθων ἀΐθη καὶ ἀνδρῶν 
ὄψεως, τοῦ θαλάμου πλέον καὶ τῆς ἡσυχίας εἰδυῖαν 
oü0iv, Οὕτω σοι, qol, προσῆκον ὑπὸ τοσούτοις 
ἀσχηιονεῖν ἀνδρῶν ὄμμασιν. ᾽Αλλὰ τῆς κατεχούσης 
τε ταύτης ἀπονοίας ἀνενεγεκοῦσα, πρόσελθε τῇ τῶν 
θεῶν εὐμενείᾳ' καὶ μὴ κάλλος τοεοῦτον ἰδεῖν ἐθελή- 
σειας ἀπανθοῦν ἆθλίως πρὸ τῆς ὥρας καὶ papatvó- 
µενον. Οὐδεὶς γὰρ ἀπειθοῦσαν τῶν ἐμῶν σε δύναιτ 
ἂν ἐξελέσθαι χειρῶν' ἀλλ᾽ εἲς λεπτά σε κατατεµών, 
εὖ ἴσθι, βρῶμα θηρσὶν ἀγρίοις προθήσοµαι. 


ς. Καὶ ἡ µάρτυς, ἐμοὶ, φησὶν, ὦ ἡγεμὼν, οὐκ 
ἀσχημοσύνη τῶν ἱματίων τούτων ἐστὶν ἡ γύµνωσις' 
ἀλλὰ καλλωπισμὸς λαμπρότατός τε xal εὐπρεπέστα- 
τος. Τὸν  43p Ἠπαλαιὸν ἄνθρωπον ἀποδυσαμένη 
τὸν καινὸν ἐν δικαιοσύνῃ xal ἀληθείᾳ ἐνδύσομαι. 
Οὐκ ἐμὲ τοίνυν ἐν τούτοις, ἀλλὰ σὲ μᾶλλον ἐγκαλύ-- 
πτισθαι χρὴ, ὃτι ὡς ἱμάτιον τὴν ἀσέθδειαν ἐνεδύσω, 
x1l εἶσῆλθεν ὡσεὶ Όδωρ sl; τὰ Ἑγκατά σου, καὶ ὡσεὶ 
ἔλαιον ἐν τοῖς ὁστέοις coo. Μεταξὺ δὲ xai θερµοτέρω 
ληφθεῖσα τῷ τῆς ἀθλήσεως ἔρωτι, καὶ δεδοικυῖα 
µήποτε, καταμαλακισθεὶς ὁ ἡγεμὼν, ἀποκλείσῃ περὶ 
µέσους ἤδη τοὺς ἀγῶνας αὐτῇ τοῦ μαρτυρίου τὸ 
στάνιον, πβροσετίθει xal τὰ τοιχῦτα. Ὡμότατε ὃδι- 
καστῶν, θάνατον ἐπαγαγεῖν ἄπειλεῖς πρὸς τοῦτό 
σοι παρεσγεύοσμαι' τοῦτο γὰρ pot τὸ ἀτεχνῶς εὖ- 
κταιότατόν τε xai ποθεινότατον. Bl δὲ καὶ εἷς µέλη 
µε κατατέµοις, xal γλῶτταν ἐκκόψεις, χαὶ ἁδόντας 
καὶ χεῖρας, xal ὄνυχας, τὀτε µε τὰ µείζω μᾶλλον 
εὐεργετήσεις, Ὀφείλω γὰρ ὅλην ἐμαυτὴν τῷ Δη- 
μιουργῷ΄ xai τοῦτό pot ἔφεσιν del, ὅπως ἂν iv πᾶσι 
δοξασθῃ τοῖς ἐμοῖς µέλεσι, xal παραστήσω τῷ 
αὐτοῦ βήµατι πάντα µου τὰ µέλη τῷ κόαμῳ τῆς 
"ὁμολογίας καλλωπιζόμενα. Τούτοις Αναστασία xa- 
ταπλήττει τὸν δικαστὶν xol τὸ θέατρον. Kal τὰς 
παραινέσεις ἐκεῖνος ἀφεὶς, ἐπὶ τὰς Χολάσεις ἐχώρει. 
Καὶ πρῶτα μὲν πρηνΏ ταύτην ἐκ τεσσάρων διατα- 
θεῖσαν, xal τισι προσδεθεῖσαν πάλοις κατὰ γῆς πε- 
πηγμένοις, χελεύει µετεωρίζεσθαι, καὶ κάτωθεν μὲν 
mop ἐἑλαίῳ xai πίσσῃ, xal θείῳ, καὶ κληµατίσι 
σφοδρῶς ἀναπτόμενον, τοῖς σπλάγχνοις αὐτῆς ὑπο- 
στρώννυσθαι τριχῆ δὲ πάλιν ἄνωθεν ἐκ μᾶς ῥά- 


totam nudam ostensurus, absque ullo velo, aut 
operculo, ut vel majori pudore afflceret virginem, 
qu& turba et hominum oculis non erat assueta, ut 
qua preter thalamum et quietem nibil noverat; 
Sic, inquit, oportet te tanta aftici turpitudine et 
dedecore ante omnium oculos. Sed resipiscens ab 
ea, qua te tenet, amentia, ad deorum accede beni- 
gnitatem : nec velis videre tantam pulchritudinem 
misere ante tempus efflorescentem, et marcescen- 
tem. Nemo enim te, si non pareas, potuerit & meis 
manibus eripere : sed te minutatim diegectam, feris 
agrestibus apponam exedendam. Hoc velim sit tibi 
pereuasum. 

V]. Martyr autem: Mihi, inquit, o preses, ΠΟΠ 
est turpitudo aut dedecus, esse nudatam vestibus : 
sed maximus potius ornatus et elegantissimus. Nam 
veteri homine exuta, novum induam in justitia et 
veritate. Non me ergo, sed te potius oportet pro- 
pter hec erubescere, quod, tanquam vestem, in- 
dueris impietatem, et ingressa sit tanquam aqua 
tua viscera, et sit tanquam oleum in tuis ossibus. 
Interea autem capta vehementiori amore decerta- 
tionis, et timens, ne preses emollitus, jam in 
medio certamine eam excluderet a stadio, heo 
quoque adjecit : Crudelisesiie judicum, minaris (e 
mortem mihi esse allaturum : ad hoo sum tibi 
presto : hoc enim est mihi plane optandum. Quod 
si eliam me in membra diíssecueris, et linguam 
ampulaveris, et dentes, manus et unguen, tunc me 
afficies majori beneflcio. Me enim totam, quanta&- 
cunque sum, debeo Creatori : e&t hoo mihi semper 
est in votis, ut ipse glorificetur in omnibus meis 
membris, et sisltam ante ejus tribunal omnia mea 
membra nitentia ornatu confessionis. His Anastagia 
obstupefacit tolo cum theatro judicem. Qui missis 
adhortationibus processit ad supplicia. Et primum 
qui-em eam pronam a quatuor viris extensam, et 
quibusdam palis humi fixis alligatam, jubet tolli 
sublimem, et inferne quidem ignem oleo, et pice, 
et sulfure, et sarmentis vehementer accensum, 
ejus substerni visceribus: & tribus autem rursus 
desuper hominibus simul uno impetu ejus dorsum 
virgis cedi. Hec quidem sic se habebant: et 
exsecutioni mandatum fuit, quod jussit preses. 


O0uv καταφορᾶς τὸν νῶτον αἰκίζεσθαι. Elye μὲν οὕτω ταῦτα, xal sic ἔργον ἐξέδαινε xip ἡγεμόνι τὸ 


πρόσταγμα. 


Z'. Πασχούσης δὲ αὐτῆς τοῦτον ἐπὶ πολὺ τὸν τρό- [) VII. Cum ea ergo diu sic pateretur, et dorsum 


πον, καὶ τοῦ μὲν νώτου ταῖς µάστιξιν ἄνωθεν διαξαι- 
νοµένου, τῶν δὲ σπλάγχνων κάτωθεν ὑποκαιομένων, 
καὶ τῶν φλεθῶν εἲς τέφραν λεπτυνομένων, καὶ πη- 
γνυµένου vai ἀναλισκομένου τοῦ αἵματος, χολάσεως 
ὀξείας ὀδύνας οὕτω καὶ ἀχοαῖς ἐμποιούσης, ἡ µάρτυς 
(ὦ ψυχῆς γενναίας ὄντως διὰ Χριστὸν, καὶ ἀναγκῶν 
ὑψηλοτέρας τῆς φύσεως |) εὐχῇ µόνῃ xal θεῷ προσ- 
ανεῖχε΄ xai τῶν ἐζ αἰῶνος αὐτὸν ὑπομιμνήσκουσα 
θαυµασίων (ἤσκητο γὰρ ἀκριθῶς xal τὴν τῶν θείων 
Γραφῶν σύνεσιν) οἷά τινι ὁρόσῳ τῇ προσευχῇ τὸ 
πῦρ ἐκεῖνο τῶν ἀλγηδόνων ἑσθέννυεν. Ἐφ' οἷς ὁ θήρ 


quidem flagellis desuper laceraretur, viscera autem 
inferne conflagrarent, et vene minnerentur in οἱ- 
nerem, et concresceret ac consumerelur sanguis 
supplicio, vel ipsis auribus gravem afferente dolo- 
rem, mariyr (o vere generosum propter Christum 
animum, et superiorem natur: necessitatibus) solis 
precibus et Deo erat intenta : et que sunt a seculo 
admirabilia,in memoriam et os redigens (erat enim 
valde exercitata etiam in intelligentia divinarum 
Scripturarum) oratione, veluti quodam rore, ex- 
stinguebat illum ignem dolorum. Quamobrem de- 


1303 


MENSIS OCTOBER. 


κ 1301 


fessa illa bellua in hoc genere supplicii, eam jubet A ἐκεῖνος, ἁπαγορεύσας, αὖθις αὐτὴν ἐπὶ τροχοῦ τα. 


extendi super rotam. Et fuit quidem jussus statim 
mandalus exsecutioni, et rota accepit virginem, 
insignis cruciatus, et malorum successio, que se- 
cundis contendebat obscurare priora. Deiade cum 
illa per quamdam verteretur machinam, ossa qui- 
dem coníringebantur, nervi autem et musculi ex- 
tendebantur, et tota (proh dolor !) forma corporis 
excedebat a compage naturali. Illa autem eum rur- 
sus invocabat, qui ejus exaudiebat orationem, et 
poterat eam defendere in tempore afflictionis, et 
eripere a manu inimicorum, diceas : Deus deorum, 
Deus virtutum, Deus salutis met, a quo est patien- 
tia mea, in quo confidit anima mes, turris fortitu- 
dinis mes, et refugium meum, ipse da nunc quo- 


θῆναι διαχελεύεται. Kal ἡ μὲν πρόσταξις εὐθὺς 
ἔργον ᾖν' xal ὁ τροχὸς τὴν γενναίαν ἐδέχετο, ἑτέρε 
τιμωρίας ὑπερθολὴ καὶ διαδοχὴ χακῶν ἀποχρύψαι 
τὰ πρότερα τοῖς δευτέροις φιλονεικοῦσα. Εἶτα διά 
τινος ἐχείνου μηχανῆς στρεφοµένου ὁστᾶ μὲν τῇ 
µάρτυρ! συνεθλῶντο, νεῦρα δὲ καὶ μῦες ἑτείνοντο, 
καὶ πᾶσα, φεῦ | ἡ τοῦ σώματος πλάσις τῆς φυσικῖς 
ἐξίστατο ἁρμονίας. "II. δὲ τὸν εἰσαχούοντα προσευ- 
χῆς αὐτῆς, καὶ ὑπερασπίσαι αὐτῆς ἐν xai  9À- 
Ψεως, xal ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν ἐξελέσθαι δυνάµενον, 
πάλιν ἐπεχαλεῖτο, θεὲ θεων, λέγουσα, ὁ Θεὸς δυνά- 
µεων, ὁ θεὸς τῆς σωτηρίας µου, παρ᾽ οὗ ἡ ὑπομονή 
poo, ἐφ᾽ Ov πέποιθεν ἡ ψυχή µου, ὁ πύργος τῆς 
ἰσχύος µου καὶ ἡ καταφυγή µου, αὐτὸς δὸς καὶ νῦν 


que auxilium ex alflictione. Deus, qui accingis me p βοήθειαν ἐκ θλίψεως' à θεὸς ὁ περιζωννύων µε δύ- 


virtute: Deus, Deus meus, ne elongeris a me, 
« quoniam defecit in dolore vita mea * ; » quoniam 
terre adhaesit venter meus, el ossa mea tanquam 
gremium aruerunt. 

VIII. Ilec precata (o celerem visitationem ! o 
velocissimum eventum !) statim quidem relaxatur a 
gravi illa machina, ne plage quidem, nec ignis 
vestigium ostendens in corpore. Quod quidem cum 
deberet obstupefacere judicem, et discutere nu- 
bem impietatis, quas eum  detinebat, ille ne mini- 
mum quidem potuit intueri ad eam, que illa fecerat 
miracula, virtutem, neque cor ad eam convertere : 
sed erat adhuc crassus et stultus, et adhuc impli- 
catus illa ebrietate incredulitatis, et insania ac ca- 
ligine. Cum eam igitur rursus in lignum sustulisset, 
ferreis ipsam ungulis laniat crudelissime. Illa au- 
tem rursus ad Deum tollit oculos : et statim fuit 
tentum adepta auxilium, ut cum defessi essent sa- 
tellites a continuo labore, ea affecta foerit perinde 
ac qua nullum dolorem sentiret penitus. Propter 
que preses in summam adductus dubitationem, 
cum nesciret, quid ageret, et gestum, et habitum 
subinde mutabat, e sede frequenter exsiliebat, nec 
ipse se poterat amplius continere, nec manere in 
69ο, quo par est, ordine et moderatione. 


IX. Cum autem propter dubitationem a se adeo 
discessisset, et fureret, ei etiam tale'quid suggerit, 
qui cum eo seorsum loquebatur, diabolus: et jubet 


vaptv* ὁ θεὸς 6 θεός µου. Kal μὴ paxpóvne ἀπ᾿ ἐμοῦ, 
« ὅτι ἐξέλιπεν ἐν ὁδύνῃ ἡ ζωή µου.» "Ott ἐχολλγθη cic 
γῆν Ἡ γαστήρ µου, καὶ τὰ ὁστᾶ µου ὡσεὶ φρύγιον 
σονεφρύγησαν. 

IT. Ταῦτα προσευξαμένη (0 ταχείας ἐπισχοπῆς ! 
ὦ ὀξυτάτης ἐκθάσεως !) ἀνίεται μὲν εὖθὺς ἐκείνου 
τοῦ χαλεποῦ μηχανήματος, μηδὲ πληγης ἴχνος τῷ 
σώµατι, μηδὲ πυρὸς ἐπιφαίνουσα. Ὅπερ δὲον χατα- 
πλαγῆναι τὸν δικαστὴν, xal τὸ κατέχον αὐτὸν τῖς 
ἀσεθείας ἀποσείσασθαι νέφος, ὁ δὲ οὗ διαθλίψαι 
μικρὸν πρὸς τὴν θαυματοργούσαν τὰ τοιαῦτα δύνα- 
µιν ἴσχυσεν, οὐδὲ ἐπιστρέψαι καρδίαν ἐπ᾿ αὐτήν- 
ἀλλ' ἔτι παχὺς ἦν καὶ ἡλίθιος, ἔτι τὴν µέθην ἑἐκεί- 
νην τῆς ἀπιστίας, καὶ τὴν µανίαν καὶ τὴν ἁχλὺν πε- 
ῥρικείµενος. Καὶ πάλιν αὐτὴν ἐπὶ ξύλου µετεωρίσας, 
σιδηροῖς ὄνυξιν ὠμότατα καταξαίνοιι. Ἡ δὲ πρὸς 
ἐχεῖνον αἴρει xal πάλιν τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸν ix θα- 
νάτου, καὶ ἐν πολέμῳ, καὶ ἐκ χειρὸς σιδήρου ῥυό- 
µενον (Ἡσαϊας ὁ μέγας φησὶ), xal παβραχρΏμα 
τοσαύτης ἔχεῖθεν ἀπέλαυσε τῆς ῥοπῆς τε xai fon- 
θείας, ὥστε xai τῶν δηµίων ὑπὸ τῆς τῶν βασάνων 
συνεχείας ἀτονησάντων, αὐτὴ καθάπιρ οὐδὲν ὀδυνω- 
µένη διέχειτο. "Eg! οἷς, à ἡγεμὼν ἀπορούμενος, 
καὶ μὴ ἔχων ὃ τι καὶ ὁράσειεν, ἐξεφέρετό τε τοῦ 
σχήματος, xai ἀνέθορε συνεχῶς ix τοῦ θρόνου, xai 
οὐκ ἔτι χαθεχτὸς ἦν αὐτὸς ἑαυτοῦ, οὐδ᾽ ἐν τάξει καὶ 
θεσμῷ τῷ προσήκοντι µένειν ἡδύνατο. 

0'. Οὕτω δὲ αὐτῷ παραχεκινηµένως EE ἀπορίας 
καὶ μανικῶς ἔχοντι ὑποθάλλει τι καὶ τοιοῦτον συλ- 
λαλῶν αὐτῷ κατὰ µόνας διάθολος' xai ξυρῷ τῇ μάρ- 


martyri ubera amputari novacula. Res est autem D τυρι τοὺς μαστοὺς ἐκκοπῆναι διακελεύεται. Χαλεπὸν 


gravissima mamillarum ampultatio, et que potest 
&fferre acerbissimos dolores, maxime cum oor sit 
situm in ea parte. Sed martyr, que vehementiori 
aífectione amoris in Christum tenebatur, id quod est 
minus, contemnebat. Tyrannus autem rursus insi- 
gnem fortitudinem contendens superare immodicis 
suppliciis, ei evellit ipsos ungues. Sed illa, tanquam 
nullum doloris babens sensum, adhuc vehementius 
Deo agebat gratias, quod digna esset habita, que 
fleret ei conformis, et socia perpessionum. Porro 


3 Psal. xxx, 11. 


δὲ ἄρα μαστῶν ἀποχοπὴ, καὶ δριµυτάτας ἄγαν ὁδύ- 
νας ἐπιτρίθειν δυνάµενον κατὰ τοῦτο µάλιστφᾳ τὸ 
µέρος τῆς καρδίας καθιδρὐμένης, 'AAX ἡ μάρτυς, 
σφοδροτέρῳ πάθει χατεχομένη τοῦ εἷς Χριστὸν ἔρω- 
τος, τοῦ ἐλάττονος κατεφρόνει. 'O τύραννος δὲ πάλιν 
ὑπερθολὴν καρτερίας ὑπερδολῇ νιχῆσαι φιλονεικῶν 
τῶν κχολάσεων, καὶ τοὺς αὐτῆς ἐκσπᾷ ὄνυχας. Ἡ 
δὲ, ὥοπερ οὐδεμίαν δεχομένη τῶν ἀλγεινῶν αἴσθησιν, 
θερµότερον ἔτι μᾶλλον πύχαρίστει Χριστῷ, ὅτι καὶ 
σύμµορφος αὐτῷ γενέσθαι, xal κοινωνὸς τῶν παθη- 


4 305 


VITA S. ANASTASI/E ΒΟΜΑΝΑ. 


1306 


µάτων ἠξίωτο. Ένυθριζε δὰ καὶ εἷς τοὺς τυράννου A aulem deos quoque tyranni afficiebat contumelia, 


θεοὺς, σχότος αὐτοὺς xal πλάνην, xal δαίµονας, καὶ 
et τι ἄλλο πρὸς ἀπώλειαν φέρει φυχῆς ὀνομαζουσα, 
"Qv ἐχεῖνος ἀκούειν οὐκ ἀνεχόμενος, ἐπεὶ xai τὸ γλυ- 
xb πᾶσι φῶς ἀφθαλμῷ νοσοῦντι πολέμιον, ἀποτμη- 
θῆναι µέσην αὐτῷ κελεύειν τὴν γλῶτταν ἑλκυσθεῖσαν 
“τοῦ φάρυγγος, ἐκχρουσθῆναι δὲ σὺν abt xai τοὺς 
ὀδόντας, καὶ τοιαύτας ἀμοιθὰς ὁ ἀνόητος στόματος 
ἀποδίδωσιν ἐλευθέρου. ᾽Αλλὰ τῶν μὲν ὀδόντων αὑτὴν 
ἀποστερεῖ xal τῆς Ὑλώττης, τῆς παῤῥησίας δὲ [dj 
τῆς ἐλευθερίας οὐκ ἔτι. ᾽Αλλὰ μηδὲν ἐνδόσιμον, 
μηδὲ μαλακὸν ὑποστᾶσα, τοσούτῳ τὴν τομὴν áve- 
θάλετο ὅσῳ τελευταίἰαν τῷ θεῷ μετὰ τοῦ τῆς φωνῆς 
χαἰσιωπώντων οἶδεν ἀχούειν ἐχεῖνος, 

l' Εὐχαριστήσασα οὖν ἀξίως αὐτῷ, εἶτα xai δεξιφ 


eos tenebras, errorem et demones, et si quid aliud 
fert ad anime interitum, nominans. Que quidem 
ille audire non sustinens (que enim est omnibus 
jucunda lux, est inimica oculo egrotanti) jubet 
mediam ei linguam exscindi extractam a gutture : 
cum ea aulem una quoque dentes excuti : et pro 
ore libero tales stultus reddit remunerationes. Ipsa 
vero nihil de sua remittens constantia, neque se 
molliter aut delicate gerens, tandiu sustulit ampu- 
tationem, quandiu cum vocis instrumento posset 
ultimas Deo preces fundere. 


ὀργάνου xal τὴν προσευχὴν ἀποδῦναι δει γὰρ ὅτι 


X. Cum οἱ ergo, ut par eral, egisset gratias, et 


τέλει δεηθεῖσα καταλῦφαι τὴν µαρτυρίαν, ἑξῆς δὲ pp deinde rogasset ut bono fine terminaret martyrium, 


xxi περὶ τῶν ἁῤῥωστούντων καὶ αὐτῃ προσιέναι 
µελλόντων ἐντεύξεις ποιησαµένη, φωνῆς τε οὐρανό- 
σεν τῶν αἰτουμένων τὴν δόσιν ἐπιμαρτυρούσης ἀκού- 
caca, Δεῦρο, τῷ δηµίῳ ποίει, nol, τὰ προστεταγ- 
μένα" xai προτείνει γλῶσσαν ἡ µάρτυς, τὴν ἀεὶ τὰ 
θεῖα μελετὼῶσαν xxi φθεγγοµένην, καὶ σίδηρος aó- 
τὴν, οἶμοι | µέσην εὐθὺυς ἀποτέμνει, Ἔπειτα δὲ xal 
τοὺς ὀδόντας ἐκχρούεται, καὶ mw») αἵματος αὐτῇ 
τὸ στόµα vivetat, ὅλην τῇ τοῦ Χριστιανοῦ νύμφῃ 
την ἐσθῆτα διαφοινίξασα, καὶ πορφύρας τιµίας 
ἁπάσης, καὶ βασιλικῆς ἁλουργίδος τιµιωτέραν ἑρ- 
γασαµένη. "Όπου καὶ μικρὸν ἐκλελοιπυῖαν, ὕδωρ αἱ-- 
τῆσαι λέγεται xai λαθεῖν. 'O δὲ παρασχὼν ἣν τις 
ἀνὴρ ὄνομα Κύριλλος, τοσοῦτον οὐ φανερὸς τὴν εὖ 
σέθειαν, ὃσῳ μὴ τοιοῦτος τοῖς ἀσεδέσι νοµίζεσθαι, 
τὰ ὃ’ ἄλλα, τὴν τῆς ψυχῆς EE, φημὶ, καὶ δίοθεσιν 
πιστότατός τε xal εὐσεθέστατος. "Όστις καὶ µενά- 
λους μισθοὺς ψυχροῦ motnplou ἀπολαμθάνει, καὶ 
πράγµατος οὕτως εὐτελους τὸν τοῦ µαρτυρίου 
ὠνεῖται στέφανον. Μαθὼν γὰρ à Ἡρόθος τὰ καθ᾽ 
αὐτὸν, καὶδτι οὗ φύσεως ἁπλῶς ἐπικλασθεὶς συμπα- 
θείᾳ, xal τῷ λαθεῖν τινα τούτων μελῶν ἐκείνων 
ἐκχκοπῆς ἔλεον, ἀλλὰ κοινωνἰᾳ πίστεως μᾶλλον, καὶ 
τῷ μὴ ἀνέχεσθαι οὕτως ὁρᾷν ἐνδεᾶ ὕδατος κοινοῦ 
Δεσπότυυ δούλην Ὑνησιωτάτην, τῇ µάρτυρι τὸ 
ποτὸν ὀρέξειε, Δεσποτικὴν κὰν τούιψ πληρῶν 
ἐντολὴν, ταῦτα περὶ τοῦ ἀνδρὸς πυθόµενος θάνατον 
αὐτῷ τὴν τιµωρίαν ἐπάχει. Ἐξῆς δὲ τὴν τελευταίαν 
καὶ κατὰ τῇ» μάρτυρος δίδωσι ψῆφον, καὶ τὴν διὰ 
ξίφους αὐτῇ τελευτὴν κατακρίνει. Οὐ δή γενοµένου 


deinceps autem pro iis quoque, qui egrotant, ad 
eam accessuris intercessisset, et vocem e colo au- 
divisset, quae confirmabat data fuisse, que petebat : 
Agedum, inquit carnifici, fac que sunt imperata : 
et linguam porrigit martyr, qua» divina semper me 
dilabatur, et loquebatur: et ferrum eam (proh do- 
lor!) mediam exscindit protinus. Deinde autem 
dentes quoque excutit : fitque ei os fons sanguinis, 
qui 8ponsa Christi totam vestem effecit purpuream, 
atque adeo quavis regia purpura pretiosiorem. Quo 
tempore dicitur, cum parum defecisset, aquam pe- 
tiisse, et accepisse. Qui autem prebuit, fuit vir 
quidam, Cyrillus nomine, cujus adeo non erat pie- 
tas manifesta, ut talis quidem putaretur ab impiis : 
alioqui autem, quod ad anime attinet affectionem, 
fidelissimus, et in primis nius. Atque ille quidem 
magnam accipit mercedem pro poculo aque frigide, 
et re adeo vili emit coronam martyrii. Nam cum 
&ccepisset Probus, quod is non solum fractus na- 
ture misericordia, et quod misereretur membrorum 
illorum amputationis : sed potius propter fidei so- 
cietatem, et quod non sustineret videre sic aqua . 
indigentem communis Domini ancillam maxime 
germanam, martyri potum prebuisset, Dominicum 
in hoc implens mandatum, mortis ei affert suppli- 
cium. Deinde vero fert etiam ultimam in marlyrem 
sententiam, et eam condemnet, ut vitam gladio 
finiat. Quod quidem cum factum esset, et ante civi- 
tatem sacrum illius caput fuisset amputatum, cor- 
pus quidem aliquandiu jacuit humi neglectum, in- 


καὶ πρὸ τοῦ ἄστεως τῆς ἱερᾶς κχεφαλῆς ῥἐχείνης D tactum tamen, atque adeo & ocjli et terre avibus 


ἀποτμηθείσης, τὸ σώμα μὲν ἄχρι τινὸς ἀμελούμενον 
ἔῤῥιπτο, ἄψαυστον δὲ ὅμως xal πετεὶνοῖς οὐρανοῦ, 
καὶ γῆς θηρίοις τηρούµενον, χαθάπερ, οἶμαι, τὰ 
ὑπὲρ τοῦ Δημιουργοῦ τούτων στίγµατα καὶ τὰς 
ὕθρεις εὑλαθδουμένοις. Ἔπειτα δὲ τῇ xal παιδευσα- 
μένῃ xal θρεψαμένῃ Σοφίᾳ Oto) νεύµασι ἀποδίδο- 
ται παραδόξως εὐχῆς ἔχόασις ὄντως xal σπλάγ- 
χνων μητριχκῶν ἀνάπαυσις, 

IA" Επεὶ γὰρ ἡ παρθένος συλληφθεῖσα πρὸς τὸ 
μαρτύριον Ίγετο, ἤγωνεα uiv ὑπὶρ αὐτῆς ἡ διδά- 
σκαλος Σοφία, καὶ ἐδεδοίκει, καὶ ἔτρεμε, καθάπερ 
οὐκ ἐπ᾽ ἐκείνῃ λοιπὸν, ἀλλ) ἐν τοῖς ἑαυτῆς μέλεσι 


8ο bestiis custoditum, ut que quodammodo reve- 
rerentur, que pro illorum oreatore acceperat sti- 
gmata et injurias. DeindeSophis, que eam erudierat 
et educarat, Dei nutu admirabiliter redditur ejus 
plene effectus orationis, et. requies maternorum 
viscerum. 


ΧΙ. Cum enim virgo comprehensa ducereiur ad 
martyrium, pro ea quidem animo angebatur ejus 
magistra Sophia, timebatque et contremiscebat, 
tanquam non illa deinceps, sed ipsa in suis mem- 


1301 


MENSIS OCTOBER. 


1308 


bris esset subitura martyrium : ne forte emollita, Α τὴν µαρτυρίαν ὑφίστασθαι uiAAooca, µή ποτε, χατα: 


&cciperet miserabile illud damnum coronarum. 
Ideoque prona humi jacens, in igne orationis et ca- 
lidis lacrymarum fluxionibus, Deum rogabat, sup- 
plicabat, obsecraba!, ne superaretur martyr a sup- 
pliciis. Postquam autem Anastasia jam pulcherri- 
mum flnem imposuit martyrio, et transiit ad eu- 
pernos thalamos, et ad firma illa ac stabilis, que 
desiderantur, bona, tunc accedens angelus Domini, 
magistram Sophiam & metu liberat et a curis, et, 
quod maxime optabat, et erat ei auditu longe ju - 
cundissimum, ejus auribus inetillans renuntiat, 
nempe virginis consummationem. Preterea autem 
esm quoque deducit ad reliquias, et quod desidera- 
bat consequi, et quemadmodum optabat videre, ei 
tradit reliquias tali ornamento confessionis, et tali 
&mictu ornatas martyrii. Atque illa quidem statim 
circumfusa reliquiis, easque totas complectens, et 
unum quodque membrum valde exosculans, et 
pre gaudio ac desiderio calidas in eas effundens 
lacrymas, dicebat: Filia jucundissima, filia mihi 
charissima, filia, quam ego in exercitat:one, in si- 
lentio, et in laboribus pulchre educavi, ago tibi 
gratias, quod materna precepta non contempsisti, 
quod qu: pollicita fueras, observasti, et stetisti 
promissis, nec es oblita monitorum : sed astitisti 
Christo sponso tuo, vestimento virginitatis induta, 
variata stigmatibus martyrii, circumdata corona ex 
lapidibus pretiosis: et nunc habitas in loco taber- 
naculi admirabilis, in domo glorie Domini, ubi est 
habitatio letantium. Propterea rogo te, chara filia 
et mater spiritalis (sic enim te invocare est mihi 
convenientius), esto mihi in hace brevi et caduca 
vita bona nutrix senectutis, et pro me ad eternem 
vitam transmigrante intercedas, communem mihi 
placans Dominum. 


μαλακισθεῖσα, τὴν ἐλεεινὴν ἐκείνη ὑποστῃ τῶν 
στεφάνων ζημίαν, καὶ πρηνὴς ἐπὶ τοῦ ἐδάφους χει- 
µένη, iv πυρὶ προσευχῆς καὶ θερμαῖς δακρύων 
ἐπιῤῥοαίς ἐδεῖτο τοῦ Θεοῦ, ἰκέτευεν, ἠντιθόλει, μὲ 
ἀπειλαῖς χειρωθῆναι, μὴ κολαχείαις ἐνδοῦναι, μὴ 
τιμωριῶν ἠττηθῆναι τὴν μάρτυρα. Ὡς δὲ τὸ κάλ- ' 
λιστον ἐπέβηκεν ἤδη τέλος ἡ Αναστασία τῷ µαρ- | 
τυρίφ xal πρὸς τοὺς ἄνω διέθη θαλάμους, καὶ τὰς 
ἀχινήτους ἐκείνας παστάδας καὶ τὰ ποθούµενα 
ἀγαθὰ, τότε καὶ ἔγγελος παρεμθαλὼν, ἄπολύει τὴν 
διδάσκαλον Σοφίαν τοῦ φόδου xai τῶν φροντίδων, 
καὶ τὸ ποθεινὸν αὐτῃ καὶ ἤδιστον ἄχουσμα καὶ 
ἄφατον ὄντως Ὑλυκύτητα τοῖς σπλάγχνοις ἐν:- 
ποστάζον, εὐχταίως εὐαγγελίζεται, τῆς ἨἈπαῤθένου 


B φημὶ τῆν τελείωσιν. "Etc δὲ xal ὁδηγὸς αὐτῇ πρὸς 


τὸ λείφανον γίνεται, xal οὗ τυχεῖν ἐπόθει, xai er 
περ Ἰδεῖν ηὔχετο, οὕτως αὐτῇ καὶ τὸ ποθούµενον 
ἀποδίδωσι, τοιούτῳ τῆς ὁμολογίας χόσµῳ, τοιαύτῃ 
τοῦ μαρτυρίου στολῇ σεμνυνόµενον. Ἐχείνη οὖν ὡς 
εἶχεν εὐθὺς τῷ λειψάνῳ περιχυθεῖσα, xai. ὅλη ὅλφ 
προσφῦσα, xal σφοδρῶς ἕκαστον µέλος χαταφιλοῦσα 
καὶ χαρᾶς ἐπ αὐτοῖς xal πόθου δάκρυα θερμὰ 
χίουσα, Τέχνον, ἔλεγε, ποθεινὸν, τέχνον ἐμὸν πολυΐ- 
ραστον, τέχνον, ὅπερ ἐγὼ χαλῶς ἀσκήσει xai d- 
συχίᾳ, xai πόνοις ἀνεθρεψάμην' εὐχαριστῶ σοι, 
ὅτι μητρικὰς ἐντολὰς οὐ παρεῖδες, οὐκ ἠθέτησας 
τὰς ἐπαγγελίας, οὐκ ἑψεύσω τὰς ὑποσχέσεις, ox 
ἔπελάθου τῶν παραινέσεων᾽ ἀλλὰ παρέστης Χρι- 
στῷ τῷ νυµφίῳ goo, ἐν ἱματισμῷ τῆς παρθενίας 


ϱ περιθεθληµένη, τοῖς στἰγµασι τοῦ μαρτυρίου πε: 


ποικιλµένη, στέφανον ἐκ λίθων τιµίων περικειµένη' 
καὶ νῦν οἶκεῖς iv τόπῳ σκηνῆς θαυμαστῆς, ἐν οἴκῳ 
δόξης Κυρίου, ἔνθα εὐφραινομένων ἡ κατοικία. Διὰ 
τούὐτό σου δέοµαι, θύγατερ φίλη xal πνευματικὴ 


μῆτερ (οὕτω γὰρ ἀνακαλεῖσθαίΥ uot μᾶλλον ἁρμοδιώτερον), Ὑγενοῦ µοι καὶ τῆς ἐπικαίρου ταύτης ζωῆς 
ἀγαθὴ Ὑηροτρόφος καὶ πρὸς τὴν ἀῑδιον µεταφοιτώσῃ, μεσίτης ἅμα καὶ πρίσθις τὸν κοινὸν ἐμοὶ Δεσ- 


πότην ἱλεουμένη. 

XII. Hac illa filiorum amans, piaque ac religiosa 
anus, qus sciebat, ita ut oportet fllias parere et 
educare, com dixisset martyri, et eam senilibus 
amplexa esset et composuisset manibus : egeret 
autem manu, que ei inserviret in transferendis re- 
liquiis, ut ques esset, sicut diximus, vetula, et ipsi 
potius esset opus manu et baculo: nullaque ipsi 
earum transportandarum suppeteret ratio, et ideo 
slaret apud se :egre ferens, eL animo anxia, repente 
duo quidam viri advenientes, et forma et moribus 
reverendi, sanctis manibus subjectis reliquiis, eis- 
que cum ipsa sublatis, prope urbem Romam splen- 
dide et honorifice deposuerunt, ad gloriam Dei 
Patris, et Domini nostri Jesu Christi, cum quo, et 
cum sancto Spiritu illi sit honor et potentia in se- 
cula seculorum, Amen. 


IB'. Ταῦτα ἡ φιλόπαις ἐκείνη γραῦς καὶ φιλόθεος" 
καὶ ὠδίνειν ὡς xpi καὶ παιδαγωχεῖν εἰδυῖα τῇ μµάρ- 
τυρι εἰποῦσα, καὶ χερσὶ πρεσθυτικαῖς τε xai ΥηρΣ- 
λέαις αὐτὴν ἀγχαλισαμένη xal περιστείλασα, imi 
χειρὸς ἠπόρει τῇ µετακομιδῇ τοῦ λειψάνου διαχο- 
νούσης, γηραιὰ, καθάπερ ἔφημεν, οὖσα, καὶ χειρὸς 
αὐτῇ μᾶλλον δεοµένη xal βακτηρίας ἐπεὶ τοίνυν 


D οὐτῶς εἶχε περὶ τὴν µετακομιδὴν ἁμηχάνως, xai 


παρὰ τοῦτο εἰστήχει δυσχεραίνουσα καθ᾽ ἑαυτῆν, 
καὶ ἀνιωμένη, ἄφνω δύο τινὲς ἐπιστάντες ἆνδρες 
καὶ τὸ εἶδος καὶ τὸν τρόπον αἰδέσιμοι, χεῖρὰς τε͵ 
τῷ λειψάνῳ ὑποσχόντες ὁσίας καὶ τοῦτο ἀνελόμενοι 
σὺν αὐτῇ, ἐχόμενα τῆς πόλεως Ῥώμης λαμπρῶς τε 
καὶ Φιλοτίμως κατέθεντο. Elc δόξαν θεοῦ Πατρὸς 
καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, μµεθ᾽ οὗ τιμὴ, κράτος 
σὺν ἁγίῳ Ηνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 


Αμήν. 


MARTYRIUM SS. ZENOBII ET ZENOBLA. 


1310 





MAPTYPION TOY ATIOY ΜΑΡΤΥΡΟΣ 
ZHNOBIOY 


ΚΑΙ ΖΗΝΟΒΙΑΣ ΤΗΣ AAEA9IIZ ΑΥΤΟΓ 


MARTYRIUM SANCTI MARTYRIS 


ZENOBII 


ET ZENOBI/E EJUS SORORIS 
(Latine ap. Surium ad diem 30 Octobris, Grece ex cod. ms. Paris. n. 1480.) 


. Αἰγαὶ πόλις ἐστὶν ἐπὶ xóÀ«p μὲν τῷ Ἰονίῳ 
ἔνη, ὑπὸ Κιλίκων δὲ οἴκουμένπ * ὦς τὸ μὲν πρὸς 
pov οὐ πολὺ, πλατεῖαν δὲ καὶ ἑκανῶς εἷς μῆκος 
ουσαν ὁ τῆς γείτονος θαλάσσης ὅρμος ἔκδεχεται. 
| τὸν µαχάριον Ζηκόθιον ἤνεγκε, πατέρων Qto- 
ν Ὑεγονότα, ῥίξης ἀγαθῆς Όντως ἀγαθὸν βλά- 
ια. "Ocpi, τετελευτηχότων αὐτῷ τῶν γονέων, 
t τῷ πρὸς πατρὸς χαταλέλειπτο θείφ. Ὁ δὲ 
; ἀληθῶς dv καὶ φιλάρετος ἄνθρωπος, τῆς πα- 
tq ὁρῶν τὸν maióa Δθεοσεθείας ἐχόμενον, xai 
ip τῆς χκτήσεως αὐτὸν ἀπάσης, οὕτω δὴ xal τῆς 
ἧς πάσης xÀmpovópov, τῇ οἰκείᾳ θυγατρὶ θέκλῃ 
ον ἡρμόσατο, ζεῦγος Oti φίλον ἐπ) εὔὐσεθείᾳ 
πᾶσιν ἀγαθοὶς ἔργοις ἐπίσημον. Γεννᾶται τοι- 
vw ἐκ τούτων Ζηνόθιος, ἔπειτα δὲ καὶ ἡ τούτου 
q3 Ζηνοδία (τοῦτο γὰρ αὐτῇ παρὰ τῶν γονέων 
αι ὄνομα), ξυνωρὶς ἁγία, κλάδοι πνευματικοῖς 
€ κατάχαρποι. 

. Ὥδη δὲ τοῦ καλοῦ Ζηνοθίου τὴς ἔφηδον ἆπο- 
θάνοντος ἡλιχίαν, τελευτῶσι μὲν αὐτοῖς οἱ τε- 
ες, ἀναλοῦται δὲ xal τὰ τῆς οὑσίας τὰ μὲν εἷς 
τῶν πενήτων αστέρας, τὰ δὲ καὶ περὶ τὴν τῶν 
viv ἔπιμέλειαν' πεπαίδευτο γὰρ τὴν ἰατριχὴν 
Ννόθιος οὕτω καλῶς καὶ τοιαύτην περὶ τοὺς vo- 
τας ἐπεδείκνυτο τὴν θαυματουρχίαν, ὡς μηδὲ 
μὲν αὐτοῦ χειρὸς imagi); ὑπομένειν τὰς νὃσους, 
ὶ καὶ µόνῃ φυγαδεύεσθαι τῇ τοῦ ἀνδρὸς παρου- 
Τοῦτο δὲ οὐ τέχνης ἔργον, ἁλλὰ χάριτος θεοῦ 
)» καὶ ἀρετῆς ἀνθρὸς πεποίητο. Οὐχ ὑγείας Bà 
»v αὐτοῖς, ἀλλὰ καὶ βίου χορτγὸς ἦν ὁ Ζηνόδιος, 
πᾶσι τοῖς αὐτῷ προσιοῦσι τά τε πρὸς θεραπείαν 
νόσου, xai τὰ πρὸς διατροφὴν ἐπήρχει τοῦ cd. 
4, ὑφ᾽ ἧς ἂν ἕκαστος ἐτύγχανε δηλονότι κατει- 
μένος, xal ὁποίων ἄν T» τῶν σιτίων δεόµενος" 
. οὐ δωρεὰν ἐδίδου µόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν πολλῷ 
μέσῳ τὴν ἐντολὴν ὑπερέδαινε. Τὴν μὲν γὰρ 
μὰν ἐλάδετε, φησὶ, δωρεὰν δότε, Ὁ δὲ προσθή-- 
τῆς ἰατρείας xal τῶν νοσούντων παρεῖχε δια- 


Matth. x, 8. 


ΛΑ 


I. Age est civitas, que sita quidem est in sinu 
Ionico, habitatur autem a Cilicibus : cujus ea 
pars quidem, que vergit ad continentem, non est 
magne: latam autem et porrectam in satis ma- 
gnam latitudinem propinqui maris portus excipit. 
Et tulit beatum Zenobium, natum ex piis paren- 
tibus, radicis bone revera bonum germen. Qui 
cum decessissent, is relictus fuit spud patruum. 
Patruus vero, cum esset revera vir divinus, et vir- 
tutis studiosus, videns puerum rite sequentem pa- 
ternam pietatem, et quomodo universe ejus here- 
ditatis, ία etiam virtutis factum esse bsredem, 
affini sue Theclz eum respondit, par Deo gratum 
propter pietatern, et insigne bonis omnibus ope- 
ribus. Kx eis ergo natus est Zenobius; deinde 


petiam soror ejus Zenobia (που enim eis nomen 


impositum fuit à parentibus): sanotum par, rami 
fertiles spiritalibus operibus. 

II. Cum autem egregius Zenobius jam ad ephebi 
pervenisset etatem, ejus quidem moriuntur p&- 
rentes : consumuntur vero facultates, partim 
quidem in ventres psuperum, partim autem ad 
curam infirmorum. Tam pulchre enim medicinam 
didicerat Zenobius, et in eegrotos ostendebat tan- 
tam miraculorum eífectionem, ut neo solum qui- 
dem ejus manus contactum possent morbi susti- 
nere, sed ejus sola fugarentur presentia. Hoc autem 
non erat opus artis, sed donum gratise, et pre- 
mium virtutis, Non solum a&atem sanitatis, sed 
etiam victus erat suppeditator Zenobius ; et omni- 
bus, qui ad ipsum accedebant, suppeditabat tam 
que ad morbi pertinebant curationem, quam que 
ad alimentum corporis, quocunque morbo detine- 
rentur, et quibuscunque cibis opus haberent. Quin 
etiam non solum dabat gratis, sed etiam ipsum 
preceptum longo intervallo superabat. Nam pre- 
ceptum quidem dicit : « Gretis accepistis, gratis 
date ! : » Ille autem preeter medicinam adjungebat 


1311 


MENSIS OCTOBER. 


1312 


etiam alimentum egrotorum, non solum gratis cu- Α τροφὰς, οὐκ ἀμίσθους µόνον τὰς θεραπείας ποιων, 


rans, sed etiam cum curatione prebens merce- 
dem. Talis quidem sacrosanctus Zenobius obtigit 
Cilicum regioni, quo tempore imperator Romano- 
rum deditus simulacris et impie ac false religioni, 
mortuus est in impiis dogmatibus. Sed illius qui- 
dem tam imperii, quam furoris in Christianos, re- 
lictus est heres Diocletianus. Statim autem Ly- 
siam preficit Cilicie, qui et ad cruciandum erat 
violentissimus, et ad alliciendum blanditiis maxima 
vi preditus. Ille autem cum venisset ad Mopsi ur- 
bem excitat persecutionem adversus Christianos, 
eamque gravissimam, et maxime horribilem. Tres 
autem numero adolescentes, Claudius, Asterius et 
Neon, fuerunt etiam exerciti in illa persecutione: 
quos tulit quidem Isauria, Larandus autem exer- 
cuit, Ii enim & Lysia vehementibus et multis sub- 
jecti cruciatibus, in crucem acti extra muros, su- 
bierunt mortem maleficorum : eorum autem cor- 
pora projecta sunt devorands a feris et volucribus. 
Et Lysias quidem talem ostendebat insaniam ad- 
versus Christianos. 

III. Egregius igitur Zenobius cum in tanta vir- 
tute vitam egisset, et divina revelatione Christi 
gregem pascendam suscepisset, et Cilicie fuisset 
creatus episcopus, in posterum etiam duplicem 
ostendit curationem ; ut qui non solum corporibus, 
sed etiam animis mederetur, et illa quidem & 
morbis, bas vero liberaret ab impietate. Hinc dici- 
tur Indi cujusdam preefecti conjugem incidisse in 
morbum immedicabilem. Is autem erat cancer, qui 
in interiorem partem thoracie incubuerat. Propter 
quei congregatc: omnes manus medicorum, artes- 
que et medicamenta ostensa sunt illi morbo ce: 
dere. Uxoris ergo vicem dolens Indus, et undenam 
lanti mali inveniret solutionem diligenter per- 

. Serutans, a quodam mercatore accepit de Zenobio, 
eum multos curare zgrotos solo verbo et manuum 
impositione. Ille autem statim nihil cunctatus, sed 
statim cum conjuge et liberis iter ingressus, venit 
Ώρας. Talis enim est, qui affligitur, animus, et ad 
id, quod audierit exsequendum acerrimus pro- 
pter spem meliorem libertatis. Cum illuc ergo ve- 
nisset, rogabat de Zenobio, ubinam esset, et apud 
quem degeret ; et omne ponebat studium, ut eum 
videret. Cum hoc autem modo se haberet Indus, 
et tam magni faceret illum videre, ei apparet visio, 
qu& ei vere, et non in somuis, jubebat accedere 
ad ecclesiam Christianorum : In ea enim, inquit, 
invenies eum, quem queris. Cum is ergo surrexis- 
set, cum uxore statim venit ad templum. Et cum 
in eo invenissent sanctum stantem in medio multi. 
tudinis, et ex ore suo emrittentem dootrine fontes 
suavissimos, dimotis iis, qui circumsistebant, spe- 
ciosos illius pedes, et bona revera evangelizantis 
ardentissime apprehensant supplices, misericor- 
demque et clementem illam animam orant et ob- 
secrant ut a malo liberentur. Nam etsi in uxoris 
thorace inesset morbus, mariti tamen multo 


ἀλλὰ xal μισθοὺς μᾶλλον σὺν αὐτοῖς παρεχόµενος. 
Τοιούτον δὴ τινα τὸν ἱερὸν Ζηνόθιον ἡ τῶν Κιλίχων 
χεχλήρωτο καθ ὁ χκαιροῦ xai ὁ τῆς ᾿Ῥωμαίων ἀρχῆς 
αὐτοκράτωρ εἰδώλοις προσανέχων, καὶ τῃ δυσσεθεῖ 
θρησκείᾳ προστετηκὼς, τοῖς ὀλεθρίοις συναπέθανε 
δόγµασιν. "AX ἐχείνου μὲν χληρονόµος τῶν τε σκή- 
πτρων καὶ τῆς κατὰ Χριστιανῶν λύσσης Διοκλητια- 
νὸς καταλείπεται. Λυσίάν δὲ παραχρῆμα τιµωρήσα- 
σθαί τε βιχιότατον xal θωπείαις ὑπαγαγέσθαι δεινό- 
τατον τῆς Κιλίκων ἔπαρχον προχειρίζεται. Ὅ 8 
τὴν Μόψου καταλαθὼν διωγμὸν ἐγείρι κατὰ Xp 
στιανῶν, καὶ διωγμῶν τὸν φρικωδέστατον xal βαρύ- 
τατον, ἔργον ἐκείνου τοῦ διωγμοῦ, xxi τρεῖς τὸν 
ἀριθμὸν νεανίσκοι Κλαύδιος, )Λστέριος, Νέων, οὓς 


p Ἱσαυρία μὲν Tjveyxe, Λαρανδὸς δὲ ἤσχησεν Οὗτοι 


πολλαϊῖς ὑπὸ Λυσίοὺ καὶ σφοδραῖς ὃτι ταῖς τιµωρίαις 
ὑποθληθέντες σταυρῷ προσηλωθέντε ἕἔξω µτειχῶν 
τὸν τῶν κακούργων ὑπέστησαν θάνατον τὰ δὲ 
τούτων σώματα θηρίοις xal πετεινοῖς εἷς πυρὰν 
προετέθη. Kai Λυσίας μὲν δὴ τοιαύτην νατὰ Ἆρι- 
στιανῶν ἐπεδείχνυτο τὴν µανίαν. 

Γ΄. Ζηνόθιος δὲ ὁ καλὸς, ἐν ἀρετῃ τοσαύτῃ πολι- 
τευσάµενος καὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ ποίµνιον ἀποχαλύ- 
Ψει θείᾷᾳ παρειληφὼς, ᾖὀἐπίσκοπος τῆς Κιλίκων 
ἀναδειχθεὶς, διπλῆν εἲς τὸ ἕξης ἐπεδείχνυτο τὴν 
θεραπείαν οὐ σώματα µόνον, ἀλλὰ xal Ψψὺχὰᾶς 
ἰατρεύων, xa! τὰ μὲν νοσημάτων, τὰς δὲ ἀσεθείας 
ἐλευθερῶν. ᾿Εντεῦθεν Ινδοῦ τινος φιλάρχου σύζυγον 
καχῷ τινι λέγεται βληθῆναι τῶν ἀνηκέστων. Τὸ δὶ- 
ἄρα χαρχῖνος Tv ἐἑνδοτάτω τοῦ θώραχος κατασχή- 
ψας. Ἐφ d πᾶσαι καὶ χεῖοες ἰατρῶν ἀθροισθεῖσαι 
xal τέχναι xal φάρμακα, δεύτερα πάντα τοῦ Τάθους 
ἠλέγχωντο. ᾿Αχθόμενος οὖν περὶ τῆς Ὑυναιχὸς ὁ 
νδὸς, xai ὅθεν ἂν ἕλθοι τηλικούτου καχοῦ λύσις 
Φιλοπόνως ἀνερευνῶν, µανθάνει παρὰ τινος τῶν 
ἑμπύρων τὰ περὶ Ἐηνόθίου, καὶ ὅτι πολλοὺς τῶν 
νοσούλτων ἰᾶται ῥήματι µόνῳ xal χειρῶν ἐπιθέσει 
Καὶ ὃς αὐτίχα µελήσας οὐδὲν οὐδ' ἀναθαλόμενος, 
ἁλλ᾽ ὡς εἶχεν εὐθὺς ἅμα συζύγῳ καὶ τέχνοις, πορείας 
ἀψάμενος, ἐν Alqaic Ὑίνεται. Τοιοῦτον γὰρ παζο- 
µένη φυχὶ, καὶ οὕτως ἀνύσαι τὸ ἀκουσθὲν ὀξυ- 
τάτη δι ἐλπίδα χρηστοτέραν ἔλευθερίας. Ἐκεῖσε 
τοίνυν Ὑενόμενος, ἐπυνθάνετο περὶ Ζηνοδίου, moi 
ἄρα καὶ iv τίνος εἴη διάγων, xal σπυυδὴν ἔποι- 
εἶτο πᾶσαν ὥστε τὸν ἄνδρα θεάσασθαι. Τοῦτον 


D δὲ τὸν τρόπὀν ἔχοντι τῷ "Ivbip, καὶ οὕτω τὴν bal- 


vou θίέαν περὶ πολλοῦ ποιουμένφ ἐφίσταται 
ὄψις αὐτῷ σαφῶς ὕπαρ οὐκ ὄναρ καταλαλεῖν ἐπι- 
σκήπτουσα τὴν τῶν Χριστιανῶν ῥἐκχλησίαν. Ἐν 
αὐσῇ yàp, φησὶ καὶ περιτύχῃς τῷ ζητουμένφ 
Διαναστὰς τοίνυν οὗτος, ἄπεισιν εὖθὺς μετὰ τῆς 
γυναικὸς παρὰ τὸν vabv, Καὶ τὸν ἅγιον εὑρόντες iv 
αὐτῷ πλήθους ἑστῶτα μέσον, xal πηγὰς ἡδίστης 
διδασκαλίας τοῦ στόματος ἀφιέντα, διωσάµενοι 
τοὺς τεριεστῶτας, τῶν ὡραίωῦ ἐκείνου [ποδῶν, καὶ 
ἀγαθὰ ὡς ἀληθῶς εὐαγγελιζομένων μετὰ πολλῆς 
ἐπιλαμθάνονται τῆς θερµότητος xal τῆς ἱκετείας, 
καὶ δξονται τῆς συμπαθοῦς φυχῆς ἑχείνης καὶ φι- 


1313 


MARTIRYUM 55. ΖΕΝΡΒΠ ET ZENOBLE. 


1314 


λανθρώπου, xxi λιπαρουσιν αὐτὸν ὥστε τοῦ πάθους Α magis tangebat animum. Ille autem curationis 


ἀπαλλαγῆναι. El γὰρ καὶ τῷ τῆς γυναικὸς θώρακι 
τὸ πάθος ἑνῆν, ἀλλὰ πολλῷ πλέον τῆς τοῦ ἀνδρὸς 
ψυχῆς ἧπτετο. Ὁ δὲ μισθὸν αὐτοὺς τῆς ἰατρείας 
ἐπιζητεῖ τὴν εὐσέδεια,, xal τὸ τῆς πατρίου πλάνης 
ἀποστάντας, αὐτομολῆσαι πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας 
ἐπίγνωσιν. Ὅπερ οὖν προθύµως αὐτῶν ποιεῖν ἔπαγ- 
ελλομένων, ὁ ἅγιος ὑπολαθὼν, Ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ 
Χριστοῦ τοῦ τὴν αἱμόῤῥουν ἰασαμένου, ὑγιῆς ἴσθι, 
γύναι, φησὶ, καὶ τοῦ πάθους ἐλευθεροῦ, xal mapa- 
χρῆμα f, τε Ὑχαλεπὴ νόσος ἐχείνη καθάπερ τινὶ 
µάστιγι τῷ ῥήματι ἀπελήλατο * καὶ τοῦ θεἰού βαπ- 
τίσματος αὐτός τε καὶ σύζυγος xai οἱ παῖδες ἀξιω- 
θέντες, ἔπειτα δὲ xal τῶν ἱερῶν κοινωνήσαντες 
μυστηρίων, οἴκαδε Ὑαίροντες ἐπανῄεσαν, τῷ τῆς 


mercedem ab eis postulat pietatem, et ut a patrio 
errore discedentes, ad agnitionis veritatem trans- 
fugerent. Quod quidem prompto et alacri animi 
studio se facturos eis profitentibus, excipiens san- 
ctus : In nomine Jesu Christi, inquit, qui ganavit 
mulierem profluvio sanguinis laborantem, sana 
esto, mulier, et liberare 8 morbo ; statimque gravis 
ille morbus verbo, tanquam flagello aliquo, fuit 
expulsus : et divinum baptismum et ipse, et uxor, 
et liberi fuerunt assecuti. Deinde etiam cum fuis- 
sent participes sacramentorum, domum leti redie- 
runt, ut qui cum morbo mulieris, qui erat in 
thorace, una quoque perdidiesent morbum dece- 
ptionis, el sanitate anime fuissent locuptetati, 


γυναικὸς περὶ τὸν θώραχα πάθει χοινῇ τὸ τῆς ἁπάτης νόσηµα συναποθαλόντες, καὶ τὴν τῆς φυχῆς ἕκαστος 


ὑγείαν πλουτήσαντες. 


A'. Eia καὶ γυνή τις ἑτέρα πάλιν ἐν τῇ πρὸς B 


Δάφνην ᾿Αντιοχείᾳ, ἐν ἀρετῃ ζῶσα, xal πολλοῖς 
ἐπαρχοῦσα τῶν πενοµένων, πάθει περιπίπτει χαλε- 
πωτάτῳ  φαγίέδαιναν τοῦτο παῖδες ἴατρῶν ὀνομά- 
ζουσι. Μεταξὺ δὲ ἄρι τῶν μαστῶν ἐκφυὲν, κύκλῳ 
τὰ περὶ αὐτοὺς ἐλυμαίνετο. Πάσης οὖν ἄλλης ἅπο: 
γνοῦσα xal αὐτὴ θεραπείας, ὑπέξεισι νύχτωρ τῆς 
πόλεως * ἐλθοῦσά τε διὰ Σελευχείας, καὶ τοῖς αἴγια- 
λοῖς ἐπιστᾶσα, πλοίου τέ τινος ἐπιθᾶσα, εἷς Αἰγὰς 
καταίἰρει. Καὶ προσελθοῦσα θερμῶς τῷ ἁγίῳ, τὸ 
δεινὸν ἐκεῖνο πάθος υποδειχνύει, καὶ δεῖται τούτου 
xal ἰκετεύει ὥστε dj ἐν ὀφθαλμοῖς ἀποθανεῖν τοῖς 
ἐχείνου, xai σὺν τάχει τὸ ὀφειλόμενον ἀποτίσαι, 
Ἡ τοῦ πιέζοντος ἀπαλλαγῆναι κακοῦ ᾽ τοσοῦτον γὰρ 
ὑπὸ τὀῦ πάθους ἠνέγχατο, καὶ τηλικαύταις ὀδύναις 
συνείχετο, ὡς καὶ τὸν θάνατον ἐν εὐεργεσίας αἰτεῖ- 
σθα. μέρει, καὶ τοῦτον ἐἶναι δοχεῖν τῶν λυπούντων 
ἐλευθερίαν. Ταυτα τοῦ ἁγίου δεδυσωπηµένος, καὶ 
τῇ χειοὶ τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον ὑποτυπώσαντος, 
ἔπειτα δὲ καὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ θεῖον ὄνομα ἐἔπιφθεγξα- 
µένου | (à Θεοῦ κριµάτων | ὢ ἀνεικάστου χρηστέ- 
τητος! ) ῥήγνυται μὲν εὐθέως τὸ παθοςε, ἰχῶρος 
πληρῶσαν τὸ ἔδαφος, λύεται δὲ τῶν ὁδυνῶν dj γυνὴ, 
καὶ πρὸς τὴν ᾽Αντιόχου ὑγιὴς ἐπανήχει. 

E. Τὰ δὲ μετὰ ταῦτα διωγμὸς xatà τῆς εὖσε- 
θείας Διοκλητιανοῦ, καὶ δόγµα παρ) αὐτοῦ θεοµά- 
χου, καὶ Λυσίας τῆς ὠμότητος ἐχείνου xal τῆς 
ἀπανβρωπίας ὑπηρέτης θερµότατος. Ὅστις τὰ κατὰ 
τὸν θεῖον μαθὼν Ζηνόθιον, «al ὅπως ἕνα µόνον xn- 
ρύττει θεὸν, καὶ τῶν αὐτοῦ ἐντολῶν τε xal θελη- 
µάτων ῥἐπιμελῶς περιέχεται, ὅπως τε τῇ αὐτοῦ 
ἐπικλήσει νόσους εὐχειρῶς λύει πάσας, καὶ χεῖρα 
τοῖς δεοµένοις προτείνει δαψιλῶς µῥέουσαν, εὐθὺς 
αὐτὸν συλλαμθᾶνει, καὶ προκαθίσας ἐπὶ µέσης τῆς 
πόλεως, καὶ τὸν ἄνδρα κατὰ πβρόσωπον ἀγαγών, 
Πολλά pot, φἠσὶ, περὶ σοῦ, Ζηνόθιε, ἤκουσται *. ἀλλ' 
ἐγὼ µόνῃ πιστεύειν ἀκοῇ ῥᾳᾷδίως οὖκ ἔχων, ὥστε 
καὶ ὀφθαλμοὺς μάρτυρας ποιῆσαι τῶν ἀκουσθέντων, 
καὶ ἵνα τὸ πολὺ συνέλω τοῦ λόγου, δύο cot ταῦτα 
προτίθεµα:, Ἡ πεισθῆναι τῷ τῶν κρατούντων εὖ- 
σεθεῖ διατάγµατι, καὶ θῦσαι σὺν ἡμῖν τοῖς θεοῖς, 


IV. Alia quoque mulier, qua virtute vivebat 
Antiochise, et opem ferebat multis indigentibus, in 
morbum incidit gravissimum. Eum medici nomi- 
nant phagedaesnam. Exorius autem inter mamillas, 
vastabat omnia circumcirca. Omnem ergo aliam 
desperans ipsa quoque curationem, egreditur noctu 
e civitate : cumque venisset per Seleuciam, et ad 
littus accessisset, θἱ navem quamdam ascendisset, 
appellit ZEgas. Ei ardenti studio ad sunotum 
accedens, ei ostendit gravem illam affectionem, 
eumque rogat et supplicat, at vel ante illius oculos 
moriatur, et cito exsolvat debitum : vel liberetur a 
malo, quod eam aifligit. Morbus enim ei tantam 
&fferebat necessitalem, el tantum dolorem, ut 
eliam mortem peteret loco beneflcii, et ea videretur 
esse liberatio a malis. Cum is motus fuisset 
sanctus, et manu crucis signum fecisset, et deinde 
divinum Christi nomen invocasset (o Dei judicia, o 
benignitatem, que nullis potest verbis exprimi | ), 
rumpitur quidem stalim morbus, qui solum im- 
plevit sanie : solvitur autem mulier a doloribus, 
et revertitur sana Antiochiam. 


V. Que aotem post baec sequuntur, sunt Dioole- 
tiani persecutio adversus pietatem, et Deo inimi- 
cum ab eo profectum edictum, et Lysias illius 
sevitie et inhumanitatis minister acerrimus. Qui 
cum accepisset divinum Zenobium preedicare unum 
solum Deum, ejusque precepta et voluntatem 
studiose et diligenter amplecti, et ejus invocatione 
morbos omnes facile solvere, e& manum abunde 
suppeditantem porrigere egentibus, eum statim 
comprehendit, ei cum in media presedisset civi- 
tate, et eum coram ipso curasset sistendum : Sepe, 
inquit, o Zenobi, a me de le est auditum : sed cum 
non facile possem soli fame credere, propterea te 
in meum adduxi conspectum, ul etiam oculos 
haberem testes eorum, qus audivi : et, ut paucis 
&bsolvam, haec duo tibi propono, ut vel pareas pio 
edicto imperatorum, et diis pobisoum saoriflces 


ὅπερ vue σε τῆς µεγίστης ἀπολαῦσαι παρασκευάσει, καὶ πλούτου δαψίλειαν εὖ ἴσθι καὶ βίου λαµ-. 


| 1215 


MENSIS OCTOBER. 


1316 


quod quidem effloiet, ut tu maximum honorem A πρότητα, xai ἀγαθῶν ἄλλων ἁμοιθὰς προξενήσει 


assequaris, et magnas opes, et vitae splendorem, et 
aliorum bonorum remunerationes tibi conciliabil 
(hoc tibi potes certo persuadere) : vel ut damneris 
ad plagas, vincula, cruciatus, et cetera tormenta. 
Quorum quisnam est alius finis, nisi mors omnino 
gevissima, et plena maximo dolore ? Ad hec egre- 
gius Zenobius : Mihi, inquit, unus est verus Deus 
Jesus Christus, in quo ego confido, & quo est ipsa 
essentia et vita, et propter quem est mihi mori 
lucrum : neque enim quidquam ex iis, qua hic 
sunt jucunda et delectabhilia, est conferendum cum 
ea, qua est illic, remuneratione. Quamobrem sevus 


σοι, ἢ πληγὰς xai στρέθλας, xal βασάνους ἑτέρας 
καταχριθῆναι, dy τί τὸ τέλος 7) χαλεπὸς πάντως 
xal ὁδυνηρβότατος θάνατος; Πρὸς ταῦτα ὁ γενναῖος 
Ζηνόθιος, Ἑμοὶ θεὸς efc ἀληθινὸς ὁ Κύριος Ἰτσοῦς 
Χριστός ἐστιν, ἔφη, ἐφ᾽ Ov ἐγὼ πέποιθα, παρ᾽ οὗ 
καὶ αὐτὸ τὸ εἶναί uot xal τὸ ζῇν, xal δι ὃν ἐμοὶ τὸ 
ἀποθανεῖν κέρδος. Οὐδὲ γὰρ ἔστι τι τῶν τῇᾷδε τερ- 
πνῶν τῆς ἐκεῖθεν ἀντιδόσεως ἄξιον. Ἐφ' οἷς ὁ ἁπτ- 
vic ἐκεῖνος ἀγανακτήσας, µετεωρίζει τὸν ἀθλητὴν 
ἐπὶ ξύλου, xal στρέθλας αὐτοῦ καὶ ξυστῆρας indu 
τῷ σώματι’ Ἴδωμεν εἰ Χριστὸς ἕλθοι, βοηθήσων 
abt. 


indignatus Lysias, sublime in ligno tollit athletam, et tormenta infert ejus corpori : Videamus, dicens, 


an Christus sit venturus, ut ei opem ferat. 
VI. Interea vero currens alicunde, venit ad eumZe- 


S. Ἔπειτα ijxet δροµαίως ποθὶν ἡ ἁδελφὴ Zr- 


nobia sororejus. Que cum eum aspexisset inligno, et B vo6la, καὶ τοῦτον ἐπὶ τοῦ ξύλου θεασαµένη, θάρσους 


velexipso spectaculo repleta fuissetaudacia,et si quid 
est molle, aut imbecillum,aut muliebre, id totum ab- 
jecisset, et se vere esse ejussororem ostendisset ; Su- 
perbe, inquit, tyranne, quidnam sceleria admisit fra. 
ter, quod tu eum sictorques? Ille autem (osinistram, 
et dolosam,et illiberalem animam)ad mulieris dicendi 
libertatem placidissime respondit οἱ lenissime, ut 
et in eam, utpote feminam, se blaudis verbis insi- 
nuuret,et induceret ut imbecilliorem : Sacrifica 
enim, inquit, Zenobia tu quoque diis, nec sustineas 
videre speciem ac vigorem et florem tui corporis 
miserabiliter multis ac variis tradi suppliciis: quo- 
rum, o mulier, dedecus est longe ipso dolore gra- 
vius. Illa autem simul cum fratre loqui incipiens 


τε xai ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς θίας ὑποπλησθεῖσα, xai πᾶν 
& τι μαλακὸν 1j ἀσθευὲς fj γυναικεῖον ἀποθαλοῦσα, 
καὶ ἀληθῶς ὅτι τοιούτου ἦν ἀνδρὸς ἀδελφὴ δείξσσα, 
᾽λλαζὼν, ἔφη, τύραννε, tiva τοιαύτην ἐἑργασάμενον 
ἁτυπίαν αἰκίζεις τὸν ἀἁδελφόν; 'O δὲ, (ὢ σκαιᾶς 
ψυχῖς καὶ δολερᾶς xal ἀνελευθέρου !) πρὸς τηλιχαύ- 
την υναιχὸς παῤῥησίαν μεθ᾽ ὅσης ὁμαλότητος ἀπο- 
κρίνεται, ἵνα καὶ ὡς θῆλυ χλέψτῃ καὶ ὡς ἀσθενέστε. 
pov µμαλακοῖς ῥήμασιν ἐπαγάγηται | θῦσον Υὰρ, 
φησὶ, Ζηνοθία, χἂν αὐτὴ τοῖς θεοῖς, καὶ μὴ σώμα- 
τος οἰκείου εὐγένειαν, καὶ ἀχμὴν ὥρας, καὶ ἆνθος 
νεότητος ἰδεῖν ἐλεεινῶς ἀνάσχτῃ πολυτρόποις αἷκ' - 
σμοῖς ἐκδιδόμενα, ὦν πολὺ, γύναι, τῆς ὀδύνης d, 
αἰσγύνη βαχρύτερον. 'H δὲ, τοῦ λόγου σὺν τῷ ἀδελφῷ 


veluti uno quodam motu animi et consensu : Non (; ἐπιλαθομένη, καθάπερ ὑφ᾽ ivi. ψυχῆς κινήµατι, καὶ 


nohis, dixerunt, persuadebis, o tyranne, Deum 
verum et vivum permutare cum simulacris morta- 
lium hominum, nec si fleri quidem posset, ut tu 
innumerabiles nobis mortes aíferres, et non hanc 
unam, que nobis vel ab ipsa natura debelur neces- 
sario. Heo ergo cum dixissent, martyres statim 
lecti excipiunt ferrei, et ignis sub lectis accendi- 
tur. Aderat autem Lysias quoque acclamans : Ve- 
niat Christus, et opem ferat iis, qui pro ipso pa- 
tiuntur. Zenobius autem ei honeste dixit: En adest, 
suum rorem prebens nobis medicinam, etiamsi tu 
hoc non possis videre, cum sis circumdatus tanta 
caligine impietatis. 

VII. Tyrannus ergo cum videret eos tam magno 
et tam forti animo preeditos, in presentia quidem 
cessare facit eorum cruciatum, simul quidem etad 
sensum doloris eum nequaquam suificere existi- 
maps, et spe quadam sibi blandiens fore ut ii 
persuadeantur, et convertantur, nec perpetuo ita 
sibi nihil pareant. Cum itaque e lectis ferreis eos 
fecissel surgere : Vestri, inquit, modo miseremini, 
neque sit alter alteri invicem aspectus miserabilis, 
frater ante oculos sororis atrociter interfectus. Illi 
autem moribus et animis magis fratres, quam cor- 
poribus : Tibi, dixerunt, o judex, potius consuli- 
mus, ut tue anime aliquam coram geras, et timeas 
quidem gehennam, cujus mine tibi intententur, et 


παραστήµατι, O0 πείσεις, εἶπον, ἡμᾶς, ὦ τύραννε, 
θεοῦ ζῶντος ἀληθινοῦ εἶδωλα θνητῶν ἀνθρώπων 
ἀλλάξασθαι οὐδ' ἂν sl καὶ µυρίους σοι δυνατὸν v 
ἡμῖν θανάτους Ἐπαγαγεῖν, ἀλλὰ μὴ τὸν ἵνα τοῦτον 
ὅστις καὶ παρ' αὐτῆς ἡμῖν φύσεως ἀναγχαίως ὀφεί- 
λεται. Ταῦτα Ἠτοιγανοῦν εἰρηχότας κ«λῖναι τοὺς 
μάρτυρας εὐθὺς ὑποδέχενται σιδτραῖ, καὶ πῦρ ὑπὸ 
ταῖς κλίναις ἀνάπτεται. Παρην δὲ xal Λυσίας imt 
φωνῶν * Ελθέτω Χριστὸς, βοηθησάτω τοῖς ὑπὲρ 
αὐτοῦ πάσχουσι. Καὶ ὁ Ζηνόδιος εὐκόσμῳ τῷ Ίθει, 
Πάρεστιν, ἔλεγεν, ἰδοὺ, τὴν παρ) αὐτοῦ δρόσον aua 
παρέχων div, ct καὶ σὺ τοῦτον οὐκ ἔχεις ὁρᾷν. 
τοσαύττν ἀσεθείας ἀχλὺν περικείµενος. 

Z.'O γοῦν τύραννος, οὕτως αὐτοὺς ὁρῶν εὖφύ- 
χως καὶ καρτερικῶς ἔχοντας, Ίστησι ταύτην τὸ ma- 
pov τοῖς γενναίοις τὴν τιµωρίαν, ὁμοῦ μὲν οὐχ ἵκα- 
viv αὐτὴν εἲς ὀδύνης αἴσθησιν δριµοτέρας ὑπολαθὼν, 
ὁμοῦ δὲ xal τισιν ἐλπίσιν ἑαυτὸν ὑποσαίνων ὡς ἄρα 
πεισθήσονται val μεταθαλοῦσι, xai υὐχ οὕτω διὰ 
τέλους ἑαυτῶν ἄφειδήσουσι. ᾽Αμέλει καὶ τῶν σιδηρῶν 
ἐκείνων χλινῶν αὐτοὺς ἀναστήσας, Οἰκτείρατε χἂν 
ἄρτι ἑαυτοὺς, φησὶ, λάθετὲ τινα σφῶν αὐτῶν ἔλεον, 
μηδὲ ὄψις ἀλλέλοις οἰκτρὰ Ὑίένησθε, ἁδελφὸς ἐν 
ὀφθαλμοῖς ἁδελφοῦ χαλεπῶς ἀναιρούμενος. Οἱ δὶ 
τὸν τρόπον ἐκεῖνοι μᾶλλον ἀδελφοὶ καὶ τὰς φυχὰς 1j 
τὰ σώματα, Σοὶ μᾶλλον, ὦ δικαστὰ, συµθουλεύοµεν, 
εἴπὺν) δέσθαι τινὰ καὶ vC σαυτοῦ oy. πρόνόιαν, 


4317 


MARTYRIUM SS. EULAMPII ET EULAMPILZE. 


4318 


καὶ φείσασθαι μὲν τῆς ἠπειλημένης γείννης καὶ τῶν Α supplicia illa immortalia, discedas autem ab hoc 


ἀθανάτων ἐκείνων χολάσεων, ἀποστῆναι δὲ τῆς qavt- 
ρᾶς ταύτης ἁπάτης, Oti τε προσελθεῖν ἀλτηθινῷ 
καὶ τῇ εὐσεθείᾳ. Καὶ οἴἵδε ἡμεῖς ἐγγυηταί σοι dpa 
καὶ πρεσθευταὶ τὰ πρὸς αὐτὸν xai βεθαιωταὶ, ὅτι 
καὶ ἀποδέξετχι τῆς µιταθολῆς, καὶ προσηνῶς ὑπο- 
δέξεται, xal ἀγαθῶν ἀξιώσει τῶν ἀποῤῥήτων. 'Eg' 
οἷς θερμότερος ὥσπερ τὴν λύσσαν ἐχείνην xal τὴν 
µανίαν γεγονὼς ὁ Λυσίας λέθησι μὲν ἐμθλτθῆναι 
τὴν ἀγαθὴν ὄντως δυάδα προστάττει. Καὶ ol λέθητες 
πῦρ κάτωθεν εἶχον σφοδρως ἀναπτόμενον, Στάντες δὲ 
πρὸ τῶν λεθήτων ἐχεῖνοι, καὶ ὀφθαλμοὺς μετὰ xai 
τῆς ψυχῆς εἰς οὐρανοὺς ἀνατείναντες, Κύριε "Insoo 
Χριστὲ΄ 6 τῆς εἰρήνης θεὸς, ἐν εἰρήνῃ ὀέξαι τὰς oy c 
ἡμῶν, εἶπον. Καὶ μετὰ τὴν εὐχὴν ol λέθητες αὐτοὺς 
εὐθέως ἐλάμδανον, καὶ τὸ μὲν ἐν αὐτοῖς ὕδωρ xai 
αὐτοῦ πυρὸς ἔζει σφοδρότερον' τὸ δὲ τῶν μαρτύρων 
ζεῦγος, θείας τινὸς ἄνωθεν αἱσθόμενοι δρόσου, ᾖδον- 
τες ἠρέμα ἐξῄεσαν dj dq) δὲ Tw « Ἔσωσας ἡμᾶς. 
Κύριε, ἐκ τῶν θλιθόντων ἡμᾶς, καὶ τοὺς μµισουντας 
ἡμᾶς κατήσχυνας. » 

H'. ᾿Εντεῦθεν ὁ Λυσίας, τὴν μεταθολὴν παντά- 
πασιν ἀπελπίσας, τὴν τελευταίαν κατ αὐτῶν διὰ 
ξίφους δίδωσι ψῆφον. Kal τειχῶν Έξω τῆς Αἱγαίων 
κατὰ τὸ τοῦ Λυσίου πρόσταγμα οἱ ἅγιοι γενόµενοι, 
καὶ προσευχἩ πάλιν ἑαυτοὺς δεδωχότες, Εὐχαριστοῦ 
μὲν σοι, Χριστὲ ὁ θεὸς, εἶπον, ὅτι τὸν δρόµον ἡμᾶς 
τελέσαι ἠξίωσας, τὴν πίστιν τηρῆσαι, τὸν ἀγῶνα 
τὸν χαλὸν ἀγωνίσασθαι. Αὐτὸς οὖν, Κύριε, καὶ τοῦ 
βραδείου μετασγεῖν ἡμᾶς τῆς κλήσεως τῆς ἄνω εὖ- 
δόκησον, καὶ μετὰ τῶν εὐαρεστησάντων τῷ ἁγίῳ σου 
καὶ θαυμαστῷ ὀνόματι σοναρίθµησον' ^tt εὐλογη- 
τὸς ti εἰς τοὺς αἰῶνας. Καὶ παραχρῆμα ἔργον ἦν ἡ 
εὐχή. Kai τις ἄνωθεν ἀπηχουμένη φωνὴ τοὺς cts. 
φάνους αὐτοῖς ἐπηγγέλλετο, καὶ πρὸς ἐκεῖνα µετε- 
καλεῖτο τοὺς ἀθλητὰς, Gv xal διὰ τοῦ µχρτὺρίου 
παντὸς ἐπιτυχεῖν πηὔχοντο. Tc δὲ φωνῆς ταύτης xal 
ol παβόντες ἀχούσαντες, πίπτουσιν ἐπὶ γῆς πρη- 
νεῖς καὶ δεδακρυµένοι τῷ παραδόξῳ τῆς ἀχροάσεως. 
Τριακοστῇ μὲν οὖν. ᾿Ὀκτωθρίου τὰς κεφαλὰς oi µάρ- 
τυρες ἀποτέμνονται. 

6. Τὰ δὲ τοὔτων Ἱερὰ σώματα πρὸ τῆς πόλεως 
ἑῥῥιμένα ᾿Βρμογένης καὶ Γαϊός οἱ πρεσθύτεροι, 
βαθβείας νυχτὸς ἅμα ἀνελόμενοι, σορυῖς τε ἄγαν 
εὐλαθῶς καὶ ὁσίως ἐνθέμενο:, ἐν τῷ ἐχεῖσε xoón- 
τουσι σπηλαίῳ. Ἐδεδίεσαν γὰρ τῶν ἀσεθῶν τὴν ἑπή- 
ρείαν. μὴ καὶ αὐτῶν ἔἐχείνοις τῶν λειψάνων φθονή- 
σωσιν. Οὕτω διὰ πάντων αὐτοῖς τὰ τῆς ἀλελφότητος 
ἐτηρήθη, xal κοινὴν τὴν ὁμολογίαν, κοινὴν καὶ τὴν 
ἄθλησιν ἐποιήσαντο, καὶ ὥσπερ μιᾶς προῆλθον 
γαστρὸς, οὕτω xal τόπος sl; ἀμφοτέρων τὰ σώματα 
δέχεται, xal µία σχκηνἡ πάλιν αὐτοὺς iv οὐρανοῖς 
ὑποδεχεται, εἷς δόξαν τεῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι- 
στοῦ, d πρέπει mücx µεγαλωσύνη τε xal µεγαλο- 
πρέπεια νῦν xai dei καὶ elc τοὺς αἰῶνάς τῶν αἰώνων. 


Αμήν. 


! Peal. χιισ, 8. 


errore manifesto, et ad Deum verum accedas, et 
ad pietalem. Nos autem tibi erimus apud Deum 
intercessores, sponsoresque et fldejussores, quod 
acceptam tuam habebit conversionem, et te pla- 
cide excipiet, et dignabitur bonis ineffabilibus. 
Propter que Lysias rabie quadam et furore factus 
acrior, jubet illud par vere bonum injici in lebetes. 
Lebetes autem subtus habebant ignem valde ac- 
censum. Illi vero stantes ante lebetes, cum oculos 
simul cum anima in colum sustulissent, dicebant: 
Domine Jesu Christe, Deus pacis, suscipe in pace 
animas nostras, Finitis precibus, eos statim exce- 
perunt lebetes ; et quae erat in eis quidem aqua, 
vel ipso igne fervebat vehementius. Par autem 
martyrum, cum diviaum quemdam rorem ab alto 
sensisset, canens sensim est egressus, Canticum 
autem erat ; « Servasti nos, Domine, ab iis, qui nos 
affligunt ; et eos, qui nos odio habent, alffecisti pu- 
dore. » 


VIII. Ceterum Lysias cum eorum mutationis om- 
nem spem abjecisset, ultimam fert in eos sen- 
tentiam, ut gladio vitam finiant. Cum itaque extra 
muros civitatis /Egeorum fuissent sancti, ut jus- 
serat Lysias, et se rursus dedissent precibus : Agi- 
mus tibi gratias, Christe Deus, dicebant, quod di- 
gnatus sis efficere, ut bonum certamen decertare- 
mus, cursum consummaremus, fidem servaremus. 
Tibi ergo placeat, ο Domine, ut simus participes 
premii supernse vocationis : et nos refer in nume- 
rum eorum, qui placuerunt sancto tuo οἱ admi- 
rando nomini ; quoniam es benedictus in eecula. 
Statim autem preces effectus est consecutus : et 
vox quedam resonans e coelo, eis pollicita est co- 
ronas, et ad illa evocabat athletas, que illi conse- 
qui optabant per martyrium. Curr autem audiissent 
vocem ii, qui aderant, humi cadunt proni et laory- 
mantes propter admirabilem illam auditionem. At- 
que tricesimo quidem mensis Octobris amputata 
fuerunt capita martyribus. 

IX. Sacra autem illorum corpora ante urbem 
projecta, cum Hermogenes et Caius presbyteri pro- 
funda nocte cum suis sustulissent, pieque &dmo- 
dum sanote et loculis imposuissent, condunt in ea, 
qua& illic erat, spelunca. Timebant enim insultum 


D impiorum, ne illis etiam inviderent relinquias. Ita 


fuit sanctis his fratribus in omnibus conservala fra- 
ternitas, et communem confessionem, communem 
eliam fecerunt decerlationem : et quomodo ex uno 
utero prodierun!, ita etiam unus locus suscepit 
utriusque corpora : ad gloriam Domini nostri Jesu 
Christi, cui gloria et potentia nunc et in secula 
gaculoram. Amen. 


1319 


MENSIS OCTOBER. 


1320 





MAPTYPION 
TOY ATIOY ΜΑΡΤΥΡΟΣ EIIIMAXOY. 


MARTYRIUM 


SANCTI MARTYRIS EPIMACHI. 


(Ap. Surium ad diem 31 Octobris; Greece ex cod. ms. 1484.) 


I. Olim profecto impietatis oaligo per totum or- Α Α΄’. "Αρτι μὲν ἡ τῆς εὐσεβείας ἀχλὺς dvà πᾶσαν 


bem terrarum diffusa erat, hominesque universi ad 
sacrificium diis offerendum compellebantur, impe- 
rantium minas, et judicium sevitiam atque impe- 
tum formidantes. Quamobrem natura seipsam de- 
negabat :tunc enim cognationis jura conculcata 
omnino evertebantur. Quinetiam veleris benevo- 
lentie conjunctio in dissidium convertebatur. 
Interea vero tanquam stella quedam inter Christi 
milites magnus effulgebat Epimachus, qui vivus 
quidem /Egypto tantum cognitus fuit, post marty- 
rium autem toti mundo evasit manifestus. Eum 
enim tunc /Egyptus, velut lucernam quamdam sub 
modio latentem, occultabat. Nam regio illa, ejus 
viri educationis atque optime institutionis parti- 
ceps facta fuit : quippeque virtutis et etatis ipsius 
progressum atque incrementa perspexit. Is non so- 
lum cum setate virtute quoque crescebat, sed etiam 
virius ipsa in eo perspiciebatur longe major, quam 
ejus etas postulabat: idque cum nullo vite ma- 
gislro atque duce usus fuisset, sed ipse sibi tan- 
quam regula quedam et forma exstitisset, animum 
simul atque mores componens, illum videlicet mi- 


διεχεῖτο τὴν οἰκουμένην, ἄνθρωποι δὲ πάντες πρὸς 
θυσίαν εἰδωλικὴν συνηλαύνοντο, τάς τε τῶν κρχ- 
τούντων ἀπειλὰς xal τὰς µιαιφόνους τῶν δικαστῶν 
ὁρμὰς δεδιότες. Kal φύσις μὲν ἑαυτὴν ἑξώμνυτο ' 
συγγενείας δὲ θεσμὰ κατεπατεῖτο, καὶ ἀνετρέπετο, 
καὶ παλαιᾶς ἀγάπης συνάφεια πρὸς διάστασιν 
ἐμερίζετο. Ἐξέλαμπε δὲ ἐν τούτοις οἷά τις ἀστὶρ 
ὁ µέγας iv ἀθλοφόροις ᾿Ἠπίμαχος , οὐκ ἐπίδηλος 
οὐδὲ γνώριµος ὢν τοῖς πολλοῖς. Αἴγυπτος γὰρ τέως 
εἶχεν αὐτὸν, οἷά τινα λύχνον ὑπὸ µοδίῳ χρυπτό- 
µενον, ἥτις αὐτοῦ χαὶ ἀνατροφῆς ὄντως xai ἀγω- 
γῆς τῆς ἁἀρίστης ἀπολελαύχει, xal ἀρετῖς εἶδεν 
αὐτοῦ xai ἡλικίας προχοπὰς καὶ αὐξήσεις. "Oc οὗ 
µόνον ἑαυτῷ συναυξανομένην εἶχε τὴν ἀρετὴν, ἀλλὰ 
πολλῷ µείζὀνα καὶ τῆς Ἁλιχίας αὐτὴν ἐπεδίίχνυτο " 
διδασκάλῳ μὲν οὐδενὶ τοῦ βίου καὶ ὁδηγῷ χρώμενος, 
olovsi δὲ τις αὐτὸς ἑαυτῷ κανὼν xai τύπος Ὑενό- 
µενος xal ψυχὴν ἅμα καὶ ἦθος ῥυθμίζων * καὶ τὴν 
μὲν ποιων ἠπίαν καὶ γαληνὴν, τὸ δὲ σύννουν dii 
xal mpocsxtuxÓv. ᾿Εντεῦθεν Ηηλούσιον ὄρος αὐτὸν 
οἰκιστὴν ἐκληρώσατο, καθάπερ ἡ ἔρημος πάλαι τὸν 
Ἰωάννην, καὶ τὸν 'HAlav ὁ Κάρµηλος. 


tem et tranquillum efficiens, hos prudentes semper, attentos et sobrios. Hinc Pelutius mons incolam 
eum virum suscepit, quemadmodum eremus olim Joannem Baptistam, et Carmelus Eliam babuit 


lI. Cum igitur Epimachus ipse in monte Pelusio 
versaretur, et in omni philosophia se exerceret, 
omnemque victue duritiem amplexaretur, vitam 
denique propter Christum asperam ac laboriosam 
viveret, judex quidam sevitia et ferooitate insi- 
gnis, Alexandriam venit. Judex autem ille cetera 
quidem omnia pro nihilo faciebst ; sed omne tan. 
tum studium, industriam et artes adhibebat,quibus 
totam urbem illam suis retibus caperet, et acerbam 
impietatis predam colligeret, idque ut assequi pos- 
set, nullis machinis abstinebat. Quamobrem Chri- 
stiani omnes illius judicis minas extimescentes, alii 
in solitudinem aufugiebant, alii se Christianos esse 
dissimulantes, impietatem simulabant. Quicunque 
vero pietatem profiteri volebant, acerbissimis cru- 
ciatibus tradebantur. 


B. Ὅπουπερ αὐτοῦ διατρἰίθοντος xai πᾶσαν μὲν 
ἀσκοῦντος φιλοσοφίαν, πάσῃ δὲ λοιπὸν ἑαυτὸν ἐκ- 
δόντος σκληραγωχίᾳ xal βίον ζῶντος διὰ Χριετὸν 
ὀδυνηρὸν καὶ ἐπίπονον, καταλαµθάνει δικαστὴς 
τὴν ᾽Αλεξανδρέων ἀπηνέστατός τε xal ἁγριώτατος, 
τἆλλα ukv οὐδενὸς ἀξιῶν λόγου, ὥστε δὲ πᾶσαν κατ’ 
ἄκρας τὴν πόλιν εἴσω τῶν ἑαυτοῦ δικτύων λαθεῖν, 
xal θήραμα πικρὸν ἀσεθείας ποιήσασθαι, οὐδεμιᾶς 
το παράπαν μηχανῆς ἀπεχόμενος. Ὅθεν xal Χρι- 
στιανοὶ πάντες, οἱ μὲν δέει τῶν ἀπειλῶν, elc ἐρημίας 
ἐρυγαδεύοντο, οἱ δὲ, τὸν Χριστιανισμὸν κρύπτοντες, 
τὴν ἀσέθειαν ὑπεκρίνοντο, "Όσοι δὶ καὶ φανερῶς 
εὐσεθεῖν ἐθούλαντο, βασᾶνοις ἐξεδίδουτο πικροτά- 
ταις. 


1321 


D. Τότε τοίνυν οὐκ Tj» ἔτι ἀνεκτὸν ᾿Ἐπιμάχφ ἡ A 


ἐρημία «xi τὸ ἄμικτον ἔκεῖνο τοῦ βίου καὶ ἀκοι- 
νώνητον. ᾽Αλλὰ τῷ θερμῷ περὶ τὴν εὐσέθειαν 
ζήλῳ, τὴν ψυχἠ, σφοδρότατα κινηθεὶςικαὶ ὥστε μὴ 
ταύτην ὑδρίζεσθαι, καὶ ζωῆς ἅμα xdi ἠσυχίας xata- 
φρονήσας, κάτεισιν εἲς µέσην τὴν πόλιν ἀπὸ τῆς 
ἐρημίας, πρόσεισι δὲ τῷ τυραννικῷ βλ ματι μηδὲν 
ὑποπτήξας τῶν ὁρωμένων, μηδὲν τῶν φοθεῖν δυνα- 
µένων καταπλαχεὶς, xai τοῦτο πρῶτον ἀρίστευμα 
τῆς θαχυμαστῆς αὐτοῦ ποιεῖται ψυχῆς. E!:a Ἀαθαι- 
ρεῖ μὲν ἐἰδωλικὸν Ἐκεῖνον βωμὸν καὶ εἲς ἔδαφος 
ἄνατραπει, ὁμοῦ xal χειρὶ Ἰενναίᾳ καὶ δυνάμει 
ἄοράτῳ χρώμενος. Ὁρμᾷ δὲ καὶ κατ αὐτοῦ τοῦ 
δικάζοντος θυμῷ δικαίῳ τὸν ὑθδριστὴν xal θεοῦ xai 
νόμων Ἱερῶν ἀμυνόμενος. Καὶ si γε μὴ παρὰ τῶν 
ἐχείνου δορυφόρων τῆς ὁρμῆς ἐπεσχέθη, πτῶμα 
δαχρύων ἄξιον ἂν, ὁ τύραννος ἔκειτο. 


A. Ὅπερ ἐκεῖνος οὐκ ἔνεγκὼν, ἀλλὰ µέσην τὴν 
καρδίαν ὑπὸ τῆς ὀργΏς ἀνατέσας, ὅτι περ οὕτως 
εὐτελὴς ἀνὴρ αὐχμηρὸς τὴν Χόμην, οἰκτρὸς τὸ 
τριθώνιον μετὰ τοσαύτης αὐτῷ τῆς τόλµης προσ- 
ενεχθείη, φυλακῇ τὸν ἅγιον καὶ δεσμοῖς παραδίλωσιν. 
οἷα παράθολόν τι xai θρασὺ δεδρακότα, καὶ τὴν 
δίκην ἀξίαν ὑφέξοντα. Πολλοὺς μὲν οὖν καὶ ἄλλους 
εἶχε τὸ δεσµωτήριον ύπερ εὐσεθείας καὶ αὐτοὺς 
καταχεχλεισµένους. ᾽Αλλὰ πᾶσιν αὐτοῖς ῥοπὴ µε- 
γίστη καὶ πρὸς τὸ µαρτόριον παράκλησις, ὁ καλὸς 
κατέστη Ἐπίμαχος" ἁμελῶν μὲν τῶν καθ ἑαυτὸς 


MARTYRIUM S. EPIMACHI. 


1322 


III. Tunc igitur Epimacho solitudo ipsa non 
amplius fuit optabilis, neque illa vita ratio gr&ta 
erat, qua consuetudinem et hominum impietatem 
vitabat ; sed amoris ardore in Dei pietatem vehe- 
mentissime accensus, et zelo quodam magno exei- 
tatus, vitam simul, solitudinem et quietem illam 
contempsit, et ab eremo in mediam urbem descen- 
dit : quinimo adiit ad tribunal tyranni, nihil eo- 
rum metuens, que corporeis oculis cernuntur, ne- 
que his rebus, quae terrorem injiciunt, perterre- 
factus. Quare admirabilem animi fortitudinem in- 
dicavit. Deinceps idolorum aram evertit, eamque 
solo adequavit, partim generosa et forti manu, 
partim potentia quadam, non bumana, sed divina 
usus. Ad hec et adversus judicem impetum fecit, 
justo quodam furore illum ulciscene, qui Deum et 
ejus sacras leges violabat. At nisi ab ipsius satelli- . 
tibus martyris impetus detentus fuisset, tyrannus 
ille miserabili casu jacuisset. 


IV. Qua omnia cum judex non ferret, quod 
homo tam vilis ei abjectus, coma squalidus, toga 
miser, tanto impetu in eum irruere ausus esset, in 
carcerem et vincula virum illum sanctissimum jus- 
sil conjici, propterea quod audaciam et temerita- 
lem magnam pre setulerat: quamobrem et justas 
ponas ei persolvendas esse decrevit. Multi quidem 
alii, et ipsi pietatis causa conclusi, carcere illo 
delinebantur. Sed illis omnibus multum adjumenti, 
magnaque ad martyrium libenter perferendum ad- 
hortatio erat Epimachi oratio atque alacritas, 


δεινῶν, καὶ τῆς ἐκείνων θεραπείας ἐπιμελούμενος. (Y quippe quod omnes cruciatus, quos sibi paratos ac 


ἛἨπειτα δὲ καὶ παραινέσεως πρὸς αὐτοὺς, xal δ:δα- 
σκαλίας ἀἁπτύμενος, καὶ συγκροτῶν αὐτοὺς, τειχίζων 
πανταχόθεν, νήφεεν ποιῶν, ἀναλώτους ὅλως ταῖς 
τοῦ ἐχθροῦ μηχαναϊς ἐργαζόμενος, 


Γ Ἡαραστησάμενος τοιγαροῦν αὐτοὺς ὁ δικάζων, 
xai πλείουα παρὰ πολὺ τῆς πβροτέρας καὶ θερµο- 
τέραν τὴν ἔνστασιν ἰδὼν ἐπιδεικνυμένόυς, πυθόµε- 
voc δὲ καὶ vA» αἰτίαν τοῦ πράγµατος, καὶ μαθὼν 
ὡς ᾿Ἐπιμάχου ταῦτα συµθουλαί τε καὶ ὑποθῆκαι. 
Τούτων μὲν μετὰ πολλὰς ἤδη καὶ ἀφορήτους τιµω- 
plac ἐκτέμνει τὰς γλώσσας αὗται Ὑὰρ ἦσαν αἱ 
µέσην αὐτῷ μάλιστα πλήττουσαι τὴν ψυχὴν τοῖς 
ἐλέγχοις τῆς ἀληθείας. Βἶτα καὶ ξέρει τὰς µχρτνρι- 
κἁς αὐτῶν κερχλὰς ἀφαιρεῖται. Μετὰ 0i τούτους ἄγει 
Δεσμώτην τὸν γενναῖον Επίμαχον, καὶ "Ίνα ti, φη- 
σὶν, ὁ σεμνὸς σὺ xai τὸ εἶδος ἀξιοθέατος, εἰς τοσοῦτου 
ἐξέπεσας δυσσεθείας, ὡς μὴ µῦνον ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ 
θεὼν αὐτῶν καὶ βασιλέων αὐτοκρατόρων xataopo- 
νεῖν ; Ανθρώπους μὲν γὰρ ὄντας, ἀνάγκη πολλάκις 
σφάλλεσθαι τοῦ προσήκοντος, πλὴν d)À' οὐχ ἐπι- 
µένειν δεῖ τοῖς αὐτοῖς, ἀλλὰ µεταθάλλεσθαι πἆλιν 
διορθοῦσθαι τὰ παρ) ἡμῶν μὴ δεόντως γεγενηµένα. 
Οὐχκοῦν ἀνθρωπίνῳ xal αὐτὸς πάθει ἑαλωχὼς ἀνά- 
νηψόν ποτε xal ἡμετέρους, εἴξον προστάγµασι, θύων 
σὺν ἡμῖν τοῖς θεοῖς xal αὐτοῖς εὐνοῶν, xal ὡς 


PaTROL. GR. CXV. 


propositos videbat, negligens, de illorum salute 
tantum erat sollicitus. Ad hec admonitionibus et 
doctrina multa eos instruebat atque con(irmabat, 
undique ipsos muniens, eisque persuadens ut vigi- 
lantes ac tales esse studerent, qui omnino ab ho- 
stis diaboli machinis expugnari non possent. 


V. Cum vero judex illos ad se duci jussisset, 
eosque multo constantius, quam antea, Christi 
confessionem profiteri vidisset, ejusque rei causam 
Epimacbhi consilia et adbortationes fuisse cogno- 
visset, illorum omnium, post multos et intolerabiles 
cruciatus, linguas exscindi jussit, (bis enim ute- 
bantur martyres ad veritatem defendendam, qut 
res judicis animum maxime cruciabat) deinde 


D eorumdem capita gladio amputari. Post hxc vinctum 


ad se duci jussit generosum Epimachum, quem 
intuens : Quare, inquit, tu vir ita gravis, et forma 
spectabili, ad eam impietatem prolapsus es, ut 
non 80lum nose, sed deos etiam ipsos οἱ impera- 
tores contemneros ? Homines quidem sepe ab offi- 
cio aberrare necesse est, Δἱ non decet tamen in 
erratis permanere, sed consilium mutare, et corri- 
gere, qua non recte a nobis facta fuerint. Quam- 
obrem et tu, cum humano more peccaveris, tan- 
dem resipiscae, et nostris jussis obedias, nobiscum 
una diis sacrif)icans, et in illos benevolentiam osten- 
dens, ne, si deos ipsos omnium dominos colere 


δν» 


1323 


MENsIS OCTOBER. 


1324 


nolueris,tu quoque sceleratorum hominum mortem A δεσπότας θεραπεύων ἁπάντων, ἵνα μὴ xal σὺ τὸν 


patiaris. 

VI. Ad hec ardentissimus ille veritatis propu- 
gnator Epimachus, apertam illius temeritatem re- 
darguens, quod admonitionibus et doctrinasua eum 
ad impietatem impellere conatus esset, ab exordio 
orationis sua fecit, ut tyrannus ipse statim ejus 
animum perspiceret, et a&b omni spe decideret. Me, 
inquit, o judex, nunquam ab ea pietate, cujus ego 
alumnus et amicus sum, tu avertere poteris. Ne 
ieitur ad negandam Christi confessionem dehinc 
provoces, neque aliud quippiam me facturum, aut 
dicturum speres, quod animi aut mentis imbecilli- 
tatem significet. Christum enim confiteor, Christum 
predico, per quem creata sunt omnia, per quem 
homo formatus, et lex data est : qui mentem nobis 
dedit omnium ducem 80 magistram, qui pro nostra 
omnium salute, que jam perierat, humana carne 
se induit, et crucifixus ac sepultus fuit, resur- 
rexit, el in colos assumptus est, atque iterum 
venturus cum gloria creditur. Utinam et tu istam 
idolorum caecitatem ab oculis anime adjiceres, et 
suavem ac salutarem Christi lucem aspiceres. No- 
lim enim putet aliquis, temere ac frustra nos cor- 
pora nostra cruciatibus libenter tradere. Non ita 
sumus nobisipsis inimici et insidiatores. Verum 
quoniam altera quadam vita est multo prestantior 
hac, que videtur : alter quidam mundus, et sempi- 
terna rerum bonarum delectatio, nullo tempore 
cireumscripta, sed perennem jucunditatem affe- 
rens : propterea mundum hunc spectabilem, et car- 
nem hanc fragilem atque caducam despicimus. Ta- 
lis est nostra confessio. In hac firmi et stabiles 
consistimus. Pro hac et ego quemvis cruciatum 
sustinere paratus sum. Tu vero si celerem mortem 
attuleris, pergratum mihi facies, et teipsum dede- 
core liberabis. Quo enim diuturniore cruciatu me 
&ífliges, eo promptior ad jussa tua contemnenda 
inveniar. Nam si nihil aliud esset, certe et marty- 
res illos revereor, qui ante nos certamen subierunt, 
et reliquos istos, qui nobiscum una carcerem rur- 
sus habitant : ob idque et ipse illud studeo, ne sine 
corona discedam : sed ut postquam in illorum 
choro enumeratus fuero, istis optabilem certaminis 
mei cursum ostendum. 

VIII. Hoc martyris verba dubitationem magnam 


τῶν κακο΄ργων θάνατον ὑποστῆς. 

ς’, Πρὸς ταῦτα à θερμὸς ὄντως ἴχεῖνος τῆς ἁλτ- 
θείας ὑπέρμαχος ἀπόνοιαν αὐτοῦ σαφῆ καταγνοὺς, 
ὅτι καὶ παραινέσεσι δῆθεν αὐτὸν xal διδασκαλίαις 
ἐπαγαγέσθαι πρὸς τὴν ἀσέδειαν ἐπειρᾶτο, ἀπόγνω- 
σιν αὐτῷ ἐκ προοιμιῶν εὖθὺυς ἑαυτοῦ ἐμποιεῖ καὶ 
τῶν ἐλπίδων ἐκείνων ἐκκρούει. ᾿Εμὲ γὰρ, φησὶν, ὦ 
δικαστὰ, οὐκ ἂν ποτε τῆς συντροφου καὶ οἷλτς 
εὐσεθείας ἀποστήσεις, οὐ πρὸς ἄρνησιν ἐκκαλέση, 
τῆς τοῦ Χριστοῦ ὁμολθγίας οὐκ ἄλλο τι τῶν ἀγενῶν 
ὁρᾶσαι παρασχευάσεις ἢ «φθέγξασθα.. Χριστὸν γὰρ 
ὁμολογῶ, Χριστὸν ἀνακηρύττω, δι’ οὔ τὰ πάντα 
παρῖκται καὶ ἄνθρωπυς πέπλασται, καὶ νόµος αὐτῷ 
τελεῖται' καὶ νοῦς δέδοται πάντων ἡγεμὼν — xi 
διδάσχαλος, ὅς ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ἀπολωλότων ἡμῶν, 
xai σεσάρκωται, xai ἑσταύρωται, xd! τέθαπτα: xal 
ἐγήγερται, xal πρὸς οὐρανοὺς ἀνείληπτα:: xai πά-- 
λιν ἐλεύσεσθαι μετὰ δόξῃς πεπίστευται. Ὡς εἴἶθε 
καὶ οὐ τὴν εἰδωλικὴν λήμην τῶν τῆς ψυχᾶῆς ὁμμά- 
των ἀποθαλὼν, πρὸς τὸ γλυκὺ φῶς ἐκείνου διέδλε-- 
ψας. Μπδὲ γὰρ οἰέσθω τις elxrj καὶ µάστν ἁμᾶς τὸ 
σῶμα ταῖς βασάνοις παραδιδόναι' οὐ7. οὕτως ἐσμὲν 
αὐτοὶ ἑαυτῶν ἐχθροὶ καὶ ἐπίθουλο.. 'AAA! ἐπειδὴ 
ζωή τις ἐστὶν ἑτέρᾳ παρὰ πολὺ κρεΐττων «Z2 Ópu- 
µένης, καὶ Χόσμος ἕτερος, κάὶ ἀγαθῶν ἁπόλαυσις 
αἰωνία, o0 χρόνῳ µητρουµένη, ἀλλὰ µένουσαν dii 
τὴν εὐφροσύνην παρεχομᾶνη, τούτου Ὑε ἕνεχα xal 
κόσµο» τοῦ ὁρωμένου, καὶ σαρκὸς καταορονοῦμεν 
ὡς Ανοµένης, Λὕτη ἐστὶν ἡ ἡμετέρα ὁμολογία, πρὸς 


ταύτη» ἐστηρίγμεθα καὶ Ἱδράσμεθα. Ὑπὲρ αὐτῆς 


C καὶ πὰν ὁτιοῦν εἰμι τῶν δεινῶν πάσχειν ἔτοιμος. 


3 9 - 9 9 9 , 
Αλλ’ sb μὲν ταχεῖάν µοι τὴν τελευτὴν ἐπαγάγοις, 
ἡμῖν τε τὰ μάλιστα apti, xai σεαυτὸν ἁπαλλά- 
3 , 9 9 9 ρ 9 9 
ξεις αἰσχύνης. Ei δὲ xal κολάσεσιν αὐτὴν παρα- 
τείνεις καὶ ῄτιµωρίαις, τοσοῦτον πλέον ὄψει καὶ 
ἡμᾶς τοῦ σοῦ µκαταφρονοῦντας προστάγµατος. 
δ- 3 , , ^" 
Αἰδοῦμαι γὰρ εἰ µή τι ἕτερον, ἀλλὰ τοὺς πρὸ fuüw 
^ [4 9 - , M 
τῷ μαρτυρίῳ τελειωθέντας, xal σὺν ἡμῖν πάλιν τὸ 
θεσμµωτήριον κατοικοῦντας xai διὰ τοῦτο σπεύδω 
μὴ ἀπελθεῖν ἀστεφάνωτας, ἀλλὰ τῶν ῥἐκείνων τε 
χορῷ συναριθμηθῆναι καὶ τούτοις τὴν ποθουμέντν 
τῆς ἀθλήσεως ὑποδεῖξαι πορείαν. 


Ἡ'. αυτα εἷς ἁμηχανίαν τὸν τύραννον περι- 


tyranno attulerunt : qui cum Epimacho persuadere [) ἵστησι, καὶ τὸ πείθειν οὐκ ἔχων, ἐπὶ ξύλου τὸν 


non possel, eum in ligno suspendi jussit, ac ferreis 
unguibus lacerari. Ille eo magis ejusmodi tormento 
lwtabatur, quo se ob eam rem beatiorem existima- 
but: quippe quod imi!ator esset eorum, que Domi- 
nus Jesus passus fuerat. Itaque aiebat: Si Dominus 
noster Jesus Christus propter nos crucifixus est, et 
fellis atque aceti potionem accepit : ei ejus latus 
lancea percussum fuit, si palme clavis perforate 
sunt, quare non debeo et ego illius servus. magna 
eum voluptate in his ipsis eum Christo Domino 
meo communicare ? Certe martyr ille etiam lancea 
percuti cupiebat : quinimo fel ipsum appetebat : 


ἄνδρα µετεωρίζει, καὶ διαξαίνει σιδηροῖς αὐτὸν 
ὄνυξιν. Ὁ δὲ τοσοῦτον ἔχαιρε μᾶλλον τῇ τιµωρίᾳ 
ὡς καὶ μακαριστὸν ἑαυτὸν τιθᾶναι τῆς ἀναρτύσεως, 
ὅτι δεσποτικῶν παθηµάτων µμιμητὴς ἀνεδείχνυτο' 
Ei γὰρ ὁ Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοὺς Χριστὸς, ἔλεγε, δι 
ἡμᾶς καὶ σταυρῷ προσήλωτο, καὶ χολὴν καὶ ὄξος 
προσήκατο, xai λόγχῃ τὴν πλευρὰν νένυκτο, καὶ 
fot διατέτρητο τὰς παλάμας' πῶς οὐ χρή µε τὸν 
δοῦλον τῶν αὐτῶν τῷ Δεσπότῃ μιθ᾽ ἡγονῆς χοινωνῆ- 
σαι; ᾽Αμέλει xal τὴν λόγχην ἑζήτει, καὶ τῆς χολῆς 
ἐπεθύμει, xal, ᾿ἨΗκέτωσαν, ἔλεγε, τὰ κολαφίσματα, 
τὰ ἐμπτύσματο' ὁ ἀκάνβινος ἐπιτιθέσθω µοι στέ- 


1325 


φανος  ἐγχειριζέσθω κάλαµος. Οἱ ἐμπαιγμοὶ δὲ, A οἱ Veniant in me αἱαρᾶ, dicebat : 


φησὶ, ποῦ, ποῦ τὰ ῥαπίσματα ;, Μικρὰ vào ἐμοὶ τὰ 
παρόντα πρὸς ἐκεῖνα βλέποντι xai οὕτως ἔφιεμένῳ. 


MARTYRIUM S. EPIMACHI. 


1326 


injiciantur 
sputa : cireumdetur caput meum corona spinea ; 
detur in manus et arundo. Ubinam sunt dedecora 


et irrisiones ? ubi alape ? Omnia enim presentia hec mihi ad futura illa bona spectanti, eaque appetenti, 


videntur parva quedam esse, ac pro nihilo facienda. 


θ’. Διὰ τοῦτο xal βάσανος ἑτέρᾳ τῷ ἀθλητῇ προσ- 
θήχη τῆς προλαθούσης ἐπήγετο, καὶ λίθοις ὀξέσιν 
ὁ γενναῖος ἐπλύττετο, πρόσταγµα δὲ τοῦ τυράννου 
τοῦτο, xal τῆς ἀπηνοῦς ψυχῆς ἐκείνης καὶ ἄπαν- 
θρώπου., "Iva, φησὶ, πυχνὰ διαθραττοµένου τοῦ σώ- 
µατος, θἄττον ἀποῤῥήηξῃ καὶ τὴν ψυχήν. Ελελήθει 
δὲ ἄρα λαμπρότερον αὐτὸν ἐργαζόμενος, καὶ πλείονα 
τῷ µάρτυρι προξενῶν τὴν πρὸς τὸν θεὸν παῤῥησίαν. 
᾽Αλλὰ προσεκτέον τῷ διηγήµατι ’ xal γὰρ ἐχδηλο» 
τέρας ἤδη τῆς χάριτος ἀπολαύειν, xai τῶν θαυμάτων 
Ἐπίμαχος ἄρχεται. 


|. 'O μὲν ἐξαίντο µετέωρος ἐπὶ ξύλου, καὶ 
λίθοις τὰ ὁὀστᾶ διακέκλαστο. Κόρη δὲ τις éxet παρ- 
ειστήχἑὲι µέρος οὖσα xal αὐτὴ τοῦ θεατρου, τὸν 
ἕτερον πεπηρωμµένη τῶν ὀφθαλμῶν. Ταύτης οὔν 
ἀτενῶς πρὸς ἔκεῖνον ὁρώσης, καὶ τὰς Χχαλεπὰς 
ἐχείνας κολάσεις ὀδυρμὸν ποιουµένης, µέρος τι τῶν 
τοῦ µάρτυρος σαβχῶν ἐγεῖθεν ἀποσπασθὲν καὶ 
διχέριόν πως φερόµενον, ἀποστάζει τοῦ αἵματος εἰς 
τὸν ὀφθαλμόν * καὶ ὁ σταλαγμὸς αὐτίκα παχεὶς (à 
θαύματος ἀνεικάστου! ὢ πάντα λόγον νικώσης 
φιλανθρωπίας), φῶς γίνεται ταύτῃ, καὶ ὑγιῆ τὸν 
ὀφθαλμὸν ἀποδίδωσιν. ᾽Αλλὰ τοῦτο μὲν δὴ πάρεργον 
Ἐπιμάχῳ τοῦ µμαρτυρίου, xai οὕτως αὐτοῦ καὶ 
ῥανὶς αἵματος μόνη τοσαύτην θύνατα! παρέχειν τὴν 
θεραπείαν. 

ΙΑ’. Ἐπεὶ δὲ ἀκλινὴς ἐκεῖνος ὡρᾶτο xal τὴν εὐσέ- 
θειαν ἀμετάθετος d, τελευταία κατ αὐτοῦ δίδοται 
ψηφος, καὶ ξίφει τὴν ἱερὰν ἐκείνην ὁ µάρτυς χεφα- 
λὴν ἀφαιρεῖται τὸ μέντοι σῶμα τούτου τὸ τίµ:ον 
πιστῶν Ὑχερσιν ὁσίως περισταλὲν, ἐκεῖ κατατίθεται, 
ὅπου xai τὴν μαρτυρικὴν ὑπέστη τελείώσιν. Τούτου 
τὴν μαρτυρίαν ἐθαύμασε μὲν καὶ ὁ τῶν ᾿Αλεξαν- 
δρέων δῆμος, xxi ὅτοι τῆς προσοίκου Αἱγύπτου τὰ 
πιότατα νέµονται, χατεχόσµησε δὲ καὶ αὐτὸς ἄνω- 
θεν αἈτὸν στεφάνοις λαμπροῖς ὁ ᾽Αγωνοθέτης, ὃι) ὃν 
τε παθεῖν εἴλετο, καὶ οὗ μιμητὴς ἑδίψα γενέσθαι 
τῶν παθτµάτων  ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιµή, καὶ 
προσκύνησις, νῦν xal ἀεὶ καὶ εἲς τοὺς αἰῶνας τῶν 
αἰώνων. 'Auxv. 


IX. Hic cum diceret martyr, prioribus tormenti 
nova quedam adjiciebantur, et acutis lapidibus 
generosus ille athleta, tyranni, hoo est crudelis et 
inhumana prorsus anime jussu, feriebatur. Insta- 
bat enim ac urgebat : Ita, inquiens, hominem per- 
cutite, ut ejus corpore crebris ictibus perfracto, 
celerrime animam ipsam abrumpat. Sed non vide- 
bat tyrannus ille, martyrem ea re illustriorem 
effici, majoremque apud Deum fiduciam ipsi con- 
ciliari. Ceterum eorum, que dicenda sunt, narra- 
tionem sequamur. Deinceps enim planum flet, 
quemadmodum Epimachus manifestiorem Dei gra- 
tiam οἱ miracula secutus est. 

X. Lacerabatur ille quidem in ligno, et lapidibus 
feriebatur, utejus ossa etiam ipsa frangerentur. 
Puella vero quedam illio astabat, et ipsa una ex eo- 
rum numero, qui spectaculo aderant. Erat autem 
oculo altero excecata. Illa cum ad martyrem in- 
tenta esset, et gravissimos ejus cruciatus lamenta- 
retur, pars quedam e martyris carnibus abstracia, 
et per aerem perlata, in illius puelle oculum san- 
guinia guttam instillavit, que quidem (o miraculum 
singulare, o Dei benignitatem omni oratione majo- 
rem) in lumen statim conversa est, et puelle ocu- 
lum sanum effecit. Hoc Epimachi martyris miracu- 


C lum quasi pertranseuntes diximus, ut ostendere- 


mus unam ejus viri sanguinis guttam subito tan- 
tam curationem afferre potuisse. 

XI. Cum vero martyr in diversam sententiam 
flecti non posset, et Dei religionem nequaquam ne- 
gare vellet, ultima in eum sententia lata est, et 8a- 
crum illud martyris caput securi percussum fuit : 
el ejus quidem venerendum corpus, fidelium ho- 
minum manibus religiose curatum, illie conditum 
est, ubi et martyrii sustinuit consummationem. 
Ejus viri certamen non Alexandrinus tantum po- 
pulus, quique finitimas ac feracissimas ZEgypti re- 
giones colunt, valde admirati ac reveriti sunt : sed 
illud mundus nunc celebrat universus. Eumdem 
quoque certaminum auclor el Judex Deus e calo 
illustri corona donavit, propter quem Epimachus 
cruciatus omnes perpessus est, ejusque imitator 


esse in tormentis perferendis maxime concupivit ac studuit. Ipsi Creatori et Salvatori, Domino ac Deo 
nostro sit gloria, honor et adoratio cum Patre principii finisque experte, et sanctissimo atque viviflcante 
Spiritu, que est una divinitas in equali et individua Trinitate, vitam praebens omni spiritui, et regnans 
nunc et semper, et in secula seculorum. Amen. 





ORDO RERUM 
QUAE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


SYMEON METAPHRASTEs. 


ΥΙΤΑ SANCTORUM (continuatio). 
MENSIS MARTIUS. 


Die 12. Vita sancti Theophanis. 
Die 16. Vita sancti Longini ceaturionis. 
Die 16. Vita saucti Abramii et septis ejus. 


MENSIS APRILIS. 


Die 1. Vita et martyrium SS. A;apes et sociorum. 


Die 5. Vita sancte Theodore. 

Die 5. Vita sanciea Thermes et sociarum. 
Die 7. Vita sancti Calliopi. 

Die 10. Vita sancti Terentii et sociorum. 
Die 13. Vita sancti Carpi et sociorum. 
Die 18. Vita sancti Eleutherii. 

Die 23. Vita sancti Georgii. 


Die 25. Vita sancti Marci a»ostoli et evangeliste. 


Die 27. Vita saneti Anthimi. 
MENSIS MAIUS. 


Die 1. Vita sancti Philippi apostoli. 

Die 1. Vita sancti Jacobi fratris Domini. 
Die 8. Vita sancti Acacii. 

Die S. Vita sancti Bonifacii. 

Die 14. Vita SS. Victoris et Corone. 
MENSIS JUNIUS. 

Die 27. Vita sancti Sampsonis. 

MENSIS JULIUS. 

. Vita sancti Stephani et sociorum 
. Vite SS. XLV Martyrum. 

Dije 17. Vita B. Eugenii el Marie ejus filie. 
. Vita SS. Mauricii et sociorum. 

. Vita sancti prophete Danielis. 

. Vita sancti Platonis. 

. De septem Dormientibus. 

. Vita sancti Panteleemonis. 

. Vita sancti Gallinci. 

. Vita sancti Eudocimi. 


MENSIS AUGUSTUS. 
Die 1. Vita sancte Sophie et filiarum ejus. 


Die 2. Vita sancti Siephani pape et martyris. 
Die 12. Martyrium sancti Eupli. 

Die 15. Oratio de sancta Maria Deipara. 

Die 17. Martyrium sancti Mamantis. 

Die 17. Martyrium SS. Pauli et Julie. 

Die 19. Vita saucti Andrec et sociorum. 
MENSIS SEPTEMBER. 

Die 5 Martyrium sancti Eudoxii et sociorom. 


Die 7. Martyrium sancti Sozontis. 
Die 9. Martyrium sancti Severiani. 


Die 9. Martyrium sancte Menodore et sociarum. 


Die 11. Vita sancte Theodore Alexandrine. 
Die 12. Martyrium sancti Autonomi. 

Die 15. Martyrium sancti Nicetee Gothi. 

Die 16. Martyrium sanctae Euphemise. 


Die 19. Martyrium sancti Trophimi et sociorum. 


Die 21. Vita sancti Matthei evaugeliste. 
Die 23. Martyrium sancte Thecla. 

Die 24. Vita sancti Cypriani Antiocheni. 
Die 27. Martyrium saucti Callistrati. 

Die 28. Vita saucti Charitonis. 

Die 29. Vita sancti Cyriaci. 

Die 30. Vita sancti Gregorii illuminatoris. 


MENSIS OCTOBER. 


Die 5. Martyrium sancte Charitine. 
Die 7. YXartvrium SS. Sergii et Bacchi. 


100. 


Die 8. Vita et Acta varia sancti Demetrii. Vide tomum 


sequeutem in fine. 
Die 9. Vita sancti Andronici et ejus conjugis. 
Die 10. Martyrium SS. Eulempli et Eulampie. 
Die 11. Martyrium sancti Probi et sociorum. 
Die 20. Vita sancti Andrec Cretensis. 
Die 20. Vita saucti Luce evangeliste. 
Dic 20. Martyrium sancti Vari. 
Die 20. Martyrium sancti Artemii. 
Die 22. Vita sancti Ahercii. 
Die 24. Martyrium sancti Aretho et sociorum. 
Die 25. Martyrium sancti Marciani. 
Die 28. Vita sauct:& Anaslasie Romane. 
Die 30. Martyrium SS. Zenobii et Zanobie. 
Die 31. Martyrium sancti Epimachi. 


FINIS TOMIS CENTESIMI DECIMI QUINTI 


2^. 
^ 





Sancti-Amandi. — Ex typis BUSSIERE. 


1050 
105i 
1061 
1110 
1130 
1112 
11759 
1211 
19:51 
1990 
129i 
1310 
1319 





Μαι 


3 2044 073 502 262 





ΕΠΕ 


. 9 2044 073 502 260 


€ e^ MS po 


Wwe KW 
qa